r^JMm il^l ■vv.7 rr'<'^T )"'' t 3fC S-d ^ _ / '■ ■ FtVi -"•' '^^ '~ ^ c HARVARD UNIVERSITY L. I B R A Tl Y MUSEUM Or OOMPAEATIVE ZOOLOGY. (A. M. 1871.! Nov. 17, 1892. ^ .» t*Ar i b 1 lACOBI THEODORI KLEIN MANTISSA ICHTYOLOGICA DE SONO ET AUDITU PISCIUM. S I V E DISQUISITIO RATIONUM, QUIBUS A U T O R E P I S T O I. .E IN BIBLIOTHECA GALLICA AUDITU PISCIUM, OMNES PISCES MUTOS SURDOSQUE ESSE, CONTENDIT. BELLON. Aquar. pag. zoc). QJJIS riSCES VOCIS EXPERTES ESSE IGNORAT? SED VOCIS LOCO QJ.'OSDAM VELUTI STRIDORES AC SONOS NONNULLI EXPRIMUNT, QJ-' « F ACILE ^ O- STRIS AURIBUS PERCIPI POSSUNT, UT LVRA, CHROMIS ET ALII PERMUL- TI, QJ.'OS OB ID PRlSCl EXISTIMA VERUNT VOCALES. L I P Sl M, Apud ioann. frider. gleditschium. MDCCXLVr. SOPHOCLES inAiacc: Ecpwev gAAoTs i';)^5li(Tiv (JlctfpSogAV ; Peftcm immifit miitis pifcibus. LE CAT Traite des Sens. Chacun enteixl a fa fi((-an, commc chacun volt, fent &: goutc aufli proportionellcment a hi ftrucTiurc paiticulie- re de fes orgaucs. Et tout cependanc n' en va pas plus mal. I / «e» <>*<> ^g M M A Sv 0^ -3 M M, M ^^ <>t<> ^ ^ ^«^ JCjS c4oc4o 0*00^0 0^ ^cA^ cJ^c«-.c*3c?oc*3 iCjill v' <|f LECTOR BENEVOLE §5 ^ ^§0" ^^ rufpe^liim habeas, acfi promjJJJim ^^.l'^!^^ intervertere velim , quod mantissa ■^^^ icHTYOLOGiCA aiitcverto Hijforice pifcium naturaU!f promovemke m i s s u m qu i n t u '^t & u L T I M u M. Non temere audeo. Abfoluta efl: pijcium per hramhias apertas fpirantium series se- CUND a; funt quoque ad manus egregis multorum effigies • fed fonticas llabeo cun^lationis caufas , quas fi exponere vellem, verba facerem de fato, non quidem lucri , nec abforbentis ^ftus g lorise cau^ h^fifcepti, improhi tamen, tandemque jf;//>/ lahoris; accufarem incogitantiam meam, profiidiffe libellos propriis fumtihus comparatos , & , fubdu£ta prodiga- litatis ratione, infeflivos nonnullorum LiheUionum mores; ut me mordeat, aureo ultra pifcari hamo, &: vel ultimas chalcographi tabulas eburneo vertere raflro. railro. Inabfolutum dereliquifTem opus; l$d obti- iiuit pietas, & fuccubui hortatui yf/;//Vw7/;//, ut nec fumtibus fufcepti itineris pepercerim. Quodfi pro- fpera expe^lationi fecundet fortuna, approperarem & Mi s s u M de pifcibus u l ti m u m. Interea tibi, amiciffime lector, amplio- rem, quam in missu primo, disquisitionem de soNO & AUDiTU pHcimn, tn Societate phyficce experimeiitalis Gedaneiifi nuper d. 24. Febr. lingua vernacula le^lam, otii corfiimenAi gratia , trado- de re ipfa iudicium t u u m fubiens. Anreliqua, varii argnmenti , opufcula tecum communicare integrum mihi fuerit, ufque dum ne- fcio; hoc pro certo fcio, nibil mihi acceptius fuifle, quam occurrere defideriis tuis. Vale & fave. Properabp.m Lipfiie XVI Maii MDCCXLV. DISQUI- SK@©»12<#^S^ ^rt-r.' DISQUISITIO RATIONUM, QJJIBUS AUTOR Epiftote de AUDITU PISCIUM* omnes pifces mutosfurdosqiie ejfe, contendit. ' § I. Quocaam anhmlia autor iiitelligat, fifciuni nomine vocanda, exBibiiot.Fi ^negativa ptoDpfitione fluit, p//?