V I ^ ^ HARVARD UNIVERSITY LIBRARY OFTHE Museum of Comparative Zoology USR&ftY Ir AK ClSCl R.EDI5 ' Nobilis Aretini-, E X P E R I M E N T A circa res dtverf^s naturaics y fpecunlm ilUs , Qu^ ex Indiis adfcruntur. ^ Ex Italico Latinitate donata» AMSTELODA^ir, S u m p t ib u s A N D .R .:k"!^4 .' ?'^. -L L? ^ - Al D C LXX r. SApientmmfihi adimunt.quifine ullo judicio inventa ma^jorum frobmt , & eih alii^ pecudum more ducuntur. Sed hoc eosfalHt , quod mfijorum nominepoftto , nonputant fieripoffe , ut mt ipfi plmfapimt ^ quift minores vocmtur , mt tlli defi- puerint , quia m/^jores nominmtur Laftantius lib.z.DivinJnftit. c.7. MOS. CBMP. 29W. IttfiMK . Francisci Redi, EXPERIMENTA circ^ res diverpis naturale^. Rfverendissime Pater: HOnor ille , qiiem mihi ex- hibnifti , transmittendo li- terasad metuas , quemad- - modum eum nunquam fpe- ravi, itaexquoiraprovifomihiob- latus cft , animum meum inefFabili jucunditaterepievit : &quanquam credam , laudes illas , quas mihi tri- buis, filiolasefTc, nonalicujusmei mcriti, fed bonitatis, urbanitatisque A tus^ % FrAncisci Redi tU3S, qUcieamica intentione fortafBs id egit 5 ut animos mihi addetet , at- que lA ejfficeret , ut obfirmata mente pfogrederer , in defcribendis natu- ralibus illis obfervationibus , & ex- pcrimentis , quse pr^tcritis his annis fcci, & quotidic animi gratia facio : nihilo tamen minus fateor tibiillas me fuaviter titillare, & mihi blandi- ri : & hovkx mentis expertem , aut faltem plane rudemj & infenfibilcm Stoicum me cxhibcrem , fi non gra- tiffims mihi illae laudes elTent , qu^ \ tuse ccnditionis vlro , id cft ab ho- mine laudato, & pcr totoperafa- mofa ccleberrimo mihi tribuuntur. Quaproptcr obligatus tibi fum, & li vcrba fatis commoda repcrirc pollcm , codem bono animo dcbiras tibi gratias agercm, quo cxiguam hanc i^rariarum particulam , quam fcio & pofTum , tibi oftcro, quod lU bi placuit , mihi ilgnificare dui^ falu- tifera cxpcrimenta , Roma! fada , unum a tc in cane , akerum a Domi- no ExperimentA natur^^lU. t no Caroltf Magnini in hominc, lapi- dis illiiis , qui in capice ferpentis cu- jnsdam Indici venenofiflimi natus , fummum , potens, ^ infallibiie me- dicamcntum efTe fertur, contra mor- fus quorumcunque animalium vene- noforum. Sed enim , quiavidco, quodintelledusnofler, niliveritatc . illuftratus^nunquam fatietur, & prcs- terea non ignorem, quantoamorc candcr animi tui foliditatem & pui- chritudinem veritatis profequaturi audebo tibi dicere , mejamabali- quot retro annishunclapidem nof. fe , & virtutis ejus direrfis tempori- bus multa experimenta feciiTc , quo- rum exitum hic tibi, procul ab onani fuco , ea ratione narrare conftitni ^ qua id his meisoculi^ multoties vi- d\^ Noli mirari , mealiunde, quafn de tc habere notirinm illius lapidis : neque enimi^ncras, niihi illud iio-» noris obtiglire, ut in jlla aula fer- vinm , ad quam undique concurrit , quicquid ell raagnorumhorainum , A 2 qui 4 Francisci Redi qui peregrinationibas fuis mercc- dem virtutis quserunt&afportant, 6c ubi huc pervenerunt , usque adeo benigne excipiuntur , ut fatcantur , Florentiae renatos eiTc antiquos & deliciofifnmos hortosPh;sacios, & in Sereniffimo Magno DuccCofmo tertio , aiiisque SerenifRmis Princi- pibus regiam 8c humaniflimara affa- bilkatem Alcinoi. Ergo tibi dico , quod anno cl^ loc LXii. fubfinemvcris, reduces cx India oricntali , in aulam Hetru- ria3, tunc Pifis venationibus occupa- tam , pervenerint tres Patres , venc- rabilis ordinis S. Francifci , vulgo ZoccoLtnti di(5ti , qui cx iilis regio- nfbus multas res curiofas adferen- tes, id honoris obtinuerunt, ut infpi- ciendi copiam darent Screniflimo Magno DuciFerdinando II aeter- nx Sc gloriofae memoriae , inter alia non fine pompa oftentantes nonnul- los lapidcs, quos , perinde ut tu mihi fcribis, afiirmabant reperiri in ca- pitc a i- :."a 11 tl i-V 3 1 > Iwapi(ies ferpentis Cobras ic Qiheio 2U Id efl:: Novi , he-rham , eamque veKteH'^ do vidi y & uhi ilUm invenire pofflm uon iqnoro , qu4L cum hedera & ruta ad ignem ex Hgno CffpreJJlno decoEla , (^ deinde inter innocemes manm compreS" fa , liquorHm emittit , in aula RegisDaniae fa- dum, cujus verbainfchedulaad me perfcripta haec funt : Serenijf: Danidt CrNorvpegidt Rexytn ea ingemi &fpirit tusmainhadinei ut reYumnaturalmm ■pene omnit^m oppldo ftudiojus eft , & caHfarum earumdem indagator acerri^ mus , ita non raro in decantatam tllam rationem mdurandt corpsra humana.ut aht^uglobi plumbet&ferrei immunia fint , foUiCite tnqtiifivit, cogniturus vero ne confentirent tot miUtarium hominum %/oces , a quihus tot induratorum exem-' plapleno oreennrraifantur-^^cdtterum ex- tertus taridem eft , <^uodante diu mente dfitmaveratjomnia iilafabults^ & ficU' iss (^erris ejfe vaniora : €t ltce.t ijMAndo- c^ue ad expertmenta in rei confirmatio- nem ^uidem provocarent , ubttamen ad Tjsrfi ventum eftyeffugiis &exceptifmcu^ lis ExpertmentA niUUYAiui. ip lis qtiihusdam meptis,promiJforum jIhI" tttiam aperte prodiderHnt. ^uin & no^ bHis ille in Septentrione Hcgotiator SiL lius A<[arfliHs, ut rei veritatem adun^ ctiem fctret , & Regifn» fgmficaret , jpargt jujft per univerfum & noftrum & inimicum exercitum fepofuijfe f& millefcmatos , in ejus f^fHmfinefrau- de cejfuros , quife vere induratum ad- vcrfus ferrum & fclopetorum i^us efienderet ; diu, nemo fe pecuni& illius cupidum indicavit, tnndem unus & al- terfpe lucrii& vanis nefcioquibHS cha-» raEieribks circa coUum difvofitfs arma^ ti , in fe experimenta provecarunt > fucceffu minus profpero-y^iam ubi Aiar» flim tndfiratorum aurihus cultro fuo tmmineret jam ahfctjfuro fimilis , (^par- citurum enimfe vit£ temeraria prGmit" tentium ) va:fii ofientatsres ne ea qui' dem parte cultri attaU:um ferehant , prAtexemes aures carmmihus armari nequiiffe ,fed reliquHm corpus , nec ve- ro , ubi ad c£teras partes deventum , fuftinere i5lus,fedpudcndafuga cultra fe fuhtraxerunt. Kon 30 Francisci Redi Non tiiinus improba illa fraus eft, qua hypocritx apud Turcas , Dervtfi vulgo didi , utuntur , ubi id agunc , ut oftendant , fe facili negotio prae- dicere, uter exercituum in praslio evafurus fit vidor. Qu_atuor fagit- tas eligunt hi impoftores , & crcnam unius mittentes increnamalterius, ita jundas in pulvinari ita difpo- nunc, ut par unum abalteroxqui- diftet, Has , illum in modum di fpo- fitas , duo homines , fibi invicem op- pofiti , utraque manu fortitcr circa curpidem teneant neceflc eft. Hinc unumquodque par fagittarum con- junAarum , &{ecundnmlongitudi- nem fuam extenfarum , hujus vel il- lius inimici exercitus nomine in- iigniunt, & illud par quodfponte iua loco fcfe movens , alteri oppofi- to pari inequitac , indicio eft , exer- citum illum , cujusnomen gerit , fu- turum vidorem. At vero neceffe eft, ut^Turca, calcaneisinfidenti, ter iegatur > longum illud Alcorani ca- Experimenta natHYAlia, 31 caput ; cui titulus eft lafn , id eft , O homo ! Quotquot Mahumetano- rum minus caliidi Bc magis fimpli- ces func , usque adeo conftanter his ineptiis fidemadhibent , utconfit- mandis illis manus inigncmimmit- tere aufint. Quare, ut maximam hic fraudem fubelTe oftenderem , ali- quoties id egi,ut experimentum ejus rei facerent : acnedeciperer , ipfe femper fagktas tenere volui , 8c hic fucceffus reifuit, utnunquamloco fefe moverint fagittc^ , non (ine ma- gno prxfcntiumTurcarum dedeco- re & ludibrio, qui didum caput nu- gaciflimi Alcorani , fervatis omni- bus requifitis circumftantiis , lege- rant, & relcgerant. Sedenira, quod nonnulli occidentales adeffent , qul in oriente verfantes , ceu oculati te- ftes 5 huic operationi refpondiffe evcntum affererent, occafionem mi- hi dederunt , ut foilicite Sc attente confiderarem, quaratione haecfraus atque hic manuum lufus fi eri potuis- B4 fct: J2 F R A N C I S C I R E n I ler ' nec diu me latuit arrificium, Etenim , in duorum illoriim , qiii fa- gittastcncnt , arbitrio poiitum cft, quas quibus velint imponerefagit- tas ; idque rolo & infcnfibili pulfus Sc manuummotu : itaquehuic joeo me accingens , fped:antibus multis , evidenter & polite rem percgi. Quare unus DerviCorum , minus quam reliqui vcrfutus, fponte fua eo defccndit, utfateretur, omnes has impofturas & fraudes in ufu cfTe Mahumetanis, prudcnti &politico confilio 5 ut milites, falfi fui Prophe- ■t:s perfuafione de vid;oria ccrriores redditi , eo audentius pericula con- temnercnt. Quod fi poflea cfFccffcus non refpondetj ut anno 1626. Aifa- rd Calafato , apoflatae Grasco , & fa- mofillimo piratae accidit, qui non obftante hac fagittarum incantatio- ne , quas vi<5fcoriam ei de Pontificia , ncc non rcgia Hifpaniarum , Sc Ma- gni HctruriiB Ducis claire pn-^diee- bat, abeademcirca promontorium Sar- Expermenta naiuralia» j| Sardinis vidus, 8c cum omnifuo navali agmine captus eft : Ci inquam efFedus non refpondet , non defun!: eis praetextus , quibus facrilegi hu- jus fedudoris authoritatem fartam tcdam confervcnt. Breviter, fub mirabilibus Sarace^ norum & Idololatrarum pr^ftigiis , femper fraudulentum aliquod arti- ficiumlatct : nec verorecens, fed antiquiflimus ille mos eft, uti ex Da- nielis decimo quarto capitc, patet ^ ubi fraus facerdotum Beli refertur » qui Regi Cyro, omniqueBabylo- niorum populo perfuadebant , hoc fuum idolum ea ingluvie effejUt quo- tidie oves quadraginta devoraret,& amphoras vinimagnasfexabforbe- ret : & dehistamen carnibusatquie hoc potu clam triumphum duce- bant,& vivendo in delitiis,cum uxo- ribus , liberisque fuis , cutem benc carabant, gulofiflimi illi facerdotes» Et annon apud Plutarchum lcgi- njus , tempore Agidis junioris dc- 34 FRAKfcisci Redi glutitos k praeftigiatoribus Sparta- norum gladios ? Apulejus etiam nar- rat , Atbcnis in porticu a prasftigia- tore deglutitum eiTe gladium acutis- fimum,&multo magis longum quam Spartanorum gladii fint. & alium- quendam circulatorem , exigui lu- ceili caufa , haftam venatoriam in- guini impingentemj, eandem inte- gram cum mucrone & conto per cervicem transadegiffe : & quod magis mirandum erat , haftce quafi affixus videbatur elegans quidam puerulus, planelafcivus, facie venu- fla, Sc crispocapillitio, qui usque adeobell^tripudiabat 3 &raltando pedes alternatim usqueadeoartifi- ciofe & celeriter motabat , ut nervis Sc ofTibus carere videretur. Odio- lus &c moleftus mihi fimul & tibi efTem, doAiflime & eruditifBme Pa- ter, fi omnes iftiusmodi cafus enu- merarc vellcm , quos quotidie in fo- ro a circulatoribus fieri videmus ; prcefertim veroilloS; qucrumanti- qui 1 Experimenu mturalta, 3f qui Scriptores, & B. Joannes Chry« foftomus , in libro contra gentilcs , & Nicephorus Gregoras , Itbro Qtla-* vo hiftoriaeByzantinasmeminerunt: quare miiTo hoc discurfu ad ea me refero, quse Rabbi Moyfes Maje- monides libro de Tavarcare , capi-^ te undecimo de his rebus cenfet. Idi tantum tibi fcribam , quid ante ali- quot menfes mihi , nec non venera- bili cuidam homini , Maflagami m Africa nato , & poftea civi Goano acciderit. Is huc in aulam Thufcise varias res peregrinas, & interalia aliquot frufta Tavarcare , ^ nobis (^occo delle Maldtve dida adduxe- rat, Quae dehujus Tavarcari vnu bus \ Garzia ab Horto, Chrifto- phoro Acofta , Carolo Clufio , Mar» tinolgnacio , Augerio Clufio, Fran- cifco Ernandez & Guilelmo Pifone fcripta funt , ea oppido bene tibi no» ta funt. Aliam eidem praerogativam dabat, egregius hic, de quo dixi,vir, affeverans , quemadmodum inter B 6 n^'*' ^6 Fr A>7cis ci Redi magnetem & ferrum mutuaamicitia intercedit, ita hoc Tavercare vel Cocco delle Afaldive ferroinimicis- iimum efTcidqae procal abigere, & violenter e vicinia fua propeilere Et cum videret, rae difHcultcr induci pofre,ut k^c talia crederem,caperata fronte mihirefpondit,nihil impofli- bileeffe, Sc maloinveteratoque mo- re |ien,ut minus vera cfTe crcdantur, quae vel raro audiuntur , vel non fine difficultate videntiirjaut debiles hu- manas aeftimationis vires tranfcen- dunt :'cum li attente confiderentur , certisfima , &/adafacilia effc de- prehendantur : acfetoties, quoties mihi vifum elTet, experimento de- monftraturum , hujus pretiofifsimi Cocco vel Tavarcare virtutem admi- randam elle,ut quod inter delitias,& nobilifsimam partem thefauri'Mo- narcharum apud Indos recenfeatur. Et cum ci refpondifrcm , me ardere dcGderio videndi his meis oculis , id quod ipfe faduram fe ajebat , ftatim fer- Expertmenta mtpiYAlU* j/ ferrum ei obtuli,ut fatisfacere cur io- fitati meje pcr hanC occafionem pof- fet. At vero bonus illc vir fubito me monere ccepit , non quodvis ferrum huic negotio aptum clTe ,' fed perin- de, ut magnetem armare necelle eft, ubieffedus ejus circa ferrum mani- fefte detegere volumus , ita hic ne- celfario requiri , ut ferrum armatum fit: & cumegoetiam atque etiam ur- gerem , ut mihi certitudinem hujus veritatis videre liceret, cum id lami- na gladii, manubrio fuo armati, fieri polTct ; fubito allatus eft gladius , quem ille nudum, verfb in pavimen- tum mucrone attollens , indicibus digitis extremitates capuli regebat , & hac ratione fufpenfum in aere gla- dium tenens , mihi injungebat , uc magnum aliquid fruftum T^avarcare, laminae circa medium admoverem , futurum dicens , ut manifefte vide- rem, ferrum ab eodem fecedere : & profedo fecedebat , fed motus vo- luncarius duorum digitorum , qui- B 7 bus gS Francisci Redi bus capulus regebatur, fecefsionis iU lius caufaerat : quareipfegladium manu tenens , nunquam illum move- ri vidi j utut lepidus hic vir non fine magno affedu Tavarcare fruftum la- minse gladii admoveret, Sed hae quidem voluntariaefrau- des ,& ut vulgo dici folet, lufus ma- nuum funt. At vero accidit aliquan- do, ut vel minimeobfervatis, aut perperam comprehenfis obftaculis , etiam potentifsimae caufae non pot fint producerc folitos efFed:us : Non raro Medicis accidit , ut potio cx fortifsime purgantibus exhibita, ventrem ne minimum quidem mo- veat. Robertus Boile , nobilis Anglus , magnos inter literatos fam^e, dodus, diligens , femper veridicus , & qua- vis fublimi laude dignus , folita fua, & commendatione dignifsima fin- ceritate narrat , fe , cum in hiftoria naturali Verulamii legiflet , aquam vitas oleo amygdalarum dulcium in- uata-» Expenmenta naturalia» jp natare , ejus rei pcriculum fecifle, & femper deprehendifTe , aquam vitce hxrere in fundo, eique olcum fuper- ftare ; contra adhibita aqua arden- tc optim^ , verum evafiffe , quod protulerat Vcrulamius , qui aut non vidit,aut non curavit adjicereaquam vit32 requiri purifsimam, & ab omni minima aquofirate feparatam. Alios iimiles eventusab eodem Boile , in tra(flatu de expermenti^ qH&nonftic» cedunt relatos , prccul dubio legifti dodifsime Pater, ideoque illis com- memorandis lubens fuperfedeo. In prasludiis experimentorum na- turalium , in Academiaexperimen- tali , fub protedione Serenifsimi Principis Cardinalis Medicei con- geftis, fcriptumeft, infufione aquae , per campanam plumbeam diftilla- tx , turbariomnes alias , fluviorum, thermarum , fontium & puteorum aquas , ^^ folam inter aquas natura- les illam , quae Pifas deducitur , non albcfcere , fed natiyam fuam limpi- tudi- 40 Franctsci Redi tudinem prorfus fartam tedam fer- vare. Vere idipfum & fine fuco rcri- ptumeft: necdeeftingenserudito- rum numerus,qui,cum propriis ocu* lis hoc experimentum viderint , vi- vum 8c verum ejus reiteftimonium perhibere pofEnt. Atqui jam aliquot menfesfunt, ex quo non fine maxi- mo ftupore omnium,qui centies cen- ticsque contrarium notaverant , ob- fervavi , aquam Pifanam non minus quam alias aibefcere & turbari. Caufam aliam praster admiftionem rerum terreftrium heterogcnearum nullamnovi, qua^invifibiliter pro- pe fcaturiginem aqux ftillando pro- currant, & venam aquarumcomi- tentur. Poterat etiam iftiusmodi ca- fus dari,ut quo tempore experimcn- ta circa albedinem aquarum natu- ralium capta funt , non nifi aquas per campanam plumbeam diftillatae ad- hibitae fint , quae durante diftillatio- ne quam minimum falis ab hac cam- pana attraxeriat , & confequenter tan- Experimenta nAtHrahif» 41 tantum aquas Impuras, non vero pa- rillimas condudus Pifani dealbare potuerint , ad quas dealbandas aquis opu9 cft , a fale illo fmprsegnatis , quem campan.ie plumbeae eyomere folent. Atque, ut quod reseftdi- cam , quisquis hujusmodi experi- mentum cum cura fadurus eft , fi pluribus & diverfis aquis per diver- fas campanas diftillatis ufusfuerit, inveniet, nonnullas , quae inaquas condudus Pifani infufa^ , nunquam illas turbabunt , & contra alias quae id agant fubito. Et hanc talem dif- ferentiam , ut ego quidem expertus fum , non parum promovere poteft , non diveriiras modocampanarum, fed etiam gradus ignis , Sc ^lw^^c^dL conftitutio florum & herbarum quas diftillantur. Prseterea adremforte facit , utrum prima fit, qu3e per cam- panam diftillat aqua, an yero ultima, ubi poft continuos labores aliquot dierum campana , ut ita dicam , de- fatfgata & fterilis fada eft. Accidit ctiam 42 Francisci Redi etiam quandoque , ut extraordina- riam quandam differentiam produ- cat raajor minorve quantitas aquoe, per plumbum diftillatae, & in aquam condudus Pifani infufe : utut enim hxc aqua Pifana turbetur & albes- cat, minustamenquam mille ali^, h me ha(ftenus probatx naturales aqux , turbatur &albelcit , excepto flumine ^efdd , quod per vallem Nievole didam in Hetruria decur- rit , cujus aqua eundem fere cum aqua Pifana albedinis modam fer- vat : nec multum ab hac abit aqua fonticuli cujusdam, in prato palatii Bmnvifini , in montibus Lucae , non procul kfamofourbis illius balneo. Porro aqua Nili tantopere celebra- ta , nec non putei Meccenfis in Ara- bia,quam tantoqere venerantur Ma- hometani, non minus quam vilifEma quaeyis turbida evadir. In eodem illo libro experimcn- torum naturalium dicitur , aquas in vafis vitrcis difliliatas , fi aquis in vafe Experlmenta nAtHYalU. ' 4j vafe plumbeo diftillatis , admifcean- tur, non tarbari. Saepiflime procedit hoc experi- mentum , fed fi generaliter de o- ranibus aquis in vafe vitreo diftilla- tis , loquamur , minime. Parieta- riam in vafe vitreo , & balneo Ma- rise , nec non arena & cucurbitis aureis ac argenteis , cum capitello vitreo, &in caftello fornacis , in vafis vitreis & terreis , vitro indu- dis, diftillari curavi y eo tamen non obftanteaqua, quaeprodierat, aflTuf^ exigui aquas rofarum , vel florum myrti , in plumbo diftiilatae quan- titate , femper turbida & Ia(5lris in- ftar alba evafit. In cucurbitam vi- tream quandoque librasquatuor pa- rietariae recens colledas mifi , ean- demque cum fuc capitello roftrato arenae impofui, fervato fempereo- dem ignis gradu , & deducendo aquam , ufque dum parietaria plane ficca , & quafi ambufta evaderet : atque ut differentiam aquarum in prin- 44 F R A N c I s c I R E b I principio , medio , & fine operis aiiimadvercere licerec , decies qua- termatato rccipiente , tandem ho- rum quatuordecim fpeciminum a- quas periculum feci , addita roiarum aqua per campanam plumbeam de- ftiiiata &'ftatim alba evaferunt. Hoc experimentum menfe Aprili fadum; Majo Sc Junio menfibus iteravi. Qaare ut idem denuo tentarem , re- fiduum liorum quatuordecim fpeci- minum Cucurbita argented cum ca- pitello vitreo exceptum , denuo in balneo Mari^e diftillari curavi , odies mutato recipiente, nec tamen eo minus aqua , in primis fex reci- pientibus collcdla , albefcebat , non vero 0(5tava & ultima, utut illam non uni generi aquarum , in vafc plurabeo diftillatarum, admifcerem. MelifTa eodem fere quo parieraria modoalbefcit, fedita, utquando- quevariet. Danturiftiusmodi her- bcie , quae in vafe vitrco & arena di- ftillatae, quammaximevariant : et- enim / £xperimeftta naturAlia* 45: cnlm vel nunquam albefcunt, aut fi quaealbcfcunt, illis tantum hoc ac- cidit , quae fub ioitia opem in reci- pientecolliguntur , nonultimis, ut quae illius naturae funt , utnonipfje niodo a turbatione immunes fint, fed etiam turbatis aquis admiftae claras illas & limpidas reddant, haudalitcr acfuccuslimonum, nec non omphaciun:^ , & multo magis acetum forte & diftillatum : fpiritus autem vitrioli non item. Et hae po- fteriores aqua; tanto majorem \xi clarificando vim habent , quanto alacrior ignis fuit, cujus beneficio diftillatio perada eft. Quod adbe- tam. &: falviam attinet , quilibet hu- jiis veritatis certus cffe poteft , fed Eon quoad parietariaoa , quae fem- per & aequaliter, ut dixi , turbatur. Porro aquae in caftello fornacis , five vitrcis five terrcis valis vitro incru- ftatis , cum vitreo capitello diftilla- tx, generaliter fereomnesturbidae cyadunt. Dico fere, quia nonde- funt , 4-6 F R A N C I S C T R E D I funt, qu3e nunquam turbentur. Et cx eorum numero quae turbantur, nonnullae funt, quas m principio, aliae quac in medio , & rurfus alix quae in fine operisdiftillant : itcm aliae quae ex vafis initna, alicEquas ex iisdem in fumma caftelli regio- ec collocatis proveniunt. Etfaepc accidit , ut hx aquae non eundem femper ordinem fervent : & poteft dari cafus , ut aqua alicujus lierbx diftillata, fi experimentum capia- tur, femper turbida evadat , & con- tra , ut unius ejusdemque generis hcrba, denovo diftillata, effedum hunc turbationis non producat , ut jam difficilimi operis fit , quicquam certi ingenere dehis aquarum di^ ftillatarum conturbationibus fta- tuere, dequibus , neprolixior fim, fuo fortafiis tcmpore & opportu- niore loco agam^cum materia fit cu- riofa , Sc qux varios Sc quandaque inexpedatos cafus recipit. Aqua cinnamomi in cucurbitis au- Expermema natHYalU^ 47 aureis , argenteis , aereis , ftanno ob- dudis , vel vitreis , cum fuis capitcl- lis vitrcis diftillata , fi in vafis vitreis aflervetur , fcmperclara &limpida permanet : (td. vaiis cryftallinis af^ fervata , paucis aliquot horis craf- fefcit 5 & ladis inftar alba evadit , ac poft aliquot dies fenfim flavefcere jncipit, faporemqueaflumit amyg- dalarum amararum , & interioris fubftanriae nucum perficarum. Hoc experimentum , inaquacinnamomi cum vel fine vino diftillata,plus cen- ties i me repetitum , femper verifli- mum evadet; ^Qdi necelTumeft, ut pcriculum fadurus, vafis utatur cry- ftallinis, quaePifis fiunt; etenimii aliis utatur , vel plane non fucccder, authacvel illa rationc variabit. la vafis quidcm cryftallinis , quae Ro- mae vel Venetiis fiunt, aqua cinna- momi non intra paucas aliquot ho- ras , {^d poft duas deraum , vel tres dies turbatur & albefcit ; fed ita, ut nunquam in liis flavefcat , aut fafti- diofu 48 F-RANCisci Redi diofum illum faporcm amygdala- rum amararum , vel nucum pcrfica- rum aiTumar. Ar vcro, fi in valis cry- (lallinis , qux Romx & Vcnetiis fiunt , non nifi poft duos trcsve dics turbatur , longe diutius in pulchcr- rimis illis crydallinis vafis , qux Lu- tctix Parifiorum fiunt , pcrdurat : quin usque adeo exiguac^ft , quam in his vafis aflumit , albedo 5 ut fere diccrc liccat , eandem plane non al- bcfccre. Erit forte, cum h^ecdiver- Ctas ceiTabit, idquepro varietatear- tis & materias , qu^ cryftallina vafa Pifis, Roma;, Venetiis &Luteti3e Parifiorum pr^sparabuntur. Caufam hujus albedinis a fale provenire cre- do, qui in vafiscryftallinis cftlorc- fcens , lapfu temporis illa corrodit , difFrifigit & confumit : cujus rei quilibet certus efTepoteft, cura in aqua cinnamomi diftillata fcmper aliqua pars falis , idque pro modo & quantitate aquae , depreheadatur, H3ec aquse conturbatio argumento cftj Expermenta natur^llA, 49 efl; , falfam efTe communem opinio- nem eorum , qui vafa cryftallina nullam liquoribus quos continent alterationcm adferre hadlenus crc- dunt : eoquemajorhujusopinionis faldtas deprchendetur , quodaquaa nonnullae percampanam plumbcam diftillatae , in vafis cr) ftaliinis , qus Pifis parantur, albefcunt, ututtar- dius quam aquacinnamomi diftilla* ta turbentur. Puivis ccmponiriir extribufpar- tibus falis nitri purgati , duabus falis tartari , & unafiorum fulphuris, qui ab efl^edu quem producit fulvts to- nayjs vocatur. etcnim,{i exigua ejus- dem quantitas in cochlear, vel patel- lam aBneam , vel cujuscunque metal- li aliam mittaturj&candcl^ vel pru- nis ardentibus itnponatur , ienlim colorcm mutat, ac tandem ftrepitum edit, qualemederefoletbombarda minorvelmajor, idqueproratione affurat^ quantitatis. Accidit tamen quandoquej ut ille ipfe pulvis,qucm C cx- ^o Francisci Redi cxpcrimcnto facfto optimum clTc co- gnovimas, (i dcnuoadhibeaturjCun- dcm effcc^lum in pcrftrependopro- ducerenolic: &vicevcr(a5 itcrum adhibitus, cftcdum (uum producat ; id quodmihi evenit, virtutem hu- jus pulveris D. Magalotri demon- ftraturo. Etenim prima vice pulvis effcdlum nullam edidit, fed cerae in- ftar liquefaduscft : atveroiterum iteramquerepctitoexamine, opti- me rcfponditeventus. Quin (xpias mihi uravenlt, ut morfuviperarumjvelolco petiaegre admodum interimere aliquod ani- mal pofTem. Dantur , utdixi, varii cafus , uc vcl vipcra parum antea comederit , vel quidquam afpri , ri- gidi & detergcntis biberit , quo os, palatum , & fauces repurgata fint ; vel ut mordendo fl.ivum illum , in va^tna dentium latentcm , & morti- feruai humorem ab(umferit , vel ut liquor ille quantitare rainor fit , quam ut afficerc fanguinem poilit ; vel Experimcfjta naturalU. ji vcl fi fatis copiofus adfit , ut morfus curfim , lcviter , vel in locis minime vcnofis & arteriofis inflit^us fit ; maxime (i animal morfu petitum majoris ftatur^ fit. Etenim vipera non aeque facile hominem, overa , capram , equum , taurum , quam co- lumbam, gallum gallinaceum^ cuni- culum , felem , aliaqneminoraani- malcula interimit. Nec raro accidit, ut cum fanguine ipfum quoque ex vulnere venenum prorumpat. Forte etiam non omnium viperarum ca- dem in inficicndo poteftas , fed vel minor , vel major, & magis fervida efl: , pro lcci , in quo natx funt , vel mcrantur , natura & conditione. Idemqucoleo petiaccidit : etenim non omne animal hoc olco infedum moritur ; aut certe non asque cito , (i vulnus aliquam cx mincribus vcnis vcl arteriis attin^at. Pra^tereanon omne oleum peti mortiferum cft : icd dantur ejusmodi fpecies , quce nullum quafi dctrimentum adfe- C 2 runt ; 5^2 F R A t^ C I S C T R E D T runt : cujus rei mc certiflimum ex« perientia reddidit, Maximam diffe- rentiam invenio int^^r petumBrafi- lianum , Sc illud quod ex infulaS. Chriftophori advehitur. Varinenfc & Brafilianum efFedu parum inter fe differunt. Terranovanum;& quod ex infula Nivis, S. Martini&An- guillx adfertur , easdem fcr^ cum S. Chriftophori peto facultates ob- tinet. Divcrfos ab aliis peti fpecie- bus effedlus noftrum producit , utuc omnes cjusdem fpccics in eo conve- viant , quod oleum reddunt empy- reumaticum, putidiflimum & foeto- ris non ferendi. Non ignoro me for- fitan nimis obfcure de tot fpeciebus peti egiffe , fed cum materia fit pe- ricuiofa , intelligat qui poteft , ego mcmetintelligo. Sed audi qusefo miras rerum vi- cifiitudines. Hoc olcum in vulnera imrailTijn^brevi momento necat, aut rcrte faftidiofiffima fymptomatacx- citat : & ego novi homines , quifo- lo Experimenta mti^ralia, 53 lo puivere peti incifuras & vulnera , ^ Chirurgisfimpliciadida , curant» Ec fupradidus Pater Antonius Vei- ra , Jefuita , qui per annos triginta duos in Brafilia vixit , nrjihi retulic , illis in regionibus nnllum aliud nie- dicannentum in curandis valneribus magis in ufu elle , quam fuccum re- centem hit,n'ifi caveSy qua rationeTheophra. fto & Diofcoridi conveniret cuiii Plinio. Sed enim,quicunque hxc ta- lia negligitjvirtuti ellebori non prx- judicat , cum ipfi autores declaient, non ellebori , fed colligentis caala hxc fieri , ut nimirum omne perieu- lum declinet , & vacuus (it ab omni inetu finiftriaugurii, quse omnia non nifi van^e imaginationis funt. Res inter fcriptores notillima eil:, quodpircisiilemaririUs Trrpedo di- ikm , fi tangatur , fomnum a.tquc ftu- porcm indccat manui & brachio tangentis : cujus rei non fcmel expe- .rimentum1r«ci, fimul ut certus elTem deveritate, &deeademcumcerti- tudinefcientic^loquipofrem: &nar- rabo tibi , pifcatores aliquot me re- quirente,hujus pifcis caufa pifcatum ivilTe, & capto illius generisuno, €uadem iiiihi,paulo poftquam captus tratY Experimenta mturalia» 61 erat, vivumaddaxiffe. Vixillumma- nu conftrictum tetigeram , cum for- micare manus , brachium , & omnis humerus coepit, cum treraore usque adeo fdftidiofo, nec non doiure aftU- clivo & acuto j in mucrone aibitl , ut ftatim manum abducere cogerer: idque toties mihi accidit , quoties cundem diutius tangere obftinat^ volebam. Verum quidem eft,me tan- to minus doloris atque tremoris fen- fiile , quanto morti propior torpedo erat : quin f^epius nihil iftiusmodi fenfi : &cum jamplanc mortuaef- fet , nequc enim ultra tres horas vixit,trad.are eandem fecurc, & fine omni faftidio poteram : utjammi- rum non iit, efTe, qui de veritate hu- juseffedidubitent, &remomnem fabulac loco habeant ; forte , quia in torpedinc , nonviva, fed mortua, aut morti vicina experimentum fe- cerunt. Non poflum eadem fecuritate af-- firmare vel negare,an verum {it,vir- C 7 tutcm <^2 FrAncisci Redi tatem torpedinls etiam operari c longinquo.Pifcatores omnes dicunt, quodflc : & conftanter affirmant, eandem per funem retis , 5c haftam fufcinae transire de corpore torpedi- nis in manum &brachium pifcato- ris : quin unus ex eorum numero mihi dicebat, fccum torpedincm in vasprasgranderaififTet , &jamineo eflet , ut ope cacabi illud aqua mari- naadimpleret,fbporatas{ibimanus, fcd leviter , fenfiiTe. Sit quomodo- ^umque velit, negare illudnonau- fim , quin potius huc feror ut cre- dam : nectamen certoah*ud dicere pofTum , quam me , cum citra^conta- dlum torpedinismanumpropiusad- moverem, aut in aqua,cui innatabat, manibus verfarer, nihilomninoma- li fenfifTe. Poteft tamen efTe, ut tor- pedoinmari, vivida, integr^, nec diffipatS ob mortis viciniam virtu- te propria , producat omnes illos ciFeclas a pifcatoribus memoratos. Torpedo illa, de qua loq.aor,capta fuit ExpeYtmenta mtHraUa» 6^ fult decimo quarto Martii,anno mil- lclnnorexcentefimoXexagefimorex- to. Foemina erat , & libras circiter quindecim pendebat. Volui tunc ob- fervare internam vifcerum fabri- cam , fed ob multas occupationes curfim illud , & ut dici folet , craffa Minerva feci. Scribam tamen , eo nonobftante, omneillud, quod tum temporis ea de re in adverfariis meis notavi. Oculi parvi , & in fuperiori parte pofiti funt , duobus transverfis digi- tis ab extremo anteriore limbo cor- poris torpedinis, Prominent ex lo- culis fiiis velut duo cornua , vcl in- formes quasdam nuces. Pupillaro- tunda non eft , fed iridis figuram iemuiatur,ejusque dimidia pars con- cava, altera convexa eft, & ubi con- vexa pars in concavaminrrat, pu- piila clauditur. Humor cryftallinus rotundus eft,tenerae fubftantiae, quo- adexceriora, 6c durae , quoad inte- riora, Den- ^4 Francisci Redi Dentes in extremitatealtitudinis fatis acutij & circa bafin largi funt. Hepar in ciuos lobos dividitnr, duarum falcium inftar , qui in bafi fubtilifTimo & ardifHmo ligamento conneduntur. In univerfum uncias undecim pendebar. Folliculusfellis fatismagnus, ad dextrum lobum hepatis annexus e- rat,pondere drachmarum fex. Ulyf- fcs Aldrovandus credit , hoc fel, ca- taplasmatis loco alicui corporis membro impofitum, tremoremin- ducere, & torporem : fed experien- tia edodus fum , vanum efiTe hunc ejusdem timorem. Vanam quoque crederem efle Plinii & Galeni opi- nionem , qui affirmarunt, hoc ipfum fel pollere ea virtutc , ut flaccidum &imbellereddatillud cornu , quo (ut Boccacius noflcr loquitur) ho- minesarietant. Inter duos lobos hepatis ftoma- chus 3c inteftinum jejunuminterja- cent, Sto- Experlmenta natHrafU, 6f Stomachus usque adeo magnus cft, ut immifTa manushominis per ostorpcdinisjquod ^qu^fatislatum e(l, convertere fefe facilein eodcna ftomacho poffit , qui carnofus & ru- gofus eft. Inter ftomachum Sc inteftina exi- guus quidamtrajedus eft , quem pi- lorum vocare licet , Sc qui duos an- gulos facit 3 figuram literos S. reprse- fentantes. Intcftinum jejunumfextransver- forum digiftorumlongitudinemvix sequat , interius ad cochlece formam fabricatum, ad modumfabricaein- teftinorum pifcis palumbi , aliorum- que pifcium ex canum & rajarum genere , maximamque partem fimile duobus inteftinis coecfs ftruthionis &cuniculi. In altero angulorum , ftom-achum inter & inteftinum> pancreas & lien fita funt. Lien , drachmas duas pendens , gurx ellipticx; at vero pancrea- tis • L 66 Francisci Redi tis figLira fatis irregularis erat : ete- nim verfus lienem crafTum & latum eft j & poftea longo ligamento ad inteftmum accedit. Cor non abfimile cft aliorum pi- fcium cordibus , Sc non nifi unam auriculamhabet. Poftquam iilud -^ Corpore torpedinisdiiToiveram , 6c ab omni vafe fanguineo feparave- ram , non defiit per feptem horarum fpatia vivere & palpitare : 8c reli- quum corpus torpedinis , demto corde, non cefTavit per tres horas continuas monftrare evidentiflima figna motus 8c fenfus ; quo utroque omnium ultimo cauda deftitueba- tur : id quod mihi in memoriam re- vocat , quod in a!ia torpedine , ante multas horas mortuaj& fri^ore con- ftrida obfervaveram , caudam non- nihil femovifle. Ad utrumque lobum hepatis im- mediate annexa , & diaphragma in- ter&ipfum heparfita erant ovaria duo. In unoquoque ovario fupra quin- Expemnsntd n^turalia. 67 quinqiiaginta ova diverfaemagnitu- dinis videre erant. Ab his duobus ovariis duo diftindli canales defcen- dunt , qui in nvidudlibusterminm- tur. In horumoviduduum uno (ex ova fatis niagna erant,qnorumunum unciam unam vel circiter pendebat , coloris ex viridi flavefcentis , inftai* bilis porraces. In altero ovidudu ovaodto, fex aliis {imilia contine- bantur, quaeexovidud:a exemtain figuram planam circularcm abibant. In cavitate oviducfcuum , circa ova , humor quidamfluifluabat, li- quefadocryftallononabfimilis, li- ber, ncc ab ovidudibus vei ovis dc- pendens: ipfaetiamovanon minus libera, &nuliis ligamentis vel vin- cuHs aftrida erant. Branchias ab utroque latere qua- tuor cum dimidia habet: quatuor tamen illas , quas integras voco , du* plices funt, & carne quadam mufcu- lofa, motuiearundeminferviente^ fe invicem feparantur : ita ut dicere liceata 6^ FrAncisci Redi liceat , torpedinem , fi utrumquela- tus rcfpicias , branchias habere no- vcm. Foramina branchiarum ex- trinfecus in peliequatuor, intus 6^ gulae refpondentia quinque mihi vi- {a. funt 5 ied ita , ut dubitarem , cf- feutneetiaminpeliequinque , uno a me per imprudenciam in fcdione corrupro. Omne illud fpatium corporis tor- pedinis, quod branchias inter & ea- put, necnonillumlocum , urbi pin- nae collocats funt, adufqueextre- mitatem anteriorem corporis fitum eft, fubftantiaoccupat fibroia, mol- lis candidiflima , cujus fibrae crafli- tiem pcnn^e cygncx crailioris ae- quant j Sc nervis munitae funt va- fisque fanguineis Capita vcl extre- mitates harum fibrarum pellem dorfi&pedorisattingunt, Scfimul jundx duo corpora , vcl mufculos duos falcatae figurae formant, qui duo mufculi fimul ad examen voca- ti , ad libras circiter tres cum dimi- dia Expermenta nataralla, 69 dia afcenderunt. Mihi tunc quidem videbatur, fn his duobus falcatis corporibus , vel mufculis potius , quam inullaalia parte refidere vir- tus dolorifica torpedinis ; fcd idem dcnuo affirmare non aufim , & forte deceptus fum. Non tamen credo , me deceptum c fTe , obfervando, (]uod fupradid;^ virtus (efe magis vivide exerat tunc , quando torpedo capta, & manu conftric^a , contor- qucndo [c(t per vim elabi conatur. In Bral(ih'a frudus arboris nafci- tur , ab incoh*s ejus regionis Aratick didus , guflu fuaviflimus , & nutri- menri laudabilis. Attamen inter fpecies hujus Araticu unainvenitur, nutrimenti peflimi & venenofa, Quare fi quis illis in regionibus in- difrerenter & citra delcdum hoc •frudu uteretur , fieri facile pofTet ut non fine magno fuo malodecipere- tur. Guilelmus Pifo , HbYo quarto & qmfito hiFiorU naturalts , hujus ar- boris fimul & frudus mentioncm fa- cit: 70 Francisci Redi cit : at enim , quia figurae illias frudlus , ufquequaque non refpon- dent , ipfi frudui , quem pro hama- nitate fua mihi donavit D. Francif- cus Antonius Malafpina , Suveri Marchio, indc efl: , quod iiguram ejufdem , in naturali fua magnitudi- ne, nec non feminum integrorum, & apertorum , atque ipfius etiam animse feminum mediante tak vi. tibi tranfmitto. Frudus ille , quem hac figura de- fignatum vides , corticem habet cse- tera Isvem , fed confertum Ipiculis, vel fpinis , raris , obtufis , non pun- genribus, &^plano ipfius corticis oppido parum afiTurgentibus. Color corticis hujus exficcati frudus , in ferrugineum propendet , nigro mi- ftus, utut ubi jam maturuit in cro- ceum obfcuriorem , intcrmiftis hinc inde rubrls maculis , propcndcat. Intus ufque adeo feminum plcnus eft , ut in hoc ipfo, qaem tibi delcri- bo , centum dc fcptunginta numera- verim, AraTi cu pa^.70 Expertmema natUYalia. 