TORONTO
2 Ξ
x
ll
|
i
008
Dui
DU
3 1761
" M
-
ue hn NA e iA í | ; * '
4 ΜΝ } * , .* - H ΓῚ - * v * δὴ y . P 4 ' " á T " bd ΄ * » - μ Ls LI . T LI ἐ: » ὁ » | - M e tA tM . ΔἸ} δ. τ γι 1 “᾿ς 4 ] ye P ^ ded o Ψ PU d M ᾿ X - Ἢ ! w ! E" ] - ᾿ ᾽ , δ " ΓΝ " c
IVLIANI IMPERATORIS
EPISTVLAE ET LEGES
"TI
'NOUVELLE COLLECTION DE TEXTES ET DOCUMENTS publiée sous le patronage de 'ASSOCIATION GUILLAUME BUDE
IMP. CAESARIS FLAVII CLAVDII IVLIANI
EPISTVLAE LEGES POEMATIA FRAGMENTA VARIA
COLLEGERVNT REGCENSVERVNT
I. BIDEZ εἰ F. CVMONT
PARIS SOCIÉTÉ D'ÉDITION « LES BELLES LETTRES »
157, BOULEVARD SAINT-GERMAIN
LONDON HUMPHREY MILFORD: OXFORD UNIVERSITY PRESS
NEW-YORE, TORONTO, BOMBAY, MELBOURNE, CAPETOWN, SHANGHAI
1922
PRAEFATIO
Cum ante hos quattuor et viginti annos de codicibus editionibusque Iuliani in Actis Academiae Bruxellensis fusius egerimus', hic summam harum disquisitionum breviter complecti nobis sufficiet, paucis adiectis de libris quibusdam manuscriptis qui post annum 1898 inno- tuerunt. |
Paulo post mortem Iluhani, curante fortasse Libanio, collectio facta est epistularum quas familiares ac. sophis- tae a principe acceperant, cum responsis eorum", quo- rum nonnulla nobis tradita sunt (n? 36 et 96 s., p. 152 el 154 s.). Altera sylloge Alexandriae exstitisse videtur edictorum vel epistularum imperatoris praecipue ad Chris- tianos pertinentium, qua ineunte saeculo quinto Sozo- menus ad historiam suam conscribendam usus est. Utram- que, additis aliis epistulis cum genuinis tum spuriis, una cum orationibus edidit bibliopola quidam ante medium saeculum quintum, quo opera Iuliani omnia teste Zosimo (p. 3, 21 ss.) lectitabantur. Utrum ex hac editione an ex minoribus syllogis codices nostri fluxerint incertum. Sea manifesto librarii Byzantini pristinas series Iuliani opuscu-
1. J. Bidez et F. Cumont, Recherches sur la tradition manuscerite des Lettres de l'empereur Julien (Mémoires publiés par l'Académie royale de Belgique, t. LVII), 1898.
2. Cf. testimonia Libanii et Éunapii, p. 1 ss.
Qodices
V
VI PRAEFATIO
lorum ad libidinem suam turbaverunt, multa consulto omiserunt quae impia eis videbantur, et cum in florilegiis suis componendis styli magis quam sensus rationem haberent, epistulas inaniores, eliam spurias, saepius elegerunt, neglectis gravioribus'. Deinde scribae, alius ex alio libro, suppressa supplere interdum conati sunt. lta effectum est ut perraro in codicibus nostris ordo et numerus epistularum consentiant. Nonnulla quae hodie perierunt legebantur aevo Suidae, cuius excerpta monstrant quanti a Byzanünis aestümaretur lulianei sermonis incorrupta puritas, sed Tzetzes et auctor lexici, quod dicitur, Vindo- bonensis ex his tantum quae servantur epistulis sua hauserunt *.
Codicum omnium qui Iuliani opera praebent, praestan- tissimus est Vossianus Gr. in-fol. 77, t. III, chartac. saec. XIII ineuntis, qui post orationes [uliani nunc continet epistulas viginü septem. Plures antea in eo exstabant, nam folia quaedam in media serie et in fine avulsa sunt. Quae nobis folus r28-139* servatae sunt, his numeris Graecis in margine codicis signantur (stellulis notamus quae interciderunt): α΄ 110, -, γ΄ 188, δ΄ 108, ε΄ 112, ς΄ 107, 33, η΄ 28, 0 97 (p. 154; 4-9) ages t EDU, 193, ιδ΄ 194, uo LE LEILZILILS 180, χη, 204, 79 b, 85,
1. Vide ex. gr. infra p. 1x syllogen codicum JKT'O, vel p. xu descriptionem codicis Y, qui nonnullas spurias epistulas servat inte- gras, genuinarum autem brevissima plerumque excerpta suppeditat. — Etiam temporibus nostris similia notamus. Cf. Epistolia etc., ed. H. Stephanus, Parisis, 1577 (Recherches, p. 109 s.) et Graecorum veterum selectae brevesque epistolae, apud loann. Tornaesium, 1612, ubi luhani spurias plures epistulas cum genuinis paucis « in usum studiosae iuven- tulis » editor repetendas curavit.
2. Lexic. Vindobon. s. v. "Eye μοι χάριν (p. 94 ed. Nauck) exem- plum profert quod utrum Luciani an luliani esset, editor incertum reliquit. Sed in codice Vindobonensi philol. Gr. 169 f. 204* nomen ἰουλιανὸσ manu prima in λουχιανὸσ correctum est, et in libro gemello Vaticano 12 f. 17" a Nauckio non adhibito λουχιανὸσ legitur.
PRAEFATIO YII
98, «x», 201, ἃς. 196, Xt 9, 10, 46, 197, 200, 187, 198, 89 a. Sequebantur olim fortasse aliae epistulae, nam ultima codicis folia perierunt. — De ep. 89 b, quam ff. 73'-79* praebet V, cf. p. 127, 9 ss.
Hic codex madore et vermibus ita est pessümdatus ut multa iam vix ac ne vix quidem legi possint. Folium 158 iam tunc evanidum manus saeculi XIV transcripsit et novum pro vetere inseruit codici (V5). Dübnerus, suco quodam usus ut litterarum lineamenta pallescentia in lucem revocaret, collationem fecit, quam cum Herchero commu- nicavit (V9)*. Sed charta quam acido liquore illeverat ita nigruit ut plura nunc omnino obscura facta sint. Accura- tissime codicem pretiosissimum contulimus et humanitate praefecti bibliothecae Lugdunensis Gandavum missum in plagulis corrigendis adhibuimus.
Codex Parisinus 2964 chartac. saec. XV ex codice Vossiano descriptus est iam a V? suppleto. Librarius non- nulla in vetusto codice legit quae nunc nulla possunt oculorum acie dispici, quin etiam folia tota Vossiani nunc deperdita transcripsit. Sed multa verba iam tunc obscura spatio relicto omisit. Quas lacunas postea Nicolaus Tur- rianus ope editionis Martini (1566) partim explevit. Habet autem U (ff. 131-145") easdem epistulas atque Vos- sianus, iisdem numeris Graecis in margine a rubricatore adscriptis, nisi quod inter ep. 194 et 180 servavit ιε΄ Ar, ις 81, i 152, τη΄ r11 et post duas paginas vacuas finem ep. 88, χε΄ 114, χς΄ 54 et initum ep. z£' 180, quod nunc in V deest.
Ex U pendet codex Scorialensis T, 1I, 5 (ff. 166-183) anno 1541 a Nicolao Murmuris scriptus ; item. excerpta codicis Bodleiani Misc. 104. saec. XVI (ff. 379-395) et codicum duorum saec. XVI bibliothecae marchionis de
1. Cf. Hercher, Epistolographi Graeci, Didot, 1873, p. vii s.
Η
ἃ
c PRAEFATIO
Rosanbo (100 et τοῦ Omont) quibus insunt) epistulae 108, 111, 114, 89 a. Istis omnibus carere possumus.
Codex Harleianus 5610 chartac. saec. XIV sicut U ex Vossiano fluxit, sed integro. Dolendum est scribam (ff. 212-217) priorem tantum partem exscripsisse epis- tularum quas praebebat exemplar eius, nempe: 110, 82, 188, 108, 112, 107, 33, 38, 97 (p. 15/5/19); 190, 191, τή, 193, 194, ἦτ, 8r, 152, x11, 20920 15. 15-154, 3), 167 (versus, cf. p. 218, 245ss.), 115, quarum quinque (83, 79, 97, 167 et 115) desunt in U. ,
Collatione huius codicis a Graevio facta et margini edi- tionis Genevensis ἃ. 1606 inscripta usus erat Herllein (margo Genevensis), cum fontem eius ignoraret. Eadem collatio (manu Francisci Guyeti scripta?) exstat in codice Leidensi XVIII Periz. Εἰ, n^42, saec. XVII. Quae collatio, reperto libro Harleiano, inutilis fit.
Codex Ambrosianus L 73 sup. (— n? 486 Martini- Bassr) ff. VP-VII* (chartac. saec. XIII) minutissimis hitterulis exaratas habet epistulas 188, τοῦ, 97 (p. 154, 4-9), 190, 191, 193, 194, Ar, 152, 111. Ex eodem quo Vossianus archetypo pendet, sed in his paucis quae nobis ministrat, libro Leidensi interdum praeferendus est.
Codex Baroccianus 219 chartac. saec. XIV, ff. 346 ss., continet epistulas 187, 188, 97 (p. 154, 4-9), responsum Libanii ad ep. 96 (cf. p. 155, ὃ ss.), 190, 191, 193, 41, II, 201, 75 b, 196, 10, 197, 300; 58: 186, 206, 59 (mancam), 8» (mancam), 96, 78. Maiorem partem huius seriei usque ad numerum 186 ex eodem fonte atque codicem Vossianum derivatam esse apparet, nonnullis epistulis aut in V omissis vel deperditis, aut in Baroccianum aliunde immissis. Cetera, scilicet 206, 59, 82, 96 et 78, ex archetypo codicum NO adiecta sunt.
Codex Varsaviensis bibliothecae comitum Zamoyski
PRAEFATIO IX
(125 Cimelia) chartac. ἢ. 205-2123 saec. XV (cf. R. Fórster, Rhein. Mus., LUI, 1898, p. 547 ss.) praebet epistulas 187, 188, 97 (p. 154, 4-9), resp. Libanii ad ep. 96 (cf. p. 152, 6 ss.), 190, 191, 193, At, τι, 201, 75 b, 196, 10, 197, 200, 58, 73, 31, 181. Eum fratrem ge- mellum Barocciani (B) esse cum ordo tum textus epistu- larum aperte monstrant.
Aliam familiam, cum codicibus BA arctissima affini- tate connexam, sed multo deteriorem efficiunt libri se- quentes :
Codex Baroccianus 56, chartac. saec. XIV exeuntis, ff. 33 ss.
Codex Ambrosianusvi449 sup. (— n? 784 Martini- Bassi), chartac. saec. XIV exeuntis, ff. 171-176, partim evanidus et lectu difficilis.
Codex Vaticanus 1835, chartac. saec. XV, f. 166 ss.
Codex Parisinus 3035, chartac. saec. XIV, ff. τοῦ- 105.
In quibus omnibus inveniuntur epistulae quinque 190, 191, 36, 187, 188.
Ad hos accedunt :
Codex Barberinus Gr. 103, chartac. saec. XV, qui ff. v 13-116 continet epistulas 190, 191, 36, 187 et 205 cum responso Basilii.
Codex Parisinus 3054, manu Emmanuel Atramyt- teni saec. XV scriptus, qui ff. 12-13 habet epistulas 205 cum responso Dasiln, 36, 187.
Codex Parisinus 967, chartaceus a. 1377, qui f. 299 praebet ep. 36, 173.
Codex Athous lberon τοῦ, saec. XIV/XV, et codex Cremonensis 12.228 (L. 6. 33 — n? 172 Martini), saec. XV, ambo ep. 188 praebentes (de quibus cf. Fórster, Libanii opera, 1l, p. 186 s. et 227 ss.).
W
Ve
x PRAEFATIO
Codex Vindobonensis philos. philol. Gr. 165, chartac. saec. XIII/XIV, qui f. 100 finem ep. 187 et ep. 188 habet. |
Hos sex codices, cum ad lectiones hbrorum huius stirpis describendas JKT'O sufficiant, neglegere potuimus, praeter Parisinum 967 ad num. i73, et Vindobonensem, qui f. 100" partem epistulae 181 subiungit, recentiore manu ex alio fonte, neque eo contemnendo, descriptam.
Omnibus luliani codicibus antiquitate praestat Ambro- sianus B 4 sup. (— n? δὲ Martini-Bassi), membran. saec. X, qui f. 107s. praebet luliani ep. 205 cum responso Basili, dein ff. ri0-117 ep. 96 cum res- ponso Libanii, 97 (p. 154, 4-9), 176, 28 (mancam), 177, 178, 155 (p. 210, 35 5); A; θὰ θη ἢ τυ 186, 19r.
Eadem fere series sed exilior reperitur in codice Monacensi 490, chartac. saec. XV, f. 120 ss., nempe 205 cum responso Basili, 96 cum responso Libanii, 97 (p. 154, 4-9), 176, 177, ἅτ, 2023; 59 T ΔΕ ΙΠΙΕΠ non ex ipso À descriptus est. Monacensis, sed ex eodem archetypo fluxit. De hoc codice cf. praesertim W. Fritz, Die Briefe des Bischofs Synesius, Leipzig, Teubner, 1898, p. 13 ss.
Eiusdem sylloges epistulae duae « ix τῶν ἐπιστολῶν ᾿Ιουλιχνοῦ τοῦ παραθδάτου », scil. ep. 186 et 193, servantur quoque in vetere codice Patmio 706 (Sakkelion), chartac. saec. XI/XII.
Ad eundem fontem referendae sunt epistulae 96 et 176 quae in codice Laurentiano LXX, 13, chartac. saec. XV, inter Libanii litteras sub numeris τῷ et τη insertae sunt.
Apographum autem libri Monacensis M est Ottobonia- nus 00, saec. XVI, f. 7o ss., nullius pretii.
PRAEFATIO ΧΙ
Partim cum Ambrosiana congruit series epistularum quam praebet familia codicum NO :
Codex Neapolitanus 217 (111, Aa, 14), chartac. saec. XIV, f. 214 ss. continet « ix τῶν ἐπιστολῶν ᾿Ιουλιχνοῦ τοῦ παραβάτου » numeros 206, 31, 96 cum Libanu res- ponso, 97 (p. 154, 4-9), Ar, 193, 191, 78, 110, 115, 823, 188, 107, 33, 190, 32,59 (mancam), 8» (mancam).
Codex Harleianus 5635, chartac. saec. XV, f. 62 ss. easdem habet epistulas, nisi quod in fine ex Suida addita est ep. τοῦ, et responsum Libanu ad ep. 96 omis- sum est.
Ex Neapolitano descriptus esse videtur codex Lauren- lanus XXXI, 24, saec. XV exeuntis, f. 139 ss. Ex Har- leiano pendet codex Parisinus 2131, chartac. manu Iani Lascaris circa a. 1500 exaratus, f. 139 ss.'. Ex Parisino autem 2131: fluxerunt Parisinus 3832, f. 49 ss. saec. XVI, et Vaticanus Palatinus 134, chartac. saec. XVI, (f. 173 ss., quorum varias lectiones adnotare super- sedimus.
Partim cum familia NO (ex. gr. ep. 191) partim cum JKDO (ep. 187) affinitate quadam coniunctus est codex Parisinus 963, chartac. saec. XV, quo tamen multae epistulae traduntur quae in illis familiis desunt. Praebet enim (ff. 42-50) cum aliquot numeris Graecis in margine adscriptis : 186, 185, 184 (mancam), 4, θ΄ 191, 189, tz 193, (f 8, ty' 36, 109, ιε΄ 35, ις΄ 33, 4 83, ιη΄ 78, ιθ΄ 195, 196, 190, χϑ' 187. Ex numeris Graecis apparet quattuor epistulas archetypi initio omissas esse.
In codice Parisino 2755, chartac. saec. XV, tribus locis inveniuntur epistulae luliani: a) f. 72 : ep. 205 cum res-
I. Codice denuo sub examen vocato, agnovimus nos falso conten- disse (Recherches, p. 53) Parisinum hunc 3131 interdum meliores lectiones praebere quam O.
XII PRAEFATIO ponso Basilii ; b)f. 74: ep. 36 et 187; c)ff. 1327-153" (cum
numeris Graecis in margine adscriptis) : ep. α΄ 201, β΄ 26, Y 90, δ' et. εἰ 184, c'.186, ζ 61:0, τ ED, ix. 79 b, ιβ΄ 58, ιγι. 196, ιδ΄ 9, 98, 10, 4,96, 79, 153.
In secunda serie (ep. 36 et 187) ad classem codicum JKT'O referendus est C et prorsus neglegendus. Multo maioris momenti est in tertia serie, ubi saepe ad V proxime accedit, ita ut eum ex Vossiano descriptum esse credas. Sed nonnunquam suam sequitur viam et decem habet epistulas quae nunc in VHU desunt, scil. : 56, 35, 184, 180, 61:6, 11; 58, TIBERI
Anno 1885 A. Papadopulos-Kerameus in bibliotheca monasterii Deiparae (nunc « ἐμποριχὴ σχολή ») insulae Chalces prope Constantinopolim librum (n? 157) mis- cellaneorum invenit in quo fragmenta duorum codicum chartaceorum luliani conglutinata sunt, ex quibus sex novas epistulas edere ei contigit :
Folia 2345-265 ad codicem saeculi XV pertinent quo viginti epistulae servantur, numeris τς -λε in margine adscriptis, unde constat quindecim alias initio deperditas esse. Illae sunt 58, 194, 54, 96, 36, 10, 4, 58, 153, 31, 80, 192, 26, 8, 86, 35, 90. 15. 1 δὴ.
Folia 273-277 ex alio codice saeculi XV avulsa sunt. Initio desunt epistulae novem. Insunt numeri 183 (finis), 195, 186, 75 b, 4r, 201 (ιε΄ in margine adscripto), 191, 187, deinde in folio lacerato verba quaedam ep. 184 et 90 leguntur, postea (cf. cod. X) ep. 4(finis), 58, 153, 3r, 8o, 1923, 26, 8, 86, 35, 290; 12, Τῇ EDT 190, 188, 112, 107. Quarum epistularum multae, . et praeserlim genuinae, ita amputatae sunt ut excerptae potius quam descriptae esse videantur.
Epistularum quae utrique codici sunt communes, lec- tones tam similes sunt ut manifeste appareat ambos ab
PRAEFATIO ΧΙΠ
eodem fonte derivatos esse. In. aliis. maxime. congruunt cum scriptura codicis L.
Codex Laurentianus LVMI, 16, chartac. saec. XV, ff. 52 ss., continet amplissimam omnium quae 1n libris manuscriptis exstant syllogen epistularum Iuliani : 186,
192, 97 (integram), 205 cum responso Basilii, 184, 185,
I
40, 29, 181, 185, ep. 835 (Wolf) Libanii (cum falso titulo ἰουλιχνὸσ πατριάρχη); 79 b, A1, 152, 193, 201, 101, 187, 46, 197, 196, 188, 112, 33, 107, 199, 13, 109, 190, 97 (p- 154, A-9)', 83, 110, 11, 115, 85, 195, 183, 36, 96 cum responso Libanii, 176, 177, 202, 59, 4. Hancsyllogen ex diversis exemplaribus coagmentatam esse apparet. In epistulis 75 b, 41, 201, 191, 187, 188, 1125, 107, 199, 13, 109,190, 195, 183, 236, codex L cum Y (aut cum X in ep. 36) paene conspirat. In ep. 205 et resp., et in fine (id est in serie ep. 96 cum resp., 176, 177, 202, 59, 4) L cum AM plerumque congruit. Multa nobis solus L ser- vavit. [In ceteris autad BV autad [I (ep. 186) aut ad alium codicem hic Laurentianus accedit?. De singulis iudican- dum est.
Restat ut breviter de quibusdam libris agamus qui paucissimas tantum epistulas praebent.
Codex Ambrosianus I 49 sup. (— n? 460 Martini- Bassi), chartac. saec. XV-XVI, partim manu Michael Su- liardi a. 1489 scriptus, servat f. 439 saec. XV epistu- las 199, 200, 97 (p. 154, 4-9), Libanii resp. ad ep. 96.
Codex Laurentianus XXXII, 37, chartac. saec. XIV,
1. Hic textus codicis L, cum supra sub numero γ΄ ep. 97 integra servata sit, in apparatu critico ut nullius momenti praetermissus est.
2. Memoratu dignum est Photium (Epist. 207) antiquam syllogen epistolographorum (scil. Phalaridis, Bruti, Iuliani, Libanii, Basilii, Gregorii, denique Isidori Pelusiotae) legisse quae partim cum serie codicis L (f. 1 ss. Phalaridis ep. ; f. 37 ss. Bruti ; f. 45 ss. Libanii, Basilii, Iuliani, etc.) mirum in modum congruit. -
A
XIY PRAEFATIO
inter epistulas Libanii duas habet Iuliani, scil. 187 et post alia 8. Prior ad familiam JKT'O, altera ad XY pertinet. Codex Laurentianus LVII, 34, chartac. saec. XV/XVI, post epistulas Libanii (ff. 540-250) sine intervallo praebet Iuliani ep. 185 et 78. Cum Parisino E saepe consentit.
Libanius orationi suae pro Aristophane (XIV apud Fórster) epistulam Iuliani laudatoriam adiunxit. (n? 97 ; cf. p. 155, 8 ss., et Recherches, p. 11 ss.) cum ea quam imperatori gratias agens rescripsit. An'iquam illam dispo- sitionem servaverunt nonnulli codices Libanii, ubi revera hae mutuae epistulae orationem rhetoris pro Aristophane sequuntur :
Codex Barberinus Gr. 220 (1L, 41) chartac. saec. XV, f. 89; cf. Forster, Libanii op., Ll, p. 28.
Codex Vaticanus 941, chartac. saec. XIV/XV, f. 143; cf. Forster, ibid., I, p. 238 s.
Codex Laurentianus LVI!, »0o, chartac. saec. XV, f. 67 s. ; cf. Forster, ibid., I, p. Ao.
Codex Athous Laurae S. Athanasi OQ, 158, chartac. saec. XIII, f. 62, cum Laurentiano A « arto cognationis vinculo conexus » ; cf. Forster, ibid., I, p. 39 et 950 ss.
Codex Neapolitanus 154 (II, E, 19) chartac. saec. XV, f. 47 s., quo carere potuimus ; cf. Forster, ibid., I, p. 332.
Eaedem epistulae mutuae! et aliae quaedam Iuliani reperiuntur aliquoties inter epistulas Libanii. Quod fit in codicibus sequentibus :
Codex Ambrosianus C 6 sup. (— n^166 Martini-Bassi), chartac. saec. XVI, habet f. 93 epistulam 97 (integram) cum responso Libani, et post alias, quae Libanii sunt, f. 99 ep. 184 mutilam.
1. De codice Laurentiano LXXXVI, 8, chartac, saec. XV, quem neglegere potuimus, cf. Recherches, p. 83, adn. r.
9
PRAEFATIO xv
Godex Vaticanus 1353, chartac. manu Constantini Las- caris annis 1462 et ss. exaratus, inter Libanii epistulas continet (a) f. 182 ep. 184 ut in S mutilam, dein f. 196 ep. 97 (integram) cum responso Libanii ; (b) f. 211 ss. ep. 206, 96 cum responso Libanii, 97 (p. 154, 4-9), 106 (e Suida), 205 cum responso Basilii ; denique (c) post multa alia f. 221 ss. ep. 181, 193, 19r, 34, 195, 19o.
In duabus prioribus epistulis (184 et 97 cum resp.) codex Ὁ cum $S conspirat. Secunda series (b) partim classi NO adiungenda est. Tertia (c) ex eodem archetypo atque ἢ (de quo cf. infra) fluxit.
Codex Mutinensis 75 (olim II, C, 8), chartac. saec. XV, f. 54 habet item ep. 184 (mutilam)et deinde 97 (integram) cum responso Libani. Pendet e codice Q.
Codex Laurentianus LVlII, i2, chartac. saec. XV, f. 114 s., praebet epistulas 206, 96 cum responso Libanii, 97 (p. 154, 4-9). Ex codice Q aut ex eius archetypo excerptae videntur.
Godex Vaticanus 1467, chartac. saec. XV/XVI, f. 57 ss., continet epistulas 206, 96 cum responso Libanii, 97 (p. 154, 4-9), 106, 205 cum responso Basilii, denique responsum Libanii ad ep. 97. Textus persimilis est scrip- turae codicis Q.
Tertia series (c) epistularum codicis Q reperitur paene integra in codice Vaticano 1363, chartac. saec. XVI, ff. 365 ss., scil. ep. 181, 193, rgr (manca), 195, 19o. Vaticani Q hic codex apographum est.
In codice Heidelbergensi Palatino 356, cbartac. saec. XIV, f. 58 ss., inter epistulas variorum auctorum inve- niuntur luliani ep. 196, 195, responsum Libani ad ep. 96, 97 (p. 154, 4-9), 193, 191- Hicliber cum lectionibus co- dicis Ὁ quasi semper congruit, nisi quodep. 1961in Q deest. Colleciones sunt gemellae ex eodem exemplari oriundae. Codicem R ad ep. 191, 193, 195 et 196 adhibuimus.
b
Socrates Sozomenus
Suidas
XVI PRAEFATIO
Frequentissime in codicibusreperitur Iuliani ad Basilium Magnum epistula 500 cum responsione, quae fertur, epis- copi. De quibus vide quae p. 382, 18 ss. et Recherches, p. 61 notavimus.
Edictum n? 136 b repertum est ab Hertlein in codice Marciano 366, chartac. saec. XV, f. 565", qui solus illud tradidit.
Ad epistulas quae a Socrate (n? 60) vel a Sozomeno (n^ 84 a) tantum traditae sunt edendas codices optimos horum scriptorum adhibuimus (cf. p. 65 ss. et p. 112 ss.). Item in describendis excerptis variis quae nobis iidem his- torici vel Eunapius suppeditaverunt.
Permulta Iuliani epistularum excerpta profert Suidas, quin etiam nonnulla solus nobis servavit (vide indicem fon- tium s. v. « Suidas »). Horum omnium ad textum recen- sendum nobis summa liberalitate opem tulit eruditissima femina Ada Adler, quae, novam et absolutissimam ingentis lexici editionem mox in vulgus emissura, nostras collationes recognovit et auxit. Hi sunt Suidae codices quibus nobis utendum fuit! :
A — Parisinus 23625 saec. XIII/XIV, et 2626 saec. XII et XV ;
B — Parisinus 2622, saec. XIII ;
E — Bruxellensis 11281, anni 1475 ;
G — Parisinus 2623, saec. XV;
H — Parisinus 2624, saec. XV ;
I — Angelicus 75 (G — ἃ — 8), saec. XV ;
M — Marcianus 448, saec. XIII ;
5. — Vaticanus 1296, anni 1205;
T — Vaticanus 881, saec. XV;
V — Vossianus fol. 2, saec. XII.
1. Cf. 1. Bidez, La tradition manuscrite du Lexique de Suidas, Sitzungsber. der Preuss. Akad. der Wissensch., Berlin, 1912, p. 850 ss.
nes
PRAEFATIO XVII
De traditione epistulae spuriae Galli Caesarisad Iulianum fratrem cf. p. 287, 3 ss.
Omnes codices ipsi contulimus, praeter paucissimos deteriores, quos pro nobis excusserunt viri antiquae scrip- turae perii, et saepe praestantissimos secundis vel tertiis curis inspiciendos vel imagine phototypica exprimendos curavimus, ita ut de lectionibus variorum apographorum omne dubium tolleretur.
Tres tamen libros recentissimos in quibus f[uliani epistulae exstant inspicere nobis non contigit, nempe co- dicem Constantinopolitanum monasterii S. Sepulchri 556, chartac. saec. XVII, f. 9o ss. (cuius notitiam Richardo Fórster debemus) et codices Hierosolymitanos Biblioth. Patriarch. 306. οἱ 373, chartac. saec. XVIII, quos exploravit Papadopulos-Kerameus (cf. “Ἱεροσολυμιτιχὴ Βιόλιοθήχκη, I, p. 366 s. et 394).
Denique duo codices ex Aldina editione descripti sunt, scil. Atheniensis 1121, saec. XVIII, f. 340 ss., et Oxo- niensis Grabianus 15, saec. XVIII, ff. 72 ss.
Codicibus manuscriptis recensitis, de praecipuis editio- nibus breviter nobis agendum est.
Princeps fuit Aldina Epistolographorum Graecorum quae cura Marci Musuri Venetiis a. 1499 prodiit. Musurus adhibuit. Parisinum C, codicem quemdam deteriorem familiae NO et apographum hodie deperditum codicis Vossiani, ex quibus quadraginta octo epistulas ordine nullo servato congessit. Pretii alicuius est hodie quoque Aldina ubi apographum Vossiani, in quo verba quaedam postea evanuerunt, sequitur. Musurus aliqua felicibus coniecturis sanavit, plura in peius mutavit.
In editione sua Iuliani (Parisiis, 1566) Petrus Martinius Aldinam repetüt, nisi quod epistulam 60, a Socrate
XVIII PRAEFATIO
servatam, ex editione Stephani (1544) post nonam Musuri inseruit. Nonnulla menda sagaciter correxit.
Editio Marüni et Cantoclari (Parisis, 1583) addidit in calce sylloges, loco quinquagesimo, ex Sozomeni his- toria epistulam δή ἃ, deinde ep. τοῦ (bo Hertlein), 11:1 (51), 114 (52), et 89 a (63) ex codice Parisino U.
Editio Rigalüi (Lutetiae, 1601) addidit epist. 59 (58) et 82 (59) mancas et in unum contractas, sicut traduntur in codicibus familiae NO.
Editio Parisina a. 1630 cura Petavii emendata epistu- lis antea nolis adiunxit ep. 185, 189, 8, 109 et 195 (53- 57 Hertlein) ex codice Parisino E, ep. 183 et 181 (60 et 61) ex Barocciano B, ep. 88 (02) ex Parisino U et epis- tulam Galli ex editione Vulcani. (Theophylacti Simocat- lae quaest. physic. etc., Lugduni Batavorum, 1597). Ordinationem vel potius perturbationem epistularum in hac editione adhibitam. editores deinceps sequentes reti- nuerunt.
Editio Spanhemii (Lipsiae, 1696), cuius paginae in mar- ginibus operum luliani adnotari solent, nonnulla supple- vit, praecipue in ep. 89 a (63), vel ex coniectura, vel ex Vossiano, qui Spanhemio praesto fuit, vel ex collatione Leonis Allati quam frustra quaesivimus. Multa typo- thetarum seu editoris culpa menda irrepserunt.
In Anecdotis Graecis Muratorius (Patavii, 1709) primum edidit ex codice Ambrosiano ἡ epistulam 59 (58) integram et ep. 176, 177, 202 (64, 65, 66 Hertlein).
Fabricius operi suo Salutaris lux Evangelii (Hamburgi, 1731) subiunxit epistulas 182» (67 Hertlein), 4o (68), 29 (69), [835 Libanii (ed. Wolf)], 46 (31), 199 (70), 13 (71), 96 (72), 19» (73), 97 partim (— 74), 205 (75), 85 (59 integram)ex apographo Friderici Rostgaard, qui eas in codice Laurentiano L vel [ep. 36 (72)] in Ambrosiano K invenerat.
-———
PRAEFATIO XIX
L. H. Heyler (Juliani imperatoris quae feruntur epis- tolae, Moguntiae, 1828), novis collationibus usus, textum saepe correctiorem praebuit et egregio commentario eum instruxit. Sed cum libros manuscriptos quos contulerat numeraret potius quam aestimaret, lectiones saepe intro- duxit dubia fide fultas. Ep. 34 (76) e codice Q deprompsit.
R. Hercher in Epistolographis Graecis (Parisiis, 1873) Iuliani epistulas, codicibus L (apud eum A), G (L), M, Palatino 134 (F) inspectis, et collatione Dübneriana Vos- siani (V9) usus, recensuit. Ipse suo Marte multa cor- rexit et ep. 90 (79) syllogae addidit.
F. G. Hertlein (Hermes, VIII, 1874, p. 167 ss.) ex Marciano 366 ep. 136 b (77), et C. Henning (ibid., IX, 1875, p. 557 ss.) ex Harleiano H ep. 79 (78) primum ediderunt.
Hertlein in bibliotheca Teubneriana (Juliani imperatoris quae supersunt etc.) anno 1876 omnes epistulas Iuliam suo tempore notas collegit et varias lectiones adnotavit Vossiani, quem accurate recognoverat, atque codicum quorum collationes Hercherus ei tradiderat, itaque apparatu critico pleniore nisus textum puriorem constituit, quem et ipse argutis interdum coniecturis emendavit. Sed cum ne tentavisset quidem libros suos in classes distribuere, recentissimorum errores apographorum iuxta ipsorum archetyporum veras genuinasque lectiones inutiliter con- gessit et deteriorum horum codicum testimonio fretus saepe deceptus est.
Anno demum 1885, in supplemento tomi XVI Anna- hum Constantinopolitani Graeci philologici syllogi Ρ- 22 ss., ἃ. Papadopulos-Kerameus ex codicibus insulae Chalces XY epistulas 8o (17), 86 (2 5, 3o (35, 12 (4*), 19 (5*) et 87 (67) erutas publici iuris fecit. Eas pos- tea repetiit (Rhein. Museum, XLII, 1887, p. 15 ss.).
XX PRAEFATIO
Nobis quidem non sufficere visum est, codicibus quot- quot innotuerunt collatis aut inspectis et affinitate eorum recognita, quam firmissimo fundamento textum gravis- sime affectum restituere, epistulas (n** 12, 19, 3o, 8o, 86 et 87) et fragmenta (p. 33, 4 ss. ; 159, 2; 211 ss. ; 219, Ὁ ss.; 262, D ss., etc.) nuper reperta inserere, lacunas significare, et titulos ad pristinam formam redigere (ep. 11, 90, 36, 85, 115, 153, etc.). Sed cum epistulae in libris manuscriptis passim traditae minimam tantum partem efficiant earum quae saeculo quinto lectitabantur, visum est earum etiam quarum apud antiquos excerpta profe- runtur vel memoria servatur, mentiones vel fragmenta dis- persa colligere. Porro, cum « quidquid principi placuit, legis habeat vigorem », et epistoliis ad familiares gravissima librarii intermiscuerint imperatoris edicta, illas quoque constitutiones Iuliani quae in codicibus iuris insertae vel in titulis sive papyris* repertae sunt adiungere placuit, ut omnia et privata et publica scripta eius coniuncta commode inveniantur.
Hanc indigestam molem quomodo ordinaremus diu multumque dubitavimus. Series quas codices praebent, librariorum arbitrio institutae, omnes diversae sunt, om- nes absurdae. Absurdior ordo editionum ubi, Aldinae sylloges colluvie recepta, paulatim, ut fors ferebat, novae epistulae hinc atque illinc petitae accesserunt. Quo effec- tum est ut secernenda copularentur, iungenda separaren- tur, immo unius epistulae in duas scissae altera pars ab altera longe divideretur?, idque nulla temporis ratione
1. Tardius quam ut eam adhibere potuerimus pervenit nobis com- mentatio qua Ulricus Wilcken (Zeitschr. der Savigny-Stiftung, XLI, 1921, p. 190 ss.) probare studet edictum de auro coronario (n? 7» Ab, p. 84-87) revera Severi Alexandri esse. De quo alibi disputandum erit.
2. Cf. ex. gr. ep. 3o ; 34-26; 97 (— 74 -4- 14 Hertlein) etc. — Fragmentum epistulae, quod apud Herllein, t. I, p. 371-392, invenitur,
PRAEFATIO XXI
habita, nulla argumenti vel nominis inscripti, ita ut omnia quasi temere ac fortuito collocarentur.
In hac farragine traditio antiqua ita funditus turbata est, ut pristinarum collectionum quae saeculo IV vel V factae sunt, vix ac ne vix quidem vestigia quaedam agnosci possint. Ut ex recognitione nostra elucet, singulae fami- liae, immo unusquisque paene codex seriem praebet di- versam. ltaque hanc confusam copiam sic distribuendam censuimus ut primum vita Iuliani certis temporum termi- nis divisa exhiberetur (« Epistulae scriptae antequam Iulianus Caesar factus est — cum degeret in Galliis — in Illyrico » ac sic deinceps)!', deinde intra haec spatia epis- tulae vel fragmenta coniungerentur aut ad eundem homi- nem missa aut quadam argumenti affinitate connexa. Sic speramus fore ut ex reliquiis operum Apostatae iam me- lius appareat qualia fuerint ingenium eius et consilia et voluntatis post regnum adeptum mutationes.
Restat ut gratias agamus viris doctis qui in praepa- randa hac editione, ante hos annos triginta incepta nunc tandem absoluta, comiter nos adiuverunt et beneficiis suis plurifanam nos devinxerunt. Sacerdos scientia ornaüssimus Achilles Ratti, tunc custos bibliothecae Ambrosianae, nunc ponüfex maximus, item lohannes Mercati, praefectus eruditissimus bibliothecae Vaticanae, aliquot codices hucusque abditos nobis benigne indi- caverunt. Descriptiones vel collaüiones chirographorum nobis miserunt viri doctissimi ἢ. 1. Bell, F. Madan, et ante bellum Fr. Boll, Iosephus Heeg, et Ricardus Fórster, diligens editor Libanii, qui nobis codicum suorum arcana patefecit. Praefecti bibliothecae Lugdunensis Batavae
revera perlinere videtur ad nostram ep. 89 et nobis hic edendum fuit ; cf. p. 127, 9 ss. 1. Vide infra p. 321 ss. capitulorum tabulam.
XXII PRAEFATIO
et Parisinae, Scato de Vries et Henricus Omont, pro- pensa voluntate libros pretiosissimos Gandavum mittere non recusaverunt, ut eos commodius et securius excutere nobis liceret. J. Bick imagines libri Vindobonensis photo- typice exprimendas curavit, eodemque modo nobis opem tulit J. Boyens in insula. Chalce prope Constantinopolim. Thomas W. Allen et Henricus Lebégue — qui nobis ignota apographa amicissime detexit — quotiens eos adi- mus, indefessa cura nostras de lectionibus Oxonien- sium vel Parisinorum codicum dubitationes sustulerunt. Ephraemi Syri locos a nobis laudatos in linguam Lati- nam accuratissime transtulit amicus et collega Bruxellen- sis M. A. Kugener. Quo nobis ad recensenda Suidae ex- cerpta auxilio fuerit egregia femina Ada Adler supra iam memoravimus. ἢ. Asmus, qui saepe in nostra editione nominatur, disquisitionibus nondum publici iuris factis nos olim uti permisit. Amicus iamdudum laborum nostro- rum socius Leo Parmenüier Leodiensis, postquam Medio- lanenses, Venetos et Florentinos libros nobis exploravit et partim contuht, in plagulis corrigendis et in mendis textus detegendis nobis adiutor fuit sollertissimus. Paulus 11 ho- mas collega Gandavensis et amicus, qui ante multos iam annos ingenii sui acumen in lulianeis sanandis summa cum felicitate exercuit, frequentissime consilio et opera nobis subvenit. Denique Paulus Mazon Parisiensis in hac editione conficienda et polienda monitor nobis fuit experlissimus. Quorum omnium beneficia, operis diu- turni penso lam peracto, grato animo recordamur.
COMPENDIORUM CONSPECTUS
Ald. — Aldina editio; cf. supra p. xvii.
Allard — P. Allard, Julien l'Apostat, Paris, Lecoffre, 3 vol., 3* édition, 1906-1910.
Bücheler : cf. infra s. v. Papadopoulos.
C A G — Commentaria in Aristotelem Graeca, ed. Academiae Borussicae, Berolini, Reimer.
C. Galil. — Iuliani imperatoris librorum contra Christianos quae supersunt, coll. rec. C. J. Neumann, Lipsiae, Teubner, 1880.
Cobet — C. ἃ. Cobet, Annotationes criticae et palaeographicae ad Iulianum (Mnemosyne, VIII, 1859, p. 341 ss.); cf. etiam ΠΝ IV501976, p. 191; X, 1882, p. 53 ss.; XI, 1883, p. 367 ss.
FHG — Fragmenta Historicorum Graecorum, ed. C. et Th. Müller, Paris, Didot.
Friederich — Br. Friederich, Coniecturae ad luliani alio- rumque eiusdem aetatis scriptorum opera ; Progr. Gymnas., Clausthal, 1873.
Hercher — [praeter editionem supra p. xix memoratam] Rud. Hercher, Zu den Briefen Iulians (Hermes, 11, 1867, p. 457 ss.).
Hierilein — [praeter editionem supra p. xix memoratam] Fr. C. Hertlein, Zu Iulians Briefen (Hermes, lll, 1869, p- 309 ss.); cf. eliam Progr. Gymnas., Wertheim, 1847, 1850, 1856, 1860 et 1873.
Heyler: cf. supra p. xix.
Horkel — I. Horkel, Emendationes lIulianeae, Diss. Berolini, 1841.
Klimek — P. Klimek, Coniectanea in Iulianum etc., Diss.
XXIV COMPENDIORUM CONSPECTUS
Vratislaviae, 1883, p. 21 ss.; cf. etiam Progr. Gymnas., Leobschütz, 1888.
Koch — W. Koch, Ka'ser Julian der Abirünnige (Jahrb. für class. Philol., Suppl. XXV), Leipzig, Teubner, 1899.
Libanii Orat. vel Epist. — Libani opera, rec. R. Fórster, voll. I- Vill et X, Lipsiae, Teubner, nisi numero epistulae apponitur littera W., quae significat editionem J. C. Wolfii, Amstelaedami, 1738.
Marünius : cf. supra p. xvn s.
Naber — S. A. UNE PA eritica de Iuliano (Mnemo- syne, N. S., XI, 1883, 87 ss.).
pm A. πο Kerameus, /Veue Briefe von Julianus Apostata (Rhein. Museum, XLiI, 1887, p. 15 ss., cum adnotationibus Francisci Bücheler). Gt. supra p. xix.
Petau : cf. supra p. xvi.
PG et PL — Migne, Patrologiae cursus completus, series Graeca (PG) et series Latina (PL).
Recherches — ἢ. Bidez et F. Cumont, Recherches sur la tradition manuscrite des Leltres de l'empereur Julien (Mémoires publiés par l'Académie royale de Belgique, t. LVITI), Bruxelles, Hayez, 1898.
Heiske — Animadversiones in lulianum, quae in codice Batavo Lugdunensi Wyttenbachii n? 34 servantur.
Schwarz — G. Schwarz, De vila et scriptis luliani impera- loris, Diss. Bonnae, 1888.
Seeck, BLZG — O. Seeck, Die Briefe des Libanius zeitlich geordnet (Texte und Untersuchungen zur Geschichte der alt- chrisilichen Literatur, XXX), Leipzig, Hinrichs, 1906.
Sintenis — C. Sintenis, Bemerkungen zu den Briefen lu- lians (Hermes, Y, 1866, p. 69 ss.).
Spanheim : cf. supra p. xvi.
P. Thomas — P. Thomas, JVotes et conjectures sur les leitres de l'empereur Julien (Revue de l'instruction publique en. Bel- gique, XXXI, 1889, p. 149 ss.) ; cf. etiam Revue Belge de plulologie et d'histoire, l, 1922, p. 18 ss.
Weil — H. Weil, Les lettres nouvelles de l'empereur Vc E observations E (Revue de Philologie, X, 18856, p. 142 ss.).
Wyttenbach — Dan. Wyttenbachn pistola critica. super nonnullis locis Iuliani imp., Goettingae, 1769, p. 34 ss.
1
füls dn ic e er
SIGLA CODICUM
Α — Ambrosianus 81 [B 4 sup.] (p. x). B — Baroccianus 219 (p. vir). C — Parisinus 2755 (p. x1 s.). D — Vaticanus 9041 (p. xiv). E — Parisinus 963 (p. x1). F — Barberinus Gr. 2»0 [1], 41] (p. xiv). G — Laurentianus XXXII, 37 (p. xui s.). Η — Harleianus 5610 (p. vir). I — Laurentianus LVII, 34 (p. xiv).
— Baroccianus 56 (p. 1x). K — Ambrosianus 784 [r& 49 sup.] (p. 1x). L — Laurentianus LVIII, 16 (p. xii). M — Monacensis 490 (p. x). N — Neapolitanus 217 [lII, Aa, 14] (p. x1). O — Harleianus 5635 (p. x1). P — Marcianus 366 (p. xvr). Q — Vaticanus 1353 (p. xv). R — Heidelbergensis Palatinus 356 (p. xv). S — Ambrosianus 166 [C 6 sup.] (p. xiv). T — Ambrosianus 486 [L 73 sup.] (p. vu). τ) — Parisinus 2964 (p. vi). V — Leidensis Vossianus Gr. 77 III (p. νι 5.).
? — Vossiani manus altera. V? — Collatio Vossiani Dübneriana.
W — Vindobonensis philos. philol. Gr. 165 (p. x). X — Chalcenus 1:57, pars prior (p. xir). Y — Chalcenus 157, pars posterior (p. xix). Z — Ambrosianus 460 [I 49 sup. | (p. xur). T — Vaticanus 1835 (p. ix).
XXVI SIGLA. GODICUM
A — Varsaviensis Zamoscianus (p. vii s.). €) — Parisinus 3035 (p. 1x).
A — Laurentianus LVII, 20 (p. xiv). 11— Patmius 700 (p. x).
«p — Laurentianus LXX, τ (p. x).
b — NO vel BNO. c — AL vel AM vel ALM.
d-— NYC
f —r6JK vel F'6GJK. g —LX vel LY. "ΞΘ
v — HU vel V?H, scil. apographa foliorum codicis V deper- ditorum.
V (V* HU Ald.] significat Vossianum et, ubi iam legi non potest, collationem Dübnerianam, vel apographa HU, vel Aldinam.
Hami — — addenda ) sac
Unci[ ] delenda V RO ἵ
Cruces - τ locos mendosos necdum sanatos notant.
Stellulae ««« lacunam in codicibus non notatam signifi- cant.
Puncta. τ: indicant numerum litterarum in codicibus evanidarum (sed in LU numerum litterarum quarum capax est spatium vacuum prima manu relictum).
Numeris epistularum eos quibus apud Hertlein signantur inter uncos adiunximus.
Adnotationibus praefixus asteriscus scriptores designat qui
ex Iuliano hauserunt.
ia
iip ee
l2 [wl
3o
TESTIMONIA
Suidas, s. v. ᾿Ιουλιανὸς ὃ παραδάτης καὶ ἀποστάτης, 'Po- μαίων βασιλεύς.... ἔγραψε τοὺς καλουμένους Καίσαρας (p. 306 4 — 336 C) — περιέχει δὲ τοὺς ἀπὸ Αὐγούστου Ῥω- μαίων βασιλεῖς —, ἑτέραν βίθλον περὶ τῶν τριῶν σχημάτων, καὶ τὰ καλούμενα Κρόνια, καὶ τὸν Μισοπώγωνα ἢ ᾿Αντιοχι- κόν (p. 337 ἃ — ὅηι C), περὶ τοῦ πόθεν τὰ κακά, καὶ πρὸς τοὺς ἀπαιδεύτους (ταί. VI), πρὸς τὸν Kóva Ἡράκλειτον TG κυνιστέον (Oral. Vll), ἐπιστολὰς παντοδατιάς, καὶ ἄλλα.
Ammuian. Marc., XVI, 5, 7 : Sed tamen cum haec effecte pleneque colligeret. (seil. Ἐπ, nec humiliora. despexit, poeticam uem et rhetoricam -** (ut ostendit ora- tionum epistularumque eius cum gravitate comitas incor- rupla) et nostrarum externarumque rerum historiam multi- formem ; super his aderat Latine quoque disserendi sufficiens sermo.
XXII, 10, 7 : Post multa enim etiam iura quaedam cor- rexit in Shltas. ambagibus circumcisis, indicantia liquide
uid iuberent fieri vel vetarent.
XXV, 4, 15 : Liberalitatis eius testimonia plurima sunt et verissima, inter quae indicta sunt iributorum admodum levia, coronarium indultum, remissa debita multa diuturni- tate congesta, aequata fisci jurgia cum privatis, vectigalia civitatibus restituta cum fundis, absque his quos velut i lure vendidere praeteritae potestates...
Ibid., 4, 20: Namque et iura condidit non molesta, abso- lute quaedam iubentia fieri vel arcentia, praeter pauca... (Cf. etiam ibid., 5. 3).
Liban., Orat. NM (Eig ᾿Ιουλιανόν), 92: Τούτων δὲ &r&v- των αἴτιον oi λόγοι. Ταυτὶ μὲν γὰρ ἔργα φρονήσεως. ppóvn- σις δὲ λόγων, οὕς ἐδέξω τῇ ψυχῇ πᾶσαν ἰδέαν, τοὺς μὲν δρόμῳ χωροῦντας, τοὺς δὲ σχολῇ βαίνοντας, ἐπιστολάς,
1
5 TESTIMONIA
διαλεκτικούς. κάλλος ἐπῶν" ὧν τοῖς μὲν ἐγκωμιάζεις, τοῖς δὲ πείθεις. τοῖς δὲ ἀναγκάζεις, τοῖς δὲ θέλγεις, καὶ νικᾶς τοὺς μὲν ῥήτορας τῇ φιλοσοφία, τοὺς δ᾽ αὖ φιλοσόφους τῇ ῥητορεία. τῇ ποιήσει δὲ ἀμφοτέρους. ὥσπερ αὖ τοὺς ποιη- τὰς ἀμφοτέροις ἐκείνοις καὶ νὴ Δία γε πάντας οὗς ἔφην, ϑάτέραᾳ φωνῇ τελεώτατα ἐχούσῃ... 99... καὶ εἴ γέ πως ἐνῆν σοι δέκα γλώσσαις ἐκπέμπειν φωνήν. οὐδὲν ἂν ἐδέου τῶν περὶ τὰς ἐπιστολὰς συμμάχων.
Ibid., XVI, 16: ... ὅ τε βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) αἰδέ- σιμος καὶ κατὰ τὴν αὑτοῦ φωνὴν ἑταῖρος kat, τὸ μέγιστον, ἀπὸ τῶν λόγων οὕς ἀδελφοὺς ἐγώ τε κἀκεῖνος τίκτομεν.
Ibid., XVIII, τὸ : ... ὅθεν, οἶμαι, καὶ τοῖς ὕστερον ὕπ᾽ αὐτοῦ πεποιημένοις λόγοις ἔνι τι πρὸς ἣἧμᾶς συγγενὲς καὶ ἔδοξεν εἷς εἶναι τῶν πεπλησιακότων (cf. Orat. XV, 6).
Ibid., 121 : ᾿Αλλὰ μὴν νόμους βασιλεῦσι θεῖναι μὲν ῥάδιον. ἔξεστι γάρ. συμφέροντας δὲ οὐ ῥάδιον. φρονήσεως γὰρ ἤδη τοῦτό γε. 'O δὲ τοιούτους μὲν ἔθηκεν. οἷς εδρεν. ὥστε μεγάλα τοὺς πρὸ τούτων γενομένους ἀνθρώπους ἐζημιῶσθαι. τοὺς δὲ τούτοις μὲν ἐοικότας τῶν πάλαι κρατούντων, λελυμένους δὲ αὐθαδεία δυνάστου. πάλιν κυρίους ἀπέφηνε τὸ τοῖς εὖ ἔχουσι συμφέρεσθαι τοῦ μάτην τῶν κειμένων ἐπιλαμθάνε- σθαι κάλλιον εἷς φιλοτιμίαν ἡγούμενος.
Ibid.. 154: ... διὰ τῶν πραγμάτων ἤρχετο πρεσθείαις ἀπο- κρινόμενος συχναῖς ἐπὶ μιᾶς ἡμέρας, πόλεσιν ἐπιστέλλων, στρατοπέδων ἄρχουσι, πόλεων ἄρχουσι. φίλοις ἀποδημοῦσι, φίλοις ἐπιδημοῦσιν.... βραδείας ἀποφαίνων χεῖρας ὕπο- γραφέων τῷ τάχει τῆς γλώττης.
Ibid., 505 : ... τοὺς δὲ ἐκείνου (scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοῦ) λό- γους ἔστιν ἰδεῖν τοὺς πολλοὺς καὶ πάντας σὺν τέχνη ... ὃ δὲ πολεμῶν τε ὅμοῦ καὶ πλάττων λόγους πάσας μορφὰς καταλέλοιπεν ἁπάσαις μὲν ἅπαντας νικῶν, τὰ δ᾽ αὑτοῦ τῇ τῶν ἐπιστολῶν. 303. Ταῦτα ἐγὼ Aau6&vov παραμυθίαν πορί- ζομαι. διὰ τούτων ὑμεῖς τῶν ἐκγόνων τὴν λύπην οἴσετε. Παῖδας τούτους ἐκεῖνος ἀθανάτους καταλέλοιτεν, ος οὐκ ἂν ὃ χρόνος δύναιτο μετὰ τῶν ἐν ταῖς σανίσιν ἐξαλεῖψαι
ὡμάτων.
Ibid., XXIV, 37 : Τούτου (scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοθ) ... μέλει... "Epufj... διὰ τοὺς ἐν πᾶσιν εἴδεσι λόγους, Μούσαις δὲ διὰ τὰ ἔπη ... Cf. etiam ibid., XVII, 50 etc.
Epist. 716 (Celso) : Κατηγορούμενος (scil. a Iuliano) δὲ ἐπὶ τῷ μὴ γράψαι καὶ παρὰ τούτῳ καὶ ἔτι πρότερον παρὰ τοῖς πρέσθεσιν (οἶσθα γὰρ ἃ πρὸς ἑκατέρους εἶπεν), οὕπω δύναμαι καταγνῶναι τῆς ἐμαυτοῦ σιωπῆς... πρότερον μὲν οὖν τὸ τῆς βασιλείας μέγεϑος ὀκνεῖν ἐποίει γράφειν, νῦν δὲ δὴ καὶ τὸ κάλλος τῶν βασιλέως ἐπιστολῶν διπλοῦν ποιεῖ τὸν
i5
l2 c
P
1o
20
TESTIMONIA 3
φόθον᾽ καὶ yàp εἰ τὰ ἄλλα παρ᾽ ἡμῖν, ἀλλ᾽ οὐ τό γε φῶς, ὅσον ἐν τοῖς ἐκείνου. Μάλιστα γὰρ ὧν ἴσμεν ἰσχὺν ἁνὴρ συνεκέρασε σαφηνεία.
Epist. 1350 ΥΥ. (Aristophani;: ᾿Επιστολὰς δὲ τὰς ἐκείνου (scil. luliani) πρὸς ἐμὲ καὶ πρὸς ἐκεῖνον ἐμάς, τὰς μὲν πέμψω, τὰς δὲ οὔ. Κρίσει δὲ ἑκάτερον ἔσται᾽ τὰς μὲν γὰρ οὐδὲν δεινὸν φανῆναι. τὰς δ᾽ ἴσως. Cf. Liban., Orat. 1, 120.
Eunap., Fragm. 14, 7 (Exc. de sententüs, p. 79 ed. Boisse- vain) : Ὅτι περὶ τῆς στρατείας τῆς κατὰ Ναρδινῶν πολυ- τρόπου γενομένης ἐκτίθησι μὲν αὐτὸς ᾿Ιουλιανός, ἄλλα δὲ ἀλλαχοῦ καὶ πρὸς πολλοὺς ἀναφράζων ἐν ἐπιστολαῖς (cf. infra p. 58)... καὶ πρὸς πολλοὺς αὐτὰ (scil. τὰ ἑαυτῷ πε- Tipayu£va) διὰ τῶν ἐπιστολῶν ὑμνῶν.
Vit. Sophist., p. 497, 238: Ὃ δὲ αὐτοκράτωρ ᾿Ιουλιανὸς αὐτῷ (scil. Nymphidiano) καὶ τὴν βασιλικὴν γλῶτταν émé- τρεψε, ταῖς ἐπιστολαῖς ἐπιστήσας. ὅσαι διὰ τῶν “Ελληνικῶν ξρμηνεύονται λόγων.
Zosim., {Π|..5.. 4: Τὰ μὲν οὖν ἐντεῦθεν ἄχρι παντὸς τοῦ βίου ᾿Ιουλιανῷ πραχθέντα συγγραφεῦσι καὶ ποιηταῖς ἐν πο- λυστίχοις γέγραπται βίθλοις... Πάρεστι δὲ τῷ βουλομένῳ συλλαθεῖν ἅπαντα τοῖς λόγοις ἐντυγχάνοντι τοῖς αὐτοῦ καὶ ταῖς ἐπιστολαῖς, ἀφ᾽ ὧν ἔνεστι μάλιστα τὰ κατὰ πᾶσαν αὐτῷ πεπραγμένα τὴν οἰκουμένην περιλαθεῖν.
Philostorg., appendix |l, p. 165, 14 ed. Bidez : Ὑπὲρ δὲ πάντας ἀσπάζη (luliane) τὸν ἥλιον καὶ ὅρκον αὐτὸν βασί- λειον τίθεσαι, ἄνω τε καὶ κάτω κἂν ταῖς ἐἔπιστ λαῖς k&v τοῖς λόγοις κἂν ταῖς προσαγορεύσεσιν πολὺ τὸ « μὰ τὸν "HÀtov ».
Cf. praeterea Photii Epist. 257.
P
i "T ) n» ἢ
A
ra t val "
EPISTULAE ET LEGES
1-3. EPISTULAE SCRIPTAE ANTEQUAM IULIANUS CAESAR FACTUS EST
1 Ad Gallum fratrem.
Iulian., Epist. ad Athen., 570 A : Καίτοι μὰ τοὺς θεοὺς οὐδ᾽ ὄναρ μοι φανεὶς ἁδελφὸς ἐπετιράχει (ἔμ᾽ ἑωράκει Na- ber): καὶ γὰρ οὐδὲ συνῆν αὐτῷ οὐδὲ ἐφοίτων οὐδὲ ἐθάδιζον τιαρ᾽ αὐτόν, ὀλιγάκις δὲ ἔγραφον καὶ ὑπὲρ ὀλίγων.
Liban., Orat. XVIII, 55 : Καὶ ταῦτα ἔπασχεν ἐγκαλού- μενος μὲν οὐδὲν οὔτε μεῖζον οὔτε ἔλαττον. Πῶς γὰρ ὅς γε (scil. δ ᾿Ιουλιανὸς) διειστήκει μὲν τἀδελφοῦ σταθμοῖς πλείο- σιν ἢ τριακοσίοις. γράμματα δὲ ἔπεμπεν, οὐδὲ ταῦτα πολ- λάκις, προσρῆσεσιν δριζόμενα μόναις ;
Ibid., Xll, 35 : Εἰ μὲν οὖν προσεῖχε τὸν νοῦν τοῖς τοῦδε (scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοῦ) γράμμασιν ὃ ἀδελφός. ἣν ἂν νῦν συ- ζυγία προστατῶν, καὶ γὰρ fjv οἷος οὐ βασιλεύων βασιλεύοντα νουθετεῖν.
De [uliani cum Gallo disputationibus cf. Gregor. Nazianz., {γα TV. 3o; εἰ Philostors., IIT, 27 ; VII, τί ἃ, etc.
2 Ad Themistium.
Epistulae ad Themistium quas significat lulianus, ἃ. $54- 3295 scriptae sunt.
Iulian., Epist. ad Themistium, 259 D : ᾿Αλλὰ δὴ τὸ τελευ- ταῖον πρὸ τῆς εἰς τὴν “Ελλάδα γενομένης fuiv ἀφίξεως, ὅτε περὶ τῶν ἐσχάτων, ὡς ἂν εἴποιεν οἵ πολλοί, κινδυνεύων ἐγὼ τῷ στρατοπέδῳ παρέμενον. δποίας ἔγραφον ἐπιστολὰς
426 ἃ
6 I. EPISTULAE
Tipéc σε νῦν ὑπομνήσθητι. prote ὀδυρμῶν πλήρεις, μήτι μικρὸν ἢ τατιεινὸν ἢ λίαν ἀγεννὲς ἐχούσας ;
Cf. ibid., 266 D.
3 Ad Libanium.
Iulianum et. Libanium sibi invicem litteras misisse. ante- quam lulianus ad. Caesaris dignitatem promotus est, apparet ex Libani Epist. 369 (Ιουλιανῷ Καίσαρι). p. 354, 6 ed. Forster: Ἐπειδή σε βασιλεὺς ἐκάλεσεν sig κοινωνίαν τῆς ἀρχῆς, φήθην δεῖν ἀφελεῖν τῆς παρρησίας καὶ μὴ ποιεῖν ἃ τιρὸ τοῦ πρὸς ἄνδρα τοσοῦτον γεγενημένον. De primis Libann ad Iulianum litteris cf. etiam. Liban., Orat. I, 120 ; Epist. 13; et Seeck, BLZG, p. 467.
4-17. EPISTULAE IN GALLIIS SCRIPTAE
4 |ep. 40].
Maternis bonis fruebatur lulianus iam cum Athenis studiis vacabat ( Epist. ad Athen., »73 Β ; cf. p. 130, 17), paterna autem bona non recuperavit nis! postquam Caesar factus est (Orat. IH, 118 ^). De largitionibus a Iuliano Caesare factis testi- monium praebet Maie Epist. 369 (p. 355, 14) circa a. 358 scripta (cf. Seeck, BLZG, p. 345) : £v δυναστεία καταστάς, τῶν πατρῴων ἄπέστης τοῖς γνωρίμοις, τῷ μὲν οἰκίαν διδούς, τῷ δὲ ἀνδράποδα. γῆν ἑτέρῳ, χρυσίον ἄλλῳ. Ante annum 3598, cum administrandis Galliis operam navaret (cf. p. 8, 17 sq. : τὴν ἐπιστολὴν ἔπισύρων πρὸς λύχνον γέγραφα) necdum de Constantino, Constantii patre, nisi honorifice (p. 7, 12 : τοῦ γενναίου βασιλέως) loqui auderet lulianus, scriptam esse hanc epistulam verisimile est. In Illyricum ad Iulianum venisse postea. Evagrium infra (p. 33, 2) videbimus.
2 , e Εὐαγρίῳ ῥήτορι. 4 x 2 ^ , ΄ 9 ι * Συγκτησείδιον μικρὸν ἀγρῶν τεττάρων δοθέντων ἐμοὶ τιαρὰ [9 δῷ ALM—c E 30 sic X : εὐαγρίω AME om. CL || 34 συγκτησείδιον X : υγχτησείδιον (c om. rubr.) C χτησείδιον E. συγχτησίδιον Μ' υγητησίδιον (c om. rubr.) L || post μιχρὸν spatium vacuum duodecim fere litterarum C || δοθέντων : δοχούντων λαθὼν C om. M || zuo: : uo: E om. C
Q
I0
15
20
3o
IO
20
ET LEGES — »-4 - τῆς τήθης ἐν τῇ Βιθυνία τῇ σῆ διαθέσει δῶρον δίδωμι. ἔλατ- τον μὲν ἢ ὥστε ἄνδρα εἷς περιουσίαν ὀνῆσαί τι μέγα καὶ ἀπιοφῆναι ὄλβιον. ἔχον δὲ οὐ παντάπασιν ἀτερπῆ τὴν δόσιν. εἴ σοι τὰ καθ᾽ ἕκαστα περὶ αὐτοῦ διέλθοιμι. [αίζειν δὲ οὐδὲν κωλύει πρός σε χαρίτων γέμοντα καὶ εὐμουσίας. ᾿Απῴκισται μὲν τῆς θαλάττης σταδίους οὐ πλέον εἴκοσι, καὶ οὔτε ἔμπο- ρος οὔτε ναύτης ἐνοχλεῖ λάλος καὶ ὑθριστὴς τῷ χωρίῳ. Οὐ μὴν ἀφήρηται τὰς παρὰ τοῦ Νηρέως χάριτας παντελῶς, ἔχει δὲ ἰχθὺν πρόσφατον ἀεὶ καὶ ἀσπαίροντα, καὶ ἐπί τινος ἀπὸ τῶν δωμάτων προελθὼν γηλόφου, ὄψει τὴν θάλατταν τὴν Προποντίδα καὶ τὰς νήσους τήν τε ἐπώνυμον πόλιν τοῦ γενναίου βασιλέως, οὐ φυκίοις ἐφεστὼς καὶ βρύοις, οὐδὲ ἐνοχλούμενος ὑπὸ τῶν ἐκθαλλομένων εἷς τοὺς αἴγια- λοὺς καὶ τὰς ψάμμους ἀἁτερπῶν πάνυ καὶ οὐδὲ ὀνομάζειν ἐπιτηδείων λυμάτων. ἀλλ᾽ ἐπὶ σμίλακος καὶ θύμου καὶ πόας εὐώδους. “ΗἩσυχία δὲ πολλὴ περὶ τὸν τόπον κατακλινομένῳ καὶ εἰς τὸ βιθλίον ἀφορῶντι. εἶτα διαναπαύοντι τὴν ὄψιν ἥδιστον ἀπιδεῖν εἰς τὰς ναῦς καὶ τὴν θάλατταν. Τοῦτο ἐμοὶ μειρακίῳ κομιδῇ νέῳ θερίδιον ἐδόκει φίλτατον ἔχει γὰρ καὶ πηγὰς o) φαύλας καὶ λουτρὸν οὐκ ἀναφρόδιτον καὶ κῆ-
Ttov καὶ δένδρα. ᾿Ανὴρ δὲ ὧν ἤδη τὴν παλαιὰν ἐκείνην ἐπό-
C XY [Y incipit 15 2z:]|— d. ALM—c E 4 τίτθησ XE || βιθανία E |] 2 μὲν om. X [[ ἢ : εἰ ὁ ἀτιον (E! lo" « ἂν —
Horkel : ἐννοῆσαι codd. || 3 944: πὰ X Bc
Hercher || οὐ : ὧσ, οὐ supra scripto, C οὐδὲ [4 Σιεξέλθοιμ: X || οὐδὲν: οὐ X || 6 οὐ πλέον : οὐ πλείουσ LM (sed in ls πλέον M) om. X || 7/8 οὐ μὴν : οὔτε X |] B τοῦ: 03: sic E om. C !| 9 ἀεὶ post ἀσπαίροντα iransp. E || σπαίροντα AMX σπέροντα L || 10 πὸ om. X || προσελθὼν E || γηλόφου ὄψει : τισ λόφου ὄψεται X || 12 ἐπεστὼσ c||13 διεν- οχλούμενοςσ C. || ἐμδαλλομένων c ἐμδαλομένων X || 14 xat τὰς ψάμμους
om. X || τὰς z zac C || 44/48 ὀνομάζειν τελείων λυμμάτων
X ὀνομαζομένων ἐπὶ μιχρὸν C[|159 μίλαχοσ A μαλάχου X et, ut vid., Y, an μαλάχης ? cf. Hesiod. Op. A1 || 16 περὶ τὸν τόπον d : om. (ΟΕ | 17 «xi om. CLM || 48 ἐπιδεῖν Cd |; θάλασσαν E ||| 18/19 Τοῦτο — φίλτατον om. Y || 18 xa: ante τοῦτο add. X | 49 θυρίδιον C s: 9» E; θερίδιον « factum est a θεείζω, ut χειμάδιον ἃ χειμάζω » Hercher | γὰρ : δὲ
5
427
428
8 I. EPISTULAE 8ovv δίαιταν, καὶ ἦλθον πολλάκις, καὶ γέγονεν ἡμῖν οὐκ ἔξω λόγων f| σύνοδος.
Ἔστι δὲ ἐνταῦθα καὶ γεωργίας ἐμῆς μικρὸν ὑπόμνημα, φυταλία βραχεῖα, φέρουσα οἶνον εὐώδη τε καὶ ἡδύν, καὶ οὐκ ἀναμένοντά τι παρὰ τοῦ χρόνου προσλαθεῖν τὸν Διόνυσον ὄψε͵ ἢ τὰς Χάριτας᾽ ὃ βότρυς δὲ ἐπὶ τῆς ἀμπέλου καὶ ἐπὶ τῆς ληνοῦ θλιθόμενος ἀπόζει τῶν ῥόδων, τὸ γλεῦκος δὲ £v τοῖς πίθοις ἤδη τοῦ νέκταρός ἐστιν ἀπορρὼξ, 'Oufjpo πιστεύοντι. Τί δῆτα οὐ πολὺ γέγονεν οὐδὲ ἐπὶ πλέθρα πάνυ πολλὰ τοιού- tov ἀμπέλων : Τυχὸν μὲν οὐδὲ ἐγὼ γεωργὸς γέγονα πρόθυ- μος, ἄλλ᾽ ἐπεὶ ἐμοὶ νηφάλιος ὃ τοῦ Διονύσου κρατὴρ καὶ ἐπὶ πιολὺ τῶν Νυμφῶν δέεται, ὅσον εἷς ἐμαυτὸν καὶ τοὺς φί- λους (ὀλίγον δέ ἐστι τὸ χρῆμα τῶν ἀνδρῶν) παρεσκευασά- μην. Νῦν δή σοι δῶρον, ὦ φίλη κεφαλή, δίδωμι μικρὸν μὲν ὅτιερ ἐστί. χαρίεν δὲ φίλῳ παρὰ φίλου, οἴκοθεν οἴκαδε, κατὰ τὸν σοφὸν ποιητὴν Πίνδαρον.
Τὴν ἐπιστολὴν ἐπισύρων πρὸς λύχνον γέγραφα, ὥστε, εἴ τι ἡμάρτηται, μὴ πικρῶς ἐξέταζε, μηδὲ óc ῥήτωρ ῥήτορα. ᾿Αγρὸς ᾿Αχαιμενίδου τὸ πρίν ποτε, νῦν δὲ Μενίσκου.
ἄλλοτε δ᾽ ἐξ ἑτέρου μεταβήσομαι εἰς ἕτερον᾽
8 Homer. : $59 || 15 sq. Pind. Ol. VI 90 et VII 4.
G XY 53 ALM-—c E
4 xoi ἦλθον — 2 σύνοδος om. Y || 4 ουταλιὰ € φυτεί om. cett. || χαὶ d: om. CcE || | Se om. d j 5/6 προσλαδεῖν τὸν διόνυσον ὄψε: ἢ τὰσ χάριτασ X: προσλαῇ εἶν τὸν διόνυσον" ὄψε! τὰσ γάριτασ [6090
om. in spatio vacuo quattuor litterarum Y προσλαθεῖν᾽ τὸν Διόνυσον
,
ὄψει xai τὰς γάριτα:ς Marlünius||7 τῶν :: xe d|| ἐν : émid || 9/40 'Ouxoe — δῆτα om. Y || z:6zzozéov ἤδη οὐ πολὺ X || 9 δὲ post πολὺ add. Y || 9/40 πολὺς — ὁ τοιοῦτος ἀμπελών (sed postea maluit :
πολλὴ — ἢ τοιαύτη ἄμπελος) Hercher || 10 μὲν om. E || 10/14 παρόθυμοσ E || 14/42 ἐπεὶ — δέεται om. Y || 44 μοι X || 42 δέεται : δέ ἐστιν S
δεῖται Hercher || 43 ἀνδρῶν : ἀγρῶν ὃ E || 13/144 παρεσχευάσμην C || 14 δή E: δέ ceu. [| ὃ 3 ante δῶρον Iransp. E || 6: αὖ € [| 47 ἐπισύρων om. Y [| 17/48 ὥσθ᾽ ὅτ: E ὥστε εἰ 1, ὥστε M || 19 sq. hoc epigramma (ἀδέσποτον Anthol. Pal. IX 74), quod (post ῥήτορα) soli praebent codd. d, utrum Iulianus ipse fini epistulae subiunxerit an lector quidam, diiudicare noluimus || 19 Mzvízzov Anthol.
σι
IO
[5]
20
30
ET LEGES — 4-8 9
καὶ γὰρ ἐκεῖνος ἔχειν με τότ᾽ Gero καὶ πάλιν οὗτος οἴεται" εἰμὶ δ᾽ ἐγὼ οὐδενός, ἀλλὰ Τύχης.
5 Ad Philippum.
Cf. Iulian., Epist. 59 (Φιλίππῳ), infra p. 45, 53: "EvO νὴ τοὺς θεοὺς ἔτι Καῖσαρ ὧν ἐπέστειλά cot, καὶ νομίζω πλέον
»
ἢ ἅπαξ. 6-7
Ad Libanium.
6
Ex epistula Libanii 369, quae circa a. 355 scripta est (cf. Seeck, BLZG, p. 545), fragmenta quaedam eruere licet littera- rum Tuliani ipsius, quibus respondebat sophista Antiochenus,
Liban., Epist. 369 ([Ιουλιανῷ), p. 354, τι ed. Fórster: Αὐτὸ γὰρ τοῦθ᾽ ὃ σὺ φής, óc «i τῶν στρατηγῶν ἐπι- στολαὶ βραχεῖαι διὰ τὸ πράττειν, ἔπειθέ με καὶ αὖ- τὸν συστέλλειν τὰ γράμματα, εἰδότα ὡς ὅστις ὕπ᾽ ἀσχολίας οὐκ ἔχει μακρὰ ἐπιστέλλειν, κἂν ὕπ᾽ ἄλλου μακρὰ γράφον- τος ἐνοχληθείη. Νῦν οὖν, ἐπειδή με παρακαλεῖς εἰς μῆκος, ὑπακούσομαι. Καί σοι συγχαίρω πρῶτον μὲν ὅτι τὰ ὅτιλα ἔχων ἐν χεροῖν οὐκ ἐξέλυσας τὴν περὶ λόγους σπουδήν, ἀλλὰ μάχη μὲν ὡς οὐδὲν ἄλλο δρῶν. ζῆς δὲ ἐν βιθλίοις óc ἀφεστηκὼς μάχηξ.
7
Nicomediam terrae motu (die »4 m. Augusti a. 358) et incendio (« per quinque dies et nocles » Xmmian. Marc., XVII, 1; 8) vastatam in epistula ad. Libanium scripta lulianus de-
loraverat, sicut ex sophistae responso patet :
Liban., Epist. 55 (CloUAt&v&) : ᾿Αλλά σοι τὸ μὲν σῶμα, óc ἐμήνυες. διὰ τέλους ἔχοι, τῇ λύπη δὲ φάρμακον ἔλθοι πιαρὰ τοῦ θεοῦ. μᾶλλον δὲ τὸ μέν τι τῆς λύπης δεῖται θεοῦ, τὸ δὲ ὑμεῖς ὑμῖν αὐτοῖς παῦσαι κύριοι. Τὸ μὲν γὰρ ἄνορ- θῶσαι τὴν πόλιν ἕτοιμον. εἶ βουληθείητε, τῆς δ᾽ ἐπὶ τοῖς τεθνεῶσιν ἀθυμίας ἐξ, οὐρανοῦ ποθεν ἔλθοι παραμυθία. Ma- καρίζω δὲ ἔγωγε τὴν Νικομήδους καὶ κειμένην ἔδει μὲν γὰρ ἑστάναι, τετίμηται δὲ ὅμως πεσοῦσα δάκρυσι σοῖς.
8 [ep. 55]. i Eumenium et Pharianum quos ante quattuor annos et
441
10 Il. EPISTULAE
ires menses (v. i1 sq.) in Asia vel Athenis condiscipulos habuerat (v. 24), lulianus hortatur ut studia acri animo persequantur. Cum Athenas circa mensem Septembrem a. 355 reliquerit, hanc epistulam. post mensem Decembrem a. 359 scribere non potuit.
Εὐμενίῳ καὶ Φαριανῷ.
Εἴ τις ὑμᾶς πέτπιεικεν ὅτι τοῦ φιλοσοφεῖν ἐπὶ σχολῆς ἀπραγμόνως ἐστὶν ἥδιον ἢ λυσιτελέστερόν τι τοῖς ἀνθρώ- Tic, ἠπατημένος αὐτὸς ἐξαπατᾶ᾽ εἶ δὲ μένει παρ᾽ ὑμῖν ἣ πάλαι προθυμία καὶ μὴ καθάπερ φλὸξ, λαμπρὰ ταχέως ἀπέσθη. μακαρίους ἔγωγε ὑμᾶς ὑπολαμβάνω. Τέταρτος ἐνιαυτὸς ἤδη παρελήλυβε καὶ μὴν οὑτοσὶ τρίτος ἐπ᾽ αὐτῷ σχεδόν, ἐξ ὅτου κεχωρίσμεθα ἡμεῖς ἀλλήλων. “Ἡδέως δ᾽ ἂν ἐσκεψάμην ἐν τούτῳ πόσον τι προεληλύθατε. Τὰ δὲ ἐμά, εἶ καὶ φθεγγοίμην “Ἑλληνιστί, θαυμάζειν ἄξιον: οὕτως ἐσμὲν ἐκθεβαρθαρωμένοι διὰ τὰ χωρία. Μὴ καταφρονεῖτε τῶν λογιδίων, μηδὲ ἀμελεῖτε ῥητορικῆς μηδὲ τοῦ ποιήμασιν ὄμι- Àeiv: ἔστω δὲ καὶ τῶν μαθημάτων ἐπιμέλεια πλείων, ὃ δὲ Tác πόνος τῶν ᾿Αριστοτέλους καὶ ΓΠ]λάτωνος δογμάτων ἐπιστήμη. Τοῦτο ἔργον ἔστω. τοῦτο κρηπίς, βεμέλιος, οἰκοδομία, στέγη᾽ τἄλλα δὲ πάρεργα, μετὰ μείζονος σπου- δῆς παρ΄ ὑμῶν ἐπιτελούμενα ἢ παρά τισι τὰ ἀληθῶς ἔργα. ᾿Εγὼ νὴ τὴν θείαν δίκην ὑμᾶς ὡς ἀδελφοὺς φιλῶν ταῦτα
δμῖν συμβουλεύω: γεγόνατε γάρ μοι συμφοιτηταὶ καὶ πάνυ
7 —8 ἐπὶ σχολῆς ἀπραγμόνως φ'λοσοσεῖν Suidas s. v. ' Exi σχολῆς.
ἰδ ον Δ ΡΈΞΞΞΟΙ ΠΟ
6 εὐμενίω χαὶ φαριαγῶ EY: om. X; has litteras sine titulo inter Libanii epistulas praebet G.|| 7. E? τις — 9 ἐξαπατᾷ om. Υ ||} 8 ἡδίων X || 9 αὐτὸς om. Εἰ || 41 ἀπεσδέσθη 4( || ὑμᾶς ἔγωγε transp. dG || 14 Ῥέταρτος --- 14 προεληλύθατε om. Y [|13 σχεδόν om. X || ἐξότου X ἐξότε E. || δ᾽ E: om. cett. || 14 σχεψαίμην ? Hertlein || παρε- ληλύθατε G || τὸ δὲ ἐμὸν (εἴ. Iulian. 77 D) Hertlein || 44/45 εἰ xai E : xai st dG || 16 διὰ τὰ j97i« om. Y || 16/47 χαταφρονῆτε et ἀμελῆτε d || 48 καὶ om. E || 20 ἐπιστήμη 4G : : ἐπιστήμησ E || ἔστ: G || 24 τάλλα — 22 ἔργα om. Y || 22 παρ᾽ opt v» G j| 23 eX& dG || ταῦτα — p. 11, 2 λυπήσομαι om. Y || 24 γεγόνασι X
P
Hu
ET LEGES — 8-9 II φίλοι. Ei μὲν οὖν πεισθείητε. πλέον στέρξω. ἀπειθοῦντας δὲ δρῶν λυπήσομαι: λύπη δὲ συνεχὴς sic ὅ τιοτε τελευτᾶν
εἴωθεν, εἴπεῖν παραιτοῦμαι οἴωνοῦ κρείττονος ἕνεκα.
9-10 Ad Alypium.
9 [ep. 29].
Alypium « fratrem Caesarii », viri Valente regnante cla- rissimt (Seeck, BLZG, p. 56 sq. et 98), editor antiquus ap- pellavit ut eum ab Alypio rhetore, quem ex Eunapio (Vit. Soph., p. 460) novimus, distingueret. lam quandam neces- situdinem ei íuisse apparet cum [uliano adulescente (cf. p. 12, 1 sq.), qui postea, Caesar factus, hac epistula Aly- pium inter primos (p. 12, 2 sq.) ad se vocavit. Idem Alypius apud imperatorem in gratia esse nunquam desit, ita ut Hierosolymitani templi reficiendi provincia. ei daretur (m- mian. Marc., XXIII, 1, »; Phibstore.. p. 99 et. 335 ed.
,
Bidez ; cf. infra p. 192, 21 sq.).
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αλυπίῳ ἀδελφῷ Καισαρίου.
O Συλοσὼν ἀνῆλθε, φασί, παρὰ τὸν Δαρεῖον kai ὑπέ- μνησεν αὐτὸν τῆς χλανίδος καὶ ἤτησεν ἀντ᾽ ἐκείνης παρ᾽ αὐτοῦ τὴν Σάμον εἶτα ἐπὶ τούτῳ Δαρεῖος μὲν ἐμεγαλο- φρονεῖτο [τὸ] μεγάλα ἀντὶ μικρῶν νομίζων ἀποδεδωκέναι, Συλοσὼν δὲ λυπρὰν ἐλάμβανε χάριν. Σκόπει δὴ τὰ ἡμέτερα νῦν πρὸς ἐκεῖνα ἕν μὲν δὴ τὸ τιρῶτον οἶμαι κρεῖσσον ἔργον
ἡμέτερον. οὐδὲ γὰρ ὑπεμείναμεν ὕὑπομνησθῆναι παρ᾽ ἄλλου, 19 sq. Herodot. ΠΙ 139sq. Cf. Iulian. 117 B. E aB XY-—d-G ER [i8sq.] V|U] €
4 οὖν om. G || 2 εἰς 0: οἱ G 18 titulum om. C || 19 φασ' Herzher: φησὶ codd. || παρὰ V : πρὸσ C
|| 20 χλανίδοσ C: 72..... V || 24/22 ἐμεγαλοφρονεῖτο C: ἐμεγ-.- φρονεῖτο V || 22 τὸ (e dittogr. add. codd.) delevit Ald. || 23 λυπρὰν NU: λυπηρὰν ἃ 2..... V || 24 ὃν codd.: ty: Hertlein [τὸ πρῶτον
οἶμαι C : τὸ -οῶτον o... V || 28 οὐδὲ V: οὐ C
402 d
403 c
12 I. EPISTULXE
ποσούτῳ δὲ χρόνῳ τὴν μνήμην τῆς σῆς φιλίας διαφυλάξαν- τες ἀκέραιον, ἐπειδὴ πρῶτον ἣμῖν ἔδωκεν ὃ θεός, οὐκ ἐν δευτέροις, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς πρώτοις σε μετεκάλεσα. Τὰ μὲν οὖν τιρῶτα τοιαῦτα περὶ δὲ τῶν μελλόντων ἄρά μοι δώσεις τι (καὶ Y&p εἶμι μαντικός) προαγορεῦσαι ; μακρῷ νομίζω κρείτ- τονα ἐκείνων (᾿Αδράστεια δὲ εὐμενὴς εἴη) σύ τε γὰρ οὐδὲν δέῃ συγκαταστρεφομένου πόλιν βασιλέως, ἐγώ τε πολλῶν δέομαι τῶν συνεπανορθούντων μοι τὰ πετιτωκότα κακῶς. Ταῦτά σοι Γαλλικὴ καὶ βάρθαρος Μοῦσα προσπαίζει, σὺ δὲ ὑπὸ τῇ τῶν θεῶν πομπῇ χαίρων ἀφίκοιο.
Καὶ τῆ αὑτοῦ χειρί — t Atc -- ἐρίφων καὶ τῆς £v τοῖς χειμαδίοις θῆρας τῶν προθαταγρίων, ἧκε πρὸς τὸν φίλον, ὅς σε τότε, καίπερ οὔπω γινώσκειν ὅσος εἶ δυνάμενος. ὅμως περιεῖπον.
10 [ep. 90].
Non multo anle a. 362, ut videtur (cf. Ammian. Marc.,
XXIII, 1, 5; XXIX, τ, 44 ; Liban., Epist. 324), Alypius
« Britannias curavit pro. praefectis », eodem scilicet tempore
quo lulianus Gallias regebat. E Britanniis tabulam geogra- phicam, quae hic. significatur, allatam esse verisimile est, et in Gallia, cum. lulianus ex gravi morbo convalesceret (cf. ep. r1), post. alteras eidem Alypio missas, scriptas esse has
litteras non est dubium.
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αλυπίῳ ἀδελφῷ Kaicapiov.
"Ἤδη μὲν ἐτύγχανον ἀνειμένος τῆς νόσου. τὴν γεωγρα-
φίαν ὅτε ἀπέστειλας ob μὴν ἔλαττον διὰ τοῦτο ἥδέως
[(1—144]V[U] C - [2Asp.] ΒΒ Ξο ABT 4 τῆς σῆς vua τὴν μνήμην transp. C || 8 σε μετεχάλεσα Mar- ünius : “ἐμέ z: χαλέσα! CU ἐμέ τε za... V || B προαγορεῦσαι Ald. :
$... ἀγορεῦσα! V προπαγορεῦσα; C ||.5/6 χρεῖττον (ἃ || 6 γὰρ C: y.. V ||
o6a; χροαςιχὴ U || 11 λὶσ 22520 inseruit^postea n spatium angustius C [| Xis sic V: X2; Martinius ἅλ'ς Platt [| τῆς ν om. C[/12 ποοξαταγρίων U : προδαταγρι-. V προδατίων C
24 ἀλυπίω ἀδελτῶ γαισαρίου (χαισαρείου X) rX : ἰουλιανὸσ τῷ αὑτῷ (nam praebet antea ep. 9) V om. (|| 26 οὐ μήη..... 0x... T0
(ϑιατοῦτο U) V
:
9 Bap6xoos C: B326.... V B 4 * LI
)
1 , c €
h^
C
ET LEGES — 94-11 13 ἐδεξάμην τὸ παρὰ σοῦ πινάκιον &rtoctoAév: ἔχει γὰρ καὶ τὰ διαγράμματα τῶν πρόσθεν βέλτιον, καὶ κατεμούσωσας αὐτὸ προσθεὶς τοὺς ἰάμθους, có μάχην ἄἀείδοντας τὴν Βουπάλειον κατὰ τὸν Κυρηναῖον ποιητήν. ἀλλ᾽ οἵους f καλὴ Σαπφὼ βούλεται τοῖς ὕμνοις ἁρμόττειν, καὶ τὸ μὲν δῶρον τοιοῦτόν ἔστιν, ὁὅτιοῖον ἴσως σοί τε ἔπρεπε δοῦναι ἐμοί τε ἥδιστον δέξασθαι.
Περὶ δὲ τὴν διοίκησιν τῶν πραγμάτων ὅτι δραστηρίως ἅμα καὶ πράως ἅπαντα περαίνειν προθυμῆ. συνηδόμεθα" μῖξαι γὰρ πραότητα καὶ σωφροσύνην ἀνδρεία καὶ ῥώμη, καὶ tfj μὲν χρήσασθαι πρὸς τοὺς ἐπιεικεστάτους, τῇ δὲ ἐπὶ τῶν πονηρῶν ἀπαραιτήτως πρὸς ἐπανόρθωσιν. οὗὐ μικρᾶς ἐστι φύσεως οὐδὲ ἀρετῆς ἔργον. óc ἐμαυτὸν πείθω. Τούτων εὐχόμεθά σε τῶν ck mv ἐχόμενον. ἄμφω πρὸς ἕν τὸ καλὸν αὐτοὺς συναρμόσαι" τοῦτο γὰρ ἁπάσαις προκεῖσθαι ταῖς &pe- ταῖς τέλος οὐκ εἰκῆ τῶν παλαιῶν ἐπίστευον ot λογιώτατοι. ᾿Ερρωμένος καὶ εὐδαιμονῶν διατελοίης ἐπὶ μήκιστον, ἀδελφὲ
ποθεινότατε καὶ φιλικώτατε.
41-13 Ad Priscum. 14 [ep. 44]. Priscus philosophus, cuius vita apud Eunapium exstat
(Vi. Soph., p. 481), notus luliano fuit, cum regius adoles-
4 Callimach. Fr. go (Schneider II p. 255) || 6 sq. cf. Isocr. Ad
| Nic. "a
BA—r X V[U] C
2 διαγράμματα : ...γ0..... V ]| τῶν : τοῦ C | βελτίω Hercher || 3 οὐ μχχ..«δοντασ V || τὴν : τὸν C || 4 βουπάλιον codd., corr. Bentley || χυρηναῖον, ἡ e correctione, B χηρηναῖον X χυρχαῖον C || ofo:s C ||B8 βούλεται rXCU : g....:2Y V j| ὕμνοις rXCV8: .... V
γόμοισ U || 7 τε : δὲ X || 9 περαίνειν B : παραινεῖν AXVC || 14 χρῆσθαι c || 43 οὐδὲ : ἀλλ᾽ X|45 αὐτοὺς om. X || προσκεῖσθα: r X || 17 διατε- λοίης : διαδιώησ X || 18 οἰλιχώτατε xai ποθεινότατε transp. X
»
d
404
425 b
τή [. EPISTULAE
cens Pergami Aedesium audiret (ibid., p. 474). Posterius eum inter imperatoris familiares, iam Constantinopoli for- tasse (cl. infra p. 44, 10 sq.), Antiochiae cerle invenimus cf. infra, p. 374 C ; Sievers, Libanius, p. 92 et 96 ; Seeck,
LZG, p. 246). Paulo ante epistulas 12 et 13 Prisco. missas esse has litteras. verisimile est. De Iuliani morbis cf. p. 1», 25, et Contra Galilaeos, 535 C, etc.
Πρίσκῳ.
"Apt: μοι παυσαμένῳ χαλεπῆς πάνυ καὶ τραχείας νόσου τῇ τοῦ πάντα ἐφορῶντος Σωτῆρος προνοία γράμματα εἰς χεῖρας ἦλθεν ὑμέτερα, καθ᾽ ἣν ἡμέραν πρῶτον ἐλουσάμην. Δείλης ἤδη ταῦτα ἀναγνοὺς οὔκ ἂν εἴποις ῥαδίως ὅπως ἐρρωννύμην, αἰσθανόμενος τῆς σῆς ἀκραιφνοῦς καὶ καθα- ρᾶς εὐνοίας: ἧς εἴθε γενοίμην ἄξιος. ὡς ἂν μὴ καταισχύ- ναιμι τὴν σὴν φιλίαν. Τὰς μὲν οὖν ὑμετέρας ἐπιστολὰς εὐθέως ἀνέγνων. καίπερ οὐ σφόδρα τοῦτο ποιεῖν δυνάμενος, τὰς δὲ τοῦ θεοειδοῦς ᾿Αντωνίου πρὸς τὸν ᾿Αλέξανδρον εἰς τὴν ὕστεραίαν ἐταμιευσάμην. ᾿Εκεῖθεν £68óur σοι ταῦτα ἔγραφον ἡμέρα. κατὰ λόγον μοι τῆς ῥώσεως προχωρούσης διὰ τὴν τοῦ θεοῦ προμήθειαν. Σώξοιό μοι, ποθεινότατε καὶ φιλικώτατε ἀδελφέ, ὑπὸ τοῦ πάντα ἐφορῶντος θεοῦ᾽ ἴδοιμί σε, ἐμὸν ἀγαθόν.
Καὶ ἰδία χειρί -- Νὴ τὴν σωτηρίαν τὴν ἐμήν. νὴ τὸν Tt&vxa ἐφορῶντα θεόν. óc φρονῶ γέγραφα. ᾿Αγαθώτατε, πότε σε ἴδω καὶ περιλάθωμαι ; νῦν γάρ σου καὶ τοὔνομα καθάπερ
oi δυσέρωτες φιλῶ.
BA —zc 06 L
8 πρίσχω τί, : λιθανίῳ € || 9 τῆσ ante γαλεπῆς add. C || τραχείασ L : ταγείασ τῇ || 0 Σωτῆρος om, C; Solem significat Iulianus || 43 σῆς om. L || 14 ἂν om. τ || 45 oov om. L || 17 θεοειδοῦς om. C || ἀντωνίνου L || πρὸς τὸν ᾿Αλέξανδρον om. L || 48 ὑστερέαν L || 49 ἐρρώσεωσ L || 21 ὑπὸ τοῦ — 26 20.5 om. C || 24 τοῦ τὰ πάντα τ: cf. supra v. 10; infra v. 24; Homer. l' 277, etc. || 23 za: ante τὴν ἐμήν add. τ, unde vi τὴν « σὴν — σωτηρίαν xai Petau||23/24 νὴ τὸν zàv:x ἐφορῶντα θξόν om. ^
s^ ane -edindi
IC
ac
at
ET LEGES — r1-13 15
12 [ep. 4*].
Haec quoque epistula in Gallia scripta est, postquam in hibernis lulianus studiis vacaverat (p. 16, 4; cf. p. 15, 7).
Πρίσκῳ.
Περὶ τοῦ τὴν σὴν ἀγαθότητα πρός με ἥκειν, εἴπερ δια- νοῇ, νῦν σὺν τοῖς θεοῖς βούλευσαι καὶ προθυμήθητι: τυχὸν γὰρ ὀλίγον ὕστερον οὐδὲ ἐγὼ σχολὴν ἄγω. Τὰ ᾿Ιαμθλίχου πιίάντα μοι τὰ εἰς τὸν ὁμώνυμον ζήτει: δύνασαι δὲ μόνος᾽ ἔχει γὰρ ὃ τῆς σῆς ἀδελφῆς γαμθρὸς εὐδιόρθωτα. Εἰ δὲ μὴ σφάλλομαι. καὶ σημεῖόν τί μοι. ἡνίκα τοῦτο τὸ μέρος ἔγρα- φον, ἐγένετο θαυμάσιον.
Ἵκετεύω σε, μὴ διαθρυλλείτωσαν oi Θεοδώρειοι καὶ τὰς σὰς ἀκοὰς ὅτι ἄρα φιλότιμος ὃ θεῖος ἀληθῶς καὶ μετὰ Πυ- θαγόραν καὶ Πλάτωνα τρίτος ᾿Ιάμθλιχος᾽ εἰ δὲ τολμηρὸν τιρός σε τὴν αὑτοῦ διάνοιαν φανερὰν ποιεῖν͵ ὡς ἕπεται τοῖς ἐνθουσιῶσιν, οὐ παράλογος ἣ συγγνώμη᾽ καὶ αὐτὸς δὲ περὶ μὲν ᾿Ιάμθλιχον ἐν φιλοσοφία, περὶ δὲ τὸν ὁμώνυμον ἐν Bzo- σοφία μέμηνα. καὶ νομίζω τοὺς ἄλλους, κατὰ τὸν ᾿Απολ- λόδωρον, μηϑὲν εἶναι πρὸς τούτους.
Ὑπὲρ δὲ τῶν ᾿Αριστοτέλους συναγωγῶν ἃς ἐποιήσω, το σοῦτόν σοι Àéyo: πεποίηκάς με ψευδεπίγραφον εἶναί σου
μαθητήν. Ὁ μὲν γὰρ Τύριος Μάξιμος εἰς βιθλία [μὲν]
7 sq. de his lamblichi scriptis, cf. Bidez, Bulletins de l'Acad. royale de Belgique, Classe des lettres, 1904. p. 490 5q. || 1854. cf. Plat. Conviv. 173 D sq.
XY [Y 43 zuiozu0; — 19 τούτου-]
7 an ἄξω 9, 42 δριαλλυλλείτωταν (sic) cod., corr. Papadopoulos || θεοδώριο: cod., corr. Papadopoulos; de Theodoro Iamblichi aemulo cf. Proclum In Tim. ed. Diehl III 379 s. v. Theodorus || 13 22.óz4:0; ἄρ᾽ ὁ transp. Y || 17/48 θεοσεδεία Y || 48 u£umvx scripsimus : μενοινᾶ codd., cf. Eunap. Vit. Soph. 474, 47 et 485, 36 || 22 μὲν (prius om., dein prima manu add. ut vid. in cod.) seclusimus
16 ]. EPISTULAE TÀetove τῆς λογικῆς ὀλίγα -- δυεῖν εἶπε 7, σὺ δέ με δι᾽ ἑνὸς βιθλίου τῆς ᾿Αριστοτελικῆς φιλοσοφίας ἐποίησας ἴσως δὴ “καὶ βάκχον. ἀλλ᾽ οὔ τι ναρθηκοφόρον, Et δὲ ἀληθῆ λέγω, πα- ραγενομένῳ σοι πολλὰ πάνυ τοῦ πέρυσι χειμῶνος ἐξελέγξει πιάρεργα. 13 [ep. 71]-
Hanc epistulam, qua evectio (v. 14) Prisco mittitur, cum
lulianus Caesar in Gallia degeret scriptam esse e vv. 15-17
patet. Prisci iter in Galliam significare videtur Liban., Orat. XII, 55 ᾿Ιουλιανὸς Πρίσκῳ.
᾿Εγὼ δεξάμενός σου τὰ γράμματα παραχρῆμα τὸν "Ap- χέλαον ἀπέστειλα, δοὺς αὐτῷ φέρειν ἐπιστολὰς πρός σε καὶ τὸ σύνθημα, καθάπερ ἐκέλευσας, -- εἷς"-- πλείονα χρό- vov: ἱστορῆσαι δέ σοι τὸν ὠκεανὸν ἐθέλοντι ὑπάρξει σὺν θεῷ πάντα κατὰ γνώμην, εἰ μηδὲν — rv τῶν Γαλατῶν ἀμουσίαν καὶ τὸν χειμῶνα διευλαθηθείης. ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ὅπως ἂν ἦ τῷ θεῷ φίλον γενήσεται, ἐγὼ δὲ ὄμνυμί σοι τὸν πάντων ἀγαθῶν αἴτιον ἐμοὶ καὶ Σωτῆρα ὅτι διὰ τοῦτο ζῆν εὔχομαι, ἵν᾽ ὑμῖν τι χρήσιμος γένωμαι: τὸ δὲ « ὑμῖν » ὅταν εἴπω, τοὺς ἀληθινούς φημι φιλοσόφους, ὧν εἶναί σε πει- σθεὶς οἶσθα πῶς ἐφίλησα καὶ φιλῶ καὶ δρᾶν εὔχομαι. '"Eppo- μένον σε fj θεία πρόνοια διαφυλάξοι πολλοῖς χρόνοις, ἀδελφὲ ποθεινότατε καὶ φιλικώτατε. Τὴν ἱερὰν “Ἱππίαν καὶ
τὰ παιδία ὑμῶν προσαγορεύω.
-- (41 sq.] L Yd 4 δυεῖν εἶπε : μυεῖν εἶπε (cf. 140 A) ? Cumont διειλήφει Weil διένει: ?. P. Thomas; locus desperatus. Cf. Suidam (« qui opera Maximorum varia sub eandem praescriptionem coegit ») s. v. δίάξιμος ᾿Ἠπειρώτης ; de Prisco cf. Liban. Epist. 806 W.!| 8 ἀλλ᾽ οὔτι cod. : ἀλλ᾽ οὖν Weil; an ἀλλ᾽ οὐχέτι 9
11 ᾿Ιουλιανὸς om. Y || 12 --- 17 διευλαδηθείης om. Y || 44 — eic — Reiske | 18 μηδὲν scripsimus : μὴ δὲ cod. μή Y: Hercher μὴ δὴ Sintenis μὴ Hertlein ; cf. Plat. Leg. 829 B: μηδὲν χειμῶνας... διευλαϑουμένους || « τὴν — Hertlein || 18 xv Heyler : ἐὰν codd. || 19
uot αἴτιον transp. L. || 20 ruat L. || 23 διαφυλάξει: Hercher
et
1o
10
20
35
ET LEGES — :2-14 17
14 [ep. 17].
Haec epistula ad Oribasium medicum, iampridem cum Iuliano artissimo amicitiae vinculo coniunctum (cf. Iulian., 277 BC), scripta est in Gallia, postquam Constantius Sallustium e Galliis revocavit (a. 358) ; cf. infra, p. 19, 8 sq. ; Iulian., Orat. VIII ; Koch, p. 450, adn. 17.
4
"lovAtiavóc "Opi6acíoc.
Τῶν ὀνειράτων δύο πύλας εἶναί φησιν ὃ θεῖος "Ounpoc, καὶ διάφορον εἶναι αὑτοῖς καὶ τὴν ὑπὲρ τῶν ἀποθησομένων πίστιν. ᾿Εγὼ δὲ νομίζω σε νῦν. εἴπερ ποτὲ καὶ ἄλλοτε. σα- φῶς ἑωρακέναι περὶ τῶν μελλόντων᾽ ἐθεασάμην γὰρ καὶ αὐτὸς τοιοῦτον σήμερον᾽ δένδρον γὰρ Φόμην ὑψηλὸν ἔν τινι τρικλίνῳ σφόδρα μεγάλῳ πεφυτευμένον eic ἔδαφος ῥέπειν, £v τῇ ῥίζη παραπεφυκότος ἑτέρου μικροῦ καὶ νεογενοῦς, ἀνθηροῦ λίαν. ᾿Εγὼ δὲ περὶ τοῦ μικροῦ σφόδρα ἠγωνίων. μή τις αὐτὸ μετὰ τοῦ μεγάλου συναποστιάσῃ᾽ καὶ τοίνυν ἐπειδὴ τιλησίον ἐγενόμην, δρῶ τὸ μέγα μὲν ἐπὶ τῆς γῆς ἐκτεταμέ- vov, τὸ μικρὸν δὲ ὀρθὸν μέν. μετέωρον δὲ ἀπὸ γῆς. Ως οὖν εἶδον, ἀγωνιάσας ἔφην « οἵου δένδρου κίνδυνός ἐστι μηδὲ τὴν παραφυάδα σωθῆναι ». Καί τις ἀγνὼς ἐμοὶ παντελῶς" « ὅρα», ἔφησεν, « ἀκριθῶς καὶ θάρρει τῆς ῥίζης γὰρ &v τῇ γῆ μενούσης. τὸ μικρότερον ἀθλαδὲς διαμένει. καὶ βεθαιό- τερον ἱδρυνθήσεται».
Τὰ μὲν δὴ τῶν ὄνειράτων τοιαῦτα, θεὸς δὲ οἶδεν εἰς ὅ τι φέρει: περὶ δὲ τοῦ μιαροῦ ἀνδρογύνου [o9 | μάθοιμ᾽ ἂν ἡδέως ἐκεῖνο, πότε διελέχθη περὶ ἐμοῦ ταῦτα, πότερον πρὶν ἢ τοῦ
8 sq. Homer. τ 502 sq. || 14 sq. cf. Herodot. I 108 || 28 ἀνδρογύνου : Eusebius ὃ cf. Iulian. 373 D et 2744 ; Koch, p. 443 et 448 sq.
Y 43 τριχλίνῳ Ald.: τριχλείνω cod. [| 14 [ἐν] Hertlein || 22 διαμενεῖ
Ald.||25 o; delevit Ald., an σοὺ ?|| 26 [ἢ] Hercher || τοῦ delevit Ald.
384
380
18 I. EPISTULAE ^ 2 WA UJ "n , Ll € ^ e συντυχεῖν ἐμοὶ ἢ μετὰ τοῦτο: δήλωσον οὖν ἥἣμῖν ὅ τι ἂν
, ^^ οἷός τε ἧς.
"Ym£p δὲ τῶν πρὸς αὐτὸν ἴσασιν ὅτι πολλάκις, αὐτοῦ τοὺς ἐπαρχιώτας ἀδικήσαντος, ἐσιώπησα παρὰ τὸ πρέπον ἐμαυτῷ, τὰ μὲν οὐκ ἀκούων, τὰ δὲ οὐ προσιέμενος, ἄλλοις δὲ ἄπι-
Pl » * 2 * , 2 L1 ΄ cr , στῶν, ἕνια δὲ εἰς τοὺς συνόντας αὐτῷ τρέπων. Ὅτε δέ μοι
m , » , 5 Uu 5 , μεταδοῦναι τῆς τοιαύτης ἠξίωσεν αἰσχύνης, ἀποστείλας τὰ μιαρὰ καὶ πάσης αἰσχύνης ἄξια ὑπομνήματα, τί με πράτ- τειν ἐχρῆν ; ἄρα σιωπᾶν, ἢ μάχεσθαι ; τὸ μὲν οὖν πρῶτον, οἶμαι. ἠλίθιον καὶ δουλοπρεπὲς καὶ θεομίσητον, τὸ δεύτερον
δὲ δίκαιον μὲν καὶ ἀνδρεῖον καὶ ἐλευθέριον, ὑπὸ δὲ τῶν 3
ἐχόντων ἣμᾶς πραγμάτων οὐ συγχωρούμενον. Tí τοίνυν ἐποίησα : πολλῶν παρόντων. οὕς ἤδειν ἀναγγελοῦντας αὐτῷ, « πάντη καὶ πάντως », εἶπον. « διορθώσει τὰ ὑπομνήματα οὗτος ὃ δεῖνα, ἐπεὶ δεινῶς ἀσχημονεῖ ». Τοῦτο ἐκεῖνος ἀκούσας τοσοῦτον ἐδέησε τοῦ σωφρόνως τι πρᾶξαι, ὥστε πεποιηκέναι ὅσα νὴ τὸν θεὸν οὐδὲ εἷς μέτριος τύραννος, οὕτω μου πλησίον ὄντος. ᾽᾿᾽Ενταῦθα τί πράττειν ἐχρῆν ἄνδρα τῶν Πλάτωνος καὶ ᾿Αριστοτέλους ζηλωτὴν δογμάτων ; ἄρα περιορᾶν ἀνθρώπους ἀθλίους τοῖς κλέπταις ἐκδιδομένους, ἢ κατὰ δύναμιν αὐτοῖς ἀμύνειν, οἶμαι, ὡς ἤδη τὸ κύκνειον ἐξάδουσι διὰ τὸ θεομισὲς ἐργαστήριον τῶν τοιούτων ; ᾿Εμοὶ
18 sq. cf. Iulian. 192 €.
N
3 Ὑπὲρ δὲ τῶν πρὸς αὐτὸν: cf. περὶ δὲ τῶν πρὸς Λαυράχ: oy infra ep. [1*] et Asmus |. l. Ρ- 980 adn. 6 || ἴσασιν : 150: Hercher ἴσασιν « o: θεοὶ — Heyler ἴσασιν «oí θεοὶ πάντες 7 Herllein. « πολλοὶ — ἴσασιν Reiske || 4 ἐμαυτῷ Ald. : ἐν αὐτῷ cod. || 6 ὅτε Valois (ad Ammian. Marc. XVII 5, 5) : Ost cod. ll 10 opa Hone eat cod. ἦν Martinius ἦν zz: Wyttenbach ἣν ἂν Sintenis « ξδόχε: 79 εἶναι Reiske ; « commode subintelligitur à àoxst » Heyler ; cf. p. 136, 56 || 12 ἐχόντων cod. : συνεχόντων aut περ!εχόντων Reiske χατεγόντων Cobet || 14 διορθώσει Ald.: διοοθώση cod. i 45 ov:og Martinius : οὕτωσ cod. || 47 πεποίηχεν Reiske || ὅσα νὴ : οἷα μὰ Hertlein || 24 [o:2:] Hercher - oiov: P. Thomas || χύχνιον cod., corr. Martinius
IO
20
ET LEGES — 14-15 τᾷ μὲν οὖν αἰσχρὸν εἶναι δοκεῖ τοὺς μὲν χιλιάρχους. ὅταν λεί- πῶσι τὴν τάξιν, καταδικάζειν (καίτοι 7- χρῆν ἱκανὰ 7 τεθνά- ναι παραχρῆμα καὶ μηδὲ ταφῆς ἀξιοῦσθαι). τὴν δὲ ὑπὲρ τῶν ἀθλίων ἀνθρώπων ἀπολείπειν τάξιν, ὅταν δέη πρὸς κλέτιτας ἀγωνίζεσθαι τοιούτους. καὶ ταῦτα τοῦ θεοῦ συμμα- χοῦντος ἡμῖν͵ ὅστιερ οὖν ἔταξεν. Εἰ δὲ καὶ παθεῖν τι συμ- θαίη, μετὰ καλοῦ τοῦ συνειδότος οὐ μικρὰ παραμυθία πιοορευθϑῆναι. Τὸν δὲ χρηστὸν Σαλούστιον θεοὶ μέν μοι χαρίσαιντο. K&v συμθαίνη δὲ διὰ τοῦτο τυγχάνειν διαδόχου, λυπήσει τυχὸν οὐδέν: ἄμεινον γὰρ ὀλίγον ὀρθῶς ἢ πολὺν κακῶς πρᾶξαι χρόνον. Οὐκ ἔστιν, ὡς λέγουσί τινες, τὰ Πε- ριπατητικὰ δόγματα τῶν Στωικῶν ἀγενέστερα. τοσούτῳ δὲ μόνον ἀλλήλων, ὡς ἐγὼ κρίνω, διαφέρει" τὰ μὲν γάρ ἐστιν
ἀεὶ θερμότερα καὶ ἀθουλότερα, τὰ δὲ — uet& — φρονήσεως Ξ
ἀξιοῖ τοῖς ἐγνωσμένοις ἐμμένειν.
15 Ad Constantium.
a
Socrat., ΠῚ, 1, 32 : ᾿Ιουλιανοῦ δὲ μεμψαμένου παρὰ βασι- λεὶ τὴν ῥαθυμίαν τῶν στρατηγούντων. ἕτερος ἐπέμφθη στρατηγὸς ἥρμοσμένος τῇ προθυμία ᾿Ιουλιανοῦ. Sozomen., ν 2, 21 : Κεχαρισμένος δὲ τοῖς στρατιώταις ἐντεῦθεν γε- νόμενος. ἐδήλωσε (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) Κωνσταντίῳ τὴν τῶν στρατηγῶν ῥαστώνην. Cf. Ammian. Marc., XVI. 4, 3 et J»,'elc.
b
Ammian. Marc., XVI, 12, 67 : His tot ac talibus prospero peractis eventu, in palatio Constantii quidam [Iulianum cul-
"
2 424» ἱκανὰ cod.: γρῆν ἐχείνους Boissonade 7975 vizi» ἢ P. Tho- mas || 6 ὅσπερ Reiske : ὥσπερ cod. || 654. cf. Ammian. Marc. XVII 3, 2: « animam prius amittere quam hoc sinere fieri memorabat » || 14/49 τὰ δὲ « μετὰ 7 φρονήσεως ἀξιοῖ P. Thomas : τὰ ài Ὁρονήστεωσ ἄξια cod. ; cf. [ulian. 355 B
d
386
20 j. EPISTULAE
pantes, ut princeps ipse delectaretur, inrisive « Victori- num » ideo nominabant, quod verecunde referens quotiens imperaret, superatos indicabat saepe Germanos (cf. p. ar, 31 sq.).
C
Ibid., XVM, 3, 5 : Nihilo minus tamen diu postea indic- tionale augmentum oblatum sibi nec recitare nec subnotare perpessus, humi proiecit (scil. lulianus), litterisque Augusti monitus ex relatione praefecti non agere ita perplexe, ut vide- retur parum Florentio credi, rescripsit gratandum esse si provincialis, hinc inde vastatus, saltem sollemnia praebeat, nedum incrementa, quae nulla supplicia egenis possent ho- mini bus extorquere.
d
Ibid., XVII, 11, τς Haec cum in comitatu. Constantii sub- inde noscerentur (erat. enim necesse, tamquam apparitorem, Caesarem super omnibus gestis ad Augusti referre scientiam), omnes qui plus poterant in palatio, adulandi professores iam docti, recte consulta prospereque conpleta vertebant in deridiculum (cf. p. 21, 31 sq.).
16 Ad Florentium praefectum praetorio Galliarum.
Ammian. Marc., XX, 4, 6: Caesar... redire ad se praefec
tum hortatus est, olim Viennam specie annonae parandae digressum, ut se militari eximeret turba... 8. Qui cum sus- cepisset Caesaris litteras monentis petentisque ut venire adce- leraret rem publicam consilis iuvaturus, obsünatissime detrectabat hac ratione pavore mente confusa, quod aperte scripta significabant ab imperatore nusquam diiungi debere praefectum in ardore terribilium rerum. Adiectumque est quod, si procurare (1l. procursare ?) dissimulasset, ipse propria sponte proiiceret insignia principatus, gloriosum esse existi- mans iussa morte (1l. iussam mortem 3) oppetere, quam ei pro- vinciarum interitum adsignari (cf. lulian., 383 A).
47 Ad Constantium |a. 366].
ἃ luhan., Epist. ad Athen., 283 D : Γράψαι με ἔπεισαν
10
15
“0
29
90
35
1o
20
e o
35
4o
ET LEGES — 15-17 21 αὐτῷ (scil. τῷ Κωνσταντίῳ), μᾶλλον δὲ ἐθιάσαντο (cf. Koch,
p. 499).
b-c
De sequentibus litteris cf. lulian., Epist. ad Athen., 281 C : Σκοπεῖτε δὲ ὅπως kal γενόμενος αὐτοκράτωρ ἔτι θεραπευ- τικῶς αὐτῷ (scil. τῷ ἱζωνσταντίῳ) προσηνέχϑθην ἐξ ὧν ἐπέ- στειλα. 385 D: Οὔπω καὶ τήμερον — £v7 ταῖς πρὸς αὐτὸν ἐπιστολαῖς τῇ δοθείση μοι παρὰ τῶν θεῶν ἐπωνυμία κέχρη- μαι, Καίσαρα δὲ ἐμαυτὸν ἔγραψα. Cf. infra, p. 33, 33 sq., et Liban., Orat. XVIII, τοῦ.
b
Ammian. Marc., XX, 8, » : Inter quae lulianus apud Pa- risios hibernis locatis, summa coeptorum quorsum evaderet pertimescens, erat anxius, numquam adsensurum Constan- tium factis multa volvendo considerans, apud quem sordebat ut infimus et contemptus. 3. Circumspectis itaque trepidis rerum novarum exordiis, legatos ad eum mittere statuit gesta docturos, eisque concinentes litteras dedit, quid actum sit quidve fieri oporteat deinceps monens apertius οἱ demon- strans. 4. Quamquam eum haec dudum conperisse opinabatur relatu Decentii olim reversi et cubiculariorum recens de Gal- lis praegressorum, qui ad Caesarem aliqua portavere sollem- nia, et quamquam non repugnanter, tamen nec adrogantibus verbis quicquam scripsit ne videretur subito renuntiasse ; erat autem litterarum sensus huiusmodi :
9. « Ego quidem propositi mei fidem non minus moribus quam foederum pacto, quoad fuit, unum semper atque idem sentiens conservavi, ut effectu multiplici claruit evidenter. 6. lamque inde uti me creatum Caesarem pugnarum hor- rendis iragoribus obiecisti, potestate delata contentus, cur- rentium ex voto prosperitatum nuntiis crebris, ut apparitor fidus, tuas aures ieu nihil usquam periculis meis adsi- gnans, cum documentis adsiduis constet, diffusis permixtis- que passim Germanis, in laboribus me semper visum om- nium primum, in laborum refectione postremum. 7. Sed bona tua venia dixerim, siquid novatum est nunc, ut existi- mas, in multis bellis et asperis aetatem sine fructu conterens miles olim deliberatum implevit, fremens secundique inpa- tiens loci rectorem, cum nullas sibi vices ἃ Caesare diuturni sudoris et victoriarum frequentium rependi posse contempla- retur. 8. Cuius iracundiae nec dignitatum augmenta nec an-
22 I. EPISTULAE
nuum merentis stipendium, id quoque inopinum accessit, quod ad partis orbis eoi postremas venire iussi homines ad- sueti glacialibus terris, separandique liberis et coniugibus, egentes trahebantur et nudi. Unde solito saevius efferati nocte in unum collecti palatium obsidere, Xugustum Iulia- num vocibus magnis appellantes et crebris. 9. Cohorrui, fateor, et secessi, amendatusque dum potui salutem mussa- .uone quaeritabam et latebris. Cumque nullae darentur indu- tiae, libero pecloris muro, ut ita dixerim, saeptus, progres- sus ante conspectum omnium steti, molliri posse tamultum auctoritate ratus vel sermonibus blandis. 10. Exarsere mirum in modum, eo usque provecti ut, quoniam precibus vincere »ertinaciam. conabar, instanter mortem contiguis adsultibus intentarent. Victus denique mecumque ipse contemplans, quod alter confosso me forsitan libens declarabitur princeps, adsensus sum, vim lenire sperans armatam.
11. Gestorum hic textus est, quem mente quaeso accipito placida. Nec actum quidquam secus existimes, vel susurrantes perniciosa malignos admittas ad conpendia sua excitare secessiones principum adsuelos ; sed adulatione vitiorum altrice depulsa, excellentissimam virtutum omnium adverte iustitiam, οἱ condicionum aequitatem quam propono bona fide suscipito, cum animo disputans haec statui. Romano prodesse nobisque, qui caritate sanguinis ef fortunae supe- roris culmine socianiur. 12. lgnosce enim.... quae cum raüone poscuntur non tam fieri cupio, {1 a te utilia probari et recta, avide tua praecepta deinde quoque suscep- {ΠῚ ΙΒ.
13. Quae necesse sit. fieri, 1n conpendium redigam breve. Equos praebebo currules Hispanos et miscendos Gentilibus atque Scutariis aduliscentes Laetos quosdam, cis Rhenum editam. barbarorum progeniem, vel certe ex dediticiis, qui ad nostra desciscunt. Et haec ad usque exitum vitae me spondeo non modo grato animo, verum cupido quoque fac- Lurum. r4. Praefectos praetorio aequitate et meritis notos tua nobis dabit clementia, residuos ordinarios iudices mili- liaeque moderatores promovendos arbitrio meo concedi est consentaneum, itidemque stipatores. Stultum est enim, cum ante caveri possit ne fiat, eos ad latus imperatoris adscisci, quorum mores ignorantur et voluntates.
15. Hoc sane sine ulla dubitatione firmaverim : tirones ad peregrina et longinqua Galli mittere, diuturna perturba- üone casibusque vexati gravissimis, nec sponte sua poterunt nec coacti, ne consumpta penitus iuventute, ut adfliguntur praeterita recordantes, ita desperatione pereant inpenden-
Q'
iz Qt
c2 Qt
Q
y
ET LEGES — τῷ 23
tium. 16. Nec Parthicis gentibus opponenda auxilia hinc acciri conveniet, cum adhuc nec barbarici sunt impetus in- terclusi et, si m quod verum est pateris, hae provinciae, malis iactatae conlinuis, externis indigent adiumentis et for- tibus.
17. Haec hortando, ut aestimo, salutariter scripsi. poscens et rogans. Scio enim, scio, ne quid sublatius dicam quam imperio congruit, quas rerum acerbitates, iam conclamatas et perditas, concordia vicissim sibi cedentium principum meliorem revocavit in statum, cum appareat maiorum exem- plo nostrorum moderatores liaec et similia cogitantes, for- tunate beateque vivendi repperire quodam modo viam, et ultimo tempori posteritatique iucundam sui memoriam com- mendare. »
18. His litteris 1unctas secretiores alias Constantio olleren- das clanculo misit, obiurgatorias et mordaces, quarum seriem nec scrutari licuit nec, si licuisset, proferre decebat in pu- blicum. 19. Ad id munus inplendum electi viri sunt gravis, Pentadius officiorum | magister οἱ Eutherius cubiculi tunc praepositus, post oblatas litteras relaturi nullo suppresso quae viderunt et super ordine futurorum fidenter acturi.
Zonaras, XIII, 10, 16 sq. : Ὃ δὲ (scil. ᾿Ιουλιανὸς) Πεντά- διον τὸν μάγιστρον τῶν βασιλικῶν τάξεων σὺν ἑτέροις &n£- στειλε πρὸς᾽ [Κωνστάντιον, ἐπιστείλας αὐτῷ καὶ ἀπολογού- μενος ὥς οὐχ ἑκὼν προήχθη πρὸς τὴν τῆς βασιλείας ἀνάρρησιν, βιασθεὶς δ᾽ ὕπὸ στρατιωτῶν μὴ βουλομένων στρατεύεσθαι ὑττὸ Καίσαρι, ἀλλ᾽ ὑπὸ βασιλεῖ. καὶ ἵν᾽ ἔχοιεν ἐξ αὐτοῦ ἀξίας τῶν πόνων τὰς ἀμοιβθὰς ἀπαιτεῖν. καὶ ἀξιῶν δέξασθαι τὴν τῆς ἀρχῆς κοινωνίαν εἷς ὠφέλειαν ἐσομένην τῇ πολιτεία, ἐπαγγελλόμενός τε καὶ τοὺς ἁμιλλητηρίους ἵππους ἐξ Tice ὡς ἔθος, καὶ τοὺς ἐπιλέκτους ἄνδρας ἐκ τῶν Γαλλιῶν στέλλειν αὐτῷ. Ταῦτ᾽ ἐπιστείλας οὐ βασι- λέα ἑαυτὸν ἐν τῇ ἐπιγραφῇ προσεγράψατο. ἀλλὰ Καίσαρα, ἵνα μὴ τῇ ἐπιγραφῇ προσοχθίσας ὃ Κωνστάντιος τὴν ἔπι- στολὴν ἀποπέμψηται (cf. p. 21, 9)
Ps. Aurel. Victor, Epit., 42, 16: lulianus mandatis mol- lioribus refert se sub nomine celsi impern multo officiosius pariturum.
Zosim., III, 9, 3 : Ὁ δὲ (scil. ᾿Ιουλιανὸς) δυσανασχετῶν μὲν ἐπὶ τῷ γεγονότι, τὸ δὲ ἀνακαλέσασθαι τὸ πραχθὲν οὔδε- μίαν οἰηθεὶς ἔχειν ἀσφάλειαν, Κωνσταντίου μήτε ὅρκοις ἐμμένοντος μήτε συνθήκαις ἢ ἄλλην τινὰ τῶν ἐν ἀνθρώποις πίστιν φυλάττοντος, ὅμως ἐπειρᾶτο τῆς αὐτοῦ γνώμης, καὶ πιρέσθεις ἐκπέμψας. παρὰ τὴν αὑτοῦ προαίρεσίν τε καὶ γνώ- μην ἔφη προθῆναι τὰ τῆς ἀναρρήσεως, οἷς εἰ παράσχοι
34 I. EPISTULAE
συγγνώμην, ἕτοιμος ἔφασκεν εἶναι τὴν τοῦ Καίσαρος ἔχειν ἀξίαν, ἀποθέμενος τὸ διάδημα.
C
Ammian. Marc., XX, 9, 6 : Ingressus itaque Parisios Leo- nas susceptus ut honoratus et prudens, postridie principi progresso in campum cum multitudine armata pariter et plebeia, quam de industria convocarat, et tribunali, ut emi- neret altius, superstanti, scripta iubetur offerre. Replicatoque volumine edicti quod missum est, et legi ab exordio coepto, cum ventum fuisset ad locum id continentem, quod gesta omnia Constantius inprobans Caesaris potestatem sufficere Iuliano censebat, exclamabatur undique vocum terribilium sonu : 7. « Auguste [uliane », ut provincialis et miles et rei publicae decrevit auctoritas recreatae quidem, sed adhuc metuentis redivivos barbarorum excursus. 8. Quibus auditis, Leonas cum luliani litteris haec eadem indicantibus revertit incolumis, solusque admissus est ad praefecturam Nebridius; id enim Caesar quoque scribens ex. sententia sua fore aperte praedixit.
Zonaras, XIII, το, 58: ᾿Απογνοὺς μέντοι (scil. ὃ Λεωνᾶς; δυνήσεσθαί τι τῶν αὐτῷ προστεταγμένων ἀνύσαι, ὕπέ- στρεψε μετὰ γραμμάτων τοῦ τυραννήσαντος (scil. luliani), ἀναιδῶς ὀνειδιζόντων τὸν αὐτοκράτορα καὶ ἐπιπληττόντων ὡς πλεῖστα ἐξαμαρτόντα κατὰ τοῦ γένους αὐτοῦ καὶ ἄπει- λούντων αὐτὸν γενήσεσθαι τιμωρὸν τῶν ἀδίκως παθόντων.
18
Haec a Iuliano proclamata esse paulo postquam Augustus a militibus apud Parisios salutatus fuerat, narrat Ammianus. Cf. Gothofredum ad Cod. Theodos., Il, 29, 1.
Ammian. Marc., XX, 5, 7 : « Ut autem rerum integer ordo servetur, praemiaque virorum fortium maneant incor- rupta, nec honores ambitio praeripiat clandestina, id sub reverenda consili vestri facie statuo, ut neque civilis quis- quam iudex nec militiae rector, alio quodam praeter merita suffragante, ad potiorem veniat gradum, non sine detri- mento pudoris eo, qui pro quolibet petere temptaverit, dis- cessuro. »
19 [ep. 5.
Haec epistula num revera scripta sit cum Iulianus adversus
I
2
ec
5
o
35
30
ET LEGES — 17-0 "5
Constantium bellum gereret, parum liquet. Maximinus nobis ignotus est. — Epistulam praebent codd. XY.
Μαξιμίνῳ.
Ναῦς ἐπέταξα γενέσθαι περὶ τὰς Κεγχρέας. Τὸ μὲν οὖν ὅσας, ὃ τῶν “Ελλήνων ἡγούμενος φράσει, τὸ δὲ ὅπως χρὴ ποιεῖσθαι τὴν ἐπιμέλειαν, ἄκουε παρ᾽ ἡμῶν: ἀδωροδοκήτως καὶ ταχέως. Ὅπως δὲ μὴ μεταμελήσει σοι τῆς τοιαύτης ὑπουργίας, αὐτὸς σὺν θεοῖς ἐπιμελήσομαι.
20-22. EPISTULAE EX ILLYRICO AD CIVITATES MISSAE
[cf. Epist. ad S. P. Q. Atheniensem, p. 2568 4 — 587 DI.
Mamertin., Graliarum actio. Iuliano, 9: Urbs Nicopolis... in ruinas lacrimabiles prope tota conciderat ... Ipsae te bonarum artium magistrae et inventrices At Sem omnem cultum publice privatimque perdiderant. In miserandam ruinam conciderat Eleusina. Sed universas urbes ope impe- ratoris refotas enumerare perlongum est; scire satis est cunctas Macedoniae, lllyrici, Peloponessi cL unis aut binis epistulis maximi imperatoris (scil. luliani) repentinam induisse novatis moenibus iuventatem, aquas locis omnibus scatere...
Liban.. Orat. XM, 64: Οὕτω δὲ πλείω λόγον τοῦ μὴ 8o- κεῖν ἀδικεῖν ἢ τῆς νίκης αὐτῆς ἐπεποίητο. ὥστ᾽ ἐν μέσοις τοῖς δεινοῖς ἐμθεθηκὼς δι᾽ “Ελλήνων ἅπασιν ἀνθρώποις ἀπε- λογεῖτο (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) πέμπων ἐπιστολὰς ἐκεῖσε κατὰ τοὺς ἑκάστων τρόπους μείζους, ἐλάττους, τὸ μέσον ἐχού- σας, ὡς ἔμελλον τοῖς δεξομένοις ἁρμόσειν. CI. etiam ibid., XIII, 53.
Ibid., XVI, 113 (cf. Socrat., lll, 1, 38): Μεγίστη δὲ συμμαχία τὰ τοῦ δειλοῦ καὶ προδότου (scil. τοῦ Κωνσταν- τίου) γράμματα πρὸς τοὺς βαρθάρους. ἃ πλέων τε kai πε- ζεύων (scil. 8 ᾿Ιουλιανὸς) ἀνεγίνωσκε μὲν πόλεσιν, ἀνεγί- νωσκε δὲ στρατοπέδοις, παρεξετάζων τοὺς αὗτοῦ πόνους ταῖς καλαῖς ἐπιστολαῖς. ai δὲ τῷ μὲν ἐξεπολέμουν τὸν ἀκούοντα, τῷ δὲ προσετίθεσαν καὶ ταῦτα πολλοστὸν ἄγοντι μέρος τῆς ἐκείνου στρατιᾶς.
Zosim., lll, 10, 5: ... περὶ τὸ Σίρμιον ἦλθε... τῇ Ῥω-
26 I. EPISTELAE
μαίων γερουσίᾳ καὶ ταῖς £v τῇ ᾿Ιταλία δυνάμεσιν. ἔγραφεν (scil. ὃ vec ) ἔχειν ἐν ἀσφαλεῖ τὰς πόλεις óc αὐτοῦ βασιλεύοντος. 4. ᾿Επεὶ δὲ Ταῦρος καὶ Φλωρέντιος, οἵ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν ltr ὕπατοι. τῆς Κωνσταντίου μερίδος ὄν- τες, ἅμα τῷ μαβεῖν ὅτι ᾿Ιουλιανὸς ὑπερθὰς τὰς Αλπεις εἰς Παιονίαν ἀφίκετο, φυγῆ τὴν Ρωμαίων ἀπέλιπον, φυγάδας μὲν αὐτοὺς ὑπάτους £v τοῖς συμθολαίοις ἐκέλευε γράφεσθαι. πάσας δὲ τὰς πόλεις ἃς ἔτυχεν ἤδη διαδραμὼν ἐφιλοφρο- νεῖτο, χρηστὰς ἐναποτιθέμενος πᾶσιν ἐλπίδας" ἔγραφε δὲ καὶ ᾿Αθηναίοις (p. 208 X — 2587 D) καὶ Λακεδαιμονίοις καὶ Κορινθίοις. τὰς αἰτίας τῆς σφετέρας ἐμφαίνων ἀφίξεως. 1T, 1. Ὄντι δὲ αὐτῷ κατὰ τὸ Σίρμιον ἐξ, ἁπάσης ὡς εἰπεῖν τῆς “Ελλάδος ἐστέλλοντο τιρέσβεις. οἷς ἀποκρινάμενος. τὰ τιροσήκοντα. καὶ ὅσα ἦν δίκαια φιλοτιμησάμενος, ... ἐπὶ τὰ πρόσω παρήει.
20 Ad Corinthios.
Liban., Orat. XIV {Πρὸς "lovAuxvóv), 29 sq. : ᾿Ανάμνησον γὰρ σαυτόν. ὦ βασιλεῦ, τῆς ἐπιστολῆς ἣν Κορινθίοις ἔπεμ- ψας, ἄκων μὲν εἰς τὸν πόλεμον £u6&c, ἤδη δὲ τὸ πλέον λαθών, οὔπω δὲ εἰς τέλος ἥκων᾽ ἐν fj σαφῶς εὐεργέτας σαυτοῦ τοὺς Κορινθίους καλεῖς. ᾿Αλλὰ γὰρ αὐτοῦ μοι δεῖ τοῦ μέρους τῆς ἐπιστολῆς, καὶ γὰρ ἂν ἡδίους τοὺς ἀκούοντας ποιήσαιμεν᾽
" * C ito c , rue ' Dj 3. Πατρῴα μοι πρὸς ὑμᾶς ὑπάρχει φιλία" καὶ γὰρ ῴᾧκησε E S € 2 j * ' EJ ' 2 cr 2 Tap ὑμῖν ὃ ἐμὸς πατὴρ καὶ &vayBsrig ἔνθεν, ὥσπερ ἐκ
Φαιάκων ᾿᾽Οδυσσεύς. τῆς πολυχρονίου πλάνης ἀπηλλάγη ».
Εἴτα μικρὰ διελθὼν περὶ πανούργου μητρυιᾶς (scil. He-
lena), « ἐνταῦθα », φής, « ὃ πατὴρ ἀνεπαύσατο ».
21
^d senatum lHomanum.
Ammian. Marc., XXl, 10, 7: lamque altius se extol- lens et nu: mquam credens E concordiam provocar! posse Constantium, orationem acrem et invectivam, probra quae- dam in eum explanantem el vitia, scripserat (scil. Iulianus) ad senatum. Quae cum Tertullo administrante adhuc prae-
*"*3?
Ic
ats
West.
ET LEGES — 2»o-?1 27
4
fecturam recitarentur in. curia, eminuit nobilitaüs cum spe- ciosa fiducia benignitas grata. Exclamatum est enim in unum cunctorum sententia congruente : « auctori tuo reverentiam rogamus ». 8. Tunc et memoriam Constantini ut novatoris turbatorisque priscarum legum et moris antiquitus recepti vexavit, eum aperte incusans, quod barbaros omnium primus ad usque fasces auxerat et trabeas consulares. -- Cf. Mamer- tin., Grat. actio Iuliano, 24.
22
Ad Constantinopolitanos vel ad eorum legatum Themistium has litteras missas esse verisimile est.
Themist., Orat. XXXI, 354 D : ᾿Αρκεῖ μοι Κωνστάντιος, ὃ κόσμον τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας τὴν ἐμὴν φιλοσοφίαν εἰττὼν πολλάκις, ἀρκεῖ βιασθεὶς ᾿Ιουλιανὸς τῆς οἰκουμένης κα- λέσαι πρεσθευτὴν ἄξιον. οὐ μόνον τῆς καλλιπό- λεως, καὶ τὰ πρῶτα φέρεσθαι φιλοσοφίας ἐν vp&p- μασιν δμολογήσας.
23 De sacerdotiis Atheniensium.
Liban., Orat. XVII, 115 : Ὁδοῦ δὲ πάρεργον. στάσιν ἐμ- πετιτωκυῖαν ἱεροῖς γένεσι διιστᾶσαν τρόπον τινὰ τὴν πόλιν (scil. Athenas) ἐπιστολαῖς ἔπαυσεν (scil. 6 ᾿Ιουλιανός), ὡς ἂν ἐν ópovoía καὶ καθ᾽ ἡσυχίαν τὰ πάτρια τελοῖτο τοῖς κρείττοσι.
24 Epistulae et rescripta de rebus Antiochenis.
Haec acta sunt antequam lulianus intiochiae hiemavit (a. 362-363) : cf. Misop., 368 C.
Iulian., Misop., 36; C : Kai δὴ πρῶτον ἐπήνουν ὑμᾶς óc ἐνεδέχετό μοι φιλοτίμως, oók ἀναμείνας τὴν πεῖραν οὐδὲ ὅπως ἕξομεν πρὸς ἀλλήλους ἐνθυμηθείς: ἀλλὰ νομίσας ὕμᾶς μὲν Ἑλλήνων παῖδας, ἐμαυτὸν δέ, εἰ καὶ γένος ἐστί μοι Θράκιον, Ἕλληνα τοῖς ἐπιτηδεύμασιν, ὑπελάμθανον ὅτι μάλιστα ἀλλήλους ἀγαπήσομεν.... ἔπειτα πρεσδευσαμένοις ὑμῖν παρ᾽ ἐμὲ καὶ ἀφικομένοις ὑστέροις οὐ τῶν ἄλλων μό- νον, ἀλλὰ καὶ ᾿Αλεξανδρέων τῶν ἐπ᾽ Αἰγύπτῳ, πολὺ μὲν ἀνῆκα χρυσίον. πολὺ δὲ ἀργύριον. φόρους δὲ παμπληθεῖς ἰδία παρὰ τὰς ἄλλας πόλεις, ἔπειτα τοῦ βουλευτηρίου τὸν
38 I. EPISTULAE
κατάλογον διακοσίοις βουλευταῖς ἀνεπλήρωσα, φεισάμενος οὐδενός... Δέδωκα οὖν ὑμῖν καὶ ἀπὸ τῶν ἐπιτροπευσάντων τοὺς θησαυροὺς τοὺς ἐμοὺς καὶ ἀπὸ τῶν ἐργασαμένων τὸ νόμισμα τοὺς πλουσιωτάτους ἑλομένοις ἔχειν. Cf. ibid., 366 Ὁ sq., et 570 D.
ΔῈ Ad Cyllenium.
Koch (p. 336 sq.) opinatur epistulam ad Cyllenium pro- oemium fuisse maioris operis historici, quod, mortuo Con- stanlio editum, τοῦ βιθλιδίου (cf. infra p. 212 sq.) quasi supplementum erat.
unap., Fragm. 14, 7 (Excerpta de senlentus, p. 79 ed. Boissevain) : Ὅτι περὶ τῆς στρατείας τῆς κατὰ Ναρδινῶν πολυτρόπου γενομένης ἐκτίθησι μὲν αὐτὸς ᾿Ιουλιανός, ἄλλα δὲ ἀλλαχοῦ καὶ πρὸς πολλοὺς ἀναφράζων ἐν ἐπιστολαῖς. Πρός τινα γοῦν Κυλλήνιον καὶ ταῦτα ἐξηγούμενον τὰ μὲν ἐπιτιμῶν ὡς διαμαρτάνοντα τῆς ἀληθείας φαίνεται, καὶ παρεκτίθησί γε τὰ πραχϑέντα ὅπως γέγονε᾽ φάσκων δὲ μὴ δεῖσθαι τοῦ τὰ ἔργα λέγοντος (οὐδὲ γὰρ Παλαμή - δην 'Oufpou προσδεηθῆναί φησιν εἰς δόξαν), καὶ τὰς ἀλλοτρίας συγγραφὰς τῶν ἰδίων ἔργων ὑπὸ μεγα- λοψυχίας παραιτούμενος, αὐτὸς ὅμως διὰ — 10 — μέγεθος τῶν πεπραγμένων πρὸς τὸ λέγειν αὐτὰ κατασειόμενος, οὐδὲ συγγραφὴν ἅπλῆν, ἀλλ᾽ ἔπαινον νεανικόν τινα καὶ λαμπρὸν ξαυτοῦ διέξεισιν αὐτοκέλευστος, καὶ πρὸς πολλοὺς αὐτὰ διὰ τῶν ἐπιστολῶν ὑμνῶν.
ἃ
Sequentia non ad libellum de Argentoratensi pugna (cf. infra p. 212 sq), qui vivo adhuc Constantio scriptus est, sed potius ad hanc epistulam (vel ad ep. supra p. »5 sq. laudatas) referenda esse videntur :
Liban., Orat. XVIII, 94 : Πεσὼν τοίνυν εἰς ἀπορίαν ὃ (£vvaitoc ἐκεῖνος (scil. δ᾽ Ἰουλιανὸς) καὶ τῷ τε πεισθῆναι καὶ μὴ τὸν ὄλεθρον ὁρῶν ἀκολουθοῦντα (τό τε γὰρ γυμνωθῆναι τῆς
13 Ναρδινῶν : ᾿Αλαμανῶν Bekker Ναρισχῶν Müller; de itinere per Marcianas silvas (Amm. Marc. XXI 8, 2) i. e. Hercyniam (cf. p. 29, 23, et Cumont Rev. de Philol. XXXIX, r915, p. 259 sq.) agi videtur || 14 πολυτρόπου γενομένης Mai: πολύτροπον ysvouivi» cod. || 46 ἐξηγημένον van Herwerden
-—
i41
ET LEGES — 24-25 29
δυνάμεως τὴν παρὰ τῶν ἐναντίων εἶχε σφαγήν, τό τε ἔχεσθαι τὴν παρὰ τῶν οἰκείων), μᾶλλον εἵλετο πειθόμενός τι παθεῖν ἢ δοκῶν ἀπειθεῖν, κουφοτέραν κρίνων τὴν παρὰ τῶν πολε- μίων πληγὴν ἧς ἔμελλε πλήξειν ὃ συγγενής. Οὕτω δὴ τιράτ- τειν ἔδωκεν ἃ βούλοιντο τοῖς τοῦ πρεσδυτέρου κόλαξιν" oi δὲ ἀτ᾽ αὐτῶν ἀρξάμενοι τῶν δορυφόρων καὶ οἷς μάλιστα ἐπίστευεν ἐκλέγοντες διὰ πάντων ἤεσαν. ἕως αὐτῷ κατέ- λιπον δτιλίτας εὔξασθαι μόνον δυναμένους.
Cf. Zosim., III, 3, 2 : Συνιδὼν δὲ (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) óc... oi δὲ παρὰ [Κωνσταντίου δοθέντες αὐτῷ. τριακόσιοι καὶ ἑξήκοντα τὸν ἀριθμὸν ὄντες (cf. Iulian. p. 27; D), μόνον εὔχεσθαι. καθάπερ αὐτός πού φησιν. ἤδεσαν....
b
Utrum haec fragmenta revera epistulae ad Cyllenium (cf. v. 24: cot)an alii operi historico (cf. infra p. 212 sq.) tribuenda sint, compertum non habemus. Certe hic nobis edenda erant. De re cf. Ammian. Marc., XVII, τ, 8 ( prope silvam... squalore tenebrarum horrendam), et Zosim., 111, 4, » ; cf. etiam quae de expeditione adversus Constantium per Hercyniam silvam facta narrat lohann. Antioch., Fragm. 177 (Excerpta de insidvs, p. 115 ed. de Boor).
Suidas, s. v. Xpfjua (1663, 12 ed. Bernhardy) : "lovAiavóg:
Περὶ τὴν ἙἝ ρκυνίαν ὕλην ἐθέομεν. καὶ εἶδον ἐγὼ χρῆμα ἐξαίσιον" ἰδοὺ γοῦν σοι θαρρῶν ἐγὼ ἐγγυῶμαι μήποτε ὦφθαι τοιοῦτον μηδὲν ὅσα γε ἴσμεν ἡμεῖς ἐν τῇ “Ῥωμαίων, ἀλλ᾽ εἴτε τὰ Θετταλικὰ Τέμπη δύσθδατα νομίζει τις, εἴτε τὰ ἐν Θερμοπύλαις, εἴτε τὸν μέγαν καὶ διωλύγιον Ταῦρον, ἐλά- χιστον ἴστω χαλεπότητος ἕνεκα πρὸς τὸ 'Epkóviov τοῦ-
νομα.
Cf. ibid., s. v. “Ερκύνιοι δρυμοί, ὅθεν ὃ ΐστρος ναυσίτπο- poc ἐκ πηγῶν αἴρεται. Cf. etiam. Misop., 359 B.
[22 sq.] Suidae codd. : 4GIMS
23 περὶ ΑΜΒ : ποὸσ GI || 24 ἐγὼ A : om. GIMS || 25 μηδὲν Hey- ler: μηδὲ codd. || 27/28 ἐλάχιστα Hercher || 28 ἴστω Hertlein : ἔστω codd. !| 28/29 τοὔνομα codd. : ὄντα Hercher. an v£uo: ?
414
30 I. EPISTULAE
26-39. CIRCA HIEMEM 4. 5361-36» AD AMICOS 5005 SCRIBIT VEL-EOS AD SE VOCAT IULIANUS
Gregor. Nazianz., Oral. V, 50: Πολλοὺς γὰρ τῶν αὐτῷ συνήθων τε καὶ γνωρίμων ἐκ τῶν κατὰ τὴν ᾿Ασίαν διατριβῶν μάλιστα ἐκάλει μὲν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) κατὰ πᾶσαν σπουδὴν ὡς δράσων θαυμάσια. οἷα καὶ ταῖς ἐλπίσιν ἐπτέρου μεμνη- μένους τῶν ὑποσχέσεων᾽ ἐπεὶ δὲ παρεῖεν, τοῦτο ἐκεῖνο ai τῶν ψήφων κλοπαὶ καὶ τῶν ὄψεων ἀπάται, τοὺς μὲν τόνδε τὸν τρότον, τοὺς δὲ τὸν διαπαίζων, ἔστι δὲ οὕς καὶ τρα- πέζῃ φιλοφρονούμενος καὶ πολὺ τὸ « ἑταῖρε » προπίνων καὶ λαρυγγίζων ἀντ᾽ ἄλλου τινὸς δελεάσματος, ἀπράκτους ἀπέπεμπεν ... Cf. Liban., Epist. 100» W.; Orat. XVIII, 189.
Mamertüin., Gratiarum actio Iuliano, 55 : At tu, Auguste, omnibus nugis remotis, optimum et doctissimum quemque perquiris, Si quis praestat virtutibus bellicis et laude militiae, in amicis habetur; qui in oratoria. facultate, qui in scientia iuris civilis excellit, ultro ad familiaritatem vocatur. Quicum- que in administratione rei publicae innocentem se umquam ct strenuum praebuit, in consortium munerum receptatur...
28 [ep. 98].
lulianus a. 360. Atthuariis cursim domitis (p. 31, 7 sq.) per Vesontionem Viennam hiematurus abscessit (Ammian, Marc., XX, 10, 3). Mense Iulio a. 361 adversus Constantium imperatorem profectus per Illyricum (p. 32, 6) Constantino- polim petut. Quo in iünere, fortasse cum Naissi degeret (p.32, 21 sq.: συγκατελθόντος... στρατοπέδου ; cf. p. 33,9), i.e. mense Novembri a. 36: ad Maximum philosophum, praeceptorem suum, qui tunc Ephesi vivebat, hanc epistulam misit qua eum ad se vocaret (cf. Eunap., Vit. Soph., p. 476 sq., et infra p. 33, 6 sq.). Maximus mense lanuario a. 565, ut videtur, Constantinopolim appulit (Eunap., ἰ. |. ; Ammian. Marc., XXII, 7, 2; Liban., Orat. XVIII, 155).
Μαξίμῳ φιλοσόφῳ. i ll&vt« ἀϑρόα ἔπεισί μοι kal ἀποκλείει τὴν φωνήν, ἄλλο ἄλλῳ προελθεῖν οὐ ξυγχωροῦν τῶν ἐμῶν διανοημάτων, εἴτε
Eu X Y, ΞΞ 34 ἀθρύα C: ἀθρόως d || 38 ἄλλῳ Ald. : ἄλλωσ codd.
