Pre-Linn. Coiin. B 1?>0/

■ h

f

\

\

♦

I

0

liitte^ak* ~ <• MMM k

■ i

i4^.A ^ .p...^,T^ , -. ,

L. . .» . 1 • I

l'^;: ■ ■

■ ■ «< « . .

VI

,'lx ■• ■ ; v' J

' r/.

■" V- -.-.l ,• '•

■ 'Wikr, ,

yi V

-f‘

f' •' ’■■ ' ''-*■« ‘.#^'i -

;* ' -‘V'- ■'■ ^'%,V;-.

Sv* •..**,. /

' • ■ ■ . ' ■ ;-^'
'v‘

• .r ' '

, 'j- - ■, '

i ^aKfc' ;•■ .-.s' - '>}:

s-'i ■ ■• ' ;, '■■. • ■ <■ . .

*; ‘ ^ c. ^ • .^ • 7 •• r- ^:. *'* *

j"' i’#i'sv

■ ■><»tcrr';v5.i-aBt ' .„■' ' ^ '-• . :" '^i \

■ ' '’’' ' ' W. ' ' ' -.v

'■.1; ' : >.« .•,; •,‘’i

-■ • '■..’ i .?’» > ■ .a

“' V -:<

4* ■*'•. ^ ■ \fch

^.'r /#. - at- •^

v.r. iiiL'

• H '.OriHV '^iKlluZl. V f ' «M

/<.-

V ,

V " ■ -:l:l V>‘v ^

=*,- - ,vr- ‘ V7^

‘ ‘ "y- ;'• ■'#* iV *' *

^ V' . ■ r

’., 1

Vf- ‘

,*♦-«•- I ' '.<• ►• '. . ■ ^’ ■ ■» Th

r-’l:‘:f

«ifikt:.#., « ■ :ii '' -S.

V) ■'. MB

‘■'«•'.i-.

». v'.

“ ,

>#

* .

«**’■

r? /'

p;*' '••.

(5*,

' r«7< ' .• ■ * '

'ky.

'T

t N.

' " •%>

%.

' ' ''

- VV ,■ „......^..k^*.' ;. ^5.,*.«

• ••'■ . ■.','5 ■■ V; .■•■ :'/• ... ,K

^.r' - . 'W^'*.

'1 ■

.

' V

U > ■ ^ ‘VS,;’, -

•^>4 • >■•.*

• .‘^ t ' '“A*"

».iA.ifc>yg- viirN .....*A_

'; »,•' '.'i- ■-./•■

^ .. :« '* .' ■‘-» ■' *i

■ y"4

, .. : 1

V-*’ ■ ■

''*’ *-‘r 'If

.' W '' • <A#7V r-.^» A ^ iW^' ‘'•w W^ • ^ T*" " * »«'

wm ^v; -tr. •' '

•v:;: 1-y, ; .- TT • ^ . ; :A > ..: . .SIf;4T ■’

'■4i ‘ ■•'. -<• ■■ '■‘'4 -■'■

. ••/■ . c -«> . ■■ ..^ .. , • v'::i«l;i.'^ .. 'tp.Jy,. ...,.

» i •>

4

'A ' _

*'• ■ "i/.

«jr • '.•

hV I ^ .1 <>.*4

’ f • ^ ' ' 4

»

r ..

^ :

••■A*'#

< yl'*. :. * • ' A.'- 4 ■ •'■^ •

lT'y

. /}■ \ - •,

" ' , ' -Vf f'

IV’*’ >> ' ‘-i ^ ■ ■■! '■ y“

'C ,^, : ; ■

'-.■. P ,

• *■, r 'rl,

,'•; "V‘-

'v:vfrr’

(

^ ■'■■it

• ;

r ■

,1 j

SINENSIS,

FRVCTVS

Jff>

FLORESQVE HVMILLIME

PORRIGENS.

SEPTENISSIMO ET POTEN

ri^SJMO T^IKCIPI, AC looMmo,

D 0 M I K 0

EO

I G N AT I

NGARI^ REGI

' R E N T I S S I M O.&c

FL d-

romittenti

r

O

(

R.

<*

• f j I

A

AELE BOYM,

I E S V Sacerdoto.

A Domo Profefla

a e

Majejlati Suas una cum fcelicilBmi Anni apprecatione oblata.^

fi -rr ff

\ s

falutu

M

f-r*"

GOSVVINUS

SOCIETATIS lESV PREPO-

SITUS GENERALIS.

opuicuium, quoa inicriDitur
Hora Sinenfis, (praecipuos Si-
nenfium5 & Orientalium India -
rum frudus, arborefcj^ cum ap-
pofitis fuis proprietatibus continens) a P. Mi-
chaeleBoymnoftrae Societatis Sacerdote con-

fcriptum, aliquot ej
recognoverint, &. in lucem edi pofle probave-
rint, facultatem concedimus, ut typis mande-
tur, fi ita ijs, ad quos Ipedat, videbitur : cujus
rei gratia has litteras manu noftra lubfcriptas,
Sigilloq^noftro munitas damus, Romae 22.1u-
lij,AnnoH5^.

Gofvvinus Nickel.

Omnia

Ad Majorem DEI
Gloriam..

Permiflli SuDerioruni.

SERE'

SERENISSIMO ET EOTEN

rfssiMO T%I2s[CIPr, AC ‘DOMnSLO,

DOMINO

I G N A T I O.

HUNGARI.E REGI, AUSTRI/E

A R C H I D V C I, &c.

GENERIS HUMANI AMORI MC DELICIO,

. D O M I N O , S U O C L E M E N T I S S I M O,

Ditam, foj^itatem, feliat at enu, !

. ’ ' j

Inenfe coelum, mite & benignum olim,nunc

Fartarico frigore exalperatum, infeftumq; plantis
relinquens Hortus meus, ad Te confugere audet,
SerenilTime LEOPOLDE5 nutu id quidem
^ meo, ex quo feliciffimam juventutem Tuam, cum
lastalpe uberrimorum fru<3:uum inRegiumdecus effloruille. Fa-
ma nunciante , cognovi . Mirantur in Te forlan ali j germen

pulcherrimi floris, tam cito Coronis Regijs maturefeens^ : non
^o, qui ad incrementum ejus omnia Icio jam dudum conlpirafle.
Taceo coelum, quod propitium & clemens Veftri Generis flori-
bus femper fuit, lemper erit , Taceo lolum natale, Auftriacam
Domum, cui nil ufltatius, quam producere, Virgilij verbis, flo-
res nomina Regum inlcriptosT’. T e unum dico, qui cum iple
Tibi Sol elles, quippe SereniiTimus jam ante 5 & fol igneus in fi-
^ b gno

gno Leonis, LE O P O LD VS mmirum IGN ATI VS :
florem Tuum intenfiffimo Virtutis calore fic animafti; ut tribus
vit^ iuftns exadis, praevenerit maturitate Neftoreos annos alio-
rum.. Fabiilofos Heroas ingentibus Saxis Poet^ in boftes ar-
mant, qiiiE humo tollere hominum cceterorum queat nemo. Et
florem Tuum, tenerum quidem, propaginem tamen verorum
Heroum, quibus moles Orbis, nunquam interrupta ferie, a facu-
lis jam duobus innixa eft, luftinere mirabimur onus Regni, quod
lubire humeri Atlantis formidarent ? fuftinet ; atque aetate fir-
rflior (ita Superi fpqndent ) alia fuftinebit : nec luftinebit tantum ^
fed per eadem, D E I T ui% hoftibus gravis ultor incumbet. Ac
Thalmudici quidem, Hierofolymis hortos conferi ullos fas fuiffe
negant : eam ob caulani fortafle, quod urbs illa Sand:iffinio Divini
Numinis templo, c^leftibu% ornamentis infignis, terrenas deli-
cias videretur relpuero- Hortum autem meum accedere T e vo-
lentem, fi Regius Iplendor arcetj (Reges enim viva Dei templa,'
aut Dij potius eftis terreni ) recedere tamen parantem flos Luus
revocat, & benigniflfimi Solis, quo favente crevit, radium unum
plantis illius promittit ; quae proftratae had;enus injurijs tempo -
rum,utBorealibus perniciem, lic Auftriaco debere le perennita-
tem ieternum profitebuntur^. Ita voveo -

Maf.V.Reg:

Htoni/Iimiis in Chrijlo Servus^

Michacl Boym, S. I. ;

r

CENTVKIA CHILONO-

STIGHORVM

IN' FELICISSIMAM ET AUSPICATISSIMAM

CORONATIONEM

SE^(EN1S: EVEIGA^IM

REGIS

L E O P O L D I

I G NATU,

HVMILLIME CONCEPTA lAM PRIDEM

^ a ■

FLORA SINENSI

i

i-

Nunc tandem ob maximam locorum intercapedinem,

quamvis fero, ferio tamen adfedu devotiflime oblata...

. r.’). Toi . MVsse CeLcres aDeftej,

LeopoLDo LaVDes Date_».

LeopoLDo DeLICIo noftro, ChronographlCa Canite pracConlaj,’

Et ConnedHte e CceLI faCIe prognoftICa enCoMIaj.

LeopoLDI Ignatll Regis aLta Mente repofta eft

Gloria ChrIftI DoMInl,

Et Mariae Deiparae IcLeCtIor In terris honos :

InDe optIMa praefagire LICebIt,
oMen e CoeLo DatVr...

Leo-

LcopoLDo Aftraea LVMcn praeferet..,

Et.bILanCe rationis oMnIa ponDerabItj.

Ergo LcopoLDo, FerDInanDI noftri gLorlae 6c fpei,

LaVDeM aftra Cananc-
LeopoLDo FerDInanDI Tertii ProLI
AppLaVDant CaMoente :

VIVat LcopoLDVs IgnatIVs aVskIVs, MagnVs ReX VngarliK ;

Ifta VnDIqVe In CoMItlls Regiis praefentlbVs, aVrIbVs haVsta VoX.

LeopoLDo Ignatlo LIbcndssIMe

sc obtVLIt, Vt PrlnClpI sVo natVraLI, AVstrIa VtraqVe, & cLegIt
RegeM Corona Vngarlae, Croatla: aC sLaVonlae,

Et CLaMat CVnCtVs popVLVs parILI, hILarIqVe VoCe: VIVat ReX!
LcopoLDVs IgnatIVs AVstrlae ArChIDVX, ApoftoLICa InCLytI

Vngarlae Regni Corona ornatVs fVlL :

Erit hInC Maior Del gLorIa_55
pLaVDant ergo oMnes Canore !

' ALta petet LeopoLDI Ignatll Regis faMa_5.

; LeopoLDe Magne saLVc-j. ^

LeopoLDo Ignado PrIMo Rege gLorlare PannonljM. ,
LcopoLDVs IgnatIVs ConCorDI CaLCVLo & Voto InaVgVratVs RcX

Vngarite :

Ita Deo Iplb Disponente FlDos RegnlCoLar*.

Late Regia Maleftas LeopoLDI refonet In terris, ? ” ^ 4

Ita ID DeslDerant Pannonia; InCoLae. ' ‘ ‘ * ‘

LcopoLDVs IgnatIVs ReX Vngarlae, VIVat, gVbernct, trlVMphetqVc.
TVrCICIs Castris DebeLLatIs, VnIVersIsqVe Christianitatis hostIbVs

fVgatIs, fVsls, DeViCtIs-. , ‘ , I

LeopoLDo LtetaMVr Regeu).

In LcopoLDo Ignatlo Rege soLaMen erit terds, 'ILJ
Et oMnlbVs Ipsis sVbDItIs, ob.HeroICas elVs, sangVInIqVc AVsrrJo InsItas,

& Ingenitas VlrtVtes^. '

Isto anno Regia Malestas obLata eft LeopoLDo Ignatlo :

IDcb MaCtabo hostias In Laetitia,

Et CanaM LaVDcs - ' '

Deo ALtIssIMo tanti operis FaCtorl.

LcopoLDo Ignatlo Insignia raMos oLcae pra:fcrcnt_.

