Copyright No COPYRIGHT DEPOSKE EEEE o OE A II | FARMERSKI Weterynaryjny Przewodnik i Atlas W LECZENIU CHORÓB Bydła, Koni, Drobiu, Swiń i Owiec * ś | WYDANY PRZEZ Polish American Publishing Company | 1145 NOBLE STREET | Chicago, Illinois RZN YW TCEEZJEJCAEZCJEZICZÓZZJE JO - CENA DETALICZNA $1.00. [L- = 1r—FSc——BE S—] FARMERSKI Weterynaryjny Przewodnik i Atlas W LECZENIU CHORÓB sk Ó ł | Ó Ą .p e. Ó Bydła, Koni, Drobiu, Świń i Owiec WYDANY PRZEZ POLISH AMERICAN PUBLISHING COMPANY CENA DETALICZNA $1.00 ZH DRUKIEM POLISH AMERICAN PUBLISHING CO. 1145 NOBLE STREET 3 CHICAGO, ILL. COPYRIGHT 1917 By POLISH AMERICAN PUB. CO. MAY 26 I917 Óc4462746 "Le | Farmerski Weterynaryjny Przewodnik i Atlas W LECZENIU CHORÓB BYDŁA, KONI, DROBIU, ŚWIŃ I OWIEC KROWA. ZARAZA RACIC I PYSKA. Przez D. Mclntosh, Dziekana Weterynaryjnego Wydziału Uniwersytetu stanu IIli- uois, w Champaign, III. Ta choroba jest specyficzną, wysypkowatą stabością, charakteryzując się przez pę- cherzyki, formujące się na jakiejkolwiek części śluzowej błony, a specyalnie na. Śluzo- wej błonie pyska. Skóra pomiędzy racicami jest także specyalnem siedliskiem tej choroby. OZNAKI. W 24 godzin do 4 dni, od czasu gdy zwierzę wystawione było na zaraźliwy wpływ tej choroby, daje ono znaki febry przez nieprzyjmowanie pożywienia, przez dreszcze i stopniowo zwiększającą się temperaturę. W tym stanie choroby pysk jest belący i zwiesza się z niego ciągnąca się flegma a zwierzę zgrzyta zębami i ma niezdrowy wygląd. Wnętrzności cierpią na zatwardze- nie i oddech ma zgniły zapach. Ten stan trwa około dwa dni, poczem pęcherzyki uka- zują się na górnej części pyska, wewnątrz obu dziąseł i na obu stronach języka. Te pęcherzyki są zazwyczaj okrągłe lub owalne w formie i dość znacznego rozmiaru, do- chodząc do wielkości 25-cio centówki, a często tak duże jak pół dolara, wnet one pęka- ja, pozostawiając czerwoną, surową powierzchnię. Wydzielanie śliny jest teraz obfite i zwiesza się w strzępach z pyska lub zbiera jak piana na wargach. Zwierzę w oso- bliwy sposób cmoka wargami, ażeby się pozbyć tej piany. Czasem małe pęcherzyki ukazują się na nozdrzach. W tym samym czasie gdy pysk zostanie dotknięty, zwierze kuleje i cierpi boleści, które objawiają się w niespokojności i w częstem podnoszeniu i potrząsaniu przedniej i tylnej nogi. Zazwyczaj stawia ono je łukowato w tył i wszyst- - cztery nogi dostaje do pospołu. Następnie nabrzmienie górnej części racic się uka- zuje, poczem szybko tworzą się pecherzyki pomiędzy racicami, często obejmując górną część racie, tak z przodku jak z tyłu. Te pęcherzyki pękają i płyn z nich wychodzi, któ- ry gdy wystawiony na powietrze, usycha i formuje żółtawą suchą skorupę, w niektórych wypadkach ta część się wyleczy. W niektórych wypadkach choroba przybiera więcej gwałtowny charakter, co zależy od niedostatecznych hygienicznych warunków i od innych przyczyn. Flegmista błona nozdrzy, gardła, brwi, żołądka i wnętrzności może być pokryta pęcherzykami, powodu- jąc ropienie flegmistej błony. W takich razach zwierze zazwyczaj zdycha. Pęcherzyki formują się także na wymieniu krów mlecznych, które specyalnie osadzają się na cy- cach i kanałach mlecznych. Pęcherzyki na wymieniu pękają i ciemno brunatne strupy się tworzą, które po pewnym czasie się owylecząj :; „Choroba ta często powoduje na- brzmienie gruczołów wymienia, które twardnieje, czyniące krowę niezdolną do wyda- wania zdrowego mleka. W niektórych razach pojawiają się różne komplikacye tej choroby. W jakiejkol- wiek części one się ukazują, pęcherzyki łączą się z silnym zapaleniem głębszych części. prowadząc do nadmiernego ropienia się lub stwardnienia wymienia, i zapalenia nóg, powodując formowanie się grzybkowatych narośli pomiędzy racicami i piętami, a czę- sto nawet odpadnięcie racic. 4 Gdy flegmista błonka żołądka zostanie zaatakowana w tej zarazie, następuje roz- wolnienie, powodując nadzwyczajne osłabienie. W ostrzejszych formach następuje także poronienie, a we wszystkich razach zwierzęta bardzo zmizernieją i przeciętnie 10 proc. zdycha, gdy choroba jest bardzo ostra. Atak tej zarazy nie czyni zwierzęcia wolnem od drugiego ataku. Zaraza ta nawiedza szczególnie bydło i ono najwięcej roz- nasza tę zarazę. Rozszerza się ona na owce, świnie, drób a w niektórych wypadkach nawet ludzie bywają nią dotknięci, podczas gdy pielęgnują chore bydlę. Zarazek może być przeniesiony na 120 jardów przez wiatr. Zarazek, jak twierdzą, zachowuje swą żywotność co najmniej przez trzy miesiące. LECZENIE. W pierwszym rozwoju choroby, należy zmieszać jednę uncyę boraksu z kwartą wo- dy i obmyj tą mikstura pysk kilka razy dziennie, używając małej wycieraczki. Gdy bąbole pękną, natrzyj chore miejsca kawałkiem *"nitrate of silver,” ażeby zniszczyć niezdrowe miejsca; potem użyj mikstury boraksowej jak przedtem. Wykap także nogi dwa razy na dzień w miksturze sporządzonej przez zmięszanie pół uncyi sulfatu mie- dzi (sulphate of copper) z kwarta wody. Tam gdzie większa trzoda bydła jest do- tknięta, należy zbić drewniane koryto o następujących rozmiarach: długość około 8 stóp, szerokość około 212 stopy i głębokość 1 stopę. Wyłóż to koryto cynkiem i dobrze za- kituj, aby zapobiedz wyciekaniu. Tak zwany *chute” powinien być zrobiony w połącze- niu z tem korytem. Do tego koryta wlej miksture sporządzona przez zmięszanie jed- nego funta sproszkowanego sulfatu miedzi (sulphate of copper) z 32 kwartami wody. Jeżeli ta ilość mikstury nie jest dosyć głęboka, ażeby przykryć w niej zwierzecia nogi, tc więcej tej samej mikstury dodać trzeba. Trzymaj nogi zwierzecia w korvcie przez rieć minut dwa razy dziennie. Powtarzaj to leczenie przez tydzień lub 10 dni, ponie- waż zazwyczaj tyle czasu potrzeba na wyleczenie tej zarazy. Jeżeli grzybkowate naro- śle tworza się na chorych miejscach na nogach, użyj troche chloridu antymonu (chlo- ride of antimony) i nacieraj mała wycieraczka raz na trzy dni. dopóki te narośla nie znikna, potem zmieszaj 4 dramv *chloride of zine” z jedna kwarta wody i natrzyj tro- chę chore części raz na dzień, dopóki nie zostana wyleczone. W pierwszym stopniu rozwoju choroby daj zwierzeciu jednę uncyę *nitrate of potas- sjium” do napoju dwa razy dziennie przez trzy dni, ażeby czynność nerek podtrzymać. Wtedv po trzech dniach daj uncye *tincture chloride of iron” na doze w kwarcie owsia- nego kleiku dwa razy dziennie, aż zwierzę zacznie źreć jak zwyczajnie. Podczas trwa- nia ataku tej zarazy, dawaj zwierzęciu miękkie pożywienie, jeżeli takowe przyjmie. Zazwyczaj gdy zwierzę zostało odpowiednio leczone, powracajace zdrowie jest zazna- czone przez polepszajacy się apetyt i przez leczenie ranek na pysku i nogach oraz przez zniknięcie kulawizny a przy krowach mlecznych przez powiększenie ilości mleka, któ- rego udói znacznie został zmniejszony przez febrę. ZAPOBIEGANIE. Mleka od zarażonej krowy nie trzeba używać, mianowicie dla dzieci. Podejrzane mleko, jeżeli wzięte do używania, powinno być przegotowane. Wszystkie miejsca, gdzie owa choroba się pojawi, maja być pod kwarantanna i ten kto chore zwierzęta dogląda, powinien także znajdować sie pod kwarantanną, a konie i wozy jadące drogami pu- blicznemi, tak samo meżczyźni jadący na nich, nie powinny udawać się tam, gdzie za- rażone zwierzęta są lub były. Środków dezinfekcyjnych powinno się używać w znacz- nej mierze w miejscach gdzie zarażone zwierzęta są lub były, ponieważ zarazki choro- by, jak przypuszczają, pozostaną czynne przez blisko trzy miesiące, jak o tem wzmian- kowaliśmy poprzednio. CHOROBY I ICH LECZENIE. Choroba i oznaki. Aktinomokoza. — Powszechnie znana jako *narośl szczęków.” "gruba szczęka,” lub «drewniany język.” Znalezioną bywa we wszystkich zwierzętach, lecz jest chorobą spe- cyalnie u bydła napotkaną. Może przytrafić się w każdej części ciała, lecz zazwyczaj łeb jest miejscem najczęściej dotykanem. Jedyną przyczyną jest t. z. grzybek gwiaź- czisty, znajdywany na roślinach przeróżnego gatunku. Może on być zaszczepiony przez zwierzę przez jedzenie, zwłaszcza jeżeli na błonie śluzowej w pysku znajduje się jakie otarcie. Może także być zaszczepione z ropy. Prostą drogą byłoby też specyalnie przej- ście z paszy suchej do koniczyny lub może pochodzić od pęknięcia wrzodu i rozlania 5 się go na koryto lub drabinę do paszy. Inne zwierzę przychodzi, trze i naciera skórę, gdzie się znajdowała rozlana ropa i zaszczepienie jest gotowe. Ażeby grzybek ten mógł się rozwinąć, potrzeba pewnego otarcia na ciele i obecności organizmu. Jak sama nazwa wskazuje, najzwyczajniejszą oznaką jest narośl na szczęce. Może on jedy- nie objąć miękkie muskularne tkanki, lub też kość może być zaatakowana. Wejdzie on do każdej tkanki w ciele. Jak powiedziano wyżej, może on się pojawić na każdej czę- ści ciała, lecz szczęka jest prawdopodobnie najwięcej wystawiona i stąd najczęściej zaszczepiona. Jeżeli zaatakuje on język, zwany bywa językiem drewnianym. Rozrasta on się i może się przedostać z pyska. Zwierzę zaślini się i nie będzie zdolne do żarcia; oddech może być ciężki. Leczenie i przepisy. Jeżeli wcześnie użyć dobrego ostrego noża lub dwie złożone z równych części każ- da z *benionide of mercury” i sproszkowane muchy hiszpańskie na sześć części waze- liny lub smalcu często wystarczą. Jeżeli więcej rozwinięty, może być wyleczony przez wyciecie. Choroba ta może być także leczona przez uwolnienie ropy i zaaplikowanie pewnego wypalającego lekarstwa, takiego n. p. jak "corrosive sublimate.” Dobrze będzie umieścić takowe w kapsułce. Gdy muszkuły gardła lub języka są zaatakowane jak np. w chorobie "drewnianego języka,” zaaplikować należy dwa razy dziennie od dwu do czterech drachm dozy *potas- sium iodide,” co bedzie korzystnem. To może być powtarzane, dopóki nie ukaża się oznaki "iodizmu,” wtedy przestać należy przez dwa lub trzy dni, a następnie powtarzać jak przedtem. *Todizm” rozpoznany bywa przez brak apetytu, rozwodnienie ócz, wyciek z nozdrzy i strzępiasty stan skóry. Choroba i oznaki. Anthrax. — Anthrax maligna (karbunkuł złośliwy), znany także jako apopleksya śledzionowa i pod wielu innemi nazwami, jest złośliwą, zaraźliwą chorobą, która napada niemal wszystkie ciepło-krwiste zwierzęta, włączajac człowieka. Z powodu, że może być wzieta za Anthrax symptomatyczną lub t. z. *Black Leg,” czynimy o nim wzmian- kę tutaj. Przyczyną jego jest organizm lub zarazek karbunkułowy, który znachodzić sie może na trawie lub sianie i spowodować zaszczepienie przez kanał do trawienia. W tym wypadku nie potrzeba irytacyi lub otarcia. Jeżeli zaraza jest raz na polu, może ona tam pozostać przez trzy lata i splugawić trawę, która na niej rośnie. Człowiek często nabedzie jej przez dotykanie zakażonych skór lub z ran wystawionych na zaka- żenie w jakikolwiek inny sposób. W człowieku zazwyczaj inną choroba ta otrzymuje nazwę, stosownie do rodzaju zakażenia, jak złośliwe wrzody karbunkułowe, "*Charbon” płucny i *Charbon” wewnetrzny. Zwykle towarzysza tej zarazie zimne dreszcze lub niezwykła żywość; temperatura podnosi sie od 104 do 107 stopni F., powierzchnia ciała bedzie na jednem miejscu gorąca a na drugiem zimna; przed śmiercia temperatura czesto spada niżej normalnej; poja- wiaja sie kurcze i inne nerwowe oznaki, lub w innych wypadkach nadzwyczajne odret- wienie; krew może uchodzić z kałem lub z nozdrzy; zazwyczaj zwierze zdycha w jed- nym do dwóch dni w gwałtownym wypadku. W mniej gwałtownych wypadkach żyja od jednego do siemiu dni. Oznaki sa zawsze podobne. lecz nie tak wyraźnie sie zaznacza- ja. Ta forma choroby znaną jest jako goraczka karbunkułowa. W niei sanisrenowe wrzody sie tworzą. Przychodzi ona z zakażenia przez skórę. We wielu tego rodzaju wypadkach następuje wyzdrowienie. Leczenie i przepisy. Szczepienie karbunkułu jest najlepszem zapobiegającem leczeniem. Zapobieganie !ekarskie karbunkułowej formy składa się z użycia silnej antiseptycznej solucyi jakie- gobądź gatunku, jak kwas karbolowy lub *"bichloride of mercury.” Przyłóż to na guzy. Sanitarne zapobieganie jest najważniejsze. Chore zwierzęta należy odosobnić, dać im dobrą i paszę i wodę i obronić je przed muchami, ponieważ te mogą zarazki przenieść. Choroba i oznaki. śBlack Leg.” — Znana także jako *Symptomatic Anthrax,” lub Black Quarter jest clioroba zaraźliwą, scharakteryzowaną zazwyczaj przez gangrenowe obrzękłości. Jestto w pierwszym rzędzie choroba cieląt, od trzech do ośmnastu miesięcy mających, co TEE. COW 0 13H 6b 40H 86 UIĄSEŃ) 15 2U179 9P qurof 48u1L ch USL Ff SYJLUY2D ANIH JO0H €£P jooq Jo uMOJ) 756 4201784 Ib_'0E qurot aspinoyuS SĘ 18pINOYS PE SHJLHVNO AHOA pu aosqoJNOSĄ £Ę 38pPN Zł qusl] 30 MOJIOH CZ AUELH Po Kiled £Z 35810 20 194SUg 17 1s9q0 30 IIEM 02 suro'] 61 Aeg 8I SI8Y3TM LI ŁUD: 0 delmoq 91 38014, L SI S9N JO 15210 FI 420N £I HOdN SAT ZI 43840) TI MEB[f QL dil 19m0'] alzznu pue qynoTi SIIIJSON 3sou 30 98piiq PEosq310,H SIEGI su10H 88pI1 U10HĄ Iiod QvYAH 217340) 30 10I133xĄ4 YU — GI 2 H IQ O 1 GO OD ra. COW 1 = PELE san0q tilojroun/) 66 *86 PIoqno-oY4dŁO$ 26 tuojrouf 24 SNIESEI]SV 96 „AMIOf 831 9) unaueo[Ef) c6 Ąurof MOQIĄ GŁ Juro! 420] f6 SNIPEY PL urof asuy £6 _ BULQ £Ł EIBTA 26 SNISWNH ZŁ EIQLL I6 4urof I8PIMOYS TŻ inure 4 06 eDeIQ I9PINOYS OŁ prourtese$ '68 qurof dIH 69 euoq Uno) 88 SIqnq 89 Kieuo0l1of) /8 um!iyos[ /9 U19]SEq 98 UNIII 99 Prouresa$ cg ©81q3]19A |[EPNEM) £9-97 Jur d$ 78 UNIoŁS cp uouue/) £g G%1Iq3]19A JIEqUN'T pp-GĘ Proqdeo$ zg umnu.12]S gę 1eun'] Ig »„ IESIOCI 16-07 Proqn/) 08 8BJq3]13A |UDIAL3)) pZ-gT tuiajtaunf) 6) slostou] ji Uninśuejjnry gł SIB|OUI 13MO'] 9] 984008 8Kq GI 859001d |ejuol4q pl - KIEJ TXEW21Ą £I sIelomu 1addf] ZI £1ej[rxejy II IESEN 0I leloduoeq, 6 1E]EJN Iemśkiqoe'T IeJuo1q 83100 UIOH e3pIl |e]uo14q IEJIHDOQ Me[ I9MO'T mef 1addf] u0o3391948 403 00 i 40 (O be GO AW f zę GE PE SE SE ŻE a 8 uważane bywa za najniebezpieczniejszy wiek, chociaż i młodsze i starsze cielęta nie- kiedy także tą chorobą bywaja dotknięte. Powodem jej jest zarażenie zarazkiem w formie pałeczki. Zarazki te dostają się do ciała zazwyczaj przez jaką ranę lub zadras- nięcie skóry. Ranka może być bardzo mała, a jednak dosyć duża, ażeby przepuścić lasecznik (bakcyl). Powiadają także, że zarażenie może nastąpić przez wciągnięcie w siebie kurzu zakażonego tymże zarazkiem