Jj^«*>f~. Digitized by the Internet Archive in 2011 with funding from Open Knowledge Commons and Harvard Medical School http://www.archive.org/details/hieronymimercuriOOmerc .', ye *v* t*~*&~ 1/ / HIERONYMI MERCVRIALIS VARIARVM LECTIONVM LIBIU QyATVOR. In quibus complurium , maximeq. medicinae Scriptorum infinitapaene loca velcorruptareftituuntur, vel obfcura declarantur . ALEXAN D^ T%ALL1ANI D E LVMBRICIS E T I S T 0 L \A Eiufdem Mercurialis opera, & diligentia Graece, & Latine nuftc primum edita . CVM PRIVILEGIO. V b n h t 1 1 s, Gratiofm Ferchacinus excudebat, Sumptibus Pauli & Antonij Meieti frat.Librari} Patauini M o lx x i . * tjlf MO MO ILLVSTRISS. ETREVEREND. SANCT. ROM. ECCLESIAE C A R D I N A L I ANTONIO PERENOTTO ARCHIEPISCOPO MECLINIENSI &c. ANDREAS SILVIVS BRVGENSIS s. p. D. V m multa Cardinalis Amplifime pr& dita de- Principe Phiiofphorum So- crate egregia acpene diuina accepi- mus ; tum verb vel illudin primis, quodeos accufare grauifime fapien tifimus vir folebat , qui rerum atq\ verborumfcientiam , cohxrentes na tura res atq\ copulatas, opinione di- ftraxiffent . Huim.n. opinionis per~ uerftas , quantumfemper detrimenti artium optimarumjiu dijs importarit , etfobfcurum ejfe neminipoteft • ea tamen ijs plaga fuperioribm feculis aliquot e/i iniecia, 'vtnunquam id ciarim , quamnuncpotuerit perfici . Fuiteni?n,fuit quod- dam tempus auorumnofrorum memoria3 cum homines , qui adveritatis inueftigationem, dtq^inquiftionem operam om- nem , diligentiam^ fuam CGntuierant , rudes , inexercitati, communium literarum , atq\ humanitatis omnis expertes, ad capejfenda Sapicntia ftudia accedebant . J>)u£ cum eo- rum virorwn fcriptis memoria prodita continerentur ', ad quos itli propter infitiam ajpirare nonpojfent; amiffa reffiif a 2 fma fimafiapientia via , quam veteres illi Phiiofiphi tritam > at- que munitam reiiquijfent ; dujn deuijs itineribus fru/Ira Phi lofiphiam confieciantur } in capiiones quajdam }vnde fe ex- tricare non poffent induBi ,in Jophijmatibus }qua[i in du- metis atatem omnem confumebant . A quo errore dum auer- tcre hominum animos fiudent , ecce tibi alij , in contrariam fartem omnia non minus graui opinionis prauitate rapue- runt . Dum enim in verborum intelligentia , atque lingua- rum cognitione }pofitum ejfe ad docirinam mo?nentum omne arbitrantur , fophifiices odio , veram quoque Philofiophiam exterminarunt . Itaq. dififerendi , difceptandi£ totius, artis ignari , nihiiin Mathematumftudijs , nihil in natura inda- gatione verfiati ; qux quafi exercitatione quadampradificere, ac meditari ad grauiorum rcrum contempiationem , antiqui illi Sapientes nos voiebant ; alij Iureconfiulti , alij Medici re- pentefiaEiifiunt ; alij inrerum diuinarum inquifitionis pene- tralia irruperunt . Ex quo illa opinionum portenta} atquefla gitia ortafunt , quibus nunc perturbatas omnes dificipiinas videmus. f£uid enim aliudfiacerent homines , qui nulia diffe rendi via} atque arte} nullo difputandi vfiu , de rebus grauifii misvaticinantes } Jbrtirentur quid dicerent } non dqudica- rent? ^uorum audacia , atque impudentia quantam in ho- minum animos confufionem , quantamcfc perturbationem im- mijerit, vtinam efifet maturim animaduerfium . Piures enim diuinum illudSocratis confiiiumJecuti} iter idingrefii ejfent} quodnuncvix pauci quafi defertum } atque objeptum tene- repotuerunt : (gui cum excellentibus ingenijs pr&diti adhae artium optitnarumfiudia accefiififent ; neque ita in lingua- rum cognitione verjarentur , vt in ijs quafi Jcopuiis quibufi da?n adhxrejcerent ; neque dum earum difcendarum labo- remfiugiunt }JpecioJum rerum nomen , ignauia} defidia^Jutt pratenderent . Nam ejr linguarum intelligentia grauiorum rerum contemplationi quafi ' infirumentum comparanda efi-r fjr UUide quafie iaclant rerum cognitio>neque percipi nifivo-^ cibus cllw intellefiispoteft $ neque tradi fordidis \ atque inquinatis verbis dcbet . Itaque illud in omni ftudiorum ratione tenen- dum eft, vt& vocum cognitio cum rerum inteliigentid,& re- rum fcientia , cum notitia verborum , ita vti natura coniun Bafunt,atque colligata, itidem a nobis conferuentur . JHuod fui ajfecutijunt , eos , cum ego ad?nirari atquefufficere ve~ ementer foieo , tum vero is ejfe mihi Hieronymus Mercuria- iisvidetur,inquem veriftime conueniat illud Hippocratis, elogium tvffpoc (piXocrccpoc icroQioc • De cuius omnivirtute,atq\ eruditione parcius mihi timidius^ agendum exiftimarem ,fi verendum mihi effet, ne de tali viro pius dicerem quam aut tu ,proftnguiaritua erga eum humanitate , de eoftentias, aut commemorari apud te iibenter fts auditurus . ^uapropter hoc dicam , quodvei iniquiftimis eius conftteri eft necejfe , ad eum dignitatis gradum, in quo ipfe in Academia Patauind a Senatu Veneto ,fumma fua cum laude , acgioria eft colioca- tm , neminem vnquam omnibus vel naturx , vei doctrinx praftdijs para tiorem accefttfje . Cuius primum curricuium omne in hisftudijs excoiendis ita eft elaboratum, vt cumgra- ca 3 atque iatinx iingu£ finguiarem intelligentiam , cumftim- rna Phiiofophia cognitionc coniunxiffet , vtraque'ea ad ornan dam atq\ ampiijicandam fcientiam Medicina traduceret. Itt, qua cum ita excelleret , vt comparari cum eo vix pauci pof ftent, ad Alex .F ar.Card.ampiift.Romamprofe&us , itafe fein illo ampliftimo orbis terrarum theatro trafiauit , vt nonjb- lumpropter ftngularem eruditionem , cum omnibus ftumma in laude , verum etiampropter morum incredibiiemfuauita- te?n , maxi?na ingratia ejfet . Patauium vero vt venit , ec- quis aut in ea Academia , aut Venetiis fuit , qui modo exifti- mare aliquid de literis his elegantioribus poftfet ,qui non ap- petendamftbi omniftudio eius amicitiam arbitraretur ? Na ejr veterum medicorumftcripta in Schoiis ita expiicantem, ejr priuatim ita de Medicina reJJ?ondente?n. audiebant , nihii vt eruditius , nihiiprudentius cogitari pojfet , ejr in arte ipftaja* ciendi.: cienda tanta nonfofumfcientia, atq\ confilio >fed etiam fili- citateverfarividebant > vtij agri beatiftimividerentur ad quos illecurandos quamprimum accederet . Scriptorum vero eius , quibus maxima atq\ grauifima in vniuerfamedicina dijfutationes continentur , ea cum eruditio , atq\ fubtilitas , tkm eieganiia eft , *vt ncn tantum>cum eaperpolierit>remme dicafummopere illifftratura>fed 'ejr gtoria eius cuomnipofteri tate coniuclura 'videantur.Verum vt honorati ac Principis vi ri domum non ijs tantum abundare oportet , quorum eft vfus adviBum cuitumq,necejfarius \fed ejr auro >atq\ argento magpiifice acpreciose caiato , veftc Hragula > reliqua^, fupel- lcctite > qti£ cum quadam fjiendonsjpecie moueat ocuios atq\ deieclet • Ita Mercuriaiis ex immenfts illis ingenijfui diuitijs, quafe delicias quafda iiteraru in quattuor libros Variaru le~ tlionu anie aiiquot annos coniecerat.Nonillas quidem> quod ed,endas hoc tempore > quo grauioribus occupationibus e[i ad- ftricJus ^exiftimaretiSed cum.> itavtiftt^amicis quibufdd eas iegeret > quwus ejr iiia vehementer probarentur >&perfpe- cium plane ejfet > ac cognitum quantumnon foium delectatio- ivis > fed etiam njtilitatis praclari illi eius de Gy?nnaftica li- bri tecJoribus attulijfent\grauare quidem ille ffed tamen im- petrari afepajjus eft/vt eas ego emitterem. Eum vero librum ampiiftime Cardinalis , cur in tuopotifimum nomine appare- rc voiuerim caujfa eft , quodis eslgioria tua , ex adminisJra- to tot annos terrarum orbis imperio fplendor > ea ampiitudo, quji adfe colendam> atq> venerandam omnes nonfocordes de beat excitare, Habet enim iuftam venerationem prasJans>at que exceliens rvirtus>prafertim in aitiftimo dignitatis gradu cb muita> atq\prxclara in Rempub. beneficia> poftta.Itaq\ vt ea>quorum diuturnitati atq\ incoiumitati confuiere voiumus, confecrare Difs i?nmortaiilusfoiemus>quorum reiigione tuta, atque iniegra ccnferuentur ; lia ego cum in varias homi- num partimmiquorum>partim inuidorum reprehenftones la- borehunc eius incurfurumfujpicarer-jdtum in ampiifttmo tuo nomi- nomine pr.ftdij pofitum efte exiftimaui3 vt ad reprimendos3af que retardados omnes omniu itnpetusfatis eftefuturmn exifti marem , fite illipatronum adoptaftem . j£up etia?n accedit* quod cmn multa ftnt 3 qu£ vrbis Rc?na recordationem Mer~ curiali iucundiftimam faciant ; tum verop racipuaftt beni- gnitas illa incredibiiis3atq; amorftngularis 3 quibus tu ilkim femper es complexus ; £hiibus ille fte tibi ita deuin&umatque obligatum intelligit3vt agnofcendi ea3ac voluntatis fu£ decla- randizfacultatem 3 optare nunquam deftnat ; confequife vn- quampofic nonfteret.Vt dubitandum mihi non eftet quin hoc meum dedicationis huius offcium gratiftimum illi eftet futu- rum\quodft minus plenam3atq\ cumulata?n3 atcertealiquam haberet ftgniftcationem praclarx illius erga te voluntatis 3 op- ptimiq^ de omni tua virtute iudicq. Meum enim Budium om- ne ad amplitudinem3 acgloriam tua?n omni laude 3 atq\ hono- re ampliftcandam conferre vt debeam ; & communi patria me£ nomine impellor,quam tu omnibus benefcijs complexus amplifttmam fe?nper 3 atque honestiftimam efte votuiHi ; & ve ropropria3ac mea adducor obferuantia3atque aduerfus farni- liam uniuerfam veftram reuerentia, Clariftimi atque amplif ftmivirifratris tui Thoma Perenotti fingulari hwnanitate, & beneuotentia in ?neprope incredibiii excitata. Vate, VenetqsBecimoKalBecembr. M D LX X. CATALOGVS AVCTORVM QVORVM LOCA VE L EXPLI- CANTVR, VEI. pMENDANTVR. Aetius. Aefchilus. AeliusPromotus. Aefchines. Agatarchides. Alexander Trallianus. Antigonus. Apoilonius. Apiyrtus. Apuleius. Ariftoteles. Arrianus. Ariftophanes. Archigenes. Archeftratus. Archefilaus. Afclepiadcs. Athenodorus . Athenaeus . Aurelius Prudentius. Aueroes. Aufonius. , Auicenna. Auenzoar • Cato. Caelius Aurelianus . Callimachus. Casfius Medicus. Catullus . Cusfiodorus» Chalcidius. Cicero. Clemens Alexandrinus. CorneliusCelfus» Columella. Cratinus. Democritus. Demofthenes. Diuus Hieronymus. Dion Casfius . Diofcorides. Diphilus • Diodes. DiogenesLaertius. Dydimus. DiodorusSiculus. Empedocles. Ennius. Erafiftratus, Erotianus. Eradius'. Fauorinus • Galenus. Gellius. GregoriusNazazenus. Gregorius Nyffenus. Haliabbas. Heraclitus. Herodotus. Heraclides Tarentinus . Hefiodus. Herophidus. Hefichius . Hiparchus. h Ho. >ocratcs. Homerus. Horatias, • Hyginus. Ifidorus. Iulius Pollux, Iuuenalis. Lampridius., Lucianus • Lucilius. Lucretius. Martialis • Marcellus Burdegaknfis Macrobius. Mefues. MichaelEphefius. Mnefithcus • Nemefius. .' Nicander. NoniusM, Oribafius • Ouidius. Palladius. Paulus Aegtneta/ Philoftratus. Philemon • Plato* Pindarus. Fliniu£e Plutarchus. Plautus. PorphyKus • Polybus . Praxagoras. Rabi Moyfes. Ruflfus Ephefius. Scribonis Largus» Serenus. Seruius. Seneca. Serapion. Soranus. Spartianus. Stephanus. Stobaeus. Strabo • Suidas. Thcmifon. Theodorus Prifcianus. Theopompus. Tibullus. Thucydidcs . Varro. Virgilius . Vitruuius. Vulpianus. Xenophon» Zonara. INDEX GAPITVM LIBRORVM. LIBRI PRU E Oefophago, & siomacho locus Galeni cmcndatusy & ^irifioteli conciliatus^Lucretius defenfus,*PoUit cis locuscorretlus; & alter Hippocratis indicatus de concotlione. cap. i • car. l ^De rabie , fiue hydrophobiay& clephantiafi loci »Ari- fiotelis,& Medicorum explicati.cap. 2 . c.% ^eslitutus Galeni locus de palmulisi& alter declaratus : nonnulla dc oliuis.cap.^. c.4 Galeni locus emendatus in 12. Meth. & alter in if.mclius qudm k Li nacro interpretatus. cap.q. c.6 %Archigenislocus emendatus apud Galenum:ac de bulbis nonnuUanon poenitenda contexuntur.cap.^. c»7 Locus Galeni defoecundis correcJus-.&nonnuUa adid ex Lucretio > & Taullo.cap.6. c.8 Qu idfit recentatum apud^tlexandrum TraUianum , & qug antiquo- rumpropomata.cap.y. c.% t>e varijs antiquorum refrigerandi uina, & aquam modis: de decofta* &qu£fueritcalda.cap.S. c.9 Loci ^irislotelis emendati ex Theophraslo , & locus Tlatonis exami- natus.cap.p, c.it Loca Galeniy & Caelij \4uveliani expofita de ^ngina , &fomno for- bili.cap.io. - c.12 De ificijsjtrijsjjk libis uarie obferuatiocsy& explicationes.c.ii.c.i ? De panefurnaceo error in Galeni interpretatione explicatus , & alter deMyrtidano Tlinij deteflus . Quid fit tratla ,mTlinio ,& ^fthe- naeo.cap.12. c.14 De aquis Feficarijs, & Caeretanis : Galeni locus de teplo Tacis male a G1raldointeUetlus.cap.13. c.15 E/rorin .Aetio correclus de ficubus)& alia de ipfts : ColumeUg deem bammatelocus emendatuf.cap.i^ c.i 6 b 2 Locus I N D E X tocusTlutarchideTitboegijsemendatus , & de feslo primg ^iuguHi diei.cap.15, c.i-j De oleOj&butyrOiapbrogMyeria Galeni}& alkrum,explicata.Tli- nijlocuscorreclus.cap.v6. tfc.U CIg Devino dulci , & de coitu ,drifiotelis ,&medicorum explicati loci. cap.ij. / r i '[ I c.io De uarijs Viniantiquorumtemperaturispulchra quaedamdocus Hippo cratisittuflratusi& alius ^ithenaei corretlus3Hifiodij.fententia in terpretatur. cap.iS. c.zo De infibulatione>& quidft apud Galenum dicerepedem.cap. 1 9. c.21 J{amex quidfit apudTlautumjbisloria Dominini}nonnuUa de uarici- hus t& de hirudinibus.cap.zo. c.i$ tocus lAtbenaei coneBus cx ^irifiotelei& nonnutta de canitie, & de capitibus ^iegyptiorum ex Herodoto. cap.zi. c.24 De meufurispotus antiquorum:& ordine earundcm. cap. 22. c. 2 5 JLocaHippocratis deaqua.&hle explicata-.debile ^inaxagorae , & ^irislotelisfententia examinata,aliaqu e ad idem. cap .25. c . 2 6 DeaereI{omano)& morbis eius:de ^itbenienfi Lucretij locus^ de mo- ris,ferico3aliqua notatu digna. cap. 24. c. 2 7 Curpifcesmedki antiquifacile concederent &gris:pifces tintinnabuh uendi folitum fuiffetquis fuerit Hoedus ex ^imbraciaapud Gettiu, &nonnuttaaliadeHoedo.capiz^. c.zp l I B RI S £ C V "KTD l L : Oca Galeni-,&Tlinij emendata-.tlonnuUa deTttangonib.c, 1. c.$ a Tttorem Tbufcorum vrendipueros fuijfe antiquum:Herodoti locus no- tatus.& qu&damde Scythis,ex Hippocrate.cap.z, c.jz Sententia Galeni exHerodoto comprobata.-Defyrmea : De partitione annifecundum Hippocratemterror facerdotum ^immonis.za.l.c.T.^ Tbeophrajii loca, ex ^ithenaeo , & Tlutarcho correcla^dejidaj de le guminibuSjdepediculis-.Tbeophrafli, & Galeni contradiclio defcor piombus.cdp.q. cs 6 De uarijs antiquorum edulijs , ^ixiflotelis locus examinatus}de carne Camelina}de fumine, de tu rttz nomine. cap. 5 c.% 7 Quaejint apudTlatonem ficus,& uuegenerofe ex G alew.de panefa- baceoy&faba^iegyptiadocus Mnefitbeideficubus. cap.6. c.^% De pulmonis carne Galeni contradiftio tx ^ictiofublatat dc caruele- porina I N D E X porin a,&de uulpina , & tenera carne locus Galeni neflitutus. cap.j. c.19 Locus Hippocratis emendatus , Gulenilocus defenfus de opio.Tlinij loci emendati , alter Herodoti de medicis ^iegyptiorum examina- tus^&correclus.cap.S. c.4.1 De aquarum per plumbum duc~iarumprauitatei& quodl\omae exfon tibuspotarent,locusTaterculi emendatus. cap.g, cqi De cicuta locus Lucretij explicatus Ariflotelist& Varronis.de Capris locaexaminataynonnuUadeanatome. cap.io. c,q.$ Hippocratis locus emendatus , locus Diog.Laertij ex Galeno mutrtus, Galeni de urinae fedimcntorum nigredine ,&de lapide uejkae er- ror. cap.11. ^44 Celfilocus ex Hippocrate notatus3 & emendatus , contraditlio Galeni examinaturjnomiuUa de pulfu , item de Herophilo } & ^ifclepia- de. cap.n. ■ c.^6 De cundituris uinorum , de vino piccante , de uino Mafilienfi , Igcus Galeniemendatus.cap.13. c.47 Defenditur Tliniusin tratlatione argenti uiui }&hydrargyri . locus Theophrasli reflitutus.cap. 1 4. c.49 Detempore coitus Tlutarchi locus reslitutus.Hippocrates , & ^iriflo teles coUatus.Error Ga\ae deteclus. Defitu corporis infomno.Er- ror Alexandri contra Hipp. cap. 15. cs 5 r De vua taminia , & labrufca , Tlinij locus examinatus , & emenda- tus. cap.\6. c.$z Deyua theriacae.-de mulfo quaedam^&Tlutarchi error deuino mafli coy& cur uinumpercolaretur;Tlinij locus reslitutus.Theodori er- ror.cap. 17. c.52 "Medicinam, eiufque regulas ab ^iegypto manajfeflocus Hippocratis , Herodotis ^inHotelis , Tlutarchi , & Celfi in id , de purgatione t lAeliani improhatio de lingua Hippocratis , & de ^dcrone medi- co. cap.18. c.55 De unguentis }& quidHippocrati (ignificet unguentum ^egyptiumf de Metopio locus Hipp. emendatus.-quaedam ex Tlutarcho de un- guentisy& myrrha.cap. 19. c. 5 7 Morborum rara qu&damgenera ex Hippocrate ^£gatarchide,Tlutar-* cho>& Galenodocus Hippocratis reHtiutus , &alter Tiatonis indi catus.cap.20. r»59 De ijs quifemel in die cibos capiunttcap,i 1 • c.6o Ds I N D E X DeCaryce,& carycia,de ^£pro>& Lumbo.cap.iz. c.6i Quidfit «Ww* , De farre fatlitio ^ietij locus emaculatus , & quod far Hordei , de Hordeo quaedam ex *Aris~lotel.& *Apol- lonio.cap.z$. c.6z tocus ^Arifiotelis de melle correclusj & expofitus , quod mel conferuet mortua corpora,& alia quaedam.cap.i^ c.6$ Zocus Tbeophrafii ^ipollonio collatus , de Helleboro quaedam ,• alter Theophrafii locus non integre a Tlinio exprejfus.cap.z 5 c.64 tocus Hippocratis de Hippace Herodoto collatus:de lactis coagulatio- neiCtefiae locus de radice yinumcoagulante imuria dura , & mari- naerfus.cap.26 c.66 Senten tia Tlinij defendh urde lino uiuo}& ex aliis comprobatur , quid fit Scriboniofoenicium.cap.iy c .70 LIBBJ TEBJII. *->Oca oribasij,ex Stobaeo rettituta.cap. 1 . c.71 De Cyphoide,& Cyphi Gateni,Tlutarchi./& Herodoti loca collata , eme data,& explicata.de uerbo T*f"xiv**incondiendis corporibus mor* tuis ufurpato.cap.i c.qi DeturdisHoratij^&Martialis difenditur iudicium,& Galenifenten- tiaimprobatur,moduscoquendiphafianos.cap.^. c.74 De ^iconitinomine ex^intigono; de eodem ^Athenaei locus emenda- tus.it em alter Theophrasli melius qudm d Ga\ainterpretatus : de ci~ cutaquaedam,ErrorMacrobij.cap.^. c.74 7d acrobij error ob imperitiam medicinae : quod potus ad pulmonem pertingat non unum Tlatonem dixifse : Tlutarchi locus ex "Macro- bio emendatus.cap.% c.76 Lucretij locus depesle Hippocrati coUatus,& eius defenfio.cap.6.c~^ Hippocratis,& Herodotilocademorbo Scytharum foemineo coUata:de .AmaTpnibus.cap.i c.79 lecur anferinum in precio fuijfe antiquitus : de carne fuiUa lo- cus Tlutarchi . Cauponzs Italos folum immerito damnariaTlu- tarcbo.cap.S c.81 Dc Mditoto Cratinus expo(ttus:De coronis:de lemnifcis. cap.p c.Si Tlinij,& Galeni loca de doloribus:Tro oculis yftio uenarum tempora- liuw -y Lotiopedum : Origanus : Jbrdes aurium in morientibus c quales, cap,io c.83 De I N D E X £>e carbonibus loca GalenijCafsij^Lucretif^&Theophrasli: De lumbricis locus Tlinij,ex Theophraflo correcJus.-Error Ga%ae.cap,u c.84 Xhucididis locus a Lucretio exprejfus,ac iUuslratus. cap.i 1. c.8 $ Locus Virgilvj,fecus qudmdGrammaticis ex \Arisloteledeclaratus : & curabipfomedicinaarsmutauocatafit.cap.13. c.86 Loca sAriflotelis & Strabonis de generatione animalium in niue, & igne collata yatque examinata : locus xdriftotelis emenda-* tus.cap.14. c.87 Infaniae genus ab jtieteo medico defcriftu>& moslratum. cap.i j.c.SS* Defenditur Galeni infcriptio ■»'/>« 'i *»**»«*'*»» W-*°, loca ^iretaei y'& GalenicoUata de ijsyqui cordepatiuntur.cap.16 c.89 Quid fitapudGalenumeUychniu Tarficu:& de gojfypio.cap.ij.c.po Tdorbus Deliorum ab ^iefchine defcriptusdocus Celfinotatus>& aU ter '^onij emendatusycontraditlio Herodoti>& Tlinij.cap. 1 8.c. o 1 tferacliti morbus : eius » & ^ifclepiadis fententia de Vrina. Galeni ad idem locus notatus f de Iberis dentes yrina lauan- tibus.cap.19. C'9Z ^ietius redarguitur cur caflrati non fiant leprofi : locus ^iri- slotelis de Satyriafi : De manu Gregorij ISQjfeni fententia noua.cap. 20. c.93 De cretae generibus locus Vlinij explicatus : fafciae . toga9mappae cretatae.-error Cornarii^de gypfo Tymphaico Theophrafti loci corre cli.J& alter Tlinij notatus. cap. 21. c.94 Ttfenecrates Medicus quis fuerit.Medici Clinici, locus Tlinijmutatus, depofca locus Suetonij.cap.zi. c.$6 L I S i^/ Q^V >A ^TU QVi fuerint apud Veteres archiatriy& arcbiatrorum comites, quodve eorummunus.cap.i. c.98 De Cydni fluuij aqua lociTlutarchi^Galeni^&aliorumcoUati. Locus Tlutarchi ex Galeno reslitutus , locus Hippocratis emendatus . cap.i. m c.iot toci UriHotelisi& Herodoti coUati.Darij luxatio a medico Graeco cu rata.cap,$. * • c.toz Hippocratis>& ■Jtrisloteiis loci coUati.Galem de demonflrationibus li bri quifderinti& quaefymphonia d 1<{emefio citata.cap.q. c, 1 03 Deputaminibusfabarum. & quidfit ***?*» ^ithenaeo.cap. 5 . c. 1 04 . ln 1 N D E X In ^icYOthoracisftgnificatione Ckmcntis ^ilexandrini locus etnacuU tus;cur Laurifclia posl coenam adbiberetur.-ebrtetatispraecautio- nesiTlinij locus emendatus.cap.6. c, 1 04 Tuberes apud^intiquos qui effent.locus Tlinij notatus. cap.j.c. 105 &e Menta locus *Ariftotelis , ex Hippocrate illuslratus , & correUus. Tlinij alter ad idem notatus:>& ex Lucretio explicatus. cap.$.c.io6 ^drisiotelis error de epilepfa.Hippccratis locus ad id notatus . Seruij error^riHotelis alter error defale , & nitro : breuis adnotatio. de caufisres duratas diffoluentibus.cap.9. . c.ioy tocus Hippocratis ex Cellio reHitutus, & alter defenfus.ca. 1 o.c. 1 cp Quae fint palealcs yuae,&fabnles apud Caelium .Aurelianum.Ouae menfafrigidaeTlutarcho r& eius locus emendatus. cap.i i.c.i 10 Qui fint apudmedicos icbcres.lccus lulij Tcllucis de morbis emenda- tus.Fauorini erratum.fudorJa71guineus.cap. 12. c. 1 1 1 Caleni explkatus locus.alter Tlutarchi mutatus j & ex Celfo, atque Galeno explicatus.HiHoria Sabini vxoris notatu digna.ca.t3.c1 1 * Tlutarcbi lccus rtHitutus de ftgnis pesiis ex Hefiodo ,&Hippocrate. Straboms ad idem lccus.-Empedoclis HiHoria dtuerfo modo a Tlu- tarcho,& Laertio relata.Quidfuerit*™** .Empedoclis t& Laer- tio,& Galeno.cap.xq. c. 1 1 5 Tlinijlocus emendatus}Hippocratis locus d Tlmio citatus 3 & expli- catus ,cap.\%. - c.v6 Loci Hippocratis reHituti,& collatiLucretio-.^t rislotelis locus reHitu ; tus,& alter defenfus . cap. 16. c.l 1 7 Quoties veteres in die manducarcnt.cap. 17. cAzo De ptiffana,& aqua hordei Arabum.cap. 1 9. c.no . '* RERVM NOTABlLIVM QVAE IN TOTO HOG OPERE CONTINENTVR ' * INDEX LOCVPLETISSIMVS. A Bfynthium Tonticum bilem compefcere. fol. vj-h ! ^ibfierforia uis in quaptiffana. fol. iii.b \yicetaria in yltimo coenae poni,yt laUuca. fol. in.a |«xfefufc£ quis. fol.ioq.b uAconitumquibusnoceat. fol.^^.h **Aconitinomenaquo accepit, fol.jq.a JLconito non uefci turdos,fed cicuta. . fol.7 5 .h \Acron medicus cur injignis fuit, fol. 5 6.h ^icronquisfuerit. fol.^y.a ^iegyptij 0 rnnium uirorumfanifimi. fol.3 43 6.b *Aegrian clinici dicerentur a1\omani$. foLpq.a ^Alexander magnus cur conuulfione j&tremorejorporeuefuerit ca ptus. fol.ioi.a ^ilcmaeumprimum anatomen monHrajfe . fol.^.a '. ^ilexandri ^iphrodifienfis error circafomnum. ..„ \ fol. ^i.a Andromacbus curarchiatros. .■■■*-* fol.99,4 c ^inato- I N D E X Jtnatomes cognitio apud ueteresper manus accipiebaturi& quomodo. fol.44. a lAnmd nullum ab homine calculofum euadere. /0/.4 5 .b. ^nimalia quaedam ex niue, atque igne oriri. fol. 8 j.b ^inimalia in cruribus hominum nata ejfe apud quos legatur, & eorum nomina^&cur. fol.%a.b ^inimalium partes quae,& quo tempore manducaricoeperunt . foLtf.b ^intiquorum medendi modus. fol. 5 6.a ^intonius Fracantianus ems praeceptor . fol.qo.b ^inimalia quaemedulamTwuSn habent. fol.u.a ^ingina num morbusfitacutus. fol. 1 2 . •tfZus quae nutriant . fol 7,4 ^ippetitus temperaturas 7& lemperaturae morbos confequuntur. fol.l9<.a ^iqua cotla exfarina kordei quae. fol. 121. b \Aquae feratae quae. fol. 1 5 .b lAquae calidae ufus<& quando. fol. 1 o,& & 1 1 .a ^iqua hordei ptiffana etiam dicebatur, fol. uo.b \Aqua dura quaci& eius natura. \ fol.Sy.b \Aquae ex hordeo confeUio. fol.x iz.a 1 ^tquam calidamposlficus exhibcndam-, quae rationes. fol. ij.a *dquas pcr plumbum decoUas effe pemiciojas. fol.^.a ^irchigenes medicus clarifiimus Hadrianilmperatoris. fol.j.a ^drchigenis remediapro animi deliqu io exfame. fol . eodem. •Arislo. locus. 5 .probl.primo emendatus. fol. 1 1 .b lArijlo.ex aliorum relaticne anatomen didiciffe. fol.qq.a lArgentum uiuum ejfe diflinftum a hydrargyro & quomodo. fol.qa.a ^irgentum uiuum toxici uenenum debeUare apud *Aufonij filium. fol.fo.b. ^irchiatros quid indicet. foLa 8.* ^irchiatri munus. fol. 100.4 2fion.y*fv<}i* quae . fol.^S.d ^irchelaus quis. fol.q q.a ^trbercocos Mexandrinos ejfe tuberes. fol. 1 o6.a vdrislotelis ditlumnon effe uerum homtnesfotos epilepfia tentari. fol.iof.b. ^irisl.contradiclio de hordeo^&tritico, fol.6^.b ^tegyptio- I N D E X jtegyptiorum medendi modus. fol. $6.0, %/irs quid faciat. fol.^o.a ^Ars chymica ^AriHo.tempcHate ignorata. fol. \ 99.0, oiriftoteliignotumfuiffe fiHiles liquari^&cur, fol. loS.b ^risl.opinio defemirtis decifione.- fol. 1 1 y.a %Arbores & herbae»quibus non decidant folia. fol.u 6a x/trchefilai diclum,nemo lanam nondum carminatam ad fullonis offici namportat. fol.^.a ^trifto.poft KippocratemanniSj tantum fexagintafloruijfe. fol.^6.b ^ima\onum genus quod. fol.% 1 ,a ^ipri conditurae apud ueteres ufitati. fol. 62 %a ^irgentaria creta quae. fol. $%.a £% nvt Empedoclis. fol. 11 5.6 oifclepiades quo tempore ijoruit,& quae cius doBrina. fol.qy.a ^ifianifemper regum imperijs fubieUi. fol. 1 0$ .b ^ifclepiadempulfuum arpem}utfuperuacuam damnajfe. fol.qy.a .Afianos artibus>& mcnte exceUere. fol. 1 0$ .b **ifiamt& Europaei,qui& quomodo poUeat ingenio , & fortitudine. fol.to$.b ^ifiae[ regw temperata. fol. 103 ,b \AjJ>eramarteriamaToUuceuocari siomacum , & literam ipfius ejfe mendofam. fol.x.a ^ijfata elixatis humidiora. fol.id.b ^iffelus pifcis an cor in uen triculo habeat. fol. 1 1 8. b ^ijfuetudo quantum ualeat in ajfumendis medicamentis. fol.6^.b %Athletae cur non offendantur qualitate ciborum • fol.6i ,a B Jp^ilnearum aquae pluuianae7& quae. fol. 1 5 .4 Balneae ceretaneae quaey & earum yfus, fol. i6.a E***-*-* quae . fol.2^.a Bibendi ufus in conuiuijs. fol. 2 6.b tSibendi modus B^egum Indorum. fol.eodem. Biliofis aquam in bilem uertit& cur. fol^.a Bilemyfeu bilis receptaculum acutorum morborum caufam,quomodo in teUigendum. fol. 27.4 Botargarum inuentor quis. fol. i$.b c % Bruh r N D E X Bruta plurimam temporis partem corpore ualere,dum uterumgerunt, , mulieres verb magna ex parte aegras degere. fol.$ j .a Butyriuariagenera,&ufus. fol.iS.b Bulbacea omnia lento quodam humore praedita. fol.q.b Buibiueneremexcitant. fol.eodem Butyrumper oleo.in ungendis etiam corporibus. H fol. i B.b Butyruminconuiuiononparari. fol.ig.a Butyrinatura ex Tlinio. f0L i ^a € /""^ \Aere ciuitasnobilisfima. fol.\6.ct wH Camelarum carnes & lac,vfque quo conceperint^omniumfuauif- Jima. fol.^.a Camelinas carnesinufuextitijfe. ■ fol.ij.a Canes foli an rabie tententur. fol.^.a Canitiei caufa recitgta ex ^Arisio.ab *Aiheneo non efi ipjius , & cur* fol.tq.b. Capras non naribuSjVt caetera animalia,fed auribus fpiriium ducere. fol.^A.a CaprasnutriricicutaapndLucretium>&caufam. fol.^.b Capita Terfa*um , ac ^egyptiorum cur in duritie differant . fol.2 5 -b. Cardanterrorcircamanducationem. fol.119.it Kapjn.Yieduliumquid. fol.6i.b Carnes quomodo effe debeant in diuerfis naturis , & aetatibus . fol.qo.b. Carbones,& balitus Syrorumfpeluncarum cur interficiant. fol. 84.6 Cafei condenfandi alius modus apud ueteresf& cur. fol.66.b Catonis praeceptum circa uina. fol. n.b Catulorum laUentium carnes laudabiles^&contrariae uarijs aegritu ■ dinibus . fol.$ j.a Caepas cotlas dyfentericis exhibere. fol.6.b CephaloSi & lupos omnium optimos effe ex .Ambracia. fol. $i.a Cerujfaeufus. fol.g^.b Coena quae apud ueteres. foL i\9.b Cicuta quomodo malum fit irremediabile , & quomodo caSiigetur. fol.'j6.a Cicuta 1 D E X Cicutaflurnosnutriri)& caufam . fol.^.b Cimoliacretaquaeyet eius fpecies. fol.g^.b *»«* quid& apud^iegyptios. fol.$$.h Chondrumcoclum. 1 fol.ni.a Cinis glandisfagineaecuipro(it. . /0/.41.6 Clementis ^Alex.diUum de uoracibus. fol. 1 1 8.6 Cliniciquiuocati. fol.p^.a Clinice quae medicinaepars,& quando reperta. foL 1 03 .a »oA.i/,a/w« quae. fol.%.a Cocleae & bulbi quodnam nutrimenti afferant. /0/.7 6.h Cocleae & bulbipro slomachicis. fol.eodem Coloris duoprimagenera. fol. 8 6.a Columellae locus ininteUigibilis cafligatus. fol.ij.b* Colymbades gratiores $~lomaeho}& uentrem retinent, fol. 5 .6 Coagulum ex quofiat. fol.6 7 a Coitusdtergo iuuare ad concipiendum. fol.S.b Coitum quandoque leuare morbosy&febres. fol.io.b Comes medicus quis>& eius munus. fol. 1 oo.b Comedere femel in die,quae vitia confequantur ex .Arifi. fol.6o.b Concreta dfrigido ficco quomodo liquentur. fol. 1 o 8.6 Concretad frigido fccomoderatod quo foluantur. fol.eodem Concreta ab immoderato frigido infolubilia , & fifoluantur d quom fol.eodem. Concreta d calidoficco moderato d quo foluantur. fol.eodem Concreta ab eodem immoderato infolubilia fi foluuntm > d quo» fol.eodem. Confuetudinem maxime refpiciendam ejfe. fol.iQ.b Coppetae quae. fol. 1 3 .6 Coronaequae,&exquibus. /b/.8j.# Clinicicuiufdaminfcriptio^omaemarmoreinfculpta, fol.^.a Coronaelaneae* /0/.82.& Cornelij Celfi locus emendatus de natura. fol.^6.a Cretae tria genera. fol.p^.a *fo'nv x/iiv»« lumbricorumgenus. fol. %$.a Elephantiafi opprefii ueneris appetitu slimulentur. fol.9a.a JEllychnium Darjenfe quid. fol.^o.b E mpymatis remedium exoraculo. fol. z $.b E'>r**u qu<&. <■ foLnqa Epilepticos uino arcendos. fol. 1 o 8.4 Etejios aduerfus uehementer flantes remedium tmpedoclis.fol.i i$.b Euirati quij& cur,& morhi illius uera origo. fol.-]9.b Eunuchifrigidi,& humidi. foLg$ .b Europoeiliberiy&nullifubditt. fol.io$.b Eunuchi curE lephantiaji non laborent. fol.$>$.b E\fw'n* quid. foL$i.b E'^4* figura quae. fol.*7.b Exta non prandentium celeriusfenefcerc.&cur* foL 1 1 6.b Extenuatorum corporum duogenera. foLj >.4 yljtbae anfint inter legumina. fol.3$.a Fabae ^iegyptiae quae>& eorum quantitas» foLi $.a Fabae ^fegyptiaepondus. fol.^g.b Fagum uebtmentius robore adflringere. foL^ 1 .b Faran res fitfaUitia. fol.6z.b Far quid>& eius confeBio. fol. 1 2 o.b Fabarumputamina quando radicibusy aut germinibus uitam toUunu /0/. 104.4 Farris nomen quid. fol.6$.a Foeminam multo minus coitu delec~tari}qudm uirum»pluriautem tem- pore. fol.ny.b Fellisabfentia animalia diuturne uiuere. fol.i^.b Felea amarifiima dulcia d Graecis nominarifulerei& cur. fol.zj.b Ficus aceto macerati>& cur. foL 17, b Ficus uirides fitimfedare. fol. 1 "]*b Ficus posl quid exhibenjium. fot.eodem Ficus posl an calida,anfrigida aquafit bibenda. fol. 1 1 .b Fortunam apnd uulgares tantum valere *, ut naturam f fed non apud prudentes artifices. fol. $6.a Fontes plurimi B^omae. > fol.^j.b. Fos- I N D E X Woenkium quid. fo.6$Jt Fngidam bibipoftficus, quae rationes. fol. i *j,a Friderkum Oenobarbumlmperatoremob Cydnumfluuium interijffe. ■-/b/.toi .a. Fauorinus quod de icbore errarit. fol. 1 1 & Calenus de animaefubslantia}& operationibus. fol.103 ,a.b Calenum natiuum argentum uiuum non ignoraffe. fol.^.b CaUnus contra Diof. de Butyro . fol. \g.a Caleni error circa turdorumi& pafferculorum natumm. fol*T$>b Caleni hher de demonslratione traclare quid potuiffet contra commu- nemfententiam. fo.io^.a Cangraenaquae. fol.gi.a CaUinae itefcentes piitaminib.fabarum numHerilefcant. fo.i 04.6 Ceniturae asfimilatio dquo. fol. 117. b CoflipiumquidLatinorum. fol.go.b Cranum Gnidium quid, & eius ufus. fol.% 5 .4 Graecbrum ditlum in medicos loquaces, /0/. 87.fr Graecos ueteres noncognouiffe faclitium argentum uiuum. fo.^g.b Craecorum mos in comedendo . fol. 1 19.4 Cregorij Girardi error de Tacis templo. fol.\6.a Craeci medij inter^ifianos, & Europoeos non minus artibus-, & intel- leclu , quam armis>& animorum uiribus. fol. 1 05. b Gruesnon comedi,& cur. - foLtf.b Culapro ftomacho. fol.i.b Gulaefummum,fauces}extremum slomachus. fol. i.a Cutta u 0 catu mquid. /b /. 5 8 . fr. H *- • T_T tAlicam cum uino multum nutrire, fol.~- . b •*■ Halicam folam tarde nutrire. fol.eodcm Hclcbo I N D E X Helebori bifioria haufli ab Eudemochioyqui licetin potioneper n.ui ces vna diefuerit ajfumptusytamenipfum purgare nopotuit. f.6^.b Herodotus Hippocrati co&tcneus. fol.qi.a Halicaeforbitio. fol. m.b Hemitritaeum n omen & cur. fol. i%.a Hefiodum,& Homerum quadringentis annis praecefiijfe Hippocratem. fol.^.a Heraclyti quaefltum^dum aegrotaret}aduerfus medicos. fol. 9 1 .b Heraclytus quo morbo laboraret. fol.eodem Hippo.locus lib.de locis in homine circa inflammationem oculorum ca- sligatus. /0/.4! ,a Hippo.annum infeptem.partes diuiflffe. fol.$ $ .b Hippo.cur Doricusjingua lonicafcripflt. fol. j6.b Hippo.difcendi gratia multum peragraffe. fol. 5 6.b Hipp.excufatio d crimine contra iufiurandum in abortu famulae gra uidae. fol.ioo.b Herophilus in tratlationepulfuum^Archigenipraelatus. fol.^6.b Hippicis herbae natura. f 01.67. a Hippaces quid apud Scytbas>& quomodo conficiebantur. fol.6 6.a Hijftanos lotio proprio mane ad abslergendum noUurnas fordes uti. fol.9l.au, Hijpanis multitudinem mufcarumpeculiarem non effe. fol. 1 1 5 .b Hieronymus Meus. fol.m.b Hoedusmelicus qnis. fol.$o.a Hoedorum caro caeteris iucundior. fol.$o.b Hoedus quis. fol.3 o.a Hprdeo ex ^ichilleio»primo fatlos ejfe panes. fol. 120.4 Hominem d rabido cane commorfumneque rabie corripi>neque inte- rire, quomodo intelligendum , & numlitera ^frislotel.fit corrupta. fol.i.b Hydrophobiam , & Elephantiafim effe morbos nouos. fol.3 .b Hydrophobiae nullum ejfe remediumex.Ouidio ,& alijs , UcetpoHea multainuentajint, fol.q.a Hydrargyrumquid. fol.qo.a I IEcur anferis in menfiscelebre. fol.Si& uino extingui>quamab aqua. /0/.84.& Infibulatio qua& cur,& quibus. fol.22.b Infames quandoycum ante coenam ccmederint. fol. 1 1 p.b Jnfaniae genus unum eorum 7 qui membrafibi ipfis amputant3 & curr .i folM.b. Imperatores non unum , fed plures fimul *Arcbiatros habmjfe. \ fol.9$.b loannes Vincentius Tinellius. - fol.g 5 .b Jficia qu£,& quot,& quomodo conficiebantuw fol. 1 3 .b 1'ffiov quid. fol. 1 5 .b Jtria quae fecundum Gal. fol.eodem ludaei cur carnibus fuillis abflineant. fol. 8 1 ,& Juuenum &fenum opera qua. fol. 102. h &*< ab Hippo. dici uarices. fol. 2 /\.a Jentaculum^ &prandium idem. fol. ng.b Jchores in fanguinem fecundum Irtedicos non uerti , & quomodo idem fentiat^rift. fol. ir y.a K xfvl^Hv quid. fol. ii.h ■} ' " L LaBis equini apparatus apudScythas* i fol.6'6.& L*vn* quid indicet. ^ . fol. $i.h L*y™'*uox quidindicet. - [ fol.io,a Latlis coagulatio d qua nam caufa fiat* fol.6j.a, Labrufca qua. fol. fi.b Languentes apud ueteres quandoque in templis detentos ejfe. fol.i6.b Lanae , &ptlles lupinos dentesi expertae an pediculos gignant. fol.jo.b Lapis in inteslints,ac ueficis angignantur. fol. 5 9%a Lapis caryslius quis,et eius iinea adnata^ex quibus mantilianentur, ac texuntur. fol.6$.a Lapidis ueficae generatio. fol.qi .b Laurifolia curposi coenam adbibebantw. fol.io 5 .a Lenones 1 N D E X Lenonesquidicebantur. fcl.