20
30
35
c M
ce
ET LEGES — 26 31 ψυχικόν -«-τι"Ξ-- τῶν παθῶν εἴτε ὅπως φίλον κατονομάζειν τὰ τοιαῦτα: ἀλλ᾽ ἀποδῶμεν αὐτοῖς ἣν ὃ χρόνος ἀπέδωκε τάξιν, εὐχαριστήσαντες τοῖς πάντα ἀγαθοῖς θεοῖς. οἵ τέως μὲν γράφειν ἐμοὶ συνεχώρησαν, ἴσως δὲ ἡμῖν καὶ ἀλλήλους ἰδεῖν συγχωρήσουσιν. Ὥς πρῶτον αὐτοκράτωρ ἐγενόμην ἄκων, ὡς ἴσασιν ot θεοί (καὶ τοῦτο -- αὐτοῖς εἶ t καταφανὲς ὃν ἐνεδέχετο τρόπον ἐποίησα), στρατεύσας ἐπὶ τοὺς βαρ- 6&pouc, ἐκείνης μοι γενομένης τριμήνου τῆς στρατιᾶς, ἐτι- ανιὼν εἰς τοὺς Γαλατικοὺς αἰγιαλοὺς ἀπεσκόπουν καὶ τῶν ἐκεῖθεν fjkóvvov &vervBavóunv μή τις φιλόσοφος. μή τις σχολαστικὸς ἢ τριθώνιον ἢ χλανίδιον φορῶν κατῆρεν. ᾿Επεὶ δὲ περὶ τὸν Βισεντίωνα (πολίχνη δέ ἐστι νῦν ἀνειλημμένη. πάλαι δὲ μεγάλη τε ἣν καὶ πολυτελέσιν ἱεροῖς ἐκεκόσμητο, καὶ τείχει καρτερὰ καὶ προσέτι τῇ φύσει τοῦ χωρίου᾽ περι- θεῖ γὰρ αὐτὸ ὃ Δοῦθις ποταμός. ἣ δὲ ὥσπερ £v θαλάττῃ τιετρώδης ἄκρα ἀνέστηκεν. ἄθδατος ὀλίγου δέω φάναι καὶ αὐτοῖς ὄρνισιν, τιλὴν ὅσα ὃ ποταμὸς αὐτὴν περιρρέων ὥσ- περ τινὰς αἰγιαλοὺς ἔχει προκειμένους). ταύτης πιλησίον τῆς πόλεως ἀπήντησε Kuvikóg τις ἀνήρ. ἔχων τρίθωνα καὶ βακτηρίαν. τοῦτον πόρρωθεν θεασάμενος. οὐδένα ἄλλον
ὑπέλαθον ἢ σέ. Πλησίον δὲ ἤδη προσιών, παρὰ σοῦ πάντως 9564. cf. Iulian. 385 CD || 16 sq. cf. Iulian. 73 4.
C XY [in Y plurima desunt] — d
1 ψυγιχόν «7 τῶν παθῶν P. Thomas : ὑυγιχῶν παθῶν d ῥυγρὸν τῶν παθῶν C || 2 ἀλλ᾽ ἀποδῶμεν — 20 βαχτηρίαν om. Y || 3 τοῖ: πάντα ἀγαθοῖς θεοῖς Ald.: τοῖσ πάντα ἀγαθοῖσ C. τοῖσ θεοῖσ X [18/8 ἄχων ἐγενόμην transp. C || 8 αὐτοῖσ εἰ codd. : an αὐτόθ’ ? vel αὐτός σο’9 « τοῖς ἀνθρώ- ποις (cf. p. 25, 24) P. Thomas ; zi secluserant Ald. et edd., unde αὐτὸς coni. Naber || 8 στρατείας Hertlein || 9 ἐπεσχόπουν C. || 44 γλαμίδιον X ; de Maximi habitu et veste cf. Eunap. ἰ. ἰ. p. 477.34 sq. || 12 βισεν- τίωνα X : βιχεντίωνα C. || πολίχνιον C. || ἐστ! νῦν X : νῦν ἐστὶν C. || 43 πάλα: — 19 πόλεως om. X || 14 zai! om. Α]α. [1 χαρτεορὰ Reiske : χαστερῷ cod. || 45 2x6:s cod., corr. Heyler || 20 οὐδένα ἄλλον d : οὐδὲν ἄλλο C, quod defendebat Hertlein (cf. infra p. 245, 16) || 24 προσιὼν (vel potius προσόντα) Reiske : ποοσὼν d ποοιὼν C
-445
32 |l. EPISTULAE
ἥκειν αὐτὸν ἐνόμιζον: ὥφθη δὲ ἀνὴρ φίλος μέν, ἥττων δὲ τῆς τπιρροσδοκωμένης ἐλπίδος. “Ἕν μὲν δὴ τοιοῦτον ὄναρ ἐγέ- νετό μοι’ μετὰ τοῦτο δὲ πάντως ᾧμην σε πολυπραγμονή- σαντα τὰ κατ᾽ ἐμὲ τῆς “Ἑλλάδος ἐκτὸς οὐδαμῶς εὑρήσειν. Ἴστω Ζεύς. ἴστω μέγας “Ἥλιος, ἴστω ᾿Αθηνᾶς κράτος καὶ τπιάντες θεοὶ καὶ πᾶσαι πῶς, κατιὼν ἐπὶ τοὺς ᾿Ιλλυριοὺς &nó τῶν Κελτῶν, ἔτρεμον ὑπὲρ σοῦ, καὶ ἐπυνθανόμην τῶν θεῶν, αὐτὸς μὲν οὐ τολμῶν (οὐ γὰρ ὑπέμενον οὔτε ἰδεῖν τοιοῦτον οὔτε ἀκοῦσαι oo8£v, οἷον ἄν τις ὑπέλαβε δύνασθαι τὸ τηνικαῦτα:περὶ σὲ γίγνεσθαι). ἐπέτρεπον δὲ ἄλλοις" οἵ θεοὶ δὲ ταραχὰς μέν τινας ἔσεσθαι περὶ σὲ φανερῶς ἐδή- Àouv, οὐθὲν μέντοι δεινὸν οὐδὲ εἷς ἔργον τῶν ἀθεσμωὼν βουλευμάτων.
᾿Αλλ᾽ δρᾶς ὅτι μεγάλα καὶ πολλὰ παρέδραμον, - ἃ — μά- λιστά σε πυθέσθαι ἄξιον: πῶς μὲν ἀθρόως τῆς ἐπιφανείας ἠσθόμεθα τῶν θεῶν, τίνα δὲ τρόπον τὸ τοσοῦτον τῶν ἐπι- βουλῶν mÀfjBoc διαπεφεύγαμεν, κτείναντες οὐδένα, χρήματα οὐδενὸς ἀφελόμενοι, φυλαξάμενοι δὲ μόνον οὕς ἐλαμθάνομεν ἐπ αὐτοφώρῳ: ταῦτα μὲν οὖν ἴσως οὐ γράφειν, ἀλλὰ φράζειν χρή. οἶμαι δέ σε καὶ μάλα ἡδέως πεύσεσθαι. Θρησκεύομεν τοὺς θεοὺς ἀναφανδὸν καὶ τὸ πλῆθος τοῦ συγκατελθόντος μοι στρατοπέδου θεοσεβθές ἐστιν᾽ ἡμεῖς φανερῶς βουθυτοῦ- uev: ἀπεδώκαμεν τοῖς θεοῖς χαριστήρια περὶ ἡμῶν ἑκατόμ- βθας πολλάς: ἐμὲ κελεύουσιν οἵ θεοὶ τὰ πάντα ἁγνεύειν εἰς δύναμιν. καὶ πείθομαί γε προθύμως αὐτοῖς" μεγάλους
C XY [in Y plurima desunt] — d
4 (0207, δὲ d : οὗτοσ 2 C. || ἧττον C || 8 μετὰ — 19 αὐτοφώρῳ om. Y l| 8 τοῦτο X : τοῦτον C. || πάντως om. C || 4 εὑρήσειν X : εὑρεθῆναι C || B ἴστω μέγας — 6 πᾶσαι om. X || 9 οὔτε Ald. : οὐδὲ codd. || 40 τὸ X : om. C || γίνεσθα: X || 42 cic ἔργον « ἧξον — vel — προχωρῆσον 5» P. Thomas || 14 & supplevit corrector in X: — ὧν." Hertlein ll 45 ἀθρόον X ||18 φυλαξάμενοι --- 19 αὐτοφώρῳ om. X || 19 οὖν om. d || 20 χρῆν Reiske || otua: — p. 33, 4 θεοῦ om. Y || 20 πεύσεσθαι Marti-
nius : πεύθεσθα: C πυθέσθαι, εὖ supra v scripto, X || θρησχεύομεν — p. 38, 4 θεοῦ om. X
ET LEGES — 20-58 33
καρποὺς τῶν πόνων ἀποδώσειν φασίν, ἣν u
-- "On -g CD c a £ "n m «
Ἦλθε πρὸς ἡμᾶς ΞΡ οθ πο σα Lee ΟΣ
NNNM Ὑ ἸὀὔὄἼἸ τς οὐκ sse eDe)e m aye» s o ὁ 5.6 6. 6 οἱ o4 sc *2 vec
Πολλὰ γοῦν ἐπέρχεταί μοι πρὸς τούτοις, ἀλλὰ χρὴ τα- μιεύσασθαί τινα καὶ τῇ παρουσίᾳ τῇ σῇ. Δεῦρο οὖν, τοὺς θεούς σοι, τὴν ταχίστην, εἴτε δύο εἴτε πλείοσι χρησάμενος ὀχήμασιν. ᾿Απέστειλα δὲ καὶ δύο τῶν πιστοτάτων ὕπηρε- τῶν, ὧν ὃ μὲν εἷς ἄχρι τοῦ στρατοπέδου παραπέμψει σε, ἕτερος δὲ ἐξεληλυθέναι σε καὶ ἥκειν ἤδη μηνύσει" πότερον δὲ ὑπὸ ποτέρου γενέσθαι θέλεις, αὐτὸς τοῖς νεανίσκοις
σήμηνον.
2 Ad Chrysanthium et Maximum.
Eunap., Vil. Soph., p. 470, 38 : Ὡς δ᾽ ov καθεῖλε (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) τὴν τυρἀννίδα Κωνσταντίου καὶ τὸν ἱεροφάν- τὴν ἀπέπεμψεν ἐπὶ τὴν “Ελλάδα... τὸν Μάξιμον εὐθὺς μετε- πέμψατο καὶ τὸν Xpuc&vBiov: καὶ μία γε ἣν ἐπ᾽ ἀμφοῖν f κλῆσις.
Ibid., p. 501, 5 : Οὕτω γοῦν καὶ ἡνίκα ὃ βασιλεὺς "lov- λιανὸς ἄμφω μετεκάλει διὰ μιᾶς κλήσεως καὶ οἵ πεμφθέντες στρατιῶται μετὰ τιμῆς τὴν Θετταλικὴν ἐπῆγον πειθανάγ- Κην... τοῦ θεοῦ τὴν ὁδὸν ἀπαγορεύσαντος... ὃ δὲ Χρυσάν- θιος ἔμεινε κατὰ χώραν.
28 [ep. 19].
Iuliano, matris suae Dasilinae fratri, qui postea comes Orientis factus est CMisop., 365 C ; cf. ep. 80), scribit Iulia-
[1-4] C [5-12] XY
2 post Εὐάγριος praebet cod. (scil. (2) spatium vacuum trium fere versuum (—circa LXXNII litterarum), quod verbis τοῦ παρ᾽ ἡμῖν τιμωμένου θεοῦ clauditur; sequentia desunt in C ; itaque quot verba post θεοῦ interciderint, incertum || 5 [Πολλὰ — 42 σήμηνον e codd. XY (Y usque ad 10 1722::) restituimus || 5 λέγειν post τούτοις add. Y || 6/7 τοὺς θεούς 50: om. Y ; cf. Eunap. Vit. Soph. 470, 22 et Anacreontea 8, 154. || 8/9 ὑπηρετῶν X : οἰκετῶν Y || 10 πότερον --- 12 σήμηνον om. Y
3
382
34 I. EPISTULAE
nus, paulo postquam Naissi in Moesia mortem Constanti, qui die 3 Novembris a. 561 Mopsucrenis obierat, comperit (Ammian. Marc., XXII, 4; Zosim., IIl, r1, 2). Itaque circa kal. Decembr. a. 361, antequam advenit Constantinopolim (d. 11 Dec.), hanc epistulam avunculo misit, qui rebellionem adversus Constantium factam improbasse videtur.
,
᾿Ιουλιανὸς ᾿Ιουλιανῷ θείῳ.
:
Τρίτης ὥρας νυκτὸς ἀρχομένης, οὐκ ἔχων οὐδὲ τὸν ὕπο- γράφοντα διὰ τὸ πάντας ἀσχόλους εἶναι, μόλις ἴσχυσα πρός σε ταῦτα γράψαι. Ζῶμεν διὰ τοὺς θεοὺς ἐλευθερωθέντες τοῦ παθεῖν ἢ δρᾶσαι τὰ ἀνήκεστα μάρτυς δὲ ὃ "Hoc, ὃν μάλιστα πάντων ἱκέτευσα συνάρασθαί μοι, καὶ ὃ βασιλεὺς Ζεύς. ὃς οὐπώτιοτε ηὐξάμην ἀποκτεῖναι Κωνστάντιον. μᾶλλον δὲ ἀπηυξάμην. Τί οὖν ἦλθον ; ἐπειδή μοι ot θεοὶ διαρρήδην ἐκέλευσαν, σωτηρίαν μὲν ἐπαγγελλόμενοι πειθο- μένῳ, μένοντι δὲ ὃ μηδεὶς θεῶν ποιήσειεν" ἄλλως τε ὅτι καὶ πολέμιος ἀποδειχθεὶς ὥμην φοθῆσαι μόνον καὶ εἷς δμιλίας ἥξειν ἐπιεικεστέρας τὰ πράγματα, εἰ δὲ μάχη κριθείη, τῇ Τύχη τὰ πάντα καὶ τοῖς θεοῖς ἐπιτρέψας περιμένειν ὅπερ
ἂν αὐτῶν τῇ φιλανθρωπία δόξῃ.
29 [ep. 69].
Has litterulas iisdem fere diebus atque ep. 38 (cf. supra v. 10) scripsit novus imperator, paulo postquam, mortis Constantii certior factus, Constantinopolim petiit (d. τα Dec. a. 361). Eutherius sine dubio spado est ille qui sub Iuliano Caesare praepositus sacri cubiculi fuerat (Ammian. Marc., XVI, 7, 5 sq.). Ad litteras luliani Constantio deferendas a.
V X A[7—13] Ἴ sic V: ἰουλιανῶ θείω αὐτοῦ X πρὸσ ἰουλιανὸν θεῖον A. [| B οὐδὲ : ὅτε A || 8/9 γράφοντα A ; ὑπογράψοντα malit Hertlein || 9/40 πρός σε post γράψαι transp. A || 11 ἢ om. A || 9i: δέ uot A. || 12 xa: — 13 ἹΚωνστάντιον : χαὶ ζεὺσ ὁ βασίλειοσ ὡσ οὐδέποτε εὐξάμην χωνστάντιον ἀποχτεῖνα! À in quo sequentia desunt || 14 ἤλθον om. X || 15/46 πειθο- μένῳ : γινουμένω, duobus punctis supra scriptis, X || 16 [ὅτι] vel ἄλλως zo χαὶ Σ» ὅτε Hercher || 17 φοϑήσειν ? Petau
I:
2.
IO
ET LEGES — 28-3o 35
360 electus erat (supra p. 23, 19). « adscitusque postea in palatium,... subinde Romam secedens », post luliani mortem 1bi consenuit (Ammian. Marc., XVI, 7, 6 sq.).
΄
᾿Ιουλιανὸς Εὐθηρίῳ.
ι Ζῶμεν ὑπὸ τῶν θεῶν σωβέντες᾽ ὕπὲρ ἐμοῦ δὲ αὐτοῖς θῦε τὰ χαριστήρια" θύσεις δὲ οὐχ ὑπὲρ ἑνὸς ἀνδρός, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ κοινοῦ τῶν Ἑλλήνων. Et δέ σοι σχολὴ καὶ μέχρι τῆς Κωνσταντίνου πόλεως διαδῆναι, τιμησαίμην ἂν οὐκ ὀλίγου
τὴν σὴν ἐντυχίαν. 30 [ep. 97].
Hanc epistulam, qua Iulianus sibi gratulatur quod Theo- dorus incolumis sit (v. 18 sq. ; cf. p. At, 1 sq.), post Constantii mortem scriptam esse pro certo dare nolumus. Hic enim (p. 37, 24; cf. p. 16, 33) divinam providentiam, non deos, invocat. — "Theodorum ἀρχιερέα editor antiquus cognominavit, quia a Iuliano sacerdos Asiae factus est (cf. p. 1254, 20 sq.).
Θεοδώρῳ ἀρχιερεῖ.
Δεξάμενός σου τὴν ἐπιστολὴν ἥσθην μέν, ὡς εἶκός᾽ τί γὰρ οὐκ ἔμελλον, ἄνδρα ἑταῖρον ἐμοὶ καὶ φίλων φίλτατον σῶν εἶναι πυνθανόμενος : ὡς δὲ καὶ ἀφελὼν τὸν ἐπικεί- μενον δεσμὸν ἐπήειν πολλάκις. οὐκ ἂν ἐγὼ παραστῆσαι τῷ λόγῳ δυναίμην τίς καὶ órtotoc ἐγενόμην᾽ γαλήνης ἐμπιπλά- μενος καὶ θυμηδίας, ὥσπερ εἰκόνα τινὰ τοῦ γενναίου σου καθορῶν τρόπου, τὴν ἐπιστολὴν ἢσπαζόμην. Ὑπὲρ ἣς τὰ μὲν καθ᾽ ἕκαστα γράφειν μακρὸν ἂν εἴη καὶ περιττῆς ἴσως ἀδο- λεσχίας οὐκ ἔξω: ἃ δ᾽ οὖν ἐπήνεσα διαφερόντως. ταῦτα εἰπεῖν οὐκ ἂν ókvfjcatuc πιρῶτον μέν, ὅτι τὴν παροινίαν, ἣν εἰς ἡμᾶς ὃ τῆς Ἑλλάδος ἡγεμὼν πεπαρῴνηκεν (εἴ γε τὲν
227 τὴν παροινίαν ----: Ρ. 36, 10 Νέρων Suidas S. v. Mouvsevtoz.
[4—9] L — [17 sq.] XY
8 ὀλίγου Reiske: ὀλίγον cod. —
24 Ὑπὲρ ἧς om. Y || 26 ἃ δ᾽ οὖν — p. 36, 7 ὅτ! om. Y || 28 ἡμᾶς cod. et Suidas : ὑμᾶς P. Maas, qui ep. 198(cf. p. 367) Theodoro tribuit || 28 εἴ γε — p. 36, 1 τύραννον om. Suidas
90 Ι. EPISTULAE
τοιοῦτον ἡγεμόνα χρὴ καλεῖν ἀλλὰ μὴ τύραννον), οὔτοι βα- ρξέως ἤνεγκας, οὐδὲν ἡγούμενος τούτων εἰς σὲ γεγονέναι" τόγε μὴν τῇ πόλει βοηθεῖν ἐκείνῃ βούλεσθαι καὶ προθυ- μεῖσθαι, περὶ ἣν ἐποιήσω τὰς διατριθάς, ἐναργές ἐστι φιλοσόφου γνώμης τεκμήριον, ὥστε μοι δοκεῖ τὸ μὲν πρότερον Σωκράτει προσήκειν, τὸ δεύτερον δέ, οἶμαι,
, - 2 ^ * a x « * * FA
Moucoviío: ἐκεῖνος μὲν yàp £r ὅτι μὴ θεμιτὸν ἄνδρα σπουδαῖον πρός του τῶν χειρόνων καὶ φαύλων βλαθῆναι, ὃ δὲ ἐπεμέλετο Γυάρων, δπηνίκα φεύγειν αὐτὸν ἐπέταττε Νέρων.
Ταῦτα ἐγὼ τῆς ἐπιστολῆς τῆς σῆς ἐπαινέσας, τὸ τρίτον οὐκ οἷδα ὅντινα τρόπον ἀτιοδέξασθαι" γράφεις γὰρ κελεύων σημαίνειν ὅ τι ἄν μοι παρὰ μέλος πράττειν αὐτὸς ἢ λέγειν
m 3 ^ er ce x , 2 Le 2^ ^ m , δοκῆς. ᾿Εγὼ δέ, ὅτι uev πλέον ἐμαυτῷ νῦν ἢ σοὶ τῶν τοιοὺ- τῶν δεῖν ὑπολαμδάνω παραινέσεων, πολλὰ ἔχων εἰπεῖν, ἐς αὖθις ἀναθαλοῦμαι. Τὸ μὲν οὖν αἴτημα τυχὸν οὐδὲ σοὶ προσ- LH 1 : " , H 4 ΕΣ ΓΝ ἥκει" περίεστι γάρ σοι καὶ σχολή, καὶ φύσεως ἔχεις εὖ, καὶ φιλοσοφίας ἐρᾶς, εἴπερ τις ἄλλος τῶν πώποτε, τρία δὲ ἅμα ταῦτα ξυνελθόντα ἤρκεσεν ἀποφῆναι τὸν ᾿Αμφίονα
τῆς παλαιᾶς μουσικῆς εὑρετήν, χρόνος, θεῶν πινεῦμα
7 sq. Plat. Apol. 3o D; cf. Iulian. 69 B || 9 sq. cf. Philostrat. Vit. Apollon. VII 16, 2 || 20 sq. Euripid. Fr. 192; cf. Philostr. Vit. Apollon. VII 34.
*8/9 à ài ἐπειλέλετο βαρῶν Suidas s. v. Ἰθάρεις || 17 περίεστ: — p. 37, 9 δεόμενο: Suidas s. v. ᾿Αμφίων.
XY [in Y multa desunt] 4/2. οὔτοι βαρέω: Hercher: οὕτω βαθέωσ cod. et Suidas (« nova ct exquisita ratione dictum » Bernhardy) οὕτω σταθερῶς Weil; an οὕτω
ῥαδίως ἢ || 4 ἐναργές — ὅ γνώμης : φιλοσόφου ψυγ ἧς ἐστι Suidas || 8 à δὲ — 44 δοχῆς om. Y || 9 γυάρων cod. : βαρῶν (τουτέστι very Ov: βάρεις γὰρ τὰ τείχη) Suidas, unde « τῶν 7 βάρεων Hercher ;
cf. Hense Muson. rel., p. XXX || 44 δοχεῖσ cod., corr. Papadopou- los || 46/47 Τὸ μὲν — προσήχε: om. Y || 20 θεῶν πνεῦμα scripsimus : θεοῦ πνεῦμα Suidas πνεῦμα θεῶν codd. χαὶ θεῶν πνεῦμα Philostr. θεοῦ (vel θεῶν 3) τε πνεῦμ Küster, senarium Euripidis efficere conatus
10
20
IO
ET LEGES — 3o 37
͵ ἔρως τε Üuvoótac. Οὐδὲ γὰρ ἣ τῶν ὀργάνων ἔνδεια πρὸς ταῦτα πέφυκεν ἀντιτάττεσθαι, καὶ ταῦτα ῥαδίως ἂν ὃ τῶν τριῶν τούτων μέτοχος ἐξεύροι: ἢ γὰρ οὐχὶ τοῦτον αὐτὸν ἀκοῇ παραδεδέγμεθα οὐ τὰς ἁρμονίας μόνον, αὐτὴν δὲ ἐπ αὐταῖς ἐξευρεῖν τὴν λύραν, εἴτε δαιμονιωτέρα χρησάμενον ἐπινοίαι, εἴτε τινὶ θείᾳ δόσει, -εἴτε"-- διά τινα συντυχίαν ἀμήχανον ; Kai τῶν παλαιῶν οἵ πλεῖστοι τοῖς τρισὶ τούτοις arp ΄ , » ^ ^ ἐοίκασι μάλιστα προσχόντες οὔτι πλαστῶς φιλοσοφῆσαι, οὐδενὸς ἄλλου δεόμενοι.
Χρὴ οὖν σε παρίστασθαι καὶ διὰ τῶν ἐπιστολῶν τὰ πρα- κτέα καὶ τὰ μὴ παραινεῖν προθύμως᾽ δρῶμεν γὰρ καὶ τῶν στρατευομένων οὗ τοὺς εἰρηνεύοντας συμμαχίας δεομένους,
RE Li Li L-] n , H o3 τοὺς πονουμένους δέ, οἶμαι, τῷ πολέμῳ, καὶ τῶν κυθερνη- τῶν οὐχ οἵ μὴ πλέοντες τοὺς πλέοντας παρακαλοῦσιν, οἵ ναυτιλλόμενοι δὲ τοὺς σχολὴν ἄγοντας. Οὕτως ἐξ ἀρχῆς δίκαιον ἐφάνη τοὺς σχολὴν ἄγοντας τοῖς ἐπὶ τῶν ἔργων ἀμύνειν καὶ παρεστάναι καὶ τὸ πρακτέον ὑφηγεῖσθαι, ἐἔπει- δάν, οἶμαι, τὰ αὐτὰ πρεσδεύωσι. Ταῦτα διανοούμενόν σε
[ m 3 c 2 ^ 2 c Lej 2 a , τιροσήκει τοῦθ΄, ὅπερ ἀξιοῖς παρ᾽ ἥμῶν εἰς σὲ γίνεσθαι, δρᾶν" kat, εἴ σοι φίλον, ταυτὶ ξυνθώμεθα, ἵν᾽ ἐγὼ μέν, ὅ τι ἄν got φαίνηται περὶ τῶν σῶν ἁπάντων, πρός σε σημαίνω,
JU H e , H m 3 m ΄ ι ΄ a 7 σὺ δὲ αὖθις rtpóc με περὶ τῶν ἐμῶν λόγων kal πράξεων: ταύ- τῆς γάρ, οἶμαι, τῆς ἀμοιθῆς οὐδὲν ἂν ἥμῖν γένοιτο κάλλιον.
"Eppoyuévov σε ἣ θεία πρόνοια διαφυλάξοι πολλοῖς χρό-
νοις, ἀδελφὲ ποθεινότατε᾽ ἴδοιμί σε διὰ ταχέων, ὡς εὔχομαι. 8 cf. Plat. Leg. 642 CD et Iulian. 82 B et 92 B.
[1—9] Suidas [1et 10 sq.] NY
1 τε om. Suidas (cf. Philostr. : 12: σοφίας ἔρως) ; ἔρως θ᾽ ὑμνῳδίας Küster || 1 Οὐδὲ γὰρ — 9 δεόμενο: om. codd. xe Suida restituimus 2 — ἀλλὰ 7 χαὶ ταῦτα Bekker || 3 ἢ γὰρ Hertlein || 6 an. éxtzvo! iz? || « εἴτε — P. Thomas !| m. revera praebent Suidae codd. 8z προσχόντεσ Suidae codd. : προσσγ ὄντες Bernhardy l| 14 παραινεῖν « ἡμῖν 7 Bücheler || 20 ἵν’ ἐγὼ — 22 πράξεων om. Y || 21 σημαίνω Weil: ἐμμένω cod, ; cf. p. 36, τὸ
373 ἃ
c2
38 I. EPISTULAE
31 [ep. 2].
Scripta fuit haec epistula ad Prohaeresium sophistam Chri- stianum, qui Athenis degebat, hieme a. 361-362, postquam lulianus e Galliis in Thraciam et loca Graeciae vicina rediit (cf. v. 19 sq.) et litteras ad civitates (cf. v. 21) misit, quibus causas susceptarum cum Constantio simultatum exposuerat ; accepit eam | Prohaeresius antequam is 61. commotus docendi munus deposuit (ef. Eunap.. Vu. Soph., p. 493, 29 sq.: Hieronym., infra p. 69, 15 sq.).
Προαιρεσίῳ σοφιστῇ.
Τί δὲ οὐκ ἔμελλον ἐγὼ Προαιρέσιον τὸν καλὸν προσαγο- ρεύειν. ἄνδρα τοὺς λόγους ἐφιέντα καθάπερ oi ποταμοὶ τοῖς πεδίοις ἐπαφιᾶσι τὰ ῥεύματα, καὶ ζηλοῦντα τὸν Περι- κλέα κατὰ τοὺς λόγους ἔξω τοῦ ξυνταράττειν καὶ ξυγκυκᾶν τὴν “Ελλάδα; Θαυμάζειν δὲ οὐ χρὴ τὴν Λακωνικὴν εἶ πρός σε βραχυλογίαν μιμησαίμην᾽ ὑμῖν μὲν γὰρ πρέπει τοῖς σο- φοῖς μακροὺς πάνυ καὶ μεγάλους ποιεῖσθαι τοὺς λόγους, ἡμῖν δὲ ἀρκεῖ καὶ τὰ βραχέα πρὸς ὑμᾶς. Ἴσθι δῆτά μοι πολλὰ πανταχόθεν κύκλῳ πράγματα ἐπιρρεῖν, Τῆς δὲ καθό- δου τὰς αἰτίας, εἰ μὲν ἱστορίας γράφεις, ἀκριβέστατα πιάντα ἀπαγγελῶ σοι, δοὺς τὰς ἐπιστολὰς ἀποδείξεις ἐγγρά- φους᾽ εἶ δὲ ἔγνωκας τοῖς γυμνάσμασι καὶ ταῖς μελέταις εἰς τέλος ἄχρι γήρως προσκαρτερεῖν, οὐδὲν ἴσως μου τῇ σιωπῇ μέμψῃ.
14 sq. Aristophan. Acharn. 530 sq.
BA —r NO-b XY [Y desinit 49 ἐπιρρεῖν] — d
10 ORUM om. bY || 42 τοὺ: λόγους ἐφιέντα e Y) χαθάπεο d : ἐφιέντα τοῖσ λόγοισ ὥσπερ rb, unde ἐπαφιέντα τοῖς « νέοις 79 λόγου: ὥσπερ Reiske || 18 ἐπαφιᾶτ: : ἐφ᾽ ἅπασι b || xat om. r || J& συνταράττειν b || 46 μὲν om. b || 47 πάνυ om. b || τοὺς d : om. rb || 48 δῆτά go: b : o5; μοι τὰ r δή uo: d || 19 ἐπιρρεῖ d || 6$ X : om. rb || 20 ἱστορίαν Ald. i| ράφοισ Ν γράψεις Cobet || 24 πάντα om. b || xai ante ἀποδείξεις add. r; an ὡς ἀποῦεξ || 22 ταῖς μελέταις xà! τοῖς γυμνάσμασιν γυμνάσασ: Χ || 23 τὴν σιωπὴν b
10
15
20
25
ET LEGES — 381-35 39
32 lep. r2].
Benedictini editores opinantur. (Basilii op., t. HI, p. 122, adn. c; cf. ibid., p. LXI) « non ad Basilium » (Caesareae epis- copum) scriptam esse NE epistulam, « sed ad hominem aulae vitia hactenus... expertum (v. 24 sq.), quod de Basilio (Magno) dici omnino non potest ». Quod si verum est, de alio quodam Basilio agitur, nisi forte nomen corruptum est. Utut hoc se habet, certe scriptae sunt hae litterae a Iuliano iam imperium adepto (p. 4o, 7 sq.). Constantinopoli, ut videtur, hieme a. 361-362; nam illud solum fere tempus fuit quo de otio loqui potuit (v. 22 sq.). — Ad Basilium Magnum revera missam esse hanc epistulam putat J. Gel[f- cken ( Kaiser Julianus, p. 101, 19 sq. cum adnot.)
Τῷ μεγάλῳ Βασιλείῳ. Ἢ μὲν παροιμία φησίν: οὐ πόλεμον ἀγγέλλεις, ἐγὼ δὲ
τιροσθείην ἐκ τῆς κωμῳδίας: ὦ χρυσὸν ἀγγείλας ἐπῶν. Ἴθι οὖν ἔργοις αὐτὸ δεῖξον καὶ σπεῦδε παρ᾽ ἥἧμᾶς" ἀφίξη γὰρ φίλος παρὰ φίλῳ. Ἣ δὲ περὶ τὰ πράγματα κοινὴ καὶ συνεχὴς ἀσχολία δοκεῖ μὲν εἶναί πως τοῖς μὴ πάρεργον αὐτὸ ποιοῦσιν ἐπαχθής, oi δὲ τῆς ἐπιμελείας κοινωνοῦντές εἶσιν ἐπιεικεῖς, ὧς ἐμαυτὸν πείθω, καὶ συνετοὶ καὶ πάντες ἱκανοὶ πρὸς πάντα᾽ διδοῦσιν οὖν μοι δαστώνην, ὥστε ἐξεῖ- ναι μηθὲν ὀλιγωροῦντι καὶ ἀναπαύεσθαι: σύνεσμεν γὰρ ἀλλή- λοις οὗ μετὰ τῆς αὐλικῆς ὑποκρίσεως (fic μόνης οἶμαί σε μέχρι τοῦ δεῦρο πεπειρᾶσθαι), καθ᾽ ἣν ἐπαινοῦντες μισοῦσι
15 cf. Plat. Leg. 702 D; Phaedr. 242 B. Apostol. Cent. XIII 75 || 46 Aristophan. Plut. 368 || 47 sq. cf. Plat. Menezen. 2347 B.
*46 Stephan. [n rhetoric. 1 23, p. 1404 b 18 — CAG XXI pars II p. 212, r1 sq.
NO
44 τῷ μεγάλω Basso codd.; Βασιλείῳ Ald. ; cf. Stephan. l. 1. : τὸ τοῦ Ἰουλιανοῦ πρὸς τὸν μέγαν Βασίλειον || 15 ἀγγέλλεις Ald. : ἀγγξλεισ codd. || 16 χρυσὸν O : χρυσῶν Ν || 48 παρὰ οἴλον Ald. || 24 πάντως Martinius || 22 δίδωσιν codd. ; « διδόασ' vel διδοῦσιν » Hevler ]| 24 ἧς μόνης Reiske et Hevler: μόνης ἧς transp. codd.
381
382
389 d
4o I. EPISTULAE
τηλικοῦτον μῖσος ἡλίκον οὐδὲ τοὺς πολεμιωτάτους" ἀλλὰ μετὰ τῆς προσηκούσης ἀλλήλοις ἐλευθερίας ἐξελέγχοντές τε, ὅταν δέη, καὶ ἐπιτιμῶντες, oük ἔλαττον φιλοῦμεν ἀλλή- λους τῶν σφόδρα ἑταίρων. "Ev8zv ἔξεστιν ἡμῖν (ἀπείη δὲ φθόνος) ἀνειμένοις τε σπουδάζειν καὶ σπουδάξουσι μὴ ταλαιϊιπωρεῖσθαι, καθεύδειν δὲ ἀδεῶς, ἐπεὶ καὶ ἐγρηγορὼς οὖὔχ ὑπὲρ ξαυτοῦ μᾶλλον ἢ καὶ ὑπὲρ τῶν ἄλλων ἅπάντων, ὡς εἰκός, ἐγρήγορα.
Ταῦτα ἴσως κατηδολέσχησά σου καὶ κατελήρησα, παθών τι βλακῶδες" ἐπήνεσα γὰρ ἐμαυτὸν ὥσπερ ᾿Αστυδάμας. "AAA ἵνα σε πείσω προὔργου τι μᾶλλον ἣμϊῖν τὴν σὴν παρουσίαν ἅτε ἀνδρὸς ἔμφρονος ποιήσειν ἢ παραιρήσεσθαί τι τοῦ και- ροῦ, ταῦτα ἐπέστειλα. Σ πεῦδε οὖν, ὅπερ ἔφην ἤδη, δημο- σίῳ χρησάμενος δρόμῳ" συνδιατρίψας δὲ ἣμῖν ἐφ᾽ ὅσον σοι φίλον, ἧπερ ἂν θέλης ὕφ᾽ ἡμῶν πεμπόμενος, ὡς προσῆκόν
ἐστι, βαδιεῖ.
33 [ep. 23].
Hermogeni, qui ante a. 328 (cf. Pauly-Wissowa RE, s. v. Hermogenes, 13) praefectus Aegypti fuerat, haec epistula scripta est, paulo post mortem Constantii (cf. p. 41, 6 sq.), Constantinopoli ut videtur, anno 361: exeunte (cf. p. 41, 9, et Ammian. Marc., XXII, 5, 4 sq.).
᾿Ιουλιανὸς “Ἑρμογένει ἀπὸ ἐπάρχων Αἰγύπτου. Δός μοί τι κατὰ τοὺς μελικτὰς εἴπεῖν ῥήτορας" ὦ παρ᾽
10 cf. infra p. 102, 6.
*9 χατηδολέσχησά σου Suidas s. v.
[1 —16j NO -— [23 sq.] V LoNO-Hh 3E 7 ξαυτοῦ codd. : ἐμαυτοῦ Hercher || ἢ [χαὶ] Hercher || 44 προύργου Ald.: προῦργον codd. || 14 χρησόμενοσ codd., corr. Hertlein ||
45 οἵπερ Ald. || 46 βαδιεῖ Hercher et Cobet : $2253; codd.
23 ἰλιανὸςσ VL om. bE || ἀπὸ ἐπάρχων : ἀπουπαρῃ (sic) V om. LE || Αἰγύπτου om. LbE || 24 μελιχτὰς Ald. : μελητὰσ VL μέλητασ E μελίτουσ N μελ' dein spatium trium litterarum O || 24 sq. παρ᾽ ἐλπίδα: ? Hertlein
15
20
ET LEGES — 35-31Ὶ At ἐλπίδα σεσωσμένος £yó, ὦ παρ᾽ ἐλπίδας ἀκηκοὼς ὅτι διοι- πέφευγας τὴν τρικέφαλον ὕδραν, οὔτι μὰ Δία τὸν ἀδελ- φόν φημι ἱΚωνστάντιον (ἐκεῖνος μὲν ἦν οἷος ἦν), ἀλλὰ τὰ περὶ αὐτὸν θηρία πᾶσιν ἐποφθαλμιῶντα, ἃ κἀκεῖνον ἐποίει χαλεπώτερον, οὐδὲ τὸ καθ᾽ ἑαυτὸν παντάπασι πρᾶον, εἶ καὶ ἐδόκει πολλοῖς τοιοῦτος. ᾿Ξκείνῳ μὲν οὖν, ἐπειδὴ μακαρίτης ἐγένετο, κούφη γῆ, καθάπερ λέγεται τούτους δὲ ἀδίκως τι πιαθεῖν οὐκ ἂν ἐθέλοιμι, ἴστω Ζεύς ᾿ ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἔπαν - ίστανται πολλοὶ κατήγοροι, δικαστήριον ἀποκεκλήρωται. Σὺ δέ, ὦ φίλε πάτερ, εἶ καὶ παρὰ δύναμιν, ἐπείχθητι᾽ θεά- σασθαι γάρ σε πάλαι τε ηὐχόμην νὴ τοὺς θεοὺς καὶ νῦν,
ἀσμενέστατα ὅτι διεσώθης ἀκηκοώς, ἥκειν παρακελεύομαι.
34-36
Tres sequentes epistulae arcte inter se connectuntur. Prima Iulianus Eustathium Cappadocem arcessit, secunda hospiti aegrotanti abeundi dat facultatem, tertia Eustathius impe- dod gratias agit quod sibi sine festinatione domum iter facere permiserit. Quo tempore princeps philosophum advo- caverit vel dimiserit, ignoramus. Ànno 36r exeunte simul cum Chrysanthio, Maximo οἱ aliis philosophis eum accitum
fuisse verisimile est (cf. Cumont, /tev. instruction publ. Belg.,
XXXV, 1892, p. 1-3).
V L.NO—b E 1/2 διαπέφευγας : δ᾽ ἀπέφευγασ b ἢ! 2 τὴν — Δία : οὔτ' (οὔτο: L)
: μὰ δία τὴν τριχλέφαλον (πολυχέφαλο y b ὑδραν (ὕδραν om. Ε) οὐ codd.,
corr. Hertlein Ι! 3 φημὶ : μοι b || ἐκεῖνος : ἀλλ᾽ ἐχεῖνοα V || μὲν : uiv οὖν L μὲν γὰρ E || 4 πᾶσιν ἐποτθαλιμὥντα om. E || B παντάπασ! Hert- lein : ὄντα πᾶσι Mn ὄντα χαὶ πᾶσ! ΒΕ ὄντα πάνυ Horkel || 6 πολλοῖς ἐδόχε! transp. E || τοιούτοισ L || 7 € μέν — c: Reiske || 8 ἂν om. V |
ἐπειδὴ : ἐπεὶ E || αὐτῶν L || pides πανίσταντα' αὐτοῖς pe V i| 9 εἰσ τὸ
πέρ (1. e. πάτερ), εἰ V : πᾶτερ Gio] Ἢ T σε om. E l πάλα! τε om. b | εὐχόμην E εὔχομα! V || 12 EA VL b εὐμενέστατε E, corr. P. Thomas ; cf. p. 118, 3
390
45d
416
42 I. EPISTULAE
34 |ep. 76]. Εὐσταθίῳ Φιλοσόφῳ.
Μὴ λίαν f] κοινὸν τὸ προοίμιον « τὸν ἐσθλὸν ἄνδρα », τὰ δὲ ἐφεξῆς οἶσθα δήπουθεν, ἀλλὰ καὶ ἔχεις" οἶσθα μὲν γὰρ ἅτε λόγιος ὧν καὶ φιλόσοφος τὸ ἕπόμενον αὐτῷ, ἐμὲ δὲ ἔχεις φίλον, εἴπερ οὖν ἄμφω ἐσθλοί ἐσμεν. Ὑπὲρ γὰρ σοῦ τοῦτο κἂν διατειναίμην. ὅτι τοιοῦτος st, περὶ δὲ ἐμαυτοῦ σιωτιῶ" γένοιτο δὲ τοὺς ἄλλους αἰσθέσθαι καὶ ἐμοῦ τοιούτου. Τί οὖν ὥσπερ ἄτοπόν τι λέγων κύκλῳ περίειμι, δέον εἴπεῖν᾽" « ἧκε καὶ σπεῦδε kat, τὸ λεγόμενον, ἵπτασο» : Πορεύσει δέ σε θεὸς εὐμενὴς μετὰ τῆς ᾿Ενοδίας παρθένου, καὶ ὕπουργήσει δρόμος δημόσιος ὀχήματι. βουλομένῳ χρήσασθαι, καὶ παρίτι- ποις δυσίν.
90 [ep. 3g]. Εὐσταθίῳ φιλοσόφῳ.
Χρὴ ξεῖνον παρεόντα φιλεῖν, ἐθέλοντα δὲ πέμπειν Ὅμηρος ὃ σοφὸς ἐνομοθέτησεν: ἡμῖν δὲ ὑπάρχει πρὸς ἀλλήλους ξενικῆς φιλίας ἀμείνων ἥ τε διὰ τῆς ἐνδεχομένης παιδείας καὶ τῆς περὶ τοὺς θεοὺς εὐσεδείας, ὥστε οὖκ ἄν μέ τις ἐγράψατο δικαίως -- ὡς"-- τὸν Ομήρου παραθαίνοντα νόμον, εἶ καὶ ἐπὶ τιλεῖόν σε μένειν παρ᾽ ἡμῖν ἠξίωσα. ᾿Αλλά
σοι τὸ σωμάτιον ἰδὼν ἐπιμελείας πλείονος δεόμενον, ἐπέ-
3 et ὅ cf. Euripid. Fr. 902 || 6 cf. Plat. Phaedr. 255 B || 9 sq. cf, Iulian. 174 D || 46 Homer. o 74. *8 sq. Eustath. Iliad. K 224, p. Soo.
[2 — 13] Q ES 5:71 XYXesd B
6/7 σοῦ τοῦτο zx, Mercher : σεαυτοῦ οὐχ ἂν cod. || 9 « malim λέξων » Herllein | — ἁπλῶς sizes. P. Thomas !
15 titulum om. C et Ald., ubi haec epistula vigesimam sextam (supra p. 3o sq.) sequitur; inde titulum τῷ αὐτῷ, id est « Maximo », perperam supplevit Martüinius || 17 ἡμῶν E||18 τε Cd: y: E|| 20 « ὡς Hertlein || 24 αξιώσαιμι Cd || 22 σοι : σοῦ (quod coniecerat Hercher) E || za: ante πλείογος add. E || πλέονοσ ἃ
I(
τὶ
ET LEGES — 31-36 43 τρεψα βαδίζειν εἰς τὴν πατρίδα, καὶ δαστώνης ἐπεμελήθην b τῆς πορείας" ὀχήματι γοῦν ἔξεστί σοι δημοσίῳ χρήσασθαι. Πορεύοιεν δέ oz. σὺν ᾿Ασκληπιῷ πάντες οἵ θεοὶ καὶ πάλιν
ἡμῖν συντυχεῖν δοῖεν.
36 [ep. 75]-
᾿Ιουλιανῷ Εὐστάθιος φιλόσοφος.
Ὥς ὄὥνησέ γε τὸ σύνθημα ἡμῖν μελλῆσαν: ἀντὶ γὰρ τοῦ τρέμειν καὶ δεδιέναι, φερόμενον ἐπὶ τῆς δημοσίας ἀπήνης καὶ περιπίπτοντα κραιπαλῶσιν ὄδρεωκόμοις καὶ ἡμιόνοις ἀκοστώσαις καθ᾽ Ὅμηρον δι᾽ ἀργίαν τε kai πλησμονήν, καὶ ἀνέχεσθαι κονιορτοῦ καὶ φωνῆς ἀλλοκότου καὶ ψόφου μα- στίγων, βαδίζειν ἐπὶ σχολῆς περιέστη μοι 8U δδοῦ συνηρε- φοῦς καὶ ἐπισκίου, πολλὰς μὲν κρήνας. πολλὰς δὲ ἐχούσης καταγωγὰς ἐπιτηδείους τῇ ὥρᾳ μεταξὺ τὸν πόνον διανα- παύοντι, ἵνα ἄν μοι φανείη κατάλυσις εὔπνους τε καὶ ἀμφι- λαφὴς ὑπὸ πλατάνοις ἢ κυπαρίττοις τισὶ τὸν Φαῖδρον ἐν χερσὶν ἔχοντι τὸν Μυρρινούσιον ἢ ἕτερόν τινα τῶν Πλάτω- νος λόγων. Ταῦτά τοι, ὦ φίλη καὶ ἱερὰ κεφαλή, ἀπολαύων τῆς ἐλευθέρας δδοιπορίας, ἄτοπον ὑπέλαβον τὸ μὴ καὶ τοῦτο
κοινώσασθαί σοι καὶ ἀποσημῆναι.
10 Homer. Z 506 et O 263 || 45 sq. Plat. Phaedr. 2308.
*8 πορεύοιεν — ἅ δοῖεν Lezic. Vindob. s. v. IHlozsàc p, 145 Nauck | 9/40 ἀχοστώσα:ς ἡμιόνοις 2t ἀογίαν χαὶ πλησμονήν Suidas s. ». ᾿Αχοστώσαις.
[1--.4} ον ΞΞ B -Ξ [654.} E DlOJK—f LX— g
4 ῥαστώνησ C: ῥᾶστον dE || ἐπεμελήθησ E || 3 οἱ om. Y et Lexic. Vindob.
6 λιθανίω σοϑιστῆ xai χοιαίστωρι" ἰουλιανῶ εὐστάθιοσ φ'λόσοτον E λιθανίω σοφιστῇ χαὶ χοιαίστωρι f ἰουλιανὸσ L τῷ αὐτῷ (scil. Λιδανίω) X ; titulum ex E restituimus || 9 zzi — χρα!παλῶσιν om. X || 10 τε om. f L et Suidas || 42 περιέστη E : περίεστί fg || 14/15 διαναπαύοντ: τὸν πόνον transp. fg || 46 τισὶν ἢ χυπαρίττοις transp. fg || 16/17 ἔχοντι ἐν χερσὶ trensp. fg || 17 τὸν: ἢ τὸν E || ἕτερά τινα fg || 18 το: Hertlein: co: codd. || φίλη zai ἱερὰ E: φίλη fL πάντα θεία xai ispx X || 19 ἐλευθέ-
gov L || 20 co: E: τε fg
I. EPISTULAE
i d
37 Ad Priscum, Chrysanthium et uxorem eius Meliten.
Sequentia ab ipso Chrysanthio acceperat Eunapius (Vit. Soph. ΡΟ 900, 2 sq.) — Ex his apparet iterum (cf. supra p. 99) a Iuliano ad Chrysanthium missas esse litteras, postquam Maximus Ephesius ineunte a. 36» Constantino- polim ad Iulianum venerat : cf. Ammian. Marc., XXII, 5, 3.
Eunap., Vit. Soph., p. 477. 37 (textum e cod. L resti- tuimns) : Μεταπέμψασθϑαι γοῦν αὐτοῖς (scil. Maximo et luliano), ἐκθιασαμένου τοῦ βασιλέως, ἔδοξε καὶ τὸν l'1ptokov: ὃ δὲ Μάξιμος ἀπήτει πιρροσαναγκάζων καὶ τὸν Χρυσάνθιον. Καὶ ἄμφω γε ἦσαν μετάπεμτιτοι, ὃ μὲν Πρίσκος ἐκ τῆς “Ελλάδος. Χρυσάνθιος δὲ ἀπὸ Λυδίας καὶ Σάρδεων. Καὶ οὕτω γε ἐξεκρέματο τῆς τοῦ ἀνδρὸς συνουσίας ὃ βεσπέσιος ᾿Ιουλιανός, ὥστε τοῖς μὲν ὥς φίλοις ἐπέστελλεν, καθάπερ θεοὺς ἱκετεύων ἐλθεῖν καὶ συνεῖναι: τῷ δὲ Χρυσανθίῳ καὶ γυναῖκα εἶναι πυθόμενος. Μὲιελίτην ὄνομα ἔχουσαν καὶ ὅφ᾽ αὗτοῦ θαυμαζομένην διαφερόντως, τοῦ δὲ ταῦτα γράφοντος ἀνεψιάν. ἰδία που καθίσας ἑαυτὸν καὶ πρὸς τὴν γυναῖκα ἐπέστελλεν, αὐτὸς γράφων οὐδενὸς εἰδότος καὶ παντοίας ἀφιεὶς φωνάς, τὸν ἄνδρα πείθειν μηδαμῶς ἀπαγορεῦσαι τὴν ἔξοδον: καὶ τὴν πρὸς Χρυσάνθιον αἰτήσας ἔπιστολήν, εἶτα ἐμθαλὼν ἐκείνην καὶ σφραγῖδα ἀμφοτέραις ἐπιθείς, ὥς ἂν τὴν μίαν τοὺς ἄξοντας ἔστελλεν, πολλὰ καὶ ἀπὸ στόματος φράσας ἃ χρήσιμα ἐνόμιζε πρὸς τὸ ῥηιδίως πεπιθεῖν μεγάλας φρένας Αἰακίδαο [Homer. I 184]. ... ὃ δὲ Χρυσάνθιος οὐδὲ ταύταις ἑάλω ταῖς ἄρκυσιν καὶ μηχαναῖς, ἀλλὰ τοῖς θεοῖς ἐντυχών, óc τὰ παρὰ τῶν θεῶν ἦν ἀμετά- θλητα (cf. supra p. 23), καὶ αὐτὸς εἵπετο τοῖς θεοῖς, καὶ τιρὸς τὸν βασιλέα ἐπέστελλεν ὡς ὑπὲρ τοῦ βασιλέως fj κατὰ Λυδίαν [ὑπὲρ! αὗτοῦ γίνοιτο μονὴ (μόνον cod.) καὶ ot θεοὶ ταῦτα ἔφραζον. Ὃ δὲ ὑὕπώτιτευσε μὲν τὴν ἀποτυχίαν τῆς κλήσεως, ἀρχιερέα δὲ ἀποδείξας τόν τε ἄνδρα καὶ τὴν γυναῖκα τῆς Λυδίας καὶ ὕτ ἐκείνοις ἐπιτρέψας εἶναι τῶν ἄλλων τὴν αἵρεσιν, αὐτὸς ἐπὶ τὸν Περσικὸν συνήγετο πό- λεμον.
Similia brevius narrat Eunapius, ibid., p. 5ot, 23 sq.
38 Ad Himerium.
Himerius, Orat. V, 1: "Ev Θεσσαλονίκῃ ταύτην διείλε-
"dd
IQ
Í
2«
bw
3.
3
4
ET LEGES — 57-40 45
κται (scil. ὃ “ἱμέριος). διτηνίκα κληθεὶς ὑπὸ τοῦ βασιλέως ᾿Ιουλιανοῦ ἐπὶ τὴν “Εῴαν ἠπείγετο.
Orat. Vl, τ: Ταύτην ἐν Φιλίπποις διείλεκται: ἐξ αὐτο- σχεδίου, ὅτε ἐπὶ τὸ στρατόπεδον ἀπήει ὑπὸ βασιλέως κλη- θεὶς ᾿Ιουλιανοῦ.
Oral. Vll, 1 : Δεῖξαι λόγους ἐν Κωνσταντίνου πόλει προ- τρατιείς, ὅτε εἷς τὸ τοῦ αὐτοκράτορος ᾿Ιουλιανοῦ στρατό- τιεδον κληθεὶς ἐπορεύετο, εἶτα πρὸ τῆς ἐπιδείξεως τελε- σθεὶς τὰ Μιθριακὰ μυστήρια, εἴς τε τὴν πόλιν καὶ τὸν βασιλέα τὸν καὶ τὴν τελετὴν ἵἱδρυσάμενον διείλεκται.
39 Ad Celsum. Liban., Orat. XV,51 : Βούλει με καλέσαι τούτου μάρτυρα τὸν (scil. Celsum) ὕττὸ σοῦ (scil. a Iuliano) πάλαι μὲν στέγη, μετὰ ταῦτα δὲ γράμμασι, τὰ τελευταῖα δὲ νῦν ἀρχῆ τετι-
μημένον ; Cf. Seeck, BLZG, p. τοῦ.
40 [ep. 65].
Haec epistula scripta esse videtur. Constantinopoli primo vere a. 905 (cf. p. ^46, 13 sq.), cum Iulianus Cappadociam peragraturus erat (cf. p. 46, 17 sq.). De Philippo poeta Cap- padoce, qui iuliano imperante diis frequenter immolabat, cf. Liban., Epist. 1147 W., et Seeck, BLZG, p. 240.
᾿Ιουλιανὸς Φιλίτπῳ.
᾿Εγὼ νὴ τοὺς θεοὺς ἔτι [Καῖσαρ ὧν ἐπέστειλά σοι. καὶ νομίζω πλέον ἢ ἅπαξ. “Ὥρμησα μέντοι πολλάκις, ἀλλ᾽ ἐκώ - λυσαν ἄλλοτε ἄλλαι προφάσεις, εἶτα ἧ γενομένη διὰ τὴν ἄνάρρησιν ἐμοί τε καὶ τῷ μακαρίτη Κωνσταντίῳ λυκοφιλία" παντάπασι γὰρ ἐφυλαττόμην ὑπὲρ τὰς ἼΑλπεις ἐπιστεῖλαί τινι, μὴ πραγμάτων αὐτῷ χαλεπῶν αἴτιος γένωμαι. Τεκμή- ριον δὲ μὴ ποιοῦ τῆς εὐνοίας τὸ γράφειν᾽ οὗ γὰρ ἐθέλει πολλάκις δμολογεῖν fj γλῶττα τῇ διανοία. Καὶ ἴσως ἔχει μέν τι πρὸς τὸ γαυριᾶν καὶ ἀλαζονεύεσθαι τοῖς ἰδιώταις fj τῶν
: ἢ,
30 ἢ ποιοῦ τῆς Reiske: 40: ποιοῦ τοῦτο cod. || 32 τ' Reiske : το! cod. ) υἡ i 1 |
46 I. EPISTULAE
βασιλικῶν ἐπιστολῶν ἐπίδειξις, ὅταν πρὸς τοὺς &cuvijBeic, ὥσπερ δακτύλιοί τινες ὑπὸ τῶν ἀπειροκάλων φερόμενοι, κομίζωνται. Φιλία δὲ ἀληθινὴ γίνεται μάλιστα μὲν δι᾽ δμοιότητος, 1j δευτέρα δέ, ὅταν τις ἀληθῶς, ἀλλὰ μὴ πλα- στῶς θαυμάζῃ. καὶ παρὰ τοῦ τύχῃ καὶ συνέσει κρείττονος ὃ τιρᾶος καὶ μέτριος καὶ σώφρων ἀγαπηϑῇ.
Τὰ γραμματεῖα δὲ ταῦτα πολλοῦ τύφου καὶ πολλῆς φλυα- ρίας ἐστὶ μεστά, καὶ ἔγωγε πολλάκις ἐμαυτῷ μέμφομαι μα- κρότερα ποιούμενος αὐτὰ καὶ λαλίστερος ὦν, ἐξὸν Πυθαγό- ρξιον διδάσκειν τὴν γλῶτταν.
Ὑπεδεξάμην μέντοι τὰ σύμθδολα, φιάλην ἀργυρᾶν, ἕλκου- σαν μίαν μνᾶν, καὶ χρυσοῦ νόμισμα. Καλέσαι δέ σε πρὸς ἐμαυτόν, ὥσπερ ἐπέστειλας,. £6ouAóunv: ἤδη δὲ £ap ὕπο- φαίνει καὶ τὰ δένδρα βλαστάνει, χελιδόνες δὲ ὅσον οὕπω τιροσδοκώμεναι τοὺς συστρατευομένους ἧἥμᾶς, ὅταν ἐπεισ- έλθωσιν, ἐξελαύνουσι τῶν οἰκιῶν, καί φασι δεῖν ὕπερο- ρίους εἶναι. ΠΠορευσόμεϑα δὲ 87 ὑμῶν, ὥστε μοι βέλτιον ἂν ἐντύχοις, ἐθελόντων θεῶν, £v toig σαυτοῦ τοῦτο δὲ οἶμαι ταχέως ἔσεσθαι, πλὴν si μή τι δαιμόνιον γένοιτο κώλυμα"
καὶ τοῦτο δὲ αὐτὸ τοῖς θεοῖς εὐχόμεθα.
44 [ep. 20].
Eustochius fortasse iuris consultus et causidicus est ex Pa- laestina oriundus, quem magni aestimabat Libanius (Ep. 789 : Εὐστόχιον ... τὸν ἐκ Παλαιστίνης, τὸν νόμων τε πλήρη καὶ τῇ τῶν λόγων ῥώμῃ βοηθοῦντα τοῖς νόμοις) el de quo sae- pius loquitur in litteris (cf. Seeck, BLZG, p. 149). Alius, Cappadox sophista, eiusdem nominis, ns de rebus Constan- tis scripsit, commemoratur apud Suidam (s. v.) et Steph. Byzant. (s. v. Παντικάπαιον). Seeck (1. 1.) opinatur nostrum Eustochium eundem esse atque illum ad quem missae sunt Gregor. Nazianz. epist. 189-191 (PG 37, 308), eumque hac epistula vocari Antiochiam, ut primo die mensis lanuarii
L 5 τοῦ Hertlein: τῇ cod. || χρείττονος Hertlein : χρεῖττον 5 cod. ||
8 πρᾶος Fabricius: πράων cod. || 15 τοὺς στρατευομένους Hertlein
I
2t
boc-
[2
δι
ET LEGES — 40-42 ri a. 363 Iuliano adsit consulatum inituro (cf. v. 12 sq.).
᾿Ιουλιανὸς Εὐστοχίῳ.
ι H €
Ἡσιόδῳ μὲν δοκεῖ τῷ σοφῷ καλεῖν ἐπὶ τὰς ἑορτὰς τοὺς
γείτονας ὧς συνησθησομένους. ἐπειδὴ καὶ συναλγοῦσι καὶ συναγωνιῶσιν ὅταν τις ἀπροσδόκητος ἐμπέσῃ ταραχή- ἐγὼ δέ φημι τοὺς φίλους δεῖν καλεῖν. οὐχὶ τοὺς γείτονας. Τὸ αἴτιον δὲ ὅτι γείτονα μὲν ἔνεστιν ἐχθρὸν ἔχειν, φίλον δὲ ἐχθρὸν οὐ μᾶλλον ἢ τὸ λευκὸν μέλαν εἶναι καὶ τὸ θερμὸν Ψυχρόν. Ὅτι δὲ ἡμῖν οὐ μόνον vOv, ἀλλὰ καὶ πάλαι φίλος εἶ καὶ διετέλεσας εὐνοϊκῶς ἔχων, εἶ καὶ μηδὲν ὑπῆρχεν ἄλλο τεκμήριον, ἀλλὰ τό γε ἥμᾶς οὕτω διατεθεῖσθαι καὶ διακεῖ- * * , EJ » , ^ e , , σθαι περὶ σὲ μέγα ἂν εἴη τούτου σημεῖον. “Ηκε τοίνυν μεθέ- 2 c ΄ 2 DE tar z € ΄ ΄ ἕξων τῆς ὑπατείας αὐτός ἄξει δέ σε ὃ δημόσιος δρόμος ὀχήματι χρώμενον ἕνὶ καὶ παρίππῳ. Εἰ δὲ χρή τι καὶ ἐπεύ- ἔασθαι, τὴν ᾿Ενοδίαν εὐμενῆ σοι καὶ τὸν ᾿Ενόδιον παρακε-
κλήκαμεν.
42 De aperiendis templis reparandoque deorum cultu.
Ammian. Marc., XXIÍ, 5, 2: Ubi vero abolitis quae verebatur, adesse sibi liberum tempus faciendi quae vellet advertit (seil. Iulianus), pectoris patefecit arcana et planis absolutisque decretis aperiri templa arisque hostias admoveri el reparari deorum statuit cultum.
3 Hesiod. Op. 343sq.
EL BA-—r HU—v LY—g AM—e NO-—b
2 titulum om. H || 'loz:xvó; om. TrYcb || 4 ὡς συνησθνπο- μένους om. b || 4/S χαὶ συναγων:ὥσιν om. rvg [5 τις om. rg || 5/68 ἐγὼ 9: φημι TYc : φημὲ δὲ rvL ἐγὼ δὲ b || 602y:: οὐ U [1 8 ἐχθρὸν om. rvg || 9 οὐ νῦν μόνον transp. cb [ 10 εὔνωσ cb || 44 γε: τε A [| 44/42. χαὶ διαχεῖσθα! om. M ; delet Cobet; « alterum significat : adfectum fuisse, alterum: animatum esse » Heyler; [διχτεθεῖσθα! χαὶ] P. Tho- mas ||12 τοῦτο gMN || 43 za: ante αὐτός add. cb || αὐτός om. Y [1 δέ om. T i ὃ om. cb || 44 5v: καὶ Trvg: zai cb xai yi transp. Hercher (cf. p. 4a,
13 sq. et 32, 33 sq.) ; sed vide p. 33, 7 sq. || 45 τὸν: τὴν T || 45/46.
παραχέχλημα: b
387 ἃ
3$
8
I. EPISTULAE
L- oo
Historiogr. anonym. Arianus, ed. Didez, Philostorg. ap- pend., p. 227, 2 : Ἰουλιανὸς γνοὺς τὴν TERNOS τοῦ Αὐγούστου τελευτήν, ... διατάγματα κατὰ τοῦ Χριστια- νισμοῦ καθ᾽ ὅλης τῆς οἰκουμένης ἀποστέλλων, τὰ εἴδωλα τπιάντα ἀνανεοῦσθαι προσέταττεν.
Philostorg., VII, 1 b : Ὃ γὰρ ᾿Ιουλιανός, óc δεδήλωται, τὴν τῶν “Ρωμαίων βασιλείαν ὕποζωσάμενος, ἐσπούδαζε μάλιστα τὸν “Ἑλληνισμὸν ἐπανορθοῦν: πανταχοῦ τοίνυν γράμματα διαπεμπόμενος, ἐκέλευε τὰ τούτων τεμένη καὶ τοὺς βωμοὺς ἄνιστᾶν μετὰ πολλῆς σπουδῆς τε καὶ προθυ- μίας.
Sozomen., V, 3, 1 : ᾿Επεὶ δὲ μόνος (scil. 6 ᾿Γουλιανὸς)) εἰς τὴν βασιλείαν κατέστη, καὶ ἀνὰ τὴν "Eo τοὺς “Ἑλληνικοὺς ναοὺς ἀνέῳξε, καὶ τοὺς ἠμελημένους ἐπισκευάξζεσθαι, τοὺς δὲ καταλυθέντας ἀνανεοῦσθαι καὶ τοὺς βωμοὺς ἀνίστασθαι προσέταξε, καὶ πολλοὺς αὐτοῖς ἐξηῦρε φόρους, ἔθη τε παλαιὰ καὶ τὰ πάτρια τῶν πόλεων καὶ τὰς ϑυσίας ἄνε- νέωσεν. 5. Αὐτός τε ἀναφανδὸν δημοσία ἔθυεν καὶ ἔσπενδε καὶ τοὺς περὶ ταῦτα σπουδάζοντας ἐν πολλῇ τιμῇ ἐποιεῖτο" μύσταις τε καὶ ἱερεῦσιν ἱεροφάνταις τε καὶ τοῖς τῶν ξοά- νὼν θερατευταῖς τὰς παλαιὰς τιμὰς ἀπέδωκε, καὶ τὰ παρὰ τῶν τπιρόσθεν βασιλέων νενομοθετημένα ἔπ᾽ αὐτοῖς ἐκύρω- σεν, λειτουργιῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ὧν πρὶν εἶχον τὴν ἀτέ- λειαν ἐπεψηφίσατο, καὶ τὰ ἀφαιρεθέντα τῶν νεωκόρων σιτηρέσια ἀπέδωκε καὶ καθαροὺς εἶναι ἀπὸ τροφῶν διεκε- λεύετο, καὶ ὅσων ἀπέχεσθαι προσῆκε τὸν ὡς “Ἕλληνες λέ- γουσιν ἅγιστεύειν προηρημένον. Cf. lIohann. τ ΟΣ De S. Babyla contra Iulian., 14, p. 559 € ; Socrat., ΠῚ, | 48; HI 8’ τ οι αὐ 4.
Historia acephala, 9 : Proximo autem die, Methir X die mensis (scil. die 4 Febr. a. 362), post cons. Tauri et Flo- renti, luliani imper(atoris) praeceptum propositum est (seil. Mexandriae) quo iubebatur reddt idolis et neochoris et publicae rationi quae praeteritis temporibus illis ablata sunt.
Sozomen., V, 5, 5 : Οὐκ £v τούτοις δὲ μόνον ἵστατο fj τοῦ κρατοῦντος (scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοῦ) πρὸς τὴν θρησκείαν ἀπέχθεια, σπουδῇ δὲ τοῦ πρὸς τὸ δόγμα μίσους οὐδὲν εἶδος πιαρέλειπεν εἷς καθαίρεσιν τῆς ἐκκλησίας, χρήματά τε καὶ ἀναθήματα καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη ἀφαιρούμενος, τούς τε κατα- βληθέντας νεὼς ἐπὶ τῆς Κωνσταντίνου καὶ Κωνσταντίου ἡγεμονίας βιαζόμενος τοὺς καθελόντας ἀνοικοδομεῖν, ἢ τὰς ὑτιὲρ αὐτῶν ἀποτιμήσεις ἐκτιννύειν. Ἔκ δὲ τούτων μηδέτε- ρον ἐπιτελεῖν δυνάμενοι, προσέτι δὲ κατὰ τὴν ἀναζήτησιν
10
20
3o
ET LEGES — 42 49
τῶν ἱερῶν χρημάτων ἱερεῖς τε καὶ κληρικοὶ καὶ τῶν ἄλλων Χριστιανῶν πολλοὶ χαλεπῶς ἐβθασανίζοντο καὶ δεσμωτηρίοις ἐνεθάλλοντο.
Cf. (de Marco Arethusio) ibid., V, 10, 9; Gregor. Nazianz., Orat. IV, 9o (et IV, 7, PG 35, 537; C) ; Theophylact. Bulgar., Martyrium XV martyrum, τὸ (PG 1:26, 165 B — Historiogr. anonym. Arianus, ed. Bidez, Philostorg. ap- pend., p. 229): ᾿Αλλὰ kai εἶ κἄν τινες ἐπὶ [Κωνσταντίου ἢ ναὸν καθεῖλον εἰδωλικὸν ἢ στήλην εἰδωλικὴν κατέαξαν, τούτους ἢ τὰ καθαιρεθέντα ἀνοικοδομεῖν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς τιροστάττει) καὶ τὰ κατεαγότα καινουργεῖν, ἢ πικραῖς τιμω- ρίαις καὶ θανατώδεσι δίκαις καὶ ποιναῖς ὑποβάλλεσθαι: ἐν οἷς ἦν καὶ Μάρκος ὃ ᾿Αρεθούσι ς.
Cf. Zonar., ΧΠῚ, 12, 31: sq. (de Aegarum in Cilicia epi- scopo).
Princeton expedition to Syria, Greek and latin inscriptions, Secton A, part », by Littmann, Magie, Stuart (Leiden 1910), n? 186 — Dussaud et Macler, Mission dans les régions déserliques de la Syrie moyenne, p. 276, n? τοῦ. Iugamen- tum portae in loco quodam Ánz nominato XX kilom. a Bostris repertum : "Emil. κρατήσεως Φλ(αουίου) KA(avótov) ᾿Ιουλιανοῦ | αὐτοκράτορος Αὐγούστου | ἀνίθη τὰ ἱερὰ καὶ ἀνοικοδο᾽ μήθη καὶ ἀφιερώθη ὃ ναϊὸς ἐν ἔτει σνς΄ Δύσ(τ)ρου ε΄ (c. mensem Febr./Mart. a. 362).
Hic etiam notanda sunt :
Liban., Orat. XVII, 126: Πρῶτον μὲν οὖν, ὅπερ ἔφην. ὥσπερ φυγάδα τὴν εὐσέβειαν κατήγαγε (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός), νεὼς τοὺς μὲν ποιῶν, τοὺς δὲ ἐπισκευάζων, εἷς δὲ τοὺς εἰσάγων ἕδη χρήματα δὲ ἐτέλουν oi τοῖς τῶν ἱερῶν λίθοις σφίσιν αὐτοῖς οἰκίας ἐγείραντες. Καὶ κίονας εἶδεν ἄν τις τοὺς μὲν ναυσί, τοὺς δὲ ἐπ᾽ ἀμαξῶν τοῖς σεσυλημένοις κομιζομένους θεοῖς.
Gregor. Nazianz., Orat. IV, 86 : Ἵνα γὰρ ἐάσω τὰ κατὰ τῶν ἁγίων οἴκων τιροστάγματα δημοσία τε προτιθέμενα καὶ ἰδία πληρούμενα, καὶ σύλησιν ἀναθημάτων τε καὶ χρημάτων οὗ μᾶλλον ἐξ ἀσεθείας ἢ ἀπληστίας, καὶ σκευῶν ἱερῶν &p- παγὴν χερσὶ βεθήλοις ὑθριζομένων, τούς τε ὑπὲρ τούτων ἀγομένους καὶ στρεθλουμένους ἱερεῖς τε καὶ ἀρχομένους καὶ τοὺς πλήρεις αἱμάτων κίονας ταῖς τούτων χερσὶ kukAouuévoug . . . Cf. Theodoret., Hist. eccl., IIl, 12, 1.
Cf. praeterea Ambros., Epist. cl. 1, 40, 17; Liban., Orat. XII, 69; XVII, 114, et Epist. 694 ; infra p. 206, 15 sq.
, 4
50 I. EPISTULAE
43 De ecclesiis Novatianorum.
Socrat., II, 38, 55 : Οὕτως μὲν οὖν τότε ἣ τῶν Ναυατια- νῶν ἐκκλησία eig τὰς Συκὰς μετενήνεκτο᾽ χρόνῳ δὲ ὕστε- ρον μετὰ τὴν τελευτὴν Κωνσταντίου ὃ βασιλεὺς ᾿Ιουλιανὸς τόν τε τόπον (scil. πρὸς τῷ καλουμένῳ Πελαργῷ £v Kov- σταντινουπόλει) ἀποδοθῆναι ἐκέλευσε καὶ ἀνοικοδομεῖν ἐπέτρεψεν (--- Sozomen., IV, 50, 6).
Sozomen., V, 5, 10 : Ἔκ τοιαύτης δὲ αἰτίας καὶ ᾿Ελεύ- cov, τὸν Κυζίκου ἐπίσκοπον, ὑττὸ βαρυτάτῳ ἐπιτιμίῳ προσ- ἐταξε (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) τότε ταῖς αὐτοῦ δαπάναις ἐν δύο μόνοις μησὶν ἀνοικοδομῆσαι τὴν Ναυατιανῶν ἐκκλησίαν ἣν ἐπὶ Κωνσταντίου καθεῖλε. Cf. Socrat., HIT, 11, 8 et Bidez, Bul- letins Acad. roy. Belg., Classe des lettres, 1914, p. 420.
44
lescriptum pro Donatistis.
Petentibus Rogatiano, Pontio, Cassiano, Iulianus ineunte anno 362 episcopis clericisque. Donatistarum exulibus redi- tum in civitates suas, et basilicarum eis iniuste ereptarum supellectilisque sacrae restitutionem concessit ; vide Optat., De schism. Donat., II, 16; Augustin., Contra litt. Petiliani, I1, 83, 184; 92, 205 ; 97, 224. Quod rescriptum Apostatae, ut Donatistas infamia afficeret, Honorius a. 400 « celeberrimis in locis » Africae proponi iussit (Cod. Theod., XVI, 5, 37). De his disseruerunt Paul Monceaux, Le Donatisme (Hist. lut. Afrique, 1V), 1912, p. 243 sq., et Martroye, Mém. Soc. Antiqu. France, LXXIIL, 1914, p. 79 sq.
Initio rescripti verba quaedam petitionis Donatistarum repetita esse videntur, unde nota est eorum sententia « quod apud eum (scil. Iulianum) sola iustitia locum haberet » ab Augustino saepe vituperata : Contra epist. Parmen., 1, 12, 19; Epist. XCIII, 4, τὰ et CV, 5, 9 ; Enarr. in Psalm. XXXVI, 3, 18 ; Conira lilt. Peliliani, 11, 92, 203 et 205.
In (ine, ut videtur, rescripti legebantur sequentia ab Au- gustino allata, Contra lill. Petiliani, IL, 97, »24:
Quod [ulianus constituit dicens :
Hoc quoque supplicantibus Rogatiano, Pontio, Cassiano et
20
jo
ET LEGES — 43-45 51 ceteris episcopis, sed et clericis, accedit ad cumulum, ut abo-
litis quae adversus eos sine rescripto perperam gesta sunt, in antiquum statum cuncta revocentur.
45 De exulibus revocandis.
Hac lege concessum est omnibus Christianis propter haere- ses a Constantie relegatis in patriam redire, ut Iulianus ipse testatur (p. 52, τὸ sq., et 168, 26: οὐ κάθοδον εἰς τὰς ἐκκλησίας αὐτῶν, ἀλλ᾽ εἰς τὰς πατρίδας συνεχωρήσαμεν ; cl. etiam 176, 9 sq.). Data est Constantinopoli paulo postquam Iulianus regno potitus est, nam die 9 Februarii a. 36» iam Alexandriae proposita est.
Historia acephala, 10: ... Methir XIV datum est praecep- tum Gerontio pr(ae)f(ecto) eiusdem Iuliani imp(eratoris) nec- non etiam vicarii Modesti, praecipiens episcopos omnes. func- tionibus antehac circumventos et exiliatos reverti ad suas civitates et provincias ; eae autem litterae sequenti die Methir XV propositae sunt.
Commemorant praeterea hoc edictum Philostorg., VI, 7 ; Theodoret., Hist. eccl., HI, 4, 1; Rufin., Hist. eccl., X, 28 ; Historiogr. anonym. Arianus, ed. Bidez, Philostorg. ap- o8 ) : : 8: ap pend., p. 230, 8 sq. ; Chronicon praevium ad Athanas. epist. fest., PG 26, 1357 C ; Hieronym., Contra Lucifer., τὸ; Sozomen., V, 5, 6 sq. Notanda sunt praeter cetera :
'Theophylact. Bulgar., Martyrium XV martyrum, το, PG 126, 165 B: ᾿Αλλὰ τούς τε ἐπισκόπους, ὅσοι κατὰ τοὺς Kov- σταντίου καιροὺς καὶ χρόνους τῶν ἐκκλησιῶν διὰ τὴν πίστιν ἐξεδιώχθησαν, τῆς ἐξορίας ἀνακαλεῖται (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τὰς ἐκκλησίας αὐτοῖς ἀποδίδωσι, καὶ κτήσεις δὲ ἐκκλη- σιαστικῶν, εἴπερ τινῶν ἀφηρέθησαν πρότερον παρ᾽ αὐτοῦ, ταῖς ἐκκλησίαις ἀπεκατέστησεν.
Socrat., IIl, 1, 48: Τοὺς ἐξορισθέντας ἐπισκόπους ἀνα- κληθῆναι ἐκέλευσε καὶ τὰς δημευθείσας οὐσίας αὐτοῖς ἄπε- δίδου (eadem fere praebet Sozomen., V, 5, 1) et III, 54, 4: ᾿Ανεκάλει δὲ ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιοθδιανὸς) τοὺς ὑπὸ Kovoxav- τίου μὲν ἐξορισθέντας ἐπισκόπους, ἐπὶ ᾿Ιουλιανοῦ δὲ &va- κληθῆναι μὴ φθάσαντας.
Ammian. Marc., XXII, 5, 3 : Utque dispositorum robo- raret. effectum, dissidentes Christianorum antistites. cum
404 b
52 I. EPISTULAE
plebe discissa in palatium intromissos monebat civilius (sci. lulianus), ut discordüs consopitis quisque nullo vetante religioni suae serviret. intrepidus. 4. Quod agebat ideo obsti- nate, ut dissensiones augente licentia non timeret unaniman- tem postea plebem, nullas infestas hominibus bestias αἱ sunt sibi ferales plerique Christianorum expertus.
46 |ep. 91].
Aetius, Ánomoeorum haeresiarcha, a Gallo Caesare, cui acceptissimus erat, ad Iulianum annis 3251 sq. saepius missus erat (Philostorg., ΠῚ, »7 ; Galli ep., infra, p. 588, 2 54. ; cf. v. 25: παλαιᾶς... συνηθείας). Quem a Constantio post Galli mor- tem in Phrygiam relegatum lulianus blanda hac epistula arces- sivit et postea agro circa Mitylenen donavit (Philostorg., IX, 4). Sine dubio vocavit privatim Aetium ad aulam Cons- tantinopolitanam (στρατόπεδον), paulo postquam omnes exules episcopos in patriam redire lege permisit, 1. 6. circa kalendas Februarias a. 562.
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αετίῳ ἐπισκόπῳ.
Κοινῶς μὲν ἅπασι τοῖς órtoco0v ὑπὸ τοῦ μακαρίτου Kov- σταντίου πεφυγαδευμένοις ἕνεκα τῆς τῶν Γαλιλαίων ἀπο- νοίας ἀνῆκα τὴν φυγήν, σὲ δὲ οὐκ ἀνίημι μόνον, ἀλλὰ γὰρ καὶ παλαιᾶς γνώσεώς τε καὶ συνηθείας μεμνημένος, ἀφι-
L , , CE C ͵ νὰν r4 , κέσθαι προτρέπω μέχρις fjuGv: χρήσῃ δὲ ὀχήματι δημοσίῳ , 4 2 € ^ μέχρι τοῦ στρατοπέδου τοῦ ἐμοῦ καὶ ἑνὶ παρίππῳ.
47
Sequentia unius eiusdemque legis excerpta esse vidit Gotho- fredus (ad Cod. Theodos., X, 3, 1 ; cf. p. 54, 18 sq., et Bidez, Bulletins Acad. roy. Belg., classe des lettres, 1914, p. 422 sq.).
^48 — 24 Totam epistulam expilavit Sozomenus V 5, & 1 et £g ; cf. Philostorg. VI 7.
IMS UE
9 54.) et 270 D » Hertlein || μόνον ἀλλὰ γὰρ L : μό.ον a& γὰ. V ||23 προτρέπ . V || μέχρι L. || 24 τοῦ ἐμοῦ om. L
I9
20
IO
I2
20
3o
Nec
ET LEGES — 45-47
e Qe
a) De extraordinariis sive sordidis muneribus. Cod. Theodos., X1, 16, 10 (362 Mart. 13):
Iur. lunius ἃ. SEcuspo p(RaErrcrO) P(RaETORDI)o. Nihil provincialibus indici sine nostra scientia fas est neque rursus ex his quae sunt indicta referri. Omnia igitur, quae consue- tudo vel dispositio nostra amplectitur, hoc est cursum publi- cum, translationes, itinerum sollicitudines ceteraque similia cuncti possessores implere pariter compellantur. Et cefíera. P(no)r(osrr4) i 10. Manr. Cossraxrivor(oLr) MawrnriNÓ Er NEviTTA CONSS.
b) De publicis possessionibus civitatibus restituendis iisdemque locandis.
Ibid., X, 5, 1 (362 Mart. 13):
Iur. lur(r)jisus ἃ. SEcuspo r(naErEcTO) P(nsETOn:)o. Post alia : Possessiones publicas civitatibus iubemus restitui ita ut iustis aestimationibus locentur, quo cunctarum possit civi- tatum reparatio procurari. P(no)e(osrra) — ur 1p. Manr. CoxsrawrINOP(oLI) MawrnTINO ET NEviTTA CONSS.
c) De prototypia et plebeia capitatione.
gd ἈΠ 55: (365 Mart. 13) :
Iur. [urraxvs ἃ. Sarrusrio0 P(niErECTO) P(RAETORI)o. Pro- lotypias et exactiones in capitatione plebeia curialium mu- nera et quidem inferiora esse minime dubitatur, atque ideo a senatoriis easdem domibus submoveri oportet. Ef ce- lera. Dar. πὶ 1». Manr. CossrawriNor(otr) MawzgnTiNO ET NEVITTA CQNSS.
d) De decurionibus ad curiam revocandis vel puniendis
et de lustrali collatione a curiis aliena.
Ibid., XIl, 1, 5o (36a Mart. 13) [—ibid., XIII, t, A]: Iur. Iuniaxvs ἃ. SEcuxpo P(narrEcro) P(narroni)o. Post
alie : Decuriones, qui ut Christiani declinant munia, revo-
54 I. EPISTULAE
centur. Et ab auri atque argenti praestatione, quod nego- tiatoribus indicitur, curiae immunes sint, nisi forte decu- rionem aliquid mercari constiterit, ita ut ordines civitatum ex huiusmodi reliquis sarcinarum, ut iam diximus, amove- antur. Et quoniam ad potentium domus confugisse quosdam relatam est curiales, ut tam foeda perfugia prohibeantur, multam statuimus, ut per singula capita singulos solidos dependat qui ad potentis domum confugerit et tantundem qui receperit multae nomine inferat. Nam si servus inscio domino susceperit, capite punietur, et ingenuus, qui invito patrono hoc fecerit, deportabitur. P(Ro)e(osrrA) nr 1». Man.
Coxsr(ANTINO)P(OLI) MawrRTINO ET NEviTTA CONSS.
e) De Pamphyliae civitatum possessionibus.
Cod. Iustin., Xl, 70, 2:
IpEw (scil. Iure. IuxiaNvs) ἃ. SEcuwpo r(naEFECTO) P(RAE- roRr0). Pamphyliae etiam civitates et. quaecumque aliae quidquid sibi adquirant, id firmiter habeant.
Cf. Sozomen., V,3, 1 (supra p. 48, 175q.): Τὰ πάτρια τῶν πιόλεων .. ἄνενέωσεν, et V, 5, 23: Κληρικοὺς μέντοι πᾶσαν ἀτέλειαν καὶ τιμὴν καὶ τὰ σιτηρέσια ἀφείλετο (scil. 6 ᾿Ιουλιανός), καὶ τοὺς ὑπὲρ αὐτῶν κειμένους νόμους ἀνεῖλε, καὶ τοῖς βουλευτηρίοις ἀπέδωκε, μέχρι (l. ἅμα — simul Cassiod. 8) τε παρθένων καὶ χηρῶν τὰς δι᾽ ἔνδειαν ἐν τοῖς κλήροις τεταγμένας εἰσπράττεσθαι προσέταξεν ἃ πρὶν παρὰ τοῦ δημοσίου ἐκομίσαντο. 3. Ἡνίκα γὰρ Κωνσταντῖνος τὰ
ἂν ἐκκλησιῶν διέταττε πράγματα, £k τῶν ἑκάστης πόλεως φόρων τὰ ἀρκοῦντα τιρὸς παρασκευὴν ἐπιτηδείων ἀπένειμε τοῖς πανταχῆ κλήροις, καὶ νόμῳ τοῦτο ἐκράτυνεν, ὃς καὶ νῦν κρατεῖ, ἐξ οὗ τέθνηκεν ᾿Ιουλιανὸς ἐπιμελῶς φυλαττό-- βενος. ἡ. ᾽Ωμοτάτην δὲ καὶ χαλεπωτάτην τήνδε γενέσθαι φασὶ τὴν εἴσπραξιν: μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὰ τότε παρὰ τῶν τπιρακτόρων γενόμενα γραμματεῖα τοῖς εἰσπραχθεῖσιν εἰς ἀπόδειξιν τῆς ἀναδόσεως ὧν εἰλήφεσαν κατὰ τὸν Kov- σταντίνου νόμον.
Philostorg., VII, 4: Καὶ ἄλλα δὲ τῆς αὐτῆς κακοτεχνίας συνεπῆγε (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός): τούς τε γὰρ ἐν κλήρῳ κατει- λεγμένους eic τὴν τῶν βουλευτῶν ἀνέστρεφε λειτουργίαν
IO
15
20
25
ex
o
EF LEGES — 47-48 52
καὶ τῶν ἐκκλησιῶν τὰ σιτηρέσια xoig τῶν δαιμονίων θερα- πιξύταῖε μετεδίδου... Cf. ibid., VII, λ΄; Iulan., Miso- pog.. 361 A et 367 D ; Sozomen., VI, 5, 4; Theodoret., ἘΠ ΡΈΕΙ 6,5; L τὰς 3 et IV, A, τ Ammian. Marc., XXV, ἡ, 15 (« vectigalia civitatibus restituta cum fundis absque his quas velut iure vendidere praeteritae po- testates ») ; XXII, 9, 8; Liban., Orat. XII, 69; XIII, 45; XVII, 9; Epist. 828, 53 (κελεύει... ὃ βασιλεὺς τὰς μὲν πόλεις τὰ αὑτῶν κομίζεσθαι): Cod. Theodos., XV, τ, 8-10 (inlra
p. 188 sq.).
De curis augendis οἵ. praesertim Liban., Orat. XVIII, 148: Τὸ γὰρ δὴ πολλῶν ἐπαίνων ἄξιον ἐκεῖνο γράμμα, τὸ δεῖν πάντα ἄνδρα. πρὸς βουλὴν καλεῖν καὶ μηδὲν ἔχοντα ἰσχυρὸν εἰς ἄφεσιν ἐγγράφειν, οὕτω τὸ πρᾶγμα ἐπηνώρθωσεν, ὥστ᾽ ἠλέγχετο μικρὰ τῷ πλήθει τῶν εἰσιόντων τὰ χωρία. Ibid., 146 sq. et 135 ; Orat. XLVIII, 17 sq. (p. 456, 12 sq. et 437, 3 sq.) ; Orat. XLIX, 5; Ammian. Marc., XXI, i», 23 ; XXII, 9, 8 et 12, et XXV, 4, 21: Illud quoque itidem parum ferendum quod municipalium ordinum coetibus patiebatur (scil. Iulianus) iniuste quosdam adnecti vel pere- grinos vel ab his consortis privilegiis aut origine longe discretos. —, Cf. infra p. 160, 182 sq., 188, 3501, et p. 6o, ep. 94 Βυξακίοις ; supra p. 27 sq. de Antiochenis.
Sequentia, quamquam tempus quo facta sunt accurate de- finire non licet, a praecedentibus seiungenda non erant.
48
De imperatorum imaginibus et de signis exercituum.
Sozomen., V, 17, » : ᾿Ατεχνῶς δὲ διὰ πάντων ἑλληνίζειν τιροσεθίζων, μεταποιεῖν ἔγνωκεν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) sig τὸ τιρότερον σχῆμα τὸ κορυφαῖον τῶν “Ρωμαϊκῶν συνθημάτων, ὅπερ ἰζωνσταντῖνος κατὰ θεῖον πρόσταγμα, ὥς ἐν τοῖς πιρόσθεν (tu 4) εἴρηται, εἰς σταυροῦ σύμθολον μετετύπωσεν. 9. Ἔν δὲ ταῖς δημοσίαις εἰκόσιν ἐπιμελὲς ἐποιεῖτο παραγρά- φειν αὐτῷ Δία μέν, οἷά γε ἐκ τοῦ οὐρανοῦ προφαινόμενον καὶ στέφανον καὶ ἁλουργίδα τὰ σύμβολα τῆς βασιλείας παρέ- χοντα, Ἄρεα δὲ καὶ τὸν “Ἑρμῆν εἰς αὐτὸν βλέποντας καὶ καθάπερ τῷ ὀφθαλμῷ ἐπιμαρτυροῦντας ὡς ἀγαθὸς εἴη περὶ λόγους καὶ πολεμικός. 4. ᾿Εκέλευσε δὲ ταῦτα καὶ ὅσα ἄλλα τιρὸς “Ἑλληνικὸν δρᾷ σέθας παρεμμίγνυσθαι ταῖς εἰκόσιν, ὥστε προφάσει τῆς εἷς βασιλέα νενομισμένης τιμῆς λελη- θότως προσκυνεῖν τοῖς συγγεγραμμένοις.
οὔ I. EPISTULAE
Gregor. Nazianz., Orat. IV, 66 : Τολμᾷ (scil. δ᾽ ᾿Ιουλια- νὸς) δὲ ἤδη kai κατὰ τοῦ μεγάλου συνθήματος, ὃ μετὰ τοῦ σταυροῦ πομπεύει καὶ ἄγει τὸν στρατὸν εἰς ὕψος αἱρόμε- νον. καμάτων (scil. Laborum") λυτήριον ὄν τε καὶ κατὰ “Ῥωμαίους ὀνομαζόμενον καὶ βασιλεῦον, óc ἂν εἴποι τις, τῶν λοιπῶν συνθημάτων, ὅσα τε βασιλέων προσώποις ἀγάλ- λεται kal πεπετασμένοις ὕφάσμασιν ἐν διαφόροις βαφαῖς καὶ γράμμασιν, ὅσα τε δρακόντων φοβεροῖς χάσμασιν ἐμ- τινεόμενα ἔτ ἄκρων δοράτων αϊωρουμένοις καὶ διὰ τῶν δλκῶν ῥιπιζόμενα φολίσιν ὕφανταϊῖς καταστίκτων, ἥδιστόν τε ὅμοῦ καὶ φρικτὸν θέαμα τπιροσπίπτει ταῖς ὄψεσιν.
Ibid., 81: Ὃ δὲ τί μηχανᾶται ;... ὥσπερ oi τοῖς βρώ- μασι καταμιγνύντες τὰ δηλητήρια, μῖξαι ταῖς ἐξ, ἔθους τῶν βασιλέων τιμαῖς τὴν ἀσέθειαν καὶ εἰς ἕν ἀγαγεῖν νόμους Ρωμαίων καὶ εἰδώλων προσκύνησιν: καὶ διὰ τοῦτο ταῖς εἰκόσι συμπαραγράφων τοὺς δαίμονας, ὡς δή τινας ἄλλας τῶν ἐξ ἔθους γραφὰς προὐτίθει δήμοις καὶ πόλεσι καὶ μά- λιστα toig τῶν ἐθνῶν ἄρχουσι τὰς εἰκόνας, ὡς κακοῦ γέ του πάντως μὴ εἶναι διαμαρτεῖν, ἀλλ᾽ ἢ τῇ τῶν βασιλέων τιμῇ τὴν τῶν εἰδώλων συμφέρεσθαι, ἢ τῇ τούτων φυγῇ τοὺς βασιλέας ὑθρίζεσθαι, μικτῆς οὔσης τῆς προσκυνήσεως. Τοῦτον τὸν δόλον... ὀλίγοι μὲν διέφυγον τῶν εὐλαβεστέρων καὶ συνετωτέρων, οἵ καὶ δίκην ἔδοσαν τῆς beso
Παραστάσεις σύντομοι ypovikat, 47 (Script. orig. Constantinopol., rec. Th. Preger, p. 53, 3): Πολὺς ἦν "loókta- νὸς £v μαγγανείαις᾽ ὅθεν καὶ τοῖς εἰδώλοις (1l. τὰ εἴδωλα 9) εἰς στήλας βασιλικάς, φασίν, ἐξεικόνιζε καὶ προσκυνεῖσθαι ταύτας óc βασιλέων εἰκόνας ἠνάγκαζεν μεθ᾽ ὧν καὶ £v τῇ Νικομηδέων μητροπόλει τὸ τοῦ ᾿Απόλλωνος ἄγαλμα χρυσέγ- καυστον κατασκευάσας καὶ τῆς θεᾶς ᾿Αρτέμιδος νόμοις δμοίοις ἐνομοθέτει προσκυνεῖσθαι, ὥς αὐτοῦ φησιν εἶναι καὶ τῆς γαμετῆς τὰ ἰνδάλματα ὅθεν καὶ ἄπειρον πλῆθος κλαπὲν εἷς εἰδωλολατρείαν κατέπεσεν.
Cf. Moys. Choren., Histor. Armen., 111, 13, p. 139 ed. Langlois; Liban., Orat. XVII, 304
49 De nummorum forma.
Socrat., III, 17, ὃ: "Qv γὰρ δὴ ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλια- νὸς) πολὺ δεισιδαίμων, ταύρους τε συνεχῶς θύων πρὸς τοῖς βωμοῖς τῶν εἰδώλων, βωμὸν καὶ ταῦρον ἐντυπωθῆναι κεκε- λεύκει τῷ ξαυτοῦ νομίσματι. Cf. ibid., II, 17, 4 ; Sozomen., V, 19, 2 ; Ephraemi Syri Sermon. C. m apud Bickell, Zeitschr. für Kathol. Theol., 11, 1878, p. 339 sq.
EY
IC
2C
30
4o
ET LEGES — 48-50 57
90 De Christianis a militia officiisque publicis exeludendis.
Iulianus in conferendis muneribus « deorum cultores Ga- lilaeis praeferendos esse » censuit (cf. infra p. 112, 4 sq.). — Cf. quae de Valentiniano et Valente scriptores Christiani nar- rant (Socrat., IV, 1, 8 sq. ; Sozomen., VI, 6, 5 sq. ; Theo- doret., Hist. eccl., IT, 16 ; Rufin., Hist. eccl., XI, » ; Zonar., XIII, 15, 4; Philostorg., VII, 7, et p. 292 sq. ; Ambros., De obitu Valentiniani, 55. — Cf. Zosim., IV, », 2; Liban., Orat. XXX, 54, et Allard, t. II, p. 314 sq.).
Socrat., IIl, 13, 1 sq. :" Ex£Xevs 8£(scil. 8 ᾿Ιουλιανὸς) μηδὲ κατὰ τὰ βασίλεια στρατεύεσθαι τοὺς μὴ βουλομένους κατα- λιπεῖν μὲν τὸν Χριστιανισμόν, ἐπὶ τὸ θύειν δὲ τοῖς ἀγάλμα- σιν ἔρχεσθαι, μήτε μὴν Χριστιανοὺς τῶν ἐπαρχιῶν ἄρχον- τας γίνεσθαι, λέγων ὡς κελεύει νόμος μὴ χρῆσθαι ξίφει (cf. Matth. 26, 52, etc.) κατὰ τῶν ἄξια θανάτου πετλημμεληκότων᾽ πολλοὺς δὲ καὶ κολακείαις καὶ δω- ρεαῖς ἐπὶ τὸ θύειν προετρέπετο. lll, 22,2: ... fvixa ᾿Ιουλιανὸς αἵρεσιν toic στρατευομένοις νόμῳ προῤϑτίθει, ἢ θύειν ἢ ἀποστρατεύεσθαι. . .
Iohann. Antioch., Fragm. 179 (Excerpta de virlutibus, 1, p. 199 ed. Büttner-Wobst): Καί ποτε Χριστιανοὺς ἐκώλυσεν (scil. ὁ ᾿Ιουλιανὸς)... πρὸς τὴν βασιλικὴν δορυφορίαν στρα- τεύεσθαι.
Rufin., Hist. eccl., X, 33 : Iuhanus... militiae cingulum non dari nisi immolantibus iubet ; procurationem provincia- rum iurisque dicendi Christianis statuit. non. debere com- mitti, utpote quibus etiam lex propria gladio uti vetuisset ; et proliciebat cottidie in huiuscemodi legibus exquirendis, qui- bus, si quid versutum vel callidum, tamen quod minus vide- retur crudele decerneret.
Gregor. Nazianz., Orat. IV, 96 : ^A ... μήτε Διοκλητια- νὸς... μήτε... Μαξιμιανὸς ἐνεθυμήθη πώποτε, μήτε Μαξιμῖνος. .... ταῦτα ἐκεῖνος διενοεῖτο μέν (scil. ὃ ᾿ουλια- νός). ὧς οἵ τῶν ἀπορρήτων ἐκείνου κοινωνοὶ καὶ μάρτυ- p£G,... ταῦτα δὲ ἦν πάσης μὲν παρρησίας ἀποστερεῖσθαι Χριστιανούς, πάντων δὲ αὐτοὺς εἴργεσϑαι συλλόγων, &yo- ρῶν, πανηγύρεων, τῶν δικαστηρίων αὐτῶν: μὴ γὰρ ἐξεῖναι κεχρῆσθαι τούτοις, ὅστις μὴ κατὰ τῶν βωμῶν θυμιάσειεν ἔμτιροσθεν κειμένων... 07. Καὶ ὃ λόγος ὧς πάνσοφος τοῦ φονευτοῦ καὶ προστάτου καὶ παρανόμου καὶ νομοθέτου...
98 I. EPISTULAE
εἷἶναιγὰρ τοῦ ἡμετέρου νόμου μήτε ἀμύνεσθαι, μήτε δικάζεσθαι, μήτε κεκτῆσθαί τι τὴν ἀρχῆν,
fite νομίζειν ἴδιόν τι (εἴ. Act. 4, 523), ἀλλὰ ζῆν ἕτέ- ρωθι (Philipp. 3, 50), καὶ τῶν παρόντων καταφρο- νεῖν óc οὐκὄντων, κακοῦ δὲ μὴ ἀντιδιδόναι, μηδὲ ἐξεῖναι, kakóv: μηδὲ τὴν παρειὰν παιομένους φείδεσθαι τῆς ἑτέρας, ἀλλὰ καὶ ταύτην ἔμπαρ- ἔχειν τῷ παίοντι, καὶ τὸν χιτῶνα τῷ ἱματίῳ προσ- αποδύεσθαι (Matth. 5, 39 sq.). Προσθήσει δὲ ἴσως (erant ergo praecedentia lulhani ipsius verba?) ὅτι... 98: Εἰ μὲν οὖν ὥστιερ ἧμᾶς τοιούτους εἷναι νομοθετεῖ καὶ τοῖς ὥρι- σμένοις ἐμμένειν (cf. supra p. r9, 15)...
Theodoret., Hist. eccl., HI, 8, »5 : Μετὰ τοῦτον (infra p. 74) ἕτερον τέθεικε νόμον, τοὺς [Γαλιλαίους κελεύων τῆς στρατιᾶς ἐξελαύνεσθαι.
Sozomen., V, 17, 12: ... ἀφελόμενος δὲ (scil. τοὺς Χριστιανοὺς) τῆς στρατείας, ἐξεώσατο τῶν βασιλείων ; V, 18, 1 : Καὶ τοῦ δικάζειν ἢ ἄρχειν ἢ ἀξιωμάτων κοινωνεῖν (scil. xotg Χριστιανοῖς) οὐ μετεδίδου.
Cf. etiam lohann. Chrysostom., /n [uventin. et Maximin., 1, p. 979 E (ἰατροὺς καὶ στρατιώτας καὶ σοφιστὰς καὶ ῥήτο- ρας [cf. infra p. 69 sq.] ἅπαντας ἀφίστασθαι τῶν ἐπιτηδεὺ - μάτων ἢ τὴν πίστιν ἐξόμνυσθαι ἐκέλευσε) ; Gregor. Na- zianz., Orat., IV, 98 (τίνας ἀρχῶν ἀπηλάσαμεν καὶ τῶν ἄλλων τιμῶν ct τοῖς ἀρίστοις ὀφείλονται) ; Theophylact. Dulgar., Martyrium .XV martyrum, 10, PG 126, 165 C (mpoc- ἔταξε... μετέχειν Χριστιανοὺς μήτε ἀξιωμάτων συγλη- τικῶν).
Liban., Orat. XII (Eig ᾿Ιουλιανόν), go: Εἰδὼς οὖν ὀρθῶς ὅτι δεῖ στρατιώτην ἕκαστον προσκυνῆσαι τούτους (scil. τοὺς θεούς), ὧν δεῖται μαχόμενος, ὡς τοῦτ᾽ ὃν τῆς παρα- σκευῆς κεφάλαιον. οὐκ ἀσπίδος οὐδὲ θώρακος οὐδὲ ἀκοντίου, καὶ διαλεχθεὶς τοῖς θεοῖς, ἅττα δὴ καὶ διείλεξαι, συνέσει τῶν κρειττόνων τὴν δύναμιν ὥὕπλισας, ἑκόντας £T τοὺς βωμοὺς 8£ovxac καὶ διαμαχομένους ὑπὲρ τοῦ λιθανωτοῦ.
Ibid., XVIII, 167 : Νομίσας οὖν αὐτοῖς (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς τοῖς στρατιώταις) βλάπτεσθαι τὰς ψυχὰς οὔχ ἡγεμόνων φαυλότητι μόνον, ἀλλὰ καὶ τῷ θεῶν ἄνευ πολεμεῖν, μῆνας ἐννέα ταύτην αὐτοῖς ἐκάθητο προξενῶν τὴν ῥοπήν, νομί- Gov καὶ πλῆθος σωμάτων καὶ σιδήρου κράτος καὶ ἀσπίδων ἰσχὺν καὶ πάνθ᾽ ἁπλῶς φλυαρίαν εἶναι θεῶν οὔ συμπολε- μούντων. 168. "Ong οὖν συμπολεμοῖεν, ἐποίει πείθων τὴν ἁψομένην δόρατος δεξιὰν ἅπτεσθαι καὶ σπονδῆς καὶ λιθα- νωτοῦ, ὥστ᾽ ἔχειν βελῶν φερομένων εὔχεσθαι τοῖς ταῦτα δυναμένοις κωλύειν. Οὐκ ἀρκούντων δὲ τῶν λόγων χρυσὸς καὶ
IO
15
20
3c
ῳωι
ωῳἵ
ET LEGES — 50-53 59
ἄργυρος συνέπραττεν εἰς πειθώ, καὶ διὰ κέρδους μικροῦ μεῖζον εἶχε κέρδος ὃ στρατιώτης, διὰ χρυσίου φιλίαν θεῶν πολέμου κυρίων. Cf. εὐϊὰ., XVIII, 125; Gregor. Nazianz., Ürai, IV, 82a sq. ; fee ; V ,17, 7 sq. ; Theodoret., Hist. eccl., VIT, 16, 6 sq.
51 De multa Christianis imponenda.
Socrat., ΠΠ| 13, 7 : Τότε δὲ 6 βασιλεὺς (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) Πέρσας ἀμύνεσθαι βουλόμενος &v8' ὧν ἐπὶ Κωνσταντίου τὴν “Ῥωμαίων χώραν κατέδραμον, σπουδαίως διὰ τῆς ᾿Ασίας ἐπὶ τὰ “Ἔα μέρη διέθαινεν (cf. ibid., III, 17, 1). 8. Εἰδὼς δὲ ὅσα πόλεμος ἔχει κακὰ καὶ óc πολλῶν δεῖται χρημάτων καὶ ἄνευ τούτων οὐ κατορθοῦται, πανούργως ἐπενόησε συλλέ- γειν τὰ χρήματα παρὰ τῶν Χριστιανῶν, 9. 7 οἷς γὰρ μὴ βου- λομένοις θύειν ἐπέθηκε γρηματικὴν καταδίκην, καὶ ἀπαί- trot κατὰ τῶν ἀληθῶς γριστιανιζόντων ἐγίνετο σύντονος" ἕκαστος γὰρ κατὰ τὴν ὕπαρξιν ἀναλόγως εἰσέφερε. το. Kat ὃ βασιλεὺς ἐκ τῆς ἀδίκου συλλογῆς τῶν ἀδίκων χρημά- τῶν ταχὺ πλούσιος ἦν: ἐχρῆτο γὰρ τῷ νόμῳ, ὅπου τε μὴ παρῆν καὶ ὅπου διέθαινε.
Cf. Iohann: Antioch., Fragm. 179.
52 De Christianorum martyrum actis non scribendis.
Iohann. mon. Rhodius, 4rlemu Passio, 2 (cf. Philostorg., p. 192; 13'ed. Bidez) : ᾿Επαινετὸς μέντοι τῆς προθυμίας καὶ τῆς περὶ τὸν μάρτυρα πίστεως (scil. auctor veterum Ar- temil marty ris actorum), ὅτι κἂν δπωσοῦν ἐτόλμησεν ἅψα- σθαι τῆς περὶ τὸ μαρτύριον αὐτοῦ διηγήσεως, μάλιστα τοῦ ἀποστάτου καὶ ἄσεθοῦς ᾿ἰουλιανοῦ παραγγείλαντος τοῖς ἁλισκομένοις ἐπὶ τὸ τοῦ Χριστοῦ μαρτύριον μῆτε ὑπόμνημα μήτε ἄλλην τὴν οἵανοῦν ποιεῖσθαι ἀναγραφήν, καθὼς oi πρό- περον βασιλεῖς ἐνομοθέτησαν, ἀλλὰ τοὺς πλείονας αὐτῶν ἀναπολογήτους ἀπόλλυσθαι.
Cf. Passio Eusignu, ed. Lambecius-Rollar, Commentar. de biblioth. Vindob., VIII, 342. — Vide tamen p. 206, n? 150.
53 Ad civitates.
Sozomen., V, 3, 4: Τῷ δὲ κοινῷ τῶν πόλεων πολλάκις
380 d
381
6o I. EPISTULAE
ἔγραφεν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός), £i μὲν πρὸς “Ξλληνισμὸν τετραμ- μένας ἔγνω. προτρέπων αἰτεῖν ἃς βούλονται δωρεάς" ταῖς δὲ χριστιανιζούσαις περιφανῶς ἀπηχϑάνετο,. μήτε ἐπιδη- μεῖν αὐταῖς ἀνεχόμενος, μήτε πρεσθευομένων περὶ τῶν λυπούντων τὰς πρεσθείας δεχόμενος.
Cf. Liban., Orat. XVIIT, 129: ^A μὲν οὖν ὑπέσχετο (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τοῖς θεοῖς καὶ roig ἀνθρώτοις περὶ τῶν θεῶν πρὸ τῆς βασιλείας, οὕτω λαμτιρῶς ἔτ᾽ αὐτῆς ἀπέδω- κεν, ὥστε καὶ τῶν πόλεων αἷς μὲν fjv ἱερὰ μένοντα καὶ τιροσορῶν ἥδετο καὶ τοῦ τὰ μέγιστα εὖ παϑεῖν ἀξίας ἐνό- μιζε, τὰς δὲ ἀνεσπακυίας ἢ πάντα ἢ τὰ πλείω μιαράς τε ὠνόμαζε καὶ τῶν ὠφελειῶν μετεδίδου μὲν ὡς ὑπηκόοις, οὐ μὴν ἄνευ τοῦ δυσχεραίνειν.
54 [ep. 11].
Non Βυζαντίοις, ut. vulgo ferebatur, sed Βυζακίοις in- scriptam esse INE epistulam apparet collato excerpto codicis Theodos., XII, t, 59, quo Valentinianus a. 364 « ad Byzace- nos » SNL ἦὰ deca certis conditionibus ad ecclesiam transire permittit (cf. Rev. de Philol., XXVI, 1902, p. 224 et Mommsen, Gesamm. Schriften, t. ΠῚ, 1907, p. 48). Hae autem Uns litterae missae sunt postquam UR Christia- nis immunitatis privilegium ademit et inter curiales revoca-
vit, i. e. post id. Mart. 362 (cf. p. 53 sq.).
Βυζακίοις.
Τοὺς βουλευτὰς πάντας ὑμῖν ἀποδεδώκαμεν καὶ τοὺς πα-- 3
πτροθούλους, εἴτε τῇ τῶν Γαλιλαίων ἔδοσαν ἑαυτοὺς δεισι- δαιμονία. εἴτε ὅπως ἄλλως πραγματεύσαιντο διαδρᾶναι τὸ βουλευτήριον, ἔξω τῶν ἐν τῇ μητροπόλει λελειτουργη-
κότων. 25 cf. Sozomen. V 5,2
E. X
24 βυζαντίοι U Baz ζαντίω X, correximus || 25/26 za:29502X095 X : πατροβόλουα U προθούλου: Cobet, scd cf. Mommsen, ἰ. /.; Byz. Zeitschr. 11 5385sq., etc. || 27 ὅπωσ codd, : ὁπωσοῦν Hertlein πως Her- cher || DAE MT. Hercher || 28 ἐν τῇ μητροπόλε' : scil. Ha- drumeti
ET LEGES — 53-55 61
55 Ad Cyzicenos.
Aliquot certe menses postquam Eleusius cum ceteris episcopis ab exilio revocatis in sedem suam reversus est (cf. p. 90. 9 4E et 51), haec acta sunt, quibus narrandis Sozome- nus deperdita quadam luliani ad Cyzicenos epistula usus esse videtur.
Sozomen., V, 15, 4: "Ev τούτῳ δὲ Κυζικηνῶν πρεσθευ- σαμένων πρὸς βασιλέα (scil. τὸν ᾿Ιουλιανὸν) περὶ οἰκείων τπιραγμάτων καὶ τῆς ἐπανορθώσεως τῶν “Ἑλληνικῶν ναῶν, ἐπαινέσας αὐτοὺς τῆς περὶ τὰ ἱερὰ προνοίας, πάντα παρ- ἐσχεν ὥνπερ ἐδέησαν. 9. Καὶ ᾿Ελεύσιον δὲ τὸν παρ᾽ αὐτοῖς ἐπίσκοπον τῆς πόλεως εἴρξεν, óc λυμηνάμενον τοῖς ναοῖς καὶ toic τεμένεσιν ἐνυθρίσαντα καὶ χηροτροφεῖα κατασκευ- άσαντα καὶ παρθενῶνας ἱερῶν παρθένων συστησάμενον καὶ τοὺς “Ἑλληνιστὰς πείθοντα τῶν πατρίων ἀμελεῖν. 6. ᾿Απηγό- ρευσε δὲ καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ ξένοις Χριστιανοῖς μὴ ἐπιβαίνειν Κυζίκῳ, αἰτίαν ἐπαγαγὼν ὡς εἰκὸς αὐτοὺς τῆς θρησκείας ἕνεκα στασιάσαι, συναιρομένων αὐτοῖς καὶ παραπλησίως Tt£pl τὸ θεῖον. φρονούντων τῶν ἀπὸ τῆς πόλεως Χριστιανῶν καὶ τῶν δημοσίων ἐριουργῶν καὶ τῶν τεχνιτῶν τοῦ νομίσμα- τος. 7. Οἵ πλῆθος ὄντες καὶ eic δύο τάγματα πολυάνθρωτια διακεκριμένοι £k προστάγματος τῶν πρὶν βασιλέων ἅμα γυναιξὶ καὶ οἰκείοις ἀνὰ τὴν Κύξικον διέτριθον, ἔτους ἑκά- στου ῥητὴν ἀποφορὰν τῷ δημοσίῳ κατατιθέντες, oi μὲν στρατιωτικῶν χλαμύδων, οἵ δὲ νεουργῶν νομισμάτων. ὃ. "Emi γὰρ ἐκ παντὸς τρόπου δέδοκτο αὐτῷ συστῆσαι τὸν “Ἑλληνισμόν, βιάζεσθαι μὲν ἢ τιμωρεῖσθαι τοὺς δήμους μὴ ἐθέλοντας θύειν ἀθουλίας νενόμικε᾽ σχολῇ γὰρ ἂν τοσοῦτον καθ᾽ ἑκάστην πόλιν oi ἄρχοντες τὸν ἀριθμὸν μόνον ἀπεγρά- ψαντο. Οὐ μὴν οὐδὲ συνιέναι καὶ κατὰ γνώμην εὔχεσθαι διε- κώλυεν᾽ ἤδει γὰρ óc οὐκ ἀνάγκῃ ποτὲ κατορθωθείη τὰ τιροαιρέσεως ÉkovcíaG εἰς σύστασιν δεόμενα. 9g. Τοὺς δὲ κληρικοὺς καὶ τοὺς προεστῶτας τῶν ἐκκλησιῶν ἀπελαύ- νειν τῶν πόλεων ἔσπευδε: τὸ μὲν ἀληθὲς εἰπεῖν. τῇ τούτων ἀπουσία πραγματευόμενος διαλῦσαι τῶν λαῶν τὰς συνόδους, ὥστε μήτε τοὺς ἐκκλησιάζοντας μήτε τοὺς διδάσκοντας
1354. cf. Socrat. III 11, 3; Sozomen. IV 21, 1; V 5, 10, et supra p. 90 || 19 στασιάσα: codd. ; στασιάσειν Valois, quemadmodum et Nicephorus Xanthop. intellexit || 29 τοσοῦτον codd.: τούτοον Valois
632 I. EPISTULAE
ἔχειν. μήτε μυστηρίων μεταλαμθάνειν, καὶ τῷ πολλῷ χρόνῳ εἰς λήθην ἐμπεσεῖν τῆς οἰκείας θρησκείας, σκηπτόμενος δὲ ὡς oi κληρικοὶ zig διάστασιν τὰ πλήθη ἄγουσιν. το. Οὕτως οὖν, οὔτε στάσεως γενομένης οὔτε γίνεσθαι προσδοκωμέ- νης, ἐξιέναι Κυζίκου τὸν ᾿Ελεύσιον καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ
τιροσέταξε. 96 De urbe Constantia (1. e. Maiuma) Gazaeis attribuenda.
Sozomen., V, 3, 7 : ᾿Επεὶ δὲ εἰς τὴν βασιλείαν παρῆλθεν ᾿Ιουλιανός, δίκην ἔλαχον οἱ Γαζαῖοι τοῖς ἱζκωνσταντιεῦσι, καὶ δικαστὴς καθίσας αὐτός, προσένειμεν Γάζη tvjv. Kov- σταντίαν, ἀμφὶ τοὺς εἴκοσι σταδίους διεστῶσαν᾽ καὶ τὸ ἐξ, ἐκείνου τῆς προτέρας ἀφαιρεθεῖσα προσηγορίας, παραθα- λάττιον μέρος τῆς Γαζαίων πόλεως ὀνομάζεται" κοινοὶ δὲ
αὐτοῖς πολιτικοὶ ἄρχοντες καὶ στρατηγοὶ καὶ τὰ δημόσια τιράγματα. Ibid., V, 3, 6: Παραπλήσια δὲ καὶ τοῖς ἐν Παλαιστίνῃ
Κωνσταντιεῦσι ἐγκαλῶν (scil. quod cultum deorum neglege- rent), προσένειμε l'aGatoic τὴν αὐτῶν πόλιν,
Cf. Gregor. Nazianz., Oral. IV, 86; Euseb., Vita Constan- lini, IV, 87 sq. ; Sozomen., II, 5; 2:sq. 7 Soerab 0 8.
57-60. DE REBUS ALEXANDRIAE HIEME A. 361-363 GESTIS
57 De cubitu Nili et sacris symbolis ad. Serapeum referendis.
€
Sozomen., V, 3, 3: Προσέταξε δὲ (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τὸν πῆχυν τοῦ Νείλου καὶ τὰ σύμθολα κατὰ τὰ παλαιὰ πά- τρια κομίζεσθαι πρὸς τὸν Σάραπιν κατὰ πρόσταξιν γὰρ Κωνσταντίνου τῇ ἐκκλησία προσεφέρετο. Cf. ibid., I, 8, ὃ ; Socrat., I, 18, », et supra p. 47 sq.
$8 [ep. 45].
Zeno medicus, Oribasii magister, ex Eunapio (Vit. Soph., p. 498, 24sq., et 499, 23) nobis notus est. Cum Alexandriae archiater factus, iuvenes medicos ibi doceret (p. 63, 14 sq.), instigante Georgio episcopo, a Constantio, ut videtur, e civi- tate pulsus est (ad quem casum alludit Libanii epist. 171). Petentibus Alexandrinis(p. 63, 9sq.), lulianus Zenoni concedit
at;
3
ET LEGES — 55-59 63
ut ad eos revertatur et in pristinam dignitatem restituatur (v. 20). Tempore quo haec epistula missa est, Iulianus cae- dem Georgii nondum comperisse videtur ; itaque Constan- ünopoli exeunte anno 361 scriptam esse verisimile est.
Ζήνωνι ἀρχιατρῷ.
Πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα σοι μαρτυρεῖ καὶ τῆς ἰατρικῆς τέ- χνης sic τὰ πρῶτα ἀνήκειν, καὶ ἤθους ἐπιείκειαν καὶ βίου σωφροσύνην συμφώνως πρὸς τὴν τέχνην ἔχειν, νῦν δὲ τιροσῆλθε τὸ κεφάλαιον τῆς μαρτυρίας" τὴν τῶν ᾿Αλεξαν- δρέων πόλιν ἀπὼν ἐπιστρέφεις elc σεαυτόν’ τοιοῦτον αὐτῇ κέντρον ὥσπερ μέλιττα καταλέλοιπας, εἰκότως" καλῶς γὰρ εἰρῆσθαι καὶ Ὁμήρῳ δοκεῖ τὸ
ἰητρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων.
Σὺ δὲ οὐκ ἰατρὸς ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ διδάσκαλος τοῖς βουλο- μένοις τῆς τέχνης, ὥστε σχεδὸν ὃ πρὸς τοὺς πολλούς εἶσιν οἵ ἰατροί, τοῦτο ἐκείνοις σύ. Λύει δέ σοι τὴν φυγὴν καὶ f$ πρόφασις αὐτῆς καὶ μάλα λαμτιρῶς: εἰ γὰρ διὰ Γεώργιον μετέστης τῆς ᾿Αλεξανδρείας, οὐ δικαίως μετέστης, καὶ δικαιότατα ἂν ὀπίσω κατέλθοις. Κάτιθι τοίνυν ἐπίτιμος καὶ τὸ πρότερον ἔχων ἀξίωμα, καὶ ἡμῖν κοινὴ πρὸς ἀμφοτέρων χάρις ἀντικείσϑω, ᾿Αλεξανδρεῦσι μὲν Ζήνωνα, σοὶ δὲ ἄπο- δοῦσι τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν.
59 [ep. 98].
Iulianus, sine dubio cum Constantinopoli degeret necdum
1154. cf. Plat. Phaedo 91 C. [ulian, 33 A , etc. (| 43 Homer. A 514.
BA—r ( XY[Y 12:9; — 46 c5] —d
S ἀρχιητρῶ rX om. CY, correximus l| 7 πρῶτα : πράγματα X || χαὶ ante ἐπίειχειαν add. C || ἐπ'ειχείασ codd., correximus ||. 8 σωφρο- σύνησ OX σώφρονος τ, correximus || 9 προτῆλθεσ X || 10 ἐπιστραφεὶσ εἰσ ἑαυτὸν X || τοσοῦτον BC || 44 ἐγχαταλέλοιπας Wyttenbach et Cobet || 13 γὰρ om. C || 45 πολλούς : ἄλλους d l| 47 a2zzs rX : αὐτή € || διὰ veeorías C || 20 ὑμῖν X || χοινὴ om. X || xugo- 122009 codd., corr. P. Thomas || 21/22 ἀποδοῦτα ACX
426
04 I. EPISTULAE
Georgii caedem ab Alexandrinis patratam nosset, i. e. circa finem a. 361 (cf. infra p. 65), obeliscum ab Alexandrinis flagitat et. eis invicem statuam suam aeneam mittit, quae « permagna statua » saeculo V supertitiosum Christianis me-
tum iniciebat : cf. Raabe, Petrus der Iberer, 1895, p. 72 (72).
᾿Αλεξανδρεῦσιν.
᾿Οθελὸν εἶναι map! ὑμῖν ἀκούω λίθινον εἰς ὕψος ἱκανὸν 3 ΄ 5 * "m 2 , e -x m 2 ΄ ἐπηρμένον, ἐπὶ τῆς ἤιόνος ὥσπερ ἄλλο τι τῶν ἀτιμοτάτων 2 ΄ 3 * 2 , , € , ἐρριμμένον. "Emi τοῦτον ἐναυπηγήσατο σκάφος 9 μακαρίτης Κωνστάντιος. óc μετάξων αὐτὸν sig τὴν ἐμὴν πατρίδα Κωνσταντίνου πόλιν ἐπεὶ δὲ ἐκείνῳ συνέθη θεῶν ἐθελόντων 2 L 2 ^ n * c , , € , ἐνθένδε ἐκεῖσε πορευθῆναι τὴν εἵμαρμενην πορεῖαν, ἢ TIo- Aic ἀπαιτεῖ map! ἐμοῦ τὸ ἀνάθημα, πατρὶς οὖσά μου καὶ τιροσήκουσα mÀéov ἤπερ ἐκείνῳ" ὃ μὲν γὰρ αὐτὴν ὡς ἀδελ- ijv, ἐγὼ δὲ ὡς μητέρα φιλῶ: καὶ γὰρ ἐγενόμην παρ᾽ αὐτῇ καὶ ἐτράφην ἐκεῖσε. καὶ οὐ δύναμαι περὶ αὐτὴν ἀγνώμων
εἶναι.
Τί οὖν : ἐπειδὴ καὶ ὑμᾶς οὐδὲν ἔλαττον τῆς πατρίδος
φιλῶ, δίδωμι καὶ παρ᾽ ὑμῖν ἀναστῆναι τὴν χαλκῆν εἰκόνα. ΓΠεποίηται δὲ ἔναγχος ἀνδριὰς τῷ μεγέθει κολοσσικός, ὃν ἀναστήσαντες ἕξετε --ἀντὶ::- ἀναθήματος λιθίνου χαλκοῦν,
ἀνδρός, οὗ φατε ποθεῖν, εἰκόνα καὶ μορφὴν ἀντὶ τριγώνου
λίθου χαράγματα ἔχοντος Αἰγύπτια. Καὶ τὸ λεγόμενον δὲ ὥς
τινές εἶσιν ot θεραπεύοντες καὶ προσκαθεύδοντες αὐτοῦ τῇ
42 Plat. Phaedo 117 C, Theaet. 176 À et Menez. 336 D.
ALM—c BNO [desin. 48 T: οὗν] — b
6 titulum om. L || 8 ἠρμένον b || ἠιόνοσ A : κίονοσ cett. || ἄλλοτ: : an Aüu& τι} cf. p. 7, 19 || 9 ἐπὶ τούτω ἐναυπήγησε b || 43 « malim po: » Hertlein || 45 παρ’ αὐτῆσ LM παρ᾽ αὐτοῖσ A || 16/17 ἀγνώμων εἶνα! c: ἀγνωμονῆσαι b || 18 post τ' οὖν sequitur sine spatio fragmentum epistulae 82 in b || 19 ἀναστῆσα' Hercher || 24 ἕξετε À : ἔξεστε LM || — ἀντὶ Ὁ» Muratori || 22 ἀνδρός om. LM || τοιγώνου LM : τριτώνου ΑΚ
ἢ τετοαυώνου ? P
10
mt e
[-
e
ET LEGES — 59-60 65 κορυφῇ, πάνυ ue πείβει χρῆναι τῆς δεισιδαιμονίας ἕνεκα ταύτης ἀπάγειν αὐτόν. οἱ γὰρ θεώμενοι τοὺς καθεύδοντας ἐκεῖ. πολλοῦ μὲν ῥύπου, πολλῆς δὲ ἀσελγείας περὶ τὸν τόπον ὡς ἔτυχεν οὔσης. οὔτε πιστεύουσιν αὐτὸν βεῖον εἶναι καὶ διὰ τὴν τῶν προσεχόντων αὐτῷ δεισιδαιμονίαν ἀπιστό- τεροι περὶ τοὺς θεοὺς καθίστανται. Δι᾿ αὐτὸ δὴ οὖν τοῦτο καὶ μᾶλλον bpiv προσήκει συνεπιλαβέσθαι καὶ πέμψαι τῇ ἐμῇ πατρίδι. τῇ ξενοδοχούσῃ καλῶς ὑμᾶς. ὅτε εἰς τὸν [Πόν- τον εἰσπλεῖτε͵ — kai, ὥσπερ εἷς τὰς τροφάς. καὶ εἰς τὸν ἐκτὸς κόσμον συμβάλλεσθαι. Πάντως οὐκ ἄχαρι καὶ πιαρ᾽ αὐτοῖς ἑστάναι τι τῶν ὑμετέρων, εἷς ὃ προστιλέοντες τῇ
πόλει μετ᾽ εὐφροσύνης ἀποθλέψετε.
60 [ep. 10].
Georgii episcopi caedem, quae luliano huius epistulae scri- bendae occasionem praebuit, die 28 mensis Cyac, i. e. die 24 m. Decembris ἃ. 361 patratam esse ex Historia acephala, c. 8, comperimus (falso eam a. 36» post Artemii caedem collocat Ammian. Marc. XXII; 11, 3). Itaque mense lanua- rio a. 362, quo tempore imperator Constantinopoli degebat, hoc edictum missum est, quod commemorant Sozomenus. V 7: 8sq., qui verba quaedam ex eo excerpsit, Ammian, Marc., XXII, r1, t1, qui argumentum eius parum accurate tradidit (« missoque edicto aeri oratione scelus detestabatur admissum, minatus extrema, si deinde templatum fuerit aliquid quod iusti- tia vetet el leges »), et Socrates, III, 3, qui solus textum in- tegrum nobis servavit.
Hoc edictum e Socrate, III, 3 (ed. R. Stephanus, Parisiis, 1244) in luliani epistulas inseruit Martinius. Textum ipsi contulimus cum codicibus C (— Cairensis 86, olim 1002, s. XIILf. 299 sq.), P (— Parisin. Gr. 1443, s. XVI. f. IOÁ", quo uno usus erat Stephanus) et cum duobus codicibus Hus-
,
ALM
1 χρῆναι om. L || &vzzx L || 3 πολλοῦ uiv δύπου om. M || 4 x2zó codd., corr. Muratori || 6 δὴ om. L | 7 συνεπιλαθέσθα: LM || 8 £zvo- δοχούση Hertlein || 8/9 πόντων A || 9 — xxi — Salvini apud Muratori | τροφὰς « οὕτω — xxi Reiske, sed Hertlein lectionem codd. defendit ; οἵ. 119 D, 247 D, etc.
378 c
379
60 |. EPISTULAE
seii F (Laurent. 69, 5, s. M) el M (Laurent. 70, 7, S. x)5 praeterea collationem codicis ἃ (— Cod. Monasterii Xeropo- tami 2256 [2559 Lambros], s. XI V/XV) nobiscum communi- cavit D. Serruys. — Nic. — — Nicephori Callisti Xanthop. Hist. eccl., X, 7, cuius unicum codicem (Vindobon. histor. gr. 5
s. XIV onn sq.) phototypice depictum contulimus.
Αὐτοκράτωρ Καῖσαρ Ῥ]ουλιανὸς Μέγιστος
Σεβαστὸς ᾿Αλεξανδρέων τῷ δήμῳ.
Εἰ μὴ τὸν ᾿Αλέξανδρον τὸν οἶκιστὴν ὑμῶν καὶ τιρό γε τούτου τὸν θεὸν τὸν μέγαν τὸν ἁγιώτατον Σάραπιν αἰδεῖσθε. τ τοῦ κοινοῦ γοῦν ὑμᾶς καὶ ἀνθρωπίνου καὶ τιρέποντ ς πῶς οὐδεὶς εἰσῆλθε λόγος; προσθήσω δὲ ὅτι καὶ ἡμῶν, οὕς oi θεοὶ πάντες, ἐν πρώτοις δὲ ὃ μέγας Σάραπις, ἄρχειν ἐδι- καίωσαν τῆς οἰκουμένη ς᾽ οἷς τιρέπον ἦν τὴν ὑπὲρ τῶν ἢδι- κηκότων ὑμᾶς φυλάξαι διάγνωσιν. ᾿Αλλ᾽ ὀργὴ τυχὸν ἴσως τ ὅμᾶς ἐξηπάτησεν καὶ θυμός. ὅσπερ οὖν εἴωθεν
τὰ δεινὰ πράττειν. τὰς φρένας μετοικίσας ; εἶτα τῆς δρμῆς ἀνασταλέντες τῆς παραχρῆμα. - roig — βεθουλευμένοις καλῶς ὕστερον ἐπηγάγετε τὴν παρανομίαν. οὐδὲ ἠσχύνθητε δῆμος ὄντες τολμῆσαι ταῦτά, ἐφ᾽ οἷς ἐκεί- 5,
ΕΣ ͵ 1 : ΕἾ) ΄ Y n ΄ νους ἐμισήσατε δικαίως ; Εἴπατε γάρ μοι πρὸς τοῦ Σαράπι-
17 Melanthius apud Plutarch. Mor. 453F et 551 X. *9 — 10 Sozomen. V 7, 9.
Socratis codices: ACFMP, et Nic.
441/42. πῶσ οὐχ εἰσῆλθε λόγοσ οὐδεὶσ Ρ || 12 ὅτι : ἔτι Herllein ; « ὅτ! eleganter redundat » Reiske | 46 ὥσπερ ἃ et, in ὅσπερ corr., P || 48 εἶτα codd. et Nic. : o? τὰ Hertlein || ἀνασταλέντες P. Thomas: ἀναστείλαντεσ codd. et Nic. || 18/19 τῆς παραχρῆμα, « τοῖς — βεύου- Asuuévo'z scripsimus : ois παραγρῆμα βεθουλευμένοισ M. et Nic. tho
παραχρῆμα pec ῥουλευ Unc vns M? ACFP ; οἵ. Sozomen. V VIR : ἄναχο- πέντες δὲ τῆς παραυτίκα δομῆς || 19 ἐπηγάγετε Valois: ἐπήγαγε codd. et Nic., au ἐπεισηγάγετε ? cf. 88 D || 20 ὄντες — EXXnvtxóz ἧς Asmus, sed
cf. Plut. Mor. 393€ : we ΞΡ ἘΣ zia: ἢ ταῦτα codd., corr. Hertlein
A
1o
10
ὧι
ET LEGES — 60 67
δος, órép ποίων ἀδικημάτων ἐχαλεπήνατε Γεωργίῳ : τὸν μακαριώτατον ἰζωνστάντιον. ἐρεῖτε δήπουθεν, ὅτι καθ᾽ ὑμῶν παρώξυνεν, εἶτα εἰσήγαγεν εἰς τὴν ἱερὰν πόλιν στρα- τότεδον. καὶ κατέλαβεν ὃ στρατηγὸς τῆς Αἰγύπτου τὸ ἁγιώτατον τοῦ θεοῦ τέμενος, ἀποσυλήσας ἐκεῖθεν εἰκόνας καὶ ἀναθήματα καὶ τὸν ἐν τοῖς ἱεροῖς κόσμον. Ὑμῶν δὲ &yava- κτούντων εἰκότως kai πειρωμένων ἀμύνειν τῷ θεῷ. μᾶλ- λον δὲ τοῖς τοῦ θεοῦ κτήμασιν. ὃ δὲ ἐτόλμησεν ὑμῖν ἐπιπέμ- Ψαι τοὺς ὅπλίτας ἀδίκως καὶ παρανόμως καὶ ἀσεθῶς,. ἴσως Γεώργιον μᾶλλον ἢ τὸν Κωνστάντιον δεδοικώς, --ὃς--- ἑαυ- τὸν παρεφύλαττεν. ei μετριώτερον ὑμῖν καὶ πολιτικώτερον, ἀλλὰ μὴ τυραννικώτερον πόρρωθεν τιροσφέροιτο.
Τούτων οὖν ἕνεκεν ὀργιζόμενοι τῷ θεοῖς ἐχθρῷ Γεωργίῳ, τὴν ἱερὰν αὖθις ἐμιάνατε πόλιν. ἐξὸν ὑὕποθάλλειν αὐτὸν ταῖς τῶν δικαστῶν ψήφοις" οὕτω γὰρ ἐγίνετο ἂν οὐ φόνος οὐδὲ παρανομία τὸ πρᾶγμα. δίκη δὲ ἐμμελής, ὑμᾶς μὲν ἀθῴους πάντη φυλάττουσα. τιμωρουμένη μὲν τὸν ἀνίατα δυσσεθήσαντα. σωφρονίζουσα δὲ τοὺς ἄλλους πάντας ὅσοι τῶν θεῶν ὀλιγωροῦσιν καὶ προσέτι τὰς τοιαύτας πόλεις καὶ τοὺς ἀνθοῦντας δήμους ἐν οὐδενὶ τίθενται, τῆς ξαυτῶν
2
δὲ ποιοῦνται πάρεργον δυναστείας τὴν κατ᾽ ἐκείνων ὠμότητα. , , 4, * 3 x 3l m ΓΠαραθάλετε τοίνυν ταὕτην μου τὴν ἐπιστολὴν fj μικρῷ πρῴην ἐπέστειλα. καὶ τὸ διάφορον κατανοήσατε: πόσους
μὲν ὑμῶν ἐπαίνους ἔγραφον τότε : νυνὶ δὲ μὰ τοὺς θεοὺς
*8 —7 Sozomen. IV 30, 3. .
Socratis codices: ACE M P. et Nic.
2 uaxacízny Cobet; cf. p- 92, 19 etc. || ἐρεῖτε Ἱζωνστάντιον transp. À || 4 ὁ στρατηγὸς scil. Artemius I| 8 ὑμῖν ACP : ἡμῖν FM Nic. 4044 ἑαυτὸν codd. et Nic., — 8: — ἑαυτόν Scripsimus — ὃς — αὐτὸν Petau li 12 zóz208sy om. Nic. || προσϑέροιτο Hertlein: προσεφέρετο codd. et Nic. || 45 ἐγένετο Hertlein || 48 δυσσεδησάντων A || 49 τῶν — μὲν" »9
Hercher || 23 παραβάλλετε Nic. || 7: ἣΡ
Fa
980
65 |l. EPISTULAE
6 φιλῶν ὑμᾶς ἐπαινεῖν οὐ δύναμαι διὰ τὴν τιαρανομίαν. Τολμᾷ δῆμος ὥσπερ oi κύνες ἄνθρωτιον σπαράττειν, εἶτα οὐκ αἰσχύνεται καὶ 7 φυλάττει καθαρὰς τὰς χεῖρας ὥς πιροσ- άγειν πρὸς τοὺς θεοὺς αἵματος καθαρευούσας ; ᾿Αλλὰ Γεώρ- γιος ἄξιος ἦν τοῦ τοιαῦτα παβεῖν: καὶ τούτων ἴσως ἐγὼ φαίην ἂν χείρονα καὶ πικρότερα᾽ καὶ δι᾿ ὑμᾶς, ἐρεῖτε᾽ σύμ- φημι καὶ αὐτός" παρ᾽ ὑμῶν δὲ εἰ λέγοιτε, τοῦτο οὐκέτι συγχωρῶ. Νόμοι γὰρ ἡμῖν εἶσιν. οὗς χρὴ τιμᾶσθαι μάλιστα μὲν ὑπὸ πάντων ἰδίᾳ καὶ στέργεσθαι: πιλὴν ἐπειδὴ συμβαίνει τῶν καθ᾽ ἕκαστόν τινας παρανομεῖν, ἀλλὰ τὰ κοινὰ γοῦν εὐνομεῖσθαι χρὴ καὶ πειθαρχεῖν τοῖς νόμοις ὑμᾶς καὶ μὴ παραβαίνειν ὅσαπερ ἐξ, ἀρχῆς ἐνομίσθη καλῶς.
Εὐτύχημα γέγονεν ὑμῖν. ἄνδρες ᾿Αλεξανδρεῖς, £m ἐμοῦ πιλημμελῆσαι τοιοῦτό τι [πρὸς] ὑμᾶς, ὃς αἰδοῖ τῇ πρὸς τὸν θεὸν καὶ διὰ τὸν πάτιττον τὸν ἐμὸν καὶ δμώνυμον. ὃς ἦρξεν αὐτῆς τε Αἰγύπτου καὶ τῆς ὑμετέρας πόλεως, ἀδελφικὴν ὑμῖν εὔνοιαν &nocóLo. Τὸ γὰρ τῆς ἐξουσίας ἀκαταφρόνη- τον καὶ τὸ ἀπηνέστερον καὶ καθαρὸν τῆς ἀρχῆς οὔποτ᾽ ἂν δήμου περιίδοι τόλμημα μὴ καθάπερ νόσημα χαλεπὸν πι- κροτέρῳ διακαθᾶραι φαρμάκῳ. [1pocoépo δ᾽ ἐγὼ ὑμῖν δι΄
—————
*A4 — 16 Sozomen. V 7, 9.
Socratis codices: A CF MP, et Nic.
4 6 o.c» Naber: 92:7» codd. || 3/4 codicum textum sic vertit Langus: « Deinde illum eius rei nihil pudet, neque puras manus conser- pare cural, αἱ eas absque sanguinis contaminalione innocuas ad deos tendat » οὐκ αἰσγύνετα! τὰς χεῖρας προσάγειν τοῖς θεοῖς αἵματος (αἵματι Hertlein) Z:0322; Mercher οἱ Hertlein οὐχ αἰσχύνεται τὰς εῖρας ὡς χαθαοὰς προσάγειν πρὸς τοὺς θεοὺς αἵματι χαταρρεούσας Hor- kel; an οὐχ αἰσ ύνετα' καὶ φυλαάττετα! χαταράτους γεῖρας προσάγειν πρὸς τοὺς θεοὺς ὡς αἵματος χαθαρευούσας ? || 6 ài ἡμᾶσ C || 7 λέγοιτο codd.
et Nic., corr. Reiske | B uiv Ρ || 11 εὐνομεῖσθαι : εὐλαδεῖσθα! C || ὑμᾶς Nic. : ἡμᾶσ codd. || 42 ὅσα παρ᾽ xojs Α {| 14 πρὸς ὑμᾶς (in M erasum) om. Nic. || [πρὸς] Martinius || 45 πάππον codd. : θεῖον Nic. et Sozomen. ἰ. L., falso, ut alibi monstrabitur || 47 εὔνοιαν ὑμῖν transp. P || 19 δῆμον P. || περιίδοι Reiske: περιιδεῖν (ἰδεῖν P) codd. et
Nic. περιίοιεν Valois || τὸ ante τόλμημα δά, A || 20 2:22207,2: Hercher
e
QY
[1]
Qt
ET LEGES — 60-61 6o ἅσπερ ἔναγχος ἔφην αἰτίας τὸ προσηνέστατον, παραίνεσιν καὶ λόγους. ὕφ᾽ ὧν εὖ οἶδ᾽ ὅτι πεισϑήσεσϑε μᾶλλον, εἴπερ ἐστέ, καθάπερ ἀκούω, τό τε ἀρχαῖον Ἕλληνες καὶ τὰ νῦν E La 2 ' ΕΣ , er € m 2 , ἔτι τῆς εὐγενείας ἐκείνης ὕπεστιν ὑμῖν ἀξιόλογος καὶ γεν- ναῖος ἐν τῇ διανοία καὶ τοῖς ἐπιτηδεύμασιν ὃ χαρακτήρ.
Προτεθήτω τοῖς ἐμοῖς πολίταις ᾿Αλεξανδρεῦσιν.
61 De professoribus.
Praecipua scriptorum antiquorum testimonia primo legenda praebemus, unde elucet hanc constitutionem, quae Christianos a docendi munere tantummodo amovebat, quasi revera scho- las Christianis alumnis claudi iussisset, invidiosa interpreta- tione in deterius esse acceptam (cf. p. 73, 1» sq.).
a) Hieronym., Chronie., a. 565: Prohaeresius sofista Athe- niensis, lege data ne Christiani liberalium artium doctores essent, cum sibi specialiter lulianus concederet αἱ Christia- nos ACHT scholam sponte deseruit (— Oros., Hist., VII, 3o, 3; cf. etiam BEunap. , Vit. Soph., p. 493, “0 sq.). — DER Marc., XXV, 4, 50: Inter quae erat illud inclemens, quod docere vetuit (scil. Iulianus) magistros rheloricos et grammaticos Christianos, ni transissent ad. numinum cul- ium ; cf. XXII, το, 71. — Rulfin., Hist. eccl., X, 33: Studia JOE gentilium Christianos adire prohibens, ludos litte- rarum illis solis qui deos ME duE venerarentur patere decer- nit, — Augustin. , Confess., VIII, 5. — Ambros. pet 17, 8A EDU Chrysostom., In PAN et Maximin., 1, p. 579 ᾿Ιατροὺς καὶ στρατιώτας καὶ σοφιστὰς καὶ ῥήτορας Ὁ δ καὶ ἀφίστασθαι τῶν ἐπιτηδευμάτων ἢ τὴν πίστιν ἐξόμνυσθαι ἐκέλευσεν. — Sozomen., V, 18, τ sq. : Οὐ μὴν οὐδὲ τοὺς αὐτῶν (scil. τῶν Χριστιανῶν) τιαῖδας συνεχώρει ἐκδιδάσκεσθαι τοὺς παρ᾽ Ἕλλησι ποιητὰς καὶ συγγραφέας. οὐδὲ τοῖς τούτων διδασκάλοις. φοιτᾶν. .. ἐντεῦθεν οὖν μόνον δημιουργεῖσθαι τὸ πεῖθον οἰόμενος. οὐ συνεχώρει τοῖς Χριστιανοῖς £v τοῖς τῶν “Ἑλλήνων ἀσκεῖσθαι μαθήμασιν. — '"Auguslin., De civi-
[1 — 6] Socratis codices: ἃ CFEMP, ct Nic. 2 πεισθήσεαθε M? Nic.: πείσεσθε ACEMP || ἥπεο P et Nic. || 8 zc: εἰ χαὶ M? Nic. E &£ik:cna ME Nic. || ὑμῆν : ἐν ἡμῖν A || 6. προ-
τεθήτω Nic.: πεοοστεθήτω codd. [| ὃ ante τοῖς add. P
222
τὸ l. EPISTULAE
tate Dei, XVII, 52 (355, 25 Hoffmann): ^n ipse (seit. Lulia- nus) non est ecclesiam persecutus, qui Christianos liberales litteras docere ac discere vetuit ? — Socrat., III, 16, «τ et 18 sq. ; Philostorg., VII, 4b, etc.
b) Cod. Theodos., MIII, 3, 5 [v. 7-12 — Cod. lustin., X, 55, 7| (9602 Tun. 15):
IpEw (scil. Iur. lurissvs) X. Magistros studiorum docto- resque excellere oportet moribus primum, deinde facundia. Sed quia singulis civitatibus adesse ipse non possum, iubeo quisque (quisquis /us/.) docere vult, non repente nec temere prosiliat ad hoc. munus, sed. iudicio ordinis probatus decre- tum curialium mereatur, oplimorum conspirantle consensu. Hoc enim decretum ad me tractandum referetur, ut altiore quodam honore nostra iudicia studuüs civitatum accedant. Dar. xv Kar. lur., Acc. ΠῚ kar. AuGusrAs SproLeETIO MawuEn-
TINO ET NEgviTTA CONSS.
Seholia Vaticana : Doctores quales esse insinuat et non ut statim exeuntes ex auditoriis, nisi Romae ἃ principe probati, per provinciam ab ordine doctissimorum curialium fuerint, He ac (sic) decreto curialium principi dirigendum, quo pos- sit pro honore civitatis honoribus cond
Cf. Cod. Theodos., ibid., 6 (364 Ian. 11):
luper. Var(EwrINI)aNUs ET VanENS ΑΔ. aD MAMERTINUM
P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. 5i qui erudiendis adulescentibua:
vita pariter et facundia idoneus erit, vel novum instituat auditorium, vel repetat intermissum. Dar. ΠῚ 10. ]aN. nivo loviaxo ET. VARRONIANO CONSS.
c) [ep. 49]. [Παιδείαν ὀρθὴν εἶναι νομίζομεν οὗ τὴν £v τοῖς ῥήμασιν
καὶ τῇ γλώττῃ πολυτελῆ εὐρυθμίαν, ἀλλὰ διάθεσιν ὑγιῆ
*29 — p. 71, 5 εἶναι Suidas s. v. Ta:2efa. y
13 enim: dein? Mommsen || 44 nostro iudicio cod., eorr. Mommsen
[29 sq.] ἃ
29 nullum titulum praebet cod. || 30 χαὶ Suidas: οὐδὲ cod. || πολυτελῇ COd. : πολ'τευομένην Suidas il 2y:& Suidas
Ya
το
19.
35
Qt
ET LEGES — 61i 7t νοῦν ἐχούσης διανοίας. καὶ ἀληθεῖς δόξας ὑπέρ τε ἀγαθῶν ι Lo ^ H 2 ^ ce L3 e : καὶ κακῶν, καλῶν τε καὶ αἰσχρῶν. ὅστις οὖν ἕτερα μὲν φρο- νεῖ, διδάσκει δὲ ἕτερα τοὺς πλησιάζοντας. αὐτὸς ἀπολε- ^ ^ 4, 4, « M m A λεῖφθαι δοκεῖ τοσούτῳ παιδείας, ὅσῳ καὶ τοῦ χρηστὸς ἀνὴρ εἶναι. Καὶ εἰ μὲν ἐπὶ σμικροῖς εἴη τὸ διάφορον τῆς γνώμης πρὸς τὴν γλῶτταν, κακὸν μέν, οἰστὸν δὲ ἅμωσγέ- ΄ 2 hi 2 m ͵ 2 * 4, πῶς γίνεται. εἶ δὲ ἐν τοῖς μεγίστοις ἄλλα μὲν φρονοίη τις, ΕΣ 9 5 4 x A^ ^ ΄ ^ 3 mn 3 ^ ἐπ΄ ἐναντίον δὲ ὧν φρονεῖ διδάσκοι. πῶς οὐ τοῦτο ἐκεῖνο καπήλων ἐστίν, οὔτι χρηστῶν, ἀλλὰ παμπονήρων βίος ἀνθρώπων. oti μάλιστα ἐπαινοῦσιν ὅσα μάλιστα φαῦλα νομί- 2 ^ ^ , ^ 2 , 2 ζουσιν. ἐξαπατῶντες καὶ δελεάζοντες τοῖς ἐπαίνοις sig οὗς μετατιθέναι τὰ σφέτερα ἐθέλουσιν. οἶμαι, κακά ; Πάντας μὲν οὖν χρῆν τοὺς καὶ δτιοῦν διδάσκειν ἐπαγγεὰλ- λομένους εἶναι τὸν τρόπον ἐπιεικεῖς καὶ μὴ μαχόμενα οἷς δημοσίᾳ μεταχειρίζονται τὰ ἐν τῇ ψυχῆ φέρειν δοξάσματα, πολὺ δὲ πλέον ἁπάντων οἶμαι δεῖν εἶναι τοιούτους ὅσοι 3 ΄ ^ 1, , ^ m 2 M ἐπὶ λόγοις τοῖς νέοις συγγίγνονται, τῶν παλαιῶν ἐξηγηταὶ γιγνόμενοι συγγραμμάτων, εἴτε ῥήτορες, εἴτε γραμματικοί, καὶ ἔτι πλέον oi σοφισταί: βούλονται γὰρ πρὸς τοῖς ἄλλοις οὐ λέξεων μόνον. ἠθῶν δὲ εἶναι διδάσκαλοι. καὶ τὸ κατὰ
^ ^^ L4 ι od σφᾶς εἶναί φασι τὴν πολιτικὴν φιλοσοφίαν. Ὃ Καὶ εἰ — 7 γίνετα! Suidas s. v. Οἰστά.
