| cc ^ e Ss R^, ^o iy NOR AE ARA RAP AS S AD SEDAN TEMPOS QUT TS . " fe NAME NY E LM p esso vlde d rad WP LUAM MIA ; RNMAMLAT T ATA SE, DI f^; A^ FEE: RADA AN N "ahh AMAA ^ | "AMA, A GARA e^ ^ ARA. AAA AA. APA PE ir t Ae secet Pott A AAR^ 2 MM ECTS ^^ j ^ SP ane oOx. ^ AAA k-. T Bee S. i AMI T INTUS RR RA LR PS, REPAS (E AP AER, SALA : 2 E RATS di Li ^^^^ LM : A^ bec t Praga iR f AR iA EM A LAE : " S ABaS EMO RAE A PARRA ARP ASAR ^ ^^ Pau AS. Ms ^L ^^ AMA. AAA ARA AUS ^ Co ME 25^ ^^ gin JUR A^ Pau ^ MD AMAA SAM AA Aet 3 ^ AL ARMANI MO ; ONNRAT SL. TRAAAAA AMAA ts "All SaL LOR AAA REBATAPAT NA tad A Yi —-^-^ r[ A p yd AD SUS S RR ARAS 3 ga PPoanp/ MAS 253 a e 8210 2 ^ AA. ^ VA AA a Z AA A, ^ | AA AP INA AU Math BAA Aaa ana R:.^ AC ANANAS , A AATA E AY AAN AES AMAA jS SEIT a ARAM AAA i: ix an^ AMA RAE AUN ARA ^ ^A; AZ^ AP TS A^ : AMAA í ^ na^ usen MS vof Pat" B "wv P^ gw Wins X^ n ^s, apef " -. i B £5 1 - AAAA : pj A "S ^ Ne. Ó "us ^ DEP Met 4 ARA SPA AAIRAA MN AS AA Aene ^^^ M A M a A ANA MA S AGAM M d JR TRWMAAA A ^ RALAPRQAPa AERIS A ARA ^ MA, "Gea ai- ^^AA^A AA A ARRA A-c : TUS AUS ^^ ^ T ARRA PN ^. p^ AER AREA u^ A^ la ttti PA A Aoi rene ^P A ^^ YR AAA ^ AAARARAT n: ^^ A AAA | ^^. PRAAAAA AMAA PtA A AP A^ [a F di ENS RTT A i 6a f^^ REIIARA! a vdalela NAE ^ ANDA AE PCR ^P ^^^ ^; y NS AOETAA AMARAS AAA WARS AT ja dky enn vtt CAD TANSIAPN APRI TIN M [A CASA NAA, NA^ SAAP : he LABEM. DANS RARA MUR MATS AOSESS n , rÉ X ^^ es . MA »^ PAS AAAAAAAR A AAA 4, | d AA A a A. rs RY ^ ; ize AJ PENA Ae ANSA RR STRADA ERA ARM ARRA CR ES CEA tA RN D AAA AA AAA JAUPN 77^ by CA^ 4 ^A 6^ vo N^ ^^^ ATA Ana A SGR. Vat RS E ANARAR ER RAD RRAPRRI ^ "^^ ^^AAA SAO AY NA, A Chan An ALII A ARA Serna DAR ^. / RAP ARAT PARAL PA REP OPTRAIA A Pia A XOU 2002025624 4^^^ AAA ARAS AP PAIS ARI RA A^ 7 MAE VAT A/^ ^^ ^^ ^^ Nro ^A DAE iud ^e X (X NALE ^ ^P. P w^. CAS HA LSEPAP RARE Doha und d AN fy ACA. A. AA AA ^A à ^tf A ANNA A LARA ARR uA MARIA NAR pepe Ba a? i2MI ^. Mii AA AMT. má pAAeP P 0^, 52527. ; n. SS ADAINA oes Pan M PA uw". Pen PARU i ia 4229. p ^ A h^ z ^ ^^ AA APRRAARRARISARARSSDSA EPA Bytes cct S ANNA ACT MPs T HW MR ! ^ LARA A^ AY woe e ZESUAMAIMI SNAM Home pO RAE, BAARAARURATAT TSLEAARIANNORP T dba i AO RRACARA ARA s SA ARAP^ ^, VIP PPPARRSERRHRA & L QA DANA ^ :ARAA ARARATA MAE AAA AAAAAAA MA AL MAMMA 16 MICE U^ ^f^ NS MPEELILM * J z ^. j 274 ^^ A A NS ARA ^, a ^a a S AL BARILA ^RARAR;AARAA Aa "m AAPAAPA, ; A mee AAA, ^a, M: PAAR ^^^, AP eoneea, A 7 5 SUPE ner AMAA AA TRIPRUBUT A NIA AT AP t ^ A n 7 » Cu ANS £ PN is ARAS m ^ dete AEPAMA i^i K auti AMARI ^^ Mas S NAT ; Mtt quf CS ALPE SiS 4 A AAAAAARA, ARA REATO PARAR LA nt AAA RAMUS nee, PREPARA, ao^ sa ARAB RBACRACOT SPORRR RANA ARA. A ^^ AAA W^ ^^ AAA dao p A, j AM LM Y "i M WE TUORUM P Bee VO RE L1 » " * t n i Tirpedus ip t time JANI PLANCI ARIMINENSIS DE CONCHIS MINVS NOTIS Jo ou e BROSR (CSV GS OVAPNG: ^ GOLEUHSIRISUC ENT) SPECIMEN AESTVS RECIPROCI MARIS SVPERI NS NITE LITTVS PORTVMQVE ARIMINI. NOU ANUR CI Les Typs JjoANNIS BAPTISTAE PASQVALTI AERE AVCTORIS Anno CiO IDCC XXXVIIII. AP RIORVM PERMISSTY. 6» » NECI H MSTEPRER ; OR 5 aua MA " ! Eo $odi Fr MEL p i T jas TA Te TET OCT AC T SIGDTATEE TATE DTATE TATE LV) VOLO V PERALLATItQG. Nvifenti mihi faepenumero fuperioribus annis Mare Por- tumque Arimini , ut flatis temporibus rationes Aeftus marini cognofcerem , & cumSolis Lunaeque motibus com- ponerem , atque fubcifivis horis totam oram maritimam perluftranti frequenter, ut laxandi animi gratia Conchas varias Vmbilicosque marinos contemplarer , colligerem , meum- que in Mufaeolum afportarem , accidit fane ut majores progreffus hifce in rebus facerem , quas fecundo loco, & oblectandi tantum animi cauffa conquifieram, quam ea in re, quae primo, longa meditatione ; ftudio , labore , atque interdum perpetuis vigiliis diu noctuque concoqueram . Nec mirum profe&to ; Aeftus enim maritimus propter innumeras ac fimul pene dixerim inconftantif- fimas rerum cauffas torfit femper, ac torquebit, ut opinor, Phi- lofophorum hominum ingenia. Quare primo & luculentius hifce de rebus agam , deinde quafi appendicis loco Aeftum marinum exponam. Id videt quifque hoc poftulare ut faciam, tum rerum pulcherrimarum copiam , quum pracclara Inventa . Dignitas fa- ne pofcebat, ut de illo prius agerem , at vicit rei ubertas atque raritas. Quamquam X fua dignitate non carent Marinae Con- chae, quum & elegantia & praeftanti ufu in fui admirationem fummos Viros femper & ubique traxerint , ut tefle "Tullio Lae- lius ipfe & Scipio praeclari illi duo Romanae Reipublicae Impe- ratores ad Lucrinum & Cajetam relaxandi animi gratia Conchas & Vmbilicos legere confueviffent. Quinimmo veteres Philofophi , excellentesque Naturae fcrutatores Ariftoteles , Athenaeus , Ae- lianus, Plinius, Cardanus , Rondeletius , Salvianus, Columna, alique longas enarrationes de his rebus reliquerunt. Neque no- ftris temporibus harum rerum deferbuit ftudium, immo mirum A 2 in mo- 4. BROAESCGERA TUUDL in modum una cum reliquis optimis Artibus , quae ad Philofophiam Hiftoriamque Naturalem &Rem Medicam pertinent excrevit , atque excolitur , ut hodie cernas eximios Philofophos, Regios- que pene Medicos Conchis Cochleisque cum primis oble&tari , Scriniaque refertiffima earum habere, atque Libros perpolitos de his edere. 'Teftes mihi fint in hac re Martinus Lifterus Annae Magnae Britanniae Reginae Medicus , Hanfius Sloanius. Acade- miae Britannicae Pracíc&tus,, Antonius Vallisnerius Doctor Pri- marius Patavinus , & Medicus Caefareus , Nicolaus Gualterius Magni Ducis Etruriae, & Petrus Chriftianus Wagnerus Principis Baruthini Medici, Jofephus Montius Hiftoricus Naturalis & Bo- tanicus Bononienfis , Ludovicus Bourguettus Philofophus Neoco- menfis, aliique quamplures , qui hanc rem fcriptis & Cimeliüis excoluerunt, quorum etiam nonnulli Au&tores, Fautoresque Stu- diorum noftrorum exfliterunt. De praeftantia vero harum rerum praeftat quidem filere quam pauca dicere , verum aliqua modo non praetermittam . Praetereo quidem tamquam jampridem ob- foletum , folum Conchyliorum fuccum regum vefíteis , & ma- gnatorum olim infeciffe, & unice hujus colore ut a privatis fejun- gerentur fulxiffe . Praetereo Vniones quz reipía nil aliud funt nifi Concharum vitia , maximum tamen & pretziofiflimum omni- bus temporibus Matronarum , & Principum Feminarum ornamen- tum. Non praeteribo tamen Conchas., marinosque Vmbilicos, ceteraque id genus Conchyliorum, quae in omnibus fere monti- bus Orbis Terrarum reperiuntur, Tefteis effe lucdlentos magni il- lius Noachici Cataclyfmi , quem ex his reliquiis agnoverunt Po- uli fere univerfi , quamquam poftea fabulis multis more fuo in- volverunt, ut Venufinus Poeta (2) , & Certaldenfis nofter (7) , quorum primus fic Cataclyímum Ode II. innuens, ait: ' Omne quum Proteus pecus egit altos Vifere monteis, Pifcium Ó' fumma genus bacfit. ulmo. Graecusque Xenophanes fatetur etiam ex his zarza ézuMoS neat zc. Omnia fcilicet aquis & luto olim infecta fuiffe, Hae nimi- rum (a) Horar. Carmin. lib.x. Od. IJ. (b) Boceat. Philocop. ib. 7. PABOAE CECATTES PSOL US rum Conchae teftes funt. ut diximus magnae illius & divinae ex- undationis ; vel fi id non praeftant, ut minus apte fortaffe con- tendunt nonnulli ; probabunt tamen non obfcure maximas illas Platonicas Orbis Terrarum revolutiones exundationesque , & ma- gnae vetuftatis ipfius Mundi erunt non obfcura teftimonia , que res non mediocriter fatigat Chronologos. Tanta infuper eft ha- rum rerum clegantia & ufus, ut aliquae earum pecuniae loco apud quadam Barbaras Genteis habeantur. Addam denique ad vitae ufum , & humani generis propagationem , multum praefta- re marinas Golchis , ut Tabes aliique graviores Morbi efu car- nium iftarum fanentur ; fcrutatoresque naturae obfervarunt Po- pulos Littoris Maris incolas prae Mediterraneis foecundiores effe ; ob cefum enim frequentem Pifcium , Conchyliorum praefertim , quorum carnium fibrae breviores , & ad digeftionem aptiores , ma- gis aluntur homines, atque inde ad Veneris res validius excitan- tur, & genus fuum propagant; Marinaque Venus ex his non im- merito a Poetis dicatur. Quare quum Marinae Conchae cetera- que 1d genus animantia , tantum elegantia , varietate & nume- ro excellant, atque quum tot ufus abunde praeftent, de his igi- tur prjus nobis dicendum , praefertim quum heic plurima nondum antea nota, eaque pulcherrima defcribantur. Sed artegium de his dico, ratio poftulat, ut paucis quid dicen: dum fit exponam, & quo ordine . Sciendum igitur Opufculum hoc quod de Conchis minus notis infcripfimus , quod Conchae, feu 'Teftae praefertim majores numero exponantur, in parteis di- vidi treis. In prima de Conchis agemus quae revera vel ignotae adhuc exfliterunt , vel minus notae funt, & in libris paffim non reperiuntur. Secunda Pars erit tractatio brevior de Cruftaceis , ut vocant, de Cancris fcilicet. quibusdam, & de Stellis marinis, quae eodem modo vel ignota funt , vel non fatis bene defcripta . Ac denique tertio loco agemus breviffime de quibufdam Corpori- bus marinis duris quidem. & carnofis , fed quae ad Teftacea, & Cruftacea , feu ad Oftracodermata, ut Graeci ajunt, referri non poffunt, minusque apte in libris defcripta funt. Res omnes quae heic exponuntur Littoris & Maris Arimini peculiares funt ; quibus plerumque figuras aere incifas addidimus. Primo loco igitur ex- ponemus femper, quicquid aere excufum eft; deinde addemus in- terdum appendicis loco aliquod vel marinum , vel foffle quod ; conge- ó Pm AE ROJA TS UO congenerum his fit. Propter Operarum defectum hoc libro non in fingulis figuras addidimus, quinetiam, ut verum ingenue fa- tear, & ut ex defcriptione melius apparebit, interdum figurae non omnino exquifite, & omnibus numeris abfolutam rem expri- munt, quum Tabulae vel Bononiae , vel Venetiis excufae fint, quarum Operae ut ut artis fuae non ignarae, ab Inventore tamen longe diffitae rem non optime femper exprefferunt ; praefertim quum propter Exemplaris exiguitatem interdum Microfcopio utendum erat. Quare accurata defcriptione pro viribus Opera- rum vitio medebimur. Fortaffe fecundis curis, fi otium & vires fuppetant , Hiftoriam pleniorem rerum omnium marinarum , & terreftrium Littoris & Agri noftri daturi, PARS PRIM A. C APVT PRIMVM Dr SEDIMENTO MARIS AD LITTVS ARIMINI: mentionem feci, de Sedimento Maris ad Littus Arimi- nenfe generatim dicendum. Pleraque enim in ipfo quae tota hac tractatione abfolvemus , reperiuntur. Sedimenti nomine hoc loco Arenam quamdam intelligimus omni Concharum gene- re, & Vmbilicorum refertiffimam , feu ex teftis Concharum ma- jorum fractis, & ex minimis Conchis, & Cochleis variis conftan- tem, quod Arenae genus plerumque ad undas Maris proftat jisque allutur, praefertim in ejus Fluxu. Haec Arena feu potius Sedi- mentum majus eft minusve, & interdum nullum pro varia tem- peftatum , & procellarum ratione. Nullum eft irato mare, & in ipfa procellarum tempeftate . Abundat vero tranquillo & exactis procellis , fenfimque placidis undis ad Littus deponitur , idque praefertim poft Novilunia , & Plenilunia , quum hifce tempori- bus, ut omnes norunt, majores Venti, frequentioresque procel- lae in mare afsurgant, quae tum ut fundum ejus prope littus ma- gis concutiunt , & commovent , ita Animalcula ipfa tefüis illis contenta loco fuo dimovent ut fuffocentur, moriantur, atque in- de fecundis flu&ibus ad Littus ipfum afportentur, & Sedimentum hoc noftrum componant. Mirabile fane eft hujufmodi Sedimen- tum in omnibus locis maritimis , non tantum propter majores teftas, quas permixtas habet, quaeque in fui admirationem fum- mos Viros, ut diximus in praefatione , femper traxerunt, fed et- iam propter illas minimas Conchulas, & Cochleolas . At propter iftas prae ceteris admirabile eft Sedimentum Ariminenfe , ut cen- tum genera & ultra horum corporum minimorum , quorum plera- que intacta, & in Libris non depicta contineat . Cum Sedimento Ariminenfi minime quidem comparandum eft illud. aliarum vici- narum Vrbium, Pifaurenfe nempe , Cervienfe , Venetum ipfum ; quinimmo neque illud Inferi Maris ; ut ex illo ex Littore Cen- tum- A Ntequam de fingulis rebus dico quarum in Praefatione 8 Dr GoNCHIS tumcellano, & Liburnenfi ad nos allato cognovimus. Sedimen- tum enim horum Littorum vix decimam partem continet Conchy- liorum , quam continet Ariminenfe. Sed prae ceteris noftrum ex- cellit, quod feptem genera & ultra Cornuum Hammonis minima oftendat , quod fingulare admodum eft , quum haec Teftacea , quae ut in Montibus funt frequentiffima, ut tefte Bourguetto (2) ultra fexaginta genera reperiantur , tamen maritima nulla adhuc Naturae fcrutatoribus erant cognita , ut multi de re Naturali mi- nus docti Montana Hammonis Cornua inter naturae Lufus refe- renda effe arbitrarentur. Sed hi ab his noftris abunde refelluntur, quum heic feptem genera & ultra cernere liceat. Quinetiam tan- ta eft ubertas horum T'eftaceorum, ut in fex unciis Sedimenti ul- tra novem millia Cornuum Hammonis variorum generum nume- raverim . Quare ab his primum incipiemus tum propter exccel- lentiam & numerum , tum propterea, quia in primis ea cauffae fuerunt, ut de reliquis inquireremus. (Uis cles a des aee és cer che fes cuesta xor cus cep ces eG AT eU eos elus C IE Up pepe CoRNv HAMMONIS LITTORIS ÁRIMINENSIS VVLGATISSIMVM. 1r Vleatiffimum vocavi hoc Cornu Hammonis genus Litto- V ris Ariminenfis , quod tanta vis hujus Teítae in fedi- mento noftro reperiatur, ut in folis fex unciis hujus fe- dimenti fex millia & feptingenta numeraverim . Quare numero reliqua "T'eftacea omnia excedit , atque adeo non immerito vul- gatiffimum appellabitur. Hujus figuram aere excufam fub Litte- ris B. A. C. "Tabula I. cernere licet . Quod exhibetur littera A eft expreffum in ftatu naturali ex exemplari majoris molis ; re- liqua duo aucta funt. prout apparent oculis vitro inftructis. Par- vitas hujus T'eftacei plerumque eft tanta, ut centum triginta re- quirantur , ut pondus unius Triticei grani exaequent . Tamen nudis oculis ab omnibus pro veris Cornibus Hammonis propier externas illas interfectiones variaque loculamenta cognofcuntur, quent (a) Bourguet Lertres. PLilofophbiques fur la Formation des Sels C des Cyyflaux Cc. à Amfíterdam 1729. 12. vid. Preface pag. xxix» Da p NI NYOSOoNZOJLIS. 9 quemadmodum X rota cognovimus nos eorum internam ftru&u- ram. Id enim difcriminis intercedit , ut peritiores Naturalis Hi- ftoriae Scriptores norunt omnes, inter Cochleas depreflfas , quas aliqui immerito Cornuum Hammonis nomine donant, & vera Cornua Hammonis , quod haec extrinfecus diffecta appareant, & intus, quod caput eft, in varias Cellulas feu loculamenta fint divifa. Cochleae vero exterius plerumque laeves, & intus fem- per unicam fpiralem Cameram oftendant numquam in plureis Cellulas diftinctam, ut in veris Cornibus Hammonis, & in INau- tilis Indicis cernitur. Hoc Cornu genus vocavi praeterea Littoris Ariminenfis vulgatiffimum , quod uberius in Sedimento noftro re- periatur , & hujus primum ex Marfilio tamquam de vero Cornu Hammonis Ariminenfi in elegantiffimis Commentariis. Acade- miac Inftituti Bononienfis meminerit Beccarius (4). Quamquam ut verum fatear hoc Teftaceum etiam in Sedimentis multorum Littorum noftri Maris obfervaverim, licet numero admodum mi- nori, ut nuper in fedimento Littoris Veneti. At in fedimento Ma- ris inferi, ut in Centumcellano, & in Liburnenfi illo, ne vefti- gium quidem ullius Cornu Hammonis vidi. Quare quum tanta ubertate proftet in Littore noflro , & primum heic dete&tum fit hoc admirabile Teftae genus, quod peritiorum Hiftoriae Naturae Scriptorum feptentiam confirmat, qui conftanter afferebant Cor- nua Hammonis foffilia ad Marina 'T'eftacea , & non in lufus Na- turae efle referenda, non immerito Corzu Hammonis Zriminen- fe primum , C vulgarium appellavimus. Externa quidem fa- cies hujus 'T'eftae ex figura omnibus patet . Internam vero figu- ram effe Cellularem , in tot fcilicet Cellulas , feu Loculamenta divifam quot funt Interfectiones illae externae, plana attritione fuper Cotem , quod Rotae genus eft, cognovi, ut minime dubi- tandum fit, quin vera Cornua Hammonis dicantur , quemadmo- dum hoc nomine donabimus reliqua Corpora omnia, quae tali pacto intrinfecus , & extrinfecus conformata effe cognovimus , quae fequentibus Capitibus defcribemus. Hoc addo tantum in fi- ne, os hujus 'T'eftacei effe admodum obfcurum, & plerumque fra- &um , quare non fatis bene heic ab Artifice expreffum. Vltima enim voluta , feu prima Camera fupra fecundam volutam , feu Cameram ita reflexa eft , ut nullum os patulum relinquat , fed hiatum tantum quemdam , feu rimam , quae T'eítae loco oris eft. B II. Hoc (a) Commentar, Acad. Infüt. Bon. pag. 68. 10 DEEkESGIONTC/BHUs II. Hoc Teftacei genus petrefacum & foffile , ut ex iisdem Bononienfibus Commentariis apparet, abundat in omnibus mon- tibus circa Bononiam (2) . At abundat etiam in Montibus circa Ariminum , immo in terra arenofa cujusdam montis Covignant , qui mons fecundo vel tertio Lapide circiter a Mari Ariminenfi diftat , tanta eft vis hujus lapideae Teftae, ut in fingulis unciis mille & quingentas reperierim , ut duplo excedat numerum illa- rum, quae in arena illa flava Bononienfi reperiuntur. (4) Prae- terea in unica uncia hujus noftrae Arenae quingenta alia mini- ma Teftacea Corpora his affinia cernuntur , quae fequentibus fuo loco notabimus . An hae Teftae ex univerfali Cataclyfmo in Stratibus noftrorum montium reli&ae fuerint , ut Woodwardus contendit, & communior fert opinio : Àn vero marina corpora fint, quae noftrum ipfum Superum Mare in Jisdem reliquerit , quod ipíos monteis tum allueret , fenfimque ab illis receflerit, ut ab Vrbe noftra receffit quidem , id viderint Philofophi , & Chronologi. NNoftrum heic non eft de hac re difputare . De re- ceffu vero Maris ab Vrbe Arimino , aliqua. fequenti libro attin- sam, ubi de ratione fluxus, & refluxus. vd sr EM v vdusb ConNV HAMMONIS LITTORIS ARIMINENSIS MINVS VVLGARE ORBICVLATVM, STRIATVM , VMBILICO PROMINENTE, EX QVO STRIAE ET LOCVLAMEN- TÀ OMNIA PRODEVNT.; nus vulgare appellavi, quod rarius in Sedimento no- ftro reperiatur, & omnium hujus generis Teftaceorum fit longe pulcherrimum . Raritas tamen non eft fumma quum centum triginta & ultra ex illis fex unciis Sedimenti legerim. At in aliis Sedimentis maris nofiri & inferi, ne unum quidem cerne- re licuit... Pulcherrimum eft propter figuram plane rotundam , & propter fubtiliffimas interfeGtiones , quae flriatae aliquantulum funt, T. |j j Oc Cornu Hammonis genus Littoris Ariminenfis mi- (a) Ibid. zm Com. Acad. Taftie, : T (b) /Pzs: 695... in Arenae unciis non amplius binis, quantum Beccavius ipfe conji- cit y fupra mille Cv quingenta. potuerint numerari « MixNvs No rts. II funt, & a pun&to in medio ejus, quod veluti centrum eft, prodire videntur. Hoc Punctum aliquantulum proftat , ideo umbilicum prominentem vocavi; quamquam vulgo ab Naturae Hifloriae Scriptoribus Conchae , & Cochleae umbilicatae vocentur illae , quae aliquo foramine in medio funt donatae . Ceterum. quamvis orbiculatum ex ejus rotunda figura nominaverim , tamen planius & compreffius eft , quam reliquae hujus generis Teítae , & licet rotundum plane appareat , id evenit quod plerumque os habet dif- fractum , quemadmodum illud eft quod figura II. Tab. I. litteris E & F ab Artificibus aere fuit expreffum .. Ceterum os in inte- gris & non disruptis apertum eft ut in figura IIi. & IV. alterius "l'eftae in eadem Tabula videre licet : Moles Corporis eft. mini- ma , ut praecedentis , fed interdum duplo , vel triplo major re- peritur. II. Veftigium nullum invenitur hujus pulcherrimi Cornu Ham- monis foflilis in arena illa flava Bononienfi , de qua in fuperiori Capite , quemadmodum neque ullum aliud Cornu Hammonis ge- nus praeter noftrum illud primum vulgatiffimüum . At in Terra illus Strati montis noftri Covignani tanta eft vis hujus Teftae foflilis, ut quingentas circiter in unica uncia numeraverim . Inr mo in reliqua Arena flava ejusdem montis, in qua Cornua Ham- monis foffilia reperiuntur , plerumque hujus generis funt. In Ter- ra quadam ex Certaldenfi Agro in Etruria vario Teftaceorum genere refertiffima , quam ad me olim miferat Petrus Michelius infignis Botanicus, & Hiftoricus Naturalis Florenunus , mihique dum viveret propter ftudiorum conjunctionem amiciffimus, mul- ta hujus pulcherrimi T'eftacei exempla integra plane omnia repe- riuntur (2) . Fortaffe 'T'erra haec Certaldenfis hujufmodi Tetta- ceis referta , ex 1pfomet illo colle allata eft , atque ex ipfis tor- rentibus , quae Boccatius in VII. Libro Philocopi fui memorat , quique ex his marinis exuviis in monte illo repertis , & in. tor- rentibus illis, Cataclyfmum acute agnofcit (7), quamquam Fa- bulis multis more Poetarum rem omnem permifceat. B 2 C 4- (a) Ferum ex litteris quay nuper ad me dederunt Viv Clavifmus: Nicolaus Gualterius M. D. Etrurie Medicus €» Toannes Vincentius Capponius Canonicus Florentinus Vir Nobiliffimus ,, €? de Hifloria Nature optime meritus , cognovi Terram illam Michelti nom allatam fuiffe ex Certaldo illuflris Boccacis patria y fed ex alio lo- co in Agro Pifano: S.. Giovanni della. Vena di&lo , cujus Terre. Vir dotlzffumi fpe- cimen ad me iterum mtferunt . (b) Boc. in PAilocop. I. 7. Nella fruttifera Italia fiede una picciola parte i quella ; / a qua- 12 "ü»r CoNwNcHIS eie cades fts caue Ul scu ues NU ea cars uade ede ues e Ar RU HUI CURL CCS C APP. Im ConNv HAMMONIS LITTORIS ARIMINENSIS 'TER- TIVM , SEV NAVTILI GENVS VMBILICO PROMI- NENTE, ET PLERVMQVE MARGINATVM. tamen in majorem molem crefcit , quam reliqua . Quaedam enim eorum apud me funt, quae magnitu- dinem grani lentis majoris exaequant . Globofius itidem ett , at- que umbilicum fatis patulum & prominentem in medio oftendit. Hujus exempla cernere licet figura III. fub litteris H & I. cjuf- dem Tabulae. II. Hoc Teflaceum vocavi etiam Nautili genus, quod Nau- tilum quo ad externam faciem quodammodo referat ; & inter Nautilos uti & fequens referendum cenfuerint Nicolaus Guaite- rius Magni Ducis Etruriae, & Petrus Chriftianus Wazgnerus Prin- cipis Baruthini Medici , viri praeterea doctiffimi, & de Hiitoria Naturali optime meriti , Amici noftri , Fautoresque humanifl- mi, ad quos fpecimen horum T'eftaceorum miferam-. Quum ve- ro hoc T'eflaceum ad Nautilos refero , non ad eos Nautilos INo- ftrateis Polypofos referendum puto, qui vulgo Ariftotelis Nauti- li vocantur, fed ad eos Nautilos Indicos, qui quo