In Ipfo ftatIM Regni sVI prInCIpIo, Vbl TVrCICas Copias VICtorlosVs

■ Gastris cXsVerTt.,. • ■

LcopoLDVs IgnatIVs ReX Leges Dabit eX RcgaLI soLIo, NoblllbVs

CIVIbVs, & pLebI pE aCentes,

- i- Leo-

LeopoLDo Ignatlo A^^ifrlaGo Kep'Wngaf-l2e'6XqVIskIVs CongrVetL,;

ParCere ^VbleCds & DebeLLare sVperbos;

A LeoppLDo Rege.saL¥tjeMifpera_5 ;

CVM DeVs opera eIVs^ & ¥IrtVtes profperat¥rMs sit faVstIs eVentibVs.
sVb LeopoLDo Ignatlo As^strlaCo/Rege Vngarfe; I3eC¥¥ai reDibynt aVrea^,

0f(D¥oCwqVe,,pLebs‘fryetyri,.ilq vVpc/f ,y Vur: ..v
eX Ipsa DIphtcra loVls aLlqVi*VoLVnr pf&’IaglVJVI Vati innotVIfKLj).

1. aD CceLVM ^ ’

LeopoLDVs IgnatlVs-ArCblDVX AVstrIae ReXi¥iig|ti2BlreCta It per CaLLes

Csdarls PII Parentis,
leopblbo Mars I a Vireas ofFeret,

De pLVriMis gertfIbVsjT#lbVbVs/Nafl©hIbVspPopyLIsqVe barbaris

- ^

\\ \ \

'A

’’ XcopoLDb Ignatlo' iMperIa obt^ngent-tMtia;
oMInari ID faCiLe aftra sinent.,.

« jl-FPP9bD| Ignatll MagnaLla, (
ChcLy aMoena fVnDeL.

ApoLLo MeLoDVss '
i Mt HeLiConIs egrelTa DoMlnlls.

.#rer tenta DearVM taeta Gohors, : r'-
Y L&cVM Poena CqnDeL,.: ’

X

H

>v,..

i#'

0

Jf S

,>!' - ■ >

In LeopoLDo PerDinanDI fILIo R^o.
' DeLeCtaMVo

SeD firtite Xllhl LlCeatj t
Ante taMen preCanDo postVLQj.- r
FaCVLtateM Dare, ‘ "
PoIsIM aDIICere aLIIs^, : ,, ■
Chara DeVM foboLes
:opoLDe 6' Magne VaLej.

VeL hoC MoDo :
.DVLCcM

LaboreM DeCVrtabo,

Et C LaMabb DeVote,
CifeLVil^penetranDo , J

- ? -y ' y , r- • y

», .i '

t

A LeopoLDo. Vngaro Rpgc MaLa,
MIserICorDIa soLlta ablge_>.

San.

c

f

SahCta Maria 0cl Patris HLIa', ■

£t fILII Del SanCtI Mater,

L^opoLDVM soLarc, i A

. ^ 1- In IniMICoprofLIganDo,

aVXILIVM VeLoX oratlonlbVs .VotlsqVc fcr^riDQ j ■

DcprcCarI qVoqVc ple. YeLIs GenltrlX, & Virgo sine peCCato ConCepta,
^ ^ ,.^u >,;Vt aVDIrc polsis TVteLarIs.Vc ^s:iikiKi ■ ^

" E CceLo qVofiDaM

.T 'Q . I^^qpotDI^ IMperatorls-iV

‘ " At-CLaVDaM,-_.

Et lanDeM pLVra releCaboi -

'w-f^ v«rv

iraverat

W-i ^ .

.•• r ^ mok v' ■ . ^

Bina Ghfoaographica profer L ,

■V i" : A _ 'i '

quse Annum Coronanonir

§ r P OTE MTISS IMI

REGIS

GON TIHEB A N T.

erepto

& Astris Doii^to, tes^at foeLICIcet.

LeopoLD V s {pes aLtera RoM^e.

Flora dixiE

Domus Profefla >Soe: lESV Viennae

Humillime offerendo

so-

SOCIETATIS lESU

PATRES, ,

! ;l ; Igne Divini Amoris accenliis
torus in eo erat, ut in Sinenlls Regni Agro Hortoque
totius Orbis Maximo Ghriftianam Legem plantaret.

Sed Hunc, dum Fidem radicare cogitat,

• ? ad Palmani Deus evocat.

. Tta prius ad ipfa prjEteritorum laborum praemia,
i r qugm ad novos labores pervenit.

Sublata iX A VE fi 1 0'tranu|t ad Pofteros plantationis cura.

Qui tanti Antecefforis Zelum ftrenue aemulati

falvificarn Chrittianac Crucis Arborem,

. . ’

Quam Sinentium Portas moriens defixeratX avem VS,
perfractis tandem clauftris intulere feliciter.

Adipus, qui expugnari vi non poterat,
tandemad Cnrifti Fidem Pietate Eruditione,

..opera,5^,;.3 <>-;i

P. Michaelis Ruggerij 5c P. Matthaii Ridij, apertus cft.

Quibus non ingrediendi tantum, led & eradicandi Idololatrici lolij
plantandaeque gloriofie Crucis Arboris copia faftacft.

Ergo Chriftus annuntiatur Sinenlibus, Templa exftruuntur.

Sacro fonte quamplurimi abluuntur.

Primum Templum

Scianquini ( cft ea Cantonicae Provinciae Metropolis ) cxftru<ftrui!ii.

Id cum Cives varie ferrent,

Praefedus Vrbis, ut audforitate fiia.

Quam & Fama fapientiae, & Republica
bene gefta ingentem collegerat.

Loci religionem tueretur, atque augerets
Hunc foribus Titulum appofuit.

Florem intelligens, xjul d e Rk Jessr afccndit
In nullo enim fic triumphat Societas, quam in j e s s a: O' ^
ISTHOC FLOS G tiLo, qui adhuQ.4urn ipirat per Sinenlem
^ hortum odorem ruavitatis mellitiflimum,
i'. SoeicratemJahrem qtiahti ficH 4ellct ille Idem Pra:fei^hs"i
Altera hac, quapadn interiori Aula affixit Inferi-

ptiohe tdftatum voluit :

■f-.v

• V*-''

i ?

t:

Gens ab Ocearu-Sacrofand^a

- X

i"

-rr ^ s

0 . *

v3

Supra modeftiam quidem Societatis ille titulus^

- .,%jcAd|liffius tamen, quia Religionis intererat/ ’ r
,3:^i?;mi;3^wenfis horti Cultores honorari: > ?-,n

T Qui^ ! nr'ni,

lenfium multa miUiaCIhrifto, cjulque EccleGx implantarunt j
f "Nonriullos etiam Socie^^ fii m x ;!

Mirare Le6fqr,,§5rin>are nobiffium Omnipotentis Dei

dexteratn !

‘dum- in -Septentrionalibus hilce partibhrJxIdjjE
Zk^nia fua diflcfflinat diffiordiarum omnium, :

- ac jiaerefium Audtor peftilentiffimus}
nonileeft Conclufo Horto ffio, Ecclefiaei ,

, Sed illam 'Rorealibus Euris teterrimarunh opiniotttim ' ^
perculfam, traniplantat in amaehMmas Orientis partes,
vbi ut porro uiaviflimis Cratite ffiie Zephyris, eam
adflareiac promovere dignetur. Tu mecurri 'fir-
cum tota adeo Ecclefia Deum lerio precare
quifquis hanc Floram noftram Sinenffim . ' ’
contemplaris, Deit^ue Omnipotentiam
- nobilcum, vtdecetmiraris ! , -

5 ; i - j

'r 'i ■ A

>

-•

-i /• »

r;

ni V

. i
i

r ^

* -A-

jV : .i

Xt

't; ' ; ' s n t .

( ■ > ii A V-' «*'

Bene vale. Bone Ixdlor.
Inftituto noftro favo.

^0

.r-

'3 ^ < '«i -< \--J w - • -

*

i ,

.9 *•- J '

i- , .

J.

, i

Dc

incijs

i

ni

itato.

ejuique

SINENS E IMF ERI VM.

Lim a Xuno Imperatore in duodecim, nunc in quinde-
cim ingentes provincias divifum eft. Sexexijs ma^iadja-
|^^^ cent, Peking, Xantung, Kiangnan, feu Nanking, Che-
kiaiig, Fokien, Quantung. Ad Boream occurrunt, Quanti, Ki-
angii, Huquang, Honan, Xanfi. Ad occidentem vergunt, Xenfi,
Suchden, Queicheii," Yunuan. Habet prxtereaLeaotung regio-
nem ad occafum provincias Peking, ubi magni muri iftius princi-
pium-.. Numerat etiam non paucas Infulas vicinas, quae tributum
Regi Sinarum pendunt, inter quas eft Hainan, Lienkieu, feu Infu-
la formofa. Item Gheuxan, aliseqj plures quse ita inter fc conjund»
luiit, ut una potius quam plures Infulse efte videantun..

' Regnum hoc Smenft Orbis compendium, aut annuli, hoc eft

Orbis gemmam rede dixari?, in qua fcilicetpluspreti;, rerumq; re-
perturus es, quam in reliqu6, ut ita dicam.orbe toto. In Auftrali
plaga, majores fervent-aeftus, ubi omnes Indise frudus laeti prove-
niunt, uberefq;: Palmarutri nuces, Mufae, Mangas, Ananas, alijqj.
InBoreali vero parte uvas fert. Ficus, Caftaneas, nuces alias om-
nis generis, poma Perfica, Gotonea, Pyra vari j generisf’.

»ybiq; coelo, folo, uberrimis pafcuis faloq; in locis maritimis,
& fluminibus laeta eft regio. In ea Naturam, artemq; beneficia &
liberali credas concurrifse manu, ut nefcias fertilitas, an pulchritu-
do, utra plus alteri debeaC. Illud omnino fatendum, quidquid alibi
- reperi turper partes, hic reberiri fimul omnia, ut multo verius
de hoc regno dici poliit, quam de Romana Regione

illud Properti).

^ ^ Omnia Sinenfi cedant miracula terrae,

-Natura Heic pofuit, quidquid ubiq; fuit..

'. 4 : . Ni

l. . * -

d

Ad

AdLedorem.

Alfos ^ veros Prophetas, bonos ^ malos hominesyex bonis vePmdk ’
operibm comprobari, non aliter plane quam arbores ex fruUi^m,ai%
veritas Chrijlus Alatth: i.iMon potejl arbor bona malos fruBus^ace-,
re, neque arbor mala bonos frullus facere^, ^umquid colligunt do
jpinis uvas, aut de tribulis ficus l Omnis arbor bona, bonos firuBus facit ^ mala autem
arbor, malos fruBus facit, igitur ex fr uB ibus eprnmcognofietis eas : nimirurq Porros
etiam, ac mundi Regiones ex Arbor ibus- ac earum fruBibus, bonas vel melior e s„malas<
vel peiores, ex hoc pulcherrimo ratiocinio cognofii poffi- compertumejl. Oculis- tuisy
humanifisime LeBoru Sinarum ^ Indiaruml pfacipuos firuBus ^ arbores depiBas*
propofuisde Perrarum ac. Regionum qualitate, verofimilem ex illis-,.cr edo,- poteris, hor
bere conjeBurani^. Sed illud imprimis animddvertasoportetj qmdPeUm OBenta-
lium lndiarum,ac fere totius Zona torridasyquiC Cancri ^ Capicorni concluditur ffirth,
picis,progenerandisfiruBibus Europau, exfierientfatfieyminus idonea reperiturfipsc;
enm ad ferantur tenera planta,Jtve terris femina commendentur, aut nullos fkuBur
producunt, aut plerofq^ degeneres, in odorc,fiapore, magnitudine, alijfid proprietatibus
idipfum in laEtucis, herbis oleribus, ex Europais evenire feminibus jam e(l exploror-,
tum, longe minora progenerant, Japius femen exiliis coUeElum, aliud ejufdemfpeciei ith ‘
dividuum nequit progignerefior te quod prolfica virtus exilis ab Indica tellure fkffoce-
tur ; Sinarum autem fieracifiimus ager, non Indicos duntaxat, in Aufiralibus potifiE
mum Regnu,fed Europaeos omnes egregie, ©’ qucfdam alios proprios fibi firuBusprOr-
ducit abundanter . E ulcherrimam illorum varietatem in ^mndecim vaflifisimis Re* -,
gnts incoLe admirantur ,fiquidemper univerfism Sinicum Imperium, firuBus, quibus ca-
rent provinciae, ab alijs accipiunt, quibus vero abundant, alijs ^ celerrime ^ facilli-
me fubminifirant,quo fit ut anno fere integro recentes, maxime ubi frigida riget hyems,
haberi pofsint, in aliquibus enim RegionibusIsLovembre,P)ecembre,Ianuario,Ee-

bruario,menfbus maturef eunt, m aliquibus, APartio, Aprili, JSPajo, lunio i inaliqui-

bus lulio, Augufioi Sept embre, OBobre producuntur. ■ Mihi profeBb peperit non me-
diocrem- admirationem, multimoda diver fit as frucluum, ^ admirabilis illos producendi
ratio, mjlratibm omnino difiimilts Arboribus : pier oJ\ Eidemus in Europa ex ramis fo-

lia.