71 verim , quorum fuis (ingula cellulis, ex tenuitfima membrana compofitis, & cortici quafi alligatis conftant. Semina , fi figurara 6c magnitudi- ncm fped^es /amygdalas referunt. Folliculi feminum , quoad fubftan- tiam, folliculis feminum citreolorum non abfimiles funr. Extrinfpcus lae- yes, nitidi, &: coloris ex flavo rubri, fedintus candidi, afperi , &rigidi, ob membranulas quasdam duras , qu3e k fuperficie folliculorum affur- gentes , inipfam medullam feminis penetrant : Semenipfum candidum eft , &figuram ellipticamobtinct , & a mcmbranulis accurat^incifum eft. Si Pifonis defcriptio tibi ncn fatisfacit , legere poteris fequentem relationem , \ Lufitano Patre Socie- tatis veftr3e,nec non magno in Theo- logiaMagiftro , & Pra^coneexcel- lentiflimofadam : For que ha tres efj?ecies d^efte Po- mo mmtofemelhmtes , direy /j dif" feren^ 72 FrAnctsci Redi ferenzjfb de todas que com mme umverfaL Je chamm Aratick. A prifneira efpeciCi que abjolutamen- te fe chama com o iicme generico he dii me[ma>fgura , que a quife moHr^ , mas ordinariamente de muito mayor grandeza como hum mellam mediano, A cor defora he verde com miHura de amarello^ quando elia maduro j A cor por dentro he tra kranco.e dourado, As fementes da w.efma forma , que a^s pintadas de cor de tamara madu- t a-> mas naonjecca. Sam poucas^ e metidas pella carne do pomo a mo- do daspevides de haUanzia, 0 chei^ * ro hom e agudo, com algua af^erez- Z'a , aqual tamhemfe acha nofa- hor entre doce , e azedo. Tem hum tallo no meo, co?m cravo^ em quefe fuflenta , e continua ope , epor ifo da mefmagrojjurat e duro^ mas da mcjma Expertmenta natUYalia. 73 wefmci ccr da carnc , /2 qual naon cnetrei ryiuito. As arvores faon ff^mdes 5 e frejcas 5 folha^ ccmo de L^aranja^ mm grofja^^ e efuras, A madeira do tronco lcve^ epoucofc- lida 5 e ajji de pouco jervizo. Nafce elia ef^ecte em todo 0 Brafil > cnde naort he eftimada, A fegunda ef^ecie fe chama A- ratick ra?m , com pgura fem^el- hante. Nafce iunto dos rios. A arvore pequena , e de differente tronco , € folha. 0 futo he tam "venenojo , ^ue os Caranguejos terrefes , que dello fe fultcntan , mata. A tcrceira efpecie fe chama Aratich Ape. Hefla he verdedaei- ramente comparavel as melhores fnuas do mmido , poflcque jiaon tcnha femelhanz.a com neuhua del- las. A fi^ura he como apintada , e D fol yjj^ FrAncisci Redi follhe fdtm7i huna^ fontas fdidas par^for^ , com que as efciimai d^ pi?^h^ fe 'vaon como diflingmndo , mas todas em huna mefmpL cafca , oupellc unid.% com quefe cobre, A i^r£indez.(t ordin^tria^ he romo a> qui fe mofir^ , nias dguas fa>on muito majores. As fementesfaon negras com dgu^ lus de dourado. 0 cheiro he pouco, e naon afpero. Madura^ he toda^ amcirelU com dguns pon- tos negros. Pmefi efl^frut^pello meofpicilmente com huna^faccd : E fca repartida^ como em du^s por- z>ebnas de mmja^r hranco muito hrmdo, doce, efrefquiffimo, ou como de nntci com meflum de azucar, E fiffi fe come as colheres ficmdo a cafc(t de groffur/t de hurmpM^ca. Dese eft(tfruta> em Pcrnambuco (porque mmca a vi na> Bahia) mas muito melhor n^ Vf^rk , onde naon tcm Expcrmema fi/ttmalid* 7f t<:m 0 ?nefrw nome , efe cham^i Be- r i b a . Ot ronco , e jior', efolhas faorp dijferentes d^iprmdra ejpec/e, mas 72(ion tnmformofas a vfia. Naon defcrrjo afor , porqne -naon cHou bem lemhrado. JDigo quefe naon fe mudar, com o terre?7o^he digniffimt^ dejer trmsplmtada n FlorenZ'/i. , Id efl : (^tim hupu pomitres deniHrfpecies^ €jHdi tnter fe fimilitudmem fervarevi' dentur , earum dtjferemias univerfalt .fiomme Aracicii fignificatas defcnbere conabor, Tnma fpecies qtict ahfolHte generis fmnomen fervati talemfiiguramhabet, qualis hic depingitHr , fied frecjHenter magnitudtne inftar mediocns melopO" ponts prdidtta eft, Color exterius viri" dis eft , cam alicjHali palloris rmfiura , c^Ptando ad perfeciam ^natHritatenrde' venit : intus albo , atireo fimul flavc- ficcnte colorcfiHJfHnditur. Sepnengene- D 2 rat ^6 FrAncisci Redi rat depiEio hmddijjlmile : colore tam4'- nndi mMHri , fednon deficcati , prddi-. tnm: pmca. vero generat fiemina,& per totius pomi medullam , ficHti acjHatici melopopoms difperfa. O-dorepoHet gra- tOy & acHtOy cum leviffima adftnBione, qtidL etiamfaporem actdo-dulcem comi- tatut, In medio taleolum , quafi cla- vkm continet , qHofuftmetHr , & cnm toto principio-ifeH pede Hsque adfruBHS radicem cfniinHatur, ideo eandem cras^ fitiem & dHrtiitm ohiinet , & ejusdem pomi colore decoratur , qm nonvalde medHllam pcnetrat , neque ad illms in^ •'timaperdficitur. -Ayhor eft prtcerd ma- gnitHdmis.femper virsfcens ifolia An- ranfidi arhoris fimtlia ^ fedcraffiora , & ohfcurions colons. TrHncilignum ad- modum leve, & exigH.tfoltditatis,ideo nulli Hfut tnfervire aptmn. ISlafcitHY 'h&c fpecies inumverfa Brafilia.uhtnuU ims dcftimaiionis hahetur, Secunda fpecies dicitur Araticu Pa^ rvX y prdcedentifimilts , juxtaflumina (lerminarefolet. Arbor eft p^rva.trun- Expenmenta naturaUa, y^ co & fijlits a prima fpecie non parum- dijferens : frHUns adeo venetata citiali» tate maU(Tnus, ut a cancns teneflnhfis» comeftuSyipfos ftaitm enecet. Tertta fpecies apfeUatur Araticii Ape , potent qmdem fruftns hic totius orbis meUorthus comparart , c^uamvis nuUt aUquo modofimtUs appareat : ejus figura eadem fere eft ac lUiusfru^us , cjui hic depingetur^cui duntaxat defunt, acut(& quAdam cufptdes , qmbus fniBus fegmenta quafi dividuntur , Ucet omnes ■ eodem cartice ,feupeUicula conjungan- iur. £fus ordinaria magnitudo taUs eft tjuaUs hic oftendttur depiEia.uUra quam aUquifrequenter increfcunt, Semen e(i nigrum,aureo quodamfulgorenii efcens, %emif[o pollet odore , & non inorato ; cum jam perfeEie maturuit palUdo co- lore fuffufus nigris macuUs, feu puncii^ cults, undtqueperjufus, F acilUme fru^ Uus i^e giadioio diffecatur ^ & partes jam dtvtfa videntur ut du^e capfui^ , feu vafcula eo cibo referta , qm vuigo ex carne Gallindi. cumfacharo & laUe D 3 con* /8 Francisci Redi contufa paran folet , eociue max'ime blando yfuavi &frigtdiffimo,- x^elfioiti pingHWY pars laEhis , cjHdtfHpernatat aU bo facharo permixta : ideo non mfi cum cochleari commode ipfo vefcuntHr. Cor- tex Imoerialis monetA craffitiem mini- meexcedit. I^afcitfir h£c pUnta Per- nambuGi , {fiqmdem nunquam ipfe B.i]\ie vidiffe memini ) fed muito me- i^orin Par^ proninnitur , ubi non eodem nomine nuncupatur , fed Beriba com- mnniter dicitur, TruncuSyflores & fo- lia a prima fpecie fatis differunt , fed h&c non ita pulcra vifui apparent. Fto^ rem defcnbere fuperfedeo , cujus ideam memoria nonfatisreimui. ^uodfiex ierrd!. natura & proprietate mutatio' nem non fufceperitfruUus , opcrApre- tium effe arbitror ut Florentia?n defc- ratur, & tllic transplantetur, Et non hanc modo arborem mc ibi- dem vilurum fpero-, fed herbas etiam cxoticas permultas. Etenim Sereniflimus Magnus Dlix Cofmus tertius , non xmulator minus , quam iilius ExpCYmentA naturalta» 7^ fillus, magni Ferdinandi Prudentis, inter adiones, regio fuo genio quam maximcconvenicntes , hancnume- rat, protedione, gratia, &libera- litate pr;:ecurrere votis eorum , qui fcientias & bonas artes profitentur. Quod fi inter laudes Herculis non poftrema fuit , cedros ex hortis Hefperidum Africanis transtuiiife in Graeciam ; inter gloriofaslaudes Sereniilimi Domini mei etiam hcEC refulget , quod hortos Florentix &: Pifisomni plantarumexoticarumap- paratu generoi^ inftru(ftos vult , id- quenon vanaealicujuSjautcuriof^ede- ledationis gratia, X^di in ufus eorum, qui diverfas plantarum naturas & proprietates indagando defcribunt. Tempuseft, ut miflis longishis dlgreflionibus , adprimum& prse- eipuum fcripti mci filum redcam^ ideoque cum omni affedu terogo, precorque, placeattibi, lapidistui fcrpentini (^ohra de Cabelo naturam , & vires denuo in aliis beftiis 5 quas D 4 vipe- $0 F R A N C I S C I R E D I viperae momorderunt , experiri : Etenim, fi pofl: multa experimenta accurare fadla dcprehenderis , ilium revera pollere virrute fanandi pun- (flus&morlus venenoforum anima- liura, ingenue fatear neceiTe eft , me }ia(5tenus deceptum,& lapidem tuum bonum Sc legitimum, meos vero fal- fos & fpurios effe. Quod fi e contra inveneris , nihil in lapide tuo virtu- tis effe, gaudebimus utrique ,.inven- tam a nobis veritatem , & detedum cfTe mendacium , quod hoc vel illo cafu occafionem mortis fuppeditare poterat hominiingenuo, quimorfu i vipera vel cane rabido petitus , re- Gufatis omnibus aliis medicamentis, omnem fuam fpem in hujus unius la- pidis virtute collocaret, quod gcnus lapidum , ut dicam quod fentio, adulterinum & faditium eft; autfi in capite ferpentis Coi^ra de cabelo vel Pikati vulgodidi nafcitur, nullam contraviperasmorfum , petioleum, & fagittas Bantamorum & Macaifa- rorum Experimenta naturaUa, 8i rorum virtutem habet : quod fi omninoaliquamalexipharmaci vim obtinet, nihilquod ei ultra largia- mur (upereft , quam ut dicamus, prodefTe eundem , contra morfus il- lorum ferpentum , in quorum capite narcitur,& hoe Pater Michael Boim Jefuita , femotis fabulis capite oBa-' vo de ferpente Gen-to in fua Flora Sinica fcripfit, penes quem ejus rei fidesfic. Mequodattinet , nondu- bito, quin hinoftrilapides , utjani antea dixi , manu fadi fint : & hane meam fententiam multi viri confir- mant , qui diu admodum in India cis & ultra Gangem habitarunt , affir- mantes, illosafolitariis , vel Indo- rum eremitis , idololatris , logfii di(5ti$ , compadlos effe , qucs poftea inDiu, Goa, Salfetta^nec non per omnem Malabari & (inus Ben^alen- fis, Siami , & Coecincinae orana, omnesque prxcipuas marisorienta- lis infulas divendant. Sed me vel maximeinhacopinio^e confirmat , D 5 quod g2 FRANCTsei Redt quod m ipfe, Virtuoriflime Patcr, non mukum ab hac mca fententia abis , uti paucis abbinc diebus liqui- do videre mihilicuit , ex dodKIimo tuo libro , de triplict m natura rerpim wagnete : ubi mentione fad:a ferpen- tum^ criftatorum eorundcmque lapi- dibuSjfipienter hunc in modum fcri- pfiiti : ,^iaHtemh}ijtismodi[eYpentes eapiendi modmn i^uam dexterrime caL lent , fmt Brachmam ^ & cjuos Jogues vocant 5 geniilitis!, fnperftttioni^ eremi- (oU : longa fiqmdem expenentia doU:i^ vei ad prmHm ferpentts pileati afpe^ ihHm ex certis flgnis normt , cjui lapide mr^e.int , cjm non^ nec hicfiftmti fi^jm- dem comparata horum lapidnm copia , ■contPifos , atque ma cum reli^ms fer^ pentis parttbus , addiia nonmhil ex ter- ra figdlata , aut ettam , quam magni factunt, terra Aielitenfly in maffam re^ Jafios , Upides efformant artificialeSi eadem virtute , qua naturales tmhutoSy mos deinde magno quacftn advenis ven- dunt a fecYiti lapidn CQnficiendi ita te^ naces^ Experlmenta natHYalia* 8^ naces , ut nuliis aut precihus , aut ohfc" quits propofitisque nHmmts , id adven lontm dnU^ [u^ patrm "vcde Cofe da quclche gik crede^lon- tme , Che narrandole pol mn [e gli crede , B Jliniato hugmrdo ne rimme : Che V volgo Jciocco mn gli vuol dzrfcde Se ?/on le ojede , € tocc^ chiare ? e pime. U S8 F R ANcisci Redi Id eft : ,§jii procul a patrta fua ahtt res vU det j c^uM antea procul a vero abejfe credebat : c^mn uhi tllai narrat , nemo ei credit , & nagator hahetnr, Etentm lolidam vnlgus fidem ei adhihere non vult , nifi tUas clare & plane videat tangatque, Certus fum , fi de Hiftorico , non dePoeta rcripriilem , ve) faltcmea puritate fcrmonis ufus eirem , qua ille in Satyris utitur , fapientes , non ftultos vocafTem , qui lente proce- dunc in adhibeada fide omnibus il- Ifs , quac de iftiusmodi regionibus referuntur , quae adiri commode ne- queunt , ad inveftigandam veritatem relationis. Remexperlentia proba- tam loquor & veram : raulta famofa medicamenta , inde ab Africa &: In- diis tam orientalibus , quam occi- dentalibus , magnaexfpedarioneia Europam delata , mihi traclanti non refpondiiTe, & fado pericalo nullius valo- Expirimenta natHralia. 8p ^valoris fuiiTe. Culpabunt multi ze- latores , & nimis forte creduli , id quod dico, & miirmurantes excla- mabunt , menimisftupida &parum politica finceritate id agere, ut fi- dem minuam vel demara illis phar- macis, quam inveterato multorum confenfu obtinuerunt maximam. Ego vero per viam experienti^ li- beramj & ab afFedlu immunem ince- dens, refpondeboillis, nobiliflimi illius Satyrici Florentini verbis , ad meum propofitum accommodatis : jymque tufi voglia imperiofk chiede , Clo io metta> almio "ntelletto le p;iFioje , Ne piti l^fcorra , ch' il tuo oc- chio vede ? Chifi da quefli impacci , e quejle noje L^ veritk no?^ hct gth per og- getto 3 po FrAncisci Redi Ji^a vml tenere in prez^zo quellegioje-t Ch' ejjendo fdje , gli fa gran difpetto Cht arreca delle vere > e lefm fm^^cca^y Moflrmido /il pa^r^igone il lor difetto. Ideft: SrgQ imperiofa tua vohmt^ poftu^ lat , ut intelleSim meo mmelUs impo* nam , neplus percurrat , (^uam oculm tUHSvidet ? c^ui , fim perplexis & t£* diofis his n0gotits veritatem pro objeElo mn hahet , fed %n pretio gemmas ilUs haherevHlt , qHdLfalfAfunt , vebemen^ terfuccenfet ei, qni veras ajferty repro» hratts illis , monftrando ad Ijdmm lapi^ dem eorum defecium^ Nectamenignoro, autquotidie minus experior , experimenta diffi- ciliora, &maximefallaci3elTeilla, qus circa rcs medicas fiunt : & quan- Experimenta mturalU, pi qaanqLiam magna Sc generalis in- certitudo utplurimum comitetur omnia medicamenta , nec raro acci- dat , ur unum idemque maluoa in di- verfis corporibus nafcatur ex diver- fis caufis , & multas circuraftantiae temporis , vel loci , aut prxp-aratio- nis , aliarumque rerum dari poflint , qusnonbeneobfervatae, impedire, mutare, vel minuere virtutem medi- camentorum queant 3 eo tamen non obftante , ubi h^c vel illa medica- menta poft faepe faepiusque repetita experimenta , Sc iteratb adhibitam diligentiam effedura evidentem nuUum edunt, rationabiliter necefTe eft , ut fufpeda nobis fic eorundem virtus. Ex horum numero eft, tefta- ceum illud animal , teftudini non multum abfimile , in Brafiiia & nova Hifpania Tato^ , &c Hifpanis Arm(\' dilho didum , & ab Oviedo , Petro Martyre , Gcsnero, Johanne Lcrio, Clufio , Nierembergio , Wcrmio & Septala in nobili fiio mufeo defcri- ptum. 5)2 Francisci Redi ARMADILHO. '?5 tn fi- ft- 11- tn- m, ;ra id- im tu- ar- •fte *ri- i fi- le- m, iit em io- qui rse- 3etc r V^i.^3 Pece Mu^er, five pifcis arB^pcJTrofUoj^cpos. Experimcnta naturalia. pj ptum. Nonnulli dicuntjdrachmam unam corticis vel teftas hujus anima- lis potenter provocare fudorem , morbo Gallico laborantibuSj& ofli- culum caudse ejusdem , intenuilli- mum pulverera redadlum, & magni- tudine capitis aciculae in aures im- mifTum, prodelTe contra furditatem, eamque infallibiliter fanare. Mera haec eft fabula ; quod forte animad- vertens Wilhelmus Pifo , verbum non addidit dehujusanimalis vittu- te , fed ad ea provocat, quse Monar- dus &Ximenes fcripferant, mc lefte flitendo, fe nunquam ejus rej peri- cuhim fecilTe. Alii narranc , pifcem maris Brafi- liani,ab Hifpanis, quod ficie mulie- rem refert , Pece Muger vocatum , ' habereoifa , ea virtute gravida , uc dorfb ira gcftata , ut vivam carnem tangant , immediate omnem exitio,- furafluxum fanguinis cohibeant,qui ex hac vel illa vena velarteriaprse- cipitanterreftagnat. Prsete P4 Francisct Redi Prseter hancilloriim narratbncm alii,& inter illos Patcr Philippus de Trinitate , Carmelitanus discalcea- tus Ubro fepttmo itmerarh fm oricn- tnlis i prolix^ hac dcre verbis fub- fequcntibus loquitur ; Vt fono ancora alcune Sirene-i mafftme vicino aW Ijola di S. Lo- renzo.nelUpp^rte orientale delt Af' fricii, le qudifi chiamano dd Por- tugefi Pcici Donne , perche dalla cintola ingtufe terminam inpefce, Ifofa loro fervo7to in molte cofe. Sono flraordinariamente fredde^ ficche.fe qualcheduno pigliafje uno di quefti ojji mentre fc gli cava ' jangue , nonfolo ilfangueftferma pelfreddo , che il hraccio ne riceve-» ma ancorafi gela nellaftejja vena. ll Vicere deW Indie fu una volta ferito neir arteria dal Cerufico , e quando 7^on v erapiu rimedioper la Expenmcnta mtmalU^ 95» //j fu/^Jalute , glifi diede nelle m^i'- ni un dente di que[lo pefce^ edil fangue dell' arteriafi fermo fuhito^ e resio libero dal fericolo. ,^efi* ofa giovmo molto per Ifi cfisHtk , ed ii reprimere i movimenti car^ nali^ anx^i rendono gli uomini im^ potenti , e fervono in molte altre cofeper Ufalute del corpo, Id eft: SHHt ihtdem etiam nemHlU Sirenesl mdfertim prope infulam S. Laurentii ^ in parte orientali Africd , a Lnfttanis Pefci Donne vocatiZ^propterea^ quod a TLona verfus infenora in pifces ab» euHt. OJfa earumdem ad multa profunt. Pr vena> apert^ , efubito il^fkngue-, in ejfa ri^tgorga^ e fi ferma. Ed e nota, UJioriadelca- davero d'un certo Principe di Ma- lahar uccifo in hattaglia navale dd Portugefhche quantunquefojfe pajjato fuor fuora da molte palle di mofchetto , contuttocio mn gli cra ufcita nepure una minimaftil- la di fmgue.pcrche pcrtava alcol- lo un p£z>zeto d^ojjo diCavalma- rino^ il quale tQsiochedaquelca- davcrofu allontanato , comincio il fangue a fgorgar dalle ferite cofi dirottamente , che tuttigli alianti ehhero gra?^d occafione di riempirfi di ftupore. Di quefto auvenimen- to, foggiungc, nonpenfo chealtra fta la cagjtofie , che una certa qua^ E lita p8 FrAncisci Redi lit^ freddi[jim.% di quelt oJJ^ , va" levole a congeUr ne corpi tutto il fmgue , e ^ privctrlo delU Jua na- tiviijlujjibilith. Ideft: Novi Go£ in regio Nofocomio ejfe unum ex maximis dentihus equi mart" ni , cHJmadmtranddfacuhauspexpe- rimentum fumere volmt ^ dentem ven<& feEi^ adhibere folent , & ecce , mirum diElu , flatim fanguints proftiientis im' petm i fanffHine intra venam recepto , ftftitur, Nota efl hifloria cadaveris CU' jusdam Aialaharici Frincipis a Lup- tanis occift ^ quodcumjrdxta navem oc^ cupatam plurihus glandihus transfos-^ fum , fine uUo tamen ex hiantihus vul- nerihus fangmnis efjnfi veFiigio repC'- riffenti in veftihus jam fpohatt coilofru- finm offmm appenfum cum detraxif- fent ; cjuod uti unum ex offihm Hippo- potami erat , tta quocjue fanguinis vei- uti a^gere perrupto e mortui corpore co- pioftjfimi ad fiuporem omntmn proflu- xit Exoerimenta mtuYalia* P9 xit : CuJHS cjmdcrn , rubjiingir, aliam caufam ejfenonpHto ^ qmm fngidtjfi-' mamqualitatem , qMafangtiisprotmHS congelatUY-, & a fluxu prohibetHY. An verb homo , vcl c-uodcunquc aliudanimal , congelatofanguinein ventriculis cordis , & intricatis re- crflibus c^ misandris canalium fan- guireorum vivere poflit , id vcr5 il- lis confiderandum rcb'nquo , qui ra- tionepoilent. Porro, quodatrinet aperturam venae, & cohibitioncm ianguinis , dentc veloflibushippo- pctami ita fadlam , ne quicquam exeat , id iftiusmodi negotium efl: , ut Indis , ccu hominibus bonse con- ftitutionis, & exhiberi & perfuaderi facile poirir,non verb Europxis: niii fit fimplex quasdam muliercula , quas decipi poiret, aperiendo venam, &, poftea duorum aut trium digitorum latitudine fub apertura ftride ligan- do fruftulum aliquod dentis vel olIiura,adutum enim far.guis redun- daredefinet : at verb aeque definet , E 2 fi loo Francisct Redt fi loco dentis marini digitumunum appliccs, aut qualecunque fruflum ligni vel mctalli adhibeas, tantum ut corpus vcnae cum in modumftrin- gatur , ne fanguis transcurrerc , &c pcnetrare in vulnus pcfrit.Unde plu- rimum verx laudis tibi debetur, Pa- ter Athanafi , qui cum innobiii& i-nagnifico libro Sin^c illuflratae refe- ras , te trcsiftiusmodidentespofli- dere, nihil tamen de proprietate co- rundem afiirmafti , fapientcr refer- vata tibi facultateidipfum agcndi , iibi qualitatis cxpcrimentum coepis- ies. JVos (inquis) dentes hujus am- malis ternos in nofiro Afufdto exhihe' mus^ qmrtim qmdem qualttatis experi' mentum nondu-m fumfftmtii : ejuoduhi fecerimus , tunc una quoque rationem tam mirificdi cjualttatis invefitgahimus , In Infula Cuba , Mexico & Brafi- lia , variisque Americae Septentrio- ralibus Meridionalibusque locis, foedum atc]ue importunum aliquod genus lacertarumaquaticaruminve- nitur. n » 9 o IS I- IS Is ia 9 1- 9 Paj, 101 I^atie Lapides Iguane Experimema naturalia, loi n-itur , Iguane vuli^o didum , quae la- certae , referente Guilclmo Pifone , lapidem minus duruni ftomacho ge- runtj ovi gallinacei magnitudine. Aliitamenaffirmant , eundcmince- rebro generari : 6c inter illos Fran- cifcus Ximenes teftatur , eundcm ia- pidem , drachmas unius ponderein convenienteliquoreaffumtum, mi- rabiliter fanare dolores nephriticos; cum virtutem habeat diureticam, frangendo calculum & aperienao viasurinarias. Pifofatetur, feejus rei periculum non feciiTe. Nlercm- bergius , Oviedus , Gomara , Wor- mius,& Joannes de Laet nudam ejus mentionem faciunt. Egoinmultis occafionibus vires ejusdem exper- tus fum , & nullas , ac ne phantafia quidem concipiendasinveni. EtD» Marchioni Hieronymo Biffi debeo , quod ab hoc errore liberatus fum , cui, ut curiofitatem meam in capien- ' dis experimentis foveret , placuit , donare mihi unum ex his lapidibus* E 3 Sed 102 FrAncisci Redi SeJ fi inutilcm hunc experttis fum ; inutiliilimum inveni alium cjucndam famofum ]apidcm,in capitc,vcl ven- trc fcrpentis cujusdam Africani , in Mombaza , Zanguebaris regionc produdura : & tamcnhunceundcm lapidem maximum probatumque rcmedium effe ferunt , accclerando gravidarum partui , idque fme dolo- rc,eriam{i fcetus mortuus fit, (i coxse parturicntis alligetur i hac tamen cautione fervata , utftatimpoftpar- tum removeatur. Etenim , fi diurius ibi alligatus maneat,ob ingentes fuas vires omnia puerperoe inteftina ad fe traheret.Mirabiliter quoque con- tra febres prodeffe crcditur , fi tem- pore paroxismi in potu detur : quin & fanare dolores coh'cos fertur , Sc pellcre animo omncm melancho- liam, quamvis graviflimam Sc hy- pochondriacam.Sereniffimo Magno DuciFerdinando Secundo , Domi- no meo, dono datus eft hujusmodi lapis : figurae erat Sph^ericss^ponde- ris Pag", toz Lapis ferpentis in Mombaza. 10 Se( inL fan tre M( prc: lap rer ^^' rcy* pai cai ibi vir*-;' tra po-: & pel liai po Di no laf Experimenta nHtHralia* loj ris unciarumqiiinque , euncicmqiie experimento femper inveni iruiti- lem efle. Lapis eft, (i exteriora {"ra^^ des , nodofus , & ex infiniiis foiiis compoficus, quorum unum altcri fu- perindudum eft , perindeut in Cii!-. culoveficce hominum , ncc non illis lapidibus, quosin Indiisorientali- bus in ftomacho cercopithecorum ^ oviura , cervorum , damarum , alio- rumquc ruminantium , domeftico- rumpariter & fylveftrium anima- lium, nec nonapud Indosoccidrn- tales in ftomacho illorum animan- tiura qu.ie VkunaSj Tarvas^Guanacos dc Facos vocant , reperire eft , quos omnes nomine lapidisBezoarindi- getamus. Qai illum dono dabat, longe maximiillum faciebat , &ad- dere fequentem fcripturam voluir. F/tra guejc conofra^ ejlapiedra^ y fe eflme , dire a> quiJU valor , Jh 'virtud.y elmodo come Je deve tifar delU, Bn frimero lugar llamafc E 4 csia, 104 Francisci Redi €si/ipiedr*^c?^ Tortugucs Pcdra dc Cobra dc Momh^iZix.Cria/e cn U cahez>ei , o come otr^s diz>en , cn el *ventre de l/ts culebras , c^ue ay en MoPib;iz>a, En Itts India^ fon ejlas piedr.ts mui r^ra^ , jpor ejjo de mucho va- lor ; y ejpi no fe alUria> alU mo^os de cen Vardaos, que valen poco me- nos que cen Pa^tacas , porfer cada Tardao, quepor otro nombrefe lla- ma Xerapin.fiete Realesy medio de plata : Otras piedras haid^eJias mas piquenhas , que valen menos , mas tienen la misma virtud, En Europa no fe que haya mas que duas^y elia es una dellas. EHa pedra tiene primerame?ife virtud para hazer parir las mu- geres confacilitad - efin dolor : e haze que la crianza fe eche aun- quefea muerta en el verHre, Para esio Expermenta natuYalU^ icf esiofe deve ligar en una pierna , o muslo , menos de un palmo del collo para cimct de lnpctrte dedientroh pero tanto que U crimz,a uviere falidoyfedeve quitar luego.porque fi uviere discuido en ejio, la Aiadre tendrh peligro de vida , porque le harapurgar todas las entrmhas, Strve mas eH^ pedr^ parci do- lores de Colica>', y esmaraviliojja p^ra quitar esia dolenziay la quaU fiprocede de calentura , fe deve to- mar en agu^ 5 fiprocede dejrio , Je deve tom^r en vino 5 e qumdo no fe fahe L% raiz de la dole?2z,ia , fe puede tomar en agua , porque defu natura^lez,^ es caliente , y fempre dark buen ejjecto , mnque proceda dejrio» Elmodo de torm^irU es mc^ liendo poquito de a quelia pedra , que fMilmente fe hnz^e fopra otrn pedra mfiifiida con agua , o vino 9 y E H d€- io6 Francisci Redi - defpuesfe hevc como qu;ilquier otro contra>'ponz>onh^. Sirve maspara todos los dolores delventre procedidos de indigcflion^ y ventofn^d.y en cstofe iguaL% con lcipedr;i depuerco ef^ino ^y fe tomit del mismo modo en a^ua, Sirve mas pnm quic ar todas las febres , tonmndoje come eflh dicho en agua en la dcclinazion , y haze masfudar, Sirve maspara quitar to -a me" lancolia , y tristeza ae corazon be- vida en vmo aiguado. Id efi : Vt hic lapis cognofcatur & In pre- tlojjt 3 hic vdlorem) eju^', nec non uten- di modHm dicam, l?rimo loco hic la^ pis Imgua Lufitana vocatur Pedrade Cobra de Mombaza, Nafcitur in capite , veU ut aliidicunt^ in ventre co^ hibrorum, quos Mo',r.ha7La hahet. Jn Indiis hi lapides (idmQdnm rari , Experimenta naturaba, iof ideoque magmpYetiifmt , & hic nofter minimum centum Pardais veniret , cjui paulo minm qu ex quorum npime-- ro hic eFt, ^rimo hic lapis facultatem hahet promovendi parttim mulierum ■, idque fine dijficuitate , & cttra dolorem , & fcetum expellit , utut in ventre mor- tuum* In huncfinem alliqandm eft ad partem intertorem coxiz^vel cruris^pai" mi latttHdme ah utrtusque principto , ita tamen , ut prodemte fcetu fiatim remo-- veatur : id enino ntf fiat , matervitA periculum incurret , omnia enim vifce^ rafequentur. Pr^terea hic lapis vrodeFi contrA, dolores colicos , & ritrabiliter dolores illos aufert : & fitlli a caufa cahdafint^ E 6 Gum joS Francisci Redi €tim an^na ajfumendtis efl ; Jtafrigida , vwoj & fi radix doloYis tgnota fn, aqua adhihenda eft , cum fua natnra caUdus fit , & fcmper bonum efftEimn prodti- cet.HtHi afrigidoprocedat, Alodus af- fHmendi hic efl , ut exigua lapidis par- ticula comminuatHr , id quodfacUe fit , (u^er lapidem , aqna vcl vino madefa- Hum , & pofiea ut alia omnia antidota /iJfumttHr, Infervit etiam contra omnes dolores ventris , a mala digcflione , velflatihm procedentes , & in hoc fimihs efi lapidi hyflrtcis, eodemque ynodo afl^umttur. Pr£terea infervn contra omnes fe- bres , affumendo illum , ut did:ptm eft, cum aqua in declmation€ , & fudorem ■prolicit. Conducit ettam adpellendam omnem melancholiam , & cordis trtflitiam , in aqua vino mixta affwntus. Fabulofe ill^e inventiones , quoe • de modernis medicamentisnnrran- tur , maximam partem originem fuamhabent, i quadam fabula , ab anti» ExpeYlmenta naturalia. lop antiquorum credulorum aliquo fcri- pta & credita. Et quisnon videt, ea , quas hic nofter de lapide Mom- bazae , &utilitateilla narrat, quam parturientibus adfcrre folet , eain- quam omnia , ab illis defumta effc, qui de lapidis aquilini virtutibus fomniando fcripferunt. io di coloro che mno la febbre quartm^i : concioffecofiiche^ af- flicmdo due di que ciottoli all* unci>'> edall' altn^^ delle tempie, cejfi^ la quartmi^, o / fdleggerisce grm- demente il cMore di effii'^ e di cio Soggiangcii Monardcs , ne mno grmde efferienz^a > perche nel nn- viglio 5 Expermenta natHYalia. ill vidio^^ dove vc?uva chi me ne do- m due di ejji-, fu medi^Mo tm Mo- nMo^ il mtde con qmjlo rimedio in tre , o qua>ttro accefftoni rimafe libero dalhfchhre , ed iogli hopro- vati due volte in unfi fanciulla qunrtmaria , epare che mnfenta tmto cddo mcntre gli tien legati alle tempie , ma non le e cejjkta la quartma : Non fo quello chefi^ perfeguire dd qui avmti, Id eft : ^m , ut Monardus refert , in ma^ gna apud Htfpanos i&fiimationefm't, m ufus tlloYum i qpii febriquaYtanalabo- rant* Etenim, duohus ifHusmodi calcu^ Hsy regionitempoYum applicatis , quar-' tana ceffat^aut cahr ejusolemvehewen" terminuitur : & hujusrci , fubjv.ngit Monardes , magnam cxperitutiam hahent : nam in navigio tllo , quo vshc' hatur , qm mihi duos isltusmodi calcU' los dono d^dit , fanhati reBitutus eft 112 Francisci Redi jMonachus , cjui hoc adhtbito remedio , pofi tertiam vel qnartam acceffionem a febre hberatus eft : & e^o hujus rei bis expertmemum ccepi , inpuella quarta^ naria, & alUgatis adtempora calculis , minoY caloris [enfus videbatm : fed quartana non remifit. ^uid porro fc' cuturum fit , nefcio, Si Monardes hanc de puella hiftoriam continua- re 5 vel vcritatem fcribere voluifTet , putaverim , eundem etiam potuifTe referre vanitatcm illius medicamen- ti , ^ me fxpius nullo cum frudu de- prehenfam , idque non in quartanis modofebribus , fedinrenumetiam calculo, utut FrancifcusXimenes re- ferat , illud fingalarc in hoc aflfedlii remediumeife : maxime, fi fluviales illi calculi eximantur ex ftomacho illorum crocodilorum , quos lacare vocant. Potuit fieri,ut ego deceptus fim , & ut locD calculorum crocodili mihi donodatifintlapillifluviorum Arni&Minionis : quicquid tamen fit,non muto fenteaciam > nec credo hos Jixpenmerjta naturaila, 113 hos calculos ex eo acquifivifTe vir- tntem illam , quod a ferpentibus de- glutiti funt. Autor hiftorias naturalis & morah*s Antiliarum, agendo de crocodilis , nullam horum calculo- rum in ftomacho , fed aliquam lapil- lorum in capite mentionem facit, eosque multum prodefTe calculofis narrat. Subjungit poftea, dentes ma- jores crocodili attadu fanaredolo- rem dentium, eosque integros a cor- ruptione fervare. Nolim ei fidem adhibere, id vetante experienti^, quam non de iEthiopum modo Cai- manis , fed i£gyptiorum etiam cro- codilis habeo. Inter peregrinaanimah*a, quse an- tiquo & regio more inarcibusSe- reniflimi Magni Ducis,Domini mei, nutriuntur, avis eft rapax, magnitu- dine,figur'^& pennarum coloreBo- 2agro fimilHma : nifi quod partem illam , qua collum capiti annedlitnr, nigra fafcia ambit. Nafcitur in Bra- filia, dcHancohaf2 Yocsiiur, Prima haec 114 Francisci Ree)I hasc eflc fertur, c|ii?e in Europ^m vl- va delata fic. Gentiles Americani, 8c Lufitani , qui in iliis rcgionibus mo- rantur ,affirmant, fcobem unguium Sc roftri interpotcntiflimaantidota num.erandam effe , & pcnnas , car- nemque ipfam , & ofla , magnam facultatem obtinere , fanandi non unum genus morborum. Nondum ejus rei experimentum feci , prope- diem tamen me illud fadurum fpe- ro. Praeterea , quamprimum minu- tatim obfervabo aliud animal qua- drupes,recens ex Brafiliaadvedum, quod iisdem in arcibus vivit , & k Guilelmo Pifone Capybkra , vel For- CHs fluviatihs appellatur , idquefin- gulari attentione obfervabo , cum Guilelmus in defcriptioric hujus ani- malis multa mihi prcietermififfe vi- deatur^quae ncceffario dicenda crant. Eliphanti in exiguafuacaudani- gros aliquot pilos , vel ut melius di- cam, fetas nigras, tranfparentes, offeas , {^^ ficxiles obtincnt. Quod fi Experimenta nafur^Iia, iij fi intcr has nigras fetas reperiatur al- ba in magno apud Indos orientales pretio eft , maxirpe vero in impe- rio Siam , & infula Ceilon , ubi cum nonnumquam elephanti albi inve- niantur , major quoque fetarum illa- rum copia eft , quibus populi illi u- tuntur contra furditatem , fruftulum iilarura inftar turandae in aures im- mittendo. Pr^terea credunt, eum, qui armillam ex his fetis fadam bra- chio gerit, ab omni in pofterum ver- tigine & aeris marini infedione & peftilentia immunem efle. Novi quofdam , qui diu hoc me- dicamine ufi funt , quod eis fubmi- •.niftraverat D. Antonius Morera , cathedralis Ecclefits Goan^e Canoni- - cus , fed nec auditum recupcrave- runt unquam , ac ne magls quidem acutum eum fenferunt : quare huc inclino, utcredam, non minushoc quam commemorata alia medica- menta inutile & vanum effe. Et ' certePhilippusPigafetta , in defcri- ptione ii<^ Francisct Redi ptione fua Congijde elephantis illius rcgni , Sc de caudarum fetis agens, affif mafTe contentus eft , in magno illas apud Africanos pretio effe , non ob aliud , quam quod ornatui viro- rum foeminarumqueinferviant. Supra didus D. Antonius Morera mihi affirmabat, in montanis Ma- labar certum genus avium nigerri- morum morari , corvis Europaeis non abfimilium , in quarum ventri- culis lapilli inveniantur , diverfae fi- gurae, & coloris diverfi , quiplum- boinclufi, & circa frontis mediam applicatl, omnem ex qualicunque caufa natum dolorem capitis ftatim fanent, ideoque ab Eremitis illius loci , qui hunc quaeftum excrcent , quamplurimoveneunt : &ipfequi- dcm, cum duos eorum poflideret, magni eos faciebat. Accidit poft paucos dies, ut ego hemicrania, morbo mihi familiari , corriperer , qu3re urbanitatis gratia , & ne inci- vilis viderer, perfuaderi mihipaf- fus Experimenta natHralta» 117 fus fum, ut unum ex his lapillis fron- tiapplicatum :fedhemicraniaj ma- gis quam unquam obftinata , curfum iuum viginti quatuor horarum fpatio perficere voluit, non fine magna admiratione boni illius hominis, qui poftea me hucdcducere ccnatuseft, ut crederem , me vel infeliciflimum omnium effe, vel dolores capitis Eu- roposorum diverfe naturae efle h do- loribus Afiaticorum. Etenim fubji- ciebat , nifi la pides illi mirabili vir- tute dotati effent , natura, quasni- hil fruftra Sc citra finem particula- rem facit , illos in harum avium fto- machonoMproduxiffet : hinctran- iiitad commendandam virtutcmla- pidis chelidoniae , qui fecundum Diofcoridem & Apollonium , apud Alexandrum Trallianum , & fecun- dum ea , quce^auror libri deincanta^ iidne Gakno tributus refert , in ven- triculis pullorum hirundinuminve- nitur : nec nonad virtutemlapidis aledorii , qui in gallorum ventricu- lo iiS Fr An cisci Redi lon-ircitiir, de quo Plinius : u4le~ BorUs vocAut in ventricptlts gallt- naccortim ij/VCKtas , cnftalli fpecit , 77ja(rt)it:icline fahot , cjuibns Adilonem Crotonienfcm uftmi , m certaminibHS inviflum ff^ijfe volunt : & Solinus : Ftflor Aiilo omninm cert^.mtnitm , quA ohivit , aldloria tifus tYaditur: o^ui lapis fpecie cryflalltna , fab<& wodo , tn (ralltnaceorum ventriculis inventtur y aptHSyfit dicHyit.pYAltamihus : & Solini defcriptor Poeta : Eft & Ale^orius lallorum in ven- tr;e Ltpillus y ZJtfaha, crjflalli fpecie , pugnnn' ttbus aptus. Rifi apud me , & cum omni manfue- tudinc eidem perfuadere conatus fum 5 nec non id egi , quafi manu palparet, lapides illos nonnafciin ventriculis , fed jam antea ab avibus deglutitos efle : neque hoc iilos mo- do avibus naturale cfle, ut lapides deglutiant , fed omnibus cujuscum- quc Experimentit mturalut. i ip que generis avlbus , domelHc?