"uw CPI CPC Pm, Paar, PHP s mg tcd ic Rm nmn, emer P SS rr Ma A Rad TER AE AT UP ATTEN A r7 - rre ea iP E- Cea B Tapa iL RO E Er RT EVE Ec Ml i er Ua aci MENTA d S S ATA ALI SEA RT Y A AR EPA TES * S Y mt (E WE 14 CC CAMPO n SP Pa P d trad i men ^ ATP E SUN X RAUS DO ER E MAR e EIS EUER EE E ET TEE ritate d SITES UNUS E E RAE IE IE PUES GM AA De RPAR ea D - ATARI PUO Irdey- grvcies- oq qrde as 4-900 REA. Sr € o 1-8 TESI ed EY E PI T Seton vd D ARADLLAL r6 Ier (d n rape 9-1 rper. E: J V ies DOC M v. P EAE I yin d- 09379 4-67 o ie O49 UH 079-7. Ie Were 9 rm d 5 * VO EANUACRTI TERRI AU EE ETUER ANNE KC EE E TV ERI EAR AREIS : M P ERA S NAT MAT M etie ttes er In ttt tete : evi VO e paler 09 0 1 3 T o I a IS -9 7-93 e8- P M pe eA UN st Eme Fuyr Ubrany Harvaftd Via va Cay HARVARD UNIVERSITY ve. /Á/oOD QC 7 1S TERRE on fea | 7s LIBRARY OF THE DEPARTMENT OF MOLLUSKS IN THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY Gift of: RICHARD L JOHNSON uh n p? a n m pk nd | i 1 |? ML iat TA | " Mh " SUN ) | ui | rh b ' h h ah d Y ^ ' TUE AN sd " "^ E i - / ! J d E | di ^ nta B *r. * i Ax 1 LI no " ru A 1 s PU E i " l ' Jm UM Ebr HARVARD UNIVERSITY LIDRARY OF THE DEPARTMENT OF MOLLUSX IN THE Museum of Comparative Zoology Giít of: RICHARD I. JOHNSON x £5 n H1 ^ LEM 4 MES on J | "n " | Mod 1 Ji ape. ) M un [| TNT MS V vM pu n » BER E Bono SEP. E uoo 1 LI » d j J * P " X £ ^ » kí * A T b S 3 ' : / D ; D v ] A. Ur ! Cn FT - OMM Mii 1 X LU 7 Á ME o EPHECREEPNCIS PRIN LER ME EROR 14A im" moss raf icr iiie Put i , AW | LI » Y , tea Ao PUR UD DR Nw L , " AEN Ct. a i L3 TULIT - - UE -— j 1 n ) pon t es i ai m ign da gras d . » des «S " - "m " ^ MAS AULUS R v4 oexe. t I. We s * " ^ TEC 3 / ] J Ó ^54 " 1 | m LL Po. "UIOvT ong E Baviebt | $n, Qu. RICHARD LL 1. JOHNSON (6 3 ^ Li feme N LC Jm ARIMINENSIS ! Ls | DE CONCHIS MINVS NOTIS E. HW x xk Ev NUTS CX AGIETSSUN " "m SPECIMEN AESTVS RECIPROCI MARIS: SVPERI . i^ $* x i AD j I LITTVS PORTVMQVE ARIMINI: uio cuo. EDITIO ALTERA | (000577 DVPLICI APPENDICE AVCTA en oR OM MEE YN AEDIBYS PALLADIS "me I^PX a PéUA ECC NC PEN TN DN E Ad Su ANNO cloloccrix [|/756| vui dei oim PFBLICA AFCTORITATE ze No ARS I S id C OETIXMS WNQ Guns gUO)o CU N29 CÀ cPR'AEFATIO P? Nvifenti mihi faepenumero fuperioribus annis mare i et portumque Arimini, ut ftatis temporibus rationes usd OG Aeftus marini cognofcerem , & cum Solis Lunaeque i motibus componerem , atque fubcifivis horis totam oram maritimam perluftranti frequenter, ut laxandi animi gratia Conchas varias Vmbilicofque marinos contemplarer , colligerem , meumque in Mufaeolum afportarem , accidit fane ut majores pro- greffus hifce in rebus facerem , quas fecundo loco , & oblectandi tantum animi cauffa conquifieram , quam ea in re, quam primo, longa meditatione , ftudio, labore, atque interdum perpetuis vi- giliis diu noctuque concoxeram . Nec mirum profecto ; Aeftus enim maritimus , propter innumeras ac fimul pene dixerim incon- ftantiffimas rerum cauffas torfit femper , ac torquebit, ut opinor, philofophorum hominum ingenia. Quare primo & luculentius hif- ce de rebus agam ; deinde quafi appendicis loco Aeftum marinum exponam. ld videt quifque hoc poftulare ut faciam , tum 1erum pulcherrimárum copiam , quum praeclara inventa . Dignitas fa- ne pofcebat, ut de illo prius agerem ; at vicit rei ubertas atque raritas. Quamquam & fua dignitate non carent marinae Con- chae, quum & elegantia & praeítanti ufu in fui admirationem fummos viros femper & ubique traxerint, ut tefte Tullio Lae- lius ipfe & Scipio, praeclari illi duo Romanae reipublicae Impe- ratores, ad Lucrinum & Cajetam relaxandi animi gratia Conchas & Vmbilicos legere confueviffent, Quinimmo veteres Philofophi, excellenteíque naturae fcrutatores Ariftoteles, Athenaeus, Ae- lianus, Plinius, Cardanus, Rondeletius, Salvianus, Columna, aliique longas enarrationes de his rebus reliquerunt. Neque no- ftris temporibus harum rerum deferbuit ftudium ; immo mirum À 2 in mo- * Wo PRAREFATIO in modum unacum. reliquis optimis artibus, quae ad philofophiam hiftoriamque naturalem , & rem medicam pertinent , excrevit atque excolitur, ut hodie cernas eximios Philofophos, regiof- que pene Medicos Conchis Cochleifque cum primis oblectari , Ícriniaque refertiffima earum habere , atque libros perpolitos de his edere. Teftes mihi fint in hac re Martinus Lifterus Annae magnae Britanniae Reginae medicus , Hanfius Sloanius acade- miae Britannicae praefectus, Antonius Vallifnerius doctor pri- marius Patavinus & medicus caefareus , Nicolaus Gualterius magni Ducis Etruriae , & Petrus Chriftianus Wagnerus principis Baruthini medicus, Jofephus Montius hiftoricus naturalis & bo- tanicus Bononienfis , Ludovicus Bourguettus philofophus Neoco- menfis , aliique quamplures , qui hanc rem fcriptis & cimeliis excoluerunt , quorum etiam nonnulli auctores ,' fautorefque ftu- diorum noftrorum exftiterunt . De praeftantia vero harum rerum praeflat quidem filere , quam pauca dicere ; verum aliqua modo non praetermittam . Praetereo quidem , tamquam jampridem obfoletum , folum Conchyliorum fuccum , regum vefteis & ma- gnatorum olim infeciffe , óc unice hujus colore , ut a privatis fe- jungerentur , fulxiffe . Praetereo Vniones, qux reipfa nil aliud funt, nifi Concharum vitia, ut aliqui arbitrantur maximum tamen & pretiofiffimum omnibus temporibus matronarum, & principum fe- minarum ornamentum. Non praeteribo tamen Conchas , marinof- que Vmbilicos, ceteraque id genus Conchyliorum , quae in omni- bus fere montibus orbis terrarum reperiüntur, tefteis effe luculen- tos magni illius Noachici cataclyfmi, quem ex his reliquiis agno- verunt populi fere univerfi; quamquam poftea fabulis multis mo- re fuo involuerunt, ut Venufinus poé&ta(a), & Certaldenfis no- fler (b) , quorum primus fic catacl yimum ode 1L innuens , ait ; p Omne quw. Proteus. pecus. egit. altos Vifere monteis , Pifiium €9' fumma genus baefit ulmo . Graecufque Xenophanes fatetur,etiam ex his zárra éz1Ao95owus , . mo . . . Con n . : 74^« , omnia fcilicet aquis & luto olim infecta fuifle. Hae nimi- rum (a) Horat. Carmin. lib. 1. Od. 1H. (b) Boccat, P&ilocop. lib. 7. PRAEFATIO $ rum Conchae teftes funt ,ut diximus , magnae illius & divitiae ex- undationis; velíi id non praeftant, ut minus apte fortaífe con- tendunt nonnulli, probabunt tamen non obfcure maximas illas Platonicas orbis terrarum revolutiones exundationefque , & ma- gnae vetuflatis ipfius Mundi erunt non obfcura teftimonia , qua res non mediocriter fatigat chronologos . Tanta infuper eft ha- rum rerum elegantia & ufus, utaliquae earum pecuniae loco apud quafdam barbaras genteis habeantur. Addam denique, ad vitae ufum , & humani generis propagationem multum praefta- re marinas Conchas, ut tabes alique graviores morbi efu car- nium iftarum fanentur ; fcrutatorefque naturae obfervarunt , po- pulos littoris maris incolas prae mediterraneis foecundiores effe ; obefum enim frequentem pifcium , Conchyliorum praefertim , quorum carnium fibrae breviores & ad digeftionem aptiores, ma- gis aluntur homines, atque inde ad Veneris res validius excitan- tur, & genus fuum propagant, marinaque Venus ex his non im- merito a poetis dicatur. Quare quum marinae Conchae cetera- queid genus animantia , tantum elegantia varietate & nume- ro excellant, atque quum tot ufus abunde praeflent, de his igi- tur prius nobis dicendum , praefertim quum heic plurima nondum antea nota , eaque pulcherrima defcribantur . Sed antequam de his dico , ratio poítulat , ut paucis quid dicen- dum fit exponam , & quo ordine. Sciendum igitur opufculum hoc quod de Conchis minus notis infcripfimus , quod Conchae , feu Teítae praefertim majores numero exponantur, in partefs di- vidi treis - In prima de Conchis agemus , quae revera vel ignotae adhuc exítiterunt, vel minus notae funt, & in libris paffim non reperiuntur. Secunda pars erit tractatio brevior de Cruftaceis , ut vocant ; de Cancris fcilicet quibufdam , de Stellis marinis , quae eodem modo vel ignota funt, vel non fatis bene defcripta . Ac denique tertio loco agemus breviffime de quibufdam Corpori- bus marinis , duris quidem & carnofis, fed quae ad Teftacea , & Crufltacea , feu ad Oftracodermata , ut Graeci ajunt , referri non poffunt, minufque apte in libris defcripta funt. Res omnes quae heic exponuntur littoris & maris Arimini peculiares funt ; quibus plerumque figuras aere incifas addidimus. Primo loco igitur ex- ponemus femper , quicquid aere excufum eft ; deinde addemus in- terdum appendicis loco aliquod vel marinum , vel foffile quod conge- 6 PRAEFATIO congenerum his fit. Propter operarum defectum hoc libro non infingulis figuras addidimus , quinetiam , ut verum ingenue fa- tear, Gut ex defcriptione melius apparebit, interdum figurae non omnino exquifite, ó& omnibus numeris abfolutam rem expri- munt, quum tabulae vel Bononiae , vel Venetiis excufae fint , quarum operae, ut ut artis fuae non ignarae , ab inventore tamen longe diffitae , rem: non optime femper exprefferunt ; praefertim quum propter exemplaris exiguitatem interdum microfcopio utendum erat. Quare accurata deícriptione pro viribus opera- rum vitio medebimur . Fortaíffe fecundis curis, fi otium & vires fuppetant, hiftoriam pleniorem rerum omnium marinarum , & terreftrium littoris & agri noftri daturi. T - - 7 («PARS PRIMA ^ Han . CAPVT PRIMVM : Ds SspiusNTO Manis ap LirTYS ÁRIMINI, - MXN SEEN Ntequam de fingulis rebus dico, quarum in Praefatione P As , mentionem feci, de Sedimento Maris ad littus arimi- 3J* eme € nenfe generatim dicendum . Pleraque enim in ipfo, quae AMANGS rota hac tractatione abfolyemus, reperiuntur . Sedimenti nomine hoc loco Arenam quamdam intelligimus omni Concharum genere , & Vmbilicorum refertiffimam , feu ex teftis Concharum majorum fractis, & ex minimis Conchis,& Cochleis variis conftan- tem , quod arenae genus plerumque ad undas Maris proftat, jiíque alluitur ,. praefertim in ejus fluxu. Haec arena feu potius Sedi- mentum majus eft minufye , & interdum nullum pro varia tem- peftatum , & procellarum ratione, Nullum eft irato mare, & in ipfa procellarum tempeftate . Abundat vero tranquillo & exactis procellis , fenfimque placidis undis ad littus deponitur , idque praefertim pof Novilunia , & Plenilunia, quum hifce tempori- bus, ut omnes norunt, majores venti, frequentiorefque procel- lae in mare affurgant , quae tum ut fundum ejus prope littus.ma- gis concutiunt , & commoyvent, ita Animacula ipfa teftis illis contenta loco fuo dimovent ut fuffocentur , moriantur , atque in- de fecundis fluctibus ad Littus ipfum afportentur , & Sedimentum hoc noftrum componant. Mirabile fane eft hujufmodi Sedimen- tum in omnibus locis maritimis, non tantum propter majores teflas , quas permixtas habet , quaeque in fui admirationem fum- mos Viros , ut diximus in praefatione , femper traxerunt , fed et- iam propter illas minimas Conchulas ,. & Cochleolas .. At propter iftas prae ceteris admirabile eft Sedimentum Ariminenfe, ut cen- tum genera & ultra horum corporum minimorum , quorum plera- que intacta , & in libris non depicta contineat, Cum Sedimento Ariminenfi minime quidem comparandum eft illud aliarum vici- narum Vrbium , Pifaurenfe nempe , Cervienfe, Venetum ipfum ; quinimmo neque illud Inferi Maris, ut ex illo ex Littore Cen- tum» 8 DE.CONCHIS * tra novem millia Cornuum Hammonis variorum generum nume-- " lentiam & numerum , tum propterea, quia in primisea cauff&e — fuerunt, ut de reliquis inquireremus . s Conrsv HaMMouriIs LirTORIS ÁRIMINENSIS YVLGATISSIMVM. 1. V Vigatiffiiura vocavi hoc Cornu Hammonis genius litto» ris Áriminenfis , quod tanta vis hujus Teftae in fedi- mento noflro reperiatur, ut in folis fex unciis hujus fedimenti fex millia & feptingenta numeraverim. Quare numero reliqua Teftacea ominia excedit , átque adeo non immerito vulgatiffi- mum appellabitur . Hujus figuram aere excufam fub Litteris B. A. C. Tabula I cernere licet. Quod exhibetur littera A eft expreffum in ftatü naturali ex exemplari majoris molis ; reli-, qua duo auctaífunt, prout apparent ocülis vitro inftructis. Par- vitas hujus Teftracei plerumque eft tanta, ut centum triginta re- quirantur, ut pondus uniüs triticei grani exaequent . Tamen. nudis oculis àb omnibus pro veris Cornibus Hammonis VIOPRO . . . 3 . » x 3. externas illas interfectiones variaque loculamenta cognoicuntur , . | quem- (a) Bourguet Lettres Philofophiques fur la Formation des Sels & des Cry[laux Gc. à Ame fterdam 1719. 12. vid. Preface pag. xx1x. ? ^ MUN vUNOTIS$: 9 quemadmodum & rota cognovimus nos eorum internam ftructu- ram. Id enim difcriminis intercedit, ut peritiores Naturalis hi- ftoriae Scriptores norunt omnes , inter Cochleas depreffas , quas aliqui immerito Cornuum Hammonis nomine donant, & vera Cornua Hammonis, quod haec extrinfecus diffecta appareant, & intus, quod caput eft, in varias cellulas feu loculamenta fint divifa. Cochleae vero exterius plerumque laeves, & intus fem-- per unicam fpiralem cameram oftendant numquam in plureis cellulas diftinctam , ut in veris Cornibus Hammonis , & in Nau- tilis Indicis cernitur. Hoc Cornu genus vocavi praeterea littoris Ariminenfis yulgatiffimum , quod uberius in Sedimento noftro re- periatur, & hujus primum ex Marfilio, tamquam de vero Cornu i: Hammonis Ariminenfi , in elegantiffimis Commentariis Acade- miae Inftituti Bononieníis meminerit Beccarius (4). Quamquam ut verum fatear hoc 'Teftaceum etiam in Sedimentis multorum littorum noftri Maris obfervaverim , licet numero admodum mi- nori , ut nuper in fedimento littoris Veneti. At in fedimento Ma- risinferi, ut in Centumcellano, & in Liburnenfi illo, ne vefti- gium quidem ullius Cornu Hammonis vidi. Quare quum tanta ubertate proftet in littore noftro, & primum heic detectum fit hóc admirabile Teftae genus, quod peritiorum hiftoriae Naturae Scriptorum fententiam confirmat , qui conftanter afferebant , Cor- nua Hammonis foifilia ad Marina Teftacea , & non in lufus Na- turae efle referenda , non immerito Cornu Hammonis Ariminen- fet primum & vulgatzfimum appellavimus . Externa quidem fa- cies hujus Teftae ex figura omnibus patet. Internam vero figu- ram eíle cellularem , in tot fcilicet cellulas , feu loculamenta divifam , quot funt interfectiones illae externae, plana attritione fuper cotem , quod rotae genus eft, cognovi, ut minime dubi- tandum fit, quin vera cornua. Hammonis dicantur, quemadmo- dum hoc nomine donabimus reliqua corpora omnia, quae tali pacto intrinfecus, & extrinfecus conformata effe cognovimus, quae fequentibus capitibus defcribemus. Hoc addo tantum in fi- ne , os hujus Teftacei effe admodum obfcurum , & plerumque fra- cum , quare non fatis bene heic ab Artifice expreffum . Vltima enim. voluta feu prima camera fupra fecundam volutam feu cameram ita reflexa eft , ut nullum os patulum relinquat, fed hiatum tantum quemdam , feu rimam , quae Teftae loco oris eít . IIl. Hoc (a) Commentar. Acad, Inflit. Bon. pag. 68. 1O D'E''C Q9 Nv,C/H/I'S II. Hoc Teftacei genus petrefactum & foffile, ut ex iifdem - Bononienfibus Commentariis apparet, abundat in omnibus mon- tibus circa Bononiam (4). At abundat etiam in montibus circa Ariminum , immo in terra arenofa cujufdam montis Covignani , qui mons fecundo vel tertio lapide circiter a Mart Ariminenfi diftat, tanta eft vis hujus lapideae Teítae, ut in fingulis unciis mille & quingentas repererim , ut duplo excedat numerum illa- rum , quae in arena illa flava Bononienfi reperiuntur (b). Prae- terea in unica uncia hujus noftrae Arenae quingenta alia minis ma teftacea corpora his affinia cernuntur, quae fequentibus fuo loco notabimus. An hae Teílae ex univeríali Cataclyfmo in Ítratibus noftrorum montium relictae fuerint , ut Woodwardus contendit, & communior fert opinio ; an vero marina corpora fint, quae noftrum ipfum Superum Mare in iifdem reliquerit , quod ipfos monteis tum allueret, fenfimque ab illis recefferit , ut ab Vrbe noftra receflit quidem , id viderint Philofophi, & Chronologi. Noftrum heic non eft de hac re difputare. De re- ceffu vero Maris ab urbe Arimino , aliqua fequenti libro attin- . gam , ubi de ratione fluxus, & refluxus . C AULV Ell Conuv HaMMoNriIs LiTTORIS ÁRIMINENSIS MINVY S, YVVLGARE, ORBICVLATVM,;, STRIATVM , VMBILICO PROMINENTE, EX QVO STRIAE ET LOCVLAMEN- TA OMNIA PRODEVNT. Y. H?? Cornu Hammonis genus littoris Ariminenfis mi- nus vulgare appellavi , quod rarius in Sedimento no- ftro reperiatur, & omnium hujus generis Teftaceorum fit lon- ge pulcherrimum .. Raritas tamen non eft fumma , quum centum triginta & ultra ex illis fex unciis Sedimenti legerim . At in aliis Sedimentis maris noftri, & inferi, ne unum quidem cerne- re licuit. Pulcherrimum eft propter figuram plane rotundam , & propter fubtiliffimas interfectiones , quae ftriatae m de unt, a) Ibid. in Com. Acad. Inffit. 3 "amm BM T b) Pag. 69. . . .. in Arenae uncis non amplius binis , quantum. Beccarius. tpfe conji- «it , fupra mille & quingenta potuerint numerari MINVS NOTIS T. funt , & a puncto in medio ejus , quod veluti centrum eft , prodire videntur. Hoc punctum aliquantulum proftat, ideo umbilicum prominente vocavi ; quamquam vulgo ab Naturae hiftoriae Scriptoribus Conchae & Cochleae umbilicatae vocentur illae, quae aliquo foramine in medio funt donatae. Ceterum quamvis orbiculatum ex ejus rotunda figura nominaverim , tamen planius & comprefífius eft, quam xeliquae hujus generis Teftae, & licet rotundum plane appareat , id evenit quod plerumque os habet dif- fractum , quemadmodum illud eft , quod. figura II. Tab. I. litteris E&Fab Artificibus aere fuit expreffum . Ceterum os in inte- gris & non difruptis apertum eft , ut in figura III & IV. alterius 'Teftae in eadem Tabula videre licet . Moles corporis eft mini- ma , ut praecedentis , fed interdum duplo, vel triplo major re- peritur. " Il. Veftigium nullum invenitur hujus pulcherrimi Cornu Ham- monis foffilis in arena illa flava Bononienfi, de qua in fuperiori capite, quemadmodum neque ullum aliud Cornu Hammonis ge- nus praeter noftrum ilud primum vulgatilimum . At in terra ilius Strati montis noftri Covignani tanta eft vis hujus Teftae foffilis, ut quingentas circiter in unica uncia numeraverim . Im- mo in reliqua Arena flava ejufdem montis, in qua Cornua Ham- monis foffilia reperiuntur, plerumque hujus generis funt . In ter- rà quadam ex Certaldenfi agro in Etruria vario Teftaceorum genere refertiffima, quam ad me olim miferat Petrus Michelius infignis Botanicus, & Hiítoricus naturalis Florentinus , mihique dum viveret propter ftudiorum conjunctionem amiciffimus , mul- ta hujus pulcherrimi Teftacei exempla integra plane omnia repe- riuntur(a). Fortaffe terra haec Certaldenfis hujufmodi Tefta- . ceis referta, ex ipfomet illo colle allata eft, atque ex ipfis tor- rentibus, quae Boccatius in VII. libro Philocopi fui memorat , quique ex his marinis exuviis in monte illo repertis , & in tor- rentibus illis » Cataclyfmum acute agnofcit (b), quamquam fa- bulis multis more Poetarum rem omnem permifceat . B2 CA- (a) Ferum ex litteris quas nuper ad rne dederunt. Vir. clariffmus Nicolaus Gualterius M. D. Etruri& Medicus , & Joannes Vincentius Capponius Canonicus Florentinus Vir nobilifmus , & de hifloria Natura optime meritus , cognovi terram illam Michelii non. allatam fuiffe ex Certaldo. illuftris Boccacii. patria , féd ex alio lo- co in Agro Pifano S. Giovanni della Vena dico , cujus terre Viri dodiiffrmi fpe- cimen ad me iterum miferunt . (b) Boc. in. Philocop. 1. 2. Nella fruttifera Italia fiede una picciola parte di quella, a qua- 12 DE CONCHIS exse i eal ds cedro) cL cen) cp eMe cA) Cp cue e eJ SB Js e nep cs CT UATPONSED PTT qam ConNuv HaMMours LirTTOnRIS ÁRIMINENSIS TER- TIVM, SEV NAVTILI GENVS VMBILICO PROMI- NENTE, ET PLERVMQVE MARGINATYM. I. qu Ertium hoc Cornu Hammonis genus licet fit minimum , tamen in majorem molem crefcit, quam reliqua . Quae- dam enim eorum apud me funt , quae magnitudinem grani lentis majoris exaequant . Globofius itidem eft , atque umbilicum fatis patulum & prominentem in medio oftendit. Hujus exempla cer- nere licet figura III. fub litteris H & I. ejufdem Tabulae . Il. Hoc Teftaceum vocavi etiam Nautili genus, quod Nau- tilum quo ad externam faciem quodammodo referat; & inter Nautilos , uti & fequens , referendum cenfuerint Nicolaus Gualte- rius Magni Dacis Etruriae, & Petrus Chriftianus Wagnerus Prin- cipis Baruthini Medici, viri praeterea doctiffimi, & de Hiftoria Naturali optime meriti , amici noflri , fautorefque humaniffi- mi, ad quos fpeciem horum Teftaceorum miferam . Quum ve- ro hoc Teítaceum ad Nautilos refero, non ad eos Nautilos no- ftrateis polypofos referendum puto, qui vulgo Ariftotelis Nauti- li vocantur, fed ad eos Nautilos Indicos, qui quoad internam ftructuram cum Gornibus Hammonis conveniunt.. Nautilus enim Indicus in plureis cavernas invicem. communicanteis , feu in plu- ra loculamenta intrinfece eft diffectum , uti funt vera Cornua Hamnionis omnia . Ceterum Cornu Hammonis teflrae illae vo- cantur , quae praeter illam peculiarem internam ftructuram , ex- trinfecus etiam diffectionem oftendunt, neque funt omnino lae- ves,uti Nautili Indici vulgares apparent. ltaque pace praecla- riffimorum virorum , quos modo memoravi , corpora haec potius ad Cornua Hammonis refero, quam ad Nautilos, quod extrin- fecus la quale gli Antichi , e non zmzmerito, chiamarono Thufícia , nel mezzo della quale, quafi fra belliffimi piani fi leva un. picciol Colle, il quale l' acque ven- dicatrici della giufta ira di Giove, quando i peccati di Licaone meritarono di far allagare il Mondo , vi lafció , fecondo l'opinione di molti, la quale reputo vera, perciocché ad evidenza di tal verità fi. mofílra il picciol poggio pieno di marine Conchiglie , né ancora fi poflono si poco né molto le 'nreriora di quel- lo ricercare , um di quelle biancheggianti tutte non fi trovino , e fimilmente i . Fiumi a quello circonftanti pid veloci di corío , che copioíi d' acque, le loro are- nc di queíte medefume Conchiglie dipingono . MINVS NOTIS 13 fecus etiam diffe&ti appareant & ílriati, ut in figura expreffi- mus . IH. Vocavi praeterea hoc Teítaceum marginatum , quod eo- rum multa, praefertim quae integra funt, marginem quemdam pellucidum & latum univerfam Teftam ambientem gerant , qui margo in figura ab Artificibus non fuit expreffus . An omnes hae Teítae fint marginatae naturaliter , & propter fluctuationem in mari marginem ipfum amittant , an vero marginatae fint Ípecie diverfa , non aufim prónunciare . IHI. Numerus horum Corporum in fedimento marino multus eft, ut ultra quingenta in fex illis unciis numeraverim . At foffi- lium in arenis Covignani numerus eft admodum exiguus, ut in fingulis unciis vix unum aut alterum reperias. In Certaldenfi il- la vig feu Pifana nullus , uti & in arena illa flava Bono- nienfi . qi ASI ul) AE) CIEL CORE As cUR cASR I ARUM ch3BLIs eus ce) SRI CIS RU DR OUR QUA DWVEI V. Conuv HAMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSISQVAR- TVM , SEV NAVTILI GENVS VALDE DEPRESSVM VMBILICO CARENS, ET PLERVMQVE MARGINATVYM. - Y L H OC Cornu Hammtnis cum priore valde convenit ; íftriatum enim eft, & plerumque marginatum , at um- bilico caret, & depreffius eft, atque interdum oblongius, prae- Íertira ea quae grandiora funt . Plerumque non eít tam exi- guum . Hoc etiam ad Nautili Indici genus placuit referre.» Gualterio , & Wagnero , ut fuperiore capite indicavi, a quibus tamen diflentio . Nam varia interna loculamenta etiam extrinfe- ce apparent , ut ex figura lIII. ejufdem Tabulae videre eft . Nu- mero funt minores in noflro fedimento , quam reliquae hujus ge- neris Teftae , quum centum tantum & duodeviginti in fex illis unciis repererim ; fed mole pondus compenfant . Pondus quidem iftorum CXVIII. tanti eft, quanti illorum fex millium , & fe- ptingentorum primi generis , & quanti illorum quingentorum tertii generis. Pondus vero eorum fecundi generis cum his mi- nime eft comparandum . II Hoc Teftaceum quemadmodum deeft in fedimentis omni- bus i4 DE CON CHLUS bus marinis ,, & in arenis omnibus montium ; quas obfervavi , ita rariffimum eft in arenis Covignani, ut unum aut alterum in ipfis vix yiderim , licet multas uncias illarum , eafque minimorum foffilium refertiffimas examinaverim , CAPUT 2 b Conuv HAMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSIS EREF- CTYM MINVS,VVLGARE,LAEVISSIMYM , SILIQVAM RADICYLAE PERFECTISSIME REFERENS, Oncham hanc inter Cornua. Hammonis retuli, quod in plu- ra loculamenta extrinfece & intrinfece fit. diffecta , ut funt genuina Cornua Hammonis omnia , licet erecta fit & non» cochleata. Ceterum fi quis genus plane novum ex hac conflaret , uti & ex illa quam fequenti capite exponemus , non repugnabo . Turbinatam enim figuram habet, feu conicam, fed ad Turbines fic vulgo dictos referri non poteft, quum ex interfectionibus re- Xtis & parallelis, non ex unica linea cochleata feu fpirali con- Íftet, ut Limaces, Strombi, & Turbines omnes. Hujus interfe- tiones funt tres vel quatuor ad, fummum, ut videre eft num.? V. fub litteris B. A. E. ejuflem Tabulae. Littera .À exprimit Te- ftam in flatu naturali. Reliquae pro ut apparet oculis Microfco- pio armatis. Harum multae binas interfectiones tantum habent . Senfim decreícunt corpora rotunda his contenta, ut tota Tefta turbinata feu conica appareat , & filiquam radiculae feu ra- phani oblongi perfectiffime referat - Apicem habet in extremita- te majori ubi, eftanimalculi os, Rarufima quidem Teíta in no- ftro Sedimento , ut infex illis unciis vix tria aut. quatuor vide- rim exempla . Nullum vero in arenis Covignani , & aliorum montium . 4o 4 CA- MINYS NOTIS 1 "oap vortwrf ConNy HAMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSIS ERE- CTYM, VVLGARE, STRIATVYVM , SILIQVAM RAP H A- NISTRI PERFECTISSIME REFERENS. Y. aec Cornu Hammonis fingularem hanc Teftam , pro- pter rationes in praecedenti capite allatas . "Vulgare praeterea appellavi, quod frequentiffimum fit in noftro Sedi- mento , ut ad noningenta in illis fex unciis deprehenderim. . Structura eft ut in praecedenti, fed plerumque corpus oblongius eft, ut plures interfectiones numerentur . Praeterea ftriatum eft in longitudine, ut filiquam Raphaniítri Tournefoitii & Morifo- ni, feu Rapiftrri aliorum Botanicorum (2) perfectiflime referat , utinexemplis fub figura VI. contentis cernere licet. Hujus va- ria funt genera, alia longiora & fílrigofiora, ut ea quae litte- ris G & H funt contenta, alia breviora & craffiora , ut ea quae litteris E & F Tabula l. continentur. Quaedam iftorum habent apicem uncinatum in extremitate, qui ab Operis heic non fuit expreflus. Tertium denique eorum eft genus plane diverfum heic pariter figuris non expreífum , quod interfectiones invicem ad- modum diftanteis habet, & corpora iis intercepta non fenfim decrefcunt , fed internodia oblonga & geniculata oftendit, ut accidit in parvis calamis. IL Hujus Tettacei genus foffile reperitur etiam in arena Co- vignani inter priora illa Cornua Hammonis ; in arenis vero & terris aliorum montium , quae Teítacea continent, nullum ad- huc deprehendi . nallo" adii! CA- (a) se pin filiqua articulata glabra Moris. Hift. Oxon. Par. 2. p. 264. Tournef, 230, Kapiffrum flore albo ftriato . Sinapi agree album Trago . 1. B. 2. 8g1. 16 DE CONCHIS C A. PVT VIE. ConNv HaMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSIS ERE- CTYVM, DEPRESSVM, STRIATVM, VAGINVLAM GLA- DII REFERENS. A, isloga a praecedentibus fumta. Cornu Hammonis voco . & hoc ignotum Teítae genus minimum , quod frequenter inter quifquilias a mari noflro relictas deprehenditur . Licet erectum fit, in plura tamen loculamenta extrinfece Gc in- trinfece difpefcitur , & fenfim cornuum in morem decrefcit , ut non immerito inter illa. Hammonis , fumta, utdixi, a prae- cedentibus analogia , retulerim. Planum itidem eft, ut vaginam gladii referat , & os habet admodum patulum, ut in exemplis figurae VII. tum in ea quae in ftatu naturali eft depicta, tum in iis quae Vitra amplificarunt , cernere licet . CUN P OV COVLLIIE ConNv HAMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSIS ERE- CTYVM GLOBOSIVS. S I analogia quadam res omnes Naturae continentur , & ano- malia íeu irregularis operandi modus eft rejiciendus , ut cordatiores Philofophi fentiunt , Cornu Hammonis vocabimus etiam hoc Conchylii genus, ignotum & iftud quidem & mi- nimum, atque inter noftras marinas quifquilias. non admodum frequens , quodque fatis concinne exprefferunt. Artifices noftri in. Tabula II. Figura III. fub litteris E. D. F. quarum media Con- cham in ftatu naturali repraefentat , reliquae Vitris auctam. Proprietates enim peculiares Cornuum Hammonis , feu effentiales , utloquuntur hodie Phyfici, habet haec Teíta , quum exfítrinfe- cus, & intrinfecus in plura loculamenta diflecta cernatur , & fen- fim decrefcat. At enim erecta eft; quare fi hac de cauffa genus Conchyliorum plane novum ex hac , uti ex tribus antecedentibus conflare velis , non inficias ibo, quemadmodum initio dixeram, dum Teftas haíce defcribere coepi . ; CA- MINVS NOTIS 17 peuor ait 1:25 Me tito VrRMICVLVS SAXIS ET LIGNIS ADHAERENS, Con- NY HAMMONIS REFEREN$, I H Vcufque vera Cornua Hammonis defcripfimus , vel cor- pora , quae propter externam internamve flructuram iis funt admodum afhinia ; nunc.alia adjungemus , quae ex- ftrinfece quidem Cornu Hammonis repraefentant , fed revera, non funt ; quum extrinfece in plureis cellulas , quod peculiare eft inCornibus Hammonis, non dividantur, cujufmodi eft Vermi- culus ifle, qui frequenter lignis & faxis littoris noftri adhaerens reperitur, quique Figura VIII. "Tab. I. fatis apte fuit expreffüs . Hunc enim, fi externam tantum faciem confpicias , purum putum- que Cornu Hammonis appellas , at fi internam ftructuram per- pendas, fententiam mutas . Extrinfece quidem tortuofus eft & íftriatus, ut Cornua. Hammonis omnia ; intrinfece vero ex unica tantum fpirali caverna eft conformatus , ut ad vulgareis Cochleas, & Vermiculos referatur . Minimus eít ille qui vulgo in fedimen- to noftro reperitur, fed ad faxa & ad ligna adhaerens ejus molis eft & majoris , ac illi qui, litteris M & XN eadem figura notan- tur ; Immo hofce Vermiculos effe ejufdem generis arbitror, ac ii qui ad pollicarem craffitiem excrefcunt, quique quum ferpentum in morem fint convoluti pro ferpentibus petrefactis marmorea Íerpentis facie afficta ab Impoftoribus circumferuntur . IH. Navium Teredinem, quae ipfarum eft peftis & lignorum omnium , quae ad marinos fluctus compefcendos adhibemus, quam Brumam vocat Vallifnerius , de qua tot rumores percrebuerant fuperioribus annis in Batavia propter ligneos aggeres illeic ex- efos , genus itidem hujus vermiculi effe arbitror. Nam fi vermi- culus ad faxa , & ad ligna duriora adhaerefcat, convolvitur qui- dem ac deprimitur, uti in figuris noftris cernitur. Si vero ligna molliora momorderit, eaque penetrarit , canalem teftaceum ob- longum fibi fabricat , qui fi recens fit, ut in navibus, Bruma, & Teredo marina nuncupatur ; $i vero diu maneat , utin lignis pu- tridis in fundo maris degentibus accidit, in vermem ampliori te- fta & duriori faceflit. Obfervavi enim in tabulis navium , & in lignis nulla re teftaceos canaliculos Brumarum. & Vermium in- C ter 18 DE OGN'GUELUS ter fe differre, nifi quod in lignis propter diuturnitate temporis canaliculi fint ampliores craífiorefque , ut. integri avelli queaus ; quod in canaliculis Brumarum fieri nequit. - HI. In littore Veneto foliis algae: marinae reperi. confertiffi- mos adhaerefcere , velut adbaereícunt Lendes capillis vermicu- los complanatos minimos , qui hujus noftri funt fpecies , fed te- nuiores , & Cornua Hammonis quo ad. externam faciem perbelle referunt . Heinc patet, cur naves & ligna Teredinem contrahant in aquis falfis , quum hi vermiculi maris fint incolae , & non aquarum dulcium , quod clare patet etiam ex lignis infixis in mo- le noftri portus; nam quae ad mare confixa funt, & aqua pura marina abluuntur, vix ad tertium annum durant; quae vero ad ripas portus pofita funt, & a flumine irrigantur, licet aquae füb- dulces fint , numquam a Teredine abfumuntur . UPS. Ho! mg sti oie d ObsrRCVLIVM MINIMVM LITTORIS ÁRIMINENSIS DY- RISSIMVM DEPRESSVM, ConNv HAMMONIS Q.Y O- :DAMMODO REEFERENS. L Voniam de Cornibus Hammonis , vel: de corporibus Cor- nu Hammonis'affinibus fermonem primo ingreffi fumus ,' referre heic libet hoc, quod inter quifquilias a noftro mari reje- Cas frequens reperitur , & variae molis cernitur , quia variis Cochleis Turbinibufque operimento eft, quodque infuper adeo complanatum eft & convolutum., ut Hammonis Cornu quoad externam faciem referat. Haec omnià in figura prima Tabulae HI. fub Litteris A. B. G: cernere licet. Dixi , opercula iíta va- riis Cochleis & 'Turbinibus operimento effe , quod obfervaverinr Cochleas varias , variofque Turbines , fed cum primis Neritulas , & Turbines virgatos, ut inferius dicemus , hoc operculo cochlea- to flriatoque , licet minimo donari . II. Superiora opercula induxerunt me , utaliud , ut opinor, operculum heic adjicerem , quod inter noftras marinas quiíqui- lias interdum feperitur, minimumque & concavum aliquantum , fed non Cochleatum , ut in figura Il. Tab. HI. fub litteris E. D. C.