tum fioresy deni^fruUw progignihftc f mdommayJicPrma,ficPerlica,^d3U,^
Hfmodi catera nafcuntury (}ua apud Sinas quoque, in magna reperiuntur copio-j. Apud
^ Indos autem ^ Sinas Aujlrales quaedam Arbores amplijlimu folijs referta, in. trunco,
flores, atque etiam fine-florihm fruBus germinanti fape unicum, interdum duos, adeiy,
nmno.s, ut-deferendfsflngulis, homines flnguli pene fint necefjarij, a LuJitanis,Giaka>
ohpungentesflsinas, dSims Po-lornie vocatur. Sunt nonmllte Arbores, qua nullos ra^
mos habent, fed tantum Jiquot folia flvertice, d’ pone illa ex ipfo trunco flores, atqua
eae iflucircumcmca,Mekmfnmarcimorumadinfiar, protrudunt dulcif imos fruBust
flcMt Papajia^, Aliqua pe-r integrum ■mncm,flnefolijs, ex foribus fruBus ovalB
figurai atque fi ejfent. parvuli Peponesiflrogignmt, Uti Brinhoes. EJl quoddam ar^^
buflum, intra fex menfium intervaPum,sx quinque velfeptem foliorum ( qua totumho^
minem cooperire pojjunt ') medksunifumli^folum ^prQdHcem ramum, qui mille fapenu..,
merthobhngces fruBmfnefolijsflefei:^^ quo abfeBo, neque ramum alium, nefiefruUum,
progignerefotejl-t id^q^ arbu/lum neceflario fuccidendum neoficiat fmilibus.plantf
quasfmulcomprodueit. Yidi in UaymanAinamm Inf la, '^-‘Provincia quant-tum.
Arborem maximam latjflinm folijs confkuamfme floribus ^ fmefruBu, media radi-
ce hsexentem telluri frmiflime, fed reliqua ejufdem radicis partes, ^ flores ^ fruBus. .
fmd prodbMos habebant ;flcubus Europais infigura, fapore, ^ colore, nifi quod tan..
tiUum mtirnirubefcermty prorflis perfimiles, vocabuli non recordoryplurimum adrni-.
mtmfmJ.nihoppo/ito. nobis mundo oppofitum modum fruBifleandi reperiri, antido-
tum prof 00 arbor idapropterea meretur ap f ilari. ISLaJcitur etiam m Indijs arbon
Kjugiu, mmim qua bk in unius Anni duplici aflate producit fruBum, pomum Euro^
paumflavum aut rubrum in figura imitatur, extra ordinarium hoc habet, quod nullum
femen, aut nucleum interius, fed extra in Capite fruBus gignat, qui^ elixus Caflaneam
nucem ^ amigdalinarn fapit. Sane non folum ex ramis arborum fed ex trunco, fed ex
ipfa radice fiue folijs ^ floribus P}eus voluit progenerari flruBus, ut omnia illius volun-
tati C5' japientiflimo ordini JubeJJe mortales intelligerent^ thumq fupra Leges natura.^
univerforum ejje Dominum cogitarent ; fi igitur fpecie £5' pulchritudine fruBuum de-
leBamur,fleciofiorem ac pulchriorem illorum Creatorem cotfderar e debemus ;fifuavu
tatem^ odorem^ 0’ proportionem admiramur favif imus ^formoflfimus longe exijlit
iUe.^ qui fecit 5 fi varietatem^magnitudinem., 0’ copiam fujpicimus., Opifex creatura
opulentif imus ^ diti flimus efl; a magnitudine^ flecie Creaturarum cognoffliliter
rideri Creator i^otefl flftquit Sapientia cap,v\._ Caterum modus arbores propagandi
tam apud Indos ^ quam apud Sinas triplex efl. Primus per feminum defofionem ;folent

f narum Hortulani aurea poma^ quibus nullibi creduntur ejJe praflantiora fuodeo-

''' ■ ■ ■■■ ■. Q rum

Yum Cortex^ pellis foliculorum Jit dulcis) integra defodere^. ■ Similiter faciunt cum

^ m ^ • 1 * ♦ / // / ^ ^ A A/t m' ^ M M A ^ JL -J _t i

runt eadem plane ratione, ficut gff in Europa ramos, nifi quod nonfolum arbores, Derum
etiam jlores per. infrtionem curant propagare, ^ vertente fole, unicum florem multos
altos diverfarum fgurarumiS^ colorum continentem, per hunc fecundum modum far-
ciuntprndurprp .. Eerttus modus efl Arbores propagandi, quAemin vittumpropa.gaM.
tione cultores vinearum^adhibenti^ interdum aliquarum Arborum ramos,ut ^[anga^
Gqyava, interdum fota folia, ut Eapaja, inijciunt terrae, ^ citifsime in Arbores ma-
gnas excrefunt. Obfrvationemdutem illud diligentem meretur, quod quas Arboresp^
cujuf unq tandemillcef nt generis aut JJeciei, cito volunt Sinenfes exurgereSS frudus.
producere, ramos illarum grandes, abfijjos, dtejua Sol in quindecim gradus Artetis in-.
greditur, in ferrani defodiunt, edoUiq experientia 'ramos ejujmodi plerumf feliciter.,
radices agere intuentur, nimirumjolum illam unicam diem in Anno, adhoc idoneam ejje
vel objervarunt.^ Hei per traditionem antiquorum acceperuntyUt farmentim, qualif.
cunque tandem Arboris Jit ^ infxum 'Terra, fi ab illa eo tempore recipiatur^ in ramife-^
ram ^ frugiferam, celeriter pofiit Arborem excrefierc-j. Islullum hic piBum Ht-

debis fruBum Europaum. .Studeo quoque omnes ilks Indicos pingere, quos' pafiim'
ATappce circumferunt, iA aliquos Sinicos.^ quos necdum vidi. Libellus prtecipuos
Indi arum 0° Sinar um fruBus ^ arbores, aliquas etiam Aromaticas, ^ non nulla,
animalia, quse Sinenfes prater nofiratia habent, tuis humanijlimis oculis obijcit. Vale
humanifiime LeBor ^ (altem oculos, fi palatum non potes, recrea, univerfi- ..

rumque Creatorem ex illius admirabilibus operibus

contemplare^.

YAY CV. PALMA

Perfica & Indica feu Sinica , qua? vulgo Coco

& Nux Indorum.

^ Vplicis eft generis Palma, illa <]u^Dad:ylos& Tame-
^ ras producit in Suria, Arabia, P^fide, provenit uberrp
X nie, lexuni oblervat diligenten.. Nam folum Arbof
^ femina fcccunda eft, fi nimirum vicinam Malculam ha-
beat Palmam , fine qua tantum abeft quod poflit frudificare, ut
etiam florere detredet ; folent incofe, ubi primum floruifle utrum-
que fexum adverterint, flores Palm« mafcufe floribus alterius fe-
xus apponere, hac enim ibla ratione foemina Palma frudum poteft
oenerare, interim remanente mare Palma, cum in eodem iblo repe-
ritur» florifera, fed nunquam frudifera,.. Frudus, quinonufque-
quaque maturi, colliguntur ex Palmis, Dadyli dicuntur, & duriuf
culi fiunt, at fi tardiufcule decerpantur, molliores evadunt, & la-
merss vocabulum nancilcuntun.. Htec plane genuina eft cauia,
cur elatiffimte Dadyiorum Palmae, folijlqj pulcherrima, fepius
fteriles efte reputentur, quod icilicet illi, qui curam illarum habent,
aut relatam fupra diligentiam omittant, autneftiantj quam in illis
artibus, cum iter ab Sinis in Europam peragerem,accuratiffimam

xieri & audivi & perlpexi. Inde clariffime liquet, cur in Italia qua-
dam multorum annorum Palma, cum fine floribus eflet, repente
tandem floruerit, quod videlicet procerioris naturae per xtatem
fada, aliam diftantiffimam Palmam conlpexerit, &: naturali fym-
)athia debitum ftxum repraefentarit. Hoc genus P alm^ Orienta-
es Indiae & Regna Sinarum non habent, quamvis exiftimem utro-

F<

bique obfervatis diligentias abunde polle nroveniro* Mei & vi^
num & faccarum faciunt ex Dadylis & T ameris, & fi jufto plus
cdantur,corpus humanum luaviter purgant- Aliud genus P almar,
quod appellatur de Coco, in Zonatonida, vel prope illam lolum

poteft frudificare, Indica tellus & Auftrales Sinarum terras, ac in-
lulse Cocorum copiam habent, polle vero altbi quoque arbores
illius Palmse leminari ( non enim per inlertionem propagari que-
unt) & crclcere, dubium nullum ell, led fine frudu manent, quod
hic calidiffimam & humidilTimam auram requirat, immo nec in
omnibus partibus Zonce tonidae frudiferas elle compertum ell :
nam quas locis arenofis aut maritimis vicina non excoluntur, peni-
tus nullum frudum adferunt, vulgo quoque dicitur. Palmas de
Coco fine humano halitu in delertisllerileicero. Arbor Indica
Palmae in folijs, llatura, medulla atque radice nihil differt ab alia
palma, nifi quod Perfica & Arabica in halla leu trunco, corticeifi
fimilem carduis vulgo Carciochisrefert,cumIndicalteviffimum,
quae fertilior etiam evadit fi llercore bovis aut cinerea terra impin-
guetun-. Vnum Cocum pro unica Palma (ita frudum vocant)
terrae commandant, & fenfim arbor crelcens, non nifi lexto aut le-
ptimo incipit anno frudilicaro- Si ejuldem arboris flores a ramo
3r£Ecidas, atque valculum bene obturatum appendas congrue,
lillat dulcilfimum liquorem, non aliter quam li de collo prodiret
Alembici; liquor Sura vocatur, ex quo vinum fortilfimum, quod
ardere inllar cremati potell, pollea deftillant, ac per vniverlam Iii-