« &: fylvcftribus id datum ciTe , ut Ic^pil- los \w ventriculum demirtant: &: yo^ paucos dieseidem hcc rdpfu^ften- di , in plnrirnis diverfi v^cncri"? vo- latiliuus , & ipeciaiitcringruibus, qu33 maxlmam eorundcm copiam praebebant. Grues dcgjutire lopillos ^lianus teftatur, adducendo ratiouem, quod tempore autum,ni tranfitura; r cr ma- re in Africam , hos lapillos dcglu- tiant 5 iisque cibi & faburrse loco u- tantur, contraimpetum ventorum. Frivolum , mco judicio , eft hoc iEliani didum : etcnim grues non u- num aliquem , fcd permultos lapil- los deglutiunt : nec credibile eft,illas faburrae loco hos deglutire , cum in omnium domefticarum avium , qu^e non avolant , ventriculis , nunquarri non lapilli inycniaatur : anatum fci- lieet^ 120 Francisci Redi licer, anfcrum, gallinaceorumjgalH- narum,maxime ftrurhionum: & me- mini,me in vcntriculo ftruchionis in- vcniire fupra trcs libras lapillorum , intercurrcntibus fruftulis ferri&ae- ris. Et grues , animal fagacidimum, in hoc maritinio tranfitu lapillis vi- verc , ex quibus fuccum nutrientcm nullum attrahere pofTunt, id vero Samueii Bocharto ufque adeoinfo- lens vifura cft , ut in Hieroz^oicis du- bitaveric, lic ne mendum in textu i^liani , itaut pro vocc^«sr»<»i' figni- ficante ccc^tam vel cit^^??j , legendum fit 5*' uVrdv, id eHpropter vel oi? CAtifam fomni. Nimirum , quia venator non fuit, verum effe crcdidit gruesex- cubias agentes, dormientibusreli- quis , & uni pedi infiftentes , fubla- to altero faxumtencre, neobdor- mifcant. ItacjHC (fcribitBochartus) cum gYHesi«f«ei» y«^ «ra^x ui yi^yoi (puivcvleij , ijrues coTnparent 'mctpiente fatioms tempore: ad quee Bo- chartus: ^odnon capiOiqmnfemcnHs . tempore non venimtgrues,fed mtgranty ^<^rmm enim migratio tn autumnum . incidit, qui efi fatwnisfolemne temp^s, d^c, Itaque migatur GrACtdus a qu(f hs.c SchoUa fcriptafunt, Si Scholiaftes Craecus hsec fcripftf- fetjin illis regionibus,ex quibus ^rues difccdentes primb avolant , quando transitum in Africam moliuntiir; fateor , juftiflima cffet Bocharti ac- cufatio : At vero injufta iila mihi vi- deretuT, fi , quod verifimile cft, hoec in alia aliqua regionc fcripta fmt , u- bi gtues, dum in itinerefunt, fe- mentis tcmpore prim^b comparcanti eadem ratione , qua in campeftribus F 2 Pifse, 124 Francisci Redi PlfeVcirca medium Septembrem, &;*prlncipium Odobris quorannis comparere roleHt ; in quafti anni 'ternpeftat^mciim fementis primor- dia incidant, hon crraret, quiap- parentibusinThufcia gruibus , cum Theocritodiceret: k ys^t^^rai^oTiif 'ijtHs aYaty^m fe.cjuitHY, - Etertim cum ^ad noftras regiones" menfeScptem- bri rel Odobri , ut aves tranfeuntes - alise accedunt , utplurimum in fati- vis aaris quiefcunt, qui ventriculis aliarum continebantur , non nifi ad feptem vel oxftodrachmasafGende-; rent.H^c tamenomniaii me Februa- rio & Martio menfibus obfervata funt , quo tempore grues ex Atnsa. redeuntsi^Min» Timfcia comparenti)^ abiturae in ' Thradapi. r& Scyt biami t Et. curiofaresJeft^Ifcirc, qiiam' exi«r afte hocgenus aTiura' quotannis' ob*; fervet tempora fui reditus ad hos,. Anno 1667 primasgruescomparue- runtin Campeftribns Pi Tae vigefima; Februarii.; iylanno ri668 vigefinio quarto Febraariij.neejti^Q auna 1669 decimo reptimo,"& annDi<57ode- cimo quinto ejufdem menfis. Unde concluderelicet, non fme magna cb F 5 rationc 126 FrancisciRedi ratione dixifTe Prophetam : Hirmu do&gYHS ct^flodierHnt tempm adven- twfmi ^t popnlHS meus nonmvttJH^ Domim. Nec ver5 quisquam pu- tet, rolas hirundines & grues fervare ibua advcntus fui tempora,red ider» omnes ah'ae aves vagabundoe faciunc, nifi vcncis validioribus, autcaJida vel frigida confticutione aeris , in iU iis locis, per qua& transeunt irape- diantur : Ardeae anno 16^7 fcptimo Februarii primb Pifis yi^x funt : an- no i66^ decimo o(^avo ejusdeoa menfis comparuernnt* anno 1669 decimofeptimo, &ann6i<^70 de* cinrK> quinto cjosdem Februarii.Pla- teae Piinii , vel Plateleac Ciceronis tardius comparent. Annoid67vi- gefimo , anno 166% decimo quarto ; annoi^dp vigcfimoprimo, &anno 1^70 vigefimo quartoMartii prim5: vifae funt. Nimium me efie fentio , in commemorandis his &fimilibus minutiis, itaque in occafionem ma- gis oportunam illas refervabo , ubi dc dedigeftioncagrns , fort^innuami noa omne genusavium ejusdcnirv)- boris & fabfic^e v^ntricalum , {iil alias diverfum ab aliis habere , qui~ bus ininus frequens eft , adjuvand^ digeftionis caufa deglutirelapides;? quof um numero ardcas ftellares funt. . Dum in boc discurfu verfamur t ingenue monebo, in prachidiis exp^- rimentorum naturalium , Acadcmicc cxperimentalis , pag. s^y. errorem eommiffum eife, Scriptum ibi in- Tcnitur : MirMk l laforz^ eon la qun" le s oferci la^ digcsHone delle galli- ne-t e delt mitre-, le qualiimbeccate eon palline di criHallo mafficce^ f^arate da noi in capo diparecchi-> cre, ed aperti i lorojentrigli alSc- ktparevamfoderati d^una tunic^ rilucente ^ la qualeveduta colmi- ^trofcopio fi conohbe non effer altr^ che unpolveriZiZamento fimfjimo ? E 4. ed 128 F R A N C I S C I R E D I edtmpdfiihile di cristallosBovcftc detto C071 pfilline di Crist^llo ?nas- ficce , dovea dirfi con Pallmc di Cnjlauovote, ' ' Id eft : AiirAbilis ej} iIlavirt/4S , ejH^dige^ fiio m gallmis & anaitbns .perjicit^r , i}a?n deghtttis folid^z crjftallt ghbHHsy cum -poft pluxeshoYM anohpsexenteYOr: td ejjent , aperti ad Solts inmen tllarum ventriCHli relt^cente . cjuadam tmica. ftifftilti videbanttiY , qpi , uttadhibtto, microfcopio patuit , nthil alitid erat , cjHam tenttiffimHS , &impalpabilis cyj- fialli pnlvis. ubi loco foiid(& cryftalli dicendumerat , cryftallivacHdS, Et- enim , globuli ex cryftallo folida , non atteruntur , necin pulverem rc- digunturpluribushoris; ^ed plari* niorum dierum Sc multarum fcpti- manarum decurfu opus eft : fed va- cul,&adlucernam elaborati, paucis aliquot horisatteruntur. Mcmini, me quatuor horuiB globulorum va- cuorum 'ExpeYimsntA n^uynlieiix 12,9 ciiornm gallTnce deglutiendos eJdii-i bLiifTc, quos poft horas fex in vcn- triculo illius in minutias redaftos.in^ veni. Sex ^ c^po deglutito^., exa-i» (3:is quinque tioris^ 3<^ jnadatq^c^po^. omnes in ventriciilo.contritQs^iiaye-^^ nil W colurbbo riofi to*tis quatuor horis quatuor contriti funt. At verb," cum duobus aliis , totidem globulos fingulis deglutiendos exhibuilTemii: poft horas tres, edentibus interim iU lis , fed non bibentibus., utrumquc madari ju{ri,& in unius ingluvie glo- bulum unum integrum inveni,ex tri- bus aliis, qui in vcntriculum defcen- derantj duo Contritj erant, incolumi tertio, & plepoiiquoris Candidi, in- ftar iactis lii]uidi , & non fOagulati > faporis ex acido Sc amaro mifti. In alterius columbi ventriculo , duo ^lobuli minutatim contriti ; reliqui 3uo adhuc integri;,- .^ miiiotrito, fupradidoque . liquore rcandido re« pieti erant. HujusrnoJi eventu^ > veruai eile aftruunt id , quod in fu- F 5 pr^a- J^O FrANCISCI REDt pracitatis prseludiis experimcnro- rum naturalium narratur : nimirum , /»e ventrigU deW mitre^ e dellegd- linefifon tf ov^tepa/le di vctro.ri- piene di ccrta materiii himczfimi'^ le d latte rapprefo, entrataviper un picciolijfmoforo, Idcft: In vefitrtculis anututn & gallinarHm inventos effeglobulos vttreos , repletos materia qHadam candtda^ inflar coagu- hti laBis y qudtper mtntmum quoddam pramen inglohHlumfenetravertt. Me quod attinet, credidcrim, candidum hunc liqnorem expreffum t^^o, cx infinitis illis pupillis , qu:epartcni eefophagi avium internam/uperiori oriiicio ventrieuli annexam , ve- ftiunt : idqueeomagiscrediderim, quod in aliisiftiusmodiexperimen- tis animadve^Jterim , globalos hoc HqiTore , citra alterius cibi miftu- ram repletos , femper in orificio fu- perioreventricuU j alicsvero, cibi ^ . & / Experlmenta natmaUat xj t & liquoris candidi plenos , non nifi in cavitate interiore ventriculi inve- niri. Quod fi jam ad hunc licjuorem candidum qualiscunque alius acce- dat,qui amarorem ei largiatur,facil^ eft conjicere, qualis ille, & quod ejus officium fit. Ego digeftioneni in ventriculis avium , non fola tritu- ratione,utquidam volunt, perfici ; fed perad:^ natur^ , menftrnoquo- dam opus efle puto , cujus beneficio cibus jam tritus fermentetur , difToI- vatur, attenuetur, & in chylum con- vertatur : atque in ea fum fententia , lapillos ab avibus deglutitos , Sc \i mufculorum circumadlos , nonalio quam dentesofficio defungi : & ob- fervavi , nonnullos pifces, & fpecia- liter locuftas marinas , qu3e rebus- duris nutriuntur,easc[ue integras de- glutiunt , a natura dentes in cavitate ftomachi obtinuifTe,- Dignum , & ledtu circa hane materiam utilifli- mum eft , progjmnasma denmricatio'- »^, kThoma Cornelio confcriptum* F 6 €la- 132 Francisc;! Redi Globuli crgo cryftalli inanes, pau- cis aliquot horis in vtntriciilisavium conccruntur , non vcro globuli foli- di, qui, uc dixi , plurium fcptimana- rum tcmpus requirunt , antca quam plane in pulvcrcm rcdigi poflint, Cum quatuor globulos cryftalli fo- lidx capo dedilTem , quorum finguli odo grana pendcbant , & cx corum numcro erant , cx quibus coronas & morilia hunt,exadis duodeci m horls cosdem in ventricuio integrosinvc- ni,fmeullaetiam(picndoris iadura. Foramina vcrb illa , pcr quse filum trajicitur , maccrato cibo rcpleta crant. Idem aliis quatuor glcbulis acci- dit , quoscapus per horas viginti quatuor in ventiiculo detinuerat, Alius capus quatuor iftiusmodi glo- bulos folidos deglutierat , Sc per odtiduum in ventriculodctinuerat ; quos omnes intcgros inveni , niG quod fplendorem amiferant , & cor- loIIacimmiQutividebantur. Eadcm ratione ExpirimentH nmiYalU. 1^3 ratione corrofos , & infignitcr im- minutos quatuor alios vidi, quos ca- pus ante diesfedecim deglutierat,* ut & quatuor alios, quos gallina per triginta dies in ventriculo fervave- rac> ' \.'% j i. • i ,'^ - • Capo centum globulos' folidos exliibui , eundemque hor^dcclmi fcptiiPi^ in caveaminclufi. Hora vi- gefim^ quarta mukos adhiK inin- gluvie hosrcre vidi. Hor^ fequente deciraa matutina ingluviem plane vacuam ^{^^ dcprehendi : ergo cum frado coilo apertus ciTet capus, glo- bulos in ventriculo viginti quatuor j in inteftinis novem , & in fundo ca- veae, intcrftcrcus, quotquotccnte- nario dcerant rcliquos inveni : ; &- manifefte dignolcebatur , capum hos globulos non per vomitum , fed per inteftina rejeciffe : etenim omnium foramina, per quas filum trajicitur , miJio.macerato rcpleta erant : & tam coliedis , quam illis ,' quos in ventriculo & inteftmisin- F 7 ve- IJ4 Francisgi Rbdi veneram , pondus & fplendor con- ftabat. In alio qiiodam , cum cen- tum globuios deglutiviiTet , & poft duodecim horas maftatus & aper- tu9 efTet , globulos tres in ingluvie , fex in canali ilIo,qui inter ingluviem &: ventriculum eft,quadraginta odo in ventriculo ipfb , & quatuor in in- teftinis vidi : rcliquos per poftcrio- ra ejecerat,omnesque nativum fuum fplendorem fervaverant : fed hunc perdiderant viginti quinque alii giobuli , inventi in veatriculo capi, cui ante octiduum quadraginta de- glutiendos exhibueram. Eademra- tione fplendorem fimul , & nonni- hil ponderis amiferant , quatuordc- cim alii j qui in ventriculocapire- manferant , decimo quinto die ex quo iUos deglutiverat, Duas vitri guttas , vel cucurbitu- las,it\ aqua tempcratas coepi,quae vel minimi earundem parte ruptatotas in pulverem abeunt, vel,utmelius dicam,crcpitant, Has, refciffa ignisr bene^ beneficio cauda , duabus domefticis anatibus degUitiendas dedi , ut vi- derem, quis futurus effet efFedlus j & crepitaturxne eflent in ventricu- lo. Exadis duodecim diebus,mada- ta una , guttam vitri integram in ve-^ fii , fed amiflb nitore, Ergo duo- decim alios dies exfpei^fcare vifum eft, & caefa anatum altera, guttam in ventriculo, seque ut antea integram inveni : & eum cupido me inceffe- ret experiundi , an virtutem crepi- tandi depofuiffeRt haec vitra , expe- rimento cognovi , nihil illishacin parte decefliffe : etenim forcipc di» rupta,ftatim in minurias abierimt. Aliam guttam capo deglutiendana dedi, Exadis quadraginta diebus ,. CcEfoque capo , vitrum inveni inte- grumjidquodforciperuptumjplane- in pulverem abiit ; non minus quam alia ejusdem gcneris gutta , qux pcr dies oduaginta continuos in ventri- culocapi fuerat. Duas gaitas,notato pondcrc^duo- bus 1^6 Frangisct Redi bus capis deglutiendas prsebui , Sc exadis triginta diebusutroquema- <^ato, g^attas inveni integra^, & exa- tiiinatic!) pondere, cognovi , uni vi- tro grana duo cum dimidio , & aU tcri deceilifle grana.rria. Ethujus- modi fado , & fxpiosrepei:itocx- perimcnto , femper mihi conftitit f ponderi decelliiTe grana duo , cum dimidio , ac nonnunquam tria , aut pauloplus : idque egi fedulb , ut guttse , antequam i^ capis degluti- renrur , sequilibres efTent. Si ti- bi placuerk , habere accuratam co- gnitionem harum guttarum vitri temperati, earumque curioforum ef- fecfiuum , poterislegerefpeculatio- nes Phyficas , D. Geminiani Mon- tanari , ProfefToris Math^feos , in Academia Bonv^nienfi, Sc demon- ftrationesPhy{ico-mathematicas,D. Caponici i Donati Rofecti , celebris iQ univerfitstc Pifana Philofophi. -b Igne praemollitam hujusraodi gut^ tam,pondere trium deaariorura, ca- ExperJmema natHralia'. 1^7.. po exhibui. Exado quatriduo, neca-' toque capo, nec non repctito examiwi ne guttse, cognovi y eidem deefTe: quatuor grana. DemifTa eadem id\ alterius capiingluviem, &poftrex ferant , nullum, ac ne minimumqui- dem iponderis detrimentum paffi ' {iint. Duabus topafiis fex diebus ni- bil deceflit. Septem globuHs plum- h^is , in ufumfclopi minaris., quo-, rum {inguli denarios odo cum ^i-'' midio pendebant , quinquaginta ho- ris in ventriculo gaHinae deceiTerunt grana novem : aliis feptemejusdein ponderis horarum feptuaginta fpa- tio defuere grana duodecim. Rur- fus 138 Fr Ancisgi Redi fus feptam (imiiibus aliis, in vcntri- culo gallinae , dicbus quatuor, dena* rii duo ; iisdemque , ab alia p^allina deglutitis , quatuor dierum fpatio , defnit granum unum , minus duobus denariis. Jafpidis Bohemicse fruflu- lum , ponderis unius denarii cum di- midio , quanquam diu admodum iii ventriculo diverfarum gallinarum^ aiiatum,& gallorum Indicorum per- manfcrit, unquam quicquam primi ponderis amifit. Fruftulum porphyritis , ^ gallina deglutitum , & per duos menfes ia ftomacho detentum, plan^ integrum manfit, Mortuoftruthione, quiantc G^o menfes ex Barbaria advenerat » in demortui ftomacho multi numml cuprei, Africansemonetae, inventi funt, nondum confumtis charaderi- bus Arabicis,iisdemimpref!is. Duo- bus globulis ex ligno Rhodio gra- norum viginti , k capo deglutitis , fpatio fex dierum odo grana deces- ferunt. Quatuor margaritis tubcro- k Experimenta naturalU» i^^ fis , granorum duodecim , inventri- culo columbi , fpatio viginti hora-- rum,ademtafuntgranaquatuor. Et odo aliae margaritiB , granorum tri- ginta , bidui fpatio , in alterius co-. lumbi ventriculo amiferunt viginti grana. Unde videre licet, quatn luculenti lucri autores fint, qui mar- ggritas , ^ columbis deglutitas, anti- quum fplendorem aflumere , & pre- tiofiores fieridocent. Sedtransea- musadalia. In America meridionali nafcun- tur aranei , usque adeo enormis ma- snitudini^, at nonnulli fecandum re- lationem P. Eafebii Nierenbergii , magnitudinem ovi columbini, alii partem dimidiara mali medici «- quent. Alii praeterca, in Americ^ meridionali , & regionibus Perii, Sc-, Chilc, maxiraeverbin Brafilia, 8c Praefedluris Pernambuci , Tamara-^ cxySc Paraibae,venenofifEmi,& ma- lo arantio majores in veniuntur. Per- nambucenfes, ungues habent durosj fufcos. 140 FrAncisci Rkdi fufcos 5 6c ea virture doratos, utauro v^l argento ligati,' fojotadii , &^ quaUhikaCiillote qualemoiinque da-in loretn dehtium ^atim fedeat *^ &c > Zacutus Lufitanus fc id cum feli- ciflimo ruccciTu expertum efTe indu- . bitanter tcftatur. Grederem rela- tioniZacuti, nifi experimenta,circ3 Irosungucs faday id prohiberenr, quds D, Antdnius Morera in aulamj^ Hetruriae attulit , & qui nullum mi- hi unquam hujus miraculofaj virtu- tis indicium dederunt ; uti ncc den- tcs Rhinocerotis , ut fapientis noi.' . men^er^taf Oiaiis Wormms , qafc i n geriu^ fflitetii^, ■■ fe e j tis f eiiexperi^i i mtntum non fJjcifTe. Fttfffit, mqmtii dentem hmc, dolenti d^ntl apphcatfimi'. d^loYes fedareiqHod tamen nondum ex^ - -Mira narrant de fanguine hujui;- Rhinocerotis, in fedandis doloribus^ coh^cis , profluvio fangninis, & pro- vocandis foeminarum folitis & ne-. . ceflariis fldribus : ( cum tamen hae -^'-'"^-■^ dux Experimema natUY^ilta^ 141 duce virtutes inter Te contrariaefint ) dicuntjpellem faujus animalis,fi diu- "tius humedetur, &rin aqua perco- ^quatur , ac decodlum ejusdem per trcs dies continuos bibatur , fecuris- furiam medicinam eife illis , qui has- morrhoidum dolores patiuntur, & qui ob languorem ftomachijvel qua- lemcunque aliam ob caufamconti- nuoxibifaftidioiaborant.Etvulgus, aui decipi it(t magnopere gaudet , & omnem fuam fiduciam in rebus cxoticis , & quae difficulter obtinen- tur, coliocat,facillime hsc talia cre- i^dk^i cgo verb inducere animum ne- queo, ut id credam ; cumnonnifi poft mulra experimenta capta de 'hacreloquar. Et quideft, quodde cornu hujus ejusdem anixnalis non praeaicetar ? ac fi cor vitamqueho- i.mims deFendere ab omni veneno ">|)0ilit ; attamen ego hadenus ne mi- • rnim.um quidem ejusdem effedum '^fidi : &fpecialiter noncontrave- i nenam viperinum , & rcorpionum r j'. b Tune- 242 Francisci Redi Tunetanorum. Nec majoremefFe- ^um vidicornuum Alcescontra epi- lepfiam , utUt Olaus Wormius kri« bat : (^ornm infigni policnt adverfas ^pilepfiamfacHltate , imprmisjficiYca JCaiendas Septemhris antmal capiatur, & maSletHY , (^uia tum maxime vege^ tum & fHccuientHm , tn veneremfeYri' foiet, Haec tamen conditio, quod nimi- rum utendum fit cornubus hujus ani- malis occifi , circa principium Se- ptembris » ab omnibus non proba- tur; fed non defuntjqui non nifi cor- nua quotannis fponte decidcntia prodefTe velint : &alii, raagisfu- perftitiofi, omnem hanc virtutem contra epilepfiara , in dextro cornu refidere, 6c finiftrum eadcm plane pri vatum effe contendunt, Hanc differentiam,int«r dextrum & finiflrum cornu , fundatam efle credo in fabula iila, quam Theo- phraftus , ithro Ae anijnalihHS , cjha in- vidia laborare cndnntm , rctitat , ubi dicit. I BxpeYimenta naturalU, i^^ dicit , cervum , iibi dextrum cornu dccidit , illnd occulere fub terra , quod homines miraculofae virtutis hujus cornu gaudere nolit. In Experimemis meis^ctrcagenera" tiones Infe^orHm.nugzs efTe dixi,cer- vum naturali hac invidialaborare, ut hoc cornu occultet : etenim dex* trum fimul finiftrumque cornu, cltra omnem aliam curam fortunae eom- mittens , ibi , ubi unumquodque de- eidit, relinquit : cujus rei certifli- mus fum, utquiScreniflimumMa« gnum Duccm in venationibus Pifa- fsis fecutus , ubi longe maxima cer- vorum copia eft,fpecialiter per mul- tos annos id obfervavi : qua iffre dum verfor , alia etiam particulatia, circa cervorum<:ornua , curiof^ ob- fervavi, quorum nonnulla in gratiam eorum,qui naturali hifloriadcledran- tar , inferius fubjiciam , partim con- firmandx , partim refutanda^ auti- quorum circa hanc materiam opi- nioni. Inter 144 Francisci Redi Inter cervos,non nifi nnasculi cor- . nua gerunt * id quod notiflin^um, & ab Ariftocde^;^ htiiorta ammaimm ^ nec non in. arte Toetica prodituni eft, nec G.b aliud hiccommeniora- . tur, quam quod Poetis familiare eft , eriam cervis foeminis tribuerecor- nua j^jquemadmodiim apud Sopho- crsm ii^iAnacreonte, nec non Euripi- jem, Pindarum, ApolIodorum,CaI- limachum , 6c inter Latlnos Silium Italicum , & Valerium Flaccum le- gere eft, qui ccrvam Frixi aurea cor- nua habuiiTe canit : FdfidfCdFrixus magn/i movet anmi' " ' ' niicervtt Ipfa co?ms fetts fuhens i & cornihus atiYeis, I .Ante aciem cclfi vehitur geflamine conti , Mo^fia necis fd^vdi luco reditma Dia- n£» Qnin montis Menali cerva , ^ Grcc- cis paritcr & Latinis cornibus au- reis I Experimenta naturalla. iiy rcis clefcriptaeft. Etmemini, mihi a dodiflimo , eruditillimoque D. Cammelli , inter nummos Serenifli- mi Magni Ducis Cofmi , exliibituni fuifTe nummumGraecum, aPerga- menis , in honorem Severi , & Julije perculTum,in cujus averfa facie Her- cules cervamcornibustenebat : & alium ejusmodi Herculem vidi , in mufso SereniflimiPrincipis Cardi- nalis, Leopoldi Medicei, in numma aureo Maximiani , & alio Macrini , k Prufienfihuspercufroj &^Trifta« no impreffo. Sed quia varii fem- per , & diverfi conceptus artificium fuere, hinc fadiumeft, utinaltera fjcie nummi Elogabali, a Germenis percufli, &inter Sereniffimi Magni Ducis antiqua numismata aflervati , iraprefTus videatur Hercules, non cervam , fed cervum cornu tenen- tem : id enim ex geuitaiiraembro manifefte cognofcitur. Poetas vetercs, Grxccs & Latl- nos , cervls foeminiscornuaadrcri- G beii* 146 Francisci Redi bentes , egregi^ imitatus eft Petrar- cha, caotu cliix: XJm cmdida cerva>foprfi> rerba> Verde m ^pp^rve con dm corn^ d'oro Tra due riviere aW ombra iun* alloro Levmdo 7 Sole all^ Jlagione /j- cerba, Ideft: rerva mlhi appaYmt candida , dfi&' bm ameis cornuhm dotata , ifj herba Viridi , mer duos amnes , fuh umbra latiYh orientefolei acerbo tempore. Et pofl Petrarcham ab alio Poe- taTufco in cervaincantatncisFal- lirenae : Fien dopo V fuon , chepfir , che i veltri k cMcia Chidmmdo irriti , un(^ cervet- '^ Che Exp-eYtmentit natHYtnlia, 147 Chejlanca» , e comepur gli Mi^ iilU trficci^ , Anelmdo ricovra alUfoiUank-^ M^ ijisio luigli [altfi entro le hracci^ , Ne Japendo formar favelU u^ Congli occhi dmen', congli ^ttit € co mugiti Frega, che U difenda^ e chc Ifiiti. Non crederd tra le piu vaghe fere Fera mai piu gentil trovar Ji poja, Brune le ciglia , e le pupille ha> nere , Bimcd Id fpoglis , e qualche macchia rojja : Mapiti ck' altro mirahili a ve- dere Son delUfronte in lei le luciA* ojfa, G 2 Son 14.8 FrAnci5ci Redi * Son tutti i rmni delle corn^ grmdi Delpiiifif} or-iche rorientemm- di, Id eft : Sonnm [equere: etenim eanesindaga- tQYes in venatione peregrtnam cervulam clamando trntare videntm ,qu(S' defejfa, prementihus veftigia canihus , anhelan- do ad fontemferecipit : fedvifoillo y brachits ejus fe commitiit , & humani fermonisignara , ocuhsfaltem, nec non geftfi & mugjiihus fc defendt & adju^ vari petit, ISfon credam , interferas quam ma- xime venuftas inveniri poffe magis le- pidam , hacfera : fHfcafuperciltay & pupillas nigras , cutem candidam , & ruhras qttasdcim macpilas habet. Sed prit cdteris afpeElu mirahiiiafunt luci^ da offa frontts^ Omnes ramt ^nacjno- rum cornmim auropuriffimo conftant , quod ex oriente advshitur, Ma- Experimenta fjaturaHa. 149 Magis quaiTi hic Poera providi fiicrunt Bojardtis & Berni , Morga- nss cervum , mafculum , non foemi- nam fuiffe fingcntes , qui aurea, qux obtinebat cornua ^ fexics de dl^ mu- tabat. M^ mova> copt gl' intsrroppe il dire , E V firi' di qtielU fua> dolce no- velU-> Fel verde frato un cervo veg- gon ire Vafcendo intorno l'erh.% tenc- rellii', Lfi ftin heltk nof^potrci riferire Tiera rion fu ^iammaii firnile ^ quelU^ , Egli era> delU fat/i deltcforo Grmidi h^ le corn^, e helle.e tut" te d'oro, Id eft : Sedres nova, abruph fermonem cjhs^ G s ^ & ijo Francisci Redi & fnem hujtis jncftfidx fal^ulx. Cer- vnm per vmde pratHm ne vident , pa^ fcentcm m tenelU herha. PulchritudU nem ejus referre yionpoffem : nulLt un- quam huic ftmihs fera fuit : fatidi' c£ mcancuricis thef.turorum propnus «r,:t : m^tJn.t h.thehAt cornu.t , & pfil- ihr.t, & pi»ine fiurea. Miniis circnmfpccfltis &pradens habitus eft Faziiis Uberti , qiii IlWo fecundo "Dlttnmondi , contra quan.:! adla antiqua de S. Euftachio narrant, putavit,ccrvum,huic rancliilimoho- mini apparcntem,faiffe foerainam : Jn qtiesto tempo divento Crijliano Con U fiid donna^c co figli Eu- Jia^z.io Per UH miracol molto hello , e flrmo , Che caccimdo una ccrva , tra. lo Jpazio Delle Jue corna , vide dentro un Crisfo , Per ExperlmerHa natmalu. iji Per ctii foflenne voimartirio ^ e ftraz^io. Id eft: Hoc tempore ChrifluJius evajlt Eh* jlachim^ cum uxerc & fihis^mctHS mU ractdo pnlchro & mirahtli : etenim , dnm cervam venatur , Chrifium inter ejpisdem cornHa vidit , ob qnemposlea martjrium fHfimuit & contnmeliam, Ncc tamcn filentio prastereun- dumeft, ]uliiim Caerarcm Scalige- rum j & Guntherum affirmare , vi- fas quandoque cervas cornutas. Sed velfdbulofum, vel monftrofum , & h confuctisnaturaelegibus , hoclon- g^ remotum eft. Ex hoc mohftro- farum cervarum numero forte fuir , illa (fi tamen hoc animal cerva fuit ) quam nQmmus Salohinas, uxoris Ga- lieni averfa facie cornutam exhiber, cujus mentionem primus fecit ]oan- nes Triftanus, & poftea D. Ezechiel Spanhemius , reverendiffimus meus amicus , in tertia fua nobiliflima dis- G 4 fertix- 152 FRANeisci Redi Nutnmus Salonui^. Numimis G- all i eni Expermenta natMYalia* 15" 3 fertatione, de prdftantia & ufHnu- mismatum antic^Horptm* Horum op- pido eruditoriTm hominum de hoc nummo judicium , non parum robo- rari potefl: hac mea confideratione : quod nimirum ccrnua hujus cerw^s in pri?edid:o nummo exigua fint , & non ni{i tres breviflimos ramosha- beant,qui non ex ipfo prccefTii prin- lCipalistrunci prodennt , {^A triden- tisinftar in faftigiocapitispari cum trunco paiTu afTurgunt : btevitcr, inconcinna , impolita , & quafi per lufum aberrantis a prcprio fcopo na- tnrae fadla funt , & plurimum ab illis differiint., qu,^ capiribus cervorum mafculorum imprciTa funt , maxime in avcrfa facie nummi Philippi , qui inter oercos 'lumm.os Sereniflimi Magni Ducis.Cosmi tertii afferva- tur , nec ron iliorum nummcrum qiics Habcrtus Gol7!us edidit, & a Veleris , Cauloniatis & Agyrineis pcrcuffi (■.mt,ut & eorum,quos Joan- ncs Trifranus dedit, quorum hic'a G { Dal- 15^4 Fra>tcisciRedi Daldianls , ille ab Ephcfinis in ho- norcm Caligulx& Ca^fonixpcrcus- fus eft , Sc (Jcniquc intcr illos , cjuos Arcfcoti Dux edidit , i nummo Ga- lieni. Suppoilta crgo hac vcritatc,quod foli inter cervos mafculi cornua ha- beant,fcicndum eft,iIlos,ubi nafcun- tur , finc cornubus nafci , nec primo anno cadcm emittere , fcd anno dc- mum fccundo, idqne fine ramis : at- que id genus cervorum in Tufcij Fnfoniy dc in Gallia "Brocards vo- catur. Cervi infallibitcr quotannis cor- nua deponunt , idquc incunte Mar- tio , pingucs quidcm 6ibcncpaftil primiomnium : tardins , & quando- quc circa medium. Aprllcm dcbiks & macilcnti.Gcrardus joanncsVos- fius , hbro tertw IdoloUtrut , vcris tcropore hoc ficri vult ; fed iiiTu- fcia id acciditeo quodiximus tcm- pcre. Multi credunt, ^intcrillos fu- pra £xperiwent4 mtUYaiU» ly^ pra nominatns Voffius , haec cervo- ruin cornua , pelli tantum , non offi- bus capitisaffixaefre. Atverbquan- topere illi dccipiantur , cognolcerc facile poterit , quisquis caput cervi cum cura obfervavcrit : videbit enimj cranium duabus eminentiisin quatuor transverforum digitoruni altitudinem afcendcre , quibu5 emi- ncntiis cornua usqueadeotenacitet affixa funt , ut quafi impolfibile fit , ea pcr vim divellere , utut tempore maturitatis fua fponi:e decidant. Poft od:o, vel dccem dies, ex quo cornua , ut ita dicam , matura dcci- derunt, protuberarc incipiiint nova, tenera & pilofa : necpilof^ielTe dc- finunt , antca , quam latis crcvcrint , &jamplane indurata fint, id quocf trium ferc menfium f[)atio accidit , quo tempore cervus fricare ccrnua ad truncos arborum & fcotiumin* cipic , & pellcm, qu^ teguntur, nan- nicuIa:nentorum inflar lxvhI : &: ut- plunmum ccrvi ^ 'n!ie«; ciic^ finem G 6 Junii ^f 1^6 FrAncisci Redi Junii , vel medium Julii, cornua du- ra, &pilisnudataobtinent. Maxi- ma profedo admiratione dignum eft , tantam molem ramorum tam brevi tempore quotannisrenarci& crefcere. Hinc eft , quod citatus Voflius dubitat , an cervus revera quotannis cornua mutet , & in ne- gativnm inclinat : Sedji, lnc^mt,ar2no {^uohbet primi fexennii a!ic]mdaccedit ramis , quomodo decidmt , & renai- cmitUY quotannii f Si id pro comperto habent venateres , ut audio , equidem cum iis pede?9t ftruere non aufim , po- namque inter naturd maxima admi^ randa , breviculo adeo ttmpore , tam folida duracjue tantnt moiis cornua ena- fci» u4lioqui magis eo inclinet animus , i4t credam , cornua , qu£ reperiuritur nonfpante , & natura decidijfe , fed a venatpribus vi avulfa , eonue effe con- jecla : illa vero ramofa, qu^ inpriorum locum fuccefferint^non ntf annorum ali- oMot intervallo ad eam maqnitudinem i:^ dpiriii^mpcrvemlje. Bxperimenta naturalUl 15*7 Falliturtamen Voffius, tantoque magis fallitur , quanto minus po(Ii- bileeft, utrami, nifi decidentibus quotannis cornubus fuccrefcanttcum induratis jam cornubus , & venis & arteriis , qux per ilia , dum tenera erant , transibant , evanefcentibus, fufficiente natrimento fanguineo ad multiplicandos raraos deftltuantur ; id quod evidenter demonftrarefa- cile poiTem : fed de hac rc occalione magis oportuna. Interim ledu di- gnum eft , & huc facit , quod i£h'a- nus l:bro dHodecimo de mimaUbHS , capite decimo oflavo habet. Nnmerus ramorum , proastate & conftitutione regionum variat. In Tufcia prov£(fla2 ^etatis cervi fcx vel feptem r^mos in cornubus habere folcnt : Inveniuntur tamen quando- que qui o^Tco vei novem gerant. In Gcrmania, 8c fpecialiter in Bavaria, icd maximc in Saxonia, ubi cervi multb quam in Tafcii majores lunt , connia videas, ramoriim quaruorde- G 7 c i m , ijS Fr an cTSci Redi cim , quindecim, & quandoque plu- rium. Nullibi majora, vel magis longa vifa funt , quam Ambafiae ; fi tamen artificialiter fada non funt : ctenim duodecim pedum Parifien- fium longirudinem obtincnt , & quodlibet cornu undecim ramos ha- bet. Ccrvijdepofitis vetcrum cornuum armis,& novis nondum protuberan- tibus , vel adhuc valdeteneris , ab- dita , &: quantum podlint , intima fylvarumpetunt. Nonnulliexanti- quis fcriptoribus pudore id fieri crc- diderunt,ob amilTum fpecioGflimum corporis ornamenrum : aliitimore, quod folitis armis privati , minas hi- lares fint. Sunt,& intcr illos priraus Ariftoteles , qui velint , ideo illos in abfcondito perftare , ut t^edium mu- fcarum , ilkm capitis regionem, ubi coraua dcciderunr, impeten^^ium ef- fugiant. Egoob reverentiam maxi- morum boram Piiilofophcrum idli- benter credercm , nifi in tricdiis fyl- vis. BxpeYimenta natUYalia» i^p vis , ^que ac patentibus campis, non mufcarum modcfed culicum etiam, & tabanorum, aliorumque importu-» niflimorum volantium infed:orum agmina habitarent, Tenera ho2C cornua menfis ma- gnatura in deliciis funt , & coqui in- de non unum genus ferculorum, ap- petitui infervientium , componere norunt : quomodo ex duris , ficcis , &limatiscornubus Varia, &:palato apprim^ grata jufcula paranr. An veteribus in ufu fuerint haec fcita- menta nefcio : at vero bene novi , tenera (ut de induratis cornubus ni- hildicam) in ufumedicofuiiTe, ut apudGalenumlegereeft, in defcri- ptione famofi illius medieamenti colici , quod ab Afclepiade Pacio Antiocho Philenidis Catanenfis tli'' fcipulo tribuitur , & Andromacho a Scribonio Largo inventura ef e vi- detur i qui quidem Scribonius id magno {^{q: pretio ab Africna mu^ liere medica comparafTe fatcr^ir Pr^' i6o FrAncisci Redi Prxtcrca Plinius ejusdcm mcntio- tioncm facit , nec non Marccllus Emniricus, & Nicolaus Alcxandri- nus. S'i ccrvo cornua, dum tenera funt, abfcindantur , maxim^ circa coro- nam illam , quae bafin cornuum vel radiccm fiicit , fan^uis vivi fontis inftar ca peitinacia prorumpit , ut animal inde frcqucnter moriatur. Et hic fanguis , pcrinde ut quivis alius , ex venis & arteriis cervi pro- rumpen8,coagulatur, & concrefcit ; id quod ( nefcioob quam caufam ) negatum eft ab Ariftotele , & qui cundem poftea fecutus eft , Galeno, in librc, quodmores animi refpondeant temperamento ccrporis : 8c ab autore (quisquisilleetiam fn) libri, demi- htate refpiYationis , pcrpcram G^leno attributi. Joannes Crato , epifiolafecwnda , libri fecmidi , ex relatione Adami Dlerrichftcin refert, poft paucjs ali- quot iioras morruum invcntumcllc ir.-) clTe c:r- Expeyimenta nattirnUa, i6l cervum,cujns tenera cornua Impera- tor Pvudolphus Secundus venenat^ fagitta percuHerat. Sed quod Cra- to poftea fubjungit : LaBeumentm hMmoYem tflum germanum effe fangHt" niHwpocrates nosdocuit; ex eo col- ligicur , Cratoncm credidifTe , tene- ra cornua cervorum vafis fanguineis irrigata non effe, id quod fecundum fupradida longe falfiHimum eft :" quin plurimi funt canales fanguinei , qui ramos fuosperteneracervorum cornuaemittunt , euminfinem, ut fufBciens nutrimentum adferant , cujus beneficio cornua debite cre- fcant. Et hoc non parum facit pro opinione illorum eruditorum homi- num , qui diverfitatem fubftantia- rum in fanguine ftatuunt, habilem nutriendis diverfis partibus corpo- ris animalium. Praeterea non parum militat pro fententia dodifiimi Hie- ronymi Barbati , qui rationibus Sc experimentis induc^us, libro de fan- gmne & ejpuferOi ftatuit, partes fper- ma- j62 Francisci Redi maticas, mcdiante folo duclu vafo- rum fangiuineorum nutrimcntum fuum accipere ; idque nutrimentum non aliud efTe , quam fcrum fangui- nis. Hasc vafa fanguinis , quae per cornua cervorum discurrunt, pro modo incrementi Sc exiccationis cornuum fenfim cxiccantur &: eva- ncfcunr. Si cervus juvenis caftretur , non- dum cmifEscornubus , cornuanun- quamemittit: ficaftretur jamemis- fis cornubus , cornua nunquam mu- tat, fed qu3e dum caflratur habet, caftratus femper retinet. Ethacin re verior eft Ariftotelis , Plinii , Sc Solini , quam Oppiani fententia , hho fecmdo , ds venatione , vet'^ [h ip4. ^ Sufficiant haec de cervorum cor- nubus : iaterim, anteaquamadalia progrediar , non pofTum non mirari credulam fimplicitatem authorum , qui fcribunt , cornua boum & vcr- vecura in vicinis Go3e locis, fi in ter- ram Experimenta naturaUa. j6^ ram decidant, inftar braflicae radiccs emittere, & in plantas animatas ma- tari 3 qiioe non nifi cnm maxima diffi- cuItateeveJlantur , & erutae repullu- lando multiplicentur. //; (joatnfula, inquit Pater Eufebius Nierember- gius, fi cornua, allquando jacuerint y radices deorfum in terra defi-unt , me" dulla ejus plurima quafifilamenta dis- feUa , & protuberante , hoc modo info^ lum fuhditum imiteyite. 1{adix ejpis hafflcct fimilts efi, Hujus caufdt exa^ men muhos fummos Naturd^ mjfias tnifere torfit ; & Itcet mulii omni tem* porefuerint , qui rem hanc adfiuporem^ Hsque admiratifuerint) cjui tamen cau-» fam veram & immotamfcrutaretur , nemo , qmdfciatfj , usque adhuc com" parutt, nam & terra tn omnitllo confini valde faxofa , & lapidofa efi , atque cum in cttteris locis omnihus cornua ad radtcem usque extirpari, & detruncari queant, apud (joanos nullopaEio idfieri potefi ; nam etfi illicfemel quidem re* fecentur , abjeUa tamen adeofcecunda funt 5 "i64 FrAnctsci Redi funt 5 tit illico repulUtlare^ & augefcere incipUnt. Fidem noo adhibebam his in- eptiis , eo tamen nonobftantequid fubefTet qaxrere ex Doraino Anto- nio Morera , Canonico Ecclefias ca- thedralis Goas , volui , atque is mihi refpondit, non niG fabulam efTe , in- ventam, ad denotanduminfatiabi- lem libidinem fcsminarumoricnta- lium , quasubi femel maritorum ca- piti cornua impofuerant, eadem ibi- dem femel radicata jugiter confer- vare norunt, Simile refponfum So- cietati Regiae apud Londinenfes datum eft,ab Equite Philiberto Ver- nati, Refidenti in Javae majoris urbe Batavia. D. ^uel fondament y a> il m rapport touchmt ce o^m l'on dit , c^ne les cornes prennent racine , ^ qu^elles croiffent mpres de Goa? Rcp. En rn enquermt de ceia , m de mes amis Je prit d rire , (jT me dit -, Experimenta natftYalitt» 16^ dit , qiie ceHoit une rmllerie quon^ fait mx Vortugais , fdrce que les femmes de Goajontfort addonnees k Id luxure. Id eft : Q^^Ho fmdamento nititur ilia re" latio 5 ^ua cornua circa Goam radices agere, & crefcereferuntfir*'R.cfp.Dum in id mquiro , quidam amicorum meo^ rum fidcre coenit , jocum ejfe diElitans , qm Lufnams tlludunt , cum mulie^ res Go£ admodum luxuriofafnt. Do- .d:iflitnus tamcn Petrus Borelli, centuna quarta ohfeYvationum fua^ rum medico-natmalium , affirmat, propriis fuis oculis vidifle {^{q^ in Europa vervecum , boum , & buba- lorum cornua,quae radices in terram emifcrint : Corrma^iWqaitiohferv.