ad internam firucturam cum Cornibus Hammonis conveniunt... Nautilus enim Indicus in plureis Cavernas invicem communicanteis, feu in plu- ra loculamenta intrinfece eft diffe&£tum, uti funt vera Cornua Hammonis omnia . Ceterum Cornu Hammonis Teítae illae vo- cantur , quae praeter illam peculiarem internam ftructuram- ex- itrinfecus etiam diffe&tionem oftendunt, neque funt omnino lae- es uti Nautili Indici vulgares apparent . Itaque pace praecla- rifmorum virorum quos modo memoravi , Corpora haec potius ad Cornua Hammonis refero , quam ad INautilos , quod extrin- fecus Ja quale gli Antichi, e non zznerzto , chiamarono Thufcia, nel mezzo della quale, quafi fra belliffimi piani fi levà un picciol Colle, i! quale l'Acque vea- dicatrici della giufla ira di Giove, quando i peccati di Licaone meritarono di far allagare il Mondo, vi lafeib j fecondo I? opinione di molti, la quale reputo vera , perciocche ad evidenza di tal verità fi moftra il picciol Poggio pieno di marine Conchiglie, n* ancora fi pofíono s! poco n* molto le "nteriora di quel- lo ricercare, cbe di T biancheggianti tütte non fi trovino, e fimilmente i 1 Fiumi a quello circoftanti pi veloci di corfo, che copiofi d'acque le loro Are xe di quefte medefime Conchiglie dipingono. I. T hoc Cornu Hammonis genus licet fit minimum, MrwvSs NO ErYS. Ij fecus etiam diffe&i appareant & flriati , ut in figura expreffi- mus. III. Vocavi praeterea hoc T'eflaceum marginatum, quod eo- rum multa , praefertim quae integra funt, marginem quemdam pellucidum & latum univerfam 'T'eftam ambientem gerant, qui margo in figura ab Artificibus non fuit expreffus. An omnes hae Teftae fint marginatae naturaliter, & propter fluctuationem in mari marginem ipfum amittant ; an vero marginatae fint fpecie diverfa, non aufim pronunciare. IHI. Numerus horum Corporum in fedimento marino multus eft, ut ultra quingenta in fex illis unciis numeraverim. At foffi- lium in Arenis Covignani nümerus eft admodum exiguus , ut in fingulis unciis vix unum aut alterum reperias. In Certaldenfi il- la "Terra , feu Pifana nullus , uti & in Arena illa flava Bono- nienfi. Curio Iisproe pewmpo CoanNv HAMMONIS LITTORIS ARIMINENSIS QvAR- TVM, SEV NAVTILI GENVS VALDE DEPRESSVM VMBILICO CARENS ET PLERVMQVE MARGINATVM. "Oc Corn Hammonis cum priore valde convenit , ftriatum enim eft, & plerumque marginatum , at um- bilico caret , & depreffius eft, atque interdum oblon- gius, praefertim ea quae grandiora funt. Plerumque non eft tam exiguum . Hoc etiam ad Nautili Indici genus placuit referre Gualterio, & Wagnero, ut fuperiore capite indicavi, a quibus tamen diffentio. Nam varia interna loculamenta etiam extrinfe-- ce apparent, ut ex figura IIII. ejufdem "T'abulae videre eft. Nu- mero funt minores in noftro fedimento , quam reliquae hujus ge- neris Teftae, quum centum tantum & duodeviginti in fex illis unciis reperierim ; fed mole pondus compenfant . Pondus quidem nime eft comparandum. II. Hoc Teflaceum quemadmodum decft in fedimentis omni- bus 14. I»g &!NGEHIS bus marinis, & in Arenis omnibus montium quas obfervavi, ita rariffimum eft im Arenis Covignani, ut unum aut alterum in ipfis vix viderim , licet multas uncias illarum ,. easque minimorum foffilium refertiffimas examinaverim .. Qui gau spur ConNv HaMMoNIS LITTORIS ARIMINENSIS ERE- CTVM MINVS VVLGARE LAEVISSIMVM , SILIQVAM RADICVLAE PERFECTISSIME REFERENS. Oncham hanc inter Cornua Hammonis retuli , quod in plu- ( ra loculamenta extrinfece & intrinfece fitdiffecta , ut tunt genuina Cornua Hammonis omnia , licet erecta fit & non cochleata.. Ceterum fi quis genus plane novum ex hac conflaret , uti & ex illa quam fequenti capite exponemus non repugnabo. Turbinatam enim figuram habet , feu Conicam , fed ad "Turbines fic vulgo dictos feferri non poteft, quum ex interfectionibus re- &s & parallelis, non ex unica linea cochleata feu fpirali con- Íftet, ut Limaces, Strombi , & TTurbines omnes. Hujus interfe- tiones funt tres vel quatuor ad fummum , ut videre eft num.? V. fub litteris. B. A. E. ejufdem Tabulae. Littera A exprimit Te- ftam in ftatu naturali . Reliquae prout apparet oculis Microfco- pio armatis. Harum multae binas interfectiones tantum habent. Senfim decrefcunt Corpora rotunda his contenta, ut tota T'efíta "Turbinata, íeu Conica appareat ,' & filiquam Radiculae feu Ra- phani oblongr perfectiffime referat .. Apicem habet in extremita- te majori ubi eft Animalculr os. Rariffima quidem Teflta. in no- Ítro Sedimento , ut in fex illis unciis vix tria aut quatuor vide- rim exempla. Nullum vero im Arenis. Covignani , & aliorum montium. C 4- MiNvsS NoTrs. 1j exis Ufer BL cada eis cure) c rr Bep A Bep ceps cep cR cnn cile) curo cU Se) Ree aln M4 SP. ugs TE CAE ConRNv HaMMoNIS LITTORIS ARIMINENSIS ERE- CTVM, VVLGARE, STRIATVM, SILIQVAM RAPHA- NISTRI PERFECTISSIME REFERENS. 2" Ocavi Cornu Hammonis fingularem hanc Teflam pro- V pter rationes in- praecedenti Capite allatas .. Vulgare praeterea appellavi quod frequenuffimum fit in noftro Sedimento , ut ad noningenta in illis fex unciis deprehenderim . Structura eft ut in praecedenti, led plerumque corpus oblongius eft , ut plures interíectiones numerentur. Praeterea flriatum eft in longitudine ,-ut filiquam Raphaniftri Tournefortii & Morifo- ni, feu Rapiftri aliorum Botanicorum (4) perfectiffime referat, ut in exemplis fub figura VI. contentis cernere licet... Hujus va- ria funt genera , alia longiora & ftrigofiora , ut ea quae Litte- ris G & H. funt contenta, alia breviora & craffiora , ut ea quae litteris E & F Tabula I. continentur. Quaedam iftorum habent apicem uncinatum in extremitate , qui ab Operis heic non fuit expreffus. T'ertium denique eorum eft genus plane diverfum heic pariter figuris non expreffum , quod interfectiones invicem ad- modum diftanteis habet , & Corpora iis intercepta non íenfim decrefcunt , fed internodia oblonga , & geniculata oftendit , ut accidit in parvis Calamis. II. Hujus Teftacei genus foffile reperitur etiam in Arena Co- vignani inter priora illa Cornua Hammonis; in Arenis vero & "'lerris aliorum montium , quae Teítacea continent nullum ad- huc deprehendi. LESE SS ILS (a) Raphanzftrum filiqua articulata glabra Moris. Hift. Oxon. Par. 2. p. 26$. "Tournef. 220. Rapiflrum flore albo flrtato. Sinapi agrefle album Trago. I. B. 2. 851. C 4«- 1ó DrC)oNCHEUIS CAVE pu PII. ConRNVvV HAMMONIS LITTORIS ARIMINENSIS ERE- CTVM.DEPRESSVM STRIATYM , VAGINVLAM GLA- DII REFERENS. & hoc ignotum Teftae genus minimum, quod frequenter inter quisquilias a mari noftro relictas deprehenditur . Licet ere&um fit , in plura tamen loculamenta exítrinfece , & intrinfece difpefcitur , & fenfim Cornuum in morem decrefcit , ut non immerito inter illa Hammonis , fumta, ut dixi , a prae- cedentibus analogia, retulerim. Planum itidem eft, ut vaginam gladii referat , & os habet admodum patulum , ut in exemplis figurae VII. tum in ea quae in ftatu naturali eft depicta , tum iniis quae Vitra amplificarunt, cernere licet. A Nalogia a praecedentibus fumta Cornu Hammonis voco, E PEU ET RI PERCHE RET REV CRE ORE REC RER Cid. iP Jo ADDE CoRNv HAMMONIS LITTORIS ARIMINENSIS ERE- CTVM GLOBOSIVS. malia , feu irregularis operandi modus eft rejiciendus , ut cordatiores Philofophi fentiunt , Cornu Hammonis vocabi- mus etiam hoc Conchylii genus , ignotum & iftud quidem & mi- nimum, atque inter noftras marinas quisquilias non admodum frequens , quodque fatis concinne exprefferunt Artifices noftri. in Tabula II. Figura III. fub litteris E. D. F. quarum media Con- cham in flatu naturali repraefentat , reliquae Vitris auctam . Proprietates enim peculiares Cornuum Hammonis, feu effentiales, ut loquuntur hodie Phyfici , habet haec Tefta , quum exftrinfe- cus, & intrinfecus in plura loculamenta diffecta cernatur , & fen- fim decrefcat . At enim erecta eft ; quare fi hac de cauffa genus Conchyliorum plane novum ex hac, uti ex tribus antecedentibus conflare velis , non inficias ibo , quemadmodum initio dixeram , dum T'eftas hafce defcribere coepi. S I Analogia quadam res omnes Naturae continentur , & Ano- C 4- M IN VvscCN OS. 17 VEU VUA SEP CO JE ITE VERMICVLVS SAxIS ET LIGNIS ADHAERENS , COR- NV HAMMONIS REFERENS. J. Vcufque vera Cornua Hammonis defcripfimus , vel Cor- pora , quae propter externam internamve ftructuram iis funt admodum affinia ; nunc alia adjungemus , quae exftrinfece quidem Cornu Hammonis repraefentant , fed revera non funt, quum intrinfece in plureis cellulas , quod peculiare eft in Cornibus Hammonis , non dividantur , cujusmodi eft Vermi- culus ifle , qui frequenter lignis & faxis littoris noftri adhaerens reperitur, quique Figura VIII. Tab.I. fatis apte fuit expreflus . Hunc enim, fi externam tantum faciem confpicias , purum putum- que Cornu Hahnimonis appellas , at fi internam ftructuram per- pendas, fententiam mutas, Exílrinfece quidem tortuofus eft & ftriatus, ut Cornua Hammonis omnia ; intrinfece vero ex unica tantum fpirali caverna eft conformatus, ut ad vulgareis Cochleas & Vermiculos referatur . Minimus eft ille qui vulgo in Sedimen- to noftro reperitur , fed ad faxa & ad ligna adhaerens ejus molis eft, & majoris ac illi , qui litteris M & IN. eadem figura notan- ES Immo hofce Vermiculos effe ejufdem generis arbitro; ac qui ad pollicarem craffitiem excrefcunt, quique quum ferpentum in morem fint convoluti pro ferpentibus petrefactis marmorea ferpentis facie afficta ab Impoftoribus circumferuntur. II. Navium Teredinem, quae ipfarum eft peftis & Lisnorum omnium , quae ad marinos fluctus compefcendos adhibemus, quam Brumam vocat Vallisnerius , de qua tot rumores percrebuerant fuperioribus annis in Batavia propter ligneos aggeres illeic ex- efos , genus itidem hujus vermiculi effe arbitror. Nam fi Vermi- culus ad faxa, & ad ligna duriora adhaerefcat , convolvitur qui- dem ac deprimitur , uti in figuris noftris cernitur. Si vero ligna molliora momorderit , eaque penetrarit , canalem teftaceum ob- longum fibi fabricat, qui fi recens fit, ut in INavibus, Bruma, & '"Teredo marina nuncupatur. Si vero diu maneat, ut in lignis pu: tridis in fundo Maris degentibus accidit , in Vermem ampliori t£- fla & duriori faceflit. Obfervavi enim in Tabulis Navium , & in Lignis nulla re. teftaceos canaliculos Brumarum & Vermium in- C ter 18 DiE»?QCOoNECIHAITS ter fe differre, nifi quod im lignis propter diuturnitatem temporis Canaliculi fint ampliores craffioresque ut integri avelli queant; quod in Canaliculis Brumarum fieri nequit. III. In Littore Veneto foliis Algae marinae reperi confertiffi- mos adhaerefcere , velut adhaerefcunt Lendes Capillis Vermicu- los complanatos minimos , qui hujus noftri funt fpecies , fed te-. nujores, & Cornua Hammonis quo ad externam faciem perbelle referunt. Heinc patet cur Naves & Ligna T'eredinem contrahant | in aquis falfis , quum hi Vermiculi Maris fint incolae , & non aquarum dulcium , quod clare patet etiam ex lignis infixis in mo- le noftri Portus , nam quae ad mare confixa funt, & aqua pura marina abluuntur, vix ad tertium annum durant; quae vero ad ripas Portus pofita funt, & a flumine irrigantur , licet Aquae fub- dulces fint, numquam a Teredine abfumuntur. pu dpPopscuE OPERCVLVM MINIMVM LITTORIS ARIMINENSIS DV- RISSIMVM DEPRESSVM, CORNV HAMMONIS QVO- DAMMODO REFERENS. L Voniam de Cornibus Hammonis, vel de Corporibus Cor- nu Hammonis affinibus fermonem primo ingreffi fumus, referre heic libet hoc quod inter quisquilias a. noftro mari rejectas frequens reperitur, & variae molis cernitur , quia variis Cochleis ''urbinibusque operimento eft , quodque infuper adeo complanatum eft & convolutum , ut Hammonis Cornu quoad externam faciem referat. Haec omnia in figura prima "Tabulae III. fub Litteris A. B. C. cernere licet. Dixi Opercula ifta. va- riis Cochleis & Turbinibus operimento efle , quod obfervaverim Cochleas varias, variosque Turbines, fed cum primis Neritulas, & Turbines virgatos, ut inferius dicemus, hoc operculo cochlea- to ftriatoque, licet minimo donari, II. Superiora Opercula induxerunt me ut aliud, ut opinor, operculum heic adjicerem , quod inter noftras marinas quisqui- las interdum reperitur , minimumque & concavum aliquantum, led non Cochleatum , ut in figura II. Ta». II. fub litteris E. D. C. videre eft, quarum media Teítam in ftatu naturali ; reliquae vitris MINYVvS NOTIS. IQ vitris au&am repraefentant . Cujusnam Conchylii Operculum fint ; an vero fint Teftae peculiares , non aufim affirmare. GEM ppp X CONCHVLA MINIMA LITTORIS ARIMINENSIS ARCTEÉ IN SE CONTORTA, ALBISSIMA, LAEVISSIMAQVE , EXTRINSECVS CONCHAM VENEREAM REFERENS. Bíoluto fermone de Cornibus Hammonis nativis , deque A Corporibus aliis ignotis ad Cornu Hammonis accedenti- bus quae Mare Ariminenfe tanta ubertate fummittit , & )obis feliciter ex omni parte tam manifefla patent ; reliquum eft ut ad alias Conchas minus quidem notas, heic vero repertas fermonem convertamus , fidemque noftram liberemus. Primo lo- €o occurrit Conchula haec in Sedimento noflro frequentiffima , & a nemine , quod fciam, defcripta . Haec, ut diximus in titulo, minima eít & albiffima , arcteque in fe contorta , & rimulam extrinfecus oftendens, ut primo afpeétu genus quoddam Conchu- lae Venereae, feu Porcellanae, ut inepte hodie vocant, referat. Sed rimula illa eft tantum apparens , & ex contorfione 'T'eftae orta, non interius permeans. Conchula enim os fuum apertum habet in extremitate , licet exiguum , & non tam patulum ut Artifices noftri in "Tab. II. figura I. fub litteris B. C. pinxerunt . Duo enim Corpora fub dictis litteris B. C. vitrum amplificavit, Quod vero fub littera A continetur , ejus magnitudinis eft uti na- turaliter apparet. CUDIBUEp p cqui m. CORPORA ROTVNDA MINIMA VVLGATISSIMA LiTTO- RIS ARIMINENSIS. AN ECHINI QVODDAM GENVS? ftrum , ut in fex illis uncis. vulgaris Sedimenti ad octo millia , & feptingenta numeraverim . Sed Sedi- mentum aliud fubtilius leviusque carbone foffüli minuto, X li- C a gno- I, I I minimi 'Teftracei immenfam vim gerit Littus no- 20 Dr CowNcHrirs gnorum fruftulis adfperfum tantum. his minimis Corpufculis fca- tet, ut ex iis omnino conítrare videatur. Exiguitas item. & levi- tas horum eft tanta ut leptingenta vix granum unum pendzht . "T'amen fingula nudis oculis cuivis cernuntur ; quin fi diffringan- tur , partes eorum fingulae concavae apparent. Tanta eft divifi- bilitas materiae, tantaque eft vis oculorum vulgo. At haec vul- &us ignavum miratur, minime vero Phyfici qui norunt teftante Muflchenbroekio (4) granum unicum fili Bombycini in parteis a&tu oculo vifibileis vicies & fexies centena millium circiter divi- di poffe. Cujus generis fit minimum hoc Corpufculum, res eft valde dubia. Ad ova quidem Pifcium , Cancrorum , Tellinarum, vel aliorum Conchyliorum quis ftatim referat . Non referet ve- ro gnavus Naturae contemplator, qui probe novit ova Pifcium Cancrorum , Cochlearum , Conchyliorum , Lacertarum, Papil- lionum, Serpentium, & Repentium denique omnium mollia effe & cartilaginea , non vero teftacea , ut funt ova Gallinarum, & Avium omnium. Quare quum Corpora haec rotunda teítacea fint, aut genus novum ex iis conflandum eft, aut ad Echinos re- ferendum , ut in titulo dubitanter afferui. Horum aliqua parvo foramine effe donata microfcopiis cernuntur, ut notatum eft in Figura IIII. Tabulae II. fub littera E. Haec littera & fequens EF repraefentat Corpora ifta uti oculis vitro inflrructis cernuntur . D vero uti naturaliter funt. De hac Teíta nihil aliud dicendum fupereft, nifi eam effe intus concavam, quod & fupra attigimus , & in füperficie oculis armatis afperiusculam apparere; quare non immerito ad Echinorum genus referretur. Ceterum ejus color terreus plerumque eft, interdnm flavus, vel fubniger. II. Ad haec Corpora rotunda , referemus & alia coetd) y ra- riora tamen & craffiora, quae in Arenis Littoris noftri cernuntur quaeque figura VII. ejufdem "T'abulae fub litteris G. H. I. L. ex- hibet. De quibus, quid fint , idem eft dubium ac de praece- dentibus. III. Quoniam de Echinis incidit fermo, referre heic libet tria Echinorum genera paffim in noftro mari reperiri. Primum qui- dem quod maximum eft, & globofius, & tantae molis plerum- que ut Caput Huinanum magnitudine fuperet, quodque propter ejus fphaericam figuram Melo marinus a Pifcatoribus vulgo voci- tatur. Speciem enim exftrinfecus praefefert Melonis cujusdam, feu fa) Muffcbenbroex Elementa Phyfic. cap. 2. $.26. num. 2. OO vM—DRPERPRERs -——————— - MpwNvs Nfovxt. ZI feu Melopeponis. Praeterea flavi coloris itidem eft ut funt. hus jufmodi Poma. Secundum vero Echinorum genus eft illud vulga- re compreffius & nigrum , quod frequens reperitur in Infero mas fi, praefertim circa Neapolim. Sed apud nos licet fit rarius, ta» men in majorem molem videtur excreícere. "Tertius denique E- chinus frequentiflimus apud nos eft ille, quem Spatagum vocant, Hujus immenía vis ad Littus noftrum praefertim Autumnali tem- pore poít procellas a mare rejicitur . Quare apud nos Pelagium non eit, rarum fcilicet, & in profundo mari tantum degens, ut de co fcripferat Ariítoteles. Qu pulscpooxbL5brp Nvx MARINA MINIMA LITTOKIS ÁRIMINENSIS AL«- BISSIMA. ne donant Naturalis Hiftoriae Scriptores , quod earum majores INucem quodammodo referant, fed Glandem potius, vel Da&tylum referre mihi videntur . Melius fortaffe Co- Jumna libro de Aquatilibus num.? LXXVIII. unam earum, Con- cham utroque latere fe colligentem appellavit . Hanc inter res minus notas huc attuli quod minima femper fit , & albiffima , Majores enim variis coloribus femper funt diftin&tae. Haec no- ftra minima femper eft, nam licet multa exempla ejus in fedi- mento noftro reperiantur , ex majoribus vero rariffime cernuntur, ut ipfe pluribus annis, quibus Littus noftrum attente luflro, vix unam aut alteram viderim, eaeque non albiflimae , fed dau fint, ut inferius dicemus. Conchulam hanc fatis apte cuderunt Artifices noftri in Tabula II. figura V. fub litteris G. H. I. qua- rum media Concham repraefentat in flatu. naturali ; reliquae ut oculis vitro inítructis apparent . Duo hujus Nucis minimae funt genera, quorum unum eft quod in 'abula expreffum eít ; alterum quod apicem acutum in extremitate illa rotunda & clau- fa gerit, qui apex heic in nulla fuit expreffus. lI. Si a minoribus ad majora femper progrediendum eft, ut. multi contendunt , fecundo loco Nucem aliam marinam. hic de- Ícribemus, quae tamen propter magnum oris hiatum cognatio-. nem I, C Oncham hanc, cujus diverfae funt fpecies, Nucis nomi- 22. Et»r GowNcH US nem fere nullam cum antecedenti habet . Sed quoniam talis eft progreffus, & id etiam nofter ordo poftulat, ut res femper prius referamus. quemadmodum in Praefatione diximus, quae aere ex- cufa funt, deinde ad alia non cufa defcendamus . Nucem hanc quam utcumque adumbravit Pictor quidam Venetus. in Tabula V. num.» IX. & X. multi Leporis marini nomine donant ,. quod car- nofa extrinfecus multum fit, vel pene cartilaginea , & ejus Teíta fit fubtiliffima & manca , ut vix tertiam partem Animalculi ope- riat. À noltris Pilcatoribus Amygdala marina appellatur , & for- taffe non inconcinne , quum ipfa integra Amygdalam magis , quam Nucem, ut reliquae hujus generis Teftae,. referat. Jofephus Zi- nannius Jews vir NNobiliffimus, ac de Hiftoria Naturali opti- me meritus, tum propter Scrinia , quae poflfidet rerunr Natura- lium refertiffima, quum propter editum librum de Ovis Avium; & de Locuftis, qui quondam ad me de hac Nuce anatomen fcri- pferat, eam fub Hirudinis, feu fub Sanguifucae marinae nomine defcripfit.. Obfervavit enim Vir diligentiffimus eam fortiter ad- haerere Alcyonio illi. quod Favaginem Ariftotelis appellant ,. at- que ex eo alimentum exfugere . . Quare quum Leporis marini , vel Amygdalae nomen nimis vulgare minus. placeret » & Nucis nomen. tunc eflet ignotum ; Sanguifucam marinam minorem JLit- teris ad me datis appellavit . Sanguifucam enim majorem propter^ eaídem proprietates. appellabat Concham aliam ,, quam fequenti articulo defcribemus. At invifenti mihi frequenter Littus noftrum obfervavi "T'eftas nudas. hujus Animalculi. (id five Leporem: ma- rinum , five Amygdalam , five Hirudinem marinam vocites) mul- tum cum: vulgaribus Nucibus marinis convenire ,. ut infra fe 'Tur- binem colligant, ut loquitur Columna, licet admodunr apertae fint , five os, fuum teftaceum immaniter patulum: habeant , & parum in fe convolutum, ut Vnguem: humanam referant . Ob- fervavit laudatus nobiliffimus Zinamnius verum os hujus Animal- culi pofitum effe im extremitate carnoía , & quunr caro totius Animalis fit pene cartilaginea: circa ftomachum tria officula ha- bere ,-quibus. Animal defendatur ac faftentetur ,, quum ipfum intra cochleatam teftam: nom poffit recondi , quae oflicula forta- fe adjuvant fimul ciborum digeftionem .. Haec uti fequentes Cor- nua habent nulla , quare hoc Concharum genus cum Cochleis, Patellis , "Türbinibusque quae omnia cornibus. inftru&a funr mi- »ime convenit . Igitur paucis ,, ut. multa in unum conducamus, hanc MIiINVS NOTIS. 