^i.b Leguminum>& frumentorum difcrimen* fol.^o.a Lapis caryftius quo loco gignatur. fo!.6%.b Lewnifc i qu i. fol. 8 3 *b Lepori curprimas dent. foL $p*k Leuce ,feu uitigo}qua Delij affligebanturian talisforet. foLpi.a Lesbiantes qui,& ^^*?«» quid. foi. 1 1 3 .& Libaquac>& libarij. fol.iq.a Libellus de jpiritu falfo ^irisioteli adfcriptus. fol.<\6.b Libmmdejpiritibusjew"^1"^™* effe Hippocratis . foLjj.b Librum de naturapueripartem ejfe libri de genitura. fol.i 1 "j.b Linum uiimm quid. fol.6S.a Loca quae corporibus pariantur ajfeffiones. fol.qi.b LocusJarummultitudo1r&.quieas comedant, & quid efficiant.foL^g.b &6o.a Locuslarum natura. fol.eodem LOcus peculiaris in quaque domo pro infirmis. fol.i 6.b Lucationis auxilia.& num eaftt dfficilis curatu. fol.i 03 .a Lucius.T.ViteUij filius perinfamis^ & cur. fol.uq.a L ucerna inesiinguibilis an oslenderet anni inaequalitatem. foL$ 6.a LucretiumabHippo.aecepiJfedepefle. fol.yS.b Lumborum apparatus. fol.6i.a lupimorfusquidefficiat. " fol.^b.b M |\/| vtfcrobij error de uirtutibus naturalibus. fol.j6.b Macrobiocurgratiaeflnthabendae. fol.fj.a Mztutirio tempore quae proueniant. foLjo.b Manducationes uices apud ueteres tempore Hippo.non fuijfe certas. foUiS.b Mangones qu i. fo.^i.b Mangones.J& Gymnaflae quidfaciebant in extenuandis corporibus. ' fol.lz.jy Marinae aquaeufus. fol.6"j.b "Matutinum tempus. bumidum & calidum. fl.-jo.b Martialis uixiteodem tempore,ut Tlutarchus. fol.il 1 .a Mare,& omnis aquafuapte natura alba uidetur. fol. 8 5.& \ appas ex quofaclitatas. foL6%.a d z Ma^a I N D E X Ma\a quae. fol.v i o. h Medicamentis uchementioribns cur uterentur ueteres, fol.6^ .a Medullam intelligere Tlatonem cerebrum. fol.it ,b Medici curpifcibus alerent aegros. fol.ig.b Membrum depafcens quando>& cur amputandum, /b/.8 5 .b Medicinam ah *4egyptijs ortum habuijfe, fol. 5 5 ,b M.^intonius Muretus. fol.nS.b Medicus cum Deo comparatur. fol.g %.a Manusd natura homini cur imbutae, fol.aq.a Melchior GuiUandinus, fol.i 1 6.b Mellis yires^atque natura. fol.6^,a Medico rum flipendia apu d principes, fol. loi.a Medici B^omae diuites euafijfe, fol.9 j.a Melilotum cur Cratinus fempet cuslodem uocarit, fol. 8z,b Melle ■inebriari>i& quomodo. /0.54.6 Mellis quando copiofus prouentus , & quo loco colligatur . fol. 6$ ,b 6q.a MeUisufus. fo.eodem Mareatrum aquilonibusflantibusfieri>& cur, fo.86.a Menfae frigidae quae, fol. in.a Mel iudeos infacrificijs non adhibere, fol. 54.fr Medicamentum pro tumefaciendo corpore. fol.i i^.a Medici apud B^pmanos , &Graecos partialibus membtis medentes, /0/.4 1 .b. Menecratis epitaphium B^omae, fo.o6.b Menta cur tempore beUinon fereretur. fol. 1 od.fr Mentae uires. fol.eodem Menecrates medicus quis d Gal.nominatus, foLo6.b Megaleum>& Mendifium nnguenta quae. fol. 5 8.fr Medicinam cur mutam artem uocet Virgilius, fol.Sj.a Merendaquae.&ufus. fol.uo.a Merumnonnullosposlficus potaJfe}& cur, fol.if.a Meridies aeflati comparata. foi.qo.b Mollities intcr morbos quae. fol.%Q.a Morbi a fpiritu cur non cunclis animalibus}fed alicui ipforum generi contingant. fol.qZ.a Mori albae principium>& ortus, fol.z9.a Mororumfrattus anpodagram ancant, fol. 28.fr Mora 1 N D E X MoraHomachosaeUuantesreficere. — fol.iS.b Mortuos a putredine fale praeferuare antiquos. foLl^ -a Morbos nouos diucrfii laufis nafcipoffe. fol.$,b. Mulfum maximo in honcre fuiffe >& cur, foL^Aa Mulfum quomodofiat optimum. . fol. 5 4,^. Muiieres^&uiriquigenerent. fol.S.a Mulieres B^manas mnum nonbibiffe.fedpaffum. fo.io.a Mufcae quo loco capiantur>& uendantur. f0A j 5 tfr Mufcae araneis fimuiores. . . fol.eodem Mureti epislola de loco Hippo.libro de alimento. fol. 1 09 ,b Muria dura quae.,& conficiendi modus. foL6n.b Mures ex quibus gignantur. fol.i 1 $.b Myagrnm effe Deum mufcarmn apudElaeos^&cur, fol.i 1 5.6 Myrrham apud ^fegyptios Bal uocari. fol, 5 o.a *\JiAtiot~tauomenfc nonfuperuiuunt. foLloo.b -**■ TS{atura nihil minus arte poteft. fol.A6.a TSUmefius de hominis natura , & multa ex Cal. commentarijs de de- monslrationibus excerpfit» l foL 1 o 2 .& 7s(emefius quando fioruit. fol. 104.4 rJSFerui-& calornatiuus quando ualde offenduntur, fol, \oi.b isrigrasurinarumfubfidentias ex mortificatione d uehementi frivore nequaquam induci aduerfus Gal. fol.^.a nSQgri coloris diutfio, fol.%6.d TSTitrum &fal nonfolo humidofrigido,ut uolu it ^trifl.fed & humido calido diffolui. /0/. 108.6 ^otlurnus aer efi commixto>ac temperamentum multorum iuminum, fol.-fi.b 0 C\ctimeHris partus potius abortusyqukm verageneratio.foAOQ.a QltnQtyOf quis. fol. I ,a Oculorumfluxionibus remcdium. folt2^b.&S^.a Oletm gleucinum>& lixiuium. fol. 1 9*b Oliuae nigraeftomacbo minus aptae}& caputgrauanu foh 5 A Oliua I N D E X Ol iu ae premadiae quae apud 'XQcandrum, f0\% 5 % Oliua paufia quae. fd, eo dem Oliuae albae quae. fol. 5 .a Oliuae uirides quae. :. fol.eod.em Oliuaenigraequae. , fol.eodem Oliuae albaeflomacho utiiioresy& cur. fol. eodem Oliuaealbaeancondereritnr^&quomodo. fol.eodem Oleumtofarumcorporiferuentiapplicatum. fol.zj.a Oleum occluditmeatus externos. fol. 1 S.b ^^enquae. fol.6i.a Qliuanim conditu ra apudiAthenienfes.& alios. fol. 5 ,b Opium quomodo exhibendum. /0/.4 1 . b Op ium in ajfetlibus oculor um3cafligatum traddi. fol.eodem Oporaquae. fol.$}.b:%%.b. Ordinem addifcendarum difciplinarum in omnibusferuandum.fo.^.a Origanipotus an oculis obfit. fol.S^.a *a-7iftor quid. fol.ioq.b Oslreainprincipio cenaeparari. fol.i 1 \.a Cuesr '& maxime capras epiieptico morbo tentarii& cur. fo. ioj.b Oxygala^&aphrogala quid. fol. 1 $.a , " ' T Ip^ilmaemariSiatquefoeminaeamkitia. fol.6.a • T almae faeminae frullus quando retinentur, fo.eodem ita$llx.-niti& qui ah eo deficit. fol. 1 q.a.b Tanis clibanitis dfurnaceo dislintlus. fol.eodem Taimula num uaporibus fuperiora tentent. fol.q.b Tanes exhordeo achilleio qui}& eorum qualitas. . fol. 1 zo.b Tanis uaria cotlura. fol.iq.b Tediculi ex quibus gignantur. fol.$ 6.b Tediculosin morituris capitaeorum deferere , atque inpuluinaribus inueniri. fol.%6.b Telles anfint ex animalibus ferro iugulatisjuelfpontemortuis , ualde referre. fol.qo.b Teslis quaei& origo ex Hippo. • " : fol.qqih Thoenicumlibido. foM^.b Threnitidis diffinitio ex Jifclepiade* ... fa.ij^.b ' Thoeniciffantes I N D E X Thoenicijfantesqui. fol.ii^.b Tifces,uel cames ajfandas cjw o leo inungere foleant. fol, i %.b Tifcibus curnunc aegrinonuefcantur. fo.zg.h Tifces tintinndbulifonitu uendi folitum. fol.z 9.b Tlenif error circa Tiperis ufum. fol. i$,a Tetri Apponenfis ertor de coitu. fo.zo.b Tefiis a Thucidide defcripta anfit ea Hippo. fo. 8 6,b Tlumbinocumenta. fo.qz.h Tlato primus &folusan dixeritpotumper 'afperath iarteriam adpulmo nes defcendere. »* foq6.b Tleuriticos phlobotomatos peius fe habuijfe I{pmae , &\Athcnis« fol.z%.a. TlatonemmirariSiculos,&Jtalosbisindiecomedere. fol.1i9.ct Tlutarchi error de mulfo. fol.$^.b Tolia an canitiem inducant. fol.zq.h Todagricus morbus ^irthenis ortus. fol.z %.h Tofca quae.f&eius ufus. fol.9 'J.b Tolenta quae,& I{omanis olim ignota,Graecis celebrata. fo. izo.b Torcae nuperfoetae apparatus pro cibario. fol.$~j>h Totum calidum effe contra naturam. fol. 1 o.h Ttijfanae fub nominequae. fo.m.a Ttijfanafmpliciter quae, foLeodcm.h Ttijfanae confeclio ex Galenoi& sAuet» > ' fo.izi, a.h Ttiffanae uaria conditura, .: fol.izz.a Ttiffana quae,& ex quibus. fo.i z o.b Tropomata quae,& ufus eorum. fol.g.a. Tulfus nomcn anteHippo.ignotumex Gal.cumidemcontrarium fen~ tiat. fo.q6,a Tulmonem iecore faciliorem effecotlu^minusnutrire^&magis pitui~ tofum, fol,$9h Tythagoreos mulieribusfabarum efum uetaffe^&cur^ & nam id ue- rumjit. fol, 1 04,^ *L ^Ahieimorhus ignotustempeslate\Arifiotelis foh$.a I{abiem antiquitus extitijfemorbum fcdignotnm* foL'3.b- 1\abi mofes curlibros de lo.ajfetlis fcientiamm libros nominet» fol.&a j$amkes I N D E X ^amices quae,& apud Tlautum>ubilocus eius explanatuv. fol.i^.h I{anarum carnes arktiquitus j nemine comejlas ejfe, fol.3 j.b Hanae uentrem quid intelligendum. fol. 3 j.b ^emediapro conferuanda uocecomaedoYum^actragaedoYum.fol.^^.b l\emediumaduerfus mala capitis ex pituitainpueris, fol.3 3 ,h %ecentatum quid. /0/.8.& ^ecentare quid. fol.Q.a Hemedium contra aconitum. fol.jq.b ^efpirationes odoriferas unguentorumflorumpYatOYumnon minus ad fanitateu.quamaduoluptatemconferre. fol.$9.a Hhcdodcndrcn quid. fol.n6.a I{p manorum ufus in comeslione. fol. uo.b Byomae qni medicam artem exercerent. fo.pS.b %ubificantia?& ueficas inducentia ex quibus. fol. 1 1 5 ,a Q^ibini I{omani uxoris uteri tumor ab ea abfconditus , & quomodo fol.i i^.a Sacer ignis quis. fo. 1 o%.a Sanguine coagulato duas ejfe fubfiantias tenues. fol.m.b Sanguinem qHomodo aliqmfudent. fol. 1 1 3 .# Salubritas aquae babetur ex ipfiusduBibusi& cur. fol.^.b Sanitas in facrijjcijsiluslrationibus}& uiftu non inferior fanclitate, fol.%6.a Sacerdotibas cur caro caprina uetabatur. fol. 1 o~j.h Sericus cclorquis. fol.io6.b Semen uiri a quo humido excernatur ex Hippo.fententia. fol& 1 7 •* Senes quot uicibus cibandi. fol.i 1 9.b waivfntiris^Sc /«* \quae. fol.ty^.A Sericiprouentus quando inceperit. ■ fol.eodem Sericum rarum apudantiquos. fol.i^.a Seruorum praecia imminui ob ^ilopeciae turpitudinem. fol.$ $ .a Semenquid. fol.9$-b Sericum rarifimum fuijfe apudueteres . folq.a Sextans>Deunces.& Triensmenfuraet& quihisutcbantur. fol.z^.b Scytharum uatesqui. o/.gi.# Scytharum morbi qui. fol. 7 1 .8 o. 8 1 Sidae I N D E X Sidaequae,& quandofuumperficiuntfruttum. fol»3&* *t±i* concoffio ab Hippo.nominatur* fol.xJb Sinapis ad Embammata. fol.i-j.b Scytharum remedium adcrurium 9& cqxarum imbeciUitatem . fol.l^a Scytharumuiffus. foL6y.a Scythaeferuosomnescurorbent.x foL66.b Solislumenunumi&per^.etheremceriM. fo.ji.b Socratismors. foL*j6.a SordesinauYihusamarae,moriturisdulcesfiunu fol.S^a ■Sorbilis fopor quis. ..-. fo^3*a Sordesmantiliumquomodoeluebantur» fol.6%.a StamneauafacuYfugienda, foL^.a Stomaci uocabulum pro uentriculo. fol.ijb Stomacus rarb os uentriculiyplerumqueueltotumuentriculum^uelgu- ■ lampropriefignificat. f0^-?"^ Tcfictx0* quis. fol. I .b Sterilitatis caufac quo adgenituram* fo.i oj.a Stomacus pro ore ueatriculi. fol.i^ Spafmus Cynicus quis. fol.gj.b SuiUacaro anfit commendanda» fol.Si.b Suisnaturaquae. foLSz^t Sumataequae}&unde. , foL$'j.b Succus ptijfanae quis. foL m.b. Sumen quid, & in ter delicatiores cibos reponi. fol. $%,a Synachicis num uenaefub Unguafint pertundendae. fol. i z..b Syncopis remedium Galeni. fo.j.b ■cvpix di^€iV->o'vplucti foLuj.b :yulpiumcarneiquandopalatogratiftimae>fint foL^o.ti -■■.: ' X ..■,-, ^Xenocratemaegris dedifle siercorauoranda , &d CaUno damnatum. foLiij.b **'■ *■• '■■ • :: '"•''-■-" - Xylinnin linum quid, " fol.QiM w-R : • '•. Z •««• -- "' ■'■:• :Zoroaftti uiblus quis, fol.6 7.4 -'--'- .'-'- • ■ --. ,. " \ v -; - ... i 4 0.. - - ;■■ f I N I s. ... "' :■ & 3 :. -■';.""- " '" ■ - . i ...... , ■■ \ ■ ■ - ": : •_ -■ ■ " :/: i i - ,,,:' . ■ :■' .'\ ■■' ■■ ■ >. .' r , , , , v ■ '■ '■ ■■•■- '"\ ■' • '■ ■ • •■' ■ .*.. v '; . : .. ... \ :-.. / " , ' ■ ■ -«M ■ v.-'^ ■ \ * 5 :• - . -' '■'■" ■'.',' './; _ - - [ -. , • J ■ W\ m . ' 1 ; ■ -. " ■ i * , . ■ ; .l$i 4 ■''•'l ■- ■■ : ? " '' -.:■■■ '•:/.(:•'." .■ ••■•■■.-. \ Gd ■ i »'!»» ?*' '- ' ■/ . - '-• ■■: ..■,,.. '';.'!> ^°J • - ■ : ' { £ sj - Errafafk cott igendaabenignoIe£lorer Car.y.pa.i.Jf eAicw&), #AaW.pa.2.# op%a$it; ^S tp%&£oi c.6.pag.2. Gaiuana,Gaitana.c.7.pag.2.cui fc^eui fi.c$« pag.i.cap.8.cap.6.c.9.pag.i.cibus^ cibos.c 10. pag.r. feneftris uentos,feneftrisad uentos.pag.2.w, &>.pag.2. quam ut5quamve.pag.i.fole vt,foleve.pag.2.ullum,ul- lam.c.l 2.pag.llOGUS3loca. pa. 2. orcae, owuKa.ro. top, nrcag vuju ^TaT6>f.c.i9.pag.2.deconfenfu3 decoitu. car.2i« pag.2.^wf ^yovv . pag.2.at;T0£ y^ uroo~%cafn. C.2 2.pag.2* izf iJfyyrcdMV. pa.g.2.i7Ticnio&io~cui l^ncntvS-icroj. C25.pa. l.-d^iVii^ dS-iViic;. pag. I . dS-iVcicrj dS-iVict,i;.C.26.pag.l* quamvt,quam &.c.30.pag.i.in 3^114. pa. 1 .xaAaAw-arg, x,a,TaAei77-s.c.32.pag.i. o-To^ct, o-.pag.2.qui vt,quive. c.42.pag.2.fo lubre3raIubre.c.46.pag^.2;ap^^.c.47.pa.i.Laefcio,Ni cefio.c.jo.pag.i.a^ovja^poy.pag.i.refiftuta^reftitu^ ta.pag. 1 .Aa/wzs-vpi^etv, Xcty<7rvpiQiv. c.$ 1 .pag. 1 .ceneo,ce feo.pag.2 .cxterna,hefterna.C5 2 -pag. 1 .Lambrufca, la- brufca.c.53.pag.i. affeuerit, a(Ieuerat.pag.2.Palladio infebr.Vano,PalladiuminFebruariox.54.pag.i.PluT tarchus, cur Plutarchus,pag.2.multum5mulfum\c.56. pag.i.condenfantur,condefatur.C58.pag. 1. & rnendo iium,&Mecjefium.pag. 1 Mendofij,Mendefij.c.6o.pa, iiXrpco/ufyjQvt;, ygcd/ufyjxc;. C 6i.pag.l.£a&0M3"O£, Kazon3-ovc;r e.62.pag.2iA,o;^u«£, A\p%/yivn<;. c.65. pag/i. exoryra, ex oryza.c64.pag.2.audiciores, audaciores. pag. 2.re- fert,refertur.c.7o;pag.2.4£>£ 4^°^-car'7 l • Pag* l - ac~ quo,aeque.pag.2.Latini,Latine.C73 pag.2. ueram, cu ram.pag.2.Flauus,FIaccus. c.75. pag. 2. Antigonum Agatarcum,Antigonum non Agatarchum.c.26. pa.i. ucnificium3uenificum.pag. 2.clamabant ^clamabunc e.79.pag.i.amaronibus,Amazonibus.c.8i. pag.2. Rdt dignis,rtde dignus.c82.pa.i,posfideat, posfideat.c.83. pag.2.deIeant,doIeant. c.8 $. pag. 1. ex lib. ix.Iib.c 86. pag.2. nt , dimifle- rint pag.2.quia,qui a.c.i i7.pag.2.Pli.plant.pa.2.Men Salina,MefraIina.ci2o.pag.i.ipfius,ipfis.pag.i.piftos, piflor.pag.i.quae, q;. pag. i.ut,atq,. pag.2.communis, cauflis. Erratain Epiftola Alexandri {Iccorrigito. juiXwva , cs-X&QVeL . KaXxfJfyov ^ naXy/uiivav . ^ctXay^i^pov^ xctrdyhcypcv. SwytpoViSivnpov.Coa.pcoe: *££ct,pic;. TroAActc fEro\?\jcLKic,. juMxtriii fjuwtrt. 6U%za>$, iv^ipco^. layaoo^ laya- rng. zazyJaj xqxma. eAeof, tXouov. jcarcoTTivo/jSjJOV , Jta.ra^i- V0/J$pQV.i%r:(jfyjcvJ^tiyJvx.i7L/2aArU)^^^ uiiiida,uifcida.tatos , latos . falia, allia. Centuarij,Cen taurij . indifFerentesJndifferenter. VARIARVM I N MEDICINAE AVCTORIBVS ET ALIIS LECTIONVM LiberPrimus. DeOefopbago, &flomacho locus GahniemendatuSy&tATi&oteU conciliatus , Lucretius defenfus , iPollucislocus corre- tjus y&alter HippocTatts indicatus de concoctwne Cajp. I. A L E N V S quinto de locis affe £tis cap.5 .fcriptum reliquit uete- resinterftitiumillud quod inter fauces3& uentriculum collocatur olo-oS"//wg0Aa Ni>£; i7r)^dvro\^p&iori fiap&n %&pli.gulam ftomachum., fed quaft populus italoqueietin^nominaui^qui etiam aliquando,pro ore vetriculiea voce ufus videtur^quod etiam alios feciffe . fed BseT^ps-^c fcribit Galen us 7» aph.orif.56.Plinius;quoqueiafexcentislocis vbi varia pro P X I M V s . 2 pro ftomacho remedia proponit, fere femper ventricu- ium intelligit, &fi alitcrfenfiiTeabaliquibus malecre- datur lib.11.cap.37. quando dixit fummum gulae fau- cesrexrrcmumftomachus^Caelius Aurelianusfrequen tiffime pro ventriculo, &praefertim vbi de ftomachicis tra&atin ^chronicarum paffionuni5pro gula interd um ftomachum accepit.Serenus pro veritriculo tdto, .Qui&omachum regemtotvus .corporis ejje Contendunt, vem niti ratione videntur; Huius enim -vdlidus firmat tenoromnia memhraf Et contra eiufdemfirmanturcunctayigore Curigitur Lucretiusin transferendis Thucydidis uer- bisavr; x,ap£icic; quae os ventriculi ipfi fignincabat5cor3 . & non ftornachum , dicere maluit, haec ratio fufficere <5tocuidam uiro ipfum criminanti debebat3q.uod fto machus raio os uentriculi ; plerunq; ueltotum ventri- culum, velgulam ipfam proprie fignificaret Latinis. Quo modo etia Nicander in Alexipharmacis Wjfcdffim £o%cum vocari id a nonnulhs dixit : quafi fit per quod ilomachus recipit . Acnequis PoHucemin 2. lih. mihi adducat5ybi ftomachu afpera arteriam quoq. vocatam dicere videtur3fciri velim apud ipfum ftomachum eo in locoproguIaeprineipio^quGddu&ibusambobusqua- ficomune eft capi;vbi etialitteram Pollucis mendofant effereor, quando fcribit 6<& rofjL&yoziyxeircu. $jzv£q- tiiv.rti pa,%eiiX.ciTctT&vet JVag 7rvwjuov^hoc eft,ftomachus intusquidemincumbit fpinae, pertinetq. ad pulmo- •riem.quo in loco legendum credo &e. zotXtuv, nam ex his fubfequentibus uerbis ficelTelegendum apparetrS^g ^■djuci^ou TtctT^nyovToc; mc, xoiXicw-> id eft , ftomachus uero cum in vetrem definat.Similia hisfunt5 quac apud Hip pocratem in libello de Anatome fcripta habentur hoc modo , otcrotpciyoc; qgZj /S&pvvetv riu/ KitpaXnVjTosg ideft,ni- gras quidem & ftomacho minus aptas , & caput graua- re : Colymbadas vero & gratiores ftornacho, & vetrem retinere. Condiri etiam oleo confueuiffe inquit Arifto- teles 2.Rhet. vbi a,crh tqvq £pa>vrm,$ ^nmzeti; 7rd%etvi quae vcrba ad Phoenices populos reierre omnes v£- dentur interpretes; cura minus diftet Caeium a terra, quam vt id Galenus doctiifimus fignificare voluerit; Nam de vtero fecundum ipfum fenfibus orbato loques ineptus plane fuilfet , fi animali & non plantae eum ae- quiparafTet : adhaecpalmaeplantae hiftoria adeo qua- drat Galeni menti & inftituto^vt nemo vel mcdioeri iu- dicio praedkusdeaHarelQcutu Galenum erederepofc fitiauftor enim eft Philoftratus in Iconibuspalmam marematque foeminam ita fe amare3vtnifi propeferan tur,acfe contingant emacientur3 exficcenturq. ;quod Plinius quoq ue lib. 1 3 . cap.4. non folum aflirmauit, fed edamaddiditipfasfterilefccrejcui fententiae non pa- rum conucniunt 3 quae ante hos aTheophrafto fcriptis mandata funt^. de caufis plantarum cap. 20. palmam foemellam fru&us no retinere., nifi fupra eam flores ma rispalmaecumpuluere iaciantur; quod nonnulli vo- fuereidem operariacfemen mafculorum pifciumouis foemellarum infperfum. Galeni hcus emendatus iu ii.Ttteth. ^ralttrmt^melius quamaLinacYQinterpretatus. Cap. 4. ^Alenusin medicos nonnullos inuevtus,qui gene Pg rofa remedia importune adhibentes aegrotos iu fi gulabant , quendam narrat dyfentcricos valido quodampraefidio interdum curafte,interdum necafle : moduveroiiliuscurationisitafuiffe tradit jcpoptjuvaL rd- KcLpraMbhXfAWAUiracLpTQV i£i$QV i<&i£4V , 3(t£l f&iVC-iV QhiyQV B 2 xucfqt L I B E * tifjiipq, pjct > quo ih loco interpretes Graecos codices vuf- gatosfecuti,cepascartas vocatas transferunt. Harum cumapudnullosau&ores genus vllumita vocatum in- uenerim3textumdeprauatumefIer&proxa/)ra vel xvi- £ia,,velzpnTiza, Jegi dcbereputaui. Quod cepashuiu- fcemodi vocatas veteres habuerint teftatuseft abundc Theophraftus,&poftipfum Plinius; qui etiam cepas co&as dyfentiricis vefcendas dare medicos confueuifle cap.5.20. libritradit; Creticas in honore habitas dul- ciufculas fuiffe ex Theophrafti, & Plinij verbis coniici- tur,vtearatione£eripotuerit, quod medici illastan- quam palatogratioreselegerint, velcerte x.poluva,rax,o xr-ci z&Ax.uiva, Jegendum omnino reor,vt Galenus vulga tum Romae nomen literis exarare voluerit , quod alibi identidem feciife nemini ignotum arbitror;quae loci huius fhcile eraeiKlandi conieclura in memoriam mihi adducta eft a iuuenc, cum primis & erudito & doclo Se muelc Darderio Byzantio philofophiae,acmedicinae doetorc,& nofhi ftudiofiffimo auditore.Sed quonia me thodilocii explicui ;alterumlubetfubnectereinfinede cimi tertij libri , quem interpretes forfan ob Romanae vrbis ignorantiam male tranftulerunt : vbi .n. Gal.arte riaru incifionem inftituit,quae vincula in id opus elige- dafint,edocens Gaiuanaex GalliaRomaaduectacete- rispraefertac diligetia[fibi folita vfus,vbi quoq. in vrbe illa venderentur indicans,ait, 7ri<&fao-x,oiJ,ivuv jiudxi^-a, tulto, Tlwhpav 'o£ovhTi(; qal tov tm$ pauiic, npx x,ara.yei -ze^c rde dyopac,, quc locu transferens Linacer,dixit. Vendiu vero maximein facra via,quae a teplo delcedit ad ibra, cu trasferre debueritrquae a teplo Romaead fora dcfce dit: ita .n. mira Galeni diligentia in defcribendo appofl tiflime loco no occultatur. Erat.n.via facra non longe a templo Pacis,necnon a foro teplum Romae & Auguflo (vtin quibufda antiquis numifmatibus cofpicitur) dica tura L I 8 1 t 7 tum , quod & pulchritudine •, & facrificrorummagnifi- centia Vencris templo inferius nequaquam fuilTe his verfibus monftrat AureliusPrudentius. Iamq. domo tgrediens, vtpublicafcsla , dicsq, EtludosftupuityCelfa&capitoliavidit, *Acfacramrefonareviammugitibus,ante , ? Delubrum ^emae (colitur namfanguine , #• ./£/* 34 orc Deae.,nomenq. loci ceu numen habetur ^ttque vrbis, Vcnerisq. parife culmine toUunt Templa.fimul geminis adolenturthura Deabus) Eius Templi facies fere totaferuatur adhuc, Cofmaeq. acDamianohodiedicatum eft;ibi erant variae offtci- nae , inter quas crant, qui vincula huiufcemodi vende- rent : illud quoque ex eodem loco colligendum eft Ga- lcni tempore fericum rariffimum fuiffe , quando id ipfe refert fub ditione Romana & in magnis ciuitatibus pe- ries fblas mulieres opulentas iriueniri potuiffe • \Arehigenis locus emendatus apud Galenum : ac dc bulbis nonnullanonpoenitendacontexuntur Cap» 5. ^Rchigenes medicus clariilimus,qui Hadriano im ^/pcratoriinferuiuitj&eiusmorti loco fubmam^ ^lethalidemonftratooccafionemdedit, utDion Caffius fcribit, apud que pro Hermogcne Archigenem legedum effc rcor, multa in rc medica praeclarimma co mcntaria cdidit, quac a Gale.paflim cetcris aliorum fui temporis mcdicorum lcriptis no fine honore praeferan tur. Is cum illorum curationcm inftitueret, qui prae fa- meinanimideliquiaincidunt(utfcribitGaIenus)prae~ cepitquamprimumviribus reficiendis incumbendum efle;& ideoiam foluto deliquio ea illico exhibenda, quaebclle nutriret, qualiafuntouaforbilia,paniscu vi no,cochleae,& bulbis Quo in loco vehCmenter fufpicor mendualiquodlatere,qrh illa,qafy>o&>c fiue aceruatim nutrire poffunt,oia multii & cito in parua mole nutriut; co- L I B E It coehleae vero, & bulbi rametfi nutrimenti multum cor poribus praeftare valcant,nihiIominus tardiffime3&fen ilm alimentum fuum membris impertiunt, vt hac ratio- ne Galenus 2.aphor. 1 8. apertiflime neget ea aceruatim nutrire: Acccdit his quod Aetius haecomniaadver- bum transferens cochleas & bulbos non habct, fed loco eorum halicam cum vino pofuitjquemadmodum etiam apud Galenum ipfeIegendumputo:nec obftat quod paullo fupra Archigenes pro ftomachicis cochleas & buIbos5ficut & Diphilus apud Athenaeum probarit, quoniamvt illi ad corroborandum ventriculum, pro quo ibi laudantur,valent,fic ad reparandas ftatim vires minimecongruunt.Neq.(dicetquis) Galenumin loco fupra citato halicam inter tarde nutrientia recenfcre, propterea quod ibi de halica fola ab ipfo fermo habetur cui fe vinum mifceatur3 aufcrtur fane ipfi vifciditas3atq. craifities ; & ideo efficitur vt multu nutrimentum, q uod fecum habet, paruo tempore diftribuatur, quarationc Galenus in primo ad Glauconem huiufcemodi mixtio- nem probauitin illis , in quibus fyncope timeturin ac- eeflionibus,quemadmodum & Aetiusincardiacis, a- liisq. plurimis : Quod porro de bulbisfcripfit Arift.20. probl. eosrepofitosgerminare, quoniam internaac nu trititiahumiditate abundant, id ita accipiendum eft, quemadm0dum5.de caufis plantarum Theophraftus prodidit3 videlicet omniabulbacealento quodamhu- more praedita effe, cuius ope tam diu natiuus calor con feruatur > quoufq. is ab externo adiutus humiditatem illam explicat3praeparat, & nouaforma induit. Eos ve± nere excitare oftcdit verficulusapud Athenaeu citatus; Ovd iv &■ qv.aeantiquorumpropomata» Cap. 7. >Egitur apudTrallianum 1 i.lib. fuiffepenes Ro- fmanos propomatis genus , quod Romani recen- 'tatununcupabantjVtq. in eo bibcndomagis delc ttarentur , peculiari quadam arte refrigerabant : id no- men quid fignificaret,quodvepotionisgenuseffet,mul tos diu-ambiguos temiit : nec defuerunt qui Alexandri codicem corruptum efTc credidcrint.Ego verofi conie- ftari mihi liceat , textum nullo errore ibi effeinfe<5tum, rccentatumq.Romanosvocaffeputovinumantiquum, mufto, vcl lixiuio, veJ tortiuo commixtum, quafiq. re- nouatum, quomodo plerosq. hodiefa&itare confpici- mus : rccentareenim apud veteres in vfu fuiffe. pro- re~ nouarc P R I M V 3 p nouare au&or eft Noni us; vnde eriam quod a Varrone in libris de lingua latina vinum vetufnouum nuncupa- tum inuenitur,hocipfumrecentatum fuiffe arbitror, quod caupones pro vetereinterdum vedere fblitos me morat Galenus lib.de cib. bo. & mali fucci . Quo pa&o hoc Romani refrjgerarent , cum nihilcompertum ha- beam, id tamcn diuinare audebo hanc potionem vtpo- te valetudinariis optatam aliquo diuerfb modo, ita vt e gelidapotius,aut faltem modicefrigida,quam verege- lida fieret, non autem vellamina,vel glarea, velglacie, vel niue,vel alio exijs,quos infra exponam,modis refri gerare confueuiffe : tot namq. modos vina & aquam in- figniter refrigeradi veteres habuiffe comperio : Et quo niam propomatum mentio incidit, quaenam illa forent non critabfurdumfignificare. ScribitPaulIus Aegine- ta cap.15. lib.7. propomata mixtiones quafdam extitif- fe fadas ex mellis defpumati fextario vno & vini quater nis; vtvero AlexanderTrallianuslib. i.cap. 10.& n. &alibifaepememinit,propomata nullaaliaerat, quam vina fa&itia diuerforum generum de quibus plura apud Columellam & Plinium magnos Latinaelinguaeau- cl:ores,& quae Aetiusinterdum <®f>o7rono-/uove; vocauit. Haec aute fic appellata ea ratione credendum eft,quod ante reliquos potus atque cibus fumerentur; quam hu- iufcemodi vina bibendi confuetudinem fub Tiberio Claudio principeinucdam medicorum placitis nouita tealiquafe fecommendantiumfcribitPlinius i4.1ibro cap.20. Poft quem Plutarchus 8. fympofiacorum pro- blemate^. dum queritur temporefuopropomatum v- fum qui nouis morbis occafionem praeftaret,inducT:um, nilaliudintellexitquam quod Plinius antea deteftatus erat,haec fcilicet fa&itia vina bibendi morem.Quamuis ^oTTOfxcLTo^ vti antiquae cofuetudinis apud A thenacu eft metio.Cur vero ita a medicis comendatu fit opinor, ; % C quod L I B -B & quod vt principibus ac nobilibus viris largiore bibendi copiam facerent , ea vina excogitarint , quae varie arTe- d:os ftomachos curarent3coniirmarent, & ad bibend um impune magis excitarent, quando etiam non deerant, qui,vt copiofius potare atque edere poflent^vina praua quae ipfis excitarent vomitum,praepotabant3de qua re iicluuenalis fatyr. 7. Tandem illa venit rubicundula totum Oenopborumjitiensyplena quodtenditur vrna lAdmotumpedibus, de quofextarius alter Ducitur ante cibum rabidam fatlurus orexin , Dum redit & terram luteoferit inteslino . De varijs antiquorum refrigerandi vina , & aquam modis de decotta, & quaefuerit calda. Cap, 8. !|j Ariis modis aquam refrigeratam veteres potaffe inuenio;quodenim niuibus antiq uiflimis vfq. temporibusillud agerent, fatis Athenaeus ex Alexi, Dexicrate, Euthycle,& Xenophotc in 3.dipnos. probauit, vbi etiam niues potafTe, easq. in foffis magnis quibus quernos ramos fupcrinijciebant, coferuare con fueuifle memoriae mandauit: ctfi Martialis dixerit 1$onpotareniuem,fedaquam potare rigentem Dcniue commenta efi mgeniofaftis, Quod Plutarchus in 6. fympof. fieri quoq. folitum fcri bitcumpaleis &rudibuspannisniuibus circunducliis, casq.ab aeretucntibus,&frigiditateacquifita confer- uantibus.Protagorideslibro Comicarum hiftoriarum fecundo, quoddam militum Antiochi regis refrigeran- daeaquaeartificiummemorat^quodfcilicetaquamdie in aprico loco ponebant,& quod craffum erat, noctein cipiente excolantes reliquam noftis partem in hydrijs fi&ilibus fubdio in editioribus domusparribus expone bant P R I M V ^S. 19 bant : pertotam deinde noitem duo pucri ipfa vafa cx teriusirrigabant, &diluculo incipiente purgantes rur- fus, faecemq. fubtrahentes & tenuem ipfam aquam ma~ ximeq.fanitatiidoneam facientes interpaleas hydrias ipfascoiiocabant.ficq. demum illa vtebantur nullam niuis inopiam cognofcentes.Non admodum ab hoc di- uerfus eratillerefrigerandi aquam modusbquem Gale- nusin Alexandria, atq. vniuerfa Aegypto feruatumfe vidiffe teftaturcommen.4. 6. epid. vbi occidcnte Sole pnus calefa&am aquam tcftaceis vafis inijciebant, eaq. vafa feneftris ventosexpofitis , vt tota no6te refrigera- rcntur,fufpenfa,deinde ante Solis exortum humi depo- fita frigida aqua confpergebant , ac interdum ipfis folia frigida, vitium,Iad:ucae, &fimiiiumcircumponebant, vtfrigusaquaenoc~hiacquifitum interdiu conferuare- tur . Semus Delius Iibro Nefladis fecundo,in infula Ci molia loca refrigeratoria excauata fcribit,in quibus ae- ftatistemporevafa ficUIia tepida aqua plena depone- bant; poftea aquam nulla re niuibus differentem cxpor tabant.Aliumrefrigerandiaquammodumfuiffedifpu tatPlutarchus ex Arifto.6.fymp.vbi cotibus&filicibus necnon plumbeis laminis aquae inie&is eam refrigera- ri demonftrat. In puteis quoq. vinum refrigerandi mo rem habuiffe veteres teftantur Strattis in refrigeratonjs &Lyfippusinbacchis: Ceterum Neronis poftremum aquae refrigeradaeinuentum nullo praediftorum igno biliusextitit,qui vtfrigorisvoluptate abfq.niuis vitijs frueretur, aquam decoqui fibi , vitroq. demiffam in ni- ues refrigerari curabat : quem morem ita infecuta aetas Romae obferuauit, vt Neronis decofta fere in omnium ore verfaretur ; De quafermonem habens Iuuenalis fa- ty.5. fic ait, Cum siomacbus domini fcruet , potuq. ciboq. Frigidior Gcticis petitur decofia pruinis . C 2 & L, I B E R & M arcialis Spoletina bibis , ?e/ Marfis condita cellis , £)#0 £/"& decotlae nobile frigus aquae. De hac Galenusintellexit3quando7.methodiIibrime morat fc interdum ftomachi 3 ac membrorum intempe- rics aqua niuibus refrigerata curaffe&^ iv Vt%fxr\ (aitille) y\ dv rot <&&j-ctyopivovcri c^atojtrctv . Ne in medium adducam Athenaeum, qui libro dipnos 3. clariflime demonftrat, quam frequens apud Romanos effcc deco&ae vfus ; vbi notare Iicet eos conuiuas erraffe 5 qui penes eum au&o- rem probare nitebantur antiquiores Nerone decocta fuiffe vfos. An vero calda vnquam in couiuijs fanorum vterentur antiqui inpotu dubitatumfuit a multis^certe exPhilemoneconftarepoteftaliquando eiufmodi po- tum vfurpatum effe^quado fcribit caldam chalco , quae fere eft quadrantis noftri menfura, vendi folitam., quae pufillitasnonlotioni,fedpotuiinferuire poterat. Po- flerioribus faeculis frequentior calidae potus fuiffc inuenitur, itavt inconuiuijs aeque caldae atque fri- gidae minifter haberetur3 quemadmodum fcribitlu- uenalis faty. 7. Qiiando vocatus adefl caldae? geltdaeq. mmifief . Num autemcaldaquam medicifrequenterfub vocabu lo Qtpuov nominant 5 quam vt antiqui potabantaqua ef- fetigne,folevtcalefadta,an aliterdifputata quaeftio eft; Egofaneicafemper exiftimaui nunquam inter conui- uia Veteres aquam calefactam bibiffe5quod ea potius concitet vomitum, quam aut voluptatem 3 aut commor dum afferat, cum item Plinius potum calidum effe con tranaturamprobetargumento brutorum; quaefrigi- dumprofequuntur^&nequeipfe.) neque Galenus vl^ lum huiufce potionis nifi in aegrotis mentionem fece- rint. Caldam autem fuiffe aquam illam^quamnulla arte P R I M V S. II arte refrigerabant , fed quae qualis fuapte natura eratj potaturisporrigebatur3iaeoopinor9 quoniam Martia- lis ubi dicit Iam defeciffet portantes calda minislros, Si non potares Ceciliane merum . & Frigida non defit > non deerit caldapetenti , Sed tumorofa ludereparce fitu Manifefte indicat fe de ea aqua fermonem facere 3 quae paffim in conuiuijs admifcebatur vino,& eius magnaco pia habebatur, cuiufmodi profe&o extitit aqua nulla ar tecalefa&a , aut refrigerata: Nec aliter fenfit Phiie- mon , qui uilitatem & copiam caldae dcmonftrauit, fcribens eam quadrante vendi , cum verifimile fit a- quam frigefa&am , aut calefaclam non ita vili pretio venditam fuiffe : nec obftat Platonis fententia nimi- rumquieo locofitim in exemplum adducat cupidita- tis, & non de ea ferio agat, quae frigidi, atque hu- midi appetitus abomnibus definitur. Cur poftea fic appellarintcommunem potandoaquam , puto vt eam a frigefada niuibus , vel alio ingenio conuiuis inter petendum , & miniftris inter feruiendum diftingue- re liceret: Qupd fihaec opinio aliquibus minus pla- ceat , id fakem neceffario obtincbo, vel tantum ali- qua valetudine affe&os toto conuiuio, vel illos,qui vomere cijpicbant , vt copiofius & maiori fame in- gurgitarent , ante cenam calefactae aquae potu vfos effe : quod & Antiphanis in Omphale indicauit his verfibus. cv ^vrpct, <& /uot O* Grax; boap t-lovrct nnoiv o«loucu', & locus Tlato- nis examinatus. Cap . 9 . jRiftoteles in 5. probl.primo,cauffaminquirens, qua ambulationes longaeperinaequales viasfa <5tae maioremlaffitudinem, quam perinaequa- les inducant,iccirco contingerefcribit,quia multus, ac vehemens motus laflitudinem paritifubiungit deinde rotcwm i cariputtrcofjtsy quae vox antiquo interpreti, at- que etiam Gazae occafio fuit,vt non modo ipfi erraret, fed & illi, qui in lexico componendo eos fecuti fcripfe- runt aznp/uLct>rco£yic vocem motumper viaminaequalem fignificare, cumnechuiufcemodi fignificatio Anftote- lislocoquadret,nec vox alibi vfurpata reperiatur.Itaq. reftituendum locumeffeputo, quemadmodum penes Theophraftum in libro n&ji kq7tcov inucnitur, quemli- brum ferc totu ex Ariftotelis problematibus conflatum effe quiuis iudicare poteft : ibi.n.fic legitur « ort in£y\ effici tradit Arifto. 2. de partibus animalium cap. 6. vt fenfus eife poflit id valde praecipuum haberi,quod paucumexmulto fitnutri- mento,veluti medulla ex feuomempe quae femper exi- gua ex plurimo feuo fuccrefcit : illud obiter hocin loco adnotarevolo,PlatonemduminTimaco fcriptum re- liquit medullae morbum omnium periculofiffimum e£ fe, fiib medullae nomine cerebrum intellexiffe , nempe quodexgeneremedullarum exiftere fcripferit, Gale- nusfecundodetemper.& 2.devfupartiuni :fienimme dullae nomine vel fpinalem ( vt dicunt aliqui ) vel alias medullas coprehendere voluiffet,parum vera fane fuif- fetillius fententia, quando non medullaefpinali,autal teri,fed vnicerebrohaecPlatonisverba adaptari pof- funttTo osav o?kov y\£y\ o~co[jlcl kzvov rl 3 qgj ^pv^vffo c«ra0o$,quae fic vertenda funt ; ita igitur & in fy nanchicis venas fub linguapertundimus, quando iam vniuerfumcorpus fit cxinanitum , paflioq.perfcucret. Quod enim ?