G
2 χαλῶν: ἐσθλῶν Suidas | 3 αὐτὸς : 02:0: Reiske || 4 δοχεῖ τοσούτω παιδείασ cod. : τοσούτῳ δοχεῖ τῆς παιδείας (sed δοχεῖ τῆσ παιδείασ τοσοῦτον cod. A)S Suidas || B uizgoic Suidas || τὸ om. Suidas || τῆς — 6 γλῶτταν om. Suidas | 6 zx....... εἰσ τόνδε, spatio vacuo septem litt. ante εἰσ relicto., cod. χαχὸν οἰστὸν δὲ Suidas; uiv restituit Ald. || 6/7 ἁμωσγέπως: P. Thomas: ὅμωσ τῷ ποσῶ cuis ὅμως πόσῳ Suidas || 7 ἄλλο cod., corr. Hercher || 8 ἐπ᾿ ἐναντίον : ἐναντία Hercher | διδάσχει
cod., corr. Hercher || 9 [βίος] Hercher; cf. Contra Galil. »38 E || 40 ἐπαινοῦσιν Naber: παιϑεύουσιν cod. ||12 « eos in quos transferre volunt suam scabiem » Reiske || o*5.2: Marlinius : εἶναι cod. εἰ zai ?P. Thomas | 13 ; c; Hercher !| 44 οἷς scripsimus: τοῖσ cod. || 45 uim, etofCoyza: scrip- simus: μεταγαρί ἴζοντα cod. ; cf. p. 124, 13, etc. [[47 ἐπὶ λόγοις τοῖς νέοις Petau: ἐπὶ νέο!σ τοῖσ᾿ λόγοισ cod.; cf. p. 72, 11 || 20 τὸ: EE Hertlein
b
4
3
7 I. EPISTULAE
Ei μὲν οὖν ἀληθὲς ἢ μή. τοῦτο ἀφείσθω vOv: ἐπαινῶν δὲ αὐτοὺς οὕτως ἐπαγγελμάτων καλῶν ὀρεγομένους, ἔπαινέ- σαιμ᾽ ἂν ἔτι πλέον, εἰ μὴ ψεύδοιντο, μηδ᾽ ἐξελέγχοιεν αὗ- τοὺς ἕτερα μὲν φρονοῦντας, διδάσκοντας δὲ τοὺς πλησιά- ζοντας ἕτερα. Τί οὖν ; ὋΟμήρῳ μέντοι καὶ Ἡσιόδῳ καὶ Δημοσθένει [μέντοι] καὶ Ἡροδότῳ καὶ Θουκυδίδῃ καὶ "lao- κράτει καὶ Λυσία θεοὶ τιάσης ἡγοῦνται παιδείας" οὐχ oi μὲν Ἑρμοῦ σφᾶς ἱερούς. ot δὲ Μουσῶν ἐνόμιζον: Ἄτοπον μὲν οἶμαι τοὺς ἐξηγουμένους τὰ τούτων ἀτιμάζειν τοὺς ὕπ᾽ αὐτῶν τιμηθέντας θεούς" οὐ μὴν ἐπειδὴ τοῦτο ἄτοπον οἶμαι, φημὶ δεῖν αὐτοὺς μεταθεμένους τοῖς νέοις συνεῖναι" δίδωμι δὲ αἵρεσιν μὴ διδάσκειν ἃ μὴ νομίζουσι σπουδαῖα, βουλομένους -- δέ"--, διδάσκειν ἔργῳ πρῶτον, καὶ πείθειν τοὺς μαθητὰς ὡς οὔτε "Ounpoc οὔτε Ἡσίοδος οὔτε τούτων oüc ἐξήγηνται “ " καὶ κατεγνωκότες ἀσέβειαν ἄνοιάν τε καὶ πλάνην εἰς τοὺς θεούς. ᾿Επεὶ δ᾽ ἐξ ὧν ἐκεῖνοι γεγράφασι παρατρέφονται μισθαρνοῦντες, εἶναι ὅμολο- γοῦσιν αἰσχροκερδέστατοι καὶ δραχμῶν ὀλίγων ἕνεκα πάντα ὑπομένειν.
ἽἝως μὲν οὖν τούτου πολλὰ fjv τὰ αἴτια τοῦ μὴ φοιτᾶν εἰς τὰ ἱερά, καὶ ὃ πανταχόθεν ἐπικρεμάμενος φόθος ἐδίδου συγγνώμην ἀποκρύπτεσθαι τὰς ἃἄληθεστάτας ὑττὲρ τῶν θεῶν δόξας" ἐπειδὴ δὲ ἡμῖν oi θεοὶ τὴν ἐλευθερίαν ἔδοσαν. ἄτο-
Ld , , , 2 ^ * 2 [4 τιον εἶναί μοι φαίνεται διδάσκειν ἐκεῖνα τοὺς ἀνθρώπους,
dci P- IAI, : sq.
G
2 ἐπάγγελμα τῶν cod., corr. Martinius || 6 [ucvzo:] Reiske et Her- cher || 9 μὲν : acvzo: Reiske ; οὖν malit Hertlein || 14/412 συνεῖνα:" δίδωμι Reiske : συνδίδωμ: cod. || 43 «7: Martünmus || [zzi] Herllein,
perperam || 45 ἐξήγηντα! cod. : ἐξηγήσοντα! P. Thomas ἐξηγοῦνται Petau | lacunam significavimus || 16 ᾿Ιὐπεὶ δ᾽ Marüinius : ἔπειτα cod. || zzsivot ἐξ ὧν cod., transp. Reiske || 18 πάντωσ cod., corr.
Hemsterhuis et Reiske || 49 ὑπουένοντες leiske || 22 ὅπὲρ Martinius : ὑπὸ cod.
gn
10
15
σι
ct
ET-LEGES — 6r 79 ὅσα μὴ νομίζουσιν εὖ ἔχειν. ᾿Αλλ᾽ εἰ μὲν οἴονται σοφοὺς ὧν εἰσιν ἐξηγηταὶ καὶ ὧν ὥσπερ προφῆται κάθηνται, Ζηλού- τωσαν αὐτῶν πρῶτον τὴν εἰς τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν. εἰ δὲ εἰς τοὺς τιμιωτάτους ὑὕπολαμθάνουσι πεπλανῆσθαι. βαδι- ζόντων εἰς τὰς τῶν Γαλιλαίων ἐκκλησίας. ἐξηγησόμενοι Ματθαῖον καὶ Λουκᾶν... ...... 14244 RT
x , [3 ^ 2 , ^ - , ς Le] ερείων busig ἀπέχεσθαι νομοϑετεῖτε᾽ βούλομαι ὑμῶν ἐγὼ καὶ τὰς ἀκοάς. ὡς ἂν ὑμεῖς εἴποιτε. καὶ τὴν γλῶτταν 3 ^ ΄ ^ » 2 Li 2 H ι ἐξαναγεννηθῆναι ««« τούτων ὧν ἔμοιγε εἴη μετέχειν ἀεὶ καὶ
ὅστις ἐμοὶ φίλα νοεῖ τε καὶ πράττει.
Τοῖς μὲν καθηγεμόσι καὶ διδασκάλοις οὑτωσὶ κοινὸς κεῖ-
, c , y Led Li - 23 » , ται νόμος᾽ ὃ βουλόμενος δὲ τῶν νέων φοιτᾶν οὐκ ἀποκέ- κλεισται. Οὐδὲ γὰρ -- εἰκὸς"-- οὐδὲ εὔλογον ἀγνοοῦντας ἔτι τοὺς παῖδας ἐφ᾽ ὅ τι τρέπωνται, τῆς βελτίστης ἀποκλείειν 6800, φόθῳ τοῦ καὶ ἄκοντας ἄξειν ἐπὶ τὰ πάτρια᾽ καίτοι δίκαιον ἦν, ὥσπερ τοὺς φρενιτίζοντας. οὕτω καὶ τούτους ἄκοντας ἰᾶσθαι. πλὴν ἀλλὰ συγγνώμην ὑπάρχειν ἅπασι τῆς τοιαύτης νόσου. καὶ γάρ, οἶμαι. διδάσκειν, ἀλλ᾽ οὐχὶ κολάζειν
χρὴ τοὺς ἀνοήτους.
d) Praecedens scriptum in codice mutilum esse. apparet : ilaque non liquet utrum ex. hoc ipso edicto necne auctores ecclesiastici sua. hauserint. (cf. Asmus, Byzant. Zeischr., III, 1894, p. 125 sq., et Zeilschr. für hirchengesch.. XXXI,
e
1910, p. 349 sq.)
7 sqq. cf. Iulian. C. Galil,. 550 C, p. 204, 12 sq. || 9 sq. cf.
Gregor. Nazianz. Orat. IV 100, p. 132 X || 18 sq. cf. p. 178, 13 sq.
C
σοφοὺς: Hercher: σοφὰ cod. || 2/3 ζηλούντων Hercher || 3 πρῶτο: malit Hertlein || 6 post λουχᾶν spatium vacuum decem et octo fere litt. praebet cod. ; — οἷς πεισθέντες 7 ἱερείων Ald. [| 8 ὡς ἂν ὑμεῖς εἴποιτε post γλῶτταν transpon. putat Cobet || 9 ἐξαναγεννηθῆνα! pro ἐχχα- θαρθῆνα:, alludens ad Christianorum ἀναγέννησιν per baptismum || — zx: ἀποτρέπεσϑα:. τούτων ἢ P. Thomas ; lacunam significavimus | 14 οὑτοσὶ Marüinius et Hercher || 13 — zo: — P. Thomas || 3c ex ἐπὶ corr. cod. || 44 τοέπωντα! Ald. : τρέποντα! cod. || τῆς « uiv 7 Reiske
424
7 I. EPISTULAE
Socrat., Ill. τὸς 7 : Νόμῳ ἐκέλευε (scil. & ᾿Ιουλιανὸς) Χριστιανοὺς παιδεύσεως μὴ μετέχειν, « ἵνα μή », φησίν, « ἀκονώμενοι τὴν γλῶτταν ἑτοίμως πρὸς τοὺς διαλεκτικοὺς τῶν “Ελλήνων ἀπαντῶσιν ».
Theodoret. , Hist. eccl, MI, 8, 54.: Καὶ πρῶτον μὲν ἀπηγό- ρευσε (scil. 8 "louÀuavóc) τῶν Γαλιλαίων τοὺς παῖδας (οὕτω γὰρ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τοὺς θιασώτας ὠνόμαζε) πιοιητικῶν καὶ ῥητορικῶν καὶ φιλοσόφων μεταλαγχάνειν λό- γῶν «ποῖς οἴκείοις y&p », not, « πτεροῖς κατα τὴν παροιμίαν βαλλόμεθα᾽ ἐκ γὰρ τῶν ἡμετέρων συγγραμμάτων καθοπλιζόμενοι τὸν καθ᾽ ἡμῶν ἀναδέχονται πόλεμον». Cf. Socrat., ΠῚ, 16, 18 sq. ΡῈ
Zonaras, XIII, 12, 51: Οὕτω γὰρ ἐξεμάνη (scil. ὃ ᾿Ιουλια- νὸς) κατὰ Χριστιανῶν ὡς καὶ κωλύειν αὐτοὺς μαθημάτων μετέχειν “Ἑλληνικῶν (cf. l'heophan. 48, 18), μὴ δεῖν λέγων μύθους αὐτὰ ὀνομάζοντάς τε καὶ διαβάλλοντας τῆς ἐξ αὐτῶν ὠφελείας ἀπολαύειν καὶ δι᾽ αὐτῶν διιλίζεσθαι κατ᾽ αὐτῶν.
Gregor. Nazianz., Oral. 1V, 5 : Πρῶτον μὲν ὅτι kakoóp- γῶς τὴν προσηγορίαν μετέθηκεν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) ἐπὶ τὸ δοκοῦν, ὥσπερ τῆς θρησκείας ὄντα τὸν "EAJAnva λόγον, ἀλλ᾽ οὐ τῆς γλώσσης. καὶ διὰ τοῦτο ὡς ἀλλοτρίου καλοῦ φῶρας τῶν λόγων ἡμᾶς ἀπήλασεν... 0. Ταῦτα μὲν ὃ σοφὸς ἡμῖν βασιλεύς τε καὶ νομοθέτης, ὥσπερ ἵνα μηδὲν αὐτοῦ τῆς τυραννίδος ὁ ἄμοιρον ἧ. καὶ προκηρύξῃ τὴν ἀλογίαν ἐν ἀρχῆ τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας. τυραννήσας πρὸ τῶν ἄλλων τοὺς λό- γους. Cf. Orat. V, 359: Τοῦτό τοι ἀντὶ ποδὸς ξεινήιον (Ηο- mer. x 290), ὦ λῷστε καὶ συνετώτατε, ἵνα σε προσείπω τοῖς σοῖς: ταῦτα οἵ τῶν λόγων ἀποκλεισθέντες ἡμεῖς κατὰ τὴν μεγάλην καὶ θαυμαστήν σου νομοθεσίαν (cf. etiam 1014... 29 in fine): δρᾶς óc οὖκ εἷς τέλος ἐμέλλομεν Mibi o88i ἀλογίαν κατακριθήσεσθαι ποῖς σοῖς δόγμασιν...
Ibid., IV, 101 : Πόθεν οὖν ἐπῆλθέ σοι τοῦτο, ὦ κουφότατε τιάντων καὶ ἀπληστότατε, τὸ λόγων ἀποστερῆσαι Χριστια- νούς : Τοῦτο γὰρ οὐ τῶν ἀπειλουμένων fjv, ἀλλὰ τῶν ἤδη νενομοθετημένων. [Πόθεν κἀκ τίνος αἰτίας ; τίς “Ερμῆς σοι λόγιος, ὡς ἂν αὐτὸς εἴποις; τοῦτ! £m νοῦν ἤγαγε:... 102. .Ημέτεροι, φησίν (scil. 6 ᾿Ιουλιανός), ot λόγοι καὶ τὸ ἑλληνίζειν, ὧν καὶ τὸ σέθδειν θεούς: ὑμῶν δὲ ἡ ἀλογία καὶ fj ἀγροικία, καὶ οὐδὲν ὑπὲρ τὸ « πίστευσον » τῆς ὑμετέρας ἐστὶ σοφίας (cl. ibid., 67 : διὰ τῆς εὐτελείας τοῦ λόγου καὶ τῆς p o -
ς
ρίας. ὡς ἂν αὐτοὶ φαίητε, τοῦ κηρύγματος ; τοῦ in fine :
10
15
2€
ET LEGES — 61-63 79
τῆς ἀμουσίας τῆς ὑμετέρας : Theodoret., Graec. affect. euralto, prolog., τ: Πολλάκις μοι τῶν τῆς “Ἑλληνικῆς μυθο- λογίας ἐξηρτημένων ξυντετυχηκότες τινὲς τήν τε πίστιν ἐκωμῴδησαν τὴν ἡμετέραν, οὐδὲν ἄλλο λέγοντες ἡμᾶς τοῖς τὰ θεῖα παρ᾽ ἡμῶν παιδευομένοις ἢ τὸ πιστεύειν παρεγ- γυᾶν. καὶ τῆς τῶν ἀποστόλων κατηγόρουν ἀπαιδευσίας. βαρ- θάρους ἀποκαλοῦντες. τὸ γλαφυρὸν τῆς εὐεπείας οὐκ ἔχον- τας. C. Asmus, Byzant. Zeilschr., Il, τ8ο΄. p. 119 sq.). 104. Εἰ δ᾽ οὐχὶ τοῦτο φήσεις, τῆς γλώσσης δὲ óc ὑμετέρας μεταποιήσῃ καὶ διὰ τοῦτο πόρρω θήσεις ἡμᾶς ὥσπερ κλή- ρου πατρικοῦ καὶ οὐδὲν ἡμῖν διαφέροντος. τιρῶτον μὲν οὐχ δρῶ τίς δ λόγος... Οὐ γάρ. εἶ τοὺς αὐτοὺς τήν τε γλῶσσαν ἑλληνίζοντας καὶ τὴν θρησκείαν εἶναι συμθέθηκεν. ἤδη καὶ τῆς θρησκείας ot λόγοι.
62-77. LEGES IUSSA DECRETA VARIA ANTE FINEM MENSIS IUNH 4. 362 PROMULGATA
62
De urbe Constantinopoli.
Zosim.; II, 11, 5: Ἔν ταύτῃ (scil. Constantinopoli). τῆς πόλεως ἅμα καὶ τῶν στρατοπέδων ἐπιμελούμενος (scil. ó "lov- λιανός), ἔδωκε μὲν τῇ πόλει γερουσίαν ἔχειν ὥσπερ τῇ Ῥώμῃ, λιμένα δὲ μέγιστον αὐτῇ δειμάμενος. τῶν ἀπὸ τοῦ νότου κινδυνευόντων ἀλεξητήριον πλοίων. καὶ στοὰν σιγ- ματοειδῆ μᾶλλον ἢ εὐθεῖαν. ἐπὶ τὸν λιμένα κατάγουσαν. ἔτι δὲ βιθλιοθήκην ἐν τῇ βασιλέως οἰκοδομήσας στοᾶ καὶ ταύτῃ βίθλους ὅσας εἶχεν ἐναποθέμενος. ἐπὶ τὸν κατὰ Περσῶν πιαρεσκευάζετο πόλεμον.
Cf. Liban., Ora!. XIX, r9, et Mommsen, Gesamm. Schriften, VI, p. 428, adn. ».
63
Capitum e quo loco peti debeat a militibus. Cod. Theodos., VM, 4, 7 (362 lan. 6):
Iur. Iuyiaxcs A. Sarrusrio r(nagrEcrO) r(naErORI)o. Mili-
10 [. EPISTULAE tes ad vicensimum lapidem capitum petere iussimus. Dar.
vir 1D. lax. MawrRTINO ET NrvirrA CONSS.
64a
De numerariis.
Cod. Theodos., ΝΠ, 1, 6 (362 lan. 17):
Iur. luuiíNUts Δ. Ap AvxoNIUM CORKRECTOREM TusciaE. Numerarii, qui publicas rationes civitatum versutis fraudibus lacerare didicerunt, subiaceant tortori nomine artis ac fraudis. Verum cum quinquennio administraverint chartas publicas, unum integrum annum vacent, ut ad incusantium iurgia facilis adpetitu sit. vita privata. Septimo porro anno, cum eosdem bene creditum munus administrasse claruerit, ex perfectissimis dimittantur: hicabolebit honor dignitatis additae veterem vilitatem. Dar. xv1 καὶ. "ΕΒ. Coxss(awTINO)P(OLI)
MAMERTINO ET NEVITTA CONSS.
Ibid., 7 (362 Mart. 1):
ἴρεν A. Srcuwpo r(RaErECTO) P(maETORI)o. Quamquam praecedente iussione. omnes numerarios condicionales esse praecepimus, tamen etiamnunc eos qui sumpserint charta- rum nolitiam et in eodem officio erunt, condicionales esse iubemus, ul scientes nullo se privilegio esse munitos ac facile per tormenta fraudium suarum tutelas detegi posse, nihil commitiant in damna rei publicae. Dar. xar. Mamr.
MaMrnTiNO ET NEviTTA CONSS. Cf. ibid., 8 (1nfra ἢ" 207).
7 publicas Gothofredus: publicarum cod. || 20in codem officio erunt Mommsen : codem officio inherint cod. || 22 sutelas Cuiacius
IO
[ἜΣ
25
20
a5
35
ET LEGES — 605-65 77
64 b De ministris et scribis ab epistulis.
Socrat., III, ες 50 : ᾿ξξέθαλε δὲ (scil. δ᾽ ᾿Ιουλιανὸς) τῶν βασιλείων εὐνούχους, κουρεῖς. μαγείρους"... 21. ... τῶν μέντοι ὑπογραφέων τοὺς πλείστους τῇ ἐξ ἄρχῆς παραδοὺς τύχη. toig λοιποῖς αὐτῶν μισθὸν ὑπογραφέως ἐκέλευσε δί- δοσθαι.
Liban., Orat. XVII, r30 :; Βλέψας (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) εἰς τὴν βασιλικὴν θεραπείαν καὶ κατιδὼν ὄχλον ἄχρηστον τηνάλλως τρεφόμενον, μαγείρους μὲν χιλίους, κουρέας δὲ οὐκ ἐλάττους. οἰνοχόους δὲ πλείους. σμήνη τραπεζοποιῶν, εὐ- νούχους ὑπὲρ τὰς μυίας παρὰ τοῖς ποιμέσιν ἐν ἦρι, καὶ τῶν ἄλλων ἑκάστων ἐθνῶν ἀμυθήτους κηφῆνας, μία γὰρ δὴ τοῖς ἀργοῖς καὶ φαγεῖν ἀγαθοῖς καταφυγὴ τῶν διακόνων βασι- λέως καὶ κληθῆναι καὶ νομισθῆναι καὶ ταχὺ τὸ χρυσίον ἐποίει τὴν ἐγγραφήν. τούτους τοίνυν οὺς μάτην ἔθοσκεν 1j βασιλικὴ δαπάνη. ζημίαν. οὐχ ὑπηρέτας νομίσας ἐξέωσεν εὐθέως. 131. Συνεξέωσε δὲ καὶ τοὺς πολλοὺς ὑπογραφέας, ot τέχνην ἔχοντες τὴν τῶν οἰκετῶν ὑφ᾽ ἑαυτοῖς ἔχειν τοὺς ὑπάρχους ἠξίουν ... 134... Τούτους δὴ τοὺς Κερθδέρους καὶ «--ὕδρους"-- ᾿πολυκεφάλους εἷς ἰδιώτας ἐξέβαλε προσειτὼν κέρδος ἡγεῖσθαι τὸ μὴ τεθνάναι τούτους.
Cf. Ammian. Marc., XXH, 4, 1 et to, etc.
65 Data suffragatoribus ab eis repeti non posse.
Legem ab Ammiano Marc. (XXII, 6, 1 sq.) citatam eandem esse atque eam quam praebet Cod. Theodos. (11, 29. 1) nemo est qui negaverit ; cf. Gothofred. ad Cod. Theodos. ἰ. l.. et Va- les. ad Ammuan. l. 1. ; vide etiam Liban., Orat. XIV, 5a sq. et 56, et Mamertin., Gratiarum actio [uliano, 21.
a) Ammian. Marc., XXII, 6, τ : Per hoc idem tempus ru- moribus exciti variis Aegyptii venere conplures, genus ho- minum controversum et adsuetudine perplexius litigandi semper laetissimum (1. molesussimum ?) maximeque avidum multiplicatum reposcere, si conpulsori quicquam dederit, ut levari debito possit, vel certe commodius per dilationem in- ferre quae flagitantur, aut criminis vitandi formidine, divi-
ηὃ Ι. EPISTULAE
les pecuniarum repelundarum interrogare. 2. Hi omnes den- seti in unum, principem ipsum et praefectos praetorio gracularum more strepentes interpellabant incondite, modo non anle septuagensimum annum extorquentes quae dedisse se iure vel. secus plurimis adfirmabant. 3. Cumque nihil aliud agi permitterent, ediclo proposito, universos iussit (seil. lulianus) transire Chalcedona, pollicitus quod ipse quoque protinus veniet, cuncta eorum negolia finiturus. 4. Quibus transgressis, mandatum est navigiorum magistris ultro citro- que discurrentium ne quis lransíretare audeo Aegyptium, hocque observalo cura. perpensiore evanuit. pertinax calum- niandi propositum, et omnes spe praesumpta frustrati redie- runt ad lares. Ὁ. Unde velut aequitate 1psa dictante lex est promulgata, qua cavetur nullum interpellari suffragato- rem super his quae eum recte constiterit accepisse.
b) Cod. Theodos.. Il, »9. 1: [ΞΞ brev., M, »9, i| (362 Febr. 1):
Iur. lvriasUs A. à» porvLuw. Foedis commentis quae bo- norum merito deferuntur quidam occupare meruerunt et, cum meruissent in republica quolibet pacto versari, repeten- dam sibi pecuniam, quam inhoneste solverant, inpudentius atque inhonestius arbitrantur : alii etiam quae tunc donave- ranl, vel potius proiecerant ob immeritas causas, invadenda denuo crediderunt. Sed quia leges Homanae huiusmodi con- tractus penitus ignorant, omnem repetendi eorum, quae pro- dige nefarieque proiecerunt, copiam prohibemus. Qui itaque repetere nititur, vel repetisse convincitur, et quod dedit apud suffragzatorem eius manebit vel extortum restituet et alterum
tantum fisci viribus inferre cogetur. Dar. kar. Fupn. Cowssras- f
T(1No)P(oL1) MawznrTINO ET NEviTTA CONSS.
IxrEnPRETATIO. Áliquanti. pro sua voluntate suffragia de- disse probantur et postea, cum ad militiam pervenerunt, ea quae dederant repetere vel auferre contra rationem inhoneste et inlicite praesumpserunt. Ideoque praecipimus, ut quicum- que Sinus pro praestandis sibi, quae petiit, dedisse dinos- citur, non habeat licentiam repetendi ; qui vero repetere fuerit conatus. hoc ille habeat, qui accepit, aut 51. certe sub-
ET LEGES — 65-67 79
latum ei fuerit, reíormetur, et aliud tantum ille qui abstu- lit fisco cogatur inferre.
66
De senatoribus criminis insimulatis.
Cod. Theodos., IX, », 1 [v. 7-10 — Cod. lustin., Xll, 1, 8 et Basilie., VI, 1, 35] (36» Febr. 5):
ἵμρ. luniavs ἃ. SanLusriO0 P(maErFECTO) P(naETOR0)O. lus
senatorum οἱ aucloritatem eius ordinis, in quo nos quoque
Sr
ipsos esse (esse om. Just.) numeramus, necesse est ab omni iniuria defendere. || Si quis ergo senator socius criminis in- simulatus fuerit, ante causae cognitionem omni lerrore calumniae, omni suspicionis molestia careat ; vacuus sit pror- sus et liber, antequam re convicta crimen agnoscat et exuat dignitatem. Dar. xox. Fes. Cossraxrivor(orr) MaurnrINO πὶ
NgviTTA CONSS.
67
De cursu publico et de curiosis.
a) Cod. Theodos., VM, 5, τὰ (362 Febr. »2):
Iur. lutiaNus ἃ. ap MawenriNUM r(RAEFECTUM) P(RAETO- ar). Quoniam cursum publicum fatigavit quorundam in- moderata praesumptio et evectionum frequentia, quas vicaria potestas et praesidum adque consularium officia prorogare non desinunt, curam ac sollicitudinem huius rei nos subire conpulsi, faciendarum evectionum licentiam cunctis abduxi- mus. Exceptis igitar vobis, nulli evectionem licebit facere de cetero. Sed, ut necessitates publicae impleantur, vicariis de- nas vel duodenas evectiones manu mea perscribtas ipse per-
" mittam, praesidibus vero binas annuas faciat vestra sublimi-
tas, quibus ad separatas provinciarum secretasque partes
ἕο I. EPISTULAE
necessariis ex causis olliciales suos dirigere possint. Sed his quoque nostra eliam mansuetudo evectiones singulas dabit, αἱ ad nos referre possint, cum id fieri necessitas quaedam exegerit. Acc. vri. Kar. Manr. Synacusis MawuEnTINO ET Nge-
VITTA CONSS.
b) Socrat., HI, 1, 52: Περιεῖλε δὲ (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) καὶ πὸν δημόσιον τῶν χρειῶν δρόμον, οἷον ἡμιόνων, βοῶν καὶ ὄνων. μόνον δὲ τῶν ἵππων ταῖς δημοσίαις χρείαις συνεχώ- pnosv ὑπουργεῖν.
c) CIL, V, 8987 (lapis Concordiae repertus) — Dessau? Inscriptiones seleciae, 795 :
(O)b insignem singularemque erga rempublicam suam fabo- rem d(ominus) n(oster) lulianus, invictissimus princeps, re- mota provincialibus cura, cursum fiscalem breviatis mutatio- num spatiis fieri. 1ussit, disponente Claud(i )o Mamertino v(iro) c(larissimo) per Italiam ac. [nl yricum praefecto praeto- rio, curante Vetulenio Praenestio v(iro) p(erfectissimo). cor- r(ectore) Venet(iae) οἱ Hist(riae).
Cf. Liban., Orat. MII (Προσφωνητικὸς ᾿Ιουλιανῷ), 42: Ἵππων δὲ καὶ ὀρέων διαδοχὰς ὑπὲρ μεγίστων δὴ τὸ πρῶτον συστάσας τριβομένας ἔπαυσας ὑπὸ τῶν ἐλαυνόντων.
Ibid., XVII, 1:35. Τρίτην μοῖραν κακούργων ὑπηρετῶν κλετιτόντων καὶ λωποδυτούντων καὶ πᾶν καὶ λεγόντων καὶ ποιούντων ἐπὶ τῷ λαθεῖν τῶν βασιλείων ὑπερώρισε θυρῶν (scil. δ ᾿Ιουλιανός), ot τὰς αὑτῶν πατρίδας τῆς πιαρ᾽ αὑτῶν ἄπεστερη κότες χρείας βουλὰς ἀποδράντες καὶ νόμους λειτουργιῶν. εἰς ἀγγελιαφόρους τελέσαντες ἐωνοῦντο μὲν τιευθῆνες (ἰ. e. curiosi) καταστῆναι, καὶ τὸ σχῆμα ἦν φυλάκων ὅπως μηδὲν ἀγνοοῖ βασιλεὺς τῶν £m αὐτὸν συν- τιθεμένων, τὸ δὲ ἔργον καπήλων... 140. Οὗτοι τοίνυν ot βασιλέως ὀφθαλμοὶ καὶ φάσκοντες ἅπαντα εἰς φῶς ἄγειν καὶ ποιεῖν τοὺς πονηροὺς μετρίους τῷ μὴ ἐξεῖναι λανθά- νειν πάσας ἀνίεσαν eig πονηρίαν δδούς... 141. ... Ὃ βασι- λεὺς... ἔπαυσεν ὅλην μὲν ἐκείνην διασκεδάσας τὴν φα- τρίαν, ᾿ἀφελόμενος δὲ καὶ προσηγορίαν. καὶ τάξιν, ἀφ᾽ ἧς τιάντα ἐπόρθουν τε καὶ διώρυττον, αὐτὸς δὲ τοῖς αὑτοῦ χρώμενος μὲν εἰς γραμμάτων πομπάς, τῆς δὲ τοῦ ταῦτα δρᾶν ἐξουσίας οὐ μεταδιδούς. 142. Τοῦτο δὲ ἣν ἄκρι- βῶς ἐλευθέρας γενέσθαι τὰς πόλεις ἐφεστηκότος δὲ τοῦ ταῦτα ποιεῖν ἔχοντος, οὐκ fjv ἀνατινεῦσαι καθαρῶς, ἀλλ᾽ ὃ μὲν ἐθάλλετο, ὃ δὲ ἔμελλε, καὶ τῷ γε μὴ πεισομένῳ τὸ πεί-
ET LEGES — 67-68 81
σεσθαι προσδοκᾶν ἀντὶ τοῦ παθεῖν καθίστατο. 143. Τῶν τοίνυν ἀγγάρων ἡμιόνων τῇ τε συνεχεία τῶν πόνων καὶ τῷ τοὺς ἄρτι ῥηθέντας τὰς μὲν λιμοκτονεῖν, αὑτοῖς δὲ τῷ ᾿κείνων λιμῷ παρασκευάζειν Σύβαριν — ἐποίει δὲ πολὺν τὸν πόνον καὶ τὰ νεῦρα οἷον ἐξέτεμνε τὸ τῷ βουλομένῳ ῥάδιον εἶναι ζεύξαντα ζεῦγος ἐλαύνειν καὶ ταὐτὸν δύνα- σθαι βασιλέως τε περὶ ταῦτα καὶ πευθῆνος γράμματα. διὸ στῆναι μὲν οὐκ fjv οὐδὲ μικρὸν οὐδὲ ἀπολαῦσαι φάτνης, fj τιληγὴ δὲ ἀσθενοῦσαν oük ἀνίστη πρὸς δρόμον, ἔδει δὲ εἴκοσιν ἢ καὶ πλειόνων πρὸς ἕλξιν ὀχήματος, at πολλαὶ δὲ ai μὲν ἄρτι λυθεῖσαι πίπτουσαι ἔθνησκον, ai δὲ ὕπὸ τῷ ζυγῷ πρὶν ἢ λυθῆναι — k&cv' ἐκωλύετο μὲν ἀπὸ τοῦ τοιού- του τὰ δεόμενα τάχους, τὴν βλάθην δὲ πάλιν εἰς χρημάτων λόγον ai πόλεις ἐδέχοντο. 14/4. Τοῦ δὲ ἀθλίως ταῦτα ἔχειν ἔλεγχος σαφέστερος ὃ χειμών, τότε δὴ μάλιστα διακοττο- μένης πολλαχοῦ τῆς τῶν ὀρέων διαδοχῆς, ὥστ᾽ ὀρεωκόμοι φεύγοντες £v ὀρῶν ἦσαν κορυφαῖς, ἡμίονοι δὲ χαμαί, τοῖς δ᾽ ἐπειγομένοις πλὴν βοῆς τε καὶ τοῦ πλῆξαι τὸν μηρὸν
. o88£v. Καιροὶ δὲ οὐκ ὀλίγων πραγμάτων ἐξέφυγον τὰἀς ἀρχὰς
ταῖς κατὰ τοῦτο βραδυτῆσι' καὶ ἐῶ λέγειν ἵππους ὅμοια τιεπιονθότας καὶ ὄνους πολλῷ δεινότερα" τοῦτο δὲ ἣν τοὺς ταῦτα λειτουργοῦντας ἀπολωλέναι. 1/45. ἽἼστησι δὴ καὶ ταύ- τὴν ᾿Ιουλιανὸς τὴν μέθην, στήσας óc ἀληθῶς τοὺς οὐκ ἀναγκαίους δρόμους καὶ τὰς μὲν τοιαύτας χάριτας ἔπικιν- δύνους ἀποφήνας καὶ δοῦναι καὶ λαθεῖν, διδάξας δὲ τοὺς ἀρχομένους ὑποζύγια τοὺς μὲν κτᾶσθαι, τοὺς δὲ μισθοῦ- σθαι. Καὶ πρᾶγμα ἀπιστούμενον ἑωρᾶτο, γυμνάζοντες ἡνίοχοι μὲν ἡμιόνους, ἱπποκόμοι δὲ ἵππους" ὥσπερ γὰρ πρότερον ἐπεπέδηντο ταῖς ταλαιπωρίαις, οὕτω δέος fjv μὴ καὶ τότε
᾿ τῷ μήκει τῆς ἀργίας᾽ τουτὶ δὲ τοὺς οἴκους τῶν ὑπηκόων
εὐπορωτέρους καθίστη. Gregor. Nazianz., Orat. IV, 75 (δρόμος... ἀνεκτῶς διοι- κούμενος). etc.
68 De bonis proscriptorum non occultandis.
Cod. Theodos., IX, 42, 5 (362 Mart. 9):
ἵμρ. lutz1aNUs ἃ. 4p FeLicEM coM(rrTEM) s(ACRARUM) L(AR- eirrioNUM). Quidam scelerate proscribtorum facultates occul-
7) tant. Hos praecipimus, si locupletes sint, proscribtione
6
8a I. EPISTULAE puniri, si per egestalem abiecti sunt. in faecem vilitatemque
plebeiam, damnatione capitali debita luere detrimenta. P(no)-
»(osrra) Row(az) vir. 10. Manr. MawEnTINO ET. NevirTA coxss.
69 De bonis iniuste ademptis. Socral., IH, 1, 48: Τοὺς δὲ ὑπὸ τῶν εὐνούχων ἀδικη-
θέντας ἀπολαμθάνειν τὰ κακῶς ἀφαιρεθέντα ἐθέσπιζεν (scil. ὃ ᾿ΙἸουλιανός).
70 De fide instrumentorum.
Cod. Theodos., XI, 59, ὃ (36» Mart. 53):
Pans ACTORUM HABITORUM APUT IMPERATOREM lurLraxuw Av- GvsrTUM Mawrnrivo ET ΝΈΝΙΤΥΤΑ CONSS, X ΚΑῚ’. ÁApnii. Cows- TAN(TINO)P(OLI) IN CONSISTORIO : ADSTANTE lovio vIRO CLARISSIMO
QUAESTORE, ÀÁNATOLIO MAGISTRO OrriCIOR(UM), FEnice cow(irE)
sAcRARUM LaARGITIONUM,. Ff cetera. lwe. lupiasus A. p(1xiT) :-
Τηνικαῦτα γραμμάτια μεγάλην ἰσχὺν ἔχει, ὅταν περὶ αὐτῶν τῶν γραμματίων μὴ ἀμφισθήτησις --ἦ, ἣ"--- ἐξ ἄλλων ὀφείλει βεθαιοῦσθαι.
71
De possessoribus [undorum patrimonalium.
Cod. Theodos., XL, 19, » [— Cod. lustin., XI, 65, 3] (36» Mart. 58):
Iw». Iuniaxsus ἃ. Omnes, qui patrimoniales fundos (sive communiter sive ex asse add. lusl.) retinent, pro his conve- niendi sunt ad universorum munerum (ad eosdem fundos pertinentium pro rata portione vel in solidum add. lust.) functiones, sicut unumquemque privatorum necessitas pu- blicae pensitationis adstringit. Et cetera. Dr. v kar. Arni.
MaMrnTiNO rT NEVITTA CONSS.
IC
σσι
IO
20
-
en
ET LEGES — 68-7» 83
72 De auro coronario.
De auro coronario lulianus duas leges tulisse videtur.
A. Prior data est πὶ kal. Mai. a. 362 Constantinopoli, cuius forsan versio Graeca proposita estd. 3o Payni (— 2^ Iun. ) in Aegypto : aurum coronarium non exigendum esse a civi- Εἰ. sed earum arbitrio relinqui oportere (cf. Ammian. Marc., AXV . 4, τῷ : eoronarium indultum). Erat tantum re-
missio tributi propter initum a [uliano imperium indicendi, non auri coronarii quod, postquam Caesar factus est, ei decre- tum quidem, sed nondum ex toto solutum erat.
Cuius legis supersunt :
a) Excerptum in codice Theodosiano insertum, a conditc- ribus huius codicis amputatum et fortasse in fine mutatum.
b) Forsan pars posterior versionis Graecae in papyro apud Umm el “Διὶ (— Bacchias, Fayum) inventa et cum imagine phototypica a viris doctis Grenfell, Hunt, Hogarth [— edd. | (Fayüm towns and lheir papyri, p. 116 sq., XX tab. VD) p blici iuris facta. Nonnulla postea M IT viri dos. cf. Preisigke, Berichtigungsl. der Gr. Pap., ll, 1915, p. 128. — Hanc "Jegem non Alexandro Severo iribucndam esse, ut editores crediderant (cf. l.l. et The Oxyrhynchus papyri, XIV, 1920, p. 29), sed Iuliano imperatori censuit Dessau, Rev. de plulol., XXV, 1901, p. 286. Cf. Wilcken, Archiv für Papy- rusf., Il, 1902, p. 169. Nobis certe textus, etsi dubiae ori- ginis, B collocandus erat.
D. Cum studio erga principem coronas maximi ponderis per legatos civitates "certatim misissent (cf. Eunap., Fragm. Rc yos EI». Ammian. Marc;, XXII, 3, 8; E , Misop., 507 CD ; Gothofred. ad Cod Theodos. y XII, 13, 1), Iulianus E coronas septuaginta staterum pondo maiores admitti. Altera haec lex a Libanio tantum memoratur.
A
a) Cod. Theodos., XM, 13, 1 (362 Apr. »9):
Iu». Ivniasvs A. Ap SartUsTIUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Aurum coronarium munus est voluntatis, quod non solum senatoribus, sed ne aliis quidem debet indici. Licet quaedam indictionum necessitas postulaverit ; sed nostro arbitrio re-
37 Licet — 38 sed: scilicet quaedam indictionem num necessitas postulaverit, id malit Momrmsen
84 I. EPISTULAE
servari oportebit. Dar. rm. «ar. Mai. MawERriNO ET NEviTTA CONSS.
b) Integram papyrum duas tantum columnas continere recte coniecerunt primi editores. Octoginta fere litteras habebat unaquaeque linea. Col. 1 ipsi descripsimus.
Col. I.
]c Inge εὐσε]δὴς εὐτυχ[ὴ]ς σεθαστὸς ie: ἀνθύ]πατος [πα]͵]τὴρ πατρίδο[ς Ἰθασιλειν ] val Ἰαρχι! eet. | ].en[ | [ ἰανκα ].$. ει | ]noAgzc«v £ mitportov ]ev xen Ἰονεποι μιοιατε Juv J8vrrrav Ἰαση οἴκου Ἰτοῦ xpóv(ov) }.ν ἀπὸ τῆς Ἰ.-πώσματα ] εινα [ Ἰπροτέρας καὶ ].κεκακωμένα ᾿μεναται ἐστιν ] φ ν [ ]vao...ovc πόλις ἐ]φειλοτείμεισα Ἰτοσούτω καὶ ]ege. 1 δι]δόναι αὐτῶν
]
8 ἡμαι vel ημαρϑ || 10 Ἴτατοσ vel [πατοσ; ἀνθύπατος scripsimus || 48 ιοιατε vel poixxe? || 49 γμενα vel cpeya? |] 24 xov vel za: vel xa: ? || 24 axotey vel απολλων ἢ
240
i
ET LEGES — 7» 85
Col. II.
ὅπως μὴ διὰ τὸ τῆς χαρᾶς τῆς ἑαυτῶν δήλωσιν ποιήσα- σϑαι ἱκανὴν ἐπ᾽ ἐμοὶ παρελθόντι ἐπὶ τὴν ἀρχὴν εἰστελεῖν βιασθεῖεν μείζω ἢ δύνανται" ὅθεν μοι παρέστη τὸ βούλευμα τοῦτο, οὐδὲ ἀποδέοντι παραδειγμάτων ἐν οἷς Τραϊανόν τε καὶ Μάρκον, τοὺς ἐμαυτοῦ προγόνους, αὐτοκράτορας δὲ μά- λιστα δὴ θαυμάσαι ἀξίους γεγενημένους, μιμεῖσθαι ἔμελλον, ὧν καὶ πρὸς τἄλλα τὴν προαίρεσιν ζηλοῦν ἐγὼ γνώμην ποιοῦμαι" ὥς, εἴ γε μὴ τὸ τῆς παρὰ τοὺς καιροὺς δημο- σίας ἀπορίας ἐμποδὼν fjv, πολὺ ἂν φανερωτέραν τὴν ἐμαυ- τοῦ μεγαλοψυχίαν ἐπιδεικνύμενος, οὐδ᾽ ἂν ἐμέλλησα, καὶ εἴ τι ἐκ τοῦ παρελθόντος χρόνου ἐκ τῆς τοιουτοτρόπου συντελείας κατιὸν ὠφείλετο, καὶ δπόσα πρὸς τὴν Καίσαρος προσηγορίαν ξἔπὶ τὸ τῶν στεφάνων ὄνομα ἐψηφισμένα πρό- τερον καὶ ἔτι ψηφισθησόμενα κατὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν ὕττὸ τῶν πόλεων εἴη, καὶ ταῦτα. ἀνεῖναι, ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν οὐκ οἴομαι δι᾿ ἃ μικρὸν ἔμπροσθεν εἶπον" ταῦτα δὲ μόνα εἶστε- λέσειν τὰς πόλεις, ὡς ἐκ τῶν παρόντων δρῶ, δυναμένας οὐ πιαρεῖδον.
Διόπερ ἴστωσαν ἅπαντες ἐν ταῖς πόλεσιν ἁπάσαις, ταῖς
τε κατ᾽ ᾿Ιταλίαν καὶ ταῖς ἐν τοῖς ἄλλοις ἔθνεσιν, καὶ ἐπὶ
2 ὅπωσ edd.: ο[..]σ pap. || δήλωσιν edd. : δηλώτωσι pap. || 3 ἱκανὴν
, Wilamowitz : «.[.]vvn» pap. || εἰστελεῖν edd. : εἰστεί.7:ν pap. || 5 παρα-
διγμάτων pap. || 6 αυτοχρατορα pap., corr. edd. || 6/7 μάλλιστα pap. || 7 ομειμεισθε pap. corr. edd. || B :322.x τὴν Wilamowitz: τοαλλαγὴν pap. | ζηλοῦν Bücheler: τηνοῦν pap. || 9 τοὺς xx:gcó; Wilcken : τουσχαι. τουσ pap. ; cf. p. 88, ὃ sq. || 9/40 δημοσιουσαπορειασενποδωνηπολυ pap., corr. edd. || 14 μεγαλουψυχιανεπιδιχ[ Ἰυμενοσ, 0s ex ov corr., pap. || 42 παρελθοντεσ — τοιουτοτροπουσ pap., corr. edd. || 43 ὠφιλετοχαιο- πωσα pap. || 14 ἐπὶ τῷ τῶν στεφάνων ὀνόματι: edd. || εψηφισμε.α pap. || 45 ἐψηοισθησομεθα, 0? e corr. ? pap., corr. edd. || 47 μειχρονεν- προσθεν pap. || 17/18 εἰστελέσειν Bücheler : ἐπαναφέρειν Wilamowitz ἐπαγαφρασιν vel sot ....... αι pap. || 18 zoX«s pap. [[ρωδυναμενα pap., corr. edd. || 20 ἀπανταισεμνταισ pap., corr. edd. || 24 ειταλειανχαί.] pap. || an « τὰ — xai ἐπὶ ὃ
86 Ι. EPISTULAE
τῇ προφάσει τῆς ἐμαυτοῦ ἀρχῆς τῆς αὐτοκράτορος, ἐφ᾽ ἣν καὶ βουλομένων καὶ εὐχομένων ἁπάντων πιαρῆλθον, ἀντὶ τῶν χρυσῶν στεφάνων χρήματα αν....ηθέντα ἀνεῖναι αὐταῖς. ταῦτα δὲ οὐ διὰ περιουσίαν πιλούτου ποιοῦντα. ἀλλὰ διὰ τὴν ἐμαυτοῦ προαίρεσιν. δι᾽ ἧς ἀεί, ἐπιεὶ Καῖσάρ εἶμι, καὶ περικέκμηκα τὸ κλῖνον ἀναλήμψασθαι, οὗ φόρων ζητήσεσιν, ἀλλὰ σωφροσύνῃ μόνον. οὗ πρὸς τὸ ἴδιον γινομέ- vov —1Qv7» ἀναλωμάτων: οὐδὲ γὰρ τοῦτό μοι σπουδαιότερον ἐξ ἁπάντων εὐπορεῖν χρημάτων, τιλὴν μᾶλλον φιλανθρωπίᾳ τξ καὶ εὐεργεσίαις συναύξειν ταύτην --τὴν-- ἀρχήν, ἵνα βου καὶ τοῖς ἡγεμόσιν, τοῖς κατ᾽ ἐπιτροπίαν παρ᾽ ἐμοῦ ἀπεσταλμένοις. οὕς ἐγὼ εἰς τὸ ἀκριθέστατον δοκιμάσας καὶ προελόμενος ἀπέστειλα, κἀκείνοις συμθούλευμα εἴη ὡς μετριωτάτους παρέχειν αὑτούς * μᾶλλον γὰρ δὴ καὶ μᾶλλον οἵ τῶν ἐθνῶν ἡγεμόνες καταμάθοιεν ἂν μεθ᾽ ὅσης αὐτοὺς προθυμίας φείδεσθαι καὶ τπιροορᾶσθαι τῶν ἐθνῶν οἷς ἐφε- στήκασι προσήκει, ómióxe καὶ τὸν αὐτοκράτορα δρᾶν παρείη αὐτοῖς μετὰ τοσαύτης κοσμιότητος καὶ σωφροσύνης καὶ
2 , * m 4,
ἐγκρατείας τὰ τῆς βασιλείας διοικοῦντα. 8 54. cf. p. 88, 3 sq. Liban. Orat. XVIII rgr, p. 320, 10 sq. || 14sq. cf. Liban. ibid. 194.
2 αντε pap. || 3 «v[.]s(vel ava[.]z: vel απα[.]..)ηθεντα pap.. an ἀπαιτηθέντα ρήματα transp. ? || an ἀνεῖνα! — με 77? i| 5/6 2:znvsuao- τουπροαιρεσσινδιησαει. πιχαῖσαρ. με (« possibly zu: ») pap. | 6 κα-- πεοχεχιηχα pap., corr. edd. || οὐ φόρων δ ilamowitz : 02/0g«v pap- ||
NM
7 ζητησησειν pap. || 7/8 σωφρο....χονωνουπροστοεδιουγεινομενων yap. || 8 -- τῶν — supplevimus || 8/9 σπουδεοται. .Ἱνεξαπαντωί..- - .-- -
πρηματωνπλη.ν pap., εὐπορεῖν restituimus || 10 ευεογεσσια:σσυναυξη- ταυτηναρχην pap., corr. edd. || 10/44 τναμοὺυ pap., an ἵν᾿ ὁμοῦ ? || 11 τοῖς xal! ἐπιττοπίαν scripsimus: ταιχατεπιτροπιαι pap. || 42 απεσσταὰλ- u:v9to pap. || 12 δοχιμεισασ pap. et 43 [..Ἱπεσστίλα pap., corr. edd. || συ δούλευμα edd.: συνξουλευτατα pap., an συμθούλετυμα « 02010 ) I| ὡς edd. : ὦ pap. || 44 δὴ edd. : τη pap., an τοι || 45 c: edd. [.]: pap. j| 45 ηγεμονεσσ: et 46 προσορασθαι pap., corr. edd. || 16/17 -vivous:oissmigotuacingosixst pap., corr. edd. || 17 ὁπότε xxi Bü- eheler : ἀποτεχταῖ pap. || 48/19 χοσμιοτητοσιχαισοορωσυντσχαιεγχρατιασι
pap., corr. edd. || 19 βασιλιασ pap.
20
35
ET LEGES — 73-73 87
4
Τούτου τοῦ ἐμαυτοῦ δόγματος ἀντίγραφα τοῖς καθ΄ £x&-
στην πόλιν ἄρχουσιν γενέσθω ἐπιμελὲς εἰς τὸ δημόσιον μά- λιστα ἑστάναι σύνοτιτα τοῖς ἀναγινώσκουσιν.
(Ἔτους) α΄ Παῦνι λ΄.
Cf. Liban., Orat. XVII, 163: ... χρέα τε λύσας ταῖς πόλεσι (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός)... et Orat. XVI, 19: 6 (scil. "lov- λιανὸς) τὴν ἀρχαίαν τοῦ χρυσοῦ φορὰν τοῖς δήμοις ἀνείς.
Ambros., De obitu Valentiniani, 21 : Praeterita, inquit (scil. Valentinianus), non queunt solvere, nova poterunt sustinere? Ex hoc laudant provinciae Iulianum.
Eutrop., X, 16,3 (— Iohann. Antioch., Fragm. i80, FHG, IV, 606 : Χρημάτων μὲν ἀθροίσεως ὀλίγα πεφροντικώς ; cf. p. 86, 8 sq., et p. 88,5).
Β
Liban., Orat. XVIII, 193: 'O χρυσὸς δὲ οὗτος ἀνέμνησέ με χρυσῶν στεφάνων, οὗς at μὲν πόλεις ἔπεμπον διὰ πρέ- σθεων, ἀλλήλας ὑπερθάλλουσαι τῷ σταθμῷ, χιλίων οὗτος στατήρων, δισχιλίων δὲ ἐκεῖνος, τούτων ὃ παρ᾽ ἑτέρων ἕλκων τιλέον. Ὃ δὲ (scil. ᾿Ιουλιανὸς) ἐπιτιμήσας τῷ μεγέθει, σαφῶς εἰδὼς ὥς οὖκ ἄνευ πόνου τὰ τοιαῦτα συλλέγοιτο, νομοθετεῖ τὸν στέφανον ἀπὸ στατήρων ἑθδομήκοντα φοιτᾶν, τὴν μὲν τιμὴν ἴσην νομίζων ἑκάτερον δύνασθαι, φιλοχρημάτου δὲ εἶναι κέρδη ζητεῖν ἐν τιμῶν σχήματι. τη4. Καὶ τούτους ot κομίζοντες τοὺς νόμους καὶ πολλὰ ἕτερα γράμματα, τὰ μὲν οὗ χείρω, τὰ δὲ καὶ βελτίω. τοσοῦτον ἀπεῖχον τοῦ μισθὸν ἐπὶ τοιούτοις αἰτεῖν, ὥσθ᾽ ἑκόντων διδόντων οὐ προσ- ίεντο.
13 [ep. 47].
Rescriptum hoc missum est post a. 359-360 (p. 88, 11: τῆς τρίτης ἐπινεμήσεως) ad concilium provinciae Thraciae. Conicias illud datum esse Constantinopoli circa primos menses a. 362. Fortasse ad hanc legem alludit Zosimus in loco corrupto et, ut videtur, mutilo(IlHI, 11, 3): £v ταύτη (seil. ἐν Eoi) τῆς πόλεως ἅμα kai τῶν στρατοπέδων ἐπιμελούμενος (cf. p. 88, 9). V. etiam Xmmian. Marc., XXV, ^, τὸ : remissa debita multa diuturnitate congesta.
4 ἐμαυτοῦ 666. : sua[....] pap. || 1/2 χατεκαστηνπαλιν et 2/3 δημα- σιανμαλισταεσταγί.. τυνοπτατοισαναγινώσχουσου pap., corr. edd. || alia manu pap.
428 c
429
88 I. EPISTULAE
Θραξίν.
Βασιλεὶ μὲν πρὸς κέρδος δρῶντι χαλεπὸν ἂν ὑμῶν ἐφάνη τὸ αἴτημα, καὶ οὐκ ἂν φήθη δεῖν τὴν δημοσίαν εὐπορίαν καταβλάπτειν τῇ πρός τινας ἰδία χάριτι" ἐπεὶ δὲ ἡμεῖς oóy ὅ τι πλεῖστα παρὰ τῶν ὑπηκόων ἀθροίζειν πεποιήμεθα σκοπόν, ἀλλ᾽ 8 τι πλείστων ἀγαθῶν αὐτοῖς αἴτιοι γίνεσθαι, τοῦτο καὶ ὑμῖν ἀπολύσει τὰ ὀφλήματα. ᾿Απολύσει δὲ οὐχ ἁπλῶς ἅπαντα, ἀλλὰ μερισθήσεται τὸ πρᾶγμα, τὸ μὲν εἰς ὑμᾶς. τὸ δὲ εἰς τὴν τῶν στρατιωτῶν χρείαν, ἐξ, ἧς οὐκ ἐλά- χιστα καὶ αὐτοὶ δήπου φέρεσθε, τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ἀσφά- λειαν. Τοιγαροῦν μέχρι μὲν τῆς τρίτης ἐπινεμήσεως ἀφίε- μεν ὑμῖν πάντα ὅσα ἐκ τοῦ φθάνοντος ἐλλείπει χρόνου, μετὰ ταῦτα δὲ εἰσοίσετε κατὰ τὸ εἰωθὸς ἕκαστα᾽ ὕμῖν τε γὰρ τὰ ἀφιέμενα χάρις ἱκανή, καὶ ἡμῖν τῶν κοινῶν οὐκ ἀμελητέον. Περὶ τούτου καὶ τοῖς ἐπάρχοις ἐπέσταλται, ἵν" fj χάρις ὑμῖν εἰς ἔργον προχωρήση. ᾿Ερρωμένους ὑμᾶς ὀΐ θεοὶ σώζοιεν τὸν ἅπαντα χρόνον.
74
De immunitate capitationis.
Cod. Theodos., Xl, 12, 2 (36» Apr. 80):
ἱμρ. luxiasus A. Omnes omnino, quicumque capitationis indulgentiam immunitatemque meruerunt, non solum ex annonario titulo, verum etiam ex speciebus ceteris atque largitionibus excepi sunt immunesque erunt ; neque enim
praestanda dividimus. Melius quippe est munificentiae com-
BA-—r' -G
4 θραξίν r : om. C || 3 ὠήθην AC || 4 βῥλάπτειν ΔΕ || 8 ἅπαντασ Δ || 9 τὴν om. ἃ || 48 ciso!cezo: C || εἰωθὸσ ἕκαστα τ: ἔθοσ Ci || 14 τὰ Reiske : δὴ r om. C || 48 ἐπέσταλχα C || 46 'Eggogévou; — 47 χρόνον om. C || 16 4552s in ὑμᾶσ corr. Δ
15
20
[IO
"|
ET LEGES — 73-75 89 pendium integrum conpetere quam saepius postulari. Dar. PRID. KaL. Mar. CowsrawTiNOP(oL:) MawERTINO ET ΝΈΝΙΤΤΑ CONSS.
Cf. Iulian., Misop. 367 D. ; Ammian. Marc., XXV, 4, 15; Cod. Theodos., XI, 38, 1 (infra p. 187) etc.
75 De archiatris.
Huius legis, datae Constantinopoli d. 12 Mai a. 362, duo fragmenta supersunt: a) excerptum in codice Theodosiano, praefatione omissa, insertum ; b) versio Graeca plenior cum praefatione, inter epistulas luliani servata, quae tamen prae- scriptione (nam quae traditur novicia est) et subscriptione caret.
Iulianus, suadente fortasse Oribasio (cf. supra p. 17 sq.), archiatros ab omnibus muneribus publicis (a) vel certe ἃ mu- neribus curialium (b) immunes esse confirmat. Privilegium a prioribus imperatoribus medicis concessum saepe tunc temporis violatum esse epistula 723 Libanii ad Celsum praesidem Ciliciae luculenter. monstrat.
a) Cod. Theodos., XIII, 3, 4 (36» Mai. 12) :
ἵμρ. Iuziasus ÀÁ. ip. ancHiarROs. Ratio aequitatis exposcit ut veterum privilegia principum circa vos censeamus esse firmanda. Proinde nostrae mansuetudinis sanctione subnixi, securi a molestiis munerum omnium publicorum reliquum tempus aetatis iugiter agitabitis. Dar. ii i0. Mar. Coxsa(as-
TiNO)P(oLr) MawERTINO ET NevirTA cowss.
b) (ep. 558 b]. [Ἰουλιανοῦ νόμος περὶ τῶν ἰατρῶν]
Τὴν ἰατρικὴν ἐπιστήμην σωτηριώδη τοῖς ἀνθρώποις τυγ-
ΌΆ.ΞὃἙΞ- στ΄ LE—g
28 ἰουλ:ανοῦ (τοῦ αὐτοῦ B) νόμος περὶ τῶν (τῶν om. Δ) ἰατρῶν rV : ἰοωλιανὸσ περὶ ἰατρῶν L πρὸσ ἰατοοὺσ C om. Y; titulum novicium esse collato codice Theod., ubi recte de archiatris agitur, apparet
398
«Qo I. EPISTULAE
χάνειν τὸ ἐναργὲς τῆς χρείας μαρτυρεῖ, διὸ καὶ ταύτην ἐξ, οὔρανοῦ πεφοιτηκέναι δικαίως φιλοσόφων παῖδες κηρύτ- τουσι᾿ τὸ γὰρ ἀσθενὲς τῆς ἡμετέρας φύσεως καὶ τὰ τῶν ἐπισυμθαινόντων ἀρρωστημάτων ἐπανορθοῦται διὰ ταύτης. Ὅθεν κατὰ τὸν τοῦ δικαίου λογισμὸν συνῳδὰ τοῖς ἄνωθεν βασιλεῦσι θεσπίζοντες ἡμετέρα φιλανθρωπία κελεύομεν τῶν βουλευτικῶν λειτουργημάτων ἀνενοχλήτους ὑμᾶς τοὺς λοι- ποὺς χρόνους διάγειν.
76 De quibus ad vicarios referendum sit.
Cod. Theodos.. lI, 15, 4 (365 lun. 0):
Iur. luyiNUs Ἂν «40. MawEnrINUM P(RAEFECTUM) P(RAETO- mr)o. Rectores provinciarum sublimitas tua conveniat, ut cunctis de rebus, de quibus ad nos et ad vestram scientiam crediderint referendum, vicarios esse participandos sciant.
AcckPTA viii τὸ. συν. MawEnTINO ET NEvrTTA. CONSUL.
TN
De evectione specierum largitionalium.
Cod. Theodos., VIL, 5, 13 (362 Iun. 20):
IpnEw (seil. Iur. Iuriasus) À. An MawERTINUM P(RAEFECTUM) P.RAETORIJO. Ád suggestionem comitis adque eorum, qui lar- gilionibus praesunt, inlationi specierum largitionalium con- petentes evectiones rectores provinciarum, cum absit vica- rius, facere debent. Quod universis rectoribus tua sublimitas
V ἃ BAc—r LY[Y desinit 2/3 zgojzxzouct] — &
3 τὸ τὰρ — 4 ἐπισυιιϑαινόντων : xx. L ἵνα τὰ r || dB τὰ om. C || Á χοωστήματα T {[Ρἐπχνορθοῦντα: AL ἐπανορθῶνται B || 5 ἄνωτ || 7 zyeyog A, zos C ἀνογχλήτουσ L || 7/8 τοῖσ λοιποῖσ χράνοισ rL
12 lulianus : ppo constautinus cod., corr. Mormsen, nam « post obitum demum Constantii ( 301 Nov. 3) Mamertinus praefectus factus est»
ET LEGES — 75-78 οι indicare non differat. Acc. xir. xar. Iur. MawrRrio kv Nr- VITTA CONSS.
Cf. ibid., 250: luxta divi Iuliani consultissimam legem ad
ἜΧΕΣΞΕΣ ἘΝ largitionum res necessarias conpetentia iudices evectionum Buda perferant.
78-81. EPISTULAE CIRCA MENSES IUN.-ILL. 4. 36» SCRIPTAE DUM IULIANUS PER ASIAM MINOREM ITER FACIEDAT.
18 [ep. 4].
Scripta est. haec epistula cum imperator per Ásiam Mino- rem Syriam peteret, post mensem lunium medium a. 362, quo Constantinopolim reliquisse videtur, et antequam Tyana pg (cf. p. 92, 3 sq.). — Aristoxenus Cappadox (cl. p- 92, 5) philosophus Eug uu nan abus est.
᾿Αριστοξένῳ φιλοσόφῳ.
^Ap& γε χρὴ περιμένειν κλῆσιν. καὶ τὸ « ἀεὶ » προτιμᾶν μηδαμοῦ ; ᾿Αλλ᾽ ὅρα μὴ χαλεπὴν ταύτην εἰσάγωμεν τὴν νομοθεσίαν. εἶ ταὐτὰ χρὴ παρὰ τῶν φίλων περιμένειν, ὅσα καὶ οἷα παρὰ τῶν ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε γνωρίμων. ᾿Απορήσει τις ἐνταῦθα, πῶς δὴ οὐκ ἰδόντες ἀλλήλους ἐσμὲν φίλοι; TG δὲ τοῖς πρὸ χιλίων ἐτῶν γεγονόσι καὶ ναὶ μὰ Δία δισ- χιλίων ; ὅτι σπουδαῖοι πάντως ἦσαν καὶ τὸν τρόπον καλοί τε κἀγαθοί. ᾿Επιθυμοῦμεν δὲ καὶ ἡμεῖς εἶναι τοιοῦτοι. εἶ καὶ τοῦ εἶναι, τό γε εἰς ἐμέ, παμπληϑὲς ἀπολειπόμεθα: πλὴν
ἀλλ᾽ fj γε ἐπιθυμία τάττει πως ἡμᾶς εἷς τὴν αὐτὴν ἐκεί-
E SE ΒΝΟΞΞΡ
16 ἀεὶ : ἄχλητον Reiske ἀχλητὶ Hertlein; cf. p. 92, 2 ct Greg. Cypr. Mosq. Centur. I 78 | ll 17 εἰσαγάγωμεν b || 18 ταῦτα : codd. , Corr. Hertlein || παρὰ EI: περὶ b j| 19 o:« EI: o: BN om. O | | παρὰ EI: περὶ b || 20 δὴ E : δὲ b μὲν] i ἰδόντες E : εἰδότεσ cett. || 24 vai om.
EI || 22 πάντωσ E: πάντεσ cett. || 23. zzi ἀγαθοὶ IB || 24 τοῦ b : τὸ EI
7S
93 IL. EPISTULAE
νοις μερίδα. Kai τί τοιαῦτα ἐγὼ ληρῶ μακρότερον ; εἴτε γὰρ ἄκλητον ἰέναι χρή, ἥξεις δήπουθεν. εἴτε καὶ κλῆσιν πε- ριμένειν, ἰδού σοι καὶ παράκλησις ἥκει παρ᾽ ἡμῶν. ἜἜντυχε γοῦν ἡμῖν περὶ τὰ Τύανα πρὸς Διὸς φιλίου καὶ δεῖξον ἡμῖν ἄνδρα ἐν ΚΚαππαδόκαις καθαρῶς “Ἕλληνα: τέως γὰρ τοὺς μὲν οὐ βουλομένους, ὀλίγους δέ τινας ἐθέλοντας μέν, οὐκ
εἰδότας δὲ θύειν δρῶ.
79 [ep. 78].
Hespondet [ulianus amico nobis ignoto, fortasse pagano sacerdoti (Theodoro ? cf. Asmus, Zeitschr. für Kirchengesch., XXIH, 1902, p. 483 sq.), qui ei obiecerat quod Pegasium, antea Ilii episcopum, sacerdotem deorum (p. 94, 14) creasset et ei legationem quandam credidisset (infra v. 23). Egregie haec illustrantur, ni fallimur, actis S. Basilii Ancyrani (A. SS., 22 Mart., t. III, p. 279), quibus docemur MUI dua in partes Orientis proficisceretur, Pegasium et IHelpi- dium, ambos ex Christianis paganos nuper factos, Ancyram ad Basilium praemisisse. Has litteras scriptas esse putamus mense lunio a. 36», cum imperator Constantinopoli relicta iter per Asiam Minorem faceret (ταύτην τὴν ὅδόν p. 93, τι — De Aphobio, qui p. 94, 25 nominatur, cf. Seeck, BLZG, P- 79-
Πηγάσιον ἡμεῖς οὔποτ᾽ ἂν προσήκαμεν ῥαδίως, εἶ μὴ σαφῶς ἐπεπείσμεθα ὅτι καὶ πρότερον, εἶναι δοκῶν τῶν Γαλιλαίων ἐπίσκοπος. ἠπίστατο σέβεσθαι καὶ τιμᾶν τοὺς ϑεούς᾽ οὐκ ἀκοὴν ἐγώ σοι ταῦτα ἀπαγγέλλω τῶν πρὸς ἔχθραν καὶ φιλίαν τοιαῦτα λέγειν εἰωθότων, ἐπεὶ καὶ ἐμοὶ πάνυ διατεθρύλλητο τὰ τοιαῦτα περὶ αὐτοῦ καὶ μὰ τοὺς θεοὺς
ὥμην οὕτω χρῆναι μισεῖν αὐτὸν ὡς οὐδένα τῶν πονηροτά-
[(1—7] E. 1I BNO—b -— [23 sq.] H
2 zai: εἰσ E || 2/3 περιμένειν ΕἸ : περιμένεισ b || 8 περίχλησισ b || "Evzv7s : ἔτυχεν b || 4 γοῦν EI: οὖν b || τύανα E : τίανα I τοιαῦτα b || 7 δὲ om. b || ὁρῶ om. I
23 sine titulo textum praebet cod. || 25 ὑπήστατο σεύεσθα! cod., corr. Henning || 26 ἀπαγγέλω cod., corr. Henning || 27 τοιαῦτα scripsimus : ταῦτα cod., quod deleverat Henning || 28 διετεθρύλητο Herning | «ναὶ — μὰ Hertlein
39
IO
35
ET LEGES — 78-79 93 των. ᾿Επεὶ δὲ κληθεὶς εἰς τὸ στρατόπεδον ὑπὸ τοῦ μακα- ρίτου Κωνσταντίου ταύτην ἐπορευόμην τὴν ὅδόν, ἀπὸ τῆς Τρῳάδος ὄρθρου βαθέος διαναστάς, ἦλθον εἰς τὸ "IAvov περὶ τιλήθουσαν ἀγοράν: ὃ δὲ ὑὕπήντησε καὶ βουλομένῳ τὴν mó- λιν ἱστορεῖν (ἦν γάρ μοι τοῦτο πρόσχημα τοῦ φοιτᾶν εἷς τὰ ἱερὰ) περιηγητής τε ἐγένετο καὶ ἐξενάγησέ με παντα- χοῦ. Ακουε τοίνυν ἔργα καὶ λόγους, ἀφ᾽ ὧν ἄν τις εἰκάσειεν οὖκ ἀγνώμονα τὰ πρὸς τοὺς θεοὺς αὐτόν.
Ἥρβόν ἐστιν Ἕκτορος, ὅπου χαλκοῦς ἕστηκεν ἀνδριὰς ἐν ναΐσκῳ βραχεῖ. Τούτῳ τὸν μέγαν ἀντέστησαν ᾿Αχιλ- λέα κατὰ τὸ ὕπαιθρον. zi τὸν τόπον ἐθεάσω, γνωρίζεις δήπουθεν ὃ λέγω. Τὴν μὲν οὖν ἱστορίαν, δι᾿ ἣν ὃ μέγας ᾿Αχιλλεὺς ἀντιτεταγμένος αὐτῷ πᾶν τὸ ὕπαιθρον κατεί- ληφεν, ἔξεστί σοι τῶν περιηγητῶν ἀκούειν. ᾿Εγὼ δὲ κατα- λαθὼν ἐμπύρους ἔτι, μικροῦ δέω φάναι λαμπροὺς ἔτι τοὺς βωμοὺς καὶ λιπαρῶς ἀληλιμμένην τὴν τοῦ Ἕκτορος εἰκόνα, τιρὸς Πηγάσιον ἀπιδών: « τί ταῦτα ; » εἶπον, « ᾿ἰἸλιεῖς θύουσιν ; » ἀποπειρώμενος ἠρέμα óc ἔχει γνώμης. Ὃ δέ: « καὶ τί τοῦτο ἄτοπον, ἄνδρα ἀγαθὸν ἑαυτῶν πολίτην, ὥσπερ ἡμεῖς », ἔφη, « τοὺς μάρτυρας, εἶ θεραπεύουσιν ; » Ἢ μὲν οὖν εἰκὼν οὐχ ὑγιής, fj δὲ προαίρεσις ἐν ἐκείνοις ἐξεταζομένη τοῖς καιροῖς ἀστεία. Τί δὴ τὸ μετὰ τοῦτο: « Βαδίσωμεν, » ἔφην, « ἐπὶ τὸ τῆς ᾿Ιλιάδος ᾿Αθηνᾶς τέμε- νος ». Ὁ δὲ καὶ μάλα προθύμως ἀπήγαγέ με καὶ ἀνέῳξε τὸν νεών, καὶ ὥσπερ μαρτυρόμενος ἐπέδειξέ μοι πάντα ἀκρι- 68c σῶα τὰ ἀγάλματα, καὶ ἔπραξεν οὐθὲν ὧν εἰώθασιν ot
δυσσεβεῖς ἐκεῖνοι πράττειν, ἐπὶ τοῦ μετώπου τοῦ δυσσε-
Η
& — μοι" xat Hertlein || 10 Τούτῳ τὸν μέγαν ἀντέστησαν Henning : τούτου τὸν μέγαν ἔστησαν cod. || 15 ἐμπείρουσ cod., corr. Henning || μικροῦ e μαχροῦ corr. cod. || 15/46 ἔτι τοὺς βωμοὺς Henning: ἐπὶ τοῦ βωμοῦ cod. || 18 ὡσ cod.: πῶσ Henning || 24 Ἢ μὲν Henning: εἰ μὲν cod. || 25 μαρτυρούμενος Henning || 27 sq. τὸ ὑπόμνημα τοῦ δυσσεβοῦς transp. Henning
9^ [. EPISTULAE
θοῦς τὸ ὑπόμνημα σκιογραφοῦντες, οὐδὲ ἐσύριττεν, ὥσπερ ἐκεῖνοι, αὐτὸς καθ᾽ ἑαυτόν᾽ f] γὰρ ἄκρα θεολογία παρ᾽ αὐτοῖς ἐστι δύο ταῦτα, συρίττειν τε πρὸς τοὺς δαίμονας καὶ σκιο- γραφεῖν ἐπὶ τοῦ μετώπου τὸν σταυρόν.
Δύο ταῦτα ἐπηγγειλάμην εἰπεῖν cov τρίτον δὲ ἐλθὸν ἐπὶ νοῦν οὐκ οἶμαι χρῆναι σιωπᾶν: ἠκολούθησέ μοι καὶ πρὸς τὸ ᾿Αχίλλειον ὃ αὐτός, καὶ ὑπέδειξε τὸν τάφον σῶον" ἐπε- τιείσμην δὲ καὶ τοῦτον ὅτ᾽ αὐτοῦ διεσκάφθαι" ὃ δὲ καὶ μάλα σεθόμενος αὐτῷ προσήει. Ταῦτα εἶδον αὐτός: ἀκήκοα δὲ πιαρὰ τῶν νῦν ἐχθρῶς ἐχόντων πρὸς αὐτὸν ὅτι καὶ προσ- εύὐχοιτο λάθρα καὶ προσκυνοίη τὸν Ἥλιον. ^Apa οὐκ ἂν ἐδέξω με καὶ ἰδιώτην μαρτυροῦντα ; Τῆς περὶ τοὺς θεοὺς διαθέσεως ἑκάστου τίνες — àv εἶεν ἀξιοπιστότεροι μάρ- τυρες αὐτῶν τῶν θεῶν ; Ἡμεῖς ἱερέα Πηγάσιον ἐποιοῦμεν «--ἄν"--, εἰ συνεγνώκειμεν αὐτῷ τι περὶ τοὺς θεοὺς δυσσε- θές ; Εἰ δὲ ἐν ἐκείνοις τοῖς χρόνοις, εἴτε δυναστείας ὀρεγό- μενος, εἴθ᾽, ὅτιερ πρὸς ἡμᾶς ἔφη πολλάκις, ὑπὲρ τοῦ σῶσαι τῶν θεῶν τὰ ἕδη. τὰ ῥάκια ταῦτα περιαμπέσχετο καὶ τὴν ἀσέθειαν μέχρις ὀνόματος ὑπεκρίνατο (πέφηνε γὰρ οὐδὲν οὐδαμοῦ τῶν ἱερῶν ἠδικηκὼς πλὴν ὀλίγων παντάπασι λίθων ἐκ καταλύματος, ἵνα αὐτῷ σώζειν ἐξῇ τὰ λοιπά), τοῦτο ἐν λόγῳ ποιούμεθα, καὶ οὐκ αἰσχυνόμεθα ταὐτὰ περὶ αὐτὸν τιράττοντες ὅσαπερ ᾿Αφόθιος ἐποίει καὶ οἵ Γαλιλαῖοι πάν... τες προσεύχονται τιάσχοντα ἰδεῖν αὐτόν; Εἴ τί μοι προσέ- χεις, οὐ τοῦτον μόνον. ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους, οἵ μετατέ- θεινται, τιμήσεις, ἵν᾽ ot μὲν ῥᾶον ὑὕπακούσωσιν ἡἣμῖν ἐπὶ τὰ
καλὰ προκαλουμένοις. οἵ δ᾽ ἧττον χαίρωσιν᾽ εἰ δὲ τοὺς
1 σχιαγραφοῦντες el 3/4 σχιαγραεῖν Henning, cf. 58 D et C. Galil. 194 C || 2 αὐτὸς za0 ' $xozov Henning: «3:005 zaü' ἑαυτῶν cod. l 5 τρί- o € correctione, cod, || 7 ἀπέδειξε Henning i| 7/8 ἐ ἐπεπύσμην Hen- ning || 9 σευύμενοσ cod., corr. Henning || 12 τοὺς Henning: τῆσ in ras. cod. || 43 — x» — Hertlein || 45 — xy — supplevimus || 18 περιημ- πίσχετο ὃ Hertlein | ! 22 ταῦτα cod., corr. Hertlein || 23 ἐποίε!, ποῖ
e correctione, cod. || 27 χαΐρουσ'ν cod., corr. Henning
(d .ᾧ x - ei
σι
10
iG
2c
IO
15
30
35
3o
ΒΕ — 7;9-3o 95 αὐτομάτους ἰόντας ἀπελαύνοιμεν, ᾿ οὐδεὶς ὑπακούσεται
ῥαδίως παρακαλοῦσιν.
80 [ep. 17].
Haec epistula medio in itinere (p. 96, 5) mense lunio vel Iulio a. 36» scripta est, cum Iulianus Constantinopoli in Syriam profectus erat (p. 96. 11), avunculum homonymum visurus (p. 98, 18 sq.), qui comes Orientis nuper creatus tunc Antiochiae agebat (Misop., 5605 C et 571 A ; Philostorg., p. 82,. 18 sq. ed. Bidez; Liban., Epis!. 736, etc.; cf. Seeck, BLZG, Ρ- 189 sq.). — Continuo de diversis negotiis rescribit impe- rator. Post excusationes et laudes quasdam primum (p. 96, 19 sq.) de templo Apollinis Daphnaei reficiendo, quem ambi- tioso circumdari peristylio iusserat ( Xmmian. Marc., XXII, 19, 2), sermonem habet (cf. Sievers, Libanius, p. 106, adn. 50). — P. 96, 51 sq. agit de contentione quadam orta inter Iulia- num, comitem Orientis, et Lauracium (vel fortasse Lauricium, comitem et ducem Isauriae, de quo v. Ammian. Marc., XIX, 13, 2; Socrat., lI, 39, 6 et 4o, 2, etc. ; cf. Seeck, BLZG, p. 194), hominem de republica bene meritum, sed qui libel- los contumeliosos ad summum magistratum miserat (p. 97, 9» sq.) et eum incusaverat quod epistulas imperatoris divul- gasset (p. 97, 11 sq.). — Pauca deinde adicit scriptor de pravo quodam medico (p. 98, 15 sq.) et de agris dandis (cf. Misop., 310 D).
4
᾿Ιουλιανῷ θείῳ.
: Εἰ τὰς σὰς ἐπιστολὰς ἐγὼ παρὰ φαῦλον ποιοῦμαι, ἐξ ἄρα δή μοι ἔπειτα θεοὶ φρένας ὥλεσαν αὐτοί. Τί γὰρ οὐκ ἔνεστιν ἐν τοῖς σοῖς καλόν ; εὔνοια, πίστις. ἀλή- ϑεια, καὶ τὸ πρὸ τούτου, οὗ χωρὶς οὐδέν ἐστι τἄλλα, φρόνησις
^ z La] , 3 , » 2 , ἅπασι τοῖς ἑαυτῆς μέρεσιν. ἀγχινοία. συνέσει, εὐθουλία
27 Homer. H 360 et M 234 || 29 sq. cf. Aristot. De virt. et vit. 1230? 38 sq.
[4 —2] H -- [25 sq.] XY 25 αὐτοῦ post θείῳ add. Y || 27 “ο! : zo: Homer. || 29 τούτων Papadopoulos :
96 Ι. EPISTULAE
διαδεικνυμένη. Ὅτι δὲ οὐκ ἀντιγράφω (τοῦτο γὰρ καὶ κατεμέμψω), σχολὴν οὐκ ἄγω μὰ τοὺς θεούς" καὶ μὴ νομίσῃς ἀκκισμὸν εἶναι μηδὲ παιδιὰν τὸ πρᾶγμα. Μαρτύ- ρομαι τοὺς λογίους θεοὺς ὅτι πλὴν "'Oufjgou καὶ Πλάτωνος οὐκ ἀκολουθεῖ μοι πυκτίον οὔτε φιλόσοφον οὔτε ῥητορικὸν οὔτε γραμματικόν. οὔθ᾽ ἱστορία τις τῶν ἐν κοινῇ χρεία καὶ ταῦτα δὲ αὐτὰ τοῖς περιάττοις ἔοικε καὶ φυλακτηρίοις" δέδεται γὰρ ἀεί. ᾿Ολίγα λοιπὸν καὶ εὔχομαι, καίτοι δεόμε- νος. ὡς sixóc, εἴ πέρ ποτε ἄλλοτε καὶ νῦν εὐχῶν πολλῶν τιάνυ καὶ μεγάλων: ἀλλ᾽ ἄγχει πάντοτε περιεχόμενα τὰ πράγματα. ὄψει δὲ ἴσως καὶ αὐτός, ὅταν εἷς τὴν Συρίαν γένωμαι.
Περὶ δὲ ὧν ἐπέστειλάς μοι, πάντα ἐπαινῶ, πάντα θαυ- μάξζω. - ἐν οἷς 1 οὐδέν ἐστιν ἀπόθλητον ἐξ ἐκείνων᾽ ἴσθι οὖν ὅτι καὶ πάντα πράξω σὺν βεοῖς. Τοὺς κίονας τοὺς A«a- φναίους θοῦ πρὸ τῶν ἄλλων: τοὺς ἐκ βασιλείων τῶν παντα- χοῦ λαθὼν ἀποκόμισον᾽ ὑπόστησον δὲ εἷς τὰς ἐκείνων χώ- ρας τοὺς ἐκ τῶν ἔναγχος κατειλημμένων οἰκιῶν: εἶ δὲ κἀκεῖθεν ἐπιλείποιεν, -στῆσον."-- ὀτιτῆς τπιλίνθου καὶ κόνεως, ἕως -- ἂν"-- ἔξωθεν μαρμαρώσαντες ἐντελεστέροις χρησώ- μεθα. Τὸ δὲ αἴσιον ὅτι πολυτελείας ἐστὶ κρεῖττον καὶ τοῖς εὖ φρονοῦσιν ἡδονὴν ἐν βίῳ καὶ τῇ χρήσει ἔχον πολλήν, αὐτὸς οἶδας.
Περὶ δὲ τῶν πρὸς Λαυράκιον οὐθὲν οἶμαι δεῖν ἐπιστέλ- λειν σοι, πλὴν τοσοῦτον παραινῶ" πᾶσαν ὄργὴν ἄφες, ἐπί-
τρεψον ἅπαντα τῇ δίκη. τὰς ἀκοὰς ὑφέξων αὐτοῦ τοῖς λόγοις
XY [in Y plu-ima desunt]
Ὁ οὔτε φιλόσοφον — 6 “οεία om. Y || 8 ὀλίγα — χαίτοι om. Y || τὴν : 40 ἀλλ᾽ ἄγχει — p. 97, 4 δίκαιον om. Y || 44 εἰσ συρίαν cod. || 44 ἐν oic cod.: ἃ ἐννοεῖς Weil || 19 — στῆσον ""- supplevimus: spatium vacuum quattuor fere litt. praebet cod. || 20 — àv — supplevimus || 24 αἴσιον : αἰδέσιμον ? P. Thomas ; an ὅσιον" || 26 & supra αὐτοῦ εἰ α supra τοῖς scripta in cod.
a0
a5
ΤῸ)
ET LEGES — 8o 97
μετὰ πάσης πίστεως τῆς πρὸς τὸ δίκαιον. Καὶ οὔ φημι τοῦτο, ὡς οὐκ ἐπαχθῆ τὰ rtpóc σε γραφέντα καὶ πλήρη πάσης ὕβρεως καὶ ὑπεροψίας" ἀλλὰ χρὴ φέρειν. ᾿Ανδρὸς γάρ ἐστιν ἀγαθοῦ καὶ μεγαλοψύχου « ἀκούειν μὲν κακῶς, λέγειν δὲ μὴ κακῶς ». Ὥσπερ γὰρ τὰ βαλλόμενα πρὸς τοὺς στερεοὺς καὶ γεν- ναίους τοίχους ἐκείνοις μὲν οὐ προσιζάνει, οὐδὲ τιλήττει, οὐδὲ ἐγκάθηται, σφοδρότερον δὲ ἐπὶ τοὺς βάλλοντας ἄνα- κλᾶται, οὕτω πᾶσα λοιδορία καὶ βλασφημία καὶ ὕθρις ἄδικος ἀνδρὸς ἀγαθοῦ καταχεθεῖσα θιγγάνει μὲν οὐδαμῶς ἐκείνου. τρέπεται δὲ ἐπὶ τὸν καταχέοντα. Ταῦτά σοι πιαραινῶ, τὰ δὲ ἑξῆς ἔσται τῆς κρίσεως. Ὑπὲρ δὲ τῶν ἐμῶν ἐπιστολῶν. ἅς φησί σε λαθόντα παρ᾽ ἐμοῦ ᾿δημοσιεῦσαι, γελοῖον εἶναί uot φαίνεται φέρειν εἷς κρίσιν: οὐθὲν γὰρ ἐγὼ μὰ τοὺς θεοὺς πρός σε πώποτε γέγραφα, οὔτε τιρὸς ἄλλον &vBpoTtov οὐδένα, ὃ μὴ δημοσία τοῖς πᾶσι προκεῖσθαι βούλομαι. Τίς γὰρ ἀσέλγεια, τίς ὕθρις, τίς προπηλακισμός, τίς λοιδορία, τίς αἰσχρορρημοσύνη ταῖς ἐμαῖς ἐπιστολαῖς ἐνεγράφη ποτέ: ὅς γε, καὶ st πρός τινα τραχύτερον εἶχον. διδούσης μοι τῆς ὑποθέσεως ὥσπερ ἐξ ἁμάξης εἰπεῖν οἷα ψευδῶς ἐπὶ τοῦ Λαυδακίδου ᾿Αρχίλοχος, σεμνότερον αὐτὰ καὶ σωφρο- νέστερον ἐφθεγξάμην, ἢ εἴ τις ἱερὰν ὑπόθεσιν μετήει. Εἰ δὲ τῆς ὑπαρχούσης πρὸς ἀλλήλους ἡμῖν εὐνοίας ἔμφασιν εἶχε τὰ γράμματα, τοῦτο ἐγὼ λανθάνειν ἠθουλόμην ἢ ἀπο- κρύπτεσβαι ; διὰ τί: Μάρτυρας ἔχω τοὺς θεοὺς πάντας τε
καὶ πάσας ὅτι καὶ ὅσα μοι πρὸς τὴν γαμετήν, οὐκ ἂν
16 cf. Demosth. XVIII ra.
XY [Y desinit 10 22:2; 22/2]
4 in margine γνωμίχόν cod. ; unde haec hauserit lulianus, non reperimus || 9 χαταχυθεῖσα Papadopoulos | 43 4x Papadopoulos : διὰ cod. || 18 εἶχον Bücheler: ἔχων cod. || 20 λαυδαχίδου cod. : Auxiu£oo Weil || αὐτὰ scripsimus : αὐτ(ὸν) vel αὐτὰ cod. || 24 ante εἴ τις una littera evanida in cod., 7 restituimus || 22 zzàs ἀλλήλουτ in marg., 2 supra ἡμῖν et z supra πρὸ: scripto, cod. || 25 vau: - Y28uuxT! ἣν» vel « ἐγέγραπτο Bücheler
-
o8 I. EPISTULAE
ἠχϑέσθην εἴ τις ἐδημοσίευσεν, οὕτως ἦν πάντα σωφρο- σύνης πλήρη᾽ εἰ δὲ ἃ πρὸς τὸν ἐμαυτοῦ θεῖον ἐπέστειλα, ταῦτα καὶ ἄλλος τις ἀνέγνω καὶ δεύτερος, ὃ πικρῶς οὕτως ἀνιχνεύσας αὐτὰ δικαιοτέραν ἂν ὑὕπόσχοι μέμψιν ἢ ὃ γρά- ψας ἐγώ, ἢ σὺ ἢ καὶ ἄλλος ἀναγνούς. Πλὴν ἀλλὰ τοῦτο συγχώρει καὶ μὴ ταραττέτω σε, σκόπει δὲ ἐκεῖνο uóvov: πιονηρός ἐστι Λαυράκιος ; ὑπέξελθε γενναίως αὐτόν: εἶ δὲ ἐπιεικὴς καὶ μέτριός ἐστι καὶ ἥμαρτε περὶ σέ, δὸς αὐτῷ συγγνώμην. Τοὺς γὰρ ἀγαθοὺς δημοσία, κἂν ἰδία. περὶ ἡμᾶς οὐ καθήκοντες γένωνται, φιλεῖν χρή τοὺς πονηροὺς δὲ ἐν τοῖς κοινοῖς, κἂν ἡμῖν κεχαρισμένοι, διὰ χειρὸς ἔχειν᾽ οὐ μισεῖν οὐδὲ ἐκτρέπεσθαί φημι, φυλακὴν δὲ προθεθλῆσθαί τινα. ὅπως μὴ λήσωσι κακουργοῦντες᾽ εἰ δὲ δυσφύλακτοι λίαν εἶεν, χρῆσθαι πρὸς μηδὲν αὐτοῖς.
Ὑπὲρ οὗ γέγραφας καὶ αὐτός, ὅτι θρυλλούμενος ἐπὶ πονηρία τὴν ἰατρικὴν ὑποκρίνεται, ἐκλήθη μὲν παρ᾽ ἡμῶν ὡς σπουδαῖος, πρὶν -- δὲ"-- εἰς ὄψιν ἐλθεῖν, φωραθεὶς ὅστις ἦν, μᾶλλον δὲ καταμηνυθείς (τὸ δὲ mà τίνος αὐτὸς ἐντυχὼν φράσω σοι). κατεφρονήθη᾽ σοὶ δὲ καὶ ὑπὲρ τούτου χάριν οἶδα.
Τῶν αἰτηθέντων ἀγρῶν, ἐπειδή περ ἔφθην ἐκείνους δεδω- κώς (εἰσὶ δέ μοι μάρτυρες δμόγνιοι καὶ φίλιοι θεοί), δώσω μακρῷ λυσιτελεστέρους᾽ αἰσθήσῃ δὲ καὶ αὐτός.
81 [ep. 21]: Petavius (ad Orat. V) iam coniecit Iulianum, eo tempore quo
XY [Y 6 σχύπε' — 10 7x]
4 διχαιοτάτην ἂν ὑπότχη cod., corr. Weil || 8 ἢ xat ἄλλος Papado- poulos : ὁ xat ἄλλωσ cod. || 7 ἐστι Λαυράχιος : ἐστιν et in margine περὶ λαυραχίου λέγει Y || ἐπέξελθε — αὐτῷ Usener || 42 προθέθλησό cod., corr. Bücheler || 47 — δὲ — Papadopoulos || 19 post χατετρονήθη cod.
praebet duo puncta quae forsan corruptelam indicant || 22 τἵλιοι Weil: οἴλο’ cod.
10
15
LÀ Caco 75
10
15
20
ET LEGES — 80-8: 99
Pessinunte Matris deum delubra veneratus est (Ammian. Marc., XXII, 9, 5), i. e. mense Iulio a. 362, sacris illius res- titutis Callixenam praefecisse antistitem. Quod veri quandam speciem habet (cf. tamen infra, p. 115, 20 sq.). Callixenae sacerdotis nusquam alibi mentionem invenimus:
᾿Ιουλιανὸς Καλλιξείνη ἱερείᾳ Μητρὸς θεῶν.
« Χρόνος δίκαιον ἄνδρα δείκνυσιν μόνος », ὧς παρὰ τῶν ἔμπροσθεν ἔγνωμεν: ἐγὼ δὲ φαίην -ἂν--. ὅτι καὶ τὸν εὐ- σεθῆ καὶ τὸν φιλόθεον. ᾿Αλλ᾽ ἐμαρτυρήθη, φησί, καὶ ἡ Πηνε- λόπη φίλανδρος: εἶτα ἱμετὰ] τοῦ φιλάνδρου τὸ φιλόθεόν τις ἐν γυναικὶ δεύτερον τίθησι, καὶ οὐ φανεῖται πολὺν πάνυ τὸν μανδραγόραν ἐκπεπωκώς : Εἰ δὲ καὶ τοὺς καιρούς τις ἐν νῷ λάθοι, καὶ τὴν μὲν Πηνελόπην ἐπαινουμένην σχεδὸν ὑτπτὸ πάντων ἐπὶ τῆ φιλανδρία, κινδυνευούσας δὲ τὰς θεοσεϑεῖς ὀλίγῳ πρότερον γυναῖκας, καὶ προσθείη δὲ τῶν κακῶν ὅτι καὶ διπλάσιος ὃ χρόνος, &p' ἔστι σοὶ τὴν Πηνελόπην ἀξίως παραβάλλειν : ᾿Αλλὰ μὴ μικροὺς ποιοῦ τοὺς ἐπαίνους, ἀνθ᾽ ὧν ἀμείψονται μέν σε πάντες ot θεοί, καὶ τὰ παρ᾽ ἡμῶν δὲ διπλῇ σε τιμήσομεν τῇ ἱερωσύνῃ πρὸς fj πρότερον εἶχες τῆς ἁγιωτάτης θεοῦ Δήμητρος. καὶ τῆς μεγίστης Μητρὸς
7 Sophocl. OEdip. R. 614. Cf. Apostol. Ceniur. XVIII 41i.
*44 xai — 42 ἐχπεπωχώ: Suidas s. v. Μανδραγύρας.
HU
6 sic U: om. Η || 7 δείχνυσ! cod., corr. Hertlein i| μόνος H — So- phocl.: μόνον U || 8 à, — supplevimus || 9 ἐμαρτυρήθη: « vide- tur intercidisse τῷ χρόνῳ » Hercher [| an φασί || 40 [μετὰ] P. Thomas; μετὰ τὸ φίλανδρον excogitaverat Reiske || τις - 7005 H || 44 θήσει ? Hercher || οὐ om. Suidas || φαίνετα: Klimek || πάνυ om. Suidas || 42 μανδραγόραν Suidas : μανδραγόραν ἂν H μανδ..ἁὡραν ἂν U || ἐχπεπωχώσ U et Suidas : ἐχπεπτωχώσ H || 45 προσθείη Hercher : προσθήχη codd. || 48 sc U : σοι: Η || [καὶ] Hercher i| τὸ Hertlein || 49 πρὸς «rap 7; « aut, manentibus reliquis immotis, in exitu epistolae legendum erit ἐπιτρέποντές 5o: » Reiske πρὸς ἢ — vXo — Hercher
389
100 I. EPISTULAE θεῶν τῆς Φρυγίας £v τῇ θεοφιλεῖ Πισσινοῦντι τὴν ἱερωσύ- vrjv ἐπιτρέπομέν σοι.
DE LEGIBUS EPISTULIS ET LIBRIS 4 IULIANO ANTIOCHIAE SCRIPTIS
Liban., Orat. XVII, 18: Οὗ (scil. Antiochiae) δὴ μυρίαι μὲν δικαζόμεναι δίκαι, πολλῶν δὲ θέσεις νόμων, βιβλίων δὲ συγγραφαὶ βοηθούντων θεοῖς (quae praecipue de libris « κατὰ Γαλιλαίων » intelligenda sunt : cf. Liban., Orat. XVIII, 179).
Ibil., NVIM, 174: Τοιούτοις μὲν σωτῆρσιν ἐφυλάττετο (scil. δ ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τὰ πολλὰ συνῆν. νήφων δὲ συνεχῶς καὶ τὴν γαστέρα οὐ βαρύνων τοῖς περιττοῖς τούτοις φορ- τίοις. ὥσπερ πτηνός, διὰ τῶν πραγμάτων ἤρχετο πρε- σθείαις ἀποκρινόμενος συχναῖς ἐπὶ μιᾶς ἡμέρας, πόλεσιν ἐπιστέλλων, στρατοπέδων ἄρχουσι, πόλεων ἄρχουσι. φίλοις ἀποδημοῦσι, φίλοις ἐπιδημοῦσιν (imprimis Libanio ipsi ; cf. infra p. 191 sq.), ἀκούων ἐπιστολῶν, δοκιμάζων ai- τήσεις, βραδείας ἀποφαίνων χεῖρας ὑπογραφέων τῷ τάχει τῆς γλώττης. Μόνος δὲ ἐκεῖνος τριῶν ἔργων εἰργάσατο
σύνοδον, ἀκοῆς. λόγου, γραφῆς" τῷ μὲν γὰρ ἀναγινώσκοντι 5
τὰ ὦτα παρεῖχε, τῷ γράφοντι δὲ τὴν φωνήν, τοῖς δὲ αὐτοῦ ζητοῦσι γράμματα τὴν δεξιάν.
82-98. EPISTULAE SCRIPTAE POSTQUAM IULIANUS ANTIOCHIAM HIEMATURUS ADVENIT
82 [ep. 59].
Hoc scriptum significat Libani Epist. 758 (cl. p. ro1, 12 p sub finem a. 362 scripta, et Orat. XVIII, 198 : ταὐτόν (scil. idem quod in Misopogone), οἶμαι, καὶ πρόσθεν πεποιη- x ó c (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) πρὸς ἄνδρα ἹΡωμαῖον θρασυνόμενόν τι τοιοῦτον, ἐφ᾽ ᾧ δικαίως ἄν, εἰ καὶ μηδὲν ἕτερον, ἐξέ-
HU 1 θεῶν Hertlein (cf. titul. epistulae): θεᾶσ codd. || πισινοῦντι U συνοῦντ' Η [Πε:σσινοῦντι Heyler ; cf. infra p. 115, 20
Qt
3o
ET LEGES — 81-83 101 πεσε τῶν ὄντων᾽ ὃ δὲ τῆς μὲν οὐσίας οὐκ ἀπεστέρησε, βέ- λει δὲ αὐτὸν ἔθαλεν ἐπιστολῆς. Inde Nilum (vel Dionysium: οἵ. p. 104, 6 et 15; 106, 20), senatorem Romanum (cf. p. 110, 9 84.}, unum e Cynicis (a cf. J. Geffcken, Kaiser Julianus, p. 158 sq.) imperatoris detreclaloribus fuisse existimavit Asmus (Archiv für Gesch. der Philos., XV, 190», p. 425 sq. ; cf. etiam Philologus, LAAI, 19125, p. 2576 sq.). Conflatum esse ab ama- nuensibus hoc scriptum ex duabus luliani epistulis, quod coniecit Asmus, nobis parum constare videtur ; certe ante finem a. 362 (cf supra p. 100. 56 sq.) cditum est, neque multo ante Libanii epistulam 755, ubi de Nili repulsa velut recenti agilur (καὶ φόβος εὐθὺς μὴ.. SR GIA. . τὸ Νείλου περιστήσης κακόν ; cf. infra p. 155, 18 sq.)
Hanc epistulam mancam et epistulae 59 (cf. p. 64) errore iunctam ex codice Parisino 2832 (cf. Recherches, p. 55 et 112 sq.) ad familiam b pertinente prius ediderat Rigaltius (Rig.^ — ed. 1601), dein duarum epistularum (ragmenta separavit et emendatiora (ex Parisino 910 ε) reddidit (Riz.? apud Petavium, p. 223 sq.) ; integram ex L edidit Fabricius, Salutaris lux Evangelii, 1731, p. 226 sq. (cf. Hecherches, p. 115 sq.).
᾿Ιουλιανὸς κατὰ τοῦ Νείλου.
ΕΥ̓
᾿Αμείνων ἦσθα σιωπῶν πρότερον ἢ νῦν ἀπολογούμενος" οὐδὲ γὰρ ἐλοιδοροῦ τότε, καίτοι διανοούμενος ἴσως αὐτό, νυνὶ δὲ ὥσπερ ὠδίνων τὴν καθ᾽ ἡμῶν λοιδορίαν ἄθρουν ἐξέ- χεας. "H γὰρ οὐ χρή με καὶ λοιδορίαν αὐτὸ καὶ βλασφημίαν νομίζειν, ὅτι με τοῖς σαυτοῦ φίλοις ὑπέλαβες εἶναι προσ-
*24/25 ὠδίνων — ἐξέχεας Suidas s. v. ᾿Ὧδινον.
δ BNO —b 24 ᾿Ιουλιανὸς — 22 ἀπολονούμενος om. b, ubi verba οὐ (sic) γὰρ ἐλοιδοροῦ sine spatio verba τί οὖν (supra p. 64, 18) epistulae 59 se-
quuntur ||24 ἰουλ'ανὸσ xazx τοῦ νεΐλου L (cf. Liban. infra p. 155, 19: τὸ Νείλου χαχόν): ütulum Διονυτίω suppleverunte p. 104, 6 et 106, 20 Rüg.? et omnes inde editores || 24 νυνὶ — 25 αὐτὸ om. b || 24 ἄθρουν Suidas: ἄθροον cod. ἀῇρύον Fabricius a8o6a; Hertlein 26 νομζω BN νομίζων O || τοῖσ b: zzs L || σαυτοῦ L: ἑαυτοῦ b | ὑπελάμθανεσ L
102 [. EPISTULAE
ὀὁμοιον, ὧν ἑκατέρῳ δέδωκας σεαυτὸν ἄκλητον, μᾶλλον δὲ τῷ μὲν ἄκλητον, τῷ προτέρῳ, τῷ δευτέρῳ δὲ ἐνδειξαμένῳ μόνον ὅτι σε συνεργὸν ἐθέλει προσλαβεῖν, ὑπήκουσας ; ᾿Αλλ᾽ εἰ μὲν ἐγὼ προσόμοιός εἶμι Κώνσταντι καὶ Μαγνεντίῳ, τὸ "tp&yua αὐτό, φασί, δείξει: σὺ δ᾽ ὅτι κατὰ τὸν κωμικὸν σαυτὴν ἐπαινεῖς ὥσπερ ᾿Αστυδάμας, γύναι,
τιρόδηλόν ἐστιν ἐξ ὧν ἐπέστειλας. Ἣ γὰρ « ἀφοβία » καὶ τὸ « μέγα θάρσος » καὶ τὸ « εἴθε με γνοίης ὅσος καὶ οἷός εἶμι », καὶ πάντα ἁπλῶς τὰ τοιαῦτα, βαθαί, πηλί- κου κτύπου καὶ κόμπου ῥημάτων ἐστίν ; ᾿Αλλὰ καὶ πρὸς τῶν Χαρίτων καὶ τῆς ᾿Αφροδίτης, εἰ τολμηρὸς οὕτως εἶ καὶ γενναῖος, τί « καὶ τρίτον εὐλαβθήθης », ἂν δέη, « προσ- κρούειν » ; Οἱ γὰρ τοῖς κρατοῦσιν ἀπεχθανόμενοι. τὸ μὲν κουφότατον καί, ὡς ἂν εἴποι τις, ἥδιστον τῷ γε νοῦν ἔχοντι, τοῦ πράγματα ἔχειν ταχέως ἀπαλλάττονται, μικρὰ δὲ εἴ χρὴ προσζημιωθῆναι, περὶ τὰ χρήματα πταίουσι᾽ τὸ δὲ κεφάλαιόν ἐστι τῆς ópyfj καὶ τὸ παθεῖν, φασί, τὰ ἀνή- κεστα. τὸ ζῆν προέσθαι. Τούτων δὴ πάντων ὑπερορῶν, ὅτι
καὶ τὸν Ἰδίως. ...... ἐπέγνωκας καὶ τὸν κοινῶς καὶ γενικῶς
5 cf. Suidas s. v. Αὐτὸ δείξει. [ulian. 307 A || 6 cf. Philemon. Fr. 190 Kock. Suidas et Phot. Lezic. s. v. Σιαυτήν. Zenob. Centur. V 100. lulian. supra p. 40, το, etc. || 12 sq. cf. Suidas s. v. Atc. Zenob. Centur. III 29 || 17 sq. cf. supra p. 34, τι.
Ἢ δέδωχας σεαυτὸν ἄχλητον τῷ δευτέρῳ Suidas s. v. " AxAmtov.
L [4142] BNO—b
4 ὧν om. L || μᾶλλον — 2 ἄχλητον om. L || 2 τῷ μὲν Reiske: τὸ μὲν codd. || 3 σε om. L || i6£A&: codd.; anm ἐθέλοι || ὑπήχουσας om. L || 6 σαυτὸν L || γύναι b: om. L || 8 θράσοσ b || ὅσος καὶ om. b || 10 εἰσὶν b || ᾿Αλλὰ xoi: ᾿Αλλ᾽ γεν P. Thomas || 14 εἰ L: εἰ xc b || οὕτως εἰ Qobet: οὑτοσὶ 1, οὕτωσ N οὕτω BO || 42 τί xai — p. 103, 10 ἐργαστήριον πολέμου om. b, verbis xai μετ᾽ ὀλίγον lacuna indicata || 12 ηὐλαδήθης Hercher || 18 πράγματοσ cod., corr. Hertlein || 17/18 « xai transponam ante τὸ ζῆν » Hertlein || 49 post ἰδίως spatium vacuum septem litt. in cod. ; an ἰδίως; « ὡς Aéveic 7 ?
eQ'
10
15
20
ET LEGES — 8» 103 ἄνθρωπον ὑφ᾽ ἡμῶν τῶν ὀψιμαθῶν ἀγνοούμενον, ἀνθ᾽ ὅτου, πιρὸς τῶν θεῶν, εὐλαβεῖσθαι ἔφης « μὴ τρίτον προσ- kpoócnG » ; oU γὰρ δὴ πονηρὸν ἐκ χρηστοῦ σε ποιήσω χαλεπήνας £yó: ζηλωτὸς γὰρ — &v— fjv ἐν δίκη τοῦτο δυνάμενος᾽ f| γάρ, ὥς φησι Πλάτων, καὶ τοὐναντίον οἷός τε ἦν ἄν, ᾿Αδεσπότου δὲ τῆς ἀρετῆς οὔσης. ἐχρῆν ὕπολο- γίζεσθαι μηδὲν τῶν τοιούτων.
"AAX οἴει μέγα τὸ πάντας μὲν βλασφημεῖν, πᾶσι δὲ ἁπλῶς λοιδορεῖσθαι, καὶ τὸ τῆς εἰρήνης τέμενος ἀποφαί-
νειν ἐργαστήριον «-«πολέμου"--, "H τοῦτο νομίζεις ὑπὲρ τῶν
παλαιῶν ἁμαρτημάτων ἀπολογεῖσθαι πρὸς ἅπαντας, καὶ τῆς 444 b
τιάλαι ποτὲ μαλακίας παραπέτασμα τὴν νῦν ἀνδρείαν εἶναί got; Τὸν μῦθον οὐκ ἀκήκοας τὸν Βαθρίου: « γαλῆ ποτ᾽ ἀνδρὸς εὐπρετιοῦς ἐρασθεῖσα » : τὰ δ᾽ ἄλλα ἐκ τοῦ βιθλίου μάνθανε. Πολλὰ εἰπὼν οὐδένα ἂν πείσειας ἀνθρώπων ὡς οὐ γέγονας ὅπερ οὖν γέγονας καὶ οἷον oi πολλοὶ πάλαι σε ἠπίσταντο. Τὴν νῦν δὲ ἀμαθίαν καὶ τὸ θάρσος οὐχ fj φιλο- σοφία μὰ τοὺς θεοὺς ἐνεποίησέ σοι, τοὐναντίον δὲ ἣ διπλῆ κατὰ Πλάτωνα ἄγνοια κινδυνεύων γὰρ εἰδέναι μηδέν, ὡς οὐδὲ ἡμεῖς, οἴει δὴ πάντων εἶναι σοφώτατος, οὐ τῶν νῦν
ὄντων — uóvov-, ἀλλὰ καὶ τῶν γεγονότων, ἴσως δὲ καὶ
5 sq. Plat. Crito 44 D || 6 Plat. Resp. 617 E || 13 sq. Babrius Fab. 32 || 17 cf. Iuhan. 225B || 1854. cf. Plat. Leg. 863 C ; Soph. 4206; Apol. 21 D. Proclus In Cratyl. 65, etc.
L [10sq.] BNO—b
4 — àv — Hertlein || 5 zz«: Fabricius: φασι cod. || 8 μὲν Heyler : μὴ cod. μὴν Fabricius || 10 — πολέμου — Hertlein || τοῦτο LBO : τοῦτον Ν τούτῳ Horkel || 44 ἀπολογίαν Reiske || ἅπαντα L ||] 43 οὐχ L : om. b || τὸν Ba6gtou Heyler : τὸν γαδρίου BN τοῦ φαδρίου L om. O || γαλῇ — 414 ἐρασθείση Babrius || 44 τὰ δ᾽ ἄλλα --- 17 ἠπίσταντο om., verbis ἐνταῦθα λείπει μιχρόν τι in marg. scriptis, L || 45 πείσησ codd., corr. Hercher || 17 θράσοσ b || οὐχ ἢ : οὐχὶ BO || 48 ἐποίησε L || 49 χινδυ- γεύω L χινδυνεύεις Hercher qui v. 20 δὲ ex L recipit || 20 ὑμεῖσ L || δὴ Asmus: δὲ L om. b || σοφώτεροσ b || 24 — uóvov — Herlleia
445
104 I. EPISTULAE τῶν écouévov: οὕτω σοι πρὸς ὑπερθολὴν ἀμαθίας τὰ τῆς οἰήσεως ἐπιδέδωκεν.
᾿Αλλὰ σοῦ μὲν ἕνεκα καὶ ταῦτα τῶν ἱκανῶν εἴρηταί μοι πιλείω: δεὶ δὲ ἴσως ἀπολογήσασθαι διὰ σὲ τοῖς ἄλλοις, ὅτι προχείρως ἐπὶ κοινωνίαν σε παρεκάλεσα πραγμάτων᾽ — τοῦτ᾽ -- οὐ τιρῶτος οὐδὲ μόνος ἔπαθον, ὦ Διονύσιε. 'EEn- πάτησε καὶ Πλάτωνα τὸν μέγαν ὃ σὸς óuóvupoc, ἀλλὰ καὶ ὃ ᾿Αθηναῖος Κάλλιππος" εἰδέναι μὲν γὰρ αὐτόν φησι πονη- ρόν, τηλικαύτην δὲ ἐν αὐτῷ τὸ μέγεθος κακίαν οὐδὲ ἐλπίσαι πώποτε. Καὶ τί δὴ χρὴ λέγειν ὑπὲρ τούτων, ὅπου καὶ τῶν ᾿Ασκληπιαδῶν ὃ ἄριστος ἹἸπιποκράτης ἔφη᾽ « ἔσφηλαν δέ μου τὴν γνώμην ai ἐν τῇ κεφαλῇ ῥαφαί» ; εἶτ᾽ ἐκεῖνοι μὲν ὑπὲρ ὧν ἤδεσαν ἐξηπατῶντο, καὶ τὸ τεχνικὸν ἐλάνθανε τὸν ἰατρὸν θεώρημα. ϑαυμαστὸν δέ, εἴπερ ᾿Ιουλιανὸς ἀκούσας ἐξαίφνης ἀνδρίζεσθαι τὸν Νεῖλον ἐξηπατήθη ;
᾿Ακούεις ἐκεῖνον τὸν ᾿᾽᾿Ηλεῖον Φαίδωνα, καὶ τὴν ἱστορίαν
ἐπίστασαι’ εἰ δὲ ἀγνοεῖς, ἐπιμελέστερον, πολυπραγμόνησον,
[υ
γὼ δὲ οὐκ ἐρῶ τοῦτο͵ ᾿᾽Εκεῖνος ἐνόμιζεν οὐδὲν ἀνίατον εἶναι
3 sq. cf. Demosth. XVIII ὅο]} 6 sq. Plat. Epist. VII etc. || 7 sq. Ibid. 333 Esq.; cf. Plutarch. Dioc. 54 sq. || 8 sq. cf. Plat. Epist. VII 391DE [14 Hippocrat. Epid. V, t. ΠΙ 56r Kühn.
IBID ΞΘ
1 τῶν om. b || 2 ἐπέδωχεν BN ἐπέδωχε O || 3426» ἱχανῶν L: ἱκανῶτ b; cf. Demosth. 7.1. || 4 δεῖ 2: L: δ᾽ b || 4/5 punctumTante ὅτι et comma post πραγμάτων Naber || σε om. L'|| 6 «τοῦτ᾽ — P. Thomas: «ὃ» Reiske [| 6/7 ἐξηπάτηχε b || 7 τὸν μέγαν om. b || 7 ἀλλὰ zx. — 10 πώποτε om. b || 7 ἀλλὰ xai — Δίωνα" Herllein, sed v. 8 (253:)) de Platone, non de Dione agitur || 9 zovrgóv — ovza — Cobet || οὐδ᾽ — ἂν" ? Hertlein || 10 27, om. L || τούτου NO του (sic) B [| ὅπωσ b || 14 ἄριστοσ L: χράτιστοσ b || 42 ἐν τῇ χεφαλῆ L : περὶ [ 43 ἐξηπατοῦντο b || 15 τὸν νεῖλον L. : τὸν νεῖλον ἢ διονύσιον b τὸν Διονύσιον (τὸν Νεῖλον deleto) propon. Rüg.! p. 13; τὸν Νειλῷον ἢ Διονύσιον lüg.?*; « verba ἢ Διονύσιον glossatori debentur » Heyler || 48 οὐδὲν ἀνίατον εἶνα: L: ἀνίατον οὐδένα b
τὴν χεφαλὴν b || γραφαὶ L
b»
e
EL
iD
ET LEGES — 83 τοῦ τῇ φιλοσοφία. πάντας δὲ ἐκ πάντων ὕπ᾽ αὐτῆς καθαίρεσθαι βίων, ἐπιτηδευμάτων. ἐπιθυμιῶν, πάντων ἁπαξαπλῶς τῶν τοιούτων. Ei γὰρ τοῖς εὖ πεφυκόσι καὶ καλῶς τεθραμμένοις ἐπήρκει μόνον, οὐδὲν ἂν ἣν θαυμαστὸν τὸ κατ᾽ αὐτήν᾽ εἰ δὲ καὶ τοὺς οὕτω διακειμένους ἀνάγει πρὸς τὸ φῶς, δοκεῖ μοι διαφερόντως εἶναι θαυμάσιον. "Ex τούτων fj περὶ σέ μοι κατ᾽ ὀλίγον γνώμη. ὡς ἴσασιν oi θεοὶ πάντες. ἔρρεπεν ἐπὶ τὸ βέλτιον. Οὔτοι γοῦν οὔτε ἐν πρώτοις οὔτε ἐν δευτέροις τῶν κρατίστων ἐθέμην ἀνδρῶν τὸ κατὰ σέ, ἐπίστασαι ἴσως αὐτός: εἰ δὲ ἀγνοεῖς, τοῦ καλοῦ Συμμάχου πυνθάνου" πέπεισμαι γὰρ ἐκεῖνος ὅτι οὔποτε ἂν ἑκὼν εἶνα: ψεύσαιτο, τὰ πάντα ἀληϑίζεσθαι πεφυκώς.
Εἰ δὲ ἀγανακτεῖς ὅτι μὴ τιάντων σε προετιμήσαμεν. ἐγὼ μὲν ἐμαυτῷ, ὅτι σε καὶ ἐν ἐσχάτοις ἔταξα, μέμφομαι, καὶ χάριν οἷδα τοῖς ϑεοῖς πᾶσί τε καὶ πάσαις. oi κοινωνῆσαί -— GE πραγμάτων καὶ φίλους ἡμᾶς γενέσθαι διεκώλυσαν. Καὶ γὰρ εἰ πολλὰ περὶ τῆς φήμης ot ποιηταί φασιν óc ἔστι ϑεός (ἔστω δέ, εἰ βούλει, δαιμόνιον καὶ τὸ τῆς φήμης), οὐ τπιάντη προσεχτέον αὐτῇ, διότι πέφυκε τὸ δαιμόνιον οὐ τιάντα καθαρὸν οὐδὲ ἀγαθὸν τελείωξζ ὡς τὸ τῶν θεῶν εἶναι
c
γένος, ἀλλ᾽ ἐπικοινωνεῖ πως kal πρὸς θάτερον" εἰ δὲ ὑπὲρ
3 cf. Traa. Gr. fragm. adesp. 549 Nauck || ὅ cf. Plat. Resp. 521€ 17 sq. cf. Hesiod. Op. 764. Iulian. 507 B, elc. *45/16 Tzetzes Chiliad. NIII 546.
L | BNO [plurima desunt] — b
2 τῶν ἁπαξαπλῶς transp. b|| 4 ἂν om. b || αὐτῶν L || εἰ δὲ — 40 πυνθάνου om. b || 5. τοὺ; οὕτω HBeiske: τοτούτω cod. ; an τοὺς « οὐχ 7 οὕτωϑ || 6 « fort. θαυμαστόν » Herllein || 8 OZzo: Sintenis : οὕτω cod. ; οὕπω suspicabatur Hevler || οὔτε — οὔτ: Sintenis: οὐδὲ — οὐδὲ cod. || 10 αὐτό cod., corr. Hertlein || 44 ἐχεῖνο: om. b [| εἶνα! om. b || 42 zx om. L || 43 E: o: — p. 106, 4 νευδομαςτυριῶν om. b || 43 zgovz:uzsxus» Hertlein || 144 ἐμαυτοῦ cod., corr. Hertlein || 16 « 6s 7 Herllein || πραγμάτων xai φίλους $ux; Heiske : za: φἴλουσ ἡμᾶς πραγμάτων cod. || 17 ante K αἰ γὰρ εἰ lacunam signiücavit Hertlein
τοῦ Il. EPISTULAE
τῶν ἄλλων δαιμόνων οὐ θέμις τοῦτο φάναι, περὶ τῆς φή- unc οἷδ᾽ ὅτι λέγων óc πολλὰ μὲν ψευδῶς, πολλὰ δὲ ἀληθῶς ἀγγέλλει. οὔποτ᾽ ἂν αὐτὸς ἁλοίην ψευδομαρτυ- ριῶν.
᾿Αλλὰ τὴν παρρησίαν τὴν σὴν οἴει τεττάρων εἶναι óBo- λῶν. τὸ λεγόμενον. ἀξίαν : Οὐκ οἶσθα ὅτι καὶ Θερσίτης ἐν τοῖς “Ἕλλησιν ἐπαρρησιάζετο. καὶ ᾽Οδυσσεὺς μὲν αὐτὸν ὃ συνετώτατος ἔπαιε τῷ σκήπτρῳ, τῷ δὲ ᾿Αγαμέμνονι τῆς Θερσίτου παροινίας ἔλαττον ἔμελεν ἢ χελώνῃ μυιῶν, τὸ τῆς παροιμίας ; Πλὴν οὐ μέγα ἔργον ἐστὶν ἐπιτιμᾶν ἄλλοις, ἑαυτὸν δὲ ἀνεπιτίμητον παρασχεῖν. Et δέ σοι ταύτης μέτ- εστι τῆς μερίδος, ἐπίδειξον ἡμῖν: &p' ὅτε νέος ἔτι ἦσθα, καλὰς ἔδωκας ὑπὲρ σαυτοῦ τοῖς πρεσβυτέροις ὁμιλίας : ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ κατὰ τὴν Εὐριπίδειον ᾿Ηλέκτραν τὰς τοιαύτας σιγῶ τύχας. ἐπεὶ δὲ ἀνὴρ γέγονας καὶ στρατοπέδῳ παρ- ἐϑαλες, ἔπραξας ὅπως πρὸς τοῦ Διός ; Ὑπὲρ τῆς ἀληθείας φὴς προσκρούσας ἀπηλλάχθαι. ἐκ τίνων τοῦτο ἔχων δεῖξαι, ὥσπερ οὐ πολλῶν καὶ πονηροτάτων ὕφ᾽ ὥνπερ καὶ αὐτὸς ἀπηλάθης ἐκτοπισθέντων ; Οὐ τοῦτό ἐστιν, ὦ συνετώτατε
Διονύσιε, σπουδαίου καὶ σώφρονος ἀνδρός, ἀπεχθανόμενον
9 sq. cf. Apostol. Centur. XVl 35 || 44 sq. Euripid. Orest. 16.
"Ὁ τὴν παρρησίαν — 10 παροιμίας Suidas s. v. Τεττάρων ὀδολῶν
(— Suid. !), et s, v. Χελώνη μυιῶν (— Suid. ?) unde hausit Apostol. |
GCentur. XVI 44g || 8 τῷ ὃ — 10 παροιμίας Apostol. Centur. XVII 43a (ex Suid.2) ; cf. ibid. Centur. XVIII 19 etc.
L | BNO [plurima desunt] — b
2 λέγω cod.. corr. Heyler || 5/6 ὀδολῶν εἶνα: transp. Suid.! |. 6 τὸ λεγόμενον codd. et Suid.?: τὸ τῆς παροιμίας Suid.! || ἀξίαν om. Suidas | 6 Οὐχ — 10 παροιμίας om. b || 6 οἶσθα Suidas: 919" cod. || 7 xax — 8 σχήπτρῳ om. Suidas || 9 παροινίας : παρρησίας Suid.? || ἔμελλεν cod. || 40 τῆς παροιμίας : τοῦ λόγον
Suid. ! || πλὴν b : om. L || 44 ἑαυτὸν L : αὐτὸν b || 42 àp' ὅτε -- 19 ἐχτοπισθέντων om. b || 42 νέος ἔτι scripsimus : νέοσει cod. || 44 εὐριπίδιον cod., corr. Fabricius || 45 ἐπεὶ — γέγονας in ras. cod. || 46 ὅπωσ cod. : πῶς Hertlein || 48 ὥσπερ οὐ: cf. 210 A || 20 ἀνδρὸς ante xc: transp. L || ἀπεχλθόμενον O ἀπεχθόμενοσ BN
τί
ET LEGES — 33 107
ἀπελθεῖν τοῖς κρατοῦσιν. ^Ho8a δὲ ἂν βελτίων. εἰ τοὺς ἀνθρώπους ἐκ τῆς πρὸς σεαυτὸν συνουσίας ἀπέφηνας ἧμῖν μετριωτέρους. ἀλλὰ τοῦτο μὲν οὗ κατὰ σὲ μὰ τοὺς θεούς. οὐδὲ κατὰ μυρίους ἄλλους, ὅσοι ζηλοῦσι τὸν σὸν τρόπον᾽ πέτραι γὰρ πέτραις καὶ λίθοι λίθοις προσαραττόμενοι οὐκ ὠφελοῦσι μὲν ἀλλήλους, ὃ δ᾽ ἰσχυρότερος τὸν ἥττονα εὖ- χερῶς συντρίβει.
"Apa μὴ Λακωνικῶς ταῦτα καὶ συντόμως λέγω ; ᾿Αλλ᾽ ἐγὼ μὲν οἶμαι λαλίστερος διὰ σὲ καὶ τῶν ᾿Αττικῶν ἀποπεφάν- θαι τεττίγων: ὑπὲρ δὲ ὧν εἰς ἐμὲ πεπαρῴνηκας. ἐπιθήσω σοι δίκην τὴν πρέπουσαν. ἐθελόντων θεῶν καὶ τῆς δεσποί- νης ᾿Αδραστείας. Τίς οὖν fj δίκη καὶ τί μάλιστα τὸ δυνά- μενόν σου τὴν γλῶτταν καὶ τὴν διάνοιαν ὀδυνῆσαι ; Ὥς ἐλάχιστα πειράσομαι διά τε τῶν λόγων καὶ διὰ τῶν ἔργων ἐξαμαρτὼν μὴ παρασχέσθαι σου τῇ κακηγόρῳ γλώττῃ TtoÀ" λὴν φλυαρίαν καίτοι με οὐ λέληθεν ὅτι καὶ τῆς ᾿Αφροδίτης φασὶν ὑπὸ τοῦ Μώμου ἐσκῶφθαι τὸ σάνδαλον: ἀλλ᾽ δρᾶς ὅτι πολλὰ καὶ ὃ Μῶμος ἐρρήγνυτο, καὶ μόγις ἐλαμθάνετο τοῦ σανδάλου. Εἴη δὲ καὶ σὲ περὶ ταῦτα τριθόμενον κατα- γηρᾶσαι καὶ τοῦ Τιθωνοῦ βαθύτερον καὶ τοῦ Κινύρου πλου-
σιώτερον καὶ τοῦ Σαρδαναπάλου τρυφερώτερον. ὅπως καὶ
4 sq. cf. Plat. Gorg. 515 B. Iulian. 223 € | 16 sq. cf. Ἀ6]. Ari- üd. Orat. XXVIII 8 136 ed. Keil. Philostr. Epist. 57.
*B Λαχωνιχῶς — λέγω Suidas s. v. Λαχωνιχῶς || 19 χαταγηρᾶσαι — p. 108, 2 γέροντες Suidas s. v. Καταγηράσαις (— Suid.) ets. v. Σαρδανάπαλος (— Suid.?).
L BNO—b
2 πρὸσ ἑαυτοῦ b || B οὐχ om. L || 6/7 συντρίζε: ante τὸν transp. b || 8 λέγω ἀλλ᾽ om. b || 9 ἀττιχῶν b: λαχωνιχῶν L || 42 τὸ — 14 ἐλάχιστα om. b || 44 διὰ 3 om. b [| 485 γλώσση L || 17 τὸν σάνδαλον b || 47 ἀλλ᾽ — 19 σανδάλου om. L || 18 ἐλάμθανε codd., corr. Hercher || 20 xa: τοῦ ' om. Suidas || βαθύτερον L et Suidas : βαρύτεούν τε b || xai τοῦ" om. Suid.? || χιννύρου L || 24 τοῦ om. Suidas || τουφηλότερον Suidas || χαὶ om. Suidas
τοῦ I. EPISTULAE τὸ τῆς παροιμίας ἐπὶ σοῦ πληρωθῆῇ᾽ « δὶς παῖδες ol γέ- ροντες ».
᾿Αλλ᾽ ὃ θεσπέσιος ᾿Αλέξανδρος ἐκ τίνων ἐφάνη σοι τη- λικοῦτος : &p' ὅτι μιμητὴς αὐτοῦ γενόμενος ἐζήλωσας ὅσα ἐχείνῳ τὸ μειράκιον "EpgóAaocg ὠνείδισεν ; ἢ τοῦτο μὲν οὐδεὶς οὕτως ἐστὶν ἀνόητος ὥς ὑπονοῆσαι περὶ σοῦ τοὖν- αντίον δὲ καὶ ὅπερ ἀπωδύρετο παθὼν "EpuóAaoc, καὶ διόπερ διενοεῖτο τὸν ᾿Αλέξανδρον, ὥς φασιν, ἀποκτεῖναι, τοῦτο δὲ οὐδεὶς ὅστις πεπεισμένος οὐκ ἔστι περὶ σοῦ ; Πολλῶν δὲ ἐγὼ νὴ τοὺς θεοὺς καὶ σφόδρα σε φαμένων φιλεῖν ἀκήκοα τιολλὰ ὑπὲρ ταύτης ἀπολογουμένων τῆς ἁμαρτίας, ἤδη δέ τινος καὶ ἀπιστοῦντος᾽ ἀλλ᾽ οὗτός ἔστιν ἣ μία χελιδών, οὐ τιοιεῖ τὸ ἔαρ. ᾿Αλλ᾽ ἴσως ἐκεῖθεν ᾿Αλέξανδρος ὥφθη σοι μέγας. ὅτι Καλλισθένη μὲν ἀπέκτεινε πικρῶς, ἰζλεῖτος δὲ αὐτοῦ τῆς παροινίας ἔργον ἐγένετο, Φιλώτας τε καὶ Παρμενίων [καὶ τὸ Παρμενίωνος παιδίον]: ἐπεὶ τὰ περὶ τὸν “Ἕκτορα, τὸν ἐν Αἰγύπτῳ τοῦ Νείλου ταῖς δίναις ἢ ταῖς Εὐφράτου (λέ- γεται γὰρ ἑκάτερον) ἐναποτινιγέντα, καὶ τὰς ἄλλας αὐτοῦ παιδιὰς σιωπῶ, μὴ βλασφημεῖν ἄνδρα δόξαιμι τὸ κατωρθω-
μένον μὲν οὐδαμῶς ἔχοντα, κράτιστον μέντοι τὰ πολεμικὰ
1 sq. οἵ. Aristophan. Nub. 1417. Suidas s. v. Δίς. Diogenian. Centur. IV 18 || 4 sq. cf. Arrian. IV. 14. Quint. Curt. VIII 6 sq. Plutarch. Alexander c. 55 || 12 sq. cf. Zenob. Centur. V 12 || 46 sq. cf. Quint. Curt. IV 8, 7 sq.
L [1-2] B*O EE b
1. ἐπὶ σο! Suidas || 2 za5t» post. γέροντες add. L || B ᾿Αλλ᾽ ὁ — p. 140, 13 τιχμύίοασθα! om.b||39:5zíc:o; Fabricius: θεσπίοσ cod. || 7 «67» Ῥρμολαος Hercher || 8 22: an 27? || 14 zzoXoyouuévo cod., corr. Fabricius || 45. φιλώτησ cod., corr. Fabricius || 46 zai τὸ Παρμενίωνος παιοίον « scholion ad vocem Ῥιλώτας vel etiam “Ἰύχτορα pertinens » uncis inclusit Hoyler; post Παρμενίων lacunam suspicatur P. Thomas || ἐπεὶ Ásmus: ἔπειτα cod.[| 47 [ἐν Αἰγύπτῳ Hertlein || 19 δόξω Her- cher |; 19/20 τὸ χατορθώμενον cod., corr. Hertlein; τὸ χατοσθούμενον Hercher
ET LEGES — 3»... 109 στρατηγόν, ὧν σὺ κατὰ τὴν προαίρεσιν καὶ κατὰ τὴν &v- δρείαν ἔλαττον μετέχεις ἢ τριχῶν ἰχθύες. ΓἌκουε δὴ τῆς
παραινέσεως μὴ λίαν ὀργίλως: οὔ τοι, τέκνον ἐμόν, δέδοται πολεμήια ἔργα.
τὸ δὲ ἑξῆς οὐ παραγράφομαι (αἰσχύνομαι γὰρ νὴ τοὺς θεούς), ἀξιῶ μέντοι σε προσυπακούειν αὐτό᾽ καὶ γὰρ εὔλογον ἕπεσθαι
^ - ' , 2 i] t 5, c LI τοῖς ἔργοις τοὺς λόγους, ἀλλὰ μὴ φεύγειν τὰ ῥήματα τὸν μηδαμῶς διαπεφευγότα — 10 — ἔργον.
᾿Αλλ᾽ ὃ τὴν Μαγνεντίου καὶ ἰζώνσταντος ócíav αἰσχυ-
΄ὔ EJ 2 c ^ Pl ^ * ^ c m νόμενος. ἀνθ᾽ ὅτου τοῖς ζῶσι πολεμεῖς καὶ τοῖς διτωσοῦν βελτίστοις λοιδορῇ : Πότερον ὅτι μᾶλλον ἐκεῖνοι δύνανται τῶν ζώντων ἀμύνεσθαι τοὺς λυποῦντας : ᾿Αλλὰ σοὶ τοῦτο
3 - L ^ ͵΄ c ! , οὗ προσῆκε λέγειν’ si Y&p, ὡς γράφεις. θαρραλεώτατος. "AAX εἰ μὴ τοῦτο. τυχὸν ἕτερον᾽ ὥσπερ οὖκ αἰσθανομένους ἐπισκώπτειν ἴσως οὐ βούλει: Τῶν ζώντων δὲ &p& τις οὕτως εὐήθης ἐστὶν ἢ μικρόψυχος, ὃς ἀξιώσειεν ἂν αὑτοῦ παρὰ σοὶ λόγον εἶναί τινα, καὶ οὐ βουλήσεται μάλιστα μὲν ἀγνοεῖσθαι παρὰ σοῦ παντάπασιν, εἰ δ᾽ ἀδύνατον etr, λοιδο- ρεῖσθαι παρὰ σοῦ μᾶλλον. καθάπερ ἐμὲ vOv, ἢ τιμᾶσβαι: Μήποτε οὕτω κακῶς φρονήσαιμι, μήποτε τῶν παρὰ σοῦ μᾶλλον ἐπαίνων ἢ ψόγων ἀντιποιησαίμην.
᾿Αλλ᾽ αὐτὸ τοῦτο τὸ γράφειν τιρός σε δακνομένου τυχὸν ἴσως ἐστίν : οὐ μὰ τοὺς θεοὺς τοὺς σωτῆρας. ἀλλ᾽ ἐπικό- τίτοντος -«-τὴν--- ἄγαν αὐθάδειαν καὶ τὴν θρασύτητα καὶ τὴν
ἀκολασίαν τὴν τῆς γλώττης καὶ τὸ τῆς ψυχῆς ἄγριον καὶ
4 Homer. E 438
L
4 [στρατηγὸν] Hertlein || 8 παραγράφοιχα! cod.: παραγζράφω σοι Hertlein || 6 καὶ Heyler: za» cod. || 8 «τὸ supplevimus || 43 οὐ προσήχε: Hertlein || εἶ Heyler: εἰ cod. || 14 ὥσπεο : ὡς rà?
Hertlein || 18/19 2.0:2027,59a: cod., corr. Heyler !| 49 ἐμ scripsimus: ἐμοὶ cod. ἐγὼ Hercher || 24 — τὴν" ἄγαν αὐθάϑειαν Hercher: ἄγαν
αὐθάῦην cod.
446 b
110 I. EPISTULAE
τὸ μαινόμενον τῶν φρενῶν καὶ τὸ παρακεκινηκὸς £v πᾶσιν. "E&fv γοῦν, εἴπερ ἐδεδήγμην, ἔργοις ἀλλὰ μὴ λόγοις σε σφόδρα νομίμως κολάσαι᾽ πολίτης γὰρ ὧν καὶ τῆς γερουσίας μετέχων. αὐτοκράτορος ἐπίταγμα παρητήσω᾽ τοῦτο δὲ οὐκ ἐξῆν δήπουθεν τῷ μὴ μεγάλην ἀνάγκην προϊσχομένῳ. Οὔ- κουν ἐξήρκει μοι ὑπὲρ τούτου ζημιῶσαί σε παντοίαν ζημίαν, ἀλλ᾽ φήθην δεῖν γράψαι πρός σε πρῶτον, νομίζων ἰάσιμον ἐπιστολίῳ βραχεῖ. Ὡς δέ —o'— ἐμμένοντα τοῖς αὐτοῖς, μᾶλλον δὲ τὸ λεληθὸς τέως τῆς μανίας ἐφώρασα, x** μή τι καὶ νομισθείης ἀνήρ, οὐκ ἀνὴρ Gv, καὶ παρρησίας μεστός, ἐμθροντησίας ὧν πλήρης. καὶ παιδείας μετεσχη- κώς, οὐδὲ γρὺ λόγων ἅψάμενος, ὅσα γε εἶκός ἐστι ταῖς ἐπιστολαῖς σου τεκμήρασθαι. Τὸ γὰρ «φροῦδον » οὐδεὶς εἶπε τῶν ἀρχαίων ἐπὶ τοῦ προφανοῦς, ὥσπερ σὺ νῦν, ἐπεὶ τὰς ἄλλας σου τῆς ἐπιστολῆς ἁμαρτίας οὐδεὶς ἂν ἐπεξελθεῖν ἐν μακρῷ πάνυ βιθλίῳ δυνηθείη καὶ τὸ μαστροπὸν ἐκεῖνο καὶ βδελυρὸν ἦθος, ὕφ᾽ οὗ σεαυτὸν προαγωγεύεις. Οὐ γὰρ τοὺς ἐξ ἑτοίμου φὴς ἥκοντας οὐδὲ τοὺς ἐφεδρεύοντας ταῖς ἀρχαῖς, ἀλλὰ τοὺς βεθαία κρίσει χρωμένους καὶ κατὰ τοῦτο τὸ δέον αἱρουμένους, τούτους δεῖν ἀλλὰ
-οὐ"- τοὺς ἑτοίμως ὑὕπακούοντας αἱρεῖσθαι. ἱζαλάς γε
"12 οὐδὲ --- 43 τεχμήρασθαι Suidas s. v. Οὐδὲ γρύ || 43 sq. Tzetzes Chiliad. XIII δήτ5ᾳ. || 17 ὅτ᾽ οὗ σξαυτὴὸν πρηαγωγεύεις Lemic. Vindob. s. v. Προαγωγός, p. 191 Nauck.
L [13 Τὸ γὰρ — 20 αἱρουμένους] ΒΝΘξξυ
4 τὸ παραχινηχὼσ cod., corr. Hertlein || 2 εἴπερ Heyler : ὅπερ cod. || 7 δεῖν Hercher : ζεῖ cod. || 8 «σ᾽ Hertlein || 9 λεληθὼσ cod., corr. Fabricius || 10 « feci asteriscos ; deest apodosis » Hercher ; supple - ταῦτα περ! σοῦ ἐμαχρολόγησα — vel aliquid simile || νομισθεὶσ cod., corr. Hertlein || 12 γε Suidas : om. cod. || 43 σου Sui- das : om. cod. || 48 ἄν b: om. L || ἐξελθεῖν b || 16 πάνυ b: om. L || βιόλίω 1, : χύχλω b || 48 ἐξ ἑτοίμου b : ἐξ .... μου, spatio vacuo quattuor litterarum relicto, L || 975 ἥχοντασ b : φύσει L || 19 τοὺσ b: om. L || 20 τούτου: — p. 114, 18 παραπλησίως om. b || 24 — 05 — Hertlein
I
oU
ET LEGES — 823-83 III
ἡμῖν ἐλπίδας ὑποφαίνεις οὐδὲν δεομένοις óc ὑπείξων, ἢν αὖθίς --σε"--- καλῶμεν ἐπὶ κοινωνίαν πραγμάτων. ᾿Εμοὶ δὲ τοσοῦτον μέρος τούτου περίεστιν, ὥστε σε, τῶν ἄλλων εἰἶσιε- μένων, οὐδὲ προσείρηκα πώποτε. Καίτοι γε πρὸς πολλοὺς ἔγωγε τοῦτο ἐποίησα γνωρίμων τε καὶ ἀγνοουμένων ἐμοὶ κατὰ τὴν θεοφιλῆ “Ρώμην διατρίβοντας, οὕτω σου τῆς φι- λίας ἀντεποιούμην, οὕτω σε σπουδῆς ἄξιον φόμην. Εἰκὸς οὖν ὅτι καὶ τὰ μέλλοντα πρός σε τοιαῦτα ἔσται. Καὶ γὰρ νῦν ἔγραψα ταυτηνὶ τὴν ἐπιστολὴν οὐ σοὶ μόνον ἀνά- γνωσμα, ἐπεὶ καὶ ἀναγκαίαν πολλοῖς αὐτὴν ἤδειν, καὶ δώσω γε πᾶσιν οὐκ ἄκουσιν, ὥς ἐμαυτὸν πείθω, ληψομένοις" σεμνότερον γὰρ δρῶντές σε καὶ ὀγκωδέστερον τῶν ἔμπρο- σθέν σοι βεθιωμένων ἄχθονται. Τελείαν ἔχεις παρ᾽ ἡμῶν τὴν ἀπόκρισιν, ὥστε σε μηδὲν ἐπιποθεῖν. Οὔκουν οὐδὲ ἡμεῖς παρὰ σοῦ τι πλέον ἀπαιτοῦμεν-: ἀλλ᾽ ἐντυχών, ὅτε βούλει toic γράμμασι χρῆσαι᾽ τὰ γὰρ τῆς ἡμετέρας φιλίας ἀπείρηταί σοι. "Eppoco τρυφῶν καὶ λοιδορούμενος ἐμοὶ
παραπλησίως.
83 [ep. 7].
Epistula cuius hoc íragimentum tantum superesse vide- tur, missa est Atarbio Ancyrano (Liban., Epist. 750), qui, postquam diu Euphratensem administravit (ibid. 741, p. 669, Ὁ sq., etc.), Macedoniae consularis factus est (ibid. 1321 W.; cf. Seeck, BLZG, p. 91 sq.), quo tempore incertum. Ex Antio- chia (inter menses Tul. a. 36» et Mart. a. 365) lulianus haec vicinae provinciae praesidi mandasse conicias. [dem procul dubio est Atarbinus qui in codice lustiniano nominatur (cf.
infra p. 190, 3, et Seeck, I. ἰ.).
L
4 οὐδὲ δεομένησ cod., corr. Hertlein || 2 — 3: — Hertlein || ἐπὶ χοινωνία cod., corr. Asmus (cf. p. 104, 5) || 3,4 εἰσιεμένων Hercher : εἴσω μένων cod. ; ὥστε σε μετ᾽ ἄλλων εἰσιέμενον ? Asmus || 6 δόμην cod. || 44 οὐχοῦν cod., corr. Heyler || 45 ὅτε : an ὅ z:? || 46 τὰ Hert- lein: τὸ cod. || 17 ἀπείορηταί scripsimus : ἐπείραταί cod. ἐχπέποαταί Asmus πεπέραντα' Cobet πέπραταί Hercher
376 c
112 I. EPISTULAE
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αταρθίῳ, ἰδιόγραφον. ᾿Εγὼ μὰ τοὺς θεοὺς οὔτε κτείνεσθαι τοὺς Γαλιλαίους οὔτε τύπτεσθαι παρὰ τὸ δίκαιον οὔτ᾽ ἄλλο τι πάσχειν κακὸν
βούλομαι, προτιμᾶσθαι μέντοι τοὺς θεοσεβεῖς αὐτῶν καὶ
ἃ πάνυ φημὶ δεῖν: διὰ μὲν γὰρ τὴν τῶν Γαλιλαίων μωρίαν
ὀλίγου δεῖν ἅπαντα ἀνετράπη, διὰ δὲ τὴν τῶν θεῶν εὐμέ- νειαν σωζόμεθα πάντες. Ὅθεν χρὴ τιμᾶν τοὺς θεοὺς καὶ τοὺς θεοσεβεῖς ἄνδρας τε καὶ πόλεις.
84 a [ep. 49].
Arsacius, provinciae Galatiae sacerdos, idem esse videtur qui a Libanio, Epist. 386, 3 9 nominatur (ἀφικνεῖταί τις l'aA&- της... ᾿Αρσακίου συγγενής) ; nihil tamen inde de tempore huius epistulae comperimus. Certe haud ita multo postquam Iulianus deorum cultum restituerat (p. r13, 7 sq.) missa est. Similitudo sermonis et. argumenti monstrat eam simul fere cum epistulis ad Theodoram (cf. p. 113, 17 sq. et p. 119, 15 sq.) etad Theodorum sacerdotem (ep. 89) scriptam esse ; haec tamen tempore prior est (cf. Asmus, Zeiüschr. für Kirehengesch., XVI, 1895, p. 550 et 235). Itaque haec mandata Arsacio dedisse videtur imperator paulo postquam Galatiam pera- gravit, eis circiter diebus quibus Antiochiam pervenit, 1. e. mense Iulio a. 362. Cf. titulus Ancyranus, Dessau, 754.
Has litteras e Sozomeno (V, 16, 5 sq.) depromptas in Iu- liani epistulas inseruit. Martinius. Textum ipsi contulimus cum codicibus V (— Marcianus 544, s. XHI/XIV, f. 147»), B (— Baroccianus 142, s. XIV, f. 89), C(— Cairensis 86, olim 1002, s. XIII, f. 60). — Cass. — Cassiodori /fistoria tripartita, VI, 29; Nic. — Nicephori Callisti. Xanthop. Hist. eccl., X, 23, qui textum e codice B hausit; cf. Philostorg., ed. Bidez,
4sq. cf. Liban. Orat. XVIII 125.
H NO—b L E
1 ᾿Ιουλιανὸς om. bE || zzac&i LE : ἀρταδίω Hb ||| ἰδιύγραφον HN : om. cett. || 2 μὰ HL: νὴ ΒΕ || 3 χαχὸν πάσχειν transp. L || πάσχει H. | Á αὐτῶν om. b || 5 μὲν E: om. cett. || τῶν om, b i| 6 δὲ om. L
IO
20
ET LEGES — 83-84. 113
P xxxv. Cf. etiam Bidez, La iradition manuserite de Sozoméne, ipsiae, 1908.
Ἐπιστολὴ ᾿Ιουλιανοῦ βασιλέως ᾿Αρσακίῳ ἀρχιερεῖ Γαλατίας. «ὋὉ:Ξ.- Ἑλληνισμὸς οὔπω πράττει κατὰ λόγον, ἥμῶν
ἕνεκα τῶν μετιόντων αὐτόν: τὰ γὰρ τῶν θεῶν λαμπρὰ καὶ μεγάλα καὶ κρείττονα πάσης μὲν εὐχῆς, πάσης δὲ ἐλπίδος (Ἄεως δὲ ἔστω τοῖς λόγοις ἡμῶν ᾿Αδράστεια)᾽ τὴν γὰρ ἐν ὀλίγῳ τοσαύτην καὶ τηλικαύτην μεταβολὴν οὐδὲ εὔξασθαί τις ὀλίγῳ πρότερον ἐτόλμα. Τί οὖν : ἡμεῖς οἰόμεθα ταῦτα ἀρκεῖν, οὐδὲ ἀποθλέτ᾽ομεν ὡς μάλιστα τὴν ἀθεότητα συν-
ς
ηὔξησεν fj περὶ τοὺς ξένους φιλανθρωπία καὶ fj περὶ τὰς ταφὰς τῶν νεκρῶν προμήθεια καὶ fj πετπλασμένη σεμνότης κατὰ τὸν βίον : Ὧν ἕκαστον οἴομαι χρῆναι παρ᾽ ἡμῶν ἄλη- θῶς ἐπιτηδεύεσθαι. Καὶ οὐκ ἀπόχρη τὸ σὲ μόνον εἶναι τοιοῦτον, ἀλλὰ πάντας ἁπαξατιλῶς οἵ περὶ τὴν Γαλατίαν εἰσὶν ἱερεῖς oüc ἢ δυσώπησον, ἢ πεῖσον εἶναι σπουδαίους, ἢ τῆς ispetikfjg λειτουργίας ἀπόστησον, εἶ μὴ προσέρ- χοιντο μετὰ γυναικῶν καὶ παίδων καὶ θεραπόντων τοῖς θεοῖς, ἄλλ᾽ ἀνέχοιντο τῶν οἰκετῶν ἢ — τῶν — υἱέων ἢ τῶν ΓἊαλι-
λαίων γαμετῶν ἀσεθούντων μὲν εἷς τοὺς θεούς, ἀθεότητα
354. [e Sozomeno| Ps. Polydeukes Histor. physica (ed. Hardt 1792) p. 374, 23 sq.
Sozomeni codices: V BC—b — Cass.