23 hanc Teftam fic defcribemus. Nux Marina Tefta patentiffima parum in fe convoluta Vnguem humanam referens , cujus Ani- mal cartilagineum eft & magnum; feu brevius : Amygdala Ma- rina Ariminenfium , & Lepus feu Hirndo Marina quibufdam. III. Quoniam de Nucibus Marinis incidit fermo, referremus etiam heic, ut fupra innuimus, aliam ex his, quae licet in no- ftro Littore raro reperiatur, in Littore tamen Ravennae ,. & ad Oftia Padi, ut ego obfervavi, eft frequentiffima. Haec convenit quidem cum ceteris Nucibus Marinis , quas paffim defcribunt Naturalis Hiftoriae Scriptores, fed 'T'eftà conítat admodum te- nui , ut facile frangatur. Haec Teíta multis in locis eft. flava, & multis fübalbida, quare magnitudine & colore , potius Juju- bam femimaturam refert, quam Nucem. Hanc Jofephus Zinan- nius quam Sanguifucam Marinam majorem appellat , obfervavit itidem Favagini fortiter haerere ,, & carnem habere cartilagi- eam, capite & cornibus carere, fed os rotundum ad fugendum gerere cum duabus alis circa ipfum, quae loco pedum funt, qui- bus animal progreditur . Obfervavit infuper colorem illum fla- vum non ad Teítam reipfa pertinere , fed ex quadam pellicula oriri, quae fi ex recenti animali detrahatur, ut detrahi poffe ipfe affeverat, Concham albam omnino remanere. IIH. In Infula Ilva reperitur alia Nux Marina, quae umbili- co cavo eft donata , cujus exemplum ad me mifit Vir Humaniffi- mus Nicolaus Gualterius Magni Ducis Etruriae. Medicus , quae ab ipfo apte fic defcribitur : Nux marina oblonga, umbilicata , ere anguftiore inaequali, fubcinerea maculis & lineis fufcis nigri- cans ex Ilva. C iE WEILE CONCHVLA MINIMA LITTORIS ARIMINENSIS ALTE- RA PARTE ALBISSIMA , SEMEN MILII PERFECTIS- SIME REFERENS., Vod addam titulo ignotae hujus miliaris Teftrae vix habeo, nifi eam effe admodum raram in fedimento noftro, & fa- tis apte repraefentari tum in ftatu naturali , tum ampli- ficazam in Tabula II. Figura VI. fub litteris G. H. I. quarum G 'Tcftam 24 Dr CowNcHrirs "l'eftam indicat uti naturaliter apparet . Reliquae Teftam refe- aunt vitris ampliatam., Qus cura ufus aba ees ues cB c dps c pe e e cepa e pa ci ef edge ce BU ales Cu JP. qq RPAY. CONCHVLA NIGRA VVAE ACINVM REFERENS. H Vjus pariter "Teftae quid addam titulo, nil fere habeo . Haec bivalva eft , nigra femper, & in fedimento noftro non multum frequens. Apte expreffa fuit methodo foli- ta, Tabula I. figura X. Erud ub aa x dh BvcciNvLVvs LiTTORIS ARIMINENSIS OLIVAE Nv- CLEVM AEMVLANS. Eftam hanc, quae cum Buccinis convenit , Buccinulum ap- | : pellavi, quod parva fit , & magnitudine nucleum Olivae non excedat . Ore eít admodum claufo, & non ita patu- lo, ut male exprefferunt Artifices noflri "Tabula II. fisura VIIT. fub littera L. melius littera M. partem pofticam repraetfentat . Color hujus 'T'eftae eft plumbeus, feu cinereus. Ignotam paritet efle hanc 'Teftam in Libris video , at frequens eft in Littore no- flro , & Stellis marinis cibo eft , propterea quia rotunda fit, feu cylindrica ut facile ab iis deglutiatur. QS cei caes CURES cue ces c als i c6 c Reps cepe cual i c aeg c a cx ali pe ex a sex De CAP) Aro Hes Cr py q UY. BvccINVM MEDIVM MACVLIS FVSCIS ET FLAVIS DO- NATVM EX LITTORE ÁRIMINENSI. I. i T Teftam quam pariter in Libris non defcriptam re- peri , quaeque non infrequens in Littore noftro , huc attuli, & Buccinum medium appellavi, quia mediae magnitudinis eft inter antecedentem , & vulgaria Buccina .. Haec cxpreffa fuit fub num. VI. Tabulae V, II. Huic o U———— MINYS NoTT:S. 18 1I. Huic Buccino affinis eft alia Tefta licet ad Turbines ma- gis accedat, quam P. Bonannius fub num.? 143. (4) adumbra- vit, fulvi coloris & infolitam effe dixit. Hujus elegantis Teftae exemplum unicum habeo in Littore noflro repertum . "Tota Te- fta reticulata eft, feu flriata, fed ftriae in longitudinem difpofi- tae proftant magis & rariores funt , quam quae in latitudine . Pulcherrimo fulvo colore cum albo admixto fplendet univerfa 'Tefta . Defcribi poteft, ut arbitror, non inepte: Buccinum me- dium ad Turbinem accedens in latitudinem , & longitudinem ftriatum, feu reticulatum , fulvi coloris cum albo permixti . QUU IPIS UNI PEBE DENTALES SEV ANTALES MINIMI GLABRI LITTO- RIS ARIMINI. eam heic refero, fed ut Idiotis oftendam corpus mari- num effe id quod in montibus reperitur , & nomine Canaliculorum Sympathicorum vocant, atque a quibusdam Me- dicis noftris fatis vulgaribus quidem pro remedio infigni ad An- ginam arcendam & curandam praedicatur , fi Amuleti inftar. ad collum appenfum geftetur. Concha enim marina vulgatiffima eft, quae petrefacta , vel in ftatu naturali confervata in Monti- bus fere omnibus invenitur. Cujus exemplum licet minoris mo- lis , fed tamen ejufdem fpeciei mare noftrum etiam fuppeditat, uti cernere eft in Tabula II. figura itidem II. fub litteris B. A. C. Dentalis vel Antalis communiter vocatur a Scriptoribus hoc Con- chylium . In noftro Mari praefertim. ad littora. Hiftriae, ut ob- fervavi, funt ejus molis quam fub litteris B & C. repraefentavi- mus. Sed tam illi quam noftri glabri funt omnes, & non in lon- gitudinem excavati ut foffiles plerique. Qualis fit ftru&tura Ani- malculi intra 'T'eftam degentis. An Cornua & Operculum habeat ut pleraque Vnivalvia, nequeo dicere, Vivum enim numquam vidi . II. In Montibus circa Ariminum paffim reperiuntur Dentales foffiles, fed praefertim in Monte Sancti Joannis in Galilaea ; at D in (a) Bonann. Clefs. II. num 143. €& Par. HH. pag. 203. edit. in 4. Romae 1681. 1. N ON quod ignotum fit apud Eruditos hoc Teftae genus, 26 DE CONCHIS in Colle San&i Martini in viginti vulgo dicti , qui tertio aut quarto lapide ab Vrbe noftra diftat, hujusmodi Dentales foffiles majoris molis inter Conchas alias omnis generis , praefertim in fundo quodam Gambarel!i di&to inveniuntur. Vnus iftorum ma- jorum Dentalium foffilium apud me eft quatuor digitis Parifienfi- bus longus, & oris ejus diameter octo lineis patens. III. In Montibus etiam Agri Bononienfis frequentiffimi. funt Dentales foffiles , ut faepenumero dum illeic ftudii cauffa dege- rem obfervavi una cum Jofepho Montio ilius Academiae Bota- nico & Hiftorico Naturali infigni. At in Monte vulgo de//a Guar- dia di&o prope Porticus, & T'emplum illud magnificum Virginis, hujusmodi Teftae, ut & Turbines varii , & alia Conchyliorum genera ex duriffimo & fplendenti Achate intus coníftant . Plura exempla horum Dentalium , & aliorum Conchyliorum ex Acha- te apud me funt, quae dono dederat praefatus Montius poftea- quam Aqua Regia ut vocant a cortice teftaceo perbelle expoli- verat. else ds adus adireders do cos ecd detis dn C WP Y XX CARYOPHYLLVS SIVE FVNGITES MINIMVS TvVB8VLO- SVS LITTORIS ARIMINENSIS. I. Vc etiam retuli boc 'T'eftaceum Corpufculum quod li- H cet fit Madreporae genus , & ad Plantas lapideas pro- inde ut Corallia referendum , tamen quia tubulofum eft ad animalia etiam referri poteft , ut & 'Tubulariam referunt nonnulli. Si oculis Vitro inftru&tis confpiciatur, apparet ex minu- tiffimis & exftantibus tubulis conftans velut Difcus flofculofus a "Tournefortio dictus, & non ejus depravatae figurae, quam Ope- rae noftrae heic nimis ofcitanter finxerunt in T'abula II. num. IX. fub litteris O. N. P. Caryophyllum & Fungites appellavi quod exftrinfece parvum Caryophyllum, vel fungites foffile referat. II. Quoniam de Caryophyllo foffili incidit hic fermo , fcire li- cet hujusmodi foffilia, Caryophyllum dicta, reperiri frequenter in Montibus Agri noflri , & praefertim in Monte San&ti Martini in XX, & Sancti Joannis in Galilaea. Vocatur a quibusdam Ca- ryophyllum foffile, ceterum arbitror genus effe Madreporae , feu Fun- MiNvs NoTrs. 22 Fungites lapidei complicati; & non tam patuli , ut funt Fungi lapidei fic dicti. C Vb PU EUXOXY. NERITVLA EX ALBO RVBRA TRICORNEA LABIATA , £T COCHLEATA LITTORIS ARIMINENSIS. EADEM MAGIS COCHLEATA NON LABIATA. quoniam mediocri corpore funt , & ejus magnitudinis , qua in Tabula III. figura III. fub litteris G & F cernun- tur , INeritulas appellavi . Quarum una , quae os habet craffius fpiffiusque, & furfum quodammodo reflexum, labiatam appellavi . Altera eft ore exili & corpore plerumque minori, fed magis co- chleato. Velut terreftres Limaces fundum maris perreptant, fed inceffu Tricorneae videntur, quia praeter duo Cornua , in quibus oculos gerunt , tertium in medio altius attollunt inftar antennae, quod excavatum eft velut canaliculus per longitudinem diffectus , quem Canaliculum feu Antennam , Probofcidem quamdam effe puto loco oris, ut in Mufcis & in Papilionibus quibusdam noctur- nis. Obfervavi etiam "Turbines virgatos , quos fequenti capite defcribam effe 'T'ricorneos.. An univerfa Cochlearum marinarum genera, Neritae nempe, "Turbines , Purpurae, Buccina, & ce- tera hujusmodi fint "T'ricornea non aufim affirmare, verum valde dubito. Praeter has duas Neritularum fpecies , & praeter tria "Turbinum Virgatorum genera , quae omnia 'Tricornea effe ob- fervavi, ab Reamurio in A&is Academiae Parifienfis anni 1710. "figura X VIII. pingitur Buccinum quoddam parvum Tricorneum , feu cum Probofcide , fed de hac Probofcide nulla fit mentio. Hae Neritulae operculum habent , quod dum per Littus reptant in extremitate carnea gerunt , quocum captae fe in domum fuam recipiunt, & clauduntur. Quare, ut optime notavit Bonannius, Conchylia omnia bivalvia dici poffunt , fed ab his Nuces mari- nae, ut vidimus, funt excipiendae, quae numquam univerfo cor- pore quod magnum & plane cartilagineum eft intra Cochleam fuam [e recipiunt. 13. Neritarum genera continet praefens Titulus , quae D C 4- 28 iD;gp C w-mwcumns CUL MN VV XX T 'ITVRBO VIRGATVS SVBVIRIDIS COSTVLIS LATIORI- BVS LIiTTORIS ARIMINI. IDEM ALBOVIRIDIS CO- STVLIS TENVIORIBVS. IDEM MINIMVS. Ow quod minus notum fit hoc Turbinum genus beic de- N Ícribo . Rondeletius enim pinxit, & Turbines. virgatos appellavit. Pinxit & P. Bonannius , aliique. Sed quod quaedam circa eos peculiaria obfervaverim , propterea heic de- fÍcribo, & ut pingerentur curavi. Primo tria genera eorum pal- fim in noftro Littore reperiuntur , ut in titulo memoravi , quo- rum duo funt depicta in Tabula V. fub num.? VII. & VIII. ea quidem magnitudine qua plerumque heic inveniuntur ; exemplum vero minimum deeft . Secundo obfervavi eos omneis effe "Tricor- neos ut fuperiori Capite innui. T'rtio vidi operculum habere cochleatum & complanatum inftar Cornu cujufdam Hammonis, ut videre eft in duabus iftis figuris . Quae opercula in fedimento illo noftro reperiuntur una cum aliis majorum Cochlearum , ut Capite XI. diximus, & in Tabula III. figura I. pingi curavimus. Quarto denique eos heic memoramus, quod obíervavimus eorum carnem fuccum quemdam continere , qui digitos & chartam pul- cherrimo purpureo colore inficit. Quare quum hodie non plane notum fit, ex quo potiffimum Conchyliorum genere veteres pre- tiofum purpureum colorem pararent , quo Regum & Magnato- rum Vefteis inficiebant, & quum certo conítet in hac arte "Tyrios & Phoenices Populos Mediterranei Maris accolas potiffimum ex- celluiffe, quod Mare eft idem ac noftrum ; iftud enim illius eft veluti brachium ; credibile eft 'Tyrios Phoenicesque illos, ex va: rio T'urbinum , Buccinüm , & aliorum Conchyliorum. genere purpu- reum colorem paraffe . Quamquam hodie Purpurae nomine Na- turalis rer Scriptores peculiare Conchyliorum genus intelligant, cujus variae funt fpecies etiam apud nos, ut vulgatiffima illa Cur- viroftra dicta, quae tamen ne hilum quidem praeclari illius Succi oftendit . Confirmatur conjectura noftra ex eo quod olim Ancon quoque Vrbs nobis pene finitima Purpureas vefteis tingebat , at- que ea in re uon minus quam Phoenices illi Patres praeftabat, ut cecinit Silius Italicus: Stat Mr iNAY Se NGOYBPEESS: 29 Stat fucare colus , nec Sidone vilior neon Murice nec Libyco. (1) Quare quum Anconae eadem fere Conchylia proflent quae apud nos; credibile eft, ut dixi, ex vario Turbinum, & aliarum Con- charum genere , purpureum colorem parafle , cujus coloris vefti- gium in his turbinibus virgatis fatis felici inventu reperi. Notan- dum etiam poftremo eft fuccum horum turbinum coloris rubri füb- obícuri effe, quod argumento eft genuinam veterum Purpuram effe , quum apud ipfos Veftes purpureae non ejus coloris effent , quo fplendent modo noftri temporis Purpurati Viri. Color enim hic nofter Puniceus , Spadiceusve veteribus audiebat , fed veterum Purpura erat fubobícurus violaceus rubro sese color , quo ieníu mare profundum Homero Purpureum dicitur, quique color noftris temporibus Anglico, vel Gallico fermone B/ew , vel B/eu nuncupatur ; quamquam etiam apud veteres Coccineus color qui Puniceo eft afünis pro Purpureo interdum accipiatur. Cut IP Ah nex XIII. BALANVS COMPRESSVS MAJOR. I, Alanus hic compreffus qui ex Policipedum genere eft , B fed melius Polypes feu Polypus appellaretur . Multos enim pedes Capillorum inftar ex ore Teftaceo emittit , ut videre eft ex Figura II. Tabulae V. Animal praeterea, fi a parte poftica ejus Teftae corium quoddam detrahatur, velut par- vus Cammarus apparet. Pars denique illa poftca corio illo de- trato pulchre Labyrinthi in. modum excavata cernitur , velut Agaricus ille quem Botanicorum Princeps TTournefottius Daeda- leis (inubus excavatum vocat. (2) Adhaerefcit plerumque Bala- nus ifte folitarie corticibus T'eftudinis marinae. II. Balani compreffi confertiffimi, fed minores reperiuntur ad- haerentes lignis & faxis noftri Portus, fed adhuc frequentiores re- periuntur Venetiis muris & palis Canalium inhaerentes. II. Balanus compreffus revocat in mentem Patellas , quarum duo genera apud nos reperiuntur. Primum rarius quidem, i5 Pa- tellam ) SZ. Italic. l. vx. verf. 437. ) fnfüitution, rei berbar. pag. 562. (1 (2 E DE CowNcHIS tellam pulchre reticulatam cum foramine in medio exhibet , quo magis cum Balano illo majore compreffo convenire videtur ; Al- terum vero exhibet Patellam glabram & claufam magis vulga- rem, fed Anconae vulgatiffimam , quam illeic Lampadam vo- cant, corrupto fcilicet nomine a Graeco Lepade. "Tertium item genus Patellarum heic reperitur, fed rariffime , fcilicet Patellae ferae feu Conchae Auritae dictae, in Hiftria tamen frequentiffi- mae, quas ibi Auriculas Divi Petri vocant. Cut PT XxXXIIIL CONCHA ANATIFERA MARIS ARIMINI. Anc itidem Concham huc retuli, & "Tabula V. fub nume- H ro IV. pingi curavi, non quod res minus nota fit . INo- tiffimum enim eft in Libris Conchae genus , de quo fa- bella fatis trita narratur, quod fcilicet ex lignis putridis natum in Anatem macriffimam in Mari Britannico & Hyperboreo verta- tur, a quo Conchae Anatiferae nomen fumfit. Sed iccirco eam heic defcribo, ut oftendam in noflro etiam Mari reperiri , ut plu- ries quidem a me reperta fuit in Littore noftro lignis rejectis ad- haerens. Praeterea obfervavi emittere ex ore Capillos multos ,. uti Balanus compreflus fuperiore capite defcriptus emittit , quod P. Bonannius reticet , neque in fuis Tabulis pinxit. INon adhaere- Ícit praeterea Concha haec ad Ligna immediate, ut Pictores im- perite heic & in "Tabulis P. Bonanni pinxere, fed ab illis pedi- culo quodam. carneo. pendet. Cu PPERHMIS XO CTELLINA FASCIATA DEPRESSA FASCIIS LACTEIS, INTVS FLAVA , LITTORIS ARIMINENSIS. 1. Vum 'Tellina alia. quae apud nos frequens eft, fed glo- | bofa, & lineis fubrubris ornata ab Rondeletio Concha. fafciata appelletur , fafciatam "Tellinam hanc quoque nuncupavimus, Tellünarum enim nomine hodie donantur Con- chae Maxmwvs N.omTJgs. 31 chae omnes quae vel parvae funt, vel mediocri magnitudine , & laeves, citoque in Mari , ut Graecum fert etymon , adolefcunt. Tellina haec valde fimilis eft vulgatae illius altera parte longio- ris, faporis gratiffimae, & ad Opfonia paranda aptiflimae , quam Veneti, &Itali fere omnes xar e£oxwv Tellinam appellant. Hanc fafciis fuis fatis apte cuderunt Operae noftrae , uti videre eft Ta- bula III. figura IV. fub littera A. Sed eam intelligas velim. ma- gis complanatam , ut in Titulo expofuimus , c&i modo nil adde- re refert. II. Huic Tellinae alia eft affinis in Littore noflro non infre- quens, fed minor, altera parte longior, & punicea. III. Longus nimis effem fi heic Tellinas omneis quas fummit- tit noftrum Mare, vellem referre. Nam praeter Tellinam fafcia- tam noflram, & globofam illam Rondeletii, & praeter duas illas altera parte longiores quas memoravi, innumerum fere eft apud nos Tellinarum genus, praefertim fi ad eas, Conchas multas bi- valvas , ut. ajunt , revocemus, ut funt Conchae illae pulchrae ma- Jores, craffa admodum T'efta di&ctae, & Conchae Clathratae , My- tuli, & alia id genus ; memorabo tamen heic aliquas prout in mentem venerint. Ac primo loco apud nos T'llina eft frequen- tifima, & gratiffimi faporis, quae ad opfonia paranda poft illam alterà parte longiorem fecundum locum merito obtinet . Haec pulchre variegata eft lineis jugiter infe reflexis, feu rugofis. Hanc vulgo noftri Pzveraccia appellant , cui recenti inhaeret plerum- que Vrtica quaedam marina minor, quam Podicem marinum mi- norem , fe&ione tertiadicemus. Pofthanc venit Tellina alia huic valde fimilis, fed major, candidior ac pene lactea. Hanc P:fcioz- £a vocant, quod loco Carnis multo humore fit referta, macra eft & minus grati faporis. Huic affinis quo ad magnitudinem eft Tel- lina feu Concha fafciata Rondeletii, de qua fupra, quam Pave- raccia C avallina heic aliqui vocant , minus grati faporis & ipfa, quamvis facie propter varios colores non ignobilis. Concha craf- ía admodum T'efta dicta ad Tellinas quoque referri poteft, prae- fertim earum minores , quas nefcio an ejufdem generis fint ac majores. Os interne denticulatum habent , & exfítrinfece funt pulchri flamme coloris. Concha pariter Clathrata licet maxima, & apud nos rara, ad T'ellinas eft revocanda . Glabra enim eft , ut ad Oflreas, vel Chamas, Pectinesque non poffit referri. Con- cha infuper Tetragona feu Naviculam referens , quae pulchris lineis 21 Dr GoNcHrs lineis & coloribus eft notata, non male ad Tellinas referretur Quinet Mytulos, feu Mufculos, quorum duo funt genera , Gla- brum unum, Pilofum alterum , intus tamen violaceum utrumque , ad Tellinas referre nil vetat . Sed nimis effem, ut dixi, fi Tel- linas noftras, praefertim minores, & minimas, quae in fedimen- 1o Maris Littoris noftri, vellem referre . Vltimo loco non filebo 'Tellinam parvam lentis magnitudine , & flavi coloris quibusdam temporibus, fed praefertim menfe Octobri tanta copia a mare ad littus rejici , ut onerariae naves ad eas vehendas vix effent pa- res. Pifces minores, praefertim Gobii, & Stellae ventrem hifce Conchulis tunc habent onuftum . Ex Cefenatico Portu advehun- tur viliores quaedam 'Tellinae complanatae, fubrotundae, Te- fta ex albo violacea fafciata, & fragili. In Littore Veneto Tel- lina alia reperitur Amygdalam cum cortice referens, colore ex albo caeruleo, rugofa; Haec quoque minus grati faporis. CA PL YT RS ROS SOLEN ELLIPTICVS MEDIOCRI MAGNITVDINE ESCV- LENTVS CARDINEM PROPE MEDIVM GERENS LIT- TORIS ARIMINENSIS. SEV SOLEN FEMINA PLINII ET ATHENAEI. plo fub litteris B & C pingi curavimus, quam Athenaeus Pliniusque Onychas unicolores dixerunt, &a Mare, quem Aulos Donacasque vocarunt, colore , magnitudine, & fapore di- ftingui voluerunt. Rondeletius inquit : z2//2 za£io Solenem Ma- vem bodie a Femina diflinguit (a). Propterea eos diftinguere ne- fcivit & ipfe , atque unum cum alio turpiter permifcuit . Immo eadem Tefta duplici exemplo picta, alteram pro Mare, alteram pro Femina venditavit . Scire igitur licet. Solenes Feminas ,. feu Onychas quae apud nos funt frequentiffimae , & quas heic pri- mo loco propter noftrum inftitutum deícribimus a Maribus infi- gniter differre. Eft enim Femina, ut Athenaeus & Plinius nota- vit, unicolor, cui nos addimus, & minor, & figura elliptica , & cardinem prope medium geftans , ut in figuris allatis fub lit- teris I. S Olenem Feminam in Tabula III. figura V. duplici exem- (a) L;& 1. de Teflaceis Cap. 42. pag. 43. NUILNIYSTUN' oGOWAS ji teris C & M cernere licet. Solen vero Mas quem heic recude- re curavimus Figura VI. fub littera G eadem Tabula, tefte A- thenaeo & Plinio ipfoque Rondeletio eft T'eíta caeruleo colore donata, & lineis albis per transverfum , flavisque per longitudi- nem diftin&a, uti quoad linearum directionem videre eft in. no- flra figura. Praeterea Cardinem feu nigrum vinculum , ut Ron- deletius vocat, in parte ejus extrema habet, non in media, ut Femina unicolor, feu tota flavefcens. Solen heic Femina dicta eft non quod reipía talis fit quum Androgynum effe utrumque genus probabile fit, ut in Conchis omnibus accidit, quae immo- biles funt . Sed alterum genus eft ab altero plane differens ; fed Feminam propterea dici arbitror, quod mole minor femper fit . Frequentiflima "T'efla apud nos eft, quam menfe Martio praefer- tim una cum altera Ruftici Littus maris incolentes in magnis ma- ris receflibus ex Arena effodiunt. Sed utraque in deliciis apud. nos non ita eft, ut apud Neapolitanos, qui Obfonia, & Pulmenta va- ria hujusmodi Conchis ornant, quas Cazzliculos uti & nos appel- litant. Obfervavi Solenes mareis dictos in Inteflinis album. ex- crementum continere , Feminas nigrum . Solenem hunc , quem Feminam voco , non agnovit Martünus Lifterus , qui licet eum ad vivum pinxerit , tamen male inter Pholades retulit. Phola- des enim non in Arenis, fed in faxis duriffimis degunt. Praete- rea diverfa omnino eft Pholadum ftructura . Merito igitur inter res minus notas Solenem hanc Feminam huc retulimus , quum poft Athenaeum & Plinium , nemo eam agnoverit, ne Ronde- letius quidem & Lifterus duo praeclara in hifce rebus lumina. II, Praeter duos memoratos Solenes , tertius heic reperitur , duobus illis femper minor & rarior a Liftero depictus , qui re- &us non eft , fed inftar Enfis Hungarici falcatus.. Cetera cum mare convenit , quique non inepte defcribi poffet: Solen mas mi- nor & rarior inftar Hungarici Enfis falcatus. III. Quoniam Solenem Feminam ad Pholadas retulit Lifte- rus, hafce mihi in memoriam revocavit , quae in faxis ad oftium noftri Portus interdum reperiuntur. Ex his enim eodem pacto uti ex Solene exit Vermiculus inftar Lumbrici terreftris , ut vi- dere eft. apud P. Bonannium . Major & minor eft Pholas, fed in dorfo utriusque duas Cartilagines mobileis obfervavi, quae ve- lut alae , feu cardines funt , quibus facilius Animal intra faxum moveatur , ipfumque melius arrodat perterebretque, & faxeum Cal 34 DE ComwNcHis carcerem , commodum tamen, fibi paret. In marmore enim du- riffimo interdum latitant Pholades , ne dum in lapidibus arena- ris ; quod mirum fane eft , quum nifi validis Lapidariorum fer- ramentis non avellantur. pos SS dE MINE CA RYAPRSITLIMPVM:! CANCER LATIPES PARVVS OBLONGVS VARIEGATVS. notis egimus quae Graeci ad Oftracodermata referunt, nunc vero de uis agendum quae Teíta quidem aliqua operiuntur , vel conftant , fed minus dura ; Haec vulgo Crutta- cea , vel Cruftata appellant , cujus generis potiffimum funt , Can- cri, Aftaci, Locuftae , Squillae,. Stellae marinae, & alia hujus- modi. De genere omni horum nobis agere non eft animus ; fed tantum ut fert praefens Inftitutum quaedam attingemus , quae minus nota funt , & in Libris paffim non defcripta .. Cujusmodi eft Cancer hic Latipes quem primo loco exhibemus, & Tab. III. figura VII. fub litteris B & C fatis apte fuit expofitus.. Ronde- letius poft Ariftotelem. primus defcripfit Cancrum Latipedem fic dictum a duabus Chelis. quas latas habet. in extremitate, ut vi- dere eft apud eumdem (2) , & in Tabula noftra fub litteris AA. Ignobilis quidem eft Rondeletio Latipes Cancer, quod apud Maf- filienfes fuos frequentiffimus fit, & parvus , ut Nucis. Juglandis magnitudinem raro fuperet . Nobis Cancer ifte Latipes non tam ignobilis videtur, tum quia non tam frequens, tum quod pulchre fit variegatus, ut marmoreus videatur. Praeterea non inftar INu- cis Juglandis globofus eft ut ille Rondeletii, fed complanatus, & quamvis nobis parvus dicatur, id comparate dictum eft ad alios ; ejus enim magnitudinis faltem eft, qua in Tabula cernitur. Qua- re fpecie omnino diverfum ab eo Rondeletii effe arbitror . Rete a Pifcatoribus numquam capitur, & proinde ab iis non rejicitur, ut I. I T Vcufque de Corporibus marinis duris quidem & minus (a) Li£.xviii. de Pifcibus. Cap. xviii. pag. m. 36s. MÉh uy S NOGOST!E S. 35 ut ille Rondeletii. Nofter enim femper in Arena prope Littus vi- tam degit, ut ab undis tamen abluatur, nam fi diu fub Arenis in ficco maneat, ut interdum in magnis refluxibus maris accidit, continuo moritur. Comedit mortuos Pifces , & alia inquinamen- ta ad Littus relicta , quare ipfe ut & Pulex marinus, qui apud nos frequentiffimus eft, Littus noftrum ab omni forde expurgant, quum Cadavera omnia qua marina , qua terreflria prodigialiter vorent, quin & ftercus fimul & alia inquinamenta.. Quare Can- cros noftros, & Pulices illos cauffae effe credo cur Aer marinus nobis , uti & plerumque , falubris fit, quum ab omnibus graveolen- tibus ope horum Animalculorum expurgetur. Cancer hic depi- &us pronus & fupinus mas eft, oblongior enim eft, quod in omnt Cancrorum genere plerumque accidit, ut mares oblongiores fint quam feminae. Praeterea mares in ventre Operculum , feu Cau- dam anguítiorem , & triangularem habent ; Feminae vero latio- rem, & rotundiorem, fub qua ova condunt, & geftant. II. Cancer Latipes parvus vellit aureis, ut de majore aliqua di- camus. Minus notum quoque in Libris ipfe eft , licet apud. nos vulgatiffimus, & a Pifcatoribus femper, & prope Littus & in al- to immeníaz copia capiatur . Vulgus Maciner£e vocant, fed diffe- runt ab iis, quae Venetiis fic dicuntur, quum Cancri illi. Veneti fic di£i marini omnino nom fint, fed ftagnorum, lutulenti, fu- íci, & quod caput eft non latipedes. Noitri funt albi ; &.ejus magnitudinis qua vulgares Cancri fluviatiles majores , fed nom tam feroces , quum tenuiori crufta obducantur. Pedes illi. extre- mi, quos latos habent , rotundiores funt & proportione facta la- tiores quam in fuperiori . Hofce pedes datos effe a Natura. his Cancris cum Ariítotele arbitror, ut ad nandum fint utiles, & ut inmarumr, vel palmularum vice fint ; Ipfumque Cancrum effe Latipedem illum , quem defcripfit Ariftoteles ; qui quum in no- ftro mari, quod Jonico,, & Graeciae mari finitimum eít, tam pro- digiofe capiatur , nil. mirum fi Ariftoteles immenfos ceperit & iple , ut fert Italicum adagiunr , quibus univerfam ejus Philofo- phiam coníperfit . Propter " frequentiam vile eft opfonium , licet faporis non ingrati . "Tamen detracto veteri cortice quum molle- fcit nova ejus Cutis divitum menías tanc non ignobilis ornat . Mollefcit quidem hic Cancer feu Corticem mutat, quemadmo- dum molleícit fuperior latipes, & alii quamplures, & tunc noftri €ancros illos molleis Mo/leccas vocant , atque in deliciis habent. E 2 An 36 Dr CóNcHlLis An vero mollefcant Cancri omnes non aufim affirmare. Cancros enim illos majores Paguros & Majas dictos, quos noftri Grazceole vocabulo cum Venetis commune appellant, numquam molles vidi. Denique perfonatus aliquantulum eft hic Cancer , fed quid fibi velit haec vox fequenti capite declarabimus. eulos odio Usar ates eere eue) ede e c0) ele: cde cde eL cea (Noe ce cde eR (Coup pop roque CANCER HinsvTVS PERsoNATVS MaRiS SvPERI, VVLGO Faccbino ARIMINENSIBVS DICTVS. 