$pvi£&iv hoc in loco ficut alibi faepius perfeuerare fignificet , fa- cileeftaequoLe&oriconcedere. Ceterum id praefidij genus ab Hippocrate primo omnium propofitum Cae- lius Aurelianus fiuepotius Soranus a Caelio Latinus redditusin ^.acut. quattuor rationibusimprobat : pri- moquodexincifione carum venarum materia copio- fior in affeclum locum tra&a grauius malum reddat : fe- cundo quod ad hoc vthuiufcemodi adminiftratio belle fiat, laqueum collo,qui venas fubleuet,circundari opor tet,vnde fuffocatione augeri periculum eft:tertio quod fanguinem fluentem eo in loco reprimi, diuifa colligari finemanifeftopericulonequeant: quarto quod etiam fi fanguinis fluxus inhibeatur , fblent tamen loca tumi- da femel aperta leui qualibet de cauffa referari: Sed haecargumentaparumvalent,quando corpus iamfit ita inanitum, vt aliunde materia confluere nequeat,mi niftrosq.optimos habeamus, qui incidere, colligare , & fluorispericulumomne vitarefciant. Etquoniam Cae- lij mentionem fcci , locum eius altcrum fignare libet, qui cu m libro acut. 2 .cap. 4.altercum bibentes opp rimi graua P R I M V S. I $ grauatione forbili fopori fimili fcribat3 aliqui non forbi li,fed terribili legendum , auteam vocem abradendam voluerunt ; ego vero neque tollendam eam5 neque mu- tandam puto, fiquidem lbporem eum elegantifHme for- bilem nuncupauit 3 in quo maximus ftertor emeitur, quiquodforbitionis clariflhnam imaginem praebeat, praeter fenfus fidem,etiam Plautinus ille Lucrio in Mi- litis fabula manifeftum fecit , qui interrogatus a Palae- ftrione,quid Sceledrus ageret3fic cum eo fermonem ha bet3Luc.forbetdormiens,Pal.quid forbet Lu. illud ftertit volui dicere, fed quia confimile eft, quod ftertas, quafi forbeas. De ificijs Itrijs, & Libis variae obferuationes & explicationes Cap . 1 1„ |Vc"toris 3 qui problemata fub Aphrodifienfis Alexandri nomine vulgata edidit3 libro eorum primo^quaerens £ta. r)o la-ixog ^vmiTfTo^xcchco euenire tradit,quoniam in terendis carnibus multus fpt ritus immifcetur^qui eum cibum ita leuem facit3vt non in ventriculi fundo fubfiftere valeat, Ccd in altum effera tur femper, ficq. minuscoquatur: Hoc in loco dubita- tum eft,an Imzo^ 3 an Wutov legendum fit , quemadmo- dumpenes Athenaeum in 9. dipnos. fcriptuminueni- tur. Egocerte textum Alexandri mendofum , & io-iiuov legendum effe crederem, cum Latini quoq. noftri infl- ciadixerintjfed dumcogito AlexandrumTraliianum Iibro 7. capit. primo , &lib. vndecimo cap.i. eadem vo cevfum, fitvtfacileputem vocem/oW^ inprobl. mu- tari non debere3quae ratio vna cum multis aliis poterit quoqueperfuadere3problematailIa au&orem habuifie D Ale- L I B E R Alexandrum Trallianum, &non Aphrodifienfem, st quo omnia ea mutuauit Macrobius,quae 7.fatur.cap.8. de Ificijs difputauit . Infitia porro fiue ificia duplici mo do fiebant, vel ex varijs carnibus tritis & pipere comix- tis,vt Athenaeus quoq. fcribit, vel ex pifcibus diuerfis, ficuti Alexanderdocetrexillorum generibus funt fal- ciciae noftrae non multum nomine differentes . Erat quoq.ijs fimiletetrapharmacumadeoimperatori Ha- driano carum,quod ex fafiano, fumine, perna,& cruftu lo compofitum fuiffe narrat Spartianus. Horum vero fl militudinem quandamreferuntbotargae , quorumin- uetorem extitiffe Heliogabalum meminit Lampridius. Habuerunt quoq. veteres aliud edulii genus 'irptov vo- catum,cuiusfaepenumero mentionem fecit Galenus, & alii. idquomodofieret,docuitAthenaeus:apudque in 14.dipn.haec leguntur, irptov ^njujuctriov TwnTov £id on~ crct/uhs %£ uixtroc, yivojuwov , quod genus hodie etiam pa£ fiminSiciIia,& in Calabria,praefertim apudThurios populos confidtur,vbi olim Herodotus hiftoriam fuam condidit,& vbi magna fefami, quam incolae giorgiole- nam vocant, copia nafcitur, ita vt eo multis in codimen tis amygdalarum,quibus carent,foco vtantur ; quo pa- doRomaelocofefamiamygdalae in vfu habentur ad conficienda itria , quae & ibi , & in Calabria , Siciliaq. coppettae nuncupantur. Quae vcro a Galeno itria fae- pius nominantur , hoc prorfus modo facta non credo, cum ab ipfb duplex genus tradatur,vnum pw/^alteru hdycLvov vocatum; quibus iam compadlis papauer infper gi folitum fcribit in lib.de fimpl.med. puto tamen haud multum diffimiliaextitiffeilla,praecipue,quae pvw/uctrcL vocata memorat . Ex quibus , & ex la&e cum placcntas alias fieri confueffe fcribat , eaomninointelligit, quae libaaRomanisnominata tradit Athenaeus; vnde qui inprimodefcmine Galenilib.f^&ttranftulit., libaFeli- cianus, P R I M V I. 14 cianus,hanc rem ignorauit ; quanquam & liba diuerfi- mode ab antiquis compofita fuiffe conijcere licet ex Catonisdere ruftica lib. quorum vendicores Iibarios Senecam,apud quem prolibariisperperamlibrarii le- gebantur 5 vocaffe cum Caelio puto . De panefurnaceo error in Galeni interpretatione expli- catus, & alter de Myrtidano Tlinij deteUus7 Quidfit tratla Tlinio}& ^tbe- naeo Cap. 12. jVicunque Latinis au&orum interpretationibus contenti Graecos eorura contextus intelligere non curant,quam grauiter faepenumero erret, exmnltiscognofcerelicetjfed hoc quod nuncdepane furnaceopropofiturusfum,nequaquam minimumeft, tum quiapanis, vt Alexander in primo probl.ex Home ri cixtpircLjfAViXov ew£pa>v faepius vocantis fententia fcri- bitDinterea,quaenosnutriunt3 primum locumtenet, tum quia non parumad valetudinis , & vitae conferua- tionemeiusco&ura refert. Galenus itaq. inprimode alimentis varias panis co&uras referens haec aitj »aA- hl- qui ponunt,fo!iaquefiue fpoliavocant. Et quoniam Plinii fa&a cft mentio , eius ( ni fallor) errorem fu- biiciam.-isenimlibro 15 .cap. 31. fcribit Veteres an- tequam piperis vfum haberent3 loco eius baccas myr- ti vfurpaffe : quodcum nequcapudalios audores ha- ctenus mihieam rem diligentiffime perfcrutantilegere contigerit, neque admodum rationi confentaneum vi- deatur,inde potuit faciliter Plinius errandi occafio- nem caepiffe, quod (vt auctor eft Galenus in expo. voc. Ant. ) myrtidanum plurimi tsdmpt nominarenr, quemadmodumHippocrates fructum myrti myrtida- num & ipfe vocauit , ficque piper ab aliis vocatum fcripfit . Le aquis Veficarijs & Caeretanis Galeni locus de templo ? Tacis male a Ciraldo intelleUus • Cap. 1 $ . jVltas habuerunt maiores noftri balnearum a- quas mirificas pro variis morborum generibus curandis,quarum nomina etfi hodie quoque apud auctores conferucntur, ipfae tamen vel oblitae funt , vel ignotae , ficuti aquae Nepefinae a Caelio Aureliano inter Italiae nobiliores adnumeratae . Atq. etiam Auguriae,& praeterhas VeficariaeacFerratae a Scri- L I B E R a Scribonio Largo, & Marcello Burdegallenfi nomina tae, quae poftremae cumvbifuerint3anemineadhuc notatum viderim , me operae pretium facturum fpero, fi quid fentiam , manifeftum fecero , Scriptum itaque apud praedi&osinuenitur au&oves, inThufciaaquas extitiffe ferratas , quae mirifice veficae vitia emenda- bant, vndeveficariaevocabantur;locus vero Milonis Brochi,fiue Graechipraetoris hominisoptimi ad quin- quagefimum ab vrbe lapidem erat: Has balneas olim Viterbienfes effe putaui, quodillae fintin Thufcia,vefi cae morbis adhibeantur, & paullo minus,plusve quin- quagefimolapideab vrbediftent; fedcumanno fupe- riore Centum cellas , fiue ciuitatem veterem,Alexan- drum Farnefium Cardinalem maximum fecutus,petijf- fem ; locum confpicatus ab eo oppido duobus milliari- bus diftantem , vbi veftigia antiquarum balnearum, & ampliflimiaedificij apparebant, voluidiligentius om- niaintueri,tandemq. reperi,ibiegregiasaliquas bal- rreas fuiffe extru&as , ad quas ex propinquis montibus per fubterraneos cuniculos aqua ducebatur; vndein eam conic&uram veni, poffefieri, vt illae effent aquae ferratae a Scribonio & Marcello nominataejad quod credendum pluribus rationibus indu&us fui. Primo quod locus ille fit in Thufcia ; Secundo , quod ab vrbe quinquagefimo lapide,fi via Caffia eo perueniamus3di- ftet;Tertio,qu6dmontesilli,aquibusderiuabatur,fer rati etiam hifce temporibus vocentur, nempe quia fer- rum ibi nafcatur , vt aquas fimiliter vi ferrea praeditas effe conueniat ; Quarto , quodincolaemorbosveficae nterdu m earum aquarum beneficio curent ; quaquam vfq. adeo detu rpatae & imminutae funt,vt pauci illis vti vclint: quodnullusalius locus vrbihodiepropinquus cognofcatur, cui magis balnearum illaru conditiones a- daptariqueant. Iam vero qualesfuerinthuiufinodi ba- lineae P R I M V S. \6 liiicae ex Iconographia cognofcetur, quam Pyrrhus Li gorius totius antiq uitatis omnium noftri temporis ho- minum vir peritimmus ex fitu acceptam apud fe habet. DecaerctanisbalneisStrabonis tempeftate adcuran- das aegritudines varias maxime aeftimatis iam dubita- ui,nunc certior fa&us Caerenobiliflimam olim vrbem prope eas aquas fuiffe fitam 3 quae fitilianae hodie vo- cantur,adcredendiipermotusfum huiufcemodi aquas antiquas quidem immo ipfa. Caeretanea balnea a Stra- bone nominata effe; & quanquam multis temporibus latuerint,ac fere nihil de illis ab aucloribus fcriptum inueniatur i hifce tamen temporibus non parum cele- brantur ob mirificam opero5quam in curandis omnige- nisfere cutaneis affedibus quotidie praeftant . His de templo Pacis Romae errorem Gregorij Girarldi fubne ctam.,qui audoritatequada Galenifalfointelleda per- motus idab aegrotis frequentari confueffe primo dc Diisgentiumlibro fcriptum reliquit, cumnullibilega- tur in ilIo3autin alio templo eos vnquam verfatos,prae terquam in infula Tiberina , vbi Aefculapij aedes fitae erant , & quodam alio Iqco in id exftrucl:o3vt qui ad lu- dosCircenfes venirent fi fbrte fortuna aegrotaffent, ha berentvbicommodecuraripoffent. Sednevideargra- tis Girarldum improbare,GaIeni fentetiam in medium ponam , quiinprincipiolibriprimidedifferentijs pul- fuum medicos fui temporis coarguens , quod de nomi- nibus pulfuum futiliter contenderent, ait faepenumero intcr eos excitatas effe contentiones fimiles illis 3 quae inter medicos in templo Pacis,vel fuper aegrotos difpu tantcs oriri folebant; quod enim in templo Pacis conue nirent, omniumrationalium artiumprofeffbresaddi- fputandum, ipfe met Galenus in fermone de libris pro- priis manifeftum fecit : quod etiam Romae medici non raro fuper aegrotos digladiarentur 3 videre eft in pluri- bus E t B E R buseiufdemcommentariis:verba Galeni citata aGi- raldo elara funt . De medicis enim eum, quem dixi fer- monem3habens fk ait watAfow omua.yjw Kn&cu j m JVjAg- voti rotavwiv s qj&v wroXXcLKic. opco/MV kvn tz£ t«s etpwnc. t«- /a«v«j j^ «V ttJT«f toij/ aippco^m ; ideft qualem cenfes pu gnamfore?antalemqualem iaepevidemus inter ipfos ortarn in templo Pacis 3 atque etiam coram ipfis aegro- tis } Attamen idignorari nolo alibi3 quam Romae,!an- guentes in templis quandoq. detineri folitum fuiffe , vt curarentur,quod locupletiflime teftatus eft Strabo in 8. Geograph. lib. vbi memorat in Epidauro, Coainfula, & Trica Acfculapii fuifle aedes, in quibus magna aegro torumcopia nutriebatiustabellaeq. cum curationum infcriptionibus p£debant. An veroidem^vel quid fimi lefiieritvaletudinariu,cuiuslocihabeturmentio apud Senecam lib. i.de ira.,& apud Columellam lib.i i. cap. i . 1 6. & lib. 12. cap. 3.7. certe anirmare non audeo. pu to autem fuiffe peculiarem locum invnaquaq. priuata domo^vbiferuitantuminfirmi curabantur, &detine- bantur, eo pa&o quo hodiein monachorum coenobiis iimili muneri peeuliaris locus dicatus confpicitur . Error in *Aetio correUus de Ficubus , & alia de ipfis;Colu- mellae de Embammate locus emendatus . Cap. 14. sBi remediaextinguendae/iti demonftrat Aetius lib.9. inter cetcra pro tollenda eorum y qui ab imbecillitate vires recuperant,fiti flcus ficcas fe cundum Cornarij translationem in cibo acceptas com- meodat ; quae lententia cum femper mihi fufpe&a fuif- fet,quodHippocr.in 2.de diaeta fcribat ra %npd crZntt tivjuvdha j tandem antiquiffimo vltra fexcentefimum atinum codice mihi Meffanae,dum ibi cum Alexandro Farnefio patrono meo effem^coparato > inueni loco fic- earum?legidebere3yiridium :ficenim contextus meus habet P R I M V S. 17 habet ^ictv s&dvet av%a, •^Xcapd i&oftivct 3 CX quo loco quemadmodum etiam ex multis aliis perfpe\5tum e(Te poteft.Cornarium habuiffe codices valde deprauatos3 id quod fi valetudo mihi concedet, intra paucos annos magna eruditoru vtilitate & in Hippocrate^&in Aetio oftenfuratn me polliccor . Ficus igitur virides fitim au- ferre non fblum medici dixerun;t,& praefertim Hippo. loco ckato,vbi mkci %Xcopx vypaiviv tradit,necn6 Plinius lib.23xap7.vbi ficcas ficiis fitim excitare^viridesfeda- re fcribit,verum etia Martialis cognouit, quado fcripfit Chia fenifimilis Baccho}quam Setia mifit , Ipfa merum fecum portat , & ipfa falem . Poft ficus(vt Heraclides Tarentinus apud Athenaeu dif fetit)alij calidamaquam,alij frigidam effc potadam vo- luerunt: qui calidam praetulerunt,his rationibus indu, cl:i funt,quod ficut calida manus magis abftergit,quam frigida,pariter citius eluit ventriculum, & inteftina, ne ficus ibi diutius retineantur; addebantcalidam aquam extra pofitas ficus magis dirToluere,frigidam magis coh ftringere , quod item ficubus intro acceptis euenire ra- tioni congruum e-ft. Qui vero frigidam bibi debere pu- tarunt,frigido dicebant poculo co/identia in ftomacho & grauia deorfumferri ; & iccirco ficus, quae ftomachu vexant,citius ab eo defcendere j Quaratione alij fuper potabant merum,perfuafi nempe quod prompte, quae effentin ventre,deorfumpropeIleret;Oportere.n.aie- bant poftficus multo denfoq. vti poculo, ne illae in ven tre comorentur,fed in inferiores inteftinorum partes ce leriter deferantur. Arifto. quoq. in probl.ficubus fuper potandum vinu credidit,quod vt ignis paruus a magno extinguitur,fieexiguus ficuu calor a vini maiore vincat; idem ante ipfum comendatum fuit ab Hipp.^.de diaeta lib. in iis, quibus ob frigiditate infirmus eft ftomachus. Non fuit abfq. vtilitate rufticoruminftitutum, quos tra E dit r% L I; B? E R 4it GaJepu&confueuiffe ficus macerare aceto.,quoc!ea- rum vifciditatem magnopere.corrigeret. Non inconue nit vt hoclocodetegam errorem,qui ha&entis in Coiu jmella a nemine3quem fciam>animaduerfus5& emenda- tus fuit 5 praeterquam a Latino Latinio Viterbienfi .acris iudicij & fingularis doctrinae ac probitatis virojin lib.enim i2.cap. 34.fic legitur^ Qui fcilliticum ace- tum facerevoIunt5decem bambatae in tres amphoras mufti mitis &c . vbi q uid fignificent ee duae didtiones, [decem bambatae] nec Apollo fane intelligeret. Quare illa verba [Qui fcilliticumacetumfacerevoluntjextre- misantecedentiscapitisiungenda funtjdeinde titulus fubfequentis Capitis apponendus feparatim [De Eiri- bammatc] poftrcmo incipiendum fcquens.Caput In tresamphoras mufti : Hunc in modum clariffima erit Columellaeoratio, qui eodem Iib.cap_.55. Sinapim fa- ciendi rationesplurimas docens cuiiifdam Sinapis ad Embammata idonei mentionemfecit : Quod porro feri pfit Vlpianus 1 . fi quis Embamma fuiffe Joco acetijval de defcriptioni embammatis Columellae quadrat 5 cul jnagna aceti portio admifcetur. Sicetiam Latino intin- dus nomine vfum Plinium reperio . Itaq. Turnebum alioquin doctiffimum probare nequeo^dum in 17. ad uerf. lib. cap.i 3. bambatae, vocem non mutandamleui bus quibufdam rationibus cOntendit . Locus Tlutarchi de Tithoegijs emendatus : & pe feHo primae ^Augusli diei . Cap . 15. Omanos vina, quae annum faltem praeterijflent vrplurimumbibere confueuiffer ita clare fcri- ptum habeturapud GaIenum,aIiosq.aup(XtyLov^ & 1. de diaeta fcribens Xccy- viv\v J% vSctrog l& alius *4tbenaei correUus , Hefiodiq.fententia in- terpretatur Cap. 18. - Inumaquae primum mifcere coepit Staphylus Sitheni hlius ( ut fcribit Plinius ) fed huiufcemo- di mixtio longis temporum interuallis nonpar- uam varietatem accepit,tum a natura vini ; tum a natu ra bibentium ; tum etiam a tepore quopotabatur: A na tura vini primum variata eft mixtio , quando Maroneu uiciestantoaquaeadditoobeius vim mifcendum effe voluit P R I M V S 21 voIuitHomerus;cuius generis vini faeuItas>vigorq, indomitus etiam Mutiani ter Confulis tcmpore dura- bat,qui eius fextarios fingulos oclonis aqux mifceri compeiit: fic. n.falcrnum indomitum vocauitluucna- lis , quod vix & ipfum multa aqua domaretur ; ut Ga- lenusaliud^A/^ocpo/sot' quod paucaaqua uincebarurrat" qui communes uini teperaturas tresextitiffe ex prouer b i o a n ti q u o « (zs-ivn «£ vd ctrog o/r« 6 iv fxovov . Temperaturam porro,quae ex duabus aquac parti- bus,& vna vini mixtis conficiebatur7 mcntem turbare, &leue quandam ebrietatem inducere credita; cam aut F quae L I B E R. quaeexduabusvinipartibus aquac tribus mixtis fub wivrt complexam contemperabatur , fomnum induce- re3 curaru obliuionem parere, pafliones fedaredi&am: Sedillud^iWe^/W fecusintelligi debere Athenaeus cenfuit, qui hancmixtionemexduabus vini partibuss &quinqueaquaefa<5tamfuiffefcripfit, atq. adid com- probandum nonnullorum poetarum teftimonio vfus eft fub his verbis , 61 cf ' iTTinrctfxivcdc pga/uivot rcS 7tott$ Svq olva i7rtvov tp&c TTivn vc^ctroc. NiX0%dpnc yvvv cv djuv- fJLCovn <&t£c rovvouct 7rcu£ct)V itpti Oho/uctog cwroc ngj/ Trivn (£ ovo Kdyan ffjjtj crv/u7rorcu yiVoituiQct : rct 7Ti vn qgj JVo. Ev r\ £v-\cofUiQct TLu%p/uiQct <3e>gpc rovQ* 6 otvoc ceaipct? yiva, Ov 7c *5"83^ 7roXiiyc0 rsrcuc^cov d,uct K' ctvQtcyiyi- nrcurovro 8 vbi aitf/a fignificaffe vnius vini cyathi cum duobus aquae confufionem; •Wpre duorum vini cu tnbus aquae: TeTTajoatotidem vini quot aquae; quod dicitur & ab Hippocrate,& apud Athenaeum lcrov 1o~c*>. Ab his uero extitiffe & quartam bibendi rationem, ut fiquis merum bibere maluiffet; quam *- fxivm ofva 7ro vere & aeftate, quan- domagis laborarent , Jargius ac meracius potarent, quo modo Hefiodi fententiam interpretandam puto, quimeracispotionibusper viginti dies ante Canis or tum3totidemq. poftea utifuadet. De infibutatione>& quidfit apud Galcnum dkere fedem* ■ Cap. XIX, jVod veteresfabulastam tragicas, quam comi- cas non fcrmone,ut hodie fit ; fed altis uocibus cantibusq. recitarent,praeter Arift.in prob. aliorum au&orum teftimonia , Galenus quoq. noftcraffirmauit j vbi comoedos ac tragoedos ad con- feruandam uoccm frequcntibusbalneis& laxantibus edulijs vfos narrat : quo in loco mirari foleo , cur illud artificij genus praeterierit, quodanticui ad tuendas hiftrionum voces in vfu habebant,infibuIationemq. nuncupabantjquaetametfi ualetudiniquoq. inferui- ret ( ut Celfus fcribit ) virginesq. apud Lcnones a fer uis defenderent , quemadmodum hoc tempore eu- nucho" P R I M V S 2| nuchorum cuiratio penes aliquas nationes,& equa- rum infibulatio apud Veterinarios , praeeipuus ta- men eius finis extitit , ne coitum exercere poffent, queminmutandis,atq. corrumpendisvocibus quan- tummomenti habeat, nemo ignorat . Neque vero a- dolefcentes tantum ( vt ait Celfus ) infibulatos , ve- rumetiam adultos , & quod maiori admiratione di^ gnum verpos acrccutitoscredoicum a luuenalefkfcri ptum legatur Sati. 6. Soluitur his magno comoedi fibula .* & Si gaudet cantu , nullius fibula durat \ Vocem rendentis Traetoribus, Nec non a Martiale libro 7 . Menophili penem tam grandis fibuia veHit , Vt fit comoedis omnibus -vnafatis . & iterum Dnm luditmediapopulo fpeffante palaeslra, Heu cecidit mifero fibula 3 Verpus erat . His omnibus admoneor, vtlocum Galerri a paucis in- telle&um in medium proponam,qui in fine fecundi libri demotu mufculorum : De exfuffiatione fermo- nem habens, haecait, Jiovrcu - Xvrcu , %a) crctX7rig-cu, , %$ Ztipvmc. , orctv ro JCctXovjuiVov QyiX0C, iCT- ^IKQV iC, TO rcov Ylipcricov htzrco rct og-ict , cog z%co pi<&n Kctrctp^etg zripcoSt ;(cy tQ juyi cpct\ct7ipovoj~cu curiov i$ic fi Qvcrei yo^J^c-tj^ V7ro%ov£pia> ticlkov ; id quod etiam con- fir- P R I M V S 17 firmauit 3. de fra&uris prope finem, quando biliofis aquam dari prohibct : vbicum Galenus nilferedicat^ quod ad fcicndam didli Hippocratis rationepertineat, ego arbitror,haecomniaintelligenda de pauca aquae exhibkione: nam fi multa detur, potius extinguitur bilis : quomodo vero pauca aqua in bilem conuertatur cum iic frigida &: humida,bilis autem calida & f icca,in- terquasnullaeft conuenientia,exiftimo egoita fieri, quonilpaucaaquainhypochondrijs permanens, cinn nullam habeatcontrabilisferuorem rea&ionemfacile ab illa fuperatur j vnde bilis feruorem veluti pabuli co- piam adeptaaugetur : Qum & oleum rofatum corpori feruenti applicatumslicetaliquantifper refrigerare vi- deatur, tamen poft modum magis calcfacit ; & hinc eft qiiod in eryfipelatibus , & inflammationibus maxi- misiubet Galenus,utfaepisfime refrigerantia permu^ tent,ur;aliQquinmagisignirentur. Curigitur Alexan der Trallianus^ubi pleuriticorum vi&fr inftituit,ridicu Ju effe dkat, fi aqua bilem augeri credatur , qiiove ipfe Hippocratisfententiaminterpretandamvolueritjdum Hippocratcm ab aliquibus hac in re falfo accufari fcri- bit , ignoro fane, illud tamen affero in ipfius A Iexandri codice vulgato poft ea verba,/^« ^ong ircac, «Wrcw, haec ferme rcftituenda %oha£a; fi> v Trvpircov yivovrcu a,7ro rrig ^oXtig ,idem effeputo,atqueilIud, quod Anaxago- rae adfcripfit Ariftotcles 4. dc partib. animal.cap.2. ni- mirum bilem,fiue bilis receptaculum acutorum morbo rumcauffamexifterejquam fententiam ecfidamnaffe videaturaattamen fi q uis morbos acutos ab humoribus feruidiflimis, fubtiliflimis, ac mobilibus gigni confide- ret,quales biliofi omnes funt,animaduertatq. hanc vel cxtra proprium folliculum per venas iliabentem , vel aliquo L I B E t aliquo alio pafto exuberantem corpora magnopere ve xare, inueniet profe&o rationi minime repugnare, fal- faq. & fimplicis ingenij argumenta efTe illa3quibus Ana xagorae placitu deftruere conatur. Quomodo.n. id ne- get AriftoteIes,qui eode ib loco veteres fdlis abfentiae diuturnitatis vitaeinanimalibuscaufTam tribuentesco mendarit,fimiliq. ratione iecoris bona vel malam prae bile conftitutionem longitudinis, aut breuitatis vitae animalium, atq. etiam hominis cauffam efte conflrma- rit. Ad bilis autem prouentum compefcendum mirifice conferreabfinthium ponticum^ traditur,quo quaepe- cora in Pontofrequenter pafcuntur ipfacarere 3 auctor eft Theophraftus in 9. de hifto. plant. & Apollonius in admir.hift. Fella alioquin amariflima a Graecis yXvnict fiue duicia contrariae interpretationis vocabulo nomi- nataadnotauitCaeliusAurelianusdiuturnorummor- bo.lib.3.cap. i.quoditemPliniusobieruauitcap. 10. lib. 27. vbi herbam quandam duritieipenitusexper- tem holofteon a Graecis vocatam3ficutfeldulcemcmo rat. Huicautem diflimiie non eft,quod Galenus fcribit 3-defrait. com. aphorif 5. vbi & aliis infamata fuiffe nulli flt miru. Adda huic quae de pecu- liari Athenarum podagrico morbo fcripfit Lucret.in 7. Atthide l^ I B E R ^ftthide tentanturgreffuS) oculiq. in xAchatis Finibus. Quacve de eadem ab Hegefandro exPythermo tradi- taapUdAthenaeuminueniuntur,videlicet illius tem- poribusperviginti annos fru&um nullum morospro tuliffc,atq. tantam podagrae contagionem omnes inua fiffe, vt non homines folum , fed pueri, pueliae , eunu- chiq.&mulieres eo morbo tentarentur ; quaeitem ca- prarum greges itagrauis foiicitauit>vt vix tertia earum parsliberaextaret. An veroideuenerit, quia moro- rumfru&uspodagramarcerequeant,incotrouerfiarn venirequeat:egocerteapud Hippocratem , ac Gale- numIegimora,quae fatis maturuerint, ventrem fub- ducere, ftornachumq. fqualidum , ac aeftuofum confo- lari,praefertim fi frigida,nec cum ceteris cibis,fed paul loantejfumantur , moxq. perpauimentum deambu- letur : vndeHo ratius poeta non immerito cecinit ille falubres lAeHates peraget > qui nigris prandiamoris Finiet7antegrauem^quaelegeritarboreSolem» Quod veropriuatavllafacultate podagricis auxiliari, quominusinfeftenturilli,poffint,apudneminem ad- hucobferuaui : fieri tamen potuiffe crederem,vtmora frequenter Pythermi aetate ab omnibus fere efitata fto machis recreatis,aluisq. liquatis eorum humorum pro uentuminterciperent,qui in articulos decumbentes podagram gignere confueuerunt; ihd confideranti mi- hi capras, quae mororum fru&us non attingunt , ab ea lue non fuiffe immunes 3 potius aeris inclementiam, quaemorisinimicaextitit,etiampedum morbos pro- duxiffeexiftimojquandovarijs aeris conftitutionibus variasaegritudines peruagaffe non raro a maioribus noftris obferuatum fuit. Dixi moraftomachosaeftuan tes reficere,cum Diphilus medicus apud Athenaeum, & P< R I Mi V S 2$ & Galenus poft ipfum eadem ftomacho conferrefcri- pferint : quanqUam Diofcorides & ipfum fccutus Aui- cenna mora non ^roW^a (vt illi) Ccd ^ajto^ojua^ct fecc rint . Quare autem de moris albis a nulio fcre antiquo- rummentiofactahabeatur3excepto Ouidio infabula Pyrami & Tisbes, vbi eorum fanguine mora alba ru- brumcolorem contraxifte canens,videturpotius vlla candida inueniri negafle , facile eft illis intelligere, qui lciunt, id arboris genus exinfitione fuper albam populum fac^aemanafleiquae cumin Europa,acfub Romani Imperij ditione fero apparuerit, ficuti quam- plures aliae infitiones ; non eft mirum , fi pauca dc ipfis ab au&oribus memoriae tradita ieguntur* quam etiam cauffam extitifTe Jputo, vt fericum vfquead Ga- lcni tempora rarum eilet, quiin 13. methodi fcribic id in vrbibus Romanorum magnis tantum,atque ibi penes opulentas mulieres extithTe: Ea enim animal- cula,quae fericea fila nobis diuina quadam arte ..&.«* bricant ,quod potiffimum foliis mori nutriantur, eisq. pinguefaAa foecundiora euadant , omnes fciunt , vt nac vna ratione conijcere valeamus , quo temporc huiufcemodi arbores copiolae non crant , codem nul- lum , aut faltem pauciffimum illorum animalculorum, Sc proinde quoque ferici fuiffe prouentum ; au&or enim eft in vita luftiniani Zonara, eius Imperatoris tempeftatc fericam telam a Romanis texi coeptam , quae prius a Perficis mercatoribus aduehebatur , & quomodo ex vermium filis fieret ignorabatur.Nam duo monachi ex India Byzantium profe&i originem illius declararunt , & vt ex perexiguis ouis per fo- tum vermcs illi educerentur, educ?i folijs mori ale^- rentur, deinde ipfis natura magiftra filum reddcn- tibus fericum rexeretur, non fine multis muneribus cdocucrunt, H Cur L» 1 . « E % Cur pifcesmedici antiquifacile concederent aegris: pifces tintm- nabulo yendi folitum fuiffe : quis fuerit Hoedus^ ex xAmbraciaapud Gellium, & nonnulla aliadeHoedo, Cap.z^ jVr mediciantiquiadcoin aegris fere quibufuis curandis pifces concederent, minime rationem puto,quod ipfi fuapte natura admodum conue niant . Sed quia pauci crant , qui in fanitate non potius pifcibus,quam carnibus vterentur, quemadmodum in fympofiacis docetPlutarchus. Vndeconfuetudine,qua maxime refpiciendum iubet Hippocrates,impulfi id po tius, quam valida aliqua rationefa&itarunt. Vnde ne- que hodie in aegritudinihus , facile debent pifccs medici concedere, alioquin corruptioni obnoxios,nifi quis huiufmodi cibo frequenter uefci fit folitus,que- admodumde VenetisfcripfitMartiaiis. In Venetisfmt lauta licet conuiuia terris Trincipium coenaegobiusejfefoleU Pifces tintinnabuli fonitu vendi folitum , non tantum apud Ariftophanem & Demofthenem, fed ctiam apud Plutarchumau&orem grauiffimum obferuaui,qui in quarto fympofiac. probIem.quarto,hunc fermonem a nobis Latinae linguaedonatum habet : nifi Columeila cap. 2. lib. 8. au&or effet vulgares mutata littera medicos Me- licos dixiffe. Iam vero hoedi Melici,tanquam celebris, meminit & Clemens Alex. 2.paedag. Hoedos etiam ex Tybure valde aeftimatos videtur Iuuenalis monftraffe fatyr. n. De Tyburtino reniet pinguiflimus agro Hoedulus}& totogrege moUior , infcius herbae • Sed quemgulofi omnium maxime quaerebant , erat hoedus lupi faucibus ereptus, dilaniatusq. de quo Ho- ratiusinEpodis. Vel agna feslis caefa teminalibus 9 Vel Hoedus ereptus lupo, &7tfartialislib,io Taruus onyx vnaponetur coenulamenfa Hoedus inhumani raptus ab ore lupi. Gur autem huiufcemodi hoedorum caro ccteris iueun- ditate praecellere crederetur, aflignat Plutarchus i atio nem2. fympofiacorum y belluam illam nimirum fuo morfucarnem teneram.,& proinde delicatiorem effi- cerejnam lupi fpiritus vfqueadeoferuidus, ac pene igncus eft ; vt etiam duriffima ofla in eius ftomacho e- molliantur3 atq. conficiantun quam item ob cauflam a lupis commorfa , celerius alijs putredinem contra- hurit : Ceterum delanis, pellibusq. lupinos dentesex^ pertis an pediculosgignantdubitatum fuitantiquitus, an potius caliditatis impreffae vi afperitatem quan^ 'dam^ac pruritum gignant : Certe lupi morfus in totum pecudis corpus, vfqueadpilos, acvnguesvimquan- damigneam mittereconftat;neq. tantumhoc verum efti immoquamplurimum referre5an ea animalia quo- rumpellibus vti volumus, ferro iugulata,an fponte mortuafint. Homerus quoque intellexit dicens, i/uai$ fioog i^KTGL/Aivoio 3 ideft lorum bouis vi occifi j pelles namq. P * I M V S. JI namq. eorum tenacior & fortior eft animalium, quae non morbo3autfene«5tute,fed ferro iugulataobierint; exaduerfoquaeanimalium morfu intercunt, illisvn- guesnigrefcunt3pilidefluunr)& coria flaccida efFecta corrugantur,rumpunturve. Et quoniam fupra Am- braciaememinimus, hic adnotare placet 3 apud Athe- naeum cephalos3& lupos omnium optimos ex Ambra cia aduehi folitos ; Apuleius in oratione pro fe prima etiam pectunculos in Ambracia optimosnafcifolitos fcribit, etfi mendofe. [Legatur Vmbraciae finis] pro Ambraciae ; eos namq . Ennii verfus(fi tame eius funt) ex Archeftrato apud Athenaeum tertio dipnos . ali- quo modo acceptos 3 vel ab Archeftrato ex Ennio mu- tuatos vnicuique cognofcere licet, quos verfus, quo- niam Turnebus reftituere conatus eft 3 nil de iis am- plius dicam. Sunt vero Archeftrati carmina: Tou$ juvg Atvog t%et juiyctte$y os-peitt e fecundo haec verba,vt funt in bafilienfi codice3ha- hetjorctv Jlieirpoe; (nwv l^yonpov ipyctc^ircu r) : criouct fj&p ivpr\fXiVoiQ Ti rx ro cLrfy7 %$ juirct rouro rpifiet ori yp\ • quae cum afterifco, quafi deprauata,notata erfent , in- terpretitamenficconuertcre placuit3fedvbimcdicus de induftria corpus aliquod extenuat 3 pcr ea quae ex- cogitauit, moliriidcontenditjdeinceps fri&ione vti- tur : fedpraeterq, quod uerbis interpretatione mini- me reipondetj etiam opus medici in extenuandis cor- poribus L I B E It foribus nequaquam appofite exprimk:Itaq. loCum tunc mcndofum dTe, ficq . reftitui debere puto orav v i&yonpov zpya&rat r) rcoua , dGpvo-utvov lBu rovroTrpcLrleiy jcgq fjLira rovr.o rptpet ori%pti) ldeltquan- do medicusfpontealiquid corpusextenuare vult, hoc quidem dilatat3aperitve:deinceps tempore opportuno fri&iones adhibet , Voeefh enim <£pvo-umv vntatam ef- fc Hippocrati,& ,Galeno,vbi corpora caloris ope rarefa cienda, ac aperienda fiint, in multis eorum commenta- riis, & praefertim 1'n 2. 6.1ib. epld.ariimaduertere licet. Quod deinde Mangones& Gymnaftae, dum corpora nimis craffa extenuare intendebant, prius neceffe erat denfata corpora calefa&ionibus, vel aliis adiutoriis ra- refacerent, dilatarentq. urpoftmodum ita praeparata facilius fri&ionibus exiccarentur , nemini in medicina uerfato obfcurum eft ; Non omnes tamen intelligunt : Qui praecipue effentMangones a Galeno pluribus in locis nominati:Nam uetuftiffimis ufque temporibus cum nullareligiohominesperinde ac belluas feruitiis teneri,atq. permutari uetaret, inuenicbantur,qui nul- lam aliam artem exercebant,quam in uendendis , per- mutandisq. infantibus, pueris, uiris , uirginibus , mu- lieribus, eunuchis , omnisq. tandem fortis hominibus; fedinterhosaliquod difcrimen obferuaui : quoniam qui pueros,puellas,&mulieres inlibidinis feruitium uenditabant, antiquo Romanorum uocabulo leno> nes uocabantur ; qui uero infantesin caniftris , feruos, eunuchos, aliosq. hominesalterius opcris gratia uena- les habeant, av&pamro&o^iuLTr^oi-fe interdum av£poxd7rvt* Xot a Galeno, a Latinis mangones uocati inueniuntur : Hiautemquouendibiliormerx foret , corporum pul- chritudinitotisuiribus ftudebantjunde legitur apud Galenum eos confueuiffe faciespuerorum fucco ptifa- nae^ farina fabacea3 nonnunquam nitro3quae deterge* rent, S E C V N D V S. 3J gercnt , & lucidiores -redderent, abluere; nonnun- quam emaciatorum nates virgis percutere, atq. picare, quo habitiora & craffiora corpora euaderent, aliquan- dopuellarumcoftasar&iffimis fafcijs conftringere 3 vt pcctoris amplitudo 3 fimulq. coxarum altitudo , latitu- dove (qui folet effe mulierum decor)augerentun quart doq. varijs modis pilos e genis, alijsq- partibus vellere3 qudiuniores,& venuftiores3 quierantvendendi3appa rerent. Scriptum eft a Vitruuio fecundolibrocap. 8. corpora muliebria 3diim grauida effent 3 a uendito- ribus nunquam praeftari fana in morepofitum fuif- fejquoda conceptu ufque adpartumintegra ualetu- dine non uterentur , quam fententiam nedum Hippo- crates3ut ueram faepius protulit, uerum etiam Ari- ftoteles, qui quarto de generatione animalium cap. fexto fcribit , bruta plurimam temporis partem cor- porc ualere j dum uterum gerunt 3 mulieres magna exparteaegras degere , nempe quae uitam ociofam, & fellulariam agentes plus recrementi fibi contrahe- rent. Inuenio quoque apud Plinium ob alopeciae turpitudinem feruorum pretia fuiffe diminutaj Scic- circo ad eam corrigendam innumera prope remedia excogitata effe : & quoniam mentio eius mentiti Pli- nij incidit , cuius libri de re medica circumferun- tUr ; ex eo monftrabo, quomodo Plinij maioris , ex cu- ius denatura opere toti fereminoris Plinij Iibricon- flati funt 3 locum meliorem reddere poffimus : libro tertiodecimo, capite uigefimofecundo Jegitur 3 Nero- nemCaefarem dumno&urnisgraffationibus conuer- beratam faciem gereret, thapfia, thure, & cera eam fibi iIliniffe,&fecutodiecontrafamarncutem finceram o- ftentaffe ; fed in alterius citati Plinii libro de re med. 3. cap. 47. loco cerae ceruffa habetur : eam cum ad fjgilla tiones3 uerberationesq.mira opera quotidie praeftare ; I ceram L I B E -R. ceram vero nihil plane adiumenti aflferre experiamur, fitvtaprincipiolibrariosaliquoslococeruifae in Pli- niano codice, ccram exfcripfiile , ficq. errorem paulla- tim in cetcris fubinde irrepfiife arbitremur , quaquam non negamuspoffequoq. ceram in eiufmodi medica- mentis locum habere ad ceratum formandum , & alia duo continenda . Morem Tbufcorum yrendipuerosyfuiffe antiquum: Herodoti locitsnotatus>& quaedam de Scytbis exHip- pocrate, Cap . 