. diam bibendum dillrahunt j illa tamen Palma non amplius Cocos,
ex illis ramis & floribus progignere poteft. Arbor idcirco Palma
de Siira dicitur, & ab illarum multitudine Palmetum de Sura^. Pal-
][Ti£E autem de Coco, quae Cocos ex floribus gignunt, fere ftatini

atque deponuntur, ffudus alios incipiunt germinaro. Cocus hu-

j manum caput magnitudine fiiperat, viridis coloris corticem habet,

I & non omnino rotundam, fed pqtius refert trilateram figuram;
tenerum fi frudum colligas, poli viridem corticem, pulpam albam
& in medio rotundum nucleum cavum & mollem ( qui amplitudi-
ne ovum fuperat ftrutionis) aqua dulcilfima repletum reperies,

qu^E in’ ^ftu Indico potum fuaviffimumpraeftat,diciturq; ille Co-
cus ab Lufitanis Lania; at fi maturefcat omnino, viridis ille cor-
tex, in Caftaneum colorem mutatur, & alba illa pulpa, in fimiliter
coloratum ftamen, (CayroLufitani appellant) ex quo funes for-
tiffimi & maximi ad ipfas anchoras navium contorquentur, li-

gneumpoftea interius receptaculum, quod Coco vocatur, me-
dullam libi interius adhaerentem , inftar nivis albam, & in lapore
nucibus dulcibus vel amygdalis laccharatis perfimilem (obquod
credo Cocus Nux Indica dicitur ) Iblidam defert, aliquid etiam
de aqua dulci, vel lubacida, quie interdum aceto conficiendo in-
feruic- Nam ex medulla oleum de Coco prseftantiflimum ex-
primunt, vinum quoque ad inftar uftibilis eliciunt ad ignem, lac-
carum item, quod Lufitani Giagra nominant ; excerpunt, trag-
minibus vero cavis Coccorum pro Cochelaribus utuntur, ex u-
lis inHaynan Sinarum Infula parvulas pater£e& macores perXor-
num fiunt, quas ad intra auro vel argento obducere fblent, & in
Sinarurn interiora maximam inde Cocorum copiam exportant..
In Indijs & praecipue Infulis Maldivis, navigia ex Arboribus Pal-
marum conficiuntur, & omnia vafa neceflaria ad navigandum,
ipfa folia non fblum fportas, ftoreas ac vela fubminiftrant , fed
& Domos inftar tedi cooperiunt, nihilq; in hac Arbore reperi-
tur mutile, nifi fbla radix, &; qui Palmeta m^na habent, reditus
etiam magnos ex illis colligunt.. Parvuli Coci inveniuntur in
Maldivis Infulis, produdi in ipfb Maris fundo a Palmis, vel quod
crediderim, potius d vicinis dejedi Arboribus, & per seftus reci-
procationem in Mare delati , atque per longum durefadi tem -
pus, inveniri poftea, in pretio habentur, eo quod credantur efle
antidotum contra venena, & cordialem prjeftarc medicinam, fi
attriti cum aqua ebibantun.. Imaginem Perficas Palmas & In-
di^ fupervacaneum duxi apponere , quod illa in Libris,

. hiec in Mappis facile videri pofTit..

PIM LAM.

Fructus Areca & Bethel folium.

Reca Arbor fimillima Palmae, iiifi quoti magis pariila folia, altidrcmq5
haftam & fubtiliorem habeat, floriferum ramum, ficut & Palma, dc
medio foliorum eijcit, ex floribus ovalis figura vindis Golons, magn -
tudine nucis avellanx frudum producit, qui amota alba pulpa, & vm-
r^f cTrn^i m colore, humanis unguibus fimillimam, fed inolhflimamha-
bet,r^aSin qiiando maturefcit & ficcatur, rejedo comce & flamine Cafla-

^FoliumSd^romK Pipens folio, aromaticum efl & folurn fi. co-
medatuf Cnachi cfoditates corrigere poteft, ferpit vimmis ad inflar, arundinibus
foft7ntatum_. In imiverfa Orientali India, & Inlula Haynan quatuorq; Sinenfibus
A. ftSuTRe<^nis Quamfy, tunnan, Quamtum, Fokien, Arec| frudus cum Be-
^ In nO. mixfo^ viaet ; obvij defount in faeculis unum, & mutuo fefo invi-
unr^. TuLhini vero loqli cum alio non potes, quin primo Bethel & Arecam ob-
hta recipias & eodem modo tu quoque viciffim rependas illam vrbanitateni^ : ve-
mm mTac Remone fepe toxicum inleritur frudui, ideo pleriq; magni, qui timent
venenum, alieno fepofito fmau, proprium viva calce, ex oftreis aduftis prxparatj
SSm commanduntL,. In Regnis Induftan, Coemo, & Mogol, Divites Indi
aemmea calce, ex Algrofar confefta illinunt Bethei folium, cornplicaturnq; cum
fru^rus krecx medulla, five recenti, ( qux mollis ) live ficca ( quxdura ) ori >-

um magna cum fua voluptate raaflicant, & fuccum primum, fanguineum reft-
rSJem cSlorem exfpuunt, fed fequentem ex iterata maflicatione expreflum deglu-

tLm atque fic commanfum&ekfuaum folium, cum Areca exore proijciunt : fit

nde ut ?er diem integrum labii rubentia nec ingrati afipedus appareant, ac etiam
os bene redoleat!,. Afferunt per hoc ftomachi calorem plurimum roborari : Qui
aflueveruntduopraedifta fumere, difficile fibi poflunt ab illorum efu tempemro.
Medici areca fubinde in medicinis utuntur 3 inJaponem& alias vicinas Regiones,
in quibus non nafeitur, ficca venalis portatum. Imaginem Arboris neglexi
appofiere, quod fimilis fit Palmae, Bethel vero folium^, pipeus

& perfimile folio.

A

Ledtori

Bliteratam lEs^g^rifti Servatoris noftri in po-

• *

Deletamque longifTimi temporis intervallo
ex Hominum mentibus Chriftianam legem,
poftliminio revocarunt, reftauraruntque denuo Patres

" • • Jefu

Pluribus Deo vivo ac vero
inSinenii Regno templis eredtis, magnoque
Chriftianorum hadtenus numero cultis,
ac pietate fumma celebratis:

Viri illi Spiritu Apoftolico pleni.

Hortum Sinenfem,vineamq; novellam Domini etiam-
num ftudiofe' illic excolunt, & Animarum ialuti lucroq;
feduld invigilantes ubique gloriola Crucis trophsea eri-
gunt, eoque efficiunt, ut Jeffieus Flos in Sinenfi

Horto gratiffimum fpiret

odorem.

Hoc te volebam Ledor,

Vale

Et Florae Sinenfi

_

rave.

A

FAN YAY CV.

Papaya.

. t -r X- - X , V ••• .

"'"i f ■

Rudtus 6c Arbor in India Papaya, a Sinis Fan yay

<^u dicitur, copiose in Sinarum Haynan Infiila pro-
gignitur, nec nonin lunnan Quam Afy, Quantum, Fol-
cien, Auftralibus Provinci)s ; Arbor ex ipio trunco, qui porofiili-
mus eft , multos producit Frudus, finguli magnitudine fupe-
rant magnum Melonem , interius carnem habent rufam dulciC
fimi faporis, adeoque mollem, ut cochleari poflit accipi, frigidje pu-
I tantur efle qualitatis,pruritumque Carnis, fi multum quis de frudi-
I bus ipfis edatjcompefccre, generationiq; obftare. Propullulat & ex
I feminibus luiFrudus, & ex virgultis,quae ad radicem progerminat
Arbor : Saepe videntur in eadem arbore & flores , fimiies lilijs
emmantes immaturi & virides frudus , & maturi flavelcentes.
xtraordinarium habet, quod ramos nullos gignat, fedfola folia
in vertice, & quod ex trunco, vbi illa incipiunt, albos flores, atque
ex illis frudus producat. Nullum tempus anni , maturitati de-
terminatum habet, & eapropter quolibet menle maturi aliqui fru-
dus poflunt reperiri. Tamen Decembre & lanuario plures ex
frudibus in Indijs maturefeunt j fi vero folium vel partem trunci
terrae inijeias, agit radices facile, celeriterque in Arborem mag-
nam excrefeit. Frudus & folia Arboris atque ipfa Ar-
bor onufta frudu gratiffimum alpedum con-

ciliatVnivcrfis.

As,

PA-

T>

o

PA-C YAO.

Ficus Indica Sinica.

Icus Indica Sinice pronunciatur Pa Cyao. Arbor trun-
cum habet grofrum& viridem, qui j(i quidem multo abundat humore
aqueo, folidus non eft, ftd quafi ex contortis grofli oribus folijs confla-
ret videtur rotundus. Folia viridis clari coloris, funt longa novem Pal-
mis, lata duobus & dimidio, vnicum ramum de medio foliorum fimulcum flori-
bus producit, quiin ficus fenfim excrefcunt, & aliquando vitra mille in illo vnico
ramoreperiuntur; ad quem ferendum cum illis homo vix vnus fufficit. Ficus ali-
quse parvae, aliquae maiores maximo digito, aliquae palmum fuperant, prout a ma-
iori vel minori groflitie rami producuntur. Semel tantum Arbor in Anno gignit
ramum floridum, & ex illo poflea fru(5fus. Ex feminibus, quae reperiuntur,in
ipfb Fru(ffu propagatur ; interdum, & multo celerius, ex plantis, quas Arbores, vna
pone radicem ipfam progenerant, folent,fi funt plures plantae, tranfplantari : Ple-
rumque fex menfium fpatio, ramus & Frudus progignitur, ha: ficus fi in ipfa ar-
bore & ramo maturefeant, fiiaviores funt ; flavam pellem habent, carnem & mol-
lem, & dulcem, & albam, & odoriferam, videnturque fapere condita faccaro fra-
ga. ScifTus per latum firudus, crucem fimilem quam refert pepo, reprsfentat.
Saepe ramos cum viridibus & adhuc duris, feu crudis ficubus praecifos in domo
appenfbs, tempore ipfb,interdum in oryza demerfbs , maturefeere faciunt, &
mollitiem, colorem, faporemque acquirere procurant. Aliquando fingulis cal-
cem fiiperimponunt , & ea ratione maturitatem accelerant. Elixae , aut in meile
! aut faccaro codae, pofleaque deficcatae, Colericis Phlegmaticifque profunt; fo-
lia deferviunt medicando corpori aduflo. Integro anno frudus iflereperiturin
I Indijs, & apud Sinas in Regnis Auflralibus, nam in Borealibus folia quidem am-
pliffima profert, fed frudum non item. In Brafilia frudus vocatur Ba-nana , in
Damafeo Mula, arbufli potius nomen, quam arboris meretur. Medio fere anno
! & arbufli flatura, & rami floridi produdio, & maturitas frudus , perficitur. Re.
ledo ramo vel ex illo depolito frudu non alium amplius aut ramum aut frudum,
cadern arbor producere potefl, idcirco ficcata, vel eruitur, vel recifaoflerturEle-
phantis in cibum , neque finitur occupare locum vel officere alijsfuae fpeciei plan-
tis, avocando ad fe humorem illis debitum. Integro anno , prascipue apud In-
dos, repetitur & comeditur hic frudus , licet enim fex menfes requirat ad fui
produdionem & maturitatem , tamen quia nullos menfes anni, vel tempus deter-
minatum poflulat, fingulis menfibus Sc produci & maturefeere potefl, proinde fit
vteodemmenfe alicubi jamfit maturus frudus, & ibidem aha arbor ramum
cum floribus gignat,& ibidem alia, explicare folia incipiat.

I

B

ICI A-

KIMGIY.

- .

SeuKagiujFrudus Indicus.

lagiu feu Kagiu"apud Sinas non reperitur, ve-
rum in Regnis, quse Sinarum olim fuerant ab-
’ undanter provenit : 8c crediderim allatum in
'Junnan Quam-fi atque Infulis Sinicis poffe produci.
Arbor eft magna folijs pulcherrimis, & femper virenti-
bus. Frudtus imitatur pomum, flavum vel rubicundum,
vbi matur efcit odoriferum,’ verum pomi fuccus agreftis
eft caro fi comedatur guttur mordet. Duabus vicibus

apud Indos in eodem anno frud:umgignit,exflore primo
femen, Scprodudlo femine poftea pomum educit, quod
ftomachale &: cor robor ativum eft ventriculi, fl cum vi-
no vel fale comedatur.'

men habet, fed in vertice illius ad inftar nuclei promi-
net, quem cortex glaucus, albam carnem & folidam re-
condens , inftar caftanese vel amygdala: nucis coope-
rit, faporem earundem fi elixetur referens. Indi & L.u-
fltani nucleis didis loco Amygdalorum ad conficien-
da dulciaria interdum vtuntur. Februario &
Martio, Augufto &: Septembre men-

fibus maturefcit.

D

L I - C I

E

L VM-YEN.