^i. ettamvervecina, &hubtilavtdiy quA radices in ttrra egerant , ut cornuflan-^ tabile Linfchotii. Fides fit penes i- pfum,egG enim is non rum^qui id fa- cile credam , idecque ad alia trans- grediar. Anri- i66 FrAncisci Redi Antiquis in ufu medico fuiife ni- dos avium quarundam , notiflimum eft, ejusque rei mentionem faciunt Hiera Cappadox, ncc non Andro- machus , & Afclepiades apud Gale- num : atverbjUt cibilocoinfervie- rint hi nidi , id verb non memini me unquam legifle, vel audiviffe : atque adcoexiftimo, ingeniofam hancin- ventionem , foli modernorum inglu- viei deberi , qu3e novitatis femper avida, tantocundta magisa^ftiraat , quanto locus , ex quo adnosdefe- runtur , magis diftat. Dantur avi- culoejhirundinibus non multum abfi- miles^qu^ein fcopulis, mari Coccin- cinse imminentibus, nidosftruunt, exiguos, coloris fubalbi, ex matcria, ichthyocollae non abfimili. Hi nidi, ^rupibusillis avulfi, quamplurimo veneunt , ad nobilitandaconvivia; minus folcnnia , adeoque vilia futu- ra, nifi hoc novo genere ferculi con- direntur , illecebrofi fane faporis , fi ab ingcniofb coquo ex prasfcripto artis Pa^.i55. ( - Nidi hirundinum Co ccincin-se^ tiatumli m^^nitudine. Experimcntii naturaiia. 167 artis proeparetur. Modus praeparan- di hic eft : Nidos in jus vituli vel capi probe decodum mittuntjufque dum macerati emolliantur , inde in hoc jure illos decoquunt , & poftea butyro , cafeo , & vario genere aro- matum condiunt: &ha(5tenus qui- dcm nihil quod dicam habeo. At verb ubi hunc cibum efEcacifEme & tutb prodefTe volunt, illisquicum Petroniano Polieno ne^ne puero ne* que puellA hona fua vendere -poffmt , lorumque in aqua , non inguina habent ^ cum Perufino Poeta dicere cogor : Baja , che avmzam njerqumte noveUe , ^umte dijfer mai ftwole ^ 0 carote Stmdo al fuoco afilar le vec" chiarelle. Idcft: NugA profefto majores fabulis & nugis quas anicuU ad focum fila du* cenHs narrarunt unquam* Nimis 1(58 F R ancis ci Redi Nimis profcdo fibi blandiuntur, qui in hoc tali medicamento fpes fuas ponunt : quod (i mihi non cre- dunt 3 pericuhim ejus rei faciant , ut jam antea in fimili occafione fece- runt nonnulli. Ex Indiis occidentalibus certum genus aromatis adfertur , ab Hifpa- nis Fimientade Chapa , a Provintia, Chapa , in cujus montibus nafcitur itadidlum, qu^unaeft, exo<^oil- lis Provintiis , conventui juridico Guatimalcs in nova Hifpania ad- dictis. Nonnulli Amomum Diofco- ridls id efTe crediderunt : at ver6 Carolus Clufius mihi non iine magna ratione ab illis fecedere videtur, qui loci, undeadnos devehitur ignarus, difqulrit, iitne caryophilluni Plinii. Chilio adha:ret Joannes Parchinfo- nus , in (uo thcatro botanico , Angli- ca lingua confcripto. Fere efl ut credain , quiniirmircrftatuo , fru- £tum ciTe arboris, ^ Francifco Er- nandez, /;^, fecHndo htHorif.Mexi' Piper Chiapcp Pug. tS^'. '••^' ^ C^ .«J*^^^ ^ f /i^ Experimenta naturalia. 16^ Ccinx , kib nomine Xocoxochitl dc- fcripti, vel piperis Tavafci , Pro- vinticE in finibus Chiapas : idque eo iHcigis credo , quod Dodlor Joannes dc Barrios , in libro fuo Hirpanico, deChocolate ^ Mexici , aniioido^). impreiro, ait : El terccr fmple que fe echa en el ChocoUte mnque cn poc^ cmti- tad , lUmm los Mexicmos , y los Ejpmoles Pimient^ de Chiapa, , rietatUiij parti- ceps cfTc pcfle, libenter equidem largior : at verb ut fprciale reme- dium fit contra epilepfiam , & eur- tam ferenam; id afiirmarc non aufim, H 2 cum 1/2 Francisci Redi cum (3iu in diverfis fubjedtis ejus rei pcriculum fecerim , fed nullo cum frudu. Nec tamenobeffcejusdem ufum in his talibus morbis credide- rim: fedin eafumfententia,utpu- tem , idem notabiliter conferre ca- piti & ftomacho , fi in loco & tem- pore cum moderamine adhibeatur. Ex Sina femen adferunt , foemcH" him Sinenfe didum , idque contra multas infirmitates prodeife praedi- cant. Ego verb illud foeniculum noftras , nec non anifum , daucum &cuminum virtuteparum fuperare deprehendo. Et quia nuper admo- <^um in has,regiones delatum eft,nec tu ulluni ejus in tua Sma illfifrata mentionem fecifti, hinc eft, quod fi- auram ejusdcm in hac tabuladefio^na- tam tibi transmitto , qux , ut vidcre poteris, ftcllam refert ofto radio- rum. Coloris eft fpadicei , & quis- jque radius femen continet, lasve, fplendidum , Sc coloris fpadicei , in .cmuo fen^ine anima repcritur exigua , ^" q\}x pcrinde ut folliculus fcininis nulium infignem faporcm habct, Sedradiiftclias, quibus femen con- tinetur , non multum a foeniculi noftridulcis faporeabeunt, fed ita, ut minus acutus ille fapor fit, Sc quandam anifi m.ifluram refcrat. Qualis illa planta fit , qux hunc fru- <5bum producit , hadenus rcperirc non potui. Olaus Wormius , liho fecnndo Muf^ei fui , capite decimo oEiavo , Francifci Ximcnis opinionem fccu- tus 5 narrat , lignum SafTafras , fi per odiduum in aqua marina maceretur, candem dulcera & potui aptam red- dere. Aquam marmam dulcem red^ dere i inquit Wormius , obfervavit Francifciis Xt?nenes. Affulau ex hac Arbore per oWidnum macerarmt in nijuafalfAy tum dulcem & potui apfam reddiderunt, Cum hoc prima vicc legerem , aetate major cram , quam ' ut illud crederem : cseterum, ut mi- hi fecur^ illud noncredereliceret , H 3 * ejus 174 FraJHctsci Redi Cju? rei perlaUiu ^acereYoIui , Sc in libri^m unam a<^ux marin^e per odidnummifi drachmas quataor li- gni Saflafras,tenuiterincifi, {cd hsec ijqua nehiium quidem falfedini fus dccedere pafTa eft , utut infufioncm poileain diem vigefimum. continua- rem , & rcpetitis expcrimentis h'gni quantitatem adduplicarcm. Forte Oceani aqiiig temporeXimcnis ab lioc ligno dulcedinera contraxe- runt : fed hx Mediterranei maris aqux, quibusegohscexperimenra peregi , hodie dulccdinem afTumere nolunt , non magis quam famofe ^quxfalCxTettuccii vcl BamuoH, Johannes Lopez Pigneiro Lufi- tanus, in loco (^ampomajor tn Alen- teco valgo dido natus , dum in Pro- vincia Zangucbar, ejusqueregioni- bus Mongalo & Angos morabatur , quas flumen Cuama alluit,in ripa il- lius iluminis radicem invenit, poftea abinventoris nomine Raiz.de hian Lopez, Pmeiro didam.Mihi relatum eft. T^. i-j^ Radix Jom. Lope^^ PiVneiro Experlmcma natHralt^. 17^ eft , efle radicem arbiifculos, quce fo- lia producit > colore & figurx foliis mali cydone.^ rimillima , icd paulo majora ; floribas albis , in quorum medio aliquot fJa , nonnihil ruben- ria , prominent , haud fccus atqueiti croco. Ex flore c:cmmula nafcitur , ciceris magnitudine, qu?2 ubi calore maturuit , tandera llccatur , & rum- pitur , emiflis multis minutiflimis fe- minibus. Radix coloris citrini , 8c ^uflu perquam amara eft. Hanc , aqul fuper lapide tritam , &c unius dimidisj drachmae pondere aflum- tam, ncc non morfibus vel punduris animalium venenoforum applica- tam, infallibiliter i venenoliberare volunt. Pra^tereacredunt, eandem vinotritam, &in prasdida quanti- tate , accedente fcbri tertiana vel quartana epotam , omnem febrium ignem cxftinguere, & prohibere, nc unquam denuo acccndatur. Etiam hoc dicunt,eandem apph*catam omne genusvulnerumviginti quatuor ho- H 4 rarum, '^e J76 Francisci Redi rarum fpatio confolidare , ipfumqu iimplicem &minutiffimLiin ejus pui- vcremjinveteratis vulneribus impo- fuum 5 eadem magna facilitate (ana- re, • Eandcm virtutem^, atqueadeo multo magis efficacem, alteri cui* dam r^dfct della Aiamqtie d\€tx txu buunt,qu?2 in Africa & regione Che- t^vi 5 Maniquen inter & Sofalam colligitur. Radix eft flava , & fuba- mara, fruticis cujusdam, qui nec ilo- res nec fru(^us producit, fed longis, anguftis , &c tenuibus foliis radices mitcit , & hederiE in morem per ar- bores & muros furfum repit : nec jradices raodo , fed ipfi ctiam in ufu funt ramufculi. Agnofco adverfam meam fortem : ctenim hse du3e fa- mof:3 radices , poft tot & toties re- petita experimenta , mihi nunquam cxhibuerunt,vel minimumcffedum, hujus fu3e,usqueadco celebratge pro- prictatis. Quaremagnifaciohomi- nem prudentem & cautum , Patrem Scbaftianum de Almeida, qui cum harum ExperimsntA mturAliA. 17 f harum radicum nonnullas Rcvercn- tiae tuae dediffet, prout referturin libro tuo de triplici in naturarerum magnetei casdem non nifi ad vulnera commendat , in quo me adftipulato- rcmhabetj fitamen vulnerafimpli»- cia & minima flnt : nammajoravi- ginti quatuor horarUm f patio ab iis- dem confolidari , & perfede cica- tricem ducere,id verb ego nunqcam deprehendi, Radix ^eijo , vel ^eggio , radix eft alba , iignofa , & fineuTlo odore, qux guftatalinguamfcrit &mordI- cat, ficdida, quod ^ Dicgo Keg:-' gio, Lufitani cujusdam & Indicae mulieris filio inventa elTet; paulo ante, quam Lufitani Malaccam pcr- didifTent. Nafcitur in rcgno Cam-- bajx,circa civitatem BalTain, dilbn-' tcm ^ Goa , Septentrioncm verfus , lcucis circitcr fcptuaginta. Folia producit longiora , & latiora quani Efulamagna, eaque viridiain partc fuperiore , fed alba & pilofa ab ill^ 578 FRANCI5CI RedI latere,quod terram refplcit* Florem prodiicit rubrura; atqueid genus ra- dicis optimum cenfctur : nam qux florem facit album , in pretio non cft. Pro certo afSrmant, non omnia capillamenta hujus frutlcis in ufu ciTc j led ea tantum , qux in Septen- trioncm vcrgunt : nam qu3£ mcri- diem relpiciunt , vencnola fant & mortifera. Qux bona funt , mirabili proprietategaudent : etenimuorro geftata , vel cum aqua vel vino ad -pondus dimidise drachms alfumta , iecurura prsftant hominum , a feris veneooiis, eorumque morfibus : 8c qui iethargo vel graviapoplcxiala- borant , ik in vicinia mortis verfan- tur,derepenteloquelam 8c fanitatem rccuperant , (i in fiiius oculorum im- rnictatur parum aqux , in qua pulvis hujus radicis maceratus fit.Res pro- fcdih bellae , novx , Sz rar^ , {ed qu32 prorfus fdlfx deprehenduntur , fi ad experimenta deveniatur , id quod mihi fxpms , imo vero femper acci- dit. !) •r_ _ Pa^.17^. Semina earum tnicrofcopio vifa. Folia arboris VJiignigliaruni i i 0 Experimenta natUYalla. if^ dit. Potuit tamen ficri , ut errave- rim : ideoque Reverentiam tuam ex animo prccor , ut in commune o- mnium emolumentum iterarc expe- rimcnta dignetur; cum hsec radix illa ipfa fit , cujus mentionem fecifti in libro detripltciin natura rsrum ma^ gntte ■, vocando eam^^W/cf?;^ cajeii eo quod odorem cafei referat > vel uc alii 5 a nominc inventons. Praeterea novis experimentls cpus eft circa radiccm Calumh & fcliciter in quascun- quc longinquas regioncs transferri polTe , tantum ut occlufus teneatur in aliquo tubulo, O bcatas potentes Anglorum , Batavorum , &c Lufita- norum claiTcs , li hoc tali mercimo- nio onerarentur ! etenim priEtcr in- ^ftimabilc illud commodum , quod hinc in longiffimis navigationibus ad eos redundaret, deportato hac igne in Europam , ncmo non quam maximam ejus copiam (ibi paratu- rus effet, illis prcefertim in locis, ubi domus prorfus iignede funt, nullola- pidum fubfidio, ad efFugieadum fci- licet incendii periculum. Non minus mcndaciam eft fcri- bere, in Provincia Onan , flumen elTe , in quo pifces capiantur rubri , quorum fanguine (i quis inungatur a;it plantas pedum perlinat , eum fe- cure, Experlmenta naturalia, i8^ curc , citra periculum fordium & {ubmerfionis aquis inambulare pof- fe. Magis recurum eft Angli cujus- dam reccns inventum . qui macbin^ lignea, inftar anchor^,vel ferri qua- tuor marris inftrudi , quo naves adua.ricie utuntur, adjeftis aequiliBrii caufa quatuor cadis , aere plenis , & m^chinam faftentantibus , ira utin fupcrficie aquss hxrentes vifumta- men effagiant5.animi gratia exiguum illum Lacum Islingtoni , duobus ^ Londino milliaribus diftantem , pc- dibu<: pertran{it,.6c jocando jactita- re folet , fe tranquillo mari aufurum pedetentim Dovero Caletumusqae progredi , modo navicula fibi derur fublidiaria , fi quo cafu marc ex im- provifo tempeftatibus agitari con- tingeret, Pra^terea autores Sinici fcribunt , inprovinciaXenii elTeduoflumina , unum didum [hiemo , alterum lo, qucrum aqux usque adeo purce &.k- ves fint , ut ne Hiinimam quidcm pa- le^g 184 Francisci Redi leae feftucam ferant. Bone Deus f & quis unquam crederet , pulfato in ripa lacus Taipe tympano, con- feftim horribilem tempcftatemim- petuoforum fluduum exorituram, non fine tonitru& fulmine. Egoil- lud Wilhelmo Britoni credendum propinarem , qui libro fexto ThiUp^ pidum , fada mentione cujusdam fontis dixit : 'Effe patens vobis phyjtca qm dicitis arte .^jiis concfirfm agat , velqus, com^ plexio rer:im Brectliacenfis monfirum admirabile fontis , Chjhs aqua lapidem , qul proximus accubattlUy Si qmcuuque levi quivis afpergins fpargat , Protinus in nimios commixta gran* dine nimbos Solvitur , &fubitus mugire tonitri" bus Ather Experimenta naturalia, 185* foqitur , & cAcls fe eondenfare te* nebris , ^tque adfmt , teflesque reiprms effe petebant lam mallent, quodeos res illa iateret utante, Tanttis cordaflupor , tanta occupat extafis artHs. Mira quidem reSy vera tamen,muU tisqueprobata* Eadem ratione id Franclfco de Rues credendum darem , qui in de- Hcifs fuis Gallicisjdefcribendo mon- tem !D(?r, fcriptum reliquit : Pres ce mon$ efl la ville ^i? Befle, h demie lieue de la quelle on void un Uc degrmde eflendm , (^ pres- que mfommet d'une montagnc^du- quelon n/ipeu trouver lefonds, dr efifort a>dmirMe k voir , & enco- re plus effroyMe , c^irfi lonjette quelque pierre dedms , on fepeut ienir bientost affeure d^avoir du ton- 1^6 Francisci Redi tonnerc^ dcs efcUirSy pluyes •, (4* gresles, Non loin de U eft un creux^ ou abisrne^ mmmeSoucis^ ronde k jhn ouvcrture fms fonds-, quon aye peu trouver ypresquepareil mpre- cedent. Id eH: ; ^Trope montem oppidmn eft BefTe , a quo dimidti mtlliaris fpacio abeft la- cm 5 late porreEitis , c^ fere in apice montis alicHJus , cujnsfHndm inveniri nonpoteft : ^ mirabilis admodum vifu & m^gis horrendtis eft : etenimfilapts alt^uisinjiciatur y certoftatuere licet , fectitHraftilmma , tomtru ^pluvins-, & grandinem. JSTon procul htnc abeft an- trumi vel abyffus^ nomine Soucis, o^io rotundo , cltrafundtim , cjui quidem tn^ veniripdtuertty pri tor VrovenZeH , e d' Acqiia,' mortaillito T>i mm de S^racin^che ta^vcfin prep, T> unfi . i88 Francisci Redi jyuna» grm turba fece mova eletta .^ella ch'al mar gli parve mmco inetta, Ed avendofi piene ambe lepdmc ^umto potem cnpir di varie fronde A Uuri , a cedri tolte^ a olivCi e ^pOilme Venne ful mnre , e le gittl nelt onde *y 0 felici d(d ciel ben dilett* dlmes Gr^zia che Dio rciro ^ mortali infonde , Oflupendo miracolo che nacque Di quelle frondi come fur neir acque. Crebbero in qumtitk fuor d*ogni Jiima Siferon curve^e groffe-, e lunghe-i egravi, Le Experimenta naturAlU^ i8^ Le vene ch' 0 traverfo aveano frimfb Mutaro in dure fprmghe , ^ in grojfe travi , JE rimmendo ficute inver la ci- ma Tutte in un tratto diventaron Navi Di dijferenti qualitadi , e tmte ^umte rmccolte fur da vmie fimte. Miraclofu veder lefrondi f^orte TrodurfuHe.galee^navidagab" bia 5 , Eu mirabil' mcor , che vele , e farte B remi avean quanf alcun le- legno nabbta, Non manco al L>uca poi chi avejfe i' arte Digovernarfi alla ventofa rab- bia, Che ipo Francisci Redi Che di Sardi , e di Corfi non re- moti Nocchier , padron^pefmeft ebbe-, € piloti, Ideft: ^Fiolfus cum infinitum exercnum haberet ^ a qm fcptem ^fricd non fe defender€nti& memor effety fe afanEio Sene^expeditionts autoYe-^ monitum effe, tit Frovtnctam , & littus AqudL mor- tHdifa Sarac€nis captum.e manu eoYun- dem tolleret , ex magna turha novas co» pias elegit , qu^ ei ad maritima minus ineptdi videbantUY» Et repleta , quan^ tumficripoterat , utra^ue manu^ variis frondibus lauri , oledi, dr palmA , ad mare vemens ^ in undas illas projecit» Ofelices animas , a coclo bene dtiefias l gratia , quam *Deus raro in mortales rnfundit, O fiupendum miraculum , OjUod 8X his froiidibus , cum in aqua fffent, natum- eft ! ExcrevcYunt prd^ter omnem exf^eCiationem in magnam quarititatem : curv^ evaferunt , craffuci , qui artem callerent, componendifefe adventorum rabiem : etenim ex Sardis & (^orfis i non longe remotis , nautas , navarchos , remig-es habuit^ & reEiores» Nonaveo, imonolimeffeexnu- niero illoriim, qui veram credunt hant foliorum metamorphofin in hirundines. Nec quisquam mihi di- cat 5 forte id naturaliter pofTe fieri , exemplo anferam vel anatum , quas ^Bernacles vel Brames vocant , & quas confen^ientibus infirritis Scri- ptoribus ex arboribus , vel eorun- dem ip2 Francisci Redi dcm fruclibus , vel truncis , vel con- chis 5 in Infulis , Scotias & Hibcrnia; adjacentibus , nafci vulaus credidit, Etenim, hacc talis fabula, abundc re- futata eft 5 primo h. Carolo Clufio, aliisque plurimis, «3c poitea h. dudis- fimo Deufingio, in tradatulo iie ^n- fcribtis Scoticis. Et Jacobus Waraeus in lihro antiqmtdtum Hihernis, cum nonnullorum de generatione harum avium fententiamretuliffet, pruden- ter concludit: In re, cjH£,plemusfcrH- tiniunt mereri videtur , mhtl definio, Unde nunquamusqucadebftolidus ero, ut credam, inraariSinicoin- veniri pifccs fquamolcs , crocci co- loris,qui per totam hycmem in aquis habitcnt, fedaccedcnte vere, pofi- tis fquamis plumas induant & pen- nas, & explicatis ah*s in montes avo- lent , ubi pcr totam aeftatem , & per autumni tempora morentur , quibus exadlis, afHimta veteri figura ina- quas denuo prolabantur. Etquan- 1 quam tu dodidimePaters in libro Experimenta natHralia» ipj Sin.^ tii:2 ilhiftratiZ , non obfcurc in- nuasjte id credere ; in ea tamen fum opinione, te ex aniinohuic rei fidem nonhabere , fed illud tantum agere, ut nobile fpecimen exhibeas excelfi ingenii tuij&: profunda^ eruditionis, fpeculando & recitando rationes hu- jus reciproc^ transmutationis , fi ve- ra, nec a confuetis naturx legibus aiiena eiTet. Scribendo longius prove^flus fjm, quamabinitiomihi propofue- ram : fedcupidocommunicandi cc- gitariones meas cum hominibus do- d:i(limis,quah's tu es,Pater Athanaii, infenfibihter paIpandofecit,ur limi- tes epiftolaetranlcenderem. Qjidi'e foh'tam tuam benignitatem precor, ne id asgre ferat , quin potius ut me corrigar,in illis,dequibusminus fci-. tejocutus fumsinterim fidem tibi do^ genium meum , in inquifirione veri, non almdobkBamentum mvenire, qm-m qHod difco» F I N I S. I I N- INDEX AUCTORUM. Qui in Experimsmis nutuYilwt^s citan- tur , laudantur vel explicanLur. A A. 'BhaA'Burdelotus .<^6 Bocharttis ( Samucl. ) I lO, 111,115 ^cadenua experi- , Boile ( R< ^bei t, ) 30,3 9 metitaln Medicea. 59,1 Bontitts rjacob ) 1 1 4 4^,121, 117,1 30 {p/,)v//«; ,Petrus) 165 ^co/^itrChriftopli.l^^j^ornc/^/wj- (Olaus.ji; .y^datrius Jldai-nando.i 3 C. JLliatms. 1 1 9> 1 10 .\ ^ jEfar CapoYali. 167 -.1x1,157 ^ Caliimachtts. 144 explicatits ^lcorantis. 3 o ^ldYonjatidtiS . 64 j^lexanderTraliiatiM 7 ^tjdromachtis . 159, 166 AniotnnsVeira. 15, 53)71 yfpol/ofiius. 117 yfpaliodortiS, 144 Jpttlejtts. 34 ^noflus. 2 o, 8 7, 1 8 7 Arifloteles. i(), 144, 158; 160 ^Jclepiades. 1 5 9, 1 6(S 44 Campani. 1 5 Carolus Magnini. 3,16 Cf//«y(Cornel.)i8,i9 Cicero. 126 Cltfjius (Garolus. ) 3 y, 91, 1685 192. — - (Augerius.) 3 5 ChfyfoflomtiS. ibid» Crato. 160,161 D. T^Et^tfitJgittS. 191 •'^ Viego Keggio. i 7 7 Diofcorides, 17, 59, 60, 117 »^utores Sinenfes. 181,, Deuatus Rofetti. 136 B. 183, 186 'TyErni (Francifc.)i49 '^Boccacitis. 64., 8 7 ^Enripides, E. TpKafmus Scales. 1 3 •'-^ Bmande'^. 35,168 Index Auclorura. F. \loannes Le/in. 0,1 F ^^cius Vberti. 150 loannes de Latt. i o t Prancijcus ^ntoiiius \Ioan. Michael IVansle^ Malajpina, 70 bius. 11 Joannes Vc.fim. 171 Framijc. Canimelii. 1 4 5 Francijc. de Rues. 185 FranciJciiS Uria. 171 G. f^^Memts (),64,i09, ^ n 7, T 59,160 Ga^ias ab Hono. 5 , 35,85 GeminiamiS Montana- ri. 136 Gesnerus (Com.) 91 Gol^itis (Huberr.) 155 Comara. Giintherus. H. Tl^rv.':HS. ^ •'■ Hiera jrJnherus. L. 75?. 172- > I 9i T Eopoldus Cardinalis ^ Mediceus.]^,!^') 91 lOI I J.2 Cappadox. 166 Hieronymus Barhatus. 161 Horanus. I. 50 70 /60 35 Lerius (Joannes.) M. 7[/rJgalottt. Malafiiua. P. Maracci. Marcellus Empirii Martinus Jgnaciu V Mart. Martiniits,i S i P. Michati Boim, 81,96 Monardes (Nicolaus.) 53jI 10,1 11,112, Morera ( Autcnius ) II 5,1 16,140,164 60 1 R. Mojfes Majcm. 3 5 I N. JOannes deBarrios.i6<^ loan. Bapt, Chelutti loannes Lopet de P;- gneiro 7VT^//(Petru^.)i7t Nicephorus CyegO' YHi. 3 5 Jsicolaus Jlexand. 160 174 i^^ierembergius. ^JylOJy 139J163 0/- Index Audoruin# O. S»liwts m8,ii«,«0 i ^T\>Umis, 161 Soji/jocles. »44 ^ Oviedo, 91,101 Spccnh^unns . 151 Ouidias. 181; T. P. .rr^ErentiuS' 6» 'p^cius ^ntioch. i 5 9 ; ^ Tcrtrtliianus, i 7 *^ FarchinJo/iiiiS. i6\iTheocritus. 124 Tetrarchti. 146 Tbe0ph)'afl.^<),6o^i^i TetYHS Martyr. 9 1 Thomas iCor.) i ii, 1 5 1 Thilenides Caian. 159' TraUianns, 1 4 7 T. Tbil.de Trimtate. 94 Tnflamts, 145;, 1 5 1 1 Tignfetta. II Sj I55 Tindarus. 144! V. P//o {GHilelmiiS ) 5 5 »6 9 JT^Jlerius. 141 95,101,110,714''^ Valeritla. 109 Tlinins. 17^ S 9^ ^^^ VeYtmti [Thilib.) 164 109,118,111,160 Verulamius. 58,59 162., 168 Vojjhts {Gerardus loa»- Plutarchus. 5)>iii «eij 1 54,1 0,i 57 R. ! w. -^^ Rues(fran(.) 185 '^ fVilhemus Brito- S. i K//^. 184 n^lmapus. 59 F^^^^wmj.^iiioij^c^ *^ 5crf/i^er. xHj , 140,141,175 Scholiafles Theccriti. \ X. 1.12.5 115 •Tr'i?weKf^. 95>ic^» Scrihonius Largus. 159»^ 111,175 T.Sektfl.^lmeida. 1767 Z. Septala (Manfred.) c)i ^Jcutus. 14P Silius Italicm, 144 ^^^^^. i^i IQ- I N D E X RERUM MEMORABILIUM ^fi Cercopitheci,eorumqueIapides. 103 Cervsecornua nongerunt. 144 Cervas cornua ^erere monBrofura efl. 151 Cervi finecornibus nafcuntur. 155. ^fetjq. Cervi, eorumqueiapide?. 10 > Cervi ncni abfcondunt dextrum cornu j fi quandodecidit. 14:5 Cervi juvenes caflrati nondumemiillscorni- bus cornua nunquam mutant. 1 6z. mafcuU cornua tantum gerunt. 144 Cervi iofallibiliter cornuaquotannis mutant, 154. idque utplurimura circa medium Aprilem. ibid, Cervi & cerv3ein numismatibus Severi, ]u- iiXy Maximiani, Macrini, Elogabali. 14^ SaloninsE. I ^i. Philippi. 1 5 5. Caligula^, Caefoni^s, & Gallieni. ihid. Cervi in nummis percuflis a Veletis , & Ephe- finis. ibid. ^Sjeq. I 4 €cfvi Index %cmra. Cervi p»imo annocornua non emittunt , {(.\- recundo. ^hU. Cervi depolius cornubus , 6c novis nondum protuberantibus , vel adiiuc tcneris , abiiicl lylvarum petunt. 1 ^8. &:quare. ihii. Cervi in Bavaria &: Saxonia mjjorcs funr, quam in ThuTcia. 157. etiam plures habenc rnmos. ihiL C5/^f . Cervorum cornua tenera menfis magnatum 111 deliciis iunt. i59 Chelidonia herba nunquam in nidis Hirundi- num invehitur. 17 Chelidonia an oculis vulneratis profic. ^hid. Chinuehinit. I79 Circulator haftam venatoriaminguini impin- gens , eandem integram cum mucrone 6c conto per cervicem transadegiti 3 4 Circulatorcs Mercurium fublimatumSc arfe- nicum absque periculo deglutiunt, S<: quo- modo. 19,20- Circulatores fcorpiones 5c viperarum capita devorant 3 2c nuUo a morlU vipcrarum daaino afficiunturj & quare. ihid. Colicapaffio, ejusque remedium. 55 Columbi morfi a viperis. 14. dfcorpioni- bus, ' M Corona ex ofiibus Pifiis mfdieris , Hilpanis VeceMuget. 93 j 9*^ Cornua Rhinocerotis, 141 CornuaAici?. 14 1 Cornua ceivorum qnot ramos habeant, 1 5 7 Coi- Indcx IR^YHm, Cornua ccrvi nuiiibi majora quatn jf^mbaiia; viia. ^S^J Cornua cfrvorum in ufu medico. i S 9 Cornua ccrvorum matuu fideciderint , poft octo vci decera diss dcnuo protuberare in- ' cipiunt. I $ 5 Cornua cervorum vaiis fanguineis irrigata funt. i()E Cornua fi cervo aUfcindantur dum tetiera funt, maximccirca bafin vei radicem, animal in- deftequenter moritur. ihid^ Cornua boum & vervecum fi in terram deci- dant an radicesemittetc valeant, 162. '6 feqq. Cofmus 1 1 1. Magnus Dux Hetruri^e. 4, 7^, Cuniculusejusque inteftini csci fabrica. 6 5 Cryftallina vafa Pifis , Rom^ , 6c Parifiis fa- bricata. 47*4^ D. D^Emes pifcis Mtilieris, 95 Dentes Caimanorum, 1135 Crocodil- lorum /^gypti. ihij. VeYviJonm apud Turcas fraus. 30. ^S fq, quomodo dcteft^. 3 2 Digeftio in ftomachis avium" quomodo hat. 121,113 Dolor dentium, ejusqucremedium, 140 E. ELlcbori olcum vulneribus infufum veneni cxpcrscft. 58. ceremoni?c in coliigcndo I $ cllc- Index RcYHm, elleboro olim jndicatse necelTarix. 58, 59 Equus marinuSjfivc Hippopotamus. 96 Experirncnca varia circa aquas deftillatas. 40. '<3fiqq, Experimenta quac circa res Medicas fiunt dirti- cilia funt, & maxim^ faJlacia. 90. "^^ feq. Experimenta circa Cervoium cornua. 14^. ^feqq. Experimcntacircagenerationes infeclor. 14 j F. ' FErdinandus 1 1. magnus Dux Hetruriar. 4, 79, 102 i'el Torpedinis ca^aplasmatis loco al.icui cor» poris membro impo[itum rorporem non in- ducit.64, non extinguit libidinem, ibid, i'ccniculum Sinenfecxpreffum. i 71 Eolia arboruni an in Hirundincsmutaripof- Cmu 1B7 G. GAlli gallinacei intciemptioleo tabaci. 9 ^feqq, a fcorpionibus Africmis. i S Gallorum g?]linaceorum & Indicoruna ocuii laefi an ope Chelidoniaerertituanrur. iS Gladius acunffimus d prselligiarote deglu»- tus. 34 Globuli folidce & vacuoccryftalli decrlutitia diverlis volatilibus. 1 28. usque ad 134 Giobuli plumbei.138. ex ligno Rhodio. thid. Giues deglutmnc l3piiIos,5c quare. 119. ^Sfiq. quo temporecompareant 6c migrent. 13S, ^feqq. exatle cuftodiunt quotannis ctm- pora Index Rerfim. pora reditus fui ad nos. li? Griics non tantum pafcuntur ffminlbiis, i^^d etiam herbis&ibombycibus, 114 Gfianaci , eorumque lapi^^les. i'^} GuLtaevitri in aqua tcmperatse. 34> 3 5 H. H^ftcohan avis rapax Brafilias. 113 Herba Ptifu, ejusque fabula. 1 S o Herba Ghifec. ihid. Hippopotamus, fiveequus marinus. g6 Hiruadinej. 17. cuftodiunt fl:ata adventus fui tempora 116. pulveri peii involuia: poftpaucashorasmoriuntur. 54 Hirundinumaliorumquevolatiliumoculi vul- nerati,re{\ituuntur beneficio naturse^femota omni medicamentorum ope. 1 7» i^ Hypoerits apud Turcas. 3 o. eorum fraus dc- teda. ihid. "^fiqq. I. IAcare^ iii jafpis Bohemicus in vcntriculis Galiina- rum. 138 Ignane, 1 0 1 Inceftioum Torpedinis,ejusquefabric3. 64 Inteftinum ccecum pifcis Palumbi , Rajarum , Struthionis & Cuniculi, eorumque fabri-. ca. 6% In vads cryftallinis quos Pifis fiunt , aqua cin- namomi deftillatajpaucis horis tutbatur.47 in iis quGe Romae 6c Venetiis fiunt, non nifi poft duos tresvedies. 48 lorrtieS . Indcx %erHm. Jogues f gentilicicE faperfticionis eremicol;^. L. %t^5feqq. LAcus Proviacia: Pi''^??^> eju^que mird- bilia. 1^6. <5/f^^. Lapidcs \n ftomachis ovium, cercopithecorum, damarum & cervorum. 103 I-apides ferpenti? cobra decaheh. 5. horuai figura exprelTi. ibid, vircus. ibid. nullum in iftis lapidibu? fubridiuin adverfus vene- num viperarum&lcoipionum 14,80. te- natiter vulneribus vcnsnofls 5c npn vcne- no(is adha^rent. H6 l^i^idcs Igmne. loi. eorumfigura. ibid, I/apidcs Scrpcntis in Mombaza. loz. corum fi^zura exDrciTa, ilfid, Lapides Ciiimmomm. tio. aquilini. 109, Hedorii 6c Chcljdonise. 1 17 Iiipides BeTioar in ftomachis cercopitheco- rum, ovium, datnarum, ^■icervorum Indici: Oricntaiis, lo^ Lapides in flomachis animalium , qux Vi- cuxiis , TaYvas "^ Giianaccs ^ Pacos vo- cant. 103 Lapicjes avium in montanis Malabar vivcn- tium. 116 Lapides m ftomachls ArutHiouum. 120 Lapides in fiomachis avium digeftionem ad- juvant. 111 Lignum Laor & Solo)\ 179 Lignum Stcjfafras non tollit falfedinem aqua- rummariiiarum. i75 ! Limo- I/idex %eYHm* LiiVionuiB uiccu:i4quis lurbatis admixtus il- Jas ciara^ 6c li?upidas redciii. 4 J Xviquor c«iuiidus ex acido &•" amaro miftus ia ]iio!uvie TolatiiJumundeorjgincm habeat. r ng. "^ feqq. LocuHx mariiia3 obtlr.ent dentcs in ftoma- ch.\ 13! M. "\ /Achina cnjus bcneficio aquis inamliuLi- 1 > i re licet. 183 ll^rgarirsea columbis deglutitsc an anti<]Uura /pleridorem afTumant & pretiofiores fianr. Xiercurius fublimatus a circulatoribusdeglu- titus. 19, 10 Militis qui fe conglaciatum & induratum ja- clabat hiftoria. 24. ^feqo, ''^llwii avium in ufumedico. 116 -i-^ Nidihirundinum Coccincinae, eorumquc virtutes. ihid. ^ feqq^ Nummi cuprci in flomacho Struthionis. 1 3 8 Numrr.i pcrcuffi a Daldianis, Ephefinis, Vcle- tis,Cauloniatis,&: "Agpineis. 1 5 } , i f 4 Nurami Severi Ik. julia?. I4?._ Maximiani, Macrihi, Elogirbah". j^/<:/. Salonina:. 151 Philippi. 153. C^liguliEjCxlbnia:, Gallie- ni. 154 O. Lemtipeti venenoinficit vulnera. 9, 50, 5z. noiiomnetamcj?. 51 Oleum Index RcYHm* Oleum peti ore aflumtum 6c in (lornr.clium den)!(ium lethale. 5 } OJcu.n peti qua ratiojienaturam veneniafl'ii- niat. _ W Oleum amygdalarum dulciLimmajoris p^nde- ris quaai iiquavira:. 3^o9 Oleum Euphorbii & Ellebori in vulnera dc- milTum vcneniexpers eft. S^ 0(1j pijci^ mttlieri^s. 9 $ OlTa Hippopotami. 9^- '^ fi^'J- OvariaTorpedinis. 66 P. P^corum 5c Gwwacortm lapides. i o 5 Faiumbus pilcis.^S- fjusinteftina. ihid, Pcrietaria,ejiisqueaquadeftillata. 45 Piper C/napa vel Tavajci. 168, 169, ejus figu- ra. ^^^^' Pilces rubri Provlnciae Onam. i§i PifceJ qui politis fquamis plumas induunt & pennas, & in montes avolant. 191 Plateac vel PJatcolac quandoin Thufciacom- pareant. ii6 Porccllus Indicus a Scorpione percuiTus. 1 6 Porcus fluviariJis. 154 Porphyritis iruftulum a gallina deglutitum. 138 Pr^cludia experimentorum naturalium /lcade- mi.s experimentalis Cardinalis Medicei, ? 9 Pulvis tonans.^9, ejusconfeiflio, ibid. Putei ignei, i8i> 182. RadiK Index ReYum, R. RAc^ix Joannis Lopez Pineiro, 1 74. ejiis figuraexprefra, ihui. Radix delia Manique,i76. ejusfigura, ibti. Radi\ nneijo, 177 Rndjx CctlumbiXy 176 Rhifioceros, 140^ ejns dentes, i^ic/. fanguis, ibid, pellis, 141. cornu, ibi(U S. SAcerdctum Beii fraus, , 5 5 Sigitiae Bantamorura 5c Macafrarorum, 80,81 Sai in vafis cryftallinis efflorefcens turbat aquam cinnamomi deftiilatam, utSc aquas deftillaras percampanam plumbeam,48,49 Sanguis cervorum coagulatur, 160 Scorpiones Africani, 15, 141. mauducati a circulatoribus. 19 Serpens pilcatus, 80 Serpens Gf?;-fo, 81 Setse nigrse in cauda Elephantis, 114 Societas RegiaLondinenfis, 164 Spirirus vitrioii aquis turbatis admixtus illas non reddit claras & limpidas, 45 Struthiojejusque duo inteftina csca, 65,110, Succus Limonum aquis turbatis admiftus^illas claras & Imipidas cificir, 4J T. t^^T^Abaci oleum moraferum, 9, ^o. ^feqq, A ejus diverfx fpccies quse nullum ad- feriint Index '\ReYt4m. feiunt damnum. ^i Tabaci pulvis iocifuras & nmplicia vulncra fanat. 55. Serpentes 5t lacert is interfi- cit. 54 Tabaci furaus per canaliculos fubnive fepul- tos dcduftus. ^y TEbaci fumus loco clyftcris aflTamtus.. ibid. T»?//;i? lacus, 184. ejus mirabilia, ibid, Tavarcarej 3 6 Topizii in ventriculum avium dcmiffa;, 1 3 7 Torpcdo pifcis (i tangatur fomnum atqucflu- porem inducitmanui, 60. an virtus Tor- pedinis.opereturcx Iongin(]uo,6i.cjus ana- tomia, ^h^^fi^q. Turbationes aquarum naturalium 3c deftil.a-.: tarum, 3 9- ^A;?^/. V. '.y4inigUai, 1 78. carum figura , fcmina &:^ foiiacxprefla, ibtd. Vervecum cornua (i in terram dccidan? an ra- dices emittere valcanr, 162,163 Vicui\ f elU f /;ir' reft^ Semplici, e quete , e lo il perche nonfmm. Jdeft: SicHt ovicfiU procedmt exclaHflro SmgHh y bindi , trmtz , & reliqu^ (iant Ttmiduldi deprejfo ochIo & ore y Et qnod prlma facit , & reliqH^fa^. cmnt , ^ccHrremes illt.fifefftat Simplices & tacentes,& hocideo, qnod mellHs nonfciant. Simili ex amudim ratione , ii qiiisquam veterum fapientum , re- tulit in fua volumina aliquam, rela- tionem,a maxima parte fucceiTorum . excoecata , nec inquirente aliud, illa ifta Ohfervat» de Viperis. ^ ifta credita efi: , & rurfiis ^o^ novo , fub bona illius primi , qai cam fcri- pferat, fide, fcripta cft , & fic de die in diem, pfittacarum more prore- runtur, & fcribuntur & leguntur, & creduntur ^ nimium credulo & in- experto vulgo folenniflima littera- torum mendacia , naufcabnnda in- genio vigentibus. Ego femper lai^ dabo , & , dum fpiritum ducam , ce- lebrabo gloriam FerdinAndi II. Magni Ducis Hetrurice , Domi- ni mei unici , qui fi quando per bre- vihorium depofitis gravillimis Gu- bernationis curis , exfpatiatur in amoenitates philofophicarum medi- tationum,id haud facit vanas & otio- fas recreationiscaufa j imb vero in- veniendse rerum merae , nudoe , puros ac fimplicis veriratisj & ob id Regia & indefelTa magnificentia pluri- bus Viris praefbantibus omnia illa ^A» rainicula , qu^ ad confequendum finem usque adeo laudabilem neces- fariafunt, fuppeditat. Etfiantiqua a 3 faa3a 6 FrAncisci Redi fama olim tantopere liberalem de- fcripfit Alexandrum in promoven- dis (lii Ariftotelis ftudiis j meus Do- rninns , ilcut in munificentia illi ma- gno Monarchae non cedit , ita quo- ad cognirionem rerum , Sc qnoad prudentiam longiffimo intervallo illum poft ferelinqnit. Etlicetno- •flro feculo non vivant Ariftoteles , Hctrnfca tamen Aula fcmper fovit Subjcdla Exccllentia &c infignia ; &c in hodiernum usque diem in tanto a nobis fpatio diflit^ Angli^ , multis- que aliis remotifEmis mundi parti- bus , provcnerunt Viri fublimis fa^ mXi qui cum ftupore, etiam dodiifi- morum,quotidie magis demonftrant fe habere r^v. Flenajn ThtlofophU LingUiVm d ■pcVcHS. Hinc eft , mi Domme LauYentii quod non pollim unquam fufiicicn- rcr dcclararc , quot experimenra in hac AuKi; poftquamhinc disceflifti , Obfervat. de Fiperls. 7 facta fint , ipforumque beneficio quantis mendaciis larva detrtda fir. Ut falivam Tihi moveam , tequead feftinantem reditum follicitem , hic breviter verbis firrjplicibus & abs- que artificio recenfebo Tibi^ ordine, quem memoria fuggefferit , obfer- vationes nonnullas quas feptimanis fuperioribus circa Viperas annotatss funt. Et cum de viperis diiTerendum eft, pro excufando temerario raeo aufu, fufcipiente materiam, ad quani tot tantique Viri prsefentis &prae- teritorum fecuiorum hallucinati funt , perappofite utar verbis Juve- nis Alcibiadis in Convivio : Sum^ (inquitille) in eodem (latti cumtlhs quosviperamomordit, DicitPir , quod ipfimet nolint pajfiones fuas propa.lare , nijtapud eos, quos idem animal momor- dit ; fquidem dolores ita funt acerbi , & convulflones tta acutdi , c^uas pJaga, maligni dentts imprimit , ut , cxceptis iisi^ui experimento tddidicerunt, omni- hns aliiS incrcdibiles fint j & graves a 4 an^ 8 Franci55ci Redi ^ngores & miferi clamores pro m- muim teneris & pHeriUbHS cjHeretts re- putentur. Z^nde ego, quem acHtior mor^ fm vulneravit , fciltcet uimor Philo- fophid, , (^m nihilo fecms quam vipera fnifere pungit^ imprimis quando ipfeju- veniies pennrat animos , aut eorum qui penttm ratione privati , aut ommbt^s fenfbus defiitutt nonfunt , animadver^ tens me folum tihifoli adejfe , non eru- hcfcam palam tibl facere grave delt- rtum quodme rapit , & cjtiam follicitus Jtmj ut illud cumbAlfamo veritatis per^ fanetur ; optime fciens quAm profun^ tVe , & non minus me , tu cjuoque com^ punElusfis. Ineunte Junio afFereban- rur Neapoli Viperae pro conficienda theriaca in officinam pharmaceiiri- cam S. SerenifTims A. in cujiis& omnium cxterorum Principum Se- reniflimorum praefentia cum fermo- cinaretur de hisce animalibus & ma- gna illa parte quam habent in com- poGtione admirabilis hujus antido- ri 5 deyenit fcrmo adeornm venenum^ Ol?ferv.it, de Viperis. p & ciude id cffet , & qttd corpoYts parte eJHS mineramfoverent» ^idam dixciunt non habere vi- peras aliud venenum quam fuos den^ tes , quos tali jfigura fabricatoselTe afTerebant , ut acumine cufpidis aut aciei dentium invifibilium in fuis faucibus (fortaiTe excavatis,aut aliis ignotis dudibus inftrudis ) faucia- rent tenellas fibras 3c fubtiliilimos , ncrvos e quibus in majores ramos acerblflimi id:us ferperent &letha- les convulfiones derivarent. u^Iii acrirer impugnata hac opinione affir- marnnt, non cfiTe dentem five per fe five ratione figur^e venenofum , verum vulnus viam aperire veneno , latente in quibusdam vaginis , qui- bus viperoedentescontcguntur, vo- catis a. Grscis t<5» o^ovlvv ytloivaj ; & in hasce vaginas transmifiijm efiTeil- lud ex vefcafellea per quosdam fub- tilidimos canaliculos , ex hac in gin- givas diftributos , fubjungentes , fel viperinum potu hauftum ejfe toxicum , a j omnimn TO F R A N C T S CI R E D I C77tnmm qtidt in munio reperiripGjfunt , kihaliljlnmm. ^/«accufarunt znperdifaHvam (i- ve rputuni 5 quaiii prolicit quando veluti rabiofa , & tota turgens bile iriOrrum minatur. ^iiaam jocando ruggelTerant qiiod forte j fecundum opinioneni multorura antiquorum , & jnxta tri- viale proverbium , vcnenum ncn ali- bi (jtutpn in cauda aut extremoeius Gufpide exifteret. Ri fcrunt nonnui- Vi Nobilium audientes hanc ultlmam opinionen>j& unus eorum fubjunxir, quod e tanta diverfitateopinionum cvidenter appareat , illum antiquum Philofophum fuiilc nimium teme- rarium , qui ie omnia fcire fibi per- fiiaferats &alteruminumnimis mo- deftum, qui de omnibas dubitave- rat,utque utriusque nomen promtius fucurreret, dixit cum Petrarcha : Vidd' Ippia il vccchiarcl, chegik Dir > ^> • 9 Obfemat. de VipeYts» ii Dir io fo tutto 5 e poi di rmllin certo , M^ d^ogni copt, ArchefiUo dub- htojo, Id eft: Vidit Hippias decrepitus ^ e^tiioim efl affus Dicere egofcio omnia ; & pojl de nihilo certHS Sedde omni re u4rchefilapu dfihio» fus, Sic conjediiris finis imponeba- tur, quando S. A. Ser.juflit j utad indagandam hujus rei veritatem omne experimentum adhiberetur, quodcunque unicuique pro ccmprc- banda fua fenrentiafacereplaceret. Et cum major pars videreturadhn?