Bostojst Medical Libbaby
8 THE FENWAT
fcut 1/ft'l.
IOANNIS GEORGII ROEDERERI
MEI). E T A N A T. C^V ONDAM IN VNIVERS,
GOTTINGENSI PROFESSORIS
OELEBERRlMI
ELEMENTA
ARTIS OBSTETRICIAE
IN VSVM AVDITORVM
I> E N V 0 ^PIPIT, N E C N O N
PRAEFATIQNE ET ANNOTATIONIBVS
INSTRVXIT
HENRICVS AVGVSTVS WRISBERG D.
MEDIC. ANATOMES ATQ^E ART. OBSTETRIC.
PROF. P.
CVM PRIVILEG. ELECT. SAXON.
GOETTINGAE
APVD VIDVAM ABRAMI VANDENilOEGKII
I766.
b SEP 2 6 1923
.
/
ILLVSTRISSIMO
ATQ.VE
EXCELLENTISSIMO DOMINO
GERLACOADOLPHO L. B. de M VNCHH A VSEN
DYNASTAE HEREDITARIQ STRAVSFVRTHI REL.
AVGVSTISSIMI MAGNAE BRITANNIAE
R F (? r s
CONSILIARIQ INTIMO
PRIMARIO STATVS ADMINISTRO
CAMERAE REDITVVM PVBLICORVM PRAESIDK
ACABEMIAE GEORGIAE AfGFSTAE CVRATORI EMINENTISSIMO
FORTVNAE SVAE AVCTORI
DOMINO AC MAECENATI
LONGE INDVLGENTISSIMO
VITAM ET OMNIGENAM SALVTEM DEVOTA MENTE PRECATVR
HENRICVS AVGVSTVS WRISBERG.
I
, . ...
V^uod binis vicibus illvstri$sime domine b, Roederero gratiofiflime con- ceflifti, vt prima atque altera huius Jibelli editio fummo nomini Tuo confecraretur, id indulgentiflimae gratiae genus, huic tertiac ne deneges, votis ac precibus abs Te fub- mifle efflagko. Tuis fub eminentiffimis au* fpiciis primum prodiit ifte liber, quem omnes tanquam maturum confiderarunt fruclum, qui ex falutariTuis curis conditoinftituto ger^ minauit, quiqueitaqueplaneTnuseft* Quan- ta olim liberalitate domine gratio* s i s s i m e artis obftetriciae nofocomium con- difti, fundafti atque inftruxifti, tanta fane
muni-
mmrificentia & nuper idem amplexus es. Quam multa exilant illimitatae beneficentiae Tuae documenta ! Ipfe non loquor, quam- uis filereidnon deberern, cum difcentem,pe- regrmantem, reducem me re., 5c confilio in- dulgentiffime fubleuaueris, necnon bono- ribus/ & quas olim fperare poteram, pro- fperitatibus cumuiaueris. Audiat fupremum numen mea & integri populi candida & ar- dentiffima defideria, vt Dretiofiffima Tua va- letudo, tot tantisque terrae tradtibus faluti- fera, diu adhuc profpera, conftans, atque in- columis fit & perfiftat. Scrib. in Academia Georgia Augufta d. 27. Mart. 1766,
PRAE-
PRAEFATIO.
jrf x quo tempcre obfietricia ars ciuttatis priuilegio & noftris quoque in Academiis fruitur, vt cumreli^ quis vniuerfae medicinae difcciplinis quotannis publice tradi atque exponi confcueuerit , tantis fcefce commmda* uit vttlitatibuf, $n totarn rempuhlicam redundantibus^ *vt omnium, de falute ciuium fuorum bene tnereri ftmhn* tium medicomm nunc interfit , non vulgarem quidem vti olimmos erat, fed folidam, profundam^ erudiium^ atque experientia confrmatam acquirere iiiius difcipli^ nae covnitionem.
Equidem non in ea fum fenteniia , medicum^fioft mfi ad praebendas parturieniibus auxiliatrues nianuff qaamaif & hoc ofiicium faepius bonori (f emolumento ejfe pvjjit , hanc addifccere artem opnrtere : grauiord enim , atque maioris momenti fcunt officia $ quat medi*
PRAEFATIO.
co leges interprefanti incumbunt , quorum fane off\efa~ rum muita, Jine imimiore artis obfivtriciaefiientia nec intelligi nec exerceri pojfitnt i ). Quanti vero pmderis fint fubfidia quae a meaico forenfi ex obftetricandi arie petuntur, illitd fatile quacftiones ■, de Infanticidio, de Partu, de obftetricum examine iUuftrant ; Non fine cauffa it aq*.* f*jpirnv * mcdicum fcientiac obftetriciae pentum caeteris paribus bonum atque prudentem medi- cum forenfem efte futurum, cum e contrario , pbyficus vrbir, vti appeUari foknt, find circumfpecla no/irae ar* tii cognitione nec fingi nec haberi pojfit.
m.
Hanc artis obftetriciae necejjitatem , hunc fflius in aliar difciplinas influxum, haec emolumenta inter pri- marias referre debemus rationes, quae illvstris-
SIMVM ACADEMIAE NOSTRAE CONDITO-
k e m , nvtritorem, A c PATREM, permouere^ vt fuafu & confiliis perilLVstris h a l L e r i > nmltis modis vniuerfitati Jalutaribus , Nofocomium & Cathcdra anno ijjl conderetur, nec non ad pmfitendam atque exercendam ittam artem, celeb» roedere- r v s praematura morte, pro dolor ! defunciut, Argen- tina vocaretur, Qua laude, qua profperitate , quo tan- dem fucceffu beatus & mihi nunquam fatis pie recolendus Praeceptor, & muneri & ofjicio vfque ad di- fceffum Parifios menfe Martio 1763 fatisfecerit , ipfe hic liber, & reliqua multa ad amplijicandam obftetriciam doclrinam edita eius opera , nec non ingens clarijfimo- ritm difcipulorum numerus abunde loquuntur.
IV.
1) Roedereri Orat. de Art. Qbtf, praeftantia.
FRAEFATIO.
IV.
Nec minom ehts cpuscula 2) , quae ipfo autore coU ligitf deuuo edi coeptrunt, nonjtmnona Hma & addi- tamento in lucem procliere. { luuat ea folummodo recen* fere , qua* volumini fritno infcrta funt.
i°) In Diflert, Diezinna a) Tahulae multum auc7ae> vtque ad vltima vitae fua* tempora ab auciore perduclae funti b) Infans. ferotinus ijftris pon- dere corporis Jui $. ffi. fantae fuit magnitudinis^ vtfeclione caejarea in lucem edi debuerit p. 41. Quamuis nunc Celeb. auBor eundem cafum inter rarijfimos retulerit , p. $$. alius cuiusdam infan- tify ferotirpp pr$ml dubio partu in litcem editt\ Z. f£. %i&$jjjjfitfionem fecit , qui propter humero» rum atque\^&fculi*nimiam latitudinem arte ex- cmi debuiu ■*** *' ^S&a
2°) In DiflTert. inaug. de foetu perfeclo trudite p. $6% monet , ventriculos cordis in foetu , qui re- fpirationem no%dum expertus eft, non nifi ex fit»
1 dipjofci pojft , cum vtrique tunc eadem effe Joleat
Jubflantiae crajjifdesy quas a partu demum mu-
tetujr*
*.•■*-
30) M Progr. de vlceribus vtero moleftis p. 'z<f29 n. % reforpti & in alium locum fine vlcere prae- fente depofiti puris, nouum exemplum affert vir?\ cuicrus dextrum chirurgica arte refeclum eratf qtSque infiniftro thorace abundantem exhibuit fup- jiirationem.
49)
a) I o h. Ge. R o £ d e r £ r i opufc, med. Goettinga»
PRAEFATIO.
4*) In Difl. de fcirrho vteri , mercurU ff falivath* nis falubvitamn, Kuyfchii atqm Eoerhavii auclo* ritatiims confirmat*
Tot fme etfewpla , ianicque dvmmenta indefejfat IRoedereri induflriae, ipfius famae contra ignominiofam tceentijfimi cuiusdam autoris 3) infimulationem, iufti mndicet ejfe poffunt. Ipfam quidem Elementorum b. Praectptoris in gallicam linguam translationem, cui eiusdem Decades duae de partu iaboriofo adiecJae ejfe pidentur, mmdum vidimut , in Diario autem erudito* fum-, 4J quo ifia traduciio indicatur , tam impolite fi- mulcum IIL Roedcrero aclum fuijfe lcgimus, vt audacler mcufetur, omnia quae de arte obfietricia dixerit, tra* diderit, & pvjdici iuris fecerit, a medicistf chivurgis Gallir Celeb. illnm accepiffe , fibi odfripfijfe , vraeceptores fuos filuiffe ; .nihil Roederero deberi quid babeat , nee aiiam mereri iaudem^ nifi quod in ordinem redcgerit* ■Non confidentiam in ferendo tali iudicio miramur, per^ fuaji, eickm Jaciie eadem dicendt^lihertate vti lieere^ qiii rudis hi re hiftorica, contra omnem hqit-mdi vfum narrat , negotium a principatu Goettingenii Roede- rero iegatum efle, vt difcipuios ohftetriciam ortem do~
cerec
:) Elerrtens de Parr des accoucheniens, cugmenres des oblervarions fu-r les a(*.couchemens {aboneux: a Fufage des ecudians en Mcdecine et Ciururgie paf feu I. G. Roeofjer erc. Traduir iur !a der- niere edinon par M. * * * avec fig. a Paris 1 76^. g.
\) Journal des fcavans 1765, mois d?0£tob. VoL I, p 4L fdiU Amflefad^
PRAEFATIO.
ceret $■)» Talem nemo prudens mirabiiur canttlenam9 fdcbfiupefiet. Oua vsro iniquitate Roederero ingva- ius animus ergo praeceptores exprobretur, plcraque IIU autorhfcripta tejiantur, vhi faepius & plurimis in lo* cis , iaudes o merita Ceiebcrr, levreT, petit aliorumque iu arte ob/ietricia iUuftrium virorutn , vbi- cunqtte faltem dcbuit & potidt , extoUit. Quid quody nonne in pratfationc FJementis fuis praemijfa, publiee confeffm eft , quid parthn ilu fridii fidelibus & iongo ufii comprobaiis docirinis \ partim multiplici fcri* ptonim huc fpeSiantium tbefauro debucrh ? jQt/id eft igi* tur quid filentio praetericrh ? Si forfan fint quaedatn momenta quorum canft reprehcnai accufarique Roede^ rerus pvtuijfet , cur fiiebmt Cekbres illr Ihedereri prae* ceputes 5 quorum nomina & in leciionibus fuis nun- quam non magni fecit , cur plagii ilium non accufabant^ cum prima Eicmentorum editio anno 1752* hi lucem pro- diiffet , cur non clamitabant , rcprehendebant dum viue* ret? An fortc infanium recens enixorum magis naturae conueniens menfura & pondus , quae Roedsrerus GaHiS autoribus dcbet & fiiuit ? An pla centaeZS fecundinarum accuratior confidcratio? an vteri 15 gcmtaihwi feminU norum verior ab ilio confirmata JiruEiura ? aequitas ipfa tnecum confentit , eiusmodi contiO/ietiofas imputationes nec nunc nec in pcfievum Roedereri merita obfcuraturas efie. Viliuris vero ingenii macuia notat illum, qui ita audatlcr calumniari potefi,
VI.
Eaedem fere nunc9 quae. Roederero olim fucrunt ra* tiones , vt primam ad conjcribenda hacc Eiemeiiia ma- num admoueret , & mihi ejfe pojfunt, cum tertiam iUius
libri
5) Charge par la prmcipaute de Goettingue cTinitiec des eleves a lapratique des accouchemens ib> QuH prfrictpatus? qualis Roedererus ? qmdijcipuh?
PRAEFATIO.
iikri editionem euulgem. QuodVniuerfitati mftrae inU micum fuit in eripiendo Roederero fatum , mihi vifum eft propitium, dum ex nutu & voluntate mvnifi- centissimi maecenatis me Juccefforem eius facereu \dem munus eandcm lecHonum normam^ quam proficuam cognoueram, poftulabaU Deermt iam exempiaria quae avditoribvs C a r i s s i m i s exhiberem, non deerat libellus. Nihil habebam quod tnutarem , pauca quae adiungerem : quaeque mibi enim effent^ mn ita comparata videbantury vt librum folide* erudite, i$ iucunde confcriptumdeformarem , vtlibri or» dinem difponerem aliter^ qui meus non erat , quo vti~ lior mn redderetur. Notae ipfae, quae molem nonau- gent , partim quaedam explicant , & iUuftrmt , par~ tim alicutus diffenfus rudimenta funt , qui in tanto Jcn- tenUaram diuortio & mibi quoque condonandus erit^ jdliam iUamque longe vtiiiorem pajjus ejl hic liber mu~ iatiomm, quam ?ion poffumnon, quin laudem (f com- wendem. tndicem puto, quem magna diliqentia & dex* teritate denuo exarauit Nobiliff. Vir D. W e j s s, Med* Cand. digniffimus^ Haec eji hreiiis hijloria libri , qui tertia iam vice prodiu Monemus adhuc, conjilium rnn~ tatum ejje , quum in notis pagg. pj. & <%>. haec noftra praefatio citatur, tunc enim cum illa feriberem, eonjiU tueram de tempore & aeftimatione partus quaedam me~ dicinam forenjem fpeclantia, diffrere? qui/ur verv9 cwn proprie ad artem obftetriciam non pertin ant , cjf Ji diutws meditata funt nunquam fero cum puhlico cmn- municabuntur^ impraefenti jupcrfedere poffum, Dab» Goatingae d, 27* Mart. 176$.
WRISBERG a
TA'
TABVLA CAPlTVfli
C ** Prfuis, offeav p. i. $* n
C, IL Vterus virgineus* p., l$. §. n*
C III. Vtexus grauidus, p.. 2,1« §. 49,
••*•■.
C. IV* Guum. p. i*. §. <SS%
C V. Theoria partus. p. 44, §. 93..
C VI,, Virginitas.. p, 52. §, 115..
C VII. Grauiditas, p. $9* §• U^*
^i n > ' - .. . .
C, VIII.. Partus, p, 76. §, 16 4%
C IX. Status vterj poft partum, p. j>i. §. iqju
C X. Partus diuifio, p. 96. §, *oo,
C XI. Exploratio. p«r 1 16. §. 2 j$.
C XII. De iis, quae peragenda in partu funt. p. 120. $♦ 263..
C. XIII. De iis , quae in parro difficili peragenda funt» p. 1.46. §. 324.
C XIV, Solutio placentae. p. i?z, §. 343.
G. XV. Signa foetus viui & mortui. p. 162. §.n°*
CXVI. Deiis, quae in partu praeternaturaliperagen-- da funt* p. 169» §. 391,
C XVIIt
C, XVII. Psrtiis diiHciiis & praeternaturalis propter ca- put praeuium. p. 1S0. §. 413.
Sccl. L - - - ob capkis molem. p. igi. §♦ 414, Seti.lh — - obfitum vteTiohliquum.p.i99.§.449» Sccl.llL - - - obiniqnumcopitisfitum. p.221. J.508.
ct) - - - quo %cifs verfuj? os pubis dirigitur* p.
•J
p. 221« §. 509.
(3) - - - quo facies prima ofTertur. p. 222, §.515*
ry) . . _ quofcetus in latuseftccnuerfus. p. 2.7, §• 553*
&#. /P. — - prcpter impedimentum quoddam m corpore foetus praefens.^ p« 231. §. 543.
«) - - - quando funicu-us vmbilicalrs circa foe- tu^ collum contorquetur. ^.231. $. 544.
£}) Breuitas funis nimia. p.- 234. 5*5 54«
yy - - - Nimis lati humeri. p. 235. §. 557.
2) — * quando brachia dorfo* decuflatim in- cumbunt. p. 236. ■.§. 561.
g) . — Abdomen foetizs aere vel liquore tu- midum. p. 236. §♦ 564.
$*) - - - quando membrum foetus fuperfluOln vel ipfe foetus duplex eft. p. 257. §• 567-
$*Sl*V* ^ -p - ob vteri vel vaginae vltium. p. i^p.
#) - -t * quando corpufculi truncus a corjftriclo vteri vei vaginae fphinciere retardatur. P 239. £l7i<
|3) - - - quando vterus vel vagina prolabitur* p. 240. §. f 76.
ry) . . - quando a partu vterus inuertitur. p.. i£h §- 583-
Stff. VI. •* - - propter auulfum humeris caput. p. p. 246. §. 588.
€. XVIII. Partus difrkilis & praeternaturalis ob aliam corporis. partem, praeter caput, praeuiarq* p. 246.
Seff. /. Agripparum partus. p. 246. §. 591.
Sefi. //. Partus difricilis & praeternaruralis ob genua adosvteri conuerfa. p. 254. §609.
£W?, ///« - -- - propter clunes ad os vteri conue*- fas. p. 255. §. 612.
Seff. IV* -- - - propter foetum in transuerfum, ia- centem. p. 259. §. 622.
g) quando collum eft praeuium, p, 261. §. 6z8±
£) - - humerus & fcapula. p, 362« $, 6$ i*
7) -. - brachium. p. 262. §. 6#*
3) - - peQus. p. 166. §* 649«
i) * - abdomen & hypochondria* $<z66. $. 6f 2.
<?) - •. dorfum, p, z<zj. §. 655»
>i) - - ilia. p, 268. $. 6f 9«
&& ^» Quamada caput intra matricem reiiclum; excutiendum fit. p, 268. §. 6<Ji.
C. XIX. Partus difficilis & praeternaturalis propter fu* nem vmbilici excidentem. p. 273. §.674-
C. XX* - - -. propterfangutais fluxum. p. 275.$. 6go%
C. XXI. ■* - - propter parturientis conuulfiones. p« 280. §. 690.,
C. XX, Partus Gemeljorum. p« 284« $♦ 701«
C XXIII. Abortus. p. 288. §. 71.6,
C. XXIV, $efi. I. Mola, p. 295. §* 737-
&<?. //. Conceptus fpurii. p, 298. §. 747«.
C., XXV. Infolitae conceptionis partusque viae & fe- quelae. p. 299*
Seft. L Foetus extra vterum haerens. p. 299.5,751.
SeftAl. Foetus folita via vtero non exclufus, p.303. §. 761,
C. XXVf^ DifTecYia foetus in vtera p. 307. $.772. C XXVII. Partus caefareus, p, 309. $. 77&
ELE-
ELEMENTA
ARTIS OBSTETRICIAE
1N VSVM PRAELECTIONVM.
Cap. I.
^ MEOTc
PELVIS OSSEA. .Ep281923
Partes, quibus foetus in lucem edendus continetur, quasque transire cogitur, funt Peiuis ojfea, Vterus, atque Genhalia externa.
§. *♦
Hariim adeo ftru£lura & a$io artis obftetriciae ti- roni non folum cognitiffimae fint, fed vt hifce fpecia- liora quaedam infuper pernofcat , necefte eft»
A r- §• 3-
2 C. I. PELVIS OSSEA*
Peluis i)ofTeae cauitas 2) iiiperius & inferius aper- ta eft, Superior apertura fit ab offium pubis crifta, oilium ilium linea eminenti , innominata , prima offis facri vertebra, (atque praecipue angulari illa linea., quae ex coniunclione vertebrarum lumborum cum ofle fa- cro paratur ). A circumferentia vtcunque elliptica in- cluditur, cuius diameter procedit ab vno oflium ilium ad alterum: coniugata vero, fiue minor diftantia, a fymphyfi oflium pubis ad os facrum.
§. 4.
Inferior apertura fit ab offium pubis arcu, eorun- dem atque ifchiorum ramis & tuberibus, ligarnentis fa- cro - ifchiaticis , atque coccygis ofTe. Huius circum- ferentia tam regularem figuram non format, quam qui- dem aperturae fuperioris : quodfi vero vtcunque elli- ptica habeatur, coniugata, feu minor diitantia eft ab arcu oifium pubis ad os coccygis { non extenfum fed in curuatura naturali conititutum), diameter vero, feu maior diftantia, ab vno ifchiorum ad alterum.
$• 5-
1) Hoc cauum, quod quar- Cauttatem ipfam, & Exitum*
tam corporis humani cauita- Haec differentia abfolute no-
tem conftituit , eft planeim- tari metetur, vt obftetrix &
mutabile, a cuius vel bona eperator femper fciat» qua-
vel mala conformatione fae- nam in peluis regione capuc
pius imo pluries, & facilitas infantis haereat, num fit ini
Scdifficultas partus quoadma- ingrefTu, anvero in exitu; ad
ximam partem pendet, quare hanc diftin&ionis normani
praecipua confideratio peluis, tres praecipue in partu perio-
quoad fiffuram , compofitio- di notandae funt, quarum o-
nem> & partes requiritur. mnium periculofiilima cen-
fenda eft, quando caput in*
2) Merito diuiditur in tres fantis transire debet apertu-
parces, in Introitum nempe, ram inferiorem feu cxicum.
C. I. PELVIS OSSEA,
$♦ *♦
Linea, quae in medium diametri aperturae infe- rioris perpendicularis eft, & per mediam cauitatem peluistranfit, Axin Peluis fiftst. Is in horizontem con- tinuatus, retrorfum proiecjus, angulum acutum cum eodem intercipit.
§. 6.
Quodft enim in virgine duo perpendicula demit- tantur in idem planum horizontale, vnum ab arcu os- fium pubis, akerum ab extremo oftis coccygis: maior oftis coccygis ab horizonte deprehenditur diftantia, quam arcus offium pubis, & quidem pollice quafi pe- dis&vltra. Quodfi porro triangulum iiguretur reclan- gulum, cuius hypothenufa eft diajmeter aperturae peluis inferioris , cathetus di&ae diftantiae differentia , ex le- gibus trigonometricis calculo inftituto, angulus reperi- tur 7 z circiter graduum.
Hoc quidem modo peluis femlnea le habet, at vi- rilis difterens eft ratio 3). Namque peluis virilis
«) Apertura (uperior, quae feminea eft anguftior, tri- bus lateribus curuilineis terminatur, quae in apertu- ram vsque inferiorem continuantur, fuperiusque
A z maius,
3) Peluis in omnl ambitu in feminis maior eft & am- plior quam in viris, prouti quoque eius diuerfa confor- matio inter praecipuos perti- net chara&eres, quibus du- plex fexus, & ipfum corpus femininum a mafculino di- ftinguitur. Praeter haec ve- iv diftin&ionusn figna alia ad-
huc dantur. Sic totus cor- poris habitus iaxior, omnesfi- brae debiliores , muteuli mi- nores , & plus pinguedinis in ieminis obferuatur. To- tum fyftema arteriofum in fe- minis maius efle folet quam in viris, vt aorta, vbi in arre- rias iliacas diuiditur, amplicc pkrumque inuenta iit.
■*&
* %
4 C. I. PELVIS OSSEA.
maius, inferius autem minus ipatium intercipiunt: anguli formantur ad (ymphyfin offium pubis , & ad "oifium ilium cum ofle facro coniunclionem.
p) Magis in pelui feminea , quam virili, ifchiorum tu- bera, & cum iisdem femora, diftant 4).
y) Inde fit, vt minor iit integra capacitas peluis virilis, quam femineae»
$) Oflium pubis rami in pelui virili ad angulum acutum iunguntur; infemineafymphyfis, quae ipfa crafliore cartilagine formatur , arcum facit ample excauatum.
e) Mulierumos facrum latius in pofteriora gibbum eit; virorum vero minus latum, magisque introrfum flexum.
<f) Mobilius feminarum os coccygis minus,quam in vi- ris , ad anteriora proiicitur.
v\) Lata pars oifium iiium in feminis ad Iatera magis eft expanfa atque deprefla : quare lata ilia , multum di- uaricata femora & gibbae nates, bene formatam pel- uim atque hoc nomine ad facilem partum feminae dispoiitionem indicant.
$. 8.
A natura ita formata peluis feminea aptiflima eft, vt foetus partus tempore edi poifit 5). Cumenimaper-
tura
4) OiTa ilium maiorem ha- moribus effe foler, illam na-
bent a fe inuicem diftantiam, tura viris in humero conci-
idem quoque de oflibus ifchii Jiauit. valet , hinc trochanteres in
feminismagisdiftanr, adquam y) Ad abfofuendum feli-
diftantiam ftatuarii probe at- cem & naturalem partum re-
tendere debent. Quae vero quiritur bene conformata nec
feminis maior Iatitudo in fe« nimis ampla nec nimis angu-
ite
C. L PELVFS OSSEA. 5
fura fuperior diametrum , in pelui bene conftituta , ha- beat qua(i $\ policum rhen. coniugatam autem 4.% pol- licum ; foetus autern caput proportionis iuftae , & a do- lorum vi compreflum, dinienfionibus fuis has dimen- ftones non excedat: foetus vtique aperturam hancce in- trare poteft. Ne vterus cum capite non compreflb defcendat, hoG aperturae peluis paulo minbres funt. Lata etinm diameter humeros foetus, bene pofitos, ca- pite licet latiores fint, facile fme mora nd offa ilium recipit , quod diftantiam vnius auris ab altera in foetu iila diameter fuperat.
§. 9.
Oflis facri cauum recuruatum cum ofle coccygis planum inclinatum facit, in quo lentius caput & cum moderatione , fine fubito Iapfu & carnium , inferiorem peluis aperturam claudentium, laceratione glifcit; quod etinm occiput cum amnii veflca ad finus externi aper- turam, axi peluis anteriorem , dirigit.
§. 10.
Licet vero apertura inferior minor fit fuperiori, ob diametrum 4 pollices raro fuperantem , coniugatam 4 poliices non aequantem ; flifficiunt tamen hae menfu- rae, fiquidem in pofteriora cedit os coccygis, pro yi- feriori coniugata amplianda , & minor humeros diame- ter transmittit, a dolorum vi & peluis offibus ad cor- pufculum preflbs. Nimia inferioris aperturae amplitu-
A 3 do
fta peluis. Diuerfo enrm re- parrus periculum in eadem
fpeftu eadem peluis, quae femina enafci poteft, quae
antea naturalem partum fe- cum pelui ampla, magna ca-
cerat , nunc difficilioris parcus pita enixa erat , niinc vero ob
caufa effc poteft , li caput ni- capitis volumen refpccliue
mis magnum : E contrario minus, prolapfu laboratura.
6 C L PELVIS OSSEA.
do plani inclinati (§. pr.) beneficium non attulifTet. Nimia etiam ifchiorum diftantia, minus conuenientem femoribus cum acetabulo feciffet articulationem ; quae tamen & ipfa femora, quoniam in feminis magis di- flant, quam quidem in viris, fieri hinc folct, vt vte- rum grauidum melius fuftineant.
§. ii.
Ne tamen nimis anguftum inferioris aperturae fpa- tium iit , magis quam in viris, offa facrum & coccygis ab oflium pubis fymphyfi diftant. Rotundum occipuc in arcus formam expanfa pubisx>ffa apte excipiunt & ve- lut hypomochlion ita , vt reliquae capitis partes peri- naeum cum offe coccygis reprimere poflint 9 atqueadeo ipfum fenfim exprimatur, firmant. Superiori oflium ilium expanftone liberior vtero grauido fedes paratur.
§. 12.
Minus apta efl peluis , quae ab haclenus defcripta forma recedit : praecipue autem peluis cenfetur vi- tiata 6).
et) Quae, fi integri corporis proportio refpiciatur, parua eft, fiue re&e caeterum formata fit, fiue minus. Solet quandoque virili affimilari. Ex minus gibbis natibus & ardioribus iliis cognofcitur 7). Reliquas fpecies exploratio patefacit.
(3) Cu-
6) Omnia peluis vitia red- vt, fi ftatura gypfea vel Iapidea eunt ad duas claifes, velenim a pofteriori Infpiciatur, exhoc tota peluis peccat^ vel vero folo chara£lere quamuis nul- quaedam peluim conftitucntes las mammas videamus, con- partes mah conformatae funt. cludere poffimus, ftatuarium
v feminam repraefentare voluis-
7) In feminis femper na- fe non virum. Si omneshae te$ magfs gibbae efTe ioUtit^ proportiones ritc obferuatae
funt,
C. I. PELVIS OSSEA. 7
(3) Cuius ofla pubis nimis verflis facrum ita prefla funt, vt coniugatae aperturarum ambarum minuantur, at- que hoc modo vtraque apertura angufletur: com- planata in minori gradu funt ofla pubis, in maiori verfus os facrum refupinata, Eiusmodi peluis com- prejja communiter vocatur 8).
•y) Cuius os facrum , cum vltima lumborum vertebra, ad ofla pubis proieclurn angulum nimis acutum for- mat fuperioremque aperturam ar£tat.
S) Cuius quidem fuperior apertura debito modo fe ha- bet, inferior vero anguftatur ab ofle facro & ofle coccygis; quando nimirum haec ofla introrfum ni- mis vergunt. Peior redditur haec forma, fl im- mobilitas oflis coccygis accedit. Vitium (3) vitiisw) & $) malo omine nonnunquam accedit 9).
i) Quando a lateribus inferior apertura ita peccat, vt nimis propinqua flnt ifchiorum tubera , & arcus os- fium pubis non rede excauetur, Superius 8) vitium huic quandoque iungitur.
£) Quando oflis facri tuher in gihbofa femina in alter- utrum latus vergit,
A 4 (v\ Quodfi
funt, fi debita adefi: pcluisla- modo optimum efle poteft,fi-
titudo, tunc infignis pulchri» qaidem priraa exploratione
tudo conciliata eft: feminae mox ftatum peluis vitiofum
angufta pelui praeditae minus compcrtum habemus, &ideo
formofae funt, hae quoquefi viribus adhuc integris fe£Uo
infante maiore grauidae funt, caefarea inftitui poteft, quo-
fumma parrus diflicultate la- niam praeter hanc nulla alia
borant, vti hoc viraginibus datur medela,
contingit, quibus thorax pla- 9) Per fe patet eo diffici-
nus , & peluis virilis. liorem fieri debere partum
quo plura, quoque peiora pel-
8) Inter reliqua peluis vi- uis vitia in vno eodemque
tiorum geneta, hoc guodam- fubie&o occurrunt.
8 C. I. PELVIS OSSEA.
( Yi) Quodfi mator vel minor exoftofis in vno altero- que peluis oiTe enafeitur , & cauitatem peluis an- guftat ).
Ad duos tresue pollices aperrurae peluis ex de- fcriptis vitiis nonnunquam ar&antur 10).
§• *3- Diuerfae huius mali funt caufae, inter quas referri podiint: prima conformatio, incongruus puellae fitus & geftatio , oillum in prima iuuentute nimia debilitas, mollities , rhachitis ,i i).
§. 14.
Vitiofa etiam , quamuis minori gradu , cenfenda eft peluis nimis ampla. Ad fuperiorem, inieriorem, & vtramque aperturam, harumque maxime coniugatas, culpa ofTertur. A prima conformatione id vitii genus ortum trahrt.
§. 15.
Antiquiflimi atque in caeteris fumme venerabiles viri ofTa peluis a fe inuicem in partu femoueri alTerunt : recentiorum vero plurimi in contrariam fententiam trans- eunt 12).
$. 16.
10) Addeterminandam ab- a nutricibus femper in vno folutam partus ex pelui virio- brachio gefkntur, <k fi puel- fa impoiTibilitatem requiritur, lae nimium federunt.
vt manus nulio modo in pel- 12) Quaedam momenta in
uim penetrare pofHr , fiue fit hac difquifitione certa funr,
ab anterioribus ad pofteriora, quaedam incerta & dubia.
a fuperioribus ad inferiora, fi- Certis annumeramus , caput
ue v. v. diitormis. levret infantis maius effe, quam a-
V art* cles acc, p. 1 1. pertura peluis, &partus exi-
11) Inter caufas referre ftere difficiles, vbi haeccapitis guoquej poflumus , fi puellae maguitudo multum excedit,
quac
C. I. PELVIS OSSEA. 9
§. 16.
Triplex offium peluis eft articulatio : prima , quae offibus pubis intercedic ; fecunda, quae os facrum cum offibus ilium nectic, qua coccyx oili facro adhaeret, tertia eft.
§. 17. Pubis offa inter fe , atque os facrum cum offibus ilium cohaerent per fynchondrofln , nexus fpeciem im- mobilis , qua inter offa pubis atque ofla iiium & facrum media haeret cartilago firma , crafla , compacla , cum ipfa offis fubftantia firmiffime connata, imo offium fo- veolis implantata, eorumque eminentias viciffim reci- piens. Craffior eft haec cartilago inter ofla pubis, quam inter ofla ilium & os facrum. Nexum flrmant
A 5 ftriclum
quaetamen nihilominus fupe- eiusmodi folutiones falua ma-
rata eft , vt partus cnm ma- tris vita contingere pofle. Ad
tris & infantis fupcrftite vita inc erta referimus : neceflita-
abfolutus fit: fed ofTa cranii tem feparationis oflium a na-
funt longe mobiliora oflibus tura ftabilitam, vt infans edi
peluis, &mutatiopartus tem- in lucem poflir. Haec neces-
pore obueniens, ad imminutio- fitas probat, mutationem fie-
nem molis capitis, non ad fe- ridebere, fiue illa in capite
iungenda peluis ofla irnpendi- infantis contingat, vel vero
tur, Certum quoque eft, gra- in pelui. 1'raeferunt itaque
uiditatis tempore, foiliculos contrarium fentientes autores
mucofos multum muci fun- imaginariam oflium peluis fe-
dere", quam propter caufarn parationem, mutationi cer-
genitalia quoque tanta lubri- tae atque eui&ae, nempeim-
citate obdu&a inueniuntur, minutioni capitis. Admodum
fed ad articulationes hic mu- dubium eft, quae fuerit fra-
cus plane nil conferr, goris fub enixu percepti cau-
Certum eft, in cadaueri- fa, quem recentior quidam
bus feminarum poft partum clariflimusatqueeruditiflimus
defun&arum peluis ofla fepa- obftetricans audiuiffe voluit,
rata inuenta efle, illae vero cum pauciflimi obftetrican-
obferuationes non probant, tium flmilem audiucrint»
io C. I. PELVIS OSSEA.
ftriclum stque praetentum perioiteuni , nec non liga- menta itri&iora.
§. 18.
Ita immobilia penitus redduntur fcaec ofla. Carti- lago enim nec fupra os vicinum mouetur, firmiter ei- dem inhaerens, nec fupra proprias partes, quae nimis arclo & itipato nexu coaluerunt. Quo minus ab oifi- bus recedat cartilago , impediunt periofteum & liga- menta, ^
§♦ l9'
Ex fua itaque natura atque nexu non fecedunt haec ©fla* Vt vero diuellantur hae conglutinationes , acce- dat oportet vel violentia externa 1 3) , vel maius car- tilaginum incrementum.
§. 20,
Si forte accidat, vt violenter rumpantur, fequa- tur neceile eft, vt totius trunci baiis vaciilet, adeoque nec pedes puerperae,, nec corpus fuum facere recle poflit ofiicium , quin imo vt hiatus non modicus inter ofla femota digitis percipiatur. Solent etiam hoc cafu mori vtplurimum puerperae. Neutrum vero horum poit abfolutum partum confuetum obferuatur, nec hia-
tus
1 5) Omnis vis quae m pel- fantis tcnerrima prius commi-
uim agere poteft, velacapite nuerentur,quampeluisfepara»
infantis accedit, quod dolo- tio contingeret. Violentam au»
rum efficacia in peluim urge- tem atque rudem opcratio-
tur, vel a manu operatoris : nem, fimanus vtraqueadpre-
Nunc autem certiflime nulfa hendendum infantis caput in
datur proportio inter robur genitalia intruditur , ofla pel-
jun&urarum pcluis, & offa uis feparare omnino poffe, per-
cpanii infantis, quae iun&uras fuafus credo. to&weee poifent, oiTacramiin-
C. I. PELVIS OSSEA, n
tustangitur, nec puerpera impeditur, quo minus aut ingredi, aut carpus fuftinere poflit, nec alia luxatio- nis vel fra&urae fymptomata fequuntur*
Concludimus itaque, in partu violenter haecofB non feiungi: praefertim cum delitvis, quae violentam hanc feiunctionem efficiat. Caput/certe foetu,s , a do- loribus intra peluim preflum , laxius cohaerentia habet oflicula, quae minori vi fupra fe mouentur, imo prius rumpuntur^ quam oifium peluis articulatio foluitur, Addo, quod raro dolorum impeilentium vis tanta eft, vt, capite foetus etiam foIidiffimo3 iftas articulationes foluere queat.
Rariffimi funt cafus ifti, qui vim tantam demon- ftrant, quae par fit ac fufficiens his offibus feiungendis. Tunc forte id fieri poflet, quando cartilagines neclen- tes ita afTeclae funt , vt facile femoueantur, atque pe~ riofteum & ligamenta quam maxime funt relaxata: qua- le quid accidere poteft cache&icae, (hydropicae,) ve- nereae, fcorbuticae &c. in maiori gradu tali. Quodfl hac difpofitione praefente accedant dolores vehemen- tiores , caput foetus nimis magnum , obliquum , vel dunes y vtique femoueri ofla peluis videnuuv
§• ^?- Idem praeftare poteft violenta foetus, praecipue monftrofi, tradtio manualis. Rariora autem haec, mor- bofa & violenta, pro deftruenda fuperiori fententia mea minime faciunt.
§• 24. Muko fpeciofior argumentatio videtur illorum, qui cum veteribus ftatuunt, mucum , tempore partus ca-
pio-
12 . C.L PELVIS OSSEA-
piofiflimum , cartilagines emollire , fibrasque ita relaxa- re, vc a capite impacto elongari iftae poflint.
§. 25. Nihilo fecius talo reclo ftare haec non videntur, quod via illa demonflrari nequit, qune mucum iflum ad oriflcium vteri , in vagina atque veflibulo fecretum, deducat ad cartilagines : quin imo vix nc ne vix qui- dem emollitioni, quae elongari fibras iinit , ilifficit. Eo ipfo etiam tempore , quo vfus eius maximus, deeft : in partu enim difficili, quo caput ofiibus peluis im- paclum haeret, fecerni definit, partes exficcantur , in- flammantur, rigefcunt ; eo autem tempore, quo prae- fens efl , inutilis eius opera cenfenda.
§. 26.
Vtero grauido maior accedic humorum copia , vi- cina funt peluis ofla 2 quare non dubitandum , quin & haec copiofiori latice irrorentur 14), Hinc faclumeft, vt au&or quidam recentior concluderet, fibras carti- laginum elongari & peluim ampliari.
§• 27. Quodfi vero peeuliari morbo (§. 22. ) grauidanon laboret , atque ftaturae terminum adepta fuerit , maior,
vel
14) Cum grauiditatis tem- uis dici poterit, quorum fa-
pore tam infignis humorum brica ad fuicipiendam illam
copia ad vterum accedar , & plethoram particularem non
tam notabile huius vifceris conuenit, fpongiofa enim ute-
incrementum inde enafcatur, ri natura iam ad denegandum
conie&ura recentiores auto- illud peluisincrementum fuf*
res duxit,vt pelui ldem incre- ficit, quod & anatome, &
mentum adfcriberent: Qnod feminarum grauidarum pro-
verb de vtero valet , illud non pria obferuatio fatis refutat. pariii ratione de oflibus pel-
C. I. PELVIS OSSEA. 15
vel faltem aequalis, fibrarum offearum atque cartilagi- nearum eft refiftentia , quam impulfus humorum appel- lentium : quapropter eadem quoque cartilaginum & offium menfura manet»
§. 28.
Finge autem ofTa didudta efle , diilantia tamen oflis pubis a facro maior non erit, cum & offium pubis & oflis facri cum offibus ilium coniunclio fit lateralis ; vt, fibris cartilaginum elongatis 9 non nifi diftantia maior, feU diameter (§. 3.) longior reddatur. Et haec fane, fi cum lento corporis adulti incremento comparetur, non admodum magna forec.
§. 29.
Qua de caufa neque ofla pubis, neque ofTa ilium a facro in partu vnquam, nifi rariffimo in cafu (§. 22.)r feiunguntur.
§. 30:
DifTerens vero ratio efl offis coccygis. Mobile id effe in feminis, inprimis demonftrant,
a) Ipfearticulationis modus, qui cum ofle facro fitcar- tilagine flexili, & mobilibus quandoque, apophy- fium. vtrinque obliquarum cum fimilibus offis facri prominentiis , articulis.
P) Obferuatio in viuis & cadauere recenti inftituta, , qua ad pollicem reprimi poteft in feminis, quae par- tum ediderunt.
*y) Nifi mobile effet , fuperflui forent mufculi coccy- gei, quorum tamen vfus eft, vt repreffum coeey- gem reftituant,
§. 3.1.
14- C. I. PELVIS OSSEA.
§• 3»-
Nequit itaque dubia efTe oflis coccygis niobilitas. IVIinor etlam capitis amplitudine & fuperiori coniugata inferior fack, vt in partu matnro magis minusue cum perinaeo & ano idem os cedat. Pro lnfolko tamen in partu naturali impedimento non eft vt habeamus, quum folis dolorum viribus & capiti in inclinato pla- ij'o* delabenti vtplurimum obediat.
§. 32.
Graulus offis coecygis obftaculum fit, valentioram
vi dolorum vel arte reprimendum, quoties vel infe-
rlor coniugata peccat, vel pars oblata nimis magna,
vel in pofteriorem fedem obliqua difRcilem
partum fack.
Cap*
Cap. II. VTERVS VIRGINEVS.
$. 33-
J/tertts 15), praecipuum generationis organon, me- * dius in pelui 16), inter veficam vrinariam, atque inteftinum reclum , formam exhibet lagenae complana- tae. Anterius & pofterius leuiter eft arcuatus, fupe- rius fornicis formam accipit , lineis duabus curuis late- s raliter
i^) Inter praecipuos fexus afcendit, poft partum virgi-
vtriusque chara&eres, quos nei inftar rurfus in cauitate
internos appellare pofjumus, peluis reconditur, virgineus
rcferendi funt Vierus & Veji* autem In cauitate peiuis pro-,
culae feminales: his enim in funda haeret. Sedhaecfedes
homine^ nulla alia genita- ipfa non vbique conftans &
lium pars fimilis; vtero ita- perpctua. In embryonibus
que femineus, vejtculis vero enim, prouti tefticuli in pue-
feminaHbus virilis fexus opti- ris, ita vterus ifl puellis paul-
me diftinguitur* Qnocies v- lo fuperius in regione lumbo-
rerus mutationem admifit,to- rum haeret, praecipue vero
ties feminac quoque ftatus fundus vteri extra peluim pro-
atque conditio mutata eft. minet, & ovarh plerumque
Triplicem vero vterus condi- latae parti oftium ilium in-
tionem haber, fub qua'con- cumbunt. Mutatis auterrt
ftderari poteft: vel enim eft atque fenfim vlterius forma-
virgineusy vel grauidus, vel tis vifceribus, funttis fimul
grnuidus fuit , & nunc rurfus poft natiuitatem fuis mune-
virgineo proximus. Idem de ribus , vterus ipfe a veficae
femina ipfa dici poteft, vrinariae & intcftini re£H orK-
16) Vteri fedes pro diuer- ciis profundius in peluirn de-
fi' { eminae condicione admo- truditurj Ibiperfiftit, necvl-
dum diuerfa , imo ipfius vte- lam mutationem patitur, an-
ri virginei fitus variabilis. tequam menftruus fanguis
Grauidus nempe vterus ex ca* maiorem ad vterum humo-
uitatepeluis in abdominalem rum afHuxum declarac.
16 C. II. VTERVS VIRGINEVS.
raliter terminatus , quae verfus inferiora fenfim pro- pius ad fe inuicem accedunt ; inde rurfus ampliatur cer- uix, quae cono truncato flnitur, rima transuerfa in me- dio perforato.
§• 54* Maxima vteri latitudo eft inter tubarum fallopiana- rum infertiones. Fingatur ibidem vterus transueriim fe&us, folidum enatum fupra hanc feclionem Vteri Fundur vocatur. Ab hac fe£tione imaginaria ad fedio- nem alteram imaginariam , quae concipitur transueria inloco, vbi minima vteri latitudo, interceptum fo!i- dum Vteri Corpus conftituit, Reliquum, quod infra hanc fectionem fupereft, Ceruix audit.
Ea pars ceruicis, quae intra vaginam prominet, Vteri Orificium, iiue Os Tincae vocatur , cuius rirnam transuerfam Aperturam orificii vterini externam vo-
cant 17).
§. 3<5.
Fundi flgura arcuata eft : demiffis ergo perpendi- culis ab hac linea curua ad fe&ionem imaginariam pri- mam (§. $4.)? maxima deprehenditur diftantiain me- dio, inter feclionem imaginariam & verticem vteri, minima vero in margine ad infertionem tubarum. Hinc etiam in fundi medio maxima fundi craflities , quatuor
quafi
1 7) Omnia figna in arre ce vteri aperturam : alteram
obftetricia defumuntur ex nempe quae cauum vreri re-
conditione oriricii vterini fpicit, haec appelJatur crifi-
quam indagamus, fub qua cium intemum , alteram quae
vero non ad folam rimam, fed verfus vaginam dirigitur, quae
ad omnem ambirum <k labia externa audit , & digito ex-
orificii attendimus. Dupli- ploratur.
cem autem notamus in cerui- /
C. IL VTERVS VIRGINEVS. 17
quafi linearum , ad infertionem autem tubarum eft mi- nima, nec vnam aiteramue lineam ftiperat.
§• 3 7. Corporis figura efl conoidea truncata, cuius bafis ad feclionem imaginariani primam eft, apex truncatus ad fecundam,,vbi ceruix incipit. Elliptoidea autem efthaecbafis & apex truncatus, hinc & omnes fecliones intermediae ,funt eiusdem figurae.
'$ 58.
Ceruicis figura etiarn zii conoidea dublex; Iatior nempe fit in medio, atque" rurfus gracilior in fine, vt ita referat duos conos truncatos , hatibns fibi in medio iunclos, quorum alter apex truncatus coinciditcum api- cetruncatocorporis vteri," alter autem liberepropendec in vaginam.
§. 39- Circum craflifljmam ceruicis partemadnata efl vagi- na , ita vt conus truncatus inferior rnteger in vaginam propendeat, quatuor vel quinque, quin plurium quan- doque, linearum longkudine, adinflar probofcidis, vel oris catuli nuper nati. Hic ipfe conus oriflcium vteri vocntur , cuius cognitio praecipuum artis obftetriciae momentum eft.
§. 40.
Interna vteri figura externae minime refpondet, mi- nus ampla atque rotunda, fed exigua atque compreffa. Cauitatem fundus luperius tegit, ad latera corpus com- pleclitur, & inierius duclus intra ceruicem terminat. Enafcitur inde cauitatis figtira triangularis • cuius trian- guli latus fupremum conflituit vteri fundus, crura vero corpus efformat. Haec trianguli latera nullam fuper-
B ficieiri
v
18 C II. VTERVS VIRGINEVS.
ficiern formant, fed folas lineas, quocirca cauitas vteri in omni ambitu fit acuta , ita vt planum anterius cum pofteriori angulum formet acutiflimum , feu plicaturam acutam , minime vero rotundnm , feu excauatam. Ea- dem ratione fehabet duclus in ceruice continuatus, vn- de rima etiam orificii transuerfalis oritur. Nullum et- iam invtero vacuum, cum vteriplanum anterius & po- fterius flbi inuicem incumbant. Nec di&i trianguli la- tera ftmt re&ilinia, curuilinia potius, quorum conue- xitates introrfum verfus vteri cauitatem protenduntur.
§. 41.
Linea , quae ab vna tubarum infertione ad alterarn duc~la concipitur, eft Vteri Axis transuerfalis. Quae huius medio perpendiculariter iniiftif, atque ficper me? dium vteri tranftt, ea eil Vteri Axis longitudinalis*
§. 42. Quoniam igitur hic axis iongitudinalis medium ri- mae transuerfalis tranfit , direclio huius rimae transuer- falis dire£iionem axeos longitudinalis determinatt
Idem eft hic axis, qui peluis axis (§. ?.)> ^110^ qui- dem in virgine & partu naturali obferuatio nos docet.
§. 44« Vaginae contra axis cum axi vteri & peluis minus conuenit, {ed cum eodem angulum facit verftis corpo- ris anteriora 1 8). Quodft enim diftantia arcus oftium
pubis
18) Vagina & vterus fere diflinguere poifumus. In vir- angulum rectum includunr, ginitate eft fere re&us, iri quem femper plus minusue grauiditate, dum vterus ma-
gis
C II. VTERVS VIRGINEVS. 19
pubis ad offis coccygis extremum quinque pollicum auumatur , diftat centrum oriflcii vaginalis ab arcu os- fium pubis i°. i1. a centro vero aperturae inferioris, per quod axis tranfit, i°. 51. Di£him vero apertu- rae inferioris centrum penitus coincidit cum ani centro,* ita , vt per centrum ani peluis axis transeat.
§• 4r.
Vteri praecipuam fubflantiam conftituunt ftbrae motrices & vafa humores vehentia, ad quae & nerui accedunu. Fibrae illae multo elatere pollent, pofb mor- tem etiam fuperfiite, & vi peculiari, qua irritatae ad contraclionem flimulantur 1 9). Maxime funt com- pache, eoque magis ,- quo longius a fundo diflant, ita vt, ratione habita diueriarum .vteri partium (§. 34.)» laxiffime cohaereant in fundo , arcYius ftipatae fint in corpore, -flipatiores in ceruice, ftipatiflimae in orifi- cio atque cartilaginis fere aemulae.
% 46.
Quare oriflcium vteri virgineum, ta&u exploratum,
compaclum , firmum , fere cartilagineum , in omni am-
bitu laeue atque politum efb. Diametri folet efTe 6 &
vltra lin. longitudinis integrae7 - 8. lin. feu primaepha-
B 2 langis
gis afcendit & expanditur, fic 19) Huius loci non"eft ex-
obtufior, vt vagina hoc mo- ponere , an verae fibrae mufc
do extra peluis axin locata, culares adfint in vtero necne,
neceifanam orifkio vterino fibras vero motrices adefTe,
obiiciat reiiftentiam, quo mi- ex fumma eius contra&ili vi
nus vna cum foetu prolaba- patet. Similis in iride effe-
tur, nec tamentantam, quae £his, quaefinediftin&is fibris
foetui exitum recludere pos- mufcularibus pro vaiia lucis
fit. Poft puerperiumhicnatu- aftione & expanditur & con«
ralis angulus reftituitur. trahitur, hmilem vtero fabri*
cam conciliars licet.
2o C II. VTERVS VIRGINEVS.
lano-is minimi digiti. Surnmum vaginae -occupat, vt dioito vix tangi poiut. Magis vero defcendit in illis, quibus menfes tiuunt, vel frequentiores funtveneris lu- di. Liberum intra vaginam pendet; vt per integrum ejus ambitum digitus circumferri poflit. Verfus os facrum magis adfcendit vagina, atque altius ceruici adhaeret; quare ibidem iongius eft orincium vteri, quam verfus os pubis.
§. 47.
Orificii virginei rima transuerfa rectilinea fere efr, abfque memorabili incifura vel cicatrice. Contmuatur in duclum ceruicis (§.uo.), cujus interior finis vocatur Aperitira orificii vte?ini interna; quae itaque ipfmi vteri cauitatem refpicit, cum externa in vaginam hiet (§. 35.). Iri virgine plaha vteri (ibi impoiita optime congruunt (§. 40.), hinc duchis ceruicis eiusque aper- turae penitus conniuent, nec niii externe labia ab ex- tremitate vnguis paulum femoueri poilunt.
§. 43.
Solent enim duo in orkicio vteri Labia diilingui anie-
rim &poflerius ; iilud os pubis refpicit, hoc oili facfb
eit obuerfum. Sua fponte enafcuntur ab extremitatibus
duorum vteri planorum. Aliquot lineas anterius
labium longius eit pofieriori.
Cap. III.
iWS *S»o K J& ffi
21
Cap. III VTERVS GEAVIDVS.
§. 49-
Generationis theoria huius loci non efl: interim li- ceat obftetricanti iemmata phyflologica afilimere, quo vteri gfauidi mutationes eo melius cognofcere queat 20).
§. 50.
Mox a conceptione focla vix aliquid mutati.in vte- ro obferuatur ai) : inde ouuli cuiusdam tenerioris fpe-
cies
20) Vifcera corporis huma- niomnia quibusdam fungun- tur muneribus, quorum alia fine mora, alia periodice fo« lum illa abfoluunt, Hepar, renes, tefticuli perpetuo bi- lem, viinam, fperma fecer- nunt, veiica ^rinaria perpetuo recipit & coliigit vrinam.fuo- que tempore illam exccrnit; tam periodice vero inferuiens nullum fere aliud darur vif- cus quam vterus. DupHci vero rarione vrerus muneri- bus fui^ inferuire poteft, quod- libet officium feorfim praeiTat, vrrurnque vno arque endem tcmporenunquam, faltem n> riffime. Vel enim menjlruum fanguinem colligit &excernit, vel conceptionem admittir, foe- tum recipit & fuo tempore excludit.. Prior functio pro-
pter pofleriorem adeft, vtraque fub functione vterus mutarur, & virginitatis itatum amitrit, grauior vero mutatio pofte- rior quam prior,
2 1 ) Omnia , quae durante grauiditate & parru colligi fo- lentfigna, ex triplici fontepe- tuntur, vel enimdefumuntur exftatu jeminae externo refpe- ctu funcrionum naturalium, vcl a corpore ipf>, & praeci- pue ex mutato illius abdomi- ne , vel ab exploratione orifi- cii vterini, quae omnium mi- nime fallacia e/Fefolent. Spa- tium quod parietes vterini in- cludunr, fiftunt cauum quod- dam imaginarium , huius ca- uitatis poflibilis mutatio pri- mum eft, quod a facta im- praegnatione obferuatur. Mox
B
a con-
22
C. III. VTERVS GRAVIDVS.
cies compnrer , paruum embryonem in cauo fuo , liquo- re pleno , comprehendentis & viilofo inuolucro tecti.
§. 51.
Nullam hinc ab initiovterus iigurae mutationsrn pa- titur, & primo poft conceptionem tempore orificium vteri virginei iimile iti femina primum grauida depre- Jienditur. Quamuis enim fub ipfa generationis aclione rima transuerfi ad intromtttendumJemen aliquantisper aperiatur; mox tamen, conceptione facla, clauditur rurfus, atque in pnorem ilatum redit: niii forfan ma- \qx muci copia, ob copioiiorem fmguinis affluxum fe- creta, atque rimam obducens, difrereotiam quandam
iat.
§. 52.
lo cum vtero cohaerente 22), nouo vterus IHmulo afficitur; maiorem itaque fanguinis copiam 3f- iluetrtem sccipit , dilatantur eius vaia , aliquam iiqaidi copiam per vafa neclentia in ouulum mittunt, quod eandem expanuVmV mutationem fubit; ita vt partim hominis rudimentum crefcat, partim iiquidi contenti copia augeatur.
§< Sh
a conceptione vterus cum partibus vicinis inflammarus inuenirur, cerriiiimo aeilus arque ligoris venerei efFe&u, qui forraflis rigor ipfum ori- fkium externum hians reddir. Vterus his temporibus xeiQ habet,, vri vrerus menfttua- tus, c< prima conceprionis initia primis diebus notabi- |em in vtero mutarioncmpro- ducere' nenueunt.
22) Ouulum feu, fi ma« uis, embryonis recepraculum extus hirfurum totum placen- tae rudimenrum conftifuit, Fiuctuantia haec vafa, quae in fuperiicie ouuli confpiciun- tur, infcribunrur arque inih*> runtur vafis vteri reforbeml» bus exhalantibusque, vt ar- teriolae ouuli venis vteri, arre» rtolae vteri aurem venis ouu^ li refpondeant»
C. m. VTERVS GRAVIDVS. 23
§■
>5
Non ergo mirum, quod vteri moles fucceiliue in« crefcat 25). Prima pars vteri a ceruice remota, llue fundus, mutatur 24), cuias vafa a iibris motricibus minus premufitur, atque ndeo minima ibidem influen- ti fanguini refiftentia obiicitur. Magis etiam fundus, ac reliquae vteri partes, expanditur atque dilatatur* In vicinia fimul flbrillae ouuli crefcunt, &in peculiarecor- pus, quod Placsnta dicitur, colliguntur.
§. *4.
Interim tamen nullam mutationem ceruix fubit, fed ouulum folius vteri cauitatis triangularis, Cui inhaeret, duo plana diducit, ceruicem magis refiftentem, atque longius (a fundo) remotam, intactam relinquit : quo iit, vt cauitas vteri interna, quae angulis acutis termi- nabatur, in elliptoidearn mutetur; angulis acutis ($♦ 40.} deletis, atque in arcus conuernV
B4
$.55.
ao) Multa confentiuntad* minicula cnm vteri ipflus f3- brica, vt vteri moles, &hu- morum copia infigniter augea- tur. Inaequalis humorurn cir- culus, vc in hanc vel illani partem particularis plethora fiat, abfentia omnis partis tendineae, quae incrementum impedire polTet, menfrruique fanguinis per 9. grauiditatis menfes collecri copia, omnia haec ad augendam uteri mo- Icm confpirant.
24) Infignitet autores, &
iconibus & verbis, ratione in- crementi variarum vteri par- tium difTentiunt, Aliorum opimo fundo, ceruici & cor» pori alii maius atque celerius incrementum conciliant, nec in ipils harum partium proportionibus confentiunt. Fundus efl: ioma circiter vteri pars inter tubam v- tramque fallopianam in virgi- ne: in grauido vtero eius in- crementum tantum efr,vt 6tam vt 4tam conftituat, fed ad cer<- tum numerum haec omnia rcduci nequeunt.
24 C. III. VTERVS GRAVIDVS.
§. 5 5.
Externn proiode vteri figura internae mutationem fequitur , fe&iones ex eliiptoidea forma compsefia ma- gis arcuatae , atque ad circulum accedentes eliipfes fiuut. Cseterum ceruice, vt in virgineo vtero, am- piius multo corpus manet.
§■ &•
Corpore vteri -auclo hic ipfe grauior fit, adeoqus ab initio ceruicem' paulo magis in vaginam detrudit, quem defceufum & ipfa corporis expanfio, quaquauer- fum nitens, iuuat, Tangenti hinc aliquot poft con- ceptionem feptimanis pauio profundius vteri oriflcium oiTertur. Aucla vlterius & expanfione & grauitate , pro- fundius in vaginam orificium defcendit, ita vt fecundo terdoque a conceptione menfibus, duabus (altirfi digi- ti phalangibus in vaginam demiflis attingi^poffit, cum ante irnpraegnationem" integer digitus fuerit demittea- dus 25).
§. 57.
Quo magis dein ouulum crefcit , eo magis vterus expanditur, in eam amplitudinem, vt peluis capacitas ipfi contineiido non amplius par fit. Circa tertii men- fis medium fenfim fuperiora petit, atque fupra fupe- riorem peluis aperturam , axin fere peluis fequens, lo-
catur,
2O Tnter praecipua graui- quibus ante grauiditatem ori-
dltatis figna, hic oriticii vte- ficii vterinialtitudinem cogni-
rini dcfcenfVo refertur, nega- tam habemus. Poteft cnim
ri quoque nequit, ex dcne- illud defcendere ob laxitatem
gatq hoc dtrfcenfu ad dene- vteri , ob prolapfum f uturum,
gatatn feminae grauMitatem ,ob nimium harum partium
probabilem conclulionem fie- ufum, vbi femina iam plures
ri, Sed cum grano falis hoc partus edidit , tunc enim ori-
fignum agnofcendum, locum ficium magis dependet,quam
cnim hatbet m us femmis , in alias naturaliter fieii folet.
C. III. VTERVS GRAVIDVS. i$
catur, fecumque in alta abripit orificium , vt fucces- fiue altius haereat, atque tandem, fub finem grauidita- tis, antequam venter fbbfideat, vix digitus tangens il- !ud affequatur 26). Obliquus vaginae ab externo finu ad vterum tradus efficit, vt poilerius, dum afcendit, oriflcium appareat, 61 obliqukatem ad os facrum men- tiatur. Ipfe autem vteritumorverfus vmbiiicum feniim eleuatur. ^
§♦ 5 8. Tertio menfe finito, cum iam integrum vteri cor> pus aliquam expanfionem eft perpeffum, fenfim & cer- uici haec mutatio communicatur : maior fanguinis co- pia irruit, fibrae diducuntur, iirma compages folui- tur, mollior iit; imo, cum fubftantiae nihil dematur, Ccd potius a contenti fluidi copia augeatur, craffefcit. Quapropter orificium, quod ante menfem tertium a digito tangente penitus quoad fubftantiam immutatum percipiebatur, poflea paulo fenfim moilius crafliusque deprehenditur 27),
§- S9.
16) Hic afcenfus orificii rem reddentes fub eius afcen-
poft $. menfes longe magis fu ceffent? Hoe vix probabi-
confpicuus eff, quam defcen- le, cum eaedem caufae vte-
fus ante 3. menfes , vt hinc rum molliorem extendentes
pro fumme probabili grauidi- agere vsqne ad partum per-
tatis figno a plerisque habea- gant, & quamuis vteruspro-
tur. Sed quae eit huius a- prio fuo elatere, quantum
fcenfuscaufa ? quaemachinae potefj: huic extenfioni refiffar,
eleuantes? DefcenfumexpH- altera tamen diftendens eaufa
care pofFumus: dum vrerus nempe ouulum paritercrefcit,
fub incremento grauior fir, & vt omne hoc modo fpatium
verfus omnes dimenfiones ex- in vtero repleatur. panditur, necelfario in pei-
uim, vbi nihil refjftir, defcen* 27) Mirabiles quoque fuas
dere profundius debet. An ceruixmutationeshabet. Ori~
vero caulfae vterum grauio- ficium vterinum a facta con-
B f ceptio-
26 C. III. VTERVS GRAVIDVS.
§. 59- Ita ad vlteriorem expanfionem ceruix praeparatur, quae praecipue verfus fextum menfem notari meretur, quo quidem tempore eousque diduci incipit, vt cum communi vteri cauitate tubi pars orirTcio fuperior coii- fundatur, exjqua mutjtione etiam breuius fit vteri ori- ficium , labia fenfim ad aperturam exteriorem diducun- tur , figura conica vel cylindracea deletur. Magis fi- mul ad partum vfque iabia eraoliiuntur 28), in fpon- giofam naturajm refoluta. Vltimis tandem feptimanis & verfus interiorem aperturam eadem dehifcunt, vtrj- mae vel digitalis loco imnc tubus appareat, cuius fe- cliones funt eiiipticae; tunc etiarnternponsinterior vte- ri cauitas figuraro habet fere ouatanu
§. $Pr Hic praetermittendum non elt, in plerisque orifTcii vterini aperturam externam prius ciiduci, quam me- dium ceruicis. Ratio huius rei videtur effe maior fub- flantiae ftipatio ; compa&iflima enim eft ad locunv vbi vagina ceruici circumnafcitur, quae ipfa etiam vaginae adhaefio fibras copiofiori , eaque firmiori, cellulofitate magis ftringit. Quid mirum ergo , quod & influenti fanguini , & corporis expanfioni magis ille ambitus re- iiftat, quam quidem apertura externa? Nec tamen omnem exceptionem haec regula excludit , cum femi-
nae
ceptione paullo foliclius, ge- tis mcnfes remota ad partum
nitaliumque finui vicinius; difpofitio fiar.
tumor etus tertio menfe ma- 28) Quando hanc orificii
ior, ipfiusque vaginae, rc- vtcrini mollitiem tangimus,
fpeftu anguli quem cum ori- turic quadam, cum probabili-
ficio vterinoincludir, fucces- tate grauiditatem ad 4tum
fiua mutatio muitum ad par- menfem protraclam coniicere
tum bonum difponir, vt hoc poffumus , niii fluoris albi il-
modo per 9'. vel 7. grauidita- gna contrarium fpondeant.
C. III. VTERVS GRAVIDVS. 27
nae interdum reperiantur, quibus ad partus fere tem- pus apertura externa claufa manet.
§. 61. s Variae profecto labiorum in orificio vteri mutatio- nes obferuantur. Sunt feminae, quibus ad ipfum par- tus initium adeo claufam eft & contra&um os vteri, vt ne rimae quidem vefligium tangatur. Aliis cicatri- cis fpeciem vel minimae foueolae format illa rima ad ipfum, vfque partum , quae foueola in aliis verfus fex- tum menfem fenfim in leuem hiatum diducitur, & m aliis in digitalis cuiusdam formam , integram ante par- tum digiti phalangem admittentis. Haec fere in fe- minis primum grauidis notantur 29). Diftant iabia per omnem grauiditatem in feminis , quae partum edi- derunt , digiti explorantis phaiangem medius hiatus ex- cipit digitalis forma, vel canalis: quin tota diuifa la» bia ori affimilentur. Senfim hiatus augetur tandem- que tubus (§. 59.) ita aperitur, vt nuda digitus explo- rans & in tubum penetrans velamenta contingat, bre- uioraque Iabia dependeant, quin tota fere ante par- tum dispareant. Anteriori labio longius manere folet pofterius , quin modice prominere , quum illud totura euanuit. Obliquus etiam vteri pofitus orificii apertu^ ram ftringit. Saepius etiam craffo muco orificu aper- tura & canalis infarciuntur.
§. i§
2 9) Habitus orificii vteri- vel labiis fibi inuicem incum-
ni duplici modo confiderari bentibus, vjel gelatina craila
poteft. Qualis eft in primipa* s interpofita. Quaeveropartum
rht vel vero qualis eft m il- iam enixaefunt, illis rariflimo
Jis, quae iam aliquoties par- in cafu integerrime clauditur,
tum edidermit, Claufum effe vt accedente vero dolore fa«
folet in primiparis ante con- cillime diducatur, quo plures
ceptionem, dein aeftu vene- partus nunc femina edidit, ep
reo diducitur, at vtero rori- quoquemagisorificiumabhac
&o reddito denuo clauditur, priniipararum regula recedit*
28
C. III. VTERVS GRAVIDVS.
$. M Ica quidem vteri capacitas nugetur, nec tamen fub- flantiae craffities minuitur , minuenda certe, (i eadem fubflantine quantitas maneret: quam confiderantes magnt nominis in arte obftetricia viri, craflitiem vte- ri grauidi multum imminui, fibi'& aliis perfuafe- runt 30).
Mir3ndo vero artiiicio eadem ratione humorum copia augetur, qua capacitas vteri increfcit. Sunt e,- nim curuilinea & ferpentina vteri vafa, v.enae carent valuulis, firmiores funt pro magnitudine quam venae corporis reiiquae , fimulque, ratione habita ad arte- rias, caeteris minores, arteriae proinde maiores debi- lioresque. Euenit hinc, vt fingulis menfibus in vtero pubere fanguis accumuletur, tandemque perrumpens effluat 31), qua.m necefurio efliuxionem notabilis vteri
in-
50) Daplex datur hypothe- lis J alrera quae mimttam vtc ri crajfitieni , altera vero pro- babilior longe, quae fimile cra/Jitiei cum vteri incremenio, mtimcntum aflumir. Diftin- €ta$ enim embryonis per ab- dominis integumenra ta&us, obferuationes ex brutis de- fumtae, cVcomparatioexpan- fionis vteri cum abdomine & vefica vrinaria initituta, con- trarium vix probare poiTunt, cum motus infantis fatis va- lidus obfcure tantum perci- piatur, cumque praeterea ab vtero grauido brutorum ad humanum nulla conclulio fie-
ri poilit , & cum tandem tu- mores cyfHci, ex minima cel- lula orri, inrluxu humorum in eadem proportione augean- tur refpe&u craflitiei. infpe* clio itaqueocularis, & neces- fitas roboris veritatem poite- rioris fententiae fufficienter euincunt,
31) Lunare fanguinis in fexu fequiore profluuium, quod menfrruorum nomine venire folet, rationeoriginis, variarumque quibus obedit vi- ciffirudinum interfummeme- morabilia feminarum arcana pertinet. Non ex vagina,fed
ex
C. III. VTERVS GRAVIDVS.
■9
intumefcentia , praecedit, profundius fit vteri crificiurn, mollius pauio atque crafiius. Rimae quoque apertura,
noii
ex vtero fieri probabile red-
dunt, cartila^inea vaginae ih*
terior fuperfcies ; fanguis po(l
mortem in ofltolis vaforttm vtc-
ri haerens; ipfius jlilUcidiimi
ex vteroprolapjb. Particularis
plethora ad vrerum quae pro-
pter futuram grauiditatem ad-
eft, plus explicat in dzizrmi-
nandis menftruorum fcaturi-
ginibus , quam lunarium pha-
iium presiiones aiiaque fi-g1-
menta, omne, tamen nego-
tium pariter non exhaurir, Sc
occulra alia acleffc debet cati-
fa in homine , quae deficit in
brutis , quibus tam certus
atque periodicus menftruo-
rum fiuxus non eft, quae ta-
men nihilominus concipiunr,
prolem gerunr, nutriunt. In
homine a prima iam confor-
matione remota adeft ad pe-
riodicam hanc excretionem
difpoiitio. Embryonum vte-
rus non nifi ir.ucum crernori
laftis iimilem continet, cum
aetate tnm infigniter auclum,
vt fluorem album non raro-
mentiarur, atque parentesae*
que quam medicos fallat.
Anatomica inie&ione inter-
dum has vias per arterias ex-
halantes & flocculos villofos
imitari poffumus, Similem
fere periodum menftruorum
efflorefcentia obferuat cum
fpermatis fonticulis : circa anntim enim i s - 1 6, in regio- nihus remperatis ^fo.partes genitales ad ere£Konem dis- ponuiitur, femen foecun- dum nafci > & menfes flue- re incipiunr. Pcriodice per annos circiter 28 - }o. fangui- nem fundunt, doneccurnan- no 40 - 4f - yo. irregulares fiunr, & ipfiriuuli exficcantur. Deligationis funiculi vmbili- calis momentum, proutt to- tum circulationis nesrotium inucrtit, ita vaforum ipfo- nim munera mutat. Peluis ipiiusque vafa in foetu angii- ftisfima , omnis > congeftionis nifus in amplisiimum capuc tendit. Deiigato mox fune peluis vafa dilatantur, maior fanguinis copia determinarur ad clitoridem , ptibes efflorefc cit, veneris fenfatio genitalia rorida reddit , . & ad conge- ftionem ■parricularem gcato pruriru afficit. Vifcerum vi- gor, Chyli falubrioris vbe- rior pracparario, corporisfta- tura debirafere adimpleta fan- guinem hunc in vtero colle- 6lum ad effugia <?maerendadis- ponunt, Paucis itaque drach- mis fanguis primum fundi in- cipir, quod pondus deinceps fenilm augetur , vt 8. Iibrae per annum effluere posiint.
An
5o C.IIL VTERVS GRAVIDVS*
non folum externa, fed & interna aperitur, eousque in iis , quibus copiofiora menftrua fluunt , & quae fru- fta fanguinis conglobati excernuntv vt minimus tangen- tis digitus per rimam in cauitatem vteri nonnunquam penetret. Quin ipfe corporistumor, ante fluxum cum orifkio defcendens durusque , facile tangitur.
§. 64. Eadem penitus ratione , quin maiori (§. 52.), in vtero grauido fanguis accumulatur, effluxumvero ouum contentum impedit: reftagnat itaque fanguis, vafa cur- uilinea in reclitudinem magis expandit, eadem dilatat, vt, quae in vtero virgineo inuifibilia fuerunt, nunc digitum fere, inprimis in fundo.(& corpore), admit- tant. Cum vero ab hac expanfione fibrae motrices elongantur, minus refiftunt ; quo magis ergo haec re- fiftentia minuitur, eo maior flt copia liquidi influentis. Ex quo fequitur, vt eadem ratione, qua expanditur vterus, influentis etiam liquidi copia augeatur, atque fic eadem femper vteri craflities maneat, quin augeatur.