Ici & Lumyen Arbores atque fructus, fblum
apud Sinas reperiuntur, atque non nifi in aliquot

iis. Li-ci frudlus corticem

ficut depidum vides, in modum piniferas Arboris
frudus refert, fed Lum-yen lasviffimam pelliculam ha-
bet, vterque fapit fraga 6c vuas. Sinenfes ficcos fru-
dus hyemis tempore venales deferunt in alias partes.
Vinum etiam ex frudu vtroque fuave conficiunt. Julio
Junio menfibus matur efcunt ; illorum nuclei infervi-
unt pro medicina. Sinenfes pulverem ex illis fadum
bibendum praebent aegrotis. Si didi frudus fint fylve-
ftres, nucleos grandes Sc de fubacida carne parum, fi
tranfplantati nucleos exiguos , & de carne dulci pluri-
mum habent. Caro eft coloris vnguium humanorum,
vt autem pluribus diebus conferventur recentes, falita
aqua depofiti ex arbore afperguntur, &: durant multo-
rum dierum fpatio , abftradoque cortice, recentium
faporem fruduum prseftant , L i-c i creditur effe
frudus calidsB qualitatis L.um-yen ve-
ro temperatae.

C

GIAM-

Giam .

,JC6 Erw

F

GIAM-BO.

Frudus.

Rbor &: frudrus Giam bo, Duplicem habet fpe-

ciem. Nam & rubri & albi colorisin Indi/s^&lubflavi
rolarum fragrantium redolens odorepnMalacajMacao,
& Sinarum Infula Hiam-xan repetitur. Prior Ipecies florem pur-
pureum , pofterior alboflavum habet; Truncus & rami cinerei
coloris, folia pulcherrima Ijevia ac vno palmo longa, triumque
digitorum lata lunt. Frudus ipfe magnus plane licut pomum,
frigidiffimae Qualitatis, albam, lubtilifTimam, & Ipongiolam Car-
nem, quas nec prorfus dulcis, nec prorfus acida, continet. In eodem
ramo flores, frudtusq; virides atque maturi alij fimul videntur. So-
lent illos in principio prandi; comedere ; fltim nimi; asftus tem-
pore extinguunt egregie, pro febribus & coleri cis morbis, ex hoc
frudu confervam ( vt vulgo vocant ) prasftantiirimam faciunt in
Indi;s : loco feminis rotundum nucleum recondit interius ; eius
caro fblida viridis eft cooperta pellicula, frudus afpedu pulcher,
vel totus ruber, vel totus albus, vel partim rubeus, partim albicans.
V ertim Giambo flavi coloris, duos nucleos , aut potius vnum in
duos diflindum recondit, & coronam malo granatorum , vel vt
proprijffime loquar, rofarum, cum fragrantiffimo odore refert.
Caro illius dulciffima & porofifTima eft. Rubei colorisGiam-
bo apud Indos Novembri & Decembri, Flavi autem, ali-
cubi Martio, alicubi Ililio menfibus

producuntur.

Ci

FAN.

f

G

FANa^O-LO-MIE.

Id:us F an-po-ld mie ab Sinis friidtus, ab Indis An

^as a|^ellatur, in Aultralibus Regnis Quamtum >
^uam-fi; , lunn^n Fol^

aynan, provenit
abundcj adOrientalesIndi^S exBrafiJia dicitur fiuffeapportatus.Fc-

lia & radicem Cardui, vulgp Carciochorum Iiabet^ Frudrus cum

prirnumnaicitur, mille coloribus variegat^ relplendet,led ciimma-

tureicit, folum flavum & rubicundu confervat, femina pauciffima

qu^ difperla in illo rariffima reperiuntur,higri funt coloris, & talia

plane iicut in pomo , quas defofla producunt alios fructus. & ba-

Itula etiam, depua frudus eminet , vel |yrculus ab illa produdus,

immo vero ipia tplia, qu^ ex vertice fruUus promanant. abfeifla, li

in teriam derodiamur ad eiufelem Ipeciei friuSum, vertente Ible

produc^dum, mmciunt. ^lagnus palmum & medium liiperat

carnemflavam, ipongiolam, & abundantem feicco babet. Odo-

remm^urus luaviliimumlpiraplaporis eft dulcis, <Sc tantillum lub-

acidi; Dicunt frudum elTe calidiiTim^ qualitatis, quod nimirum

luccus illius ferrum corrodau quafi vero Citrijipomi frigidiffimus

liquor idem non efficiat. Ego profedd exiftimo frigidiffim^

elie natura , & expertus fum febricitantibus polTe exbiberi A-

pud Indos & Capbres , Februario & Martio , Apud Sinas Iulio &

i^gulro menfibus maturefeit. lani confervam ex hoc pr£eftan-

tillimo trudu conficiunt, verbm naturalem faporem, in illo non

, an fapore & figura, non

omnibus alqs Indicis frudibus antecellatjbicilluna,prout
nafeitur, & cortice re]fedo,ad com edendum praspa-

ratur,propofui depidurm.

D

MAN-

MAN-KO

Seu Manga Frudus

um terris produ-
[S fpecies habet, fi
)nderat, & prasci-
risramo inierto Cedro arbori, a
corrugatam pellem non inelega-
liarum arborum truncos, vel ra-
)pa:nam tantum praicifum aMan-
ius Arboris ramo, & luto opplet,
amiper tempus coilefcant,&; frudlus producant;
qui cum maturefcunt, coloris viridis alij, alij flavi, ali j ru-
bri funt. Ex immaturis faciunt conferuam. Salitis pr^te -
rea utuntur,qyi guftum aggrefl:empra:fl:ant.Nam maturi
dulcem, flauam, Sc purpuream carnem referunt, infa-
por e quofvis alios firudus fliper#it. Interius illorum ofll-
culum, ficutBellotaamaruni,fl9pmeda ene-

cat ventriculi. Eft etiam priefentaiicum remedium con-
tra fluxum ventris. Menflbus Aprili Maj o matur efcit

vocatus, in
citur uberr

ures

mos

tn

PI PA.

Fruftus.

cl..,

'C.t

Rbor & frudus Pi-pa apud Sinenfes
nafcitur, ciim viridis, maturefcit & ad
flavum colorem declinat. Noftratia

I pruna iapore imitatur, Arbor pulcherrimis fo-
lijs& floribus conipicua, jucundum praeftat
alpedum. OlTiculum iolidum & ovalis figurae
habet. Pleriq; colligunt frudum in Februa-
rio &. Martio , dulcillimi eft laporis , &

runis

continet.

CIEV

K

ciEv m !

Seu Goyava Frudus. |

Rudus Sinice Cieu Ko ab Indis atque

[..ufitanis Goyava nominatur , inafluetis Ci-
micum fetorem videtur redolere, revera ta-
men aromaticum acutum odorem fragrat, & ab illis ip- |
fis quibus fetebat poftea expetitur, cumq; ftipticus & ca- j
lidus fit, fiftendo fluxui ventris, ffomacho cor robo- i

rando valde prodefl. OflTicula lignea &: plurima in- |
terius^fere figurae rotundse recondit , ex quibus arbores j
propagari poflunt , qupd fi etiam abfciflum ramum in
terram defodias idem 6c celerius obtinebis. Maxi-
mam Copiam fruduuih rami producunt , folia om-
nino oderifera gignuni, quae fi atterantur fpirant gra-
uius , Sc pro calidis morbis medicinalia efle creduntur
vocatur a Lufitanis alip nomine Pera , quod figuram |
Pyri Europaei repraeftfeet. Apud Indos Novembre, i
Decembre, immp reliquis menfibus reperitur.

Apud Sinas Macai praecipue Junio

Julio |>rogeneratur.

PO.

Seu Giaca Frudus.

Sinis Polomie &: Giaca a Lufitanis vocatur

frudus & Arbor quae illud admirabile habet ,
quod vnum , duos , aut tres frudus mirae magni-

tudinis in trunco tantum producat.. Saepe fin-

gulis deferendis finguli homines lunt neceflarij. Cortex Fru-
dus pungit , atque fl viridibus fcateret fentibus : difcifliis ve-
ro, vifcum album qui cellulis recorditos flavos & melleos fru-
dus adglutinat, plurimum defert, &; praecipue ad interiorem ca-
vitatem corticis^. Nucleus illius ( quemadmodum pidum vi-
des ) elixus Caftaneam dulcem fapit.. Frudus ynus, vel, vt ve-
rius dicam, plures in vno reclufi, decem feu viginti hominibusT
ad comedendum fufficere pofliint.. Figurae eit Ovalis, & ma-
gnitudine ac gravitate iuperat maximam Cucurbitam; Neque
abs re quidam laccum repletum melleis faeculis , recondentibus
nuces Caftaneas appellavit. Sapore Melonem procellit. Ca-
ro illa melior, quae durior, diciturque a Lufitanis Cocobarca^.
Mlaturuifle frudum conijciunt, fi i lius cortex fit mollis, narn fi
adhuc durus fit, vehin arbore illum finunt maturefcere , vel de-
trudi tempore mollitiem & maturitatem..

io fine floribus gene-
ratun..

PO LO MIE

sv-

V..

. *■ ■ V

M

SV PIM

Fruftus Sinicus.

Rbor & Frudus Su-pim apud Si-
nas tantum nafcitur, eft & Aurei &; Pur-
purei coloris, magnus Pomum excedit.
Carnem mollem rubeam cum fimili
pellicula refert; olTicula hinc inde interius
abfcondit; cum liceatur heubus Europaeis fimillimus
eft, &: per multos annos confervatus, a Sinis Medicis
Pepenumero in pharmacis adhibetur. Egregius pro-
fedo fr udus, in Oiiam-tum & Junkim Regionibus, Ja-
nuario , Februario , & Martio, fed in Xen-fy, Ho-
nan, alijsque feptentrionalibus Junio, Julio, & Au-
gufto maturefeit. Arbor onerata Purpureis hifce Po-
mis, gratiffimum exhibet alpedum, quas ne ab
avibus decerpantur, continuis vigili) s

cuftodiuritun,.

-f

4<r '■ • >■

V- ' .

r

m

(Tr . ■ •!.

T . .. i, fsS

.^s

m-}

/

' ■ ‘4 ■ i

■’1 ■ : /' : - •#«' ;lu

F I

YA:

N

YA TA

Frudus,

Rudus & Arbor Ya-ta in Indijs&
potifTirnum Agro Malacenfi repe-
ritur, qui Sinis olim tributumpen-
debat, ideoque Sinicus frudus op-
time dici potefl:, 6c quod etiam in Sinenle fb-
lum translatus vberrime germinet 5 viridem
corticem &. piniferum habet, led interius car-
nem liquidam nivis ad inftar albam, laporefo-
perat dulciarium, quod Lufitani appellant
mangiarReale : in multis cellulis officula ni-
gra folida recludit 5 alicubi Odobre & No-
vembre! alicubi Februario & Martio Menii-
bus maturefcit. C^antd major frudus,

; tanto melior & pretio! lor

^

^ ^

6^ ir^

G

DV^

R O

Cinnmiomum

o

duliam

Frudus.

Rbor frudus Dulia.ni in. Java, M.aiaca, Maca-

iafvulao celcbe) & Siam Regnis ac Infuli^lim Tri-
butariis Sinarum reperitur, Acutis ad initar Giaca, ip^e
& eius folia atque cortex Arboris feiitibus Ratent.
Cepas codas comedentibus primi^m redolet , verum fapor illius
poftea dulcis, quod vulgd Lufeanis Mangiar bianco vocatu^.
Lavitatem fuperarc videtur. A nonniu is prceponitur omnibus
aliis fruaibus, & quamvis maxima copia illius proveniat, pi etio u
tamen eft. Caro illius alba, & fi valde lit maturus ti uitus ad fla-
vum colorem declinat. Nucleum fimtlem ‘ '.‘■.‘1“"''
fipedalli depidum, recondit, ex cujus emere lixtvium & Imigma
omimuni cLficiunt.. C^ii frufius tria receptacula continenc,
Deponuntur illis, qui hafent quinque. Maturum comrauniten.
Ldfbus folent rumpere ob rpinofum corticem-.

um fruauum inflammari fe_fentiunt,
menfibus maturefcic Sic‘ca caro |uaus

in alias partes deportatur venalis , qute Mcleum m^oj a

, mioduin albuminis ovi cooperit. Folia Arboris

.t' ■■■

■fmm

:iS-’ ,-(:■'

xnptioficM

.■/

G

Inno-

iommcit ^

«•Sivi*»!