1. Ancrum hunc longe pulcherrimum maris noftri accolam , ( de quo fingulare Caput heic non immerito inflituimus; nemo quod fciam defcripfit. Larvatus enim eft feu Per- fonatus , ut facie humana aliquantum tamen depravata penitus effe videatur. Oculos enim , Nareis, os, atque Pilofillos longio- res Labri fuperioris, quos uuezxag Graeci vocant nom obfcure o- ftentat, ut in Tabula V. figura I. videre eft. Itali faciem hujuf- modi humanam depravatam Mzfcaroze vulgo appellant . Noftri Cancrum hunc Facchbino vocant, quod turpi facie fit, velut Ba- juli, aliique hujus generis viliores Homines. Cancer nofter Lati- pes vulgaris, ut fupra innuimus, aliquantulum larvatus ipfe quo- que eft, fed non ita clara & diflincta facie ut praefens. Hirfutus hic totus eft in facie, & in pedibus, ac in toto denique corpore. Chelas feu Pedes habet decem, ut ceteri Cancri omnes, quos vi- di, attamen propter lineam hirfutam quamdam exftantem & ip- fam, quae Ferae loco uucdxo», ut dixi , eft, duodecim Pedes pri- mo afpectu gerere videtur. Dixi decem pedes.habere Cancros omneis, nam & inter pedes numeravi fuperiores illos Forcipis cu- jusdam inftar, quos Chelas proprie dici non ignoro. Fulvi coloris eft, & non ingrati faporis, fed a noftris negligitur. Propter enim variorum Pifcium copiam , atque Oftreorum apud nos viliori funt pretio Cancri omnes , excepta Femina majoris illius, Maja , feu Paguro fecundo ab Aldrovando dicta , quae Nobiliorum Menfis interdum apponitur. Ceteri fordefcunt. : II. Longus effem fi vellern genera omnia Cancrorum noftri Littoris heic defcribere. Paucis tamen quaedam eorum attingam. Praeter Cancrum hirfutum & Perfonatum hoc Capite defcriptum repe- M'LUNUOVS JONLOCmES. 37 reperitur apud nos licet raro Cancer alius hirfutus valde , ma- gnus, globofus, niger atque toto corpore horridus, quem nefcio an Vrfum , five Malum Punicum Rondeletii dicam .. Globofus e- nim eft & magnus ut Malum Punicum referre videatur . Secun- do loco veniunt frequentiffimi apud nos Cancri illi majores, quo- rum Feminae noflris & Venetis Grazceole dicuntur, quae in ex- tremitate caudae ubi ova geítant funt perfonatae & 1pfae. Has Aldrovandus Cancros Majas, feu Paguros fecundi generis vocita- vit. At Pagurus nobis eft, qui & Grazciporro Cancer alius non ita magnus , qui fimilis valde eft Cancro fluviauli, fed major , flavus & ruber atque punctis nigris notatus. Huic valde affinis eft Cancer alius fubniger, fed cortice quadrato . Hic femper. al- tero minor eft. Paguri revera funt utraque haec Cancrorum ge- nera, quum Scopulis, Lignisque Aedificiorum maritimorum fem- per inhaereant. Inter minores Cancros unum femel inveni parvo Corpore , fed longiffimis Pedibus , at brevioribus Chelis, qui ad Cancros Araneas, vel ad Brachychelas Rondeletii referri. poffet. Cancelli apud nos raro occurrunt . Frequentius vidi Cancros il- los minimos, qui in alienis T'eftis vivunt, de quibus Rondeletius Libro xviir. Cap.xv. III. Si Methodus aliqua adhibenda effet qua hujusmodi Ani- malia in certas Claffeis diftribuerentur, ut fecerunt Botanici Her- bas fuas duce Tournefortio , Cruíftace1 Pifces commode dividi poffent in Rotundos & in Longos. Rotündi feu Globofi nomine venirent Cancri omnes. Oblongis vero effent annumerandi Afta- ci, Cammari, Squillae, & alia, quorum varium eít nomen . INoftri Inftituti modo non eft Cruftaceorum methodum dare , multo minus eorum Hiftoriam fcribere . Aliqua tamen ut in fu- perioribus feci ; & heic ex Cruftatis oblongis memorabo , quae apud nos occurrunt. Primo loco eft Squilla Mantis frequentiffi- ma, Nocchbi, Cannocchi, & Sparnocch: ltalis dicta. Hujus capi- tur immenfa vis apud Nos. Hae item Squillae non tam vili ha- bentur, ut Cancri , praefertim earum Feminae quando cum foe- tu funt. Tunc enim poft Ofltreas in Menfis primas tenent. Poft veniunt Squillae Gibbae, quarum apud INos tria funt genera ; Primum minimum, viliffimum , & Manti valde fimile, quod Pre- gadio vulgo appellant . Squilla haec a Pilcatoribus rete non ca- pitur ; fed Mare menfe Martio poft Procellas inter. Quisquilias rejicit, inter quas a. Ruftiais. iunc colligitur in eorum. X Paupe- rum 38 Dg CoNCHHAS rum cibos. Secunda Gibbarum eft Capite roftrato, quae a noftris Cammarus dicitur. "Tertia denique Squilla praecedenti plane fi- milis, fed paullo minor, & non roftrata , quae Squillae nomen apud noftros retinet. Has duas una capiunt retibus fuis Pifcato- res, quae coctae rufefcunt ut Cammari. Crudae etiam comedun- tur, funtque utroque modo gratiffimi faporis, &efca quoque fua- viffima Pifcibus fiunt , qua Pifcatores utuntur ut eos irretiant . Squillis denique Gibbis propter parvitatem. & ftructuram adjun- gendi etiam effent Pulices marini , ut cuilibet attendenti fit ma- BR. Inter Cruftaceos longiores hic reperiuntur Aítaci , fed rarius modo, nefcio qua de cauffa , quam olim. Inter ittos in- terdum T reperiuntur fesquipedali longitudine . Crudi va- ri funt coloris, fed cocti penitus rubent. Quare ad Cammaros & ipfi revocandi, ut fert etiam eorum forma. exero cues c dera caer cue c ders cA cA e cei AIC x Se ce c io cx sep cult eer exa eoo ceo esp pu p STELLA MARINA EcHINATIS RONDELETII AFFINIS SPINIS CARENS, MEDIOCRI MAGNITVDINE , LiT- TORIS ARIMINENSIS. las evomit noftrum Mare , quae propter Corpus medio- cre cunr Araneis majoribus cognationem quamdam habe- re videtur, Tabula IV. figura IV. fub littera D pingi curavimus; atque iis Were in appofito titulo donavimus , quod minus nota, & in Libris non fatis bene defcripta videatur. Affinis enim videtur Lacertofae Linckii Tab. IT. num.? IV. fed hujus Corpus cum radiis majorem proportionem habet quam haec noftra. Item cognationem habere videtur cum Lumbricali Longicauda ejuídem "Tab. XI. num. XVII. fed minor admodum eft. Ariminenfis .. Si- milior tamen videtur Stellae Lumbricali corpore lateribus lunatis ejufdem Tabula XXII. num. XXXV. & aliquantum Pentagono Sco- lopendroidi regulari num. XLV. ''abula XXVII. fed magis gla- bra eft Ariminenfis.. Quare quum haec Stella multis quidem fit affinis, nulli vero defcriptae eadem, huc inter res minus: notas attulimus. Corpore, ut dixi, eft parvo, ea fcilicet magnitudine, quam allata Figura repraefentat . Ex ejus ore. fi corpus compri- ma- E S hanc, cujus interdum immenfam vim poft Procel- IDbwo sS: N/oNKKIS. 39 matur, quando Animal recens eft, humor croceus manat, qui di- gitos inficit & nareis ferit. II. Huic valde affinis eft Stella a Rondeletio Laevis di&ta, cu- jus unicum exemplum, & hunc quidem disruptum in littore no- ftro olim reperi. III. Afünis quoque huic noftrae, ut in Titulo indicavimus, eft Echinata Rondeletii, cujus exemplo caremus heic Arimini , fed frequens eft Ravennae , & earum plura exempla liberaliter ad me mifit Vir Nobilis Jofephus Zinannus Ravennas. Stella ifta Echi- nata parvo Corpore itidem eft. Cof ppp quph STELLA MaRINA ManRIS SVPERI VVLGATISSIMA. EADEM CRVCIFORMIS LITTORIS ARIMINENSIS , PRIORIS.FORTASSE VARIETAS. EADEM CORPORE LATIORE , SED RADIIS BREVIORIBVS. lo comprehendimus , quod easdem effe arbitremur , & tan- tum propter Naturae lufum, ut ajunt, inter fe variare . Prima, quam Tabula IV. fub littera A. & num.?I. repraefenta- vimus, vulgatiffima eft toto noftro Mari, ut innumerabileis ipfa- rum ab eo ad Littus rejiciantur , & a Pifcatoribus rete capian- tur. Eadem haec effe videtur quam prima fpecie defcribit Ron- deletius; nam Echinata haec quoque eft ut illa, licet aculei non admodum rigidi , & facile decidentes, quique propterea hic ab Operis noflris non fatis fuerunt expreffi. Pedales radios tamen non habet ut illa Rondeletii , fed mare noftrum Stellas immani magnitudine non producit. Omnes enim majores eo corpore funt quod expreffum eft in Figuris, interdum, fcd raro, paullo ma- jri. Tellinis & "Turbinibus vefcuntur. Verum mirum eft quo- modo eas res deglutiant , quum os in iftis Stellis admodum angu- ftum fit. Reperi interdum hujusmodi Stellas ventrem habere re- fertiffimum 'Tellinarum vulgarium , quae , ut dixi , variegatae funt, & magnitudinis non exiguae , ut eas peros nullo pacto educere potuerim , & nifi lacerato corpore non eximantur . Id- que "T Ria Stellarum vulgatiffimarum genera hoc Capite in T'itu- 40 DE COoNcHris que contingere obfervavi tum in prima illa , quae longiores ha- bet radios, tum in tertia latiori corpore , fed brevioribus cruri- bus. Circa fecundam Cruciformem, quae heic fub littera B ex- hibetur, majores obfervationes non habeo, quum hujus unicum tantum exemplum viderim , proinde aliquod abortivum arbitror, mi plura hujusmodi exempla nobis deinceps occurrant . Stellae quidem Cruciformes cum longioribus Cruribus a. nemine defcri- buntur; Defcribuntur vero latae, falcataeque , & coriaceae Stel- lae, quas Tetra&tidas vocant , quoniam interdum quadratae funt, ut videre eft apud Linckium "Tab. XXXI. & XXXIIII. Sed ha- rum Tetractidum Stellarum exempla apud nos non fuppetunt. 1n Littore Ravennae tamen Coriaceae Stellae Pentagonae & Te- tractides coccinei coloris reperiuntur , quarum exempla pro fua humanitate ad me mifit Vir Nobiliffimus Jofephus Zinannius, PARS MUiw'vys:N' otis, 4I PUpUS UDESGSCE TA. C.JAPVT PRIMV M. VRTICA SOLVTA MARSVPIVM REFERENS , ET MOTVS VITALEIS MANIFESTISSIME EDENS MARIS ARI- MINENSIS. I. Corporibus marinis minus notis quidem, fed duris pro- A pter Teftas & Cruftas, quibus muniuntur, ad ea Cor- pora marina minus nota fermonem noftrum tamdem convertimus, quae molliora dici poflunt, propterea quod vel mu- cofa fint, vel carnofa, aut cartilaeinea , fed nuda omnino, omni fcilicet Teftaceo Cruítaceove tegumento orbasa. Primo loco oc- currit nobis Vrtica haec parva marfupium referens , qua aeftate Mare noftrum fcatet, & retibus una cum Pifcibus a Pifcatoribus capitur, inde tamen prop'er urentem & venenatam facultatem rejicienda . Hanc depictam exhibet Tabula IV. figura V. fub lit- tera F. Corpus hoc ad animantia referendum eft tum quia nan- do per mare longe lateque vagatur, tum quia ad Littus a Pifca- toribus rejectum , ut faepe vidi motus visaleis palpitatione qua- dam per plureis horas manifeftiffime edit. Pedes habet quatuor, & Corpore eft pellucido & fplendido.ut oculos hebetet , quemad- modum loquitur Rondeletius de quinta fua majori Vrticarum fpe- cie , quae heic quoque frequens reperitur, & vernacula lingua eodem turpi nomine ac 1fta a noftris donatur. Haec Parva in fun- do Marfupii , quemadmodum & illa Magna in corpore Pilei , materiam quamdam fubalbidam , & minime pellucidam continet, quam vifcerum loco iftis imperfectis Animantibus effe opinor. Imperfe&ta voco haec Animantia, non quod mihi perfuafum ha- beam , ut vulgus Peripateticorum. hodie de infe&tis omnibus tur- piter credit, a putri materia oriri, & comparate ad alia , ut lo- quuntur, imperfectiora effe : Haec enim Imperfectionis Idea quam exhibent , res eft valde dubia , ne falfam dicam omnino. Nam praeterquam quod Animal quodlibet perfectum eft in. fua fpecie , dummodo mutilum aut monftruofum non fit ; Interdum ea Animalcula quae imperfecta dicuntur, vel propter oculorum, Pedum, Cordium & aliarum rerum ftru&turam. & numerum ce- EF teris 41 D EoGiOoONCHBWUS teris Animantibus perfectis vulgo di&tis praeftant, propterea trun- cata non continuo moriuntur ut ifta. Quinimmo haec quae fic imperfecta dicuntur & infecta prae organis fuis , & prae ingenii acie, ut ita loquar , qua praedita funt, res miras operantur , quas operari minime fcit Canis, vel Animal quodcumque Cane perfe- &ius non Infectum. Ad Formicas & ad Araneas provoco. Sed quid memoro Formicas Araneasve? Bombycum & Apum Opera contemplemur, & fane fanus quicumque fatebitur , res praeftan- tiores , & magis admirabileis ab ullo quopiam perfectiorum Ani- mantium non edi. Vt natura Bovem quidem, Canem, Afinum, ceteraque id genus condidiffe videatur, ut fimplicem vitam viva- mus, Bombycem vero & Apem addidiffe , ut Veftium fplendore, Cerae ufu, & Mellis dulcedine fuaviter beateque viveremus. Sed e diverticulo, unde digrefli fumus, in viam . Vrticas has imper- fe&tas voco relate ad alia Animantia quum ftru&turam nullam Or- sanorum oftendant , & mollia fint ac velut Glacies calore manus liquefcant . Quare fi motus aliquos vitales non ederent , penitus ad mucofum Liquamen referrentur . An Vrtica haec noflra fit eadem ac illa quam fexto loco pinxit Rondeletius (2), ut aliqui ex Amicis noftris, ad quos exempla ejus mifi, fufpicantur, non aufim affirmare . Pedes enim noftrae feu Frondes non ita latae & longae funt , neque itg incifae ut foliis Acanthi poffint compara- ri. Praeterea illa Rondeletii Marfupium non refert , fed Pileum quemdam aut Vmbellam ; ni forte id accidit ipfi Pictorum & Scalptorum vitio , intolerando , ut ipfe loquitur , Hominum ge- nere (7). II. Hujus generis eft, ut diximus , Vrtica illa magna , quam quinto loco defcribit Rondeletius, & vulgo Porza marina (c) ap- pellatur, & quam Matthiolus aliique quos rejicit Rondeletius pro Pulmone marino habent . Haec frequens eft in noftro Mari , pul- chraque admodum , cujus defcriptio apud eumdem Rondeletium diligenter proftat. C 4«- (a) Lil. xv11. cep. xx. (b) L;/&. de Ampbibiis cap. v11t.. eirca finem. (c) Lib. xvir. cep. X1x. C cap. x111I. volgus PoTES appellat. MINES N.o fts. 4j b LE LG VRTICA SoLvTA CARYOPHYLLVM REFERENS , SEV PoDEX MARINVS ESCVLENTVS MARIS SVDPERI. füs haerentem , atque efculentam , quam Tabula IV. fub figura VI. & littera G. repraefentat. Ejuídem ge- neris videtur ac illa quam Rondeletius Vrticam rubram vocat, atque a Popularibus fuis (2) Po/fero] , vel Cul de C beval appel- lari dicit. Coloris carnet etiam eft noftra, & propter ejusformam Culum marinum vulgo vocitant . Sed illa Rondeletii eft major & latior, noftra adílricta femper ut Caryophyllum flore pleno referat, ut in titulo innuimus , & ex allata figura cernere licet. Puto quoque hanc noftram aliquando folutam vagari , quum va- riis rebus , Lignis fcilicet, Saxis & 'efüs, ut dixi, haereat; prae- fertim vero Oftreis adhaeret , atque ab his facili negotio avelli- tur. Haec more Oftrearum coquitur, & una cum ipfis , quibus, ut dixi, frequentiflime haeret , comeditur. IL. Huic Vrticae accenfenda eft alia media , fed oblongior, quam folutam interdum mare noftrum rejicit. Item. alia. globo- fior. Sed cum hac maxime convenit Vrtica quaedam parva fre- quentiffima , quae Tellinis noftris variegatis recentibus haeret , ac pro nota earum recentiae habetur , & cum omnibus perpetuo haereat tamquam pars quaedam earum putatur. III. Vrticae rubrae propter colorem affinis eft. maffa quaedam informis Lignis, &Saxis haerens quam Carnem marinam vocant, propterea quod fruftulis majoribus Carnis Bovillae macrae , quae venalis in Lanienis proftat , perquam fimilis videatur. Haec tamen quum motum nullum vitalem edat, & diffecta quum fibras quat- dam herbaceas oftendat, ad Alcyonia referendam effe puto. IIII. Quoniam de Alcyoniis incidit fermo , quae res ambiguae admodum íunt ; de aliquibus enim dubitare licet , fint ne ad. A- nimalia , an ad Plantas ableganda ; heic referre lubet. Alcyonia nonnulla, quae mare noftrum fuppeditat . Cum primis frequen- tiffimum eft Alcyonium Favago dictum, quod quidem aliqui ex noflris pro Ovario alicujus Pifcis habent, quum finguli ejus Aci- E32 ni E À B Vrtica foluta tranfeo ad Vrticam Saxis, Lignis & Te- (a) Lib.xv11. de Pifcióus cap.xv11, E" Dr CóNcHr$! ni foramine rotundo fint donati. Alii vero pro Spongiae fpecie habent propter figuram & levitatem . Huic Alcyonio, ut obfer- vavit Jofephus Zinannius, haerent Nuces illae marinae noftrae la- ta Tefta & convoluta , ut diximus (4). Propterea Nuces illas Vir Clariffimus Hirudines marinas vocabat . Secundo loco fre- quens fubit Pifcatorum retia Alcyonium durum , magnum, tor- tuofis amfra&tibus excavatum , quod noftri T'wrbamrte propter fi- militudinem quamdam cum Turcarum Tiara appellant. Hoc an fatis bene defcriptum fit ab Auctoribus Botanicis valde dubito . Ad magnam molem affargit , ut diameter unius , quod apud me. eft, fesquipedalis longitudinis reperiatur , & circumferentia. pro- inde ultra quatuor pedes porrigatur . Quodlibet horum in medio foramen ex utraque parte permeans habet. Quare Alcyonium hoc magis Fifcinis illis junceis , quae olivis contufis plenae Prelo ad oleum educendum fupponuntur , fimile eft, quam T'iarae Turci- cae. Defcribi igitur poffet : 24/cyozium durum magnum , tortuos fís finibus excavatum , O' in medio perforatum , Oleariam Fifcinam referens. Huic Alcyonio quo ad duritiem & internam pulpam val- de fimile eft Alcyonium alterum glabrum & flavum, Malumque Cydonium referens , a. Pifcatoribus noftris Corogga mariza di- €um. Colore huic perquam fimile eft & alterum. Alcyonium , fed magnitudine longe minus , ut ovum Gallinaceum vel parvu- lum L:mozem referat. Flavefcit enim pulchre ut Medica Mala, intus pulpa duriore conftat, & fibris radiatim difpofitis, odore eft admodum pifculento. Defcribi poffet : Z/cyozium flavum durius, oum , och parvum malum Citrium referens . Longus nimis effem fi corpora omnia maritima heic referre vellem . INon praeteribo tamen referre Alcyonium foraminofum Imperati , & Arantias marinas (2) colore viridi hic effe frequentiffimas. C 4 (a) Vid. fupr. Caput xy111.. Primae Partis num. IT. (b) Cafp. Baubin. Pin. 369. MEIN WS NOO CRES. 43 eps nuuc dre adoc a doudou c dU des escasa clo defe eUlUs dudo celos eulos Cu P. PSTRECON DRE TETHYVM SEV MENTVLA MARINA PENEM CANINVM REFERENS LITTORIS ARIMINENSIS. Holothuria ab Ariftotele & T'heophrafto defcripta, quae Gaza in iis convertendis indilcriminatim Vertibula , Callos , & 'T'ubera vocitavit . Sed male haec nomina permifcuit eodem obfervante Rondeletio. (74) Holothurium enim eft corpus callofum quidem & coriaceum a faxis liberum . 