§. $%
Experientfa , ex crebris fedYionibus haufta , optime hoc affertum confirmat, quippe ex qua porro difcimus, maiorem vteri grauidi craflitiem e(k in fundo & corpo- re, minorem in loco, vbi olim ceruix fuerat 32). Ma-
ior
An 28. circiter dies femper vel irritamenta vel impedi*
& vbique ad hanc fuperilui menta menftrua ipfa vel ci-
fanguinis formandcim quanri- tiora vel feriora, vel copio-
tatem requirantur? Anne va* iiora vel parciora reddere
riae caufae eundem naturae poffunt?
ordincm inuerterc posfinr, 3 2) Ipfos inter obferuato-
prouti clima , animi affeclus, res , qui fe&ionibus vteri gra-
corporis difpofitio , vitae ge- uidi crasfitiem parietum in-
nus, otium, labores aliaque- quifiuerunt infignis deprehen-
dirur
C. III. VTERVS GRAVIDVS. 31
ior etiam fanguinis influxus eft in fundum & corpus, minor in ceruicem'. Hinc fimul ratio patet, cur ru- ptio vteri frequentiflime flat ad aperturam peluis fupe- riorem, vbi quondam ceruix fuerat. Ita autem fuc- cefliue in partu bafis attenuatur, vt tenuiflima fit ver- fus orificii centrum , crafliffima verfus ambitum , fiue vaginae parietem , atque adeo ab ambitu ad centrum decrefcat craflities in tenuitatem chartae fimilem.
§. 66.
Partus negotium hanc fundi & corporis craffitiem neceiTario fibi vindicat, In partu quocunque nifus, atque in praeternaturali operatio non pofTent non vte- rum rumpere, fi cum capacitatis incremento craffities decrefceret.
§. 6-j.
Cur vero ouulum increfcens vterum expttndit^ & cur hoc ipfum ab vtero crefcente non comprimitur} Idem fanguinis iniluxus , eadem vi & vteri vafa diflendit, & ouuli, vtraque ergo flmul expanduntur verfus locum minus refiftentem, exteriorem nempe vteri fuperikiem. Nec vafa maiora , in vteri fuperficie exteriore decur- rentia^ hanc expanfionem impediunt, fed m eandem dire&ionem, a centro nempe ad peripheriam, expan- fa cedunt.
ditur diffenfus , vt slii vteri fumferirit. Sed varia grauidi-
grauidicrasiitiemaliquot tan- tatis ifodia, haemorrhagiae v-
tum linearum , aiii dimidii terinae praegrefTae , inflam.
pollicis dixerint., alii plus mationesaliaquecalculurano-
quam ineegrum pollicem af- tabiliter variare poffunt.
4n&
Cap.
3*
Cap. IV,
O V V M,
§. 68.
Foetus in vteri cauitate fine medio non haeret 33), fed Ouo includitur, tunicn nempe membranacea triplici 34), integram vteri cauitatem veiliente. Inti-
ma
3$) Omnes embrycnes, qui & ,in vrero materno perfe- fti haerent , & extra vterum vlterius perficiuntur, fuis ve- lamentis & quibusdam inte« gumentis includuntur , vt nunquani nuda corpufculi foe- tus fuperfkies tangat fuae na- tiuitatis locum, fedembfyo- nes hominis & quadrupedum fuis velamentis, auium <k amphibiorum fuis inuolucris, feminaque plantarum fuis membranis inuoluuntur. Par- tum itaque appellari poile pi> tant, dum embryo hominis & foetus quadrupedum vtc- rum maternum egreditur; dum pullus auium atque am- phibiorum fuam teftam dere- linquit; dum denique plan- tae femen fuamplumulamat- que radiculam emittit. Haec eft communisfententia, quae obferuationibus atque expe* rientia nititur. , An vero in his neceifario contineri fem- per & conftanter embryones
debeant, vtviuant, ctefcant & nutriantur? Vrrumne re- centiflima Cel. Patvna obferuatio foetns jine involti* cris extra vtcrttm inuenti, cu- itis placenta intra vterttm hae- rebat: m epiilola ad 111« Mor- gagnum confcripta , Viennae 176^. 8. exceptionem faciat? Vix hoc credtbile.
34) Verus membranarum ouuli numerus adhuc inter anatomicorum Jites refertur, varLeque ab auroribus motae fuerunt quadlioiies. Mitti- 'muscontroueriiam de allan- pndis exiftentia alibi expofi- tam , quae probabiliter analo- giae caufa ex brutis defurnta eft, & quaerimus vnice an praetercogniras tres ouimem- branas plures dentur aut no-> vae membranae aut harum membranarum lamellae? Nu- merus membranarum vel ve- ro lamellarum oui non omni- no certus atque conftans eife videtur.
C. IV. OVVM.
33
ma lamella Amniot vocatur, pellucida, tenuis atque firma. Exterius mediante cellulofa adhaeret firmior, robuftior, craflior, itidem pellucida, Chorion vocanda. Huiusfacieivterinae aYmadhaeret Filamemoja, vel floc- culenta, celhiloft, crafla, opaca, alhida. Verfus pla- centam craflior fit haec membrana , mucofa quafi, pro lubitu in multas lamellas ac fruflula diuidenda , taridem ipfam intrat placentam eiusdemque exteriori fuperficiei obtenditur. Alias poft partum integra excernitur haec filamentofamembrana, alias hinc inde iri chorii facie vterina fola confpickmtur filamenta, nunc in magnos, nunc in paruos fafciculos congefta , qui flatu immifTo in cellulas eleu^ntur: reliqua filamenta in vtero rema- nent, atque cum lochiis demum excernuntur.
Placenta, fuperiori vteri fedi vtplurimum adnata, corpus efl rotundum 35), diametri dimidii pedis &
vltra,
videtur. ' Aliud efl: ouulum Anne inde membrana vteri
vjiiusatque^uorummeniium, caduca originem ducere pos-
aliud rurfus eft ouum partui fir, quam ego quidem luben-
proximum. Tunica filamen* tius pro filamentofa vtero ae«
tofa primo Sc fecundo graui- ditatis menfe in fuperfkie oui luculenter apparet, tertiove- ro menfe euanefcere incipit, & in vltimo grauidhatis ter-
creta agnofcerem ?
35) Villi, quibus cmum primis diebus obdu&um to- tum hirfutum redditur, fuc-
mino quaiiinternavteriipfius cefTu temporis in angultio*
membrana apparer. Mem- rem oui partem confluunr, vc
branas 111 corpore animali
fbrmari pofle in Iamellas,certe
membranis aemulas, res pla-
ne inaudita non cft; in vtero
itaque in tanta humorum ge-
latinoforum vbertate flmile
fieri, non plane smposfibile.
locus ille, quem placenta fu- tura occupat -f. oui confti- tuat, quo magis nunc foetus adolefcit, eo magis quoque placcnta anguftatur. Rotun- da placontae figura frequen- tiflima eft, reniformem vero C habere
34 Gi IV. OVVM.
vltra, Craffitiei vnius vel duorum pollicum in medio, arteriarum & venaevmbilicalis propago, tota vafculofa, vafis copiofiffima celluloia connexis.
§. 70» Mediante membrana filamentofa laxius cum vtero cohaeretouum, lirmior efl nexus circuli membranae fiia- mentofae cralfioris, plurihus & maioribus vafis referti, firmiflime nectitur placenta. Firmant adhaefionem pla- centaefulciinterlobos, quibus eminentiae vteri refpon- dent. Nullam hinc in ouo feparando refiftentiam fen- tit operator , nifi vbi diclus circulus incipit.
§• Z>-
Quoties plures funt foetus non connati , quiuis pro- prio ineluditur ouo, propria nutritur placenta, nunc ab altera penitus remota , nunc cohaerente, quod qui- dem frequentius.
§♦ 72.
Intra velamenta Liquor continetur tenuis , mucofus, pro incremento grauiditatis, rationead contentum foe- tum habita, quantitate minutus. Foetum ambit, vc libere crefcere , atque a concretione partium immunis efiepoffit; tuetur eundem , ne vel a contraclionevteri, velmufculorumabdominalium & diaphragmatis adione, vel vi quadam externa laedi queat ; in partu, cum ve- lamentis, optimum eft naturae inftrumentum , vteri orificium dilatandi.
$• 73- A leulflima vero caufa, & femper fub partus ini- tium effiueret , nifi a velamentis contineretur , nec vn-
quam
habere ftru&uram, ouatam maiori adhaerere non plane efle, & fuccenturiatas paruas incognitura ccnfemus.
C. IV. OVVM. 3S
quam portam foetui exituro pandere pofTet; ex quo ampliflimus velamentorum vfus fua fponte patet.
§♦ 74.
Ex placenta in vmbilicum foetus fpirali duclu ex- currit Funis di&us Vmbilicalis 3 6) , nodis quandoque difiinclus*, muliercularum ominibus. Sulcis notatur in longitudinem exporreclis, raro ad cylindri menfuram exadtus. Duas diametri aequalis arterias compIetYitur, vnicam autem (vtplurimum) venam, diametri multo maioris, fere dupli. Interititia cellulofa ne&it firma, cellulis gelatina, in recentifacile exprimenda, repletis. Non autem impedit haec gelatina , quo minus pulfus arteriarum per illam digitis percLpmur. AfFert vim fanguinis vena, reuehit arteria, compreflb adeo fune commercium inter matrem & foetum tollitur*
§. 75.
Gelatina inter vafa dhTula, quandoqne iuftam pro- portionem multum excedens, craflitiem funiculi vltra modum auget, vt, licec arcla fia.t ligatura, poftea, ex- ficcata fubftantia intermedia & inde contra&a , fuiguis, niii fumma adhibeatur cura, effluxurus fit, Vocanc
C 2 talem
36) Funiculus vmbilicali*: quem pulmo adulto homini.
irtaequalis &inconfiantiscras« Non folam propter refjpirario-
fitiei &: longitudinis efTefoIer, nem pulmo neceflhrius, fed
vtplurimum \ vel 1. poll. pabulum quoddam vitae ad
craflus , & 19-24. poll. lon- corporis fuftentationemrequi-
gus inuenitur. Tanquam du- ritur: & placenta non ob fo«
ftus excretorius confiderari lum nutrimentumafFerendum
potefr, fi placenram pro fe- aJeuS aIias embryo non fta-
cernente vifcere habere volu- &™ moriturus fcffet ab inter-
mus. Eundem funis vmbili- cepto cum placenta cont«
calis foetui praeftat vfum, niercio.
36 C. IV. OVVE
talem Funiculum crajfum, vel termino obfletrieum, pinguem.
§. n6.
Contraria ratione di£ta gelatina fubinde nimis defl- cit, vt vafa transparennt, funis iit tenuis , rubicundus, facillime rumpatur & ligstura , nili filo lato cautiffima fiat, integrum funem fcindat, praecipue fi filo fatta fuerit duriore. Lethales nonnunquam inde obferuan- tur haemorrhagiae. Vocant eiusmodi Funiculum fan- suineum*
§. 77-
Intrat funis placentam raro in medio aut margine, ad latns frequentiflime. Hac ratione facilius auellitur, cum tota parti vis impendatur, qua foluta reliquae fua fponte fequuntur. Gaudet funis Iongitudine infigni, vt cuiuis foetus motui cedat, atque hic sbsque; eius disruptione emitti inlucem poffit. Excedittamen fub- inde, atque cum magno foetus periculo cirea varia eiusdem membra voluitur,
Ipfum foetns corpufculum eftmaxime flexile, ver- fus anteriora potifHmum, plurimis cartilaginibus in offt nondum verfis; pedes iufto funt minores, caput vero permagnum. Quo melius vero peluis capacitatem transire pqflit, cranii cifla nondum funt abfoluta , nec futuris cohaerent, fed membranis iuncla funt, & in angulis in primis deficientia inter frontis & verticis olTa aperturam reiinquunt, externo '& interno periolleo, tenuique cartilagine chu{amtFot2tanella anterior dictam: quo fit, vt o(Ta a vi externa comprefla fupra {e{e mo- ueantur, ficque caput in minus fpatium redigatur.
§• 19*
C. IV. OVVM. 37
§• 79-
Foetus intra vterum in glomus eft conuolutus, cs- pite 111 peclus incuruato , femoribus furfum eminenti- bus, abdomini incumbentibus, tibiis ad angulum acu- tiflimum deorfum reflexis , pedibus decufiatis , calca- neis natibus innitentibus, humeris deorfum exporreclis, thoracis lateri adiacentibus, cubitis cum manibus vel pendentibus, vt crura tangant, vel furfum vergenti- bus , vt frontem fuftineant , aut faciem , columna ver- tebrarum in arcum flexa 37).
§. 80. Ita conuolutus foetus in partu naturali capite infi- mum locum occupat* Num vero per omne geitatio- nis tempus ibidemhaereat? deeo fub iudice lis eft 38). Veteres ante feptimum menfem foetum in vtero fedc- re putarunt , capite ad fundum vteri eleuato, facie ventrem matris refpiciente , natibus vero vna cum pe- dibus ad orificium vteri locatis. Circa/feptimum vero menfem caput verfus anteriora praeceps fieri , ita vt poft illam praecipitationem deorfum pendehs facie ver- fus os facrum fit conuerfum.
C 3 §. 81.
37) Foetus in vtero mater- nem omnes dormientes <k
no ita contiolutus propter an- meditationibus inhaerentes
gtiftiam Joci hunc iitum obri» experiuntur. nuit. Non opus eft: vt anxii
fimus de caufa , quae foetum 38) Circa 7. vel 8. men-
incuruat, cum ere&us corpo- fem caput probabiliter loca-
ris fitus vbique voluntariam tur ad locum inferiorem , in-
mufculorum a&ionem prae- de vero non fequitur, anre
fupponat, qua foetus tamen hoc tempuscaputibi nonhae-
in ergaitulo deftituitur, hinc fifle, cum digitus explorans
mufculi flexores naturaliter hoc tempore primum vteri,
validius agunt quam extenfo- Timbum inferiorem penerrare
*es, & fimilern incuruatio- & caput tangere pofiit.
38 C. IV. OVVM.
$. 8i.
Haec vero hypothefis parum firmo nititur funda- mento, nec nifi e facrp veterum feptenario numero enata videtur; 'Namque fubitaneum eiusmodi leptimo rnenfe motum grauidae rariffime fentiunt, fed vagum & -incertum,. cumipfo foetuau£tum, adeoque interdum, fiab grauiditatis terminum, vehementem , vt vel fugiU lariones inde ad vmbiiicum grauidae oriantur.
§. 82.
In contrariam fententiam abeunt plerique reccn- tiorum, foetum ab omni tempore capite deorfum pen- dere affirmantes , ob capitis eo niteritis grauitatem. Idem& iuniores abortus capite prodeuntes fuadere ipfis videntur. Quodfi vero mox a grauiditatis initio caput grauiilimum deorfum penderet, non video, qui fieri queat, vc & aliae quandoqUe partes in partu offerri, atque fic partus praeternaturalis oriri poffit; necetram, quomodo funiculus circa corpus infantis circumuolua- tur, & nodi iili riiagici formenrur.
Nec magis arridet vagus foetus fitus , fiib finem grauiditatis demum in confuetum determinatus : nulla enim adeffet cauia, quae eum fitum efficeret, vt fere femper facies oifi facro fit obuerfa.
§. 84-
Tn hac argumenti incertitudine liceat afiumere hy- pothefin , quae tot & tantis difficultatibus non eil -ob- noxia, qua nempe afferitur: caput foetus poft con- ceptionem fuperiorem locum occupare, fenfim vero
ver-
C. IV. OVVM. x i9
verfus anteriora prolabi $4), donec tandem inflmum locum aflumat. Hoc conflrmare videntur decremen- cum liquoris amnii ; foetus grauitas ipecifica , ot «qpi. tis in primis, femper aucla; magnum tenelli embryo- nis , pro ratione grauitatis, capitis volumen ; axis vteri aliaque , alibi demonftranda.
§. 85- Inde concludimus:
cc) Leuiusembryoniscaput, peftori innitens, poftcon* ceptionem fuperiora petit, verfiis abdomen matris propendet, faeie ad illud verfa.
|3) Talem fitum retinet, quando impedimentum^de- fcenfum remorans adeft, quale praecipue iiquoris amnii nimis parca copia effe poteft. (Simile quid in gemellis ).
*y) Senfim vero grauius faclum defcendit.
2) Tandem grauiffima corpufculi particula inflmum lo- cum occupat.
s) Poteft tamen in defcenfu vel retardari, vel & hic ipfe defcerifus vitiari, variis de caufis, praecipue vero liquoris amnii penuria , vteri obliquitate , eius- dem tumoribus, nixibus praematuris & violentia ex- terna. ' .. ,
C 4 §. 86.
39) Haee eftquodammodo pars maxima refpefru volumi-
hypotheiis veterum corre&a. nis, minima tamen ratione
Illi afferebant fubito fieri ca- foliditaris cenfenda , fub de-
pitis defcenfum, nosverofuc- curfu itaque grauiditatis au-
cefliuum ftatuimus propter &a eius intcrna maffa maius
crefcens capitis fpecificum acquirit pondus fpecificum,
pondus. Caput enim quam- & nunc inuerfe magis adori-
uis ab initio grauiditatis fit ficium vteri defcendic.
4o C IV. 0 V V M.
§. 86.
Ex obferuatione faltem difcimus , non partus de- muiit tempore, fed fub initium mediumque feptimi grauiditaris mcnlis caput plerumcjue tadui offerri, an- te id tempus rarius, pofl iiiud 'quandoque. Quodfi ante id tempus vteri conditio taclu examinatur, nihii io ipfa ceruice prirnis menfibus diflinguitur. Solet enim fundus ea pcriodo maxime mutari, intacla cerui- ce {§. 54. ), quam tenuem & angullam ab explorante digito r-rcet vaginae iaquear ex oris vteri radke rerle- xum. Medio quandoque quinti menfis, feu quatuor c-am dimidio menfes ante partum , alias ferius, ex- panfa ftnfim ceruix & laqueari vaginae in omni ambitu apprefla, in durum tumorem prominere incipit, au- clum fenfim duritie & amplitudine. Iftum vero tu- roorem in ipfum os vteri contmuari digito explorante non obfcure difcernimus. lnde tumoris durities denu« laxatur & cauatus quafi moliisque ipfe notatur, com- prehendente cauo pilam minorem , duram facileque mobilem, cum vaginae laquear&incumbentem laquea- ri ceruicem explorans digitus impellit: quo tempore expanfa & lnqueari innitens pars ceruicis fegmentum vteri inferius vocari incipit.
Primis etiam grauiditatis menfibus, velut in femina non grauida , accreta orificio vteri vagina dependet & ambitum eiusdem fere contingit. Ea vero ratione, qua inferius vteri fegmentam formatur, fuperior vagi- nae pars in laquear quoddam expandicur & ipfe paries cylindraceus ab orinVio remouetur. In vagina , quae alias in anguftiam verfus os vteri contrahitur, antepar- tum in amplum Inquear patet 40)*
§. 38.
40) Falfam quidam auto- vaginamuuUam pati mutatio»
ie$ protuierunt k-nrenciam, nem ante injlantem partitw*
In
C. IV. OVVM. 41
§." 88.
Ipfam capitis pilam aegrius ab vteri fegmento dif- cernimus , quoties hoc circa tertium quafi ante partum menfem mobilitate fua illam mentitur. Difcriminismo- menta petimus a mniori fegmenti amplitudine; orificio vteri, quod fegmenti impuifi afcenfum fequitur; regu- Jarium, quales in capitis pila notari folent, afcenfus defcenfusque viciflitudinum defechi: preflione enim eleuatum fegmentum vteri in elatiore iede moratur, incerto tempore denuo Japfurum ; fegmenti notabiliore mollitie* fiquidem caput diftin&a ab ore^vteri eadem- que duriffima pila eft, reguiares afcenfus defcenfusque viciflitudines feruans.
§. 89. Primis j^vtique temporibus in ^elatiore peluis loco curr. vteri fegmento pila locatur, folo inter fymphyfin ofiium pubis & os vteri loco medio tangenda & explo- rantis digiti lufui quafi accommodata , afcendens vide- licet faltansque, fi digito impeilitur, moxque rela- bens. Solet tamen quandoque. euenire, vt ad modum fegmenti inferioris leuis capitis pila illico non defcen- dat, fed poft aliquam moram. At afcendentis motum corpufculique embryonis allifionem in oppofita vteri fede , circa vmbilicum , vel fcrobiculum cordis , vel vnum alterumue hypogaftrium grauida fentit momen- taneam moxque, cum labitur corpufculum, ceffantem.
C 5 Quas
In vtero auteirt virgineo , in ta manet Eodem vero tem-
vrero qui foetum iam com- pore, quo ceruix mutari &
prebendit, & in vtero primis explanari incipit, eandemex-
menlibus grauido , vaginaar- panfionem vaginali adhaefioni
&e vteri ceruicem ambit, & communicat, & hoc modo
anguftum canalem repraefen- ampliorem canalem reprae-
tat, quae anguftiatamdiudu- fentat, fornicemque amplio*
rat, quamdiu ceruix immuta- rem efficit.
4i C. IV. O V V M.
Quas quidem afcenfus defcenfusque viciffitudines repe- tere exploratori licet, firnili propemodum faltatu, quo homuncione carteflano Iudimus. Leuius embryonis caput multoque amnii liquore comprehenfum & natans in circumfufo liquore non difficulter mouetur fecum- que in fuperiora totum embryonis corpulculumabripit, altero excremo vteri fundum feriens. Auda pondere & amplitudine pila latior m omni orificii ambitu tangi- tur furfumque aegrius mouetur.
§. 90. Inde a tertio menfe vsque ad partum afcendere & ab oftio vaginae recedere os vteri folet (§. 57. ). Ab illa praeterea periodo ,- qua in fummitate vaginae caput tangitur, depredurn in vaginae laquear inferius vteri fegmentum expanditur & a capitis pondere impellitur, ore vteri abbreuiato. In plerisque faltem caflbus ori- licium attingendi difHcukas cum grauiditate crefcit, pi- la capitis vicirTim viciniore , quo propior partus eft. Paradoxon non mirabiraur, fi partium peluis pofitum contemplemur. Cum in peluis cauum vteri orincium dependet, ipfum ab oftio vagirtae remotum peluis axin fequitur; afcendens autem per lentos gradus fuperioris aperturae peluis centrum ita occupat, vt exploranti ad facrum os receflifle videatur. Capitis pila , dum mo- le minor , in axi pariter peluis , (ede nimirum , quae tota ceruice & fuperiore peluis apertura elatior eft, lo- catur. Crefcens mole caput non magis in laquear va- ginae & fuperiorem peluis aperturam fegmentum vteri agit, quam verfus oflium pubis fymphyfin diducit,* ab externo finu, atque adeo explorante digito, minus remotum. Quo magis fane diftat partus, eo latius in- ter capitis pilam & offium pubis fymphyfin fpatium eft, ar&ius fuccefliue , dum pondere labens caput expan- ditur. §. 91.
C. IV. O VVM. 45
§. 91.
Adeo vltimo tempore, vnam, duas, tres, quin quatuor ante partum hebdomades , infigne capitis de- lapfi pondus efle folet, vt fine notabili mobilitate fupe- riorern peluis aperturam expleat. Quare cum fegmen- to vteri expanfo vaginae laquear deprimitur, dum ipfum orificium in fuperiora trahitur ; atque tangentis digita ora vteri inferior tenfa & pone illam obltaculum per in- tegram peluis circumferentiam aequale, durum, glo- bofum, a capite fa&um, ofTertur. Simul abdominis tumor ita fubfidere folet, vt fub coftis fpuriis liberius ipatium flat 41). '
§. 92. Haec quidem regula efle poteft: non defunttamen exceptiones, ipfius naturali modo praeuii capitis. Ita tumorem quandoque vteri non tangimus, quod vterus nimis fublimis digito exploranti totus furripitur: alias eadem altitudinis differentia facit, vt nunc uimisaltum principio caput mouentem manum non admittat, nunc profundius moueatur : alias iuxta cum vteri ore pro- fundum principio caput denuo in fublime ita rapitur, vt explorantem digitum fubterfugiat , rurfiis poftea la- pfurum: in quibusdam non modica capitis mobilitas & altitudo ad partum vsque manent.
41) Infans in vtero ma- ria externa figna conftitiiunt,
terno nunquam in omnibus quae praecipue in murato ex-
fubie&is eundem habet fitnm, terno abdominis habitu con-
aberrationes pendent a motu fpiciuntur, & efficiunt vt gra-
matris vario, ab adhaefioni- uiditatis decurfus in quaedant
bus placentae diuerfis, a na- ftadia diuidi poflit, de qui-
turali omnibus foetuous infita bus vero in leftionibus plura
incuruatione, omnia haec, va- dicuntUr.
Cap.
44
Cap. V.
THEORIA PARTVS.
§• 93-
j^ lafticus eft vterus, adeoque vi pollet, qua fub- ■*— ^ lata refiftentia extendente, fua fponte contrahi- tur 4%). Huic generali elafticitatis vi acceditquaedam fpecialis, animalibus propria, priorem augens& robo- rans, qua ab irritatione externa ad contraclionem flbrae flimulantur, Quare grauidus in perpetuo fefe contra-
hendi
42) Elegantifiiirrjmhocar- tis obfretriciae argumentum fere totum phyfioipgicum eft, & ex do&rina irritabiSiratis at~ que fenfibilstatis expiicari de-> bet. Mittimus nunc hypo- thefium inilgnem cohortem, quibus & noftra & antiquiora tempora ludunt, & modo ex torminibus , modo ex defeciu rejpirationisy vel alimentitae- dio atque inopia/ex acrimo* ttia liquoris amnii , caloris in- tolerantia , menjlvui jluxus tnoliminihus , nec non ex pla- centae traBione & mutata embryonis figura, mirabilem
Vel enim contrahitur vte- rus dibito <£r legali tempore, ad edendum in lucem partum legitlmum & maturum , vel vero praematurae fitnt eius con* traSiGnes vt aborfus, abortus, & foetns praematuri inlucem edantur, tunc hoc in cafu caufaequiedam externae prae- ternaturales vehemenrer irri- tantes accedunt, cum in prio- ri omnia naturalia fuerint. Contra&io iraque vteri in quo- libet cafu efteffe&usirritatio- nis , quae fi fatis valida fue- rit vtemm ad contra&ionem difponit. AHac minc funt
hunc contrahendi nifum expli- corporis animalts partes, quae
care ftuduerunt. Haec ad nos ab exteriore fuperficie irritari
non pertinent. Proponimus poffunt, aliae ab interiore, a-
hic folummodo hypothefin liae ab vtraque fimul„ Ad
probabiliorem, quae cum ve- mediam clafTem quae inrerius
ritate, ftructuravteriipfisque obferuationibus conciliaripot- eft. Vreri contra&io adeo- que contentbrum expulfio duplici modo fieri poteft.
in ftatu naturali ad contra- £Honem irritantur, pertinet vterus grauidus, qui fpecifi- cam irritamenti caufam in contentis fuis habet.
\ C. V. THEORIA PARTVS, 45
hendi nifu eft, eumque nifum exerceret, nifi ab ipfa caufa extendente, vtpote refiftentia fortiori, impedi* retur.
$. 94-
Gum primum vero vel haec refiftentia minuitur,vel irritatio accedit nifum contracTionis augens & roborans (§• 9$0> ita vt refliteritiam fuperet, vel vtraque caufa concurrit, nifus ille kk contrafctendi in a&um deduci- tur vterusque contrahitur.
§. 95- Haec vero vteri vis contrahendi refidet in fibris eiusdem motricibus 43) (§. 450» quae pertinaciffimo nexu cohaerent omnemque vteri ambitum cingunt, fi- ne laceratione in ftrata non diftinguendae, & paffim vafis irretitae. PofTumus tamen vtcunque in grauidis, parturientihus & puerperis, varias fibrarum direcliones & plura ftrata, (g(g viciffim excipientia vario modo, fine conftanti , quae faltem appareat, lege fecernere.
§. 9^ AHa flrata longitudinalia, a fundo ad orificium de- currentia, contra&a axin longitudinalem breuiorem reddunt & contenta vteri verfus criflcium deprimunt. Solent fere ad exteriorem interioremque vteri fuperfi- ciem reljtqua flrata complecli , iisdem etiam paffim im- mixta : quandoque akernae fere funt fibrarum longi-
tudi-
43) An vterus exfolisva- rallelae decurrant, ncc in flra*
iis conftet tela celluloia iun- ta diflincla [colleclae Jint , nec
ftis? An fibrae muiculares? afperae inueniantur ,* nec fti-
An motrices adfint & irrita- mulo anatomico ad irritabill*
biles ? Vix cum veritate ne- tatem vellicari poffint, cum
gari pofTunt ribrae, quamuis fpecirkum illarum irritamen-
mufcularium inftar non pa- tum ignoremus.
4* G, V* THEORIA PARTVS.
tudinalium & transuerfalium difpofitiones , cum irre- gulari obliquarum ordine inferto»
§• 97.
€opiofiora craflioraque frequenter funt transuerfa- lia , quorum alia , quae ad angulum fere reclum lon- gitudinalia fecanc, pro orbicuiaribus haberi poiTunc; alia magis obliqua funt ; vel propria , vel ex longitu- dinalibus, in latera fecedentibus , continuata. Orbi- cularia fundi contracla partim vteri vercicem depri- munt, partim diamecrum, feu axin transuerfalerri mi- nuunt, iuncYimque cum longitudinalibus faciunt, vc contenta vteri deprefla axin longitudinalem fequantur. Idem praeftant orbicularia corporis, circum vteri cir- cumferentiam ducta, quae pariter axin trausuerfalem minuunt, contenta vteri aequali vi ex omni ambitu verms axin longitudinalem pellunt, atque in ea dire- clione fufpenfa cenenc.
§. 98.
Orbicularia circum vteri orificium dudta 44) , fi longitudinalium a&ionem fuperant, aperturam orificii vterini claudunt pro ratione fuae contra&ionis, illis vero vi£ta cedunt, extenduntur, furfum a Iongitudi- nalibus fuper partem oui nafcituram, velutfuper croch- leam, rrahunttir, diduclaque faciunc, vt apercura am- pliecur.
§. 99.
44) Quamdiu grauiditasad vteri corpus; tempofc vero
finerh perdu&a nondum eft, partus, quando hae fibrae funt
hoc fibramm ftncum validis- diductae,tune tenuius efl, at*
iimum eft, tjuoniam magis que minus reflltit* conftrifaim. o^\im r«liquum
C. V. THEORIA PARTVS. 47
§. 99»
Reliquis flratis interfperfa obliqua nullum quafi vte- ri;punctum, dum partus flt, iine contractione relin- quunt, iuuantque flnito foetus partu vteri in minorem molem reditum vaforumque preffionem.
§. ioo«
Sub finem grauiditatis vteri habitus mutatus ilbra- rum motricium contraclionem determinat.
1) Moles foetus aucla, minutaque Iiquorls amnii copia ($.72.) faciunt, vt foetus extrema vterum tan- gant atque diducant. Minimum obitaculum iitis vio- lentiis fegmentum inferius obiicit , tenuius videlicet re- liquis partibus (§. 65.), apertura orificii perforatum, mobilitatem ad fuperiora fibris impertiente ($. 98»)» & liberiori va^inae oppofitum (§. 87.)» cum reliquae vteri partes partibus abdominalibus fuftineantur. Quam ob rem in vteri fegmentum inferius nititur ouum eius- que flbras dilatat, a fe inuicem dimouet, longiores reddit , ipfumque profundius in vaginam detrudit»
§. 101.
Cum defcendit ouum, &fegmenti fibrae elongatae funt , minuta eiusdem refiitentia, robur fua fponte fun- do corporique additur, ftrata eorundem (§.04.) con- trahuntur, atque adeo depreflum ouum fegmenti infe- rioris iibras comprimit , earumque varia itrata , fibi in- uicem impoiita , propius ad fefe pellit, ita vt humo- res ex fuis vaiis pellantur & prefli nerui hebetentur. Qui Tane eirectus , vlterius fegmentum inferius debili- tans, cauifam contraclionis in fundo auget. Quin ex* tenuato fegmento inferiori & in vaginam deturbato, liquor amnii iuxta cum foetu delabitur, liberumque
ad
48
C.V. THEORIA PARTVS.
ad vteri fandum fpacium relinquit, nauamque con- traclionis fundo , fublata refiftentia , neruum largitur. Premens pondere fuo ouum , perpendiculare vel in- clinatum,molis expandentis (§. pr. ) vim infigniter iuuat &auget 45)-
§• 102.
2) Crefcit porro fibrarum vis irritatione 46) (§. 93,), quam afFerunt (cc) expanfio & compreilio ab ouo in- dudae (§. 100.); (|3) forma; quando nempe tortuofae fibrae in recYitudinem eousque extenfae funt, vt abs- que elongatione vel ruptura vlterius extendi nequeant. Frequentior gemellorum partur praematurut , abortut periodicus 47) &c. eam mutationem vtero contingere
veri-
-1 4^ ) An pondus prementis oui inter adiuuantes partus caufas pertineat, illud inprae- fenti nec negare nec affinmare conabimur. Solum vero pon- dus partum non erncere mihi omnino videtur, cum in ani- mantibus brutis pariter par- tus continganr, quibus tamen horizontali fitu, vteri pondus agere adeo multum ncquir. Feminae praeterea le&ulo per- petuo decumbentes partum quoque edunt.
46) Omnis vis vterum ad contra&ionem difponens du- plex eft, mechanica altera, al- tera propria vtei'0 infita vi$ vitalisy qua fublata reiiftentia vterus {elc contrahit, omnia- qiie. contenta expellit. Hanc efficaciam prae reliquis illu- ftrant, figura vteri Jphaerica.
poft mortem remanens: con« traBio vteri poft fe&ionem caefaream in fentina demor- tua peraclam : foetuspnftmor- tem mqtris abvtero lefe con* trahente adhuc expulfi : fpon* tanea £f nataratis placentae expuliio : randem proportio* fiatayteri contraBio quam o- perator fcnrit fub verfione infanris in pedes.
47) Duo haec argumenta egregie illuflrant perpetuum fibrarum vteri morricium in contractionem nifum. Gemel/i enim vtplurimum in vtero maiusfpatiumoccupant, hinc vbi vsque ad gvum menfem increuerunt, tunc eandeni magnitudinem acquiiiuerunt, vt vterum expandant ad na- turafcm amplitudinem, qua fibiae eius in contractionem
ftimu-
I
C. V. THEORIA PARTVS. 49
verifimiliter probant. CaufTae fupra (§§. pp.) expofi- tae ad os vteri fibrarum actionem dirigunt.
§. 105.
Ita vero vterus contrahitur , vt transuerfales flbrae ouum in axi fuftineant (§.97. ), longitudinales cum trans- uerfalibus fundi idem deprimant & orificio apprimanr, fundum ex vna parte verfiis orificium ducant, & exal- tera parte ad fundum trahentes fegmentum inferius cum orificio diducant ( §. 98.)» & orificium, hucusque ici vaginam adhucdum prominens, complanent atque de- tergant, donec tandem 3 repetita acYione eius prorni- nentia plane euanefcat.
§. 104. v
Eousque vero haec aclio durat, donec tantum fra- cla fit vis fibrarum fundi & corporis , vt mrfus aequalis fiat vi fegmenti inferioris , iicque aequilibrium redeat. Quo faclo aequali ratione liquor amnii rurfus circum foetum diftribuitur atque quies redit, perturbanda de- nuo , cum aequilibrium , reftituta fundi adione , fueric fublatum.
§. 105. Variae autem hae vteri contractiones absque fenfu doloris fieri nequeunt, hinc iure fuo Doiores ad partitm vocantur. Neque tamen femper in ratione contra&io-
num
flimulantur. Abortus perio- ceptione vix 2f. partum ma-
dici exempla eiusdem valoris turum edunt , fed faepe
funt. Dantur enim feminae, primo tempore quamuis
quae ob iaepius repetitos ab- & maritus & medicus il-
ortus vix, nifi fatis fero lud non femper attendant, ab.
partum perfeftum edere fo- ortum edunt. Vana itaqae
lent. His procul dubio ali- faepius in nuptis fterilitatis
quid in ftruclrufa vteri peccat. conie&ura.
Jnter fo, feminas a prima con-
D
. jo C. V. THEORIA PARTVS.
num cruciatus funt. Multum faepe dolent feminae ^Ja paruis contra&ionibus , parum a magnis.
:; §. 106.
Vltimo grauiditatis menfe vterus, in aliis citius, in \lu aliisferius, iftam contractionem patitur, prout nempe CO yel citius, vel ferius, ouum in vteri fegmentum inferius" nititur*
§. 107. Cum vero ab initio minoris momenti fit fegmenti inferioris dilatatio , atque orificium vteri adhucdum in vaginam protuberet, ita vt fibrae eiusdem orbiculares notabilem reliquis fjbris refiftentiam faciant: hinc le- uiores ab initio foient efie iftae mutationes, parum tem- poris durare , & longiora eiTe interualla , quibus vteri contraclio redit.
§. I 08.
Cumprimum vero prificii in vnginam prominentia feredeletaeft, atque fegmentum inferius detrufum ma- gis & attenuarum , tunc maiori momento fundi & cor- poris aclio aclionem fegmenti inferioris fuperat: maiori itaque vi & per longius temporis fpatium vteri fundus & corpuscontrahuntur, maiori vicontenta verfus orifl- cium premunt, hocque ipfum fortius diducunt, ita vt fuccefiiue magis aperiatur & contracfio dicia faepius recurrat.
§. 100.
Eadem vero fundi & corporis a£Hone contenta ver- fus orificium deprimuntur, adeoque liquor amnii, ve- lamentis inclufus, foetu mobiiior, ante foetus caput pellitur, imo intra ipfam orificii aperturam ita trudi- tur, vt cunei adinftar praecipuique inftrumenti idem dilatet.
£. 110.
C. V. THEORIA PARTVS. 5.1
§. 1 1 o.
Ad hanc vteri contra&ionem & alia accedit caufa, quae foetus detruftonem multum promouet. Nimirum' fenfatio molefta, a contraclione vteri orta, in confenfum trahit diaphragma & mufculos abdominales , ita vt hi mufculi magna vi concrahantur : quam contra&ionem minus voluntariam, aclione voluntaria & fpiritu retento, parturiens multo fortiorem reddere potefh
§. iii.
Vt autem aclio, ex diaphragmatis & mufculorum abdominalium aclione compoiita , maxima vi in vterum impendatur, vterus in axi peluislocatus erl, qui qui- dem axis fere cum illarum aclionumdiagonaliconuenit. .
§. 112.
Hifce continuis aclionibus repetitis tandem vteri oriflcium penitus aperitur, ita vt cum vagina vnicum canalem perpetuum vteri cauitas efriciat. Quare quae- dam folum reftant contradiones pro dilatanda vagina & externo (inu, foetuque cum fecundis penitus expel- lendo.
f §. 113.
Hac ratione partus abfoluitur maxime fanus , feu, utvocatur, naturaiis. Requirit autem hic, vt
ct) Peluis fit probe conftituta, & vtraque eius apertura liberum foetui tran(itum concedat (cf. Cap. 1.).
P) Foetus caput ad peluim iit proportionatum,
7) Foetus & vterus in axi peluis (int liti.
$) Nullam vterus, vagina & finus externus praeternatu- ralem conititutionem habeant.
D z §♦ 114.
52 C. VI. VIRGINITAS.
§. 114* Cur nono menfe folari abfoluto hic partus fiat, fx- plicare nemini eft datum. Creacurarum determinatae in ortu periodi, ex caufis cognofcendae , nos latent, quoniam rationem reftftentiarum ad vires impellentes numeris exprimere non licet.
)■§*
F
Cap. VI.
V I R G I N I T A S.
§. 1 1 5.
emina confiderari poteft
i° In ftatu virginitatis integerrimo: quae nempe nec partum edidit, nec abortum eft pafTa, nec cumviro commercium habuit, nec violentiam accepit.
20 Tanquam perfona, quae quidem non peperit, nec abortum efl pafla, nec cum viro commercium ha- buit , fed tamen t vel ex infortunio, vel ex libidine, violentiam accepit.
30 Quae nec partum edidit, nec abortum eft pafla, fed cum viro commercium habuit.
40 Quae partum perfe&um nondum edidit, fed abor» tum eft paifa.
5 ° Quae reipfa infantis nati mater eft.
§. 116.
Quinam autem in femina examinanda ftatus prae- fens (it, declarat praecipue & orificii vterini, & finus externi habitus : ita tamen, vt quaeuis regula exceptio*
nem
C. VI VIRGINITAS. 5$
nem admittat rariorem & ex circumftantiis diiudi- candam.
§. 117.
Virginis integerrimae cunclae partes externae funt firmae, optime fefe fuftinentes , minimae flaccidae. Sinus orae optime conniuent, atque cum duritie tu- ment. Similis nympharum eft conftitutio, quae & ipfae minores efie obferuantur finuque externo te&ae. Minus etiam clitoridis praeputium efle folet , glandem non obtegens. Cun&ae partes nitent, fptendent, di- lute rubent. Hymen vero praefens & integer praeci- puum virginitatis clauftrum & fignum habeatur. Ori- ficium etiam vrethrae penitus e.ft claufum. Columnae rugarurn vaginalium quam maxime tument, ita vt fu- perior inferiorem contingatt tumet & veftibulum at- que finus muciferos profundos ofTert.
§. 118. Inde fit, vt primum commercium cruentum fit at- que dolens 48), nifi forfan maior fibrarum laxitas va- ginam atque hymenem immunes doloris atque violen- tae disruptionis reddat. Neque etiam cruor ille do- lore profufus virginem femper illibatam demonftrat, praefertim cum is vel fingi , vel arte effici poflit.
§. 119-
48) Quaeritur an abfolu- ro commercium habuerunt,
te requiratur pro declaranda hymen efi integer , apertura
virginitate fanguis & dolor, tam angufta, vt vix exiguum
dum femina adulta primum frylum admittat , vajis fan*
celebrat com viro adultocon- guiferis, & tanquam produ-
greffum ? Cum iniigni pro- ftio cutis externae neruis in«
babilitate pro affirmatiua re- ftru£tus, hinc laefio eius nun-
fpondere po/Tumus. Feminis quam fine dolorifica fenfatio-
cnim quae nondum cum vi- ne & cruentatione fieri poteft.
D }
54 C. VI. VIRGINITAS.
§. 119.
Eiusmodi tamen hyrnene munita puella poteft in vterum recepiffe , vti grauidarum docent exempla, in- tegerrimo hymene occlufarum, quas vero orificii vte~ rini ftatus detegit,
§♦12©.
Secunda & tertia fpecies ( §. 1 15.) ab inuicem di- flingui accurate nequeunt. Orificium enim vteri iis eft virgineum(§. 46. ), vixque aliud adefl indicium, nifi quod in illrs, quae frequentius viri confuetudine vfae funt, defcendat: quanquam libidinis indubium figmfm haberi nequit, quod & in integerrima virgine vagina breuior efTe, vel & vitioie defcendere vterus poteit, vti id obferuare licet in morbis cache&icis , Iaxitatem fibrarum inducentibus ; hydrope & flatulenta inteftino- rum diftenfione, pondere fuo vterum deprimentibus ; vaginae atque vteri prolapfu, orificium vteri fecum tra- foente &c. Hae vero caufae morbofae diligenter in-* quirentem non facile latere queunt.
§. ' 121.
Partes vero externae in his (§. pr. ) flaccefcunt, minus conniuentes orae hiant, grandefcit clitoris, eius- que praeputium in primis , eousque, vtintegram glan- dem tegat. Nymphae funt colore obfcuriori, e finu prominent, cundtaeque reliquae partes, quae in virgine integerrima colore funt rofeo, eandem coloris muta- tionem patiuntur. Oriiicium vrethrae fit amplins & apertum. Hymen colore eft obfcurion, Haecidus, mi- nor, hinc inde abrafus, imo penitus deficiens, pro gradu caufae deflruentis. Ad introitum vaginae earun?
culae
C. VI. VIRGINITAS 55
culae myrtiformes locantur 49); ipfa vagina eft aperta, amplior, columnis flaccidioribus diftincla.
§. 12 2.
Praeter vero libidinem aliae etiam funt caufae, quae hymenem afficere poflunt, atque virginitatis ftgna phy- fica ita deftruerer vt moralis nihilominus virgo ma- ueat, quales, exempli gratia , efle poflimt i° Equitatio frequentior, ad modum praefertim vi-
rorum inftituta. 20 Infortunium.
30 Prolapfus vteri completus, nec non prolapfus va- ginae maior, praecipue columnae fuperioris. Hi enim prolapfus & hymenem vitiant & genitalium ha- bitum mutant.
4°Colorem etiam fplendentem mutant inliuidiorem at- que vaginam relaxant , morbi cacheclici , praecipue fluor albus , & vteri haemorrhagiae : qui vero mor- bi hymenem , quamuis flaccidiorem , integrum re- linquunt.
5° Pus acrius hymenem erodere poteft.
6° Inebriata etiam vel opiato ftupefacla, fine culpa deflorefcere yirgo poteft 50).
Hae tamen caufae plerumque funt cognitae.
D 4 §. I2J.
49) Si carunculae myrti- quoties venere vfam effe, aut
formes adfunt, tunc certis- ex infortunio hymenem ami-
fimum eft, hymenem iam cfle fifle.
deftru&um, & foeminam re- ?o) Elegans quoddam huc
petitum cum viris commer- pertinet medicinae forenfis
cium habuifTe, ii vero lacer, argumentum, dum an detttr
tunc inde cplligere poflumus, fluprum viohntum quaeritur.
aut femel , aut bis aut ali- Si ftupri nomine intelligimus
omne
56
C. VI. VIRGINITAS,
jf. 125. Quarta fpecies fere nequit agnofci atque a priori diftingui , fi abortus fuerit embryonis vel molae mino- ris. Si quando vero maior fuerit embryo vel mola, propius ad fequentera fpeciem aecedit, faltem ii femi- na poft fextum menfem abortum fuerit pafla. Ante hoc tempus orifklum vteri, fecus ac in partu, non £c breuius & complanatum, iiue deterfum, fed potius aliquanto longius, mollius, magisque tumet, atque eousque folum aperitur, vttranfitus molaevelembryo- ni concedatur; quapropter & cicatrices, abfoluto ab- ortu, vei nullae, vel faltem minores atque minus con- fpicuae, in rima transuerfa reperiuntut. Fraenuium nondum eft explanatum; fed hymen deletus.
§. 124. Quod autem ad feminam , quae partum iam enixa eft, attinet, praeter di£ta defloratae virginitatis, alia infuper figna matrem produnt.
i° Frae-
omne commercium carnis il- legitimum , cuius autoritas non eft a matrimonio, tunc merito.diftingueradebemus in Jluprum vohmtariuni, & non vohmtarium f. violentum. II- lud flt confentiente vtroque fexu, cftque concubitus fim- pliciter illicitus , hoc vcro repugnsntiam fequioris fexus, & adhibitam a potiori vim fupponit. Faciie variae huius violenti ftupri fubdiuiliones conititui pofTunt, quaeque rcuerr. Jocum habent, in ftu- prum nemrc violentum mo» rah $c pbyficum' mtentatum
tam & plane vi&lentum; vt nunc praecipua quaeflio mo- ueripofEt, an ftuprum phy- fkum plane violentum atque confumatum detur ? quod quidem in femina adulta , vi» giii, mcntisque fanae atque conftantis non crederem, cum motus mufculorum abdomi- nalium & natium nulla vi & ligatura contineri atque coer- ceri poflic, quin poluis per- petuo moueatur, intentatum itaque ftuprum omnino fieri, corpus feminae contaminari, fed confummatum ftuprum femina nolente vix ac ne vix
& confitmatum; Semiuiolen- cjuidem cxerceri poterit.
C. VL VIRGINITAS. n
i° Fraenulum deletum.
Solet enim, dum caput nafcitur, diriflimo cum cru- ciatu., extendi &explanari fraenulum; quod in femina, nonmatre, latum finuspofterlori parti praetenditur, ex perinaeo protraclum.
2° Hians & inaequalis rima.
Partu quidem abfoluto priftina-m figuram vterus fere recipit, in orificit) vero aliqua diuerfitas apparet. Co- nicum enim illud in virgine eft & claufum (§♦ 47») ; in ea vero , quae partum edidit , in formam cylindri vel inuerfi coni mutatur & craflefcic. Hiat apertura exter- na, digiti explorantis apicem excipit & diftincliora funt Jabia. Interni praeterea labiorum margines fiuiit inae- quales , tanquam incifionibus notati & cicatricibus fue- rint. Qui quidem hiatus atque cicatrices , praecipue copiofae , maxime fe&ionem cruciatam prae fe feren- tes , fignum indubitatum praebent partus iam editi.
3 ° Abdominis rugae & lineolae.
Poft partum quidem abdomen expanfum rurfus con« trahicur, fed variis in locis lineolis alBicantibus&fplen- dentibus, quafi leuibus epidermidis cicatriculis , aiftin- gwitur, loca, vbi olim rugae fuerant, defignantibus. Caeterum in aliquibus, praecipue iis, quae cum la- xiore cute aliquoties iam pepererunt, ipfae rugae, quin expanfum pendensque abdomen, remanere confue- uerunc.
40 Lineolae mammarum.
Pari modo turgidae lacle mammae, poftquam can* didi fontes exaruerunt, iterum fubfident, fimiliaque ci- catricularum vel albicantium & fplendentium lineolarum veftigia feruant, quin laxae dependent, atque areola & difco maioribus & fufcis faedantur* Maior horum
D 5 figno-
58 C VI. VIRGINITAS.
fignorum in feminis, quae la&enti pufioni vbera prae- buerunt, vis efl.
5° Macuiae femorum crurumque coeruleae*
Ex grauidarum varicibus iftae maculae natae, perplu- res annos, fl ampliores fuerint varices, fubfiftunt.
§. 125.
Non idem vero iftorum fignorum valor eft. Con- ftans fere & indubitatum fecundum eft: neque etiam explanatum fraenulum, fpiendentes abdominis &.mam- marum lineae, magisque iilius rugae, & femorum ma- culae fallunt. Nihilo tamen fecius dubii quandoque fumus in fraenuli habitu cognofcendo, an breue fit la- tumue? Ahdaminis & mamrnaruni rugae atque lineae in feminis , quae corpus curant , vbera non praebent, & quarum cutis magno elatere pollet, quandoque, etiam pofl aliquot partus ita explanantur, vt vix certum in- dicium remaneat, & immutata a virgineis appareant. Quid quod hydropes etiam abdomen expandunt & fa- riati riigas relinquunt. Color etiam areolae fiibfufcus in feminis, quarum cutis non alhet, quandoque eft, liquidem in his illisque rofeus effe vtplurimum folet. Nec folae mammae penduiae & flaccidae partum faclum indicant, quales ex diuerfis aliis caufis , praecipue ae- tate & phthifica dispofitione, efle poffunt, in virgine quoque integerrima: quin virgineum robur in fupra expofito habitu poft plures interdum partus manet, Varicum maculae pofl plures annos disparent& in mul- tis feminarum, cum ipfis varicibus, totae defiderantur. Signa, quae ab vrinis defumuntur, audiri non merentur.
Cap.
Cap. VII.
GRAVIDITAS.
§. 126.
^y imis longum foret, fi omnia , quae ab aliis afFe- -*- ^ runtur, grauiditatis flgna recenfere vellem. Piu- rima eorum funt dubia, variis morbis communia , con- ceptionem necefTario non infequentia. Multa penicus funt falfa, erroneis hypothefibus fuperftrucla, Veriflima etiam confufionis caligine ita obdu&a funt, vt certi ni- hil doceant, Interim praecipua eorum narratione mea delibabo.
§. i*7- Quodfi itaque de feminae grauiditate inquiritur, protinus ad foecunditatem eius refpiciendum eft; cu- ius defedlus variae quidem eile poflunt caufae: harum vero plurimae funt occultae ( vti morbi locales vteri ), quaedam cognitae; quae, fi in quadam femina per- fpiciuntur, efEeiuntJ vt femina, grauiditatis crimine rea, facile abfolui poflit 5 i), alii vero fpes prolis de~ fideratae adimatur.
/
§. 128*
yi) Iurisprudentia medica cipiendamgenimraminftru&a
multis egregiis inftruitur e/Te debet, & femina quam.
praefidiis ex arte obftetricia a priore fterilem deprehendi-
defumtis, Nouum hic fpe- mus, abomnigrauidirans fii-
cimen fuppeditant diuortio- fpicione libera cft. Virgo
rum phyficae caufae ex parte quatenus cft virgo reuera eft
fexus fequioris. Femina» fteriiis, Bc a virgine phyiica
quam actu grauidam pronun- ad denegatam grauiditatera
ciamus , poffibilitate ad fus- iufta fit conciulio*
6o
C. VII. GRAVIDITAS.
§. 128. Caufa communiflima , quae rem facic dubiam, eft aetas, vel nimis tenera, vel nimis profe&a 52).
§. 120.
Quo tempore puella ad prolem concipiendam apta
fiat, propter regionis , temperamenti, fimiliumque cir-
cumftantiarum varietatem, determinari nequit 53):
raro autem ea fit ante praegnans, quammenflrua flue-
re
f 1) Tria dantur femina- gitur quid fic fterilitas perpe» rum fhdia, quae in determi- tua , quae temporariat
nanda eoncipiendi facultate, & inde pendenre grauiditate notarTda funt^ a) Aetas ilfa quaefoectinditatem praecedit, in qua nempe organa adhuc tam tenera funt, vtnecmem- brum genitaleadmitti, &fper- ma effundi, nee foetus nu- triri, nec infans excludipos- iir. b) Aliud fladium com-
?3) Menfkuationis tem- pus eit probabilis pubertatis vel praefentis, fi menftrua adfunt, vel abfentis fi men- ftrua nondum eruperunt, ter- minus. Mammarum &pubis errlorefcentia, pari plerumque pallu eummenflruis ambulat, & ante menftruorum eruptio- nem, raro mammae fuper
prehendit iliam aetatem, vbi thoracem eminent. Vitae ge- propter conformationem par- nus diuerfum , prouti regio-
tium foemininarum & mem- brum admitti , & fperma v- triusque fexus eiFundi , foe- tus aii atque nutriri, Sc in- fans debito tempore inlucem edi potefr. c) Tertium &vl- timum ftadium in ea verfatur aetate, vbi membrum virile
nis diuerfitas, diuerfum pro- fluuii terminum, ocmenftruo- rum feriem iniigniter mutat, vt lauto & fedentario accele- rentur, macilento atque la- boribus retardentur, imo in- tegris gentibus defint. Idio- fyncrafiae & parentum dis-
quidem admitti, fperma ef- pofitioni pariter multum tri-
fundi, & foetus fi adeflet ex- buendum , vt hoc per multa
cludi poffet, fedfubquafper- faecula , per integras gene-
ma femininum non amplius rationes in familiiscontinuari
fecernitur, & plethora parti- poffit. Libidinofa educatio,
cularis ad vterum pro nu- veneris repraefentatio , alia-
triendo foetu necefiaria iam que fimilia irritamenta men-
ceffauit. Inde facik intelli- ftrua citiora *eddunt.
C. VII, GRAVIDITAS.* 61
re incipiunt, atqiie pubes efflorefcere. Interim tamen nonnunquam accidit, vt a retardato nimis hoc liuxu pluribus miferae grauiditatis communibus fymptomatl- bus laborent; qualia durus abdominis & mammarum tumor, languor, appetitus deficiens vel vitiatus &nV milia; quaevero, cognita fterilitatis caufa , minimegra- uiditatem probant.
§. 130.
Simili ratione poft celfantem fluxum menftruumra- riflime feminae impraegnantur , ii quidem vnquam. Ipfa autem illa ceflatio frequentiflime fecum ducit foe- cundi conceptus fymptomata 54) (§. pr.), atque bo- nas vetulas^, prolis defiderio ardentes , vana fpe de- ludit.
§. 131.
Nec viragines $$), a quibus per integram vitam debitum menftruum non foluitur , concipere folent.
Con«
$•4) In altis feminis fiunt que periodum non feruantia,
mutaciones morbofae, inaliis fed quandoque iufto citius,
non. In aliis collectus fan- quandoque iufto ferius red-
guisvno profluuioeffunditur, eunt, & vna cum hac mole-
in aliis colle&us manet circa fta irregularitate grauiditatis
vterum atque vaginam , & fymptomata adfunt, exficcatur. Praecipue morbi
has menftruorum mutationes ff) Legali modo faepe de
fequi folent, qui pertinent viraginibus lites mouentur;
ad fuccum nutritium & fiui- Si quaeritur quid fint, fatis
dum nerueum, & phthificam commode feminam viragimm
difpofitionem. Per infenfibi- appellare poftumus illam, cui
les gradus menftrua erumpere quidem a natura data funtge-
incipiunr, & fimili modo rur- nitalia muliebria , quae vero
fusdefinunr, Vbicumlabe» quoad reliquum corporis at-
fa&atione fanitatis cefiTant, que animi ftatum analogiam
ibi titubantia funt, admo- habet cum fexu potiore, hinc
dumque irregularia, certam- idem fere funt in fexu femi-
nino»
6i C. VII. GRAVIDITAS.
Contraria exempla in noftris regionibus funt rariora;
quoriiim aliquo modo illae pertinent, quae, ob nun-
quam intermiflam feriem grauiditatis & puerperii* hanc
excretionem impediunc $6).
\ §. 132.
Quibus menflrua funt nimis copiofa , haemorrha- giae vteri aemula, vel & quibus ftatis periodis con- ceptio cum menftruis effluit, pari modo fleriles funt cenfendae. Quo & referendae , quae fluore albo lar- giori laborant , praecipue vterino, maxime a partu dif- ficili orto.
§• M3-
Imperforatae etiam concipere nequeunt, fiue va- gina exterius hymene integra iit occlufa, fiue in medio iiii poft partum difficilem penitus connata, fiue deni- que orirlcii vterini, a partu difficili vulnerati, rima transuerfa concreuerit, vel & a prima conformatidne membrana praeternaturali fit obrech.
"' J. 134-
nino, quou fpadones m fexu f6) Infignem a menuruo-
mafculino, & vrplurimum rum regula exceprionem fa-
fteriles inueniuntur* Vteri ciunt feminae, quae regula-
ilngularis & fere Jfcirrhofa du- rirer per alia corporis loca
rincs parciiiitna illis menftrua periodicum hoc profiuuium
fundir. Coloris fblent efle experiunrur, per varices, cica-
plerunique fufci, vocis grauis triculas, ex apicibus digitorum
arque fortis. Mammas ha- ccc. , quaedam porro feminae
bent paruas duras, thoracem rufticae, integrarumque dan-
compreftom, & pubem fere tur gentium, quae aufta alia
pucllarum inftar quae men- quadamfecretioncfuperfluum
ftrua nondum experta funt. confumunr, &non menftrua-
Animo plane virili gaudenr, tae funt, fudore iraque la-
&venere, nec repraefentario- boribus aut aliis modificatio-
ne, nec a£tu, nec coJIoquiis nibus plerhora particularis ex
dele&antur, fed indifterenter abundantia enata tolli atque
fkfe habent. compefci potefl.
C. VII. GRAVIDITAS. 63
Saepe etiam fteriles funt feminae , quarum vterus vel vagina, vlcere, polypo vel infigni aiio tumore & excrefcente carne, praecipue carcinode , obfidetur.
§• M5.
Plures, easque incertas & iatentes caufas , hucnon facientes, quarum numerus non paruus eft, de indu- Itria omitto. Concludimus , primam grauiditatis co- gnitionem admittere foecunditatem.
§. 136.
Mulierem vero concepiffe, antequam genuina gra- uiditatis criteria apparent 57), difKcillimum eft cogni- tu, nec nifi probabiliter fciri poteft.
Ium Eiusmodi fignum probabile habetur peculiaris quidam voluptatis fenfus in vtroque fexu , ad exftafin accedens , quae in femina maior efle folet, atque genitalibus turgefcentibus debetur , vterique cum par- tibus annexis rigori: quin animo linqui quaedam fe- minae folent. In viro vero gratior perceptio vim le- minis fbecundi maiorem innuit. Fallere tamen hoc fignum poteft ob coniugum ignorantiam, & quarun- dam feminarum fenfitionis hebetudinem: quin fiqe facla conceptione ifta feminae quandoque fentiunt.
§♦ 13 7.
$7) Verioris mutationis &non folum feminaefoecun-
in vtero fa£tae figna determi- diratem declarant, ifed dein
nata;?atque certa diftinguenda rurfus disparent, donec poft
funt in iigna Conceptionis & aliquot dies grauiditatis indi-
Grauiditatis, Ula moxacon- cia accedunt, a plerisqueau-
greflu fa£to cum viro foecun- tem feminis negliguntur, do intra paucos dies adfunt,
64 C. VIU GRAVIDITAS.
§.13 7.
Ildum. An femina vtriusque fexus fimul profun- dantur nefcimus 5 8) , quae male veteres ad muci la- cunas in feminino fexu retulerunt.
Illum. Viri fkcitas, quae feminis in vtero moram prodit , conceptioni quidem adiungitur , fed fallit, quando vaginae rugae & fitus iilam moram mentiuntur, atque fola liquoris pars coceptionem facit,
§• M8. IVtum, Dolor quidam , quafi leuioris colicae, cir- ca vmbilicum: infiatio abdominis, fpaftica tenfio, & repletio, motus & calor vagus in infimo ventre, vno alteroue ^ conceptione minuto temporis elapfj obfer- uata a fagacioribus feminis phaenomena , ab aliis non attenduntur. Idem iudicium eft de languore , artuum laflitudine 59)&quiete; folitomaioribusamplexum in- fequentibus; horrore & leuiori frigore, per uniuerfum corpus perfufo, quod aiiae fentiunt. Quin motum in vtero percipiunt, ac fi inflaretur, vel oberrarent in eodem borborygmi , durante per aliquod minuta fenfu. Ipfum quendam transuerfum , in fede inferiori abdo- minis, verfus vnum akerumue latus, motum nonnun- quam diflinguunt. Quarta demum horae parte inter- iecla borborygmi in aliis oriuntur, A nouo ftimulo
fpafmo-
?8) Huius loci non efl vt ouariis, fi vel veficula rumpi-
disquiramus fontes, ex qui- tur, vel integra ouaria com-
bus ad normam_antiquirTimae primuntur, vno eodemque
phyiiologiae hypothefeos v- temporis momento contin-
triusqus fexus fperma fcatu- gant, nec afErmare nec nega-
rire non fine omni veritatis re aufim, paulJo ferius illud
fpecie creditur, Num vero in feminis lieri mihi videtur
effuliones mafculini feminis probabilius. ex vejieulis) & foeminini ex
C. "VII. GRAVIDITAS. 6$
fpafmoque vniuerfali, ex noua irritatione & fanguiuis infiuxu natis , oriri videtur.
§• 139-
Vtum. Poftridie conceptionem cum quadam an- xietate vel moerore fpaftice tumet abdomen, &nilpon- deris abdomini incumbentis femina ferre poteft.
§. 14°» Vltum. Oriflcium vtericlaufum conceptionem fa- #am denotare nequit (§. 52. ).
§♦ 141.
Conceptione facla quadrupliciafymptomata nafcun- tur grauiditatem denotantia : nempe manifeftancur
a) Nouus fHmulus, (3) Suppreflio menfium, 7 Vteri incrementum, S) Ipfe foetus.
§. 142.
Interim tamen feminae reperiuntur, quae a nouo flimulo minime afficiuntur , nec prius corporis mutatio- nem fentiunt, quam menftrua ceffant. Aliae vero, ftatim primis a conceptione diebus , adeo a noua ifta mutatione, vt mifere aegrotent, patiuntur. Quamli- bet & aliae caufae adeffe queunt , quae eosdem mbrbos producere valent: vtque adeo ex his morbofis afleclib- nibus defumta figfia non nifi probabilia fint ( cf. §. 1 2 9. ),
atque
^9) Infolita ar^uum lafli- matis foeminini' fa&am effe,
tudo bonum fignuAn eftin fe- prouti fimilis hffirudo in vi-
minis quae concepeBttnt, de- ris poft fimilem excretionem
fignat enim excretioneiji fper- obferuatur.
E
66 C. VIU GRAVIDITAS.
atque in illis folis certitudinem pariant , quae ex crebro repetita obferuatione id didicerunt 5 quarn quidem non- nullae ita callent, vt ex quibusuis, leuioribus quando- que , quiii raiioribus, mutationibus certa conceptionis facbe ii^na petere norint.
^. 143 •
Signa 60) communia folent efle naufea , vomitus, appetitus minus regularis, pica, triiliria, iracundia, ad labores pigritia, vires proitratae , fomnolentia , melan- cholia, (animi ' deliquium,) viri faftidium, oculi retra&i» languentes, liuidi, turbidi, palpebrae molles, vix a muiculis fuftentae, circulus circa easdem liuidus & fla- uefcens, dentium dolor, copiofa faliuae exeretio, fa- ciei puftulae, aluus claufa &c.
§. 144* Poft menftruorum ceffationem, plethora oborra, accedere folent cephalalgia , rubor & inflatio faciei, vertigo, dentium dolor, artuum titillationes , ard-ores fugaces, ephelidesfeumaculae faciei, puflulae in facie & collo, imo nafus quafi flaua vernice obdu&us; non aliam certe ob rationem , nifi quod fanguis verfiis caput congeritur.
§• i$h, Quae vero non grauidae.shyftericae folent efie at- que valetudine infirma laborare , conceptione fa&a, fae- piflime melius fe habent. Ita pallentes feminae a con- ceptione rubent & viciflim rubentes pallent.
§. 146.
60) Ipfa natura duce flgna emanfione coniuncta efte 10^
grauiditatis in 4. fladia diftin- lenr, <k adfunt. 3) Quae
gutre poifumus. 1) In illa, menitruorum emanfionem fe-
quae fequuntur commercium quuntur , ante quam foetus
cum viro foecundum, ante- percipiatur. 4) Et tandem,
quarn menftrua ceifant. 2)In quae praefentiam foetus,eius«
illa, quae cum menftruorum que motum concernunr.
C. VII. GRAVIDITAS. 67
§. 146. Praecipuum factae conceptionis & incipientis graui- ditatis fignum eft menftruorum ceflatio. Notandum yero eft
u) quod primis grauiditatis menfibus menftrua, pletho- ricae &aetate iunioris feminae, cum euphoria fluere poflint, atque fic menftruata grauida effe queat. Ifte quidem fanguis ex vteri ceruice prouenit. Ra- tionem etiam reddit partuum maturorum inter prae- maturos relatorum.
(3) Ouandoquidem menflrua fluxio etiam aliis ex cau- fis ceffare reliquaque grauiditatis fymptomata (§. 142. fqq. ) facere poteit, ideo non menfiruata non fem- per grauida eft cenfenda. 1
*y) La&ans non menflruata concipere poteft, atque adeo ex menftruis non iudicatur.
%) Circumftantiae quaedam morajes hic funt obferuan- dae, ex quibus quandoque colligere poniimus, v- trum menftrua ob conceptionem , an vero aliam ob caufam jceffent.
s) Maior auterri geftationis fit fufpicio, fi menftrua cef- fant absque fubfequente & fuppreflionem foluente morbo quodam grauiori , ( cf, hippocratis Aph, 61. L. V.) & absque caufa quadam apparente.
§• 147. ]V£enftruorum fuppreffionem mammarum tumor in- fequitur; quocirca mammae crefcunt, replentur, do- lent interdum, indurefcunt: venae earum coeruleo co- lore confpicuae redduntur, crafTefcit pnpilla, iuflata videtur. colot? eiusdem fit obfcurior, fimili colore di- ltinguitur difcus ambiens , qui m latitudinem maiorem expanditur, paruisque eminentiis, quafi totidem papil-
£ 2 lulis,
68 C. VII. GRAVIDITAS.
Idis, tegitur. Lympha laclea ad mammae pre/Honem profluit.
Lympha haec grauidarum Incleis ftriis, quafi toti- dem vermiculis diftinda' eft, fecus ac illa efle folet, quae ex mammis puellarum, menfium obflruclione vitiofe-laborantium, raro exprimitur. Prima tamen profluens, in primiparis praecipue, iftis ftriis defKtui folet. Praetereanon antequartum menfem adeflecon- fueuit: nonnunquam etiam ferius in aliis apparet.
§. 149-
Etfi autem certiflima funt figna, quae ab incremen- to vteri & orificii vterini mutatione defumuntur ; debi- tae tamen cautelae hic quoque nunquam negligendae funt. Mox pcft conceptionem vterus magis intra pel- uim ita abfconditur, vt abdomen complanetur. Qua- propter & os eius vaginae oriflcio propius deprehendi- tur ( §. $6, ). Fallere autem hoc fignum potefl
a) Nifi orifkii altitudo ante grauiditatem cognita fue- rit 6i).
j3) Variis aliis ex caufis orhiciumin vaginam defcende- repoteft (§. 120.).
§. 1.50.
■ 61) Requireretuf necefTa- ftrum iudicium multura va-
rio, vc ad diiudicandam ex riare poflint. Sed hac in re
altirudine orincii vterini fe- procedendum eft prouti in
rninae mutationem naturalem pulfu ; non pofTumus omnium
oriricii ante grauiditatem fi« hominum pulfum naturalem
tum cognitum haheamus, anse inuadentem morbumex-
cum aberrationes variae, va- plorare, media itaque pro-
ginalongiorbreuiorque,quae- portione contenti e/Te de-
dam praeternaturalia hoc no- bemus.
C, VII. GRAVIDITAS. 6?
§. 150.
Poft tertium vero menfem vtems extra peluim emi- net, crefc.it, abdomen expandit 62)* Quoniam tar men expanfio a morbis abdominalibus orta facillime etiam cum vtero grauido confundi poteft, accuratius examen inftituendum eft, vt vcerus tumens a reliquis abdominis tumoribus dillinguatur. DhTerentia illa fcex folo afpeclu non apparet , ied taclu determinanda eft. Quamobrem, vt omnis incertitudo remoueatur, cu- randum eft, vt femina ieiuna vrinam & aluum depo- nat, fupma cubet, Iumbis depreffis, capite pedibus- que eleuatis , calcibus ad nates retra&is , "ita vt abdo- minis regio laxetur. Tunc medicus abdomini palmam imponat transuerfam, auricularem digitum verfus os pubis tendat, pollicem exaduerfum ad vtnbilicum 63). Valida refpiratione femina abdomen concutiat , atque medicus fub ipfo exfpirationis nifo idem leniter impri- mat. Quodfi eo momento duram, globofam, atque fuper offe pubis haerentem, refifientiamtangit, de vte-
to
62) Mutationes vteri fine 63) Felici nonnunquam
mutatione totius corporis fucceifu, in determinanda vel
non pofluntcontingere. Phae- praefente vel abfente grauidi-
nomena inde produ£ta nunc tate alia vfus fum encheireh.
vel fimpliciter tangi poffunt^ Genas nempe & totam fa-
hoc fit dum tumorem durum ciem nudo abdomini applicui;
refiftentem fuper ofTe pubis cum enim exquifitius tunc
deprehandimus, vel vero tan- fentirem , fuciiiori opera, mi-
quam fymptomata & ejfeclus nimas embryonis reiiftentias,
huius murationis in confpe- motUmque diiudicare pote-
ftum veniunt, hucpraecipue ram. Ex diuerfo etiam calo-
pertinent digefHonis vitia, ex ris gradu non ilne emni pro-
mutato vifcerum abdonaina- babilitate genarum ope hy
lium ab vtero pendente fitu, dropicum tumorem, 4 graui-
cnata. do vtero diflinguere potui.
E 5
7o C. VII. GRAVIDITAS.
ro tumido certus effe poteft 64). Sicubi vero alius tumor abdomen eleuat, alio loco is deprehenditur, vel & totam abdominis regionem aequalis atque per- petuus quidarn tumor occupat,
Hydropem fpeciatim a grauiditate fequentia adhuc diftinguunt. ^
i°) In hydrope anafarca aequalis tumor totam abdo- minis regionem extendit, moilis digitoque impref- fus foueam relinquens, cum profundb vmbilico, in fcyphi conici formam mutato.
-2°) In afcite percuflb abdomine, aquae flu&uatio per- cipitur , quae etiam in id latus , cui aegra incumbit, fubfidet, vel verfiis os pubis grauis pendet. Nihil eiusmodi fit, fi abdomen ab vtero grauido expah- ditur.
30) In Tympanitide totum abdomen aequaliter cum renitente duritie tumet preffumque dolet 6s).