!S.'£s|

p

* 'i

^ Jt , '*■* M ■

Innominatus Frudus.

nnominatum vocavi frudum, quia

illius nominis Sinici non memini. Vidi il-
lum primum in Infula Sinarum Haynan ,
f poftea in Provincia Qiiam-tum. Ar-
bor Procera^ folia maxima, qucC medium hominem
contegere pofTunt, producit ; hoc admirabile habet,
quod media radice telluri inhaereat, ex alia autem par-
te radicis patente, flores rubros & fimul frudus , fimi-

les Europaeis ficubus progenerat, qui cum maturefeunt,

rubent paululum; fed interior caro & fapor illorumfi-
guram & faporem flcuum re|)r^rentat. Julio 5c Au-
gufto maturefouht. Sunt prdter ea ali j fr udus, apud
Sinas, quorum nomina non me fugiunt, led quod nec-
dum figuram &: faporem illorum perlpedum habuerim,

Audio relinquendos judicavi, vt infra monui. India-
rum vefd reliqui frudus Orientalium, vti Giangame ,

, & Carambole ,mon funt tanti mo-
menti, vt illorum habeatur Ipecialis de-
lineatio atque delcriptio.

tXj <->C# *

fX* OC*t'X»

' 4^

,x

H

ARO-

PIPER

Sinis Hu cyao. Dicitur, aiftimatur, injunnan

& lubie<5tis Ikiflilis illoriini Imperio hafeitur , & praeci-
3ue in lava i & Borneo Malabarumque fyl Vis, ferpitin-
bar farmenti, & nodos licut Vitis habct> ex quibus lingu-
lis producit folia, a parte interiore oblcura, & a parte exteriore
viridia. Si niafticentur,mordicant linguam 5 ferunt iexum in pipe-
re reperiri: folia quae diftantes fibras in ordine Aquali liabent,fae-
minam repraelentant , quas vero in brdine inaequali malculuni4.
Differentiam praedi<iam lexus & foliorum diVerfitatem in vno eo-
demque larmento Ipedare licet. In fylvis aliiid, Miiid ih hortis na-
Icitur, & cinere firnbque boum impinguatuiti, in tantum excrelcit,
in quantum & arbor cui innititur; Kddix Piperis fexigua in ter-
rae lliperficie hjeret, eX quolibet folio ejicit vnum racemum, ma-
xinius continet quinquaginta grana , minirnus triginta. Viride
dulce eft, nam interifis melleo liquore illitum eft. Incolae necdum
matururh ,»lale St aceto conditum cbmCdunt. Longum Piper
oculorum rnorbis , contra V^benLifi Nigrum ab albo

differt, qubd foliUm tenerius, meliorisque laporis habeat» verum-
tameii nigti piperis fblia, dolores Coliqbs, & ventris frigidos mor-
bos fi applicentur cum bleo decodio abigere polliint. Semper Pi-
peris racemi in larrneUto Virent,Decembre Vel medio lanuario ma-
turelcunt, cbllecSique in Sole denigrantuh Si aliquis Pip er imma-
turum cblligat, citius corrUmBitUr. GraUa raCemorUm , fimillima
funt lUniperi granis. Piper elt caliduni, pro VoCat Vrinam» digerit»
relblvitjclarificat vilum» niorfibus ferariim medetur, extirpat mor-
tuUni faetUm, cum lulepe lumpturri tuflini ledat,cum meile Iquina-
tiam5cum foli;s lauri torfiones ventris tollit. Cum aceto autem apo-
lierna & duritiem Lienis,& fi lUmatur CUm uvis pa{Iis,luaviter pur-
gat capitis radicis Chirh^^videjisb littera I Columna 7,.

ii 2 CI N-

RHABARBARVM.

Vanquam hoc invniver/a Smanafcamr,in Provinci;s

taiiien Su-civen , Xenfy, atque Socieu civitate ad nauros Sinarum
proxima vberius provenit. Illam M. Paulus venetus Socuir appel-
lat, vbi Mauri qui cum Caravanis in Kataj ( hoc eft Sinas ) & ^m-
bale ( hoc eft Pervinufn)proficiIcunmr, fubfiftunt5 quo etiam olim
cum illis Benedi(5tus Goez tufitanus c Societate Je s u quterens Catajnim per-
venit. Terra in qua gignitur rubra eft & lutola ob fontes & pluvias, folia pro
ratione plantte magis vel minus duobus palmis longa, inferne angufta, fupernc
ampla, limbus illorum lanuginem pilolam habet, qux tamen mox ubi adolelcunt
dc maturantur, marcefcnntque, flavelcunt, & in terram declinant. Truncus lupra
terram vno palmo Cum foiijs fupereminet ex quorum medio, ramus fubtilis, onu-
llus floribus ( violis magnis non abfimilibus ) exforgit. - Quifuccum expreflum in-
ftar lacftis coerulei habent, odorem acutum, & quem nares faftidiant redolentes. Ra-
dix feu caulis quem terra recondit, Sc longus vno, duobus , & aliquarido tribus pal-
mis, ilhus color aereus iuboblcurus, fepe groflitie humanum brachium adaequat,
alias quoque radices tenues & circum circa proijcit, quibus refedfisRhabarbarum
divif uni in frufta, carnem inter diu flavi coloris rubeis refertam venis oftendic, ex
qua fuccus flavus &: rubeus aliquantulum vilcofus difl:illat.Porro Ii quis ftatim illa
frufta humida ad ficcahdum appenderet, experientia docuit vndtuofum illum hu-
morem mox evaporare, radicemque ieviffimam remanere, adeoqueomnem virtu-
tem deperdere. Ideo periti recentis Rhabarbari frufta, primo in oblongis repo-
nunt menfis, & qualibet die tribus aut quatuor vicibus ea revolvunt, vt per hanc
induftriam fuccus incorporetur fruftis oc conftipatus maneat 5 tum vero quatuor
dierum fpaiio concreto humore, tranfaiftis per frufta illa funiculis, appenfa ven-
to exponunt, loco tamen vmbrofb, ne radijs folaribus contingantur. Eflrodien-
do R habarbaro hybernum tempus eft optimum , antequam viridia folia incipi-
ant pullulare, quod fcilicet eo tempore circa menfis Maij initium ) fuccus & vir-
tus vnita &colle6f:a fit. Quod fi vero Rhabarbari radix effodiatur reftate, aut il-
lo tempore, quo viridia folia producit, Vti necdum hoc tempore maturuit, flavo-
que illo fucCo & rubeis venis caret, porofaque ac leviflima eft, ita ad perfeiStio-
nem Rhabarbari hyeme effodi, minime pertingit. Currus humidis adhuc Rha-
barbari caulibus onuftus, vno fcudo & medio venit, ficcatum verb tantum pon-
dere fiio decrefeit, Vt ex feptem libris recentis, ficci vix vna vel altera libra obti-
neatur. Recens ac viride amariftimum eft & guftui maxime contrarium,

Sinice vocatur Tayhuam quod fignificat

fumme flavum.

CIN-

1

K

CINNAMOMUM.

Gc Sinenres Kuey pi vocant, in Provinci js Quam tum^
Quamfi,&: Tiinchin provenit, fed melius omnium in

ioli)

Ceylan Inlula, C coi olim Sinenles hoc vocabulum ex

multis navibus confradis impoluerant ) progeneratus.

Folium Cinnamomi tres nervos coloris viridis habet, Hores albos
& parum odoriferos,frud:u cum nucleo fimilem olivis^quidum ni-
grelcit tempus decbrti canda: Arboris Cinnamomi advenifle coL
ligunt.Pr^didus frudus eft vnduofi liquoris, redolet Caurum, fa-
por illius acutus &: amarus. Arbor ramifera duos cortices gignit, ie-
eundus &Cinnamomu,qui arbore detradus,in terra aSole necatus
colorem lateritium acquirit, nam illius naturalis cinereuseft.Tertio
quoq; anno in locu abltradi corticis noyu producit. Olim Sinenles
exCeylan Cinnamomum deferebant Ormu^ium,&: indc Alepum
Syriae atq; in Graeciam deportabatur.Ignari exypthiopia &iEgyp-
to illud venire credebanqcuiti tamen in illis Regionibus non nalca-
tur.S^pe quadringentanavigia Sinenfia appellebant ad Sinum Per-
ficum, aurum, lericum, gemmas, mufeum, rorcellanas, xs, alumen,
nucem mulcatam;atq;Garyap hilla deferentia &prjecipueGinamo-
muin, cui Mercatores, aSinenfibus alias dido Arboris dulcis corte^t
impofuerunt nomen Cina-& momum, quod fignificat lignum Si-
nenfe dulce & odoriferum. Vix vno anno luamperfedionem pri-
maevam retinet. Radix arboris eft fine lapore, olet camphoram, ex
viridibus autem Corticibus diftillantaquam, ex floribus, quie non
eft adeo aromatica. Flores colicos & ventofitates abigit; laxat vri-
nam, confortat cor, hepar,lienem, nervos, cerebrum, etiam contra
venenum ac morfus lerpentum inleruit. Excitat appetitum, & co-
mitialem amovet morbum. Ex frudu conficiunt vnguentum pro
frigiditatibus ; & aduftum odorem Ipirat liiavem. Si pulvis Cinna-
momi bibatur cum aqua viperarum morfibus medetur, & internas
renum in flammationes extinguit, maculas quoque faciei cummol-
hficativis applicitustollit- Cinnamomi figuram vide Jub Littera G. z.

RHA-

1

RADIX SINICA feu CHINA.

Adicem Sinicam Lulltani Pao de
Cina, &. in Europa China vocant,
qu^e tantum apud Sinas in Provin-
cijsYuiinan, (^amfy> Quamtum,
Kaoli, & Leao&m nafcitur. Arbor fpinarum
afperitate, quibusne folia quidem carent, con-
Ipicua. Arboris Mjus Radicis teneram pul-
pam Sinenfes |um Carnium jufculo come-
dunt, quae etiam medicinalis eft^contra Sciathi-
cam, vlcera renum, oppilationes, paralyfim,&
hydropifim, omnesque alios humores & odi-
um dolores , ac totius corporis eandem adhi-
bent : & communiter quae magis ponderat,

melior efle cenfeturj alba rubrae praefertur.Pul-
vis radicis cumiaccaro fomp tus prodeft pedo-
ri, & etiam in conferva, adhibitus, non exiguo
creditur effe adjumento. Radix a Sinis vocatur
Pe-fo-lim, vfos & notitia illius pervenilTe in In-
dias & Europam per Lufitanos dicitur Anno

Chrifti Fimram radicis China, videjtib Ut: H. i.

I

ZIN

V

appellatur, Folia

gerit finiillima Milio Solis & Regise
videturque elFe ad inftar arundinis viridis.

os in Dabul, Bergalas Brafiliaj &
apud Sinas optimum & in maxima Copia producitur.

integro anno virefcit ^ melius elTe cenfetur. Ra-
dix illius longiori tempore durat, li Colligatur

lanuario menfibuSi illiniaturque luto , hac enim ra-
tione humiditas ^ conftridta non finitur evaporare , &:
3ori aperti vermibus replentur. Qux radixZingiberis fo-
. ia multa habete & eft amara> non elle bona cenfetur. Me-
dici Sinerifes Zingibere vtuntur in Medicinis , quem
tegrorum fudare volunt, aquam cum
ventem ad bibendum propinant. Quifeeum radicem
defert, creditur polle elTe, immunis a morbis arteticis
Qui autem jeiunus ex illo aliquid fumit, liber a veneno

utatur. V ulgd Confervam ex illo con-

quam

vire eft exploratum.

<^(o)

K

FVM-

FVMHOAM.