- filTe (in eo) ut qx(^A^x^v\\. felnidHm tffe veneni lethalis , dccretum fuit a fellefacienduminitiura,&tantoraa- gis 5 quia vir dodtus quidam&in ledione Autorum tarw antiquorum a d c^uam 12 Francisci Redi c^ii^m moclcmorum miiltiim vcrfj- tiis , omnia fiLi oppir;niTanct , niti cjiv.^flibct minima guttula fcllis vipc- rini cpota , homincm cx robuflilli- mis , & t]uamcunquc bcftiam cx fc- rccidimis nccarcr , addcns quod lio- dic iti judicato clfct hxc rcs , quani Gilcnus mcdicis docuiircr , qu.n'.i Piinius diclialTct littcris majusculis ; quod Aviccnnas opinatuscft, parum mcdicamcnta juvaifc illos, qui fcl ripcrje bibcrnnt ; quod Rlufcs pro- bavcrar, nullum(ap. illos) valuilTc jnecnium , ncc mcdicum pr.x^fulium, fed DBI (ipfiO fuillc ncccflarium auxilium; quoil Haly Abbasnflirma- vit; rantum-non nullum o[)poni pof- fc rcmedium, infcrnali huic vcnc- no ; quod idcm etiam Albucafi vifuin fuit , 6: cum Albucafi 6>: cum octcris omnibus fupra citatis Authoribus (candem fcntcntiam j retulerunt mo- derni , Guiliclmus de Placentiis , Santflus Arduinus , Cardinalis deS. Vancratio, Bertruccius Bononien- Obfervat* dcViperis. 13 fis, C^efalpinus , Baldus Angelus Ab- batius,Cardanus, Julius Qx^?.i Clmi- dinus & tot tantique alii , quorum honoranda faraa in medicorum ore refonat , & qui fupergreili vulgi g^re- gem meritiflimo potuerunt Seders in Thtloro:)hica familia. Et h'cet loh. 'Baptifla Hodierna in curiofifrimis htteris addodliflimum M. A. Severinum fcripferit, fe de- diife feh buccellam panis felle vipe- rino intindam , citra quod videret effe(5lum veneni , neque tamen haec fola experientia fufnciebat evertcn- dcE opinioni tot fbh'dorum ac princi- pum Dodiorum. Praeterea fpediacu- lum quotidianumeft , feles cum la- certis , omnis generis, 6:cumfer- pentibus ludere , & quod ihos dcglutiant , etiamfi Albertus Ma- gnus cum magiflrali demonftra- tione id neget, fortafle perfuade- ri quis polTet , quod felis non fucrit a 7 ani- 14 FrAncisci Redi animal proportionatum pro facien- da tali expcricntia , quemadmodiim ctiam proportionatus non fuit pul- lus ille gallinaceus , cuifupradidhis Scverinus dcglutiendum dcdit fel (vipen^,) quoniam faepiflimtilacer- tas , fcrpcntcs , arancas , Ol)fervat. de Vtperis. tf co, opportnnum viramfuit facienci alii expcrimenta, & ob idduobus pipionibus grandioribus ad degki- tiendum datum efl: , utrique {\\\q no- cumento, & quod majus cft, &: qiiali non credibile, canis cui dimidia un- cia fellis pcr vim infundebatur , ne minimumaccidcnsexindc p^fHis eft", 5c fanus & alacer adhuc hodie vi- vit , Sc nifi aliud malum ipfumoc- cidar, ccterum vivct. Pullis quoque gallinaceis bona fellisquantitasda- taeft, & ipfemet fella bina intruG 2;utturi pavonis & galli Indici, & quatuor vifccra integra , non remo- yendo fcl, fcli devoranda dedi, qui , quod affirmare poHum, delicatul^ fibilabialingcbar. In aliis animalibns fepiflime idem expertus fum , atramen fcmper in diverfa fpecie , quoniam, uti optimc nofti , multaj funt res , qux aliis ani- maiibus pro cibo funt , & aliis vene- no , aut alia accidentia infolita Sc noxia caufantur. i6 FrAnctsci Redi Et ut nibil dicamdecicuta devo- rata a Sturnis , & de Hjlleboro a Coturniclbus &c Capris,refei am Til^i quod pauci dies elapfi fuit qu*>d ob- fervaverim , medium granum hoftiae illitas oleo Ricini Simiolo concitafTe vomitus , dejedliones alvi, & hyper- catharfcs anxias & terribiles ; Sc ta- men fex guttx ejusdem olei com- miffie gutturi galli , ipfum non tan- tum non necaruntjfednecminimum faftidium ipfi aut naufeam aut alvi dejed:ionem excitarunt. Per has ob- fervationes plurimis viclbusfadas, manu palpatum cum eflet, fel viperas orc ailiimtum neutiquam necarcj di- grefliim eft ad connderandum , an inftillatum vulneribus , ipfa veneno inficcret, Sc poft multa experimenta in pluribus pullis gallinaceis & co- lumbinis , 8c privatim k me in cuni- culo , agncllo Sc lepore, animadver- fumeft, quodnulliillorum aliquam noxam inferendi vi prseditum (it; ^que ut nec vim habeat utilitatem ali« Obfervat, de f^ineris, I7 aliqnam confcrcndi,nec juvare mor- fii viperce impolitum , quicquid in contrarium dicat Baldns y^ngelus uibbatiHS Cap, ^. & ■;. C^ Schroderus infuii Pharmacopoea, C^terum in fundo duarum illarum raginarum ( feu c.ivitatum ) intra quas repofitos viperos habent dentes humor quidem ftagnat colore & fa- pore {imillimus olei amygdalorum dulcium, & hunc crediderunt,uti fu- pra fcripfi , transmitti pcr certos quosdam canales ex vefica fellea, Certum eft & ^ me multoties obfer- vatum, quod , quando viperaevagi- nat dentes & morfum minatur,riecef- fario efFundat fuper vulnus liquorem illum flavum, non ideb,quod vaginae rumpantur, qucmadmodum ftatuit MercurialiSjGrevinus &alii,qui in- venerunt quasdam veficas fub lingua nunquam vifas , fed quia femetipfas vaginaa fe comprimunt,& ringuntur five contorquentur , non aliter ac follis flatum emittcns aut canis labra ria- i8 Francisci Redi ringens five dentibus hirriens,quan- do morrum minatur. .^dfitHm eft an liquor ifte ore af- fumtus queat necare r Sc^ quibus- dam conftanter aflirmatum eft , fed ab aliis eadem conftantia negatum , Sc idem fupradidus Jacobus Vipe- rarius obtulit fe ad ebibendum ejus cochleare plenum,&didum faclum, vifus eft illud delicatiflime & per vices deguftare five elambere. lamfiqmsijHis es, LeUor , creditHm & tmdus Hoc qmddicam, non mirahere .^Hod ego , tit vidi , vix mihi cre» didu Jacobus Viperam ex maximls , &: ferociflimis & iratidimis prehendir, & curavit ut in dimidium vini cya- thum non foUim omnis liquor quem in vaginulis habebat, proflueret, fed anfuper omnis fpuma omnisque fa- liva , quam ferpentulus hic exagi- tatus , percuffus , compreffus, iratus rcji- Ohfervat. de Ftpcrh» ip rcjiccre potuit , & ficbibit hocvi- num , ac ii ciTet tantum julebus per- latus ; & fequcnti die cum tribus vi- peris contortis inter fe , denuo eun- dem luHim exhibuir, (inc uUo metu, quia ipfi haud erat caufa timoris , namqae Tmeri dehent fohim ea^ ^Abiis efl potentia noccndi, Non alia.quia terrihilia nonfunt. Ob idegoquatuor capitaviperse femiviva , & fanguinem ftillantia 6c fqaalida , immerfi in fcyphum aquoe plenum , & cum gladiolo (iancetta) refecui onine pulpamentum palati & maxillarum , & curavi > ut oranis humidiras qu^ ibi contlnebatur inde fcaturiret , donec aqua redderetur fpumofa , turbida Sc abominabih's , poftca quail totam unacum intrito infudi in ftomachum hoedi , & refi- duum , quod fupererat , anati fiebat ju-culam commodum , fed ncc hxx ncc ille ulium veneni ncccpti fignum dederunr. Non 20 Frakcisci Redi Nonitaqiiccrit tcmcritns, fi(jf- CJtur , quod dclufus fit Albcrtus M.i[;nu<;, cruditifrimus Mcrcuri.ilis, iubtiliifimus Capivaccius , (?c cclc- hcrrimus Zacutus , qunndo dicunt , vinum in qtio fuffocata fit vipcra,cfTe fcmpcr pclfimum vcncnum 3c lctha- Ic, & qui his prior dcccptus fuit Acrius , non vero pro col- iutione oris, quoniam in defedu hu- jus aquse , poterat fiagitante neceffi- tate lavare fe aut vino aut aqua ex praximo fonte haufta : atqueetiamfi dicai: OhfervAt, de FtpeYts, jf dicat i£lianus,quod huic ipfi, prius- quam exrpiraffet, computruerint, & gingivae &facies; nihilominus hoc non eft argumentum fufficiens ad probandum , fuijflTe (putredinem ) effedum fudionisjquoniam Diofco- rides, Aduarius & C^efalpinus do- cent> quod illis qui k Viperafunt vulnerati , praeter alia accidentia , etiam gingivarum morbus fuperve- niat, &exhalet, quemadmodum Al- drovandus loquitur , flatus»gravis & putridus ex ipforumore; &juxta Avicennam, inflentur ipforum labia, id quod non accidit , ficut per expe- rientiam vidi infinitis vicibus, illis qui abforbent aut deglutiuntvene- num ex Viperis, Immocanis, cui afFricari judi morfum in extremo na- fo , usque adeo illum lingua deter- fit , ut mortem cvaferit , nec tamen lingu3e nec gingivis aliquid mali ac- cidit. Etiam antiquitus homines erant qui pretio condudi artem ex- fugendi morfus venenatos profitc- b 6 ban«- 36 Francisci Redi bantiir. Et in hoc argumcnto fuccur- rit mihi cxemplum pulcrx chariratis fimulats Augufti , qui (qucmadmo- tkm legitur apud Suctonium Sc Pau- lum Orofium) Cleopatra defunda , mandavit ut i Marfis & Pfyllis ejus fugcretur vulnus , Sc hanc fidam pietatem abundanter illis tempori- bus ufitatam invenio , circa initia Magnorum Imperioruin; quarc non multos annos ante rubvcrfam Ale- xandriam , CitfaY,poftqmm proditGY 9iy^^ypti 5ibifecit donfrm honor^tiven^cis , Celans gafidmm aperiHm , FUnxn per ochIos piihlue , Jicta eji fcYiptiim* Cato etiam in Africa , refert id PIu- tarchus , fuflentabat in fuo cxercitu multos PfyMoSjUt medicarentur vul- neribus ferpentinis , exfugendo ex illis venenum : ne verb perfuadeas Tm, ac fi Pfyili, Marfi, & Ophioge- -^^ illorum temporum Hiagis pecu- iiari Obfervat* de Viperis. 37 liari &:propria virtute prjeditifue- rintilla, quam quivis homonegle- didimusbodiernoclie. Etquamvis Plinius pluribus in Jocis , &: Aulus Gellius recenfent , quod illud fue- rit donum provid^ naturae , folis il- lis populis concellLim , quibus etiam in more erat pofitum probandi pu- dicitiam fuarum Uxorum, exponen- do tcnellos filiolos in medium feris- fimorum ferpentum , nihilominus haud adducor,ut hoc credam;verum muko magis fidem daremaloCor- nelio Cello , qui multis annis ante Plinium & Gellium nobis fcriptum rcliquit : NecjHc hercule , fcienimm pYACtpfiam hahent hi^ qui FfylltnO" minmtur , fedaudaciam ufu ipfo con- firmatam. Et mox : Ergo a^msquis exemphim ^fjlli fecutus id vulnus exfuxerit , & ipfe tutpis erit , & tutum hominem prdflabit, Et ipfi Pfylli non minus quam alii homines mordebantur ii ferpentibus, & pro fanationeopus b 7 ha- 38 Francisci Redi habcbantalexipharmacis, quodcol- ligo ex illo libro, quem Damocrates Medicus & Poeta Gr^cus fcripfit deAntidotis, interqu^Eunumlcgi- tur, dequoipfeaffirmat 5 quodillo urantur Pfylli , tuncquandoerant k viperismorG. nlfOficc>( ecoTiig cioec j oyi^Sefitc^ Kctfcas Illifts eft vis optlma , ^tta uti ipfos bthentes novi , cum rnale fe habe* bant 5 a vtperis Ufi , qni vocantur Pfylli. EtanilleOphiogenes, i^fagoti vocatus , evaferit fanus & falvus ex dolio pleno ferpentibus , in quod , ut fuae virtutis experimentum daret , juflu Romanorum Confulum inclu- luserat, fitfides veritatis apud Pli- nium , qai hoc refert. Adhuc hodie confiderem cum homine, quicun- que Obfervat. de Fiperts, 39 que is iit , aut alio animali facere fimile experimentum , dummodo mihi concefTa fit eledlio ferpentum; & prxtermiffis multis aliis , recor- deris illorum ferpentum , qui in an- gufta fpelunca prope Braccianum circumvolvunt fecircanuda corpo- ra illorum , qui fe eb deferri patiun- tur , convalefcendi caufa \ quibus- dam morbis contumacibus & chro- nicis , faepeque fuam intentionem confequuntur,nefcio an propter fer- pentes implicatos adhasrentes , aut, quod mihi credibilius videturpro- pter fudorcm quem copiofiflimum calor fpecus provocat, fahem inter- ea me fubmitto prudentiffimo judi- clo illorum Autorum , qui de hac fpecie ferpentifera accuratiffime fcripferunt , & fpeciatim Dodiffimi & nunquam fatis laudati Thoraoe Barthoh*ni , & curiofiffimi Athanafii Kircheri, Fuit femper in mundo magna quantitas illorum Marforum & Pfyllorum non quafi eflTent ex pro- 40 Franctsci Redi profapia illoriim , qui gloriabantur de fabulofa orii;ine ex Filio Circes , &:ex Rege pry]Io;veriintamcn quia, quodobfcrvat celebris Thomxi ReU neJiHS in ]\ir, lcH: illis temporibus idem nomen fibi arrogabantomncs illi , qui profitebantur artem cxfu- gendi vencnata vulnera , & capicn- darum vlperarum. Et Galenus mentioncm facft cu- jusdam ex his, qui primus in Afia in- (Htuerit artcm hujus venationis ; Sc Rom^ in Aula Imperatoria cranc fervi huic foli officio dellinati; refe- rente fupra nominato Galeno, fe me- dicatum effeuni, qui demorfus -k Vi- pera I(ftericus evaferat. Erant itaque omnes vilis &abie£tneconditionis. hinc eft quod Mamdis ad retun- dendum faflum fuperbi Caecilii , ipfum ita alloquatur. ZJrbanus tibi^ Cdcill, videris, Non es.creJc mthi : qmd ergo? Ver" na, es. Hoc qmd Tranfiibcrimis ambfilatory Obfervat, ds VipeYis. 41 J^W pallcntia [MlfHYata fra^is PermHtatvltreis : qHodotiofa Vendit cjui m^didum cicer corond : ^Hod cuftos , dominusque vipera- rum : ,^uodviles puerifalariorum :&c, Dum hadenus dcmonftravi Ttl;i , quod fine periculo poffint morfus viperini exfugi, coUigerehinc po- tes, qu3S fides dari qneat omnibus il- lis quae recenfentur ininfrafcriptis Epigrammaiibus , quorum Autores videntur fcripfifle, id quod ipfis vi- fum eft foreut contingeret , (i tales cafus darentur. Atqj quemadmodum ( credo ) mundum femper eodem modo ftetiiTejfic credere javat,quod ficut videmus hodierno die multis Verfificatoribus ah'quid in mentem venlre, quod aliquid infoliti aut acu- minis ipforura palatofovere videa- tur,fubito adaptant conceptum Car- mini (quod S onnetum vocant) : un- de obfervamus fspiHime primos qua- 42 Francisci Redi quaternos & quandoque primum ternarium(verruum) efletexturam, haud illi fimilem qua Petrarcha & alii Poetae meliores utuntur, fed cor- tafum ex conceptibus & nobiliori- bus fententiis , & tandem fuppletam verbis , nequaquam realibus, fedro- lummodo lufficientibus ad cogen- dos ultimos illos tres Verfus , qui fuerunt occafio &c materia Carmi- nis; fic fortafTepotuitcontigifiein iilis temporibus , ut cumilliAuto- res formafiTent fuum conccptumde planta, fingentes morfum ^ Vipera in£li55tum uberi Cervae & Caprae fil- reftris , hinc Medicina Veneno per fudum faorum partuum ladentium, Sc tandem hisce mors , acmatribus vita reddita. Epigrammata funt fe- quentia : nOAYAINOY Ao^icti}(^ ec^iloKoio rtHv^^s^ot ai»^ E^^srXsov ei^^Tet ^rwga? erv^pi? ^>i'fi Nsbgo? e/l^ lcfAiy^ ^JjXl^» C^UTl , J(^ TO ov- Obfervat, de Viperis* 45 Ided: Grande recens foettz curn cerneret > ^^f r alumnum Forteferocapredivwera dentefe» rit. HinMulus hlnc mammdt trahit im* medicabtle vnlnHS Et Utc de diro vnlnere trifie bibit. Sicilli w>'nem crudeliafata dedere^ ^od^ue aIvhs dederat fu^ulit uber eu TIBETIoY lAAoT. /Hpovh ^MieiTZv Idv c^ittisv ixi^. Id eft : ^ervdn forte recens foettt tHrgentia U^e IJbera 44 Francisci Redi 'UheYA lethifero vlpera dente fe- rit, Hinnulns at fuhito fugit lac tnfle labellis InteritHm matris femiantmisc^He bibit» Praeter fudrionem vulncrum, uti- llflimum etiam exiftimo q.^q ex Con- filioGaleni, fi fiat ftridaligatura, non procul \ vulnere , in partefu- periore , videlicet ne perfanguinis circulationem venenum ad cor fe- rarur, totaque fanguinea maffain- ficiatur. N?c refert quicquam an li- gamentum fit ex lana aut lino , aut ferico, aut corio : fuit etenim illece- bra hominis fimplicis , vel potius ni- mium fiiperftitiofi , quando Gil- bercus Anglicus fcripfit , plus.juva- re ligaturam cum corrigia ex pelle Cervino. Proindelaudabileerit, fi- dem non dare ejusmodi nugis,quales invenire eft apud Plinium , Aetium , & QuFintum Serenum Sd mmoni- cum, Obfervat» de Viperis. 4^ cum , quod caput recenti viperae avulfum, ficque calidum &cruen- tum morficatur^ impofitum anti- dotum fit mirabile ejusdem veneni. Ridebis procul omni dubio , quia aiideo dicere ^^^ infantilem fim- plicitatem, fiquidem multa & repe- tita experimenta cum ratione con- junda, mihi nonimpofuerunt. De- ceptus {-mh efTerjqai profpiciens fibi remedio pro morfu venenato,(bIum- modo confidercr mirabili efficaciae quam Scriptotes Crvrio pomo tribu- eruntjunde legitur apud Athenaeum, duos crlminumreos , condemnatos ut ab Afpidibus idi morerentur , & ab his f^spius rabiose demorfosjnihi- lominus vim veneni non fenfifTe , ea de caufa, quod paulc) ante, quam in- felices illi accefliiTent ad patibulum, quaedam condolens & mifericors fcemeila, fpfiscomedendum exhi- buiffet malum citrium. Infelicio- res illisfueruntduo gallinacei pulli, qui \ me quatuor diebus continue nutri- ^6 Francisci Redi nutriebantur hordeo infufo in de- co<3:o Citri, ultimo eorumgutture impleto fruftuiis citriorum Sc citra- to , elapfis duabus horis curaviipfos ^ Viperis duabus morderi & unxi infupcr Vulnus unius cum Q^ Es- fentia Corticum Citri , aft intra tres horas morientes ambo aniam mihi colligendidederunt, hanc medici- nam efTe fruftraneam , Sc hiftoriam Athenxi fabulofam. Fabulofum et- iam nihilo fecius eft , quod deaftrali ( ficuti vocant ) & magica virtute fignaturarum in plantis fomniati quidam Authoresfunt , &inprimis prxftans, 6c fi unuscelebris noftro. tempore , & ^ me multum a^ftimatus Chymicus Oswaldus Crollius , cjus. rei prius aliquod experimentum edi" difFennunquam penn^ excidere per- mififTet, quod , quiaSpinse Cappa- rum lignaturam habent dentium vi- perinorum , ea de caufa Cappares effe fummum & prsefentillimum re- medium ad fanandos Viperarum mor- ObfeYvat, de Viperis^ 47 morfus. Ego feci experimentum , non idco quod fperarem vel crede- rem verum cfTc efFedum,fed ut pos- fem cum vcritate fcribere , mc com- perifTe ; & ipfiflima hac veritate confiteor T/&, quod optimo ftudio expertus fum aliquot alias celebres hcrbas ^ Dioscoride & Plinio de- fcriptas, femperque dclufusfum; ncc unquam mihi contigit videre magna eamiraculajquseillis (herbis) attri-. buunt : Undeplacuit mihicredere, autquodillae non habuerunt tantas facultates , aut faltem habuerunt Temporibus amicjuis e^umdo hoves loquehantm^ & CoslumpluYeshe-' mgnitates prodticeret , qHam nmc folet. Forte illis temporibus felicibus , verumerat, quod caput viperae ju- gulatsefilofericocarmefino, &coI- lo appenfum , finitatem. reftitueret angin^Iaborantibus, & praecaveret, ne unquam hoc ferino , &pr3ecipiti mor- 48 Francisci Redi morbo infeftarentur, ficuti fcribit Gum multis autoribus Abimeron A- binzoar, vulgo didus Avenzoar , Sc ficut hoc fibi vulgus perfuadet : Equidem novi virum in civitate nonprocula Florentia diflita, qui pro quovis pretiofiilimo thefauro, non deponeret ^ colloViperse capur, quod perpetub appenfura gerit, quanquam fingnb*s annis, circa prin- cipiumAprilisinfallibiliterhocmor- bo vexetur , & nifi Medicus ipfius , citra mofam fuccurrcret largis venae fedionibus&aliisefficacibus reme- diis, videtur, quod fufFocatus per- manens , verum redderet, ex parte, pronunciatum Avenzoar. Fortaf^ fe in ijla antiqua state non erat men- dacium , ficut hodie ell, quodre- ccnfet M. A. Severinus , quod ca- pi demorfi & interemti a Vipcris,& comefli a quartana laborantibus,fint pr^efens medicamentum ad exftin- guendum focumfebrilem , qui fpa- tio plurium annorum contumaciter aliiis Obfervat. de Fiperis. 49 alias folet vigere in humanis corpo- ribus, in contemtum omniumillo- rum rcmeclioriim , quje -^ Medicis fuerunt fubminiftrata. Ut jam redeat eo , undc digrefTa crat mea Epiftola, videtur inveftiga- tione dignum , An revera venenifcr illeliquor,fcaturiens cx vaginis den- tium 3 transmittatur ad illos (ficuti cum multis aliis credit Baldus Ange- lus Abbatius , & inter plurimos m.o- dcrnoserudiriflimusSamuelBochar- tus in fua do(fli{iima Geographia Sa- cra) exthefauro fellis, mediantibus quibusdam minutiflimis ductibusad caput derivatis : & iicetad viden- dos iilos fepius atque fsspius accura- te intendiiiem lupercilia , ficut fe- nexSartoradcrenam acus; nihilo- minus tamen illos cernere non fuit poflibile^Proinde ceftiffime opinor, non habere viperam «jusmodi du- dim ex felleincapuc, nifiquospia medicatione quidam Scriptores fibi imaginati fjnt. Hoc vero mihi per- c fuadec ^o FrancisctRedi fuadet color fellis , tindus ex viridi fatis floridoj qui fane debebat vifum adjuvare : mihi perfuadet etiam confideratio , quod fel judicio fa- poris prgedidum, eft vellicante & a- iper^ amaritie : ubi ille alter liquor , qui funditur in Vaginis dentium in- fipide-dulcisen:,&:, quemadmodum fupradixi, fitis convenitcumoleo amygdalorum dulcium. Infuper, Cu quidem canaiiculus quidam ibifit, quiex jecorein felprocedit, is fa- d:us ad deferendum humorem bi- jiofum ex jccore in veficam ipfius fcllis , non vero in veiicam partium fupcriorum ; & quo omnimoda certitudo afferri queat , prematur vefica feilea , & fentietur effe im- poffibile , ut humor biliofus poflit verfum fuperiora currere : contra verb , fi prematur verfus inferiora, paulatim videtur omnis exflillaread jnteftina. NiH pnderet quidquid illudco- gitanti incidit fcribere , dicerem for- Obfervat» de Vipens, j t fortaife citra rcprehenfionem , i- ftum liquorem flavum non alia via mitti ad caput ( in fupradidas vagi- nasdcntium) quamperillos dudus falivales , noviflime inventos ^. cele— herrimo Thoma Warthono , & in hac Aula a Laurentio Bellini, juvenc dodiffimo & maximae exfpeda- tionis , & monftratos in aliis aniraa- libuSj excepto homine, &fuecia- tim in Cervis &z Picis ; pr^eter quos inferius ad fundumillarum vagina- rum binoeexftant glandulo^, hmein omnibus Viperis inventae. Noli cr- go criminis arguere hanc meamo- pinionem, quali pofTet effe qusdam Chim.^TaificutChiraseram credo eire opinionem illorum,qui dixerunt, il- lum liquorem in faucibus vipercie reddi vencnatum, pofito, quod re- fert Arifloteles, Paufanias, & Autor libri de Theriaca adT^ifo?iem , Vipe- ram vefci herbis lethifcris, Scorpio- nibus , Cantharidibus, Bruchis & aliis vermlculis & infedis vene- c 2 nofis. 5 2 F K V N C I S C I R E D I nofis. Cnim.^ram , inquamj credo cflc: quoniam citra rcpetitioncm fuf- ficiac dicere, quod Vipera,quicquid ipfa aliks cdat , vivit iri pyxidibus , od:o,novem,& plures menfes fine ci- bo, &:tamcnpGft aueodiuturnumjc- junium mordefido venenat: ImoGa- lenus in illo tradatu,qurm fcrlpfit ad Pamphilianum de ptfrThsriac^^ vuk ipfam q{^c magis venenofim ita fa- melicam, quam tunc, quando rcceris captaeft : & Autor libride Theria- ca ad Fifonem credit, quod minus turj^eat vencno poftquam devorave- ritiilascantharides. Infuper ipfi experientia id confir- mat. AccipcViperam ex illis,qu(^ diu- tius in pyxidibus fuerunt afTervatas ; fac mordeat bis tervepullumgalli- r.aceum,usq;dum mordendoomnem liquorem contentum intra vaginas excreverit : Si ut ab eadem vipera alius pullus mordeatur curaveris , hic fecundusnon morietur. Repo- nepoft Viperam in fuampyxidem , refpi- ObfCYVAt. dc i^lpCVLU ^^ refpice poft quatuor aut quinque pluresve dics , & dcprehendcs fundum vaginarum plcnum folito liquore; Siqnc tunc Vipera denuo momorderir , infercc mortemj & ta- men didis itlis diebus jejuna per- manfit , nec voravit infecla veneno- fa , ex quibus potuifTet generari iu faucibus venenum, Sed quid TS dicam de dentibus? Quam plurirai parvi videntur in fau- cibus Viperce dentes , tam in maxil- la fuperiore , quam in inferiore. fed dehisimpraefentiarumnil dicamjo- lummodo diiferam de illis majori- bus,qui caninlvocanturiQuot eorum vipera habeat ex libris discere nc- queo. Nicander verus Poeta , qui floruit tempore Prolem^si V 1 1. & Attali , uitimi Regis Pergami , fcri- pfit raasculum habere duos den- tes j 8c foem.inam habere plures quam duos , fcd numerum non dc- clarat : c 2 t5 54 F R A N C I S C I R E D I Hhic gemmiapparent dentes m c^rf^ ne venenum Fmdcntes diYum^fedfoemina plHri- hfis atrox. A Nicandro penitus dependet , Sc iini verfim ab ejus graeco Scholiafte , Autor iihri de Theriaca adPifonemy Rhares,Avicenna,A(5tuarius, Johan- neus Gorraeus in JSTotis ad Nican- dmm. His adhaeret pariter magnam partem Autor illius graeci tradatuli quiinlcribitur. AloSKoPIAoTS nEPI ANTIOAr- MAKfiN. Hoc opusculum nondum typis excuium proftac , fed confervacur Florcntiae in famofiftima Bibliothe- ca Medicea ad S. Laurentium , in pulpito L XXX VI. inilloCodicein quo Obfervat. dt Vtpervs, $j; quo rcripta exftant Corrimentaria Michaelis Ephefii de Parribus ani- malium. Si liceret mcum dare judi- ciumdehoc fcripto , diccrcm, il- lud falsb ab amanuenfibus attribu^ tum fuifTe Diofcoridi, & multb po- tius effe Opus Eutechnii Sophiftae Grxcii qui compilavit Paraphrafes ex Nicandri libris , nondum in lu- cem datis & confervatis in jam dida Bibliotheca , in fupracitato Codice Michaelis Ephefii. Perfevero dicc- remenoncrederequod fallor , nlfi nervus fcribendi Eutechnii mefal- lit 5 aut quisquis fit Autor illius Pa- raphrafis, & certa ipfi confueta 6c interrupta continuatio ordinis k Ni- candro obfervati. Quod reliquum , opus non reipfahocpr^flat , quod titukis promittit. Aetius determinayit numerum bi- nariumin mafcdis,^ quaternarium in foemellis , eandemque cum ipfo Aetio fententiam foverunt Ifaacus , Francifcus Caballus Brixienfis , Za- c 4- c-utus. ^6 Fkancisci Redi cutus , Mercurialls , Amatus Lufita- nus, Francilcus Sanclics , Cafparus Hofnnannus5& alii minoris famx, [ ^ios nominare perdcrc laborem Paulus i£ginet» , Haly Abbas , tam masculo ciuam foemelU tantum bL- nos adfcribuut, Vinceniius Bdlua< ccnlis numcrat trcs , Baldus Angelus Abbatius & Veslingius qmtiior : & Aibertus Magnus affirmat , Vipcram marem habere dms dentes iii fuperio- remaxiiia,6c dms in inferiorc, cor- refpondcntes fibiiLwicem. Jolian- nes Hodierna in Epiftola fua dili- genti Sc curiofa de Dente viperino , poftquam dixiffet , quod minorum dentium namercntur quadraginta o(flo, devenieus ad numerationciii raajorum, illorum numcrum fiientio tranfit. Marcus AureiiusSeveriiius aiTerit in unaquaquc ma>:iiiarum fu- p^eriorum fe vidilTe ad miniraum tres,qt4atHori2Lt(iuQ ctiam qmjiqtieSor:' tafle Ohfervat, de Viperis. ^7 tafle quoque/t'.v.CuInam jam crede« redebemus? DicamT/^* hoc quod vidi plusquam intrecentis Viperis. Viperx unius arque atque alterius fexus habent tantummodo duos den-^ tes caninos , quibus mordentj fir- mos , & folidos , emicantes ex olTe maxilliT3 fuperioris , fiogulos pro la» tere, & operiuntur ab illis vaginis dequibusfupra Tthi narravi^ modo non multum diflimili illi 3 quo ipfe- mec ego hoc anno vidi Leones & Feles abdere ac contrahere fuos ungues. Verum itaque eft , quod intra has vaginas ad radices fupranominato- rum duorum dentium , enafcuntur plures aiii minores. numeravi hos usque ad feptem per totam vagi- nam ; &omnes jundi invicem 'm uno quafi fafciculo (veluti inpratis nonnulli fungi minores ad radicem fun^i majoris j nafcuntur,idque in^e- qualimagnitudine,aliusalio in ordi- .nemincri necfunt adeo duri &ra- c c dicati ^8 F RANCIS CI R EDI dicarlin maxilla, ficiit dens major, qiiin imo perparum adhxrent, & il- lifi , faciiiime excidunt , cum dens maior non finc violcntia evellarur. Et li quandoque, quod tamcnraro contij>it j invcnituraliquis majori ^qualis, putandum unum de duo-" bus vacillare , movcri , & cafui pro- ximumelTej Proximumcafui dico, quoniam dantur Autores , qui dode affirmant , quod quovis tcmpore Vipera: dentes excidant Sz rena(can- tur, Dicli dentes interiusfuntcavi ^perforati (canaliuminftar) ufque ad extremum apicem, &viderunt €os per Microfcopium moderni Scriptores ; videri pofTunt etiam fi- neMicrofcopio, quandoficci funt : ob id leviter contufi finduntur pcr longitudinem radicis, usque ad acu- men , in tres aut quatuor feflucas , monflrantes ad oculum internam cavitatem, quam etiam antiquiob- fervarunt & praecipue Plinius,&Au- lor ^ie Thermca ad Fifomm quando fcripfit; Obfervat. de Vip^ris» f^ fcripfit ! HSH ^'^ ^^^ y-etl^tti rnu^ iinli^osTii 'fiirav oi^iv^ yivt) ru }yi[(mrc6, Proitlde non credo verum efTe , quod , quia interius cavi funt , illi dentes fint re« ceptaculum Veneni , nec quod per ftridifHmum foramen incifionum in vulneribus , quas mordendo Vipera facitj currat, quoniam apprehen- fa vipera & ore ipfius vi divulso , et- iamfi contegantur dentes , incipit flavus ille & peftilensliquor fupra dentem difcurrere, nonintracavi- tatem , fed evidenter forinfecus ^ radicibus ad acumen : & dc hoc o- culi mei multoties plenifTimam ap- prehenderuntexperientiam. Enim vero ficut dcntes non funt recepta- culum aut vafculum venenofitatis ^ fic neque exfe venenati j quando- quidem ab hominibus funt deglutitlj & ego profundae gulae intrufi fex (dcntes) capo , qui non fblum non raortuus eft , fcd nec indicium ullum futur^ mortis pra^buit. Prseterea vi- o- 6 pefiS"- 6o FrAncisci Redi per.-e mortuaj & vipera2 vivseevuUi dentes, iisque punxi collum , pedus Sc femora quorundam gallorum (juvcnum) , qui ,licetdentesinfixi in vulncre manferint non tamen mortui funt i 8c neposiupranomi- nati Jacobi Viperarii , raultotics his dentibus quoiibet tcmpore e- vulfis & calidis manus fuas com.- punxit , pungendoque inde fan- guinem prolexit ; nec aliud malum fupervenit , quam accidere folec pund:ura2 ab aciculis aut Ipinis. Un- de jam clarefcit Baldum Angelum Abbatium Sc Schroderum ex pro- prio cerebello , non veroabexpe- rientia edodlos , fcripSne, quod dentes vipetcS mortu.x interficiant ; itaque vulgus certus eiTe poteritjcfrc ilhid invcntum fabulofum , quod indies narratur de mortc Pharma- copoei , nui contreftando Caput fx- piilime Viperre, anteannuminttr- fedx , improvide fe punxerat. Fa- bnlatamcn quod rcfcram nonefi:,& Obfervat. dc Vtperis. 6i ego tcftari podum me vidifTe , nlmi- rum quod caput Viperae media hora poft detruncationem , dum adhuc quidam motus fupercft & , ita lo- quendo , qucedam fcintillula vit.Te , fi mordet, occidit, non alitcr ac (i cor- pori adhaereret : nec contulerit ad lanationem univerfa fuavis mufica famofi Attii Melani , Equiris Cefti , aut argentea vox Ciccoiini > cum omnibus inftrumentis muficis quae antiqu.-e & modernae Scholos inve- nerunt. Nerideas Dn.LauYemi^ piecvi- dear tihi quicquaminconcinnum di- xiife. Recordare quod noftri qui- dam Philorophi,& prsprimisPytha- gorici , fuerunt tam faciles & pro- clives ad credendum , ut dixerint Muficam efTe efficax remedium quorundam morborura corporis : & Thcophraftus , queraadmodam in NoLiihm uitticis uiuh Gellit le- gitur , afiirmavit , excellentes Mu- iicos ad exemplum cujuscunque c 7 cele- ^2 F R A N C T S C I R E B I celeberrimi MedicI^pofTe fanit^em illis reftituere, qui k Viperis demor- fi funt , & M. A. Severinus vir Do- diflimus & diligentiflimus in Ftpe^ ra PythU , f dem repetit & pro ve- ro habetj Et Zacutus lib.^-. HiflorU Medic, Princip. pariter id confir- mat, &anxiemeditandoatquedis- putando longum & futilem nedit discurfum, ut caufasnaturalesrcd- dat ; nec recordatur quod Euridice juvencula uxor omnium nobiliflimi Mufici, compunda ^ Vipera vitse dies finiverit, non juvantecanoro marito^aut minimum afferente com- modum. Saneidem accideret Me- dicis hodierno die , fi medicari ten- tarent per fonum cytharae morfiun- culas malignae illius beftiolae, Nifi tiraerem, nenimium medetineam, commemorarem Tibi lepidum jo- cum , qui accidit juveni cuidam Aledico , qui cum legifTet quod Ifmenias Thebanus fanaflet acer- bifEmos dolores Ifchiadicos non alio (re- Ohferv^t. de Viveris', 62 (remedio) quamcantandoquasdam amoeniores melodias, &ipfeflocci- faciens remedia excellentifemajhoC folum Muficx adhibere voluit. Sed de hoc alibi. In praefenti fufficiat, ut ad finem quam primum pergere Jiceat, 7/^/narrare, Viperam non habcre in cauda aculeum aut fpi- nam aptam qua pungat , fed ab omni homine fecure in cibo poiTe comedi; Sc licet, quando Viperas ad conficiendam Theriacam inter- ficiuntur cum capite etiam cauda abfcindatur , id fit non quia par- tes hx venenofae , fed qubd offese lunt ,&carnibusde{lituuntur : ac- cedit certa quasdamfuperftitio, qu38 unde originem traxerit , ignoro, eodem ad amullim modo , referen- te SQVQTino m npera Pjthia , quo vulgus averfatur efum capitum & caudarum Anguillarum. Quod fi quis efTet , qui omni- no pataret caudas viperinas effe ve- nenatas , & pertinax effet ab ohtU nen- <^4 FrAncisci Redi nendum , fodalitioque totactanto- rum cum Antiquorum tum moderno- rum ftipatum fencm Andromachum non potuifTe mentiri aiTerens, quan- do in fecunda parte fui Foematis cf- cmk Oj>^(* yi u^u.(po7i^» cpoPieivlff} rvfi^ccrif u^mhoYfim morfpu longi tormenta doloris Fertiftib enim canda, crajfa vcne- na ^erunt : o Dicito huic meonomine, quod quicunque talem fibi imprefTerunt opinionem , non viderint , quemad- modum ego vidi, homines Sc alia animalia comedere non folum ca- pita fed Sc caudas viperarum codas & crudas ; Quin , quod majus efl: , dum Viper^e vivunt , ut excande- fcant Sc irritenturad mordendum , vidi ab hominibus caudas ore pre« hendi 5 Ohfe-rjdt, de Viperis» 6^ licndi, & acerrinie admorderi ac laccrari. , Ut iraqae omnia brevibus com- prehendam , dico Ttbi, Viperam hu- morem , excrementPim , a^t pariem tillam non habere qnA bihita aut come'- fa ifiterflcere vaieat ; tn cauda non hA- bcrc quo pmgat ; Dentes canincuam mafculorum qpiam femellarHr/} non plures cffe duobus j eosqpie ca vos k m- dice ad apicem ; «fc licet feriant , effe venenofos , fcd tantiimmodo ape- rire viam vcneno vlperino>^^(?