- videre eít, quarum media Teftam in ftatu naturali ; reliquae vitris MINVS NOTIS 19 yitris auctam repraefentant. Cujufnam Conchylii operculum. fint , an yero fint Teftae peculiares , non aufim affimare . MCCC ENC ENNC ENC DENS DET DEIN, DEIN DEN PEERS DEIN. PETS. DENN. De popa p ELE CONCHVLA MINIMA LITTORIS ÀRIMINENSIS ARCTS IN SE CONTORTA , ALBISSIMA , LAEVISSIMAQYE, EXTRINSECYS CONCHAM VENEREAM REFERENS: Bíoluto fermone de Cornibus Hammonis natívis , deque. » corporibus aliis ignotis ad Cornu Hammonis accedenti- bus, quae mare Ariminenfe tanta ubertate fubmittit , & nobis feliciter ex omni parte tam manifeíla patent; reliquum eft ut ad alias Conchas minus quidem notas, heic vero repertas , fer- , monem conyertamus , fidemque noftram liberemus . Primo lo- co occurrit Conchula haec in fedimento noflro frequentiffima , & a nemine , quod fciam , defcripta . Haec , ut diximus in titulo, minima eft & albiffima, arcteque in fe contorta, & rimulam extrinfecus oflendens , ut. primo afpectu genus quoddam Conchu- lae Venereae , feu Porcellanae , ut inepte hodie vocant, referat. Sed rimula illa eft tantum apparens, & ex contorfione Teftae orta, non interius permeans. Conchula enim os fuum apertum habet in extremitate, licet exiguum , & non tam patulum ut Artifices noftri in Tab. II. figura I. fub litteris B. C. pinxerunt . Duo enim corpora fub dictis litteris B. C. vitrum amplificavit , Quod vero fub littera A continetur, ejus magnitudinis eft uti na- turaliter apparet, (UUA prs hys Jer CORPORA ROTVNDA MINIMA VYLGATISSIMA LITTO- RIS ÁRIMINENSIS ; AN ECHINI QVYVODDAM GENVS? I. H minimi Teftacei immenfam vim gerit littus no- ítrum , ut in fex illis unciis vulgaris fedimenti ad octo millia & feptingenta numeraverim . Sed fedimentum.» aliud fubtilius leviufque carbone foffili minuto , & ÉE (2 IU- 20 DES CGONGOITSG fruftulis adfperfum tantum his minimis corpufculis fcatet , ut ex iis omnino confílare videatur . Exiguitas item & levitas horum eft tanta, ut feptingenta vix granum unum pendant. Tamen fingula nudis oculis cuivis cernuntur ; quin fi diffringan- tur, partes eorum fingulae concavae apparent. Tanta eft divifi- bilitas materiae , tantaque eft vis oculorum vulgo. At haec vul- gusignavum miratur, minime vero Phyfici , qui norunt teftante Muflchenbroekio (4) granum unicum fili bombycini in parteis actu oculo vifibileis vicies & fexies centena millium circiter divi- di poffe. Cujus generis fit minimum hoc corpufculum , res eft valde dubia. Ad ova quidem Pifcium , Cancrorum , Tellinarum, vel aliorum. Concyliorum quis ftatim referat. Non referet ve- ro gnavus Naturae contemplator , qui probe novit , ova Pifcium , Cancrorum , Cochlearum , Conchyliorum , Lacertarum , Papil- lionum , Serpentium, & Repentium denique omnium mollia effe & cartilaginea , non vero tefílacea , ut funt ova Gallinarum , & AÁvium omnium. Quare quum corpora haec rotunda teftacea fint, aut genus novum ex iis conflandum eft, aut ad Echinos re- ferendum , ut in titulo dubitanter afferui. Horum aliqua parvo foramine effe donata microfcopiis cernuntur, ut notatum eft in Figura III. Tabulae II. fub littera E. Haeclittera & fequens F repraefentat corpora iíta, uti oculis vitro inflructis cernuntur. D vero uti naturaliter funt. De hac Teíta nihil aliud dicendum fupereft, nifi eam effe intus concavam , quod & fupra attigimus , & in fuperficie oculis armatis afperiufculam apparere; quare non immerito ad Echinorum genus referretur. Ceterum ejus color terreus plerumque eft, interdum flavus , vel fubniger . IL. Ad haec corpora rotunda referemus & alia weeds$ , ra- riora tamen & craífiora , quae in arenis littoris noftri cernuntur , quaeque figura VII ejufdem Tabulae fub litteris G. H. I. L. ex- hibet. De quibus, quid fint , idem eft dubium ac de praece- dentibus . IIL Quoniam de Echinis incidit fermo referre heic libet tria Echinorum genera paffim in noftro mari reperiri. Primum qui- dem quod maximum eft, & globofis, & tantae molis plerum-- que , ut caput humanum magnitudine fuperet, quodque propter ejus fphaericam figuram Melo marinus a pifcatoribus vulgo voci- tatur. Speciem enim extrinfecus praefetert Melonis cujufdam , 1 feu (a) Mauffchenbroek Elementa Phyfic. Cap. 2. $. 26. num. 2. MINVS NOTIS 21 feu Melopeponis. Praeterea flavi coloris itidem eft ut funt hu- jufinodi poma . Secundum vero Echinorum genus eft illud vulga- recompreffius & nigrum , quod frequens reperitur in Infero ma- ri, praefertim circa Neapolim . Sed apud nos licet fit rarius , ta- men in:majorem molem videtur excrefcere . Tertius denique E- chinus frequentiffimus apud nos eft ille , quem Spatagum vocant . Hujus immenfa vis ad littus noftrum praefertim autumnali tem- pore poft procellas a. mare rejicitur. Quare apud nos Pelagium noneít , rarum fcilicet , & in profundo mari tantum degens , ut de eo fcripferat Ariftoteles . exse adios Mrs ados rM) eMe) Mir nu cos euis edes a Mes ees edu eu pow oqe x rDEE Nvx ManiNA MINIMA LITTORIS ÁRIMINENSIS AL- BISSIMA.: id C Oncham hanc, cujus diverfae funt fpecies, Nucis nomi- ne donant Naturalis hittoriae Scriptores , quod earum majores, Nucem. quodammodo referant ; fed Glandem potius, vel Dactylum referre mihi videntur . Melius fortaffe Columna libro de Aquatilibus num-? LXVIII. unam earum , Concham utroque latere fe colligentem appellavit . Hanc inter res mi- nus notas huc attuli, quod minima femper fit, & albiffima, . Majores enim variis coloribus femper funt diftinctae. Haec no- ítra minima femper eft, nam licet multa exempla ejus in fedi- mento noftro reperiantur , ex majoribus vero rariffime cernuntur , ut ipfe pluribus annis, quibus littus noftrum attente luftro, vix unam aut alteram viderim , eaeque non albiífimae , fed flavae fint, ut inferius dicemus. Conchulam hanc fatis apte cuderunt Artifices noftri in Tabula IL. figura V. fub litteris G. H. I. qua- rum media Concham repraefentat in ftatu naturali ; reliquae ut oculis vitro inftructis apparent . Duo hujus Nucis minimae Íunt genera, quorum unum eít quod in Tabula expreffum eft; alterum quod apicem acutum in extremitate illa rotunda & clau- Ía gerit , qui apex heic in nulla fuit expreffus . 1I. Si a minoribus ad majora feraper progrediendum eft , ut multi contendunt , fecundo loco Nucem aliam marinam hic de- Ícribemus , quae tamen propter magnum oris hiatum cognatio- neia 22 DE CONCHIS nem fere nullam cum antecedenti habet. Sed quoniam talis eft progreffus , & id etiam nofter ordo poftulat , ut res femper prius referamus , quemadmodum in Praefatione diximus , quae aere ex- cufa funt, deinde ad alia non cufa defcendamus ; Nucem hanc, quam utcumque adumbravit Pictor quidam Venetus in Tabula V. num." IX. & X. multi Leporis marini nomine donant, quod car- nofa extrinfecus multum fit , vel pene cartilaginea , & ejus Tefta fit fubtiliffima & manca , ut vix tertiam partem Animalculi ope- riat. A noftris pifcatoribus Amygdala marina appellatur, & for- taffe non inconcinne , quum ipfa integra Amygdalam magis; quam Nucem, ut reliquae hujus generis Teftae, referat. Jofephus Zi- nannius Ravennas vir nobiliffimus, ac de hiftoria naturali opti- me meritus, tum propter fcrinia, quae poffidet rerum natura- lium refertiffima , quum propter editum librum de Ovis Avium , » & de Locuftis , qui quondam ad me de hac Nuce anatomen fcri- píerat, eam füb Hirudinis, feu fub Sanguifucae marinae nomine defcripfit. Obfervavit enim vir diligentiffimus eam fortiter ad- haerere Alcyonio illi , quod Favaginem Ariftotelis appellant , at- que ex eo alimentum exfugere. Quare quum Leporis marini, vel Amygdalae nomen nimis vulgare minus placeret , & Nucis nomen tunc effet ignotum ; Sanguifucam marinam minorem Lit. teris ad me datis appellavit. Sanguifucam enim majorem propter eaídem proprietates appellabat Concham aliam , quam fequenti articulo defcribemus . At invifenti mihi frequenter littus noftrum obfervavi Teftas nudas hujus Animalculi ( id five Leporem ma- rinum , five Amygdalam , five Hirudinem marinam vocites ) mul- .tum cum vulgaribus Nucibus marinis convenire , ut infra fe Tur- binem colligant; ut loquitur Columna , licet admodum apertae fint, five os fuum teftaceum immaniter patulum habeant , & parum in fe convolutum , ut unguem humanam referant. Ob- lervavit laudatus nobiliffimus Zinannius verum os hujus animal- culi pofitum effe in extremitate carnofa, & quum caro totius animalis fit pene cartilaginea ,circa ftomachum tria officula ha- bere , quibus animal defendatur ac füftrentetur , quum ipfum intra cochleatam teftam non poflit recondi , quae oflicula fortaf- fe adjuvant fimul ciborum digeftionem , Haec uti fequentes cor- nua habent nulla; quare hoc Concharum genus cum Cochleis ; Patellis , Turbinibufque , quae omnia cornibus inftructa funt , mi- nime convenit. Igitur paucis, ut multa in unum i abii anc MINVS NOTIS 23 hanc Teftram fic defcribemus . Nux marina Teíta patentiffima parum in fe convoluta unguem humanam referens, cujus ahi- mal cartilagineum eft & magnum ; feu brevius: Amygdala ma- rina Ariminenfium , & Lepus feu Hirudo marina quibufdam. HI. Quoniam de Nucibus marinis incidit fermo , referemus etiam heic, utfüpra innuimus, aliam ex his, quae licet in no- ftrolittore raro reperiatur , in littore tamen Ravennae, &cad oftia Padi, ut ego obfervavi , eft frequentiffima . Haec convenit quidem cum ceteris Nucibus marinis , quas paffim defcribunt naturalis hiftoriae Scriptores, fed Teftà conítat admodum te- nui, ut facile frangantur. Haec Tefta multis in locis eft flava, & multis fubalbida , quare magnitudine & colore, potius Juju- bam femimaturam refert, quam. Nucem. Hanc Jofephus Zinan- nius , quam Sanguifucam marinam majorem appellat, obfervavit itidem Favagini fortiter haerere , & carnem habere cartilagi- neam, capite & cornibus carere, fed os rotundum ad fugendum gerere cum duabus alis circa ipfum , quae loco pedum funt ,' qui- bus animal progreditur. Obfervavit infuper, colorem illum fla- vum non ad Teftam reipfa pertinere , fed ex quadam pellicula. oriri.,- quae fi ex recenti animali detrahatur , ut detrahi poffe ipfe afleverat , Concham albam omnino remanere . III. InInfulallva reperitur alia Nux. marina, quae umbili- co cavo eft donata , cujus exemplum ad. me mifit vir humaniffi- mus. Nicolaus Gualterius Magni Ducis Etruriae, Medicus , quae ab ipfo apte fic .defcribitur: Nux, marina oblonga , umbilicata ,. ore anguftiore inaequalt , fubcinerea , maculis & lineis fufcis nigri- cans:ex llva.- | din LP eese rr dose ids |G-AP VOCE; XV. COoNCHVLA MINIMA LITTORIS ÀÁRIMINENSIS ALTE- RA PARTE ALBISSIMA, SEMEN MiLII PERFECTIS- SIME REFERENS. Vod.addam titulo ignotae bujus miliaris Teftae vix ha- beo , nifi. cam. effe admodum raram in íedimento noftro , & Íatis apte repraefentari, tum in flatu naturali , tum ampli- ficatam in Tabula II. Figura VI. fub litteris G. H. Ll. quarum G 'Teftam 24 DE CONCHIS Teftam indicat uti naturaliter apparet. Reliquae Teftam refe. runt vitris ampliatam. eios eds n des os deis liis alos a Haa ca Me M4 Men Mp eng SG via Ll Ai Mie «ue CoNCHVLA NIGRA UvAE ACINVM REFERENS. H Vjus pariter Teftae quid addam titulo , nil fere habeo. Haec bivalva eít, nigra femper , & in fedimento noftro. non multum frequens . Apte expreífa fuir methodo íolita , Tabula I. figura X. ex3ios edtoseglitis cd editis eae eu ca deis o a Ms uoa Meis c Miei ra Mei e Mp Q) Ap oM. So uXSNILT Bvcciuvritvs LiTTORIS ÁRIMINENSIS OLIVAE Ny- CLEYM AEMVLANS, Eftam hanc, quae cum Buccinis convenit, Buccinulum ap- pellavi, quod parva fit, &x magnitudine nucleum Olivae nonexcedat. Ore eft admodum claufo, & non ita patulo, ut male exprefferunt Artifices noftri Tabula IL. figura VIIT.' fub littera L. melius littera. M. partem pofticam repraefentat. Co- lor hujus Teítae eft plumbeus, feu cinereus . lgnotam pariter effe hanc Téftam, in libris video; at frequens eft in littore no- ftro, & Stellis marinis cibo eft, propterea quia rotunda fit, feu cylindrica , ut facile ab iis deglutiatur. : C XP VT XNXHL. ByvcCINVM MEDIVM MACVLIS FVSCIS ET FLAVIS DO- NATVM EX LITTORE ÁRIMINENSI. E Anc Teftam , quam pariter inlibris non defcriptam re- peri, quaeque non infrequens in littore noftro , huc attuli, & Buccinum medium appellavi , quia mediae magni- tudinis eft inter antecedentem , & vulgaria Buccina . Haec ex- preffa fuit fub num. VI. Tabulae V. II. Huic »* * MINVS NOTIS 25 - 1L Huic Buccino affinis eft alia Tefta licet ad Turb gi$ accedat, quam P. Bonannius fub num? 143. ( a) adumbra- vit, fulvi coloris , & infolitam effe dixit. Hujus elegantis Teftae exemplum unicum habeo in littore noftro repertum . Tota Te- fta reticulata eft, feu ftriata, fed ftriae in longitudinem difpofi- tae proftant magis & rariores funt, quam quae in latitudine . Pulcherrimo fulvo colore cum albo admixto fplendet univerfa Teíta . Defcribi poteft, ut arbitror, non inepte: Buccinum me- dium ad Turbinem accedens in latitudinem , & longitudinem ftriatum , feu reticulatum , fulvi coloris cum albo permixti . CXNTy TX VIF DzwTALES sEY ÁNTALES MINIMI GLABRI LiTTo- RIS ÁRIMINI. I. N ON quod ignotum fit apud Eruditos hoc Teftae genus , eam heic refero , fed ut idiotis oftendam corpus mari- num effe id quod in montibus reperitur, & nomine Canalicu- lorum íympathicorum vocant , atque a quibufdam Medicis noftris fatis vulgaribus quidem pro remedio infigni ad. angi- nam arcendam & curandam praedicatur, fi Amuleti inftar ad collum appenfum geftetur . Concha enim marina vulgatiffima eft, quae petrefacta, vel in ftatu naturali confervata in monti- bus fere omnibus invenitur. Cujus exemplum licet minoris mo- lis, fed tamen ejufdem fpeciei mare noftrum etiam fuppeditat , uti cernere eft in Tabula II. figura itidem II. fub litteris B. A. C. Denralis vel Antalis communiter vocatur a Scriptoribus hoc Con- chylium . In noftrro mari praefertim ad littora Hiítriae , ut ób- fervavi, funt ejus molis , quam fub litteris B & C repraefentavi- mus . Sed tam illi quam noftri glabri funt omnes , & non in lon- gitudinem excavati ut foffiles plerique . Qualis fit ftructura. ani- malculi intra Teftam degentis, an cornua & operculum habeat ut pleraque Vnivalvia, nequeo dicere; Vivum enim numquam vidi . Ii. In montibus circa Ariminum paffim reperiuntur Dentales foffiles, fed praefertim in Monte Sancti Joannis in Galilaea ; at Don in (a) Bonana. Clafs. III. num. 143, & Par. II. pag. 263. edit, ia 4. Romae 1681. 26 DE GONGHIS$: ; in Colle Sancti Martini i» viginti vulgo dicti, qui tertio aut quartolapide ab Vrbe noítra diflat ,. hujufmodi Dentales foffiles majoris molis inter Conchas alias omnis generis, praefertim in fundo quodam Garnibarell dicto , inveniuntur . Vnus iftorum ma- jorum Dentalium foffilium apud me eft quatuor digitis Parifienfi- bus longus , & oris ejus diameter octo lineis patens . IIL In montibus etiam Agri Bononienfis frequentiífimi funt Dentales foffiles , ut faepenumero dum illeic ftudii cauffa dege- rem obfervavi una cum Jofepho. Montio illius Academiae Bota- nico & Hiftorico Naturali infigni . At in Monte vulgo della Guar- dia dicto prope Porticus, & Templum illud magnificum Virginis, hujufmodi Teftae , ut & Turbines varii, & alia Conchyliorum genera ex duriffimo & fplendenti Achate intus conftant. Plura exempla horum Dentalium , & aliorum Conchyliorum ex Acha- te apud me funt, quae dono dederat praefatus Montius poftea quam aqua regia ut vocant a cortice teflaceo perbelle expoli- verat. CAPVT XX. CanYOPHYLLVS SiVE FvNGITES MINIMVS TVBYLO- SYS LITTORIS ÁRIMINENSIS. I. VC etiam retuli hoc Teftaceum corpufculum , quod li- cet fit Madreporae genus, &cad plantas lapideas pro- inde ut corallia referendum , tamen quia tubulofum eft, ad animmlia etiam referri poteft, ut & Tubulariam referunt non- nulli. Si oculis vitro inftructis confpiciatur, apparet ex minu- tiffimis & exftantibus tubulis conftans velut difcus flofculofus a Tournefortio dictus , & non ejus depravatae figurae , quam Ope- rae noftrae heic nimis ofcitanter finxerunt in Tabula II. num. IX. fub litteris O. N. P- Caryophyllum & Fungites xir quod ex ftrinfece parvum Caryophyllum , vel fungites foffile referat. 1k. Quoniam de Caryophyllo foffili incidit hic fermo, fcire li- cet hujufmodi foffilia , Caryophyllum dicta, reperiri frequenter in montibus agri noftri , & praefertim in Monte Sancti Martini in xx, & Sancti Joannis in Galilaea. Vocatur a quibufdam Ca- ryophyllum foffile , ceterum arbitror genus effe Mee une MINVS NOTIS 37 Fungites lapidei complicati, & non tam patuli, ut funt Fungi lapidei fic dicti. —— QAITWVT XXI NERITYLA EX ALBO RYBRA TRICORNE/ LABIATA, ET COCHLEATA LITTORIS ÁRIMINENSIS. EADEM MAGIS COCHLEATA, NON LABIATA. . D VO Neritarum genera continet praefens titulus , quae JS quoniam mediocri corpore funt , & ejus magnitudinis, qua in Tabula EIL. figura II. fub litteris G & F cernuntur, Neritulas appellavi. Quarum una, quae os habet craílius fpif- fiufque , & furfum quodammodo reflexum , labiatam appellavi . Altera eft ore exili, & corpore plerumque minori, fed magis co- chleato. Velut terreftres Limaces fundum maris perreptant , fed inceffu tricorneae videntur, quia praeter duo cornua, in quibus oculos gerunt , tertium in medio altius attollunt inftar antennae , quod excayatum eft yelut canaliculus per longitudinem diffectus , quem canaliculum feu antennam , Probofcidem quamdam effe puto loco oris , ut in Muícis & in Papilionibus quibufdam noctur» nis. Obfervavi etiam Turbines virgatos , quos fequenti capite defcribam effe tricorneos, An univerfa Cochlearum marinarum genera, Neritae nempe, Turbines, Purpurae, Buccina, & ce- tera hujufmodi fint tricornea , non aufim affirmare , verum valde dubito . Praeter has duas Neritularum fpecies, & praeter tria Turbinum yirgatorum genera , quae omnia tricornea eíle ob- fervavi, ab Reamurio in Actis Academiae Parifienfis anni 17 10. figura xvirr. pingitur Buccinum quoddam paryum tricorneum , feu cum Probolcide » fed de hac Probofcide nulla fit mentio . Hae Neritulae operculum habent , quod dum per littus reptant in extremitate carnea gerunt , quocum. captae fe in domum fuam recipiunt , & ord t . Quare , ut optime notayit Bonannius , Conchylia omnia bivalvia dici poffunt, fed ab his Nuces. mari- nae, ut vidimus, funt excipiendae , quae numquam univerfo cor- pore , quod magnum & plane cartilagineum eft , intra Cochleam Íuam fe recipiunt . . uy 23 CA- 28 D E 7)C/O N'(CH L8 CAPMVT XXII Tvnso vinGATVS SVEVIRIDIS COSTVLIS LATIORI- BYS LITTORIS ÁRIMINI.|IDEM ALEBOVIRIDIS CO- STVLIS TENVIORIBEVS. IDEM MINIMVYS. INT ON quod. minus notum fit hoc Turbinum genus heic de- Ícribo . Rondeletius enim pinxit , & Turbines virgatos appellavit . Pinxit & P. Bonannius , aliique . Sed quod quae- dam circa eos peculiaria obfervaverim , propterea heic delcri- bo, & ut pingerentur curavi . Primo tria genera eorum paf- fim in noftro littore reperiuntur, ut in titulo memoravi , quo- rüm duo funt depicta in Tabula V. fub num.? VII. & VIII. ea quidem magnitudine, qua plerumque heic inveniuntur ; exemplum vero minimum deeft. Secundo obfervari eos omneis effe. tricor- neos, ut fuperiori capite innui . Tertio vidi operculum habere cochleatum & complanatum inftar cornu cujufdam Hammonis , ut videre eft in duabus iftis figuris. Quae opercula in fedimento illo noftro reperiuntur una cum aliis majorum Cochlearum , ut Capite XI. diximus, & in Tabula III. figura I. pingi curavimus - Quartó denique eos heic memoramus , quod. obfervavimus eorum carnem fuccum quemdam continere , qui digitos & chartam pul- cherrimo purpureo colore inficit. Quare quum hodie non plane notum fit, ex quo potiffimum Conchyliorum genere Veteres pre- tiofum purpureum colorem pararent , quo Regum , & Magnato- rum velteis inficiebant , & quum certo conftet in hac arte Tyrios & Phoenices Populos Mediterranei maris accolas potiflimum ex- celluiffe ; quod mare eft idem ac noftrum , iftud enim illius eft veluti brachium ; credibile eft, Tyrios Phoenicefque illos ex va- rio Turbinum, Buccinüm, & aliorum Conchyliorum genere purpu- reum colorem paraffe. Quamquam hodie Purpurae nomine Na- ' turalis rei Scriptores peculiare Conchyliorum genus intelligant ; cujus variae funt fpecies etiam apud nos , ut vulgatiifima illa Cur- viroftra dicta , quae tamen. ne hilum quidem praeclari illius fucci oftendit . Confirmatur conjectura noftra ex:eo , quod olim Ancon quoque urbs nobis pene finitima Purpureas vefteis tingebat , ats que ea in re non minus quam Phoenices illi patres praeftabat , ut cecinit Silius Italicus : Stat MINVS NOTLES ^ — état fucare colus, mec Sidone vilior Ancon Murice , Rec Libyco . (1) Quare cum Ánconz eadem fere Conchylia proftent , quae apud nos ; credibile eft, ut dixi, ex vario Turbinum , & aliarum Con- charum genere purpureum colorem paraífe, cujus coloris vefti- gium in his turbinibus virgatis fatis felici inventu reperi. Notan- dum etiam poftremo eft,fuccum horum turbirtium coloris rubri fub- obícuri effe, quod argumento eft genuinam. veterum Purpuram effe, quum apud ipíos veftes purpureae non ejus coloris effent, quo fplendent modo noftri temporis Purpurati Viri. Color enim hic nofter Puniceus , Spadiceufve veteribus audiebat , fed veterum Purpura erat fubobícurus violaceus rubro admixtus color, quo fenfu mare profundum Homero purpureum dicitur , quique color noftris temporibus Anglico , vel Gallico fermone Blew , vel Bleu nuncupatur; quamquam etiam apud veteres Coccineus color,qui Puniceo eft affinis , pro Purpureo interdum accipiatur . J I2 hel PCR TRIP TUNCRUNEENCRRN NN PN R TRERTRIN DS i A Masdo sedie ladodbs - BaraANvs COMPRESSVS MAJOR- L B Alanus hic comprefífus qui ex Policipedum genere eft , íed melius Polypes feu Polypus appellaretur . Multos enim pedes capillorum inftar ex ore teftaceo emittit , ut vi- dere: eft ex Figura II. Tabulae V. Animal praeterea, fi a parte poftica ejus Teftae corium quoddam detrahatur , velut parvus Cammarus apparet . Pars denique illa poftica corio illo detra- cto pulchre labyrinthi in modum excavata cernitur , velut Agaricus ille, quem Botanicorum Princeps Tournefortius Daeda- leis finubus excavatum vocat (2). Adhaerefcit plerumque Bala- nus ifte folitarie corticibus Teftudinis marinae . II. Balani comprefli confertiflimi, fed minores reperiuntur ad- haerentes lignis & faxis noftri Portus, fed adhuc frequentiores reperiuntur Venetiis muris & palis Canalium inhaerentes . Ill. Balanus compreífus revocat in mentem Patellas , quarum duo genera apud nos reperiuntur . Primum rarius quidem, & Pa- tellam (1) Sil. Italic. l. vu. verf. 437. (2) Inffitution, rei herbar. pag. $62» 39 DECONGHIS tellam pulchre reticulatam cum foramine in medio exhibet , que magis cum Balano illo majore compreffo conveniré videtur; Al. terum vero exhibet Patellam glabram & claufam magis vulga- rem , fed Anconae vulgatiffimam , quam illeic Lampadam vo- cant, corrupto fcilicet nomine a Graeco Lepade. Tertium item genus Patellarum heic reperitur, íed rariffime , fcilicet Patellae ferae feu Conchae Auritae dictae, inHiftria tamen frequentiffi- máe, quas ibi Auriculas Divi Petri vocant. C A T.V. L XXILLE. CoNCHA ANATIFERA MARIS ÁRIMINI- H Anc itidem Concham huc retuli, & Tabula V. fub nume- : - ^ roIV. pingi curavi, non quod res minus nota fit . No- tiffimum enim eft in libris Conchae genus , de quo fabella fa- tis trita narratur , quod fcilicet ex lignis putridis natum in Anatem macriffimam in Mari Britannico & Hyperboreo verta- tur, a quo Conchae anatiferae nomen fumfit. Sed iccirco eam heic deícribo , ut oftendam in noftro etiam mari reperiri , ut plu- ries quidem a me reperta fuit in littore noftro lignis rejectis ad- haerens . Praeterea obfervavi emittere ex ore capillos multos , uti Balanus compreffus fuperiore capite deícriptus emittit , quod P. Bonannius reticet , neque in fuis Tabulis pinxit. Non adhaere- Ícit praeterea Concha. haec ad Ligna immediate, ut Pictores im- perite heic & in Tabulis P. Bonanni pinxere, fed ab illis pedi- culo quodam carneo pendet . i (oA pito posox pn '"ÉÉLLINA FASCIATA DEPRESSA FASCIIS LACTEIS, INTYS FLAYA ; LITTORIS ÁRIMINENSIS. IL Vum Tellina alia , quae apud. nos frequens eft, fed glo- i: bofa, & lineis fubrubris ornata ab P.ondeletio Concha faíciata appelletur, fafciatam Tellinam hanc quoque nuncupa- vimus. Tellinarum enim nomine hodie donantur Conchae om- nes, MINV$ NOTIS 3i nes, quae vel parvae funt, vel mediocri magnitudine , & lae- ves, citoque in mari, ut Graecum fert etymon , adolefcunt. Tellina haec valde fimilis eft vulgatae illius altera parte longio- ris , faporis gratiffimae , & adjopfonia paranda aptiílimae , quam Veneti, & tali fere omnes sar' €£oxn» Tellinam appellant . Hanc fafciisfuis fatis apte cuderunt Operae nollrae , uti videre eft Ta- bula III. figura IV. fub littera A. Sed eam intelligas velim. ma- gis complanatam , ut intitulo expofuimus , cui modo nil adde- re refert. II. Huic Tellinae alia eft affinis in littore noftro non infre- quens, fed minor, altera parte longior, & punicea. III. Longus nimis effem , fi heic Tellinas omnes , quas fummit- tit noftrum mare , vellem referre. Nam praeter Tellinam faícia- tam noftram , & globofam illam Rondeletii , & praeter duas illas altera parte longiores , quas memoravi , innumerum fere eft apud nos Tellinarum genus, praefertim fi ad ea$, Conchas multas bi- valvas, ut ajunt, revocemus , ut funt Conchae illae pulchrae ma- jores , craffaà admodum Tefíla dictae , & Conchae clathratae , My- tuli, & alia id genus; memorabo tamen heic aliquas prout in mentem venerint. Ac primo locoapud nos Tellina eft. frequen- tiffima, & gratiflimi faporis , quae ad opfonia paranda poft illam altera parte longiorem fecundum locum merito obtinet. Haec pulchre variegata eft lineis jugiter in fe reflexis , feu rugofis. Hanc vulgo noftri Paveraccia appellant, cuirecenti inhaeret plerum- que urtica quaedam marina minor, quam Podicem marinum mi- norem fectione tertia dicemus. Poft hanc venit Tellina alia huic valde fimilis, fed major , candidior, ac penelactea . Hanc Pifzior- ta vocant , quod loco carnis multo humore fit referta , macra eft, & minus grati faporis. Huic affinis quo ad magnitudinem cft Tel- lina feu Concha faíciata Rondeletii, de qua fupra , quam Pace- raccia Cavallina heic aliqui vocant ; minus grati faporis & ipfa, quamvis facie propter varios colores non ignobilis. Concha craf- ía admodum 'Tefta dicta ad Tellinas quoque referri poteft, prae- fertim earum minores, quas nefcio an ejufdem generis fint ac majores. Os interne denticulatum habent , & exítrinfece funt pulchri flammei coloris. Concha pariter clachrata licet maxima, & apud nos rara, ad Tellinas eft revocanda. Glabra enim eft, ut ad Oftreas , vel Chamas , Pectinefque non poflit referri . Con- cba infuper Tetragona feu Naviculam referens, quae pulchris lineis 32 "D8scowNesrs lineis & coloribus eft notata, non'male ad Tellinas referretur : Quin & Mytulos , feu Mufculos , quorum duo funt genera, Gla- brum unum , Pilofum alterum, intus tamen violaceum utrumque, ad Tellinas referre nil vetat. Sed» nimis effem, ut dixi, fi Tel- linas noftras, praefertim minores, & minimas, quae in fedimen- to maris littoris noftri, vellem referre. Vltimo loco non filebo, Tellinam parvam lentis magnitudine, & flavi coloris quibufdam temporibus , fed praefertim menfe Octobri tanta copia a mare ad littus rejici, ut onerariae naves ad eas vehendas vix effent pa- res. Pifces minores, praefertim Gobii, & Stellae ventrem hifce Conchulis tunc habent onufítum . Ex Cefenatico portu advehun- tur viliores quaedam Tellinae complanatae , fubrotundae, Te- fta ex albo violacea fafciata, & fragili. In littore Veneto Tel- lina alia reperitur amygdalam cum cortice referens , colore ex albo caeruleo, rugofa; Haec quoque minus grati faporis . Alis ce cs cs cue) ee cA At cASBLI cep eR ABL) eA) IAM Ia PL eH EU ASA QUATN deine coe REI SOLEN ELLIPTICVS MEDIOCRI MAGNITVDINE ESCV- LENTVS €CARDINEM PROPE MEDIVM GERENS LIT- TORIS ÀARIMINENSIS. S8zv SotLEN rsMINA PrriNII ET ÀÁTHENAEI. Y S Olenem feminam in Tabula III. figura V. duplici exem- plo fub litteris B & C. pingi curavimus , quam Athenaeus Pliniufque Onychas unicolores dixerunt , & a mare , quem» Aulos Donacafque vocarunt , colore , magnitudine , & fapore di- ftingui voluerunt . Rondeletius inquit : nulla natio Solenem ma- rem bodie a femina. disiinguit (a4). Propterea eos diftinguere ne- ícivit & ipfe, atque unum cum alio turpiter permifcuit . Immo eadem Tefta duplici exemplo picta , alteram pro mare , alteram pro femina venditavit . Scire igitur licet Solenes feminas, feu Onychas 'quae apud nos funt frequentiffimae , & quas heic pri- mo loco propter noftrum inítitutum defcribimus , a maribus in- figniter differre. Eft enim femina , ut Athenaeus & Plinius nota» vit, unicolor, cui nos addimus, & minor, & figura elliptica, & cardinem prope medium geftans , ut. in figuris allatis fub lit- teris (a) Lib. I, de Te[laceis Cap. 42. pag. 4i. MINVS NOTIS 33 feris C & M cernere licet . Solen vero mas , quem heic recude- ze curavimus Figura Vl. fub littera G eadem Tabula, tefle A- thenaeo & Plinio , ipfoque Rondeletio , eft Tefta caeruleo colore donata, & lineis albis per tranfverfum , flavifque per longitudi- nem diftincta , uti quoad linearum directionem videre eft in no- ftra figura. Praeterea cardinem feu nigrum vinculum, ut Ron- deletius vocat, in parte ejus extrema habet, nonin media, ut Femina unicolor, feu tota flavefcens. Solen heic femina dicta eft non quod reipfa talis fit, quum androgynum effe utrumque genus probabile fit, ut in Conchis omnibus accidit, quae immo- biles funt. Sed alterum genus eft ab altero plane differens; fed feminam propterea diciarbitror, quod mole minor femper fit . Frequentiffima Tefta apud nos eft, quam meníe Martio praefer- tim una cum altera ruftici littus maris incolentes in magnis ma- ris receffibus ex arena. effodiunt. Sed utraque in deliciis apud nos mon ita eft, ut apud Neapolitanos, quiobfonia, & pulmenta va- ria hujufmodi Conchis ornant ,. quas. Canaliculos uti & nos appel- litant. Obfervavi Solenes mareis dictos in inteftinis album ex- crementum continere, feminas nigrum . Solenem hunc, quem feminam voco, non agnovit Martinus Liflrerus, qui licet eum ad vivum pinxerit, tamen male inter Pholades retulit . Phola- des enim non inarenis, fed in faxis duriffimis degunt .. Praete- rea diverfa omnino eft Pholadum ftructura . Merito igitur inter res minus notas Solenen hanc feminam huc retulimus , quum poft Athenaeum & Plinium nemo eam agnoverit , ne Ronde- letius quidem & Liftrerus duo praeclara in hifce rebus lumina : -II.. Praeter. duos memoratos Solenes ,. tertius heic reperitur, duobus illis femper minor & rarior a Liftrero depictus, quire- étus non eft, fed inflar enfis Hungarici falcatus . Cetera cum mare convenit , quique non inepte defcribi poffet : Solen mas mi- nor & rarior inftar Hungarici enfis falcatus . « III. Quoniam Solenem feminam ad Pholadas retulit Lifte- rus , haíce mihi in memoriam revocavit, quae in faxis ad oflium noflri portus interdum reperiuntur. Ex his enim eodem pacto uti ex Solene exit. Vermiculus inftar. Lumbrici terreftris, ut vi- dere eft apud P. Bonannium . Major & minor eft Pbolas,; fed in dorfo utriufque duas cartilagines mobileis obfervavi, quae ve- lutalae, íeu cardines funt, quibus facilius animal intra faxum moveatur, ipfumque melius arrodat perterebretque, & faxeum E Car- 34 DE CONCHIS carcerem , commodum tamen , fibi paret. In marmore enim du- riffimo interdum latitant Pholades, ne dum in lapidibus arena- . riis; quod mirum fane eft, quum nifi validis lapidariorum fer- ramentis non avellantur . elis lbs deals deno Mosen eMe do los Mis US PARS SECVNDA CAPVT PRIMVM CANCER LATIPES PARYYS OBLONGYS YARIEGATVS. - [* I2 B de Corporibus marinis duris quidem & minus - notis egimus , quae Graeci ad Oftracodermata referunt , -- nunc vero de iisagendum, quae Tefla quidem aliqua operiun- tur, vel conftant , fed minus dura ; haec vulgo Cruftacea , vel Cruflata appellant , cujus generis potiffimum funt , Cancri, Aftaci, Locuftae, Squillae, Stellae marinae , & alia hujufmo-. di. De genere omni horum nobis agere non eít animus ; fed tantum ut fert.praefens Inflitutum quaedam attingemus , quae minus -nota funt , & in libris paffim non defcripta . Cujufmodi eft Cancer hic latipes , quem primo loco exhibemus , & Tab. III. figura VIE fub litteris B & C fatis apte fuit expofitus. Ronde- letius poft Ariftotelem primus defcripfit Cancrum latipedem fic dictum a duabus chelis ,. quas latas habet in extremitate , ut vi- dere eft apud eumdem (4) ; & in Tabula noftra fub litteris AA. TIgnobilis quidem eft Rondeletio Latipes Cancer , quod apud Maf- filienfes fuos frequentiffimus fit; & parvus , ut nucis juglandis "magnitudinem raro fuperet . Nobis Cancer ifte latipes non tam ignobilis videtur , tum quia non tam frequens , tum quod pulchre fit variegatus , ut marmoreus videatur . Praeterea non inftar .Nu- cis juglandis globofus eft. ut. ille Rondeletii , fed complanatus , .