( *°) Hy-
64) Grauidi vreri fitum tumentem, rainusque eleua-
fi'equenrioremefre incauitate tam fininram; illuc quoque
abdominis dextra, quarn in conflanter fere frequentiorem
finiXtfa, id obferuationes ana- embryonum motum atque a-
tomicae in cadauere , et ex- gitationem grauidae referunt. perientia in femina viua de-
clarat. Vterus emm graui- 6f) luea tympanitidis vni-
dus plerumque occupatlatus uerialis in eo coniiftit, vt aer
dexrrum , inteilina replent effufus iit intra peritonaeum,
caudm fmiftrum. Explorario- quaevero aeris refoluriq abs-
ne abdominis in grauida, fae- que purredine & gangraena
pius omnino duriorcm, e- adeiTe nequir, hinc ,veram
latiorem, arque tumentio- tympanifidem, excepta illa in
remdeprehendimusregionem inteflinis particulari, nega«
«lcxtram; moIUoiem minus bimus.
C. Vlf. GRAVIDITAS. 71
( *°) Hydropes particiilares, & praecipue ouarii, me- ■morabilem morbum iiftunt. Membrana ouarii dila- tatur fucceffiue in ampHtudinem abdominis, & di- ftinclus in alterutra abdominis kd^ tumor, a tuu- tento liquore molliusculus , & ex vno latere in alte- fum translatus, contentam in mobili cyftide aquam indicare poteft. Nullam flu&uationem vti reliqui hydropes oftendit: a grauiditate facile diftinguitur, cum lentiilimus fit morbi progreflus, & quando tu- morem hodk m hoc latere deprehendimus , cras il- Je iri oppofito latere obferuatur, quod non in gra- uiditate contingic).
4°) Mammae hydropicis decrefcunt, flaccefcunt, lym- phamque lacleis ftriis diftinclam non fundunt. Con- trarium in praegnantibus obferuatur.
5°) Vtplurimum in hydrope, maxime anafarca, pedes primi tument, dein femora, tandem abdomen. Gra- uidis vero primum abdomen tumet, pedes vltimis demum menfibus. Si forfan aqua hydropica a pe- culiari facco vel peritonaeo comprehendatur, pedum quidem tumor abefle poteft, fed tumorem hydro- picum exploratio ( §. pr. ) defcripta indicat.
6°) Symptomata morbofa 111 hydrope quotidie augen- tur, in geftatione vero vel minuuntur, vel penitus ceftant.
7°) Vrina hydropicae rubella eft, grauidae vero ci- trina.
8°) Sitis hydropicam vexat vehementiof, grauidam non item.
Quando vero hydrops cum grauiditate coniungitur, difficiliime , nifi orificium vteri exploretur, grauiditas
dignofcitur.
>
E 4 §. 3152.
72 C. VII. GRAVIDITAS.
$. 152.
Vteri quidem expanfio fui orificii mtitationes pro- creat fupra (§• 5$* "190 enarratas, quae tamen an~ te quintum menfem nondum eerta grauiditatis ligna praebent.
Eandem expanfionem, abdominis vifcera, diaphrag- ma , nemos & vafi prementem, plura alia fymptomata comitantur ; ab aflbmta ciborum copia vomitus , dige- flionis vitia , alui obftruclio, vrinae vel (fuppreflio) vel continuum fdllicidium, breuis fpiritus, praecipue ab ingreffu citato vel afcenfu, difricilis obambuIatio,vm- bilicus' prominens & deietus, haemorrhoides coecae, varices , pedurn tumores, dolores lumborum & ingui- num , nodrurni pedum ipafrai , dolores renum, quales a nephritide &c.
§. 154.
Foetus ipfe motu fuo fuam & exiftentiam & vitam optime docet. Cum vero is primis menfibus multo amniHiquore comprehendatur, eiusdem cum hoc liquore grauitatis fpecificae,|atque mollibus membris inftruclus fit, nullum , quamuis motas , in matre fenfum excitat, adeo- que non percipitur. Senflm vero , a parciori liquore comprehenfus , grauior atque robuflior , membris fuis ad habitaculi parietes allidens, matri moleiliam creat, quin imo vehementiori tandem dolore fit inimicus.
§. I5J.
Incertum eft tempus, quo prima vice motus em- bryonis a matre fentitur; folet circiter medium circa gra- uiditatis terminum id fieri , quem & fibi tunc temporis grauidae conftituunt. Exacu* vero calculi rationes in-
de
C. VII* GRAVIDITAS. 7j
de deducere minime nobis integrum eft. Non minus iftae periodi difcrepant, ac grauidae decipiuntur, ad verum embryonis motum primum & debilem nunc non attendentes, nunc quamlibet abdominis agitationem ifti motui adfcribentes. Attamen inter decimam nonam vigefimamque fecundam hebdomadem medius terminus fere cadic, repetendo calculum a partu ad primum iftum motum. Inter partus maturos raro obferuaui ci- tiores motus hebdomade vigefima fecunda, feriores- que hebdomade decima o&aua ; notaui tamen hebdo- madibus 23, 24 & 25. 17, 16, 14, 13, quin 12. 66). Seriores prima fpecie motus faepe ad partus praematu- ros pertinent, citiores ad ferotinos, vtrique ad graui- darum errores.
§♦ 156. Ex fupra diclis fequentia corollaria eliciuntur. Ium. Ante tertium menfem certum grauiditatis" fi- gnum non facile datur. Probabilia tantum criteriafunt: orificii vterini defcenfus , ventris complanatio , men- ftruorum fuppreffio, tumor mammarum, fymptomata a fuppreffione hac, vel a nouo ftimulo, ind-u&a (cf. §♦ 140. 146. 147. ■ 143. 144.).
§. 157. < Ildum. A tertio ad quintum menfem exploratio abdominalis (§. 150.) re£te inftituitur. Ad quam fi accedit fuppreffio menftruorum continua, fucceffiua fymptomatum morboforum remiffio, mammarum tu- mor(§. 147. ) crefcens, lympha lacleis ftriis diftin&a (§. 148.)» orificium vteri craffius, mollius, fpongio- fum(§. $8.fqq.), motus embryonis (§. i54,fq.)&c. de grauiditate admodum certi efle poffumus,
E 5 §. 15S.
66) confer, ptaefatio.
74 C. VII. GRAVIDITAS.
$. 158. Succefliua fymptbmatum morbofomm (§. 143.& 144.) remiflio, cum menftruorum fuppreflione con- tinua (§. pr. ), vchementem geftationis fufpicionem iuppeditat. Siquidem grauida fenfim nouo flimulo af- fuefcit , atqtte excedens fanguinis copia a crefceike em- bryone confumitur. Sicubi vero menftrua absque foe- tu eeflant,- rnalum quotidie augetur, atque tantum ab- cfr, vt incommoda' inde pendentia fucceliiue remittant, vt potius quotidie increfcant, niii fuppreflio vel fua iponte, vel medicamentorum vi, vel & a morbo (§. 146. n° 5) foluamr.
§• l59-
Illum. Pofl: quintum menfem fratus orificii vterini omnium minime fallit (§. 59. fq. ) : praecedentia (§. 156.) recenfita figna fi continuantur & augentur,.nul- lum plane grauiditatis dubium eft reliqaum. Simul etiam ceruicis tumor tunc tangitur (§. 86. fqq.).
§. 160.
IVum. Sub initium mediumque feptimi menfis caput plerumque ta&ui ofTertur (l. c. ). Vnam , duas, tres, quin quatuor ante partum hebdomades vteri ora inferior tenditur, aperturae peluis fuperiori apprimi- tur & caput pone iftam oram haerens preflipni in altum refiftit (§. 91.).
§. itfi.
Medicus de grauiditate ita certus ipfum grauiditatis terminum ex abdominis tumore vlterius cognofcit. Ete- nim fexto menfe inter os pubis & vmbilicum vterus af- cendit; feptimo ad vmbilicum; o£tauo ad medium in- ter vmbilicum & fcrobiculum cordis ; nono vsque ad
hunc
C. Vir. GRAVIDITAS. 75
hunc fcrobiculurn abdominis integumenta expandun- tur. Quotiescunque vero venter propendet, haec pro- portio non valet , fed tunc ex propendente ventre & eius akitudine iudicium formandum eft.
§. 102.
Medici iudicium de grauiditatepetitur
i°) A nuptis, quae prolis defiderio flagrant, & ad leuiflimum quoduis grauiditatis fignum iubilant.
20) Speciatim ab iilis, quibus propter aetatem men- ftrua ceffant, &quae nihiiominus prolem defiderant, vel iuniores videri volunt, quam reuera funt.
30) A nuptis, morbo abdominali, v. g.hydrope, labo- rantibus. Quod idcirco hic monendum , vt medicus in praefcriptione medicamentorum caute agere difcat. Eadem, quin etiam maior, cautela obferuanda eft, fi flmili fe morbo puellae innuptae affligi fingunt.
4°) A iudice, qui interdumfeminamcapitepleclendam, ob praetextum grauiditatis , fupplicio afficere non poteft.
5°) A iudice, ne decipiatur a femina, rixarum amante, accufanteque alterum de plagis ab ipfo acceptis tam atrocibus, vt foetus fibi mortuus fit, vel abortum facere cogatur; quae etiam, menftruata forfan, fingit, fehae- morrhagiam atque eiusmodi mala alia efTe perpefTam.
6°) A parentibus vel tutoribus, qui de filiae pudicitia certi efle cupiunt.
§. 163. Nullius momenti, imo ridicula plane, funt figna, quae de cognofcendo fexu latentis embryonis a multis, hip- pogratem fequentibus, proferuntur, quae nullus emun&ae naris medicus hodie vera efle iudicat.
Cap.
Cap. VHL /
P A R T V S.
§. 164*
Cpgnita ex fuperioribus partus theoria , fymptoma- ta antecedcntia & comitantia faeili opera cogno- fcuntur , atque eX iis optima partus & appropinquan- tis & -in-ftantis ligna petuntur 67)* Vltimo menfe par- tum breui appropinquantem fequentia produnt.
§. 165.
Ium Sigaum - praebet Mucus albus , £ tumentibus genitalibus ftillans , eepiojus , crajfus.
Cuiiibet quidem feminae fanae genkalia femperma- dent, ob humores ex arteriis exhaiantibus, lacunisque muciferis in vteri ceruice, circa oriflcium vteri, in va- gina, circa vrethram & in vrethia copiofis 6$), ex-
cretos :
67) In omni partu , af> ipfo poftquam vltkna cotpufculi
illo momento, quo dicimus pars in lucem edita eft. Haec
feminam parturientem fieri, periodus pro* diuerfitate tem-
triplicem periodam diftingue- poris quod durat , partusfpe-
re pofturaus. ima compre- ciem diuerfam dererminat» hendit illa fymptomata, quae $ia concernit illas muta-
vteri orificium ad perfectam tiones quae contingunt vrero
expanfionemdifponunt,vsque contrahenti, vsque ad prio-
durn occipitis proxima parsin rem virginitatis ftatum. lucemeditur Longiffimahaec 6g) Omnis harum par-
eftperiodusin primiparis, brc- tium ambjtus numerofiflimis
uior in Ulis quae iam aliquo- folliculis veris mucolis obli-
ties pepererunt. , tus cft. Alii funt longi lon-
2da incipit cum incifura gitudinaliter decurrunt, alil
occipitis in orificium vteri, transucrfim collocantur ,plu-
& genitalia externa, definit rimi funt rotundi in vnam fe-
rieia
C. VIIL PARTVS. 77
cretos: in grauidis vero maior eft humorum affluxus, hinc & copioiior fecretio & excretio; quo fit, vt gra- uidae genitalia magis madeant molliterque & fine do- lore tumeant. Praecipue vero circa feptimum menfem crefcit tumor & copiofiffimus mucus fecernitur, ita vt in quibusdam in terram depluat atque rluorem album mentiatur; tunc enim temporis ceruix vteri dilatatur, & (inus muciferi liberiores maiorem liquidi copiamfun- dunt. Nono tandem menfe mucus fecernitur copio- iior, crailior & vifcidior: fiquidem, ceruice arclius comprefla, reditus fanguinis per venas impeditur, feri copia per colatoria effluit, in vagina ftagnat, craffefcit: accedit capitis apprimentis ftimuius, continuum liquo- rum affluxum excitans, qui tempore dolorum auclus & copiofiora tunc liquida fiftit.
§. io*6\
Ildum. Lolores praefagientes*
Solent 'dolores ad partum ($. 105.) triplices di- ftingui.
i°) Praefagientes* 20) Veri. 30) Sfurii.
§. 1^7. Praefagientes a veris fere noiyiifi gradu difFerunt : ingratum tenfionis fenfum conftituunt , qui in regione lumborum oritur, & verfus pubem & os facrum pro- greditur, ftimulumque ad lotii& alui depofitionem ex- citat. Leniores funt hi dolores, parumper durant, cito transeunt , atque praecipue interdiu & verfus vef-
peram riem colle&i, omnes forami- der e r o in Tabula qua- lie diftin&o aperiuntur, quod dam, quam fupplementi ico- fetam admitrit. Elegantifli- num fuarum inftar publiciiu- ine repraefentantur a b. r o E- ris f a&urus fum*
78 C. VIII. PARTVS.
peram accedere folent, grauidamque «egotiis fuis fun- gi non impediunt, fed^ vbicunque" illa fit, tranfitum doloris fibi promittere, atque -«egotiorum peragen- dorum liberam rurfus curam poteil. illae etiam, quae partum iam ediderunt, illos negligunt verosque ex- fpeclant. Primiparae vero, vagam de doloribus ideam habentes, hisce ingruentibus inftare iam partum pu- tant , arceffiinc obftetricem & variis quandoque nixibus agitantur. ,
§. 168. Licet vero ifti dolores non iint veri, funt tamen perquam molefti, ita yc praegnans eiusmodi dolore cor- repca, nec ficum, neclocum, vbieft, ante mutare queat, quam dolor cranfiit. Praefentibus iisdem facies rubore iiifmnditur, dentes ftrident compreffi. Inprimis regionem hypogaftricam ita afficiunt, vt deambulatio molefta & dolens fiat. Imo miras quandoque anxietates prae- gnanti creant, vt nunc huc, nunc illuc currat, inquie- ta fit, atque de praecordiis ar£tfs ''& conflrictis conque- ratur.
§. 169-
Oriuntur a primis fuudi vterini contra&ionibus: (§, lOi») quando ouum vteri os premic atque inferius fegmentum in pelu.im detrudic: quarecirca lumbosmo- lefhm fenfationem exeicant, quodque depreflione vte- ri inteflinum reclum tk veficam comprimunt, ad lo- tium & aluum deponeridam ftimulanc.
§• 170-'
Vfus eorum efl, vt fenfim ceruicem vteri magis dilatenc & orificium vteri diducant , ficque vterum ad emittendum foetum aptiorem reddant.
« j
§. 17 u
C. VIII. PARTVS. 79
) §.171.
Diftingui autem a veris laboribus eiusmodi dolo- res poffunt, breuiori eorundeni mora & vi minori, at- que orificii vterini ftatu. Quamuis enim fub iflis do- loribus caput foetus, vei amnii liquor, velamentis in- clufus, verfus vteri orificium prematur, nihilominus, cum rpendulum adhucdum fit hoc orificium atque la- xum , partum quidem praefagiunt , nec tamen prius veri ad partum labores fimt cenfendi , quam detergatur hoc oiificium, atque fegmentum inferius tendatur folum.
§. 172.
Neque grauidarum tormina pro doloribus praefa* gientibus haberi debent. Solent enim grauidae dorfi & lumborum doioribus 69), etiam, vt ilii ad partum, periodicis excruciari, circa finem tertii menfis inflan-i tem abortum mentientibus & vltimis grauiditatis men- fibus praematurum partum. A doloribus diftinguun- tur (ct) foio in regione abdominali cruciatu, qui in peiuim non defcendit; (j3) expurgato intefiino re&o ceffant, cuius & coli procul dubio fpafmi fuerant.
69) Feminis grauidis pe- ipfius grattiditatis circher men-
culiaria folent [effe fympto- je> a maiore fanguinis colle-
rnata, Jpafmi mufculorum clione, vkeriore vreri ex-
sbdominalium, tormina ex panfione, eiusque in cauita-
mutatiombus vifcerum, & tcm abdominalem afcenfu.
dolores ex nifu fibrarum vreri hritio dolorfmpraefagientinm,
in contraclionem. Non in quorum vero initium tot di-
omni Vero grauiditatis decur- uerfitates admittit, quot fe-
fu fymptomata haec eiusdem re adfunt feminae parturien-
vigoris atque gradus funt, tes. Suh ipfo partu tertia
Qiiaedam dantur periodi , in iymptomatum periodus con«
quibus infigniora illorum mo- tingit. -'' Sienta obferuantur» Tertio
8^ C. VIII. PARTVS.
§• 173. Tranquilla fub praefagientem dolorem grauida fir, ploracu , eiulatu fufpiriisque in fuperiores partes illius vim ab vtero neque auertat, neque valido nixu par- tum promouere itudeat , non fperandum , quamdiu os vten deterfum non eft. Fiangunt quidem grauidae vi- res, veris laboribus feruandas, ifti nifus, oris autem vteri dependentia labia, propartus benefkio, nonex- planant. Ab eo tamen tempore, quo doloribus his grauida corripitur , dare debet operam, vt omnia ad partum neceffaria fint in promptu , & vt obftetrix ar- ceffatur , quae fubinde ftatum vteri exploret. Incerto enim tempore accedunt hi dolores & in veros labores mutantur, quibus praefentibus , & cun£tis rite fe ha- bentibus , partus nonnunquarn negotium opinione ci- tius fuccedit, in feminis maxime partum iam enixis.
§. 174- Illum. Orificium Vteri,
Quo propior terminus grauiditatis accedit, eo mollius fit vteri orhicium, eoque magis vtplurimum aperitur. Ab initio quidem apertura eiusdem externa diducitur, quam & interna dein fequitur, ita vt tan- dem labia os apertum, vel arculum referant. Quo magis etiam partus appropinquat, eo^m3gis orifkium detergitur, & fegmentum inferius attenuatur. Ex de- terfo certius quam didu&o ore vteri incipientis partus iignum petimus. Aliis enim , primiparis praecipue, & quibus maiori in gradu vterus oblique fitus eft, non nifi mox ante partum inftantem apertura interna didu- citur. Quae partum iam ediderunt, iis citius orificium integrum aperiri folet (§. 61.), & caeteris paribus ce- lerior ob eam caufam efte faciliorque partus. Raro in
primi-
C. VIIL PARTVS. 8i
prirhiparis illa praecox npertura obferuatur; 111 reli- quis vero quandoque hebdomade antepartum, aliis duabus, quibusdam menfe integro.
§. *7*. IVtum, Vrinae fuppreffio vel incontinentia.
Vterus fubfidens , quia veficam vrinariam premit, mox in fundo, inde incontinentia oritur, mox in col- Lo, inde fuppreffio. Quocirca grauidae, fomno gra- niori fepultae, fpontaneum vrinae erfluxum patiuntur, leuiori vero fomno requiefcentes continuo ad matulam properant.
§. 176.
Vtum. Tumor ventris fubjident. Cum antea tumor vmbilicum maxime qccupafiet, ita vt aditus omnis infra coftas fpurias fuerit praeclufus, vltimo grauiditatis tempore defcendit, coflasque libe- ras relinquit (§.91). Artla peluis, magna foetus mo- les, fitus obliquus aliaque exceptionem faciunt: alias ante ipfum demum partum , vel cum eodem , ifta mu- tatio contingit. Vtplurimum lentus & fuccefliuus xle- fcenfus eft, raro praeceps. Douec venter fubfideat, altius & taclu pofterius fit os vteri (§♦ 57.) , ita vt vl- timo grauiditatis tempore digito tangenti quafi furripia- tur. Cum fubfldente ventre illud etiam os parum de- fcendit in vaginam , externo finui propius. Grauida contra difficiiius fedet & ingreditur , atque , nifl cefpi- tare velit, dorfum multum retrahere cogitur.
§• 177. Haecce, quae memoraui, partum aliquot iam fe- ptimanis antecedere poflunt. Mox vero anre ipfum partum fequentia accedunt figna*
8* G VIII. PARTVS.
§. 178. Ium. Dolores wri.fiue Lahores ad partum ($♦ i6tf.).
Quando a praefagientibus vsque eo ceruix vteri dilatata atque oriiicium deterfurn eft, vt aclio fundi maiori momento fuperet refiflentiam ceruicis , atque fic a&io eius fit vehementior & frequentior, vterus contrahitur, hosque labores excitat. Similes vero praefagientibus, nec nifi gradu difFerentes, fimili etiam ratione in regione lumborum incipiunt, oblique ver- fus pubem & os facrum defcendunt , atque tenesmum excitant, fiimulumque pro aluo deponenda & lotio emittendo. Primi breuiore temporis fpatio vrgent, atqne longiora^ interualla relinquunt fequentibus, qui & vehementia & frequentia augentur. Pluribus, ac praefagientes folebant, cruciatibus affligunt, diutius- que durant. Mniori enim momento vterus & contra- hitur, & fegmentum inferius comprimitur. Manus tempore doloris abdomini impofita contraclionem il- lam , duritie manifeftam , optime diftinguit. Feminae etiam fub iftiusmodi dolore manibus aliquid arripere, os torquere ; genubus titubare &c. folent»
§. 179. Hdum. Orificium vteri apertum magis & deterfum*
Laborum effeclus eft, vt, Iabiis oriflcii vterini pe- nitus deterfis, apertura eiusdem amplior fiat atque el- liptica. Vteri fegmentum inferius ob eandem caufam eousque tandem attenuatur, vt chartae craffitiem noti excedat. Modice etiam cum orificio idem fegmentum dilatatum defcendit, a laborum vi depreffum; vt ta- men in ipfam vaginam non nifi morbofe delabatur. Girca fuperiorem peluis aperturam fubfiftentis laterales & anteriores partes folae, fine pofteriori, tangi, ob vaginae direclionem , poflunt.
J. 180;
c. vnr, PARTVS. 83
$. 180.
Mum. Aquae formatae*
Ita vocant liquorem amnii a doloribus ita prefliim, vt velamenta veficae tumidae adinftar protrudat 70), Sub quouis quippe dolore liquor amnii a fundo vteri magna vi verfus oriiicium ante foetus caput pellitur, atque velamenta intra aperturam orificii trudit , quae hac ratione cuneum formant, quo orificium & diduci- tur & deprimitur. Ita quidem velamenta veficae li- quore repletae fpeciem prae fe ferunt , quae a vehe- menti vi prefla Tortius renititur, atque digito tangentt aditum ad caput vsque praecludit. Cumprimum au- tem fundi a£tio remittit , fegmenti minoris efHcax con- tra&io recjit; iiquor amnii refunditur; trans aperturam caput tangitur , non nm* velamentis , quae ob fui tenui- tatem diftingui nequeunt, teclum; cra(Tefcit iterum ipfum fegmentum inferius; apertura elliptica contra- hitur atque alcendit, minore tamengradu, quam fue- rat ante dolorem ; quiesque tandem redit.
§. 181.
Dum haec m vtero geruntur, fiib quouis dolore
inuita etiam parturiens fpiritum retinet, atque efficaci
mufculorum abdominalium & diaphragmatis contrattio-
ne fundi vterini a&ionem iuuat (cf. infra §.275. fqq.)«
Inde
70) Ante quam dolores reuera adfit nee ne. i) An
Veniunt, non aquae formatae, partus appropinquet, 3) ec
fed infantis caput praeuium tandem an partus futurus fa-
efti in ipfo autem partusac- cilis an difficilis fit ex varia
ticuio capiti aquae antece- veficae i^ormatae %ura atque
dunt» Varia hoc memorabi* conditione non inepte con*
le aquarum formatafum fi- iicitur. gnum mdicat. 1) An partus
F *
84 C. VIII. PARTVS.
Inde fit, vt facies rubeat, pulfus vi & frequentia cre- fcat, atque, abdominis vifceiibuscompreffis, vomitus accedat, mox infequentis partus fignum, parturienti proficuus, nifi continua ferie vrgeat, nimia & mox af- fumta reiiciat, vires debiiitet, atque eousque progre- diatur, vt ipfa bifis, fanguisque niger & foetens euo- mantur, vtpote mortis praefagia triitia.
§* 1S2.
Dicta dolorum & quietis alternatio tamdiu conti- nuatur, donec orificii vterini apertura peluis apertu- ram fuperiorem aequet & , nullo amplius orificii mar- gine fuperfKte , ex vteri fundo in vaginam perpetuus canalis protendatur. Nullum tunc, nifi vaginae, foe- tui exituro impedimentum refiftit: quare liquor amnii, non arnpiius repuifus , dolorum etiam interuallo ante caput haeret. Dolores vero & vehementia & frequen- tia continue increfcunt, liquorem amnii cum capite vl- terius propellunt, vaginae latera diducunt. Tandem, vagina penitus dilatata , bul!a aquea extra vaginam pro- minet, orificium vaginae diducit, perinaeum reprimit, ipfa doloris ad partiim tempore rumpitur, caputquemox fequitur. .
§. 1S3.
Dum haec aguntur, peculiarem femina in peluis regione dolorem, preflionem, flimulumque ad vrinam aluumque ponendam fentit (§. 178.), ipfis quando- que fcybalisante caput propulfis. Tandem, quumca- put finum tranfit, in primiparis fraenulum, cummagno cruciatu, diftraclum obliterari incipit ; quibus etiam& vteri & vaginae apertura acriori cum dolore diducitur, quam quidem illis , quae partum iam enixae funt.
$. 184*
CVIII. PARTVS. 8*
§. 184.
Vltimi dolores minimis interuallis fe inuicem fequun- tur, vehementifllmos cruciatus mouent, parturientem inquietant, &, quia integrum corpus conquaflant, fuo iure conquajjantes vocantur. Sub illis parturiens fibi lumbos & vniuerfam abdominis regionem difFringi putat.
§. 185.
Praefagiunt iftos dolores
i°. Mucus fanguine tinBlus , quem Signa voeant. Sine dubio orificium vteri maxime dilatatum vaicula quae- dam ita diftrahit, vt fanguinem fundant, eo copio- fiorem , quo propior partus eft : vel velamentorum pars ab vtero foluta, e minoribus vteri orificiis, qui- busdam fanguinis guttis exitum concedit. In cun- clis tamen feminis non rluit ifte mucus.
20. Frons fudore madida. Super vniuerfam quando- que faciem corporisque fuperiora idem efFunditur, agitato a nixibus corpore.
30. Parturientis impaticntia , fitus frequens mutatio, afpeclus inquietus, varia defideria. Prehendere etiam manibus, auxitiutt* quafi quaefiturae, adflan- tes & vicina corpora folent.
4°. EiuJatus acutiore voce cmijfus*
50. Primipararum tremor. Primipararum genitalia maxime fenfibilia partus tempore , eoque praecipuo momento, quo intra exitum vaginae caput haeret, diris cruciatibus affieiuntur: inde minor frequentio- rum conuulfionum gradus, fiue tremor oritur, poil partum mox ceffans, - In fummo gradu, apud ple- thoricas , maxime cum fitus vteri obliquus fuerit, in conuulfiones periculofas mutatur. Iunguntur fubin-
F 3 <*e
€. VIII. PARTVS.
de dentiurn ftridor, animi deliquiutn, vel leuis quae* dam inter dolores fomnolentia.
§. i8ff.
Incerto tempore velamenta rupta amnii liquoretrt profundunt 71}. Rarius integrum onum excutitur; quoties nempe , cum ampla pelui , partus praematurus, 11 on primus , infolito impedimento non turbatur. In optima partus fpeeie velamenta non prius aperiuntur, quam, orificio vteritoto didudk), caputvaginae oftium replet, ipfaque e pudendis prominent expanfa; quous- que videlicet vaginae finusque externi amplificationem vefica iuuat. Minori etiam efficacia dolores foetum, ab amnii liquore effufo , promouent, vtero circa inw
quum
71) DifTentiunt autoresin determinanda partus naturalis Idea , dum quidam cxclufio- nemoui integri partum natu- ralem nuncupare volunt. Sed quid raro contingit , iilud non eft abfolute naturale; id pro ilatunatutali habere debemus, cmod eft frequentifiimum. Cum praeterea exclufio oui integerrimi non iine fubita- nea piaeentae feparatione con- tingere poflit, propter banc <uioque caufam iiluni non in~ ter exoptatiiHmos partus re« ferrem,
IDe parrii<? procul dubio oprimus cenfendus eft , vbi vciamenca ramdiu inte<*rama« nent, quamdiu vfum in di- latandis genitaiibus praefhre pofTunt. Prouti niinc incer- totcxnpore liquor amnii ef-
funditur, ita qiioque ruptura velamentorum non ad certum quendam locum adftringituFj & diuerfi gradus conflitui pof* funt. ius. Si vefica liquoris amnii diffflit adaperturam pel» uis fuperiorem intra orificium yteri, notabiiis pariendi dif- ficultas inde enafcirur. aus. Cum infequuturo partu lento, vefica in vaginam detrufa dis- rumpitur. §us» Vbi vefica dimidiam partem extra geni- talia prominet, quo in cafu fi dolores ceflant velamenta dilacerare poffumus. 4us# Vbi tota vefica extra gcnit^ Ih inconfpeclumvenit, quam a natura disruptam infans mox fequitur. yus, Vbi integrum ouum ilhefis velamenris in hicem edifur, quod quidem rarifSme contingit.
(VVIII. PARTVS. 8?
quum corpus conftriclo, ipfaque adeo contraftionis vi inaequali. Solenc tamen frequenter intra vaginam ipfumque os vteri eadem disrumpi ; quod a moderatis doloribus tardiusfit, citius a praecipitatis ; citiusetiam cum membranae fuerint tenuiores, ferius cum craffio- res. Differens ratio eft, quando vterus vel foetus ma- le fici funt»
§. 187. In peluis licet axi ouum a dolorum vi deprimatur (§. iii.), ad anteriora tamen peluis finumque exter- num, a pofteriori vaginae pariete & perinaeo, dimoue- tur, fuper inclinato plano & incuruo ( §. 9.) delapfum. Poftquam inde amnii liquor profluxit, verfus finum occiput ea fede dirigitur , qua futura fagittalis lambdoi- deae iungkur, ipfumque acutum, velut cuneus, ante fe pellere carnes , vias dilatare , finum aperire & repri- mere perinaeum poteft. Interea temporis fynciput cum facie retro perinaeum locatur. ReprefTo perinaeo vertex atque fynciput extra finum glifcunt & hypomoch- lii officio offium pubis arcus (§. u.) ita fungitur*, vt, nucha illi innitente, facies exprimatur. Mindr etiam offium pubis altitudo prominentis occipitis infraarcum elapfui fauet: poffumus enim pro apice fere CQni, cu- ius bafis facies eft , occiput habere.
§. 188. Caeterum inudluntarius vrinae effluxus, tempore partus , antequam in ipfam peluim caput defcendit, contingens, cum profiuxu liquoris amnii non eft con- fundendus , nec aquarum dklarum fpuriarum.
! §. 189.
Effiuxus vrinae liquoris effiuentisvconfiftentia diftift- guitur. Vrina tenuis eft, limpida, flauefcens vel ru-
F 4 bella:
88 C VHL PARTVS.
bella : liquor vero amnii crafTus , tenax , minus trans- parens, albicans, mucofus, quah* pure refertus, co- loris & odoris peeuliaris , quam maxime naufeolT. Quodfi etiam vrina profluxerit, bulla aqueafub primo accedente dolore tangitur, eifluxo vero amnii liquore, folum caput ofFertur,
§. 19©.
Vna alteraue ante partum feptimana, quin citius, Inuitae grauidae liquor copiofus e genitalibus quando- que effluit, quem nulli infequuntur dolores, nullus quoquepartus praematurus. Orificium vteri tunc non ampliusfit, quam vt minimum digitum admittat. Cum partus poftea inftat, liquor amnii velamentis adhucdum inclufus taclu percipitur. Ifium effiuxum Profluuium aquarum fpuriarum vocant artis obitetriciae periti.
§. 191.
Profluentis liquoris origo ignoratur. Alantois ru* pta , transfudatio per membranas , membranarum rima nequeunt probari. Ruptum vas lymphaticum, rupta ceruicis hydatis 72), ruptus velamentorum hydrops, ouum fubuentaneum ruptum forfan magisad verum ac- cedunt.
§. 192.
72) Quandoquc anatome pifi volumen excedentia raro
in vteris grauidis, & praeci- inueniuntur. Non ad natu-
pue in exteriore ceruicis fu- ralem vteri fratum pertinent,
perfkie vbi in vaginam de- non memini in vtero recentt
pendet , pone orifjcium inue- a quopiam vifa e/Tej vtplu-
niuntur exigu&e veficulae f. rimum macerationem aliquot
hydatides, quae a Nabotho dierum fupponunt, & tunc
inuentore ouula Nabothi ap« membrana eleuata aquam
pellantur. Diucrfus ilJorum comprehendens in hydatidem
numtras, diuerid magnicudo, mutatur.
C. VIII. PARTVS. 89
Quodfi itaque ex improuifo grauidae , vltimo gra- uiditatis menfe, liquor genitalibus effluat, non prius pro liquoris amnii effluxu habeatur, quam explora- tio id conflrmauerit. Quare etiam grauida ad nixus edendos non eft excitanda: imo fi fpurias aquas taclus indicauerit, quies eft fuadenda, nepartus praematurus prouocetur. Siquidem non omne aquarum fpuriarum profluuium periculo caret , kd quandoque profufum, ad contradionem vterum, copiofo iiquore priuatum, determinat.
$•■ 1.93- Haftenus quidem foetum ad capltis vsque exiturn
in partu duximus. Sua fponte in partu naturali cor-
pus fequitur. Viam parauit caput, pars corporis ma-
xima. Latiores quidem funt rmmeri , fed apertura pel*
uis fuperior liberum ipfis introitum concedit, nec,
quod exitum moretur, ad inferiorem adelt ($, 9. ).
§. 194.
Amnii etiam liquor, in optimo partu, mox ante, foetum profluens, vias , quas liquores mucofi , in vteri ceruice & vagina fecreti , liume&ant , lubricat. Ipfum, foetus corpufculum cafeofa vernix73), craflior tenuior- que, laeue, mobile & periculofarum frictionum immu- ne feruat.
F 5 §• I0**
71) Vernix tanquam fedi- bus fi ex praccipitatione ori- mentum a liquore amnii de- tur ? Cur copia illius in foe- mifTum coniiderari folet. Ob- tu viuo aut in partu ipfb de- feruationes vix hanc fenten- funfto diu demortuo minui- tiamprobabilemreddunt. Cur tur, aut plane a liquore a- enim totum infantis corpus- mnii foluitur ? Procul dubi6 culum obducit, fi eft fedi- eft materies ipfis foetus ru- mentum ? Cur maiori quan- dimentis propria , aut conna- titate in regione fontanellae ta aut ex fuperfieie corporis reperitur quam aliis in fedi- vbiaue fecreta.
90 C. VIII. PARTVS.
§• i95.
Neque capitis in partu mutatio praetermitti debet* Globofum in vtero & peluis aperturis paulo maius, a dolorum vi & peluis ambitu in longam ab occipite ad frontem, formam compingitur; fauentibus huic altera- tioni oflieulorum futuris & prominentis occipitis pri- mo lapfu.
Variae praeterea, vel oui, vel capitis, vel alius cu- iuscunque partis in defcenfu periodi non negligantur 73). Prima cenfetur; quum dilatato fegmento infe- riori intra fuperiorem peluis aperturam caput preflum vteri apertura, velut corolla, cingitur. Altera ; quan« xlo capacitatem peluis caput ita replet, vt mox pone pudendorum finum contingatur: corollam tunc capiti imponi poffe aiunt. Tertia caput in pudendorum finu defixum tenet,cum diro parturientis, difTe&i quafifinus, cruciatu. Quarta corpufculum foluit. Quinta placentam excutit*
$• *97.
Non minus enim fecundae* poft foetum, a con- tinuata vteri contra&ione , folutae exprimuntur. A fe- cundis contraclae vteri flbrae fecedentes easdem ita li- berant, vt fundus defcendens & corpus ad longitudina- lem axin contra&um mobiles ad orificium propellant cxcutiantque.
$. 198.
74) Quinque hae periodi difficilior & lentior, quo Ion-
a fe inuicem diftingui pofliint giora requiruntur interftitia
in partu naturali , & quo bre- ad exferendas has periodos
uiora funt interftitia interdi- quarum non omnes fine, pe-
uerfas has periodos , eo par- riculo» cus cemVidus eft melior, eo
C. IX. STATVS VTERl POST PARTVM. 91
§. 198. Hifce igttur artiflciis partus ftmpliciffimus , faniftl- mus, nullo peregrino fymptomate ftipatus, feu maxi- me naturalis & faciiis, abfoluitur.
Cap. IX.
STATVS VTERI POST PARTVM.
§. 199.
Partu abfoluto , ex fua natura (§. 951.) vterus rur> fus contrahitur, donec in priftinum fere ftatum virgineum redierit 75).* Cum omnis elateris vis, quae multum perpeiTa eft, nunquam non aliquid amittat, mi~ rum noneft, vterum idem penitus& robur&anguftiarri neque amplius recipere , neque totum claudi oriftcium ($•124.2°).
jf. 200.
Vteri fibris motricibus contra&is vaia vteri, a £in« guine contento dilatata, partim comprimuntur, par-
tim
7f) Quo poft partum tem- pore ad priftinam molem vte- rus contrahatur, determinari fe&ionitms cadauerum ne- quit, cum vteri feminarum in puerperio , fiue poft par- tum defunclarum plus minus- ue inflammati fint, rariflime- que occurrant obferuationes in feminis violenter interfe- €lis fa&ae» PecuUaris ratio
eft contra&ionis vteri poft partum, reuera enim fubftan- tia eius crefcit atque craflefc cit, & dum minor fit, cras- fities augetur, donec tandem naruralis ftatus redit , tantil- lum maior vtero virgineo. Id intra o&iduum in puerpe- rio fano contingit, ferius ia morbofo*
9i C. IX.. STATVS VTERI POST PARTVM.
tim propriam contra&ionis vim ipfa rurfus exerunt: quocirca, capacitate minuta, (fanguinem contentum, partim in maiores venarum truncos agunt, partim ve- ro in vterum per copiofa lumina eademque fatis ampla efTundunt) haemorrhagiamque excitant 76), quae, vte- ro vlterius contraclo , poft dimidiam , vnam alteram- que horam fua fpunte ceiTat 77).
§. 201.
Ifto vero interuallo vteri vafa penitus non claudun* tur , fed per incertum tempus , plures in aliis quando- que feptimanas, in aliis (ine damno vix vnum alterum- uediem, quin paucas horas, aperfa manent, leue pri- mum fanguinis, dein feri craflioris, fanguinei laclei- que quafi , ftillicidiujn profundentia. Illud Locbia rubra, hoc vero alba vocant. Vafa fenfim, recepto elatere, claufa folum ferutn transmittunt , donec tandern peni- tus claudanmr,
76) Soluta placentae cum vtero cohaefione, oriuntur fcmplae aperturae, & mem« brana interna laceratur. Ma^ gni inde producuntur hiatus lineam math. fuperantes ma- iores venis, arteriis minores refpondenr. ffmc nulluspar- tus eft fine di!aceratione,vul- nere , & veris rupturis , quae partes dilaceratae omnes in nouo portu denuo facla noua impraegnatione reparantur.
77) In ftatu fano & natu- rali haemorrhagiae £ h. du- rare foleiit> & ad minimum vna libra cum dimidia vel 2.
§. 202.
fanguinis excernuntur. Pri- mum vehemens eft, per ho- ram dein modice fluit, & deinceps in ftillicidium mu« tarur, vt guttatim fanguis fundatur. Hic eft naturae ordo confuetus, quem diipli- ci modo excedere poteft, dum vteri contractio plenarie im- peditur, quod impedimen- tum fcquuntur haemorrha- giae lethales 10. i2.plurium- que fanguinis librarum : dum vero contrac"tilis vteri vis tan- ta eft, vt fequente dielochia ceflarint, id fine fanitatisde- trimento pariter fieri nequit.
//
C. IX. STATVS VTERl POST PARTVAl 9$
§. 202.
Quodfi ifta vteri contraeYio in omni ambitu aequa- liter fiat, effluensque fanguis in vtero non moretur, absque doloris fenfu abfoluitnr Puerperam vero ex- cruciat, fi, vna fibra prae altera contracla, plures ea* rundem iniqua ratione tenduntur, fiue id fiat a debili- tate ex grauiditate, fitu vteri obliquo, foetus transuer- fo &c. orta , in variis fibris varia ; fiue a partu diutur- 110 & praematuro liquoris amnii effluxu,. inaequalem circum foetus membra vteri conflriclionem , pofl: par- tum continuatam , efriciente ; fiue a nimis praecipitata vteri a partu contra&ione;. fiue a reftagnante, intra va- fa vel vteri cauum, fanguinis grumo; fiue a placentae vel velamentorum portiuncula relicta ; fiue ab aere in- tromiflb , fpafmum excitante ; fiue ab alia quacunque caufat
§. 203.
Cruciatus iftos Doloret pofi partum vocant : qui do- loris fenfus partum praecedenti vero in aliis fimilis eft, in aliis fpuno. llle itaque (§. 178.), in regionelum- borum ortus , verfus pubem & os facrum defcendit, ftimulumque ad aluum deponendam& lotium emitten- dum mouet, ita quidem, vt ipfum quandoque lotium excrementaque, & maxime contenti in vtero vel liquo- res vel corpora peregrina, minori quadam partus for- ma , fequantur. Hic vero fupra pubem atque dorfum verfus in abdominis regione vagatur.
§. 204.
Vno eodemque modo & primiparas, &eas, quae partum iam ediderunt, afficere hi dolores folent, alias quidem maiori, alias minori vehementia, nifi forfan apud primiparas , ob maius vteri robur , fint tolerabi-
liores.
94 C. IX. STATVS VTERI POST PARTVM.
liores. Quodfi peregrina fymptomata non accedunt, in- tra primum nychtimeron fua fponte cefTant; admedium huius termini & vehementia & frequentia increfcere, poit illud vero decrefcere folent.
Simplices licet omni periculo careant, eo tamen cruciatu quandoque affligunt, ^t dolores partum cq- mitantes, cum his comparatos, leniores cenfeant puer- perae. Neque id mirum , quod doiorum ad partum cenlio magis fit aequalis.
§. 20&
Sanguis, vterum ha&enus extendens, a contraclio* ne eiusdem poft partum furfum agitur, in mammas fer- itur, easdem extendit, copiofiorem feri laclei, mox- <que ipfius laclis , feeretionem afFert, in vniuerfo eor- pore Ephemeram, Febriculam ladeam, diclam excitat 77). Solent haecvtplurimum tertio a partu dieeueni- xe9 quo maximam partem vterus iam eft contraclus»
§^*o 7*
78) Febricula la&ea, quae brem quandam puerperii, &
ffiitis ephemera infeminisla* prima febrilia molimina non
ftantibus&ftatimpoftpartum fimplieiter efie febrem la-
vbera praebentibus eft\ folet deam^ Fed quod fit vera Fe»
tamen interdum in Febrem briseontinua? 1) Vbipuer-
acutam puerperii continuam pera febre puerperii <continua
cXardefcere, fi in 4, vel f tum laborat, tunc ante partum lc-
dtem protrahitut. Frequen* ue frigus febrile adfuit, aut
tius in non la&antifeusid con» ftatim poft partum de frigore
tingit, accedente leui aeftu conqueritur: fub ipfo vero
cxanthematiea iit, & bono partu frigus femper fufpe&um
iiicCeftu purpura erumpit, fi _ cfK 2) fmmediate poft par-
qualiscunque fub partu vtero tum fymptoniata morbofa ad*
violentia iiifli&a fuerit, Ex erUnt & ineipient* 3) Itre-
^uojautem cognofcituc fe* gularis flujms tochiorum in
tebrfc
C. IX. STATVS VTERI POST PARTVM. 9$
§. 207.
Ipfa illa febricula boni laclis fecretionem, velut cri- fin poft fe trahit, ferofi ante id tempus, tenuioris, & co- hjirum dicti.
$. 208.
Feminam puerperam produnt, atque a menftruata diftinguunt
1) Genitalia externa tumida, mollia, relaxata & ex- panfa vagina.
2) Os vteri laxum, molle, tumens, non bene claufum,
3) Abdomen magnum, molle , pendulum, rugis & plicis foedatum.
4).Mammae lacle turgentes, cum papilla crafla & am- plo difco , minoribus papillulis diftincto.
5) Lochiorum rubrorum alborumque fluxus.
6) Grauis odor , puerperii fingularis.
7) In cadauere vterus extenfus cum cra/fifllma fobflan- tia efle folet.
febre !a£ea obferuatur* 4) nitur. €) Omnla fympto-
Dolor & tumor abdominis, mata febrilia vehementia
grauiores dolores poft partum, funt , praecipue vigiliae»
qui inugne impedimentum pulfus frequens inflammato-
indicant, fine quo puerperii rius» mammae morboiae*
febris effe nequit. y) Decur- 7) Vbi femina&na tuncpoft
fus febris la&eae durat 24. partum abdomen fine dolore
circiter horas , continua diu- premi poteft, nulla durities
tius durat, hinc facile difcer- obferuatur.
Cap.
9« ftS&B *
Cap. X.
PARTVS DIVISIO.
§. 209.
Funclionem corporis humani fanam vocant, quae cum facilitate, obleclamento & quadam conftan- tia peragitur; morbofam, quae cum dolore, moleftia citaue defatigatione abfoluitur. Haec quidem genera- lis fun&ionum fanarum defcriptio omnibus, fi partum excipias, competit, nifi quod fun$iones diclae vitales
absque omni feniii perficiantur.
1
$. 2IQ.
Partus vero diuerfiflima eftratio 78). Omnis enim cum fenfu magis minusue mokfto, cruciatu atque de- fatigatione perficitur ; quare hoc nomine vel a reliquis fun&ionibus diftert, vel omnis morbofus eft cenfendus. Rara quarundam felicitas, quae liberos fine multo la- bore edunt, huc nonfpeclat: hae enim ab omni pla- ne dolore non funt immunes, atque partes habent vi- tiofe relaxatas & infenfiles.
§. 211*
79) Partura appellare pos- refpeftu optiraus partus erit
fumus analoeam quandam a- morbofus, quoniam femper
ftionem inter illas quae non aliquid doloriiici atque in-
plane morbofae, nec perfe&e commodi adeft. Ex altera
fanae dici poflunt. Quilibet parte autem partum tanquam
indottiflimus confitebitur, fe aftionem ad conferuationem
in ftatu valetudinario verfari, totius generis humani maxi-
fe morbo laborare, vbi in-' me naturalem conflderare
commodum quoddam perci- poflumus, quaequamuismo-
pit, dolorem vel pondus fen- Jeftiis atque incommodo con-
tit, defeftu appetitus labo- iunfta fit pro morbofa tamcn
rat diii vel breuidurante: hoc haberi nequit.
C. X. PARTVS DIVISIO. 97
§• 2 1 u
Quamuis vero omnis partus fit moleftus & quodam modo morbofus, quem tamen fupra (Cap. V. & Cap. VIII.) defcripfi, perfe&ifiimus eft: pauciflimis quippe doloribus ftipatur &, ob leuiora impedimenta ,-faciili- mo negotio peragitur, quo pera£to nulla matri & foe- tui noxa pertimefcenda eft: quare etiam hic paftus, fi cum caeteris conferatur, non iniuria Facilis vocatur.
§. 212.
Sicubi vero plura &grauioraimpedimenta funt vin- cenda, ita vt pluribus cum doloribus partus coniun&us, fit, lentiusque procedat, matris adeo & infantis mor- borum caufa fit, Diffici/is audit & Laboriofus*
§. 213.
Quodfi foetui exituro impedimenta, a natura non vincenda, obiiciuntur, partusque naturam ducem fequt nequit, Praetcrnaturalis vocatur, qui ArUficialis mdius diceretur.
§. 214. Quandoquidem autem tum facilis, tum laboriofus, ope naturae perfici poffunt, vtrique Naturales vocan* tur. Ifte artis opem penitus non requirit, hic vero ab iila multum iuuatur & acceleratur.
§. 2 15. Impedimentum oblatum pro fuo gradu atque cir- cumftantiarum ratione, quia vel maius vel minus efle folet, idem partus genus mox difficue, mox praeter- naturale dici poteft : quamlibet & impedimenta dantur, quae nunquam non partum reddunt artificialem.
98 C. X. PARTVS DIVISIO.
§. 2 16.
PerfecYifllmi vero partus nomen , qui tueri vult, is habeat requiiita , quae fequuntur* Debet nempe
i°.) ille fieri ndno grauiditatis menfe folari abfoluto. 20.) Peluis figuram habere Cap.I. defcriptam. 3°.) Vterus haerere in axi peluis. 4°.) Foetus haerere in axi vteri, capite deorfum pen- dulo, facie offi facro obuerfa.
5°.) Foetus membra iuftam habere propcrtionem* 6Q.) Cum capite oblato alia pars corporis non pro-
pendere. 7°.) Placenta foetum mox fequi. 8°.) Mater integra fanitate frui. 90.) Impulfus dolorum efficax effe. io°.) Genitalia morbo locali non laborare. n°.) Foetus fanus & vegetus efTe. 12°.) Paucis horis partus abfolui.
130.) Mater & infans poft partum morbo, a partu orto , non laborare.
i'4®>) Ipfe partus ab obftetrice non turbari.
§. 217.
Io.) Dixi, Partum debere fieri jiono grauiditatis menfe abfoluto.
Hunc terminum, finem nempe trigefimae nonae & nonnunquam quadragefimaehebdomadis, partui ma- turo natura, vti accuratior obferuatio docet, confti- tuit , vltraque eum non facile difTertur. Nihi! hic va- let energia feminis deficiens, morbofa vel debilis pa- tris conftitutio, matris difpofitio phthifica, heclica,
qua
C. X. PARTVS DIVISIO. 99
qua foetus fufficienti alimento priuatur; nihil ftatus matris cacheclicus, fluxus menftruus tempore geftatio- nis contingens, diarrhoea aliusue morbus ; nihil nimia vteri amplitudo; nihil afFeclus matris vehementior, qualis triititia; nihil diaeta matris extraordinaria, vel inedia; nihil foetus debilitas&dispofitio morbofa; nl- hil plures foetus in vtero detenti.
§♦ 218. Tantum enirfc abeft , vt hae caufae foetus moram in vtero retardent, vt potius accelerent. Viduae qui- dem vanis hisce fpeciebus iliicitam venerem defendere, atque hereditates aucupari, quin imo medicos nimis credulos vel lucri cupidos in fuas partes trahere ftu- dent, fed mera haec funt ludibria praetereaque nihi!» . Huc tamen referendi non funt foetus tubarii , aliique extra vterum concepti & lithopaedia 80).
§. 219.
Ante nonum etiam menfem foetus maturus cenlen- dus non eft. Vitalis quidem feptimo menfe elTe pot- eft, recle tamen a maturo diftinguitur. Vagitum enim infantibus folemnem immaturus puer non edit, fed fi- milem fere fonum fufpiriis adultorum obtufis. Con- tinuo fomno indulget; yix, niil a cruciatu moueatur, vagit niilque excitetur, euigiiatur cibumque appetit* Multum vagiunt, quibus inteftina (doloribus colicis) dolent. Frigoris adeo impatiens eft, vt manus mox pedesque frigeant , nift externo calore foveantur. De- bilis etiam & conuulfionibus aptus, ni omni cura & blandiflime nutriatur Incerto a partu tempore, viri- bus confirmatis , vagitum edit , vbera petit, oculosvi- uide aperit & circumfpicit. Caeterum vberi appofitus
G 2 lac,
80) Confer, praefatio.
iGo C X. PARTVS DIVISIO.
lac, vtut minus copiofum, nifi morbo impediatur, fugit.
§. 2 20.
- Immaturum foetum effe porro confirmant, quae fequuntur.
i°. Tota cutis, in extremis maxime artubus & facie, rubet vel purpurea eft, quin quandoque liuet. San- guis per tenerrimam epidermidem pellucet. Ma- num palmae pedumque plantae purpureo vel iiuido colore fplendent.
2°. Mollis &Ionga lanugo corpufculo intlrata efl, par- tibus praecipue faciei lateralibus & dorfo.
3°. Corpufculum plerisque in cafibus macilentum, mi- nustorofum; artus graciles tenuesque; mobiiis, con- tracla & arida cutis, quae vix aliquid, quin nihil pinguedinis, fed nudos mufculos velat.
4 . Magnus fons puifatilis & cranii ofFa ex facili mobilia.
5°. Facies deformis, fenilis quafi, cum confpicuis li- neamentis & rictu oris magno latoque. Totius em- bryonis ingratus afpeclus & odor. Labia & aures tenerrima epidermide teclae, colore rubrae, obfcu- rae vel rofeae: aures pertenues, membranis fimiles, cum exigua auricula pendente. Ex mento & nafl bulbo tubercula febacea, velut colliculi albicantes, prominent* Lingua intenfe rubet.
6°. Oculi claufi, palpebrae conniuentes , quae haud multum aperiuntur, cum auerfo a lumine infante te- nebrae fiunt. lmmaturi embryones circumfpicere vi- uide, velut alii infantes, non folent.
7°. Capitis capilli albicantes vel flauefcentes &- nitentes, quos fcne copiofos & vncialis longitudinis vidh: vn- gues etiam manuum pedurnque breues, teneri, mol-
les,
C. X. P-ARTVS DIVISIO, 101
les, facile plicaridi, velut tenuis chartae folia, vltra digitos nori proniinentes, vix lineam longi. Lon- gos tamen in manibus quandoque vidi. Gilia & fu- percilia tenerrima & laeuiffima. Quid de vulgato figno immaturifoetus ex capillorum vnguiumque de- feclu fentiendum fit, yltro liquet.
8°. Scrotum rubicundum& tumens; tefticulis vacuum effe folet, qui nonnunquam fupra pubis offa in in- guinibus reperiuntur, raro vnus vel alter in fcroto. Infigni etiam tumore pudendorum labia in femellis eleuantur. Minimae mammarum papillae rubrae/ velut acuum capitula, fine confpicuo difco.
90. Pondus immaturi foetus ad fex libras non afcendit, faepe infra quintam libram fubfiftit, alias inter quin- tam fextamque libram medium eft. Cum autem ma- turorum pondera raro fex libris minora fint , & fem- per quintam libram fuperent; pondus quinta libra leuius certa , inferius fexta libra probabili flde im- maturum foetum indicat & ex comparatis reliquis in- diciis limanda.
§. 221. Quo magis vero ad conftitutum terminum foetus accedit, eo melius auram ferre poteft, viuusque fu- pereffe: nec audiendus hic eft bonus hippocra- tes, ocYimeftri ius vkae denegans.
§. 222,
Partus praematurus lentior quandoque eft maturo, fi ceruix vteri craffa , necdum fufrlcienter dilatata & ex- tenuata vteri fundo grauius obiicit obftaculum, dolo* rum vi frada. Anguftior via , minori foetus volumini fufficiens, dolorum compendium facit. Quibus pel- uis anguffa eil, praematurum faciiiorem maturo edunt partum. G 3 §.223.
io2 C. X. PARTVS DIVISIO.
§. 223. Partus rn^gno interualIoferotinus,{icubi forfan con- tingtt, diffi ilior procul dubio eft maturo. Foetus inim cjrandior eft & capitis fontanelia anguftior; quare maius, cam corpufculo, caput minusque comprefTum difhcuker peluim tranfit. Seriores caeterum partus ra- riores funr. Decimeftres tamen , fed nonimeftribus non diniciiiores, obferuaui.
$. 2 24.
Ex di&is intelligi poteft, ad partum facilem & per- fe&iflimum terminum etiam legitimum requiri.
§. 225. IIo. Vt Peluis figuram habeat cqpite primo dcfcri- ptam, ex praecipuis requifitis vnum eft.
Peluis nimia anguftia foetui tranfitum praecludit, nimia amplitudo ad vteri prolapfum disponit. Iftud mali genus prae hoc plus & incommodi & periculi parit.
§. 2 25. lllo. Vtertif haerere debei in axi pehtis.
Ita quidem nulia ab oflibus peluis foetui exituro reiiftentia minus conueniens opponitur. Ofla vero grauiter refiftunt, fi ex axi peluis vterus aberrat, at- que hac ratione foetus cranium verfus os quoddam di- rigitur.
§. 227.
I Vto. Foetus in axi vteri , capiie deorfum pendulo9
facie oJ]i facro obuerfa, haerere debet,
Quodft enim ex boc axi foetus defkclit, caputob-
uium in progrefiu fuo a refiftentibus offibus retinetur,
vim dolorum maximam non experitur, vel alia plane
pars
C. X. PARTVS DIVISIO. 103
pars oblata oranem naturae operam eludit, atque arti- v ficis auxilium exigit.
§. 228.
Vto. Foetus membra iuflam proportionem babeant.
Debitam proportionem excedentia nafci nequeunt. Ita peflimum partus impedimentum efl caput iufto ma- ius, hydrocephalus, tumens abdomen, infignis tu- mor cutaneus, foetus duplex connatus*
§' 229* Vlto. Cum caphe oblato alla pars corporis non pro~
pendeat.
Non folum illa pars fpatium anguftat , fed & caput ex fuo axi ita dimouet, vt difficilis femper, praeterna- turalis partus faepius, inde oriatur. Funiculus qui- dem, vna cum capke propendens, capitis exitumnon remoratur, aft compreflus foetum vita priuat.
§. 230. Vllmo. Placenta foetum mox fequatur.
Sua quidem fponte placenta laetum facilemque par- tum fequitur vtplurimum (§♦ 197/): nihilo tamen mi- nus vt partus ex omni parte beatus fit, haec conditio necefTario requiritur, quae in facillimo caeteroquin partu quandoque deficit.
§♦ 231. VIII o* Mater integra fanitate fruatur.
Quoniam ipfe partus quodam modo morbofus efl (§, 211,), alii morbo iun&us morbum efficit compli-
citum G 4
104
C. X. PARTVS DIVIS10.
citum & nunquam non periculofum 81). Quid vero habitus matris fanus & morbofus ad partum faciat? quaeriti"-.
i.) Quid detas matris ad partum confert ?
Vulgo matris aetas maximi momenti ^es hic cenfe- tur, ita vt vel nimis tenerae aetatis, vel proueclioris feminae difficillimum partum edere plurimi iibi perfua- deant 82)« Equidem non negauerim, mediam aetatem partus laboribus atque grauiditatis & puerperii fympto- matibns ferendis in primis parem eifej verumenimuero partum eiusdem ideo faciliorem eiie obferuatio repu- gnat. luniores quidem, obmaiorem flbrarum feniibili- tatem, pluribus interdum cruciatibus vruntur; illae etiam, quae prouectiori aetate prima vice pariunt, ob ftbrarum difliciliorern diitentionem plus , praecipue ati perinaeum patiuntur & tardius pariuntr inteiim ta- me:i , n caeterabene fe habeant , partus feliciilime fuc- eedit, c: illa reiiftenra , a iibrarum vel feniibilitate vel rigiditate orta , a vi dolorum fuperatur.
§• 233.
gi) Omnis partas ratione 82) Haec fere fuperflua eit fymptomatum aiiquid periqti- quaeOio cum pan paifu am- loJi habet, hinc qooque ad bulet cum illa, qua ncmpe
parrum bonum requirirur fa- nitas feminae perfeeh/tima. Imo dantur morbi, qui non raro partumreddundetLdem. Sic febri?, tempore partus h-
netate femina aa concipien- dum apta iit. Si fernel men- itrua eruperunt, tunc fcmina ouoque ad partum capax eft. Aetas media caereroouin ad
rucns, vtphirimum partumfa- 'partum optirria cenfstur in-
ch periculofum, niiiabfolute ter annos 20-4.0. Id prae-
lethalem, idcm variolaeprae- terea obferuatum' eir., anre
£tant, quam ob rem mirabile annum aeraiis jomum par-
omninonegotium elle defoer, rum egregium iicri poffe, ied
vt febrilia molimina cum a- feminae conftitutio multum
clione ad partum coniiitere inde patitur. non poiiint.
C. X. PARTVS DIVISIO* 105
§♦ *3 3* 2.) An pinguis femina difficilius parit? Bonus quidem hippocrates, contra expe- rientiam , fleriles pronunciauit feminas pinguiores : alii etiam imaginariam circa orirlcium vteri locatam pin- guedinem graue obftaculum partui putarunt. Sed ex- perientia docet, nullam pinguedinem orificium vteri circumdare 83)) & finge eandem etiam praefentem ef- fe, tamen molliffima vix aliquid impedimenti faceret, vti nec illa, quae circa vaginam & genitalia externa haeret, vllo modo fbetui refiflit. Id incommodi prae- pingues patiuntur, vt minori mufculorum abdomina- Jium & diaphragmatis vi polleant , atque per breue folum temporis fpatium fpiritum retinere queant, adeo- que breuiores & debiliores nixus edant. Minori ta- inen illa ceruicis vteri refiftentia , a laxitate fibrariirn inducla, minor laborum aclio compenfatur,
§• 2 34. 3 .) An nimis macilenta ' dijjicilius parit ?
Ratio ab ofTe coccygis petita , quafi , ob exficcata ligamenta, difficilius cedat, ridicula eft. Siquidem in corpore fano , partui per aetatem apto , quamuis ma- cilento, ligamenta non s exficcantur. Quae caeterum
in
83) Pinguedo non omnia minae pingues ex nulla alia
Corporis humani vifcera ae- caufa minus foecundae funt,
quabiliter ingreditur; quae- quam propter ■minorem men-
dam pinguiflima fiunt, quae- jlrui janguinis copiam, zdcon-
dam modica pinguedine re- ceptionem abfolute neceffa-
plentur, quaedam nullam fe- riam , & propter nimiam par-
le affumunt, huc praecipue tium laxitatem. Plane autem
pevtinGntCerebrumatque Vte- fleriles ni(i alia caufa adfit,
riti, Adeps itaquead partum cenfendae non funt«
proprie nihii confert, & fe«
G 5
iotf C. X. PARTVS DIVISIO.
in validiore corpore ligamenta grauiter refiftunt, ma- ius etiam vteri fibrarum robur, iftud obftaculum aequa ratione fuperans, indicant.
4 ) An femina pujslla *difficilius parit ?
Foetus hoc cafii , matris proportionem refponden- tis , cranium ad matris peluim debitam rationem habe- re folet : nullum it:»que peculiare foetui obftaculum cum obiiciatur, nulla fafliciens diflicilis partus videtur fub- effe caufa.
§. 236. 5.) An gibbofa & claudicans diffieilius parit^
Si gibbofa & claudicans peluim habet a natura re- cle formataril, partus ob haec vitia non impeditur. Accidere quidem poteft , vt in gibbofa lentius proce- dat, ob vitium pecloris, quod fpiritum diu retinere atque nifus fortiores edere nequit. Sin vero gibbofi- tas & claudicatio a rachitide ortae fuerint, vtplurimum notabilis peluis angufiia & mala conformatio concurrit ( §. 12.). Tunc vero euenit, vt tum gibbofae, tum claudicantes clifMcuker pariant.
' §. 237.
6.) An imbecillitas parturientis partum reddit diffi- cilem ?
Imbecillitatem matris, fi quoad reliqua partus eft facilis, partum non retardare probat experientia. Vt enim partus abfoluatur, fundi vterini aclio refiftentiam ceruicis fuperare debet. Partunens quidem robufta validos edit nifus, attamen validam & ceruix refiften- tiam opponit: imbecillis vero debilibus laboribus foe- eum protiudit , fed debile etiam eft ceruicis obftacu-
lum.
C. X. PARTVS DIVISIO. 107
lum. Vtroque ergo in cafu aclioni conueniens efl re- fiftentia , quarri aequalis efTeclus fequitur. Excipiatur cafus, quo vires feminae, etiani fub reliquis partus circuraftantiis exoptatis, adeo ftint fraclae, vt ipfi do- lores ceflent & arte excOti debeat foetus» :
§•238. 7.) Numqttid morbits parturientis ad partttm facit*
a) Sunt omnino quidam morbi, qui partum reddunt difficillimum, imo praeternaturalem, nempe con- vulfiones & vteri haemorrhagia , de quibus infra pluribus.
(3) Alii, quales fere fpaftici & dolentes, praecipue ab- dominales, v. g, vomitus morbofus ( §. 181.), co- Jica, nephritis, tuffis vehementior, dyfenteria ma- ximeque tenefmus, naturalem partus difficultatem au- gent. Irritato enim , ex con/enfu , ore vteri con- tracloque, dclores ipurii, veris contrarii, oriuntur. Semper etiam verorum vim dolorum & refpirationis nifum minuunt.
7) Pecloris etiam morbi ipil partim a partu exafperan- tur; partim laborum vim, aegerrime fpiritu reten- to, minuendo eundem difFerujit,
S) Herniae, praecipue vmbilicales , moram in peclore fpiritus atque mufculorum contradlionem knpediunt, ipfae exprimuntur , frequenter augentur & incarce- rantur. Peffimae haberi debent, quae finus labia inflant. Vicina foetus preffio gangraenam ex incar- ceratione, ni repofita ante doiores vifcera fuerinc, facere folet.
g) Pedum tumor & dolor atque varices contraclionfe mufculorum vires frangunt.
{) Cae*
io8 C X. PARTVS DIVISIO. ,
&) Caeteri morbi varii fua quidem natura partus nego- tium non augent , ipfi vero exafperati, maligniores & vario modo mutati, puerperium quoque facinnt periculo pienum: fiquidem maior fub laboribus fan- guinis orgafmus atque virium iabefa&atio praefenti iam morbo accedunt.
q) Alii morbi prius non fanantur, quam partus fuerit abfolutus,
$) Qui ex grauiditate nafcuntur morbi, partu abfolu- to, fua fponte foluuntur.
§• 23P.
8.) Num animus parturientis indocilis\ vel nimis de- mijjus , partum retardat ?
Quia eiusmodi feminae vim contra&ionis vteri co- hibito fpiritu non adiuuant, {ed fufpiriis potius & eiu- latibus fuis verorum dolorum vim minuunt; adeoque languide& ofcitanter nixus edunt. Praeterea fitu con- ueniente locari nolunt, & hoc ipfo foetus exitum ma- gis retardant , quam promouent. Vim quoquelabo- rum terror fubitus atque vehementior non raro fuffla- minat.
§. 240.
IX 0. Impulfus dblorutn ante omnia fit effcax.
Hic quidem , faluis debitis requifitis , non facile deerit. Quodfi tamen. ex caufis fupra (§. 233. 236. 237. 239.) allatis aliisue, minor dolorum vis interdum apparet, haec alenda eft arte vel phyfica vel morali. Si vterus oblique fitus eft, dolorum vis quae deficit, in cafibus quibusdam per artem excitari poteft.
§• 241.
C. X. PARTVS DIVISIO. 109
$. 241. Neque tamen praeceps nimis dolornm vis 84), fi- milem partum faciens , laudem merecur. Mala naici folent fequentia.
i°. Praemature amnii liquor e ruptis velamentis pro- funditur.
20. Violenter os vteri cum diro cruciatu aperitur, de- primitur, quin laceratur.
30. Laceratur etiam perinaeum.
40. Rumpitur vmbilici funis.
50. Placenta praecipitanter labens vterum ita lacerat, vt profufiflimus fanguis fluat,
6°. Eadem pertinacior adflxa fecum vteri fundum ex genitalibus ducit, ipfumque inflammat.
§. 242. Xo. Genitalia morbo locali non debent lalorare.
Etfi non pauci genitalium morbifunt, quidifBci- lem partum reddere queunt, tanti tamen omnes acfin-
guli
84) Ad bonum partum re- commodum, in partu pa-
quiritur efficux dolorum vis, ratum. vt primus in primipara partus
regulariter non vlrra 6. horas Nunc fingamus e contra-
protrahatur. Conditiones e- rio partum in eiusmodi pri-
iusmodi partus exoptati atque mipara nimis celerem, e. g.
bonifunt: i) vt infans viuus, i honte efTe, in quo impul-
perfecJus atque Ulaefus in lu- Jiis & vigor dolorum efficacis-
cem edatnr , cui nullum per fimus omnes refiftentias fu-
omnem reliquam vitam in- bito fuperat, non poflunt
commodum remanet, quod non vehementiflimi dolores,
ex partu originem duxhTet : & grauiffima fymptomata fe-
2) vt facitis hicatque expe- qui, quae fefe partim inpuer-
ditus partus fiat illaefa matre, perio , partim per omnem re-
vt illi nempe finito puerpe- liquam vitam manifeflare
rio pariter nullum maneatin- folent.
iio C. X. PARTVS DIVISIO,
guli non funt, quanti ex theoria multis videntur: ne- que etiam omnis partus difficilis inflammatio caufa efl.
Praecipua eorum genera funt
&) Tumor quidam circa vteri orificium inflammatorius, fcirrhofus, vlcerofus, cancrofus, qui huius orificii dilatationem & impedit, & maxime dolentem reddit.
(3) Tumor veficae vel inteftini rccli, vteri orificium
atque vaginam comprimens. Huc etiam pertinent
vefica lotio nimis expanfa & inteftinum rectum duris
fcybalis refertum ; calculus porro vrethram vel ve-
ficae colium opplens.
*y) Orificium vteri a praegrefTo partu difficiiiori aliaue caufa dilaceratum atque cicatricibus cohaerens, vel penitus connatum : quae quidem cicatrices, vt ori- ficium aperiatur , diris cum cruciatibus funt dilace- randae.
2) Vagina vel a natura connata , vel a pnrtu praegreflb difficiliori, fiue id ad introitum, fiue in medio fue- rit. Huc & variae conformationes praeternaturales pertinent.
€). Vaginae tumores, quales fungus maior, caro excre- fcens , inflammationes , vlcera &c. ndeo quandoque vaginam arclantes, vt vix fpecillum admittat.
£) Vteri vel vaginae prolapfus.
y\) Hernia vteri.
$•) Vteri inflammatio, apoftema &c, quibus fit, vt minus apte &, ob inaequalem teniionem, acribus cum cruciatibus vterus contrahatur & periculofifli- mum fiat puerperium. Externa vls; foetus trans- uerfus aliusque peruerfus fltus & in parietes vteri,
C. X. PARTVS DIVISTO. vm
fub doloribus , 'nifus; putredo foetus; morbus gra- uidae inflammatorius ; ineptae contreclationes & in- Arumentorum laefiones aliaque hoc malum faciunt.
i) Inflammatio genitalium externorum atqueecchymo- fes fanguinis, quae a partus diuturnitpte &, iuxta cum ani inflammatione, quandoque ab ineptae ob- ftetricis manibus , has partes nimis fatigantibus , o- riuntur.
%) Haemorrhoides coecae, acriter a foetu defcenden-
te dolentes. h) Excoriata etiam , ob perpetuum vrinae fluxum, ge-
nitalia in partu multum dolent.
fi) Tumores labiorum pudendi oedematofi, nunc mo- dici ex fola grauiditate, nuncvere hydropici, diffi- cilem & dolentem faciunt explorationem partumque dolentem & lentum.
$. 244- Quamuis autem haec & fimilia mala partum retar- dare foleant &quandoquepractern3turaIem faciant^ma- tri, ob metuendam gangraenam, periculum creare poffint, dirisque cruciatibus non deftituantur : nihilo- minus tamen , fl foetus & vterus recle funt fiti , ipfutn foetus exitum uon femper impediunt, fed a dolorum vi & leuiori arte faepe fuperantur.
§. 245.
Vanus etiam eft diflicilis partus metus, quem pri- wiparae femper concipiunt fibique fingunt ex genita- Hbus nondum fatis dilatatis. Solet quidem lentior, ae- grior atque dolentior reiiquis partubus in eadem femi- na primus efle; funt tamen multae primiparae, quae facilem fatis partum edunt; nec femper apartu difficiR
im-
ii2 C. X. PARTVS DIVISIO.
immunes flint, quae fiepius iam pepererunt,imo nec ii- lae, quibus, ob perinaeum in praecedenti partu ru- ptum, porta ampliffima efl fa&a; necillae, quibus fu- tura perinaeum elt vnitum , eapropter difhYiIem par- tum patiuntur. Quotiescunque partes moiles ne- queunt dilatari, a vi dolorum & capitis impulfi, nifi debitum auxilium feratur, rumpuntur.
§. 24.6.