lub przez zażycie tegoz wraz z paszą.. Zwie- rzę bardzo tłuste lub bardzo chude popadnie najprędzej chorobie, ponieważ nie jest w stanie dać odporu chorobie; stąd często słyszymy, powiadają, że *black-leg” zawsze atakuje najlepsze i najtłuściejsze cielę z trzody. Jeżeli się najprzód zauważy, że zwierzę stoi odosobnione; zanik apetytu i przeżuwa- nia; łeb wyciągnięty; oddech przyspieszony; zazwyczaj sztywne i kulawe; później na- brzmienie ukazuje się na dotkniętej nodze lub łopatce, piersiach, grzbiecie, biodrach lub karku. To obrzmienie naciśnięte trzeszczy i pęka. Jestto prawie zawsze dyagnozą. Jeżeli zwierzę przeżyje 48 godzin, jest ono zdolne do wyzdrowienia, lecz niemal wszyst- kie sztuki zdychają w przeciągu dwunastu do dwudziestu czterech godzin. Leczenie i przepisy. Zapobiegawcza inokulacya czyli zaszczepienie jest niemal jedynem, co tu zrobić można. Na targu jest wiele handlowych wakcyn, które są skuteczne. Stacye doświad- czalne jakoteż Biuro Przemysłu Zwierzęcego w Washingtonie (Bureau of Animal 1ln- dustry at Washington), także wydawają wakcynę, na której można polegać i którą na- byc można za nominalną cenę. Kompletny przepis dołączony jest do wakcyny i może być wypełniony przez każdego ostrożnego i inteligentnego hodowcę, który chce podjąć się tej pracy. Wielkiej ostrożności trzeba używać przy tej cperacyi i igłę utrzymy- wać zawsze w czystości. Lekarstwa na krew i leki przeznaczone na utrzymanie systemu zwierzęcia w do- brym stanie mogą przynieść nieco korzyści, lecz nie można na nich polegać. Leczące postępowanie nie wiele pomoże i nie może być zalecane. Padłe sztuki powinny być spalone lub głęboko zakopane, a miejsca, gdzie takie zarażone bydło się znajdowało, powinny być dyzinfekcyonowane. Choroba i oznaki. Odęcie. — Tympanitis, lub Hovey jest rozszerzenie przeżuwacza lub kałduna gazem. Zazwyczaj nagła zmiana paszy powoduje je, — alfalfa. Jest ona więcej niebezpieczna, gdy mokra. Krowy od czasu do czasu mogą także dostać odęcia od koniczyny lub al- falfy ususzonej na siano lub od pokruszonej kukurydzy, mianowicie gdy potem obficie napiją się wody. Szybkie bieganie sprowadza je czasem. Dostaniemy je także jako re- zultat zadławienia. Jest ono nacechowane odgłosem podobnym do bębna, najczęściej po lewej stronie; zwierzę staje się niespokojne i trwozliwe; oddech jest ciężki; bydlę odęte czasem pada na ziemię. Śmierć wnet nastąpi, jeżeli pomoc nie nadejdzie. Leczenie i przepisy. Różnie postępować należy stosownie do nagłości wypadku. Jeżeli odęcie przyszło nie za nagle, to kawał drzewa grubości trzonka od wideł i około 8 caii długi trzymany w pysku za pomocą powroza z każdego końca i przerzucony przez tył głowy i umoco- wany często przynosi pomoc. Znowu, korzystnem być może, gdy zwierzę na przodzie stoi wysoko. Amoniak lub spirytus wyciągnięty z rogu jelenia (hartshorn) w pół uncyowych dozach w kwarcie wody przyniosą korzyść. Jeżeli te środki nie są pod ręką, 1% uncyi terpentyny zmięszanej w kwarcie oleju lub mleka zazwyczaj zatrzyma tworzenie się gazów. Węgiel drzewny i wapno gryzące (chloride of lime) używane by- wają przez niektórych. Jeżeli nagła potrzeba tego wymaga, zwierzę musi być przebite t. z. trokarem. Je- żeli nie masz trokara i rurki przełykowej, nóż z dobrą długą klinga tu wystarczy. Miejscem do uderzenia jest zwykle punkt najbardziej wypuklony; będzie to zazwyczaj Gkoło sześć lub ośm cali w dół i naprzód od punktu biodra. Miejsce mające być prze- bite trzeba dobrze oczyścić i taksamo nóż lub instrument, za pomocą jakiego antysep- tycznego środka, przed przebiciem. Choroba i oznaki. Zatwardzenie u cieląt. — T. z. *©meconium, które jest zawartością wnętrzności w czasie urodzenia, zazwyczaj wnet bywa wydalane. Gdy jest zatrzymane przez długi czas, jestto nienormalnem. Żywienie krowy nieustannie suchą i niepożywną paszą jest tego powodem; także mie pozwolenie cielęciu mieć pierwszego mleka, które zawiera żółciowy produkt, działający jako środek rozwalniający. 9 Po dniu lub dwóch po urodzeniu cielę staje się niespokojne, nie chce ssać, robi wysiłki ku wyczyszczeniu, poblekiwa nieustannie, oddech bywa przyspieszony i zwykle lubi wylegiwać. Leczenie i przepisy. Zapobiegawczem postępowaniem jest dopatrzenie dyety matki przed ocieleniem i żywienie młodego cielęcia pierwszem mlekiem oddzielonem. Zastrzyknięcie oleju lub ciepłej wody i mydła będzie zazwyczaj skuteczne w usu- nięciu t. z. 'meconium” z kiszki odchodowej. Nieraz doza aż do czterech łyżek stoło- wych oleju rycynowego będzie potrzebna do dalszego przeczyszczenia wnętrzności. Choroba i oznaki. Rozwolnienie.—Dyarya, biegunka lub rozwolnienie u młodych cieląt są powodem wielkiego zaniepokojenia, ponieważ kończą się wielką śmiertelnością. Powszechnie przyznają, że cielęta częściej zaatakowane są niż inne zwierzęta. Zdarza się to czę- ściej u zwierząt razem przetrzymywanych aniżeli u tych, którym wolno biegać na past- wisku. W niektórych razach pojawia się ono jako zaraźliwe, atakując niemal każde cielę w trzódzie. To wydarza się tem pewniej, gdy one przetrzymywane są razem, w niżej położonych dystryktach jestto więcej powszechnem. Zbyt obfite karmienie mle- kiem, lub żywienie pasza za bogatą i nie regularnie, sprowadzą rozwolnienie. Jeżeli karmione z ręki, lub z kubełka, który stał się kwaśny, to także dostaną dysenteryi. Zimne, wilgotne, ciemne, nędznie przewietrzone chlewy są także powodem. Wychów spowodowany osłabieniem konstytucyi w niektórych razach odgrywa tu rolę; tak samo przedwczesne urodzenie. Znowu w innych razach jestto spowodowane specyficzną przy- czyną i musi być uważane i traktowane jako zaraźliwa choroba. Powszechnie zjawia się ono nagle, zazwyczaj przed dziesiątym dniem po urodzeniu. zhociaż może zjawić się i później. Odchody sa bardzo płynne i często nie przyjemne w zapachu, zazwyczaj jasno zafarbowane. Wypróżnienia są częste i często towarzyszy im natężenie. Ogon bywa zwalany i jest czesto pierwsza oznaka spostrzeżoną. Cielę staje się słabem, leży niemal przez cały czas i opada szybko z miesa. Apetyt jest stracony, oczy wchodzą głęboko w doły oczne i śmierć jest pewną, jeżeli ratunek nie nadejdzie. Leczenie i przepisy. Jak z każdą inną choroba, zapobiegawcze postępowanie jest nadzwyczajnie waż- rem. Nie trzeba zapominać dać baczenia na hysienę, specyalnie gdy choroba pojawia się w chlewie lub zagrodzie. Dopatrz, aby takowa była czysta, dobrze w podściółkę zaopatrzona i oświetlona. Nie nie ma lepszego i tańszego nad pełne światło słoneczne. Jeżeli cielęta są napchane w małych przegrodach, rozsadź je, wyczyść chlewik i uży- waj podostatkiem wapna i podściółki. Jeżeli „pozwoliłeś im się obładować, to zmniejsz porcyę mleka. Jeżeli potrzeba, odżywiaj częściej. Jeżeli żywione z ręki, wyparz ku- hełek i dopatrz, aby był zawsze utrzymywany czysto i nie był kwaśny. Nie wszystko to może będzie potrzebne, gdy cielę będzie nieco starsze. Ureguluj dyetę matki i do- patrz, aby wymię nie było zapalone. Cielęciu mającemu rozwolnienie, po przeprowadzeniu g0 do ciepłego i suchego miejsca, jeżeli nie starsze jak 10 dni do dwóch tygodni, daj dwie łyżki stołowe oleju rycynowego w pół kubka mleka, poprzednio przegotowanego. Najlepsze jest mleko od krowy, która była świeża cztery do pieciu miesięcy. Potem zadaj mu drachmę od każdego: tynktury opium, kamforowego spirytusu i rozcieńczonego kwasu karbolowe- go. To może być powtarzane co sodzine lub dwie, jak długo potrzebne. Zadaj to w vrzegotowanem mleku. Jeżeli cielę zdaje się być słabem, można mu dać dwie uncye wódki rozpuszczonej w mleku. Dla cielecia z reki karmioneso dobrze jest dodać troche wody wapiennej do mleka, co często jest pomocnem. W niektórych wypadkach olej sam wystarczy. Jajo dane na samym początku działa często nader skutecznie. THE CÓW 10 ATE ar i zew rwareE I odka © 5 ai W ODTELDYAU SERIO. ECOD AŻ. i ZOZ . ocz cz 3ol 243 Jo selejiv 9-26 — ZJ h Ń E 6 | zz : . Ą 4 "Lo > , Kaejltxy zę j 3a JI28104] 1EUI33XĄ TE jamo] 03 Alsqiy '69 "69 ___ JEJNdŁOg (£ Iesuoisq £9 oloB1gU? |tulasju] 67 IE310q 62 £isuoujnq £2 Ierqry dousquy 29 TEJq3719Ą 87 orjed3HĄ gł IBIYDEJ ZŁ IEIqh. 1otia3soq 19 5311318 Tedta1a) 14 *% BAEJ BUSA JOIISISOq LL IPRA IŁ sutlojlad R3SIEJ, (9 |18]S001a3u! JOlIełuYy GZ sożkzy 3! J103E4NJqQO 0L jeiourej Jowi] 66 prjaśa 03 Klaqly $4 1E[n3n(f c; 16831015 69 IeIowej xsHUuNo;() 83 TesBu |RIo]E'T £Z 8Aa5 ©uoA JoliojuY p, WPNE) 89 leiomsj dad] 15 Tejuap J19MO'T ZZ SNIAA SITEQUN[-OTLI 29 OIIJSEBIAĄ 9G Ieioduof, 12 au11979n pue TEOIIqW[] 99 orqemiads [eulajxq gą 90718 |BIqŁ'T (Z GI IeuruopqV $3 TEDEĄ BI. IeloEs UEIPA]N £$ Iengurq I aralad 28 Aierjrrem |eulaju] 91 IeioureĄ 19 AIBLITXEW SI (sired xIs) IEqun'] 04 IejtdvoQ 129 oigquasaui 1OI13780q 66 sn3B4d08s3 oqytu1Iad$S gp pus puej3 pIolkY) IEus3q 26 £949B13 03 SSUJUBIĄ £I-0L oaquasaul Ioriajuy gb ueraefoqns 7Y3T4 6 ejloe |turuopqy cb „ 198I9 8 oruaJYd fb pNO1Bo 330T Ł s|3s0019u] £5 arfeqdao-01NoE1H 9 IE31q0BL], 75 uelaejoqns 138] 9 ej10e Jiolisjsoq $ ejioe Jotaąuy € Kieu0103 138] Z aqioy I SAIHHLHV -an[q surea *pa1 saHaj1y qoemo18 M 18AVT I SNJBYdOSĄ g E310E1T "I wod H usjsA$ poojgi u19]SRd 31] J0 10X9].I GF 610s5u3]X9 [EdIRD gp *'/5 m, 3003 843 30 SIOX8[Ą 9f-Zb ma 10su3) -x9 |EdI80 aNbiqO Ip 107081491 |EdIB()<4Qp 3003 > 24] JO SIosuejXHĄ G£-ZE 6nIpEI 8q] JO IOSU33XĄ 9ę 1810708d d3a(] cę 97BII0S 2331E'] pę Ieurmopqe onbilq0 £e 1SsIop SNUNISSIĄB'] ZĘ £JOsuo9]X9 ULIBJIOHĄ T£-62 SNIauny 8q43 Jo dojonpqy gz '2 snjeurdstiju] 97 'cz 8pBiq Jap -IMoqs 2q] JO 103EAO'T FZ eNnIzade1], gz 'Z2 Ie10708d [Tetroy1adng TZ snopIro]sEuopIe|() (Z SUIES Jo qIed JIe[norAelf) 6I OIIE4d20-0rqoE1g gI-9I PUOIEĄ SI 183 917 Jo Jojonppe 19M0[ pue ojppru '1eddq $l-ZI aXa eq3 30 1EINoOIqIQ) TI 'Q oI[eyd20-0u19]$ 6 * Jajasst]y dir ©q3 Jo Jossa1doa([ ajosnu 4391) as0u 914 jo ajosnmu |eptuelAq SNIIdOId Iqe| IoqEAO'] OHEmo3AZ Uqte[ JojEAa'T solosnTy 00 "ODW LOK TRE COW salliiqoy 30 uopuaj, 69 Ierqij 10118380] 89 BNIUIau100175E3 Jlauu] /9 sjuauie3r] 99 snIuau001]8EX) C9 " Joxaj 801, 79 soalosnu |eauo1aq £9 *'z9 10sua3]x3 301], T9 BIq1ą 84) JC JOX8[H (9 3DSNUM_ [IEL 63 inuroj s8q3 jo siojonppy gg „28 siioma3 Ioqonpqy 93 'g3 errsąed 8q] JO IOSU3XHĄ $G 8E]E| SEBIOSEJ JOSUSJ, £G elosnu dnolo 9318] ZG sjuauię3UT [9 '09 THE Meuth. Lips, Nostrils—nir passages. Muzzle—bare. Face—from muzzle te poll. Forehead—from eyes to poll, Eye» Cheek—side of head below cye. Jaw. Throat. Brafns. Eat. Poll—top of head. Hornas. y Neck. Neck—lateral view. Breast or bosom—front of chest. Fore fiank—rear of arm. Dewlap—loose skin under- neath the throat. Brisket—point of chest. Witheras—top of shoulders. Shoulder point. Neck or collar—depression in front. Elbow. Chest—cavity inclosinz vital orzans, Arm-portion of leg be- tween shoulder and knee, VARIOUS POINTS OF THE L. Circumference of udder. 27. Knee. 28, Cannon ©0r shank—bone between knee and ank- le in fore or hind leg. Hootf. Spinal column—backbone, Rarrel or coupling—mid- dle piece. Loin—muscle covering the short ribs, Hooks or hips. Crops—depression behind sahoulder. Girth at heart. Girth at fiank. Fore ribs, Chine — between withers and loin. False or floating ribs, Belly. Milk weins—branched and tortuous ducts running forward beneath the barrel. Orifices through which the milk veins enter the ab- dominal walls. A. Width of forehead, B. Length of neck. C. Width of breast, D. Length from pin bones to shoulder point. 43. Mid ribs. Cow 44. Abdominal depth, indicat- ing digestion and con- stitution, Tail head. Pin bones. Buttocka. Escutcheon—covered with fine hair, Twist—where hair turms on thigh. 50. Gaskin or lower thigh. ANIMAL MEASUREMENTS E. Height at withers and hookKa. F. Girth at gore, flank, and navwel. Brush. 'Thiszh. Stifie. Flank. Udder. Treats, Hock. Navel or umbilicus. Dish, Pelvic arch or sacrum— 45. 46. 47. 48. 49. the arch bone betwcer the loin and erupper. m. Length of barrel depres- sion. AR. Width of hooks. K. Length of hind quarters. 15 oK youned 10 HoBuIoJs TSILĄ ZE 3810 TE xu£IEYUd 0£ _sum$5) 62 en3uo], 8Z. KitABJ UJNOW 22 j1iwoq e47 Jo xody 9 aopDune J48'4 SZ SIoine 13e'T PZ K15118 A1BUO01Of) £7 tjloy 22 £iaqle Aieuoujnq IZ ejotiqusa JY3I4 (Z alotiqu3A 1398] 6L mgseiydeiq gl "LI einsld 9l 8uni 3434 SI unul313 pl Iysuo1q £l puejd pro1kYq ZI B310E1], II xu£ie'] (QI £Kjtaeo |tadukIEY4q sauoq p3]EUIq1NJ, aBqyońu umqąuswedT umnj02 1E1q3]19A eq 30 u01j098 SSOI() pioo Teurdg ejeguojqo EIINPSTN saqol 240 um]|13q3180) mnq3190) sue31iQ IEULI7UJ ar |R-000 THE CÓW a... R m00109,,., E Names and loca 1, muzzle; 2, face; 16.-i RGB U Ap. wer jaw; 6, cheek; 7, neck; $, back; 9, loin; » p or hook; , rump; tion of points in external conformation of the cow. 3, forehead; 4, poll; 5, lo =, pelvie arch; 13, switch; 14, thizh; 17, barrel or belly; 18, fore flank; 15, ilank; 16, udder; 19, brisket; 20, dewilap; 21, (Mumford.) heart girth; 22, loin rirth. 