^/ appcllare recufans : pag- ^isi- I. AMPiriDiA, iaeft, terrain & aquam frequentantia, ut Ltetray Ca/lor, &c. • n, SEMiAMPHiBiA, prout T^ audiunt 0/??"^^ & reliqua teflacea. 111. INSECTA ^" vel volarilia vel reptilia, ideft, Scarahteos ac\h\i\ amiquo- rum} Ftirflo fivc Phoctcna, Delplunus alter P//«//; Sv\ unia Morska, Polmisi 'X^lltmlcr s. Omnes triuin gencrum pifces vocamus pnv- SETEHES '' i. e. ^l^J^^iffcr^^Mafcr. Ex Secundo Ordine dimfa- miliit furrexerunt. Ad alteram faimliam numci-anmr pifces omnes, qui vel poiie caput ad latera utrinqu£ unnm, duo^ quiriqne nQvemve fpracida fivc foramina iiabent, vel in thorace.^ quatcnus lus pifci- bus thorax, prout rerte phyfeteribus , adiudicari poffit, conflanter quinis , id cft decem incifuris prsediti , fub quibus foraminibus occulte }}ranchi(S^ quoa*enda?, ut (juxta vulgatisfimos ) inAnguilla fivc Con- gro , Lampetra feu Petromyzone , Kaia ' &c. ad alteram-familiam omnes reliqui ^//cw referendi , communitery^/«(^y/ dicT:i, qui apertrsy id eft , mox in oculos cadentibus hranchiis , operculis quidem , fed tamen mobilibus tedis, utrinquc in capite gaudent, flne detrimen- to, vel interitu pifcium numerandis; e. gr. inter notillimos: Afel- lus; Cy-prinus; Lucius; Perca; vulgo di(fti K Hos amborifm Or- dinum pifces omncs autor epiftok auditu omnino privatos ellc ait. § V. Praeiudlcia-mihi scque odiofa funt, ac Domino Autorl, qui cau- BFbiTor. Fr. fe, de qua agitur^ ab initio epiftola; querelain Domini deslandes ^ *»"'''•*■ praemifit, fcilicet (Cgerrime praiudJciis confuli^^ e. gr. quod in em- A z poriis ^ %axi\mfi(S) W(QCX\ i^m ofitio Domiiii Autoris^ quam variis ratio- nibus ftabilire contendit. At modum (cumpace eius dixerim) ex- cedit, obtmdcns, exceptis iUuftri reaumurio, femetque ipfb, vi- ris doftis & antiquis & recentioribus pneiudiciay & quidem talia, quibus a pijcatoribus tk aniculis falfamentariis incantati flierint. Procul quoque efle folet a vii-is cordatis, opiniones comprobare vcl huius ycl illius viri cekhris autoritace , flne fufficientibus ratio- nibus. Amicus nobis P/flr(J, zxmcws Ariftoteles , fed magis amica veritas. Ab Ariftotelis temporibus nonnullos eruditomm novi- inus, qui pifcibus fenfum auditus denegarunt, plures qui pifces audire prxiudlciorumvncuus? cui infirmi- tas poficionis viri doclijjimi non fub- oleret. Opinio certe fmgularis efl;, pifces flridcre attritu branchiarHin ; probabiliter aiitori in mentem ve- nhftridor, quem ciant locujla foe- minx plures , ^rj'///que & fylveftres & domeftici alis fuis. l^cntris com- p-ejfone & canis latrat , quem ta- men vocalem dixeris , nifi forte, communc quid cum caniculis cre- pundiorum Norimbergenfium ha- bentem ; on vott un cbicn crier , on lc voit fleurer, pour ainfi dire, k un air joite fur HHeflute, le CAT. ^ag. 6z; & quando idem dodiflimus bo- c H A R T u s ihid. Lib. II cap. XXIII: Vox Elephantis non nijt ftridor eft ; & alibi: Veffertilioncs ftrident ^ ftt^ biiloj} animabus tribuitur Jtridor, quia Jermone articidato carent; fibi ipfi contradicitj