& quamvis nobis parvus dicatur id comparate dictum eft ad alios ; ejus enim magnitudinis faltem eft, qua in Tabula cernitur. Qua- reípecie omnino diverfurn ab eo R.ondeletii effe arbitror. Rete a pifcatoribus numquam capitur , & proinde ab iis non rejicitur , . ut (a) Lib. xvi11. de Pifcibus . Cap. xvit1. pag. m. $64. MINYS NOTIS 3s ut ille Rondeletii. Nofterenim femper in arena prope littus vi- tam degit, utab undis tamen abluatur, nam fi diu fub arenis iníficco maneat, ut interdum in magnis refluxibus maris accidit, continuo moritur. Comedit mortuos pifces , & alia inquinamen- tà ad littus relicta , quare ipfe ut & Pulex marinus , qui apud nos frequentiffimus eft , Littus noftrum ab omni forde expurgant, quum cadavera omnia qua marina, qua terreftria prodigialiter vorent, quin & ftercus fimul & alia inquinamenta . Quare Can- cros noftros, & Pulices illos cauffae effe credo cur aer marinus nobis, uti & plerumque, falubris fit , quum ab omnibus graveolen- tibus ope horum animalceulorum expurgetur . Cancer hic depi- &us pronus & fupinus mas eft, oblongior enim eft , quod in omni Cancrorum genere plerumque accidit, ut mares oblongiores fint quam feminae. Praeterea mares in ventre operculum , feu cau- dam anguftiorem , & triangularem habent; feminae vero latio- rem , & rotundiorem , fub qua ova condunt , & geflant. II. Cancer latipes parvus vellit aureis , ut de majore aliqua di- camus. Minus notum quoque in libris ipfe eft, licet apud nos vulgatiffimus , & a pifcatoribus femper , & prope littus & in al- to immenfa copia capiatur. Vulgus Macizette vocant , fed diffe- runt ab iis, quae Venetiis fic dicuntur , quum Cancri illi Veneti fic dicti marini omnino noníint, fed ftagnorum , lutulenti, fu- Íci, & quod caput eft non latipedes. Noflri funt albi, & ejus magnitudinis, qua vulgares Cancri fluviatiles majores , fed non tam feroces , quum tenuiori crufta obducantur* Pedes illi extre- mi , quos latos habent , rotundiores funt , & proportione facta la- tiores quam in fuperiori. Hofce pedes datos efle a Natura his Cancris cum Ariftotele- arbitror , ut ad nandum fint utiles, & ut pinnarum, yel palmularum vice fint; lpfumque Cancrum effe latipedem illum, quem defcripfit Ariftoteles, qui quum in no- ftro mari, quod Jonico, & Graeciae mari finitimum elt, tam pro- digiofe capiatur, nil mirum íi Ariftoteles immenfos ceperit & iple, ut fert Italicum adagium , quibus univeríam ejus Philofo- phiam confperfit. Propter frequentiam vile eft opfonium ; licet laporis non ingrati. Tamen detracto veteri cortice quum molle- Ícit nova ejus cutis divitum. menfas tunc non ignobilis ornat . Mollefcit quidem hic Cancer feu corticem mutat , quemadmo- dum mollefcit fuperior latipes , & alii quamplures , & tunc noftri Cancros illos molleis Mo/leccas vocant, atque in deliciis habent. Ba An 36 DE CONCHIS An vero mollefcant Cancri omnes ; non aufim affirmare . Cancros enim illos majores Paguros & Majas dictos , quos noftri Granceole vocabulo cum Venetis communi appellant, numquam molles vidi. Denique perfonatus aliquantulum eft hic Cancer , fed quid fibi velit haec vox fequenti capite declarabimus . " NOPINCPNNCPARCPANCHARC TANTA PARCPARCPARC PAR PUR RRR TR (5 NUN EA T. CANCER HIRSVTYVS PERSONATVS MARIS SVPERI, vvriGO Facchim ARIMINENSIBSVS DICTVS. I. (S Ancrum hunc longe pulcherrimum maris noftri acco- lam, de quo fingulare Caput heic non immerito infti- tuimus , nemo quod fciam defcripfit. Larvatus enim eft feu per- fonatus, ut facie humana aliquantum tamen depravata penitus effe videatur . Oculos enim , nareis, os, atque pilos illos longio- reslabri fuperioris, quos &Vsaxac Graeci vocant , non obfcure oftentant, ut in Tabula V. figura I. videre eft . Itali faciem hujuf- modi humanam depravatam AMafcaroze vulgo appellant. Noftri Cancrum hunc Faccbimo vocant , quod turpi facie fit, velut ba- . juli, aliique hujus generis viliores homines. Cancer nofter lati- pes vulgaris , ut fupra innuimus , aliquantulum larvatus ipfe quo- que eft, fed non ita clara & diítin&a facie ut praefens . Hirfutus hic totus eft in facie , & in pedibus , ac in toto denique corpore. Chelas feu pedes habet decem , ut ceteri Cancri omnes , quos vi- di, attamen propter lineam hirfutam quamdam exftantem & ip- fam , quae Ferae loco puosdxor , ut dixi , eft, duodecim pedes pri- mo afpectu gerere videtur. Dixi decem pedes habere Cancros omneis, nam & inter pedes numeravi fuperiores illos forcipis cu- jufdam inflar , quos chelas proprie dici non ignoro . Fulvi coloris eft, & non ingrati faporis , fed a noftris negligitur . Propter enim variorum pifcium copiam , atque oftreorum , apud nos viliori funt pretio Cancri omnes, excepta femina majoris illius, Maja , feu Paguro fecundo ab Aldrovando dicta, quae nobiliorum menfis interdum apponitur. Ceteri fordefcunt . 59 Il. Longus effem fi vellem genera omnia Cancrorum noftri littoris heic defcribere . Paucis tamen quaedam eorum attingam . Praeter Cancrum hirfutum & perfonatum hoc Capite defcriptum repe- MINVS NOTIS 37 reperitur apud nos licet raro Cancer alius hirfutus valde, ma- gnus , globofus , niger , atque toto corpore horridus , quem nefcio an Vrfum , five Malum punicum Rondeletii dicara . Globofus e- nim eft & magnus ut Malum punicum referre videatur. Secun- do loco veniunt frequentiffimi apud nos Cancri illi majores , quo- rum feminae noflris & Venetis Granceole dicuntur, quae in ex- tremitate caudae ubi ova geftant , perfonatae & ipíae . Has Aldrovandus Cancros Majas , feu Paguros fecundi generis vocita- vit. At Pagurus nobis eft, qui & Grazciporro , Cancer alius non ita magnus , qui fimilis valde eft Cancro fluviatili, fed major, flavus & ruber atque punctis nigris notatus . Huic valde- affinis eft Cancer alius fubniger , fed cortice quadrato. Hic femper al- tero minor eft. Paguri revera funt utraque haec Cancrorum ge- nera , quum fcopulis, lignifque aedificiorum maritimorum fem- per inhaereant. Inter minores Cancros unum femel inveni parvo , corpore, fed longiffimis pedibus, at brevioribus chelis , qui ad Cancros Áraneas , vel ad Brachychelas Rondeletii referri. poffet. Cancelli: apud nos raro occurrunt. Frequentius vidi Cancros il- los:minimos , qui in alienis Teftis vivunt , de quibus Rondeletius Libro xv 111. Cap. xv. III. Si methodus aliqua adhibenda effet , qua hujufmodi ani- malia in certas Claffeis diftribuerentur , ut fecerunt Botanici her-. bas fuas duce Tournefortio , Cruflacei pifces commode dividi poffent in Rotundos & in Longos. Rotundi feu globofi nomi- ne venirent Cancri omnes . Oblongis vero effent annumerandi A- ftaci, Cammari , Squillae, & alia, quorum varium eft nomen. Noftri inftituti modo non eft Cruftaceorum methodum dare. :, multo minus eorum hiftoriam fcribere. Aliqua tamen , ut in fu- perioribus feci, & heic ex cruftatis oblongis memorabo , quae apud nos occurrunt. Primo loco eft Squilla Mantis frequentiili- ma, Nocchi, Canmoccbi , & Sparnoccbi Ytalis dicta . Hujus capi- tur immenía. vis apud nos. Hae item Squillae non tam vili ha- bentur, ut Cancri, praefertim earum íeminae quando cum fce- tu funt. Tunc enim poft Oflreas in menfis primas tenent. Poft veniunt Squillae gibbae , quarum apud nos tria funt genera ; Primum minimum , viliffimum , & Manti valde fimile , quod Pre. gadio vulgo appellant. Squilla baec a pifcatoribus rete non ca- pitur ; ied mare menfe Martio poft procellas inter quifquilias rejicit , inter quasa ruflicis tunc colligitür ineorum & paupe- rum 38 DÉCONCHIS rum cibos. Secunda Gibbarurn eft capite roftrato , quae a noftris. Cammarus dicitur. Tertia denique Squilla praecedenti plane fi- milis, fed paullo minor, & non roflrata , quae Squillae nomen apud noftros retinet. Has duas una capiunt retibus fuis pifcato- res , quae coctae rufefcunt ut Cammari. Crudae etiam comedun- tur , funtque utroque modo gratiffimi faporis , & efca quoque fua- viflima pifcibus fiunt, qua pifcatores utuntur ut eos irretiant, Squillis denique Gibbis propter parvitatem & ftructuram adjun- geudi etiam effent Pulices: marini, ut cuilibet attendenti fit ma- nifeftum . Inter Cruftaceos longiores híc reperiuntur Aftaci ; fed rarius modo , nefcio qua de cauffa, quam olim , Inter iítos in- terdum maximi reperiuntur fesquipedali longitudine . Crudi va- rii funt coloris, fed cocti penitus rubent. Quare ad Cammaros & ipfi revocandi , ut fert etiam eorum forma . rss etse its cales Mas dos ades itn dtes edos dus ds S CQ A P VE «EL. STELLA MARINA EcnuriNATIS RONDELETII AFFINIS .SPINIS CARENS , MEDIOCRI MAGNITVYVDINE , LIT- TORIS ÁRIMINENSIS, I. | E nn hanc, cujus interdum immenfam vim poft pro- cellas evomit noftrum mare , quae propter corpus me- diocre cum Araneis majoribus cognationem quamdam habere videtur, Tabula IV.figura IV. fub littera D. pingi curavimus, atque iis nominibus in appofito titulo donavimus , quod minus nota, &in libris non fatis bene defcripta videatur . Affinis enim videtur Lacertofae Linckii Tab. II. num. IV. fed hujus corpus cum radiis majorem proportionem habet quam haec noftra. Item cognationem habere videtur cum Lumbricali longicauda ejufdem Tab. XI. num. XVII. fed minor admodum eft Ariminenfis .. Si- milior tamen videtur Stellae lumbricali corpore lateribus lunatis ejufdem Tabula XXII. num. XXXV. & aliquantum pentagono fco- lopendroidi regulari num. XLV. Tabula XXVII. fed magis gla- bra eft Ariminenfis. Quare quum haec Stella multis quidem fit affinis, nulli vero defcriptae eadem , huc inter res minus notas attulimus . Corpore , ut dixi , eft parvo , ea fcilicet magnitudine, uam allata Fieura repraefentat. Ex ejus ore, fi corpus compri 8 P J mg« MINVS NOTIS 39 matur, quando animal recens eft ,, humor croceus manat , qui di- .gitos inficit & nareis ferit . Il. Huic valde affinis eft Stella a Rondeletio laevis dicta , cu- jus unicum exemplum , & hunc quidem difruptum in littore no- ftro olim reperi. - IIl Affinis.quoque huic noftrae , ut in titulo indicavimus , eft Echinata Rondeletii ; cujus. exemplo caremus heic Arimini, fed frequens eft Ravennae ; & earum plura exempla liberaliter ad me mifit Vir nobilis Jofephus Zinnanus Ravennas. Stella ifta echi- nata parvo corpore itidem eft. | C AA IDSM MS ELII.. STELLA MARINA MARIS S$vPERI VVLGATISSIMA. EADEM CRVYVCIFORMIS LITTORIS ÁRIMINENSIS, PRIORIS FORTASSE VARIETAS. EADEM CORPORE LATIORE, SED RADIIS BREVIORIBVYS. Aire di do adiadi de Stellarum vulgatiffimarum genera hoc capite in titu- lo comprehendimus ,. quod: eafdem efle arbitremur, & tan- tum' propter Naturae lufum , ut ajunt , inter fe variare. Pri- ma, quam Tabula IV. fub littera A & num. I. repraefentavi- mus, vulgatiffima eft toto noftro mari, ut innumerabileis ipfa- rum ab eo ad littus rejiciantur, & a piícatoribus rete capian- tur. Eadem haec effe videtur quam prima fpecie defcribit Ron- deletius; nam Echinata haec quoque eft ut illa , licet aculei non admodum rigidi, &facile decidentes, quique propterea hic ab Operis noftris non fatis fuerunt expreffi. Pedales radios tamen non habet ut illa Rondeletii, fed mare noftrum Stellas immani magnitudine non producit . Omnes enim majores eo corpore funt quod expreffum eft in Figuris, interdum, fed raro, paullo ma- jori. Tellinis & Turbinibus vefcuntur. Verum mirum eít quo modo eas res deglutiant , quum os in iftis Stellis admodum angu- ftum fit. Reperi interdum hujufmodi Stellas ventrem babere refertiffimum Tellinarum vulgarium , quae, utdixi , variegatae funt, & magnitudinis non exiguae, ut eas per os nullo pacto €ducere potuerim , & nifi lacerato non corpore eximantur.Id- que 40 DECONCHIS que contingere obfervavi tum in prima illa, quae longiores ha- bet radios, tum in tertia latiori corpore , fed brevioribus cruri- bus. Circa fecundam Cruciformem , quae heic fub littera B. ex- hibetur, majores obfervationes non habeo, quum hujus unicum tantum exemplum viderim, proinde aliquod abortivum arbitror, ni plura hujufmodi exempla nobis deinceps occurrant. Stellae quidem Cruciformes cum longioribus cruribus a nemine defcri- buntur ; Defcribuntur vero latae, falcataeque , & coriaceae Stel- lae , quas Tetractidas vocant , quoniam interdum quadratae funt, ut videre eft apud Linckium Tab. XXXI. & XXXIIII. Sed ha- vum Tetractidum Stellarum exempla apud nos non fuppetunt . 1n littore Ravennae tamen Coriaceae Stellae Pentagonae & Te- tractides coccinei coloris reperiuntur, quarum exempla pro fua humanitate ad me mifit Vir nobiliffimus Jofephus Zinannius . PARS MINVS NOTIS "T PARS TERTIA CAPVT PRIMVM VRTICA SOLVTA MARSVPIYM REFERENS, ET MOTVYS YVITALEIS MANIFESTISSIME EDENS MARIS ÁRIMI« NENSIS. I. A Corporibus marinis minus notis quidem , fed duris pro- pter teftas & cruftas , quibus muniuntur, ad ea cor- pora marina minus nota fermonem noftrum tandem converti- mus , quae molliora dici poffunt , propterea quod vel mucofa fint, vel carnofa , aut cartilaginea, fed nuda omnino , omni fcilicet teftaceo cruftaceoque tegumento orbata . Primo loco oc- currit nobis Vrtica haec parva marfüpium referens, qua aeftate mare noftrum fcatet , & retibus una cum pifcibus a pifcatoribus capitur , inde tamen propter urentem & venenatam facultatem rejicienda. Hanc depictam exhibet Tabula IV. figura V. fub lit- tera F. Corpus hoc ad animantia referendum eft tum quia nan- do per mare longelateque vagatur, tum quia ad littus a pifca- toribus rejectum , ut faepe vidi, motus vitaleis palpitatione qua- . dam per plures horas manifeftiffime edit. Pedes babet quatuor, & corpore eft pellucido & fplendido ut oculos hebetet , quemad- modum loquitur Rondeletius de quinta fua majori Vrticarum fpe- cie, quae heic quoque frequens reperitur, & vernacula lingua eodem turpi nomine ac ifta a noftris donatur. Haec parva in fun- do marfupii , quemadmodum & illa magna in corpore pilei, materiam quamdam fubalbidam, & minime pellucidam continet, 2 vifcerum loco iftis imperfectis animantibus effe opinor. mperfecta voco haec animantia, non quod mihi perfuafum ha- beam , ut vulgus Peripateticorum hodie de infectis omnibus tur- piter credit, a putri materia oriri , & comparate ad alia, ut lo- quuntur , imperfectiora effe : Haec enim imperfectionis idea, quam exhibent, res eft valde dubia , ne falfam dicam omnino. Nam praeterquam quod animal quodlibet perfectum eft in fua fpecie, dummodo mutilum aut monftruofum non fit ; interdum ea animalcula, quae imperfecta dicuntur, vel propter oculorum, pedum , cordium , & aliarum rerum ftructuram. & numerum ce- P teris 42 DE CONCHIS teris animantibus perfectis vulgo dictis praeftant, propterea trun- cata non continuo moriuntur ut ifla. Quinimmo haec , quae fic imperfecta dicuntur & infecta, prae organis fuis, & prae ingenii acie , ut ita loquar , qua praedita funt , res miras operantur , quas operari minime fcit canis, velanimal quodcumque cane perfe- Ctius non infectum . Ad formicas & ad araneas provoco . Sed quid memoro formicas araneafye ? Bombycum & apum opera contemplemur, & fane fanus quicumque fatebitur , res praeftan- tiores , & magis admirabiles ab ullo quopiam perfectiorum ani- mantium nonedi. Vt natura bovem quidem, canem, afinum; ceteraque id genus condidiffe videatur , ut fimplicem vitam viva- mus , bombycem vero & apem addidiffe , ut veftium fplendore, cerae ufu , & mellis dulcedine fuaviter beateque viveremus . Sed e diverticulo , unde digreffi fumus , in viam. Vrticas has imper- fectas voco relate ad alia animantia , quum ftructuram nullam or- ganorum oftendant, & mollia fint ac velut glacies calore manus liquefcant.. Quare fi motus aliquos vitales non ederent, penitus ad. mucofum liquamen referrentur . An Vrtica haec noflra fit eadem ac illa quam fexto loco pinxit Rondeletius (a) , ut aliqui ex amicis noflris, ad quos exempla ejus mifi , fufpicantur , non aufim affirmare. Pedes enim noftrae feu frondes non ita latae & longae funt , neque ita inciíae , ut foliis acanthi poffint com- parari. Praterea illa Rondeletii marfupium non refert , fed pi- leum quemdam aut umbellam ; ni forte id accidit ipfi pictorum, & Ícalptorum vitio, intolerando , utipíe loquitur, hominum genere (5). i ; II. Hujus generis eft, ut diximus , Vrtica illa magna , quam quinto loco defcribit Rondeletius , & vulgo porta marina (c) ap- pellatur,& quam Matthiolus aliique, quos rejicit Rondeletius, pro pulmone marino habent. Haec Írequens eft in noftro mari , pul- chraque admodum , cujus defcriptio apud eumdem R.ondeletium diligenter proftat . CA- (a) Lih. xv11. eap. xx. ng (b) Lib. de Amphibiis cap. v1tx. circa fenem. E: E 4c) Jib. xv11. cap. xix. Dis. xi111. va/gus Porrs appellat . MINVS NOTIS 43 VRTICA SOLVTA CARYOPHYLLYM REFERENS, SEY Pobrsx MARINVS ESCYLENTYS MARIS SYPERI. T: B Vrticafoluta tranfeo ad Vrticam faxis, lignis, & te. L3 ftis haerentem , atque eículentam , quam Tabula IV. füb figura Vl & littera G repraefentat . Ejufdem generis vi- detur ac illa quam. Rondeletius Vrticam rubram vocat ;, at- que à popularibus fuis (a) Pofierdl, vel Cul de Cheval appella- ri dicit. Coloris carnei etiam eft noftra , & propter ejus formam culum marinum vulgo vocitant , Sed illa Rondeletii eft major & latior, noflra adílricta femper ut caryophyllum flore pleno referat, ut in titulo innuimus , & ex allata figura cernere licet, Puto quoque hanc noftram aliquando folutam vagari, quum va- riis rebus , lignis fcilicet , faxis, & teftis , ut dixi , haereat; prae- fertim vero oftreis adhaeret, atque ab his facili negotio avelli- tur. Haec more oftrearum coquitur, & una cum ipfis, quibus, ut dixi, frequentiffime haeret , comeditur . IT. Huic Vrticae accenfenda eft alia. media, fed oblongior, quam folutam interdum mare noflrum rejicit. Item alia globo- fior. Sed cum hac maxime convenit Vrtica quaedam parva fre- quentiffima , quae tellinis noflris. variegatis recentibus haeret, ac pro nota earum recentiae habetur, & cum omnibus perpetuo haereat, tamquam pars quaedam earum putatur . III. Vrticae rubrae propter colorem affinis eft maffa quaedam informis lignis, & faxis haerens, quam carnem marinam vocant, propterea quod fruftulis ma joribus carnis bovillae macrae , quae venalis in lanienis proftat , perquam fimilis videatur . Haec tamen quum motum nullum vitalem edat , & diffecta quum fibras quaf- dam herbaceas oftendat , ad alcyonia referendam effe puto . IlH. Quoniam dealcyoniis incidit fermo , quae res ambiguae admodum funt; de aliquibus enim dubitare licet, fint ne ad a- nimalia, an ad plantas ableganda ; heic referre lubet alcyonia nonnulla, quae mare noftrum fuppeditat. Cum primis frequen- tiffimum ett alcyonium favago dictum, quod quidem aliqui ex noftris pro ovario alicujus pifcis habent , quum finguli ejus aci- "d uM. ni (a) Lib. xvt1. de Pifcibus cap. xvit, r f 4 DE CONCHIS ni forarnine rotundo fint donati. Alii vero pro fpongiae fpecie habent propter figuram & levitatem. Huic alcyonio, ut obfer- vavit Jofephus Zinannius ,. haerent nuces illae marinae noftrae la- ta tefta & convoluta , ut diximus (a) . Propterea nuces illas vir clariffimus hirudines marinas vocabat . Secundo loco fre- quens fubit pifcatorum retia alcyonium. durum , magnum, tor- tuofis amfractibus excavatum , quod noftri Turbantre propter fi- militudinem quamdam cum Turcarum tiara appellant. Hoc an fatis bene defcriptum fit ab auctoribus botanicis valde dubito. Ad magnam molem affurgit, ut diameter unius , quod apud me eft , fefquipedalis longitudinis reperiatur, & circumferentia pro- inde ultra quatuor pedes porrigatur . Quodlibet horum in medio foramen ex utraque parte permeans habet . Quare alcyonium hoc magis fifcinis illis junceis , quae olivis contufis .plenae prelo ad oleum educendum fupponuntur, fimile eft , quam. tiarae Turci- cae. Deícribi igitur poflet : Alcyonlum durum magnum » tortuo- fis finibus excavatum , €9 in medio perforatum , oleariam fifcinam referens - Huic alcyonio quo ad duritiem & internam pulpam val- de fimile eft alcyonium alterum glabrum & flavum , malumque cydonium referens , a piícatoribus noftris Corogma marina di- ctum . Colore huic perquam fimile eft & alterum alcyonium , fed magnitudine longe minus, ut ovum gallinaceum vel parvu- lum J;monem referat. Flavefcit enim pulchre ut medica mala, intus pulpa duriore conftat , & fibris radiatim difpofitis , odore eft admodum pifculento . Defcribi poffet: Alcyonium flavum durius , evum , vel parvum malum citrium referens. Longus nimis effem, fi corpora omnia maritima heic referre vellem . Non. praeteribo tamen referre alcyonium foraminofum Imperati , & arantias marinas (5) colore viridi hic effe frequentiffimas . CA- 4 (a) Vid. fupr. Caput x11 t. Primae Partis num. 11. (b) Cafp. Bauhin, Pin. 369. MINVS NOTIS pt eise deeds editos editas ctos fios edis adis dns edo dicis etas e Uscita QUAS PY b .lll. TrTHYVM SEV MENTVLA MARINA PENEM CANINVM REFERENS LITTORIS ÀÁRIMINENSIS. I. E X Rondeletio differentiam addifcimus inter Tethya , & Holothuria ab Ariftotele & Theophrafto defcripta , quae Gaza in iis convertendis indifcriminatim vertibula, callos, & tubera vocitavit . Sed male haec nomina permifcuit eodem. obfervante Rondeletio (4). Holothurium enim eft corpus callo- fum quidem & coriaceum a faxis liberum ; Tethyum vero ipfis haerens . Quare quum corpus Tabula V , & figura V. ex- preffum , quod inter maris purgamenta a nobis repertum eft , in extremitate fibras quafdam oftendat, quibus apparebat ad faxa adhaefiffe, ad Tethya retulimus . Coriaceae naturae,efít. Circa ipfum nil infuper addimus , quum titulus & figura quid & quo- modo fit fatis fuperque exponant . .H. Ad tethyas & holothuria referenda eft penna marinas, feu mentula alata, quae inter maris purgamenta poft procellas uti & corpus wem articulo defcriptum heic interdum reperi- tur, de qua confulatur Rondeletius (2) . M52: III. Quoniam pofteriora haec corpora , quae in hac tertia par- te defcripfimus , & re, & nominibus parteis ad generationem di- catas quodammodo referunt, corpus quoddam in memoriam re- vocat a me inter maris purgamenta olim repertum , quod & totà facie, & humore viícofo, quem intus continebat, allantoidem brutorum cum urachi apice perfectiffime repraefentabat. Cito emarcuit, & operarum defectu pingi tunc non potuit. Verum ne multum excreícat oratio noflra , huic tractationi de rebus minus notis finem modo imponimus, & ad aeftum marinum animum convertimus , ut fidem noftram liberemus , Eo. (a) Lib. de Infect. & Zoophyt. cap. xv111. ; (b) Ibidem "A XX111I, enm " 46 COROLLARIVM LIBRI Ds CoNcHris MiNvs Norris. PAG. 18. Cap. X. poft num. Yl. Addend. III. In mari noftro reperitur frequens Tubularia quaedam vermiculis tenuiffimis , & teftaceis arcte inter fe implexis con- flans, qui vermiculi non convolvuntur in fpiram , ut anteceden- tes , fed recta procedunt , & in varios fafciculos , ubi os eorum cernitur , definunt . Admirabilis liaec minimorum tubulorum congeries propter eorum exiguitatem & implicationes varias Fi- . legrana vulgo appellatur. — — V. Frequentius ad Teftas oftreorum adhaerentes reperiuntur Tubuli alii longi , & inftar calami fcriptorii craffi , qui recta af- furgunt , & mire in fafciculos protenduntur , fed numquam inter íe implicantur & uniuntur , ut fuperiores , fed finguli femper di- füncti inter fe & erecti manent. leo dni PAG. 34. Cap. XXVII. Addend. s: " III. Invenitur & in noftro mari concha. quaedam oblonga, elliptica , & fatis crafía , quae non male ad Solenes poteft referri. Singularis eft, quod animal ejus vix per tertiam. partem. a. con- cha tegatur. Caput hujus folenes refert , fed in altera. extremi- tate duas appendices, feu ductus excretorios exílanteis, & te- reteis oflentat. Vniverfum animal extrinfecus pulcherrimi coc- cinei coloris eft. 2 PAG. 37. Cap. 1l. Addend. : III. Verno tempore in mari noflro capitur cancer quidam lae- vis craffiufculus , fubrufus ,. & quadrata torma donatus . Is oculos inter fe admodum remotos , & in extremitate rami cujufdam cy- lindrici gerit, conditque eos una cum ramulis fuis intra. cavernu- lam , quam in cortice , feu cranio habet exículptam, Vulgo vo- cantur cancri hilllyrici, feu Dalmatici . 3 PAG. 4s. Cap. III. num. 1l. Addend. Re melius perpenía propter copiam pennarum marinarum ad nos allatam , cognovi has revera ad plantas marinas , feu ad cera- tophyta effe referendas. Radices habent albas hae pennae, fed cortex trunci uti & folia pulchri amaranthi coloris eft. Quare non male vocari poteft hoc plantae genus: Ceratopbyton maris fuper amarantboides pennam., referens . JANI — PASGIIPLAONCI AJ MIANEN.SIS SPECIMEN AESTVS RECIPROCI MARIS SVPERI A D LITTVS PORT VMQVE ARIMINI ET l vate af LIN EEG. (p GU MAE ian HN uluiMdo Md Es "o JADAGRAM RH bal JF fr AM E bri. ^ eh vt 49 -— TN. D n ) I PRAEFATIO Pecimen A eftus reciproci maris noftri daturus non cauffas generaleis hujus praeclari phaenomeni exponam , neque celebriorum philofophorum fententias fuper bac re de- clarabo, ut alicui addictus perpetuo haeream atque con- tentus fim . Per me enim heic tacebit Cartefius, qui maxime preflio- ni lunae , tacebit Newtonus , qui foli & lunae attractioni, tacebit denique Galilaeus nofter , ex quo uterque multa detorfit , & in fua optime convertit, qui duplici telluris vertigini , maris reciproca- tiones attribuit. Hypothefim nullam praeterea ex me confingam , fed propofitionibus quibufdam quicquid per quinquennium in mari noftro potiffimum circa fluxum & reluxum obfíervavi, dum ac- cedit fcilicet , aut recedit , vel , quod idem fere eft, dum intume- fcit , vel detumefcit mare noftrum , explicabo. Fateor tamen no- ítras haífce quinquennaleis obfervationes perpetuas minime fuil- fe , & non interruptas . Id enim fi fuiffet, ex obfervo tionibus hu- jufmodi jure fane aliquod generale fyftema de aefta maris noftri condi potuiffet. Sed tum propter caeli inclementiam , tum pro- pter diflantiam urbis noftrae a mari, tum denique propter ne- gligentiam Curatorum viarum noflrrarum , qua fit ut via ad ma- re hieme minime munita fit, fed coeno , & aquis plerumque foedata , contigit fane , ut perpetuae obfervationes a nobis, atque ab adjutoribus noftris, qui porro non pauci iique diligentes exftiterunt , inftitui non poffent. Verumtamen per hoc quinquen- nium quid potiffimum mari circa novilunia, quid circa plenilu- nía, quid in quadraturis , quid denique circa aequinoctia, & folftitia accidat obíervavimus , idque pluries , neque interdiu tantum , fed nocteis etiam quamplurimas vigilavimus , quaeren- tes fingulis horis qua ratione mare aeftus fuos reciprocaret , at- que fingulas notationes , tum quoad acceffum receffümve ad lit- tus noftrum , tum quoad intumefcentiam & detumefcentiam in portu, tum fi tranquillum & quietum effet mare , an fluctuans G & tur- co PRAEFATIO & turbatum, diligenter in Adverfaria noftra , feu Ephemerides re- ferebarnus.. Quare ex. his omnibus fi non univerfa plane, & mi- nuta maris eventa indagavimus , praeftantiffima certe & maxima cognovimus , ex quibus fequenteis propofitiones exponemus , quae non ex hypothefi aliqua , fed ex meris obfervationibus erunt de- ductae ; Idque probabunt omnes qui fapiunt , & fortaffe obferva- tiones hae perpauculae multis incitamento erunt , ut majores ple- niorefque inftituant , ut tandem aliquando fyftema aliquod abfo- lutum ex veris cauflis rationibufque deductum conficiatur ; fin mi nus, hiftoria tamen hujus praeclari phaenomeni multum amplifi-: cabitur, quae quidem hucufque manca admodum fuit , & muti- la, ut videbimus. Mei fortaffe non erat, neque alterius privati hominis rem tantam aggredi , fed multorum , atque alicujus ma- gni Principis auxilio indigebat . Academici Galli quidem eam rem aere publico in aliquibus portubus Oceani tentarunt ; Verum bi conquifierunt potiffimum qua hora intumefceret mare in fingulis portubus, atque ephemerides quafdam confecerunt, quibus nautae Ítatis temporibus fcire poffent cum navibus fuis portus illos com- mode capere.Quare bonos illos Academicos Gallos apparet utilita- tem quamdam mercatoriam ante oculos habuifle , & lucellum tan- tum fibi propofuiffe, ceteraque pene neglexiífe . Sed majus aliquod in hac re eft , quod fibi contemmplandum proponant Phyfici , quam ingreflus navium in portus, vileque rauduículum . Quibus enim modis & qua ratione terram quatiat Neptunus , eamque conti- neat, ut ait Homerus , inquirendum , idque modis miris variif- que fieri poffe videbimus .. Quare rogamus Gallos, ut iterum fuas obfervationes accuratius repetant , rogamus Britannos , Batavof- que , qui hodie propter varias colonias in India , Africa , & Ame- rica, & propter rei navalis excellentiam imperium maris quo- dammodo tenere videntur, rogamus denique Sarmatas illos flo- rentiffimos, qui modo opibus, armis , litteris nulli funt fecun- di, quique non tantum per glacialem Oceanum , ut olim , fed per Hyrcanum , per Balticum , per Album, per Nigrum, feu per Euxinum , Maeotidemque Paludem longe lateque imperant, ut Íymbolam fuam hac in re conferant , atque per univerla maria fr- nufqueíuos eruditos homines mittant, qui varios acftus cogno- Ícant, nobifque referant. Hoc enim quicquam praeclarius fieri poffe in Phyfica nemo negabit. Qrum omni aevo aeítus mari- nus magnorum hominum ingenia excitaverit , atque pro eo cae gno- PRAEFATIO 51 gnofcendo Ariftoteles ipfe, ut ferunt , occumbere non dubitarit ; non quod reipfa ftulte in Euripum fe fe praecipitaverit , ut aliqui fcripferunt , fed quod fortaffe tali re vexatus, longo ftudio, & vigiliis diftentus, profunda veluti meditatione immeríus, re in- fecta tandem anxius obierit . Recentiorum igitur philofopho- rum e re eft illud perficere, aut faltem experiri, quod ne Ari- floteles quidem aufus eft inchoare . Sed antequam meas propofitiones expono , aliqua heic funt ge- neratim notanda . Primo igitur notabimus mare noftrum Hadria- ticum duplici modo effe confiderandum . Nam vel confiderabimus ut mare proprie dictum , vel ipfum ut magnum aliquod Flumen, feu ut Fluentum contemplabimur . Primo modo accepto convenit ei aeftüs varius, acceílus nempe & receffus majores nova plena- que Luna, & minores in quadraturis, &alia id genus. Si vero ipfum ut fluentum confideremus , motus ejus, feu difcurrentes ejus aquae inflar fluminis alicujus erunt confiderandae . Quo fenfu ei competunt alluviones variae, alvei elevationes , muta- tionefque , & alia hujufmodi, ut in fluminibus omnibus . Nos prae- cipue in hoc fpecimine eventa ejus exponemus, quae uti mari proprie dicto conveniunt . Nam ad eventa, quae uti flumini accidunt , multorum faeculorum , nedum quinquennales obferva- tiones ad aliquod certi pronuntiandum vix fufficerent . Aliquas tamen conjecturas, & obferyationes heic quoque fuper hac re adjungemus . x | Secundo notandum eft quo ordine & modo obfervationes no- ftras inftituerimus. Atque heic fciendum eft, nos facili negotio . eas abfolviffe. Quum enim compertum habeamus Phyficos , ut a&ris gravitatem , vel calorem explorent, inftrumenta quaedam liquidis femiplena habere, & numeris notata, quibus id cogno- Ícant: Sic & nos numeros, & figna notavimus in Mole Portus noftri, & in Lignis exterioribus confixis , quibus intumefcentiam, &cacceffüs & receffus varios maris noftri cognofceremus , quod eX his velut magnum Barofcopium , vel Thermofcopium , aut melius velut magnum Ongofcopium , fi omnia graece funt ap- pellanda , acceffu & receffu contemplabamur ;' Atque in his fignis ufi fumus menfuris Ariminenfibus tamquam magis commaodis , pede fcilicet Ariminenfi, qui, adnotante Andrea Celfio Mathe- matico Vpfalenfi & amico noftro ;eft ad pedem Parifienfem ut 1000. ad £99. Pes hic nofter Ariminenfis in decem parteis, quas (1:23 un. - SPECIMEN uncias, feu pollices vocant , difpefcitur , & fingulae unciae in decem alias parteis , quae grana vel lineae vocantur . Quare commodae multum ad has res menfurae noftrae , quia & majo- res & decimales. » PROPOSITIO I. Fluxus & refluxus , feu aeftus maritimus ad Littus Por- tumque Arimini toto anno eft continuus, & diei na- turalis fpatio bis accidit Fluxus & bis Refluxus . $.QUUE.O. LIV M. H Vic propofitioni nil fere adnotare poffumus. Quum dici- mus Ípatio diei naturalis bis accidere utrumque , fluxum fcilicet & refluxum , id intelligi volumus fpatio vigintiquatuor horarum , idque etiam lato quodam modo , nam interdum fpatio majori, interdum minori uterque abfolvitur ; Plerumque tamen fpatio paullo majori abfolvitur . gn Bdqeo:P.osfIloO. JE Major tamen eft Fluxus & Refluxus in noviluniis & ple- niluniis ; idque praefertim tertia die poft. novilunium ; & poft plenilunium ; quam in lunae ; ut vocant ; qua- draturis. Fluxus quidem in fyzygiis duplo major fere eft ; quam fluxus in quadraturis . Quare fi mare afcendat ad vigintiquatuor uncias ; feu polliceis Ari- minenfeis in novilunio ad duodecim tantum uncias afcendet in: quadratura. Ita proportione fa&a defcen- det in rcfluxu . SCHO- AESTVS MARITIMI T SCHOLIV M. Vic itidem propofitioni nil fere addendum habemus . Dici- mus tantum per obfervationes quamplurimas cognoviffe, tertia die poft novilunium , & poft plenilunium femper aeftus majores fuiffe, & dupla fere, ut diximus, ratione, ac in qua- draturis . RBIOPRISLDLLIOSEL. Dies ipfe folftitiorum ; vel aequinodiorum nil confert ad majorem intumefcentiam , vel detumefcentiam | ma- ris ; fed ca luna, quae folílitia ; vel aequinodtia pro- xime fequitur, plus mare elevatur ; & plus deprimi- tur, quam in reliquis lünationibus. $CHOLITVPV M. NU ipfum aequinoctiortm , vel folftitiorum diem ad ma- ris aeftum conferre pluries exploravimus .:'Tunc "enim mare leges lunationis praefentis accurate fequitur . Quare fi dies aequinoctiorum , vel folítitiorum accidat in ipfa quadratu- ra, tunc mare erit maxime depreffum , ut fert flatus lunae il- lius praefentis*. Sequenti tamen menfe & Luna tunc májofes aeftus contingunt , quam contigerant vel ipfa. luna ;plena ^no- vaque aequinoctiorum , aut. folítitiorum .. Aeftus' vero ;' ut ego quidem per quinquennium .obfíervavi , femper funt majores ea luna poft folítitia ,, quam. ea poft aequinoctia ; Idque cuilibet atebit, fi quintili menfe , vel januario frgquenter mare-no- Ítrum invifat. Receífus enim magnos maris, veluti brevia & fyr- tes in littore noftro tempore refluxus confpiciet , quo tempore cuilibet aeftus marinus fit manifeftior quam in fluxu ; Tellinae enim multae & variae in ficco haerent fepultae, ac fine retibus & inftrumentis pifcatoriis in cibum colliguntur . Menfe januario aeftus magnos feri in mari noftro compertum habent & nautae omnes, qui communiter loqui folent: D; Gennajo le acque cre- [cono e calano a misliajo : aquas Ícilcet Januario menfe in im- men- :4 SPECIMEN menfum crefcere &' decrefcere ajunt. Sed eodem pacto proce- dunt, ut ego obfervavi, Quintili menfe . PROPOSITIO IIIL Ae Quamvis fingulis dicbus naturalibus feu nychthemeri fpa- tio duo fint maris fluxus , & duo refluxus , tamen quilibet horum fex horis accurate non abfolvitur; ut alter alteri fit aequalis . Sed fluxus unus hoc. fpatio femper major eft altero . Ita ejus refluxus. pariter. eft major ; ldque accidit in his tum quo ad temporis diuturnitatem. , tum. quo ad aquarum intumefcen- tiam , & detumefcentiam .. Aeflate. quidem | major fluxus contingit circa mediam no&em , & major refluxus oriente Sole . Hieme vero contra major fluxus contingit circa meridiem ; & major