7 2 KON. Choroba i postępowanie. Wrzód. — Ból, gorączka i nabrzmienie, od którego włos wypada, ukazując żółtą, białą i miękką formacyę. Leczenie i przepisy. Kataplazma z Inianego siemienia, a gdy wrzód stanie się miękkim, zrób w nim otwór ostrym nożem w najniższym punkcie nabrzmienia, ażeby pozwolić wypłynąć ropie; wtedy zawiń ranę dwa razy dziennie z obmyciem zrobionem z sześciu gramów chloride of Zinc zmięszanem z jedną uncyą wody deszczowej. Choroba i postępowanie. Pęcherz, Zapalenie. cznłość pod brzuchem. Leczenie i przepisy. Zasprycuj trochę ciepłego oleju do pęcherza. Zadaj 25 kropli Tincture of Aconite co cztery godziny, aż sześć doz będzie danych. Daj mu napój z herbaty zrobionej z na- parzenia lnianego siemienia. Daj dosyć zimnej wedy do picia. Gdy ból jest bardzo do- ikliwy, daj 25 do 40 gramów sproszkowanego opium i 15 granów kalomelu, spryskanego na język i powtarzaj w przerwach co godzinę. Nieustanny wysiłek urynowania, ból, rozkraczenie, wielka Choroba i postępowanie. Wnętrzności, zapalenie. — Ostry, nieustanny ból w wnętrznościach, przewracanie się, przenoszenie się z miejsca na miejsce i grzebanie kopytem, pocenie się, przyspie- szony oddech, z wielką gorączką i niepokojem. Leczenie i przepisy. Daj 30 kropli Tincture of Aconite dla zmniejszenia gorączki i powtarzaj co dwie godziny. Przyłóż kołdry wyżęte w wrzącej wodzie do brzucha i zmieniaj je co 20 mi- nut. Daj sprycowanie ciepłej (nie gorącej) wody, mydła i garści soli co pół godziny. Powtarzaj to postępowanie, dopóki dosyć siły pozostanie. Choroba i postępowanie. Bronchitis. Zaczyna się zimnym dreszczem, gorączką, uciążliwym oddechem, ostrym kaszlem, brakiem apetytu, pysk suchy i gorący. Po dniu lub dwóch następuje wyciek z nosa. Leczenie i przepisy. Umieść zwierzę wygodnie w ciepłym, lecz dobrze przewietrzonym placu. Daj 15 do 20 kropli Tincture of Aconite co cztery godziny, aż sześć doz zostanie danych. Daj mu dosyć zimnej wody do picia i niech zwierzę, jeżeli możliwe, dostanie trochę trawy. Drugiego dnia, jeżeli potrzeba, zmięszaj 2 uncye sproszkowanego Gentian korzenia z 1 uncyą Nux Vomica, podzielonych na 6 proszków, trzy należy dać co dzień. Gdy febra ustąpi, daj koniowi podostatkiem paszy, a powinien on być gotowy do roboty w pięciu lub sześciu dniach. Choroba i postępowanie. Złamane kolana. — Gdy koń się potknie i upadnie na kolana, pozbywszy się włosia i skóry. Leczenie i przepisy. Obmyj i oczyść części z błota, i gdy skóra jest odarta, zetnij ją delikatnie ostrą brzytwa. Jeżeli jest ropiasty wyciek, przyłóż do brzegów rany gładki kawał żelaza, któ- ry był ogrzewany przez 10 minut w wrzącej wodzie. Zaaplikuj dwa razy dziennie ob- mycie sporządzone z pół uncyi sulphate of Zine w 8 uncyach wody deszczowej. Nie przykładaj bandażu. Jeżeli ropa się zbierze, otwórz ranę w jej najniższym punkcie i pozwól ropie wyciec. Choroba i postępowanie. Zaziębienie. — Kaszel lekki, febra i wyciek mniejszy lub większy z jednego lub obu nozdrzy, wewnętrzna błona nosowa czerwona i zapalona. Leczenie i przepisy. Daj kilka doz od 15 do 20 kropli Tincture of Aconite co cztery godziny. Jeżeli Lf( apetyt utrzymał się dobrze, nic więcej nie potrzeba. Gdy oddychanie jest przyspieszo- ne i apetyt zanika, zmieszaj po dwie uncye z każdego, z sproszkowanego Gentian, sprosz- kowanych Pimento Berries i sproszkowanego Carbonade of Ammonia, podziel na 12 proszków i daj jeden proszek rano, w południe i na wieczór. Dawaj obficie paszy; daj paszy zielonej, jeżeli potrzeba. Choroba i postępowanie. Kolka, kurczowa. — Koń, widocznie dobrze się czujący, nagle przestaje źreć obrok, potrząsa łbem, ogląda się naokoło, na bok. najczęściej na prawą stronę, grzebanie przednią nogą, podginanie pod brzuch nóg tylnych, wpadanie w poty, rzenie po obu stronach, nadzwyczajna niespokojność, kopanei i rzucanie się na ziemię, z przerwa- mi wolnemi od bólu. Leczenie i przepisy. Przyczyną jest zazwyczaj picie zimnej wody podczas zgrzania, lub obmywanie orzucha zimną wodą lub podobne zimno. W wypadku nie zaostrym przyrządź napój z ciepłego Ale, dodawszy trochę Whiskey i łyżkę stołową potartego Ginger, co rychłą przyniesie pomoc. W bardziej poważnym wypadku, sporządź napój z 25 kropli Tinc- ture of Aconite, 1 uncyi Spirits of Turpentine i pintu zimnego Ale. Zaszprycuj ciepłą (nie gorącą) wodę, mydło i garść stołowej soli i konia trzeba od czasu od czasu prze- prowadzać, ażeby wprowadzić kiszki w akcyę. Choroba i postępowanie. Kolka, z przejedzenia. Oznaki są podobne jak przy kolce kurczowej, lecz trwają dłużej i nie są tak ciężkie i bolesne. Leczenie i przepisy. Przyczyną jest zapakowanie czyli konstypacya kiszek. Zmięszaj jedną uncyę spro- szkowanego Aloesu, 25 kropli Tincture of Aconite, pół uncyi Chloroformu i pint Ale i daj jako napój. Powtarzaj Tincture of Aconite co cztery godziny, aż ból zostanie uśmierzony. Sprycowanie przepisane powyżej powinno być dokonywane co godzinę. Choroba i postępowanie. Kolka, wiatrowa. — Ból jest z początku ostry, towarzyszy mu senność. Wnętrzno- ści są rozdęte gazem, lub tak zwanym wiatrem, sprowadzając tympanitis, czyli wzdęcie brzucha, wydającego ton bębna. Leczenie i przepisy. Przyczyną jest niestrawność pożywienia a w następstwie fermentacya. Sprycowa- nia, jak powyżej przepisane, często dają szybką pomoc, lecz gdy nie przyniosą ulgi, daj 1 uncyę sproszkowanego Aleosu, 1 uncyę Sulphuric Ether i 2 uncye Tineture of Opium dodawszy trochę zimnej wody. Jeżeli choroba w inny sposób nie może być usu- Liętą, potrzebną będzie operacya dla wypuszczenia nagromadzonego gazu. Choroba i postępowanie. Nagniotki, — Kulawizna, spowodowana przez skorupę kopyta, wzrastającą ponad podkową, z powodu, że podkowy za długo były noszone i zużyte. We wnętrznej części pięty ukazuje się miejsce, czerwonego lub purpurowego koloru, stosownie do ostrości zapalenia. Leczenie i przepisy. Oberznij zgnieconą część, aż będzie dosyć cienka i zaaplikuj kilka kropli Commer- cial Sulphuric Acid. Dla zapobieżenia daj podkuć konie dosyć często, ażeby zabezpie- czyć wygodne noszenie podkowy tylko do ściany nogi. Choroba i postępowanie. Rozwolnienie. — Płynny stan odchodów, lekki lub ciężki ból, przypominający kolkę i często wielkie pragnienie. Leczenie i przepisy. Daj 20 do 25 kropli Tincture of Aconite z trochą zimnej wody. Potem zadaj pro- szek co dwie godziny, składający się z pół uncyi Prepared Chalk, 1 drama sproszkowa- nego Catechu i 10 granów sproszkowanego opium. Pozwól zwierzęciu pić podostat- kiem wody. Mieszanina z otrąb powinna być dawana przez kilka dni. [a< O FE — ea = qurof 2508 YSIĄqL 3urof_ drH dno) UNIOES Jnujs2q0) J00H JO0q JO UMOJ) u19]SBEd Ire Jo 0094 9$ Jufof ulojsEq TIEL GP uouuef) 3nu]jss40 fp 338u)] ąurof 4D0H £P UIE910+4 3091 ZP MOQTA qurof 18plnoqS urry 19pINO1S U1B91$S AUBTAH 1SB3Iq 19M0T KIred 1SBO91q IIEA 3891/) uro] SIS) TM AoeBd JB0ITL 8ueu Jo 19plIoq JA0013 JIBDT MBf I8MOT JO qurof 83pIiI IEDEĄ MB[ I1I9M0'] dr[ 1940] 3A0013 UIYq) SIIIYSON dyr 1oddq] esou Jo aspriq do] a10 4 SIEH | OŁEUCOCI IIod 101191xq 9141 % MO 0 H 10 © b> 0 souoq u d$ T6 ssuoq Ju![d$ 06 U0UUE) 68 63u10q [ESIET, SS-g8 BINQIĄH tzg /E BIQLL gS EIIS]JEd I8* ana; | UInInqej30y GŁ 908 ąurof drH UnNIĄqosI GL 908 SIQNnq 9 GL 998 9 UNIII 2 sauoq orATeq 62 '22 '92 'GŁ UNUI3]S PF) 8E1q9]19A TEDNED £/-pPE UNIOBS GC-6P 8EIq9]19A AIEqUIN'] SF-gp 3BIq2]18A TESIO([ ZF-CZ 8I 908 FG-6L SIxyv 6I SBIIV 8I 8BIq9]19A TBOTA18/) FZ-ST = SIOSTOU! 19M0'] /T SIB[OU1 19M0'] gT S9UIUE0 IDMO'[ CT sIE[ETY FL Iewu ę KIEUO10f) > ©]IOR A10TII9]SOd EJIOY ©]10E A10OII9]Uy sorraj1y O OORLOKCZA CC 10] EIN] ĄqO0 Ie1oueoJ Kaeuoulndq 00T x3HUNoITo [BUI9]XĄ 78 Sel I3MO[ S31JUEIJ 66-76 IEqWNIOUNI IS Ieos31[dod 76 IEProqiIoWusH 08 66-76 995 66 IEPNED) 64 du1BS JO saqoUEIq 76 IBIOES SŁ Ie1owus4Ą T6 oTATod 22 IBiouisj JO SoqoUuBIq (6 JBIII 94 ojewasds [BUI93]XĄ 68 onjemiasds I9uu] C) £9 399 G9 oIpnd [euls]xj] Sg 8UBS JO SSqJ0UEIJ PL Y EL ofIojuosou1 Jorlls]uy fg JIIJSESIAĄ 28 IBusH Z1-IŁ IejosH G9 'P9'£9 __ OIPNnA 98 S8ur: . oruslds z9 IBIVES CS -Sajur 09 Sol19]1V (2-89 OII)SBR) T9 ODBNI x2pWuNnoAI() pFg UO0podo 0) Sollo]dV 19 w 99 OIJYdSH 09 .) ) 5 R Ł 4 WHE HORSE 89] 18MO[ Jo solosnry T sollrqoy jo uopua TI[9 UL94 IEIq1 10r.19]SO€ SI10u1oj SdaoTq snsou!pus]Iuo$ IEs1n]S TEDgAiodng SIuluopqe snjdsyq 3E]E[ SEBIOSBJ IOSUOJ, Moqle Jo I0sua]Xp S[EJSOD19]UT ISIOp SNUNISSI]R'] 39] I8MOT JO SO[OSNTY Z£-CZ 809] JO SIosuo]X7] 89] J0 SIOSU9]XxQ UIB910J JO A10X0[4 Ieuruopqe onbrqo0 UAeB Jo I0]onpqy sn]eurdseadng TEIsUNYqOU10] $ snąeurdseaju] prośqouiQ) SI[BI9UINHOpPIo]sR]JY SIIBJJTXEUIOU19]$ sniuoldg SNuSEU SN]EJIOS SnIzode1q, or] emosA7 mn. -BIqod[Ed SIIelnorq1O 19]9SSEBJY dI[ 19MOT JO d1osse1doa(T sniadoid uWqel 10]BAOT ISPU SNSIJASUWIT, esou 84] 30 TEprue1Aq Ie1odumo], SIIETqQETOSEU 107 BAG] SIO SIIETNOIqQIQ sejosny sojosnul dno1) Gę-Sg -Q IP (0 LE 98 ce Pe dej Pa ea GG la 07 GL ST 8 AN ABA -.tóiliinweś" HAMA HOOOA IU 8 24 Choroba i postępowanie. Reumatyzm ostry. — Wielkie boleści w stawach, mocne pocenie się i przyspieszony oddech. Jeżeli bardzo ostry, to wszystkie muszkuły drgają. Nie ma gorączki, jak w ochwacie. Leczenie i przepisy. Daj 25 kropli Tincture of Aconite w zimnej wodzie co cztery godziny, aż sześć da- wek zostanie danych. Umieść konia w chłodnym, przewiewnym chlewie, gdzie dosyć miękkiej podściółki, tak, aby go zachęcić do położenia się, tedy lekko okryj cielsko i przyłóż mokre szmaty do goleni, utrzymując takowe nieustannie mokre przez 12 do 24 godzin. Zimna woda może być używana w lecie, a ciepła woda w zimie. Jeżeli choroba stanie się chroniczną, daj jeden dram sproszkowanego nasienia szafranu dwa razy dziennie i od czasu do czasu 1 dram Sulphuric Acid w pełnym kuble zimnej wody. Pół uncyowe dozy Sulphite of Soda mogą także być zadawane. Choroba i postępowanie. Reumatyzm, chroniczny. — Jest to częsty powód do sztywności, chociaż dotknięty stan nie nabrzmiewa. Leczenie i przepisy. Daj kilka dawek Tincture of Aconite a następnie Colchicum lub Saffron Seeds i Sulphuric Acid i Sulphite of Soda i zaaplikuj Liniment wraz z równemi częściami Chloroformu i Oliwnego Oleju na dotkniętą część raz na dzień, wcierając to ręką. Choroba i postępowanie. Sztywność stawu łopatkowego. — Koń powłoczy kopytami i wyrzuca nogę za każ- dem poruszaniem członka. Leczenie i przepisy. Zmięszaj 2 dramy Bin-iodide of Mercury i 2 uncye wieprzowego smalcu i wetrzyj jedną czwartą część w staw. Uwiąż łeb konia tak, iż pyskiem nie sięgnie biodra. Postaraj się o miękką podściółkę pod przednie nogi, ponieważ koń będzie tupał noga- mi. Natrzyj olejem lub tłuszczem dotknięte części codziennie przez tydzień, a potem postępuj jak przedtem. Choroba i postępowanie. Sztywność łopatki. — Przyczyną jest potknięcie lub upadnięcie na bok. Gorączka i czułość dotkniętego miejsca. Koń postępuje dalej kulawą nogą i wyrzuca ją z ciała. Leczenie i przepisy. Absolutny i kompletny spokój. Przykładaj szmaty umaczane w ciepłej wodzie przez dwa dni, potem szmaty z zimnej wody. "Tedy cienką wizykatoryę z jednego dra- ma Hiszpańskich much i 6 dramów wieprzowego smalcu. Natrzyj połową skórę biodra, ostrożnie trzymając to zdala od miejsca kołnierza. Następnego dnia obmyj ciepłą (nie gorącą) wodą i nasmaruj nabrzmiałą część olejem lub smalcem przez tydzień. Nie Kracuj w Konia, aż dostatecznie wyzdrowieje. Uhoroba i postępowanie. Choroby skóry, parchy, wyrzuty, itd. — Pryszcze naokoło głowy i karku i pod grzywą. Koń trze się o co może, włos mu wypada i ukazuje zapaloną skórę, następuje znieczulenie, gołe miejsce, zabielenie, któremu towarzyszy wielka irytacya. Przyczyna: pasożytne robactwo, które zaryło się w skórę. Leczenie i przepisy. Weź delikatnego piasku i natrzyj części dobrze, potem obmyj dobrem mydłem i wodą za pomocą szczotki i wysusz dobrze. Następnie zaaplikuj następującą maść: 3 uncye Flowers of Sulphur, 10 uncyi smalcu wieprzowego, pół uncyi Carbolic Acid, dobrze zmięszane. Ta choroba jest zaraźliwa. Słupy w chlewie, koryta, uprząż, szczotki, grzebienie itd. powinny być ostróżnie obmyte gorącą wodą z kwasem karbo- lowym lub innym płynem zabijającym zarazki, a z bramami, drzewami i słupami do tar- cia należy podobnie postępować lub zmyć wapnem. Pielęgnujący powinni być także ostrożni, ażeby się nie zarazili. Choroba i postępowanie. Spavin, martwa kostka. — Przyczyna: ciężka praca i szybka jazda, osobliwie gdy koń jest młody. 25 Leczenie i przepisy. Jest tak wiele form tej choroby i rezultaty są tak poważne, iż zaleca się zasięgnąć porady od człowieka profesyjnego. Liniment z 2 uncyi Oil of Cloves, 1 uncyi Oil of 'Turpentine i 1 uncyi Creosote przyniosą ulgę w boleści i często rozpędzą sztywność. Dotknięte tą choroba konie powinny otrzymać obfitość dobrej paszy. Choroba i postępowanie. Sprains, wywichnięcia. — Ból, gorączka, nabrzmienie, czułość i sztywność, więcej lub mniej ostra. Każdy staw podlega wywichnięciu, lecz najpospolitsze wywichnięcie znajdziemy w przegubiu, łopatce, pod kolanem, kręgów szyjowych, grzbietowych, lędź- wiowych, stawu krzyżowego i stawu udowego. Leczenie i przepisy. Absolutny wypoczynek. Jeżeli dużo febry i niespokojności, daj 15 kropli Tincture of Aconite w zimnej wodzie 3 razy dziennie przez dwa dni. Przykładaj szmaty uma- czane w ciepłej wodzie na dotkniętą część przez trzy dni, potem szmaty z zimnej wody przez 3 dni, utrzymując takowe zawsze mokre. Postępowanie to może być zaprze- stane w nocy. Jeżeli sztywność nie została zupełnie wyleczona, użyj następującego li- nimentu: 1 uncyę Creosote, 1 uncyę Oil of Turpentine i 1 uncyę Olive Oil, zmięszane. Nie bierz konia do pracy, chyba, że zupełnie wyzdrowieje. Choroba i postępowanie. Stringhalt, chromanie na zadnią nogę. — Tylna noga lub nogi podnoszone bywają z ziemi z szybkiem kurczowem szarpnięciem. Leczenie i przepisy. Popraw stan konia przez zadawanie dobrej paszy. Dawaj 1 grain Nux Vomica codziennie przez 6 tygodni zmięszane z paszą. Choroba i postępowanie. Sunstroke, porażenie od słońca. — Główne oznaki są wycieńczenie i głupowatość. Koń zwykle pada i nie może wstać. Teczenie i przepisy. Usuń konia do chłodnego cienistego placu. Daj 2 uncye Sulphuric Ether, 20 kro- pli Tincture of Aconite i butelkę Ale jako lekarstwo. Potłuczony lód w ręczniku lub worku powinien być położony na przednią część łba pomiędzy uszy. Obandażuj gole- nie, jeżeli zimno. Oblewaj ciało zimną wodą. Choroba i postępowanie. ; Sweeney. — Skurczenie się muszkułów w biodrach, spowodowane przez jakąbądź chorobę nogi lub goleni jako to nagniotków lub stawu w przegubiu. Leczenie i przepisy. Najprzód usuń nagniotek lub wylecz chorobę, a potem przywróć do porządku za- atakowana część przez ruch i postępowanie masażowe. Nacieraj dobrze biodra mięk- kiem mydłem, dodając nieco soli raz na dzień przez pewien czas. Choroba i postepowanie. A ć : Worms, robaki. — Robaki w kiszkach, niepołyskująca się skóra i opadanie z mięsa. Leczenie i przepisy. A Dawaj obficie paszę, ażeby poprawić stan konia. Daj 3 dramy z każdego — Pow- dered Sulphate of Iron i Powdered Gentian Root, zmięszane, dwa razy na tydzień. Choroba i postępowanie. Fundament Bot: Leczenie i przepisy. Zaszprycuj lnianego oleju; lub zaszprycuj uncyę Catechu rozpuszczonego w je- dnej kwarcie wody przez siedm poranków; potem daj uncyę Aleosu i 1 dram Calomelu, ósmego dnia. Irytacya zaatakowanej części. Choroba i postępowanie. Asearides : Zaatakowanie śluzowych błon kiszek. Leczenie i przepisy. Daj 2 dramy Powdered Sulphate of Iron, 2 dramy Powdered Gentian Root 15 gra- nów arszęniku zmięszanego z porzniętą. lub miękką paszą dwa lub trzy razy na tydzień. THIE HORSE 26 