nam quis affirmar ret: Elephantem, Vefper'.iIionem, Soricem mutos ejfe , quod articulatn voce non gaudent ^ vel vocales noii funt, wPhilomela, vel non latrant, mQmis,ve\ balare nefciunt, ut <3w; quo fermone anim£ utantur, mc omnino latet. Sed hxc obiter; plura de pifcibus infra. * AUDITU PISCIUM. s aiidire fuftmuei-unt, conf, Mif. I $ VII ^ VIII s fed nemo oinnium iinica fundamenta , vel pro pifcium caufa, vel contra eandem, pofuc- runc in tefiimoniis pifcatorum. Hic vel /7//, experientia duce^ quam aut fibiipfis ftudiofe compararunr, aut cum aliis,imo cum pifcatoribus, communem habuerunt, flve fatis evidenci, /Ive non fufficiente, ratioci- nati funt: utrumpifces polleant auditu, nec ne? NonnuUi, inter rc- centiores emditus Anglus ioannes raius, fecum ipfis non convc- nerunt, an omnes pifces auditu praediti fint , an vero privative aliaui ex nantium agmine? Alii quosdam per intervalla audii-c volunt; prouc Turfiones creduntur aeftate furdi, 'nec ftrepitum fequi, hyeme fatls auriri. thom. barthol. Anat. Hifl. XXV cent.II. Pluri- mi omnibus pifcibus auditum tribuunc, etiamfl non omnes audien- di organa vel fufpicati flnc, vel invenerint, vel determinaverint. SCHEUCHZ.' Phyf. facra fag. 6^S'- pifres auditu pollent , ^ ( mi^ rum id audit ) carent tamen organis. Nemo quidem reliquorum au- torum, quos mihi familiares reddidi, facile deprehendicur, qui de meatibus auditoriis convidus non fuerit. Sic clarilli autor & fitis priEcipicanrer Naturaliflas ( quos vocac ) pneiudiciorum inilmilavit, & nimis fidenter ance rem fatis fibi perfpedam eflc autumavic, quam animi fui fenfa nobis explicare fecum conveneric '". Maiori flducia credimus: quod fi vel unicus iulius casserius in aristotelis xvum incidiflec, fuaque praefldia ipfl communicare pocuiflet, vel quodfl ^(9/?m" experimenta a casserio inftimta, rite obfervallent, & comprobata nobis reddidiffent, modo dubium amplius nullum de auditu 'pifcium fuperfliturum. lam vero palam fiet, nullo prtciudicio laborare: nemini pifcium fenfus auditns temere denegandus, quin antcferenda fit thcfl Autoris: pifsesabfolute funt furdi. . § VII. Hanc thfin ut comprobet Dominus Autor^ moxpro certo dl-P^S- -v- cic, 071 avoit hien remarque, quod nulla organa pifces habeant ad edcndum *" Exemplum fingularis modefliae hoc rum eji illnd, 'qmd a tot mdivi vi- loco niihi in mentem veiiic, quod ris ,ut impndcmiHsfisrit tot teftilntt GESNERus pag.joj, ubi de vencre mendaciiiin non credere, qiiamveri- Lucii iiperto&Tincarumtndu fana- tatem adverjut eorum autoritatcm to, verba fecerit, mox addat: Mi- tucri. B 6 DE SONO ET cdendum fomtum quemcunque ; idque fententi;indo illuftrat vulgari di6lerio: mutns tanquamvifcisi quod fufficere putat, ut rite conclu- dat: ergo fifces etiamfunt fiirdi. Urget ulterius , vocalem facuka- tem, quam vocifcrationem ( vociferatjon ^ vocat, vcl huic fimilc quid, eiusmodi animalibus non magis ufui fore, quam calvo pcrten, quod eadem nec erga fui limiles, nec erga diverfos a fuo gcnere pifces gaudere