'Tethyum vero ipfis haerens . Quare quum Corpus "Tabula V, & figura V. ex- preffum , quod inter maris purgamenta a nobis repertum eft , in extremitate fibras quasdam olftendat , quibus apparebat ad faxa adhaefiffe, ad Tethya retulimus: Coriaceae naturae eft. Circa ipfum nil infuper addimus, quum Titulus & Figura quid & quo- modo fit fatis fuperque exponant. II. Ad Tethyas & Holothuria referenda eft Penna Marjna, feu Mentula alata, quae inter Maris Purgamenta poft Procellas uti & Corpus fuperiori articulo defcriptum heic interdum reperi- tur, de qua confulatur Rondeletius (7). III. Quoniam pofteriora haec Corpora , quae in hac tertia par- te defcripfimus , & re & nominibus Parteis ad Generationem di- catas quodammodo referunt , Corpus quoddam in memoriam re- vocant a me inter Maris Purgamenta olim repertum , quod & tota facie & humore viícofo , quem intus continebat , Allantoidem Brutorum cum Vrachi apice perfeCtiffime repraefentabat . Cito . emarcuit & Operarum defectu pingi tunc non potuit. Verum ne multum excreícat oratio noftra, huic Tra&ationi de Rebus minus notis finem modo imponimus, & ad Aeftum Marinum animum convertimus , ut fidem noftram liberemus. ji E Rondeletio differentiam addifcimus inter Tethya , & (a) Lib. de Infc&. €» Zoopbyt. cap. xv11a (b) Ibidem cap. xx11in 46 C-O RO LLARIVM S LLBRI Dr CoNcHls MINVS,NOTUS. PAG. 18. Cap. X. pofl num.VI.. dtddend. III. In Mari noftro reperitur frequens Tubularia quaedam Vermiculis tenuiffimis , & teftaceis aréte inter fe implexis con- ftans, qui Vermiculi non convolvuntur in Spiram ut anteceden- tes, fed recta procedunt , & in varios fafciculos, ubi os eorum cernitur , definunt . Admirabilis haec minimorum "Tubulorum Congeries propter eorum exiguitatem & implicationes varias Fi- lograna vulgo appellatur. V. Frequentius ad T'eftas Oftrreorum adhaerentes reperiuntur "TTubuli alii longi, & inftar Calami Scriptorii craífi, qui recta af- furgunt, & mire in fafciculos protenduntur , fed numquam inter fe 1mplicantur & uniuntur, ut fuperiores, fed finguli femper di- ftin&i inter fe & erecti manent. PAG. 34. Cap. XXVII. Addend. III. Invenitur & in noftro Mari Concha quaedam oblonga ; elliptica, & fatis craffa, quae non male ad Solenes poteft referri. Singularis eft, quod Animal ejus vix per tertiam partem a Con- cha tegatur. Caput hujus Solenes refert, fed in altera extremi- tate duas Appendices , feu Ductus excretorios exftanteis, & te- reteis oftentat. Vniverfum Animal extrinfecus pulcherrimi coc- cinei coloris eft. P.A4G. 37. Cap. I I. Addend. IIf. Verno tempore in Mari noftro capitur Cancer quidam lae- vis craffiusculus, fubrufus, & quadrata forma donatus. Is oculos inter fe admodum remotos, & in extremitate rami cujusdam cy- lindrici gerit , conditque eos una cum ramulis fuis intra cavernu- lam, quam in Cortice, feu Cranio habet exículptam. Vulgo vo- cantur Cancri hi Hlyrici, feu. Dalmatici. PAG. 45. Cap. III. num.ll. Addend. Re melius perpenía propter copiam Pennarum Marinarum ad nos allatas, cognovi has revera ad Plantas marinas, feu ad Cera- tophyta effe referendas . Radices habent albas hae Pennae , fed Cortex trunci uti & folia pulchri Amaranthi coloris eft .. Quare non male vocari poteft hoc Plantae genus : Ceraropbyrom Maris Superi Pennam veferens. LIAUNUIDO PB UA INO AURUTAM TUN ESN OS 4S $PECIMEN WESPVSUREGCIPROCI MARIS SVPERI AH LITTVS PORTVMQVE ARIMINI. 49 rera er S EY C ESS 2 ROSEO ORURUE CAU BS UOS HOO HW SH HOC UE OO rivo rivo o mi NO ri? RoMEBAEICE Pecimen Aeftus Reciproci Maris noftri daturus non cauffas S generaleis hujus praeclari Phaenomeni exponam , neque ce- lebriorum Philofophorum fententias fuper hac re declarabo, ut alicui addictus perpetuo haeream atque contentus fim. Per me enim heic tacebit Cartefius , qui maxime Preflfioni Lunae, tace- bit Newtonus, qui Soli & Lunae Attractioni , tacebit denique Galilaeus nofter , ex quo uterque multa detorfit, & in fua optime convertit, qui duplici Telluris Vertigini, Maris Reciprocationes attribuit... Hypothefim nullam praeterea ex me confingam , fed Propofitionibus quibusdam quicquid per quinquennium in Mari noftro potiffimum circa Fluxum & Refluxum obfervavi, dum ac- cedit fcilicet , aut recedit, vel quod idem fere eft, dum intume- Ícit vel detumefcit Mare noftrum , explicabo. Fateor tamen no- flras hafce quinquennaleis Obfervationes perpetuas minime fuif- fe, & non interruptas. Id enim fi fuiffet ex Obfervationibus hu- jusmodi jure fane aliquod generale Syftema de Aeftu Maris noftri condi potuiffet. Sed tum propter Caeli inclementiam , tum pro- pter diftantiam Vrbis noftrae a Mari , tum denique propter ne- gligentiam Curatorum Viarum noftrarum, qua fit ut via ad Ma- re Hieme minime munita fit ; fed coeno, & aquis plerumque foedata, contigit fane , ut perpetuae Obfervationes , à Nobis, atque ab Adjutoribus noftris, qui porro non pauci iique diligentes exftiterunt , inflitui non poflent. Verumtamen per hoc Q Quinquen- nium quid potiffimum Mari circa Novilunia, quid circa Plenilu- nia, quid in Quadraturis , quid denique circa Aequinodtia , & Solftitia accidat obíervavimus , idque pluries , neque interdiu tantum , fed nocteis etiam. quamplurimas vigilavimus, quaeren- tes fingulis horis qua ratione Mare Aeftus fuos reciprocaret , at- que fingulas notationes , tum quoad acceffum receffumve ad Lit- tus noftrum, tum quoad intumefcentiam & detumefcentiam in Portu , tum fi tranquillum & quietum effet Mare , an fluctuans G & tur- $0 PRAEFATIO. & turbatum diligenter in Adverfaria noftra, feu Ephemerides re- ferebamus. Quare ex his omnibus fi non univerfa plane, & mi- nuta Maris eventa indagavimus, praeftantiflima certe & maxima cognovimus, ex quibus fequenteis Propofitiones exponemus , quae non ex hypothefi aliqua, fed ex meris Obfervationibus erunt de- ductae; Idque probabunt omnes qui fapiunt, & fortaffe obferva- tiones hae perpauculae multis incitamento erunt, ut majores ple- nioresque inflituant , ut tamdem aliquando fyftema aliquod abfo- lutum ex veriscauffis rationibusque deductum conficiatur ; fin mi- nus, Hiftoria tamen hujus praeclari Phaenomeni multum 'amplifi cabitur, quae quidem hucufque manca admodum fuit , & muti- la, ut videbimus . Mei fortaffe non erat, neque alterius Privati Hominis rem tantam aggredi, fed multorum, atque alicujus ma- gni Principis auxilio indigebat. Academici Galli quidem eam rem aere publico in aliquibus Portubus Oceani tentarunt ; Verum hi conquifierunt potiflimum qua hora intumefceret mare in fingulis Portubus, atque Ephemerides quasdam confecerunt , quibus Nau- tae ftatis temporibus fcire poffent cum Navibus fuis Portus illos commode capere . Quare bonos illos Gallos apparet utilitatem quamdam mercatoriam ante oculos habuiffe , & lucellum tantum fibi propofuiffe, ceteraque pene neglexiffe. Sed majus aliquod in hac re ett, quod fibi contemplandum proponant Phyfici , quam ingreffus Navium in Portus, vileque raudufculum. Quibus enim modis & qua ratione Terram quatiat Neptunus , eamque conti- neat, ut ait Homerus , inquirendum, idque modis miris variis- que fieri poffe videbimus. Quare rogamus Gallos , ut iterum fuas obfervationes accuratius repetant , rogamus Britannos, Batavos- que , qui hodie propter varias colonias in India, Africa, & Ame- rica, & propter Rei Navalis excellentiam imperium Maris quo. dammodo tenere videntur , rogamus denique Sarmatas illos flo- rentiffimos qui modo Opibus, Armis, Litteris nulli funt. fecun- di, quique non tantum per glacialem Oceanum , ut olim, fed per Hyrcanum , per Balticum , per Album, per Nigrum , "feu per Euxinum , Macotidemque Paludem longe lateque imperant , ut fymbolam: fuam hac in re conferant , atque per univerfa Maria Si- nusque fuos eruditos homines mittant , qui varios aeftus cogno- Ícant , nobisque referant . Hoc enim quicquam praeclarius fieri poffe in Phyfica nemo negabit. Quum omni aevo Aeftus mari- nus magnorum Hominum ingenia excitaverit ; atque pro eo co- gno- PRAEFATIO: $1 gnofcendo Ariftoteles ipfe, ut ferunt, occumbere non dabitarit ; xon quod reipfa ftulte 1n Euripum fefe praecipitaverit, ut aliqui Ícriplerunt , fed quod fortaffe tali re vexatus, longo ítudio , & vigilus diftentus , profunda veluti meditatione immeríus , re. in- fecta tamdem anxius obiierit . Recentiorum igitur Philolopho- rum e re eft illud perficere, aut faltem experir! , quod ne Ari- ftoteles quidem aufus eft. inchoare. Sed antequam meas Propofitiones expono, aliqua heic funt ge- neratim notanda. Primo igitur notabimus mare noitrum Hadrias ticum duplici modo effe confiderandum. Nam vel confiderabimus &t Mare proprie dictum , vel ipfum ut magnum aliquod Fiumen, feu ut Fluentum contemplabimur. Primo modo ac cepto convenit €1 aeltus varius, accefíus nempe & receflus majores. nova plena- que Luna, & minores in Quadraturis, & alia id genus. 51 vero ipfum ut iBlusru confideremus , Motus ejus , feu. difcurrentes ejus Aquae inítar Fluminis alicujus erunt confiderandae . Quo fenfu ei competunt Alluviones variae, Alvei elevationes, muta- tionesque , & alia hujusmodi ut in Fluminibus omnibus. Nos prae- eipue in hoc fpecimine eventa ejus exponemus , quae uti Mari proprie dico conveniunt. Nam ad eventa, quae uti Flumuni accidunt multorum Saeculorum , nedum quinquennales Obferva- tiones ad aliquod certi pronuntiandum vix lutlicerent. Aliquas tamen conjecturas , & obfervationes heic quoque fuper hac re adjungemus. Secundo notandum eft quo ordine & modo Obfervationes no- flras inflituerimus. Atque heic fciendum eít nos facili negotio eas abífoluiffe. Quum enim compertum habeamus Phyficos ut Aéris Gravitatem , vel Calorem explorent, Inftrumenta quaedam liquidis femiplena lizbere; & numeris notata , quibus id cogao- fcant: Sic & nos numeros, & figna notavimus in Mole Portus noftri, & in Lignis exterioribus confixis , quibus intumetcentiam , & acceffus & receffus varios maris noítri cognofceremus , quod €x his velut magnum Barofcopium , vel Thermofcopium , aut melius velut magnum Ongofcopium, fi omnia Graece funt ap- pellanda , acceffu & receffa contemplabamur; Atque in his figuis ufi fumus menfuris Ariminenfibus tamquam magis commodis , Pede fcilicet Ariminenf&, qui adnotante Andrea "Celfio Érirhe- matico Vpfalenfi & Amico noftro eít ad. Pedem Parifienfem ut 1600. ad 599. Pes hic nofter Ariminenfis in decem parteis, quas G2 Vir $2 SPECIMEN Vncias, feu Pollices vocant , difpefcitur , & fingulae Vnciae in decem alias parteis, quae Grana vel Lineae vocantur. Quare commodae multum ad has res menfurae noftrae, quia & majo- res & decimales. pp PmPosTITPSo"'"T Fluxus & Refluxus , feu Aeftus maritimus ad. Littus Portumque Arimini toto anno eft continuus, & Diei naturalis fpatio. bis accidit Fluxus , & bis Refluxus. SIAFCVECEDT OR YNSITUEP OMS Vic Propofitioni nil fere adnotare poffumus . Quum dici- mus fpatio Diei naturalis bis accidere utrumque , Fluxum fcilicet & Refluxum , id intelligi volumus fpatio vigintiquatuor horarum, idque etiam lato quodam modo, nam interdum fpatio majori, interdum minori uterque abfolvitur ; Plerumque tamen fpatio paullo majori abfolvitur. Pax OPosY-,oo rh Major tamen eft Fluxus & Refluxus in Noviluniis & Pleniluniis, idque praefertim tertia die poft Novilunium, & poft Plenilunium , quam in Lu- nae, ut vocant , Quadraturis. Fluxus quidem in Syzyzis duplo major fere cft, quam Fluxus in Quadraturis. Quare fi Mare afcendat ad vigin- tiquatuor Vncias, feu Polliceis Ariminenfeis. in Novilunio, ad duodecim tantum Vncias afcen- det in Quadratura. Ita proportione fatta defcen- det 1n Refluxu. $C HO- ArsSTus MAKITFEMI. 53 S: 56. UB 10:5 Pon ed Vic itidem Propofitioni nil fere addendum habemus. Dici- mus tantum per Obfervationes quamplurimas cognovilffe , tertia Die. poft Novilunium , & poft Plenilunium. femper aeftus SM: fuiffe, & dupla fere , ut diximus, ratione, ac in Qua- raturis. : P OUP.QStK E Ob Dies 1pfe Solftitiorum , vel AequinoCtiorum nil con- fert ad majorem Ape vel detume- Ícentiam Maris, fed ea Luna quae ' Satftitia , vel Aequino£tia proxime fequitur plus Mare cleva- tur, & plus deprimitur, quam 1n reliquis Luna- tionibus. Nu CULH Ga Bod PE CM, IL ipfam Aequino&tiorum, vel Solftitiorum Diem ad Ma- ris aeftum conferre pluries exploravimus . Tunc enim Mare Leges Lunationis praefentis accurate fequitur. Quare fi Dies Aequinocliorum,, vel Solftitiorum accidat 1n ipfa Quadratu- ra, tunc Mare erit maxime depreffum, ut fert ftatus Lunae il- lius praefentis . Sequenti tamen Menfe & Luna tunc majores Aeítus contingunt , quam contigerant vel ipfa Luna Plena No- vaque Acquinocliorum , aut Sol [ítitiorum . Aeftus vero , ut ego quidem per quinquennium obfervavi , femper funt majores ea Luna poft Solftitia , quam ea poft Aequino&lia ; Idque cuilibet patebit, fi Quintil Menfe , vel Januario frequenter Mare no- ftrum invifar. Receffus enim magnos Maris, veluti Brevia & Syr- tes in Littore noftro tempore Refluxus confpiciet , quo tempore cuilibet Aeftus marinus fit manifeflior quam in Fluxu; Tellinae enim multae & variae in ficco haerent fepultae, ac fine Retibus & Inftrumentis Pifcatoriis in cibum colliguntur. Menfe Januario Aeftus magnos fieri in Mari noftro compertum habent & Nautae omnes , qui communiter loqui folent : D; Geznajo le Acque cree fcono e calano a migliajo : Aquas fcilicet Tanuario Menfe in im- men- 54. SPECIMEN meníum crefcere & decrefcere ajunt . Sed eodem pacto proce- dunt, ut ego obfervavi , Quintili Menfe. PROPOSJSIPTSE-TO XML Quamvis fingulis Diebus naturalibus feu Nychthe- meri fpatio duo fint Maris Fluxus , & duo Re- fluxus , tamen quilibet horum fex horis accurate non abfolvitur , ut alter alteri fit aequalis. Sed Fluxus unus hoc fpatio femper major eft altero . Ita ejus Refluxus pariter eft major 5 Idque accidit in his tum quo ad temporis diuturnitatem , tunt quo ad Aquarum Intumefcentiam , & Detumce- Ícentiam . Aeftate quidem major Fluxus contin- git circa mediam Noctem , & major Refluxus Oriente Sole. Hieme vero contra major Fluxus contingit circa. Meridiem ,. & major Refluxus Occidente Sole . S18 (E OT ESSE AAUUMES Sfertio haec videbitur quidem vulgo abfurda quum: apud | omneis tritum & vulgare fit Mare fingulis fex horis cre- Ícere , & fingulis fex horis decrefcere , feu fingulis fex horis ad Littus accedere, & eodem fpatio recedere ; Verum veriffima cui- libet patebit , qui obfervationes accuratas inftituat , ut nos pluries experti fumus ; idque manifefto deprehenditur in magnis Aefti- bus tertia illa Die poft Novilunia , vel poft Plenilunia , & ma- xime ea Luna , quae Solflitia proxime fequitur , qua , ut dixi- mus, Fluxus & Refluxus majores femper contingunt. Obfervavi- mus enim tum Aquarum Circuitum , feu. Periodum , Fluxum nempe & Refluxum unum ad decemfeptem , vel ad decem octo horas protrahi , & alterum Circuitum Fluxus & Refluxus quin- que vel fex horis abfolvi. Notavimus praeterea Periodum Refiu- xus femper paullo majoreza effe quam Periodoza Fluxus. Aquae enim A BST. Uus MASEITLMI. '* enim , dum crefcunt, majori quadam velocitate & vi ad Littora appellere videntur, quam dum recedunt ; tunc etiam mare ple- rumque fluctuat, ut infra dicemus ; In Refluxu vero mare fem- per magis quietum & tranquillum apparet. In Quadraturis id et- iam aliquo pacto contingit , ut Circuitus unus fit major altero , fed tunc magis ad vulgare illud fex horarum fpatium quilibet Fluxus vel Rcuxus accedere videtur ; eX quo fortaffe nata eft communis illa opinio, qua quisque vulgo fibi perfuadet Mare fin- gulis fex horis crefcere, & fingulis decrefcere. PouBC AP Quy Pp doe esp Plus conferre videtur ad Diurnum Maris. Aeftum Sol quando eft in Meridiano noftro, quam Luna. SUC GITE UT QUE SEI C PERUM Atentur quidem Philofophi omnes Lunam multum conferre ad Aquarum elevationem , quando eft in Meridiano, vel prope Meridianum illius loci , in quo fit Fluxus ; Verum apud nos nil fere Luna ad Diurnum motum Maris conferre videtur ; Sed potius Sol Diurnum Aeftum regit ; Luna vero Menftruum . Saepe enim fumtis interdiu Ephemeridibus Manfredii, in. quibus tranfitus Lunae per Meridianum notatur , & noctu Luná in ipfo Meridiano infpe&ta cognovi ftatum ipfum Lunae in Meridiano nil conferre ad majorem Maris elevationem, quum interdum A- quae effent humiliores , & in majore detumefcentia , feu in ma- jori refluxu tempore morae feu tranfitus ipfius Lunae per Meri- dianum noftrum. Quare apud Nos Sol, ut dixi , motum Diur- num Maris regere videtur , quum Aquae heic interdiu Íemper circa Meridiem tumeant, & Noctu circa mediam No&tem , quan- do fcilicet Sol eft vel in Meridiano noftro apparenti , vel in par- tibus ejus oppofitis. Fortaffe Sol regit & annuum motum Ma- ris, Aeftum fcilicet majorem circa AequinoClia , & circa Solfti- tia , ut omnes etiam fatentur , praefertim quum nos ex Propofi- tione Tertia compertum habeamus majores Aeftus femper in Lit- tore noftro contingere ea Lunà , quae Aequinoctia &Solftitia pro- xime fequitur . Ài poft Solftitia Aeftus adhuc funt majores , ut diximus . PRO- 56 MEAE UE e ELORE oRC Y PROPONB5I TIO VEL. Mare Hadriaticum 1n Littore Ariminenfi ceteris pa- ribus velut Flumina , Torrentes , & Lacus omnes, plus Aquarum continet Hieme quam Aeítate. wie eub sau on MAL EN Ropofitio haec , quam inftar Lemmatis cujusdam. ad melius declarandas Propofitiones fequenteis hic ponimus, potius ad Mare tamquam magnum Fluentum confideratum , quam ad Ma- re proprie fumtum pertinet. Mare enim noftrum Hieme femper magis elevatum eft, & Vrbi noftrae proquinquius quam Acftate; Idque perpetuo per quinquennium cognovimus ex Notis illis , quas Muro interiori , & Palis exterioribus Portus noftri appofui- mus. Ali videbunt utrum hoc contingat propter majores Plu- vias, & propter ingreffum majorem Aquarum Fluminum in Ma- re Hieme quam Aeftate ; An propter minorem evaporationem Aquarum Maris a radiis Solaribus factam Hiberno tempore quam Aecftivo. Noftrum modo eft Obfervationes praecipue , & quae patitur Mare referre, non conjeCturas declarare, & Hypothefeis confingere. Certe fi ex adventu majori Aquarum per Flumina Mare Hieme crefcat , corruet celebre, & vulgare illud effatum, quod Mare adventu novarum Aquarum femper idem maneat. Manet quidem femper idem oculis vulgarium Hominum , non vero femper.idem manebit Philofophis & Mathematicis , qui res fubtilius & accuratius expendunt. Cartefianus aliquis Philofophus heic fortaffe concludat licet , Aquas Maris a Difco Solis non at- trahi , ut contendunt Ne Wtoni Difcipuli ; quia quum depreffius fit Mare apud Nos quando Sol magis & diutius vertici & mari noftro incumbit, ut accidit Aeftate, quam quando vertici & ma- ri Populorum Hemisphaeri inferioris , ut Hieme ; id fieri non poffe, affumet Cartefianus , Attractione quadam , quum contra- rium contingat , quam contingere deberet . Attractone igitur concludet Cartefianus Maris res non geruntur , fed Impulfu , & Compreffione. Cui occurret Newtoni Difcipulus, & non negabit quidem Aeftivo tempore Solem magis & diutius, & ad perpendi- culum fere vertici & Mari noftro incumbere ; ; Verum quum hoc tempore Solfit in Apogaeo , feu a nobis remotior , nil mirum inquiet A ris TUS MA EmELPTIÍMI. 57 inquiet fi Sol vi fua Attractionis minus agat in Aquas Maris , quum Attradtio lege illa pervulgata Quadratorum Diftantiarum contineatur. Quapropter inconcuffa adhuc manebit Attra&tio illa Solis Newtoniana. Verum Inftituti noftri memores haec mitta- mus , quae altioris funt indaginis , quam heic poflint explicari . Poftremo adnoto tantum , quod ad rem noftram pertinet, altitu- dinem noftri Maris Hieme Pede Ariminenfi circiter fuperare al- titudinem quae cernitur Aeftlate. Quare Navigia Hieme femper facilius ad Portum noftrum appellunt , & ex ipfo folvunt quam Aeftate. Mare item fexaginta & amplius pedibus dum cetera fint paria, propius eft Vrbi noftrae Hieme, quam Aeftate. Dico dum cetera fint paria, nam obfervandum Mare eft femper quando eft tranquillum , & hoc tempore comparationes inftituendae .. Irato enim & Ventis flu&tibusque agitato magna plerumque contingunt, fed incerta funt omnia, PBASO0PBOSLDLLTQ ELE Intumefcentia major Maris ad oftium Portus Arimi- ni non excedit vigintiquinque uncias, feu digitos Ariminenfeis , quae pedes duos cum dots Ari- minenfeis efficiunt 5 eaque raro contingit , in iis nempe Lunationibus poft Solftitia, & poft Aequi- no€tia . Ceterum Altitudo uentus & velut Media , quaeque major eft tertia quaque die poft Mos & poft Plenilunia, quindecim uncis Horne fibus ad fummum CT. AT S CHPEE OS ETT: IMS E Eic memoria recolere juvat , quae in Scholio fuperioris Pro- pofitionis, & alibi diximus , Mare fcilicet duplici modo ac- cipi oportere , vel tamquam Mare proprie dictum , vel tamquam magnum Fluentum . Quum igitur praefenti Propofitione dicimus Intumefcentiam Maris noftri vigintiquinque uncias Ariminenfeis non excedere, id dictum volumus fi comparationem inftituamus inter intumeícentiam Aquarum , quae contingit circa Solftitium Aefü- S99 SUP xm ND WEDN Aeftivum , ( quae abfolute ad vigintiquinque unciàs porrigitur ; tunc enim Mare minus Aquae continet ) , & inter intumefcen- tiam , quae contingit aliis temporibus Hieme praefertim . Mare enim in magnis aeítibus tertia quaque die poft Novilunia, & Ple- nilunia femper fere ad eamdem altitudinem afcendit, feu eadem figna in mole Portus noftri attingit .. At propterea continuo non dicendum femper eodem pa&o Mare intumelfcere , licet in intu- mefcentia eadem fere figna femper attingat; nam Hieme fubdu- cendus eft Pes ille Aquarum , quo mare exfuperat . Quapropter tunc non dicendum ad vigintiquinque , fed ad quindecim uncias tantum intumuiffe , licet eadem figna delibaffet . Poft Solftitium vero Hibernum Januario menfe ad triginta uncias & ultra affur- gunt Aquae, at tunc quoque continuo non eft afferendum trigin- ta unciis abfolute afcendiffe , fed pes ille circiter femper hoc tempore eft detrahendus. Verum miffa Intumefcentia ifta Rela- tiva, veniamus ad Mediam , quae, ut diximus in titulo , vix quindecim Vncias exfuperat , quae certe immodica non videtur, tamen eft tanta, ut per hanc facile appellant navigia ad Portum noftrum, & ex ipfo folvant . In Refluxu enim faepenumero hae- rent in ficco , quare interdum haec quindecimuncialis, fit verbo venia, intumeícentia navigiis majoribus eft expectanda ut ap- pellere vel folvere poffint . ; $26€,Hj,O0*'T. .J.V:M vd t Idimus in fuperioribus Intumefcentiam majorem Maris ad Littus noftrum vigintiquinque vel triginta uncias non ex- cedere, & Mediam in majoribus Aeftibus ad quindecim Vncias circiter porrigi. Haec tamen non eft aequalis per univerfum Ha- driaticum finum , nam quo magis Venetis appropinquamus eo major eft Intumefcentia , feu Fluxus & Refluxus. Ante diem v 11. Calendas Junias elapfi anni Cc1219 CCXX X V t1. in Ravennae Por- tu , qui trigintaquinque tantum milliariis Ttalicis a. noftro diftat, in quo per noctem moratus ium , obfervavi Mare ad vigintiquin- que uncias & ultra defcendiffe , defcenfus fane qui vix apud nos in majoribus aeftibus contigiffet , & tamen ea nox quarta erat ante Novilunium, tempus fcilicet quo major aeftus non fuccedit . Galilaeus in Dialogo quarto Syftematis Cofmici afferit. Venetiis Mare ad quinque vel íex pedes intumefcere , quae intumefcen- tia ArsTUS MARITEIMI. $9 tia duplo fere major eft ac apud nos, quum fex pedes Veneti quadraginta circiter Vncias noftras efficiant. Eamdem proportio- nem habet ad aeftum Oceani in Dunquerquii Portu ; nam ibi te- fte Baertio in ACtis Academiae Parifienfis anni C1010CCI , & CIOIOCCII. major elevatio Maris quinque vel fex Pedes Pari- fienfes non excedit , & Pes Parifienfis Venetum non fuperat , 1m- mo a Veneto novem lineis circiter fuperatür, propterea fubdupla erit proportio aeftus Maris noftri relate ad eas Vrbeis , fi vera funt quae narrant Galilaeus, & Baertius. Mirum tamen eft quo- modo aliqui afferant tefte 's Gravefandio (4) in Britannia, prae- fertim ad Briftoliam quadraginta quinque Pedibus majores aeftus, & vigintiquinque minores contineri , quum tamen Britannia , & 'Tamefis , de cujus aeftu. fimilia fere narrantur ; non. multum a Gallia, & a Dunquerquii Portu diftent . Quare vel error aliquis eft in menfuris illis Britannicis ; vel Baertius majores aeítus in Portu illo Dunquerquiano nom obfervavit, fed tantüm minimos. Patet igitur me non fruítra ab initio rogaffe Gallos, rogafle Bri- tannos , rogaffe ceteros, ut iterum fuas obfervationes inflituerent y quemadmodum & modo rogamus, & Italos noftros Maris Inferi & Superi Incolas ut fymbolam conferant , ut varus & repetitis ob- Tervationibus cognofcere tamdem certo poffimus , qua proportio- ne Italiae Maria inter fe aefluent , ad quaritam altitudinem aflur- gant , & quo tempore . In Infero enim mari aeftus quoque ali- quis reperitur tefte ipfo Galilaeo (7) ; qui ait in Corfica , in Sar- dinia in Liburn;i & Romae Portu ad dimidium Pedem aeftunr majoreni affurgere, qui aeftus fortaffe propter aquarum profundi- tatem , & , quod raro contingat , ab Incolis vulgo negligitur .T'a- mer aeítus ifte quo magis ad. Littora noftra , & Venetias prope accedimus femper fit major , ut ad fex vel feptem illos Pedes perveniat , & fortaffe ulterius porrigatur. Fortafle etiam fi dex- trorfum ab infero in Graeciam. progrediamur eamdem proportio- nem fefe accrefcendo fervabit , quum antiquis Graecis & Roma- nis notus fuerit. & fpatio illo fex horarum conclufus, qui etiam notarunt aliquibus in locis variare , ut in Euripo, in quo Arifto- zelem ipfum periiffe aliqui litteris prodiderunt. H 2 PRCO- (a) ?s Gravefand To: II. Phyfic. Elem. lib. yit. cap.xx. num. 1418. &b) Gelilaeus Dialog. 