refluxus occidente Sole. ; mp di... $a puo cpug. qv yo A Síertio haec videbitur quidem vulgo abfurda , quum apud -omneis tritum. & vulgare fit mare fingulis fex horis cre- Ícere, & fingulis fex horis decrefcere , feu fingulis fex horis ad littus accedere, & eodem fpatio recedere ; Verum veriífima cui- libet patebit , qui obfervationes accuratas inftituat , ut nos pluries experti fumus; idque manifefto deprehenditur in magnis aelti- bus tertia illa die poft novilunia , vel poft plenilunia, & ma- xime ea luna , quae folítitia proxime fequitur , qua , ut dixi- mus ,. fluxus & refluxus majores: femper contingunt Obfervavi- mus enim tum aquarum circuitum , feu periodum , fluxum. nempe & refluxum unum ad decem feptem , vel ad decem octo horas potrahi, & alterum circuitum fRuxus & refluxus quin- que vel fex horis abíolvi. Notavimus praeterea periodum reflu- xus lemper paullo majorem effe quam periodum fluxus. Aquae enim AESTVS MARITIMI T3 enim, dum crefcunt ,. majori quadam velocitate & vi ad littora appellere videntur, quam dum recedunt; tunc etiam mare ple- rumque fluctuat, ut infra dicemus; In refluxu vero mare fem- per magis quietum & tranquillum apparet. In quadraturis id et- iam aliquo pacto contingit ,ut circuitus unus fit major altero, fed tunc magis ad vulgare illud fex horarum fpatium. quilibet fluxus vel refluxus accedere videtur , ex quo fortaífe nata eft communis illa opinio , qua quifque vulgo fibi perfuadet , mare (in- gulis fex horis crefcere , & fingulis decreícere . fc OQ PDSIIJRm Plus conferre videtur ad diurnum maris Aeftum Sol quan- do eft in Meridiano noflro ; quam Luna. 8, CHO Lp M. E Atentur quidem Philofophi omnes , Lunam multum conferre ad aquarum elevationem , quando eít in Meridiano , vel prope Meridianum illius loci, in quo fit fluxus; Verum apud nos nil fere Luna ad. diurnum motum maris conferre videtur ; Sed potius Sol diurnum aeítum regit; Luna vero menílruum . Saepe enim fumtis interdiu ephemeridibus Manfredii, in quibus tranfitus Lunae per Meridianum notatur, & noctu Luna in ipfo Meridiano infpecta cognovi ftatum ipfum Lunae in Meridiano nil conferre ad majorem maris elevationem , quum interdum a- quae effent humiliores , & in majore detumefcentia , feu in ma- jori refluxu tempore morae feu tranfitus ipfius Lunae per. Meri- dianum noftrum . Quare apud nos Sol, ut dixi, motum diur- num maris regere videtur , quum aquae heic interdiu femper circa meridiem tumeant , & noctu circa mediam noctem , quan- do fcilicet Sol eft vel in Meridiano noftro apparenti, vel in par- tibus ejus oppofitis. Fortaffe Sol regit & annuum motum ma- ris, aeítum Íícilicet majorem circa Aequinoctia , & circa Solíti- tia, ut omnes etiam fatentur, praefertim quum nos ex propofi- tione tertia compertum habeamus, majores aeftus femper in lit- tore noftro contingere ea Luna , quae Aequinoctia & Solítitia pro- xime fequitur. At poit Solílitia aeítus adhuc fant majores, ut diximus. PRO- có CCBSTPEICIMEN PECOPROSITTIO PT Mare Hadriaticum in Littore Ariminenfi' ceteris paribus velut Flumina ; Torrentes ; & Lacus omnes ; plus aqua- rum continet hieme quam aeflate . SCHOLIV M. [» Ropofitio haec, quam inftr lemmatis cujufdam ad melius declarandas propofitiones fequenteis hic ponimus , potius ad mare tamquam magnum Fluentum confideratum , quam ad ma- re proprie fumtum pertinet. Mare. enim noftrum hieme femper magis elevatum eft, & urbi noftrae proquinquius quam aeftate ; idque perpetuo. per quinquennium cognovimus ex notis illis , quas muro interiori, G palis exterioribus portus noftri appofui- mus. Áli videbunt utrum hoc contingat propter majores plu- vias , & propter ingreffum majorem. aquarum fluminum in ma- re hieme quam aeftate ; an propter minorem evaporationem aquarum maris a radiis Solaribus factam hiberno tempore quam aeftivo . Noftrum modo eft obfervationes praecipue , & quae patitur mare referre, non conjecturas declarare ,'& hypothefeis confingere. Certe fi ex adventu majorum aquarum per flumina mare hieme crefcat, corruet celebre, & vulgare illud effatum , quod mare adventu novarum aquarum femper idem maneat. Manet quidem femper idem oculis vulgarium hominum , non vero femper idem manebit Philofophis & Mathematicis , qui res fubtilius & accuratius expendunt. Cartefianus aliquis philofophus heic fortaffe concludatlicet, aquas maris a difco Solis non at- trahi, ut contendunt Newtoni difcipuli; quia quum depreffius fit mare apud nos quando Sol magis & diutius vertici & mari noftro incumbit, ut accidit aeftate , quam quando vertici & ma- ri populorum hemifphaerii inferioris , ut hieme ; id fieri non poffe , affümet Cartefianus , attractione quadam , quum contra- rium contingat , quam contingere deberet. Attractione igitur concludet Cartefianus maris res non geruntur , fed impulfu 5 0E compreflione . Cui occurret Newtoni difcipulus, & non negabit quidem aeftivo tempore Solem magis & diutius, & ad perpendi- eulum fere vertici & mari noftro incumbere; verum quum hoc tempore Sol fit in apogaeo, feu a nobis remotior, nil mirum inquiet AESTVS;M AR'ITIMI 6 inquiet fi Sol vi fua attractionis mintis ágat in aquas maris; quum attractio lege illa; pervulgata quadratorum -diftantiarun: contineatur . Quapropter incoricuffa adhuc manebit attractio illa Solis Newtoniana. Verum inflituti noftri memores haec mitta- mus , quae altioris funt indaginis ; quam heic poflint explicari - Poítremo adnoto tantum , quod ad rem noftram pertin.t ; altitu- dinem noftri Maris Hieme Pede Ariminenfi circiter fuperare al- titudinem, quae cernitur Aeftlate. Quare Navigia Hieme femper facilius ad Portum noftrum appellunt, & ex iplo folvunt, quam Aeftate . Mare item fexaginta & amplius pedibus , dum cetera fint paria, propius eft Vrbi noftrae Hieme , quam Aeftate . Dico dum cetera fint paria, nam obfervandum Mare eft femper quando eff tranquillum , & hoc tempore comparationes inftituendae . Irato. enim & Ventis fluctibufque agitato magna plerumque contingunt , fed incerta funt omnia . PROPOSITIO VIL. Intumefcentia major Maris ad oftium Portus Arimini non excedit vigintiquinque uncias , íeu digitos Ariminen- feis, quae pedes duos cum dimidio Ariminenfeis effi: ciunt ; eaque raro. contingit ; in iis nempe Lunationibus poft So lfítitia ; & poft Aequinodia. Ceterum Altitudo comm unis, & velut Media, quaeque major eft tertia quaque die poft Novilunia , & poft Plenilunia , quinde- cim unciis Ariminenfibus ad fummum continetur . SCHOLIiIVIAMI H Eic memoria recolere juvat , quae in fcholio fuperioris: pro- pofitionis, & alibi diximus ; Mare fcilicet duplici modo ac- Cipi oportere , vel tamquam mare proprie dictum , vel tamquam maguum Fluentum . Quum igitur praefenti propofitione dicimus intumefcentiam: Maris noftri vigintiquinque uncias Arminenfeis non excedere , id dictum volumus fi comparationem inítituamus mier intumeícentiam Aquarum , quae contingit circa Solftitium- 1 H aefti- T: SPEQGIMEN Aeftivum., (quae abfolute ad vigintiquinque uncias porrigitur , tunc enim Mare minus Áquae continet ) , & inter intumefcen- tiam , quae contingit aliis temporibus , Hieme praefertim. Mare enim in magnis aeftibus tertia quaque die poft Novilunia , & Ple- nilunia femper fere ad eamdem altitudinem afcendit, feu eadem figna in mole, Portus noftri attingit... At propterea continuo non dicendum femper eodem. pacto mare paeem licet in intu- mefcentia eadem fere figna femper attingat; nam Hieme fübdu- cendus eft Pesille Aquarum , quo mare exfuperat. Quapropter tunc non dicendum ad vigintiquinque , fed ad quindecim uncias tantum intumuiffe, licet eadem figna delibaffet. Poft Solftitium vero Hibernum Januario menfe ad triginta uncias & ultra affur- gunt Àquae , at tunc quoque continuo non eft afferendum trigin- ta unciis abfolute aícendiffe , fed pes ille circiter femper hoc tempore eft detrahendus . Verum mifífa Intumefcentia. iita R ela- tiva, veniamus ad mediam , quae ; ut diximus in titulo , vix quindecim Vncias exíuperat, quae certe immodica mon videtur, tamen eft tanta, ut per hanc facile appellant navigia ad portum noftrum, &cexipfo folvant. In Refluxu enim faepenumero hae- rent in ficco , quare interdum baec quindecimuncialis , fit verbo venia , intumefcentia navigiis majoribus eft expectanda , ut ap- pellere vel. folvere poffint . | c zia en PUCUEIOS EETCUPTUAE DES Ms in fuperioribus intumeícentiam majorem Maris ad Littus noftrum vigintiquinque veltriginta uncias non ex- cedere , & mediam in majoribus Aeítibus ad quindecim uncias circiter porrigi - Haec tamen: non. eft aequalis per univerfum Ha- driaticum finum, nam quo magis Venetiis appropinquamus eo major eítIntumefcentia , feu Fluxus & ReBuxus. Ante diem vir. Calendas Junias elapfi anni croroccxxxvir. in Ravennae por- tu, quitrigintaquinque tantum milliariis Italicis a noftro diftat , in quo per noctem moratus fum , obfervavi Mare ad vigintiquin- que uncias & ultra deícendiffe, deíceníus fane qui vix apud nos. in majoribus aeílibus contigiffet, &: tamen ea nox quarta erat ante Novilunia, tempus fcilicet quo major aeftus non fuccedit . Galilaeus in Dialogo quarto Syítematis Cofmici aílerit Venetiis Mare ad quinque vel íex. pedes intumeícere , quae intumeícen- tia AESTVS MARITIMI 9 tia duplo fere major eft ac apud nos, quum fex pedes Veneti quadraginta circiter Vncias noftras efficiant. Eamdem proportio- nem habet ad aeftum Oceani in Dunquerquii Portu , nam ibi te- fte Baettio in Actis Academiae Parifienfis anni cro1ocCI , croiccir. major elevatio Maris quinque vel fex' Pedes Paári- fienfes non excedit, & Pes Parifienfis Venetum non fuperat , im- mo a Veneto novem lineis circiter fuperatur , propterea fubdupla erit proportio aeftus Maris noflri relate ad eas Vrbeis , fi vera fant , quae narrant Galilaeus , & Baertius. Mirum tamen eft quo modo aliqui afferant tefte 's Gravefandio (4) in Britannia , prae- fertim ad Briftoliam ; quadraginta quinque Pedibus majores aeftus , & vigintiquinque minores contineri, quum tamen Britannia , & Tamefis, de cujus aeftu fimilia fere narrantur , non multum a Gallia, & a Dunquerquii Portu diftent . Quare vel error aliquis eft in menfuris illis Britannicis, vel Baertius majores aeftus in Portu illo Dunquerquiano non obfervavit , fed. tantum minimos . Patet igitur me non fruftra ab initio rcgaffe Gallos, rogaffe Bri- tannos , rogaffe ceteros , ut iterum fuas obfervationes imflituerent , quemadmodum & modo rogamus & Italos noftros Maris Inferi & Superi Incolas ut fymbolam conferant , ut variis & repetitis ob- fervationibus cognoícere tandem certo poflimus , qua proportio. ne Italiae Maria inter fe aeftuent , ad quantám altitudinem affür- gant, & quo tempore. In Infero enim mari aeftus quoque ali- quis reperitur , tefte ipfo Galilaeo ( 5) , qui ait in Corfica , in Sar- dinia, in Liburni & Romae portu ad dimidium Pedem aeftum majorem affurgere , qui aeftus fortaffe propter aquarum profundi- tatem , & , quod raro contingat , ab Incolis vulgo negligitur. Ta- mien aeftus ifte quo magis ad Littora noftra, & Venetias prope accedimus femper fit major , ut ad fex vel feptem illos Pedes perveniat, & fortaffe ulterius porrigatur. Forta(fe etiam fi dex- trorfum ab infero in Graeciam progrediamur , eamdem proportio- nem fe fe accrefcendo fervabit , quum antiquis Graecis & Roma- nis notus fuerit, & fpatio illo fex horarum conclufus , qui etiam notarunt aliquibus inlocis variare, utin Euripo,-in quo Arifíto- telem ipfum periüffe aliqui litteris prodiderunt . . Y H2 PRO. Ir oecfand To. TI PRUR BIER Bib r1. cnp. xx; amt rar (b) Galilaeus Dialog. Mni co Bits p. si e d pudicitia 6o | STPIE!'Q MM6E'N PROUT"OSTITO FIT. Mare apud nos fingulis horis in Fluxu ad unam, autal- teram. Vnciam vulgo affurgit, ita defcendendo proce- cedit in Refluxu fed in medio Fluxus tertia fcilicet vel quarta hora velocius incedit , & velut falit ; ut ad treis vel. quatuor uncias tunc afcendat , deinde ad prifinum unciale augmentum redit . Ita in Refluxu procedit, ut fingulis horis ad unam aut alteram. un-. ciam defcendat , & in medio ad treis vel quatuor » de- inde. ut ab iaitio fe componit. Vterque Saltus, ut ita loquar ; manifeftior eft in Fluxu & Refluxu illo longio- -. fi; qui ; ut dixi ; femel in die contingit. Suc EQ E, Tisi P Xopofitio haec habet novi aliquid , quoniam a nemine ,' quod -. [ciam , adhuc fuerit obfervatum , mare ícilicet in medio Fluxus*, vel Refluxus afcendendo vel defcendendo, velocius. ire , ut faltum quemdam .edat , deinde, ut ab initio erat , fe fe com- ponere & procedere . Si faltus ifte in aícenfu & defcenfu commu- nis eft omnibus locis , in quibus Mare aeftuat , manifeftifimus .ef- Íe debet iis in locis, quibus ad quadraginta quinque pedes. aícen- Ífus ifte & defcenfus extendi dicitur. Ibi enim in medio aeftus ünica hora decem vel quindecim Pedes afcendet , vel defcendet , quod mirum admodum, eft , eoque. magis quod a nemine me- moretur . PROPOSITIO.JVIIII. Inter Fluxum & Refluxum Aquiftitium. accidit ; quod Mare ícilicet tunc neque afcendat , neque defcendat , fed "immotum ftare videatur . Aquiítitium hoc communi- ter AESTVS MARITIMI 61 -"'ter fpatio unius horae continetur ; fed in majori- -- bus aeftibus , feu in longioribus Fluxibus ; & Refluxi- — bus interdum maré per treis horas quictüm ftat nullo afcenfu fado vel defcenfu. : | S C OHQ' E I: M5 H Arc Propofitio adfert quoque aliquid novi , quod mare Ícilicet inter Fluxum & Refluxum per horam , & inter- dum per plureis quietum maneat . Quietem hanc , feu motus cef- fationem in mari novo vocabulo Zquiffrium nuncupavimus . Sunt enim rebus novis nova imponenda nomina. Quamquam non om- nino novum eft mare inter Fluxum , & Refluxum paullulum con- fiftere. Francifcus enim Bayleus articulo H. de Aeítu Oceani his verbis quietem hanc afferit: ,, In fine aflluxus , & defluxus aqua- » rum tardus adeo eft earum motus , ut per aliquot minuta con- » fiftere videatur, fine ullo elevationis augmento aut decremen- » to »- ÁÀt apud nos in fine Fluxus , aut Refluxus aquae plerum- que non per aliquot minuta, fed per horam confiftunt , & inter- dum per plureis, praefertim tertia quaque die poft novilunia, & poft plenilunia, eoque magis ea Luna, quae folftitia proxime fequitur, qua, ut faepe diximus , majores aeftus apud nos con- tingunt . Obfervandum eft Aquiftitium , quemadmodum eventa omnia maris , manifeftius, & magis diuturnum effe tranquillo mari, quam irato & fluctibus concuffo . PBSROPOSITIO.'/X Quoniam Mare apud nos Ora extrema tenue admodum eft, in Fluxu multum .Littoris alluit, & in Refluxu a Littore* multum | itidem recedit .. Receffus ifte aliquo in loco ad ducentos Pedes Ariminenfeis exítenditur . Pari ratione redit in Acceffu,; & in Fluminibus ad mille Paílus vim iuam. oftendit . Vulgo accedit vel recedit decem 62, SPEGTMIE!NN - decem Pedes fingulis horis . Sed haec res eft admo- dum incerta, quod L ittus modo elevatum ; modo de- ^ preflum eft; quoniam fingulis. Procellis variat ; ut no- do altum , modo imum videatur . $CHOLIJVF M. Voniam in Praefatione diximus nos fingula maris eventa adnotaffe , fingulis horis notabamus etiam quantum ma- re accederet ad Littus, vel ab ipfo recederet , propterea & hanc propofitionem heic addidimus: Mare fcilicet noftrum (ingu- lis horis decem pedibus ad Littus in Fluxu accedere , item de- cem pedibus in Refluxu recedere. In faltu tamen illo, qui in medio cujufque Fluxus , vel Refluxus contingit, tunc acceflus, vel receffus triginta pedibus continetur . Ceterum haec , quae ad acceffum receffumve pertinent incerta funt omnia , quum littus Marinum, quod apud nos arenofum eft, fingulis Procellis mu- tetur , ut modo fublime , modo profundum videatur. Addidi ta. men hanc Propofitionem , quia vulgo noflrates ex ifto receffu , maris aeftum plerumque dijudicant. Tunc enim ora maritima ad ducentos circiter pedes aquis nudata , & tota fulcis quibufdam iis in locis, a quibus mare receffit, ernata, fuave efteam pedibus peragrare , Tellinafque varias & Solenes ibi fepultos Cancrofque legere. Praeterea Propofitio haec circa receffum acceífumve va- rium aliquid conferet ad notitiam illam maris, qua ipfum in fine tamquam magnum Fluentum confiderabimus . PROPOSITIO ARE Venti violenti efficiunt quidem ; ut mare multum flu- &uet ;, & ad Littus magis extendatur ; verumtamen non efficiunt ; ut multum rationem fuam mutet. quoad elevationem , & depreffionem prout fert flatus Lunae ; cui obfequitur. Aufter tamen ; Vulturnus, & Subfola- nus mare aliquantulum hcic inflant ; ut magis tumeat ; & aicen- AEST V.S MARITIMI 63 & afcendat. Aquilo contra , & Circius fi. violenti fint & diuturni mare deprimunt ; & Syrtes Breviaque ma- jora apud nos producunt. j S. Chl Or I9M-M. P Ropofitio haec quibufdam & quidem magnis viris vifa eft abfurda, Mare ícilicet Ventorum majorum vi non valde mutari, fi aeftum fuum confideremus. Tamen veriífima eft, nam ex menfuris , quibus tempore majorum Ventorum , & Procellarum in portu noftro pluries ufi fumus, cognovimus Mare non mul- tum tunc aícendiffe , feu non multum flatum fuum mutaffe, quem Luna praefens illius temporis ferebat. Quare fi Luna tunc fuiffet in Quadraturis, non elevatae & tumentes, fed imae hu- milefque cernebantur aquae . Ratio hujufce rei eft, quod Ven- ti noftri ut ut magni & violenti funt femper mari noflro acciden- tales, neque cauífam illam generalem , quae a Syftemate Vni- verfi pendet, valent interturbare . Quare dum Mare aeítu fuo procedit, fuperficie quidem tenus ventis majoribus crifpatur, feu fluctuat, fed a curfu fuo generali non dimovetur ; queriadmo- dum Leo fi currat, Venti quidem Jubam,.& Pilos crifpare, & dimovere paullulum poffunt, a curfu tamen fuo Feram detorque- re non valent ; vel melius ad rem noftram , fi Tabulam pica- tam , aut ceratam babeamus , eam quidem calore manus crifpare , feu fulcis quibufdam excavare poffümus , invariato tamen fido Tabulae ni deprefío, quemadmodum frugi Boves aratro cam- pum fulcis excavant invariata fundi ni imminuta profunditate. Ita Venti crifpant quidem Mare in fuperficie, & mollibus fulcis complent, quos fluctus & undas vocamus, tamen a flatu fuo ge- nerali non dimovent. Hanc veritatem cognovit & Joannes Al- phonfus Borellus magnus Mathematicus, qui in quodam tracta- tu de Pifaino íftlagno ad M. D. Etruriae (a) ; afferit , Mare in magnis fluctibus reipfa non tumere , fed crifpari tantum , imo quandoque deprimi, quum inter magnos illos lluctus appareant Ícopuli & herbae his haerentes, quae tempore tranquillitatis , & majoris depreílionis non apparebant. Tamen, ut verum fatear, Mare (a) Relazione fopra lo ftagno di Pifa. Inm collecfione auctorum , qui de motu aquar. ege- runt. Yom. l. pag. 308. Edit. Florent. 1733. 64 SPECIMEN Mare noftrum flantibus Ventis. Orientalibus , & meridionalibus magis tumet , quam flantibus occidentalibus , & :aquilonaribus ; & hujus rei ratio eft, quia Mare Superum Oftium habet Orien- ti, & Meridionalibus Regionibus 'oppofitum ;' quare fi Maré no- ftrum repente intumefcat , vel flat vel inflat Aufter, aut Subío- lanus, quibus Ventis poftea Pluvia plerumque fuccedit. In no- flris enim regionibus Auftrini Venti & Orientales nebulofi plu- vii & procellofi funt omnes ; Aquilonares contra & Occidentales fereni, licet procellofi interdum & ipíi. Aratus quoque Poéta Graecus, qui a Cicerone in latinum fuit converfus (4), inter fi- gna futuri venti ponit fi mare fubito penitufque tumeícit ; ut reipfa tumere debet in Graecia infítante Subfolano Auftroque ; quoniam Graeciae Maria oftium & ipía his ventis habent obver- fa . Flante aquilone & occidentalibus Ventis , fi hi fint magni & violenti, tumet quidem apud nos ab initio mare , attamen poftea deprimitur, ut Brevia multa in Littore tunc appareant ; pulfis fcilicet vi horum Ventorum ad Oftia Aquis. '3 pP)oqo0 POO $opPW TOO^ IT Quolibet Vento , modo is fit violentus ; & qualibet Ho- ra fluduans fieri poteft Mare ; tamen ipfum Flucuatio- nibus magis obnoxium tempore Fluxus videtur ; quam tempore Refluxus . Quare major Malacia ; feu Tranquil- litas Maris femper fuccedit apud nos tempore Reflu- xus ; Aeftate quidem fummo mane ; Hieme vero Occi- dente Sole. S4. Hy OUÁGOE VoM: Vamquam , ut dictum eft in propofitione , nullum fit tem- pus definitum. Fluctuationibus, & Procellis maris ; quum hae a violentia Ventorum potiflimum pendeant , & venti nul. lum (a) Arat. in Prognofl. Sua dirti dvipote Àj Gifnirera Ülnama Trete. Quod Cicero fic vertit in Lib. I. de divinat. tque etiam ventos. praemon[trat. faepe futuros Inflatum mare , cum fubito penitufque tumefcit . AESTVS MARITIMI 68 lum definitum tempus furgendi habere videantur , tamen ple rumque apud nos Mare fit fluctuans & procellofum magis tempo- re Fluxus, quam tempore Refluxus , quinimmo in Fluxu fem- per , etiam in magna tranquillitate, paullulum fluctuat Mare. Tempore vero Refluxus Malacia quaedam fuccedit , vel faltem aliqua motus, feu fluctuationis imminutio. Quare Aeítate fum- mo mane apud nos femper Mare eft tranquillum ; Hieme vero Occidente Sole , iis fcilicet temporibus , quibus Refluxus apud nos funt conftantes: Dummodo tamen Venti violenti non faeviant. Quare quum in fuperioribus dictum fit Aeftus majores fieri Luna nova plenaque, tunc etiam majores fluctuationes in Mare con- tingunt, & Venti majores in Aere , qui quum interdum diu du- rent Fluctuationem etiam tempore Refluxus in Mare confervant . Fateor tamen majores Ventos, majoreíque Maris Fluctuationes apud nos contingere paullo ante Novilunia, & Plenilunia, vel ipfo Novilunii & Plenilunii die, quàm poft Novilunium & Ple- nilunium , tertia fcilicet illa die, qua majores Aeftus contingunt . Tunc enim licet femper magis aefluet , feu magis intumefcat & detumefcat Mare , tamen non tantum Ventis & Fluctibus concu- titur , quantum ante , & ipfo Conjunctionum die . Obfervavi praeterea Barometrum inflantibus Conjunctionibus femper ad treis vel quatuor lineas deprimi . Exactis vero Conjunctionibus fenfim in priftinum redire. Idque fere perpetuo fieri apud nos per quin- quennium obfervavi, ut vix tres vel quatuor Conjunctiones hoc tempore ab hac regula aberraverint. ld an eveniat tunc Attra- ctione quadam Lunae & Solis , qui furfum Aerem tollant, ut mi- nus gravis fiat, & aequilibrium apud nos tollatur, quare majores Venti ex Polis ad nos veluti confluant &t irruant , id viderint Newtoni Difcipuli. Noftrum heic non eft variorum fyftematum conjecturas explicare, fed potiífimum eventa Maris noftri refer- re. Addo tantum in fine & alios obíervaífe mare in Refluxu , & mane magis tranquillum effe , quàm circa Meridiem & mediam Noctem , & Ariftoteles praeterea , tefte Plinio (4) , memoriae pro- didit nullum Animal nifi Aeftu recedente exfpirare , quod a. Me- dicis Obfervationibus quotidianis confirmatur , quibus videmus Aegros apud nos potiffimum Oriente. vel Cadente Sole interire , temporibus fcilicet , quibus Aeftus recedit. Heic quaerendum ef- fet cur hoc contingat, quum Mare & Aer tunc fint magis feda- I ta & (a) Plin. Hift. Nat. lib. z. cap. 98. 66 SB GMEM EN ta & tranquilla? Oporteret enim potius circa Meridiem , & cir- ca Mediam Noctem Aegros interire, ut & quoque intereunt hoc tempore, & quidem multi, quum Meridie & Media Nocte ma- gis Huctibus aeftuet Mare, & Aer Ventis. Verum fcire licet, du- plici de cauffa aegros poffe interire, vel Solis & Lunae in Hu- mores corporis impetu facto, & Vaíis difruptis, & tunc Aegri inFluxu, feu circa mediam Noctem , vel circa Meridiem inter- ibunt: Vel Crifi in loca non conferentia factà , fcilicet in Ca- put, Pulmones , Jecur , aliaque Vifcera, & hac peribunt Aegri, qui Oriente Sole vel Occidente pereunt . Quemadmodum hoc tempore melius plerumque fe habent Aegri remittente per Cri- fim particularem Morbo. Ad Crifim enim quies quaedam requi- ritur, feu aeítus impetufque minor, qui certe plerumque , ut ex Mari apparet , major eít Aeílate quidem Oriente; Hieme vero Occidente Sole . PROP'0SIIIO WVriTIMA. Mare Superum revera proprietates magni alicujus Fluenti habet 5 quum horum inftar curfum quemdam perpe- tuum fervet ; in Alveo fuo elevetur ; ipfumque interdum Alluvione; vel Corrofione quadam quibufdam in locis mu- tet; G caetera patiatur ; quae Fluminibus accidunt . S CHXH-QL. I V.M IL P Oftrema haec propofitio potius aliorum obfervationibus in- nititur , quam noftris ; praeterea fide Hiftoricorum tem- poris exacti , & Contemplatione Philofophica magis indiget , quàm Obfervationibus, quae per Vitam unius Hominis, nedum er quinquennium , fieri poffint . Hadriaticum Sinum praeter Fluxum & Refluxum . feu. Aeftam marinum , qui a generalibus cauffis Vniverfi, nempe a SolisLunaeque motu , aliave qua- cumque alterius Planetae vertigine pendere poteft , & praeter Fluctuationes , & Intumefcentias varias, quas ipfi procreant Ven- ti, fuperioribus Saeculis quidam Veneti Rei Navalis Praefecti , quos AESTVS MARITIMI 67 quos Graeco nomine Protos appellant, obíervarunt irftar alicu- jus Fluminis revera fluere , & indefinenter curfum fuum ferva- re ; atque hoc pacto , ut Aquae Maris curfu fuo recto Littora Dalmatiae, & Hiftriae prius raderent, deinde ut fert locorum natura flexo curfu Littora Veneta alluerent , ut tamdem ad Lit- tora noftra & Apuliae pervenirent. Quod fi recte confideremus , apparet Curíum iftius Fluenti effe pene Circularem , nempe ab Ofítis maris Jonii ad littora Epiri , Dalmatiae , Hiftriae , Ve- netiarum , Noftra, Apuliae, & ad reliquos Italiae fines . Hunc motum circularem maris noflri ufu & experientia comprobarunt Auctores illi , quod fcilicet Naves, quae ex Corcyra Infula Ve- netias petunt , femper prope Littora Epiri & Dalmatiae navigent, ut citius iter fuum conficiant. Contra vero Naves , quae Vene- tiis Corcyram petunt, ad Littora Noflra femper & Apuliae 1ta- liaeque reliquae accedant . Quod obfervationibus , ufu , & expe- rientia afferuerunt jampridem Proti illi , id iterum confirmavit exacto faeculo circa finem Hieminianus Montanarius egregius Mathematicus novis adjectis Obfervationibus, & Calculo motus iftius Curfus (a) . Obfervavit enim Infulas quafdam natanteis , ex radicibus nempe Arundinis Paluftris conflatas , quas patrio no- mine Coria illeic appellant, ex Littore Forojuliano & Tarvifino avulfas recta Venetias verfus incedere , & fi Venetias praeterie- rint, vel ex Littore citra Venetias avellantur ; ad oftia Padi contendere, atque ex motu harum infularum , qui a fluxu ma- rino non interturbatur , argumentatus eft Hadriaticum finum curfu fuo fpatio xxii. horarum tria vel quatuor millia paí- fuum conficere. Apud nos quoque Curfus ifte obfervatur, nam Corpora eorum , qui ad oftia Padi fubmerfi vel occifi periere , plerumque in Littore Ravennae reperiuntur , item corpora , quae ultra Ariminum in Mare perierunt, plerumque citra Ariminum inveniuntur, fluxu nempe iíto dextrorfum femper advecta. Ela- pfo anno ego quoque quum Venetias navigio peterem ad Oftia Padi vidi inflatum Cadaver fubmerfi Hominis licasii fluctibus Ravennam contendere , quum nos interim obverfo Vento nobis tamen propitio iter noftrum conficeremus , atque ex motu illius Cadaveris , quantum mihi conjectare licuit, vifum eft mare velo- cius ire, quàm ut fexta quaque hora unicum tantum milliare pe- I 2 ragraret. (a) Libro poffhumo , qui infcriàjtur il Mare Adriatico , c (ua corrente efamio pag. 125. Jea. Edit. Florent. 1733. 68 SPHCIMEN ragraret. Fortaffe non omnibus in locis eodem pacto curfum fuum fervat mare . Obfervavit praeterea Montanarius Flumina omnia Maris Hadriatici finiftrorfum in ipfum fe exonerare , ut revera finiftrorfum fe fe exonerant flumina noftra , praefertim Arimi- nenfe Maricula hodie' dictum ; Quod aliquibus mirabile videri poteft, cur potius contra curfum maris ingrediantur , eique dum influunt non obfequantur. Sed hujus reiratio eft, quod tempore Curíus tranquilli Fluminis ad dexteram Arena & Coenum mul- tum aggeratur fecundo maris fluxu ibi comportatum . Tempo- re vero , quo Flumina Aquis pluviis tument & exundant , tunc propter impedimentum illud a dexteris aggeftum , finiftrorfum ie convertunt, & impetu facto irruunt, ut revera ftrepitu irruit noíler, & faxa glareamque multam ad finiftram rejicit , ut ex his faxis glareaque agger quidam , & is fatis altus ex aquarum Íedimento excitetur , qui ad duo millia paffüum circiter prope Mare, fenfim tamen imminutus, protenditur. ld accidit etiam in Metauro nobili antiquae Galliae Senonum flumine, ut glarea ejus Pifaurum ufque advehatur , quod.cauffae eft ut Portus , quem magnis fumtibus toties fibi conítruxerunt Fanenfes cis Metaurum, hujufmodi glarea femper compleatur , & inutilis fit, quum in ipfo Metauro fuiffet conítruendus , ut utilis & perpetuus maneret. Guglielrainus Montanarii difcipulus quamquam cum ipío agno- Ícat Curfum | maris noftri apud nos dextroríum tendere , tamen oblitus eft quod difertis verbis fcripferat Montanarius de ingref- fu fluminum in mare noftrum, & contra experientiam afferuit Flumina Ferrarienfia, & Galliae noftrae togatae, feu Aemiliae, ut hodie vocatur , ad dexteram in Mare influere (a), deceptus nempe ratione fluxus maris illius dextri, qui debuerat dextror- fum omnia comportare. At nuda ratio in rebus phyficis fi ex- perientia , & obfíervatione non fulciatur , plerumque vacillat . Fateor tamen mirabile vifum effe & aliis Viris multis, & in re quae ad motum aquarum pertinet exercitatis , flumina noftra tam infigniter finiftrorfum in Mare influere , & faxa glaream- que ingentem ad tantum intervallum in hanc partem contra ma- ris curfum deponere. Sed mare prope littora noftra tumenteis aquas fluminum leniffimo fuo motu regere non poteft, praefer- tim vero quia flumina noftra rapidiffimo curfu ex proximis A- penninis in mare defcendunt. Quare apud nos tempore magna- rum (a) Galielrzin. de Flamin, Natur. Cap. VIII. Coroll. VIL. AESTVS MARITIMI 69 rum exundationum Mare potius Fluminibus obfequitur , quàm Flumina, ut par erat, Mari obfequantur . 5 C6 HOO VbsD E Mo. I N praecedentibus aliorum obfervationibus & noftris oftendi- mus quidem primo loco Hadriaticum finum revera proprie- tates alicujus Fluenti habere; nunc vero & alias proprietates ejus declarabimus , quae-fluminibus funt veluti fecundariae . Et hae funt Alvei Elevatio , Mutatio, Corrofio, Alluvio . Et ad pri- mam quod attinet fatebitur quifque fanus & in his rebus vel me- diocriter doctus mare noftrum elevatum eífe in alveo fuo, feu fundum ejus modo effe altiorem quàm fuerit antea , idque patet vel ex Cloacis ipíis Vrbis noftrae, per quas aquae & lordes in proxima flumina, & per haec in mare defluebant , quando Viae Vrbis quatuor pedibus & amplius erant profundiores , quàm mo- do íint, ut manifeíto cognofcimus ex antiquis filicibus a Roma- nis in fternendis viis pofitis , qui in exítruendis novis Aedibus paffim effodiuntur, & ex Pavimentis Teffellatis veterum Aedium & Curiarum Vrbis, quae itidem profunde fepulta reperiuntur ; tamen nunc aquae & Íordes urbis vix per Cloacas in proxima fumina & mare poffunt confluere , ut urbs expurgetur , licet tanto altior fit facta, ut viae plurimae urbis quacumque tenui Huminis Arimini exundatione aquis compleantur, praefertim duae Caudalunga & Clodia dictae , quae pofterioribus Saeculis una cum aliis minoribus loco inferiori & verfus mare minus ía- pienter Vrbi fuerunt adjectae, quum potius fi amplificanda fue- rat Vrbs, non eo inloco, fed verfus Monteis debuerat amplifica- ri. Quare patet acutius profpexiffe Romanos in urbe noítra ex- ftruenda, quàm poíteros in ea amplificanda , quum fpatio duo- rum millium annorum & amplius Vrbs illa vetus a Romanis con- dita numquam aquis fluminum & coeno fuerit inquinata ; Con- tra vero Viae adjectae, & Portus novum Suburbium penitus ho- die mergantur, & tamen nova haec Aedificia trium vel quatuor faeculorum aetatem vix fuperant. Tantum mare & vicina flu- mina in alveo fuo jugiter elevantur ! Hujus rei cauffa effe po- teft Arena, Glarea, & Lutum ingens, quae in exundationibus Íecum advehunt flumina noftra , quae etiam levi quacuuique Pluvia coeno turbida apparent. Obfervavi enim una cum Joan- ne Ma- 70 SPECIMEN ne Maria Cella, viro in mathematicis erudito , qui noftrorum ftudiorum adjutorem liberaliter interdum fe praebet , Lutum Flu- minis noilri in alluvionibus advectum , effe aquae advehentis par- tem ad minus decimam feptimam ; nam ex unciis una & quin- quaginta aquae quam ante diem x. calendas Februarias anno elaplo cror»ccxxxvir in noftro flumine Arimini hodie vul- go Mariculae tempore majoris exundationis fumfimus, treis un- cias & amplius luti tenuiffimi & probe exficcati invenimus re- manfiffe, & tamen quam fumfimus aquamr, non in medio cur- fu fluminis, neque in loco ejus profundiori, fed extra ripas , & in fuperficie fumfimus. Quare patet Lutum , feu Limum in Flu- mine noflro effe ad ejus aquam ad minus, ut r. ad xvir. Dixi ad minus , nam fi aqua fumeretur in pleno curfu fluminis , & prope fundum , major adhuc effet proportio. Praetermitto heic etiam proportionem quam habet reliquum Sedimentum , Arena Ícilicet & Glarea Saxaque ipfa, cum aqua , nam fluvius nofler non lutum tantum , feu limum advehit , fed arenas glareafque multas una. cum majoribus faxis, quae, ut patet ex ledimento prioris ad dexteram , & ex aggere illo magno pofterioris ad fini- Ílram , maximam quifque fatebitur proportionem fedimentum univerfum cum aqua habere . Addo heic tantum fedimentum - vulgare feu limofum noftri fluminis proportione convenire cum fedimento Naris , quod ex óbfervationibus Onuphrii Caftelli ( quas tamen Bononienfes rudeis appellant ) eft pars decimafexta ; qua- re variat multum a fedimento item limofo Rheni Bononienfis ; nam uti folemniter obíervarunt(24) ante diem IIII calendas Fe- bruarias anno cro15ccxx. lutum Rheni Bononienfis eft ad. ejus aquam , ut I. ad cLxxv. decies fcilicet minus & amplius quàm noftrum & Naris ; quod multum valde eft. Et quidem fateor fi ob- fervationes illae pro Bononienfibus non tam folemniter fuiffent in- ftitutae , fufpicarer aliquid fubdoli in illis latere, quod a partium ftudio effet profectum , & quod rei quam parabant Bononienfes fa- veret. Verum his miffis patet mare noftrum ex crebro afiluxu Sedimenti terreftris ex fluminibus tam copiofe advecti in dies attolli. An id etiam eveniat, quod omnia fenfim , ut fert New- toniana doctrina , ad aequatorem confluant , uti fufpicatus eft vir eximius Andreas Celfius Vpfalienfis, nam quum effet apud nos, & ipfi oftendiffem ego eventa varia Maris noftri, & PT anc (a) Memoria in favore dc' Bologne(i. Nota I. pag. 341. Edit. Florentinae To. V1. AESTVS MARITIMI 71 hanc Alvei elevationem , Vir acutus quum talia in Baltico fuo accidere non obfervaffet , fed potius contraria , deprimi fcilicet il- leic mare & minui, argumentatus veram effe doctrinam illam Newtonianam , qua intelligimus omnia fenfim verfus aequatorem confluere, & majori quidem velocitate & proportione in noftris Regionibus , quae Aequatori funt proquinquiores , quàm in fuis , quae ab ipfo remotiores & Polis vicinae ; ut Globus Terraqueus in dies ad Sphaeroidem figuram in polis magis complanatam acce- dat, ut tandem , ut ego quidem arbitror, fihaec vera fint, Or- bis Terraqueus non amplius Globus , fed magna Rota videatur . Verum quicquid (it de hac re, ex obíervationibus concludamus licet, Mare noftrum in dies in Alveo fuo altius affüurgere, quod & Fluminibus omnibus per loca plana diícurrentibus eft commune. $CHOLI/V M III. x Idimus in fuperioribus Mare noftrum velut magnum Fluen- tum revera fluere, & in alveo fuo attolli, quare apparet & ipfi reliquas Fluminum Proprietates convenire , Alvei nempe Mutationem , Corrofionem , Alluvionem . De prima heic pri- mum verba faciemus , quum ex ipfa reliquae veluti pendeant . Quando autem dico Mare Alveum fuum mutare , id intellectum volo, non quod omnino mutet & per omnia , fed tantum identi- dem , & quibufdam in locis, ita ut ubi antea erat Mare , nunc fit "lerra, & ubi antea erat Terra , modo fit Mare; Idque potiffi- mum fieri ex aggeíta terra limoque ad ejus Ripas & Sinus, fi ipfum recedat, velex Alluvione propter Alvei elevationem , vel ex Gorrofione , (i ipfum Terras ingrediatur, & aquis fuis perpe- tuo compleat. Mare vero Acceífu vel Receffu mutare locum om- nibus eft notum , quum ab Herodoto ipío atque ab Ariftotele Ae- gyptus donum Nili dicatur (4) , ut de aliis regionibus dici po- teft, quae ex Sedimento Fluminum factae funt majores ; Ita alia loca nunc tenet Mare , in quibus olim Terrae, Campique erant. Verum heic tantum notabimus eas mutationes, quas mare no- ftrum apud nos fecit, & qua ratione. Apud nos quidem revera Mare receífit, quod manifefto deprehenditur ex Turri & Muro antiqui noflri portus , quae omnia hodie a pluribus faeculis in ficco inutiliter haerent , quum antea Portum fatis commodum | Dayi- (a) Herodot. Lib, IH. num. x. Arifl. Lib. 1. Mateorolog. cap. 14. 