queant, imo hanc facultatem fe perdidilTe fentircnt, quamdiu fub aquis commoraverint. Nec fapicntia? Creatoris con- gruens ficftum fuilTe pronuntiat Autor, fipifcibus conce(flfttDElJS OPTIMUS facultatem midiendi^ vociferationem vero denegnfet^ Ut iibi iiivicem de imminentibus periculis prolpicere potuiilent, §. VIII. Ut ordinate procedamus, fingula difcutienda funt. Qupd ad vocalitatem pifcium attinct, nefcio, unde habeat Dominus Autor^ pifces non ejfe vocales, ncc, qua fiducia pifcibus organa ad edendos fonitus denegaverit ". Nonne fic? physeteres funt -pifces ($ /i", Ilh) quia non funt ( $ I) nec amphibia, nec femiamphibia, neque infetfa. Phyfeteres prx reliquis habent thoracem a ventre fepara- tum diaphragniatc , habent pulnioncs , arteriam afperam fivo. tra- cheam, confcquenter & collum, hnguamque indubitato veram. Scire velim, an longe plura organa in animali dcfiderare polllt clar. Atitor , ut vocale dici queat animal '^'? nihilominus tamcn pifces & frimi & fecundi ordinis, id eft, omnes mutos clle pronunciavit. Confulat, quxfo, Dominus Autor indoclos etiam homines, a proc- iudiciis liberos, qui quotannis in Groinlandiam cum clafiibus ^^e- naticis excurrere folcnt, vel probatos autoresi': niunne Phyfeteres tanta " ReffiSlcz les dejfdns de Dic!t,pliitot " Gonf. Amt. P/jocarne, Uifior. pifc. que de lcs penetrer ; car avcc h lou- prom. Mijfn I. ablc intention dc puhlier fcs merveH- P Mugiunt Balarnx, vel clamnnt tain les , voiis ne mamjHcrez fas de lui magno & contento fono , ut qui bi- preter le ridicnk de vbtre imagina- nis gallicis milliaribus abfunt, audi- tion, il a livre /' iinivers a vos recher- re posfint. r a i u s opud Willugh[>. ches, a vos raifonncjnois , niais non Lib. II cap.j. Conf. wottonus ^c pas potir que voiis le fajfiez pcnfer ^ Difp. anim. cap. CXCF fol. vjz, item agir a vbtre cbeticc fa(^on. lecat. zorgdragerus.martensius, lag. 6(f. plures; nec non § XXHI Mijj. 11. AUDITU PISCIUM. ^ 7 taiiM vociferatione polleant, ut rugitum Leonis terqiie quaterque fupcret? Sic Ae Pbyfeterihus inox cormit fupra fatum didcrium: inntus tanquafn fifcis^ & Dominus Au^or \c\ fecundum modum ratio.cinandi fibi proprium ($ VII J fateri cogitiir, (juod Pbyfeteres non Jint muti, Jed vocales, confcquenter quod nec jint furdi. % IX. Sed quid dixero de fvimafamila (^ IV) fecundi ordinis pi- fcium? Nunquam Cynocephdos , J^unb^^^opttC/ Galcos, @pl|= ?iafert, Pridem, gcfc^iudufjte 9voc()cn, Dafybatos, SrumC»cr = @d)tr>du6c, fmgulasquc horum fpecies vociferantes audivi, forfm nequc Dominus Autor ; ideo tamcn nullus dubitaverim, pifces modo diclos, communiter cartilagineos, ^torpe( = ^-if(^e/ vocales pariter elie, ac Phyfeteres. Hi pulmonibus gaudent &mugitu valent prx illis Cjf VIII) plus mi- nus fecundum (pecies; prout autem deus fapientillimus, qucm ap- pellat Autor, pifces in familias, genera &fpecies difti-ibuit, fmiili- tudinesque per omnia intcr ipfos conftituit, fic & fupra rcccnfitos va^s fulmonum vices fungentibus creavit. Quid