3111. Syfl.. Cofm. p. m. 427. fe SipuCcmdmiaNw'EN PAR OO PO SWTYO VIT Mare apud nos fingulis horis 1n Fluxu ad unam; aut alteram Vnciam vulgo affurgit, ita defcen- dendo procedit in Refluxu, fed 1n medio Fluxus tertia fcilicet vel quarta hora velocius incedit , & velut falit , ut ad treis vel quatuor uncias tunc afcendat, deinde ad priftinum unciale augmen- tum redit. Ita in Refluxu procedit , ut fingulis horis ad unam aut alteram unciam defcendat , & in medio ad treis vel quatuor , deinde ut ab ini- tio fe componit. Vterque Saltus, ut ita loquar, manifeflior eft in Fluxu & Refluxu illo longiori; qui, ut dixi, femel in die contingit, SOT HON PRODI "Ty Ropofitio haec habet novi aliquid , quoniam a nemine , quod Íciam, adhuc fuerit obfervatum , mare fcilicet in medio Fluxus, vel Refluxus afcendendo vel defcendendo velocius ire , ut faltum quemdam edat , deinde , ut ab initio erat, fefe com- ponere & procedere. Si Saltus ifte in afcenfu & defcenfu comme nis eft omnibus locis, in quibus Mare aeftuat , manifeftiffimus ef- fe debet iis in locis , quibus ad quadraginta quinque Pedes afcen- fus ifte & defcenfus extendi dicitur . Ibi enim in medio aeftus unica hora decem vel quindecim Pedes afcendet , vel defcendet, quod mirum admodum eft, eoque magis quod a nemine me- anoretur . PAR-AO IP4O Sot 151 OU LEG Inter Fluxum & Refluxum Aquiftitium. accidit ; quod Mare fcilicet tunc neque afcendat , neque defcendat , fed immotum ftare videatur. Aqui- ftitium hoc communiter fpatio unius horae con- tine- AEgEsTUS MARITIMI. 61 tinetur ; fed in majoribus Aeftibus, feu in lon- gioribus Fluxibus , & Refluxibus interdum ma- re per treis horas quietum ftat nullo afcenfu fa- &to vel defcenfu. SWICHH QVI JU TUM AEC Propofitio adfert quoque aliquid novi , quod Mare ícilicet inter Fluxum & Refluxum per horam, & inter- dum per plureis quietum maneat. Quietem hanc, feu motus cef- fationem in Mari novo vocabulo Z4quzfHizium nuncupavimus. Sunt enim rebus novis nova imponenda nomina. Quamquam non om- nino novum eft mare inter Fluxum, & Refluxum paullulum con- fiftere. Francifcus enim Bayleus articulo II. de Aeftu Oceani his verbis quietem hanc aflerit: ;, In fine affluxus, & defluxus Aqua- , rum tardus adeo eft earum motus , ut per aliquot minuta con- » fiftere videatur , fine ullo elevationis augmento aut decremen- to *. At apud nos in Fine Fluxus, aut Refluxus Aquae plerum- que non per aliquot minuta, fed per horam confiftunt , & inter- dum per plureis , praefertim tertia quaque die poft Novilunia , & poft Plenilunia, eoque magis ea Lunà, quae Solftitia proxime lequitur , qua , ut faepe diximus, majores aeftus apud nos con- tingunt . Obfervandum eft Aquiftitium, quemadmodum eventa omnia Maris , manifeftius , & magis diuturium effe tranquillo mari, quam irato & fluctibus concuffo, POROO:POO-S.IT.OP[O X Quoniam Mare apud nos Ora extrema tenue ad- . modum eft , in Fluxu multum Littoris alluit, & in Refluxu a Littore multum itidem recedit . Receffus ifte aliquo in loco ad ducentos Pedes Ariminenfeis exfítenditur . Pari ratione redit in Acceffu , & in Fluminibus ad mille Paffus vim fuam oftendit. Vulgo accedit vel recedit decem Pedes 62. S P.ECITIM'E'N Pedes fingulis horis. Sed haec res eft admodum incerta, quod Littus modo elevatum , modo de- preffum eft ,, quoniam fingulis Prereiks variat , ut modo see modo imum videatur. Sa C EDI I WP Vonianr in Praefatione diximus: nos fingula Maris: eventa adnotaffe ,. fingulis horis notabamus etiam. quantum Mare accederet ad Littus ,. vel ab ipfo recederet , propterea & hanc Propofitionem heic addidimus: Mare fcilicet noftrum. fingu- lis horis decem pedibus ad. Littus. in Fluxu accedere, item de- cem pedibus in Refluxu recedere .. In faltu tamen illo , qui in medio. cujusque. Fluxus ,. vel Refluxus contingit, tunc acceffus ,. vel receffus triginta pedibus continetur .. Ceterum haec. quae ad acceffunr. receffamve pertinent incerta funt omnia ,, quum: Littus Marinum ,. quod. apud. nos arenofum eft ,. fingulis Procellis mu- tetur, ut modo fublime ,, modo: profundum: videatur .. Addidi ta- men hanc Propofitionem ,. quia vulgo noftrates ex ifto receffu , maris aeftum plerumque dijudicant .. T'unc enim ora maritima ad ducentos circiter pedes aquis nudata ,. & tota fulcis quibusdam iis in locis ,, a quibus. mare: receffit ornata . fuave eft eam pedibus peragrare ,. 'T'ellinasque varias & Solenes ibi fepultos Cancrosque; legere. Praeterea Propofitio haec. circa receffum. acceffumve va- rium aliquid conferet ad notitiam illam Maris qua ipfum in fine tamquam magnum Fluentum confiderabimus.. p XR OP OSTIT 90 E Venti violenti efficiunt quideni ,, ut mare multum flu&uet ,. & ad Littus magis extendatur, verum- tamen non efficiunt ut multum. rationem: fuam mutet quoad elevationem & depreffionem pro- ut fert ftatus Lunae , cui obfequitur. Aufter ta- men , Vulturnus & Subfolanus mare aliquantu- lum heic inflant , ut magis tumeat, & afcendat.. Aqui- AESTUS MARITIMI. ó63 Aquilo contra, & Circius fi violenti fint & diu- turni mare deprimunt , & Syrtes Breviaque ma- jora apud nos producunt. S GUB O0'"DL. IF M. Ropofitio haec quibusdam & quidem magnis Viris vifa eft abífurda, Mare ícilicet Ventorum majorum vi non valde mutari, fi aeftum fuum confideremus. Tamen veriflfima eft, nam ex menfuris, quibus tempore majorum Ventorum , & Procellarum in Portu noftro pluries ufi fumus , cognovimus Mare non mul- tum tunc aícendiffe , feu non multum ftatum fuum mutafle , quem Luna praefens illius temporis ferebat . Quare fi Luna tunc fuiffet in Quadraturis, non elevatae & tumentes , fed imae hu- milesque cernebantur Aquae. Ratio hujufce rei eft , quod Ven- ti noflri ut ut magni & violenu funt femper mari noflro acciden- tales, neque cauffam illam generalem , quae a Syftemate Vni- verfi pendet valent interturbare - Quare dum Mare aeftu fuo procedit fuperficie quidem tenus Ventis majoribus crifpatur , feu fludtuat, fed a curfu fuo generali non dimovetur ; quemadmo- dum Leo fi currat, Venti quidem Jubam , & Pilos crifpare , & dimovere paullulum poffunt, a curíu tamen fuo Feram detorque- re non valent ; vel melius ad rem noftram , fi Tabnlam pica- tam, aut ceream habeamus, eam quidem calore manus crifpare, feu fulcis quibusdam excavare poffumus , invariato tamen fundo Tabulae ni depreffo, quemadmodum frugi Boves aratro Cam- pum fulcis excavant invariata fundi ni imminuta. profunditate . Ita Venti crifpant quidem Mare in fuperficie , & mollibus fulcis complent, quos fluctus & undas vocamus , tamen a ftatu fuo ge- nerali non dimovent. Hanc veritatem cognovit & [oannes AI- phonfus Borellus magnus Mathematicus, qui in quodam Tracta- tu de Pifano Stagno ad M. D. Etruriae (2), afferit , Mare in magnis fluctibus reipfa non tumere , fed crifpari tantum , imo quandoque deprimi , quum inter magnos illos fluctus appareant Ícopuli & herbae his haerentes, quae tempore tranquillitatis, & majoris deprefhonis non apparebant . Tamen, ut verum fatear , * Mare (a) Relazione fopra lo Stagno di Pifa. Ia Col/ettione Autlorum , qui de Motu Aqua, egerunt. 'Tom.I. pag. 308. Edir. Florent. 1723* 64. BS Pr GCYY'ME'N Mare noftrum flantibus Ventis Orientalibus , & Meridionalibus magis tumet, quam flantibus Occidentalibus , & Aquilonaribus ; S hujus rei ratio eft, quia Mare Superum Oftium habet Orien- , & Meridionalibus Regionibus oppofitum , quare fi Mare no- pid repente intumefcat, vel flat vel inftat Aufter , aut Subfo- lanus , quibus Ventis poftea Pluvia plerumque fuccedit. In no- firis enim Regionibus Auftrini Venu. & Orientales nebulofi plu- vii & procellofi funt omnes; Aquilonares contra & Occidentales fereni, licet procellofi interdum. & ipfi. Aratus quoque Poéta Graecus, qui a Cicerone in latinum fuit converfus (4) inter fi- gna futuri Venti ponit fi mare fubito penitusque tumefcit , ut reipfa tumere debet in Graecia inftante Subfoiano Auíiroque , quoniam Graeciae Maria oftium & ipfa his Ventis habent obver- ía. Flante Aquilone & Occidentalibus Vents , fi hi finr. magni & violenti , tumet quidem apud nos ab initio Mare , attamen flea deprimitur , ut Brevia multa in Littore tunc appareant , pulfis fcilicet vi horum Ventorum ad Oftia Aquis, PORUOD PO Tq Su. Quolibet Vento , modo 1s fit violentus, & quali- bet Hora. fluctuans fieri poteft Mare , tamen ipfum Flu&tuationibus magis obnoxium tempore Fluxus videtur, quam tempore Refluxus. Qua- re major Malacia , feu Tranquillitas Maris fem- per fuccedit apud nos tempore Refluxus, Aeftate quidem fummo mane , Hieme vero Occiden- te Sole. | S4. ND) qd. pow Vamquam, ut dictum eft in Propofitione , nullum fit tem- pus definitum Fluctuationibus , & Procellis Maris , quum hae a violentia Ventorum potiffimum pendeant , & Venti nul- (a) Arat. in Prognofl. Xue dvo dréutio qui ci ufvsoa Üknnosn Lsécfe. Quod Cicero fic vertit in Lib.I, de Divinat. Ftque etiam Ventos praemon[lrat Juepe futuros Iiflatum Mare, cum fubito penitusque tumefcit « ArESsTUS MARITIMI. /63 nullum definitum tempus furgendi habere videantur , tamen ple- rumque apud nos Mare fit flu&tuans & procellofum magis tempo- re Fluxus, quam tempore Refluxus , quinimmo in Fluxu fem- per, etiam in magna tranquillitate paullulum fluctuat Mare . 'l'empore vero Refluxus Malacia quaedam fuccedit , vel faltem aliqua motus, feu flué&tuationis imminutio . Quare Aeftate. fum- mo mane apud nos femper Mare eft tranquillum ; Hieme vero Occidente Sole, iis fcilicet temporibus , quibus Refluxus apud nos funt conftantes. Dummodo tamen Venti violenti non faeviant . Quare quum in Superioribus dictum fit Aeftus majores fieri Luna nova plenaque , tunc etiam majores fluctuationes in Mare con- tingunt, & Venti majores in Aere, qui quum interdum diu du- rent Flu&tuationem etiam tempore Refluxus in Mare confervant. Fateor tamen majores Ventos , majoresque Maris Fluctuationes apud nos contingere paullo ante Novilunia , & Plenilunia , vel ipfo Novilunii & Plenilunii die, quam poft Novilunium & Ple- nilunium, tertia fcilicet illa die, qua majores Aeftus contingunt. "Tunc enim licet femper magis aeftuet , eu magis intumefcat & detumefcat Mare , tamen non tantum Ventis & Flu&tibus concu- titur , quantum ante, & ipfo Conjunctionum Die. Obfervavi praeterea Barometrum inftantibus Conjunctionibus femper ad treis vel quatuor lineas deprimi. Exactis vero Conjun&tionibus fenfim in priftinum redire . Idque fere perpetuo fieri apud nos per quin- quennium obfervavi, ut vix tres vel quatuor Conjunctiones hoc tempore ab hac regula aberraverint . Id an eveniat tunc Attra- €ione quadam Lunae & Solis qui furfum Aerem tollant , ut mi- nus gravis fiat, & aequilibrium apud nos tollatur, quare majores Venti ex Polis ad nos veluti confluant , & irruant, id viderint Newtoni Difcipuli . Noftrum heic non eft variorum fyftematum conjecturas explicare , fed potiffimum eventa Maris noftri refer- re. Addo tantum in fine & alios obfervaffe mare in Refluxu, & mane magis tranquillum effe quam circa Meridiem & mediam Noctem, & Ariftoteles praeterea tefte Plinio (4) memoriae pro- didit nullum Animal nifi Aeftu recedente exfpirare , quod a Me- dicis Obfervationibus quotidianis confirmatur , quibus videmus Aegros apud nos potiffimum Oriente vel Cadente Sole interire, temporibus fcilicet, quibus Aeftus recedit. Heic quaerendum ef- fet cur hoc contingat, quum Mare & Aer tunc fint magis feda- I ta & . (a) B/in, Hifl, Nat, lib. 2. cap. 98. 66 S: PIE € LM EUN ta & tranquilla . Oporteret enim potius circa Meridiem, & cir: ca Mediam Noctem Aegros interire , ut & quoque intereunt hoc tempore, & quidem multi, quum Meridie & Media Nocte ma- cis fluctibus aeftuet Mare, & Aer Ventis. Verum fcire licet du- plici de cauffa aegros poffe interire , vel Solis & Lunae in Hu- mores Corporis impetu facto, & Vafis disruptis, & tunc Aegri in Fluxu , feu circa mediam Noctem, vel circa Meridiem inter- ibunt: Vel Crifi in loca. non conferentja factà , fcilicet in. Ca- put, Pulmones, Jecur, aliaque Vifcera, K& hac peribunt Aegri, qui Oriente Sole vel Occidente pereunt . Quemadmodum hoc tempore melius plerumque fe habent Aegri remittente per Cri- fim particularem Morbo . Ad Crifim enim quies quaedam requi- ritur, feu aeftus impetusque minor, qui certe plerumque, ut ex Mari apparet , major cft. Aeftate quidem Oriente ; Hieme vero Occidente Sole. PROTOSITIO VrTINMA, Mare Superum revera Proprietates magni alicujus Fluenti habet ; quum horum inftar curfum quem- dam perpetuum fervet ; in Alveo fuo elevetur ; ipfumque interdum Alluvione , vel Corrofione quadam quibusdam 1n locis mutet, & cetera pa- tiatur, quae Fluminibus accidunt. | $5.64 HH, 9. rbadiuwE r»Mybdh Oftrema haec Propofitio potius aliorum Obfervationibus in- nititur , quam noftris ; Praeterea fide Hiftoricorum tem- poris exacti , & Contemplatione Philofophica magis indiget , quam Obfervationibus, quae per Vitam unius Hominis, nedum per Quinquennium , fieri pofünt .. Hadriaticum. Sinum praeter Fluxum & Refluxum , feu Aeftum marinum, qui a generalibus Cauffis Vniverfi, nempe a Solis Lunaeque motu , aliave qua- cumque alterius Planetae vertigine pendere poteft , & praeter Fluctuationes, & Intumefcentias varias, quas ipfi procreant Ven- ti fuperioribus Saeculis quidam Veneti Rei Navalis Praefecti , ; quos AzsTUS MARITÍMI. 67 quos Graeco nomine Protos appellant, obfervarunt inflar alicu- jus Fluminis revera fluere , & indefinenter curfum fuum ferva- re ; atque hoc pacto, ut Aquae Maris curfu fuo recto Littora Dalmatiae, & Hiftriae prius raderent , deinde ut fert locorum natura flexo curfu Littora Veneta alluerent, ut tamdem ad Lit- tora noftra & Apuliae pervenirent. Quod fi recte confideremus, apparet Curfum iftius Fluenti effe pene Circularem, nempe ab Ottiis Maris Jonit ad Littora Epiri, Dalmatiae , Eilbuacr Ve- netiarum , INoftra ; Apuliae, & ad reliquos Italiae fines. Hunc motum Circularem Maris noftri ufu & experientia comprobarunt Auctores illi, quod fcilicet Naves , quae ex Corcyra Infula Ves netias petunt femper prope Littora Epiri & Dalmatiae navigent, ut citius iter fuum conficiant. Contra vero Naves, quae Vene- tis Corcyram petunt, ad Littora noftra femper & Apuliae Ita- liaeque reliquae accedant . Quod Obfervationibus, ufu & expe- rientia afferuerunt jampridem Proti illi , id iterum. confirmavit exacto Saeculo circa finem Hieminianus Montanarius egregius Mathematicus novis adjectis Obfervationibus , & Calculo motus iftius Curfus. (2) Obfervavit enim Infulas quafdam natanteis ex radicibus nempe Arundinis Paluftris conflatas, quas patrio no- mine Coria illeic appellant, ex Littore Forojuliano & 'Tarvifino avulfas recta Venetias verfus incedere, & fi Venetias praeterie- rint , vel ex Littore citra. Venetias avellantur, ad Oftia Padi contendere, atque ex motu harum Infularum , qui a Fluxu ma- rino non interturbatur , argumerntatus eft Hadriaticum finum curfu fuo fpatio X X1111. Horarum tria vel quatuor millia pat- fuum conficere. Apud nos quoque Curfus ifte obfervatur , nam Corpora eorum , qui ad oftia Padi fubmerfi vel occifi periere , plerumque in Littore Ravennae reperiuntur, item Corpora quae ultra Ariminum in Mare perierunt , plerumque citra Ariminum inveniuntur, fluxu nempe ifto dextrorfum femper advecta. Ela- pfo anno ego quoque quum Venetias navigio peterem ad Oftia Padi vidi inlatum Cadaver fubmerfi Hominis fecundis flu&tibus Ravennam contendere, quum: nos interim obverío Vento nobis tamen propitio iter noftrum conficeremus, atque ex motu illius Cadaveris , quantum mihi coniectare licuit, vifum eft mare velo- cius ire quam ut fexta quaque hora unicum tantum milliare pe- l z fagraret. (a) Libro Pofl£umo , qui in[cribitur i| Mare Adriatico, e fua Corrente cfaminata. pag. 325. € feq. Edit. Florent. 1733. 6S. BP EUCH NDSENN tagraret. Fortaffe non omnibus in locis eodem pa&to curfam fuum fervat Mare . Obfervavit praeterea Montanarius Flumina omnia Maris Hadriatici finiftrorfum in ipfum fe exhonerare , ut revera finiftrorfum fe fe exhonerant Flumina noftra, praefertim Arimi- nenfe Maricula hodie dictum ; Quod aliquibus mirabile videri poteft , cur potius contra curfum maris ingrediantur, eique dum influunt non obfequantur . Sed hujus rei ratio eft, quod tempore Curfus tranquilli Fluminis ad. dexteram Arena & Coenum mul. tum aggeratur fecundo Maris fluxu ibi comportatum . "T'empo- re vero quo Flumina Aquis pluviis tument & exundant , tunc propter impedimentum illud a dexteris aggeftum , finiftrorfum fe convertunt , & impetu fa&o irruunt , ut Tevera ftrepitu irruit nofter, & faxa glareamque multam ad finiftram rejicit , ut ex his faxis glareaque agger quidam , & is fatis altus ex aquarum fedimento excitetur , qui ad duo milia paffüum circiter prope Mare, fenfim tamen imminutus, protenditur. Id accidit etiam in Metauro nobili antiquae Galliae Senonum Flumine , ut Glarea cjus Pifaurum ufque advehatur , quod cauffae eft ut Portus, quem magnis fumtibus toties fibi cobféruesant Fanenfes cis Metaurum hujusmodi Glarea femper compleatur , & inutilis fit , quum in pe Metauro fuiffet conftruendus, ut utilis & perpetuus maneret. Guglielminus Montanarii Difcipulus quamquam cum ipfo agno- Ícat Curfum maris noftri apud nos dextrorfum tendere , tamen oblitus eft. quod difertis verbis fcripferat Montanarius de ingref- fu Fluminum in mare noftrum , & contra experientiam afferuit Flumina Ferraricnfia, & Galliae noftrae togatae, feu Aemiliae, ut hodie vocatur, ad dexteram in Mare influere (7) deceptus nempe ratione fluxus maris illius dextri, qui debuerat dextror- fum omnia comportare . At nuda ratio in Rebus Phyficis fi ex- perientia , & obfervatione non fulciatur , plerumque vacillat . Fateor tamen mirabile vifum effe & aliis Viris multis , & in re quae ad motum Aquarum pertinet exercitatis,. Flumina noftra tam infigniter finiftrorfum in Mare influere, & faxa glaream- que ingentem ad tantum intervallum in hanc partem contra Ma- ris Curfum deponere . Sed Mare prope Littora noftra tumenteis Aquas Fluminum leniffimo fuo motu regere non poteft, praefer- tim vero quia Flumina noftra rapidiflimo curfu ex proximis A- penninis in Mare defcendunt . Quare apud nos tempore magna- rum. (3) Gulielnin. de Flumin, Natur. Cap. VIII. Coroll. VII.. AEsTUS MaARITIMI. (69 rum exundationum Mare potius Fluminibus obfequitur , quam Flumina, ut par erat, Mari obfequantur. pEHNOG (ESSE PM cFE T Praecedentibus aliorum Obfervationibus & noflris oftendi- mus quidem primo loco Hadriaticum Sinum revera Proprie- tates alicujus Fluenti habere ; nunc vero & alias Proprietates ejus declarabimus, quae Fluminibus funt veluti Secundariae. Et hae funt Alvei Elevatio , Mutatio, Corrofio, Alluvio. Et ad pri- mam quod attinet fatebitur quisque fanus & in his rebus vel me- diocriter doctus Mare noftrum elevatum effe in Alveo fuo , feu Fundum ejus modo effe altiorem quam fuerit antea, idque patet vel ex Cloacis ipfis Vrbis noftrae , per quas Aquae & Sordes in proxima Flumina, & per haec in Mare defluebant , quando Viae Vrbis quatuor pedibus & amplius erant profundiores , quam. mo- do fint, ut manifefto cognolcimus ex antiquis Silicibus a Roma- nis in fternendis viis politis , qui in exflruendis novis Aedibus paffim effodiuntur, & ex Pavimentis Tefrellatis veterum Aedium & Curiarum Vrbis , quae itidem profunde fepulta reperiuntur ; "Tamen nunc Aquae & Sordes Vrbis vix per Cloacas in proxima Flumina & Mare poflunt confluere , ut Vrbs expurgetur , licet tanto altior fit facta, ut Viae plurimae Vrbis quacumque tenui fluminis Arimini exundatione aquis compleantur , praefertim duae Caudalunga & Clodia dictae , quae pofterioribus Saeculis una cum alius minoribus loco inferiori & verfus Mare minus fa- pienter Vrbi fuerunt adjectae , quum potius fi amplificanda fue- rat Vrbs, non eo in loco, fed verfus Monteis debuerat amplifica- ri. Quare patet acutius profpexiffe Romanos in Vrbe noftra ex- ftruenda , quam Pofteros in ea amplificanda , quum fpatio duo- rum millium annorum & amplius Vrbs illa vetus a Romanis con- dita numquam Aquis Fluminum & Coeno fuerit inquinata ; Con- tra vero Viae adjectae, & Portus novum Suburbium penitus ho- die mergantur, & tamen nova haec Aedificia trium. vel quatuor Saeculorum aetatem vix fuperant . "lantum mare & vicina Flu- mina in Alveo fuo jugiter elevantur. Hujus rei cauffa effe po- teft Arena, Glarea , & Lutum ingens , quae in exundationibus fecum advehunt. Flumina noíltra , quae etiam levi quacumque Pluvia coeno turbida apparent . Obfervavi enim una cum Joan- ne Ma-, 70 StPIEINP MIEON ne Maria Cella, Viro in Mathematicis erudito , qui noftrorum. Studiorum Adjutorem liberaliter interdum fe praebet , Lutum Flu- minis noftri in Alluvionibus adve&ctum , effe Aquae advehentis par- tem ad minus decimam feptimam 5; nam ex uncis una & quin- quaginta Aquae quam ante diem x. Calendas Februarias Anno elaplo cI212CCXXXVII. in noftro Flumine Arimini hodie vul- go Mariculae tempore majoris exundationis fumfimus , treis un- cias & amplius Luti tenuiffimi & probe exficcati invenimus re- manfiffe, & tamen quam fumfimus Aquam , non in medio Cur- fu Fluminis, neque in loco ejus profundiori , fed extra ripas , & in fuperficie fumfimus . Quare patet Lutum , feu Limum in Flu- mine noftro effe ad ejus Aquam ad minus , ut I. ad xvi11. Dixi ad minus , nam fi Aqua fumeretur in pleno Curfu Fluminis , & prope fundum, major adhuc effet proportio . Praetermitto heic etiam proportionem quam habet reliquum Sedimentum , Arena Ícilicet & Glarea Saxaque ipfa cum Aqua , nam Fluvius nofter non Lutum tantum, feu Limum advehit, fed Arenas Glareasque multas una cum majoribus faxis , quae , ut patet ex Sedimento prioris ad dexteram , & ex aggere illo magno poflerioris ad fini- ftram , maximam quisque fatebitur proportionem Sedimentum univerfum cum Aqua habere. Addo heic tantum Sedimentum vulgare feu Limofum noftri Fluminis proportione convenire cum fedimento Naris , quod ex obfervationibus Onuphrii Caftelli ( quas tamen Bononienfes rudeis appellant ) eft pars decimafexta ; qua- re variat multum a Sedimento item limofo Rheni Bononienfis ; nam uti folemniter obfervarunt ( 2) ante diem IIII. Calendas Fe- bruarias anno CIOIOCCX X. Lutum Rhen: Bononienfis eft ad ejus Aquam, ut I. ad CLX x V. decies fcilicer minus & amplius quam noftrum & Naris; quod multum valde eft. Et quidem fateor fi Ob- fervationes illae pro Bononienfibus non tam folemniter fuiffent in- ftitutae , fufpicarer aliquid fubdoli in illis latere: quod. a partium ftudio effet profe£tum , & quod rei quam parabant Bononienfes fa- veret . Verum his miffis patet Mare noftrum ex crebro: affluxu Sedimenti terreftris ex Fluminibus tam copiofe adve&li in dies attolli. An id etiam eveniat, quod omnia fenfim, ut fert Ne w- toniana doctrina , ad Aequatorem confluant, uti fufpicatus eft Vir eximius Andreas Celfius Vpfalienfis , nam quum effet. apud nos, & ipfi oftendiffem ego eventa varia Maris noftri , & praefertim hanc (a) Memoria in favore de' Bolognefi. Nora I. pag. 341. Ediz. F/creztinae To: lll. AESUEUS MAEITTMI. 