72 SPECIMEN Navibus & Vrbi noftrae praeberent . Diftantia hujus Turris a Mari, ut nuper una cum Cella cognovimus , eft Pedum rocccc- Lxxxv. Áriminenfium , & Murus antiqui portus ei adjectus Pe- dibus cccxvi. eft longus, quare mare receffit hoc loco croccc. pedibus , a Moeniis nempe Vrbis , quae Moles illa , feu Murus contingit , quaeque olim mare alluebat; fed magis receffit alio inloco, nempe a Moeniis, quae funt ad portam Equitum , quae modo ducit ad mare . Ibi enim mare diftat ab urbe Pedibus cioIoCcCLXvi. ÁAriminenfibus , & Porta ifta a. Moeniis antiquis Romanorum Pedibus cccxxirmr. diftat ; Hoc enim fpatio adje- ctio novarum Viarum continetur . Quare modo mare diftat a Moeniis Romanorum Pedibus ciociorxxxx. Sed major adhuc eft diftantia, fi menfura fumatur ab Oftio novi Portus. Verum ut omnia in unum conducamus , Receífus medius Maris a Moeniis Vrbis noftrae , quae olim ipfum alluebat , eft Pedum circiter cIoIocCL. Quare procul dubio revera modo íatis patenti a no- .bis receffit Mare, quum tot jugera agrorum Hortorum Cultori- bus, & ad fegetes idonea reliquerit ; cujus rei turris & ^ moles ila mirifica in ficco haerentes fempiterna erunt teftimonia .. Sed adhuc magis mare a Ravenna receffit , quae olim temporibus Romanorum :& Gothorum intra marinas Lacunas fita erat, ut nunc urbs ampliffima Venetiarum , & tamen modo in ficco hae- ret Ravenna, ut a mari tribus fere millibus paffibus diftet; di- ftantia fane quae eft duplo vel triplo major, quàm noftra a ma- ri. Quare hoc exemplo moniti prudenter idem fibi metuunt Ve- neti, ne Ícilicet praeclariffima eorum Vrbs , quae in Lacunis ma- ris pofita tantum ceteris praeftat , tandem in ficco haeyeat , mul- tumque ei de praefenti fplendore, & aéris falubritate decedat, atque a duobus Saeculis fapienter Hydrometras varios fuper hac re confuluerunt, qui magnis fumtibus quaedam Flumina a Ve- netiarum Lacunis avertendo profpici poffe crediderunt . An ve- ro hoc pacto Lacunis profpiciatur , alii viderint . Polybius quidem excellens Hiftoricus eximiufque Philofophus fimul , ex ingreffu Tanais in mare, ipfum illo in loco in Paludem illam celebrem fe tranímutafle credit , quae Maeotis appellatur, atque hoc ex- emplo Pontum Euxinum ex lítri , Boryíthenis , aliorumque.» magnorum fluminum .ingreffu in paludem quoque. ipfum tranf. mutatum iri argumentatur (4) . Verum a temporibus Polybii unde- (a) Polyb. Lib. III. AESTVS MARITIMI 73 ündeviginti faecula jam praeterierunt, && tamen Palus Maeotis nondum eít exficcata, quinimmo urbs Tanais ad oftia fluminis fita (4), & Tanaitae ipfam urbem & paludem incolentes eo- dem fplendore vivunt (5) ; Pontuíque Euxinus mare ampliffi- . mum adhuc eft, ut vulgo hodie: Mare-majus, & Nigrum voce- tur, quum nil fere de fua profuriditate ab iis temporibus amife- rit . Quare patet non femper marinas lacunas & mare ipfum ex ingreffu fluminum exfíiccari . Elevatur quidem ejus alveus ex Íedimento fluminum , fed quum in omnibus locis quadam proportione idem elevetur, elevantur & ejus aquae in fuperfi- Cie, quae ex promixis maribus, atque ex Oceano ipfo, vel per aeftum , vel per alium fluxum influunt , quum haec aquarum proprietas fit, ut perpetuo ad libellam fe fe componant. Huc adde, mare ex fluminibus aliquantulum augeri , ut in Scholio propofitionis fextae obfervavimus , multoque magis augeri de- bent marinae lacunae praefertim hieme ,.& iis in locis ; ubi multum pluit , uti reipía magis pluit Patavii ex obfervationi- bus Joannis Poleni eximii mathematici & amici noflri, & for- taíffe per reliquam Marchiam Tarvifinam , quàm in noftris Re- gionibus. Quare alio flumina illa tot aquis tumentia deducen- do fortaffe lacunae incolumitati non tantum: confulitur ,. quan» tum fi in eam ingredi finerentur , uti eorum natura ferebat . Verum his miflis ad illud redeamus unde divertimus .. Certum eftigitur a nobis & a Ravenna mare receffiffe .. Heinc quaeren- dum effet, an mare eadem proportione heic perpetuo recedat. Apud noílros receptum eft mare fingulis annis a continenti per- petuo recedere, uti fortaffe olim recedebat ; Verum hodie hanc legem fibi fervare non videtur , immo contrarium potius per hoc Quinquennium obfíervavi; nam ex Notis illis quas lignis exte- rioribus Portus noftri inuffi, potius mare hoe tempore áccefliffe , quam receffiffe colligo ; quemadmodum colligere etiam poteft quifquam ex Palis confixis feptem ab heinc annis in arena ad littus maris pro fundamentis Propugnaculi cujufdam , quod ad- verfus piratas noflris in animo erat conftruere ; nam ligna. illa , ut noflri omnes norunt , loco a mari convenienter diftanti fuerunt confixa , tamen hodie etiam in majoribus xeceffibus maris ab ejus undis alluuntur. Quare modo omnibus patet mare hoc feptennio ad continentem terram apud nos acceílifle ; Immo "Turris illa vetus (a) 4zoff, feu J4zapk , & Azach. (b) Cofacchi del Don. . i 74 SPEGIMEN vetus antiqui noftri Portus multo propinquior eft hodie mari; quàm erat triginta abheinc annis, utego memini. Fortaíffe ma- re hodie apud nos fenfim recuperare tentat , quod olim amiferat , atque fi hac ratione procedat , ipfam urbem noftram tandem mer- get, praefertim portus fuburbium , & vias illas recens adjectas, nifi aggeribus factis uti apud Batavos , velelevatione plani via- rum, quod opportunius eft, huic malo profpiciatur . Hoc etiam ob- Íervafle Romanos aliquibus in locis apud nos mare accedere vi. detur; nam tertio ab urbe noftra lapide, ubi etiamnum Cippi aliqui milliarii veteres fuperfunt , in via Flaminia aggerem al. tiffimum ex cemento & glarea conftruxerunt ad multa milliaria, ut via illa a fluctibus maris perpetuo munita foret , qui agger adhuc vifitur , & a Miffone in fuo Itinerario memoratur, quam- quam imprudentia noftrorum in dies deftrruatur , cemento illo in alios ufus alio tranflato. Apud Faneftreis etiam , ut ex aliquibus eruditis illius Civitatis accepi, fama eft mare hodie proquinquius effe urbi eorum , quam fuerat ante, nam nefcio quas veteres in- Ícriptiones fepulcraleis ad marein excavatione novi eorum por- tus inveniffe perhibent. Sed maximum exemplum acceflionis ma- ris Hadriatici , & ingreffus in terras , in magnis lacunis , feu vallibus, ut vocant, Comacli, habemus. Nam urbs ifla , quae Cymaclum aliquibus dicitur, quod quafi e luctibus maris emer- ferit, quaeque in medio lacunarüm modo fita eft, ut olim Ra- venna, & nunc ampliífima Venetiarum , recens admodum vide- tur, quum eo in loco multi arbitrentur Spinam urbem olim fuif. Íe, cujus meminit Strabo (4), & Dionyfius Halicarnaffeus , & primus quidem tamquam Oppidi fuis temporibus in Continenti , & a mari xc. íladiis diftantis ; attamen urbs Comacli hodie ad mare pene eft, marinaeque ejus Lacunae ad rx. millia Paf- fuum in longitudine, & ad quindecim in latitudine protenduntur. Atque ibi in novis aedibus , vel aedificiis fuis pifcatoriis ex- ftruendis paffim fepulcra &t rudera veterum aedium intra illas lacunas inveniunt . Ibi enim mare recuperaífe videtur , quae temporibus Strabonis amiferat - Sed quid heic Spinam fubmer- Ííam, & Comacli lacunas memoro , ut alluviones maris noftri o- ftendam ? Concha ipfa urbs olim decimo lapide vix ab urbes noflra diftans, & ad Cruftumium fluvium pofita nonne a pd accu- (a) Strabo Lib. v. Gzograph. Dionyf. Halicarzaf. Antiquit, Lib. 1. AESTVS MARITIMI 7$ faeculis merfa in mare jacet (4), ut turrium merfae urbis ver- tices in magna maris tranquillitate appareant, uti hiftorici no- ftri memorant (5) ? Quod maximum eft magnae cujufdam allu- vionis monumentum. Tamen mare ibi multum füperiori faecu- lo a pago Catholicae , qui pem meríam urbem furrexit , rece- debat , ut turris quaedam 1peculatoria. ibi adveríus piratas ab Alexandro VII. Pont. Max. ad radices Focariae promontorii , feu, ut hodie vocant, montium Catholicae conítructa per plura ter- rarum jugera , quas aratores colebant , diftaret .. Verum hodie mare ibi vires recuperat, ut turris illa, & alia inferior ab ejus undis concutiantur, & nifi provideatur, brevi fortunam vicinae urbis Conchae fint fubiturae . Quare ex his omnibus , quae in hoc fcholio retulimus , apparet Mari noftro Hadriatico paíliones ilas fecundarias fluminum. convenire , Alvei fcilicet mutatio- nem , faltem in parte, Corrofionem , & Alluvionem , uti certis exemplis obfervationibufque probavimus.. : SCHOLIVM Nr-TvIiMvM. E X quo Mare noftrum a Continentibus Terris recedit , uti ab Vrbe noflra, & a Ravenna revera receílit , argumen- tantur aliqui olim cacumina Apenninorum tenuiffe , & fenfim labendo feu recedendo eo deveniffe ubi nunc eft, tamdem in ni- hilum vel in Paludem aliquam defiturum . Ac propterea Con- chylia illa marina, quae paffim in omnibus Montibus Apenni- ni, & in noflris Collibus , qui funt ejus Appendices , reperiun- tur, quorum nonnulla fuperiori Libro memoravimus , non effe ges Diluvianas , uti communi fere omnium Gentium confenfu re- . ceptum eft, & nuper diferte probavit Woodwardus , fed exuvias effe ab ipfo mari noftro , quando monteis illos alluebat , reli- ctas. Quod de Montibus noftris Italiae dicunt , id de Montibus univerfis Orbis Terrarum , in quibus haec monumenta inveniun- tur, dictum volunt . Quid enim, ajunt, opus eft, ut explicemus quo- modo marinae Conchae, & Vmbilici varii in Montibus reperian- tur, tempora Noachici Cataclyfmi in medium adducere, vel Fa. bulas Certaldenfis in Philocopo de Lycaone , vel denique illas Vé- nufini Vatis de Proteo , qui olim, ut ipfe loquitur , Pecus Pi- Ícium egit altos vifere monteis? Quid , inquiunt, opus eft Wood- K 2 wardi (a) Baudrand. Geograph. Ed. 1«83. (b) Rafael. Adirnar. Sit. Rimin. L. 2. 76 SPECIMEN wardi Affecla , ut has minutias pandas tanto apparatu , & tanta facri Codicis & Prophanorum Scriptorum Auctoritate , quum hoc totum tam facili negotio , & folo naturali maris receffu poffit ex- plicari? Verum pace horum virorum dicam cum Terentio, dum haec acute dicere videntur, nae faciunt intelligendo ut nihil in- telligant. Nam probe in medium Sacer Codex adducitur, & probe etiam aliarum Gentium fabulae afferuntur, quae a veris Hifloriis Sacri Codicis fuerunt detortae, & depravatae, nam li- cet ita detortae & depravatae confenfüm tamen quemdam uni- verfalem omnium populorum de veritate Diluvii oftendunt . Qua- re admiffa veritate Diluvii, quam nemo fanus & pius negat, & fimul admiffo confenfu omnium Populorum , quod multum etiam eft, apparet Noachicum Cataclyfmum quater circiter mille an- nis ab heinc contigiffe , anno fcilicet millefimo fexcentefimo quin- quagefimo fexto ab Orbe condito . Quod tempus omne a condito Vniverfo fex millia Annorum non excedit, fi textum Hebrai- cum, & Vulgatam Verfionem Sacri Codicis fequamur , & octo millia annorum non fuperabit , fi .xx. Interpretum Lectionem fe- quemur. Quare apparet tempus quatuor millium Annorum poft diluvium non fufficere ad receffum maris a montibus Apenninis, neque fufficiet tempus univerfum rxx. Interpretum , licet decies fuiffet longius. Nam quum Mare ab Vrbe noftra fpatio duorum millium Annorum & amplius, ex quo fcilicet Romanorum Co- lonia huc deducta eft, vix ac ne vix quidem mille paffus recef- ferit, & a Ravenna, ubi major eft Receffus, vix ad tria millia paífuum recefferit, & quum Cacumina Apenninorum xxxv. & fortaffe xr. millia paffüuum a mari noflro diftent, patet talem Receffum Maris a vertice illorum Montium , ne fpatio quidem Lxxx. millium annorum fieri potuiffe . Quae Aetas decies & am- plius major eft, quam aetas Vniverfi, etiam juxta Verfionem il- lam Lxx. Interpretum . Quare dicendum ,Conchylia illa, & ma- rinas exuvias varias, quae in illis Montibus reperiuntur , quater ab heinc mille annis a Diluvio Noachico illic fuiffe afportatas , ut ratio Sacri Codicis , & confenfus fere omnium Populorum fua- det, quod & diferte probavit Woodwardus contra fabellas illas Burneti, quas ifte a Patricio noftro detorferat . Huc adde , univer- fum Mediterraneum Mare una cum Sinibus fuis omnibus recens videri, multo nempe poft Noachicum Cataclyfmum natum vel auctum , ex difruptione fcilicet Oceani Atlantici facta ad isa pen AESTVS MARITIMI 77 pen & Abilam, ubi nunc eft infigne Fretum Gaditanum , ex quo ab Oceano in maria noflra aquae omnes influunt , & ab ipfis in Oceanum refluunt, ut omnibus eft notum . Jofephus Montius Bo- tanicus infignis, & Hiftoricus Naturalis Bononienfis, qui de his rebus pro Woodwardo ícripfit (4), rationem aliam adducebat, ut probaret Noachicum Cataclyfmum Conchylia in Montibus Bo- nonienfibus reliquiffe, quod nempe eorum multa non Hadriati- ci, vel Inferi maris fint indigena , ut revera efle deberent , fi haec Maria olim cacumina illa attigiffent, fed Indica fint, ut Caput illud Rofmari, fuper quo Tractationem íuam fcripfit Vir eruditus. Verum homo aliquis acutus heic reponere poffet : Tunc Maria noftra quando vertices illos abluebant potuiffe ea Monftra,& Indica Conchylia alere, quae nunc Oceanus alit, quum tempo- ribus illis Maria noftra propter amplitudinem , & profunditatem cum Oceano ipío effent comparanda . Quare auctoritas Sacri Co- dicis una cum confenfu omnium fere Gentium , & Marium no- ftrorum novitas magis me movent ut dicam , marinas iflas exuvias a Noachico Cataclyímo inter ftrata Montium noflfrorum uti & alio- rum omnium fuiffe delata , quod quo pacto fieri potuiffet , Wood- wardus, Bourguetus, Montius, alique, qui hanc provinciam il- luftrandam fibi fumferunt , funt confulendi , quamquam ego peni. tus non probem , quae de gurgite illo vafto , feu de aquarum a byílo in Centro Terrae locato traduntur. ANACEPHALAEOSIS. — Andem ut vela quodammodo fermonis noftri contrahamus , atque ut omnia, quae in hoc Specimine de Aeflu recipro- co diximus, in unum conducamus, ex dictis per univerfum, Librum tum in Propofitionibus , tum in Scholiis concludere licet , Fluxum & Refluxum ad Littus noftrum effe perpetuum , & diei naturalis fpatio utrumque bis contingere. Majorem tamen ipfum effe in Noviluniis & Pleniluniis praefertim tertia die poft has Conjunctiones. Sed adhuc majorem effe ea Luna nova plena- que , quae Solftitia & Aequinoctia proxime fequitur , idque fem- per tertia die, quamquam iple Solítitiorum , & Aequinoctiorum dies nil per fe oftendat. Hofce fluxus & refluxus non accurate íex horis contineri, fed fingulis diebus Fluxum unum, ejufque re- (a). De Mozrumento Diluyiano Diffirt. edit. 1719. 78 SPECIMEN: Refluxum majorem eífe altero Fluxu , & Refluxu, Hieme qui« dem Vefpere ; Aefítate vero fummo mane hoc obíervavi. Ad Ae- ftum. Maris conferre etiam Solem, immo ipíum apud nos diur- num & annuum aeftum regere , Lunam vero menítruum . Ha driaticum finum plerumque plus Aquae continere Hieme , quam Aeítate ; quare Intumefcentia maris , & Detumefcentia non. mul- tum variant Hieme & Aeftate, & fi variant, id accidit compara- te. Mare in medio Fluxus, itidemque in medio Refluxus velo- cius movetur , & aícendendo vel deícendendo quodammodo fal. tat. Inter Fluxum & Refluxum Aquiítitium accidit, quod per aliquot horas interdum durat . Venti violenti efficiunt quidem. ut magis fluctuet Mare, & magis extendatur, non efhiciunt vero: ut multum tumeat ; tumet tamen apud nos inítante vel flante Subfolano & Auítro. Deprimitur vero flante Circio & Aquilone, fi (int diuturni. Qualibet Hora & quolibet Vento, modo is fit violentus, fluctuat Mare, tamen naturaliter magis fluctuare ap- paret tempore Fluxus, quàm tempore Refluxus. Quietum igitur & tranquillum magis eít, Aeítate quidem fummo mane , Hieme vero occidente Sole . Mare denique noftrum Superum revera pro- prietates alicujus magni Fluenti habet , quum Curfüm queme dam perpetuum ab aeítu diverfum íervet , in Alveo fuo eleve- tur, a terris quibufdam interdum recedat , & alias Alluvione oc- cupet, vel corrodat . Sed receffus ifti alluvionefque & Corrofio- nes apud nos non funt res immodicae . APPENDIX. Eric Coronidis, ut ajunt , loco apponendae effent quin- quennales noftrae Obfervationes , feu Ephemerides mari- nae, quae confirmarent ea, quaeexipfis excerpfimus, atque in hunc Librum contulimus, ut iis qui haec legerint: fidem facerem. Verum hi,íihaec quae excerpfimus non crédant , fidem etiam. non adhibebunt Ephemeridibus quibufcumque . Quare provocan- di effent,ut haec propriis obfervationibus iterum experirentur, quemadmodum ego ut experiantur ex animi fententia provoco & cupio. Huc adde, iftas Quinquennaleis Ephemeridas licet in- terruptas effe longiffimas, nam horariae funt ut plurimum , non diurnae tantum , & interdum ad xxirmi. horas continuas & ul- tra funt productae , & plerumque horas plurimas illorum dierum con- AESTVS MARITIMI 79 continent , in quibus inflitutae fuerunt obfervationes. Quare ad- je&ione harum Obfervationum , quae praeterea faepe funt con- formes , multum excrefceret Volumen , multumque negotii & fa- ftidii legentibus facefleret , quibus non Specimen, fed magnus quidam Liber pervolvendus videretur. Satius igitur duxi eas o- mittere. Equidem fcio, Aftronomos Obfervationes fuas minutas fane, & interdum interruptas edere, quae ab Aítronomiae cul- toribus avide, ne dum benevole excipiuntur , quae aliis fortaffe res putidae videantur, cujus rei exemplo effe poffunt. pofthumae Francifci Blanchini Praefulis Doctiffimi & Amici noftri Aftrono- micae obfervationes , inter quas benevolentia tanti Viri nomen noftrum fplendet (4) : & Obfervationes circa Meridianam Bo- nonienfem a praeclariffimo Manfredio nuper editae, quae omnes minutae admodum Ííunt & interruptae . Et fane plus utilitatis hominum generi afferre poffunt marinae quomodocumque ob. fervationes, quam Aftronomorum minutae illae Satellitum. Jovis apparitiones occultationefque , Tranfitufque alicujus Planetae fub Solem ,. aliudve Sidus, & alia id genus. Per marinas enim No- tationes Claffis Praefectus, & :Navium Gubernator quicumque noffe poterunt quo tempore compellant tuto naveis fuas in pore tum , ne fecundis ventis quidem , fed adverfo maris aeftu in fic- co haereant naves & frangantur antequam optatum portum , vel infulas capiant .. Item noícere poterunt quo tempore naves a va- dis (int abducendae , ne minuente Aeftu ibi afilictentur & pereant, ut innumeris contigit antea & continget rurfus, ni ad Aeftum marinum diligenter attendatur. Ad ipfum certe diligenter atten- debat C. Julius Caefar Imperator, qui in expeditione Britanni- ca folvit & Ventum & Aeftum uno tempore nactus fecundum (5), ut ipfe loquitur (c) , cognovitque Lunam plenam maritimos aeftus maximos in Oceano efhicere confueviffe , atque propter crebras commutationes Aeftuum magnos fluctus fieri. Denique magno il. li Imperatori ignotum non erat Áequinoctii tempore (4) propter majores Aeítus infirmis Navibus navigationem fubeundam non effe , ideo ante hoc tempus ex portu folvit , & naveis omneis in- columeis in Galliam perduxit . Item per Marinas Notationes, quod res noftras propius attingit, Vector & alius quicumque Ter- ra (a) Blanchin. Obferv. Aftronom. & Geograph. Neron. 1717. p. 2137. (b) Caef. Comm. de Bell. Gall. 1. 4. p. D (c). Ibid. p. 10c. (d) Pag. 104. €. Jib. v. 8o SPECIMEN ra iter faciens probe fciet, quando fecundum Mare via ipfi te-. nenda, & quando ad Monteis , ut iis accidit qui Arimino Fa- num ,. vel Ravennam contendunt, nam in magnis Aeftibus via fe- cundum Mare in his locis non eft tuta, utalia fexcenta. prae- teream , quae ex notitia Aeftus Marini maxime pendent. Verum nos non Aftronomis folum fcribimus , qui diligentia ac patientia ceteros mortaleis fuperare videntur, fed omnibus , quibus illud. Comici, ze quid mimis, plerumque nimis placet . Satius igitur judicavimus eas Ephemeridas modo omittere , in lucem poftea edi- turi , fi umquam majus opus aggrediamur, vel aliquo provo- cemur. 4PPENDIX II uper aeftus maris rationem quamdam habere videtur cum aícenfu & deícenfu Hydrargyri in Barometro , heic apponendae etiam effent Ephemerides Barometricae una cum 'Thermometricis , quemadmodum fieri folet, ut hae femper una jungantur . Verum fi Marinae illae Obfervationes licet rem pene novam exhibentes , legentibus multum faflidii crearent ; quid non dicendum. de Barometricis & Thermometricis iflis ob- fervationibus, quae Crambem recoctam olent? Eruditulus enim quifque in Philofophia, ut aliis doctus videatur, fi nil aliud fcri- bendum habeat, Barometricas & Thermometricas tricas fcribit , ut modo libris harum Obfervationum refertis obrui quodammo- do videamur. Quare haíce libentius praetermittimus . Addimus tamen , quod & in Scholio Propofitionis xir. notavimus , Barome- trum plerumque apud nos tribus vel quatuor lineis circa Novi- lunia & Plenilunia deprimi, deinde tolli, ut tertia illa die majo- ris Aeftus poft Conjunctiones fere femper in priftinum ftatum re- digatur , ni magis attollatur. Verum ut Notitiam quamdam mo- tuum majorum Barometri, qui per hoc quinquennium contige- runt, exhibeamus: Dico Barometrum , feu melius Hydrargyrum in Barometro ftare apud nos plerumque ad altitudinem digitorum xxvii. Parifienfium . Quare heic minor altitudo in barometro contigit nonis Februariis anno c1o19ccxxxvrtr. flante Afri- co, leuSw , nive & pluvia cadente, quae erat ad digitos 27. & l. 4. fed Vefpere ejuídem diei nubilo caelo , circio , Íeu Nw flan- te, lineam unam afcendit. Pluries per hoc quinquennium ad di- git. 27. ES AESTVS MARITIMI ET git. 27.4 2& ls. pervenit . Major item altitudo Barometri contigit hoc anno , quo haec fícribimus cio15ccxxxvirr. No- nis Februariis , quae fuit ad digit. 28.1. 9 2 Sw flante & fere- no Caelo . Item a. d. xim. Cal. Mart. hujus anni ciorocc- xxxviii ad eamdem altitudinem fuit , ad quam quidem per univerfum hoc quinquennium numquam pervenerat. Elapío De- cembri anni cioroccxxxvir. a. d. xvir.. Cal Januar. Altitu- do Barometri tempore magnae illius Aurorae Borealis fuit ad di- gitos 28. 1.7. ita ad eamdem altitudinem fere fleterat per dies aliquot ante & poft Auroram illam . Notitiam motuum Thermometri praetermitto , quum antea ufus fuerim Thermometris Florentinis, & Amontonianis , quae fnultis incommodis & difficultatibus,ut docet Mufchenbroekius,funt obno- xia (a). Addam tamen , majorem calorem per hoc quinquennium ; ut ego quidem ex antecedentibus conjectura ducor , fuiffe hoc an- no croloccxxxviit Quintii & Sextili Menfe , nam tunc Hydrargyrus Thermometri juxta methodum lslei conftructi , quod mihi dono miferat Vir llluftriffimus Antonius Leprottus Archia- ter Pontificius , ad altitudinem partium 83 per plureis dies fletit . Declinatio Magnetis eft Gr. 13. 40. ad W. ut modo ipfo brumali die hujus anni cioroccxxxviir. una cum Cella ex pluribus Py- xidibus Nauticis in Meridiana Linea collocatis cognovimus. Vulturnus Ventus , feu SE. tota Aeflate nobis eft perpetuus, feu periodicus, nifi aliqua Procella furgat, quae ipfum intertur- bet. Flare incipit circa Meridiem , & definit Occidente Sole , qua- re Aeftate fingulis diebus & ftatis horis navigia ex Portu noftro folvere poffunt, & Venetias contendere . Hieme vero heic plerum- que Africus, feu Sw fpirat. Verum haec pauca de Meteoris om- nibus, quae ad res Marinas aliquo pacto pertinent, pro praefen- ti Specimine fint fatis. "E OMM E Àp- (a) Element. PAyf[ic. $. $27. & Tentamin. Experiment. Additazient. pag. 9. ADDENDVM Pag. 16. CAP. VIII. Addend. nun? M. In Arenis Covignani unicum exemplum foífile a me reper-. tum eft hujus depreífi Teftacei , dum haec fub prelo effent . 83 APPENDIX PRIMA CONTINENS ANNOTATIONES, ADDITIONESQVE |» AD LIBRVM IB € NC ILIS MINVS NOTIS, ET DE AESTV MARIS. I. Pag. 4. lin. 14. GO ANEXUi.)* DDE Fautoribus noftris Joannem Bottarium Floren- $ à AV, ":* tinum, & Praefulem Romanum , qui Scyllae Librum AN i20 latinum fecit, & Antonium Baldanum Praefulém , 1 WOXWe item Romanum , qui variorum Conchyliorum Colle- AC SM Ctionem non contemnendam poflidet ; Ferdinandum Baffium Bononienfem Botanicum , & Hiftoriae naturae ftudiofiffi- mum, amicum noftrum cariffimum, & modo Academiae Infli- tuti Praefidem ; Carolum Allionium Doctorem Medicum Tauri- nenfem, Botanicum illuftrem , & Hiftoricum naturae celebrem , & de nobis benemeritum ; Joannem Francifcum Seguierium Ne- maufenfem Botanicum item illuftrem , & Hiftoricum naturalem, & de nobis item optime meritum . 7 ' ll. Pag. g. lin. 17. Jamefius in fuo lexico medico farciminali Tomo V. pag. $87. Editionis Venetae me Autorem facit de vi fa- nandi phthifin , quae eft in carne Conchyliorum , & quod ipfa , car- nefque Pifcium omnium generatim ob fibrarum brevitatem melius nutriant, & quod homines maris accolae falaciores fint foecun- diorefque , quum potius facere debuiffet Auctores Britannos fuos, Mortonum nempe in Tractatu eximio de Phthifi, & Arbuthno- thum eo in libro praefertim , cui ita eft titulus lingua modo Bri- tannis vernacula : 4m effai concerning tbe nature of aliments and tbe choice of tbem ecc. ideft Specimen circa indolem alimentorum , eorumque delectu &c. Sordent plerumque vulgaribus Hominibus quae domi funt, ut magni faciant aliena. Id dictum volo ingenue, ne alio- rum auctoritate fretus aliena mihi arripere videar . lll. Pag.9. lin. 19. In fedimento quoque Liburnenfi duo Cor- nuum Hammonis genera reperi, quae delcripfiin calce Phytoba- E fani 84 A"P^PEMDIX PRIAA fani Columnae , & iterum heic defcribam in Appendice fecunda hujus Libri , quae res alias minus notas continebit . IV. Pag. 9. lin. 26. Structura. interna hujus Teftae , fcilicet Cor- nu Hammonis noftri primo loco notati, mirum in modum aucta fuit lente vitrea in Indice luculento Teftarum , & Conchyliorum Nicolai Gualteri z8 uaxapira Tab. XIX. fig. H. & I. V. Pag. 10.1. 7. Abundat etiam hoc Cornu Hammonis in colle , ubi fitum. eft Archangelianum Oppidum nobile Dioecefeos noftrae VIL. tantum millia paffuum ab urbe noftra diftans. Item reperi- tur in arena Senenfi extra portam Florentinam in loco ad primum lapidem fito, qui vulgo: Palazzo de'Diavoli nominatur , ut ego fcripfi ad Philippum Breynium Epiftola Florentiae a. d. XII. Kal. Sextilias anno cI515 ccxrir. data, quae edita fuit anno fequenti in Tomo primo Adverfíariorum Lucen('um , quae: Memoriae fipra la Fifira, e Storia Naturale infcribuntur . i VI. Pag. 1o. Cap. IlI. uum?. I. Ad. Nautilum refertur Teftaceum hoc minimum a Gualterio Tab. XIX. & recte ; Spirae enim ejus, li- cet extrinfecus apparentes, & perfpicuae, velo quodam teftaceo ob- ducuntur. Mihi Medico, & Philofopho ignotae erant viginti, & amplius ab heinc annis, quando fcilicet liber meus de Conchis. minus notis primum editus fuit, fubtiles iftae externaeque diffe- rentiae inter Hammonias , Nautilofque, &ab interna tantum eo- rum cellulari ftructura denominabam . Hammonia igitur, feu vul- go Hammonis Cornua funt ea Teftacea Spiralia, quorum Spirae nullo velamento extrinfecus obducuntur. Nautili vero funt , qui aliquo velamento teftaceo operiuntur, ut eorum fpirae aliquo pa- co contegantur , ut conteguntur omnino in Nautilo illo praegran- di Indico, a quo Nautili omnes modo apud Naturalis Hiftoriae Scriptores vocitantur. Dico modo; nam antea Nautilus. vocaba- tur Teíla illa perpulchra Polypi genus continens, & Ariítotelis dica , quae ad Cymbium a Gualterio amandatur , quod intrinfe- cus in plura loculamenta non fit fecreta , uti funt veri Nautili, & vera Hammonis Gornua omnia . VI. Pag. 11. mumfP. ll. lin. ultima . Sunt Lapides ex Caifiana in agro Pifano ex hujufmodi Nautili minimi genere omnino concreti, & cum terra flava ferruminati . Item permixti funt Naurili ifti minimiin variis terris diverforum Montium Italiae, & in Mari noftro cibus funt Conchae illius , quàm Amygdalam marinam vo- cavimus Cap. XIIII. num?. Il. quum. eorum Stomachus, & zum ina APPENDIX PRIMA. 8$ ftina Nautilis hujufmodi minimis fint refertiffima, ut dicemus in uberiore defcriptione hujus Amygdalae , & Partium ejufdem, quae omnia delineari curavimus in Secunda Appendice hujus Li- bri Tab. XI. VIII. Pag. 12. Cap. III. plerumque marginatum . Marginem non exprefferunt priores operae noftrae Bononienfes fig. III. Tab. I. hujus Teftae , fed eum vidit Ferdinandus Baffius in hujufmodi Te- ftis fcffilibus Agri Bononienfis, ut mihi retulit, & oftendit ; item eum viditin fcílilibus Liguriae fuae, quam Pedemontanam modo vocant, Carolus Allionius Medicinae Doctor Amicus , & Fautor nofler, ut diximus. In Sedimento noflro inventus eft unus ex his Nautilis magnitudine Lupini minoris, qui fané ad res minimas re- ferendus non erat. Ejufdem fere magnitudinis, fed foffilem mifit ad me Allionius, quem exprimi curavi a Batarra noftro Tab. I. fig. XIII. fub litteraz minori, & expreflus fuit vitro auctus fub littera Z. quiin utroque fchemate apparet marginatus . Item fi- gura XII. fub Litteris S. V. T. expreffi fuerunt omnes marginati , & vitro aucti, fed qui fub Littera V. fuit expreffus, ejus afpectus eft in dorío, ut umbilicus utrinque cernatur. Reliqui duo utro- que afpectu cernuntur . . IX. Pag. 13. Cap. V. Operae noftrae Bononienfes item non ex- prefferunt marginem. in Nautilo noftro Quarto , quem tamen ex- preffit Gualterius Tab. XIX. Indicis fui fub Littera C. Nos modo exprimi curavimus in duobus Schematibus additis fub Litteris Q.- & R. eadem Tab. I. fig. XI. X. Pag. 14. Cap. VI. Quando primum editus fuit Liber meus, ignotum mihi tunc erat , a Breynio Teílacea foffilia in plura locula- menta divifa, fed erecta , appellata fuiffe Orthoceratia, feu Or- thoceratitia. Quare hujus generis Teflas nativas, quas ego primus in fedimento Littoris noftri detexi Cornua Hammonis erecta voca- vi, ut ad ipfummet Breynium fcripfi Epiftola in Annotatione V. citata, & in Adverfariis illis Lucenfibus edita pag. 200. & fequen- tibus. Orthoceras enim graece Breynii idem eftac meum Cornu erectum , ut linguae graecae periti norunt. In Montibus Italiae noftrae genus hoc primum Orthoceratitis foffile repertum adhuc non fuit, fed reperit follertiffimus Breynius in Montibus Pruffiae fuae prope Gedanum ,. quod perquam fimile eft huic noftro nativo, quod exprimi curavi in Adverfariis illis Lucenfibus pag. 184. fub Littera A. & B. Orthoceras hoc quafi ex globulis compofitum dixit Breynius . XI. Pag.15. 