XIo. Foetum fanum & vegetum ejje oportet.
Vtique foetus vegeta vica ad peife&ilfimum par- tum requiritur, perfe&um enim illud dici nequit, quod fcopum fpemque defideratam fruftratur £5). An ve- ro ipfe foetus viuus ad partum fuum aliquid conferat, de eo fub iudice iis eft. Stimulus quidem foetui ad renixiim a compreffione vteri excitatus id probare vi- detur, fed partus foetuum mortuorum, molarum & placentarum, facillimi toties obferuati, idem negant, Veteres etiam vnicam fpem in vita foetus, ex hypothe- ii fua', pofuerunt, fed experientia nliud nos docet. Foetus verp putridus , vel ob longam moram ab amnii liquore refolutus , iufto mollior, ab vteri contraclione comprefTus, oriflcium viciffim minus premit, minus ex- tendit, minorem dolorum vim recipit, lentioremque partum facit. Putredo etiam miafmate matrem infl- ciens, periculofis puerperii fymptomatibus anfam praebet.
§. 247.
8f) Scopo fuo naturacer- tis vtidebemus: nec, fi for-
tiflime excideret, ii foetum fan manus praeuia tumida,
fub ipfo partus decurfu in* rubra, non pulfans quae dif-
terficerer. Hinc non praeter ficulter reponitur, ex arricu-
neceflitatem , non iine rite lo foluenda , nifi certifliraa
inffituta indicationum colle- adfint infantis demortui
&ione laedentibus inftrumen- figna.
C. X, PARTVS DIVISIO. iij
§. 247* XIIo. Paucis horis partui abfotuatur.
Quodfi cuncta memorata requifita adfunt, paucae horae a primis doloribus veris ad partus finem vtplu- rimum numerantur. Raro vfrra fex, etiam in primi» paris & aetate prouecYioribus , partus omni modo faci- lis difFertur. Quotiescunque diutius partus protrahi- tur , non male fufpicamur, adeffe aliquid infoliti, quod inferat moram & impedimentum foetui.
§. 248. XIIIo. htater&hifans, , partu peraSo, morbo u par~ tu oriundo ne laborent,
Quodfi partus fuit beatus, haec lex fua fponte fe- quitur, & viciflim partus felicioris praegreffi indicium efle folet.
§♦ 249. XI Vo. Ab obftttrice partus non turbetur 86).
Solent frequentius, ac par eft, bonam partus natu- ram obftetrjces corrumpere, praematuris ad nifus eden-
dos
$6) Hoc requifitum ad o- rimi funt, quivitio, vel er*
innes medieos pertinet tan- rore obftetricum peiores facti
quam phyficos vrbis atque funt, hinc quoqueapudmul-
prouineiales. Si obftetrices tas gentes nullae obftetrices
fcirent, opus naturae partum inueniuntur, licet rariores
efTe, nifus requiri fub finem apud iilas fint parcus praeter»
partus,. nil agi atque effici naturales, & pauciflimae ir*
pofTe nili orifkium vteri a- partu moriantur. Magis ita-
pertum fit , nihil agerent. qtie partus turbatur commif
Plerique partus animalium tendo quam omittendo, &
aeque quam hominum funt obftetricibus nunquam fati\
naturales, imo ipfos inter inculcari illa regula poteft*
partus, qui praeternaturales in natural* partu plane mhil
nuncupanturquidamimoplu- agere,
H
ii4 C. X. PARTVS DIVISIO.
dos hortationibus , genitalium fuperfluis contreclationi- bus, diftraclionibus & lacerationibus , abdominis pres- fionibus , variis medicaminibus , peruerfis pofitionibus, violentis fecundarum iblutionibus , praeuiorum artuum traclionibus &c.
§. 250.
Veteres , vt partum perfecliflimum determinarent, hac ambage non vtebantur. Perfe&um partum, fiue naturalem , vocabant, h* capite praeuio infans (cCe ofFe- rebat: praeternaturalem,(i alia corporis parte prodibat; peilimum , h* pedibus prominebat. Sed haec obferua- tio minime eft perpetua. Ad partum enim perfecVis- (imum non fufficit, infantis caput primum exire, fed vt reiiquae etiam, quae enarratae funt, conditiones ne deiint, neceffe eft. Saepe fieri folet, vt, licet caput infantis fuerit praeuium , tamen partus admodum fit difficilis, imo praeternaturalis. E contrario quando- que naturalis, imo facilis partus ille eft pronuntiandus, in quo alia plane infantis pars prima prolabitur: exem- pli gratia in partu praematuro praeftat fere clunes ante prolabi, quam caput; cum enim foetus corpufculum minuseft, clunes maiori vi fegmentum vteri inferius premunt, quam ipfum foetus caput* Quam obferua- tionem frequens experientia comprobat. Nonnun- quam etiam , quamlibet rarius, genibus vel pedibus partus opinione facilius abfolui poteft*
§.251.
Tantum etiam abeft, vt femper partus agrippinus difticillimus & aegerrimus habendus fit, vt potius inter optimos illorum nominandus veniat, qui arte abfoluun- tur, fcomnes, quos fola manus perficit^ in eundem mutandi iint.
C. X, PARTVS DIVISIO.
§. 252.
1x5
Neque tamen ideo maxime naturalis eft atque -exoptatiffimus , vti de la motte aflerit» Namque
a) Rarius orificium vteri a doloribus fufficienter ape- ritur , cum pondus pro comprimendo fegmento in« feriori, nifi aquarum impulfus id praeftet, deficiar»
jj3) Vitae periculo eiusmodi foetus exponitur, nifi ci* tiffime partus finiatur. Funis enim vmbilici inter caput, pe&us & peluim , quando foetus ad vmbiii- cum vsque prodiit, premitur fanguinisque circulus intercipitur.
7) Gapnt difficili opera extrahi folet» Quotiescunquea primum prodit, a doloribus compreflum oblon- gum fit, minusque a lateribus volumen habet» Fundus autem vteri , verticem , quum vltimum ca~ put nafcitur, premens idem in maiorem iacitudinem expandit.
H 2
Cap.
n6 4fe£ <S1X»>
Cap. XI.
EXPLORATIO.
§. 253.
Praecipua artis obftetriciae praxis circa exploratio* nem verfatur, cuius quidem frequens exercitatio fatis commendari nequit. Mirandum ergo eft* ple- rosque autores, praeter deventervm & qui eum fequuntur, hanc do&rinam fere neglexifle*
§, 254.
Ifia autem operatio , qua & vteri & foetus condi- tio indagatur, Exploralio dicitur, quae quidem, quo- niam partes corporis internas examinat , non nifi taclus fenfu perfici poteft, atque adeo Taclut recle vocatur.
§. z$s. Hac itaque exploratione determinatur, vtrum ori- ficium vteri fit grauidum, an virgineum; determina- tur virginitas, violatio, grauiditas, parms praegrefius; terminus grauiditatis detegitur; vteri fitus reclus vel obliquus indagatur; morbi locales ipfiusvteri, ad ort- ficium eiusdem , intra vaginam , ad genitalia externa manifeftantur; examinantur flgura peluis, orificii vte- rini, partus propinquitas, dolorum difFerentia, verine fint, an praefagientes, an fpurii; determinantur vela- mentorum conditio, an integra fint, an lacera, pars foetus oblata , & fitus orificii vterini , adeoque vtrum partus futurus fit facilis, difBcilis vel praeternaturalis, eruuntur etiam nonnullae fteriiitatis caufae, haemor- rhagiarum vteri difFeremiae ; praeientia abortus explo- ratur atque fimilia.
C. Xr. EXPLORATIO, 117
§. 256. Haec vero cunlfcrex aliis fignis vel plane non co- gnofcuntur, vel minus diftin&e; quibus de caufis ex- plorationis vfus ampliffimus patet. Neque etiam pru- dens medicus vel fagax obftetricans prius aliquid vn- quam molitur, quam praeuia exploratione condjtio- nem vteri detexerit. Hinc fi grauida, vel parturiens, ab intempeftiUo pudore prohibita, hanc exploratio- nem penitus refpuit, praeftat illam fuae forti relinque- re, quam incerta molimina tentare.
§• *57* Sequenti modo exploratio ifta peragitur.
i°.) Digitus index halitUcalefiat,vel pinguedine, oleo, butyro inungatur; quandoque etiam medius iungi- tur, vt index eo altior afcendere poffit.
20.) Manus genitalibus propinquae operator indicem perinaeo applicet, pollicem verfus os pubis dirigat extenfum reliquosque digitos in palmam manus fle- xos exaduerfum. '
30.) Demittatur index in vagin3m, du&u primo pe- rinaei, dein parietis vaginae pofterioris, ea parte, qua cum inteftino reclo cohaeret, atque vsque eo progrediatur , donec obie&um obftaculum vlterio- rem progrerTum impediat. Leniter tamen & caute procedendum eft, ne partibus vlla vis infejatur, vel maior vagiii3e ruga pro ea parte vaginae, quae cum ceruice vteri cohaeret ,. habeatur.
40.) Quodfi vagina longior eft, prouti faepius accidit, perinaeum lente filrfum prematur , donec digitus fummitateni vaginae attigerit.
50.) Digitus, in fummitate vaglnae haerens, verfus
omnes plagas circumferatur, attrue tam ftatus fegmen-
/ H j ti
- I -
u& C.-XI. EXPLORATIO.
ri vteri inferioris , quam orifxcii vterini propenden- tis rimaque transuerfa diilincli , indagetur. Caueas, ne vaginae circulum prominentem, vel tuber pro orificio vteri habeas 87).
Quemadmodum vero difTerens eft feminae fitus, ita diiferens etiam explorationis ratio debet efle.
§. 259. Feminae fupra vulgi conditionem eueclae decum- bentes plerumque explorantur; quare vt digitus intra vaginam mitti poffit.
j°.) Femina genu operatori propinquum ita eleuat, vt fub illo operator manum ad perinaeum ferre poffit. % °.) Altera manus lumbis fuppofita eosdem attollit. 30.} Lateri obftetricanti oppofito oblique femina in-
cumbit, liquidem id facere non recufat. 40.) Vbi vero hac methodo orificium vteri attingi ne- quit, femina genibus incumbere debet*
§. 260.
87) Quamquam exploratio liorem explorationem admit-
facilis operatio fiC , non fine tunt. 3.) Malae exploratio-
omni tamen cautela perfici- nes funt in feminis, vlceri-
tur, quae quidem ad fequen- bus, malo venereo, fiuore-
tia redit momenta. que albo maligno laboranti-
bus ob mucumfecretum, hinc
1.) Quamdiu explor are pos- cauendum ne vulnus quod«
fumus vno digito , nunquam dam apertum in digito explo-
pluresintromittendi funr. 3.) rante adfit, quo mediante vi»
Aliae feminae facilius explo- rus reforberi poffer. 4.) In
rantur, huc pertinent femi- ftatu examinis virginis fufpe-
Tifle quaepluresiamediderunt £tae, fufpenfa manu explora-
partus, aliae, vti primiparae re debemus, ne nempe in ca-
tguibus funt rugae prominen- fu illibatae virginitatis ab ex-
tes 6c conftrifta vagina diffici- plorations hymen deftruatur.
C. XI. EXPLORATIO. 119
§. 260.
Genibus quidem incumbente femina in leclo fiio, vel & pedibus infiftente, peclore antrorfum propen- dente atque natibus retrorfum verfis, optime orificium vteri attingitur, altiflime etiam haerens, fi modoa po- fteriori corporis fuperficie digitus in vaginam ducatur. Sic enim commode vaginae orificium digito tangenti ofFertur. Hic vero explorandi modus locum habere nequit, fi, ob nimis propendens abdomen, grauidae corpus ad anteriora fle&ere datum non eft*
Jf. 261, Aliae feminae non nifi fellae infidentes fe explorari patiuntur. Quo vero hoc fieri pofiit, femina foii mar- gini fedilis infideat, ita vt vaginae introitus liberfit* codem Rne etiam dorfum reclinet. Ipfe dein explora- tionis modus vnus idemque eft cum illo, qui (^250.) defcriptus eft.
§. 262.
Quae vero funt vilioris conditionis feminae , ftan- tes' explorantur. Quocirca.
«) Paulo humilior fedet operator , vel & genibus in- cumbit.
(3) Femina tangenda coram ipfo pedibus infiftit, cruri- bus, quantum poteft, diuaricatis.
7) Alteram manum operator ad perinaeum ducit.
2) Alteram circa feminae iumbos fleclit, eosdemque
antrorfum premit, g) Femina dorfum retrorfum ftexum vel ipfa fuftinet,
vel adftanti applicat. £) Ipfa caeterum exploratio fit modo (§, 257.) de-
fcripto.
H 4 CAP.
m «88* *S ¥« J&
Cap. XIL
DE IIS
QVAE PERAGENDA IN PARTV SVNT.
§. 263.
t ua cju-tdem fponte & a folis naturae viribus partus *«* naturalis & facilis peragitur, nec vlio artis auxilio opus eft: id quod meretricum, indarum, rufticarum, caftra fequentium aliarumquefeminarum exemplaabun- de probant, Obftetricantis tamen opera fuperflua non eft cenfenda, quoniarn in omni partu munditiei eft profpiciendum , commodus parturienti fttus procuran- dus, funiculus ligandus, infans excipiendus. Raro etiam ita facilis eft partus, vt a perita obftetricantis jnanu iuuari non flt opus. De fuperueniente etiam fymptomatum malignitace fecuri nunquam fumus.
Jjjfc 2 64.
Quando partus primi dolores veri accedunt, par- turiens fibi profpiciat , atque vt morbo laboranti con- fulat, Quare ab eo tempore
a) Ligaturas veftimentorum laxet*
Q) A folidioribus cibis, etiam prandii & coenae horis abftineat: male enim, quum mufculi , maxime ab« dominales, cum fanguine, agitantur, digeftio per- ficicur ; vomitus potius excitatur & verae febris fo- mes generatur aliturque.
y) Siti vero fuae pro lubitu aquofis potulentis fatisfa- ciat parturiens, fiue ea potulenta fuerint iufcula te-
nuiora,
C.XII. QVAE IN PARTV SVNT PERAG. 121
nuiora , fiue infufum theae forme, fiue aqua vel fola, yel cum fpeeiebus pecloralibus decocla, fiue aqua fimplex non deco&a. Confuetudini tamen, vitae generi & regioni aliquid dandum effe non nego.
S) Confortans etiam medicamentum debiiibus exhibe- ri poteft, idemque gratius.
§. 265. Gyftere etiampurgari debetparturiens, vt, excre- mentis educlis, mundities obtineatur. Caput enim foetus, a doloribus intra peluim compulfum, compri- mit inteilinum reclum & ante fe excrementa pellit , quae tempore partus continue eflluentia manum obftetrican- tis leclumue contaminant.
§. 266.
Grauidis etiam appetitus deprauatus non infrequens efTe folet; ita vt cibos digeftu difficiles varios, a qui- bus cruditates & flatus generantur, frequenter appetant. Quin ventriculus & inteftina ab vtero expanfo iniqua ratione comprimuntur. Cumprimum autem caput pel- uim ingreffum eft, ifti flatus & cruditates non amplius expelli poffunt. Quamobrem ingruentibus partus do- loribus, abdomine compreflb & fanguini in motum a&o, ftabulantia inquinamentaexcitantur, inteftina fti- mulantur, ftne ordine contrahuntur, parturiens tormi- rpbus mifere vexatur & libera mufculorum abdomina- lium atque diaphragmatis contraclio impeditur. Haec mala praecauet clyfter mature exhibitus , emolliens, carminatiuus. ki
. §• 2^7. Alui obftru£Hone plurimae grauidarum lahorant, ex- crementa exficcantur, in Iapideam quandoque duri-
H 5 tiem
122 C. XII. QVAE IN PARTV
tiem coeunt, caput infantis retardant, a*doIorum Can- dem impulfu fuperantur , vlterius pelluntur , atquecum cruciatibus aeque ac ani laefione exprimuntur. Cly- fler itaque emolliens ante partum tempeftiue applicatus, imo repetitus , quoniam impedimentum exturbat, par- tum & expeditiorem & tolerabiliorem reddere poteft.
§, 268.
Hic fere vfas eft clyfmatum mature applicatorum, Serius autem exhibita, quando caput, peluim replens, inteftinum redum comprimit , nullius funt vfus. Falfo dolores veros excitare dicuntur a foia fundi vterini fupernnte aclione oriundos. Male ergo, deficienti- bus his doloribus, acriores clyfteres parturientem & fatigantes & laedentes, applicantur.
§. 269. Ante partum etiam Iotium emittere oportet partu- rientem, ne caput, intra peluim velicae collum pre- mens, illud coerceat. Quodfi fuppreflione vrinae iam iaborat parturiens, eatheteris ope, vel prefib leniter pube, vrina eft expellenda. Tumoretiam veficae par- tum retardat.
1 §. 270.
Quae plethoricae funt, pulfum plenum & eleuatum habent, facie rubent; ante partum aliquot fanguinis vncias amittant oportet , quamuis & optime valeant & partus futurus- fic facillimus. Ita enim labores reddun- tur vegetiotes minusque fenfiles , atque peiora puerpe- rii fymptomata praecauentur.
§• *p* Prae reliquis venaefedionem non negligant, quae difficiliorem fpiritum ducunt, atque in praecedentibus
puer-
SVNT PERAGENDA* / 125
puerperiis incommoda , ob fanguinis miftlonem negle- clam, tulerunt*
§. 272. Nec infrequens eft, primiparas, fibris facile irrita- bilibus praeditas, latice rubro repletas, fub optimo caeteroquin partu , conuulfionibus corripi , quae qui- dem venaeietlione optime & praecauentur & foluuntur. Metuendarum autem conuulfionum figna funt: excru^ ciantes admodum feminam dolores , celer pulfus , in- flata rubraque facies , inflammata oculorum albuginea, dentium valida comprefiib , fubfultus tendinum in ma- nibus , hbrridus afpe&us , aurium fufurrus &c.
§• 273. Hifce peracYis de fufficienti copia linteorum ficco- rum & calefaclorum , & de neceffariis , ad funiculutn deligandum & difcindendum , praeparandis , de tem- perando cubiculi calore, de remouendis adftantibus inutilibus & parturienti minus acceptis , de commodo parturientis fitu , aliisque obftetricans cogitet. Nec male agitur , {1 liquor quidam reficiens , & inftrumenta maxime neceffaria , obte&a tamen , ad manus funt , vt iis medicus , arduis in rebus , mox vti queat.
§. 274. Ab initio quidem parturiens nulli certo fitui adftrin- gatur, fed pro lubitu ingrediatur, decumbat, fedeat, donec orificium vteri vltra dimidium peluis diametrum fit apertum. Si iufto ocyus le&ulo incumbit , vel fe- dili infidet, impatiens fit atque laflkur. Imo frequen- tiflime obferuatur, multis parturiehtibus labores efle eflScaciores , fi pedibus infiftant , quam fi decumbant, vel fedeant. An ob grauius foetus pondus in fegmen- tumvteriinferiusnitens? Nequeetiam afthmaticae,gib«
J24 C. XII. QVAE IN PARTV
bae, incuruae, cunclaeque, quibus refpiratio eft dif- ficilis, fedentes vel decumbentes, tam validos nixus edunt, quam quidem ereclo corpore. Circumftantiae tempus determinabunt. Interea frequentiori ta£hi vteri orificium explorandum , atque , antequam foetus caui- tatem peluis intrat, parturiensin commodum fitumcol- locanda eft,.ne inopinato, doloribus fortius vrgenti- bus, foetas expellatur, magno cum matris incommo- do <k foetus periculo.
- . $• 275.
Is vero ad partum fiais optimus eft cenfendus, in quo parturiens validiilimos nixus edit ; quorum aclio eapropter eft explicauda, vt is fitus determrnari queat.
Ifta autem adYio triplex eft ,
Imo) Contrahuntur abdominis mufcuii. ,
Ildo) Diaphragma contrahitur.
Illtio) Poft valentioreminfpirationem fpiritus retinetur.
§♦ 27 7« Quo melius mufculi abdominales & diaphragma magno momento contrahi, atque abdominis vifcera de- primi poflint, oiTa, quibus hi mufculi adnecluntur,fixa & immota funt feruandaV Sunt ea offa a) PeJuis.
(3) Lumborum vertebrae. 7) Thorax.
§. 278. Vt peluis figatur , extremitates inferiores corpori lefiftenti inniti debent : quapropter, dum dolor acce-
dit,
SVNT PERAGENDA. iz^
dit, parturientis flantis extremi pedes firmi terrae ap- primantur. Ita mufculis eorum & femoris valide con- traclis hoc & ad peluim & ad g6nu flrmatur. Mufcu- lorum praeterea a&io iuuatur, fi genu mobile obftetri- cis repreflione ita continetur, vt, immobili articulo, femoris mufculi & cruris fixam ibi fedem habcant. Ira firmatis pedibus , femoribus, lumbis atque pelui, muf- culi abdominales origine ad peluim & lumbos fixa nom deftituuntur. ^
§. 279. Vt thorax firmetur, partim a firmatis mufculis ab- dominalibus obtinetur, partim a firmata parte fuperio^ re, qua cum extremitatibus fuperioribus cohaeret. Extremitates itaque fuperiores manibus corpori cuidam firmiilime inhaereant, contraclis mufculis rigefcant, ri- gefcant etiam mufculi pectorales, ktiffimus dorfi , muf- culi fcapulae & clauicuiae adnexi , ficque fuperior tho- rnx figatur. :
§. 280.
Tandem & vertebrae figendae funt, quarum mufc culi partim fibiipfis adhaerent, partim thoraci , partim pelui. Quare firmata pelui & thorace, & propriis ex partemufculiscontractis, vertebrae figuntur. Nevero retrorfum fleelantur, atque diri parturientis cruciatus moueantur, lumbi corpori cuidam immobili innitantut\
Ex diclis plerosque,, fub dolore & nifu , corporis mufcuios contrahi fere patet & autopfia vlterius docet.
§.' 281. Quo melius itaque in fitu ere&o debiti nixus edantur, a) Parturiens pedibus tcrrae~ firma infiftac. |3) Manucorpus refiftens prehendat.
7) Lumbis parieti refiftenti innitatur*
5) Genua
126 C. Xn. QVAE IN PARTV
$) Genua eiusdem ab ©bftetrice firmiter preheafa re- primantur.
§. 282,
Hoc quidem in fitu conftituta optime nixus edit, fi defcriptae cautelae obferuantur ; nequit vero in eodem, propter plura incommoda, incommodam obftetricis operam & facilem foetus periculofumque ipfi & matri in terram lapfum, fempermanere, fed velfellaeinfide- re, 'velin lettulodecumberedebet. Vtrum vero leclu- lus fedili, an hocilli fit praeferendum , conditiones cer- tae determinant.
§. 28?.
Suntautem conditiones huiuscemodi:
a) Oportet, vt ad nixus ftrenue edendos pedes, ma" nus atque lumbi obftaculo cuidam firmiter innitantur.
(3) Vt foetui exituro nullum a fitu impedimentum ob-
iiciatur. y) Vt in laborum interuallo parturiens requie vires con-
feruare poffit.
§) Vt genitalia vbique fint tecla.
g) Vtmunditiei confulatur.
£) Vt fitus , fi ita fert fortuna , facile in eum mutari poffit, quem artificialis partus requirit»
q) Vt , partu peraclo, puerpera adhucdum requiefcere poflit, antequam in puerperii lecium transferatur.
$■) Vt obftetricans commodc fiium adminiftrare pofSt officium.
$. 284.
/ Le&ulus itaque, qui ad partum eligitur, feqnen- tem in modum debet aptari»
imo.),
SVNT PERAGENDA* 127
irao.) Sponda fit longitudinis confiietae; latitudinis non maioris , quam quae vnicae perfonae accommo- da , eo confilio , vt adftantes eo melius ab vtroque latere neceflaria curare queant.
2do.) In medio ferramentis iuncla mobilis fit, pedes fpondae cochleatis clauis ita affigantur, vtfolui, at- que totus? eius apparatus faeili opera e loco in lo- cum transferri poffit.
3tio.) AfTerculi modici , tam infuperiori, quam irife- riori fpondae parte firmandi funt, ita tamen, vtin fuperiori fui parte inferior afferculus fit excauatus, fuperior integer.
4to.) Puluinar lana & equinis crinibus refertum, quod Maftrucam vocant, imponatur.
5to.) Ad fpondae partem inferiorem maftrucae adda- tur puluinar minus, palea plenum, durius & refiftens,
6to.) Huic fuperimponatur aliud puluinar lana & equi- nis crinibus refertum. ^
7mo.) Hocce tegat pellis vel pannus ceratus.
8vo.) Linteum magnum, quadruplicatum, pellemcir- cumfundat, cuncla vero aliud linteum vulgare cir- cumuefliat.
pno.) Aflerculus, in inferiore parte exfcifTus, ad fii- periorem partem puluinaris n. 5. irt fpondam firme- tur, vt puluinaria n. 4. & 6". pertrahi poffint.
lomo.) Anlae ad latera fpondae addantur , in diuerfes diftantias mobiles*
iimo.) Minora puluinaria, capiti feruientia, tegmen linteumque fuperius, ne quid defit commoditati» adiiciantur,
$. 285*
128 C. XII. QVAE IN PARTV
§• 285. Leclulus fic aptatus
Im o. Nixibus edendis quam maxime accommodatus eft. Namque
Pedes parturientis vtrinque obniti poflunt afTerculo excauato ( §. pr. n. 3 ♦ ) : genua autem eleuata ab adftante firmiter teneri (§. 278.): vel gremio oh- ftetricis, quae coram parturiente fedet geuuaque continet, commodius haec pedes imponit.
P) Anfae lecluli (§. pr. n. 10.), manibus parturientis fortiter apprehenfae, maximo pro thorace figendo, fubfidio funt (§. 270. ).
*y) Lumbi puluinari duriori (§. pr» n. 5.) opponuntur. Quando autem hoc non fufricit, tunc mantile fup- pofitum a duobus vtrinque adftantibus furfum fic tra* hatur, vt lumbi firmentur (§. 280.).
§. 286.
IIo. Nullum foetui exituro impedimentum ab eius- tnodi leclulo obiicitur.
&,) IngrefTum enim in aperturam peluis fuperiorem fi- tus non impedit, fiue parturiens decumbat, fiue fe- deat. Vterus, a vertebris&interieeYisinteitinis per- inde fuftentatus, a doloribus in peluim deprimitur.
$) EgrerTum quidem ex apertura inferiore cubitum impedire a nonnullis creditur, eoque nomine fedile a mukis cubitui praefertur. Aiuntenim, parturien- tem in leclo iacentem ofli coccygis incumbere, qua- re hoc imprimi non poOe, atque fic foetui egreffuro ^ffe obftaculo.
§. 287.
SVNT PERAGENDA. 129
§. 287.
Quod fi verum eflet, fedile omnino leclulo e(Tet praeferendum : verumenimuero prolata ratio eft nulla, experientia tefte. -Etenim,
10,) Haec nos docet, nullam , parturiente in leclo , decumbente , foetui exituro remoram fieri.
2°.) Antequam in inferiorem peluis aperturam foetus delabitur, non eft, cur illam aperturam curemus, fed de commodo potius fitu & prornouendis dolori- bus cogitamus. Quin rnodica ad perinaeum refi- ftentia praecipitem nimispartum, rupturam peri- naei ($. 241.) & facilem inteftini recli, ab impulib capite verfus peluis axin, prolapfum pr.iecauet.
30.) Sub partus terminum, quum elapfurus eit puer, facili opera fpatium pollicem profundum, vltra quod bs coccygis non cedit (§. 30. (3 ), poteil procurari, puluinaris ( $. 284. 11. .6.) nempe ad iocum coccy- gis impreilione, eleuatione Iintei quadruplicati (Lc n. 8.), & corporis parturientis verfus marginem lecli prouolutione,
§. 283.
lllo. In interuallo dolorum pwturiens molliter in leMa- lo requ/efcit; imo, fi iongiora forfan dolorum in- terualla fint, fomno demulceri poteil : per excaua- tiim enim afierculum (§, 284. n. 3.) pedes deuolu- tos obftetricantis gremio imponit.
IVo. Ope tegumentorum, quae in leclulo funt,£i»&r- lia tcguntur, liber aeris acceiliis intercipitur , par- turientis pudori confulitur,
Vo. Mundities, adhibitis linteaminibus , poteft confer- uari & liquor amnii profluens patina vel matula ob- longa, quae ante leclum collocatur, excipi.
I VIo.
i3o C. XII. QVAE IN PARTV
VIo. Sttuf, quem praetematuralis partus requirit, me- llus aptari poteji in ledulo, quam quidem in fedili, de quo infra pluribus.
Vllo. Sublato dorfali (§. 2 84- n°.9*)j loco grabati, partu abfoluto, puerpera hoc leclulo vti potelt, in quo tamdiu requiefcit, donec vires refumferit pau- latim, copiofusque fluxus fanguinis defiuerit. Leclu- lus dein ope rotularum transfertur ad leclum puer- perae deftinatum, praeparatumque, atque huic ipfa imponitur.
VIIIo. Obftetricans liberius fuum agere poteft officium9 & commode ante parturientem erecto corpore vpl ftare, vel federe, 2b omni immunditie liber, prae- fertim fi vtatur fuccinclorio.
, $. 289.
Defcripto leclulo toties vtendum, quotiescunque ad manus eft & ex praeiudicata opinione femina iu na- turali partu fedile non praefert. Eo vero & fedili de- ficiente feruiendum efl loco & cireumftantiis , atque leclulus §extemporalis conficiendus.
§. 29,0.
Eiusmodi leelulum defcribit van hoorn.
imo) Eligit quatuor fellas aequalis altitudinis, quas fibi aduerfas ad parietem immobilem collocat,
2do) His durius atque bene fartum puluinar imponir. Quod, fi mollius fuerit, anterius replicat.
3rio) Hoc linteo tegit ad terram vsque propendente, quod acubus neclit.
4to) Capiti quaedam puluinaria fubiicit, ad parietem firmanda.
5to)
SVNT PERAGENDA. 131
5to) Lumbis vero mantile fupponit, fub doloribus ab aditantibus eleuandum.
§* 201* Vt vero haec machina parturienti opem ferat, ne- cefle eft, vt tempore dolorum plures adfint, quorum alii manus , alii pedes parturientis teneant. Id proin- de habet incommodi , quod plures feruientes requi- rancur , qui etiam a fellarum dorfis maximopere in fuis fun&ionibus impediuntur. Eligantur itaque, ilquidem ad manus fint, fellae dorfis carentes.
§. 292. Alia etiam ab eodem defcribitur machina , prioris fere fimilis, nifi quod quatuor Ioco fel larum tribus vta- tur, quarum maiorem brachiis inftruclam dorfo parieti applicat : duas alteras autem fune iigatas ita conneclit, vt inter eas fpatiura relinquatur operationi in partu praeternaturali aptum: praeterea id commodi habet, quod brachiis fedilis parturiens inniti poffit.
§. 295. Alii etiam grabatis vtuntur, non adeo contemnen- dis, fequentem in modum, fi quidem in partu vfui efle debent, adornandis.
a) Grabati maftrucae puluinar durius, vel aflerculus fubiiciatur, vt lumbis corpus refiftens opponatur.
(3) Ipfa maftrucae pars fuperior itaconuoluatur, vt ca- put cubantis fit elatius.
<y) Grabati pars fuperior parieti admoueatur, atque in- ter afferculum grabati fuperiorem & maftrucam fel- lula, quam Tabouret vocant, vel fella vulgaris in- uerfa locetur. Hac ratione maflruca conuoluta fir- matur & dorfum fuftinetur.
I % S) Ma-
132 C. XII. QVAE IN PARTV
d) Maftruca linteo tegatur quadruplicato, cum alio fu- periore in terram propendente.
e) Rite tandem linteum aliud atque tegmen cuncla ob- dueant, & quaedam adhuc puluinaria, capiti forfan fubiicienda, ad manus iint,
<f) Mantiie, fub doloribus eleuandum , Iumbis fuppo-
natur. t\) Ad inferiorem fpondae partem duo alia mantilia,
quae parturiens manibus comprehendat, flrmenunv
§. 294«
Hic fitus idem habet incommodum, quod leclulus extemporalis, pedesnempe n.on niii a feruientibus con- firmari poife. Praeftat tamen, quoniam mantilia par- turiens arripere, partuperaclo requie in grabato rerici, & commode feruientes aeque ac obftetricans fuis officiis fungi poflunt.
§. 295.
Lecli vero latiores, quales in Gallia frequentes funt, plurima & grauiillma habent incommoda, Namque
a) Adftantibus inniti nequit parturiens, adeoque mi- nus ftrenue nixus edit.
P) Difficulter etiam , ob lecli magnitudinem , ei fuc-
curri poteft ; praecipue vero mantile lumbis fuppo-
fitum attoili nequit. 7) Vt lumbi obftaculo cuidam opponantur, fuperiori
maftrucae fupponendum eft puluinar fartum, durius,
quod partu abfoiuto npn absque incommodo rurfus
aufertur. 5) Lintea etiam a partu contaminata difficili opera au-
feruntur, aliaque fupponuntur : commodeenim con-
ipurcata retineri nequeunt.
■ "'%' i §. 3 9^.
SVNT PERAGENDA. 13$
§• 29^«
Anglis fere lateralis fitus probatur, vel in folito leclo , vel peculiari (couch diclo) in hunc vfum fabre- fa6to, artiriciali (§. 284.) » vel grabato ( §< 29$.) quo- damrnodo firnili, atque pelle vel panno cerato, ma- gnoque linteo & quadruplicato munito. Tres pedes leclulus latus e(r. Ita vero femina finiftro vtplurimum, vel & dextro, lateri incumbit, vt caput & thorax ver- fus abdomen inclinentur, eodemque eleuentur genua atque nates ad lecti marginem dirigantur, cum obli- quo corporis fitu. Interpofito puluinari vel glomere alio genubus femora diducuntur : femina ipfa , velut in alio fitu contegitur & obftetricans collocatur. ^
§. 297.
Ita quidem ne os coccygis prematur, impediunt. neue femina vel adftantium fufurros percipiat vel refri- gerium patiatur. Praeferrem tamen defcriptum in le- dulo artificiali fitum, quod fub eorundem priuilegio- rum frudu, minus femina defatigatur & ad dorfum, pedes & brachia liiMentata efEcaciores nifus edit, mi- nus etiam ab iisdem excruciata.
§• 298*
Parturientes quidem in Germania pleraeque par- tum abfoluere folent infidentes fedili, quorum tamen pleraque tam rhifere funt conftrucla , vt plurimum in- cbmmodi parturienti adferant.
$. 299.
Omnium fellarum optima ftruclura eft iila , quam deventervs depingit, dummodo requifita, quaefe- quuntur, non defint.
I 3 «) Se-
134 C. XII. QVAE IN PARTV
a) Sedile ex Hgno fabrefa&um fit,
@) Firmum fit & mobile.
7) Praecipua eius pars eft culcitra perforata , cui fe- mina infidet, furfum & deorfum mobilis.
2) Mobilis etiam effe debet afferis pofterioris pars fli— perior, feu fulcimentum: immobilis vero eiusdem pars inferior, qua totum fedile nititur.
e) Mobilia etiam fint latera.
£) Cun&a puluinaribus probe obtegmtur.
% ) Ad fulcimenturn duo afierculi firmentur puluinari- bus obdu&i , quibus caput accumbens requiefcit.
S~) In laterum partem inferiorem ferrum ab vtroque la- tere vnum firmetur, antrorfum & retrorfum mobile, atque lta fabrefaclum, vt pedes eidem inniti queant.
1) Simili modo fuperius anfae mobiles inferantur,
§. 300.
Minus commoda funt reliqua fedilium genera , quo- rum primam hifpocrates & moschio men- tionem faciunt.
1) Vetuftiflimum, inter depi&a, evcharit rho» d 1 o n 1 s fcamnum exbibet quatuor pedibus infi- flens, cuius fulcimentum dorfuale immobile eft; perforatus quidem eft alTerculus, in quo parturiens fedet, fed fulcris, quibus manus commode & pe- des innitantur, deftituitur.
2) Rveffii hoc melius non eft, nifi quod inferius, pro liberioris aeris accefTu arcendo & pudori con- fiilendo, panno obuoluatur.
3) In aliis fulcimentum dorfi penitus deeft, eiusque loco minifter parturientis humeros manibus impofi-
tis
SVNT PERAGENDA. 13*
tisfirmat, atque genu lumbis ita apprimit, vt par- turiens obftaculum* cui innitatur, habeat. Mar- gines duo laterales & pofterior afleribus fnferius funt muniti; ob eundem cum praecedente fcopum. Af- ferculi etiam adfunt, quos manibus parturiens com- prehendere poteft.
4) Vtilius eft fedile welschianvm, cuius quip- pe fulcimentum dorfuale mobile, quodque aflercu- lis pro capitis requie inftruclum eft.
5) Pedum fulcimenta addiderunt voelters atque
WI DENMA N NIN.
6) Siegmvndae fedile pro parturientis nixibus edendis plurima quidem commoda habet, atque mox in grabatum, pro puerperae requie, mutari poteft, fed obftetricantis opcram minus libere ad- mittit.
§. 301.
Interim omnia haec fedilium genera 'plura habent incommoda, quam le&ulus, quia
a) In illis parturiens tam commode quiefcere nequit, in dolorum interuallo , nec crura iungere , quant quidem in le&ulo.
|3) Mufculi abdominales magis ab vtero expanfo pre- muntur, minori proinde vi contrahuntur.
7) Nihil ad perinaeum & anum refiflit, cum prolapfus, rupturae & coecarum haemorrhoidum periculo (§. 287.).
3) Liber aeris accefliis in fedili noxius eft.
s) Minus commode in partu praeternaturali & extraclio- ne fecundarum obftetricans in fedili operatur, quin imo penitus in quibusdam operari nequit. Neque conuulfionibus vel haemorrhagia laborans commode
I 4 in
. . - v
*f« C. XII. QVAE IN PARTV
in fedili continetur. Neque m cafu prolapfus vel vteri vel vaginae fedile vtiie eft.
£) A ^edit, quod, partu in fedili abfoluto , mox in letiumxpuerpera fit transferenda.
.%K Quodfi deficbt futcimentum dorfuale, vel fit immo- bile, deflciant fulcimenta pedum , manuum & capi- tis, fwdiie fit nimis humile, incifura fumxieuter non fit exfciila , incommoda augentur.
£♦ 3°*. - <
Qime qotim ife. fint, commodiilime in leclulo arti- ficiali partus abfoluitur. Reliqui fitus non nifirarius& fola necefiirate vrgente adhibendi funt: neue, femina fedili infidente, incommoda (§. pr. 7) nafcantur, qua- druplicatolinteo fub quouis dolore obftetrix perinaeum cum vicinis peiuis carnibuspremereimpetumque in has fartes faclum cohibere debet.
Sedilia vulgaria , Fauteils dicla , fulcimentum dor- fale mobile quidem habent, manus obftaculo inniti poflunt, adeoque fedilibus vulgaribus commodiora funt; nihilominus hoc habent incommodi, quod pe- des refilteptia deftituantur , lumbi non nifi a culcitris mollibus ( quibus vacuum , inter parturientis- dorfum & fedilis ful imentum dorfuale, fpatium repletur) fufti- neantur nimisque fint humilia.
§• 3^4-
Nec fitus ille, quo parturiens gremio cuiusdam infidet, probandus eft. Refiftentiae enimdefunt, mi- nus commode obfletrix operatur, recipiens contami- natur, in lento partu laffetur, partunentisque peclus
corn-
SVNT PERAGENDA. 137
comprimitur. Quando vero parturiens debilis eft, fediii praeferri debet.
$♦ 3°S* Neque, donec foetus excidat, pedibus infiftat ($. 282.) vel genibus incumbat parturiens, nifi quando- que cum vterus nimis ad os facrum eft verfus»
§. 306.
Caeterum debita ratione collocatam parturientem obftetricans diligenter curare, coram eadem interge- nua confidere, atque fubinde ftatum orificii vterini par- tusque progreflum taftu explorare debet.
§• 307.
Hac autem exploratione opus eft primo, antequam dolor ad partum accedit, vt, velamentis laxis, fitum foetus , partem eius prolapfam atque orificii fitum co- gnofcat: deinde fub ipfo dolore, vt, qualis fit deter- minans, ad nixus edendos parturientem vel excitet vel difliiadeat: denique poft dolorem, vt, quantum hic partum promouerit, cognofcat. Caueat vero, nerudi opera explorans velamenta disrumpat, vel ipfum vte- rum ad orificii latus digitis minus peritis perforet, vel faitem iaedat.
§. 308.
Simulac veros dolores adefle certum efl:, partus quam maxime a nixibus voluntariis promouetur. Qua- re fub primo doloris acceflu poft fortem infpirationem parturiens fpiritum retineat, vtque hoc eo melius prae* ftet, neque larynx nimis e^xtrorfum pellatur, mentum in collum deprimat, abdomen atque diaphragma, quan- ta vi valet , contrahat , iimili penitus nifu , quo fcybala
X 5 duriora
i58 C. XII. QVAE IN PARTV
duriora excernuntur. Hoc tamdiu continuet , donee contra&io vteri ceflet. Caueat vero, ne fub fpuriis doloribus hos nixus edat.
$• 3°9-
Hacce iaborum opera partus promouetur, atque liquor amnii velamentis mclufus protruditur, tandem- que ipfa velamenta rumpuntur, quae partum accele- randi gratia faepius & malo omine (§. 186. ) ab impe- ritis digitis Iacerantur. Quando vero vel caput, vel integrum ouum eft protrufum, liquori effluxus eflcon- cedendus, vt, fublato obfhculo, maiori vi vteruscon- trahatur & jnfans fpiritum trahere poffit. In partu praeternaturali aiia ob-tinec ratio.
§• 3IQ. In partu facili operator nihil ad promouendum foe- tum moliatur, pnusqoam caput foetus eousque pro- greffum fuerit, vi occiput retro finum haereat, vnus- que vel alter labor capiti exprimendo par (it. Super- fhia, quin noxia quandoque funt, quae ad os vteri fiunt molimina. Tunc temporis duplex operatoris ope- ra requiritur: vna genitalia externa falua feruat, alte- ra foetus exitum iuuat.
§. 311.
Quoniam enim foetus axin peluis fequitur, verfus anum tendit. Dum vero vaginam peragrat, fucceffiue parietem eius pofteriorem, inteftinum re&um, anum & perinaeum verfus os facrum ($. 87.) reprimit, quam repreffionem atque orificii vaginalis dilatationera obftetricans fequentibus iuuat.
«) Pinguedine quadam, butyro, oleo amygdalarum dulci & f. vaginam atque labia faepius inungere pot-
eft,
SVN-T PERAGENDA. 139
eft, vt confuetudini fatisfaciat, atque forfan iibras pauld magis reiaxet.
(3) Ad vtrumque orificii vaginalis latus, prope peri- naeum , vtriusque irianus indicem & medium digi- tum collocat.
*y) Sub quouis ingruente dolore digitis his perinaeum verfus os facrum premit, atque infra caput ducit; qua ratione capiti porta ita panditur, vt absque impedimento & perinaei noxa excidat.
§. 3*2.
Deinde
■«) Simulatque caput vsque-eo prodiit, vt prehendi poflit, vtraque manus capiti circumponitur, conti- guis pollicibus impofitis. Tunc foetus fub primo doloris impulfu cum moderatione & dexteritate ex- trahitur. 8
(3) Quando integrum caput extra pudenda haeret, mi- nimi bini digiti mentum comprehendunt, vt eo ma- iori vi traclio flat. Minus direcle , fed motando foe- tus trahitur, qua ratione humeri melius fequuntur.
«y) Humeris comparentibus digitus index fub ,axillam demittitur, ficque iliorum foiutio adiuuatur. Probe etiam in extrahendo axis peluis refpiciatur4 Ob re- fiftentiam enim parietis vaginae pofterioris atque pe- finaei caput & humeri verfus pubem ($. 187.) di- riguntur, atque arcui oflium pubis adhaerere pof- funt. Quod quidem praecauetur, fi capuc tra&uin
verfus perinaeum modice deprimitur.
\ ...... i ,
§• 3*3- Foetum exclufum placenta mox infequitur; quare absque mora funiculus deligaudus eft. Antequam ve-
ro
140^ C. XII* QVAE IN PARTV
ro id flat, digitus infantis ori inferatur, vt muco eli- tninato libere aerem trahat. Infans ipfe ita collocetur, vt facie fua operatorem refpiciat, atque~ab effluente e genitnlibus fanguine immunis fit. Quodfi tunc viuus & vegetus eft, vagitu vires demonftrat; debilis vero, qui in partu multum eft paflus, vel a funiculo vmbilicali ad colium fuit conftri&us , quietus manet & mortui fere fimilis.
Funiculus vmbilicalis fequenti modo deligatur.
1.) Ne foetus ex fanguinis fluxu detrimentum patiatur, ad quatuor faltem digitorum transuerforum ab vm- bilico diftantiam iigaturaflt, ita, vt altera, fi prior forte minus fufficit , eidem atque vmbilico interpo- ni poflit.
2.) Nodo primum chirurgico firmatur fuperius, infe- rius deinde vulgari, vulgaris tandem fuperius iigatu- y ram abfoluit.
3.) Filum quamuis rupturae refiftens, minus tamen craiTum recipitur; quare fafcia ex tribus filis tenuiori- bus compofita & cerata optima eft.
4.) Filum circiter pedem eft longum & ad vtrumque extremum nodo terminatur.
5.) Ligatura nimis non ftringitur, ne funiculus fcinda- tur; neque etiam nimis laxa eft, ne fanguis effluat.
6.) Funicuii crafli iigatura validior ftringitur, ne funi- culo ficcato filum ligans decidat.
7«) Pro funiculo fanguineo, qualis fere in partu prae- maturo eiTe folet, e filo molliori latior fafcia, leuis- fime cerata , coniicitur & ligatura minus ftringitur, ne funiculus fcindatur,
S.)Vt
SVNT PERAGENDA. i4t
8.) Vt omni periculo obuiam eatur, fupra priorem li- gnuram alterum filum laxius circumponitur, mox ftringendum, fi forte prius , funiculo ab ipfo difcifib, decidit,
§. 315.
Porro
1.) Deligatus funiculus pone ligaturam (§. pr. n. n), forfice obtufa, difcinditur, ne cruribus forficis acu- tis infantis membra mota laedantur.
2.) Dein, vt pateat, vtrum ligatura fufficienter ftricla fit, extremum funiculi linteo detergetur, deterfum alii linteo mundo afTricatur. Linteum hoc fi fan- guine humeclatur, ligaturam minus ftrictam tndicat: quodfi vero ficcum manet, funiculus probe liga- tus eft.
3.) Cumprimum funiculus ligatus eft atque difciflus lifoteo molli & calefacto infons ab adftante recipitur, funiculi iigatura (n. pr.) examin3tur, ihfans ipfe mun- • datur, atque vniuerfum eius corpufculum exa&iori examini fubiicitur, vt cognofcatur, vtrum in omni- bus fuis partibus perfe&um , an vero operatio quae* dam inftituenda fitv
4.) Fafciis dein infans inuoluitur, & fontanella tegi- tur. Funiculus vero nudo corpori non imponitur, (ed funicuium inter &corpus linteum molle medium impedit, quo minus frigidus funiculus atque exfic- cando induratus infantis corpufculum laedat. Ne etiam tenuis fontanella midetur, tegentes eam for- des ablui non debent.
5,} Linguae porro fraenulum, fi opus eft, foluitur, \ quod quidem forfice, vel inftrumento quodam pe- cuiiari cautiflime perficitur. Soluendi fraenuli la-
tioris
14* C. XII. QVAE IN PARTV
tioris neceffitatem impedita fuclio & denegata linguae breuioris ante labia oris volutatio indicant.
6.) Qaando funiculus nimis craffus, vel fanguineus, haemorrhagiae metum facit, quauis fecunda hora in- fantis fafciae femouentur, atque inquiritur, vtrum ftri&a adhucdum fit ligatura, an vero fanguis efRuat. Quo quidem cafu fecundum hlum ftringitur, ne, hac cautela neglecla, periculofa haemorrhagia oriatur.
7.) Si forte .funiculus ad ipfum vmbilicum ruptus fuit, cutis abdominis, ni diriflimos infanti crticiatus mo- uere animus eft, flio tfon conftringitur, fed linteum carptum atque, hoc non fufficiente, ftyptica impo- nuntur.
§. 516. De tempore, quo funicuitss*deligandus, atque pla- centa extrahenda, difceptantes autores in triplicem fen- tentiam abeunt»
&) Alii iubent, vt placenta prius extrahatur, quam fu-
niculus vmbilicalis deligetur. (3) Alii poft deligatum demum funiculum tracrionem
placentae praecipiunt. «y) Inter hos medii funt, qui miniffrum eodem tempore
funiculum deligare volunt , quo obfletricans placen-
tam extrahit,
§. 3l7- Secunda methodus optima eft.
a) lmpedit enim infans, ex fune adhuc pendens & ob- ftetricantis vel gremio , vel miniftri brachiis incum- bens, quo minus libere ille operetur; facillime ab eiusdem brachio detrimentum capit , atque a leuis- iirno motu in terram decidere poteft.
(3) Quod-
SVNT PERAGENDA. 143
(3) Quodfi forfan hrmior placenta deglubi debet, in- fans diu nimis libero aeri expofitus , detrimenti mul- tum patitur.
*y) Tantillum etiam eft tempus, quod funiculi deliga- tioni & difciflioni impenditur, vt trattionem placen- tae contra&io vterini orificii remorari nequeat. Ni- mis praecipitata oriflcii contradio, quae mox omnem manui tranfltum praecludit ( qualem mavri- ceav obferu. 30^. obferuauit ) inter rariora eft referenda, frequentiorem confuetudinem non immu- tantia. Quin folutipni placentae mora amica efh -
$) Monitum, eodem tempore minifter funiculum deli- get, quo operatorplacentamextrahit, fpeciem qui- dem habet, fed vterque alteri hac opera impedi- mento efr. . ,,/s
§. 318. In partu facili fua fponte placenta vel leuiorem fu- niculi tra&ionem fequitur vtplurimum. Antequam vero funiculum medicus attrahit, probe inquirere debet, vtrum alter foetus in vtero remanferit ; ne placentam, cum eiusdem forfan praefentis placenta fubinde cohae- rentem, extrahat, atque foetui & matri lethiferam hae- marrhagiam faciat.
§. 319. Quapropter, femoto foetu, rnanum dextram ob- ftetricans abdomini puerperae imponere , & in omni ambitueandem circumferre debet. Quodfialicubi mi- nus confueta & cum duritie tumens eminentia orTertur, de altero foetu fufpicio lit. Si vero abdominis regio aequalis eft , molliorque fola & minus tumens refiften- tia occurrit, alterum foetum non defignat, aft regio- nem cui placenta inhaeret. In cafu hydropis explo- randum eft
§. 320«.
I44 £. XII. QVAE IN PARTV
§. 320. Minus caute res gerunrur, fi, milTa hac indagine, funiculus ftatim attrahitur, atque ex refiftentia incon- fueta, funicuium retrahente, alterum foecum adeffe induc>cur. Quotiescunque enim gemellorum placen- tae feiunclae funt, prioris placenta facile, caeteris pa- ribus, fequitur; ex apertis vteri oriiiciis fmguis pro- fluit, ac, nifi labores alcerum foetum excemplo ex- pellunt, peftima haemorrhagia oritur, quin imo con- naca gemeitorum placenta iftam tractionem fequi , ac- que peflima partus fpecies, qu^ placenta prima prodit, excitari poceft. Nec reiiftenria illa gemellum rema- nentem femper denocac, quippe quae a plurimis cauiis oriri poteft.
§. $21.
Neque etiam illud fignum rettiori ralo ftac, quando dolorum continuatio alterumfoetum indicare dicitur.
§. 322.
Quodfi vero alter foetus non adeft a) Circa manus finiftrae digitos voluicur funiculus. (3) Dextrae manus poilice &indice, ficci lintei opef
fupra finiftram manum, prope vaginam, funis pre-
hendicur. •y) Vcraque manu motando funiculus crahitur.
I) Quodii placenta fequicur/alciori loco funem ma- nus prehendere, atque attrahere continuant, donec placenta prodeat.
*) Simulac placenta apparet, ipfa a dextra manu ad in- troitum vaginae, arrepra rnoderate ex eadem folui- tur, liniftra manu, funiculum agitando, hancce fo- lutionem adiuuante.
■■£) Cum
3VNT PERAGENDA* 145
£) Cum integra placenta iam eft foluta^ fmiftra etiam manu comprehenfa , in perinaei regione , velamen- ta lente moderateque funt extrahenda. Hac mode- ratione incommoda, quae abruptas atque in vtero reli&as velamentorum portiunculas infequuntur, opti^ me praecauentur..
§. 3 2 5- Cum primum dicla peracla funt, puerperae cura habenda eft\ Quamobrem
a) Linteo calefa&o & moliiori genitalia mox tegantur.
(3) Per femihoram qunfi in leclulo requiefcere puerpe- ra poteft, tinterim indufium mutare, vitta caput inuolere, iufculumque, gelatinamvel aliud eiusmo- di forbere.
y) Ipfe leclus, in quo tranquillam puerperii requiem dein capere debet, ita a lochiorum immunditiebus intaclus feruetur, vt fuperior maflruca panno cera- to minus olente, vel pelle ceruina nondum fubacla tegatur, lodix linteumque quadruplicatum imponatur,
S) Abdomen laxior fafcia contineat.
g) Mammas linteummoilius tegat, miflis emplaftris at* 4 que vnguentis.
£) Transpirationem continuam , in fudorem minime euehendam , feruet .
yj) Clysmate fubinde, 11 opus eft, expurgetur.
5") Puerperio $nito lenius laxans colophonem addat»
♦
K CAP.
Cap. XIII. ;
DE IIS,
qVAE IN PARTV DIFFICILI PERAGENDA SVNT.
Io. gjuodfi praemature, vel fero foetus in lucera N^, editur (§* 222. 223.), ad pecuinrem opem non eft confugiendum , i^edj lento gradu procedendo, fucceffiuis laboribus inferuiendum eft, praeterquam quod parturiens inutilibus nixibus defatigetur. Natura etiam, quarnuis id paulo tardius quandoque flat, op- time tamen negotium gerere folet. De abortu & mo- la infra verba iient.
§. 32*. IIo. Qamdo fuperior peluis apertura nimis angu- fla eji (§.225.), in praeternaturalem mutari partus poteft ; quare peculiari capite , quae generalis Iex erit, de eo inferius difleretur. Gum de partu, ob oflis coc- cygis refiftentiam difEciii, fermo erit, fua fponte aper- tara inferior niinis arcia explicabitur. Peiuis nimis ampla (L c.) locum habebit, cum de vteri prolapfu disputabitur.
Illo. IVo. Vo. VIo. VIk>. Peculiaria capita fiftent vteri fitum obliquum s foetus minus conuenientem fitum-j minusqtte exaclam proportionem. Plura mem- bra ftmul oblata & placentae folutio fuis eriain locisex- plicabuntur (§♦ 226. fqq.).
§• i*i*
C. XIII. PERAG. IN PARTV DIFFICILI. 147
§• 327. VIIlo. Quoniam feminae iunhret & prhniparae (§♦232. 249.) conuulfionibus ohnoxiae funt, quamma- xime venaefe&ionem , ab initio partus adminiftratam (§. 272,), fibi commendatam haheant. Veros dolores folis nifibus iuuent, nulloque modo naturae opusprae- cipitare lludeant.
§. 12%. Neque etiam aetate proue&iores (§. 232.), pau- lo lentius partum edentes, feftinatione atque fuperfluis nixibus naturae vim inferre conentur.' Parces forfan ficciores obftetricans oleofis demulceat.
§• 3^9- Pinguibus , macilentis, vufillis (§. 233. fqq*) peculiare confilium non eft.
§• 3 30. Gibbae (§. 236.) non prius, quam fumran neces- fitas vrget, fedili infideant (§. 274.), Sedile iis, ob ereclam pofituram, magis conuenit, quam quidem leclulus. Claudicantes \\\ leclulo partum edant, pedi- bus obftetricis gremio impofitis ($. 285. #.).
§♦ 33'-
ImbeciUes (§. 237.) cardiacis gratlonbus refician- tur, nunquam fedili infidentes partum edant, fed a primis mox doloribus veris in leclo decumbant, vel a leruiente robuftiori in gremio contineantur ($. 304.). Opiata caute ab experto exhibita egregia funt ; fpafinos videlket doloribus contrarios fedantia& quiete inducia reficieoda.
£ 2 §• 332.
i48 C. XIIL PERAGENDA IN PART V
- §• 33^*
Magna cum moderatione res agantur, fi fitus vteri obliquus cum matris imbecillitate iungitur: quo qui- dem cafu, absque haefitatione , foetum, fi modo id fieri poteft, pedibus extrahere eapropter conuenit, quod a naturae laboribus multum adiumenti fperare non licet.
§• 3 3 3.
De conuuJJtonihus hfanguinisprofluuio (§. 238.«.) inferius fpeuJius differetur. Caeteri morbi ( I. c. j3. 7« £ *1» ) Part,m iam ante partum funt abigendi , par- tim fuis remediis fub ipfo paitu demulcendi.
§• 3 34. i°.) Qme pecloris morbis (l. c. y.) laborant, fedili in- fidentes, nort irt Ieclo iacentes , nifus iuuent: melius enim erectum , quam fupinum fitum ferunt.
20.) Herniae (Lc. S. ) reponantur & impofita manus palma retineantur, ne crefcere a vi dolorum &c in- carcerari queant. A partu conueniente fafcia con- tineantur.
3°.) Tumidi pcdes (I. c. s. ) ad fuperiora non flecran- tur, fed a miniflro extenfi & comprehenfi ad genua firmentur.
40.) Varices (1. c. e> ) vel manu vel fafcia, ne rum- pantur, haemorrhagbque pericnlofa, quin lethalis oriatur, comprimi debent & femina fupina in partu iacere.
§• 3 35- Animus parturientii indocilis & deprejfus ( §. 239.)
hortationibus eft erigendus, pertinacem vero vi re-
fraenandum cenfeo.
$• jj&
DIFFICILI. 149
§• 3 50*. IXo, Dolorum tergiuerfantium (§. 240.) caufa abacla , mox efEcaciores fequuntur. Rariflimus vero- v rum remediorum pellentium vfus fit, nec nifi cum, cunclis ad partum facilem conditionibus praefentibus, fola dolorum eflicacia deeft, cafu certe imaginario ma- gis, quani vero. Huc tamen opiata (§. 3 3 i«) lauda- ta aliquo modo pertinent.
§• 3 37. «Medicamina, quae pellunt, fuperftitiofa flupidam plebem occupant, obftetricum ignorantiam velant. In- fontiores prudentioresque medici, artis obftetriciae mi- nusperiti, parturientem & amicos folantur, fuae fa- mae confulunt. Veris pellentibus, fanguinem ad vte- rum mouentibus, magna & medicaftrorum , & tonfo- rum & obftecricum turba pugriat, iis prorfus fimilis, qui incendium gladio extinguere furente aufu conantur.
§• 3 3 8. Xo. Morbi locahf (§. 242. .fq.) fuis remediis ante partum, quoad eius £eri licet, expugnentur. Quo- modo vteri rd vaginae prdlapfus (l.c. n°. £ ) tempore partus reprimendus fit, fpeciali capite exponetur.
§• 3 3 9«
i°.) Tumoref ad ot vteri (l.c. n. a. (3.), vel ipfum os claufum (y.) rariflime chirurgica arte » nifi illa, quam caefaream operadonem vocmt, fanantur.
t°.) Sub initium partus(l. c. (3 ) lotium & fcybala eii- ciantur(§. 267, 62269. ). Calculus -i-n vrethram ve— ficaeque collum a lahorum vi depreffus , vel folua- tur, vel demiffo cathetere digitoue in veficam re- primatur.
K r 3°.) W
i5* C XIII. PERAGENDA IN PARTV
3°.) Hymcti arEtas nimis & vnginara anguftans inci- iione cruciata aperiatur. Vaglna concreta vel im- mifHs turundis fpongiisque praeparatis & per gra- dus augenciis dilatetur, vel neclentes laciniae calli- que cultello findantur, vei exfcindantur tumores. Ad haemorrhagiam , fubinde metuendam, refpiciat operator, & a partu ampliori cannula multifori no- uis coalitibus praecaueat ( 1. c. $, g. ). Ipfa quando- que natura, expandonibus vaginae fpontaneis ($. 87.) & dolorum vi obftacula remouet. In cafu grauiori gemellae haemorrhagiae metu , & praeter- naturali maxime conformatione, mtiffimum opera- tio caefarea praefidium afTert,
40.) EfTufo ex mamro & arte iuuando vlcere (1. c. e. ) pure vagina ampiiatur.
5°.) Herniae vteri (I. c. vj.) incipientis incrementum matura repofitione praeoccupetur : non adhaerens in partu repellatur vterusque ad naturalem partum disponatur. Sin hoc, ob adhaefionem maxime, fie- ri nequit, fola operatio caefarea fert opem.
6°,) Vteri, vaginae&cjinus infiammationes (1. c. s. $". /.) venaefeclionibus , remperantibus, refoluentibus & emollientibus impofitis infufisque mitigentur. Sup- purationem , ne gangraena nafcatur, promouere ob- ftetricans debet, in cafu inflammationis vaginae vel finus non refoluendae & in vlcus pronae. Ex ma- turo dein vlcere, ne vias ar&et , pus eiicitur (n°. 40.). In confirmata vteri inflammatione nihil do- Joribus, a rigore quiefcentibus, fidere poflumus, fed arte foetum foluere debemus. Ex febre, iignis- que hanc comitantibus , acuto abdominis tumore & infequente vtplurimum gangraena vel vlcere, le- thalem morbum cognofcimus.
7°0 Q«o
DIFFICILI. 151
70.) Qao minus bamprrhoides (l.c. %. ) laedantur, ap- plicito clysmate (§. 267.)» obftaculo ad aperturam peluis inferiorem (§. 287. n. z°. & 302.) & demul- centibus obtinetur.
S°.) Excoriata (1. c. X.) genitalia abitergentibus e- luantur.
90 .) Tumores oedematoji internis medicamentis reuel- lentibus & fotibus vinofls, aromatifatis minuuntur, ab impulfo inde foetu fuperati (§. 244. )♦ Raris- firne ante partum toti foluuntur, ex impedito fan- guinis, per venas inferiores vtero prefTas, reditu, ex parte nati. Non bcne incifiones & fcariflcationes fiunt /gangraenam videiicet ex facili inducentes & fub partum dilatatis partibus lacerandae.
§♦ 340. XIo. Quando foetus mortuus eft (§.246.) nihil peculiare moliatur obftetricans, nullis vtatur pellenti- bus, nullum difRciliorem partum metuat Quomodo vero a viuo dignofcere poflit, infra edifcat.
§• 34*. Xllo. Si partus diutius protrahitur (§. 247.) ml- nime pro eo accelerando velamenta funt dilaceranda (§• 309.), pellentia exhibenda (§. 336. fq.), atque parturiens ad fortiores nixus edendos excitanda , (ed impedimenta funt remouenda&tutiora cardiaca, aliquid etiam opiati (§.331«) ad fallendam partus moram & compefcendos, partum retardentes, fpafmos, parturienti exhibenda.
§• 342. XIIIo. Morbi a partu orientes (§, 248.) fua me- thodo curentur.
K 4 CAP.
i5* «:.<»«»> Cap. XIV.
SOLVTIO PLACENTAE.
§• 3-4?.
|n folutione qmdem placentae triplicem cafum diftin- -*■ guere obdetricantem oportet.
lus eil, quando proprio in^enio vti ipil licet.
ij&us , quovp!acentae onere mox liberari debet puer- pera.
Klus^ quum diu placenta in vtero a partu latuit.
§. 544.
fus. Quum parturiens femiria, fine praeiudicata quadam opinione, obftetricanti liberas manus relin- quit, in leduIo> decumbens a partu requiefcere poteft, ($• 32^p.) & nmi« periculofi fymptomatis, v. g. hae- morrlngb, conuulfio, feftinationem vrget, fponta- nearn phcentae folutionem , poft dimidiae quafi vel irittgrae horae, quin minorem, moram , exfpeclare obftetricans poteft. Solent enim propriae vteri con- tracliones eo temporis interualio foluere placentam ab vtero &, fuccedaneo quafi partu, ore eiusdem expel- lere.
§• 345. Quae expulfain vaginam placenta efr, vel fuafpon- ie inde labitur, vel a leuiori puerperae motu & in- ifu praecipitatur, vel fine labore ab oBfletricante hitur.
§. 34(5. lldus. Quoties vero natura per id temporisfiluit; vel placentae onere puerpera mox libera effe cupit;
vel
C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE i5J
vel defatigata fedili infidet, illico a partu in puerperii leclum transferenda (§. 301. n. £); vel copiofus, fo- luta videlicet placentae parte , licet ipfa non expella- tur, fanguinis fluxus ad feftinandum operatorem com- pellic; ars placentam foluere, vel naturam faltim iuua- re debet: quod quidem duplici methodo fieri con- fueuit, fimpliciori priusque tentanda , traclione fupra (§.322.) defcripta, non neglectis de gemello foetu ($.318. fqq.) cautelis ; & altera prolixiori.
§• 347.
Etenim leniorem funis traclionem non femper pla- centa fequitur, fiquidem
a) Ipfum vteri orificium quandoque illico , a partu optimo, ita coarctatur, vt placenta, etiam modi- cae molis, retineatur.
(3) Tumores vtero vicini (§, 243, « j9.) placentam minorivi, ac foetus, impulfam coercent.
7) Magna placentae moles remoramadvteri orificium, plus minusue conftriclum, facit.
h) Funis centro placentae inferitur (§. 77.).
i) Valido robore , folutioni aeque ex vteri contraclio-
ne ortae, quam funis tra&ioni renitente, ne&entes
fibrae pollent.
£) Remota placentae a fundo adhaefio facit , vt verfus orificium contractio non dirigatur. Ulae enim, qui- bus adhaeret, fibrae nimis expanfae funt & debili- tatae; quare reliquae, his validiores, circa easdem conftringuntur, atque tantum abeft, vt placentae folutionem iuuent, vt potius eandem pertinacius
. comple&entes retineant.
K s §> 348*
554 C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE.
§. 34«- H Porro traltionem tentare obftetricans non debet,
i°.) In cafu funis fanguinei ( §. 76.), foetus putridi & abortiui ; quo fragilis eft funis , & itr praematUr ris firmior placentae nexus.
2°,) Cum ad prolapfum vel inuerfionem vteri femina
apta eft» 3°.) Cum fanguinis fluxus, in omni mora, periculum
facit. ^
§. 349.
Bi£Hs (§. 347. & 348.) in cafibus, maxime, fl funis rumpitur.
#) Trahere definat obftetricans. (3) Siniftra manu funiculum leuiter tendat, dextram, eodem duce , ad placentam in vterum ferat.
<y) Quando oris vteri contradio , tumores vtero vicini & fola placentae moles (§. 347.«, P.7.) huius fo- lutae exitum remorantur, ipfa pone os vteri latens, comprehenfa educatur. Quo vero aptius prehen- datur, pollex in ipfius medio, quod funem excipit, reliqui digiti in ambitu firmentur. Prior margo, dein reliquum corpus ita foiuuntur, vt fucceffiue prefla moles moueatur. Iuuat etiam, fi puerpera tuflit, pugnum inflat, vel nifus edit, quales in partu vfu veniunt.
§. 350.
Quoties vero vtero adhuc placenta adhaeret, prae- mifTa manus ( §. pr. ) immiffione
&) Eandem in omni placentae ambitu circumferre, at- que in locum , vbi iam ex parte fortaffis foluta eft, inqukere conuenit : hoc reperto,
(3) Dor-
C XIV. SOLVTIO PLACENTAE. 155
(i) Dorfum manus verfus vterum dirigi , palma vero ad placentam; interparcem folutam & vterum digiti fucceffiue interiici atque eosdem vlterius promouen- do , placenta integra eundem in modum folui de* bet, quo animali pellem deglubimus.
7) Soluta modo (§, pr. n°,y. ) diclo educitur.
$) Si nullibi foluta ell, ad velamentorum marginem inferiorem, vel qua fede id iieri poteft, pergere, pofitione digiti inter eundem & vterum refoluere atque modo (n°. (3.) diclo procedere debet ope- rator.
Cun&a tamen caute, cum moderatione, labore & patientia, absque vlla praecipitatione peragantur* ne vllo modo vtero vis inferatur.
§• 3 51-
Quando vteri oriflcium vsque eo iam eft concre- tum, vt digitis introitum deneget; primum vnicus di- gitus in rimam penetret, atque circuma&us iftam am- pliorem reddat, iungatur dein fecundus, porro ter- tius & quartus, eadem penitus ratione, atque tandem intra digitos pollex abfcondatur, ficque in conum for- mata manus cunei adinftar orificium diducat, atque placentam extrahat*
Sicubi forfan & vaginae oriHcium refiftit, eadem encheirefis pro illo aperiendo adhibetur.
§. 352. IIIus. Quum fero demum apartu, vt opem ferat, operator vocatur, defcriptorum fupra artificiorum pri- ma pericula faciat. Feftinationem mala reiiftam diu in vtero placentam comitantia fuadent , quae pendent
«) a cootinuato, ob folutam portionem, fanguinis fluxu.
P) &
156 C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE,
(3) ab vteri inflammatione, quae abfcefTus, fcirrhos, carcinomata gangraenamque parit:
7) a putredine placentae , quam intolerabilis odor te- ftatur.
§• 3*3- Quodfi vero illis artificiis orificium , validiffime conflnctum , rariflimo cafu, diduci nequit, violentia vel disruptione non debetaperiri, fed cundandu res perfici Solet enim accidere, vt ipfa placenta reli&a, poft incertum tempus, Iaboribus denuo excitatis , ver- fus orificium deprimatur, illudque paulum aperiat. Hoc temporis mornentum auide arripiendum , manus- que demittenda in vterum efi Simiiis vero operatio bis terue repeti debet, fi forte fub primo dolore ma- nus nondum introduci potefl. Quid ? quandoque pla- centa relicla ab iftis doloribus fiia fponte expellitur, vel leuiorem faltem traclionem , retro orificium haerens, fequitur* Nec adeo infrequens eft, fecundo vei ter- tio die orificii vterini ftriciuram remittere Saepe etiam placenta absque periculo diu in vtero iatet.
§. 3 54. Nolit autem putare obftetricans , cum duos tresue digitos intra vterum duxit, atque placentam iis com- prehendit, fe fuo ofTicio fatisfecifle. Quum enim ali- quot digitorum introitum vix inuenerunt, quomodo exibit integra placenta ? Haec potius vioienter attracla dilaceratur, & fola ea portio, quae prehenfa eft, ex- trahitur; reliqua vero, quae in vtero remanet, auxi- lium iatum inutile reddit.
"$• }SS- Nihilo tamen fecius placenta, praeter omnem quan- doque operatoris culpam, mollis putrisque fruftatim
ex-
C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE. i57
excutitur & excuti debet, fi, cum conftriclo ore vteri, mala (§. 352.) periculum morae difluadent. Quo quidemcalu digitifenfim altius lati placentae partemde- glubunt, arripiunt, attrahunt, &, foluta portione, nouam refumunt.
§. 3 5<>- Si forfan ob ligatam , ex more confueto, funis par- tem, quam placenta effert, fanguis in placenta coer- ceatur atque adeo ipfa tumeat turgentque; folui ifta li- gatura, vei difcindi funis eo feopo ppteft, vt effiuxo fanguine moles quadantenus fubfideat.
§• 357. Quando extra fundum placenta vtero adhaeret, huius fubftantia circa placentam non nunquam ita con- trahitur, vt eandem penitus ambiat, atque in pecu- liari quafi cellula vel cornu recondat; quod fuccefliua digitorum demiiTIone (§. 3-51«) 3peritur. Digitum vero indicem, quiprimusdemittidebet, funis reliduus deducit, vel , hoc deficiente, cellulae apertura quae- ritur.