9A hanc Alvei elevationem , Vir acutus quum talia in Baltico fuo accidere non obfervaffet , fed potius contraria , deprimi fcilicet il- leic Mare & minui , argumentatus veram effe doctrinam illam Newtonianam ,qua intelligimus omnia fenfim verfus Aequatorem confluere , & majori quidem velocitate & proportione in noftri: Regionibus, quae Aequatori funt proquinquiores, quam in fuis, quae ab ipfo remotiores & Polis vicinae ; ut Globus Terraqueus in dies ad Sphaeroidem figuram in Polis magis complanatam acce- dat, ut tamdem , ut ego quidem arbitror , fi haec vera fint, Or- bis T'erraqueus no n amplius Globus , fed magna Rota. videatur. Verum quicquid fit de hac re , ex obfervationibus concludamus licet Mare noftrum in dies in Alveo fuo altius affurgere , quod & Fluminibus omnibus per loca plana difcurrentibus eft commune, 87.65 J30UQO LL E AUMUTRIL Idimus in fuperioribus Mare noftrum velut magnum Fluen- tum revera fluere, & in alveo fuo attolli, quare apparet & ipfi reliquas Fluminum Proprietates convenire , Alvei nempe Mutationem , Corrofionem , Alluvionem . De prima heic pri- mum verba faciemus , quum ex ipfa reliquae veluti pendeant. Quando autem dico Mare Alveum fuum mutare id intellectum volo, non quod omnino mutet & per omnia, fed tantum identi- dem, & quibusdam in locis, ita ut ubi antea erat Mare , nunc fit «cnm & ubi antea erat Terra, modo fit Mare ; qiue potiífi- mum feri ex aggefta terra limoque ad ejus Ripas & Sinus , fi ipfum recedat, vel ex Alluvione propter Alvei elevationem, vel ex Corrofione, (i ipfum Terras ingrediatur, & Aquis fuis perpe- tuo compleat. Mare vero Acceflu vel Receffu mutare locum om- nibus eft notum, quum ab Herodoto ipfo atque ab Ariftotele Ae- gyptus Donum Nili dicatur, (4) ut de aliis Regionibus dici po- teft, quae ex Sedimento Fluminum factae funt majores; Ita alia loca nunc tenet Mare, in quibus olim Terrae , Campique erant. Verum heic tantum notabimus eas Mutationes, quas Mare no- ftrum apud nos fecit , & qua ratione. Apud nos quidem revera Mare receffit , quod manifefto deprehenditur ex Turri & Muro antiqui noflri Portus , quae omnia hodie a pluribus faeculis in ficco inutiliter haerent , quum antea Portum fatis commodum Navi- (a) Herodot. Lib. ll. Aum. v. Arif. Lib. I. Meteorolog. cap. 14. 72 $& P Ec LM SE MN Navibus & Vrbi noftrae. praeberent . Diftantia hujus Turris a Mari, ut nuper una cum Cella cognovimus eft Pedum 15 cccc- LXXXV. Ariminenfium, & Murus antiqui Portus ei adjectus Pe- dibus CC CX V I. eft longus , quare Mare receffit hoc loco c15ccc. Pedibus, a Moeniis nempe Vrbis , quae Moles illa , feu Murus contingit , quaeque olim Mare alluebat ; fed magis receffit alio in loco , nempe a Moeniis, quae funt ad Portam Equitum , quae modo ducit ad Mare. Ibi enim Mare diftat ab Vrbe Pedibus CIOIOCCLXVI. Ariminenfibus, & Porta ifta a Moeniis antiquis Romanorum Pedibus cc cxx1111. diftat; Hoc enim fpatio adie- &io novarum Viarum continetur. Quare modo Mare diftat a Moeniis Romanorum Pedibus c19CI9LXxxx. Sed major adhuc eft diftantia fi menfura fumatur ab Oflio novi Portus. Verum ut omnia in unum conducamus, Receffus medius Maris a. Moenus Vrbis noftrae , quae. olim ipfum alluebat , eft Pedum circiter CIOIOCCL. Quare procul dubio revera modo fatis patenti a. no- bis receffit Mare , quum tot jugera agrorum Hortorum Cultori- bus , & ad Segetes idonea reliquerit. Cujus rei Turris & moles illa mirifica in ficco haerentes fempiterna erunt teftimonia , fed adhuc magis Mare a Ravenna receffit , quae olim. temporibus Romanorum &.Gothorum intra marinas Lacunas fita erat ; ut nunc Vrbs ampliffima Venetiarum, & tamen modo in ficco. hae- ret Ravenna, ut a Mari tribus fere millibus paffibus diftet ; Di- ftantia fane quae eft duplo vel triplo major , quam noftra a Ma- ri. Quare hoc exemplo moniti prudenter idem fibi metuunt Ve- neti, ne fcilicet praeclariffima eorum Vrbs, quae in Lacunis Ma- ris pofita tantum ceteris praeftat, tamdem 1n ficco haereat , mul- tumque ei de praefenti fplendore , & Aéris falubritate decedat , atque a duobus Saeculis fapienter Hydrometras varios fuper hac re confuluerunt , qui magnis fumtibus quaedam Flumina a Ve- netiarum Lacunis avertendo profpici poffe crediderunt . An ve- ro hoc pacto Lacunis profpiciatur alii viderint . Polybius quidem excellens Hiftoricus eximiusque Philofophus fimul , ex ingreffu Tanais in Mare, ipfum illo in loco in Paludem illam celebrem fe transmutaffe credit , quae Maeotis appellatur , atque hoc e- xemplo Pontum Euxinum ex Iflri , Boryfthenis , aliorumque magnorum Fluminum ingreffü in Paludem quoque ipfum trans- mutatum iri argumentatur. (4) Verum a temporibus Polybii : unde- (a) Bolyb. Lib, IIII. ja AUESTES M*XFITPMI 23 undeviginti Saecula Jam praeterierunt , & tamen Palus Maeot's nondum eft exficcata , quinimmo Vrbs Tanais ad Oftia Fluminis fita (2), & Tanaitae ipfam Vrbem & Paludem incolentes eo- dem fplendore vivunt ; (2) Pontusque Euxinus Mare ampliffi- mum adhuc eft, ut vulgo hodie Mare majus, & Nigrum voce- tur, quum nil fere de fua profunditate ab iis temporibus amife- rit. Quare patet non femper Marinas Lacunas & Mare ipfum ex ingreffu Fluminum exíiccari. Elevatur quidem ejus Alveus eX fedimento Fluminum , fed quum in omnibus locis quadam proportione idem elevetur , elevantur & ejus Aquae in fuperfi- cie, quae ex proximis Maribus , atque ex Oceano ipfo, vel per Acttum, vel per alium Fluxum influunt , quum haec Aquarum proprietas fit , ut perpetuo ad Libellam fefe componant . Huc adde Mare ex Fluminibus aliquantum augeri , ut in Scholio Propofitionis Sextae obfervavimus, multoque magis auóeri de- bent marinae Lacunae praefertim. Hieme , & iis in locis , ubi multum pluit , uti reipía magis pluit Patavii ex Obfervationi- bus Joannis Poleni eximii Mathematici & Amici noftri , & for- taffe per reliquam Marchiam Tarvifinam , quam in noftris Re- ionibus. Quare alio Flumina illa tot Aquis tumentia. deducen- do fortaffe Lacunae incolumitati non tantum confulitur , quan- tum fi in eam ingredi finerentur, uti eorum natura ferebat. Verum his miffis ad illud redeamus unde divertimus. Certum eft igitur a Nobis & a Ravenna Mare receffifle .. Heinc quaeren- dum effet an Mare eadem proportione heic perpetuo recedat. Apud noftros receptum eft Mare fingulis annis a Continenti per- petuo recedere , uti fortaffe olim recedebat ; Verum hodie hanc. legem fibi fervare non videtur , immo contrarium potius per hoc Quinquennium obfervavi; nam ex Notis illis, quas Lignis exte- rioribus Portus noftri inuffi , potius Mare hoc tempore accefliffe , quam receffiffe colligo ; quemadmodum colligere etiam poteft quisquam ex Palis confixis feptem abheinc annis in. Arena. ad Littus Maris pro fundamentis Propugnaculi cujusdam , quod ad- . verfus Piratas noftris in animo erat conftruere; iNam Ligna illa, ut noflri omnes norunt, loco a mari convenienter diftanti fuerunt confixa , tamen hodie etiam in majoribus Receflibus Maris ab ejus undis alluuntur. Quare modo omnibus patet Mare hoc feptennio ad Continentem "Terram apud nos acceffiffe ; Immo "Turris. illa K vetus (a) Zzoff, feu Axaph, € Axachb. (b) Cofacchi del Don. 74. SP ECIUIMJEN vetus antiqui noflri Portus multo propinquior eft hodie Mari , quam erat triginta abheinc annis, ut ego memini. Fortaffe Ma- re hodie apud nos fenfim recuperare tentat, quod olim amiferat, atque fi hac ratione procedat ipfam Vrbem noflrram tamdem mer- get, praefertim Portus fuburbium , & Vias illas recens adieCtas,- nifi aggeribus fats uti apud Batavos , vel elevatione plani Via- rum , quod opportunius eft, huic malo profpiciatur. Hoc etiam ob- fervaffe Romanos aliquibus in locis apud nos Mare accedere vi- detur ; nam "Tertio ab Vrbe noftra Lapide, ubi etiamnum Cippi aliqui Milliari veteres fuperfunt , in Via Flaminia aggerem al- tiffimum ex cemento & glarea conftruxerunt ad multa milliaria, ut Via illa a fluctibus Maris perpetuo munita foret , qui agger adhuc vifitur, & a Miffone in fuo Itinerario memoratur, quam- quam imprudentia noftrorum in dies deftruatur, cemento illo in alios ufus alio translato. Apud Fanestreis etiam, ut ex aliquibus eruditis illius Civitatis accepi , fama eft Mare hodie proquinquius efle Vrbi eorum , quam fuerat ante, nam nefcio quas veteres In- Ícriptiones Sepulcraleis ad Mare in excavatione novi eorum Por- tus inveniffe perhibent. Sed maximum exemplum acceffionis Ma- ris Hadriatici , & Ingreffus in Terras , in magnis Lacunis , feu Vallibus, ut vocant, Comacli, habemus. Nam Vrbs ifta, quae Cymaclum aliquibus dicitur , quod quafi e fluctibus Maris emer- ferit, quaeque in medio Lacunarum modo fita eft, ut olim Ra- venna , & nunc ampliffima Venetiarum , recens admodum vide- tur, quum eo in loco multi arbitrentur Spinam Vrbem olim fuif- Íe , cujus meminit Strabo (4) & Dionyfius Halicarnaffeus , & primus quidem tamquam Oppidi fuis temporibus in Continenti , & a Man xc. Stadus diftanus ; Attamen Vrbs Comacli hodie ad Mare pene eft , marinaeque ejus Lacunae ad Lx. millia Paf- fuum 1n longitudine , & ad quindecim in latitudine protenduntur. Atque ibi in novis Aedibus , vel Aedificiis fuis Pifcatoriis ex- ftruendis paffim Sepulcra & Rudera Veterum Aedium intra illas Lacunas inveniunt . Ibi enim Mare recuperaffe videtur , quae temporibus Strabonis amiferat . Sed quid heic Spinam. fubmer- fam, & Comacli Lacunas memoro, ut alluviones Maris noftri o- ftendam? Concha ipfa Vrbs olim decimo Lapide vix ab Vrbe noftra diftans , & ad Cruftumium fluvium pofita nonne a multis Saecu- (a) Strabon. L:5. v. Geographb. | Dionyf. Halicavnaf. "Antiquit. Roman. Lib. 1. ABstTUS MARITEKMI. 7$ Saeculis merfa in Mare jacet (4) ut TTurrium merfae Vrbis ver- tices in magna. maris tranquillitate appareant , uti Hiflorici no- ftri memorant (^)? Quod maximum eft magnae cujusdam allu- vionis monumentum . "Tamen mare ibi multam fuperiori Saecu- lo a pago Catholicae , qui prope merfam Vrbem furrexit , rece- debat, ut Turris quaedam Speculatoria ibi adverfus Piratas ab Alexandro VII. Pont. Max. ad radices Focariae Promontorii , feu. ut hodie vocant, Montium Catholicae conftrncta. per plura Ter- rarum jugera, quas Aratores colebant , diftaret . Verum hodie Mare ibi vires recuperat, ut Turris illa. & alia inferior ab ejus undis concutiantur , & nifi provideatur, brevi fortunam vicinae Vrbis Conchae fint fubiturae . Quare ex his omnibus , quae in hoc Scholio.retulimus, apparet Mari noftro Hadriatico Pafliones illas fecundarias Fluminum convenire H Alvei fcilicet. mutatio- nem, faltem in parte, Corrofionem, & Alluvionem , uti certis exemplis obfervationibusque probavimus. S C EPO-OBEgJpulrrrMvM. X quo Mare noftrum a Continentibus Terris recedit , uti EZ ab Vrbe noftra, & a Ravenna revera receffit , argumen- tantur aliqui olim. cacumina. Apenninorum tenuiffe , & fenfim labendo feu recedendo eo deveniffe ubi nunc eft , tamdem in ni- hilum. vel in. Paludem aliquam defiturum .. Ac. propterea. Con- chylia illa marina , quae paffim in omnibus Montibus Apenni- ni, & in noftris Collibus, qui funt ejus Appendices , reperiun- tur, quorum nonnulla fuperiori Libro memoravimus , non effe res Diluvianas, uti communi fere omnium Gentium confenfu re- ceptum eft, & nuper diferte probavit Woodwardus, fed exuvias effe ab ipfo Mari noftro , quando Monteis illos alluebat , reli- &as . Quod de Montibus noftris Italiae dicunt , id de Montibus univerfis Orbis Terrarum, in quibus haec monumenta inveniun- tur diétum volunt. Quid enim, ajunt , opus eft, ut explicemus quo- modo Marinae Conchae , & V mbilici varii in Montibus reperian- tur, tempora Noachici Cataclyfmi in medium adducere , vel Fa- bulas Certaldenfis in Philocopo de ipsus. vel denique illas Ve- nufini Vatis de Proteo , qui , olim, ut ipfe loquitur , Pecus Pi- fcium. egit altos vifere. monteis. Quid , inquiunt , opus eft Wood- 2 Wardr ' C2) Baudrand. Geograpb. Ed. 1682... (b) Rafael. Adimar. Sit..Rimin. l. 2. v 76 5b!» ECIAM: wardi Affecla, ut has minutias pandas, tanto apparatu, & tanta facri Codicis & Prophanorum Scriptorum Auctoritate , quum hoc totum tam facili negotio, & folo naturali Maris receffu poffit ex- plicari ? Verum pace horum virorum dicam cum Terentio, dum haec acute dicere videntur, nae faciunt intelligendo ut nihil in- telligant . Nam probe in medium Sacer Codex adducitur , & probe etiam aliarum Gentium fabulae afferuntur , quae a veris Hiftoriis Sacri Codicis fuerunt detortae, & depravatae , nam 1i- cet ita detortae & depravatae , confenfum tamen quemdam uni- verfalem omnium Populorum de veritate Diluvii oftendunt. Qua- re admiffa veritate Diluviti, quam nemo fanus & pius negat, & fimul admiffo confenfu omnium Populorum , quod multum etiam eft, apparet Noachicum Cataclysmum quater circiter mille an- nis abheinc contigiffe , anno fcilicet millefimo quingentefimo quin- quagefimo fexto ab Orbe condito . Quod tempus omne a condito Vniverfo fex millia Annorum non excedit , fi Textum Hebrai- cum , & Vulgatam Verfionem Sacri Codicis fequamur , & octo millia annorum non fuperabit fi Lx x. Interpretum Lectionem fe- quemur. Quare apparet tempus quatuor millium Annorum poft diluvium non fufficere ad Receffum Maris a Montibus Apenninis; neque fufficiet tempus univerfum Lx x. Interpretum, licet decies fuiffet longius. INam quum Mare ab Vrbe noftra fpatio duorum millium Annorum & amplius , ex quo fcilicet Romanorum Co- lonia huc deducta eft, vix ac ne vix quidem mille paffus recef- ferit, & a Ravenna, ubi major eft Receffus , vix ad tria millia paffuum recefferit, & quum Cacumina Apenninorum XXXV. & fortaffe x L. millia paffuum a Mari noftro diftent , patet talem Receffum Maris a vertice illorum Montium , ne fpatio quidem LxXxx.millium annorum fieri potuiffe. Quae Aetas decies & am- plius major eft , quam aetas Vniverfi, etiam Juxta Verfionem il- lam Lxx. Interpretum. Quare dicendum Conchylia illa , & ma- rinas exuvias varias , quae in illis Montibus reperiuntur quater abheinc mille annis a Diluvio INoachico illic fuiffe afportatas, ut ratio Sacri Codicis , & Confenfus fere omnium Populorum fua- det, quod & diferte probavit Woodwardus contra Fabcllas illas Burneti , quas ifte a Patricio noftro detorferat . Huc adde univer- fum Mediterraneum Mare una cum Sinibus fuis omnibus recens videri, multo nempe poft Noachicum Cataclysmum natum vel auctum , ex disruptione fcilicet Oceani Atlantici fa&ta ad Cal- pen & AtsTuS MARITIMI. 77 pen & Abilam, ubi nunc eft infigne Fretum Gaditanum, ex quo ab Oceano in Maria noflra Aquae omnes influunt , & ab ipfis in Oceanum refluunt, ut omnibus eft notum. Jofephus Montius Bo- tanicus infignis , & Hiftoricus Naturalis Bononienfis , qui de his Rebus pro Woodwardo fcripfit (2) rationem aliam adducebat , ut probaret Noachicum Cataclysmum Conchylia in Montibus Bo- nonienfibus reliquiffe , quod nempe eorum multa non Hadriati- ci , vel Inferi Maris fint indigena , ut revera effe deberent , fi haec Maria olim cacumina illa attigiffent , fed. Indica fint, ut Caput illud Rofmari, fuper quo Tractationem fuam fcripfit Vir eruditus. Verum Homo aliquis acutus heic reponere poffet ; Tunc Maria noftra quando vertices illos abluebant poffe ea Monftra, & Indica Conchylia alere, quae nunc Oceanus alit , quum tempo- ribus illis Maria noftra propter amplitudinem, & profunditatem cum Oceano ipfo effent comparanda . Quare auctoritas Sacri Co- dicis una cum Confenfu omnium fere Gentium , & Marium no- ftrorum novitas magis me movent ut dicam marinas iftas exuvias a Noachico Cataclysmo inter ftrata Montium noftrorum uti & alio- rum omnium fuiffe delata , quod quo pacto fieri potuiffet , Wood- Wardus; Bourguetus , Montius alique qui hanc provinciam il- luftrandam fibi fumferunt, funt confulendi , quamquam ego peni- tus non probem, quae de gurgite illo vafto, feu de Aquarum A- byffo in Centro Terrae locato tradunt. VENUS CEP ERA E AE ONSE. 4S ut vela quodammodo fermonis noftri contrahamus, atque ut omnia , quae in hoc fpecimine de aeftu reciproco diximus in unum conducamus, ex diclis per univerfum Librum tum in Propofitionibus, tum in Scholiis concludere licet. Fluxum & Refluxum ad Littus noftrum effe perpetuum , & diei naturalis fpatio utrumque bis contingere. Majorem tamen ipfum effe in Novilunis & Plenilunüs praefertim tertia die poft has Conjunctiones . Sed adhuc majorem effe ea Luna nova plena- que , quae Solftitia & Aequino&tia proxime fequitur, idque fem- per tertia die, quamquam ipfe Solftitiorum , & Aequinoctiorum dies nil per fe oftendat. Hofce fluxus & refluxus non accurate fex horis contineri , fed fingulis diebus Fluxum unum , ejusque [9]: (a) De Monumento Diluviano Differt. Bonon. edit. 1719. 78 SIPIE) CILE ACLE XN Refluxum majorem effe altero Fluxu, & Refluxu, Hieme qui- dem Vefpere; Aeftate vero fummo mane hoc obfervavi. Ad. Ae- ftum. Maris conferre etiam Solem , immo ipfum apud nos diur- num & annuum aeftum regere , Lunam vero menftruum . Ha- driaticum Sinum. plerumque plus Aquae continere Hieme, quam Aeftate; quare Intumefcentia Maris , & Detamefcentia non mul- tum variant Hieme & Aeftate, & fi variant 1d accidit compara- te. Mare in medio Fluxus, itidemque in medio Refluxus velo- cius movetur , & afcendendo vel deicendendo quodammodo fal- tat. Inter Fluxum & Refluxum Aquiftitium accidit ,, quod per aliquot horas interdum durat. Venti violenti efficiunt. quidem ut magis fluctuet Mare, & magis extendatur, non efficiunt vero ut multum tumeat; "umet tamen. apud nos inftante vcl flante Subfolano & Auftro. Deprimitur vero flante Circio & Aquilo- ne fi fint diuturni. Qualibet Hora & quolibet Vento modo is fit violentus. fluctuat Mare, tamen. naturaliter magis fluctuare ap- paret tempore Fluxus. quam tempore Refluxus.. Quietum igitur & tranquillum. magis eft, Aeftate quidem fummo mane, Hieme vero occidente Sole. Mare denique noftrum Superum revera pro- prietates alicujus. magni Fluenti habet » quum Curfum quem- dam perpetuum ab aeftu. diverfum. fervet , In Alveo fuo eleve- tur, a terris quibusdam interdum recedat, & alias Alluvione oc- cupet, vel corrodat. Sed receffus ifti alluvionesque & Corrofio- nes. apud nos. non funt. res immodicae .. VETID. RUE INO SIS RuSUNNE Er1c' Coronidis , ut ajunt , loco apponendae effent quin-- quennales noftrae. Obfervationes ,. feu Ephemerides mari- nae, quae confirmarent ea, quae ex ipfis excerpfimus , atque in bunc Librum contulimus , ut iis. qui haec legerint fidem facerem . Verum hi fi haec. quae excerpfimus non credant , fidem etiam non. adhibebunt Ephemeridibus quibuscumque. Quare provocan- di effent ut baec propriis Obfervationibus iterum. experirentur ; quemadmodum. Ego ut experiantur ex animi fententia provoco & cupio. Huc adde iftas Quinquennaleis Ephemeridas. licet in- terruptas. effe longiffimas,. nam horariae funt ut plurimum, non diurnae tantum ,. & interdum ad xx111I. horas continuas & ul- tra funt prodn&lae, & plerumque horas plurimas illorum dierum. con- AgsTus MASBRITUMI. 79 continent, in quibus inftitutae fuerunt Obfervationes. Quare ad- iecione harum Obfervationum , quae praeterea faepe lunt con- formes , multum excrefceret Volumen, multumque negotii & fa- ftidii legentibus facefferet , quibus non Specimen , fed. magnus quidam Liber pervolvendus videretur. Satius igitur duxi eas o- mittere , Equidem fcio Aftronomos Obfervationes fuas minutas fane, & interdum interruptas edere, quae ab Aíltronomiae Cul- toribus avide , nedum benevole excipiuntur , quae aliis fortaffe res putidae videantur , cujus rei exemplo effe poffunt. pofthumae Francifci Blanchini Praefulis Do&tiffimi & Amici noftri, Aftrono- micae Obfervationes , inter quas benevolentia tanti Viri nomen noftrum fplendet (4): & Obfervationes circa Meridianam Bo- nonienfem a Praeclariffimo Manífredio nuper editae , quae omnes minutae admodum íunt & interruptae . Et fane plus utilitatis Hominum generi afferre poffunt marinae quomodocumque Ob- Íervationes, quam Aftronomorum minutae illae Satellitum Jovis apparitiones occultationesque , Tranfitusque. alicujus Planetae fub Solem, aliudve Sidus, & alia id genus. Per marinas enim. INo- tationes Claffis Praefectus , & Navium Gubernator quicumque nofle poterunt quo tempore compellant tuto Naveis fuas in Por- tum, ne fecundis Ventis quidem , fed adverfo Maris Aeftu in fic- co haereant Naves & frangantur antequam optatum Portum , vel Infulas capiant. Item nofcere poterunt quo tempore Naves a va- dis fint abducendae , ne minuente Aeftu ibi afflictentur & pereant, ut innumeris conugit antea & continget rurfus, ni ad Aeftum marinum diligenter attendatur. Ad ipfum certe diligenter atten- debat C. Julius Caefar Imperator , qui in expeditione Britauni- ca folvit & ventum & Aeítum uno tempore nactus fecundum (7) ut ipfe loquitur (c), cognovitque Lunam plenam maritimos aeítus maximos in Oceano efficere confueviffe, atque propter crebras commurtationes Aeftuum magnos fluctus fieri . Denique magno il- li Imperatori ignotum non erat Aequinoctii tempore (4) propter majores Aeftus infirmis Navibus navigationem fubeundam non effe, ideo ante hoc tempus ex portu folvit & naveis omneis in- columeis in Galliam perduxit. Item per Marinas Notationes , quod res noflras propius attingit, Vector & alius quicumque Teer- ra (a) Blanchzin. Obferv. Aflfronom. € Geograpb. Veron. 