3 Ἐπιστολὴ ᾿Ιουλιανοῦ βασιλέως post Γαλατίας transp. b || 4 « O0 Ἑλληνισμὸς Nic. || 6 καὶ V. et Cass. : om. b || 8 τοιαύτην Hertlein || οὐδ᾽ — ay — Hertlein ; cf. Cass. : ausus fuisset || 9 ταύτην V; eur ergo credimus hoc posse sufficere Cass. || 10 ὡς : ὃ codd., corr. Valois e Cass.: neque respicimus quemadmodum superstitionem Chris- tianorum auzerit cura. peregrinorum || 14 τὸ σὲ μόνον V : τὸ σεμνὸν b ; non ilaque sat est le talem esse Cass. || 15 οἱ : ὅσο: Hertlein || 16 οὖσ b — Cass. : om. V || 19 «τῶν — supplevimus || 19/20 [Γαλιλαίων] Cobet ; aut Galilaeos Cass., quasi γαμετῶν non legisset ; cf. Sozomen. V 16, 1 : οὐχ ἥχιστα δὲ ἤχθετο xai πολλῶν ἱερέων y οιστιανίζειν ἀχούων
ἂς γαμετὰς xai τοὺς παῖδας xai τοὺς οἰκέτας
429 c
430
431
114 I. EPISTULAE
δὲ θεοσεθδείας προτιμώντων. Ἔπειτα παραίνεσον tep£a μήτε θεάτρῳ παραθάλλειν μήτε ἐν καπηλείῳ πίνειν ἢ τέχνης τινὸς καὶ ἐργασίας αἰσχρᾶς καὶ ἐπονειδίστου προΐστα- cBav καὶ τοὺς μὲν πειθομένους τίμα, τοὺς δὲ ἀπειθοῦντας ἐξώθει.
Ξενοδοχεῖα καθ᾽ ἑκάστην πόλιν κατάστησον πυκνά, ἵν᾽ ἀπολαύσωσιν oi ξένοι τῆς rap! ἣμῶν φιλανθρωπίας, οὐ τῶν ἡμετέρων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων ὅστις ἂν δεηθῇ. Χρη- μάτων δ᾽ ὅθεν εὐπορήσεις, ἐπινενόηταί μοι τέως" ἕκάστου γὰρ ἐνιαυτοῦ τρισμυρίους μοδίους κατὰ πᾶσαν τὴν Γαλα- τίαν ἐκέλευσα δοθῆναι σίτου καὶ ἑξακισμυρίους οἴνου ξέ- στας᾽ ὧν τὸ πέμπτον μὲν εἰς τοὺς πένητας τοὺς τοῖς ἱερεῦ- σιν ἐξυπηρετουμένους ἀναλίσκεσθαί φημι χρῆναι, τὰ δὲ ἄλλα τοῖς ξένοις καὶ τοῖς μεταιτοῦσιν ἐπινέμεσθαι παρ᾽ ἡμῶν. Αἰσχρὸν γάρ, εἰ τῶν μὲν ᾿Ιουδαίων οὐδὲ εἷς μεταιτεῖ, τρέφουσι δὲ οἱ δυσσεθεῖς Γαλιλαῖοι πρὸς Toig ἑαυτῶν καὶ τοὺς ἡμετέρους, οἱ δὲ ἡμέτεροι τῆς παρ᾽ ἡμῶν ἐπικουρίας ἐνδεεῖς φαίνοιντο. Δίδασκε δὲ καὶ συνεισφέρειν τοὺς Ἕλ- ληνιστὰς εἰς τὰς τοιαύτας λειτουργίας, καὶ τὰς “Ἑλληνικὰς κώμας ἀπάρχεσθαι τοῖς θεοῖς τῶν καρπῶν, καὶ τοὺς “Ἕλλη-
νικοὺς ταῖς τοιαύταις εὐποιίαις προσέθιζε,. διδάσκων αὖ-
1 54. cf. p. τήδ, 9 sq. οἱ Misop. 365 D || 6 sq. cf. Gregor. Na- zianz. Orat. IV 111, infra p. 117, 4 sq.
Sozomeni codices: V BC-b Cass.
4 ἱερέας Heyler || μήτε b — Cass. : uz, V || 8220 ἑχάστην b — Cass. : χατὰ πᾶσαν V | zoxvd om. V et Cass. || 7 τῆς φιλανθρωπίας παρ᾽ ἡμῶν transp. V || 8 ἐνδεηθῇ Hertlein; cf. Sozomen. V 16, ἃ : zai τῇ ἄλλη, περὶ τοὺ: δεομένους φιλανθρωπίᾳ; Greg. Naz. l. l.: zai τὴν εἰς τοὺς δεομένους φιλανθρωπίαν ; Misop. 363 A || 8/9 Χρημάτων δ᾽ ὅθεν Nic. et Cobet : γρημάτων * ὅθεν 2: (δ᾽ V) codd. — Cass. || 413 ὑπηρετου- μένουσ b || 14/15 an παρ᾽ ὑμῶν ὃ || 15 οὐδεὶσ b || 18 φαίνονται C || 20 ἀπάργεσθα: iter. V || 20 zo: τοὺς — p. 145, 5 φίλη τε om. C || 24 προσέθιζε V et Sozomen, (V 16, 4: ἐσπούδαζε τοὺς “Ελληνιστὰς προσ-- εθίζειν τοῖς τῶν Χριστιανῶν ἐπιτηδεύμασιν) : mpoiür ex προσέθιζε corr. B
IO
15
0
p ——
[91]
IO
15
ET LEGES — 84. 115
* c , Led ε , E ce m τοὺς ὥς τοῦτο πάλαι ἦν ἡμέτερον ἔργον. Ὅμηρος γοῦν αὐτὸ πεποίηκεν Εὔμαιον λέγοντα"
ξεῖν᾽, οὔ μοι θέμις ἔστ᾽. οὐδ᾽ εἰ κακίων σέθεν ἔλθοι,
ξεῖνον ἀτιμῆσαι" πρὸς γὰρ Διός εἶσιν ἅπαντες
ξεῖνοί τε τιτωχοί te^ δόσις δ᾽ ὀλίγη τε φίλη τε.
Μὴ δὴ τὰ παρ᾽ ἡμῖν ἀγαθὰ παραζηλοῦν ἄλλοις ξυγχωροῦντες αὐτοὶ τῇ ῥαθυμία καταισχύνωμεν, μᾶλλον δὲ καταπροώ- μεθα τὴν εἰς τοὺς θεοὺς εὐλάθειαν. Εἰ ταῦτα πυθοίμην ἐγώ σε πράττοντα. μεστὸς εὐφροσύνης ἔσομαι.
Τοὺς ἡγεμόνας ὀλιγάκις ἐπὶ τῆς οἰκίας ὅρα, τὰ πλεῖστα δὲ αὐτοῖς ἐπίστελλε. Εἰσιοῦσι δὲ εἰς τὴν πόλιν ὕὑπαντάτω μηδεὶς αὐτοῖς ἵερέων, ἀλλ᾽, ὅταν sig τὰ ἱερὰ φοιτῶσι τῶν θεῶν, εἴσω τῶν προθύρων. ᾿Ἡγείσθω δὲ μηδεὶς αὐτῶν εἴσω στρατιώτης, ἑπέσθω δὲ ὃ βουλόμενος" ἅμα γὰρ εἰς τὸν οὐδὸν 5 , . , 2 ΄ at26 D 2 ΄ ἦλθε τοῦ τεμένους καὶ γέγονεν ἰδιώτης" ἄρχεις γὰρ αὐτός, c 2 Loi »x 3 ἘΠ ας ^ Lal 3 ^ ὥς οἶσθα. τῶν ἔνδον, ἐπεὶ kal ὃ θεῖος ταῦτα ἀπαιτεῖ θε- σμός. Kai οἱ μὲν πειθόμενοι κατὰ ἀλήθειάν εἶσι θεοσεβεῖς. οἵ δὲ ἀντέχόμενοι τοῦ τύφου δοξοκόποι εἰσὶ καὶ κενό- δοξοι.
^ ^ e , 2 2 * 4,
Tfj Πισσινοῦντι βοηϑεῖν ἕτοιμός εἶμι, εἰ τὴν Μητέρα
^ ^ e , c ^ 23 m * τῶν θεῶν ἵλεων καταστήσουσιν ἑαυτοῖς᾽ ἀμελοῦντες δὲ αὐτῆς, οὐκ ἄμεμττοι μόνον, ἀλλά, μὴ πικρὸν εἰπεῖν. μὴ καὶ
τῇ T" 3 € AM 3 ολ ΄ * , à H nc «p ἡμῶν απολαυσῶσι υσμενειας.
3—5 Homer. ξ 36-58 : cf. Ρ. ΕΥ̓} sq. 10 sq. cf. Ρ. 143, ὃ 56. et 15 sq.
Sozomeni codices: V BG—b . Cass.
2 αὐτὸ B — Cass. : αὐτὸσ V || 3 θέμισ ἐστὶν οὔτε εἰ codd., corr. ex Homero Hercher || 4 3z:4752: V — Homer. : xzizox: B [ 6 δὴ Va- lois: ὃὲ codd. || παρ᾽ ἡμῖν b — Cass. : παρ᾽ ὑμῖν V || χαταζηλοῦν V || πυγχωροῦντεσ b || 7 χαταισγύνοιμεν codd., corr. Castellanus || 9 s: b— Cass.: γε V || 43 αὐτὸν V || 14 τὸν: τῆν V || 48 δοξοχόμ-
: xo|.V || 20 πιστινοῦντ' b: πισυνοῦντι V || 24 ἵλεω b || ἑαυτοῖσ b: σφίσιν αὐτοῖσ V || 21/22 ἀμελοῦντεσ δὲ αὐτῆσ b — Cass.: ἀμελοῦντι δὲ αὐτοῖς V || 22 non solum sine querela non erunt Cass. || αὐ 1 om. b
432
116 Il. EPISTULAE Οὐ γάρ μοι θέμις ἐστὶ κομιζέμεν οὐδ᾽ ἐλεαίρειν
ἄνδρας. οἵ καὶ θεοῖσιν ἀπέχθονται ἀθανάτοισιν.
Πεῖθε τοίνυν αὐτούς, εἰ τῆς παρ᾽ ἐμοῦ κηδεμονίας ἀντέ-
yovt1at, πανδημεὶ τῆς Μητρὸς τῶν θεῶν ἱκέτας γενέσθαι.
84 b.
Unde sequentia hausta sint diiudicare noluimus : forsan e deperditis Iuliani scriptis epistulae 84a haud absimilibus.
Sozomen., V, 16, »sq.: Ὑπολαβὼν δὲ τὸν Χριστιανισμὸν τὴν σύστασιν ἔχειν ἐκ τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας τῶν αὐ- τὸν μετιόντων, διενοεῖτο (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) πανταχῆ τοὺς “Ἑλληνικοὺς ναοὺς τῇ παρασκευῇ καὶ τῇ τάξει τῆς Χρι- στιανῶν θρησκείας διακοσμεῖν, βήμασί τε καὶ προεδρίαις, καὶ “Ἑλληνικῶν δογμάτων καὶ παραινέσεων διδασκάλοις τε καὶ ἀναγνώσταις, ὡρῶν τε ῥητῶν καὶ ἡμερῶν τεταγμέναις εὐχαῖς, φροντιστηρίοις τε ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν “φιλοσοφεῖν ἐγνωκότων, καὶ καταγωγίοις ξένων καὶ πτωχῶν, καὶ τῇ ἄλλῃ περὶ τοὺς δεομένους φιλανθρωπίᾳ τὸ “Ἑλληνικὸν δόγμα σεμνῦναι, ἑκουσίων τε καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων κατὰ τὴν τῶν Χριστιανῶν πιαράδοσιν ἐ ἐκ μεταμελείας σύμμετρον τάξαι σωφρονισμόν᾽ οὖχ ἥκιστα δὲ ζηλῶσαι λέγεται τὰ συνθήματα τῶν ἐπισκοπικῶν γραμμάτων, οἷς ἔθος ἀμοιθαδὸν τοὺς ξένους ὅποι δήποτε διιόντας καὶ παρ᾽ οἷς ἂν ἀφίκωνται πάντως κατάγεσθαι καὶ θεραπείας ἀξιοῦσθαι, οἷά γε γνωρί- μους καὶ φιλαιτάτους διὰ τὴν τοῦ συμθόλου μαρτυρίαν.
Gregor. Nazianz., Orat. IV, 1:11: Τοῦτο δὴ καὶ οὗτος διανοηθείς, διδασκαλεῖα μὲν ἱδρύσασθαι κατὰ πᾶσαν πόλιν ἕτοιμος ἦν, βήματά τε καὶ προεδρίας καὶ ὑφεδρίας, Ἕλληνι- κῶν τε δογμάτων ἀναγνώσεις καὶ ἀναπτύξεις, ὅσαι τε ἦθος
1 — 2 Homer. χα 73-754.
[1 — 4]Sozomeni codices: V BC—b — Cass.
1 θέμις ἐστὶ Homer. — fas est Cass. : θέμισ εἰπεῖν codd. || χομίζο- μὲν V || οὐδ᾽ VC — Homer. : ἢ B ll ἐλεαίρειν : ἀποπέμπειν Homer. || 2 ἄνδρασ οἵ καὶ --- ἀπέχθονται b: ἄνδρασ ἢ καὶ --- ἀπεχθάνονται V ἄνδρα τὸν ὅς κε — ἀπέχθηται Homer. ; ἀνέρας οἵ χε — ἀπέχθωντ᾽ Cobet; ut illi parcatur qui deos habuerit inimicos Cass., quasi Homeri textum accurate exscriptum legisset || ἀθανάτοισιν : μαχάρεσσιν Homer.
Qt
20
“Ὁ
cQ
το
20
3o
|! 4o
ET LEGES — 84-85 117
ῥυθμίζουσι καὶ ὅσαι τῆς ἐπικρύψεως, εὐχῶν τε τύπον ἐν μέρει καὶ τῆς τῶν ἁμαρτανόντων κατὰ μέτρον ἐπιτιμήσεως, τιροτελείων τε καὶ τελειώσεως, καὶ ὅσα τῆς ἡμετέρας σα- φῶς ἐστιν εὐταξίας: ἔτι δὲ καταγώγια πήξασθαι καὶ ξενῶ- νας, ἁγνευτήριά τε καὶ παρθενῶνας καὶ φροντιστήρια, καὶ τὴν εἰς τοὺς δεομένους φιλανθρωπίαν τήν τε ἄλλην δπόση καὶ τὴν ἐν τοῖς ἐπιστολιμαίοις συνθήμασιν. οἷς ἡμεῖς ἐξ, ἔθνους εἰς ἔθνος τοὺς χρήζοντας παραπέμπομεν.
Cf. ibid., 114: "Eoto τὸ θέατρον εὐτρεπές (ἢ οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι καὶ καλεῖν τὸν οἶκον αὐτῶν κελεύσουσιν)" oi κήρυκες βοάτωσαν, ὃ λαὸς συνίτω, τὴν προεδρίαν ἐχέτωσαν εἴτε oi πολιᾷ καὶ χρόνῳ καὶ τῷ τῆς πολιτείας ἐξειλεγμένῳ προέχοντες. εἴτε οἱ γένει καὶ δόξη περίθλεπτοι καὶ σοφία τῇ κάτω πλεκομένη καὶ πλεῖον ἐχούσῃ τὸ τερτινὸν τῆς ἀληθοῦς εὐσεθείας- τοῦτο γὰρ ἐπ᾽ αὐτοῖς ποιησόμεθα. Τί ποιήσουσι τὰ ἑξῆς; Αὐτοὶ τοὺς ξαυ- τῶν προέδρους γραψάτωσαν: ἁλουργὶς αὐτοὺς κοσμήσει καὶ ταινία καὶ στεφάνων ἄνθος καὶ κάλλος (cf. Orat. V, 35)... 119. Ταῦτα μὲν δὴ ταύτη. Τί δὲ τὸ ἐντεῦθεν ; Παρέξεις αὐὖ- toig ὑποφήτας δηλαδὴ θεοφόρων λογίων, ὡς ἂν αὐτοὶ φαίητε, καὶ βίθλους ἀνελίξεις θεολογικάς τε καὶ ἠθικάς... ; 118. Εἰ δὲ ταῦτα μὲν (scil. Hesiodi Homerique fabulas ; cf. Iulian.: 20; B et 21; C) ποιητῶν εἶναι φήσουσι τιλάσματα kal ληρήματα, δύο τούτοις προσχρω- μένωνεῖϊς τὸ τερτινὸν τῆς ποιήσεως, μέτρῳ καὶ μύθῳ, καὶ οἷον καταγλυκαινόντων τούτοις τὴν ἀκοήν, αὐτοῖς δὲ ἀπορρητότερον εἶναι καὶ βαθύ- τερον τὸν ἐναποκείμενον τούτοις νόῦν καὶ δια- θατὸν ὀλίγοις τῶν σοφωτέρων...
85 [6ρΡ. 5].
Ex Libanii epistulis (328, 786, etc.) nota est Theodora, Thalassii praefecti praetorio Orientis uxor vel potius vidua, Thalassii iunioris et Bassiani notarii mater (cf. oda BLZG, P 289 et 307). Commercium Iuliani cum nobili excultaque emina vix ante adventum eius Antiochiam (mense Iulio a. 362) initium cepit. Eam tunc sacerdotio quodam fungi titulus (p. 118, 1 : τῇ αἰδεσιμωτάτη) innuit et epistula 86 (p. 120, ὁ sq.) confirmat. — Mygdonius nuntius (p. 118, 3 et 53) fortasse idem est atque familiaris Musonii: cf. Liban., Epist.
557, θοῦ, 604, et Seeck, BLZG, p. »19.
e
mm
118 I. EPISTULAE
᾿Ιουλιανὸς Θεοδώρα τῇ aiózcipocté&tn. Τὰ πεμφθέντα παρὰ σοῦ βιβλία πάντα ὑπεδεξάμην καὶ
τὰς ἐπιστολὰς ἄσμενος διὰ τοῦ βελτίστου Μυγδονίου᾽ καὶ
μόγις ἄγων σχολήν (óc ἴσασιν οἱ θεοί, οὐκ ἀκκιζόμενος
Ἂς λέγω), ταῦτα ἀντέγραψα πρός σε. Σὺ δὲ εὖ πράττοις καὶ
γράφοις ἀεὶ τοιαῦτα. $6 [ep. 5}. Thalassius, Theodorae filius (cf. p. 117, 35 sq.). Galli Cae-
saris inimicus fuerat. Itaque, cum lulianus regnum adeptus est, multi exstiterunt. Antiochiae domus eius calumniatores qUtES Marc., XXII, 9, 16; Seeck, BLZG, p. 290). Inde (E em ad suspiciones prona questa est in se maledicum fuisse Seleucum (p. 119, 2 sq.) quoque, Libanii familiarem, quem postea Persici itineris comitem imperator habuit (Sie- vers, Libanius, p. 107 adn. 22; 130 adn. 59; Seeck, BLZG, p. 272 sq.). lulianus animum eius placat, sed hortatur ne quem in domo famulum vel affinem Christianum sacerdos deorum manere patiatur (cf. quae de muneribus sacerdotii supra, p. 1123, 17 sq., praecipit pontifex maximus; de Tha- lassii. Christianis atibus et servis cf. Historiogr. anonym. Vrian., Philostorg., p. 235 ed. Bidez).
Θεοδώρα. H L Τὸ βιθλίον ὅπερ ἀπέστειλας διὰ Μυγδονίου δεδέγμεθβα, ᾿ , , 4, ^ € "mn c ^ 2 L kai προσέτι πάντα ὅσα σύμβολα διὰ τῆς ἑορτῆς ἡμῖν ἐπέμ- τίετο. Ἔστι μὲν οὖν μοι καὶ τούτων ἕκαστον ἧδύ, παντὸς δὲ ἥδιον εὖ ἴσθι τὸ πεπύσθαι περ τῆς σῆς ἀγαθότητος ὅτι σὺν θεοῖς ἔρρωταί σοι τὸ σῶμα καὶ τὰ περὶ τοὺς θεοὺς 2 , e ^ : * ἐπιμελέστερον ἅμα καὶ συντονώτερον σπουδάζεται παρὰ
σοῦ.
NH BIV - [22 sq.] XY
4/8 οὐχ ἀχχιζόμενος λέγω Cobet: οὐ χαχιζομένην λόγω cod. ; cf. supra p. 96, 2 sq. || 23 Τὸ βιθλίον --- 25 ἔχαστον 122 om. Y || 24 e2u&oXa: cf. Liban. Ep. 1108 W.: τὰ o3u£oAa... τῆς ξορτῆς || 25 593 Weil: ew cod. || δὲ om. Y || 26 με ante xs add. Y || 27 zzi τὰ — p. 119, 4 τοὐναντίον 9: om. Y
20
Em
2
M
et
ο
ο
ὧι
ET LEGES — 85-86 119 Περὶ δὲ Gv πρὸς τὸν φιλόσοφον Μάξιμον ἔγραψας. óc τοῦ φίλου μου Σελεύκου διαφόρως ἔχοντος πρός σε, πέ- πίεισο μηθὲν αὐτὸν παρ᾽ ἐμοὶ τοιοῦτον πράττειν ἢ λέγειν, ἐξ ὧν ἄν σε μάλιστα διαβάλλοι: τοὐναντίον δὲ πάντα εὔφημα διεξέρχεται περὶ σοῦ. Kal οὔπω λέγω τοῦθ᾽ ὅτι καὶ διάκει- ται περὶ σὲ καλῶς (ἐκεῖνο μὲν γὰρ αὐτὸς ἂν εἰδείη καὶ oi πάντα δρῶντες θεοί). τὸ δὲ ὅτι πάντων ἀπέχεται τῶν τοιούτων £T ἐμοῦ λίαν ἀληθεύων φημί. Γελοῖον οὖν εἶναί μοι φαίνεται μὴ τὰ πραττόμενα παρ᾽ αὐτοῦ σκοπεῖν, ἀλλὰ τὰ κρυπτόμενα καὶ ὧν οὐδέν ἐστί μοι φανερὸν τεκμήριον ἐξετάζειν. ᾿Επεὶ δὲ κατέδραμες αὐτοῦ πολλὰ πάνυ καὶ περὶ αὑτῆς ἐδήλωσάς τινα, τὴν αἰτίαν σοι τῆς πρὸς αὐτὸν ἀπεχθείας φανερὰν ποιοῦσα, τοσοῦτον ἐγώ φημι πρός σε διαρρήδην. ὡς, εἴ τινα ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν ἢ ἐλευθέρων ἢ δούλων ἀγα- τιὰς οὔτε νῦν σέθοντα θεούς, οὔτε ἐν ἐλπίδι τοῦ πείσειν αὐτὸν ἔχουσα, ἁμαρτάνεις. ᾿Εννόησον γὰρ ὡς ἐπὶ σαυτῆς τιρῶτον᾽ £t. tiG οἰκετῶν τῶν φιλουμένων ὑπὸ σοῦ τοῖς λοιδο- ρουμένοις καὶ βλασφημοῦσί σε συμπράττοι καὶ θεραπεύοι τιλέον ἐκείνους, ἀποστρέφοιτο δὲ καὶ μισοίη καὶ βδελύτ- τοιτο τοὺς σοὺς φίλους üu&c, ἄρ᾽ οὐ τοῦτον αὐτίκα ἂν ἀπολέσθαι ἐθέλοις, μᾶλλον δὲ καὶ αὐτὴ τιμωρήσαιο ; Τί οὖν ; οἵ θεοὶ τῶν φίλων εἰσὶν ἀτιμότεροι : Λόγισαι καὶ £T αὐτῶν τοῦτο, δεσπότας μὲν ἐκείνους ὑπολαδοῦσα. δούλους δὲ fju&c: εἴ τις οὖν ἡμῶν. οἵ φαμεν εἶναι θεράποντες θεῶν, οἰκέτην στέργοι τὸν βδελυττόμενον αὐτοὺς καὶ ἀποστρεφό-
μενον αὐτῶν τὴν θρησκείαν, ἄρ᾽ οὐ δίκαιον ἢ πείθειν αὐτὸν
XY [Y desinit 11 ἐξετάζειν)
6/7 ταὶ οἱ — θεοί om. Y || 12. "Ezz δὲ Papadopoulos: ἐπειδὴ cod. || 48 σοι cod. : κοι Papadopoulos || 22 ἐϑέλεισ cod., corr. Weil || 33 τιμιώτεροι cod., corr. Papadopoulos
[20 I. EPISTULAE
καὶ σώζειν, ἢ τῆς οἰκίας ἀποπέμπεσθαι καὶ πιπράσκειν, εἴ τῷ μὴ ῥάδιον ὑπερορᾶν οἰκέτου κτήσεως ; ᾿Εγὼ δὲ οὐκ ἂν δεξαίμην ὑπὸ τῶν μὴ φιλούντων θεοὺς ἀγαπᾶσθαι. ὃ δὴ καὶ σὲ καὶ πάντας φημὶ δεῖν τοὺς ἱερατικῶς — ζῆν — ἀντιποιου- μένους ἐντεῦθεν ἤδη διανοηθέντας, ἅψασθαι συντονώτερον τῆς εἰς τοὺς θεοὺς ἁγιστείας" ἀπὸ τῆς οἰκίας δὲ ἕκαστον εὔλογον ἀπάρχεσθαι τῆς ἑαυτοῦ τὸν ἱερέα καὶ πρώτην αὐτὴν
ὅλην δι’ ὅλης ἀποφῆναι καθαρὰν τῶν τηλικούτων νοσημάτων.
87 [ep. 6*
! l- 4
Sacerdoti cuidam haec scripsisse Iulianum vix dubium, cum Augustus iam esset, ut ex deorum (v. τῷ et 18) mentione ap- paret. Femininum (v. 18/19) παρ᾽ αὐτῇ primo editori suasit hanc epistulam Theodorae missam esse.
᾿Εδεξάμην ὅσα ἐπέστειλεν ἣ σὴ φρόνησις ἀγαθὰ καὶ καλὰ πιααρὰ τῶν θεῶν ἡμῖν ἐπαγγέλματα καὶ δῶρα καὶ πολλὴν δμολογήσας χάριν τοῖς οὐρανίοις θεοῖς, ἐν δευτέρῳ τῇ σῇ μεγαλοψυχία χάριν ἔσχον, ὅτι καὶ προσλιπαρεῖν ὑπὲρ ἡμῶν τοὺς θεοὺς ἐν τοῖς μάλιστα προθυμῇ καὶ τὰ φανέντα παρ᾽
αὐτῇ ἀγαθὰ διὰ ταχέων ἡμῖν καταμηνύειν στιουδάζεις.
88 [ep. 62].
Praeses provinciae Cariae, ut videtur, sacerdotem fustibus caedi iusserat iudicio (p. 121, 17 sq. : ἐμπειρίας... τῶν δι- καίων, et 121, 20: θώκων) et flamen civitatis Mileti (cf. p.
[(4—8|X — [44-19] X
4 an — ἢ» xat πιπράσχειν" || 8 sq. « ὃ dépend de διανοηθέντας, l'infiniüf δεῖν gouverne ἅψασθα! » Weil || 4 — ζῆν — supplevimus; ef. p. 144, 13 et 169, 18 sq. || 7 ἀπάρχ εσθαι scripsimus : παρέχεσθαι cod.
14 δεξάμην (ξ om. rubricator) cod., qui nullum titulum praebet
ww!
ao
20
ET LEGES — 86-85 121
132, 20 el 121, 54 sq.) de hac immodestia apud imperatorem litteris questus erat. lulianus iudicem increpat hac epistula, cuius nihil nisi minor pars superest. lam non solum pontifex maximus, sed propheta Apollinis Didymaei [ulianus erat (p. 122, 17), at nescimus quando hoc sacerdotium sortitus sit (cf. Haussoullier, Rev. de philol., XXIII, 1899, p. 163). Haec tamen scripsisse videtur paulo ante ep. 8ga, 1. e. exeunte anno 362 (cf. Asmus, Zeilschr. für Kirehengesch., XVI, 1895, p. 222 et 556).
ἌΤΗΝ τοῦθ᾽ ὅπερ ὑπάρχει τοῖς ξύλοις, οὐκ ἄξιόν ἐστιν νέμειν ἀνθρώποις ; Ὑποκείσθω γὰρ ἄνθρωπος ἱερωσύνης ἀντειλῆ- φθαι τυχὸν οὐκ ἄξιος" οὐ χρὴ φείδεσθαι μέχρι τοσούτου, μέχρις ἂν ἐπιγνόντες ác πονηρός ἐστι καὶ τῆς λειτουργίας αὐτῆς εἴρξαντες - καὶ ἀφελόντες — τὸ προπετῶς ἴσως πιροστεθὲν ὄνομα τοῦ ἱερέως. ὑπεύθυνον ἀποδείξωμεν ὕθρει καὶ κολάσει καὶ ζημίᾳ; Ταῦτα ei μὲν ἀγνοεῖς, οὐδὲ τῶν ἄλλων ἔοικας εἰδέναι τι τῶν μετρίων. Ἐπεί σοι ποῦ μέτεστιν ἐμ- πειρίας ὅλως τῶν δικαίων, ὃς οὐκ οἶσθα τί μὲν ἱερεύς, τί δὲ ἰδιώτης ; Γ]Ποῦ δέ σοι μέτεστι σωφροσύνης, εἴπερ ἠκίσω τοῦ- τον, ᾧ καὶ θώκων ἐχρῆν ἐξανίστασθαι; Τὸ —8£— αἴσχιστον &rt&vtov καί σοι μάλιστα μήτε πρὸς θεοὺς μήτε πρὸς ἀνθρώ- ποὺς ἔχον καλῶς, οἱ μὲν τῶν Γαλιλαίων ἴσως ἐπίσκοποι καὶ πρεσθύτεροι συγκαθίζουσί σοι, καὶ εἰ μὴ δημοσίως δι᾽ ἐμέ,
΄ δ Ὁ ^ x P x 1 A " € Ü z λάθρᾳ --γε--- καὶ ἐν τῷ οἴκῳ διὰ σὲ δὲ τέτυπται ὃ ἱερεύς
12 sq. cf. p. 137, 1.54.
U
10 titulus et imtium desunt in cod. ; incipit τοῦθ᾽ ὅπερ f. 136" post duas paginas vacuas || 10/44 « quam ligno diis consecrato tribuimus reve- rentiam nonne hominibus quoque concedere decet? » cf. infra p. 137, 7 54. || 11 ἄνθρωπον et 42 ἄξιον Hertlein || 14 αὐτὸν Petau || — a: ἀφελόντες P. Thomas; cf. infra p. 137, 2 sq. || 19 εἴπερ Hercher : ἤνπερ cod. ὅσπερ Reiske ||20 Τὸ — δὲ — αὔστψιστον scripsimus : τὸ αἰσχοῦν cod. ὃ αἴσχιστον vel τοῦτο αἴσχιστον Hertlein || 24 — 1: Reiske || οἴχῳ * διὰ σὲ τέτυπται δὲ cod. et Heyler; « immo 2: σὲ : za: » Hercher
490 h
491
122 I. EPISTULAE
» i] -—9» CE ^^ 2 M u € ACA ^ 2 Uu hj οὐ γὰρ — &v — ἦλθεν ἐπὶ ταύτην ὃ παρ᾽ ὑμῖν ἀρχιερεὺς μὰ
Δία τὴν δέησιν. ᾿Αλλ᾽ ἐπειδή σοι πέφηνε μυθώδη τὰ παρ᾽ Ὁμήρῳ, τῶν τοῦ Διδυμαίου δεσπότου χρησμῶν μετάκου- σον, εἴ σοι φανείη πάλαι μὲν ἔργῳ νουθετήσας καλῶς τοὺς Ἕλληνας, ὕστερον δὲ τοὺς σωφρονοῦντας διδάσκων τοῖς Aóyoig:
"Occo: ἐς ἀρητῆρας ἀτασθαλίησι νόοιο
ἀθανάτων ῥέζουσ᾽ ἀποφώλια, καὶ γεράεσσιν
ἀντία βουλεύουσιν ἀδεισιβέοισι λογισμοῖς,
οὐκέθ᾽ ὅλην βιότοιο διεκπερόωσιν ἁταρπόν,
ὅσσοι περ μακάρεσσιν ἐλωθήσαντο θεοῖσιν,
ὧν κεῖνοι θεόσεπτον ἕλον θεραπηίδα τιμήν. Ὃ μὲν οὖν θεὸς οὐ τοὺς τύπτοντας οὐδὲ τοὺς ὑθρίζοντας, ἀλλὰ τοὺς ἀποστεροῦντας τῶν τιμῶν εἶναί — prov τοῖς Ozoig ἐχθρούς" ὃ δὲ τυτττήσας ἱερόσυλος ἂν εἴη.
᾿Εγὼ τοίνυν. ἐπειδήπερ εἰμὶ κατὰ μὲν τὰ πάτρια μέγας
ἄρχιερεύς, ἔλαχον δὲ νῦν καὶ τοῦ Διδυμαίου προφητεύειν, ἀπαγορεύω σοι τρεῖς περιόδους σελήνης μή τοι τῶν εἷς ἱερέα μηδὲν ἐνοχλεῖν᾽ εἰ δὲ ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ φανείης
ἄξιος. ἐπιστείλαντός μοι τοῦ τῆς πόλεως ἀρχιερέως, εἰ
2 sq. Homer. & 58 (cf. infra p. 136, 21 sq.) et 93 sq. || 7 — 12 6E. p- 41375 23 rfe
U
| —2ay 7 Petau || 3/4 ἔπάχουσον Petau ; an χάταχουσον ? || B τοὺς «C097» σωφρονοῦντας Cobet || 7 ἀτασθαλίοισι cod., sed cf. p. 137, 21 || 44 6350: zzz cod. : ὡς εἴπερ « perinde ac si » Cobet, sed cf. p. 138, 3 || 42 ἕλον: ἔχον Hercher et Cobet || 44 εἶναί «φησι» Spanheim ; — ἀνεῖλεν 79. εἶναι τοῖς vel ἀποφαίνει: τοῖς ἢ, "Thomas || [τοῖς] Hercher || 46 an. μέγιστος ? || 17/18 post ἀρχιερεύς spatium vacuum duarum et post zsg:5202: trium. litt. in. cod., sed textus mutilus esse non vide- tur; scriba iuxta finem versuum archetypi (V hic deperditi) utrum lextus esset integer an humore delctus dubitavit; cf. adn. ad p. 123 || 48 μήτι Hercher || 19 «τὸν ἱερέα Reiske; an εἰς. ἱερὰ ἢ || φανείης
Petau : φαν.-.. cod.
10
20
Ὁ
0
ET LEGES — 88-89 - 123
παραδεκτὸς εἴης fjuiv, ἐσαῦθις μετὰ τῶν θεῶν βουλεύσο- μαι. Τὰς δὲ ἐκ τῶν θεῶν ἀρὰς πάλαι μὲν εἰώθεσαν oi πα- λαιοὶ λέγειν καὶ γράφειν. οὗ μὴν ἔμοιγε φαίνεται καλῶς ἔχειν’ οὐδαμοῦ γὰρ αὐτὸ πεποιηκότες oi θεοὶ φαίνονται. καὶ ἄλλως εὐχῶν εἶναι διακόνους ἡμᾶς οἶμαι ὅθεν καὶ συνεύχομαί σοι πολλὰ λιπαρήσαντι τοὺς θεοὺς ἀδείας τυ-
χεῖν ὧν ἐπλημμέλησας.
89a [cp. 63].
Haec epistula scripta est cum Iulianus Augustus, cui longe ante Theodorus a communi magistro commendatus erat (cf. v. 20 sq., et supra ep. 20), in Oriente versabatur (v. 23) et postquam abunde iam expertus erat quanta esset. pagano- rum circa restituendum deorum cultum segnitia (p. 126. | sq.). Temere affirmat J. Geffcken (Kaiser Julianus, p. 153) Iulianum nondum in Asiam transisse neque Theodorum ei de
facie notum esse, cum haec scriberet.
᾿Ιουλιανὸς [Καῖσαρ] Θεοδώρῳ ἀρχιερεῖ.
᾿Εμοὶ πρός σε πεποίηται παρὰ τοὺς ἄλλους ἰδιαίτερον ἐπιστολῆς εἶδος, ὅτι σοι καὶ πλέον μέτεστι τῆς πρὸς ἐμὲ φιλίας ἤπερ οἶμαι τοῖς ἄλλοις: ἔστι γὰρ ἡμῖν ὃ κοινὸς καθηγεμὼν οὐ μικρά, καὶ μέμνησαι δήπου (χρόνος δὲ οὐ
βραχὺς) ὅτι διατρίθων ἔτι περὶ τὴν Ἑσπέραν. ἐπειδή σε
[(4—7] U — 47 sq.] V [V2 U]
(in fine et initio versuum incertus est numerus litterarum in. V evanidarum vel abscissarum)
2 πάλαι: πολλὰς Hercher || 3 φαίνεται: Petau: 9.... cod. || 4 αὐτοὶ Hercher || 5 μᾶς otuat* ὅθεν scripsimus: ἥμᾶσ ὅθεν οἵμαι cod.
17 [Ka:222] Heyler; Iulianum iam non esse Caesarem v. 22 mons- trat || 49 ὅτ: o: xai Spanheim: óz...x: V 9..59: xai U || 22 ὅτι scripsi- mus : ὅτε cod. || περὶ V4: om. U, x... legit Hertlein, sed revera vestigia litterarum in V magis quadrant cum V?
492
124 i. EPISTULAE
λίαν ἀρέσκειν ἐπυθόμην αὐτῷ, φίλον ἐνόμισα’ καίτοι λίαν ἔχειν ἐκεῖνο καλῶς εἴωθεν ἐμοὶ διὰ περιττὴν εὐλά- θειαν τὸ
oó γὰρ ἔγωγε ἤντησ᾽ οὐδὲ ἴδον,
καὶ ὡς ἡγεῖσθαι χρὴ φιλίας μὲν γνῶσιν, γνώσεως δὲ πεῖ- ραν. ᾿Αλλ᾽ ἦν τις, óc ἔοικεν, οὐκ ἐλάχιστος παρ᾽ ἐμοὶ λόγος καὶ τοῦ '« αὐτὸς ἔφα ». Διόπερ ἐγὼ καὶ τότε σε τοῖς γνωρίμοις ὥμην δεῖν ἐγκαταλέγειν, καὶ νῦν ἐπιτρέπω πιρᾶγμα ἐμοὶ μὲν φίλον. ἀνθρώποις δὲ πᾶσι πανταχοῦ λυσιτελέστατον. Σὺ δὲ εἰ καλῶς, ὥσπερ οὖν ἄξιον ἐλπίζειν, αὐτὸ μεταχειρίσαιο, πολλὴν μὲν εὐφροσύνην ἴσθι ἐνταῦθα παρέξων, ἐλπίδα δὲ ἀγαθὴν μείζονα τὴν εἰς τὸ μέλλον. Οὐ γὰρ δὴ καὶ ἡμεῖς ἐσμεν τῶν πεπεισμένων τὰς ψυχὰς ἤτοι προαπόλλυσθαι τῶν σωμάτων ἢ συναπόλλυσθαι, πειθό- μεθα δὲ τῶν μὲν ἀνθρώπων οὐδενί, τοῖς θεοῖς δὲ μόνον, οὕς δὴ καὶ μάλιστα ταῦτα εἰκὸς εἰδέναι μόνους, εἴ γε χρὴ καλεῖν εἰκὸς τὸ ἀναγκαῖον’ ὡς toic μὲν ἀνθρώποις ἁρμόζει περὶ τῶν τοιούτων εἰκάζειν, ἐπίστασθαι δὲ αὐτὰ τοὺς θεοὺς ἀνάγκη.
Τί τοῦτο οὖν ἐστιν ὅ φημί σοι νῦν ἐπιτρέπειν ; ἄρχειν
4 sq. Homer. X 374 sq. et 2 200 sq. || 13 sq. cf. p. 139, 2 sq.
V [V4U] 1/2 «x! τοι λίαν (« non tam X quam x legere mihi visus sum ; / duo E : sequitur : vel : vel certe frustum literae. quam. tachygraphi non οἱ
solent cum x copulare, veluti non fuerit ἄγαν ») Ve cats Au
sed 7. non certum, V zaí ποι...... U || 27st scripsimus : ἔχον cod. || x
4,5 ἔγωγε ἤντησ ,Cobet ex Homero : zyo .. ἦν.... | V, ἔγω .. ἤντηα in
V. se vidisse affirmat Hercher || 5 εἶδον cod. , corr. Cobet Ι 7 ἀλλ᾽ ἦν {:..λ᾽ ἤν V || 8 τοῦ Cobet: τοῦτο cod. || Tm Cobet: ἔφασ cod. || 10 πρᾶγμα U : πρᾶγ..Υ || 14 εἰ Cobet: ; vestig cum εἰ ἐ quadrant) V om. U || 42 verbum ! ἴσθι, quod restituit "obet scripsimus post εὐφροσύνην ubi, fine versus ἘΞ τι fortasse excidit aliquid ex V || 44 ἡμεῖσ U:
| VI! 20 τοῦτο Hertlein : τος. [Υ̓ ποτ᾽ U || à Petau:? V... U
15
20
qct
ET LEGES — 59. 125 τῶν περὶ τὴν ᾿Ασίαν ἱερῶν ἁπάντων ἐπισκοπουμένῳ τοὺς καθ᾽ ἑκάστην πόλιν ἱερέας καὶ ἀπονέμοντι τὸ πρέπον ἑκάστῳ. Πρέπει δὲ ἐπιείκεια μὲν πρῶτον ἄρχοντι, χρη- στότης τε ἔπ᾽ αὐτῇ καὶ φιλανθρωπία πρὸς τοὺς ἀξίους αὐὖ- τῶν τυγχάνειν᾽ ὡς ὅστις γε ἀδικεῖ μὲν ἀνθρώπους, ἀνόσιος -«δ᾽Ξ- ἐστὶ πρὸς θεούς, θρασὺς δὲ πρὸς πάντας, ἢ διδακτέος μετὰ παρρησίας ἐστὶν ἢ μετὰ ἐμθριθείας κολαστέος.
Ὅσα μὲν οὖν χρὴ κοινῇ συντάξαι περὶ τῶν ἱερέων ἅπάν- τῶν, ἐντελέστερον αὐτίκα μάλα σὺν τοῖς ἄλλοις εἴσει, μικρὰ δὲ τέως ὑποθέσθαι σοι βούλομαι. Δίκαιος δὲ εἶ πείθεσθαί μοι τὰ τοιαῦτα καὶ γὰρ οὐδὲ ἀποσχεδιάζω τὰ πολλὰ τῶν τοιούτων, ὡς ἴσασιν oi θεοὶ πάντες. ἀλλά, εἴπερ τις ἄλλος͵ εὐλαθής εἶμι. καὶ φεύγω τὴν καινοτομίαν ἐν ἅπασι μέν, ὡς ἔτιος εἰπεῖν͵ ἰδία δὲ ἐν τοῖς πρὸς τοὺς βεούς, οἰόμενος χρῆναι τοὺς πατρίους ἐξ ἀρχῆς φυλάττεσθαι νόμους, ος ὅτι μὲν ἔδοσαν οἱ θεοί. φανερόν. οὐ γὰρ ἂν ἦσαν οὕτω καλοὶ πιαρὰ ἀνθρώπων ἁπλῶς γενόμενοι. Συμβὰν δὲ αὐτοὺς ἀμε- ληθῆναι kai διαφθαρῆναι, πλούτου καὶ τρυφῆς ἐπικρατη- σάντων, οἶμαι δεῖν ὥσπερ ἀφ᾽ ἑἕστίας ἐπιμεληθῆναι τῶν
τοιούτων.
3 sq. cf. p. 128, 20 sq. et 133, ἡ sq. || 8 sq. cf. p. 138, 9 sq. || 45 sq. cf. p. 128, 19 sq.
V [VU]
1/2 ἁπάντων — ἀπονέμοντι Hertlein : ἁπάντων | ................. πολ (xv fortasse;supra scripto) ἱερ... χαὶ ἀπονέμοντι V ἁπάντων. «ουμένω τοὺσ χαθεχάστην πόλιν ἱερέασ xai ἀπονέμοντι V4 ἁπάντων........«τὴν πόλιν ἵε.. .«χαὶ ἀπονέ...τ' U || 2/3 τὸ πρέπον ξχάστῳ U ; ita legit. Hert- lein in V ; nunc vidimus τὸ zpéz .... oz. in V || 8 πρέπει δὲ ἐπιείχεια
Ξ
VÀ: ]--, εἰχεια V. .-.... είχεια U || 4. ἀξίους Spanheim:: a£... VU || 5 avóstog Vd: ἀνό. 105 V ἄνομοσ U || 6 — δ᾽ —— Reiske [| 8 ἱερῶν cod., corr. Hertlein || 9 σὺν U : οὖν V || εἴσε: Cobet: cts! cod, εἴση Wytten- bach || 10 πείθεσθαί U : πείθε .. αι V || 12 ἴσασιν U : ? |. xo:v V || 43 χαι- νοτομίαν U : καινοί. ομίαν V || 15 2005 πατρίουτ V4: ... xavpt ... V ....ma- τρίουσ U || 46 zy V4 : .y V .... U [| 48 καὶ διαφθαρῆνα! V4 Hercher et Spanheim : «αἱ 9ta90... at V xoi 91a90.....2: Ὁ || 19 ἀφ᾽ ἑστίασ V4 et Spanheim : ἀφ᾽ € | (finis versus charta obducta tectus) V aoc... U
4
3
494
156 I. EPISTULAE
ὋὉρῶν οὖν πολλὴν μὲν ὀλιγωρίαν οὖσαν ἡμῖν πρὸς τοὺς ϑεούς, ἅπασαν δὲ εὐλάθειαν τὴν εἰς τοὺς κρείττονας &ne- ληλαμένην ὑπὸ τῆς ἀκαθάρτου καὶ χυδαίας τρυφῆς, ἀεὶ μὲν οὖν ὠδυράμην ἐγὼ κατ᾽ ἐμαυτὸν τὰ τοιαῦτα, τοὺς μὲν ΠΕ ὡν...«εἴας σχολῇ προσέχοντας οὕτω διαπύρους ὡς atpei- σθαι μὲν ὑπὲρ αὐτῆς θάνατον, ἀνέχεσθαι δὲ πᾶσαν ἔνδειαν καὶ λιμόν, δείων ὅπως μὴ γεύσαιντο μηδὲ κρέως του μὴ παρα- χρῆμα ἀποθλιβέντος, ἡμᾶς δὲ οὕτω ῥαθύμως τὰ πρὸς τοὺς θεοὺς διακειμένους, ὥστε ἐπιλελῆσθαι μὲν τῶν πατρίων, ἀγνοεῖν δὲ λοιπὸν εἰ καὶ ἐτάχθη πώποτέ τι τοιοῦτον. ᾿Αλλ᾽ οὗτοι μὲν ἐν μέρει θεοσεθεῖς ὄντες, ἐπείπερ ὃν τιμῶσι..., ἀλλ᾽ ἀληθῶς ὄντα δυνατώτατον καὶ ἀγαθώτατον, ὃς ἐπι-
τροπεύει τὸν αἰσθητὸν κόσμον. ὅνπερ εὖ οἶδ᾽ ὅτι καὶ ἡμεῖς
11 sq. cf. Iulian. C. Galil. 96 C sq. ; 106 D sq.; 238 €; 508 B; 306
P, etc.
V [VU]
2 ἀπασαν V4: .zx3an» V ...... [πᾶσαν Spanheim || 3 zai χυδαίας τρυφῆς Hertlein : .... (x; supra scripto, ut vid.) zgug.. V zai.. aías τρυτῦσ V4 ,,..zo0g... Ὁ; cf. C. Galil. 338 B et D'|| 4/8 obe pev | 27 Ὧν"... eas V τοὺς υὲν . 929. | τῶν Gi δραπετῶν ?) εὐσεβείασ V3 τοὺσ μὲν. ..:.....
-ὐσεδείασ U τοὺς μὲν δυσσεθείας Spanheim; « fortasse τοὺς μὲν τῇ loo- βείας )) st oH » Hertlein; "alludit Iulianus τους, || 6 0dvxzoy V4: |...... V ΜΠ ΕΝ i T/8 unüi χρέως του μἢ παραγρῆμα ἀποηλιβέντος scripsimus : u7, ὃ ἀποθλιθέντοσ V μὴδὲ .... τοῦ ἡ παρα.... ἀποἡλιθέντοσ U μηδὲ πνιχτοῦ (cf. Acta. Apost.£XV 20 et 29) ux:' ἄρα (unde μηδ᾽ ἄρα Hercher) τοῦ ἀποθλιρέντος Spanheim ; « nisi sanguine extemplo ezrpresso » || 8 [τὰ] Hercher || 9 διαχειμένους Spanheim: « ita V, sed ut spatium dua- rum litterarum ante hoc vocabulum? pateal » V9 | ...et*évous. V ειμλένουσ U || ἐπιλελῆσθα!: Spanheim : ee ἦσθα! V « exc clarum ex cigis » γὰ ... λῆσθαι U {{|10 πώποτέ z Spanheim : [..ποτέ zOV o. xou uU .. ωὡποτέ τ' dn V vidit Hercher ἄλλῳ ποτέ τι V4 || 11/12 ὃν zit | ... ἀλλ’ ἀληθῶσ V — U ; μόνον latere posse arbitratur V4; « scripserim ἐπείπξο θεὸν zu16)5t τὸν ὡς ἀληθῶς ὄντα δυνατώτατον » Cobet ; ἀλλ᾿ Reiske quoque delet, ut e proximis perperam iteratum ; ἐπείπερ θεὸν τλῶσ'ν οὐ νεχρόν, ἀλλ᾽ ἀληθῶς ? Hertlein || 43 ὄνπεο Span- heim : ... V o... U ὃν Hertlein
-
δαίων εὐσεθείας (malimus θεοῦ ad τοὺ: θεοσεΐεῖς vel προσηλ'
ἀνέχεσθα: ὃὲ U: à ... εσθαι $|-.. τοῦ (./ δὺσ τὸῦ V4j μη παρὰ...
IC
IO
15
20
ET LEGES — 89 . r2:
ἄλλοις θεραπεύομεν ὀνόμασιν, εἰκότα μοι δοκοῦσι ποιεῖν τοὺς νόμους μὴ παραθαίνοντες, ἐκεῖνο — δὲ"--. μόνον ἅμαρ- τάνειν, ὅτι μὴ καὶ τοὺς ἄλλους θεούς, ἀρέσκοντες τούτῳ μάλιστα τῷ θεῷ, θεραπεύουσιν, ἀλλ᾽ ἡμῖν οἴονται τοῖς ἔθνε- σιν ἀποκεκληρῶσθαι μόνοις αὐτούς, ἀλαζονεία βαρθαρικῇ πρὸς ταυτηνὶ τὴν ἀπόνοιαν ἐπαρθέντες." Οἱ δὲ ἐκ τῆ poc qvt; ἘΠ P S. Ὡς
Γαλιλαίας δυσσεθεῖς ὥσπερ τι νόσημα τῷ βίῳ τὴν ἑαυτῶν...
89b [Fragmentum epistulae 288 X — 5305 DJ.
Sequentia in media ad Themistium epistula inserta prae- bet cod. Ys seorsum edidit Petau. Locus epistulae ad The- mistium, in quo totum hoc fragmentum invenimus in- terpolatum, sic est refingendus (p. 296 C): καὶ τοὺς £v πολιτεία ζῶντας οὐκ ἔνεστιν ἄνευ ταύτης SM Oed τὸ δὴ λεγόμενον᾽ πιλὴν εἴ τις τὸν βασιλέα [fragmentum epistulae] καὶ στρατηγὸν λέγοι (λέγοι in λόγοι COIT. ΟΣ: καθάπερ oi τὰς ἰδέας εἴτε ἀληθῶς θεωροῦντες εἴτε καὶ ψευδῶς ξυντι- θέντες etc. Cf. Didez, ftev. instruction publ. Belg., XLIV, 19OI, p. 177 sq.
Hoc fr agmentum scriptum est ineunte anno 362, cum iam reaedificari templum Hierosolymitanum [ulianus frustra iusserat (cf. p. 135, 50 sq.) etantequam libros contra Galilaeos edidit. (cf. CET Zeilschr. für MU XVI, 1895, p. 69 sq., et 220 sq. ; lulian. infra p. 132, 14 sq. et Contra Galilaeos, x15 DE sq.). Sicut praecedentia (scil. ep. 89a), haec quoque ad Theodorum scripta esse verisimillimum est, quem- admodum plerique coniecerunt viri docti (cf. p. 123 sq. et 135 sq.). Ergo, nisi Iulianus bis ἰδιαίτερον ἐπιστολῆς εἶδος (p. 123, 18 sq.) Theodoro misit, quod cum Iuliani verbis. parum quadraret, hoc fragmentum ad unam eandemque
V [V*U]
2 τοὺς νόμους: ἢ Spanheim : τοὺσ (vel $022) | ... μὴ V τοὺσ (vel σοὺσ) [μους ἢ V4 coic...... ux, U || ἐχεῖνο « δὲ — μόνον Reiske : « καὶ 5» ἐχεῖνο μόνον vel ἁμαρτάνοντες Cobet || 3 ἀρέσχοντες τούτῳ Cobet : ἀρέσ sx(o») | jos. e (ut videtur) V ἀρέσχοντες (ita, vel ἀρέσχον, vel € αὐτῶ V4 ἀρέσν... «τῷ U || 4 post τῷ θεῷ interpungit V ; τὸν θεὸν Cobet || 8 ἀποχεχληρῶσθα: V4 Reiske et Hercher: ἀποχεχλη,- | -- σθαι V azoxexAi..... U || 6 Ot δὲ Dübner : ...: V ... U || 7 4ax- Aaías Vd U: γαλ'.. ίασ V || post ἑαυτῶν desinit f. 139", uno certe- folio postea amisso, V; τὴν ἑαυτῶν αἠξότητα Asmus
288
289
128 I. EPISTULAE
epistulam atque priora pertinere existimandum est, sicut Asmus, l. l., luculenter demonstravit.
MM ἐπιδώσειεν ἀτακτοῦντάς τινας, αὐτίκα μάλα koAÀ&- ζουσιν᾽ ἐπὶ δὲ τοὺς οὐ προσιόντας τοῖς θεοῖς ἐστι τὸ τῶν πιονηρῶν δαιμόνων τεταγμένον φῦλον, ὕφ᾽ ὧν oi πολλοὶ παροιστρούμενοι τῶν ἀθέων ἀναπείθονται θανατᾶν, ὡς ἀναπτησόμενοι τρρὸς τὸν οὐρανόν, ὅταν ἀπορρήξωσι τὴν ψυχὴν βιαίως. Εἰσὶ δὲ ot καὶ τὰς ἐρημίας ἀντὶ τῶν πόλεων διώκουσιν. ὄντος ἀνθρώπου φύσει πολιτικοῦ ζῴου καὶ fjué- pov, δαίμοσιν ἐκδεδομένοι πονηροῖς, ὕφ᾽ ὧν εἰς ταύτην ἄγονται τὴν μισανθρωπίαν. Ἤδη δὲ καὶ δεσμὰ καὶ κλοιοὺς ἐξεῦρον oi πολλοὶ τούτων᾽ οὕτω πανταχόθεν αὐτοὺς ὃ κακὸς συνελαύνει δαίμων, ᾧ δεδώκασιν ἑκόντες ἑαυτούς, ἀποστάντες τῶν ἀϊδίων καὶ σωτήρων θεῶν. ἀλλ᾽ ὑπὲρ μὲν τούτων ἀπόχρη τοσαῦτα cinziv: ὅθεν —8'— ἐξέθην, sic τοῦτο ἐπανήξω.
Δικαιοπραγίας οὖν τῆς μὲν κατὰ τοὺς πολιτικοὺς νόμους εὔδηλον ὅτι μελήσει τοῖς ἐπιτρόποις τῶν πόλεων᾽ πρέποι δ᾽ ἂν καὶ ὑμῖν εἰς παραίνεσιν τὸ μὴ παραθαίνειν ἱεροὺς ὄντας τῶν θεῶν τοὺς νόμους. ᾿Επεὶ δὲ τὸν ἱερατικὸν βίον εἶναι χρὴ τοῦ πολιτικοῦ σεμνότερον, ἀκτέον ἐπὶ τοῦτον καὶ διδακτέον᾽ ἕψονται δέ, ὡς εἶκός, oi βελτίους" ἐγὼ μὲν γὰρ εὔχομαι καὶ πάντας, ἐλπίζω δὲ τοὺς ἐπιεικεῖς φύσει καὶ σπουδαίους ἐπιγνώσονται γὰρ οἰκείους ὄντας ἕαυ- τοῖς τοὺς λόγους.
᾿Ασκητέα τοίνυν πρὸ πάντων fj φιλανθρωπία᾽ ταύτῃ γὰρ
ἕπεται πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα τῶν ἀγαθῶν, ἐξαίρετον δὲ δὴ 9 sq. cf. Aristot. Polit. 1253 a 3 sq., etc. || 19 sq. cf. p. 125, 15 sq.
M
6 θανατᾶν Cobet: θάνατον cod. θάνατον - αἱρεῖσθαι» Reiske || 9 τἀνθρώπου Cobet || 42 ἐξηῦρον Hertlein || 48 —52'— Cobet; cf. 226 C || 48 μελήσε: Petau : ..... ce V
I0
20
Ἢ]
ET LEGES — 89 129 καὶ μέγιστον ἧ παρὰ τῶν θεῶν εὐμένεια. ἰζαβάπερ γὰρ ci τοῖς ἑαυτῶν δεσπόταις συνδιατιθέμενοι περί τε φιλίας καὶ σπουδὰς καὶ ἔρωτας ἀγαπῶνται πλέον τῶν δμοδούλων, οὕτω νομιστέον φύσει φιλάνθρωπον ὃν τὸ θεῖον ἀγαπᾶν τοὺς φιλανθρώπους τῶν ἀνδρῶν. “ἰ δὲ φιλανθρωπία πολλὴ καὶ παντοία" καὶ τὸ πεφεισμένως κολάζειν τοὺς ἀνθρώπους
ἐπὶ τῷ βελτίονι τῶν κολαζομένων. Gonzo oi διδάσκαλοι
τὰ παιδία, καὶ τὸ τὰς χρείας αὐτῶν ἐπανορθοῦν, ὥσττερ οἵ θεοὶ τὰς ἡμετέρας. Ὅρᾶτε ὅσα ἡμῖν δεδώκασιν ἐκ τῆς γῆΞ ἄγαθά, τροφὰς παντοίας. καὶ órtócac οὐδὲ δμοῦ πᾶσι τοῖς ζῴοις. ᾿Επεὶ δὲ ἐτέχθημεν γυμνοΐ. ταῖς τε τῶν ζῴων ἥμᾶς θριξὶν ἐσκέποσοαν καὶ τοῖς ἐκ τῆς γῆς φυομένοις καὶ τοῖς ἐκ δένδρων. Kai οὐκ ἤρκεσεν ἁπλῶς οὐδὲ αὖτο- σχεδίως, καθάπερ ὃ Μωυσῆς ἔφη, τοὺς χιτῶνας λαβεῖν δερματίνους. ἄλλ᾽ δρᾶτε ὅσα ἐγένετο τῆς ἐργάνης ᾿Αθηνᾶς τὰ δῶρα. Ποῖον οἴνῳ χρῆται ον. ποῖον ἐλαΐῳ, πλὴν εἴ τισιν ἡμεῖς καὶ τούτων μεταδίδομεν, οἵ τοῖς ἀνθρώποις ob μεταδιδόντες ; Τί δὲ τῶν θαλαττίων σίτῳ, τί δὲ τῶν χερσαίων τοῖς £v τῇ θαλάττη χρῆται; Χρουσὸν οὔπω λέγω καὶ χαλκὸν καὶ σίδηρον: οἷς πᾶσιν οἵ θεοὶ ζαπλούτους ἥμᾶς ἐποίησαν, οὖχ ἵνα ὄνειδος αὐτῶν περιορῶμεν περι- νοστοῦντας τοὺς πένητας, ἄλλως τε ὅταν καὶ ἐπιεικεῖς τινες τύχωσι τὸν τρόπον, οἷς πατρῷος μὲν κλῆρος οὐ γέγο- νεν. ὑτοὸ δὲ μεγαλοψυχίας ἥκιστα ἐπιθυμοῦντες χρημάτων πένονται.
Τούτους δρῶντες οἵ πολλοὶ τοὺς θεοὺς ὀὄνειδίζουσιν.
x €
Αἴτιοι δὲ θεοὶ μὲν οὐκ εἰσὶ τῆς τούτων πενίας. fj δὲ Qv μ
1 sq. cf. Dio Chrys. Orat. 1 4^4 sq. p. 58 Reiske. | 44 sq... Gen. A. ar.
Y
2 συνδιαθέμενο! cod., corr. Cobet. | 6 παντοία, « ἢν ὃὲ τοῖς μάλιστα ἘΞ wel «ἐν ài τοῖς πρώτοις - Reiske — οἷον» P. Thomas | 8 ρξίας Petau : γεῖρασ cod. || 26 τούτου: — 122 — Reiske
299
291
130 I. EPISTULAE
τῶν κεκτημένων ἀπληστία καὶ toig ἀνθρώποις ὑπὲρ τῶν θεῶν οὐκ ἀληϑοῦς ὑπολήψεως αἰτία γίνεται καὶ προσέτι τοῖς θεοὶς ὄνείδους ἀδίκου. Τί γὰρ ἀπαιτοῦμεν ; ἵνα χρυσὸν ὥσπερ τοῖς Ροδίοις 8 θεὸς ὕσῃ τοῖς πένησιν ; ᾿Αλλὰ εἰ καὶ τοῦτο γένοιτο, ταχέως ἡμεῖς ὑποθαλόμενοι τοὺς οἰκέτας καὶ προθέντες πανταχοῦ τὰ ἀγγεῖα, πάντας ἀπελάσομεν, ἵνα μόνοι τὰ κοινὰ τῶν θεῶν ἁρπάσωμεν δῶρα. Θαυμάσειε δ᾽ ἄν τις εἰκότως, εἰ τοῦτο μὲν ἀξιοῦμεν οὔτε πεφυκὸς γίνεσθαι καὶ ἀλυσιτελὲς πάντη, τὰ δυνατὰ δὲ μὴ πράττομεν. Τίς γὰρ ἐκ τοῦ μεταδιδόναι τοῖς πέλας ἐγένετο πένης ; ᾿Εγώ τοι πολλάκις τοῖς δεομένοις προέμενος, ἐκτη- σάμην αὐτὰ παρ᾽ αὐτῶν πολλαπλάσια, καίπερ ὧν φαῦλος χρηματιστής, καὶ οὐδέποτέ μοι μετεμέλησε προεμένῳ. Καὶ τὰ μὲν νῦν οὐκ ἂν εἴποιμι. καὶ γὰρ ἂν εἴη παντελῶς ἄλο- γον, εἰ τοὺς ἰδιώτας ἀξιώσαιμι βασιλικαῖς παραθδάλλεσθαι χορηγίαις" ἀλλ᾽ ὅτε ἔτι ἐτύγχανον ἰδιώτης, σύνοιδα ἐμαυτῷ τοῦτο ἀποθὰν πολλάκις. ᾿Απεσώθη μοι τέλειος ὃ κλῆρος τῆς τήθης, ἐχόμενος bm ἄλλων βιαίως, ἐκ βραχέων ὧν εἶχον ἀναλίσκοντι τοῖς δεομένοις καὶ μεταδιδόντι.
Koivovr]x£ov οὖν τῶν χρημάτων ἅπασιν ἀνθρώποις, ἀλλὰ τοῖς μὲν ἐπιεικέσιν ἐλευθεριώτερον, τοῖς δὲ ἀπόροις καὶ πένησιν ὅσον ἐπαρκέσαι τῇ χρείᾳ φαίην δ᾽ ἄν, εἰ καὶ παρά- δοξον εἰπεῖν, ὅτι καὶ τοὶς πολεμίοις ἐσθῆτος καὶ τρο- φῆς ὅσιον ἂν εἴη μεταδιδόναι: τῷ γὰρ ἀνθρωπίνῳ καὶ οὐ τῷ τρόπῳ δίδομεν. Διόπερ οἶμαι καὶ τοὺς ἐν δεσμωτηρίῳ
καθειργμένους ἀξιωτέον τῆς τοιαύτης ἐπιμελείας" οὐθὲν
4 cf. Pind. Ol. VII 49 sq. Liban. Epist. 348 8 τι, etc.
Li
5. ὑποθαλλόμενοι cod., corr. Cobet || 6 προσθέντεσ cod., corr. Petau || 40 πράττωμεν cod., corr. Reiske || 11 «πολλὰ "5 πολλάχις Horkel || 42 αὐτὰ παρ᾽ αὐτῶν cod. ; an πάραυτα αὐτῶν ? || 15 παραῦα- λέσθα: Petau || 48. τήθης Cobet : τίτθησ cod. || 23 πολεμίοις : πονηροῖς Hertlein ; cf. p. 131, 4 sq. || 26 οὐδὲν Hertlein
IO
20
35-
IO
γὰρ κωλύσει τὴν δίκην fj τοιαύτη φιλανθρωπία. Χαλεπὸν ^ - x ^ 3 À , 3 ὶ Li H ^ H γὰρ ἂν εἴη, πολλῶν ἀποκεκλεισμένων ἐπὶ κρίσει, καὶ τῶν μὲν ὄφλησόντων, τῶν δὲ ἀθῴων ἀποφανθησομένων, μὴ διὰ τοὺς ἀναιτίους οἶκτόν τινα νέμειν καὶ τοῖς πονηροῖς, ἀλλὰ τῶν πονηρῶν ἕνεκα καὶ περὶ τοὺς οὐδὲν ἠδικηκότας ἀνηλεῶς καὶ ἀπανθρώπως διακεῖσθαι. 3 ^ Y 2 ^ 4 ΄ É* , Εκεῖνο δὲ ἐννοοῦντί μοι παντάπασιν ἄδικον καταφαίνε- ται. Ξένιον ὀνομάζομεν Δία, καὶ γιγνόμεθα τῶν Σκυθῶν κακοξενώτεροι. Πῶς οὖν ὃ βουλόμενος τῷ ξενίῳ θῦσαι Διὶ φοιτᾶ πρὸς τὸν νεῶν ; μετὰ ποτατποῦ συνειδότος. ἐπιλαθό- μενος τοῦ τιρὸς γὰρ Διός εἶσιν ἅπαντες τιτωχοί τε ξεῖνοί te: δόσις δ᾽ ὀλίγη τε φίλη τε ; Πῶς δὲ ὃ τὸν ἕταίρειον θεραπεύων Δία, δρῶν τοὺς πέλας ἐνδεεῖς χρημάτων, εἶτα μηδ᾽ ὅσον δραχμῆς μεταδιδούς, οἴεται τὸν Δία καλῶς θεραπεύειν : Ὅταν εἷς ταῦτα ἀπίδω, παντελῶς ἀχανὴς γίνομαι, τὰς μὲν ἐπωνυμίας τῶν θεῶν ΄ - 2 32 e cr 2 :, i] - [ἅμα τῷ κόσμῳ τῷ ἐξ, ἀρχῆς] ὥσπερ εἰκόνας γραπτὰς δρῶν, ἔργῳ δὲ ὕφ᾽ ἡμῶν οὐδὲν τοιοῦτον ἐπιτηδευόμενον. Ὁμό- ΄ 2 € ^ M ' ι € 7 x 1 γνιοι λέγονται παρ᾽ ἡμῖν θεοὶ καὶ Ζεὺς ópóyvioc, ἔχομεν δὲ ὥστιερ πρὸς ἀλλοτρίους τοὺς συγγενεῖς. ἼΑνθρωπος γὰρ ἀν- L4 y. τε ^ H o» ^ 2 Uu x ΄ OpóTto καὶ ἑκὼν καὶ ἄκων πᾶς ἐστι συγγενής, εἴτε [γάρ], καθάπερ λέγεται παρά τινων, ἐξ ἕνός τε καὶ μιᾶς γεγόνα- μεν πάντες, εἴθ᾽ ὅὁπωσοῦν ἄλλως, ἀθρόως ὑποστησάντων
^ 23
ἣμᾶς τῶν θεῶν ἅμα τῷ κόσμῳ τῷ ἐξ ἀρχῆς, οὐχ ἕνα καὶ
8 sq. cf. Dio Chrys. Orat. 1 39-41 p. δ0 sq. Reiske, et XII 75-75 p. 412 sq. Reiske || 12 sq. Homer. ξ 57 sq. et 2307 sq. ; cf. supra p.119, 4 sq.
V
A4 zx: Cobet : ἐν cod.; zy deleverat Petau || 44 τοῦ Petau: τε cod. || 43 ξεῖνοί τε noy o! τε Homer. || 14 tzaí£z:ov cod., corr. Cobet || 45 δραγμῆὴσ cod., corr. Petau |, 48 ἅμα τῷ χόσμῳ τῷ ἐξ ἀρχῆς seclusimus : cf. v. 25 || 22 [yz] Hertlein
292
1232 I. EPISTULAE tav, ἀλλὰ πολλοὺς ἅμα καὶ πολλάς. Οἱ γὰρ ἕνα kal μίαν E λλὰ πολλοὺς ἂμ s. Οἱ γὰ; δυνηθέντες, οἷοί τε ἦσαν ἅμα καὶ πολλοὺς καὶ πολλάς" καὶ &o ὃν τρότον τόν τε ἕνα καὶ τὴν μίαν. τὸν αὐτὸν τρόπον γα f Li hans ποὺς πολλούς τε καὶ τὰς πολλάς x» εἴς τε τὸ διάφορον &rto- θλέψαντα τῶν ἠθῶν καὶ τῶν νόμων, οὗ μὴν ἀλλὰ καί, ὅπερ Τ , ἐστὶ μεῖζον καὶ τιμιώτερον καὶ κυριώτερον, εἷς τὴν τῶν mn "TN [3] , i] m 2 , c ^ 8 θεῶν φήμην. ἣ παραδέδοται διὰ τῶν ἀρχαίων fjutv θεουρ- Qv, ὡς. ὅτε Ζεὺς ἐκόσμει τὰ πάντα, σταγόνων αἵματο ς u
2
ἱεροῦ πεσουσῶν ἐξ, οὐρανοῦ τὸ τῶν ἀνθρώπων βλαστήσειε
γένος" καὶ οὕτως οὖν συγγενεῖς γινόμεθα πάντες, εἰ μὲν ἐξ ἑνὸς καὶ μιᾶ ἐκ δυοῖν ἀνθρώ Ü i πολλοὶ
ς μιᾶς, ἐκ δυοῖν ἀνθρώποιν ὄντες οἵ πολλοὶ καὶ πολλαί, ««« καβάπερ οἵ θεοί φασι καὶ χρὴ πιστεύειν
ἐπιμαρτυρούντων τῶν ἔργων, ἐκ τῶν θεῶν πάντες γεγονό-
e 1 ^ ι er 2 ΄ , ^ ^ τες. Ὅτι δὲ πολλοὺς ἅμα ἀνθρώπους γενέσθαι μαρτυρεῖ τὰ ἔργα. ῥηθήσεται μὲν ἀλλαχοῦ δι᾽ ἀκριβείας ἐνταῦθα δὲ ἀρκέσει τοσοῦτον εἴπεῖν. ὡς ἐξ ἑνὸς μὲν καὶ μιᾶς οὖσιν οὔτε τοὺς νόμους εἰκὸς ἐπὶ τοσοῦτον παραλλάξαι, οὔτε
ἄλλως τὴν γῆν ὕφ᾽ ἑνὸς ἐμπλησθῆναι πᾶσαν, οὐδὲ εἰ ἅμα
L3 πολλὰ καθάπερ ai σύες ἔτικτον αὐτοῖς at γυναῖκες" παντα- χοῦ δὲ ἀθρόως νευσάντων θεῶν, ὅνπερ τρόπον ὃ εἷς, οὕτω δὲ καὶ oi πιλείους προῆλθον ἄνθρωποι, τοῖς γενεάρχαις θεοῖς ἀποκληρωθέντες, ci καὶ προήγαγον αὐτούς, ἀπὸ τοῦ nm ᾿ ' 4, 3 22 2 δημιουργοῦ τὰς ψυχὰς παραλαμβάνοντες ἐξ, αἰῶνος. Kà-
κεῖνο δ᾽ ἄξιον ἐννοεῖν, ὅσοι παρὰ τῶν ἔμτιροσθεν ἀνάλωνται
44 sq. et 21 sq. cf. C. Galil. 115 D sq., etc. || 24 sq. cf. Aristot. Ethic. Eudem. 1242a 22
m
v,
2 « post πολλὰς deesse videtur ποιεῖν vel ὑποστῆσα! » Reiske; an δυνηθέντες « ποιεῖν 29 P || 8 τόν τε Cobet: τότε cod. || 4 lacunam significavimus ; πολλὰς «χρὴ ὑπολαύεῖν γεγενῆσθαι" Reiske || 9 ἐξ οὐρανοῦ scripsimus: ἐξ ὧν zov cod. ; an ἐξ ᾿Ολύμπου ἢ || 10/44 [z μὲν — ὄντες] Petau et Reiske || 12 lacunam significavimus ; « εἰ 0: 7, χαθάπερ Herlein || 48 εἰ — τέχνα 7 ? Hertlein || 419 αὐτοῖσ cod.: an «τοῖς» ἀνθοώποις ? || 20 αθρόως νευσάντων : cf. p. 191, 24 sq. [| « 16y 7 θεῶν Hertlein || 24 2'a£:0y Toup : δεξιὸν cod.
10
20
σι
IO
15
ET LEGES — 89 - 133
x
λόγοι περὶ τοῦ φύσει κοινωνικὸν εἶναι [16] ζῷον τὸν ἄνθρωπον. Ἡμεῖς οὖν, ot ταῦτα εἰπόντες καὶ διατάξαντες, ἀκοινωνήτως πρὸς τοὺς πλησίον ἕξομεν :
Ἔκ δὴ τῶν τοιούτων ἠϑῶν τε καὶ ἐπιτηδευμάτων ἕκαστος c Lej € ἢ E εὖλ θεί Lo] 2 * 8-z " 2, Es ἡμῶν δρμώμενος, εὐλαθείας τῆς εἷς τοὺς θεούς. χρηστότη
- - EMIT ͵ c 1 ^ co Rin x A^ x κ
τος τῆς εἷς ἀνθρώπους, ἁγνείας τῆς περὶ τὸ σῶμα, τὰ τῆς
2 ΄ o» ΄ L4 DM H ^ εὐσεθείας ἔργα πληρούτω. πειρώμενος δε.. ἀεΐ τι περὶ τῶν θεῶν εὐσεθὲς διανοεῖσθαι. καὶ μετά τινος ἀποθλέπων εἰς τὰ ἱερὰ τῶν θεῶν καὶ τὰ ἀγάλματα τιμῆς καὶ ὁσιότητος, σεθόμενος ὥσπερ ἂν εἰ παρόντας ξώρα τοὺς ϑεούς. ᾿Αγάλμβατα
E ^ UJ M bi 2 Li Ἃ * A , γὰρ καὶ βωμοὺς καὶ πυρος ἀσθέστου φυλακὴν καὶ πᾶντα ἁπλῶς τὰ τοιαῦτα σύμθολα οἵ πατέρες ἔθεντο τῆς παρουσίας τῶν θεῶν. oby ἵνα ἐκεῖνα θεοὺς νομίσωμεν, ἀλλ᾽ ἵνα δι
c —^ x
αὐτῶν τοὺς θεοὺς θεραπεύσωμεν. ᾿Επειδὴ Y&p ἧμᾶς, ὄντας ἐν σώματι, σωματικὰς ἔδει ποιεῖσθαι τοῖς θεοῖς καὶ τὰς λατρείας, ἀσώματοι δέ εἶσιν αὐτοί, πρῶτα μὲν ἔδειξαν fuiv ἀγάλματα τὸ δεύτερον ἀπὸ τοῦ πρώτου τῶν ϑεῶν γένος περὶ πάντα τὸν οὐρανὸν κύκλῳ περιφερόμενον. Δυναμένης δὲ οὐδὲ τούτοις ἀποδίδοσθαι τῆς θεραπείας σωματικῶς (ἀπροσδεῆ γάρ ἐστι φύσει), τρίτον ἐπὶ γῆς ἐξευρέθη γένος ἀγαλμάτων, εἰς ὃ τὰς θεραπείας ἐκτε- λοῦυτες, ἑαυτοῖς εὐμενεῖς τοὺς θεοὺς καταστήσομεν. “Ὥσπερ γὰρ οἵ τῶν βασιλέων θεραπεύοντες εἰκόνας, οὐθὲν δεομένων, ὅμως ἐφέλκονται τὴν εὔνοιαν εἷς ἑαυτούς, οὕτως καὶ οἵ θεῶν θεραπεύοντες τὰ ἀγάλματα. δεομένων οὐθὲν
τῶν θεῶν, ὅμως πείθουσιν αὐτοὺς ἐπαμύνξιν σφίσι καὶ
Y [U]
4 [τ ὸ} Cobet ; cf. Due 201 C 2 ταὐτὰ vel forte ταὐτὰ «23:017»? Reiske | 7 2: .. | V (ubi in fine versus, quot litterae perierint, incertum): ζέον "ἢ 2: οὖν Petau ὃὲ Spanheim τε Reiske; an δεόντως" || 14 βωμὸσ — ουλαχὴ cod., corr. Sianius li 15 σωματιχῶς Petau || 20 2z:552:x Hertlein || τοίτον: « imo vero δεύτερον. nondum enim sccundum genus simulacrorum fuit nomi- natum, sed solummodo primum » Reiske ; ἕτερον Hertlein || 24 ἐξηυρέθη
Herllein ἢ! 23 et 25 022: Hertlein || 26 ὅμως Petau: ὅπωσ cod.
293
bc
134 I. EPISTULAE κήδεσθαι. Δεῖγμα γάρ ἐστιν — τῆς"-- ὡς ἀληθῶς ὁσιότητος ἣ περὶ τὰ δυνατὰ προθυμία, καὶ ὃ ταύτην πληρῶν εὔδηλον ὅτι μειζόνως ἐκείνην ἀποδίδωσιν, ὃ δὲ τῶν δυνατῶν ὀλιγωρῶν, εἶτα προσποιούμενος τῶν ἀδυνάτων ὀρέγεσθαι, δῆλός ἐστιν οὐκ ἐκεῖνα μεταδιώκων, ἀλλὰ ταῦτα παρορῶν. Οὐδὲ γάρ, εἰ μηδενὸς ὃ θεὸς δεῖται, διὰ τοῦτο οὐδὲν αὐτῷ τιροσοιστέον. Οὐδὲ γὰρ τῆς διὰ λόγων εὐφημίας δεῖται. Τί οὖν ; εὔλογον αὐτὸν ἀποστερῆσαι καὶ ταύτης ; Οὐδαμῶς. Οὐκ ἄρα οὐδὲ τῆς διὰ τῶν ἔργων εἰς αὐτὸν γιγνομένης τιμῆς. ἧς ἐνομοθέτησαν οὖκ ἐνιαυτοὶ τρεῖς οὐδὲ τρισχίλιοι, πᾶς δὲ ὃ προλαβὼν αἰὼν ἐν πᾶσι τοῖς τῆς γῆς ἔθνεσιν. ᾿Αφορῶντες οὖν εἰς τὰ τῶν θεῶν ἀγάλματα, μήτοι νομί- Gousv αὐτὰ λίθους εἶναι μήτε ξύλα, μηδὲ μέντοι τοὺς θεοὺς αὐτοὺς εἶναι ταῦτα. Καὶ γὰρ οὐδὲ τὰς βασιλικὰς εἰκόνας ξύλα καὶ λίθον καὶ χαλκὸν λέγομεν, οὐ μὴν οὐδὲ αὐτοὺς τοὺς βασιλέας, ἀλλὰ εἰκόνας βασιλέων. Ὅστις οὖν ἐστι φιλοθασιλεύς, ἡδέως δρᾷ τὴν τοῦ βασιλέως εἰκόνα. καὶ ὅστις ἐστὶ φιλόπαις, ἡἧδέως δρᾶ τὴν τοῦ παιδός, καὶ ὅστις φιλοπάτωρ, τὴν τοῦ πατρός: οὐκοῦν καὶ ὅστις φιλόθεος, ἡδέως εἷς τὰ τῶν θεῶν ἀγάλματα καὶ τὰς εἰκόνας ἀπο- θλέπει. σεβόμενος ἅμα καὶ φρίττων ἐξ, ἀφανοῦς δρῶντας εἰς αὐτὸν τοὺς θεούς. Εἴ τις οὖν οἴεται δεῖν αὐτὰ μηδὲ
φθείρεσθαι διὰ τὸ θεῶν ἅπαξ, εἰκόνας κληθῆναι, παντελῶς
V [U]
4 — supplevimus || 3 « fortasse ὅτι «xa 7 μειζόνως — ἀποδώσε: » Reiske || 44 post ἔθνεσιν add. cod. : ἀλλ᾽ οὐχ ἐχρῆν, ὦ πᾶσαν δαιμόνων πληθὺν ἀναστηλώσασ τῇ σῇ ψυχῆ, τοὺσ χατὰ Gi ἀνειδέουσ xai ἀσχηματίστουσ σωματοπλαστεῖσθαι: πῶσ δὲ οὐ ξύλα καὶ λίθουσ νομίσωμεν ἃ χεῖρεσ ἀνθρώπων ἐμόρφωσαν ; ὦ καὶ τῶν λίθων αὐτῶν ἀφρονέστερε, οὕτωσ olt πάντασ ἐχ τῶν ῥινῶν ἕλχεσθαι ὥσπερ σὺ παρὰ τῶν ἀλιτηρίων δαιμόνων, ὥστε θεοὺσ ἡγεῖσθαι τὰ αὑτῶν ve voub- γήματα; eas indignantis cuiusdam Christiani lectoris vituperationes esse e margine in textum translatas primus affirmavit Horkel || 13 μήτε: μηδὲ Hertlein || 45 xai λίθον xat y aAxóv U : καὶ Xt........... V || 16/47 ὅστισ οὖν ἐστι βασιλεὺσ U:7.... οὖν.... | βασιλεὺσ V ; exAo6a- σιλεὺς restituit Petau || 49 τὴν, a supra ἣν scripto, cod.
IO
20
10
20
ET LEGES — 89 - 1359 ἄφρων εἶναί μοι patvexac χρῆν γὰρ δήπουθεν αὐτὰ μηδὲ bnó ἀνθρώπων γενέσθαι. Τὸ δὲ br ἀνδρὸς σοφοῦ καὶ &ya- θοῦ γενόμενον ὑπὸ ἀνθρώπου πονηροῦ καὶ ἀμαθοῦς φθαρῆ- ναι δύναται" τὰ δὲ ὑπὸ τῶν θεῶν ζῶντα ἀγάλματα κατα- σκευασθέντα τῆς ἀφανοῦς αὐτῶν οὐσίας, οἵ περὶ τὸν οὐρανὸν κύκλῳ φερόμενοι θεοί, μένει τὸν ἀεὶ χρόνον ἀΐδια. Μηδεὶς οὖν ἀπιστείτω θεοῖς. δρῶν καὶ ἀκούων ὡς ἐνύθρισάν τινες εἰς τὰ ἀγάλματα καὶ τοὺς ναούς. ^Ap' οὐκ ἀνθρώπους χρηστοὺς ἀπέκτειναν πολλοί, καθάπερ Σωκράτη καὶ Δίωνα καὶ τὸν μέγαν ᾿Εμπεδότιμον ; ^Qv εὖ οἶδ᾽ ὅτι μᾶλλον ἐμέ- λησε τοῖς θεοῖς. ᾿Αλλ᾽ δρᾶτε ὅτι καὶ τούτων φθαρτὸν si8ó- τες τὸ σῶμα συνεχώρησαν εἶξαι τῇ φύσει καὶ ὑποχωρῆσαι, δίκην δὲ ἀπήτησαν ὕστερον παρὰ τῶν κτεινάντων᾽ ὃ δὴ συνέθη φανερῶς ἐφ᾽ ἡμῶν ἐπὶ πάντων τῶν ἱεροσύλων.
Μηδεὶς οὖν ἀπατάτω λόγοις μηδὲ ταραττέτω περὶ τῆς τιρονοίας fju&c; ot γὰρ ἡμῖν ὀνειδίζοντες τὰ τοιαῦτα, τῶν ᾿Ιουδαίων οἵ προφῆται, τί περὶ τοῦ νεὼ φήσουσι τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς τρίτον ἀνατραπέντος, ἐγειρομένου δὲ οὐδὲ νῦν: ᾿Εγὼ δὲ εἶπον οὐκ ὀνειδίζων ἐκείνοις, ὅς γε τοσούτοις ὕστε- ρον χρόνοις ἀναστήσασθαι διενοήθην αὐτὸν εἷς τιμὴν τοῦ κληθέντος ἐπ᾽ αὐτῷ θεοῦ’ νυνὶ δὲ ἐχρησάμην αὐτῷ. δεῖξαι βουλόμενος ὅτι τῶν ἀνθρωπίνων οὐδὲν ἄφθαρτον εἶναι δύναται, καὶ ol τὰ τοιαῦτα γράφοντες ἐλήρουν προφῆται, γραϊδίοις ψυχροῖς ὁμιλοῦντες. Οὐθὲν δέ, οἶμαι, κωλύει τὸν μὲν θεὸν εἶναι μέγαν, οὗ μὴν σπουδαίων προφητῶν οὐδὲ ἐξηγητῶν τυχεῖν: αἴτιον δὲ ὅτι τὴν ἑαυτῶν ψυχὴν οὐ τιαρέσχον ἀποκαθᾶραι τοῖς ἐγκυκλίοις μαθήμασιν, οὔτε
ἀνοϊξαι μεμυκότα λίαν τὰ ὄμματα, οὐδὲ ἀνακαθᾶραι τὴν
ἣ
10 Empedotimum cum Hermotimo confusum esse sive a scriba quodam sive ab ipso Iuliano putat E. Rohde Psyche 15 95 in adn. || 24 ἐπ᾿ αὐτῶ cod.: an "Y Ψίστου " cf. p. 193, 8 || 24 γοᾳδίοις Hertlein j| Οὐδὲν Hertlein || 27 ἀποχαθῆραι Hertlein || οὔτε : οὐδὲ Hertlein || 28 ἀναχαθῆραι Hertlein
295
295
136 I. EPISTULAE ἐπικειμένην αὐτοῖς &yAóv, ἀλλ᾽ otov φῶς μέγα δι᾿ δμίχλης ο
i ἄνθρωποι βλέποντες οὗ καθαρῶς οὐδὲ εἰλικρινῶς, αὐτὸ
o^
& ἐκεῖνο νενομικότες οὐχὶ φῶς καθαρόν, ἀλλὰ πῦρ, καὶ τῶν τιερὶ αὐτὸ πάντων ὄντες ἀθέατοι, βοῶσι μεγάλα" « φρίτ-ὄ τετξ. φοβεῖσθε, πῦρ, φλόξ, θάνατος, μάχαιρα, ῥομφαία», πολλοῖς ὀνόμασι μίαν ἐξηγούμενοι τὴν βλαττικὴν τοῦ πυ- ρὸς δύναμιν. ᾿Αλλ᾽ ὑπὲρ μὲν τούτων ἰδία βέλτιον παραστῆ- σαι πόσῳ φαυλότεροι τῶν παρ᾽ ἣμῖν οὗτοι γεγόνασι ποιη- τῶν oi τῶν ὑπὲρ τοῦ θεοῦ λόγων διδάσκαλοι.
ΓΙροσήκει δὲ οὐ τὰ τῶν θεῶν μόνον ἀγάλματα προσκυ- νεῖν, ἀλλὰ καὶ τοὺς ναοὺς καὶ τὰ τεμένη καὶ τοὺς βωμούς. Εὔλογον δὲ καὶ τοὺς ἵερξέας τιμᾶν óc λειτουργοὺς θεῶν καὶ ὑπηρέτας καὶ διακονοῦντας "fiv τὰ πρὸς τοὺς θεούς. συνεπισχύοντας τῇ ἐκ θεῶν εἰς ἣἧμᾶς τῶν ἀγαθῶν δόσει" πιροϑύουσι γὰρ πάντων καὶ ὕὑπερεύχονται. Δίκαιον οὖν ἀπο- διδόναι πᾶσιν αὐτοῖς οὐκ ἔλαττον, ci μὴ καὶ πλέον ἢ τοῖς πολιτικοῖς ἄρχουσι τὰς τιμάς. Ei δέ τις οἴεται τοῦτο £rt- ίσης χρῆναι νέμειν αὐτοῖς καὶ τοῖς πολιτικοῖς ἄρχουσιν, ἐπεὶ κἀκεῖνοι τρόπον τινὰ τοῖς θεοῖς ἱερατεύουσι, φύλακες ὄντες τῶν νόμων. ἄλλὰ τά γε τῆς εὐνοίας παρὰ πολὺ χρὴ νέμειν τούτοις. Οἱ μὲν γὰρ ᾿Αχαιοὶ καίπερ πολέμιον ὄντα τὸν ἵερέα προσέταττον αἰδεῖσθαι τῷ βασιλεῖ ἡμεῖς δὲ οὐδὲ τοὺς φίλους αἰδούμεθα τοὺς εὐχομένους ὕπὲρ ἡμῶν καὶ θύοντας: ᾿Αλλ᾽ ἐπείπερ ὃ λόγος eic τὴν πάλαι ποθουμένην ἀρχὴν
ἐλήλυθεν, ἄξιον οἶμαί μοι διελθεῖν ἐφεξῆς órotóc τις ὧν 6 3 cf. C. Galil. 155 D. Deuteron. ^, 2^, etc. ||24 sq. cf. Homer. ἃ 28
V 1
2 o: ἄνθρωποι : an oi xvonzot? | 4 pijx Cobet || 8 oozo: Petau : οὕτω cod. || 9 ὑπὲρ τοῦ cod. : an « τοῦ" ὑπερτάτου ὃ || 16 εἰ μὴ χαὶ Hertlein: εἰ zai μὴ cod. | 47/48 ἐπ᾽ ἴσης Mertlein || 26 o::aí po: Petau : εἶναι pot cod. εἶναί 0t «2025: 77. Cobet
IO
35
gos à
ET LEGES — ὃ ΄ 137 ἱερεὺς αὐτός τε δικαίως τιμηθήσεται «« τὸ Y&p ἥμέτερον οὗ χρὴ σκοπεῖν οὐδὲ ἐξετάζειν, ἀλλὰ ἕως ἂν ἱερεύς τις ὄνο- μάξζηται, τιμᾶν αὐτὸν χρὴ καὶ θεραπεύειν, εἰ δὲ εἴη πονη- póc, ἀφαιρεθέντα τὴν ἱερωσύνην, óc ἀνάξιον ἀποφανϑέντα περιορᾶν" ἕως δὲ προθύει καὶ κατάρχεται καὶ παρίστατα! τοῖς θεοῖς, ὡς τὸ τιμιώτατον τῶν θεῶν κτῆμα προσθλε- τιτέος ἐστὶν fjuiv μετὰ αἴδοῦς καὶ εὐλαβδείας. Ἄτοπον γὰρ εἰ τοὺς μὲν λίθους. ἐξ Qv oi βωμοὶ πεποίηνται, διὰ τὸ καθιερῶσθαι τοῖς θεοῖς ἀγαπήσομεν, ὅτι μορφὴν ἔχουσι καὶ σχῆμα πρέπον εἰς ἥν εἶσι κατεσκευασβένοι λειτουρ- γίαν, ἄνδρα δὲ καθωσιωμένον τοῖς θεοῖς οὐκ οἰησόμεθα χρῆναι τιμᾶν. Ἴσως ὑὕπολήψεταί τις: ἀλλὰ ἀδικοῦντα καὶ ἐξαμαρτάνοντα πολλὰ τῶν πρὸς τοὺς θεοὺς ὁσίων ; ᾿Εγὼ δή φημι χρῆναι τὸν μὲν τοιοῦτον ἐξελέγχειν, ἵνα μὴ πο- νηρὸς ὧν ἐνοχλῇ τοὺς θεούς, ἕως δὲ ἐξελέγχη τις, μὴ ἀτιμάζειν. Οὐδὲ γὰρ εὔλογον, ἐπιλαθομένους ταύτης τῆς ἀφορμῆς, οὗ τούτων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐπιτηδείων τιμᾶ- σθαι [καὶ] τὴν τιμὴν τιροσαφαιρεῖσθαι. Ἔστω τοίνυν, ὥσπερ ἄρχων, οὕτω δὲ καὶ ἱερεὺς πᾶς αἰδέσιμος, ἐπειδὴ καὶ ἀπό- φασίς ἐστι ϑεοῦ τοῦ Διδυμαίου τοιαύτη
"Occo: ἐς ἀρητῆρας ἀτασθαλίησι νόοιο
ἀθανάτων ῥέζουσ᾽ ἀποφώλια. καὶ γεράεσσιν
2 sq. cf. p. 121, 12 sq. || 24 — p. 138, 4 cf. p. 122, 7-123.
V
1 « aut τε delendum est, aut deest aliquid, e. g. ἱετεὺς τούς τε θεοὺς ὁσίως τιλήση, αὐτός τε διχαίως ὑπ᾽ ἀνθρώπων τιμηθήσετα: » Heiske ; (post αὐτός τε διχαΐίως τιλγθήσετα!) « desiderantur complura ... nam
αὐτός zs arguit alteram sententiae partem a luliano fuisse additam ; nisi forte liberiore orationis compositione lulianus usus est » Cobet ; « haec fere videntur excidisse: χαὶ τοὺς θεοὺς 71.3002: ποιίσε:» Hert- lein, qui lacunam significavit || 4 ἀποφανέντα Petau || 9 ἀγαπῶμεν Cobet || 44 χαθωσιωμένον Cobet : zx002:03u:v0v cod. || 15 δ᾽ «Xy — Hertlein || « immo ἐξελέγξη, » Hertlein || 48 [χαὶ] Cobet || προσαφαιοεῖ- σθαι : «in illo πρὸς est notio ung, una cum indignis etam dignos fraudare suis honoribus » Reiske
4
b
97
[2e]
I. EPISTULAE
M [4^] oo
ἀντία βουλεύουσιν ἀδεισιθέοισι λογισμοῖς,
οὐκέθ᾽ ὅλην βιότοιο διεκπερόωσιν ἄταρτιόν,
ὅσσοι περ μακάρεσσιν ἐλωθήσαντο θεοῖσιν,
ὧν κεῖνοι θεόσετπτον ἕλον θεραπηίδα τιμήν,
Καὶ πάλιν ἐν ἄλλοις ὃ θεός φησι:
Πάντη μὲν θεράποντας ἐμοὺς ὀλοῆς κακότητος, καί φησιν ὑπὲρ τούτων δίκην ἐπιθήσειν αὐτοῖς. [Πολλῶν δὲ εἰρημένων τοιούτων παρὰ τοῦ θεοῦ, δι᾽ ὧν ἔνεστι μαθόντας ὅπως χρὴ τιμᾶν καὶ θεραπεύειν τοὺς ἱερέας, εἰρήσεταί μοι διὰ πλειόνων ἐν ἄλλοις ἀπόχρη δὲ νῦν ὅτι μὴ σχε- διάζω μηδὲν ἐπιδεῖξαι, τήν τε ἐκ τοῦ θεοῦ τιρόρρησιν καὶ τὸ ἐπίταγμα τῶν αὐτοῦ λόγων ἱκανὸν ἡγούμενος. Ei τις οὖν - oük — ἀξιόπιστον ὑπείληφεν ἐμὲ διδάσκαλον τῶν τοιούτων, αἰδεσθεὶς τὸν θεόν, ἐκείνῳ πειθέσθω, καὶ τοὺς ἱερέας τῶν θεῶν τιμάτω διαφερόντως.
"Omotov δὲ αὐτὸν εἶναι χρή. πειράσομαι νῦν εἴπεῖν, οὐχ ἕνεκα σοῦ (τοῦτο μὲν γὰρ εἶ μὴ τὸ νῦν ἠπιστάμην. ἅμα μὲν τοῦ καθηγεμόνος. ἅμα δὲ τῶν μεγίστων θεῶν μαρτυρούν- τῶν, ὅτι τὴν λειτουργίαν ταύτην διαθήσῃ καλῶς, ὅσα γε εἰς προαίρεσιν ἥκει τὴν σήν. οὐδ᾽ ἂν ἐτόλμησά σοι μετα- δοῦναι τοσούτου πράγματος), ἀλλ᾽ ὅπως ἔχης ἐντεῦθεν διδά- σκειν τοὺς ἄλλους. οὐκ ἐν ταῖς πόλεσι μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς ἀγροῖς, εὐλογώτερον καὶ ἐπ᾽ ἐξουσίας, ὡς οὖκ οἴκοθεν αὐτὰ νοεῖς καὶ πράττεις μόνος, ἔχεις δὲ καὶ ἐμὲ σύμψηφον σεαυτῷ, δοκοῦντά γε εἶναι διὰ τοὺς θεοὺς ἀρχιερέα μέγι-
στον. ἄξιον μὲν οὐδαμῶς πράγματος τοσούτου, βουλόμενον 9 sq. cf. Asmus Zeitschr. für Kirchengesch. XVI 1895 p. 221.
V
3 sq. cf. supra adn. ad p. 122, 11 sq. || 6 πάντη cod.: mendosus textus esse videtur ; an — £3sz: — πάντη ? | 8 an μαθεῖν ὃ ἢ 43 «οὐχ — supplevimus || 24 ἐντεῦθεν Hertlein : ἐγγύθεν cod. ἔνθεν Horkel || 24 ξχεις Reiske: £7: cod. || 26 « post οὐδαμῶς videtur ὄντα deesse, ob insequens βουλόμενον 9' siv2:; nam alias non desiderem » Reiske || ποάγματος : an τάγματος ἢ
IC
2€
ET LEGES — 89 139 δὲ εἶναι kal προσευχόμενον ἀεὶ τοῖς θεοῖς, Εὖ γὰρ ἴσθι, μεγάλας ἣμῖν οἵ θεοὶ μετὰ τὴν τελευτὴν ἐλτιίδας ἐπαγγέλ- λονται. Πειστέον δὲ αὐτοῖς πάντως" ἀψευδεῖν γὰρ εἰώθασιν οὔχ ὑπὲρ ἐκείνων μόνον. ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν τῷ βίῳ τῷδε. Ot
A^ i
δὲ διὰ περιουσίαν δυνάμεως οἷοί τε ὄντες kal τῆς ἐν τῷ
2
1 βίῳ τούτῳ περιγενέσθαι ταραχῆς kal τὸ ἄτακτον αὐτοῦ καὶ τὸ ἀλλόκοτον ἐπανορθοῦν ἄρ᾽ οὐκ ἐν ἐκείνῳ μᾶλλον, ὅπου διήρηται τὰ μαχόμενα, χωρισθείσης μὲν τῆς ἀθανά-
em m * , 4, c 3 του ψυχῆς. γῆς δὲ γενομένου τοῦ νεκροῦ σώματος, tkavot παρασχεῖν ἔσονται ταῦθ᾽ ὅσαπερ ἐπηγγείλαντο τοῖς &v8cc- ποις ; Εἰδότες οὖν ὅτι μεγάλας ἔχειν ἔδοσαν oi θεοὶ τοῖς
^ c ^ 3
ἱερεῦσι τὰς ἀμοιβάς, ἐγγύους αὐτοὺς ἐν πϑσιζτῆς ἀξίας τῶν θεῶν κατασκευάσωμεν, ὧν πρὸς τὰ πλήθη χρὴ λέγειν δεῖγμα τὸν ἑαυτῶν ἐκφέροντας βίον. ᾿Αρκτέον δὲ Suiv τῆς πρὸς τοὺς βεοὺς εὐσεβείας. Οὕτω
γὰρ ἡμᾶς πρέτιει τοῖς θεοῖς λειτουργεῖν, ὧς παρεστηκόσιν αὐτοῖς καὶ δρῶσι μὲν ἧμᾶς, οὐχ δρωμένοις δὲ ὅφ' ἡμῶν, καὶ τὸ πάσης αὐγῆς ὄμμα κρεῖττον ἄχρι τῶν ἀποκρυπτο- μένων fjptv λογισμῶν διατετακόσιν. Ὅτι δὲ οὐκ ἐμὸς 6 λόγος οὗτός ἐστιν. ἀλλὰ τοῦ θεοῦ. διὰ πολλῶν μὲν εἰρημένος λόγων, ἐμοὶ δὲ δῆτα ἀπόχρη καὶ ἕνα παραθεμένῳ δύο δι ἑνὸς παραστῆσαι, πῶς μὲν δρῶσιν oi θεοὶ πάντα, πῶς δὲ ἐπὶ τοῖς εὐσεβέσιν εὐφραίνονται.
llávxr Φοιβείη τέταται τανυσισκότος ἀκτίς"
καί τε διὰ στερεῶν χωρεῖ θοὸν ὄμμα πετράων.
καὶ διὰ κυανέης ἁλὸς ἔρχεται, οὐδέ ἑ λήθει
τιληθὺς ἀστερόεσσα παλινδίνητος ἰοῦσα
2 sq. cf. p. 125, 13 sq. || 19 sq. cf. Buresch Klaros p. τοῦ et 113, etc.
V [U]
Sx ge cy Uo. uuo V ἢ 6 περιγενέσθα: Cobet : τενέσθα: eod. ; aem « eripere » proponit Reiske | 7 ἐξα ἀνορθοῦν U U: ..-opfoyy
|] 9 τῆς ὃξ Reske: me cod. || 20 εἰρημένος : « Ξΐρηται amt AEN ἐπιδεῖξαι» Reiske | 27 πληθὺς ἀστεού:σσα Petau: πλήθουσα
στερόεσσα eod. || ἰοῦσα Petau : ἐοῦσα od.
299
[4]
τἀ I. EPISTULAE n V ze 2 , ! S m h] 8 M 2 , οὐρανὸν εἰς ἀκάμαντα σοφῆς kotà σεσμὸν avayxrnc, οὐδ᾽ ὅσα νερτερίων ὑπεδέξατο φῦλα καμόντων Τάρταρος ἀχλυόεσσαν ὑπὸ ζόφον ᾿Αἰδος εἴσω" εὐσεθέσιν δὲ βροτοῖς γάνυμαι τόσον, ὅσσον ᾽Ολύμτιῳ. “Ὅσῳ δὲ λίθου καὶ πέτρας ἅπασα μὲν ψυχή, πολὺ δὲ πλέον ἣ τῶν ἀνθρώπων οἰκειότερον ἔχει kal συγγενέστερον πρὸς uU , ΄ 5 2 c ^ 2 ^ τοὺς θεούς, τοσούτῳ μᾶλλον εἰκός ἐστι ῥᾶον καὶ ἔνεργέ- στερον δι᾽ αὐτῆς χωρεῖν τῶν θεῶν τὸ ὄμμα. Θέα δὲ τὴν , m m , , ^ ^^ 5 φιλανθρωπίαν τοῦ θεοῦ γάνυσθαι φάσκοντος τῇ τῶν εὖσε- 68v ἀνδρῶν διανοίᾳ, ὅσον ᾿Ολύμπῳ τῷ καθαρωτάτῳ. Πάντως ἡμῖν οὗτος οὐχὶ καὶ ἀνάξει τὰς ψυχὰς ἣ μῶν ἀπὸ τοῦ ζόφου καὶ τοῦ Ταρτάρου μετ᾽ εὐσεθείας αὐτῷ προσιόντων ; Οἷδε μὲν γὰρ καὶ τοὺς ἐν τῷ Ταρτάρῳ κατακεκλεισμένους (οὐδὲ γὰρ 2 ^ ^ Le] 2 A L4 7 2 Lh ἐκεῖνα τῆς τῶν θεῶν ἐκτὸς πίπτει δυνάμεως), ἐπαγγέλλεται δὲ τοῖς εὐσεθδέσι τὸν "Oluyrtov ἀντὶ τοῦ Ταρτάρου. Διόπερ χρὴ μάλιστα τῶν τῆς εὐσεθείας ἔργων ἀντέχεσθαι, προσ- ᾿ ^ ^c n 3 9 , 2 M ^ , ἰόντας μὲν toig θεοῖς μετ᾽ εὐλαθείας, αἰσχρὸν δὲ μήτε λέγοντας μήτε ἀκούοντας. TA , , ὃ ' b U c , 2 2 , EJ 8 , γνεύειν δὲ γρὴ τοὺς ἱερέας οὐκ ἔργων μόνον ἀκαθάρ- τῶν οὐδὲ ἀσελγῶν πράξεων, ἀλλὰ καὶ ῥημάτων καὶ &xpoa- , u 3 , D EJ c L3 ΄ 3 μάτων τοιούτων. ᾿Εξελατέα τοίνυν ἐστὶν ἡμῖν πάντα τὰ ἐπαχθῆ σκώμματα, πᾶσα δὲ ἀσελγὴς δμιλία. Kat ὅπως εἰδέ- ναι ἔχης ὃ βούλομαι φράζειν, ἱερωμένος τις μήτε ᾿Αρχίλο- xov ἀναγινωσκέτω μήτε “᾿Ἱππώνακτα μήτε ἄλλον τινὰ τῶν τὰ τοιαῦτα γραφόντων. ᾿Αποκλινέτω καὶ τῆς παλαιᾶς κω- μῳδίας ὅσα τῆς τοιαύτης ἰδέας" ἄμεινον μὲν γὰρ καὶ πάντα. V [UJ 39 ἀγλυόεντος ? lHertlein ; cf. v. 11 || 4 εὐσεθέσ! cod. || γάννυμαι τόσσον cod., corr. Pelau; cf. Hlierocl. In eur. carmen p. 421? 10 Mullach [| 8 ἡΞῷ Reiske || 9 γάννυσθαι cod., corr. Petau || 10/44 IIzxvzco; - opyi :
« aul πῶς scribendum videtur aut οὐχὶ tollendum » Herllein || 14 ἡμῖν:
an ἤπιος ? P. Thomas || οὗτος Reiske: οὕτωσ cod. || 17 9: : 1532» Reiske || 24 πάντα τὰ U : πάν... V || 23. ἔχησ ὃ βούνου αν 8: τὸ RO 24 urs! : ἡ ὃὲ cod., corr. Hertlein || 26 μὲν γὰρ: an μέντο! ? || 26 sq. πάντως ποέπο' ὃ ἂν Pelau; sicut cod. interpungimus :
Am
BE EEGES — 8g TT
΄
Γρέποι δ᾽ ἂν ἣμῖν fj φιλοσοφία μόνη --- καὶ τούτων ct βεοὺς ἡγεμόνας προστησάμενοι τῆς ἑαυτῶν παιδείας, ὥσπερ l'lu8a- γόρας καὶ Πλάτων καὶ ᾿Αριστοτέλης οἵ τε ἀμφὶ Χρύσιτιπον καὶ Ζήνωνα. Προσεκτέον μὲν γὰρ οὔτε πᾶσιν οὔτε τοῖς ΄ ἧ 5 Jj 2 4 , Η 3 , er πιάντων δόγμασιν, ἀλλὰ ἐκείνοις μόνον, καὶ ἐκείνων ὅσα 2 4, 2 Hi , M , Η ^ ^ LI εὐσεθείας ἐστὶ ποιητικά, καὶ διδάσκει περὶ θεῶν πρῶτον μὲν ὡς εἰσίν, εἶτα ὧς προνοοῦσι τῶν τῇδε. καὶ ὧς ἐργάζονται μὲν οὐδὲ ἕν κακὸν οὔτε ἀνθρώπους οὔτε ἀλλήλους, φθο- νοῦντες καὶ βασκαίνοντες καὶ πολεμοῦντες, órtota γράφον-
τες μὲν oi παρ᾽ fjuiv ποιηταὶ κατεφρονήθησαν. οἵ δὲ τῶν
4
3 , Lej , ΄ c ' Ιουδαΐων προφῆται διατεταμένως συγκατασκευάζοντες ὑπὸ
΄
τῶν ἀθλίων τούτων τῶν προσνειμάντων ἑαυτοὺς τοῖς Γαλι- λαίοις θαυμάζονται.
Πρέποι δ᾽ ἂν fjuiv ἱστορίαις ἐντυγχάνειν, δπόσαι συν- εγράφησαν ἐπὶ πεποιημένοις τοῖς ἔργοις᾽ ὅσα δέ ἐστιν ἐν ἱστορίας εἴδει παρὰ τοῖς ἔμπροσθεν ἀπηγγελμένα πλάσματα παραιτητέον, ἐρωτικὰς ὑποθέσεις καὶ πάντα ἁπιλῶς τὰ τοιαῦτα. ΚΚαβάπερ γὰρ οὐδὲ δδὸς πᾶσα τοῖς ἱερωμένοις ἁρμόττει, τετάχθαι δὲ χρὴ καὶ ταύτας. οὕτως οὐδὲ ἀνά- γνῶσμα τιᾶν ἱερωμένῳ πρέπει ἐγγίνεται γάρ τις τῇ ψυχῇ διάθεσις ὑπὸ τῶν λόγων, καὶ κατ᾽ ὀλίγον ἐγείρει τὰς ἐπιθυ- μίας, εἶτα ἐξαίφνης ἀνάπτει δεινὴν φλόγα. πρὸς ἥν, οἶμαι, χρὴ πόρρωθεν παρατετάχθαι. Μήτε ᾿Επικούρειος εἰσίτω λόγος μήτε Πυρρώνειος ἤδη μὲν γὰρ καλῶς ποιοῦντες οἵ θεοὶ καὶ ἀνηρήκασιν, ὥστε ἐπιλείπειν καὶ τὰ πλεῖστα τῶν
βιθλίων: ὅμως οὐθὲν κωλύει τύπου χάοιν ἐπιμνησθῆναι μὲν
A. 5q; cf. p.72; 7.
νι]
1/2 οἱ — προστησίσενο: Horkel : ἢ — προστησα μένη, cod. ; lacunam significavimus || 2 ὥσπερ Hertlein : ὅπερ cod. || 8 οὔτε — οὔτε Qobet: οὐδὲ — οὐδὲ cod. || ἀλλήλους Cobet: ἄλλουσ cod. || 44 &---
ταγαένωσ cod., corr. Reiske || 46 ἱστορία!σ 127, cod., corr. Petau | 23 εἰσιέτω cod , corr. Cobet | 28 χαὶ — αὐτοὺς 7 ἀνηοηχασ': Reiske | 26 οὐδὲν Hertlein
301
302
143 I. EPISTULAE
καὶ τούτων, ὁποίων χρὴ μάλιστα. τοὺς iepéag ἀπέχεσθαι λόγων, εἰ δὲ λόγων, πολὺ πρότερον ἐννοιῶν" οὐδὲ γάρ, οἶμαι, ταῦτόν ἐστιν ἁμάρτημα γλώττης καὶ διανοίας, ἀλλ᾽ ἐκείνην χρὴ μάλιστα θεραπεύειν, ὡς καὶ τῆς γλώττης ἐκείνῃ συν- εξαμαρτανούσης.
"Expgav8&vsiww χρὴ τοὺς ὕμνους τῶν θεῶν’ εἰσὶ δὲ οὗτοι πολλοὶ μὲν καὶ καλοὶ πεποιημένοι παλαιοῖς καὶ νέοις" ob ^ 5 -L- , , 2 , uU 2 ^ ε ^ μὴν ἀλλ᾽ ἐκείνους πειρατέον ἐπίστασθϑαι τοὺς £v τοῖς ἱεροῖς ἀδομένους᾽ οἵ πλεῖστοι γὰρ br αὐτῶν τῶν θεῶν ixexevB£v-
ι: e ics tov ἐδόθησαν, ὀλίγοι δέ τινες ἐποιήθησαν καὶ παρὰ ἀνθρώ- ᾿ , 3 , ^ L-] 3 Hi ^ ^
Tiv, bri πνεύματος ἐνθέου καὶ ψυχῆς ἀθάτου τοῖς κακοῖς 2 i " ^ Lei Z2 , ἐπὶ τῇ τῶν θεῶν τιμῇ συγκείμενοι.
Ταῦτά γε ἄξιον ἐπιτηδεύειν, καὶ εὔχεσθαι πολλάκις τοῖς θεοῖς ἰδία καὶ δημοσία, μάλιστα μὲν τρὶς τῆς ἡμέρας, et
΄
δὲ μή, πάντως ὄρθρου τε καὶ δείλης οὐδὲ γὰρ εὔλογον
ge CD
vtov ἄγειν ἡμέραν ἢ νύκτα τὸν iepout£vov: ἀρχὴ δὲ ὄρθρος μὲν ἥμέρας, ὀψία δὲ νυκτός. Ἐὔλογον δὲ ἀμφοτέρων τοῖς θεοῖς ἀπάρχεσθαι τῶν διαστημάτων, ὅταν ἔξωθεν τῆς ἱερατικῆς ὄντες τυγχάνωμεν λειτουργίας᾽ óc τά γε £v τοῖς ἱεροῖς, ὅσα πάτριος διαγορεύει νόμος φυλάττειν πρέπει, καὶ οὔτε πλέον οὔτε ἔλαττόν τι ποιητέον αὐτῶν. ᾿Αἴδια γάρ ἔστι τὰ τῶν θεῶν ὥστε καὶ ἧμᾶς χρὴ μιμεῖσθαι τὴν οὐσίαν αὐτῶν, ἵν᾽ αὐτοὺς ἱλασκώμεθα διὰ τοῦτο πλέον.
Εἰ μὲν οὖν ἦμεν αὐτοψυχαὶ μόναι, τὸ σῶμα δὲ πρὸς μηδὲν ἡμῖν διώχλει, καλῶς εἶχεν ἕνα τινὰ τοῖς ἱερεῦσιν ἀφορίζειν βίον’ ἐπεὶ δὲ οὐχ ἱερεῦσιν ἁπλῶς, ἀλλὰ καὶ»»ε ὥς ἱερεῖ προσήκει μόνον ὃ δὴ κατὰ τὸν καιρὸν τῆς λειτουργίας ἐπιτηδευτέον, τί δὲ ὡς ἱερατεύειν ἀνθρώπῳ λαχόντι συγ- χωρητέον, ὅταν ἐκτὸς fj τῆς ἐν τοῖς ἱεροϊςϊλειτουργίας.
"
4 τούτων «δειχνύντα 7» vel « Gi xorovza 7 Reiske || 9 $2' αὑτῶν cod., corr. Reiske || 45 τε: γεῦ Hertlein || 24 αὐτῶν Reiske : αὐτὸν cod. || 22 τὰ Cobet: ταῦτα cod. || 28 xaXó; « à» — Hertlein || 26
lacunam significavimus ; xa. « ἀνθρώποις)», ὡς ? P. Thomas
H
2
0
ET LEGES — 89 143
, €
Οἶμαι δὲ χρῆναι τὸν ἱερέα πάντων ἁγνεύσαντα νύκτωρ
* € , LJ £*x EI 2 uc m , , e καὶ ἡμέραν, εἶτα ἄλλην £r αὐτῇ νύκτα καθηράμενον οἷς διαγορεύουσιν οἵ θεσμοὶ καθαρμοῖς, οὕτως εἴσω φοιτῶντα τοῦ ἱεροῦ μένειν ὅσας ἂν ἡμέρας ὃ νόμος κελεύη᾽ τριάκοντα
͵ μὲν γὰρ óc παρ᾽ ἣμῖν εἶσιν ἐν “Ρώμῃ, παρ᾽ ἄλλοις δὲ ἄλλως.
ar 3. 3 ΄ ς ΄ Uu M c , 3 Ἐὔλογον οὖν οἶμαι μένειν ἅπάσας ταύτας τὰς ἡμέρας £v τοῖς ἱεροῖς φιλοσοφοῦντα, καὶ μήτε sig οἰκίαν βαδίζειν
[2 2 3 , 2 ᾿ * » * 2 ^ L3 ^ μήτε εἰς ἀγοράν, ἀλλὰ μηδὲ ἄρχοντα πλὴν £v τοῖς ἱεροῖς ε — 2 m Ju Lej A bI m , » HI δρᾶν, ἐπιμελεῖσθαι δὲ τῆς περὶ τὸ θεῖον θεραπείας αὐτὸν ἐφορῶντα πάντα καὶ διατάττοντα, πληρώσαντα δὲ τὰς € » e c , ^ 2j , 2 M ^ P ἡμέρας, εἶτα £x£po παραχωρεῖν τῆς λειτουργίας. ᾿Ἐπὶ δὲ τὸν ἀνθρώπινον τρεπομένῳ βίον ἐξέστω καὶ βαδίζειν εἰς οἰκίαν φίλου καὶ εἷς ἑστίασιν ἄπαντᾶν παρακληθέντα, μὴ πάντων, ἀλλὰ τῶν βελτίστων. ἐν τούτῳ δὲ καὶ εἷς ἀγορὰν παρελθεῖν οὐκ ἄτοπον ὄλιγάκις, ἡγεμόνα τε προσειπεῖν καὶ ἔθνους ἄρχοντα, καὶ τοῖς εὐλόγως δεομένοις ὅσα ἐνδέχεται βοη- θῆσαι.
Πρέπει 8£, οἶμαι. τοῖς ἱερεῦσιν ἔνδον μέν. ὅτε λειτουρ- γοῦσιν, ἐσθῆτι χρῆσθαι μεγαλοπρεπεστάτη, τῶν ἱερῶν δὲ ἔξω τῇ συνήθει δίχα πολυτελείας" οὐδὲ γὰρ εὔλογον τοῖς
, c L3 2 ^ ^ Lo 2 , δεδομένοις ἣμῖν ἐπὶ τιμῇ θεῶν eic κενοδοξίαν καταχρῆσθαι καὶ τύφον μάταιον. "O8zv ἀφεκτέον fjuiv ἐσθῆτος πολυτε- λεστέρας ἐν ἀγορᾶ καὶ κόμπου ἢ καὶ πάσης ἅπλῶς ἀλαζο- νείας. Οἱ γοῦν θεοὶ τὴν τοσαύτην ἀγασθέντες ᾿Αμφιαράου , 2 Uu 2 ͵ 4 σωφροσύνην, ἐπειδὴ τοῦ στρατεύματος ἐκείνου κατεδίκασαν φθοράν, εἰδώς τε αὐτὸς συνεστρατεύετο καὶ ἦν ἄφευκτον
αὐτῷ διὰ τοῦτο τὸ πεπρωμένον, ἀπέφηναν αὐτὸν ἄλλον ἐξ
8 sq. et 19 sq. cf. p. 115, 10 sq.
V [U]
4 γύχτα Herllein || ὅ ὡς scripsimus : ἢ sic, ut vid., cod. a: Hert- lein, qui & in cod. vidit || 9 ὁρᾶν Herllein: ἐφορᾶν cod.; cf. p. 115, 10 || 14 παραγωροῦντα cod., corr. Hertlein || 48 πρέπο: cod., corr. Cobet || οἶμαι U : ot... V |; 23 [7] Cobet
303
304
144 I. EPISTULAE
ἄλλου καὶ μετέστησαν sig λῆξιν θείαν. Πάντων γοῦν τῶν ἐπιστρατευσάντων ταῖς Θήθαις ἐπὶ τῶν ἀσπίδων πρὶν κατ- ἐργάσασθαι σήματα γραφόντων καὶ ἐγειρόντων τὰ τρόπαεα ᾿ ἢ ^ ^ m , € Lo m € x
[καὶ] τῆς συμφορᾶς τῶν Kaópstov, ὃ τῶν θεῶν δμιλητὴς ἄσημα μὲν ἐπεστράτευεν ἔχων ὅπλα, πραότητα δὲ καὶ σω-
“28 : - Ao 1 2 ^ , - - LI opocóvrv ὑπὸ τῶν πολεμίων ἐμαρτυρεῖτο. Διόπερ, οἶμαι, χρὴ
t €
καὶ τοὺς ἱερέας x ἵνα τυγχάνωμεν εὐμενῶν τῶν θεῶν ὡς οὐ μικρά γε εἷς αὐτοὺς ἐξαμαρτάνομεν δημούμενοι τὰς ἱερὰς ἐσθῆτας καὶ δημοσιεύοντες καὶ παρέχοντες ἅπλῶς περιδλέτιειν τοῖς ἀνθρώποις ὥσπερ τι βΒαυμαστόν, εἴτιερ, — óc- ἐκ τούτου συμϑαίνει, πολλοὶ πελάζουσιν ἧἥμῖν οὐ καθαροΐ, καὶ διὰ τοῦτο χραίνεται τὰ τῶν θεῶν σύμθολα. Τὸ δὲ καὶ ἥμες αὐτοὺς οὐχ ἱερατικῶς ζῶντας ἱερέων ἐσθῆτα περικεῖσθαι πόσης ἐστὶ παρανομίας καὶ καταφρονήσεως εἰς τοὺς βεούς ; Εἰρήσεται μὲν οὖν ἡμῖν καὶ περὶ τούτων δι᾿ ἄκριδείας᾽ νυνὶ δὲ ὧς τύπῳ πρός σε γράφω περὶ αὐτῶν.
οἷς ἀσελγέσι τούτοις θεάτροις τῶν ἱερέων μηδεὶς μηδα-
)
μοῦ παραθαλλέτω -« μηδὲ εἷς τὴν οἰκίαν εἰσαγέτω τὴν ἕαυ- 190: πρέπει γὰρ οὐδαμῶς. Kal εἰ μὲν otóv τε fjv ἐξελάσαι
΄ 9 J Le , er 2 A] ΄ 2 ^ m παντάπασιν αὐτὰ τῶν θεάτρων, ὥστε αὐτὰ πάλιν ἀποδοῦ- ναι τῷ Διονύσῳ καθαρὰ γενόμενα, πάντως ἂν ἐπειράθην
αὐτὸ προϑύμως κατασκευάσαι: νυνὶ δὲ οἴόμενος τοῦτο οὔτε
1 sq. cf. Aeschyl. Sept. 382 sq. || 5 cf. Euripid. Phoeniss. v111«q. *46 νυν! — 123g: Suidas s. v. Ni] | 22 οἰύμενος — p. 145,2
γενέσθα: ibid. s. o. Ἄλλως.
V
3 σήματα Cobet: σύμπαντα cod. e3u&oXa vel σημεῖα Wyttenbach il TET συμφορᾶς scripsimus: zai za5 gop.202Xc cod. χατὰ τῆς σ συμφο ez Hertlein ἢ 7 lacunam significavit Herllein ; 727, zz: τοὺς ἱξοέας « 1. τὰ περὶ τὰς ἐσθῆτας σωφρονεῖν 7 Cobet || B « f. δηλούμενο: a ΠΕΡ: ἘΝ » Reiske | 441 — ὡς — supplevimus ; « ὡς εἰχὸς "» £x— συμβαίνειν ὃ P. Thomas || 14 πόσης Cobet: πάσησ cod. ; cf. adn. 213D || 15/16 «ἐν KAXoto 7 δι᾽ ἀχριβείας Reiske || 17 Τοῖς «2' — ἀσελγέσι Cobet
|| 48 lacunam significai imus || μηδὲ Hertlein : uzz: cod. || 20 an (5z:
ταῦτα ? || 22 αὐτὸ Hertlein : αὑτῷ cod. || οὔτε : οὐ Suidas
1g
et
5
ET LEGES — 89 149 δυνατὸν οὔτε ἄλλως, sl καὶ δυνατὸν φανείη, συμφέρον ἂν γενέσθαι. ταύτης μὲν ἀπεσχόμην παντάπασι τῆς φιλοτι- μίας" ἀξιῶ δὲ τοὺς ἱερέας ὑποχωρῆσαι καὶ ἀποστῆναι τῷ δήμῳ τῆς ἐν τοῖς θεάτροις ἀσελγείας. Μηδεὶς οὖν ἱερεὺς εἰς θέατρον ἐξίτω, μηδὲ ποιείσθω φίλον θυμελικὸν μηδὲ ἁρματηλάτην, μηδὲ ὀρχηστὴς μηδὲ μῖμος αὐτοῦ τῇ θύρα τιροσίτω. Τοῖς ἱεροῖς ἀγῶσιν ἐπιτρέπω μόνον τῷ βουλομένῳ παραβάλλειν, ὧν ἀπηγόρευται μετέχειν οὐκ ἀγωνίας μόνον. ἀλλὰ καὶ θέας ταῖς γυναιξίν. Ὑπὲρ δὲ τῶν κυνηγεσίων τί δεῖ καὶ λέγειν, ὅσα ταῖς πόλεσιν εἴσω τῶν θεάτρων συντε- λεῖται, ὧς ἀφεκτέον τούτων ἐστὶν οὐχ ἱερεῦσι μόνον, ἀλλὰ καὶ παισὶν ἱερέων ; ᾿
“Ἣν μὲν οὖν ἴσως πρὸ τούτων εἰρῆσθαι καλὸν ὅθεν καὶ ὅπως χρὴ τοὺς ἱερέας ἀποδεικνύειν: οὐδὲν δὲ ἄτοπον εἷς τοῦτό μοι τοὺς λόγους λῆξαι. ᾿Εγώ φημι τοὺς ἐν ταῖς πό- λεσι βελτίστους καὶ μάλιστα μὲν φιλοθεωτάτους, ἔπειτα φιλανθρωποτάτους, ἐάν τε πένητες ὦσιν, ἐάν τε πλούσιοι" διάκρισις ἔστω πρὸς τοῦτο μηδ᾽ ἥτισοῦν ἀφανοῦς καὶ ἐπι- φανοῦς: ὃ γὰρ διὰ πραότητα λεληθὼς οὐ διὰ τὴν τοῦ ἀξιώ- ματος ἀφάνειαν δίκαιός ἐστι κωλύεσθαι. Κἂν πένης οὖν f] τις, κἂν δημότης, ἔχων ἐν ἑαυτῷ δύο ταῦτα, τό τε φιλό- θεον καὶ τὸ φιλάνθρωπον, ἱερεὺς ἀποδεικνύσθω. Δεῖγμα δὲ τοῦ φιλοθέου μέν, εἰ τοὺς οἰκείους ἅπαντας εἰς τὴν περὶ τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν εἰσαγάγοι. τοῦ φιλανθρώπου δέ, εἰ
καὶ ἐξ ὀλίγων εὐκόλως κοινωνεῖ τοῖς δεομένοις καὶ μετα -
19 sq. cf. Thucyd. II 37, r.
V [U]
4 οὔτε Petau: εἴτε cod. et Suidas || εἰ : εἴτε Suidas || ἂν scripsi- mus: αὐτὸ cod. αὐτῷ Suidas — à, 7 αὐτὸ Hertlein || 5 ἐξίτω Pe- iau: ἐξείτω U ...'5- V εἰσίτω Cobet || ποιείσθω Reiske :...... VU || 6 ὀρχηστὴσ U : ὀρχη... V || uiuo; αὐτοῦ Cobet : u:gog; αὐτῶν Spanheim .......... VU || 40 an [καὶ] || 18 μηδέ z:5 οὖν cod., corr. Cobet
305
146 I. EPISTULAE δίδωσι προθύμως, εὖ ποιεῖν ἐπιχειρῶν ὅσους ἂν οἷός τε fl πιροσεκτέον γὰρ μάλιστα τῷ μέρει τούτῳ, καὶ τὴν ἰατρείαν ΕΝ , 2 x , ^5 , * L ἔνθεν ποιητέον. ᾿Επειδὴ Y&p, οἶμαι, συνέθη τοὺς πένητας ἀμελεῖσθαι παρορωμένους ὑπὸ τῶν ἵερέων, oi δυσσεθεῖς Γαλιλαῖοι κατανοήσαντες ἐπέθεντο ταύτη τῇ φιλανθρωπία, P A , Le] » L P 2 καὶ τὸ χείριστον τῶν ἔργων διὰ τοῦ δοκοῦντος τῶν ἐπιτη- δευμάτων ἐκράτυναν. “Ὥσπερ oi τὰ παιδία «διά"-- του τιλακοῦντος ἐξαπατῶντες, τῷ καὶ δὶς καὶ τρὶς προέσθαι τιείθουσιν ἀκολουθεῖν ἑαυτοῖς, εἶθ᾽, ὅταν ἀποστήσωσι πόρρω m ^ 2 4, 2 2 , ^ , τῶν οἰκιῶν, ἐμθάλλοντες εἰς ναῦν ἀπέδοντο, καὶ γέγονεν εἰς ἅπαντα τὸν ἑξῆς βίον πικρὸν τὸ δόξαν πρὸς ὀλίγον γλυκύ, τὸν αὐτὸν καὶ αὐτοὶ τρόπον ἀρξάμενοι, διὰ τῆς λεγο- μένης παρ᾽ αὐτοὶς ἀγάπης καὶ ὑποδοχῆς καὶ διακονίας ^ 73: ^ er A E er b] ^ » τραπεζῶν (ἔστι γὰρ ὥσπερ τὸ ἔργον, οὕτω δὲ καὶ ὄνομα Tap! αὐτοῖς πολὺ) πλείστους ἐνήγαγον εἰς τὴν ἀθεότητα
καὶ πεποιήκασι... ...
90 [ep. 79]. Ad Photinum.
Haec epistula pauio ante libros contra Galilaeos scripta est (cf. Neumann, p. 5 sq.), ineunte anno 363, ut videtur. Certe missa est post adventum [Iuliani Antiochiam (m. Iulio 562), nam in hac urbe eodem tempore Diodorus Tarsensis, quem de facie imperatori notum esse ex p. 1:48, ὃ sq. apparet, ecclesiam catholicam adversus Arianos defendebat.
3 sq. cf. p. 113, t0 sq.
Y
1 " Reiske: ἦν cod. || 3 ἔνθεν Wyltenbach : ὅθεν cod. ἐντεῦθεν Hertlein || 6 à:Xx τοὺ δοχοῦντος: δ' ἃ τοῦ «CzaX^ia:00 7» δοχοῦντος Reiske δ'ὰ τοῦ εὐδοχιλοῦντος (vel aliquid simile) Cobet || 7 “Ὥσπερ «xp? Hertlein || «διά» του P. Thomas: τοῦ cod. || 10 τῶν οἰχείων Cobet || 44 ovoua cod. : τοὔνομα Hertlein || 45 πλείστους Reiske : πιπττοὺσ cod. || 18 verba za: πεποίηχατ' epistulae ad Themistium attribuunt Petau et edd., male: cf. supra p. 1347, IO sq.
10
15
20
τε
e
ET LEGES — 89:90 17
« Hoc fragmentum, cuius notitiam Mauricio Hauptio
debeo, suscepi ex Facundo Hermian. [Pro def. III capit.], IV, 2, t. IIl, p. 522 Sirmond » (Hercher). Editio Sirmondii, quam paucis mutatis Migne (PL 67, 621) repetiit, nititur codice Parisino 2184, s. XVII, qui ipse ex codice Veronensi bibl. capit. LIII, 51, s. VIII, descriptus est. — Veronensem (f. 83) contulimus.
lulianus enim Christo perfidus imperator sie Photino haere- siarchae adversus Diodorum scribit :
Tu quidem, o Photine, verisimilis videris et proximus sal vari, bene faciensnequaquam in utero inducere quem credidisti deum. Diodorus autem, Nazaraei magus, eius pigmentalibus manganis acuens inrationabilitatem, acutus apparuit sophista
religionis agrestis.
Et post paululum :
Quem, si nobis opitulati fuerint dii et deae et Musae omnes et Fortuna, ostendemus infirmum et corruptorem legum et rationum et mysteriorum paganorum et deorum infernorum et illum novum eius deum Galilaeum, quem aeternum fabulose praedicat, indigna morte et sepultura denudatum confictae a Diodoro deitatis.
Sicul autem solent errantes convicti. fingere quod arte magis quam veritale vincantur, sequilur dicens :
Iste enim. malo communis utilitatis Athenas navigans ct philosophans inprudenter musicarum participatus est ratio- num et rhetoricis confectionibus odibilem armavit linguam adversus caelestes deos, usque adeo ignorans paganorum τη γ8- leria omnemque miserabiliter imbibens, ut aiunt, degenerum
10 in marg.: ex litteris iuliani apostatae cod. | 10/14 salvare cod., corr. Neumann || 13 manganes cod., corr. Neumann || 16 quem si cod. : quod si Sirmond || 16/17 an. deae omnes et Musae et? cf. p. 32, 6 et τοῦ, 15 || 17 ostendimus cod., corr. Paris. 2184 || 25 an impudenter mysticarum ? || 28/26 rationem cod., correzimus || 27 caelestis cod. || 28 sq. degenerum et: an degenerem?
143 I. EPISTULAE
et inperitorum eius theologorum piscatorum errorem. Prop- ter quod iam diu est quod ab ipsis punitur diis. [am enim per multos annos in periculum conversus et in corruptionem thoracis incidens, ad summum pervenit supplicium. Omne eius corpus consumptum est. Nam malae eius conciderunt, rugae vero in altitudinem corporis descenderunt. Quod non est philosophicae conversationis indicio, sicul videri vult ab se deceptis, sed iustitiae pro certo deorumque poenae, qua percutitur competenti ratione, usque ad novissimum vitae suae finem asperam et amaram vitam vivens ct faciem pallore confectam.
94 Ad Nisibenos.
Haec epistula Antiochiae scripta fuisse videtur, cum iam bellum adversus Persas lulianus pararet (cf. v. 21 sq. : τῆς... πόλεως μὴ ἐπιθήσεσθαι).
Sozomen., V, 3, 5 : ᾿Αμέλει τοι προσδοκωμένων τότε llep- σῶν ἐπιστρατεύειν, πρεσθευομένοις περὶ τούτου Νισιβηνοῖς, ὡς παντελῶς χριστιανίζουσι καὶ μήτε τοὺς ναοὺς ἀνοίγουσι μήτε εἰς τὰ ἱερὰ φοιτῶσιν, ἠπείλησε (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) μὴ βοηθεῖν μήτε πρεσθείαν δέχεσθαι, καὶ ὥς ἐναγοῦς τῆς αὐτῶν πόλεως μὴ ἐπιβήσεσθαι πρότερον, εἰ μὴ πύθοιτο εἰς 'EAAqvicpóv μεταθαλόντας.
Ephraem. Syr., Sermo II c. Iulian., ed. Overbeck (Ephraem:i op. selecta, Oxonii, 1865), p. 9, 54, nobisa M. A. Kuge- ner latine transl. (cf. Bickell, Zeitschr. für Kathol. Theol., 11, 1838, p. 343): Etenim hariolatus erat (scil. Iulianus), pro- miserat, scripserat nuntiaveratque nobis se expeditionem fac- turum esse et sibi (nationes) subacturum, Persidem opprobriis se affecturum, Singaram (autem denuo) aedificaturnm. Minae litterarum eius (hunc exitum habuerunt): Nisibis capta est in expeditione. — Cf. Bickell, I. l., p. 345, adn. 3.
1 inperitorum ez inperatorum corr. in ras. cod. || 85 consumtum cod. || 10 an faciem — habens — ?
et
2€
σι
IO
3o
ET LEGES — 9o-93 149
Ad eandem fortasse epistulam referenda sunt etiam se- quentia :
Ephraem. Syr., |. L., p. 9, 1 ed. Overbeck (Bickell, 1. /., p. 342): Triticis (Christianis) 1116 (seil. Iulianus) minatus erat in expeditione se venturum esse ad ea operienda vepribus paganismi sul.
Ibid., p. τή, 20 ed. Overbeck (Bickell, ἰ. l., p. 349): Et vehementer ingemuit (scil. Iulianus) propterea quod recor- datus est quid scripsisset declaravissetque se ecclesiis factu- rum esse.
Cf. Gregor. Nazianz., Orat. V, 9 et 55 (ποῦ ai κατὰ Χριστιανῶν μαντεῖαι καὶ ἀπειλαὶ kal ἣ κατὰ προθεσμίαν κατάλυσις ἡμῶν μέχρις ὀνόματος :): Rufin., Hist. eccl., X, 37; Philostorg., VII, 15*, p. 10r, 20 sq. ed. Bidez; Sozo- men., VI, 5,9; Theodoret., Hisl. eccl., 111, 21, 4; Iohann. Chrysostom., De S. Babyla c. Iulian., 45.
92
Ad regem Persarum.
Liban., Orat. XVIII, 164: ^Hxev αὐτῷ (scil. τῷ "lov- λιανῷ) γράμματα Περσικὰ δέξασθαι δεόμενα πρεσθείαν καὶ λόγῳ τὰ διάφορα τεμεῖν. Oi μὲν οὖν ἄλλοι πάντες ἐπηδῶ- μεν, ἐκροτοῦμεν, ἐθοῶμεν δέχεσθαι, ὃ δὲ ῥῖψαι κελεύσας ἀτίμως τὴν ἐπιστολήν, πάντων ἔφη δεινότατον εἶναι κεῖ- σϑαι μὲν τὰς πόλεις, αὐτοὺς δὲ διαλέγεσθαι, καὶ ἀντεπέ- στειλέ γε μηδὲν δεῖν πρέσθεων. αὐτοῦ τάχιστα αὐτὸν ὀψομέ- νου.
Cf. ibid., XVIl, 19: Ἔδει τότε, ὦ φίλτατε (scil. ᾿Ιουλιανέ), μὴ ἀπώσασθαι τὴν Περσικὴν πρεσθεΐίαν σπονδάς τε αἴτοῦ- σαν καὶ στέρξουσαν οἷς γνοίης.
93 Ad Arsacem Armeniae regem.
Ammian. Marc., XXIII, ἃ, »: Solum Arsacem monuerat (seil. lulianus) Armeniae regem, ut collectis copiis validis iubenda operiretur, quo tenderet, quid deberet urguere pro-
ere cogniturus.
Cf. Liban., Orat. XVIII, 215: Χρῆν δὲ ἄρα xal τὸν "Apu£- νιον παρατιλήσιόν τι Ttoteiv' διὰ γὰρ τῆς ἐκείνου γῆς τῆς ἀρίστης ἐλθόντων μετὰ πυρός, ὥσπερ εἰκός, τῶν ἐχθρῶν συμ-
120 I. EPISTULAE
μῖξαι τῷ βασιλεῖ, kal γενομένους &8póouc ἢ ἐκβαλεῖν τῶν ὅρων τοὺς ἐναντίους φεύγοντας ἢ καταπατῆσαι μένοντας. Τούτων δὲ παρηγγελμένων, αὐτὸς (scil. 6 ᾿Ιουλιανὸς) ἐχόμε- νος Εὐφράτου πιεῖν τε παρέχοντος καὶ παραπέμποντος τὴν ἐν τοῖς πλοίοις τροφὴν ἐχώρει (cf. p. 159, 18 sq.).
Sozomen. (qui iam subditivam epistulam excerpsisse vide-
tur), VI, i, » : ᾿Αρσακίῳ δὲ τῷ ᾿Αρμενίων ἡγουμένῳ συμμα- χοῦντι ταν ΝΑ τις ἔγραψε (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) συμμῖξαι περὶ τὴν πολεμίαν. 3 Απιαυθαδιασάμενός τε πέρα τοῦ μέτρου ἐν
τῇ ἐπιστολῇ, καὶ ἑαυτὸν μὲν ἐξάρας ὡς ἐπιτήδειον πρὸς ἡγεμονίαν καὶ φίλον οἷς ἐνόμιζε θεοῖς, ΚΚωνσταντίῳ δέ, ὃν διεδέξατο, ὧς ἀνάνδρῳ καὶ ἀσεθεῖ λοιδορησάμενος, ὕθριστι- κῶς μάλα ἠπείλησεν αὐτῷ: καὶ ἐπεὶ Χριστιανὸν ὄντα ἐπυνθάνετο, ἐπιτείνων τὴν ὕθριν, ἢ βλασφημεῖν ἃ μὴ θέμις σπουδάζων εἰς τὸν Χριστόν (τοῦτο γὰρ εἰώθει παρ᾽ ᾿ἕκαστα τολμᾶν), ἀπεκόμπασεν ὑποδηλῶν ὡς οὖκ ἐπαμυνεῖ ὃν ἡγεῖ- ται θεὸν ὀλιγωροῦντι τῶν προστεταγμένων. — Vide infra p. 277 sq. textum spuriae ad Arsacem epistulae.
94 Ad ignotum. Eunap., Fragm. 22, 1 (Excerpta de sententüs, p. 80 ed. Doissevain) : Ὅτι τῷ ᾿Ιουλιανῷ ἤκμαζεν ὃ πρὸς Πέρσας πόλεμος, τάς τε Σκυθικὰς κινήσεις ὥσπερ ἐν κωφῷ κρυ-
zt
πτομένας ἔτι κύματι συνετίθει πόρρωθεν ἢ θεοκλυτῶν ἢ λογιζόμενος. Λέγε: οὖν ἐπιστέλλων.
« Σκύθαι δὲ νῦν μὲν ἀτρεμοῦσιν, ἴσως δὲ οὐκ ἀτρεμή- σουσιν. » Ec τοσόνδε ἐξικνεῖτο χρόνον fj τῶν μελλόντων αὐτῷ Ttpé- νοια. ὥσθ᾽ ὅτι τὸν ἐπ᾽ αὐτοῦ μόνον καιρὸν ἧσυχάσουσι προ-
γινώσκειν. Cf. Liban., Orat. XH, 78.
95-98 Ad Libanium.
95
IO
20
3o
Liban., Orat. 1, 122 : Ἥκε δέ ποτε (scil. 8 ᾿Ιουλιανὸς) 35
sig Διὸς φιλίου θύσων, καὶ τοὺς ἄλλους κατιδών (ἐβούλοντο
20
ET LEGES — 93-96 191
γὰρ καὶ πᾶν ἐποίουν ὅπως ὀφθήσονται), μόνον ob τεθεαμέ- νος ἐμὲ τοῖς πολλοῖς ἐμμεμιγμένον, δείλης διὰ δέλτου τινὸς ἠρώτα τε ὅ τι εἴη τὸ κεκωλυκός, καὶ μετὰ χαρίτων καθή- τίτετο ἃ μὲν δὴ ἀπεκρινάμην διὰ τῆς αὐτῆς δέλτου καὶ óc οὐκ ἐδήχθην μᾶλλον ἢ τοῦτο ἐποίησα καὶ αὐτὸς σὺν χάρι- σιν, οἶδεν ἀναγνούς τε ἐκεῖνος καὶ ἐρυθριάσας.
96 [ep. 3].
Libanii orationem XIV pro Aristophane, de qua his litteris agitur, a. 2602 (« sub finem » Forster, Libani opera, 11, p. 83) Iuliano Antiochiae degenti missam esse consentaneum est. De hac serie epistularum vide quae disseruimus, Fiecher- ches, p. 11 et 78 sq. ; cf. etiam Seeck, BLZG, p. 33 et 594.
3 ji 4 2^ H L4 Ιουλιανὸς Λιθανίῳ σοφιστῇ kat κοιαίστωρι.
"Eme τῆς ὑποσχέσεως ἐπελάθου (τρίτη γοῦν ἐστι σήμερον, καὶ ὃ φιλόσοφος Πρίσκος αὐτὸς μὲν oby ἧκεν, γράμματα δὲ ἀπέστειλεν ὡς ἔτι χρονίζων), ὑὕπομιμνήσκω σε τὸ χρέος ἀπαιτῶν: ὄφλημα δέ ἐστιν, ὡς οἶσθα, σοὶ μὲν ἀποδοῦναι ῥάδιον, ἐμοὶ δὲ ἥδιστον πάνυ κομίσασθαι. [Πέμπε δὴ τὸν λόγον καὶ τὴν ἱερὰν συμθουλήν, ἀλλὰ πρὸς Ἑρμοῦ καὶ Μουσῶν ταχέως, ἐπεὶ καὶ τούτων με τῶν τριῶν fjue- ρῶν ἴσθι συντρίψας, εἴπερ ἀληθῆ φησιν ὃ Σικελιώτης ποιη- τής, ἐν ἤματι φάσκων τοὺς ποθοῦντας γηράσκειν᾽ εἶ δὴ ταῦτά ἔστιν ἀληθῆ. ὥσπερ οὖν ἔστι, τὸ γῆρας ἡμῖν ἐτρι-
πιλασίασας, ὦ γενναῖε.
19 τὸν λόγον scil. Liban. Orat. XIV || 21 sq. Theocrit. Idyll. XII ἃ || 23 cf. Plat. Phaedr. 242 E.
ἌΝ —cBNO—b Ὁ τ X
43 λιθανίω σοφιστῇ καὶ χοιαίστωρ! (cf. p. τῦ5, 33) X αὐτοχράτωρ ἰουλιανὸσ λιθανίω À ἰουλιανὸσ λιδανίω MQ λιδανίω b om. LC || 10 χεοον:ῶν Cobet || 17 ὀφείλημα c || σοὶ: σὺ X || 48 72:0» LMX ἴδιον (sic) Α || πάνυ: πάντων cCX || 19 δὴ : δὲ C || 22 δὴ : δὲ ΒΟ || 23 ἀληθῶσ B om. NOQ ||
ὥσπερ οὖν ἔστι Om. C || ἔστ: ; ἐστὶν ἀληθὴ X
374 Ὁ
198 I. EPISTULAE
Ταῦτα μεταξὺ τοῦ πράττειν ὑπηγόρευσά cov γράφειν (&p οὐχ οἷός τε ἦν, ἀργοτέραν ἔχων τῆς γλώττης τὴν χεῖρα᾽ καίτοι μοι καὶ τὴν γλῶτταν εἶναι συμθέθηκεν ὑπὸ τῆς ἀνασκησίας ἀργοτέραν καὶ ἀδιάρθρωτον. "Eppooó μοι,
ἀδελφὲ ποθεινότατε καὶ προσφιλέστατε.
Λιθάνιος πρὸς ταῦτα.
Εἰ ταῦτα γλώττης ἀργοτέρας, τίς ἂν εἴης αὐτὴν ἀκο- νῶν; ᾿Αλλὰ σοῦ μὲν ἐν τῷ στόματι λόγων οἰκοῦσι πηγαὶ κρείττους ἢ δεῖσθαι ἐπιρροῆς᾽ ἡμεῖς δὲ ἢν μὴ καθ᾽ ἡμέραν ἀρδώμεθα, λείπεται σιγᾶν. Τὸν δὲ λόγον ζητεῖς μὲν ἔρη- μον βοηθοῦ λαβεῖν (καὶ διὰ τοῦτό σοι Πρίσκος ὃ καλὸς μέλει), δέχου δὲ ὅμως" πάντως γὰρ ὅ τι ἂν γνῷς στέρξομεν.
97 [ep. 74 et 14]. ᾿Ιουλιανὸς Λιθανίῳ.
Amoó£8okac ᾿Αριστοφάνει τὰς ἀμοιβὰς τῆς τε περὶ τοὺς
2 sq. cf. Sophocl. Philoct. 97. *15 Thomas Magister s. v. 'Azóàos:;: ᾿Ιουλ'ανὸς ἐν ἐπιστολῇ “ ἀπο- g Ξ ἢ
m ; LUN CILE MES: δέδωχας ᾿Αριστοφᾶνε' τὰς ἀμοιράς.