§. 3 5 8. Si quando funis disruptus eft, duce caremus, qui manum demittendam dirigat;.quare eodem tempore, quo dextra in vterum defertur, finiftra manus abdomen puerperae leniter comprimat, vt placentae per tegu- menta eminentis fitum determinet. Prius etiam, quam operatio perfe&a eft* non auferri, fed leni preffione placentam & vterum figere debet, ne hic a dextrae aclione commotus placentae folutionem difliciliorem reddat.
§♦ 35p.
Sibi caueat operator, ne vteri partem, quam pro placenta forfan habet, contreclando niinis laedat. Vafa
maiora
i>-8 C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE.
maiora placentae fuperfidem diftinguentia , fruftulum funiculi forfan refiduum & placentae infenfibilitas ean- dem ab vtero aequali, & fenfibili difcernunt.
Methodus defcripta maximopere praeftat illa, qua violenta funiculi tra&ione placenta auulfa educitur. Non folum enim, fauftiori etiam omine, disrupto fu- niculo irrita eft, fed &, fi fuccedit, fequentia mala creaic.
&) Fundus vteri in partem interiorem traclus, atque a leuiflimo quandoque matris nifu extra orificium pres- fus, vterum inuerfum fiftit: quin imo fundus non- nunquam hanc traclionern iliico fequitur. Aliis, quibus ad prolapfum difpofiuQ eft, integer vterus excidit»
jS) Ob inaequalem vteri contra&ionem diri dolorum poft partum cruciacus oriuntur.
*y) In aliis orificia vterinorum vaforum dilacerantur, haemorrhagia excitatur, dilacerata orificia coalefcunt, & infequuntur menftrua dolentia , ftuor albus , hy- drops vteri , farcoma.
I) Si forte dilaceratae placentae fruftum remanet, fan-
guls contlnue efrluit, cum ifiud fruftum vel ex parte,
vei totum fblutum fuerit. v) Quodfi vero firmius iftud fruftum cum vtero cohae-
reat, maiorisque molis ftt , fanguis congeftus vterum
mnammat,
§. 36*.
Non folum vanus eft metus malorum , quae ma* irus m vtero haerens producere putatur, fiquidem fine periculo in partu praeternaturali ideni fieri folet, fer~
reaque
C XIV. SOLVTIO PLACENTAE. 159
reaque inftrumenta deiici; fed plurima etiam exinde enafcuntur commoda. Ita enim
a) Certiflime cognofcitur, vtrum foetus alter in vtero refiduus fit, vel mola, vel aliud quodcunque, an minus.
P) Mater a cruciatibus, quos luniculi irrita traclio mo- uet, immunis manet.
7) Negotium cito peragitur.
S) Defcriptaque maia ( §. pr. ) certiffime euitantur. :
jF. 362.
Neque etiam commendanda , quin imo reformi- danda potius, funt varia remediorum genera, pellen- tia puta, clyfmata, fuppofitoria, iniectionesque acrio- res, vomitoria, purgantia, ilernutatoria fimiliaque.
«) Siquidem fuperflua eft ipforum a&io, fi placenta (6* luta pone orificuim haeret (§. 347. n. at (3«. 7. ).
(3) Noxia eft, quoties propter firmiorem nexum pla- centa ab vteri contracHone folui nequit. Non fo- lum enim nexum hunc non diffoluunt, fed & fan- guinem in vtero congerunt, qui vero, quoniam propter foetum fublatum non potelt abfumi, accu- mulatur, vterus inflammatur, febris acuta accendi- tur, mors arceflitur.
7) Sin , placenta ex parte foluta , fanguini affluenti exitus patet , citius cum iatlce rubro vita puerpera priuatur»
§. 3^3. Variae etiam placentam excutiendi methodi proba- rinequeunt, quorfum pertinent, i°) Quum digitomanus, in vterum demifTae, placenta perforatur, eodemque-iin vnci formam flexo, vio-
WQX&
i*9 Q XIV- SOLVTIO PLACENTAE.
Jenta perforatione Iaefi quandoque matrix inflam- matur, cuntlaque mala (§. 36*0.) accedunt.
20) Abdominis compreffiones, vel manu faclae, vel mantili, vel ligneis globuiis, coutufiones faciunt» inflammationes & abfceifus.
30 Forceps vterum faeile, cum periculis (§. 360.) receniitis , prehendit &fruftatim placentam laceram, non integram, protrahit. Gommodius forcipe digiti adhibentur.
§. 364.
Quoties placentae portio in vtero reli&a maniit defcriptaque (§. 360. S. e ) incommoda inde nafcun- tur, protinus iila , ve! integra vel diuifa extrahi debet, vt vei fua fponte mala ceiTent, vel debitis remediis de- pellantur. Striclum faepe os vteri& difticuker ab vtero dignofcenda placentae portio laboriofim operationem faciunt.
§. 36*. Quoties vero nihil mali propter iilam placentae portionem puerpera patitur, atque facili opera eadem extrahi nequit, praeter neceflitatem operationibus de- fatigari non debet, fed minus malum eligi & foli na- turae negotium committi poteft, quae iitam portio- nem, vel cum lochiis integram, vel in pus foetidum refolutam, non (ine doloribus, expellet.
§. 366.
Fruitum autem placentae in vtero reiiduum puer- perii plura mala facere, faepe medicus ignorat: quam ob rem explorationem, ii iitiusmodi vteri vitium ex malignis fymptomatibus (§. 352. & 360.0. $. e, ) fufpi- catur, negligere non debet.
$• 3<*7«
C. XIV. SOLVTIO PLACENTAE. 161
$• 3°~7.
Simulatque placenta foluta eft, vteri curam habere operator debet, Quare protinus manum in vterum eo line repcnit, vt, quidquid peregrini ibidem reman- ferit, euacuet, velamenta, placentae particulam, fangui- nem congelatum. Hac ratione aequaliter, praeterque omne impedimentum, vterus contrahitur, atque ab omnis ftimuli prouocationelibereft. Optime itaque {a&- guinis fluxus, inflammatio, dolorque poft partum prae- occupatur.
§. 368.
Quo melius vero ifta perficiantur,
o) Manum in omni vteii ambitu caute & cum mode- ratione circumducit, cundaque euacuanda conjpre- henditi eandem dein, in pugnum contraclani, ibi- dem relinquit, donec aequali ratione vterus csrca eam fuerit contractus. Vtero contrado fucceffiue eandem retrahit , fecumque fert euacuanda.
(3) Quando vterus obliquus eft, in re&um iitum eundem reducit, in quamcunque etiam partem diuergat.
y) Si vna vteri pars prae altera contrahitur, reprimk iftam rugasque compJanat, atque vtero demum ae- qualiter eontraclo manum extrahit.
5) Similem operationem in vagina perficit, prolapiiira vteri, fi adeft, reponit, ipfamque vaginam Tite euacuat.
s) Quodfi peiori omine, vterus poft partum nolit con- trahi , fuperfluum eft manum in illo remanere : fed quietam relinquere matrem, malumque fuis reme- diis expugnare couuenit.
L §. 369*
i6i G. XV. SIGNA FOETVS VIVT
§•» 3^9- Quotiescunque plncentae vel velamentorum pnrtl- cula, ' fanguisque congelatus, in vtero relieli, in pu~ triduminquinamentumrefoluuntur, naturae opera mun- diflcantium inieclionibus fubleuari debet, vt eo melius ■recrementum excernatur, vterusque a putredine vin- dicetun Cui quidem fcopo fipho de induftria fabrefa- clus, flftuln fu:i in ipfum vterum deferendus, inieruic* Syrinx, quae foiam vaginam eluit, minus apta eft#
/Di
Cap. XV:
SIGNA FOETVS VIVI ET MORTVL
|-{ oetus vita a motte dupliei tempore ab obftetrican- ■*■ te diftingui debet 88), ex diuerfis penitus fignis^
a) Grauiditatis tempore ante partum*
(3) Sub ipfum partum.
% 37*.
8 8) Mcdiciobftetricii pra* xis praecipue hoc caput re^ qHMt, cum tot irt partubus laborioiis nece/Fariae faepe o- p-erationes virae foetus con^ tradicanta Perforatorii vfus fer.e folus hanc normam. fe- quitur, & vix vllo in ca/u, ranflirnis exempUs exceptis,
locum habet, habere faltem debet, niii foetus demortuus fit. Semper a rhirioribUs re- mediis inchoandum, & ad grauiora progrediendum, qui vero diuerli gradus-, ex folo aut viuerrfis aut demortui foetus iudicio determinandi funt.
ET MORTVI. i5j
§. 37i.
Ante partum certiffimum vitae foetus fignum prae- bet motus eiusdem fub medium quafi grauiditatis ter- minum incipiens, & quotidie auclus (§♦ 154.).
§• 5 72. Quoniam autem grauidis plures alii abdominis mo- tus faepius illudunt*, perceptum in abdomine motum ab infante excitari fequenti examine determinare medi- cus poceft.
&,) Macutino maxime tempore crebrior & valentior £oq~ tus agitatio efle folet, quare tunc temporis, graui- da in !e£to requiefcente , exameu inftituatur.
P) Ipfa grauida fupina cubet, capite & pedibus eleua- tis, calcibus ad nates retra&is. ,
*y) Manum abdomini expanfam medieusimponat, fpa- tio inter vmbiiicum & os pubis medio.
S) Quodfi, abdomine leniter compreflb, percuffionem in partem exteriorem fadani percipit, de vita infan- tis non debet dubitare.
t) Hanc operationem prima vice irritam aliquoties re- petat , donec foetus allifionem percipiat,
g) Quodfi vero, pofl repetitum examen , femper Im- motum abdomen manet, de vica foetus fere delpe- randum eft.
§» 373- Vt hoc flgnum maius robur nancifcatur, a!£a etiam, quae a foetus incremento pendent, iungi debent. Vi- vus enim foetus quotidie vna cum vtero crefcit; quare abdomen magis expanditur^ tumet, indurefcic, refifHt, ad fcrobicuium cordis afcendk, hypochondria tendic, vmbilici foueoiam delet, explanac & in coiliculi ipeciem fenfira extrudic,
% * §• 3 74«
\ v
i<*4 C. XV. SIGNA FOETVS VIVI
§• 3 74- Cumprimum vero foetus emortuus eft, non am- plius crefcit, atque adeoabdomen vlterius non expan- dit. Ille potius contrahitur, grauior fit , vna cum vte- ro fubfidet; quapropter & abdominis tumor decrefcit, defcendit, in peluis aperturam fuperiorem nititur , vm- bilicum & hypochondria ita liberat , vt vmbilici fouea rurfus appareat & regio hypochondriorum laxetur. Inteftino etiam reclo atque veiica compreffa tenesmus & vrinae incontinentia vel fuppreffio fuccedit. Quodfl etiam grauida veloci motu ex vno latere in alterum de- uoluitur, graue foetus pondus hunc motum fequitur.
§• 37*. Quum foetus moritur, alias fenfim minutus motus ceflat, alias mortem yehementillima eiusdem agitatio, ex conuuliiouibus agonizantis procul dubio nata, prae- cedit. Sub ipfum etiam partum morientis foetus agU tationes, cum notabili abdominis motu, horrore & frigore , parturiens fentit.
§/ 3 76- Reliqua copiofe laudata figna incertiora funt, quin imo fabulofa. Ita facies plumbea, oculorum liuor & depreflio , cordis palpitatio , fpiritus difficilis & foe- tens, capitis dolor, oculorum caligo, aurium tinni- tus & fufurrus, febrss lenta, animi deliquia, fimiliaque panico metu ab infantis morte timentur.
, §♦ 3 77.
Ifta fane incommoda non prius matrem affligunt,
quam cum putridus iam foetus moras intra vterum ne-
clit. Tunc demum foetus putrefcit, quandovelamen-
torum laceratio liberum aeri in vterum aditum pandit:
quae
ET MORTVL itfj
quae vero cum rariflime ante inftantem partum contin- git, rariffime etiam putridus foetus diu in vtero com- moratur. Sanguis circa vterum colleclus, a foetu non confumtus, leuiora defcriptis (§. pr.) mala fadt, adin- flammationem vteri aptitudinem, arte tamen fuperan- dam , dolorem a partu capitis , parciora lochia, dolens cum mammis abdomen, febrem, plenum durumque pulfum.
§. 378.
Abdomen frigens & ftri&um, marnmae collapfae & emollitae , iacleum e mammis ferum copiofe profu- fum , denotant corporis emortui domicilium , fublatum- que fanguinis in ouum influxum: quare fuperioribus (§* 371») iuncla haec (igna foetus mortem confirmant.
§• 3 79- Sub ipfum partum difFerens pro difTerente parte oblata ratio eft ineunda. Difficillima eft cognitio, fi caputpraeuiumincauitatempeluis depaclum haeret. In partu quidem facili ifta cognitio fuperfiua , in difficilio- ri aliquoties vtilis eft; maxime, quum iaedentibus fer- ramentis foluere foetum cogimur.
§. 380.
Si foetus iam ante ingreifum in peluim mortuus eft, caput depaclum , in tumorem minus eleuatum , foetus mortui fignum praebet. Viuo enim foetui fi caput comprimitur, nunquam non fanguis copiofior affluens, reftagnans & in telam cellulofam efTufus, capitis tumo* rem eleuat , qui in lentiffimo viui foetus partu fucce- daneum quafi caput mentitur. Tumoritaque deficietjs circuli fanguinis abfentiam mortemque denotat. De Vita autem circuituque non eft, vt dubitemus, quoad in
L 5 turno-
166 C. XV. SIGNA FOETVS VIVI
tumorem eaput aliaue pars eleuatur , eleuatusque tumor ampliatur.
§♦ 5B1., Neque tamen fola nimoris praefentia vitae indi- cium eft fubfiftencis , fed vixiffe faltem foetum fub par- tus inicium. Viuo foecui ab initio partus quandoque caput cumet, a compreflione dein foetus moricur, tu- morque remanet, non amplius crefcens. neque a do- loribus, vtiile viui foetus, induratus, ied fenfim -emol- •litus.
§. 'ilfc*
Foetus , quum caput in peluim , flne amnii liquo- re, depreflum eil, non commouetur, fiueviuus, fiue snortuus fit. Quare ex illa quiete nihil ad mortem vi- tamque inferri poteft, Attonitus cunc foetus iacet & fpatio caret, in quo artus expandere poffic. Neque foneanellaepulfus aliquid probat, quirariflime, ii qui- dern vnquam, foetus licet viuat, tangi potefh Funis autem vmbilici , ante caput pendens, frigidus . pulfu- que aliquandiu deftitutus , foetus emortui nuncius eft.
§• 3S3.
Meconlum profluens, quando bene defcendit ca« put, foeturn debilem & moribundum , minime certe mortuum, indicac. Solent enim in agonemortis, cum aliis mufculis, ilii etiam agitari, qui fcybala excernunt.
§. 384.
Foetus quidem, quoad viuit, turgere cerebrum folet, cranium expandere & officula, ne Ce(e tangnt, dimouere, Collabitur autem, cum fanguis reliquaque fluida quiefcunt, cerebrum , concidunt cranii offa, vi- dnatangunt, margines, fi digito os cranii mouetur,
collifi
ET MORT.VI. 167
colliii ftridorem edunr. Strldomla ctgo cranii ofla mortuum eife foetum nos docentr
§. 3 8?« Certius pro morte foetus arguenda putredine %num non eft, cuius quidem indicia funt,
#) Profluens ex geriitalibus liquor putris, fiue ex li- quore amnii & meconio nafcatur, fiue ex ore nari- busque foetus profundatur, fiue ex ipfa placenta diffluente & putri foetu.
P) Naufeofa ex genitalibus halans mephitis.
<y) Molies & foiutae quafi foetus carnes ; cutis & cuti- cula a leuifllma contreclmone, non autem vioJenta praeuii tumoris tra£Hone, fecedenees. Interim tamen viuus non ideo eft praedicandus, cui epidermis fir- ma haeret.
§<> 38*. Liquidum putridum ameconio, colore, odore & confiftentia , dignofcitur. Odore caret meconium, ex viridi flauo colore aquam tingit, atque craflioribus mas- fulis amnii liquori immifcetur. Foetet putror , quem- admodum faniofi liquores, fufcus & folutus diffluit.
§• 3**7. Idem , quod de capite, iudicium fit, fl alia pars corpufculi orificium vteri ita obturauit, vt manui via in vterum penkus fit praeclufa*
§. 388. Quum vero manui tranfitus in vterum conceditur, foetum mortuum effe certifHme patet, fi funiculi & cordis pulfus deeft, immobiles funt lingua, pedum & manuurn digiti lacefHti , parsque prolapfa non intu- mefcit.
L 4 §.3 $9*
268 C. XV, SIGNA FOETVS VtVI ET MORT.
5- 389-
Foetus etiam probabiliter mortuus eft cenfendus* fi caufa necans nota fuerit. In partu vero foetum in- terficiunt,
a) Larga vteri haemorrhagia.
|3) Collum diutius a fune vmbilici conftri&um.
7) Collum praeuium & incuruatum.
$) Caput obiiquum & perlongam temporis moram ad os impulfum.
«) Caputin peluim anguftam diutius depaclum.
£) Collum ab vteri vei vaginae orificio conftriclum.
*]) Funis vmbilici ante caput pendens & compreflus.
5) Idem arcliori nodo conftri&us.
1 ) Idem disruptus.
%) Idem inter caput & offa peluis diutius comprefllis, cum foetus pedibus extrahitur.
h) Caput a corpore auulfum.
f-) Variorum inftrumentorum violenta applicatio.
y) Amnii liquor in foetus pulmones depulfus.
§• 3 9°- Ante partum foetum occidunt,
6) Matris morbus acutus violentior.
(h) Eiusdem ira & terror inopinatus & vehemens.
y) Externa.violentia.
S) Morbofa placentae conftitutio, furlicientem alimen- ti copiam non deferens.
s) Morbofus matris habitus, foetum alimento priuans.
Cap.
Cap. XVI
DE IIS,
QVAE IN PARTV FRAETERNA-
TVRALI PERAGENDA
SVNT.
§• 391'
Quando fola ars partum perficere potefl , propter ^impedimenta naturae non perficienda (§. 2 14.), vei manu fola , vel inftrumentis foetum foluere opera- tor debet. Quare ante omnia parturiens in commo- dum operationi fitum, ab illo, quem in naturali partu nixus (§. 276.) requirunt, diuerfum , colloeatur, qui nempe is effe debet, vt
a) operatorquam commodiffime fuas a&iones perficiat.
(3) Immota penitus parturiens cubet.
§. 392. Prior fcopus adimpletur, fi
«) Parturiens fupina decumbit, humeris atque C3pite paulo, quam funt nates , decliuioribus , ita vt ope- rator liberrime agat, & vterus cumfoetu, pelui mi- nus apprefliis, retrocedat.
(3) Ad marginem vsque lecYi eadem ita protrahitur, vt ofli facro incumbat, integra vero femora depen- deant. Hac ratione peluis introitus liberrimus & operatori proximus ita fit , vt manum in vterum de- mittere aptiffime queat.
L 5 7) Ante
i7o C, XVI PERAGENDA IN PARTV
7) Ante leclum vtrinque feruiens fcabello infidet, pe- dzm parturientis extremum in gremium recipit, aU tera manu malleolum , aitera genu firmat, diligen* thlime femur diducit.
$) Ea lectuli altitudoeft, quaeoperntorifelUiIaeinfidenti liimiiliori fuas operationes libeiTime perrlcere conce- dit. Situs corporis ereclus, vel geniculaiio nimisde- fatigat.
§. 393- Genibus imeumhere & caput in gremium feruientis demiffe fedentis recondere parturientem, atque opera- torem a pofieriori feminae parte foetum trahere e re efl; quum vel pedes fuper oflibus pubis ex anteriori abdominis fede quaerendi funt, vel in illam plagam foc- us thorax promouendus eft, pedibus fafciam fequen- tibus#
§• 394-
Alteri fcopo fatisflt , fi
a) Parturientis lumbi puluinari duro & refiftenti inni- tuntur.
|3) Humeros eius miniflra comprehendit, ne furfum deorfumque moueri poflint.
*y) Quoties plures praefto funt miniftrae, ad vtrumque fpondae latus vna collocatur, quarum quaelibet a!- tera manu humerum fui lateris firmst , altera partu- rientis manum comprehendit, ne mota operatorl impedimento fit.
$) Tertia caput continet.
§• 395-- Sua itaque fponte patet, quod huic fcopo optime inferuiant,
«) Le-
PRAETERNATVRALT. 171
«) Le&ulus (§. 284.) defcriptus, (1 modo auferantur aflerculi; excauatus puta 'inferior n. 3. & exfcifTus- n. 9. cum minoribus puluinaribus n. 11.
(3) Huius defedum optime fupplet le&ulus extempo- ralis hoornii (§, 296.).
7) Grabatus Mottianus , Mefnardianus , Schlhhtianuty vel alius rite aptatus etiam adhiberi potefl.
§♦ 3 96. Reliqui pofitus minus commodi funt. Ita
st) Sella obftetricia ( §. 299.) & matta humiliores funt & operatorem, cum magna fui defatigatione, geni- bus incumbentem requirunt.
P) Parturiente ieclo vulgari transuerfim impofita, ope- ratio commode quidem perficitur, fed miniftrae ae- grius parturientem rlrmant.
*y) Eandem menfae imponere non minus vrbanitatem laedit, quam operatoris, pedrbus infiftentis, vires frangit.
S) Sellae obftetriciae vulgaires (§. 301.) & Leclulus Siegmundinianut in vfum vocari penitus nequeunt.
$• 397.
Vrbanitati & operatoris commodo feruit , fi
et) Linteum leclum tegens ad terram vsque propendet.
j3) Ante leclum labrum immundities recipiens collo- catur..
*y) Linteum aliud parturientem ad pedes extremos vs- que contegit.
2) Oper3tor, veftimentorum fuperioribus exutis, linteo vel pallio quodam contra immundities fe munit.
t) Omnis
i72 C. XVL PERAGENDA IN PARTV
g) Omnis inftrumentorum apparatus , a parturientis v}~ fu remotus , ad manus eil.
£) Matrem & foetum reficientia praefto fuht.
7\) Parata eft rniniftra , neceffaria porretlura.
Q) Operator inter genua parturientis confidet.
§• 398. Antequam medicus operationem incipit, a) Prognofi debita & ancipiti fuae famae confulat. (3) Cautus praecipue fit in profpero euentu praefagien- do, oiius iudicium praxi confirmatum non eft. Com- pofitus parientis ftatus, facilis foetus folutio & con- ftantia mentis in puerpera ipfi non imponant,
*y) Vt molliatur & praecaueatur genitalium inflamma- tio, vena brachii fecetur, emollientia medicaminas fi morae locus eft, applicentur &c. J) Inteftinum reclum & vrinae vefica euacuentur ( §„ 265. fqq.)»
§. 3 99* An feftinandum cunclandumue fit , operator etiam ex cognito vteri habitu diiudicet. Quumfanuseft vte- rus, nii vrget, quietemque pro re nata fibi & partu- rienti obftetricans largiri poteft. Iftum vero ftatum in- dicant; virium parientis conftantia; ingreflio, qualis ifta periodo effe poteft, facilis; pulfus mollities & ae- quajitas & modica plenitudo ; humida rubraque vel le- uiter albicans fufcaque lingua, humidi dentes ; refpira- ti© bona & lenta ; corporis extrema naturali calore fo- ta; potulentorum deglutitio facilis, fine frequentiori ruclu ; oculi pupilla mobilis ; afpe&us vegetus & mo- deratus ; animus fiue hebetudine vel abie&ione ere&us ; ardoris in imo ventre defe&us ; abdomen preflioni ex-
ternae
PRAETERNATVRALr. 173
ternae neque nimis inimicum , neque totum iudolens; idem vltra vteri tumorem non inflatum; doloresad par- tum vel faitem dorfi per interualla acres; fenfus genita- lium integer; dolens inter operandum vterus , eiutans mater; ficca foetente ichore genitalia ; integeranifphin- cler aliaque.
§. 400.
Oriens vteri inflammatio, fegniorum, in naturali etiam foetus cum partus impedimento pofitu, dolo- xum fiducia pofita , diu operationem difFerri non finit. Produnt iftud malum : genitalia multum tumentia ; poft praegrefTum vtplurimum frigus atque horrorem fequens febris, excalore, pleno admodum frequentique pul- fu di^nofcenda; parientis debilitas , fudores; fufco muco tecla lingua ; dolens a preffione, quando Ieuiffi- ma, abdomen ; dolores breues primum , frequentes, parientem multo cruciatU torquentes, inde fegniores tandemqueceffantes; gelatinofa fanguinis exvena tradi crufla; putridorum oui contentorum exbalans mephi- tis & ex libera pelui manans latex; &c.
§. 4oi*
Quum vehementer inflammatus, primo gangrnenae vitio vterus iam laborat, periculo proximam ferjninatn promptiflimum auxilium efrlagitare obitetricans feiat, difcarque ex fra£tis viribus ; dolorum quiete ; duro ge- nitalium tumore; debili celerique, cum aequalibus rhythmis, pulfu; Iingu^eum fplendore rubente, tecla muco albo fufcoque nonnihil, bene cum dentibus ma- dente; exhalante mephiti; operationis fenfu quldem aliquo, kd patientia facili; eleuato a partuabdomine; parciori fanguinis fluxu ; fenfu per omnes artus fracltt- rae ; febri &c. Sub peffimis hifce fignis , quod par-
, turiens
s74 G. XVI. PERAGENDA IN PARTV.
turiens nonnunquani conferuatur, fme operatoris au> xilio relinqui non debeu
§• 402»
Superioribus f§. pr.) fignis fi iunguntur; genita- lium infenfibilkas; intolerabiiis eorundem foetor, ft- inilis manans ichor; foetus & placentae putror & ni- (rredo; extremorum, faciei manuumque pedumque, frigus cumprofufo, totius etiam reliqui corporis, fu- dore; abdominis tumor, mollis quidem, ied fenfim in iniignem akitudinem , iine doiore eleuatus & impri- mentem manum elaftici aeris vi repellens; breuis refpi- rationis anguftiae fenfim peiores; pulfus exiiiftimus, fen~ fjm celerrimus, tahdem intermktens ; incommodus dorfi ienfus, fradurae quaft, a corporis motu acer- bior & decubkui inimicus ; pedum paralyfis ; aniir.i fin« gularis quaedam tranquilikas & hebetudo , fine vila fo- lickudine , vel obiectorum externorum cura , licet ad mortem vsque confiet ; copiofi rucius & fingultus ; fpon- taneus materiei viridis & nigrae vomitus { §,. 1 8 1. )> potulentorum deglutkio fonora; ocuii torui, apertis- fima pupilla & ad lumen immobilis; pallida labla, den- tes aridi, iingua faucesque aridae; fphinder ani folu- tus ; fpaftici motus varii, quin cataleptici; anirni deli- quium; frigidus frontis fudor, aliaque, ad incitas, ex confirmata gangraena, redattam ejTe- feminam, mor- tisque inter operandum metum edocent, atque adeo liberum ab operationeobftetricantem relinquere poftiint, fie interfecifte putetur, cui feruandae impar fuerat»
J§- 4© 3» Forro operator fciat,
#) Non facile vlli parientium, nifi certiffime eonelanra- tum iri fciac, auxilium denegandum efle (cf.§»pr.).
£) Ipft
PRAETERNATVRALI. ij}:
(3) Ipfa pariente infcia quandoque operationem perrlci
poffe. 7) Sub oneratione animi fortitudine & patientia non
deilituatur, fumma licet impedimenta- & minime
praeuifa ofTerantur.
$) Mifellam prius non relinquac, quam ab ipfa foetus folutus ht.
e) Foetum, mortuum licec, integrum tamen protrahere experiatur.
, $. 4°4- De ipfa operatione quacunque obferuet.
a) Sub operatione parturiens nullo nec corporis nec nixuum motu agitetur.
|3) Quo facilius manus in genitalia pergat , eiusdem dorfum pinguedine inungatur. Palma firmior vel pedes vei infirumentum cornprehendit, fTafpera ma- net, nimis eti.mi, quam par eft, ab Jiumoribus ge~ nitalium humetbnda.
*y) Quodfi iiccius eft vaginae orificium , pinguedine quadam emoiliatur & crines introitum forfan obte- gentes remoueantur.
d) Quum a praeuia foetus parte veficae collum ita pre* mitur, vt lotium ponere nequiuerit pariens, repulfb leuiter illo obftaculo, (quod fua fponte fiepius, dum operatoris manus in vterum pergit, perficitur) Vri- nae via paretur, &, fi hqc non fufhcit, applicato cathetere educatur. Ita via ampliatur & periculum auerticuf.
t) Manus intra vterum. fi opus eft, feratur methodo fupra (§, 351.J defcripta.
^) Vagin3e-& vterWtricliora orificia repetita nianus sgl-
tationei,
i7<5 Ci XVI. PERAGENDA IN PARTV
tatione, nouaque, fi a conftrido doloribus vtero repeLlitnr, demiflione amplientur.
y\) Tempore dolorum intercalari operatio perficiatur, quo videlicet laxior vterus eft ; fiue fola manu fiat, fiue inftrumenta applicentur. Dum vero trahimus foetum, reliquis peracHs, dolorum auxilio vtile eft.
S*) Inftrumenta, quibus obftetricans vtitur, oJeo lubrica caleant modice.
§. 405.
Quadruplici methodo foetum excutiendi, quem vteri coriftricliones expellere nequeunt, vti poteft ope- rator , a mitiori arte fenfim ad grauiorem pergens.
Ia. Pedibus prehenfts foetum educit.
Hda. Inftrumentis praeuium caput foluit.
llla. Defixum in vtero foetum diflecat.
IVta. Incifo abdomine & vtero eundem protrahit.
De ipfis operationibus infra exponetur.
§. 406.
Simul atque operatio perfec"h eft, infans viuusomni cura examinandus, atque vitiis, medelam admittenti- bus , profpiciendum eft. Siquidem Ientus partus & iftae operaciones vel mitiores breuioresque laedunt foe- tum debilitantqne, vel grauiores lentioresque viuum interficiunt ( cf. §. $-.$#, ). Praematuri enim partus debiies non nunquam nafcuntur.
§. 4° 7» . Debilis infans cito refici debet, cui fini fequentia jnferuiunt.
1®.) Aliquis, perfciflb fune neque illico deligato,-fan- guini erRuxus concedatur , venaefeclionis quafi fpe-
cie.
PRAETERNATVRALI. 177
cie. Ita fanguinis abundantia cerebrum & thorax, quorfum videlicet congeftus eft, liberantur (8 9;.
2°.) Digitum obftetrix in ore infantis agitet, ad fauces ,* demiflum, mucumque obuium eliminet. Ita fau-
cesaeque pro aeris traniitu (§.3i3.)eluuntur, ac pro
motu refpirationis irritantur.
30.) Vel calido balneo vino, fi plaeet, roborato, puer immergatur : vel linteis vino caiido fuccidis ca- put, thorax & abdomen conteguntur, quae aliis liccis ■.& pariter caIefa£Hs velantur, ipfeque infans calore externo rite fouetur.
40,) Varia ratione irritatur , v. g fpirkus, comprerlis naribus , in os inflatione ; cajeaneorum , quae peni- culi vel fetacearum fcopariim ope optime fit, leui friclione, narlum & faucium plumuiae ope titillatio- ne; graui odore, qualis a cepa duTecla , vel fpiriru quodam chemico excitatur, naribus admoto; mam- marum fuclione; aere vel fumo in inteftinumreclum flato; abdominis thoracisque leni & continua agica- tione, praecipuen" in abdomen infans reuoiutus rene- tur; vini vel aceti in faciem & os adfperfione.
50.) Hifce peraclis vlterius excitato vornitu erigitur, n* calida aqua faccharo fatura & oxymel fcilliticum vef butyrum non falitum , per interualla infiillantur.
6°.) Vires tandem confirmantur modica aquae vino & faccharo maritatae copia tenuioribusqoe iufculis noa
ialitig,
£9) A1iu4 virium minus re poiTumtis,, Quodfi vero
infreqi-iens a iiquore amnii, quaii interfkatur, tunc aqua
propter difficulfatem parrus fubmerfi initar moritus\ De-
in canalem alimentar^m de- biles vero ex eadem caufa 'm
trufo pendet; infantes inde lucem editi* fimiti fere en-
vel moriunffur, vel faiui eua- cheirefi qoa in fubmefils vci*
dunt, & tunc faciJi negotio mur, refociUantur. liuuorem ex infanris ore eiue-
i-78 C. XVI. PERAGENDA IN PARTV
falitis, alternls vicibus exhibitis, donec puer vberi trahendo par flt.
Nihil iuuat, quin potius (cf. n. i.) nocet, fi ad reficiendum infantem vel in vtero placentam funi & in- fanti continuam relinquimus , vel in calidum vinum aquamque demergimus.
§• 4"8. Facies & caput ex contullone a genitalibus , manu inftrumentoue inducla , inflata, & pes ex fafciae com- preffione liuidus , linteis vino calido , vulnerario , fuc- cidis velentur. Vna etiam alteraue fanguinis vncia (cf. §. pr. n. i.) ex vmbilico fluat. Ita facili opera malumcu- ratur.
§. 409. Solet etiam euenire , vt artus , ex obftetricantts velculpa, vel fortuito cafu, frangantur, nempe &) Sub verfionem pedes manusque. (3) Brachium prolapfum & attrachim, y) Cofbe, quum foetus pedibus nafcitur & thorax ad caput extrahendum ruditer comprehenditur.
§) Inferior maxiila pro foluendo capite comprehenfa.
§♦ 410. Sua fponte & intra breue temporis fpatium vtplu- rimum fraclura coalefcit, fl modo in debito fltu membrum collocatum , quietum & fafcra vino calido, vulnerario fuccida, contentum feruatur.
§. 4". Facile etiam variae luxationescontingunt, fiquidem Tnihusprofundafuntarticulorum caua&laxiora ligamen- ta. Id iieri praecipue poteft fequentibus in caflbus.
a) Cum
PRAETERNATVRALT. 179
6) Cum ftrepitu fub veriionem pedes vel humeri ex articulis foluuntur.
P) Colium femoris cartilagineum ab ofle , propter ob- Jiquam colli direclionem, fecedit. Breuius, rii fa- netur, femur claudicationem facit.
7) Maxilla-isferior inprimis luxatur, quando digiti in os demiifione caput extrahitur.
<>') Peluis infantis, mollibus cartilaginibiis iundla, pro- pter extraclionem , quae pedibus fit, iu vno latere deprefla rnagis deprehenditur, quam in altero, .prae- cipue iivnius pedis ope-infans extraclus ftierit. ' Vnus pes altero longior manet, nifipeluis mox reducatur.
s) Simili penitus ratione fpina dorii in alterutrum latus curuari potefr, h* ab imperita obiletrice brachium attrahitur, vel, ii, vno brachio foluto, alterum remanet & nihilominus foetus corpufculumtrahitur. Vnum brachium ahero longius manet, nifi fpina curuata mox reponatur.
§. 412. Quae faciies Iuxationes admittunt caufae, iTmili etiam repoiitione non refiftunt, ad fuetas regulas iine cun&atione, ne partes coalefcant, perficiendae. In fpecie
a) Peluis ($. p. n. $.) reducitur fafcia, qua genu cru- rislcmgioris ad humerum firmatur & furfum fenfim trahitur.
P) Curuata fpina (§, pr. n.s.) fafcia inuoluente & ma~ nuali compreffione reponitur.
M i CAP.
i8d
« <*(, 5« fp €*S§9
Cap. XVIL
PARTVS DIFFICILIS ET PRAE-
TERNATVRALIS PROPTER
CAPVT PRAEVIVM.
§• 4*3-
I iiput primum decidens, atque ad peluim relatum, ^-^ frequentifllmepartum difficilioremoo)reddit, quin imo non nifi arte abfoluendurn , propter fuam molem, morbum , iitum , alias corpufculi partes male vel fitas, vel conformatas, os vteri , vaginam , peluim , quin itno propter placentam atque funiculum vmbilicalem.
90) Prouti naturales p?r- tus, vel etiam 2111 qui fere minimum operatoris auxilium poftulant vel capite, vel alia quadam parte praeuia abfol- uuntur, ita iimilem diftin- ftionis normam & in his prae- ternaturalibus enixibus fequi- mur, quorum alii nunc ca- pite praeuio fieri folent, alii aliam corporis partem prae- mittunt. Pleraque in hac partus fpecie bona funt, fo- la faepius proportio laefa. Dantur quaedamindicationes generales ex quibus colligere poflumus , futurum cum ca-
pite praeuio efTe partum dif- ficilem & praeternaturalem. 1.) Vbi caput non bene de- fcendit, fedin apertura peluis fuperioremoratur, 2*) Quod- fi cum capite praeuio adfunt dolores validi, &caputtamen femper immobile maner, nec bene defcendit* 3.) Qyodii in ipfis genitalibus impcdi- menta ftatim comparent,quo- rum variaefpecies expropriis fignis addifci debent, e. g. ma- la corporis conformatio , pei- uis ipfius, nec non genita* lium.
"f
uE*
Sectio I.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER-
NATVRALIS OB CAPITIS
MOLEM.
§. 4*4.
Quamuis cun&a reliqua optime CeCe habeant, vterus- ^que cum capite axin peluis fequatur, capitis moles capacitatem peluis & genitalium nimis e.xcedens partum vitiofum reddit 9 1).
§• 4*> Capitis moles peluis & genitalium capacitatem fupe- rare poteft;
1°) Si peluis quidem bene conformata eft , debitamque fuarum partium proportionem feruat, cum reliquo vero matris corpore comparata minor .deprehendj- tur, ipfeque foetus matris proportionem habet (cf. §.12» n. a.).
11°) Si caput re&e proportionatum eft, peluis autem coniugatae vario modo peccant ( cf. §. 1 2. n.'|3. fqq.)«
111°) Si peluis debita gaudet & conformatione & pro- portione, caput vero iufto maius eft.
IV°) Si, peluinon peccante, arcliora genitalia refiftunt.
V °) Si capitis & peluis vel genitalium vitia componuntur.
VI°) Si aliis vitiis dicla iunguntur.
M 3 §. 416.
91) Generalis quaedam di- capite magno fimuladeftfirus
ftin&io femperlocum habet. obliquus aut alia plura in-
Parrus praeternaturalis eftvel commoda, quare parrumprae-
JtwpIeXf vbi vnicum folum- ternaruralem fimplicem fein-
modo impedimentum , vel per complicaco praeferre de-
sompUcutus , vbi nempe cum bemus.
iiz C.XVII. S.L PARTVS DIFFICILIS ,
§. 41 5.
Caput nimis magnum eft
a) Ob integrum corpufculum debitam rnagnitudinisra- tionem excedens.
J3) Monftrofe* .
7) Propter hydropem. ,. i
§• 4i7- Eadem vero partus efl ratio, fiue peluis & genita* lium id vitium fic, fiue capitis. Temere creaturarum miranda proportio, pro hac partus fpecie neganda, ailegatur: iliam quandoque;a folicis reguiis aberrare docent monflra , partes fuperfluae, dehcientes, *>nri~ cia connata, nimis hiantia. Ec quid non hydrocepha- lus atque peluis vitiofe comprefFa (§. 12.) efTiciunt?
§. 4XB. Ab initio quidem hic partus penitus faciiis videtur, nifi quod tumor ventris non adeo, acfolet, fubfidet, neque orificium vteri defcendit; os vteri axin peluisfe- quitur , in fuperiori peluis apertura haeret, detergetur, fenfimque ita diducitur, vt peluis fere amplitudine hiet. Vefica etlam protruditur, adolorum viin globum expanfa, tandemque disrumpitur.
§. 419.
Cumprimum vcro yeiic;a disrupta efl, dextra cum finiitris aufpkiis commutarjtur, Dolorum vis, quae in partu faciii capiti in vaginam depnmendo fufHcit, liic parum valet: fiquidem, vehementiflimi iicet atque fre- quemUfimi dolores accedant, nihil vel parum partus promouetur; fed caput fubfiflit, intra peluirn firmiffime defigitur, veranz paragomphofinjfifUt, peluis vniuerfurn
mar-
OB CAPITJS MOLEM. 18J
marginem contingit , quin cum eodem perpetuum cor- pus apparet.
§. 420» Varios obftaculorum gradus ad tres commode re- ferimus. Temporis interuallum in partu transaclum, citior lentiorque capitis defcenius & compreilio, mora ad aperturam peluis vel fuperiorem,velinferiorem,iun- cla alia partus vitia, genitalium habitus vel fanus , vel in- ftammatione rigidus, dolorum vigor &c. graduum dif- crimina faciunt,
§. 411-
lx\primo quidem gradn euncla modica funt: vltra alterum ny&imeron partus non protrahitur ; gioboia lata- que capitis forma fenilm in coniformem longamque com- primitur per peluim meabilem; lento quidem lapfu, {cd continuato cum occipite reliquum etiam capiit ex fuperiore peluis apertura in V3ginam & ex hac in infe- riorem iinumque externnm defcendit; modicus in capite viui foetus tumor(§, 380.) efFertur; fitus vteri&capitis vel nihii vej parum exnpeluis axi deuius eft; nihil fu- nis corpufculo circumponitur ; nil reliqui vitii in cor- pufculo eit; integrae parientis vires manent, inpeger pulius, integra genitalia non multum inffommata (§. 309,430,), gangraenae metus abeft; lenta dolorum n£tio caput quolibet motuj parum promouet.
§. 422, Primipararum etiam frequentes partus , quibus ae- grius tardiusque genitalia diducuntur iisdemque longmri ex globofo fenilm caput aptatur , peluis licet & caput integra fint, huc trahi poiTunt & hydrocephalus exter- nus , qui ex tumore molliori & ante caput flucluante cognofcitur.
M 4 §• 4*3»
184 C.XVII. S.I. PARTVS DLFFICILIS
§. 4H-
In fecundo gradu fola partum abfoluere, fed fune- ftum , natura patdk4 Excedit muitum capitis moles capacitatem peluis ; lentiflimus ad inferiorem opertu- , ram capitis lapfus eft; aliquot dies partu tranfiguntur ; vehementiorum dolorum ad caput acuminandum per- tinacia requiritur; infignis ex capite foeais viui tumor, fuccedaneum quafi alterum caput, nafcitur; multum genitalia ex contufione inflammantur, oriflcium vide- 3icet vteri, vagina , vrethra ipfeque finus externus, quin ipfa gangraena oritur; vrgent vehementes frequentes- que doiores ; cum -impetu quodam compreiTum quidem, fed magnum caput propellitur; quin quandoque vre- thra atque perinaeum cum diro cruciatu ita dilaceran- tur, vt vrinae & fcybalorum incontinentia refkiua ma- neat; vel filtem ex grauiori inflammatione, vterum fi- mul ex eonfenlu corripiente , periculi plenum puerpe- rium fit & robur vrethrae lentiffime reflituitur.
Ifta quidem contingunt, quoties vel infignis eft ca- pitls moles, vel aliquid alius obitaculi notabilioris fimul ad ditur.
§. 424. »
In tertio cuneationis grtidu aperturis peluis capitis
moles inferior fleri, fiue dolores caput compin^ant,
g fiue ars , eousque nequit, vt vehementiflimi etiam vel
dolores idem propellant, vel comprimentis inflrumen-
ti pertinacia protrahat. Duplex huius gradus fpecies eft.
et) S\ proportiones ad fuperiorem peluis aperturam pec- cant, fupra eandem caput femper fubfiftit, vltraeius ambitum expanfum, & occipitis faltem acumen cum infigni capitis tumore in peluis capacitatem defcendit.
P) Omnia eadem ad infcriorem aperturam uotantur,quum haec arclior fuerit & amplior altera, fiue fuperior.
Peffi-
OB GAPITIS MOLEM. ifg
Peflimum hunc gradum pelues prnecipue com- preflae (§> 1,2. |3. fqq. ) & deformes, aliaque obfta- cula iuncla facere iblent.
§. 425. Sub prVui gradus (§.421.) conditionibus duplicem viam ingredi nobis licet 92), naturae alteram, alteram artis. PoiTumus cunclando totumque negotium natu- rae committendo fauftiffimum euentum fperare. Lenta vis dolorum commode genitalia aperit & compingitca- put, fine vllo vel matris, vel foetus periculo. Leuis, quae illius genitalia inflat, inflammatio a partu fuafpon-
te
92) Incuneationis diveril pitaerant extenuanda vtdein-
gradus & limites, initrumen- de forcipem applicarepoifem:
torum & mcdelae diuerfum binis vero exemplis 74, & 80
genus, lites Praeceptorem in- horarum tempus a primis do-
rer atque illuitrem Cran- loribus veris vsque ad meum
tzIvm excitauerunt non aduenrum, praeterlapfum e«
incelebres , quae aiiis a Clar, rat. Sub initio partus incu-
viris Gvtermanno & neationem impediri poffe , &
DeiscHio editis fcriptis fi partum cito expedire volu-
vlteriuscontinuataefunt.To- tr1 rure forcipem abs-
tam controuerfiam meamnon quc haeiitatione applicaridam
facio. Perforatoiii equidtm, eife, lubenter concedo. Quo-
crudeliilimi licet inflrumen- ties vero praeiudicata opinio
ti, vfum vix omnem repu- miferrimarum eiusmodi par-
diare poifum, quamuis tan- turientium ferotinam opera-
ti illud ferramentum contra toris depofcit medeIam,toties
Cel. Crantzium cenfere ne- matura capitis forcipe com-
queam. Perfectam paragom- preillo locum non habebit,
phofin , yt ne ftylus quidem ied perforatorii neceffitas tan-
inter parietes intcrnos peluis tifper manebit. Alium itaque
atque ambitum capitis incu- eife debet Parifiis atque Lon-
neati introduci potuerit, bis dini, aliud plerisque in ger-
vidi, vterque cafus forcipis maniae prouinciis de perfora-
applicationcm abfolute re- torii vfu iudiciurn- fpuebat, folo perforatorio ca-
M 5
x86* C.XVII. S.I. PARTVS DIFFICILIS
te disparet, vel mo<3eratis cataplafmatibus obedk , mo- dicus etiam tumor , qui caput infantis eleuat, pari fuc- cefiu & promptitudine fubfidet ( §. 40 8 ♦ ). Quid itaque fub hocce gradu ad operationem vel forcipem nos compellat, non perfpicimus, quin fiepius ad parientes ex mora partus inquietas & impatientes vacati proxi- murn vna akeraue vel aiiquot horis (quin minori inter- ualloj partum commode fine ferramentis fibi reliquimus.
§. 4 2 6V Venaefedione interim , quam repetere quandoque conuenk, ab infbmmatione parturientem obftetricans vindicare debet. Diiuentia . etiam parturiens forbeat; cardiacis reficiatur (§. 341.)» debiliores nixus edat, vt opus fuum natura lento gradu eo melius perficere queat. A frequentiori autem exploratione &vana ob- Hetricum opera partes vlterius irritari non debent.
) §. 427. Cumprimum caput ad inferiorem peluis aperturam defcendk, haec, vt eo amplior capiti porta pandatur, ex artificiis infra (§♦ 497. ) defcribendis, maior fiat.
§. 428- Sunt tamen cafus , quibus forcipe expedire partum conuenit. In more faltem multis noftri aeui non ince- lebribus operatoribus, illis praecipue in regionibus vrbi- busque degentibus, quibus frequenter ad partum lentum, quin ouemcunque, operatorum auxilia defiderantur; in more, inquam , pofitum eft, mox matrem onerefuo liberandipropriaeque famae & fruftui confulendi, prae- cipiti forcipis vfu, eo faciliori & operatoris gloriae aptiori, quo mitior cuneationis gradus eft. Expedit vti- que forceps operationem, comprimit caput, volu-
m,en
OB CAPITIS MOLEM. 187
men integrum in longam formam ducit, genitalia di- ducit & tracla ab operatore ad artis leges lentam dolo- rum a&ionem fupplet. Ita procul dubio liquet, quo- modo fexcentae operationes inter aliquot annos ab eo- dem operatore feliciter forcipe abfolutae, fine falfa etiam oltentatione, ferri atque praedicari poflinr. Ne- que tamen fine itiiu. inodi operatione male confuli (ntii neceffitas pofmlet) parturienti crederemus, neque vbi- - uis terrarum adeo prodigis ferramentorum efle iicere operatoribus, neque pmni penitus opprobrio carere forcipem: minus genitalia dolent a lenta dolorum vi & fenfim prefTo capite dilatata , quam a forcipe & tra- clo capite. Msgis etiam a forcipis compreffione, quatn dolorum, periclitatur foetus C3put.
§. 420.
Male vtique res noflras gereremus , fi fub fecundo gradu , lentiilimo partus progreffu ad peflimam vsque partium inflammationem otiofi maneremus. Quamdiu etiam in hac fpecie vkerioris in capite compreffionis fpes afFulget, & inflammatione genitalia non tument, blanda forcipis actione commode compreffum acumina- tumque caput trahitur. Aliquid autem vtiiis compres- fionis a forcipe expe&ari pofle, cognofcimus ex mi- nori capitis tumore, eapite globofo, cum modico oc- cipitis acumine; certo indicio, dolorum preflionem, vtut diu protraclam , fatis ad comprimendurn in conum caput efficacem ha&enus non fuifie*
§. 430-
Quodfi vero longum iam caput eft, longe depen-
det occiput, cranit officula lato margine Hh(e tegunr,
infignis ex capite tumor prominet, vlteriorem fiue na«
turae, fiue artis compreffionem male iperamus. Quis
enim
r88 C.XVII. S. L PARTVS DIFFICILIS
cnim putaret, fine termino efte figurae in capite mu- tationem, partium mobilitatem, membranularum, quae capitis ofla iungunt, extenftonem? Quin comprefliim caput adeo vlteriori comprcflioni refiftit, vt, fi per- tinaces iftiusmodi caput forcipe prehendimus trahimus- que, forceps potius vel in rettitudinem ducatur, vel frangatur, quam in minorem molem caput cogatur. Quid quod, ii vlterius caput comprimimus, vehemen- tiflima ifta preftio non minus foetum necat, quam ce- rebri deftrucYio , veiut etiam ab ipfo diuturno partu, quo intra peluim caput compingitur, euenire folet.
De forcipe quidem cogitare poflumus, quamdiu in cafu vlterius comprimendi capitis integra funt geni- talia, neque inflammatione rigida & immobilia, neque ftricYiflime caput ampleclentia. Quis autem forcipem demitteret , quum velut adftri&a pertinaciter chirothe- ca vel os vteri, vel vagina caput compleclitur & clauo fimile caput peluis capacitati ita infixumeft, vt tenuem ftylum idem inter & genitalia , quacunque etiam in fe- de id fiat, adigere nobis non liceat? Id quidem fine genitalium & capitis laefione fieri nunqnam poteft. Pe- ior multum eft violentia demiflbrum brachiorum, quo- ties in capitis ambitu rigida inflammatione genitalia & in gangraenam prona tument. Poflumus quidem iftis in cafibus impellere forcipis braehia, poflbmus pre- henfum caput trahere, (ed vulneramus caput, cuius tamen conferuationi forcipis vfu ftudemus, Iaceramus genitalia , Iethalemque gangraenam excitamus, vel le- uiifimo in cafu mnla (§. 423.) recenftta.
$• 43*-
. OB CAPITIS MOLEM. 189
§. 432.
An viuat mortuusque fit foetus? praecipue dje- quirere conuenit. Quoties nempe de foetus morte certus efl operator, maxime cum vlterior capitis com- preffio fperari nequit, vera adeft paragomphofis & gra- uis inflammatio , periculi pro matre plenam facit forci- pis demiffionem , perforatorio fine mora caput exte- nuandum efle putamus , matremque tutiffima blandis- fimaque ipfi operatione onere fuo liberandam. Opti- mum fero in illis regionibus confllium , quibus fero o- peratoris auxilia defiderantur , neque nifi pluribus die- bus elapfis, cum genitalium inflammatus tumor cunea* tum caput ita ftringit, vt male deforcipe cogitaremus, qua etiam periodo vix vnquam fuperftes eft foetus vita, paffa multum ex preflione perpetua & obftetricum con- treclationibus.
§• 4??.
Quum viuere foetum non haefitantes fperamus, anceps confiliumeft & exiis, quae circumftant, capien- dum. Reliquis operationibus abdominis apertionem, quam Caefareum partum vocant,, vtique praeferendam effe cenfemus, quoties ea vti nobis Iicet, fiquidem cum foetu m3trem feruare poteft. Sed fine omni periculo non eft operatio, integerrimas matris vires bonumque habitum requirit, atque fine parientis feminarumqne adftantium affenfu fleri nequit. Quam ob rem exuleft, quibus in regionibus prius operator non vocatur, quam ex diuturno partu parientis vires funt fra&ae, vterique inflammatio, filtim nafcens, ancipitem feclionem facit; quin , integerrimis etiam omnibus, certiffimae, cuius periculum indicatur, morti a parturiente aeque ac abr adftantibus poftponitur.
$. 434
igo C. XVII. S. I. PARTVS DIFFICILIS
§. 434. Quoties itaque operationis caefareae copia non eft obftetricanti , vel iine omni auxilio fuae forti commit- tere debec parturientenv; quod fane coniilium, matri non minus quam foetui certiilime fatale, mentis com- pos nemo dabit; vel perforatorii vfu foetum, fi for- fan rariori in cafu viuit , matris vitae immolare : prae* flat autem, arbitramur, illutn folum, quam vna cum matre perire. Coniilii apparens atrocitas mitefcit ex neceflitate. Forcipem non minus foetui (§. 430.), quam matri perieuiofam, fub defcriptis circumftantiis, perforatoiio pernitiorTorem efle quis non videt?
§• 4}$- Quoties ad abfoluendum traniitum comprimi caput poteft, fecundo gradui partus accenfetur, quare in tertio gradu de omni forcipis fucceiTu defperamus. Vtrum vero incidi debeat abdomen, an perforari caput? con- ditiones fupra expofitae determinant. Peluis anguftia, quae ne manum quidem operatoris admittit, minus multo foetum , caput licet extenuatUm iit, caefaream ©perationem indicat. Naturae iii hoc partu auxilium nullum eft, fed non intermittens potius preilio vires parturientis frangit & genitalia gangraena foedat.
§. 435. In omni quldem partus fpecie noxia funtfuperflua- que pellentia vulgo putata ($. 337.), aft quae fangui- nem agitant irritantque , in hac nominatim angue & cane peiora funt, inftammationem qnippe augentia & abdominales fpafmos facientia. Emollientibus medica- ,t mentis topicis opera luditur. Sola, mali caufam tol- lentia, comprimentia capnt vel extenuantia, inftru- menta matrem feruant*
§• 43 7.
OB CAPITIS MOLEM. 191
i$ 43 7« De inflrumentorum , , fiue f orcipes - fint , fiue per« foratoria, applicatione notentur praeter fupra Cap. XVI. ditla.
a) Commodius capiti ad inferiorem a^erturam lapfo applicantur, quam ad fuperioremi quare, ii per partus rationem id fieri potefl, illum lapfum obfte-* tricans praeftoletur. Sin p3rtus iilam moram admit- tat, maiori licet cum negotio, ex fuperiori apertu- ra ferramentis caput excuti debet; poilquam nempe vteri orificium totum apertum eft,
(3) Vna manu operator indrumentum prehendit. altera ad caput per finum externum & vaginam, fi id opus eiT, deducit, indice digito praecipue dirigente.
•y) Capitis partem, cui inflrumenturri vel applicari, vel infigi debet, comes digitus prius explorat, quamfiat applicatio.
§. 43 8.
Non ornnium autem forcipum idem valor eft.
i°) Iacobi rveffii foreeps longa & terfa , ob iun&a brachia tenuesque anfas niinus commode de- mittitur, & propter planitiem laxa ad caput firma- tur. An Skvogtiana huc pertinet? Referre faltem huc poflurrrqs forcipes D. pvisseav, frieu,
& CVRT O N.
2°) Separatim quidem forcipum brachia demittuntur, quas exhibuerunt palfyn, gilles le dovx,
PETIT, GREGOIRE, SOVMAIN, DVS Se',
mesnard, ji i n g , RathlauXo & Schlicbting roonhvysianam, fed pariter cochlearium curuaturae, anfae & iun&urae vario modo peccant.
3*) Coch-
iqi C. XVII. S.I. PARTVS DIFFICILIS
3®) Cochlearia alii correxerunt faclis feneftris & ad foetus caput accommodatis euruaturae proportioni- bus. Huc procul dubio forcipes trahere pofiumus
CHAMBtRLINI, C H A 1' M A N N 1 , GIFFAR- D I, FREKESII, GREGORII fllii, LEVRETI.
4°) Iuncluras etiam anfasque vlterius perfecit s m e l-
L!E.
5°) Margines cochlearium feneflratorum ingeniofe cur- uauit peluique aptiores reddidit levret. An 1» v g h i i forceps inde nata eft ?
§. 439- Quum caput peluis capacitate, pone inferiorem aperturam derTxum, ferramento excuti debet, breuio- re minoreque forcipe , qualis fere Smelliana ( $. pr. n. 4.) eft, vti poflumus, quae videlicet
a) Pedem longitudine non fuperans facile dirigitur. P) Craflae anfae fatisque Intae mafcule prehenduntur.
Ad fulcum, fi volupe eft, flla lirmari poilunt; mi-
nus tamen neceilaria encheirell.
*y) Simplex iunclura, fpinis vicillim truncos hrachio- rum excipientibus, fine ftabilitatis detrimento vnio- nem facilem facit.
2) Cochlearia feneftrata lamellis in margine extenuatis & compreftls facla , ad angulum curuiiineum mox a iunclura fecedentia, aptecaputprehendunt premunt- que, ii ad debitas proportiones fabrefacla funt. Nu- dum, oleoqne lubricum (§»404.5-.) ferramen- cum tenui pelle teclo praeferrem.
§. 440. Quodii vero ex fuperiori peluis apertura deiici ca- |>ut debet, breuis forceps & re&a vltra tempora capi- \ tls
OB CAPITIS MOLEM. 193
tis nequc afcendit, neque firma in iilo fitu idem pre- hendit cum facilis lapfus incommodo; quare forceps tunc recipi debet
«) in longiora brachia exporrecla.
(31 Ad margines incuruata, modo Levretiano (§. 437, 50).
*y) Caeterum vc forceps ( §. pr. ) fabrefaela.
Succedit tamen & hac deficiente prior? plura licct pperatori negotia faciat,
§• 44.1 •
De ipfa ferramenti applicatione notecur. I
1°) Vnum brachiumpoft alrerum, ad cranii regionem tempoplem ? demittitur,
2Q) Primum brachium deducitur m latus genitaliuni, cui forfan caputpaulo minus appnmitur, inde iente & cum dexteritate in oppofitum Jatus , per orbfcam peluis minime refiftentem circumducitur, Poteii etiarn irt arclum mox latus deiici.
3Q) In fitu hoc brachiumvel fua fponte mmet, velab adftante tenetur,
4^) Inde alterum brachiurn in laxius htns fertur. 5°) Cochieare forcipis, ob laefionis raetum, preffius capiti, quam genitalibus applicarur.
<59) Quodlibet obliqua direftione ad rnenti regionem vsque promouetur; quod ex ionga parte, quae pgt-*, netrauit, & fubito quodam ferracnemi lapfu in iibe- rius fpatium cognofcimus. Sua fponte, ,ni fatis a.iceii- derunr, tra&a brachia verfus perinaeum labuntur*
7$) Verfus anteriorem peluis partem apices, quantum licer, diriguntur; iuntturae perinaeum reprimunt.
g°) Porro ad iuncluram brachia fcite vniuntur & filo, (1 ita yidetur, erafib conneeluntur.
N - 9*) Mtera
x94 C. XVII. S. I. PARTVS DIFFICILIS
9°) Altera manu anfae firmae prehenduntur , indice iunduram comprehendente, altera didudla genitalia repelluntur, Quum hoe adftans praeftat, vna ma- nu operator anfam prehendit, altera iuncluram ara- ple&itur-
io°) Femina ab- adftantibus, ne forcipera tractam fe- - quatur, iirma continetur.
iiG) Mafcule quidem operator forcipem comprimens trahit, fed cum moderatione&dexteritate, motans, terebrans vel rotans quaii inftrumentum. Ita partes cedunt capiti & inftrumento.
i -i °) Altum caput primum in peluis capacitatem deiicit, perinaeum iunctura forcipis, dum trahit, deprimens.
13°) Modicainde quiete & ipfe vires refumit&parien- ti blanditur.
14°) Si forfan vel tota vel ex parte a capite forceps fe- ceftit, denuo eandem reponit rurfusque trahit. ,
150) Vlterius axin peluis fequens trahit, donec iinum occiput intrauerit.
j6°) Tandem replicata forcipis iunctura fymphyfi os- iiumpubis, velut hypomochlio ita inhaeret, vt fyn- ciput & facies e finu glifcant.
170) Si gnauiter iimul perinaeum reprimitur <5c fuper caput ducitur, (§. 311. n. 7,) expeditior opera- tio eft,
i8*0 Quum forcipe curua (§. pr. ) vtimur, ita deiici * brachia debent, vt ad formam peluis conuexi mar- gines oilis ficri curuaturae inhaereant, apices ad oila pubis dirigantur. Quare, ii forfan primum brachium e <. iaxiori latere in arctius ducere cupimus (jn. 20,), margo conuexiis acl oifa pubis, dum demktitur, di- rigitur; fiquidem circumducms in oppofeum latus
iua
OB CAPITIS MOLEM. i9$
fua fponte ad os facrum vertitur. Moderatae fint operae n. 7, 6c 16.
§. 442.
Quum forceps amplum caput comprimere nequit (§. 430, &43 5.) perforante inftrumento , quo m o- sc^io iam vfus efl, viam cerebro effluxuro para- mus , facimusque, vt in arclius fpatium compelli capuc poilic. Iftiusmodi inftrumenta funt
a) Forfices, Vrgente neceflitate forfex quaedam ma» ior vulgaris & valida perforare cranii partem & dila- tatis cruribus ampliare foramen potelt. Melius ta- .men iftum fcopum Bingiana & Smelliana adimplenc. Walbaumiana curua in moliemcranii partem non fo- lum penetrat, fed ad cranii etiam ofia difciadenda facla eit.
(3) Scalpclhtm, vel alius quicunque culter acutus, fiue anceps , iiue Cmplicis aciei, facile, ni cautifiime di- rigatur, genitalia laedit & debile nimis efle folec, Praeftat culter theca teclus. -
•y) Perforatoria Mauricellianum & ftlejhardianttm, va« lidiora licet fint fcalpeliis, non minus genitalibus in- fefta efTe pofTunt. Simpfonianum praeterea opera- toris manum pungit, aegrius dirigeridum. Huic fpe- ciei Vncinus habens fpinas duas Albucajis adfcribi poteft.
S) Terebrae occultae Denyfiana9 Ouldiana, Fridiana thecis inclufae partes vicinas laedere nequeunt, apte- que cranium , iac validae faclae, aperiunt, praecipue fi elatere, velut Denyfiana & Ouldiana\ muniantur.
i) Foetus putridi mollis fontanella folo quandoque dl- gito perforari poteft^
N 2
4>'
i96 C.XVII.S.I. PARTVS DIFFlCILiS
§. 443.
Ne vlla matri violentia inferator, fequenti ratione perforans inftrumentum deniittitur.
a) Siniftrae manus index ad fontem pulfatilem, fi fieri poteft, vel interualium faltem inter duo offa me^ dium, fnmatur.
(3) Huius digiti duclu inftrumentum eodem fertur at- que, ne partes ambientes laedantur, cauce dirigicur (§.437. n. (3 7.).
7) Firmatum incranii partem membranaceam , non os- feam , valide insicicur.
1 *
$) Inieclum vel fcalpellum, vel perforatorium veltere- bra occulta hinc inde eo flne mouetur, vt apercura— dilatetur. Forfex diducirur, Walbaumiana fcindit.
e) Sinifter vero index vbinis inftrumentum comitacur& obuias forfan genicalium carnes remouec,
§. 444.
Quo minus apertura, officuliscranii, videlicet ma- gni, ad fe inuicempreffis, quin fupra [qIq mocis, clau- datur, impediendum eft. Quare <
a) Digito , quod vtpiurimum fuccedit, cranii officula praeuia imprimi, prehenfa binis digitis pluribusue agitari & extrahi pofTunt. Ica foramen iace hians apericur.
(3) Suadenc alii, vc forcipe minore & valida ofTa con- fringancur & extrahantur. Ita iam praecepit h i p- p o c r a t e s forcipesque, quibus caput conteritur. delineauic albvcasis. Hoc praeftare eciam poffunt forcipes schVreri, mesnardi,
M I T T EL H A V S E R I.
7) Serram laudat fried ad officulorum fruftula ex- fcindenda.. $) Suam ,
OB CAFITIS MOLEM. ' 197
S) Suam forficem pro eodem fcopo commendat wal- ij a v mJ
§. 445. His ita peraclis i°) Saepe crjnium , a doloribus comprefliim, per in- fli&um foramen , cerebrum exprimit , ipfumque ab iisdem, velut naturali partu, expellitur.
2°) Quodfi vero dolores penitus ceflauerint, capiti nullus motus communicatur, quare ars per gradus au&a accedat oportet.
§. 446. Sunt ifta artificia fequentia :
ct) Primo periculum fiat* an caput, prehenfo digitis, veiut vncini flexis, cranio , attraclum comprimi ce- rebrumque efliindi poflit.
(3) Hoc artificio irrito cochleari cerebrum eximaturv ^y) Quodfi nondum caput fequatur, forceps demifla foetum extrahat.
$) Forcipis a&io confirmatur, fi eo tempore, quofor- cipem trahit operator, feruiens prehenfis ofliculis caput figit. ,_
g) Quum extenuatum nimis caput& complanatumnon bene forcipe prehenditur, brachia, fi fieri potefl, foluta commodam ad trahendum foetum operatori anfam praebent.
£) Vncus etiam vsque in magnum oflis occipitis fora- men deiicitur, vel ad orbitae marginem frontalem figitur, craniumque attrahitur. Prehendere fimul digitis alterius manus cranii ofliculum, vel comple&i, vt figatur, caput, vel folutum forfan brachium tra- here operater poteft.
N $ ») Du-
ip8 C.XVII. $.1 PARTVS DIFFICILIS
ri) Duplex eciam vncus, forcipis m modum m caput figi trahique poteft. Pertinent huc Vnci Mesnar- aiani & correcliores Smelliani.
S) Cumprimuma finu collum remotumnon eft , ope- rator caput velin orbitis, v.el in ore vel ad menttim nuehamque prehendere & vlterius dedueere poteft.
j) Ipii etiam, quum caput deduclutn eft in finum, al- tera manu perinaeum reprimere, altera caput, ve- lut ex capfa fabam, exprimere Iicet.
§. 447.
Commendantur etiam, extenuato cranio, alia in- ilrumentorum genera.
«) mesnard forcipe fua caput extrahere vuit. Vix autem puto, fine fraclura oillum .& inftrumenti lapfu id fleri.
mauricelli capititraba ingeniofe quidem & eleganter excogitata eft; fed pariter nil vaiet, ft debile cranii olliculum abrumpit. Bvrtonia- na eodem incommodo premitur. *
) Fafciae folae, fineperforante inftrtimento, promo- ueri ad mentum nequeunt ; non penitus ab vfu per- foratorii concemnendae.
§* 448- Vnci foli ft ita firmentur, vt per vulnus ab iplis in- fTiclum , prouti fieri folet , cerebrum parce, vel peni- tus non efRuat, capitis molem non minuunt. Quodfl vero apertura ab illis fatra cerebrum transmittit, vacuuni quidem fit, in 'quod cranium comprimi,- atque caufa mali tolli poteft, nihitominus illumfcopum neque fem- per adimplent , neque tuto fatis atque facile appl.ican-» mr, (^d labentes parturientem laeduntt
fi
Cap. XVII. Sect. II.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAE-
TERNATVRALIS OB SITVM VTERI OBLiqV VM.
§. 449« juando vteri axis longitudinalis cum peluis axi mi-
nus conuenit, Vterus ablique fitus dicitur: ex quo iitu difficilis partus vel praeternaturalis eapropter oritur, quod foetus capiti, in eodem axi haerenti, & ad peluim preilb, obftacuiimi infoiens occurrit.
§. A-So.
Dubiae fere obliquati litus cauflae funt. Refpicere tamen poiTumus,
a) Ad primam conformationem, quam vterum ex pel- uis axi in aliam ptagam dimouere, docent obferua- tiones vterorum eiusmodi in puellis iunioribus vifb- rum. Inde ad difHciiem iftiusmodi partum natura- lis procul dubio difpofltio nafcitur.
j3) Ad varia genitalium vitia , quaevterum, ob graui- ditatem praecipue expanfum, ex axi peluis depel- lunt. Eiusmodi vitia funt, vterus nimis alte ita lo- catus, vt fitum eius peluis cauitas d;rigere nequeat ; peluis figura vitiata , praecipue nimis arcla ; vteri fcirrhus, cicatrix, farcoma, aliaque.
*y) Ad feminae gibbum, qui & peiuim modo (n. pr. ) diclo mutat, &? vnum latus peluis prae altero ele-
N 4 vando,
200 C.XVII. S. II. SITVS VTERI OBLIQVVS.
i/andu , fadt, vt in humilius foetus , maxime a do- loribus preilus, nicatur. J) Ad concentorum inteltini re&i colique finiftti & ve- ficae vrinariae in vterum violentiam. \
i) Ad placentae extra fundi mediumadhaefionem, quae facit, vt in oppofita plpga foetus corpufculum io- cetur vterusque ibidem magis expaudatur.
$. - 4*i« tfta quidem obliquitas fimplex alias efl, alias aliis vltiis partus variis iuncla, praecipue peluis anguftiae ( §. pr. n. (3. jj quo cafu peffimus partus fleri folet.
§. 4>2. Eadem vteri obliqua direclio fub ipfum parturn alium ludum praebet, quam quidem recla ; in primis autem dolures illos exckat, quos Jpurior vocant.
§. '4H- Contenta vteri, infegmentum inferius nirentia, par- fUs dolores excitant (§♦ ioo.), Idem accidit, quando vterus obiique (itns eft. Quoniam aucem neque vteri direclio axin peluis iequitur, neque minima vteri refi- flentia, momentum. contmclionis verfusiftum axin age- re nequic, fed iii locum rninime refiftentem, qui vteri pars eft inter peluim & foetus partem praeuiam com- prefla , impenditur. Reliqua autem fegmenti inferioris portio , quae a parce foetus praeuia neque comprimi- tur; neque attenuatur, lentius minusque, ac altera, diducitur. Pateticaque, quod ab eiusmodi vteri con- traclione oriffcium neque rite aperiatur, neque vterus in vaginam deprimatur. Quae vero aclio, quod dolor fpurius vocacur , eadem de dolore fpurio valeant ne- ceiTe efh
§. 454-
G XVII. S. II. SITVS VTERi OBLIQVVS. 201
§. 4*4. Dolor itaque fpurius cogncfcitur, a) Quando neque plena liquoris amnii vefica, neque caput, neque aliud quodcunque in vtero contentum digito exploranti recle apprimitur.
(3) Quando vteri orhicium rite non aperitur & diduci- tur, fed potjus quandoque conftringitur.
< 7) Quando in vaginam vterus cum foetu non defcendic.
§. 4ifi
Ipfe etiam fpurii doioris fenfus ab illo difFert, quem verus excitat.
&) In regione enim lumborum veri cruciatus incipic. atque verfus pudenda defcendit. Spurii cruciatus vsque eo noa progreditur, fed <:irca fuperioris, quam peluis habet, aperturae ambitum vagatur.
(3) Idem etiam vehementior eft fcindensque magis. propter inaequalem vteri contraclionem & fimilem praeuiae partis preflionem. Maxime illam fedem cruciatus diuexant, cui caput impellitur, in ipfa in- guina & femora continuati.
§, 4.56. DifFerentes obliquitatis vteri gradus obferuantur, ita vt cranii pars maior minorue vaginam refpiciat, dif- ferensque dolorum fpuriorum euentus enafcatur.