1737. p- 237. (b) Caef. Comm. de Bell.Gall. l.4. p.97. (c) Ibid. p.100. (d) Pag. 104. €* Lib. V. 8o S P:IEGODUDLDUMOEUN rà iter faciens probe fciet , quando fecundum Mare via ipfi te- nenda , & quando ad Monteis , ut iis accidit qui. Arimino. Fa- num vel Ravennam contendunt, nam in magnis Aeftibus via fe- cundum Mare in his locis non eft tuta, ut alia fexcenta prae- teream , quae ex notitia Aeftus Marini maxime pendent. Verum nos non Aftronomis folum fcribimus, qui diligentia ac patientia ceteros mortaleis fuperare videntur , fed omnibus, quibus illud Comici, ze quid nimis , plerumque nimis placet. Satius igitur judicavimus eas Ephemeridas modo omittere in lucem poftea edi- turi, fi umquam majus opus aggrediamur, vel aliquo provoce- iur, eT IP IEUCN. DUM EHI Voniam Aeftus Maris rationem quamdam habere videtur cum afcenfu & defcenfu Hydrargyri in Barometro, heic apponendae etiam effent Ephemerides Barometricae una cum '"Thermometricis, quemadmodum fieri folet, ut hae femper una jungantur. Verum fi Marinae illae Obfervationes licet rem pene novam exhibentes, legentibus multum faftidii crearent ; quid non dicendum de Barometricis & "Thermometricis iftis Ob-. lervationibus, quae Crambem recoctam olent. Eruditulus enim quisque in Philofophia , ut aliis doctus videatur, fi nil aliud fcri- bendum habeat, Barometricas & "'hermometricas tricas fcribit , ut modo Libris harum Obfervationum refertis obrui quodammo- do videamur . Quare hafce libentius praetermittimus . Addimus tamen quod & in Scholio Propofitionis X 11. notavimus , Barome- trum plerumque apud nos tribus vel quatuor lineis circa. INovi- lunia & Plenilunia deprimi, deinde tolli, ut tertia illa die majo- ris Aeftus poft Conjun&tiones fere femper in priftinum flatum re- digatur, ni magis attollatur. Verum ut Notitiam quamdam Mo- tuum majorum Barometri, qui per hoc quinquennium contige- runt, exhibeamus: Dico Barometrum, feu melius Hydrargyrum in Barometro ftare apud nos plerumque ad altitudinem digitorum XXVIII. Parifienfium. Quare heic minor altitudo in Barometro contigit Nonis Februariis anno CIOIOCCXXXVII. flante Afri- co, feu SW Nive & Pluvia cadente, quae erat ad digitos 27. & Y 4: fed Vefpere ejufdem diei nubilo Caelo , Circio, feu Nw Ans. , lineam unam afcendit . Pluries per hoc quinquennium ad di- 91t. 27. CM-——— RR. AUsruws MaáRITIMI. .8? git. 27. 4 z &l s. pervenit. Major item altitudo Barometri contigit hoc anno, quo haec fcribimus cio10ccxxxvrri1. No- nis Februariis, quae fuit ad digit. 28. l.o 7 Sw flante & fere- no Caelo. Item a. d. x111. Cal. Mart. hujus anni c1010cc- XXXVIII. ad eamdem altitudinem fuit, ad quam quidem per univerfum hoc quinquennium numquam pervenerat. Elapfo De- cembri anni CI2IOCCX XXVII. a. d. XVII. Cal. Januar. Altitu- do Barometri tempore magnae illius Aurorae Borealis fuit ad di- gitos 28. 1.7. ita ad eamdem altitudinem fere fleterat per dies aliquot ante & poft Auroram illam. Notitiam motuum Thermometri praetermitto , quum antea ufus fuerim Thermometris Florentinis, & Amontonianis , quae multis incommodis & difficultatibus, ut docet Mufchenbroekius, funt obno- xia (7). Addam tamen majorem calorem per hoc quinquennium , ut ego quidem ex antecedentibus conjectura ducor, fuiffe hoc an- no CIOIOCCXXXVIII. Quintili & Sextili Menfe , nam tunc Hydrargyrus Thermometri juxta methodum Islei conftructi , quod mihi dono n&^zrat Vir Illuftriffimus Antonius Leprottus Archia- ter Pontificius ad altitudinem partium 83. per plureis dies ftetit. Declinatio Magnetis apud nos eft nulla, ut modo ipfo brumali die hujus anni CI2I9CCXXXVIII. una cum Cella ex pluribus Pyxidibus Nauticis in Meridiana Linea collocatis cognovimus. Vulturnus Ventus , feu SE tota Aeflate nobis eft perpetuus , feu periodicus, nifi aliqua Procella furgat, quae ipfum intertur- bet. Flare incipit circa Meridiem , & definit Occidente Sole , qua- re Aeflate fingulis diebus & ftatis horis navigia ex Portu noflro folvere poffunt & Venetias contendere. Hieme vero heic plerum- que Africus, feu SW fpirat. Verum haec pauca de Meteoris one- nibus, quae ad Res Marinas aliquo pacto pertinent pro praefen- ti Specimine fint fatis. DERIOUN. PON. L AD- (a) Element. Phyfic.$. 527. C» Tentamin. Experiment, Additament, pag. 9. Aa IUUD XS: UNCLD.VUUM Pag. 16. C.AP. VIII Addend. num." YI, In Arenis Covignani unicum exemplum foffle a me reper* ium eft hujus depreffi Teftacei , dum haec fub prelo effent. 8j ATARI AEECINESE ATE PATATEATATE ik DONDE ERN AER) bera SEA EAM IN D EF x. 2327 Aquilo deprimit Mare. 23 | Egyptus Donum Nili. pag.71 | Aquilonares Venti fereni. Apum opera. 42 Aelianus. 3| Aquiftitium. inter paugm & i Aequino&tii Dies nil confert ad ac- fluxum ? ftum Maris. s3| Major in Noviluniis | é Aeftu recedente aegri intereunt. 66 in Pleniluniis, & ü Bid Aeftus Maris inaequalis. $4| poft Solftitia 3 Aeítus Maris torquet Hominum in- | Aranea. 42 genia. 3. 56. 31 | Aranea Cancer. 37 Aeítus marini notitia utilis Aratus Poeta Graecus fcripfit in- Imperatoribus ftante Vento Mare tumere. 64 Iter facientibus - $o Ariftoteles in explorando Aeftu ma- Nautis | 79 rino occubuit. $1.59 VeGtoribus d Aftaci majores. 38 Aetas Mundi non fufficeret fi Con- | Athenaeus Solenem feminam defcri- nae. 76| Attra&tio Solis in Mare. $6. 37 Africus Ventus Hieme fpirat. — 81| Auricula D. Petri. Agger Romanorum in Via Flami-| Auftrini Venti nebulofi & pluvii . oh nia. 74| Auftro tumet Mare Hadriaticum. 62 Alcyonii fpecies ] Arantia marina chae foffles non effent Tu bit. ES B Caro marina ] Flavum e 43: 44. Aertius Mare obfervat fortaffe Foraminofum | non accurate. $9 Malum Cydonium | Balanus major compreffus 1 'Tortuofis finubus J Confertiffimus f3 27 Alga marina Veneta Vermiculis| Barometri altitudo major. 79 Cornu Hammonis referentibus re- | Barometri magna altitudo tempore fertiffima. 18|.— Aurorae Borealis. 81 Allantois marina. 43| Baremetricas Obfervationes multi Alluvio Hadriatici. 71; Éfcripferunt. $o Alvei Maris elevatio. 69 |Barometrum inflantibus Conjun- Alveus Maris elevatur. 66| Guonibus plerumque deprimitur. Amysgdala marina. 2222204. 6532 29: Ancon Vrbs celebris propter Pur- | Bayleus Francifcus notat. Aquifli- puram. 29 tium. 61 Antales, feu Dentales. 25 | Beccariusin Comment, Academ. In- LA ftitu- 84 ftituti Cornua Hammonis Arimi- nenfia memorat, 6 Boccatius Certaldenfis ex Conchis foffilibus Diluvium agnofcit . 4.1 1 Bombycum opera excellentia. — 42 Borellus Jo: Alphonfus cognovit Ma- re in Procellis nontumere. — 65 Brevia majora. 63. 64 Briftoliae magni Aeftus. 59 Bruma Vallisnerii. 17 Buccinulus Littoris Arimin. 24 Efca Stellis Marinis. 1bid. Buccinum Medium. zbid. Buccinum "Tricorneum. 27 Burnetti Fabellae de Diluvio a Pa- tricio detortae. 76.77 C Ammari. 38 Cancer Aranea. 37 zbid. ;bid. Cancer Brachychel. Cancer Maia. Ir! NA DSUME S XY Concha Anatifera Arimin. 30 Concha Clathrata Tetragona — j 3t Conchae Marinae trahunt fummos Viros in fui admirationem. 3 Conchae Foffiles Noachici Cata- clysmi teftes. 4. S. Concharum Studium non deferbuit. 3- Conchae foffiles diluvianae. 76 Conchae pecuniae loco ] 'Tabem curant $ Venerem flimulant j Concha Vrbs fubmerfa. 74.75 Conchula minima in fe contorta. 19. Semen Milii referens. 23. Vvae Acinum referens. 24 Conchylia omnia bivalvia exceptis Nucibus & Patellis. 27 Cornua Hammonis Littor. Arimin.8 Cornua Hammonis foffilia 1 Non íuntlufus Naturae P $^ Cancer Hirfutus Facchino diCtus. 36 | Vltra 6o. genera | -— Hirfutus alius 7rfus dictus. — 357 [Cornu Hammonis depreffum. — 16 Cancer Latipes variegatus. 34. La-| Idem foffile. 82 tipes vulgaris. 35 |Cornu Hammonis erectum. 14 Cancer laevis quadratus. 46 | Cornu Hammon. & Nautili difcri- Capponius Jo: Vincentius laudatus. | men. g II Corpora rotunda minima. 19 Cartefius Aeftum Maris per preffio- nem Lunae explicat . 49 Caryophyllusfeu Fungites. 26. Idem foffiis. zbid. Caftellus Onuphrius obfervat Sedi- mentum Naris ad ejus Aquam ef- Íe ut r. ad 16. 70 Catholica vicus prope Concham. 75 Celfius Andreas Vpfalienfis lauda- tus. 70 Certaldenfis, «de Bocca. 4-75 Certaldenfis. Ager ícater Exuviis marinis. II Cella Jo: Maria laudatus. — 69.70 Ceratophyton Amaranthoides Pen- nam referens. 46 Circio deprimitur Mare. 63 Ad Echinos referri poffunt. B Innumera & levia, ut 700. 1.29 vix granum unum pendant. j Cruftumium fluvius. 73 Curfus Hadriatici defcribitur. 66.67 Cymaclum feu Comaclum in medio Lacunarum , ubiolim Spina Vrbs. 74- ; D Ecdinatio Magnetis Arimini nulla. 8r Dentales feu Antales 71 geftantur pro Amuleto b 23 Foffiles maximi in Agro Arim. 25. Dionyfius Halicarnaffeus Spinae Vr- bis meminit. 74- Diftn- e et 2d LowN D'UE X6 Diftantia Maris ab Vrbe Arimino, & ab antiquo Portu. 21442 E 7 Chini tres fpecies apud nos. 26 Majores Meloaes dicti. Echini Spatagi fr equentiffimi. Ephemerides marinae Vtiles | Claffium Praefectis Nautis V ectoribus Ephemerides marinae cur nci non apponantur.78.79.80. magis uti- les quam Aftronomicae. 78 Eventa Maris magis in Tranquilli- tate quam in Procellis Ípectanda. 62. F 7 Ánenfes contra curfum Metauri Portum incaffum conftruunt.68 Faneftribus hodie proquinquius Ma- re. 74 Flumina omnia finiftrorfum in Ha- driaticum ingrediuntur. 68 Fluminum & Maris Proprietates Se- cundariae . 69 Fluxus & Refluxus Maris Hadriati- ci ad Littus Arimini. 52. In No- vilunus & Plenilunüs . 53. In Aequino&tus, & Solftitiis. 72:4. Non accurate fex horis abfolvi- . A Sole diurnus fluxus 21| d Ml ihe] tur. p RU $5 Fluxus tempore magis flu&uat Ma- Méqur 64. 65 Focariae Promontorium. 75 Fungites foffile. 26 Fungites Tubulofum. bid. G Alli Aeftum Maris explorant in Portubus Oceani , at non accurate. jo Galliae Togatae, feu Aemiliae Flu- mina non ingrediuntur dextror- 85 fum in Mare , ut fcribit Gulielmi- nus. 68 Galilaeus Aeftum Maris per Tellu- ris vertiginem explicat. 49 Glarea finiftrorfüm ad Littus Maris aggeritur. 68 ibid. | Globus Terraqueus Sphaeroides. 71 erualbsp dus Nicolaus M. D. Etruriae Medicus laudatus. "T Gulielmini error de ingreffu Flumi- num in Mare. 68 H AdriaticusSinus magnum Flu- entum. jt Herodoto Aegyptus Donum Nili.7 1 Hieme Mare. plus Aquae continet quam Aeftate. $6 Hirudo Marina Zinannii. — 22.23 Hclothuria. 43 Holothurii & Tethyi difcrimen.z2;4. Horatius Poeta Cataclysmum agno- Íeito 4. Anuario Menfe Aeftus majores. $3. 54. 58. Imperfe&tionis Idea. 4I Ingreffus Maris in Terras tempore Eluxas quantus. 62 Infe&a Animantia non imperfecta, 41. Inftituti Academ. Commentaria ele- gantiffima. g Infulae natantes Coria dicta. — 67 Intumefcentia Maris Arimin. ad pe- des 2:7; 57 Venetiis ad 6. vel 7. pedes. In Mediterraneo ad 2 pedem] In Britannia ad 45. pedes L 59 Dunquerquiiad7.pedes — |] C. Julius Caef. Aeftum marinum ob- fervat in expeditione Britannica. 79. Novit Luna plena Aeftus effe majores. :2;d. Aequino&tii 'Tem- pore tutam non effe navigatio- nem. 8o Lacu- 86 TN ODE X iE I N i Acunae Marinae non femper ex N^? ves & Ligna magis a Teredi- ingreffü Fluminum exficcan- ne abfumuntur 1n Aquis falfis tur. 73| quam in fubdulcibus. 17 Lepas Lampas dicta. 3o | Nautili Indici & Cornu Hammonis Lepus marinus. 22 difcrimen. 12 Linckius de Stellis marinis. 41 | Nautilus Polypofus. ibid. Lifterus Martinus laudatus. 4. Ejus | Neptunus Terram continet & qua- error 1n Solene femina. 33| tit juxta Homerum. 9o Luna in Meridiano non regit Maris| Neritula Cochleata Fluxum. $3 Labiata t 27 Lutum feu Limus Fluminis Arimini Tricornea — | eft ad ejus Aquam , ut 1.ad 17. 72 | Newtonus Aeftum Maris per Attra- Rheni Bonon. ut 1, ad 175. 7o0| GüuonemSolis & Lunae explicat.49 Noachicus Cataclysmus quando ac- M cidit. 76 Novilunii & Plenilunii tempore ma- Aeotis Palus. 72 Jores Venti , majoresque Procel- Malacia majorinRefluxu.65| lae. Mane Aeftate refluit Mare. — ;z5;2. | Nuces Marinas Hirudines , feu San- Mare adventu novarum Aquarum| guifucas appellat Zinannius. 22.44 revera crefcit. $6|Nux Marina bivalvis dici non po- Mare in Medio Fluxus & Refluxus| teft. 27. Minima Littor. Arimin. velocius movetur. 6o| 21.23. Major. zó;d. Melius Da- Mare Superum , feu Hadrigticum| — &tylus vel Glans appellaretur. 2 r. Proprietates Fluenti habet. 66.| Non habet Cornua. 22 Obfequitur Curfui Fluminum. 69. | Nux Marina Tefta patentiffima Vn- Arimino hodie fit propius. 73.| guem Humanam referens. 23 Catholicae. 75. Fano. 74. Mediterraneum Mare novum. 76 Ó Ccidentales Venti fereni. 64 Mentula marina. 43 NU à ; Meridionalibus Ventis tumet Ma- VaL i. HA. re» 64 n nod: ES LR CHEMU EON dt HR Cornu Hammonis "em NA ELIO 5 UY ripis SUN. Venti Pluvii & Nebulo- Montanarius calculo definit curfum ou Sol AE " 04 Maris Hadriatici. 67. Obfervat | Su kh riso " uL p. Flumina noftra finiftrorfum in Oftrac m Lagi s : mare ingredi. 68 OO DRE 3t Montius Jofephus laudatus. 4. 26.77 P Mufculus glaber 1 M | Ea Aurita 7 Piofus f 2H Reticulata t 29.30 Mytulus . ibid. Vulgaris — | ! Pedis Ariminenfis proportio ad pe- dem EUN D'*H X. 51. 52| Refluxus tempore magis quietum eft dem Parifienfem. Penis Caninus marinus. 45 Philofophi fummi de Conchis ege- runt. Pholades. 33 Plenilunii & Novilunii tempore ma- jores Venti, majoresque Proccl- lae. Podex Marinus. 43 Polenus Joannes laudatus. 75. Ob- fervat Patavii multum pluere. 73 Polybius Pontum Euxinum in Palu- dem cito transmutatum iri per- peram credit. bid. Pontus Euxinus Mare majus dictus. 1bid. Populi fere omnes diluvium agno- Ícunt. 77 Populi maritimi foecundiores. — 5 Portus antiquus Arimin. hodie in- utilis. 71 Preffio Cartefiana. $6 Procellis magis fluctuat , at non ma- gis tumet Mare. 62 Procellis variat Littus marinum. 62 Proti Veneti primum obfervant Curfum Maris Hadriatici. 66.67 Pulex marinus Squillae fpecies. 5$. expurgat Littus Maris. 35 Pur pureus Color ex variis Conchy- lus parabatur. 29. Subobfcurus Bleu , feu Blew dictus. Vadraturis Lunae minor eft duplo Aeftus Maris. — 52 In 97 2t 65. magis pereunt aegri. 70id. 34| Romani fapientes in condendis Vr- bibus. 69 Rondeletii error inSolene femina.32 S Edimentum Fluminis Arimini eft Aquae pars decimafeptima . 7o. Convenit cum Sedimento Na- ris ibid. Sedimentum Maris Arimini Corni- bus Hammonis refertiffimus . 7. S. Ventus Arimini periodicus. 81 Sloanius Hanfius laudatus. Sol in Meridiano regit Maris Flu- xum. $5 Solen Coccinei coloris. 46 Solen ellipticus femina. 32 Solen Vulgaris, feu Mas. 32. En- fem Hungaricum referens. 2 Solflitii Dies non confert ad Aeftum Maris. $3 Spina Vrbs olim celeberrima & Ma- ritima , poftea in Continenti , & iterum Maritima. 34 Squilla Gibba Mantis t 37 Roftrata [ Pregadio à ibid, | Stella Marina cruciformis. 39. Echi- nata. 75;d. Echinatis affinis. 38. Laevis Rondeletii . 39. Radiis brevioribus.72:2. ''etra&tis. z5:4. Vulgatiffima. ibid. Quintili Menfe Aeftus majores. 54 | Stellae Marinae Tellinis vefcuntur. R guam Morifonis , Rapi- ftrum Tournefortii. 15 Ravenna in Continenti hodie, quae olim intra MarinasLacunas. 72 Receffus Maris in Retluxu. 62 Receffus Maris Teftimonia.72. Ab Vrbe Arimino Inconftantia. 75 x 39- Strabo meminit Spinae Vrbis tam- quam in Continenti. 74 S-v Hieme Arimini plerumque fpi- rat. $r Eb Bs Anais Vrbs J4zoff. 72 Tanaitae Cofacchi del Don. 73 TTellina Cavallina. 31. Fafciata de- pret- 828 bow D E UM preffa. 3o. Lenticularis. 32. Pe-| Viae Vrbis Arimini hodie quaiuor vcraccia & Pifeietta dicta. 31. Pu-| | pedibus aitiores quam temporib:is nicea. 2d. | Romanorum. 69 "Tercdo Navium Bruma di&a.. 17] Vmbilicus in Conchis quid. II "Tethyum. 45| Vnioncs , Concharum vitium. 4 "ULhermometra Florentina & Amon-, Vrtica Mariis Animal imperfe- toniana imperfecta. 81|, cium. 4t "Fhermomerri major altitudo. 72/7. | Vrtica referens Caryophylluta. 45. "pubularia Fzlegrana dicta. «| ^ Efculenta. z5:7. Globo*a. s5:4. 'T ubuli longi ere&i. ibid.j Magna. 42. Media. "Turbo Virgatus Vrtica foluta. Marfupium referens. A3 Albo viridis : 28| 41. Minrimus a Vulturnus Ventus Arimini periodi- Turbo Virgatus Purpureum fuccum; — cus. 81i. aliquantum inflat Ma- habet. uabid.| re. éz "Turris antiqua ; feu Phanalis Portus antiqui Arimini in Sicco. 71 V 7 Allisnerius Antonius Senior| Weodwardus diferte probat Con- W Agnerus Petrus Chriflianus laudatus. 4. I2 & 4 laudatus. 4| chas foífileis effe diluvianas. 753 Veneüarum Vrbs ampliffima. | 72 Venetorum Prudentia in confervan- X dis eorum Lacunis. 721 : : Enophanes clysmum asnc- Venti Luna nova plenaque majores . X (cr CAL y SU RNISEN 7. $5 Z Ventisnon multum tumet Mare. 63 4 Vermiculus Cornu Hammonis refc- j 7 Inannius Jofephus laudatus. 22. « AEDS. 17 39. 49. 44 ÉFeoo o X4W' Cubs uv. l Errata Pag. 26. lin. 15. Pilofillos Pag. 46. lin. ult, Ceratopbyton Maris Superi Penuam vefevens, Corrige Pilos :llos i Ceratophyton. Maris Superi. 24. mavautboides Pennam referens, - erae s Cavolus. Pisarrius.Inci: Mereules Laelius .Del: Carolus. Pisarrius.Inci vc die m squid e | Carolus Bisorrius.Inci: Ji AE | Cavolus Pisarrius. Inc. | | Siem m A rr t 7 Lg PE 2 SS T T s 2 Sese exe 8—7 Caovolus Pisorrius. Inci d m E] E F4 E 3 - [" E] 2 E £z [3 o iercules Laelius. Del: - * Mr emis e c d : ons 1 ue Roe D z JE os iL S de sea N rte etn s mot a nte a " A MENT E | », * ' i H Ln pe ap Y RARLASRA RT PARAL VAR ARA AARAP TRI RU. NAP AAo APA S AAA AR AN SA NAM ZA AAA AAA aA EA AL ALTA A SAP ARA: AC ASIAN AAA ARRA AA ABA AR A ARAN E Ane AP AA RAN APA AA^^ ^ APA P a eAR APNARA ASAP » AA AAAAAARAA AAA Pa, f MAkutal A AAA TR rS Nu PMRMA ASA, AAA, A Cs LUA^ A^ ARA. AAA : Aet AAWAAA LALLAMU AA DARAN A VA SALA 3 $5 un MAPA AA ARA AAANASAAAAA BM S PTS YO YA: ; Y T ,S8856 ? as M AAAAAUA ARS AA Ae ACE SAM ^ ENS : JA RIS X ^ AAT &^APPAY k^ UNA | A108:8292425 nad. 2037) EOS AS TIME ARA Rs A AW Rn xA PARAR TA AD RA. Dan ^ P^RSA^^ A^ M, HAN ^. CRRRRAVAPAA M ^ AAA Au ATOANAA ^^^ a A SRSE P ARSA EAR D ANANAS AD^ AAT 2. ARA ARA N. ^ AAA ; / OA AAA PE AINA ^ 4 "SaAAÉ ^ Ag, A. MA AAA ^a An A^ ^ AAA f^ ^n A "^ AT Rn ARAP A^ PST AMAA ^ ^. APA Lad! ^R : : AMA anb. A 4 JA ^ T. AAA AEATAAA^ A^ÓD 250AA A ^ AAMA QA j MM AAA ARRA AY IAA a PAR RAAASA E ARA PPAR ^a^ ^m^ ARRA A. RR AL Av S ARAGARMAN AAA SAMT J "AA ORNARI AAA a^ ^ R^ PAA^ A^ AAA ^ AA LR ^^^ A^ ^^^. ASA ap v A ANARAAA AAA, ; Top A^ AY AAA CA^ AAA / APA^ DAMM AAA. AMA PANI TA A^ LA; mA ^^^, peas MERRAS AABARAIA MAU aA ABA" : 84A K AARQARY AAA AAA SAAF ^ Ms TARECR, AAARAA, v^ iu ANARAAAAP ORA ^ " AAA PATAAA^ AA Eo MAR RIP I Y Y. 1 AV APTA P A : CA RRARARAL RAPAAA DABAT A AA RAAAAS. ^ AA SAM GAA ^ AAA AA TAA ta RACE A AAA MA NATAT ANA RAP A ana^n a Afri AAT Í 1 VNEM X A ^ ^ i P ^ ^nf ^ac ARA PA. RR PP AAA T ARM Ann. ^ d uu A UM AL. À A. ^t T , "BAfhhe a 2 NNAR. ach 33 SOAM costi pe "^ tá 2 A : x - ACror AA axis dA PAPA MNA A ARRAR Pn V aaacA AB i8. MAH RAN AP^ zip : INA^AR^^ ^ ^ 3 A aC 0^ ^^. CA 'A ^ , A NA " A^A ^. APAAAIDL A. A ^ LPAPMA AAA ! ASA ^ DA agahtae ESAE M ANNI RR AL VAESAAA PEN AA APR ACAD ANA SPRRA PRA REN EA AWANN ^^ am ^.^! YAT nf RA AAA^A aa ATSYA AY. AAT TR AA M MALOS as AA A AARAAAAAA NEHRS 2S STRANIDR SR DR ARA RIED ^ » e. AE AM. VASA BAS RANA AU X RA^ ADAC AMARE AR ^^^ SATA MAINE, UU A^ SUM AA Aanaoa aa e e No AMAP CARS, VERISSIME A^ ái ARA DAMM ALAAARAAA An AM AR AMARAS ARRA ARAS AA NOM CORAN MM AM ANARINTRT WIE A^ ^A^A^ ie A l AN ^^, : à mre AAARBATTS AAA; e o IMS BUS D. Mu a Mts A^ AH ZUM : | AMA RUM Ad PART AA A AAA PARAL AAA ARAARA AASAAAARRRAE AER ; ^o. CX ^ PARAR ANSA NAAR ART LR Attn nena ADT Atto ARRA n Sos ^ ^N LIA AA gui» : AU RARE MT CAR à e AAA AL ATAMAMARARHASA ESSA AA d / ARARSAR;ARAR Ann. ARAM LASS SAMWARPMan e ARPAOAATS AA AAMAupay Antw VAR NR APPRARIP tte PPWnPA PC RAP i AM QAO WA SALMAS MANNA OA IAAAPA WW PA anlafaj- ARA AAA f AMAA AAAAAA Y aA Laus M M AAA ALAS DAVAAAAA ARAM AUIA p VN ARAM A^ KRAAAN Du AAA SAY Fi ^A APAAPPP Tur ^^AC^. TA pA irre roof l ^^A^ ^í Aa 5 PAAAGADARAAA. | MD ANS ood B ^ AMAA ARG PRA APPEAR je AU ANE AA nf 4.2^ RO GAB AARA F. , 1 $8: ^^ ^^ ^AP^ ^ 5 M MAMRERA GLA AUS Mesum AC Fofele V NON AA LAM AMA AE LAQAA A^ ARSARARARARAA, AA vm BAAAS. P | ASA ACE OA A ASAP APT ^U ^ A AAT ^ 203 DUERARRISE YS Ri AA. Asics Cu 2 ReBG APR A PAINT : RARARA RARI AP AAAR xd 2 PA AAA" QUA AA AR An AA VOLSCOS AMAA BAARARRARASA ACA A M REM AMD AAA AAA, AAA pu. A AASRALE cA: AI SAP APA AAA AAA ARA ew ER T AARAU Y NT ARA PAAR LAAARAaI DRE SCA VR AG TNAM A m C SANSA ASA. (NEM AEN Srt A262 2S s RAITM AA ARA SAXA NA RBAASARRAAAAAAAT T AAAARARA. AA ARAGRRRA AR S8 Ao260A MAIN ASA ESAMI ^P ^^^. BAR BAANAAAA, AYATATAJRYA AVAJATATAVA ATA A^^ A UM ^ ^QAANA^N ^ 5^2. 5 Ane Ana Dina Aaa S A RARAALAA A AARAAAGA RASA ARTR AERA TEN T. LL OÓANPAPAIAIPNTARAIPALAMAN ARA TNES AR RARABA HAMA AMNATAN | ARAS AARAAAA AAA ASAAQAAA iR: RA: A MA M EL UIT A ANA RAN AMAA eti eS VA pA AA AAA RABAT V^ ^ : . CAT m B^ ISTA EROR RP RAP NAAR A, ANA APRPRTR DRAN AN MAR. Ei QAERA AAA ASA á ANS a ATE NAA AN SE SDAAA AAA NA AR AO ( A Sees CAS ARRA AA ^A ^; AR IAARABA TOYS ical ^ A. ARA | ARA : fASa naa nAA ^a ARA RIA Ran TER E ME DN «| AA P, SA AAAAAA A ^ ^ I EA Qe AAe ARA: A^ RCRO A. A | . A vv "i ^ AN Ve V 'd WS ] v JUN LASTS » l vM IU ME ov SOWNTWI vvv VV Ww». "Vv| e í WE ts "vg yv vuv vyd EE) Ty NAP gar w d M. VÉ v DENN ivi w : SIMA UV vv AMA NACL DA T LA. v. "E TW. Vut uo VU. * eM My : S Vi "wwe ] je i idv VP Sig : ^ de F* v vM UV ye, AA WO VUV NW ji v. ( dvi ivt Ti y rd V US Ue d A S RUADAA COMMUN | MA s MA Vv Uv VUUVY VAPIUA v duet n v Vw eri id La IU) A MUTA My vvv TS dic d AN "N E Wet uv CUT P Wd Miu v Y MT v VM sy o Eres Mn Mire EA QUAS ivi AMA : Vj VLMNUV v" WO » 4 2 9 ul : m V ^ viv vy Ww MUST UV V v " MN. V ied M ^ VANJPYaG d