snageqdosq XUŚAIE*Yq sun) en3uo0], un]des T[ESEN SIOSTOUT U1NOTN SIBTOJN B]1OB A10I197S0.] Ka8] IE A1Euou]nq B]loy DHNE 143TY 1189H aIor1jus3A JUSTY 9IOIIJU3A JJ0T KA19]1B AAIBUO10f) [DIANNE 130] 9ues JO J1Ed A1E[nosn]y MSBIYdEIT BANnos]q sun] umnu19]g Sqrd Iouo1q puelsś pIo1EODOYHAMHOONR OGN GD OG RH SH SR ch =R RH SA t0 ) CH a o ZAS [a EE) ziinG „A Wz E ENIE E| 54 © r) a Ze o rg = > BA 5 = iz R BD a s A Ś E| 3 4 ©*ES5 =) wg, 8 ZH ANEN CH D s wo A WE m OE © CE] Ea — OB 2OO5OZ UOH mg H Bon DJąqm 0 4 m dza BESSA E (5 +2 Dqduzde A 8 > 49 0 Gm == == cy=j S4OE>RAĄ GEEEECCEEKEEEEEEZETPEEEEFEEFEECZFEE ODSSSOSDSBAROJGROSŚOO O m AA O A SODSGDBOYODHO SBHRREGZAOOSORZAZEAORNNRAMZIOAPZAMĘ OHNARHIOORNIUDOMNMHO0OU0DOMAN RIAGRIO POW AOI AD SOOSOGAAGAALRAAS NAA OWCE. Choroby i ich leczenie. Choroba i oznaki. Abortion — poronienie. — Poronienie pochodzi z różnych przyczyn. Przeciskanie się przez wąskie drzwi często je sprowadza; tak samo rzucenie owcy, ażeby powstała na nogi; jedzenie zmarzłej karmy jakoteż rzepiku, brukwi, kapusty, itd.; zarażenie. Leczenie i przepisy. Przed wykonaniem operacyi odebrania jagnięcia z owcy, operator powinien być przedewszystkiem ostrożny, aby ręce jego wolne były od ran. Wielu owczarzy utraciło swe życie przez nieostrożność w tych razach. Zrób ręce ślizkiemi za pomocą antysep- tyku z skarbolizowanego oleju lub karbolowego mydła. Owce powinny być ułożone na plecy, gdy nieżywe jagnię ma być usunięte, ponieważ praca ta w ten sposób łatwo bywa dokonana. Usunięcie nieżywego jagnięcia jest powolnem zadaniem i dlatego bę- dzie potrzeba zmienić pozycyę owcy niekiedy, ażeby było dla niej wygodnie. Nie rób żadnego nie należytego natężenia przy owcy. Owczarz powinien wyciągnąć jagnię tylko z współczucia z wysilającą się owcą. Często niemożliwem jest usunąć nieżywe jagnię, bez poprzedniego poćwiartowania go. Wszystkie poroniające zwierzęta powinny być wyłączone z trzódy a smród od nieżywego jagnięcia powinien być usunięty przez ogień. Zaszprycuj w owcę ciepłą solucyę kwasu karbolowego dwa razy dziennie przez kilka dni, gdy nieżywe jagnię zostało z niej wyciągnięte, inaczej łatwo zdechnąć może na zatrucie krwi. | JA Choroba i oznaki. Anthrax — Karbunkuł. Sprowadza upadek sił; pracowanie paszczęki; ślinienie 1 biegunka z krwią przepełnionymi odchodami. Leczenie i przepisy. Żadnej kuracyi dla tych wypadków. Zabij zwierzę i spal ścierwo. Choroba ta mo- że być przeniesiona na ludzi. Choroba i oznaki. Black Muzzle. — Trujące chwasty powodują strupy na nosie i wargach. Leczenie i przepisy. Dwanaście uncyi smalcu, jedna uncya sproszkowanego spalonego ałunu, jedna un- cya sproszkowanego zinc sulphate. Choroba i oznaki. Wzdęcie. Zwykle pochodzi z wypędzenia owiec na pole zasiane koniczyną z rze- pikiem lub alfalfą, jeżeli zwierzęta są bardzo głodne. Oznaki łatwo rozpoznać. Kor- pus wydaje się nie być proporcyjnym z nogami. Leczenie i przepisy. Przebij owcę natychmiast po odkryciu wzdęcia. Trokar jest najlepszym instru- mentem do użycia. W braku tego, zwyczajny nóż kieszonkowy może być użyty. Ostroż- ność powinna być przestrzegana przy tej operacyi, ażeby uniknąć przebicia nerek. Po wypuszczeniu gazów z owcy, daj jej ciężką dozę oleju lnianego. Także daj 3 drachmy hyposulphite of soda i jedną drachmę imbieru (ginger) rozpuszczonego we wodzie. Choroba i oznaki. Zlepione wymię. — Zazwyczaj wynika z zaniedbania owczarza dawania potrzebnej baczności w pewnych czasach roku, a głównie w czasie odłączania jagniąt. Leczenie i przepisy. Smalec i terpentyna są najlepszem lekarstwem. Powinny być zmięszane do gię- stości śmietany. Podczas kuracyi umieść owcę pod dachem i wetrzyj miksturę we wy- mię zaraz gdy zostało gruntownie zmyte ciepłą wodą. 29 Choroba i oznaki. Loco. — Jestto rodzaj zatrucia pochodzącego stąd, że zwierzę zjadło t. zw. purpuro- we loco chwasty, po największej części gatunek astragulów, na pastwiskach. Oznaka- mi są: opadanie z mięsa, liche karmienie i słabość, i podobieństwo do kołowacizny, lub ogólne błąkanie się, głupowaty stan zwierzęcia. Leczenie i przepisy. Kuracya. Dotknięta owca powinna być odosobniona i karmiona pożywną paszą, gdy przyjdzie ona zazwyczaj do normalnego stanu i rozwoju. Takie owce łatwo dadzą się utuczyć i dostarczają wybornego mięsa. Choroba i oznaki. Kolka. Kolka jest wynikiem zanadto soczystej karmy, odwrotny stan od tego, co sprowadza przeciąganie się. Gdzie za wiele rzepiku, koniczyny itd. się daje, zwłaszcza gdy jeden lub druga ma trochę mrozu w sobie, kolka łatwo może nastąpić. Qznaki: Kolka i przeciąganie się sprowadza prawie jednakie oznaki, lecz kolka odróżnia się w tem, gdzie owca cierpi od dawniejszego ataku, że kładzie się i zgrzyta zębami, podczas gdy w ataku przeciągania się, czyni owca, jak gdyby chciała być dłuższą aniżeli jest rzeczywiście. Leczenie i przepisy. Trzeba szybko nieść ulgę lub zapalenie nastąpi, a po niem wkrótce śmierć. Daj jedną kroplę laudanum, zmięszanego z jedną drachmą sproszkowanego imbieru (ginger). Zadaj z trochą herbaty z lnianego siemienia. Choroba i oznaki. Zatwardzenie. — Przyczyna: Jagnięta zaziębione przy porodzie. Leczenie i przepisy. Zaszprycuj mydlanej wody lub surowego oleju Inianego, a następnie daj dozę oleju rycyzowego. Taka karma jak marchew lub brukiew i makuchy znacznie się przyczynią do wyzdrowienia. Choroba i oznaki. Wprowadzone w nieład organa urynowe. — Jedna z przyczyn zatrzymania wody u barana jest przekarmienie karmą zanadto saletrzaną, jak groch, kukurydza itd. Man- gle są drugą przyczyną. Cukier z manglów formuje się w kryształy i zatrzymuje w pewnych sekcyach moczowych organów z wynikiem, że następuje zatrzymanie moczu. Zwierzę nie przyjmuje karmy, ustawicznie natęża się i tupie nogami. Piany u pyska, gdy uremia nastąpiła. Leczenie i przepisy. Wyleczenia zostały dokonane przez zadanie soli Epsom, a następnie dozy Sweet Nitre danej w klejku. Po upłynięciu trzech godzin zadaj dozę z ośmiu granów bella- donny. Choroba i oznaki. Biegunka. — Często wynika z przekarmienia soczystą karmą, zanim system owiec do niej się przyzwyczai. Zachodzi najczęściej rychło na wiosnę i późno w jesieni. Leczenie i przepisy. Wypędź owce na ubogą suchą paszę i zadaj dozę oleju rycynowego, a następnie daj dozę złożoną jak następuje: 12 drachm preparowanej kredy, 1 drachma sproszkowa- nego imbieru (ginger) i jedna drachma laudanum. Choroba i oznaki. ynicie racie czyli parchy na racicach. — Spowodawana przez zaniedbanie obcina- nia racic. Nieczyste obory i owczarnie sprowadzają zapalenie szpary racicowej (zob. płytę II nr. 79 i 88). TRESSEIEEB Sau0q T[ESIET, T6-68 Jurof 40H 88 ąurof s3uy 28 souoq IBSIEL T6 '06 '68 '98 'G8 EIIS1Ed F8 BIQLL 68 UNIĄqDSI 48 KABUO.1Of) T$ prouess$ 08 sauoq UHJO/) 62 PIou1Es3$ SŁ U19]SEq WŁ 69 998 9Ł IEdJIRDE]STX GŁ souoq [EdIEQ) 92 *pL '69 SNIPEĄ 89 3uroX MOqTIH 29 Bull 99 SNI9UInHĄ 9z DUE FZ 01 0% 83100 UIOHĄ 9 (lc2-|bL oaeaqoIoA TESIOT SĘ '6T 'ST IEjuo1q €q lie SIEJOW I9MOT /[ IIodeq 6 KAIBIIXEJN 9T 88prI [EJUOIJ g eurds [e]uolq CI mef 1aoddj Z MB[ I9MOT T uo16]©4S 911L 194008 347 FT Sielom 19ddq] £1BI[TXEUISq 31 TĘESSKIERP 183S00121uT 10HdjUV €y IB0IA10) 97 % 8Z IEIq2]I3Ą 17 IBorA19)) 87 '97 OIOBIOH] TEUlS]UJ CZ IEJuop ISMOT FZ ONBuIsds T[Ru1o]u] gp ÓOTE SJJ kd 69 SNOUSqdES re £ieuoulnq >) BABO BUD i OBIYDST $9 Ie1omoj a10r19]u oI19]U9S3UI AIOII0]SOq * ane 8. wad yęat P) wom o koóstig "if taa" aaa 03 SEGA az KĘ R 1, Ite?n]) 99 OTATO TE1oWos4 0 rx 3 UI0JU BABO BUJA TOROJECY ki IEPNEJ) gg IEIOES ETNO 0 OIDEIOT] T[BUIS]XĄ A TensurT 6I ORBdoĄ Z)-Ty | OI I9MOT g9 Ieurmopqy Tę S9Il9]IBE B0T S£-GE SIEIQE'T ST - IEHOJ 07 Ieeuoioq z9 oHeuuods [Euls]Xq 0G IEIDEH FE głEDEA ŻE sA moddśki 6% Moon 67 ISU RR b ITrduf] 09 SIEJSODIOS]U[ Sp £Kaellixy zę Lg OLSESIdT 69 DIUSIqd IOI19]SOq JF IesSeqdosq Te NAA E Ieiomoj xogunoar) %,gę Te1ouroj dsoq gG dIIojussosul Jorlsjuy G ZA ACE UBIABIOqNS JĄSIY ZI EK SH Ę RE RYCOS, na pryored = *puel3 PIoIXq] *B3ĄqDE1] 04 soqouB1iq TI '0I '6 8 Iej!droo0 > eBjlov 9 Kaeuo1oo JJe] G B]IOR AIOll3JUY 5 tj [4 T A E]10B [BUIUIOpPqY 96 E]10B A10I18]SOq UETIAEJOqNS 1J9'] OITEqd30-0IqOEIT *p31 S9I19]1E *9N[q SUTJ Satiej Ty qYdEm0]S W 13ATT "I sn3eBqdosqą $ BITOEIJ IL 11%50H H uiejsAg poolĘ IG Leczenie i przepisy. Użyj noża i wyrżnij wszystkie obumarłe i chore części racic, wtedy gruntownie przeczyść solucyą z modrego witryolu lub kwasu karbolowego; następnie wypuść owce. na nowe pastwisko, gdzie trzoda chora na gnicie racic jeszcze nie była. Choroba i oznaki. Garget. — Zimna, dreszcze itd., wywołują garget. Leczenie na zimnej, mokrej zie- mi jest jedną z pierwszych przyczyn. Leczenie i przepisy. Doza soli Epsom powinna być zadana owcy jak tylko ta choroba się pojawi. Wy- kąp wymię gorącą wodą, do której dodaj uncyę sody do gotowania. Osusz wymię ręcz- nikiem i natrzyj olejem kamforowym lub miksturą ze smalcu i terpentyny. Choroba i oznaki. Goitre. — Brak ruchu u zanadto tłustych owiec są jedną z przyczyn tej choroby. Mocne karmienie zdaje się być głównym powodem tego nieporządku. QGoitre jest bar- dzo tajemniczą, śmiertelną chorobą, która często zawiodła uczonych fachowców co do jej przyczyny. Wszystkie owce podlegają jej, lecz szczególniej młode jagnięta. Często większa część jagniąt jest tą chorobą dotknięta. Leczenie i przepisy. Młode jagnięta są najtrudniejsze do wyleczenia z powodu swej ułomnej konstytu- cyi. Lecząc silne zwierzęta, tnij w narośl dosyć głęboko. Skoro tylko przestanie krwa- wić, zaszprycuj za pomocą małej sikawki małą ilość o pełnej sile tincture of iodine. Tak samo omaluj jodyną powiększenie raz na dwa dni. Choroba i oznaki. Zapalenie ócz. Wystawienie na burze i spiekoty w źle zbudowanych i źle rozło- żonych owczarniach. Często dotknięta owca zupełnie oślepnie. Owce cierpiące z za- palenia ócz tracą szybko mięso i przybierają bardzo wychudzoną postać głównie z po- wodu zapalenia ócz. Leczenie i przepisy. Zadaj dozę medycyny, którą twój aptekarz będzie wiedział, jak spreparować, skoro mu tylko opowiesz naturę cierpienia. Wymyj gruntownie dobrą wodą na oczy. Zmień karmę dla owiec, skoro tylko choroba się pojawi. Choroba i oznaki. « 3 aUES ao0jeuroonq 9 zą 888 PG Jo JIEd JETNOIAEIO OZ dil 8q4 Jo 1ossoido([ G ells)ed Jo 10Suo]xq £G orreqdao-0TPRIH ZZ TE GT 19]0SSEAT FP inuioj 30 > SKIEJIIKEU-OUIOJS SI o Eqd30-0U119]$ e T 39 PTE SEFEEP Qu1BS J0 SIEJIId 8U1ES JO 0BS JY43TĄ 9U1ES JO 0BS 1Jo'] qouned 10 YJBUIO]S SALĄ sun) SIB[OU 19pPEIĄ JO AD8N 29 %9NP SIIq U0owuoj) Gp UMNnsEuIoqE pue AJIABO q2noJN guiuodo [E14491(] 94 un?o34 sp Jo HoEmo]s qjinoq G6ę sn3BYCOSH SU910J9Dp SEĄ CG snuy „p mnuosponqd Sg puel3 pro1- 7 A, NE Ah KUŚ ję W NIU M A: OPZZ RdE i GSTCZAKAWA THE SWINE qurof s9uy 1UE1S 96 qdo9u JO SdEN Jooq PLTH SJ00H qurof uls]seq ĄJuEYS ADOH qurof A50H 89 I9MOT 4uro( s39uy uwueH quro( drH J00H JOOq JO UMOJ) U19]SRd Jurof MOQqTH qufof 19pInoq$ 19pIAO0q$ SqrA 07 Kilsd 68 SpIs se drH LE IEL 96 sĄD07]nq G6 uro"[ re dnoa1) SG SIOTITM GE Aybed I6 4EBOIĄJL 06 ĄD8N 66 187 SG qndroo0) IMOF 847 UTT) dur asddq] 3284 _Inou$ Pe 6 (dd Ig Sau0q [EdIE) Qp-cg juro£ se9uy Bu[ SNIPEY unu.193$ BINdEoS qurof drH SIqnq UNIYODST UNITI S98BTI]IED TE]SO) SQTH snisunjĄ UNIOBZ 9R1q9119A [EpNE) 9BIq33.19A TBSIO(T 9R1q9718A IEquUnN'T 8EIq3318A TBOTALIO) 19400s 84q SIOSTDUT ( ASNT SIBTOUI 19M0OT SsIe[out 1odd] KABTTIXEUS1T AIETTTNETY THE SWINE ANUL.54 3, SA3U0q [ESIET, CQ-OG PP 209 6q SoU0q u!g0) 6€ Y 7 urof Ao0J]] 6p Sauoq Aituolof) gę FE KIBUO10/) 5 EBINQIH SP GP 308 JG ;6 S8U0q UOUUEJ JG Y 75 BIQLL 2h SIBSIE]E]OJJ gq Ge SIEdIEDE]O]Y IF BII92Ed 9P TE - - R 6 66 SG 16 96 Etd P> Fa SOI SO OT sę IESEN 6 GG IEm 06 Ieioduoqj, 9 RL: IeUO1T G SE IEIaIEqJ FP ó IB]rdroo0 8 GI ME[ I9MOT Z mef 1oddq] q TRZODA CHLEWNA. (SWINIA). CHOROBY I ICH LECZENIE, Choroba i oznaki. Anthrax. — Jestto choroba karbunkułowej natury, powodująca ciężką, konstytucyj- ną gorączkę, z początku dotykając delikatnych tkanek ciała, a ostatecznie lokując się w pewnej poszczególnej części. Chorobę tę spowodował zarazek zwany *Bacillus An- thracis.” Leczenie. Lekarstwa zdają się być małej wagi w tej chorobie, ponieważ jest ona zaraźliwa a zwierzę, które nią dotknięte zostało, powinno być zabite a ciało spalone, a legowisko, gdzie zwierzę się znajdowało, powinno być desinfekcyonowane. Wystarczy tu jakikol- wiek z ogłaszanych w rolniczych pismach desinfektantów. Choroba i oznaki. Stwardnienie płuc. — Powstaje ono z przepełnienia naczyń płucnych krwią i za- trzymanie jej w włóknach nerwowych, co jest bardzo niebezpieczną chorobą, zwłaszcza u świń tłustych. Ta choroba spowodowana jest przez pędzenie tłustych świń za szybko, zwłaszcza w dniu upalnym. Jeżeli świnia, która jest pędzona, zaczyna przyzostawać się w tyle za innymi, to powinno się jej pozwolić wypocząć przez chwilę, bo jeżeli pę- dzona dalej w tym stanie, to łatwo stwardnienie może być następstwem. Oznaki: — świnia kładzie się na piersi i jest we wielkiem niebezpieczeństwie, jak sie to okazuje przez podnoszenie głowy z boku na bok z pyskiem otwartym, jakby się miała udusić, i może zdechnąć w kilku minutach. Leczenie. Najlepszem lekarstwem w takim wypadku jest łyżeczka Aromatic Spirits of Ammo- nia w pół kubku zimnej wody jako doza co pół godziny, aż nastapi ulga. Jeżeli Am- monia nie jest pod ręką, daj dwie pełne łyżki dobrej whiskey w dwóch łyżkach stoło- wych zimnej wody i powtarzaj to co pół godziny w razie potrzeby. Nakryj ciało ciepłą kołdrą i nacieraj nogi trochą compound soap liniment. Jeżeli zwierzeciu sie polepszy, podtrzymaj leczenie whiską przez kilka dni, lecz nie dawaj tak często i dawaj pożywienie świni z mleka i klejku owsianego, a jeżeli go nie będzie chciała przyjmować, daj jej to pożywienie łyżką. Choroba i oznaki. Zatwardzenie. — Choroba ta jest spowodowana u świń przez brak ruchu i żywie- niem sucha karmą. Leczenie, Szprycowania ciepłej wody i mydła są najlepszem leczeniem, aby zwierzęciu przy- nieść ulgę. Zmień karmę i niech świnia ma ruch. Choroba i oznaki. Rozwolnienie. — Jestto zwyczajna choroba u świń, spowodowana przez karmę, do której zwierzę nie było przyzwyczajone lub przez karmę zepsutą i licha wodę. Jeżeli rozwolnienie nastąpi u ssących prosiąt, to jest ono wynikiem pewnej substancyi, którą | maciora pożarła. Leczenie. Daj świni