§. 45 7- Quando continuatus vteri sxis intra vaginam cadit, maiorque, quam dimidia 93), cranii portio vaginam
re-
95) Aliquam faaec autoris tentia hos in femina partu- dolorum ideadirHcultatemin-. riente, magrto obliquitatis uoluit. Ex mea quidem fen- gradu laborante, ii datur, do-
N f lores
202 CXVII. S. II. SITVS VTERI OBLIQVVS.
refpicit, dolores fpurii fenfim.in veros mutantur. Suc- cefliua enim vteri contra&io, caput ofli apprimens, ma- iorem fenfim marginis partem attenuat; quare reliqua debilitata minus ita refifrit, vt tandem a corporis vterini contra&ione refiftentia fuperetur, margo attenuetur, cajjut deprimatur, dolores veri oriantur, partus pro- moueatur & abfoluatur.
§. 45 8. Quodfi vero axis fupra fuperiorem peluis margiuem continuatur, minorque, quam dimidia, cranii portio vaginam refpicit, vtero contradro caput fuccelliue vl- terius fupra peluim pellitur, vteri oriricium magiscon-^ ftringitur, partusque ex naturae ope nullo modo per- ficitur.
§• 45 9* Duplex huius mali euentus obferuatur.
i°) Actionis vteri aequilibrium reftituitur, doloresmi- nuuntur, penitus ceffant, a capitis pondere vterus comprimitur, intlammatur, vna cum matre emori- tur , vel in pus vna cum corporis integumentis re- folukur, foetusque per abfceflum exitum molitur,
a°) Quoties dolorum vis non remittit, vtero caput ap- primitur, huius fubltantia attenuatur, tandemque disrumpitur.
§. 460.
Quando vteri axis in oram peluis'' fuperiorem ita dirigitur ? vt dimidia quafi orificii portio tangatur , at-
que
Iores non fpurios fed veros Simills alio in cafu dolorum
appellare debemus , qui vero condirioeffe potcfr, vbi aper-
effe&um fuum i.e. expulilo* to vteri orificio, praeuio in-
nemfoetusexfererenequeunt, fantis brachio partus non ab-
€juoniam refiitentia praefens foluitur, quis feminam fpur
foetus exclufionem irnpedit. rios dolores habere diceret ?
C.XVII, S.IL SITVS VTERl OBLIQVVS. 205
que caput aequali r3tione citra & vltra oram haereat, m eodem ftatu res perfiltunt , neque furilim , neque deor- fum caput mouetur, tandemque dolores fenfim minutf penitus ceffant,
Huius autem fitus triplex e(Te euentus poteft.
1.) Vterus intercranium & peluim compreflus inrlam- matur, & foetus vna cum matre emoritur.
2.) Si verfus vaginam vteri axis dimouetur, partus ( §. 457.) deferiptus oritur.
3.) Si idem axis vltra peluis oram fuperiorem progre- ditur, partus fpecies (§. 458. & 459«) dicta infe- quitur.
§. 452.
Cum propriis doloribus fpuriis Tormlna, ex caufis fupra (§. 166.) didis nata, & fua methodo mitigan- da , confundi non dehent ; quae videlicet nullam in vteri corpore & orificio mutationem faciunt, ipfum vteri corpus non afficientes, Quare
&) Eo tempore, quo parturientem mifere diuexant, manus abdomini impoiita vterum mollem & Iaxum tangit, qui a dolore ad partum contra&us tenfus? ftrictus atque lapidisadinftar durus (§, 178.) refifht.
(3) Modo haec tormina pertinaciter eundem locum oc- cupant, modo in abdomine circumuagantur.
*y) Pulfus ab illis non eleuatur, fed potius contrahitur»
$) Facies non rubet.
s) Neque ad nixus edendos parturiens laceffitur.
^) luncla quandoque diarrhoea eadem vlterius mani-
J* *
204 €. XVII. S.IU SITVS VTERI OBLIQVVS,
§• 4$h
Varia etiam dolorum viciffitudo quandoque obfer- uatur, ita vt nunc dolor fpurius notetur, nunc veri fi- miiis foeturn deprimat, nunc tormina foeminam agi- tent. Quae quidem cruciatuum viciflitudo Dnlonr tnixtot , vel aequiuocor facir.
§. 464,-
Quo dolores fpurii vexzm tempore, nuilos partu- riens nixus edere debet, neque 'etiam quo tormina fcindunt. Vires inutiii conamine licet frangantur, par- tus tamen nihii promouetur. Simulatque vero dolo- res fpurii in veros mutantur, parturientem iftos nixi- bus fuis promoueife iuuat.
§. 465,
Sed fatis, puto, dictum eft de doloribus fpuriis, redeundum itaque ad vteri ohliquitatem , quae ex fe- quentibus lignis generalioribus cognofcitur.
cC) Tempore grauiditatis,
i°) Grauidae abdomen ea in regione, quam foetus occupat, eleuatur magis atque reilftit , quam qui- dem in oppoilta, quae placentam comprehendit ; quare abdomen in medium apicem minus prominet, quin duplex tumor, maior minorue, quandoque tangitur, cum media depreffione.
2 °) Maiorem ibidem grauitatem fentit, vegetioremque
& frequentiorem foetus motum. Quandoqueetiant in foetus latere grauiora funt fymptomata fupra ($«, 153.) dicla , v. g. pedum tumores, varices &c.
3 °) Oriflcium vero vteri in plagam oppofitam quadan-
tenus vergitur. Caueat tamen medicus " fibi , ne ex
axeos
C.XVri.S.II. SITVS VTERI OBLIQVVS. 205
axeos peluis ignorantia os vteri ad pofteriora ver- fum pro obliquo habeat.
40) Apertura orificii externa diutius claufa, conftri&a & crafia manet , quam fi vterus in axi peluis fitus eft.
§. 466. (3) Appropinquante partu, .
i°) Caput ofll innitens, atque in aperturam peluis fu> periorem minus defcendens impedit, quo minus ab- domen fubfidere poflit (§. 176.).
2 °) Quare difrlciiius infantis cranium aflequi licet ob- ftetricanti.
§• 4^7- 7) In ipfo partu,
i°) 33olores fpurii pro ol>liquitatis gradu frequentes & vehementes parturientem vexant (& 45 3. ).
2°) Liquoris amnii vefica , quae fub fitu redo breuis efl & Iate expanfa, fphaerae maioris fegmentum ex- hibens; fub fitus obliqui maion gradu oblonga pro- pendet, minusin iatitudinem expanfi, inteftini quan- doque fimiiis ex vteri orificio pendentis : quin imo nonnunquam talis extra ipfam vaginam propellitur, atque pyri adinftar ei, genitalibus dependet. Haecce enim aquea bulla in aperturae vterinae formam fe vertit; quare ampla £t atquecircularis, quando vte- rus recte fitus eft, fiquidem caput integram apertu> ram peluis fuperiorem occludens, nimium hquoris amnii defcenfum impedit, breuemque reddit vefl- cam. Quando vero vterus oblique firus eft, verfiis illud latus , in quo minima refiftentia eft, amnii li- quor propellitur, ibidem colligitur, atque in ob- longam figuram formaunv
3°) Ob
*.-
so<5 C. XVII. £11. SITVS VTERI OBLIQVVS.
3°) Ob eandem rationem iufto citius ifta vefica dis- rumpitur, vt liquor amnii proftuat. Quoniam enim velamentorum flbrae non folum inaequaii, fed & nimia vi expanduntur, faepiusque oill apprimuntur, refiftere vtique nequeunt, fed vi diftrahenti cedunt.
4^) Poft primum efHuentis liquiditorrentemlaticis ftil- licidium continuo riuo vkerius profluit Caput in- tegram peluis aperturam fuperiorem nondum obturans idem permittit.
5°) Liquore amnii efTufo nihil fere fupereft, quod fe- gmentum vteri inferius in vaginam detrudat atque attenuet, impulfus etiam dolorum axin peluis minus fequitur , quare lentiflime vteri orifkium aperitur ( §. 457. ). Primus enim alter margo dilatatur, is vtplurimum, in cafu capitis praeuii, cui hoc appri- niitur; qui minus patitur oppofitus, durior manet, tumet, & per fuccefliuos demurn gradus prioris mu«? tationes fequitur.
6°) Eapropter caput lente defcendit, diutius fupra peluim moratur, difficilius digito attingitur.
j° Quoniam etiam in alterutro latere haerens peluim non obturat , in oppofito fpatium capite vacuum ita relinquit, vt inter cranium & offa peluis integram manunij, vel faltem digitorum nonnullos interponere, liceat. Funis etiam quandoque excidit.
§. 4^8. J) Tumor capkis , quem laboriofus partus efTert, in nato infante , verticis medium vel occiput non oc- cupat, velut & iltu recio, fed illudlatus, quodpeluis ofli inhaefit.
§. 469.
Generalia quidem phaenomena dicla cuiuis obliqui- tatis fpeciei applicari podunt, quaelibet tamen /pecia-
lius
.' C. XVIL S. II. SITVS VTERI OBLIQVVS. 207
Jius ita confiderari & determinari debet, vt quatuor pri-
mariae diftinguantur.
ia) Ouavterus inpartemmatris anteriorem obliquus eft,
2da) Qua in partem pofteriorem.
3a).Qua in latus dextrum.
4a) Qua in latus finiftrum.
Ex his autem compofitae intermediae fpecies naf- cuntur.
§. 470.
Quando continuatus vteri axis acutiorem cum hon«- zonte angulum, quam peluis axis, intercipit, adeoque fundus verfus anteriora nimis dirigitur , fequentia fpe- ciatim phaenomena oriuntur. ,
a) Abdomen fupra os pubispropendens, atque in ma- iori gradu grauidae fedentis femeribus incumbens, In- grntum pondus efticit.
(3) Hypochondria minus tenduntur & replentur.
7) Caput foetus ofli facro obuertitur.
S) Vteri etiam orificium os facrum reipicit.
g) Idem difficiilime , & quandoque non nifi integra manu in vaginam demida, exploratur: difHcillime etiam digitus, & folus fere incuruus vei flexus, in illud introducitur. , £) Vrina maiori in gradu, ob veficam comprefTam, fupprimitur vel contineri nequit.
y\) Occiput ad oftium depellitur. Quando enim ofS iacro vertex apprimitur, occiput ab ipfo dolorum impulfu, fi foetus in vtero rede fitus eft, deprimitur. Dida fub ipfum partus initium , antequam dolores
partium ftatum mutauerunt , diftinclius cognofcuntur»
§• 47**
208 C.XVII. S.II. SITVS VTERI OBLIQVVS.
§• 47i. Quando continuatus vteri axis minus acutum cum horizonte, quampeluis axis, angulum intercipit, adeo- que fundus verfus thoracem magis afcendit,
«) Fundus diaphragmati ita obuertitur, vt abdominis tumor alre afcendat, minus promineat & magis com- planetur.
(3) Comprimitqr vero ventriculus atque diaphragma, digeftio impeditur & refpiratio : frequens proinde verfus grauiditatis terminum vomitus, (pirandi maior difrlcultas , infpiratio parua & frequens oriuntur.
*y) Caput oflibus pubis inhaerens vrethrarnque premens lotium fupprimit.
J) Pubis regio tenfa & eleuata tangitur , repleta capite
& veiica: acriter etiam a compreflione doleu. $) Vteri oriiicium faciie attingitur.
<j) Fons puifatilis occipitis loco ad os vteri delabitur.
§; 472« Ab oftis facri tubere, fymphyfi oflium pubis nimis vicino & lumborum vertebris in pofteriora rlexis, haec obliquitatis fpecies praecipue oritur, iun&a (acpiuspeU vi anguftae, & obiiquitati laterali.
§• 47 3* Eadem fitus fpecies , (\ caetera paria fuerint, prae- cedente peior eft. Peiuis ftruclura & experientia id ipfum probant. Etenim
a) Si iu pofteriorem partem eaput leuiori in gradu ob- liquum eft, internae oftis facri fuperficiei apprimi- tur, fuper illa in plano ad vires impellentes inclina- to defcendit, &$ coccygis reprimit, fua fponte ex- cidit.
j3) Quodfi
C. XVII. S. II. SITVS VTERI OBUQVVS. 2co
(3) Quodfi vero in partem anteriorem dirigituf , acuto oihs pubis margini obtruditur, nihiique adefl, quod defcenfui eius faueat.
§r 474. ;■"■
Quando vteri axis vnum vel alterum os ilium refpi- cit, alteri horum cflium caput obuertitur, verfus al- terum verofundus dirigitur. Phaenomena exhibet ge- neralia (fi, 465. fqq.) hucapplicita, nifi quodyafa quan- doque & nerui eius lateris , cui moles vteri incumbit, ita comprimantur, vt pedis ftupor, claudicatio, glan- dulirum inguinalium tumor, in ipfo partu femoris cru- ciatus &. fimilia mala oriantur.
§} 475*
Rarius autem cranium verfus mediam offis ilium par- tem vergitur, fed mox propius ad os facrum accedit, mox ad o^pubis, atque hac ratione ex obliquitate in prio- rem vei pofleriorem partem participat.
§. 476*
Eadem ad latera vergens obliquitas fuis propriis pre- mitur incommodis. Siquidem
a) Brachium facile procidit. Sit, vt exemplum aiFe- ram, caput ad latusiiniftrumprefium, procidit bra- chium iateris dextri. Quod enim ad iatus dextrum vacuum relinquitur, brachium, tanquam pars pro- xima, vel propria grauitate, vei ob dolorum ira- pulfum, occupat.
(3) Brachium prolapfum vlteriorem capitis progrefTum omnimodo impedur: viam enim praeciudit, & capuc ita reprimit, vt 111 iocum minus refiftentem , oflis nempe ilium cauam expanfioncrn recedat -7 quare col-
O lurai
2io C. XVII. S.-II. SITVS VTERI OBLIQVVS.
lum in vaginam deprimitur, extenditur, foetusque mors acceleratur.
Y) Hoc {i minus accidit, fed in cauitatem peluis caput decidit» ifchio appellitur ; brachium autem ofH ilium inhaerens vlteriorem corporis progrefTum impedit.
§• 477- Varius obliqui iitus, fibi relidi, euentus obferuatur. Fauitiflimus eft, quando fpurii dolores in veros fenfim mutati lente caput, fed fine noxa exprimunt ( {§,45 7.).
§. 478.^ '
Quodii vero obliquitatis gradus maior ad defcriptum (§.460.) accedit, caput quidem, fed poil iongam temporis moram , excidit. Quocirca parturiens aeque ac foetus multa incommoda interim patitur, illis nempe firnilia, quae caput nimismagnum (§.423.). inducit.
§• 479* Etenim caput, a doloribus propulfum, ad matri- cisosappellitur, partes intermedias comprimit, inflam- mat, imo gangraena afHcic : ipfumautem, ii foetusvi- uit , intumefcit atque in maximam molem excrefcit. Quo fit, vt duplici ex caufa via anguftetur, repleatur, vera paragomphofis oriatur atque non folum in peluis aper- turam fuperiorem , £ed & in vaginam caput depacf um haereat, adeoque a dolorum momento valentiori pro- motum partes vel contufas, vel dilaceratas relinquat ; ipfe- que foetus maxime debiiis, velpenitus mortuus nafcatur.
§. 480. Quando vteri axis in oram peluis fuperiorem diri- gitur, {§.460.) fymptomata ( §. pr.) defcripta oriun- tur, euentusque eft, qualis ($.4<5i.) dicfus fuit. Foe-
tus
C. XVIL $» II. SITVS VTERI QBLIQVVS. 2 1 1
tus autem cerebrum a fortiori preiHone non folum comprimitur, fed & collum ita tenditur, vt fanguinis in capite circulus intercipiatur, quin ipfa quandoque cranii officula franguntur.
§. 481. Peffimus gradus euentum (§. 45 o.) defcriptum habet.
§. 482.
Soli naturse hunc partum nunquam medicus relin- quito. Quamuis enim fub minori obliquitatis gradu, tan~ dem ab ipfa abfoluatur, nihilominus tamen artis ope multum iuuari porelt. Quare protinus auxilium ferre, pro temporis & obliquitatis differenti gradu difTerens, con- ducit,
§. 48J. Quod vt rite fiat, fequentia obftetricans obferuato.
I. Quotiescunque ante liquoris amnii profluxura. praefens efl,
a) Binos femper digitos vel , pro re nata , plures in vagina ante caput relinquat, donec fua fponteliquor effluxerit.
(3) Effiuxo liquore continuo integram manum demittat, palmam capiti applicet, dorfum vero pelui; caput, quantum poteft, dolorum maxime tempore, ab ofie foluat atque in peluis axin reducat.
7) Quodfi hocarciflciumfuccedit, iflud, donec capuc exciderit, continuet; quod quidem fub maiore et- iam obliquitatis gradu quandoque euenit. Depref- fam forfan a dolorum vi manum reponat*
S) Abdominis fedes, quam foetus occupat, ab adftante eleuetur.
Q t r\ §. 4^4»
212 cxv-ii. s. ii. srrvs vteri obliqvvs.
§. 4B4-
Quando autem maior obliquitatis gradus hoc arti- ficium ita eludit, vt caputpromouerinequeat, finevlio temporis dispendio manum altius ferre, pedibusque prehenfis foetum, ex arthiciis infra defcribendis, edu- cere conuenit.
$< 48S-
II. Quoties vero poft liquoris amnii effluxum de- mum medicus accedit, gradusque obliquitatis ad dimi- diam vsque cranii partem non progreditur,
a) Miniftra pariter abdomen eleuat (§. 485. n. 5).
(3) Eodern modo capiti manum & pelui ita interferit, vt fub omnis veri doloris vefiementia caput, ab of- fe deprefTum, in axin reducat: hanc operam eous- que, donec caput natum fuerit, continuat. Manus interim operatoris, inter duo offa compreffa, mul- tum paticur.
7) Sicubi fola manus non facit ofKcium , vecle vel al- teroforcipis brachio cranium ab offe deprimitur, fl medium inter cranium & peluim (cf. §. 441.) Ioca- tur ea lege, vt, dum dolor premit, veclis cmnium, verfus axin peluis moueat. Manus operatoris iii vaginam demida pro hypmochlio , ne parturiens ali- quid patiatur, effe poteft. Eiusmodi manus, vel veclis aclioneefficitur, vt aclio enafcatur e dolorum momento&hsccepreffionecompofita, quaefoetum, in plano inclinato defcendentem, per diagonalem deprimit. Huc pertinet Veffiis Rvonhuyfianus.
0) Quoties autemminusefficax eftdolorum momentum, tota demifTa forceps foetum optime foluit: vel ad la- tus , cui caput afrlxum eft , alterum forcipis brachi- um fertur, ad oppofitam cranii regionemmanus,fic-
que
C. XVII. S. II. SITVS VTERI OBLIQVVS. 213
que foetus prehenditur & educitur, altera manu of- ficia brachii forcipis praeftante.
§. 486.
At contra foetum, fine vlla temporis mora pedi- busprehenlisextrahere experiatur medicus, quotiescun- que diclo (§.pr.) maior eft obiiquitatis gradus, neque prius hoc eafu forcipe vtatur, quam fpatium nimis an- guftum manus in vterum demifiionem impediat, fiquidem fub his circumftantiis forcipis inie&io maiori periculo, temporis artiliciique dispendio, quam verfio perficitur. Sola vero manus opera pro capite educendo hoc cafu nunquam fufficit, neque etiam veclis auxiiium fatis egregium eff.
1 §. 4^7. Ifta quidem artiflcia fuccedunt, fi fatis in tempore medici opes petitae fuerunt. Non folum autem natu- ra imbellis eft, fed & ad traclionem, quae pedibus fit, confugere non licet, ii Iongum iam temporis interual- lum a iiquoris amnii effluxu fuit praeterlapfum , vterus arcliusfoetum ambit, viaeminus paterit, ofhque capuc firmius infixum eft.
§. 488. ' Quo quidem in cafu, fi capitis & genitalium minor adhuc tumor& fimplex, peiuis ratione, malum permit- tunt, vt capitis moles impune iftud fretum penetrare poflit, fpesvtique inforcipe', qua foetus a matre fol- uatur , reponenda eft. -
§. 43p. Quando vero nimis angufta peluis iungitur & ca- pitis atque genitalium tumor in eam iam molem excre- uit, vt caputvel integrum absque contufionis & dilace-
O | ratio-
2i4 C.XVIL S.II. SITVS VTERI OBLIQWS.
^ationis periculofa ftrage, vel penitus extrahi nequeat, in fola capitis (fecTione praecedente defcripta) immi- nutione auxilium fupereft.
§. 490.
Quaeuis infuperobliquitatisfpeciespeculiares quas- dam cautelas requirit. Ita, fi caput oili facro obuer- titur, atque naturalis elTe partus poteit,
a) Vtique manus feruientis, quae, abdomen propen- dens furfum ferendo , vterum verfus peluis axin di- rigit, proficuam operam ferre cenfenda efl. Hoc vero auxilii genus non prius ac ipfe partus cefrare debet.
P) luuat etiam fitus parturientis Tupinus , quo fundus vteri fua grauitate inTpinam dorfi ita decidit, vt ca- put cum vceri orificio paullum ab ofTe faero foluatur.
£> 49 ! •
Simulatque caput angulum offis facri fuperauit, vl- terioft progrefTus fequentibus artiflciis fubleuatur.
a) Vt eo valentipres nixus edantur, ex fupino fitu in folitum reponenda efl parturiens.
fs) Validos nixus fub quouis dolore parturiens edat.
*y) Coccyx methodo mox tradenda reprimi debet.
§. 492.
Quamuis enim diclum angulum caput fuperauerit, nihilominus adhucdum ?.d os facrum obliquum efl, at- que difTLilius tranfit. Euenit etiam, vt caput moxTub initium partus, leuiori in gradu obliquum, ex oflis fa- cri angulo defcendens ad eiusdem corpus vergatur. Quod vt pateat, notandum eft,
#) Su-
C.XVII. S.IL SITVS VTERI OBLIQVVS. 21 $
a) Superiorem offium pubis marginem duabus circiter vnciis diftare ab inferiore ; oflis vero facri altitudinern ab anguio fuo ad aflls coccygis extremum fex vncia- rum efljs ; ita vt pofterior aititudo anteriorem bis fuperet.
(3) Exinde euenire poteft, vt caput in pofteriorem par- tem obliquum , ad quatuor vnciarum longitudinem iufra angulum oili facro inhaerere poffit, praeterquam quod cum angulo rem habeat.
* §• 493- Ipfa autem haecce obliquitas dignofcitur, quando
a) Anguium oflis facri caput fuperauit, atque in pel" iiis cauitatem delapfum eft.
(3) Vteri orifkium fuccefliue quidem dilatatur.
*yj Ipftim tamen ad os facrum nimis verfum deprehen- ditur, caeteraque fymptomata exinde pendentia (§. 470.) minori in gradu adfunt.
d) Caput in vagina haerens, a doloribus valentioribus lentius promouetur.
g) Perinaeum aliquantulum protruditur. -
£) Verfus os pubis vacuum capite fupereft.
§. 494. Cum leuiffimo huius partus gradu is coriuenit, quo quidem in axi peluis vterus haeret, perinaeum autem, vna cum vagina, iufto ftriclius eft, ita vt a capite pro- pulfo in partem pofteriorem non reprimatur, fed extror- fum fub quouis dolore eleuetur.
§. 495. Primiparis praecipue, vtpote quibus hae partes non- durri dilatatae fuerunt, iftud mali genus accidit, iisque
O 4 prae
7.i6 C.XVIF.S.II. SITVS VTERI OBUQVVS.
prae reliquis , quae in proue<3iori iam netate prima vi- ce pirtum edunt, fibrasque corporisvniuerfi ftricliiores habent,
§. 406. Cognofcitur autem ex fequentibus fignis.
et) Sine vllo impedimento 111 fuperiorem peluis apertu- ram caput decidit.
(3) Simiii ratione ad inferiorem vsque progreiTum eft.
7) A quouis etiam doloris impulfu extra ipfam peluim propellitur.
5) Quoties vero protraditur, perinaeum, anum & va- ginae orificium fecum ita rapit , vt integer verticis ambitus, hisce p3rtibus velatus, extra corpus pro- mineat.
s) Anus folito magis prolabitur.
£j De diro, in iftis partibus perpeflb, cruciatu partu- riens miiere conqueritur.
§♦ 497.
Dubius euentus eft , fi foli naturae negotium com- mittitur. Haro impune caput tandem excidit. Sae- pius enim dolorum vis.maior perinaeum extendit, atte- nuat, disrumpit, ita quidem, vt ruptura quandoque inteflinum reciurn vsque progrediatur. Nonnunquam etiam, qunndo oilis facri , coccygis atque perinaei re- fiflentia maior efl, dolores ceflant & caput fubfiflit.
§. 49 8. Satius itaque efl recenti re protinus adhibere me- dicinam, antequam caput perinaeo ita apprimitur, vt digitum vel manum interferere ncn amplius liceat. Quod vt rite fiat,
a) Ita
C. XVII. S. II. SLTVS VTERI OBLIQVVS. 1 1 7
et) Ita collocatur parturiens, vt liberutn fit perinaeum
& os coccygis. (3) integra manus pinguedine inungitur. y) Vtriusque manus duo tresue ' digiti in vaginam de-
mittuntur, quin imo, pro re nata, integra manus
inter caput & os facrum penetrat.
2) Pa!ma manus , digitis expanfis, caput comprehen- dit, dorfum autem ofll facro , coccygi & perinaeo incumbit.
g) In dolorum interuallo digiti immoti haerent.
£) Fortiores nixus edit parturiens.
v\) <Duplici aclione medicus caput attrahit, coccygem- que cum perinaeo reprimit, idque moderate & per gradus lentiores , ita vt fucceffiue genitalia , & abs- que dilacerationis metu, dilatentur, grata parienti opera.
£) Manus a vi doloris forfan deprefTa, dolore ceffante,
reponitur. j) Haec, donec capuc exciderit, continuan-tur.
§. 499«
Quodfi vero , ceftaritibus doloribus ( $. 497. ), ca- put in peluis cauitate immotum haeret,
«) Simili ( §. pr. ) penitus artificio manus demitti , caput ab ofle folui , coccyx perinaeumque reprimi debent. Quo fit, vt fublata refiftentia, nouaque irritatione ac- cedente, vteri a&io reftituatur, augeatur, visdolorum valentior redeat, ipfumque caput, a medico dedu- £him, excidar.
(3) Nifl haec etiam molimina caput fequatur, demifla forcipe trahitur, flmulque miniftra, dum operator
O 5 caput
2i8 c. xvii. s.ir: sitvs vteri obliqvvs.
caput agitat , perinaeum rfcprimit & genitalia di- ducit.
§» 500.
Liceat huc, propter auxilii conuenientiam, iftud ctiam maiigenusreferre, quo propter osfacrum & coc- cygis nimis introrfum verfum (§. 12. n. 5. ), caputj o- ptime fitum Ithere quidem intra peluis capacitatera de- lapfum eft, ad inferiorem autem aperturam immotum fubfiftit.
§•501.
Ipfa exploratio hoc offis coccygis vitium demon- ftrat. Medicina.cum defcripta (§.498^499.; con- uenit, nifi quod cranium aperiendum fit, fi coccyxfor- fan immobilis cedere nolit, vel etiam fi, repuifus Iicet fuerit, minus tamen fpatium aperiat, quam vt caput exprimi pofTIt.
§♦ $02.
Reftatpeffima cbliquitatis in parteni anteriorem ver- gentis fpecies confideranda , qua vterus ita fupra os pu- bis peridet, vtfoetus axis continuatus hotizontem non pertingat , fed vel paralleius fit cum eodem , vel pe- nitus diuergat ab illo. Hoc quidem cafu colium of- ftbus pubis inhaeret, & humeri in anteriorem iftorum offium parietem nituntur. Quo iit, vtdolorum 11 pul- fus minime partum promoueat, fed humeros offibus pubis apprimat & coilum flrmius impellat. Truncus etiam propter dorfum non fle&endum fequi non poteft. Quamobrem collum tenditur, foetus perit, matri a contufione periculum imminet.
§. 5°3- Pedibus vtique prehenfis foetum extrahere conue- tiit , fi quidem minor a liquoris amnii profluxu mora
manui
C. XVII. S. II. SITVS VTERI OBLIQVVS. 219
inanui locum in vterum penetrandi concedit: quae
quidem operatio difflcillima cenfenda eft propter
a) Caput oftium obturans. _j3) Angulum vteri, quemdemifTamanusvixfequi poteft.
y) Capitis remoram. Quo magis enim prehenfi pedes attrahuntur, eo validius caput in fuperiorem peluis aperturam ita pellitur , vt fimplici faepius arte par- tus abfolui nequeat.
S) Si quandopedesdorfoincumbunt, vix ac ne vix qui- dem iftos attrahere datum eft.
§. 504.
Quo melius ifta tra&io fieripoflit, fequentia notan- da funt.
ct) Caput oftium obturans operator, quantum fieri li- cet femouere debet.
(3) Pedes, quousque fleri licet, fola manus ad orifi- cium ducere, cumprimum vero refiftentia occurrit, alterumillorum, vel pro re nata , vtrumque fafciahr- mare.
7) Ita quidem vna manu, extra corpus, fafciam attra- hit; alteravero, intra vterum, eodem tempore ca* put foetus & truncum reprimit.
I) Haec dum aguntur, minifter propendensjparturien- tis abdomen fubleuat.
§• 505. ' Quotiescunque vero , ob longum temporis fpatiutn a liquoris amnii profluxu interiefeium, occiput in caui- tatem peluis deprefTum omnem manui in vterum introi- tum praecludit, caput , ex fupra traditis (S.I. ) regu- lis , extrahi debet. Sibi autem operator caueat , ne ab initio operationis deorfum capuc trahat, humerosque
! cuni
220 G. XVII. S. II. SITVS VTERI QBLIQVVS.
cum collo flrmius impingat ; fed in pofteriorem potius partem, vt humeri eo melius foluantur, iitud ducat.
§. 506. Quando caput offibus pubis inhaeret,
a) Parturiens lotium reddat, vel catheteris ope emit- cat, ne vefica diftenta a dolorum impulfu & opera- toris manu detrimentum cnpiat. Vt eo faeilius idem iiat, premens vrethram caput digitis parurn ab ofli- bus pubis repelli poteit.
(3) Situs corporis ereclus parturienti non conducit, ied fupina eo fine cubare debet,. ne grauitate fua C3put in os pubis nitatur. Pronus corporis -iitus, quod ei ferendo parturiens impar eit, fuaderi nequit.
<y) Eodem tempore , quo vna operatoris manus intra vaginam caput ab oife pubis foluit, altera exterius fuper ofle caput reprimit.
S) Simulatque caput ab oiTe folutum eft , parturiens in fuetum fitum , quo fortiores nixus edantur , reponi debet.
$) Quo minus vrethra & columna rugarum vaginae fu- perior laedantur, duo vel quatuor operatoris digiti a fe inuicem didu&i ea ratione inter os pubis & ca- put locentur, vt inter illos media haereat vrethra & dicta columna rugarum vaginae fuperior.
§. 507-
Cum ad alterutrum latus caput dirigitur , id fibi da- tum putet operator , vt capite nato humeros aperturae peluis fuperiori innitentes foiuat.
Cap.
\
Cap. XVII. Sect. III.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAE-
TERNATVRALIS OB INIQVVM
CAPITIS SITVM.
* §. 508.
I ametfi vterus in axi peluis haeret, caput tamen primum oblatum varia iitus habere vitia potefh Eadem etiam vitia nonnunquam cum vteri obliquitate & peluis vitio coniunguntur.
§• 5o9- Io. Obferuatur, quodfacies, quae in partu facili ofli facro obuerti debet, verfus os fubii dirigaiur.
§• 510. Exinde vero difficiliorem partum oriri dubium effe nequit. Vt enim dolorum impulfus, a fundi con- traclione incipiens, peripfum foetus corpufculum ad orificium vsque propagetur, omni, quoad eius licet, virium momento, requiritur, vt foetus caput in peclus inciinatuni * latamque bafin formans, a combinata do- lorum vi , per vertebras colli & peclus promota , ad oriflcium pellatur. Si qua vero facies os pubis refpicit, impulfus dolorum caput a pe&ore remouet , dorfumque veifus pellit, quare dolorum momentum per folas colli vertebras, anguftam videlicetcolumnam, in caput trans- funditur; &cuncladolorumvis, quae in corpufculi trun- cum impenditur, nulla eft, fi eam, quae vertebrarum duclum fequitur, exceperis.
222 C. XVIL S. III. SITVS CAPITIS INIQVVS.
§. 511.
Tandem tamen hic partus , fimplex fi fuerit, poft longiorem temporis moram, a naturae adione abfoluitur.
§. 512.
Nequit penitius cognofci, antequam caput eft natum. Indicat tamen eundem
«) Dolorum valentior nifus, cum fitu vteri redlo con- iunclus, tanta tamen non praeftans, quanta quidem fueuit, fl nullum obftaculum adefl.
j3) Fontanella ofli pufeis propior eft, quam cum facies
os facrum refpicit. *y) Manus ad faciem vsquepenetrans, orbitasque diftin-
guens, fitum cognofcit. ,
§• 5*3- Nihil in iimplici fpeciearsmoliatur; fed parturiens leuioribus nixibus primos dolores iuuet Obfietricans libi caueat, ne fub egreflii facies ofii pubis allidens de- trimentum capiat.
§• 5*4. Cum vterus fimul fuerit oblique fitus , duplex ma- lum concurrit; quare ancipiti fpei euentus naturalis, praeflatartificialistraclio, quaepedibus fit. Si quando haecce fieri nequit, in cafu mitiori forcipe extrahendus efl foetus ; in grauiori vero , qui veram paragomphofira iam fiftit, cerebri efFufione cranium eft imminuendum. Forcipe operator vtatur longa & curua (§.440.): bre- uis & redta, folum occiput prehendens, facile elabitmv
$. $1$. Ifo, Occipitis loco facies prima offertur*
§» $i6e
C. XVII. S.IIL SITVS CAPITIS INIQVVS. 225
§. 516-
A fpafmo matricis , conuulfione matris, vomitu, tuffi, colica &c. & nimiis obftetricum contre&ationibus
nafci malum poteft.
" ■ . •
§• 5i7.
Si mox poft liquoris amnii effluxum exploratio in- ftituitur, minori negotio facies cognofcitur. Quoties vero poft longiorem temporis moram dolorum vis ca- put iaminpeluis cauitatem depegerit, cunclae partes tu- mefcunt, & in aiium habirum ita abeunt, vt cognitu fiant dirKcillimae. Quare exacVior exploratio, quae o- mnem partis praeuiae ambitum acutilfime indagat, vtique requiritur.
§. 518.
Faciem proiapfampropriaepartesdeterminant, frons puta, oculi, nafus, genae, os. Contenta autem oris, lingua nimirum & mandibulae, praeeipua faciei criteria exhibent, ipfamque oris aperturam ab inteftini recli exitu_ optime diitinguunt.
' , ". §• 519. Siniftris aufpiciis huius psrtus negotium geritur. Ob rationemenim (.§. 510.) di&am, dolorum vis non folum multum minuitur, fed & aliqua faciei pars ^per- turae peluis fuperiori infixa eit, fiue frons illa fit, fiue rnen- tum, fiue aiia quaecunque particula: premi autem in peluis formam ofTa faciei , velut illa cranii , cum prae- uium occiput eft, nequeunt ; folidiora quippe & fine mediis membrauulis , harmonia iuncla. Quin imo a natura hic partus faepe abfolui nequic
§. 520
224 C. XVII. S. III. SITVS CAPITIS INIQVVS.
§. 520.
Triplex cardinalis faciei praeuiaemodus obferuatur. Solent tamen varii etbm pofitus intermedii obferuari, cx cardinnlibus diiudicandi.
Ius eft, qunndo propter fubitaneos & praematuros do- lores, vtero etiam optime fito, fronr ab ojfe pubis retinetur , metitum verp ad os facrum dtrigitur; ab- domen foetus ad dorfurn matris , eiusdem dorfum ad huius abdomen : coilum multum, cum foetus peri- culo, extenditur.
§. $21.
VaLentiorum vis d lorum huncpartum, lentiorem tnmen, abfoluit, fi minor frontis portio ofli pubis in- haeret, Cjuae nempe a doloribus in peluim fenfim deprimitur.
§. 522. Si mox etiam pcft liquoris amnii effluxum praefens fuerit operatorr fequens auxilium ferre poteft.
«) Tempore dolorum intercalnri femina fupina cubat & tranquilla , nixibus minime agitata.
(3) Operator mamjm in vterum demittit, & digitis ex- panfis/Collum absque preffione compleclens, hume- rum, quanta vipoteft,refundit; quo fit, vt fua fpon- te fronte ab ofle pubis foluta , caput in peluim de- cidere & facili opera in axin reduci queat.
*y) Redu&io in axin fitumque naturalem digitorum vel veelis inter os pubis & frontem pofitione perficitur. 0) Quo fado parturiens in fohtum (itum reponitur.
$• 52?. Foetus quidem Iaeditur, fed in debitum fitum non collocatur , fi fme hac reiufione laepius contrectatur,
vana
C. XVII. S, III. SITVS CAPITIS INIQWS. n$
vana illum in axin fpereducendi. Minus itaquelaudan- di funt, qui digitum in os immittunt, inferiorem ma- xiilam luxaturi vel fracluri. Contufiones faciunt, qui inutili opera faciem prehettdunt, vifionem laedentes, ii oculos comprimunt.
§. 5^4. Quodfi vero fitus vteri obliquus concurrlt , vel maior faciei portio fuper ofTe pubis haeret, nihil eft, quod caput in rectum fitum reducere tentemus ; fed continuo, fi modo liceat, foetus pedibus eft extrahendus, vel forcipe, fi pedes nullo modo arripi pofTunt; non prae- termiffa in eafupeilimo, iun&is nempe viarura non fu- perandis anguftiis, capitis imminutione.
§. $*$•
ilduseft, quando ©b foetum fupinum, fubkaneos &. praematuros dolores, vtero etiam optime fito,fronf ab effefacro retinetur mentnm veroad os pubis vergi- tur ; abdomen foetus abdomini matris , dorfum dor- fo opponitur.
§. §26.
Vis dolorum valentiorum quandoqiie , fed dulici- lius, hunc partum abfoluit.
§. $%1. Medicus etiam temporius praefens eundem iuuat, 11
#) Manum duciu parietis vaginae pofterioris intra vaginam ducit, palma quidem verfus caput, dor- fo verfus inteftinum reelum conuerfo.
|3) Eadem infra frontem vsque adada, fub primura doloris impulfum, frontem verfus os pubis deprimit.
•y) Si manus non fufficit, ve&e vti poOiimus.
P #» 5%S*
226 C. XVIL S. m. SITVS CAPITIS INIQVVS.
Irrito hocee artificio fbetuque viuente, pedibus, f\ quidem id fieri poteft, extrahi, vel forcipe pre- hendi fbetus debent. Quodfi vero lingua immota eius mortern denunciauit , vel alia via operator incedere ne- quit , bini digiti , quousque fieri iicet , in os intrudi , &incuruati, vncorum adinftar, caput attrahere poflunt.
§. S29- Illius eft, qmndo ficies in tramuerfum pofita efl, ita vt frons ad vnum os ilium vergat, mentum ad alterum. Quandoque frons dependet, reliqua faciei pars vni ofiium ilium opponitur, occiput latam expanfionem alterius replet: quin exploranti digito auris obuiaflt, eminentiis fuis atque cauita- tibus dignofcendk.
§• 5 3°« '
Si fatis in tempore medicus accedit,
e&) Frons vel occiput vefte deprimi potefi: in peluim.
(3) Si labens caput vel ad anteriora, vel pofteriora dirigitur , humeros laterales indicans , reliquum ne- gotium natura abfoluere foleu
*y) Sin humeri oflibus inhaereant, fequentis (§. 533, fqq.) ipeciei partus orkur.
§. 531. Si minus di&um artificium fuccedit & vterus prae- cipue (ceu frequenter accidit) obliquus iungitur , abs- que inutili redu&ionis opera , mox pedibus infans ex- trahatur, vel forcipe, fi pedes afTequi non bene da- tum eft, non neglecla in peflimo cafu capitis immi- nutione.
§* 532»
C XVII, S. III. SITVS CAPITIS INIQVVS 2*7
§. 532. SI infantis nucha digito occurrit, eadem funt no- tanda (cf. vtique §. 501.).
1 §• 5 3 J* Illto» Vertex quidem primus ofFertur, vterusque m axi peluis haeret , fed foetits in latus ita eft conuer- fus, vt facies alterutrum os ifchii refpiciat, & hu- merorum vnus fuper offe pubis haereat, alter fuper offe facro.
§. 5 34* Hoc quidem cafu caput peluim rke intrnt, atque ad orificium vsque vaginae absque impedimento deci- dit9 quin imo extra vaginam quandoque protruditur; cumprimum vero iftud itineris emenfum eft, fubfiftit, valentiflimi dolores nihil proficiunt, partes inflam- mant, ceffant. Neque tamen matricis obliquus fitus, neque capitis vitium obferuatur. I^on fblus autem fa- ciei fitus lateralis dicla mala facit, fed iuncius humeris ad oifa pubis & facrum Iocatis: fiquidem ille folus pel- «i non male aptatur, facilem atque auxiiii liberurn partum relinquens,
§. 53 5. Dida (§. pr, ) figna fi praefentia fberint, & caput cxtra vaginam non haereat, dubium eft; vtrum hu- meri offi pubis & facro<innitantur, an fim nimis lati^ an funis velnimis breuis fit, velcollumambiat, anfbe- tus brachia iuper dorfo decuffatim refleclantur , an ab- ^omen fit inrlatum, an ipfe foetus*fir monftrofus.
Vt itaque omnis dubitatio tollatur, digitus ipfum caput exploret &, quamnam in plagam facies, atires & fons puliatilis cum futuris vertantur, determinet: «juae quidem partes fi pro hoc partu faclendo locatae
. P 2 depre-
228 C. XVII. S. M SITVS CAPITIS INIQVVS.
deprehenduntur , & peculiaria figna, alia impedimenta (§. pr.) denotantia, non adfunt, humeros in peluim niti cexta res eft.
§. 511*
Quodfi caput iam extra vaginam haeret, facilius auxilium ferre licet ,
a) Vt inhaerentes oflibus humeri eo facilius foluantur, modice corpufculum repellitur.
(2) Ad vtramque aurem caput prehenfum ita in illud latus, in quod facies inclimt, vertitur, vt haec os facrum refpiciat, corpufculumque illam verfionem fequatur. Si violenter caput trahitur, fme trunco auellitur.
§• ??e.
Haecce autem verfio fi minus fuccedit, bracrmim folui debet: quod vt rite fiat,
#) Vna manus , collo comprehenfo , caput verfus os
pubis eleuat, quod fimul, ne pondere fuo labatur,
continet. |3) Altera vero, duclu pofterioris in vagina parietis in-
tra vterum, ad humerum vsque, penetrat. *y) Hoc dein humero duce bini digiti ad fTexuram vs-
que cubiti repunt. d) Incurui illam, vel (i arripi nequit, cubitum ipfum
prehenfum educunt.
■t) Ne ofla frangantur, vel perinaeum laedatur, • arcu faclo non in recla linea , ifta traclio perficitur.
£) Vix vnquam obtuforum vncorum vel laqueorura vfus, incommodus atque periculofusr requiritur.
i C. XVII, S.III. SITVS CAPITIS INIQVVS. 229
§• 53P-
Ita foluto brachio ,
(i) Vna operatoris manus caput prehendit, binis di- * gitis in os demiffis, reliquis ad latus ita colloca-
tis, vt pollex fupra aurem feratur. |3) Akera manus folutum humerum arripit. 7) lun&o motu facies deorfum verfus os facrum , hu-
merus vero furfum vsque eo fertur, donec foetus
debitum fitum cbtinuerit. <S) Tandem parturiens nixus addit & 2) Foetus extrahitur.
§. 540- Qusmdiu vero caput intra vaginam latet, huic artificio locus non eft, nifi prius caput foluatur, quod quidem fequenti modo perngi debet.
u) Nixibus fuis parturiens eodem tempore capitis de- preflionem iuuare , quo medicus eandem molitur.
P) Vtriusque manus bini digiti, index puta & me- dius, fimul irvvaginam ita, vt caput inter & os pu- bis ferantur, demitti.
7) Caput ab offe pubis verfus os facrum deprimi.
$) Expanfi digiti circum caput, donec ad perinaeum peruenerint, agi.
g) Hoc vna cum coccyge in partem pofteriorem mo-
veri. £) Eodem motu perinaeum cum vagina furfum pre-
mi , vt foetus collum amplectatur,
q) Caput, quoad licet, exprimi.
§• 54*. Cum digiti huic negotio perflciendo minus fuffes Cerint, capite ab ofle pubis deprefTo,
P 3 a) In-
230 C. XVII. S. III. SITVS CAPITIS INIQVVS.
a) Integra manus in vaginam vsque eo feratur . vt di- giti, retro aurem lati, integrum caput ampleclantur.
/3) Vnius manus bini digiti caput ab offe pubis de- primant.
7) Altera vero manus, intra vaginam haerens, fur~ fum & retrorfam moueat perinaeum, &caput, do- nec prodierit, adducat.
0) Eodem tempore parturiens nixus edat,
s) Nifi manus fufficit? vectis adhiberi debet.
$• 542. Quodu* hac etiam ratione caput folui nequit , & alia impedimenta iniquo fitui sdiunguntur, forceps, le- ge artis appllcata, ita mouetur, vt primum humeri parum pro aptiori folutione refundantur, dein facies verfusos facrum voluatur, foetusque fimul educatur. Si paragomphofis iam acceffit, cranio adaperto, volu- men prius imminuendum eft. Quin minuto volumine manusquandoque ad humeros foluendos penetrare pot- eft, quibus deln commode foetus extrahitur.
Cap*
Cap. XVII. Sect. IV.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER-
NATVRALIS PROPTER IMPEDI-
MENTVM QVODDAM IN
CORPORE FOETVS
JPRAESENS.
§• 543-
Si caput & vterus debico iitu locati funt, & mole ni- mia caput fe ipfum non remoratur, caufa minus expediti progreflus in corpore foetus, vel in ipfa ma- trice quaerenda efl.
$• 544« Ima. Proxima capiti caufa eft, qumdo funiculus vm~ bilicalit circa foetus coUum contorquetur.
§• 545- Ex certis fignis iilud retinaculum dignofci nequit.
#) Conie&urae locus eft fi, nullo diclorum (§. 543.) impedimentorum praefente, a quouis quidem do- lore caput promouetur, ceflante vero dolore ad-
, vsque altitudinem fere , qua ante doiorem, haefit, retrogreditur, Ita quidem , quod caput retrahit , impedimentum adefle patet.
(3) Quandoque lentius caput a minus valentibus dolo- ribus promouetur.
7) Diclum fignum confirmatur, fi eo tempore, quo caput prorupturum eft, fanguinis copia pudendis exftillat. Quando dolores ceffant, vteri fundu*
P 4 rece-
232 C. XVII. S. IV. IMPEDIMENT. IN CORPORE.
recedit, & caput cum funiculo , ex contorfione ni- mis breui, cohaerens fecum ducit: hoc vero refi- flens' funiculum ita attrahit , vt placencae pars~ foluta fanguinem fundat.
§. 54^- Iftum quidem partum naturae vis vtplurimum ab- foluit, fed naturali lentiorem & maximis interdum cum laboribus, variisque pro matre & foetu pericu- lis. Siquidem.
it) Tenfus funis collum foetus fortius quandoque con- itringit, liberum fanguinis per caput circuluminter- cipit, liuidurn caput reddit, quin rariori in cafu enecat.
(3) Soluta ab vtero violenter placenta periculofum fan- guinis fluxum fubinde facit, vteri inuerfionem la- cerationemque.
*y) Ipfe etiam funis alias rumpitur, fanguinis copiam efTufurus : alias placenta . laceratur cum periculis fu« pra (§. 3 6o.) expofitis.
§• - 547- Leuiorem licet partus gradum naturae committere poffimus; fallere tamen obftetricantem non debet ap- parens partus propinquitas. Ne nimium parientis vi- res frangantur, artis opera accedat oportet, difFerens pro difTerente partus progreflu & periodo : quin non- tiunquam omni dolorum molimine fuperius efl funis impedimentum.
§. 548. Funis breuitas liberiorem capitis progrefTum ad aperturam vsque peluis inferiorem vtplurimum non imrJedit ; fed poftquam caput vsque eo delapfum efr , impedimenti vis maxima apparet, cum triplici fere cuentn* i°)
C. XVII. S.IV. IMPEDIMENT. 1N CORPORE, 235
i°) A fola natura caput exprimitur totumque infantis corpufculum leui tradione ex facili foluitur.
20) A fola quidem naturacaput exprimitur, corpufcu- lum autem prius folui nequit, quajn fune collum liberatum eft.
30) A fola natura caput exprimi nequit.
§• 549- In prima fpecie fequens auxilium iuuat.
a) Vt eo melius atque citius caput prodeat, fub quod- uis doloris inkium vnus akerue digitus caput ad tempora prehendere atque, ne recedere poflit, fir- mius detinere debet.
|3) Inde feniim caput eousque trahere, donec inte- grum corpufculum, fi ex facili fequitur, folutun» fit. Simul miniftra, ne foetus cum vtero afcendat, modefte abdomen deprimac.
<y) Cumprimum hoc factum eft, funis leuiter trahicur & circa infantis .caput flecYitur.
§♦ 550.
Quum ' moderate traclum corpufculum non infe^ quitur, ipfum licet caput ante pudenda pendeat & fu- nis collum ambiens appareat (§, 548. n. 2.). ec) Funis pnrs placentam refpiciens leuiter attrahatur. P) Caput illuc fleclatur. *y) Funis circa caput voluatur.
Hac operatione funis liberstur, impedimentum remouetur reliquumque partus facile perficitur,
$. 5 5*. Quodfi yero ifto artificio vti non liceat operatori,
«) Funis forfice obtufa & incurua difcindi.
P 5 (3) Foe-
234 C. XVII. S. IV. IMPEDIMENT. IN CORPORE,
P) Foetus ipfe celeri motu extrahi.
*y) Si retardetur tratlio, extrema funis fanguinem fun-
dentia, digitis pollice & indice comprimi. S) Cum primum foetus folutus eft, funis pars ex ea-
dem pendens a feruiente deligari. e) Placenta ab operatore folui debet,
Hac ratione obftaculum tollitur&, negotio velo- ciusperacto, largior fanguinis profufio metuenda non eft.
§. S5~- Quoties a fola natura caput non cxprimitur (§. 54$. n. 5.)» ars accedat oportet. Quare a) Integra forfan velsmenta, vt cum capice retrahens
fundus (§♦ 545. n. 7.) fubfideat, iacerentur. |3) Methodo fupra (§. 498.) tradita caput expri-
matur. 7) Quae fi non fuccedit, extrahatur forcipe. 2) Funis comparens discindatur (§. pr.).
§• 553- Placenta extra&a manum medicus in vterum de~ mittito, fundumque a violenta funis traclione ad inter- na verfum, refundito (■$• 367.)-
§• 5 54- Ilda. Rariori etiam in cafu hreuitar funir nimia par- tum retardat, vel impedit: quo' quidem in cafu re&e os vteri aperitur atque dubie impedimentum ante natum corpufculum cognofcitur , ex fuperioris fere partus fignis (§. 545. ); nifi quod nil funis cir- ca collum compareau
§• 55 5* Solet fere in hoc cafu, nm* id arte impediatur, vel violenter placenta ab vtero folui , vel funis dis-
rum-
C.XVII. S. IV. IMPEDIIVIENT. IN CORFORE. 255
rumpi, fiue ad vmbilicum id flat, fiue in vicinia pla- centae (cf. $. 546. j3. 7. ).
§. 5 5$- Auxilium medici fere cum illo conuenit, quod
fuperior partus requirit (cf. §. 548. fqq.)>; [nil funis
circa collum voluipoffe, fua fponte patet. SinguJa-
res cautelae fint :
a) Si ad fuperiorem peluls aperturam caput diu fub- fiftit, atque ad eiusdem latus manus in vterum per- gere poteft, non foram impedimenti caufam retiius intelligit, fed funem lacerando tollit, poftquam in vtero foetus ita compofitus eft , vt velociter pedi- bus ad abdomen extrahi &i ligari funis poflit.
P) Quum , ad vmbilicum foetu nato , ex mira tenfio- ne ifta breuitas cognofcitur, prehendi vna manu, ne ad vmbilicum rumpatur, funis debet, dum ake- ra foetum trahit.
Illa Rara partus fpecies eft , qua nimis lati humeri, cum ampliori corpufculo , obftaculum ponunt.
§. 558.
Cum foetu quidem in latus conuerfo figna (§. 534. & 535') deferipta fere eadem funt; fed ad ex- ploratum caput ($. 536«) omnia pofitu naturali de- prehenduntur.
§• 5 59-
Nil pro foluendo corpufculo requiritur, nifivt
et) Gnauiter caput trahatur, quod vel manibus tem- pora amplexis ( §J 549. ) ( fiue intra vaginam la- teat, fiue extra eandem propulfum fit) perflcitur, vel foreipe*
P) Si
236 C. XVII. S. IV. IMPEDIMENT* IN CORPORE.
(3) S\ vlterius humeri refiftunt, brachia foluuntur (§. 5 3 S. ) ? iisdemque prehenfts agitatum etiam corpus- culum excutitur.
§. 5 6o. Caput quandoque extra pudenda haeret, ta&us funem collo circumpofttum non deprehendit, orifi- cium vaginae circa collum laxe folurn conftringitur; neque tamen caput, a triigno etiam dolorum momen- to^ vlterius promouetur. Brachia, abdomen inflatum, mouftrofa foetus conformatio, obftaculum hoc cafu facere poflunt* >
§. $6\. IVa. Braehja dorfo decuffatim incumbentia oflibus pu- bis inhaerent, & viteriorem corporis progreflum ita impediunt, vt potius frangantur, vel coiium rum- patur, quam a vehementiflima dolorum vi foetus promoueri pofllt.
§. $-6"v
Quamobrem, vt foetus n^afci queat, hrachia fol- uenda funt (§ 538.)? quibus folutis foetus reliquUm faciilime extrahitur, Ifla vero folutio foiis quando- que foetus manibus arreptis perfici poteft.
Similis etiam brachiorum folutio perflcienda eft, fi foetus abdomen eft inflatum, vel monftrofam foe- tus conformationem habet, quare in caufr(§. $60.), dubia brachiorum folutio femper praecedere debet.
§. 564. Va. Quodfi itaque brachiis folutis truncus tion fequi- tur, manu in vterum demifla in caufam remorae in- quirendum eft, quam quidem abdomen foetus aere vel liquore tumidum facile demonftrat.
§• 5<>5.
CXVII. S. IV. IMPEDIMENT. IN CORPORE. 237
§♦ 0f ' Quo melius autem truncus extrahi poflit, a) Sub axillis foluta brachia prehendi debent, trun-
cus hinc inde moueri & moderato motu extrahi.
Ita fenfim inflans fluidum ita diftribuitur, vt prodi-
re abdomen poflit. (3) Si qua vero tanta fluidi copia abdomen eleuat, vc
parum fuccedat ifta agkatlo, non nifi in apertura
abdominis, quae inflrurnento quodam fecante £t,
fpes fupereft, eo fine facla, vt efTufo fluido abdo-
men fubfideat.
; §. $66.
Simili artificio vtendum efl', quando tumor cyfti- cus, aquofus, corpufculi integumenta, prouti obfer- vatum eit, diftendit.
5- 5^7.
Vla. Si quando membrum foetus Jhnerfiuum , vel ipji foetus duplex , exitum remoratur, in ancipiti fpes eft.
% 568. Exploratione & infolito obftaculo partus fpeciem cognofcimus. Caput duplex fl ad os vteri compo- nitur, non folum modica prioris refufione & fa&a ex- ploratione in alterum incidimus ; kd priore etiam na- to , tum©rem globofum per integumenta ad pubem diftinguimus. Quum in vterum pergere manus poteit, nullo negotio corpufculi habitum quemcunque di- gnofcit.
Sola natura quandoque fuperfluarum partium ofe- ftacula fuperat.
«) Alias iftae partes , ipfum duplex caput , ita a do- lorum vi compinguntur, commode pofirae, v£ pel- vim ampliorem tranfeank *
|3) Atfas
tjg C.XVIL S. IV. IMPEDIMENT. IN CORPORE.
(3) Alias neclens duplicem foetum caro vel cutis ita disrumpitur, vt vnus alterumTequatur, pofterioris capite ad prioris pedes locato.
$• 57*. Saepius autem folum artis auxilium, quod dis-
fecantibus inftrumentis periicitur , magno etiam cum
parturientis periculo, fupereft. Deiicl autem dirigi-
que inftrumenta ex regulis fupra (Cap. XVI). S. L^
traditis debent. Speciatim
&) in cafu foetus bicipitis prius caput perforatorio ex- tenuatur , dein airerum ad orificium ducitur itidem- que euacuatur; ita comprimi a dolorum vi capita poffunt. Ne emiinentia oflicula vaginam iaedant, operator impediat Si pedibus foetus extrahitur, prius etiam capita extenuari debent.
P) Quum long3 foetuum eolla fuerint, altero ex- tenuato partus perrlcitur, fiquidem hoc primum --extrahi & poiterius porro nalci poteft. Vel refun- datur caput, foecus in pedes conuertatur, ad axil- las extrahatur vnumque caput poft alterum foluatur*
<y) Si fola cute vel carne partes cohaerent, facile
perforatorio caro vel eutis aperitur digitisque vl-
terius laceratur; quod fecante inftrumento, cum
oflibus partes necluntur, difficiiius, ex regulis in-
» fra tradendis, peragitur.
d) Si pedes, qui deflciunt, prehendi nequeunt, foe- tus vel forcipe capiti applicita trahatur, vel vn- cino parti inferiori, vel digito in anum foetus demiffo.
$) Si violenter foetus , iine partium vel folutione, vel imminutione, trahitur, mala fupra ($.423.) nota- ta oriuntur , quin oflium pubis fymphyfis cum cita mmis morte disriimpkur.
@§l# m> y°j& «389 239
Cap. XVIL Sect. V.
PARTVS CAPITE PRAEVIO DIF-
FICILIS ET PRAETERNATV-
RALIS OB VTERI VEL
VAGINAE VITIVM.
§* 5.7 u
Ima fpecies eft, quando corpusculi truncus a conftri- cio vteri vel vaginae fphineiere retardatur,
% 572. Quum ngida genitalia externa delapfo in vaginam capiti multum refiftunt, o>que vteri non penitus de- terfum, fed in limbum durum rigidumque dependens a defcendente capite ad vaginae parietem repreffum eft; hoc denuo retrahitur & conftringitur, quando deiapfo capite folum collum refiftit. Liuida, quae vniuerfum infantis, vtplurimum mortui , collum ambit, zona fa&am ftriclurarn perniciofam indicat.
§. 57?. Accidit eti$m vt, neglecta corpufculi poft capi- tis partum extraclione, vaginae fphin&er fua fponte circa foetus coilum 3deo arclus conftringatur , vt a ve- hementiori dolorum vi ifta contraclio fuperari, digi- tusque ftue violentia collo .& vaginae interferi nequeat. Foetus, impedito fanguinis in caput circulo, praema- turum diem obk, Quare omni diligentia praecaueia° dum eft , ne capke nato truncus refiduus ir.aneat.
§• S 74*
240 C. XVII. S. V. VTERI VEL VAGIN. VITIVM.
§• 54- Quando vero
d) Os vteri col!um ftringit , encheirefibus fupra ( §. 498. fq. ) expofitis caput exprimitur.
(3) Cum vaginae fphin&er idem reuincit, folui vincu- lum , digitis facceiliue copiti & collo interfertis di- latatoque fphinclere, ita debet, vt truncus capuc attra&um fequi vel, brachiis folutis , extrahi poffit.
§• .5.7 5. Defcriptae ( §. pr. ) encheirefes ab imperitioribus negliguntur, violentia matri & fbetuijinfertur, forti manuum actione caput ita attrahitur vt, trunco non fequente, ipfum auellatur, praecipue fi in putrefeen- te foetu laxiora fint oflmm ligamenta & inhaerentes carnes.
Ilda eft , quando vterus vel vaglna •prolabitur.
§• 577. Orificiumvteri acapitis, ad externa pudendacom- pulfi, motu ipfum quandoque propellitur; qualequid accidit, quando
a) Peluis apertura fuperior nimis ampla eft (§. 14.). |2>) Vterus vel caput obliquum fitum obtinuit.
*y) Parturiens iam ante grauiditatem eiusmodi prola-
pfu laborauit. 5) Ex fua natura vteri orificium aegerrime dilatatur,
& a fpafmorum vi deiicitur,
'§• 578. Vagina autem a capitis moqj propellitur, quum «) Vterus oblique fous eii.
#) Prae-
C. XVir. S. V. VTERI VEL VAGIN. VITIVM 241
(3) Praeuiae partis moles peccnt, fiue capite infans na- fcatur, fiue natibus.
ry) Ipfa nimis laxa propendet. Laxitatem inducunt, praeter morbos internos ferofos, p3rtus frequen- tiores & vefica vrinaria tempore partus lotio diften- ta , vaginamque in tumorem eleuans, Quamobrem, quodque ipfa columna rugarum vaginae fuperior in vaginam prominet, huius columnae prolapfus frequentior in partu obferuatur.
§• S19- Vtr3que prolapfus fpecies facillime dignofdtur, Quodfi, propter peluim nimis amplam os vteri depel- litur, fitus vteri re£ius ohferuatur, dolorumque vi$ valentior caput quidem promouet, fed defcendit ori- licium lentiusquG aperitur. Exploratio etiam defcen- fum orificii, cum obliquo vtero coniunclum, reliquss- que fpecies determinat.
Partum remoratur hic defcenfus, parturienrem tur- bat & excruciat, ac nifi vlterior prolapfus a medico impediatur, poft partum maior fit, & feminae fem- per onerl eft. Quin, fi tota ceruix, fine orificii mu- tatione. a dolorum vi depellitur, fine artis aiixilio non abibluitur.
§. 581. Si vterus prolabitur,. medicina efto. «) Femina parturiens in le£to fiipina cubet, neque fe- diliinfide.it, neque ingrediatur (§. 301. s.), m- que vaiidos nrfus edat. P) Medicus, fub quouis dolore, oriiicium defcen- dens binis digitis reprimat atque refundat, grato pammenti opere.
Q 7) Caput
i42 C.XVII. S. V. VTERI VEL VAGIN. VITIVM.
*y) Caput extra corpus propulfum a miniftro recipia- tur, ( & fimul extrahatur , ) vt refufionem continua-
re medicus poflit, S) Secundae decorticationis ope potius, quam funi-
culi tra&ione foluantur. s) Partu finito vterus tribus digitis , in conum forjna-
tis, refundatur. <j), Puerpera tranquilla cubet, nullis nec tuflis, nec
flernutationis , nec vomitus, nec membrorum, nec
animi motibusagitetur.
v\) In grauiori cafu , quo ofll cuidam praeuium caput inhaeret, & in orificium parum dilatatum non de- fcendit, pergere manus^ operatoris in vterum, di- mouere caput, veiamenta, fi opus eft, lacerare & pedibus educere foetum debet. Aegrius quando- que os vteri claufurn diducicur (§. 35 1. )♦
, §« 582. ;.■ Si vagina prolabitur,
«) Vrina, fi quidem licet, catheteris ope educatur idque, ne vefica diflenta vaginam in tumorem ele- vet, re recenti fiat.
(3) Eadem, quae §. pr. praecepta funt, & hic obfer* ventur-
§. 5 3 3.
Illa. Quando a partu vterus inuertitur*
§. 5B4. Malum oritur. «) Sua fponte , fpafmorum vS , qui mox a partu cura placenta vteri fundum per ceruicem expellunt; vd a breui fune placentam violenter trahente ( §. $46%
PǤ. 555.).
P) Ab
6. XVII. S. V.VTERI VEL VAGIN. VITIVM. 243
(3( Ab obftetrice, quae violenta manu placentam non folutam trahit fundumque educit (§. 360. ct. ). Delapfum e genitalibus &inuerfum fundum promp- ; la habere foient.
§. 58?. Inuerfum a partu fundum cognofcimus, fi
a) Praeter placentam aliud corpus fpongiofum, vel cruentum, quin largiorem fanguinis torrentem fun- dens, vel fufcum ; non pertufam apertura, vcl os vterireplet, vei vaginam, vel ex genitaiibus pen-
(3) In ambitu fulcus inter id corpus & os vteri ad per- perpetuam partem, immobilem ducit.
7) Ingratum pondus inter femora femina fentit , do- lent lumbi, intellini recli & veficae aperturae ob^ ftruuntur.
§, $%6.
Promptam repofitionem malum requirit, fi qui- dem largiori hoemorrhagiae, animi deiiquiis, nervo- rum diftenfionibus, ipfique morti praeuertere yolu- mus. In vagina inuerfus fundus latens diu fine vitae periculo moratur, feminae molefhis.
§. 5 87- Quo aptius autem vterus inuerfus reponatur,
«) Femina velut ad partum praeternaturalem colloce*
tur (§. 392. fqq.). j3j Placenta ex fundo forfan pendens degiubatur (§.
35 0.). *y) Durus fprfan fundus & fpiftatis humoribus fquali-
dus, emoliientibus loxetur, folutis fordibus. Re-
clum etiam inteftinum, fi fieri potefi, antea elua-
tur & vefica vacuetur.
Q 2 ■ " , J) In-
244 C. XVII. S. V. VTERI VEL VAGIN. VITIVM,
$) Inferior pars vteri ex vagina pendens, dextrae ma- nus digitis lente & moderate in vaginam refundatur. lnde quietis aliquid ab operatione puerperae dari potefr.
g) Simiii encheirefi in vtemrn per orificium reducatur fundus, in naturalem fornicem reprimendus»
£) Manus in pugnum collecla iri vtero, donec circa eandem hic conitringatur, relinquatur, fucceffiue, dum circa digitorum etiam conum vterus coit, edu- cenda. Ita denuo non relabitur.
¥]) Per plures ab operatione dies, puerpera animo & corpore quiefcat, fupina cubet decliui, quoad eius licet, capite & contraelis femoribus, tenui & gela- tinofo alimento reficiatur. Segnis aluus non nifu, fed emollientibus clyfteribus, excitetur ; genitalia vino aromatifato tegantur.
ad
94) Pejftria quibus vulgo retinendum uterum uti- mur pleraque fuis defeftibus laboranr. Interhaec ipfa prae reliquis maiore laude digna funt illa conica, ex circulo eburneo in modum peflarii rotundi fabrefaclo , &, tribus
cruribus globulo in capfa fua mobih inlixoparata , quaeme- diante fafcia abdomini cir- cumdu&a firmari poflunt, & proprer fummam mobilita- tem iitui feminae nullumim» pedimentum producuutT
WHk
^o W0 i/fr ^Vk/P*"
Cap.
Cap. XVII.
Sect. VI.
PARTVS DlFFiCILIS PROPTER
AVVLSVM HVMERIS
CAPVT.
§. 588.
VJmma cum moderatione corpufculi truncus foluide- ^ bet, fi9 nato capite, vel ipfe truncus obicem po- nat, vei vteri vaginaeque vitium. Quum fine mode- ratione violenter caput trahitur, ceruice Iacerata fo- lum caput fine trunco euellitur (§. 575.): quod vel peritiflimo euenire poteft in cafu foetus praematuri, putridi, vel macerati, cuius videlicet ligamenta laxifli- me ofta firmant.
§♦ 5&9- Accidit -- illa ruptura, quando
pt) Humerorum alter oflibus pubis infidet, alter ofli facro (§. 535.).
P) Humeri nimis lati funt (§. 597.).
7) Dorfo brachia decuilntim incumbunt (§.561.).
5) Abdomen mflatum efl ( §, 464. ).
g) Foetus duplex eft (§.56?.).
g) Corpufculum vaginae fphincler retinet (§. 573.)^
§• 5 00.
Truncus refiduus fequenti ratione extrahitur. et) Binos digitos medicus, duce pariete pofteriori, in
vagmam demittit. P) lisdem incuruatis rlexuram cubiti foetus alterutram * attrahit»
Q 3 7) Bra-
246 C. XVIL S. Vi. PART.DIFF. PR. AVVLS, &«.
*y) Brachio foluto & prope humerum prehenfo foe- tus corpufcuLum , verfus os facrum depreifum, ex- trahit.
S) Quum non fequkur aorpufculum, altero etiam bra-
chio foluto & vtroque ad humerum prehenfo, foe-
tum educit. f) Si brachium ad flexuram cubiti folui nequit, pre-
henfa manus eripitur. £). Singulare forfin impedimentum, ex regulis fupra
tradicis , remouet. ^j) Si nihil diclorum fuccedit, vncino inter coftasdeie-
£to trahitur truncus.
Cap. XVIII.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER^
NATVRALIS OB ALIAM COR-
PORIS PARTEM, PRAETER
CAPVT, PRAEVIAM.
Sect. I.
AGRIPPARVM PARTVS.
'§.' 59l*
uando foetus pedes primi ad oriflcium decidunt» partus agripparum oritur,
§. V92. Difficillimam quidem aegerrimamque hanc partus fpeciem veteres habuerunt; faepiustamen non itarefor- midanda eft, fi vterque pes excidic & cuncla partus
©ptimi
C. XVIII. S. I. AGRIPPARVM PARTVS. 247
optimi (§. 216.) requifita, pfaeter foetus habitum quo in pedes eft conuerfus, adfunt. Tametfi enim. natura rarius iftum abfbluit, facili tamen medici, pe- dQs atcrahentis opera perflcitur.
§. 593- Natura huic negotio fufficit, ficubi peluis ampla eft, foetus minor, facies ad os facrum conuerfa , pe- dum plantae iunclae, & laca fuperficie fua orificio vte- ri oppofitae, vis dolorum efficax, velamenta rupturae diu refiitentia. Siquidem haec fola orificii vterini di- duclionem vsque eoperiiciant oportet, vt integrofoe- tui via pateat. Quo plura vero defcriptorum momen- torum deficiunt, eo p!us dirlicultatis alit hic partus at- que fummammedici prudentiam moderationemque de- fiderat.
§. 593-
Praefagiunt hunc partum primum generalia partus, ob aliam corporis partem praeter caput praeuiam, praeternaturalis figna , quae funt fequentia* a) Saepe abdominis moles non ita regularis eft ac fub
debito fitu. Q>) Capitis pondus vltimis grauiditatis menfibus digito
exploranti non ofTertur. ♦y) Doloribus accedentibus in vteri orificium nihil vt-
piurimum praeter veficam , vel artus quosdam imi-
nores, nititur, S) Tardius, propter debiliorem preflionem , orificium
aperitur^ e) In latam fuperficiem vefica noii expanditur, fed
mox transuerfam rimae diduclae formam aemulatuu
mox longior, laxior molliorque propendet. £) A velamentis disruptis maior folita liquoris amnii
copia profunditur & dolores vel ceffant vel in fpu-
riosmutantur. Q 4 ' Nates
2 48 C. XVUI. S. I. AGRIPPARVM PARTVS.
Nates praeuiae pedesque iuncYi aliquam exceptio- nem admittunt. Saepius enim capitis praeuii fpeeiem aemulantur, maxime vltimis grauiditaris menfibus & ante velamentorum rupturam.
«**
Pedes fpeciatim denotantur
&) Incerto figno, mauibus comrnuni, quando parti- culae quaedam minores per veiamenta tanguntur.
|3) Certiffime vero velamentis disruptis, pes diftingui- tur; digitis fuis, quimanuum digitis breuiores funt; pollice, reliquis digitis continuo; calcaneo, mul.- tum pronunente; maileoiis ad vtrumque latus emi- nentibus.
§. 596. Quodfi vterqua pes ad orificium decidit , fequen- l\ ratione foetus extrahitur.
«) Ambo pedes fimuL ea ratione recipiuntur , vt digi- tus medius inter vtrumque pedem haereat; vnum index, alterum annularis, fuper malleoiis, ne gli- fcere poflint, comprehendat.
|3) Linea axin peluis fequente agitati trahuntur , do- nec furae nudatae fint.
*y) Quauis fura linteo ficco , calefacto , molii , prehen- fa, fupra genua foetus deuoluitur.
0) Vtrum funiculus vmbilicalis inter femora tranfeat difpicitur. Quorifi tale eft, pars funiculi, placen- tam refpiciens, attrahitur, genufleclitur, funiculus circa iliud volutus fotuitur. Solui etiam funis alii parti.circumligatus debet.
t) Solutus funiculus adlatus dimouetur, & manu ne comprimatur, a medico cauetur.