ergo obftaret, quo minus fonos quoscunque mugitui Phy- ^Qtcxwvn analogicos , cdere poirinr, nobis licct non expertis. Nonne eadem obtinet relatio inter cxtera animalia, vel quadrupcda vel />/- ■peda? (imo & apoda, ut inter angues) leo vocalis eft & quadru- pes; refte itaque iudicamus: omnia quadrupedia vocaJia effe, live appellaveris fonitum el^hanti ftriclorcm, fivc vocalitatem URsr murmur, vcl LUPiuIulatum, vel balatum o v i s , vel denique muris flfhalatum. Quicunque noverit a qjj i l a m » l u s ci k wi m , P a s s e R e s efTc vocalcs, iufto certifis ratiocinatur, candem facultatem habere STRUTHIO-CAMELUM-& omnium a^^ium minimam tominingum B z Suri- 8 DE SONO ET Suriiiamenrem; nec intercrit, an vox aviiim vocitctur cantuf, an fifiidatus, an ziuxilulntus , an clamor , ^n cucuritio , an dker. Ergo contradidionem non involvit, fi dixeris: reliquos pifces paritcr eile vocales ac Phyfeteres, voculas pifcium vocites vel clamorem, vdflri- dorem, vel alio, pro qualitate fonitus, vocabulo. Urgeo adJiuc, quod CREATORis fummcE fapientice iit : analooiam per omiiia inter pifces^ pariter ac inter reliqua animalia, quorumcunque generum & fpecierum, intercedere^ omnesque pifces & /o^«f/« &: auditu, qnan- tumfatis, praeditos efle, etiamfi decempeda noftrae rationis nondum ( nunquam forfitan ) emenfi loquelx auditusque pifcium vel modos, vel ufus , cum plurima; res naturales ufque dum nobis incognitae funt ; eoque magis rapimur in zelum, quod benignilfimus ck^ator tnaajio conjilio homini dato, ut reinm creatarum^ in sui ^omiijis glorianiy rationem habeat, fruftretur; & quod plurimi, eheu! indignum di- gnitatibus fuis iudicent , introfpicere in opera d e i fapientiirimi , ho- minesque tanquam otiofos, vanos, prodigos, imbecilli & exili ani- ma minorum gentium inftru(5tos diiFamant, qui vel illufli-ia corpora univerfi, vel virtutes fublunarium, vel fubditas pedibus fuis res quas- <;unque inanimatas, vel plantas, iiores, fruftusque delecl:abiles , vel animalia , ■ quae vocantur irrationalia globi terraquei, circumfpecSte contemplanda, ftudent, quafi vero regum felicifiinjus ex auri argen- tique immani copia , ex fplendore fuperbi throni , ex cataphradorum multitudine, reliquisque prcemiis vel accidentiis illuftribus s^apien- T 1 s s I M u s omnium ore celebretur ! d e u m nofie ex omnipotentia fua & mifericordia , fumma fapientia eft. Sed modum imponamus zelo ; & pofito, non conceflb, quod quidem pifces auriti, non autem vo- .cafes fint, vel vice verfa, cum lumbrici & plura infefta non nifi duos fenfus, tadum fcilicet, guftumque habere videntur, abfittamen a me fapientiam Creatoris arguere erroris. Non inficias ibit Dominus Autor, furdum ex utero, ^ fi mutus audiat, quod loqui non didi- cit, vocalem tamen q{![q, ibnosque, qiios talis infoitunatus edit, aliter eife comparatos, fi dolet, aliter fi fanpje laborat, aliter fi panem obolumve follicitat, aliter ubi plangir. Et tamen uti furdus, fic & mutus vocatur,^ tanquam piicis. Qu^idni ergo inter vocalitatem pi- Jcium fecundi ordinis & latratum Vhyjetemm talis relatio locum ha- beret, qiialis intercedic inter hominem^ quem dicimus injonum & in- ter AUDITU PISCIUM. 