86 ANPMPOEUNUD TO OPURCHSMELAA XI. Pag. 18. Cap. VII. Teftaceum , Gornu Hammonis quidem a ine erectum dictum , feu Orthoceras fit fecundum , nativum pri- mum reperi in Sedimento Littoris noftri, fed foffile reperitur non tantum in arenis Covignani, verum etiam repertum fuit foffile in Arenis Senenfibus loci illius annotatione V. memorati. Item reper- tum fuit foffile in Terris Pedemontanis , loco Arigzazoe dicto, a Carolo Allionio , & quidem majoris molis , qui unum aut alterum ad me mifit longitudine. pollicis Parifienfis , & tali longitudine in Littore noftro nativum poftea reperi . | XII. Pag. 17. Cap. X. num?. II. Cogitatum hoc meum , quo affero Brumam , feu navium Teredinem idem effe Vermium genus , ac funt Vermes illi majores erecti contortique , qui lignis extrinfe- cus , oftreis, faxifque adhaerefcunt , non eft omnino verum , etfi verifimilis quidpiam habeat in fe, quantum ad Teflae figuram , & molem. Brumae enim navium, feu Teredines caput habent ni- grum duobus óffibus lunatis donatum duriffimis, quibus querneos afferes , coftas , trabefque navium tegumenta perterebrare valeant ; fed caput Vermium illorum , ut poftea melius cognovi, forma eft inflar capitis Papaveris Rhoeados , & colore rubicundum, circa quod juba quaedam, feu capillitium reperitur coloris item rubi- cundi, quale fuit defcriptum , & pictum a Fabio Columna libro de Aquatilibus cap. XI. pag. XXI. & XXII. Minus bene pictum fuit hoc Vermium genus a Rondeletio Cap. VI. qui cirros ipfi appofuit inflar Pennicilli, ut adnotavit idem Columna ; dixitque infuper Rondeletius Teftis hujufmodi vermium , quas cum Dentalibus An- talibufve capite V. confundit, Pharmacopoeos uti in Vnguento ci- trino pro Dentali, pro Dentifricio nempe, utarbitror, feu pro Cofmetico . XIII. Pag. 18. Cap. X. 1^. III. Heic addendum eft quod. in Corol- lario diximus de Tubularia noftra Fzlograma dicta, quae efca eft Echinis marinis, uti dicemus in expofitione Tabulae II. Appendi- cis, & in expofitione Tabulae XIX. huic Tubulariae dicatae . XIII. Pag. 18. Cap. XI. num?. I. Hoc Operculi genus refert Gual- terius in fuo Indice Tab. LXX. fub Littera R. Heic plura Opercu- lorum genera effent referenda , quae in Littore noftro reperiuntur; fed praefertim Operculum Cochleae punctatae , quae Bafiro vulgo nominatur, cujus Cochleae $£vecu» Tab. Xl. in Appendice fufe exponemus . Praeterea heic varia Operculorum genera reperiuntur cornea , & veluti coriacea , quae fubrotunda funt, & diverforum 'Tur- APPENDIX PRIM A. 87 Turbinum funt Operculum. Purpurae vero, & praefertim R.ecti- roftrae , quae apud. nos vulgatiffima eft, & fub nomine Clavi co- gnofcitur vulgo Cbiodo , Operculum eft Ellipticum , fed diftortum, ad ungues odoratas, feu aromaticas Officinarum amandandum. Gualterius Strombos vocat Turbines iftos digitatos, & Rondele- tium , quafi eos fic vocaffet , fic alibi Rumphium , & me, aliofque citat , qui alio nomine hafce res vocavimus , & ita bonus ille Gual- terius antiqua nomina vertit, & inepte Auctoribus aliis tribuit . XV. Pag. 19. in fine Cap. XII. Conchula haec minima arcte in fe contorta Concham Veneream quodammodo referens frequentiffi- ma eft in Sedimento Littoris Liburneníi;, ut dixi in Appendice Phytobaíani a me recufi fub numero IV. * - XVI. Pag. 21. l. s. Excrefcunt quidem in mari noflro Echini iíli nigri, & interdum ita aífurgunt , ut cum fuperioribus , qui Me- lones vocitantur , poffint comparari , & tefta craffiori, duriorique conftant . In fine eorum inteftinorum flercus pilulare reperitur ex materia cretacea concretum ; quod Battarra nofter Petrobryis ori- ginem praebere arbitratur. Fortaíle terreftri luto , limoque vefcun- tur, velconchulis, quae materiam praebent flercori illi pilularis figurae. Priores Echini majores, quos Melones appellant , vefcun- tur Tubularia noftra Ellograna dicta , quam copiofiffimam contri- tam in eorum ventriculis inveni, & pilulas ii quoque in fine inte- ftinorum gerunt, uti dicemus , ubi de eorum inceffu verba fa- ciemus . XVII. Pag. 23. lin. 4. Conchas Amygdalas dictas cum earum A- nimalculo optime pictas, & incifas dabimus in Appendice fecunda Tab. XI. ubi tria officula illa figurae prifmatis rhomboidalis appa- rebunt; item ibiapparebunt tria officula Nucis marinae , quae ni- gra funt, & multo minora quam in Amygdala. Heic tantum ad- do , minus apte a Zinannio Sanguifucas fuiffe appellatas hujufmodi Concbas , quod aliquando eas Favagini Ariftotelis adhaerentes vi- derit; ipfae enim , ut fupra innui, vefcuntur potiffimum Cornibus Hammonis, feu Nautilis fecundo loco a me defcriptis capite ter- tio. Quare fi aliquando adhaerefcunt Favagini, id erit, quando Favago repleta eft, & Neritarum ovula continet, uti dicemus, dum ipfammet Favaginem plenam deícribemus eadem Tabula XI. XVIII. Pag. 24. Cap XVII. Caput hoc omnino expungendum eft . Non enim ad Conchas bivalvas referenda funt corpora haec fub fig. X. Tab. II. expreffa , fed cortices funt feminis Pafferinae Tragi fen 88 Aa&PAPOEMWUD LXSOPGIMOAA., feu Thymilaeae Linariae folio vulgaris Tournefortii, ut me monuit Joannes Francifcus Seguierius Nemaufenfis de Botanica , & Hifto- ria Naturae optime meritus , dum Veronae moraretur apud Maffe- jum . Semina enim Plantarum, & eorum cortices praefertim aqua marina interdum ita indurantur , ut quid Teftaceum referant . - XVIIII. Pag. 24. Cap. XVII. Stellae marinae noftrae vulgares non tantum hoc Buccinulo vefcuntur, fed vefcuntur etiam Tellinis vul- garibus minoribus, & interdum in eorum ventre Tellinae paullo majores reperiuntur, ut mirum videatur, quomodo Stellarum Os ita hiaverit , ut eas deglutierit; affervo enim apud me Stellas ventre hujufmodi Conchis paullo majoribus plenas . XX. Pag. 25. l. 10. Cap. XVIII. Foffiles reperiuntur paffim hujuf- modi Teftae Buccini, feu Turbinis hujus in montibus cretaceis pro- peSenas, & in montibus etiam noftris interdum , praefertim in Monte S. Joannis in Galilaea dicto. XXI. Cap. XVIII. pag. 2$. Primus, ut opinor, Teílas has co- nicas pinxit , & Dentales vocavit Rondeletius , quod earum pulvis pro dentifricio apud fuos adhiberetur. Vocantur etiam Antales ab aliquibus, & Entales a Gualterio ii vocantur, qui cornu funt ob- tufo & difrupto , nomine fcilicet utrique corrupto a Dentali . . XXII. Pag. 27. 1- 2. Caryophylli foffiles majores, fed admodum compreífi reperiuntur inter Caefenam , & Forum Truentinorum in loco Caput Collis dicto ; item in Meldulae Principatu . XXIII. Pag. 29. 5^. IL. In Tabula V. Majori adjecimus figuras Balani depreffi minoris, feu Balani hujus confertiffimi, de quo Epi- ftolam ad Caldanium dedi, propterea quod quidam eos cum Coni- cis Fabii Columnae in Phytobafano confuderit a me recufo. XXIIII. Cap. XXIIII. pag. 3o. Concha Anatifera non tantum ad Ligna adhaeret, fed ad Teftudines quoque marinas, ut Balanus compreffus major, adhaerefcit, cujus Conchae duo pulcherrima Exempla, in quibus radiatim difpofitae funt Conchae iftae , apud me affervantur . 'Tam in lignis , quam in teftudine, longiffimo , & ru- gofo pediculo funt donatae , ut a Gualterio pulchre Tab. 106. oftenduntur fub litteris A. B. D. Apud nos reperitur quoque Con- cha Cancellifera , feu Anatifera fecundi generis ex tredecim portio- nibus conftans, & plerumque ad radices, feu melius, ad pedes Myryophylli pelagii Clufii reperitur. Anatifera vulgaris quinque tantum partibus feu valvis conftat, quam proinde Gualterius non ad bivalvas, fed ad cancelliferas merito amandavit . TAS T g. Xl. L4 APPENDIX PRIM A. 89 fig. XI. modo damus conchas anatiferas cum | pediculo rugofo . XXV. Pag. 32. l. 1g. His Tellinis addenda Tellina mediocris pa- rum add: & figura fere rotunda, albiffima , ut lactea plane fit, quamquam lineis circularibus extrinfecus fit donata . A Vene- to littore advehitur quoque ad nos Tellina avellanae minoris mo- le, & figura , pulcherrime variegata , feu variis coloribus pulchre diftincta . XXVI. Pag. 34. l. 4. Quas heic Pholadas vocaviapud nos & An- chone, ubi funt frequentiffimae , Balani vocitantur , & in deliciis fuit pro cibo, tam coctae, quam crudae, quaeíi noctu crudae exípuantur conclave obícurum colluftrant . Infigne enim phofpho- rum funt. Inter faxa feu infixa reperitur quoque Tellina quaedam globofa altera parte longior, & acuta, perfecte ubique claufa , & nonutrinque fubaperta, utieftPholas ifta Balanus dicta viridis , uae Glandis feu Balani inftar eft. XXVII. Pag. 36. Obíervationibus deinde edoctus fum Cancros , Squillas, Aftacofque omnes mollefcere , uti mollefcunt Cancri fu- viatiles , qui frixi in deliciis funt , praefertim Romae , & in Etru- ria , ubi Cancri teneri nomine veniunt . XXVIII. Pag. 37. l. 20. Cancrum majorem cordatum hirfutum , & tuberculis fcatentem. defcribemus in Tabula IIII. Appendicis ex- preffüm . Item: defcribemus Cancellos duos in majoribus marinis Cochleis caffidiformibus degentes, & Tab. III. & 1III. expreffos . - XXVIII. Pag. 38. lin. x4. Interdum apud. nos reperitur Locufta illa longioribus Chelis a Rondeletio Leo dicta. Aftaci quoque denuo heic facti funt frequentes, & differunt ab iis, qui funt fefquipedali longitudine , qui noftri Littoris proprie non funt, fed ex Dalmatia advehuntur. Hi crudi varii coloris funt, fed cocti rufefcunt mul- tum, & unius coloris rubri tantum apparent; Chelas laevas & magnas habent, ut Pifcatores iis utantur pro thecis, in quibus fal condunt pro cibis condiendis. Aftaci noítri vulgares crudi unius coloris albi funt , & cocti parum vel nihil rufefcunt, nifi affentur , tunc enim parum rufefcunt. Chelas habent oblongas , firiatas , fpi- nofas, & aliis afperitatibus donatas, fed numquam ita funt imma- nes, utin priori illo Aftacorum genere Dalmatino. Locuflae vul- go Aragofle , quae frequentes funt in Tyrrheno mari, apud nos non reperiuntur , fed multum conveniunt cum Aftacis noftris Dal- matinis, fed aliquanto minores funt , & Chelas minimas gerunt. XXXX. Pag. 4o. in fine. Varia apud nos Stellarum genera prae- M ter 9o APPENDIX PRIMA. ter heic memoratas reperiuntur ; :& praefertim duo genera; quae radios pedalis longitudinis habent, quarum unum radios quidem habet craílos, & cavos. In fecundo vero radii funt complanati , ut in vulgaribus Stellis Capite MII. a me defcriptis . Spinis horre- Ícunt radii in utroque genere . Praeterea frequentiffima eft Stella quaedam major laevis quidem , & crebris foveis in radiis & in cor- pore donata , & flavo vifcidoque humore tota inquinata , quo infi- ciuntur digiti , & manus, fi contractetur. Reperitur quoque , fed admodum raro , Stella Pentagona , fine radiis, flavo colore. dona« ta, & veluti fquammofa , cujus fuperiores fquammae quadratae funt, & inferiores rotundae veluti parvae Stellae. Tria tantum exempla hujufmodi pulcherrimae Stellae vidi, quorum unum do- no dedi Ferdinando Baílio amico noftro, Bononienfis Academiae Inftituti Praefidi . | XXXXI. Ibidem . Dabimus in Appendice fecunda Tab. VI. De- Ícriptionem uberiorem Stellae noflrae vulgaris & latioris, ubipe- des innumeri , quibus incedunt, deícribentur , & Cerebrites quoque lapidea, quam in dorfo gerit ;. notabitur . (xir edits XXXXII. Pag. 43. num^. III. Maffa haec informis feu Caro ma- rina nihil aliud eft. nifi fragmentum Alcyonii rubri pulpofi, quod a me fequenti Appendice deícribetur , & figuras adducam ex Tab. X. fub Litteris B. C. D. Todi m XXXXIIL. Ibidem mum?. I1II. circa. finem. De Favagine in Ap- pendice dabimus uberiorem Hiftoriam cum figuris ,. & oftendemus Favaginem effe ovaria Cochleae punctatae , quae ita xwprates , ut ait Ariftoteles de Purpura, feu favificat, ut ejus interpres loqui- tur , favos fcilicet edens . XXXXIIII.. Pag. £0. lin. 19. Poftillud : Quare Bonos illos addatur Academicos Gallos apparet &rc. Nas aliqui ex Gallis , & praefertim Trevoltienfes id dictum: voluerunt de univerfa Gallorum Gente ; fed v) Bonos. dictum tantum fuit de Academicis illis.Gallis , qui ad aliquot Portus Galliarum in Oceano miffi fuerunt, ut obfervatio- nes circa aeftum maris inftituerent , talefque Academici ofcitan- ter rem confecerunt, majores tantum aeftus in noviluniis ,. & ple- niluniis obfervantes, Gc neglexerunt caetera maris eventa ; ut di- xiin Apologia ad Trevoltienfes , quae edita fuit a Lamio in Ephe- meridibus florentinis anno. millefimo feptingentefimo quadragefimo: quarto, pagina quingentefima vigefima. XXXXV. Ibidem lin. 30. Quod heic fplendide a me dictum eft de Sar- APPENDIX PRIMA: 93s Sarmatis illis, id fuit , quia tempore , quo Liber meus Venetiis ede- batur , univerfam Scythiam Europaeam victricibus armis vafta: runt Sarmatae illi , & Oczacowium in Ponto Euxino , & Afophum ad Tanaim occuparunt, quare tunc, G& per Pontum Euxinum; Maeotidemque Paludem longe lateque imperabant . Sed pace dein- de cum Turcis inita omnia. prioribus Dominis reftituta fuerunt XXXXVI. Pag. $3. linea ultima .. Fatendum in Noviluniis & Ple- niluniis, quae continguntea luna, quae proxime fequitur Solfti- tia , accidere majores receffus maris a Terris noftris data proportio- ne , quam acceffus .. Mare tunc iis temporibus cuilibet patet in reflu- xu magis recedere a Terris ;. Id etiam accidit in receffibus , qui con- tingunt in Aequinoctiis , fed minores funt hi, quam in Solftitiis . XXXXVII. Pag. 6x. ad Scholium .. Aquiftitium notiffimüm eft Ve- netiis, & tunc Navicularum vectores ajunt vernacula eorum lin- ga : le Acque $lanno in fede . Nautae vero noftri ajunt : ]e 4cque pun- tano. Aeítus enim marinus maxime conducit Venetiis ad. vehendas parvas: illa Cymbas; feu Phafelos illos, quibus incedunt Venetia- rum habitatores per canales fuos ,, nam fi contra fluxum aquarum vehendae funt naviculae illae , magis defatigantur vectores , quam fi aquis fecundis vehantur. Quando eft Aquarum mora , feu Aquifti- tium,tunc Cymbae commode in quamcumque partem: remis aguntur: XXXXVIII. Pag. 63. Verba haec pene omnia in hoc Scholio po- fita; de immutata: maris altitudine in procellis exícribuntur ,. & approbantur a Petro Tabarrano M. D. & modo Anatomes Profef- fore in Senenfi Academia , amico noflro, in libro apologetico' ab co-Pifauri fine nomine edito anno millefimo feptingentefimo qua- drageíimo primo occafione controveríiae de recifione Sylvae ad Viam Regiam in ditione Lucenfi . | XXXXVHII. Lin. 20. pag. 80. Appendice Il. Obfervatio haec de. depreffione Barometri exícribitur item , & approbatur a Tabarra- no:in libro citato pag. quinquagefima prima . L. Pag. 70. Obfervationes factas a Mathematicis Bononienfibus circa lutum 'in parvo Rlieno contentum narravit. mihi Bernardi- nus Zendrinus M. D. & Reipublicae Venetae Mathematicus amicus nofter dum viveret , qui interfuit obfervationibus. illis , eas non fuiffe diligenter fumtas, & accurate factas, fed exiftimatione tan- tum arbitraria, & non ex depofitione Limi , & ex evaporatione Aquae ; Quare nil mirum fi tantum a vero aberrarunt , ut Limus, qui pars effe folet faltem decimafeptima in aqua turbida fluviorum 2 exun- 92 APPENDIX PRIM 4A. exundantium tempore magnarum Pluviarum , & Nivium liquatio- num, eum dixerint effe partem vix centefimam feptuagelimam quintam. Ex ingreffu limi, arenae, glareae, aliarumque rerum- eritur elevatio alvei marini, & omnium locorum ad mare adja- centium ; Et haec elevatio eft unius pedis parifienfis , feu. veneti fingulis tricenariis , quod oftendi poteft ex variis obfervationibus , fed praefertim ex pilisPontis notlri egregii ab Augufto , & Tibe- rio exflructi. Pilae enim Pontis hujus egregii fex vel feptem pedi- busin Arena , Gc Glarea fepultae , & immeríae jacent, & in dies fepeliuntur, & Pons ifle circa initium Aerae Chriftianae , ut vo- cant, fuit conditus. Quare fi Pons ifte egregius ad aliquot faecu- la durabit, inutile plane erit. Aquae enim fluminis noftri per arcus ejus non àmplius permeare poterunt, quare Pons inutilis tunc erit, qui aut demoliendus tunc erit, vel Aquae Fluminis alió deri- vandae erunt , & detorquendae . i Ll. Pag.70. Lineis circa finem , & pagina fequenti habemus Virum Clariffimum , & amicum noftrum dum viveret Andream Celfium miratum fuiffe de elevatione fundi noftri maris, & de aug- mento Terrarum ad Littus maris, & id opinabatur non evenire in Baltico fuo. Verum Carolus Linnaeus Popularis fuus, & exi- mius Botanicus, & Rerum naturalium Scrutator diligentiílimus obíervavit & ipfe in Baltico eadem haec accidere , quae in Hadria- tico accidunt, fcilicet alveum elevari, & aquas indefinenter de- creícere , ut Terrarum amplitudo in dies fiat major, ut tandem contingere poffit Stoicorum Orbis. terraquei conflagratio; & id contingere poteft variis rationibus , & primo , quod nives ad Po- los femper crefcant , & numquam omnino liquefcant : fecundo quod Aqua , quae ad compofitionem Metallorum , Lapidum , Te- flaceorum , & Offium Animalium eft. neceffaria , numquam in aquam iterum refolvatur , quum Lapides & Teftae ,' Offaque durif- fima Animalium femper talia remaneant, ut ex iis praefertim , quae foffilia funt, & antediluviana , feu diluviana vulgo dicun- tur, apparet. Reperiuntur enim in Montibus foffiles marinae Te- ftae omnes , & Corallia , & Offa multa Animalium Terreftrium , & Marinorum , & praefertim Dentes , ut funt illi Lamiarum Gloffo- petrae dicti, & Elephantum Dentes Ebur foffile nuncupati . Lll. Pag. 72.1. 14. Moenia Romanorum vocavi illa ,' quae latif- fima, & forti(fima funt, praefertim ad eam Vrbis noftrae partem, quae mare refpicit, ut velab Augufto ipío condita fuiffe diceren- es : tur, APPENDIX PRIMA. 93 tur, & Scriptores Rerum noflrarum affirment Infcriptionem ex- füitiffe, in qua legeretur : Auguflus murum dedit . Verum falía eft haec noftrorum hominum Opinio de vetuítate hujus publici mu- ri; nam undecim ab heinc annis in fundamentis quibufdam hujus muri, quae evertere juflit vir Olariffimus Romualdus Rota Foro- cornelienfis , Collegii Societatis Jefu, quod Arimini eft, tunc Re. &or, ut novam fabricam Collegii illius amplificaret , & in: me- lius converteret, reperta funt marmora rubra, & variorum colo- rum ingentia multa, & ingens Pila cum Plinthide ex pario mar- more, in qua elegans Infcriptio fculpta eft, & C. NONIO. CAE- PIANO dicata, quae Infcriptio poft Cajum Imperatorem vulgo Caligulam dicum edita fuit. Quinque enim Judicum Decuriae in ea memorantur, quae ab eodem lmperatore fuerunt inflitutae, quum an tea tantum quattuor effent illae Judicum Decuriae . Hanc Infcriptionem modo mihi liberaliter dono dedit Romualdus ille Rota Provinciae Venetae Societatis fuae Praefectus digniffimus , quam in Cimelio meo, non tantum, ut praeclarum venerandae Antiquitatis, quam ut Donatoris illuftre liberalitatis monumen- tum adfervo. Quare apparet , ut dixi in mea expofitione hujus Infcriptionis , quae tunc edita fuit in Ephemeridibus Florentinis , Murum hunc Publicum non ab Augufto , neque a prifcis Romano- rum Imperatoribus fuiffe conditum , qui in eo condendo praeclara Romanorum fuorum monumenta non evertiflent. Sed vel Bellifa- riuscontra Gothos ab eo non adhuc Ravenna expulfos condidit, vel Langobardorum Duces íequioribus faeculis eum exftruxerunt , ut ab Exarcharum conatibus urbem noftram munirent . ADDITAMENTVYM * Ad mun. Xll. bujus Appendicis pag. 86. addatur . Reperitur frequentiffime in noflro mari Vermis in Tubulo Coriaceo latitans , ut Tinea pelium , & Veftium latitat, & ad Corium adhaeret Arena , ut extrinfecus ex Arena omnino involucrum hoc coria- ceum conflatum videatur, ut Vermis quidam fluviatilis , qui in- volucro quodam operitur ex minutis lapillis conflato . Figura Nermis hujus marini parum differt ab illo in Tubulo Teftaceo la- titante ; led caret Juba , feu Capiltio , & utrimque per uni- verfam corporis longitudinem eft ferratus . Fulvi Coloris eft, & magnitudine duorum vel trium | pollicum Parifienfium ; íed major factus Involucrum dimittit , & ad pedalem longitudinem excreícit , & inter Petrobrya plerumque vitam degit . AP- 94 CM IW W X" LA APA EN TEX m. CONTINENS CONCHAS RESQVE ALIAS MINVS NOTAS : QVIBVS ADJECTAE SVNT FIGVRAE. | Q A-PV' TI-L Connv Hamwours Lrrronis Lrsvnwswsis IN LoNGvM PORRECTYM AD LiTVVM ACCEDENS. £7 VoNrAM Liber meus de Conchis minus notis a me $ praecipue conícriptus fuit propter varia Cornuum JP Hammonis generi, quae in Littore noflro nativa 4 £49 feliciter inveni , quaeque vel ad genuina Cornuá RASA 9——39^ Hammonis, vel ad Nautilos, vel ad Orthoceratia pertinent, quae fpecies Hammoniorum funt omnia, quum: intrin- lece variis diftinctifque cellulis fint donata , & extriníecus veftigia earum cellularum in iis appareant, placet heic in Appendice pri- mo loco apponere genus aliud Cornu Hammonis nativum , quod in Littore Liburnenfi decemocto ab heinc annis reperi Etruriae quum effem , & in calce Phytobafani Fabii Columnae Florentiae. a me recufi defcripfi, & pingi curavi. Hoc , ut in eo Libro dixi; Semilituus non inepte poteft appellari, feu ad Lituum accedens , ut modo appello , quod praeter partem cochleatam , appendicem rectam oftendat, ut Litui oftendunt veterum Pontificum , & no- Ítrorum Flaminum , & uti funt Litui a Scriptoribus Hiftoriae Na- turae defcripti , uti. eft praefertim. ille a Breynio relatus Tab. II. fig. II. in Libro de Polythalamiis. Breynio enim propter varias il- las Cellulas Polythalamia funt omnia. Hammonis Cornua , Ortho- ceratia, Nautili, Litui, Semilituique, ut nofler, qui differt ab eo Breynii, quod nativum fit, & ab ipfo Semilituo, fic enim ap- pello Hammonis Cornu Rumphii a Breynio, & a Gualterio rela- tum , quod in noftro Cochlea fit unita, & non fejuncta , & aper- ta, ut in veris Lituis, a quibus nomen fumferunt, Pontificum ve- terum , & recentiorum . Ad Lituum igitur accedit hoc Cornu Hammonis in Littore Liburnenfi nativum , quod heic defcribo , & figuram apponi curavi in Tab.I. fig. X. fub littera O. Albiífimi coloris eft haec Tefta, uti & fequens . , CAPVT APPENDIX SECVNDA. 9s i cde odes edes edis adii euis QIAT V TAL ConNuv HawwoNis pEePRESSVM LiTrTOonISs LIBEVRNENsIS VMBILICO CONCAVO. G Enus hoc Cornu Hammonis minimum , uti & praecedens , ad Semilituum accedit, fed minus in parte recta eft oblongum, & magis eft complanatum , feu depreffum , & in centro fpirae, feu cochleae umbilico quodam concavo eft donatum , uti cernere licet eadem Tabula fig. X. fub littera P. Albiffimi coloris eft hae Tefla , uti & praecedens . | QA IBOXnepoolopipias CoNcuaà ANATIFERA CVM PEDICVLO RYGOSO EX 'TESTYDINE MARINA DESYVMTA . p. Polythalamiis ad Conchas Polyftachyas , feu Polyvalvas , aut Cancelliferas , ut dixit Gualterius, tranfitum facio , & Con- cham Anatiferam iterum appono , & deícribo, non quod res fit minus nota , notiffima enim eft , uti dixi in fuperiori Libro C. x1111. in Littore noftro, uti & in reliquis Littoribus , fed quod haec fit melius expreffa , quam eo in Libro , cum fuo pediculo rugofo, & hujus exemplaria , quamvis Ligno affixa Tab. V. fig. XI. non ex Ligno defumpta fuere , fed ex cortice Teftudinis marinae , in qua innumerae hujufmodi Conchae affixae erant, quae intér-fe ita unitae apparebant, ut duos flores quofdam majores polype- talos radiatos, feurofaceos referrent , quos apud me adfervo. o*X € CAPYT 96 APPENDIX SECVNDA. edo oda dona den cadeo de cHo rdop eos cl) HP) desde ede) ob) Ado deo CA P V Y ^ILDIH. BaLANvs CONFERTISSIMYS MINOR COMPRESSVS. A D Polyftachyas, feu ad Polyvalvas , aut ad Cancelliferas Con- chas referendi funt & Balani, praefertim hi compreffi ,. ác mitrati , fed ad Polyftachyas etiam referendi funt Balani illi - daxruMcedéis , qui in faxis delitefcunt , nam in dorfo duas partes leparatas ellipticas gerunt, quibus fortaffe melius dimoyentur , ut faxa perterebrent. Heicaddo figuram hujus Balani compreffi minoris, & confertiffimi, ut cernatur eos efle revera compreffos, & figurae fphaeroidis, & non effe conicos, feu pyramidales, ut funt illi, quos Fabius Columna in Phytobafano a me recufo Tae bula XXX. depinxit. Hoc a me factum eft in quemdam , qui Balanos iftos confertiffimos , qui lignis, & faxis noftri portus , fed frequentiores Venetiis muris , & palis canalium inhaerentes reperiuntur , confundit cum Balanis illi$conicis , feu pyramidali- bus Columnae , ut fufius dixi Epiftola ad Caldanium data, & in Ephemeridas Bernenfes relata. Balanus hic compreffus pictus xe» peritur Tab. V. fig. XII. AX (oA M duos EcuiNvs » SEV EcHINOMETRA VYVLGARIS ACVLEIS NIGRIS. H Oc capite pono Echinum , feu Echinometram , non quod fit Tefta minus nota , fed quod minus notas Obfervationes circa ipfam fecerim, & praefertim circa ejus inceffum . Haec, quam Tabula prima in Appendice expreffam do fub littera A. eft de genere eorum Echinorum , quos Gualterius Spinis , feu Aculeis , quos Claviculos ipfe vocat , amethyftinis rubris, & nigris , ut re- vera interdum funt Liburni , dum .vivi capiuntur, & apud nos quoque , fed exficcati plerumque nigrefcunt omnes. Diffidium eft inter Naturalis Hiftoriae Scriptores, quomodo. incedant marini Echini; plerumque creditur eos incedere aculeis illis , quos extra aquam etiam dimovent vivi, & in lateralem partem fi collocen- tur ,; APPENDIX SECVNDA. 97 tur , quae ipfis videtur incommoda , in pronam , fupinamve fubito íe dejiciunt aculeis illis , fed extra aquam non progrediuntur umquam , ut ex repetitis obfervationibus , quas Liburni inftitui, -compertiffimum habeo . Vt igitur progrediantur ex corpore uni- verfo innumera Cornua inftar eorum , quae funt in capite Co- chlearum , quae cerni poffunt eadem figura fub litteris a 2-a.a.a. Haec Cornua nudis oculis apparent conica cum aliqua umbella in vertice , fed oculo armato fi confpiciantur , nodis funt interfz- ca, qui nodi albi apparent. Hifce Cornibus veluti totidem pe- dibus incedunt Echini in aqua marina immerfi, & recta velo- citerque incedunt ; imo , fi lubet , iis-cornibus haerent folo , & catinis aqua plenis, ut fi catinus aliquantum inclinetur , ipfi hae- rent lateribus catini, ne decidant. Ex catino quoque ipfo ex- eunt nifi operiatur, at extra aquam incedere nequeunt, fed tan« tum aculeos motant , & , ut dixi, fiin partem lateralem collo- centur ; ftatim fe aculeis fuis in partem pronam , aut fupinam fe obvertunt, fed plerumque in pronam, nam ore prono femper obfervavi incedere , & quando incedunt, tunc immotos , & radia- tim exteníos tenent aculeos. Structura Teítx Echinorum confítat ex decem Triangulis fphaericis , quorum quinque alternatim funt: majora, & quinque minora . Quae majora funt magis aculeis iunt donata , fed Triangula minora foraminibus praedita funt; per quae exeunt Cornua illa, feu pedes, qui ducenti & quin- quaginta funt in quolibet Triangulo , quare numerum pedum erit ultra mille & ducentos in quolibet Echino ; Numerus vero aculeorum , qui funt tam in triangulis majoribus, quam in mi- noribus, erit ad duo millia & ultra. Singula Triangula , qua majora, qua minora bifariam dividuntur , quare ex viginti Tri- angulis componitur univería Tefta cujufcumque Echini. Partes horum Triangulorum praefertim majoribus non perforatis funt plerumque heptagonae , ut videre eít in figura C. Tabula I. Par- tes perforatae funt plerumque Hexagonae , ut patet ex ea- dem figura, & ex Partibus iftis perforatis & imperviis Trian- gulum fphaericum B. confurgit in eadem Tabula L. expreffum , quo cum & cum aliis quatuor tota conftruitur Tefta Echini. Praeter ifta pene innumera foramina , ex quibus prodeunt pedes illi copiofi, decem alia foramina paullo majora funt ad verti- cem Trianguli cujufcumque pro exciufione Ovorum , quae col- locata funt in parte concava Triangulorum illorum. majorum, N Íeu 98 APPENDIX SECVNDA. feu in ventre Echini, & Ova , feu Ovaria defignata funt in fig. B. Tab. 1. fub litteris b. b. b. b. P. , fed ifta foramina paullo majora reperiuntur etiam in vertice Triangulorum perforatorum , fortaf- fe ut melius excludi poffint ova immenía Echinorum. in con- gerie illa conica facculorum P. b. b. &yc. collocata , & fortafle pro ingreffu aquae marinae intra corpus Echini , qua femper refertum eft. Praeter ifla foramina duo alia praeterea majora re- periuntur in Echino , nempe unum pro Ore, & alterum pro Àno. Foramen pro Ore eft maximum. fortiffima membrana obductum, in cujus medio quinque dentes prodeunt in apice duriílimi , & femnilapidei, ut funt in homine, fed in radice; quae oblonga valde eít, funt teftacei. Dentes infixi funt in quadam machina Teftracea conica, quae Diogenis laterna vulgo dicitur, & haec machina , quae mobilis eft , collocata apparet inter quinque valvas perforatas , quae ex Teíta Echini inverfa confurgunt , quae omnia adumbrata funt Tabula Il. in fig A. prope C. ; circa mem- branam externam , quae cingit dentes , reperiuntur decem papil- lae tefítaceae excavatae , quae fortaffe olim erant receptacula acu- leorum . Alterum foramen eft ad Anum »., quod occluditur a membrana item fortiffima , fuper quam funt variae papillae acu- leis plerumque donatae , quas Gualterius pro corporibus lapi- deis Cerebrites referentibus accepit , fed revera funt papillae acu- leorum . Inteftinum rectum Anum efficiens oblique perforat hanc membranam . Canalis Inteftinorum incipit ab Ore C. &in tres facculos C. C. C. extenditur , qui veluti tres Ventriculi funt. Ci- bus Echinorum. majorum , qui a noftris Melones marini dicuntur, eft Filograna noftra , quae in hac Appendice defcribitur ,. & in.» Tabula XIX. depicta eft . Cibus Echinorum vulgarium creditur a Rondeletio Lutum , Arena , Aqua marina, fed quum eorum den- tes fint duriffimi, fortaffe & rebus durioribus vefcuntur & ipfi. Scybala per Anum egerunt utrique rotunda velut grana Viciae, & Battarra nofter conjectatur ex his fcybalis ortum ducere Pe- trobryon , quod in mari noflro eft frequentiffimum . Obfervatio- nes de Inceffu Echinorum a me inflitutae fuerunt in Echino vul- gari A. Tabula l. Vbi heic notandum figuras D. D. repraefentare cornua , quae funt ad a. a. a. a.4. lente vitreá aucta . Obferva- tiones vero de eorum Tefítarum ftructura inflitute fuerunt in Echino majori , quoniam facilius.ejus compages diffolvitur , quam compages Echinorum vulgarium , quamvis & ipfi interdum apud: nos APPENDIX SECVNDA. 99 fios ita excrefcant , ut melones exaequent, fed tunc eorum Te- /fta eft folidiffima , ut partes ejus vix disjungi poflint . hs da alluciPse Maid o M. D Ecuimvs ConRiAcrvs AD Os FIMBRIATVS. / A i-a Am hoc; quod Rondeletius Cucumerem marinum —4 appellavit, cujus figuram rudem dedit, Ego Echinum Co- riaceum voco , quod ftructura cum Echinis conveniat, quod ex Partibus triquetris conftet , & foraminula permulta in eo fint per longitudinem difperfa, ut in Echinis , & quod irs ig firu- é&ura interna Oris hujus Zoophyti fimilis fit ftructurae Oris Echi- ni quod, utdixi, ab aliquibus Laterna Diogenis dicitur. Prae- terea inteftina habet in ventre diftincta , & non partes ejas in: ternae' indifcretae funt , & informes , ut ait Rondeletius. Circa ejus Os fig. D. Tab. VL. extrinfecus funt fimbriae carneae c. c: & & in medio eít os a. fine dentibus , quare Zoophytum potius fugere, quam mandere cibos videtur. Fimbriae iftae ad Os car. neae faepenumero non cernuntur , ut in figuris E. F. Tabula eadem; quae fpoliatae videntur ; at fi comprimatur corpüs Zoophyti; fta: tim apparent fimbriae iftae, ut in fig. D. ejufdem Tabulae. iunii Lid / eU - tal Cf L'ilda ? ! apa aisanh valo DM qoos ME, FüEo zoirt od ' KDE 31V IM V 0H i315, apod oan STELLA MARINA VVIGARIS, ET EJVS CEREBRITES. "^ - & Titful Voniam capite V. loquuti fumus de Inceffu Echinorum , & eorum ftructura , loquemur & heic de Stellarum ntárinaz rum inceffu, & de earum ítructura, & partibus , quae omnia aliquo modo cum Echinis conveniunt. Vtenim incedant Stellae pedes quoque & ipfíae profefunt a corpore, & radiis fuis in- numeros, quibus incedunt , ut videre eft Tabula VL. fig A. & pedes exerti expreffi funt fub litteris b. b. b. b. Os quoque fo- liaceum , feu fimbriatum proferunt Stellae hae vulgares, ut pro- N 2 ferunt 100 APPENDIX SECVNDA. ferunt Echini noflri coriacei , quod cerni poteft in eadem fig. A. Íub littera a. Et hoc Os foliaceum ita dilatant interdum , uti & dilatant Os cartilagineum, ut deglutire poffint non tantum Buccinulos noftros olivae nucleum aemulantes , fed Tellinas ip- fas latas fatis grandes, quemadmodum obfervavi in multis , quas apud me adfíervo. Inceflus tamen Stellarum non eft rectus, ut ile Echinorum , fed incedendo curvam defcribunt circularem, aut cycloideam . Vt incedant ipfàe quoque indigent , ut in aqua fint immerfae , & ut folum habeant arenofum , ut ego obfervavi in catinis , & difcis aqua refertis , ubi erant Stellae , in quorum Íundo necefle erat, ut arena adeífet , ut incederent . $i fupi collocentur in Arena , radiis fuis incurvant fefe, & alte attol- luntur, utin pronam partem obvertantur, uti obvertunt Íefe Echini, ut dixi. Si diutius in catinis ferventur taedio vitae quo- dammodo tantum incurvant fe fe , ut apices eorum radiorum dif- rumpant, & ita paullatim diffolvantur, ut pereant. In parte earum avería, quae conftat membrana , feu cute denfa, eft Anus circa centrum, & in parte laterali, quaelibet harum Stellarum vulgarium , uti & illae radiis longioribus, quae vulgaribus funt congeneres , Cerebritem quamdam lapideam , feu teftaceam ge- runt, quae cerni poteft in fig. B. eadem Tabula.fub littera b. & fig. C. quae Lente vitrea aucta fuit .. Haec Cerebrites alte infixa eft in corio Stellae, ut cernatur etiam in parte interna hujus corii. Víus hujus Cerebritis incertus eft , uti incertus eft ufus duorum lapidum, qui reperiuntur intra Cranium. quamplurimorum Pi- Ícium ad bafim , & praefertim in iis , qui fquammigeri funt , nam - pifces coriacei plerumque carent hujufmodi lapidibus, de qui- bus Tabulam dedit Theodorus Kleinius Gedanenfis Amicus no-. fler. Fortaffe Cerebrites in Stellis iftis fervit ad melius perficien- dam triturationem ciborum durorum , quibus Stellae noftrae ve- fcuntur ; & fortaffe lapides in capite Pifcium gravitate fua faciunt, ne facilus emergant Pifces ab aqua, & facilius in eam. immer- gantur D ; € 4o CAPVT APPENDIX SECVNDA.. 101 edo bd edbrnsediidsedisdusda euer i n CN PVT.VIXZI CocurLeA PvwcrTATA, ET EJVS OPERCVLYM. Ochleae punctatae , feu Neritulae punctatae , & umbilica- tae, quae frequentiffima eft in noftro mari , & efculenta , coloris ad Bavedinem accedentis , & punctis nigris notata , figu- J pam heic damus, & quam exprimi curavimus Tab. XI. fub lit- tera C. Hanc figuram heic damus non propter ipfam Cochleam, fed propter ejus genefim , de qua fequenti capite agemus . Clau- ditur haec Cochlea Operculo Elliptico e, quod folidiffimum eft, & füriatum , feu lineis fpiralibus donatum , ut eft Operculum Cochleae caelatae perlaceae, quod a quibufdam lapis Cheloni- Xes vocitatur. Efculenta eft, ut diximus, haec Cochlea , & noftris Pifcatoribus Bafimo dicitur . PEPPER HEN EE E i poA porp AFELITT. Dz FavaciNz, QvYAE MaAIKHPA, & KuPrIoN ARISTOTELI. A Riftoteles Libro V. de Animalium Hiftoria capite xv. afferit Purpuras verno tempore in eodem loco fe fe colligentes Favos quofdam edere, qui putaminibus Ciceris albi fimiles fint, & non folum Purpuras , fed & Buccinas , & Mytulos eodem ca- pite ait Favos iftos edere , quos patria lingua MsA/xwpac , & Kneía vocat. Sed Theodorus Gaza primus horum. Librorum A riftotelis interpres Favdginem nuncupavit, & Kweiater.