[|[—5|]ALM—c: ΒΝΟΞΞΕ τ οὐ πε
[θ.--- 42] ΑΞεο. Ὃ Ζ. BAc-cr οὐΞΞ δᾶ. Vossianus 77* Libanii.
[44 sq.] FDOSHL^
4 πράττειν : γράφειν C. || 2 ἦν : Zum» ΒΟ || 4 ἀνασχησίας: ἀνάγχησ c | xa: τε xc: X
6 λιθάνιοσ z203 ταῦτα (1. e. praecedenti epistulae responsum) Q: λιβάνιοσ ἰουλιανῶ AZ ἰουλιανῶ λιδάν!οσ Δ λιδάνιοσ αὐτῶ (scil. "[ou- λιανῷ) B ἰουλιανῶ αὐτοχράτορι Y om. L ; cf. Liban. ep. 1588 W.|| 7 αὐτὴν: ταύτην Q || 8 ᾿Αλλὰ om. r || σοῦ: σοὶ LZ || uv: γὰρ r || o στόματι: τῇ ψυχῆ r || 9 ἡμῖν malit Wolf || 9/40 ἣν — ἀρδώμεθα : εἰ --- ἀρδόμεθα ΟΖ εἰ — ἀρδευόμεθα r || 9 ἡμέραν : ἑχάστην Z || 10 τὸ σιγᾶν Qr. (| Τὸν δὲ --- 12 στέρξομεν om. r || 10 2: post λόγον transp. Y om. Q || μὲν om. Ὁ || 41 zai om. Z || 42 μέλε: ΟΖ: μέλλει cY || γὰρ : δὲ Q om. Y || ἂν ὅ τι transp. Z
44 ἰουλιανὸς Ji62yio FSL : :091:2v08 τῷ ἑταίρω λιδανίω D ἰουλιανὸσ τῷ ἑταΐρω λιδανίω in ras. A? ἰουλιανὸσ αὐτοχράτωρ λιδανίω τῷ 0021073;
χαΐρειν Q om. Η || 15 ἀπέδωχασ D
ῷι
ιδ΄
IO
15
ET LEGES — 96-97 123 θεοὺς εὐσεθείας καὶ τῆς περὶ σεαυτὸν προθυμίας, ἀμείψας αὐτῷ καὶ μεταθεὶς τὰ πρόσθεν ἐπονείδιστα πρὸς εὔκλειαν, οὗ τὴν νῦν μόνον, ἀλλὰ καὶ εἷς τὸν ἔπειτα χρόνον, ὡς οὐχ ὅμοιόν γε ἣ Παύλου συκοφαντία καὶ ἣ τοῦ δεῖνος κρίσις τοῖς ὑὕπτὸ σοῦ γραφομένοις λόγοις᾽ ἐκεῖνα μὲν γὰρ ἀνθοῦντά τε ἐμισεῖτο kai συναπέσθη τοῖς δράσασιν, oi δὲ σοὶ λόγοι καὶ νῦν. ὑπὸ τῶν ἀληθῶς “Ἑλλήνων ἀγαπῶνται, καὶ εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον, εἰ μή τι σφάλλομαι κρίσεως ὀρθῆς, ἀγαπή- σονται.
Πεύσῃ δὴ λοιπὸν εἰ πέπεικάς με, μᾶλλον δὲ μεταπέπει- kac ὑπὲρ τοῦ ᾿Αριστοφάνους᾽ μὴ νομίζειν αὐτὸν ἡδονῶν ἥττονα καὶ χρημάτων ὅμολογῶ. Τί δὲ οὐ μέλλω τῷ φιλοσο- φωτάτῳ καὶ φιλαληθεστάτῳ -— Gv ῥητόρων εἴκειν ; ἽἝπεται δὴ καὶ τὸ ἐπὶ τούτῳ παρὰ σοῦ προσανερωτᾶσθαι τί οὖν οὗ μετατίθεμεν αὐτῷ τὰς συμφορὰς sig ἀμείνω τύχην καὶ ἀφανίζομεν τὰ κατασχόντα διὰ τὰς δυσπραγίας ὀνείδη" σύν τε δύ᾽ ἐρχομένω, φασίν, ἐγὼ καὶ σὺ βουλευσώμεθα. Δίκαιος δὲ εἶ μὴ συμθουλεύειν μόνον ὅ τι χρὴ βοηϑεῖν ἀνδρὶ
τοὺς θεοὺς ἀδόλως τετιμηκότι. ἀλλὰ καὶ ὃν χρὴ τρόπον" 17 Homer. K 224. Cf. Plat. Conviv. 174 D.
FDQSHLA
2 αὐτὸν S || ἔμπροσθεν H || 3 o3: o3: H || 4 ἢ τοῦ δεῖνος χρίτ':: a Constantio condemnatus τ Aristophanes ; cf. Seeck BLZG p. 89 lS μὲν : τε L || 7 ὑπὸ : ἀπὸ H || ἀληθῶσ, v supra c scripto, QS om. H || 8 ἔπειτα : ἅπαντα Η [| τ': τε EL || 5222022: HL. 522305: OS 1: 9/10 5 ἀγαπήσοντα: FQS (sed 6: süpra γί scripserunt Q? S) ἀγαπη- θήσοντ a: DH et in ras. A? ἀγαπήσεται L || 10. πέπειχας με: μὴ πέπει- cua: H ; cf. Liban. Orat. XIV in fine: d τῆς, ὦ βασιλεῦ ; πείθομεν ἢ AngoUusv; | 14 τοῦ om. Q || 43 χαὶ φ'λαληθείασ ἑήτορ! D || φ'λαλη- ϑεστάτω «τῶν 7 Hercher: οἱλαληθεῖ FOSL (sed in margine y. xat ἀληϑείασ ῥήτορι Q?S) φιλαλήθε: A φ'λαλιίλε: Η [| 44 δὴ : δὲ FS om. QL || τὸ: τῶ in τὸ corr. Q τῷ DS || τούτοισ Q {|45 οὐ SH: om. FDQLA (sed οὐ supra scripto Qi || αὐτοῦ ex αὐτῶ corr. Q αὐτοῦ S |I 47 δύ᾽ : 9! H || ἐγώ τε x Η || σὺ βουλευσόμε εῆα DA συμδουλευσώμεθα ἢ ἐὐ κει γε σύμεθα L || 48 εἴ μὴ: εἰμὶ LA (in εξ μὴ corr. A) I! 18 ἀδόλουσ, ὦ supra οὐ scripto, Q ἀϑήλωσ L
382 ἃ
154 I. EPISTULAE καίτοι καὶ τοῦτο ἤνίξω τρόπον τινά. Βέλτιον δὲ ἴσως ὑπὲρ τῶν τοιούτων οὐ γράφειν, ἀλλὰ διαλέγεσθαι πρὸς ἀλλή- λους. "Eppooó μοι, ἀδελφὲ ποθεινότατε καὶ προσφιλέστατε. ᾿Ανέγνων δὲ χθὲς τὸν λόγον πρὸ ἀρίστου σχεδόν, ἀριστή- σας δέ, πρὶν ἀναπαύσασθαι, τὸ λοιπὸν προσαπέδωκα τῆς ἀναγνώσεως. Μακάριος εἶ λέγειν οὕτω, μᾶλλον δὲ φρονεῖν οὕτω δυνάμενος. Ὦ λόγος, à φρένες, ὦ σύνεσις, ὦ διαί- ρεσις, ὦ ἐπιχειρήματα, ὦ τάξις, à ἀφορμαί, à λέξις, à
- 1 ^ Ἢ ἁρμονία, ὦ συνβήκη.
Λιθάνιος ᾿Ιουλιανῷ αὐτοκράτορι.
᾿Εγὼ μὲν ᾿Αριστοφάνει τὰς ἀμοιβάς, σὺ δὲ ἀπέδωκας ἐμοὶ τοῦ περὶ σὲ φίλτρου λαμπροῦ τε καὶ σφοδροῦ καὶ οὔτε θεοὺς οὔτε ἀνθρώπους λανθάνοντος, ὡς νῦν γε μικροῦ πέ- τομαι πρὸς ὕψος ἀρθεὶς ὑπὸ τῆς ἐπιστολῆς, ἐλπίδας τε ἐνεγκούσης καὶ τὸν λόγον μοι κοσμούσης᾽ καὶ μικρά μοι Ti&vta ἤδη φαίνεται, Míóou πλοῦτος, κάλλος ΝΥιρέως, Κρίσωνος τάχος, Πολυδάμαντος ῥώμη, μάχαιρα Πηλέως. Δοκῶ δ᾽ ἄν μοι μηδ᾽ ἂν τοῦ νέκταρος μετασχὼν ἡσθῆναι μᾶλλον ἢ νῦν, ὅτε μοι βασιλεύς, ὃν πάλαι Πλάτων ζητῶν
6 sq. cf. Fronton. et M. Aurel. Epist. ll 3, p. 38; Τὴ sq. ed. Naber
[1—9] FDOSHLA — [4—9] T BA—r V AM—c NO—b
1 χαίΐτοι om. H || zai FH : om. cett. || τοῦτον DH || ἠνίξω : δείξω H | 2/8 πρὸς ἀλλήλου: om. H || 8 ποθεινότατε zai προσφιλέστατε : τιμιό- τατε H || 4 — 9 Haec 1am scriptae epistulae a Iuliano manu propria, ut videtur, addita cum praecedentibus sine distinctione coniungunt recte FDOSL, velut separatam epistulam (— ep. τή Hertlein) praebent falso cum variis titulis cett. : λιόανίω χοιαίστωρι B ἰουλιανὸσ (ἰουλιανὸσ om. T) Xi£avío σοφιστῇ χαὶ χοιαίστωρ! TAV[H] ἰουλιανὸσ λιθανίω c τῷ αὐτῷ (scil. Ατϑανίῳ) O om. N]| 42€ DQSLA : om. cett. ||. σχεδὸν πρὸ ἀρίστου transp. D || 8/6 τῇ ἀναγνώσει B || 6 μᾶλλον — 7 οὕτω om. c || 7 σύνθεσισ b || 8 ᾿πιγειρήματα V διηγήματα c || ὦ τάξεισ Tb || ὦ λέξεισ TO
10 sq. : ad textum huius Libanii epistulae (758 ed. Forster) consti- tuendum parvi sunt momenti nostri codices, quorum varias lectiones
iam pridem (Fiecherches, p. 128 sq.) publici iuris fecimus
-
9
IO
15
)
ET LEGES — 97-98 155
ὄψέ ποθ᾽ epe, τήν τε γνώμην ἐπήνεσε. τόν τε λόγον. ἐθαύ- μασε, καὶ τιμῶν τῇ τοῦ δώσειν ὑποσχέσει. τῷ pet “ἐμοῦ σκοπεῖν ἐθέλειν ὃ δοῦναι δεῖ τιμᾶ μειζόνως. Οὐκ ἄρα ὃ τὴν Alya τὴν οὐρανίαν ἐπιτέλλουσαν παρατηρῶν παντὸς ἂν τύχοι, ὅπου γε ἐμοὶ τοῦτο οὗ σπουδάσαντι τὰ μέγιστα γίγνε- TOt, κἂν δεηθῶ του καλοῦ, βασιλεὺς ἕτοιμος εἷς τὴν χάριν, θεὸν τὴν ἐν οὐρανῷ μιμούμενος;
Ἢ μὲν οὖν ἐπιστολή σου προσκείσεται τῷ λόγῳ, μηνύουσα παισὶν “Ἑλλήνων ὥς οὐ “μάτην ἐξεπέμφθη τὸ βέλος καὶ φιλοτιμήσεται cot tc μὲν oTt ἐμοῦ γεγραμμένοις ᾿Αριστοφάνης, τοῖς ὑπὸ σοῦ δὲ ἐπεσταλμένοις ἐγώ, μᾶλλον δὲ ἀμφό τεροι τοῖς τε ἐπεσταλμένοις τοῖς τε δοθησομένοις᾽ σεμνότεροι γὰρ ἀμφοτέροις ἀμφότεροι.
Δεῖ δέ σε τὸν φόθον ᾿Αριστοφάνους μαθεῖν, ὅπως ἂν καὶ γελάσαις᾽ τῶν τις εἰσιέναι παρὰ σὲ δείλης εἰωθότων ἥκων ἐπὶ θύρας, εἶτα κωλυθείς, ὥς σοῦ τινα ποιοῦντος λόγον, ἤγγειλεν ἡμῖν, καὶ φόθος εὐθὺς μὴ παλαῖσαι προελόμενος πιρὸς τὸν λόγον. καταθάλης μὲν τὸν διδάσκαλον. ,Apteto- φάνει δὲ τὸ Νείλου περιστήσης κακόν. Δρόμος οὖν παρὰ τὸν καλὸν "EXníóiov: ὃ δὲ μαθὼν ἐφ᾽ ᾧ δεδοίκαμεν, ἀνεκάγ- χασεν᾽ εἴθ᾽ οὕτως ἀνεπνεύσαμεν καὶ μικρὸν ὕστερον δεχό- μεθα τὴν καλὴν ἐπιστολήν.
98 [ep. 27].
Scripta est haec epistula Hierapoli Syriae die 10 vel 11 mensis Martii ἃ. 363 (cf. Ammian. Marc., XXIII, 2, 6 : ter- tium nonas Martias [|maias cod., corr. Golenias; cf. Schw arz, p. 18sq.] profectus Hierapolim... venit ; Zosim., HI, 12, 1 sq. : Πέμπτῃ δὲ τὴν “Ἱεράπολιν ἣ μέρα καταλαβών... τρεῖς ἐἔπι- μείνας τῇ Ἱεραπόλει μόνας ἡἥμέρας). De yo luliani cf.
FF. Cumont, Etudes Syriennes, Paris, 1917, p. I sq. — De postrema a luliano ad Libanium &nó τῶν; ΤῊΣ ἀρχῆς ὅρων missa epistula cf. Liban., Orat. 1, 132, p. 3 sq.
᾿Ιουλιανὸς Λιβθανίῳ σοφιστῇ καὶ κοιαίστωρι. wet Ld “3, Li Μέχρι τῶν Λιτάρθων ἦλθον (ἔστι δὲ ἣ κώμη Χαλκίδος)
Vu
No lg 33/34 titulum et primam litteram (M), quae rubricari solent, om C || 34 λιτάρχων € || [5] Hertlein
399 b
400
τοῦ I. EPISTULAE καὶ ἐνέτυχον 889 λείψανα ἐχούσῃ χειμαδίων ᾿Αντιοχικῶν᾽ Le ' 2 Lj EJ x Y , Y M 3’ ^ ^ ἣν δὲ αὐτῆς, οἶμαι, τὸ μὲν τέλμα τὸ δὲ ὄρος, τραχεῖα δὲ ^ Ἢ ΕἸ , T n , 4 « 3 [i τιᾶσα, καὶ ἐνέκειντο τῷ τέλματι λίθοι ὥσπερ ἐπίτηδες 3 , 3 , c ? 2 " , € ἐρριμμένοις ἐοικότες, OTt οὐδεμιᾷ τέχνῃ συγκείμενοι ὃν πρότιον εἰώθασιν ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσι τὰς λεωφόρους οἷον ἐξοικοδομοῦντες ποιεῖν, ἀντὶ μὲν τῆς κονίας πολὺν τὸν χοῦν ἐποικοδομοῦντες, πυκνοὺς δὲ ὥσπερ ἐν τοίχῳ τιθέντες τοὺς λίθους. ᾿Επεὶ δὲ διαβὰς μόλις ἦλθον εἰς τὸν πρῶτον σταθμόν, ἐννέα που σχεδὸν ἦσαν ὥραι, καὶ ἐδεξάμην εἴσω τῆς αὐλῆς τὸ πλεῖστον τῆς παρ᾽ ὑμῖν βου- λῆς: ἃ δὲ διελέχθημεν πρὸς ἀλλήλους, ἴσως ἐπύθου" μάθοις δ᾽ ἂν καὶ ἡμῶν ἀκούσας, εἰ θεοὶ θέλοιεν.
᾿Απὸ τῶν Λιτάρθων sig τὴν Βέρροιαν ἐπορευόμην, καὶ ὃ Ζεὺς αἴσια πάντα ἐσήμηνεν, ἐναργῆ δείξας τὴν διοση- μίαν. ᾿Επιμείνας δὲ ἡμέραν ἐκεῖ, τὴν ἀκρόπολιν εἶδον, καὶ ἔθυσα τῷ Διὶ βασιλικῶς ταῦρον λευκόν, διελέχθην δὲ ὀλίγα ^ ^ 1 3 jJ ^ 2 ,r ^ τῇ βουλῇ περὶ θεοσεθείας. ᾿Αλλὰ τοὺς λόγους ἐπήνουν μὲν ἅπαντες, ἐπείσθησαν δὲ αὐτοῖς ὀλίγοι πάνυ, καὶ οὗτοι οἵ καὶ πρὸ τῶν ἐμῶν λόγων ἐδόκουν ἔχειν ὑγιῶς, εὐλαθοῦντο δὲ ὥσπερ παρρησίας ἀποτρίψασθαι τὴν αἰδῶ καὶ ἀποθέσθαι. Περίεστι γάρ, ὦ θεοί, τοῖς ἀνθρώποις ἐπὶ μὲν τοῖς καλοῖς ἐρυθριᾶν, ἀνδρείᾳ ψυχῆς καὶ εὐσεθεία, καλλωπίζεσθαι δὲ ὥσπερ τοῖς χειρίστοις. ἱεροσυλίᾳ καὶ μαλακίᾳ γνώμης καὶ σώματος.
"Ev8zv ὑποδέχονταί με Βάτναι, χωρίον οἷον παρ᾽ ὑμῖν
2 sq. cf. Liban. Epist. 807 8 1 || 10 sq. cf. Liban. Orat. XVI τ οἱ I 132 || 46 sq. cf. Theodoret. Hist. eccl. MI 22, 5.
EU] τὦ
ὁ χαὶ UC: ... V || λείψανον C || 6 o:0y V τοῖα || 40/44. τὸ zàei- στον — Πουλῆς om. C || 44 διειλέγθημεν in διελέχθημεν corr. V, cf. infra v. 16 || 43 λιτάρχων C. || 14/18. διοσημείαν, εἰ e correctione, C || 47 6:osnusíxs C || 19 εὐλαθοῦντο Cobet: ἐλάβοντο codd. || 20 ἀπορρίψασθα! in ἀποτρίψασθα! corr. (ἃ || 23 ὥσπερ defendit Heyler (« quasi gloriari »; cf. 335 C ναρχῶσαν ὥσπερ, etc.): ἐπὶ Hercher
IO
20
25
ET LEGES — 98 157
οὐκ εἶδον ἔξω τῆς Δάφνης, ἣ νῦν ἔοικε ταῖς Bé&tvatg: ὡς τά γε Tipo μικροῦ, σωζομένου τοῦ νεὼ καὶ τοῦ ἀγάλματος. Ὅσση καὶ Πηλίῳ καὶ ταῖς ᾿Ολύμπου κορυφαῖς καὶ τοῖς Θετταλικοῖς. Τέμπεσιν ἄγων ἐπίσης, ἢ καὶ προτιμῶν ἅπάν- τῶν δμοῦ τὴν Δάφνην οὐκ αἰσχυνοίμην, ἱερὸν Διὸς Ὀλυμ- πίου καὶ ᾿Απόλλωνος [Πυθίου [τὸ] χωρίον. ᾿Αλλ᾽ ἐπὶ μὲν τῇ Δάφνη γέγραπταί σοι λόγος, ὅποῖον ἄλλος οὐδὲ εἷς τῶν οἵ νῦν βροτοί εἶσι καὶ μάλα ἐπιχειρήσας ἂν καμεῖν ἐργά- cavo, νομίζω δὲ καὶ τῶν ἔμτιροσθεν οὐ πολλοὺς πάνυ. Τί οὖν ἐγὼ νῦν ἐπιχειρῶ περὶ αὐτῆς γράφειν, οὕτω λαμ- τιρᾶς --σοι uovoótac — ἐπ΄ αὐτῇ συγγεγραμμένης; ὡς μήποτε ὥφελε τοιοῦτον.
Αἵ γε μὴν Βάτναι (βαρθαρικὸν ὄνομα τοῦτο) χωρίον ἐστὶν “Ἑλληνικόν, πρῶτον μὲν ὅτι διὰ πάσης τῆς πέριξ, χώρας ἀτμοὶ λιθανωτοῦ πανταχόθεν ἀνῆσαν. iepet& τε ἐθλέπομεν εὐτρεπῆ πανταχοῦ. Τοῦτο μὲν οὖν εἰ καὶ λίαν εὔφρανέ με. θερμότερον ὅμως ἐδόκει καὶ τῆς εἰς τοὺς θεοὺς εὐσεβείας ἀλλότριον ἐκτὸς πάτου γὰρ εἶναι χρὴ καὶ δρᾶσθαι καθ᾽ ἡσυχίαν, ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο πορευομένων. οὐκ ἐπ᾽ ἄλλο τι
βασταζόντων τὰ πρὸς τοὺς θεοὺς ἱερεῖά τε καὶ ὅσια. Τοῦτο
4 cf. p. 39, 26 || 6 sq. cf. Liban. Orat. LX et XI 2335 sq. || 7 sq. cf. Homer. Α 272.
MG
ὅθ οὐχ — ay Hertlein; οὐχ — Xv ἠσχυνόμην Hercher || 5/6 [ἱερὸν — χωρίον] Hertlein ||6 τὸ uncis inclusimus, cf. lulian. 150 C ; de templo Iovis Olympii apud Daphnen cf. Liban. Epist. 763, 1314, 13918 W., et Orat. XI 280 || B ἐπ'γε!»ἡσαισ V. || ἂν χαμεῖν V : συγχαμεῖν C; an χαμεῖν ἂν ? || 10 νῦν ἐγὼ transp. C || 44 — so: μονῳδίας» P. "Dhornas — ug. ἕτης c “ἘΞ « βίδλου "5 ΣΙ Seien ας» Heyler || 43 βάττα: C. || 45 ἀνῇσαν scripsimus : ἦσαν codd. || 46 εὐπρεπῆ C. || 47 τῆς om. V || 19 ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο « ad deos solea » Reiske || οὐχ ἐπ᾿ ἄλλο τι « non ad ostentandum οἱ iactandum imperatori suum studium deos colendi » Reiske || 20 « ἱερεῖα victimas et ὅσια reliquas ce- rmonias » Reiske
401
158 I. EPISTULAE
μὲν οὖν ἴσως τεύξεται τῆς ἁρμοζούσης ἐπιμελείοις αὐτίκα" τὰς Βάτνας δὲ $ópov πεδίον λάσιον ἄλση κυπαρίττων ἔχον νέων (καὶ ἦν ἐν ταύταις οὐδὲν γεράνδρυον οὐδὲ σαπρόν, ἀλλὰ ἐξίσης ἅπαντα θάλλοντα τῇ κόμη) καὶ τὰ βασίλεια πολυτελῆ μὲν ἥκιστα (πηλοῦ γὰρ ἣν μόνον καὶ ξύλων, οὐδὲν ποικίλον ἔχοντα), κῆπον δὲ τοῦ μὲν ᾿Αλκινόου καταδεέστε- pov, παραπλήσιον δὲ τῷ Λαέρτου, καὶ ἐν αὐτῷ μικρὸν ἄλσος πάνυ, κυπαρίττων μεστόν, καὶ τῷ τριγχίῳ δὲ πολλὰ τοιαῦτα παραπεφυτευμένα δένδρα στίχῳ καὶ ἐφεξῆς" εἴτα τὸ μέσον πρασιαίΐί, καὶ ἐν ταύταις λάχανα καὶ δένδρα παν- τοίαν ὀπώραν φέροντα. Τί οὖν ἐνταῦθα ; ἔθυσα δείλης, etc ὄρθρου βαϑέος. ὅπερ εἴωθα ποιεῖν ἐπιεικῶς ἑκάστης ἧμέ- ρας. ᾿Επεὶ δὲ ἦν καλὰ τὰ ἵερά, τῆς — [Ἱερᾶς"-- πόλεως εἰχόμεϑα, καὶ ὑπαντῶσιν ἡμῖν οἵ πολῖται, καὶ ὑποδέχεταί με ξένος, ὀφϑεὶς μὲν ἄρτι, φιλούμενος δὲ ὕττ᾽ ἐμοῦ πάλαι" τὴν δὲ αἰτίαν αὐτὸς μὲν εὖ οἶδ᾽ ὅτι συνείρεις, ἐμοὶ δὲ ἡδὺ καὶ ἄλλως φράσαι: τὸ γὰρ ἀεὶ περὶ αὐτῶν ἀκούειν καὶ λέγειν ἐστί μοι νέκταρ. ᾿Ιαμθλίχου τοῦ θειοτάτου τὸ θρέμμα Σώπατρος ἐγένετο τούτου κηδεστὴς -- ἐξ ὅσου 1. ᾿Εμοὶ γὰρ τὸ μὴ πάντα ἐκείνων τῶν ἀνδρῶν ἀγαπᾶν ἀδικημά- τῶν οὐδὲν οὕτω φαυλότατον εἶναι δοκεῖ. Πρόσεστι ταύτης αἰτία μείζων: ὑποδεξάμενος γὰρ πολλάκις τόν τε ἀνεψιὸν τὸν ἐμὸν καὶ τὸν δμοπάτριον ἀδελφόν, καὶ τιροτραπεὶς ὕπ᾽ αὐτῶν, οἷα εἶκός, πολλάκις ἀποστῆναι τῆς sig τοὺς
44 sq. cf. p. 142, 15 || 43 cf. 386 D.
V [desinit 9 τοιαῦτα] C
2 an -—zazà 7 τὰ: Data; 9: 3 vé C || γεράδρυον C || 6 ἀλχίνου C || 8 μεστόν C: μέσων V || τριγχίω V: τριχίω C θριγ- xío Petau || 40 an «χατὰ"» τὸ μέσον" || 44 δήλησ cod., corr. Martinius || 13 —'Icoa;7 HBeiske, cf. p. 159, 5 || πολέωσ, s e correclione, cod. || 49 post ἐξ ὅσου interpungit cod. ; an Ἔξ ἴσου (5 ἐμοὶ || 24 οὐδὲν --- φαυλότατον : οὐδενὸς ἧττον τῶν φαυλοτάτων Reiske οὐ δήπου τῶν φαυλοτάτων P. Thomas || 22/23 scil. Constan-
tium et Gallum ; cf. Misop. 340 ἃ
IO
20
σι
IO
[O
ET LEGES — οὗ 159 θεοὺς εὐσεθείας, ὃ χαλεπόν ἐστιν, οὐκ ἐλήφϑη τῇ νόσῳ. Πολλοὶ στρατιῶται προσῆλθόν μοι τὴν Γαλιλαίων...
. H . - - . * - - - ᾽ E * - 5 - ᾽ .
Ταῦτα εἶχον ἀπὸ τῆς '"lep&g πόλεώς σοι γράφειν ὑπὲρ τῶν ἐμαυτοῦ. Τὰς δὲ στρατιωτικὰς ἢ πολιτικὰς oikoveutag αὐτὸν ἐχρῆν. οἶμαι. παρόντα ἐφορᾶν καὶ ἐπιμελεῖσθαι" μεῖ- Gov γάρ ἐστιν ἢ κατ᾽ ἐπιστολήν, εὖ ἴσθι, καὶ τοσοῦτον ὅσον οὗ ῥάδιον οὐδὲ τριπλασίῳ τούτου περιλαθεῖν σκοποῦντι τάκρι- θές" ἐπὶ κεφαλαίου δέ σοι καὶ ταῦτα φράσω δι᾽ ὀλίγων. Πρὸς τοὺς Σαρακηνοὺς ἔπεμψα πρέσθεις, ὑπομιμνήσκων αὐτοὺς ἥκειν, εἶ βούλοιντο. ^Ev μὲν δὴ τοιοῦτον᾽ ἕτερον δέ, λίαν ἐγρηγορότας ὡς ἐνεδέχετο τοὺς παραφυλάξοντας ἐξέπεμψα, μή τις ἐνθένδε πρὸς τοὺς πολεμίους ἀπέλθη λαθών, ἐσόμενος αὐτοῖς ὡς κεκινήμεθα μηνυτής. ᾿Εκεῖθεν ἐδίκασα δίκην στρατιωτικήν, óc ἐμαυτὸν πείθω. πραότατα καὶ δικαιότατα. Ἵππους περιττοὺς καὶ ἡμιόνους παρε- σκεύασα, τὸ στρατόπεδον εἰς ταὐτὸ συναγαγών. Ναῦς πλη- ροῦνται ποτάμιαι πυροῦ, μᾶλλον δὲ ἄρτων ξηρῶν καὶ ὄξους. Καὶ τούτων ἕκαστον ὅπως ἐπράχθη καὶ τίνες ἐφ᾽ ἑκάστῳ
γεγόνασι λόγοι, πόσου μήκους ἐστὶ συγγράφειν ἐννοεῖς.
7 cf. Xenoph. Cyrop. V 3, 59 {14 sq. οἵ. Xmmian. Marc. XIII 3, 8 et 5, 1 || 44 sq. cf. Liban. Orat. XVIII 213 || 48 sq. cf. Liban. ibid. 314. Ammian. Marc. XXIII 3. 9. Zosim. III t25q.
C
2 post l'a2:4z:9; vacuum spatium versuum duorum et dimidii (— circa septuaginta litt.) cod. || 9 οὐδὲ Ald.: οὐ cod. || zz:zAxo:a cod., correximus ; τριπλασία ταύτης Reiske || 9/10 -222:6:5, v2 et β e correctione, cod. || 10 ἐπὶ χγεφαλαίου : ἐπεὶ χαὶ φαίην cod., corr. Friederich qui 2:' ὀλίγων ut glossam frustra delet; cf. 153 & || 44 ὑποιλιμγήσχειν cod., corr. Ald. || 42 τοιοῦτο cod., corr. Hoertlein || 44 ἐπέλθη cod., correximus; ἐξέλθῃ Ald. || 46 δίχην Marlinius : νίχην cod. || ποαότατα, πραο e correctione, cod. || 48 ναῦσ cod.; cf. 179 D || 24 συγγραφὶ͵ cod., corr. Cobet || ἐννοεῖς Ald. : ἐννοεῖν cod.
402
160 [. EPISTULAE
᾿Επιστολαῖς δὲ ὅσαις ὑπέγραψα καὶ βίθλοις (£rtóugva ὥσπερ σκιά μοι καὶ ταῦτα συμπερινοστεῖ πανταχοῦ) τί δεῖ νῦν
πράγματα ἔχειν ἀπαριθμούμενον ;
99-105 DE REBUS ANTIOCHENIS E
99
De decurionibus Antiochenis.
Cod. Theodos., XII, 1, 51 [— Cod. lustin., X, 32, 23] (362 Aug. 28):
Ipew (scil. Imp. Iuxiasvs] ἃ. Iuriawo. Cow(irr) On(gzwrIS). x Eos indulserunt veteres principes ex materno genere curia- lhbus Antiochenis adscribi, quos patris dignitas (condicio lust.) nullius vindicaret iuri civitatis. Dar. v xar. SePr.
AwTIOCHIAE MawERTINO ET NEVITTA CONSS.
Zosim., III, 11, 5: 'O δὲ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) Bon- τἱ θήσας τὰ εἰκότα τῇ πόλει (scil. τῶν ᾿Αντιοχέων) kat τιλῆθος πολὺ παραδοὺς βουλευτῶν, ἐκ πατρὸς εἰς τοῦτο καταγομένων, καὶ ἔτι ὅσους ἔτυχον τεκοῦσαι βουλευτῶν θυγατέρες, ὅπερ ὀλίγαις δεδομένον ἔγνωμεν πόλεσιν...
Cf. Cod. Πιξίϊπ., X, 32, 61: Lege divae memoriae Iuliani, 8. quae de materno curialium Antiochenae civitatis genere pro- mulgata est...
Liban., Orat. XLVHI, 15: Καὶ μὴν κἀκεῖνό ye ἀκούω πολλάκις ἐνταυθοῖ λεγόμενον, óc etn νόμος βασιλέως £vóo- ξοτάτου πάντας, ὧν ot πάπποι βουλευταί, δεῖν ἐν τῇ βουλῇ 2: τετάχθαι, κἂν ὦσι θυγατριδοῖ.
Cf. etiam Iulian., Misop., 367 D (supra p. 27 sq.) et Am-
mian. Marc., XXV, 4, a1.
C
A an βιβλίοις, scil. libellis? cf. p. 177, 22-et 25 || ἑπόμενα — yag Reiske || 2 σκιὰ Cobet : a?2:« cod.
Qt
9
Te]
ET LEGES — 98-101 i61
100 De agris incultis 4ntiochenae civitati concessis.
t Iulian., Misop., 370 D: Γῆς κλήρους. οἶμαι, τρισχιλίους ἔφατε (scil. οἵ ᾿Αντιοχεῖς) ἀσπόρους εἶναι καὶ ἠτήσασθε λαθεῖν, λαθόντες δὲ ἐνείμασθε πάντες oi μὴ δεόμενοι" τοῦτο ἐξετασθὲν ἀνεφάνη σαφῶς. ᾿Αφελόμενος δὲ αὐτοὺς ἐγὼ τῶν ἐχόντων οὐ δικαίως. καὶ πολυπραγμονήσας οὐδὲν ὑπὲρ τῶν ἔμπροσθεν. ὧν ἔσχον ἀτελεῖς. οὕς μάλιστα ἐχρῆν ὑποτελεῖς εἶναι. ταῖς βαρυτάταις ὑπένειμα λει- τουργίαις αὐτοὺς τῆς πόλεως. Καὶ νῦν ἀτελεῖς ἔχουσιν οἵ καθ᾽ ἕκαστον ὑμῖν ἐνιαυτὸν ἱπτποτροφοῦντες γῆς κλήρους ἐγγὺς τρισχιλίους, ἐπινοία μὲν καὶ οἰκονομία τοῦ θείου τοὐμοῦ καὶ ὁμωνύμου. χάριτι δὲ ἐμῆ. ὃς δὴ τοὺς παν- oópyouc καὶ κλέττας οὕτω κολάζων εἰκότως ὑμῖν φαίνομαι τὸν κόσμον ἀνατρέπειν.
101 De pretiis rerum venalium apud Antiochenos.
Circa mensem Octobrem a. 362, i. e. quarto mense post- quam lulianus Antiochiam pervenerat, hoc edictum latum esse videtur (cf. infra v. 28).
Iulian., Misop., 368 C : Τὸ δὲ δὴ μέγιστον, ἐξ οὗ τὸ μέγα ἤρθη μῖσος. ἀφικομένου μου πρὸς ὑμᾶς, ὃ δῆμος ἐν τῷ θεάτρῳ, πνιγόμενος ὑπὸ τῶν πλουσίων, ἀφῆκε φωνὴν πρῶ- τον ταύτην᾽ « πάντα γέμει, πάντα πολλοῦ ». Τῆς ἐπιούσης διελέχθην ἐγὼ τοῖς δυνατοῖς ὑμῶν, ἐπιχειρῶν πείθειν ὅτι κρεῖττόν ἐστιν ὑὕπεριδόντας ἀδίκου κτήσεως εὖ ποιῆσαι πολίτας καὶ ξένους. Οἱ δὲ ἐπαγγειλάμενοι τοῦ πράγματος ἐπιμελήσεσθαι. μηνῶν ἑξῆς τριῶν ὑπεριδόντος μου καὶ περιμείναντος. οὕτως ὀλιγώρως εἶχον τοῦ πράγματος óc οὐδεὶς ἂν ἤλπισεν ἐπεὶ δ᾽ £ópov ἀληθῆ τὴν τοῦ δήμου φω- νὴν καὶ τὴν ἀγορὰν οὐχ ὕπ᾽ ἐνδείας, ἀλλ᾽ bm ἀπληστίας τῶν κεκτημένων στενοχωρουμένην. ἔταξα μέτριον ἑκάστου τίμημα καὶ δῆλον ἐποίησα πᾶσιν. Cf. ibid., 350 Α sq., 357 D et 365 D.
Liban., Orat. XVIII, τοῦ : Καὶ ὃ μὲν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανὸς) ἐν τούτοις ἦν, βοὴ δὲ ἐξαίφνης ἐν ἱπποδρόμῳ δήμου πει- νῶντος, ὡς τῆς μὲν γῆς ὑπὸ τῶν ἀέρων ἠδικημένης, τῆς πόλεως δὲ ὑπὸ τῶν εὐπόρων οὐ φερόντων εἷς μέσον χρο- νίου συλλογῆς θησαυρούς, ἀλλὰ τοῦ σίτου τὰς τιμὰς συνι-
II
163 I. EPISTULAE
στάντων. Συγκαλέσας δὴ γεωργοὺς kal χειροτέχνας καὶ ka- πήλους καὶ πάντων ἁπλῶς τιμητὰς ὠνίων ἀναγκάσας νόμῳ σωφρονεῖν, καὶ πρῶτος αὐτὸς ἀκολουθήσας τῷ νόμῳ τοὺς αὑτοῦ πυροὺς εἰς ἀγορὰν ἐνεγκών, ἐπειδὴ τῷ νόμῳ μαχο- μένην ἤσθετο τὴν βουλὴν καὶ toic μὲν αὐτοῦ χρωμένην... Cf. Orat. T, 136; XV,.8 et a1 5 XVI, 15, στ 7510.
Ammian. Marc., XXII, 14, 1 sq. : Inter praecipua tamen et seria illud agere superfluum videbatur quod, nulla proba- bili ratione suscepta, popularitatis amore vilitati studebat (seil. lulianus) venalium rerum, quae non numquam secus quam convenit ordinata inopiam gignere solet et famem, et Antiochensi ordine id tunc fieri cum ille iuberet non posse aperle monstrante, nusquam a proposito declinabat, Galli similis fratris, licet incruentus.
Socrat., Ill, 17, » : "Ev fj (scil. τῇ ᾿Αντιοχείαᾳ) γενόμενος (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός), τὸ προσόν τε αὐτῷ φιλότιμον kal 'Av- τιοχεῦσιν ἐπιδεῖξαι βουλόμενος, τὰς τιμὰς τῶν ὠνίων πιλέον ἢ ἔδει εἰς ἔλαττον κατεβίθασε.
Sozomen., V, 10, 1 sq.: 'O δὲ βασιλεὺς ... ἧκεν εἰς ᾿Αντιόχειαν τὴν Σύρων’ ἐκθοήσαντος δὲ τοῦ πλήθους ὡς πολλὰ μέν ἐστι τὰ ἐπιτήδεια, πολλοῦ δὲ πωλοῖτο, ὕττὸ φιλοτιμίας, οἶμαι, τὸν δῆμον ἐπαγόμενος, ἐπὶ ἥττονι ἢ ἔδει τιμήματι τὰ ἐπ᾽ ἀγορᾶς ὥνια πωλεῖσθαι προσέταξεν. ᾿Εκφυγόντων δὲ τῶν καπήλων. τὰ μὲν ἐπιτήδεια ἐπέλιπεν.
102 De abolendis Daphnae festis.
A Iuliano hoc decretum esse censet Fórster, coll. Liban., Orat. XVIII, 179 et Ammian. Marc., XXV, 4, 1 sq. (de luliani temperantia) ; a Constantio Gothofredus (ad Cod. Theodos., XV, 6, 2), qui Maiumam hic significari credidit (de quo cf. lulian., Misop., 362 D).
Liban., Orat. L, τι: σάν τινες oti πονηρὰν ἕορτὴν εἰσήγαγον εἰς τὴν Δάφνην' ἦν δὲ τὸ πάντα τρόπον ἄσχη- μονεῖν ἑορτὴν ποιεῖν. Τοῦτό τις κατιδὼν βασιλεὺς ἐπιεικὴς καὶ σώφρων (scil. $ ᾿Ιουλιανός ὃ), αἰσχυνθεὶς μὲν τοῖς
τιραττομένοις, ἀλγήσας δ᾽ ὑπὲρ τοῦ χωρίου, παύει τὴν ἐπὶ
τοιούτοις σύνοδον καὶ παύσας εὐδοκιμεῖ. Cf. ibid., XLI, 16.
103
De cadaveribus a Daphnaeo Apollinis oraculo amovendis.
20
35
[o
ET LEGES — ror-105 163
Hoc decretum, ante incendium Daphnaei templi (23 Octobr. a. 362) latum, significat Iulianus ipse, Misopog., 361 B.
Historiogr. anonym. Arianus, ed. Bidez, Philostorg. append., p. 331, ro [— Theophan., p. 49, 3o]: Νοήσας δὲ (scil. δ᾽ ᾿Ιουλιανὸς) ὅτι διὰ τὰ ἀποκείμενα ἐν τῇ Δάφνῃ λείψανα τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ba6vAG ἀποσιωπᾷ τὸ εἴδωλον, δόγμα ἐξέπεμψε πάντα τὰ ἀποκείμενα ἐκεῖ τῶν νεκρῶν λείψανα μετατεθῆναι σὺν τοῖς τοῦ μάρτυρος.
Cf. praeterea Zonar., XIII, 15, 38 sq. ; Philostorg., VII, δ᾽, p. 95; Rufin., Hist. eccl., X, 36 ; Sozomen., V, 10, 17 sq. ; Socrat., III, 18, » sq. ; Theodoret., Hist. eccl., ΠῚ, 10, 3 84. ; lohann. Chrysostom., De S. Babyla c. Iulian., 19 sq. ; De S. hierom. Babyla, » ; Liban., Orat. TX».
Cf. etiam Ammian. Marc., qui haec de Delphico narrat oraculo (XXII, 12, 8): lulianus... venas fatidicas Castalii recludere cogitans fontis, quem obstruxisse Caesar dicitur Hadrianus mole saxorum ingenti... circumhumata corpora statuit. exinde transferri eo ritu quo Athenienses insulam purgaverunt Delon.
104
De fontibus et cibariis rite lustrandis.
Theodoret., Hist. eccl., ΠῚ, 15, » ; Πρῶτον μὲν γὰρ τὰς ἐν τῷ ἄστει καὶ τὰς ἐν Δάφνῃ πηγὰς ταῖς μυσαραῖς θυσίαις ἐμόλυνεν (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός), ἵν᾽ ἕκαστος ἀπολαύων τοῦ νάματος μεταλαγχάνῃ τοῦ μύσους, ἔπειτα δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν ἀγορὰν προκείμενα τοῦ μιάσματος ἐνεπίμπλα- περιερραίνοντο γὰρ καὶ ἄρτοι καὶ κρέα καὶ ὀπῶραι καὶ λά- χανα καὶ τἄλλα ὅσα ἐδώδιμα.
Theoph ylact. Bulgar., Martyr. XV Martyrum, 14, PG 126, 169. C : “Ὥστε καὶ πηγὰς μιαίνειν προσέταττε λύθροις ἕνα. γῶν θυσιῶν καὶ αὐτὰ δὴ τὰ ἐν ταῖς πλατείαις κείμενα ὥνια.
105
De quaestionibus propter incendium Daphnaei templi insti- tuendis et de maiore ecclesia Antiochiae claudenda (circa finem mensis Octobr. a. 362).
Ammian. Marc., XXII, 13, τι: Eodem tempore diem undecimum kalendarum Novembrium amplissimum Dafnae; Apollinis fanum, quod Epifanes Antiochus rex ille condidit
441 c
164 I. EPISTULAE
iracundus et saevus, et simulacrum in eo Olympiaci lovis imitamenli aequiperans magnitudinem, subita vi flamma- rum exustum est. 5. Quo tam atroci casu repente consumpto, ad id usque inperatorem (scil. Iulianum) ira. provexit, ut quaestiones agitar! iuberet solito acriores, δὲ maiorem eccle- siam. Antiochiae. claudi. Suspicabatur enim id Christianos egisse.
Philostorg., VII, 8*, p. 94, 8 ed. Bidez : Ὃ δὲ ᾿Ιουλια- vóc, τὰ συμβάντα (scil. exustum esse Daphnaei templum) ἀκούσας, ὀργῆς τε πίμπλαται kat, δεινὸν ποιησάμενος εἶ ot Χριστιανοὶ τοῖς συμθεθηκόσιν ἐπιτωθάσειν μέλλοιεν, αὐτίκα προστάττει τῆς μεγάλης αὐτοὺς ἐξωθεῖν ἐκκλησίας, καὶ ταύτην μὲν ἄβατον αὐτοῖς παντελῶς ἀποφαίνειν, ὡς ὅτι ἀσφαλέστατα αὐτὴν ἀποκλεισαμένους, τὰ δὲ κειμήλια πάντα δημοσιοῦν. Cf. ibid., p. 82, 90 sq. ; 232, 15 sq. et 32 (historiogr. anonym.); "lheodoret., Hist. eecl., VIE, τὰ, Ὁ sq. ; Zonar., XIII, 1:2, 43 (τὰς τῶν πιστῶν ἐκκλησίας ἀπέκλεισεν) ; lohann. Chrysostom., /n Juventinum et Mazimi- num martyres, 2, p. 981 C et E; Liban., Epist. 1436 W. ; Socrat., IIT, 19, 3; Rufin., Hist. eccl; X 960088
106-112 DE REBUS ALEXANDRINIS
106 [ep. 36].
Mandatum hoc ab imperatore post adventum vel certe paulo ante adventum eius Antiochiam, 1. e. mensem lulium a. 362 (cf. Ammian. Marc., XXII, ro, 1) datum est (cf. p. 165, 4). Bibliothecam Georgii ad libros contra Galilaeos, qui mense Februario a. 363 prodierunt, conscribendos Iulianus fortasse requirit.
᾿Επιστολὴ ᾿Ιουλιανοῦ τοῦ mapa6&cov τιρὸς Πορφύριον καθολικόν.
[Πολλή τις ἦν πάνυ καὶ μεγάλη βιβλιοθήκη Γεωργίου,
[30 sq.] Suidas s. v. ᾿πιστολή͵ Q et O e Suida: cf. Recherches p. 94. 30/34 ἐπιστολὴ ἰουλιανοῦ --- χαθολιχόν Suidas et, τοῦ παραφάτου om. , Ὁ : ἰουλιανὸσ αὐτοχράτωρ γεωργίω πορφυρίω χαΐρειν Ο ? D D L (d D D ν D
Cet
20
ET LEGES — 195-107 165 πιαντοδατιῶν μὲν φιλοσόφων. πολλῶν δὲ ὑπομνηματογράφων, οὐκ ἐλάχιστα δὲ ἐν αὐτοῖς καὶ τὰ τῶν Γαλιλαίων πολλὰ καὶ παντοδαπὰ βιθλία. Πᾶσαν οὖν ἀθρόως ταύτην τὴν βι- θλιοϑήκην ἀναζητήσας φρόντισον εἰς ᾿Αντιόχειαν ἀποστεῖ-
, L3 , ^ E] u , Àat, γινώσκων ὅτι μεγίστη μὲν αὐτὸς περιθληθήσῃ ζημία εἶ μὴ μετὰτιάσης ἐπιμελείας ἀνιχνεύσειας, καὶ τοὺς ὅπωσ- οὖν ὑπονοίας ἔχοντας ἀφηρῆσθαι τῶν βιθλίων πᾶσι μὲν ΡῚ ^, ^ * εἰ * ^ 2 Lo ἐλέγχοις, παντοδαποῖς δὲ ὅρκοις. πλείονι δὲ τῶν οἰκετῶν βασάνῳ, πείθειν εἰ μὴ δύναιο, καταναγκάσειας ἐς μέσον
πάντα προκομίσαι,
107 (ep. 9). Simul vel certe eodem fere tempore quo ep. 106 et hanc epistulam scriptam esse haud dubium est.
2
"lovAiavóg ᾿Εκδικίῳ ἐπάρχῳ Αἰγύπτου.
ἔΛλλοι μὲν ἵππων, ἄλλοι δὲ ὀρνέων, ἄλλοι δὲ θηρίων 3 γα ας ' 1 4 , 2 1 D 2 ^ ἐρῶσιν᾽ ἐμοὶ δὲ βιθλίων κτήσεως £x παιδαρίου δεινὸς ἐντέ- τηκε τιόθος᾽ ἄτοπον οὖν εἰ ταῦτα περιίδοιμι σφετερισα- μένους ἀνθρώπους, οἷς οὐκ ἀρκεῖ τὸ χρυσίον μόνον ἄπο-
τιλῆσαι τὸν πολὺν ἔρωτα τοῦ πλούτου, πρὸς δὲ καὶ ταῦτα 1854. cf. Plat. Lysis 311 DE. Aen. Gaz. Epist. 1.
[1 --- 10] Suidas QO — [14sq.] V[HU] . LY[Y desinit 17 suüüoc]— g . NO—b
2/3 πολλὰ χαὶ παντοδαπὰ [16)/a ante οὐχ ἐλάγιστα SEE Horkel, [πολλὰ καὶ παντοῦαπὰ] Hercher || 4 ἀναζ ητῆσαι Q || 5 μὲν Suidas et Q : zai Suidae cod. B δὴ χαὶ O || 7 an ὑπόνοιαν ?| || ἀφαιρεῖσθα: Q ὑφηρῆσθα: Ald. || an Mu τῶν ? || ὃς εἰ ἢ πείθειν transp. Ὁ || εἰσ O || 40 ἔρρωσο post προχομίσ EBuradd. Ὁ
14 ἰουλιανὸσ τῶ αὐτῶ V τῶ αὐτῶ Y (in quibus codicibus VY haec epistula aliam 'Ez2rzito xz. inscriptam [ i. e. ep. 112, infra p. 173] sequitur) ἰουλ'ανὸσ ἐχδιχίω 1, ἐχδιχίω ὑπάρχω αἰγύπτου O £x.......dp] αἰγόπτ.. N; ἐπάρχῳ scripsit Heyler ; cf. infra p. 166 sq. || 415 ἀλλο: B9 Heb: ..... .. V ἀλλο! ἄλλω U || — oues θηρίων Dóhner, superfluum || 16 χτήσεωσ Hgb: .. .. o6 V .... U j| 47 περιίδοιμι HULb : mept .... ut V || 48 γρυ σίον μόνον V : χρήσιμον L γουσίον b || 18/19 Bids: b || 49 τὸν HLb: ... V om. U
d
377 ἃ
378
432 b
166 I. EPISTULAE
ὑφαιρεῖσθαι ῥαδίως διανοουμένους. Ταύτην οὖν ἰδιωτικήν μοι δὸς τὴν χάριν. ὅπως ἀνευρεθῇ πάντα τὰ Γεωργίου βιθλία. Πολλὰ μὲν γὰρ fjv φιλόσοφα παρ᾽ αὐτῷ, πολλὰ δὲ ῥητορικά, πολλὰ δὲ fjv καὶ τῆς τῶν δυσσεθῶν Γαλιλαίων διδασκαλίας" ἃ βουλοίμην μὲν ἠφανίσθαι πάντη. τοῦ δὲ μὴ σὺν τούτοις ὑφαιρεθῆναι τὰ χρησιμώτερα, ζητείσθω κἀ- κεῖνα μετ᾽ ἀκριθείας ἅπαντα. Ἡγεμὼν δὲ τῆς ζητήσεως ἔστω σοι ταύτης ὃ νοτάριος Γεωργίου, ὃς μετὰ πίστεως μὲν ἀνιχνεύσας αὐτὰ γέρως ἴστω τευξόμενος ἐλευθερίας" εἰ δ᾽ ἁμωσγέπως γένοιτο κακοῦργος περὶ τὸ πρᾶγμα, βασά- νὼν εἷς πεῖραν ἥξων. ᾿Επίσταμαι δὲ ἐγὼ τὰ Γεωργίου βι- θλία, kal εἰ μὴ πάντα. πολλὰ μέντοι μετέδωκε γάρ μοι περὶ τὴν Καππαδοκίαν ὄντι πρὸς μεταγραφήν τινα, καὶ
ταῦτα ἔλαθε πάλιν.
108 [ep. 5o]. Scripta est haec epistula Antiochiae circa kal. Octobr. (cf. p. 165, 3) a. 362. ᾿Ιουλιανὸς ᾿Εκδικίῳ ἐπάρχῳ Αἰγύπτου. Ἢ μὲν παροιμία φησίν’ « ἐμοὶ σὺ διηγεῖ τοὐμὸν ὄναρ », ἐγὼ δὲ ἔοικα σοὶ τὸ σὸν ὕπαρ ἀφηγεῖσθαι. Πολύς, φασίν, 19 cf. Plat. Hesp. 563 D. Suidas s. v. Τ᾽ αὐτὸν πέπονθα.
^42 μετέδωχε — 18 τινα Lezic. Vindob. s. v. Mizaf2op: || 49 ἐμοὶ — 20 ἀφηγεῖσθαι Suidas s. v. "Yzag.
(1—14JV L NO—b -- [48sq.] T. V
4 ὑποδιανοουμένοσ b διανοοῦνται Eberhard || 4/2 μοι ἰδιωτιχὴν transp. b || 2 τὴν χάριν δὸς transp. L || τὴν om. b || ἀνευρεθῇ Hercher : ἂν εὑρεθείη codd. || 4 δυσσεθῶν om, Lb || ὅ uiv « ἂν" Eberhard || τοῦ Hertlein: τῶ codd. || 6 ἀφαιρεθῆνα: b || 6/7 xai ἐχεῖνα VL || 8 γεώργιοσ VL || 9 uiv om. Lb || yégas b || 10 ἁμωσγέπως Hercher : ἄλλως ztoc VL ἄλλωσ b || 14 ἥξει 1, || ᾿Επίσταμα! — 12 μέντοι om. b || 42 xai εἰ : εἰ xa: Cobet, fortasse recte: cf. Iulian. 373 C || 43 περὶ τὴν : πρὸς Lexic. Vind.
48 ᾿Ιουλιανὸς om. T || 49 σὺ διηγεῖ Cobet: σὺ διήγει V. σὺ διηγοῦ T διηγοῦ σὺ Suidas || 20 co: om. Suidas || πολὺσ codd., an πολλοῖς ? || φασίν T : onciv V
15
20
ὧι
IO
19
-
ET LEGES — 1:07-109 167 ὃ Νεῖλος ἀρθεὶς μετέωρος τοῖς πήχεσιν ἐπλήρωσε πᾶσαν τὴν Αἴγυπτον. εἰ δὲ καὶ τὸν ἀριθμὸν ἀκοῦσαι ποθεῖς, εἷς τὴν εἰκάδα τοῦ Σεπτεμθρίου τρὶς πέντε. Μηνύει δὲ ταῦτα Θεόφιλος ὃ στρατοτιεδάρχης᾽ εἰ τοίνυν ἠγνόησας αὐτό,
Tap' ἡμῶν ἀκούων εὐφραίνου.
109 [ep. 56].
Quando haec epistula scripta sit, accurate definiri nequit. Ceteris ad Ecdicium litteris subiunximus. De musicae studio apud Alexandrinos cf. Ammian. Marc., XXII, 1:6, 17.
"lovAtavóg ᾿Εκδικίῳ ἐπάρχῳ Αἰγύπτου. ΓΑξιόν ἐστιν, εἴπερ ἄλλου τινός, καὶ τῆς ἱερᾶς ἐπιμελη- θῆναι μουσικῆς. ᾿Επιλεξάμενος οὖν ἑκατὸν ἐκ τοῦ δήμου τῶν ᾿Αλεξανδρέων εὖ γεγονότας μειρακίσκους, ἀρτάθας ἑκάστῳ τούτων κέλευσον δύο τοῦ μηνὸς χορηγεῖσθαι --σίτου---. ἔλαιόν τε ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ οἶνον [καὶ σῖτον] ἐσθῆτα δὲ παρέξουσιν οἵ τοῦ ταμείου προεστῶτες. Οὗτοι δὲ τέως μὲν ἐκ φωνῆς καταλεγέσθωσαν: εἶ δέ τινες δύναιντο καὶ 2 ul 3 2 32, ^ » 2 τῆς ἐπιστήμης αὐτῆς eig ἄκρον μετασχεῖν, ἴστωσαν ἀπο- κείμενα πάνυ μεγάλα τοῦ πόνου τὰ ἔπαθλα καὶ παρ᾽ ἡμῶν. Ὅτι γὰρ καὶ πρὸ ἡμῶν αὐτοὶ τὰς ψυχὰς ὑπὸ τῆς θείας μου- σικῆς καθαρθέντες ὀνήσονται. πιστευτέον τοῖς προαποφαι- , zr ^ c v Uu « x x ^ ^ 4 νομένοις ὀρθῶς ὑπὲρ τούτων. Ὑπὲρ μὲν οὖν τῶν παίδων
τοσαῦτα᾽ τοὺς δὲ νῦν ἀκροωμένους τοῦ μουσικοῦ Διοσκόρου
[(1—5]T V — [10sq.] E LY—g . 9 σεπτεθρίου codd. || 4 θεόφιλοσ V : θεύλοφοσ T
10 ἰουλιανὸσ L : om. EY || 2z4g; c atyózzov Y : om. EL || 42 ἑκατὸν ὦ : om. E || 44 τούτων L : om. EY ||14/48 σίτου ante χέλευσον supplet Hertlein, transposuimus || 45 τε E : δὲ g || z&i σῖτον xa: οἶνον transp. E || [καὶ σῖτον] Hertlein || 16 ταμείου EL : ταμιείου Y || 46/47 τέωσ μὲν: τέωσ E om. Y || 47 ix φωνὴσ ex ἐκφωνεῖν corr. E ἐχφωνεῖσ g || 48 αὐτῆς om. L || 49 παρ᾽ ἡμῖν Hertlein || 20 "Oz: ὅτε L || xai om. E || ὑπὸ g: ἀπὸ E || 24/22 προαποφαινομένο!σ E : προφαινομένοισ g || 22 ὀρθῶς post τούτων transp. g || 9xig!: zsz: Y || οὖν om. L || 23 δὲ voy E : "ὧν δὲ g || διοσχούρον g
442
398 c
163 I. EPISTULAE ποίησον ἀντιλαδέσθαι τῆς τέχνης προθυμότερον, óc ἡμῶν
ἑτοίμων ἐπὶ ὅπερ ἂν ἐθέλωσιν αὐτοῖς συνάρασθαι.
440 [ep. 50].
Haud dubium est quin hoc de Athanasii exilio edictum — Antiochiae datum — idem sit atque illud quod d. XXVII mensis Phaophi (i. e. 24 Octobr.) a. 36» Alexandriae pro- mulgatum fuisse narrat /Distoria acephala, 11: Praedicto aulem die Phaophi XXVII proposuit Iuliani imp. edictum. ut Athana- sius episcopus recederet de Alexandria, et eodem momento quo propositum. est ediclum, episcopus egressus estcivilalem et commo- ratus est eirca ΕΣ — Qf. ibid., 13, οἱ Chronicon prae- vium ad epist. festales Athan., PG 26, 1358 À : Pythiodorus Thebanus, Philippi servus, altulil "B n die XXVII Paophi et episcopo coram exhibuit (cf. p. 169, 2), quo in ediclo multae minae fiebant; tune sine mora exiit urbe perrezxitque Thebas. Oclo autem posl menses interiit lulianus. — Cf. etiam Athanas., Epis!. ad lovianum, 4, PG 936, 850 C ; Socrat., IIT, 13, 13 ; Gregor. Nazianz., Orat. XXI, 3»
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αλεξανδρεῦσι.
Ἐχρῆν τὸν ἐξελαθέντα βασιλικοῖς πολλοῖς πάνυ καὶ πολλῶν αὐτοκρατόρων προστάγμασιν ἕν γοῦν ἐπίταγμα περιμεῖναι βασιλικόν. εἶθ᾽ οὕτως εἰς τὴν ἑαυτοῦ κατιέναι, ἀλλὰ μὴ τόλμῃ μηδὲ ἀπονοίᾳ χρησάμενον ὥσπερ οὐκ οὖσιν ἐνυδρίζειν τοῖς νόμοις᾽ ἐπεί τοι καὶ τὸ νῦν ἐφ᾽ ἡμῶν τοῖς Γαλιλαίοις Toig φυγαδευθεῖσιν ὕπὸ τοῦ μακαρίτου Κων- σταντίου οὐ κάθοδον εἰς τὰς ἐκκλησίας αὐτῶν, ἀλλ᾽ εἰς τὰς πατρίδας συνεχωρήσαμεν. ᾿Αθανάσιον δὲ πυνθάνομαι
τὸν pad ὑπὸ τοῦ συνήθους ἐπαρϑέντα ϑράσους.
30 — p. 169, 7 Sozomen. V 15, 1— 2.
[1 —2]E LY—g — [19sq.] HV? [V?desinit 28 ἐπαρθέντα] — v
19 o txy05 ἀλεξανδρεῦσι L : ἰουλιανοῦ ἀλεξανδοεῦσ: διάτ ταγμα H* om. HV? j| 20 ἐξελασθέντα b || pu πολλῶν L ll. 22 παραμεῖναι L usiyat db l| 23 ὥσπερ: 6s V? || 24 ἐφ᾽ ἡμῶν Reiske: ὑφ᾽ ἡμῶν HLb ὑο᾽ ὑμῶν V? Ι 24/25 τοῖσ Γαλιλαίοισ om. vL i| 25/26 κωνσταντίνου V? || 26
αὐτῶν L: αὖτ sots vb] ἘΝ b: ἀλλὰ τὴν εἰσ vL; cf. Sozomen. l. l.
15
25
Lo
ET LEGES — 109-111 169 ἀντιλαδέσθαι τοῦ λεγομένου παρ᾽ αὐτοῖς ἐπισκοπῆς θρόνου, τοῦτο δὲ εἶναι ral τῷ θεοσεθεῖ τῶν ᾿Αλεξανδρέων δήμῳ οὗ μετρίως ἀηδές᾽ ὅθεν αὐτῷ προαγορεύομεν ἀπιέναι τῆς πόλεως ἐξ, ἧς ἂν ἡμέρας — 1&7 τῆς ἡμετέρας ἡμερότητος γράμματα δέξηται παραχρῆμα μένοντι δὲ αὐτῷ τῆς πόλεως εἴσω μείζους πολὺ καὶ χαλεπωτέρας προαγορεύομεν τι-
μωρίας.
111 [ep. 91].
Athanasius praecedenti edicto non statim obtemperavit, sed interea decuriones Alexandrini apud lulianum interces- serunt (v. 20 sq. et p. 172, 20 sq.) ut illum in civitate mo- rari sineret. Quorum precibus imperator nedum adnueret, Athanasium non iam e sola urbe sed e tota Aegypto expulit. Datum hoc est Antiochiae mense Novembri a. 36» (cf. p. 175,
20 sq.).
᾿Ιουλιανὸς ᾿Αλεξανδρεῦσιν.
Εἰ μέν τις τῶν ἄλλων ἣν ὑμῶν οἰκιστής, ot τὸν ἑαυτῶν
"n 2 ^ € 4 5 2 ΄ c ΄ παραθάντες νόμον ἀπέτισαν δποίας ἦν εἰκὸς δίκας. ἑλόμε- νοι μὲν ζῆν παρανόμως, εἰσαγαγόντες δὲ κήρυγμα καὶ διδασκαλίαν νεαράν, λόγον εἶχεν οὐδ᾽ Gc ᾿Αθανάσιον ὑφ᾽ ὑμῶν ἐπιζητεῖσθαι: νῦν δὲ κτίστου μὲν ὄντος ᾿Αλεξάν- ópou τῆς πόλεως, ὑπάρχοντος δὲ ὑμῖν πολιούχου θεοῦ τοῦ
βασιλέως Σαράπιδος ἅμα τῇ παρέδρῳ κόρη καὶ [τῇ] βασιλίσση
π᾿ πΠΡῸ τ᾿ NO-b -— μθᾳῳ Ὁ —HU- v
4 παρ᾽ αὐτῶν L | an - τῆς.» ἐπισχοπῆς ? cf. Sozomen. l. |: &vxeAaGero τοῦ θρόνου τῆς ἐπ'σχοπὴῆς || 3 οὐ L: om. cett. || αηδείσ H || 8 et 6 προσαγορέυομλεν b ; cf. Sozomen. ἰ. l.: μένοντ' 93 ἐν ταύτη μεγίστας προηγόρευσε ζημίας || 4 τὰ supplevit H?
16 titulum om. Η || ᾿Ιουλιανὸς om. T || 47 ἀλλων: an αθλίων
l| Suiv «0 — οἰχιστής ὃ Hercher || 18 zaga£zv... νόμον T || ἀπέτισαν
T : ἀπέστησαν v || 18/19 διελόμενοι T || 19 cis............... yua T || 20 - 8» 7 εἶχεν Hertlein. || 20/24 ὑφ᾽ ὑμῶν Hevler: ὑφ᾽ ἡμῶν v
ügUuv.. T || 24 νῦν T: νυνὶ U os (sic) vov: H. || 22 ὑπ΄... γοντοσ ὃ. EET ολιούχου T || 23 [τῷ seclusimus || $2222: v
399
432 c
433
170 I. EPISTULAE
τῆς Αἰγύπτου πάσης Ἴσιδι ««* τὴν ὑγιαίνουσαν οὐ ζηλοῦν- τες πόλιν͵ ἀλλὰ τὸ νοσοῦν μέρος ἐπιφημίζειν ἑαυτῷ τολμᾶ τὸ τῆς πόλεως ὄνομα.
Λίαν αἰσχύνομαι νὴ τοὺς θεούς, ἄνδρες ᾿Αλεξανδρεῖς, εἴ τις ὅλως ᾿Αλεξανδρέων δμολογεῖ Γαλιλαῖος εἶναι. Τῶν ὡς ἀληθῶς “Ἑβραίων οἵ πατέρες Αἰγυπτίοις ἐδούλευον πά- Àat, νυνὶ δὲ ὑμεῖς, ἄνδρες ᾿Αλεξανδρεῖς, Αἰγυτιτίων κρα- τήσαντες (ἐκράτησε γὰρ ὃ κτίστης ὑμῶν τῆς Αἰγύπτου). τοῖς κατωλιγωρηκόσι τῶν πατρῴων δογμάτων δουλείαν ἐθελούσιον ἄντικρυς τῶν παλαιῶν θεσμῶν ὑὕφίστασθε. Καὶ οὐκ εἰσέρχεται μνήμη τῆς παλαιᾶς ὑμᾶς ἐκείνης εὐδαιμο- νίας, ἡνίκα ἦν κοινωνία μὲν πρὸς θεοὺς Αἰγύπτῳ τῇ πάσῃ, πιολλῶν δὲ ἀπηλαύομεν ἀγαθῶν. ᾿Αλλ᾽ οἱ νῦν εἰσαγαγόντες δμῖν τὸ καινὸν τοῦτο κήρυγμα τίνος αἴτιοι γεγόνασιν ἀγα- θοῦ τῇ πόλει, φράσατέ μοι. Κτίστης ὑμῖν fjv ἀνὴρ θεοσεθδὴς ᾿Αλέξανδρος ὃ Μακεδών, οὔτι μὰ Δία κατά τινα τούτων ὦν. οὐδὲ κατὰ πάντας 'E6patouc, μακρῷ γεγονότας αὐτῶν κρείττονας. ᾿Εκείνων μὲν οὖν καὶ ὃ τοῦ Λάγου Πτολεμαῖος ἣν ἀμείνων, ᾿Αλέξανδρος δὲ καὶ Ρωμαίοις ἐπὶ ἅμιλλαν ἰὼν ἀγωνίαν - ἂν"- παρεῖχε. Τί οὖν; μετὰ τὸν κτίστην oi ΓΠτολεμαῖοι, τὴν πόλιν ὑμῶν ὥσπερ γνησίαν θυγατέρα παι- δοτροφήσαντες, οὔτι τοῖς ᾿Ιησοῦ λόγοις ηὔξησαν αὐτήν, οὐδὲ τῇ τῶν ἐχθίστων Γαλιλαίων διδασκαλία τὴν οἴκονο- μίαν αὐτῇ ταύτην, ὕφ᾽ ἧς νῦν ἐστιν εὐδαίμων, ἐξειργά-
σαντο. Τρίτον. ἐπειδὴ Ῥωμαῖοι κύριοι γεγόναμεν αὐτῆς
DI H0-—»y
1 ἴσισι H.. | lacunam significavit Petau || τὴν parum distincte T || 2 τὸ om. H || 3 zó .... ὄνομα T || 4 ἄνδρες : ἄνδρ.. T || 5 ὅλων H |] 9 xavocroonxosc H : χαταλιγωρηχόύσι TU || πατρώων T : πατρίδων v || 11/42 :29....//xo T || 43 ἀπελαύομεν Petau || 44 τοῦτο τὸ xatvóv transp. T || 45 zgáca .. uot T || 17 ὧν : ὧν T || 49 xa: : xàv Hercher || ἐπὶ : εἰς Hertlein || 20 ἀγωνίαν — ἂν — scripsimus: ἀγωνίαν T ἀγῶνα v || 22 οὔτι: οὔτοι Τ || 23 διδασκαλ.. τὴν T || 24 ὑφ᾽ ἧς : ἀφ᾽ ἣσ T || 25
αὐτῆς evan. T
ET LEGES — ir: 171 ἀφελόμενοι τοὺς Πτολεμαίους οὐ καλῶς ἄρχοντας, ὃ Ze- βθαστὸς δὴ ἐπιδημήσας ὑμῶν τῇ πόλει καὶ πρὸς τοὺς ὕμε- τέρους πολίτας διαλεχθείς" « ΓΑνδρες ». εἶπεν. « ᾿Αλεξαν- δρεῖς, ἀφίημι τὴν πόλιν αἰτίας πάσης αἰδοῖ τοῦ μεγάλου θεοῦ Σαράπιδος, αὐτοῦ τε ἕνεκα τοῦ δήμου καὶ τοῦ μεγέ- θους τῆς πόλεως" αἰτία δέ μοι τρίτη τῆς εἷς ὑμᾶς εὐνοίας ἐστὶ καὶ ὃ ἑταῖρος ἼΑρειος ». Ἢν δὲ 6 Ἄρειος οὗτος πολί- της μὲν ὑμέτερος, Καίσαρος δὲ τοῦ Σεθαστοῦ συμθιωτής. ἀνὴρ φιλόσοφος.
Τὰ μὲν οὖν ἰδία περὶ τὴν πόλιν ὑμῶν ὑπάρξαντα παρὰ τῶν ᾿Ολυμπίων θεῶν, ὡς ἐν βραχεῖ φράσαι, τοιαῦτα, σιωττῶ δὲ διὰ τὸ μῆκος τὰ πολλά’ τὰ δὲ κοινῇ καθ᾽ ἡμέραν οὐκ ἀνθρώποις ὀλίγοις οὐδὲ ἑνὶ γένει οὐδὲ μιᾶ πόλει, παντὶ δὲ óuo0 τῷ κόσμῳ παρὰ τῶν ἐπιφανῶν θεῶν διδόμενα πῶς ὑμεῖς οὐκ ἴστε ; μόνοι τῆς ἐξ 'HAiou κατιούσης αὐγῆς ἀναισθήτως ἔχετε ; μόνοι θέρος οὖκ ἴστε καὶ χειμῶνα παρ΄ αὐτοῦ γινόμενον ; μόνοι ζῳογονούμενα καὶ κινούμενα παρ᾽ αὐτοῦ τὰ πάντα; τὴν δὲ ἐξ αὐτοῦ καὶ παρ᾽ αὐτοῦ δημιουρ- γὸν τῶν ὅλων Σελήνην οὖσαν οὐκ αἰσθάνεσθε πόσων ἀγαθῶν αἰτία τῇ πόλει γίνεται: Kal τούτων μὲν τῶν θεῶν οὐδένα πιροσκυνεῖν τολμᾶτε, ὃν δὲ οὔτε ὑμεῖς οὔτε oi πατέρες
ὑμῶν ἑωράκασιν ᾿Ιησοῦν. οἴεσθε χρῆναι θεὸν λόγον ὕπάρ-
154. cf. Plutarch. Antonius c. 8o; Reg. et imp. apophth. 507 B ; Praecepta ger. reip. 814 D etc. Iulian. 326 B.
T HU — 2 δὴ scripsimus : δὲ codd. || 3" Av2gec evan. T || 7 ἐστὶ om. T | ^Hy δὲ ὃ “Ἄρειος om. T || 8 σεβα .... συμδιωτήσ T. || 12 τὰ πολλά T:
ταῦτα τὰ πολλάν [[44 παρὰ ν: περὶ T ||an ἐμφανῶν ἢ cf. 138D sq., etc. δεδομένα ΤῊ δεδομένασ U, corr. Horkel || 15 μόνο! H : μόνον, sed in margine yo. μόνοι U μόνω T || αὐγῆς om. Η || 16 θέρους T || 17 a r χινούμενα T : τυόμενα v; cf. lulian. 151 ἃ || 19 σελήνην οὖσαν τῶν ,
ὅλων (sic) T || 20 αἰτίαν Η [[ 24 ov δὲ Petau : τὸν δὲ v ὃ οὐδὲ T 22 οἴεσθαι T || [λόγον] Cobet, sed cf. Iulian. C. Galil. 333 CD
ἱ
e
17a L. EPISTULAE χειν; ὃν δὲ ἐξ αἰῶνος ἅπαν δρᾷ τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος καὶ βλέπει καὶ σέβεται καὶ σεθόμενον εὖ πράττει, τὸν μέ- γαν “Ἥλιον λέγω, τὸ ζῶν ἄγαλμα καὶ ἔμψυχον καὶ ἔννουν καὶ ἀγαϑοεργὸν τοῦ νοητοῦ πατρός .-:.- εἴ τί μοι πείθεσθε παραινοῦντι καὶ μικρά, ὑμᾶς αὐτοὺς ἐπαναγάγετε πρὸς τὴν ἀλήθειαν: οὐχ ἁμαρτήσεσθε τῆς ὀρθῆς δδοῦ πειθόμενοι τῷ πορευϑέντι κἀκείνην τὴν ó8óv ἄχρις ἐτῶν εἴκοσι, καὶ ταύτην ἰδοὺ σὺν θεοῖς πορευομένῳ δωδέκατον ἔτος.
Εἰ μὲν οὖν φίλοις ἡμῖν πείθεσθε, μειζόνως εὐφρανεῖτε᾽ τῇ δεισιδαιμονία δὲ καὶ κατηχήσει τῶν πανούργων ἀνθρώ- Ttov ἐμμένειν εἴπερ ἐθέλοιτε, τὰ πρὸς ἀλλήλους δμονοεῖτε καὶ τὸν ᾿Αθανάσιον μὴ ποθεῖτε. Πολλοὶ πάντως εἰσὶ τῶν αὐτοῦ μαθητῶν δυνάμενοι τὰς ἀκοὰς ὑμῶν κνηστιώσας καὶ δεομένας ἀσεθῶν ῥημάτων ἱκανῶς παραμυθήσασθαι. ΓὭφελε γὰρ ᾿Αθανασίῳ μόνῳ ἣ τοῦ δυσσεθοῦς αὐτοῦ διδασκαλείου κατακεκλεῖσθαι μοχθηρία' νῦν δέ ἐστι πλῆθος ὑμῖν οὐκ ἀγεννές, καὶ πρᾶγμά γε οὐδέν᾽ ὃν γὰρ ἂν ἕλησθε τοῦ πλή- θους, ὅσα γε εἰς τὴν τῶν γραφῶν διδασκαλίαν ἥκει, χείρων οὐδὲν ἔσται τοῦ παρ᾽ ὑμῶν ποθουμένου. Εἰ δὲ τῆς ἄλλης ἐντρεχείας ἐρῶντες ᾿Αθανασίου (πανοῦργον γὰρ εἶναι τὸν
ἄνδρα πάλαι πυνθάνομαι) ταύτας ἐποιήσασθε τὰς δεήσεις,
954. cf. p. 135, 4; C. Galil. 65 B et Orat. IV 132 C spi icf:
p. 178, 8 || 43 cf. Suidas s. v. Ἰζνηστιῶντες τὰς ἀχοάΞς.
SOL TUE
2 σεύεται: xa σευόμενον εὖ πράττειν Η || 3 ἔννουν v : ἔμπνουν T ; cf. Plat. Tim. 3o B || 4 lacunam suspicatus est Petau ; — οὐ νομίζετε θεὸν εἶναι» P. Thomas || 6 τῆσ T : παρὰ v γὰρ τῆς Reiske || 7 ἐτῶνν : ἐνιαυτῶν T || 8 ἰδοὺ : ἤδη Hertlein || 9 φίλοισ ἡμῖν πείθεσθε T: φίλον ὑμῖν πείθεσθα! v ; cf. v. 4 sq. j| 12 ποθῆτε v || παντωσ v: yap T || 43 ux ante δυνάμενο! add. T. || xvn5:655x: Hercher ; sed cf. 206 D ct Suidas ἰ. l. || 45 μόνον Sintenis; « an μόνῳ «γε.» ? » Hertlein || 16 ὑμῖν Hercher : ὑμῶν ν óp.. T || 47 ye T : τε v || ὃν γὰρ ἄν v: ἐὰν γὰρ T || 18 γεῖρον T || 49 ἐστι cod., corr. Sintenis || τοῦ ποθουμένου zàg' ὑμῶν transp. T || 20 ὁρῶντεσ codd., corr. Petau || ἀθανάσιον T || 24 πάλα! om. v || 24 sq. ἐποιή.ασθε τὰ. 8c ..... ἔστε T
οι
10
20
IO
20
ET LEGES — i:1i-112 173
ἴστε διὰ τοῦτο αὐτὸ αὐτὸν ἀπεληλαμένον τῆς πόλεως" ἀνεπιτήδειος γὰρ φύσει προστατεύειν δήμου πολυτιράγμων ἀνήρ᾽ εἰ δὲ μηδὲ ἀνήρ. ἀλλ᾽ ἀνθρωπίσκος εὐτελής. καθάπερ οὗτος ὃ μέγα οἰόμενος περὶ τῆς κεφαλῆς κινδυνεύειν. τοῦτο δὴ δίδωσιν ἀταξίας ἀρχήν. ὍΟθεν οὖν. ἵνα μὴ γένηται τοιοῦτο πιρρὸς ὑμᾶς μηθέν. ἀπελθεῖν αὐτῷ προηγορεύσαμεν τῆς πό- λεως πάλαι, νυνὶ δὲ καὶ Αἰγύπτου πάσης.
Προτεθήτω τοῖς ἡμετέροις πολίταις ᾿Αλεξανδρεῦσιν.
112 [ep. 6].
Has litteras eodem fere tempore quo ep. 1ἰ scriptas esse perspicuum est, nam [lulianus Ecdicium increpat. quod Alexandriae manere Athanasium passus sit el animum suum precibus flecti posse arbitratus sit. Ex ipsa epistula (v. 50 sq.) patet eam plures dies ante kal. Decembr. a. 305 in Aegyptum missam esse.
᾿Ιουλιανὸς ᾿Εκδικίῳ ἐπάρχῳ Αἰγύπτου.
Εἰ καὶ τῶν ἄλλων ἕνεκα μὴ γράφεις ἡμῖν, ἀλλ᾽ ὑπέρ γε τοῦ τοῖς θεοῖς ἐχθροῦ ἐχρῆν σε γράφειν ᾿Αθανασίου. καὶ ταῦτα πρὸ πλείονος ἤδη χρόνου τὰ καλῶς ἡμῖν ἐγνωσμένα πετιυσμένον. "Ouvugt δὲ τὸν μέγαν Σάραπιν ὡς. εἶ μὴ πρὸ τῶν Δεκεμθρίων καλανδῶν ὃ θεοῖς ἐχθρὸς ᾿Αθανάσιος
16 sq. cf. Socrat. ΠῚ 13, 15.
|--8|T -HU—v .— [16:.]V LY—g NO—
αὐτὸ αὐτὸν scripsimus: αὐτὸ T αὐτὸν v || 2 ἀνεπιτήδειον codd., corr. Hertlein || προστατεύων codd., corr. Reiske || 3 μηδὲ evan. T || εὐτελ.. καθάπερ T || 4 μέγατ codd., corr. Petau || 8 δὴ scripsimus : ὃ codd. || δίδωσιν v : δηλώσει T || aza£........ ὅθεν Τ || [07] Petau τοιοῦτο om. T || 6 ποὸς: περὶ Hertlein || uz2z; Hertlein
16 ἰουλιανὸσ τῶ αὐτῶν (qui hanc epistulam post ep. to8 [supra p. 166] praebet) ἐχδιχίω ἐπάρχω αἰγύπτου LN ἐχδιχέω ὑπάρχω αἰγυπτίων
Ὁ ἐχδικίω χατὰ τοῦ μεγάλου ἀθανασίου Y || 17 μὴ om. b || ye: τε V || 48 τοῖς om. g || 24 δεχεβοίων g || θεοῖσ N : θεοῖσιν cett. ; an — 79:5 θεοῖς 9
376
174 I. EPISTULAE ἐξέλθοι ἐκείνης, μᾶλλον δὲ καὶ πάσης τῆς Αἰγύπτου, τῇ ὑὕπακουούσῃ σοι τάξει προστιμήσαιμι — &v — χρυσοῦ λίτρας ἑκατόν: οἶσϑα δὲ ὅπως εἰμὶ βραδὺς μὲν εἰς τὸ καταγνῶναι, πολλῷ δὲ ἔτι βραδύτερος εἰς τὸ ἅπαξ, καταγνοὺς ἀνεῖναι. Καὶ τῇ αὑτοῦ χειρί --- Πάνυ με λυπεῖ τὸ καταφρο- νεῖσθαι. Μὰ τοὺς θεοὺς πάντας οὐδὲν οὕτως ἂν ἴδοιμι, μᾶλλον δὲ ἀκούσαιμι ἥδέως παρὰ σοῦ πραχθέν, ὡς ᾿Αθανά- σιον ἐξεληλαμένον τῶν τῆς Αἰγύπτου τόπων, τὸν μιαρόν. ὃς ἐτόλμησεν Ἑλληνίδας ἐπ᾽ ἐμοῦ γυναῖκας τῶν ἐπισήμων
βατιτίσαι. Διωκέσθω.
113-145. LEGES IUSSA DECRETA VARIA POSTQUAM IULIANUS ANTIOCHIAM ADVENIT PROMULGATA
113 De pedaneis 1udicibus.
a) Cod. Theodos., 1, 16, 8 [— Cod. lustin., MI, 3, 5] (362 Iul. 58):
Iur. Iutiasvs A. SEcuspo p(naErEcrO) P(RAETORI)o. Quae- dam sunt negotia in quibus superfluum est moderatorem exspectare (exspectari Theod.) provinciae : ideoque pedaneos iudices, hoc est qui negotia humiliora disceptent, constituendi
Ἢ τῇ — 3 £zazov Leric. Vindob. s. v. Ilgosztuov.
ΣΝ ΒΞ 4 ἐχείνης — τῆς πόλεως 7 Herlein || 2 5o: om. b et Lexic. Vind. || προστιμήσα!! Vg et Lexic. Vind. : προτιμήσαιμ: b προστιμήσομα!:
Sintenis || — av — supplevimus || 722508 om. Lexic. Vind. || 3.
πῶσ b || 4 πολλῷ δὲ ἔτι: βραδύτερος : ταχὺσ δε Y || 4 εἰς --- 5 χειρὶ: spatium vacuum octo litt. Y om. L, sed in margine scripsit L? || B vao m Πάνυ add. Y || τὸ : τῷ b || 6 Μὰ om. b. || ἂν om. b || 7 ηδέως — πραχθέν Hoi umo:vüs — πραγθέντοσ codd. || 8 τὸν μια- οὖν om. Li 10 3:10:25. N διώχεσῆαι Ὁ
20
No
c,
EP LEGES —'rtra-X14- " 175 damus praesidibus potestatem. Dar. v καὶ. AÁvc. ÁNTIOCHIAE
MawEnrINO ET NEvirTA CcONSs.
b) CIL, ΠΙ, 459 (cf. ibid., p. 982) — Min. (« a tabella marmoris caerulei, quam vidit in vico Katapola, sive antiqua Minoa, ubi portus fuit insulae A morgi, in horreis 4. P. Zanos m. Aug. a. 1841 » Rossius); CIL ΠῚ, 14198 — Myt. (frag- mentum repertum « Mytilene in castello », aliquot frustula v. 1 1-16. eiusdem constitutionis praebens).
E(xemplum) s(acrarum) l(itteraruni).
Oboriri solent nonnul(lae) controversiae, quae no(tionem) requirant et exame(n) iudicis celsioris; tum autem quaedam negotia sunt, in quibus superfluum sit moderatorem exspec- tare provinciae. Quod nobis utrumque pendentib(us) rectum admodum visum est, ut pedaneos iudices, ho(c es)t eos qui negotia humilior(a) disceptent, constituendi daremus praesi- dibus potestatem. lta enim et sibi partem (cjurarum ipsi dempserint et tamen nihilominus quasi ipsi hoc munus admi- nistrabunt, quum illi, quos legere, administrent. Cuius rei constit(utionem) ad tuae eminentiae s(ententiam ex)cellen-
tiam tua(m perficere ius)simus, Se(c)unde n(ostre)...
114 [ep. 53].
Hoc rescriptum, ad Bostrenorum curiam missum, datum est Antiochiae kal. Augustis a. 362, ut ex subscriptione appa- ret. Quae inter Titum Bostrenum, cuius « fortes adversus Manichaeos libri » (Hieronym., Vir. ill., 102) exstant, et Iulia- num imperatorem acta suut, narrat Sozomenus (V, 15, 11 sq.), nullo alio fonte usus quam hoc ipso rescripto.
9 de titulo cf. CIL ΠῚ Suppl. p. 2316?? n? 1:4199? || 44 reiqui- rant Min. || 14 ut: et Min. || hoc est: ho ... Myt.;.... t Min. || 15 umilioi. Min. || 15/16 praesidibus potestatem: presidivus potestamen Min. || 16/17 ippi deniperint vel ippi deusierint Min. || 47 niilomnius quassi ipsi oc Min. || 17/48 admenestrabunt — admenestrent Min.
435 d
436
170 I. EPISTULAE
᾿Ιουλιανὸς Βοστρηνοῖς.
ἼὭιμην ἐγὼ τοὺς τῶν Γαλιλαίων προστάτας ἕξειν μοι μείζονα χάριν ἢ τῷ φθάσαντι πρὸ ἐμοῦ τὴν ἀρχὴν ἐπιτρο- πιεῦσαι᾽ συνέβη γὰρ ἐπὶ μὲν ἐκείνου τοὺς πολλοὺς αὐτῶν καὶ φυγαδευθῆναι καὶ διωχθῆναι καὶ δεσμευϑῆναι, πολλὰ δὲ ἤδη καὶ σφαγῆναι πλήθη τῶν λεγομένων αἱρετικῶν, ὡς ἐν Σαμοσάτοις καὶ Κυζίκῳ καὶ Παφλαγονία καὶ Βιθυνία καὶ Γαλατία καὶ πολλοῖς ἄλλοις ἔθνεσιν ἄρδην ἀνατραπῆναι πορθηθείσας κώμας. ἐπ᾽ ἐμοῦ δὲ τοὐναντίον᾽ οἵ τε γὰρ ἐξορισθέντες ἀφείθησαν, καὶ ot δημευθέντες ἀπολαμθάνειν τὰ σφέτερα ἅπαντα νόμῳ παρ᾽ ἡμῶν ἔλαχον. Οἱ δ᾽ εἰς το- σοῦτον λυσσομανίας ἥκουσι καὶ &rtovotac, ὥστε, ὅτι μὴ τυραννεῖν ἔξεστιν αὐτοῖς, μηδὲ ἅ ποτε ἔπραττον κατ᾽ ἀλ- λήλων. ἔπειτα καὶ fu&c τοὺς θεοσεθεῖς εἰργάζοντο. δια- τιθέναι. παροξυνόμενοι πάντα κινοῦσι λίθον, καὶ συνταράτ- τειν τολμῶσι τὰ πλήθη καὶ στασιάζειν, ἀσεβοῦντες μὲν εἰς τοὺς θεούς. ἀπειθοῦντες δὲ τοῖς ἡμετέροις προστάγ- μασι, καίπερ οὕτως οὖσι φιλανθρώποις. Οὐδένα γοῦν αὐτῶν ἄκοντα πρὸς βωμοὺς ἐῶμεν ἕλκεσθαι. διαρρήδην δὲ αὐτοῖς τιροαγορεύομεν. εἴ τις ἑκὼν χερνίθων καὶ σπονδῶν ἡμῖν ἐθέλει κοινωνεῖν, καθάρσια προσφέρεσθαι πρῶτον καὶ τοὺς ἀποτροπαίους ἱκετεύειν θεούς᾽ οὕτω πόρρω τυγχάνομεν
«νὴ "- Δία τοῦ τινα τῶν δυσσεθῶν ἐθελῆσαί ποτε ἢ διανοη-
9 sq. cf. p. 168, 247sq., etc. || 4S cf. Zenob. Centur. V 63 || 48 sq.
cf. p. 179, 14 sq. *9 —14 et 18— p. 177, 3 Sozomen. V 5, rz.
UÜ
5 an δημευθῆνα!" cf. v. 10 || 6 ὧσ cod. : ὥστε Hercher || 7 Ἰζυζίχῳ Petau : 25250 cod. ; cf. Socrat. IIL 11, 3 et Sozomen. V5, ro et 15; 10, supra p. 20, 9 sq. et 62, ἡ sq. || B — iv — πολλοῖς Hertlein !| 14 ἔλαβον cod., correximus || 43 za:z' Hertlein : μετ᾽ cod. || 14/45 διατιθέναι vix sanum || 20 προταγορξύομεν cod., corr. Heyler: cf. Sozomen. l. ἰ. : τοῖς ὃὲ δήλοις προηγόρευεν μηδένα ἀδιχεῖν τῶν Χριστιανῶν ... μηδξ ἄκοντας πρὸς θυσίαν ἕλχειν || 28 «v 7. Δία τοῦ τινα Hertlein: τοῦ διά τινα cod.
IO
260
ET LEGES — 114 I77
θῆναι τῶν παρ᾽ ἡμῖν εὐαγῶν μετασχεῖν θυσιῶν. πιρὶν τὴν μὲν ψυχὴν ταῖς λιτανείαις πιρὸς τοὺς θεούς. τὸ δὲ σῶμα τοῖς νομίμοις καϑαρσίοις καθήρασθαι.
Τὰ γοῦν πλήθη τὰ παρὰ τῶν λεγομένων κληρικῶν ἐξη- τιατημένα πρόδηλον ὅτι ταύτης ἀφαιρεθείσης στασιάξει τῆς ἀδείας" oi γὰρ εἰς τοῦτο τετυραννηκότες οὖκ ἀγαπῶ- σιν ὅτι μὴ τίνουσι δίκην ὑπὲρ ὧν ἔπραξαν κακῶν, ποθοῦν- τες δὲ τὴν προτέραν δυναστείαν. ὅτι μὴ δικάζειν ἔξεστιν αὐτοῖς καὶ γράφειν διαθήκας καὶ ἀλλοτρίους σφετερίζεσθαι κλήρους καὶ τὰ πάντα ἑαυτοῖς τιροσνέμειν. πάντα κινοῦσιν ἀκοσμίας κάλων καί. τὸ λεγόμενον, πῦρ ἐπὶ πῦρ ὀχετεύουσι καὶ τοῖς προτέροις κακοῖς μείζονα ἐπιθεῖναι τολμῶσιν, εἰς διάστασιν ἄγοντες τὰ πλήθη. Ἔδοξεν οὖν μοι πᾶσι τοῖς δήμοις προαγορεῦσαι διὰ τοῦδε τοῦ διατάγματος καὶ φανε- ρὸν καταστῆσαι, μὴ συστασιάξζειν τοῖς κληρικοῖς, μηδὲ ἀναπείθεσθαι παρ᾽ αὐτῶν λίθους αἴρειν μηδὲ ἀπιστεῖν τοῖς ἄρχουσιν, ἀλλὰ συνιέναι μὲν ἕως ἂν ἐθέλωσιν. εὔχεσθαι δὲ ἃς νομίζουσιν εὐχὰς περὶ ἑαυτῶν εἶ δὲ ἀναπείθοιεν ὑπὲρ ἑαυτῶν στασιάζειν, μηκέτι συνάδειν, ἵνα μὴ δίκην δῶσι.
Ταῦτα δέ μοι παρέστη τῇ Βοστρηνῶν ἰδία προαγορεῦσαι πόλει διὰ τὸ τὸν ἐπίσκοτιον Τίτον καὶ τοὺς κληρικοὺς ἐξ ὧν ἐπέδοσαν βιθλίων τοῦ μετὰ σφῶν πλήθους κατηγορηκέ- ναι, ὡς αὐτῶν μὲν παραινούντων τῷ πλήθει μὴ στα- σιάζειν, δρμωμένου δὲ τοῦ πλήθους πρὸς ἀταξίαν. ᾿Εν γοῦν τοῖς βιθλίοις καὶ αὐτὴν ἣν ἐτόλμησεν ἐγγράψαι τὴν φωνὴν
2 sq. cf. p. 143, 2 sq. || 10 sq. cf. Zenob. Centur. V 62 |! 44 cf. Plat. Leg. 666A. Zenob. Centur. V 69 || 43 cf. p. 62, 3. 20 sq. Sozomen. V 15, 11 54."
U
:& οἱ Petau: οὐ cod. || 7 κακῶν Hertlein : 12x55 cod. i| 40 τὰ Horkel: τὸ cod. || 44 et 20 προσαγορεῦτα: cod., corr. Heyler || 46 an « ἱερῶν 7 αἱρεῖν ὃ cf. p. 4g, 29 sq. ; 94, 20 sq. et 194, 35 sq. {μηδὲ Hercher: μήτε cod. || 48 περὶ cod. : ὑπὲρ Hercher 23 à: αὐτῶν Reiske: ....... τῶν cod.
437
438
178 Il. EPISTULAE
ὑπέταξά μου τῷδε τῷ διατάγματι « καίτοι Χριστιανῶν ὄντων ἐφαμίλλων τῷ πλήθει τῶν “Ἑλλήνων, κατεχομένων δὲ τῇ ἡμετέρα παραινέσει μηδένα μηδαμοῦ ἀτακτεῖν ».
Ταῦτα γάρ ἐστιν ὑπὲρ ὑμῶν τοῦ ἐπισκόπου τὰ ῥήματα.
ψι
Ὅρᾶτε ὅπως τὴν ὑμετέραν εὐταξίαν οὐκ ἀπὸ τῆς ὑμετέρας εἶναί φησιν γνώμης, οἵ γε ἄκοντες, ὥς γε εἶπε, κατέχεσθε διὰ τὰς αὐτοῦ παραινέσεις ; (lc οὖν κατήγορον ὑμῶν ἑκόντες τῆς πόλεως διώξατε, τὰ πλήϑη δὲ δμονοεῖτε πρὸς ἀλλήλους. Καὶ μηδεὶς ἐναντιούσϑω μηδὲ ἀδικείτω, μήθ᾽ οἵ πεπλανημένοι τοῖς ὀρθῶς καὶ δικαίως τοὺς θεοὺς θεραπεύουσι κατὰ τὰ 10 ἐξ αἰῶνος ἡμῖν παραδεδομένα, μήθ᾽ οἵ θεραπευταὶ τῶν θεῶν λυμαίνεσθε ταῖς οἰκίαις ἢ διαρτπάζετε τῶν ἀγνοία μᾶλλον ἢ γνώμῃ πεπλανημένων. Λόγῳ δὲ πείθεσθαι χρὴ καὶ διδά- σκεσθαι τοὺς ἀνθρώπους, οὐ πληγαῖς οὐδὲ ὕθρεσιν οὐδὲ αἰκισμῷ τοῦ σώματος. Αὖθις δὲ καὶ πολλάκις παραινῶ τοῖς 13 ἐπὶ τὴν ἀληθῆ θεοσέβειαν δρμωμένοις μηδὲν ἀδικεῖν τῶν Γαλιλαίων τὰ πλήθη, μηδὲ ἐπιτίθεσθαι, μηδὲ ὑθρίζειν εἰς αὐτούς. ᾿Ελεεῖν δὲ χρὴ μᾶλλον ἢ μισεῖν τοὺς ἐπὶ τοῖς μεγί- στοις πράττοντας κακῶς" μέγιστον γὰρ τῶν καλῶν ὡς ἀληθῶς ἣ θεοσέδεια, καὶ τοὐναντίον τῶν κακῶν ἣ δυσ- 30 σέθεια. Συμβαίνει δὲ τοὺς ἀπὸ θεῶν ἐπὶ τοὺς νεκροὺς καὶ τὰ λείψανα μετατετραμμένους ταύτην ἀποτῖσαι τὴν ζημίαν κ-:- ὡς τοῖς μὲν ἐνεχομένοις τινὶ συναλγοῦμεν, τοῖς δὲ ἀπολυομένοις καὶ ἀφιεμένοις ὑπὸ τῶν θεῶν συνηδόμεθα.
᾿Ἐδόθη τῇ τῶν καλανδῶν Αὐγούστ(ων) ἐν ᾿Αντιοχί(εία). — 35
8 οὗ p. 172, εἴς 54. Sozomen. V 15, r3.
υ θ χατείχεσθε Reiske || 7 ἐχόντες : ἑλόντες Klimek || 13 γνώμησ cod.,
corr. Petau || 14 ἀνθρώπουσ cod., an ἀνοήτους " cf. p. 73, 18 sq.
|| 45 δὲ Hercher : τε cod. || 48 ἐπὶ : «fort. ἐν αἱ 422 B [— p. 71, 7] ». Ὁ Hertlein || 24 z05:! Spanheim: ... cod. || 22 ἀποτῖσαι Hercher: . ἀποτίνα! cod. || 23 lacunam significavit Hertlein || ἐνεγομένοις. «νόσῳ 7» ? Hertlein di
c
ΓΟ
BIEBODEGEBHSS— τ ηἤτ τῶ 179
115 [ep. 43].
Nomen Hecebolii his litteris perperam. praescriptum est (cf. adn. critic.). Ex p. 180, 6 sq. elucet decretum hoc ad lEdessenorum curiam missum esse, quo tempore incertum. Attamen si v. 13 sq. cum epistula 114 (p. 176, 18 sq. et 178, 14 sq. ) contuleris, conicies illud circa idem tempus, i. e. Antio- chiae media aestate a. 36», scriptum esse. — Cum Iulianus ineunte vere anni sequentis adversus Persas proficisceretur, Edessam praetergressus est διὰ μῖσος ἴσως τῶν ἐνοικούντων (Sozomen., VI, 1, 1).
᾿Ιουλιανὸς - Εδεϊσσηνοῖς —.
᾿Εγὼ μὲν κέχρημαι τοῖς Γαλιλαίοις ἅπασιν οὕτω πράως καὶ φιλανθρώπως, ὥστε μηδένα μηδαμοῦ βίαν ὑπομένειν μηδὲ εἰς ἱερὸν ἕλκεσθαι μηδὲ εἰς ἄλλο τι τοιοῦτον ἐπηρεά- ζεσθαι παρὰ τὴν οἰκείαν πρόθεσιν οἱ δὲ τῆς ᾿Αρειανικῆς ἐκκλησίας, ὕττὸ τοῦ πλούτου τρυφῶντες. ἐπεχείρησαν τοῖς ἀπὸ τοῦ Οὐαλεντίνου, καὶ τετολμήκασι τοσαῦτα κατὰ τὴν Ἔδεσσαν, ὅσα οὐδέποτε ἐν εὐνομουμένη πόλει γένοιτο ἄν. Οὐκοῦν ἐπειδὴ αὐτοῖς ὑπὸ τοῦ θαυμασιωτάτου νόμου τιροείρηται -- τὰ ὑπάρχοντα προέσθαι":- ἵν᾽ εἰς τὴν βασι-
λείαν τῶν οὐρανῶν εὐοδώτερον πορευθῶσι. πρὸς τοῦτο
20 sq. cf. Matth. 19, »3 sq.
HS oU 6
11 ἰουλ:ανὸσ sic L τῷ αὐτῷ C (qui codex hanc epistulam post aliam [scil. ep. r94 infra p. 263 sq.] ξληθόλω inscriptam praebet, unde “Εχηδόλῳ Ald. et Ῥχηδολίῳ Hertlein); titulum om. H ; — 'Eózs- envois — supplevimus ll 42 x ἔλρημαι Hercher : χέχριχα codd. «y pista: 7 χέχριχα Reiske || 17/48 τοιαῦτα — οἷα Hertlein || 48 ἐν om. L || 19 αὐτοῖς Marünius: ἑαυτοῖς C zai αὐτοῖσ HL [{20 «τὰ ὑπάρχοντα προέσθα!." P. Thomas; « post προεΐρηται videtur θλίοεσθα! vel στενοχωρεῖσθα! vel tale quid deesse » Reiske; — πένεσθαι" Hertlein ; cf. Matth. 19, 21, etc. et lulian. C. Galil. p. 133, 1 ΞΕ ed. Neumann l| 24 τοῦτον C
424 b
c
425
180 I. EPISTULAE
συναγωνιζόμενοι toig ἁγίοις αὐτῶν, τὰ χρήματα τῆς ᾿Εδεσσηνῶν ἐκκλησίας ἅπαντα ἐκελεύσαμεν ἀναληφθῆναι δοθησόμενα τοῖς στρατιώταις, καὶ τὰ κτήματα τοῖς ἧμε- τέροις προστεθῆναι πριβάτοις, ἵνα πενόμενοι σωφρονῶσι καὶ μὴ στερηθῶσιν ἧς ἔτι ἐλπίζουσιν οὐρανίου βασιλείας. 5 Τοῖς οἰκοῦσι δὲ τὴν Ἔδεσσαν προαγορεύομεν ἀπέχεσθαι πάσης στάσεως καὶ φιλονεικίας, ἵνα μή, τὴν ἡμετέραν φιλ- ανθρωπίαν κινήσαντες καθ᾽ ὑμῶν αὐτῶν, ὑπὲρ τῆς τῶν κοινῶν ἀταξίας δίκην τίσητε. ξίφει καὶ πυρὶ καὶ φυγῇ ζημιωθέντες. 10
116 Capitum a quo tempore militi praeberi. debeat. Cod. Theodos., VII, 4, 8 (362 Aug. [?] 1): IpEw (scil. Iwp. IuniaNus) ἃ. SEcUNDO P(RAEFECTO) P(RAE-
ronr)o. Militibus ad. kalendas Augustas capitatio denegetur, τ ex kalendis Augustis praebeatur. Dar. xar. Auc. NicowE-
pDiAE ΜΆΜΒΕΤΙΝΟ ET NEviTTA VV. CC. CONSS.
Cf. supra n» 63, p. 75 sq.
« Adiit hoc anno. lulianus Nicomediam (Ammian. Marc. XXII, 9, 3), sed inter Mai. :» et Iul. 928 » Mommsen. 30
117 De domesticis.
Cod. Theodos.. Vl, 24, 1 (362 Aug. 18):
—lwp.— lunuwus ἃ. SEcuwpo r(RAEFECTO) P(RAETORI)O. Scias senum capitum domesticis per singulas quasque scho- 35
EL γι
4 συναγωνιζόμενος L συναγωνιζομένοισ C || ἁγίοις scripsimus : ἀνθρώποισ codd. || 2 ἐδεσηνῶν L [{ 4 προδάτοισ L || 5 7c: οἷσ H || οὐρανῶν βασιλΞίαν L || 6 προσαγορεύομεν C || 8 ὑμῶν αὐτῶν : ἡμῶν L || 9 ἀταξίασ HC : εὐταξίασ L || xai φυγῇ xai πυρὶ transp. C
ὧι
1o
20
Jo
ET LEGES — r:15-118 i81
las, quinquagenis iussis in praesenti esse, iuxta morem de- bere praes(t)ari, ceteris, qui ultra numerum in praesenti esse voluerint, neque annonarias neque capitum esse mandan- dum, sed omnes cogendos ad plurimos suos ac ter(r)as redire. Dar. xv καὶ. Skpr. Axwrrocmuk MaMEnRTINO ET NgviTTA CONSs.
Cf. Iulian., Misop., 970 D.
118 De consortii dilatoria praescriptione.
Cod. Theodos., ll, 5, » [2 Bren.; 11,5. 1. et (v. 13-18) Cod. Iustin., II, 4o, 1 ; cf. Basilie., XII, 3, 12] (362 Sept. 3):
Iur. IutiaNus ἃ. Skcuxpo P(RAEFECTO) P(RAETORI)o. Post alia : Explosis atque reiectis praescriptionibus, quas litiga- tores sub obtentu consortium studio protrahendae discepta- tionis excogitare consueverunt, sive unius fori omnes sint, sive in diversis provinciis versentur, nec adiuncta praesentia consortis vel consortium agendi vel respondendi iurgantibus licentia. pro parte pandatur. || Εἰ amputata constitutione Constantini patrui mei quae super consortibus promulgata est, antiquum ius, quantum pertinet ad huiusmodi discepta- tiones, cum omni firmitate servetur, ut interruptis artifi- ciosis obstaculis possidentum astutia comprimatur. Dar. rm
NON. SEPTEMRE. ANTIOCH(IAE) MawrEnTiNo ET NEviTTA CONSS.
IxrERPRETATIO. Remotis obiectionibus, quibus se consortes ad respondendum invicem excusabant, ut, si non in una provincia vel sub uno iudice omnes essent, dum praesentiam suam non simul esse causantur, repetentes videbantur inlu dere : unde dilationem hanc removentes, quam patruus nos- ter Constantinus consortibus in hac parte praestiterat, iube- mus secundum antiqui iuris ordinem, quicumque pulsatus fuerit, pro sua parte vel persona respondeat, nec diutius sub hac occasione repetentem differat ille qui possidet.
4 plurimos: an proximos ? « erpectes lares » Mommsen P p
182 I. EPISTULAE
119-120 De decurionibus.
119 De incolis ad curiam vocandis.
Cod. Theodos., ΧΙ, 1, 5» (362 Sept. 3):
IpE« (seil. Iwr. lurrNUs) A. ap lurttNUM CONS(ULAREM) FoewicEs. Non obstat curalium petitioni quod. 11 quos in- colas dixerunt, alibi decuriones esse dicuntur ; poterunt enim et aput eos detineri, si eorum patitur substantia et ante conventionem incolatui renuntiare noluerunt. Sola vero pos- sessione sine laris conlocatione praedictos onerari iuris ratio non patitur, quamvis res decurionum comparasse dicantur. Sane incolatus iure tunc detinendi sunt, si non aut arma gesserunt aut expeditioni militari praefuerunt aut sub prae- cone administrationis facti sunt senatores. Dar. ΠῚ vox. Sgrr.
VNTIOCHIAE, ACC. ID. Ücr. Tyno MawknTINO ET NevrrTA cowss.
120 De decurionibus revocandis et nominandis.
Ibid., 53 (362 Sept. 18):
IpEw A. ap SarLUsTiUM P(RAEFECTUM) P(RaETORIJo. Quo- niam ex paucis plurima commissa. non absurde suspicamur, ex die kal. Septembrium omnes omnino praeter sollemnes nominationes factas a curiis in irritum devocamus ; de prae- cedentibus porro iustum agitabis examen. Placuit etiam desi- gnare quae corpora sunt, in quibus nominationis iuste sollem- nitas exercetur. Decurionum enim filios necdum curiae
mancipatos et plebeios eiusdem oppidi cives, quos ad decu-.
rionum subeunda munera splendidior fortuna subvexit, licet
14/45 sub praeconio Valois || 25 sunt : sint Gothofredus ; « fortasse verbis quae corpora sunt deletis scr. exerceatur » Mommsen
10
QY
Ο
ET LEGES — 1i19-1»2 183
nominare sollemniter. Dav. xumn xar. Ocr. MAwxrrIOCHIAE
MaMERTINO ET NEviTTA CONSS.
121
De numero veredorum in evectione concessorum.
Cod. Theodos., VIII, 5, 14 [v. 15-21 — Cod. lustin., XII, 30, 4] (362 Sept. 9) :
Ipew (seil. Iur. lutiaus) A. ἂρ MauzRrINUM P(naEFECTUM) P(nAETORI)O. Qui contra adnotationem manus nostrae plures quam evectio continebit veredos crediderit usurpandos, capi- talem rem fecisse videbitur et, si instantis necessitatis gratia non retineatur, quis tamen ille sit ad censurae tuae, tum ad serenitatis nostrae conscientiam referendum est. Et quam- quam, quid sit parhippus, et intellegere et discernere sit proclive, tamen, ne forte interpretatio depravata aliter hoc significet, sublimitas tua noscat | parhippum eum videri. et habendum esse, si quis usurpato uno vel duobus veredis, quos solos eveclio continebit, alterum tertiumve extra ordi- nem commoveat. Nihil autem interesse debet nec ad crimen vocari, utrum agens in rebus suo anne mulionis itineri sub- iugando, modo evectionis datae formam et licentiam. non
excedat. Dar. v 1D. SEPr. MawurEnTINO ET NEvrrTA CONSS.
422 De recipiendis appellationibus.
Cod. Theodos., Xl, 3o, 29 (362 Sept. 23): Iur. Iuriaxus ἃ. ap νυμετιῦσν Vic(antvv) Uns(is). Omnes
legitimae appellationes, quaecumque fuerint contra audien- tiam tuae gravitatis interpositae, indubitanter suscipiantur,
19 itineris T. δέ Just, ; « sententia requirere videtur ialia suo an mulieris commodo prospiciat subiugando, id est utrum celeritatis causa an propter viae difficultatem animalia subiunctoria. requirat » Mommsen
184 IL. EPISTULAE
el post latam sententiam intra triginta dies universa quae in eiusmodi negotio geruntur, cum refutatoriis precibus seu libellis ad nostrum comitatum mittantur, strenuo videlicet officiali ex his qui tibi parent ad hanc sollicitudinem electo, ita ut, publicis monumentis confectis, dies, quo gerulis gesta tradantur, fideliter designetur. Nam X librarum auri multae constituetur officum obnoxium, si statuta nostra aliqua. fuerint dissimulatione violata. Dar. x xar. Ocronz.
AwvTIOcHIAE MawERTINO ET NEVITTA CONSS.
123 De iis qui in sacris scriniis militant curiae non adscribendis.
Cod. Theodos., VY, 56, 1 (362 Sept. 55):
Iur. lutjasUs A. ap SkecuspuM. P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. In rebus prima militia est, secundus in litterarum praesidiis pacis ornatus. Ideoque scriniorum nostrorum merita perpen- dentes, secundum eis in privilegis locum tribuimus, ut om- nes qui quindecim annis in scriniis laboraverunt memoriae ac dispositionibus epistularum ac libellorum, licet patre vel avo ceterisque maioribus curialibus orti ac proditi sint, tamen ab omni hac necessitate habeantur immunes, nec ad curiam devocentur. Dar. vi1 καὶ. Ocr. AxriocHiAE, ACC. v 1D. Nov.
..481$ MawERTINO £T NEviITTA Y. C. CONSS.
124 Ad praesidem Cariae de Didymaeo templo.
Post incendium Daphnaei templi (25 Octobr. a. 362), si Sozomeno credimus, scripta est haec epistula. Cf. Asmus,
Zeitschr. für Kirchengesch., XXXI, 1910, p. 354.
Sozomen., V, 50, 7: Kal τὰ μὲν ὧδε ἔσχεν᾽ óc οἶμαι δὲ
14 rebus: « ser. re p(ublica) » Mommsen || 48 dispositionibus : « ser. dispositionum et » Mommsen
e(t
το
20
bo [91]
35
ET LEGES — :2a-:35 155
ἐκ τῶν συμβάντων £v Δάφνη διὰ τὸν μάρτυρα Βαθύλαν m- ϑόμενος ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) ἐπὶ τιμῇ μαρτύρων εὐκτηρίους οἴκους εἶναι πλησίον τοῦ ναοῦ τοῦ Διδυμαίου ᾿Απόλλωνος, ὃς πρὸ τῆς Μιλήτου ἐστίν, ἔγραψε τῷ fjye- μόνι Καρίας, εἰ μὲν ὄροφόν τε καὶ τράπεζαν ἱερὰν ἔχουσι, πυρὶ καταφλέξαι. εἰ δὲ ἡμίεργά ἐστι τὰ οἰκοδομήματα, ἐκ βάθρων &vackáya:.
Cf. Gregor. Nazianz., Orat. V, 39, PG 35, 101 B: Oà«- ἐτι προσάξουσι πῦρ μαρτύρων μνήμασιν óc ἄλλων ἐφέ- ξοντες ἄθλησιν ταῖς κατ᾽ αὐτῶν ἀτιμίαις.
125
De Caesarea Cappadociae e catalogo civitatum expungenda.
De tempore quo haec gesta sunt nihil certi e textu. Sozo- meni (v. 16) eruere licet.
Sozomen., V. 4, 1: Περὶ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ τὴν τιρὸς τῷ ᾿Αργαίῳ (ἀργέω codd.) Καισάρειαν, μεγάλην καὶ εὐδαίμονα καὶ μητρόπολιν οὖσαν τοῦ Καππαδοκῶν κλίμα- τος, ἐκ τοῦ καταλόγου τῶν πόλεων ἐξήλειψεν ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τῆς ἐπωνυμίας τοῦ Καίσαρος ἀφεί- Àexo, ἧς πάλαι ἔτυχεν ἐπὶ Κλαυδίου Καίσαρος. Μάξζακα τὸ πρὶν ὀνομαζομένη. 5. ᾿Εμίσει γὰρ καὶ πρότερον ἐξαίσιον μῖσος τοὺς αὐτῆς οἰκήτορας. ὥς πανδημεὶ χριστιανίζοντας καὶ πάλαι καθελόντας τοὺς παρ᾽ αὐτοῖς νεὼς πολιούχου Διὸς καὶ πατρῴου ᾿Απόλλωνος. ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ τῆς Τύχης, ὃ μόνον περιελείφθη, αὐτοῦ βασιλεύοντος πρὸς τῶν Χριστιανῶν ἀνετράπη, δεινῶς ἀπηχϑθάνετο πάση τῆ πόλει καὶ ἐδυσφόρει. 9. Καὶ Ἕλληνας μέν. τοὺς ὄντας εὐαριθμήτους μάλα, ἐμέμφετο. óc μὴ ἐπαμύναντας καί, εἰ παθεῖν ἔδει τι. προθύμως ὑπὲρ τῆς Τύχης ὑπομείναντας. 4. Πάντα δὲ τὰ κτήματα καὶ τὰ χρήματα τῶν ἐν Καισα- ρεία καὶ ὕπὸ τοὺς αὐτῆς ὅρους ἐκκλησιῶν, ἐρευνώμενα μετὰ βασάνων. εἰς μέσον φέρεσθαι προσέταξεν: αὐτίκα δὲ τριακοσίας λίτρας χρυσοῦ τῷ ταμιείῳ ἐκτῖσαι, κληρικοὺς δὲ πάντας ἐγγραφῆναι τῷ καταλόγῳ τῶν ὑπὸ τὸν ἄρχοντα τοῦ ἔθνους στρατιωτῶν: ὃ δαπανηρὸν εἶναι σφόδρα καὶ ἐπονείδιστον ἐν ταῖς τῶν “Ῥωμαίων στρατιαῖς νομίζεται" 5, τὸ δὲ πλῆθος τῶν Χριστιανῶν σὺν γυναιξὶ καὶ παισὶν ἀπογράψασθαι καὶ καθάπερ ἐν ταῖς κώμαις φόρους τελεῖν.
186 I. EPISTULAE
"Evopkov δὲ ἠπείλησεν ὡς. £i μὴ τάχος τὰ ἱερὰ ἀνεγείρωσιν, οὗ παύσεται μηνιῶν καὶ κακοποιῶν τὴν πόλιν. καὶ οὐδὲ τὰς κεφαλὰς συγχωρήσει τοὺς Γαλιλαίους ἔχειν: ὧδε γὰρ ξἐπιτωθάζων καλεῖν εἰώθει τοὺς Χριστιανούς (cf. p. 74, 7 et 207, Ω sq.). 6. ᾿Ἐξέθη δ᾽ ἂν ἴσως εἰς ἔργον fj ἀπειλή. εἰ μὴ θᾶττον ἐτελεύτησεν.
Ibid., V, 11, 8: Συμθάλλω δὲ τὸν μὲν Εὐψύχιον ἀναι- ρεθῆναι διὰ τὸν ναὸν τῆς Τύχης. ἐφ᾽ ᾧ τότε καθαιρεθέντι, ὡς ἐν τοῖς πρόσθεν εἴρηται, κοινῇ πάντες Καισαρεῖς τῆς τοῦ βασιλέως ὀργῆς ἐπειράθησαν᾽ οἱ δὲ τῆς καθαιρέσεως αὐτουργοὶ δίκην ἔδοσαν, oi μὲν θάνατον, ot δὲ τὴν πατρίδα φεύγειν καταδικασθέντες.
Liban., Orat. XVI, 14 : Ὃ δὲ (scil. ᾿Ιουλιανὸς) ταύτην ὀκνῶν τὴν ὑπερθολήν, ἀφελὼν ἃ πόλεώς ἐστι γνωρίσματα, κώμης σχῆμα περιέθηκε. Βλέψατε δὴ eig Καππαδοκίαν ἐκείνην" ἐκεῖ πόλις εὐδαίμων καὶ λαμπρά, καὶ τοῦ δύνασθαι λέγειν ἐπιμελουμένη καὶ χειμάδιον βασιλεῖ γεγενημένη πολ- λάκις, ἐξώσθη τοῦ τῶν πόλεων καταλόγου, δόξασά τι θρα- σύτερον ποιεῖν τῆς ἐξουσίας.
Ct. Michel le Syrien, Chronique, I, p. 580, 19 sq. ed. Chabot, et praeterea Gregor. Nazianz., Orat. IV, 9» et
XVIII, 34.
126
Ea quae sequuntur (a — d) unius eiusdemque legis ad. dioe- cesim. Africae pertinentis esse viderunt codicis Theodosiani editores. (Gothofredus ad //. /l., et Mommsen, vol. I, pars prior, p. ccexxxvr). — De Claudio Avitiano cf. Ammian. Marc., XXVII, 3, ας CIE, VH: 2032-5. efe.
De indulgentiis debitorum ἃ Iuliano. civitatibus concessis cl. supra p. 33 sq. οἱ praeterea Ammian. Marc., XXV, 4, τὸ; Eutrop., X, 16, 3; Gregor. Nazianz., Orat. IV, 75; Iulian., Misop., 3600 B et 367; ^4; Themist., Φιλόπολις (θεωρία), ed. O. Seeck, Rhein. Mus., LXI, 1906, p. 557: Et δὲ τῷ
δόξειεν (scil. 6 Θεμίστιος) ἐπὶ τοῖς μείζοσι κατορθώμασι
(scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοῦ) καὶ μικροτέρας ἅπτεσθαι πράξεως.
(λέγω δὲ τῆς τῶν δημοσίων βιθλίων ἀνανεώσεως), οὗτος εἰ τιρόσ-- σ-χοι ταῖς περὶ τὸ χωρίον διατριβαῖς καὶ ταῖς αὐξήσεσι καὶ ταῖς ἐργασίαις, οὐ μικρὰν ἔτι τὴν πρᾶξιν οὐδὲ ἐλάττω τῶν ἄλλων, ἀλλὰ σχεδόν τι βασιλικωτάτην εὑρήσει. CI. H. Schenkl, ibid., p. 565 sq.
Qt
40
ET LEGES — 133-126 I
a) De indulgentia debitorum.
Cod. Theodos., XI, 28, 1 (363 [365] Oct. 56) :
J Iur. σπᾶν ἃ. ap AvirrIA NUM VIC(ARIUM) Árnic(aE). Ex- cepto auro et argento cuncta reliqua indulgemus. Dar. vit KAL. Nov. ÁxrrocHIAE, acc. xv xar. Arni. ΚΑΒΤΗΛΘ(ΙΝΕ)
luni No A. nmn ΕἸ Sarrvsrio coss.
b) De viis muniendis.
Ibid., XV, 5, » (363 [905] Oct. 26):
Iur. IuzrasUs TA. ap AviriasuM vic(aniUM) Ármic(aE). Posi alia : In muniendis viis iustissimum aequitatis cursum reli- quit auctoritas. Singuli enim loca debent quaeque sortiri, ut sibi consulant vel neglegentia vel labore. Igitur eos loca iuxta
morem priscum delegata curare oportebit. Et cetera. Dar.
vit KaL. Nov. Iur(1axo) A. uii gv Sar(rusrio) cosss.
c) De cursus publici. illicito usu. Ibid., VM, 5, τὸ (363 [362] Oct. 46):
IpEw (seil. lwr. lurrivUs) Δ. AD AviriaNUM VIC(ARI)UM Armrcar. Mancipum cursus publici dispositio proconsulis forma teneatur, neque tamen sit cuiusquam tam insignis audacia, qui parangarias aut paraveredos in civitatibus ad canalem audeat commovere, quo minus marmora priva- torum vehiculis provincialium transferantur, ne otiosis aedium cultibus provincialium patrimonia fortunaeque lace- rentur. Dar. vi kar. Nov. AwrrocniskE. ἔσιμαχο ἃ. in ET
SALLUSTIO CONSs.
41 auctoritas: « foriasse antiquitas » Mommsen || 18 Mancipum Gothofredus: mancipium codd. || 21 minus : nimirum CGothofredus ; « minus delendum » Mommsen ; «n eminus ?
138 I. EPISTULAE
d) De columnis et statuis non auferendis.
Cod. lusin., VII, 10, 7 (363 (362] Oct. 27 [265 :
Iur. luriaxus ἃ. AD (A)vrTIANUM VICARIUM. ÁFRICAE. Nemini columnas vel statuas cuiuscumque materiae ex alia eademque provincia vel auferre liceat. vel movere. D(ar.) v1x. Nov. ὃ
IuriaNo À. nm kr SALLUSTIO CONSS.
127
De novorum decurionum praestatione.
Cod. Theodos., Xll, 1, 54 [-— Cod. lustn., X, 32,23] (362 Nov. 1): 10 Ipew (scil. ἵμρ. lutiaNvs) A. Ap IuriaNUM cox(rrew) On(tes-
ris). Providendum est eorum novitati decurionum qui nuper nomen curiis addiderunt, ne praeteritis debitis susceptorum onerentur ; sed conventis propter haec debita qui ea praece- dentibus delegationibus contraxerunt, nullam eos molestiam τῷ pro sarcina nominationis alienae sustinere patiaris. P(no)-
P(osrra) BEnyro xar. Nov. MawtnrINO ET NgviTTA CONSS.
128 De aedificiis publicis vindicandis et de domibus privatis in solo publico exstructis. ac
a) Cod. Theodos., XV, 1, 8[p. 189, 1— 3 — Cod. lustin., VIH, 11, 4| (262. Dec. 2):
—lwr. luni wNus— A. Ecpicio p(mag)E(EcTO) ἈΈΘΥΡΤΙ.
4 an eademve ? || 13 praeteritis : « malim praeteritorum » Mommsen |. 23 — Imp. fulianus — restituimus suadente Mommsen, « ut annus flagitat,... eamque inscriptionem fuisse in Theodosiani codice eo, a quo pendent Breviarii libri HNOE, ostendit praescriptio legis sequentis » : Idem (seil. Constantius) Theod. (— Iust.).
20
ET LEGES — 126-129 139
Oportuit praetoria iudicum et domos iudiciarias publico iuri adque usui vindicari. | Sed quia salubris nostra dispositio dilata est, nunc saltem tradatur effectui. E; cetera. P(xo)- P(osiraA) ri Nox. Decews. Axriocuiag MawenTINO ET NEvirrTA
CONSS.
b) Jbid., XV, 1, 9 [— Brev., XV, τ, τ. (362 Dec. 5):
IpE€« ἃ. Ecpicro P(RaE)r(ECrO) Λξαυρτι. Post alia: Con- perimus super ergasteria publica, quae ad ius pertinent civi- tatis, plerosque sibi domos struxisse. Praecipimus ergo eas inconcusso iure, qui aedificaverunt, possidere. P(no)r(osrr«) mi Nox. D&cEwB. ÁxriocuiaE MauznrINO ET NevirTA cosss.
IxrERPRETATIO : S1. qui in civitate consistentes in locis pu- blicis sibi domos forte construxerint, eas sine inquietudine : , q possidere debebunt.
Cod. lustin., VII, 11, 3 [— Basilic.. ΕΥ̓, 12, 3. vol. VII, p. 148]:
« Αὐτοκράτωρ ᾿Ιουλιανὸς A. — 'O εἰς τόπον τῆς πόλεως
e
κτίσας οἰκείοις ἀναλώμασιν, ἐν ᾧ μὴ βλάπτῃ τὴν πόλιν, ἴδιον αὐτοῦ ἐχέτω τὸ κτισθέν, καὶ μᾶλλον εὐχαριστείσθω
ὡς τὴν πόλιν κοσμῶν.
129
Hanc legem superioribus (128 a et 128 b) coniungendam esse putat (« et certe argumentum omnino convenit ») Go-
thofredus ad Cod. Theodos., XV, 1, 9.
1 oportuit: oportet ante publico transp. Iust. || 1udiciarias: publi- cas Just. || 2 semper post usui add. Just. || 3.4 et 10 proposita: « immo data » Mommsen || & {ΠΠ|: VI Just. [Hal. P] || 7 idem a Theodosiani codez : impp. constantius (vel constantinus) et constantinus (vel cons- lans aut constantius) aa. plurimi codices Breviarii: imp. iulianus a. codices Breviarii HNOE « reete ni fallor (vide ad praecedentem) » Mommsen :
190 [. EPISTULAE
De aedibus in solo publico exstructis. Cod. lustin., XI, 70, 1 : Iur. Iuniasvs A. ἄτάββινο. Pro aedibus quas nonnvlli in
solo rei publicae extruxerunt, placitam. praestare pensicnem
cogantur.
[4 ]
130 : De revocandis operibus publicis fraude concessis.
Cod. Theodos., XV, 1, 10 (36» Dec. 7):
Ipe« A. ἂν Rurisuw. Quicumque cuiuslibet ordinis digni- latis aliquod opus publicum quoquo genere obscura inter- τὸ pretatione meruerit, fructu talis beneficii sine aliqua dubita- tione privetur. Non solum enim revocamus quod factum est, verum etiam in futurum cavemus ne qua fraude temptetur.
Dar. vir in. Dec. Aovi(rgiag) MawznrINO ET NEvirTTA CONSS.
131 E De minorum et feminarum rebus sine decreto non alienandis.
Cod. Theodos, MI, 1, 3 [— Brev., II, 1, 3] (362 Dec. 6):
Iu». Iuziasus ἃ. ἂν IvtiasuM cow(rrEw) Onigvr(1s). Patrui. | mei Constantini constitutionem iubemus aboleri, qua prae- 20 cepit minores feminas consortio virorum copulatas sine decreti interpositione venditiones posse celebrare, si viri earum consensum pariter atque subscriptionem instrumentis putaverint esse praebendam, quoniam absurdum est maritos eis interdum inopes obligari, cum possint venditionis iure ?9 ipso non valente res proprias recipere ab his qui se inlicitis
3 Atarbino sic [ust., sed cf. supra p. 111, 26 sq. || 9 Idem : cf. adn. cd p. 189, 7 || 9/10 « scr. dignitatisve similiterve » Mommsen || 13 « foriasse temptentur » Mommsen || 14 aquil. cod. : Antiochiae ἢ Mommsen ; Dat. in Acc. ve! P(ro)p(ositum) corr. Seeck BLZG p. 254
ῶι
ET LEGES — 129-133 tor contraclibus miscuerunt. Vetus igitur ius revocamus, ut omnis venditio, quaecumque fuerit a minore viro sive femina sine decreti interpositione celebrata, nulla ratione subsistat. Dar. vir 1n. Decewpe.. Axrioc(uiaE) Mawznrivo. ET ΝΈΕΥΙΤΤΑ
. CC. CONSS.
IxrEnPnETATIO. Constantini imperatoris fuerat leze prae- ceptum, ul minores aetate feminae, si maritos habuerint, cum illorum consensu possint de CUORE suis aliqua vendere. Sed hoc pr aesenti lege remotum est, alque id obser- vandum erit, ut in annis WHITE WI seu vir seu femina, si ita necessitas exegerit ut. aliquid vendere velint, qui conparare voluerit, auctoritate iudicis aut consensu cu- riae muniatur ; nam aliter a minoribus facta venditio non valebit.
132
De statu mulierum servis sociatarum.
Cod. Theodos., IV, τὰ, 5 [— r1, 6 Haenel] (36» Dec. 6):
(Iu. D)uriasus A. Secuxpo r(nakrecrO) rP(narEronr)o. Sena- tusconsultum Claudianum fir(mu)m esse censemus, omnibus consütutionibus quae contra id latae (suj)nt, penitus infir- matis, ut libera mulier, sive procurato(r)i sive actori privato sive alii cuilibet servili condicione (pol)luto fuerit sociata, non aliter libertate amissa nexu con(dic)ionis deterrimae adstrin- gatur, nisi trinis fuerit denun(tia)üonibus ex iure pulsata. Quod quidem circa privatas personas (con)venit observari ; nam eas mulieres, quae fiscalibus vel civita(tis s)ervis so- ciantur, ad huius sanctionis auctoritatem minime (pe)rtinere sancimus. Dar. Er Ρ(ΚΟ)Ρ(ΟΒΙΤΑ) iv Fono Tmarwr vin ip. Dzc. (Ma)urnTINo gr NrvirTA cosss.
IxrERPRETAT!O. Senatus consulti Claudiani auctoritas confir- matur etiam circa eas quae procuratoribus et actoribus pri- vatorum iunguntur, exceptis his quae servis fiscalibus vel civitatum sociantur.
28 Dat. : Acc. Mommsen (vol. I pars prior p. ccxxxvi1)
102 I. EPISTULAE
133
De his qui per metum vel vim non appellarunt.
Cod. Theodos., XI, 3o, 3o [— Cod. lustin., VII, 67, 2 ; cf. Basilic., IX, 1, 155] (362 Dec. 18):
IpEw (scil. Iur. lutraNUs) À. ^p GERMANIANUM P(RAEFEC- rUM) P(nAETOR:)o. His qui tempore competenti non appel- lant, redintegrandae audientiae facultas denegetur. Omnes igitur qui contra praefectos Urbi seu proconsules seu comi- tes Orientis seu vicarios sub specie formidinis provocationem non arbitrantur interponendam, a renovanda lite pellantur. Nobis enim moderantibus rem publicam nullum audebit iudex provocationis perfugium iurgantibus denegare. Qui vero vim sustinuerint, contestatione publice proposita intra dies vide- licet legitimos, quibus appellare licet, causas appellationis evidenti adfirmatione distinguant, ut hoc facto, tamquam interposita appellatione, isdem aequitatis adminicula tribuan-
tur. Ewrssa. xv kar. Ia. MawEnTINO ET NEviTTA CONSS.
134
Ad ludaeos de reaedificando Hierosolymitano templo.
Primis a. 363 mensibus restituendum Hierosolymis tem- lum curavit lulianus negotiumque maturandum Alypio dedit Antiochensi: cf. Ammian. Marc., XXIII, 1, 2 sq. ; lohann. Chrysostom., Orat. adv. ludaeos V, 11 et De S. Ba- byla c. Iulian., 23; Rufin., Hist. ecel., X, 38-40 ; Socrat, III, 20, Ὁ sq. ; Sozomen., V, 45, Asq. ; Philostorg., VII, 9 ; His- toriogr. anonym. Arianus, ed. Bidez, Philostorg. append.,
8 magistros officiorum, magistros militum post Urbi add. Iust. || 9 seu praefectos Augustales vel alium iudicem post vicarios add. Iust. i| 40 renovanda : revocanda Iust. || 144 Nobis — 12 denegare om. [ust. 147 Ian. : Tul. Iust. ; legem anni 363 esse censet Seeck Realenc. VII 1251
ct
IO
15
20
25
ET LEGES — 133-135 193 299 sq. ; Theodoret., Hist. eccl., lI, 90; Ambros., Epist. 4o, 8 12; Zonar., XIII, 12, 245sq.; Iulian., supra p. 135, 19 sq. Lydus, De mens., IV, 53, p. 110, 4 ed. Wünsch: Kai
2 x , 2 4, Ιουλιανὸς δὲ ὃ Ἐππ ἘΣ ὅτε πρὸς Πέρσας ἐστρατεύετο, γράφων ᾿Ιουδαίοις οὕτω φησίν"
ς ᾿Ανεγείρω γὰρ μετὰ πάσης προθυμίας τὸν ναὸν τοῦ
Ὑψίστου θεοῦ. »
Gregor. Nazianz., Orat. V, 3: Τέλος ἐπαφῆκε (scil. ᾿Ιουλιανὸς) καὶ τὸ ᾿Ιουδαίων φῦλον ἡμῖν, τὴν παλαιάν τε αὐτῶν κουφότητα καὶ τὸ καθ᾽ ἡμῶν ἄνωθεν ὕποσμυχόμενον ἐν αὐτοῖς μῖσος συνεργὸν λαθὼν τοῦ τεχνάσματος, ἐἔπι- θειάζων τε δῆθεν ἐκ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς βίθλων καὶ ἀπορ- ρήτων ὡς νῦν αὐτοῖς ἀποκείμενον εἴη κατελθεῖν εἰς τὴν ἑαυτῶν, καὶ τὸν νεὼν ἀναδείμασθαι, καὶ τῶν πατρίων τὸ κράτος ἀνανεώσασθαι, καὶ ἀποκρυπτόμενος εὐνοίας τιλάσματι τὴν ἐπίνοιαν. Cf. ibid., ^4 et 6-7
135
Huius constitutionis meminit Symmach., Epist., X, το, p- 293, 25 ed. Seeck: Successit aliud, ut obitu Marcianae c. m. f. mandatum diceretur extinctum ; sed contra venerabilis Iuliani sanctio siare procuratorum iussil o[ficia. causarum | dominis vivenlibus inchoata.
De procuratorio ad lites mandato.
Cod. Theodos., IT, 12, 1 [— Brev., ll, 12, 1 et Cod. Ius- tin., II, 12, 23; cf. Basilic., VIII, 2, 97] (ans Febr. 4):
Iur. IuziaNus A. SEcuwpo r(narrEcrO) P(RaErTORI)o. Nulla dubitatio est post causam in iudicio publicatam utpote domi- num litis procuratorem effectum etiam post excessum eius qui defensionem mandaverat, posse incoatam litem iurgium- que finire, quippe cum et procuratorem posse eum instituere
28 publicatam : agitatam Just. || 30 defensionem : agendam vel defendendam litem Just. || htem : causam Just.
13
104 I. EPISTULAE
et ad heredes suos incoata transmittere veteris iuris volue- rint conditores. LEcrA APUD acTA PRID. NON. FEBR. IuriNOÓ
A. inu ET SALLUSTIO CONSS.
IxrERPRETATIO. Qui dominus et procurator de cuiuslibet rei petitione fuerit institutus οἱ susceptam litem vivo man- datore per actionem repetendo fuerit contestatus, etiam si ille qui ei mandatum tale fecerat, de hac luce discedat, li- ceat ei rem, quam repetendam susceperat, sibimet defensare et alium procuratorem in hac causa, si voluerit, qui repetat, ut dominus ordinare atque actionem ad heredes suos succes- soresque transmittere ; quia sicut in rebus quae possidentur, procuratores tantum adversus pulsantes, nam non et domini possunt firmiter ordinari, ita in. rebus quae repetuntur, do- minos procuratoresque facere is qui pulsat ac repetit iure permittitur. Solum est ut mandatum ad vicem donationis factum actis habeatur insertum.
136 De sepulchris et funeribus.
Hoc edicto, d. 1» Februarii a. 363 « ad populum Antiochiae dato » (cf. p. 195, 15), Iulianus primum adversus eos qui velera su res quoquo modo violaverint, quod in urbe Christiana accidere solebat, poenam statuit. Altero capite incolas ad pristinum funerum nocturnorum morem, iam pri- dem exoletum et Christianorum institutis adversum, revocare studet. — Summarium huius legis in codice Theodosiano insertum et partim in codice Iustiniano repetitum est. Textus genuinus (nam Graece edictum ab ipso imperatore scriptum esse constat) prioris capituli periit, alterius in codice Marciano 366 (s. XV, f. 262" — P) servatur, lacuna tamen interruptus (p. 197, 12). Cf. Mommsen, Hermes, VIII, 1874, p. 172. — Codicem ipsi contulimus.
a) Cod. Theodos., IX, 17, 5 [v. 34 — p. τοῦ, ὃ — (Cod. [ustin., IX, 19, 5; cf. Basilic., LX, 23, 15] (363 Febr. 13): Iw». lutiawus À. ap PoPuLuM. Pergit audacia ad busta
diem functorum et aggeres consecratos, cum et lapidem hinc movere et terram sollicitare et cespitem vellere proximum
4 etad — transmittere om. Iusti.
10
15
3o
35
᾽ — —— Án
δπανιιι τ τ ὸὐὔἷὧὐςς:ςς.ς.-.-.ςς-ς.-------
10
19
20
ET LEGES — 135-136 199 sacrilegio maiores semper habuerint. Sed et ornamenta qui- dam triclinis aut porticibus auferunt de sepulchris. Quibus primis consulentes, ne in piaculum incidant contaminata relizione bustorum, hoc fieri prohibemus poena Manium vindice cohibentes.
Secundum illud est quod efferri cognovimus cadavera mor- tuorum per confertam populi frequentiam et per maximam insistentium densitatem, quod quidem oculos hominum infaustis incestat aspectibus. Qui enim dies est bene aus- picatus a funere? Aut quomodo ad deos et templa venie- tur? [deoque quoniam et dolor in exsequiis secretum amat et diem functis nihil interest, utrum per noctes an per dies ellerantur, liberari convenit populi totius aspectus, ut dolor esse in funeribus, non pompa exsequiarum nec ostentatio videatur. Dar. rnip. 10. FEgB. Awri0curag Iutiaso ἃ. [Π| Er
SALLUSTIO CONSS.
b [ep. 77].
Χρῆν μὲν οἴκοθεν διανοηθέντας ὃ δὴ νῦν ἔδοξε κρατῦ-
ναι τῷ νόμῳ, τὸ παλαιὸν ἔθος ἀναλαθεῖν, ὃ διανοούμενοι
5
μὲν oi πάλαι καλῶς θέμενοι τοὺς νόμους, εἶναι πλεῖστον
ὑπέλαθον ἐν μέσῳ ζωῆς τε καὶ θανάτου, ἰδία δὲ ἑκατέρῳ τιρέπειν ἐνόμισαν τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἔργων᾽ εἶναι μὲν k] P1 Hi c , m a 2 2 γὰρ τὸν θάνατον ücuyíav διηνεκῆ (καὶ τοῦτο ἄρα ἐστὶν ὃ χαλκοῦς ὕτινος ὃ ὑπὸ τῶν ποιητῶν ὑὕμνούμενος), ἄπεν- αντίας δὲ τὴν ζωὴν ἔχειν πολλὰ μὲν ἀλγεινὰ πολλὰ δὲ
ἧδέα, καὶ τὸ πράττειν νῦν μὲν ἑτέρως, αὖθις δὲ ἄμεινον. 24 Homer. X 241.
4/8 Manium vindice : sacrilegii Just. || 10 « ezpectes quomodo inde » Mommsen
[148 sq.] P
18 nullum titulum praebet cod. | 20 “ιν post ziva: transp. Eber- hard | 24 2: Hertlein : τε cod.
τοῦ I. EPISTULAE
^O δὴ διανοηθέντες, ἔταξαν ἰδία μὲν ἀφοσιοῦσθαι τὰ πρὸς τοὺς κατοιχομένους, ἰδία δὲ τὰ πρὸς τὸν καθ᾽ ἡμέραν οἶκο- νομεῖσθαι βίον. "Ext δὲ πάντων ὑπελάμθανον ἀρχὴν εἶναι καὶ τέλος τοὺς θεούς, ζῶντάς τε fju&c ἐνόμισαν ὑπὸ θεοῖς -εἶναι"-, καὶ ἀπιόντας πάλιν πρὸς τοὺς θεοὺς πορεύεσθαι. Τὸ μὲν οὖν ὑπὲρ τούτων λέγειν εἴτε τοῖς αὐτοῖς ἀμφότερα τιροσήκει θεοῖς, εἴτε ἕτεροι μὲν ἐπιτροπεύουσι τοὺς ζῶν- τας, ἕτεροι δὲ τοὺς τεθνεῶτας, οὐδ᾽ ἄξιον ἴσως δημο- σιεύειν. Et [μέν] γε μὴν καθάτιερ ἡμέρας καὶ νυκτὸς αἴτιος Ἥλιος --καὶ χειμῶνος" καὶ θέρους ἀπιὼν καὶ προσιών, οὕτω δὲ καὶ αὐτῶν τῶν θεῶν ὃ πρεσβύτατος, εἰς ὃν πάντα καὶ ἐξ, οὗ πάντα, ζῶσί τε ἔταξεν ἄρχοντας καὶ τελευτήσα- σιν ἀπεκλήρωσε κυρίους, ἑκατέρῳ τὰ πρέποντα χρὴ νέμειν ἐν μέρει, καὶ μιμεῖσθαι διὰ τοῦ καθ᾽ ἡμέραν βίου τὴν ἐν τοῖς οὖσι τῶν θεῶν διακόσμησιν.
ία δὲ ἣ νὺξ
Οὐκοῦν ἡσυχία μὲν ὃ θάνατός ἐστιν, ἥσυχ
jj
ἁρμόττει. Διόπερ οἶμαι πρέπειν £v αὐτῇ τὰ τιερὶ τὰς ταφὰς πραγματεύεσθαι τῶν τελευτησάντων, ἐπεὶ τό γε ἐν ἡμέρα , m e ^ x 2 2 πράττειν τι τοιοῦτο πολλῶν ἕνεκα παραιτητέον. Αλλος ἐπ ἄλλῃ πράξει στρέφεται κατὰ τὴν πόλιν, καὶ μεστὰ πάντα 2 ^ m J 2 Ui Li "m ^ 2 ἐστὶ τῶν μὲν εἰς δικαστήρια πορευομένων, τῶν δὲ eic &yo- ^ S re 32 2 m^ "^ UJ 2 Η ^ , ΄ ρὰν καὶ ἐξ ἀγορᾶς, τῶν δὲ ἐπὶ ταῖς τέχναις τιροσκαθημέ- νων. τῶν δὲ ἐπὶ τὰ ἱερὰ φοιτώντων, ὅπως τὰς ἀγαθὰς ἐλτιίδας παρὰ τῶν θεῶν βεθαιώσοιντο. Εἴτα οὐκ οἶδα οἵτι- νες ἀναθέντες ἐν κλίνη νεκρὸν διὰ μέσων ὠθοῦνται τῶν ταῦτα σπουδαζόντων, καὶ τὸ πρᾶγμά ἔστι πάντα τρόπον
οὐκ ἀνεκτόν: ἀναπίμτπλανται γὰρ οἵ προστυχόντες πολλάκις
Ρ
5. «εἶναι- lHertlein || τοὺς : ἄλλους ? Hertlein « coll. Plat. Phaed. 63 B et Legg. XII 959 B», perperam || 8 οὐδ᾽ Hertlein : οὔτ᾽ cod. || 9 [uz] Hertlein || 10 «καὶ χειμῶνος — Hertlein; cf. p. 171, 16 || 13 an ἕχατέοοις (scil. ἄογουσ: x2: xo2i0t:) ? || 17 αὐταῖσ cod., corr. Hertlein || 48 τετελευτησάντων cod., corr. Hertlein || 22 [ἐπὶ] Hert- lein, coll. Iulian. 110 € et 124 Δ || 24 βεδα:ὠταιντο Hertlein
IO
15
IO
15
20
25
ET LEGES — 136 197 ἀηδίας, oi μὲν οϊόμενοι πονηρὸν τὸ οἰώνισμα, τοῖς δὲ εἰς ἱερὰ βαδίζουσιν οὐ θέμις προσελθεῖν ἐστι τιρὶν ἀπολούσα- σθαι. Τοῖς γὰρ αἴτίοις τοῦ ζῆν θεοῖς καὶ μάλιστα πάντων ἀλλοτριώτατα πρὸς φθορὰν διακειμένοις οὐ θέμις τπιροσελ-
P poc φῦορ t S pen ^ 5 Pi FK E a » uU , ,
θεῖν ἀπὸ τοιαύτης ὄψεως. Καὶ οὔπω τὰ μείζω κατηγόρηκα τοῦ γιγνομένου. Τίνα δὲ ταῦτά ἐστιν ; ἹἹεροὶ περίβολοι καὶ θεῶν ναοὶ ἀνεῴγασι, καὶ πολλάκις θύει τις ἔνδον καὶ σπέν-- δει καὶ εὔχεται. οἵ δὲ παρέρχονται παρ᾽ αὐτὸ τὸ ἱερὸν νεκρὸν κομίζοντες, καὶ fj τῶν ὀδυρμῶν φωνὴ καὶ δυσφημία ἄχρι τῶν βωμῶν φέρεται. Οὐκ ἴστε ὅτι πρὸ πάντων τῶν FA c a LJ c , ^ ΑἸ Lj Pi E ,
ἄλλων, óc τὰ τῆς c fju£pac καὶ τὰ τῆς νυκτὸς ἔργα διήρηται. οὕτως οὖν εἰκότως --- τοῖς μὲν ἀφηρέθη, τῇ δὲ ἀνακέοιτο. Οὐ γὰρ δὴ τῆς ἐσθῆτος τὴν λευκὴν ἐπὶ τοῖς πένθεσιν ὃρ- θῶς ἔχον ἐστὶ παραιτεῖσθαι, θάπτειν δὲ τοὺς τελευτήσαν- τας ἐν ἡμέρα καὶ φωτί. Βέλτιον «v2 ἐκεῖνο, εἴ γε εἰς οὐδένα τῶν θεῶν ἐπλημμελεῖτο, τοῦτο δὲ οὐκ ἐκφεύγει τὸ
x 2 e i ' ^ , ^ UJ
Ur] εἷς ἅπαντας τοὺς θεοὺς εἶναι δυσσέθειαν- τοῖς τε γὰρ Ὀλυμπίοις οὐ δέον αὐτὸ προσνέμουσι, καὶ τῶν χθονίων, ἢ ὅπωσοῦν ἄλλως oi τῶν ψυχῶν ἐπίτροποι καὶ κύριοι χαί- βουσιν ὀνομαζόμενοι, παρὰ τὸ δέον ἀλλοτριοῦσιν. ᾿Εγὼ δὲ οἷδα καὶ τοὺς περιττοὺς καὶ ἀκριβεῖς τὰ θεῖα θεοῖς τοῖς κάτω νύκτωρ ἢ πάντως μετὰ δεκάτην ἡμέρας ὥραν ἱερεῖα δρᾶν ἀξιοῦντας. Εἰ δὲ τῆς ἐκείνων θεραπείας οὗτος ἀμείνων ὃ καιρός, οὐδὲ τῇ θεραπείᾳ πάντως τῶν τεθνεώτων ἕτερον
ἀποδώσομεν.