3. H N Thufcia, ac nonnullis alijs Italiac regionibus vetus confuetudo eft, vtpuerosadhuc lacten- tes, vel paullo maiores in occipite ferris ignitis vrant, fperantes eoauxilio iplbs a pituitae malis, & praeiertimapuerilimorbostutosfuturosj Hunc mo- remantiquifiimisvfque temporibus apud Lybiaepo- pulos fuiffe teftatur Herodotus in quarto , vbi haec le- guntur, rav 7rcLi£'i(jdV ra>v acpiripcav iiT&v nrpaina yivriJcu QicrwzirYi 'tt&Ccirav zcu&cri rdc, cv r\\o-i zopv(piio-i cac. ctAnS-itoe, oiXifivic dv&pcavrojv -waVTCov vywporctTQty TmnLceiql^ouiV^ etuiv^id rovro ovz \yc-i arpi-tiojc; &i7rcuy vywpoTctTQi y\}. a>v do~h : yiv d^&cuxcri rct f^rcuiict^ cwaaLto^ 'ffayiVYircu , ifyvpnrcu , o~(p'iv ctzoc; ^cvyx foovpov cwao-avriq pvovrou o~$iac_) id eft, puerorum fuorum cum annum quartum attigerint oefypo ouillo venas verticis adu- runtjalij vero ipforum temporales venas; quod ideo ,Hgunt3 ne vllo tempore a capitedefcendens pituita of- ' fendat, & propter hoc feipfos fanifiimos praedicant : Sc ccnc Lybici omnium hominum,quos viderimus/anifii mi Secvndvs j4 mi exiftunt, an propter hanc cauffam,afrlrmare non au dco . Suntigiturfaniffimi,fed fiinter vrendum fupeiv ueniat conuulfio,inuentumcftipfis remedium. hirci nempevrinaafpergenteseosliberant. Qjjoin loco(vt Erotianus au&or efc accepifleHippocratem ) pro ocfy- poftercusinterpretandum puto,quodfane vrendiali- qua vi pollet, fed an fufficere fimili operationi illud po tueritjanceps fum. A t fcio,quod Theophraftusin libro de igne olo-ov^ fiue viticem apud medicos in vfu fuifTe ad VrendumhifceverbisaTurneboreftitutis teftatur £io, n£\ ol fcc^ot T^g^ov^Kcuaat izfiotcrto . Non abfimile mul- tum lllud erat,quod fa&itafle Scy thas memoriae prodi dkHippocrates, in librodeaere, aquis,&locis,qui cumobfrequentescquitationescoxis,atque cruribus valdeorfenderentur , incifione venarumpoftaures fibi ipfis auxiliabatur,tanquam eo remedio capiti adhibito pituitae fluxum ad inferiora cohibcrent ; quo fani qui- dem,fed infbecundi fempermanebant, Haecomnia pracfidia interdum magnopere ex vfu effe antiqui me- dicicognoucrunt,quando&ipfiadcompefcendoshu- mores a capite in partes inferiores delabentes modo fynciput, modo Verticem, modo occiput, interdum oia haec, veligne, vel caufticis medicamentis vrenda con- fulucrunt ■ quanquam in hoc vulgares faepenumero er rare confpiciunturj qui contra Galenipraeceptum non raroceruici,& aliispartibus cucurbitulasignitas admo uent,priufquam vniuerfum corpus exinanierint. Sententia Galeni ex Herodcto comprobata : De Syrmea : Depar titione anni , fecundum Hippocratem : Error facerdotum^immonis. Cap. 3. §f a? /ttsTct^oAa^ roov apicov jLiciAis-cirfrreiVvoa-ovc.fiue § Mutationes temporum morbos potiflimum pa igfa ixre,dumfcripfitHippocrates,fuerunt,qui pu I 2 tarent L I B E R tarent eum fuccefliones temporum ncmpe Autumni, Hicmis3Veris,& Aeftatis intellexhTe,quos Galenus etfi grauiflimisrationibusrefellat,deq. peculiaribus tem- poris conftitutionibus ipfum locutum efle monftret3 placet tamen eius fententiam Herodoti teftimonio con nrmare;quicumeademaetatevixerit , fimiliq.diale- fto^quo Hippocrates vfus fit, haud ab re fuerit illius te- ftimonio,ad augendam Galeni fidem,in eadem prorfus revti. Itaq. inEuterpe de Aegyptiorum moribus fer- monem habens, haec fcribit, poV£i ha- ygsovrcu : crvp^ucti^oucri^&igwuipctg i7n^\g uuvog £%&£&. tf&( roicri ayipco/uivoiriw vymv %ctf KXvcructcri vofM^pvngd^o rcov fitpovrw criricov anyopia:)7tucov /uu\> y& ro avfU7rav a<~pov o o '6fa rng yzvvoc. cwra aetpiac, , hv opQaig ctv rtt; ovoudfoi rov ^^pxiwct , x rov %wua3 qiy apyn yi mg JtaAxjUtVnc; OTrcopac; yi 'ffaroAn rovra ra a<~tpog 55-/3 K&foaoi rov ivicuirov etc,.?.r{fu- vaatv copaq^ ctp^t (u\p bTtiroAnc; r zwuog QAtretvnat ro 3-ippc;, rov <®po£nv , (pvraAiav ct(po/u&pq) /2tj3/\ict) c^ivipnu%JVov irlv dCpetv rov tviajurov etc, iTrfct • Tj4j$fJ_ (pQivo7rcopn3Ka) rxnpog <&rfunrct)V 7riq>vAay[jp\v(dV 3 rirjun/ufyjvcov Ji rp ufyj y&t/ua- v.og &$ rpiu, u(pn,3 rov Ji Sipovc, etc^vo . Ex qua colli- gere licerTHippocratem , atque alios quofdam totum an- L I B E fc annum in feptem partes diuififfe , Ver , Aeftatem» Oporam,Autumnum,Sementarium,Hiemem,&Plan tarium . Verinchoabacab Aequino&io, vfq. ad Pleia- dum exortum : ab hoc Aeftas erat ad Canis ortum : a cane Opora vlq, ad Arduri exortum durabat : Autum nus vero ab Ar&uro vfq. ad Pleiadum occafum cxten- debatur : reliquum temporis tra&um in tres partes par tiebantur , q^iarum primam Autumno continAiam Se- mejitarium^uan^iiinir^sjaciendis aptam ; mediam Hiemcm; poftremam & Veriadiacentemj Plantarium, qualTtunc plantae colerentur, vocarunt. Oporam de qua Plutarchus etiam meminit 8. fympo. probl. io.ma xime omnium calidam, atq. ficcain , & proindc homi- numviriumconfumptricemfecerunt medici ; &iccir- co Galenus, qui in 4. de acutorum victu com.fcripferac hifce temporibus non effe e vena fanguinem mitten- dii,licet aegerin vigenti actate,& morbus magnus finr> in primo ad Glauconem libro narrauit,quotquot inter Canis ortum, & Arcturum phlebotomati fuer un t,pla- neinteriifle : Non defuerunt tamen,quiprobare cona- tifint,hoc tempore (&is fuitTheophraftusprimo dc cauffis plantarum)corpora plantarum & hominum hu- mefcere,addu£tihis rationibus,quod frudus planta- rum tuncperficiantur5& homines febribus putridis, ventrisq. folutionibus tententur ; quae certe nihilo ma gisid monftrant,quamfudores, qui copiofiffimi in Ae- ftate ecorporibus feruntur :fed alias refelli opportu- nius poterittam grauis au&or ; que dcfendereacquius poffumus,quando Autumnum calidum &humidum fecit : quoniam fi principium Autumni aeftimemus , & forfan etiam medium, argumenta maiora caliditatis & humiditatis, quam frigiditatis & ficcitatis fe fe offerent. Quod facerciotes Ammonis(vt eft apud Plutarchum in lib.de defe&uoraculorum) annorum inaequalitatem* pro S 8 C V N B V S. 36 probarent ex eo,quod Lucerna eius teropli inextingui bilis j vnoquoq. annoolei minuscofumcretj inHrmum faneargumentum erat, quoniampoteratmulris ratio- nibus tum ex parte olei , tum ex partc acris id euenire, quanquam etiam erat pocius confentaneum ab eiufmo dieuentu annorum imminutionem,&mundi corru- ptionem,quam inaequalitatem colligere. Tbeophrajii loca ex & Tlutarcbo corretla , de Jida, deleguminibus^de pedicults : Tbeopbrajli & Gale nicontradiclio defcorpionibus Cap. 4. Jp^Vartodehift. plant.cap. 11. Theophraftus nar- $gl&M rans in Orchomenio lacu multas arbores nafci, ^^ veluti oleagnum , fidam, & fimilia : de fida in hunc modum loquitur, n Jt o~i£n rlw /uftp (Jiopqh i-rh ouoict ryj ywxovi) ngj\ yb ro ctvco Kvrivcoc^- c, roihsrov i~\Ci : quae verba transferens Gaza,vt fimilitudinem papaueris fer uaret,voccm illam xvriveofsg omifit , ficq. errorem erro ri addidit . Quis autem non videat fidam arborem cum papauere nullam fimilitudinem gerere poffec1 Itaque textum Theophrafti corruptum effe faciliter,qui vis in- telliget, eo magis quod Athenaeus 14. lib. dipnos. ci- tans hunc Theophrafti locum,fidam cx ipfius fententia non papaucri, fed punicae malo fimilem facit, vt ratio- ni magnopere confentit,itafuiffe appellatam ob fimili- tudinem punicac, quam veteres fidam nominafle prae ter Athenacum j Plutarchus quoq. 5 . fympof. probl. 8. teftatus eft, vbi Empedochs verfum exponens, ouvzmv 0-^'iyovoiTi o~i£ca <&. vwi ptpXoicL un/\ct Epitheton illud punicorum iccirco a philofopho exco- gitatum fcribit, quoniam illae Autumno deficiente, acftuq. iam extin<5to,fru3um perficiunt; fiquidem aefti «o tempore debilem ipfarum , ac minime vifcidam hu- miditatem L I B E R miditatemhaudquanquam concrefcere finit, nifiaer frigidior euaferit : propter quod Theophraftus 2. lib. de caufis plant. cap. 9. fcribit hanc folam arborem in umbra melius, atq. citius fruclum concoquere, fub- iungam his a Ruellio male Diofcoridis ea uerba de aci dopunico [a^-ouo^ ^ JWtz&w] interpretari [ora3 gingi uasq. laedunt]nempe quac a Marcelio Serapionem imi tante melius fic uertantur,[eademq. oriingrata^adftrin gunt,]quisignorat3(quaefo)acidapunicamultumab- effe, ut laedant3 cum gingiuas laxas3 & ora inflammata mirifice confirmerit3& iuuent, quae tamen-ori aufteri- tate fua 3 & aciditate difplicent . Eft & alter Theophra- ftilocusquartodecaufisplanta. cap. 14. qui in graeco codice corruptus,nec a Gaza cognitus eft-.De fabis namq. Philipporum fermoncm habens, ita inquit 3 lclv tT ca> d^ypoig ct7ry]QctXojUiVotg cv ryj aXcd ngy naMctpolc, &crivov jULirn/SciAXacfiv . Sed Plutarchus 7. fympo. probl.2. ubi multa ad uerbum ex Theophrafto adducit, pro ciTryiQa,- ■ ^fiivtig , ol7to7i&[jl(voi<; legit3 quemadmodum uere le- gendumputo; nontantumenimfabasinarcacum pa- Jeis fuisfepofitas, uerum etiam triticu omniaq. ferele- gumina conferuari inotTenfa in iifdem libris palam mo- itrauit Theophraftus . unde quid torrefactae paleae(ut conuertit Gaza) ibi aptc defignare ualeant^non fatis in telligo. AddamhisTheophraftum 2.decauffis planta- rumcap. 22. uoluifTe ex fanguine corrupto pediculos gigni , quos ipfius praeceptor Ariftotelcs ex carne cor- ruptanafci3quintodehifto.animal.cap.32.maluit;fed neutrumfefelliffcomnibusi!lisputarelicet3qui utro- que modo animalcula illa produci, & carne ipfiffimum fanguinem eiTecogitarinLlllud non praetereundu,fcri ptum effe ab Apollonio in hifto.mirab. quod Ariftote- \qs uoluerit pediculos in morituris capita eorum dde- rcre3 atq. in puluinaribus inueniri ; cuius euentus cam Alexander S E C V N D V S. 37 Alexander in 2. prob.lib.30. aflignauitcauflam , quod pediculinutrimentoatq. teporeex fanguine opus ha- beant,quoru vtroq.in morientib.deficiete,eosdcfcru^ meliorem locii fibiipfis quaerentes.Quomodo vcro no omninocontrariaTheophraftus ScGalenus fentiant, dumalter^.dccaufisplantarumcap.io.homineafcor- pionei&um nonintcrire, alterintcrirefaepiusfcribit, ad huc ignoro, nifi dixerimus, Theophraftu de Italicis fcorpionibus , ac nonullis alijs meminiffe , quos inno- cuos efle aifrrmat Piinius . De yarijs antiquorum edulijs ^frijiotclis lccus examxnatas^dt carne CameUna^defumine^deturt^nomine. Cap. V> ^^ Atulorumla&entiumcarnesprocibo veteribus " aliquadofuiflepraeterPlinij tcfiimopium haec lib. 29.cap.4.fcribentis , Catulos lacfcentes adeo puros exiftimabantad cibum, vt etiam placandis numi nibus hoftiarum vice vtetcntur3has Hippocrates quoq. grauiffimus auctor pluribus in locis monftrauit, vbi eas in varijs aegritudinibusabipfo non parum commenda ri clarumeft,quemadmodum etiam Oribafius in primo Colleft. ex fententia Mnefithei Athenienfis laudauit. At Camelinae quomodo vfq. in vfu cfle potuerint,ve- hementer dubito,Galeno praefertiminlib.i. dcalime tis ita dicente,ev AM^ctv^ps-ici, vj^ ravovcov Kp(ct l£r'iovGi&- o-iJioiJtcqraTcov xcLpri Acov, quafi innuat rem cxtrahomi- num mores fuiifc, vtquis camelorum carnibus vefccre- tur,nempequasin 3.hb.vtmalas valdedamnat; Vndc quae Ariftoteles.6.dchift. animaliumfcripta reliquit, carnes fcilicet & lac camelarum vfq ucq uo conceperint, orhnium fuauiflima eflemihifemperfufpecla fucrunt, credidiq. rdzpta ab aliquo ex marginibus interfcrta , quando Plinius lib.8.folum lac , & nqn carnes camela- K mur ■ JL I B E i • rum ab hominum lacfte dulciifimum facit : quod fi vul- gatis philofophijcodicibus fidem placeat adhibere, ne- ceffe eftfateamurilla ex aliorum relationibusipfum di xiffes ex quibus maiorem librorum de animalibus,par- tem conflatam putant eruditi omnes: Idquoq. a me fae pius notatum eft,ranarum carnes,quod ederent pro ci- bis maiorcs3a nemine fuiffe prdditum3eas tame hac $@H peftate veluti delicatiflimas deguftantmultaenationes, &praefertim Itaii., quoshac rationea Graecis aliquan- do /3afpci^o(petyovg vocari animaduerti * Quod enimra- nae ventrem Archeftratus apud Athenaeum laudet,il- lud de rana pifce intelligendum eft. tempore Plutarchr cerebra animafiu manducari coeperunt3quae antiquos vti abominatos proieciffe affirmat S.fymp.probl.p.quo inloco vuluasquoq.quas Horatius& Plinius mirum in modum praedicarunt3 pro iucundiffimo edulio tunc habitas icribit, at eas qui noftra tempeftate in fuas men fas recipiant, nulli D autfariepauci inueniuntur 3 ficuti nullus fere eft3cuius palato grues hodie admodum arri deant^cum & Galenusfibrofamacduramearnem habe redicatjquastamentanti fecerunt interdummaiores, vt ex Mejo infula eas(quod refert Gellius ex Varrone) maximis impenfis Romam vehendascurarent; quinim mO eis pinguibus reddendis magnum ftudium adhibu- iffeoftenditidem Plutarchus in 2sdecarnium efu decla mationCjVbi quem defcribitventrcm poreaenuper foe taevnacum mammis baculo percutiendi morem3vtfan guis3lac3& caro fimul mixta iucudiora gulae euaderet 5 is eft, quo noftra tempeftate fumatas populari vocabu- lo appellatas faciunt3haud multum ab antiquo fuminis nomine defleclientcs^quod etenim vetuftiores abdo- men vocabantPubliusminorum poeta fumenprimus vocauit3vt fcribit Plinius lib.8.cap.5 1 .& lib. 1 1 :cap.^7. vbi cum dicatantiquosnon confueuiffefcientesoccide re Secvndvs. 38 rc priufquaabdomencalIeret5id innuit,quod damnatu eft a Plutarcho in 2. de carnibus declamatione, videli- cet fuo tempore homines iam partui vicinas fues occi- dere folitos,atq; ventres percutere,quo mortuo foetu , lac fimul , & fanguis in carne commixta edi poflent , vt Turnebi correctionem non contemnendam omnino putem, quilib. 23.aduer.cap. 20. loco[idfcientes} infcientes reftituendum voluit, quamquam Hermola- um Barbarum,&Gefnerum aliter fentire nonmela- teat . S umen inter delicatiores cibos, non infimum lo- cum tenuiffeomnesLatini poetae atteftantur, quafl vno verbo dicere liceat, de cibis quod Horatius de vo- cabulis cecinit. Mutta renafcentur , quae iam cecidere, cadentq . Quae nunc funt in honore . Au&or eft in Onomaftico Erothnus dprov iyKpviptctv^b Atticis appellatum efTepanem expinguibus palmulis farina, & aqua confe&um, nec non in calido cinere co- clum. quem etiam rovprav uocata dicit. Qup in locofa cileaffentirem do&iffimo, &demedicinae ftudiisopti- memeritoBartholomeo Euftachio, noftrum tortaepo pulare nomen veteres Romanos habuifTe , fi qucmq. alium corum temporum fcriptorem monftrafIet5qui id nomen vfurpaffet 5 vt verifimiie vidctur , alios etiam & praefertim Plinium5Athenaeum, Pollucem debuifleil lius mentionem facere,fi nomen fimile habuiflent, quo circa fortaffe vox ea apud Erotianum deprauata eft5aut abaliquo recetioreinmargtne haecclaufula notataoV rovprctv KccMvo-tv^dcinctps a librario ignaro aliis verbis antecedentibus adnexa fuit: quanquam etiam non me lateat facrae Bibliae interpre- tes, aprov iyxpvipiciv tortam pa- nis tranftulifTe. K 2 Qui 2 vJL, TI 3 *E «. QjnfintapudT-latonemficiis^VMaegenerofae exGalcno, De pane fabaceo>& faha 'xov£pct)£icl a-cofxci Tvc.^tLy&a.c, dprnpiac. hoc e, ob chartilagineum aiperae arteriae pulmoni inexiftenr ti corpus : quae verba fortaffe codici Galeni eilent ad- denda,cum Aetius omniailla adverbum exGaleno fumat, potiufq. minuat, quam addat , Miranturporro multi cur Martialis interquadrupedes lepori primas dederit,qui fanemirari definent, modo confiderare ve lintquae a Galenodefanguineleporinoin 3.dealim. facukatibusfcriptistraditafunt, eum nimirum tanqua omniuni fuauiffimum in magno pretio habitum: carne enim talem e(fe5qualis fanguis,ex quo tota conftat , no modo omues medicinae au&ores, verum ctiam ipfa ra tiodeclarat; unde fanguineleporisfuauiffimo exiftere, quomodocius caro magna fuauitatenon polleat uiro eruditocreditudiflicileerit. Maiori fortaffeadmiratio ne S E C V N E> V i 40 tit dignum videatur \ quod Galenus in 4.de victu acut., commentario3& 3,dealim.fac.lcribit3autumno carnes vulpium^quado uuis nutriuntur^palato gratilfimas ha^ beri,& iccircouenatoresapud Graecostunc ipfaserTttt rc cpnfueuiffe: Hicadmoneor^vterrorem quorundam detegam.>qui carnes quomodolibet teneras recentibus femper praeferunt3haud quaquam cogitantes teneritu dinem eam velutiputredinem quandam, autfakemad, putredinempracparationem effc, quae cibum detibus quidem faciliorem & gratiorem reddat 3 fed qui poftea in venis deteriores fuccos, & longo temporeprauas af- fe&iones progignere queat: Vnde Hippocrate aut Po- }ybu laudare foleo,quod dixerit in 2.de diaeta /Tet «y»oV tyctrct csrctvrct \aywu 7rX&iovct TTctpiygrcurcov ctWcov 3 JW7ocT§ ontyyiov rvu c^oovroe;l,<^\lct Viotcnv etytpcoactTTi^ye.poucri ^Hg r% Ao$ ptifct fa£/\H/utivovi dzjuct£ouveu vzsrr^apiriKco tyctp* uctim J$ npfliTTctn aAAoV/.quo in loco fuerut,qui non ottiov, fcd juacdQpou Q7rov legendum maluerunt, ea ratione du- c"ti,quod Galenus j.methodi aduerfus empiricos dicat medicamentaopiata magnam oculorum perniciem exi ftere,vt etiam antc Jpfum Plinius lib.20. cap. 1 8. ex Era L iiftrati, ; ,. :- L f I H ?E ggt. g :\ fiftrati, & Diagoraefentetia ftatnerat,fed ipfbs fklli 5nec - mutaridebcrecontextum ex eo faciliterprobatur^quo niamnullumfereextot relatisa Galenoin^.decomp. med.sj.praeclariifimorummedicorum adoculos com pofitis medicamentis inuenies jn quod opium iufto mo aononingrediatur : id tamen ueriflimum puto3opium vehementer ob effe nifi re&c caftigettu , & debita men- fura adhibeatur , quemadmodum quofdam ophtalmi- cos medieoscgiffe videtur, quosibidamnat Galenus , quafi nullo adhibito deiectu in omnibus paffim opiatis quibufuis uterentur. Hanc fententiam eo libentius am ple&or,quod Rafarius acerrimi iudicij, & fummae do^ &riiiae vir in fua translatione ita legendum cenfuerit . LegiturapudPiiniumlib.24.cap.5.glandisfaginea'eci nerem calculis illiniri,quod quomodo fieri queat,& vt prodefte poffit non uideo quando praefertim Galenus fagu vehemetius robore adftringerefcribit.6. de fimpl." med. &fru<5fcus eiufde femper acerbos eife dicit4.eiuf- dem tra&ationis uolumine3vt his facultatibus nullo modocalculisillitu mederi valcat.ideolegendumputo non ealculis,fed ocuIisrGuillandino eruditiflimo vide-r turpofle legi callis3cuiusiudicium non improbo.Q^od autem apud eudem Plinium lib.27.cap-7. fcriptum eft , in regio morbo crudum abfinthium bibi cum opio3 aut adianto^reftituendumeft^cum apio , opium enim mul- tum abeft^vt in hoc morbo vllam opem ferat. Habebat Romani & Graeci medicos , qui nudis qitibufciam ex- perimentis peculiares corporum humanorum partes curare profitcbantur3veliui aures3teftes5detes,fedmai- iorillorum copiaatq.au&oritas erat qui oculismeden dis operam nauabant j qui vt coeca experientiatantum confifi, non raro magnum detrimentum afferebant; vt de quodam medico notauit Martialts, qui oculos erue bacita frequeriter hominibus , vt eam profeflionem re- linquere S B C V N D V 5. 42 linquere coa&us,ad hoplomachiam cxercendam fe co- tulerit,in qua etiam paria damna inferebat . Hoplomacbus nunc es7fueras optalmicus ante , Fecifti med icus,quodfacis Hoplomachus Quomodo vero ea varijs medicis varias corporum par- tescurare confuetudo inuectafuericexiftimo Acgyp- tios , vt multa alia,fic &hos mores in Graecos inue- xiffe , abhis deinde emanafle ad Romanos , quos vni- uerfam medkinam ex Graecia recepiife Cato & Pli- niusteftatifunt. Qupd autem Aegyptij mcdicoseiuf modihaberent,affirmat HerodotusfubhifceverbisiQ 2.1ib. Jt <&'iy$>iw Jtctrct tclcVz cr(p) Jtc^ctg-cw.jLtiiic; vdvcrov tKcL V S. 4$ gallinarum potu & cibo vaforum fabricandorum ratio- nem tradit , lignea aut fi&ilia plumbeis praefert , quod vtiliora eiTe compertum fit:poft hos vero Galenus in 7. de med. comp.s.l. cum in componendo ex papauerum capitibus medicameto aqua pluuia puram> & omni mix tionecarentecommenda{Tct3haecfubiunxit^Ts^/aT« to ngu\ to &ta rSv lULoXv^ivcov crcaXtuucov o^irdjo(d^ov x,n ov.iAv/uctrctycipTivctTS /uoXvCc^ov Jtctrct rovro ^ripn^rcu^oio Kcy 01 Grivovru; vzsQ«,quod forfan a Xenocratein prouerbium emanauit, intelligendum S E C V N D V 5. 45 intelligendum efle longa hac, atq. eleganti oratione fi- gnificatGalenusin2.dedifferentijspulfuum. fgfiig ApMcrtXctn^ctXcvicog 8cT«s 7r6zov etQyvaqmv qipei : rdfyt; >b iaJv jbtiycivzsoc^dC^iooc;^ /uifctlcwrct AAg- %dv£ pu r tytActXnQove;, KctQci7rip ^h rcov 7rctrtpcov rcov r\uir(~ pcov cv a-fJLVpVi) ro rcov ipctcn^pctreictv vzzoiKicriov. idefi) i ntei* Laodiccm atq. Caruram templum cft Caro menfi ma- gna veneratione dicatum,vbi etiam aetate noftra fcho- laHerophilioru medicoru magnaaZeuxide,& poftab Alex. Philalethe coftru&a perdurat:quemadmodu te- porepatru noftroru Erafiftrataeoru medicorum fchola Smyrnaeablaefio. Pulfuuarte,vtfuperuacanea,&dif ficile damnauit Afclepiades PrufiefisaetatePopeij ex oratore medicus effe&us, que Pliniuscu ceteros medi cosimprobalfedicat, non fineratione Galenusin ^.de crifibus ipfum %fyv dvrioXoymluu exercuiffe confirmauit; fed in difputationibus illud forfan ipfi condonari po- tuiflet, nifi Caelius Aurelianus, velpotiusSoranusa Caelio latinitate donatus in lib.de acut. paffionibus fcriberet, ipfum femper incurandis aegris ambitione quadam aliorum medicorum praefidia3quaecunq. f uif- fent fiue bona, fiue mala, rcijcere confueuiile; quae de- teriimaconfuetudovtinam tempeftatequoq. noftrain terfaftuofos quofdam& humanogeneriinfcnfiflimos medicos non vigeret . Decondi L * B E *. be condituris vinOYumJe vino picantetde vino MafsMenfi, locus Galeniemendatus. Cap* XIII. tP' ■ i : Vod vina antiqui varijs modis condirent(facti- tia ab hoc genere fcparo) ita clarum eft ex au&o rum fcriptis,vtiddemonftrandi vanus flt futu- rus omnis labor. Cauffas vero. quibus illud ageret,tres praecipuas inuenio, Vnam ad leniendam ipforum afpe ritatem; alteram ad augenda paruitatem., vctuftatemq. accelerandam; poftremam , vt ipfa ab omni corruptio- nisgenere conferuarent. Africam3 fcribit Plinius, fuis vinis gypfo , & in aiiquibus regionibus calce afperitaT tem dempiiffe;Graeciam autem fuis argilla3aut marmo reDautfale5autmarinaaqualenitatemexcitaffe5quopa cioctiamhodiea Cretenfibus vinum maluaticum nun cupatumparari audio. Refert Plutarchus ? .fympof. prob. 3. ex Graecis Euboios, & ex Italiseos qui circa Padum incolebant^confueuirTe vafa pice obIinire3 refi- namq. ipfam vino commifccre,quod talia vafa non mo do gratum quendam odorem impertiret, verum etiam vinumgenerofum redderent, celeriterq.abeoaquofi- tatem.,nouitatemve caloris ope remouerent; de q uibus loquebatur Plinius5cumfcripiit5inltaliac prouincijs nonnullis vulgare fuiife,mufta pice rabulanaatq. refi- na condiri: Et ne quis mireturDquomodo a pice ac reii- na graueolentibus potucrlt vinis odorem gratum dona ri,fciri velimeaslotionibusalijsq. modis(vtdocetCo» lumella)a graui odore fpoliari cofueuiile , & propterca reiinata vina , ac picata apudaliquos in pretio extitiffe. An vero quod hodie,picans3& reccns vinum populari vocabulodicitur3ve£eribusnotiimfuerit3quidehuiuf- modi fapore nihil meminifievidentur, multi dubita- runt. Egoautem puto primum a Plauto ipfum fuiffe fi- gnificatum3quando in Penulodixit5vetuflate vino ede tulo S e c v $i .jjjt 5. 48 tulo aetatem irriges , quafi edentulum yocarit vinum , ad illius differenua,quod dentatum, atq. mordax erat. PJiniusfimiliter iib. 14.cap.20. fcribens picis afperfu odorem uino contingere,&fapotis quaedam acumina* duomecoramonefacit, unum, qnod vinum picansco- gnouent, alterurn^quod facile potuerit picas Italorum apicato vetcrum eife dedu&um jquamquam fcio non deeile, qui velint,picans uocem ex media Gallia fuilfe produc1:am . Auerroesquoq.7. CoIlevL Cap. 16. eum fapore mihi videtur his verbis indieafle . Et vinu,quod melius repentur,eft aromaticum: cuiuscaliditaspene- trare poteft per totum corpus, quod fit fine amaritudi- ne,& ftipticitatc, & eft illud vinum quod e vinofum pu gitiuum in principio & poft delevt-abilc fine aliq ua ama ritudine,& poticitate. Cur autem maiores nihil dehoc faporeexplicatius nobis reliquerint, puto ea fuiilecauf fam, qua etiam plurimas alias res tunc temporis vulga- tlfllmas nobis relinquere deftiterunt. Ad inducendam vinis vetuftatemerantqui uafa in locis calidis , autfu- mo exponerentjUtis continuo quodam, & blando calo repenetransaqueas partes abfumeret; quod parentcm fuumfa&itaffeaflirmatGalenus primode antid.& de quolocutus eft Horatius 3. lib. carmi ode. 8. Hic dws anno redeuntefesius CorticemaslriBumpice dimouebit ^tmphorae fumum bibere inHitutae , Confule Tutlo. Narbonenfes,acMaffilienfespaflim uina fumo maturaf fe praeter Plinij teftimoniunij Martialis abunde demo- ftrat,iibro 3. Vel coUafumis musla "Mafsilianis , & Uh. x. Jmproba Mafsiliae quicquid fumaria cogunt , ^iccipit aetatem quisqu is ab igne cadus & Ub. xiii. Cum tuacentenos expugnet fportula ciues, fumea Ttfafsiliaeponere uina potes ; & lib. xiiij . Tdafsiliae L I B E B. Tdafsiliae fumos mifcere niudibus vndis Tarcepuer,pluris ne tibi conjiet aqua . Ex quibus non folum vina Mafsilienfium parum aefti- mata^verum etiaminfaluberrima(quod Pliniuslib. 23. cap. 1. tribuit omnibus vinisfumo inueteratis3 quae Galenus capitis doloreminducere pnimo de Antidotis inquit)extiti{fefacilitercolligipoteft; & iccirco Galeni locum in 2.ad Glauconem mendofum effe fufpicor*, vbi pro eliquandis ad Herpetas medicamentis accom- modata vina recenfens,inter tenuia,aiba3 & fub adftrin gentia Mafsiliefe adnumerat 3 quod tamen Athenaeus ex ipfius fententia craffum3& carnofum fuiffe, quemad modu eft verifimile3afferit: cu igitur Athenaeusatq. et Galenusipfe winum judps-ov^ fiue juoLpo-izov & non juolosol- ZjcotUv inter adftringentiaeollocent/locodi&ionisjo /uLa,asa,AiaTw;>did:ionG 6 ^a/jovfco^reftituere praeftat; cui fententiaeeolibentiusadhaereo,quoniaGalenusnuri quam alibi , aut rarifDme faltem vini Maffilienfis men- tionem facit: in 4. aute de comp. med. per genera Mar fico tanquam albo, & adftringenti in componendis vl- cera exicantibus, fine mordicatione medicamcntis vna cum Falerno,ficutin 2.ad Glauc. vtitur; Adtuenda vero ab omni corruptione vina in primis ea nonnullas nationes igne coxiife inuenio, quemadmodu de Spar- tanis Athenaeus,& de alijs Plinius atq. Columella refe runt. Alij defrutumimmifcebat;quodhodiealiqui po- puliRomaevicinifaciunt;Nondeeratpraefertimapud Graecos(vtfcribit Columella) quifalfaaqua, autfale ipfo componerent , tum gratiacuiufdam fuauitatis ma- ioris,tum quia mare,vt ceteramulta,fic vinum incorru pturn feruare compertumerat;atq.huiufcemodi vina ab Afclepiade Tethalaffomcna vocara ee prodidit Cae JiusAurelianusacut.lib. ij.quaquamputo ficetiamnu cupata interdum fuiffe omnia ea , quac ex alijs in alias igreones S I € V N » v i, 49 regiones per mare transferebantunquae ue fimili tranf ueCtione non parum in bonitate, ac fuauitatc proficere experimur omnes . Quibus vero marina aqua non mi~ fcebatur , o/vov$ a.7rapa^yrQvg a Lesbiis vocatos . Scribit Galenus i2.meth. DefenditurTlinius in trafiatione argenti viui, & bydrargyri . Locus Theopbrajii reslitutus. Cap. Tillll. ^^5 I qui Plinium auctorem inter latinosgrauifsi- ^m0* mum paffimreprehendcredelec~tatur,ij aequio- E&^aSL r| anmio fpfius fcripta lec~titaret,forfan inteliige- rent ea,quae damnant, faepe iaudari potius debere , ut euenit dc hydrargy ro3 quod quia ab argento viuo fepa rat,ftatim in ipfum taquam linguae Graecaeignarum debacchantur,cumpotius hac inre nonexigua com- mcndatione dignus fit,quoniam Graeci Diofcoride po fteriores , ut uno nominc tam natiuum quam fac~Htium hydrargyrumappellantjficPlinius latinaelinguaelo- cupletandaegratia(quemadmodum non rarofacit) na- tiuumargentumviuum ; fa6titium vero hydrargyrum vocaremaluit: Neq.puto vllum vfq. adeo coecum in- ueniri atq.hebetem,quinon videat Pliniumhydrar- gyri fiuefa&itij argcnti viui naturam defcribentem ea- demprorfus Diofcoridis verba tranftuliife , inquibus & is de factititio fermonem habet ; Ex quo capite cum etiam PliniusilIa,quaeauc~tortribuithydrargyro nati uo,defumpferit,atq. argeto viuo fuo clarilfime adfcrip ferit, quisnifi Plinianae gloriacnimiuminfenfus non cognofciteam mentem habuiffe, vtgenera vtraq. duo- bus nominibus defcriberet,non autern quod linguae Graecae imperitus effet ? quaudo fermoncm Diofcori- dis,vel faltem eius auctoris a quo etiam Diofcorides dc fumpfit non minus accurate quam eloquenter in lati- N num L I B E R num conucrtit : Immo rationi magnopere cofentaneu mihi uidetur prifcos Graecos , qui fadtitium argcntum viuum non cognouerunt, nempe quod minio, ex quo fiebat3249r Vrbis conditaeanno reperto , pofterius fa~ clitari coeptum fit , natiuum alio nomine vocafic quam v^pdpyvpov ; fi quidem Ariftotelcs 4. Metheorol. illud. apyupov %yrov y quemadmodum etiamPhilippus Comi- tus apud eundemlibrodeanirna i.& non v^pdpyvpov noncupauit: neq.fortaffeapudquemquam Graecum Ariftotelefeniorem ,autLatinum Plinio vetuftiorem u£p*pyvpov32Lrgentum viuumnatiuumvocatum obfer- ues,ied apud Diofcoridem3 quemlinguaegraecaepoli ,tioris rudem admodum3 atq. imperitum pofteriores ta .graecos^quamlatinosfecutosefte^&ineundemerrore impegifle exccptis Plinio & Galeno forfam aliquis non abfq. rationetueatur. Atq. hoc tunc magis pro certo haberecogor,quandoNicandrum poetam vetuftiffi- mum mfuisalexipharmacislithargyri, &nonhydrar- gyri(de quo potius,fi cognouiftet3aliquid edocerede- bebat) mentionem fecifle cofides o. Nam Galenus, qui tantummodo faclitium nouitin 9. defimpl. med. non eftmirum fi hydrargyrum3ficutPlinius3vocauit;Qui- nimmo cum dixerit hydrargyrum noneffeex fponte nafcentibuSjVideturPlinijftudium imitatus, qui fbli fa&itio id nomen trihuendum voluit: Nccexeoloco cogimur putare Galenum natiuum argentum viuumfi UQctpyvpov %yJov ignoraffe 3 quando illudapudPhilippu comicum,& Ariftotelem,in quo maximeverfatuserat* Iegiflepotuerat; fed fortaflcnon videratoculis 5&pro- indcnihilde ipfofcriptumreliquit: Vitruuius quoq. . Diofcoride & Plinio antiquiorjn 7. lib. vbi argenti vi- uimentionem facit,hydrargyrum nunquam notnmat, folius natiui tra<5tationem habet, quafi Augufti etiam aetateargentum viuum natiuum folummodo dicere- tun S e c v n m r s. 5 ° tur ; in qua re Fallopium virum do&iffimu & alios hal- lucinatoseffecuicuunq . Vitruuium non ofcitanter le- gentiperfpe&um effepoteft : Quomodo autem Verba Theophrafti,ex quibus multa accepit Plinius, & ex qui bus fa&itium etiam dyupov %urov ab ipfo vocatum vidc- turfintinterpraetandadicam vbi prius ipfiflima verba reflftuta inmediurn adduxero quac in lib. ttso/ A/0«r flC habentur, yivircu v , 7rAvcT/u,a: xaraSei^ai - pnv rluu Ipyatriav xaAAiav rivadQkvcuov 6ai roovapyup&icav, o£ oi6(j8jjoc z%ftv rtwctjULUov ^pvcriov e hdlo \ctfjsrrvp'$=HV> Iwocty- tJLctrdjiro^i{cty crwuiXiyiV\ iyr&i . ideft nt vero quod mfrafubfidetcinnahari, quod autem fupra natat loturaeft,huiusopificiumaiuntcolliam quenda Athe- nieniemex argenti fodinis inucniffe. atq.monftrafte, qui cunipiuaftetharenam auream,ob fplendorem fe te nere multa follicitudine collcgit , fed poftquam fe eam no habereinteilexit,harenaeq. pulchritudinem ob co- lorcm admiratusfuit , adhuifcemodi operam couerfus eft. Neq. hoc admodum antiquum eft, fcd circa nona- ginta annos tantum imperate Athenis Praxibulo. Atq. ex his pcrfpicuum fit,quod arsin aliquibus natura imi- tatur,in aliqtiibus vero propria facit, & horu alia vfus , alia apparentiae gratia. qucmadmodum alpes; alia for- fan ob utraq. ficut fufile argentum . Eft enim & huius aliquis vfus. Enicitur autem,quado cinnabari in aeneo N 2 vafe. L I B E R vafe3aeneo,piftillo cum aceto trkum fit. Itaq. ex his /a- cileconftare arbitrora Theophrafto dpyvpou %ylov no- men vfurpatum plane inueniri etiam in fa&itio , quod ita eueniffe conijcio , quoniam nonagefimo anno ante ipfum minio dcmonftrato fa&i-ti-um argentum viuum aetateipfius componi coeperat ,& propterea nondum aliud nomen illi indiderant , fed eodemmet 3 quo nati- uum , tuncappellabant; pofteriusverodum fa&itium magis innotefceret. hydrargyrum nominarut . vfque- quo Diofcorides parum fermonispuri obferuator vo- cem eam dyjpov ^to£ dimittens u^papyvpov* vocabulo in ambobus generibus vfus eft3 Hoc loco admoneor vt- quodapud medicos haftenus non obferuaui apud Au- fonium poetam^fed Aufonij filium mediciobferuatum in medium proponam nimirum argentum viuum toxi- ci venenum debellare^fipoftipfumbibatur; quamrem exemplo vxoris maritum veneno tollere cupietis. hoc epigrammate monftratpoeta ille» Toxka Zelotypo deditvxormoecha marito , 1S(ecfatis ad mortem credidit ejfe datum7 Mifcuit argentilaethalia ponderaviui , [ Cogeret vt celerem visgeminata necem ; Diuidat haecfi quisfaciunt difcrcta yenenum 9 tAntidotumfumet qui fociata bibct , Ergo inter fefe dum noxia pocula certant Cefsit laethalis noxafalutiferae , Trotinusy& vacuos aluipetiererecejfus , Lubrica deietfis qua via nota cibis : Quampia cura Deitm, prodesl crudelior vxor, Etcumfata voluntxbina venena iuuant . De tempore S e e t n f> V s. 5 * ,D£ tempore epitus^Plutarchi locus reftitutus.Hippocratesi& *Arift voixw t&oAiCdc. d! i7rojtfyoi$cJj<4t>Xci0riTiov iut in linguis monftrat Galenus . Hanc eandem fententiam habuit Hipp. in 1 .de diaeta,fed ae- nygmatico hoc modo, Xayvdjeiv J§ v^ctrot; itpo&cavyiyvo - fXzvodV7r\eiovci)ar ehrolo-i r^Trvpogl^hcpopno-icripcciovct , ideft utendum effe pluricoitu in aquae aeceifibus , pauciore in ignis imprefiionibus. Iam uero me fomnusadmo- net,ut communemomnium fere errorem detegam,qui fi altiorecapite dormiant a deftillationibus minus ten- tari fperant,cum contrarium potius euenire praeter ru fticorum omnium experientiam,qui ut plurimum capi tetoticorporiaequofitu pofitum dormientes urbanis minuscatharrisuexariclarecompiciun:ur,ratio etiam atq. au&oritas Ariftote. in 10. prob. euidentiflime de- monftrant*.ibi enim quaercns philofophus cur unus ho mo ceterorum animalium maxime & fternuat, & confe qucnter deftillationibus laboret, inde euenire determi nat,quoniam in alijs brutis neq. calor,neq. ipfum con- fcquenteshumores recl:a(uteft eius naturalisprompt - tuao)ferriad caputqueunr,fedin armos,ceruice,atq. alia membra per refractionem difie&i dilfipantur, quo minus caput pertcntent , fed in homine ere&ae figurae - rationecaloiv& iubinde humores faciiiter in caputcrTe runtur, Secvndvs 52 ruutur3 ubiisrarefaciensmeatus,calefaciensq. hi uero fubeuntes ;, & poftmodum craffefa&i varias deftillatio- nes gignunt; quod item contingere ijs,qui altiore capi- te dormiunt,nemo farius non videt ;quemadmodu per fpicuuin eft, fi humilior & toti corpori aequali capitis fi tudormiatur,idem euenire, quod in brutis,calorem .f. & humores non poffe re&a fecundum naturalem incli- nationemin cap.ucattolli,fed inceteramembraparti- tos neceflario diffiari , interrumpiq. Atq. hanc dormi- endiconfuetudinemfortaffe approbariab Aetio quis putet,quadofublimiorem capitisfituminijsfolu com- mendauit,qui ventriculi imbccilfitatelaborant , quo4 ijsopus fithuifcemodi ere(5liore figuracibum in ventri culi iundo contipere , Addamhismagnum medieinae au&orem Fjlipp. non abfq. fumma ratione- 1. Aphoiv 1 5 . fcripfifle fomnos , fieri longiffimos hyeme , tum ob noiftium longitudinem, tumob pituitaecopiam ,&ic> circo Alexadru Aphrodifienfemerraffe, qui 2. quaeft. nat. cap. 20. nos aeftate , quam hyeme fieri fomnolen- tiorcs tribus de cauffis putauit vna quod a deftiliationi bushyeme natiuus calor minus uincatur, citiufq.ob magnitudincm fuam vapores diffoluattaltera quod ae- ftatesplusdormireuideamur obno&iumbreuitatem^ nempecumaliquamdiei partem fbmno tranfigamus : pofiremaquod tunc obcalorem extrinfccum fenforia fint debiliora,&:iccirco operari nequeuntia fomnum fa ciliorem,& maiorem efficiant. De vua Taminia,& lambrufca Tlinij, locus cxaminatus , & emendatus . Cap. XVI . MMW Vam taminiamapud CorneliumCclfum flaphi S&\i<€ iagriam vocatam ef |^g fagriam vocatam effe pritodubitare neminem; ^® quaeveroillafitpcnesPliniumnonnulIi in co- trouerfiam L i b i-i. trouerfia vertunt ; Nam qui fub nomine taminiae vuae Plinium lib, 23. vitem filueftrem,& non labrufcam ex- plicaffe exiftimant,id neceffario fentire videntur,quod PJinius duplicis agreftis vitis fermonem habeat, eo fer- me pado , quo a Diofcoride duobus diuerfis capitibus %?j <& av^ncnax; ay&niujMyoju^jlwohdv9lw ; Cx quoloeo eumPlinius fua citra omniumcontsoucrfiamaccepe- rit , facile eruditus le&or cognofcere poteft Plinianum noftri temporis eodicem mendofum , & particulam illa fatis vel abundare,vel eius vice parriculam,fic, legi dc- bere vt haec fit genuina le&io ( oenanthen Cic diSam ) quae graecas vocesyiutXiyofAivlw olvdvBlwyfoclicius fine dubioexprimere vidcatur. Secunda ratione propterea nihil valere afiero, quonia nifi Plinij verba extorquea- mus,tantum abeft ipfum oenanthen vuam clle negare , vt potias ore pleno affirmet hifce verbis, eode & oenan the pcrtinet,eft autem vitis labrufcae vua, colligitur cu flore cu optimeolet, idem affeucritcolurnella , qiiilib. 