^ tunc demtim Yevern. tHh,efifi fanguinem At- tingat : Venenum tltud non dan nifi^iU lum liquorem qui palatum humeEiat , &invaginisy dentes operientibus , re- fla^nat , non ex Veficafellea eo trans- mtjfum , fed generatum in univerfo CAptte , & derivatum fortaffe ad va- ginM per quosdam duBus fahvales , quos forte caput illis communicat* Sed in hoc magis Tibi fatisfieri po- terit, qiiandolegerislitteras , quas occepi fcribere ad Dodiffimum Do- ^6 Framcisci Redi Dominum Carolum Datium , con* tinentcs defcnptioncm anatomtcam omnium farimm mtcrnarum & exter- narum Vtperx , & aliorumferpenttim > qui non venenofi runt,& cognofcere poteris quam falfo Autores nonnulli antiqui fcripferint, quodhis (fer- pentibus ) 6c viperis deficiantquoe- dampartes, quas tamen, fi bene vi- dent,habent,&fpeciatim dud:as url- narios,qui, poftquam per totam lon- gitudinem k Renibus (eparati funt , dehifcunt , non , quemadmodum vi- detur ocuIatifEmo Joh. Veslingio , in inteftinum redum , fed in par- vam Sc elatam filTuram , fitam in foemeliis inter utrumque orificium uteri : Et inter hos canales inveni quandoque quendam parvum cal- culum , qualem etiam inveni in carne ipforum Renum. Legeris quoque, viperam non habere cere- brum coloris nigri , quod Baldus Angelus Abbatius credidit j fed qucmadmodum album eft , ita non cft OhfeYVat, de Viperis, 6f cft tam parv^ molis , tamque leve , uti diclus Autor vult , diccns, quod vix aequet quatuor granamilii : cum ego obfervaTcrim , quod ut pluri- mum usque ad duodecim circiter aut tredecim grana ejusdem milii pendat, Verum in mirabili & fubti- liffima Oculi fabrica nancifceris e- gregiam occafionem philofophandi & excitandi nobiliffimas contem- plationes circaoriginemNervorum, Tunicarum & Humorum,inter quos cryftallinus perfede fphseric» eft fi- gurae , ad inftar illius in maxima^ parte animalium in aquis degen- tium. Videris jam expedrare ^ me do* (flum aliquem , fubtilem, &maxi- mi momenti dikurfum , commemo- rando Ttbi quo modo venenHm.V^ipe^ rinum vitam abigat , & corporibus mortem inferat ; Htrmn illud hanc introducat agendi vi occulta, &: humano intelled:ui non penetranda, m verb tantummodo ad cor dela- ruraj 6^ Francisci Redi tum,excutiens illi atomos calefacien- tes, omnimode refrigeret, 6c ^la- ciet ; an vice vcrfa multiplicando & magis vividas reddendo easdcm atomos (cor} nimium calefaciat, fic- cet,adcoque refol vat & deftruat Spi- ritus ; an vero tollat illius fenfum ; aa doloroHca pundur^ irrltando fa- ciat , ut fanguis nimium interrupte ad cor rediens ipfum fuffocet ; m impediar motum cordis , congelato fanguine in uno aut altero fuo ven- triculo, ita , ut amplius non poffit fe vel conftringere vel dilatarcj afjt fo- lum id pr^ftetjUtSanguis non tantum coaguletur in ventriculis cordis, fed Sc in univerfum omnibus ve- nis detineatur. Sl hoc 'ameflagi- tas, falleris ; Sufficit enim mihi hoc ex illis tot tantisque rebus elfe, quas ncc fcio j nec ut fcire , poffim fpe- ro : quoniam poft totcaptatascx- perientias, hoc folo fine in Canibus, Felibus , Ovibus , Capris , Pavo- nibus 5 Columbis 8c aliis animali- bus, Ohfervat. de flperis, 6p bus,non tamen Iiucusqueinvenicer- ti aliquid,quod pleniflirae niihi fatis- faccret , quodque pro vero fcribere podem, Et licet in quibusdam ani- malibusnecatis a Viperainvenlatur tale coagulum fanguinisin ventricu- lis cordis , id tamen non fcmper jn omnibus inveni 3 im6 econtra- rio idcm coagulum fepius vidi mul- tis in animalibus ncn hoe modo inortuis. Vidi id in corde homi- jiiim mortuorura ex morbo natura- li , dc poflremo in cane occifo ia- giita ex 'Bantam, Etliceatmihi in transitu Tihi dicere , quod ifte Ca- nis pofl mediam horam quum erat percufTus , frequenter vomuerit , & cum labore , tandemque cuni ulalatibus &c convulfionibus horri- lulibus mortuus fit. in univerfis vi- fccribus cjus nnllaomnino repcric- batur isfio , & ille ipfelocus in fe- niore :, in quem fa^itta fe infinuave- rat , nec minima lui parte colorem rauraverat 3 ck pr^etcrea Tibt dicam , 70 Francisci Redi diligentiflimum & excellentidimum Anatomicum Tilemannum , dum hunc canem fecaret, diuquc&ex- quifitillime omnia interiora mani- biis verfarct , non fenfiiTe faftidium aut morbum ; & tamen aliquando mihi narrafti , quod valde egregius Vir Tibt commemoraveritjqucndam juvencm , qui Cancm fimili fagitr^ intcrcmtum difTecucrat , graviter segrotafTe. Potuit conting^cre ipfum ca de caufa ^egrotafle ; verum €go folum rcfero vifa. nec commovet me quod alius fcripfit ; nam amor vcritatis eft qui vetat me crcdere iilis, ^W pothi^s adverhum qnam verHm dirigmt vultm -i Et Jic confirmant fpias opmiones, Prcxrentcs fuerunt huic operarioni iili gcmini do6l:i(Iimi & famofillimi Angli, celebrisMathemaricus joh. Alphonfus Borcllus , & ingenioiifli- mus Antonir.us Uliva, & fi potuiC fent Ohfervat. de Vipcrts^ 71 fent inveniri ifti autores qui docue- runt, quodilli, quicorporaveneno infedorum demortuorum tradent, fe exponant manifefto vitas peri- culo, credo ipfos confeflbs fuifle, quod iftorum fufpicio vana cflet; etfi Capivaccius foveteandem opi- nionem,dicendo, quodapud veteres condemnati ut biberent venenum , morem habuerint , ut antequam vc- nenatam potionem haurirent , le lavarent , ea de caufa , ne illi qui mortuos hos laviflent poft mortcm , & ad qucs hoc officium fpedabat , inficcrentur; 6c pro hujus confirma- tione qusedam verba ^dduxit ex di- vino Philofopho in Phaedonea So- crate prolata j excufationem petoa Capivaccio, quod non confentiam hiccumipfo, fcriptore aliasmagni nominis & fanicie : nam cum autumat Socratem credidifle quod ex cor- pore fuo veneno infedo polTetex- ire aliquis lethalis halitus , noxius illis quibus incumberet ut ipfum la- va- 7z Francisci Redi varent , injuriam facit magnam Ti- pientiirinrjQ huic Viro , qui ( quod pcrfpicuc declarant verba a Ph^e- done reh*Aa ) non cam ob caufam lotionem inftituit , ut crcdcrct has nugas , nec monftrant quod hoc crc- diderit prudcntcs ifti viri ipfi ad- ftantes : Sed fe lavabat tum ut exi- meret quxdam dubia vulgaribus iftis muherculis,qu(2 dcbcbantipfum mortuum lavarc , qux tanquam ni- misformidolofe, fordid^e, &lucro- {x , folitac crant fpargere multos ru- mores & proclamarcfoetorcscada- veris , quando forte ipfis injundum erat lavare corum cadavcra qui ve- neno fucrant fublari:tum,quod mihi perquam verifimile apparet , Socra- tcs lavarc fe volebat,ut dum feipfum vivum pofTet lavaret, faftidiofum laboris aliis ac pra^rcrtim iftis fcemi- nis prasripcret. Et ut videre poflis ; quod a veritate non fim alienus, non intermittam verba ipliftima Socra- tis adfcribere, ut in lingua gra^ca fue- Ohfervat, de Viperts. 7 3 fuertmt confignata , & a me quoque in noilrum idioma translata : ^9'^^%'-- X,^v n--c^ov AsfiK. Nptnc tempns eft ut eam ad lotionem : namqne mihi convemen- tius vtdetur Inhere venenum "poflquam fuerp lotus, (^uam tn nenotiumfacejjam mulieribm 7?wYtui lavandt, NoUcm quenquam in eam devenirelenten- tiam,ur putaret me in animo habere, Capivaccio5& reliquis nominatisAu- thoribus imminuere ilUm maximam exiftimaticnem, quam fuo maerito te- nent : talisnon fum; nec valens quo- que ut hcc efficerem : &compara- tione flida cum illorum quopiam , fum in iftisrebus (lupidus.- Quid, quod in omnibus fere Scriptoribus iimiles parvi momiCnti naevi facile inveniantur, & fpeciatim in iis ^ qui multa fcripferunt. Omnes fumus homincs, &• confe- quenter fubjecli erroribus , lokis d D E u s 74 Francisci Redi Deus fapienscftiquodoptim^co- gnovit Pythagoras , quandorefpuit nomen Sapientis &c airumfit aliud, nempe Am^Joris f^xpieyy.idi. Laudo omnes fcdas Pnilofophorum , & in omnibus invenioplurimasres, qns ubi denudatae , monftrant verira- tem; fed etiam iniisinveniomulta qux cum veritate parvum vcl nul- ium habent confenrum. Amo Tha- letem, amo Anaxagoram,Platonem, Ariftotelem , Democritum , Epicu- rum, omnes illos Principes fedarum philofophicarum; attamen hoc noa fit ut velim ferviliter jurare in il- lorum verba , & pro veritate habe- re omnia illa qu3e dixerunt , aut (cri- pferunt : ficut quotidie fierifoleti vih'{Iima plebe petulantiilimorum lcdariorum , qui pras nimio , aut , ut ita dicam , rabiofo amore, quem ge- runt er^a caput fuae fcholae , ne- gant audire illi contrarias opinio- nes : & fi conftrincrantur ut audiant , & evidentibus rationibus convin- caR- Ohfervat. de Fiperis, 7^ cantur, cumnon alium exituiu repe- riunt aut fubterfugium , ad cavilla- tioncs , fcommata > fophismata, & fub finem ad clamores deveniunt : & li quis ipiis cupit experimcntum exhibere , manibus oculos conte- gunt. Et certe fcio quod egregius Magifter in fcriptis Peripatetico- rum 5 & Vir venerandus , ne co- geretur coniiteri veras efTe antea non vifas ftelks, & aiias curiofas no- vitates in coelo ^ Galileofcpertas , noluerit unquam Telercopiumocu- lo admovere. & alius cui dixeram , quod parvi ifti bufones qui seftare quando pliivia incipit decidere , fal- tant in publicis pulverulentis viis, non nafcantur in ipfo momento quo incorporatur pluvia cum pu!- vere > fed quod jam ab aliquot diebus nati fuerunr 5 & prcmitte- rem , me ipfi daturum experi- mentum verum hujus rei , ut pos- fet videre & tangere manibus, quod omnes illi quos videret & putarec d 2 hoc 7 6 r^ R A N C I 5; C T R E L) T hoc ipfo momcnto uazos , i;erorcr-t flom.Kh.nm hcrbis rcplctum > rive hoc(ivealteromodointelligatur,nca multum abelTe \ vero: nam,{icuti ^{■^ xi, faepe in viperis vivis tam mafculis quam foemellis inveniuntur ifli ver- mesi & cadavera demortuorum ver- mibus fc^tent, licet fulminenon fint tada : nec folum verminofa fiunt illa cadavera quando putrefcuntjfed &: procefTu temporis, aridi pulve- res viperini vcrminationem expe- riuntur, licet, inqnam , ficci, cum Elixir vit32 fpiritaofo quafi conditi fuerint. Pon: hoc non penitus erit noflro propofito incongruum , fi inquira- tur , an corpora Viperarum, antlo- ca ubi fe abfcondunt , aut Cills in quibus confervantur verecxfpirenc odorem foetidum , & abominabi- lem , uti Aldrovandus ftatuit , cum plurimis Recentiorum, & olim quo- que Martialis. d 4 ^od 3o F R A N C I S C I R G D I Al^tuem , cjHam qnod otes ^ olcre y B4e. Qnibiis refpondco, qaodncque vipcrx, neqiiCcxcrcQicnta iprorum Jntcftinorum foetorcm redolcnr, ne- quc exinde cxhalant malum odo- rcminlocisiisubi habitant, cgoque m ciftis in quibus confcrvantur , modo non fint inillis raortux , auc cidulc-^ nimis anguftx & finc debi- ris fpiraculis pro acre , nunquam jlium renfiteterrimumfoetorcmcu- jus meminit Aldrovandus. Hoc qui- dem afHrm.o , fi viperis mafculis, fic- ut 8c aliis ferpentibus , comprimun- turduomembragenitah*3, & fxmi- nis viperis du^e iftae vcficuls femi- nales, qu:e vicin^ dcpcndent ad duas portasuteri, exilire cxindeaquam rubtilifTimam odoris feri, fixridi, deteftandi , & propric ferpenti- ni : Scexinde errorem fuum haufit Gesnerus , qui non potuit diftingue- re. Obfcrvat, de Fiperis. 8l re , num foetor ifte veniret ex cxcre- nientis Intcftinorumjan ab ifta aqua: quod melius obfervarat iElian.lib.p. Hillor. Anim. ^tyivfijjoi. 5 «^^^Aci; J* "o$:-ti^x^vrcLrrj upU^i Unde pro fta- bllienda nutoritateMartialis pofTet foriitan dici , eum expliciire malum illum odorem, qacm habcbat BalTus in iftis partibus, dc quibus melius eft filere , qaam dicerci cum fine fundamento aliils illi hunc quein exfpirant Vipers e locis gencrationi deftinatis eo magis praetuliifet; quod vox Ciibile ^ Martiale adhibita non folum fignilicet iocum ubi dormit & requiefcit Vipera , fed propric ma- gis accipicnda eft in illa (ignihca- tione , qua muhi Latini utuntur , & pr^fertim Cicero plurimis in locis ; &c de fiUa Rcgis Niii apudOvid. lib. 8. Metam. JVam pereant potms fpcrata Cfihl- lia, cjuamfin Trodttmie potens. d 5 Et 8z FrancisciRedi Et Atalanta lib^ x. ^od ft fdicioY ejfcm Nec mihi conJHginmfataimtJortU' na negarent , Vnt^ eras , cum qHofociare cpihilU vellem. Ea ipfa fjgnificatione legit Vul- gata verlio in Gcncli : cima afcen- dtrii Cfihile patris tm , & macidLifti ftratfim eju-s, Et verbum cnbitare in Plaut. CmcHl. in PfeHdol. m Sttcho, necnonverbum CHhare in ^mphitr. eandem habent lignificationem : Sc uc relinquam Gr^cos , ne nimis ex- travagari videar, ncflri Florentini quoqueadhibuerunt r\ jacere in eo- dem ienfu. Exempla funt apud Boc- cat. in Relat. 29. tit. (jiletta jacebat cHm ipfo , & hahebant exinde dnos filtos.Sc Relat.63.67.72. itcm in Ma- giilro Aldobrandino : & hocprobat per experiemiam 5 quam tlle profert , miod cni inciduntHr dH£ Ven(fimo de Vita S. Antonii. T/i jacuifti i 0 malafcemina, cumamafo tuo , & non times appYopinquaYe alt^irt fanEio, Itaque ex (olis partibus geni- talibus viperse provcnit malus odor , & non ex toto corpore, nec ex ipfo- rum halitu , nec ab excrementis in- teftinorum 5 quasut non habent foe- torem , fic nec odorcm ullum , quod. omnis , qui curiofus eft , inveftigare poterit. Undc nefcio ex quacaufa delicatse fragrantiae ftercoris vipe- rini Lucius Meinerus argumentum defumfcrit, quod tempcramentum Viperarum fit ficcum ; 6c dodifli» musPetrusCaftellus in Itbro de Hj-- dtna odortfera , quando fcribit , qmd ftercHS cjuorundam ferpentum odorem Mofchi haheat : fi loqucndo de Ser- pentibus fimul Viperas includat, credo quod fit delufus : idem dico de eruditiflimo Joh. Rhodio , quitn Ohfervat, mediCn affirmat certi-fli- d 6 muEj 84 Francisct Redt niLim fc clTcrcdditumdcodorcido flcrcoris fcrpcntini in itincre quo- djm quod tunc facicbat in monrc r.jldo.qucm ohfcrvavcrit ibundallc maximc V^ipcris. Si huc illuc curfcm ^- finc or- dinc ac confufe agam , c\\\xfo nc fupercilium crigas <5c txdio afticia- re ; fcd rccordare , mc initio (la- tim prxfatum , fcripturum quicquid hic mcmoria fuppcdirarct. Akmi- ni itaquc Galenum & aliosegrcgios viros modcrnos doccre, quod cfus Carnium Viperinarum incxflin^ui- bilem &: ardentiffimam fitim in- ducac. Uxc dodrina pafT*! ed ex- ceptionem in optimo & nobiiiffi- mo Viro , cui corporis habitus gra- cilior, idque vernante aetate, qui hac ipfa a^ftate per quatuor fcpti- manas continuas fmgulis matutinis horis bibcre folitus drachmam u- ram pulvcris viperini infufiin ^rc- iiio faclo cum media Vipera capta cx ColIibusNeapoIitanis^ circa pran- di um Ohfervat. de Viperts, 85" diumaiTiimpfit jufculum cajus intri- ta erat panis immertus in brodmn vi- perinum , iuco [al«v cnnditum erat pulvere viperinoj J edulcaba^urcor- de , heoite , &: carn'i-;»us c ^rciiis bujus Viperie , ex qua brodin:-^/} fa- 6tum : Bibebat Vinum in qu;> fuil^o- Cdtse erant Viperae : circa merendam , fumpfit Emulf prc^paratam cum car- nis viperinoe decodlo , &c fub coenam jusculum fimile priori in prandio fumptoi & tamen confcdus eft quod nunquam toto illo tempore habuerit fitim,ne dum appetitum utcontinuo bibcrct,nec plus bibcritjquani quod ipfi videbatur nccefi^irium profani- tate. Sic feptuagcnarius quidam nol- la fiti infeftabatur , qui tamen in mcnfc uno cum dimidio abfumpfit plus quam nonaginta viperas oefta- te captas , & toftas eo modoquo folent coqui pra^parare anguillas. Idem accidit Fo^mins annos nats 25*. Et ipfe curavi, ut torrcrentur pro curiofitate mea explenda ali- d 7 quoc 85 Franctsci Redi quot Vipcrx , nec unquam odora- tus fum ilJam fuaviflimam fragrnn- tiam , quam quidam viri hde digni Severino dixerunt cxfpiratam fuilTe cx toftis Viperis , u^que adeo ur omnis vicinia accurreric proprcr in- folitum & delicatiflimum hunc .odo- rem. Num porro comeftio carnium Vi- perarum producat in juvenibus foe- minis, ut quidam Authores ftatuunt, illam partiam convcnientem pro- portionem & colores , quam pul- chritudinem vocant , & an illam cum fenio perditam , rcftituat , id hadenus mihi non innotuit : ima- ginari tamen poflum , qubd , quoad proportionem 6c a^ilitarem par- tium , Vipera non inferior fit Lepo- re, dequo Martialis jocandoita lo- quitur : Si qnando Leporem mittis mihi , GelliA , dtcis Formofusfeptem ;> Marce, diebm Si Olffervat, de yiperis. %z Si non derides , fi veram , Ihx mea , narras : Edtfti nunqHAmy Cjelluiy Th Lepo^ rem. Multi viri dodi , rapientesque pro certoafHrmant, quod in praepara- tione trochifcorum vipcrinorum po nfn Theriactn, rejiciend^ {intjtanquam inutiles & noxicS , omnes viperae cju£ gernnt in corpore ova ; fundamento innitentes Galenifcribentisinon dc- bere in compofitioncmTlieriacaB in- gredi carnes viperarum gravida- rum. Ego, loquendotamen fempcr cum debito refpedu , contrari^e o- pinionis fum-j & credo, ii noftri dili- gentes Pharmacopoei vellent com- ponere Trochifcos ex viperis fine ovis, opus effet, ut fumerenttan- tum mafcuIos,& non fcemellasicum omnibus foeminis ova infintjcSe prs- cipu^,fi captae fint in pratis, illo ipfo tempore quod opportunum judi- cat Damocrates , Crito, & Galenus» Ani- 88 FrAnctsci Redi Animadvertcrunt hoc doifliflimiilli Mcdici, qiii Anno 15:97. dclcgati fuffrint aJ corred:ioncm Antidota- rii Florcncini ; idcmqae cognovit Aldrf^vandus , qui fcribit viperas fa- ftidium non cicre fi ova habcant, modo noT tinr li mafculis com- preifje : & quoid animadvertatur , hoc pro figno genLiino notat , fi ova non ilnt grand^^ra qu3m fcmcn pa- paveris au: gr.^na milii;ndjungendo, quod fi foe:nin,ie nunquam fuerint conjunclx cum malculis, ova nun- quam excedere didam magnitudi- nem : & (imilis fentenrioe fuiflc quo- que Correclorcs jam memoratos An- tidotarii apparer , quando rejiciunt folum vipcras quje habent ova gran- dia & fanguineis lineis infcripta Sed ut iterum fatcar , meisexpcrientiis non convcnit didum Aldrovandi ; llquidem in fine menfis Januarii multas viperas apcrui, &: in omnibus inveni ova grandiora frudibusoli- \je,fanguineque varicgataj Sctameti cre- Ohfervjt. de Viperis» 89 crcJibilcquod ifti ova nc^ndum fiic- rint fcecunda, auc, ut ita dicam, pul- lis fo^ca , namque fi talia fuiflent, vi- perini ifti foerus non demum menfc Aup^udo nati fuiflent. nec femper ccrrillimum & indubitatum fignum efl: foecunditatisj ftriata fanguinis in- fcriprio ; cum & iri ovis non edi- tis, quxinveniunturin ovariis galii- ;! narum caftratarum , & aliarum gal- linarum,qu3e non admjferunt gallum deprehendatur illa (Iriatim varie- gata fanguinis infcripcio.Icaque poO:- quam obfervavl j qaod circa illa tempora qus venatioiiibus vipera- rum opportuna judicaverunt Damo- crates , Crito & Galenas , aliique Groeci & Arabes , qui ex priorum fcriptis fua tranfcripferunt 3 fcm- per inveniantur in iftis ferpentulis ova majora & craiTa , crediderim Galenum , quando loquitur de viperis praegnantibus , intellexifle folum ilias , quae in utero habent viperiilas ovisadhserentes , como- po Franctsci Redi do , aut non ita mulrum differen- te, quo, fi mcmoria adhuc tencs , anno priEterito unh vidimus in pi- fce SqHadro dido, &in aliis pifcibus marinis. adeoque excevtk his audi. vi- perdlits IjAbem in ventre , omrjus vipera ajfi4mi poterit ad Therucam , parva an grandior, ctiamfi habcat ovaj ciim haud vcrum fit , c]uod illae, quoegrandioraova habent, macr» iint , exhauftx , & incfficaces : nam talesinvenifaepecrafEflimas & ma- jores reliqais,& plus robuftas: atque ex cccafione craflitiei illarum , ^X' goiffimum eft confideratione , quod poftquam tenuerim quasdam vipe- ras per novem menfes {ineciboin-. clufas, tandem cum ipfas cxenteraf- fem invenerim multo pinguiores in ca parte quae Rete dicitur , \ Me- dicis omentum appellatum & Zir- ^ In hifce meis naturalibus obferva- tionibus, abfumfi maximumnume- rum viperarum/aciendofingulis die- bus Olyfervat. de Fiperis, pi bus ftragem grandem ;& ut e^trahe- reni , quod dicitur , fubtileii fubtilij femper fepofui & conferva vi omnem earum carnem & olTa : cx quibus in furno ficcatis, & poftea ad ardentem ignem longo & laboriofiflimo opere exuftis, & in cineres redadis , cum aqua fontana fai extraxi , illudque purificando reduxi quafiin cryftal- los. volui exinde experimenta face- re de ipfius virtii^ibus;& inveni cer- t5 , idem illud prsftare quod omnia alia falia ex cineribusaniroalium & plaararum extrada , qu^ IndiiFeren- ter exhibita ad pundas duarum drachmarum cum dimidia proeter propter,corpus evacuare folent; non aliter ac fi bibitum fuiifet unum de confuetis & ordinariis medicamen- tis qus Lenientia Medicis vocan- tur. H^ec falia ex cineribus parata in purgando habent omnia parem & aequalem inter fe virtutera , quod vel centenis vicibus vidi , tam de rhabarbaro , fena , turpetho , aga- p2 Francisci Redi agarlccjalapa^mcchoacanna & alils fimilibus , cjiiam de plantagine , cy- prciro,lcntilco,rLil>erejCorriccman- dragoroe , rorbis Sc cornls ; nec un- quam aliam differcntlam potui invc- nire niii in figura , qiix nihilomi- nus ( qaantum curiolii diligcnti^ potui obfervare ) ncc magis vivi- dam , ncc magis debilcm rcddit ipfo- rum facultatcm & vim lolvendi* Inde non fine ratione elevo illos Authorcs Chymicos , qui habucrunc oculos adeo Lvnccos , ut potuerint invcnire tot & dfvcrfas 8c non raro fibi invicem contrarias facultatcs, ac in uno fale quidem plures quam in alioi& rideo exiguam experientiam tam celebris Bafilii Valentini, qui in fuiiHaliographia prseter infinitam congeriem vanarum imaginatio- num (cribit, quodfex folummodo grana falis rhabarb. aut ienn:z , aut efuls fufficiant pro bona & adsqua- ta evacuatione, Sed dehacmateria fufficicnter rerba feci in discurfa , quera ■ Obfervat. de fiperi;. pj qucr:: rrscerko ann.o erniii , Dc na- turc Liiijim&illoriim TJgiiris» PollqL'.im legcram in hidcna ani- i.ialiun.1 AvirtCvclis, quod ut pliiri- 'mum b."(^'is vt.rc!'atis roxia fitia- iiyahimian. . dcGac-icnimQinceilit experiundi an hocef^etverum , & rjncul;arii:er in viptris,hccque co ma- gis"q!Jod & Nicander idemll-abili- retjoc plurimis non modc) Galeni lo- cis , fed (Sc ^ Plinio , Paulo yEgineta, Sernpione , Avicenna dc Lucretio probaretur , qui poftremus philofo» phandoitacantat : Ejl itacjue ?it ferpens hsmtnis ^ua taSiafalivis Dfperit , ac fefe mandendo cqh- fictt Ipfa. .Etiftisantiquis Philofophis, fubfi- dio vcntum a phirimis modernis , Sc potillimum a C^irdinalcPonzetto , a Pcrtrncio Bononienfi , ^ Gelne- jo , a Zacuto , a Thom. Campanel- la , il Marco Antonio Alaimo, a Lrelio 94 FrAncisci Redi Lnelio BiTciola , ^: i doLliflimo cclc- bratiffimoque UhlTe Aldrovaiulo , gui non roliim ccrrifrmnim ciTepcr- niafum fibi habef,quod hominis fali- va intcrficiat ferpentcs , fed de hoc cjuoquc opcrcfc diflerens , & ratio- ncs darc conatur, reduccndo id tan- dcm ad vanum 8c chimxricum no« mcn tam decantat:^ antipathio?. Sed Pctrus Joh. Faber Sc Alarcus Au- rclius Sevcrinus , parum intelligen- tes antipathiam, adducunt pro cf- ficaciflima c:2ufa Sil ammoniacum, quo pleniflimam cfTe ftatuunt om- ncra lalivam , prx reliquis verb om- nibus falivam humanam. Inclufi itaque fex viperas cledas , in gran- diorcm pyxidem , quibus pcr quin- dccim dies , horis matutinis, or- dine atqucfigillatim omnibus cffe- ci apcriri gulam , & procuravi , ut aliquot homincs jcjuni illam implercnt fputo, ac poftearcclufo per vim ore ipfas adcgi ut deglu- tirent illud , omncs ver6 fupcrvixe- rtint Obfervat. de Viftris. ^^ runt , &adhuc vivunt, necabullo morbo unquarn fuerunt correpti ; fcd per dulcedinem novi & inufi- tati aJimentiapparuerunt mihi qua- ii pulcriores , alacres , & praeter morem fugitivae. Et quia Aldro- vandus ad hoec fcribit, quod circum- foranei , ftatim quando compre- hend :runt ferpentes , ipfos faliva adfpergant, cnjus virtute manfue- fcant , & malignitatem veneni per- dant : hujus quoque rei veritatem experturus certb didici parum vel nihii folidi hic fubeffe : nammorie- bantur omnia animalia, quas admor- fa err.nt \ viperisfimili modopras- paratis ; & viperae , per humedatio- nem cum faliva , ne micamvirtu- tis perdcbant , fed per contemtura quafi magis fuperbae fadae , vibra- bant acutum & bipartitum fulgur linguse. Verum hoc non maanam mihi af- fert admirationem, quod tantis fcri- ptoribus veritas hujusrei fueritin- cogni- J;^ i " A NC I .S K\ l R HD r copmIm: M'rfir|iic:iccomfnn(|.inrcsre frroriSus "iil- j r.iiilinn rciirariinr cx- I" fnM' jj(]i/f ranto ininus, <]iJori iirr cova vipfrjnim noi)fit jucijsj.i. .udiispijcrilis : n;im /iquis ah l)is mordcatur , J.Tiioni conci- nir ludihrium , juxra illud Ecclc- Udi\x : ^/iis wtfercljiinY i>ica>itaion k fcrpcnte ijcYC/flfo y & nmndms cimnp. pYoximn>Jt bcHiii ? Ohlhipclco nd Cjaloji vcrbaqiunrio l. x. clcfmpl. rncd, futilt. iihi tlixit , c]uoci fpu- tum liominis jcjuni /corpioncs oc- cidit , rul)jungit , quod jioc pro- priis fuis ocuJis vidit , d<. hanccx- |)cricnriam plurihus vicihus a/pc xit comj)rohatam. S\ homincs & rcorj)ioncs cjui ifla xratc Romx & Pcr^^mu' nafcchantur , hmilcs c- rant lus hominil)Us «?<: fcorpionihus nunc inHvrrurianafccntihus, Jici- tum niihi fit diccrc, honacumvc- nia Calcni ( viri c]ui aJiasinMcdi- cina j)ofl Jiip. non hahuirparcm) quod mihi nccjucam pcrfuadcrc hanc rcm OhfervM, de Fiperis. 97 rcm pro fc habcrc expcrientiamj t>z fi hoc tcntavcrit , fortc una vicc ^cl^ (3:um f uit , in qua pcr cafum fortui- tum &: non proptcr falivam, fcorpio mortuus fucrit , namquc pluribus vi- cibus coiitinuavi pcr 6. dics conti- nuas fputari falivam i jcjunishomi- nibus &: fitibundis fupra fcorpioncs, & fcorpioncs non funt mortui. Mo- riuntur cquidcm ccrtc fpatio qua- drantis horx, fi fingulis iJIorum fu- pra dorfum trcs aut quatuor guttx . olci olivarum inflillcntur. Undc propter hoc fi admiratio. ncm incuffit Galenus , multo magis admirationcm injicit Albertus Ma- gnus, qui libro dc Animal. rcccnfcr, quod immcrfcrit aliquando in lagc- nam olci fcorpioncm , qui ibi vixc- rit ultra 2 1 . dicm fc movendo , & in gyrum volvcndo in fundo hujus olci. In fimili vafc, ubi parum abfuit quin cffct plcnum , ipfcinclufi vipcram , quae ibifupcrnatabatpcr 60, horas vi va, fcd tandcm vida proptcr laffi- c tudi- p8 Franctsci Redi tuJincm, paulatim refc dcmittebat ad fundum vafis , & antcquam mo- rcrctur , conabatur maena vi , quan- tum ipfl natura concedcbat , ut pos- fct ad minimum cxtremam probo- fcidis partem cxtra hunc liquorem proferre, & quando hoc ipfi contin- gebat, ut pofTct caput cxfercre,ape- riebat qnantum poterat buccam & os, ad imbibendum iftum aerem, qui fub oleo ipfi fuerat dencgatus. Oleo olivarum violcntius operabatur in alia vipera maxime terrificum olcum Tabaci , nam pofteaquam celebris illc Anatomicus Tilemannus vulne- ralTet in pelle & pcr medium dorfi transfodilfeteam, cumacuinextre- mitate in conum definente cui filum indui^um , quod filum erat intin- dum in boc oleum , & trajiciendo filum per vuInus,fpatio minori oda- vx partis horae , poft aliquod extra- ordinarios motus , mortua occubuit, & convulfa , Sc rigida , ficuti fi fuis- fet ex ^re , & in momento poftea ficbat Ohfervat, de Vipcris. pp fiebat flaccida & flexibilis, tanquam fi ante duos faltem dies fuiflet inter- fe(5ta. Per omnia fimili morte occu- buit vipera alia , cui per gulam erant immerfae guttulae 4. aut 5*, praedidi olei tabaci , fed quamyis morieba- tur ifta vipera,non moriebantur quo- que quasdam anguillae, quibus per jocum idemexperimentumapplica- bam , & in eo ipfo momento aquse injiciebantur ; & tamen priuserant mortuae antequam fubitbaquas inji- cerentur multae anguillae fupra dor- fum vulneratae cum illaipsaacu cu- jus crena habebat filum intindura oleoTabacino, & fuit obfervatum, quodtunCj quandomorerenturan- guillae , fierent coloris fubalbicantis, qu:e vivae acceflerant ad colorem fubnigricantem. Sed relinquoanguillas, &redeo ad viperas , & alios ferpentes , circa quorum natur^m infinirae hhulx Sc rifu digns funt confcriptic ab Au- thoribii&a&''mprimishPiinio;qucm e 2 ad- joo Franctsci Redt admirnnda fimplicitatc rubfcquitiir Mcrcurialis , JSlattliiolus 6c Caftor Durantcs , diccntcs pcr cxpericii' tiam , quod fcrpcntcs publicam & privatam cxcrccant antipathiam cum fraxino , 6c cum ejus umbra , &c quidcm talifigno, ut fi circulusfa- dus fucrit ;! fraxino , dc in cum im- mittatur fcrpcns > Sc accrvus carbo- nura acccnlorum , illa beftialubcn- tius jane (e fit immiffura,quam fron- dibus arboris fibi inimicae&exofae, Idcm Plinius Sc Caftor Durantcs cx- fcribendo cx Plinio , fimul cum Sca- ligero narrant, quodfiincirculum fadum ex foliis bctonicseimmitta- turferpcns» quod videreturrabiof^ jntorqucndo d< cum cauda fefe fla- gcllandofcinterimere. CreditAn- drcas Lacuna , quod ii vipera fit ta- <5ta cum ramo fagi arboris, remaneat attonita & immobilis , tanquam fi audiviflet horrendos, Sc ut mihi cre- dibile videtur, inutiles6c mendace$ fufurros incantatgrum Marforum, Ccn- Obfervat. de P^tperis. idi Conftantinus in libr. de Agriculc. affirn:iatj quod moriantur illi ferpen- tes fupra quos fint injedla folia quer- cus , & Aetius 6c Autor medic.JtwpL Paterniani cum mrigna turba moder- norum aliorum dicunCiquod Conyza cum gravcolenti fuo odore in fugani conjiciatVipcras Sc reliquos ferpcn- tes, & tamen perfadamcxperien- tiam inveni pluribus vicibus, quod non folum folia fraxini , betonic?e , fagi, quercus, conyz^e, didamni,ca- lamenthag & aliarum gravi&focti- do odorc prieditarum herbarum k Nicandro recenfitarum , non vita- verint vipen^e , fed quod intra illas frondes tam ficcas , qxvXm viridcs , . non folum libenter fc contcgant, fed dc lubentiflime ibi commorentur. Sed dum haeremus intra fabiilas non intermittam revocare Tibi iii memoriam illam , quoe agit de amo- ribus viperse cumMuraena , &:nar- rat aftutias & tencras illccebras amo- re concitati ferpentuli cum natante e 3 fua 102 Francisci Redi fu^amafia, eotempore, quandoa iervicjis iolaribus radiis pulchrior faLlas,&: ornatu nitidus, exfpatiatur ad ripammaris, &cum fibilis ama- toriis invitat , ut concedat amore fe profequi , & dum illa caput ex undis elevat, 6c littori approximat , ille cum conveniente moderationc acce- dente, evomit fupra faxum , & ibi quafi in depodto rclinquir illum ve- ncnatum liquoreiti, quem conclufum in orc geftavit , ne amaritudinc ulla inficiat dcfiderata fponfalia ; qu3e ubi confummata fuerint , & redierit ad locum ubi depofuerit venenum, fi per infortunium illud non in venc- rit, tam duridime affligitur, ut brevi tempotis fpatio defperate moriatur. Audite quomodo Grsecus Vcrfifica- tor didus Manucl Philo in quibus- dam verfibus ad genium fuum con- formatis , Sc dedicatis Michaiili Im- peratori Conftantinopolitano fub titulo : De Proprietate mimalmmy omnia ab ipfo fint defcripta & tam libe- Obfervat. de V^iperis. 103 libero & fecuro ftilo , ut appareat quafitantum non vera narraret : H ij' '^^? «VT6> «« pa?5 «ftjfw*!"!* , K«i t5 ?r«.§' ei^ O* ft^» ^ «d^ij ifi^iicrur» j H2« -TTfiS wp^^« «jri»»!'|«]6 itiZm. MtiYdtnaferpentt tncola nuhu dtqm* ris ^ ^dlitt m udoque fatiebat afalo Amans latebram deperibatqHC ab^ ditam Serpens , primqHe quam coiret livi" dum Tonebat omne virm, 0 invi^e Rex, e 4 Stri* 104 Frakcisci Redi StrtdenuhfisqHe vocab^t nmanicm fibilis , ConfeElo ab ambobmqHC mAtrtmo* nio i Serpens rcpetebat virM atqtie An- trHmfuHm , MnrAna vero ad mare redibat hu' rnidHm* DifFufius adhuc & cum majore dcxterirate prx hoc, Oppianus in illislibris, quos depifcatione Imp. Anton. CaracallaBlnlcripfit, quam- visapparcat, quod non folum ad vi- perasfealliget, fed loquaturin ge- ncre de omnibus ferpentibus : etVTK rt) tixliis Obfervat. de VtpeYt^. 105' Tji «T,' sy< Xoiyitf Isjr ccv^^t3<(^ iv\'Aircii, Ktz>^KTKUi iio7crif twffojScttii jieC'cici)f. A'f*(p»t c/l' aXtiK7\«tariv ofttX^fccf fciftue^Ti 'Svfciririilu/' i^i!^ J) xec^ii xctTi^iKTo p^X" fna-cc ' f«£> etAos 7r«A<» iKTtf^ir v\H** T o\ fwi %i^voi OA«05 «,y{' jtgwe^ov ^" tcuMt f^iTct^ivCfiCf »\ /01* Atfmat 07 TTU^^^ViKi >(^i^K^VTffiV i^OV-' fur A 5: H^Jt' Jo6 I-^RAycisci Redt ' ^ *e^ ^ or' i,«Axif irA«, y£M<;\ «/"? Be mHrai^ vcro fama feruir mn obfcHra , ^iod cHm eaferpens copHlettiy , & €x mariprodeat ipfi "Trofnptajprope cnpientem concHhi- ttiS. Ibi ipfe (jHidemfamn}ea exafpera^ tus rabie Ffiritmamorem, & prope htus ad^ volvitHr -^cerbns ferpens-.mox atitem cavnm fpecHlatfirfaxnm / Iri fao exitialevirHi evomit.omnem^ qne e demibHS ' £x. Obfervat. de J^iperisl 107 ExpHitfmeflam ac vehementem bi" lem, thefamum intentns Dum conJHgio manfuetHS &ferenu5 occmrit. Stans autem ad litus > fuum modum perflrepit Vocans concuhitum : Statrmautem inaudit ntgra Vocem murma^& ruit ocyusjaculom Illa quidem ex mariprofiltt : at ipfa mans Ex terra canafupergrediturfluentat ^mho autem inter fe congredi cu» pientes Coucurrunt ; ferpentis autem caput recipit htans Sponfa fpirans : nuptiis autem ga^ vtfl, Illa quidem maris iterum tendft ad confuetudmem hmtc autem ad terram TraD^usfeYt, hQrrtdum autem refor'» bet virus , Deglutiens Cjuod prius ejecerat & €xpuerat d§nttbus, e 6 5i io8 FrAncisci Redi Si vcro non deprehendAt tlLtm bilemy qttam viator , Ccrto tntuittis eamy abluitforte aqua rapida : Tum tpfe tndignabtindns jaEiat cor^ pHSy donec fattim ^* Fftnefiji. accipiat & improvifd irre^ meabdis mortts , Vtidore fuffHfus , quod imparatus lam (if armts, cjuibus confdebat, E/feferpens : adfaxum autem unA ■ perdit & corpus cum veneno, Pr.'Etermitto ftudio cnm rilcntio alias fabulas circa coitum &c partum vipcrarum , quod ilL-e jam fint erudi- te refurat^e a multis Authoribus & potiiTimum ^ M A Scverino , & an- tcipfum ^ FrancifcoFcrdinandode Corduba incap»i2. Dtdafcalict. Sed non polTum tacerc narratiunculam Portcg,quod fonus chordarum fada- rum exintcftinisharumbcftiolarum caufa fit , quod gravidae abortiant, 8c f cetus pcrcant ; fiec illam quam re- cenfet Obfervat* de Viperls. lop cenfet Ariftoteles : quod fi ferpenti fit cauda derruncata , rurfusreger- minet & renafcatur , & quod ipfis oculi exemti repullulent. Et Rhafis , qui intra Arabes Me- dicus eft magni nominis , narrat» quod ad folum intuitum eximii fma- ragdioculiferpentumliquefiant, &r profiliant ex fronte. Bone D E u s ! & invenias fcri- ptores claflicos, quafi in omni facul- tate , qai undique contendunt , has nugas efiTe veras , propter verendam Authoritatem Veterum , & eandem fidemadhibent, quoeadhiberifolet manifeftiffimae veritati:& credefent omne hoc quodderegionede Ben- godi , &delapideHeliotropioali- quando fabulabatur Mafus Saggius cum fimplici & credulo Calendri- no, & fi invenirent typis impres- fum , pro certo tenerent , quod tur- res campanarise , tanquam novi Dae- dali noftraesetatis, per aerem volare poffint. Sed mundus femper manfit e 7 i» iio Francirci Redi in codcm ftatii , &: iisquc -1 tcmpori- bus Pvthac^orx invcnta fuit talium fimpliciflimorum hominum catcr- vajjudicii infirmi, &: onini creduli- tate implcti , quorum anim.T: , flcut fub tincm dialogi Timeo fcribit Pla- to , poft mortcm cx corpore transfc- rantur, ut hofpitcntur in avibus, un- de non cft mirum , fi talcs homines adhuc hodie in Hctruria perrifum appcUcntur Gr.videsvolHCres. Non loquamur de illis , fed ob- fervcmus , & progrcdiamur, lubens cnim abrumpo fabulas , quia optim^ fcio, quan:\ Tihi infcnf^e fint, Domi» ne Lanrenti, 6t cx advcrfo omncs fciunt quam fapicntcr fis providus, utnon flatimomniacrcdas , qu£ in libris Philofophorum fcripta funt, & ubi non convcniunt cumgeome- tricis dcmonflrationibus , cum vali- dorum argumentorum roborc , & repetitis faepius experimentis , faci- lenil perfuadent ; unde fperoquod hifloria de naturalibus experimen- lis^ Obfervat. de Viperis. in tis,quae per plurimos annos, cumno- bili &• gloriofa recreatione in Aca- demii Philofophica aulae Florenti- naefadalunt , cujuscompilatio 7/^f demandata eft, omnem applaufum fit expe rtura ab iis, qui ferio funt ve- ritatis amatores. Et hic fit terminus tam longae &taediopIenaeEpiftols?5 nolo enim cum fimilibus rebus ina- nibus & parvi momenti 71^/amplius moleftiam creare, nec tempus per- dere, Nam tempt^ perdere ei^ quipl^s fcit, plm difplic^. F I N I S. 1 N- INDEX RERUM ac VERBORUM ,^ ^ ne vcnenum ad jnreriora pcnetret. 19 ScbriJderi (joan.) error dc vencno vipergg. 17, de dentium vcnenofitatc. 69 Sewta £!c(f^iva. jC Severim (Marc. Aurcl.) obfervatio de fciie vipetae. 14. Error de calorc viperge, 2,3, crror de venenofitate iiquoris circa deotcs yipcroB Index Rerum 1 vipTachsrcntis. 18. dc iiumerodcn'iuru I in vipera lenrenrij.y^). de mulica: cfiicacia ^ m cura morlus viperx. 61. dcfaljvjehu- manivi. 94 So\\t (J;ic.,^fcl viprra flncnoxa adfumpfitj^ Sputum hominis jr^«ur.i an fcorpioncs occi- «iir. 96 Stcrcus vipcrjnura an (it dclicata: fragran- tix. 8 3 V. \7v^/f«//w;(Ba(iIii)figmenta. 92. Vafa in cjuibus demortuarum vipera- rum carnes maccratac funt non rumpuntur ob nimium (arum calorcm. ij Vcncnum uni aaimali quod cft , talc non eft altcri. if,!^. id exfugcntcs olim erant lervi. ^o. Viperinum quomodo mortf^m inlcrar. 67 Veneno infcdorum corpora traclantcs an fc cxponant pcriculo. yi Vermcs in intcftinis vipcrarum fcmcllarum an nafcantur. 77 Veslingit fcnrcntia dc numcro dcntium in vi- pera. 56 Vcrcrum in verba jurarc indccens. 74 Vinccntj] Bclluacenlisopiniodenumero den- tiumin vipcra. 