jedna uncyę oleju rycynowego, a gdy rozwolnienie trwa dalej po zada- nej dawce, daj po 20 kropli Tincture of Opium i Spirits of Camphor w pełnej łyżce wody co czterv godziny, aż rozwolnienie się zatrzyma. Dla ssących prosiąt zmień kar- mę maciory. To zwykle wszystko co potrzeba, lecz jeżeli rozwolnienie miałoby trwać dalej potem gdy karma została zmieniona, dawaj jedna czwartą część wyżej wzmianko- wanego lekarstwa. Choroba i oznaki. Choroba nerek. Jest ona spowodowana przez gatunek karmy, którą Świnia otrzy- rnuje, takiej, jak browarniane zboże, destylarne wywary i kuchenne pomyje. OQznaki:— świnia nie chce przyjąć karmy i zdaje się być sztywną w tylnych częściach i oddaje 41 małe ilości wysoko zafarbowanej uryny i jeżeli się jej wnet nie przyniesie ulgi, staje się bardzo osłabioną, a gdy się ją zmusza do powstania, tacza się naokoło i wnet zdycha, Leczenie. W pierwszym stopniu rozwoju choroby daj jedną uncyę Epsom soli, rozpuszczonej we wodzie jako jedną dozę. Także daj 5 kropli Tincture of Aconite jako dozę w pełnej łyżce stołowej wody co cztery godziny w pierwszym dniu. W drugim dniu daj pełną łyżeczkę deserową fluid Extract of Buchu w pełnej stołowej łyżce wody 3 razy na dzien, aż zwierzę wyzdrowieje. Gdy zwierzę przychodzi do zdrowia, daj pełną łyżkę od herbaty tincture chloride of lron jako dozę z trochą karmy dwa razy dziennie przez jeden tydzień. Choroba i oznaki. Świńska cholera i Świńska plaga. — Są to bardzo fatalne choroby i niszczą rocznie wielką ilość świń, zwłaszcza w stanach, w których uprawianą bywa kukurydza. (zna- ki: Nagła śmierć jednej lub kilku świń zwraca uwagę hodowcy świń na to, że coś poważnego się stało z jego trzodą chlewną i tylko po pośmiertnej egzaminacyi może ktoś z pewnością powiedzieć, czy to była cholera czy nie. Leczenie. Nie ma żadnego pewnego lekarstwa na cholerę świń. Postępowanie z serum, jak zapewniają, jest pożyteczne jako środek zapobiegawczy i powinien być użyty, zanim Świnie wystawione zostały na cholerę i kwalifikowany weterynarz powinien być zwoła- ny, aby to serum zastrzyknął. Serum dostać można z stacyi doświadczalnej przyłą- czonej do każdego kolegium rolniczego w jakimkolwiek stanie. Jeżeli wartościowe świnie miałyby być zaatakowane przez cholerę, to często mogą być wyleczone przez danie kazdej po 4 grany chininy i dwie pełne łyżki stołowe whiskey w dwu łyż- kach stołowych zimnej wody, co cztery godziny, we dnie i w nocy. Choroba i oznaki. Niestrawność. Jestto zwykła choroba u świń, zwłaszcza u młodych, dorastają- cych świń. (znaki: Zanik apetytu, świnia przyjdzie do koryta, chłapnie kilka razy pyskiem karmę i odwraca się od koryta i czasem zwraca; skóra i szczecina zostają suche i szorstkie i zwierzę nie rośnie. Młode prosiaki mogą dostać kręćka, przewra- cają się i przez kilka minut kopią nogami a potem powstają. Leczenie. Daj wyrosłym świniom po 2 uncye oleju rycynowego, a gdy dawka zacznie działać, zmięszaj pół uncyi sproszkowanego sulphate of iron, jedną uncyę zmelonego Gentian i 2 uncye zmelonego aniżu. Podziel to na 24 doz i daj jedną 2 razy dziennie z trochą karmy, aż wszystkie będą zużyte. Daj prosiakom, od 3 do 4 miesięcy starym, połowę zawartości rzeczonej medycyny. Daj świni jajo, rozbite w pół filiżance mleka, trzy razy dziennie. Dawaj je zwie- rzęciu łyżką. Cboroba i oznaki. Wszy. — Wszy są wielkiem udręczeniem dla świń i jest niemal niepodobieństwem utuczyć świnie, które mają wszy. Leczenie. Creoliny jedna część na 10 części wody zabije wszy lub jakikolwiek z ogłaszanych preparatów, jeżeli odpowiednio zaaplikowany. Wiecheć lub wycieraczka najlepiej od- powiadają temu celowi, ponieważ jest pewnem, że każda część ciała została namoczo- na tą solucyą. Powtarzaj to przez tydzień. Choroba i oznaki. Złośliwy katar. Jestto choroba, która poniekąd jest podobna do nosacizny u ko- ai. Oznaki: Jest znaczny wyciek z nozdrzy i ócz. Powieki są nabrzmiałe i świnia wo- li przebywać w ciemnym placu, ponieważ światło zdaje się ją urażać. Choroba stop- niowo rozszerza się na tylną część pyska i gardła, powodując ciężki oddech. Nos staje się grubym i źle uformowanym a wyciek z niego jest bardzo nieprzyjemny i często zmięszany z krwią i zwierzę staje się bardzo osłabione i wnet zdycha, zazwyczaj z udu- szenia. Leczenie. W pierwszym stopniu rozwoju choroby daj 2 uncye oleju rycynowego jako dozę. WFIE-SWINE Kieuouindq T9 IESIA 79 B11O, IEraLL 64 DBIII 66 IEMSTG 97 NESODENN gl Iejiod 30 RO AEJ 6 SURAIOJI9d ISIET, Z9 opnd 86 TBIPEH CZ I zl SI)BEdSHĄ S9 Ies1B] 419]NQO) TG S9119]1E DJIAJSd 26 IEISUNH FZ 18Uu010) TI BABODO BUJA JIOTII9]SOd 29 oqemisds 19]10) 09 IE91015 96 DIOBIOY] 19]N1Q0 £4 E IEIYDE1q OL ielnsnf 99 snousqde$ 6P snousqde$ ce Ieseu I1sddf] z D;5B8101] Jouu[ 6 BABO BUSA JIOII9]uUYy GĄ siusd Ipunjo1iq SP oj1aquasaul 10[19]S0] FE IEJIq1OBAJUT IZ OIleqdo) sure IE]094 26 onqeuisds I9uu][ gę IEIqE[ 1oddq] 0% TIBIIS]IEIQO]ISĄ 4 BA IEPNED [E193EB] 9P 19]91N 0] YqDUEIq ZĘ IEIqĄB[ I9MOT GT IeorA130 d3o0T 9 Sslusd SI[ESIO([ SP iequn'T Ig IEDEJ SI IEs1od © Ieiomo JT FP Ieaod 0€ Iedoduo], 21 uBTABTOqNS 139] P OL]SESIdĄ £P ar1asj]uasau AI0II0]uV 66 9U1ES OITEq4d30-0INOEIJ € Iedomoj dsoT ZP E]IOR jo qdueiq 1I9]9SSETV 9] E]10OE AOllsjsoq Z Bil XopunoJr) TP leurmopqe I0rIsjuy SZ AB[NOIINE IOLI9]UV GI B]ldoy T AIEqmn]-oI[I OF IE]SOD1IS]UT 17 IEOTA19D0W0) FI eniq SursA 'pal SorlojIy sor1ej ry saurjsojur TIIemuS IX S3u1]S2]UI 251BET X Koupiy XI uss9]ldS IIIA 9007 purq JU8IH IIA q004 8103 1183TIH IA qoemo0]$ A A19ATV'I AI sn3RB1qdosq III BSqDBIL II 1185] I urojsig poold ATE e RAT CS OZ ŁOŻA LŚ RZ 43 THE SWINE 309| Jamo] Jo so[osn]Y SC-94 Suopuo], 67 SIpad IoXx9]H GG suopuel, gf 301 q]INoJ jo 10su8]XĄJ PG SToIijod 10sus]xq Lp 80) PJIĄ? JO Josus]x] gG 1003 Iesuolisq ZG Jo SsIoxolH TG *0G '9P 'SP GP 808 TĘ 9 OG S10su9)Xx9 30], Pf-LF puejs pnoieq St SnoprIojSEWOpPIoT) LI OIlBqda00IqTOE1J 9I-GT 1B2 JO SO9[fOSNUI 4D9N FPI-ZI PRoleq IL 13]0SSEBJN OT Ieoonq 6 UNI -BIqOdTEd SIIE[NOIq1O 10] BUToonq SNIIdoId IIqE[ 10]BAOT o1]emos4k7 IeSEU [EpIWUBIAq drII 24) Jo Josso1do(T SIIEIQE|-OSEU 1I0]RAODT SIIO SIIE[NOIĄIO 'solosnpq HN0 HH Di 0 +00] 30 JOSU9XH UP uIqs Jo u017095 66 189]NI3 IEIDYIOdNS SĘ SNSOUEIqUSUWIUWSS 2€ snsourpusjluo8 9 1osus]x9 ĄqSIUL GE VIOSEJ [ESIODPOqĄUWY „z SIE9]N]9) PE W 46 Sluluopqe SNnJ094 TG Ieur -uopqe onbrirqo 19]n0 0£ TEr8Unq-0u19]S 64 snuśeBul SN]E1I9$ 86 46 998 Pe UEDA WS BIRA. CJ 04, A Z WN, ię 4uv5 30 AIOsu3]XĄ że SIosu3]X9 UIIEBSIOĄ 97 S10Su3]X3 UIIBJIOH GZ SNIZ9dR1T, FZ qsiop snurssijeT gz PIOJISd 4 PIo4qou12]$ 6T +4 Gdy dawka działa, daj 10 kropli Nitrohydrochloric Acid jako dozę z trochą owsianego zlejku trzy razy dziennie. Jeżeli zwierzę jest słabe, daj cztery grany chininy i 2 pełne yżki stołowe dobrej whiskey jako dozę w dwu pełnych łyżkach wody 8 razy dziennie. Wykąp nos i pysk trzy razy dziennie miksturą spreparowaną przez zmięszanie pół incyi Acetate of Lead z jedną kwartą wody. Ta choroba jest zaraźliwa i chore zwie- rzę powinno być trzymane zdala od innych świń, dopóki nie wyzdrowieje. Dhoroba i oznaki. Parchy. Ta choroba spowodowana jest przez pasożyta, który zagrzebie się pod skórą wierzchnią, sprowadzając znaczną irytacyę niszcząc skórę powierzchnią, tak iż parchy się formują. Z powodu wielkiego swędzenia części dotkniętej świnia trze się, powodując wrzody. Oznaki: Powszechnie ukazują się one wprzód za uszami, wewnątrz 1óg przednich i wewnatrz uda. Skóra ma wygląd czerwony i chory i jeżeli części do- knięte są egzaminowane przez małe powiększające szkło, to można zobaczyć, jak paso- żyt się porusza. Leczenie. Obmyj dotknięte części ciepłą wodą i mydłem, ażeby usunąć jak najwięcej strupów; otem zmięszaj jedną uncyę Creoliny z 10 uncyami miękkiej wody. Wstrząśnij i za- iplikuj trochę na wszystkie dotkniete części za pomocą małej wycieraczki i powtarzaj o przez tydzień, jeżeli zwierzę wciąż jeszcze sie trze. Legowisko, gdzie zwierzę było place, gdzie zwierzę prawdopodobnie sie ocierało, powinny być zmyte desinfektantem. Jakikolwiek z ogłaszanych środków desinfekcyjnych wystarczy. "horoba i oznaki. Chory apetyt. Są dwie formy tej choroby. Po pierwsze, zwierzę może zeźreć wielką ilość karmy, a jednak pozostanie chude. Powtóre, może pożerać niezwykłe ubstancye jak naprzykład wszelkiego gatunku zgniliznę. „eczenie. W pierwszym wypadku należy uregulować karmę tak, iż zwierzę nie otrzyma jej „a wiele. Żołądek i kiszki zwierzecia w pierwszym wzmiankowanym stanie są zwykle słabione i potrzebują zasilenia. Uczyni sie to przez danie świni 10 granów sulphate f Iron i pełna deserowa łyżeczke zmelonego Aniżn jako dozę dwa razy dziennie z tro- ha karmy i powtarzać aż zwierze wyzdrowieje. W drugim wypadku. zmieszaj 20 fun- ów przesianego popiołu drzewnego, 6 funtów zwyczajnej soli i 1 funt Phosphate of „lime. Wsyn tę miksturę do koryta w dogodnem miejscu, gdzie świnia lub świnie mogą a dostać, gdy zechcą. horoba i oznaki. Nettle-Rash. Jestto forma egzemy, ucharakteryzowana przez nagłe pojawienie ie elastycznych wypukłości na skórze, którym towarzyszy wielkie swedzenie. Po me- vnym czasie elastyczne wypukłości pękają, wyrzucając ze siebie kleisty płyn, przyle- rający do szczeciny. „eczenie. Daj jedną uncye Epsom soli, rozpuszczonej we wodzie jako dozę. Zmień karmę o le możebnem jak najwiecej. Także zmieszaj pół uncyi Acetate of Lead i 1 uncyę rincture of Opium z 1 kwarta miękkiej wodv. Wstrząśnij i zaaplikuj trochę na wszyst- ie dotknięte części raz na dzień małą wycieraczką. horoba i oznaki. Ophthalmia (chore oczy). Zaburzenie to jest zwykle spowodowane przez jakąś )bcą substancyę, która dostała się do oka. Sprowadza je także zimno. Leczenie. Jeżeli jest jaka obca substancya w oku, usuń ją i płócz oko lub oczy zimną wodą rzez 10 minut kilka razy dziennie a po każdem płókaniu wpuść kilka kropli następu- ącej mikstury w oko lub oczy za pomocą przyrządu do oddzielania kropli: Zmięszaj (0 granów Acetate of Lead i 10 kropli Tincture of Opium z dwiema uncyami wody. 45 Choroba i oznaki. Częściowy paraliż (zwalenie się na tylne nogi). To zaburzenie jest spowodowa- ne przez brak dostatecznego fosfatu wapna w tkankach nerwowych. To zdarza się często u maciory, gdy ssają ją prosięta i czasem zajdzie to u młodych, rosnących Świń. To zaburzenie, jak sądzono, miało być spowodowane, przez robaka nerkowego, lecz tax nie jest. Oznaki: Naprzód maciora okazuje słabość w tylnych nogach, potem zwa- la się na stawy pęcinowe i po pewnym czasie nie jest w stanie podnieść się na tylne nogi. Jeżeli się nie wyleczy nerwów płucnych, to i serce zostanie dotknięte i zwierzę zdycha. Leczenie. Ażeby tej chorobie zapobiedz świnia prośna i ssące ją młode powinny być żywione ześrótowanym owsem lub grochem, ospą i mlekiem. Jeżeli przypadłość ta nastąpi u młodych prosiąt, jeżeli są dość stare, aby pić mleko, powinny być odłączone, a maciorze należy dać pełną stołową łyżkę Cod Liver Oil (tranu wielorybiego), 15 granów Phos- phate of Lime i 4 krople fluid Extract of Nux Vomica jako dozę z trochą karmy 38 razy dziennie i powtarzać to przez kilka tygodni, jeżeli potrzeba. To postępowanie zawsze przyniesie wyleczenie, jeżeli potrwa dosyć długo. Maciora powinna być trzymana w wygodnem miejscu, tak iż nie będzie wystawioną na upalne słońce lata lub zimne deszcze wiosenne lub jesienne. Choroba i oznaki. Szpilkowe robaki. — Można je znaleźć w kiszce odchodowej świni. (znaki: — Za- zwyczaj powodują one wielkie swędzenie u korzenia ogona i sprawiają świni wielką przykrość a często podkopują zdrowie świni. Leczenie. Namocz 1 uncyę Quassia Chips przez noc w pajncie zimnej wody i wyżdżmij rano, potem dodaj zimnej wody, aby mieć pajnt, jeżeli potrzeba. Wyczyść kiszkę odchodową przez zaszprycowanie ciepłej wody, potem wszprycuj pajnt namoczonych Quassia Chips. Powtarzaj to przez tydzień, jeżeli potrzeba. Choroba i oznaki. Kłócie w boku (Pleurisy). — Choroba ta jest zapaleniem tkanki osłaniającej wklę- słość piersiową, spowodowanem przez wystawienie świni na zimno, mokre powietrze na wiosnę i w jesieni. Świnie powinny mieć wygodne, suche miejsce do spania. Jest ono także spowodowane przez pokaleczenia, takie, jak kopnięcie przez konia lub źreb- ca. (Oznaki: Choroba ta zwykle rozpoczyna sie zimnem i bólem w boku, który po- woduje, że świnia chodzi kulawo na przedniej nodze, a gdy obie strony są zaatakowane, zwierzę porusza sie sztywno. Dostaje ono krótkiego, kurczowego kaszlu, który mu sprawia wielkie boleści. Przyłącza się też znaczna goraczka, powodująca zanik apety- tu, ostry i krótki oddech, przyśpieszony puls i wysoką temperaturę. Leczenie. Daj jedna uncye Epsom soli, rozpuszczonej w paincie wody jako dozę. Daj także 5 kropli fluid Extract of Veratrum Viride i 15 kropli Tincture of Hyoscyamus jako dozę w pełnej łyżce stołowej wody co cztery igodziny. To przyczyni sie do zmniejsze- nia goraczki i bólu. Gdy dawka działa, daj 10 sranów Nitrate of Potassium jako doze z trocha wody dwa razy dziennie, ażeby pomódz ochłodzić system i utrzymać nerki w czynności. Trzymaj zwierze w wvgodnem miejscu. Jeżeli zwierze nie przyjmuje karmy. zmieszaj pół nainta dobrze ugotowanego klej- ku owsianego z pół pajntem mleka i karm tem świnie łyżką. Ta ilość daną być powin- na trzy razy dziennie, aż apetyt zwierzęcia powróci. Choroba i oznaki. Zapalenie płuc. Jestto zapalenie substancyi płuc, spowodowane przez wystawie- nie na zimno. Jest ono także jednym z rezultatów kataru i czasem zjawia się pomię- dzy świniami jako epizodyczna choroba. (znaki: Zapalenie płuc jest zwykle poprze- dzone zimnem, któremu towarzyszy febra, ciężki, krótki oddech i kaszel i gdy zwierzę jest podniesione, okazuje oznaki cierpienia; zanik apetytu, przyśpieszony puls i wyso- ka temperatura. Leczenie. Jestto bardzo fatalna choroba u świń. Daj 5 kropli fluid Extract of Veratrum c XUAIETd F2 46 4ABO OTAJOJ LF pmxsj prom3lS TP "noję SE £ajato Teulmopqy 9p 7 Pomus jo putj) Ob "soprmy 16 aus 30 2q0l JY4SIĄ SP SelDNS2I, 66 OGNI 07 19AT] fp slusd S£ £1oqie £reuomind 02 J0AII 30 990] 1391 £P Poe o OUT. L8 e[ol1juoA JĄqSITĄ SI 18pptEIAd 96 alOII]U9A JJO'T ŻE USEIYdEIT 9T suslojop SEĄ Zb GAN9Id CI Sunl 313T4 $I Iqou01q GE puel3 pIo1kYJ, ZI Fe B9YDELJ, II snuy €8 XUAJET OT un?034 Z€ xuślieqd 6 uolo) TĘ seuoq po3]BUIqIN], S$ uno3E) 0£ UUNESEZEWY 7 Sau]jsaju! IIEWS 64 UUINn[00 useldS SZ IE1q2]19A Uu0!]09S SSOI) 9 qUoRu10]8 pioo T[turds G Jo SpIloJ SNooNIV 27 BjeSuojqo BIINPOW F YJEUI0]S 97 saqol oqdO € SNABHdOSĄ CZ oBĄDNU UN]UJUEZYI Z Uuniqs3199 T sue31Q TBuloju] THE SWINE pozę leatealenieaicnt A! r JEZ z : A są ©* Z AZĄĘ 16 THE SWINE pue qreq prU? 