8. cap. 5. labrufcam ipfam vuam nucupauit: Quodpor ro tertio loco fubiugitur,vltima illa verba (quae agrae cis ampelos) vfq. ad illud,eft huius fimiIis,IaDiufcae no cffe attribuenda, proptcrea quod tota illa feries ex Dio fcoridis cap. defilueftri vite translata fuerit;ficut& ego fateor,opinionieorum nequaquam fauercopinorjqua doquidem fi Plinius&illis &antecedetibus vcrbisno de labrufca fola,fed primo de labrufca , deinceps de fil- ueftre vitefermonemfaceret, dum ait, quae a Gri ecis ampelos agria,dcmonftraret vtiq. labrufcam etiama graecis ampelon agriam non fuiffe vocitatam, quod ta- menfalfiffimumeft,cumlabrufcanon minus,quam vi- tis filueftris illud nomen obtinuerk i Relinquitur ergo Phnium loco citato de Iabrufea,quam vulgo taminiam di&am arbitratur,metionem faccre, atq. pocnes ipfum quandonulloalioloco(quod recorder) defilueftrialia vitelocutuseft, vtramq. Dioicoridis au7nKov d^iav Ia- brufcae nomine appellatam effe,immo fortaff/ pro vna atq.Cadem habitam,quemadmodum cenfuiflequoq. abaliquib.creditur Galenum,Paullum,& Auicennam diligcntiflimos Diofcoridis obferuatorcs ,& interpre- O tes, tes,qui vnumdumtaxatdefilueftri vitccaputcondide funt; ficutparitereueniffe poteft,vtex vno Diofcoridis capite vel ineruditi librarij velfcioli aliqui duofece- rintj-eo magis quod in labrufcae cap. pauciflima haben tur,quacfereviti filueftrinon conueniant,taminiam hanc vuam verrio appellatam effe tradit feftus, quae ta mirafit,quam minium . De yua theriacaetde mulfo quaedamyetTlutarchi error>de yino mafsico;& cur yinumpercolareturTlinij locus reili tutus.Tkeodorierror. Cap. XV 'II. Jlb. 2 3.cap. i.nominaturaPlinio vuatheriacae; qua& vinoeiuscotraferpentium.i&usThafios S4IP& pro remedio vfbs memoriae madauitin 1 8. cap. libri 14. vini huius potionem theriacani appellatam no infulfe aliquis exiftimarit s atq. eam fortaffe M. Varro- nem intellixifle apud Nonium^quando ait,vel maxime illic didici&fitienti theriacam mulfum, efurienci parie cibarium filigineum,& exercitato fuauefomnu. Quod autem vinumvitis theriacae biberetur,atq.in varios hominum yfus veniret- locupletiffima teftimonia habe turapudPalladioinfebr. variocap. 28.&apudGeopo nicos fcriptores lib. 2i.cap.46. & lib.4. cap. 8. vbi ,& quomodo fieret , &-in quem vfum 3 tam ipfum vinum , quam acetum,vua , cinifq.adhibcrentur , fatis vnicuiq. clarum efficitur. Ceterum quod Petrus Vi&orius doc- tiffimusin primo Variarum. arrepta inde occafione du bitatan theriacaolimbiberetur, nempequaetempefta te noftra craffior, ac durior quam ut potui idonea fit, tc pererctur,haud quaquam fane quaeftione dignum mi- hi uidetur,quoniaro nulluseftinantiquorum medico- ru , & praefertim Galenilectioneverlatus^quinefciat. Theriacam,quamuis craffam modo uino,modo alijs li- quoribus S i c v ;n i> y s. 54 quoribus difTolutam propinarifblitum jquam liuc mul fo hac ratione Varro compararit , fiue thcriacae vua§ (vtdixi)iiinum,non multumlaborojquod magismiro^ eft M. Antonium Muretum multaele&ionis, atq. egre gij iudicij virum aduerfus Vi&oriu ita egiffe quafi thc-; riacam potariinauditu fuerit, fi enin medicosquosha-T buitplurimos amicos percunc-tari interdum voluinet , fcio mutaffet,fententiam , atq.theriacamlicetamaram obfuam valetudincm quandoq. bibiffet. At nec iilud. facile Mureto concedo theriacam noftram eadem efTe^ quam tempore Varronis , & antea habuerunt veteres; vtenim non inficior ea tempeftatefuifle in vfumedica- menta 9tipia,xa\ qudd aduerfus ferarum venena valeret appellata,de quibus copiofe fcripfit Nicader,certe the- riaca noftraminime excogitata fuerat : fed Androma- chusprimusNeronisprincipatu eam copofuit, vt mo- net Galenus in principio lib. de antidotis . Quas uerp antiquiores habuerut theriacas etiam ipfbs potaffc do^ cetPlinius,qui lib. 20. cap. ultimo fcribit theriacam il- lam incifamlapide uerfibusin limincaedis Acfculapij. quamagnusantiochusrexutebatur, uino mixto diffo* lutam bibi folitam, ne quamplures alias a Galcno no- minatas adducam. M. Varro apud Noni u,fic ait. Qtfid medico mihi eft opus t nempe tuo abfinthium uti biba grauem &caftoreum , leuemq. robur: Iam uero cafto^ rcum quale fit,folidiufculum quam.ut fitpotando,omi- nes norunt: & tamen Varro bibifolitum m6ftrat,quod idem dc theriaca cogitandum . Id praeterire nolo mul- fumhodieab omnibus ferenegle&um ,antiquitus in maximohonorefuiffejquod Varropraetercitatum 16- cuetia.in 2.dere. ruft. Virgiliusin GeorgicisCcIfus9 qui queda toto anno a uino,mulfo uenere f]bi tempera tem a podagratota uita incolumen uixiffefcribit&raljj multi fcriptum reliquerunti Vnde mirari foleoPlutar- O 2 chus 1 I I S R/ chus au&m-grauimmus 8; fympof. prob In 9. icripferit -TroAAat ^) ravdydi^af^^cLjSpcoreirv 7rp6ripov3n^itct vuZ y% yoviv^ axmipoivofxiXt , t&i pnfct nifi forte ipfum tempora ante Varronem intellcxiiTe credamusj fed Plautus, qui faepius mulfi cerebrem mentionem facit , nos hac in rc facileconuincetjneHippocrafem uetuftiffimumfcrip- torem in medium proferam ; quem fi quis i-n libris ad gnidias fcntentias, & alibiie&itare uoluerit , certus fiet Plutarchum uel erralTe , uel eius codicem deprauatum haberi,ubilegiturueteresmulfumn6guftafle,neprae- terea PIinium,qui Ariftacum Thracium huiufmodi po tionem primum inueniftetradit. Idcm quoq.de uulua fufpicandum eftin Piutarchorquam ueteres. in delicijs haouifle hoc uerfu3quidmeIiusturdo,quiduuIua & Plinius , fufe monftrat , lib. 1 1. cap. 37. Sed Plutarchi mentioadmonet me^vtnon nulla de mulfo exipfomet proferam , quae in 4. probl. fympof prob. 5. fic latine ?b.nant;Praeterea in facrificijs iudaei mel non adhibet* co quod vino contemperatum illud corrumperc videa* tur^quam uis antequam vites eflent Inue&ae , meiie li* barent,acinebriaretur,ficuti etiam hac tempeftate bar barorum quam plures,qui vino carent,multum bibut, dulcedinem mcilis uinofis quibufdam, & aufteris radi^- cibus temperantes. Ex aduerfo gracci abftemii ob hacc mulfum , in libationibus facrificiorum offerunt , quan* mel natura vino oppofitadonatum fit: quod autem vi- num hebraci magna in exiftimatione teneant illud no paruum argumentum eft , apud ipfbs cum multae poc* nae fint,unam omnium maxime ignominiofam haberi, quando illi^qui puniuntur^tanto tempore, quantum il le, cui eft puniendi poteftasftatuerit a vini potu inhibe" tur. Fiebatoptimum mulfum vtdocetDiofcoridesex vino auftero , & melleproptereaq. ex maffico vino , & melle attico fa&umcommendabatur , ficuti Martialis atteftatur S b c f n » V f 55 itteftaturhifceverfibus. Tambeherarafttdmiftenturcinnamanardo9 Mafsica Thefaeistam benevinafauis ; Ob quod iure damnatur ab Horatio Aufidius qui raui- Tum exfalerno,& itielle fa&itabat* ^ufidiusfortimifcebatvinafalerno Mendofe quoniam -vacuis committere venis "^Unififanedccetylenipraecordiamulfo Sii Trolueris melius ,fi duramorabituraluus Maflficum autem vinum , fiue marficum;( vt Galenus & Athenaeus dicUnt)nafcebatur inmonte Gaurano in Puteoloru , baiarumq. profpe&u, quod licctapud fere omnes latinos poetas maxime celebratu extet, craffurn tamen, ac turbidum aliquando fiiiflc ex his Horatij ver biscolligitur. Tvlafsithfi celo fupponas vinafereno, Ifvfturnafiquid crajsi efitenuabiturakra f Et decedet odor neruuis inimicttSy at iUa InttgrumperduntlinQvitiatafaporem Nam vina crafiiufcula faccolinco pereokre cofueuiffe maiores praetcr Lucretij, Horatij,Martialis,& aliorum teftimonia, Plutarchus probl. in id inftitutoabudc mo ftrauiti Cur vero id agerent explanaffe videtur Plinius cap. vItimo,libri i^ivbi dixit , quod vinorum viresfac co frangebantur , vt potores plus bibere poffent. Vina etenim diffufa^perfrigerata , & excolatatenuiorafieri, atq. debiliora etiarn in libello rolortv otyfft 7rcL$i(ftv o/Xtyctxtc;^ %&) br Kp2$o]i rycrt (pctp- fJLoLzetrjO-tfftHt&cu , ^t/TbuTO tr&i^djxptVYwaLvroLc, Troii&v • Qzpd enim Aegyptiorum medici purgantia medica- mentainprincipijsmorborum uitarent abunde tefta- tur AriftoteIes,qui,ubihaecin 3.polit. cap. n.fcribit, %a) ar hryv7ifq> /uaroi rlw li^n^ipov Ktveiv t%iTt roTc. ta£o7c. , %oiv <£ <&p6rtpov 10i r&twrcov jt/vJWa), de tribus nos com- moncfacit; Vnum eft quod apud Aegyptios uetabatur in principio purgationis,aIterum uocam illam »/y«v,an tiquitus pro purgare( ut Hippocrates ) ufurpari confuc uifie ; poff remum quod in morbis quarta dies tanquam iudicialis fere fcmper , &ubiq. obferuata inuenitur: Hbc idem elegantifl/mum Celfum. intellexiffe puto , quandolib. 3.cap. 4. ait antiquos medicamcutrs qni- bufiam datis concot-Honem moliii folitos,eo quoa crn ditatem S e c y N D V s. 56 ditatem maxirae horrerentjdeinde eam materiam quae laedere uidcbaturducendofaepiusaluum fubtrahere ; Afclepiadem uero medicamenta fuftuliffe , aiuum non totics^fedferetamenin^omnimorbofubduccndo: Ad^- uerfari tamcn hifce uidenturj quae de Aegyptijs ab He rodoto in 2. lib. memoriae mandata fuut , eos fanitati tuendae ftuduiffe tum quibufdam purgationibus, quas fingulo menfe per triduum faciebant>> tum uomitibus ^ atq. clyfterijs; quafi nullam quattridui ante di&i ratio*- riem habendam, uellentjfed illud in morbis curandis , hoc uero in ualitudine conferuanda lenioribus medici nis ab ipfls commendatum non inconuenit; utpariter rion abfurde faclmm appareat y dum Aegyptios omnes medicos effe prouerbio dkebatur: nam ciborum abfti- nentiam, fuccorum herbarumq. non ineuriofam cogni tionem , clyfterij frequentem ufum ab ibideaue com- moftratum cum paflimomnesin Aegypto affe&arent, quid aliud nifi medicinam profitebantur ? ueluti fignifi catum ab Ifocrate puto in Bufiride dum hunc in modu fcripfit juiffcov iz&yot j3tQr<$ovric;7Ql$ /v$p acvfActo-tv tct^tKuv i^djpov ^fkizovpictv « £tax,iMv£d0ju8fOt$ (pctp/uaxotg fgCtifJfyw-i aXKcL rotovrotg ctlluu/bfyj do~ juiyaXmVsideil Aegyptium autem vnguentum ex pluri bus cx cinnamomo.f myrrha/atq. alijs. Ad huc ex plu- ribusquamiftudcomponiturMegaleum ,etpaulopoft. v juvpcoVyiterum 7ro\v%po : vicoTctfov *& sVi ror cdyv^ftQVjt^ffo fptvoVj qcy ro d/uctpctxtvov 9 - %guf rovdp£tvov3 TrdvrcdV Jt ud\t<7ct w v S (jLvpo)vfocuyv7rftov 3 <& n rdx.rn. ideft gutta vocatur a guttim decidendo3quod vnguetum fblum fimplex effe, &alkuis minimae commixtum quidam aiunt. Diutius autemmanetAegyptium3&irinum/&amaracinum& nardinum5omnium autemmaxime gutta mulieribus gutta5& megalaeum3& Aegyptium . Vnguentorum ve * ro Aegyptium & guttajex quibus omnibus luce clarius apparetaliudaegyptium vnguentum ex pluribus phar macis commixtumjaliud fta&em extitiffe,nempe quam vngueiiti genus fimpliciffimum fuiffe omriiumTheo- phraftus S E C V N B V S. J 8 phraftus; ex fbla myrrha conftitiffe Athenaeus cap. 15. lib. iy.ipfiusmyrrhaepinguitudinem fuiffe Diofcori- desfcribit: fedhicobijciantfortaflevnguentum aegyp tium Theophrafti id elTe , quod ab Hippocrate ae- gyptium album nuncupatur,&proptereaex verbisa nobis propofitis nil aliud colligi, quam aegyptium vn- guentum album,& ftacl:em,non autem aegyptium fim- pliciterdifferre : quam obiectionem minimearduum e reffellere; fi quidem Galenus id crova-ivov %$ jtpivouvpov vocatum fcribit; Theophraftus vero manifefte fufinum vnguentum ab aegyptio feparauit, vbi ait unguetorum aliaa flonbus nomen mutuaffe^vtrofaceumjliliaccum, &fufinum ^/^rovTo (ait) qmtcov ;t/imyi/;aliaafolijs, vt myrrhinum,& oenanthinum,alia a radicibus,vt nardi- num;aliaa lignOjUtphoenexjaliaafruc^u^vtmelinum, myrtheum,&laurinum; Aegyptiumveroexpluribus, ex cinnamomo,ex myrrha , atq. aliis: neq. illud verum puto,quodThepphraftoadfcribuntnimirum maegyp tio vnguento albcdinem commendatam , quoniam is , dum myrroplaftas alia vngueta vtpote viliora certis co loribusinficere; aliavtpreciofiora nullisrefert,propr terea aegyptium tamquampreciofum albii hoc eft nul- lo colore cxtraneo faturatum , fed dp^coiudri^ov eos vo- luiffe innuit; quamquam fcio Pollucem nigri quoq. ae- gyptii & alterius quod figdas ab ipfb , & ab Hefychio etia (piy^ctq^ vel vtin Galeno, & Achenaeo pfagdas vo- catur , mentionem feciffe , forfam quod alterum colore nigroinfecl:umcomponeretur,cuiusabalio nullamen tionem fa&am adhucobferuarim . His omnibus addo, quod fi Theophraftus diucrfum agnofcit megaleum ab aegyptio;Galenus vero ambo haec, & mendofium unu atq. idcm facitj quomodo aegyptium album Hippocra tis fub nomine Mendosij &; Megalei fignificatum pro acgyptio Theop.I}rafti5quod a Megaleo diftinguitur, ac / P 2 cipi L I B E R cipi queat intelligere non pofTum , nifi forfam conten- dant Megaleum Theophrafti aliud fuiffe a Megaleo Ga Jeni; quam rem fi ipfis conceffero , illud tantum confe> quentur verum Megaleum Galeni aetate fuiffe defide- ratum , nomcnq.in aliud tranfiiffe : Diofcorides enim fcribens tempore fuo Megalci mixturam fieri defiilfe,id ait quod Galeni tempeftate extitiffe verifimile eft,qua- do Megaleum quidem illud vetuftum non amplius co- ficicbatur , Ccd eius nomen dumtaxat in aegyptio albo cOnferuabatur,vtnonfinerationeisdixeritaegyptiutn albumabaliquibus Megaleum& Mendefium effevo- catum,atq. in hac fententia ideo magis confirmor,quo- niam Plinius Mendefio colorem nigrum tribuere vidc tur; vndepaterepoteftaegyptium atbum non fuiffe ve- rum Mendefium,aut megaleumsfed ipfo deficiente fo- lum nomcm obtinuifle , & iccirco ex Thcophrafto fta- fiem ac vnguentum acgyptium fimpliciter ita di&ura , nonparuminterfe diftare. Nunc Athenaeum videa- muscuiusverbain ij.dipnos. haec funt ex vetuftiffi- mocodice Alexandri Farnefii Cardinalis maximiex ce pta, t£ cTi Aiyv77fiov fxvpov /uvnuovdtfei A%cuoc, b/ ciQAoh; uvi7ror ozlv(, tam in graecis omnibus codicib us , quam in latinis corruptum & (Xirco7ria> rcftituendum arbitror^vel enim pro oleoamygdalino 3 vel pro vnguento Aegyptio ca- piamus,melius faneadexplicandam Hippocratis men- tem confultum erit . His addam Plutarchum in lib. de Ifide, & Oiiride ex Ariftotelis fententia dicere vnguen torutn.)florum, pratorum odoriferas refpirationes non minus ad fanitatem, q uam ad voluptatem conferre , cii cerebrum naturafrigidum& concretum fenflm calore &leuitate rcfoluant^Myrram infupcr apud Aegyptios Balvocari,quod translatum delirij expurgationemma ximcfignificat. Morborum rara quacdamgenera ex Hippocratc, Ugatarchidc Tlutarcho , & 6aleno,locus Hipp. reHitutus., &alter Tlatonis indicatus . Cap . XX . ;Vod Galenus m i»&6.delocisafFe<5Hs negauic _ fe vidifle vt etiam in inteftinis hominum perin- §£ de,ac in vefkis lapides gignantur, id minimemi randumputaridebet,quando&nos& alij tophaceas materias ex inteftinis,atq. alijs corporis partibus non fl ne ftupore extra&as infpeximus : immo vetuftiflimus au#or Hipp. in 5. Epidemiorum famulae Dy feridis in matricelapidem cnatum refert : quod neq. admiratio- ne ulla dignum uidebitur,fi quibus caufis renes & uefi ca humores m lapideam compagem uercunt, alunt, & augent, L I B E R ailgent,ijfdem aliasquoq. partes illud efrkerepoffeco fideremus. Negauit quoq. ibidem Galenus fe animalia in cruribus hn manis apud Arabas genita, dracunculos appellata confpexiffe ; quae tamen Auicenna 3. 4. t. 2. cap. 2 1 . a fe uifa innuit: & fi,quod effent animaiia , pala affirmareminus uideatur: Haec eadefuiflefemperexi- fHmaui, quae Plutarchus aetate<~^aleno non multfi fu- periorin 8.fympof. 9.huncinmodum dcfcripfit.o/Jlg vnp) rluu ipvQpctv QctXctasctv^vocrno-ctffi^ag dyciQctp^j^ctc; /Vo- ptMiV , aAAo/$ n avfX7^cdfxctyiv i^crctvro KiVo7g} %$ dvig-opti- «ro/?3^jf £pct)LQVricL utnpd rdc, kvyiliclc, c^ntQ-ioffctj %cl)7qvc, @pct %iovclc. cJ^ix,o^iV ; d^cL/v^jcov v § 6q rius 5.de loc.a&necnon Suidas tradunt,Seieucidos aues in Afia locuftis vefcerites > ftatim ipfas exc e rnere , & proinde nil fere nutriri , fic par erat homines eo vni- co cibo haud quaquam diu fuperefte pofTe : Hiftoriani ab Agatarchide relatam quoniam medicos iuuare ac dele&are debere fpero^ eam latino fermone expofitam hiefubiungam . A praedi&is non multum differuntlo cuftarum efores,gens quidem ftaturae alijs breuiorisi afpedu macilens, ac fupra modum nigra, fub aequino- cti um vernum,quado apud ipfbs Aphrici &Zephiri fpi rantyexlocoquodam incognitoineffabilisrnagnarurri iocuftarum multitudo vna cum illis ventis ipfos perue- hitur, quae ab auibus uolandi facultate parum , at cor- pore longe differunt \ ab hoc animalium gcnere toto 'te porenutriuntur,ijsfalmsatq. aliomodoparatis uefcen tcs; venantur autem ipfas fumo ex aerein terram deijci entes; Atq. hi agilitate quidem & pedum velocitate^pol lere dicuntur, fed cum valdeficcum nutrimentum capi ant,vltra quadragefimum annum minime vitam produ xunt; immo vita miferiorem fane mortem obeut, fi qui dem appropinquantefenectute eorum corporibus ala- ta quaedam pediculorum genera innafcutur figura qui dem caninis mufcis fiiriilium,fedalioquin minorum : Incipiunt a pe<5t.ore,ac ventre, breuiq. vniuerfam faciei cutem depafcuntur: Atq. horum alij primum fcabiofo- ruminftaram"ciuntur,deinde fe ipfosgrauiterdilace- rant,tandemq. morboconfiftente nec non eum beftio- larumexortutenuibus effufis humoribus intollerabi- • les cruciatus fubire miferi coguntur ; ficq. vel ob fuccos velob alimentum , vel ob aeris prauitatem intereunr. In lib. de medico Hippocrati adfcripto, Haec legutur, itteiT&7rip}cLvravzcLQcjup&ivoo<;i%eiVy quae cum obfcura fint,neq. cohaereant,fic reftituenda puto, iWm*, ra, 7n pl cwtov zaQupag t%ew i^Tt^i^ 3 qui enim dixerat ati- tea L i i i i m tea de corpore medicivtefledebeat mox iure de ijs, quae funtcirca corpus, loqui poteft, Quod autem dixit ibi Hipp» medicum carnofum &optimi calork effc de- bere, quoniam maledifpofiti alijs minus auxiliari poflc putantur,diuerfum eft ab eo,quod in £,de Rep. fcriptu eft apud Platonem.f, medicos fieri cxcelientiffimos fi a pueritia artem difcere aufpicati,cii plurimis aegris ver* fati fint ipfiq. omnes morbos experti,;natura quoq. va- letudinarijfint, De ijs quifemcl in die cibos capittnt . Cap. XXU Aiorem antiquorum partem femel tantu in dic cibis faturarifolitamulti varijs rationibus atq. autoritatibus comprobarunt : Non defuiflc ta- men & praefertim feniores , qui valetudinis gratia bis , ter ue manducarent, & Ariftoteles , & Galenus memo- riacprodiderunt : Vtri meliusfibiipfiscofulerenthuic loco non conuenit,vt difputetur» Idfolum dicam ab au &oribus varia in ijs,qui femel manducarent vitia fuiflc notata : Ariftoteles in phyficis quaeft. quemadmodum refert Appollonius in mirab. hiftorijs fcribit W? povo- ctrouZrctc; 7TtKporipctrcl »$n* i"X*tv fJLciXXovji rove; £)c;fQov cM.rrit; KoihhiCyt&j rtic.crctpjLoc. jictrctvctXicrKircUy /iptqviod & Ga- leni & noftratempeftate cena fignificat^/j/ro^ fiue pra diu vetuftiffimis temporibus defignaffe 3 vt Erotianus , & Galenusmemineruntquafi ideflet ^g0o^«7roww fi- ue poft quod laborare oportet • t>e Caryce , & Caryc\a> de to,(iccatOy& in partes crafliores ditTra&o parafle ; Alte raeft quod Pailadiusfarris hordei mentionem faciens clarc innuit far ilfud faclitium fuiffe ; Ego vero qui nec Plinium Archigeni fcre coetanenm nec quemquam, alium (quod recorder) far aliud praeter natiuurn ado- reum vocatu nominaffe vidi , facile puto eos in magrio errore verfatos effe: & quod primo de Archigenein m>e dium afferunt,fciant velim ea omnia ex margine,ab ali quoinfciolibrario contextui fuiffc perperam interpoii ta; nam praeterquam,quod nemo medipcris iudicij in- ueniretur, qui verba illa iri Jatinis codicibus pofita nec inter fe,nec cum praecedentibus fubfequentibus ve>co hoererenon aduerteretjacceditquoq. codicis vetuftif- fimi,quiapud me reperitur, teftimonium in quo tota il la pars fme farris faclitij mcntione hunc in modum legi tur, ^ro/\Joi(df)QuZ o-^ (pvcrh Kp^i^cvqjcv^c^cv rcvrov jitdyefpjvov ctTCbpi^ V^-CtTi O/LlfipiCt) 0)CTOV VUJtTi pdto-CU , &TCI C^JlUiXcoC ct-T07rXv- •vavJov pltiv iju/BctXX(s)7S)v^ctrj QctpJo xctXcv/cSpcv zXovcnvcVy tfcpi ^rctXiV Idcrctc cwrov ^ittCpctylwcu ytpcrh ancvosucoc, o tct- %ik>od , ^f ovtmc d mmcrctc cwrov rov yyXov t^co MCdV ctvyivcv %Kco-)v.Q-ux/i fedego hancfententiam femperfufpc&am habui,prop tereaquod Ariftoteles eodem in locoita fcribens aAA' mj^jUH /ityjovroc, uiXi ipycLfyvrcu uoiXXov t7rojut,Gpiac, Jiyovov id clare aflirmat, quod etiam communi fere omniu ex- perimento conftat, nimirum in fummis ficcitatibus ma iorcmmellisfuperherbasquas depafunturapes, copia abundare , iccirco quin Ariftotelis codicibus imprcffis error aliquis lateat, nemini dubitandum puto , co ma- ^is quod in uetuftiflTimo Scipionis Cartcromachicodi ce, quemmihi opera eruditiflimi Fuluij Vrfini uiderc contingit, Secvn&vs, 0*4 contingit, in hunc modum fcriptum inucni ^ paA/r* cvloug rcov a^pcav '6faroAcu$:><& orctv x,oltcl<7M^{ 6 2«p/o?,q u a le&ionem vt vehementer probem, in primis publica fc reexperientiaadmonet5deindePlinij fcriptoris inter latinos grauiffimi auctoritas 3 qui cum omnia ab Arifto teleacceperit,fenfiife videtur lib. 1 1. cap. i4.optimum mel Sirio ex orienteproduci; apparente vero arcu coe- iefti,fiimbernon fequatur, medicamentaoculis& non nulla fieri : Quid porro aftrorum exortus Ariftoteli fi- gnificent fcio alios diuerfa fentire , mihi vero probatur magis,vtcanem& procyoneminterpretemur, quando quidem Theophraftus i . de cauffis piantarum cap. 6. & alibi canem ro cLoc, , %£ qvjc oJ^ctvi r>J a.7ro rc2v crx,dja)v: ro n S ct7rriXBiv Xovcrct^-cu^ qcq £<[7rvticrcu uxnnp etco- Sbcvndvs. #5 Q&i, <& ovx, zfeyfJMQ-iv tqvto atO$ odxicrza) o-uctpdy^ovg nrl ra.pa$ /utiixoc. ($p nrlapd- x,ovra 7rv\^cdv y dCpoc, J% rj? /udfj rirlapac^ rn ided in Iouis ObeIifco,quatuor fmaragdos fuiffe pofitos, lon- gitudinis quadraginta cubitorum^ latitudinis vero in vnapartequatuoivnalteraduorum. HaecTheophra ftus.atPIiniusipfumcitansficait37.Iib.cap. j.&fuif fe apud eos in Iouis delubro obelifcum cap . 4. imaragdis 40. cubitorum Iongitudine3 lati- tudine vero in vna parte quatuor3in al- tera duorum. Mihi fanerationabi lius videtur in obelifco fuiffe fmaragdosarteinfixos 3 quam totum obelif cu ex fmarag- discoftru #uee. Locus ECVNDVS 66 locus Hippocratis de Hippace Herodoto collatus : de lattis coa- gulatione; Ctefiae locus de radice vinum toagu- lante.-rnuria dura, & marinae vfus . Cap. XXVI . ^sawBpEtuftiflimus au&or Hippocrates in lib. de aer ||1||§ aqua,& lo. fcytharum mores varios enarrans, in ^^§ ter cetera eos equinolacte Hippace vocato viQtu taffe refert; quomodo autem Hippacem eae gentes con ficerentjin 4. de morbis hac oratione edocet.,gWe JiloZ ro coaznp 01 ^zvQcu 7roiivcriv qm rov i7T7reiov yaXazrog^iy^ov rtgyb ro yctXctfic. ^vXctzotXa, cretovo-i]. ro v rov ttUovo-i 7roti- ovngohoi : Z7rza,v (pvosY\ri]pa,g xdfiodcri ov SnXiMV :i7T7rcov rclctp 6pa (pvoscdo-t rolcrt g-o/uao-t^ctXXoi i7rctyuuji ro yctXct^t^ o/uov iTromvi* ideft fimilis eft haec affe&io Iac¥, quando quis fuccum la«5ti inijceritfrigiditas ipfi la<5ti indu&a idcodefat, atq. vnit;quamquampof!et aliquis fufpicari nomine o<&ou intellexiffe Hippocratem fuccum ficulnum3 vt faepe no tatum Secvndvs. 6J tatum eft apud auctores , & praefertim poetas graecos . Hippicemquoq. herbam,defcribitPliniuslib. 25«cap. 8. quam in orehabentes famem, fitimq. non fentirc , & ob id Scythas illa etia in duodenos dies durare in fame fitiq. An verofitherba Hippice Plinij , cuius mcminit The0phraftus9.de hift. plant. 13. his verbis $io tcwty\ TJ^/VW»»! ^ldyiv (pcLOr) TOVe, 'S.MJTCLQHfA.ipclt; i^Jf ivS~iJCCty (c cfwcTg>ta,vtcredidiffevidenturHermolaus,&Gaza,qui i7T7rctx,ri vocem tranftulit cqueftri , an vero cafeus equi- nus,ficut Turnebus in annotationibus in lib. Theophr. de odoribus , in hoc Plinium reprehendens , exiftima- uit; no ita faciliter aufim affirmare ; certeTheophraftus aliquid miride Scythisdiccf voluiffe videtur,atquieos duodecim dies ea radice,& cafeo equino viuere confue uiffe nullam admirationem habet , quando feruntZo- roaftremintcrdufblolac~tefex menfes trafegiffe,quod de quodamalio narrat Athenaeus3immo ipfemet Hip- pocrates, atq. Herodotus videntur innuiffe, quod plu- rimam temporis partem folo cafeo equino Scy thae ve- &itarent,igitur quinTurncbo difcors fim ha&enusfa- cere nequeo . An vero ope caloris , an frigoris femper la&i coagulatio accedat , dubitari merito poffet ; fed cu arebusdiuerfisfacultatibuspraeditishanc operatione nafci conftet,ab vtraq. cauffa proficifciautumo, calore ferofum humorcm exfuggete, frigore terrenum conde fante,atq. abaqueispartibusfegrcgante;ficnamq. Cy narajgallinae guttur: cnicus(quod tradit Alexander probl. auctor) coagulare confpiciuntur . Illud mirum , quod a Ctefiafcriptis mandatum eftradicem quandam apud Indos haberi, quae aquae,aut vino parua menfu - raimmifla ita condenfat,vt manu veluti cera teneri , ac tra&ari queant, quemadmodum itcm de aquifoliae ar- boris florc aquam glaciante,& coriacefia,calliciaq . ide operantibus ex Pythagorae au&oritate tradit Plinius lib. L I B E R lib. 24. cap. 1 3. & 17. id autem efficere vim radicis mi- rifice exficcatoria,ac frigidam propterea exiftimo, quo niam Ariftoteles fcriptorgrauiffimus,in 4.MeteoroI. lib. aquam ferum , & vrinam folo frigido ficco concre- fcere prodit , vbi etiam fcribix Arcadici quoddam uini genus effe, quod a fumo in utribus ficcatum adeo con- fpiffatur, ut gladijs abrafumbibatur. Cur itaq. apud Scribonium largum, aliofq. fcriptores pro muria dura non eam intelligamus , quae ui folis ufq. adeo craffefa- cta fit, utalteriusliquidiorisrefpectudura quodammo do appareatc* Certe Turnebusalioquin oculatiflimusii Columellam inlib. 12. ubimuriaeduraeconficiendae rationem edocet,attente leclitaftet,non ipfi neceffe fuif fet cius etymologia nimis fubtiliter inueftigarc, fed fta tim intellexiffet maiores noftros plures murias habuif- fe, &inter alias vnam, quam & copia falis,& calore fo- lis confpiifatam ut a reliquis feperarent,duram nuncu- pare uoluerunt, quave etiam oliuas albas condiri con- fueuiffeinnuit Celfus in 2.1ib, Nam Columella idelib. 7. cap. 4. coeleftisaquae fubdio falibus duratae ad peco ris fcabritiem curandam meminit;mentionem quoq. facitCelfus lib. 2. cap. 30. aquae durae,quam dimcili- terputrefcentem exponit. AcVhaccmarinam aquam ad profligandos uarios morbos in ufum receptam ab anti- quis inuenio ; qua facerdotes aegyptios Euripidem , il- luccuPlatoneappulfum & morbocorreptum curaffe memoratLacrtius, undeisquafi remediogratiam red- diturus uerficulu decantatii omnibusfecit,0aAaaja;tAt/ £ei<%rcLVTa, rcivB-pb)7ra)V k.chccl . Scntentia Tliriij defenditur de lino viuo, &ex alijs comprobatur quidfitScriboniofoenicium. Cap. XXVII. X CyprioIapide3quemamiantum alij nominat, Jftk telas & uela fpe&aculi gratia maiores texiffe , :^& quae ignibusiniecl:aarderentquidem,fedflamr mis S E C V N D V S. $ 8 mis inuicla & fplendidiora exirent , Diofcorides fcrip - fit : Hunc quod Plinius crediderit ac appellaritlinum tiiuum , & inextinguibile non erata quibufdam recen- tioribus damnandus, quandoquidem Paufanias ante ipfum Carpafium linum, Strabo Caryftium uocarant, quem Solinus Carbafum,ZoroafterBoftrychitem, qui dam Corfoydem3alij Poliam,ah*j Spartopoliam,uulga res pulueres Salamandraeaut alumen fcifsile falfo dixe re : Ex huiufce generis linomappas etia fa&itatas quae igni immiffae, ut aliae aqua lotac a fordibus mu ndaba- tur,praeter Plinium Apollonius quoq.au&oritate Taci in libro mirab. hift.huncin modum teftatur. rdx,og ov7a> 7npi XiScov jOKctpig-tog ( oc; XiQoc; '^htpvcng \%et iptcv^ei^a) •^vocoS&iq^cJ^ « viiQircu <&. vtpcuvffcu "X&pi Kp&y&tcii Tpityovcri Ji 3% aur ngj\ iAAu^yta^ ajug-ct: rcav Jl C4tuay&imv rcov puTTcuvof^jCdV . n ttXv aig yiyvtrcu,}* cT/ ' uSaroq-, d^dxKnfJtarlc; ytaiircu , pw&ot; d?$Slol$ : ^* ^ iXXv^yictjuivei rov c%rctvrct^ovov dxctfct,- KCWg-Ct HCUQUiVa fJtiT iXoiQV '. ^OZljud^&i^ eh %dj rovg^oijtaTt- £o/jl\jovc; w qctum rov iXXvxyiov )%cuQuiVQVi yiyvtrcu, Jt o AiQoc; OUTOGtt&j CJV Kctpvg-COjufyj d Yjwisjfcd Kctraficuvovrcov diro rou Uipav^pou coq'fki loXovc TTOpdjOUiVOlC; CvdpiQ)ViqC£j TtGL la 7ravo-ihnvQvaju%irae, %a) etur . Funiculi autem lucernarum ex ipfo fa&i vfti cti oleonullovnquamtemporeconfumuntur,atq.harum lucernarum odoredeprehenduntur , qui morbo cadu- co vexanturj gignitur vero huifcemodi lapis tum in Ca ryfto,a quo nomen fumpfit ; tum copiofius in Cypro , qua a Gerandro Solos verfus iterdeorfumducit,adlae uam Elmaei infra rupcs;augcfcit circa plenilunium; rur fumquelunadecrefcenteminuitur. Ex quibusmani- fefte colligitur lapidem fiue linum cyprium, non tantu fpectaculi gratia, veruetiam ad mappas,ac mantiliaco- ncienda,vt quoq. Plinius meminit, vfurpatum eflejque vfum Diofcoridem fane latuifle nemo dubitet ; fortaffe quodillius tempeftate, vel potius in rcgionibus fuis mi nimeamiantuminidadhibcretur. Adhunc locumfa- ciunt &illa', quae Plutarchusfcripfitin lib. dcdefe&u oraeuli : vbi flumina, fontes, metalla , aliafq. plurimas terrae vires,aliquando deficere oftendens,idem euenif fe fcribit lapidi Caryftio fub hifce verbis , %& fxiraXXcov rcLqfJ^ cJj?,afJLajvpeocreic.yiyoviVcu x,ivacco\ reoV7np) drftxlw dpyvpicov^r^qlv ?(a) cwpcu 7rora/uov ct7r6cU)%a) ^pocrQq 'ffaf&iwfei) avQn dvaj3aivetD %a) 7ravra ra S 2 C4CTVIS L I B E R cftiYfgyng . (pvojuivctdvincriv ictpt rHg actretg-dcricog ri\g opQptvtig ioatijctg: rct Ji jntcrct rYig YifjilpcLg 3-ipei (&rctpeiiigjf rct rcov £vartvnptXMV3%dj xoiXjcl xcov 3 jf^f ra cuuctrtxct d7ro rvg cwrng det , 3-ipovg co$⁣ &ipovg tdp7rviyd^ei^ yeiucovog ov QcwXoi d\ ,^ 7rvtyod£ⅈ ' oi Ji €a,Qvyioi & Hydropas pariunt ; praeterea quae mc tallis propinquafunt, malaitidemexftimantur,fiqui~ dem ficca funt,& fuffoca ntia; quae vero fub terra funt y fi bonifucci fuerint, ficcioribus affedionibus apta cen- fentur: argillofa vero roburdifIbluunt,cumexhalatio- nem habeant, m qua exfoluendi vis ineft ; rufFa maiorc cxficcandi vi, quam quac nuncdiximus funt praedita: nigra vero omnibus bonitatelongepraeftant. De Cyphoide & Cyphi Galeni, 'Plutarcbi)& Herodoti loca collata f emendata,& explicata : de yerbo ra,pv%dL>eif in condiendis g corporibus morpuis yfurpato . Cap. 2 . X praeclariffimis quas ad varia morborum genc ra reliquit Andromachus compofitionibus,vna % fuitpro hepaticis curandis Cyphoides appella- ta,cuius Galenus 8. de comp. med. fecundum lo. men^ tionem faciens y.fic ab ipfo vocatam fcribit ob fimilitu- dinem illius Gypheos, quod Acgyptij omnium primi iriuenere,acin honorem Deorumquotidieaccendere, eiufq. vapore templa fuffumigare confueucrunt : Cy- pheos vero compofitionem^etfiDamocratesexRuio, in 2.antidotorum Galenilibroclariflime explicaffe vi- deatur,nihilominus & a Plutarcho traditam dcfcriptio nem proponere gratu futurum putaui , vt vtrifq. fimul conlatis Galeni hiftoriac fplendor &gratia maior adda tur.Plutarchus itaq. in iibcllo de Ifide& Ofiride prope finem ficlingua noftra loquitur,Cyphiautem tempe- ramentum cft ex decem & fex rebus compofitum cype- rQ,melle,&vino,&vuapafIa,&refina,&myrra3&afpa latho^&fefelij&iuncoodorato^&bitumine^&mufco, &lacaptho ; nam vbi Graece Qpvov legendum Cpvov , & A«tfapraeterhaecvtraq. iunipero,quarum altera maiore,altera minore vocat, & cardamomo3 & harun- dine; L I B E R dine; coponunt aut no temere fed recitatis interim,du feplafiarij tempcrant,fcripturisfacrisinumerus vero ta metfi maxime videtur quadratus, ex quadrato, & iblus habere aequalem aequaliter numerum , eo quod loco aequalem ambimm decentcr inducat,minimc eft nomi naudus : Inhocautemcooperarioportetinterfefimut plurima quae coniunctafunt. Cum odoriferas habeat facultatesi Dulcem cnim fpiritum & vtilem emittunt exhalationem, per quam & mutatur aer , & corpus ctia fpiritu commotum conftringit,vt & erga nos accommo detur,&temperamentum biandum habeat , & conti- nuas grauefq. curas diuturnas fine ebrietate relaxat, ac foluit , & vim imaginatiuam & infomniorum capacem veluti fpeculum leuigat , ac puriorem redditmihilo de- terius quam lyrae pulf us, quibus ante fomnum vteban tur Pytagorici; odorata enim fenfum deficientem reuo cantfaepe,rurfusobtundunt,&auferuntdiffufis prae tenuuitatepercorpushumoribus, ficut&medicinon- nullifomnumfieridicunt^ cum cibi exhalatio leniter circa uifcera ferpens, & blande attre&ans pruritu que- dam facit : Cyphi autem tum potione, tum maffa utun- turs potum enim interiora purgare uidetur, mafla uero emollit & praeter haec refina folis opus eft , & myrrha, carum plantarum quae ad Lunam lachrimas emittunt, at inter ea quae Cyphi conftituut funt i quae no&e gau dent magis,ut funt quaecunq. uetis frigidis, & umbris^ &rore)&humoribus nutriri folent, quando folisqui- dem lumen unum eft,ac fimplex;j& folem Pindarus nul lo contradicente dicit per Aetherem cerni , fed no&ur- nus aer commixtio eft, ac temperamentum multorum luminum,multarumq, uirtutum ueluti feminii ex om- nibusin unum Sydus confluentium : merico itaq. illa cum fimplicia fint,& ex fole originem trahat , interdiu, haec uero cum mixta fint,& uaria qualitatibus,incipie- te no&e E R T I V S. /3 teno&efufrkiunt . QuemadmodumentmPlutarchus Cypheos potionem interiora purgare fcribit , fimiliter quoq- dixit Damocrates vct '3 n xcuriyi %npov azrXcty^yov oJ^vAxto/j&fJOiQ <5rtveiv &tcyoct- cTivcoqc^pctx^ rciv & condita nrctpi^djju^jct ; Nam fimpli T ciora I B E *. ciora & cuiuis promptioraprimo cognita, & in vfu po- fita fuifTe rationi valde confentaneum eft . Deturdis Horatij et Martialis defenditur iudicium et Calenifententia improhatur imoduscoquendiphafianos. Cap, 3, Quod H oratius Flauusfcripferit ^1 meliusturdo, nil ruluadttkiusampla, Jdq. Martialis confirmauit dicens Inter aues turdus (fi quis me iudice certet ) Inter quadrupedes gloriaprima lepus , Vlti miratifunt, in eamq. venerunt fententiam, vtveterestamquamgulaeindo&osdamnarent: fed fi rem hac exa&ius confiderare velimus^ pro fe&o apparebit haud quamquam maleeos iudicafle: Nam quantam nutricndis y pinguefaciendifque turdis maiorem operam impenderent 3 M. Varro in 3, de re ruft. Iib.