56 Vinura in quo fuffocnta vipera , vcl inquod bibrnd: caufa capuc immerfit non eit vc- renum, 20 Vipcia • ac VerboYUm. Vipcra non habet in cauda aculeum aut fpi- nam aptam qua pungat. 63, non habtft humorem,excrcmentum,aiit parrcm ullam qua: bibita aut comera intcrficere valcat. 65. aliud venenum nor. habet nifiliquo- rem ilium qui palatum humc£tar,& in va- ginis dcntes opericntibus reftagnat. ihtd. VipertE amorcs tabulofi cum Muracnis. i oi Vipcrae cor dupliccm habctaurrculam. zj ejus caputcolio appcnlum an profit angi- na laborantibus, 48 Vipcrac quot dcntcs habcant, 5 3 . ^Jeq/j an Ycnenati. 59,65. cavi funt 58,65. quovis tcmporc excidunt & renafcuntur. iHd. eo- rura defcriptio. 5 7. an fint Teneni rcccpta- culum. 59 Viperae mordcrdo non fcmpcr mortcm infc- runt. 5 3. natant in omnibus liquoribus. iz. cadem facilitate qua intrant lagenas, rcgrcdiuntur. zi. in generofiflimis vmis natandofervatac funt pcr 6.horas ix.ciiu- tius viva fcrvantur in aqua quam in vi- no. 13. &quamcliu. ibid. vivuntin pyxi- dibus, ofto, novcm & plures menfcs, 5 1 , Jxduntpoft adeo diuturnum jejunium./^. idcoquc vcncnatis alimentis fuum non dcbcnt vcnenum 5 z. an viruite falivae hu- manae manfuefcant. 95 Vjpcra anatomia. 66. ^feijg. non delcdan- tiu vioo , adeoque uiccoli vino pJeni non fuRt Indcx Rertim ac Verbortim. fimt decipula: apticad cas capicndas, tbid. Vipcrarqua: ova in corporegciunt an incon- lCLtionc Theriacx rcjiticndpt: 87 Vipcrarum carnc5 abscjuc ulio periculo com^ mcduntur. ^z. an cxpircnt odorcm la-- lidum.79,80, ancalidvT^ 2j. an (itim jnducant mcxtjnguibilcm comcQ.v.84. aii puldiritudincm. b6. an carum vcncnum litincaudi. 6) Vuincra a morfibus viperarura infli^f^a utili- tcr c.vfuguntur. 3 o. modo qui cxlugit non habcat dcntrs corruptos aut cariofos.} o. vci ukcra ant vulncra, ibid. W, Wjlfthomis (Thomas) dutftuum faliva- lium invcntor. 3 1 Z. ZAcuti Lufitani crror ^c veneno vipe- rxio. cjusque curationc pcr mu- ficam.(>i. pcr ralivamhumanam. 93. fjMs fcntcntia de numero dcniium, j 6. F I N I S. PRANCISCI l-EDI, T^bilis Aretifii , E PIS TOLA A D jiliquas Oppositiones fAUfuinfuiU ObservAtionhs ciyca V I p £ R A s : Scriptd dd D ALEXANDRUM MORUM, D. ABBATEM BOURDELOT, Dominum dc Conde Sc de S. Lcgcr. Ex Italica in Latinm transhta. D O M I N L X Dominationum Vcflraruni benignitate ad manas mcas pervenit liber , cujus titulus : Nova Experimenta circaf^i^ pera,s , erudite congeftus h congre- gatione virorum nobilitate & virru- te prcEcellentium , qui in ^dibus Dn, DE Ci-i A R A s ad hunc fcopum paucis abhinc menfibus ccnvene- rant. Legi ipfum fepiuscule cum fumma fatisfadione & deledatione animi mci , quodiidcm earcgii era- cliti dignati fuerint laboribus fuis il- luftribus confirmare veritatcm illa- rum obfervationum , quas egomcr quoque circa viperas usque ad an- num 16(54, tentaveram: Etcerte dc- bitorem me agnofco tantce ingcnui- -« Sc in fto- machum fusceptus , nec mortem , nec damnum inferat. Et hsc erat meaopinio, quam confirmarunt trii- hi infinitse experientiae ^ meruice- pt:e , cum tali exada & accurata di- lisentia , quam mihi concedebat in- ^enii dc talentorura meorum tenui- tas Sed Authores Libri Novarum Ex- pertent. liberrime rcribunt,Guodifte flavefcens liquor^ mcfupr^memo. ratus non fit venenofus , fed quod iit pura puta & innoxia faiiva.Inde pro indubitata , verifTima & experimen- tis comprobata reafHrmant, vipe- ram toto fuo corpore , nec membro aliquo pofTidere humorcm aliquem, qui difpofitus fit, ut veneno inficiat : fed venenum confiftere in fola ima- ginatione vipers irritat3S& iniram accenfa^, per ideamvindids, quam fibi in capite figuravit, cujus medio, commoti fpiritus , per motumvio- lentum explofi per ncrvos & per A ^ £bras S FRAh7CTSCI RedT fibras verfus caWtates dcntiiim: per qua.s cavitates , uhi deportati lint ifti ipiritus , inficiunt ranguincm animalis per apertionem vulneris fadam ex morfu per ipfarum dcn- tes.^ Summatim concludunt, quod fi vipcra non fit excandcfcens & irata , Sc non habeat iftam im-gina- tionem vindicatricem , quod Tpfa- rum morfus non inficiant, fed fint innoccntidimi , & non apportent camnum aliquodillis , quivuinerati iunr. Hxc namquc ipforum verba funt : Confdermones ifia pag. 5 ^ . inHlvce fflHnl?Hs alns expenmentis , cjn^ nos tentavmiis , & qudt poflea pdjtcuim, me commov9rtim , ut tftis gUndulis no^ men dederlm falivaUum , & attnbue- rlmfcatmiginemfHCci 'tllmsflavl, con- tra quem adeo debacchati funt , cujus natura ipfs adeo male perfpeSha , qui tamen mhU Aliud eft , qttam pura & maximl innoxia fahva. Spero quod tUi , qui operam infumere velint, utpofl mea E P I S T O L A. p mea unt^mina examtnent cuYtose gUn- d^loi ifioi , & fficcum hunc gingiva- rum ^ calculum fuum mihi fint colU^ tmi, Et pag. 92. Bt ne ulterius inhjT Ye^.mHs principits iftis tam infirmo tal^ ftantibus ^ & male fundatis ^ nobtspa' trocmatur tngens numerus experimcn" torum , quorum fundamentts innitimti^ & pronuntlamus : quod hicfuccusflar vus nihil aliud efl , qukm vura & flm" plexfaliva , cujus ufumjafn denotavi" mus s & cjuod hic fuccus nihil contri^ huit ad venenum morfus ; fiquidem gufiu exploratus & deglutitus , quod pluribus vicibtis k nobis tentAtum fuity nec hdmini^ nec animahbm ullum infert damnum , immo quodmfitllatus inciftG- nibtis in carnem faBis , tisqne aflfriVtm optime^adeoque fanguini tmmtfius- nul" lam tamen noxa^n exhibet. Nec obflat judiciunj, ^iri cujmdam Clariflimi l5" Experientijflmi -iUt in omnibm rebus^flc pottsfimum in iis , qun /b- lum non moriarur^rcJ ncc gnvc pa- riatur incommcJuin. Acciclit quoquc non rarc) , ut annnal a vipcra commorfum paria- tiir ivieviflimilvmptomata^i vcncno, qu.ie iplum fcrc ad mortcm dcJu- cunc , nihiJominus tamcn non mori- tur , fcd fanatur finc nuxilio mcdiea- mcnrorum Sc pcr rolam opcratio- ncm naturx. MoriuMtur citius quxdam anima- lia ab ipfa vipcra vulncrara , qu.\m illa, in quorum vulncra pcr arrcni intrufus fuir Iiquor illc Havcfccns , ficuri illc , qui pcr artcm excintus fuit ex va^inis dcntium ipfius vi- pcrr. NcccfTarium cH: , ut artihcium lingulare adhibcatur in imprimendo vulncri cundcm liquorcm pr:edi- d:am , nim fi vulnus nimis cft an- guftum , difHculter in illud pcnetrat, ^ fi grandiusculum irapoflibilc, uz non E P I S T O L A. 17 noncxeatfanguis, & cum fanguine regrcdiatur liquor , & foras educat fimul venenum. Habebam itaquc infignem apparatum viperarura , quas ex Regno Neapolitano afferre curaveram , unde mcnfe M^jo hujus pr^efentis Anni 1670. poftquam fe- riiffem decem puUos palumbinosin femore , vcneno ipfos inficiebam cum hoc flavo liquorc , co ipfo mo- mento exore viperx vivc-c extrafto , & Gmn'^> iftse columb32,qu:Edam fpa- tio unius hor^e, aliseintramediam, aliis intra duas horas moriebantur. Repetii experimentum in decem puUis gallinaceis vulneratis in femo- re, & accidit idem quod acciderat in palumbinispullis. Pr^cidebam caput duodecim vi- peris , & poftquamomniacapitae- rant praecifa , & penirus mortua, ex- traxi inde venenum, & cura vi ut pc- netraret in vulnera oAo turturum , qui fpatio dimidic-c horiB omnes in- teribant, Menfc i8 F RANcisci Redi Mcnfc Jiinio cum intcrfccifTcm multas alids vipcras, & cx vaginis dcntium , &c ex palaro cxemifrem omnem liquorem flavum & viTco- fum , qui inerat , ungebam cum ipfa & oblincbam aliquas virgulas fcopa- rum , quas ncuta cufpide prxpara- bam in modum minoris fagittx , 8c (ubitb cum ipfis pungebam dcecm pullos columbinos in parte magis carnofa pcctoris , relinquebam in- fixas&abfconditas in vulnere iftas vencnatas virgulas, & columbDe non fupervivcbant duas vel tres horas. Sed ne quis poiTct dubium movere , num mortu3e ilLie fuerint ratione fim- plicis vulneris.exafperatis per conti- nuas pun6luras iftorum virgultorum, eundem ludum cum aliis quatuor co- lumbis repetebam, fcd non cum vir- gulis liquore ifto venenofo intindis, qu.-enon moriebantur , licet vulnera ifta faniofa & purulenta fierent. Sumebam odo capita viperarum, qux fex horis ante detruncata fue- rant, E P I S T O L A. ip nmt, & poftquam omnimode de- fiilTentviyere , mordere cnravi per plures vices odo turtures in fernore, quorum neunicus quidemevadebat. Caput pr^efcindere curavi quin- decim viperis , Sc repofui hcEC capi- ta in vas vitreum bene coopertum , coacervatafimul , uthumida mane- rent , & non ficcarentur : poft fpa- tium quacuor dierum ferii cum ifti? capitibus quinque minores gailos Sc quinque pullos palumbinos incoxas, & omnes breviffima mora morie- bantur. Id fpfum quoquecontin- gebat cum aliis capitibus viperarum, qu3s interfedae antefexdies proba- bilirer depofuifTe debebant omnem iram , &choleramj &omnes cogi- tationesvindij O 0' \ya (rci %ii>^ s op jsAwwj iVfc»j TaJi» yifi^K?^etoi>i ovlu oisprailw ow^i*/», O tS TTeiou^C^ Treiii (biXoKl^r^i ci 01 Atos-c} ^^nyoi %a) Kitptbyi^viVUi «iP«i| NcVa» Hulecp&liovret , '^ ^' «nJgc^^o^Sf Hoc eft ; ;0 //i , i jt7//^r f .V Patre ^chille Ille ego tihifum , qHem.audis foYte HerculeoYum ejfe dominum telorum Tdtantufiiius ThiloBetes. ^em Duo exercitus & Cephallenor^m rex ^rojecerunt turpiter hic defertum > fero Jliorko 24 F R A N C I S C I R E D 1 Jiiorho marcefccntem , hommcs oc- cideutis ^ercujjnTn viperA CYfideii morftt» & mox : Hoceft; Cclcrius fane multo mmiciffimam mihi AHdiam vtperam , quat me hnc po- fun clandtim. Ciccro ipfemet in Lih.ll. T/ifcul. dr L, de Fato , dc multi alii fcripto- res fcquuntur hanc {cnrentiam,quod Philodletcs a vipcra fuerit commor- Tus, & omnes forteoculosconver- terant non Tolum ad hunc locum Sophoch*s, fed ctiam adillum^quem antca protulit Homcrus in xvi. Itbr, Iltad, Et quamvis contrahanclevem , futilem , & frivolam conjedturam poilet mihi quis in memoriam rc- vo- E P I S T O L A. 2y vocare , quod vcnenum vlperinum fmt blanditi^ quaedam refpecbu iU lius , quod de fagittis Hcrculis fcri- ptum e(h*n libris Poetarum , in qui- bus Icgitur , quod non folum habue- rint vim occidendi fine ulia excc- ptione, licet vulnus fueritparvum vel magnum , ficuti accidit cen- tauro Chironi , & NefTo ; kd etiam quod Janguis illorum vulnerumtam peftifer evaferic , ut qualecunque corpus vivum attingens , veneno infeccrit , cum tam abominabili vio- lentia , ut carnes ab oflibus discedc- rent, Et hoc ipfe Hercules probavit maximo iuo damno , cum indufio tindto in fanguine NefB , unde fu- pra ccmmemoratus Ovidius : f-^iUa 7naUs poflqmm efl patiemia , reppfiht aras Jmplevitque fuis ne?norofam vocu hus Oetent Nec mora , letiferam co7;atf4r fcifi' dere veflem : B 3f44 2.6 FrAncisci Redi ,^a trahitHY, trahii illa cutim (fcC'- dHmqueYelatH) jim hdYet memhYis fYufiratentatii^ revelli , u^ut laceros arttds , & grandia detC" git ojfa. Et haec eft fabula Poetica, & hnic fa- tulns credo innititur relatio de fa- gittis MacafTar, de quibus narratur, quod perimant hominem illo ipio momento , quo licet leviiBmam fu- fceperit pund:uram , & quod fimi- litcr fpatio dimidias hor^e reddan- tur carnes demortui fic contritse & corrupt^, utipfseoflibusfecedant, & quidera in varias particulas , fpi- rantcs tampeftilentemvaporem, ut li attingat vulnus faltem {implex, &: non venenatum , nihilominus mortaliter inficiat , & fineullaex- ceptione , ut ei remedeatnr. Pos- fum affirmare Dominat, V. quod multa experiinenta fecerim cum i^lis fagittis Indorum , fcd non in- vcni E P I S T O L A. 17 veni illas in Hetruria tam perfid^ & violentse naturse, ficuti diclum fuir. Cancs, quoscumipfis vulne- raveram , exfpirarunt ex iis quidara intra fex horas, alii rcptcmhoris, alii duodecim horis , alii denique viginti quatuor. Carnes tamenipfo- rum non putrefadae fuerunt , nec \v\ partes disceflerunt , nequcipro- rum farguis , neque ex iplis cxha- lans vaporullomodo mortem acce- leravit aliis animalibus vuhoeratis : fed fa::pius obfervavi , fiquisinten- tionem habeat , ut veiit interiiccre cum his fagittis, nonfufficere, un faciant {imph'cemincifuram carnis , fed opus elTe quodamartificio, uc fix3e & abfconditae per aHquod tem- pus hasreant in vulnere (quod etiam accidit cum pulvere liquoris flavi ex viperis : ) Unde illi barbari fi- bricant ex h'gno cufpides figittaruiii illarum , vcneno improegnant , & poftea conjungunt haO^s tali niodo , iit poftquam vulneraverint, rcma- B 2 neant 2'8 Fi^ANcisci Redi neant nihilominus ciifpidcs in rul- ncre omnibus vicibus, aut rumpatur priushafta, utnullo modo a cujus- cunque manu poffit cxtrahi , (icut accidit in obfidione Hierofolymita- naGodofredo & Ruperto Hcroibus Flandris , de quibus infignis ille EpicusFlorentinus: Sofbhi^cva il monton , qumdo e percojjb Alji'^. de Fimiminghi il lato mfinco , Si chc tra>via s nllentd , e vuol poi tmrne Lo firde , e refin il ferro entro U c£irne, Id efl : RetYorfum jncuLihatur aries, qHan- do eft perct^ffum Domino FUndroYfim ftmftrHm U- tus Adeo E P I S T O L A, 2p Adeo^ ut ex vta defUSiereti uteruditifTimi Autho- T£:s libri JSfovar, Experient. Gallic» nova tentarent expcrimenta. Quod G illa invenirent conformita iis, qu^ jam E P I S T O L a: 3f jam typis evulgarunt 5 & quod re- ipfa & vere meis fmt contraria, tutic unitis fufFragiis fateri poffemus ^ quod veritas a nobis invcnta fueric 3 ad hanc usque horam occulta , nimi- rum, quod venenum viperarum Gal- licarum confiftat inideaimaginaria iraead vindidamexcitatae, & quod venenum viperae Italicae iedem fuam habeat inifto liquoreflavototiesii me commemorato. Sed fi contrario modo experienti^ in Gallia fadx non continuarent , ut veritas iis per« petuo afTiftcret , tunc affirmandum eflet, quod viperaj Gallicxnonmi- nus , quam Italic» fint unius naturc-e, &quod unum idemquehabeant ve- nenum. Igitur (i certo certius in Italia ve- nenum viperinum confiftit in fiavo ■ ifto liquore , non mendacium erit 3 fiidafiirmcm; quod fi viperainter mordendum perdidcrit omnem il-- lum liqucrem in iftis vaginis refi- dentem^ &iliiimadhuc3 quiilvici- 3 6 nis ^6 Francisci Redi nls partibus rubmiiiilh-jri polTcc , non cllct niciicljcium , inc]u.mi , i\ airirmcm , quod fubicqucntcs mor- fus non llnt tuturi Icchalcs, quod cgo :i plurimis aiinis affirmavi , & nunc conftantcr quoquc confirmo, licct a fupra citatis Authoribus fic nc^-^atum , qui produnt , quod uiiica vipera irritata &: bilc turgcns valcac occiilcrc , quotquot animalia ab iila admorfa fucrint , innicentcs uni Ex- pcricnti.-y, quando ex unius iolius viperx morfu quinque pulios Co- lumbinos vidcrint occubuillc: Spe-- Yamta (pag. J2i.j qnodmtcr aliaex^ feYimcrji.ty ilLi de cjmncjue coUimhis^ ex qtuhn6ti':ut poft aheram commorfa per wiam eandcmcjHe viperam ^jhKrnlis vi- cibiis mitatam , & ex cjuthns uhmo demorfa prtmo moriehatny , qHando vu pera maximt erat lyritata , & cjttando maximl erat exhanfta liqmre fuo fta- vo, &c, Equidem credo veritatcm fadf, TeruQi ad confirmationem illius, dcfi^- E P I S T O L A. 37 defiderarem , ut illi viri porro cu- ralTent , ut commorfi fnident phires alii pulli, & pjura alia animalia, diverla 8c div.erfe magnitudinis ab eadcm ipfii vipera , qux illos G[i]inqae pulios interemcrac , ut vi- dilTent , num fane illud Choicrl- cum & iracuiii venenum prjeditum foret iniinita virtute , ficut ega feci, ut in notitiam hujusrei per- venirem. Etenim lub principium menris Maii elegi viperam foemi-' nam e maximis 6c robufliilimis y eamque incitavi, ut morderet de- ccm puHos gallinaceos, unum poft alium , in coxa dextra , quoruin primus , fccundiis Sc tertiiis velut m inftante moriebantur ; quartus vi- debatur {coUun maic habere, quin- tus vero & reiiqui omnes non fo- lum non moriebantur , fed nec ulla- tenus mali quid patiebantur : Et: tamen finguhs vicibus , quoties vi- pera mordebat, ipfam vehemcntif- £mc incitavi contra ipfius volun- B 7 tatem 3S Francisci Redi tarcm vexacioncad irani (k fiirorcm. Mcnre fnnio rcpctivi expcricn- tiam in quirc|uc anatibus domefti- cis, aS unica vipcr.a clcmorfis , qu» cadcm immcdiat^ uno in^pulfu poft mordcbat rrcs piillos turtures : Anas prima vulncrata mjrtua cft poft tres horas ; fccunda poft quinque ho- r-as : fcd rcliqu.-e evalcrunt. lihid cquidcm ccrtc vcrum , quod mor- tiius primus puUus turtur , non vc- rb paritcr duo ultimi. Ex duode- cim pahimbis una vicc moricban- tur folum quatuor : fcd fcquente die cx duodecim aliis moriebantur ferc fex. Ex quinque cuniculis mor- tui funr tres, Sc extribus agnisul- timi duo evafcrant , mortuoprimo poH decem horas, quam fucrat mor- fus. * Nlmium forem moleftus DomU nat. f^elfr. fi rciiquaomnia univer- ja experimenta recenfere vellem ; unde transeo ad ea , quas in meis Ob- fervatmwHj commemoravi ; fcilicet illuQ^ E FI ST O L A. 3P illiim liquorem flavum non ex vefi- cula fellis mitti ad veficas dentium : proponcbam ibidcm confideran- dum , num forte poirit ille eruda- ri eb per aliquos ductus falivales , qui illorum principioinfererentur ; quod tanto raagis vifam efl: credi- bilQ, quoniam in omnibus viperis infra fundum illarum veficularum femper inveni duas glandulas , qua- les a nemine , quantum fcio , obfer- vatse fuerunt aut defcript^. Supra quod inventum Autores novarum experientiaYum affirmant , tales glan- dalas ^ me ncminatas fe nunquam potuifTe videre ; verum loco earum fe invcnifle duasalias, quasillivo- cant falivales , de quibus fequenti- busverbisfcribunt : Pag. 2p. Credebam initio adimha' tlonem Dn. Redi , cjtiod vipera pojfit habere vefcula^ fahvjiles , ejualespoji^ ea quoi^He inventd fueYmt in homtne C^ in aliis animahhus j ita qmdem ut pojl plurima^ inqmftiones [umma cum paticn* 40 Francisci Redi patientia & apphcatione in capitis vipe^ rinis fa^as , tandem denicjne vlfu obti^ nui glandHldi illas difpofitas , ad for^ mandum & emittendum fuccum illHm ad (ringiv is. Et pojlquam de his opti" mc perfuafus fwffem , monflravt eas-^ dem aliqUGt eruditiffimts ^JTi^edicis , qm nupeyrime anno pr^terito penesme conqregatiftierant. Ilii Medicitpfimet voluermn in hoc negotio -magis fefe in^ formare , itaque examinantes probe il^ las particulas , quas ipfis monlirave» ram , non folum veritatem di^orum invenerunt , fed ctiam vlderunt parva alia vafa in frecjuentiori numero , quam ante non apfyitruerant, ex quibus aliay quiZ funt aneridL & ventz , glandulas ^ fuper eiPid tamen omnia fpatio trmm velqHa" tuor dierum disparebant. QtrAvmus adhuc ut trthus id^ihus morderetur alius canis eodeminloco ^ & omittentes toFiionem capitis vipe^ rini y quod ipfum momorderat , caput ipfi projecimus , putantes , quod tllud devoraturus efjet , tan^juam cjut per pluscuUiA hora^ nihil comedifct : fed canis advcrfahatPir naufeahundus , nec idem attingchat : Hac de caufa confi' iium inivtmus , ut caput iflud in morta- rio tereretur , & pofteaper vim ipfi in- triidcretur , cpiod etiamfaUtim efi , & punclurt^ ipfi bene fncatdfuerunt cum fanguine iliius vlpenz : eventum ex- t>eEhavimus , qui futt talis , cf^uod cru^ dum. hoc caput & contritum adjumen- to fimul fanguinis vtperini (fi cunta vifum fit ) morfui applicatum cosdem ejfeU:hS produxerit 5 quales priAcedenSj €jUod leviter erat toftum , fiquidem ca- nis per eadcm faltem incommoda , uti pr£.'- E P I S T O L A. 47 j ■ ' i frtUtim , hberabatHY , & Dojt^^ iii y^. janititti reftitHebatHY y Ht iJid?y>:tur -iL^-nc^ciam dcmorjHsfmJfe^ Si h£c duo experiment^ a notis tfnta^ taf::ij]cnt 3 'mtecjHam I^Jobilis tlL- Ex-* terns ejfa k Vipcra commoyjHS , minorl cura & labore ipfiHs jalmiprofijkerQ potiiifJemHS. Et paulb ante fcripferant : VrO" havimHs , qnoA nbi cHravtmHS moT'» dere circa regtonem aHrium maiis den- fam per viperam valae irriiatam fe^ lem jHvenem fed macram , ^HiS. comC'» debat ova , uterHm & intefiina vipe- r 5 morfns quafi erat nnlU ejficacm , & apparebatfaltem pUrvHS tumor , & parvHs livor ea in parte y ubi morfns' erat faBus. Etpisg.i^S. Efi res certiffma^quod capHt viperd tofium & deglHtitHm morfum penltHs fanet : partes qnddam corporis , Cor & Epar ejnsdem funt efficacii&^ratio & exoerientia confirma" rnnt experfraentum , unde inpencHlofa occafione ad hanc Medicinam confu^^ ^ienciHm» Et 4"8 Fkancisci Redi E't pap;. 140. P pitamHS foitim iCjt4od Bpar deghiuttdm vires haheat , tit poffit Jmutre morfitm viferdt, , ea ratiorjc , ttt cory caro, & aliczpaYtes , de qtnbtisfer- monem ir.fiituimus , & cjttodpoffit mtiU tnm accelerare partumfosminarum , eo modoy (juo Epata Angtullarum, Accinxicrgomeadoperam, imi- tando cosdem viros , 6c poflquam comedcndumdediffem caput vipe- ras fcmicodum cani ^ curavi eum il- lico vulnerari in auricuia dextra ab alia vipera, verum canisnon mor- tuus eft , nec videbatur aliud malum pati 5 c|u^m quod ftaret attonitus , •hirriens , & triftis quatuor aut quin- que horarumfpatio. P.epetii con- fulto idem Experimcntum in alio cane, qui cum coadus deglutivifTt-t coput viper^K crudum , & in morta- rio contritum , non dedit indicium magni vencni , habuitque paucifn- mura & quafi nullum incommodum. Proinde conftituebam nunc nume- r-are hoc cxperimentum inter res com- E P I S T O L A. 49 comprobatas & verasj quandona- tum mihi dubium mecompulit, ut curarem duorum aliorum catello- rum admorderi auriculas,qui etiam- ii non devoraflent antidotum, ca- put fcilicet viperinum , nihilomi- nus mori noluerunt. Eapropter au- da apud me fufpicione afferri ju- beo caput viperaecrudum , & dex- tre infarcio gulss junioris galii ; eidem curavi admorderi {inifirani coxam a vipera , fubitoque con- cidit in terram , & mortuus eft fpa- tio paulo majore unius od:av3E par- tis horjs. Hinc magis increvit fu- rpicio 5 arque cirea decimam ma- tutinam dedi caponi devoranda duo capita viperina cruda , & poftea circa duodecimam curavi , ut,de- glutiret duo alia , &(ineinterpofi- ta mora temooris curayi , ut a vf- pera femel tantum admorderetur coxaj& capo mortuus eil extemplo, Eon invenicns remediiiiii conva- C lcfcen- 5^0 FrancisciRedi lefcendi ex alexipbarmaco illorum quatuor capitum : Sequenti die pr^eparavi duobus catellis juscu- lum fapidum ex capitibus vipera- rum leviter elixis , fed noluerunt devorate, faciebatque mulrumne- gotii violenta ejus infufio. Paulb poft canis minor mordebatur in coxa prope inguina , ac major in lingua , Sc uterque moriebatur,. Pari ratione moriebantur od:o pul- li gallinacei , duo feles catuli , duo lepusculi 5 Sc fex tortures etiam vul- nerati a viperis , 8c non folum me- dicati harnm capitibus tam crudis , quamcodis, fed etiamlavatisVuI- neribus finguine viperino. Recor- dor etiam , fex illos turteres non fuiffe demorfos ^ viperis vivis , fed a capitibus viperarum demortua- rum , & quidem ante duos dies tr^or- tnarum. Infuper perftiti per tres dies continuos infarciendo fimili- ter duabus cclumbis carnem vipe- rinam ;, EP IS T O L A. ^t rinam , nec aliam potiim ipfis de- di , quam jusculum illarum car- Tiium , &tamennon potucrunt eva- dere mortem , poftquam eiTent ^ vi- pera vulneratas. Hinc fit ut facilb inducar ut credam , quafi in He- truria carnes viperinae non feranc auxilium , nec Medicam prreferva- tionem , ad minimum faltem no- tabilem , in animalibus demorfis h viperis, Itaque appello ad dcdri- nam, experientiam & autoritatem illorum nobilillimorum in^eniorum, quibus lubentiflim^ fubmitto has & omnes alias meas mcditaticnes , i& cum quibus nunquam velim con- troverfias agere. Etenim vererer, ne accideret iilud , quod Marcus Tullius de Catone dicere folebat, fcilicet, quod non minus faftidio- fum efTet refpondereautoritatiCa- tonis , qu^m ejus fortiffmiis argu- mentis. Quodreftat, precor im- penfius Dominat. V. ut nolint re- C 2 fpuerc 52 FrAncisciRedi &c. fpuere inconcinnitatem harum lit- terarum , exinde enim cognofcent, quod haec fcripferim magis occu- patus 3 qu^m otiofus , fed folum- modo oeftiment puritatem veritatis , quam fine omni affedu profiteri conftitui^ FRAN- FRANCISCI REDI, Nobtlis uirttini, OBSERVATIONES, CiYca illaf GUTTULAS & FlLA cx vitro ^Hdt^ rupta in qmcunquc fm paYte^ pe-^ nitm Mque penitm commmuuntur, Ex Ms. Icslico Latinitate donats. fy FRANCISCI REDI, OBSERVATIONES. I. OBfervavi omne genus vitfi autcryftalli, exquacunque conftet malTa aut colore, fivealbO) fiverubro, (ive coeruleo , five flavo &c. aptuiii elTe ad confedionem illarum Gpittula-' rum aut Filomm, II. Sufficere pro confedlioneil- Iorum,ut vitYum cum dexteritnte pro- jiciatur in aquam : nec referrCj aqua ifta frigida fit aut tepida : etiamfi appareat , quod aqua exiftente it\)U C 4 da f6 FrAncisci Redi da Guttuloe fiant mcliores dc facilio- ri negotio. IIL Inftillari jufli vitrum invi^ yium rubrum , album , in oleum , in acetum, in omphacium , in aquam falfam 5 in aquam arena turbidam , in aquam admodum facchara- tam 5 in aquam fale nitro alumi- ne , & vitriolo impr^gnatara , & p-uttulas ac fila belle ceciderunr , qaemadmodum in aqua pura , &c comminuts funt eadem ratione: quantumvis minima quaedam dif- ferentia in particulis comminutis fit, cumvideanturmihi guttulae in aqua fad:33 comminui in minutias fubti- liores , qu^m illae guttulae fadlae in aliquo modo enumeratorum li- quorum. IV. Quando conficiuntur guN tulx in aqua & prsedidis liqucribus nontoties,quoties projicitur vitram fufum , illie omnes fuam perfeclio- nem afiequuntur , quoniam quando- que rurnpuntur , 6c f^pius fponte m mi- O B S E R V A T I O N E S^ - f7 minutias abeunt in ipfo liquore ^ an- tequam indeextrahantur. ^jii&dam difliiiunt pariter eo momento m mu nutias , quo extrahuntur e liquore : t^adam rumpuntur paulo pofi: , quam funt extrad^e : S^lia per/eve- rant aliquot horas , aut aliquot dies i u^IU in menfes durant : Et memini equidem,e nonnullis Hamburgi con- fe(5lis 5 mihique ^ Sereniffimo Mg- gno Duce donatis ^ unam inopinato diffiliifTe. V. Curavi fieri guttulas aut cu- curbitulas diverfae magnitudinis & crafliriei in aquapuras ita ut qu:e- dam maximarum accederent ponde- re i8. ad ip.denarios. Tam magn^, quam parv^eodem polienteffedu ^ ni(i quod major exoritur violentia & rumor , dum magn^e , quam durn parvs, rumpuntur. VI. Tam magnis guttults , quhn parvis curavi fieri caudulas diver- fe longitudinis ; Sc qusevis gutm- li comminuebatur j cum frangerecur C 5 irv 58 Francisci Redi in extremitate cauciulae, etiamlibct iongiflimas -, dummodo caudula ifta ncn fupra modum fubtilis elTct , ve- rum ad minimum tam craffas &: ma- gis qnam filum, quo literx obfignan- tur. QiTaedam illarum guttularum habens caudulam 26. digitos trans- vcrfos lono-am , fe comminuebat ru- pta cauda , ad vigefimum fecundum digitum : Alia fe comminuebat ad decimum odavum digitum , &alia ad decimum fextum , alia ad deci- mum quintum. VII. Cauda harum guttularum, autlacrumarum , aut cucurbitarum , iiti dicuntutjhaud vacua eft:, uti qui- dam autores crediderunt 8z fcripfe- runt i fcd eft folida & plena , qucm- admodum totum reliquum. VIII. Juili vitrum fufum projl- cere in ceram fiavam liquatam ad ignem , &c Guttula^ in ca cptime ce- eiderunt, &c majore facilitatc, quam in ullo alio liquore. Sanc quidem verumcft, h^icQgulttihis ^ quando fran- OBSERVATiONES. fp franguntur,diffindi in particulas ma- jores 5 nec acquircre tam fubtilem diminutionem, qualem faciuntali.^ GuttulcS confedx in aliis antc recen- Ctis liquoribus : Fila quoque con- feda i:i praedida ceranon diftringi in adeo fubtiles minutias , quiim aiia confe«5ta in aliismemoratisllquori- bus, fed in particulas fatis cradas, 8c quae fere comminuendo fe longitu- dinem cequant rransverfi digiti. Et fane inter iita fila &inter aliainter= cedit maxima differentia , & multb major illa, quce intercedit inter gut- tulas confeAas in cera , & alias con- fedas in aquis. IX. Tentavi guttulas conficere in hcjuata cera impura &nigra , oc pariter in hac idem fucceflit , quod in cera flava ac virgine. X. In cera guttulae pofTunt confi- ei craflillimx , & ame qusedamilla- rum fadss funt , quarura una pende» bat quatuor uncias. X I. Tentavi conficere gumlas C 6 ift 60 F R A N C I S C I R E D T in melle ad ignem liqucfadojfcd non bene ceciderunt , narn ex ducentis vix una confedla cft ; veriun ut con- ficiebantur, ut rumpcbantur fpon- te, digitis prehenfas in colio com- rninuerunt fe codem modo , ficut 11- \x fados m cera , idemque contingit etiam ////. XII. In confedioneguttularum in cera , unam contigit eilenaram , quae in fuperficie mcdii fui cor- poris habebat foramen tam largum , ut incraret granulum milii : hoc- que foramen penetrabatinterius in ni22;rtam cavitatem , qux recepiifet 70. grana milii. In totahac guttu* la non videbantur plures , qu^m tres parvillimse buUce ; Diffregi ejus cau- dam iive collura , & iilico tota com- minuebatur. XIII. Jufli aliquid vitri fufi & candentis ex catino vitrario extra- here, ac fupra marmore curavi ex eo formari parvas placentulas rotun- das 5 bene unitas ^ fabadas , ac poftea • O B S E R V A T I O N E S. 62 poftea rubito curavi projici in ceratn liquefadramj&nafcebanrur (ine ma- gnis bullis , & cum pauciflimis illo- rum pundulorum, qux coramuniter videnturinvitris, X T V. Miscui cum aqua gypfum plaftarum , & inclufi ei guttulam , prominere finens caudulam, Poft- quam gypfum induratum , confo- lidatum Sz exficcatum eft , confre- gi caudam : hincabrafo gypio , ubi crailiiiimum erat circa corpus gut- tulx, inveni ipfam totam inminu- tiis , cirra tamtn figurx deftrudio- nemi XV. Iterando jam didum cx«- pcrimentum , accidit iem.el ut gypfo non bene confolidato ac firmo, gut» tola rumpendo vim. bafin verfus fa- ceret , & in ea parte lacerarer gy- pfum , ac fi vis rupturs originem caperet a principio caudae, iretque femper impellendo verfus bafin aut fundum guttulse. XVI. Immerji in plumbum liqua- C 7 tum 62 Francisci Redi tum & fubrepidum aliquot guttulas, & poftea confolidato plumbo , con- fregi caudulas , qux prominebanc extra plumbum : hinc feparans id a guttulis , ipfas inveni comminutas , fed absque deffcrudrione figuroe. Ita- qu? verum eft binis vicibus accidiffe, ut invenirentur integrae , fed id for- taffe fuit effedlus plumbi , non fuffi- cienter tepefadi , quando illasim- merfi. XVII Diffregi fila & guttula- rum caudas in iis locis , ubi nullse crant bullas , aut certe haud vifibiles oculo , fempcrque effedus commi- nutionis confccutus eft. X V 1 1 1. Fila obfcrvavi , quod quo func magis craffa , eo facilius confracla in minutias per totam fuam longitudinem abeunt. XIX. Qu^ando fila funtfubtilia aut capillaria, manu confrada dimi- nuuntur folum per longitadinemad duos vel tres digitos transverfos,re- manente reliqua {m longitudine in- tegra, XX. Cum Observationes. ($3 XX. Cum cote vcrfatili infini- tis vicibus attrivi fundumfivebafin guttularum, & fubmanibus dumfic verfarentur , dc attererentur , ob- fervavi me devenifle ad loca , ubi multoe exftabant bull^ , citra quani diminuerentur guttuls. Ea propter oportet dicere, quodquando non- nunquam deveni adquandam ema- ximis bullis, gmnla eft diminuta,ve- rum non diminutaefteo momenro, quo comparuit foramenbull^, fed quando bulla ifta major quafi finem attritionis confecuta eil. Itaque haec res accuratiorc & prolixiore confi- deratione opus habet , quandoqui- dem miiltis vicibus non Vera evadit. XXI. Attrivi aliquando fuper quodam lapide fundum feu bafin guttularum : aliquot vicibus dimi- nutas funr, uti fupra num. xx. & alias fuccefTit attritio totius guttulas usque ad caudam. XXII. Verfando guttulam val- dc violenter fupra columnam elapi- ^4 Francisci Redi de fabulofo jncaluit guttula adcb in- tensc,ut hominis manuiTj attingendo cum ea , illum comhuderir tanto- pere j ut evidentialigna aduftionis manus imprefla reliquerit. Abrum- pens poftea caudulam iftius guttulae, in minutias abivit, tanquam non ex- perta fuiirct excedentem impreffio- nem caloris, qui forte non sequaliter pertotum vitricorpus fe infinuave- rat 5 fedmajorem vim nad-ieratin illa parte fuperficici, quge, intcr cir- cumrotandum, lapidem attigerat, XXI II. In iisdem circumrota- tionibus & perfridionibus ( fuper cote verfnili) obfervavi, quod dum Guttul^eattererentur , vitrum ipfa- rum itcrum iterumquc diHiliret h fundo, & fquamulae vitreae abfce- derent, permanente polita & fplen- dida illa parte ejusdem fundi , h quo evellebantur^ dc refaliebant illae iquamulae. X X I V. Cum filo ex Orichalca, inarcumadaptato, &cumSmiridej tentavi O BS ER V ATIO N ES. 6j tentavi diiTecare guttnlas per me- dium lui ventris , fed vix filam per- meavit medium ventris, cum guttu- Ix funt diminutae. XXV. Tentans refecare caudas guttularumautfila, in pyxidemilla recondendi grati^ , facillime feca- bit ad fornacem cum vitro fufo fine periculo utcomminuantur, autad- moveantur candelas , & inillapar- te, quam flamma tetigit, fecare licebit. XXVI. Guttukautfilaperhoras quadrantem in fornacis camera fri- gidaria (^ei^oel-iiben) inloco ubi non pofTunt candefieri recondita , omnimode perdunt effedum ac vim fecomminuendi, &redeunt infta- tum cryftalli aut vitri communis. XXVII. Idem accidit, Ci guttuLTs aut fila tantillum temporis fupra carbones ignitos detineantur. X X V I f I. Quin etiam idem con- tingitguttulis fuper flamma cande» Ix aut lampadis decentis. XXIX. Non. 66 Francisci Redi XXIX. Non ita res procedit, fi guttuk aut fila forti ebuilitione coquantur odoaut decem horis con- tinuis in aqua,ita ut femper maneant operta aqua cbuUiente, propterea non perdunt facultatem fe commi- nuendi ex omni minima fradura caudas. XXX. Tentavi illa coquere in lixivio forti,in aqua alumine impr^e- gnata ,. in decodionibus variarum herbarum, &idem evenit, quodin codura in aqua fimpHce. XX X I. In fundum vafis aenci immifi bonam quantitatem cinerum cribratorum , & fepeliviin illis gut- tulas aliquot, tandem implevi vas aqu^,& pofito eo diutius ad coquen- dum ^ latere vafis , tandem extraxi guttulas 5 qux neutiquam perdide- runt facultatem fe comminuendi: cam vero perdunt fane , fi fepelian- tur in cinere ficco & abundanter carbonibus operto. XXXII. S^pius tribus horls con- Observationes. 67 continuis aliquot guttulas coxi in v.ielle, fed non funt alteratae , nec ^erdiderunt facultatem fe commi- iiuendi. , X X X 1 1 1. Implcvi vasculum fpi- rituvini (reclificato,) inquemfpi- ritum immiii cucurbitulam , ita , ut: pars caudse aut petioli extra fpiri- tum promineret ; hoc fado fubftru- xi ignem fpiritui vini, & fivi fla- grarepertertiam hors : Dehincil- io exilindo cucurbitulam extraxi & deprehendi totamillam partem cau- dulsg auc petioli , qua promiauerat ^xtrafpiritum vini , cfle alteratam , ^frangebatur, quemadmodum vi- trum commune : reliquum vero cu- curbitulae , quod delituerat in fpiri- tu vini j confervaverat facultatem fe comminuendi. XXXIV. Fila vitrea aut Cryftal- lina fubtiliora , coda aut frixa diu- rius in oleo olivarum , omnimode fe alterarunt; fed non pariter fila craffiora , qualia bonam partem fu ^•5 6^ FrAncisci Redi fuas temperatiiras confervant. XXXV. Giutulae frixas in oleo fpatio duarum aut trium borarum , ita ut fint admodum opertas oleo , multa mirabilia exhibent : nam quandoque poftquam ebulliviflent dimidiam horam aut paulb amplius, ipOe fponte fui ruperunt infra oleum. Qa33 non rumpuntur , & fe fervant lolidas , alterant fe tota- iiter in extremitate fubtiliore cau- dul^ , fed in reliqua cauda & in corpore guttulae aliquam partem fa- cultatis comminucndi fe fibi fer- vant. Dixialiquam partem, quo- niam volenti ut una didarum gut-* tularum redigeretur in pulverem , opus eil- illam frangere in tribus aut quatuor iocis , {ic diminutio non procedit ultra longitudinem unius digiti transverii , ibique acquiefcit, remancnte reliquo vitrl integro &c fano. XXXVI. Frigendo guttulas in oleo , fortuitb accidit , ut oleum ignem ObservAttones. 