Ρ
8. αἰτίαισ cod., corr. Hertlein || 44 [6s] ] Hertlein || ἡμέρας Hert- lein: ἡμετέρασ cod. || 42 οὔτ τως Hertlein: οὗτοσ cod. ; « corruptus locus fort. ita M ilabius οὕτως οὖν εἰχότως τῆς uiv (sc. τῆς μέρας) τοῦτο . («9 θάπτειν) ἀφηρέθη, τῇ 2: (50. τῇ vuxzi) ἂν kwxxiorzo » Hertlein ; : lacunam maiorem ante τοῖς ui» statuendam esse censemus, collata lege codicis Theod. ; de luctu agebat [ulianus || 48 δὴ supra γὰρ script. cod. l 45 —v— Henlein- 17 δυσσέδεια cod., corr. Hert- lein || 22 ἱερὰ Hertlein || 24 τὴν θεραπείαν — ἑτέραν οοά., corr. Hert- lein
193 I. EPISTULAE
Τοῖς μὲν οὖν ἑκοῦσι πειθομένοις ἐξαρκεῖ ταῦτα ἃ γὰρ ἡμάρτανον μαθόντες. μετατιθέσθων πρὸς τὸ βέλτιον. Et δέ τις τοιοῦτός ἐστιν οἷος ἀπειλῆς καὶ ζημίας δεῖσθαι, ἴστω τὴν μεγίστην ὑφέξων δίκην, εἰ πρὸ δεκάτης ἡμερινῆς ὥρας τολμήσει τε τῶν ἀπογινομένων τινὸς κηδεῦσαι σῶμα καὶ διὰ τῆς πόλεως ἐνεγκεῖν: ἀλλὰ δύντος ἡλίου καὶ αὖ πρὶν ἀνίσχειν ταῦτα γινέσθω, ἣ δὲ ἡμέρα καθαρὰ καθαροῖς τοῖς
τε ἔργοις καὶ τοῖς ᾽᾿Ολυμπίοις ἀνακείσθω θεοῖς.
437-a Sine censu fundum comparari non posse.
Cod. Theodos., XI, 3, 3 [— Brev., XI, 2, 1 et Cod. lustin., IV, 47, 3; cf. Basilic., XIX, 14, 3] (363 Febr. 16):
Iur. IutyiaNUs À. AD SECUNDUM P(RAEFECTUM) P(RAETORI)O. Omnes pro his agris quos possident publicas pensitationes agnoscant nec pactionibus contrariis adiuventur, si venditor aut donator aput se conlationis sarcinam pacüone iniicila voluerit retinere, etsi necdum translata sit. professio. censua- lis, sed aput priorem fundi dominum forte permaneat, dis- simulantibus ipsis, ut non possidentes pro possidentibus exigantur. Dar. xim kar. Manr. ÁAwrrocniake. ]uriawo ἃ. ui ET SALLUSTIO CONSS.
IxregenETATIO, Fundum nullus audeat conparare, sed om- nes pro his agris qui ad eos quoquo modo pervenerint, pu- blici canonis inpleant functiones. Nec de solutione tributi
cuicumque liberum sit pacisci, sed sive donetur ager sive vendatur, factus dominus integra rei tributa suscipiat.
137 b « Cum hanc legem eodem tempore datam video quo supe-
πρὸς: παρὰ, πρὺσ supra scripto, cod. || 6 x; Hertlein: οὐ cod. 1| 2/8 καθαροῖς τοῖς τε ἔογοις xai «τοῖς λόγαις — zoig "OX. Hertlein - €
€-€
-nnris 1 TOi: (Y) . Te "E ΄ ἱεροῖς χαὶ toi; 'OA. Hercher; an χαθαροῖς τε τοῖς ἔργοις
hi CR ep n o ΠΣ
IO
I Q
10
a5
20
3o'
ET LEGES — 136-139 199
riorem, cum inscriptiones utriusque inter se committo, super eadem re datas censeo, ad diversos tantum ; nempe superio- rem ad praefectum p(raetorio), hanc ad populum: ad illum utpote ad quem summa rei tributariae spectabat ; ad hunc utpote tributa solventem : et sic utriusque legis eandem sententiam facio. » (Gothofredus).
Cod. Theodos., XI, 5, 4 (363 Febr. 27): ἴρεν (scil. Iur. IvutiaNvus) A. Epicruw. Post alia : Domi- num, qui fructus capit, tributa exigi iustum est. Dar. i
KAL. Man. luriaNo A. imi ker SarrtusrIO cCONSS.
138 De donatione sponsae minori facta.
Cod. Theodos., III, 5, 8 (363 Febr. 21):
Iur. Iuti1axvs ἃ. AD. Ηυρατιῦν vic(aniuM) Unn(15) Fowar. Quotiens sp(onsae) in minori constitutae aetate futurae coniugi aliqua co(nlata) in praediis ltalicis vel stipendiariis seu tributariis int(erceden)te stipulatione donantur, largitas perpeti firmitate s(ubsistat), etiamsi traditionis sollemnitas defuisse videatur, ita (tamen) ut etiam in his donationibus, quae in minores conferunt(ur, ac)torum confectio omnifa- riam flagitetur. Dar. viii x... M(anr.) Awriocuiag. Ioi/1ivo)
À. ΠΗ ET SALLUSTIO CONSS.
139 De longa consuetudine.
« Temporum ratio satis ostendit hanc legem non Con- stantio, multo minus Constantino, ut nonnulli (scil. lectio- nibus codicum fisi) volunt, verum Iuliano tribuendam esse : imo et ipsum etiam quodammodo legis argumentum id evincit, mox ut ostendam. » (Gothofredus). — Et revera Iuliano plane convenit quod de veterum institutorum cultu auctor legis dicit (p. 200, 2 sq. ; cf. p. 125, τῷ, etc.).
46 co(nlata) scripsit dubitans Mommsen || 24 « post. k. aut m. fuit aut » Mommsen
00 I. EPISTULAE Cod. Theodos., V, 20, 1 [— Brev., V, 12, 1] (363 Febr. 36):
Iu». [Cossrawrivus] ἃ. ap [δαχινυμ). Venientium est temporum disciplina instare veteribus institutis. Ideoque cum nihil per causam publicam intervenit, quae diu servata sunt, permanebunt. Dar. ri sar. Manr. Cossrawi(rvo)p(oLr) IutiaNo À. num kr SarLusTIO CONSS.
IxrenPRETATIO. Longa consuetudo, quae utilitatibus publi- cis non inpedit, pro lege servabitur.
140
De retentionibus in dote reddenda legitimis.
Cod. Theodos., III, 13, 2 [— Brev., III, 13, 3] (363 Febr. 26):
Iu». luríNus À. Ap MawEnTINUM. P(RAEFECTUM) P(RAETO- nr). In dote reddenda et retentiones ex iure venientes et pacta, quae legibus consentanea esse monstrantur, placet etiam ex huius sanctionis auctoritate intemerata inviolataque servari. Dar. i kat. Manmr. [uriíwo À. un ET Sarrusrio0 CONSS.
IxrEnPRETATIO. Pacta inter maritum et uxorem, quae de dote inita sunt et cum lege concordant, haec lex sicut reli- quas pactiones valere praecipit. De retentationibus vero, quia hoc lex ista non evidenter ostendit, in iure, hoc est in Pauli sententiis sub titulo de dotibus requirendum aut certe in Pauli responsis sub titulo de re uxoria.
De hac eadem lege disserens contendit Gothofredus « [ulia- num et hanc legitimam divortii causam probasse, si maritus Gentilis Christianam haberet uxorem (cf. p. 113, 18 sq. et 119, 15 sq.) et vice versa. Et vero huc etiam pertinet illud quod vetus auctor scribit » :
2 constant vel conslantinus libri ; lulianus ex emend. veteres edito- res || 5/6 « subscriptio non ad hanc legem pertinet, sed ad aliam deper- ditam » Mommsen, qui praescriptionem tuetur; si Iulianea est haec lex, Constantonopoli a. 363 data non est.
ὧι
IO
20
σι
[0
ιὃ
ET LEGES — 139-14» 201
Ps. Augustin. [— Ambrosiaster], Quaest. Veteris et INovi Tes- tam., CXV, τῷ ed. Souter: Ante luliani edictum mulieres viros suos dimittere nequibant. Accepta autem potestate, coeperunt facere quod prius facere non poterant : coeperunt enim cotti- die licenter viros suos dimittere... Ibid., CXV, 16: Hic enim in urbe Roma et finibus eius, quae sacratissima appellatur, licet mulieribus viros suos dimittere, cum cautum sit in lege divina ne quidem viri ut hac potestate uterentur, excepta fornicationis causa.
141
De agentibus in rebus curiae non adscribendis.
Cod. Theodos., Vl, 35, 2 (363 Febr. 38 [D :
Iu». Iuriasus A. Szcuxpo r(naErEcTO) r(nakgronr)o. Ex his qui in palatio agentes in rebus militaverint, post tertium annum militiae nemo curiae tradatur, nec ille qui in con- sulatu meo quarto missione donatus est. P(no)r(osrra) Βὲ-
RYTO «PRI DIE KAL. Manr. luriao Δ. iu ET SartvsrIO cowss.
142
Liberorum XIII numero patres a curia liberandos esse.
Cod. Theodos., XII, 1, 55 [— Brev., XI, 1, 6 et Cod. Iustin., X, 32, 24] (363 Mart. 1):
Inew (seil. Iur. IutzisNvus) A. Lroxrio. cossur(anr) Parags- TiNAE. Qui pater sit XIII liberorum, non modo ad curiam non vocetur, verum etiam, si sit decurio, honoratissima quiete donetur. Dr. kar. Manr. Awrrocuiag. [uriawo A. ur
ET SALLUSTIO CONSS.
IxrzRPRETATIO. Haec lex hoc praecipit eum qui pater pro- batur esse tredecim filiorum, non solum ad curiae servitia 'non tenendum, verum etiam, si curialis sit, honoratissima
jo quiete donandum.
17 pridie Mommsen : die cod. || 23 Qui: si quis decurio lust. || 23 non modo — 25 quiete: honoratissimae munerum quieti /ust.
202 I. EPISTULAE
143 De dilatoria praescriptione. "οὐ. Iustin., Ὑ ΠῚ, 35, 12 [cf. Basilic., LT, 4, 29] (363 Mart.
9):
Iur. luuraxus ἃ. 4p luriavUM cowurrEM. OniexrIs.. Si quis advocatus inter exordia litis praetermissam dilatoriam prae- scriptionem postea voluerit exercere et ab huiusmodi opitula- tione submotus nihilo minus perseveret atque praeposterae defensioni institerit, unius librae auri condemnatione mul- tetur. D(ar.) vr: m. Manr. Awriocung luruwo Α. nmn kr
SALLUSTIO CONSS.
144 De relationibus a rectoribus mittendis.
Cod. Theodos., XI, 3o, 31 (365 Mart. 23):
IpE« (scil. Iure. Iutiwus) A. Ap MawEnTINUM P(RAEFEC- TUM) P(naETORI)o. Quoniam plerique rectores relationes, quas ad nostrae tranquillitaus comitatum destinare promit- tunt, supprimere vel differre conantur, prava id conscientia faciente conveniri eos ab inlustri auctoritate Lua praecipimus, ut intellegant sibi quidem denarum librarum auri, officiis vero suis vicenarum imminere condemnationem, si promissa relatio intra triginta dies non fuerit sine aliqua ambiguitate transmissa his officialibus per quos convenit gesta transmitti. Et quia plerumque contingit, ut gerulis litterarum. aliquo casu existente tarditatis obstaculum videatur adferri, ne id quod necessitate contingit ad culpam rectorum redundare videatur, actis aput se confectis diem designare debebunt, in quo transmissio gestorum committitur his qui huic neces- sitati deputantur. Dar. x xar. Apnir. IuniaNo ἃν ΠΗ Er Sar-
LUSTIO CONSS.
23 transmissa: « scr. tradita » Mommsen
10
15
“Ὁ
3o
ET LEGES — 143-146 203
145
Zygostaten in civitatibus constitui oportere.
Cod. Theodos., XII, 7, ἃ [v. 9 sq. — Cod. lustin., X, 73, 2] (363 Apr. 29):
Iur. lunius ἃ. ap MawEnrINUM P(RAEFECTUM) P(RAETO- n1)o. Emptio venditioque solidorum, si qui eos excidunt aut deminuunt aut, ut proprio verbo utar cupiditatis, adrodunt, tamquam leves eos vel debiles nonnullis repudiantibus inpe- ditur. Ideoque || placet quem sermo Graecus appellat per sin- gulas civitates constitui zygostaten, qui pro sua fide atque industria neque fallat neque fallatur, ut ad eius arbitrium atque ad eius fidem, si qua inter vendentem. emptoremque in solidis exorta fuerit contentio, dirimatur. Dar. viu kar.
Mar. SaroxaE IuxiaNo À. 1Π| gr SarLuUsrIO cowss.
146-147
Quo tempore sequentia (146-147) acta sint, accurate defi- nire non possumus, sed seditionem Gazaeorum aliquantisper post caedem Georgii accidisse apparet (p. 204, 20 sq.).
146 De seditione apud Gazaeos orta.
Sozomen., V, 9, 1: Καιρὸν ἔχειν δοκῶ ποιήσασβαι μνήμην Εὐσεβίου καὶ Νεστάθου καὶ Ζήνωνος τῶν ἀδελφῶν, οὕς, Χριστιανοὺς ὄντας. κατὰ τοῦτο μισῶν ὃ τῶν Γαζαίων
6 s; qui eos Mommsen: quos cod. | 9 placet — 13 dirimatur : quotiens de qualitate solidorum orta. fuerit dubitatio, placet quem sermo Graecus appellat per singulas civitates constitutum zvgostaten, qui pro sua fide atque industria neque fallat neque fallatur, conten- tionem dirimere ust. !| 13 Dat. : «scr. P(ro)p(osita)» Mommsen (« ἰιος enim tempore lulianus bello Persico illigatus erat » Gothofredus)
204 I. EPISTULAE
δῆμος οἴκοι kpurttouévoug συνελάδοντο kal δεσμωτηρίῳ τὰ τιρῶτα παρέδοσαν καὶ ἐμαστίγωσαν. 5. Ἔπειτα συνελθόντες εἰς τὸ θέατρον, πλεῖστα αὐτῶν κατεθδόησαν, óc κακουργη- σάντων τὰ ἱερὰ καὶ ἐπὶ καθαιρέσει καὶ ὕθρει τοῦ “Ἑλληνι- σμοῦ τῷ παρελθόντι χρόνῳ ἀποχρησαμένων. ᾿Εν δὲ τῷ κεκρα- γέναι καὶ παροτρύνειν ἀλλήλους gig τὸν κατ᾽ αὐτῶν φόνον ἐνεπλήσθησαν θυμοῦ. ὅ. Καὶ παρακελευσάμενοι ἑαυτοῖς, οἷά γε δῆμος στασιάζων εἴωθε. κατέδραμον εἷς τὸ δεσμω- τήριον καὶ ἐξαγαγόντες αὐτοὺς ὠμότατα διεχρήσαντο. Postquam de horum martyrum nece similia narravit auctor x. quae de Georgii Alexandrini morte nota erant (cf. ibid.,
3:3), de Gazaeis caedis martyrum auctoribus sic pergit ΝΣ (8 11) : Γαζαῖοι δὲ τὸ μέγεθος ἀναλογιζόμενοι τοῦ οἰκείου Mcr περιδεεῖς ἦσαν μὴ οὐκ ἀνέξεται 6 βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) ἀτιμωρήτους σφὰς αὐτοὺς καταλιπεῖν ἤδη γὰρ καὶ φήμη τις διεφοίτα óc χαλεπῶς φέροι καὶ ἀποδεκατοῦν τὸ πλῆθος σπουδάζοι. 15. ^Hv δὲ ταῦτα ψεῦδος καὶ θρῦλος μόνον ὡς εἰκὸς δημώδης ὑπὸ δειλίας καὶ τοῦ συνειδέναι ἃ δεδράκασιν ἐν τοῖς πολλοῖς πιεεριφερόμενος, ἐπειδὴ οὐδέ, τοῦτο δὴ τὸ πρὸς ᾿Αλεξανδρέας γεγονὸς eri Γεωργίου (ep. 60), οὐδὲ ἐν γράμμασιν ἐμέμψατο τοῖς Γαζαίοις. 13. ᾿Αλλὰ καὶ τὸν ἡγούμενον τότε τοῦ ἔθνους τὴν ἀρχὴν ἀφείλετο καὶ ἐν ὑπονοίᾳ εἶχε, καὶ ἀγώγιμον ποιήσας, τὸ μὴ θανάτου καταψηφίσασθαι φιλανθρωπίαν ἐλογίσατο᾽ ἐπητιᾶτο δὲ αὐτὸν καθότι τινὰς τῶν Γαζαίων, ot τῆς στάσεως καὶ τῶν φόνων ἄρξαι ἐλέγοντο, συλλαθόμενος ἐν δεσμοῖς εἶχεν, ὧς κατὰ νόμους εὐθύνας ὕφέξοντας" « τί Y&p », φησίν, « ἔδει αὐτοὺς ἀπάγεσθαι, εἰ Γαλιλαίους ὀλίγους ἀνθ᾽ ὧν πολλὰ εἰς αὐτοὺς καὶ τοὺς θεοὺς ἠδίκησαν ἠμύναντο; »
Gregor. Nazianz., Orat. IV, οὐ : ᾿Αλλὰ τίς οὐκ οἶδεν óc, δήμου τινὸς ἐπιμανέντος Χριστιανοῖς, καὶ πολὺν μὲν ἔργα- σαμένων φόνον. πλείω δὲ ἀπειλούντων, ἐπειδὴ μέσην βα- δίζων ὃ τοῦ ἔθνους ἄρχων τοῦ καιροῦ καὶ τῶν νόμων (τῷ μὲν γὰρ δουλεύειν ᾧετο δεῖν, τοὺς δὲ μετρίως ἢσχύνετο), καὶ διὰ τοῦτο πολλοὺς μὲν ἀπαγαγὼν Χριστιανῶν, ὀλίγοις δὲ τῶν “Ἑλλήνων ἐπιτιμήσας, εἶτ᾽ ἀναχθεὶς τῷ βασιλεῖ (scil. ᾿Ιουλιανῷ), κατηγορίας γενομένης, ἄτιμος καὶ ἀνάρ- παστος περὶ τούτων ἐκρίνετο. καὶ τοὺς νόμους προῦθάλ--
SU NIS ^ à λετο. καθ oUc ἐπιστεύθη δικάζειν, μικροῦ μὲν ἀπήχθη τὴν ἐπὶ θανάτῳ, τέλος δέ, φιλανθρωπίας τυχών, ἐξορίαν κατα- κρίνεται ; Kal fj ἀπόφασις óc θαυμασία τε καὶ pu &v8po- Toc: « τί γὰρ μέγα », φησὶν ὃ δίκαιος δικαστὴς kal μὴ διώκων Χριστιανούς, « εἰ Γαλιλαίους δέκα μία χεὶρ
5
IO
15
20
25
3o
35
4o
οι
Y
ET LEGES — 146-148 202
Ελληνικὴ κατειργάσατο: » Ταῦτα οὐκ ὠμότης περι- φανής ; ταῦτα οὐ πρόγραμμα διωγμοῦ, καὶ πολύ γε τῶν δημοσία προτιθεμένων ἐναργέστερον καὶ φοβερώτερον ; Τί γὰρ διαφέρει τοῦ κίνδυνον προγράψαι Χριστιανοῖς τὸ τοῖς διώκταις Χριστιανῶν ἡδόμενον φαίνεσθαι καὶ μέγα ἔγκλημα ποιεῖσθαι τὸ μετριάζειν ; — Gazaeos nominatim designavit Gregorius supra καὶ 86 simul atque lHeliopolitas et Arethusios, de quibus cf. Historiogr. anonym. Arianus (ed. Bidez, Phi-
lostorg. append.), Ρ. A sq.
. 147 De civitate Basilinopoli condenda.
Sicut in Bithynia Constantinus imperator Helenopolim in honorem matris suae Helenae condidit, sic lulianus Basilino- polim in honorem Basilinae.
Cf. Acía Concilii Chaleedonensis, apud Mansi, VH, 305 B En Harduin, II, 565] : Ὥσπερ Ταττύϊος καὶ Δωρὶς βεγεῶνές εἶσιν ὑπὸ τὴν Νίκαιαν. οὕτως fjv πρὸ τούτου καὶ Βασιλι- νούπολις (sic) ὑπὸ τὴν Νίκαιαν. Βασιλεύς τις ᾿Ιοὐλιανός, ἢ οὐκ οἷδα τίς πρὸ αὐτοῦ, ἐποίησεν αὐτὴν πόλιν, καὶ λαθὼν ἀπὸ Νικαίας πραγματευομένους κατέστησεν ἐκεῖ. Καὶ τὸ ἔθος ἀπὸ τότε ἕως νῦν τοῦτο κρατεῖ: ἐὰν λείψῃ ἐν Βασιλινουπόλει πραγματευόμενος, ἀπὸ Νικαίας πέμπεται ἐκεῖ: καὶ πάλιν ἀττὸ Βασιλινουπόλεως μεθίσταται ἐ ἐν Νι- καία᾽ καὶ fj πρότερον οὖσα ῥεγεὼν πάλιν μετὰ ταῦτα ἐγέ- νετο πόλις.
148-150
Has tres leges omnino spectare ad. Iulianum vidit Momm- sen (ad Cod. Theodos., I, 16, 5), id est ad a. 362 vel 363,
cum Secundus sine dubio eius praefectus praetorio fuerit.
148 De officio rectoris provinciae.
Cod. Theodos., l, 16, 5 (329 [362/3] Apr. 18):
[Ingw] A. SEcuxpo r(naEerEcrO) r(nRaETORnY)o OniexrIs. Or-
33 Idem i. e. Constantinus
206 I. EPISTULAE
dinarii iudicis provinciarum rectoris seu vicaria potestas ut speculatrix debet prave gesta corrigere. Sed officiales vestrae celsitudinis et vicariae potestatis placet ab exactionibus amo- veri et per provincialia officia atque rectores cunctos exigi titulos. Nam si exactio minime impleatur, ante tribunal nostrum exhibitus capitis fortunarumque omnium pericu- lum sustinebit. [Dar. xiu x. Mar. CossraxrINOPOLI CoxsraAN-
TINO A. vint ET CoNSTANTIO 11 coNss.]
149
De operibus publicis absolvendis.
Cod. Theodos., XV, 1, 3 (326 [362] Iun. 59):
[Ip] A. Szcuxpo r(naEFECTO) r(naETORI)o. Provinciarum iudices commoneri praecipimus ut nibil se novi operis ordi- nare ante debere cognoscant, quam ea conpleverint quae a decessoribus inchoata sunt, exceptis dumtaxat templorum aedificationibus. [Dar. mr xac. Iur. CowsraNTINO ἃ. vir ET
CossraAwTIO C. cowss.].
150
De editione actorum criminalium.
Cod. Theodos., IX, 1, 6 (328 [362] Dec. 1) :
[Ipgew] A. SEccxpo r(RAEFECTO) Ρ(ΒΑΕΤΟΒΙ)Ο. Edi crimina- lia acta ut civilia iubemus, his videlicet quorum salus ad discrimen vocatur, neque expectari deprecationem actorum neque arte accusatoris differri, ut de innocentia iudicantis adque aequitate consistat. [Dar. xar. DgcEMB. lawvARINO ET
Ivsro cosss.]
1 iudices pr. rectores cod., corr. Mommsen || seu «tua 5608» vicaria malit Mommsen || 5 — iudex ante malit Mommsen || 12 et 21 [dem i. e. Constantinus || 13/44 ordinari cod., corr. Gothofredus ||. 25 adque aequitate consistat: « ser. aequitate constet » Mommsen -
Qt
ET LEGES — 148-153 207
Cf. ibid., I, 55, 3 (363 Nov. 21?):
Iur. lutziNvs à. ap MawEnriNvM. Conventis rectoribus ἃ sublimitate tua edi non minus criminalia acta quam civi- lia iubemus, his videlicet quorum salus ad discrimen voca- tur. Dar. x1 xar. Dec. (9) Axrrocuiag Iuriavo A. i1 er Sar-
LUSTIO CONSS.
151
Unde haec hausta sint parum liquet :
Gregor. Nazianz., Orat. IV, 76: Ἐκεῖνο μὲν οὖν καὶ σφόδρα μειρακιῶδες kai κοῦφον ... ὅτι ... εὐθὺς καινοτομεῖ περὶ τὴν προσηγορίαν, Γαλιλαίους ἀντὶ Χριστιανῶν ὀνομά- σας τε καὶ καλεῖσθαι νομοθετήσας ... Cf. ibid., 74 : Γαλι- λαῖοί τε, óc αὐτὸς ἐφυθρίζων ἐκάλει pus ; lohann. Chry- sostom., De S. Babyla c. lulian., 22, p. 5 A : Γαλιλαίοὺς ἀντὶ Χριστιανῶν αὐτός τε ἐν τοῖς tos καλῶν καὶ τοὺς ἄρχοντας τοῦτο προτρέπων ποιεῖν ; ibid., De S. hiero- martyre Babyla, 1, p. 53a C; Socrat. TI, τα, 3 ; Theodoret., Hist. eccl., MI, n 5; supra p. 74, 7 et 186, 3 sq.
152-157 EPISTULAE TEMPORIS INCERTI
182 [ep. 21].
Leontii nomen tam frequenter occurrit, ut in turba Leon- liorum militem quem [lulianus inter once adsciscit, vix dignoscas. Praepositum militum. auxiliarium EE sium, τ 370 laudatum (CIL, III, 5670 a — Dessau 774), hic significari putat Seeck, BLZG, p. 197.
᾿Ιουλιανὸς ἰΛεοντίῳ.
Ὃ λογοποιὸς ὃ Θούριος ὦτα εἶπεν ἀνθρώποις ὀφθαλμῶν ' 28 sq. Herodot. I, 8 ; cf. p. 200, 16.
BEa]T o H6-—v L 27 titulum om. H |! ἰουλ'ανὸσ om. T || 28 λογοποιὸς: λόγοσ ποῖοσ v
389 ἢ
429
208 I. EPISTULAE
» , , 5 Hi n * 2 , E Á, 2 ΄ ἀπιστότερα. Τούτῳ ἐπὶ σοῦ τὴν ἐναντίαν ἔχω γνώμην ἐγώ" πιστότερα γάρ ἐστί μοι τὰ ὦτα τῶν ὀφθαλμῶν. Οὐ γάρ, εἴπερ εἶδόν σε δεκάκις, οὕτως ἂν ἐπίστευσα τοῖς ὀφθαλ- μοῖς, ὧς νῦν ταῖς ἀκοαῖς πιστεύω ταῖς ἐμαυτοῦ, παρ᾽ ἀνδρὸς οὐδαμῶς οἵου τε ψεύδεσθαι δεδιδαγμένος ὅτι, πάντα ἀνὴρ ὥν, αὐτὸς ξαυτοῦ κρείττων εἶ περὶ τὸ ῥέξαι, φησὶν c , * 4 3 , Lj * Ounpoc, χερσί τε καὶ ποσίν. ᾿Επιτρέψαντες οὖν got τὴν τῶν ὅπλων χρῆσιν, ἀπεστείλαμέν τε πανοπλίαν, ἣ τέως τοῖς πεζοῖς ἁρμόττει [κουφοτέρα δέ ἐστιν αὕτη τῆς τῶν ἵτ- πέων], ἐγκατελέξαμέν τέ σε τῷ τῶν οἰκείων συντάγματι
, ^ 2 H1 ^ € , Lal [γίνονται δὲ ἀπὸ τῶν δπιλοφορησάντων οὗτοι kal στρατευ-
σαμένων]. 153 [ep. 48].
Plutarchus hic, cu lulianus familiariter scribit, est for- tasse Nestorii filius, philosophus Atheniensis qui μάλα πρε- σθύτης a. 431/432 obiit (Marinus, Proclus, 12; Zeller, Philos. der Griechen, V*, p. 808). luliani aequalis fere et condiscipulus fuisse videtur.
, Πλουτάρχῳ. Πάντων μὲν ἕνεκά μοι τὸ σῶμα διάκειται μετρίως, οὗ μὴν ἀλλὰ καὶ τὰ τῆς γνώμης ἔχει καλῶς. Οἶμαι δὲ ἐγὼ τού- ͵ Lj ^ ^ 3 r^i LH jj του προοίμιον εἶναι μηδὲν κρεῖττον ἐπιστολῇ φίλῳ παρὰ
φίλου πεμπομένῃ. Τίνος οὖν ἐστι τὸ προοίμιον; αἰτήσεως, 5 cf. Demosth. Olynth. IE 17 || 6 sq. Homer. 0 148.
[1 —12] T HU. ΞΘ — [19 sq.] C Xy-d 1 Τούτω «2' — ἐπὶ Sintenis || 2 uot om. T ||3 εἴπερ TL : εἴ... v || 8 οἵου zs v: οὔτε L ποτε T || δεδειδαγμένου L || 6 σεαυτοῦ Hercher ||
εἰ περὶ : εἰπε T [| εἴ : εἶναι 1, || 7 xai ποσίν : zoo! τε L || ὃ ἣ τέως : ἥτις ἢ Hertlein ; an ἣ ἰδίως ? || 9/40 χουφοτέρα — ἱππέων et 11/12 γίνοντα' — στρατευσαμένων tanquam glossas seclusit W yttenbach || 10 τέ Reiske: δέ codd. || 11 ὑπλοφορησάντων Martinius: ἀποςλορησάντων v ἀπο- φλωρησάντων L ἀποφλωρισάντων T
19 πλουτάρχω d: om. C; ήνων: edd., perperam ; cf. Recherches, p. 113 || 20 μὲν om. Y
IO
20
iO
ET LEGES — 152-156 209 οἶμαι. Τίς δὲ fj αἴτησις ; ἐπιστολῶν ἀμοιβαίων, ἃς εἴη γε κατὰ διάνοιαν ὁμολογῆσαι ταῖς ἐμαῖς, αἴσια παρὰ σοῦ
τιάντα πρὸς ἡμᾶς ἐξαγγελλούσας.
154 Ad Tiberiopolitas. Stephan. Byzant., FEthnica, s. v. Ti6gpi&g: ᾿Ιουλιανὸς δὲ
c
ὃ βασιλεὺς Τιθεριοπολίτας ἐπέγραψε, kai δῆλον ὡς τῆς πόλεως καλουμένης Τιβεριουπόλεως.
155 Ad ignotum.
Suidas, s. v. Ἡρόδοτος (894, r ed. Bernhardy): Περὶ “Ἡροδότου λέγει ὃ Παραβάτης £v ἐπιστολῆ᾽
Τίς οὖν ἀγνοεῖ τὸν Αἰθιόπων ὑπὲρ τοῦ παρ᾽ ἡμῖν τροφι- μωτάτου σιτίου λόγον : ᾿Αψάμενοι γὰρ τῆς μάζης, θαυμά- ζειν ἔφασαν ὅπως κόπρια σιτούμενοι ζῶμεν, εἴ τῳ πιστὸς 6 Θούριος εἶναι λογοποιὸς δοκεῖ. ᾿Ιχθυοφάγων δὲ καὶ σαρ- κοφάγων ἀνθρώπων γένη μηδ᾽ ὄναρ ἰδόντα τὴν παρ᾽ ἡμῖν δίαιταν οἵ τὴν οἰκουμένην περιηγούμενοι γῆν ἱστοροῦσιν" ὧν εἴ τις παρ᾽ ἣμῖν ζηλῶσαι τὴν δίαιταν ἐπιχειρήσει, οὐδὲν ἄμεινον διακείσεται τῶν τὸ κώνειον προσενεγκαμένων ἢ
τὴν ἀκόνιτον ἢ τὴν ἑλλέθορον.
156 Ad ignotum.
Eunap., Fragm. 24 (Excerpta de senientüs, p. 82, 12 ed.
43 sq. Herodot. III 22 || 46 cf. p. 207, 28.
*49 ὧν — 24 ἑλλέδορον Suidas s.v. Ζηλῶσαι.
[(1—3]C XY-d -- [11-21] Suidae codd.: ABGHIMV
1/2 x«i supra γε xazà script. C || 3 πάντα d : ταῦτα C || πρὸς iteravit C || ἐξαγγελουσασ (sic) ἃ
43 τὸν: τῶν Gl; an τὸν τῶν || 17 παρ᾽ ἡμῖν GH : παρ᾽ ἡμῶν ABIM et, in ἡμῖν corr., V
14
210 I. EPISTULAE ET LEGES
Boissevain): Ὅτι ὃ ᾿Ιουλιανὸς £v ταῖς ἐπιστολαῖς ἴδιον «πατέρα;"-- ἀνακαλεῖ τὸν “Πλιον, οὐχ ὥσπερ ᾿Αλέξαν- ὄρος διαθάλλεσθαι φάσκων πρὸς τὴν “ραν ὅτι ᾿Ολυμπιὰς αὐτὸν ἐκ Διὸς ἀνελομένη τοῦτο οὐκ ἀπεκρύτιτετο (cf. ibid. P. 82, 7-9), ἀλλ᾽ οὗτός γε ἐπὶ ταῖς τοῦ θεοῦ μαρτυρίαις αἰωρούμενος ἐς τὸν Πλάτωνα ὑποφέρεται, ὥσπερ ὃ ἐκείνου Σωκράτης φησί᾽ « μετὰ μὲν Διὸς ἡμεῖς, ἄλλοι μετ΄ ἄλλου του θεῶν (Phaedr. 550 D) », ταύτην (ταύτῃ Niebuhr) καὶ αὐτὸς εἰς τὴν ἡλιακὴν βασιλείαν τινὰ καὶ χρυσῆν σειρὰν ἀναφέρων καὶ συναπτόμενος.
157 Ad episcopos.
In epistula quam memorat. Sozomenus irridebat Iulianus sacros libros Christianorum, forsan etiam Apollinarii opus Υπὲρ ἀληϑείας adversus ethnicos scriptum exagitabat.
Sozomen., V, 18, 7: Τάδε γὰρ £ruxvoBáGov ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) τοῖς τότε διαπρέπουσιν ἐπισκόποις ἐπέ- στειλεν᾽ « ἀνέγνων, ἔγνων, κατέγνων᾽ » τοὺς δὲ
2 " - MA: 3 3 3 » : ΕἸ τιρὸς ταῦτα ἀντιγράψαι" « ἀνέγνως, ἄλλ᾽ οὐκ ἔγνως" εἰ γὰρ ἔγνως, οὐκ ἂν κατέγνως ». Εἰσὶ δὲ oti Βασιλείῳ τῷ τιροστάντι τῶν ἐν Καππαδοκία ἐκκλησιῶν ταύτην τὴν El 3 , 2 3 ͵ 3 3 » 2 m ἐπιστολὴν ἀνατιθέασι, kal οὐκ ἀπεικός" ἀλλ᾽ εἴτε αὐτοῦ, εἴτ᾽ ἄλλου ταῦτά ἐστιν, ἄγασθαι δίκαιον ἀνδρείας καὶ παιδεύσεως τὸν γρό αν τα
2t
Cf. cod. A AT Ta" Ctecherches, p. 47): Πρὸς ἐπισκόπους 9!
(scil. ὃ Ἰουλιανός): "EYvvou, ἀνέγνον, κατέγνῶον..- V. praeterea Basilii Magni Epist. 4o et 41 in fine, PG 33, 344 C et 348 A ; Acta S. Dometit, Anal. Bolland., XIX, 1900,
p. 314, 13 sq., etc
2. - πατέρα Mai
IO
I FRAGMENTA VARIA
158 Dialectica.
. Suidas, s. v. ᾿Ιουλιανὸς ὃ mapa6&tnc kai ἀποστάτης, “Ρωμαίων βασιλεύς (cf. supra p. 1) ... ἔγραψε... ἑτέραν βίθλον περὶ τῶν τριῶν σχημάτων.
Librum de logica significare videtur lulianus ipse, ep. 12 ΓΠρίσκῳ (supra p. 15, 20 sq.) : Ὑπὲρ δὲ τῶν ᾿Αριστοτέλους συναγωγῶν ἃς ἐποιήσω, τοσοῦτόν σοι λέγω᾽ πεποίηκάς με ψευδεπίγραφον εἶναι cou μαθητήν: ὃ μὲν γὰρ Τύριος Μάξιμος εἷς βιθλία [μὲν] πλείονα τῆς λογικῆς ὀλίγα “- δυεῖν εἶπε 1, σὺ δέ με δι᾽ ἑνὸς βιθλίου τῆς ᾿Αριστοτελικῆς φιλοσοφίας ἐποίησας ἴσως δὴ καὶ βάκχον, ἀλλ᾽ οὔ τι ναρθηκοφόρον᾽ εἶ δὲ ἀληθῆ λέγω, παραγενομένῳ σοι πολλὰ πάνυ τοῦ πέρυσι χειμῶνος ἐξελέγξει πάρεργα.
Ammonius, In Analytic. prior. I, τ, 234^ 18 (— CAG, IV, 6, p. 31, 11 ed. Wallies) : ᾿Ιστέον δὲ ὅτι ὃ μὲν ᾽Αρι- στοτέλης ταύτης ἐγένετο τῆς δόξης, ὅτι oi ἐν δευτέρῳ καὶ τρίτῳ σχήματι συλλογισμοὶ πάντες ἀτελεῖς εἶσιν, ὃ δὲ Βοη- θός, ἑνδέκατος ἀπὸ ᾿Αριστοτέλους γενόμενος, ἐναντίως τῷ ᾿Αριστοτέλει περὶ τούτου ἐδόξασεν, καὶ καλῶς ἐδόξασεν, καὶ ἀπέδειξεν ὅτι πάντες oi ἐν δευτέρῳ καὶ τρίτῳ σχήματι τέλειοί εἶσιν. Τούτῳ ἠκολούθησεν Πορφύριος καὶ ᾿Ιάμθλι- xoc, ἔτι μέντοι καὶ ὃ Μάξιμος, — 967 ἀκροατὴς ἦν "Igptov τοῦ ᾿Ιαμθλίχου ἀκροατοῦ. Kai Θεμίστιος δὲ ὃ παραφραστὴς τῆς ἐναντίας ἐγένετο δόξης, τῆς καὶ τῷ ᾿Αριστοτέλει δο-
«κούσης. Τούτοις οὖν τοῖς δύο, τῷ τε Μαξίμῳ καὶ τῷ
Θεμιστίῳ, ἐναντία περὶ τούτου δοξάζουσιν καὶ κατα- σκευάζουσιν, ὥς ᾧοντο, τὸ δοκοῦν αὐτοῖς, [καὶ] διήτησεν αὐτὰ (αὐτὸς ὃ Wallies) ὃ βασιλεὺς ᾿Ιουλιανός, καὶ δέδωκεν τὴν ψῆφον Μαξίμῳ καὶ ᾿Ιαμθλίχῳ καὶ Πορφυρίῳ καὶ Βοηθῷ.
212 Il. FRAGMENTA
€
Φαίνεται δὲ καὶ Θεόφραστος ὃ ᾿Αριστοτέλους αὐτοῦ ἀκροατὴς τὴν ἐναντίαν αὐτῷ περὶ τούτου δόξαν ἔχων.
159 Mechanica.
Lydus, De magistr., I, 47 (p. 49, 9 sq. ed. Wünsch): ᾿Αδωράτορας oi Ρωμαῖοι τοὺς ἀπομάχους καλοῦσιν - ἀδωρέα γὰρ κατ᾽ αὐτοὺς ἣ τοῦ πολέμου λέγεται δόξα ἀπὸ τῆς ζειᾶς καὶ τῆς τιμῆς τῶν ποτε τιμηθέντων αὐτοῖς (αὐτῇ Kroll) —, βετερανοὺς δὲ τοὺς ἐγγεγηρακότας τοῖς ὅτιλοις᾽ μάρτυρες KéAcoc τε καὶ Πάτερνος καὶ Κατιλίνας, οὐχ ὃ συνωμότης ἀλλ᾽ ἕτερος, Κάτων -τε" πρὸ αὐτῶν ὃ τιρῶτος καὶ Φροντῖνος, μεθ᾽ οὕς καὶ Ρενᾶτος, Ῥωμαῖοι πάντες: Ἑλλήνων δὲ Αἰλιανὸς καὶ ᾿Αρριανός, Αἰνείας, ᾿Ονήσανδρος, Πάτρων͵ ᾿Απολλόδωρος £v τοῖς πολιορκητικοῖς,
εθ᾽ οὕς ᾿Ιουλιανὸς ὃ βασιλεὺς ἐν τοῖς Μηχανικοῖς.
Theophylact. Bulgar., Epist. 75, PG 1236, 493 ΑΒ: Πῶς δ᾽ àv στρατιωτικὴν καὶ γεωμετρικὴν εἰς ταῦτὸ συνήγαγε καὶ συνῆψε τὰ μακροῖς θριγγίοις ἔκπαλαι διειρ- γόμενα μετ᾽ ᾿Αρχύταν, μετὰ Φιλόλαον, μετὰ τὸν Αἴλιον ᾿Αδριανόν, μετὰ τὸν ἔκπιτωτον ἡμῶν ᾿ἰΙουλιανόν :
Anonymum, qui dicitur, De rebus bellicis in. describendis machinis opusculum luliani in usum suum convertisse suspi- camur, nam paulo post mortem imperatoris regnante Valen- tiniano vel Theodosio scripsit, et eum Graeco fonte usum esse ipsa nomina machinarum ostendunt.
160 Libellus de pugna Argentoratensi.
De hoc libello cf. supra p. 28 sq., et Koch, p. 334 sq. Eunap., Fragm. 9 (Excerpta de sententiis, p. 77 ed. Bois-
sevain) : Ὅτι φησὶν ὃ Εὐνάπιος περὶ τοῦ παραθάτου "lou- λιανοῦ: Τῆς δὲ στρατείας ταύτης σφοδροτάτης τε ἅμα καὶ κλεινοτάτης τῶν πρὸ αὐτῆς γενομένων τὴν διήγησιν ἐς τήνδε τὴν γραφὴν ἐντείνοντες οὗ πεισόμεθα ταὐτὸν τοῖς ἐν ἡμέρᾳ δᾶδας ἀνασχοῦσιν, ἵνα τι κρυπτόμενον ἀνεύρωσιν, οὐδὲ ὑπὲρ ὧν ἱκανῶς ἅμα καὶ συνενθουσιῶν τοῖς ἑαυτοῦ καλοῖς βιθλίδιον ὅλον τῇδε ἀναθεὶς τῇ μάχῃ διῆλθεν ὃ βα- σιλικώτατος καὶ ἐν λόγοις ᾿Ιουλιανός, αὐτοὶ παραθαλού- μεθα καὶ συνεκθήσομεν ἑτέραν γραφὴν τὰ αὐτὰ σημαίνου- cav, ἀλλὰ τοῖς μὲν βουλομένοις τὸ μέγεθος τῶν ἐκείνου
PT
1(
n
9!
3c
33
ec
20
[^ οι
VARIA — 158-161 312
λόγων τε καὶ ἔργων ἀνασκοπεῖν τὸ περὶ τούτων βιθλίον -- ἀναγινώσκειν"-- ἐπιτάξομεν καὶ πρὸς ἐκείνην φέρεσθαι τὴν ἀκτῖνα τῆς συγγραφῆς, ἐκ τῆς ἐνεργείας τῶν τότε ὅτ᾽ αὐτοῦ πραχθέντων ἐπὶ τὴν τοῦ λόγου δύναμιν ἄπορ- ρυεῖσαν καὶ διαλάμψασαν᾽ αὐτοὶ δὲ ὅσον οὐ πρὸς ἅμιλλαν μειρακιώδη καὶ σοφιστικήν, ἀλλ᾽ εἰς ἱστορικὴν ἀκρίθειαν ἀναστῆσαι καὶ διαπλάσαι τὸν λόγον, ἐπιδραμούμεθα τὰ γεγενημένα, συνάπτοντες τοῖς εἰρημένοις τὰ ἐχόμενα.
CF. Zosim., III, 3, 4 et Ammian. Marc., XVI, 5, 7, supra p. ret 3.
Liban., Epist. 35 (Ἰουλιανῷ ; cf. supra p. 9), p. 33, Ὁ ed. Fórster : Κάλλιστον δὲ Gv ἤκουον τὸ ἐλαύνειν σε τοὺς βαρθάρους καὶ τὰς νίκας εἰς συγγραφὴν ἄγειν, καὶ τὸν αὐτὸν ὄντως ῥήτορά τε εἶναι καὶ στρατηγόν. ᾿Αχιλλεῖ μὲν γὰρ Ὁμήρου ἔδει καὶ ᾿Αλεξάνδρῳ πολλῶν -- Τιτήνων T, τρόπαια δὲ τὰ σὰ μνήμης τεύξεται τῇ OR στήσαντος φωνῇ᾽ τοσοῦτον ἔφθης τοὺς σοφιστάς, οὐ τὰ ἔργα μόνον πόνον αὐτοῖς προθείς, ἀλλὰ καὶ τὴν πρὸς τοὺς λόγους οὃς ἐπὶ toig ἔργοις ἐποίησας ἅμιλλαν.
Ibid., Orat. XII, 35 : Ἐνταῦθα δὴ τοῦ λόγου γενόμενος (seil. bella in Galliis ἃ Iuliano gesta narraturus) Ὅμηρος μὲν ἂν εἶπεν: ἔσπετε vOv μοι Μοῦσαι ᾿Ολύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι (b 484), ἐγὼ δὲ σοῦ δεηθείην ἂν εἰπεῖν ὅπως ἕκαστα πέπρακται. Δεῖ δὲ οὐδέν σοι πρὸς ταῦτα στόματος, ἀλλ᾽ ἀποχρήσει δοῦναι τὴν συγγραφὴν ἣν ὧν αὐτὸς ἔπραξας συνέθηκας ὃ αὐτὸς γενόμενος καὶ στρατηγὸς καὶ συγγρα- φεύς. 26. ᾿Αλλ᾽ ἐκεῖνα μέν μοι χορηγήσει Tipóc μῆκος λόγου μικρὸν ὕστερον, ἐτιειδὰν εἰς τὸ πᾶν ἀφεῖναι πέλαγος δ ϑεὸς ἐπιτρέπη, νῦν δὲ τὸ κεφάλαιον τῶν εἰργασμένων, καὶ γὰρ εἰς ἅπασαν ἐξέδραμε τὴν οἰκουμένην, εἰρήσεται.
Ibid., Epist. 610. (Βασιλεῖ ᾿Ιουλιανῷ) : Ἔπεμψά σοι τὸν λόγον μικρὸν ὑπὲρ μεγάλων πραγμάτων. τοῦ δὲ καὶ μείζω γενέσθαι λόγον σὺ δήπου κύριος, ei δοίης ἀφ᾽ ὧν ἂν γένοιτο μείζων. Δοὺς μὲν οὖν δηλώσεις ὅτι με τεχνίτην ἐγκωμίων ἡγῆ, μὴ δοὺς δὲ δώσεις ἕτερα ὑποπτεύειν.
ES i ibid., Epist. 369, p. 353, 16 sq. ed. Fórster et Orat.
161 Τὰ Kpóvia. Συμπόσιον ἢ Koóvia inscribitur in codicibus [Iuliani liber
quem vulgo « Caesares » appellamus ; praeterea is liber amico dicatus fuisse videlur (cf. 306 A : ὦ φιλότης etc.)
214 II. FRAGMENTA
atque cognoscimus ex ipso luliano librum eig τὰ Koóvia Sallustio missum fuisse (Orat. IV, 157 BC: Ταῦτά σοι, ὦ φίλε ZoAÀoóctu, ... kai γράψαι πρός σε ἐτόλμησα, ἐπεί σοι καὶ τὸ πρότερον εἷς τὰ Κρόνια γεγραμμένον ἣμῖν οὗ παντάπασιν ἀπόβθλητον ἐφάνη). Nihilominus viri docti iamdudum censuerunt τὰ Kpóvia deperdita esse, atque credendum esse Suidae qui, τοὺς καλουμένους Καίσαρας et τὰ καλούμενα Kpóvia diserte distinguens, excerptum ἐκ τῶν Κρονίων affert, quod in Caesaribus non reperitur. Cf. insuper Socrat., Ill, 1, 57 (£v τῷ λόγῳ ὃν ἐπέγραψε Καίσαρας) et Zonar., XIII, 4, 3o (CIovAtavóg ἐν τῷ περὶ τῶν Καισάρων λόγῳ).
Suidas, s. v. ᾿Ιουλιανὸς ὃ παραθάτης καὶ ἀποστάτης... ἔγραψε τοὺς καλουμένους Καίσαρας... καὶ τὰ καλούμενα Κρόνια.
Ibid., paulo inferius (1010, 13 ed. Bernhardy) Ὅτι περὶ τοῦ ᾿Εμπεδοτίμου λέγει ὃ παραθάτης οὕτως ἐν τοῖς ἐπι- γραφομένοις Κρονίοις"
ς ^ LI 3 ς J M "4 Uu
Ἡμεῖς δὲ ᾿Εμπεδοτίμῳ καὶ [Πυθαγόρα πιστεύοντες οἷς τε ἐκεῖθεν λαθὼν “Πρακλείδης ὃ Ποντικὸς ἔφη καὶ μικρῷ πρότερον καὶ ὃ κλεινὸς ἡμῖν ἔδειξε [καὶ] ἱεροφάντωρ
᾿Ιάμθλιχος....
Eadem praebet Suidas, s. v. ᾿Εμπεδότιμος. Cf. Procl., In Remp., 11, 119, 21 sq.; Macrob., /n Somn. Seip., L, 12, 3; Rohde, Rhein. Mus., XXXMII, 1877, p. 331, adn. t, et Psyche, lI*, 94, adn. r.
162
Orationes habitae
a) coram Constantinopolitano senatu.
Socrat., III, 1, 54: Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ διανυκτερεύων λόγους συνέγραφε, καὶ τούτους κατιὼν εἷς τὴν συγκλήτου βουλὴν ἐπιεδείκνυτο: μόνος γὰρ βασιλέων ἄπὸ 'ovAtou Καίσαρος τιρῶτος εἷς τὴν τῆς συγκλήτου βουλὴν λόγους ἐπεδείκνυτο
(— [οβᾶπη. Antioch., Fragm. 179, FHG, IV, 605).
20
25
30
Cf. quae prolixius narrat Liban., Orat. XVIII, 154 sq. 55
Vide etiam ibid., XII, 70.
BRL. e
20
3o
VARIA — 161-164 215
b) coram Ántiochena curia. Cf. lulian., Misop., 362 D-363 C; Epist. 98, supra p. 156, 11 sq. c) coram Berrhoensi curia.
Cf. Iulian., Epist. 98, supra p. 156, 16 sq.
De aliis Iuliani contionibus ct. Eunap., Fragm. 10 ; Àm- mian. Marc., XVI, 1», 9 sq. et 3o sq. (cf. Liban., Orat. XVIII, 53); XX, 4-5; XXI, 5 (cf. Iulian., 286 D sq.); XXIII, 5, 16-93 ; XXIV, 3, ἡ sq. et 9; XXV, 3, 15 sq. (cf. Liban., Orat. XVIII, 272); Liban., Orat. XVHE, 108, 123 et 233; Zosim., IIT, 13, 3 et 18, 6; Magnum apud Malalam, p- 229, 21 sq. ed. Bonn.
163 De gratiis a Iuliano Iovi actis.
Liban., Orat. XV, 79 : "I«exeózt σε (scil. τὸν "lovAuxvóv) πόλις πολλούς σοι ϑεοὺς παρασχομένη συμμάχους, οἷς ἔθυσας, οὕς ἐκάλεσας. ug9' ὧν ἐστρατεύου... τὸν Δία τόν τε- ἐπὶ τῆς͵ κορυφῆς (scil. τὸν Κάσιον) καὶ τὸν ἐν ἄστει,
20 AES .Ἅ e E ς; 2 A2 Led fe , TtXp' ὃν εἰσῆλθες ὕπατος, ὅθεν ἐξῆλθες θαρρῶν, ᾧ γέγονας ὀφειλέτης" ἔχω σου γράμματα παρὰ τῷ θεῷ κείμενα.
164
Haec, quamvis suspecta, non omittenda putavimus :
Παραστάσεις σύντομοι xpovikat, 48 (Script. orig. Constan- ünopol., rec. Th. Preger, p. 53, i1) : "Ev τοῖς Πανεάδος μέρεσι τῇ ἐπονομαζομένη Καισαρείᾳ τῆς Φιλίππου διερχο- μένου ᾿Ιουλιανοῦ, τὸ τῆς αἱμορροούσης ἴνδαλμα θεασάμενος καὶ αὐτοῦ τοῦ ᾿Ιησοῦ τὸν ἀνδριάντα, ὡς ἔλεγον, ὅτ᾽ αὐτῆς κατασκευασθέντα... ταῦτα ᾿Ιουλιανὸς θεασάμενος, ἐπύθετο τὸ μυστήριον, καὶ μαθὼν ᾿Ιησοῦ εἶναι τὸν ἀνδριάντα κατέκλασεν, ὡσαύτως δὲ καὶ τῆς Βερονίκης. ὡς ὃ Διακρι- νόμενος μέμνηται καλεῖσθαι τὴν αἵμόρρουν: καὶ τὸ φυτὸν δὲ κατέκαυσε. καὶ Διὸς εἴδωλον καὶ ᾿Αφροδίτης ἐν τῷ τόπῳ
' ἄνατεθεικὼς καὶ ἑαυτόν, ἐν οἷς καὶ ναὸν οἰκοδομήσας
ἐπέγραψε τάδε"
« Θεῷ Διὶ παντεπότπτη ᾿Ιουλιανὸς Πανεάδι εἰς δῶρον ἄγει».
Ἔνθα. καὶ Μαρτύριος ἐπίσκοπος, πολλὰ ἐξουθενήσας
316 IIl. FRAGMENTA VARIA
2 , EJ , , m m c E 2 , αὐτόν, ἐκάη πλησίον τοῦ ναοῦ, ὡς ἔλεγον, eig θυσίαν
165 Fragmenta sedis incertae.
a
Nusquam apud Suidam laudantur fuliani contra Galilaeos libri : dubium igitur nobis videtur num haec revera — sicut censuit C. I. Neumann in editione sua, p. 137 et 338 — ex his libris sint deprompta :
Suidas, s. v. ᾿Απόνοια (630, 7 ed. Bernhardy): Kai αὖ- 8:5 ᾿Ιουλιανός"
Τὸ μὴ προϊδέσθαι τό τε δυνατὸν καὶ τὸ ἀδύνατον £v
Tip&yuact τῆς ἐσχάτης ἀπονοίας ἐστὶ σημεῖον.
b
,
Ibid., s. v. Ψυχίδιον ἣ ψυχή, καὶ ψυχάριον παρὰ "lov- λιανῷ (cf. 161 B, 206 D et 342 D).
[o
Eustath., /n Dionys. v. 976 : Τινὲς δὲ διὰ τοῦ ἡ κλίνουσι « Τίγρης, Τίγρητος » ... ἄλλοι δὲ καὶ τὴν ἄρχουσαν μετὰ τοῦ τι προφέρουσι, καὶ εὕρηται τοιαύτη γραφὴ παρά τε τῷ ᾿Ιουλιανῷ καὶ παρὰ τῷ ᾿Αρριανῷ (cf. Suidas, s. v. Πίγρης). Quam lectionem nullus codex praebet in locis ubi Tigris fluvius a Iuliano memoratur.
15
20
ΠῚ
POEMATIA ET APOPHTHEGMATA IULIANO ATTRIBUTA
A. POEMATIA.
Carmina a luliano revera scripta esse e. testimoniis supra collectis (p. 1, 13; 2, τ et 38 sq.) apparet. C£. praesertim ea quae Libanius de versibus Íuhani philosophum quendam celebrantibus refert :
Liban., Orat. XII (Eig ᾿Ιουλιανόν), 55: ᾿Αφικνοῦνται δέ σοι τῆς δόξης αἰρομένης... σμήνη τε ῥητόρων καὶ φιλόσοφος ᾿Αθήνηϑεν (scil. Priscus?), καλὸς μὲν ἰδεῖν, καλλίων δὲ χρή- σασθαι, πλεῖστον μὲν ἀνθρώπων ἔχων νοῦν, ἐν δὲ λόγοις ἄριστος εἶναι μᾶλλον ἢ δόξαι βουληθείς. 56. Ὃς τὰ μὲν ἐπαινέσας, περὶ δὲ τῶν συμθουλευσάμενος, ἀπηλλάττετο δῶρον λαθών, ὃ μόνος βασιλέων δέδωκας, ἔπη τὸν ἄνδρα μηνύοντα (]. σεμνύνοντα3). Εἰ δὲ Πεισίστρατον ἐπαινοῦμεν ὑπὲρ τῆς τῶν ἑτέρῳ πεποιημένων συλλογῆς, ποῦ θήσομεν τὸν "'Oufpou μιμητήν :
Ibid., XVII, 7^: Τῆς φήμης δὲ ἐπὶ τὴν οἰκουμένην ἄμφω φερούσης... ἤρων δὲ (scil. τοῦ ᾿Ιουλιανοῦ) oi περὶ τοὺς λόγους, καὶ τῶν ᾿Αθήνησι διατριθόντων oi συνειδότες αὑτοῖς τι καλὸν ὡς ἐκεῖνον ἤεσαν, ὥσπερ πάλαι ποτὲ εἷς Λυδίαν οἵ σοφισταὶ παρὰ τὸν Κροῖσον. ᾿Αλλὰ Σόλωνι μὲν. Κροῖσος τοὺς θησαυροὺς τῶν χρημάτων ἐδείκνυεν, ὡς àv οὐδὲν τοῦδε κεκτημένος τιμιώτερον, ὃ δὲ τοῖς ἀφικνουμέ- νοις τοὺς τῆς ψυχῆς θησαυροὺς ἀνεπετάννυεν, — £v οἷς ἦν τὰ παρὰ τῶν Μουσῶν. καὶ -- ἅπερ᾽-- ὃ βασιλεὺς ἦδεν ἔπη, τούτοις τοὺς ἥκοντας κοσμῶν, καὶ νῦν ἔξεστιν ἀνα- γνῶναι λαδόντα.
“ὧν...
318 III. POEMATIA
166
Nobis servatum est hoc epigramma in ἃ (— Anthol. Pa- lat., IX, 365) et praeterea 1n codicibus P (— Paris. Suppl.
p 69o, s. ΧΗ, f. 73"), V (— Vatican. Gr. ag, a. 1292, - f. 484)et W (—V 950.8. XIV ,f.88sq.). Ὦ 5i lemmati codicis P (ef. m adn. ad v. 13/14) dibus.
scripüi sunt hi versus a Iuliano Constantinopoli cum E
pompae e basilica. Sanctorum | Apostolorum egredi solitae
interesset. (cf. F. Cumont, Hev. de philol., XVI, 1892,
. 166). Similem descriptionem praebent "Theodoret Óral. τὸ
ΠῚ de Provid., PG 83, 589 A, et Optat. Porphyr., Paneg.
Constantini, XXb (de hydraulo).
᾿Ιουλιανοῦ Καίσαρος τοῦ παραβθάτου εἰς ὄργανον μουσικόν.
᾿Αλλοίην δρόω δονάκων φύσιν fj που &n^ ἄλλης 15 χαλκείης τάχα μᾶλλον ἀνεθλάστησαν ἀρούρης ἄγριοι" οὐδ᾽ ἀνέμοισιν ὕπ᾽ ἠερίοισι δονεῦνται, ἄλλ᾽ ἀπὸ ταυρείης προθορὼν σπήλυγγος ἀήτης νέρθεν £utpíjtov καλάμων ὑπὸ ῥίζαν δδεύει. Καί τις ἀνὴρ ἀγέρωχος, ἔχων θοὰ δάκτυλα χειρῶν, 20 ἵσταται ἀμφαφόων κανόνας συμφράδμονας αὐλῶν,
οἵ δ᾽ ἁπαλὸν σκιρτεῦντες ἀποθλίθουσιν ἀοιδήν.
107 |
Hos versus praebet codex H (— Harleianus 5610, s. XIV, f. 217; cf. Recherches, p. 39, et Rev. de philol., XVI, 1892, 25
13/14 sic Α : τοῦ παραῦδάτου τοῦ 1091203 εἰσ τὰ ὄργανα P ἰουλιανοῦ εἰσ ὄργανα VW || post titulum ὁπόταν 282, sz0 ἀπὸ τῶν ἁγίων ἀποστόλων ἐν τῇ προελεύσει" στίχοι 500920: ἐξαίρετο: add. P τοῦτο δὲ παρὰ πολλῶν E ται τὸ ἐπίγραμμα add. A ll 16 in A sch." adscripsit haec: χαλκοῖ q&o εἰσιν: φύσασ γὰρ ἔχουσι, ὃι ' ὧν ὃ ἄνεμοσ ἀπηγεῖ; οἵ. Optat. L. L., v. 10: « aere cavo el tereli, calamis crescentibus aucta » || 17 ὑπ᾽ ἠερίοισ! scripsimus. (cf. p. 219, 3): ὑφ ᾿ἡμετέροισ! W ὑφημετέροισ AV ἐφ᾽ ἡμετέροισι P. || δονέοντα: AV || 48 ἀπὸ Reiske: ὑπὸ codd. l| 48 sq. Ὁ « cf. Nonn. Dionys. MI 236 » Stadtmüller l| 20 γειρὸσ V 1|/24 ἵστατο.
P || euueoga2uovas V || 22 σχιρτῶντεσ AV
᾿
ET APOPHTHEGMATA --- 166-169 219
Ρ- 165sq.), inter Iuliani opera (post ep. 97 et ante ep. 115), quasi eiusdem auctoris sint. Reginae elementorum, i. e. [5161 (cf. Apul., Met., XI, 5) vel Matri deum, coronam (νίκης σῆμα), ni fallimur, cum epigrammate dedicatorio mittit lulianus.
Τὴν πυρὸς ἠερίων τ᾽ ἀνέμων γαίης τε καὶ ἅλμης κοίρανον οὔχ ὅσίαις παλάμαις κόσμησε - τύραννος —. Νῦν δέ με φὼς ὅσιος, βασιλεὺς φίλος ἀθανάτοισιν, ἐς νηὸν προέηκεν ἔχων νίκης τόδε σῆμα.
*ckckK
ἀντιθίων ἀνέμων παλάμας τμήξασα κεραυνῷ.
168
Hoc de Celtarum cervisia epigramma, in Anthol. Palat. (IX, 368) servatum, Iulianum in Gallus scripsisse. verisi- mile est.
᾿Ιουλιανοῦ Καίσαρος τοῦ παραβθάτου
εἰς οἶνον ἀπὸ κριθῆς.
Τίς πόθεν εἷς, Διόνυσε ; μὰ γὰρ τὸν ἀληϑέα Βάκχον οὔ c ἐπιγιγνώσκω᾽ τὸν Διὸς οἶδα μόνον. Keivoc νέκταρ ὄδωδε, σὺ δὲ τράγου᾽ ἢ ῥά [νύ] σε Κελτοὶ τῇ πενίη βοτρύων τεῦξαν &mn ἀσταχύων. ' . ' Τῷ σε χρὴ καλέειν Δημήτριον, οὐ Διόνυσον. πυρογενῆ μᾶλλον καὶ βρόμον, οὐ Βρόμιον.
169
Hos versus EDO codd. Laurent. 32, 16, s. XII; XIV, f. 382" (cf. N. S. Piccolos, Supplément à l'Anthologie grecque, Paris, 1853, p. 19» ; Anthol. Palat., vol. III ed. Didot, VII 23), et po Gr. 1409, S XIV, f. 140.
6 - τύραννος — supplevimus ; scil. Licinius ? cf. Iulian. 328 D sq. εἰ 315 D || 7 cf. p. 150, τι || 8 ziux cod., qui dein nullam indicat lacunam; unus certe excidit, si non plures, versus || 18 χαΐσαροσ C: βασιλέωσ Α || 19 τράγον Reiske || v» seclusit Plan., « ἢ νυ 9: scribi poterat » Stadtmüller || 20 τῇ πενίῃ : ἡπανΐη " Stadtmüller || 22 $2610v: « τῆσ λεπτῆσ χριθὴσ σπέρμα » sch.* (ex Hesychio); cf. Stadtmüller
230 IIl. PCEMATIA
᾿Ιουλιανοῦ τοῦ παραθάτου εἰς τὸν παρόντα .“Ομηρικὸν στίχον (α 330,λ 446 etc.)
ξξ πόδας ἔχοντα, Gv οἵ τρεῖς εἰσὲ Ó&kcvAot.
« Κούρη ᾿Ικαρίοιο περίφρων Πηνελόπεια »
ξξ ποσὶν ἐμθεβαυῖα τριδάκτυλος ἐξεφαάνθη.
170
Haec reperimus in codice DBarocciano 1323, s. XV, f. τθτῦ.-- Prius epigramma, quod alibi (cf. Boissonade, Anecd. Gr., 1l, p. 419) Basilio Magno adscribitur, imperatoris potius quam episcopi esse monuimus (Hev. de philol., XVI, 1892, p. 164; cf. infra n? 172). Idem fere distichum Palladae tribuitur in Anthol. Palat., X, 73. Alterum epigramma e Ps. Platone, ΠῚ Aleibiad. (143 A), deprompsisse videtur Iulianus. Exstat et in Anthol. Palat., X, 108.
᾿Ιουλιανοῦ τοῦ παραθάτου.
Ὡς ἐβέλει τὸ φέρον σε φέρειν, φέρου᾽ ἢν δ᾽ ἀπιθήσης,
καὶ σαυτὸν βλάψεις. καὶ τὸ φέρον σε φέρει.
ἼΑλλοι τοῦ αὐτοῦ.
Ζεῦ βασιλεῦ, τὰ μὲν ἐσθλὰ καὶ εὐχομένοις καὶ ἀνεύκτοις
ἄμμι δίδου: τὰ δὲ λυγρὰ καὶ εὐχομένων ἀπερύκοις.
171-173
Huiusmodi senarios — « quales Byzantini... condiderunt, ne dicam quod Byzantinum monstrant vocabula τῶν ἀνακτόρων μέσον » (p. 221, r9) — a Iuliano abiudicandos esse vidit
C. Dilthey, Indez schol. Gotting., 1891, p. 17 sq.
171
Hoc aenigma — cf. ἀδέσποτον (εἰς τὴν γυναῖκα Λώτ’ oi δὲ “Ἕλληνες εἰς Νιόθην αὐτὸ ἀναφέρουσιν) quod edidit
18 cf. infra p. 333, 10 sq. Sophocl. Oed. Col. 1694. Terent. Phorm. 138 etc. || ἀπειθήσῃ cod. || 19 7:3 Ps. Plat. et Anthol. Palat. ἰ. 1. : θεὲ cod;
1
20
ET APOPHTHEGMATA — 169-173 ΔΙ Stadtmüller (Anthol. Palat.. VII, 311) — Iuliano imperatori tribuitur in codice Harleiano 5624, s. XIV, f. 394, ubi legimus :
᾿Ιουλιανοῦ τοῦ παραβάτου 5 εἰς τὸν ἐντὸς τῆς μετάξης σκώληκα. Ὃ τύμθος οὗτος ἔνδον οὐκ ἔχει νέκυν᾽ μ ὃ νεκρὸς οὗτος ἐκτὸς οὐκ ἔστιν τάφου.
ἀλλ᾽ αὐτὸς αὑτοῦ γ᾽ ἐστὶ νεκρὸς καὶ τάφος.
172
(0 — Hoc aenigma edidit. Salmasius, Plinianae exercitationes (1629, II, p. 1022 A), e « libro regiae bibliothecae » quem reperire non potuimus. — Fere idem epigramma invenitur inter alia quorum Basilius Megalomites auctor esse fertur, et cum his editum est a ἘΠῚ τάς, Anecd. Gr., ΠῚ. p. 440. —
i5. Utrumque repetiit Cougny, Anthol. Palat., vol. III ed. Didot, VII, 52 et 51; cf. etiam quae C. Dilthey, ἰ. l., p. 18, de codice Paris. suppl. Gr. 690, f. τοῦ refert.
᾿Ιουλιανοῦ τοῦ δυσσεθδοῦς eic κοντοπαίκτην.
Lm , e ^ 2 4, ἔστιν τι δένδρον τῶν ἀνακτόρων μέσον, οὗ ῥίζα καὶ ζῇ καὶ λαλεῖ καρποῖς &poc μιᾷ δ᾽ ἐν ὥρα καὶ φυτεύεται ξένως
καὶ καρπὸν αὔξει καὶ τρυγᾶται ῥιζόβεν.
10
173
Tres sequentes versus fini epistulae 36 (supra p. 43) 15 subiungit codex Paris. Gr. 967, a. 1377, f. 299 (cf. Re- cherches, p. 70).
Στίχοι εἰς ὡρολόγιον.
ι᾿ Κῆρυξ, ἄφωνος ἡλίου κινημάτων.
7 ἔστι τάφου cod.: ἔχει τάφον Anthol. Palat. l. l. || 24 ὧρς ci αἵᾷ x«i Basil. || 22 χαρπὸν αὔξει: πάλιν πίπτει Basil.
252 IIl. POEMATIA «7 à νυκτὸς ἴχνη χαλκὸς ἐξαγγέλλεται"
ἅπαντα τέχνη δημιουργεῖ καὶ φύσις.
174
Sine auctoris nomine in folio B* praefixo codici Antho- logiae Palatinae. hoc epigramma invenitur. Tzetzae vix credendum est, qui (Chiliad., VI, 963 sq.), de Chironelocutus, terlii versus finem adfert Iuliano auctore nominato : Kai δὴ καὶ ᾿Ιουλιανὸς ὃ αὐτοκράτωρ γράφει ἡρῴῳ μέτρῳ᾽ « ἄνθρωπος δ᾽ ἀποπέρδεται ἵππον (ἀνθρώπου --- ἵππος ed.) ». Cf. Bois-
sonade, adn. ad Anthol. Palat., XVI, 115 ed. Didot. H
Εἰς immokévtavupov.
᾿Ανδρόθεν ἐκκέχυθ᾽ ἵππος, ἀνέδραμε δ᾽ ἱτπιπιόϑεν ἀνήρ, ἀνὴρ νόσφι ποδῶν, κεφαλῆς δ᾽ ἄτερ αἰόλος ἵππος"
er 3 , » 3 Uu 23 5 , e ἵτιπτος ἐρεύγεται ἄνδρα, ἀνὴρ δ᾽ ἀποπέρδεται ἵππον.
475 ri
Obscoenum carmen — quod ἄδηλον praebet Anthol. Palat., XI, τοῦ ed. Didot — invenitur in codd. Paris. Gr. 1773, ἃ. 1497, f. 361", et Paris. Gr. 2720, s. XVE, f. 8*, sub titulo :
« ἄδηλον ἀστεῖον τοῦ σατὰν ἰουλιανοῦ τοῦ παραθάτου ». Falsae huius inscriptionis originem aliis indagandam relin- 56 quimus.
b. APOPHTHEGMATA
. Ὁ . (n* 176) insertum est e codice Laurentiano 70, 13( — Φ; cf.
Recherches, p. 50) inter epistulas Libanii sub numero 1220 ed. Wolf. 35
De his fragmentis cf. Recherches, p. 47 et 5o sq. Primum
4 ἐξαγγέλλεται scripsimus: ἐξ... ἄγεται (ἢ) cod. || ἅπαντα scrip- simus: πάντα cod. || 14 E; — Χείσρωνα τὸν — Boissonade e Tzetze
ET APOPHTHEGMATA — 173-179 223
176 [ep. 64]. Ιουλιανὸς πρὸς δῆμον εὐφημήσανταἐν τῷ Tuyato.
Εἰ μὲν εἰς τὸ θέατρον λαθὼν εἰσῆλθον, εὐφημεῖτε᾽ εἰ δὲ εἰς τὰ ἱερά, τὴν ἧσυχίαν ἄγετε καὶ μετενέγκατε ὑμῶν τὰς εὐφημίας εἰς τοὺς θεούς μᾶλλον δὲ oi θεοὶ τῶν εὐφη- μιῶν οὐ χρήζουσιν.
471 [ep. 65]. Πρὸς ζωγράφον.
Εἰ μὲν μὴ εἶχον καὶ ἐχαρίσω μοι, συγγνώμης ἦσϑα ἄξιος" εἰ δὲ εἶχον μέν, οὐκ ἐχρησάμην δέ, τοὺς θεοὺς ἔφερον, μᾶλλον δὲ bmó τῶν θεῶν ἐφερόμην. Σύ μοι ἀλλό- τριον σχῆμα πῶς ἐδίδους, ἕταῖρε : οἷόν με εἶδες, τοιοῦτον καὶ γράψον.
178 Πρὸς τριθοῦνον Εὐθυμέλην. *H3ovij βασιλεὶ πόλεμος.
179
1. Eunap., Fragm. 2^4 (Excerpta de sententiis, p. 82, 4 ed. Boissevain) : Ὅτι πρὸς τὸν ᾿Οριβάσιον εἰπόντα ὡς οὐ χρὴ τὸν θυμόν, κἂν ἐπεισπέση, διὰ τῶν ὀμμάτων καὶ τῆς φω- νῆς ἐκφορεῖσθαι « ὅρα τοίνυν,» εἶπεν (scil. 6"lovAuxvóc), «ἐπειδὴ καλῶς λέγεις, εἰ τοῦτο ἐγκαλέσεις ἔτι δεύτερον.»
2. Ammian. Marc., XVIII, τ, 4: Numerium Narbonensis 3 sq. cf. Misop. 344 Bsq. et 362 AB || 10 sq. cf. p. 220, 16.
[(26]ALM—c Φ — [8-13] ALM -— [15-16] A 2 ἰουλιανὸσ (ἰουλιανὸσ om. À) πρὸσ — τυχαΐω AM : om. L τῷ δήμω so2nux aav || 4 μετηνέγχατε Φ || 4/8 τὰς εὐφημίας ὑμῶν transp. Φ || 8 πρὸσ ζωγράφον À : ζωγράφω M om. L || 12 ἐδίδου LM || με εἶδεσ A : μετ᾽ εἴδεσ L μετεῖδεσ M || 19 [220v 1.2.» scripsimus : εὐθυμελᾷ(σ) cod.
224 I[I. POEMATIA
paulo ante rectorem, accusatum ut furem, inusitato censorio vigore pro tribunali palam admissis volentibus audiebat ; qui cum infitiatione defenderet obiecta, nec posset in quoquam confutari, Delphidius orator acerrimus, vehementer eum inpugnans, documentorum inopia percitus, exclamavit
« ecquis, florentissime Caesar, nocens esse poterit usquam, si negare sufficiet? » Contra quem Iulianus prudenter motus extempore: « ecquis»,ait, «innocens esse poterit, si accusasse sufficiet? »
Iohann. Antioch., Fragm. 178, 3, FHG, IV, θοῦ : Nov- pepiavóg κατηγορεῖτο ὕπό τινος ὥς κεκλοφὼς δημόσια χρήματα ὃ δ᾽ ἔξαρνος ἦν. Ὃ δὲ κατήγορος οὐκ ἔχων ἐλέγ- χους᾽ « καὶ τίς, ἔφη, βασιλέων ἄριστε, τῶν ὑπαιτίων δίκην ὑπόσχη, εἶ πρὸς ἐκφυγεῖν τὸ ἀρνηθῆναι μόνον ἀρκεύει ; » Ὃ δὲ ᾿Ιουλιανός" « καὶ τίς». ἔφη, « ἀναίτιος εὑὕρεθή- σεται, εἰ ὃ κατήγορος ἐλέγχων χωρὶς πιστεύ -
ovto; » Cf. Zonar., XIII, 12, 6 sq.
3. lohann. Antioch., ibid., 158, 4: ᾿Ιοθιανὸς ἠκολούθει τιοτὲ ᾿Ιουλιανῷ, καί, συμθὰν οὕτω. τὴν χλαμύδα αὐτοῦ ἐπάτησεν. 'O δέ, στραφεὶς πρὸς αὐτὸν καὶ ὥσπερ ἑρμηνεύων τὸ μέλλον, εἶπεν᾽ « εἴθε γοῦν ἄνθρωπος fjv ». Καὶ μετὰ θάνατον αὐτοῦ ᾿Ιοθιανὸς αὐτὸν διεδέξατο. Zonaras (XHI, 14, 22) habet: « Αἴθε κἂν ἄνθρωπος ». Pars versus esse videtur.
4. Ammian. Marc., XV, 8, r7 : Susceptus denique (scil. Iulianus) ad consessum vehiculi (seil. Constantii) receptusque in regiam, hunc versum ex Homerico carmine (E 83) susur- rabat: « ἔλλαθε πορφύρεος θάνατος kal μοῖρα kpa- taf] ». Haecdiem octavum iduum Novembrium (a. 355) gesta sunt, cum Arbetionem consulem annus haberet et Lollianum... 20: Quo maerore perculsus velut primo adventantium ma- lorum auspicio murmurans querulis vocibus saepe audiebatur « nihil se plus adsecutum quam ut occupatior interiret ».
Iohann. Antioch., Fragm. 176, FHG, IV, 605: ᾿Ιουλιανὸς Καῖσαρ προθληθεὶς εἶπεν: « ἔλλαθε πορφύρεος θάνα- τος καὶ μοῖρα κραταιή », ὡς καὶ τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ ἐν τούτῳ τῷ σχήματι ἀπολωλότος.
5. Ammian. Marc., XVI, 5, 10 : Cum exercere proludia dis- ciplinae castrensis philosophus cogeretur ut princeps, artem- que modulatius incedendi per pyrricham concinentibus dis.
10
25
80
e ct.
IO
260
jo
5
1o
10
ET APOPHTHEGMATA — 179 2325
ceret fistulis, vetus illud proverbium « clitellae bovi sunt inpositae, plane non est nostrum onus», Platonem e dbró nominans, exclamabat. 11. [nductis quadam sollem- nitate agentibus in rebus in consistorium ut aurum acciperent, inter alios quidam ex eorum consortio, non ut moris est pansa chlamyde, sed utraque manu cavata suscepit. Et imperator « rapere », inquit, « non accipere sciunt agentes in rebus». :». Aditus a parentibus virginis raptae, eum qui violarat convictum relegari decrevit ; hisque indigna pati que- rentibus, quod non sit morte multatus, responderat hactenus: «incusent iura clementiam, sed imperatorem mi- tissimi animi legibus praestare severis (ceteris cod.) decet ».
Ihid., XXII, 5, 4: Saepeque dictitabat (scil. de acerbe dissentientibus inter se Christianis Iulianus): « audite me quem Alamanni audierunt et Franci », imitari putans Marci principis veteris dictum. Sed parum advertit hoc ab eo nimium discrepare. 5. llle enim cum Palaestinam transiret Aegyptum petens, ludaeorum fetentium et tumultuantium saepe taedio percitus, dolenter dicitur exclamasse: « o Marco- manni, o Quadi, o Sarmatae, tandem alios vobis inquietiores (inetiores cod., |. molestiores 9) invent. »
Ibid., 10, 4: Cumque eum defensores causarum, ut con- scium rationis perfectae, plausibus maximis celebrarent, fertur id dixisse permotus: « Gaudebam plane prae meque ferebam si ab his laudarer quos et vituperare posse adverterem, siquid factum sit secus aut dictum ».
Ibid., 10, 6 (cf. XXV, 4, 19): Et aestimabatur per haec et similia, ut ipse dicebat adsidue, vetus illa Iustitia, quam offensam vitiis hominum Aratus (Y4 135 sq.) extollit in coelum, imperante eo reversa ad terras.
Ibid., XXV, 4, 5: Et primum ita inviolata castitate enituit, ut post amissam coniugem nihil umquam venereum agitaret, illud advertens, quod apud Platonem (Hesp. 329 BC) legitur, Sofoclen tragoediarum scriptorem, aetate grandae- vum, interrogatum ecquid adhuc feminis misceretur, negan- tem id adiecisse, quod gauderet harum rerum amorem ut rabiosum quendam effugisse dominum et crudelem. 3. Item
ut hoc propositum validius confirmaret, recolebat saepe dic-
, tum lyrii. Bacch ylidis (Fragm. 38), quem legebat iucunde,
id adserentis quod ut egregius pictor vultum —specio- sum eflingit, ita pudicitia celsius consurgentem vitam exor- nat.
Ibu., A, .15.: Liberalitatis eius testimonia plurima
-
I9
550 IIl. POEMATIA
sunt... quodque numquam augendae pecuniae cupidus fuit, quam cautius apud dominos servari existimabat, id ali- quotiens praedicans, Alexandrum Magnum, ubi ha- beret thesauros interrogatum, « apud amicos » benivole respondisse.
Ibid., 6, 1o : Hos autem Saracenos ideo patiebamur infes- tos, quod salaria muneraque plurima a [uliano ad simi- litudinem praeteriti temporis accipere vetiti, questique apud eum, solum audierant imperatorem bellicosum et vigilantem ferrum habere, non aurum.
6. Liban., Orat. XVHI, 296: ᾿Αλλὰ γὰρ ἐννοήσας τὴν ἔπι- τίμησιν fj τῶν ἐν τῇ σκηνῇ δακρυόντων καθήψατο (scil. ὃ ᾿Ιουλιανός), καὶ νῦν αὐτὸν ἡγοῦμαι τὴν ἐν τῷ θρήνῳ μερίδα τοῦ λόγου μέμψασθαι.
7. Ibid., ΝΥ, ὃ4 ; ᾿Αναμνήσθητι τοῦ σαυτοῦ (scil. τοῦ ᾿Ἴου- λιανοῦ) νόμου τοῦ περὶ τῶν ψευδομένων: ἂν ψεύσηται, φησίν, ἅπαξ, τῶν ἐμοί τις δμιλούντων, οἴσω: κἂν δεύτερον ἴσα τολμήσῃ, καὶ τοῦτο ἀνέξομαι: κἂν ἁλῷ τρίτον οὐ τἀληθῆ λέγων, οὕπω μεμίσηται" πιροστιθεὶς δὲ τέταρτον ἐξελήλαται.
8. Socrat., III, 14, 7: Οἱ μέντοι κατὰ τὰς ἐπαρχίας ἄρχον- τες ... πέρα τῶν βασιλικῶν προσταγμάτων τοὺς Χριστια- νοὺς κακῶς διετίθεσαν, χρήματα μὲν πλείονα ἢ ἐχρῆν εἰσπραττόμενοι, ἔστι δὲ ὅτε καὶ σωματικὰς τιμωρίας προσ- άγοντες. ὃ. Ταῦτα μανθάνων ὃ βασιλεὺς (scil. ᾿Ιουλιανὸς) περιεώρα, καὶ τοῖς Χριστιανοῖς περὶ τούτου προσελθοῦσιν αὐτῷ: « ὑμέτερόν ἐστιν », ἔλεγεν αὐτοῖς, « πάσχον - τας κακῶς ὑπομένειν᾽ τοῦτο γὰρ τοῦ ὑμετέρου θεοῦ παράγγελμα (cf. I Petr. », 20) ».
9. Philostorg., p. 94, adn. ad v. 4 sq. ed. Bidez : «'AXX οὐ χαρήσονται τούτοις ἐπιτωθάζοντες καὶ χλευάζοντες τὰ ἡμέτερα (dicit Iulianus de Christianis): ἐγὼ γὰρ ἀπαιτήσω τὴν ὑπὲρ τούτου ποινὴν ἑθδομηκοντάκις ἕπτά, καθώς φασι τὰ ὑμέτερα λόγια (Gen. A, 24) ».
10. Davidis Prolegomena philosophiae, ΓΙρᾶξις va^ (CAG, XVIII, 4, p. 32, 48 ed. A. Busse) : Οὕτως οὖν καὶ τοῦ σώματος κακοχύμου ὄντος καὶ ἀνεπιτηδείου πρὸς τὸ δέξασθαι τὰς ψυχικὰς ἀρετάς, εὐλόγως τις ἀναιρεῖ ἑαυτὸν
20
ET APOPHTHEGMATA -- 1:79 237"
βουλόμενος tfjg νόσου ἀπαλλαγῆναι ὅθεν καί τις Κυνικὸς φιλόσοφος ἡμίξηρος ὧν προσῆλθεν ᾿Ιουλιανῷ τῷ βασιλεῖ λέγων αὐτῷ ταῦτα" “Ἡμισύ μου τέθνηκε, τὸ δ᾽ ἥμισυ δέρκεται ἠώς (1l. 58?) οἴκτειρον, βασιλεῦ, Κυνικὸν ἡμίτομον, τοῦτ᾽ ἔστιν « κέλευσον ἢ ἵνα περιοδευθῶ ἢ ἵνα φονευθῶ ». Ὃ δὲ εἶπε πρὸς αὐτόν᾽ ᾿Αμφοτέρους ἀδικεῖς, kat Πλουτέα καὶ Φαέθοντα, τὸν μὲν ἔτ᾽ εἰσορόων, τοῦ δ᾽ ἀπολειπόμενος.
Cf. praeterea Ammian. Marc., XXII, 3, 8: 4, 9; 9, τὸ Sq. ; 9, 17; 10, 9; Ps. Aurel. Victor, Epit., 43, 4 ; Liban., Bra b o1285 XV, 52 et gosq.; XVI, 5o; XVIII, 163,
. i81 et 242; Malal., p. 333, ἡ sq. ed. Bonn.; Socrat., III,
1, 21 et 50 et III, 12, » ; Zonar., XIII, tc, 24 sq. et 13,30; Zosim., III, 9, 4 et 55, 3.
4 sq. cf. Anthol. Palat. IX, 137: Γραμματιχοῦ τινος ἡμιξήοου πρὸς ᾿Αδριανὸν τὸν βασιλέα. « “Ἡμισύ μου τέθνηχε, τὸ δ᾽ ἥμισυ λιμὸς ἐλέγχε:" σῶσόν μου, βασιλεῦ, μουσιχὸν ἡμίτομον»». Πρὸς ὃν ὁ βασιλεὺς ᾿Αδριανὸς ἀπεχρίνατο᾽ « ᾿Αμφοτέρους ἀδιχεῖς etc. ut supra v. 8 sq.
IV
EPISTULAE SPURIAE VEL DUBIAE
180-187
Spurias esse has octo epistulas nemo nunc negare possit (cf. F. Cumont, Sur l'authenticité de quelques lettres de Julien, Gand, 1889, et J. Bidez, Le philosophe Jamblique et son école, Rev. Etudes grecques, XXXII, 1919, p. 29 sq.). Scriptae sunt ab ignoto quodam rhetore qui, postquam Damasci vixerat (cf. infra v. 27 sq.), in urbe Syriae Apamea lIamblichi discipulus et Sopatri amicus fuit (p. 25406, t sq. ; cf. p. 244, 20 sq.), dein inter aulicos imperatoris admissus est (p. 352, 1 sq. ; cf. p. 244, 19), Constan'ini scilicel, quem in partes Occidentis secutus esse videtur (p. 238, ἡ sq. et 14; 248, 23 sq., etc.). Postea cum eo principe a Pannonia superiore Chalcedonem venit et Nicomediae consedit, ubi per proximos annos commoratus est (p. 244, 13 sq. et 2538, 9 sq.). Harum epistularum revera auctorem fuisse Iulianum Caesariensem sophistam, Aedesii aequalem (cf. Suid., s. v. ᾿Ιουλιανός, et Eunap., Vit. Soph., p. 482 sq.), opinati sumus, confusa esse nomina luliani Caesaris et luliani Caesariensis suspicantes : sed haec mera coniectura est. luliani cuiusdam mentionem faciens, scriptor eum sibi homonymum esse non dicit (p. 2544, 20). Cf. etiam p. 243, (πατρίδα γαῖαν).
180 [ep. 24].
Scripta esse videtur haec epistula, qua caricas centum (cf. p. 229, 9 sq.) « viro clarissimo » (p. 229, 7) mittit auctor, dum, studiis vacans, Damasci moratur (p. 5835, 3 sq.; cf. p. 229, 9). — Sarapio Alexandrinus rhetor, discipulus
10
σι
10
15
20--
)
IV. EPISTULAE SPURIAE VEL DUBIAE — 180 5290
Plotini (Porphyr., De vita Plolini, 7), vix esse potest hic vir senatorius. — Similis argumenti epistulam invenies in /iev. de Philol., IL, 1847, p. 200 sq. (loge de la pomme et du nombre sir, au sujet d'un envoi de six pommes ; fragmen! inédit, ezirail du ms. 352 de la Bibliothéque Royale [Paris. Suppl. Gr. 505, s. XIII, f. 151 sq.], δὲ communiqué par A.-J.-H. Vincent).
᾿Ιουλιανὸς Σαραπίωνι τῷ λαμπροτάτῳ. ' 1
ἼΑλλοι μὲν ἄλλως τὰς πανηγύρεις νομίζουσιν, ἐγὼ δὲ ἡδύ σοι γλυκείας ἑορτῆς σύνθημα τῶν ἐπιχωρίων ἰσχάδων τὰς μακροκέντρους ἑκατὸν ἐκπέμπω, τῷ μὲν τοῦ δώρου μεγέθει μικράν, τῷ κάλλει δὲ ἴσως ἀρκοῦσαν ἧδονὴν μνηστεύων. ᾿Αριστοφάνει μὲν οὖν δοκεῖ πλὴν μέλιτος εἶναι τῶν ἄλλων γλυκύτερον τὰς ἰσχάδας. καὶ οὐδὲ τοῦτ᾽ ἀνέχεται τῶν ἰσχάδων εἶναι γλυκύτερον, ὡς αὐτὸς ἐπικρίνας λέγει. Ἥρο-
Y P S P p
͵ δες M "^ ^ P 3 D 3 "4 3 La δότῳ δὲ ἄρα τῷ συγγραφεῖ πρὸς ἐπίδειξιν ἐρημίας ἀληθοῦς 2 3 I 3 - x ^ £/ 5 » » 2 ἤρκεσεν εἰπόντι « παρ᾽ οἷς οὔτε σῦκά ἐστιν οὔτε ἄλλο &ya- θὸν οὐδέν», ὥσπερ οὔτε ἄλλου τινὸς ἐν καρποῖς ἀγαθοῦ
, m δ, x » 2 ΄ EJ "m , Tipot£pou τῶν σύκων ὄντος, οὔτε ἔτι πάντως ἀγαθοῦ δέον ροτερ τινὸς παρ᾽ οἷς ἂν fj τὸ σῦκον. Ὅμηρος δὲ ὃ σοφὸς τὰ μὲν ἄλλα τῶν καρπῶν εἰς μέγε- E u P UtY 8oc ἢ χρόαν ἢ κάλλος ἐπαινεῖ, μόνῳ δὲ τῷ σύκῳ τὴν τῆς ΄ 2 D ^ t x . Y j γλυκύτητος ἐπωνυμίαν συγχωρεῖ, καὶ τὸ μέλι μὲν χλωρὸν
ει
καλεῖ, δεδιὼς μὴ λάθη γλυκὺ προσειπὼν ὃ καὶ πικρὸν εἶναι
12 sq. Aristophan. Fr. 586/587 Kock. Cf. Athen. XIV 652F || 44 sq. Herodot. I 71. Cf. Athen. III 78 E || 20sq. Homer. ἡ 116 et X. ὅ00 || 22sq. ibid. A 631 et z 334; cf. v 69; A 249; X 109 elc.
U Ald. 8 ἄλλως Hertlein: à230:7 U Ald., quod defendit Reiske: « subaudi
«δώροις » [[|πανηγύροισ U || 9 [τὰς] Hertlein || 40 μαχροχέντουσ U Ald.,
corr. Petau || 12 swa πλὴν μέλιτος transp. Ald. || τῶν ἄλλων om. U || 17 ὥσπερ: ὡς ἄρ᾽ Hertlein || [ἀγαθοῦ] P. Thomas || 18 zz: Ald.: ἔχει U || 18/49 δέον τινὸς scripsimus: δέοντος Ald. om. U ἐνδέοντος Reiske δέον τοῖ: Hertlein || 19 H Hertlein : zz: U om. Ald. «(ἢ καὶ Hercher || 22 τὸ μὲν μέλ: transp. Ald. || 23 5: ᾧ Reiske
390 b
394
230 IV. EPISTULAE SPURIAE
πολλαχοῦ cuuÓaivei, τῷ σύκῳ δὲ ἄρα μόνῳ ἀποδίδωσι τὴν οἰκείαν εὐφημίαν, ὥσπερ τῷ νέκταρι, διότι καὶ μόνον γλυκὺ τῶν ἄλλων ἐστί. Καὶ μέλι μὲν “Ἱπποκράτης φησὶ καὶ γλυκὺ τὴν αἴσθησιν καὶ πικρὸν εἶναι πάντως τὴν ἀνάδοσιν, καὶ οὐκ ἀπιστῶ τῷ λόγῳ: χολῆς γὰρ αὐτὸ ποιητικὸν εἶναι ξύμ- παντες ὁμολογοῦσι καὶ τρέπειν τοὺς χυμοὺς εἷς τοὔναν- τίον τῆς γεύσεως, ὃ δὴ καὶ μᾶλλον τῆς ἐκ φύσεως αὐτοῦ πικρότητος κατηγορεῖ τὴν γένεσιν᾽ οὐ γὰρ ἂν εἷς τοῦτο μετέθαλλεν ὃ πικρόν ἐστιν, εἶ μὴ καὶ πάντως αὐτῷ τπιρροσῆν ἐξ ἀρχῆς τοῦτο, ἀφ᾽ οὗ τιρὸς τὸ ἕτερον μετέπιτιτε. ΣΌκον δὲ οὐκ αἰσθήσει μόνον ἧδύ, ἀλλὰ καὶ ἀναδόσει κρεῖττόν ἐστιν οὕτω δέ ἔστιν ἀνθρώποις ὠφέλιμον, ὥστε καὶ ἄλε- ξιφάρμακον αὐτὸ παντὸς ὀλεθρίου φαρμάκου φησὶν ᾽Αριστο- τέλης εἶναι, κἂν τοῖς δείπνοις οὐκ ἄλλου τινὸς ἢ τούτου χάριν τῶν ἐδεσμάτων προπαρατίθεσθαί τε καὶ ἐπιτραγηματί- ζεσθαι, καθάπερ ἀντ᾽ ἄλλης τινὸς ἀλεξήσεως ἱερᾶς ταῖς τῶν βρωμάτων ἀδικίαις περιπτυσσόμενον. Καὶ μὴν ἕτι καὶ θεοῖς τὸ σῦκον ἀνάκειται καὶ θυσίας ἐστὶν ἁπάσης ἐμθώ- μιον, καὶ ὅτι παντὸς λιθανωτοῦ κρεῖττον ἐς θυμιάματος
σκευασίαν ἐστίν, οὐκ ἐμὸς ἴδιος οὗτος ὃ λόγος, ἀλλ᾽ ὅστις
2 cf. Homer. ἃ 598 || 4 sq. cf. Galen. De fac. alim. 11 39 (VI p. 740 ed. Kühn) || 12 sq. Aristot. Fr. 105 Rose || 20 cf. p. 264, 17 etc. "8. γλυχὺ — ὃ τὴν γένεσιν Suidas s. v. Ἀ[έλι || 12/48 ὅτι τὸ σῦχον
ox
ἀλεξιφάρυαχόν ἐστι xal μόνον ibid. s. v. Σῦχον.
V[incipit 2 2:0v:] U. Ald.
3 Ἱπποχράτης φησὶ Ald.: izzo....o.ct V immo.......... U || 8 xe: γλυχὺ — 4 ἀγάδοσιν : τοῦτο γλυχὺ μέν ἐστι τὴν αἴσθησιν, πιχρὸν δὲ
τὴν ἀνάϑοσιν Suidas, unde Ὑλυχὺ μὲν εἶναι τὴν αἴσθητιν, πιχρὸν Oi πάντως τὴν ἀνάδοσιν Hercher || 4 χα! Ald.: ἢ cod. || 4,5 xai οὐκ Ald. :.....x VU || B. ποιητικὸν — 6 δμολογοῦσ! : φασὶ ποιητικὸν εἶναι Suidas || E9uzavzeo (σύμπαντες Ald.) δμολογοῦσ: U Ald.: Ejuzav.ez . μολογοῦσι V || 7 xai U Ald.: x... V !| 43 φαρμάχου Martinius: φάρμαχον cod. || 44 xxv Hercher: xai cod. || 45 zoozíüscüa! τε cod. corr. Hercher || 17/18 xa: θεοῖς Hertlein:.....o0:; VU θεοῖς Ald.
,
Qt
10
20
10
20
VEL DUBIAE — 180 231 τὴν χρείαν αὐτοῦ ἔμαθεν, οἶδεν óc ἀνδρὸ - σοφοῦ καὶ iepo- φάντου λόγος ἐστί. Θεόφραστος δὲ ὃ ναλὸς ἐν γεωργίας παραγγέλμασι τὰς τῶν ἑτεροφύτων δένδρων γενέσεις ἐκτι- θεὶς καὶ ὅσα ἀλληλούχοις ἐγκεντρίσεσιν εἴκει, πάντων, οἶμαι, τῶν φυτῶν μᾶλλον ἐπαινεῖ τῆς συκῆς τὸ δένδρον ὡς ἄν τι ποικίλης καὶ διαφόρου γενέσεως δεκτικὸν καὶ μόνον τῶν ἄλλων εὔκολον παντοίου γένους ἐνεγκεῖν βλάστην, εἴ τις αὐτοῦ τῶν κλάδων ἐκτεμὼν ἕκαστον, εἶτα ἐκρήξας ἄλλην ἐς ἄλλο τῶν πρέμνων ἐμφυῆ γονὴν ἐναρμόσειεν, ὡς ἀρκεῖν ἤδη πολλάκις αὐτοῦ καὶ ἀνθ᾽ ὁλοκλήρου κήπου τὴν ὄψιν, otov ἐν λειμῶνι χαριεστάτῳ ποικίλην τινὰ καὶ πολυειδῆ τῶν καρπῶν ἀφ᾽ ξἕἑαυτοῦ τὴν ἀγλαΐαν ἀντιπεπομφότος. Kai τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἀκροδρύων ἐστὶν óÀwoypóvia καὶ τὴν μονὴν οὐκ ἀνέχεται, μόνῳ δὲ τῷ σύκῳ καὶ ὑπερενιαυτίζειν ἔξεστι καὶ τῇ τοῦ μέλλοντος καρποῦ γενέσει συνενεχθῆ- ναι, ὥστε φησὶ καὶ Ὅμηρος ἐν ᾿Αλκινόου κήπῳ τοὺς καρποὺς ἀλλήλοις ἐπιγηράσκειν᾽ ἐπὶ μὲν --οὖν"--- τῶν ἄλλων
^ ΄
A ^ 3. ^
ἴσως ἂν μῦθος ποιητικὸς εἶναι δόξειε, μόνῳ δὲ τῷ σύκῳ
τιρὸς τὸ τῆς ἀληθείας ἐναργὲς ἂν συμφοροῖτο, διότι καὶ m E ^ 2 ,
μόνον τῶν ἄλλων καρπῶν ἐστι μονιμώτερον.
Τοιαύτην δὲ ἔχον. οἶμαι, τὸ σῦκον τὴν. φύσιν, πολλῷ κρεῖττόν ἐστι παρ᾽ fjuiv τὴν γένεσιν, ὡς εἶναι τῶν μὲν ἄλ- λων φυτῶν αὐτὸ τιμιώτερον. αὐτοῦ δὲ τοῦ σύκου τὸ Ttap'
P c ^ 4 ^ em * 2 HI Lej - * fgiv θαυμασιώτερον, καὶ νικᾶν μὲν αὐτὸ τῶν ἄλλων τὴν
γένεσιν, αὖθις δὲ ὕπ᾽ αὐτοῦ τοῦ παρ᾽ ἡμῖν ἥττᾶσθαι, καὶ
8 sq. cf. Geoponic. X 76, 8 || 16 sq. Homer. ἡ 120 sq.
V [U Ald.] 3 παραγγέλματι cod., corr. Martinius || 3/4 ἐντιθεὶσ cod., corr. Martinius || 4 ὅσα — εἴχε: Sintenis et Hercher : ὅσα! — εἴχουσ! cod. ||
7 5 ἄν τι Ald : ἀντὶ cod. ; [τι] Hercher || 9 2422& Hercher || azzs:» Ald. ; &gx... VU || 47 — οὖν Ald. || 19 συμφέροιτο Hercher || 20 νομιμώ- τερον. cod., corr. Marlinius || 22 «τὸ 7 παρ᾽ ἡμῖν « ἔχον"» Her- cher || 25 ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Ald.: ὑπ’ αὐτοῦ πρὸσ τὰ cod.
392
393
232 IV. EPISTULAE SPURIAE
τῇ πρὸς £k&tepo: ἐγκρίσει πάλιν σώζεσθαι, κρατοῦντι μὲν ἐοικός, οἷς δ᾽ αὖ κρατεῖσθαι δοκεῖ, πάλιν ἐς τὸ καθόλου νικῶντι. Καὶ τοῦτο οὐκ ἀπεικότως παρ᾽ ἡμῖν μόνοις συμ- θαίνει- ἔδει γάρ, οἶμαι, τὴν Διὸς πόλιν ἀληθῶς καὶ τὸν τῆς Ἑῴας ἁπάσης ὄφϑαλμὸν (τὴν ἱερὰν καὶ μεγίστην Δαμασκὸν λέγω) τοῖς τε ἄλλοις σύμπασιν, οἷον ἱερῶν κάλλει: καὶ νεὼν μεγέϑει καὶ ὡρῶν εὐκαιρία καὶ πηγῶν ἀγλαΐᾳ καὶ ποταμῶν τπιλήθϑει καὶ γῆς εὐφορία νικῶσαν, μόνην ἄρα καὶ τῷ τοιούτῳ φυτῷ πρὸς τὴν τοῦ θαύματος ὑπεροχὴν ἀρκέσαι. Οὐδὲν οὖν ἀνέχεται γῆς μεταθολὴν τὸ δένδρον οὐδὲ ὑπερθαίνει τοὺς ἐπιχωρίους ὅρους τῆς βλάστης, ἀλλ᾽ ὥσπερ αὐτόχθονος φυτοῦ νόμῳ τὴν ἐξ ἀποικίας γένεσιν ἀρνεῖται. Kal χρυσὸς μέν. οἶμαι, καὶ ἄργυρος ὃ αὐτὸς πολλαχοῦ φύεται, μόνη δὲ fj παρ᾽ ἡμῖν χώρα τίκτει φυτὸν ἀλλαχοῦ φῦναι μὴ δυνάμε- νον. Ὥσπερ δὲ τὰ ἐξ ᾿Ινδῶν ἀγώγιμα καὶ ot Περσικοὶ σῆρες, ἢ ὅσα ἐν τῇ Αἰθιόπων γῆ τίκτεται μὲν καὶ λέγεται, τῷ δὲ τῆς ἐμπορίας νόμῳ πανταχοῦ διαθαίνει, οὕτω δὴ καὶ τὸ παρ᾽ ἡμῖν σῦκον, ἀλλαχοῦ τῆς γῆς οὗ γινόμενον, πανταχοῦ παρ᾽ ἡμῶν στέλλετα:, καὶ οὔτε πόλις οὔτε νῆσός ἔστιν, ἣν οὔκ ἐπέρχεται τῷ τῆς ἧδονῆς θαύματι, ἀλλὰ καὶ τράπεζαν βασιλικὴν κοσμεῖ, καὶ παντὸς δείπνου σεμνόν ἐστιν ἐγκαλ- λώπισμα, καὶ οὔτε ἔνθρυττον οὔτε στρεπτὸν οὔτε νεήλατον οὔτε ἄλλο καρυκείας γένος οὐδὲν ἔσται ἥδυσμα ἴσον fj ἀφί- κοιτο᾽ τοσοῦτον αὐτῷ τῶν τε ἄλλων ἐδεσμάτων καὶ δὴ καὶ
Lej c "m , m P H à Y * 2 ^ τῶν ἑκασταχοῦ περίεστι τοῦ θαύματος. Kai τὰ μὲν ἄλλα τῶν
20 cf. p. 255, 5 sq. || 22 cf. Demosth. XVIII, 260.
V [U Ald.]
2 ἐοιχός Horkel: és εἰχὸσ cod. || 5 ξώας Ald.: .'as V...U || 6 ἄλλοις σύμπασιν Ald.: a....9 ..xaGww V..... ἅπασιν U || 7 εὐχρασίᾳ Cobet || 40 γῆς μεταδολὴν scripsimus: τῆσ μεταδολὴσ cod. [τῆς]
μεταθολὴς Hercher || τοὺς Ald.: τῆσ cod. || 46 λέγεται cod. : τρέφεται Hertlein ; an συλλέγεται» || 17 δὴ : δὲ Herllein || 17 et 48 πανταχῆ vel πανταχόσε Hercher πανταγοῖ Hertlein || 23 ἢ scripsimus: ἢ cod. ; an οἵ «ἂν ἀφίχηται
10
19
35
c
10
15
20
΄
VEL DUBIAE — 180 233 σύκων ij ónopwi]v ἔχει τὴν βρῶσιν ἢ τερσαινόμενα £c τὸ - E Í ^ 2 c ^ ͵ 5 , m ταμεῖον ἔρχεται, τὸ δὲ παρ᾽ ἡμῖν μόνον ἀμφοτερίζει τῇ χρεία, καὶ καλὸν μέν ἐστιν ἐπιδένδριον, πολλῷ δὲ κάλλιον. 2 2 Ul ^ x 2 * iT Ui er 2 " * 2 εἰ £g τὴν τερσιὰν ἔλθοι. Ei δὲ καὶ τὴν ὥραν αὐτοῦ τὴν ἐν ^ , 2 Lej ip M L4 c , m τοῖς δένδροις ὀφθαλμῷ λάθοις, καὶ ὅπως ἑκάστου τῶν πιρέμνων ἐπιμήκεσι Tolg κέντροις oiovel καλύκων δίκην ἀπήρτηται, ἢ ὅπως ἐν κύκλῳ περιθεῖ τῷ καρπῷ τὸ δένδρον, ἄλλας ἐπ᾽ ἄλλαις ἐν στοίχῳ περιφερεῖ πολυειδεῖς ἀγλαΐας , ͵ 2 3 j! , 2 cr , uU μηχανώμενον, φαίης ἂν αὐτὸ καθάπερ £v ὅρμῳ δέρης τὰς ::-- «CH 827 τῶν δένδρων ἐξαίρεσις αὐτοῦ καὶ ἣ πρὸς χρονίαν μονὴν ἐπιτέχνησις οὖκ ἐλάττονα τῆς ἐς τὴν χρείαν ἡδονῆς ἔχει τὴν φιλοτιμίαν: οὐ γὰρ ὥσπερ τὰ ἄλλα τῶν σύκων € h UJ 5 bl 32 2 ' ΄ M 2^ δμοῦ καὶ κατὰ ταὐτὸν ἔρριπται, οὐδὲ καθάπερ σωρηδὸν ἢ χύδην ἡλίῳ τερσαίνεται, ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἠρέμα τῶν δένδρων αὐτὰ ταῖς χερσὶν ἀποδρέπουσιν, ἔπειτα ὅρπηξιιν E [34 3 , Lej Li 2 m er ἢ ῥάθδοις ἀκανθώδεσι τῶν τοίχων ἀπαρτῶσιν, ἵνα λευ- καίνηται μὲν ἡλίῳ καθαρῷ προσομιλοῦντα, μένῃ δὲ ἄνεπι- θούλευτα τῶν ζῴων καὶ τῶν ὀρνιθίων, otovel τῶν κέντρων
τῇ ἀλεξήσει δορυφορούμενα.
Καὶ περὶ μὲν γενέσεως αὐτοῦ καὶ γλυκύτητος καὶ ὥρας 394
καὶ ποιήσεως καὶ χρείας ταῦτά σοι παρ᾽ ἡμῶν ἣ ἐπιστολὴ
14 sq. cf. Geoponic. X 54. Columell. XII 15 || 24 sq. cf. p. 265,6.
V [V3 U Ald. ]
2 ταμεῖον P. Thomas: ὅμοιον cod. || μόνον ἀμφοτερίζε: Ald. p... &po...pitet V.......... ρίζεε U. || 4 εἰ ἐς τὴν --- ἔλθο: Hertlein: εἰ éc .. cepoíay ..0ot V st ég............ U εἰ ἐς τερσίαν ἔλθο! Ald. || τερσείαν Reiske || 5 xai Ald.: ... || 7 ἀπήρτητα: Heyler: ἀπήρτηντα! V ἀπήρτηνται Ald. ἐπήροτηνται U ||
, '
re)
τῷ χαρπῶ cod. ; an ὃ x«oxoc? || τὸ δένδρον Ald.: τὸ δένϑθρον V τὸ δένδρω U || B ἐπ᾿ ἄλλοισ cod. μετ᾽ ἄλλας: ΑΙά., corr. Hercher || στοΐχῳ Martinius : of, « cod. || 9 αὐτῷ Ald. || δέρρησ cod., corr. NER I 9/40 τὰς «** — Ἢ δὲ — τῶν δένδρων ἐξαίρεσις scripsimus: τὰς τῶν δένδρων ἐξαιρέσε!σ cod. τὰς τῶν δένδρων ἐξαρτήσεις- Martinus || 15 αὐτὰ Hercher : αὐτὸ cod. || 16/17 λευχαίνηται Ald.: λευχαίνττ.. V λευχαίνη... U || 18 xai τῶν γά{):.... / τε zai Ald. || 20 περὶ supra μὲν script. cod. || αὐτῶν Ald.
,
234 IV. EPISTULAE SPURIAE
Ttpocrta(Gec ὅγε μὴν τῶν ἑκατὸν ἀριθμὸς óc ἔστι τῶν ἄλλων τιμιώτερος καὶ τὸ τέλεον ἐν αὑτῷ τῶν ἀριθμῶν περιγράφων, μάθοι ἄν τις θεωρῶν τῇδε. Καὶ οὐκ ἀγνοῶ μὲν óc παλαιῶν καὶ σοφῶν ἀνδρῶν ὃ λόγος, τοῦ ἀρτίου τὸν περιττὸν προκεῖσθα:, οὐδὲ óc ἀρχήν φασιν αὐξήσεως εἶναι τὸ μὴ συνδυάζον" τὸ γὰρ ὅμοιον θάτέρῳ μένειν ὅδποῖον καὶ τὸ ἕτερον. δυοῖν δὲ γενομένοιν τὸν τρίτον εἶναι τὴν περιττότητα᾽ ἐγὼ δέ. ei καὶ τολμηρότερος ὃ λόγος ἐστί, φαίην —&v— ὅμως" ἀρχῆς μέν εἶσιν ot ἀριθμοὶ πάντως ἐξηρτη μένοι, καὶ τὸ προσεχὲς τῆς “αὐξήσεως Br To κομίζοιντο: πολλῷ γε μὴν οἶμαι δικαιότερον τῷ ἀρτίῳ μᾶλλον ἢ τῷ περιττῷ τὴν τῆς αὖ- ξήσεως αἴτίαν προσκεῖσθαι. Ὃ μὲν γὰρ εἷς ἀριθμὸς οὐκ ἂν εἴη περιττός, οὐκ ἔχων ὅτου περιττὸς γένοιτο᾽ fj δὲ τῆς δυάδος συζυγία τίκτει διπλῆν τὴν περιττότητα, κἂκ τῶν δυοῖν ἀριθμῶν ὃ τρίτος εἰκότως εἰς αὔξησιν ἔρχεται. [Πά- λιν τε ἐν τῇ τῆς ἑτέρας δυάδος μίξει τῆς τετράδος τὴν ὑπεροχὴν λαμθάνει, καὶ ὅλως ἣ πρὸς ἄλληλα κοινωνία τὴν ἐξ ἑκατέρου περιττότητα φαίνουσα εἷς τὸν τῆς δυάδος ἀριθμὸν περικλείεται.
Δεδομένου δὴ τούτου, φαίην ἄν, οἶμαι. τῆς πρώτης δεκά- δος τὴν εἰς αὐτὸ περιφέρειαν ἀνακυκλούσης εἷς τὸν τῆς ἑκατοντάδος ἀριθμὸν τὸ ὅλον διαβαίνειν, ὧς τῷ μὲν &vl τὴν αὔξησιν ἂν sig δέκα συντείνειν, πάλιν δὲ αὖ τὴν 8e-
2 cf. Philo De mut. nominum 1 p. 578 et 607 ed. Mangey || 3 sq. cf. p. 293, 20 ; 264, 18 etc. || 4 sq. cf. Stob. Ecl. I pr. 10, p. 22, 6 sq.
ed. Wachsmuth, etc. || 20 sq. cf. Iamblich. Theolog. arithm. p. 59, 32 sq. ed. Ast, etc.
V [U AH.]
3 ἀγνοῶ Ald.: ἀγνοῶν cod. || 5/6 τὸ γὰρ ὅμοιον Ald.:zó y). ποῖον V «0 ....u0:0y U || 7 τὸν τρίτον εἶναι τὴν Ald.: τὸν τρίτον .... τῆν V U ||8 «&y7 Heyler || 10 9....... V δεν, U διὰ παντὸς Ald. || oiuat Hertlein : εἶναι cod. || 44 περιττῷ Ald. : ...... V ... U || 48. περιττός" Ald.: zezt.... VU || 44 διπλῆν Ald. : 2c... V U || περεςτύτητα Ald. : το τεστηθ V. “τω; U j| 46 τῇ Ald.: τε cod. || 47 τὴν Ald. 1] : τῇ V
|| 48 φαίνεται in. φαίνουσα corr. cod. || 20 τούτου Ald. : τοῦτο cod. || 24 an εἰς αὑτὴν ? || 23 δέχα U Ald. : 2éoy V in Zxa corr. manus posterior
Ic
2«
10
20
VEL DUBIAE — 1830 235 κάδα δι᾽ αὑτῆς ἀνιοῦσαν εἰς τὸν — 1v ἑκατὸν ἀριθμὸν συντελεῖσθαι: κἀντεῦθεν αὖ πάλιν ἐξ ξἑκατοντάδων τὸ ὅλον τῶν ἀριθμῶν τὴν δύναμιν καρποῦσθαι, μήτε τοῦ ἑνὸς ἦρε- μοῦντος, εἰ μή τι τῆς δυάδος ἐν τῇ μίξει τὸ περιττὸν ἀεὶ τικτούσης τε καὶ εἰς ἑαυτὴν αὖθις ἀνακαλουμένης, ἄχρις ἂν ἑτέρᾳ πάλιν ἑκατοντάδι τῶν ἀριθμῶν τὸ συναγόμενον κα- τακλείσῃη, καὶ τὸ τέλεον αὐτῷ προσάτιτουσα πάλιν ἐξ, αὐτοῦ τιρὸς τὸ ἕτερον ἑρπύση, ταῖς τῶν ἑκατοντάδων ἐπηγορίαις ἀεὶ τὸ ὅλον εἰς τὸ τῆς καταλήψεως ἄπειρον ἀναφέρουσα.
Δοκεῖ δέ μοι καὶ Ὅμηρος οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ ἀργῶς ἐν τοῖς ἔπεσι τὴν ξκατονταϑύσανον αἰγίδα τῷ Διὶ περιθεῖναι, ἀλλά τινι κρείττονι καὶ ἀπορρήτῳ λόγῳ τοῦτο αἰνίττεσθαι λέ- γῶν, ὡς ἄρα τῷ τελεωτάτῳ θεῷ τὸν τελεώτατον ἀριθμὸν πε- ριάψειε καὶ ᾧ μόνῳ παρὰ τοὺς ἄλλους ἂν δικαιότερον ko- σμοῖτο, ἢ ὅτι τὸν ξύμπαντα κόσμον, ὃν εἰς αἰγίδος σχῆμα τῷ τῆς εἰκόνος περιφερεῖ [καὶ] ξυνείληφεν, ook ἄλλος πως ἢ ὃ τῶν ἑκατὸν ἀριθμὸς περιγράφει, τῇ κατὰ κύκλον ἑκατοντάδι τὴν ἐς τὸ ὅλον τοῦ νοητοῦ κατανόησιν ἐφαρμόττων. Ὃ δ᾽ αὐτὸς λόγος οὗτος καὶ τὸν ξἑκατοντάχειρα. τὸν Βριάρεω, καθ- ἰζει πάρεδρον τῷ Διὶ καὶ πρὸς τὴν τοῦ πατρὸς ἁμιλλᾶσθαι συγχωρεῖ δύναμιν, οἷον ἐν τῷ τοῦ ἀριθμοῦ τελέῳ τὸ τέλεον αὐτῷ τῆς ἰσχύος ἀποδιδούς. Καὶ μὴν καὶ Πίνδαρος ὃ Θηθαῖος, τὴν ἀναίρεσιν τὴν Τυφωέως ἐν ἐπινικίοις κηρύτ-
͵ , , , Lo τῶν καὶ τὸ τοῦ μεγίστου τούτου γίγαντος κράτος τῷ με-
10 sq. cf. Homer. B 448; Δ τθ7 etc. || 19 sq. cf. Homer. A 102 sq. {| 22 sq. cf. Pindar. Ol. IV 7; Pyth. I 16 et VIII 16, et Fr. 93.
V [U Ald.]
4 —:6»7 Hercher; cf. v. 17 et p. 234, 1 || αὐτοῦ U Ald.: -..9 V-|| 9 eXAov Ald.: o0.oy V .... U || 44 ξχατονθύσανον cod., corr. Ald. ||43 τὸν τελεώτατον ἀριθμὸν Hercher : τὸ τέλεον τῶν ἀριθμῶν cod. || 46 χαὶ om. Ald.; uncis inclusimus || 47 τῶν ἑχατὸν U Ald.: τῶν .... ΟΥ̓ || 48 τοῦ Ald.:... VU || 19 βριάρεω Ald.: βοιάρρεω U £o V || 24 συγχωρεῖ U Ald.: ον Tg e V {| 22 axo διδούδ U Ald.: . 51031 is v || 23 zvzoic5 cod., corr. Ald. ! & Ald.: .» V.. U
396
236 IV. EPISTULAE SPURIAE
m
γίστῳ βασιλεῖ τῶν θεῶν περιτιθείς, oby ἑτέρωθεν αὐτῷ τῆς εὐφημίας κρατύνει τὴν ὑὕὑπερθολὴν ἢ ὅτι τὸν γίγανται τὸν ἑκατοντακέφαλον ἕνὶ βλήματι καθελεῖν ἤρκεσεν, ὡς οὔτε τινὸς ἄλλου εἰς χεῖρα τοῦ Διὸς ἐλθεῖν ἀντιμάχου γίγαντος νομισϑέντος ἢ ὃν ἣ μήτηρ μόνον τῶν ἄλλων ἕκα- b n « » c , ji m 23 ᾿ τὸν κεφαλαῖς ὥπλισεν, οὔτε ἕτέρου τινὸς θεῶν ἢ μόνου Διὸς ἀξιονικοτέρου πρὸς τὴν τοῦ τοσούτου γίγαντος καθαί- ρεσιν ὄντος. Σιμωνίδῃ δὲ ἄρα τῷ μελικῷ πρὸς τὴν ᾿Απόλλωνος εὐφη- 1 3 ^ Y Y c , Y Bá μίαν &pkei τὸν θεὸν "Ekarov προσειπόντι καὶ καϑάπερ ἀντ᾽ ἄλλου τινὸς ἱεροῦ γνωρίσματος αὐτοῦ τὴν ἐπωνυμίαν κοσμῆσαι, διότι τὸν ΓΠ]ύθωνα, τὸν δράκοντα, βέλεσιν ἕκα- ΄ er 2 Li * e^ 3 Ἀ e 23 τόν, ὥς φησιν, ἐχειρώσατο, kal μᾶλλον αὐτὸν "Exacov ἢ ΓΠύθιον χαίρειν προσαγορευόμενον, οἷον ὁλοκλήρου τινὸς ἐπωνυμίας συμθόλῳ προσφωνούμενον. "H γε μὴν τὸν Δία θρεψαμένη νῆσος, ἣ Κρήτη, καθάπερ τροφεῖα τῆς Διὸς ς EN nm 2 ^ Lej c X /1 ὡ-ὠ 2 ^ , ὑποδοχῆς ἀντιλαθοῦσα τῷ τῶν ἑκατὸν πόλεων ἀριθμῷ τετί- μηται. Koi Θήθας δὲ ἄρα τὰς ἑκατονταπύλους οὔκ ἄλλου x E F , EJ ^ c , ^ , τινὸς ἢ τούτου χάριν ἐπαινεῖ Ὅμηρος, διότι ταῖς πύλαις ταῖς ἑκατὸν κάλλος ἦν θαυμαστόν. Kal σιωπῶ θεῶν ἕκα-
τόμθας καὶ νεὼς ξἑκατονταπέδους καὶ βωμοὺς ξἑκατοντακρή-
9 sq. Simonid. Fr. 256 || 9 sq. cf. p. 229, 15 sq. et 253, r0 sq. etc. || 16 sq. Homer. B 640 || 18 sq. cf. p. 563, ro || 19 sq. Homer. I 383.
-
*9 sq. Eustath. lliad. X 75, p. 52. Tzetzes In Iliad. p. 117, 17 sq.
V [V4 U Ald.] 2 τὴν U Ald.: ... V || 4 τοῦ Διὸς ἐχῇεῖν &vcipxy oo Ald.: το ἧς
ERI DIM ΤΣ μάγου U || 8/6 ἑκατὸν χεφαλαῖς ὦπλισεν Ald.:
EXQUR NACE nee λισεν V U || 7 πρὸσ τὴν τοῦ τοσούτου V3 : xo05....... σούτου
ΔΙ προσ» ες τοσούτου U πρὸς ταύτην τοσούτου Ald. || 9 τῷ μελιχῷ πρὸς
τὴν Ald. : τῶ μελ.... πρὸσ τὸν V τῶ με....--. πρὸσ τὴν U || 44 ὁλοχλήρου λο
Hercher: ὀχλήρου V4 ὀχλήρου, Ao supra scripto sed atramento nunc obducto, V ὀχλήρου U χλήρου Ald. || 20 ἑχατὸν U Ald. : .xaz.. V || 24 νεὼς Hercher: νεοὺσ cod. ναοὺς Ald. || ἑχατονταπέδους Ald. : ἑχατονπέδουσ δὰ ἕχατονπε.,.. V ἑχατοντέδουσ U, an ἑχατομπέδους || 24 sq. ἔχατον χρήπιδασ cod., corr. Ald.
IO
15
20
10
15
20
VEL DUBIAE — 180-181: 237
πιδας καὶ τοὺς ἑκατονταδόχους ἀνδρῶνας, kal τὰς ἀρούρας δὲ τὰς ἑκατονταπλέθρους, καὶ ὅσα ἄλλα θεῖά τε καὶ ἀνθρώ- πινα τῇ τοῦ ἀριθμοῦ τοῦδε προσηγορία συνείληπται. Ὅ γε μὴν ἀριθμὸς οὗτος οἷδε καὶ στρατιωτικὴν δμοῦ καὶ εἴρηνι- κὴν τάξιν κοσμῆσαι, καὶ φαιδρύνει μὲν τὴν ἑκατόντανδρον λοχαγίαν, τιμᾷ δὲ ἥδε καὶ δικαστῶν ἐς τὸ ἴσον ἥκουσαν ἐπωνυμίαν.
Καί με καὶ τπιλείω τούτων ἔχοντα λέγειν ὃ τῆς ἐπιστολῆς ἐπιστρέφει νόμος" σὺ δὲ ἀλλὰ συγγνώμην ἔχειν τῷ λόγῳ, διότι καὶ ταῦτα πλείω τῶν ἱκανῶν εἴρηται. Kal εἰ μὲν ἔχει μέτριον ὕπὸ σοὶ κριτῇ κάλλος τὸ ἐγχείρημα, πάντως καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἔκφορον ἔσται, τῆς παρὰ σοῦ ψήφου τὴν μαρτυρίαν δεξάμενον. £i δὲ καὶ χειρὸς ἑτέρας προσδεῖται τιρὸς τὸ τοῦ σκοποῦ συμπλήρωμα, τίς ἂν σοῦ κάλλιον εἰδείη τὴν γραφὴν εἰς κάλλος ἀκριθώσαντος πρὸς τὴν τῆς θέας
ἡδονὴν ἀπολαῦσαι:
181 [ep. 61].
Haec epistula, qua post longam peregrinationem nuntiat scriptor se Nicomediam pervenisse, manifesto prima est earum quas lamblicho se misisse refert (infra, ep. 184, p. 244,
19 sq.).
10 sq. cf. p. 360, 9 sq. || 12 sq. cf. p. 252, 14 sq.
V [Ὁ AM. ]
4 ξχατονταθόχους ἢ Hertlein || B uiv U : μ.. V om. Ald. ll 6 an τιμᾶν ὃξ οἵδε P || zxoocav Ald.: Zx.... V U ||9 ἐπιστρέφει Ald.: ἐπι 0z..... V U; an ἀποστρέφ ge? || ἔχειν cod. : £ Hercher, sed cf. p. 340; 23 sq. || 10 ἱκανῶν U Ey 114. ὑπὸ : ἐπὶ Hercher || χάλλος Sinte-
nis: χαλὸν cod. || πάντως Ald.: πάν ... V πάνυ U || 43 εἰ δὲ — 44 συμπλήρωμα om. U || 43 εἰ δὲ zai scripsimus : εἰ δὲ in fine versus, margine abscisso, ila ut aliquid ante χειρὸς deesse videatur V εἰ δὲ...
(« z& videtur exesum ») V4 ct δὲ Ald. || 44 χάλλιον εἰδείη Hertlein :
, στ χαλλι ... εἴη V U καλλίων εἴη Ald. || 15 ἀχριόω ὙΠ) ἀχριδώσαντο: Ald. ἀχριβώσας ? Hertlein [|16 ἀπολαῦσαι U Α]4. : ἀπολαῦσα. V ἀποδοῦναι P. Thomas ἀπολεῖνα! ἢ Hertlein
448 d
449
3398 IV. EPISTULAE SPURIAE
᾿Ιουλιανὸς ᾿Ιαμθλίχῳ φιλοσόφῳ.
ἽἹἽκανὴν δμολογῶ τῆς σῆς ἀπολείψεως ἐκτετικέναι δίκην οὗ μόνον οἷς παρὰ τὴν ἀποδημίαν συνηνέχθην ἀνιαροῖς, ἀλλὰ γὰρ καὶ αὐτῷ τούτῳ πλέον, ὅτι σου τὸν τοσοῦτον ἀπελείφθην χρόνον, καίτοι πολλαῖς καὶ ποικίλαις παντα- χοῦ χρησάμενος τύχαις, ὡς μηδὲν ἀπείρατον καταλιπεῖν. ᾿Αλλὰ καὶ πολέμων ϑορύθους καὶ πολιορκίας ἀνάγκην καὶ φυγῆς πλάνην καὶ φόβους παντοίους, ἔτι δὲ καὶ χειμώνων ὑτιερδολὰς καὶ νόσων κινδύνους καὶ τὰς ἐκ Παννονίας τῆς ἄνω μέχρι τοῦ κατὰ τὸν KoAyn8óviov πορθμὸν διάπλου μυρίας δὴ καὶ πολυτρόπους συμφορὰς ὑπομείνας, οὐδὲν οὕτω δυσχερὲς οὐδὲ λυπηρὸν ἐμαυτῷ συμθεθηκέναι φαίην ἂν ἢ ὅτι σέ, τὸ κοινὸν τῶν “Ἑλλήνων ἀγαθόν, ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον τὴν “Εῴαν ἀπολιπὼν οὐκ εἶδον᾽ ὥστ᾽ εἴπερ ἀχλύν τινα τοῖς ἐμοῖς ὀφθαλμοῖς ἔτι καὶ νέφος πολὺ περικεῖσθαι λέγοιμι, μὴ θαυμάσης. Τότε γὰρ ἤδη μοι καὶ ἀὴρ εὔδιος καὶ φέγγος ἡλίου λαμπρότερον καὶ οἷον ἔαρ ἀληθῶς τοῦ βίου περιήξει κάλλιστον, ὅταν σέ, τὸ μέγα τῆς οἰκουμένης
ἄγαλμα, περιπιτύξωμαι καί, καθάπερ ἀγαθῷ πατρὶ παῖς
44 sq. cf. p. 249. 17 sq.
BA —T. ον
4 ἰουλιανὸσ ἰαμιδλίχω L ἰαμβλίχω φιλοσόφω W ἰαμολίχω r ἰουλιανὸσ αὐτοχράτωρ ἰαμόλίγω φιλοσόφω Q || 2 σῆς om. W || 3 ἀνιαροῖς συνη- νέχθην (συνέχθην Δ) transp. r || 4 γὰρ om. Q || αὐτὸ τοῦτο L || πλέον om. W Q {6 πανταχοῦ : πάντων L || 6 τύχαις : νόσοισ, τύχα!σ supra scripto, r || 7 ἀνάγχασ L || 8 δὲ xax W : δὲ cett. || χειμῶνοσ L || 9 τὰς: τὰ Ὁ || Παννονίας Petau : zavovías r πανωνίασ Q παιονίασ LW ; cf. p. 244, 13 || 10 χαλχηδόνιον L : χαρχηδόνιον WQ χαλχηδόνα B μαλχηδόνα A; cf. p. 244, 14 sq. || διάπλουν L || 42 οὐδὲν λυπηρὸν συμδέδηχε W || 42 οὐδὲ --- 43 ὅτι σε τὸ : ἡγησάμην - τὸ γὰρ Q || 43 ἢ codd. : ὡς Hercher || 13/44 ἐπὶ τοσούτω γρόνω τ || 14 τὴν --- ἀπολιπὼν om. W || ἀπολιπὼν Horkel: ἀπολιπὸν Q ἀπολεῖπον rL sed in ἀπολείπων corr. r || 45 ἔτ' om. WQ || πολὺ om. Q || 46 ἤδη LW : ex r Q ||
17 λαμπρότατον Hercher
IO
20
VEL DUBIAE — 181-182 239
γνήσιος £x πολέμου τινὸς ἢ διαποντίου κλύδωνος &vgA- πίστως ὀφθείς, εἶτα ὅσα ἔπαθον καὶ δι᾽ ὅσων ἦλθον κινδύ- 3 LU * ^ 2 3 3 , c ^ € 4, νῶν εἰπὼν καὶ otov ἐπ᾽ ἀγκύρας ἱερᾶς τινος δρμιζόμενος, ἀρκοῦσαν ἤδη τῶν ἀλγεινῶν παραψυχὴν εὕρωμαι. Παραμυ- θεῖται γάρ, ὡς εἶκός, καὶ ἐπικουφίζει τὰἀς συμφοράς, ὅταν τις ἃ πέπονθεν εἰς τοὺς ἄλλους ἔκφορα καϑιστὰς διανείμῃ ΄ t L3 2 ^ , ΄ ΄ τοῦ πάθους τὴν γνῶσιν £v τῇ κοινωνία τοῦ λόγου. Τέως y μὴν οἷς ἔχω σε κατὰ δύναμιν τὴν ἐμὴν μέτειμι, καὶ γράφων οὐ παύσομαι καὶ τὸν ἐν μέσῳ τῆς ἀπολείψεως χρόνον ἐν τῷ ^ ᾽ , ἊΜ Ρ 2 x 1 WES τῶν γραμμάτων θερατιεύων συνθήματι εἶ δὲ δὴ kal ἀντι- τύχοιμι παρὰ σοῦ τῶν ἴσων, ὕφήσω τι καὶ μικρόν, otov ἀντὶ σωτηρίου τινὸς συμθόλου τοῖς σοῖς ὁμιλῶν γράμμασι. Σὺ δὲ δέχοιο μὲν εὐμενῶς τὰ παρ᾽ ἡμῶν, παρέχοις δὲ καὶ σεαυτὸν εἰς ἀμοιθὴν εὐμενέστερον, ὡς ὅ τι ἂν σημαίνηι, * 2 , ^ 5 ᾿ ^ E , ^ καλὸν ἢ γράφης, τοῦτο ἄντὶ τῆς Ἕρμοῦ Aoyiou oovfj, ἢ E 2 x do ^ , τῆς ᾿Ασκληπιοῦ χειρὸς παρ᾽ ἡμῶν κρίνεται.
182 [ep. 67].
Haec ad Sopatrum Apamensem, lamblichi discipulum et successorem, epistula delata est ab Antiocho quodam, filiorum
scriptoris praeceptore, una cum alia nunc deperdita ad lam-
blichum epistula (cf. p. 240, 5 sq., et ep. 184, p. 245, ro sq.).
3 cf. Diogen. Centur. V 29 || 4 cf. Euripid. Oresi. 62 || 8 cf. p. 363, 81} 10. sq. cf. p. 266, 13 || 46 cf. p. 2555, 5.
BA—r 1, Wyjdesiit44 ἀντιτύχο}] 0
M 4 διαποτίου L || 2 020:s cod.; an σωϑεὶς 9 || 2/3 χινδύνων ἦλθον transp. Ὁ ||3 ztvoz W : om. cett. || 4 παραψυχὴν τῶν ἀλγεινῶν transp.r || εὔροια: W Q || 6 καθιστῶν Q 20:522 L || 9:2v£2 W διανειμαμένου L ||
7 ἐν malit abesse Hertlein, sed cf. infra v. 9 || λόγου LWQ : πάθουσ
B et, λόγου supra scripto, ἃ || 8 γράφων rL: γὰρ WQ || 9 [ἐν 3] Hercher, sed cf. supra v. 7 || 10 θεραπεύω L || 43 δὲ : γὰρ L || μὲν om. Q || τὰ παρ᾽ ἡμῶν εὐμενῶς transp. Q || za: ante παρέχοι: add. B.
|| 44 σημάνησ Ὁ || 15 γράφεισ L γράψησ Q || 16 παρ᾽ fui Q
450
446 c
. EPISTULAE SPURIAE
NS IM o
3 ΝῊ , Ιουλιανὸς Σωϊ[σιπάτρῳ.
Ἔστι τις ἡδονῆς ἀφορμὴ πλείων, ὅταν ἐξῇ δι᾿ ἀνδρὸς οἰκείου τοὺς φίλους προσφωνεῖν" οὐ γὰρ μόνον οἷς γράφεις τὸ τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς ἴνδαλμα τοῖς ἐντυγχάνουσι ξυναρ- μόττη. ^O δὴ καὶ αὐτὸς ποιῶ τὸν γὰρ τροφέα τῶν ἐμαυτοῦ παίδων ᾿Αντίοχον ὡς ὑμᾶς ἐκπέμπων, ἀπρόσρητόν σε κατα- λιπεῖν οὐκ ἠνεσχόμην. ὥστε, εἴ τι τῶν καθ᾽ ἡἥμᾶς ποθεῖς, ἔχοις ἂν οἰκειότερον παρ᾽ αὐτοῦ γνῶναι. Εἰ δέ τι καὶ σοὶ μέλει τῶν σῶν ἐραστῶν, ὡς ἔγωγε ὅτι μέλει πιστεύω, δεί-
ἕξεις ἐν οἷς ἂν ἐξῇ γράφειν μηδαμῶς ἐλλείπων.
183 [ep. 60].
Ex ep. 194, p. 245; 14 sq. (ep: 2/411, sg ) apparet. hanc epistulam eam esse d har scriptor lamblichi litteris sibi a Sopatro allatis.
τῇ} αμδλίχῳ.
ἮΗλθες καὶ ἐποίησας ἱ (ἦλθες γὰρ δὴ καὶ ἀπὼν οἷς
2 sq. cf. p. 265, 14 sq. || 4 cf. p. 345, 20 || B sq. cf. p. 245, 11 || 8 sq. cf. p. 248, 6 sq. || 16 sq. cf. p. 256, 14 || 16 sq. cf. Suppl. lyric. ed. Diehl 1917 p. 4o.
[4-10] L — [45sq.] B L
1 σωσιπάτρω cod., revera Σωπάτρῳ : cf. p. 345, 15 sq., et p. 249, 15 || 4 ἑαυτοῦ cod. : oz wi Hercher || 9 μέλλε: (bis) cod., corr. Fabri- cius ; cf. p. 248, 6 sq. || 10 ἐξὴν cod., corr. Heyler
45 ἰαμολίγω L: τῷ. αὐτῷ (scil. Tamblicho) B || 16 zai ἐποίησας codd.: χάλ᾽ ἐπύησας Wilamowitz ; an xai ἐπτοί fngac ? vel potius zaí μ᾽ ἐπτόασας (cf. Saph. Fr. 2, 6)? « videtur » enim « fragmentum Sapphonis esse» Reiske, etrevera praebent haec metrum (zzvz&uszzov 1:2020:02:2:x232)).x50v Hephaest. 7) libri secundi
IO
15
VEL DUBIAE — 182-183 24r
΄
γράφεις), ἐγὼ δέ σε μαόμαν, ἂν δ᾽ T ἐφύλαξας {ἐμὰν φρένα καιομέναν πόθῳ. Οὔκουν οὔτε ἀρνοῦμαι τὸ φίλτρον οὔτε ἀπολείτπω σε κατ᾽ οὐδέν, ἀλλὰ καὶ ὧς παρόντα 2 ἔα m * EJ 4, u ' 2 x ς ; 2 r4 τῇ ψυχῇ θεωρῶ, καὶ ἀπόντι σύνειμι, καὶ οὐδὲν tkavóv ἐστί μοι πρὸς κόρον ἀρκέσαι. Καίτοι σύ γε οὐκ ἀνίης καὶ παρόντας εὖ ποιῶν ἀεὶ καὶ ἀπόντας οὐκ εὐφραίνων μόνον οἷς γράφεις, ἀλλὰ καὶ σώζων. Ὅτε γοῦν ἀπήγγειλέ μοί τις ἔναγχος ὡς παρὰ σοῦ γράμματα κομίσας ἑταῖρος ἥκοι, ἐτύγχανον μὲν £v ἀηδία τοῦ στομάχου τριταῖος ἤδη καθεστὼς καί τι καὶ πε- ^ x , c LI. ^ . ριαλγῶς ἔχων τοῦ σώματος, óc μηδὲ ἔξω πυρετοῦ μεῖναι * , € x b! Ὁ“ ΄ c a ,΄ σημανθὲν δέ, ὡς ἔφην, ὅτι μοι πρὸς ταῖς θύραις ὃ τὰ γράμ- ματα ἔχων etr, ἐγὼ μὲν ὥσπερ τις ἀκρατὴς ἑαυτοῦ καὶ κάτο- xoc ἀναπηδήσας ἦξα πρὶν ὅ τι δέοι παρεῖναι. ᾿Επεὶ δὲ καὶ 2r 2 ^ x 2 x , 2 Uu . ι ἔλαθον rig χεῖρας τὴν ἐπιστολὴν μόνον, ὀμνύω τοὺς θεοὺς αὐτοὺς καὶ τὸν ἐπὶ σοί με ἀνάψαντα l'ló8ov, ὡς ἅμα τε EA € 1 1 δ Y 2 ^ 3 Uu L4 ἔφυγον oi πόνοι καί με καὶ ὃ πυρετὸς ἀνῆκεν εὐθύς, ὥσπερ τινὶ τοῦ σωτῆρος ἐναργεῖ παρουσία δυσωπούμενος. Ὥς δὲ ͵ ι 4, a 2, 4 € LJ 2 Li » καὶ λύσας ἀνέγνων, τίνα με ἡγῇ ψυχὴν ἐσχηκέναι τότε, ἢ πιόσης ἧδονῆς ἀνάπλεων γεγενῆσθαι, τὸν φίλτατον, ὡς φής. 2 Li |! 2 P1 3 m HI , Lo ^ ἀνέμων, τὸν ἐρωτικὸν ἀληθῶς, τὸν διάκονον τῶν καλῶν ὑπερεπαινοῦντά τε καὶ φιλοῦντα δικαίως, ὅτι μοι τῶν παρὰ
σοῦ γραμμάτων ὑπηρέτης γέγονεν, oiovel πτηνοῦ δίκην
3 sq. cf. p. 261, 8 || 6 cf. p. 254, 23 sq. et 263, 15 || 13 sq. cf. p- 245, 15 sq.
BUE
4 μαόμαν — 2 πόθῳ om., spatio duodecim litterarum vacuo re- licto, L || 4 μαόμαν scripsimus: μὰ ὥμαν cod. || ἀν δὲ οὐ à δ ἔφλεξας Wesseling ἂν δ᾽ ἔφλυξας Wilamowitz ἂν δ᾽ £yozac? P. Tho- mas || 2 οὐχοῦν codd., corr. Petau || 2/3 οὔτε — οὔτε Hercher: οὐδὲ — οὐδὲ codd. || 3 o: om. L || 4 οὐδένα L || 7 ὡς «0 — P. Thomas || 9 χα' z Hercher: χαΐτοι codd. || 12 ἑαυτοῦ Hertlein: ἐμαυτοῦ codd. || «ai om. L || 43 zzx Heyler: z£« codd. ; cf. p. 245, 16 || ὅτι codd. : ὅτε «quam cum oporteret adesse » Reiske || 17 τινα — - ἐναργῆ παρρησία δυσοπούμενοσ L || 20 ἀνέμων Hertlein: ἂν ἐμὲ codd.; cf. Sophocl. Philoct. 237
^
16
447
448
242 IV. EPISTULAE SPURIAE c ^ j|! 2 Uu , 2 , M , , ἡμῖν τὴν ἐπιστολὴν διευθύνας οὐρίῳ τε καὶ πομπίμῳ πνεύ- ματι, δι᾽ ἧς οὐ μόνον ὑπῆρξεν fo8fjvat μοι τὰ εἰκότα περὶ σοῦ γνόντι, ἀλλὰ καὶ αὐτῷ κάμνοντι παρὰ σοῦ σωθῆναι: Τά γε μὴν ἄλλα πῶς ἄν, ἃ πρὸς τὴν ἐπιστολὴν ἔπαθον, εἴποιμι ἄν, ἢ πῶς ἂν ἀρκούντως ἐμαυτοῦ τὸν ἔρωτα καταμη- νύσαιμι ; ποσάκις ἀνέδραμον εἰς ἀρχὴν ἐκ μέσου, ποσά- 2 u , , , er 3 4, κις ἔδεισα μὴ πληρώσας λάθω, ποσάκις ὥσπερ £v κύκλῳ τινὶ καὶ στροφῆς περιόδῳ τοῦ συμπεράσματος τὸ πλήρωμα τιρὸς τὴν ἀρχὴν ἀνεῖλκον, otov ἐν ἄσματι μουσικῷ ταὐτὸν τοῦ ῥυθμοῦ τῷ τέλει τὸ πρὸς τὴν ἀρχὴν ἡγούμενον μέλος ἀντιδιδούς ἢ καὶ νὴ Δία τὰ &&f8 ᾿ δσά ἐν τῷ ἢ ὴ ἧς τούτων, δσάκις μὲν τ στόματι τὴν ἐπιστολὴν προσήγαγον, ὥσπερ ai μητέρες τὰ , , € 7 iu 2 , Lj , , παιδία προσπλέκονται, δσάκις δὲ ἐνέφυν τῷ στόματι, kaBá- 2 4, 2 "m , 2 , c , Tiep ἐρωμένην ἐμαυτοῦ φιλτάτην ἀσπαζόμενος, ócé&kig Y x 3 x 2 , e M ^ Hi 2 ^ δὲ τὴν ἐπιγραφὴν αὐτήν, ἣ χειρὶ σῇ καθάπερ ἐναργεῖ ^ ᾿ ^ Η Uu Li 2 , σφραγῖδι σεσήμαντο, προσειπὼν kal φιλήσας, εἶτα ἐπέ- 6aÀov τοῖς ὀφθαλμοῖς, οἷἵονεὶ τοῖς τῆς ἱερᾶς ἐκείνης em , 2 Lol ^ , » δεξιᾶς δακτύλοις ἐν τῷ τῶν γραμμάτων ἴχνει προσπεφυ- κώς. D a M 2 M € Ὁ , , ς * Χαῖρε δὲ καὶ αὐτὸς fiv πολλά, καθάπερ ἣ καλὴ Σαπφώ φησι, καὶ οὐκ ἰσάριθμα μόνον τῷ χρόνῳ ὃν ἀλλή- λων ἀπελείφθημεν,. ἀλλὰ γὰρ καὶ ἀεὶ χαῖρε, καὶ γράφε, καὶ , ς m ij 2 4 c c ^ 3 3 ΄ , μέμνησο ἡμῶν τὰ εἰκότα, óc ἡμᾶς γε οὐκ ἐπιλείψει xpó-
νος, ἐν ᾧ σε μὴ πάντα καὶ ἐν παντὶ καιρῷ καὶ λόγῳ διὰ
4 sq. cf. p. 245, θ sq. || 12 sq. et 16 sq. cf. p. 245, 18 || 20 sq. cf. Suppl. lyric. ed. Diehl 1917 p. 4o.