& Columella pofteris teftarum fecerunt 3vbi praeteraliainumera circaturdos ftudia3incibumillis quotidian um offas ex ficis & farina alias craffiore3 alias fubtiliore confar&as , nec non milium cum aqua copio fa & clara praebuifle monftrat ; vt hac rarione perfua- fumcuiq. effepoflitaues fimilibuscibis^alijfquc curis enutritasiucundiffimaseuaffifIe,adeoquodfingulitur di ternis denarijs iureemptitari potuerinr, quemadmo dum interdum tempore fuo Varro3 quotidie aetate fua fadufcribitColumella. Atquetemporibusnoftristur dorumfaginandorumcumnullus ueram geratquales ve capiuntur in coquinas mittantur 3 neceffe eft eam in ipfis manducandis fuauitatem minus percipi illud fane de turdis non parua admiratione me afficitquomodo Galenuscos&pafferculosduriores efTeconco&u per- dicibuSjattagenis^columbis^gallis, fafianis^ & Gallinis fcripferit 3. de alim. fac. quem iocum aliquo medo fca- tere S E C V N D v s. 74 tere poffet quisfufpicari, nifieadem verba apu&Oriba fium& Aetium notatahaberenturjCurautemhocad mirer potiflimumincauffacfl- quod& 7.metho.&ali- biex Galeno colligiturquaccunq. magis nutriunt dc- beredifficilius(datisceterisparibus) acalore naturali confici; vnde fi turdis,& pafleribus magi^perdices,gai- linae,&phafiani nutnuntfuntq. (vtloquitur Celfus) materiae firmioris , par eft quoq. difHcilius concoqui : Iam vero phafianos quos quantum ad co<5tionem>ac nu triendi vim fpecl:at,gallinis pares,edendi vero fuauita- te fuperiores facit Galenus , folis vaporibus a culinaru magiftrisob maioremgulae iucundicatem coquicon- fueuiffeapud D. Hieronymumobferuaui: Is enim in Epift.ad Oceanum 83.facerdotismunera typice enar- ranSjflceumdepingitdebere effedomum fuam bene regentem,non vt opes augeat; non vt regias paret epu- las;non utcaelataspatinasftruat;non vtphafidas aues lentis vaporibus coquat, qui ad ofla perueniant , & fu- perficiem carnis non diffoluant artifici temperamento, Hoc etiam padlo folitum frudus coqui pro valetudina- rijsmeminit Galenus 2. de comp. med. vbi examinat fcripta Apollonij ad capitis dolore ex ebrietate,& Ale- xander Trallianus lib. 12. cap. de tertiana . De sAconitinomine ex \Antigono : de eodm Athenaeiylacm emenda- tus, item alter Theophrasli melius auam a Ca\a interpretatus : de cicuta auaedam,error Tiiacrobij . Cap, q, Iu inter auctores difputatum fuit,a quo nam aco niti nomen acceptu cffet j tandemq. potior pars Theophrafto adhaefit, qui in 9. de platarum hi- ftoria fic ipfum yocatum fcribitab Aconis Periandyno xumfiuae Mariandynorum (vtquidam coffigendum volunt) pago ad Heracleam Ponti: Theophrafti fente- T * tiam L I B E fc tiam ex Theopompo comprobauit. Primo Aelius pfO* motus cuius verba haec funt^ex lib. 7np) hZoKm, %$ JV himipiav (pctptxd^cov^q ui in Vaticana bibliotheca feruatur ro dxoV¥irov \o dy clkqvcuc; , Ao£ Wopsi 3-io7rofj,ct(poc; ro xcthov/u.ivov d- xovjrovytVicd-cu jtSp ynp) H^pdnheictv llwdv rcug ovojuct£o/ui- Vcug ctKovcuc; /oQiVtfj tw£ i oySoy ^f ^taxorn ravWopioov 7npi xMcip^ov Str,yov^vog rov npaxXzco rcovl^covuvrcpTrovralvpdvvov cog /3iaicog dvy!pei7roXAQvg<&co$ rolg 7rX4ig-oig ZSiSov xcov&tov Grtetv 3 i7r{£n owu rovg ^sfocpayovr ag junchv 7ra- %etv TrivovrctgJo dxovtrov, 6 xXyiSIluoi & fi poft ipfam vinu bibatur3eius pra- uitatem atq. illum caftigare Plinius fcripfit; cuius euen tus eam rationem afferre foleo3quod cicuta pauco vino haufta citius ad vitalia penetrat, nec ab illo iiii uis hebe tatur jatfivinum largebibatur3poftquam ipfiperali- quod tempuscum natiuo calore pugna fuir,uim eius in pugnaiam retufam ab illo vt pote calido penitus extin gui neceffe eft 3 & iccirco apud Platonem in Phaedone voluerunt Satellites vt Socrates haufta cicuta non mo- ueretur3 timentes ne calore motus ueneficium cicutae frigus nimium retufum foret , ficq. mors vel impedita velfaltem prorogata effet, Itaq. Macrobium erraffe fa- cile hinc patet3quando lib. 7. cap. 6. fcripfit aconito po to fuperhauftum vinum effe remedio 3 ficut vinum cum aconito tritum, & potu hauftum irremediabile malum facitjpraeterquam enim quod de aconiton id nullus probatae fidei auctor tradidit . Plutarchus etiam a quo omnia illa accepit 3. Sympof. 5. monftrat non de aco- nito,fed 7ripi jtav&ov 3 fiue de cicuta ea vera cik , vt Ma- crobiushallucinatusfit^ywo^^ideftcicutam aconitum effeputans, EftapudeundemPlutaTchum inlib.^/j* acToA^/achiitoriafcitudignade illis qui templii depeculaturi prius cicutam potarat fecumq. lagoe nam vino plenam attulerant, vt fi capti fuiffent ueneno in- terirent3 fin minusui ni potufefeaue , nenolibe- rarent. Macrobij L I B E R Macrob'v\ error ob imperitiam mtdicinae: quod potus adpulmo- nem pertingat non lunum Tlatonem dixijfe : Tlutarchi locus ex Macrobio emendatus . Cap. 5 . Ij^iHg Acrobiusquitotumfaturnalium fuorum fepti- $|||t§ mumlibrumexSympofiacis Plutarchi verbotc &#i2 nus furatus, iilius uunquarcumentionem fecit,fi a nobis interdum damnabiturjingratitudinis fuae debi tas luere poenas aequi iudices clamabant ; qucmadmo- dum hoc loco vbi Plutarchi i qucm latinum eius nomi- neoccultatofaciebat, veftigia defercre& medicorum harenas ingredi non veritus,calumnijs locum fatis am- plum parauit : Dum enim eius lib. cap. 4. quattuor vir tutes , quas mcdici naturae in perficiendis nutrimentis fubminiftrare fciunt, exprimere conatur, quafi in pri- moliminemaximo errori impegit', fi quidem nullus eft velinmedicinae audorum lectioneminimu verfatus, qui ignoret eas facultates appellari tAxrndw fiue attra- Oiicem^aQatriJtlw . ideft retentricem ciWoicarutluu vel al teratricem,& d7rozptrnt!u> fiue expultricem: quam uero ipfe falfo zaQiznzl/ju vocat iXytrixluv eife: & quam Kctrct- &vtri}duu ^g^T;^/M},exipfiufmetverbis intelligerefa- cile licet : neq. etiam vllus adeo rudis grammaticus in- ueniatur,qui >tctr(^c-iv pro trahere,& xctQatrtitlw faculta tem pro attra&rice vfurpare velit : fed hoc illius pro- prium erratum fit ; Aliud autem cum multis fibi com- mune,&forfan cumPlutarcho& Galeno, quiPlatoni adfcripferut,tamquam primus & foluspotum per afpe- ramarteriam ad pulmones defcendere fenferit,cum an te ipfum fuerint celebres medici idem fentientcs,aduer fus quos Hippocrates fiue Polybus in 2. de morbis di- fputauit,&quos potiufquam Platonem abAriftotele in Iibrisdeanimalibusdamnaricrediderim: Hifceadij ciam aliquas quoq. gratias Macrobio habendas efle,ne pc T e % t i v s. 77 pequiplures in Flutarchi problematibus lacunas ex plcndi,& errores corr igendi fcriptis fuis poteftatem fa- ciat; ficuti ex loco citato hos verfus Eupolidis apud Plu tarchumcorruptosreftituerepoteritquiuis. Boo~xotui.rctv/\Yic; ctTnro wctvro&ttTryc: j iXctrn^ . UpiVOV, XCjUCtpOV TS •ffopQovg tln&OLhOVC, ttTTO^COyOVCrajL Kcu <®/J0f rovrotcrjv ira/\?C oiov xvrtcrovn3 tich (pctcrxov XooSv) %$ cr/ui/\ctxct rtw 7roXv(pvX/\ov Kortvov ^jvov-y juz/\ictv crvxiiv $pvw xtrfov /uvptxtw TlpOjuaAov pctjuvoVy (pXcojxov^ etvQtptxcv xt&ov ^nycViB-vjuct^ B-v/ufipctv Quos fi Adrianus Iunius legiffet no traduxiflet, Hippocratem in eo genere omnes alios excelluif fe inter medicosconftat3non modo in ijs quos Epidemr cos infcripiit libris , verum etiam a-libi, & praefertim jrt V illo L I B E R illo vbi voluminc. vbi «%2 v fiue de fpiritibus difer tiflime tra&at ; q uod cum ab Erotiano, Galeno3Grego rioNazianzeno3Stobaeo,&abalijs fidedignisfcripto ribus vtHippocraticumcitetur,quin magnae apudme dicos exiftimationis tamqua Hippocratis do&rinaple- nuin effe debeatneminem negaturum fpcro, quemad- modum etiam latifldme in noftris, quas edituri aliquan do fumusfuper Hippocratem adnotationibus,probabi tur: Itaq. inlib.de fpiritibus fapientiffimusfenexom- nium morbarumaliquemdari communem originem nempe aerem anteceteraoftendens,itafcribit, m«t* rovro roivuv djbicoi; ptinov ort ovx. aXAoQiV GroQiv etjtoe; gV/ yi n&cu rag appcog-tctg uaAtfA,ct ocoftaroc; ; %$

o ubi praeter fentetias uerba q uoq. Graeca( id enim faepiflime facit ) latino fermone reddit. Hippocratis & Herodoti loca de morbo Scytharumfoemine& collata de amaronibus . Cap. 7 * Erodotus inThalia auclor eft Scythas praelio ijfuis Medis uniuerfa Afia potitos^iamq.ut in I Aegyptum contenderent P Syriam Paleftinam ingreflbs L I B E R. ingreflbs Apfammiticho rege precibus & muncribus fuine perfuafos, vt ca regione intacr.a reli&a in loca ftfa reuerterentur , cumq. m Afcalon-em Pakft inae vrbem iperueniifent, multi;ipforum uetufliifimum Vraniaelife neris templ um depecularunt; ob quod facinus Dca illa templi fpoliatoribus,eorumq. pofteris omnibusmorbo rum femineum immifit; quo quicunq. laborabantaref- liq uis Scythis cvdpttg fiue hidpitc; hoc eft euirati uocabaa tunCeteru qui naxn fuerit is morbus cu Herodotus no docuerit, Hippocratem qui &morbum,& originem u£ ram^ciufq. nominis rationem explanat^ in medium ad- ducetnusjcum ut Herodoti hiftoriaemaior claritasad- datur, tu maximeut per Herodotum Hippocratis ver* •baac lententias facilius inteHigamus: fic ergo in lib. de aereaqtiis& ioc. icnbit^tri tl ^&poc; rovnotG-tv Xvov^iaz yivovrcu K-ctXtvvrcu rt ot rotou rot dv.ctvo^pie^c;^oi:/u^',^-^copioi rlwcurmv ovuu Joxieicvl^ajuryry itiai ■£ta;(pQeipt<&cu-jeiQ-}yL) Trapctld chrct tpAt fitc;-) a)g tdv riQ^nrct- fjw ayovot yivn.vr.cu 01 %-foruvid-ivnc;: rcwrcLg ^Joivuv uoi 00- Ktovcrt rct£qXij2a,s&farauveiV: ot Ji fjitrdJaZra, i7rei£dv dcpt- xcovrax T E R T I V S. 80 yuovrcu Trapa ywudiza, qaj/un 0101 t« coat pgji&cu Ftptatv au~ rdic rd rzopcorov ovTthfBv/udjovfat^aXX nav^ikvk^ovcrivoKorctv Ji eT/$ vjj/l°ic. KffJ/ 7rMovdzic. avriotat t&eipcofj&fjQtcriv fjcn<&v d\ Xotdrtpov dTro^cuv^vofxiaavri^rt n/uapryzivat raQtaov i^rcu ricovrai bi$vovrcu croXuv ywucujteilw itafayivovric; iavricov dvav&pajLuu : ywuai%it\\vat~fi vgq ipydc^ovrat uffa rcovywucw tlcov }£& cMeivaj.t7ovro Ji 7raa^atv Hilvdfe cov 01 7rXxaioiov% 01 Kctxtc-oi aXX*ol &<$$>( xgj io~%iw 7rXeic-lw K<-Kmu%)Qt £td ruvi7r7raailw: 01 Jt & hifce teporibus fuem in cibu affumere reiligio eratjquod plerunquc ob fanitate fa«5titaiTe? potiufquaobfuperftitionem credo : & ne fententia^finefautorealiquo proferatur , Plutar- chum adduca, quiin 4.fyinpof prob. 5. ratione reddes cur Iudaei carnibus fuiilis abftinerent fic loquitur7o "X^upov ovras fytjTQGrovt; pw&upoTt; %£j dKctS-dprott; opcayfy , ££&> Xoyov rt" &iju%)ot rd rlu) ^pio-iv ^ rlwpvo-iv br cwrott; \^ovrctlovroiQ% Xtyovcri cfoqa) rct b/uuctrctTcov tjcov obrcot; cMKiKXct&rcu )&f kcc rtcwci&cu rcug o4,icnv coqn /utxPiVog dvrtXctuCctvi^cu /unoi iWOTiTCOVctVCO /UYIch 'ZJfOgcpctvToV 'OVpctVOV CtV fXY\ e?A/A6>T/- tot utaitFeftus3effe fa«5titatas nemo mirari de bet3proptereaquod fi Plutarchi, Athenaeiq. decorona rum originefcripta attente confideremus 3 Veteres po- tui T i s t i v §. 8 i tui magnoperedediti facpenurnero ex ebrietate maxi miscapitisdoloribus follkitabantur jnecvlium magis praefentaneum remedium experiebantur, quam vtar- ctis vinculis tempora ligarcnnligamina vero illa primo ex rudi & uili materia fuifle confida verifimile eft,vtpo te lino lanave,non tincla coloria a Fefto appellata,qua- rum vtilitasquotidie maior apparens hominestadcm excitauit,vt (quemadmodum in rebusiuxusfuccrefce- re fblet ) primo vtilitate illa ornamentis quibufda para rent,vnde coronas inueneruntj deinde ut commodita- ti iucunditatem etiamannexam uel!ent:quo temporela neis,lineifq.inuolucris dimiflis coronas ex hedera,myr to, rofis, meliloto,alijfq. fragrantibusherbistexere ag- grefli funt,quae & odore,coloreq.fenfus oble»Starent,ac fimul ui refrigeratoriaincendium uini & ciborum leua rent,quod remedij genus excogitaffe medicosvaldera- tioni confbnat,ac Athenaeus atteftatur . Nam ( ut fcri- bitPliniuslib. 2i.)apudgraccos decoronis priuatim fcripfcre Mneftheus,atq. Callimachus medici quae no- cerentcapiti,quoniam& in hoc eftaliqua ualetudinis portio in potu arq. hilaritate praefertim . Nec his homi num vafta cupiditas delitijs fatiata eft; immo referete Plinio,ex auro,atq.argentofbliacoronaru tegere,eafq. vnguentis pretiofisperfundere,& capiti collove circu- ponere coeperunt; quafi parum effetodoribus florum anatura elargitis perfrui, nifi & illam vincere, autfalte dehoneftare tentaffent. Habuerunt coronae fafciolas quafdam intortas dependentes, vtillispoflentfubliga- ri ne capite laberentur,vel potius vt aliquidornamenti ijs adderetunquas fafciolas a graecis Aw^wWv^alatinis lemnifcos vocatosfciorquamquamapud Plinium lib. 21. cap. 3. non lemnifci3fedlemnicifalfoIegantur. Hi yero ex varijs rebus fiebant,fed celebres erant ex tenu— iflimis philyris earum tunicarum^quae inter corticem , &lignum L I B H & Iignum tiliacinueniuntur . Ad illarum porro fimiii- tudinem Celfus, Aetius3PauIuSjalijq. medici lemnifco* ru nomen indiderunt inuolucris quibufdalineislogis retortis,quibus in dilatadis uulneru, nec no amplifica- dis aliquoru locoru anguftis oris utebatur : At lemni- fcos anguftas uittas uocalfc Syracufios au&or eft Hefi- chius. Tlinij & Caleni loca de doloribus : Tro oculis vslio venarum temporalium: Lotio pedum: Origanus: fordes aurinm \n morientibus quales . Cap. i o. | Linius lib. 25. cap.3. memoriae madauit. Auos ' experimento iudicaflc afperrimos omniumcru ciatus efTecalculorum a ftillicidio ueficae*, Pro- ximum ftomachi ob q uem epoto gypfo C. Proculeium Augufti Caefaris familiare fefe cnecaffeprodit lib.36. cap. 24. tertium eorum quae in capite deleant , non ob alios fere morte confcita : Atexaduerfo Galenusin 2. de comp. med.s.l. fcribit neminem ob capitis dolore uehemente unquamanimideliquiocomprehenfumin terijfle; ncq. feipfum occidiffe 3 quemadmodumquida colidolore vexatifecerunt: Quinimmovtcumq.quis capite doleat,femper eius minorcm dolorem efTe 5 qua eorum,qui coli,aut auris,aut dentis , aut oculi vexatur dolore : Inter alia vero quae antiqui habuerunt pro ve tere capitis dolore tolledo remedia , vnu erat temporu venas inurereab Hippocrate in lib.deloc. hom.fummo perecomendatu : quofimiliter ufbs ad compefccndas oculorumfluxiones fcriptum reliquit Arift. 3i.probl. fe&. 5. vbi fic ait , efj$ rm pdjfjutrtx^v ttffovc. opSuAftot/c rctc,n<&ripirovc. nporcKpovc, ^tctriiivovricro if cwrvi^ipfMt. idefr propter quodin illis quifluxionibus oculorum tentanturuenascirca tempora inurunt hu- morum T E lt T I T 3. 84 morumduc1rusoccludentes5caputq. obfcalpunt cius cutem incidentes . Qui tamen hanc medicationis ratio nem damnarent, pofterioribus temporibus non defue- runt, quemadmodu Aetius qui folos barbarislegibus feruientes hoc fa&itaffe memorans non medicationem ipfam, Ccd imprudetem potius eam adhibendi modum improbaffe videtur: Cur autem in lib.5.& 7. Epia- notatum habeatur pedes aqua vel igne maxime calefa- cere oculis noxium effe , certc videre nequeo , nifi ma- ximam calefa&ionem vaporesplures , quam par (it>ad caput mittere dicamus , & proprerea eos libros qui non approbaruntjaliqua ratione id effecerunt: At quod lbi dem fcribitur Origani potumoculis obeife non vfque quaq. a veritate abhorret ; quado Ariftotelcs 3 1 . prob . fed. prob. 9. origanum oculis iccirco nocumentu.m af- ferreinnuit3quoniamtantummodo deficando cutem indurat3neq. lachrymaru ciet. Et ne aures penitus filen tiopraetermittanturdeillishoc in loco adnotare pla~ cet, quod ex fententia Ariftotelis fcriptu rcliquit Apol lonius in hift. mir. videlicet fordes,quae in auribus na- fcuntur,cu fint aiioquin amarae5fieri dulces morkuris, idq. in multis efle obferuatu; cuius cuentus cauffam ab ipfo in quaeft. nat. explicatam tradit , quiliber cum ho die dcfideretur, Iccirco putamusnoseam ibi rationem allatam,quod morituris calor natiuus extinguitur,vn- dehumoresin capite diiutiores ac frigidiores multipli- cantur ; ut etiam ex lachrymis conftat , ac deftillationi- bus,quae tunc temporis maiorcs fiunt: illi igitur humo resfordibusauriumpermixtidulcefcerefaciunt^perin- de ac lupinos aqua potabilis: nifi potius dicamus bilio- fbsichoras utpotc calidoSjquifordibuscommixti ama rorcm inducebant , morientibus una cum calore expi- rare , & propterca quod relinquitur pituitae dulcius ui deri • De carbonibns L I X 1 K Decarbonibus loca Galeni, Cafsij,Lucrctij)& Theophrafti ; De lumbricis locus Tlinij ex Theophrafto correctus : Error Ga\ae* Cap. 1 1 . Vltos ex halitu Syrorum , fpeluncarum, ex cu- bilibus recenter oblitis, atq. etia a carbonibus , tum antiquis tum noftris temporibus interijfle nemo fanus inficias ibit; quorum euentuum cauflam te nuitati fpirituum attribuens Erafiftratus iureaGale- no refellitur 7. de vfu partiu,necnon lib. de vtil. refpir. fcd neq. ipfeomnibusplacerepotuit, dum eaomnia& praefertimcarbonumefte&us in occultas&nobisini- micas qualitates retulit; Caflium itaq. medicum( vt vocat Celfus) ingeniofiflimum Thyberij aetate Romae aeftimatum magis laudare debemus , qui in probl. fuis carbones capitis dolorem parere non arcana ratione , fed nimiocalorecaputexiccate condenfanteve fcripfit; efle namq. maiore uim in exufto carbone iterumq. fla- grantePlinius quoq. lib. 33. cap.5. affirmauit; Cur au^ temCafliusad euitandamcarbonumnoxam eos vino pauco extingui praecipiat, eam ratione afferrem quod uinummaximepenetrans carbonesnon fblum prauis vaporibus priuat , qui fi fuffocationc extinguantur , in ipfis rerinentur; verum etiam eos,rariores ac tenuiores cfficit,vt cum iterum accedantur, puriorem ac blandio remcaloremcmittant; Huicrationiid non parumfa- uet,quod Theophrafto in libro de igne fcriptu eft, igne feilicetcitius abaceto,& vino quam ab aqua (extingui , quoniam intimius penetrans,porofq.lariores reddens, fomitesvbi ignis conferuatur, meliustollit. Anvero quiequam ad hunc Caflij locum faciant Lucretianiilli yerfus in 6. fic ab Oberto Gifanioreftituti. Carbonumq. grauis vis, atq. odor injinuatur Quamfacile in cerebmm% nifi aquampraecepimus ante Aut T II T I v s, 85 *Aut nift membra prius pertexit frigidaferuus lAutftt odos viniplagaemanabilismora? alijs cogitadu ■ppom Nunc poftqua Thcophrafti mentio incidit , aliquid ex ipfo memoria dignum interferere Iibet,id fcilicet quod in fine ex lib. de hift.plant. notatum inuenitur tApivSaQ lumbricorum genus nonnullis nationibus connafci, ex aduerfbaliasipfisomninocarere: Haberequidem Ae- gyptios, Arabas , Armenios , trans Mediam,( ficenim corrigo , dp/u^jioi fjLirctMit;^ quod & Plinius & Gaza omiflerunt) Syros,Cilices , &inter,Graecos Thebanos in gymnafijs verfantes,ac Booetios omnes Carere aute Athenienfes,Phrygas,atq. Thracasj Vnde Plinij verba in fine 27. libri ex hoc loco fumpta fic corrigenda funt, quemadmodum in manufcriptoPauliManutijcodicc leguntur. Sicut accepimusdetineis,lumbricifq.ineile Aegypti , Arabiae , Syriae , Ciliciae populis , ediuerfb Thraciae ( non Graeciae , vt eft in vulgatis omnibus) Phrigiaeomnino noninnafci; Minusidmirurn quam quodin confinio Atticae Booetiaeq. Thebanis inna- fcuntur,cum abfint Athenienfibus. Hoeauteman pe- culiareillarum reglonu donum fit , an potius ex vi&us diuerfitate nafcatur(vtegomagisreor) alijsdifcutien- dum relinquam,fi tamen hifce adiecero errorem in ©0- dcm cap. a Gaza commiffum : Nam quod Theophra- ftus de granoGnidio loquens^ita fcribit £10 <&ora,v £\$m &i kcltgL 7totqv( oiooctffiyi) mpot) xoiAmc; Xv&iv) cv apra>n iple tranftulit [contra alui fblutionej cum potius ad aluum foluedam interpretari debuiffct. Siquidemgranum Gnidiumapud medicos,&praefer- tim apud Hippoc. nunquam non pro maximopurgato rio vfurpatum eft , fed fortafle deceptus eft Theodorus a Plinio,qui lib. 27. cap. 9. fcripfit gran um Gnidiumal uum fiftere, contra rationem cum fit adurens,& contra experientiam, quamquam etiam Diofcorides eius vim Y pu?ga- • L I B I R purgatoriam magnam facit qui femen Thymelaeae gra numGnidium effe,&aSyris linum,vt quoq.Plinius vocarifcriptum reliqUit. Thucididis locusa Lucretio exprejfus , ac illuslratus , Cap. XII. ETR V S Viitorius vir aetate noftra cum ob ra ram eruditionem tum ob incredibilem probita tem omnibus admirandus in iis3quos poftremo variarum le&ionum ediditlibris,cogitandum proponit an ea Thucididis verba <& 7ro AAo/ stpKntofjLtvoi rxrav £U qnvyova Lucretio exa&efint interpretatahis uerfibus. Etgrauiterpartimmetuentesliminaleti i Vinebantferropriuatiparteuirili De qua re cum iam diu ipfi fententiam meam per litte- rasRomafignificaffem3humaniterfane nonnullis aliis rebus^qucEinipfiscontinebantur, refponfum dedit>de hacveronullumquidem verbum fecit , ob quod ratus opinionem meamfaltemab illisimprobatam non effe } hicponerenon timebo.Homines.n.vita membrisgdum periculum confpiciut, praeponere nemo eft qui neget 5 porro medicisin peftiferis morbis(qui facile nifi compe icantur,& ferpendo fefe in vifcerapropagare3&inde ci toiugulari folent)ferro atq.igne, vt ftatim virus de cor pore tolkntDcrebro vti claru effe cuiq. puto: Itaque ue rifimiiius fitin ea feuiflima pefte aThucidide defcripta homines ne perirent, genitalia lue peftifera iam corru^- pta fibi amputada ferro praebuiffe; quam permififfe vt emortuaipontccaderent:Rarum planeeft vtpeftis ali- quod membruni depafcens fponte definat nifi medica- mentorum opera coerceatur ; quod tanto minusin par tibusgenitalibus euenireputandum eft;nimirum quae inale arfe&ae ob viciniam 3 & o-v^oLQaav ccteris uifceri bus T E R T I V S. 86 busaffecliones fuasfacile impertiunt:Quando igitur Thucididesillosgenitalibus priuatos euafiffe narrat, fecundummedicos neceffarium propeeftintelligere, quod ferro illa abfcinderent , neque finerent morbum intimius penetrare,necareq. vt eueniffet fi partes a pe- fte infecl:ae,atq. corruptae,vtfpontefua decidercntex- pectaffent,neq. ftatim afanis eas difiunxiffentiErgo Lu cretium commendare potius debemus, q ui breuitati ac obfcuritati Thucididis claritatem afferrc,nec non.ea pe ftem diligentius defcribere voluit. Num autem peftis haecillafuerit3aqua Athenas HippocrateJignorum5& herbarum odorataru , incendiis liberaffein ipfius vita, in Athenienfium decreto,& apud Galenu legitur, non multii intereft fcire : Attamen ipfiffimam fuiffe credere quoq. poffumus, eo praefertim quod Thucidide Hippo crate ia aetate pro uecto hiftoria fua condidiffe conftat. Locus Virgilij fecus quam a grammalkis ex ^iriflotele declar atus ; Et cur ab ipfomedkina ars mutauocatafit. Cap. XIII, VLTI declarareconatifunt cur Virgiliusma re Aqmlonibus flantibus atrum fieri fcripferit eoverfu Aeneid. TluUusq.atros ^Aqmlonefecahat. r Quorumomniumfententias & fi improbare non intcn dam,nihik>minus quid & ego fentiam , hocloco expo- nam: atq.antealiafupponam duo primacolorisgene-- ra effe, album nempe & nigrum,ex quibus varip modo fimul commixtis variae acpene innumerae coioruni, fpecies enafcuntur : Nigercolor nonnumquam obfcu- rus , interdum tenebrofus,aliquando ater (ficut a Vir- gilio) nuncupatusinuenitur : atquehic quandoque ve rus, & naturalis exiftit, quandoque folummodo ta- Jis apparet : multos enim colores apparere, & non effc, pluribus exemplis demoftrari poflet , nifi quodr Y 2 de' L I B E !t decofumbac collo fceptici difputabant , atque in iri- de confpicitur , totum hoc manifeftum faceret : De ve- ro atro colore5quoniam Virgilius , mea fententia , non loquitur, deapparente dumtaxatfermonemhabeboj Quiceuinlib.de coloribus(fiuefit Arift. fiue Theo- phrafti) fcriptum habetur hifce tribus modis apparet, n ^b cXcoq ro jrti opco/t/^ov sV< tw Qvcrei [x(Xav , « d v uncfov o- Xcog^ipirat (pcec <&pcq raqo-\siq'. rojxS fjwopcofjiivov orav 6 7Ti- pnycav ro7roq cpdrat (pavraatav 7rotei fxiXavcq (paivirat Ji (£ raloicwra v\uiv ctTravra yJXava dtyocrav dpaio'Vy%aty oXtyov d" tazXarat rocpaiq , ideft,vel enim omnino quod non vide tureft natura nigrum j vel a quibus nullum prorfuslu- men ferturad oculosj nam quod non videtur , quando ambienslocus videtur,nigrifpeciemredditjapparent item omnia huiufmodi nigra,quibus rarum & paucum lumen reflectitur . Hisitaq. tribusmodis nigredinein rebusapparente proculdubio mare aquilonibus ven- tis agitatum vno ipforum atrum,atq. obfcurum videri neceffumeftjfedquoniamneq.primo,neq.fecundoid fiericuiuismediocriterin philofophia verfato perfpe- &umeft,fequiturvttertiomodoappareat : Marefane, & omnis aqua cum fuapte naturaalba videatur,eo quia folares radij alaeuore , acplanitiefuperficieireflexiea illuftrando lucidam efficiunt,amiftblaeuore, radijfq. la guenribusfra&is,atq.imminutis, iure meritoalbedo deperditur,contrariaq. ipfi nigredo fuccedit : Quam- ebrem ( vt ad vergiliana vcrba defcendam ) aquilones fuis vehementibus motibus mare perturbantes,nec no illius planam5laeuemq. fuperficiem afperam reddetes, ita vtaltera pars deprcffa,alteraeminens euadat, iuxta id quod Poeta 3 . Aeneidos expreflit, dicens . 'Etgtacialis hiems aquilcnihus affierat vndas. Propter fimilcm aquae inaequalitatem paucisradijs, illifq. fra&is , & imminutisincidentibus haud fuperfi- cies T E R T.-I V S. 87 cics depreffae partis iliuminatur,immo ab illaafperita- te diuulfum,& difipatum lumenaboleturj&propterea fuperficiesaquaevmbrisquodammodo plena, lumi- neq.priuata,nigraapparet;quamapparitioneinfittua£ feVirgiliumapud mecertumeft, ficutetiam Arift. 23. part.prob. 2 3.fieri aucloritateHomeriahundedemo- ftrauit:iam verofententiamhac exveris philofophiac fundamentis capi,quaePoetae ignota minime fuerut , apertum crit , filibellumdecoloribus magnadoc-fcrina refertum eoin locoperlegamus, vbi haecfcribuntur,, o*ao/ct%yrn tcl oTuyw roov cwyS>v tz&pocriwfovQ-toV yjfy o^ictazrc&jufyov rov rsrvptTcov /utyctXcov /utvcov /LtiJtpoVTi fACHC^QVCti^m^ipct^Ct^CtTCt TQV 7TVp0g fict£i(^4)%gij 7TH ££, \ Ct7r0§Vl\Q-KQV0-l Ji %c£j CrXCdtoltiC, f^ffcWTCt %Ct)pt£6/L${JCt TCt /udp tqv nxrvpog^i J% tHq %iovog . Quinetiam in ijs, quae pu- tredine nulla pofte recipere exiftimatur nafci animalia nouimus,vt uermes in niue uetuftiore, qui hirti funt pi lis,& rubidi.quonia&ipfa nixuetuftatcrubefcit.fed in niue mediae terrae candidi,& gradiores inueniutur. Torpentomnes,acdifficuItcrmouetur. In Cyproinfu- la&erarijsfornacibus, ubi chalciteslapisingeftuscum pluribusdiebuscrematur, beftiolae in medioignena- fcunturpennatae,paul6 mufcis grandibus maiores , quaeperignemfaliat,atq. ambulent. Emoritur &hoc genus,&aliud niuis alumnum,cum alterum abigne, al terum a niue demotum eft, quae cum referat etiam An tigonusin paradoxis,non^y>,fiuemurium3 utingrae -^ co, & T E R T I V S. 87 co,& latino codice legitur,fed pvcoVyideft. mufcarum le- gendum eft. Animalia vero haec, & praefertim ex niue generata,quonia Strabo , utin Armeniafiat;ex ApoL- lonide monftrat, eius uerba haud Ariftotelicis diflimi- liahicexlibroeius Geographiae 12. fubiungam,oy j£ r\y%iovt ficeAovc; vfnyvvcKrcu (pctcrt JtotXct^ fnnptiyovcrctq ^ttg-ov vScop cog dv %trcovt ; %gy ra c^coct J\ cv cwrn fyjvctcdrcu ; zctAet %cy rovroic; ct- .TroXct/u^ctvicdrcup^yi^ovvc^cop^ipt^iQ^vrcov '^-« Qwv infcripfit,explicatis multis lfaniae generibus vnu in fine narrat his verbis, riuvovrcu rtvitffd. /ui tect Qio7c. j^Iojc. a)C.& Siu>: ctpgpot Jt <& l%voh >$ ic /uctzpov d&iviit; 7rovotc rcov ^aixctrav, ideft,funt qui membra fibi ipfis am putant,tamquam Dijsproprijsearepetentibus gratam rempiacogitatione fa&uri: atq. infania huiufmodi in opinionedumtaxatcollocatur, cum in reliquis tempe- rate 1 E R T I V S. rateacprudenter degant: excitantur vero'tibia, ani- mive oble&atione , aut tcmulentia, aut adftantium ex hortationibus : Manathuiufcemodi furor a Deorum af flatu : quod fi incolumes defiftant bono & pacato ani- mo funt taqua Dijs initiati: At decoIores,maciIenti,&: prae vulnerum doloribus infirmi longo tempore rema nent. Hos vero fuiffe Cybeles facerdotes Gallos voca- tos, Corybanthas & omnes eos , qui matris Deum fa- cris initiabantur facile eft illis intelligere,qui eorum fa- crorum ritus,ac modos paflimab auSoribus defcriptos in memoriam reuocarint : nunc fatis erit meminiffe fa- cerdotis & miniftroseius Deae cymbalis atq. tympanis curfitates fefe furore correptos fimulare, aut etia opina riconfueuiffe j ficq. infahientescaputrotare, genitalia abfcindere, cultrisfaciem & mulculos corporis totius (fieut Catullus, Strabo Geog.x. & Apuleius inviiij. transfbrmationum memorat) diflecare,morfibusq. feip fbs impetere , quafi flagitiis fimilibus eam Deamgaude reputarent: nec aliquis mirari debet Vetercs lumine Chriftianaeveritatisorbatos vfq.adeo fpurciflima ac imrnaniflimafacinorafub religionis titulo percgiflcj fi. quidem Plutarchus m libro <©•«/>) fvo-ifeu/Mvittc prauam religionc, & fimilia,&hispeiora hominibusfuggerere exemplis Galataru, atq. Scytharum humano fanguine Diis facrificare fblitorum copiofe fatis oftedit,vnde no immerito apud Herodotum in Mdpomene Scythae vi tio verterunt Graecusagendi baechanalia confuetudi- nem negantes rationi confentaneum effe excogitare Deum,quihominesad infaniam adigat . Porrofu.ro- rem hunc intcr morbos a medico antiquiflimo, & Hip- pocratis dodrinae ftudiofiflimo maxime recenferi eom mendo: veluti Caelium Aurelianum nequaquamim- probo, quod &in4» diuturnarum affe&ionummolli- ticiintermorbos locum feccrit:quaelicetfblo animi vi Z tio, L I B E R tio5& non corporis nafci videatur5aegritudinem tame maximam fi quis appell at, minime errauerit, quemad- modum uocauit luuen alis in n. Saty. vbi nc ipfam deteftatur. Magna inter molles concordia,non erit rttum Exemplum in noslro tam deteslabilefexu : Taedia non lambit Clauiam, nec fiora Catuttam: Hifto fubit in/ienes > & morbopallet ytroq. hefenditur Galeni infcriptio <$kj- 7rieos in- fcripfir.Hae namq.proprioac inteftinoaifect.u laboran tes funt,quac potiffimum curationem expoftulant,non illae quae nihiiin propria eifentia paflae,aliundefolu- modo vexantur5& cauffa extin&a nihil offenfae,aut pa rum admodum remanent; & propterea^raGoWge ro<&ot nuncupantur. Patetigiturquaminiufte Galenus re- pre!iendatur,quem iam aetateprouedtiimjouando eos librosfcribebat,in titulo ponendo fcfellifteapudme irrationabile omnmo vidctur : cur autem Kabi Mofes infuis Aphorifiniscitanslibros hos appellet fcicntia- rum libros ha&enus certe diuinare non potui^ exquin- ^toeorumlibrorum idmihi obferuatione dignum m primisvideturjquodquicunq.cordevulnerantur uiq. quo vitam trahant, femper mente conftent,ac fapiant, quafineceflarioinde colligaturanima rationalem mi- nime in corde collocari: At Galeno vetuftior Aretaeus in ij. de acutis paffionibus fimile q uid de corde in fyn- copis tra&atione fcriptum reliquit; vbi differentiam ortendenseorum,quioreuentriculiinfefl:antur,&eo- rum quoscordislaboraliquisexercet, de poftremis ita loquitur %$n J% rdiai x,ctp£icvciac nedum in praefentibus di gnofcendis^verumetiaminfuturis exa&os diuinato- res exiftere . Quid fit apud Galenum eUychnium Tarjtcum : & de gojfypio. Cap. XV IU tm Alenus in libro meth. 13. modum quo ad cica- tricem ducunturvlcera docens ellychniorum Tarfenfium meminit,quemadmodum etiam in 14. eiufdem tra&ationis libro, vbi Oedematis curan- di rationem tradens fpongiam pofca madidam probat, eaq. deficiente ellychnium Tarfenfefubftituedum mo net : [Quibus in locisquid fub ellychniorum eiufmodi nomine intelligi debeat 3 ab omnibus fere hactenus ignoratum eft : Ego uero quae illa fuiffe ex auctoribus coniecerim in medium afferam,fententiam mutaturus quotiefcunq. meliorem quis mihi monftraucrit:Ex va- nis namq.linorum generibus pro lucernis accenden- dis ellychniafechTeveteres apudomnesconftat,iecirco &Tarfenfiaa Galeno vocata ex huiufcemodi materia fuiffeconflata putare debemus : Interaliaautemcum vnum extiterit goffypium a Latinis, a Graecis tyXov nu cupatum,vtPliniusIib.i9,cap. i.meminit, hoceAAt>- yyiov rctpa-tjtov Galeno fignificafle tribus rationibus , vti credam, impellor: Vna eft,quod Galenus nullibi goffy pii mentioncm facit, unde nifi his locis illud dcfignet , ipfiignotum extitiffedicendum ,quodtamen nonad- modum verifimile videtur, quando Plinij tempore Ro mae praefertim cuiq.abundefuppetebat>& aduarios medicinae vfusinferuire poterat: Altera ratio,quod Ga lenusellychnijs illis mollitiem prae ceteris attribuit.de goffypiofcribit Plinius nullaipfi in candore mollitiave praeferenda:Tertia eftquodloco Ipongiarum (vt Ga lenus T R R T I V S, 91 lenus monet de ellychnio Tarfico)Xylinum linumjfiue goffypium aptiflimein vfum medicum rcuocatur . Sed duo huic opinioni obftare fortaffe alicui videantur; Al terum eft Galeuum ellychnio Tarfico carnem excrefce temdeprimendipoteftatemtribuiffe quaein goflypio minime reperitur : alterum quod nullus ex Tarfb Cili- ciae vrbe Xylinum linum inue<5tum fcribit; fed Plinius in fuperiori Aegyptiparte in Arabiamvergenteoriri memorat: Attamenhaecdubiafacilediflbluipoffunt, fi dicamus goffypium in fila reda&um,quemadmodum pro ellychniis fiebat ,.atq. etiam hodie paffim fieri con- fpicitur., eandem paeneoperam in compefcendacarnis luxurie praeftare.>quam & fila linea . Praeterea tempo- re Plinii in Aegypto illa fila fieri confuefIe,)tempore ue roGalenioptima in Tarfo fieri caepta ficuti tempori- busnoftrisin Cypro,inItalia3&in alijs regionibus: Necfane mirum videbitur fi cogitemusfacileobtra- Ctus uiciniam ab Aegyptiis Cilices, & ab his Cyprios , deinde alias nationes tale lini genus accepiflb potuiffe. Quod porro memoriae Plinius mandauit ex goflypio veftes facerdotibus Aegyptiis gratiffimasfiericonfue- uifle, ufq. etiamad temporanoftra perdurarenemoi- gnorat3quandoveftesillasfacerdotum.)quasItalivoca bulopopulari cottas 3 rochettosveappellant , faepenu- mero Xylinas3&praefertim ditiorum ac nobilium efTe videamus. MorhusDeliorumab ^iefchine defcriptus : locus Celfmotatus, & alter l^onij emendatus contraditlio Herodoti , &Tlirij. i Cap. i8. A Efchines rhetor nauigationem quandam Philo- crati per epiftolam fuam defcribens cuiufdam Deliorum peftiferi morbi meminit 3 qui qudd for fan L» I B E R. fan ab aliquibus ignorari poffet,hoc in loco( vt mca fe- rat fententia) notum facere ftudebo: Sic itaq. in cr &g S~ylXov YiX&ojL&fj^n Kioi <& cmqo-qwu j\oi[Moovi Tiva vocrov rct ^w^u tDfocrcoTra l&riu- wXavro J\dj%Y\q^aj Tagfi^ag^Xdjxol iyivoVTo . 6 J^^d^yiXog ojutcov %ct) Tct s-ipvaciva^Gi. 7rvpiTo) cfovTt iyiyvovTOov J\ aX- yncfovig fjnyaXat^ov th tcl xctTco juipn <5rapyi XctTfiV ovJ^v ' tclu tcl Ji i7ra.QovTO xaTa julujjv K^roXXcovog olotqTc o-vfjt&€rt)tivcu Ta,Yi vyjo-ov cc'T« t%co SaXctTfy) dV dv3-pco7rcov vvnToga,7rQ(pdjyovTig co^pjUiS-a 7nv&aLv6jub\)oi aX- AyiXcov ytcifa tov Tropov &t To^co/ua tyoi \x.aus fatyriafis vocatus.etenim in hocob flu xionis & crudi flatus copiam uultus partes ingredietis, alteriusanimalisj &fatyri facies apparet. Nifiigitut Plutarchus eo modo exponatur,quo in i.lib.harum oh feruationum notauimus 5 excuffari non merebiturj cui* Ariftoteles elcphantiafis mentioncm facit5 quam is te- pore Afclepiadistantum qui trecentum annis plus mi- nusve poft Ariftoteiem vixit, apparuifieinfympos.tra didit. ManusanaturahominitributasfuifTciduobusra tionibus au&or eft Ariftot .4. de part, animal. eap. io*- Vna quod fit ere&us, atq. ob id non cruribus5 v t bruta terram pronafpe£tatia,fed brachiis,[& manibus egeat: Alteraquod fit omnium prudentiiTimus., ficq.adexer- cenda prudentiae munera magna inftrumentorum co- pia exigatur, pro qua unaemanusftifficerepoffunt.ne- pe quae non vnum5fed multainftrumenta5ac veiutiin- ftrumentorum inftrumentum fint. Arifto.fcntentiaead1 didit acutiffimusGaLi.de vfu partium5 hominem a na- tura manibus ornatum fuiffc, quoniam fieutiratioip- fius animo tributa eft veluti quaedam artium ars , ip- faq. fine inftrumento fibiaccomodato operari nequit ,; fimiiiterinftrumentumomniumpracftantiffimumdari conueniebat* Gregorius Nyffenus auc^r non ignobi^ Aa 2 lis L I B E R lis in lib. opificio hominis praeter haee alium naturae , inextruendismanibus finem fuifle putauit nimirum fermonem homini omnium maxime proprium , quan- doquidem nifi manus, quibus cibum pararet, atq. in os mitterethabuifTet, neceifario osfumendis e terracibis, vt in ceteris brutis idoneum fabricare cogebatur. Os au tem eiufccmodi loquellae atq. fermoni plane inccptum fuiffet unde vtloqui poffet,manus homo habuit . Be Cretae generibus locus Tlinij explicatus : fafciae , toga , wappae cretatae: error Cornarij.