6^ ignem conciperet : hoccafu fado, deprehendi aliquoties guttulas difr. ruptas : aliquoties inveni illas in- tegras, &c amififTe quodammo- do naturam fuam : & aliquot aliis vicibus inveni , quod omnimo- de perdiderint eam, & difcejfrc- rint in naturam cryftalli aut vitri vulgaris. XXXVII. Obfervavi , quod ," quando guttulae coquuntur inaqua aut alio fimili liquore , refrigeran- tur illico 3 atque funt extradae ex iiquore illo fervente, fed codaein melle & in oleo , diutius confervant calorem. X X X V 1 1 r. Duabus guttulis flamm^ refcidi caudulas, easque deinde duabus anatibus domefticis deglutiendas prasbui, ut experirer cffedum , quem produdturas effenr, fi forte disrumperentur in illa- rum ventricuiis. Elapfis duodecim dicbus juffi jugulare unam cx illis anatibus , atque inveni guttulam iii- 70 Francisci Redi integram , folummodo clarirate or- batam. Ob idduodecimalios dies abftinui a jugulationefecundxana- tis , in cujus ventriculo reperi uti- que guttulam integram eodem mo- do, atque inveneram illam in ve- ntriculo prim^e. Cumque curiofi- tate inducerer probandi num duo ifta vitra perdidifTent facultatem comminuendi fe , deprehendi ex- perientia , quod eam fervave- rant : propterea cum cas confre- gilTem forcipe illicb in minutias abierunt. X X X 1 X. Deglutiendam proebui aliam gutculam caponi, elapfoque termino quadraglnta dierum , jugu- lari eum jufli , reperiquevitrumin- teg^rum, quod violenter ruptum cum forcipe totum redadtum eft in pul- vcrem, quemadmodum in pulverem abibat alia quxdam guttula, quse 80. dies commorata erat in ventriculo aliuscaponis. XL. Ponderavi duas guttulas , pon- Ob S E RV ATIONES. 71 ponderatasque immifi in gulam duorum caponum. Deinde poft tri- gtnta dies cum utrumque jugulaf-' fem , vidi guttulas incolumes, & curfum ponderando illas cognovi unius ponderi duo cum dimidio gra- na deceflifle , atqus alteram tribus granis imminutam ^^q. Simile ex- perimentum feci & repetii mukis vicibus 5 femperquerediit defeclus ponderis ad duo cum dimidio gra- na 5 usque ad tria vel paulb plus : diligentem adhibui operam, ut gut- tulae eflent quafi omnes ejusdem ponderis,antequam a caponibus de- glutirentur. X L I. Liquataminigneunamdi- darum guttularum, quaepondera- bat odravam Uncix partem , deglu- tiendam dedi caponi. Pofi: quatuor dies caponem jugulari jufli, & li- brando denuo guttulam , perfpexi , cjuod ipfi dcceiferant quatuor gra- na. Qaare eandem denuo immifi in guttur alius caponis , 6c jugula- to 72 FrancisctRedi Scc, to eo poft fex dies , guttul^ deceffe- rant novem grana. Exinde juxta magnann partem y fi non de toto, poteft argumentari , quantb durius fit vitrum guttularum liquatarum ^ tquam illud non liquatarum. F I N I S. D E AVE DIOMEDEA DISSER.TATIO, Cum Vcra ejm effigie ari inctfay cx Mufeo D.Friderici Lachmund HlLDESHEIM. Ad Cl. Virum » Dn. D. JOHAN. DaNIELEM M A J O R E M, In Acad. Kiion. Anatom. & Botan. Prof.P.&Ordin. Rever. ^- Seren. I.^ifc.Luhec-ArchiatrunJi nec mn Collegh natur. Atis mirari nequeo, quod in VariisTuis , iifque pereruditis fcri- ptis aliquoties fiat mentio Rariorum meorum, tam Artificialium , quam Naturalium, a me partim in itinere colledlo- rum , partim in patria reperto- rum, partim veroabamiciscom- municatorum ; fedquoniam non- dum ad eam quantitatem perve- nere , . nec tanti ^(timanda fijnt» ut mereantur Tuis infcri , non poflum aliter cxiftimare, quam , A 4 quod 8 deAveDiomedea quod fucric humana qusedam dc amica adhortatio , qua animum meum magis magifque ad hoc ftu- dium jucundum dc utt leinducQredc invitarevoluifti. Fateor cquidcm , quod hoc inftindu facflum fuerit , necinfe- Jici progrcfTu. Quemadmodum cnim ipfcmec Mufeum meum , quantum fieri potuit , propriis fumptibus , in tam exiguo tempo- ris fpatio feledioribus rcbus extri- bus rcgnis illuftravi , in qua rc curiofi quidarn amici mihi deeffe non voluerunt ; fic a Te , Vir Clariftime , ex regno minerali mi- hi transmiffa funt nonnulla , in- ter qux fpecics quaedam eft lapi- dis Judaici , fuo tempore Tra^a- tul meo de lapide ludako cum cffigie inferenda. Mineralia etiam haud pauca ad me mifit D. D^ Auguftm Sihejfem^ DlSSERTATIO. 9 lldknfis , jam apud Magdebur- genfes Medicus, ex quibus nota- tu digniffimus eft Lipis , figura aetiti iimilis, colorefulvus, cu- jus materia eft arenofa , loco la- pidis vel terras , in fe continens arenam candidam natura in pulve- remredadam. Ludum vero llchrionmy Ter- ram Iken , ovum alias philofo- phicum didum , nec non corol- lam precariam de fale Cardonend ex Hifpania , nuper accepi a D. D"^. Mirthio To^elto , apud Ham- biirgenfes Pradico celebcrrimo. Adhuc alia mineraliahabeo ex donatione D.D^, Andrets Bebrensy. Medici & Senatoris Reipubl. no- ftrsE Hildesheim&niis , quiprxter hsEC me donavic nummis duobus seneis , quorum alter c{\: Vitelliii , alter Gordiam, Ex his primus propterea rarus & notatu dignus, A 5 eft, 10 DE AVE DlOMEDEA cfl:, quod illo confirmantur ver- ba illa Suetonn : Vttellim Germanici *:ognomen recepit , Atigufli dijlulit , Cifarisinperpetimm rectifavit\ meus tamen nummus exhibet TituUim Augiijli , & ideo rarior eft. De hoc vid. Cl. Spanhemius in aureo lib. de prxft. & ufu Nummism., quipropter raritatem pag.m.851, nummi effigiem addit , a quo meus nummus tamen difFert, quod illius infcriptio ab altera partc eft : P a x g e r R o m a , mei vcro : Honos et Vir- TVS. Celeberrimus D. D^ Theodorus Conerdtngms , qui inter inferioris Saxoni^ Medicos facile primas te- net, & SerenifT. PnncipisacD". , D". Georg. Guilielmi, Brunfv. & Luneb. Ducis, Archiater eft, e Celfiirimi Principis Vivario, quod CdUi eft , & quidem ipfius Du- cis DlSSERTATlO. 11 cisconcefTu , pr^eterlapfo anno ad me mifit Pbujiammi verjicolorem. Verficolorem dico, ad dilferen- tiam Phafianonon candidorum^ qui ibidem etiam quotidiepofluntvi- deri; de quibus maximopere mi- ror, quod nemo Ornithologo- rum hadenus, quodfciam, co- rum faciat mcntionem. Ex Vegetabilibus , Animali* bus 5 & Mineralibus fimul quss- dam fatis curiofaaliquotiesaccepi a Pharmacopoeo noftro , D.Adol' pho Wmdhorn , qui hsc ex Bara- via attulit. Quam jucimditatem autem hoc fludium habeat, monOrantMu- fea , GalleriGe , Pinacotheca;, Dadyliothecs, BibliothccGE , & alia rariora Regum , Principum , & privatorum hominum, quo- rum catalogusrepcriturin Trada- tu Tuo Germanico fub titulo:©CC* A 6 \m 11 DE AVB DlOMEDEA fm nacl) t)cv Slcucn mlt of)nc fc^lffc nnb fc<^cU: cuimcritoaddi debet Bibliothcca Auguila Sere- md". Principis acD^.^D^KRudolphi Augufii^ Ducis Brunfv. & Lunc- burg. , a Serenifl". Patre Anguflo , gloriofiilimcE mcmorix > incepta, 3c in tantam multitudinem re- da(5la, ut anno i66i fuerit nu- merus omnium Voluminum JL841 5 5 & fumma librorum fcpa- ratorum 1 16 3 5 1 , uti teftatur Cl, D. Comingms in Eplftola de Bi- bliotheca Augufta-, nec non Sc- renilT. Fratris , D. A n t o n. U l- Rici Gaza , in quainter alia, quum prgcterito anno , Sereniif* Principis permifTu, illam perlu- fcrarem , fummopere mihi place- bat 5 Imperatoris Lothari i pomum imper. (Dvcicl)^ Cvpfcf:) ex ferro , ni fallor , in Ccenobio Regio Lotharienfi , Germ. ^o^ DlSSERTATIO. ij nii^ iUf{)a / in fepulchro ejus repertum, item brachium artifi- ciofum ex argento , eriam pofl: cineres Celeberrimi Kerois, Se- reniif. Principis ,ac D. Domini C H R I s T I A N I p, m., Diic. Brunfv. Sc Luneb.j qui in acie bra- chium perdidit, unde fupra no- minato argenteo brachio udis cR, Ipfius adverfarii & hofles tum temporis hujus infortunii dupli- ccm caufam fuiffe , judicarunt ; alteram , quod cudi julliiret impe- •rialcs, & fiorenos aureos, quo- rum alteri parti impreffa fuerunt hxc verba: Christi an Herz. zu Br aunschw.u. L u N E 13. in medio vero G o t- TES Freundt der Pfai- r E N (in llorenis P a f f e n : ) F E I N D t ; alteri parti brachium armatum cum gladio, infcriprio vero tout avec Dieu i6zi., A 7 altc- 14 r)E AVE DlOMEDEA alteram , quod vexillum hp.buif- fet , quod vocant kib fTanbatt)C/ ex ferico candido fad:um , in quo fequentcs aureas figurge & literae acupidlae, nempe, corona Pon- tificis 5 pileus Cardinalis , mitra Epifcopi > & alia &c. infra vero hx Yncrx majufculs : Ext i r- PANTOR } Vexillum hoc Ro- mam addudum, & in Ecclefia, Maria de la vi^oria nominata, fupra portam appenfum, quod ipfemet Anno 1660 vidi. De morbo & morte hujus Herois* etiam multa falfo funt dida, propter maculas circaumbilicum repertas, quas tamen exputredi- ne & vermibus cxortas , inde fufpicor , quod ftatim in iniria morbi excreverit partem lumbrici lati 3 & 4 uln. longi , quam par- tcm chartcs affixam teneo ex do- natione Cognati mei , D. Julii Dor- D ISSERTAT I O. 15 Dorren , Idi & Advocati Bru- nov, Viri(Exce]lent. D-D^Joh. Dorren , in Civitate &c Ducatii 'Brunfvic. Medici olim celeberri- mi, filii: pofl: mortem vero al- tera pars quinque circiter ulnas longa in inteftinis reperta , & a D. D^'. Samuele Satlero fervata eft. Sed hxc obiter : item 11 ni* cornu , quod omnia , qux ha- flenus videre licuit, pulchritu- dine & magnitudine fuperat ; nec non caput capreoli natura gemi- num, in Hercynia fylva reper- tum : in his enira quafi in Thea- tro pofTunt perluftrari tumartifi- ciofa , tum praecipua naturas mi- racula , qux alias magnis fumpti- bus & periculofis peregrinationi- bus, non nifi in quatuormundi plagis poiTent reperiri. Pr3Eterea horum beneficio cum raagna mibme ^ multa obfcura ^ du- l6 DE AVE DlOMEDEA dubia , monftrofa , fabulofa » quas alias aut pro vcris , autfabu- lis habita funt, nobisfolvuntur, explicantur & notiora & certiora' fiunt. Ex artificiofis exemplilocono- bis eft aurum dc argentum che- micum. Dc hac artc quot dubia 8c controverfiae extitcrint, fatis notum efl: , unde a plurimis pro d^vvoljvig funthabita, quaedeilla traduntur. Sed dubium hoc ali- quo modo folvunt nummi qui- dam aurei 3C argentei , Ex illo- rum gcnere eft clacatiis quidam Regis SitecU Gujlavi Adolpbt , Hc- rois incomparabilis , quem. alle- gat Borrichm de ortu & progrcf- fuChemia^pag. i4i.it. Epheme- rides Collegii naturos curiof. ann. i. obfervat. 17. cum fig. xvi incifa; ex horum vero genereeft Impmdii Iieverendi(r.-& Scrcniff. Prin> DissertaTio. 17 Principis , D. Maximiliani Hemicvy Eledoris Colonienfis , Epifc. Hildef. &Leod. &c. in cujusuna parte cufa funt infignia, inaltera vero Eledoris effii^ies, fupra ca- put vero figna A & ^ qui ambc^ apud me funt. Naturae vero miracula quod- attinet, quis non obftupercat, fi afpiciat Naturam artem tam in mineralibus , quam Vegetabili- bus j ita operantem , ut etiam celebres picSores & fculptores il- lis cedant» Mineralia arte naturae pifta & fculpta permultis in locis in Mu- feis reperiuntur , & multa exem- pla exhibet Kinherm in Mundo fubterran. dc nuper editx I^pbe- merides mturA curiof/m quibuso^- fcrvat, 113 mincraferri exhibentur, cum imagme B, Virg, Maridi & flwli JESU y ncc non patera ex acbate y ciii l8 DE AVE DlOMEDEA cui nomen Chnjli a natura efi infcri' ptum ; ambo ex Gazophylacio I«- vi^ijfmi nofiri ImperatoriSj quem D E u s contra hoftium infultus , una cum S. Romano Imperio^per- diu confervet ! Vegetabilia vero rariusoccur- runt; attamen exempla cum ico- nibus habent etiam Ephemeridesy ubi obfervat. 48 defcribiturrapa,, €[U32 repraefentat foeminam nudam fedentem , manibus & pedibus flexis. obfervat, loi crucifixus e radice crambes enatus. obfervat, ii^ radix exhibens crucifixum cum duabus parvis imaginibus. His non incongrue addi poteft afTerculuspolitus ex radicejuglan- dis , quo me donavit D. Joachi- mm Liideman ^ civis 8c mercator apud nos primarius , qui vario naturas penicillo, non aliter, ac marmor Florcntinum , praeter csete- / D I SSERTAT I O. 19 castera eleganter exhibet mulie- remtogatam. In regno vero Animali heu quot dubia & E^bulofa olimexti- terunt ! quemadmodum UnicoY^ tiua, qu3? paffiminThefaurisfer- vantur , tam diu pro terreftribus habita , donec Olaus Wormius , magnum Academias Hafnienfisin Dania decus , ipfum cranium , cum unico cornu , vel redius > dente , vidit , quod tamen noti erat ab animali quadrupede & ter- reftri , fed aquatili , & quidem a Ceto , fcDtentrionalibus Nar" hual dido , cujusmodi integrum quoddam Anno i6jo naves Groenlandicae Hamburgum fe- cum adduxerunt , unde etiam ho- die hidentcs vocantur unicornua Groenlandica. De Bafilifco multa etiam dicun- tur, fed omnes, quos hadenus vidi 5 20 DE AVE DlOMEDEA vidi , fuerunt cx liaju parvis con- fedi , qualis etiarn apud me eft , afpeflu horridus. Ex Raja etiam fuit ille 5 quem ante biennium quidam Brunovici & in aliis locis, fui quaeftus caufa, provero Bafi^ lifio ex Africa allato , mukis fup- pofuit : Ejufmodi etiam impoftor hic apud nos HildefiGe fuit hoc anno 1(^71 menfejanuario. Fa- bula etiam eft , Bafilificum ex ovo galli gallinacei nafci , verum au- tem eft , gallum annofum ovum ederc, qualia tria apud mefunt, unum minus , alterum vero ma- gnitudine & figura fimile illi, quod defcribit Thomas Banholmus , Cafparis filius , celebcrrimus A- natomicus , & fingulare orna- mentum Academ. Hafnienfis, cen tur. i . Hiftor. 9 9 . tertium ve- ro eft incurvum , & plane fimile illi, quod habet Hafenrefferin de cutis D ISSE RT AT I O. 21 cutlsafFedibus pag. m.^i^fubti- tulo ovum , ex quo Bafilifcus excluditur, unde & ego figu- ram addo , (Fig. A.) Hoc au- tem ovum anno 1672 in asdibus Ampliir. D.D»^. Herman. ©fojtrcn/ Cl. lcTt , fuit repertum , quod fra- dum folummodo albumine fue- ratimpletum. Quis etiam avcm Paradijiacajn y qnx ante hac (^Tr^g creditafuit, pedes habere affirmalTet, nifijam in multis locis in Mufeis profta- ret , 8c ocularis infpedioaccede- ret , qualem etiam vidi Guelpher^ hjti in MufeoSereniflT.Principisac D». , Dn. Antonii Ulrki , Ducis Brunf & Luneb. Diftinguunt quidem nonnulli inter has aves, & alias vocant firapliciter avespara- difiacas , quas pedes habere dicun t, alias Regulosy^ quas pedibus care- re , Sc loco eorumhabere filamen- ta 2.2 DE AVE DlOMEDEA ta duo dorfo firmiter annexa , quibus inftar pedum fcfe arbori- bus annedant , vid. Adam. Olea- rius in t)cr ©otforf . ^unfl-eam^ tttcr» Diftindio autem haec mihi probari non potefl: , illgs enim aves , qux pedibus inftrud,'^ funt, fimiliter utapodes falso ita credi- tx , filamenra habent , quarum avium duas fpecies affervo in Mu- feo meo, unam fatis grandem Sc maxime alatam cum filamento uno: (alterum enim filamentum eft extradum , & licet pedes non habeat y tamen manifefte apparent veftigia abfciflbrum pedum) alte- ra vero parva & adeo elegans eft , ut merito reguh's annumerari pof- fit , pedes vero ita accurate ab- ki(fx funt, ut nulla veftigia ap- pareant; diligentiusautem trafla- ta , & pennis accuratius divifls, pars offis cruris , inprimisinlate- re finiftro, reperitur. Sed DlSSERTATIO. 25 Scd venio ad avem D i ome- DE AM. Dehac> praeter multas veterum fabulas , tantus error eft, ut alii putent fuifle fimilem Fnlica , alii Cjgno , alii Arclec^ , alii CicO' nia. De nomine etiam non conve- nit inter Autores ; Servius Lati- nis vocari dicit Diomedias , Grs- cisi^aSi^i. jf^t^ apud Plinium vo- cat catarrbattas, Catarrhafles autem Gefnero avis efl: ex genere Larorum , feu gavia^ rum ^ alii Vakonem alhum vocant catarrha<5tam. Aldrovandm Arten' nam hodie vocari, & in infulaS. Mariae de Tremiti tantum inveniri fcribit. Quoniam autem potiflimiim lii errores nafcuntur ex interpre- tatione vocis catarrhadae , lubet hic inferere de verbo ad verbum , quas habet Dodiflimus D. Sam. BO' 24I^eAve Diomedea Bochartm part. 2. Hierozoic. lib. 2 . cap. 2ic pag. i/S, Ef (xjf) inquit, quandoque eft Eptthettm a- Ytum prddatricum , qiu cum mpetii tn pr^dum rttimt , & quodammodofe prmpites (onjkiimt. Ita Sophocles in Laocoonte aqtulam TiWTdipfclinyjvy & in V\\inQO lUrpyjoi aa.TDcppdzTDig appelUvcrat. Uefychiiis ^ noirxppoiii'- Xo(poiiK^g AuoKQOvTi , k^TDig A^Tfijoig Iv cpive/. Et in Cajfandra Ljcophronis noiTDCf.paKTii^ 5 quod idcm eft, accipitris efl: Epithctum. Verba funt verfu 168. TqV J'' OCV 7l'TDtjiTZV dvyS^^UtUOV K/pK^ aciTDCffoiKT^fQg» QmYtttm porrb confangutnetim ri- dchit accipitrts catarrhdUris , feu catarrhaclis, Diomedea^ quoque a- ves Jiba vocat catarrhaclas , ut ha- betur apud Plvmm libri decimi capite DlSSERTATlO. 2J capitequadragefimoquarto; quia in Anjiotelh Mirabilibus leguntur Grdci^ parcere , fed venientes bar- barOS KOiTDCppiX,C Uriis , & catanhactes , (^ otis totum Jlomachiim amplttm & latum hahent, Etlib.p.cap. ii : o «^^ jc<3t- ^^OVOV iiK ihOCTlVVOC i 11 o(niv TrKiB-^QV ^UkJzi 71?. £STf «J"' IkoctIqv lifocKog li o^viQv : Catarrbades quidem circa marevivtt. Cumautem mfrofundum fe demiftt , manet non minus tefnporis ? quam qtio jugerum quis tranfierit. Eji atuem avis Accipitre minor, Oppia- ms in Ixetiticis Accipitri Paliim- bario r^^o^oiov fimtlem efrefcri- bit. Apud Euflathium vocari di- citur Catarrhades , ug oIvod^cV zoc^ TDC^pdcccav iv lcf 5>^psug/v tk opvg^, tanquam ftiperne irruens , cum vena- tur aves. Perperam , cum Ca- tarrhades non nifi pifces venetur. Praeftat icitur nominis rationem u aliunde addifcere. ^Et commo- diim DlSSERTATIO. 27 dum fe ofFerunt Gefneri Exceypta €x dppiani Ixeuticis , quas quidem hodie non extant. Sed illorum Gr<£cam paraphrafw legerat manu exaratam , in qua h^c maxime ad rem : i. Catarrhaaes fcopulis &littoribusy 6^ petris,qf4as^Qif>u^o(/; vocant , fuprtt aqtiam eminentibtiSi infidet^Scc. Et ubi pifces altquot na^ tantes viderit fperrpicaciffimus e- nim^ eft , vel ad fundum usquc maris) altms volat , &pennis omm^ bus contraBts , in mare tanquam de^ lapfus y per meditm aeris intervaU Imi quovis telo celerior fertur , & ad uhu fpdthim immergitur , donec comprehenfum pifcem extraxerit ^ quem mox evolans palpitamem adhuc devorat. Qux Grace ex M S S. fuo (ic citat vir DofHffimus Voffm nofter in eximio illo in Meiam ope- re pagina 73. npo? ^4.0? Ici,vtov B 2 «V 28 DB AVE DlOMEDEA iig irv TicvTov hiot> ttiwcov oktstkjj , ^iocnfAcov tiv oiif^oc notywg o(,v iiTToig fxi^fi o^yijoig > *? ^ ttAsov , iS-' 6u avyjt^et^l^oov tvv i^B^vv oIvo(>c DlSSERTATIO. 31 ciat , quam demittat , tamen etiam eo nomine i^iy dici potuir. Et hujus hiftoriae putaverim ali- quid Behrdk ruboluifTe, ciimtra- dunt Audore Aben Ezra nbtj^ avem efle , quae foleat n^biynSrS' pnllos fuos projicere, Hxc de Graeca verfione; quae quia veraeft, re- Jiquas quoque libet ad eam expen- dere. Similia fere habet Gerard. Job. Vojfms , Princeps ;lle omnium Grammaticorum m iib. de Origmc & pog^lf^ ldololatri£ lib, iii. cap. 82. pag, II 74. ubidicit : Opera interim ejl cogmfcere , quid tota de hac re ceufeat Casfar Scaliger com~ mentano in Arifiot* lib, ix dc biftor, Amm, cap. xvi, fe^, clxi. Dio- medeas , inquit , aves fahulofas pU" tQ ♦, funt mendacium Grmrum. At aliter eft , fi Diomedeae funt aves , qudi bodie dicuntur Artenae , ut Da^ B 4 lccam- 32 DE AVE DlOMEDEA iecampio (ud Plin.) annountm. Sed mtror , eum dtcere , hasce avcs Ari^ ftoteli Cbaradrios vocari, Ntifquam €nim Arifioielesy qumium meminif- fepojfum , id cbaradrits trihuit (nem- fe qud Plintm habet de hac ave) Adde quod charadrii variis agant terris ac fint , qu£ aliter Ixtepoi vocantur* At DiomedeaB , ut Plinius ait , uno in loco totim orhi$ vifuntur, Nempe Infula contra Apulidi oram , inedi- tis, qui nunc ad manum , Plinii codd. (excepta Parmenft) reperio a Juha dici catarrba^as. Nam Ari' ftoteL lib. Audit. mirand, uhi idem re- ferti easait y avesBarharisininfulam advenientihm cuca^is^kv^i^ kcctk^' dvTuv* exalto cum impetu irruere in capita eorum. Pacikque ajfentio Doctifftmo D. Salmajio , hoc ipfo ex loco a Jtiha eis ep catarrbaciarum vocahuUim impofitim : etfi altoqui fciam^ DlSSERTATlO. 33 fciajn 5 cun^U avibm prddatricihus id nominU competere , atque Arijioteli partictilatim cataYrhactas dici avcs alias accipitre mitioYes ^ feqiie in tna" re mergentes , ac tanio fpatio in eo manemcs , quanto opiis Jtt adjugenm tranfeimdum ; Eas vero Arifiotelk catarrhacias ab illts Juba catarrhadii ejfe diyerfiffirnas , apertim efi e jam memoratii , quam ut infifiere illtfit optis, Vocatur autem avis Diomedca a Diomcde Tydei ex Deiphyle lilio, & ^StoIi^ Rege, qui ad Trojam militavit, 8c multa prae- clara geffit , Venerem adjuvan- tem ^^ncam percuffit; at finito bello , propteradulterium uxo- ris, i^gia^es cum Cyllabaro, Stheneti filio , redire in patriam noluit , fed in Apuliam profe- (flus 5 Adriam condidit : ibi Venus irata focios Diomedis in B 5 aves t 34 deAveDiomedea aves mutavit : vidc Homerum lA. |. De hac fabula fequentia habet Artjlotelcs lib. de mirabil. Aufcult. In Diomedelt infuU (inquit) nmis Mriatici fertmt tcmplnm quoddam O' itdmirandnm , & rcitgione facrum, ^b avibiis in circiilnm obfideri , rna- gnitudine vajiis , rojlris & pdongu & tiirgidis ; qudi. Grdcis quidern ac~ :edcmibus quictem agant \ Cmrum ^BarhariSi qui accoUmt , venientibus fubvoient , ac pedibus roflrisqne ca- fita eornm lacerent , infiitltsque muU tis vuhienhiii interimant. VabnLin' tar , has quondam ex fociis Diome- dis extitiffe , circaque eam infulam fa^o naufragio , Dncem amiftffc , ah ty£nea , gentium iUarum Rege , dolo nccttum, Et Augufitnm lib. 18. de civite Dei csp. i5. N/i?« & Diomedem feccrunt Dcum , quemfoena divini" tU5 I S S E R T A T I O. 35 m irrogata perlnbent ad fuosnon re- verttjfe , ejusque fidos in volucres fuijfe converfos , non fabulofo poeti^ coque mendaclo , fed hiflorlca atte- flatione confirmant , &c. Quin etiam te?nplim ejus ejfe ajunt in in/ida Dio- medea , non longe a monte Garga^ m , qui efi in Apulta ; & hoc tem^ phwi circumvoUre , atque incolere has ak^es , tam mirabili obfequio , ttt roflrtim aqua impleant , & afper-' gani : & co fi GrAci venerint , vel Gruorum ^irpe progenitt , nonfolfim quietas effe , vertm & adtdari : fi au- tem altemgenas vidmnt , fubvolaxc ad capita , tamque gravibus i^ibus , itt etiam perimant , vidnerare \ nam duris & grandibus roftris fatis adhdc prdia perhibentur armat eU ejfe ientes y octdosque igneo colorCy r^- tero candidas , tradms, Duos fem-' per iis duces ; alterum ducere agmen , altertm cogere, fcrobes excavare ro- ftro i inde crate confternere , & ope" rire terra , qua ante fuerit egefta *, in his foetificare, Vores binas ommtim fcrobibus : Orientem fpectare , qui- btu exeant ad pafcua ; occaftim , <]///- bus redeant. Alvtm exoneraturas fub^ volare femper , & contrario ftatu, Uno h^ tn loco totius orbis vifuntury in infula , quam diximus nobilem Diomedis tumulo atque delubro , con- tra ApultdL oram , fulicarum fimi- les, Advenas Barbaros clangore in^ feftant , Grdcii tantim adulantur^ miro difcrimme , vdut imrt Dio^ D issEmTAT I o. 39 fHcdis hoc tribuentes : (Hdmque eam qiiotidie plerio gutture madentihm pennis perlutmt , atque purificant: unde origo fabuU , Diomedis focios in earmn effigiem mutatoso Item Solino polyhiftor. cap. 8* his vcrbis : InfuU , qu<& Apulis cram videt , tumtilo ac deluhro Dio^ medis infignis efi, & Diomedeas a^ ves fola nutrit, Nam boc germs ali- tis , prAterquam iht , nufquam gen- tium efi, idque folum poterat memo-^ rahtle judicari ^ nifi accederent non omittenda» lcorma iUispene, quAV\i' licis , coloY candidus 5 ignei oculi^ ora dentata, Congregatte volitant , nec fifie ratione pergendi, Duces dudt funt , qu& regunt ctirfum ; alterA agmen anteit , altera infequitur ; HIa tit durtu certum iter dirigat ; hizc^ iit infiantia urgeat tarditatem, Ji^c in meantihm difcipltna efi, Cum fec" tificum . adefi temptts , roflro fcrobes 40 DE AVE E^rOMEDEA excavant , deinde , furctdts wverfum fuperpofitis , texta cratium imitamur , ^ ficcontegtmt fuhtercavata, Et^ tie operimenta defmt , fi forte lignorum cafas venti auferant , hancflruem com^ primunt terra ^ quam egepram ^ ciim puteos exc^vurent* Sic nidos moUun^ tur bifori accejfu , necfortuHo , adeo , ut ad plagas toslt metenttirexitus , vei ingrejfits, Aditm , qui dimittit adpa" flus y tn ortum deflwittur ; qui exctpit revertemes , occ.ifum verfiis ^fi , t4t Itix & morantes ixcitet^ & receptui non denegetur* Lev.Mrdi. alviim ad* verfls fl,it!bus fubvoLint , quibiis pro^ luvies longiiis auferatur, "^Hdicant inter advenas : fiGrdcus efl , propius acce- dunt , &,quantum inteUtgi datur 3 vf- lut civi , blandius adulantur, Si quis erit gentis alteriusy invoknt 3 &im' pugnant. Mdem facram omni die cele^ hrant fludio hujusmodi : acjuis m^ huuntjiumas^ alis(iue impmdio made»- facifs- D ISSE RT ATIO. 41 ' fu^is confluum YomUnu ; /M ddm exctijf) Immore purificant ^ tuticfennU' lis fuperpkiidunt y. inde dtfedunt , quaft peracta reltgme, Oh lucferunt Diomedis focios aves facios: fane ante adventum /Etoli Ducis nomen DiO" mede&mn babebant. inde fic dicia,. Ovidio & Alberto Magno eft Cjcno fimilis : Ovid. xiv. Metamor- phof. V. 507. 508. 513.514. Magna pedis digitos pars occupat^ oraque corna. Indurata rigent , fincmque In acu-^ mineponunt, Sl volucrum qudfit duhiaYum forma tequirisy Xlt non Cycnorvimyfc alhiiproxi" ma Cycnis. Alhert. Magn, lib. 23. de animal. In litt. D. Diomedid avesfunt^quas ad augurium vocavit 'Rex Diomedes. AlhA funt , igneU oculis , quantitate Cygna»» rum , ropis acutis c^vant moUiorarU" pium^ 41 DE AVE DlOMEDEA pium, m quibmnidtjjcem, & tecUdefu^ per ex tegulis &pulvere componunt , ad modum magni ciphu Exitum diri- gnnt ad orientem, procedunt & re^- verttmtur ad ojiium nidi difpofmim ai occidentem^ per aliam viam redeun" tes ad cafas , fed quando querulas e^ mittunt voces , fignijicare dicunt au- gures, autipfarum, autRegU, P*i- tri£, aut utrorumque excidium. H^ 4ves , ut quidam dicunt , Gruis ac- cedentihus hlandnmtur > & omnes alias impugnant nationes^ adfuos nidos venientes. Servio , Stephano Grammatico^ iftdoro , nec non Salmafio , tefte jonfionio , hiftor. nat. de avibiis , ell: genus Ardedi. Bellonio , Onocrotalus five Veltca- nm , Aldrov. lib. 19. ornithol. Siiida , Ciconia , aut huic fimilis Schott. phyf^ curiof. pag. 1 17$. Item ipfe euriofus Schottm exi- flimaty DlSSERTATlO. 43 ftimat , fuiffe Ckonw aut Ardeii fi- miles ; quem Virum alias lynce perfpicaciorem miror , quod ex fola conjedura hanc avem Cicomis aut Ardeis fimilem efle putet , cum tamen eas nunquam vide- rit. Tandem Aldrovandm aliquomo- do rediias, prout ab Ornitho- logo (: ipfe enim non vidit :) acce- pit , defcribit , dum ait : Defcri" bit nofiram avem Diomedeam Or- mthologui , prom amtcm qtiidam e]us , qui tUis in infulis vixerat^ ei r^- tulit, In Diomedis infulis , inquit aves quddam rau , vulgo Artennae di^£y nec aUhireperitmtur, utami" cus quidam , qui in iilis aliquandiu ha" hitavit , quantum meminiffe poterat-a nohis per Itteras fignificavit. Fatehtur autem , omnium exa^e fe meminijfe» Magnitudine , inquit , funt , qtd gaUinA , fat)s corpuUnt^ , fed coUo & CYuri" 44 J^E AvE DlOMEDEA cruribus hngmcuUs ; color eisfnfcm , vel cinereus ohfiurus , & (riifi fallor) non nihil albi habent fuh vmtre , ut columhi f^lveflres , quandoque (mea Avistotaferefronacandicat) , rojirum fradarum , & aduncum , ut aquiU fere : non adeb tamen colore egregte nibrum ^ fi hene memmi (ego fane hoe €Um non hene meminiffe exijitmo ; nam id in rnea ave luteumefi^ prdterun^ (um qui mgricat) octili formofl ^ igneo (olore y non admodum magni, Vidi tnim aliqmndo tmam , qua virga fenuffa in capite oculos apembat ^ & ilamabat : fed mox recludebat , citm lucemfolis ferre non poffet. Et rurfus : color earum non fimpliciter alhus efl , ut Plinius fcribit) fed ad cinereum vergens , ut in fulicis (larorum gene^ rts) etiam , quibus eas comparat; dentatd an fint , non obfervm, Uo- ftrum fane habent validum , & lon^ gtusculunu Hm ilk , qu^ exa^e fere avi DlSSERTATIO. 45 avime^y cujmiconemexhibeoy con- veniunt , qux , nifi rofimm haberet aduncum^ non inepte quis, eam ex larorum nujorum genere ejfe judica^ ret : adeo hos cum toto corpore , tum alis potijftmum , refert ; pedes ejus^ dem coloris funt , cujusrojlrumi ficuti tibia quoque : hadenus Aldrovan^ dus ; ex quo & non nuUis fupra citatis Autoribus breviter colle- git , quas J-mfionius habct in hiftor. natural. de avibus pag. m. 118, quae tamen non carent dubiis<, Unde fepofitis de hac ave fabu- lis & erroribus , dico, quodnon fit Onocrotalus , non Vulica , non Ciconia, non Cygntis^ nec exho- rum genere. Non habet etiam , ut Ttdicay infrontenotamy quibus ideo fortaffis rlmius & Solinus Cu milem dixerunt. vid. Aldrov, iti defcript. non dentes , ut fupr^ J^linius , & ex eo Solinm babet. non 4<5 DE AVE DlOMEDEA non ungues aduncos vid. Aldrov. in vidu , color etiam , ut Plmm habet > «ow efi alhm , fed eft avis aquatica palmipes fui generis. Avis , quae Mufeum meum ornat , colore tota eft cinerea , al32 vero aliquantulum obfcurio- res , venter non nihil ad albedi- nem tendit > longa fpithamarum 1 1 palmam i , lata fpithamar. 1 1* Oculi orbitas (: oculi enim funt exficcati :) quo ad proportionem avis parv3e , crura 1 1 digit. longa , lutea, ut & digiti unguiculis pa- riim uncis prasditi , roftrum etiam cum unco luteum , & fatis vali- dum , trium fere digitorum lon- gum , corvi aquatici more , in- curvum (talis corvus Anno 1666, Sc 6j, in noftro tra(5lu Hildes- heim. eft transfoffus , alias his oris peregrinus , unde in princi- pio a paucis cognitus , cujus cra- nium j;iL ^g- 47- rig. B DlSSERTATIO. 47 nium ad me mifiTum eft , in quo certe , praeter officulum trium di- gitorum longum ex occipitio na- tum , quod tenue , latiusculum ab ortu fenfim in acutum mucro- nem gracilefcens a Scbmmkfeldio obfervatum , & nulla alia avi, quod fciam , commune , maxime miratus fum , narium meatuum anguftiam, eft enimavismagna, Ted minim^ avis nares imo Regu- li illos fuperant. Hujus cranii tffigiem , tum propter narium anguftiam , tum propter fimili- tudinem roftri , quam aliquomo- do habet cum Ave Diomedea , ap- ponendam effe exiftimavi.) Eft etiam peculiare quid in u- traque mandibula obfervatu di- gnum, quod non conftent, ut aliarum avium roftra , ex offe continuo , fed duobus j uncus enim ^■|8 D E A V E D I O M E D E A enim alteri offi, non aliter, ac iinguis digito, eftannexus, in- feriori vero mandibulae triangu- lare os cft adjundum cum cavita- te, quae excipit lingiiam ; in a- pice vero foramen confpicuum, quod excipit forfan unci acumen ; Nares alias , contra avium pro- prfetatem , habet prominentes , amplis odorandi meatibus prasdi- tos , colore & duritie corneos, longitudine unius digiti: Quo- niam autem meliiis hsec in figu- ris apparcnt , quam pofTunt de- fcribi , tres additae funt imagines, quarum prima exhibet totam a- vem , altera caput & roftrum ad juftam magnitudinem , tertiave- ro pedcm itidem jufta magnitu- dine. Fig. I. II. III* Licet autem hxc avis aliquot jam annos exficcata fit , tamen , inftar ^s- 48 1 I^g. 48 Fig. III Nare>5 t i Di s seRt ATio. 49 fnftar anatum Turcicarum, mo- fchum redolct. Hislubctaddere ex Aldrovando ^ ufum in cibo &medicina: Arien- fu caro (inquit) in cthiwi non vcuit , proittcY virus pifiuun , qtwd rcfipium, Evadutit aiitcm immodice pinguesy ita , ut vifit altquando fmt , qtidt prdt ptugiicdine pedibtis fe fijiincre nonpof" fent, Ex hoc pingui tingiicutum f\t co- lure croceum , odorc gravifiuio , ner- vorum morhii faUthre , CQnvulfioni^ artJnituh , tfchtadt , omivhusque de^ jiv.xionihiisfrigidis , & fHulti^ aliis ma^- lis , quA humorcs frigtdi procrcarum; Egregte enim cakficit , ideoque mor - bis calidis nonfoltm inutile , fed ettAtH noxiimu Canonicnm quendam ejuilc^ ci olim quotidii' hoc imguento ventricU' lumfiht tnnngcre fGlitum ajunt , tit me^ lius concoqticret, Deplum.ttasexcnte^ ratasque avcs in fole ftfpendiint , c^ Adtpem deftillanttm colligHnt, C Ad 50 DE AveDiomhdea Ad volatum , morem , nidum, incubatum , vocem , quod atti- nct , tam diu contenti erimus il- lis, qu32 deiis fupra citatiAuto- rcs mcmorant , donec tandem illius loci incolas > vel accolx , toti orbi literato 3 qui absque du - bio hoc avide expetit , certiora communicent. Ciim & cgofimi- lia pctere vellem ab amico, qui erat chirurgus celeberrimus , a quo ha?c avis rara erat miffa , quas ipfi effent nota , ecce fijbita mors, quas ipfum abfumferat , fpem meam fruftrabatur. H^cfuntilla, VirCIariffime) qux Te celare nec volui , nec de- bui) de hac ave perrara colleda- nea rara ; Rarior tamcn adhuc cft ejus vera cffigies, quam exMu- feo meo obfcuro , fed Tua au- toritate claro , addendam efTe au- tumavi. Diifer- DlSSBRT ATIO. 51 DifiTertatio haec forfan > Ti- bi in fumma illa occupationea Viro Curiofo , & rerum exoti- carum «quo Cenfori infcripta &: dedicata. , efficiet , ut jpoft- hac complures alii Curiofi Vi- ri diligentius in hanc avem inqui- rant. Sed manum de tabula. Re- ligio mihi enim efl; t e pluri- bus tenere. Ignofcere interim T E velim dlffertationi forfan jufto longiori. Epiftola enim, difertillimo Romuli nepotum y Tullio tefte non erubcfcit. Fac valeas , Vir bono publi-. co nate , Academioe &c ftudio- forum juvenum publics utili- tati , & fplendori nunquam fa- tis laudandi Collegii naturae Cu- riofbrum , Tuamque illam fin- gularcm in me benevolentiam porro pofthac conferves. Quod G r vo- 5 2. DE AVE DlOMEDEA , &C. votum meum ut pondus habeat , Deum O. M. veneror pro Tua Tuorumque falute ! Dalam Hildef, d, xii. Aug. A. C. MDCLXX II. IN- I N D E X R E R U M E T VERBORUM. * Notatifum Autores allegatL- A. A Ch^tes , cui a mtara Chrijii nomen -^ ^ infcriptum. pag. 1 7, 1 8 ^^ Albertm Magntis» 41 ^' Aldrovmdt^ . 2- 3 » 4 5 * AriJiotcUs» 3 4. Artenna. ^3)43 Ajfercitlus ex r^dicejuglandls , cam natU" rali sjfigie mulierii. 1 g Avis Diomedea. 2-3)3^- Paradijiaca hahetpedes. H '*Augiiftinus. 34 Aunim chemicum. \4 B. BAp.lifctit. 2s * Bartholirttis* ao C 3 ^Hffi^c- I N D E X. * BellomM. 41 Bibliothcca Cvelpheriytica. 1 1 ^ BocatitM. 37 ^Bocharttis. i^ Brachium argentetm Chrifiiani Duc. Br. 0>Lmeb. 15 c. CApreoli caput naturageminum. 1 5 CatarrhaBes avis. 1 5 Chrifii no'men naturaliter in achate. ly^iZ Chrifiiani Duc. Br. (^Luneburg. brachiHm argenteum. 1 3 Florenus aureus. ibid. Jmperialis five ThalertiS. ibid, !^cib|tani)arbc. 14 Lumbrictis adinirancU longitfidi?7is, ibid. MacuU , pofi moriem circa umbili- cum repertA. ibid. * Conringius. i% Corvi aquatici craniifigura. 4 6 Crticifixus e radice crambzs enatus. 1 8 D D. Jomedea avis , alits efi Jimilis fulicA ♦ aliiicygno^^c, 13 I N D E X. Non eJlfuUcct ,fed avUftii gefierfi.4 5 ^uare ita 'vocefur, 3 5 Eju^ ejfigies, 47 DficatH^ ex auro chemico. i c E. * XI Phemerides jmturA curiefor, 1 6 F. TC £y>'/ w/w^y^ , cum imagine Mari^ ^ •*" filioliJ-efH. 17 llorenui mrem Chrijiiani Duc. Br. ^ i^nuev» ^3 G. * VJl AWgctUinaceiova. ic H. * IIJ Afenrejferuf. *<*--*• Homerta. 34 I. T Co?z ovigallinacei. Crmticorviaquatici, 21 47 I N I> E X. DiomedeAavls, 4S Capitii e^ fojlri HiomedeA avii ad juflam magnitudinem. ibid. pedis Diomede4 avis adjuflam ma- gnitftdimm. ibid. ihn terra. p Imperialis ex argento chemico. 16, ly» Chrifliani Duc. Br, 0> Luneh'. 1 3 * lonftonitn. 4.1 ^lfidorm. ibidi^ k: ^jSi^lrchertii. 17 L. T Apis concavus arenam infe continens. 9 •*--' Lotharit Imperatoris ^cic^^apfcl, 1 1 Ludus Helmontii. ,9 Lumbricus Chrift. Duc. Br. ^ LuneL 1 4 M. \^ uiriA Vtrginis ^ fiUoli Jefu tjfigies ^^ * in mineraferri. 1 7 Hulieris effgies in radice juglandis. 1 8 I N D E X. N. ■ XTJ Ummus ex eirgento chsmico. i ^ •^^ Aurochewico. ibid. Chrifl. Dttc.Br. i^' Umeb. ex drgsn^ to. Aur9. ViteUii. 13 ibid. 9 o. * /A Learius. ^^ Ova galli gaUinfiCei. * Ovidius, 11 10 4X Po "p Bafianus albust, "^ Verjicolor, ^ Plinius. 11 ihid 38 "D Adix exhihens cruclfixum ctim dHd^ '*'^ bus imaginibus. i % Rapa mturaliter re^rAfemms fosminam mdamfedentim. ibid* S. * C Almafius, 4i * ^ SchottHs* ihid, Schmmk- I N D E X. ^* Sdhwenckfeldiui, ^7 * ServtHS, 13.42- * Selittus. 3^ * Spanhewius. 10 '■* StephmHsGrtmmAticui. ^i ^Suidas, ihid. * Suetonius. 10 * 1 VUius. T. V'. 51 \J Itilliinummus. 5> ^ ^VoJfius. 31 XlKicorm in Gaza Anton. Ulric. DHC. Br. 0» Luneh. 1 5 Unicomuafum dentes cetorum, 1 9 W. * VV Ormius, j^ F I N I S. « I V \ l