'exr4sĄ10 4 PATYI *Kq1e(T] 12 „IEKCY,, SI *1S2/4 *2911IYSĄIO | ]SIU *21lUSEDUE"] [Ep9UU 'SIIUSEJUE"] SALĄ "'SDNINNIM AZTAd WW OSORYA OPORZE 48 Viride w pełnej łyżce stołowej wody co 2 godziny, aż gorączka zostanie zmniejszona. Daj także po 15 kropli Tincture of Opium i Spirits of Camphor w dwu pełnych łyżkach stołowych wody co trzy godziny, aż kaszel ustanie. Po trzecim dniu daj 20 kropli compound Syrup of Squill jako dozę trzy razy dziennie, a gdy zwierzę jest bardzo sła- be, daj 4 grany chininy i dwie pełne łyżki stołowe dobrej whiskey w dwu pełnych łyż- kach stołowych zimnej wody 3 razy dziennie. Rozbij także jajo we filiżance od her- baty mleka i karm tem świnię łyżką kilka razy dziennie. Jeżeli skóra zostanie zapalona, co rozpoznać można przez czerwony wygląd skóry i wielką czułość, zmięszaj po pół uncyi acetate of lead i sulphate of Zine i 1 uncyę tincture of opium z jedną kwartą miękkiej wody. Wstrząśnij i trochę zaaplikuj na za- palone części małą wycieraczką 2 razy dziennie, i powtarzaj, aż czerwoność i czułość znikną. Choroba i oznaki. Reumatyzm. — Jestto bardzo zwyczajna choroba pomiędzy trzodą chlewną, a zwłaszcza pomiędzy prosiętami. Jest niemożliwem powiedzieć, co ją sprowadza. 0(zna- ki: Jest sztywność jednej lub więcej nóg, stawy pęcinowe są jedną z najczęściej do- tkniętych części. Dołączy się także mniejsze lub większe opuchnięcie, a obrzmiałe części będą gorące i czułe w dotknięciu. J.eczenie. Daj 15 kropli Oil of Gaultheria jako dozę w pełnej deserowej łyżeczce tranu wielo- rybiego (Cod Liver Oil) dwa razy dziennie i powtarzaj to przez dwa tygodnie, jeżeli potrzeba. Także zmięszaj 2 dramy cantharides (muchy hiszpańskiej) z 172 uncyi smalcu i nacieraj trochą nabrzmiałe stawy. Powtarzaj przez tydzień, jeżeli sztywność jeszcze pozostała. Powyższa doza Oil of Gaultheria jest dla dorosłej świni. Dla świni około 3 mie- gięcy starej, 7 kropli Oil of Gaultheria i pełną łyżkę od herbaty Cod Liver Oil. Lekar- stwo to może być zadane w małej ilości karmy. Choroba i oznaki. Skorupowata choroba skóry. — Ta choroba rozpoczyna się naprzód formacyą drob- nych pryszczy, za małych, aby je spostrzedz można na chropowatej skórze świni; za- zwyczaj dotyka ona skórą u świń podczas upalnego powietrza. (znaki: Te pryszcze uschną i powierzchnią skórę można łuskać kawałkami. To łuskanie może powtarzać się kilka razy i wtedy choroba znika. W innych 1azach skóra podlega zapaleniu, staje się grubą i zostanie poprzecinana we wszystkich kierunkach bruzdami, które są często głębokie i napełnione białą, sypką materyą; szczecina wypada i nie zacznie rosnąć, dopóki skóra nie wyzdrowieje. Świnie dotknięte tą skorupowatą chorobą przedstawia- ją bardzo mizerny widok. W niektórych razach skóra popęka sprawiając dużo boleści zwierzęciu, gdy się porusza, a zwłaszcza gdy stawy są zaatakowane. Świnie powinny mieć miejsce do nurzania się w błocie podczas upału i skrycie, któreby je osłaniało od słońca. Leczenie. Daj świni pełną deserową łyżkę compound Syrup of Sarsaparilla jako dozę z tro- chą karmy dwa razy dziennie i powtarzaj to przez 2 tygodnie. Także zmięszaj 1 uncyę Oxide of Zinc z dwiema uncyami Vasseline i nacieraj tem skórę raz na dzień. To za- pobiegnie pękaniu skóry i przyczyni się, że skóra nabędzie zdrowego wyglądu. Choroba i oznaki, Robaki. — świnie podlegają więcej zaatakowaniu przez robaki niż konie lub bydło, z powodu pożywienia, które świnia zbiera. Oznaki: Opadanie z mięsa i ogólny nie- zdrowy wygląd; zwierzę jest zazwyczaj głodne i może pożreć znaczny zapas karmy, a jednak pozostanie cienkie. Leczenie. Daj każdej świni pół uncyi fluid Extract of Spigelia i Senna jako dozę co cztery godziny, aż przeczyszczenie nastąpi. To lekarstwo nabyć można w każdej aptece już zmięszane do użycia. DRÓB. CHOROBY I POSTĘPOWANIE. Choroba i oznaki. Aphtha. — Jest to choroba, która dotyka pysk i przyrząd do żarcia. Drobne bąbole czyli pęcherzyki ukazują się na błonie pyska i zazwyczaj rozszerzają się aż do przy- rządu do jedzenia. Te plamki spowodowane są przez grzybek. O ile choroba postępuje, kura smutnieje i głowa zwykle obrzmiewa. Apetyt zwykle pozostaje dobry aż do końca. Leczenie i przepisy. Najlepszem lekarstwem na tę chorobę jest zmięszać 10 granów Sulphate of Copper z jedną uncyą wody i zaaplikować trochę do dotkniętych części pyska dwa razy dzien- nie piórkiem. Gdy choroba posuwa się na dół obejmując przyrząd do jedzenia, nie nie może być zdziałane. Siła kury powinna być podtrzymywana przez dawanie jej dobre- go pożywienia. Wszystkie zdrowe powinny być odłączone od chorych i użyć trzeba środków dezinfekcyjnych. Choroba i oznaki. Asthenia (Going Light). — Ta choroba spowodowana jest przez zarazek, który na- pada błonę śluzową pierwszej części wnętrzności, wchodząc w zatarg z wewnętrznem trawieniem. Oznakami tej choroby jest nadzwyczajne wychudzenie, chociaż apetyt pozostaje dobry, grzebień i dzwonki stają się bledsze niż zwykle. Kura staje się bar- dzo osłabiona i gdy idzie pada na bok i wnet zdycha. Choroba ta jest niszcząca dla młodych kurczat. Leczenie i przepisy. Medycyny nie wiele pomogą w tej chorobie. Zapobieganie jest jedynem. lekar- stwem. Kurniki powinny być często czyszczone i desinfektowane, a gdy choroba trwa długo, kury powinny być przeniesione do innej kwatery i hyposuldphite of soda powi- nien być domieszany do wody do picia, około łyżka od herbaty na kwartę wody. Choroba i oznaki. Baeterial Enteritis. — Ta choroba spowodowana jest przez zarazek, który znaj- dzie droge do wnętrzności indyków, kaczek i kurczat. Wybuch jej zazwyczaj ogranicza się na jedna farmę i zazwyczaj rozpoczyna się rychło w lecie i stopniowo znika w je- sieni. Choroba ta jest bardzo niebezpieczna. Kury wszystkich wieków są nią dotyka- ne, chociaż młode kurczęta więcej jej podlegają. Oznakami są brak apetytu, ociężałość; kury nie chcą się poruszać, grzebień staje się blady; odchody z wnętrzności są najprzód twarde i zielonego koloru, potem obfite, miękkie i błękitnie zielone. Głowa jest zwieszona na ciało, a oczy są zamknięte i szary płyn kapie z dzioba; kura wtedy kładzie się na bok i wnet zdycha. Leczenie i przepisy. Daj 3 grany subnitrate of bismuth i jeden gran sproszkowanego cynamonu jako dozę przerobiona na cztery pigułki z ciastem z mąki i włóż to w pysk. Powtarzaj tę dozę trzy razy dziennie, jeżeli potrzebne. Jeżeli ta choroba pojawi się pomiędzy drobiem, to wszystkie zdrowe sztuki powin- ny być odłączone od chorych i każde miejsce, gdzie chorobą dotknięte kury się znaj- dowały, powinno być desinfekcyonowane zupełnie i wszystkie kury, które zdechły, spalone. i Choroba i oznaki. Bronchitis. Ta choroba jest zazwyczaj wynikiem kataru i wystawienia na zimno. Choroba ta jest zapaleniem śluzowej błony gardzielowych rurek. Kura, geś lub kaczka dotknięta tą chorobą oddycha ciężko i chrapliwy ton daje się słyszeć a nadto uporczywy kaszel się dołącza. Choroba ta trwa zwykle 2 tygodnie. Teczenie i przepisy. W złych wypadkach naparz głowę gorącą wodą z kawałkiem kamfory mniejwięcej wielkości orzecha hikorowego. To powinno być robione dwa lub trzy razy dziennie. Także daj 5 kropli compound syrup of squill jako doze lejkiem i powtarzaj to dwa razy dziennie aż ulga nastąpi. Jako pożywienie dawaj kurom stęchły chleb maczany w mleku. Choroba ta nie jest zaraźliwa. HOW=IOO AOR © 5 Shoulder coverts4 FOUETPECY The Exterior c Wing coverts 27 Angle of wing UPDEr PI 28 Primaries of wing Nostrils 29 Saddle feathers Cleft of bill 30 Small wing coverts Koreneśd 31 Tail feathers GOME 382 Tail feathers 33 Lower part of thigh EE 34 Knee Crown of head 35 Hock Eye 36 Tarsus Ear lobes 37 Spur „13 Wattles 38-41 'Toes Throat 42 Boots See 11 ży Nape of neck Lower neck Upper neck Neck covers Lower breast Fore breast Belly Rump and anus Upper back Lower back Saddle D0=16 01 SKY EH The Skeletom Intermaxillary Lower mandible Nasal External nares Frontal Eye socket Cranium Quadrate Interorbital foramen Cervical vertebrae Dorsal vertebrae Sacral vertebrae Lumbar vertebrae Caudal vertebrae Anterior process of same s POULTRY 5 16 1 32 Middle finger 2 External process of Sternum Body of same Spine of same Clavicle Costal process of same Styloid process of same same Coracoid Scapula Humerus Radius Ulna Carpals Metacarpals Thumb M Third finger ka =. Ribs Uncinate processes same 5 Sternal ribs 36 Ilium 37 Acetabulum 38 Pubis 39 Ischium - 40 Femur 41 Patella 42 Fibula 43 Tibia 44 Calcaneum 45 Tarsals 46 Metatarsal 1r core 0e8S 52 Choroba i oznaki. Bumble Foot — Guzowata noga. — Ta choroba spowodowana jest przez to, że ku- ry leżą i cuodzą na twardej podłodze lub kamieniach, przez co spodnia część nóg do- staje rany. Noga nabrzmiewa i ropieje. Leczenie i przepisy. Jeżeli noga spuchnie i materya się utworzy, otwórz nabrzmienie i wyciśnij mate- ryę i zaszprycuj trochę następującego lekarstwa: zmieszaj 20 granów chloride of zine z 4 uncyami wody. Choroba i oznaki. Katar. — Przyczyną tej choroby jest wystawienie drobiu na zimno i mokro. Ażeby temu zapobiedz, powinny kury mieć dobry, suchy i ciepły kurnik, aby usiąść w nim na grzędy. Oznakami są najprzód wodnisty wyciek z nozdrzy a w kilku dniach wyciek sta- je się gęstszy, a kura wstrąsa głową, aby pozbyć się tego wycieku z nosa, powieki czę- sto nabrzmiewają. Leczenie i przepisy. Zmieszaj 1 łyżeczkę od herbaty pomelonego imbieru (ginger) z pożywieniem i daj dwa razy dziennie. Po trzech dniach daj 2 grany sproszkowanego sulphate of iron jako dozę dwa razy dziennie z pożywieniem. Jeżeli powieki są nabrzmiałe zmięszaj 2 dramy acetate of lead z pajntem wody. Wstrząśnij i wymyj oczy trochą tej mikstury dwa razy dziennie aż nabrzmienie zniknie . Choroba i oznaki. Cholera kur. — Tę chorobę powoduje zarazek. Cholera może dotknąć kury, indy- ki, kaczki, gęsi i gołębie. Zarazek wywołuje formę zatrucia krwi, które wnet zabija kurę. Ta choroba wywołuje wielkie zniszczenie. Kura siedzi z głową i ogonem na dół, dając wygląd kłębka. Grzebień staje się ciemny w kolorze, a rozwolnienie jest dotkli- wę, odchody zielonawo-żółtego koloru. Leczenie i przepisy. Wszystkie zdrowe kury powinny być odłączone od chorych i powinno się im zada- wać następujące tabletki rozpuszczone w wodzie do picia, jedna tabletka na kwartę wody: sodium sulpho-carbolate, calcium sulpho-carbolate, zinc sulpho-carbolate. Te tabletki można nabyć w każdej aptece. Chora kura powinna także dostać do picia tę solucyę, jeżeli pić ją zechce. Kurniki i miejsca, gdzie chore kury się znajdowały, po- winny być gruntownie zdesinfekcyowane, tak samo grunt, po którym chodziły. Choroba i oznaki, Kurza Ospa — Chicken Pox. — Tą chorobą dotknięte bywają kury, indyki i gołę- bie, lecz rzadko nawiedza ona gęsi. Choroba ta atakuje łby i wygląda jak żółte wę- zełki, różniąc się w rozmiarze od główki Śpilki do ziarna grochu. Największe są zwy- kle naokoło dziobu, powiek i części wolnych od pierza. Tworzą one surową, żółtą ma- sę na grzebieniu i dzwonkach. Leczenie i przepisy. Obmyj dotknięte części ciepłą wodą i mydłem i zmieszaj 1 dram sulphate of cop- per z pół pajntem wody. Wstrząśnij dobrze i zaaplikuj trochę na dotknięte części raz na dzień małym pędzelkiem, aż się wyleczą. Ta choroba jest zaraźliwa i wszystkie zdrowe sztuki powinny być odłączone a kurniki i place, gdzie przebywały, gruntownie desinfekcyowane. Choroba i oznaki. Stwardnienie płuc — Congestion of the lungs. — Jestto przepełnienie krwią ma- łych naczyń krwistych płuc. Ta choroba jest zwykle skutkiem zimna i pozwolenia młodym kurczętom i indykom być na zimnych deszczach. Ta choroba zwykle pojawia się w sezonie pierzenia się. Oznakami są silne i ciężkie oddychanie, a śluz pomieszany z krwią wypływa z nozdrzy. Grzebień staje się ciemno czerwony lub blisko czarny. Leczenie i przepisy. Medycyna nie wiele pomoże w tej chorobie, ponieważ śmierć może nastąpić w Kil- xa minut lub w godzinie lub dwu od chwili, gdy kura dotkniętą została tą chorobą. Zapobieganie jest jedynem lekarstwem. Bardzo młode kurczęta i indyki powinny być chronione od zimna i mokrego powietrza, a starsze chronione podczas pierzenia się. 53 Choroba i oznaki. | ee Zatwardzenie — Constipation. — Ta choroba nie jest częstą u kur, lecz gdy się pojawi, jest niebezpieczną dla ich zdrowia, ponieważ może przeszkodzić w urynowaniu. Leczenie i przepisy. Skoro tylko chorobę się zauważy, daj łyżeczkę od herbaty oleju rycynowego i za pożywienie zadawaj gotowaną marchew lub kapustę i chleb namaczany w ciepłem mleku. Dla zapobieżenia tej chorobie, powinno się dawać podostatkiem wody do picia a pożywienie powinno być różną mięszaniną. Kurom powinno być pozwolone wałęsanie się, ażeby mogły zbierać substancye potrzebne dla ich zdrowia. Choroba i oznaki. Kurcze u kacząt. — Ta choroba pojawia się u kacząt od trzech do czterech tygodni starych i spowodowana jest przez podawanie jednego i tego samego pożywienia. Leczenie i przepisy. Jest to naturalnem dla kaczek, aby miały różność pożywienia i przez zmianę je- dnego pożywienia na drugie choroba ustanie i inne leczenie jest niepotrzebne. Choroba i oznaki. Rozwolnienie. Ta niemoc zwykle spowodowana jest u kur, które otrzymują za wiele zielonego pożywienia lub czasem jest skutkiem innych chorób. Rozwolnienie, jeżeli trwa długo, osłabia kurę i może spowodować jej śmierć. Leczenie i przepisy. Wynaleź przyczynę, jeżeli możliwe. Jeżeli pochodzi ono z nadmiaru zielonej pa- szy, zmiana pożywienia może być wszystkiem co tu potrzebne, lecz jeżeli rozwolnienie miałoby trwać długo, zmięszaj po 5 granów kredy i catechu do trochę pożywienia i daj dwa razy na dzień. Jeżeli ta doza nie zapobiegnie chorobie, daj po 1 gramie sprosz- kowanego opium i ipecacuanha dwa razy na dzień z trochą pożywienia, aż choroba ustanie. Choroba i oznaki. Jedzenie pierza. — To może być przyzwyczajeniem, któremu kury podlegają i czę- sto jedna z kur staje się ofiarą. Leczenie i przepisy. Jeżeli kura wejdzie w zwyczaj pożerania pierza, powinna ona być odłączona od stada i żywiona dyetą mięsną, jak naprzykład gotowaną wątrobą z gotowanymi karto- flami. Bardzo prędko po zarządzeniu takiej dyety, kury zwykle zaprzestają jeść pierza. Choroba i oznaki. Gapes. Ta choroba spowodowaną jest przez robaka w rurce oddechowej i zauwa- żyć ją można najczęściej u młodych kurcząt od jednego do czterech tygodni starych. Kurczęta wyciągają swe główki i rozdziawiają pyszczki. Rozdziawianie to zazwyczaj odbywa się co minutę lub dwie i jest bardzo przykre. Kurczę wydaje z siebie głos kichnięcia i może kaszleć; biały śluz wypływa z pyszczka i nosa i zwykle jeżeli robak lub robaki nie zostaną usunięte lub zabite, kurczę wnet zdycha. Leczenie i przepisy. Odłącz wszystkie zdrowe kury od chorych i skąd chore były. Zedrzyj błonkę z piórka, wyjąwszy blisko końca, potem zanurzaj koniec piórka w terpentynie i ostroż- nie wepchnij w rurę oddechową, obróć piórko kilka razy a potem wyciągnij je. Po- wtarzaj to przez dwa dni, jeżeli kurczęciu nie pomogło. Pożywienie powinno się składać z twardo gotowanych jaj, stęchłego chleba i czosnku. To wszystko powinno być gruntownie starte i kurom podane jako pożywienie. Ponieważ choroba spowodo- wana jest pasożytem, kurnik i obórka powinny być gruntownie desinfekcyonowane i oczyszczone. Jakikolwiek z ogłaszanych środków dezinfekcyjnych odpowie tu celowi. Choroba i oznaki. Zaraźliwa Leukaemia. — Jest ona powodowana przez zarazek. Oznakami są zna- czne podniesienie się temperatury, ogólne osłabienie, a grzebień, dzwonki i skóra na- około głowy stają się blade i kura wzbrania się źreć. Leczenie i przepisy. Jeżeli choroba się pojawi, wszystkie zdrowe kury powinny być przeniesione do czy- POWIETEM ZZL NN Exterior Without Feathers 1 External nares 2 Lower bill z, ELBOW 3 Cleft of bill 28 Middle A 4 Upper bill 29 nh ” nger 5 Crown of head 30 I umb |. 