-degypfo Tymphaico TheophraHiloci correc~li)& alterTlmijnotatus. Cap, ai. Eruffaadfaciem dealbandamantiquiffimis ufq. temporibusvfas fuiffemulieres praeter multos alios Plautus copiofe fatis teftatuseft;quod ue- ro ad candorem atq. fplcndorem ueftibus,togisvecon- ciliandum veteres cretae quodam genere uterentur, Ifidorusin EtymoIog.&anteipfumPliniuslib.36.cap. 17. memoriaemandauit;quo in lococum nonparum obfcureloquatur, &:interdum a Galeno diuerfafenti- revideatur,eiusfcntentiam breuiter explicabo : Itaq; Latinusaucl:orcretaetriagenerafacit, Cimoliam, Ar- gentariam,& Viliffimam : Cimoliarumaltera erat vera a Cimolo una cycladarum infula vnde deferebatur3 ficnominata; altera perfimilitudinem itanuncupata; atq. huius plures fpecies fuerunt: aliae namq. ad medi- cos pertinebant.veluti Theffalica.atq. Lycia:aliae in ve ilibus ufurpabantur, ficuti Sarda , Vmbrica , & faxum uocata: Sarda aquae commixta Top^fov- jmv 'l%ovcrcu ftzJov^eic; eiah » rirlctpiq nn junAictjjgq n zt[AO)~ XlCty Tertivs. 96 Xicl^ %a} w crctuicL , %a) « rvLi cpapt^t : eim tyy 6v rrj pin A&),^ h> rv\ crcLjuct) £tacpopcu rrig yrig irovrij^aj1ovg T07rovg QM&iVovg : ri Ji yvy oc, yiviraL 7rX€4ov proprie imperatoris , principisve,atq.eius familiaemedicumfigniricafrejqui bus du&us rationibus hanc opinionem conceperim, in mcdium proponam : videbuntdeindeeruditi., acin an tiquis rebus pericrutandis verfati viri num fentetia no- jftra aliorum placitis anteponi debeat . Nam primo nul lumhacl:enusgraecumrlatinumve fcriptorem,quian- te Romanos Imperatores florueritjinuenire mihieft B b 2 con- q L I 15 E R eoncefTum jquihac dp^ta^ov vocc vfusiit;'qu6dconie- dfcuram non paruam -facere videtur5vt Imperatores effe, medicosve, cum eorum perfonae3tum familiae valetu- dinis ctirae deftinatos habere coeperunt: Sic uocem ea tuncamedicisin vfuminue&ameife;quodpaullopoft Tjberjj ? & Ciaudij tempora fuiffe ideo perfuafum Ha- beo5quoniam ante ea tempora neq. audorum fcripta y neq. marmoreae medicoruinfcriptiones Romaeferua tae vfqua hoc nomen hahent.' Hanc autem graeca voce potius3& non latinaelegerut, quod ( utrefertPiinius) Lw.io, nempRomanusmedicamartem exerceret,fedomnes cap.i » £ere ^ aut fajtem majori ex parte graeci , atq. ij vt pluri- mum ferui3aut liberti effcnt ; vnde fi archiater vel medi cum primarium, vel medicoru principem fignificaffet , confentaneumfane rationi erat3 vti res ipfaante Impe- ratores extitiffct 3 pariter etiam nomen eam exprimens aliquando vfurpatum fuiffe; quod nunquam a me( nifi ceteri maioris leclionis viri fccus obferuarint ) apud quempiam auciorem animaduerfum eft ; quemadmo- dumexaltera parte valde mihi probatur3iccircoante Imperatores minime id nomen receptum fuiffe 3 quod res ab illo fignata medicus fcilicet principis nondum in Lih. 15. ftitutus foret : QmnimmoPlinius^cuius tempore iam cap. 8. archiatri nomen in vfu habeii coeperat cum Damocra tem Seruilium Mithridaticae Antidoti audorem medi cum ipfius aetate primarium nominare velletmon eum archiatrum3fed cprimismedentium vocauit3 quafi fci- ret nomen illud medicis dumtaxat principis conuenif- fe ; vt his omnibus grauiffimis coniecturis facile iudica- ri queat rovdp^ta^ov nomen haud illis proprie attribu- tum,qui ceteros antecellerent,fed qui principis,vel im- peratorisperfonae, atq. familiaeoperas fuas locarent. Practerea Andromachus quem Erotianus in Onoma- ftici fui dedicatione dpx^ov appellat, a Galeno item t5 Q_V A R T 'V s. 99 Kipavoc, e Cydni fluuijaqua loci Tlutarcbi, Galeni & aliorum collati. locus Tlutarchi ex Galeno reslitutusy locus Hipp* emendatus . Cap. % . Ydnus Ciliciae fluuius eft tranfiens per mediam Tarfum ciuitatem olim non minus quam Athe- ■nas,& Alexandriam viris in philofophia , atq. omni alia doctrina praeciariifimis florentem ; cuius flu- uijaquam fngidam,atq.afperam efle narransScrabo Geographiae 14. ea. tum belluis , tum hominibus ner- uoscraffishumoribus occupatos habentibus auxiliari fcribit,poft quem Vitruuius , necnon Plinius ex Caflij Parmenfisfententia eandemaquacruribus podagrico rum affufam dolores leuare fcripferunt: Quae omnia nunquid vera fint^certedubitari iurepoteft, non mo- do quia frigidum neruis aduerfari pro comperto habet medici,fed etiam q uod Galenus in lib. de cauflisproca tarchticis Alexandrum magnum aeftiuotemporedum fein Cydnofluminelauaret conuulfione,actremore, torporeve captum fuiffe tradit, quemadmodum pofte- rioribusfaeculisFridericum Oenobarbum Imperato- remeodemfluminelotum interiiffe fcribunthiftorici. Nifi igiturdicamus contra QjCurtij au&oritatem Cy dni aq uam blado quodam frigore , vt Paufanias fcribit polIere3 & vim detergendi infignem fub voce [ fo^w ] a Strabone, & intcrdum ab Hippocrate defignatam obti nere, quorumillo doloresab humorecalido nafcentes. mitigentur: hac vero humores ipfi neruis e!idatur,quo modo podagricis, & neruorum fluore tentatis opem fe rat intelligere arduum erit : Qjaod fi interdum experi- entiacomprobatumeft frigidum arTiifumconuulfione Cc foiuere, i_. I B E R fblucre, dum calorem , $mrlu}aytf&i$fr&er$ augendo humoribus diffipadis aptiorem reddit , no propter hoc Cydniaquam iuuarecredendum,alioquinde quam- pluribus alijs aquis frigidisidem forctafferendu: Neq. etiamimmodicoeius frigore dolores confopiri dicen- dum,propterea quod potius fk articulis& neruis nocu mcntum quam auxilium inferretur : ob hoc enim dice- bat Hipp.de podagricis loques in lib. de vfu humidoru trv?£p v ^oXXov xarayjoju^jov }%yaiv quoniam fortaife nimislabore,vel aefiu calefa&i aquae frigidaefefeimmerferunt: Cautum enimeft medico- rum praeceptis , ne quis dum magnoperecaletin frigi- da lauetur,quoniam tunc corporis meatus valde aperti Ingrcffum facilemnoxio humoris frigori permittunt; atq. ita nerui calorq. natiuus non parum offenduntur. Aquam autem Cydni non modica detergendi faculta- te praeditam effe Plutarchi teftimoniocofirmatur, qui iibro, in quo defitorum oraeulorum cauffas quaerit,vt demonftraretpoffeaquas , &fpiritus terrae inueniri , a cjuorum archanaquadam poteftate animi humani ad futura praenofcenda difponerentur^aliaalijs conueni- re&nonomniaomnibusmultis exemplis hac oratio- ne mon ftra t , aXXa y& ctXXofg olx&ia qaf fccrx,araluig yzrcti, a>g E>u-p aXXo fj,aXXov rlu) uaycupav , v) cm&vo ; %aQa7rzp cv o- XvuTrict rbuu ricppav ^fog^srXarfoucn rq> £ou£> j ^ 7rtpip-,ir(pq> oh 7reipa>- pSjJot farorapL^ovthvi ^uwavrcu crwuayayeiv y ov Ji KoXXvcrat rlio Q_V A R T V S. 16Z rlwritpp&v . ideft. Alia enim alijs propria& conuenlen tiaquemadmodurn purpurae faba, & grani infe&o- rij nitrum videntur tincturam commixta ducere. Byf- fo aute Glaucae crocus mifcetur, vt dixit Empedocies . De fluuio Cydno , & de facra Apollonis in Tarfo ma- chaera o amice Demetrie te narrante audiuimus> quod Cydnus ferrum illuddepurgat, neq. machaeram vlla aliaaqua magisquamillarquemadmodumin Olympia cinerem arae affingunt , & aquam affundentes Alphaei cinerem circum dcnfanti alio vero flumineid tentates, nuilopoffuntconiungere, neq. cineremconglutinare. VbimanifeftedecIaratCydni fluuij aquam dctergedi, repurgandive(cum ferrum ex quo machaera ApoIIi- nis facrain Tarfb conflata erat,fola depurgaret) vim magnam habuiflc. Athic admoneorvtpaulloante ci tatfi Plutarchi verbacorruptumingraecoBafilienfi co dice Iocum reftmiam: vbi cnimis ficcitatem caloriaflb- ciatam fpiritum attenuare , aetheriumq.ac purum effi- cere dixit, ftatim fubiungit , cwrri $ %npa •$»%$ xaMnpa.-* xXwtov \ q uibus nil fignificantibus, hunc in modum cor- rigi debet , alyv\ jpb %npa. ^v%ti o-Q(pcoTa.Tn xaffnpwiXmov : ea namq.fententiamprotulifleHeraclitum in fimilipro- pedifputationefcriptumreliquitGalenuseolibeIio,in quotemperaturacorporis, animimores fingi probat, vndeetiamlocus Hippocratisemendaduseft,in i.lib. dediaeta,vbiin omnibus codicibus latinis , 8cgraecis, tam vulgatis,qua manufcriptis legitur , l%vdaifc Jl 7rv& fiovoc: ovtq; JiiTou^^af typaamq , cumlegi debeat wc^a- To?, fiquidem pulmonem adprudentiam confer- renulliaflerunt, fed fpiritus,quiquan- to ficciores,& fubtiliores funt, tanto mentem acutio rem faciunt. Cc 2 Loci L I B fi R loci ^iriflotelis , & Herodoti ccllati . Darij luxatio a medico Graeco curata . Cdp. 3. Js^ff|§| Mmenfacfubtilitatis (utait Plinius) vir Arifto- »@S tdesin n.Politicoruinlib. Lacedaemoniorum **» Reipub. inftitutaexaminans interceterailliui- tio uertitj quodfenatoribus pcr omnem uitae aetatem de rebus magnis iudicia ferre liceret 3 cum in fene&utc id non fme periculo fieri poflit: quoniam(ait is J&Wj/j jl) C6d[j.cLroc.5 j(pj rric. £iavoiac.yr\pac, . Hanc eandem rationem yfurpauit apud HerodotuminThalia Atoffa Cyrifi- lia,& Darij uxor5 quae a Demodene medico Graeco ul cere prauo in mamilla curata, uiroq. fuo, vt bellu Grae ciaeinferretaftuto eius medici ita patriam reuifere fpe- rantis confilio perfuadere conata inter multa alia haec Uerba protulit vvv y& ctv rt %gy d crcofxctrt crvvav^ovrcu ^ al cppi vic,, ynpctcrzovrt vtquamisapud He- rodotum citatoloco in curando Rege Dario operam praeftitit>hifcefubiungam. Daiiusenimin venatu ma gnam oflis tali hixationem paffus, vbi a medicis Aegy- ptiis5qui omnium primi ea in arteputabantur uarie tra d:atus eflet, nec illi in torquendo retorquendove quic- quamproficerent,quin potiusmalumaugerent; De- mocedes Crotonienfis Graecis medicamentis vtens &lenia, poft acria admouens Darium , qui feptem no&esiam nihil dormierat,&perpcrtuo doloriscru- ciatu pene confe&us erat , tandem fbmni compotem fe cit, breuiq. deinde temporeincolumem prorfus reddi- dir,cum iam pofthac validum (e fore ad incedendum de fperaffet. In qua reanfblis medicamcntis, an ctiam ma nibusos tali reftituerit bonus medicus, ex Hiftorici fer mone non admodum conftat: mirum tamen iit,fi medi camenra tantum (quemadmodum ex uerbis colligi pof feuiderur)adhibueritin eo praefertim luxationis ge- nere, quodquando uehemens eft , ab Hippocrate, &GaJenoomniuni difficillime fanaritraditur. Atqui necdehis, nequedemaioribus adhuc antiquorumo- peribusmtiltum mirari debemus quandoquidem eos inchirurgica^quaeCfinicepriusiepertafLiit^pofteno- ribus omnibus valde fuperiores extitifleHomeriatq. aliorum teftimoniis faciliter conuincitur „ Hippocraiis &tAriJlotdis toci collati., Galenide demojiratio nibus libri qui fv.erint > & quae fympbonia a K{e- mcjio citata . Cap . 4 . 8|||§ Voniam Hippocratcm noftris adnotationibus, lftp§l & cmendationibus illuftratum , non ita rito , vt ssfefe optamus3ederefperamus.interim aliquacx ipfis in L I B E R inhuc Iibru fparfim protuIimus,vteruditi, quidinipfb praeftaturi fimus, ab hifce coniicere valeant . Itaq. Hip pocrates inlib. dc aer, aq. & loc. Afianos& Europaeos inter fe diftinguens illos ingenio magis,minus vero for titudine va!erefcribit,cuiuseuentusduas potiffimum rationes affignat; alteram quod Afiae regio maximam aeris temperati clementiam obtinuit,nulIifq. propemo ■dum mutationibus fubiicitur : Europa contrariu quod vcingeniorumbonitati, atq. meti magnopereconfert, hc ani moru fortitudini , quia mutationibus magis ex- citati uaiidiores fiunt,nullum adiumentum praebet: al reram quod Afiani femper regum imperijsfubie&i fuc runt,Europaei vero non modo non feruierunt , verum eciam fere femper liberi extiterunt . Nam qui bello , & armis non fibi quicquam, fed dominis omnia compara refciunt,negligcntioreseuadunt;quemadmodumcete ri fpe lucri proprij inflammati quidvis animofeaudent. Ariftoteles fimiliter lib. ^.polit. cap. 10. & lib. 7. cap.7. Hippocratem fecutus Afianos artibus, & mente excel- lere quidem,at animis nihil a natura ualere, & propte- reatyrannis cotinuo inferuiffefcribit: ficut Europaeos obregionisfrigiditatemmente, acartibus inferiores, animis vero , & fortitudine fuperiores , ob idq. nullius regis imperiu paffos effe: inter quos graecos veluti me- dijs, non minusartibus,&intellc&u, quamarmis,& animorum viribus pollere. His vero , atq. multis alijs rationibusdemonftrareconatuseft GalenusHippocra tem,PJatonem,& Arifrotelem animam noftram fi non ipfiifimam corporis temperaturam,faltem eius fequa- cem cxiftimaiTe : quam fententiam multisiisq.grauiffi- misargumentis damnauit Nemcfius in 3. Cap. lib.de hominis natura fub Gregoriictiam Niffeni nomineab aliquibus falfq uulgati: Quo in libro cum multa ex Ga ieni commentarijs de demonftrationibus infcriptisad- ducat Q^V A R T V S. IO^ ducat, quae nil prope mutata in lib.de pIac.Hip.& Pla. necnon in libello quod animi mo.feq. cor. temp.ac aliis editis legantur, fit utfacile mihi pcrfuadeam Galenum inlibrisillis^^&^oJ^fg^nequaquamderebusadLo gicam,fiue Diale&ica facultatem tantum fpe&antibus , quemadmodum inepte arbitrantur nonnulli tra&affe , fedpraecipue earumrerumplurimas fub oculis ratio- ne, & fenfu po nere tentaffe , quae apud medicos,& phi loibphos in controuerfiam trahuntur,veluti eft dc fede ac partibus animae q uaeftio , de affecluu gencratione , & cauflis,de uenaru & arteriarum principiis,de tefticu- lorum ufu aliaque huiufcemodi plurima quod fimiliter videtur confirmaife Rabi Mofes. 25.V. partic. aphorif. vbi hunclibrumprobationes appellat. Quoinlocoil- lud quoq. adnotarc placet librum Galeni de placitis Hippocratis & Platonis a-vjutpcavicty cife uocatum ab eo- dem Nemefio, quafi ipfius tempeftate fub hoc titulo ab ahquibus legeretur, cuminillo fummorum virorum concordantiae declarentur: Vixit vero Nemcfius Gra tiani, & Theodofii temporibus quando Maximus phi- loibphus Platonicus.Libanius, Bafilius,Gregorius Nif fenus, aliiq. plurimi praeclariilimi uiri floruerunt quae tempora ab aetate Galeni paullo plus 1 50. annis abfue runt, vt ob hoc non paucam fidem Nemefii fcriptis ad- hibendam cenfeam . Deputaminibus fabanm, & quidfitocnrpiop *Atbenaeo. Cap. 5. Vod Theophraftusin 5. de caufis platarum cap. 2 1 . fcribit fabarum putamina radicibus,aut ger minibus plantarum nouellarum appofita ea- rum vitam penitus tollere , etiam a Clemente Alexanrr drino Stroni.3. & ab Apollonioin mirabilib, hiftoriis cita- L I B E *. citatu ex quin&o dc caufis naturalibus , (quafi ficliber illeinfcritaretur*antiquitus)inuenio; qui cum addant domefticas gallinasijfdcm putaminibus iugiter vefcen tesfterilefcere,neq. id a Theophrafto traditu fit, eiufce modifententianon exigua mihi fufpicioneparit;que- admodumitem no admodum probo Pythagoreos iccir co fabarum efum vetalTe , quod comeftae mulieres in- fcecundas reddant;quoniam, utmeminitGalenus,fa- bae fi belle nutriunt,& flatulentaefunt, potiusfoecon- ditatem3quam fterilitateminducere debent-.Fabam ue ro appellatam eife per excellentiam a Clemente Alexa d rino in loco citatooW/>/ov non miror,quando fic in ufu fuiffeapud ueteresputo, vnde Galenus in 2.defac. ali. legumina reccnlens, prima fabam collocauit ; verficu- lum 9. ab Athenaeo citatfi crvzov /ut,iri%Q£i$QairpjQV ^ijua roLxpiasde fabainterpretari foIeo,quam uindem his quoq. temporibus homines poft carnes loco bellario- rum elitant , quamve etiam hodie a vulgo Graecorum cazrpiov paflim uocari intelligo . ln *Aerothoracis ftgnificatione Clementis sAlexandrini locus ema- culatus,curlauri folia poft cenam adhiberentur : ebrietatis praecautiones Tlinij locus emmdatus • Cap. 6. ^ Riftotelcm in 3. probl. parti. probl. 2. manife- ftum eft eos dzpoScopazac. vocaffe, qui leuiter ine briati delirant , quive de rebus quidemiudi- ciumferre tentant, fed in iudicandoaberrant; quafi medii fintinter fobrios, & temulentos ; quorum illiiu- dicandi uim firmam , & incorruptam habent ; hi uero adeo vino obruti,&fepultiiacent , vtneq. iudicare, ne que fecudum animi corporisve facultates operari que- ant. Erotianus in Onomaftico ubi Qcoptifyv ab Hippocra tCoiV07rocria,v vocan(cnbitdKpo9copnza,g etiam vfq.ad tem pora Q_V A R T V S . I05 pora fua,eos appeilatos fubiungit, qui non multum vi- norepleri funt. Piutarchus quoq;in 3.fympof. prob. 8. Ariftotelis fententiamcxaminansidem, quodisom ninofentire videtur dKpoQapouLctg. f. corpus no adeo dif- folutumhabere,quin,&moueri,&fecundumipfumali quatenus operari valcant;-at eorum difcurfiuam vim mi nime Jiberam e(Ie; nempecum iudicium phantafias , & non rationcmfcquatur. Itaq;nonvideo cur Alexan- drinus Clemensdiuerfafentiensin 2. paedagogi dnpQ- 6apa,zet minime rationcm , ac memoriam offenfas gere- refcribit. Namfenibuschriftianis,vtvino vtantureo- ufq; indulgens, quozd dxpoScop&Kog terminum non tranf grediantur ; his verbis in 2. cap. vtitur , dAAdqw rou- roig opoqig-co rov irorov yn^ic, ov lov Aoyiortxov ctcreij.vv\(jjjjj bnipyov , %$/ ro (rco/LtctucrctA^jrov oltvca qgyf dxpd^avrov , dxpo&apoutct xctAovui 01 tsrip) rcwrot &eivo) , ideft. His autem iri potando terminusfit , quoufq. dU fcurfum immotum feruent,& memoriamefficacem , &t cprpus vino inconcuffum & immobileacrothorace vo- cant circa haec periti.quoin loco uerum iiiiusuocis tifum omnino ab ipfo ignoratum perfpicitur , nifi con textum corruptum effe, & ea verbz( dxpoQcopctzct xctAov- £t/ ol tzsnp) rcwrct JWo/ ) ab aliquo ignaro primum in mar gine adfcripta , deinceps a librario inepte interfcrta fu- lffe velimus 3 quemadmodum plures fimiles vul^ata eius au&oris commentaria habere apud dodtos con-> ftat. Legimus apud Athenaeum in 4. veteres inter bel laria poft cenam interdum etiam folia Iauri adhibuiffe, quod pluribus rationibus fa&um puto, fed potiffirnum duabus hifce, tum vt ui folioru exiccatoria fumiad ca- put elatiabfumerentur; tum etiam vtodor vini,accibo rumqui foletfaepenumero apaftis hominibus grauis emitti,abfconderetunidquod Martialisin s.facete, & clareadmodum nobisindicauit. D d Foetcre L I B E R Foetere multo Tdyrtalefolet vino , ~~ SedfaUat vt nos,folia deuorat luuri , Merumq; cautafronde non aqua mifcet ; • Hanc tu rubentem prominentibus venis Quoties venireVaulevideris contra ? Dicas licebit . Myrtale bibit laurum Vtquoqjeuitarentantiqui ebrietatem interdum lau- rohederaanetho , fimilibufq;alijseoscoronatos inter potandum legimus ; alij pumicem tritum^alij amygda- las amaras 3 alij brafficam praemandebant,quafi non praeftaret ebrietatis turpitudinem fobrietate cauere, quam eamfuccis, alijsve medicamentis occultare. Pli- niushb. i4.cap. 2.de Apianisvitibusloquens ita fcri- bit. Vinaprimodulciaaufteritatem annis accipiunta & rubrafiunt . Nulla magis vite gaudet; in quibus duo funtquaenon immerito eruditorum animos turbare poffunt3vnum5quod vina alba a principio,vetuftate no rubra5fed velpallida5velflaua5vel fuluaredduntur, quemadmoduGalenusdocet^.de tu.val. & i2.meth. Alterum quod poftrema illa verba quid fignificent, ob fcuru eft. Itaq; reftitui-debent5vtin manufcripto Pauli s Manutij omnium poft Ciceronem eloquenttifimi co- diceinuenitur. ita^. Vinaprimo dulcia5aufteritatem annisaccipiunt. Ethrurianullamagis vitegaudet . Tuheres apudantiquos qui ejfent. locus Tlmij notatus. Cap. 7. Vi fuerint apudmaiores noftros tuberes inter malorum generarelati 5 neminem quiapertede clararit 5 ha6tenus mihi videre contigit;iccirco fi meam fententiam expIicuero5idfaItem proficiam 5 vt alij ad veritatemindagandam,meq;fententiammelio- rem Q_V A R T V S. I0£ rcmproferendamexcitentur. Ne igitur temerequic- quamaffirmarevidear,notas aliquas tuberum abau- ctoribus latinis traditas ante alia indicabo; Tuberes ex Africa regione calida primum allatas,fcribit Pli- niuslib. i5.cap. i4.vbifruc!:usproferrebaccis,quam malis fimiliores ftatuit : idem quoq; lih. i<5. cap. 25. & lib. 17. cap. 16. tuberes poft amygdaks cum armenia- cis,&proecocibus florere,(vt Columella iib. 11. in fine cap. 2. ) quafi cum ijs etiam maturarentur fructus', & melius inferi pruno filueftri ; atq. malo cotoneo , quam granis feri.memorat. Martialis lib. 13. auclor eft tuberes in agro Nomentano prouenire foiitos 5 quae regio inter Romana fuburbia pro calida , & apri- cahabetur. Palladius vcrolib. io.titul. 14. tuberum fru&us dulces facit , menfeq; Septembris eos granis feri , nec non etiam omnibus malorum generibus pru- nis,&cotoncisinferifolitumtradit; quas omnes no- tasfi ijs arboribusconferamus , quos decem ab hinc annis plus , minusve ex Alexandria in Siciliam pri- mum , mox Neapolim tranfue&os; ob idq. alberco- cos Alexandrinos nuncupatoseffefcimus ,facile iudi- cabimus tuberes veterum hosmet albercocos extitiffe . nam ij funt arbores^ nonadmodum procerae magni- tudinis , foliaq; armeniacorum fere gerunt , florent ftatimpoftamygdalas , inferunturpraecocijs, perficis, & prunis ; feminantur granis Septembre , & Oclobre , fed infitione meliorefiunt ; nafcunturlociscalidis,& apricis , gelu corrumpuntur : ficcam terram fcd arte irroratam amant : fruc^us nucepontica paullo maiorcs rubeos , cuteleui,ac dulces fuauefq. ferunt, vt cuiq. intelligere Iiceathuiufmodi arbores fru&ufq. maxime cum veterum tuberibus conuenire, necquicquarepu- gnat,quodDomitianopriusquaiugulareturfeptcbris menfe oblatifuerint tuberes , quoniam eos adferuatos D d 2 ea arte ■ L I E E R caarteerTecredendumeft, quam Palladiuslocopraeci tato monftrauit, neq;inferendumeft,Palladium3quod in libro menfis O&obris tuberes fcruandi rationem do ccat,eos tunc maturari voluiffe: quoniam hac in re au- dor ille certam lcgenl nonferuat,cum etiam in libro Aprilis zyzipha quaeautumno maturatur feruadi rao- dumindicet. Martialisitemquamuis tuberes cumma lis punicisadnumeretnon proptereaputadumefteum innuiffe,quodeodcmteiripore maturarentur. Immo hocdiftico. Lecla fuburbanis mittuntur apyrina ramis, Et vernae tuberes, quid tibi cum Lybicis? Forte dicere voluit,fe ad amicum duo pomorum gene- ra mififTe, vnum nuperrime ab arbore Iectum, altcrum domi quidem,& ipfum natum , fed integrum artc con- ieruatum . Porro Plinianum codicem lib. 15. cap. 14. -vbi tuberum duo genera habentur , corruptum omni- no,acloco tuberumlegendumeffezyziphorum fufpi- cor,quoniam Columellalib. 9. cap.4. albam, & rutila zyziphum agnofcit. Galcnus zyzipha 2. de alim. fac. appellat,nullus autem duotuberumgenera fuirTefcriT ■bit . Sericum vero colorem Plinio rutilum,vel rubrum eiTe,quemalibiSiricum& ipfe,& Aetius,& Paullus Aegineta vocarunt,fatis Barbarus in Plinianis caftiga- tionibusdeclarauit. De lYlenta locus fcd xarctrnKa legatur,vt ego legen- dum cenfeo , quando menta non refrigerat , fed potius colliquat Hippocratis fcntentiam tranftuliffe alicui vi- dcri poffit,qui in 2. Wipi ^/^T>j£huncinmodum,deme ta fcribit; MivQfi 3-ipjucuv€iy %£ ovpUrcu, %$ i^irov^i^nin , JC^f bub 7roXKcixic]^^iy\li^ov cwopov cwrov rn^ld^ri pi&iv^t. cvr&tv&iv xzoAv&y >($ ro cra/ua. cl&- & nitro haec dixit, v/jfot L I B E R vi£ov Ji %$y a.Xi $Avt& vygco ov ^rctvri , d XXd ^vpgfi . A tq Ut eanon folo humido frigido , fedetiam humido calido diffolui fenfuimanifeftum eft; nam,& fi vinum,& aqua calefa&a a quibus clarefales,& nitrum foluuntur, pof- fintquodam modo frigida, humida appellari , cum fint fubgenereaquae5acillius propriamqualitatem nempe frigiditatem quantumvis mutata nunqua penitusamit tantjdeoleotamencalidoidaffirmarenon poffumus, nempe quod ipfemet Ariftoteles in eodem libro , non fub genere humidi aquei,fed aerei,cui perpetuo iun&a eft caliditas aperte collocauit,ab illoq. tam fpontaneo , quam calefaclio falem liquefieri cxperientia quotidie comprobatur. Quare meliuseritficdeduratarumre- rum diffblutione ftatuere . Quae a frigido ficco concre fcunt,velamoderato , velab immoderatoomnemhu- miditatem exprimente talia reddutur;fimiliter,& quae a calido ficco concrefcunt,vel a moderato,vel ab immo deratoomnemhumorem confumente. Concreta afri gido ficco moderato, vt glacies, vina, ferum , & vrina a calido ficco fimpliciter,& etiam,calido humido Jfoluun tur. Concreta veroabimmoderato,aut fimpliciterin- folubiliafunt,vtadamas, & aliae gemmae,aut non nifi a vehementiflimo calore foluuntur , quemadmodii plu rima metalla; & cornua, quae magno calore mollefcur. Concreta vero a calido ficco moderato: a calido,humi do,&frigido,humidofoluuntur;vtfales,manna,&ni- tra,quae ab aqua calida actu , & a vino poteftate calido necnonaboleocalidofoluuntur. Concretaab immo derato,vtlateres,fic"t.ilia3 autnonfoluuntur, autfolum modo ab ijs humoribus , qui maxime penetrant , ficut fuccuscitri&acetum acerrimum elambicatum , aqUa uitae,& fimilia,quaealiquos lateres,lapidesvefoluunt; quodfbrfan ignotumfuit Ariftoteli , quamuisexipfo ratiohuiushabeaturmam cu negetipfefi&ilesliquari, propte- Q_V A ■% T V S. IO^ proprerea quod aqua eius meatus,per quos fpiritus exi uit,penetrare no poteft., manifeftum eft quod fi aliquis humor adeo fubtilis inueniatur 3 vt eos ingredi queat , ctiamexeius fententia poteruntliquaritinueniuntur autem facile hifce temporibus, quibus ars chymica Ari ftotelis tempeftate ignorata , cuius opera fubtilifllmi ac maxime penetrabiles humoresefficiuntur^in facilem vfum traAa3quaftq. perfcvta eft. Loeus Hippocratis, ex Cellio reslitutus ;eJr alter dcfenjus. Cap. 10. \ Vlus Gellius noc. Iib. 3. cap. 1 6. haec verba cx ^ Iib. Hipp. de alimento citat,«V* ^\*£/ ovz i$rb 0*- rduvwoc fyjvncrtc, quae cum ibi ita non habeantur puto reftitucnda efle,vbi poft [ic imfamtv o-/u~\ haec ha- bentur fblum, ouk ftnfi k& feh lta vt vniuerfa illa oratio fic conftituenda fit, lc ijtwfaoiv o-/u,( «V/ «$ k£i ovk i$fo ox,- rdjunvocy(vv»o-ic)yiviraiJ)&c^rovroioi &c. Quae ailtem verba fequunturetfietiama Gcllioibidem diuerfa po> nantur, placent tamenmagisvtfuntin vulgatis Hjpp. codicibus. Explicatio porro ipforum verboru licet ob~ fcura admodum fit3ac Sabinus diligentiflimus^vt faepc eumvocatGalenusHippocratisinterpres illa clariora facere hac oratione conatus fit , IV/ /jSp^euvofJSpa. ojcgaa. fjLirartuj txf&crtv ovz #7 quod facWn Hip- pocratis ego hac ratione tueri foleo 3 quod foetus non- dum animatos corrumpere,vel quo minus vitamadipi- fcerenturimpedireijstemporibus 5quibusnondu chri ftiana 1 ux apparuerat liceret, at iam ani matos, & vi uen tesminimeofFenderefasefIet5atq. hoc ita fuiffeloeu- pletiffimus teftis efl Ariftoteles lib.Polit.7. Gap. 16. Qui tamen 7 . de Hifto. animal. ne fbetus animaretur , docuitpoftcoitumlocosoleocedrino,aut fimpliei cu tKureceruffavecffe vngendos. De Hippocratis,& Gel lij loco cum iam fentetiam mea ftatuiflem, eamq. Clau dio Puteano communicaffem ; is retulit MuretQ quoq. cum locum reftituifTe, iccirco ad ipfum fcripfi , vt cuius raram eruditionem3acerrimumq.iudicium femperplu rimifeci, eius opinionem explorarem.Tandem Mure^ tus hoceededit refponfum. M.ANTONIVS MVRETVS. HIE- RONYMO MERCVRIALI. S. P. D. J||||| Vm tuae litterae, ad Vrbem allatae funt ; Tibur pSSI ,am omnes > vt nos quotannis facerefblerefcis, E^as» fcceHeramus3e6 illas accepi biduo, aut triduo fc rius:Tibure autem^neq. Hippocratcm habebam , nCq.1 Gellium.cxpe&andum denuofuit3dum Roma ^cccffe- rentur. Q_V A R T V S. IIO rentur . AHatis; ccce tibi aliud incommodum : corripit me febricula, no illaquidem,vt euentuspoftea docuit* periculofa-.fed quae tamen animum nonnulio mctu fufpenfum ab omni fcribendi cogitationeauocaret. Hxc ideo,ne mireris mead tuas tardius refpondere.Lo cus eft ex libello, tt&i^oqitig. ovx, £. Huc ego addebam illa ex Gellio : aut potius pro illis,oJx. «V/ K*i eV/jfupponebam illa eV' ^ *$ ovk i xaXov^&pcu ^v^cu^ct7ri^cu ra>lLlOV Kcf^CtVOV-, COCWiptqwo-iVO UXOLTCOV CtTT ovpcic; Ifm TCfxct /uifct%6eicrcu rlw ■■zppeorltu dvrl rnc. io^ctrnc rct %iv i%ovcriv . id eft, Menfae fiigidae uocatae , quod ante oftrea3oIus crud um habent, vt d iixit Plato a cauda ad os translataeprimumprovltimo ordinehabent. Exquo coniicere quoq. licet menfas frigidas vocatas, quas n uc acetaria Latini appellant, & antiquitus in vltimo men- fae ponebantur,temporePlutarchi coepiffe primo loco in menfas ferri^cui etiamadftipulari videtur Martialis, quiIa&ucampriusvltimomcfaelocopofitam,fuaaeta te ante alias dapes efitatam teftatur hoc difticho . Claudere quae cenas laBucafolebat auorum Dic mihi cur nofiras inchoat illa depest Vixitautcm Martialisiifdem temporibus,quibus Plu- tarchuscum altcr fub Domitiano ,alter fubTraiano, quiDomitiano poft Neruam fucceflit floruerit vt hac rationepotueritvterque ufum acetariorum eo tempo- re innouatum nobis fignificaffe . Ha&enus quae ego ce feam . Scd neeruditos vlla expartedefraudem , vtquc habeantquomodo in variis rebusdiiudicadisingeniu, & iudicandi vim excrcere queant/ubiungam his aliam cius L i b ■ x. cius Plutarchi loci correclionem pulchram quidem , & Hierdnymi Meiuiri acuthlimi, qui eam excogitauit , eximia do&rina vere dignam, Eft vero illa huiufmodi , eu y& JtctXovfjS^cu ^v^ecu ^ctTTic^cu ra onpov orpiov i%&v fi*r fjiSvXct^ctvavcoc; <®p6npov ht t^eiv cauov xd^ctvov in Mei emendatione reponatur, Et gratiam maiorem3& auctoris fententiam verius , atquc aptius forfan affequebatur tota oratio . \Qui fint apudmedkos Ichores . LocusIulijToUucisdcmorbis emendatus. Fauorini erratum,fudor fan- guineus • Cap. 12. Chores frequeter in oris medicorum verfari nc mo ignorat. At qui iintij pauci omnino intelli- gunt,iccircohacin refententiammeamdecla- rare audebo non aliunde quam ex ipfis au&orum pro- batiorum fcriptis acceptam Homerusin 5 . Illiadosfub hisverfibus . pli ^Mufiporov cuuct 3-io7o IX^P-i oioe,7rip n pi a /uctzctpaxrot 3-io7(ri Ov 7?>, 0-iTOVyid OVCT 30V7nV0VC. CUV07TCtOWQV T«s ovviitctvcuuovic, «ov, qgjjctSctVctrot Kctteoffcu Et rurfus.. Wpa. ' %$ ct/u(poripticriv dmvftttip %etp6c, iuopyyv* manifeftumeft quodvolueritlchorem efTefanguinem Deorum,qui cum nec pane, nec nigro vino vefcantur, vthomineSjiccirco fanguinem humanum non gigniit* fedichorem.Hipp.2.Epid*circaprincipium.4.acrati©- ne Q^V A R T V> S. 112 ne vi&ustexr.i. 6. Epid. Commento.2.tex.38.Ichorcs (vt fentit Gal.in iis commentariis) appellauitaquofas * atq.tenues humiditates,a corpore emanantes,quae prout a variis humoribus fecernuntur, fic varias quali- tates,& appellationes habent, dum alij biliofi Ichores , alij melancholici vocantur . Hippocratis fentenciam aemulacus Placoin Timaeo dixic, ichore fanguinisefTe blandum,ferum,acidae vero , melacholiaecr^/ov.i.feru. Geterum Ariftoreles vnumfoiu ichorum genusagno- uiffe videcur, atq. id nil aliud effe voluiffe quam fangui nem imperfe&um,vel in ferum conuerfum , vt eft apud ipfum videre 3.deHift animal. Cap. i9.immoin 2.dc part.animal.Cap.4.fcriptum reliquitichorem erTepar- tem aqueam fanguinis,vel nondum cocliam, vel corru- pcam. Vnde^ metheor. Cap. 7. dixit fanguincm icho- rofum non coagulari,quodhuiufmodifanguisfitpitui ca,& aqua,cum neq. codus,neq. a natura fuperatus fue rit;& Cap.io.ichorem veluti ferum,vinum , lixiuium 5 &aliaaquae naturaecffeftatuit. 10. etiamprobl. prob. 2.quaerenscurhominimaximcomniumanimaliufan~ guisanaribuscfrluat,ideuenirerefpondet, quoniam ccrebrohumidiifimoeft , undc fit utfanguis capitis hu- miditati plurimarcerebri commixtusuelutiichoreua- dat,&fubindcuenisfacilecffluat.Eftigicur Ariftfenre tiaichorem effeaqueum fanguinem,uel parcemfangui nis aqueam,incoctam,uelinferum rnutatam. Itaq. du^ plex hoc ichoris genus, uel per folam cruditatem faftu , uel per corruptionem,& inferum mutationem.Ex pri- moperco&ionempofle fieri fanguinem aperte fcribit Arift.3.dehift.animal.Cap.i9.Celfuslib.5:.Cap.27.ap- pellauitichorem fpeciem faniei tenuem fubalbidam ex malo ulcereemanantem. Diofcorides uero Cap.de cor no fuccum fbliorum corni uiridium dum uruntur ema- nantem uacauit ichorem , quem quafi imitatus Aecius cochlea- L n e i cochlcarum muccum,& ipfe ichorem nucupauit.iulius Polluxiib.4. Onomaft.Cap. 25 .ubi de morbistotius corporisloquitur ichorcm videtur appellafle morbum quendamcapitisulcerofum,fed fufpicor fubeflemen- dum,& ubi legit\lV,npnSovoL$ rcov (pQopcl^ d<5rf>o$ao fiue, fanguine m coagulatum , enans turpiter cum non fit fanguis coagulatus , fed ea pars humiditatis tenuis y quae a fanguine coagulato feparatur,quod fi fanguis rc pcriaturaliquis , quitotusfereincoct.us ac tenuisexi-* ftat , ita q uod n ulla eius pars coaguletur ichorofus fan& nuncupabitur,cuiufmodi vocaffe Arift. diximus.4.me^ teorol.Cap.7.qui in nulla alia re circa ichores a medicis mihi difcrepas e videtur , nifi quia in humoribus aliis ab ipfo fanguine fimiles ichores haberi explicite non mon ftrauit. Nam etfi medici ichores in fanguinem verti ne- gent, poffumus tame dicere Ariftotelem quoque idcm cenfuiffe de illis qui fiunts perfanguinis corruptionems, & in ferum degenerationem , quaquam poftea eos qut fiunt ex fanguine nomconco&o ; nec a natura euiclo in fanguincm per conco&ionem mutari voluerit, quod fortaffe neq. medici ipfi negatui i funt , quando Gal.6. de tu.val. docere videtur apertiflime quomodo ichores frigidi,&pituofi a capite in ventriculum delabentes,tu ope medicamentorum,tum ciborum , tum etiam ipfius caloris natiui opera fint coquendi,atq. in melius com- mutandi . Ex his ergo omnibus non eft arduum intcili- gerequomodopotuerintaliqui fanguinemfudare. Vt cueniffeinterdum referunt Arift.3. dehift.animal.cap. 1 9-3.de partib.animal.cap.^.Theophraftusin lib.de fu- doribus ex fentetia Monae medici3& Gal.in lib.de vti- Ff li L I B E R lirefpir. Namhaud quaquam fanguinem verum5fed fanguinisichoremexiuifie venarum meatibus rationi confentaneumeft. Galeni explicatus locus. ^flterTlutarchi mutatusi& ex Celfo atq. Galeno explicatus. Hisloria Sabi- ni yxoris notatu digna* - Cap. 13. Alcnus io.de fimp.med.Cap.i .Xenocrate dam nansquodftercora aegris voranda daret pro- brumaitgrauiusefTe^o^ocpa^ov.id eft ftcrcori «orum audire,quam fellatorem , autcinaedumjfubiun git deinceps f(^ rav cu^povpym [juLXXov /B^iXvrTomciB-ct vovt; (poivauCfiVTetq^Tcov Xicrfiict^pVTCov . Qui vero fintphoe^ niciffantcs , & lesbiates apud ipfum nullibi explicatum habetur. Egoitaq. reperiofpurcifllmamquadamapud Phoenices libidinis fpeciem extitiife, qua viri cunnos milierum Iingebant,quave interdum impuriffimos ho- mines Romanos vfus eife memoriae mandatum eft.Na Seneca lib.4.de beneficiis Cap.3 1 .Quid tu ait,cum Ma mercum Scaurum confulem faceres, ignorabas ancilla- rum fuarum menftruum oreillum hianteexceptare, & lib. 1 3 .epift.88.nuper inquit.Natalis tam improbae lin guae , quam impurae in cuius orefoeminaepurgaban- tur . Hos cunnilingos frequenriflime diffamatos , apud Martialem cft reperire,quos fortaffe phoeniciffare dice batur , quod labia fanguine rubea faepiffime gerercnt . vndeMartialislib.i.CunnumCarinuslingit,&tamen pallet. DehocmeminitLucianus, in Apcphrade,& Plutarchusin Caefare. Iam vevoXio-fiicigeiv quid effct ab aliquibusexplicatur,quod.f obfcocnum fuerit,turpi tudinis gcnus, quo viri inguinapuerorum vel virorum ©re3& labiis tra&abant^irrumatio alias vocata, & ficuti phoeni- Q_V A ;H T . V S. Il4 phoeniciiTantes labra rubicundafaciebant, fk ksbian- tcs alba,ob quod Catullus ad Gellium . ls{cfcioquidcertees~i,anuerefamafufurrat. ' Grandia te medij tenta uorare uiri , Sic certe esl clamant Virronis rupta mifelli llia demulfo labra notatafero . Hefychiustamenalitervideturfenfiffe, fed quaau£to- ritateautrationcducl:usignoro,fimiIehisportentumre fertSuetoniusdeLucio.P.Vitellijfilio, quialioquinir* nocens,&induftriusamore libertinae perinfamisfuit, cuius faiiuis melle commixtis , nec clam quidem aut ra ro,fed quotidie ac palam arterias & fauces pro remedio fouebat.Eftapud Plutarchum in lib.de praeceptis fanir tatis locus non fine animaduerfione praetermitten- dus;vbi monet eosqui aegrotosinuifunt, vtdiligenter ab ipfis,cauffas aegritudinisinquirant (a«Vo