Aves RegicC.

St Avis apud Sinas extremie pulchritudinis, quse

fi quando huma '' ’ ' r- o _ _ . j

in Regia familia ,

Fum,faeminaHoam vocatur. Nidos habent in montibus Regni,
Xan ( eft modo ILeaotum Provincia Peryino confinis ) in Capite
affimilantur Pavoiif fe Sinicum carmen ait. Humeris virtutes,
alis juftitiam,luihbis obedientiam, reliquo corpore fidelitatem fi-
gnificat. Avis piilTima> ante inftar Rhinocerotis, Retro inftar cer-
vi graditur, caput Draconis in modum, brachia fimillima teftu-
dini gerit, cauaam ficut gallus, alas, autem quinque pulcherri marum
avium coloribus corulcas refert. Praedid:as aves fymbolice de-
pidas maximi Magift ratus in veftibus auro depid;as deferunt. Ma-

non

Y

YE KI.

Ta Sinice Gallina Sylveftris vocatur, egregias

pennas &Optimum laporem habet, magnitudinis extra-

— ordinarise. Habent Sinenles alias Gallinas , quas Ciam-vi

ki appellant. Caudam pulcherrimarum plumarum fex palmorum
longam deferunt & in Cauli leu Corea, Henfy Sc Quanfy reperi'
untur. Alias etiam di<ftas T oki quod fignificat Camello gal-
linam, ob fimilem camello gibum,& album caput qua-

tuordecem palmis.

K

HIAM

!

Musci '

y.

t

/

z

Hiam Animal Mufchi.

Ittera Sinice fcripta Xe; L.ufitanis Almifcar^ La-
tinis mufchum fignificat : hoc fumitur ex animali,
quod Sinenfes Hiam vocant : Littera, ut fupra vi-
des, ex duabus alijs componitur, nempe' ex Littera XE,
qux iuperne' eft, & Littera Hiam, quse inferne' : illa cer-
vum,h2ec odorem denotat,quafi dicas. Cervus odoratus:
& revera' mufchi animal fimile eft cervo tygridfpilo
ftimque eft,fed coloris sereifubobfcure' nigriPorrd quod
Sinenfes proprie' vocant Xe, & I mfitani Almifcar, atque
LatiniMufchum,eft caro renum animalis fupra di(fti,&id,
quod natura infra abfcondit. V erum enimverd mercato-
res totam carnem animalis cum fanguine eiufdem com-
mixtam,contundunt,&; pappos: (ita facculos, ex pelle pil-
lofa eius vocant,quaft forent tefticuli ipfius) &: hoc quoq;
verum Almifcar eft,licet fit non adeo perfedu ftcut prius.
Terti) demum generis Almifcar dicitur,& fa;pe' pro vero
vendi Iblet: quod mifcent cum fanguine draconis, & ex
vno pappo faciunt duos & tres alios. Regula cognofcedi
inter alias efte, dicitur, ft videlicet aduftum evaporet, ve-
rum efte creditur,quod 11 aliquid adinftar carbonis rema-
net,mixtumeft&nonlimplex. Sinenfes vtuntur pro me-
dicinamufcho,&dicunt facilem partii reddere,doloresq;
abigere parturientis,atq; etiam pedkori prodefte male' al-
fe6co,& humores abigere malos hcCC certa funt ex libris
vocabulari j s Sinarum. L Sum

buni Au.

LIm Xu animal apud Sinas reperitur, flavi &

nigri coloris eft, pulcherrimi alpedus. Cicurant illiud
Sinenfcs& collum argento exornant, mures egregie
venatur. Saepe venit leptem & novem fcudis. Hiven
Paoeftlpecies Pardi vel Pantherae. In Pellim provincia invenitur.
Non habet illam feritatem tygridum Cacedae HivenPaoin «ftima.
tione fimt &: pretio apud Sinas non \\x\%m.Figurarn Pardi vide inferius.

Lo Meo Quey.

Lat2c teftudines in aliquibus pro vinci) s Sinarum

& praecipue in Ho-van inveniuntur virides, & interdum
caeruleas adiundas pedibus habet alas, & gradum tardiffi-
mum quam volatu aut potius quodam laltu extenfis pedum alis
compenfat. Pedes alati hujusmodi teftudinum in pretio funt a-
pud Sinas etiam ob raritatem. Cum eflem in Infula Haynan, quae
antea audiveram Macai, oculis meis comperi. Sunt in quodam
didae infulae parvulo Lacu Cancri marini vivi in aqua dulci non
adeo profunda, de quibus,mirum fane didu,id experientia docuit,
quod ubi aliquem vivum de aqua illi extuleris in aerem is flibito
vitam &motum omnem perdat, lapidefcat,fervataque figura exter-
iori & interiorum etiam integra lapideus totus evadat. Iftos can-
cros lapideos medicinales efle certiffimum eft, nam fluxum ventris
album, epoti, illorum pulveres cum vino, flavum & fanguinolen-
tum cum aceto fumpti,fiftunt. Oculorum dolorem, nebulas & ma-
culas tollunt,imo febri citantibus fiibinde profunt,& contra

venena antidotum non vulgare

praebent.

L 1

DE

De Caballo Marino.

AijmaSinici duo Charaderes marinum equum Signri

ficant;illu omnino ficuti equum cum juba a Sinis depi<5tumfpe6tavi.
Verum ex oris utraque parte prominentes, cornuum adinftar longos
&: ramiferos dentes habebat, ita illius figuram, (vt hic vides) Sinen-
fium Pidores effinguntv ;

Duplex Schema veri equi marim.fubieci, quorum cumeffem Mozambici in
Africa, aut verius Capraria , greges ad licpra marina in aqua non adeo profunda vo.
lutari pluries vidi. Quidam amicus. Civitatis Judex, vel, ut vocant Lufitani, Ov idor,
mifit in QoUegium noftrum animalis recifum caput, ut illud fpetftarem ; habuit ab
qrc mch/liraino vcifusfcapvda^.ttVs 'cubitos*- ex parte inferna duos recurvos maxi.
mos dentes, quibus fuperne fimiliter grofli fed longe minores apte congruebant,ex
parte inferna duos ibidem oblongos, fed re dos ad labium practpfos, fupra quos
lingua expanfii reclinabat. Cum ver^pol^^^ ^quodani Nobili Lufitanq ad inte-
riora continentis Cafrariaj, e regione Infulae Mozambici perluftranda fuiflem in-
vitatus, radentes littora maris in navi (quam remis 20. mancipia remigando pro-
pellebant) vidimus ad jadumvnius lapidis hinnientes equos marinos 50. qui modo
omnes fimul, modo aliqui in illa maris parva aqua (ese demergebant, & non inju-
cundo noftro fpedaculo iterum emergebant, fepius poftea alios non fine me-
tu, ne videlicet in noftrana navem, in qua triginta vehebantur aliqui irruerent,
pertranlivimus , E mancipijs nonnemo Cafer direxit (clopetuni , in quandam ex
^eftijs rnarinis proxime volutantibus, & felici idu frontem illius inter oculos ferijt,
vnde perempta beftia ibihaefit. Cum ergo poftea reliqua animalia in profundius
mare meridiano tempore recelfiftent, neque ille equus arn piius hinnire aut volutan
videretur, fed immobilis in loco maneret, Cafer cum fbcijs propius accedens occi-
fum reperit , quem & ftatim , non fine tamen difficultate ad noftrum mappalc
delatum fpedavimus. Pofteaquam autem carnem inter fe Cafres diviferunt, dentes
majores extrados mihi obtulerunt. Pellis adeo dura huius anirnalis fuit, ut fepius
acutis lanceis fuis Cafres illam perforare nequiverint. Nullibi pilos habet, praeter-
quam in extremitate caudae, qui plane,atque fi ex cornu nigro drent,pellucidi & fle-
xibiles funt,ideoque non facile rumpuntur, & cum groffitie calamum adsquent, ex
fingulis pilis armillas faciunt fingulas, Scpleriqne Cafres, Viri & faemin^ manus illis,
(ficut & ex Elephantorum contritis capillis) , adornant, ajunt a paralyfi,qui illasar-

millas deferunt,immunes reddi. ■ ,11

Ex dentibus animalis folent in India, ac prtefertim Coae globulos pmcarios,
ftatuas fandorum, & etiam crucifixos conficere. Compertum quoque eft demes
& ex illis coronas, (anguinis profluvium pofTe fiftere. Verum non promijcue Cu-
juslibet equi Marini dentes iltam virtutem habere experientia docuit, proinde ere-
diderim ego tempus aliquod certum obfervandum, quo equum marinum occidi
necefle fit, ut illius dentes illa virtute polleant. Aliqui, cum fcinditur vena, lan-
guisque profluit, dentem, aut ex illo globulos precarios admovere (olent, oc ita,num
virtutem (anguinis fiftendi,obtineant,explorant. Scio&. Coae

M

IN

I

In Regio Nofocomio (ubi centum & interdum ducenti aegri decumbunt, qui-
bus tam Spiritualia quam temporalia _P.P. Societatis IeS v adminiftrantj fuifle
vnum ex maximis dentibus equimarini, ita ut quotidie a quolibet muaculum illud
naturae ibi Ipedtari potuerit. Nulla enim fere dies, qua non pluribus Icinditur vena
infirmis, quibus illius dentis applicatione impeditur profluvium cruoris. Non mc
latet alius modus explorandae in didis dentibus hujus admirabilis qualitatis.

Jdemini me legifle in Hiftoria Indica. Cum olim JLufitani Malabaricos paros
( fic vocant parva Navigia Indorum ) cepillent, & Cadavera M alabrum occiforurn
tabe & fahguine fordida in aquam eijcerent.reperifTe cujusdam Principis Malabarici
cadaver, jdurimis glandibus trajedum, & iteratis vicibus confofrum, fine ullo
prorfus ex hiantibus vulneribus famuinis.effufi veftigio; cum igitur indufium ac
alias veftes, aut potius telas detraxiflent, atque fruftumqfTeum appenfum ad Col-
lum abrupiflent, (^quod fine dubio ex' Caballi marini fuit dente) ccce tibi fiibito,
veluti aggere perrupto, fanguis e mortuo Corpore ad ftuporem omnium profiluit,
quem profedo ne exiret,tam a Vivo , quam poftea a cadavere mortui appenfiirri
fruftum cohibebat.nimirum frigidiffima qualitas, ex dente applicato profula in cor-
poris venas, conftipatum detineat languiriem_, qui poftea, abftrado dente, reftitu-
tus naturali fuse raritati, per vulnera aperta eopiofilfimc promanaviL,'

De Gen-to SerpieiitcL;.

En-to ferpentum omnium in Infula Hay-nan & Provincijs Qiiam.tum,
I; Qu,am-fy,&c. repetitur facile maximus. Cervos inte gros exfugedb & com-
_ minuendo devorat, non adeo venenofuS, Colore cinerico variegatus, lon-
gus oCtodecim autquatuor& viginti pedes; f&idlicus ex dumetis profilit, cauda;
innitens in faltum fe erigit, & cum feris atque hOrhinibus acriter ludatur i Cubinde
ex arbore infidiofe in viatorem delilir, & complexione interimit ; fel illius contra
oculos morbidos Sinis eft preciofum_j. In India & regno Quam-fy in quofundam
certi generis Serpentum (quos Cobras de Cabelo feu capillatos Lufitani nominant)
capitibus fapis repetitur contra rnorfus ab ijfdem Serpentibus inflidos homini, Tpa-
cio alias viginti quatuor horarum interituro. Lapis hic rotundus, coloris in.medio
albi, & circum circa glauci aut coerulei, vulneri applicitus per feipfum ha:ret, vene-
no vero jam plenus decidit : pbft ladi immerfus per aliquam moram, ad ftatum na-
turalem fe rcducitL,- Lapis hic non omnibus communis, fi literato eidem vulneri
adhxreat, virus omne exhauftum non fuit; fi non adhaereat, moribundo Indigente
de fupecato mortis periculo aggratulantuu^. Reperta eft item radix aliqua contra
venenum hujus rnorfus vocata a Lufitanis Raiz de Cobra, ideft, radis Serpentis,
quam mafticare opus eft, quoad ufque bis aut ter erudet homo.f

Alius prxterea apud Sinas ferpens invenitur veneni maximi, fed preciofiis, qui
intra paucas horas hominum occidit!.. Ex eo medicina contra varios morbos fic
paratur : Cauda eum corpore immergitur amphorae optimo repletx vino, ut folum
caput & os vidi ferpentis, ne evadat, conftridum per medium operculi foramen
exftet, ut igne fuppofito, vinoq; fervefeente, omne virus aperto ore vaporeL, :
Caro recifo capite infirmis datur, & unicum illud prcdoftim theriaex .

ad inftar aftervatutL..