B L
4 τὴν ἐπιστολὴν B: τὸν τὴν ἐπιστολὴν χοιλίζοντα L || ποτίμο» L || $ xy? om. L || 9 ἀνεῖλχον Petau: ἀνέλχων codd. || 44 et 13 ποσάχις malit Hercher || 13 προσέλχοντα! aut περιπλέχονται Hertlein || ἐνέφυν Reiske: ἐνεφύει L ἀνεφύη B || 14 ἀσπαζομένου B || 15 ὑπογρα- en» L || 46 ἐσεσήμαντο Hercher || 16/47 ἀπέδαλλον [, ὑπέβαλον 9 Heyler || 48 [ἐν] Hertlein || 557 ve: L || 20 δὲ B: δὴ L || 22 γὰρ om. L
|| 23 ὑμᾶσ [|{} ἐπιλείψει :- ἐπιόλέψει aut χαταλήψεται Reiske || 24
1
πάντα B: παντωσ L
IO
15
20
Το
20
VEL DUBIAE — 183-184 343 μνήμης ἕξομεν ««« ἀλλήλων. Εἰ δέ ποθι Ζεὺς δοίη ἱκέσθαι ἐς πατρίδα γαῖαν καί σου τὴν ἱερὰν ἐκείνην ἕστίαν αὖθις ὑπέλθοιμεν, μὴ φείσῃ λοιπὸν óc φυγάδος. ἀλλὰ δῆ- σον, εἰ δοκεῖ, πρὸς τοῖς σεαυτοῦ θώκοις τοῖς φιλτάτοις, cr kj ^ 2, c , Ed ^ 2 ὥσπερ τινὰ Μουσῶν λειποτάκτην ἑλών, εἶτα τοῖς εἰς τι- μωρίαν ἀρκοῦσι παιδεύων. Πάντως οὐδὲ ἄκων ὑποστήσομαι
x 1 2 ? € ^ x H , er 3 ^ Y τὴν δίκην, ἀλλ᾽ ἑκὼν δὴ καὶ χαίρων, ὥσπερ ἀγαϑοῦ πατρὸς ἐπανόρθωσιν προμηθῆ καὶ σωτήριον. Ei - δὲ". δή μοι καὶ
ΕΣ 3 t , 2 , m ^ , kat ἐμαυτοῦ τὴν κρίσιν. ἐθέλοις πιστεῦσαι καὶ διδοίης ἐνεγκεῖν ἣν βούλομαι, ἐμαυτόν, ὦ γενναῖε, τῷ σῷ χιτωνίσκῳ τιροσάψαιμι ἂν ἥδέως, ἵνα σου κατὰ μηδὲν ἀπολειποίμην, ἀλλὰ συνείην ἀεὶ καὶ πανταχῆ προσφεροίμην, ὥσπερ ος
€ m^ ^ 3 4 , E 2 x 3 ^ c oi μῦθοι διφυεῖς ἀνθρώπους τιλάττουσιν᾽ εἰ μὴ κἀκεῖνο oi
, * ες ͵ 2 , Li 2 bi μῦθοι λέγουσι μὲν ὡς παίζοντες, αἰνίττονται δὲ εἰς τὸ τῆς φιλίας ἐξαίρετον, ἐν τῷ τῆς κοινωνίας δεσμῷ τὸ δι
ἑκατέρου τῆς ψυχῆς δμογενὲς ἐμφαίνοντες.
184 [ep. 40]. In hac epistula (p. 244,15-246,5) ea quae in prioribus scripserat rhetor accurate commemorat. ᾿Ιουλιανὸς ᾿Ιαμθλίχῳ.
Αἰσθάνομαί σου τῆς ἐν τῇ μέμψει γλυκύτητος, καὶ ὡς
4 sq. cf. Homer. Z 526 sq. et z, 76 sq., etc.
B LY[Y incipit 11 azox:zoífuz;]— αὶ — [20sq.]C L E QS
4 ἀλλήλων εἰ δὲ L ἀλλήλων 9: B ἀλλ᾽ Ks εἴ Hertlein; lacunam significavimus || δοίην L || 3 φυγάδα L || 4 σεαυτοῦ Hercher: σαυτοῦ 1, ἑαυτοῦ B || xat post θώχοις add. L || 8 λιποτάχτην Hercher || εἰς om. L || 6 οὐδὲ Hercher: οὔτε codd. | 7 xx: om. L [| 8 Bb Reiske, cf. p. 339, τὸ etc. | 9 ἐθέλεισ!τ, || διδοίης Hertlein : δίδωσ codd. || 12 b -" προσφεροΐμην om. g || zzz: ᾿φεροίμην Pricaeus || 13 κἀχεῖνο: g
20 ἰουλιανὸσ lap 6M, yo LQ: iau je ἰουλιανὸσ S ἰαμόλίω ἃ τῷ αὐτῷ (scil. Ianblicho) E
417
2414 IV. EPISTULAE SPURIAE
ἑκάτερον ἐξ, ἴσου πράττεις, kal otc γράφεις τιμῶν, καὶ otc ἐγκαλεῖς παιδεύων. ᾿Εγὼ δέ, εἰ μέν τι συνήδειν ἐμαυτῷ τοῦ τιρός σε γιγνομένου καὶ κατὰ μικρὸν ἐλλείψαντι, πάντως ἢ [τὰς] προφάσεις εὐλόγους εἰπὼν ἐπειρώμην ἂν ὡς ἐνῆν τὴν μέμψιν ἐκκλίνειν, ἢ συγγνώμην ἁμαρτὼν αἰτεῖν οὐκ —&v7 ἠρνούμην, ἐπεὶ μηδὲ ἄλλως ἀσύγγνωστον οἷδά σε τιρὸς τοὺς σούς, εἴ τι τῶν πρός σε φιλικῶν ἐξήμαρτον ἄκοντες: νῦν δὲ (οὐ γὰρ ἣν οὔτε σὲ παροφθῆναι θέμις, οὔτε ἡμᾶς ἀμελεῖν ἵνα τύχοιμεν ὧν ἀεὶ ζητοῦντες ποθοῦ- μεν) φέρε σοι καθάπερ ἐν ὅρῳ γραφῆς ἀπολογήσωμαι. καὶ δείξω μηδὲν ἐμαυτὸν ὧν ἐχρῆν εἷς σὲ παριδεῖν, ἀλλὰ μηδὲ μελλῆσαι τολμήσαντα,
Ἦλθον ἐκ fllavvovtag ἤδη τρίτον ἔτος τουτί, μόλις ἀφ᾽ ὧν οἶσθα κινδύνων καὶ πόνων σωθείς. Ὑπερβὰς δὲ τὸν ἰ(αλ- χηδόνιον πορθμὸν καὶ ἐπιστὰς τῇ Νικομήδους πόλει, σοὶ τιρώτῳ καθάπερ πατρίῳ θεῷ τὰ πρωτόλεια τῶν ἐμαυτοῦ σώστρων ἀπέδωκα, σύμβολον τῆς ἀφίξεως τῆς ἐμῆς οἷον ἀντ᾽ ἀναθήματος ἱεροῦ τὴν εἰς 'c& πρόσρησιν ἐκπέμπων. Καὶ ἣν ὃ κομίζων τὰ γράμματα τῶν βασιλείων ὑπασπιστῶν εἷς, ᾿Ιουλιανὸς ὄνομα, Βακχύλου παῖς, ᾿Απαμεὺς τὸ γένος,
ὦ διὰ τοῦτο μάλιστα τὴν ἐπιστολὴν ἐνεχείριζον, ὅτι καὶ
16 sq. cf. ep. 181, p. 498 sq.
C L E [1—12]QS
4 ἐξίσου CLE : εὐρίπου͵ ΟΝ || 3 γενομένου L || [κατὰ] P. Thomas [| ἐλλείψαντι : cf. p. 246, 10 || 4 [τὰς] Hercher; an τινας" || εὐλόγωσ LQS || 4/5 ἂν ὡς ἐνὴν τὴν restituimus: ὡσ ἐνῆν CLE ἂν τὴν QS ||5 ἁμαρτὼν Ald.: ἁμαρτὰν E ἁμαρτόντα CL om. QS||6 «ἂν;ΞΡ. Thomas || 7 πρὸσ σὲ CLE: σῶν S om. Q [! 8 οὐ: οὐδὲ [,|} οὔτε: οὔτι L || σὲ om. (|| 9 τύγωμεν L|| ov: ὃν E ὃ Som. Q || .ἀεὶ : àv QS || 40 ἀπολογήσομα: CLE || 14/42 μὴ δὲ υελῆσαι E. μηδ᾽ ἀμελῆσα'
.QS || 12 post τολμήσαντα Q addit τὸ πλεῖστον τῆσ ἐπιστολῆσ λείπει"
χήτε: || 13. πανονίασ codd., corr. Martinius || 14/45 γαλχηδόνιον LE || 16 πρῶτον LE || προτέλεια L || 18 πρόρρησιν ἃ || 49 τῶν — ὑπασπιστῶν : τῷ βασιλεῖ ὑπασπιστὴσ L || 20 Βαχχύλου — γένος om. L
IO
20
10
20
VEL DUBIAE -- 1:54 245
πιρὸς ὕμᾶς ἥξειν καί σε ἀκριθῶς εἰδέναι καθυπισχνεῖτο. Μετὰ ταῦτά μοι καθάπερ ἐξ ᾿Απόλλωνος ἱερὸν ἐφοίτα παρὰ , b 3) a c , 2 , 2 4, σοῦ γράμμα, τὴν ἄφιξιν τὴν ἡμετέραν ἀσμένως ἀκηκοέναι δοκοῦντος, ἦν δὲ τοῦτο ἐμοὶ δεξιὸν οϊώνισμα καὶ χρηστῶν ἐλπίδων ἀρχή, ᾿Ιάμθλιχος ὃ σοφὸς καὶ τὰ ᾿Ιαμθλίχου πρὸς ἣ μᾶς γράμματα. Τί με δεῖ λέγειν ὅπως ηὐφράνθην, ἢ ἃ περὶ τὴν ἐπιστολὴν ἔπαθον σημαίνειν ; Ei γὰρ ἐδέξω τὰ παρ᾽ ς m e "4 ΄ (2 i 3 c Lo ἡ μῶν ἕνεκα τούτων γραφέντα (fjv δὲ δι΄ ἡμεροδρόμου τῶν ἐκεῖθεν ἥκόντων ὧς σὲ πεμφθέντα). πάντως δπόσην ἐπ᾽ αὐτοῖς ἥδονὴν ἔσχον ἀφ᾽ ὧν ἐδήλουν γινώσκεις. Πάλιν ἐπανιόντος οἴκαδε τοῦ τροφέως τῶν ἐμαυτοῦ παιδίων, ἕτέ- pov ἦρχον τιρός σε γραμμάτων, ὅμοῦ καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς ΄ , € m b] P! P1 c e 2 El 1 φϑάνουσι χάριν ὁμολογῶν καὶ πρὸς τὸ ἑξῆς £v ἴσῳ παρὰ σοῦ τὴν ἀντίδοσιν αἰτῶν. Μετὰ ταῦτα ἐπρέσθευσεν ὡς ἡμᾶς ὃ καλὸς Σώπατρος᾽ ἐγὼ δέ, ὡς ἔγνων, εὐθὺς ἀναπηδήσας fj&£« καὶ περιπλακεὶς ἐδάκρυον ὕφ᾽ ἡδονῆς, οὐδὲν ἄλλο ἢ σὲ καὶ τὰ παρὰ σοῦ πρὸς ἡμᾶς ὀνειροπολῶν γράμματα. Ὥς δὲ ἔλαθον. ἐφίλουν καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς προσῆγον. καὶ , u ροσὴγ 2 2 ΄ « Y , 2 ᾿ 3 m ἀπρὶξ, εἰχόμην, ὥσπερ δεδιὼς μὴ λάθη με ἀποπτὰν £v τῇ τῶν γραμμάτων ἀναγνώσει τὸ τῆς σῆς εἰκόνος ἴνδαλμα. Καὶ δὴ καὶ ἀντέγραφον εὐθύς, οὐ πρός σε μόνον, ἀλλὰ γὰρ
H M x c L4 bi 2 , "n , καὶ πρὸς τὸν ἱερὸν Σώπατρον, τὸν ἐκείνου παῖδα, καθάπερ
6 sq. cf. p. 343, ἢ sq. ||. 14 sq. cf. p. 240, 5 sq. || 455sq. cf. p- 241, 13 sq. || 48 cf. p. 242, 12 sq. et 16 sq. || 20 cf. p. 2540, 4 et 259. 15 || 24 sq. cf. ep. 183, p. 240 sq.
C 1, E [desinit 10 τινώσχε!:]
4 £5xs L || ἥξε: E || 2 verba Mzzx ταῦτα ut alius epistulae ini-
tium praebet cum titulo τῶ αὐτῶ (s' in margine) C || χαθάπερ ἐξ ᾿Απόλλωνος om. L || 3 ὑμετέραν C ἅ δοχοῦντος C: δηλοῦν LE unde — 5:7 &xqxocyat δηλοῦν Hercher || 9$ E: τε Com. L || 5 τὰ:
τοῦ L || 5/6 zpós $uàs E: τοῦ σοτοῦ L om. C; cf. infra v. 17 || 6 λέγον E || εὐφράνθην E || 8 τούτων E: τούτου CL [|| 2i om. E || 9/40 ἡδονὴν ἐπ᾿ αὐτοῖς transp. L || 13 pe τὰ Hercher || 44 ἐπρέ- σίευεν L || 19 μὴ des ἀποσπᾶν ἐν τῇ L || 24 γὰρ scripsimus : γε L om. C ; cf. p. 338, 4; 242, 22 etc. ue ἱερὸν om. L
418
246 IV. EPISTULAE SPURIAE θρυπτόμενος ὅτι τὸν κοινὸν ἑταῖρον ἐκ τῆς ᾿Απαμείας οἷον ἐνέχυρον τῆς ὑμετέρας ἀπουσίας ἀντειληφότες εἴη- μεν. Ἔξ ἐκείνου δὲ τρίτον ἤδη πρός σε γεγραφώς, αὐτὸς οὐδεμίαν ἄλλην ἢ τὴν £v fj μέμφεσθαι δοκεῖς ἐπιστολὴν ἐδεξάμην. 2 Li * i] nm 2 ^ c "n Am - T ,
Ei μὲν δὴ διὰ τοῦτο ἐγκαλεῖς, ἵνα τῷ τῆς αἰτίας σχή- ματι πλείονας ἥμῖν ἀφορμὰς τοῦ γράφειν προξενῇς, δέχο- μαι τὴν μέμψιν ἄσμενος πάντως, καὶ ἐν οἷς λαμθάνω τὸ
m^ m , 2 2 x 2 2 ^ € EJ ^ T&v τῆς χάριτος εἷς ἐμαυτὸν oiketoÜ0gav εἰ δὲ óc ἀληθῶς 3 1 , F^ , L 2 [4 2 2 ἐλλείψαντά τι τοῦ πρός σε καθήκοντος αἴτιᾶ, τίς ἂν ἐμοῦ ΄ 3. »" 5 , ce Y C eS T ΄ 5 3. “Ὁ γένοιτ᾽ ἂν ἀθλιώτερος, ἅπαντα μὲν ἄε' πράττειν ἀφ᾽ ὧν σοι χαριεῖσθαι μέλλοιμι σπεύδοντος, διὰ γραμματοφόρων δὲ ἀδικίαν ἢ ῥαθυμίαν πάντων ἥκιστα τούτου τυγχάνοντος : Καίτοι ἐγὼ μέν, κἂν μὴ πλεονάκις γράφω, δίκαιός εἶμι συγγνώμης παρὰ σοῦ τυγχάνειν, οὗ τῆς ἀσχολίας ἣν ἐν χερσὶν ἔχω φαίην ἄν (μὴ γὰρ οὕτω πράξαιμι κακῶς, óc μὴ καὶ ἀσχολίας &rt&orc, καθά φησι Πίνδαρος, τὸ κατὰ σὲ κρεῖττον ἡγεῖσθαι), ἀλλ᾽ ὅτι πρὸς ἄνδρα τηλικοῦτον, οὗ καὶ μνησθῆναι φόθος, ὃ καὶ γράφειν κατοκνῶν τοῦ γε πλέον ἢ προσήκει θαρροῦντός ἐστι σωφρονέστερος. “Ὥσπερ γὰρ οἵ ταῖς “Ἡλίου μαρμαρυγαῖς ἀντιθλέπειν συνεχῶς τολμῶντες, E)! * ^. ^ H “ 2 , 2 ΄ c ἂν μὴ θεῖοί τινες ὦσι καὶ τῶν ἀκτίνων αὐτοῦ καθάπερ oi
τῶν ἀετῶν γνήσιοι καταθαρρῶσιν, οὔτε ἃ μὴ θέμις ὀφθῆναι
10 sq. cf. Tragic. Gr. Fr. adesp 580 Nauck || 17 Pindar. Isthm. 1 1 sq. ; cf. Plat. Phaedr. 2275 B || 22 sq. cf. p. 260, 3 sq.
^E
4 oz om. L || 8 δὲ τρίτον L : ταύτην C || 7 προξενῆσ, ἢ e corr., C προξενεῖσ L. || 8 πάντωσ L: πάντων C || 10 τίς a2" ἐμοῦ Nauck || 41 γένοιτ᾽ ἂν, τ᾿ ἂν in ras., 1, || ἅπαντα — 42 σπεύδοντος om. (ἃ || 12 μέλλο: uot cod., correximus || δὲ om. C || 48 ἀσχολία: — £vexa 7 ? || 46 πράξαιμ: C: πράξα! μοι 1, || 17 πάσησ L || 49 ὁ zai Ald.: ὦ zat C ὦ zai 6 L || ὀχνῶν L || τοῦ γε scripsimus: τοῦ γε τοῦ L τοῦ C || 20 ante Ὥσπερ spatium vacuum quatuor fere litterarum C || 23. zaza- θαρρῶσιν Hercher : χαθορῶσιν codd. ; cf. p. 247, 3 θαρρεῖν et p. 350, τή
IO
Τῇ
20
10
15
20
puc
VEL DUBIAE — 1:84 247
θεωρεῖν ἔχουσι, kal ὅσῳπερ μᾶλλον φιλονεικοῦσι, τοσούτῳ πλέον ὅτι μὴ δύνανται τυχεῖν ἐμφαίνουσιν, οὕτω καὶ ὃ πρός σε γράφειν τολμῶν. ὅσῳπερ ἂν ἐθέλη θαρρεῖν, τοσούτῳ μᾶλλον ὅτι χρὴ δεδιέναι καθαρῶς δείκνυσι.
Σοί γε μήν. ὦ γενναῖε, παντὸς ὡς εἰπεῖν τοῦ “Ἑλληνικοῦ
m ^ , "m 2 , c c € ,
σωτῆρι καθεστῶτι πρέπον fjv ἀφθόνως τε óc fju&c γράφειν καὶ τὸν παρ᾽ ἡμῖν ὄκνον ἐφ᾽ ὅσον ἐξῆν καταστέλλειν. “Ὥσπερ γὰρ ὃ Ἥλιος (ἵνα δὴ πάλιν ἐκ τοῦ θεοῦ πρός σε τὴν εἰκόνα λάθῃ ὃ λόγος), ὃ δ᾽ οὖν “Ἥλιος ὥσπερ, ὅταν ἀκτῖσι καθα- ραῖς ὅλος λάμπη. οὐδὲν ἃποκρίνει τοῦ πρὸς τὴν αἴγλην ἐλθόντος ᾧ μὴ τὸ οἰκεῖον ἐργάζεται, οὕτω δὴ καὶ σὲ χρῆν ἀφθόνως τῶν παρὰ σοῦ καλῶν οἷον φωτὸς τὸ “Ἑλληνικὸν ἐπαρδεύοντα μὴ ἀποκνεῖν, εἴ τις ἢ αἰδοῦς ἢ δέους ἕνεκα τοῦ πρός σε τὴν ἀντίδοσιν δυσωπεῖται. Οὐδὲ γὰρ ὃ ᾿Ασκλη- πιὸς £T ἀμοιθῆς ἐλπίδι τοὺς ἀνθρώπους ἰᾶται, ἀλλὰ τὸ οἰκεῖον αὐτοῦ φιλανθρώπευμα καθάπερ -- μάθημα -- πανταχοῦ πληροῖ. ^O δὴ καὶ σὲ χρῆν ὥσπερεὶ ψυχῶν ἐλλόγιμον ἰατρὸν ὄντα ποιεῖν καὶ τὸ τῆς ἀρετῆς παράγγελμα διὰ πάντων σώξειν, οἷον ἀγαθὸν τοξότην, ὅς. κἂν μὴ τὸν ἀντίπαλον ξ πάντως ἐς τὸ καίριον &sl τὴν χεῖρα γυμνάζει. ᾿Επεὶ xn. ς ἐς P M ΞΈΡΟΥΝ : μηδὲ ὃ σκοπὸς £kat£poic ὃ αὐτός, ἡμῖν τε τῶν παρὰ σοῦ
δεξιῶν τυχεῖν καὶ σοὶ τοῖς παρ᾽ ἡμῶν διδομένοις ἐντυχεῖν"
Ὁ cf. p. 254, 3 et 261, 21 [[9 sq. cf. p. 564, 9 || 44 sq. cf. p. 258, 5.
C [4-7 χαταστέλλειν] 1,
4 ἔχουσι: an ἰσχύουσι» || 2 ὅτ': an ὅτου || δύνανται Hercher: δύνωντα! codd. || οὕτω L: τοῦτο C || 3 ὅσῳπερ — πλέον "- cf. supra v. I sq. || ἐθέλειν C || B παντὸς — 6 χαθεστῶτ: om. L || 655
*uzc L : ἡμῖν C || 7 παρ᾽ ἡμῶν L || 7 “Ὥσπερ --- 22 ἐντυχεῖν om. 1, || 9/10 καθαραῖς Lennep: χαθαρθεὶσ cod.; cf. p. 2604, 9; 233, 17 et 254, 21 || 10 οὐδὲ ἀποχρίνη cod., corr. Hertlein || 44 ᾧ μὴ scripsimus: 9 μὴ cod. ἀλλὰ Hertlein || δὴ cod.: δὲ Hertlein. || 45 ἐλπίδι Ald.: ἐλπίσ! cod. || 46 αὐτῷ Hercher || 1x95 cod. ; an χάρισμα vel ἄσχημα 9 cf. v. 19 sq. || 17 ἐλλογίμων cod., correximus || 20 γυμνάζε! Ald.: γυμνάζειν cod. || 24 τε cod.: δὲ Hertlein || 22 σοὶ Hercher : c: cod.
419
420
438 ἃ
248 IV. EPISTULAE SPURIAE
ἀλλ᾽ ἡμεῖς μέν, κἂν μυριάκις γράφωμεν, ἴσα toig Ὅμηρι- κοῖς παισὶ παίζομεν, ot παρὰ τὰς θῖνας ὅ τι ἂν ἐκ πηλοῦ πλάσωσιν ἀφιᾶσιν αἰγιαλῷ κλύζεσθαι: παρὰ σοῦ δὲ καὶ μικρὸν γράμμα παντός ἐστι γονίμου ῥεύματος κρεῖττον, καὶ δεξαίμην ἂν ἔγωγε ᾿Ιαμθλίχου μᾶλλον ἐπιστολὴν μίαν ἢ τὸν ἐκ Λυδίας χρυσὸν κεκτῆσθαι. Ei δὲ μέλει τί σοι τῶν ἐραστῶν τῶν σῶν (μέλει δέ, εἰ μὴ σφάλλομαι), μὴ περιίδῃς ὥσπερ νεοττοὺς ἡμᾶς ἀεὶ τῶν παρὰ σοῦ τροφῶν £v χρεία τυγχάνοντας, ἀλλὰ καὶ γράφε συνεχῶς καὶ τοῖς παρὰ σαυ- τοῦ καλοῖς ἑστιᾶν μὴ κατόκνει. Kàv ἐλλίπωμεν, αὐτὸς ἕκα- πτέρου τὴν χρείαν οἰκειοῦ, καὶ ὧν δίδως καὶ ὧν ἄνθ᾽ ἥμῶν τὸ ἴσον πρεσθεύεις. Πρέπει δὲ Ἕρμοῦ λογίου μαθητήν, εἰ δὲ βούλει, τρόφιμον ὄντα σε, τὴν ἐκείνου ῥάθδον οὐκ ἐν τῷ καθεύδειν ποιεῖν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ κινεῖν καὶ διεγείρειν μᾶλλον
ἐθέλειν μιμεῖσθαι.
185 [ep. 55].
lamblichi epistulam, cui hic respondet scriptor (cf. p. 349, 1 sq. .) nullo modo in ep. 184 significatam reperimus (cf. prae- sertim P. 246, 3 sq.: Ἔξ ἐκείνου... αὐτὸς οὐδεμίαν ἄλλην ἢ τὴν £v f] μέμφεσθαι δοκεῖς ἐπιστολὴν ἐδεξάμην), itaque has litteras post ep. 184 scriptas esse apparet.
᾿Ιουλιανὸς ᾿Ιαμθλίχῳ φιλοσόφῳ. ^(Q Ζεῦ, πῶς ἔχει καλῶς fju&g μὲν ἐν Θράκη διάγειν
1 sq. Homer. O 304 5ᾳ. || 6 sq. cf. p. 260, 8 54. || 9 sq. cf. p. 203, sq. || 13 sq. cf. Homer. ε 47 sq. et c 2 sq., et infra p. 25r, 13 sq.
[1-145] C L -- [22.sq |j E ^ E. E 1 ὑμεῖσ C || 1/2 τοῖσ ὁμηρικοῖσ παισὶ C: τοῖσ παισὶ τοῖσ ὁμηριχοῖσ L. || 3 [αἰγιαλῷ] Hercher, perperam || 6 et 7 μέλλει 1, [1 6 5o! zt transp.
L || 7 σφάλομα: L σφάλωμαι: C, corr. Ald. || 8 ἡμᾶς ὥσπερ νεοττοὺς
transp. L || 10 ἐλλείπωμεν L || 44 οἰχειοῦ P. Thomas : οἰχείου codd. || 43 — zai 7 τρόφιμον Hercher || τὴν ἐχείνου Hercher: μαθητὴν ἐχείνου. C ἐχεῖνον ἢ L
22 ἰουλιανὸσ ἰαμόλίγω L ἰαμολίχω φιλοσόφω Εἰ ἰαμόλίχω 1 (ubi Libanii epistulas sine ulla distinctione hae litterae sequuntur)
IO
20
10
VEL DUBIAE — 1845-185 2409 "^ * ^ 2 58 ^ EJ 1 &/.- l E 8eAt μέση kal τοῖς ἐνταῦθα σιροῖς ἐγχειμάζειν, παρ ἰαμθλίχου δὲ τοῦ καλοῦ καθάπερ ἕῴου τινὸς ἔαρος ἡμῖν τὰς ἐπιστο- λὰς ἀντὶ χελιδόνων πέμπεσθαι, καὶ μήτε ἥμῖν εἶναι μηδέπω 2 ph Y 2 ^ , 3 3. ^ 323. ς ^ er 2 ^ z 4 παρ᾽ αὐτὸν ἐλθεῖν, μήτ᾽ αὐτῷ παρ᾽ ἥμᾶς ἥκειν ἐξεῖναι: Τίς ἂν ἑκὼν εἶναι ταῦτα δέξαιτο, ἐὰν μὴ Θράξ τις fj καὶ Τη- ρέως ἀντάξιος ; Ζεῦ ἄνα, ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ἀπὸ Θρήκηθεν ᾿Αχαιούς" τιοίησον δ᾽ αἴθρην, δὸς δ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ἰδέσθαι πιοτὲ τὸν ἡμέτερον Ἑρμῆν καὶ τά τε ἀνάκτορα αὐτοῦ προσ- ειτιεῖν καὶ τοῖς ἕδεσιν ἐμφῦναι, καθάπερ τὸν ᾽Οδυσσέα φασίν, ὅτε ἐκ τῆς ἄλης τὴν ᾿Ιθάκην εἶδεν. ᾿Αλλ᾽ ἐκεῖνον μὲν οἵ Φαίακες ἔτι καθεύδοντα ὥσπερ τι φορτίον ἐκθέμενοι τῆς νεὼς ὥχοντο᾽ fju&g δὲ οὐδὲ ὕτινος αἱρεῖ, μέχρις ἂν σέ "e EXE δος ΕΘ ΡΞ BEXDUS , τὸ μέγα τῆς οἰκουμένης ὄφελος, ἰδεῖν ἐγγένηται. [Καίτοι σὺ a * ec , [7] 3 , ᾿ Y c ^ 4 2 μὲν τὴν "Eóav ὅλην ἐμέ τε kal τὸν ἑταῖρον Σώπατρον εἷς τὴν Θράκην μετενηνοχέναι προσπαίζεις᾽ ἥμῖν δέ, zi χρὴ 2 * 2 n er 2 31 ͵ LI “Ὁ , τἀληθὲς εἰπεῖν, ἕως ἂν ᾿Ιάμθλιχος μὴ παρῇ, Κιμμερίων ἀχλὺς συνοικεῖ. Kal σὺ μὲν δυοῖν θάτερον αἰτεῖς, ἢ ἥμᾶς παρὰ σὲ ἥκειν, ἢ αὐτόν σε παρ᾽ ἧμᾶς ἀραμένους ἔχειν᾽ c ^ ΑΙ bi ' er 3 ^g, c F^ u ἡμῖν δὲ τὸ μὲν ἕτερον εὐκταῖόν τε ὅμοῦ καὶ σύμφορον, αὐτοὺς ἐπανελθεῖν ὥς σὲ καὶ τῶν παρὰ σοὶ καλῶν ἀπολαῦ- ^ Y δὲ e 3 ^ x c , m - 2 ᾿ δὲ cav τὸ δὲ ἕτερον εὐχῆς μὲν ἁπάσης κρεῖττον: ἐπεὶ δὲ
ἀδύνατόν σοί γε καὶ ἀξύμφορόν ἔστι, σὺ μὲν οἴκοι μένειν
7 sq. cf. Homer. P 645 sq. || 9 cf. p. 253, 5 sq. || 10 sq. cf. Homer. v 344 et 352 sq. || 14 sq. cf. ibid. 117 sq. || 44 cf. p. 295, 1a sq. || 47 sq. cf. p. 238, 14 sq. et Homer. X τή sq.
σύρο!σ codd.; cf. Demosth. VIII 45 et X 16 Il ὑμῖν E || 4 ἥξειν E || 7 ἄνα EI (in 3 ἄναξ corr. E^): ἄννα L | qo
om. EI || ἀπὸ om. am || θράχηθεν {|| 9 τὸν REA τὸν ἡμέτερον Ed xai τὰ τε E: xax vs L vac! (sic) I || 42 ἐνθέμενοι L || 43 σέ feces sic codd. ; cf. p. 238, 13 || 16 μετενηνογένα! E || 18; ;om.L || μὲν
post μᾶς add. E || 24 6s EI: πρὸσ L || 23 γε om. L || σὺ EI: σοὶ L; cf. p. 337, 9; Synes. Epist. L p. 66r, 28 ed. Hercher, etc.
439
440
420 b
250 ]IV. EPISTULAE SPURIAE
€
καὶ χαίρειν καὶ τὴν fjiouyxtav fjv ἔχεις σώξειν, ἡμεῖς δέ, ὅ τι ἂν θεὸς διδῷ, γενναίως οἴσομεν: ἀνδρῶν γὰρ ἀγαθῶν εἶναί φασι τὸ μὲν εὔελπι κεκτῆσθαι καὶ τὰ δέοντα πράττειν,
ἕπεσθαι δὲ τοῖς ἀναγκαίοις τοῦ δαίμονος.
186 [ep. 41].
Cum opusculum me a lamblicho scriptam Miccpiset rhetor (cl. p. 291, 14: τῷ παρὰ σαυτοῦ λόγῳ e p.252, 4: ἀντὶ μεγάλων τῶν παρὰ σοῦ), magistro suo invicem orationem mittit, quam imperatore iubente composuerat (cf. p. 252,
1 sq.).
"lovÀvavóg ᾿Ιαμθλίχῳ φιλοσόφῳ.
᾽᾿Εχρῆν μὲν ἡμᾶς τῷ γράμματι πειθομένους τῷ Δελφικῷ γινώσκειν ἑαυτοὺς καὶ μὴ τολμᾶν ἀνδρὸς ἀκοῆς τοσούτου καταϑαρρεῖν, ᾧ καὶ ὀφθέντι μόνον ἀντιθλέψαι δυσχερές, ἤ ποὺ τὴν πάνσοφον ἁρμονίαν κινοῦντι πρὸς τὸ ἴσον ἐλθεῖν, ἐπεὶ καὶ Πανὶ μέλος λιγυρὸν ἠχοῦντι πᾶς ὅστις ἐκσταίη, κἂν ᾿Αρισταῖος ἢ, καὶ ᾿Απόλλωνι πρὸς κιθάραν ψάλλοντι
^ [54 2 , ^ D 2 , 289^ X M τιᾶς ὅστις ἢρεμοίη, κἂν τὴν ᾽᾿Ορφέως μουσικὴν εἰδῇ. Τὸ γὰρ Lj ^ ΄ 3 c ΄ 3 A 2 ἧττον τῷ κρείττονι, καθ᾽ ὅσον ἧττόν ἔστιν, εἴκοι ἂν
δικαίως, εἶ μέλλοι τό τε οἰκεῖον καὶ τὸ μὴ [χεῖρον] τί ἐστι
4 sq. cf. Demosth. XVIII 97 || 42 sq. cf. Plat. I Alcib. 124 A. *8 τὸ uiv — πράττειν Lezic. Vindob. s. v. Ἐδελπι p. 70 Nauck.
[1-4] E L I—[41 sq.] B C Y[Y 141-44 δυσχερές) L. I1. A E
ἡμεῖς Hertlein : ἡμῖν codd. I 2 γὰρ om. L
14 ἰουλιανὸσ ἰαμόλ' 1o φιλοσόφι» E: ἰουλιανὸσ βασιλεὺσ ixp AA co φιλοσόφω L tau9Xt EU Qr οπόφω IIA τῶ αὐτῷ (scil. lamblicho) BCY l| 49 ἡμᾶς om. I i: zB Il γράμμασι A || 43 ἀχοῆσ B : ἀχοαῖσ cett. || 14 χαταθαρρεῖν E : καταῆαςσεῖ! in χαταθαρσεῖν corr. C χαταθαρσεῖν cett. li ᾧ : ὧὡσ cu Ϊ μόνον ὀφθέντ' transp. E. || 45 διελθεῖν B |] 16 καὶ : xàv Lobeck || 17 ' Αριτταῖος : ἄριστοσ B || 18 ἠρεμοίη B : ἤρευοῖ ΠΑ ηρεμεῖ CLE || x&v : καὶ II || εἰδῇ B : εἰδείη cett. || 19 ἧττόν : χρεῖττον [ἃ || 20 μέλλε: L || u5 E: οὐ pee. | [χεῖρον] Petau
M
IO
15
20
VEL DUBIAE — 185-186 25I
4, ce * 2 , m * 2 , γινώσκειν. Ὅστις δὲ ἐνθέῳ μουσικῇ θνητὸν ἀνθαρμόσαι μέλος ἤλπισεν, οὐκ ἔμαθέ που τὸ Μαρσύου τοῦ Φρυγὸς πά- θος, οὐδὲ τὸν ὁμώνυμον ἐκείνῳ ποταμόν, ὃς μανέντος d αὐλητοῦ τιμωρίαν μαρτυρεῖ, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὴν Θαμύρου τοῦ
Ὁ Θρακὸς τελευτὴν ἤκουσεν, ὃς ταῖς Μούσαις οὐκ εὔτυ- χῶς ἀντεφθέγξατο. Τί γὰρ δεὶ τὰς Σειρῆνας λέγειν, ὧν ἔτι B M 2 n^ , . c ΄ - 3 2 τὸ πτερὸν ἐπὶ τοῦ μετώπου φέρουσιν ai νικήσασαι ; ᾿Αλλ ἐκείνων μὲν ἕκαστος ἀμούσου τόλμης ἀρκοῦσαν ἔτι καὶ νῦν ἐςτίνει τῇ μνήμη δίκην: ἡμᾶς δὲ ἔδει μέν, ὡς ἔφην, εἴσω t0 τῶν οἰκείων ὅρων ἕστάνα: καὶ τῆς ὑπὸ σοῦ μουσικῆς ἐμφο- 424 ΄ 3 ^ er e * 3 , ΄ 2 ρουμένους ἠρεμεῖν, ὥσπερ oil τὴν ᾿Απόλλωνος μαντείαν ἐξ, ἀδύτων ἱερῶν προϊοῦσαν ἡσυχῆ δέχονται. ᾿Επεὶ δὲ αὐτὸ P P HEU CUEX . ES c "^ m , ji 2 ΄ Uu ' - c ἡμῖν τοῦ μέλους τὸ ἐνδόσιμον μινηστεύεις καὶ otov Ἕρ- μοῦ ῥάθδῳ τῷ παρὰ σαυτοῦ λόγῳ κινεῖς καὶ διεγείρεις καϑ- Ὁ εὐδοντας. φέρε σοι, καθάπερ ot τῷ Διονύσῳ τὸν θύρσον κρούσαντι πρὸς τὴν χορείαν ἄνετοι φέρονται. οὕτω καὶ ἡμεῖς bmó τῷ σῷ πλήκτρῳ τὸ εἰκὸς ἀντηχήσωμεν, ὥσπερ b
οἵ τῷ χοροστάτη πρὸς τὸ ἀνάκλημα τοῦ ῥυθμοῦ συνομαρ-
i|* — 43 cf. p. 265, 6 sq. | 13. sq. cf. Homer. : 47 sq. et « 2 sq., et supra p. 248, 13 sq. "3 sq. Tzetzes Chiliad. 1 356 sq.
ΘΠ AE
1 ἐνθέω B: ἐνθέσλμω CLIIE ἐνθεσμῶ Α || θνητοῦ C. || avüxgu.daa: BA : ἀναρμόσα!, ε supra « scripto, C ἀρμοῦσα: II. ἁρμύσα! LE || 2 zo» BC: zos LIIAE || xó: τοῦ II || μαρσίου BE || 3 ποταμόν : πορθμὸν, ποταμὸν supra scripto, B || 3/A « f. ποταμόν, ὡς ἐς μανέντος — δεῖ» Reiske || 3an ὃς — τὴν —? || 4 μαρτυρεῖ Hertlein: δεῖ codd. et Tzetzes l.l. ; cf. infra p. 552, τή sq. codicum LII falsas lectiones || 0255202 B : θχμύριδοσ cett. || 5 ἤχουσεν τελευτὴν transp. II || 6 τὸ σύμδολον tic
, 2x» τῇ μνήμη transp. E || τὴν δίχην L || 144/12 ἐξ ἀδύτων προσιοῦσαν ἱερῶν L προσιοῦσαν ἐξ ἀδύτων ἱερῶν B || 12 προϊοῦσαν Hertlein : z205- ιοῦσιν C. προσιοῦσαν cett. || 18 τὸ ἐνδόσιμον τοῦ μέλους transp. L || 44 τῷ παρὰ σαυτοῦ λόγω B : om. cett., sed ante χινεῖς est rasura unius litterae in E. || 44/45 χαθεύδοντα L || 45 θύρσου L 02x50» C. || 16 χρούσαντεσ E || χορείαν : χρείαν LII || an συμφέρονται" P. Thomas
502 IV. EPISTULAE SPURIAE
τοῦντες. Καὶ πρῶτόν σοι τῶν λόγων, oUc βασιλεῖ κελεύσαντε τιρὸς τὴν ἀοίδιμον τοῦ πορθμοῦ ζεῦξιν ἔναγχος ἐξειργα- σάμεθα, ἐπειδὴ τοῦτό ἐστι τὸ δοκοῦν, ἀπαρξώμεθα, μικρὰ μὲν ἀντὶ μεγάλων τῶν παρὰ σοῦ καὶ τῷ ὄντι χαλκᾶ χρυσῶν ἀντιδιδόντες, οἷς δὲ ἔχομεν ξενίοις τὸν ἝἝ ρμῆν τὸν ἧμέ- τερον ἑστιῶντες. Πάντως οὐδὲ τῆς “Ξκάλης ὃ Θησεὺς τοῦ δείπνου τὸ λιτὸν ἀπηξίωσεν, ἀλλ᾽ ἤδει καὶ μικροῖς ἐς τὸ ἀναγκαῖον ἀρκεῖσθαι καὶ ὃ Πὰν δὲ ὃ νόμιος τοῦ παιδὸς τοῦ βουκόλου τὴν σύριγγα προσαρμόσαι τοῖς χείλεσιν οὐκ
ἠτίμασεν.
3 Y x
l'lpoco0 δὴ καὶ αὐτὸς τὸν λόγον εὐμενεῖ νεύματι, καὶ μὴ
α ἀποκνήσης ὀλίγῳ μέλει μεγάλην ἀκοὴν ἐνδοῦναι, ἀλλ᾽ ἐὰν
, 2
μὲν ἔχῃ τι δεξιόν, αὐτός τε ὃ λόγος εὐτυχὴς καὶ ὃ ποιητὴς αὐτοῦ, τῆς παρὰ τῆς ᾿Αθηνᾶς ψήφου τὴν μαρτυρίαν προσ- λαθών. Ei δέ τι χειρὸς ἐντελοῦς εἰς τὸ τοῦ ὅλου πλήρωμα
A 2
τιροσδεῖται, μὴ ἀπαξιώσης αὐτὸς τὸ ἐνδέον προσϑεῖναι. "Ἤδη που καὶ ἀνδρὶ τοξότη κληθεὶς ὃ θεὸς παρέστη καὶ συνεφήψατο τοῦ βέλους, καὶ κιθαρῳδῷ τὸν ὄρθιον ἄδοντι Tipóg τὸ ἐλλεῖπον τῆς χορδῆς ὑπὸ τῷ τέττιγι τὸ ἴσον ὃ
Πύθιος ἀντεφθέγξατο.
4 sq. cf. Homer. Z 236, ct infra p. 264, 19 sq. || ὅ sq. cf. p. 548, Q sq. et 2349, 9 !| 14 sq. cf. p. 537, τΆ sq. || 16 cf. Lucian. Apol. 5.
B C, Y[Y 3:192 -11 νεύματι] τη
1 o2c:65 B || 2 πορθμοῦ : an ποταμοῦ, scil. Danubii ? cf. p. 351, adn. ad v. 3 || τάξιν ante ζεῦξιν add. II || 3 ἐπεὶ δὲ E. || τὸ B : om. cett. so: Hertlein || μικρὰν II || 4 τῶν : τοῖσ C || χαλχᾶ χρυσῶ À γαλχὸν 122309 C 42233 χαλχῶν E || 6 Πάντως — 8 ἀρχεῖσθα! post νεύματι(ν. 11) transp. Y || 8 £z3Xrs in ἑχάτησ corr. E ἑχάτησ BY || 6/7 ὁ Θησεὺς post τὸ λιτὸν transp. Y || τοῦ δείπνου τὸ λιτὸν : τὸ ὀλίγον τοῦ δείπνου B || 7 ἤδη ΠΕ ἔδει B. || εἰσ Y || 8 zai ὁ Πὰν --- 10 ἠτίμασεν om. Y || 86 νομεὺσ B || τοῦ παιδὸς scil. Daphnidis || 9 τοῦ om. E || 14 Προσοῦ Hor- kel: πρόσου BCY προσοὺσ πρόσχεσ LIIE || xai αὐτὸς om. Y || τὸν λόγον om. II || 43 εὐτυχεῖ C. || 14/45 τὴν μωρίαν (μορίαν L) παραλαθὼν LII || 45 δέτι B: δ᾽ ἔτι cett. || 18 τυνεψηφίσατο Α || xoi: ἐν C || κιθαρῳδῷ scil. Eunomo : cf. Strab. VI r, 9, p. 360 C || zov: τὸ LIIE
"T
τ
VEL Di DIAE — 156-137 253
187 [ep. 34].
Cum orationem supra (p. 252, 1 sq.) significatam accepisset Iamblichus, amico suo laudativam epistulam misisse videtur, ua eum veteribus sapientibus adscribebat (v. 20 sq.). Quibus blandiüis hic respondet scriptor, lamblicho tributum immo- deratae admirationis solvens. Ad summam iam senectutem pervenisse lamblichum e votis in fine epistulae nuncupatis apparet.
᾿Ιουλιανὸς ᾿Ιαμϑθλίχῳ φιλοσόφῳ.
᾿Οδυσσεῖ μὲν ἐξήρκει τοῦ παιδὸς τὴν ἐφ᾽ ἑαυτῷ φαντα-
σίαν ἀναστέλλοντι λέγειν᾽ Οὔ τίς τοι θεός εἶμι’ τί μ᾽ ἀθανάτοισιν ἐίσκεις ;
᾿Εγὼ δὲ οὐδ᾽ ἐν ἀνθρώποις εἶναι φαίην ἂν ὅλως, ἕως ἂν ᾿Ιαμθλίχῳ μὴ συνῶ. ἀλλ᾽ ἐραστὴς μὲν εἶναι σὸς δμολογῶ, καθάτιερ ἐκεῖνος τοῦ Τηλεμάχου πατήρ. K&v γὰρ ἀνάξιόν με λέγη τις εἶναι, οὐδὲ οὕτω τοῦ ποθεῖν ἀφαιρήσεται" ἐπεὶ καὶ ἀγαλμάτων καλῶν ἀκούω πολλοὺς ἐραστὰς γενέσθαι, μὴ μόνον τοῦ δημιουργοῦ τὴν τέχνην μὴ βλάπτοντας. ἀλλὰ καὶ τῷ περὶ αὐτὰ πάθει τὴν ἔμψυχον fjóovijv τῷ ἔργῳ προστι- θέντας. Τῶν γε μὴν παλαιῶν καὶ σοφῶν ἀνδρῶν. οἷς ἡμᾶς
ἐγκρίνειν ἐθέλεις παίζων, τοσοῦτον ἀπέχειν ἂν φαίην,
40 sq. cf. p. 236, 9 sq. || 12 εἱ 45 Homer. z 187 sq. | 13 sq. cf. p. 259, τῇ sq. || 20 cf. p. 334, 3 sq. et 2614, 18.
B V A LY — g E L9GJR — f 9 ᾿Ιουλιανὸς om. BAYEf || 2:40902« om. BAY || 40 ᾿Οϑυσσε: — 12
. ἐίσχεις om. Y || 10 ἐφ᾽ αὑτῶ V || 43 ἂν post οὐδ᾽ add. VgEf || ἐν
ἀνθρώποισ in ἀνθρώπων corr. Y ἀνθρώπων VL || φαΐην ἂν εἰνα! ὅλως transp. B φαΐην ἂν ὅλως εἶναι transp. Y φαίην ἂν εἶναι (ὅλως om.) transp. Ef || ὅλως : ὁ λόγοσ V || 15 καθάπερ — πατήο om. Y πατήο om. Ef; cf. Homer. l. !. v. 188 || 17 χαλῶν : πολλῶν AL || 49 ἔργῳ : λόγω g || 20 Τῶν y: — p. 254, 10 φωτίζει om. Y || 24 ἂν om. BVAL
408 b
406
254 IV. EPISTULAE SPURIAE
órtócov αὐτῷ σοι τῶν ἀνδρῶν μετεῖναι πιστεύω. [Καίτοι có γε οὐ Πίνδαρον μόνον οὐδὲ Δημόκριτον ἢ Ὀρφέα τὸν παλαιότατον, ἀλλὰ καὶ ξύμπαν δμοῦ τὸ “Ἑλληνικόν, διτόσον εἰς ἄκρον φιλοσοφίας ἐλθεῖν μνημονεύεται, καθάπερ ἐν λύρᾳ ποικίλων φθόγγων ἐναρμονίῳ συστάσει πρὸς τὸ ἐντε- λὲς τῆς μουσικῆς κεράσας ἔχεις. Καὶ ὥσπερ "Apyov τὸν φύλακα τῆς ᾿Ιοῦς οἵ μῦθοι πρόνοιαν ἔχοντα τῶν Διὸς παι- δικῶν ἀκοιμήτοις πανταχόθεν ὀμμάτων βολαῖς περιφράτ- τουσιν, οὕτω καὶ σὲ γνήσιον ἀρετῆς φύλακα μυρίοις παι- δεύσεως ὀφϑαλμοῖς ὃ λόγος φωτίζει. Πρωτέα μὲν δὴ τὸν Αἰγύπτιόν φασι ποικίλαις μορφαῖς ἑαυτὸν ἐξαλλάττειν, ὥσπερ δεδιότα μὴ λάθη τοῖς δεομένοις ὅτι ἦν σοφὸς ἐκφή- νας ἐγὼ δέ, εἴπερ ἦν ὄντως σοφὸς ὃ Πρωτεὺς καὶ οἷος πιοολλὰ τῶν ὄντων γινώσκειν, ὧς Ὅμηρος λέγει, τῆς μὲν A^ E f , ' 2 M 3 ^ e^ , HI 3 » Qv ἤδει τ φύσεως Τ αὐτὸν ἐπαινῶ, τῆς γνώμης δὲ οὐκ &ya-
΄ LI , 4, 2 ^ 2 m »
μαι, διότι μὴ φιλανθρώπου τινός, ἀλλὰ ἀπατεῶνος ἔργον 3 Li , c ΄ e , 2 , m LI ἐποίει κρύπττων ἑαυτόν, ἵνα μὴ χρήσιμος ἀνθρώποις fj. Σὲ δέ, ὦ γενναῖε, τίς οὐκ ἂν ἀληθῶς θαυμάσειεν. ὅς, οὐδέν τι τοῦ Πρωτέως τοῦ σοφοῦ μείων, εἰ μὴ καὶ μᾶλλον εἰς ἀρε- τὴν ἄκραν τελεσθείς, ὧν ἔχεις καλῶν οὐ φθονεῖς ἀνθρώ- ποις, ἀλλ᾽ ὥσπερ Ἡλίου καθαροῦ δίκην ἀκτῖνας σοφίας 2 2 ^ , » 3 ^ m ' ἀκραιφνοῦς ἐπὶ πάντας ἄγεις, οὐ μόνον τοῖς παροῦσι τὰ
εἰκότα ξυνών, ἀλλὰ καὶ ἀπόντας ἐφ᾽ ὅσον ἔξεστι τοῖς
3 cf. p. »61, s el 247, ὅ || 14 sq. cf. Homer. ὃ 384 sq. || 45 sq. cf. p. 202, 18 sq. || 24 sq. cf. p. 347, 9 sq. || 22 sq. cf. p. 240, 3sq. ; 241, 3 sq. et 263, i
B V[U] A LY[Y incdpit40 I120:5:3] —g E l'OGIK — f
2 δημόκριτον codd. Δημόδοχον Friederich. || 7 : οὐδὲ L || 5 τὸ om. Ef || 6 χέρασ VAL li 5, ὀμμάτ ων om. L || 9 μυρίοισα BAL: pra zfota MER. DAE U || 44 λάθοι Δ, recte ἢ ll 45 [ὧν i2] Horkel, τῆς φύσεως — ai^» ὧν i25: Reiske φύσεως: an γνώσεως vel aliquid simile? || 48 ὃσ B : ὦ ὃσ (sic) E és cett. || 19 εἰ μὴ zat Hert- lein ::t εἰ μὴ zo B εἴ (71) xx μὴ VAg εἰ: ἀλλὰ Ef|| 22 τοῖς za-
gods: — 23 ξυνών : παρόντασ Y || 22 τοῖς om. Ef
VEL DUBIAE — 1:37 220 τπιαρὰ σαυτοῦ σεμνύνων. Νικῷς δ᾽ ἂν οὕτω καὶ τὸν 'Opgopéa τὸν καλὸν οἷς πράττεις, εἴγε ὃ μὲν τὴν οἰκείαν μουσικὴν εἰς τὰς τῶν θηρίων ἀκοὰς κατανάλισκε, σὺ δὲ ὥσπερ emi σωτηρία τοῦ κοινοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους ταχϑείς, καὶ τὴν ᾿Ασκληπιοῦ χεῖρα πανταχοῦ ζηλῶν, ἅπαντα ἐπέρχη λογίῳ τε καὶ σωτηρίῳ νεύματι ὥστ᾽ ἔμοιγε δοκεῖ καὶ Ὅμη-
; BE u ρος, si ἀνεθίω, πολλῷ δικαιότερον ἂν ἐπὶ σοὶ τὸ ἔπος αἰνίξασϑαι τὸ
εἷς δ᾽ ἔτι που ζωὸς κατερύκεται εὐρέι κόσμῳ. νι Τῷ γὰρ ὄντι τοῦ παλαιοῦ κόμματος ἧἣμῖν otovet σπινθήρ τις ἱερὸς ἀληθοῦς kal γονίμου παιδεύσεως ὑπὸ σοὶ μόνῳ ζωπυ- ρεῖται. Καὶ εἴη γε, Ζεῦ σῶτερ καὶ Ἑρμῆ λόγιε, τὸ κοινὸν ἅτιάσης τῆς οἰκουμένης ὄφελος. ᾿Ιάμθλιχον τὸν καλόν, ἐπὶ , , ^ , c 23.23 2 7 μήκιστον χρόνου τηρεῖσθαι. Πάντως που óc ἐφ᾽ Ὁμήρῳ καὶ Πλάτωνι καὶ ᾿Ισοκράτει, καὶ εἴ τις ἄλλος ἄξιος τοῦ χο- ροῦ τούτου, δικαίας εὐχῆς ἐπίτευγμα τοῖς πρότερον εὐτυ-
i] «- , 3 , ᾿ 2 κ ^ 27 χηθὲν οὕτω τοὺς ἐκείνων καιροὺς ἐπὶ μεῖζον ηὔξησεν,
2 ^ “ἷ HI 2 2 € ^ 2 , * , ^ οὐδὲν δὴ κωλύει καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν ἄνδρα λόγῳ kai βίῳ τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων ἀντάξιον ὕφ᾽ ὁμοίαις εὐχαῖς ἐς τὸ ἀκρό- τατον τοῦ γήρως ἐπ᾽ εὐδαιμονία τῶν ὅλων παραπεμ-
φθῆναι.
5 cf. p. “90, τθ; 247, τή sq. εἰ 332, 20 || 9 cf. Homer. ὃ 498 12 sq. cf. p. 249, 14
HOUSES. E T9GKE-
4 Nu: Ald.: v:zzs codd. v:zex;; Hercher || [οὕτω] Hercher || 4 τεχθεὶσ gEt || καὶ B: &s E εἰσ cett. || 8 πανταχῇ Ef || B πνεύματι
Martinius £:juzz: vel νάματ' : P. Thomas || 6 ὥστ᾽ ξμοιγε — 9 χόσλ om. Y || 7 πολλῷ om. ἃ || 9 2' zz: LET : δέ τι cett. j| 44/42 7 ζωπυρεῖ- zat μόνῳ transp. Ef || 12 εἴη e etys V || 44 γρόνον gK || zov om. "Ag ll ὡς scripsimus : za: codd. || 14, 15 E 0u209 καὶ πλάτων: zai Δ
ἐφ᾽ Oum oou xxt πλάτωνος χαὶ Ef || 45 Ἰποχράτε: scripsimus : σωχράτε: BVAg σωχράτουσ Ef || ἄλλος om. Ef || 16 ἐπιτήδευμα g || 18 λόγω BAg: xa: λόγω VEf || 19 ἐφ’ ὁμοΐχ'σ B || εἰσ gE || 20 τοῦ Tío 923 A ||
ὅλων: δ ἤβείκων G
407
376 d
377
256 IV. EPISTULAE SPURIAE
188-197
Hae quoque epistulae, ubi non solum eadem insolita verba, sed etiam eaedem crebro repetuntur sententiae quas praebent octo priores (scil. ep. 180-187), nobis omnes eidem atque illae scriptori tribuendae videntur (cf. Cumont, Sur l'authenticilé eic., p. 12 sq.). Quo tempore scriptae sint, accurate definire non possumus. Eas disposuimus, quoad potuimus, iuxta ordinem quem praebent diversae codicum lamiliae. Cf. Hecherches, p. 148, tabulam I.
188 [ep. 8].
Georgius, rationalis summarum, cui epistulae 188. et 189 missae sunt, aliunde notus non esse videtur.
Γεωργίῳ καθολικῷ.
^HAÀ8zcG Τηλέμαχε, φησὶ τὸ ἔπος ἐγὼ δέ σε καὶ εἶδον ἤδη τοῖς γράμμασι καὶ τῆς ἱερᾶς σου ψυχῆς τὴν εἰκόνα καθάπερ ὀλίγη σφραγῖδι μεγάλου χαρακτῆρος τύπον ἄνε- μαξάμην. ἜἜστι γὰρ ἐν ὀλίγῳ πολλὰ δειχθῆναι" ἐπεὶ καὶ Φειδίας ὃ σοφὸς οὐκ ἐκ τῆς ᾿᾽Ολυμπίασι μόνον ἢ ᾿Αθήνησιν εἰκόνος ἐγνωρίζετο, ἀλλ᾽ ἤδει καὶ μικρῷ γλύμματι μεγάλης τέχνης ἔργον ἐγκλεῖσαι, οἷον δὴ τὸν τέττιγά φασιν αὐτοῦ
καὶ τὴν μέλιτταν, εἰ δὲ βούλει, καὶ τὴν μυῖαν εἶναι. Ὧν
14 Homer. π 53 et ρήι. Οἵ, Liban. Orat. XV,' 1, etsupra p. 240, 16 sq.
T BA-—r VH-—v LY-—g ΘΟ ΞΕ 9 ΞΞ᾿"
13 γεωργίω χαθολιχῶ TrYN : ἰουλιανὸσ γεωργίω χαθολιχῶ H γεωργίω LO γεωργίω ὑπάτω f τῷ (sic) V? || 44 ἤλθεσ THO: ἤλυθεν cett. || δέ om. TBH || ἰδὼν rv |] 17 "Ecz:: εἴη f || γὰρ : γ᾽ ἂν H δ᾽ ἂν τῇ || δειχθῆνα! : διδαγθῆνα! g || 19/20 γλύματ' μέγα τι τέχνησ g || 20 27: δὴ χαὶ ρα || 21 εἶναι om. g
2
ct
)
VEL DUBIAE — 188 257
ἕκαστον. εἶ καὶ τῇ φύσει κεχάλκωται, ἀλλὰ τῇ τέχνῃ ἐμψύ- 3 9 5 2 1 Li » 2 Loi ι ς ΄ χῶται. ᾿Αλλ᾽ ἐν ἐκείνοις μὲν ἴσως αὐτῷ καὶ jj σμικρότης τῶν ζῴων εἷς τὴν κατὰ λόγον τέχνην τὸ εἰκὸς ἐχαρίζετο: σὺ δὲ ἀλλὰ τὸν ἐφ᾽ ἵππου θηρῶντα ᾿Αλέξανδρον, εἰ δοκεῖ, σκόπει, οὗ τὸ μέτρον ἐστὶ πᾶν ὄνυχος δακτύλου χειρὸς οὐ μεῖζον, οὕτω δὲ ἐφ᾽ ἑκάστου τὸ θαῦμα τῆς τέχνης κέχυ- ται, ὥστε ὃ μὲν ᾿Αλέξανδρος ἤδη τὸ θηρίον βάλλει καὶ τὸν θεατὴν φοθεῖ, δι᾿ ὅλου δυσωτιῶν τοῦ σχήματος, ὃ δὲ ἵππος, ἐν ἄκρᾳ τῶν ποδῶν τῇ βάσει τὴν στάσιν φεύγων, ἐν τῇ τῆς ἐνεργείας κλοπῇ τῇ τέχνη κινεῖται. Ὃ δὴ καὶ αὐτὸς ἡμῖν 1 1 1 τ ng ᾽
^5 ^ 2 1 cr i] ΕΣ c m ΄ ὦ γενναῖε, ἐποίεις ὥσπερ γὰρ ἐν ἝἭ;ρμοῦ λογίου σταδίοις δι᾿ ὅλου πολλάκις τοῦ δρόμου στεφανωθεὶς ἤδη, δι ὧν ἐν ὀλίγοις γράφεις, τῆς ἀρετῆς τὸ ἄκρον ἐμφαίνεις, καὶ τῷ ὄντι τὸν Οδυσσέα τὸν Ὁμήρου ζηλοῖς, ὃς καὶ μόνον εἰπὼν ὅστις ἦν, ἤρκει τοὺς Φαίακας ἐκπλῆξαι. Et δὲ δή τι καὶ παρ᾽ ἡμῶν τοῦ κατὰ σὲ φιλικοῦ κατινοῦ δέει. φθόνος οὐδείς. Πάντως Tov καὶ παρὰ τῶν ἡττόνων εἶναί τι χρηστὸν ὃ μῦς τὸν. λέοντα τῷ μισθῷ σώσας ἀρκούντως δεί- κνυσιν. uie ὕπτιος
1 sq. cf. p. 262, 18 sq. || 44 (ὦ γενναῖε) cf. p. 243, 10 ; 247, 5 et 254, 18 || 44 sq. cf. p. 262, 9 sq. et 247, 19 sq. || 14 sq. cf. p. 258 10 sq. et Homer. : 19 || 18 cf. Babrii Fab. 107
T B^A—r V? [sed v. 7 ὥστε meipit VI-H —v ΤΕΥ ——E ΓΘΙΚ-- NO-—b
1. χεχάλχευται r χεγάλωντα! Η σμιχρὸν. spatio quattuor litterarum postea vacuo relicto, V? | ἀλλὰ r: om. cett. || τὴν τέχνην Tr || 4/2 ἐμψύχωται rb : 393, zz: cett. , ἐνεψύγωται Reiske || 2 ἐν om. g | 3 yz. ἀνάλογον supra χατὰ λόγον scripsit J || 4 z2' ἵππου 1 et Hertlein I| δοχεῖ : βούλε! g || B μέτριον b || 5 δαχτύλου — 6 usiloy om., spatio tredecim litterarum vacuo relicto, V2 1} 5 [2223309 χειρὸς] Hercher || 6 τὸ θαῦμα om. V? || 6/7 ἐχχέγυται Y ἔχεται V? δέχεται b || 7 ᾿Αλέξανδρος om. g || ἤδη om. b || 40 ἐναργείασ f ἐναργίασ g || 44 ἐποΐησασ f ποιεῖς Reiske || 44 ὃς : ὅστισ b l| 45 δὲ 25 g: δέ Tf δή rVb;
ἐη TrgO δέο! f || 47 που om. Bg || 48 τῶ 4:266) codd., quod defendit Crusius: — 2, — τῷ μύθῳ Hertlein
Ἐ7
e
440 b
441
358 IV. EPISTULAE SPURIAE
189 [ep. 54]. Γεωργίῳ καθολικῷ.
Ἢ μὲν ᾿Ηχὼ θεὸς ἔστω κατὰ σὲ καὶ λάλος, εἰ δὲ βούλει, καὶ Πανὶ σύζυγος" οὐ γὰρ διοίσομαι. Kàv γὰρ ἐθέλῃ με διδάσκειν fj φύσις ὅτι ἐστὶν ἠχὼ φωνῆς ἐς ἀέρος τιλῆξιν ἀντίτυπος ἠχὴ πρὸς τοὔμπαλιν τῆς ἀκοῆς ἀντανακλωμένη, ὅμως, παλαιῶν ἀνδρῶν ἔτι kal νξῶν οὐκ ἔλαττον ἢ τῷ σῷ πειθόμενος λόγῳ, θεὸν εἶναι τὴν "Hyó δυσωποῦμαι. Τί γοῦν ἂν εἴη τοῦτο Tpóg ἡμᾶς, εἰ πολλῷ τῷ μέτρῳ τοῖς τιρός σε φιλικοῖς τὴν "Hyó νικῶμεν ; Ἢ μὲν γὰρ ob πρὸς ἅπαντα. ὅ τι ἂν ἀκούσῃ, μᾶλλον ἢ πρὸς τὰ ἔσχατα τῆς φωνῆς ἀντιφθέγγεται, καθάπερ ἐρωμένη φειδωλὸς ἄκροις ἀντιφιλοῦσα τὸν ἐραστὴν τοῖς χείλεσιν: ἡμεῖς δὲ καὶ τῶν πρός σε κατάρχομεν ἥδέως, καὶ αὖθις εἰς τὴν παρὰ σοῦ τιρόκλησιν oiovel σφαίρας δίκην τὸ ἴσον ἀντιπέμτπομεν᾽ ὥστε οὐκ ἂν φθάνοις, αὐτὸς ἔνοχος ὧν οἷς γράφεις, καὶ σαυτόν, ἀφ᾽ ὧν πλέον λαμθάνων ἐλάχιστον ἀντιδίδως, οὐχ ἡμᾶς, ἐν οἷς &m ἄμφω πλεονεκτεῖν στιεύδομεν, ἐς τὸ ὅμοιον τῆς εἰκόνος ἐγκρίνων᾽ πλήν, ἄν τε ἴσῳ τῷ μέτρῳ διδῷς ὥπερ ἂν λάθης, ἄν τε μή, ἡμῖν ὅ τι ἂν ἐξῇ παρὰ σοῦ
λαθεῖν ἡδὺ καὶ πρὸς τὸ ὅλον ἀρκεῖν πιστεύεται. 190 [ep. 15]. Pro temporum ratione, Maximus hic non Ephesius theur- EHE UAM PULO
7 cf. p. 234, 3 sq. ; 253, 20 et 364, 18 || 49 sq. cf. p. 266, 1 sq.
———
E 5 ἢ φύσησ cod.: ἢ φυσικὴ P. Thomas || 7 ἔτ: «9:7»? Hercher || ἔλαττον ἢ Petau : ἐλάττον: cod. || 11 ἅπαντα : πᾶν malit Hercher ||
42 ἀντεφθέγγετα! cod., corr. Vulcanius || 15 πρόσχλησιν cod., corr. Wyttenbach || 46 an [xa:]? || 20 ᾧπερ Hercher : ὅπερ cod.
IO
20
c
VEL DUBIAE — 189-190 359
gus, luliani magister, esse videtur, sed potius Byzantius rhetor vel philosophus qui Euclidem filium habuit (Socrat., IIl, 1, 16 ; Suidas, s. v. Μάξιμος ᾿Ηπειρώτης, qui duos confundit Maximos ; cf. F. Cumont, Sur l'authenticité etc., p. 26, adn. 5 et (de alio quodam Maximo philosopho] Seeck, BLZG, p. 208). Nam exstant etiam litterae ad Euclidem, filium eius, ut videtur, infra editae (p. 261 sq.).
᾿Ιουλιανὸς Ma&tyuo φιλοσόφῳ.
᾿Αλέξανδρον μὲν τὸν Μακεδόνα τοῖς μήρου ποιήμασιν ἐφυτινώττειν λόγος, ἵνα δὴ καὶ νύκτωρ καὶ μεθ᾽ ἡμέραν αὖ- τοῦ τοῖς πολεμικοῖς δμιλῇ συνθήμασιν᾽ ἥμεῖς δέ σου ταῖς ἐπιστολαῖς ὥσπερ παιωνίοις τισὶ φαρμάκοις συγκαθεύδο- μεν, καὶ οὐ διαλείπομεν ἐντυγχάνοντες ἀεὶ καθάπερ νεα- paig ἔτι καὶ πρῶτον εἰς χεῖρας ἡἧκούσαις. Εἴπερ οὖν ἐθέ- λεις ἡμῖν εἰκόνα τῆς σῆς παρουσίας τὴν ἐν τοῖς γράμμασιν δμιλίαν προξενεῖν, γράφε καὶ μὴ λῆγε συνεχῶς τοῦτο πράτ- xQv' μᾶλλον᾽ δὲ ἧκε σὺν θεοῖς, ἐνθυμούμενος ὡς ἡμῖν γ᾽ ἕως ἂν ἀπῆς οὐδὲ ὅτι ζῶμεν εἰπεῖν ἔστιν, ἢ ὅτε μόνον τοῖς
M ^ . 3 ^ I» παρὰ σοῦ γραφομένοις ἐντυχεῖν ἔξεστιν.
p- 245, 19 sq. [| 416 sq. cf. p. 2365, 9 et 248, 9 || 17 sq. cf. p. 353, 13 sq.
*42 παιωνίοις τισὶ ταρμάχοις Suidas s. v. Τ[αιών!ον.
T BA—r V LY[Yincipt 14 Etz;]—g E ΓΘΙΚ — 0 ΝΟΞΞΡ
8 'Io:xvó; om. TYEGKQb || Μαξίμῳ : ἰαμολίχω L || φιλοσόφῳ om. rg || 40 νύχτωρ Qb : νύχτα cett. || 14 ὁμιλεῖ TK ὁμιλοίη Hercher ; an ὑμιλοῖ ὃ || 42. παιωνίοις Suidas: za....o:9 T παιονίοισ L παιωνείοισ
' cett, || 44 πρῶτον εἰς : πρὸσ L [| 45 ἡμῖν om. Q || 46 προξενεῖν ὁμιλίαν
transp. Ef || γράφων ἢ ante πράττων add. Q || 47 δὲ ἦχε : δ᾽ αἰεὶ b || ἐν οὗ ante ἐνθυμούμενος add. b || 47/18 γ᾽ ἕωσ ἂν Vf : ἕωσ γ᾽ ἂν r ξωσ ἂν Tg γε ἂν Ο γ᾽ ἕωσ Eb || 48 ἢ ὅτε μόνον (evan. in T) codd. : εἰ μὴ ὅσον Hercher || 49 ἐντυγ zt» ἔξεστιν : ἐντυγχάνομεν Q om. b
383
b
383 c
384
260 IV. EPISTULAE SPURIAE
491 [0 το} ᾿Ιουλιανὸς Μαξίμῳ φιλοσόφῳ.
Ὃ μὲν μῦθος ποιεῖ τὸν ἀετόν, ἐπειδὰν τὰ γνήσια τῶν κυημάτων βασανίζῃη, φέρειν ἄπτιλα πρὸς τὸν αἰθέρα καὶ ταῖς “Πλίου προσάγειν ἀκτῖσιν, ὥσπερ ὑὕπτ᾽ὸ μάρτυρι τῷ θεῷ πατέρα τε ἀληθοῦς νεοττοῦ γινόμενον καὶ νόθου γονῆς ἀλλοτριούμενον᾽ ἡμεῖς δέ σοι καθάπερ "Epuf] λογίῳ τοὺς ἡμετέρους λόγους ἐγχειρίζομεν. K&v μὲν ὑπομείνωσι τὴν σὴν ἀκτῖνα. ἐπὶ σοὶ τὸ κρῖναι περὶ αὐτῶν, εἰ καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους εἰσὶ πτήσιμοι᾽ εἰ δὲ μή, ῥῖψον εἰκῆ καθάπερ Μουσῶν ἀλλοτρίους. ἢ ποταμῷ κλύσον ὥς νόθους. Πάντως οὐδὲ ὃ Ρῆνος ἀδικεῖ τοὺς ἱκελτούς, ὃς τὰ μὲν νόθα τῶν βρεφῶν ὑποθρύχια ταῖς δίναις πέμπει, καθάπερ ἀκολάστου λέχους τιμωρὸς πρέπων" ὅσα δ᾽ ἂν ἐπιγνῷ καθαροῦ σπέρ- ματος, ὑπεράνω τοῦ ὕδατος αἰωρεῖ καὶ τῇ μητρὶ τρεμούσῃ
πιάλιν eig χεῖρας δίδωσιν, ὥσπερ ἀδέκαστόν τινα μαρτυ-
3 sq. cf. Aelian. Nat. anim. II 36 et IX 3. Gregor. Nazianz. Carm. ll 2, ἢ v. 142 sq. PG 37, 1516 etc., et supra p. 246, 22 sq. || 9 sq. cf. p. 235, τὸ sq. || 12 sq. cf. Anthol. Palat. IX 125. lIulian. 81 D.
"43 χαθάπερ — (4 πρέπων Lezic. Vindob. s. v. Πρέπων.
T BA—r V LY—g ΤΘΙΚΕΕ AU EUDOURUNGEE
3 ἰουλιανὸσ μαξίμω φιλοσόφῳ ἴω: gaz φιλοσόφῳ YAQRb μαξίμω E τῷ αὐτῶ (scil. λιαξίμῳ φιλοσόφῳ) TVf τῷ αὐτῷ (scil. Μαξίμῳ) r || 4 αἰθέρα : ἀξρα (sic) E χέρα AQRb || ὅ ἀχτῖσι προσάγε! ὧσ ὑπὸ Ἀ || 6 ἀληθινοῦ R ἀχηθῶσ Q || νεοττοῦ om. Q || 8 λόγους om. & || ἐγχειρίζομεν λόγους transp. B || 8 Kàv μὲν -— 14 νόθους om. Y | i8 uiv: u7 L || 8/9 τὴν σὴν ἀκτῖνα AQRb et B (qui 1 12. τὴν ἀχοὴν τὴν σὴν in marg. manu prima, ut vid., scripsit): τὴν ἀχτῖνα E τὴν ἀχοὴν τὴν σὴν TAVLf || 9 σοὶ τὸ : τοσοῦτον R || πρὸς : χατὰ R || 10 εἰσὶ : εἰσί που. T || εἰχῆ T et, εἰ et ἢ e corr. prima manu facta, D; zzz: cett. || 43 ὑποῦδρύγια ταῖσ ὃίνα!σ πέμπει TEE et, πέμπει om., À: ταῖσ δίνα:σ ὑποδούγια ποιεῖ EQRb || 44 λέχους : βρέφουσ Q || γνῶ RI || 16 ὥσπερ : oc R
10
15
σι
IO
15
20
VEL DUBIAE — 191-192 261 ρίαν αὐτῇ καθαρῶν καὶ ἀμέμπτων γάμων τὴν τοῦ παιδὸς
σωτηρίαν ἀντιδωρούμενος. 192 [ep. 73].
Euclides filius Maximi philosophi esse videtur (cf. supra p- 259, 2 sq.). 2 , ΄ Εὐκλείδῃ φιλοσόφῳ. Πότε γὰρ ἡμῶν ἀπελείφθης, ἵνα καὶ γράφωμεν, ἢ πότε 2 m la LJ 2 ^ c , "m
οὐχὶ toic τῆς ψυχῆς ὀφθαλμοῖς óc παρόντα σε ϑεωροῦμεν ; οἵ Ye οὐ μόνον ἄεί σοι συνεῖναι καὶ συνομιλεῖν δοκοῦμεν, ἀλλὰ καὶ τῶν γε νῦν σοι προσηκόντων ὥς im παρουσία - m a 2 ΄ ΄ ΕῚ x * , ͵ 2 τῇ σῇ τὰ εἰκότα κηδόμεθα. Ei δὲ καὶ γράφεσθαί σοι παρ ε« Lej c 2 4, 2, er a cr ^ 2 bi Li ^ ἡἣἡμῶν ὡς ἀπόντι θέλεις, ὅρα μὲν ὅπως μὴ αὐτὸς τὸ δοκεῖν ἡμῶν ἀπεῖναι μᾶλλον αὐτῷ τῷ γράφειν ἐθέλειν ἐκφήνης" πιλὴν ἀλλ᾽ εἴγε σοι φίλον ἐστί, καὶ πρὸς τοῦτο ἕκόντες ὑπακούομεν. Πάντως γε, τὸ τοῦ λόγου, θέοντι παρακελεύσῃη, 2 4, 3 P4 ^ er EJ t
καὶ τὸν ἵππον εἰς πεδίον ἄξεις. "Aye οὖν ὅπως ἀντιδῷς τὰ ἴσα καὶ πρὸς τὴν ἀντίκλησιν ἐν τῇ τῶν ἀμοιθαίων συνε- χεία μὴ κατοκνήσης. Καίτοι ἔγωγε εἰς τὴν ὑπὲρ τοῦ κοι- νοῦ σοι γινομένην σπουδὴν οὐκ ἐθέλω διενοχλεῖν, ἀλλ᾽ ὅλον σε φυλάττων τῇ θήρα τῶν καλῶν, οὐ μόνον οὐδὲν ἀδικεῖν,
ἀλλὰ καὶ ξύμπαν δμοῦ τὸ “Ἑλληνικὸν ὠφελεῖν ἂν δοκοίην,
διε: Ρ- 241, 3 sq. || 48 cf. Liban. Epist. 821 W. || 16 cf. Suidas 5. Ὁ. ἵππον] 16 sq. cf. p. 366, 8 || 24 cf. p. 247, 5 et 254, 3.
ΠΡ ΡΑ ΙΝ LY—g l'90IK—f A E Ὁ ἢ NO—b [6 sq.] XY [Y desinit 16 zz] — d. L
2 δωρούμενοσ QR
8 τῆς om. L || 9 οὖν ante οὐ add. L || às! so: συνεῖνα: L : συνεῖναι σο! d || 10 5o: om. L || 44 Ε δὲ — 14 πλὴν om. Y || 12 « μὲν delendum, aul cum uo: est mutandum, quod eleganter redundet » Reiske || 45 z6 om. :d || 050v: παρακελςε 3nd: θέων: τῇ παραχελεύσε!: L || 16 ἀντιδῶσ X : ἀντιδίδωσ L || 8 ἔγωγε L: ἐγὼ μὲν X | εἰσ L : εἰ X || 49 γενομένην in γιγνομένην corr. X || διογλεῖ y L| || ὅλον X : ὅσω L || 20 φυλάττω codd., correximus || θύρα L || οὐδὲν X : om. L || 24 ἂν δοχοίην : ἂν TOTUM punctis supra scriptis) et in margine λείπει X
386 b
262 IV. EPISTULAE SPURIAE
ὡσπερεὶ σκύλακα γενναῖον ἀνενόχλητον ἀφιεὶς ἐσχολακέ- ναι σε τοῖς περὶ τοὺς λόγους ἴχνεσιν ὁλοκλήρῳ τῷ λήματι. Εἰ δέ σοι τοσοῦτον περίεστι τοῦ τάχους óc μήτε τῶν φίλων ἀμελεῖν μήτ᾽ ἐκείνοις ἐνδεῖν, ἴθι χρῆσαι πρὸς ἄμφω τῷ δρόμῳ. Ἤδη τις καὶ ἀθλητὴς εὐδόκιμος δὃμοῦ καὶ τρέχειν καὶ ἀκοντίζειν οὐ παρητεῖτο, μηδετέρου τὴν ὑπεροχὴν ἐν τῇ πρὸς θάτερον ἀσχολία βλάπτων, ἀλλ᾽ ἐν ἑκατέρῳ τὸ
κατόρθωμα...
193 [ep. 18].
Eugenius hic philosophus Themistii pater fuisse videtur, qui revera, agriculturae amator acerrimus, ruri in Paphia- goniae AS NUT (οἴ. p. 363, 4: τῶν ὑμετέρων ὀρῶν) philosc- phiae vacavit. Cf. Themist., Oral. XX, p. 336 D sq. ; Seeck, BLZG, p. 13» sq.
"lovÀtavóg Eóyevío φιλοσόφῳ. Δαίδαλον μὲν ᾿Ικάρῳ φασὶν ἐκ κηροῦ πτερὰ συμτιλά- σαντα, τολμῆσαι τὴν φύσιν βιάσασθαι τῇ τέχνη ἐγὼ δὲ ἐκεῖνον μὲν εἶ καὶ τῆς τέχνης ἐπαινῶ, τῆς γνώμης οὔκ
ἄγαμαι: μόνῳ γὰρ κηρῷ λυσίμῳ τοῦ παιδὸς ὑπέμεινε τὴν
B sq. cf. p. 247, 19 En. οἱ 257, 11 sq. || 16 sq. cf. Liban. Epist. 1604 W. || 18 sq. cf. p. 254, 15 sq. et 257, 1 sq.
[1-8] X. L[L desinit 8 2252] [15 sq.] T BA—r V L II A 'NO-—PbuU0 B
4 ὡσπερεὶ M LAGE, ὥσπερ εἰ codd. ||.ox3Aa L || ἀόχλητον L || 2
σε X : coi L. || λήματ : Reiske : Rem t et in margine yc. λήμματι L βλέμματι τ || 3 τοσοῦτον om. X || περίεστ' τοῦ τάγουσ X: τάχουσ περίεστιν Li || 4 ἀμελεῖν Li : μέλειν X || πρὸσ X map 'L ll 46 τὼ δρόμῳ ΧΙ ὁ Ἤδη -- 8 χατόρθωμα om. L || 6 μηδετέρου scripsimus : "ἡ δ᾽
ἜΝ cod. || 8 finis epistulae deest in cod.
45 ἰουλιανὸσ VL: om. cett. || Εὐγενίῳ φιλοσόφῳ : εὐμενίω b || 16 ἰχάρω T om. L ixaoío cett. || φησιν AL || πτερὰ : πλευρὰ E || 17 τῇ τέχνη ante τὴν φύσιν transp. E ante βιάσασθαι transp. Q || 17/48 δὲ ἐχεῖνον om. II || 48 εἰ om. 1I [| xai post ἐπαινῶ add. Π || 19 μόνω IT : μόγοσ cett. || δὴ post γὰρ add. AbQRE || τοῦ παιδὸς om. II
DE
IO
οι
10
15
VEL DUBIAE — 192-194 363 σωτηρίαν πιστεῦσαι. Ei δέ μοι θέμις fjv κατὰ τὸν Ttov ἐκεῖνον μελοποιὸν εὐχῇ τὴν τῶν ὀρνίθων ἀλλάξασθαι φύσιν, οὐκ ἂν δήπου πρὸς Ὄλυμπον οὐδὲ ὑπὲρ μέμψεως ἐρωτικῆς, ἄλλ᾽ εἰς αὐτοὺς ἂν τῶν ὑμετέρων ὀρῶν τοὺς πρόποδας ἔπτην, ἵνα σε, τὸ μέλημα τοὐμόν, ὥς φησιν fj Σαπφώ, πε- ριπτύξωμαι. ᾿Επεὶ δέ με ἀνθρωπίνου σώματος δεσμῷ κα- τακλείσασα fj φύσις οὐ θέλει πρὸς τὸ μετέωρον ἁπλῶσαι, τῶν λόγων οἷς ἔχω σε πτεροῖς μετέρχομαι, καὶ γράφω, καὶ σύνειμι τὸν δυνατὸν τρόπον. Πάντως που καὶ Ὅμηρος aó- τοὺς οὐκ ἄλλου του χάριν ἢ τούτου πτερόεντας ὀνομάζει, διότι δύνανται πανταχοῦ φοιτᾶν, ὥσπερ oi ταχύτατοι τῶν ópviBov, fj ἂν ἐθέλωσιν ἄττοντες. Γράφε δὲ καὶ αὐτός, ὦ φίλος: ἴση γὰρ δήπου σοι τῶν λόγων, ὅ τι μὴ καὶ μείζων, ὑπάρχει ἣ πτέρωσις, fj τοὺς ἑταίρους μεταθεῖν δύνασαι
καὶ πανταχόθεν ὡς παρὼν εὐφραίνειν.
194 [ep. 19].
Hic Hecebolius Christianus sophista esse videtur, qui lulia-
1 sq. cf. 4nacreont. Fr. 24 et Aristophan. Av. 117 || 5 sq. Sapph. Fr. 126 || 8 cf. p. 339, 8 | 10 cf. p. 336, 18 sq. || 45 cf. p. 241, 6.
MEUS — Ww EIE A NO—b Q B E
2 μελοιπὸν Ὁ || εὐχῇ om. E || τὴν τῶν IIQRE : τὴν TLAb zoy rV 1.3 δήπου — & αὐτοὺς ἂν om. L || 3 μέμψεωσ: 20257 περσέωσ E || 4 ἂν om. QR || ἡμετέρων LIIR || τοὺ: z20z092; ante τῶν transp. E || τοὺς ὁπ. II || £zzqv : ἐπιδῆνα: VL. || 5 σε : co: II om. T || ὥς — Σαπφώ om. II || 5/6 προσπτύξωμα! II || 6 με om. LOR || ἀνθρωπείου ΠΟ || 7 οὐχ ἐθέλε: E || πρὸ L || μετέωρον : ἡμέτερον II || ἁπλῶσαι (sublime elata anima simplex): ἁρμόσα: E || 8 τὸν λόγον AVL || σε om. AIIOQE | 9 σύνειμ! post τρόπον transp. Q || 9/40 αὐτὸσ LOQ || 10 ἄλλου zo2: ἄλλουσ τὴν II || τούτου om. [1 || 44 διότι : διὸ δὴ b || πανταγοῦ om. b ; πανταχοῖ ? Hertlein || 42 ἢ: o: LOE || θέλωσιν 1, || ἄττωσ: T. ἄττοντα: R || 88: δὴ rAORE || ἡμῖν post αὐτός add. IIAE || ὦ: óc A || 43 Ὁ τι — μείζων om. Q || ὅτι TbBR : ὅτ. II ὅτε Ee rVLAQ | || 14 ἢ πτέρωσις ὑπάρχει transp. ΠΟ || ἢ om. BAbQRE || ἢ : ἣ E || μεταθεῖν II: μεταθῆνα: T μεταθεῖναι cett. || 92vaza: ΒΕ || 48 παρὸν b παρόντασ
E || εὐφραίνεισ rVL
267 IV. EPISTULAE SPURIAE num Constantinopoli rhetoricam docuit : cf. Liban., Orat.
XVIII, 12-14 ; Socrat., HI, τ, 105 53, 5 ; 13, 5 sq., et supra p. 179, adn. ad v. 11:
᾿Ιουλιανὸς Εκηθολίῳ.
Πινδάρῳ μὲν ἀργυρέας εἶναι δοκεῖ τὰς Μούσας, οἵονεὶ τὸ ἔκδηλον αὐτῶν καὶ περιφανὲς τῆς τέχνης ἐς τὸ τῆς ὕλης λαμτιρότατον ἀπεικάζοντι. Ὅμηρος δὲ ὃ σοφὸς τόν τε ἄργυρον αἰγλήεντα λέγει καὶ τὸ ὕδωρ ἀργύρεον ὀνομά- ζει. καθάπερ ἡλίου καθαραῖς ἀκτῖσιν αὐτῷ τῷ τῆς εἰκόνος φαιδρῷ μαρμαρύσσον. Σαπφὼ — 9 — ἣ καλὴ τὴν σελήνην ἀργυρέαν φησὶ καὶ διὰ τοῦτο τῶν ἄλλων ἀστέρων ἀποκρύ- τίτειν τὴν ὄψιν. Οὕτω καὶ θεοῖς τὸν ἄργυρον μᾶλλον ἢ τὸν χρυσὸν ἄν τις εἰκάσειε πρέπειν. ᾿Ανθρώποις γε μὴν ὅτι πρὸς τὴν χρείαν ἐστὶν ὃ ἄργυρος τοῦ χρυσοῦ τιμιώτερος καὶ σύνεστι μᾶλλον αὐτοῖς, οὐχ ὥσπερ ὃ χρυσὸς ὑπὸ γῆς κρυ- τιτόμενος ἢ φεύγων αὐτῶν τὴν ὄψιν, ἀλλὰ καὶ ὀφθῆναι κα- λὸς καὶ ἐν διαιτήματι κρείττων, οὐκ ἐμὸς ἴδιος, ἀλλὰ παλαιῶν ἀνδρῶν ὃ λόγος ἐστίν.
Εἰ δέ σοι τοῦ πεμφθέντος ὕπὸ σοῦ χρυσοῦ νομίσματος
εἰς τὸ ἴσον τῆς τιμῆς ἕτερον ἀργύρου ἀντιδίδομεν, μὴ
ὅ cf. Pindar. Fr. 387 ; Pyth. XI 42 ; Isthm. 11 8 || 9 sq. cf. p. 246, 21 et 247, 9 sq. || 10 sq. Sapph. Fr. 3. Cf. Iulian. 109 C || 47 sq. cf. p. 230, 20 ; 334, 3 sq. ; 253, 20 et 258, 7 ||49 sq. cf. p. 352, 4 sq.
T XV[desinit 16 ὄψιν, sed sequentia habent HU —s] X C
4 sic V : ἑχηδολίω T ἑχηθόλω C om. X || 7 λαμπρότατον P. Thomas: λαμπρύτερον codd. [Ὅμηρος errore scriptoris aut librarii || 9 αὐτῷ --- 10 λαρμαρύττον om. in spatio vacuo undecim litterarum X || 9 αὐτῶ T : αὐτὸ VC || 9/40 τὸ τῆσ εἰχόνοσ φαιδρὸν C. || 10 μαρμαρύσσων T ἀντιμαρ- μαρύσσον Reiske || — δ᾽ — Sintenis || χαλλίστη X || 12 Οὕτω : οὔτε C || θεοῖς : θοῖσ, spatio vacuo duarum litterarum antea et postea relicto, C || 43 ἂν τισ εἰχάσειε T : εἰσ σὲ εἰχάσειε ( et (duobus punctis supra scriptis corruptela indicata) X εἰχάσειεν εἰσ oi V || 15 ὥσπερ : ὧσ (sic) X || 15/16 ὁ γρυσὸς post χρυπτόμενος transp. X || 15 ὑπὸ Reiske : ἐπὶ codd. || 17 2u:zzuxa: TC || 49 δέ co: v : δὲ zai σοὶ TXC. || 20 ἑτέραν
C || ἀργύρου TX : ἀργυρίου C ἀργύριον v
IO
20
VEL DUBIAE — 194-195 265
κρίνης ἥττω τὴν χάριν, μηδὲ ὥσπερ τῷ Γλαύκῳ πρὸς τὸ ὃ
z m up 7 d (n-
ἔλαττον oinBfjc εἶναι τῶν ὅπλων τὴν ἀντίδοσιν, ἔτ 6 Διομήδης ἴσως ἀργυρᾶ χρυσῶν ἀντέδωκεν, ἅτε δὴ πολλῷ τῶν ἑτέρων ὄντα χρησιμώτερα καὶ τὰς αἰχμὰς otovel μολί- θδου δίκην ἐκτρέπειν εἰδότα.
Ταῦτά σοι προσπαίζομεν, ἀφ᾽ ὧν αὐτὸς γράφεις τὸ ἐν-
-Ὁ)
δόσιμον εἰς σὲ τῆς παρρησίας λαμθάνοντες. Σὺ δέ, εἰ τ ὄντι ἣμϊῖν χρυσοῦ τιμιώτερα δῶρα ἐθέλεις ἐκπέμπειν, γράφε καὶ μὴ λῆγε συνεχῶς τοῦτο πράττων᾽ ἐμοὶ γὰρ καὶ γράμμα παρὰ σοῦ μικρὸν ὅτου περ ἂν εἴπῃ τις ἀγαθοῦ
κάλλιον εἶναι κρίνεται.
195 [ep. 57]. ᾿Ιουλιανὸς ᾿Ελπιδίῳ φιλοσόφῳ
Ἔστι καὶ μικροῦ γράμματος ἧδονὴ μείζων, ὅταν f] τοῦ γράφοντος εὔνοια μὴ τῇ τῆς ἐπιστολῆς μικρότητι μᾶλλον ἢ τῷ τῆς ψυχῆς μεγέθει μετρῆται εἰ δὲ δὴ καὶ νῦν ἐν βραχεῖ τὰ τῆς προσρήσεως ὕφ᾽ ἡμῶν γένηται, μηδ᾽ οὕτω τὸν ἐπ αὐτοῖς πόθον τεκμηριώσῃ, ἀλλ᾽ εἰδὼς ἐφ᾽ ὅσον 6
2 - ^ Ax 2 H * , "n * m , T παρ ἡμῶν ερῶς £TIL σοὶ τεταταῖι, τη μεν του γράμματος
1 Homer. Z 235 sq. || Á sq. ibid. A 237 || 6 cf. p. 333, 21 sq. || 6 sq. cf. p. 35r, 13 || 9 cf. p. 259, 16 || 9 sq. cf. p. 266, 6 sq. j| 44 sq. cf. p. 540, 3 sq. || 45 sq. cf. p. 266, 8 sq.
ΠΥ HEU-—v X GC 143sq]|LY—g b Q ἃ
2 [τῶν ὅπλων] Hercher; an haec verba ante e τὸ (v. 1) transpo- nenda? || 3 ἴσως ày — P. Thomas || πολλῶν X | || B τρέπειν X || 8 πέμπειν X || 10 ὅτου πες: οὔπερ T || εἴποι zo C εἴπησ X
13 ἰουλιανὸσ L : om. cett. || ἐλπιδίω 2105020 EQR : : ἀρποχρατίων! L τῶ αὐτῷ Y (ubi hae litterae epistulam 183 [p. 240 sq.], Iamblicho
"missam, sequuntur) || 15 σηιχοότητι Q σμιχρότιτ ec Εἰ || 46 μετρῆται Y:
μετρεῖται LQR στερῆτα! E || 16/17 Ὁ: ἡμῶν τὰ τῆς προσρήσεως ἐν βραχεῖ (ἐν βραχεῖ : ἐν αὐτῇ L) transp. g || ἐν βραγεΐ : βραχέα Ej47 γενήσεται 1, γεγένηται Hertlein || μηδ᾽ : μὴ EQ || 19 παρ᾿ ἡμῖν g || ὡσ x2: ante ἐπὶ add. R [| τέταται : τέτευχται Q
442 d
443
402 c
404 d
266 IV. EPISTULAE SPURIAE βραχύτητι συγγνώμην νέμε, τοῖς ἴσοις δὲ ἡμᾶς ἀμείδεσθαι
μὴ κατόκνει. [Πᾶν γὰρ 8 τι ἂν διδῷς, κἂν μικρὸν ἧ, παντὸς . Y P (voe μ Κρ HD
ἀγαθοῦ γνώρισμα παρ᾽ ἡμῖν σώζει.
196 [ep. 58]. ᾿ΙΓΙουλιανὸς l'enyopto ἡγεμόνι. ᾿Εμοὶ καὶ γράμμα παρὰ σοῦ μικρὸν ἄρκεϊ μεγάλης ἧδο- νῆς πρόφασιν μνηστεῦσαι. Kol τοίνυν, οἷς ἔγραψας ἄγαν ἡσθείς, ἀντιδίδωμ: καὶ αὐτὸς τὴν ἴσην, οὗ τῷ τῶν ἔπιστο- λῶν μήκει μᾶλλον ἢ τῷ τῆς εὐνοίας μεγέβει τὰς τῶν £xaí-
pov φιλίας ἐκτίνεσθαι δεῖν κρίνων.
197 [ep. 3a]. ᾿Ιουλιανὸς Λουκιανῷ σοφιστῇ. Καὶ γράφω καὶ ἀντιτυχεῖν ἀξιῶ τῶν ἴσων. Ei δὲ ἀδικῶ συνεχῶς ἐπιστέλλων, ἄνταδικηθῆναι δέομαι τὰ ὅμοια
πιαθών.
198-201
Inter dubias nobis recensendae sunt hae quattuor litterae, ubi certe nil reperitur quod eas revera a luliano scriptas esse demonstret. Auctori epistularum 180sq. nonsunt tribuendae.
cy»
IC
4 sq. cf. p. 258, τὸ sq. || 6 sq. cf. p. 265, 9 sq. ||8 cf. p. 361, 16 |
sq. || 8 sq. cf. p. 265, 15 sq. || 43 cf. p. 2539, 10 sq.
[1-3] LY—g E Ὁ R — [5-0] BA OVID [42-415] BA ΞΞΥ V^ ^E
1 ἴσοις : σοῖσ R || 2 ἂν : ἀεὶ R || 3 παρ᾽ ἡμῶν R
S titulum om. CR || ᾿Ιουλιανὸς om. ΤῈ :|| Γρηγορίῳ ἡγεμόνι: ^99zto (sed praecedentem ep. [scil. ep. 107 ; cf. infra adn. ad v. 12] ἰουλτανὸσ γρηγορί inscribit) L || 6 2oxu« περὶ σοῦ C || 7 Kai om. rL || ἄγαν om. C || 9 μᾶλλον 7, : ἀλλὰ R || 9/10 ἑτέρων BC || 40 φιλίας om. L || ἐχτείνεσθα: codd., corr. Heyler
12 ἰουλ'ανὸσ λουχ!ανῷ σοφιστῇ V : ἰουλιανὸσ γρηγορίω (cf. adn. ad v. 5) L δοσιθέω a titulo sequentis ep. (scil. ep. 200; cf. p. 274) huc illatum, sed a rubricatore expunctum A om. D || 13 prius za: habent rL cum margine abscissum est, ut vid., in V || 14/18 τῶν ὁμοίων παθῶν V
10
15
|. 20
3o
VEL DUBIAE — 195-198 267
198 [ep. 35].
De huius epistulae sermone et argumento diligentissime et sollertissime disseruit Bruno Keil (Nachr. Gesellsch. der Wiss. zu Góltingen, Plul.-hist. Kl., 1913, p. 1-41), qui probavit eas litteras commendaticias esse (ἐπιστολὴ συστατική) in formam suasoriae (λόγος συμβουλευτικός) conscriptas, quas defensor rhetorica doctrina imbutus legatis Argivorum dedit, cum apud praesidem provinciae vel apud iudicem ab eo datum retractata causa abolitionem postularent iudicii quo eorum civitas ad Corinthiorum ludos pecuniam conferre coacta erat. Praeterea vir doctissimus contendit hanc epistulam orato- riam non luliani tempore sed primo post C. n. saeculo com- positam esse. Putaverunt alii Iulianum eiusdem causae men- tionem facere in ep. 3o (p. 35, 27 sq. ; cf. P. Maas, By:. Zeitschr., XXII, 1913, p. 534 sq.). — In codice V (cf. He- cherches, p. 32) hanc ἐπιστολὴν συστατικὴν sequitur epis- tula 89 a (Ozo8ópo ἀρχιερεῖ; cf. p. 123 sq.) : unde contecerunt viri docti (P. Maas, etc.) a Theodoro scriptam esse hanc sua- soriam (cf. supra p. 35, adn. ad v. 58). Quorum opinio, si non probanda, at certe memoratu digna esse videtur. A Iuliano revera scriptam esse hanc epistulam. demonstrare conatur Asmus, Philologus, XX, 1913, p. 115 sq.
[Γουλιανὸς "Apystoic]
"Ynép τῆς ᾿Αργείων πόλεως πολλὰ μὲν ἄν τις εἴπεῖν ἔχοι, σεμνύνειν αὐτὴν ἐθέλων, παλαιὰ καὶ νέα πράγματα. Τοῦ τε γὰρ Τρωικοῦ, καθάπερ ὕστερον ᾿Αθηναίοις καὶ Λακεδαιμονίοις τοῦ Μηδικοῦ, προσήκει τὸ πιλέον ἐκείνοις ἔργου. Δοκεῖ μὲν γὰρ ἄμφω κοινῇ πραχθῆναι παρὰ τῆς
“Ἑλλάδος: ἄξιον δὲ ὥσπερ τῶν ἔργων καὶ τῆς φροντίδος,
e H ^ 2 a c ξ , οὕτως kal τῶν ἐπαίνων τοὺς ἡγεμόνας τὸ πλέον μετέχειν.
V [U Ald.]
23 sic cod. : ᾿Ανεπίγραφος ὑπὲρ ᾿Αγείων Ald. ; titulum uncis inclu- simus: cf. p. 271, 11 sq., 272, 2 et 273, Ὁ || 25/26 πράγματα“ τοῦ Nidi 1... a zo9 V .... τοῦ U j| 27 τοῦ M2txo? (vel IHzgo:zo2) Dübner : "005. c VU τοῦτο Ald. || 29 Ελλάδος" ἄξιον Ald.: .....: £t» V ...... U || 30 τοὺς ἡγεμόνασ τὸ πλέον Ald. : τοὺσ ἧγεμο-,.. πλέον V τοὺσ
ἡγεμόνασ .. πλέον U
407 b
408
268 IV. EPISTULAE SPURIAE ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν &pyatá& πὼς εἶναι δοκεῖ: τὰ δὲ ἐπὶ τούτοις,
er
τε Ἡρακλειδῶν κάθοδος καὶ ὧς τῷ πρεσθυτάτῳ γέρας
RED
ἐξηρέθη, ἥ τε εἰς Μακεδόνας ἐκεῖθεν ἀποικία καὶ τὸ Λακεδαιμονίοις οὕτω πλησίον παροικοῦντας ἀδούλωτον ἀεὶ καὶ ἐλεύθερον φυλάξαι τὴν πόλιν οὐ μικρᾶς οὐδὲ τῆς τυχούσης ἀνδρείας ἣν. ᾿Αλλὰ δὴ καὶ τὰ τοσαῦτα περὶ τοὺς Πέρσας ὑπὸ τῶν Μακεδόνων γενόμενα ταύτῃ προσήκειν τῇ πόλει δικαίως ἄν τις ὑπολάθοι: Φιλίππου τε γὰρ καὶ ᾿Αλεξάνδρου τῶν πάνυ τῶν προγόνων πατρὶς ἦν αὕτη. “Ῥωμαίοις δὲ ὕστερον οὐχ ἁλοῦσα μᾶλλον ἢ κατὰ ἔξυμμα- χίαν ὑπήκουσε, ἥπερ, οἶμαι, μετεῖχε καὶ αὐτὴ καθάπερ «i λοιπαὶ τῆς ἐλε:θϑερίας καὶ τῶν ἄλλων δικαίων, δπόσα νέμουσι ταῖς περὶ τὴν Ἑλλάδα πόλεσιν oi κρατοῦντες ἀεί.
Κορίνθιοι δὲ νῦν αὐτὴν προσγενομένην αὐτοῖς (οὕτω γὰρ εἰπεῖν εὐτπρεπέστερον) ἀπὸ τῆς βασιλευούσης πό- λεως, εἰς κακίαν ἐπαρθέντες, συντελεῖν αὑτοῖς ἀναγκά- ζουσι, καὶ ταύτης ἦρξαν, ὥς φασι, τῆς καινοτομίας ἕθδομος οὗτος ἐνιαυτός, οὔτε τὴν Δελφῶν οὔτε τὴν ᾿Ηλείων ἀτέλειαν, ἧς ἠξιώϑησαν ἐπὶ τῷ διατιθέναι τοὺς παρὰ σφί- σιν ἱεροὺς ἀγῶνας, αἰδεσθέντες. Τεττάρων γὰρ ὄντων, ὡς ἴσμεν, τῶν μεγίστων καὶ λαμτιροτάτων ἀγώνων περὶ τὴν
Ἑλλάδα, ᾿Ηλεῖοι μὲν ᾿Ολύμπια, Δελφοὶ δὲ Πύθια, καὶ τὰ
V [δὰ U Ald.]
2 ἥτε V4:.. V... U 5$ Ald.; an ἢ τῶν 9 ||19 ἐχείθεν Adde εν V 5362, U Ἷ S χαὶ ἐλεύθερον φυλάξαι Ald. : . ..«λεύθ (ut vid.).... (ἐλευθέραν INS uA. Vi iscueies U || 6 τὰ τοσαῦτα Hertlein : zx ...xüza VU τὰ τοιαῦτα Ald. || 8 διχαίωσ U UAE : 6g V [| 9 πατρὶς Ald. : ...... VU ure ist ἥπερ scripsimus : «περ V ὥσπερ U χαὶ ὥσπερ Ald. ὅθενπερ Keil || 12 ὁπόσα Dübner: ..σα (0o udo νὰ .... U ὅσα Ald. || 15 αὐτὴν Ald. : us «τὴν V3U || 46 ἀπὸ : ὑπὸ Hertlein || 17 εἰς χαχίαν Ald.
2. ee XLV VY i : ἀδικίαν P. Thomas | αὑτοῖς Hertlein : αὐτοῖς EE «32055 cod. l 48 καινοτομίας Ald. Te VU || 20 ἀτέλειαν Pe- lau : «τέλεια V... τέλειαν U συντέλειαν Ald. || 23 ἑλλάϑα U Ald: :
£33 4^ V £AAxO .
Io
15
20
o
VEL DUBIAE — τοῦ 269 £v ᾿Ισθμῷ Κορίνθιοι. ᾿Αργεῖοι δὲ τὴν τῶν Νεμέων συγκρο- τοῦσι πανήγυριν. Πῶς οὖν εὔλογον ἐκείνοις μὲν ὑπάρχειν τὴν ἀτέλειαν τὴν πάλαι δοθεῖσαν, τοὺς δὲ ἐπὶ τοῖς δμοίοις δαπανήμασιν ἀφεθέντας πάλαι, τυχὸν δὲ οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ὑπαχϑέντας, νῦν ἀφηρῆσθαι τὴν προνομίαν ἧς ἠξιώθησαν ; Πρὸς δὲ τούτοις ᾿Ηλεῖοι μὲν καὶ Δελφοὶ διὰ τῆς πολυθρυλ- λήτου πενταετηρίδος ἅπαξ, ἐπιτελεῖν εἰώθασι, διττὰ δ᾽ ἐστὶ Νέμεα παρὰ τοῖς ᾿Αργείοις, καθάπερ Ἴσθμια παρὰ Κορινθίοις. Ἔν μέντοι τούτῳ τῷ χρόνῳ καὶ δύο πρόκεινται παρὰ τοῖς ᾿Αργείοις ἀγῶνες ἕτεροι οἵδε, ὥστε εἶναι τέσ- σαρας πάντας ἐνιαυτοῖς τέσσαρσι. [Πῶς οὖν εἰκὸς ἐκείνους μὲν ἀπράγμονας εἶναι λειτουργοῦντας ἅπαξ, τούτους δὲ ὑπάγεσθαι καὶ πρὸς ἑτέρων συντέλειαν ἐπὶ τετραπλασίοις τοῖς οἴκοι λειτουργήμασιν, ἄλλως τε οὐδὲ πρὸς “Ἑλληνικὴν οὐδὲ παλαιὰν πανήγυριν ; Οὐ γὰρ ἐς χορηγίαν ἀγώνων γυ-
μνικῶν ἢ μουσικῶν ot Κορίνθιοι τῶν πολλῶν δέονται χρημά-
τῶν, ἐπὶ δὲ τὰ κυνηγέσια τὰ πολλάκις ἐν τοῖς θεάτροις ἔπιτε- 409
λούμενα ἄρκτους καὶ παρδάλεις ὠνοῦνται" οἵπερ αὐτοὶ μὲν εἰκότως φέρουσι διὰ τὸν πλοῦτον τῶν ἀναλωμάτων τὸ μέγε- θος, ἄλλως τε καὶ πολλῶν πόλεων. ὡς εἶκός. αὐτοῖς εἷς τοῦτο , 2 m Uu , ΄: 2 συναιρομένων ὠνοῦνται τὴν τέρψιν τοῦ φρονήματος. '"Ap-
γεῖοι δέ, χρημάτων τε ἔχοντες ἐνδεέστερον καὶ ξενικῇ θέα
V [U Ald.]
4 νεμέων Ald. : νεμλίων cod. ; an Νεμείων ἢ sed cf. v. 8 [9 προσχεῖνται Keil || 0 ἀγῶνες om. Hertlein || 44 — τοὺς» πάντας — I ἐνιαυτοῖς Hertlein || τέσσαρσι U Ald. : τέσσ.... V || 13 δὲ Ald.: 5. V .. U || 44 λειτουργήμασιν U. Ald.: λειτου.. «μασιν V. || τε — 22:7 Reiske || 15 γορηγίαν Dübner : γορηγ.-- (sineaccentu, in fine versus) V 7oc.... U 799v» Ald. || 47 χυνηγέσια Ald. : z...éoxa V. ....... γέσια (ἐπὶ ὃὲ τὰ om.) U j| ἐν τοῖς Petau : ἐνίο!σ cod. || 18 ὠνοῦντα: Ald. : ὠνου...Ο ; παρδάλεις ὠνοῦντα! om. U || Otzsp Keil: ἅπερ cod. ἀτὰρ Reiske || 19 — xai — τῶν Ald. || 20 ἄλλως Ald.: ««λωσ VU || 24 ὠνουμένων Keil || τοῦ φρονήματος Ald. : τοῦ ... νήματοσ U το...«νήματος V τοῦ δαπανήματος Naber; [ὠνοῦνται --- τρονήλατος} Horkel; — ὦ. ὠνοῦντα!: Reiske
270 IV. EPISTULAE SPURIAE kai παρ᾽ ἄλλοις ἐπιδουλεύειν ἀναγκαζόμενοι, πῶς οὔκ ἄδικα μὲν καὶ παράνομα, τῆς δὲ περὶ τὴν πόλιν ἀρχαίας δυνά- μεώς τε καὶ δόξης «ἀνάξια πείσονται, ὄντες γ᾽ αὐτοῖς καὶ ἀστυγείτονες, οὗς προσῆκον ἦν ἀγαπᾶσθαι μᾶλλον, εἴπερ ὀρθῶς εἶχε τὸ « οὐδ᾽ ἂν βοῦς ἀπόλοιτο, εἰ μὴ διὰ κακίαν γειτόνων » ; ᾿Αργεῖοι δὲ ἐοίκασιν οὐχ ὑπὲρ £vóg πιολυπραγμονούμενοι βοιδίου ταῦτα τοὺς ἱΚορινθίους αἶτιδ- c8a:, ἄλλ᾽ ὑπὲρ πολλῶν καὶ μεγάλων ἀναλωμάτων, οἷς oó δικαίως εἰσὶν ὑπεύθυνοι.
ἰζαίτοι πιρὸς τοὺς ἱζορινθίους εἰκότως ἄν τις καὶ τοῦτο τιροσϑείη, πότερον αὐτοῖς δοκεῖ καλῶς ἔχειν τοῖς τῆς πα- λαιᾶς “Ἑλλάδος ἕπεσθαι νομίμοις, ἢ μᾶλλον οἷς ἔναγχος δοκοῦσι παρὰ τῆς βασιλευούσης προσειληφέναι πό- λεως. Ei μὲν γὰρ τὴν τῶν παλαιῶν νομίμων ἀγαπῶσι σε- μνότητα, οὐκ ᾿Αργείοις μᾶλλον εἰς Κόρινθον ἢ Κορινθίοις εἰς "Ἄργος συντελεῖν τιροσήκει᾽ εἰ δὲ τοῖς νῦν ὕὑπάρξασιν τῇ πόλει, ἐπειδὴ τὴν Ῥωμαϊκὴν ἀποικίαν ἐδέξαντο, ἴσχυ- ριζόμενοι πλέον ἔχειν ἀξιοῦσι, παραιτησόμεθα μετρίως αὐτοὺς μὴ τῶν πατέρων φρονεῖν μείζονα, μηδὲ ὅσα καλῶς ἐκεῖνοι κρίναντες ταῖς περὶ τὴν “Ἑλλάδα διεφύλαξαν πό- λεσιν ἔθιμα, ταῦτα καταλύειν καὶ καινοτομεῖν ἐπὶ βλάθῃ
καὶ λύμη τῶν ἀστυγειτόνων, ἄλλως τε καὶ νεωτέρα ypo-
5/6 Hesiod. Op. 545.
V [Ὁ Ald.] 2 πόλιν U Ald.: zó... V || 8 γ᾽ Reiske : γὰρ cod. || 4 ἀστυγείΐτονες Hertlein : x... γείτονεσ V ..... γείτονες U αὐτοὶ γείτονες Ald. ; cf. infra
v. 22 || 5 ἔχε: Hertlein || βοῦς Martinius : &... VU βίος Ald. || 7 πολυπραγμονούμενοη! U Ald.: π..-πραγμονούμενο! V || 8 xax U Ald.: z.. V [141/42 παλαιᾶς Ald. : παλα... V παλαι.. U || 42 οἷς Ald. : zs, quod in 0:9 corr. manus recentior, V zz et in marg. εἶσ U l| 43. [ασιλευούσης Ald.: βασιλευου... V βασιλ........ U || 14/45 σεμνότητα Ald.: σεμνότη.. V σεηνό... U || 45 οὐχ Martinius : ... VU om. Ald. [.47 τῇ πόλει: Hertlein: τὴν πόλιν cod. «εἰς τὴν πόλιν Reiske - περὶ» τὴν πόλ!»ν Keil;üzalao: τὴν πόλ'ν conicit P. Maas || 49 μεῖζον
Gobet || 20 χρίναντες- U Ald. : .οἵν.. τεῦ V
D
c
ro
15
20
VEL DUBIAE — 195 27
- MT
μένους τῇ ψήφῳ, καὶ τὴν ἀπραγμοσύνην — τοῦ ÀAayóvtog — ὑπὲρ τῆς ᾿Αργείων πόλεως τὴν δίκην εἰσελθεῖν ἕρμαιον
ἔχοντας τῆς πλεονεξίας. ^H γὰρ ἄν, - eU ἐφῆκεν ἔξω τῆς 410
“Ἑλλάδος ἀπάγων τὴν δίκην, ot Κορίνϑιοι ἔλαττόν τε ἰσχύειν ἔμελλον καὶ τὸ δίκαιον ἐξεταζόμενον καλῶς φαίνεσθαι παρὰ τῶν πολλῶν καὶ yevvatov τούτων συνηγόρων, ὕφ᾽ ὧν εἶκός ἐστι τὸν δικαστήν, προτιθεμένου καὶ τοῦ κατὰ τὴν πόλιν ἀξιώματος, δυσωπούμενον ταύτην τὴν ψῆφον ἐξε- νεγκεῖν.
᾿Αλλὰ τὰ μὲν ὑπὲρ τῆς πόλεως δίκαια καὶ τῶν ῥητόρων, εἰ μόνον ἄκούειν ἐϑέλοις καὶ λέγειν αὐτοῖς ἐπιτραπείη τὴν δίκην, ἐξ ὑπαρχῆς πεύσῃ, καὶ τὸ παραστὰν ἐκ τῶν λεγο- μένων ὀρθῶς κριθήσεται. Ὅτι δὲ χρὴ καὶ τοῖς τὴν πρεσθϑείαν ταύτην προσάγουσι δι᾿ ἡμῶν πεισθῆναι, μικρὰ προσθεῖναι χρὴ περὶ αὐτῶν. Διογένης μέν τοι καὶ Λαμπρίας φιλοσο- φοῦσι μέν, εἴπερ τις ἄλλος τῶν καθ᾽ fju&c, τῆς πολιτείας δὲ τὰ μὲν ἔντιμα καὶ κεοδαλέα διαπεφεύγασι: τῇ πατρίδι δὲ ἐπαρκεῖν ἀεὶ κατὰ δύναμιν προϑυμούμενοι, ὅταν fj πόλις ἐν χρεία μεγάλῃ γένηται, τότε ῥητορεύουσι καὶ πολιτεύον-- ται καὶ πρεσθεύουσι καὶ δαπανῶσιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων τιροθύμως, ἔργοις ἀπολογούμενοι τὰ φιλοσοφίας ὀνείδη καὶ τὸ δοκεῖν ἀχρήστους εἶναι ταῖς πόλεσι τοὺς μετιόντας
αὐτὴν ψεῦδος ἐλέγχοντες" χρῆται γὰρ αὐτοῖς fj τε πατρὶς
V [U Ald.]
1 «τοῦ Xaj0y:0; — Pelau; cf. infra p. 272, 9 sq. ; contra keil l. l. p. 1o adn. 3 || 3 ἔχοντας Ald. : ien ^" ut vid., V || «ct supplevimus ; ἢ in εἰ correxerat Petau et, ἂν deleto, Hertlein | 6 παρὰ, ut vid., V: πρὸς Ald. ... U || 7 προστιθεμένου Petau aM Ald. ll τοῦ Petau : ... VU περὶ τοῦ Ald. || 8 ταύτη Reiske [| “0: ὑπὲρ τῆς πόλεως
ΑἸά.: ὑπὲρ ....«ὅλεωσ V ὑπὲρ πόλεως {||} 12 ἐξ Hercher : .. (cum mar- gine abscissum) V om. U AM. || 43 τὴν πρεσόείαν Hercher : τος (eue V ...-.. πρεσδείαν Ald. || 15 μέν το: Ald. U : ...zo: V l| 47 τὰ μὲν ἔντιμα Hertlein: ........ ux V τὰ μὲν ξννομα Ald. ..U || 48 προθυμού-
usvo: Ald.: ... θυμούμενοι VU || | 20 xxii U Ki. o. V |I 24 ἀπολογού- iuzyo: Ald. : axo ..... μενο! VU || 23 αὐτὴν scripsimus : 2:X0202íz; Ald. . (spatium angustius quam ut verbum 2:25222/2; capiat) V ....U
411
272 IV. EPISTULAE SPURIAE
2 "n M ^ ^ 2 2^ , - s. - m εἰς ταῦτα καὶ πειρῶνται βοηθεῖν αὐτῇ δικαίως δι΄ ἡμῶν, ἡμεῖς δὲ αὖϑις διὰ σοῦ. Τοῦτο γὰρ καὶ μόνον λείπεται τοῖς ἀδικουμένοις εἷς τὸ σωθῆναι, τὸ τυχεῖν δικαστοῦ κρίνειν
5 ε
k τε ἐβέλοντος καὶ δυναμένου καλῶς" 8 τι γὰρ ἂν ἄπῇ τού-
των, ἐξαπατηθέντος ἢ καταπροδόντος αὐτοῦ τὸ δίκαιον
n ) ^
᾿Αλλ᾽ ἐπειδὴ νῦν ἡμῖν τὰ μὲν τῶν δικαστῶν brtápyet κατ᾽ εὐχάς, λέγειν δὲ οὐκ ἔνι μὴ τότε ἐφέντας, ἀξιοῦσι τοῦτο
τιρῶτον αὐτοῖς ἀνεθῆναι, καὶ μὴ τὴν ἀπραγμοσύνην τοῦ
4
H
τότε συνειπόντος τῇ πόλει καὶ τὴν δίκην ἐπιτροπεύσαν- τος αἰτίαν αὐτῇ γενέσθαι εἰς τὸν ἔπειτα αἰῶνα βλάθης τοσαύτης.
"Ἄτοπον δὲ οὐ χρὴ νομίζειν τὸ τὴν δίκην αὖθις ἀνάδικον ποιεῖν, Τοῖς μὲν γὰρ ἰδιώταις συμφέρει τὸ κρεῖττον καὶ λυσιτελέστερον ὀλίγον παριδεῖν, τὴν εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον ἀσφάλειαν ὠνουμένοις. Ὄντος γὰρ αὐτοῖς ὀλίγου βίου, ἡδὺ μὲν καὶ τὸ ἐπ᾽ ὀλίγον ἡσυχίας ἀπολαῦσαι, φοβερὸν δὲ καὶ τὸ πρὸ τῶν δικαστηρίων ἀπολέσθαι κρινόμενον καὶ πα!:σὶ παραπέμψαι τὴν δίκην ἀτελῆ᾽ ὥστε κινδυνεύειν κρεῖσσον
εἶναι τὸ καὶ ὁπωσοῦν προσλαβεῖν ἥμισυ ἢ περὶ τοῦ παντὸς
20 sq. cf. Hesiod. Op. 4o.
V [V4U Ald.]
4 αὐτῇ Hertlein: ..... VU αἰτίᾳ Ald.||9:zaíes cod.: τὸ δίχατον Hertlein || 3 ἀδιχουμένοις U Ald.: ἀδε... μένοισ (ut. vid.) V || 4 τε Ald.: δὲ in τε a manu secunda corr. cod. [|| ὅ τι: ... VU ὁπότερον Ald. ;
« fort. 6 τ', nam ὁπότερον non capit spatum duarum triumve literarum relictum » Hertlein || É πάντως Ald.: ...:93 V ...U || 8 οὐχ Ald. : ..x V ..... U || 9 τοῦ Hertlein: ..2 V ... U αὐτοῦ Ald. || 44 εἰς Ὁ Ald. : .«o V || 44 ἰδτώταις συμφέρει (ξυμφέρει Hercher) τὸ χρεῖττον Add: n1 vaeieeo ores es V ἰδερννννννον. U [| 15/46 γρόνον ἀσφάλειαν Ald.: χρόνον ....... U poy.........-V (| 4T τὸ MEC ὀλίγον Hercher) 752jíac ἀπολαῦσαι Ald.: τ... ὀλίγον 75.......Aa9sat V TO .. QÀ/ Ov ....... λαῦσα: U || 18 πρὸ : πρὸς Reiske || za:ci Düb- ner: .... VU ..ci Vd om. Ald.; «τοῖς παισὶ malit Hercher ||
,
49 χινδυνεύε!: Hercher
10
20
[51]
VEL DUBIAE — 198-199 273
ἀγωνιζόμενον ἀποθανεῖν. Τὰς πόλεις δέ, ἀθανάτους οὔσας, εἰ μή τις δικαίως κρίνας τῆς πρὸς ἀλλήλας φιλονεικίας ἀπαλλάξει, ἀθάνατον ἔχειν τὴν δύσνοιαν πάντως ἀναγ- καῖον, καὶ τὸ μῖσος ἰσχυρὸν τῷ χρόνῳ κρατυνόμενον Εἴρηται, φασὶν oi ῥήτορες, ὅ γ᾽ ἐμὸς λόγος κρίνοις,
2 Pi * 4, αὐτὸς τὰ δέοντα.
199 [ep. 70].
᾿Ιουλιανὸς Διογένει.
Διογένης ὃ σὸς υἷός, ὀφθείς μοι μετὰ τὴν ἔξοδον τὴν σὴν καὶ φήσας ὠργίσθαι σέ τι πρὸς αὐτόν͵ οἷον ἂν πατὴρ πρὸς τιαῖδα χαλεπήνειεν, ἐδεήθη μέσον με τῶν πρὸς αὐτὸν κατ- αλλαγῶν παρὰ σοὶ γενέσθαι. Εἰ μὲν οὖν μέτρια καὶ οἷα δύνασθαι φέρειν ἥμαρτεν, εἶξον τῇ φύσει kat, τὸ πατὴρ εἶναι γνούς, ἐπάνελθε πρὸς τὸν παῖδα τῇ γνώμη: εἶ δέ τι μεῖζον ἔπταικεν ἢ οἷον δὴ πρὸς συγγνώμην ἐλθεῖν, αὐτὸς ἂν εἴης δικαιότερος κριτής, εἴτε δεῖ καὶ τοῦτο γενναίως ἐνεγκόντα νικῆσαι τοῦ παιδὸς τὴν βουλὴν γνώμη κρείττονι. εἴτε καὶ πλείονος χρόνου σωφρονισμῷ τὴν ἐπὶ τῷ πται-
σθϑέντι βάσανον πιστεῦσαι.
16 sq. cf. p. 250, a.
[1-6] V[U Ald.] XE [Bsq] LY—g Z
4 post μίσος margo abscissus, sed aliquid deesse non videtur in V ; lacunam non indicat U ; viso; « 2i7 Ald. μῖσος — ic 7 Keil | an 124220324? || ὅ post χρίνοις margo abscissus, sed liquid deesse non videtur in V ; lacunam non indicat U ; χρίνοις «δ᾽ — Ald. zzivo:;
«2 &y 7 Petau
8 ἰουλιανὸσ διογένε: L: διογένε: Ζ διογένε: περὶ τοῦ ἑαυτοῦ παιδότ Y || 9 Διογένης Wabricius - διόγξυεν g et, post μοι ἔπαπερ: , A || ὃ om. rubricator in Z || υἱός om. L || 45 δὴ g: μὴ Z || 46 εἴτε: εἰ δὲ Ζ [1 δεῖ
Z: δὴ g || 18 zai om. "uH 18
27A IV. EPISTULAE SPURIAE 200 [ep. 33]. 404 d ᾿Ιουλιανὸς Δοσιθέῳ.
Μικροῦ με ἐπῆλθε δακρῦσαι. καίτοι γε ἐχρῆν εὐφημεῖν 405 τοὔνομα τὸ σὸν φθεγξάμενον" ἀνεμνήσϑην γὰρ τοῦ γενναίου καὶ πάντα θαυμασίου πατρὸς ἡμῶν, ὃν εἰ μὲν ζηλώσειας,
2 , - ,' 2: H "n , , £r 2 ^ αὐτός τε εὐδαίμων ἔση καὶ τῷ βίῳ δώσεις, ὥσπερ ξκεῖνος, ἐφ᾽ ὅτῳ φιλοτιμήσεται᾽ ῥαθυμήσας δέ, λυπήσεις μὲν ἐμέ,
σαυτῷ δὲ ὅτε μηδὲν ὄφελος μέμψῃ.
201 [ep. 37].
Himerius praefectus Aegypti, idemque Graecae doctrinae et sapientiae cultor (p. 277, 2 sq.; cf. p. 279, 16 sq.), vix alius esse potest atque Iuba iunioris Pys (Liban., Epist. 571) et sororis Sopalri iunioris vir (ibid., 571 et 574), quem philosophia imbutum (ibid., 524 sq., et 593) nihiloque minus muneribus publicis functum (ibid. 579 : ᾿Ιαμθλίχου δὲ τὸν πατέρα μὲν ἤδεις οὐκ ἀπὸ πιλήθοὺς μᾶλλον ἀρχῶν ἢ τῆς ἐν ταῖς ἀρχαὶς ἀρετῆς) E ante ἃ. 357 decessisse (cf. ibid., 971, et Seeck, BLZG, p. 184) novimus. v erisimile est eidem ss Henn epistulam Ern citat Stobaeus (Ecl., IV, 5, 91 ed. Hense).
412a “Ἵμερίῳ ἐπάρχῳ Αἰγύπτου ἐπὶ τῇ γυναικί.
D m
Οὐκ ἀδακρυτί cou τὴν ἐπιστολὴν ἀνέγνων, fjv £mi τῷ
τῆς συνοικούσης θανάτῳ πεποίησαι, τοῦ πάθους τὴν ὕπερ--
[2-8 VU]. BA—r Z — [2158 ξ΄ EY ΞΡ ἃ
2 ἰουλιανὸσ δοσιθέω V : δοσιθέω r om. Z || ll 3 us rZ : uo: V {{ὑπῆλθε Z || γε om. Z || εὐφημεῖν B: ign: v Δ ἐφ᾽ ἡμῖν V om. Z || 5 τοῦ ante πατρὸς add. Z || ὑμῶν Reiske, qui epistulam a Iuliano revera scriptam esse credebat || 7 φιλοτιμήσεται AU : .«λοτιμήσεται V φιλοτιμήση Z φιλοτιμεῖται B || μὲν om. VB || 8 σαυτὸν Z || ὅτε rZ: ὅτι V ; cf. Reiske : « cum poenitentia nil amplius proderit » || μέμψη ΔΖ : um V μέμφη B
24 ἱμερίω (ἡμερίω B) ἐπάργω αἰγύπτου ἐπὶ τῇ γυναιχ' r: ἱμεοίω ἐπάρχῳ αἰγύπτου Y ἰουλιανὸσ ἱμερίω L τατιανῷ ἃ rubricatore erasum el ἀμερίω eiusdem manu C
m
IC
15
20
ct
)
VEL DUBIAE — 200-20: 279 βολὴν ἀναγγείλας. Πρὸς γὰρ τῷ καὶ καθ᾽ ἑαυτὸ λύπης τὸ συμθὰν ἄξιον εἶναι, γυναῖκα νέαν καὶ σώφρονα καὶ ϑυμήρη τῷ γήμαντι, πρὸς δὲ καὶ παίδων ἱερῶν μητέρα. πρὸ ὥρας ἀναρπασθῆναι, καθάπερ δᾶδα λαμπρῶς ἡμμένην, εἶτα ἐν ὀλίγῳ καταθαλοῦσαν τὴν φλόγα. ἔτι καὶ τὸ τοῦ πάθους ἴδιον εἰς σὲ τείνειν οὐχ ἧττόν μοι δοκεῖ λυπηρὸν εἶναι. "Hxicta γὰρ δὴ πάντων ἄξιος fjv ὃ καλὸς fjuiv “ἹἹμέριος 2 m 2 ^ 2 ^ 3 * H , —- ἄλγεινοῦ τινος slg πεῖραν ἐλθεῖν, ἀνὴρ kal λόγῳ χρηστὸς καὶ ἡμῖν εἰς τὰ μάλιστα τῶν φίλων ὃ ποθεινότατος. Οὐ
Y 3 3 2 H e n Ll ΄ H ΄ 3 ^ μὴν ἀλλ᾽ εἰ μὲν ἕτερος fjv, ᾧ γράφειν περὶ τούτων ἐχρῆν, τιάντως ἂν ἔδει μοι πλειόνων εἰς τοῦτον τῶν λόγων, τό τε
Lj € 3 , Η x L € 3 - ι * συμθὰν ὧς ἀνθρώπινον kal τὸ φέρειν ὧς ἀναγκαῖον καὶ τὸ μηδὲν ἐκ τοῦ μᾶλλον ἀλγεῖν ἔχειν πλέον εὑρεῖν, καὶ πάντα e 3 ΄ x x rm , c , ὅσα ἐδόκει πρὸς τὴν τοῦ πάθους παραμυθίαν ἁρμόττειν L3 2 "m ΄ 3 * a 2 x € ET ὡς ἀγνοοῦντα διδάσκοντι. ἐπεὶ δὲ αἰσχρὸν ἡγοῦμαι πρὸς ἄνδρα τοὺς ἄλλους νουθετεῖν εἰδότα ποιεῖσθαι λόγους, οἷς χρὴ τοὺς — un εἰδότας σωφρονεῖν [καὶ] παιδεύειν, φέρε σοι τὰ ἄλλα παρεὶς ἀνδρὸς εἴπω σοφοῦ μῦθον, εἴτε δὴ λόγον ἀληθῆ, σοὶ μὲν ἴσως οὐ ξένον, τοῖς πλείοσι δέ, ὡς εἰκός, 2» L4 x , ΄ L4 ΄ ἄγνωστον, ᾧ δὴ καὶ μόνῳ χρησάμενος ὥσπερ φαρμάκῳ νηπενϑεῖ λύσιν ἂν εὕροις τοῦ πάθους οὐκ ἐλάττω τῆς κύ-
λικος, fjv ἣ Λάκαινα τῷ Τηλεμάχῳ πρὸς τὸ ἴσον τῆς χρείας
22 sq. Homer. ὃ 310 sq.
BA—r . LY [Y desnit 21 z200:;]] —g C 4 ἀναγγείλασ AL : ἀπαγγείλασ Y ἀγγείλασ BC || 4 Πρὸς ---2 εἶνα: om. Y || A τῷ xz : τὸ L || ἑαυτὸν L || 2 £uuexv gC ; cf. infra v. xa. ||
xai σώφρονα: ἀποδάλλων σώφρονά τε Y || 3 ἱεοῶν: νεαρῶν Friederich,
sed cf. p. 345, 22 etc. || 4 ἀναρπασθεῖσαν Y || λαμπρὸσ L om. C || 5
ἔτ: — 6 εἶνα! om. Y || 5 τὸ om. L || 6 ἴδιον τί, : om. C || cea H H
, Hertlein: τεῖνον codd. || 7 γὰρ om. g || £6» codd., corr. Hertlein || ἱμέριοσ ἡμῶν transp. Y || ἀμέριοσ C j| 10 περὶ τ : ὑπὲρ ρὶ ἐπὶ Ε {|ἐ44 τοῦτο rC || [6v] Ald. || 13 [τὑρεῖν] Hercher ; sed cf. p. 376, a1||44 55x « ἂν 7 P. Thomas || 45 αἰσχρὸν Hertlein: αἴσχιον codd.||47 — μὴ — Ald. || [καὶ] Reiske || 18 τἄλλα g || c5: ' — εἴπω Hertlein || σοφιστοῦ g || 20 ὥσπερ: καθάπερ g || 24 02x — p. 276, 24 sicci; om. Y
413
276 IV. EPISTULAE SPURIAE ὀρέξαι πιστεύεται. Φασὶ γὰρ Δημόκριτον τὸν ᾿Αθδηρίτην,
ἐπειδὴ Δαρείῳ γυναικὸς καλῆς ἀλγοῦντι θάνατον οὐκ εἶχεν ὅ τι ἂν εἰπὼν εἰς παραμυθίαν ἀρκέσειεν, ὑποσχέσθαι οἵ τὴν ἀπελθοῦσαν εἰς φῶς ἀνάξειν, ἢν ἐϑελήσῃ τῶν εἷς τὴν χρείαν ἡκόντων ὑποστῆναι τὴν χορηγίαν. Κελεύσαντος δὲ ἐκείνου μὴ φείσασθαι μηδενὸς ὅ τι ἂν ἐξῆ λαβόντα τὴν ὑπόσχεσιν ἐμπεδῶσαι, μικρὸν ἐπισχόντα χρόνον εἴπεῖν ὅτι τὰ μὲν ἄλλα αὐτῷ πρὸς τὴν τοῦ ἔργου πρᾶξιν συμπορι- σϑείη. μόνου δὲ ἑνὸς προσδέοιτο, ὃ δὴ αὐτὸν μὲν οὐκ ἔχειν ὅπως ἂν λάθοι, Δαρεῖον δὲ ὡς βασιλέα τῆς ὅλης ᾿Ασίας οὐ χαλεπὸν ἂν ἴσως εὑρεῖν. ᾿Ερομένου δὲ ἐκείνου τί ἂν εἴη τοσοῦτον ὃ μόνῳ βασιλεῖ γνωσθῆναι συγχωρεῖται, ὑὕπολα- θόντα φῆσαι τὸν Δημόκριτον, εἶ τριῶν ἀπενθήτων ὀνόματα τῷ τάφῳ τῆς γυναικὸς ἐπιγράψειεν, εὐθὺς αὐτὴν ἀναθιώ- σεσθαι τῷ τῆς τελετῆς νόμῳ δυσωπουμένην. ᾿Απορήσαντος δὲ ἐπὶ πολὺ τοῦ Δαρείου καὶ μηδένα ἄνδρα δυνηθέντος εὑρεῖν ὅτῳ μὴ καὶ παθεῖν λυπηρόν τι συνηνέχθη, γελά- σαντα συνήθως τὸν Δημόκριτον εἰπεῖν" « τί οὖν, ὦ πάν- τῶν ἁτοπώτατε, θρηνεῖς ἀνέδην óc μόνος ἀλγεινῷ το- σούτῳ συμπλακείς, ὃ μηδὲ ἕνα τῶν πώποτε γεγονότων
ἄμοιρον οἰκείου πάθους ἔχων εὑρεῖν: »
1 sq. cf. Diels, Fragm. der Vorsokratiker, 95 (Demokritos) À 50 ;
unde hauserit epistolographus incertum ; similem historiam praebet Lucian. Demonact. 25.
BA—r L OC V[incipt 20 τῶν πώποτε!
4 ὀρέξασθαι C || αὐδηρίτην codd., corr. Martinius i| 8 μηδενὸς om: C || 6 τι «δ᾽ — ἂν Martinius || 10 A327 r || ὅλης τῆς transp. Martinius
| 44 χαλεπῶσ C 148 φῆσαι rL : φασὶ C. || 44/15 ἀναδιώσασθα: L || 45 τελετῆσ T: τελευτὴσ LO || δυσωπουμένησ ( 1] 15/46 ἐπὶ πολὺ ὃ᾽ ἀπορήσαντος transp. L || 46 ἐπὶ πολὺ om. C ; cf. Lucian. l.l. : ἐπὶ πολὺ δὲ ἐχείνου ἐνδοιάσαντος xai ἀποροῦντος j| μὴδὲ ἕνα Δ΄ ]| ἄνδρα codd. ἄρα Hercher || 17 τ' om. L || 48 τ' oiv r : ὅτι C om. L || 49 ἀνα! m C et, in ἀνέδην corr., L || 20 ὁ Ald : ὡσ codd.
[9]
10
2€
9
VEL DUBIAE — 2»0r:-2023 277
᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἀκούειν ἐδεῖτο Δαρεῖος, ἀνὴρ βάρθαρος καὶ ἀπαίδευτος, ἔκδοτος ἧδονῇ καὶ πάθει σὲ δέ, ἄνδρα “Ἕλληνα καὶ παιδείαν ἀληθῆ πρεσδεύοντα, καὶ παρὰ σαυ- τοῦ τὸ ἄκος ἔχειν ἐχρῆν, ἐτιεὶ καὶ ἄλλως αἰσχύνη τῷ
λογισμῷ γένοιτ᾽ &v, εἰ μὴ ταὐτὸν σθένοι τῷ χρόνῳ.
02 [ep. 66].
Spuriam esse hanc « arrogantiam spirantem » epistulam iamdudum viri docti viderunt. De litteris revera ab impe- ratore luliano ad Arsacem scriptis, et de iis (ab his diver- sis 9) quae quinto saeculo sub eius nomine circumferebantur et a Sozomeno (VI, 1, 3 sq.) excerptae sunt, cf. supra ep. 93, p. 149 sq. Haec We sicut ep. 203 et 205, ex historia impe-
ratoris fabulosa deprompta esse videntur.
᾿Αρσάκῃ ᾿Αρμενίων σατράπη.
᾿Επείχθητι πρὸς τὴν τῶν πολεμίων παράταξιν, ᾿Αρσά- κιε, θᾶττον ἢ λόγος, τὴν δεξιὰν κατὰ τῆς Περσικῆς μα- νίας ὅπλίσας. Ἢ γὰρ ἡμετέρα παρασκευή τε καὶ προθυμία δυοῖν θάτερον βεθούλευται, ἢ τὸ χρεὼν ἀποδοῦναι ἐπὶ τῆς Παρθυαίων ἐνορίας τὰ μέγιστα διαπραξαμένους καὶ τὰ δεινότατα διαθεμένους τοὺς ἀντιπάλους, ἢ τούτους χειρω- σαμένους, πρυτανευόντων ἣμῖν τῶν θεῶν, καλλινίκους E) ^ 2 ^ 2 , , Lj m ἐπανελθεῖν ἐπὶ τὴν ἐνεγκαμένην, τρόπαια κατὰ τῶν TtoÀz- L4 2 4 ^ [o1 c , H x μίων ἐγείραντας. Πᾶσαν οὖν ῥαστώνην καὶ φενακισμὸν
ἀποθέμενος, καὶ τὸν μακαρίτην ἐκεῖνον Κωνσταντῖνον καὶ
[SEAT EY—gr. v. c Li [44 sq.] ALM 1/2; ξδε: Δαρεῖον, ἄνδρα βάρβαρον χαὶ ἀπαίδευτον, ἔχδοτον Hercher || 4: ἄχος Hercher : εἰχὸσ codd. || ἔχειν $7 22v rg: ἔχειν ἄργειν C ἄρχον ἔχειν V || 4/8 τῷ λογισμῷ Hercher : τοῦ λογισμοῦ codd. || 8 σθένο: τῷ Cobet : iti rgV γένοιτ᾽ ἂν τῷ C δύναιτο τῷ Ald.
14 titulum om. L || ᾿Αρσαχίῳ Sozomen. l. l., recte? cf. v. 15 sq. || 45 τῶν zoXsuíov om. Α || 19 za: τὰ — 20 διαθελένους E LM 20 δ'ατιθειλένουσ cod., corr. Sintenis || 22 an « zzv — τῶν
278 IV. EPISTULAE SPURIAE
τὰς τῶν εὖ γεγονότων περιουσίας, τὰς εἷς σέ τε kal τοὺς δμοτρόπους σοι βαρθάρους ὑπὸ τοῦ ἁθροτάτου καὶ πολυ- ξετοῦς Κωνσταντίου κενωθείσας ««« νῦν μοι τὸν ᾿Ιουλιανόν, τὸν ἀρχιερέα, τὸν Καίσαρα. τὸν Αὔγουστον, τὸν θεῶν τε καὶ Ἄρεως θεραπευτὴν ἐννόησον, τὸν Φραγκῶν τε καὶ βαρθάρων ὀλετῆρα, τὸν Γάλλων τε καὶ ᾿Ιταλῶν ἐλευθερω- τήν. Εἰ δὲ ἕτερόν τι βουλεύσαιο (πυνθάνομαι γὰρ εἶναί σε πιανοῦργον καὶ κακὸν στρατιώτην καὶ ἀλαζόνα, ὥς τὰ παρ- όντα μοι πράγματα δείκνυσιν᾽ ἐχθρὸν γάρ τινα τῆς κοινῆς λυσιτελείας λανθάνοντα ἀποκρύπτειν παρὰ σοὶ πειρᾷ), [καὶ] τέως μὲν τοῦτο ὑπερτίθεμαι διὰ τὴν τοῦ πολέμου τύχην᾽ ἀρκεῖ γὰρ ἣμῖν fj τῶν θεῶν συμμαχία πρὸς τὴν τῶν πολεμίων καθαίρεσιν. Ei δέ τι τὰ τῆς εἱμαρμένης κρίνειε (θεῶν γὰρ βούλησις fj ταύτης ἐξουσία), ἀδεῶς καὶ γεν- ναίως οἴσω τοῦτο᾽ ἴσθι δὲ ὧς σὺ μὲν πάρεργον ἔσῃ τῆς Περσικῆς χειρός, συναφθείσης σοι παγγενεὶ τῆς ἕστίας καὶ τῆς ᾿Αρμενίων ἀρχῆς᾽ κοινωνήσει δέ σοι τῆς δυστυχίας καὶ ἣ Νισιθίων πόλις, τῶν οὐρανίων θεῶν τοῦτο πάλαι
ἣ μῖν προαγορευσάντων .
203
Ad Tiranem.
Ficticiam hanc epistulam servavit Moyses Choren., Ilf, 15 1 sq. cf. Ammian. Marc. XX τσ, 1-5
ALM
2/3 πολυετοῦσ codd. : πολυτελοῦς Sintenis ἀσεθοὺς Teuffel e Sozomen. l. 1. : Ἱζωνσταντίῳ.. ὡς ἀνάνδρῳ xat ἀσεῦεϊ λοιδοοησάμενος || 3 χενωθείσας «yay ξάσας 3 vel aliquid simile P. Thomas; lacunam signifi- cavimus || uo: codd. : 2»: Muratori με Fabricius || B ἐννόησον codd. : εὐνόΐσον Muratori || φραγχτῶν AL φραγχτρῶν M, corr. Muratori || 8 ὡς «xxi Klhmek || 9 χοινῆς : παρούτησ L et, χοινῆσ supra scripto, M || 10 πειρᾶ AL: πειράση M πειρᾷς Muratori || 11 [καὶ] Reiske || 12 τῶν": zo L || 15 πάρεργον : cf. Iulian. 336 A, Pausan. X 27, 2 etc. || 18 ἢ Νισιδίων Hercher : 7, νισιδίων M ἢ νησιδίων in ἣ νησιβίνων corr. À ἣν ἡσιδίων L
IO
€
20
25
VEL DUBIAE — 202-204 279
(Langlois, Histor. de 'Arménie, 11, 140) ; versionem ex Árme- niaca lingua Graecam nobis composuit F. C. Conybeare.
Αὐτοκράτωρ ᾿ἰουλιανός, τέκνον ᾿Ϊνάχου, Διὸς υἱὸς καὶ πεπρωμένος εἰς ἀθανασίαν,
Τιράνῃ ἡμετέρῳ τοπάρχῃ χαίρειν.
Τὸν στρατόν, ὃν ἔπεμψας πρὸς fju&c, λαθὼν ὃ στρατη- γὸς αὐτῶν ἐλιποτάξησε. [Καὶ ἡμεῖς μὲν ἐδυνήθημεν - &v — 2 2 z 4 c ^ 1 ἐξ, ἀναριθμήτων λεγεώνων ἡμῶν μεταπέμψαντες κρατεῖν
2 m 3 3 357 ^ e - m ΄ 5. αὐτῶν, ἀλλ᾽ εἰάσαμεν δυοῖν ἕνεκα πρῶτον μή πὼς εἴποιεν πιερὶ ἡμῶν οἵ Πέρσαι ὅτι βία καὶ οὐχ ἑκουσίως ἄγει τὸν στρατόν, δεύτερον δὲ τοῦ πειρᾶσθαι τῆς σῆς ἀκεραιότητος. Εἰ μὲν οὖν οὐ κατὰ κέλευσίν σου (vel : οὖκ ἐκ σοῦ θελήμα- τος) τοῦτ᾽ ἐποίησε, ἀναιρήσεις αὐτὸν μετὰ παντὸς τοῦ γέ- νους, ὥστε μὴ παραλιπεῖν αὐτῷ ἀπόγονον εἰ δὲ μή, νὴ
M x b b , , c ^ ᾿ t τὸν "Apo, τὸν τὴν βασιλείαν χαρισάμενον fjuiv, καὶ τὴν 3 m^ H x US 3 ? c ^ 3 Hh
Αθηνᾶν —koi— τὴν Νίκην, ἐπανελθόντες ἡμεῖς ἀνικήτῳ
δυνάμει ἄπολοῦμεν καί σε καὶ τὴν χώραν σου.
204 [ep. 25].
A [Iuliano abiudicandam esse hanc epistulam sermo turgi- dus atque inconcinnus aperte declarat, neque eo confugere possumus, ut dicamus eam iubente imperatore ab amanuensi compositam esse. Nam, si conficta non esset, principis ipsius eam esse ex eius sententiis pateret. Revera paulo post aetatem Iuliani scripta est, nam a Sozomeno memoratur (cf. adn. ad p. 28:1, 8), nisi huius auctoris verba potius ad ep. i54 referenda sunt. Eam confecisse videtur homo [udaeus (cf. p. 281, 19: πόλιν ἁγίαν “Ἱερουσαλήμ [non *lepocóAuga] et p. 281, 4: τὴν... ἀποστολήν [cf. Cod. Theodos., XVI, 8, 14], etc.), Veteris Testamenti peritior quam classicarum littera- rum. Scriptor hoc consilium habuisse videtur ut popularibus suis immunitatem vel certe remissionem consequeretur tri- butorum, quae non tantum publice, sed etiam 1psorum
45 cf, p. 55, 34 sq.
396 ἃ
397
580 IV. EPISTULAE SPURIAE
patriarchae. iniquo animo pendebant. Praeler has litteras des genuinae luliani ad ludaeos exstabant (cf. supra p. 193 sq.) . quas fortasse in usum suum falsarius hic noster conver- lit. Nan similitudo versuum p. 280, 21 sq. cum ep. 33 (p. At, 2 sq.) indicium praebet imitationis et sententia quaedam D nea hic descripta esse videtur. — Post alios J. Juster (Les Juifs sous l'Empire romain, Y, 1914, p. 159) hanc epistulam contra dubitationes tueri studuit perperam. Etenim Iuliani scribae ab epistulis sermonem LXX interpretum non affectabant.
"lovAtavóg "lovuóatov τῷ κοινῷ.
, c m ͵ ΄ ^ 2 A ^ Πάνυ ὑμῖν φορτικώτερον γεγένηται ἢ ἔπὶ τῶν παρῳχη- κότων καιρῶν τὸ ζυγὸν τῆς δουλείας τὸ δὴ διαγραφαῖς ἀκηρύκτοις ὕὑποτάττεσθαι ὑμᾶς καὶ χρυσίου TÀfj8oc ἄφατον εἰσκομίζειν toig τοῦ ταμείου λόγοις᾽ ὧν πολλὰ μὲν αὖτο- ψεὶ ἐθεώρουν, πλείονα δὲ τούτων ἔμαθον, εὑρὼν τὰ βρέθια τὰ καθ᾽ ὑμῶν φυλαττόμενα. "Ἔτι δὲ καὶ μέλλουσαν πάλιν εἰσφορὰν καθ᾽ ὑμῶν προστάττεσθαι εἶρξα, καὶ τὸ τῆς , 4 2 n 2 Fa] 2 Fa τοιαύτης δυσφημίας ἀσέθημα ἐνταῦθα ἐθιασάμην στῆσαι. i] * , * , UJ mov m 2 ^ 2 ^ kai πυρὶ παρέδωκα τὰ βρέθια τὰ καθ᾽ ὑμῶν £v τοῖς ἐμοῖς ͵ EJ , € 4, , 3 ς Le] * σκρινίοις ἀποκείμενα, óc μηκέτι δύνασθαι καθ᾽ ὑμῶν. τινὰ τοιαύτην ἀκοντίζειν ἀσεβείας φήμην. Kei τούτων μὲν ὕμῖν οὐ τοσοῦτον αἴτιος κατέστη ὃ τῆς μνήμης ἄξιος Κωνστάντιος ὃ ἀδελφός, ὅσον οἵ τὴν γνώμην βάρθαροι καὶ * * E c ^ , ΄ € , e τὴν ψυχὴν ἄθεοι, ot τὴν τούτου τράτιεξζαν ἑστιώμενοι" olg
EJ
ἐγὼ μὲν £v χερσὶν ἐμαῖς λαθόμενος εἰς βόθρον ὥσας ὥλεσα,
25 (βόθρος δου) cf. Sirach 21, 10. Psalm. 93, 13, elc.