& Laertio relata . Quidfuerit a/7rvou$ Empedoclis, & Laertio , <& Galeno. Cap. 14. Lutarchusininitiolib. dedeffe&u Oraculorum declarans quomodo paruae res interdum ma- gnarumfintindicia,medicinam in cxemplum profert , quam duobus fignis aeftatem peftiferam figni ficare, nimirum aranearum copia;& ficusfoliorum ver norum cum cormcis pYdeTimilitudineifcribit ; quonia vero Hefiodus in z.dc operibus, & diebus tradit , ficus fMij^oxru^jsjse^^^ veris noui argumenta ef fe , atq.idcm quoq. Hipp. 6. Epid. fe&. 7. confirmat. Vndefi veritati confona Plutarchi fententia effet,fe- queretur femper debere acftatempeftilentem efle,cum : ,: femper , L I B B H fernper verefoliaficus finttalia , ad credendum impel- lor Plutarchi locum mendofum effe , atq. ita reftituen- dlim htJgtitlw Ji XoijAto^is Qifiog apct^yieav, mrXviBei ^tffo<^n/\^v9 iylf&pitt$ ittp VioVyOretv xopeovn^ ^oefl ijtt/KctyiVnrcu . Huc quoq. pertinet quod a S crabone memoriae mandatum efi lib. Gcogr, 3. Hifpanishaud effepeeuliarem mufca ruin multitudinem,quam facpe confequi peftis confue uit,vtsRomaniinterdum,in Cantabria aliquosfintcon iticuerecoa&i,quimufcasvenarentur,&fecundumme fura capturae mercedem acciperent . Nam^^vpo- tius fiue mufcarum,quam pvM, feue murium quemad- modum leguntalij,ibifcribendum effe vt credam,facit Plutarchi au&oritas , cum mufcae araneis fint fimilio- res,& ratio , quod mures gignantur a ficca putredine , quaeaerem non cotaminar. AcceditPlinijau&oricas, qui lib. 1 o. cap. 27. fcribit Elaeos Myagrum Deum mu lcaruminuocare confueuiffeipfaium multitudine pc- ftemarTerente. Eft & apudLaertium inEmpedocle, hiftoria a Timaeo excepta,& a S uda repetica, quod fci- licet Empedocles Etefijs aliquando vchementer flanti- bus adeo, vt fruges corrumperent excoriari afinos iuf- fit, factifq. vtribus eos collibus, & montium verticibus admoueri ad cohibendos flatus,ceffancibusq. ventis ab eueturei Kce/\vvo-tx,o$. EyjU7ri^ox,hHg opcov rivd &icterv t&i&itovlQV vorov IfjLTTViovo-ctv ijLL vt nomine apparetagraccis venit,Alij nerion vocarut, alij rhododaphnon fempiternum fronde rofae fimilitu- dine caulibus fruticofum . Putauit Barbarus rhodode- drum a Plinio herbam fabinam dici^quod fane a verita te longe alienum eft,quando rhododendrum,& fabina multum di rTerunt3ipfeq. Plinius lib. 24. cap. 1 1. dicit rhododeadrontemporefuonorae latinumno inucnif fe^qaum L I B E R fesquam tamen ApuleiuspoftPlinium lauream rofam vocauit * Itaq. fic Plinianus contextus reftituendus eft hederae,rhododendro,& ( quamuis herba dicatur ) fa- binae . Rhododendrum vt nomine apparet , a Graecis venit.Nam Plinius vultdicereetiamfahinaenon deci- derefolia&quiadearboribus erat fibi ferrno, iggifeq! additeaverba(,;quamuisherbadicatur)deindeperfe- quiturrhododendri tra&ationem . Huncverolocum etiam Melchior Guilladinus herbariae rei,omnifq. eru ditionis vir peritiflimus,ita ante mereftituerat. V t mi- hi carior,& certior effe debeat emendatio3 quia in ean- dem cum uiro acri iudicio praeditofententiamfortu- naquadam inciderim. AdhaecPliniuslib. 38 cap^ f* fcribitHippocratem tradidifle nonprandentiumexta ceJerius fenefcere, uerum id remedijs non epulisceci- niffe,quod multo utiliflima fit temperatia in cibis . Hip pocratis fimilem fententiam nullibi adhuc inuenire mi hi licuit , nifi in 2. acutorum morborum ui&us Iib. ubi fcriptum eft eos,quiprandere confueuerunt,fi prandiu demifcrint imbecillos fieri , ignauos praecordioru do- loribus torqueri,ac ueluti fufpefa uifcera gerere, quod etiam in libro de ueteri medicinafufius dixit. Quem lo cum fi Plinius nobis indicare uoluit , aliter quam fece- ritBarbarusciusuerbaeruntinterpretanda, quodfcili cetpradiuintermiffum uolueritHippocrates fecundu Pliniii ijs nocuiffe, quia morbis detinebatur,& curatio nisgratiatemperate uiuebantjnon autem iis, qui uale- tudine fruebantur , ac inter epuias quotidie uerfaban- tur,quibus alioquin utile erat a prandio abftinere cum lautiflime fere femper coenarent. Nifi magisplaceat (quemadmodum inlib.artisuetcrisfcriptumeft)dice- re. Aliisprandiumconducereob neeeflitatem jquiafi nonprandeant otfenduntur , & non his qui aut ob uor luptate a aut ob ajiquem alium cafum alterutru faciut. Loci Q_V A R T V S. I IJ Loci Hipp, reslituti,& coUatiLucretio ^iriH. locus rejlitutus , & alter dejfenfus . cap. 16. NprincipioeiusHippocratislibri^qui^s^i^oyMc infcribifur,haeclegunturvcrba.« etiyovrirouciv- £po\ tp%ircu cLvs-q 7rcLVToc. rov vygov rov ov rq> o-couaTt iovrog, ideft viri femen ab omni humorecorpori inexi- ftente proficifcitur,quaenon paucam eruditis multis difficultatem peperere, nonfatis intelligentibusquo- modo a quolibet humido feccrnaturfemen: fed cum ip felegerim in vetuftiflimo Vaticani codice non d^ro7rctv rocu^ovfed aTroTrctvroc, J^;go^,ideft5non ab omnihumo re, fed ab omni fana corporis parte:ita reftituendum lo cum,atq. omnem ambiguitatem tollendam putaui, ra- tio eft,quoniam inferius Hipp. non tantum ab omni hu more,verumctiam a folidis, & mollibus partibus , tan- demq.ab vniuerfocorporefemenemanarefcribit. Ad haecArift.i. degen. anim. cap. 17. vbi aduerfus Hipp* non paruamhabctde femine difputationemmonftrat eius lententiam fuiffe ( quod etiam alibi Hipp. fcnfifle reperitur) feme tantum a partibus integris no mancis , atq. dcprauatis proficifci,argumento,quod claudi(qua quamhocnonfempcrfieri vukHipp.)ex claudis na- fcantur,quoniama partibus vitiatis femen non duca- tur. Hipp. autem opinionem etfi Ariftoteles ibi cuerte re omni ftudio contendat,eam tame aliquado in Prob. fecutus videtur,ficuti I4.fec1:. quando reddens cauffam cur venere vtentes refoluunturatq. debiliores reddun tur, idem ait quod Hipp. quoniam fcilicct ex vniuerfo corpore feme.n profluit,& paucum ex multo nutrimen- toficutiro^ayAov qalIov g-curoc , vtlegit Gaza uel . uuz- Xo\ vx. rov g-iarog , vt ego poffe legi puto , fiuc ( q uod in i3.prob. ait)quoniamfemen paruum quidexiftcsma gnam vim habet,fi quidem ex multo paucu.m coflatur y G g Theo- L I B E R Theophraftus y. de cauflis; PJi. cap. 7. fcribit viti C\ me- dullaextrahatur5vuasabfq. acinis fieri^atq. eumeuen tum illis fauere,qui femen abomni corporis parte duci putant3eandem Hipp. fententiam veluti antiquam ha- buit Lucretius in 4. hifce carminibus. Ex homine humanumfemen aet vna hominumvis Quodfimulatq.fuis eietlum fedibus exit Ter membra, atq. artus deccditccrpore toto In loca conueniens nernorum certa IneodemHipp. degenituralibro haecfcriptainueni- untur hoto? (h^roXXcpn^ircu nyuvvi rov a.v^pogzv ry f^t^i^ 7rAeiova J^^pvovodvyip } ideftjmulto minus in concubitu delec1:atiir fbemina., quam vir , pluri aute tempore vir. Sed poftremain manufcripto antiquoleguntur, ^t-a^o- vcl Jipgpvovn ofaw/},videlicetmuliere minus in coitu uiro deledari^feddiiitiusipfoperdurarein voluptate3quod veriffimum eife ea ratio perfuadet , quonia vir calidior ( quicquid fenferit Parmenides)muliereexiftens uelo ciores motusobtinet,quorum meritoardentius & ci- tius defideria fua terminat j mulier uero ut eft frigidior ad cunc^ajatq. tardior, ficin uoluptate ftniendafrigidi ufculefehabet,acperduratmagis:idMef.Salinaprofti tutae libidinis foemina fatis aperte declarauit 3 quae & fi centies in die uirofefe commifcuerat3potius tame de- lafTatam^quam fatiatam fe praedicabat. Ad hoc item al lufiflc potuit Tirefias ille, qui iudex elec-tus ad decerne dumlouisne,anlunonismaioreflet inconcubitu vo- luptas3fententiam tulit,uiros ardentius mulieres perti- nacius, amare, atq. concumbere . Sic namq. Arabum opinio eft intelligenda,quando maiore mulieri , q uaui viro voluptatem tribuunt: fcribitibidcm Hippocrates, cxquacunq.corporisuiriparteplusprodierit in geni- turam,quam mulieris; quod partus ille magis patri ad- fimilabitur: Vndecunq. vero a corpore mulierisplus venerit Q_V A R T V S. II 8 venerit3mulieri fimilior euadet. Quam (ententiam , fi- cut & quamplurimas eiuslibri alias Lucretius, qui pri mus rerum naturas Romana Jingua explanauit,acplu- rima ab Epicuro,Democrito , & Hippocrate mutuatus eft-hifce vcrfibus explicuit. Semper enim partus duplici de femine conftaty *Atq. vtnfimile esl magis id quodcunq. creatur , Eius bahet plus parte aequa quod cernere pofsis, Siue yirumfuboleSjfiueeftmuliebris origo, Porro in lib. de natura pueri , quem effe ueluti partemi quandam libri de genitura facile ex finc vnius , & alte- riusprincipiocolligitur,fcriptum e^lwn ywuvi cv yag-pt i^ovsct vocw.fJLcL i%yi uvi o-uyyivzq arlvi Ao^/nw KciSdpp&t} o.ttoX-' At>Toe,vbicumobfcurumfitquidfibi uelit^Vuy^gvgc clarum euadet fi quemadmodum in manufcripto anti- quoIegitur,in huncmodumreftituatur,,uwVi;y^srsc iot t« Ao^/fit) Tt&ScLpcr&i ,qui enim morbi afamiliaribus'puer- perio perturbationibus ualde diuerfi contingunt letha lesferefunt, quodneceifarium fitaliquammagnaadef fecauffam-.quae morbii inducat,neca naturalibuspur- gationibus uincatur,quaeve & purgationum moleftiis, & partus laboribus adie&a malorum prauam focietat e gignat. Addamhanccoronidem , illud euenilfe libro de natura pueri,q uod multis aliis Hippocratis comm e tarijs cotigit,qui trafmutati,imminuti, atq. au<5ti funt , uel prioribus iilis feculis, quando circa libros homines negligentioreserant,ueIquando Hadriano imperante a Capitone,& Diofcoridein unum collecli funt. Nam praediclo libroapud me compertum eft totam eam par tem importuneinterfertafuiiTe, ubi longo fermonede cauflisdifferitur , quibus terra , & aquae nonnullae hie mccalent,aeftatefrigent;quandoquidem neq.praefen timateriae quicquamfereconuenit, nec ullo modo ei difputationiaptari poteft 3 quamdeaugumentoplanta Gg 2 rum L I B B. R rumta infupernis,quamininfernis partibusinftituit. Itaq. uidebunteruditi an tota ea tra&atio fit ex eo loco tollenda ,atq.inlibrum deaer aq. transferenda inea fcilicet partem,quaeolimlib.deuulneribus capitisma le interie&a confpiciebatur , Athenaeus 7. Dipnos re- fert Ariftotelemin lib.^s^i^y/^fcripfifle pifcemafel- lum folum inter animalia cor in uentriculo habere:qua rem ex anatomefalfam effeprobareconatifunt Ronde letius,& Saiuianus . Egoautemcumintelligamhocfie ri non poffc,ut cor ibi fit,ubi cibi coquuntur , Philofo- phum adeo ftupidum fuiffe,vt hoc uerum putaret, nun quam crediderimj iccirco fi id unquam fcripfit Arifto- teles,nilaliud fignificare uoluit, quam immenfam eius animalis uoracitate, magnamq. ftomachi rcfpe&u cor- dis amplitudinem jficuti namq.eos qui ucntrem fere non habent prominetem dicimus in dorfo illum gere- re: fimiliter pifcem qui magnum ftomachum haberet, corpufillum,dixit Ariftotelescor in uentrehabere.Cle mens Alex. 2.Paedagogicap. 1. uoracesinquit,&eos qui mentem in uentre infodiunt aflimilari afino pifci 3 q uem A riftoteles dicit,folum ex alijs animalibus cor in uentre habere. Quoties ueteres in die manducarent. Cap. 1 7. JNter doctos diu fuit n 6 parua quaeftiofemel ne fein-die tatum,an faepius veteresmanducarent.M. ^AntoniusMuretus uir elegatiffimus,& do&iffi mus in hoc laborauit, ut etiam quater in die manducaf feinterdumprobaretjin quo certenon fefellit. Atta- men ego hanc rem fic ftatuendam exiftimo . Graecos , & praefertim Hippocratis tempore nullam hiufce con- fuetudinislegemfirmam habuiffejfcd multos ter 3plu- res femel 3 pluri mos bis cibumfumere confueuiffe j ut Carda- Q_V A R T V S. I I $ Cardanusomninoderidendus videatur. Qm quodte- pore Hippocratis ter,& plus ederent;totidem etiam ca~ caflein com.in fecundoprognof.fcnpfit.Id autem clarif fimaHippocratisau&oritate confirmatur, quiin 2.de rat.viwt.inacutfmorb. ubi fanorum hominum confuetu dines multis verbis exponit , fic loc^tur gV« >$ ro7o-t £ig G-iriouivoio-t ry\g Ji/mipng &r&c (uiv yi uvi u-i (JLClSYIKOrcLC ciptTciv it Ctpt^no-aatV •„ iut&iCOQ dppCdQi civ ou- ro)c,iB-t(d-ci)criv> ideft. Quamquam funtnonnulli quibus nihilmoleftiae affert, terin diecibo repleri,praefertin? fi ita educaricbnfueuerint. Ex quibus,&alijs multis eo in loco fcriptis facile colligitur , mores hcmmum grae- corum in comedendo diuerfos fuiffe. Quod uero Pla- to miratusfit Siculosatq. Italos bisin dieimplerici- bis,ita plane inteiligendu eft quod rari effent , qui ufq. ad fatietatem quotidie bis cibum caperent,cum Hippo crates ibidcm fcribit. trt £'dv uctXAQVi7rovwo-&tiv 6 rotovroc , ii^lg crFfiotroliig iuipnc ig xopov. tri Ji ^aaAAov,^ ^rKiovdmg. ideft , Maiori tamen moleftia afficietur is : qui tcr ead e die ad fatietatem vfq. cibum ingefferit, ac multo magis fi crebrius etiamnu alTumplerit ; Vbi fatietatem ciborii frequentatam in die eadem maxirne obeffe docens, mo netquoq. nonfuilTe hanceorumhominum confuetu- dinem j quod fimiliter innuit Ariftoteles inprobl. vbi medicos concubituris praeciperefolitos3vtparce vefpe- re L I B E R rc manducarent,fcribit : Sed clarius hoc teftatum fecit Plutarchus,qui 8. fympofi <5.traditolim infames fuiffe, qui ante coenam quicquam edebant, quemadmodum etiam Hippocrates in lib. deaer 3 aq. & loc. pranfbres infamianotatosait. Immo ibidem a Plutarcho notatii cdditpdTia-jULcLjScoLpiTovfiue ientaculum 3 & prandiu idc ueteribusfignificafle3atq,alterum di&um effe lIttq rou oLnpdrou, i. a mero3 quod fblu cfi pane uctcres mane fu- mebatjuel gXtto rv\q djtpctcrictc:. i. ab incotinetia qua nota- batur id facietes j altcrum uero quafipaVov. ideft facili- mum,quodfaciIiter pararetur., vt exhisomnibuscolli- gaturquamrariflimos fuiffe Graecorum3quipIuriesin diecibis implerentur3quaqua multietiam terefitaret. Ceterum Romanos ita aflueuiffe puto3'Vt fcilicet maior hominum pars femelfaturarentur , atq. id vdpere,ma- ne vero aut modicum q uid , aut nil omnino fumerent ; rariflimi rer efitarent.Qupd certe Horatij, Martialis , & aliorum5qui Romanos mores pofteristradiderunt, pro barepoffem fcriptis;fed vnum Galeniteftimonium mi- hifat crit.Qui in lib.de tuend.val. 5. fenes nutriendi ra- tionem exponens,fatius effe ducit illos ter cibum fume- reatque illudfactitafle Antiochum medicum^.ac Tele- phum grammaticum monftrat, quafi hoc praeter com- munem aliorum viuendi morem effet . In 6. quinetiam cuiufdem tra&ationis Jib. eorum vi&us ratione doces , qui negociis diftricti funt, cofiderari mandat melius ne fitin diefemel,anbiscomcdere;atq.hocex confuetudi ne diffiniri debere , quafi certo fcirct homines Romae (naminlib.illoadRomanos,vtplurimum fermonem haberecertum eft)modo bis, modo femel comedere3ra riffime vero ter^vt ctiamex Cornelio Celfo inprinci- piolibrorum fuoru demedicina intelligere poffumus, nec non ex PIutarcho,qui in loco nuperrime citato5fcri -ptumreliquitprifcosRomanos moderatepranderefe- orfim Q^V A R T V S. I 2 O or(im3cum amicis vero coenare cofueuiffe. Ideoq. coe- nam quafi x,owlw> id eft communem ab ipfi usappellata effe.Quod verode ienraculo , & comeilatione , aLati- nis au&oribus memoriae mandatum eft. iic accipio pue ros fere folos ipfb vfos perinde ac hodie,vbiq. fere gen- tiumshocvfurpatumeft3 vtpuerifummo mane femper aliquidcibicapiant>eapropter in CurculionePlautus facitPhedromumadolefcentulum Veneri ientaculum vouere,fimiliter,& in Trucuieto Phronefium meretrix fic ait. non n ouifii obfecro . Qui illic apud me erat huius pater pueri} ille esl ; ufque ad ientaculum. lufiitali. Idemfignificai!itMartialislib.i4.hocdifl:icho. Surgite iampueri uendit ientaculapHos. Crifiatae quae fonant undique lucis aues. Praeter pueros, fenes tantum valetudinis gratia vteba- turientaculomullosalios vnquam vfos puto;quod fi ali quierantjquivtereturprotinus^tamquaincontinentes notabantur : ita quoq. de mcrendaapud Afranium , & alios , quae erat,vt Nonius docet, cibus poft meridiem fumptus,cenfeo dicendum ficuti & illos non parua infa mia arTe&os exiftimo , qui comeflationes feu cibos poft coenam fumebant, atq. comeflatores nomine indecoro vocabanrur;vt non mirum fit, Clementem Alexandri- num in 2. Pedagogi vehementer in pueris quoq. pran- diola3coenas5epulas,atq. meredas,quae omniact^cweTct? id eft5Charitat.es aliqui appellabantdamnaffe; Quemad modum parker mirum alicui videri no debet, fi Aulus Vitellius Imperator luxuriofiflimus, & incontinentifrl- mus,epulas fuas faepe trifariam , interdum quadrifaria difperciebatin ientaculum,prandium , coenam , vtco- meffationem,quibusomnibus3ficutaitSueronius,vo- mitandi confuetudine fufficere poterat. De L I B E R. DeTriffamty&aquaboYdeiiArabum. Cap. iS. |, X hordeo Achilleio ab Hippocratc.3. de morbis &Ariftophane vocato hoc eftmagno ,&optl ** mo,utinlinguis exponit Galenus, atque etiam Theophraftus.3. de communis plant. cap.17. 8. de hift. cap.^.apud veteres Graecos,& Latinos primo fa&os in uenio panes(quamqua Athenaeus huncpanem deterri mumomn/iumhordeaceorumfacit)Graecisoliminma ximopreciohabitos, Romanis uerOjVtPliniuslib.iS. refertdamnatoSjOb id fcruis,& gladiatoribus aledis de- ftinatos ; Hos panes ^a^tv apud Veteres , & praefertim Hippocratem fuiffc puto , & fi Erotianus Mazam apud Hippocratem favtam putet ex omni farina cum oximel le,aut pofca,aut mulfa,aut aqua. Far quoq. efficiebatur atq. id erat hordeum incifum, quod etiarn in vfu habe- batur,pracfertim alendis cohortalibus auibus , vt habe- mus apud Columellam lib.8.Cap.4.5.i 1 .atq. Palladiu lib.i.cap.28.Fiebat,&farina,quaeaquaecocl:apuIsap peliabatur,&interdumlac1:emifcebatur.quemadmo- dummeminit Galenuslib.de attenuantevic1:.cap.6.De hacfcribitPliniuseam GraecisignotamfuifIe,efficieba tur quoque polents^ A

fca0$ nec non triticeam,de qua etia habetur mentio apud Hippocratem,in lib. & lignofior abi) ceretur iam non amplius fic uocabatur,fed ptiffa.na co- ]ata,vcl ^fiosavnt; yvXo^ idcft fuccus ptiffanac nuncupa- batur,ita.quod apud Galenum duplex tantum erat ptif iana hordeacea,non colata, fiue tota*. & colata> vel fuc- cus hordei( hordeatam uocant Itali) & haec e illa aqua hordei , in quam dicit Auicennas irtgredi de COrpore hordei.Efttamenfciendum,uthabemus aGaleno in lib. dcptiffana, &ab Auicennafen. 1. quarti. Veteres quando inptiffana requirebant uim abfterforiam con fueuiffe eam pararc ex hordeo non decortieato , quod docet Gal. lib. de ptifsana , & 1 . de alim. facult. cap. 9 . Atq.de huiufmodi ptifsana loquitur Plinius lib. 22 . cap. 25. ubidicit. Ptiflanae, quaeexhordeofit,laudes unovoluminecondiditHipp. quaenuneomnesin Ali camtranfeunt, contra quanto innocentioreft halica. Hipp. tantum forbitionis gratia laudauit , quoniam lu- brica cx facili haurirctur , q uoniam fitim arceret , quo- niamin aluononintumcfceret, quoniamfacileredde- retur,& afluetis hic cibus in febre bis die poffet dari, tS tum remotus ab iftis ( diatritarios a Galeno damnatos, quaiis fuit Thcfsalus intclligit) qui medicinamfame exercent. De hac eademloquiturGalenuSj quando Hipp. Q_V A R t V S. 122 Hipp. commendationemptifsanae 3 quam habct x. de. acut.a8.& per totum librum exponit. Gbndiebattir autem ptiffana varijs modis,modo aceto^piperejmelle, fapa,cimino5amy. modo alijs;pefIimusoimiium iudica baturiIle;quandoparum coquebatuf^&fapa^vermer- k5&cimino mifcebatur^potius ait Gal. i. de fac. alim. cap, ^.cyceon appellandus^ ( erat enim cyceon,vt no- tat ErotianUs, potio farinae commixra, vel3vt Gal. do- cetd. Epidwcom.^.tex. 5.Homerumac Hippocratem vfu rpafsejmixtio eibi & potus: nec non polentae, & vi- ni)quamptifsana;de- qua locutum putoHefychium, quando ptifsanam dixlfe else Cyceoncm, & etiam Api- cium Opfodaedalum in 4. vbi condituram ptifsanae re cenlet.Nos certemeliuseam ladefeminum melonum, velamygd. duIcium3&iaccaix)condimus. Praeter hac ptifsana apud latinos, & arabas fiebat aqua, ex hordeo tam decorticato,quam no decorticato, & eftillain qua dicit Auicennasnil de corporchordeiingredi. Acci- piebaturpars una hordei ele£ti,& emundati,aquaepar tcs 20. ac bulliantur quOufq. parsquinta remaneret, deindecolabatur atq. exprimebatur; abie&o hordep fola aqua exprefsa referuabatur pro vfu. Hanc Cel- fus cremorem ptifsanae dixitlibro^ . capit. 7. & alio in loco5vbi inuicem vini cremoremptifsanaedat. Vn- de patet omnes Galeni interpretes hallucinatos,ubi ^l/AoV tiftasdvvs transferunt cremorem ptiffanae cum transfcrre deberent fuccumjquoniam cremorptiflanae apud Iatinos efl aqua hordei expreffa.non fuccus ipfius fubftanriae hordei, ut apud Galenum. Necme latet apud ArabasextitifTe diuerfas menfurasin faciendaa- quahac, quandoAuicennas, Mefues3& Auerroespra^ dictam moftrarunt.Auenzoar uero,& Halliabasaliam. Sed hoc euenit pro ut magis , uel minus nutrientem, ac refrigerantem cam reddere ftudebant. Itaqucfi quan- do L I B E H do placebit parare hanc aquam pro aegrotis,eamq. magis nutrire optabitur,curandum erit , ut multa por- tio hordei apponatur, ueluti Owtaua,aut decima,ac mul tumbulliat; finmagis curaeeritrefrigeratioj paucior erit hordeiportio , ut uicefima , atq. non tamdiu bullie tur. Ceterum quam ex farina hordei aqua co<5tam fieri confueuiffc monet Auicenna, nonuideo in ufu fuifle apud Graecos,puto tamen ipfam Latinos habuiffe,atq. hancfuiffeeam, quaeRomae publice uendebatur , fub nomine polentae, dequaetiammentio eftapud Gal.i. de ali. facul.9. &lib. deatten. ui&. 6. quaqiiametiafieiipoteftjUtptilfanaap pellaretur,quamexpluribus re- bus , ut tritico Oryza parari confueuille iam di- ximus/ F I N I S. ALEXANDRI TRALLIANI DE LVMBRICIS EPISTOLA. Nunc primum Graece y ScLatineedita. V E N E T I I S, Apud Taulum & Antonium Meietos Tr4tr§s , M D LXX. CLARISSIMIS Vltf ^S PETRO IVSTINIANO, IACOBO FOSCARENO DOCTORI: ET IACOBO SVRIANO: Hieronymus Mercurialis . S. D. X quo inter tot praeclarisftmos huiu- fce gymnasij profejfores, ut ego quoq. cooptarer a uobis, dignus habitus su, idfemper cogitaui, ut animi meigra- titudinem aliquando apud uos tefla- tamfaceremfedhaclenus nihilmihi contigit cuius perftecJae conditione? plane vota mea explere viftefint. Ne tamen quodoccafionis inopia faclum eftjngratitudinepotiusfaclumputetisialiquodvelutiprohe- miumfuturarum mearum erga vos aclionum tradere fta- tui, non quodveftris in me maximis benefcijs hoc teftimonio vlla ex parte reftonjurum me confidam, fedutex huiufce- modi exiguis rebus quam voluntatem geram , & idaliquan- do pr non potui omni ex parte deejfe ijs, qui a me iure quodam omnia exigere "videntur . itaque reftonfis in aliud tempus dimifiis, epiHolam fub veftris nominibus publican- I z dam dam curaui3perfuafum habens hac nuncupatione nonparum aucioritatis illi acceffurum e/fe . Qupd namque ftt Alexan- dri epiftola primo iudicat codicis Vaticani a quo illam accepi> vetuftas 3 deindefcribendi modus3atque oratioms characier} poftremo Arabum friptorumfdes 3 qui cmn quaedam,quae folum in hac epiftola reperiuntur3eo paclo citent3quo res Tral liani confueuerunt3fane videntur ipfam ueluti illius genui- nam agnouijfe. Veftrum igitur erit hanc qualemcunque ala- criter fufcipere3maioraque ( ft Deus dabit ) certoindiesa me expediare. Valete Patauij Kal. Nouembris. M B LXX. E'ni2TOAHN A'AEHA'NAPOT TPAAIANO~T, Ylipt i\jUiV&COV. "Efy^aqac fuotjuv dj a7r\ooc a^ravra &a\- Qetv, oo-aTHluj vwu Sid^ncrtv crwui^ pXei^im 'oo~a tofonyncrafo. cvrco yb auroc n dC%ipi$-ipovra 7rapvfucov \ S^ofyv, iyoo n ovx. dv iftiiiS-uitfjiA&iOVa erwud^at. vwu cf$ ro drzofocr^i6pico<&o~v qguj riXdjrcuov orctVi^coatv i^drcogtc^powung^v^ov ny^ avy)C07rri>tov Sfcwrcti^ilcov i^ovrcoviXjuivd-ctg cmfueict^ fjtvtzi rt og oXiyov d^iv&iov» Tlip} rcov crtycS pa7rvpiojovrcov • E/ a\% 7ravra ov rtj B-vetct qtjq ^ijSi crujurdvcog 'Qn^dXKcdV ohiyov vSpopdStvov 3 itog ov ^ppn- rcu juahazov tyq *Qn pdjwxrit; fitov cfi $ Sid rtig dy^vcmg Jiidv Ji iclv ovrcv &%<&&<$■» ^ncrt/ucordrn i cJTfcovo^ctri rco ^fh^tyvvfj^ct) £&) ifA/2dxX&iv /ui- XiXcorct^tf^ ^ct/ucupinXov^ oXiyov d^iv&tov 3 j^ ovrcog dTroc^iv vvpjou. pkx&i eh ^ocrcpipicd-coyun 7rdvv Bip/ACp . &\ch§ripct n£\ rovg iX/MvS-ctg ftn •d-cwfxctang&irt tsfoe, ^v^iv^ip^nacty.uvjct&i^^og ro zctrz&r&iyov zvi Xzt€iwqvtc&. olov ct7ro ltzXivcov rz^/fjt) / v / >\ '/„ .•/■»• / TrXctreictg QMrtvctoset /uirctyctpou yi /uiXtrog , < 3/ .c^Ae^o^s fov 3 ^/ ^ct/ucuXiovrog Xchxou yi pi£ct 7roS-$i(rct 6%v/2ci(pov ttXm &og criw oho) ett«rYipcv /uirct optydvou ahpi^Yiuctrog iX/utvd-ctg ctofictXXei* voscoctvo(J)yov iXxet , /BiXrtov /ufyj rot /uirct crxctfjLucovtctg y) i?\Xi/3opov /uiXctvog 6£oXcov /3 , etrtg Ji trxopo- ^ctcpajyvi^ j ^poyyu- Xctg . t&j d Uip) roov rct ouurd iroiei %&f a-vujfMXtriyC^cA&i^oju^Jov, ^yvXo\ ti^vog (jlov [Airct o^ovq iri voufyoc. i(gj\ xcl/\clu!iv9y\ 7rivo/jfyjn 'ifjLfjfyj*i 5 Xiav i\fLtv9cLC <-poyyu/\tLc , <£ do-xcLpiactg QMf2cL?^e4) ngq S-uuoc xr&i v&ichh^ axcaXmac Trctvroioucitt daxa,pi£ac3 Kguflo piviafxct rov itetyCLVTQC, SloO/udfJOV. eZ&CLVrcicLC, i?^/ULiv9cLg (p9&ip&i <£ XCL/\cLUiV~ 9n 3 fy\pdv (Bd\\<»v c-ic $jia C <&t-\i fJLipgj au^daicoc firov. touto ttoiSi &rpoc 7raVToiac %\u:v9ac^ f(cq pocfivov iXcuov ji/McL i^HUcLTOt; %\iCUV&)V 7TQTl£t , i\riov &acriafunt. De ventrisfubductione . Llquatur venter cum hydrelaeo , vel cum melicra- to aquofb,vel cum chamemelo,& melle:extrinfe cus vero madefaciendum eft uifcus vino, & oleo, in quibus abfinthii modicum fitraaceratum. De ijs, qui vehementer febriunt . H I vehemens febris adefle tibi videatur , tum ro- faceum mcl praebeto; nam &ftomacho accomo f datumeft3&obexiguam quandam fibi inexi- ftcntem /lenteni amaritudinem hunbricosintcrimit: Praeter haecfitimleuat, &febremfoluit. Eo vero deficiente hydrorofatii propinato.Extrinfecusceratum rofatum optime paratum conueniet. Oportet enim ceramin acjua faepius abluere 5 atque ita optimum rofaceu inii- cere5atquelentecoquere5ita utrofaceum non combu ratur5(fintautemcerae5&rofacciponderaparia)tum poftquam exa&emixtafuerint,parum defiftes,quouP que refrigeretur ; cum autem paullatim ipfum refrige- raueris5donccunitum fit5exaeneouafeomniain mor tariumconiice5ac ualentertunde. rofaceiparuminfun dens5quoufq. ad modum moile , & liquidum euadat.fi igitur in hunc modum paratum fit febri5 fi quid aliud, aduerfatur5&lumbricos perinferiorem uentrem du- cit5emortua5 & imbecilla appetendi uim excitattad a- lias fimiliter feruidas arTeCtiones veluti eryfipclata,car bones belle facit: & inflamationesano innafcetes, & a- cres3biliofasve pedu fluxiones5inueteratosq. capitis do Iores,excaliditateortosiuuat:Et(vtvno verbodicam) nuliualiudceratu itamultis vfibusaccomodatum re- peries.Ceratum etia ex Anchufa fi eodcm modo pare- tur5vbifcbrisfoIlicitat, vtiliflimum eft: Panni etiam hydrelaeo imbuti optimi funt . Efficax autem eft oleu, fifitchamemelinum;inaquam vero quaeoleomifce- tur5melilotum,chamemelum, & abfinthij modicti inii- cere oportet 5 atque„ ita feruere ; fed lana non multum calida applicanda eft. Quod fi etiam ventrem laueris 3 remoto tamen fi voles abfinthino 5 utilitatem attuleris. neque vlla amara per inferiorem ventrem cuiqua ad- mini(lrabis5quoniam animalia exaduerfo potius ad fuperiorespartesin hifcerecurrunt: & iccirco nifi fe- bris multum f r .)hibeat5mcl iuiiciendum eft,nepe quod iimuI3&lumbricos3&quaecuiiquecrafla& viuida ip- fos nutrire apta funt5 deorfum trahat. His autem o m nibu- nibus pera&is , fi febris,& fitis magnitudo adhuc per- feueret g vtere etiam reJiquo vitlu , qui refrigera- re> &humectarc queat . Vehementia namquefebris bi liofi fucci mixtionemincorpore indicat. Quamobr6 his ptiflanam cum aliquo quodrefrigerare,& hume- c1:are,atqueattenuare valeat offerre neceffum cft; nec teadmiratiocapiat, fi refrigerantium ufum commen- dem, quoniam femper ei quod magis vrget , obfiften- dumeftjftudendumquefempervtcorporisbona tem- periesinducatur, nimirum qua praefentetutius de ce- teroattenuantibus vti licet, veluti fi parumaccti, apij- ve radicis inter coquendum inieceris, fic optimus ac utiliffimuseiusfuccuseuadet. Verum enimuero fini- hil praedidorum infit, nil aliud efficietur, quam lum- bricorum nutrimentum . Ex olcribusintybum , & la- clucas marullas vulgo divftas co&as , oxiicrato aquofb intin&as comedat . Quod fi aegrotus vexetur , fitiquc cxerceatur , peponis interiora offer : abfterforia enim facultatc no caret,quin,& mora exhibeas,quippe quac nonmodo aluum ducant, verumetiam aliquo pa&o animaliaeius interimant. Omniavfquead fatietatem concedito . Quandoquidem faepe obferuatum eft ea ob alimenti inopiam. ita inteftina laceraffe , vt per cu- tim ipfam egredi vifa fint . Ad haecpropter febrem fa- xatiles quoque pifces , qui in coctura acctum praeha- buerintdabis,fimiliter,&palumbos. Atquetot di#a fint de iis,qui a lumbricis,& febre fimul tentantur. De ijs quosfinefebre lumbrki vexant, J&> I aeger febrecareat, neq; rhodomel,neque pe ||j| ponem prompte concedas,fed ta potus, quam cibusomnisattcnuatorij fint, uelutiapium,& porrum,ue! caucalis,uel herba bifacutum uocata. In- Ll terdum terdutn £tiam aU.ia,amygdalac amarae ., atque fimilia. Melanthium,ciminum aceto conditum , nec non ma- ftiche,uelcapparis.Conuenithis,&deco&umabrota- ni,comae ab(inthij, maioranae, di&amni . Cyphiitern facrirlciorum uocatum . Praeter haee theriaca non fc- lum ad exiflentcs iumbricos,interimendos ualet,ucru etiam eorum generationem inhibe^ (i quis femel,uer, bisin menfe eam bibendam praebeat . Et ego faepius eam in magnam cum ftomachi fubuerfione lumbrico- rum eopiam habentibus felici fucceffu exhibui: facit niultum,& lapis gagates. Belle quoque faciunt fi quae alia granatorum grana data intus exteriufq.applkata. Multum ualet>& feitaurinum,medullae ceruinae,que admodum5&cedriaecommixtum. Pariteriuuatoleu lupinorum. cum medulla ceruina umbilicoinunelum, ficut & Galeni ceratum. Atque de his fatis mihi di<5lu uidetur .Nam de ipfis fufficienter di ctu eft,qujbu$ au xiliis aduerfus animalia in corpore exuberantia- uti o- porteat > fi>febris. adfit . Quaedam tamen particularia libenter rnonebo,'neque multislibris exponam.Sed ea tantum,quae>& ab optimismedicinae auctoribus, & a mefummaexperientia comprobata inueni. Primum igitur eorum,mentionem faeiam,aquibus lati lumbri ciocciduntur> cmrtabiis.minus, quamabaliispericu lum impendeat . ®rys quAfiatnsiumbricds necmt\ I Afturtium potu fumptum latos lu mbricos deor fum trahit,fimiliter & coftus , ac oleum ricini- num bibita.Nucesquoqueregiaemagnacopia deuoratae,lata uentris animaliaiugulant,atque expel Junt, ficut & mali perficaecortex,myrti folia, malique punici flores. Ad haec herbam lumbricariam, fiue co- rallinam rallinam tritambibendam dabis . Mori radicis cor tex aqua co&us deinde potatus, nee non heliotropium paruum cum feminejnitro^ac hyffopo bibitum; naftur tium praeterea,tum rotundos, tum latos lumbrieos ex trahitjii cum gari , uel mellis drachmis iij. lambatu r. Chameleonis albi radix oxybaphi pondere in uinoau ftero cum origani deco&o pota lumbricos eiieit, quod fimiliter facit hy fopi, & nafturtii radix quatuor draeh marumponderecum melicrato exceptae , fed melius cum fcammonii,fiue ellebori nigriobolis duobus.fi ue roquisfalia edat acfilicuiaefbeminaefuniat radicem cum melle rerens latos lumbricos educit, &eadem ra- dix drachmae ponderebibita rotundos pellit. Centua rii fuccus cum cimino knpofkusjumbricos eiicit.M e- Ianthiumaqua maceratum, & emplaftri, forma umbi- lico appofitum idem facit; idem cucumeris filueftris radixccum hydromelle elixata, cui fietiam poft eli- xationem iniecerimus feminis lini partes duas,Jupi- norum farinae unam,ac deinceps iterum eoquatur3 & fuperioribus omnibus partibus emplaftri forma adhibeatur^tam Iatos,quam rotundoslumbricos ne- cat,quinimmo iis omnibus indifferenteSjqui a qui- bufuis uentrisanimalculis magnopericulo follicitan- tur,extrinfecus adhibetur, ac mirihce auxiliatur • Be ijs qme rotundos tttmhric&s occidunt . Nterimitatque pellitlumbricos rotumios, bra£ ficae domefticae,ac praefertim acgyptiaefemen potu acceptum , oleum commune vetuftum cu ruta co&um , calidumq. potumdrachmarum fex pon- dererotundos lumbricos expellit. Portulacae fuccus potatus,acabfinthium marinum elixatum^velfblum* uelcum oriza melle acceptum afcaridas t &rotunda anmiali* animalia ventrem foluenseducit.Lapidem gagatem a- qua co&um bibendurapraebeas . idem operatur hy flb pumcum ficubus aqua,&ruta potufumptum,atque etiamcnm mellelambendoacceptum .fuccusmcnthae cum aceto bibitus > calamentum fale,& melle bibitum, tam codum, quam crudum, ac ualde tritum lumbricos rotundos&afcaridaseiicit. Thymumcum mcllepotu acceptum,necnon coriandri femen modicum cum paf- fbbibitum lumbricos educit, mentemque plurimum agitat. Be afcaridibus . Edrus vermes 5 atq. alcaridas clyfteriinfufa occi dit, Vinum3& farinam cum mclanthio fimul co quensemplaftri forma adhibe, melius autem fiti fihordeaceamfarinamin camomelidecocto inco- quensclyfterem pares . Occidit vermes quoslfbet,afca- ridasq. ctiam eboris rafura data vermes omnes perdit , &calamentum;aridumfextariisaquaeduobusinijcito, tum coquito.ufq. adtcrtiae partis confiftentiam hoc au xiliatur aduerfus quofuis Iumbricos. Oleum rofaceum cum dcfruto tepefaciens potandum praebeto. Dato quoq. aloem,ac intybum cum aceto. Aliia manducata profunt . Abrotanum cbullitum ufquead tertiaepartis confiftentiam aduerfus ventris animalia datur ; melius autemeuadit , fiacetum deco&ioni admifceatur. Sunt millealiaa Veteribus memoriae tradita fi re&e adhi- beas , ac exa&e componas . Alexandri Epiffolae finis. o COUNTWAY LIBRARY OF MEDICINE RC U6 1^71 RARE BOOKS DEPARTMENT