| favificare primus dixit. Quum in mediterraneo mari ad littus rejecta frequenter maífa quaedam fpongiis, & putaminibus Ciceris albi fimilis re- periatur, banc primus Imperatus Favaginem Ariftotelis non im- merito appellavit, ejuíque duas figuras dedit , fed quae fecundo loco pofita eft , frequentiffima reperitur in noftro Littore ad ma- gnas moles etiam rejecta. Michael quoque Mercatus in Arma- rio fexto cap. III. figuram dedit hujufce rei, & Alcyonium fe- cundum Diofcoridis appellavit. Maífa haec a Caefalpino S5puma maris 102 APPENDIX SECWVNDA. maris dicta fuit, & Joanni Bauhino Veficaria ; eft enim maffa.; quaedam ex totidem Veficis conflata , quarura fingulae perfo- ratae funt in medio partis inferioris. Difputatum fuit ufque. ad- huc a naturalis hiftoriae Scriptoribus quid effet maf haec Vefica- ria Favorum inftar, quam Favaginem primi Gaza , & Imperatus vocitarunt , & Spumam maris, & Alcyonium fecundum Diofco- ridis alii appellarunt. Sed anno millefimo feptingentefimo qua- '. dragefimo octavo nonis Augufli variae marinae Quifquiliae. ad me delatae fuerunt, inter quas fruftulum maffae iítius veficariae reperi, fed ejus folliculi non erant vacui, fed pleni plerumque - humore quodam gelatinofo , & accito Battarra noftro, vidimus in iis folliculis praeter humorem illum gelatinofum contineri par-- vas Cochleas punctatas capite fuperiori deícriptas , quae nudis etiam oculis cernebantur , in quibus & operculum , & puncta illa nigricantia apparebant. Super Laminam vitream pofuimus . varias hujufmodi veficulas , feu folliculos , & invenimus fingulas non plufquam XXII. Cochleas continere , & non. minus , quam decemfeptem . Quare apparet Favaginem iftam nidum fuiffe Co- chléae. punctatae . Quomodo autem Cochlea. ifta punctata , quae non ita magna eft, ut vix Nucem Myrrhifticam majorem ma- gnitudine excedat , edere poffit favum , qui nucem juglandem excedebat, ut cernere licet Tabula XI. figura A., non liquido conílat . Fortaffe, ut ait Ariftoteles de Purpuris , qui multas in unum coire afferit , ut favos edant , fic & Cochleae punctatae in unum coeunt, ut favos fuos.edant , qui uniti & conglutiuati " malfas illas veficarias conítituunt , quae non tantum nuces.j glandes majores , fed & caput humanum , & moles alias ingen- tes referant. Fortaífe Favi Purpurarum , Buccinarum , & Mytu- lorum ejufdem: furit generis ac. Favi Cochleae punctatae ; quare nil mirum , fi hujufmodi Favagines copiofae fint in mari noftro, quum a tot Conchis Gochileifque edantur. Verum , quicquid fit de hac re , certum eft Favaginem illam fub littera A. Tab. XI. Ni- dum fuiffe feu Favum Cochleae pun&atae, & Favi, feu Folliculi a.a.4. erant perforati, ex quibus prodierunt Cochleae , ceteri vero erant claufi, &cin fe Cochleas finguli ad viginti & amplius continebant . In noftro Littore unius tantum generis eft Favago, quae copiofa fatiseft. lmperatus vero duo genera ponit, quae ad Favaginem Ariftotelis , & ad Alcyonium íecundum Diofcori- dis refert. Nofítra eft, quam fub genere fecundo ponit. Fuga Or- APPENDIX SECVNDA. 103 fortaffe idem eít. ac fecundum , colore tantum differt , quem ni- grum effe ait, & noflrum ad flavedinem accedit, fed niger ille color ab alia quadam re fuit adícitus. Ginannius tres fpecies Fa- vaginis pingit, fed prima certe confundenda eft cum fecunda , & quam ponit tertio loco non eft Favago, fed Fucus marinus, vel Quercus maritima Veficulas habens C. B. Pin. 365., & Virfoi- des Donato Tab. III., & haec ad Plantas marinas eft referenda , & non ad Favaginem , quae ad nidos Concharum , & Cochlearum eft deftinata , quae praeterea , fi comburatur, eumdem odorem fpirat, quam Cancri , Locuflae , ceterique cruftlacei combufti fpirant . QAdP VS - Xs ÀÁMYGDALA MARINA. tabo codes osi Ll H Vjus Teftae Deícriptionem aliquam dedimus in fuperiori - Libro de Conchis pag. 22. & 23. , quam diximus a Zinan- nio vocitari fanguifugam marinam , quod eam invenerit adhaeren- tem Favagini marinae Ariílotelis , ex qua alimentum fugere arbi- trabatur , fed uberiorem Deícriptionem heic damus cum ejus ana- tome, & figuris. Concha haec , ut & illa, quae Nux feu Juju- ba marina a noflris vocitatur , non eft bivalva , ut aliqui conten- dunt Conchas Cochleafque omnes marinas effe tales. Cochleae enim, & Turbines omnes Operculo quodam clauduntur , quod eorum eft veluti altera valva. Sed Concha haec Amygdalam re- ferens, & Nux ipfi affinis valvam alteram nom habent . Sunt enim multo majores, quam ut valva aliqua ,. quae ipfis omnino deeít , claudi poffint, uti cernere eft Tab. x1. fig. D. & E , quae ab ungue.tantum in extremitate ambiuntur, quae unguis tantil- lum cochleata eft, ut apparet in fig. G. &E. quae tamen ne- que omnino inferiorem partem Animantis claudit, ne dum par- tem füperiorem, quae fefquialtera parte eft femper nudata. Os habet in extremitate illa carnofa, & in medio Animantis eft ventriculus tribus officulis inftructus, quae cerni poffunt fub Litteris H. I. quae arctiffime haerent membranae , feu Canalicu- lo circulari H. Haec Officula, quae arctiffima funt, cernuntur exarata in membrana diffecta & expanía fub Littera L., fed primum littera 7 notatum refert Lucernam fictilem Veterum , & re- 104. APPENDIX SECVNDA. & reliqua. funt figurae Prifmatis Triangularis. Cibus hujus Con- chylii non eft fuccus Favaginis, ut arbitrabatur Zinannius , fed funt Cornua Hammonis, feu Nautiliilli, quos fub fig. II. Ta- bulae L. prioris editionis defcripfi, refertum enim eorum ven- trem hujufmodi Nautilis reperi; quare fortaffe tria illa. officu- la a Natura data funt huic Conchylio ad triturationem hujuf- modi cibi duri quidem , & fere lapidei. Diffectum hoc Ani- mal digitos fanguine inficit, & ideo a Zinannio Sanguifuga. feu Hirudo appellabatur, at fanguis inejus venis gignitur, & non ore fugunt . i IL Nucis marinae Gualterio, & Jujubae marinae noftris, feu Conchae utroque latere fe colligentis Fabii Columnae Trium officulorum figuras heic damus, quae omnia triquetra , feu triangularia, aut pyramidalia funt, & nigro colore donata fub Litteris m. o. n. Tab. XI. expreffa ; notandum eft illud littera v. notatum efle naturalis magnitudinis, duo reliqua in parte an- teriori, & avería depicta, lente vitrea fuiffe aucta . Diífecta Caro hujus Conchae gute inficit digitos uti & fuperior. IIL Dum haec edebantur allata funt. nobis tria exempla Nucis cujufdam marinae majoris, quae in Indice Gualteriano amplifli- mo deeft , & quae fimilitudinem quamdam habet cum tertia P. Bo- nanni in Claffi de Turbinatis collocata. Valde patula eft in ex- tremitate , ut pro Cochleari commode adhiberi poffit, unde for- taffe Cochlearia nomen fumpferunt. Intus albiflima eft, fed ex- trinfecus viridis coloris , & rugofa rugis fpiralibus, fed inter fe parallelis . Quare patet Hadriaticum mare genus pene omne Con- charum , & aliarum marinarum Rerum fummittere , ut adnotavit Allionius nofter in Oryctographia Pedemontana fua . Ado cubo eb cube cd adn di edo oye dia cuoio cios e) elo) eie) e) euis GAP. VISUAL TELLINA FASCIATA BICAYD A. H Aec quoque Concha a valvis fuis non omnino clauditur , ut non clauduntur fuperiores Conchae Amygdalae & Nu- ces dictae . Bivalva haec eft ellipticae figurae, & zonulis cine- reis, APPENDIX SECVNDA. rog reis , & flavicantibus alternatim difpofitis inflructa . Duos pol. lices longae funtejus valvae, & unum circiter latae. Ad mar- ginem internum valvarum membrana tendinofa eft, quae exten- ditur, quando aperiuntur valvae , & corpus animantis jacet in medio hujus membranae. Vniverfum corpus animantis callo- fum, & Mali medici colore. Caudas duas habet carrilagineas cylindricas , & articulatas. Haec omnia cerni poffunt Tab. XI. fub fig. L. in qua c. c. funt Caudae articulatae cylindricae , quae in medio videntur perforatae , at non funt, d Battarra no- íler opinatur originem dare Entrochis illis foffilibus , qui in Montibus reperiuntur. Rondeletius, qui depinxit Tellinam hanc fub nomine Chamae Peloridis, & exemplum , quod depingi cu- ravit, quia mutilum erat, & caudis ufque ad ultimum articu- lum obtruncatis , opinatus eft unum ex iis articulis os effe, & alterum anum , fed, ut dixi, articuli ifti impervii funt. Ve- rum, ut ingenue fatear, quando hanc Tellinam pingi.curave- ram ad manus non erat Rondeletii Liber , quare Os ejus, quod ad a effe deberet, & Anum ad b, non examinavi; Rarae enim funt apud nos hujufmodi Conchae, & una aut altera tantum ad me integra allata eft temporibus multum a fe diffitis, mi- hique tunc vehementer occupato . IL Tellina haec Peloris a Rondeletio dicta fuit, quod ab Athenaeo Conchae magnae & ingentes Pelorides dicantur ; Verum, utipfe Rondeletius fatetur, haec nec magna eft nec ingens ; Quare fi Chamae magnae vocari deberent Pelorides, illae effent, quae foffiles reperiuntur in Monte Sancti Joannis in Galilaea Ariminenfis Diocefess, quae ad pedalem longitu- dinem accedunt . asas edi ndo seien desoiius aie aiiis QA P^VWI XLI. C.oONCH.A SINE TESTA C Oncham hanc nudam, quae Teíta caret, uti carent Lima. ces terreftres, duplici Íchemate exprimi curavi Tab. V. Quorum fub Littera G. expreffum prona eft Concha , quae in- terdum duplo major eft fchemate. Doríum cinerei coloris eft, ie cute 106 APPENDIX SECVND A. «ute lucida, & tota papillis afpera. Ad i habet os rotundum mollibus villis ornatum . Ad / emittit interdum duo corpufcu- la globoía, alba, carnofa cum zonula alba, & molli. Ad H. cernitur Animal fupinum , ubi totum eft albidum, & in uni- verfo margine fimbriatum , ut Limacum inferiorem corporis partem aemuletur ; duo foramina, feu duo vaginulae breves ad 7. & n. cernuntur ; quae eft ad m. pro ano accipi poteft . EMT P Wi bue qct o es GANCELLVYVS MAXIM vYS. " Ancellus ifte maximus, & in Cochlea caffidiformi majori reperitur, ex qua fi extrahatur ad fefquipedalem longitu- dinem accedit..Totus coloris impenfe punicei eft. In A. Ta- bulae III. eft ejus caput, b. venter , & C. chela ejus finiftra , quae femper major eft dextra. ' Ede ouch isti CANCELLVS MAJOR MAJORIBYS CHELIS BISVLCATIS, ET INAEQVYALISY S. Lter Cancellus , quem majorem appellavit, & qui in Co- chlea caffidiformi minori repertus , & a Battarra noftro fervatur, & ab eodem defcribitur . Cancellus major, qui Che- las non habet afperas, ut fuperior a me deícriptus, qui om- nium maximus eft, fed bifulcatus, & cujus finiflra Chela fex- tuplo circiter minor eft dextera, quum in aliis finiftra magni- tudine fuperet dextram . Cancellus ifte vifitur 'Tab. IV. fub figu- ra À. ubi in j. eft Chela dextra fextuplo circiter finiftra ma- jor. Chelae iftae laevesfunt, & bifulcatae, & nonafperae , ut in füperiori. Coloris item eft lateritii, & ^ non impenfe rubri, "t praecedens . CAPVT APPENDIX SECVNDA. 107 IC€K RV S T] VXIVI CaxceR CORDATVS, SEV SAGITTATYS TOTYS HIRSVIVS. € Ancer hic , quem Cordatum , feu Sagittatum vocoa gue ra triquetra, &fagittali quam habet, totus hirfutus e & hirfutie fulva, quae unguibus facile excutitur, qua excuíla corpus univerfum carnei coloris apparet , glabrum , & lucidum . Figura hujus Cancri Tabula IV. fub Littera B. cernitur; fed tu- berculis magis fcatet in corpore, & magis recurfus eft in mucrone, quam heic appareat . ! iul Qs adiens edits eise cadit Ms eG Miis Ms eae n dis edes eMe editos : DU TUE WS s OrzsrRvVM sEV ÁSILVS MARINY S. vocamus, a Rondeletio Pediculus marinus fuit appellatus. Figuras heic damus meliores Tab. V. fub Littera A. ubi Animal eft pronum , & fub Littera B. ubi eft fupinum: Sub Littera A. eft caput ejus vitro auctum, in quo: plures oculi in quolibet la- tere uniti cernuntur, ut in infecto illo volatili Perla dicto in 'Tomo I. Academiae Inftituti Bononienfis defcripto .. Animal iftud a me Oeftrum cum Salviano dictum arcte infigitur pedibus fuis uncinatis , feu hamatis Pifcibus variis , ut fanguinem ,' & hu- morem eorum fugat. Sed aliud genus reperitur hujus Animalis oblongius , quod per branchias Pifcium majorum , Rajarum nem- pe. & Canum , ingreditur, quando in mare hamo funt capti, ut carnem eorum Pifcium univerfam voret intacto corio , & Offibus, ut Pifcesifti veluti Burfaé vacuae a Pifcatoribus extra- hantur ingenti eorum damno, & apud me fervantur plures ex hujufmodi Pifcibus Burfae exficcatae, & ab Afilis iftis vacuae factae mirabili quodam modo . Pulices marini idem quoque prae- ftant, fed tantum Pifces in littore rejectos vorant, & íordes, ut Littus ipfum ab ipfis fordibus mundatum efficiant . O2 CAPYT Que heic Oeftrum graece , & latine Afilum cum Salviatio 108 APPENDIX SECVNDA:. C-AJPIM E CN OM DA. MszNuNTVvVLA MARINA. B Iguram Mentulae Marinae heic Tab. VIII. fub Littera A. das X mus, quae melior eft illa à Rondeletio, &ab aliis data. Ejus fuperficies innumeris Tuberculis, íeu glandulis perforatis Ícatet , ex quibus vifcofus humor excernitur . Ex Ano Mentulae Íponte procidunt Inteflina a., ut Redius adnotavit. In .Figu- ra B. eft mentula diffe&a , ubi 4. eft ejus os , & B. Anus . C.c.c.c.c. funt lacerti quidam longitudinales , quibus riget & tenditur men- tula, fi viva manibus attrectetur . ei eds dosis Mts) elis eds e Mrs e Mrs sls tas CAPYVT XV. PzNNA ManINA, stv MENTVLA ALATA MINOR. Cod in Corollario Libri de Conchis minus notis pag. 46- Ceratopbyton Amaranutboides Maris fuperi Peunam referens vo- cdvi, quod vulgo Penna Marina dicitur , & inter Plantas refer- tur, ut retuli & ipfe eo in loco; modo re melius perpenía ad Zoophyta id refero, feu ad Animalia, & ex Plantis Marinis, feu Fucis expungo. Si enim recens fecetur in longitudinem , ut fe» étum fuit quod in Tabula VIII. fub littera f. pictum eft, vifceri- bus vifcidis, & mucilaginofis auri pigmenti coloris apparet . De- inde radices non habet, ut aliqui dixerunt, Penna haec, fedin medio ejus officulum utrinque in extremitate uncinatum appa- ret, & pars, quae eft ad f. vel ad e. ubi eft os, videtur apta ad trahendos cibos intra corpus Animantis. Extrinfecus haec Pen- nà tota coriacea eft, & pulchri rubri coloris, unde a me pri- rnum Ceratopbyton Amarantboides c. dicta fuit, fed melius modo vocabitur Mentula alata minor Pennam referens, & major erit ila, quae a Rondeletio Cap. XXIV. fub nomine Pennae mari- nae defcribitur, quae interdum etiam in mari noftro reperitur. CAPYT APPENDIX SECVNDA. 109 CQ AXPV E VXIX. MzuTvLA MARINA INFORMIS. Vam heic Mentulam marinam informem dico, a Redio Car- "umi vocatur, & Pifcatoribus noftris fpongiae dicuntur, . quod diffecta: virofum: odcrem , feu. pifculentum referat, ut re- ferunt fpongiae recentes. Vocavi. Mentulam , quod analogiam quamdam habere videatur cum Mentula prima marina ; vocavi praeterea informem , quod plerumque extrinfecus nulla pecu- liari ftructura fit donata, íed Tuberibus extrinfece plerumque fit fimilis , nigro colore & coeno ut plurimum: confpurcata . Hujus rei figuras varias in. Tabula VII. damus . Quae fub Litte- ra E. eft. duos habet apices in e: e. , quibus affixa funt colla duo hujus Zoophyti in fig. A. diffecti fub litteris C. C. , fed Apices hujufmodi exítantes plerumque defunt. Figura A. repraefentat corpus Zoophyti diífectura, cujus pars A. eft cortex coriaceus, qui intus eft albiffimus, & veluti perlaceus, quando recens eft; d. d. funt Tuberculi varii in cortice exftantes, qui diffecti albi funt. B. eft Pulpamentum Zoophyti, quod efculentum eft Pi- fcatoribus noftris, fed. ingrati. faporis, G mihi ingrate olens, & fubacidus. C. C. funt Colla Pulpamenti, quae nucleum quem- dam habent punici coloris ad corticem valide adhaerentem , qui fi dematur , Pulpamentum poteft inflari , & tum ventriculum humanum refert , ut. videre eít in B., ubi fibrae variae cernuntur, feu lacertuli rubentes impenfe,, uti rubet plerumque Pulpamen- tum univerfum . In fig. D. eft Pulpamentum diffectum , in cujus ventre inteftinula quaedam tenuiffima apparent. E. E. funt colla hujus Pulpamenti. AdF. eft Mentula integra, quae radicibus , feu pedibus eft inflructa, fed plerumque hujufmodi radicibus, & inter fe haerent , ut Oftreae haerere folent . AA CAPVY IIO APPENDIX SECVND A. Ed CIA.PWV'V TXAX. MrzNTVLA GYVCcVRBITACEA MARINA. I Nfectum hoc forma cucurbitacea viginti conftat articulis cigcü- laribus , feu vertebris , Coriaceum ir cute totum eft , & Taby. fub Littera D. pronum exprimitur; ln parte a os habet rotun- dum, & heinc tres lineolas nigras; reliquum. corporis albidum eft. Ad b. pinnulam bifürcatarm gerit , fupra. quam maculam ha- bet nigram . Ad E.fupinum exhibetur, ubi os apparet in a. Ad b. apparet pinnula illa bifurcata , cui proxima eft alia. pinnula latior, quae noti articulatur, íed corpori tota adhaeret. ln medio ventris cernitur mácula pyrámidalis nigricans. Ad Men- tulas marinas retulimus hoc Infecti genus propter figuram, & quod coriàceumfit. ^ ^ "vdqooN eujird €. avipoyospo sboooT soll y CO UNRTICAB VARIAE BSCYLENTAE. I. ' Abula IX. Vrticas varias efculentas damus Anchone ad A. nos allatas. Quae fub Littera A. expreffa eft, de ge- nere earum eft, quae Podices vocitantur, quoram figuram. de- dimus Tabula IV. in'priore editione fig. VI. fub Littera G. & de- fcriptionem pag. 43. fub nomine Vrticae folutae Caryophyllum referentis ; feu Podicis marini efculenti. Haec inquam fub litte- rà A. ejufdem confiftentiae eft àc Podex ille marinus in prima editione. Os habet peramplum, dilatatur margine fuo , & con- trahitur, ut Podex ille. Margo ipfius eft crenatus crenis in- verfis ,' ubi folidiufculum apicem in Angulis habet, qui Vrticae eft pro unguibus . | lL. Eadem Tabula IX. fub Littera G. eft Vrtica ramofa ; five eft Vrticarum acervus cinerei coloris . Singuli articuli, feu fin- gulae Vrticae Olivares funt ; fulcatae ,. & quaíi coriaceae . III. Reliquae Vrticae in hac Tabula IX. B. C. D. mucilagi- neae APPENDIX SECVND A. III neae fere funt, & variorum colorum, íed caeruleae plerum- que. E. & F. eft alia fpecies recto , & inverfo afpectu con. fiderata . extis nib nM ades adi nores Hoe nolis eds ease dtm tss roseis CUR yero EIL RUM AL YR PR boy HE Tabula V. fig. F. Setam paluftrem damus, non quod fit res minus nota , defcribitur enim ab Aldrovando , fed quod in ea peculiares obfervationes inftituerimus . Rigida erat , ut filum ferreum videretur; Longa erat tres fere pedes parifien- fes, & flavicoloris. Diu vixit in Ampulla aqua plena , & va- rias circumvolutiones corpore fuo faciebat, & nodos varios, quibus facile extricabatur, & in fpiralem formam fe compone- bat, qua tamdem mortua eft. Figura f. repraefentat ejus Os lente vitrea obfervatum , quod fimbriatum eft, & pampinifor- me , uti funt Fimbriae Tubarum Falloppianarum in Muliere . C'A7PV T.xxt Pr Q.0.9.e.H Au N-A NY GO VILA X ds. Oncham Navicularem heic damus Tab. XVIII. fub Litte- ris M. & O., quam aliqui Concham '"Tetragonam appel- lant a figura , non quodfíit res minus nota, notiffima enim eft in noftro mari, fed quod eam obfervavimus haerere faxis, & inter fe, barba ad extremitatem lanuginea, ut funt barbae Mytulorum , & Pinnarum marinarum , ex qua barba Pinnarum Chirothecas, & Calceos conficiunt. Sed barba Conchae Na- vicularis dura admodum eít, & plana ea in parte, qua Con- cham ingreditur: Barba bmec feparata cernitur in o. , & variae cernuntur fuper dorfum valvulae O., quibus totidem adhaere- bant Conchae. Ad valvulam aliam adhaerebat Fungites M. feu Caryophyllus marinus; dequo fit CAPVT II2 APPENDIX SECVNDA. Aseo odo Ard e dendo ad adr adus ade ad vendit nd dr ede e diac d CO AMNPVT- XXLV. FvNGITES, SEY CARYOPHYLLYS MARINVS: E Vngites, feu Caryophyllus marinus expreffus fuit a. nobis Tabula XVIII. fig. M. Conchae naviculari adnatus , fed ad- nafcitur etiam aliis Conchis, rebufque duris. Fungos marinos Plantas dixerunt veteres Hiftoriae Naturalis Scriptores, fed mo* do. ad Infecta amandantur, quae hujufmodi res Plantae in-.for- mam fabricent, & in eorum centro nidum fuum condant. Qua- re Fungi hujufmodi marimi, & Madreporae vulgares, Millepo- raeque ftellatae opus Infectorum manifefto funt, nam fi combu- rantur , olent uti Squillae, Cancrique combuíti . Fortaíffe & Co- ralliorum rubrorum praeclarum olim Plantarum marinarum ge- nus nihil aliud funt nifi Infectorum marinorum opus , uti certe funt Madreporae, & Milleporae vulgare genus, & Tubularia rubra, quae colore Coralliis tantum eft affinis, & Filograna no- ftra, de qua inferius dicemus . M" (Ais cies eros cile) cain (Air cedi)» culus clie ele) ces cH) cos eA) AS) AS) el epos G APjV 'B: XaX, V. MADREPORA ROSACEA PARVA. S Vperiori Capite de Fungite Caryophyllaeo loquuti fumus, modo. paucis loquemur de Madrepora quadam parva lapi- dea. albiffima, quae in Rofae formam Conchis variis adhaere- Ícit, & rebusaliis folidioribus , quam in ftatu naturali exprimi curavimus Tab. XVIII. fub littera s., & lente vitrea auctam, fub N. majuícula . We x Xe ALES CAPVT — AÀ— m — APPENDIX SECVNDA. 1:3 CXPNWT XXYWU. EscHARA ÁBROTONOIDES. Irabile dictu videbitur heic Efcarum nominari, &t ramo- fam Plantam Tab. XVIL depingi. Eíchara enim graece eft Crufta latine; Verum Plantam hanc, Mufcum, Fucumque lapideum voces , res cruftofa eft , quae ad res varias adaerefcit , eaíque interdum totas veflit, fed interdum & ipfa fine ulla re interiori veluti in Plantam ramofam afífurgit, ut eft ea, quae fub Littera I. Tab. XVII. depicta eft. Innumeris folliculis minu- tiffimis, & perforatis conftat, qui vitro aucti exhibentur ad a. Quando Corpora majora inveftit albam fingit Brafficam flori- dam , quam Gualterius num. 27. expreffit . UU ME. anuiiuibslm Je TvBYrLARIA FILOGRANA DICTA. * Vbularia haec , quac fi cquentiffima efLin nmailuoflro , & quae praebet pabulum Echinis noftris majoribus, ut dixi, defcripta fuit a me in Corollario libri noftri de Conchis pag. 46. Sed Figuram appono Tab. XIX. fub Littera A. Conílat ex innu- meris Vermiculis tenuiffimis tefta cinerea obductis, qui vario modo inter fe implicantur, ramoíque varios effingunt , qui de- finuntin totidem fafciculos in extremitate a. a. a. a. perforatos , ubi Vermiculi caput fuum exferere poffunt. Ad B. eft horum Tu- bulorum faífciculus lente vitrea auctus. eA lees des edis cule) ulis cus es Us odis s As cU) c) As EAS cd DAPVI" CXWTPM ArcvoNiYM RVBRVM,; PVLPOSVM , CONICVM PLERVMQVyE. I. Ariae figurae eft Alcyonium hoc, fed plerumque conum rectum refert , ut eft illud figura B. Tab. X. expreffum ; P inter- £147 APPENDIX SECVNDA. interdum vero Conum inverfum repraefentat , ut eft illud ad C. eadem Tabula ; fed interdum figurae irregularis eft, & carnofum quum fit varias formas induit, nam illud ipfum, quod conicum eft in flatu naturali , fi horizontaliter collocetur, complanatur , & tunc pyramis depreíffa apparet, &cfiobvertatur vertex coni fen- fim deprimitur, ut cylindricum Alcyonium appareat. Ad ma- gnam molem interdum affurgit, ut fefquipedalis fit longitudi- nis, & pedali latitudine; grateolet, & diífectum varias fibras oftendit, quae albae funt, rectae interdum , fed plerumque in- tortae, ut vermiculos imperfectos referant, qui lateant intra corpus hoc pulpofum carnofumque, quod colore Cydoniorum gelu refert, feu melius radicem Betae rubrae. romanae affatae . Fibrae illae intortae vermiculos referentes , & albae cernuntur in parte diffeca D. & ablata a figura C. in parte 4. Fortaffe ad in- lectorum nidum referendum eft hoc praegrande Alcyonii genus ; quod infixum plerumque in petrobryo P. & e. reperitur. . T Il. Dam haec edebantur allata funt mihi varia. hujus Álcyonii exempla , ex quibus cognovi Januario & Februario menfe ea effe rubra, pulpoía, odorata , & confiftentiae veluti gelu Cydonio- rum , feu, ut melius dixeram , radicis Betae rubrae romanae affatae , verum circa finem menfis Martii naturam mutant, & fuis fedibus avulfa in maffam fpongiofam , quafi ligneam conver- pong q tuntur forarainihns fmatentem , &r davi c^loric . quae aquis inna- tat , & fi diffecetur , foramina illa majora apparent intrinfecus , ut cernuntur in fruftulo illo diffecto , & in Tab. VIII. fub lit- tera B. a Vitaliano Donato relato, quod portionem effe Alcyo- nii primi Diofcoridis credidit, deceptus quod interdum Alcyo- nia ifta foraminofa figurae rotundae fint, ut eft illud Diofcori- dis, quod ad ingentem molem interdum excrefcit, & Turca- rum Tiaram refert , & propterea a nof(tris Turbante dicitur . Alcyonia ifta foraminofa exíiccata flavum colorem amittunt, & nigricantia apparent, non ingrate olent, fed odor diverfus eít a recentibus . III. Eodem tempore allata funt mihi corpora multa illa- rum rerum , quae idem Vitalianus Donatus Tezbya fphaerica nuncupavit, fed quae melius Holothuria dixilfet, quando ea fupponat ab aliis corporibus ex natura fua effe omnino libera , & tantum in fenectute iis haerere; verum íunt femper Petro- bryis valde haerentia , &iisfi non haereant, cicatricem habent cum APPENDIX SECVNDA. IIg cumlaceratione, qua oftenduntab iisavulfa fuiffe ; pulcherri- mi flavi coloris fant in fuperficie, uti malum Aurantium Lufi. tanicum referant , qui color extenditur etiam intrinfece in cor- tice per duas lineas parifienfes. Pulcherrimus ifte color a Vitaliano reticetur , fortaffe quod hujufmodi corpora recentia non viderit. Varia iftorum corpora diffecui, & fibras offeas radiatim difpofi- tas confpexi, fed circa corticem admirabilem & floridam illam (lru&uram a Donato pictam non vidi, quod & mihi accidit in plerifque figuris Libri illius , quae arte Pictoria potius adorna- tae, autcircino geometrico, & regula confictae , quam fecun- dum veritatem fimplicitatemque Naturae . Tethyum hoc feu Holothurium defcripfimus pag. 44. fub nomine Alcyonzi. flavi du- riori?. Helias Bertrandus opinatur Holothuria Belemnitis , & Phofphoro Bononienfi in Montibus originem dediffe. Vtraque enim ex radiatis fibris conftant. eis ed ede) cd) cuir) n e leon cipis i E) eA leo cdi) 71 we qe fl 4o ip ÁLCYONIVM DIGITATVM GELATINOSVM ALBVM. H Oc Alcyonii genus, quodexprimi curavi Tab. X. fub Lit- tera A, haerebat marginibus Conchae Bucardiae , fed dum haec fcribo allatam eftaliud exemplum , quod haeret Mufco Petro- Ío Imperati ; convenit valde cum antecedente , fed. albicantis co- loris eft, & magis tenerum , ut gelatina quaedam dura videatur, & diffectum fibras illas vermiculares oftendit ut praecedens . CQ APV/FT XXX. SPONGIA RAMOSA RAMVLIS NITIDIS CONICIS . S Pongia haec ramofa , quae Tabula XII. fub litera A. fuit ex- pref'a , Alcyonii duriori B. fruftulo erat adnata ; fedaliae duae apud me proftant, quarum una major Petrobryo adnata eft , & alia parva , quae Turbini acuto adhaerefcit , qui Campanile a no- ftris vocitatur. Calami fcriptorii cratfitie eft in trunco. Extra aquam riget, & hifpida fit, fed in aquam immería mollis eft, ut fpongia communis , fed manu compreflà complapatur , & deprimitur , aperta manu ramuli ejus elaterio donati in prifti- num reftituuntur . Tota rufa cft, & argenteis tenuiflimifque acu- Pa leis 116 APPENDIX SECVNDA. leis oculo armato tantum confpicuis; interdum ramufculi ejus ita contactu uniuntur inter fe, ut divelli fine laceratione nequeant . CON py Tr SPONGIA RAMOSA RAMVLIS CONICIS EXCAVATA. S Pongia haec ramofa Tabula XIII. fub littera B. expreffa ad bipedalem altitudinem , & amplius interdum affurgit. In Trunco &in Ramulis tota foveolis quibufdam a. a. a. eft exca- vata. In iftis foveolis haeretliquor impenfe ruber, qui tangen- tium manus, & fpongiam univerfam inficit. Liquor virorem quemdam fpirat, qui non omnino ingratus eft. Ramuli hujus Ípongiae interdum ita uniuntur inter fe, ut divelli fine lacera- tione ,. ut in praecedenti, nequeant. Midi ^ d CAOQWOE SOL dli SPONGIA VELARIA RAMOSA RAMIS IMPLEXIS$. . S Pongia haec ad C. Tab. XIV. expreffa velaris , feu velaria. di- Ca, quod tenuisfit. & tota foraminulis rranfparens, veluti velum , ramofa eft , & ejus rami implicantur inter fe , ut cernitur in allata figura . In ejus ramulis interdum foramina majora appa- rent. Adnafcitur variis rebus marinis , fed praefertim Petrobryis; eft omnium Spongiarum tenuiffima , ut tota ex minutiffimis ve- lut Aranearum filis conflata videatur .. Etiam exficcata mollitiem fervat, ut goffypium attrectare videatur. Alba plerumque eft , led interdum fubrufa. Videtur effe peculiarium Infectorum Do- micilium ex variis illis foraminibus in Schemate expreffis . Q Ap VOpo s oueCT TE SroNGIiA HIRCINA SATVRATE RVFA;, RAMOSA, ET IMPLEXA: Á D D. eadem Tabula XIV. eft Spongia Hircina dicta coloris impenfe rubri Petrobryo adnata , quae eft admodum dura , & quae quafi ex tot hifpidis craffioribus fetis fimul implicatis coale- d ri APPENDIX SECVNDA. 117 coalefcit , quae ita difpofita funt, ut fuperficiem non minus, quam corpus univerfum veluti foraminibus pervium reddant. Foraminula haec interdum exterius affurgunt , ut Tubuli exítan. tes videantur, qui Tubuli fanguineo humore funt perfufi. Intra iftos 'Tubulos Infectum hofpitari verifimile eft , E E E IN E EE E E EI E ic vi c pounmp o XXXIV. SpromNmcGra HinciwmA Grososa. Pongia haec it noftro mari rara admodum eft, cujus exem- plum unicum eft apud Battarram noftrum, quod ipíe Ta- bula XV. fub Littera E. expreffit. Ex Hircinarum genere eft, fed mollis valde eft , nam recens expifcata tota pugillo contineba- tur, fed relicta elaterio fuo in priftinum redibat. Subrufa tota eft, & filamentis ftuppofis conftat ad e. eadem tabula expreflis . Globofa eft, & quae in Mufeo Battarrae adíervatur , quadruplo major eft Íchemate expreffo. eee odis adis aie ade oai as alia esi sib esie lp ees QUE) iles Qs CADAT EXAM. SpoNGIA RAMOSA MINOR, RAMVLIS COMPLICATIS 1 VULGATISSSIMA ET GLOEOSA PLERYMQYE: AecSpongia vulgatiffima eft in noftro mari, recens expi- Ícata rubri coloris. Ramofa item multum eft, & ramis confertiffimis, ut apparet fub Littera F. Tabulae XV. qui rami ex pilis ftuppofis coalefcunt, & funt minutiffimis foraminibus pervii. Variis rebus adnafcitur, & globofae figurae plerum- que eft. 2d V. al VALUE A6 CAPVT M 118 APPENDIX SECVNDA. eA CUL elles NE e) AU QUEJA eui ode eL (HG ASIA NUI eA) ASI AU eulos eap CUACPEVO PO DUC NDNII E. SPONGIA RAMOSA CRATERIFORMIS. P Etrobryis , Rebufque aliis duris adnaícitur fpongia ifta , & in . formam Crateris, feu Catini difponitur, cujus rami per va- rias infertiones inter fe coníociantur, ut videre eft Tab. XVI. fub Littera G. Quo ad Partium ftructuram cum fuperiori con- gruit; hifpidior tamen eft, & exficcata rigidior fit, colore va- riat, rufa interdum eft, vel fubrufa, & interdum palearis. Dia- metri magnitudine faepe parifienfem pedem fuperat . | C ASNAT XX Tg SPONGIA RAMOSA RAMVLIS COMPRESSIS BREVIORIBVS, ET VELVTI PALMATA. T Abula XVII. fub Littera H. exprimi curavimus Spongiam hanc nitidam e globofarum genere, rufam,, ramofam , fed ramulis brevioribus, & compreffis, qui manum humanam quo- dammodo referunt , ut non immerito palmata dicatur, ut Orchi- des aliquae palmatae dicuntur . II. Exemplum hujus Spongiae majoris ad me allatum fuit, dum haec ederentur , quod in extremitate Palmarum corpora quaedam copiofa , ejufdem rufi coloris , rotunda & ftellata gerit , quae quid fint ignoro , fructificationem hujus Plantae multi dixerunt. GEAPVTT XXXVIIE Fvcvs AÁBROTONOIDES HISPIDVS ATROVIRENS. I Ngentem vim hujus Fuci multis ab heinc annis Pifauro mifit ad me Praeful amiciffimus Joannes Baptifta Pafferius , cujus duo exempla pingi curavi Tab. XVIII. fub Litteris K. & L. Trun- cum APPENDIX SECVNDA. II9 cum gerit nigricantem Fucus ifte, fed recifus albus apparet in parte interiori ad a. In Trunco ipfo, & per Ramulos foliola parva apparent hifpida atrovirentia, ut accidit Pino marinae, quando exficcatur , quae atra fit. Sed fortaífe Fucus ifte ab aquis recens eductus erit virafcens , ut eft Pinus, & Quercus marina, quae exficcatae atrovirentes fiunt . —— ——À —Ó—M— ——M— —— —— —— —— ———— NOTAE ADDITIONESQVE Pag. 87. lin. 4. poft ad Vngues odoratas , feu Aromaticas Officina- rum adde: Etiam Turbines Teffaradactylos , & Pentadactylos claudit Operculum corneum ellipticum , curvum , & parvae molis, quod ad Vngues illas Vnguentarias amandari poterit . Gualterius Strombos vocat &c. | Pag. 93. lin. 9. Ingens Pila fcrzbatur ingens Stylobates . Ibidem in fine Additamenti, & hoc addatur . * Vitalianus Donatus in fpecimine Hiftoriae Maris Hadriatici , quod ad Antonium Leprottum ícripferat , fed quod fex annis tantum poft obitum ejufdem Leprotti editum fuit Tab. VIII. fub Littera G. figuram ponit Vermis hujus noftri ferrati, quem defcribit pag. x. & intra Alcyonium illud, quod primum Diof- coridis vocat, crefcere & hofpitari dicit, quod unum ex his Vermibus intra Alcyonium illud foraminofum ab eo diffectum invenerit , quod Alcyonium fub figura B. pinxit. Verum id per accidens fuit , nam Vermis ifte Petrobryis cum fua vagina co- riacea adnaícitur , ut faepe obfervavi , & inter Petrobrya gran- dior factus plerumque moratur . Q^ 4x EX- 120 EXPLICATIO OMNIVM FIGVRARVM Quae proflant in Tabulis tam antiquis , quam recentioribus . TABVLA PRIMA. Ic. I. 4. eft Cornu Hammonis primum vulgatiffimum Littoris Ariminenfis in ftatu naturali. B. & C. Idem ex utraque parte vitro auctum. , | Fig. TII. D. eft Cornu Hammonis orbiculatum minus vulgare ejuf- dem Littoris in ftatu naturali. E. & F. Idem ex utraque par- te vitro auctum. Fig. III. G. eft Cornu Hammonis tertium ejufdem Littoris, feu Nautili genus in ftatu naturali. H. & I. Idem utraque par- te vitro auctum. Fig. XII. $. & T. Idem cum fuo margine vitro auctum . Ad V. eft idem parte lateraliexpre(fum , ut melius ejus umbilicus , & margo cernatur . Fig. XIII. z. eft Idem, fed majus in ftatu naturali. Ad Z. eft vitro auctum . Cn Fig. IV. L. eft Cornu Hammonis ejufdem Littoris Quartum , feu Nautili genus umbilico carens in ftatu naturali. M. & N. Idem utraque parte vitro auctum . Fig. XI. Q. & R. Idem cum margine ex utraque parte vitro auctum. Fig. V. A. eft Cornu Hammonis erectum minus vulgare , feu Or- thoceras velutiex globulis conftans ejufdem Littoris in fta- tu naturali. B. & C. Idem ex utraque parte vitro auctum. Fig. VI. D. & H. eft Cornu Hammonis erectum Siliquam Rapha- niftri referens , feu Orthoceras ílriatum in ítatu naturali. E. F. G. Idem vitro auctum .