$) Foe-
C. XVIII. S. I. AGRIPPARVM PARTVS. 249
<f) Foetus fuper genitalibus porro, genibus & femori- bus dicla (n°. y, ) ratione prehenfis, educitur.
>]) Pedum tunc digiti n* ofll facro obuertantur, foe- tus abdomini incumbens recle fltus eft : quodh* ve- ro furfum vergant, dorfo foetus incumbens in ab- domen reuolui debet. Quod vt rite fiat,
51) Vnius manus palma pubi foetus imponitur, alte- rius vero lumbis,& vnita earum opera foetus reuol- uitur.
1) Hoc peraclo inguina , linteo ficco & calefadro mu- nita , in peluis axi attrahuntur , parturiente nixibus voluntariis hanc educYionem iuuante.
%) Foetu fub axillas vsque educto, brachia non fol- vuntur, fed, hinc inde foetum agitando , medicus brachia vna cum capite vlterius producere experi- tur. Parturiens nixus voluntarios vciliter addit.
§• 597. Quodii vero caput prodire nequit, manus oflis facri dulhi in vterum demifla, in caufam impedimenti inquirat: quod quidem quadruplex efle folet, vel ni- mis magnum caput, vel inique locatum vei brachia decuflatim fita , vel ftri&ura vaginae.
§. 59§v Capitis nimia moles accufmda eft quando facie8 os facrum vel ifchium refpicit, capitis tempora bra- chia fequuntur, & ipfum foetus corpufculum iufto maius eit.
§. 599* Quo melius eiusmodi caput foluatur,
a) Brachia fbluantur.
(3) Miniftra foetus corpufculum contineat.
Q $ 7) Bini
2*o C. XVIII. S. I. AGRIPPARVM PARTVS.
<y) Bini manus operatoris demiiTae digiti, in os inie- di , maxillam inferiorem recipiant.
S) Altera manus fupra humeros ita feratur, vt vtram- que colli regionem bini digiti, eosdem compre- hendant.
g) Medicus hiuc inde agitando faciemque, vt prima prodeat , attrahendo ioluere experiatur. Si nimis refiftit perinaeum, capite quaft cuneato , faciem terebrando in alterutrum latus dimotum foiuat.
<j) Trahentem operatorem prementes parturientis ni- fus voluntarii iuuent.
§. 600. Qoodfi hifce artificiis caput protrahi non poteft,
&) Manum medicus, quae humeris haclenus inhaefit, quoad eius iieri licet, vlterius fupra foetus occi- put promoueat, alteram ad maxillatn contineat.
j3) Vnita opera non folum occiput deprimat, fed & inferiorern maxillam ad oftium vaginae protrahat, ita vt integra facies in confpecturn prodeat.
•y) Miniftra genua foetus continens , ipfum verfus par- turientis puhem eleuet.
3) Medicus vlteriorem capitis liberationem moderata agitatione tentet.
§. 60 1 .
Denique fi nihil omnino ex ha&enus propofttis ad protrahendum caput fuftecerit, prouti quidem ac- cidere folet, fi capitis moles peluis apertura maior eft, vnicum auxilium fupereft, d
#) Terebrando corpufculum , elongatum caput & de- preiTum extrahitur. Nifi haec opera fuccedit,
(3) Crani-
C. XVIII. S.L AGRIflPARVM PARTVS. z.ft
(3) Cranio aperto in occlpitis regione,, cerebroque efFufo , vel aqua , eaput extenuatur.
7) Digiti manus in vterum demiflae maxillae vel or- bitis iniiciuntur &
S) Methodo ( §. pr, ) defcripta caput liberatur.
§. 602,
Quoties brachia , quae tempora fequi deberent decuflkim fe inuicem incumbentia capitis liberationem impediunt, foluenda funt modo fupra (§. 5 38.) tra- dito , fi prius foetus corpufculum , vt eo liberior ma- nus in vterum penetret, in oppofitum foluendo bra- chio latus , quoad fieri licet , dirnotum fueric.
§. 603.
Brachiis folutis fieri quaridoque folet, vt oftium vaginae circufh collum conftringatur, neglecla videli- cet prompta capitis folutione. Digitis vero fenfirn in- cerpofitis facile relaxatur.
§. • 6*04.
Facies vitiofe compofita fuperiora refpicit , ita vt mentum offium pubis fymphyfi inhaereat. Quare
«) Foetus circa thoracem comprehenfus, quoad eius fierilicet, in peluim, vt mentum a pube recedat» refundatur.
jS) Altera manus illuc, vbi facies haeret, demittatur*
*y) Bini digiti ori iniiciantur , eorumque ope facies ita reuoluatur, vt ifchio opponatur, auriumque altera furfum fpeclet , altera deorfum.
5) Vlterior folutio methodo (§. 6co* §♦) dicla fiat.
§. 605
252 C. XVIII. S.I. AGRiPPARVM PARTVS.
§. 60 s.
Accidie autem, vtvinuerfionem corporis fupra ($. 596. n°.Sv) defcriptam cnput non fequatur; quare mentum ad offa pubis fixuni haeret, tametfi in ab- domen foetus conuerius (it. Colium propterea diftor- quetur & minime indifferens eft, in quamnam ptagam facies deprimatur, kd in iftam deuoluenda eft, ex qua detorta fuit ; quod quidem a collo maxime tenfo determinatur.
$. 6c6.
Ne foetus, dum capitis folutionem operatof mo- litur, ex preffo interim fune pereat, medicus, ante- quam ad caput operatur,
a) Siniftram manum fub tborace foetus, oflis facri du- &u, ad faciem foetus promoueat.
p) Binos digitos ori ad fauces vsque iniiciat, iinguam deprimat , fauces irritct mucumque elirrunet (§. 40 7. 2do. ). Ita fauces aeque pro aeris tranfitu eluun- tur ac pro motu refpirationis irritantur.
•y) Vt melius ad os aer penetret, manu demifia vagi- nam reprimat.
$) Poftquam fpiritum foetus traxitj ad capitis folutio- nem (§. 597. fqq. ) operator fe accingat.
§. 607.
Sicubl vnicus pes exitum molitur, fequentibus ar- tificiis vti conuenit.
&) Pes prolapfus parum repelli debet , vt reliquus, os- fi forfan inhaerens, foluitur. Quodfi ipfo eo tem- pore, quo velamenta disrumpuntur, praefens efl jnedicus , vlteriorem praeuii pedis prolapfum impe- dire poteft,
P) Ma~
C XVIIL S. I. AGRIPPARVM PARTVS. 255
(3) Manus, pollice prolapii pedisduce, in vaginatn adgenuvsque demittitur, ibidemque praefens fcrfan pes alter, iuper malleolis prehenius, educitur prio- rique apponitur.
7) Pede vero altero non obuio periculum faciendum eft, vtrum vnico pede foetus extrahi poilit, an mi- nus. iliud quidem fuccedere folet, quoties in ab- domen vel dorfum pes reuolutus eft.
S) Cumprimum inguina apparenc, refiduus pes facili
opera, digiti in plicam infertione, foluitur.
«
§. 60 3. Quodfi vero vnicum pedem atraclum foetus non fequitur, obftaculum , quod iniquus alterius pedis fi- tus obiicit, violentia vinci nequit, fed moderata pedis foiutione femoueri debet. Quae vt rite peragatur, fe- quentia medicus notato. a) Pedem delapfum fafcia fuper malleolis circumdu-
&a contineto. (3) Eundem, vc reliquus facilius folui queat, parum
repellito. «yj Poliice praeuii pedis duce manum ita ad malleolos
reiidui pedis vsque promoueto , vt auerfa pars pro-
lapfum pedem refpiciat. I) Super malleolis reiiduum pedem prehendito. > i) Eundem verfus corpufculum ex parte, cui infixus
haeret, retrahito penitusque educito.
8) Fafcia arrepta , quem forte foetus recepit priorem pedem, iungito.
vj) Negotii reliquum, vt fupra (§* $96*) pratceptdm fuit, perfkito.
Cap-
Cap. xviil
Sect. II.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER-
NATVRALIS OB GENVA AD OS
VTERI CONVERSA,
§. 609.
Quando corpus quoddam durum , gihbum , ad ^trumque latus planum, pone fe plicam recon- dens , orificio vteri opponitur , genu vel cubitus prae- vius denotatur. DifFerentiam deterrninant condyli prominentes magis in cubito , & pateila in genu mobiiis.
§. 610.
Genu vero delapfum e(Fe vlterius conftat, quando operator manum adusque extremitatern partis praeuiae promouet, atque pedi extremo occurrit (§. 595. K quem etiam, vt operatio citius peragatur, fuper mal- leoiis facile prehendit, ad latus dimouet, extrahit, partumque fectione praecedente defcriptum efficit.
§. 611.
Ipfa non raro natura genu, praecipue quando vtrumque in vtero decidit, exprimit. Quin prehenia genua operator, fine pedum folutione, attrahere po- teit, praecipue fi ftrictim vterus foetum, amnii iiquo- re duitum efFufoj ambit.
^
iip
Cap*
Cap. XVIII.
Sect. III.
PARTVS DIFFlCILIS ET PRAETER-
NATVRALIS PROPTER CLVNES
AD OS VTERI CONVERSAS.
F
§. 612.
oetus vel in vtero re&o, vel in oLliquo in clunes efle conuerfus poteft.
§. 613.
Quoties in vtero re&o clunes deuoluuntur," ca- put fere praeuium mentiuntur ignarasque decipiunt. Nates enim in vteri oriiicium impulfae duriores funt, prominent, eoque magis, quo maiori vi pofl amnii liquoris efRuxum adoIoribusfuerintcomprefTae. Dignor fcuntur autem
U) Ex inteftini recli apertura in longa valle media, cu- ius vallis alterum extremum genitalia terminant, al- terum os coccygis.
j3) Inteltini recli apertura abilla oris diflinguitur, quod
haec latius hiet , iinguamque atque m3xillasrecondat
(ef. §. 518.). /y) Meconium craflum, fufcum , tenax , digitis adhae-
rens, minus foetens , exparteoblataprofluens, idem
confirmat. 8) Quodfi digiti explorantes vlterius progredi pos-
funt extremitates inferiores, natibus perpetuae, diftin- clionis certitudinem abfoluunt. g) Nihil ofllum mobilium, vel acutorUm marginum velut in capite, tangitur.
i$ 6 C. XVIII. S. III. CLVNES PRAEVIAE.
§. 614. Partus hic defcripto ( Cap. VIII.) facili penitus &- miliseft, quoties ampla eifc peluis & minor foetus. Qu^propter etiamaquea vefica, a dolorlbus ad osvteri depuifa in latam fuperficiem expanditur, quae in reli- quis partus fpeciebus, quibus ifoetus ifi aliam praeter caput, pnrtem conuerfus eft, oblonga vtplurimum de- prehenditur (cf. §. 594 ). Facili quoque opera vteri ©rificium aperitur, foetusque excidit.
§. 615.
Quotiescunque vero vel peluis anguftior eft, vel foetus maior, nates, femoribus reflexis, aegerrime aperturara peluis tranfeunt , quam volumine fuo exce- dunt: quapropter vis maxima dolorum , fiiepiusque repetsta requiritur. Femora etiam, ventri appofita, abdomen violenter comprimunt, meconium expri- munt, fanguinis circulum, vafis anguftatis, retardant. Ih matre conuulfiones & perinaeiruptura metui debentr
§. 6 1 6.
Si quando medicus iam ante velamentorurn ruptio- nem praefens fuerit, praeftat vtique manus opera par- tum abfoluere, quam incerta benigni euentus natura- lis ( §. 614.) fpe denraleeri. Quocirca a) Eodem momento , quo liquor amnii profiuit, ma-
num medicus m vterum demittat. P) Dum in vterum rnanus pergit, clunes ad latus di-
moueat eo fcopo, vt pedibus via paretur.
•y) Vtrumque fucceffiue pedem fuper malleolis pre- hendat,
S) Ad latus reuolutum educat.
«) PartumabfoJuat (§. 506.).
i) Si
C. XVIII, S. III. CLVNES PRAEVIAE. 257
£) Si difficilius negotium fuccedit, Fafcia pedes fir- mari, & dum haec trahicur, corpufculuni repelli poteft.
Quodfi vero ferius, vtero ar&ius natibus apprefFo., medicus acceiferit, atque dolorum vis viguerit, latius eft negotium naturae committere, quam vterum vio- lenta diflenftone agitare. Id vero agat medicus, yj-
#) Perinaeo atque ofTe coccygis repreflo, ipferiorem peluis aperturam ampliorem reddat.
|3) Cumprimum jnguina apparent, vno alteroue digh to, inftar vnci incuruo , vtrinque pficam prehendat, foetumque eodem tempore gnauiter extrahat; q^o dolprum vis eundem expellit.
§, 6*8,
Sicubi forte dolorum aclip penitus remifit , yel, gf? ^ebilem parturientern , debilior eft, forcipis, vel v$- cini obtufi in inguinis plicam applicatio natumque tra~ iflio omnino praeferenda eft ofcitanti negiigentiae, kp$ nihil agendo parturiens, y.na curn fuo foetu, cer£? mortis praeda eft.
Quodfi clunes in vtero obliquo «deiioluuntur., w$& natum ad orificium ytericompejlitur, altera peluisbrae infidet. Qualem partum a natura abfolui non poftefa- cile patet, quod nr»tum alteram iniidentem yis dolo- rum vlcerius ad os peluis compellit atque in tumoreni eleuat. Multo minus naturae efficacb expeftari de- bet , quando, propter obftaculum npn yincendunj, dolores penitus ceftant,
R §. 629.
2j8 GXVIH.S.III. CLVNES PRAEVIAE.
§. 620.
, Melius itaque parturientis rebus confulitur , fi quamprimum , manu in vterum demifla, & pedispro- pinquioris fura prehenfa , pes educitur atque , dum educimus , ad oppcfitum latus ita dimouetur , vt alte- ra natum inhaerens foluatur. Tunc partum obtine- musagrippae, vnico pede praeuio. Eo fine fura pre- henditur, vt maiori vi, absque fraclurae metu, foe- tus moueri pofiit.
§. 6ti. Accidit etiam, vt altera natum ofiibus pubis infi- deat, altera ofli facro. Quo quidem in cafu, a) Breuifiimo confilio, pedes quaeruntur, foetusque
in abdomen reponitur. A) Nifi pedes apte prehenduntur, digitis clunes con- tinentur, pollex plicae inguinis iniicitur clunesque ita voluuntur, vt ados facrum facies fpeclet. *y) Quoties a dolorum vi nates in peluim ita depreffae funt, vt neque pedes prehendi, neque fitus mutari pollit, dolorum vi. donec femora exprelFa fint, relinqui partus tuncque in abdomen foetus r^euolui debet (§. $96. *!♦)•
Caf.
Cap. XVIII.
Sect. IV.
PARTVS PRAETERNATVRALIS PRO-
PTER FOETVM IN TRANSVER-
SVM IACENTEM.
§. 6%2.
uando foetus in transuerfum iacet, ad orificimn yaria rnembra delabi poiTunc, nempe a) Collum. ) ,
|3) Humerus & fcapula. *y) Brachium. $) Pectus.
g) Abdomen & hypochondria. <J) Dorfum. %) Ilia.
Vtplurimum etiam a) FunisvmbiliciuYncl ita prolabitur, utpone orificltfm, praeter eundern, fola liquoris srnnii vefica, ($♦ 594. n. 7. ) antequam velamenta rumpuntur, conr
tingi pomi
j3) De laterts dolore , ob expanfum ibi vterum , ferni- na queritur.
§. 624.
Benignior is fitus transuerfus efle fblet, quo "m ^nteriorem corporis &ipern*ciem foetus conuertitisr, quam rdiqui. Siquidem
a) Minori negorio operatons manus m vterum pe- netrat.
R 2 &) Pe-
2<5o C. XVIII. S, IV4 FOETVS
(3) Pedes in abdomen reuoluti faciiius arrip^iuntur &
• attrahuntur.
§. fo*. Quoties transuerfim foetus fitus eft, inpedet, vt
educi poflit, conuerti debet, quare ex regulis fupra
expofitis femina coliocari (§. 391. fqq.) & in vte-
rum manus pergere (§. 35 u) : quo faclo
«) Manus in vte-rum , tempore dolorum intercalari, demifTa inter foetum & velamenta progreditur, foe- tus corpufculum nunquarri deferens & fcipatirlime fequens duclum thoracis atque abdominis.
|3) Corpufculi partem fupcriorem, peiuis aperturam tegentem, penetrans manus moderate repellit.
y) Matricem forian ar&ius circum foetum conflri- &am dorfo leniter remouet.
$) Ne pedum loco manus arrlpiantur, medicus fibi cauet; qunm quidem difTerentiam & ipfe harumpar- tium habitus & du&us corpufculi ad pedes optime fuppeditat.
i) Pedum (itus accuratiilime notatur : qui abdomini incumbunt, reela via attrahuntur; qui vero dorfo, priusquam ducantur, verfus abdomen reuoluuntur: fiquidem dorfum in pofteriorem partem fledi nequit
i ($• 73.).
£) Quotiescunque id fieri poteit, vtroque pede foe- tus extrahi debet, cauendo ne dtim pedes iungun- tur, alia quaedam corporis pnrs inter crura capia- tur. Nifi ifta vnio Heri poflit, vnicum operator arripiat.
q) Pes alter, in vteri forfan fubftantia defixus, prius folui debet, quam aiter foetum trahat.
S-) Ante operationem manus in vtero latens in vitam mortemque fbetus inquirit (§. 388.)»
$. 616*
IN TRANSVERSVM IACENS. 261
§. 626.
Quantocius fieri poteft , haec operatio fufcipiatur, ipfoque eo momento, quo velamenta rumpuntur, fi quidem praefens fuerit medicus. Quin imo & ipfa quandoque velamenta discerpere conuenit. Picio enim tempore vterus circum foetum nondum arcle conitriclus , neque intra orificium pars praeuia intrufa eft, Ar&a etiam peluis operationis difrkultatem mul- tum auget (cf. §. $98. fqq. ).
§. 627. Si velamenta integra func «) Eadem inter indicem & pollicem comprehenfa, ad-
ditoque matris nifu , discerpuntur ; vel acu longiori ;
vel acu thecae inclufa & elatere munita, du&u ma-
nus demuTae in vterum lata, perforentur, fi digitis
diiacerari nequeunt. |3j Manus , os vteri obftruens & per foramen infli&um
protinus ad pedes vsque pergens, eosdem educat. *y) Quotiescunque id fleri poteft, pedum calcanei pal-
mam manus eo fine refpiciant, vt abdomini incum-
bens foetus extrahatur.
§. 628.
Io. Collum ex feipfofere riequit cognofci, fed ex par- tibus ipfi perpetuis , mento nempe, facie, auribus, nucha, occipite, fcapula, clauicula^vertebris,
§. 629.
Quodfi per longam temporis moram collum in ori- ficium depulfum fuerit, extenditur , caput repellitur, vafa comprimuntur , fanguinis circulus intercipitur, facies inflatur, foetusque moritur.
R 3 §• 6>°*
262 C. XVIIL S. IV. FOETVS
§• 6$o- Quare quantocius foetus in pedes conuertatur. Quae vero conuerfio fi fieri nequeat, fternum , vt facies prae- uia fiat , repelli atque frons deprimi debet.
§. 631. Ho. Humeruf & Scapula pardm a propriis, partim nb ambientibus partibus, colio, vertebris & brachiis dignofcuntur.
§. 632.
. Partus protinus manuperiici debet, antequam do- lorum vis partem praeuiam in vteri oriflcium firmitei* depegerit,
$•' *$$• lllo, Variae Brachii partes vel fub naturali , vel fub transuerfo foetus fitu; vel in vtero redo, vel obli- quo, vel folae, vel cum alia parte, v, g. capite, pedibus, fune, excidunt.
% 634. A natura quandoque partus abfoluitur, fi capiti iuncla Manuf excidit. Quoties vero fola vel cum alia corporis parte prolabitur , fitum transuerfum indicans, ars negotium gerat oportet (§. 625.).
'§• **>• Quando itaque in vtero re£lo caput praeuium eft & fola manus extrema capiti adiacet, tantillum eft fpa- tium quod manus occupat, vt tuto naturae relinqui hic partus poilit.
§. 616.
Quodfi vero fitus vteri obliquus eft , ab initio qui- dem, antequara veiamenta rumpuntur, per haec ipfa
fola
IN TRANSVERSVM IACENS. 26$
fola manus extrema ante caput tangitur; poft liquoris autem amnii effiuxum, integrum brachium a laborum adione protruditur, caput ad latus dimouetur, ma- gisque fit obiiquum. Quare naturalis dolorum acYio plus nocet, quam profkit, nullumque, nifi artis au- xilium , refiduum eft.
§. <>3 7.
Cnput etiam ex axi dimouetur, quando [in vterp reclo cum eodem integrttm Bracbium prolabitur. Hoc itaque cafu artificis etiam opera requiritur.
§. 6*38. „ , Cublti ratio eadem eft , quae integri brachli , quo- niam idem a doiorum impulfu totus expellitur. Quod- fi brachium anterius fuper humero reflexum maneti fpatium magis anguftatur , fitusque peior cenfendus eft.
§. 639. Si qua Funis , prouti faepius euenire folet, fimul excidit, tantum abeft, vt partus negotium naturae committi poffit, vt potius citiflime infans extrahendus fit ne, funiculo a capite compreftb, foetus interne- cetur.
§. 640.
Di&is itaque (§♦ 634. & 635. fqq.) cafibus, foe- tus pedibus extrahi debet (§. 625. fq.). Faciliorau- tem in thoracem foetus operatoris manus cadit, fi palma manus in foetu non diftortae duce in vterum penetrat.
§. JS41. AccidW autem , vt pedes (vel pedem) attraSos corpus non fequatur, quod caput offi fixum inhae- 1 R4 ™**
l<54 C. XVIII. S. IV. FOETVS
ret, ve! delapfum brachium femoribus intercipitur. Quo quidem cafu, vt foetus foluatur,
&) Vni vel vtrique pedi fafcia circumponatur.
|3)" Vna manu intra vterum foetus, humerum thora- eemque refundendo, in contraria trahendi pedis di- fectione* repeliatur (cf. §. 504.).
^) Altera deiri extra vterum fafcia attrahatur.
§t 64 it
Ipfa fafcid
6) E ieric-o confeciafit, fricando&contundendoemol- lita; 2 pedes longitudinefuperet; poliice ar&ior fit; ad alterum extremum oblongo foramine pertufa.
(3) Ance appiicacionem oleo imbuatiif. *
7) ;nde folidum extremumper foramenin fundae for- fh.uti ducatuf*
0) Fundam dextra operatoris manus ita prehendat , vt ciuo tresue digiti ipfiinhaereant, pollexautem &au- ricuiaris exterkjrem eius fuperficiem comprehendat.
i) \v\ prehenfa funda ad pedes iunclos vel pedem du- cituf , dum iiniftra manus alterum fafciae extremum arripit.
5) Poftquam fate fnper malleolos vsque pedum vel pe- dis promota eft, dextra manu ibi continetur, dum finiftra fafciam tfahensfundamflringit firmatque.
i|) B^ciliis fundamin vterum & adpedesferre , Sigmun? dhiidm methodo , quam pvgh&waluvm in- geniofe ernendarunt, prohxam, praeter neceflitatern, Operationem facit.
/• ^43- , Superfluo & rtoxio commine manum in vterum fefunde-i. rentant ignafaeV: fua enim fponte recedit; fi- tnulatque^ foetus in pedes conuerfus extrahitur
§. 644»
1N TRANSVERSVM IACENS. i6$
§. 644.
Neque etiam brachium, nifi fumma vrgeat neceffi- tas, refecari debet. Foetum viuum haecrefe&io mifere mutilat, mortui ingratiorem afpeclum reddit. Minus multo , fcopo foetum foluendi , attrahi brachium debet: vlterius in peluim thorax deflgitur & brachium eueilitur folum.
§. 645- Quoties ambo pedes prehehdi poflunt, faciliori ne- gotio foetus extrahitur ; quodti vero vnicus arripitur, is, qui prolapfi brachii heteronymus eft , recipi debet.
§. 646. Si quando pefllmo omine , longa, poft primum brachii prolapfum, temporis mora interpoiita , vel vio- lenter brachium (§. 644.,) attraclum, atque adeo vte- rus tanta vi circum foetum conftriclus fuerit : vt pedo- ris etiam pars in orificium compulfa haereat, nullaque penitus vis inter vterum & foetus corpufculum penetrare pofllt, in foetus difle&ione vnica fpes, eademque ma» xime anceps , fupereft.
§. 647. Accidit etiam , vt vtraeque manus fimul procidant mediumque caput comple&antur. Quem partum, a) Natura abfoluit, ii minus eft caput, recle locatum,
peluisque ampiior. (3) Quoties vero haec anguftior eft, eaput maius, vel oblique fitum , foetus in pedes conuerti debet.
*y) Quando dolorum aclio caput firmiter in peluim ita deprefllt, vt omne ad pedes iter interceptum flt, ipfum caput, poft cranii keuacuationem, extrahendum eft.
266 C. XVIII. S. IV. FOETVS
§. 648. Quando ante caput brachia decuffata ita Iocantur, vt n§que illud , neque haec prolabi poffint; pedibus, fafcia applicita, (capite videlicet ($.641,) refiftente) foetus extrahi debet.
§. 649- * IVo. Pecluf. Partes etiam perpetuae, coftaeque inpri- mis, peclus determinant,
' §• 650.
Sola foetus conuerfio opem ferre poteft. Quando pedes abdomini incumbunt, faciliime etiam conuer- iionis negotium , fimplici pedum apprehenilone & tra&i- one, perficitur.
§. ^5L Si quando vero in dorfum refiecluntiar, prouti frequenter euenir, fequentia notanda funt.
a) Manus , ofie facro duce infra foetus hypcchondria ferri , palma ad foetum; dorfo ad os facrum locato.
P) Surfnm reflexa fuperioris vel remotioris pedfs fe-
mur prehendere. *y) Femur verfus inferiora & operatoris carpum voluj, S) Foetusque folito modo extrahi debet.
§. 652. Vo. Abdominif & Hypocbmdriorum eadem penitus ra- tso eft, quae pedoris» Hoc in fitu fi foetus com- pofitus eft, funis vmbilici fere femper excidere fo- let, abdomenque praeuium denotat, quando parti •prolapfae perpetuus eft.
§• $9h
Hydropicum abdomen amnii veficam mentiens di- Itinguitur #) ^x
IN TRANSVERSVM IACENS. 267
a) Ex cognito amnii Iiqupre efFufo.
(3) FIuxus &refluxus liquoris (§.180.) non obferua- tur.
*y) Si tumoris latioris duclu digitus pergit, in peelus & genitalia cadit*
Rarius abdomen vel hypochondria intra vteri ©n- ficium pelluntur, quare, vt pars orihcio oppoiita ex- plorari queat, integra manus in vaginam demittenda e(r. Ob eandem rationem parum , h* mature amnii li- quor efrluxit, os vteri dilatatur (§. 72.).
VIo. Dorfum determinat feries vertebrarum, nullus- que ex parte oblata vel vicina funis procedens.
§. 656.
Quando pedes in dorfum reuqluti in propinquo funt, iftos reda via attrahere non licet , quoniam ia pofteriorem partem corpufculum flecli nequit; fed pe- dum genua prehendi debent, & pro iitus ratione, ( prouti nempe dorfum vei fui medio ad oriflcium vte- ri conuerfum eft , vel oblique furfnm vergit, vel ob- lique deorfum) pedes modo furfum, modo deorfiim. voluendi funt, vt cum iis integer foetus volui, com- modeque educi queat.
§. 657. Quodfi hac ratione foetus non fequitur, fafcia pe- dibus (§, 642.) circumpofita extrahi debet.
§. 6*8. Quoties vero pedes abdominijincumbunt, manus duce poileriori vaginae pariete in vcerum demittitur,
< " infra
i6$ t XVIII. S, IV..FOETYS IN TRANSV.
infra hypochondria fertur & reliqua nvodo (§, 651. defcripta abfoiuuntur. Sicubi forte foetus ofli facro * appreflus eftr manus prope os pubis in vterum ferri debet.
§. 659.
VIIo. Aegrius llia praeuia dignofcuntur , nec nifi a partjbusipiis contiuuis, natibusputa, 'genibus, lum- bis &c.
§. 660.
Auxilium non eft, nifi in edu&ione, quae pedi- bus fit facHi opera abfoluenda, fi liquor amniinondum omnis efftuxit; ftquidem pedes propinqui fine diffi- cukate prehenduntur. Aegerrime vero operatio per- ficitur, {} vterus circum foetum conftriclus eft. Sibi tamen medicus caueat, ne propter grauiora impedi- menta naturae relinquat partum, quem nunquam ab- foluere poteft.
Cap. XVIIL Sect. V.
QVOMODO CAPVT INTRA MATRI*
CEM RELICTVM EXCVTIEN-
DVM SIT.
§. 66i.
i quando foetus pedibus extrahitur, nimis magnum caput, vel mento ad ofla pubis haerens, ad exi- tum ica reunetur, vt fumma obftetricantis prudentia
ad
s
C. XVIII. S. V. CAPVT IN MATR. REL. 269
ad illud extrahendum requiratur (§. 597. fqq.). Quod- fi vero
a) Sine moderatione violenter euellitur, partes caput ad ceruieem , vel ip(as ceruicis vertebras flrmantes, ita lacerantur, vt caput in matrice remaneat, trun- cusque foius folutus fit.
P) Facillime ifta disruptio, peritiffimus licet opere- tur, accidit, quando, foetu putrido vel macera- tione refoiuto, ligamenta minus firmis fibris cohae- rent.
7) Eadem fibrarum laxitas ia abortu & foetu praema- turo obtinet,
d) Caput etiam in matrice relinquitur, fi in duo feo*- menta foetus fecatur, priori extraclo fegmento infe- riori.
§. 66z.
Reliclum caput a dolorum vi rarius exturbatur, Siquidem
a) Tantum abefl, vt caput nimis magnum expellere dolores pofiint, vt potius exclufionem eius impedi- ant. Quoniam enim occiput in propinquo eft, ver- ticis ofla, a fundo deprefla, in maiorem Jatitudi- nem expanduntur (§. 252. n, 7.).
(3) Quoties mentum pubis offibus inhaeret, dolorum acrio idem magis apprimir, vlterioremque progre*- fum impedit.
/
§. 661.
Tametfi etiam dolorum aclio proiicua foret., $am tamen expe&ari potefl. Etenim matris vires a prae- cedente partu praeternaturali plurimam iacluram vtplu- rimum paflaefunt. Si jpla.centa , contraclo \vtero;, vel
tom
270 C. XVIIL S« V. CAPVT
iota vel ex parte foluta haemorrhagiam excitat, dolo- j*um vis vlterius debilitatur, quin penitus frangitur & tnorae periculum augetur.
§♦ 664*
Nifi itaque valida dolorum adYio continuetur, vel niox reftituatur; vixcapitis expulfio tuto naturae com- mitti poteft, {cd quantocyus arte idem eximi debet*. maxime fi fanguis profundatur, ne ex illo fluxu mifere xnater pereat.
§. 665.
Tantam etiarn abeft , vt excitantia medicamina ali- qmdproficiant, vrpotiusfanguinem ad vterum compel- lant fluxumque vel augeant, vel febrem accendant, vter-uin rigidum, inflammatumque reddant. <
§. 66 C
Manoum aeque ac \n cafu grauiori, infrnimentorum opera profkua efle poteft. Capitis laeukas. flgura glo- foofa, firmorum foraminum , quibus digiti , velut vncr iniici poffint, defe&us, capitis apprehenfionem diffi- ciilimam faciunt. Quodfi vteri orificiiim valide conftri- clum eft, difficultas augetur. Quare facilior operatio efl illico, dura aperturae hiant, perfecla,
§* 667. Ipfaoperatio fequentibus ardficiis optlme perficitur.
d) Semouetur diffe&o fune infantis trurtcus & in vtero placenta relinqukur.
j3) Miniftra (fub qualiber operatione) molliter abdomen? ne vterus a pelul recedat, premit.
y) Manus, methodo (§. 351.) tradita, la vterum de- mimtur* /
d) Caput
INTRA MATRICEM RELICTVM. 27i
i) Caput inique fitum ita vertitur, vt facies ab offibus pubis remoueatcr.
«) Digiti, medius & index fi id fieri poteft, ori iniici- untur, pollex infra mentum ad occiput fertur, reli- qui ad latus ita collocentur, vtfirmiflime caput com, prehendant.
£) Caput comprehenfum & citra violentiam agitatum extrahitur. Adhibita vis non protrahit caput, fed maxillam inferiorem abrurnpit.
§. 668.
Quodfi defcriptum (§. pr.) artificium parum pro- cedit, fequentia iuuant. a) Follex faciei imponitur.
j3) Digiti medius & index per os ad occiput vsque fe-
runrur. 7) 'Medius magno oflis occipitis foramini, fi nihil ver-
tebrarum reliduum eit, iniicitur. § ) Caput firmiter comprehenfum & agitatum terebran-
do extrahitur,
§. 669.
Quotks vero oris adrniniculum ruptum eft & an- guftus refiduarum vertebrarum canalis digirum non ad- rnittit, vel dolorum vis expeclari debet, vel forcipe caput prehendi. Forceps longa & curua (§. 440.) ad hunc fcopum praecipue facla eft neque ab Godcm aliena levreti tribracbmlis.
§• 670. Sicub! vero capitis excedens moles imminutionem requirit , haec fequenti modo perrlcitur.
«) Capitis vertex ad vteri orifkium dirijjltur, Ibidem
amami
z-ji C XVIII. S.V. CAPVT
a manu demifTa continetur & demittendum inftru^ mentum a digito indice dhigitur.
(3) Methodo fupra (§. 441. fqq. ) defcripta caput ita aperitur , vt cerebrum efTundatur. ^
*y) Cerebro erTufo digiti, plagae infhctee iniecli, cra- nium prehenfum extrahunt,
5) Quod fi fieri nequit, forcipe, vel defixo, percra- nii aperturam in magnum oflls occipitis foramen, vncino caput prehenfum educitur.
§. 6iu Niii forfan vertex commode ad os vteri, pro ap- plicando perforatorio , deducitur,
6) Ad alterutrum peluis latus inclinari ille vertex, & (3) Demifio vncino .acuto pertundi debec
*y) Atrraclo vncino foramen , vt cerehrum rede ef-
fluat, ampliatur. S) DemilFa manus inftrumentum dirigit & genitalia rm>
nit. g) Porro dum vna manus vncum trahit, akera, in ge^
nitahbus latens ori iuiecfa inferiorem maxillam pre-
hendit , cauendo ne capitis fitus mutetur,
Simpliciter vncini , negleclis eautelis diclis, vfus commendari nequit; cuius enim inieclho incaputfixura {ine periculo non eft (§.448,), eius defixio in opuf yolubile indhTerens efle nequit.
§. 61%. Alia infuper, pro foluendo capite, inftrumenta excogicata funt:
<#) Capititrabae mavricelli & bvrtOni ($. 447. j3.), fallere, nifi cerebrum efHuat, pofliint;
aptio-
IN MATR. REL* 273
aptiores tamen 111 capitis relicli cafu, quam fi inte- grum corpufculum trahere debent,
(J) Gregqrii&amandi Marfupium commode quidem caputtraheret, (i aeque applicatio eius faci- lis effet , ac ingeniofum inuentum. Verticem etiam cranii premens latitudinem capitis auget (cf, §, 662.)«
«y) Fundae mavricelli, w a L n gravii, dio- n 1 s 1 1 van der Sterren, rogierii, van
ROONHVYSEN^CHAPMANNI&PLEVIERII
pari labe Jaborant. Funda qrathlavwio defcrip- ta huc etiam referri poteft.
$ ) Fafctae smellii& bvrton? elaftico ftilo munitae, faciliores licet deferantur; vix tamen ad lubricum & volubile caput firmantur.
§• ^73.
Quando caput putridum eft, raro integrum? Ced vtplurimum repetita manus demiillone per partes txW mitur.
Cap. XIX,
partvs difficilis et praeter^
natvralis propter fvnem
vmbilicl excidentem,
F
unis
#) Propter transuerfum corporis fltum excidens ($.
623.}, vel folus prolabitur, vel cum alio quodara inembro.
5 P) Sae-
274 C.XIX. FVNIS VMBILICI EXCIDENS.
(3) Saepius etiarn excidit, fi ipfe fueritlongior^ & ca«
put oblique fitum. y) Rarius autem longior funis, inmagna liquoris a-
mnii copia, ante caput re&um prolabitur.
§. 675. Quocunque modo elabatur , multum prefTus & aere tachis patitur. Debilis foetus effe iblet, quum puifare definit, mortuus, quum dudum pulius ceiiauit.
§. 6-/6.
Quodfi fub redo capitis fitu,
«) Vteri orificium, antequam velamenta rumpuntur,
penitusapertum flt, dolores valeant, atque cito fefe
excipiant, irritum eft omne auxilium atque inutite.
Foetus quidem debilis nafcitur, facile tamen refici-
tur (§. 407.). j3) Quando vero lente dolores procedunt, vt partus, expediatur, forcipe caput extrahendum eft.
$• 677.
Quoties foetus trausuerfim fitus eft, recenti re pe- dibus extrahatur. Sub ipfa autem manus demiflione funiculus invterum rehmdatur, ne inter manum&cor- .pufculum compreffus patiatur,
§. 678. Idem fiat, quoties, capite oblique fito, funis procidit, nifi forte minore opera, in minori obliqui- tatis gradu, binis digitis retro capuc funiculus duci, ibidemque retineri poflit.
i §• 679. Qnpndo caput peluis capacitatem ita lam occupat, vt verfio nonampliUs concedaturj periculumiiat, anne
funicu-
C.XIX. FVNIS VMBILICI EXCIDENS. 275
funiculus ad latus dimoueri poflit; fiquidem peluis ca- pacitas ibidem capite minus repletur (§. g.). Vtplu- rimum autem foetus emortuus nafcitur.
Cap. XX.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER-
NATVRALIS PROPTER SAN-
GVINIS FLVXVM.
§. 680.
Variae partus tempore caufae periculofum fanguinls fluxum facere poilunt; quarum frequentiiTima efl PUeenta oblata. Quamuis enim vteri fundo, prae reliquis partibus, in fltu vteri reclo placenta adhaere- re ibleat ; attamen & aiiis vteri partibus , quin imo ip- fi ceruici eadem interdum inhaerens obferuatur.
1 §. 63 1. Quodfi vero hoc accidit, fequentta fymptomata notantur. *
«) Quando gr2uida vkimis menfibus explor3tur, ca- pitis poudus digito non offertur, tamerii orificium axin peluis iequitur ; fed retro fegmentum vteri in- ■ferms corpus fpougioium tangitur, molam imperi- tis mentiens-
:j3) Partu dein mngis appropinquaute, Inopinato cnfu, nec vlla caufa cognita, fanguinis torrens prorumpit*
- parcior atque mox ceflans.
7) Redit dein alter, largior, diatius fluens,
S 2 S) R*de
276 C XX. SANGVINIS FLVXVS. ,
i) Redeunt tandem plures, continue Iargiores, per maiora temporis fpatia, minora vero interuaila pro- rluentes.
e) Quum veri iam partus dolores accedunt, fluxus fe- re non remittit, fed concinuo riuo efHuic, fangui- nis grumos fecum gerit, foecum vitapriuat; ma- trem etiam, niii foetus vel a natura, vel ab arce fa- tis in rempore excuciatur, praefenti morcis pericu- lo tradic; cuius praefagia eiTe folenc, doiores minus fenfim valentes, tandem perricus ceffantes, excrema. frigida , oculi caligantes , pulfus debiiis , frequens & intermiccens , animi deliquia , praecordiorum an- xietaces, frigidi fudores, neruorum diftenfiones, Saepius camen feminae conuulfae iam & animo lin- quences euadunt. Aliae demum feminae in puer- perio ex debilitate moriuntur.
<J) Praematurus fluxus fimilem faepe partum facit.
$. 682. Iflud autem profluuium e.x vteri vafls oricur, ob placencae vel partem, vei integrum corpus foiutum, hiantibus ; quod quidem a diduc~io fegmento vteri in- feriori, tempore partui vicino, euenire folet: qua- propter vehementiilimus torrens eo tempore profilit, quo dolorum adio maiori vi iftam diftraltionem facic. Placentae etiam fpongiofum corpus faepe ante factam haemorrhagiam tangitur, & firma eiusdem vterique, ad inferius fegmentum, cohaeiio in hoc parcu perci- pi digitis poteic.
§. 68J. Placentae ab vteri fundo folutae, ad otificium de- lapfae, hoc mali genus tribui nequic. Equidem non peripicio , quaenam iit ifta caufa » quae integram pla-
cen-
C.XX. SANGVINIS FLVXVS. 277
centam folueret? quaenam via, quae eandem, vela- mentis iltaefis, ad vteri orificium duceret? fanguinis congelationem diclam (§. pr») cohaefionem efficere fi- ne ratione afleritur.
§. 684. Tegit quidem placenta grauiori in cafu ipfam ori- ficii aperturam; alias in leuiori ad aperturae latus cer- uici inhaeret; diuerfa prognofi & auxilio.
«) Quum leuiori cafu minor placentae portio ab vtero foluitur, haemorrhagia modica oritur, matris & do- lorum vires valent , vterusque vna cum foetu debito modo collocatur; tuto naturae committi negotium poteft.
|3) Quoties vero maior placentae portio auulfa elt, co- piofus fanguis dudum fluxit , matris dolorumque vi- res remittunt , vterus foetusque male conuerfi funt; vtique artis opera accedat necefle eft.
§. 6*85.
Protinus itaque foetus extrahi debet. Antequam
vero id fiat , de placenta notetur.
«) Quodfi integra, foluta iam, in vagina haeret, ma-
nusque demiflionem impedit, eximi debet, cum
congelatis fanguinis trombis, vaginam replentibus.
(3) Sicubi vero iftam demiffionem non remoratur, e° confiliorelinquenda eft,vtviam praecludat,qua fanguis &amnii liquor, vterum diftendentes, efHuere poflint.
7) Quotiescunque etiam vel integra , vel portio faltem cum vtero cohaeret, optimo pro matre & foetu con- filio , remanere debet.
§. 6 $6. Ipfa operatio fequentibus perficitur.
S 3 a) Femina
278 C, XX* SANGVINIS FLVXVS.
#) Femina tota quieta, neque fitus mutatione, quoad eius licet, neqae externo calore eomnioueatur.
G>) Manus per vaginam ad vteri orirkium vsque demit- tatur , atque quonam in loco placent3 ioluta iit ex- ploretur.
*y) Ibidem manus inferatur, ortnciurn vtplurimum vel dilatatum , vel facile dilatandum , fenfim fenfimque cum moderatione diducatur, velamentaque, donec inrigra manus intromiffa fit, femoueantur.
$) Velamentis inde disruptis (§.627.) ad pedes pro- tinus manus pergat, eosdemque educat, caput li- cet pelui incumbat.
$) Si forte rariori in cafu ad pedes vsque non amplius iter pateat, forcipe caput folui poteft.
g) Infans protra&us &viuus, vna cum matre, blande ourrientibus & roborantibus refici debet (§.407.)- JVIater quandoque feruatur, debiliilima licet ilt, vix- que . pulfus percipbtur ; foetus etiarn mortui fimilis nonnunquam reficitur.
§. 6S7. Propnnuntur & aliae methodi periculoplenum par- tum iuuandi.
d) Aduringentihus opera luditur.
{3) Si, placenta vel vehmentis pertufis, amnii liquo- rem cfTundimos, fpatigin quidem vtero paramus, quorfum 'contrahi , & fua vaia archre parum poilit; f^d, fubfiitente fluxus caufa, hic, tantillum licet minutus, redit: Ientus etiam partus naturaiis fequi- tur.
'7) Arte perfe£tum pnrtum pvzos reiicit, quod (con~ tra experientiam ) continuatam ib eiusmodi pr eci- piti partu haemoirhagiam metuit ; fiquidem non pa-
ri
C. XX, SANGVINIS FLVXVS. 279
ri velocitate vceri vafa clauduntur. Lubentius eo fcopo naturalem partum promouet, vtfenflm, dum foetus nafcitur, vteri vafa conftringantur,. hermeti- ceinterim ab ipfo foetus corpufculo, vtputat, clau- fa. Dilatando os vteri partum iuuat.
$. 688.
Sunt aline infuper caufae , quae fanguinis fluxum tempore partus excitant. a) Funis vmbilici disruptus. (3) Ruptum vas vteri maius. y) Placentae pars ab vtero foluta.
Quas caufas a placenta praeuia diftinguit abfentia corporis fpongiofi in vteri ceruice haerentis fluxusque fub ipfum demum partum contingens.
Quum
«) Grauior fluxus eft, fola foetus folutio auxilium ferre poteft.
(3) Quodfi vero quoad caetera partus naturalis efL moderatus fluxus & matris dolorumque vires va- lent; in fecunda & tertia fpecie naturaiem partum promouere praeflat : alias autem foetus in pede» conuerti debet.
'flWS*
s 4. Cap
*8<» ftejg* •£
Cap. XXI.
PARTVS DIFFICILIS ET PRAETER-
NATVRVLIS PROPTER PARTV-
RIENTIS CON VVLSIONES.
§. 600.
\T iX hoc partu laborare folent, quibus ad fTri&uras ^ fpasticas non fuerit dispofitio; quo plethoricae maxime feminae, hyftericae, febre Iaborantes & ni- rnis fenfibiles pertinenc, ex praegreffo habitu digno- fcendae.
§♦ 691. Plethora fpeciatim ex propriis fibi fignis genera- libus, pleno inprimis parturientis pulfu, fac.e rubicun- da, neglecta per omnem grauiditatem venaefectione & cognito copiofo, quem femina vtero non gerens ex- peritur, menftruo fluxu dignofcitur.
§• 69*.
Solent tamen in folis fere primiparis, rarius in aliis , iftiusrnodi conuulfionum pericula obferuaru
§. 695.
Variae autem occafionales caufae fpafticas parturien- tium agitationes excitant : caput foetus nimis magnum & obliquum; delapfae maioris foetus clunes ; foetus foetens; liquoris amnii defeclus; dolorum vis valens & praecipitata ; lentus (ine progreffu partus, ob fu- nem v. g. collo circumpofitum; vrinae fuppreflio, ex eiusdem defectu & dolore in regione pubis vehemen- tiori manifefta ; vterus violentia operantis imperite lae- fus; corporis & animi graues agitationes, v. g. ira &c.
1 §• ^94»
C.XXI. CONVVLSIONES PARTVRIENTIS 28 1
§. <*94* Sangninis etiam immoderato fluxui (cf. Cap. pr.) periculofae conuulfiones iungi folent.
§. *95-
Imminentium conuulfionum figna funt; acerbus capitis dolor ; mentis alienatio ; frequens tremor & horror; vehemens vomitus per aliquot dies in partu protra&us; leues artuum fpafmi; dolores parturien- tem mifere excruciantes.
$. 696. Vtplurimum conuulfiones fubito parturientem Ita corripiunt, vt dolori conuulfio per interualla iungatur vixque ab illo haec diftinguatmv Similes caeterum funt conuulfiones illarum; quae epilepfiam formant; manus nempe parturientes agitant ; pedibus calcitrant ; anxie fe voluunt , adeo quandoque , vt vix contineri poffint; V3gitus inconditos edunt; oculos torquent ; ftertunt ; fpuma os obfidet ; lingua in peiori cafu den- tibus laceratur ; infcia matre partus perficitur. Len- tus alias iftiusmodi partus eft, in alterum diempro- traclus; alias vnam alteramue ante partum horam con- vulfiones durant.
§• 697- Varii, decurfus & euentus ratione, huius partus gradus obferuantur. Cuncla in benignis mitiora funt, Speciatim in
i°. Atiis doloribus conuulfiones iunguntur, alii iis- dem carent; ipfae conuulfiones minus frequentes &tota conuulfionum interualla lucida funt; partu fi- nito mox conuulfiones ceflant & mentis confcientia redit. Salua euadtt puerpera.
S s i°. Supe-
t
282 C. XXI. CONVVLSIONES PARTVRIENTIS.
2°. Superiori cuncla aflimilantur, nifi quod a partu femina per aliquod interuallum line confcientia ia- ceat. Non minus puerpera falua manet.
3°. Rariori in cafu mater euadit, fibi Iicet|confcianon fit in dolorum interuallo & a partu abfoiuto , graui nemps fopore opprefla.
4°. Nihil lucidorum interuallorum , fed ■ foporofa, quin_ caro fepuka, femiha inter dolores eft; a par,tu, vel a hatuia vel ab arte abfoluto conuulfiones,, perpe- tuae inquietudines, vomitus & fopores non ceiTant: malto magis fi foetus iam in vtero computruit & putrore fuo matremafFecit; fi animi deliquia partum infequuntur, extrema frigent, oculi caligant, pul- fus contrahitur, fubfidet & intermittit; lumbi do- lent; fudores frigidi, finguitus, animi deliquia & comr accedunt. Hoc cafu apopleclica puerpera moritur. , - '
5°. Cum malis fignis praecedentis gradus femina fine abfoluto partu perit^
§. 698. In primo & fecundo gradu
■«) Naturae partus, quoad caetera fanus, relinqui po- tejt. - ' .
j3j Nimbe ienfibilitatis & plethorae moderamen ve- naefeclione, etiam repetita, temperantibus , emoi- lientibus, lenioribusque anodynis , internis aeque ac externis , forma cataplafmatum & infufipnum ap- plicitis , tentari poteft.
*y) DifTiciiis partus ex fupra traditis regulis dirigitur. 8) Suppreffo vrinae remoto ab offibus pubis capite & caua falula (§, 506*) foluitur.
$) Ani-
C. XXI. CONVVLSIONES PARTVRIENTIS 283
s) Animus aeque ac corpus quiefcit, nifusque volun-
tarii dolorum praecipitatorum vim non augent. £) Sub quauis conuulfione parturiens contiaecut,
§. 609.
Dicla molimina fi parum profecerint, fed convut- iiones potius increfcant atque malorum (ignorum tur- bae reliquos gradus rmnentur ; anceps eademque in fola foetus non tardata vel naturae vel artis folurione fpes fupereft. Quare fotius eft recenti re , antequam iftud malorum agmen parturientem opprimat foetum- que interfkiat, hunc protrahere. Foetu enim foiuto ftimulans caufa aufertur.
Quamuis autem optimo confilio foetus in pedes conuertatur ; euenit tamen , vt forcipe caput prehen- di debeat, quando ftricliflime foetum vterus ambit. E cranio maiori cerebrum efFundatur. Tempore do- lorum & conuulftonum interealari operationes fiant» manumque operator vel retrahat, vel quietam cond- neat, dum ilii vrgent, ore videlicet vteri contraclo. Summam animi conftantiam haec operatio requiric.
^O ^0 c^
Cap.
tU 5« ^WS* *fc *%i>J& 3C
Cap. XXII. PARTVS GEMELLORVM.
§♦ 701«
Duo foetus, qui eodem tempore in vtero conci- piuntur, Gemelli vocantur. Crefcunt fimul iin vtero , eodemque partu vtero excuti debent. Tres quandoque foetus fimul generari experientia nos do- cet. Rarius quaterno embryone, vel pluribus femi- na foeta eft.
Foetuum numerus ante partum dubie cognofcitur. Embryones a fuis liquoribus comprehenfi ita fibi in- vicem apprimuntur , vt aequaliter vterum extendant. Quare etiam frequenter feminae duos vel plures em- bryones in vtero aequaliter expanfo gerunt, illi peni- tus (imili, qui vnicum hofpitio excipit. Fruftra apud cun&as grauidas, quae gemellos gerunt, fulcus vei fouea , mediam abdominis regionem diftinguens, bini- que monticuli ad hypochondriorum regionem eminen- tes quaeruntur. Quin imo eiusmodi fouea in abdo- mine , vnicum foetum tegente , faepe apparet*
§. 703. Neque etiam magna abdominis moles gemelios defignat. Liquoris amnii copia, foetus, atquefecun- dae maiores abdomen eleuant. Foetus & fecundae minores , cum amnii liquoris minori copia idem mi~ nus efficiunt.
§. 704. Maior foetus, valide in pluribus partibus fimul motus, ad plures vteri partes, variamque abdominis
regionem
C.XXiL PARTVS GEMELLORVM. %%$
regionem fimul allidens, duos foetus commotos men- titur; quare ifte motus dubie gemellos indicat. Quin gemelli debilius nonnunquam mouentur.
Quo maior vteri moles , eo maior vaforum & ab- dominis compreflio , eo infigniora fymptomata ex ifta compreflione orta, varices puta, pedum tumor & ge* nitalium , ingrefius molefhrs, vrinae incontinentia vel fuppreffio, digeftionis vitia, fpiritus aegrior & fimi- lia, Ifta vero vteri.moles, quod aeque vnicum foe- tum comprehendere poteit, ac plures (§. 703.), di- cla fymptomata vehementiora non magis gemellos de- notantj quam vnicum foetum.
§. 706. In vniuerfum quidem non obtinet, faepe tameti accidit, vt duaLus vel tribus feptimanis ante grauidi- tatis vltimum terminum, femina multiplicem partum, minorem licet , edat. An ob vteri fibr3S in reclitudi- nemexpanias, non amplius extendendas, disruptioni proxjmas, maxime proinde irritatas, tota vi ad fiiam contrac~tionem nitentes? Ita fuadere videtur obferuatio, qua primo foetu exclufo , faephis dolores protinus ces- fant, reditnri portea^ quando alter foetus , fegmento inferiore comprefTo , nouum ad partum ftimulum fe- cit (§.102.).
§• 7°7- Simplicis vteri alimentum in duplicem foetum di- ftribuitur, fanguis multo maiori. vi in vterum & in foetus non influit, quam fi vnicum foetumvterus cors- prehendit, quapropter hic multo maiori ratione non expanditur (§. .64. )♦ Euenit inde, vt gemelli mino- ris molis ac ponderis fint, ac vnicus foetus alio tem- / pore
2U C. XXIL PARTVS GEMELLORVM.
pore nb eadem matre in lucem editus. Saepius etiam iHa minor proportio propter praemnturam excluiio- nem ( §. pr ) vlterius imminuitur. Solent iun&a ge- mellorum pondera fimplicis foetus maturi pondus qua- fi aequare,
§. 7°8.
Peffima itaque, quae nimia foetus moles (Cap. XVII. S. I. ) gignit, mala praecauentur, quin hoc nomine gemellorum partus (implici benignior cenfen- dus eft, minusque dolens, praecipue h* vterini orifkii prolapfus, forfan iunctus (§. $6$.), ab operatore rite Inhibetur.
§~ 7°9-
Panici etiam funt ifti terrores , quos omnibus fere mulierculis & mukis operantium hic partus iniicere fb- let. Gemelli non minus m vtero reclo haerent, ac vnicus foetus, neque frequentius peruerfe (iti funt, neque vtrique ad 'orificium yteri promoti fe inuicem remorantur , fed vnus vtplurimum fuper -alter-o ita c-ol- locatur, vt pofterior ad vteri oriflciurn prius non com- pareat, quarn prior exclufus fuerit. Varia duorum foetuum mem-bra , fibi inuicem implicita , poft imperi- tam dem-um velarnentorum , cuivis foetui propriorum { §, , 7 1 . ) , disruprionem oriuntur.
- $. 71©. Quapropter etiam eadem penitus rarione^ prloris fbetus partus abfoluitur, qua ille, quo vnicus prodit; neque vllum, quod <de pofteriore foetu iufpicionem moueat, £gnum adeft. Quando prior foetus pedibus extrahkur , manus in vterum demifTa pofterioris otium quandoque contingit , ipttimque adeffe cognofcit. Caueat vero iibi, ne iftud ouum disrumpendo, par- tum praeter neceffitatera rauko •dif&cilierem oreddat.
C. XXIf. PARTVS GEMELLORVM, 287
§' nm
.Simulntque vero prioris foetus partus abfolutus efr, pofterioris praefentia ex fignis. fupra (§. 318. fqq.) traditis cognofcitur. Quae fi adfunt, manus illico ea- piopter in vterum demitti debet, vt pofterior aeque foetus, ae eiusdem fitus exaclior digriofcatur. Prio- ris interim foetus placenta cum fune in vtero relin- quitur.
§. 712.
Ifle quidem fitus h* iniquus eft, absque vlla mora; antequam vteri orificium claudatur , foetum pedibus extrahendum efie fuadet. Caeterum ifla operatio fa- cillime & expe&atione citius perficitur; fiquidem por- ta n" priori foetu ampliilima pafia eft, pedes in vtero, liquore amnii expanfo, citra difHcuItatem prehendun- tur, & nulla a capite niinore (§. 708.) remora fit.
§• 713. QuotJes vero pofterioris foetus caputun axi peluis decidit, atque dolorum aclio non remittit , vel faltem poft breuius interunllum redit, tuto negotium naturae committitur, atque fecundus partus, quod foetus viani flratam Jibere ingreditur , fine vllo molefto fenfu per- £citur. Quodii vero mater debilis eft, & vnlentiorum dolorum fpes minus aflivlget, fatius eft foetum pedi- bus extrahere, quam incertum partum relinquere, pofl aliquod demurn dies quandoque abfoluendum.
$ 7*4*
Gemellorum porro placentae, vel iunclae, veldi-
fiinclae , degiubi ab vtero , neque fimpliciter funium
ope trahi debent. Quodfi enim iunclae funt, non be-
ne magna moles fequitur , fad manu prehenia aptiot.
educkur*
288 C XXII. PARTVS GEMELLORVM.
educitur. Separatae nutem fimul cum metuenda vte- ri laefione foiuerentur,
§• 715. Si forte ab imperito operatore , priorem foetum fruftra extrahere conante, vei alia quacunque violen- tia , poilerioris velamenta disrupta fuerint ; vtique fi- bi caueat peritior, ne diuerfos pedes arripiat; quod quidem optime praecauetur, fTpedem prolapfum fa- fcia applicita notat, atque eius pollice duce ad vsque genitaliapergit, ab iliisadmalieolos alterius pedisrede- vndo.
Cap. XXIII. A B O R T V S.
§, 716.
Qui inter feptimi & noni menfis, a prima concep- jjone , finem contingit partus , praematurus vo- catur, Abortut vero, quando ante dichim tempusem- bryo excidit : id quod circai tertium grauiditatis men- fem vtplurimum accidit.
§. &£$ Vitalem eiTe praematurum foetum obferuatio nos docet, embryonem autem non manere fuperftitem conftac.
§• 7i8. Eadem vteri contracVio , quae maturum partum ab- foluit , praematurum etiam atque abortum concitar. Duplex autem caufa facir, vt vterus ante debitumtenr- pus contrahatur.
Ima
C. -XXftt. ABORTVS. 289
Ima. Dlsponenr^ matricis habitum ita parat, vt acceden- ti ftimulo facile obediant fibrae motrices.
Ilda. Occajionalir , ftimulum ad matricem deferc, vel caufam vterum extendentem remouet(§. 94.).
Mox etiam fine medio in ipfam vteri vim contra- hendi agunt, mox piacentam primum ab vtero foluen* do huius contracYionem excitant. Duplex exinde abor» tus fpecies oritur,
a) Alia cum praeeedente pkcentae folutione accid$ts
0) Aiia fit fine eadem.
§. ?20.
Quo maioris antem momenti eft caufa disp^nen^ eodebilioroccaiionalis eflepoteft, vt abortus prouoce* tur, & contra. Euenit exinde, vt aliaefeminae adabor* tum (int maxime prociiues, aliae immunes maneantquam^ uis maximo eiusdem periculofefe inconfuko exponant*
> §> nu
Sequentia ad abortum disponunt
i°) Vterus, qui propter fuum habitum vltra determi* natum quendam gradum extendi nequit, abortum* que periodicum facit.
2°) Vterus, qui a leuiffima mutarione ita afficitur^ .VC mox in fui contraclionem ruat,
£°) Foetus nutrimentum deficiens, quo fit, Vt cum vtero placenta iaxius cohaereat, ln iuftam molem foetus non excrefcat, & vtero non fatis reiillat, ita Vt hic leuiflimam irritationem fequi pofilt* Huc & foetus mortuus fpetlat.
T 4e) Fi^
29o C. XXIII. ABORTVS.
4°) Plethora, ad vterum delata, vafa diftendit, ner- voscomprimit, laceflit; commota placentae nexum foluit, fanguinique effluxum concedit.
§. 722.
Caufae occafionales funt,
&) Externae violentiae matri iilatae, quae vterum partim ad contraclionem proritnnt, partim vehementius fan- guinem ad ipfum ita determinant , vt placenta folua- tur. Huc & corporis agitationes pertinent, v. g. faltatio, cachinnus: porro medicamenta fortiora, venena , fanguinis vei naturalis vel artificialis profufio.
(3) Morbi varii , quales febris , praecipue acuta, maxl- me contngiofa &; inflammatoria ; dolorifici; conuul- ilui ; affeclus animi vehementiores $ moiimina fluxus menftrui.
§• 723. Caufae rariores e(Te poflunt.
a) Funiculus vmbilicalis vel nimisbreuis, vel circa foe- tum varie contortus: vegetus enim embryonis mo- tus partem placentae foluere, fanguinisque fluxuni excitare poteft.
P) Vteri vulnus , quod dolore fuo & fanguinis fluxtf eundem ad contractionem ftimuiat.
*i) Vteri morbus localis , tumor , vlcus , farcoma. Do- lorex inaequali fibrarum tenfione ortus vterum, ae- crrius extendendum, laceflit.
S) Placentae & funiculi vmbilicalis morbi, qui foetum nutrimento priuant.
e) Placenta vteri ceruici adhaerens atque ab eiusdem incremento foluta (§, dBit £)•
$♦ 7*4»
C. XXIII. ABORTVS. 291
$. 7M. Impio faepius confilio embryonem arte excutere puellae corruptae ftudent. Verumenimuero fi caufa disponens (§♦ 72 i.)non adeft, fruftra maximoquecum fanitatis difpendio, externis violentiis corpus exercetur. Quin ipfeabortus, fiforfan violenter excitatur, maiori periculo fit, quam qui fua fponte eueniu
§• 725. Cognofcitur abortus ex cognita caufa occafionali, horripilatione, extremorum refrigeratione, acribus do- loribus praefagientibus, veris, fucceffiue crefcentibos, oriflcio vteri fenfim aperto magis & tenui, non autem deterfo, veficula prominente , liquoris effluxu , corpuf- culo protrufo. Quin omnia quandoque partus {ympZQ* mata iunguntur.
§. 726,
Quoties placenta foluta eft, fanguinis fluxns dicla (§. pr.) fymptomata praecedit &comitatur, largo, pcir interualla interrupto , vehementia & coloris fplendone continue auclo riuo prorumpens t congelati dein fan«* guinis grumi excernuntur, tandemque largiftimus cor~ rens effunditur.
JF- 7^7« Sanguinis profluuium a menftruo fluxu fequentl- bus fere fignis dignofcitur.
&) Menftruus fluxustemporefolitoapparet; quae abor- tum praecedit haemonhagia huic periodo non exa- c~te adftringitur, (3) Parcior eft ideiru
*y) Nullus liquor a fanguine diuerfus, nullaque corpo- ra fibrofa cum eodem excernuntur, proudinabor- tu fieri folet.
T 2 . i) ken-
a9* C- Xmi ABORTVS.
S) Lente & fine doloris ad partum fenfu profluere fo~ let menftruorum fluxus.
9) Orifkium vteri non aperitur ad interiorem vsque aperturam.
£) Neque, quae abortum prouocet, caufa occafio- nalis praegrefia -eil.
$. 7*8. Abortus euentum praefagiunt fequentia.
1) Corruptiones grauiores funt, quam partus (hip* focr. morb. mul. L. 1. ),
2) Qui cum fanguinis profluuio contingunt abortus, frequentiores funt fimplicibus, iidemque periculo pleniores.
3 ) Quoties femina vtero gerens haemorrfiagiam pati* tur , atque accedunt frigus extremorum , pulfus de- biiis, celer, intermittens, oculorum caligo, aurium. fufurrus, praecordiorum anxietates, animi deliquia frequentiora , fudor frigidus, motus conuulfiui, ma- lum eit , quin mors infequitur (hippocr. Aph9
4) Quodii haemorrhagia nimium durauerit, mater vel mox a fado abortu, vel heclico tandem morbocon- fumta moritur ; vel debilis atque valetudinaria ma- net, quamuis embryo extradus fuerit.
5) Abortus febri continuae, maxime contagiofae & itt- flammatoriae afcitus , fere femper efl lethalis.
6) Difrkilior placenta in abortu foluitur, quam inpair- tu maturo (§. 34-8. 1 °.).
§* 7*9» Quodfi femina abortum timec atque dolores ad partum fentit , eosdemque folos, fine ajio fymptoma-
te
C. XXilL ABORTVS. 295
te vrgente, abortum quandoque praecauere poteft, h* in Ie#o quieta manet , ex venaefecHone, eademque repetlta, fanguinem amittit, atque tutiora anodyna varia forma recipit. Exulent aciftringentia fuperflua & noxia. \
§. 7 3©<
Quum vero dolores, hisce non obitantibus, fe- minae molefh* efie pergunt, vehementia augeotur, quitt omnia partus fymptomataaccedunt, nihil abortumim- pedire poteft : quire abortum femina promoueat, nixus addat , reliquumque, niii maligna fymptomata, maximeque fanguinis fiuxus iungantur, & nifi vela- menta iam disrupta fuerint, naturae negotium relin- quat. Hac ratione integrum quandoque ouum ex- cernitur.
§. 7 3'-
Cum in cafu maioris embryonis,
«) Velamenta iam disrupta & caput praeuium fuerit, partus a foj3 natura optime perfieitur.
|3) Alia quaedam corpufculi pars ad orificium delapfa fuerit, pedibus prehenfis embryo educi debet. Si- mulatque integrum eorpufculum folutum eft, ca- ueat fibi medicus , ne caput abruptum intra matricem relinquat, (ed caute digitum vniusmanus in os inii- ciat, altera manu fummum humerum vel occiput prehendat, brachia propter ininus volumen non refiftentia, ad caput relinquat, hacque ratione ipfum caput fbluat (cf. §. 599. fq.).
§• 73**
Qui vero medium terrninum nondum attigit, mi-
lior embryo aeque capite, ac pedibus extrahi potefl,
pro ratione partis oblatae atque operatoris commodi,
Sinij pluresue quandoque digiti operi fufficiunt.
T 3 Cum-
294 C. XXIII, ABORTVS.
Cumprimum corpufculum folutum eft, bini digiti, ve- lut vnci, integrum embryonis caput comprehendant & exprimant.
§• 733. Placenta funiculi ope nunquam extrahi (§# 348. 1°.); fed leuiter funiculus tendi, atque placenta de- glubi debet. In abortu minore quidam digiti foli id perficere poflunt (cf. vtique Cap. XI V J. Quo me* lius autem placenta foluatur, fequentia fiant»
&) Binis digitis in orificium demifiis, poftquam decor- ticata eft , placenta prehendatur & adducatur.
pj Dein rurfus altius prehendatur fucceftiue & attra- harur, donec Ibluta fit.
Quae nimis praecipitanter educkur , disrumpitur.
§• 734* Quoties haemorrhagia abortum comitatur, toties ^rtis ope perfici partus debet, nifi remedia (§, 729.) iftum fiftunt, vei fua fponte embryonem mox proru- pturum eile dolorum vehementia & veficulae prominen- tia ipondent.
§• 7'jf.
Integrum quidem ouulum protrahere experiatur luedicus, fi iunior fiieric abortus, quare ffc) Binis digitis vteri orificium diducat. (3) Iisdem ouulum prehenfum paulum attrahat. ry) Succefllue altius idem prehendat atque trahat (§. 7 3 3 « ' n. (3, ) , donec integrum folutum fit.
§. n6.
Caufae disponentes aeque ac occafionales, quiete, debita diaeta , fuisperiodis inftituta venaefeclione, iiia- que peculiari, ex pathologia cognofcenda, methodo cuitari & tolla debent. ,t
Cap*
Cap. XXIV. -
Sect. I. M O L A,
$. 737.
Praeter verum embryonem varia etiam alia corpora in vtero contineri atque grauiditatem mentiri pos- funt, quorum
a) Alia Fixa funt atque cum vteri fubftantia vnum perpetuum cdrpUs crTormant : quo varii vteri tu- mores & polypi fpe&ant.
(3) Alia Libera funt & vtero contigua : quo referri merentur aqua, flatus, ouum deforme.
§. 738. Ouum deforrne, in quo partes embryonis & fe- cundarum diftingui vix pofliint, Molam vocabimus* Cuiusmodi corpus a foecundo conceptu originem tra- here probat,
a) Ipfe eius habitus , quo plures habet & copiodores varii generis fibras atque menbranas, quales fua fpon- te ex fanguinis coagulo intravterum generari neque- unt : quin vera vafa & cauum liquore plenum diftin- guere quandoque licet.
(3) Embryo minoris molis in ifto cauo jionnunquam
reperitur. *y) Saepius in homine aeque ac brutis vna cum vero
foetu ln vtero continetur.
§• 7 39*
Obferuatae in vteris brutorum molae nos docent, easdem formari a placenta fui oui ita crefcente, vt
T 4 ipfe
i
20<£ C, XXIV. S. I. MOLA.
ipfe embryo deftruatur. Idem fymptoroata , moiam m fcomine comkaotta ? confirmant,
f. 74©'
Varia forma externa in ipfis notatur: vtplurimum
aequalis eft & fphaeroides ex comprefllone orificii vterinl
orta; faepiusetiamexvariisvefkulis, membranarumope
cohaerenribus, compofita. Vejiculares molae vocantux.
§. 741.
Quae molam gerit femina, eadem fymptomata ex^ peritur ac illa, quae verum embryonem alir, nifi quod iuola cirius acembryo crefrat, abdomenque proindeSc mammas pariter expandat: quare abdomen a cornpref- fione dolet, vires corporis & pedum praecipue def]cU unta aliaque incommoda feminam afrlciunt, Reliqua* quae pro mola difcernenda lignatraduntur, dubia nop, foium funt, fed & pleraque falfi,
§. 7 42. Molae pleraeque vltra quartum menfem iti vtero non morantur: quin feminae reperiuntur , quae primo iam luenfe easdem perigdice excernunt,
g« 74?.. Eadem penitus ratione mola excermttfr, qua abor* lus cum. haemorrhagia contingens, nifi quod nullave^ iicula aquea ih orificio vteri tangatur, fed mafla quae* dam mollioratquefibrofa. Jdemque excretionis eueur tm efl (§, 7^8.).
§• 744« Simili etiam modo auxiiium ferri debet. $) Bini nempe pluresue digiri in orificium ferantur 11- i^d<jue aperlant,
P) Si
C. XXIV. S. I. M OLA, 297
(3) 5i mola firmior vtero cohaeret , foluatur.
7) Eadem fummo, quoad eius licet, loeo prehen- d3tur, & agitata educatur,
$) Quoties fruitum prehenfumtraclionemfequitur, to- ties altius mola prehendatur, donec integra foluta fit, <
s) Nixus fimul addat femina, vel tuffiat, vel pugnum inflet.
<f) Abfint ©mnia pelkntia, omniaque inftrumentaa
y) Cautelae (Cap. XIV,) tradjtae huc transferantu?. s
§• 74 S- Sibi etiam medicus caueat, ae ingrauida, hae- morrhagia vteri laborante, orificium vteri pro mola habe^t, atque idem cum maximo feminae pericula attrahat: quod vt euitet, digitum explorantem in o* mni ambitu circumducat, atque probe inquirat, vtrum pars oblata cum vteri orificio fit perpetua, an minus. Quodfi non perpetua eft, fed inter eam & orificium digitum ferere licet, ab orificio diuerfam partem effe patet.
§• 74<>. Eadem etiam ratione digitum inter iftam partera & vterum promoueat, vt cognofcat, vtrum cum vterf fubftantia perpetua fit pars ex orificio dependens, an minus. lfio quidem in cafu porypus vteri eft, qui minime attrahi debet & traelus mo^ dolet; hoc autem ®iola? quae tutq folui poteft*
* * Cap.