V [U Ald.]
A0 εἰ Toe post τῷ κοινῷ add. Ald. || 44 γεγένηται 7, scripsimus :
εγέν ἽΝ V τεγένητα! U Ald. || 44/42 παρῳγηχότων χαιρῶν Ald.: zx ἀπο τ τε y Y παρὼν ἘΣ ρῶν U || 12 τῶν ζυγῶν cod., correxi- mus || δὴ e corr. V δὲ U om. Ald. [27] Reiske || 43 ἀχηρύχτοις ὕποτ E Ald.: ax..:.xotG v. «πλάττεσθαι, τά supra πλά scriplo, V A e .. πράττεσθαι U ||. 4& Adyor; Ald.: eo VEDO
προτάττεσθα! cod., corr. Klimek || 48 στῆνα! Rlimek
IO
15
35
VEL DUBIAE — 204 281
ὡς μηδὲ μνήμην ἔτι φέρεσθαι ἢ εἶναι ποιρ᾽ ἡμῖν τῆς αὐτῶν ἀπωλείας. "Eri πλέον δὲ ὕμᾶς εὐωχεῖσθαι βουλόμενος, τὸν 5Φ΄᾽ 7 M *» M 2 LA ΄ , ἀδελφὸν "louAov, τὸν αἰδεσιμιώτατον πατριάρχην. παρήνεσα ^ * , m TE Joc ^. 3 a m καὶ τὴν λεγομένην [εἶναι] παρ᾽ ὑμῖν ἀποστολὴν κωλυθῆναι, καὶ μηκέτι δύνασθαι τὰ πλήθη ὑμῶν τινὰ ἀδικεῖν τοιαύταις φόρων εἰσπράξεσιν, ὡς πανταχόθεν ὑμῖν τὸ ἀμέριμνον ὑπάρχειν, τῆς ἐμῆς βασιλείας ἵνα ἀπολαύοντες ««* ἔτι μείζονας εὐχὰς ποιῆτε «ὑπὲρ; τῆς ἐμῆς βασιλείας τῷ , , H Le ^ "m , τιάντων κρείττονι kal δημιουργῷ θεῷ. τῷ καταξιώσαντι ΄ "2 ΄ 3 n ^ , M * x στέψαι με τῇ ἀχράντῳ αὐτοῦ δεξιᾷ. Πέφυκε γὰρ τοὺς ἔν τινι μερίμνῃ ἐξεταζομένους περισπᾶσθαι τὴν διάνοιαν καὶ μὴ τοσοῦτον εἰς τὴν προσευχὴν τὰς χεῖρας ἀνατείνειν τολμᾶν, τοὺς δὲ πανταχόθεν ἔχοντας τὸ ἀμέριμνον, ὅλο- κλήρῳ Ψυχῇ χαίροντας, ὑπὲρ τοῦ βασιλείου ἱκετηρίους λατρείας ποιεῖσθαι τῷ μείζονι. τῷ δυναμένῳ κατευθῦναι τὴν βασιλείαν ἡμῶν ἐπὶ τὰ κάλλιστα. καθάπερ προαιρού- μεθα. ὍὍτιερ χρὴ ποιεῖν ὑμᾶς, ἵνα κἀγώ, τὸν τῶν Περσῶν πόλεμον διορθωσάμενος, τὴν ἐκ πολλῶν ἐτῶν ἐπιθυμουμέ-
2 δι: ^ 2 ^ 2 z , cip c x vv map ὑμῶν ἰδεῖν οἰκουμένην πόλιν ἁγίαν Ιερουσαλὴμ
2 εὐωγεῖσθα: cf. Macchab. ΠῚ 6, 4o etc. || 8 sq. cf. Sozomen. V 22, 1 || 45 sq. cf. Paralip. II 17, 5. Esth. 8, 16.
V [Và U Ald]
1 u52i Hercher: uz: n NU ety: ] Heyler; an ἢ zsgtstvat? || παρ’ ἡμῖν Ald.: παρ᾽ ὑμῖν cod. || 8 « circa παρήνεσα deest alid » Ἐσεῖς li 4 xx: cod.: ὡς Naber || λεγομένην Ald.: μένην VU [| εἶναι uncis inclusimus || 8 ὑμῶν τινὰ Ald.: ομῶν.... Y ὑμῶν τινάσ Vd ....... U || 6 xucotuvoy Ald.: auz...vov VU ; cf. v. 13. || 7 [τῆς ἐμῆς βασιλείας] P. Thomas; - ἐπὶ - τῆς i. β. Reiske || ἀπολαύοντες -« εἰρήνης Reiske — 7227'x;: — P. Thomas; plura desunt || 8 zo:7,50: Hertlein ||
- ὑπὲρ; Reiske; cf. v. 14 sq. et Sozomen. [. l. : ἔγραψεν εὔχεσθα! ὑπὲρ αὐτοῦ χαὶ τῆς αὐτοῦ βασιλείας || 40 τῇ ἀχράντῳ U Ald.: ..«χράντω V || 14 περισπᾶσθα: scripsimus: zzz: | ...592: (vestigia litterarum quadrant magis cum ἃ quam cum εἴ} V πέρι...σθα! U. περιδεῖσθα: Ald. περ!- δινεῖσθα! Reiske || 13 πανταγόθεν d Ald.: ...:xj00zy V ν 16 ἡμῶν Hertlem : ..&v V .... Uom. Ald. ||47 τῶν U Ald.: ... {19 παρ᾿
ὑμῖν cod., corr. Reiske |! OR cVny. U Ald.: -.-X200EvRy »V
398
288 IV. EPISTULAE ΒΡΌΒΙΑΕ
ἐμοῖς καμάτοις ἀνοικοδομήσας οἰκίσω, καὶ ἔν αὐτῇ δόξαν
m E - m m , δῷ μεθ᾽ ὑμῶν τῷ κρείττονι.
Ad Basilium.
De crebris luliani ad. Basilium episcopum epistulis testi- monium hoc omittere nequaquam licebat, etsi istiusmodi auctori non magna habenda est fides (cf. supra ep. 32):
Chronic. Paschal., a. 363, p. 552, τὸ ed. Bonn. : "Exíp« δὲ αὐτὸν (scil. τὸν δσιώτατον Βασίλειον) ὃ ᾿Ιουλιανὸς óc ἐλλόγιμον καὶ ὧς συμπράκτορα αὐτοῦ, καὶ ἔγραφεν αὐτῷ συνεχῶς.
205 [ep. 75]:
Spurias esse has litteras nullus est hodie qui neget, et iam Byzantino aevo scholiasta anonymus hoc agnovit (cf. PG 32, 3À1, adn. : Οὔτε τῷ ἤθει, οὔτε τῷ χαρακτῆρι, οὔτε μὴν τῇ λέξει τῆς ἑρμηνείας δοκοῦσί μοι προσήκειν αἵ δύο αὗται ἐπιστολαὶ τοῖς ἄνδρασιν οἷς ἀνάκεινται). Haec fortasse de- prompta sunt ex historia luliani fabulosa, qualis Graece qui- dem non exstat, sed Syriace superest. — ἜΤ ἢ: variantes lectiones, qui ibus scatent diversae huius elucubrationis retrac- tationes, in apparatu critico describere supervacaneum visum est. Cum iis quae Heyler et Hertlein adnotaverunt cf. Basilii Magni Epist. Ao sq. (Basil. Op., ed. Garnier, 1730, III, 139 sq., PG 3», Ov. sq- [— ed: jM Nostrorum jun codicum. AL textam hie describimus, paucissimis, ut videtur, adulterationibus depravatum.
᾿ΙΓουὐλιανὸς βασιλεὺς Βασιλείῳ.
Τὸ ἔμφυτον ἐκ παιδόθεν γαληνὸν καὶ φιλάνθρωπον μέχρι
4 sq. cf. Psalm. 67, 35.
[4 — 2] V [ὃ AM. ] — [26 sq... 4^. L
1 xai ἐν Ald.:... ἐν VU || 2 9:520 cod., corr. Hertlein 26 βασιλεὺς om. L
10
22
IO
15
20
25
VEL DUBIAE — 204-205 383
(£ τοῦ παρόντος ἐπιδεικνύμενος. πάντας ὑπηκόους ἔκομι- σάμην τοὺς οἰκοῦντας τὴν ὕφ᾽ ἥλιον. ᾿Ιδοὺ γὰρ πᾶν γένος βαρθάρων μέχρις δρίων ᾽Ωκεανοῦ ποταμοῦ δῶρά μοι κομίζον ἧκε παρὰ ποσὶ τοῖς ἐμοῖς, ὁμοίως δὲ καὶ Σαγάδαρες οἵ παρὰ τὸν Δάνουθδιν ἐκτραφέντες, οἵ εὐμορφοποικιλοκαθαρόμορ- oot, οἷς οὐκ ἔστι θέα δμοιοειδὴς ἀνθρώπων, ἀλλὰ μορφὴ 3 , £z uU x 2 Lo] m ἀγριαίνουσα. Οὗτοι κατὰ τὴν ἐνεστῶσαν προκαλινδοῦνται ἴχνεσι τοῖς ἐμοῖς, ὑὕπισχνούμενοί μοι ποιεῖν ἐκεῖνα, ἅπερ τῇ ἐμῇ ἁρμόζει βασιλεία. Οὐχὶ δὲ ἐν τούτῳ μόνῳ ἕλκομαι, ἀλλὰ δεῖ με σὺν πολλῷ τῷ τάχει καταλαθεῖν τὴν Περσῶν s Y 4, , 2 ^ y Y 2 , ,
καὶ τροπτώσασθαι Σάπωριν ἐκεῖνον τὸν ἀπόγονον Δαρείου γεγονότα, ἄχρις οὗ ὕπόφορος καὶ ὕποτελής μοι γένηται" ἐν ταὐτῷ καὶ τὴν ᾿Ινδῶν καὶ Σαρακηνῶν περιοικίδα ἐκ- πορθῆσαι, ἄχρις οὗτοι πάντες ἐν δευτέρᾳ τάξει τῆς ἐμῆς γένωνται ὑπόφοροι καὶ ὑποτελεῖς. ᾿Αλλ᾽ αὐτὸς ἐπέκεινα τῆς τούτων δυνάμεως πεφρόνηκας, εὐλάθειαν λέγων £vóe- δύσθαι, ἀναίδειαν δὲ προβαλλόμενος καὶ πανταχοῦ διαφη- μίζων ἀνάξιόν με τῆς τῶν Ῥωμαίων βασιλείας γεγονέναι. Ἢ οὐκ οἶσθα αὐτὸς ὡς Kóvotav τοῦ κρατίστου ἀπόγονος γέγονα; Kai τούτων οὕτως γνωσθέντων ἡμῖν σοῦ ἕνεκα, 3 ' ec , 2 ΄ ΄ Lal A , οὐδὲ τῆς προτέρας ἐξέστημεν διαθέσεως, ἧσπερ ἔτι νέοι ὄντες τῇ ἡλικία ἐγώ τε καὶ σὺ μετεσχήκαμεν, ἀλλὰ γαληνῷ τῷ φρονήματι θεσπίζω δέκα ἑκατοντάδας χρυσίου λιτρῶν ἐξαποσταλῆναί μοι παρὰ σοῦ ἔν γε τῇ παρόδῳ μου τῇ κατὰ τῇ K I E UJ x À , c ,
jv Καίσαρος, ἔτι μου κατὰ τὴν λεωφόρον ὑπάρχοντος, σὺν πολλῷ τῷ τάχει ἀφικνουμένου pou κατὰ τὴν [Γ]ερσῶν,
ἑτοίμου ὄντος μου, εἰ μὴ τοῦτο ποιήσεις, πάντα τόπον
Av b
4 σαδάγαρεσ A || παρὰ A: περὶ L || B 9xv026:0» A || 5/6 εὐμορφοποι- 4U0.0xxo0u0220t L « ποιχιλοχανθαρόμορφοι forma similes scarabaeis variegatis " Reiske || 8 ἐκεῖνα om. L || 40 τὴν A: τῆσ L || 44. Σάπωριν ed. : σάπαριν L σαβόριον A || 13 ἐν ταὐτῶ A: ἐνταῦθα L || τῶν σαραχη- γῶν L τὴν Σαραχηνῶν ed. || 14 οὗτοι : οὔ Fabricius || 10 πεφούν- τιχασ Á || 19 χώνσταν A: χώνστα 1, Κωνσταντίου ed. || 24 νέοι: ἔτι transp. L || 24 y: scripsimus : τε codd. || vov om. L || 26 τὴν L : τῶν A
58ή IV. EPISTULAE SPURIAE
ἀνασκευάσαι τῆς Καίσαρος, καὶ τὰ πάλαι αὐτῆς ἔγηγερ- μένα καλλιουργήματοι καταστρέψαι κατὰ τόπον, ναούς τε καὶ ἀγάλματα ἀναστῆσαι, ὥστε με πεῖσαι πάντας εἴκειν βασιλεῖ Ῥωμαίων καὶ μὴ ὑὕπεραίρεσθαι. Τὸ οὖν ἐξονομα- σϑὲν χρυσίον ἐξαριθμοζυγοκαμπανοτρυτανίσας καὶ διαμε- τρῆσας ἀσφαλῶς ἐξαπόστειλαί μοι, εἶ συνίδης, δι οἰκείου πιστοῦ σοι ὄντος, δακτυλίῳ τῷ σῷ σφραγισάμενος, ὥστε uz ἐπεγνωκότι κἂν ὄψέ ποτε τοῦ καιροῦ τὸ ἀπαραίτητον γαλη-
δι τ
νόν σοι γενέσθαι περὶ τὰ ἐπταισμέναι.
Βασίλειος ᾿ἰουλιανῷ.
΄ D ^ ΄ ΄ 2 I E
IMikp& σοι τὰ τῆς παρούσης τύχης ἄνδραγαθήματα καὶ 0A Uu P 32 , Le 2 b RA , ge c £A φαῦλα τὰ τῆς ἀριστείας, ἧς αὐτὸς ἠρίστευσας καθ᾽ ἡμῶν, AA j 2. ^ 3 jj 2? € 2 j t , rr οὐχὶ δὲ καθ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ καθ᾽ ἑαυτοῦ. ᾿Εγὼ δὲ τρόμῳ cuv£- χομαι, ὅταν λάθω κατὰ νοῦν πορφυρίδα σε περιθεβλῆσθαι [ὅπερ ἐστὶ βασιλικὸν πρόθλημα]. στεφάνῳ δέ σου τὴν ἄτιμον κεκοσμῆσθαι κεφαλήν, ὅπερ δίχα εὐσεθείοις οὖκ ἔντιμον, ἀλλ᾽ ἄτιμον καθίστησί σου τὴν βασιλείαν. ᾿Αλλ᾽ αὐτὸς ἔπαν- ελϑὼν καὶ ὑπερμεγέθης γενόμενος, ὥς γε φαῦλοι καὶ ΄ , e^ , 2 ^ 2 , c * μισόκαλοι δαΐμονες εἵλκυσάν σε εἷς τοῦτο, o) μόνον ὑπὲρ πᾶσαν φύσιν ἀνθρώπων φρονεῖν ἤρξω, ἀλλὰ καὶ εἰς Θεὸν ὑπεραίρεσθαι, καὶ τὴν πάντων μητέρα. καὶ τιθηνὸν ἐκκλη- σίαν ἐνυθρίζειν. μηνύσει χρησάμενος τιρός με τὸν εὖτε- λέστατον χιλιάδα χρυσίου λιτρῶν ἐξαποσταλῆναί σοι παρ᾽ ἐμοῦ. Καὶ fj, μὲν τοῦ χρυσίου δλκὴ οὖκ ἐθάμθησέ μου τὴν διάνοιαν, zi καὶ μάλα πολλὴ καθέστηκεν, ἀλλὰ δακρῦσαί με πικρῶς παρεσκεύασεν ἐπὶ τῇ τοιαύτη ταχίστῃ σου ἀπωλεία.
2 , LJ 2 2 . | c 3 , 2 b b] c Ἐντεθύμημαι γὰρ κατ᾽ ἐμαυτὸν ὡς ἐγώ τε αὐτὸς καὶ ἥ σὴ
As db 6 ἐξαπόστειλον uo: ed. || συνε!δησ (sic) À || 7 co: ed.: σου codd. || με om. ἃ || 8 ἐπεγνωχότι ed. : ἐπεγνωχότα codd. || 8/9 γαλήνιον 1, ||
15 glossam 5z:z — πρόδλημια om. ed. || cov om. A || 47 σου τὴν E. : αὐτὴν Α || 20 φρονεῖν ἤρξω ed.: om. codd. || 22 δβρίζειν L || 26 29:257 om. ἃ || 27 za9' ἑαυτὸν L
10
[41]
IO
15
20
VEL DUBIAE — 205 285
, ^ ΄ ΣΎ - J - Η͂ mz καλοκαγαϑία κοινῶς μεμαθήκαμεν τὰ ἱερὰ καὶ βέλτιστα γράμματα. Ἕ κάτεροι δὲ διεξήλθομεν τὰς ἁγίας καὶ θεο- τινεύστους γραφάς, καὶ ἐλάνθανε μέν σε τότε οὐδέν: ἐπὶ δὲ τοῦ παρόντος ἀκόσμητος καθέστηκας, ὑπὸ τοῦ τοιούτου
, , »- € e^ x mn ,
φρονήματος στρατοπεδευθείς. ἼἬιδεις ἧμᾶς πρὸ τῆς χθές, γαληνότατε, £x ἀπληστία χρημάτων μὴ πολιτεύεσθαι: νῦν δὲ κατὰ τὴν ἐνεστῶσαν δέκα ἑκατοντάδας χρυσίου λιτρῶν ἐπεζήτησας παρ᾽ ἡμῶν. Φείσασϑαι ἡμῶν τοίνυν θέλησον, γαληνότατε, τοσαῦτα κεκτημένων ὅσα, ἂν τήμερον βελήσω- ^ 3 2 , c ^ 3 ^ ΄ € 2 , 3 μεν φαγεῖν, οὐκ ἐξαρκέσει ἡμῖν. ᾿Αργεῖ γάρ, ὡς εἰκός, παρ ἡμῖν μαγείρων τέχνη, μάχαιρα δὲ αὐτῶν αἵμασιν οὗ προσο- μιλεῖ. Τὰ βέλτιστα τῶν παρ᾽ ἥμῖν βρωμάτων, £v οἷς fj δα- ψίλεια, χόρτων φύλλα σὺν ἄρτῳ τραχυτάτῳ καὶ τῷ ἔξε- στηκότι οἴνῳ, ὥστε μὴ ἐκθαμθεῖσθαι ἡμῶν τὰ αἰσθητήρια
ὑττὲ ^ , 2 LEM ΄ ᾿ λ , z
ὁ τῆς γαστριμαργίας ἐπ᾽ ἀφροσύνῃ μὴ πολιτεύεσθαι.
᾿Απήγγειλε δέ μοι καὶ τοῦτο Λαῦσος 5 περίθδλεπτος τρι- 6o0voc, ὃ γνήῆσιός σοι περὶ τὰ ἐσπουδασμένα, ὡς γυνή τις τιροσέλευσίν ἐποιήσατο ἐπὶ τῆς σῆς γαληνότητος ἐπ᾽ ἄπω-
, 3
λεία παιδὸς αὐτῆς φαρμακευθέντος, καὶ ὡς κέκριται παρ ὕμῶν φαρμακοὺς μὲν μηδαμοῦ εἶναι, ὄντας δὲ ἀναιρεῖσθαι, ἢ ἐκείνους μόνους περιποιεῖσθαι, οἷς ἣ μάχη πρὸς τὰ θηρία. Καὶ τοῦτο ὀρϑῶς κριθὲν παρ᾽ ὕμῶν ξένον uot πέφηνε᾽ παν - τὸς γὰρ γέλωτος ἄνάμεστσν τυγχάνει πῶς τὰ μεγάλα ἄλγη τῶν τραυμάτων μικροῖς φαρμάκοις ἐπιχειρεῖς θεραπεύειν. Θεὸν γὰρ ἐνυθρίσας, χηρῶν καὶ ὀρφανῶν μάτην πρόνοιαν ποιῇ" τὸ μὲν γὰρ μανικὸν καὶ ἐπικίνδυνον, τὸ δὲ φιλοικτίρ-
μονος καὶ συμπαθοῦς. ᾿Επαχθὲς ἡμῖν λέγειν πρὸς βασιλέα,
AL
2 'Exaz:got ed.: καθεχάτερο! À καθ᾽ ἑχάτεροι L. || ὃὲ om. L || ἁγίουσ A || 3 τότε om. L || 4 τοῦ 2 om. A [| 6 ἐπ᾿ ἀπληστία L : ἐμπληστία 4 || 9 τοσαῦτα ed.: τοσαῦτα ἡμῶν codd. || 12 βέλτιστα ἃ : μέγιστα L || 43 βραγυτάτο L || 16 uot δὲ transp. L || 22 παρ᾽ ὑμῖν L || 23 πῶς A : cL || 24 ἐπιχειρεῖσ θεραπεύειν À: éxcy ergety ἰατρεύειν L || 25 ὑδρίσασ L || 26 μανιχὸν Α : νγεαγιχὸν ἢ
286 IV. EPISTULAE SPURIAE ἰδιώτας ὄντας. ἐπαχθέστερον δέ σοι φανήσεται τὸ λέγειν πρὸς Θεόν. Οὐδεὶς γὰρ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων φανή-
σεται.
206
Épistulam quae primum locum in editionibus obtinebat (ep. τ Hertlein) falso litteris luliani pracfixam esse et revera non imperatoris, sed Procopii Gazaei sophistae esse, et inter opera eius (ep. 62) recte servari vidit. Hercher (Hermes, 1, 1566, p. 474). Confusionem a librario quodam recentio- ribus temporibus factam esse eo probatur quod haec epistula in paucis tantum codicibus s. XIV-XV (BNOQ) ante ceteras Iuliani invenitur. Eam hic repetere supervacuum putavimus.
207
Secundum usum compilatorum, « qui solent eiusdem anni constitutionibus eandem inscriptionem praemittere » [Momm- sen], fuliano Augusto tribuuntur in codice Theodosiano leges quaedam, luliano IIlL et Sallustio consulibus (scil. a. 363) per menses Octobrem, Novembrem et Decembrem promulgatae, « quo tempore sane lovianus iam imperabat, utpote fuliano mortuo mense Iunio, ut proinde loviano tribuendae eae sint », quemadmodum recte censuit Gothofredus (cf. Mommsen, Cod. Theodos., l, 1, p. ccxxxvir). Sunt autem haecce:
Cod. Theodos., VT, 1, 8: VIE 5; τὸ το τ 20, E 5 XIT, 15 ΟΣ INSANE
Ab
4 ἰδιώτας ὄντας om. L
IO
15
20
APPENDIX
Galli Caesaris ad Iulianum fratrem epistula.
Spuriam esse hanc epistulam viri docti iamdudum arbitrat sunt. Ex aliquo opere historico Áriani cuiusdam scriptoris (cf. p. 388, à sq. : τοῦ πατρὸς ἥμῶν ... ᾿Αετίου et praeterea Philostorg., Ill, 57 et VII, 1*) eam depromptam esse suspi- camur. — Primus eam edidit Vulcanius (cf. Hecherches, p. 110 sq.), dein Petavius, qui has litteras e bibliotheca Vaticana sibi missas esse declaravit (cf. Heyler, p. 545 sq.). Eas reperimus in codice Vatican. Palat. 509, s. XIV, f. 218 (— cod.), cuius apographum, manu Nicolai Alamanni scriptum et passim emendatum, exstat in cod. Darberin. Gr. 132, f. 45-47 (— Darber.), Graece epistulam praebente cum versione Latina Alamanni (cf. Heyler, ibid.). Hos duos codices contulimus.
Γάλλος Καῖσαρ ᾿Ιουλιανῷ ἀδελφῷ χαίρειν.
Ἢ γειτνίασις τῆς χώρας, λέγω δὴ τῆς ᾿Ιωνίας, τιλεῖστον ὅσον εἰς κέρδος ἥμᾶς ἤνεγκεν᾽ ἀνιωμένους γὰρ ἥμᾶς καὶ δυσχεραίνοντας ἐπὶ ταῖς πρώταις φήμαις παρεμυθήσατο. Τί δέ ἐστιν ὃ λέγω, γνώσῃ᾽ ἧκεν sic ἡμετέρας ἀκοὰς ἀποστῆναι μέν σε τῆς προτέρας θρησκείας, τῆς ἐκ προγό- νῶν παραδοθείσης, ἐπὶ δὲ τὴν μάταιον δεισιδαιμονίαν ἐληλακέναι, οἴστρῳ τινὶ κακῷ συμθούλῳ εἰς τοῦτο ἐλαϑέντα. Καὶ τί οὐκ ἔμελλον πάσχειν δυσχεραίνων ; Ὥς εἰ μέν τι τῶν ἐν σοὶ καλῶν διαθοώμενον γνοίην, κέρδος οἰκεῖον ἡγοῦ-
αι εἰ δέ τι τῶν δυσχερῶν, ὅπερ οὐκ οἶμαι. ἐξίσ Ξ μ μ Ὡς 6n
17 δὴ cod. : ὃ: Barber. || 18 εἰ: ἡμᾶς χέρδος transp. Boissonade 22 δυσιδαιλονίαν cod., corr. Vulcanius
494 c
388 APPENDIX μίωμα --ἢ k«L— μᾶλλον ἐμὸν νομίζω. "Emi τούτοις οὖν ἀνιώμενόν με fj παρουσία τοῦ πατρὸς ἡμῶν εὔφρανεν ᾿Αετίου, ἀπαγγέλλοντος μὲν ἐναντία, ἡμῖν δὲ εὐκτά- καὶ γὰρ σπουδάζειν σε ἔφησεν εἷς οἴκους εὐχῶν, καὶ μὴ πόρρω τῆς μνείας τῶν ἀθλητῶν ἀνδρῶν ἀποσπᾶσθαι, ὅλως δὲ ὃ ἔχεσθαι διεδεθαιοῦτο τῆς θεοσεβείας τῶν ἡμετέρων. ᾿Εγὼ -485 δ᾽ ἕν σοι τοῦτ᾽ ἂν εἴποιμι κατὰ τὸ μηρικὸν ““ βάλλ᾽ o6-
πὶ τοιαύταις μνείαις εὔφραινε τοὺς ἀγαπῶντας,
mu
TOG , kai , € 2 2 4, EJ , c X
μεμνημένος óc oük ἔστι τι θεοσεβείας ἀνώτερον. 'H γὰρ εἰς ἄκρον ἀρετὴ παιδεύει τὸ μὲν ψεῦδος óc ἀπατηλὸν μι- 10 σεῖν, τοῦ δὲ ἀληθοῦς ἔχεσθαι, ὅπερ μάλιστα ἐν τῇ περὶ τὸ θεῖον φαίνεται θρησκεία. "OyÀog γὰρ πάντως φιλόνεικον
b καὶ ἄστατον: τὸ δὲ μόνον οὐδενὶ ὑπουργὸν ὃν βασιλεύει τοῦ παντός, οὖκ ἐκ δασμοῦ καὶ κλήρου, καθάπερ οἵ Κρόνου παῖδες, ἀλλ᾽ αὐτοαρχὴ ὄν, καὶ κρατοῦν τῶν ἁπάντων, οὐ 19 διαδεξάμενον βία ἕτερον, ἀλλὰ πρὸ πάντων ὄν. Τοῦτο x , m * m 2 Li 2, ὄντως Θεός, ᾧπερ σὺν τῷ ὀφειλομένῳ σεθάσματι προσκυ-
νεῖν χρή. "Eppoco.
7 sq. Homer. € 282.
4 - ἢ χα! 5 Reiske || 2/3 ᾿Α:τίου εὔφρανεν transp. Barber. || 4 Vulcanius: ἔφη, 5 supra scripto, cod. ἔφη Barber. || 6,:0v 5 TID cod., corr. Barber. il 7 9 £y σοι Vulcanius: δ᾽ ἐν σοὶ cod. δέ co: Barber. i| [κατὰ] Reiske || τὸ Barber. : τὸν cod. il 13 οὐδενὶ Heyler: σὺν ἑνὶ cod. || 19 αὐτὸ ἀογὴ Vulcanius || 16 διαδεξάμενον scripsimus : ὃὲ δεξάμενον cod. | 17 ὕπερ cod., correximus ; ὅνπερ Barber.
l ,
INDEX FONTIUM
Acta concilii Chalcedonensis, Mansi, VII, 505 B : p. 205.
Ambrosius, De obitu Valentiniani, 21: p. 87.
Ammianus Marcellinus, XV, 8, 17 et 20: p. 324. — XVI, 5, 7:
rt. — XVI, 5, 10-12 : p. 224 s. — XVI, 12, 07: p. τὸ s. — XVII, B cnmo —- XVH, 1r, xr: p. 30. — XVIH, τὶ 4: Ρ- ἐκ νὴ — XX, 4, 6 et 8: p. 30. — XX,5,4: p. a4. — XX, 8, 2-18 : p. 21 ss. — XX, 9, 6-8: p. 34. — XXI, 10, 7 s. : p. 26s. — XXII, 5, 3: p. 4j. — XXII, 5,3 s.: p. ors. — XXIL 5,4 s.: p. 225. — XXII, 6, 1-5 : p. 77 s. — XXII, ro, i IO, 6 : p. 225. — XXII, τὸ, 7: p. τ. — XXII, τα i1: p. 65. — pde ΕΠ π τῦϑὸο — XXII, 13, 1 s. : p- 163 s. — XXII, τῇς
: p. 163. — XXIII, 2, 2: p. 149. — XXV, ἢ, a s. : p. 225. — XXv, A, 15: pp. 15 55; 83; 87 et 2330 s. — XXV, 4, 30: p. 1 et 69. — XXV, 4, ar: u 55. — XXV, un τὴν p. 226.
Ammonius, In Analytic. prior., I 1, 345, 18: p. 211 s.
Anonymus, De rebus bellicis: cf. p. a13.
Anthologia Palatina, IX, 365 : p. 318. — IX, 368 : p. 219. — X, 108 : p. 220. — Vol. ΠῚ ed. Didot, VII, 23 s.: p. 219 et 221.
Augustinus, Contra litt. Petiliani, IL 97; PUR. : p. 90 s. — De civi- late Dei, XVIII, 53: p. 70. — Ps. Augustinus, Quaest. Veteris et Novi Testam., CXV, 12 et 16 : p. 201.
Aurelius Victor, Epit., 42, 16 : p. 23.
Basilica, VI, 1, 35: p. 79. — VIII, 23, 97: p. τοῦ. — 1X, r1 195 : p. 192. — XII, 3, 12 : p. 18r. — XIX, 14, 3: p. 198. — LI, 4,29 : p. 202. — LVIII, 12, 3: p. 189. — LX, 23, 15 : p. 194.
Basilius Caesariensis, Epist. 4o s.: p. 282 ss.
Chronicon Paschale, a. 363 : p. 2383.
Chronicum praevium ad epist. festales Athanasii : p. 168.
Codex Iustinianus, II, 12, 33: p. 193 s. — III, 3, 5 : p. 174 s. — Ill, 4o, 1 : p. 131. — IV, 47, 3 : p. 198. — VII, 67, 3 : p. r92. — VHI, 10, 7 : p. 188. — VIII, rz, 3: p. τὰς — VHI, rr, 4:
Ρ- 188 s. — Vni, 39, I2: p. 202. — IX, r9, 5: p. Boe — X, 32, 22 : p. 160. ny. 32, 33: p. 188. — X, 3a, 2/4: p. 201. — X,
9
200 INDEX FONTIUM
32, 61 : p. 160. — X, 53, 7: p. 70. — X, 73, 2 : p. 203. — XI, 65, 3: p. 82. — XI, 50, 1: p. 1go. — Xl, 30, 2: p. δή. — XII, 1, 8: p. 79. — XII, 5o, 4 : p. 183.
Codex lheodosianus, I, 15, 4: p. 9o. — I, 16, 5: p. 205 s. — I, 16, 8 : p. 174. s. — I, 22, 8 : p. 207. — II, 5, 3: p. 18x. — 1l, 12, 1: p. 793 s. — Il, 39, 1: p. 78 s. — Ill, x, 3: p. 190 5: — III, 5, 8: p. 199. — III, 13, 3: p. 200. — IV, 12, 5: p. 191. — V, 20, 1 : p. 200. — VI, 24, 1 : p. 180 s. — VI, 26, 1 : p. 184. — VI, 27, 3 : p. 3201. — VII, 4, 7: p. 7/9 s. — VII, 4, 8: p. 180. — VIH, τ, 6 et 7 : p. 76. — ὙΠ, 1, 8: p. 386. — VIII, 5, 12 : p. 79. — VIII, 5, r3: p. go s. — VIII, 5, 14: p. 183. — VIII, 5, 15: p. 187. — VIII, 5, 16 : p. 386. — VIII, 5, 20: p. 9r. — IX, 1, 6: p. 206. — IX, 3, 1: p. 79. — IX, 17, 5: p. 194 s. — IX, 4», 5:p. 81s. — X, 3, 1:p. 53. — X, 19, a: p. 386. — XI, 3,3: p. 198. — XI, 3, 4 : p. 199. — XI, 13, 2: p. 88 s. — XI, 16, 10: p. 53. — XI, 19, 2 : p. 82. — XI, 20, 1: p. 2386. — XI, 233, 2 : p. 53. — XL, 38, 1 : p. 187. — XI, 3o, 29 : p. 183 s. — XI, 3o, 3o: p. 192. — ΧΙ, 3o, 31: p, 202. — XI, 39, 5: p. 83. — XII, r, 5o: p. 53 s. — XII, τ, 51 : p. 160. — XII, rz, 52 et 53: p. 182 s. — XII, τ, 54: p. 188. — XII, r, 55: p. aor. — XII, τ, 56 : p. 286. — XII, 7, 2 : p. 203. — XII, 13, 1 : p. 88 s. — XIII, 1, 4: p. 53s. — XIII, 3, 4: p. 89. — XIII, 3, 5 et 6: p. 7o. — XIV, 4, 3: p. 286. — XV, 1, 3: p. 200. — XV, 1, 8: p. 188 s. — XV, 1, 9: p. 18g. — XV, r, το: p. 19o. — XV, 3, 2 : p. 183.
David, Prolegomena philosophiae, p. 3a, 28 ss. ed. Busse: p. 226 s.
Ephraem. Syrus, Sermo II c. Iulian. : p. 148 s.
Eunapius, Vit. Soph., p. 476, 38 ss. ed. Didot : p. 33. — 477, 37 ss. : p. 44. — 497, 38 ss. : p. 3. — 501,5 ss. : p. 33. — Histor. fragm.. 9: p. 212 5. — 14,7: p. 3 et 38. — 22, 1 : p. 150. — 24: p- 209 s. et 223.
Eustathius, [n Iliad. & 75 : p. 336. — K 224: p. 42. — In Dio- nys. v. Q6 : p. 210.
Eutropius, X, t6, 3: p. 87.
Facundus Hermianensis, Pro defensione trium capitul., IV, 2 : p. 147 s.
Gregorius Nazianzenus, Orat., IV, 5s. : p. 74. — IV, 66 : p. 56. — IV, θη: p. 74. — IV, 74 : p. 207. — IV, 55, p. δι. — IV, 56: p.207. — IV, 81: p. 56. — IV, 86: p. 49. — IV, 93: p. 204 s. — IV, 96-98: p. 55 s. — IV, 10r s. : p. 74. — IV, τοή s. : p. 74 s. — IV, ται: p. 116 s. — IV, 114 s. et 118: p. 117. — V, 3: p. 193. — V, 20: p. 3o. — V, 25: p. 149. — V, 29 : p. 185. — Mr dn: p. $4.
Hieronymus, Chronicum a. 363 : p. 69.
Himerrus, Orat., V, 1: p. 44 s. — Vl, 1: p. 45. — VI, τ: p. 45.
INDEX FONTIUM 201
Historia acephala, 9 : p. 48. --- το: p. 51. — τὶ : p. 168.
"xir dy d anonymus Árianus ed. Bidez (Philostorg. append.), p. 227, 2 ss. : p. 48. — p. 229: p. 49. — p. 281, 10 ss : p. 163.
Bei TXTRMNE cf. p. 49. — Latinae, CIL, III, 459 et 14198 : p. 175. — V, 8987: p. 8o.
Iohannes Antiochenus, fragm., 176 et 178, 3 s. : p. 224. — 179: p. 57. — 180: p. 87.
lohannes Chrysostomus, De S. Babyla c. Iulian., 22 : p. 20. — In Inventin. et Mazimin., 1: p. 58 et 69.
Iohannes monachus Hid. Artemii Passio, 2 : p. 59.
Iuhanus, Epist. ad CE p. 399 D: p. 5 s. — Epist. ad Athen., p 23 A: p. 5. — δε C: p. ὅτ. — 383 D: p. 20 5. — 285 D: p. 21. — Misop., p. 367 C: p. 27 s. — 368 C : p. 161. — 370 D : p. 16r.
Lexicon Vindobonense : cf. pp. 43, 110, 166, 174, 250 et 260.
Libanius, Orat., I, 122: p. 150 s. — I, 132: p. 155. — XII, 39: p. 9. — XII, 55 s. : p. 317. — XII, 64: p. 35. — XII, go: p. 58. — XII, 92 s.: p. 1 s. — XIIL 25 s. : p. 213. — XIII, 423: p. 8o. — XIV, 3g s. : p. 36. — XV, 51: p. 45. — XV, 54: p. 226. — XV, 79: p. 215. — XVI, 14: p. 186. — XVI, 16: p. 2. — XVI, το: p. 87. — XVII, 18: p. 100. — XVII, το: p. 149. — XVIII, 15: p. 3. — XVIII, 25 : p. 5. — XVIII, 74: p. 217. — XVIII, 94: p. 38 s. — XVIII, 113: p. 35. — XVIII, 115: p. 27. — XVHIL 126 : p, 49. — XVIII, 139: p. 60. — X VIII, 130 s. ek 134: p. 77. — XVIII, 135 et NU Er p. 8o s. — XVIII, 148: p. 55. — XVIII, 151: p. 23. — XVIII, 163: p. 87. — XVIII, 164: p. 14g. — XVIII, 167 s.: p. 58 s. — XVIII, 174: p. 2 et 100. — XVIIL, 193 s.: p. 87. — XVIII, τοῦ : p. 161 s. — XVIII, 198: p. 100 s. — XVIII, 215: p. 149 s. — XVIII, 296 : p. 226. — XVIII, 302: p 2. — XXIV, 37: p. ἃ. — XLVIII, 15: p. 160. — L, 11: p. 162. — Epist., 35 : p. 9 et 213. — 369 : p. 6 et 9. — 610 : p. 313. — 716: p. 2 s. — 798: p. 101 et 154 s. — 1489 : p. 46. — 838 : p. 55. — 1220 W. : p. 222 s. — 1350 W. : p. 3. — 1588 W. : p. 152.
Lydus, De magistratibus, 1, 47: p. 212. — De mensibus, IV, 53: p. 193.
Mamertinus, Gratiarum actio Iuliano, 9 : p. 35. — 25 : p. 3o.
Moyses Chorenensis, III, 15 : p. 278 s.
Papyrus (Fayüm towns etc., no XX): p. 83 ss.
Philostorgius, VII, x b : p. 48. — VII, 4: p. 54 s. — VIL, &i : p. 164. — p. 94 adn. ed. Bidez: p. 326. — p. 165, 14: p. 3.
Rufinus, Hist. eccl., X, 33 : p. 57 et 69.
Scriptores originum Constantinopol. : cf. p. 56 et 215 s.
Socrates, II, 38, 33: p. 5o. — HII, 1, 33: p. 19. — III, rz, 48 : p. 51 et 81. — III, 1, 5o s. : p. 77. — ΠῚ, 1, 5» : p. 8o. — HII, 1,
293 INDEX FONTIUM
54: p. 214. — III, 3, 4 ss. : p. 65 ss. — III, 12, 7: p. 74. — Ill, 13, 1 s. : p. 57. — III, 13, 7 ss. : p. 59. — III, τὸ, 13: p. 173. — III, 14, 7 s. : p. 226. — ΗΠ, 17, 3: p. 162. — UI, 175,5: p. 55. -—— MI, 23,2 :.p:557: το- III, 24, 4 : p. 5r.
Sozomenus, IV, 3o, 3: p. 67. — V, 3, 31: p. 19. — V, 3, 1s.: p. 48 et δή. — V, 3,3: p. 62. — V, 3,4: p. 59 s. — V, 3, 5: p. 148. — V, 3,6 et 7 : p. 62. — V, 4, 1-6: p. 185 s. — V, 5, 1: p. 52 et 170 s. — V, 5,2 ss.: p. 94 et60. — V,5,5: p. 48 s. — V, 5,9: p. 93. — V, 5, 10: p. 50. — V, 7. 9: p. 66 et 68. — V, 9, 1-3 et 11-13 : p. 303 s. — V, t1, 8: p. 186. — V, 15, 1 s. : p. 168 8. — V, 15, 4-10: p. Or s. — V, 15, ΣΙ s. : p. τὴ) eb 158 — ν 10, 2 s. : p. ττῦ. — V, 16, 5 ss. : p. 118. es. — V, 17, 3-4 p.59. — V, τῇ, τὰ p.58. — V, 18,1 s.: p. 5B eon ἰὴ το ἡ: p. 210. — V, 19, 1 s. : p. 162. — V, 20, 7: p. 184 s. — VL, ἃ s. : p. 150.
Stephanus, /n rheloric., L, 2, p. 1404 b 18 : p. 39.
Stephanus Byzantüinus, Ethnica, s. v. 'Γιδεριάς : p. 209.
Suidas, s. v., Ἄχλητον : p. 102. — ᾿Αχοστώσαις: p. 43. — "AX- oc : p. 144 s. — 'Apgtov: p. 36 5. — 'Azóvota : p. 216. — Βά- ρξις : p. 96. — Εὐἰμπεδότιμος : p. 314. — "Emxtoxo : p. 164 s. —
Ἐπὶ σ ολῆς : p. 10. — 'Egxóvi!: p. 29. — Ζηλῶσαι: p. 209. — Ἡρόδοτος : p. 209. — Ἰουλιανός : p. 1 ; 211 et 214. — ΚΚαταγηρά- Gxtg: p. 107. — Κατηδολέσγησα : p. 4o. — Κνηστιῶντες : p. 172.
--- Λαχωνιχῶς: p. r07. — Μανδραγύρας : p. 99. — Μέλι: p. 280, — Μουσώνιος : p. 35 s. — Νυνί: p. 144. — Οἰστᾶ : p. 71. — Οὐδὲ
Ypó: p. iro. — Παιδεία : p. 70 5. --- Παιώνιον : p. 259. — ΣΙαρ- δανάπαλος : p. 107. — Σῦχον : p. 230. — Τεττάρων : p. ro6. — "Yzxp: p. 160. — Χελώνη : p. τοῦ. — Χρῆμα : p. a9. — Wuyt- 0:0y : p. 216. — [Ὥδινον : p. 101.
Symmachus, Epist., X, 19 : p. 193.
Themistius, Orat., XXXI, 354 D : p. 27. — Φιλόπολι:ς (θεωρία) : p. 186.
Theodoretus, Hist. eccl., III, 8, x sq. : p. 58 et 74. — III, 15, 2 : p. 163. — Graec. affect. curatio, prolog., x : p. 79.
Theophylactus Bulgar., Martyrium XV martyrum, τὸ : p. 49, 81 et 58. — 14 : p. 163. — Epist., 75 : p. 212.
Thomas Magister, s. v. ᾿Απόδοσις : p. 152.
Tzetzes, Chiliad., I, 356 ss.: p. 351. — VI, 963 ss.: p. 222. — XIII, 541 ss. : p. 110. — XIII, 546 : p. τοῦ. — In Iliad., p. 117, 17 ἘΠῚ, 290.
Zonaras, XIII, 1o, 16 s. : p. 23. — XIII, ro, 2δ : p. 34. — XIII, 12, 21: p. 74. — XIII, 12, 43 : p. 164. — XIII, 14, 22: p. 224.
Zosimus, III, 23, 4: p. 3. — ΠῚ, 3, 2: p. 39. — III, 9, 8: p. 33 s. — Ill, το, 3s. : p. 35 s. — III, rr, 1 : p. 26. — II, 11, 9 : p. 75 et 85. — III, 11, 5 : p. 160.
INDEX NOMINVM
Numeri crassiores indicant locos qui in genuinis Iuliani epistulis vel legibus reperiuntur. — Lineolis rectis || a ceteris separantur loci epistularum
spuriarum vel dubiarum.
Abderita, cf. « Democritus ». Achaei Homeri 4136, 21 | 249, 7. Achaemenides quidam 8, 19. Achilleus 313, τή — statua 93, 10 ss. — Achilleum 94, 7.
Adrastea invocata 12, 6; 107, 12413, 7.
Aegae in Gilicia 49. τή.
Aegyptii domini Hebraeorum, subiecti Alexandriae 170, 6 ss. — litigatores 77, 32; 78, 10 — hieroglyphica γαράγματα 64, 23 — |] Xegyptius Proteus 354, 11-
Aegyptus, 27, 36 ; 108, 17; 170, 8:470; 12... 473, 7; 1374, 8 — regina Iss 170, 1 — irrigalio 167, 2 — dux 67, 4 — ptaefectus 40, 23 ; 68, 16 ; 165, 14 ; 166, 18; 167, 10 ; 173, 16 ; 188, 23; 189, 7 || 274. 21 — Cf. « Alexan- dria », « Nilus » et « Thebae ».
Aelianus Tacticus 212, 13.
Aeneas Tacticus 212, 13.
Aesculapius 43, 3 — I| Aesculapii manus 239, 16; 200, 5 — A. beneficia 247, 14.
Aethiopum cibus 209, 12 s. — ἢ merces 232, 16.
Aetius episcopus 52, 18 |] 288» 3; cf 385, 5.
Africa dioecesis 186, 35 — vica- rius (in praescr. legum) 187, 3; 187,9; 187, 18 ; 188; 3.
Agamemno 106, 8.
Alamanni 28, 13 adn. ; 225, 16.
Alcinoi hortus 458, 6 [| 531, 16.
Alexander Macedo, conditor Alexandriae 66, 9 ; 169, 21 ; 170, 16 — scelera 108, 3 ss. — virtus 170, 19, cf. 108, 20 — filius lovis 310, 3 — dictum 226, 3; cf. 213, 15 — [| in equo venantis 1mago 257, 4 ss. — Homeri carminibus indormiebat 559, 9g — stirps Argiva 268, 9.
Alexander quidam 14, 17.
Alexandria Aegypti 63, 18 ss. ; 204, 35 — Ptolemaei consti- tutionem dant A. 470, 20 ss. — A. parcet Augustus 1471, 3 ss. — obeliscus 64, 7 ss. — leges promulgatae 48, 33; 69, 6; 168, 6 ss. ; 173, 8 — praeses A. 68, 16.
Alexandrini (οἱ ἐπ᾿ Αἰγύπτῳ 27, 36) 63,.21; 68, 13; 1068, 49 ss.; 169, 16 ss.; 170,
204 INDEX NOMINVM
4 ss. — civitas 63, 9 — cives 69, 6 ; 173, 8 — populus 64, 6; 66, 8; 169, 2 — decu- riones 169, 10 — musica 167, 9; 167, 13 ss. — incubatio prope obeliscum 64, 24. — Cf. « Athanasius » et « Georgius ».
Alpes 26, 5 ; 45, 28.
Alypius, frater Caesarii, vicarius Britauniarum 11, 18; 12, 24; 192, 22.
Amphiaraus inter deos receptus 143, 24 ss.
Amphio inventor musicae 36, 19.
Anacreon [| cit. 263, r.
Anatolius magister officiorum 82, 15.
Anomoei haeretici 52, 8.
Antiochenses 27, 26 ss. — curia
156, 10; 160, 11 ss.; 16», 12; 215, 1 — hiberna 156, 4 — res venales 161, 17 ss.
Antiochia (5 Σύρων 162, 20) 100, ὃ ss. ; 165, 4 — Antio- chena civitas 160, 31 — eccle- sia maior 164, 6 ; 164, 12 — agri 16r, 4 ss. — leges datae A. 415,4 ;478, 25; 485.5. 484, 23 ;. 182, 16; 183,1; 484, 9; 184, 21; 187,5; 187, 24 ; 189, 4 adn. ; 189, 141; 190, 14 adn. ; 494, 4; 4195, 15; 198, 20; 195, 25; 204, 25 ; 202, 10; 207, 5 — propositae [189, 4; 189, 11]; cf. 194, r9.
Antiochus Epiphanes rex 163, 39.
Antiochus educator liberorum scriptoris [| 240, 6; 245, τι.
Antiqui auctores 71, 17; 142,7; 195, 20 — theurgi 132, 7, cf. 167, 21 — || παλαιοὶ... ἀνὸρες 234, 4; 2353, 20 — παλαιῶν
ἀνδρῶν λόγο: 258, 7; 204, 18. |
Antonius(vel Antoninus) quidam 14, 17 cum adn. Apamea Syriae [| 246, τ —
Apamensis domesticus 2»44, 20. Aphobius 94, 23, cf. 95, 21. Apollinarius Laodicensis 210, 14.
Apollo Daphnaeus 96, 15 ; cf. 95, 12 — Didymaeus 122, 3, cf. 121, 4 ; 137, 20, cf. 138, 5 ss. --- Πατρῷος (Caesareae) 185, 35 — Pythius 157, 6 — statua Nicomediae 56, 239 — |l »45, ἃ — A. ''Exacoc 236, τὸ — Pythius 536, 14; 253, 230 — A. oracula 25r, rr — A. ad. citharam canens 250,
17 — A. Ocadae specie res- pondit citharoedo Eunomo 352, 20 — sagitlario telum
direxit 3523, 17. Apollodorus Damascenus scr. IIo- λιορχητιχά 212, τή. Apollodorus Phalereus (Platonis) 15, 18. Apostolorum ecclesia Constanti- nopoli »18, 13 adn. ,cf. 218,8. Aquileiae lex accepta ? 190, 14. Aratus poeta, cit. 325, 31. Arbetio consul 224, 30. Archelaus nuntius 16, 12. Archilochus 97, 20 — sacerdo- tibus prohibitus 140, 23. Archytas philosophus 212, 19. Ares, cf. « Mars ». Argaeus mons 185, r7. Argentoratensis pugna 212, 2758. Argos 39, 3? cf. 365, 13s. — |I Ar- givorum civilias 267, 34 ss. — duces belli Troiani 267, 20 ss. — historia 268, 1 ss. — reges Macedoniae inde oriundi $68, 8 — ludi Nemei 269, 1 ; 269,
8 ss. — pecuniis inopes 269,
INDEX NOMINVM 392
22 — Corinthiorum tribu-
tarii 368, 15; 270, 15 s. —
Corinthus dignitate praestan- tiores 270, 19 —- iudicio damnati 271, Σ ss., cf. 267, 9 s.
Argus custos Iovis f] 254, 6.
Arianorum ecclesia 179, 15 — [| historia 2387, ἡ.
Aristaeus cantor [] 250, 17.
Aristophanes comicus, cit. 38, 14; 39, 16 l| 320, τὰ.
Aristophanes Corinthius, amicus Libanii et ab eo defensus 151, 89:2 1023. 15:453, 11; 154, EE τὴ. τὸ; 155, r4; 125, 18.
Aristoteles. Studiura dogmatum A. 10, 19; 15, 20 (— 241, 9) — logica 211, 18 ss. — Iulia- nus ipse studiosus A. 48, 19, cf 16,2; 111, 31 — A. legen- dus a sacerdotibus 141, 3 — [] €i. 230, r3.
Aristolelica philosophia 16, 2 — Cf. « Peripatetica ».
Aristoxenus Cappadox philoso- phus 94, 45.
Arius Didymus philosophus 174, “7:8:
Armeniae rex r49, 33. -- Ar- meniorum dux 150, 7 — Ar- menius — Arsaces 149, 36 — |] Armeniorum satrapa 277, τή — imperium 258, 15.
Arrianus scriptor 212, τὸ ; 310, 2.
Arsaces, Armeniae rex 149, ΘῪ ss. — Arsacius 150, 7 ss. — || &. Armeniorum satrapa 277; τῇ, ss.
Arsacius sacerdos provinciae Ga- latiae 113, 3, cf. 112, 13.
Artemis, cf. « Diana ».
Arlemius, dux Aegypti, Sara-
peum spoliat 67, 4 — passio 99; 2^ 55.
Asclepiadae 104, 44.
Asia 59, r0 — amici inde vocati 3o, ἡ — sacerdos provinciae A. 125, 4 — [| Asiae totius rex Darius 276, 10.
Astydamas (Philemonis) 40, 10; 102, 6.
Atarbius AÁncyranus praeses Eu- phratensis 412, 4, cf. rr1, 21 ss. — Atarbinus 190, 3.
Athanasius episc. Alexandriae (exilium) 168, 8 ss. ; 169, 20; 172. 429-55: 23 Ὁ 15. .ΕΞῊὉ: 174, 7 — ^. audax 168, 27 — veterator 172, 20.
Athena, cf. « Minerva ».
Athenae artium inventrices 25, τή — sacerdotia 37, 19 ss. — sophistae 217, 21 — [| Athenis statua Minervae 256, 18.
Athenienses 1623, τὸ — epis- tula ad ἃ. 56, τὸ — Athen. Callippus τοί, ὃ — [| duces Medici belli 207. 26.
Atthuarii barbari 31, 7, cf. 80, 3r
Atticae cicadae 107, 9.
Augustalis praefectus 192, 9 adn. — Cf. « Aegyptus ». Augustus Caesar 1, 4 — et
Alexandrini 174, 4 ss. — ami- cus τὴ Did ymi 174, 8. Avitianus (Claudius) vicarius Africae 187, 3; 187, 9 ; 187, 17 ; 188, 3. Auxonius corrector Tusciae 76, 6.
Babrius, cit. 103, 131] 257, τὸ. Babylas martyr 163, 6; 185, 1. Bacchus — vinum 8, 5; 219, 4'] ss. — B. crater 8, 11 — theatra 144, 21 — filius lovis
296
219, 18 — πκὰ τὸν Bzxy ov 219, 417 — || B. thyrsum pulsans 25I, ID.
Bacchus, scil. initiatus 16, 3 — 241. 14.
Bacchylides poeta, cit. 225, 4r.
Bacchylus Apamensis [] 244, »o.
Barbari 37, 6 — scil. Atthuarii 81, 7 — Christiani apostoli b. 75, 6 s. — barbaricum nomen 157, 18 — barbara Musa 12, 9 — Iudaei b. 127, 5 — [| Darius rex b. 377, 1 — Armenii b. 578,2 — barbarorum perditor lulia- nus 278, 6 — mente barbari 380, 23 — omne genus bar- barorum 283, 3.
Basilinopolis 205, 1738. — πραγ- ματευόμενηι [curiales ? cf. Go- ihofred. Cod. Theodos. t. IV, p. 421] 205, 20.
Basilius 92, 14.
Basilius Magnus 210, 20; 220, 9 — epistulae ad. B. 39, 14 (3) || 382, 4 ss. ; 382, 26 ss. ; — Basilii ad Iulianum 284, IO Ss.
Basilius Megalomites 221, 13.
Batnae, vicus Syriae 156, 25 — paganus 157, 13 ss. — horti 157,4 5 158, 2.885.
Berrhoea Syriae 156, 18 ss. — acropolis et templum Iovis 156, 15 s. — curia 156, 47. ss., cf. ΤΕ, | A —— aun Christiana, 156, 48.
Berytus. Lex proposita B. 201, 16.
Bithynia. Agri Iuliani in B. 7, 4 ss., cf. 205, 16 ss. — haere- tici 176, 7.
Boethus philosophus 211, 20; τι 5.2.
Bostra urbs. Temp!um prope B.
Ancyranus (sanctus)
INDEX NOMINVM
49, 21 — Bostreni 176, 4 ss.
— civitas B. 477, 20. Briareus centimanus [| 235, 19. Britannia provincia 12, 18 s. Bromius 219, 22; cf. « Bacchus ». Bupaleum bellum 13, 4. Byzacen: 60, 17; 60, 24 ss. Byzantium 87, 34; [60, 24 adn.]
— Cf. « Constantinopolis ».
Cadmei Thebani 144, 4.
Caesar Iulianus 9, 6; 45, 24 ; [423, 17], cf. 66, 7 [1 278, 4 — Cf. « Augustus », « Clau- dius », « Hadrianus », « Iu- lius » et « Caesarea » — Cae- sares luliani 213, 10 55.
Caesarea ad Argaeum metropolis 185, 17 ; cf. 186, 16 — templa 185. 24 ss. — ecclesiae 185, 33 — [| ἢ Καίσαρος 283, 25; 284, 1 — Caesarienses 186, 9.
Caesarea Paneas sive Philippi 219. 25
Caesarius, frater. Alypii 44, 18 ; 12, 24.
Callimachus Cyrenaeus, Jamb. (I, 3 s. ed. Cahen) cit. 13, 4.
Callippus Atheniensis 104, 8.
Callisthenes 80 Alexandro occi- sus 108, 14.
Callixena antistes Cereris et Matris deum 99, 6 ; 99, 20.
Capella constellatio 155, 4.
Cappadoces 92, — Cappadocia 166, 13; 186, 15 — Cappa- docum provincia 185, 18 — praeses 185, 35 — ecclesiae 21D. XS
Cariae praeses 185, 5, cf. 120, 3X.
Carthagine lex accepta 187, 5.
Cassianus episc. Donatistarum
50, 37.
INDEX NOMINVM 207
Castalius fons 163, 15.
Catilina scriptor tacticus 212, 10.
Cato (Porcius) de re mibhtari 312, 1I.
Celsus Antiochenus 45, 13 ss.
Celsus scriptor Latinus 212, 10.
Celtae. Regio C. 32, 7 — cervi- sia 219, 12 ss. — || Rheno infantium ortum probant 260, 12 — Gf. « Galli ».
Cenchreae portus 25, 4.
Gerberus (de scribis) 77, 19.
Ceres, Δυμήτηρ θεὸς ἁγιωτάτη 99, 20 — Δημήτριος (cervi- sia) 219, 21.
Chalcedon urbs 78, 7 [| 228, τή — Chalcedonium fretum 238, 10 ; 244, 14; [252, 2].
Chalcis Syriae 155, 34.
GCharites, cf. « Gratiae ».
Christiani Antiocheni 164, 6 ss. — Arsaces Ármenius 150, 13 — Bostreni 178, 1 ss. — Caesarienses Capp. 185, 27 ss. — Cyziceni ΟῚ, 20 ss. — Gazaei 204, 32 ss. — Nisibeni 148, 18 — Christia- norum ἀγάπη 146, 13 — cultus 116, τὸ ss. — dogmata r16, 10 ss. — signum crucis 94, 1 — martyrum et reliquiarum cultus 163, 5 ; 178,22; cf. 588, 5 — martyres heroibus non comparandi 93, 20 ss. — acta martyrum non scribenda 59, 22 ss. — martyres Gazaei 203, 20 ss. ; cf. « Artemius », « Baby- las », « Basilius », « Eupsy- chius », « Marcus » — Chris- tiani dissidentes 51, 4o ; 476, 6, cf. « Anomoei », « Ariani », — acerbe dissentientes 53, 6 ; 225, 19. — Christiani multati et vexati 49, 2 ss. ; 59, 14 ; 61, 1788.5 10/4, 5.ss. ; 185, 38 s. ;
204, 365ss. ; 220, 32 ss. ; cf. 53, 3r ss. — a militia officiisque exclusi 57, 11 ss. ; 58, 19 ss. — docere non possunt 69, 16 ss. — scholis exclusi 74, 2 ss.; 74, 1D ss. — minae contra Chr. 149, 4; 226, 3o — oracula contra Chr. 149, 12 — mariti vel uxores dimittendi 300, 37; 30L, Δ ss, cf. 443, 18; 119,15 — Cf. «Galilaei ».
Christianismus 48, 3 ; 57, 13 ; 116, 8.
Christus. Contumeliae adversus C. 150, 15 — Christi martyres 99, 3o — Cf. « Iesus ».
Chrysanthius sophista 33, 18 ss. ; AA SCR sss AS dass
Chrysippus a sacerdotibus legen- dus 144, 3.
Cilicia 49, 14.
Cimmeriae tenebrae [ 249, 17.
Cinyrae divitiae 107, 20.
Cithereu ? 168, 11.
Claudius Caesar 185, 31 — se- natusconsultum — Claudianum 194, 19 ; 191, 3o.
Claudius Mamertinus, cf. « Ma- mertüinus ».
Clitus occisus ab Alexandro 4108, 44.
Concordia civitas 80, το. Constans imperator 102, 4 ; 103, 9 |l cf. 283, 19. Constantia urbs (—
62, 10 ss.
Constantinopolis, ἐπώνυμος γεν- vaíou βασιλέως 7, 11 — patria Iuliani 64, 41 ; 65, 8 — A posto- lorum ecclesa 218, 8; 218, 13 adn. — bibliotheca 75, 20 — Pelargus 50, 6 — portus 79,22 — στοὰ σιγματοειδής 79, 23 — epistula ad C. 27, 10 — sophistae vocati C. 35, 8; 45,
Maiuma)
298 INDEX NOMINVM
6 — senatus 75, 21; 214, 51 — consistorium 82, 44 — leges datae vel propositae C. 53, 9; 53, 48; 53, 25; 54, 42; 76, 14 ; 78, 29; 79, 44; 89, 2; 89, 25 ; [200, 5] — Cf. « Byzantium ».
Constantinus, patruus luliani 181, 19; 190, 20 — γενναῖος βασιλεύς 7, 12 — vituperatus 27, 4 — Constantini regnum et iussa 48, 415; 54, 35; 54, 33; 55, 3o; 62, 29 — leges abrogatae 481, 19; 18r, 29; 190, 20 ; 191, 6 — leges per- peram C. attributae [200, 2; 206, 7; 206, 16] — [| C. et Ar- menii 277, 24.
Gonstantius Chlorus avus luliani 383, τοί).
Constantius (Iulius), fuliani pa- ter, vixit. Corinthi 26, 26 — lI cf. 283, 19.
Constantius Augustus ἀνεψιός vocatur 158, 22 —- epistulae missae ad C. 19, 19 ss. ; 20, 38 55.5; 2X; Á 86:5: SES IDÉES 24, 4 ss. — Gonstantii prodi-
toriae litterae 35, 3o - oratio contra C. 26, 34 — imperii pars (Oriens) 26, ἡ — laus Themistii 27, 12 — incur-
siones Persarum 59, 9 — segnes milites dat luliano 29, 10 — tyrannia 33, 16 — ἀδελ- go: vocatur 44, 3, cf. 380, 23 — non mitis 44, 5. — λυχοτιλία 45, 27 — mors 34, 13; 64, 42 — quid post mortem C. factum 48, 25s.; 49,85 50,5; 5o, 13 — exules revocati Dr, q 58. ; 51, 36; 52, 49 ss. ; 168, 25 ss. — ab episcopo Georgio excitatus 67, 2 ss. — Serapeum diripit 67, 5 ss. — vituperatus
a Iuliano 150, rt s. (cf. 278, 3) — hospes eius Hierapoli 158, 22 — haereticos perse- quitur 176, 3 ss. — Athana- sium relegat 168, 25 ss. — Aristophanem condemnat 153, 4 — Iulianus ἃ C. arcessitus 93, 1 s. — receptus ad conses- sum vehiculi 524, 36 — leges falso C. attributae [188, 35; 189, 7] — [| €. mollissimus et annosus (?) 278, 3 — cum C. convictum habentes 38c, 25, cf. 44, ἢ ss.
Corinthii. Epistula ad C. 26, 11; 26, 19 ss. — benefactores lulia- ni 26, 22 — || Argivis tributum imponunt 268, 15 ss. ; 270, 7 — ludi Isthmii 269, 1 ; 569,8 s. — venationes 269, 17 — Ar- givis nobilitate cedunt 270, 15 — lite vincunt 271, 2 ss. — Corinthum colonia Romana deducta 270, 17.
Creta Iovis nutrix || 236, 16 — ἑχατόμπολις 236, 17.
Crisonis velocitas 154, 17.
Croesus rex Lydiae 217, 23.
Cupido deus |] am mb ct. αἤἴτ, Ve
Cybele, cf. « Mater Magna ».
Cyllenius (Epistula ad C.) 28, 16 ss.
Cynicus pbilosophus 34, 19; 101, 4; 227, I Ss. — habitus, 34, 19:
Cyrenaeus poeta (Callimachus) 13, 4.
Cyzicus. Haeretici 176, 7. — Novatiani 5o, 3 ss. — epistula contra Christianos Cyzicenos 61, 855. — Eleusius episcopus
50, 9; 6r, 12562, 5.
Dacda!us ct Icaras |] 262, 16.
INDEX NOMINVM 299
Daemon. Τὸ δαιμόνιον 105, 19 ss. — d. malus 128, 13 — dae- mones πονηροί 128, 10 || 584, IQ — necessitatem daemonis sequi 350, 4 — [[ contra dae- mones sibilare 94, 3.
Damascus |] 228, 27 — oculus Orientis 532, 5 — fici Da- masceni 232, 8 ss.
Danubius. || Pons, 25», 2 adn. — Sagadares vicini D. 283, 5.
Daphne suburbium Antiochiae 157,4; 157, 7 — festum 1623, 33 — fontes 163, 33 - Daph- naeum templum 96, 15 ; 157, 25: 163,1; 163, 34 ss. ; 164, 9 — D. martyr Babylas sepul- tus 163, 5; 185, τ — Daph- naeus Apollo 1:63, 38 — D. Iovi et Apollini sacrum 157, Ὁ s. — Libanii de Daphne ora- tio 157, 7 ss.
Daphnis et Pan [| 255, 8 s.
Darius rex Sylosonti gratiam red.hit 44, 19 ss. — [| D. uxo- rem lugentem consolatur De- mocritus 376, x ss. — D. rex totius Asiae 276, r0 — homo barbarus et indoctus 377, 1 — ad eum Saporis genus refertur 383, 11.
Decentius tribunus ar, 2r.
Delos insula purgata 163, r9.
Delphicum oraculum 163, 14 — ||] Delphorum ludi 268, 33; 369, 6 — immunitas 268, r9 — inscripüo Delphica 250, 12.
Delphidius orator 224, 4.
Demeter, cf. « Ceres ».
Democritus Abderita philosophus et Darius rex || 256, x ss. ; [254, »].
Demodocus [| 254, 2 (?).
Demosthenis studium 72, 6 ss.
— cf. adn. ad 97,16; 104,3, etc. Deus 16, 18 ; 17, 24; 18, 17; 19, 5 etc. — τὸ ὑεῖον 129, " — D. ὁ πρεσβύτατος 196, 11 — πάντα ἐφορῶν 14, 24 ; 14, 24, cf. « Providentia » et « Sol » — deus εὐμενής 42, 11, cf. 47, 45 — d. mittit Rhodiis plu- viam auri 130, 4 — Deus Iu- daeorum 126, 414 ss., cf. 127 4 —I 6 xe OE TT ττῶν 282, 3 — ὃ πάντων χρείττων χαὶ δημι- οὐργός 281,9 — 6 μείζων 281, ἘΠ ΘΕ ἃ H ypsistos ES LE Christianorum [] 384, 20; 285, 39-486, 2.7288," 13'"s5- Dii 42, 10; 45, 6; 19, 8 (ab a. 361 saepissime; 32, 11 ; 32, 16 ; 392, 24 ss. ; 45, 24 ; 92, 28 ; 96, 15; 97, 14 etc. — di omnes 43, 3; 105, 7; 125, 12 — dii et deae omnes 32, 6; 105, 15 ; 147, 16 adn. — dii viventium et mortuorum 196, 7 ss. — dii et homines 124, 21 — sicut dii norunt 31,6 ; 405, 7; 125, 12 — s di vo- luerint 456, 12 — πάντα a-(200! 31, 3 — 1:10:01 128, 14 — ἀπο- τροπαῖοι 476, 22 — γενεάργα: 4132, 21 — ἐπιφανεῖς (μφα vei; ? — astra) 171, 14 ; cf. 34, 14 — λόγιο: 96, 4 — μέγιστοι 138,18 — ᾿()λύμπιοι, cf. s. v. — ὁμόγνιοι 98,22, cf. « Iuppiter » - ὁρῶντες πάντα 119, 7 — οὐράνιοι 120, 16 ; 147, 27; οἵ. 133, 17 ; 155,4 [127 8, z- NE
σύμυσαγοι 219, ido oat Tipec 109, 23 ; 128, 14, cf. 88, 17 εἰ « Sol » — φίλιοι 98, 22 —
χθόνιοι, cf. « Manes ».
Dii sunt auctores legum 125, 16 ; 128, 20, cf. 68, 8 ss. — consiliarii. 123, 1, cf. 120, 15
3oo INDEX NOMINVM
— ἀρχὴ καὶ τέλος 196, 4 — αἴτιοι τοῦ Cv 197, 3 — mali non auctores 129, 26 ss. ; 144, 8, cf. 34,3 — φιλάνθρωποι 429, áss — nullareindigent433, 26 — mnia penetrant 439, 18 s. — invisibiles nos vident 139, 17 — deorum et daemonum dif- ferentia 105, 20 s. — diis ami- cus lulianus 150, 11 ; 219, 7, cf. 66, 13 s. — sacerdotes mi- nistri deorum 136, 12 ss.
Deorum cultus 47, 23 ss. ; 419, 16; 119, 25 ss. ; 123, 6 — neglectus 126, 4 ; 126, 8 ss. — hymni ab ipsis diis traditi 142, 9 — sacrificia quotidiana 142, 15 ss. — cultus statuarum 433,
19 ss. — statuae dii non sunt 434, 18 ss. — lustrationes 143, 1 ss. — novitas vitanda 125, 13 ss.
Dii invocati || 241, 14 — deo- rum hecatombae 236, 20 — fici duis consecratae 290, 18 — auxilum 278, 12 — deus patrius 244, 16 — deorum et Martis cultor lulanus 278, 4.
Dianae statua Nicomediae 56, 90:
Didymaeus ^A pollo 122, 3; 137, 20; cf. 138, 5 — Didymaeum templum 122, 17.
Dike invocata, cf. « Iustitia ».
Dio Chrysostomus, cf. adn. ad 129, 4 ss. et 134, 8 ss.
Dio Syracusanus 135, 9.
Diocletianus 97, 92:
Diodorus Tarsensis 147, 12; 147, 24.
Diogenes Argivus philosophus f] 271, 19:
Diogenes ignotus [| 273, 8.
Diomedes Tydei filius [| 265, 3.
Dionysius — Nilus 404, 6 ; 106, 207 /ef. 1015/2:
Dionysius Siciliae 104, 7.
Dionysus, cf. « Bacchus ».
Dioscorus musicus 167, 23.
Donatisti haeretici 50, 16 ss.
Doris, regio (vicus) Nicaeae 205, 16.
Dositheus ignotus || 274, 2.
Dubis fluvius 34, 15.
tyrannus
Ecdicius praefectus Aegypti 165, 14; 166, 18; 167, 10; 173, 16; 188, 23; 189, 7.
Echo dea Panos coniux |] 358, 3 Ss. — vocis ex aeris percussione respondens imago 258, 5.
Edessa 179, 18; 180, 6 — Edes- senorum ecclesia 180, 2, cf. 179: 44:
Electra Euripidea 106, 14.
Eleus Phaedo 104, 16 — |] Eleo- rum Olympia 268, 23; 269, 6 s. — immunitas 268, 19
Elpidius, comes rerum privata- rum 155, 20.
Elpidius philosophus [| 265, 13.
Eleusina (templum) 25, 16.
Eleusius episc. Cyzici 50, 9; θῖ., τῶ.) 0.» 9.
Empedotimus 135, 10 (Ὁ) ; 214, 19.
Enodia virgo (Hecate) 42, 11 ; 47, 16 — Enodius (Mercu-
rius) 47, 15.
Epicuri libri sacerdotibus prohi- biti 144, 23.
Evagrius rhetor 6, 30 ss. ; 33,2.
Euclides philosophus, filius Maxi- mi 401, 6.
Eugenius philosophus, Themistii pater 262, 10 ss.
Eumaeus Homeri 115, 2.
Eumenius ignotus 40, 6.
Eunomus et Apollo || 352, 18 ss
Euphratensis praeses 111, 22
INDEX NOMINVM 3or
Euphrates 108, 17; 150, 4; cf. 139, 19.
Eupsychius martyr 186, 7.
Euripides cit. 36, 20; 42, 3; 106, 14; cf. 144,5.
Eusebius Gazaeus martyr 203, 21.
Eusebius spado ? 47, 25.
Eustathius Cappadox philosophus 42, 2; 42, 155; 43, 6 ; cf. 41, IÁ ss.
Eustochius 47, 2 ; cf. 46, 32 ss.
Eutherius cubiculi praepositus 33, 19 ; 35, 4.
Euthymeles tribunus 223, 15.
Fama dea 105, 17.
Fatum (εἰμαυμένη) |] 278, τῷ ; cf. « Fortuna ».
Felix comes sacraram largiüio- num 81, 38; 82, 15.
Florentius (Flavius) praef. prae- torio Galliarum 20, 10; 20, 22 ss. — consul (a. 361) 26,3; 48, 3r.
Foenice, cf. « Phoenice ».
Fortuna g, 2; 34, 19; cf. 147, 17 — templum Caesareae 185, 26 ss. ; 186,8 — Tu; atov Antiochiae 223, 2 — |] For- tuna belli 278, 123.
Forum Traiani (lex proposita) 191, 28.
Franci 235, 16 — ἢ F. perditor Iulianus 278, 5.
Frontinus strategematicon scrip- tor 213, 13.
Galatia. Sacerdos provinciae 113, 8 — sacerdotes 443, 45 — provincia 4:4, 10 — haeretici 176, 8 — Galata quidam 112, II.
Galilaea 127, 7.
Galilaei — Christiani, de:isionis
nomen 74, 6 s. ; 186, 3 s.;
307, 10 ss. — G, Deus 147, 19
. — G. impietas 93, 27; 113, 20; 114, 16 ; 146, 5; cf. 94, 19; 427, 7 — avaritia 177, 9 ; cf. 165, 18; 179, 16 — insania 52:20:112. 8 ; 61/73; 16 98. ; 178, 14 adn. — superstitio 60, 26 — vituperationes con- tra G. 146, 5 ss.; cf. 94, 23 — miserandi 178, 18 — eccle- siae 73, 5 — episcopi et cle- ra42€4, 22; 476, 2; 171, 24 — hbri 165, 2 — doctrina 170, 23 — milites 58, 44 ; 159. 2. cL 534; ri .ss; — Alexandrini 470, 5 — Gazaei 204, 29; 204, 44 — hbri conira G. 164, 37 — G. quo- modo tractandi 73, 44 ss.; 442. 2:55. 5 4/18, 45. ss. ; 479, 12 ss. — reditus in patriam concessus 52, 20; 168, 25; cf. 51, 6 ss. — Cf. « Chris- tiani ».
Galliae 21, a1; 23, 32 — epis- tulae in Galliis scriptae 6-34 — Gallicae ripae 31, 9 — Gall: milites 32, 42; cf. 233, 33 — Gallorum ἀμουσία 16, 16 — Gallica Musa 12, 9 — || I. liberator Gallorum 278, 6 — Gt. « Celtae ».
Gallus, frater Iuliani 5, 6 ss. — (ὁμοπάτρ!ος ἀδελφός) 198, 23 ; 162, 13 — || G. epistula spuria 285, 10 ss.
Gazaeorum civitati Maiuma attri- buta 62, 10 ss. — seditio apud G. 203, 20 ss.; 204, 12 Ss.
Gentiles milites 32, 3o.
Georgius episc. Alexandriae 63, 17 — Constantio acceptus 67, 4 ss. — caedes 65, 14 ss.;
67, 13 ss. ; 68, 4 ss. ; 204, 21
302 INDEX NOMINVM
— libri 164, 32 ; 166, 2 ss. — nolarius servus Georgii 166, 8.
Georgius rationalis summarum |] 256, 13; 258, 2.
Germani 20, 3; δι, 34 — Cf. « Alamanni », « ÁAtthuarii », et « Franci ».
Germanianus (Decimius) praefec- tus praetorio 192, 5.
Gerontius praefectus Aegypti 51, 14.
Glaucus Hippolochi filius]] 265, 1.
Graecia 32, 4; 33, 17; 44^, 13 — G. rector 25, 5; 35, 28 — legati 26, 19} 271, 4 — com- munia bella 267, 29 s. — liber- tate sub Romanis fruitur 268, 13 — quattuor ludi 268, 22 ss. — vetera inslituta 270, 12; 270, 20.
Graecus sermo 3, 17 ; 10, 15; gh, 22 s.; 75, 135; 203, 9 — G. scriptores 69, 32 ; 212, 13 — disciplinae 69, 35 — Cf. « Ἑλλήν ».
Gratiae 8, 6 ; 102, 11.
Gregorius dux |] 266, 5.
Gyarae insula 36, 9.
Hades 140, 3; cf. « Tartarus ».
Hadrianus Caesar 163, 17; 227 adn. — taclica 212, 20.
Hadrumetum 60, 28 adn.
Hebraei servi Aegyptiorum 170, 6 — Christianis meliores 470, 17 — Cf. « Iudaei ».
Hecale et Theseus [| 252, 6.
Hecate, cf. « Enodia ».
Hecebolius sophista [179, 1 1 adn.] I| 264, 4.
Hector, Parmenionis filius, flu- mine mersus 108, 16.
Hectoris templum et statua 93, 9; 93, 16.
Helena imp. 26, 28; 205, 13.
Helena Lacaena [| 275, 22.
Helenopolis 205, 12.
Helios, cf. « Sol ».
Hellas, cf. « Graecia ».
“Ἑλλήν : 4) — Graeciae incola 25, 9, cf. τοῦ, 7 — b) — sermonis G, peritus, G. cultu imbutus 25, 24 ; 27, 32 s. 5 69, 3 ; 55, 13 ; 92, 5; 122, 5; 153, 7; 155, 9 — τὸ xotyoy τῶν "EXAX- νων 33, 8 — [[338, 135 277,3 — c) Ξξε paganus 48, 36; 74, 4; 95, 2325 2554:385 428. 2 185, 38; 204, 37; 220, 38; cf. “Ἑλληνίδες 174, 9.
“Ελληνικός a) Cf. « Graecus » — b) — paganus 55, 38; 75, 2; 114, 19; 157, 14; 205, 1 — templa 48, 13 ; 61, 10; 116, 11 — dogmata 116, 13 ; 116, 17; 116, 27 — |l] πᾶν τὸ 'EAXnvixóv [locutio a Iuliano aliena] 247, 5; 3594, 3; 261, a1, cf. 247, 12 — 'E. πανήγυρις 269, τή.
“Ἑλληνισμῦς — religio pagana 48, 8: 60; τ; δι... 18; 42374; 148, 33; 204, 4.
ἝἝλληνισταί — pagani 61r, 16; 114, 18.
Hera 210, 3.
Heraclidarum reditus |] 268, 2,
Heraclides Ponticus 214, 20.
Heraclitus Cynicus 1, ὃ.
Hercynia silva 38, 13 adn. ; 29, 23 ; 29, 28 ss.
Hermes, cf. « Mercurius ».
Hermogenes expraefectus Aegypti 40, 23.
Hermolaus coniurat in Alexan- drum 108, 5 ss.
Hermotimus ? 135, 10 adn.
Herodotus 72, 6 — cit. 207, 28; 209, 42. 35.5. ἘΠῚ 14 39 ss.
ll 229, 14.
INDEX NOMINVM
Hesiodus 47, 3 ; 72, 5; 72, 414; cf. 117, 22[| 270, 5 ; 272, 20.
Hierapolis Syriae 155, 28 s.; 458, 13; 159, 5.
Hierius, discipulus 311, 325.
Hierosolyma. Templum reaedifi- candum 102, 20 ss.; cf. 435, 18 — [| Hierusalem urbs sancta reficienda 381, 19.
Iamblichi
Himerius praefectus — Aegypti lucu Rs. 2.275,72 ; cf. 277» 3.
Himerius sophista 45, 1 ss.
Hippia, mulier Prisci 46, 24.
Hippocentaurus 222, 11.
Hippocrates medicus cit. 104, 14 — ἢ! cit. de melle 23o, 3.
Hipponax poeta sacerdotibus pro- hibitus 140, 24.
Hispani equites 22, 30; a3, 31.
Histriae corrector 80, 18.
Homerus 28, 20; 42, 20; 72, 5; 72, 414 ; 213, 15; 215, τ — fabulae 117, 22 ; 122, 2 s. — semper luhanum comitatur 96, 4 — cit. 8, 8; 17, 8; 42, 15 ; 43, 10; ^^, 235 ; 63, 12; 74, 38; 95, 27; 109, 4 ; Pia E2148. 1.5. ; 124,4; 134,12 s. ; 136,24 s. ; 153,17; 157, 8; 195, 24 ; 208,7 ; 213, ID et 21; 220, 3s. ; 324, 27 ; 224, 361] 229,20 ss.; 231, 16; 235, 10; 236, 16 ss. ; 243, 1 ; 259, 7 ; 249, 10 ss. ; 353, 4; alo. 12.354, 14 5; 255, 6; 296, 14; 255, 14; 263,9; 265, 1-4: 379, 22; 288, ; — H. ὁ σοφός 264, 7 — longaevus 255, τή — H. puerorum ludus in lit- tore 348, rss. — carminibus H. indormiebat Alexander 259, 9.
Homcenymus, cf. « lulianus »
303
(avus imp.), et « Iulanus
. Theurgus ».
Hymetius vicarius Urbis 183,25.
Hypatius vicarius Urbis Romae 199, 14.
"'YWccos θεός 493, 8, cf. 135, 21 adn.
Iamblichus philosophus θεῖος 45, 44 — θειότατος 158, 18 — ἱεροφάντωρ 214, 24, cf. 331, 1? — l. veneratur lulianus 15, 17 ss. ; 158, 20 s. — commen- taria Iuliani theurgi 15, 7 s. — dialectica 211, 24 ss. — [| epis- tulae ad Iamblichum 2338, 15s. ; 240, 19 ss. ; 242, 20 ss. ; 248, 22 55... 290, II ss. ; 253, 9 ss. — ὁ σοφός 245, 5 — benefac- tor vel salvator omnium Grae- corum 228, τῷ ; 347, ὃ — vel totius generis humani 255, ἡ — ornamentum et commo- dum mundi 238, 18 ; 355, 13 — a Mercurionutritus 248, 12 s. — comparatus Aesculapio 247, 14 ss. — Apollini 245, 2, cf. 292, 17 ss. — Baccho 251, 15 — Mercurio 251, 13 ; 255,5; cf. 539, τὸ — Orpheo 2355, 1 — Soli 240, 231; 247, 8; 254, 21; cf. 338, 17.
Ianuarinus consul [206, 25].
Icarius, pater Penelopae 220, 4.
Icarus et Daedalus [| 283, 16.
lesus 170, 22 ; 171, 22 ; — Na- zaraeus 147, 12 — statua 215 27 ss. — Cf. « Christus ».
Ilium 93, 3 — Ilias Athena 93, 23 — Ilienses 93, 17.
lllyriorum fines transit. Iulianus 32, 6, cf. 25, 9 — ad civitates Illyrici epistulae 25, 18 — praef. praetorio per Illyricum
80, 16.
3o4 INDEX NOMINVM
Inachus avus luliani |] 279, 3.
Indorum regio |] 283, τὸ — mer- ces 232, 15.
lo ab Argo custodita |] 254, 7.
Iohannes ὃ Διαχρινόμενος 215, 30.
Iovianus, successor luliani 5r, 36; 224, 1ὃ 55. — consul a. 364 70, 27 — [leges 286, 19 ss.
Iovius v. c. quaestor 82, 14.
Isis regina Aegypti 170, 4 — πολι- 09;0; Alexandriae 169, 22 — regina elementorum 219, 5 (?).
Isocratis studium 72, 6 ss. — |j I. longaevus 255, 15 (9).
Ister ἃ fonte navigabilis 29, 30.
Ishmia [|] 569, 8 — ludi in Isthmo 269, 1.
Italiae civitates 85, 21 ; cf. 26, 1 ss. — ]talica praedia (i. e. iuris Italici) 199, 16 — praef. prae- torio per I. 8o, 16 — [| Italo- rum liberator Iulianus 278, 6.
Ithaca |] 249, 1I.
Iudaei religionis suae observantes 126, 5 ss. — non omnino impii 126, 11 ss. — prophetae 435, 17 ; 141, 11 — templum ter eversum 135, 18 — resti- tuendum 135, 18 ; 493, 7; cf. 192, ἍΤ ss. [| 58r, 1:9 — foetentes et tumultuantes 225, 19 — |l epistula ad I. 280, ro ss. — I. patriarcha 538r, 3 — ἀποστολή 281, 4 ; cf. 279, 38 — Cf. « Hebraei ».
Iulianus Iulianum se ipse vocat 104, 14 — Caesar 9, 6 — 45, 24; 218, 13 — Augustus I. 24, 13 — Imp. fulianus Augustus
79, 33; 76, 6 ; 78, 18 et pas-
sim 1n praescr. legum — Fla- vius Claudius Iulianus impe- rator Augustus 49, 251 — Imp.
Caesar Iulianus Maximus Au-
gustus 66, 7 — Iulianus invi- clissimus princeps 80, τ — ..pius felix Augustus... pro- consul pater patriae 84, 9 (?) — pontifex maximus 122, 16 ; 138, 25 (Misop. 362 B) — Iulianus consul IlII im subscr. legum (a. 363) 187, 6; 187, 14 ; 187, 24; 188, 6; 194, 2; 195, 15; 198, 20; 199, 10; 199, 21; 200, 6; 200, 17; 201, 17; 201, 25; 202, 10; 202, 29; 203, 14; 207, 5}! cf. 2386, 17 — tituli perperam I. attributi 286, 14 ss.
Iulianus Constantinopoli natus 64, 10; 65, 8 — Thrax origine 27, 33 — pater eius 26, 28, cf. 282, 19 — avia praedium ei dedit in Bithynia 7, 1; cf. 130, 17 — ibi puer saepe fuit 7, 19 — et vineam coluit 8, 3 ss. — a puerolibros adamavit 165, 16 — in Cappadocia libros describendos mutuatus est 166, 13 — ad aulam Constantii arcessitus 93, 2; cf. 224, 56 — invitus fit imperator 31,6 — Gonstantium interficere non cupit. 84, 43. — Constantino- poli pompae Christianae inter- est 218, 13 adn. — converti- tur ad deorum cultum a. XX natus 172, 7 s. — sacrificia quo- üdiana 4158, 12, cf. 32,22 55. — studiosus Platonis et Aristotelis 18,19; cf. « Plato » — Home- rum et Platonem semper secum habet 96, 4 — libros Christia- nos requirit 168, 4 ss. — mero vino non utitur 8, 14 — statua eius aenea Alexandriae €4, 19 ss. ; cf. 64, 4 — De actis et scriptis Iuliani vide capitu- lorum tabulam p. 321 ss. — |]
INDEX NOMINVM 305
Historia I. fabulosa 277. 12 ;.
282, 17; — Ll. condiscipulus Basilii 385, 1 s.
lulianus, frater Basilinae et avunculus I. imperatoris 33, 26 ss. ; 1θ1, 13 — ei scribit im- perator 34, 7 ss.; 95, 25 ss., cf. 97, 44 ss — comes Orien-
tis 95, 7 ; (in praescr. legum) :
160, 10; 188, 11; 190, 19; 202, 5.
Iulianus, πάππος xai ὁμώνυμος Iuliani imperatoris, praeses Alexandriae et praefectus Ae- gypti ? 68, 15.
Iulianus Bacchyl: filius Apamen- sis, domesticus || 244, 20.
lulianus Caesariensis — sophista || 228, 20.
Iulianus consularis Phoenices 182, 6.
Iulianus theurgus (— ὁ ὁμώνυ- μος) magister θεοσοφίας 15, 17 — commentaria lamblichi in I. 15, 7 s.
Iulius Caesar 214, 92.
Iulius Constantius, cf. « Constan- lius ».
Iulus patriarcha — Iudaeorum ll 5381, 3
Iuno 210, 3.
Iuppiter : invocationes νὴ (μὰ)
Aia. 91, 21; 122,2; 170, 16 ; 176, 23 |] 243, 11 — ἴστω Ζεύς 32, 5 ; 41,8, cf. 34, 12 s. — πρὸς Διὸς 92, 4; 106, 16 — sacrificium regium Iovi 156, 16 — L. portenta mandat 186, 14 — imago Iovis Iulianum coronan- lis 09, 90 — statua Caesareae 215, 32 — pater Alexandri 210, 4 — pater Bacchi 219, 18 — Socratis dictum de Iove 210, 7 — I. pluvia sanguinis homines creat 132, 8 ss. —
hospites ab eo veniunt115, 4 ; 131, 12 — Ζεὺς βασιλεύς 34, 12; 220, 19, cf. 156, 16 — ἑταίρειος 131, 44 ss. — ἸΚάσιος 215, 17 — ξένιος 484, 8 ss., cf. 1445, 4 — Ὀλύμπιος (templum Antiochiae) 157, 5, cf. 164, 1; 215, 18 — ὁμόγνιος 134, 20 --- παντεπόπτης 215, 39 — πολιοῦγος Caesareae 185, 2/4 — φίλιος 92, 4 ; 150, 36 — |] Iovis urbs Damascus 232,45. — lovis aegis 235, 11 — I. et Briareus 235, 195s.; 236, 4 — I. in Creta nutritur 236, 15 s. — pater Iuliani 279, ἡ — Ζεὺς Gz6o0229, 12 — cf. 248, 235s.; 294, 7.
Iustitia dea invocata 10, 23 — reversa ad terras 225, 90 ss.
Iustus consul a. 328 [206, 26].
Koóv:x Iuhani 213, 39 ss.
Lacaena (Helena) || 275, 22.
Lacedaemoniis scribit. Iulianus 26, τὸ — [|| duces belli Medici 2607, 27 — Argis non potiun- tur 368, ἡ.
Laconica breviloquentia 38, 15 ; 107,8.
Laertae hortus 158, 7.
Laeti milites 22, 31.
Lagus, cf. « Ptolemaeus ».
Lamprias Argivus philosophus ll 271, 15.
Laudacides (Lycambes?) 97, 20.
Lauracius (— Lauricius comes ἢ 959, 16). Contentio cum Iu- liano comite Orientis 96, 24 ss. — vir bonus 98, 7 ss.
Lausus tribunus [| 285, 16.
Leonas quaestor 24, 4 ; 24, 20.
Leontius consularis Palaestinae
201, 22.
306
Leontius domesticus factus 207, 27 ss.
Libanius, sophista et quaestor 454, 13 ; 155, 33 — epistulae Iuliani ad L. 6, 6 ss. ; 9, 11 ss. ; 9, 25 ss ; 454, 43 ss.; 152, 44 ss. ; 155, 33 ss. — Libanii ad Iulianum 1952, 6 ss. ; 154, 10 ss. — L. oralio in Daph- naeum templum 157, 7 — pro Aristophane 151, 49 ; 153, 5 ss. ; 154, ΨΑ͂ ss.
Licinius tyrannus 219, 6 adn.
Litarba vicus Chalcidis 155, 34 ; 156, 13
Lollianus consul (a. 355) 224, 30.
Loth 220, 27.
Lucas evangelista 73, 6.
Lucianus quidam sophista || 266, 12.
Luna δημιουργὸς τῶν ὅλων 171, 19 — [[ argentea 264, το.
Lycambus? 97, 20.
Lydia 217, 233 — Chrysanthius arcessitus e Lydia 44, 13 — sacerdos provinciae L. 44, 34 — || Lydiae aurum 248, 6.
Lysiae studium 72, 7.
Macedoniae civitatibus | scribit Iulianus 25, 18 — consularis M. rrr, 23 — |] Macedones Argis oriundi 268, 3; 268, 9 — bellum contra Persas 268, 7.
Magnenüus imp. 102, 4 ; 109, 9.
Maiuma, festum 162, 3o — urbs, cf. « Constantia ».
Mamertinus (Claudius), praefec- ius praetorio per ltalam et Illyricum 8o, 15; in praescr. legum : 70, 23; 79, 19 ; 90, 12; 90, 20 ; 183, 7; 200, 13; 202, 15 ; 203, 5; 207, 2 — con- sul factus a. 362 (Amm. XXI, 12, 35) : in subscr. legum 53,
INDEX NOMINVM
9; 53, 18; 53, 25; 54, 12 70, 45; 16; 25. ο 190. 16, 24 ; 78, 30; 79, 14; 80, 4; 82, 3; 82, 13; 82, 30; 84, 1; 89, 2; 89, 26; 90, 16 ; 91, 1; 160, 14; 175, 2; 180, 17; 181, 5; 181, 23; 182, 16; 183, 2; 183, 21; 184, 9; 184, 22; 188, 17; 189, £4 ; 189, 11; 499; 31401814 194, 29; 102. 7
Manes dii 495, 4 — θεοὶ γθόνιο! 197, 18 ss. ; cf. 147, 48 — οἵ χάτω 197, 24 s. — Cf. « Dii » el « Tartarus ».
Manichaei 175, 25.
Marciana cl. femina 193, 20.
Marcianae silvae 28, 13 adn.
Marcomanni 225, 20.
Marcus Árethusius martyr 49, 4 ; 49, 13.
Marcus (Aurelius) imp. de auro coronario 85, ὃ — dictum 229, 17 ss.
Marsyas Phrygius |] 55 1t, 2.
Marsyas fluvius |] 251, 3.
Martis imago 55, 35 — [| Martis cultor lulianus 278, 5 — Mars dator imperii 279, 15.
Martyrius episcopus 215, 37.
Mater deorum Magna Phrygia 99, 20 — cultus Pessinunte 15,20; 116, 4 — sacerdos 99, 6 ; 100, 1 — regina elementorum ? 219, 5 s.
Matthaeus evangelista 73, 6 ; cf. 179, 20 s. adn.
Maximianus imp. 57, 33.
Maximinus imp. 57, 34.
Maximinus ignotus 25, 3.
Maximus philosophus Byzantius || 258, 23 ss. ; 259, 8; 260, 2.
Maximus philosophus Ephesius 30, 27 ss. — a [Iuliano arces situs 22, 17 — arcessit Chry-
INDEX NOMINVM
santhium 44, 11 — epistula Iuliani ad M. 30, 33 — Theo- dorae ad M. 119, 4 — dia- lectica 211, 25 ss.
Maximus Tyrius de dialectica 15, 22(— 214, 12).
Maximus praef. praetorio [200,3].
Mazaca urbs 185, 21 — Cf. « Cae- sarea ».
Medicum bellum [| 267, 27.
Melanthius cit. 66, 17.
Melite uxor Chrysanthii 44, 17.
Meniscus (vel Menippus) 8, 19.
Mercurii imago 55, 35 — M. et Musae 2, 38 ; 72, 8; 1541, 19 — ἐνόδιος 47, 15; cf. 42, 11 — *Eguzis λόγιος 74, 37 |] 239, 450248. 11;:255,12; 2575, 11; 260, 7 — Mercurii virga 248, τῷ s. ; 351, 14. — Mer- curius noster — lamblichus 249, 9 ; 252, 5.
Midae divitiae 154, 16.
Miletus urbs 185, 4 — flamen ci- vitatis M. 122, 20, cf. 120, 23.
Minerva invocata 32, 5 — ᾿Αθηνᾶ ἐργάνη 129, 15 — M. lliadis templum 93, 23 — || M. invoc. 279, 16 — Mi- nervae suffragium 252, 14.
Mithriaca mysteria 42, 9.
Modestus vicarius 51, 15.
Momus et Venus 107, 17 ss.
Moyses cit. 129, 14. Cf. « Scrip- turae ».
Musae 147, 16, cf. 147, 25 (Μουσιχοὶ λόγοι 9); 217, 27 — Musae et Hermes 2, 38; 72, 8; 154, 19 — M. Gallica 12, 9 — apud Homerum 213, 22 — || 360, 11 — argenteae 264, 5 — Musarum desertor 243, 5 — Thamyrae et M. certamen 291, ἡ ss. — M. in fronte pen- nas Sirenum gestant 351, 7.
307
Musonius philosophus relegatus 36, 7 ss.
Mygdonius nuntius 118, 3 ; 118, 23.5; cf - 117, 38.
Myrrhinusius Phaedrus 43, 17.
Nardini 3, τὸ — 28, 13 (leg. Narisci ?).
Nazaraeus (Christus) 147, 12. Cf. « Christus ».
Nebridius, praefectus praetorio 25, 17.
Nectabus Gazaeus martyr 203, 21.
Nemei ludi Argivorum [| 269, 1 ; 2609, 8.
Nereus — mare 7, 8.
Nero Musonium relegat 36, 10.
Nevitta consul in subscr, legum (a. 362) 83, 10 ; 53, 18; 53, 265.54, 425/10, 45 : 16.2; 76, 15 ; 76, 24 ; 78, 30 ; 79, 15;-80,.4;.,82,.3:;.82, 13; 82, 30; 84,1; 89, 2; 89,26; 90, 16 ; 91, 1; 160, 14 ; 175, 2; 180, 47;481,5 ; 48123; 182, 16; 183, 2; 183, 21 ; 184, 9; 184, 22; 188, 17; 489, 4; 489. 41. 190, 44; 191, 4 ; 191, 29 ; 192, 17.
Nicaea civitas 205, 17 ss. — xgavuaceuouevot(curiales ?), cf. « Basilinopolis ».
Nicomedia metropolis 56, 29 I| 228, 15; 244, 15 — terrae motu vastata 9, 20 ; 9, 35 — lex data N. 180, 16.
Nicopolis terrae motu concidit 25, 12.
Nilus, senator Romanus 10r, 2 ss. — contumeliis afficitur 104, 22. ss.; 104, 15, cf. 155, 19.
Nilus fluvius. Incrementum 167, 1 — cubitus 62,57 — Hector in N. suffocatus 108, 17.
Niobe 220, 28.
3o8 INDEX NOMINVM
Nirei pulchritudo 154, 16.
Nisibeni Christiani 148, r8 ss. — Nisibis capta 148, 31 — || minae contra N. 278, r8.
Novatianorum ecclesiae restitu- 80 "Ὁ, 9; "0: ΕὩ:-
Numerius Narbonensis rector 223, 2/4 ; — Numerianus 224, IO.
Nymphae — aqua 8, 12.
Nymphidianus rhetor, frater Ma- ximi Ephesii 3, 16.
Occidentis partes 123, 22 || 228, 1|. Oceanus
383, 3.
Olympias mater Alexandri 210, 3-
Olympii ludi [] 268, 53; cf. 269, 6 — Olympiacus [luppiter Phidiae 164, τ || 256, 18.
Olympius luppiter 157, 5 — Olympii dii 174, 11; 197, 18;
198, 8.
Olympus Tartaro oppositus 140, 4; 140, 10; 140, 15. — apud Homerum 213, 23 — pluvia sanguinis ex Olympo (?) 132, 9 adn.
Olympus mons 137, 3 || 363, 3.
Onesandros de strategematibus
16, 15
— Il fluvius
purissimus,
15. τῆ. Oribasius medicus, discipulus Zenonis 62, 32 — epistula
ad O. 17, 7 ss. — dictum 223, 10.
Oriens — dioecesis Orientis 59, It, cf. 45, 3 et « Syria » — Orientis. comes in praescr. legum : 160, 10; 188, 11; 190, 19; 202, 5; ct. 19279 — praef. praetorio O. 205, 33. Cf « Sallustius Secundus » — l| Oriens 238, τή — Orientis
oculus Damascus 333, 5 — Orientis claritas 349, 15.
Orpheus cantor 250, 18; 254, 25225 Sj EI
Orphici (— antiqui 132, 7 (?)..
Ossa mons 157, 3.
theurgi)
Paeonia (Pannonia) 26, 6. Palaestina 62, 17 — P. consu- laris 201, 22. Palamedes Homeri 38, 19. Palladas poeta 220, 11. Pamphyliae civitates 84, 16. Pan deae Echus coniux |] 258, ἡ — musicus 350, 16 — νόμος cum Daphnide 2523, ὃ. Paneas regio 215, 24; 2415, 35. Pannonia superior 238, 9; 244, τὸ — Cf. « Paeonia ». Paphlagoniae haeretici 176, 7. Parisii. Apud P. hiberna, 21, 1a — litterae inde missae ad Constantium 21, 25 ss. — P. Iulianus Augustus salutatus 24^, ἡ ss. — P. proclamatio a Iuliano facta 24, 30 ss. Parmenio 108, 45 s. Parthicae gentes 23, 1 — [| Par- thorum regio 277, 19. Paternus scriptor Latinus rei mi- htaris 212, 10.
Patro scriptor rei militaris 212, 14. Paulus
39s Paulus sycophanta 153, 4. Pegasius, ΠῚ episcopus 92.
iuris consultus 200,
23 ss. — Iulianum in templa ducit 93, 6 ss. — sacerdos deorum factus 94, 44 —
Ancyram missus 92, 16. Pelargus Constantinopoli 5o, 6. Pelei gladius 154, 17.
Pelion mons 157, 3.
INDEX NOMINVM 300
Peloponesi civitatibus | scribit Iulianus 25, 18.
Penelope 220, 4 — 251av2go« 99, 9 ss.
Pentadius officiorum | magister 23, 19; 23, 22.
Periclis eloquentia 38, 13.
Peripatetica — dogmata — Stoicis comparata 19, 11 ss. Cf. « Aris- toteles ».
Persae. Incursiones 59, 9 s. — minae luliani contra P. 148, 29 — legatio et epistula Persi- cae 149, 20; 1/49, 28 — Persi- cum (vel contra Persas) bel- lum 44, 355; 59, 9 ss. ; 79, 26; 148, 17; 150, 233; 193, 5 ; cf. 459, 44 ss. [| 377, 15 ss; 279, 10; 281, 17; 283, 10 — Per- sica serica 232, 15 — Mace- donum contra P. bellum 268, 3; cf. « Medicum » — Persicus furor 277, 16 — victima Per- sicae manus 278, 16 — Per- sarum rex Sapores 289, 11 — P. regio 383, 10 : 283, 26.
Phaeaces 28, 27 || »49, τὰ; 255, 19.
Phaedo Eleus 104, 16.
Phaedrus Platonis lectus 43, 16.
Phaethon 227, ὃ — Cf. « Sol ».
Pharianus ignotus 10, 6.
Phidiae Iuppiter Olympiacus 164, 1 [| 2556, 18 — Minerva Athenis 256, 18 — cicada, apis et musca 256, 30 s.
Philemo comicus (cit.) 103, 6; cf. 40, 10.
Philippi urbs Macedoniae 45, 3.
Philippus Macedo stirpe Argivus I] 368, 8.
Philippus Aegyptius 168, 13.
Philippus poeta Cappadox 45, 23 ἘΞ 6f 9. A.
Philolaus philosophus 212, 19.
Philotas ab Alexandro necatus 108, 15.
Phobus 439, 24 — Cf. « Sol ».
Phoenices consularis 182, 7.
Photinus episcopus 147, 10 ss.
Phrygia Mater deum 100, 1 — [I Phrygius Marsyas 251, 2.
Pigres — Tigris 216, 20.
Pindarus Thebanus cit. 8, 15 s., cf. 130, 4 l| 246, 17; 264, 5 — celebrat caedem Tiphoei 235, 22 — Pindari aemulus lamblichus 254, 2.
Pisistratus || Homerica 415136;
Pissinus (pro Pessinus) θεοσιλής 100, 4 — cultus Cybeles ne- glectus 115, 20 ss.
Plato ὁ μέγας 104, 7, cf. 154, 19 — studium dogmatum P. 10, 19; 18, 19 — sacerdotibus legendus 141, 3 — in itinere comitatur lulianum 96, 4; cf. 43, 17 ; 225, 2 — lam- blichus P. comparatus 45, 14 — «eit. P. 45, 18 : 36, 7; 39, 15 ss. ; 103, 5; 103, 19; 104, 6 s5. ; 210,6, ; 220, 12 ss. ; 225, 35 — Platonici dialogi 43, 17 — || P. longaevus 255, 15.
Plutarchus Chaeronensis : οἵ. adn. ad p. 66, 17 et 1714, 4 ss.
Plutarchus philosophus, Iuliani amicus 208, 19 ss.
Pluto 225, ὃ.
Polydamantis robur 154, 17.
Pontius episc. Donatistarum 50, 37.
Pontus Euxinus 65, 8.
Porphyrius χαθολιχός (rationalis summarum) 164, 31.
Porphyrius philosophus. Dialec- tica 211, 24; 211, 32.
Pothos, cf. « Cupido ».
Priscus philosophus 13, 22 ss.
collegit
310 INDEX NOMINVM
— Aristotelicae philosophiae interpres 16, 4 ss. — epistu- lae ad P. in Gallus scriptae 14,855. ; 15, 4 ss. ; 16, 11 ss. ; cf. 217, 11 — Constantinopolim vocatus ἠδ, 10 ss, — venit Antiochiam 151, 45 ; cf. 153, 11 — P. uxor Hippia 16, 24.
Procopii Gazaei epistula [|| 286,
Pound sophista 38, 10 ss. ; 69, 15.
Propontis 7, 41.
Proteus Aegyptius [| 254, ro ss. — lamblicho comparatus 254, 19 ss.
Providentia invocata: ἣ θεία πρό- vox 16, 23; 37, 24 --- ἢ τοῦ θεοῦ προμήθεια 14, 20 —
πρόνοια Σωτῆρος (— Solis) 14, 10.
Ptolemaeus Lagi 170, 18 — Pto- lemaei fautores Alexandriae 110, 21 ss. — pravi rectores 174, 4-
Pyrrhonei libri sacerdotibus pro- hibiti 444, 24.
Pythagoras 45, 13 s. ; 141, 2; 214, 19 — Pythagoricum silentium 46, 9 — Pythagoraei cit. 124, 8 || 234, ἡ ss.
Pythiodorus Thebanus, Philippi servus 168, r2.
Pythius, cf. « Apollo » — [| Pythia (ludi) 368, 23, cf. 269, 6.
Python draco [| 236, 1».
Quadi 225, 21.
Regina elementorum dea 3210, "2 SS
Renatus (Vegetius) scriptor rei militaris 312, 12.
Rhenus 22, 31 — [| spurios in-
fantes haurit gurgitibus 260, 19 S.
Rhodii. Pluvia auri apud Rh. 130, 4.
Rogatianus episc. Donatistarum 50, 37.
Roma 35, »; 70, τὸ — θεοφιλής 111, 6 — sacratissima 201, 6 — Romae lustratio XXX dierum 143, 5 — licet mulie- ribus viros dimittere 20r, 6 s. — vicarius Urbis R. 183, 25 ; 199, 14 — consules R. fu- giunt 56, 6 — [| βασιλεύουσα πόλις 208, 16; 270, 13.
Romanorum urbs 26, 6 (cf. « Ro- ma ») — imperium 29, 25 ; 59, 10 — imperatores t, 2 ss. ; 48, 7; 211,6 — senatus 26, 1; 26, 36 ss. ; 75, 223; 110, 3 — se- nator 100, 29 ss. ; cf. « Sym- machus » — exercitus 185, 37 — signa 55, 20 ss. — virtus bellica 470, 19 — leges 56, 15; cf. λοι 5 ss. — sermo 56,5; 212, 6 — scriptores 312, 13 — Romani Alexandria potiuntur 170, 25 — || R. regnum 283, 18; 384, 4 — ἢ. Argivorum socu 268, τὸ — oi xga- τοῦντες ἀεί 268, 13 — R. colo- nia Corinthus 270, t7.
Rufinus (consularis Venetiae et Histriae?) comes Orientis 190, 8:
Sagadares barbari || 283, 4.
Sallustius(Flavius) amicus Iuliani e Galliis revocatus 17,4. ; 19, 8 — Saturnalia ei dicata 213, 42 ss. — praefectus praetorio Galliarum 75,33 (Ὁ); 79,7 (?); 83, 35 (9); 182, 20 (?) — con- sul (in subscr. legum a. 363)
187, 6; 187, 14; 187, 25;
INDEX NOMINVM 311
488, 6; 194, 3; 195, 16; 198, 21; 199, 10; 199, 22; 200. 6. 200, 17; 2014, 17; 201, 26; 202, 11; 202, 29; 203, 14; 207, 5 |] cf. 286, 17. Sallustius (vel Salutius) Secundus praefectus praetorio (Orientis
add. 205, 33) in praescr. le-
gum vocatur Sallustius 53,
24: 75. 33 (ὃ); 79, 7 (?) ; 83,
35(?); 182, 20(?) — Secundus
ΗΒ Θ᾿ 55 14. 53, 30; 54, 15: 174, 23; 175, 20; 180, 14; 180, 24; 181, 12; 184, 23:491. 18. 195, 27; 198, 13; 204, 13; 205, 33; 206, 12; 206, 21.
Salonae lex proposita 203, 12.
Salvator, cf. « Iuppiter » et « Sol».
Samos insula 441, 21.
Samosata (haeretici) 176, 7.
Sapores rex Persarum |] ?83, 11.
Sappho. Iambi 143,5 — [] cit. 2^0, uus 09/53 50 δ᾽; 209, 5; 264, το.
Saraceni. Legatio ad 5. 159, 11 — munera accipere vetiti 236, 6 — |I S. regio 288, 13.
Sarapio clarissimus vir |] 558, 38; 229, 7 ss.
Sarapis μέγας θεός 66, 13; 171, 5; 173, 20 — μέγας ἁγιώτατος 66, 10 — πολ'οῦγος θεὸς βα- σιλεὺς 169, 28 — invocatus 66, 21; 173, 20 — Sarapidis templum : symbola ibi servan- tur 62, 28 — direptum ab Artemio 67,5 s. — Cf. « Sol ».
Sardanapali luxuria 407, 21.
Sardes patria Chrysanthii 44, 13.
Sarmatae 225, 21.
Saturnalia Iuliani 213, 39 ss.
Saturni liberi [| 288, τή.
Scripturae cit. 129, 14; 178,
21; 226, 28; 226, 33 —
il S. studium “δῦ, ὃ — Cf. « Iudaeorum prophetae » et «- Matthaeus ».
Scutarii milites 22, 3r.
Scythae inhospitales 131, 8 — quieti 150, 26.
Secundus, cf. « Sallustius Secun- dus praef. praetorio ».
Selene, cf. « Luna ».
Seleucus amicus luliani 419, 2, cf. 118, 13.
Siculus poeta (Theocritus) 151,
a
Simonides melicus cit. |] 236, 9.
Singara urbs 148, 3o.
Sirenae a Musis victae 35r, 6.
Sirmium. Litterae inde missae 35, 37 ss. — legaü S. missi 205 τῶν
Socratis verba landantur 36,6 s. ; 210, 7 — ὃ. mors 135, 9, cf. 255, 15 adn.
Sol pater luliani 210, 2 — fre- quenlissime invocatus 3,26 ss.; 22: 5:094 44. 6δ᾽ 160: 19 — adoratio Solis 94, 11: cf. 142, 15; 158, 11 — S. μέγας 32, 5; 172, 3 — Σωτήρ (non Christus sed Sol subintelligen- dus) 44, 40 (πάντα ἐφορῶν, cf. 14, 21); 16, 19 — imago Pa- iris 172, 3 — regnum [ulha- ni et ἡλιαχὴ βασ'λεία 210, 9 — Solis beneficia 171, 45 ss. ; 196,9 s. - [[ aquila foetus S. radiis obicit 260, 5, cf. 246, 31 ss. — fici sole dessicantur 333, 17 — lamblichus Solis comparatus luci 246, 20 ss.; 247, 8 ss. ; 354, a1; cf. 338, 17 ss. — Cf. « Phaethon » et « Phoebus ».
Solon Atheniensis 217, 23.
Sopater Apameus philosophus.
Affinis eius Hierapoh Iuliani
312 INDEX NOMINVM
hospes 158, 19 — ll 345, 15
— iter S. in Thraciam 249,
15 — epistula ad 5. 240, 1/58.
Sopater filius Sopatri ἢ! 245, 22.
Sophocles cit. 99, 7 — 8. dictum 225, 90.
Soter, cf. « Iuppiter » et « Sol ».
Spoletio lex accepta 70, 45.
Stoica dogmata Peripateticis com- parantur 19, 12 — Stoico- rum (?) placita de cognatione generis humani 431, 24 ss. — Cf. « Chrysippus » et « Zeno ».
Sybaris 81, 4.
Συχαί Constantinopoli 5o, 4.
Syloson et Darius 441, 19 ss.
Symmachus (L. Aurelius), sena- tor Romanus [cf. Amm. XXI, 12,24; XXVII, 3, 3] 105, 10.
Syracusis lex acc. 80, 4.
Syria. Iter Iuliani in S. 96, 11 — Gf. « Oriens ».
Tartarus Olympo oppositus 140, 3; 440, 12 ss. — Cf. « Manes ».
Tattyius regio (— vicus) Nicaeae 209, 16.
Taurus consul (a. 361) 26, 3; 48, 31.
Taurus mons immanis 29, 27.
Teius pocta (Anacreon) [|] 263, 1.
Telemachus [] 253, 15; 256, 14; 279, 331
Tempe vallis impervia 29, 26 — amoena 157, 4.
Tereus rex Thraciae lH 249, 5.
Tertullus praef. Urbis Romae 26, 36.
Testamentum Novum, cf. « Scrip- turae ».
Thalassius praef. praetorio Orien- lis 117,32 — T. filius 118,8 ss.
Thamyras Thrax [i 251, 4.
Thebae Aegypti 168, 16 — The- banus Aegyplius 168, 13 — ἢ Th. centum portae 236, 18.
Thebae Boeotiae 144, 2.
Themistiussophista, commentator Aristotelis 211, 26 s. — epis- tulae Iuliani ad Th. 5, 23 ss. ; 27, tO ss. — de indulgentia debitorum 186, 33 ss.
Theocritus Siculus poeta cit. 154, 21.
Theodora sacerdos 117, 31 ss. — epistulae ad Th. 448, 4 ss.; 118, 22 ss.
Theodorus ἀργιβρεύς 80, 17 ss. ; 123, 17 ss: S οἵ 07, 18:
"Theodorus philosophus Iamblichi aemulus. Theodorei 15, 12.
Theophilus praefectus castrorum 167, 4.
Theophrastus, discipulus Aristo- telis 312,1 — [i de fico 231, 2.
Thermopylae imperviae 29, 27.
Thersites Homeri 106, 6 ss.
Theseus et Hecale [|] 55», 6.
Thessalica Tempe 29, 26; 157, 4 — Th. persuasio 33, 22.
Thessalonica 44, 4o.
Theurgi anüqui (Orphici?) 132, 7
Thracium genus Iuliani 27, 33 — 'Ihracibus debita remissa 88, 4 ss. — [| Thraciae siri 248, 29 s., cf. 249, 7; 249, 16 — Thrax 249, 5 — 'Thamyras Tihraxea9 50 NN
Thucydidis studium 72, 6 ss.
'Thurius historiarum scriptor (He- rodotus) 207, 28; 209, 16.
Tiberiopolis 309, ὃ — Tiberio- politae 209, 7.
Tigris fluvius 216, 19.
Tiranes toparcha Armeniae 279 Bs
Titeni? 213, 15.
INDEX NOMINVM 313
Tithoni senectus 107, 20.
Titus Bostrenus episc. 175, 24 — libeli eius ad lulianum missi 177, 21 ss.
Traianus de auro coronario 85, 5.
Traiani Forolex proposita 164,28.
Troas 93, 3.
Troicum bellum [| 567, 26.
Tusciae corrector 76, 6.
Tyana Cappadociae 92, 4.
Tyche, cf. « Fortuna ».
Typhoei caedes celebrata || 235, 23
Tyro lex accepta 182, 16.
Ulixes 26, 27 ; 106, 7 |1249, 10;
253, 10; 2357, 14.
Valens 55, 5; 70,233. Cf. « Valen- tinianus ».
Valentinianus 57, 5; 87, 9 — rescriptum ad Byzacenos 60, 17 — lex de magistris 70, 23.
Valentinus Gnosticus 179, 17.
Varronianus consul (a. 364) 70, 27.
- Vegetius, cf. « Renatus ».
Venetiae corrector 80, 18.
Venus et Gratiae invocatae 102, 11 — Veneris solea ἃ Momo derisa 107, 16 — Veneris sta- π. 310. 9-
Veronica ἣ αἱμόρρους 215, 3o.
Vesontio urbs describitur. 34, 12 ss.
Vetulenius Praenestius, corrector Venetiae 80, 15.
Victoriae signum? 219, 8 — |l Victoria invocata 279, 16.
Vienna urbs 20, 24.
Zeno Gazaeus martyr 203, 21.
Zeno medicus Oribasu magister, Alexandria pulsus, revocatur 63, 5 ss.; 63, 24.
Zeno Stoicus sacerdotibus legen- dus 141, 4.
Zcus, cf. « Iuppiter ».
CONSPECTUS NUMERORUM
Α. ErisruLaAnRUM.
HERTLEIN HERCHER HEYLER NOSTRA ED. I I 206 3 I 2 31 3 2 3 96 4 3 4 78 9 4 5 85 6 5 6 112 7 θ 7 83 8 7 8 188 9 8 9 107
10 9 10 60 II το II 54 12 II 12 32 13 I2 13 28 14 13 14 97 15 14 15 190 16 15 16 191 17 16 17 14 18 17 18 193 19 18 10 194 20 10 20 41 2I 20 21 81 23 21 22 152 23 22 23 33 24 33 24 180 25 24 35 204
35 b 63 64 15 Ὁ
310 CONSPECTUS NUMERORUM
HERTLEIN HERCHER HEYLER NOSTRA ED. 36 25 26 110 27 26 27 98 28 27 28 196 29 28 20 9 3o 20 3o 10 3I 3o 31 46 32 ain 32 197 33 3a 33 200 34 33 34 187 35 34 35 198 36 35 36 106 37 30 37 201 98 7 38 26 39 38 39 35 4o 39 4o 184 Ai 4o At 186 4a ἀτ 4a 61c 43 42 43 115 44 43 A^ 11 45 44 45 58 46 45 46 4 47 46 47 78 48 47 48 153 49 48 49 84a 5o 49 5o 108 51 5o 51 111 52 51 92 114 53 52 53 185 54 53 54 189 55 54 55 8 56 55 56 109 57 56 57 195 58 57 58 59 59 58 59 82 60 59 60 183 61 60 61 181 62 61 62 88 63 62 63 89a
CONSPECTUS NUMERORUM 317
HERTLEIN HERCHER HEYLER NOSTRA ED. 65 65 66 171 66 66 67 202 67 67 68 182 68 68 69 40 6g 69 709 29 79 jo 7a 199 71 71 73 43 73 72 74 36 73 73 79 192 74 74 76 97 79 79 71 205 76 76 83 34 71 136b “ὃ 78 79 79 90
PAPADOPOULOS NOSTRA ED. É* 80 2* 86 3* 30 4* 12 5* 19 6* 87
B. FnaGMEXTORUM.
FRAGMENTA
1 Herllein. —Ásn* 3B, p. 35; 13 ss-
ap i — ne 155, p. 209.
3 — — ne 30, p. 35, 27 ss. nome — ne 25 b, p. 29.
5 — - nc 2 upds:
6. — — n? 164, p. 214, τὸ ss. αἰ — — mn? 25 23, p. ΔῸΣ XX 5s. 8. — — n? 614 d, p. 74, 2 ss. 9. — — n? 61 d, p. 74, 9 ss. I0. — — n? 165 a, p. 316, 1a s.
318
288 a-c 589 a-d 290 a-d 391 a-d 292 a-d 293 a-d 294 a-d 295 a-d 296 a-d 297 a-d 298 a-d 299 a-d 3oo a-d 3or a-d 302 a-d 303 a-d 3o4 a-d 305 a-d
353 d-374 b 374 b-d 375 a-c
375 d
3756 a-c
356 c-d
376 d-375 d 377 4-358 c 378 c-38o d 380 d-381 a 381 a-382 a 382 a-c
385 d
383 a-384 a 384 a-386 a 386 b-d 386 d-385 d 385 d-388 b
CGONSPECTUS NUMERORUM
C. PaGiNARUM ED. SPANHEIM.
Ὁ Ὁ Θ᾿. Ὁ Ὁ D Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ
UocUCUCUCU Dov PCT UCDCUCUCP 555
. 138
128 s. 139 s. 130 S. 132 8, EOJRS. 134 s. 195
136 s. I37 S. 138 s. 139 s. 140 s. τἀ Ss. 142 s.
153498.
144 s.
5 ΠῚ GE
38
Tur TIRB.
QI s. 118
179 s. II2 2901s 1632s. 66 ss. 60 39 s. 34 154
. 200 ss.
TUS.
. 302 s. . 264 s.
47
388 c-389 a 38g b-c
389 d-390o b 390 b-d
391 a-d
393 a-d
393 a-d
394 a-d
395 a-d
396 a-c
396 d-398 a 398 a-b
398 c-399 a 399 b-402 b 4o2 c
14o2 d-403 c ἠοῦ c-404 b 404 b-c
A4o4 d
A404 d-405 a 405 b-407 b 4o7 b-A11 b A11 c-d
A12 a-A13 d 414 a-415 d 415 d-416 b 416 b-4»50 a 420 b-421 d 422 a-A24 b 434 b-435 a 425 b-d
426 a-c
426 ἀ- 428 b 438 c-429 a 429 a-b
4a9 c.432 a 432 b-c
ΕΞ Ὁ Ξ τ UCUCU UCUCU UCUCD UCUCUCUCU 8 UCUCD UCUCUCU TUCSCUOUCDCPCUCUCUCH T
99 5- 207 s.
Ao s. 220 230 s. 207 8. 232 s. 233 ss. 23D s. 2306 s. 280 ss.
89 s. 168 s. 155 ss. 266
1I S.
HOY
52 266
274
353 ss. 267 ss. 164 s.
. 275 s.
30 ss. 42 s. 243 ss. 250 ss. 70 ss-
. 179 8.
14 63
6 ss. 88
. 208 s. . IIÀ ss . 166 s.
CONSPECTUS NUMERORUM 319
432 c-435 d — p. 169 ss. | 443 a-c --- p. 04
435 d-438c -- p.170 ss. | 443 c-446 b. — p. 1OI ss. 438 d-hM4oa — p. 248 ss. | 446 c-448d — p- 240 ss. 440 b-hMára — p. 258 448 d-4h5oa --- p. 238 s. A41 a-d — p. xo. 450 b-á51 ἃ — piraY ns 442 a-c -— p. 1607s. | 492a-4154 b — p. 123 ss. 443 d-Mj3a — p. 265 s. 454 οἰ b — p. 285 s.
ΤῊ ΟΝ
rs
CAPITULORUM TABULA
ΒΥ ἘΠῤΛΠΠΠὐγἤτοΠΤΤὀὀἐ ἐοὀοὑὄήἬἤ:Ἰς--..-͵:---Ἐ-.- , -.ς I
I. EPISTULAE ET LEGES.
1-9. ΕΡΙΒΤΌΓΑΕ scRrIPTAE ANTEOUAM lvttiANUS CAFSAR FACTUS EST.
Ad Gallum fratrem.
I Ὁ 3 Ad Themistium . Ὁ HEN uu ον Ll... Ies Ἢ ἀτ-17. ErisruraE iN Garrus schiPTAE. Iz XMEGEEmUHelorem. 0.02 52 27.0 ó NEN mA. oro ἢ 03 τυνι πηι τ. ς΄ ς : ς .. RECTORE. 8 BaNdibumemumecetPharianum. . . . 5. - . . . 8 9 et τὸ Ad Alypium fratrem Caesarii. . . . . . . II EE AdPEcum. . . - . - sono 13 5 ον πη INMSSMEMEEEMEUCEU 17 S 19 Ad Constantium imperatorem . . 22] Δα 19 5 16 Ad Florentium praefectum praetorio Cullen anu Ὲ 20 1; Ad Constantium imperatorem (a. 360). . MT 20 18 Edictum Augusti nuper a militibus pronuntiat . . 24 ΕΝ τιον τ πΦοΠΠ[ρΠΡὄὀ Ὁ 9 τς τς 24 20-22. EPrsTULAE Ex ÍrtLYvRICO AD CIVITATES MISSAF. P ní QNDLIUGESA MMC RP ECNEEQUUUTU 26 DMAdisenatum Romanum... - . 78 0 09 $us 26
21
55,
922 CAPITULORUM TABULA
Pa 22 Ad Constantinopolitanos vel ad eorum legatum Themis- ὃ bium. WS cuve ons stc πο 08 . n7 23 De sacerdotiis Atheniensium. . . Ως 27 34 Epistulae et rescripta de rebus ἀπ ἈΕῚ ὙΉΕ 37 5. 35 Ad Gyllenum ᾿ς Ὁ v o. 1 9 RENE 98 s. 26-39. CiRcA HIEMEM A. 301-362 AD AMICOS SUOS SCRIBIT VEL EOS AD SE VOCAT [uLrANUS. 36 Ad Maximum philosophum. . . . . . . . . 30 ss. 47 Ad Chrysanthium et Maximum. . . . . . . . 33 38 Ad Iulianum, avunculum: 2-902 ΕΣ 9. 5, 39 Ad Eutherium . . . 2 oso oue TURRIS TENE 9s: 3o Ad Theodorum sucerd otn Προ στ-ι.--- JUISS: 3r Ad Prohaeresium ris το. 38 32 Ad Baslhum , . '. Nn eere 39 s 33 Ad Hermogenem ex P feclo Aen ον NS 4o s 34 et 39. Ad Eustathium PEE S e AT ss. 36 Eustathii responsum . . . ; A3 3; ^d Priscum, Chrysanthium Ἢ uxorem eius - Méliten : 44 38 Ad Himernum.. . τὸ. $01 A^ s. 3g Ad Gelesum . . - . - «41 EE 495 4o AdPhihppum . . . .^. «COMM 45 s. A1 Ad Eustochium . . Σ 46 s. 42 De aperiendis templis rc cen ἜΣ ΕἼΤΕ ; 47 ss. 43 De ecclesns Novatianorum-; . - οΠοὺῆνρνήῤππππσιν-Ρ- 5o 44 Rescriptum pro Donatishis . . . . E 5o s 4b^De exahlbus revocandis CM. Τ 8 46 Ad Aetium episcopum. Zi BA UE 52 47 a) De extraordinariis sive sckdidsé pc "EP NC 53 b) De publicis possessionibus civitatibus restituendis iisdemquelocandis . . . ΠΥ 53
c) De prototypia et plebeia "UNT M D A con 53 d) De decurionibus ad curiam revocandis vel puniendis et de lustrali collatione a curiis aliena . . . . 53 e) De Pamphyliae civitatum possessionibus. . . . 54 48 De imperatorum imaginibus et de signis exercituum . 55
CAPITULORUM TABULA 3233
Pag. 49 De nummorum forma . . 56 5o De Christianis a militia E Puls ΕΙΠΕ ΚΗ 57 ss. 51 De multa Christianis imponenda . . . . Wax 59 52 De Christianorum martyrum actis non DP Pc : 50 τῷ £d SUSCDONGISO GRAB MDAN EOGNBRECHIESLLUEIGUAM 59 s. C 0 DSTI σον 60 55 Ad Ciyzicenos Da 6r s. 56 De urbe Constantia ü e My ΓΕ aticibocads 62 57-60. Dr nezBvus ÁrExaNDRIAE HIEME A. 361-36» σεξτιβ. 5; De cubitu Nili et sacris symbolis ad Serapeum refe- EEHHS ᾿ς Vx. SEEN GU 1306s TP HET OE 62 58 Ad Zenonem ICM y DUERME IER se 62. s. 59g Ad Alexandrinos de obelisco. . . . . . . . - 63 ss. 60 Ad Alexandrinos de caede Georgii . . . . . . 65 ss. 6r De professoribus, ad amovendos a docendi munere CUOCBSISOOÉ.- TS MNENEPRECRERDECEEEEDEL ATE 69 ss. 62-77. LrGEs 1UsSA DECHETA VARIA ANTE FINEM MENSIS IUNHM A. 902 PROMULGATA. 62 De urbe Constantinopoli ret : 79 63 Capitum e quo loco peti debeat a ise : Ὁ 5 6^a De numerariis X 76 64 b. De ministris et scribis àb Eu : 71 65 Data suffragatoribus ab eis repeti non possc. 77 55 66 De senatoribus criminis insimulatis . 79 65 De cursu publico et de curiosis . . SAL TTIP 79 Ss. 68 De bonis proscriptorum non CES as ME 81 s. bg Bejbeusmmste adempüs . . . . . . . . - 8a 70 De fide instrumentorum. . ioci ento 83 71 De possessoribus fundorum -emeERUR SI d 8» ποτε DID C M τὸ 5... NONE 83 ss. 79 Ad Phraces. . . rr ta POR OE USUS) 85 s. 74 De immunitate VICTNE Ae uL eant i a MEN 88 s. 79 De archiatris . . . E ue n HS 80 s. 796 De quibus ad vicarios E Hu RTI SEIN 00
77 De evectione specierum largitionahum . . . . . 00 s.
CAPITULORUM TABULA
ca b2 β .-- -Ἴ
78-81. EPrsTULAE CIRCA MENSES IUN.-IUL. A. 902. SCRIPTAE puM IurtraNUs PER ÁsrAM MrNOREM ITER FACIEBAT.
Pag. 78 Ad Aristoxenum philosophum. . . . . . . . Qr E 79 Ad ignotum de Pegasio τς. . ML 92 ss. 8o Ad Iulianum avunculum. . . . . Ὁ 09 ss. 8r Ad Callixenam sacerdotem Matris don PRA Q8 ss. Dg LEGiBUS EPISTULIS ET LJBRIS A [uLIANO ÁNTIOCHIAE SCBIPTIS. «ὁ... i «4. 3-19 m NE RE OO
85-98. ErrsruLAE scRiPTAE POSTOUAM lurviANUS ÀÁNTIOGHIAM HIEMATURUS ADVENIT.
83 Gontra Nilum . . 5 .- τ WD MEM 100 ss. 83. Ad Atarbium . 5:795 5e. HEC LTDIS. 84a Ad Arsacium sacerdotem Galatiae . . . . . . II2 Ss. 84b Fragmenta epistulae deperditae . . . . . τ . 116 s. 85 et 86 Ad Theodoram sacerdotem . . . . . . . I17 SS. 87 Ad sacerdotem. . τ ὦν ΠΕ 120
SR Ad praesidem provinciae Cariae . . . . . . . 120 ss. 89a ΑΒ Theodorum sacerdotem. . . τὸ 20 πτὺ- 89b Ad eundem (?) de sacerdotibus . . . . . . . 137 ss. 90 Ad Photinum de Diodoro . ᾿.. .- SEEDS: 9t Ad Nisbenos . .-..2 :, 2.5] οι ΞΕ. 92 Ád regem Persarum . ;. . ^1 NEL 149
99 Ád Arsacem Ármeniae regem .. . 2 5 149 s. 94 Ad ignotum de Scylhis ... . EE
95-98 Ad Libauum . : . —. "MM 190 ss.
99-105. DE REBUs AxrrocuExirs,
99 De decurionibus Ántiochenis . . . . . . . τ roo De agris incultis Antiochenae civitati concessis. . . 161 101 De pretiis rerum venalium apud Antiochenos. . . 16: s.
102 Deabolendis Daphnae festis . . . . . MET: 162 103 De cadaveribus a Daphnaeo Apollinis NIIS. amo-
vendis imos PM QUAL ou M RETE NEC ED 162 s. 104 De fontibus et cibariis rite Yustóunis: UE EE ME 163
τοῦ De quaestionibus propter incendium Daphnaei templi
———— I"
Ee mus
CAPITULORUM TABULA
instituendis et de maiore ecclesia Antiochiae clau-
denda
106-112. Dg nEBus ÁLExaNDRINIS.
106 Ad Porphyrium rationalem summarum. ; 107, 108 et τοῦ Ad Ecdicium End Acgyp rro et r11 Ád Alexandrinos. . . :
Ira
1I9 I1Á4 115 116 117 118 119 120 121 122
129
124 125
136
127 1238
129 130
IJI
192 1323
134
Ad Ecdicium praefectum Let
164 165 168 173
r13-145. LEcxEs 1UssA DECRETA VARIA POSTQUAM lurraNUs
AÀNTIOCHIAM ADVENIT PROMULGATA.
De pedaneis iudicibus . . . . . -
Ad Bostrenos .
Ad Edessenos.
Capitum ἃ quo E nike WOES déhedii
Bi]domesücis- . .: . . 5S
De consortii dilatoria praescriptione.
De incolis ad curiam vocandis. :
De decurionibus revocandis et nominandis.
De numero veredorum in evectione concessorum
De recipiendis appellationibus. ELE ΠΡ
De 115 qui in sacris scriniis militant curiae non adscri- bendis . . . zie
Ad pm arius ds T5 maeo omn eri ps
De Caesarea Cappadociae e catalogo civitatum expun- pemdas o... αν ΑΣ
a) De indulgentia mium MENTALES
b) De viis E :
c) De cursus publici illicito usu
d) De columnis et statuis non Pc
De novorum decurionum praestatione M.
De aedificiis publicis vindicandis et de domibus pri- vatis in solo publico exstructis. . . . . .
De aedibus in solo publico exstructis. ANE
De revocandis operibus publicis fraude concessis.
De minorum et feminarum rebus sine decreto non icu" ac $7 V MEME EE
De statu mulierum servis sociatarum. :
De his qui per metum vel vim non DECIDE
Ad Iudaeos de reaedificando Hierosolymitano templo .
91*
"n OQ e.
un D
336 CAPITULORUM TABULA
Pag. 135 De procuratorio ad lites mandato. . . . . . . 1935s 136 De sepulchris et funeribus. 20. 25 PON 137 Sine censu fundum comparari non pose . . . . 198 s. 138 De donatione sponsae minori facta . . . . . - 199 139 De longa consuetudine. . . BEND C 199 s.
1493 De retentionibus in dote reddenda Beet CHIEDO S. i41 De agentibus in rebus curiae non adscribendis . . 201 142 Liberorum XIII numero patres a curia liberandos
GERISNNE MEMDUUUENMUSU s c np 143 De dilatoria tos ATI "P us 202 144 De relationibus a rectoribus mitten TE ΄ 202 145 Zygostaten in civitatibus constitu! oportere . . . 202 146 De seditione apud /Gazaeos orta . . . . . . . 209 ss. 147 De civitate Basilinopoli condenda. . . . . . . 205 148 De officio rectoris provinciae. ; . . 27 2: 49 520555: 149 De operibus publicis absolvendis. . . . . . . 206 150 De editioneaclorum criminalum. . . . . . . “οὔ s.
151 De Christianis cognomine Galilaeis vocandis . . . 207
1923-157. EPrsTULAE TEMPORIS INCERTI.
153 Ad Leonüum. ... . :... "ET 153 Ad Plutarchum .. - . . ἡ Ὁ ΠΕ ΞΕ - 154 Ad Tiberiopolitas. . . NES er 209 155 Ad ignotum de cibis (ors n? im Ue v 156 Ad ignotum de Sole patre... .. 15 ERR 157 Ád episcopos. . : 4 c o2 MUN
II. FRAGMENTA VARIA.
158 Dialechica . . . 75 2 LUUD 159 Mechanica. . . ZUM UY ὉὔὖὉν
160 Libellus de pugna Nee στ πστ΄. 212 S 161 Τὰ Kpóvià .. . - 72 - - 2 ΞΕΥ 162 DNE: AU λον στ’ ππτἴ“’,, οὗ ρ. 163 De gratus a Iuliano et FA στ᾿ -. -
164 Fragmentum suspectum. . . - "MM 215. 8.
165 Fragmenta sedis incertae . . . . . MID
νὰ "νον θυ ρα
———— ——
n—— '(Q——————"———
pM""-—V—-—-—---—-——-————K——-—---————————— € n 9 5
CAPITULORUM TABULA 327
III. POEMATIA ET APOPHTHEGMATA IULIANO ATTRIBUTA.
A. Porswar1A.
Pag MiB UrBane pnueumatico. . . . . - . . . . 2318 mBeRepma elementorum . . . . . . . . - 218 s. 168 De Celtarum cervisia . . Eu s ATO EES 169 De Homeri versu « 329, X. 446 ete: ὌΡΟΣ
170 De fato οἱ de precibus. . .. NT de po VPE Cs δ - o: olo: - 2. -20 5.
B. ApPoPHTHEGMATA.
176 Ad populum acclamantem in Tychaeo . . . . . 8439 177 Ad pictorem . . AT It Ei MS 178 Ad tribunum Euthymelem. C PEN RE ΦΈΡ 223 EsEBBhesmata vara . . . . . . -- .΄. 223 ss.
IV. EPISTULAE SPURIAE VEL DUBIAE. ErrsrvLAE soeHisTAE sarc. ΤΥ iwECNTis.
180 Ad Sarapionem virum clarissimum . . . . . - 3938ss 181 Ad lIamblichum philosophum. . . . . . . - 237 ss. 18» Ad Sopstrum. . XE X 7000 183-187; Ad lamblichum Bidadbunt: UN Ero d cue ETAGE. 188 et 189 Ad Georgium rationalem summarum . . . 256 ss. 190 et tgt Ad Maximum philosophum . . . . . . 458 ss. 192 Ad Euclidem philosophum. . . . . . . . . 83θι s. 193 Ad Eugenium philosophum . . , . . . . - 362 5. τρή Ad Hc onglium T Hero A t. 263 ss. 195 Ad Elpidium EI Opium. DUREE MAL aC 265 s. 196 Ad δι ΝΠ πον τς Ὁ προ τ ΒΕ 107 Àd E mun ΕΠ τε 000 τ τ EE VH 2656
ErsisrvLAS DUBIAE.
EMERGED ne rl 5. 263 ss. ENEMIES ἢ rl omo om oon 273 EGER Ehe S u- ou olov l TT. 274
338 CAPITULORUM TABULA
3201 Ád Himerium praefectum Aegypti. .
EPISTULAE SPURIAE VARIAE.
302 Ad Ársacem Armeniorum satrapem. 303 Ad Tiranem 304 Ad Iudaeos
209 Ad Basilium Magnum cum Basilii responso .
306 De Procopii Gazaei epistula 65. 307 De legibus [Iuliano falso attributis.
APPENDIX.
Galli Caesaris ad Iulianum | fratrem epistula.
ÍNDEX FONTIUM.
INDEX NOMINUM.
GoNsPECTUS NUMERORUM À. EprsTULARUM . B. Fk&AGMENTORUM C. PAGINARUM.
374 ss.
277 8. 250.8. 279 ss. 383 ss.
286 286
Une Collection Frangaise complüte d Auteurs üreos ei Latins
Sous la Présidence de M. MavnicEe CnorskT, Administrateur du College de France, l'Association « Guillaume Budé » a été fondée pour le développement de la culture classique.
Cette Association a pris sous son patronage la Société. d'Édition * LES BELLES LETTRES " qui a entrepris de combler une lacune de l'Édition francaise en publiant une Collection complete d'Auteurs grecs el latins, textes et traductions.
Ges ouvrages, dus à la collaboration des Maítres de l'Enseignement Supérieur et Secondaire, ont une valeur scienlifique et littéraire de tout premier ordre. Ils s'adressent à tous ceur qui aiment les Lettres clas- siques el l'idéal de civilisation qu'elles ont contribué à former.
1" COLLECTION DES UNIVERSITÉS DE FRANCE
AUTEURS GRECS
1. Platon. — OEuvres completes — Tome I (Hippias Exempl. mineur. — Alcibiade. — Apologie de Socrate. REC κ — Euthyphron. — Criton). Texte établi et EHE. traduit par M. MavnicE Cnorser, Membre de l'Institut, Professeur au Collége de France. . 12fr. 20 fr. Le texte seul. 7 19 La traduction seule. ὃ 19
Apologie de Socrate, le texte seul.
Euthyphron, Criton, le texte scul.
3. Platon. — Tome II (ibpp:o?s majeur. — Char- mide. — Lach?s. — Lysis). exte établi et tra-
duit par M. ArrsEeo Cnaorser, Membre dc l'Institut, Doyen honoraire de la Faculté des
bo ox
ΝΣ 3 --u.- 0.4 - e € I2 22
Le texte seul. 7 12
La traduction seule. 6 13 3, Théophraste. Caracteres. — Texte établi et traduit par M. Navannr, Professeur à la
Faculté des Lettres de Toulouse. ὃ 13
Le texte eal A IO
La traduction seule. 3 7 4. Eschyle. — Tome I (Les Suppliantes. — Les Perses. — Les Sept contre Thébes. — Pro- méthée enchainé). — Texte établi et traduit par M. P. Mazos, Professeur à la l'aculté des
LGUSCI UBIESSSQU DANRMNCRENDRRNICOUNMUE iG 30
Le texteseul. ὃ 17
Latraductionseule. 7 15
Le texte de chacune de ces tragédies. — 9 25
5. Callimaque. — Hymnes, Épigrammes εἰ Frag- ments choisis. Texte établi et traduit par
M. E. GaunEs, "Maitre de conférences à la Fa-
culté des Édres d'Aix-Marseille. : Le texte ἘΠ ἢ
La traduction seule.
6. Sophocle. — Tome I (Ajax. — Antigone. — OEdipe-Roi. — Électre). — Texte établi et traduit par M. Masquzn:v, Professeur à la Fa-
culté des Lettres de Bordeaux. CIBUM
Le texte seul. La traduction seule.
Le texte de chacune de ces tragédies.
AUTEURS LATINS
1. Lucréce. — De la Nature. — Tome I (Livres I, IL, HII). Texte établi et traduit par M. EnNovr, Professeur à la Faculté des Lettres de Lille.
2. Lucréce. — Tome II (Livres IV, V, VD, texte et traduction... .
Le texte seul (Livres LVD.
La traduction seule (Livres I-VI).
3. Perse. — Salires. — "Texte établi ct traduit par M. Canravrr, Professeur à la Faculté des Lettres de Paris. :
Le texte ἘΠΕ avec un ndo
La traduction seule.
. Cicéron. — Discours. — Tome I (Pour Quinc-
tius. Pour S. Roscius d'Amérie. Pour Q. Ros-
cius le Comédien). Texte établi et traduit par
M. pr LA VirrE ΡῈ Mrnwoxr, Professeur à la Faculté des Let'res de Bordeaux.
Le ἔρτιε icu
La traduction seule.
5, Juvénal. — Saltires. — Texte établi et traduit par M. pr Laszrorrr, Professeur à la Faculté des Lettres de Poitiers, et M. ViLLENEUVE, Professeur à la Faculté des Lettres d'Aix. .
Le texte seul. La traduction seule.
6. Sénàque. — De la Clémence. — Texte établi et traduit par M. Px£cuac, Professeur au lycée de Versailles.
ΡΟΣ
Le texte seul. La traduction seule. . Tacite. — Histoires. — Texte établi et traduit par M. Gozvzrn, Professeur à la Faculté des Lettres de Paris. Tome I (Livres I, .I, III).
8. Tacite. — Tome II (Livres IV et V). Le texte seul (Livres Lv). La traduction seule (Livres I-V).
-]
Q53-3) σι
fr.
5o
ELI
9. Cicéron. — L'Orateur. — Texte établi et tra- duit par M. H. Bonxrcovr, Professeur à la Fa-
Ente BEettresde Lille.:- ^75 .52 o τ γεν 33 dr Le texte seul. | 6 50 14 La traduction seule. 5 50. I3
2» COLLECTION D'ÉTUDES ANCIENNES
Histoire de ]la liiítérature latine chré- tienne, par M. Pre&gE θὲ Lanniorrg, Pro- fesseur à la Faculté des Lettres de Poitiers. . 20 fr,
Le premier ouvrage francais oà est étudiée pour elle- méme l'Hisioire liiléraire de l'Occident chrétien jusquau seuil du Moyen Aae.
1 9
Régles pour éditions critiques, par M. Lovrs Havrer, Membre de l'Institut, Professeur au Gollégede France.. . . ἢ . . . . . 290
EN PREPARATION
Pindare. Isée. — Discours, par M. P. Ἀουξβει.
Aristote. — Constitution d'Athenes, par MM. B. HavssovLrrER et G. Marnaigv.
Homére. — L'Odyssée, par M. V. D£nanp.
Aristophane. — Comédies, LI, par MM. V. GQovros et H. Vax Dazrr.
Sénéque. — P la Colere, par M. Bovncx«x. Cicéron. — Discours, Il, par M. nx 14 Viiie pne Minguosr. Catulle. — OEuvres, par M. G. Laravr.
Olympiques εἰ Pythiques, par M. A. Purcn.
Tacite. — Opera Minora, par MM. Gozrzrm, Bonwrcove et Rasavp.
Pétrone. — OEu»res, par M. Enxovr.
Platon. — Tome III (Protagoras. — Gorgias. — Ménon), par
M. 4. Crorszr.
Tous ces volumes se vendent égalemenl reliés (toile souple, fers spéciaux) avec une augmentation de 5 francs.
ΜῈ
Imprimé sur vélin leinlé des Papeleries Priouc. par lImprimerie Durand à Chartres. —— —
: T " n » , J e. ᾿ i XXE D WERE V MICI i
^ i E l | D m ἊΣ |» ME
Ü ^ g
* *
[s
- |a" Σ ΤῊ, iT [ bn : n a NSMO HUIUS De ATENERS-
A4
^"
IU. C-BEW SQ, t ἔς i | 21 ww]
PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY
| PA Julianus, Apostata, Emperor 4225 of Rome JA4AZ Epistulae, leges, peomatia, | 1922 fragmenta varia
m Ó
ἐξ 1:150 8 ILI [runt
t : . Ma rnv Ln ASAPCWE 1 ! τ L^ » S » 2499 t ἢ : rM SV AS FR (€ U^ ea, EM * δ E A - "« d s - ὧδ 4 δ" ^" : i£ Ἢ j d^ δ.“ "" 7. r3 4, * 2 P i - * PT: b - " x Ww - ὡς . ' i -— ἣν. ἶέ. «^ * b » bu ; ^ c . -— - " ψ' 4 :