6 Forehead 30 Lower thigh 1 Comb 31 Knee 8 Ear lobes 3a pac: to ozelnat 34 Spi 10 Occiput S 11 Throat 35-38 "Toes. 12 Wattles 39 Skin with feather 13 Wattles areas 14 Nape of neck 15 Lowec neck 16 Upper neck 17 Fore breast 18 Lower breast 19 Belly 20 Upper back 21 Rump 22 Lower back 23 Arm 24 Shoulder joint 25 Forearm PODETRY 55 Muscles 1 Temporal 2 Masseter 8 'Trachea 4 Fsophagus 5 Wing muscles 6 Neck muscles 4 Keel of sternum 8 Pectorals 9 Latissimus dorsi 10 Tail muscles 11 Abdominal muscles 12 Intercostals 13 Fat tissue 14 Crop 15 Lower wing muscles 16 Middle finger 17 Thumb 18 Third finger 19 Thigh muscles 20 Leg muscles 56 tego suchego miejsca i 1 łyżka od herbaty sulphate of iron wlana do każdego galona wody do picia jako lekarstwo i antyseptyk. Kurnik i place, gdzie chore kury się znaj- luja, powinny być gruntownie oczyszczone i desinfekcyonowane. Chorym kurom po- vinno się dać 1 gran chininy i 1 gran sulphate of iron jako dozę. Z tej mieszaniny robić należy małe pigułki i włożyć je do pyska każdej kury dwa razy na dzień. ”horoba i oznaki. Zapalenie żołądka. — Zachodzi ono u kur i jest zwykle spowodowane przez tru- siznę lub inną irytującą substancyę. Kura jest osowiała, nie chce źreć i pokazuje zna- ci bólu przez to, że jest niespokojna. „eczenie i przepisy. Znajdź przyczynę, jeżeli możliwe. Jeżeli od czegoś irytującego, daj łyżeczkę od ierbaty oliwnego oleju z 5 kroplami tincture of opium. Jeżeli z powodu nietrawie- 1a, daj 1 gran kalomelu dwa razy dziennie przez 2 dni z trochą żywności, jeżeli kura ą przyjmie. Jako reguła choroba ta zazwyczaj zabija kury. "horoba i oznaki. Zapalenie wnętrzności. Zanik apetytu i częste wydzielanie miękkich, żółtawych uh zielonawych odchodów, połączonych z kurczowem natężeniem i bólem. „eczenie i przepisy. Daj łyżkę stołową oliwnego oleju dla wyczyszczenia wnętrzności, potem daj od cażdego po 1 granie: bicarbonate of soda i subnitrate of bismuth jako dozę trzy razy lziennie. To może być przerobione na drobne pigułki i włożone do pyska. Jeżeli silne ozwolnienie zaszło, daj 1 gran sproszkowanego opium i 2 grany subnitrate of bismuth ako dozę trzy razy dziennie w formie pigułki. Także zmięszaj 1 łyżeczkę od herbaty ulphate of iron z każdą kwartą wody do picia. horoba i oznaki. Stwardnienie podgardla, — Podgardle jest rozszerzeniem gardzieli, które otrzymuje ożywienie, skoro jest połknięte, i zatrzymuje je, aż stanie się miękkiem i przeżute lostatecznie do połknięcia zupełnego. W niektórych razach pożywienie zamiast być oołknięte, pozostaje w podgardlu, a kury pozostają głodne z powodu, że pożywienie de dochodzi do żołądka i pożerają coraz więcej żeru sprowadzając rozszerzenie pod- 'ardla. Rozszerzenie może także być spowodowane przez twarde substancye utknięte v podgardlu. „eczenie i przepisy. Zrób otwór w podgardlu ostrym nożem i wypróżnij jego zawartość, jeżeli ma ona rwaśny zapach, wymyj podgardle antyseptykiem, wtedy zeszyj ranę mocną nitką jed- vabna i dawaj kurze przez kilka dni miękkie pożywienie. Dla zapobieżenia temu nie- orządkowi, kury mieć powinny wolny przystęp do drobnego żwiru, mianowicie w zi- nie, gdy ziemia pokryta jest śniegiem, i także przystęp do wody. Jhoroba i oznaki. Wszy i pchły. — Drób wszelkiego gatunku podlega także napastowaniu skóry przez óżne pasożyty, które wyrządzają wiele przykrości. „eczenie i przepisy. Ażeby temu zapobiedz, domki, gdzie drób bywa przetrzymywany, powinny być czę- to oczyszczone, a grzędy wybielone wapnem, gniazda zrobione z czystej słomy i mieniane co tydzień. Dla zabicia wszy na młodych kurczętach, świeży smalec jest najlepszem lekar- twem. Wetrzyj trochę na tył głowy i pod skrzydła. Dla starszych kur, lecz nie kur , kurczętami, wetrzyj trochę z następującego na głowę i pod skrzydła: jednę łyżeczkę /(l herbaty siarki zmięszanej z 1 uncya smaleu lub proszki na wszy mogą być użyte; e powinny być wdmuchnięte lub wstrząśnięte w pierze. Trochę ugaszonego wapna mięszanego z ziemią, gdzie kury się trzepią, jest także polecenia godnem. yhoroba i oznaki. Gubienie pierza. — Ta choroba spowodowana jest przez brak dostatecznego wa- na w pożywieniu. „eczenie i przepisy. Gdy kłopot ten nastąpi, trzeba zemleć skorup od ostryg na delikatną mąkę i zmię- 57 szać to z pożywieniem. Jeżeli kury były zamknięte, to powinny być wypuszczone na wolność, aby miały więcej ruchu i mogły zbierać substancye korzystne dla ich zdro- wia. Zewnętrzne leczenia nie przynoszą prawie żadnej korzyści. Choroba i oznaki. Pypeć. — Oto nazwa choroby, która napada język i jest spowodowaną przez zara- zek. Jest ona często brana za rozdziawianie dzioba (gapes). Język staje się suchym, chropowatym i łuskatym. Dziób staje się żółtym u osady a pierze najeżone i kura jest osowiała, nie przyjmuje żadnego pożywienia i stopniowo słabieje, aż zdycha. Leczenie i przepisy. Ta choroba rzadko się pojawia, gdy kury utrzymywane są czysto i odpowiednio odżywiane. Daj 1 łyżeczkę od herbaty oleju rycynowego i posiekaj świeże jarzyny; takie jak cebulę i pietruszkę, pokrajaną z ugotowanymi kartoflami i dodaj trochę ka- szy jęczmiennej. Nie skrob języka ani nie używaj żadnych gwałtownych środków do oczyszczenia go, lecz polewaj go często następującą miksturą: 30 granów boraksu roz- puszczonego w 4 uncyach wody z łyżką stołową tincture of myrrh. Zaaplikuj za pomo- cą piórka. Powtarzaj powyższe postępowanie, aż wyleczenie nastąpi. Choroba i oznaki. Pneumonia czyli zapalenie płuc. — Ta choroba jest wynikiem wzburzonego stanu Erwi, o ile się zdaje, spowodowanego przez zarazek. Oznakami są: przyspieszony od- dech, kaszel i wydzielanie śluzu z nozdrzy. Kura staje z najeżonem pierzem i opusz- czonemi skrzydłami i zachodzi u niej zupełny brak apetytu. Leczenie i przepisy. Ta choroba postępuje szybko i jest fatalna. Umieść kurę w ciepłym kurniku, jeże- li powietrze jest zimne i zmięszaj 15 granów nitrate of potassium i 15 kropli tincture of digitalis z jedną uncyą wody i dawaj 10 kropli tej mikstury co dwie godziny przez dwa dni. Lekarstwo to podawane być powinno przyrządem do oddzielania kropli. Skoro kura okazuje znaki polepszenia, daj jej jeden gran chininy w pół łyżce od her- baty zimnej wody 3 razy dziennie i dawaj ciepłe mleko jako karmę. Choroba i oznaki. Roup. Jestto zaraźliwa forma kataru, dotykająca śluzową błonę nosa i ócz i często rozszerzającą się aż do gardła. Spowodowana ona jest przez zarazek, który szybko się rozmnaża, a wyciek z nozdrzy zawiera wielką liczbę tych zarazków. QOcięża- łość, brak apetytu, wyciek z nozdrzy, nabrzmienie powiek są oznakami; grzebień i dzwonki przybierają ciemno-czerwony kolor. Jeżeli kurze nie przynosi się ulgi, to ona zdycha. Leczenie i przepisy. Ponieważ to jest choroba zaraźliwa, przeto będzie potrzeba odłączyć wszystkie ku- ry zdrowe od chorych i od tych, skąd chore nabyte zostały i wszystkie, które są ciężko zaatakowane, powinny być zabite i ich ciała spalone a kurnik i plac, gdzie przebywały, powinny być gruntownie desinfekcyowane. Nie będzie bezpiecznem wpę- dzić kury zdrowe do tego samego kurnika przynajmniej przez 3 miesiące od czasu, jak choroba ta została zatrzymana. W pierwszym rozwoju tej choroby zmięszaj jedną łyżeczkę od herbaty zwyczajnej sody do pieczenia z 4 uncyami wody. Wstrząśnij dobrze i zaszprycuj trochę w. każde nozdrze, a potem zaszprycuj trochę peroxide of hydrogen. Powtarzaj to postępowanie dwa razy dziennie, aż części dotknięte będą zdrowe. Jeżeli powieki są nabrzmiałe, na- ciśnij je wielkim palcem u ręki i zetrzyj wszelką materyę, która mogłaby wydostać się i użyj trochę od powyższej mikstury. Choroba i oznaki. h Biały grzebień. — Ta choroba popularnie znana jako *wyłysienie” czyli *favus” jest spowodowana przez grzybek. Głowa i szyja są częściami zwykle dotkniętemi. Leczenie i przepisy. Usuń skorupy przez gruntowne skrobanie tępem narzędziem, takiem jak trzonek od łyżki, potem zaaplikuj tincture of iodine na chore części za pomocą piórka i po- wtarzaj to przez tydzień, jeżeli wyleczenie nie nastąpi. u (a) 0 00 =1 0: OT HA WIOLA POWETPRE Internal Organz 24 Upper bill = Cleft of bill % Lower bill 27 External nares 28 Comb Cerebellum GA Cerebrum 3 Medulla oblongata 2 Spinal cord 3 Cross section spinal 33 cord 34 Cross section muscula- z ture żŚ Pharyngeal cavity 3 Larynx 'Trachea Bronchi Lung Jejunum Aorta Posterior vena cava Pulmonary artery Pancreas Esophagus Crop „ uw a waw Thorucie part of esophagus Fore stomach Entrance into stomach Gizzard Sternum Heart Cloaca with anus Suprarenal bodies Vas deferens 'Testicle Kidney Oil gland Oil gland Fat tissue RAMAAA) jA MAZOWIA pia, Ay 4 2 £ z 4 0 u 3) zal mi 4 G l mi 3 O bie dań ca G z 3 2 z 4 Q z Qa u ć From a Painting by Louis A. Stahmer Poultry Journal ETIcANn 60 MIERZENIE JABŁEK, KARTOFLI ITD. NA KUPIE. Aby znaleźć liczbę buszli jabłek, kartofli itd., w kupie, pomnóż długość, szerokość i grubość razem i cyfrę otrzymaną przez ośm, i odkropkuj jedną liczbę w tej sumie na dziesiątki. MIERZENIE SIANA W SZOPIE. Ażeby znaleźć ilość siana w szopie, dozwól 512 kubicznych stóp na tonę, a ogólnie biorąc obliczenie będzie dosyć dokładne. MIERZENIE DRZEWA NA KUPIE. Ażeby zmierzyć kupę drzewa, pomnóż długość przez szerokość i sumę otrzyma- ną przez wysokość, co da liczbę stóp kubicznych. Podziel tę sumę przez 128, a otrzy- many iloraz (quotient) będzie liczbą kordów. Standardowy *cord” drzewa — trzeba namiętać — jest cztery stopy gruby; to znaczy, że drzewo musi być cztery stopy długie. Farmerzy zazwyczaj kontentują się mierzeniem powierzchni. nazywaiac kupę drzewa piecowego ośm stóp długa i cztery stopy wysoką *cordem.” Wśród takich okoliczności 32 stopy byłyby dzielnikiem. MIERZENIE BECZEK I SADKÓW. Znajdź środkową średnicę (diameter) przez dodanie do głównej średnicy dwóch trzecich (jeżeli klepki są tylko lekko zakrzywione, trzy piate) różnicy pomiędzy główną i szpuntowa średnicą i przez podzielenie przez dwa. Pomnóż kwadrat środkowych średnie w calach przez .7854 a otrzymaną sume przez wysokość sadka w calach. Podziel przez 231 dla standardowych lub winnych gallonów i przez 282 dla piwnych gallonów. ZAWARTOŚĆ ŚPICHLERZY ZBOŻOWYCH. Chcąc znaleźć zawartość śpichlerzy zbożowych, pomnóż długość, szerokość i wyso- kość razem, dla otrzymania stóp kubicznych. Podzieloto przez 56, i pomnóż przez 45, a wynik otrzymany będzie utrafionaą miarą. ZAWARTOŚĆ *CRIBÓW.” Na Zachodzie, i gdzie uprawiana jest tak zwana *"dent” kukurydza, trzy czubate pół buszlowe kosze powierzchownie obliczajac ida na buszel wyłuskanej kukurydzy o 56 funtach. W rzeczywistości 68 funtów pałek zdrowej *dent” kukurydzy, dobrze uschnie- tej w czubie ida na buszel. Cztery czubate półbuszlowe kosze *flint” kukurydzy po- wierzchowne oddaje się na buszel. Reguła dla znalezienia zawartości jest pomnożyć długość, szerokość i wysokość razem, w stopach, dla otrzymania kubicznych stóp; pomnóż otrzymaną sumę przez 4, odkreśl liczbę po prawej ręce, a rezultat będzie mniej wiecej w buszlach wyłuskanych. Jest to na podstawie czterech półbuszli kukurydzy w pałkach na buszel wyłuskanej kukurydzy. ZAWARTOŚĆ CYSTERN (STUDNI). 36 cali deszczu przez rok wyda 72 beczki wody na każde 10 stóp kwadratu t100 kwadratowych stóp) dachu. Stąd szopa 30x40 może dostarczyć 2 beczki dziennie po- przez cały rok. Stąd w suchych krajach — to znaczy w krajach, w których po cięż- kich deszczach następują długie susze — cysterny muszą być obszerniejsze, aniżeli w tych krajach. gdzie deszcze są więcej stałe lub w krajach mających przecietny opad deszczowy. Jeżeli woda ma być używana codziennie, szopa 30x40 powinna mieć ceyster- nę 10 stóp średnicy i 9 stóp głęboką; pomieści się w niej 168 beczek. Lecz jeżeli ma być z niej czerpane tylko w czasie suszy, powinna mieć ona trzy razy taką objętość. MIERZENIE CYSTERN. Ażeby znaleźć objętość okrągłej cysterny lub rezerwoaru, pomnóż kwadrat prze- ciętnej średnicy przez głębokość i weź 3-16 od tej sumy. Dla wielkiej akuratności po- mnóż przez .1865. Przy kwadratowych cysternach lub rezerwoarach pomnóż kubiczne stopy przez 0.2%.. Rezultat będzie zawartością w beczkach. 61 MIERZENIE OBJĘTOŚCI, Następująca tabela, wykazująca zawartość pudeł, będzie dogodna do wzięcia roz- miarów na wewnątrz. 24 cali x 24 cali x 14.7 zawierać będzie beczkę o 31172 galonach. 15 cali x 14 x 11 zawierać będzie 10 galonów. 8% cala x 7 x 4 zawierać będzie galon. 