*9*- &§2* *
Cap. XXIV.
Sect. II.
CONCEPTVS SPVRIL
§• 747*
qua etiam, vel flatus, iri vtero eontenti, ante- quam excernuntur, eademfere fymptomata, ae mola (§.74i0 producunt; quare vix poffunt co- gnofci.
§. 74B. Simulatque vero vterus , ab eiusmodi fluido ha« clenus extenfus, contrahitur, crmciumque aperitur? fiuidum exprelfum fe ipfum prodit.
$♦ 749-
Quodfi vero aqua a peculiari membrana compre- lienditur, eiusdem excretio verum partum aemulatur; vefica nempe aquea a dolorum vi fenfim protruditur, tandemque disrumpitur, effluit aqua, nullusque foe- tus infequitur.
§• 75^
Artis auxilium fere fuperfluum eft Quod ipfum malum facile a fpontanea vteri contractione (§.pr. ) foluitur, & vere cognofci nequit, Iuuat tamen , fi os vteri diducitur & emollitur.
fHAJfc
Cap«
0& 3fesg ■#% S99
Cap. XXV.
INSOLITAE CONCEPTIONIS PAR-
TVSQVE VIAE ET
SEQVELAE.
Sect. I.
FOETVS EXTRA VTERVM
HAERENS.
§• 751.
I juulum quidem generatione formatum ex confue- V^ tis naturae Iegibus in vtero firmatur, ibidemque nutritur (§. jo,); quandoque autem conceptio in ouario remanet, in abdomen decidit, in tuba remo- ratur, parti vicinae adhaeret, placenta fenfim collecta, maiorem fanguinis affluxum irritatione fua excitat, nu- trimentum capit & crefeit. Ita oriuntur Conceptiones
#) In Ouario.
j3) Ventrales. *
7) Tubariae*
§■ 7p* Quare expanditur abdomen, reliquaque grauidi- tatis figna ( Cap. VIL ) accedunt ; immutatum autem manet vteri oriflcium, neque caput, neque liquoris amnii vefica tanrntur, & abdominis tumor mediam re- gionem minus occupare folet , aft fedem , quae con- ceptionem continet. Idem de motu embryonis valet. Propter infolitam preffionem, & receptaculi dilatationem molefta vtplurimum grauiditas eft. Raro menftrua fluunt, plerumque ceftant: obftrudis eorum pec omnem reliquam vitam fontibus. In ventrali mobilis ab-
dominis
joo C. XXV. Sf I. FOETVS
dominis tumor eft & ipfum foetus corpufculurn perab- dorainis integumenta tangitur*
-i §• 75 3. Quoniam autem iftae pa^tes minorem nutrimentt eopiam, quam vterus vafculbfus, afFerunt, embryones eiusmodiminorismolis funt, & rlnemvarium, eundem- que vtplurimum ante maturum partus terminum, nan- cifcuntur.
®) Alii, receptaculo fuo perrupto, in matris abdomen erTundunturr
(3) Alii abfceiTum excitant , atque per eundem apertum fruftatim quandoqne exitum moliuneur.
«y) Alti exficcantur , durae cyftidi ofleae includuntur; vel in fuo liquore foluuntyr.
§. 754-
Prouti euentus dubius eit, ita & cognitio atque auxilium certum effe nequit* Foetum perrupto recep- taculo in abdomen delapfum effe fafpicio eft, fi
&) Signa ($,752.) praegrefla fuerunt. {3) Dolores, per fueta interualla, in abdomine oriun- tur fpuriis flmiles.
*y) Iidem ita acerbi funt , acfi tumoris re^io difTecaretur. Saepe etiam foetus fimul vehementer commouetur.
$) Oriflcium vteri immutatum manet, neque Uquor effluit, neque vefica prominee,
t) Subito ifti dolores ceflant,
£) Mater languet.
t?) Quinruptio quaedam in abdomine auribus perclpitur.
EXTRA VTERVM HAERENS. 301
§♦ 75 5.
Nullaautem, nifiinoperationecae£area, quaepro- tinus fuper ipfo loco tumente inftituitur, fpes fupereft. Aperto enim abdomine foetus eximi, fanguinis fluxus fifti j humorcsque effuii expurgari poilunt.
§• 1S&
Cefta mors infequitur, quoties auxilium difFertur, vel pars disrupta (quod frequenter accidit) iphacelo cor- rupta eft; quo quidem in cafu ipiius non folum partis, fzd & reliquorum abdominis vifcerum inflammatio , cum febre acuta , inflammatoria , praecedere folet. Eadem a prefllone quandoque fymptomata oriuntur, quum con- ceptio fuit ventralis,
§• 75 7. Quando foetus (§. 753.7.), Lithopaedion tunc dl- clus, induratur, neque ferri poteft auxilium, neque requiritur. Quam maxime etiam dubia funtiigna, iftara mutationem denotantia, fere fequentia,
a) Grauiditas ad perfeclum partus terminum protrahitur.
(3) Termino i!lo iinito dolores ad partum oriuntur, fen- iim remktunt,- quin fine partu ceflant , per incertum interuailum, ad iinem quandoque alterius meniis^ continuati,
<y) Seniim & embryonis motus peric.
S) Per omnem reliquam vitam, crufta fenfim oflea t£~ €fus & exiiccatus , foetus in receptaculo latet , pon- dere fuo, vagis & obtuiis doloribus, moleftiis»
g) Subiiftit abdominis tumor.
^) Foetus quandoque per abdominis lritegumenta con- tingitur.
»]) Quum in tuba foetus locatur, rie quidem nouas cdn- ceptiones partusque impedic*
$) Vs,
302 C.XXV. S.L FOET.EXTR.VTER.HAER.
§•) Varia quandoque chronici morbi incommoda, cum ficcis menftruorum, apertis autem la&is fontibus, femina patitur. Praeftat itaque innocua incommoda ferre, quam
anceps operationis remedium experiru
§. 75B. Accidic etiam , vt pleraeque foetus partesin proprio
amnii liquore foluantur, ali3e duriores mutentur, quin
cum receptaculo concrefcant.
6t) Alias quidem exiiccato liquore refiduae foetus par- ticulae, velut Lithopaedion (§.pr, ; fine noxa, in receptaculo latent. Fadfum tandem cum lenta febri in vicinia vlcus obferuatum eft.
(3) Alias augetur liquor, cyflicum hydropem facit, paracenthefi educitur&foetuspardculae, operatione caefarea facla , extrahuntur , fuppuratione receptacu- lum mundatur & confolidaturvulnus.
i 759* AbfcefTus fe ipfum prodit. Praecedunt fi^na (§.
7 $ 2» & 754 n. S. 7,$. ) defcripta , dolores per interualla
remittunt & redeunt, puerpera variis malis affligitur,
ea praecipue fede qua formatur &: apeiitur abfceffus,
pondus incommodum fentit; embryo receptacuium
aeque ac vicina corporis integumenta comprimit: ita
orirur &bfceffus* Saepe lenta febris iungitur.
§, 760«. Tpfe abfceffus debito modo aperiri , partes foetus contentaefollicite eximi, cunciis exemtis abfcefTus rite expurgari & confoiidari debet. Soient vtplurimum embryonis partes difiluere & fola oiTa reddua manere. Quodii parua iam adeft apertura, eandem dilatare con- uenic. Nonnunquam fua fponte per inteflinum redtum offa effluunt,
Cap*
Cap. XXV.
Sect. II.
FOETVS SOLITA VfA VTERQ
NON EXCLVSVS.
§♦761. /
(uae in infolitis receptaculis foetui accidunt muta- tiones ( §. (53.)» latens etiam in vtero, fine fadio partu confueta, quandoque experitur/
§. 162. Vt ruptus partus tempore Vterus foetus vel totam maflam, vel artum in abdomen exprimat, fequentes caufae faciunt , nonnunquam eombinatae.
a) Magnum dolorum momentum, cum foetus natu- rae non vincendo obice, arteque apta non remo- to; propter iniquum, maxime transuerfum, eius- dem fitum, vterum vei caput obiiquum, iniquum & nimis amplum, fiue proprio vitio id fiat, fiue genitalium.
(3) Inaequalis , ex vteri vitio , validorum dolorum actio: iftiusmodi vitia funt; durus & fcirrhofus vte~ ri tumor, eum reliquo vtero non contraclus, atque adeo vicinas fihras, foetui appreflas, lacerans; pla- centae lateralis adhaefio vterique obliquitas &c,
*y) Nimia, vel totius vteri, rariori in cafii, vel a!te- rius in eodem fedis, fiue ab obliquo foetu mairis expandatur, fiue alio modo debiiitetur, tenuitas.
5) Illata vtero violentia, ab lmperita obftetricis mami^ grauidae cafu, abdomine preffo percuflbque &a
S« 7*1-
304 C. XXV. S. II FOETVS SOLITA VIA
§. 1$U Solent auterri corpora in &de minime refiftente dismmpi: quare in fegmento vteri infefiore, reliquis vteri fedibus tenuiore (§. 6$.) , ifliusmodi maxime rupturae, praecipue fi foetus obftaculum fuerit , ob- ferumtur. Rariores funt cafus, pieriqiie nimis fuo cin&e defcripti , in quibus laefio fundi indicatur» Vte* rus circa abdomen foetus conllridtus eiusmodi ruptio* mm fauftumque, hac non obflante, partum mentiri potefr; ipfe etiam vterus, ex fua fede dimotus, ex~ plorantis manum ita faiiere, vt per inferiorem latera* lemque federn penetrans fe fundum perforare putet.
Vtertifn autem, ab internis maxime caufi?, dis* rumpi, fequentia fere%na> iuxta cum caufae cogni* tione , denotant.
u) Maenum & frequens dolorum n>omentum> non interruptum, praeterquam quod foetus promouea- tur; vehementiores autem parturientis cruciatus» naufeam quandoque &: vcxnitum, foetusque agita- tionem infignem trahens, cum magna abdominis mole & fubiirru vteri ore,
|3) fragor quandoque auribus percipitur. Inde *y) Subito dolores, neque vlla caufa cognita, cefiant vei remittunt.
|) Languentis parientis debilis frequensque pulfus, fn*- gida extrema, animi deiiquia per iucida interuaiia reditura atque conuulfiones obferuantur.
g) Praeuia pars foetus, nunc quieti, ab ore vteri re~ moueri, vel ad aiiquam faltem diitantiam recedere folet: quin aliquid quandoque fanguinis profundi* tuf.
£)Cre~
VTERO NON EXCLVSVS. 30?
£) Crefcit abdominis tumor, locum formamque mu~
tat. ») Foetus partes diftinclae quandoque per integumen*
ta dignofcuntur. $) Explorans manus faepiufcule fariguine tingitur, &
per vteri vulnus in abdominis cauum penetrare vi-
fceraque tangere poteft. t) Pariens tandem, viribus penitus fraclis, poft varium
fati praefagiorum fyrma, variumque temporis intej>
vailum, occumbit.
§, 765. Rariflimo fane in cafu; vel extra£ia temporius an- fante & conglutinato rurfus vtero,; vel effufo foetu in Lithopaedion indurato , & vteri vulnere niaterig lapi- deaclaufo; mater euafit. Commune vero plerarum- que ex fphacelo fanguinisque fluxu fatum lethale eft, Sanabilia ceterum vteri vulnera abfoiutam deiperatio- nem vetant.
§. 766. Nihilo tamen minus fatius niulto eft debko, m h~ boriofo partu quolibet , auxilio & foetus matura tra* clione ruptioni vteri praeueitere, quam vkimnm dilcri- men experiri.
§, 767. Quodfi vero vterus ruptus eft, (ine .auxilio , vtut anceps fit medicatio, pariens relinqui non debet.
1 ) Quando foli foetus extremi artus per vteri rupturam in abdomen delapli funt, reiiquum vero corpufcu- lum in vtero moratur, naturali via foetus, quoad eius licet, extrahi debet, efTufaque forfan in vterunj inteftina refundi manusque, donec ille t otus contra- clus ilt .(■$. $6&a.)9 retineri
V n) Quo~
30(5 C. XXV. S. II. FOETVS SOLITA VIA &c.
2) Quoties integer foetus, vel faltem cum capite trjin- cus , prouti frequentiiHme accidit , extra vteri cauuin propulfus eft, fola abdominis matura apertio matri forlan & foetui vitam feruare poteft. Vtero con- tufione, gangraena fphaceloue, vt folet, corrupto debitis remediis, vtcunque poterit, medicus pro- fpiciat.
§. 768. Magnum dolorum momentum , cum foetus naturae non vicendo obice, alias, frequentiori in cafu (§.7^2. #.), vcemm rumpit; aliasfoetum cum vteroabdominis integumentis apprimit, eademque inflammata in pus refoluit.
§. i69. Abfcejjus vferi ilg\ia cum ruptufae indiciis plura li- cet cummunia fint, quaedam tamen differunt. Suntfe- re fequentia.
a) Cuiidra ad p-artum , cum liquoris etiam amnii profu- fione, disponuntur.
j3) Peruerfi varii fitus figna dolorum non debili momento iunguntur.
7) Subito cefTant dolores.
$) Pars praeuia cum vteri orificio recedit.
g) Sua quandoque fponte fecundinae efHuunt.
£) Variis pathematibus ( v. g. febre ) , - ex inflammatibne natis, femina laborat.
t\) In quadam abdominis fede tumor eleustur > in abfcef-
fum vel gangraenam mollitus. &) Pus vei ichcr e genitalibus ftiilat.
§. 77«- Seruatur femina, fi fatis in tempnre tumor aperitur & artis lege expurgatur, euerfofoetu laniato(§. 760.).
§• 771*
C. XXVI. DISSECTIO FOETVS IN VTERO. 307
In ipfo etiam vtero foetus quandnque in Litbopae~ dion durefcit, cum fupra (§. 7lir$>f60) expoiitis fignis & euentu.
Cap. XXVI.
DISSECTIO FOETVS 1N
VTERO.
JLJ ara iic foetus in vtero difleclio , quoties nempe foe- *\ tus operatione caefarea non feruandus alia arte ex vtero protrahi nequic. Inftituatur itaque, u) In quocunque foetus mortui iitu transuerfo & in pe~
des non conuertendo. (3) Speciatim <i cum prolapfa manu pe£toris etiam pars
in oriflcium compulfa haeret, nullaque pemcus vis
inter vterum & foetus corpuiculum penetrare poteft
(§. 64.6. ), <y) Quoties foetum monitrofunS &mitioriarte non pro~
trahendum conferuare non debemus {§*$yo*)9
§> 773» Sequentia operator agat in cafu prokpfi braehii; a) Brachium , quain proxime humero fieri licet prehen- ium, ita contorqueat, vt hurnerus e;i fuo ankulo foluacur. (3) Niii id fuccedk, ineidatur vel perforatorio, vei cultro cutis digitisquere!iquae parses feparemr, hu- merus, fcapuia, &torquendoclauicuia. iYiinus fe* curus eft foriicis vfus,
V % - y) Cul-
308 C. XXVI. DISSECTIO FOETVS IN VTERO.
y) Cuitro vtntur, longo manubrio inflru&o, quod vna manus extra genitaiia dirigit; ad apicem incuruato & ita femper ad foe.tum conuerfo , vt parientem Iae- dere nequeat. Altera manus cultro in genitaiibus opponitur ad defendenda genitalia.
5) Ifto cultro praeuiarurn coftarum cartilagines diffe- centur.
g) Pleraeque eiusdem lateris coflae digitis lacerata, agi-
tatae extrahantur. £) Inte^umenta & thoracis eontenta, digitis lacerata,
eximantur. y) Incuruo cultro velforfice magna media vertebrarum
cartilago perfcindatur <k digitis cohaerentes fibrae re-
liquae lacerentur.
6) Solutusnunc corpufculi truncus vel manu , fi fufficit, attrahi potefr, velitainter hinascoftas defixovncino, vt vertebram fimul comprehendat. Ita altera mn- nus vncum dirigat, partim vertebras fuperiores ap- prehendat.
j) Detradus&folutustruncusvkeriusartis Iege extraha-
tur, dum pariens fimul nifus addit. %) Si forfan aliquid cutis ex tranco reliclum in vtero
collum adhuc protrahitur, refecetur. A) Reli&um cum collo caput ex regulis fupra (Cap.
XVill.SedLV.) traditis exturbetur.
§* 7 74-
Cum ^nferior trunci pars ori vceri opponitur, om- nia fint e3dem, nifi quod brachium non refecetur; tho- racis Ioco abdomen aperiatur & euacuatur ; & quando- quepro fitus ratione, fuperior truncipars refeclaprior extrahi debeat.
§• 775*
C. XXVII. PARTVS CAESAREVS. 309
§. 115. Facile etiam recenfitae regulae ad foetum monftro- fum diiTecandum applicari poflunt.
Cap. XX VII. PARTVS CAESAREVS.
§• 776.
jLjartus quofoetus per cruentam abdominis aperturarri ■*- eximitur, Caefareus vocatur.
§♦ 777. Quoties per viam naturalem nulla artefoetus extra-
hi poteft, artificialis abdominis apertura neceffario re-
quiritur, quare eadem fieri debet,
«) In fem.ina foetu maturo grauida , eaquepeluisangu- ftia laborante , vt vei , operatoris manus in vterum demiti, vel, haclicetdemifla, foetus extrahi nequeat*
(3) Quando vel vteri vel vaginae orificium, vel huius canalis, pelui licec bptima, neque anatura, neque ab arte eousquediduci poteft, vt manum operatorls abmittat foetumque transmittat. . Huc & varii harum partium tumores , aliaque genitalium vitia (§.33 9.), chirurgica arte & falua matre non fuperabilia, pertinen£
y) Quando extra vterum foetusnon mutatus in Litbo- paedion , vel ipfe vterus in hernia quadam haeret. Huc etiam abfceflus, quemfoetusvterocomprehen- fus facit, pertinet (cf. vtique Cap* XXV. ).
Hisce enim in cafibus fatius eft anceps experiri re« medium, quam nullam, matremque vna cum foeru certiffimae forti reliquere.
V 3 §. iit.
|io C XXVII* PARTVS CAESREVS.
§. 778. Quoties Integer foetus nafci nequit, certiflime au- tem mortuus vel monitroius non feruandus, cpgnofcitur, manui & difTectus foetus auguftias peluis, faiua matre, fupeiafrepate.ft, foetus in frufto difTeclio operationi cae- fareae ancipiti prneferenda eft, quamuis iila plus & la- boris & dexeeritatis requirat. Viuus autem feruandus- que foetus, qui naturali via integer nafci nequit, exma- trice integra , nondum in gangraenam prona, fi mater viribus vaiensconfentias, potiusduhiaprognofi exfcindi, quam niutilatus certo enecari debet.
$. 779- Foetus etiam caput in peiu:m firmifljme depaelum feeari debet, fi quidem fuperior peluis apertura nonmi- nus angufta eft, quaminferior. Non iolum enimfoetus vtplurimum mortuus eft, fed & ipfum cranium per fu- periorem aperturam, falua matre, retrahi nequit.
§. 7B0. ? Grauidas defun&as in vniuerfum omnes aperiendas eiTeminimedubit^relicet, quod mortuaenihilpatiuntur, foetus autem, praecipue fi fatis in tempore operatio fiat, viuere adhucdum poftunt.
§• 78i. Propter magnum & graue vulnus , matrisque vires vtplurimum debilitatas , duhius quidem huius operatio- nis euentus eft 95*); abfolute autem lethalem noneffe
Fre-
-9O Partus caefarcusaple- ■ nicam aliis relinquimris quae- lisque arris obfterriciae au- ftionem an feminain viuam Toribus cane atque anguerna- ad fcruandam prolem aperire gis refbrmi&ari iblet. Cano- licuerit.; Crudelius forfan
fuafo-
C. XXVII. PARTVS CAESAREVS. 3ji
frequetitiores , ab imperitidribus etiam inftitutarum
operationum, obferuationes docuerunt. Cafus etiam
leguntur, in quibus, operatio licet fada fit, denuo fe-
minae partum ediderunc; quin pluries in eadem femi-
ne operatio repetita eft. Enim
et) Abdominis vulnera fanari pcfle, notum eft.
j3) Vteri grauidi vulnus ab ipfa vteri contra&ione ar-
tlatur, quare fanguinis fluxus ceflat, atque ad con-
folidationem vulnus disponitur»
V 4 7) Hae-
fuaforis iudicium, ipfius o- perationis neceflitate, fre- qucntique pera&ae felici tuc- cefTu emolliri videtur , dum- modo medicus obftetricans fequentes cautelas foliicite obferuauerit.
peruenire, & bonam faluta- remque alias operationem in malum euentum conuertere potfent.
46) Vt prae reliquis habi-
tum vteri cognofc 11 , an fa-
nus fit, an inflammatione an
gangraena laboret. Hincpro-
l°) Vt probe conditiones be inquirendum an abdorneri
examinauerit , quae tanquam prefiioni externae , neque ni-
mis inimicum neque totum indolens fuerit.
f°) Vt parruriens , in qua operatio inftituenda eft bona fanitate fruatur, nullahumo-
infallibiies indicationes fe&io- nem cacfaream poftulant.
2 °-) Vt fe&io caefarea fatis cito atque mature inftituatur, antequam fub diuturniorepar- tUi & waiore Janguinis pro- rum cacochymia, nulla febre fujione, vires parturientis fra- laboret. Hinc inter optima c*be, & vera inflammationis indicia, quae ad fe&ionem initia producta fuerint. Hinc, caefaream nos vel adhortari, ii femina iam per notabile veldeterrere ab illa poffunt, tempus parturicns fuif, vali- fanguinis inueftigatio , venae- dis doioribus affeeta eft, pul' feftionis ope, pertinet, qui
fum celerem , irregularem, intermittentem , refpiratio- nemque anhelam exhibuit , c- go fane caefaream operatio- nem vix inftituerem.
fi bonus craffus & gelatinofus adhuc eft , virium fuadet iri- tegritatem, ipfiusque opera- tionis profperum (pondet e- uentum, quodli verorefolu*
3 °) Vt ad morbos vniuer- tus , rutilansque fanguis fue^- faliter epidemicos attendat, rit, ego faltem ab iila abfti- qui faclle febri vutaeraria fu- nerem.
iti C. XXVIL PARTVS CAE^AREVS.
<y) Haemorrhagiam minus periculofam reddk nimia cruoris] in vtero abundantia.
5) Integumenta vtero contigua fanguinis in abdomen defluxionem arcent.
i) Liberurn autem fanguim ex corpore effluxum orifi- elum vteri apertum concedit.
Quo meiius autem haec operatio inftituatur, fe- quentia notanda veniunt.
i) Omnis inftrumentorum apparatus, a grauidae con- fpe&u remotus , ad manus fit, reiiquaeque cautelae, in omnibus chirurgiae operationibus obferuandae, minime negligantur.
2) Ne vefica lotio diflenta, & fupra os pubis eminens, cultello fecanti ofFeratur , Iotium ab aegra vel depo- riatur, vel fiflula caua educatur.
B) Aegra in leclulo fupina cubet, a miniftris flrmanon fokffri contineatur , ied & facies ipfi obueletur.
4) Integumenta dein operator, commode locatus, ab- dominis rrmfculos atque peritonaeum cautiflime fecet.
5) Hyfterotomo vtatur infuo manubrio firmato, quan- tum robur admittit tenui , longo , lato , atque acu- tifiima acie praedito , in hunc vfum fpeciatim fabre- faclo. Forfices, contundentes quippe atque dolo- rtficae , exnlent. Scalpella v ulgaria nimis parua funt. Nouaculae vfas incertus e(t.
6) Maxima abdominis eleustio, fl caetera confentianr, in foetu extra vterum haerente, vel hernia vterina; vel eminens pars abfceffus forfan forraati; locum in- cidendum determinent.
7) Is
\ C. XXVil, PARTVS CAESAREVS. 313
7) Is vero eligatur, qui hydropicisperforari folet, vel media abdominis regio, quoties intra vterum foe- tus.moratur, vterusque fuetam abdominis regionem occupat.
g) Integumentis & mufculis , fecundum abdominis lon- gitudinem , difTeclis Ieuior plaga peritonaeo infliga- tur , in plagam digitus vel fpecillum fulcatum immit- tatur, huiusque duclu vuinus, quantum necefliim videtur, hyfterotomo dilatetur. Elapfaforfan inte- ftina refundantur & ab adftante contineantur.
9) Foetus in ipfa abdominis cauitate haerens mox exi- matur.
10) Plaga vero in vterum, tubam, vel ouarium, ma- xima cum moderatione, continuetur, h* hisce in partibus foetus continetur. Ne vero ipfius membra laedantur, maximopere medicus fibi cauere debet.
11) Poftquamfoetusextracluseft, vulnusdecoclo quo- dam vulnerario & calido expurgetur; leni manus compreflione vulneris orae fibi iungantur; iinamentis & ftypticis vafa copifiorem forfan cruorem fundentia conitringantur.
12) Ipfa aegra blandis roborantibusreficiatur, & infan- tis debita cura geratur.
13) Vteri vel tubarum vulnus iibi reliquatur; id folum caueatur, ne aer accedat, vel immundities foedent.
14) Abdominis vulnus fafcia vnicnte ita conftringatur, vt in fede inferiori humoribus effluxus relinquatur.
1 5 ) Sutura cruenta , quoties neceffitas poftulauerit, inii- - ciatur.
1 6) Situ decliui ipfa aegra humorum lapfum & efflu- xum iuuet.
V $ 17) Ali-
3i4 C. XXVII. PARTVS CAESAREVS.
I 7) Aliquot ab operatione horis elapfis femel iterumue fafcia , quin fi opus eft futurae , eo fcopo foluantur, vt vulnera , examiniari & eirufi fanguinis thrombi exi- mi poffint.
18) ReliquaperHciantur ex generalioribus, quibusgra- uioravulnera, abdominis maxime, diriguntur, regulis.
§. 783. Neque etiam defcriptae cautelae in mortua matre negligi debent. Quando grauius forfan deliquium mor- tem fimulauit, materque reuiuifcit, operatorem caute proceffifTe minime poenitebit.
IN-
INDEX,
Numerus indicat §.
Aflerifcus vero* notat obferuationes indicatis §phis
adiunclas,
A.
Abdomcn tertio menfe expanditur ifo,
Abdominalium mufculornm a£tto in partu iio. i II.
Abdominis exploratio lfo. 1 5*7. 405-.
Abdominis extenfionis fymptomata 153. incrementum i6r. rugae ^24. n. 3. tumor vltkno partus tempore fubfidet 9 u
Abortum comitatur & praecedit fanguinis fluxus 726. quo- modo hic a menftruis dignofcendus? 727* ot,- <f.
Abortus 716. eius caujjae 71 8. quae vel funt difponentes 7 1 8. n. I. 721» n. 1-4. vel occafonaks 718. n. II. 722» «^(3. vel rariores 7*3. a-£. quomodo euitandae 736. baemorrhagiae ex abortu 734. medela eius in cafu ma- ioris embryonis 731, ct, (3. in cafuminoris 73?. quaa- doque praecaueri poteft^ja^ quandoque »0» 71o.pra- gnofis eius 728. n. 1-6.
Ahortus periodicus 102. 721. nt 1.
Aborrus violenter excitatus periculofior eft quam fpontaneus 724. eius figna & fymptomata 7 2 f. 72-6. -
Acus longa theca inclufa 627. a,
Aetas matns quid ad partum conferat? 232.
Agripparum partus. vid. Partus agripparum.
Albvcasis 442, «y,, 444. j3.
Aluus claufa 143.
Amanbvs 672. (3.
Amnii liquor 180. 194. 509, 467« n, 4. f»
Amnios membrana 68»
Apparatus ad partum 273. 284,
Aquajpwia 190. eius erigo 191, 192»
Aquae formatae 180.
Ardores fugaces 144.
Artuum titillationes 144.
B. Bing 438. n. 2, 422. «.
Bnchium prolapfum 476^. ## (3. 633.' &e. Bmorum molae 739. '
Bvrton 438,0.1. 447» (3, $7*» flbjfc
INDEX. C.
Caefareus partus. vid, Partus caefareus. Calculus veficae & vrethrae 243* j3# 359. n. 2,
Capitis imminutio vbi necejjaria 48 °« 779« ■ quomodo^wy?- cietida? 670.
Capitis magni iitmh ■ caujjae 41/). #-7* *»«/« genitalium Sc peluis capacitatem fttperare porell 41?. n.I-VI. ?w&/^ vltimis hebdomadibus 91. 92. mutatio in parru iOf. />//« in axi peluis Jocatur 90» tumor vbi haeret poft par- tum laboriofum 468«
Capititraha 442. (3. 627. #.
Caput attraBum operatormodicedeprimere verfus perinaeum debtt 312^^ comprejjum & proportionatum dimenfio- nes peluis non accedit 8. comprejfum iam ad vltimum gradum forcipem non admittit 430. 43 1. deprejfum fir- miilime 111 peluim fecari debet 779. dijlinflto eius ab vteri fegmento 8 8« mcnle feptimo grauiditatis taclui fe ofFert $6. 160. moueri poteftg^. obliquum ad os facrum eiusque figna 492. &. p. 493. a-J, vbi ojfibus pubh inhaeret, quid agendum? fo6. #-£. vbi /#»£/ poteft ? 86. l6oa quandoque in itffro relinquitur 661. C6-0* tunc a dolorum vi non exturbatur 662. cc, p. fed auxi- lium in infirumentorum &: manus applicatione fimmeft 666.667.x-g. 66$.cl-$. 669. 670.«- h 671.&-S. vitia vzxxz fitus habere poteft 508.
Caruncuiae myrdformes quale indicium praebeant? 122.*
Cephalalgia 144.
Cerebrum quomodo ex cranio efFundatur ? 44 f. n. t. 446.
Ceruix vteri 3 4. figura eius 38. in fine tcrtii menfis grauidi- tatis mutatur f 8. initio grauiditatis nuilam mutationem fubit 54. medio quinti menfis in durum tumorcm pro~ minere incipit 86. vetliisjextum menfem cum vteri cof pore fere confunditur f 9.
CH AMBERLINVS 438. n. 2.
Chapmannvs 438. n. j. 672.«^
Chorion membrana 6$.
Claudicantes mulieres in Iectulo partum edere debent 330.
Clitoridis praeputiumin virgine minus efle folet 117.
Clunes praeuiae vid, Partu difficilis ob clunes &c.
i Clyfte-
INDEX.
Clyfteres 26V 26$.
Colofuum 207.
Coneeptio 128.* figna eius 136. 143 • 149. Jymptomata 141.
Conceptioncs ouarii 751. a.
Conceptiones fpnriae illalrumque caujfae 747. auxilium 7yo.
partum verum faepe aemulantur 749. Conceptiones tubariae & ventrales jf 1. (3. ry. illarum ^«jf/-
/»«« 75f. 7f^. 760. euentus 755. «-7. 7f8. #• j3»
7f 9. 760, fignaj^. cc- £. fymptomata 7f2. Conuuiiiones. vid. Partus dim*cil>s ob parturientis conuulfiones. Corpus vteri 34. eius figura 37. m fine tertii grauiditatis
menfis integrum expanditur 58. Cranium quomodo exempto cerebro extrahatur? 446. £-1* Crurum & femorum maculae 124. n. f .
D.
Deny srvs 442. 0.
Dentium dolor 143. 144,
Deventervs 2^3.299.
Diaphragmaris a&io in partu 110. 111. igi.
Doiores aequaioci 463.
Dolores ad partum iof. eorum diutflo 166.
Dolores cojvqnajfantes 184. eorum figna praefagientia i8f.
n. 1-5. Dolores mixti 463. Dolores praefagientes 166. diflhrunt gradu a veris 167. ?nole*
Jtias pariunt 16 8, quomodo a torminibus difringuendi?
172. tranquillitatem requivimt i73.quomodo a veris diftin-
guendi ? 171. in veros mutantur 173. illorum vftts 170. Dolores pojl partum 22, 203 - 20f . Dolores fpurii 1 66. 4^2. 4^3. 467. n. 1. quomodo cognofcen-
di? 454» #-7. eorum differentia a veris. 4ff. cuni
torminibm non funt coujundendi 462. #-£. in v«-o^
murantur 4^7. Dolores tergitterfantes 336. Doloresiwi 78. 166. 178. eorum effectus 179. Dolorum impulfus efficax eiTe debet 240. 336. continuatio poft
partum alterum foetum non indicat 321, vis non iiimis
praeceps ilt, malaque inde nata 241. n. 1 - 6, Dovx (le) 438. n, 2. Dvsse' 438, n. i. £»
INDEX.
E.
Embryo cius fexum cognofcendi/g«/3 16*3, fuperfles non ma-
net 7 1 7. Ephelides faciei 144. Explcratio 2^-2^7. $c6, 307» f minae decumbentis , feden*
tts, Scftantis 2 $Q -262. 426.
F.
Facies praeuia. vid. Partus difficiiis ob faciem &c#
Fafcia 642. «. eius appUcatio 642. (3-?J.
Fafciae 447, ^y".
Febricuh la&ea 206.
Femina quomodo confideranda iif.
Feminae obortum paiTae figna 123,
Feminae examinandae flatus praefentis figna vnde peti de-
beantiitf. imbeciUi fi vterus obliquus quid agendum?
332. matris figna 124- 125-. puerperae figna 508. Feminae aetate proueBiores fefHnatione & funerflu:-, nfx bus
naturae vim inferre.non conemur 528. iis iub pnmo
partu perinaeum & vagina iufro (hiBius efTe fjlent 495* , Feminae claudicantes an difficilius pariant? 236» in lectulo
partum edant 330. Feminae gibbae an difficilius pafianr? 2 ?6. non nifi in fum-
ma neceffitate fedili iniideanr 330, fedile iis magis quam
leclulus conuenit 330* Feminae imbeciUes cardiacis refkiantur 331. an djfficilius pa-
. riant ? 337. in UBulo parcum ablbluant 33 . Feminae inniores conuulfionibus' obnoxiac fu~,t 327. nullo
modo naturae opus iii partu praecipitare Itud^ant 327» Feminae macilentae an difficilius parianc ? 234 329« Feminae pmgues an diffieiiius pariant ? 233*329 Feminae primiparae eonuuiiionibus obnoxiae funt 3 27 earum
de difficili partu mctus vanus eft 24$% nullo m:do natu-
rae opus in partu praecipitare frudeant 327« partui dif»
iicili nonfcmper obmxiae funr 24$*. Feminae pufillae an difficiiius pariat? 23 f. Feminae quales diftingni inter fe non poffint? 120, 12 r. Feminae rubentes, a conceptione pallent; pallentes *•«£«** f+f* Femora in femfnis magis dijlant quam in viris 10. multum
diuaricata e/Te debent 7* yj. Femorum maculae 124.. n. 5*
Fila-
INDEX.
Filameritofa membrana oui crajjior fit verfus placentam ^g* huius ope ounm cum vtero cohaeret & placenta in eius circulo flrmiflime conneclirur '70.
Foecunciiratis defeBus eiusque cattffae\i2$-i}$. tempus I29.
Foetum extrahendi quadrupkx modus 4of .
Foetum motando operator extrahi debet 3^12. Ct. (3.
Foetum necantes cauffae ante partum 3 90. Gt, - £. »» partu 389« a-v. i
Foetum non ab omnitempore capite deorfum pendere demon- / ftratur 82«
Foetus anre nonum menfem non eft maturus cenfendus 219»
Foetus caput poit conceptionem fuperiorem locum occupat, ieniim prolabitur, deinde infimum ■alTumit S4. in partu naturali infimtim locum tenet 8©* feptimo vel oclauo menfe probabilirer locatur ad locum inferiorem 80. *
Foetus conditio & ftru&ura in ouo 78« 79.
Foetus duplex $67. eius Inquifitio 319. incommoda ex omisi fa hic inquifitione 320.
Foetus dijjeclio in vtero quomodo inftituenda 772. «-'y.
in cafu prolapfi hrachii 773, M~h* prolapfi trimci ink-
rioris 774. 77f. Foetus effluxohm diu Vtquore amnii fbrcipe foluendus^g^.^g^, Foetus exitum vbi mchrur per ahfcejjiim 45-9. n. !. Foetus extra yteram haerens 7f 1 . vid. eriam Conceprio oua-»
rii, Conceptiones fpuriae, tubariae &c. T oetus facie pracnius uuomodo laedi poreft in partu? ^23. Foerus immatarus 219. figna eius characleriftica 2 3o.n. 1 -9. Foetus in latus conuerfus. vid. Partus difticilis cb foetum ia
latus conuerfum &c. Foetus Uthopaedion f$y. 771. eius auxilium, figna & fym-
ptomata 757. «-.§. 771. Foetus \memhra iuftam proportionemhabere debent 228. 326. Foetus mortuus 34°* e\u$ figna 370. 374. 37 f. 3 70, 330.
3R2. 384* 3 8 f. 388. figna fahulofa 376. .probabilitev
mortuus 389. 390. Foetus motus 1^4. Foerus nucha fi praeuius eft quid agendum? 5*32.
Foetus nulla pars a\ia in partu facili, quam caput propendere
debet 229. Foetus partes quibus continetur quasque transire dsbet? 1.
Foetus
INDEX,
Foetus praemature vel fero nafcendi pareus nnurae commit«
titur 324. Foetus putrefcens eiusque figna 38?* Ct-^y. Foetus quilibet, fi plures adfunt, proprio lficluditur ouo 71» Foemsjitus in vtero 80-8?. fttus non vagm eft 83 - 8f . Foetus folita via non exclujhs vtero 761. Foetus tracrus violenter iine folutione partium mala parit ^70. g# Foetus irakmerfim iacens. vid, Partus difficilis ob foetum
transuerfim iacentem &c, Foetus tubarii 21 %. Foetus vita quonaodo indaganda anre partum 372. #-£•
quo tempore difltnguenda 370* ct, (i, Foetus vita vbi matri immolanda 434. Foetus vitae indagatio difficilii fub partum 379. ftgnum de«
fumptum a capitis quiete 382. a capitis ttfmore 380»
381. a cerebro turgente 384. a fontaneiiae pulfu 382,
vitae jignum ante parrum 371. 373. Foetus in vteri axi haerere debet 257» in vteri obliquitatis
gradu nonnunquam pedibus educendus 384. 486. Fontaneila 78» abluenda n©n eft 1 j f • n 4. digitis quandoque
poceit perforari 422 . g. eius pulfus 382. tegenda eft r 1 5 .n.4. Forceps 363, n. 3. 40$-. 43 1» 447. #. breuior et minov 439,
#_ §« longior 440« # - ^y, tribracbialis 669. Forcipis applicatie cauteias requirit 437. #-ry. 441« n. l-lg. Forcipum diuerfae fpecies. 4$8.n. 1 - f . 486. Forfices Bingiana et Smelliana 442, <%. Fraenulum deletum 124. n. t. 125. in primiparis magno cru»
ciatu diftra&um obliterari incipit. 183. Frekesivs 438. n. 3.
Fried 438. n. r. 442. 8. 444» 7*
Frons fudore madida i8f*
Fun&iones corporis morbofae et fanae 206.
Fundae 672. «y.
Fundus vteri 34, eius figura arcuata 36. prhnnm in grauidi-
tate mutatur f 3. Jeptimo nunfe mixime mutatur 8 6.
invicinia fundi placenta formatur f3. Funis vmbilicalis 74. eius adbaejio 77. 347. S breuitas$4$.
5*f4. contortus circa collum f 44. cra/fties eius a placenta
augetur 7f . quae inaequalis 74* quomodo deligandus fit
314-
INDEX.
3 1 4. n. i - 8. deligandus ante placentam extra&am 317. quo tempore deligandus iic ? lis eft 316. detergendus efl: a, 1 5 . n. 2. difcindendus 3 1 f . n. I . excidit quandoquc 4 67, 11, 7. 639. & quidem diuerfa ratione 674. «-*y. Uga~ fuj<a eius vel foiui vel fcindi debet $y£. longitudo eius 77. 0<u/ir j aliquando difhncrus eft 74. eo pvejjo commer* cium inatris cum foetu tollitur74. pulfus eius 388. rit* ptus 11 ?. n. 7, ?f tt» fangnineus 76, traclio eius eaute* lam reguirit 3. !$♦ vifitandus eft 1 1 f , n. 6.
g.
Gemelli minoris tnolis funt ac vnicus foetus 707» iljorura partns. vid„ Partus gemellorum,
Genitalia, fxcoriata 243. A. 339. n. 18. inflammata «43. 4»
3 5-9. n. 6. , .
Genitalium morbi locales 243. «-|ti. non femper impediunt
foetum M4» m partu bono tamen non adeiledebent 343, Genitalium tumores oedematofi 243. |t. 339. n. 9. Genua praeuia. vid, Parcus. difiicilis ob genua ad os vtm
conuerfa» ,
Gibbac, vjd. Feminae gibbae, GiFFARDvs 43$, n, 9, Gilles 438. n. 2. N '
Grabati varii 39?,. »vv
Grauidae omnes defun&ae funt aperiendae 780. Grauiditatis -def etfus cauThe 127. iudicium medicum i#2* Grauiditatis figna ex trii -'V.i fonte petuntur yo. * j%#« norj
dantur ^wfe terrium menfem 156. ugria certiffitna 149-
Ififc figmmmmunia 143-14^* figna ex niammis 147,
148, figna pleraque </«/;*# funt 126, iignum pmecipmm
146. figna probabilm 136 - 140. €rego«ivs 43S, n, 2. 3. 672. j3»
e.
aemorrhagia es aoortu 734. iHaemqrrhagia lethalis ex funiculo tiHsrupto 7 5. IHaemorrhagia vteri poit partum 200. decurfus eius 20©,* Haemotrhoides 243^ %♦ 339. n. f. Herriiae 235, & 243, '*]. 334, n« 2.
X Hernia«
INDEX.
Herniae vteri 339. n. f.
HlPPOCR ATES l6 J. 22 1. 300, 444, 0. 728* H. 1» 3.
HoorN (van) 290. 595. 0.
Hydrocephalus 417. 422.
Humcri nimis lati. vid. Parrus difficilis ob humeros &c,
Hydropis diftinftio a gauiditate ifi. 319.
Hydrops capitis 416. *y.
Hymen quomodo tf^?>* dcbeat in partu difficili? 339. n. 5.
integer pro vhgmitatis figno habetur 117. non femper
virginem illibdtam demonftrat 118.
I.
Jnfans bene coUocandus eft 513. erigendus vomitu 407. n. 5% examinandtu nj-. n. 3. fafciis inuoluendus iif. n. 4» fntiendusveX balneo vinofo, vel linteis vino calido madi- dis 407. n. 3. irritandus varia ratione 407. n. 4. vegetus et v/»aj 3 1 3. non femper in vtero etmdem iitum habet 92. *
Infantis artus frangi poiTunt 409. Ci-O* artus Itucari poiTunt 4T 1. C4-£v artuum fractorum cura 410. artuum luxato- rum cura 412. p.
Infanris cnra pnfl operationem 406. 407. n. 1 . contufionum cura 407. n. 1.
Infantis wmuco liberandum 3 1 3. 407. n. 2. wm confirman- dae aqua vinofa, iufculisque 407. n. 6»
Inflammationcs vteri, vaginae, et fuius 339, n. 6.
Inftrumenta calefacienda et imwgenda funt 404. •&• 'illorum appHcatio cantelas xequivlt 437. Gl-y.
Intefrini recli tumores 243. p. Iracundia 143. .
L.
Labia orificii vterini 48. diflant m feminispartum iam exper..
tis per omnem grauiditatem; varieque mutantur fub
grauiditate 61. y
Labores ad partum 1 78. Lac mammaram 201.
Laflitudo artuum in feminis fignum eft conceptionis I42. *. Lectus ad partum 234.288. 39^. eius aUitudo in partu prae-
ternaturali 392. S,1 Anghrum -2^6. extemporalis 290-
2 94» 39f.ft %lauor%$$*
Le-
INDEX.
LevhEt 12.*. 4*8. n. $• f. 669.
Liquor amnii ante capu r foetus peUitur 1 09, pondere fuo quum
in expandendo adiuuat ibi. Liquor velamentis continetur qui foetum ambit 72,* Lithopaedion aig. 757. 771» Lochia alba et rUbra 20 U Lympba laclea mammarum 147. 14$.,
M. Mamrriatum iiricolae 124, ns 4. tumot 147»
Manus vteto non infefla eft 361* &-$*
Marfupium 672» p.
Muqt fana efTe debet 231* aneius «e&« aliquid confetat ad partum? 232»
M -\ V fUCELLVS 442 . *y» 447. j3« 672« «5. ^»
Meconium 338» eius diflincli^ a liquido putrido 38$, MedicamentafY/r*//tfctf 3 31. 341 . emollientia 398. 7» exchmtm
66 5. op/tftftf 331, 341, pelkntia 3 3 6. 337. 3 4 i • 45 6. f&e&it&mehvapIacentamprvmQuefitia, nihilifacienda 362. & 7« Melancholk 143»
Menftrua ex nM'o proirenire demonfiratur £}, ** Menftruorum ceffauo praecipuum conceptiones fignum 146* iVlenftrUorum efjluxum irnpedit ouum vtero contentum 64,
praecedh vteri 'mtumefcentia 63» MesNarovs: 3pf, 7. 433. n, 2. 442, 7* 444* tt 44&
% 447. «♦
M 1 1 T £ L H A V S E R V S 444, f$.
Mola 738» eius auxilhim et caulelae medici 744.. Ifc-*]» 74f. 74«£. eius furma varia 740. modus excretionis 743. or/go* - 738. Ct-7. figna <k jywptomataj^i* umprn excretionh
741- , Mola veficulavis 740.
Morbus parttirientis an aliquid confetat ad partum 238» Mosc hio 300. 442. • Motus infantis circa med.um grauiditaris terminum a matre
fentitut 155.
Motte (de la) 2^2. 39f. 7*
Mucus fanguine tincYus, qui Signa vocatur ig^0
Mufculorum abdomjnalium actio in partu x 1«. 1 \\t
' X » N.
INDEX.
N, Nfrtes in feminis magis gibbae funt 1 2,* tninus gibbae peluim vitiatarn deuuncianc 1 2. a*.
Naufea 143.
Nixus parturientium 276. eorum adminicnla 281* voluntarii
3°8. Nucha infantis praeuia 5-32. Nymphae in dejloratis coloris -obfcurioris funt & e finu pro-
minent 121. in virgiritbu% mmores obferuantur 1 17.
o.
Obftetricanris cautio in exinunda placenta3f4. 3$* 9, eius ope» ra non fuperflua eft 263.
Occlpitis rario in partu 1 87.
Occiput fi in cauitatem peiuis depreflum manui introituni prucclndit, quid faciendum? $of.
Oculi liuidi 1 43.
Operatio^rfwjinflituendatempore dolorum intercalari 404 g.
Operator quid gcneratim fcire <k obferuare debet in quacun- que operatione 403. &,-£. 404. caput attra&um modi- ce deprimit verfus perinaeum 3 1 2.y* digitos collocatad vtrumque orificii vaginae latus 311. |3. dorfum manus inungit 404. p. fqetum extrahit motando 312. U, p. labiacivasinam inungit 3 I 1. &>• in partu praeternaturali an cun&ari, an feftinare debeat? 399, perinaeum premit
311. /y. in vteri gangraena confirmata quid agere de-
bet 402. Operatoris cautiones m partu praeternatnrali ante operatio-
nem 398. #• P. commoda in partu praeternarurali ei
inleruientia 397. Iabor generalis in partu jacili 310.
labor in vteri obliqui peftmio gradu 4S3, 48 f. Orificium vteri 3 f . afienfuscms $$.* clanfum conceptionem
non dehotat 140. defcenfus eius ad praecipua grauidira-
tis figna refertur <;6, * labium eius anterius & pofterius
48» fub fluxu menfium aperhur 63. Orificium vteri grauidi. vid. Vteri grauidi orificium. Onficium vreri virginei 47. Os coccygis cedit in partu 10. 31. eius diflantia 6. mobilitas
30. obftaculmn in partu efle poceft 32. fitus eius 7. 1 1.
Os
I.NDEX.
Osfacrum 7. 9. diftantia eius a fymphyfi oflium pubis 11. eius cauum recuruatum 9. mulierum latius eft & ad po- ftcriora gibbum 7. g,
Os tincae 3f.
Offa crtf»« in foetu nondum perfeBa funt , nce futuris fed
membranis cohaerent 78. Offapeluis, eorum articulntio 16. cohaefio 17. elongatio 24-29.
immobilitas\% illa vt in parru r#w/w/£«rnulla vis adeft ii.
rumpi poifunt violenter 20. 23. #0» fecedtmt in partu , 19. /?*#?/£* poffunt 22. ilfofemoueri affinnatur et negatur :j. OiTa p«£/V arcuata 1 1. eorum avgulus 7. diflantia 6. Offmm /V////7// diflantia 8 • * »0» feiunguntur in partu 2 9 , eo-
rum fitus 7. Oflium ifchiorum diftantia 8. *. 10* O vldiv s 442.O. Ouula Nabothi 19».*. Ouulum ^o. eius liquor 72. 73. nexus cum vtero 70. proprium
eft cuius foetui 71. eius foluendi modus in aborru 73f#
Ct'7* tunicae eius 68. #wi eius fucceffu temporis in placentam confluunt 69. *. Ouum integrum raro in partu excutitur 1 %d.fitus oui in partu 1 g 7.
P.
Palfyn 438- n* 2.
Pamiriens nixus non edere debet tempore dolorum fpuriorum et torminum 464.
Parturienris animus indocilis an partum retardet? 239. hor- tatronious eft erigendus 5 3 f .
Paturientis conuulfionum ■ fiijna 27^- eiulatus acutiore voce emifius 1 8?.n. 4. impatientia I8<J. n. 2. w/orfo an quid ad partum faciant? 238 #-v» fitus incommodi inpartu praeternaturali 396. Ct-Q. fitu s in gremio cuiusdam in debilibus fedili praeferri debet 304, fitus optimus 27?. flcus in partu praeternaturali 391.0&-0. 394. «-0. fitus a pofteriori cum foetum trahi e re eft 393. «-$♦
Partus eius definitio 209. diuerfitas fecundum veteres 2?©. diuifio 210. eius impofiibUitas ex pelui vitiata quomodo determinari poffit? 12.*. omnis 7noIefiu$ eft 210. eius />mW/ varii 196. ^pm 1 77 - 1 8 4. /&//#«* wVfc y«6 Par- tu naturali.
X j Partus
JNDEX,
ftgtus agripparum ^i. 2 f 2. 282,^91. eius auxitium & az#« jf?/tf fi vterqtte pes decidit ad orificium $6-%. fi autem caput prodire nequh 597. 5-9^. 599, ^"£* ^op. #-$«* ^Oi. ^ - Vo 60 2 - 694. # - 5. fi vnicus pes exitum moli* tur 606. &«*$. 6o*j. «-5«. 6,0$; &-«N cwditionts il- lumvel difficiliorem,, vel faciliorem reddentes 793. not$ Ita reformidandus eft vt veteres credidejrunt $%*% &#&
fwa m- *-£ wu ®.£k
Partu,s artifciaiis 215.
W&tBp caefireus 433, 776. eius cautetae f%i. .* 78 $• euenta* dns quid.^m dubius eft* fed non femper lerhalis 78 r«
&-,£-. eius indicantia 4\$> yH locum habet 12. fi»,
777* 77 &« 78°. quontodo perficimdus 782.. n., I - 18» '- ^arttis decimeftris^^ Partus difficilis 212, 21?. Fattus diffieilis ob bracbia dorfo decuffatim incumhentia $61^
aux-Jium eius $6i, l?artus cli.fficilis quando, hrachiis felutis truncus tamen imift*
quitur 5*64. eius auxilitwi ? £>« cauffae $"64. f6£. |*artus dif^cilis o,b £#£#2 humeris auulfum $%%. vbi acciders
poteftfgg. #-<f. quomcdo truncus refiduus exrraben*
du^ ^90, ce>-Y\. fattus tlifficilis ob capitis molem 413. 4*4- obftacuta eius ad
tres, gradus referri poftbnt 420. primus gradus 421.
425.. 4*8. fecundus 423. 429. *<?;•£/«* gradus 424. &♦ |3», 45.0» 432*437* prognofis eius /z»a? veficam disruptam 418* poft i.Uam disruptam 41 9. fpecies eius in dubium yocantur 417.
Fartus difficilis ob capitis fitam iniqumn foft,
fartus diffieilis ob clunes ad os vteri conuerfas 611. diffictd- tates eius 6if> quomodo abfoluendus doloribus ceffatit 61 g. quomodo vtero obthjtto $.i<)-6%u Ot- <y, quomo- do vtero recfo ante & poft velamentorum disruptionem 616* Ob-p 617. a> (3. jigna cius 613. #-s.
Ip&rtus difficilis ob faciem loco occipitis praeuiam 5 1 f . eius <r<«f///^ f i-tf. exptoratio fifi f 18. fiicie^ in hoc partu tviphci cardinali modo praeuia elTe poteft f ifc. primut
[nj sius^ue medela %to. fai, fift-5» 524» fecundus
$ius*
INDEX. . ;
eiusque medela faf-f2 7, Ct-y, f 2ff. tertius modus eiusque auxilium f 29. 730. Ci-y, 5-3 1 . negotiumhu* ius partus (inifbis aufpiciis geritur -r^» Partus difficilis ob faciem verjhs os pubis direclam 509. f 10« indicantia eius %\i. %- y, fi compofitus eit nrte abfol- uitur f 14. ii vero fimplex a natitra perficitur £ii.
Partus difficilis obfoetnm duplicem vel eius memhriyn Juper- fluttm ffifo eius medela 769, #. (3» 570. a-0, Jigna$68*
Partus difficilis ob joetum in httus conuerfum f 33. eius ex~ ploratio $56. quoraodo abibluendus , fi capnt intra va* ginamiatet 5*40. &-.'}, f 4 1. &-£* fi humeri m peluim nituntur,, & caput extra vaginam haeret y 3 7, «-(3.
i i$, Ct - S 539» a ~ 0' & impedimenta aiia iitui iungun* rur $42. figna eius & dubium inde natum ? 54.
Partus difficilis ob foetum in transuerfum iacentem quo varta menibra ad oriricium delabi poffunt 622. Ci-V\. etiam futjii vmbilicalis 62$. U, quomodo generatim abfoluen- dus 62 ?, 626, quomodo fi abdomen, vel hoc hydropi- cum eft delapfum 6f 2. 6$ 3. «-7* *>H« h* brachii va- riae partes funt delapfae 633 - 642. 0- 7J. 645 - 647.
«~7# 648. fi collum eit delapfum 628-650. ii dorfum 6?$" 658. fifufits excidit 639. ii humerus & fcapula 631-632. fi hypncbondria 6$z. 6f 3. #-7. 674. fi*/*d funt delapfi 65-9. 660. fi peclus eft delapfum 649-671. ft-.S. fpecies cius benignior 624.
Partus difficiiis obfuniculi vmbilicalis breuitatem nimiamf 48. <; 54. auxihum & ringulares cautelae $%6. Ci, (3. «/#/.1? ex- inde nata ff f.
Partus difficilis ob fumcnUnn vmhilicalem circa collum contor- tum -44* medela eius $46. d-y. 747. 748,11.1.-3. 749. «-7. ^o. «-7- 571. *-€. ?#*. « - J. /#»/* incer- ,
ta f4f. «"7* Partus difficiiis ob funiculum vmbihcalem diuerib modo *.*«-
dentem 674. Ci-y, mala inde orta 675. 676. medela 677. 679. Partus diffiuUs oh gemta ad os vteri connerfa 609« tnedela eius 611. ,/%0/z 610.
X 4 Partus
# INDEX.
IrVtus difficilis ob humeros ntmis /0*0* & corpufculum amplim f f7. medela eius y $-9. $60. 563. /$£«# 5-58*.
Partus difficilis ob os coccygis &; facrum nimis introuerfnm ^oo. tnedela eius foi.
Partus difficilis eb pmturimtis conmdjiones 699. cattffae eius 691. 69;* 694. efyftus 696. gradus varii 697. n. 1 - 5,.
fnedela 69 g, a"y ^99* 7QC>* /%'M ^9?* fu^cc^a ^90* 692.
JPaitus difficilis' ob perimettm Scva^inam nsmis JlriBmn 464.
emntns eius dubius eft, ii narurae irelinquitur 497* we*
'<&& antequam ctfp«2 fortius perinaeo apprimitur 498»
&- i» poftquam ar#p«£ in peluis cauitate immotum hae-
ret 499. &. f}« yft?»^ eius 496. U- £
f*airtus difficilis ob Janguinis fluxmu 680. cavffae variae 6go.
fj&& &-^* wr«sfe//i & caurelae 68 f «-7. "$&<& «- £
689 medelae varii methodi 6\\ 7. #-7* ^*%0 pofiriua
& negatiua 6Sa- 6gj* proguojis m calu grauiori & le-
usori 6^4^ & (3* fywptnmata 68 r. &- ^
rartus difficilis ob vaginae ve! stferi vitium\ eius triplex fpe«
cie: ? prima fi vagina vel vreri fphin&er corpufculum
retardatf^i. cattffae eius $72., $74. encheirefes$74.$7?.
Jecunda fpecies fi vagina vel vterus prolabitur $-76. *v?»j-
faezius $77. es-<J. ^78- «-7. mala inde orra y 80*
medela "%l. ^C - >J« £g2* #• {3. y%«a 579. tertia fpecies
fi vrerus inuertit.ur f g 5. medela eius fg6. 5*87* «-*!•
<?r/^ ^84. &»$>figna ^ 8 ^. #-7. Parrus difficilis ob vi^itf Infoetus corpore vel matrice 543. &c,
Partus difficilis oh vteri fitum ohliquum 449. caujjae elus ^so.
Partus facitis 211. feitfo eius quid faciendum 264. in leclo vel jWi/i abfolui debet 282.
Partus gemellorum 701. henignior eft fimpilici partu 708. non adeo timendns eft vt veteres crediderunt 709. quomodo perficiendus 710, fi fitus foetus iniquus eft 712* 713«, faepe praematurus eflfe folet 706. y?£»tf eius dubia func 702 - ^of . figna akerius foetus & operatoris cautdae 7 1 o„ 711. 71J. 7*4-
SVtus lahoriofus 2 1 2.
i^iEtus mtttralis eiusque requifita 8.*. nj. 244. nono men- fe abfolukur U4» 217« 2,18» illhzs ^io^Si iy6< fignat
breui
' INDEX.
frtftfi inftantis itff. 166. 174- 17^ 4^- »•!• fignawwf
inftantls 177- 1 84* Partus nonimeftris et decimejlris 223. Partus optimus qualis fic dicendus ? 1 8^* *• Partus pevfe&iffimus eiusque vequifita »16. n. I - 14, 217*
22$*.- 231. a-3'9- 242» 246-249,
; Partus praematurus 222.924. 7*6,
Partus praematurus gemeUorum. vid, Partus gemellarum,
Partus praetematuralis 215. 215» 39 k eft vel fimplex vel compHcatus 41?. *.
Partus protra&us 341. Parrus ferotimts 223. 324. Pefroris morbi 238. 7' 334. n. 1. Pedum tnmores 238. 7* 334« **♦ 3« Peluis-ofta. vid. Ofla peluis.
Peluis ofTea k eius nimia ansuflia 22?« 32?* apertura eius inferiqr 4. 1 o. er fuperior 3. eius 0„r« y. 6. circumferentis 3. 4. conformatio eius £0*^2 velmala multnm facit ad facilitatem vel difficultatem partus 3. *. eius diameter 3. 4. 8, differentia eius inter fexum virilem et femini- num 7.* eius diuifio in introkutn, cauitatem & exi* tum 3.*. figura eius 22 f.
Peluis ofTea rfwpfo «i/ww 14.
Peluis ofTea hene formata ad partum 7*
Peluis ofTea compreffa l%> (3.
Peluis offea wi/» 7*
Peluis offea vitiata 12-14. 415. 417* eius diuifto induas cla£ fes 12. *.
Pcrinaeum in partu ab operatore reprimi debet 311. *y»
Perinaeum nimis flriffum, vid. Partusdifficilisob perihaeumcVc^
Petit 438. n. 2.
Pica 143.
Pigritia ad labores 143.
Placenta 5-3. 6j- 197. 318. 680. figuva eius 69.*. foetui cui-» uis propria efr 71. foetum mox feqtu debet 2$o. W& nexus cum vtero 70* „,
INDEX.
«
Placenta adhaertns vtero quomodo foluenda ? 3 f o. Ct, - 7 - v» frujlatim aliquando eximenda eft 3 f f. funis tractionem mn femper fequittrr 547. «-s. vbi trahi»o#debet43 g. n. 1-3. 449. «-7.
Placenta oitfra vterifundum hderens & indufa quomodc foI%
uenda? 357.
Piacenta in vtero reVBa {i eft, quid agendum? 337. i»»&
alias metuenda 352. <& -y, Placentae difcrimen ab vtero 35-9, extra&ionis violentae #w/4?
360. exrrahendae ratio 322,"«-$. 449. &» P« metho-
dus, optima iliius excutiendae 360, methodi variae aliae
363, n. 1-3.
Placentae gemcHorttm vel- connatae vcl diftin&ae, quomodo excutiendae 714.
Flacentaepor/io fi in v^ro relicla eft, quid agendusn? 264*
3^6. Placentae prolapjus fpontaneus ex vagina 345. ffocentae foluendae arre cifus 346. foluendae tnplex cafus
diftinguendus 34?« Placentae folutio in cafu abortus 733. &. (3. Placentae foluiio fpontanea 3 44. Plethora vt caufTa diiponens abortus 721» n. 4. Pleviervs 672. *y,
Pondus infantis folum partum non efficft 102. % Primipararum partus frequenter lentus eife folet ob capitis
moiem 422- pevinaeum cum vagiim iufto JlriBius efte
folet 49 S* Primipararum tremor 1 8$. n. ?. Pubertas eiusque terminus 129.*. Puerperae quibus fignis a menfkuatis feminis dijlingui pos-
fint? 208. Puerperarum cura 322, 06 - %K Pvghivs 438. n. ?. Pvisseav 438. n. I- Puftulae faciei 143. 144.
Pyzqs 687* 7*
IV.
INDEX.
R.
Rathlavw 4js. *>♦ 3» 672. 7*
Refpiratio infantis quomodo adiuuari debeat ? 407» tt» 2*4, ?>*
Rhachitis vt cauffa vitiofa peluis 13.
Rhodio 500.
Roonhvysivs 438. n. 2. 48?« y. 672.7*
Ruhor faciei 144. )
Rveffiys 300.458. n, 1,
s.
Saliuae exeretio copiofa 143.
Sanguinis nuxus9k vid. Partus difficilis 6h fanguinis fZuxttn*.
Sanguinis fluxus abortum praecedensr quomodo a menfituis difcernendus 727. y> - <J
ScalpeUum 442. j3#
SCHHCHTING 438. n. %%
Schlichtivs 39T.7. Schvrrervs 444# (3. Se£tio caefarea, vid. Partus caefareus* Secund.ae 197.
Sedile ad partum 298.. 299. 396. «-7« eivts gemra variajoo. 301. 303. 396. $. non tam commoda futtt leibalus 30 I*
Segmentum vteri inferius 0%
Semen vtriusque fexus 137*
Serra 144. 7.
S; t E g m v N d 1 n 400-«
Signa quid fic appelletur ? 1 8 f .
Signa conceptionh, vid. Conceptio.
Signa grayiditatis. vid. Grauiditatis %n&o
Simpsonivs 442. ^.
Sincipitis ratio in partu 187«.
Smellie 438. n. 4. 44z. &. 44^% l$> <*7 *. &
Somnolentia 143.
Sqv^ajn 435. n. %.. (
tterl*
INDEX.
Sterilitatis rcquifita I J 2 - 1 35. Sterren( vaa der) 672 7. Sruprum quid fit ? 122. *,
T.
Tertbrae 442. 0'.
Tincae os 3f.
Tormina 172. 462.
Tremor. PSf. n. ?.
Triftitia 143.
Tumores ad os vteri 339,
Tunicae amnios, ehorion et filamentofa 6%*
%
Vagina 39. eius axis angulum cum vtero facit 44,
Vagma connata 243. ()•
Vagina concreta 339. n. 3.
Vagina nimis flritfa. vid# Partus difficilis cb vaginam &c*
Vaginae conditio ptimis menfibus & ante partum 87.
V«ginae orificium dilatandum <k inungendum 404, 7* <f. ,
Vaginae prolapfus 243. £♦ tumores 243. e.
Varices 23?. & 334. n. 4.
Ve&is Rooj hayfianus 48 $\ 7.
Velamenta oui 1 86. 309. Jiquorem continent, qui foetum ambit 72. quomodo difcerpenda 627. M-y* rumpi in- tra vaginam & os vteri frequenter folent 186. eorum vjifs 7 3»
Venaefe&io injantis poft partum 407. n. 1.
Venaefectio parturientis ante pattutn 270-272. 327. itt par-
tu 398. 7* 42^- Vqntris tumor fubfidens 176, Vernixfoetui obdu&a 194. Vertigo 144» Viduarum ludibria 218«.
/ Vires
INDEX.
Vires proftratae 143,
Virginis commercittm primum 1 1 8. conceptio hymene mum* rae 119.
Virginis conditio & fiatus naturalis 1 17., Virginitas 117. amiffae figna 120-122, iif.
VOELTERS 3©0.
Vomitus 143.
Vnci 442, 446. v. % iflbrum incommoda 448.
Vrbanius in partu 397. #-7.
Vrina emitti debet ante partum 269. 398. c. 404. c.
Vrinae effiuxus quomodo ab cffluxu Jiquoras amnii difiinguen»
dus? «89. Vrinae effiuxus muohtntarius 188*. Vrinae incontinentia vel fupprcjjio I7f *
Vteri axis longitudinalis & transuerfalis 41. idem eR cum axi peluis 43. j
Vteri ceruisc 34« eius^gwv? 38.
Vteri corpus 3 4. eius figura 37.
Vteviforma externa 33,. interna 40.
Vx.ev'\fundus^t\. eius figura arcuata 36.
Vteri orificium eiusque apertura externa 35. interna 47»
Vtevifedes 33.*. fubfiantia 4f.
Vteri W# eorumque conditio 63.
Vteri grauidi abfcejjus 768. eius medela 770, figna 769.
Vteri grauidi cauitas elliptoidea f 4. cum vagina vnicttm ca« nalem facit 112.
Vteri grauidi ceruix primo non rnutatur 5*4. cius mutatio ter- tio & fexto menfe 58- 5*9.
Vteri grauidi contraBio a fibris motricibus pendet Of . ?#?# habitus vteri mutatus determinat ico. mufculos abdo- minaies & diaphragma in confsnfum trahit 1 10.
Vteri grauidi contra&io poflpartum 199, aliquando fir cum dolore, 202.
Vteri grauidi corpora quae praeter embryonem continetfc
poteft737< «• (3# quae funt velfixd7>7- «•■ vel flk-
ra 717,0. Vteri
INDEX. *
Vteri#tauidi craffities augetur non minnitut 62. 64% maict eft m fundo quam corpora 6f, non decrefcit proptefi negotium partus 66. Vteri grauidi cura quae habenda eft ? 367. 368» & - *♦ Vteri grauidi elafiicitas 9 5 •
Vteri giauidi j^/^e motrices% harumtme /7w# longitudina* Iia,_obliqua , orbicularia Sc transuerfaiia^f -9$». earum
modus coritraBionis & vis 100 -102* Vteri grauidi figura externa internam fequitur $•$% figUra in*
tema conica feXto menle deletur yjj. Vteri irtauidi fitnim mutatur & dilatatur 53. inuerfus ad in*
terraa refundendus f fj. Vterigtauidi gangraenofi iigna 461» 40J» Vteri grauidi inflammati figna 400. vid. Vterus grauiduS ' inftammatus.
Vteti grauidi *»0/*j fuccefliue increfcens 5*3. Vtefi grauidi obliqui fiti caufTae449. 450. # -g, Vteri grauidi obliqui fitus fibi reli&us varios euentus hibet
477-480» Vteri grauidi obliqui fpecies diuerfae 4^6. prima 4 $7. 467»
n. ?. fecunda 458. 45* 9» n. i. •» ^'^460. 461. n. 1.3,
qtuirta 470. U-% quinta 471. «-£ 472. 473. 64. P»
/£*ta 474. feptima 47 f. 47 6- «-7» , Vteri grauidi ohliqui fpecies intermediae compofitae nafcuntur
ex IV primariis fpeciebus 469 quaeuis fpzcks fiugula*
res requirit cautelas 490, #. (3. 49 r. &-y*
Vteri grauidi ohliqui fpecies pejfima 48 r« f 02. nunquam y^* /i naturae reiinquenda eft 482. operqtoris negotium in hac fpecie ante & poft profluxum liquoris amnii 483. &>-$• 485. #"7* operatio ipfa huius fpeciei quomodo perfieienda £03. ^04. C6-$. difficuhates eius £03, cr- 5.
Vteti grauidi obliquitas vcl fimplex eft vel aliis vwis iunfia
4fl. eius y%#0 generalioria , terrpore grmiditatis 46;.
n. t-4» tempore partus appropinquaiTtis 466. n. I» 2»
tempdre ipfius £#7Y»j 467. n» 1-7.
Vteri
INDEX.
Vceri grauidi orificia apertura prius diducltur quam medium ceruicis 60. faepe^, crafjo muco infarcitur 61.
Vteri grauidi orificium afcendit tertio menfe et difficulter digito attingi poteft 90. craffius etmol/ius deprehenditur tertio menfe finito 77. 5*8. defcenfus eius aliquot poft conceptionem hebdomadibus f 6. eius b a bitus duplici mo* do coniideratur 61.*. eius labia varia mutantur 6 1 .* eius mollities quartum menfem grauiditatis probabilitet denotat 60. * quae quo propior terminus grauiditatis accedit eo magis augetur 147. eius mutatio fextomenfe 5*9. peluis axin fequitur 90. eius fiatus poft quintum menfem non fallit i f 9. tumor eius 243. c&. 339, n.j.
Vteri grauidi orificiutnfi diduci nequit quid faciendum ? 353. quomodo arte dilatandum 3 f 1 . 404. £. dihtatur ab amnif liquore 109.
Vteri grauidi ortficium ad pofleriora verfimi 46 f ♦ n. 5»
Vteri grauidi orificium prohpfum 243. £ 361?. 0.
Vteri grauidi orificium ruptum eius Ierhalitas , locus rupturae^
medela, et figna 764* « - i. 765-. 763» 766. 7^7. n* 1. 2.
Vteri grauidi orificium fanum hutusque figna 399. eius Jitus
in partu perfe&iflimo I26.
Vteri grauidi vaforum contra&ioet haemorrhagia2 0o. eorum dihtatio f 3.
Vterus praecipuum charaBerem internum in diftinguendo fexu fiftit 33.*. menflruum fanguinemcolligitet excernit con- ceptionem admittit, foetum reeipitet excludic 49.*. 6$.
Vterus graui(lus 49. afcendit a fexto menfe 161. in axipeluis haerere debet 2 2 6, iconceptione inflammatur 49.*. contra" to/rquomodoetquousque? 93. 94. 103. 104. quodfitvel citius vel ferius, et maiori vi 106-108. craffior eft in fundo et corpore quam m ceruice 6f. crefiit fuccefliue 53. locatur fupra peluis aperturam circa medium tertil menfis 57. grauiorbt f6. non mutatur ab inicio f 1 . ab
ouulo
N
INDEX.
ouulo expanditur 67, ouulum non comprimit 68. peluis capacitatem fuperat 57. poft partum coritrabitur 199.. purgandus eft 569. rumpi vbi poteft? 6f. 4f9. n. a» 461.11. 1. r#/tf//j eiusque cauflae 762. CC-o. ftimulo tjouo afficitut f 2.
Vterus grauidus injlammatm non finit operationem differre 400* mortem parere poteft 461. n. 1.
Vterus virgineus 33,
w.
Walbavmivs 442, ec. 444. 0. 642. 17« Waldgrafivs 672. 7. Welschivs 300. w i d e n m a n n j n 300.
Errata potiora*
p. 2. iirj. 4. ilt, lege fit. p. IS?. Hn. 32. Alium, lege Aliud. p. 240. lin. 2. loco $. f 4 Icge §. 5-74. p. 247. lin. 17. loco §. S9hlQge 594.