- Fig VII. G. eft Cornu Hammonis erectum , depreffum , ftriatum, vaginulam gladii referens, feu Orthoceras &c. in ftatu natu- rali. H. & I. Idem utraque parte vitro auctum . Fig. VIII. L. eft Vermiculus Saxis, & Lignis adhaerens Cornu Hammonis referens. M.& N Idem utraque parte vitro auctus. Fig. X. O. eft Cornu Hammonis Littoris Liburnenfis ad Lituum ac- cedens vitro auctum in Appendice fecunda defcriptum cap.t. Fig. P. eft aliud Cornu Hammonis Littoris Liburnenfis ad Lituum accedens umbilico concavo, & vitro item auctum cap. 1I. in A ppendice defcriptum . Tasv- 12i TABVLA IL , 77 Ic. I. 4. Conchula minima arcte in fe contorta Goncham Ve- neream referens Littoris Ariminen(is & Liburnenfis cap. xtv. defcripta . B. & D. Eadem ex utraque parte vitro aucta . Fig. II. et Dentalis , feu Antalis minimus A. Littoris Ariminenf(is . . AdB.&C.]Idem ex utraque parte vitro auctus . Fig. III. eft Cornu Hammonis erectum globofius , feu Orthoceras c. IX defcriptum.E. & F. idem ex utraque parte vitro auctum. Fig. IV. D. E. F. Sunt corpora rotunda minima vulgatiffima Lit- toris Ariminenfis. Quorum primum A. eft in ftatu naturali . Reliqua duo F. E. vitro aucta . Fig. VII. G. H. I. L. Sunt Corpora «os/dii . pag.20. n. 11. defcripta . Fig. V. H. G. I. Sunt Nux marina minima Littoris Ariminenfis cap. xtv. defcripta . H. in ftatu naturali. G. & I. ex utraque parte vitro aucta . Fig. VI. G. H. I. et Conchula minima femen milii referens c. xv. defcripta G. in ftatu naturali H. & I. ex utraque parte vitro aucta . Fig. VIII. L. M. funt Buccinuli olivae nucleum aemulantes c. xviii. deícripti . Fig. X. M. N. O. eft Semen Thymilaeae Lini folio Vvae acinum referens a Conchis expungendum . Fig. IX. eít Fungites, feu Caryophyllus minimus Tubulofus c. xx. deícriptus . O. & P. ex utroque latere vitro auctus . IL AjJBCVU E, A; S b E Ic. I. A. B. C. Sunt Opercula varia cochleata Cornua Ham- monis quodammodo referentia cap. x1. defcripta . F;g. IL. D. eft aliud Operculum non cochleatum . E. & C. eft idem ex utraque parte vitro auctum . Fig. IV. A. eft Tellina fafciata depreffa fafciis lacteis & intus fla- va cap. xxv. defcripta; fed non fatis bene ab Operibus no- ftris expreffa, magis enim complanata eft, quam heic ap- areat . Fig. V. B. M. eft Solen femina Plinii, & Athenaei cap. xxvr. de- Ícripta. Ad M. eftejus cardo , qui in medio Conchae eft , C. eft eadem altera parte expreffa . Fig. v1. 122 Fig. VI. G. eftSolen mas vulgaris, qui duos Cardines habet in - extremitatibus . Fig. HI. Sunt Neritulae cochleatae. Ad F. eft Neritula labiata minus cochleata . Ad G. eft alia Neritula non labiata; Vtra- que eft tricornea, ut funt fortaffe Cochleae omnes, & Tur- bines omnes marini . , Fig. VIT. B. & C. eft Cancer marinus parvus oblongus variegatus Ca». I. defcriptus . Cancer ifte eft latipes ad A. A. TABVLA IV. Frc. I. A. Stella marina. vulgatiffima cap. rrr. defcripta . Fig. 1l. B. efteadem , fed cruciformis, feu Teorapaxri6 , fortaí- fe alterius varietas . Fig. C. eadem , fed corpore latiore. Fig. IV. D. eft Stella Echinatis affinis, fed fpinis carens cap. 111. defcripta . Fig. V.F Vrtica foluta marfupium referens cap. r.p. 41. defcripta. Fig. VI. G. Vrtica foluta marfupium referens , feu Podex marinus pag. 43- defcriptus . TT ARZBUVSELCA 5-7: Fig. I. EftCancer hirfutus perfonatus vulgo faccbino dictus pag. 36. defcriptus . Fig.II. Eft Balanus compreffus cortici Teftudinis marinae hae- ' rens, G cap. xx 111. pag. 29. deícriptus . Fig. IIT. Idem in parte avería efpreffus . T Fig. XII. Sunt Balani compreffi confertiffimi n. 11. p. 29. defcripti, quorum heic figura adjecta eft, & in Appendice II. cap. zur. melius defcribuntur. Fig. IV. Et Concha Anatifera cap. xxii11. defcripta , fed fine pe- diculo male a prioribus Operibus noftris ficta . Fig. XI. Eadem melius, & cum pediculo expreffa, & in Appen- dice cap. rr1. defcripta . Fig. V. Tethyum , feu mentula marina Penem caninum referens cap. i11. pag. 45. defcriptum. Fig. VI. Buccinum medium, maculis fufcis & flavis donatum cap. xv11I. pag. a4. defcriptum . Fig. viti. 123 Fig. VII. VIII. Turbines virgati Tricornei cum fuo Operculo, quo- rum tria funt genera purpureo fucco referta . Fig. IX. Nux marina feu Jujuba marina pag. 22. defcripta, fed non fatis bene ab Operibus Venetis expreffa. Confulatur Gual- terius Tab.III. fig.D. & Fabii Columnae Obfervationes Aqua- tilium &c. pag. LXIX. Fig. X. Eadem fupina expreffa , fed non fatis bene . TABVLA L APPENDICIS IL Fig. A. eft Echinus , feu Echinometra vulgaris aculeis nigris ple- . rumque , ad a. a- a- a. a- funt Cornua , feu Probofcides , qui- bus Pedum loco utuntur Echini, ut incedant, de quibus cap- v. in Áppendice II, Fig. D. D. Sunt eadem Cornua vitro aucta . | Fig. B. Eft fegmentum Trianguli fphaerici partim perforati, & partim impervii, ex quo conflatur Tefta Echini. Fig. C. Sunt. partes Heptagonae, & Hexagonae Triangula Echino- rum componentes. Partes heptagonae, quae & majores funt, imperviae. Partes Hexagonae, quae minores íunt, perforatae funt pro exitu Pedum . YoÀ B NL, LE s A PP. Fig. A. A. & B. B. eft Echinus major Melo dictus in duas partes fectus, Ad C. C. C. C. C. eft Canalis Inteftinorum tres faccu- los c. c. c. feu ventriculos efformans & definens in z. ubi eft anus . Ad d. d. d. funt fpatia vacua in Echino aqua marina referta . Ad b. b. b. b. b. Sunt Ovaria. efculenta in Echino, quae Ova excludunt per foramen pofitum in tefta Echini ad verticem Ovariorum , quae omnia cap. v. in Àppendice defcribuntur . TA BVL A-IIL;AjP.P. Fig. C. Eft Cancellus maximus in Cochlea Caílidiformi praegran- di latitans , & cap. xi11. in Appendice defcriptus. Ad A. ejus caput. Ad b eft ejus corpus in Cochlea latens . C3 Tazv- 124. TABVLA-IV. APP Fig. À. eft Cancellus major, majoribus Chelis bifulcatis, &inae- qualibus cap. x1irr. in Appendice defcriptus . Ad e. eft Chela dextra major. Fig. B. eft Cancer cordatus , feu fagittatus totus hirfutus cap. xv. in Appendice defcriptus. Sed magis eft globofus, quam expri- matur. TABVLA V. AP P. Fig. A. Oeftrum , feu Afilus marinus cap. xv. in Appendice de- Ícriptus . «A UN | Fig. B. Idem in parte fupina expreffum .- Fig. C. Caput Afili vitro auctum A. e. e. Oculi ejus multiplices . Fig. D. eft Mentula marina cucurbitacea cap. xx. defcripta. Ad a eft ejus os. Ad b. Pinna caudae loco. Fig. E. Eadem in parte avería, feu fupina expreffa. Ad a eft ejus os. Ad b. Pinnae duae in extremitate immobiles . Fig. F. Seta paluftris cap. xxii. defcripta . Fig. f. eft Caput Setae fimbriatum vitro auctum. Fig. G. Infectum eft, feu Concha quaedam fine Tefta . Ad ; eft ejus osrotundum mollibus villibus ornatum . Ad / eft Zonula quaedam alba & mollis inter duo corpufcula rotunda jacens . Fig. H. Idem Animal fupinum. Ad m. & ». funt duo foramina; quod ad :. eft pro ano accipi poteft. LoAgBIVJLUA WALL: (A POP. Fip. A. Eft Stella marina vulgaris corpore latiore . Ad a. eft ejus os foliaceum .. Ad b. b. b. b. b. funt ejus pedes exferti. Fig. B eadem Stella in parte avería expreffa . Ad P. ejus cerebri- tes in flatu naturali . Fig. C. Cerebrites in dorfo Stellae infixa vitro aucta. Haec omnia defcripta funt in Appendice cap. vrr. à Fig. D. eft Echinus Coriaceus ad os fimbriatus cap. v1. in Áppen- dice defcriptus. Ad C. C. C. funt ejus fimbriae. Ad a. ejus os. Fig. E. & F. funt Echini Coriacei, qui fimbrias occultant . In F. fectus fuit venter, ex quo intefina prodibant. & ABY- 125 TABVLA. VIL Fig. A. eft Mentula marina informis Carmumi a Redio vocitata , & noftris Spongia , quae diffecta fuit. b - eft ejus cortex car- tilagineus, qui intus eft albiffimus , & quafi perlaceus.. Ad C. C. funt duo Colla hujus Zoophyti . Ad 4. d. funt Tu- bercula varia extrinfecus nigra, fed fecta albiflima appa- rent . B. Eft Corpus Zoophyti efculentum ventriculo huma- no fimile . Fig.D. Eft Corpus Zoophyti diffectum variis veluti inteflinis in- - — fructum. Ad e. e. funt. ejus Colla . Fig. E. Eft Mentula ifta informis non diffecta ad e. e. habens duo ' .. Colla exftantia ; & in fuperficie fucos marinos parvulos. ' Fig.F. Eadem Mentula informis veluti radicibus inftructa ad F., & fucis parvulis in cortice confperfa. Figurae omnes hujus Tabulae expofitae fuerunt cap. xvirir. in Appendice . TABVLA VIIL Fig. A. Eft Mentula marina vulgaris innumeris Tuberculis, feu Glandulis perforatis per totam fuperficiem inftructa . Ad a. funt inteftina quae fponte a Zoophyto etiam vivo procidunt. Fig. B. Eft eadem Mentula diffecta . In 4. eft ejus os. C. C. C. C. C. funt lacerti , quidam longitudinales , quibus riget mentula.» viva . fi attrectetur. Haec & fuperior defcribitur cap. xvrr. in Appendice . Fig. D. Eit Penna marina, feu Mentula alata minor . Ad e eft ejus os. Fig. E. Eft eadem diffecta ubi ad F. apparet officulum uncinatum. Figura haec , uti & fuperior , deícribitur cap. xvrir. in Ap- pendice . T. A BoVCESA SK. Fig. A. Eft Vrtica de genere Caryophyllorum , feu Podicum, ftria- ta,& ad marginem uacinata cap xxr. in Appendice defcripta. Fig. G. Eft Vrtica ramofa , feu articulata, fulcata & coriacea , eodem Capite fub num. 11. defcripta . Figgg- B C D. funt Vrticae quafi mucilagineae efculentae,& vario- .rum colorum. Figg. E. 126 Figg E. & F. eft alia fpecies Vrticae efculentae recto , & inverfo alpectu confiderata , ibidem num. xil. defcripta . TABVLA X Fig. A. eft Alcyonium digitatum , quod interdum magis excrefcit, & ad magnitudinem fere Alcyonii B. accedit, eft fere gela- tinofum & album. Illud heic expreffum haeret Bucardiae, fed haeret etiam aliis rebus duris, cap. xxviii. in Appendice defcribitur . | Fig. B. eft Alcyonium rubrum, pulpofum, conicum plerumque cap. xxviii. defcriptum . Plerumque bafi pulpofa haeret Petrobryo e, & b. Fig. C. idem Alcyonium alia figura donatum , & infixum vertice in Petrobryon b. Sectum fuit ad 4. , ubi filamenta quaedam inftar vermiculorum cernuntur . Fig. D. eft fruftulum hujus Alcyonii a corpore C. in 4. ablatum, ut filamenta , feu fibrae illae vermiculares cernantur. TABVLA XI Fig. A. eft Favago , quae Knpfov, & MeAxspa. Ariftroteli, non effoeta, & vacua in Acinis fuis, ut pierumque ad Littus maris reperitur, fed Acinis plenis. Ad a.4.a. funt Acini vacui. Reliqui vero plerumque funt pleni . Fig. B. eft Acinus Favaginis, feu MeArxspag diffectus , & vitro auctus, ubi in medio cernuntur Cochleae punctatae , quae latent in Acinis Krprs , veluti in ovariis. Haec omnia defcri- buntur cap. virt. 1n Appendice . Fig. C. Eft Cochlea punctata in ftatu naturali , quae ortum du- xit a psArxfpe , feu a Favagine vulgo . Ad e eft ejus Opercu- lum, quod Ellipticum eft, folidiffimum , & lineis fpirali- bus donatum. Haec omnia cap. virr. in Appendice de- Ícribuntur . Figg. D. & E. Sunt Amygdalae marinae utroque latere expreffae . Figg. F. & G. funt Conchae unguiformes ad bafim Amygdalae - marinae utroque latere expreffae . Fig. I. funt tria officula prifmatica , feu rhomboidalia circa Ven- triculum Amygdalae marinae collocata, quorum ad 7 Lucer- nam Antiquorum refert . Fig .H. 127 Fig. H. Eft confpectus fitus Officulorum circa canalem ventriculi Amygdalae marinae . Figgg. m. o. 1. funt Officula eodem modo ad ventriculum Nucis , feu Jujubae marinae collocata. Quod eft àd o eftin ftatu naturali, reliqua duo funt vitro aucta. Omnia, quae ad Amygdalam , & ad Nucem marinam fpectant, defcribuntur cap. x. in Appendice . Fig. L. eft. Tellina fafciata bicauda cap.x1. in Appendice defcripta, & in Corollario pag. 46. num. 1111. relata . Ad c. c. funt ejus caudae articulatae, & cartilagineae , quae fortaffe Entrochis praebent originem . Ad a fortaffe eft os, &cad P. Anus. L] JA ABWLA' X EL Fig. A. Eft Spongia ramofa ramulis nitidis conicis. Ad B. eft AI- cyonium durum, ubi haeret; fed haeret etiam Petrobryis, & Conchis; haec defcribitur cap. Xxx. in Appendice . T AUEIWLUA SUECUEE A Fig. B. eft Spongia ramofa ramis implexis conicis , & excavata . Ad a. a. a. repraefentantur foveolae , in quibus haeret liquor impenfe ruber . Haec cap. xxxr1. defcribitur in Appendice . TABVLA XI V. Fig.C.eft Spongia velaria ramofa ramis implexis cap. xxxrr. defcripta . Fig. D. eft Spongia Hircina faturate rufa ramofa . & implexa. cap. xxxri1. defcripta . TABVLA XV. Fig. E. eft Spongia Hircina globofa cap. xxxii. defcripta . Fig. e. funt filamenta ftuppofa ex hac Spongia detracta, ut eo- rum ftructura cernatur . Fig. F. eft fpongia ramofa minor , ramulis complicatis, vulgatiffi- ma, & globofa plerumque cap. xxxv. in Appendice » defcripta . Tasv- 128 TABVLA XVI. Fig. G. Spongia ramofa crateriformis cap. xxxv1. defcripta . TABVLA XVIIL Fig. H. Spongia ramofa ramulis compreffis brevioribus , & velu- ti palmata cap. xxxvi. defcripta . | -Fig. I. EíÍchara Abrotonoides cap. xxv. defcripta . Fig. a. funt folliculi perforati hujus Efcharae . T AjJB.V L A -X V. bd Figg. K.&L eft Fucus Abrotonoides hif pidus atrovirensc.xxxvirm. defcriptus . Ad a. eft truncus difruptus , qui intrinfecus al-. bus apparet . ; Fig. M.eft Fungites, feu Caryophyllus marinus valvae Conchae navicularis haerens cap- xxii. defcriptus . Fig. O. eft alia Valva Conchae.navicularis , cui variae barbae ejufdem Conchae adhaerefcunt . Fig.o. eft. Barba. Conchae Navicularis, feu Tetragonae, folitaria cap. xxiI1. defcripta . Fig. " eft Madrepora parva rofacea vitro aucta , & cap. xxv. de- cripta . Fig. ?. eadem Madrepora in ftatu naturali exprefla . TABVLA XIX Fig. À. Eft Tubularia Ellograna dicta a nobis in Corollario pag.46. num.iiH. & quae iterum fufius defcribitur cap. xxvii. in Appendice . Ad a. a. a- a. funt Tubulorum oftia acervatim , & in plano quafi horizontali difpofita . Fig. B eft fafciculus Tubulorum implicatorum in Filograna vi- tro: auctus . INnprx 129 nbSWNCTYOUR X RERVM ET VERBORVM Quae littera à notantur ad Appendices pertinent, ^ Cademici Galii boni quare. a. A pu£- go. - Adveríaria Lucenfia . 2. 84. 85. Aegyptus Donum Nili. 71 Aelianus . j E Aequino&ii Dies nil confert ad Ae- ftam Maris . 53 Aeftu recedente aegri intereunt. 66 Aeítus Maris inaequalis . $4 Aeítus Maris torquet. hominum in- genia. 2. 50. 51 Aeítus marini notitia utilis Ímperatoribus ) Jter facientibus ) 79. 80 Nautis YXe&oribus Aetas Mundi non fufficeret fi Con- chae foffiles non effent diluvia- nae. 726 Africus Ventus hieme fpirat. — 8r Azger Romanorum in Via Flami- nia. 74 Alcyonii fpecies Arantia marina Caro marina Flavum Foraminofum Malum Cydonium Tortuofsfinibus ) Alcyonium digitatum album. a. 115 Alcyonium Favago quid? 4.101 Alcyonium rubrum pulpofum. 2.113 Nidus Vermiculorum. a.I14 Alga marina Veneta Vermiculis Cornu Hammonis referentibus re- fertiffima . ^ Allantois marina . Allionus Carolus laudatus. a. 83. 8 Alvei marini elevatio quanta? a. 92 ) ) ) ) — 4744 ) ) Alluvio Hadriatici . 71 Alvei Maris elevatio. 69 Alveus Maris elevatur. 66 Amygdala marina. 22.23 Eadem. a. 84. 103 Ejus Officula. a. 193. IO4 Anatifera Concha haeret Teftudi- ni. a. 88 Ancon Vrbs celebris propter Pur- puram. 29 Antales , feu Dentales . 25 A im Opera. 42 Aquarum imminutio quomodo pro- betur. a. 92 Aquilo deprimit mare. 63 Aquilonares venti fereni. 64 Aquiftitium inter Fluxum & Re- fluxum Majus in Noviluniis, ) in Pleniluniis , ) & poft Solftitia. ) Aquiítitium notifimum Venetiis. a. 9I 42 60. 61 Aranea. Aranea Cancer . 27 Aratus Poeta Graecus fcripfit in- flante Vento Mare tumere. — 64 Arbuthnothus laudatus . a. 82 Ariftoteles in explorando Aeftu ma- rino occubuit 5I. 59 Afilus marinus, feu Oeftrum . a.107. Ejus Oculi multiplices. — a. ibid. Aftaci majores . 38 Aftacorum duplex genus. a. 89 Athenaeus Solenem feminam defícri- bit. 22 Attractio Solis in mare. 56. 57 Auguftus Arimino murum non de- dit. 2.92 R Au- 130 Auricula D. Petri . 20 Auftrini Venti nebulofi & pluvii . 64 Auftro tumet Mare Hadriaticum. 62 B Aertius Mare obfervat fortaífe non accurate. 59 Balanus major compreffus ) Conferti(fimus . ) 29 Balani Phofphorum infigne. — a. 89 Balanus confertiffümus | compreí- fus. a. 88. 96 Pyramidalis . a. 96 Baldanus Praeful laudatus. a. 83 Barba variarum concharum. a.111 Barometri altitudo major 79 Barometri magna altitudo tempore Aurorae Borealis. 81 Barometricas Obíervationes multi fcripferunt . |. 80 Barometrum inítantibus . Conjun- étionibus plerumque deprimitur . 65 - 79- Baífus Ferdinandus laudatus . 85. go. Battarra Jo. Antonius laudatus. a. 85. 102. 105. 106. 117. Opinatur ftercus Echinorum Petrobrya producere. a.87. 98. Bayleus Francifcus notat Aquiíti- tium . 61 Beccarius in Comment. Academ. In- füituti Cornua Hammonis Arimi- nenfià memorat . 6 Boccatius Certalden(üs ex Conchis foflilibus Diluvium agnofcit. 4.11 Bombycum operaexcellentia. — 42 Borellus Jo. Alphoníus cognovit ma- rein procellis non tumere. — 63 Bottarius Joannes Praeíul lauda- tus . 3.83 Braíüca florida Gualterio. ^ a.1i12. Brevia majora. 63. 64 Breynius Philippus laudatus. a.84. 85. Breynius primus Ortocheratia no- minavit a.85 Bri(toliae magni Aeftus . 59 2.835. Bruma Vallifnerii. . 17 Bruma,fíeu Teredo Navium. 2.86 Buccinulus littoris Ariminen. 24 E(ca Stellis Marinis . ibid. Buccinum medium . ibid. Buccinum tricorneum . 27 Buccini K»piaftsot 3.IOI Burnetti Fabellaede Diluvio a Pa- tricio detortae, . 76.77 [9] Aldanius laudatus . 3. 88.96 Cammari. 38 Gancelliferae Conchae . 2.88 Cancellus major chelis bifulcatis . 2.89.106. Cancellus maximus. a.89.106 Cancer Aranea. 37 Cancer Brachychel. ibid. Cancer Maja. ibid. Cancer Hiríutus Faccbino didus 36 Hirfutus alius 7rzfus ditus. — 37 Cancer latipes variegatus . 34. La- tipes vulgaris. 35 Cancer laevis quadratus. Cancer cordatus , feu fagittatus. 3.89. 107. Cancri, Squilae , Aítacique mol- lefcunt. a.89 Capponius Jo: Vincentius lauda- tus. II Caro marina Alcyonium pulpo- fum. 3.90 Cartefius Aeftum Maris per preffio- nem Lunae explicat . 49 Garyophyllus feu Fungites. 26 . Idem . fofhilis. ibid. Caryophyllus foffilis compreffus.a.88 Caítellus Onuphrius obfervat Sedi- mentum Naris ad ejus Aquam ef- fe ut r. ad 16. 70 Catholica vicus prope Concham .. 75 Cella Jo. Marialaudatus. ^ 69.70 Gelfius Andreas Vpfalienfis lauda- peus . 70 Geratophyton Amaranthoides Pen- nam referens. 46 Ceratophyton Amaranthoides a. 108 Cere- Cerebrites Stellae marinae adnata . a.100. Certaldenfis , vide Boccat. 4. 75. GCertaldenfis Ager ícatet Exuviis marinis . II Chama Pelorides Rondelettii . a. 105 Foffilis . a.ibid. Circio deprimitur Mare. 63 Gochlea Caffidiformis . 3.106 Cochleae puncatae ortus. ^ a.1O0I Concha Anatifera Arimin. "e Concha Clathrata ) 23 Tetragona Concha Anatifera ex Teftudine.a.95 Concha navicularis barbata. a.rrr Concha fine Tefta . 3.305 Conchae Marinae trahunt fummos Viros in fui admirationem . E Conchae Foífles Noachici Cata- clyími teftes . 4. 5- GoncharumStudium pon deferbuit. 3. Conchae foffiles diluvianae . 76 Conchae pecuniae loco. ) Tabem curant ) $ Venerem ftimulant ) Concha Vrbs fubmería. 74.73 Conchula minima in fe contorta. 19 Semen Milii referens. 23, V vae Acinum referens. 24 Conchula contorta littoris Libur- nenfis . 2.87 Conchylia omnia bivalvia exceptis Nucibus & Patellis. 27 Cornua Hammonis Littor. Arimin. 8 Cornua Hammonis foffilia ) Non funt lufus Naturae ) 8 Vltraó6o. genera ) Cornu Hammonis depreffüum. — i6 Idem foffile . 82 Cornu Hammonis erectum. I4 Cornu Hammonis & Nautili difcri- men, Gornu Hammonis - nen. : M 9 littoris Libur- 3.83. 94. 9 Depreffum & concavum . : a.9 Foffile in Archangeliano. — a. i In Agro Senenfi . a.84 Corpora rotunda minima , 19 Ad Echinos referri poffunt. 20 I3Y Innumera & levia, ut 7oo. vix granum unum pendant. Cruítumium fluvius. Curíus Hadriatici deícribitur. 66. 5 Cymaclum , feu Comaclum in me- dio Lacunarum , ubi olim Spina Vrbs, Cy mbium Gualterio. P er D Eclinatio Magnetis Arimini.8r Dentales feu Antales. 25 Geítantur pro Amuleto. X ibid. Foffiles maximi in Agro Arim.ibid. Dentales a Dentifricio di&i . a.86.88 Decuriae quinque Judicum a Cajo Imp. inítitutae . a.93 DionyfiusHalicarnaffaeus SpinaeVr- bis meminit. 74 Diftantia Maris ab Vrbe Arimino, & ab antiquo Portu. 71172 Donatus Vitalianus laudatus . 114 E E Chini tres fpecies apud nos. 20 Majores Me/ones diti. ^ ibid. Echini Spatagi frequentiffimi. — 21 Echini nigri majores. 2.85 Defcriptio. 3.96 Echinorum Inceffus, 3.96. 97. Dentes $) Foramina. ) Laterna . ) 3.97. 98 Pedes ) d Stru&ura ) Echinus Coriaceus. 3.9 Ephemerides marinae V tiles Claffium Praefe&is ) Nautis. ) 79 Vectoribus ) Ephemerides marinae cur hic non apponantur . 78. 79. 80. magis uti- les quam Aftronomicae . 78 Entrochi unde ? Efchara Abrotonoides . a.112 Eventa Maris magis in Tranquillita- te, quam in Procellis fpe&anda. 62 R2 Fanen- 132 F Anenfes contra curfüm Metau- ri Portum incaffum coní(tru- unt. 68 Faneftribus hodie proquinquius Ma- re. 74 Favago Ariftotelis. 3.90, IOI Favificare quid ? 3.90. 101 Filograna Tubularia. 3.86. 113 Cibus Echinorum , 2.86. 113 D efcriptio . 3.112 Flumina omnia finiftrorfum in Ha- driaticum ingrediuntur . 68 Fluminum & Maris proprietates fe- cundariae . 69 Fluxus &cRefluxus Maris Hadriati- ci ad Littus Arimini. 52. In No- viluniis & Pleniluniis . 53. In- Aequino&iis, & Solílitiis. bid. Non accurate fex horis abfolvi- tur. s4. À Sole diurnus fluxus regitur . $5 Fluxus tempore magis fluctuat Ma- re. 64. 65 Focariae Promontorium . 75 Fungites foffile . 26 Fungites Tubulofum . ibid. Fungites marinum Infeci opus. a. II2. G Ali Aeftum Maris explorant in Portubus Oceani, at non accurate. go JGalliae Togatae , feu Aemiliae Flu- mina non ingrediuntur dextror- fum in mare , ut fcribit Gulielmi - nus. 68 Galilaeus Aeftum Maris per Tellu- ris vertiginem explicat 49 Ginannii errorin Favagine. 23.103 Glarea finiflrrorfum ad Littus Maris aggeritur. 68 Globus Terraqueus Sphaeroides. 71 Gualterius Nicolaus M. D. Etruriae Medicus laudatus. 4. 12 Jtem laudatus. 2.84.85 Notatus . d 3.87. 98 Gulielmini error de ingreffu Flumi- num in Mare. 68 H Adriaticus Sinus magnum Flu- entum. jt Herodoto Aegyptus Donum Nili.7r ieme Mare plus Aquae continet , quam Aeftate . 56 Hirudo Marina Zinannii . 22123 Holothuria . 45 Holothurii & Tethyi difcrimen. ibid. Horatius Poeta Catacl y(mum, agno- Ícit. 4 I Amefii lexicon notatam. — a.83 Januario Menfíe Aeítus majores . 53: 54- 58- Imperfecionis Idea . 41 Ingreffus Maris in Terras tempore Fluxus quantus ? 621 Infe&a Animantia non imperfeda . 4t. Inftituti Academ. Commentafia ele- gantiffima . 9 Infulae natantes Coria dicta . 67 Intumefcentia Maris Arimin. ad pe- des 2 -. TU "Venetiis ad 6. vel7, pedes. — 59 In Mediterraneo ad Lpedem ib. In Britannia ad 45. pedes 59 Dunquerquii ad 7. pedes ib. Jujubae marinae officula. ^ a.104 C. Julius Caef. Aeftum marinum ob- fervat in expeditione Britannica. 79. Novit Luna plena Aeftus eife majores . ibid. Aequinodii Tem- pore tutam non eífe navigatio- nem. 80 K K Hpiáfw quid ? 3.90. IOI K»píoy Ariftoteli . a.IOI Kleinius Theodorus laudatus. a.roo Lacu- L : Acunae Marinae non femper ex ingreffu Fluminum exficcan- tur. 73 Lapidum in Cranio Piíium ufus. a.100. Leo locufta. 2.89 Lepas Lampas dicta . 30 Lepus marinus . 21 Linckius de Stellis marinis . 41 Li(terus Martinus laudatus. 4. Ejus error in Solene Femina. 33 Linnaeus Carolus flat pro imminu- tione Àquarum. 3.92 Lituus quid? 3.94 Locuíta J4ragofla . a.89 Luna in Meridiano non regit Maris Fluxum. 55 Lutum feu Limus Fluminis Arimini eft ad ejus Aquam , ut 1. ad 17. 72. Rheni Bonon. ut 1.ad 175 . 7o M Adrepora Infe&orum genus. M a.112. Madreporarofíacea parva. ^ a. 112 Maeotis Palus. 72 Malacia major in Refluxu . 65 Mane Aeítate refluit Mare. — ibid. Mare adventu novarum Aquarum revera creícit . $6 Mare in Medio Fluxus & Refluxus velocius movetur . 60 Mare Superum , feu Hadriaticum Proprietates Fluenti habet . 66 Obfíequitur Curfuüi Fluminum. 69 Arimino hodie fit propius. 73 Catholicae . 75. Fano. 74. Margo io Nautilis fofblibus. — a.85 Mediterraneum Mare novum. — 76 MtAíxnpa Ariftoteli . a.IOI Mentula marina . 45 Mentula cucurbitacea marina, a.110 Mentula marina alata.minor. a.108 Mentula marina informis. a.109 Mentula marina vulgaris. ^ a.108 133 Meridionalibus Ventis tumet Ma- fel 64 Michelius Petrus laudatus . II Moenia Arimini a quibus condi- ta. a.92 Moles , feu Murus antiqui Portus Arimini hodie in ficco . 72 Montanarius calculo definit curfum Maris Hadriatici. 67. Obíervat Flumina noftra ifiniftrorfum in: mareingredi. 68 Montius Jofephus laudatus. 4.26.77 Mortonus laudatus. a.83 Mufculus glaber ) Pilfus ) 32 Mytulus. ibid. Mytuli Kwpiágovat . 2.102 N N^ & Ligna magis a Teredi- ne abfumuntur in Aquis falíis ; quam in (ubdulcibus . 17 Nautili Indici, & Cornu Hammonis difcrimen . MEE Nautilus Polypofus . ibid. Nautili fofiles ex Caffiana. ^ 2.84 Nautilus marinus magnitudine lu- pini. a.85 Idem foffiles . a.ibid. Neptunus Terram continet & qua- tit juxta Homerum. so Neritula Cochleata ) Labiata ) 27 Tricornea ) Newtonus Aeítum Maris per Attra- &ionemSolis & Lunae explicat. 49 Noachicus Catacly(mus quando ac- cidit . 76 Nonii C. Caepiani Infcriptio. a.93 Novilunii & Plenilunii tempore ma- jores Venti , majorefque Procel- lae. 7 Nuces Marinas Hirudines, feu San- guifucas appellat Zinannius. 22. 44 Nux Marina bivalvis dici non po- teft. 27. Minima Littor. Arimin, 21. 23. Major . ibid. Melius Da- étylus vel Glans appellaretur. 21i Non 134 Non habet Cornua, 22 Nux Marina Teíia patentiffima Vn- guem Humanam referens . 23 Nucis Marinae Officula. 2.87. 104 Qo Ccidentales Venti fereni. — 64 Occidente Sole Hieme magis quietum eft mare , & refluit. 65 Oeftrum , feu Afilus marinus . a.107 qoo Apos. 3.107 Oeftrum oblongius . 3.107 Operculum Gornu Hammonis refe- rens. 18 Opercula varia Cochlearum . 3.86 Operculum Cochleae pun&tatae.a .101 Orientales Venti Pluvii & Nebulo- fin 64 Oriente Sole Aeftate Mare refluit , & magis quietum eft . 65 Orthoceras idem ac Cornu Hammo- nis ere&um. 2.85.94 Orthoceras magnum littoris M Ari- min. a.86 Foffile in Terris Liguíticis . 2.86 Orthoceras quafi ex "globulis con- ftans . 2.85 Oftracodermata . 24 T Afferina Tragi. 2.87 Pafferius Jo. Baptifta lauda- tus . a.118 Patella Aurita. ) Reticulata ) 29. 30 Vulgaris. Pediculus marinus . 3.107 Pedis Ariminen(íis Proportio ad pe- dem Parifienfem . $1.52 Penis Caninus marinus . 45 Penna marina foQQvToV. 2.108 Perla Bononienfibus 7o0AvQéáALI , 4.107. Philofophi Summi de Conchis ege- runt. 34 Pholades . 23 Pholas Tellina globofa claufa . 2.89 / Pilae Pontis Augufti quantum fe. pultae. 3.92 Pinnae marinae barba . a.III Plenilünii & Novilunii tempore ma- jores Venti , majoreíque Procel- lae. 7 Podex Marinus . 43 Polenus Joannes laudatus. 23. Ob. fervat Patavii multum pluere. 73 Polybius Pontum Euxinum in Palu- dem cito traní(mutatum iri per- peram credit . 73 Polythalamia Breynii quid? ^ 2.94 Polyftachiae Conchae . a.95 Polyvalvae Conchae . 3.95 Pontus Euxinus Mare majus di&us . 735* Populi fere omnes Diluvium agno- fcunt . 77 Populi maritimi foecundiores. 5 Portus antiquus Arimin. hodie in- : utilis . 7t Preffio Cartefiana . 56 Procellis magis flu&uat , at non ma- gis tumet Mare. 62 Procellis variat Littus marinum. 62 Proti Veneti primum obfervant Curíum Maris Hadriatici. 66. 67 Pulex marinus Squillae fpecies .' 38. expurgat Littus Maris. 35 Pulpamentum Spongiarum . a.r09 Purpureus Color ex variis Conchy- - liis parabatur . 29. Subobícurus Bleu , feu Blevv dictus. ibid, Q. In Vadraturis Lunae minor eít ( duplo Aeftns Maris. $3 Quintili Men(e Aeftus ma- jeres. 54 R Aphaniftrum Morifonis , Rapi- ftrum Tournefortii . 1$ Ravenna in Continenti hodie, quae olim intra Marinas Lacunas. Receffus Maris in Refluxu . Receffus Maris Teftimonia. 72. Ab Vrbe Arimino Inconftantia. | 73 Refluxus tempore magis quietum eft Mare. 6s. magis pereunt aegri . ibid. Romani fapientes in condendis Vr- bibus. 69 Rondeletii errorin Solene femina.32 Rota Romualdus S. I. laudatus . a.93 S Armatae, feu Moíchi. ^ a.9r Sedimentum Fluminis Arimini eft Aquae pars decima feptima. 70. Convenit cum Sedimento Na- ris. ibid- Sedimentum Maris Arimini Corni- bus Hammonis refertiffimus. 7 S-E. Ventus Arimini periodicus. 8r Seguierius Jo. Francifcus lauda- tus. 3.83. 88 Semilituus quid ? 3.94 Seta Paluftris. 2.1II Ejus Os foliaceum. a.ibid. Sloanius Hanfius laudatus . 4 Solin Meridiano regit Maris Flu- xum. 55 Soli Elevatio quanta ? 3.92 Solen Coccinei coloris . 46 Solen ellipticus femina . 32 Solen Vulgaris, feu Mas. 32. En- fem Hungaricum referens. — 3 Solftitii Dies non confert ad Aeítum Maris. 5 Spina Vrbs olim celeberrima & Ma- ritima, poítea in Continenti , & iterum Maritima . 74 Spongiae, feu Carnumi . 3.109 Spongia hircina globofa. 2.117 Spongia hircinarufa. a.116 Nidus Vermiculorum. a.ibid. Spongia ramofa crateriformis . a.118 Spongia ramofía palmata . a.r18 Spongia ramoía ramulis excava- tis. 3.116 Spongia ramofa Mose nitidis co- nicis. a.1IS Spongia ramofía velaria. 2.116 135 Spongia ramofa valeatis ; 3.117 Squilla Gibba Mantis A Roítrata ) 37 TPregadio ) Stella Marina cruciformis . 39. Echi- nata. ibid. Echinatis affinis. 38. Laevis Rondeletii . 39. Radiis brevioribus . ibid. Tetra&is . ibid, Vulgatiffima . idid. Stellae Marinae Tellinis vefcuntur . 39* Stellae marinae vulgaris defcriptio . 3.99. Ejus Inceffus . 3.99. 100 Cerebrites . a.I00 Stella flavi coloris excavata. 2.90 Stella radiis pedalibus. 3.90 radiis concavis . 2.90 Stella Pentagona . a.90 Strabo meminit fpinae Vrbis ' tan- quam in Continenti . 74 S-W. Hieme Arimini plerumque fpi- rat. 81 T Abarranus Petrus laudatus . 3.91. Tanais Vrbs Jzoff. 2 'Tanaitae Cofaccbi del Don. 73 Tellina Cavallina. 31. Faíciata de- preífa. 30. Lenticularis. 32. Te- veraccia, & Tifciotta di&a.31. Pu- nicea. ibid. Tellina faíciata bicauda. 2.104. Tellina mediocris lactea . a.89 Tellina variegata Avellanae magnis tudine . a.89 Teredo Navium Brumadida. 17 Teflaceorum generatio aquas mi- nuit. à 3.92 Tethyum . 45 Thermometra Florentina & Amon- ' toniana imperfeda . 81 Thermometri major altitudo. ibid. Thymilaea linariae folio. 2.88 Trevoltianis Apologia . 2.90. Tubula- 156 Tubularia Filograna dicta 46 & 2.86. 113. Tubuli longi erecti. 46 Turbo Virgatus ) Albo viridis $4 28 . Minimus Turbo Virgatus Purpureum fuccum habet. ibid. Turris antiqua , feu Phanalis Portus antiqui Arimini in Sicco . 71 SW Allifnerius Antonius Senior laudatus. 4 Venetiarum Vrbs ampliffima. — 72 Venetorum Prudentia in confervan- dis eorum Lacunis . 72 Venti Luna nova plenaque majores. 7: 65 Ventis non multum tumet Mare. 635 Vermiculus Cornu. Hammonis refe- rens. 17 Vermium in Tubulis caput. 2.86 Viae Vrbis Arimini hodie quatuor pedibus altiores quam temporibus Romanorum . 69 Vmbilicus in Conchis quid ? XI V nguis odoratus quid ? 2.87 V niones , Concharum vitium . A Vrtica Marina Animal imperfe- &um. 4t Vrtica referens Caryophyllum . 43. Efculenta. ibid. Globoía. ibid. Magna. 42. Media. 42 Vrtica foluta Marfupium referens. 4I. Vrticae variae efculentae. ^ a.r1o Vrtica ramo(a . a.110 Vulturnus Ventus Arimini periodi- cus . 81. aliquantum inflat Ma- re. 62 v W Agnerus Petrus Chriíftianus laudatus . 4. 12 Woodwardus diferte probat Con- chas foffileis effe diluvianas. 75 X X Enophanes Cataclyfmum agno- fcit . 4 Z Endrini ingenuitas, 2.91 Zinannius Jofephus laudatus. 22. 39- 40. 44 Zinanni Jofephierror . ^ 3.87. 104 FIN, $ IMPRIMATVR, Si videbitur Rho P. Mag. Sac. Pal. Apoft. D. Archiep. Nicomed. Vicefe. —————————— IMPRIMATV R. Fr. Th. A. Ricchinius Mag. Sac. Pal. Ap. Ord. Pre. Jercules Laelius Del: Carolus Pisarrius.Inci: nm t? 2 EJ PN MA ^ a D WU AC o. xorbesiconi 3e IRA eris VIAM Sis i f t | i | | Wereules Laclius .Del: Carolus Bisorrius. Inc: B Ni Bl Ü eer tte ! P. ecu edi; & evcules Loelius. Del p » c [NT ) im pio MH) a e e Kercules Loelius. Del: i] t us js man iit M 241 M , CUNESANL- ^ E^ UL. í f DP M - " "T1 [ v " "E i y ^. « 44 I * c Mss E?e7 bs Y D Ó i n » ! "i a r : "| t M Vo gorii Have e m ic loue fleri fee Hentai LE » LEUR [a d*iu 4 [4 m 3 * bod » u Am bn) ; * : e a^ kt cure AM md mln dpt Mes sati ie a uio abeo a M eter 4 Eo ai^ diee iir HN AME Hn AN La : s SITUE IF TECH Y EY axi oput TRAT T T L ) | GU "UU V: l í | 2 NN in "s 2 B E ——————— —— ^ 2a LS cem lx Dd RM Ay PEE Nba : igi" Rp encre z z : UNES. Np e —— x d EE Ex PO v : ——— E . . E 9I a CS » nb o , . e Doo Mies Der stra er eed iz $4 ] E » M x T Le T - Y 3 vi " T " -— - pic — X E ! * " quier efe mr m d D— emn —] pcm n ptg "nt " i jin ,. —————— ES LR ed —Ó TR ic rovo* n em s ac Dom tn "-— rd ^ N N SNWNN KE] " 23 N * 33 NN s N E z us RES N 4 EI NS — EE CSS PIU t EM VYPUPIIIT cd Ro NÉ ay / ; ip ] M HK j " | A AT P [i E E 1 ; P4 $2 m. | ^ "E d ! " À " P J 1 [ ; j Y . d " -— A k £4 - Wi" "à ^ í 4 i I r ^N TAY [ DuSEMAUUEMN Kee e. SESITE mes SS *, vum cn epe Pg ar A. Moe E eM E Leda SOON ch ORC CIEN LARA t ARIARUPN B ea ARAB rt NL tre Ht ir e - —— P e e o ad Me pia A P Ar d GN a d SENS hg hi M NN un SOM EY vedapo Dm ste Qin gey ERN ARE EhapenE atum tre mmo re VERNA om Rn D i Ls «P gerne dn Nl ed scr Ae te ERA E SA ^en, (ot t H bl EV vECUR le) m mie onergisregii EE e A mERÁA. E tC NS NN / 3 z - Bijpi- aer kaea ta Lata SpA dE nen 2- arcc EE. ME el) y | , D T iEn ndi jr ie ^ J ! .!' ] y Te AN NV y r H pn db ' "Mog ls. MAT ud D L l " E 3 iis M A pl CE TAA MR p » inm l/ Me UTD TERUEL 3 2044 072 159 403 e