Fi^iinm GenJo Ser.pentu 'viJe fipra, Jub Littera L.

GLORIA REGNI SINENS IS

-4

C R V X

IN PROVINCIA XENSI

Anno X ^2 5. inventa^.

^ ■ , ■ : :: .. v, ' Ad . - -

J* EKriSS IMU M \ ^^2 0 rs 2V TIS SI MU M

P R INCIP EM A C Wb WrNU M, D O MINUM

V

POLD

IG NATIUM,

REGEM flo-

re NT ISSI MV MAC.

Btuli Rex Sereniffime Regni noftri florentifli-

mi Arbores, Flores, Fuaufqj nobilitXimosf'. Addo
nunc coronidis loco Arboris omnium praeftantifliftiae
CRVCIS nempe figuram gloriofiflimam, quiC in

amiqumimo Saxo delineata. Provinciam A E NSI in primisce-

l^rem raciE. Specantur hinc inde circa Crucem Syriaci & Sinici
maraderes, Saxo incifi, quibus explicatur Lex Divina per Apb-
itolorum Succelibres ad Regnum noftrum Sinenle quondam de-
lata_,. Leguntur etiam in illo Epilcoporum ac Sacerdotum illius
temporis nomnia,nec non Imperatorum Sinenfium in Chriftia-
nos favores ac indulta^. Repertus vero eft memorabilis liic lapis
Anno M. DC. XX V. cum in civitate Sanxuen novi funda-

M

De

De invento monnmcu.o mox certior fadus loci Guberna-
(of) cum yenerandse anticjuitatis C cu)us amantiffimi lunt Sincnles )
vefltsia propitis fuiflet intuitus, continuo icripto t^uodam in rno-
jpumenti laudem edito, in altero ejufdem magnitudinis lapide to-
f^m inventi Saxi perigraphen incidi curavit, ijlHem^j Cliara<3:e-
rum notarum^;;dud:ibus, ea, c^ua par erat, bde lervatis, cujus pro-
totypi exemplum Patres Soc: lES (Sinenfis mei horti culto-
res indefelTi) una cum interpretatione Romam transtulerunt, ubi
hodie in Bibliotheca DoMs ProfelTa^ ejufdem Soc: fpedandum
proponitutL. , .jrijvnt f i o -

Figura lapidis erat in modunl Parallelogrammi extenia, quin-
que palmis lata, uno cra0a^ longaFej^e decent.;^ In frontq C ^ V X
apparebat, qualis fere Equjfum J^ehtenfium-*» Mylleria, qu^
hpc lapille continebantur , eleganter d^lcfipfiit R? P* At|ianafins
fcreherui, SocrlES V ioProdro^o Bogu^Coptic^ i|bi inter
CJetefa oSiervat tituli locb- infra ^R VC El^fthovemChara-

deres Sinenfes, quos fic interpretatur:-.

Lapis in-laudem & memoriam aecernTOi Le-

gis Lucis, Sc Veritatis, porta.t2e de Juda:a, Sc in China

promulgatte, erecbus.

r 4

iEtera Sinico incifa charadere fublimi <St exquifito ftylo
continent Chrilfian^ R^eligipnis pr^cjpua m

com-

ia-»

I.

De creatione rerum hsep habentun..

ILle qui femper verus fuit, & quietus, omnis expers principij, in-
telledus profundiffimi, & femper duraturi, excellente potentia
iui creavit res, infinita Majeftate Sua & landitate fecit landosf^.

Haec eft Eflentia Divina, trina in perfbnis, & Subftantia una.
Dominus nofter verus, fine principio Old Oyu ( quod in Chal-
daeo idem ac Eleha fignificat ) in figura fecit quatuor mundi par-
tes, commovit chaos, 6c fecit duo K I S, hoc eft, duas virtutes, mu-
tavit

tavit tenebras, fecit coelum & terram, fecit, ut Sol & Luna motibus
fjis nodem & diem caularent, res omnes fabricatus eft.

Venim creando primum hominem ei prsterea luftitiam
largitus eft originalem, Dominum eum conftituendo totius uni-

verfi,&c.

Z,

De lapfu Adami fic legitiiiL.

^ Oftquam vero Satanas fraudibus luis ulus, effecit, ut Adamus
JL id, quod ex le&fua natura purum erat, &perfedum, inficeret:
hoc eft, fecit, ut malitia in ipliim intrare inciperet perturbatura
3acem, & hujus llite fimplicitatis tequalitatem , & dilcordiam illa
xaude introduxit, &c. ‘ .

’ ^ ' * L ' ''' O*

Incarnationis Myfterium llc proponitur.

TVnc una de ‘Divinis perlbnis Sandiftimae Trinitatis didai.

Meffias, reftringendo tegendoque Maieftatem luam, & le
humanse naturae accommodando, homo fadus eft. Quamobrem
ad hoc gaudium annunciandum Angelum ablegavit, & de Virgi-
ne in ludaea natus eft. Stella huius magnae felicitatis fuitannun-
ciatrix : Reges ejus claritate perlpeda, munera oblaturi vene-
runt, ut lex & prophetiae 24. Prophetarum adimplerentun.. Gu-
bernavit autem mundum lege magna, condidit legem divinam,
ffiritualem- fine“’Terborftm ftrepitu fide vera conlumniavic .
Odo dilpoluit beatitudines : Res mundanas mutavit in aeter-
nas ; aperuit portam trium Virtutum (Theologicarum) vitam
dedit deftruendo mortem.. In perlbna lua ad inferos delcen-
dit,, & onmia contudit d^monia 5 Nave pietatis luae ad caelum
conduxit' bbrtds*, & julloruni animas in lalutem vindicavit. .
Hilce deniq; finitis lua potentia in Caelum alcendit, & Bapti-
linum ex aqua & Spiritu inftituit ad abluenda peccata, & mun -
dum ad puritatem reducendo. Cruce utitur, ut omnes abfq; ex-
ceptione comprehendat, excitat omnes voce Charitatis, &c.

N

Plu-

Plurima 'alia ibidem leguntur de Apoftolorum, Sacerdo -
tum, Miniftrorum Chrifti dignitate & vita. 1 r

Multa de Chriftian^ Legis excellentia, quam lub lingula-
ris prudentiae Rege Lai, Olo puen, ex Iiidxa vir virtute cele-
bris Anno Chrifti 636. Sinenfibus propofuit, quae mox julFu
Regis per totum Regnum promulgata eft, quoniam Lex San^a

& immaculata ab eruditis judicata fuic-

Atque fic in Smenli horto arbor Crucis plantata, & Chri-
ftianae: fidei principia laxo inlcripta fuerunt, qu$ Gubernaton.
Villae Sanxuen alteri lapidi incidi curavit, & in Vrbis Sigan Ere-
mitorioj veluti nobiliffimum antiquitatis monumentum erexiL t
hac lege Lucis declaratione & Crucis Lrophxo, quod lapidi
impreffiim, dum Sinenle Regnum oblignatum volo, "me meaqj
omnia Majeftati Suae humillime offero, dico atque confecro.

Sint friidus, flores, & quidquid five Hortus Sinenfis, five
Saxum Sanxinenle continet, lynceri iftius affeAus sternum ac

perennaturum ad_ omnem py>fteritateni mpnumentunij.

Maieftatis Suas

I .

Hi

/

CON-

CONCLVSIO

SE^ENISSIMV Al ET

TOT£ NTISSIMU Af

garim

REGE

Io LeopoLD V s regnat Spes aLtera RoMa^.

llam bene tam fruBus, quam Flores Flora dicavit
Solo Tatre minor REX LEOPOLD E, Tibi

Lsium licet EEtutu tenera Tibt vernet in annos

PJos Tuus ^ crejcas undique vere novo :
^lAttamen ^ fruUus E) irtutum^ ac femina prof ers

Inclyta^ ^ his Flores fructibus antevenis.

Crefce d vive dm ! Rex Florentifsime, Flort^ !

Flos pretioje Soli ! flofq j^uture poli !

/

RegVM fLofI LeopoLDo,
orbIsqVe DeLeCtaMento
HaiC V ota & leMet aDeo Libens
aC Merito Donat pLora, & Vna
DoMVs. profefTaj CLIentes

t

Sac: Reg: Majeftatis fuse

Manu & mente Servi aeter-

num devotiffimi. •

f.

.4f'

r

~c.

I

V l

.. .

?*. i» ‘
a \

-

ia

J}^

'*e r^'

\ t

\ H

> •?:

J0

J

•>
t- 1

\^ \

\ f

I

%

Tf'

{ ^

■ <A

• ••<r

r~v

n. »• \ \ i^

‘v-s 'v

.-.^ -V*

ff- te?

Jv ^

i' \
- :■
IA •:

f

<C'^'*'*

# I

; ik

..wissr

t* S ■ ■

tfW *. j*

\ '- 0

‘^■

Ja' \

\

\

T A<

'■ h'

\ ^ \

■r

''*t>

I

^ 0

•fl ...

i.'***-*-‘‘*4

\

^ ‘4 /.

I i

\ I

u

-*r'

•,5;

iff‘.

M

• Vw-* ■ ,

M .

i' i-j

,'>>'• *r
, 4**-’

. Je

aih

&■

•■' \

I

39'

' 'l »»

,-' '5

\ Xr »

¥ X

It.

. r\

r ^

^ ,,A

. v%

■w

f"

r'1'

•V

■

— •»/
{V

#>s,- -•.

♦ ‘ # •

'. ^ i

^ (p-v i:>

f

.. .. a' ;i 'Vi kj ^■

..sL. 4* 4r J». w.»

8 V -i oi

C.J w v-i

. I

'. W.V.4. ,noH f i' ■, ;

Vv-S-i: .ACi.\0‘Ui AA J.A * t T%..- vi

V I X ^ ^

c-^^trvA 'U-tKV * - •/'

A te -

'A . ■ ..' - ■ ' Ti.\J

^ --r 'Tte

-r : ■

.- A » ♦

J .T

A VJ v-1 vA .. _ T>- x’1 -,'\^ :

'km i ■

ivyXAv!

•. Ci^ClK mo-- WY' X ,.■_ „ .. ■•'•\o

zodiibo-ii zrioH "3
\ %%% '. wvo- O

f ilcq t«x'aV\^ |''^\ l iioB ^

A» '

- ^v ^

■oGJoqcaJ hoJn MVgs*

■OW3M83D3. ha oVpsW-io

:^n‘

< 4 r. ^ «

ooQb jai/iSi >!> B'3oV *.)xh

^4, Da

-y /

?.iijflO.LlvJ ifcl!

t'Y- Q’t'

11

i

, /': liVi

aDtf- .

■f

r-’

/aT

/«

(Tv .

t- - ii *

Ji? ‘S

'-. »> *' * f

I

Yj

L 'i

Af

or^H

/ t

0

^13332 ivisc; - 30 un

.icxiHlnovsb raun ■

cM

4. ji ^

Xlt-

I

J.

f

V

- f!

i

*

«

«*•

\

\

♦

'

i «

(f-

■i

r 'i

■ )

V

)

*

y

•

y

I

I

$

t

I >

1

1 •

',f

' /'

s

i

>

I

i •

%

i

»

I

t

.i*

I

'fi

■ ’■ ^

I

%

V

. 'f V
*« '

I

\

Y •; ' .-r

I

. s*

'