6 cali x 5 8-5 cala i 4 cale głęboko zawierać będzie pół galona. 4 cale x 4 x 38.6 cala zawierać będzie kwartę. 24 cali x 28 x 16 zawierać będzie 5 buszli. 16 cali x 12 x 11.2 zawierać będzie buszel. 7 eali x 6.4 x 12 zawierać będzie pek. 8.4 cala x 8 x 4 zawierać będzie pół peka, czyli 4 suche kwarty. STANDARDOWY BUSZEL. Standardowy buszel jest miarą 8 cali głęboką i 1872 cala wewnętrznej średnicy. Czubaty buszel wymaga 6 cali wysokości ponad wierzchem wystrychowanego buszla. GWOŹDZIE POTRZEBNE DO PRZERÓŻNYCH GATUNKÓW R0OBS6T. Dla 1000 gontów (shingles), 3%2 do 5 funtów gwoździ 4d., lub 3 do 312 funta 3d. 1000 lacek około 7 funtów *3d. fine.” 1000 stóp desek t. z. *clap” około 18 funtów "6d. box.” 1000 stóp desek *covering” około 20 funtów 8d *common” lub 25 ft. 10a. 1000 stóp desek do górnej podłogi, "square edged,” około 38 funtów 10d. floor, lub 41 ft. 12d. floor. 1000 stóp desek do wierznich podłóg, *matched and blind nailed,” 38 funtów 104d, lub 42 ft. 12d common. 10 stóp do przedziałów, *"studs lub studding,” 1 funt 10d common. 1000 stóp furring 1x3, około 45 ft. 10d common. 1000 stóp furring 1x2, około 65 funtów 10d common. 1000 stóp pine finish, około 30 funtów 8d finish. KOLCZASTY DRUT POTRZEBNY DO PŁOTÓW. Oszacowana liczba funtów drutu kolczastego potrzebnego do ogrodzenia miejsca lub odległości wymienionej poniżej z jedną, dwiema lub trzema liniami drutu, podana na podstawie każdego funta drutu mierzącego jeden pręt (rod — 1612 stopy). 1 linia 2 linie 3 linie funty funty funty NSkwadr zak act A 50 2—3 If =) 152 Mistrona tw sakrag.-dec=3 wracatdewac * 12 2—3 25 1—3 38 JNkwady miare og ZICC 1,280 2,560 3,840 i STEPKYZYMIIWNAG 20 ała. EC SO 320 640 960 1 TOdEdRUSOŚCI « Ga. daalena adi. 1 2 3 1005rodówj długości .%0:b05250003.00 100 200 300 100 Stopy dkUgSOŚCI 0ueziodaa dac dE na 6 1—16 12 1-8 18 3—16 POŁEWAJ:HAKTA saa owad odh ce Sodo aafdE 36 72 108 SPECYALNE PRZESTROGI CO DO UŻYWANIA TRUCIZNY NA ROBACTWO. 1. Najważniejsze substancye do spryskiwania są trujące i wielka ostrożność powin- na być przestrzegana w ich używaniu, ażeby zapobiedz otruciu ludzi, bydła lub pszczół. 2. Nie mięszaj miedzianych preparacyi w naczyniach żelaznych lub blaszanych; zawsze używaj naczyń z drzewa, szkła lub gliny. 3. Nie dodawaj Paris Greenu do solucyi zawierającej amoniak; zawsze używaj mięszaniny wapna lub Bordeaux, specyalnie na brzoskwinie, lub inne drzewa z delikat- nem liściem. 4. Gdy wapno jest używane, ugasz je dokładnie i przecedź przez płótno lub po- dobną materyę. Jeżeli tego nie uczynisz, kawałki wapna łatwo zapchają pumpę. 62 5. Jest bardzo pożądanem dodać dwie kwarty rozpuszczonego kleju, lub gdy tego nie masz pod ręką, dwie kwarty malasu na każde 150 galonów użytej wody, a to dla- tego, aby robactwo przylegało do liści. OCZKOWANIE DRZEW, Oczkowanie dokonywane bywa w sposób podobny do szczepienia, z wyjątkiem, że zraz składa się poprostu z tęgiego i silnego pączka, z dołączeniem kawałeczka kory. Oczkowanie może być dokonane z większą szybkością, poniekąd z większem bezpie- czeństwem i z możebnością powtórzenia oczkowania na tym samym pniu. Oczkowanie musi być uskutecznione w peryodzie silnego rośnięcia, a pączki muszą być doskonale rozwinięte na gałazkach mających być użytemi do oczkowania. Wosk do oczkowania może być zrobiony podług następującej formuły: 1) Cztery części żywicy, 2 części wosku pszczelnego i jedną część łoju zmięszać. 2) Sześć części białej żywicy, jedna część wosku pszczelnego, roztopić razem; częściowo ochłodź przez mieszanie, potem dodaj stopniowo ustawicznie mieszając, dosyć alkoholu, ażeby mikstu- ra, gdy ochłodzona, miała gęstość kaszy. TANI PRZYRZĄD DO SPRYSKIWANIA OGRODU. Kup w jakim dobrym handlu żelastwa silną pumpę z komorką do powietrza, ażeby wytryskujacy strumień był stały, zaopatrzoną w dwa węże do operowania. Przymocuj pumpę na mocnej beczce, tak iż jedna z rurek gumowych wejdzie do beczki i utrzymy- wać będzie wodę w poruszeniu i truciznę dokładnie mieszając, a druga kończy się w ryjku do spryskiwania. Wąż do spryskiwania powinien być około 20 stóp długi. Przy- mocuj go do lekkiego drążka, najlepiej do bambusowego, ażeby pomagał w kierowaniu prądu. FORMUŁY DLA MIKSTUR DO SPRYSKIWANIA. 1. Bordeaux mikstura. Umieść 4 funty copper sulphate w płóciennym mieszku 1 zamocz go przez noc w drewnianym naczyniu zawierającem cztery galony wody. W innym drewnianym naczyniu ugasić trzeba 6 funtów świeżego wapna w tyluż galonach wody. Gdy wapno jest chłodne, zlej je i solucyę z sulfatu miedzi do beczki i dolej do- syć wody, ażeby uczyniło 45 galonów. Spryskiwaj natychmiast za pomoca forsownej pompy, z przyrządem do pumpowania, mięszajac często podczas spryskiwania. 2. Ammoniacal Copper Carbonate. Rozpuść 1 uncye copper carbonate w 3 pajn- tach silnego amoniaku i dodaj tę solucyę do 25 galonów wody. Używaj jak pod nr. 1. Żadne poruszanie nie jest potrzebne. 3. Copper Sulphate Solution. Rozpuść, jak przepisane pod nr. 1, 1 funt copper sulphate w 15 galonach wody. Używaj jak pod mo. 2. 4. Rozmięszaj 4 uncye Paris Greenu w 40 galonach wody i dodaj 12 funta świeżego wapna, ugaszonego w dwu kwartach gorącej wody. Używaj jak pod nr. 1. 5. Mikstura Bordeaux (No. 1) z Paris Greenem dodanym podług raty: 1 uncya na 10 galonów. Używaj jak pod nr. 1. . 6. London Purple, 4 uncye bardzo gruntownie zmieszane z 25 funtami land plaster. Używaj naczynia do spryskiwania. 4. Zmięszaj 1 uncyę świeżo sproszkowanego white hellebore w trzech galonach wody. Spryskuj za pomocą pumpy forsownej lub naczynia do spryskiwania. 8. Kerosene Emulsion. Rozpuść ćwierć funta twardego lub 1 kwartę miękkiego mydła w dwu kwartach gotującej się wody; wlej 1 pajnt kerosyny do blaszanego naczy- nia, wlej gotująca się gorącą solucyę do tego, zakorkuj i wstrząsaj pospiesznie przez 1 iainutę lub aż mikstura bedzie gesta jak śmietana. Przed użyciem rozpuść za pomocą ciepłej, miękkiej wody. Używaj jak pod nr. 2. 9. Zmięszaj 1 funt proszku Pyrethrum z równym zapasem ugaszonego wapna w butelce lub blaszanem naczyniu; zakorkuj mocno i pozostaw przez 24 godziny przed użyciem. Używaj podczas spokojnego dnia za pomoca naczynia do spryskiwania lub mieszka do proszku. 10. Ugaszone wapno, używaj w naczyniu do spryskiwania. 11. Corrosive Sublimate Solution. Rozpuść 2% uncyi corrosive sublimate w dwóch galonach gorącej wody i wlej tę solucyę do 15 galonów zimnej wody. Używaj naczyń drewnianych, glinianych lub szklanych. Na *scab'” (parchy) kartofli postępowanie 7 tormaldehyde jest polecenia godniejsze. 68 12. Potassium Sulphide Solution. Rozpuść 72 uncyi potassium sulphide (liver of sulphur, sulphuret of potassium) w 1 kwarcie ciepłej (nie gorącej) wodzie i dodaj tę gojucyę do 3 kwart zimnej wody. Używaj jak pod nr. 2. UŻYWANIE SILO. Ekonomia sila. — Silo daje tarmerowi możność do przechowania większego zapasu 'materyałów spożywczych oryginalnej karmy dla żywienia zwierząt farmerskich, aniżeli przez jakikolwiek inny system znany preserwacyi.” (Woll.) Strata suchej materyi w zwykłej praktyce farmerskiej przeniesie 25 proc., chyba, że nadzwyczajne ostrożności są przedsięwzięte; podczas gdy przez proces silowy ubytek nie potrzebuje przenosić 10 proc. Co więcej, zbiory nie przydatne na robienie siana, mogą być zmienione przez silo w korzystną karmę. Więcej bydła można trzymać na danej przestrzeni gruntu, gdy «silage” jest skarmiany, niż w inny sposób. Paszące się bydło staje się kosztowne. Silo zaoszczędza czasu i miejsca na składanie i czyni farmera niezależnym od powie- trza, skoro raz silo jest napełnione. Silo zaoszczędza pracy, gdyż "akr kukurydzy może być umieszczony w silo tańszym kosztem, aniżeli ten sam zapas mógłby być przecho- wany jako sucha karma.” (*Przez pakowanie do sila wszystkiej kukurydzy z pola, cięcie bywa dokonywane odrazu.”) Silo dostarcza jednakowej jakości karmy użytecznej przez cały rok — i o specyalnej wartości jest jako karma przygotowawcza do przenie- Sienia pydła z suchego do świeżego pożywienia na wiosnę. Spaszanie silage'u. Dla krów mlecznych zawartość silageu nie powinna prze- nosić 40, lub na zewnątrz, 50 funtów dziennie na głowę; najwyższe danie z 20 do 80 funtów na głowę dziennie jest lepsze, gdzie jest pożądanem utrzymanie mleka zawsze w równości. Dla wołów silage może być skarmiany w ilościach aż do 40 lub 50 fun- tów dziennie. Skarmiaj go dwa razy dziennie — w małych porcyach z początku, a stopniowo powiększaj aż konie się do niego przyzwyczają. Dla koni porcya nie powin- na przenosić 20 funtów dziennie. Dobrze jest skarmiać go z mięszaniną ze słomą w pro- porcyach: jedna trzecia silage i dwie trzecie słomy. Owce korzystnie mogą być kar- mione zadawając im 2 funty silage'u dziennie — nie przenosząc 5 lub 6 funtów na gło- wę. Co do karmienia silage'm trzody chlewnej, uczeni eksperci różnią się poniekąd. Powinien on, przy rozpoczęciu, być zmięszany z mąką kukurydzianą, lub innem skon- centrowanem pożywieniem. Budowanie sila. Dobre silo nie musi przepuszczać powietrza; musi mieć gładkie prostopadłe ściany, które pozwolą masie silage'u usadowić się bez utworzenia wklęsło- ści; i musi on być twardy, ażeby się nie popękał. Dobrej miary, powiedzmy na sto ton materyału byłby silo 12 stóp w średnicy i 35 stóp wysoki, lub 13 stóp w średnicy i 30 stóp wysoki. Może ono być budowane czworoboczne, lecz forma okrągła jest najlep- sza, ponieważ najłatwiej przypuszcza wykluczenie wszelkiego powietrza, które spowo- dowałoby fermentacyę i stratę. Stosunek pomiędzy rozmiarem silów, akrów do napełnienia i liczby krów mogących być utrzymanych. (Woll.) Rozmiary Zawartość Akry do napeł- Krowy które w tonach nienia. 15 ton utrzyma 6 mie- na akr. sięcy 40 funt. karmione co- dziennie 10x20 28 2 12x20 40 D IJ 12x24 49 3 3—5 13 12x28 60 4 5 14x22 61 4 1—2 17 14x24 67 4 2—3 19 14x28 83 5 2—8 22 14x30 87 6 23 16x24 93 6 2—5 24 16x26 97 di 26 16x30 119 8 29 18x30 151 10 1—5 37 18x36 180 12 1—8 45 64 NASIENIE WARZYW DO SIANIA W 100 YARDOWYCH RZĘDACH, SZDATaSi ooo Aa taj Estate O PE rasy eee O tatekateT AROSA O dni AO 8 uncyi Kasola;, skrzaczasśtia! «456 2 05 eb noche opi Asa aielojelc e Z OOES OK SA STO 3 kwarty Masola; EIMA «5 Z aa EJ MOE OŚ ra AE AEO A ANC IACCECTE. 38 pinty Fasola; pnaca Sie” ało daw SEE Coria Eee iza SER A RISOCE KASZ 1 pint (OGR SOA OKOO OOO GE WST AAS 00 H dłdrio dOla1 50-000 00 4 uncyi Brokuły ooo SZ REZ OBO A WTA A NS RCR PTZ NE % uncyi Kapista brukselskaż: 000 Ea fach OZ A ZA » uncyi IKADUSŁA, 505 OE RANA dO KORE ARE AE OISE l uncya Kalafkióny s0600 08006 MAG AO DJE SWO SEE EA ZIELONA SZYC 1% uncyi Aż gel okd ACO JAW ARP ESKO OPER OOUOC TAA AGA NO JOW ORO WOS A WOŚ OG 3 uncye SUE KARPIE ERZE OO ABE A ALTO PAEA Gedi ooo .. 3 uncye ColMardSe ZET RECE MNE NACE REN O RAAF TO A % uncyi KUKUrYGZA 20 żarać KIE O ee e af Stacze A TOORA OE PODA AISD AA Had 1 pint Rzerzucha: oto ooeloa Bi aa a e wróójlE ace AEO o A e ei oco au eee 4 uncye OSÓRKI ces 6 0O0ER W ac Mariki Oi darek SO Cd EA AE 4 uncye Melonowicesze kad a RNA O ar OESIE % uncyi d WAWA NR TCO O YARRO ASRR O APO JROJ WOŚ O CHCE WAGA WG SAGE ... 2 uncye I 0) ARONSON OKO SEEAE OOM ET SSÓ OERYD O A ABE N OBA AGO TA JOCARIĆ 2 uncye sałata, Kosci KE ANO KE OSA ZA AE OOOO DBO 2 uncye Melon GwOodnye zz i OE O KOWNO O EL AEO OE PRN 2 uncye NeIONŚCYLEY NOWY ESA PE WETO AA OO ACO ECA ZANA KA l uncya GORCZYCA czasza dka Go Mi BOOM O OD Mn SENIORA OZ 4 uncye - OKTAŻ AA OWO A AT ONE OOO AMANT W RYC 12 uncyi Cebula nasduże 4bULWAZ NOA SE AAAA OSA z ZO OAZA 2 uncye Cebula? doxrozsadzamia A 5002 EAC AE Arni d EZ CECCAR EA 6 uncyi Pietruszka” +=: 0a AE PAS RAZA TE CE ORAN AEO NCEPONIZ AE 2 uncye GIOCM SES soo ONA NWA ROCA R wc rr REY I YAN A OCZY 3 kwarty BIĘDTZE PEAR KO RCA OCZ Z OC UP PZDR 1 uncyi BYDMIA 2) 6 że PROPO A NOA Z AE AO ACE IO NOAA: 2 uncye Rzodkiewka; weżo wacka SEN STO CO AE RC NAC ORNAATCNNE 6 uncyi IGUBADD Sai 0 ZEE © łza ste AO CY ECO CAEN TATA 2 KOPYTO ZA 4 uncye Narzyn:y"OSERZYSA: 95 4a A wee Etos CE zdr ad O TCC 4 uncye Miekurz (squash): sede u asc MEŁA0 A obie dA e EA CE APNEA ROSE PRZE 3 uncye SZPINAK ode GR. W Zico iR A SEKE AAA OS AAC PON ADAA 6 uncyi BOMIAOTYŃ 6 5: osa ES W OJ Ea E O AE OWCZE da CACY UPRA JACTAE R ER NAC l uncya BRUKIEW 27 RAA NN EA PO NANA JE A AA PATRONA 8 uncye Podane powyżej cyfry są za wielkie, lecz trzeba zawsze mieć więcej, niż potrzeba, na wszelki wypadek. SKLEP NA WARZYWA. A "Sklep na warzywa powinie być chłodny, sklepienie suche, daleko od domu, tak, iżby zły zaduch nie dochodził do domu mieszkalnego. Taki sklep powinien być dosyć głęboko w ziemi, ażeby był wolny od mrozu w zimie, a chłodny w lecie. Powinien mieć dobrą wentylacyę i mało lub żadnego światła. Przedewszystkiem powinien być suchy. Jeżeli grunt jest taki, iż woda dostaje się do sklepu na warzywa, to trzeba go wyce- mentować lub założyć dreny naokoło ze wszystkich stron. Jest wiele przeeróżnych raetod konstrukcyi, do wyboru, co zależy od taniości materyału. Na Wschodzie, gdzie kamienia jest pełno, ściana z kamienia jest tania. W niektórych okolicach piasek i zwir są pod ręką i tanie. Dlatego też ściany z konkretu byłyby tam tanie. Niektórzy mają przystęp do pagórków, które nie łatwo się zawalają, gdy się w nich kopie. Te potrzebują tylko słabe podpory na ściany. Otwór z dobrym dachem na nim wystarczy przez kilka lat. Sklep z darni jest najtańszy i najlepszy w niektórych okolicach. Gdzieindziej mogą być zbudowane z kloców (logs) a dach może być pokryty dziką tra- wą, sorghum lub innym gatunkiem twardej trawy i przysypany ziemią. Jakikolwiek materyał użyjesz, zrób sklep tak dobry, jak tylko możesz i zbuduj go jak najdogodniej dla domu. Wtedy koszyk kartofli i kubeł jabłek może być w sklepie pod domem aż do zużycia i nie potrzeba po zapasy udawać się codziennie do sklepu na zewnątrz. Nie czekaj aż do zbioru kartofli, nim rozpoczniesz budowę sklepu na zewnątrz. Urządź go tak, iż będziesz mógł umieścić wszystko, co zbierzesz, bez wnoszenia. To może być A? za pomocą t. z. "chute” (koryto do ześlizgiwania) lub kosza posuwanego na rucie.” mimmmrimmuińfmmmmmmmmeż A żż 3 A > „ SA. LIMMmimmmjimmmmymy El KARĄ o -|al RARE zz JIMTNNN UIN KANI UIIIKINIIII NKK [EE EE EŻ = B.] EE = E > | == = = E E DIPY jm 94 49 LO N co N © © © RZE