9 ter^vocalem; ncc obftat, quod iii homiae, auribus capto, organa tamen adfint pro loquela, undeeft, quod, difciplince capax, loqui difcat furdus ; neque me latent liiftorite dc furdis loquentihiu i , ex quibus virgo Hoofmanna Harlemenfis mihi nota fuit. SuHicit, fur- dum neceftario infonum non efle, nec vice verfa, mutum ex utero neccllario furdiorem eflc sequoribus. Qiiicquid autem de pilcibus, vulgo eartilagineis, in medium protuli, id pariter de reliquis, vulgO' {pinolls, intelligcndum velim. §. X. Obiicit fibi IpfiDomlnus Autor: an forte pifces mutl In aeVe libe- pag. 27^. ro,non vero In elemento, exquo originemtrahunt? quod dubium mihi non difplicet, idque ut ampliarem, dixerim: phvseteres, quod pulmonibus, ut alia animalia , gaudent, in libero aere vocales, reli- quos pifces , branchiis pra^ditos extra undas , foj^te injonos elle ; mini-' mum id extra dubium pofltnm eft, quod pifces branchiati in libero aere vitam diu non trahant, & nonnulli ' retibus extradi, illico mor- te extinguantur; in caufas vero mortis fubitaneae inquirere, aberrare propoflto foret; interea opinione labpro, quod phmmi pifces fecufidi ordinis verfus fuperficiem aquce, nmnuUi & in iibero aere, quamdiu madidi manent, vel humefcunt, vocales fint, in fundo autem voca- litate forte wqc utantur, neque indigeant; plura infra. Qiiod vero Dom. Autor pafHm de pifcibus fe invicem -adverfus pericula pra^mo- nentibus diflerit, me iudice, ampla difcufllone non indiget. Eden- tuli pifces wo efca hihent vermes ^ herbasque pelagias, qu-x a?nalo^ phyta , & enixa ab aliis pifcibus ova ; dentati plerumquc farcophagi funt, bella & duella gerentes cum aliis, imo, prout homines.fangui- nolenti, interfe, ut Lucius & plures a'ii. Imbecilliores , ubi non tempeftive fuga fibi profpexerint, adverfariis in pra^dam abeunt, nec alia prxnunciatione in aquis indigent, quam acie vifus; alii, ut Hy~ firices, Centrifci &c. non timent llbftes; attamen imbeciliis quidam, B3 fed •! Vide THUMMiGii SScrfucfcc &c. Trmtni7 nohls Mifii F , Hojiratilmi Fafiic. III num. VI de fHvJis loque^i- 5J?arcnc, !!Warcni(t)cn. tiliu ; LE CAT. Traite des Sens pag. ' Quibus & vefcitur Balaena edentula, 74 fqq. vera, ex cuius ore tefta (ive lamins ' 1'rouc Marena Schoneveldii , qux conies, 25arbcn/ 5ifd;bcin. lO DE SONO ET fed lepldus pifcIaikts^Cynocephalos, five voraclfnmas Lamias, fna- giixaliquando molis", prouc Hiruiido Accipitres, vexat. Quicquid fit, mihi fakim Incumbit probatlo, pifces adeo infonos non cjje^ ut muti dici debeant, fed quod dlverfos & naturce fuae convenientes {bnos edere poflinc. Homlnes loqui dlcuntur, fed valent quoque liftulare & crepitare llngua. Oratlones pro nobls, loquela parlter pro qulbusdam anlmallbus domeftlcls , certls verbls modlsque loqucn- dl alfuefaclls. Numneverum? quod eqiiiis canisquQ fiftulatlone & poppyfmate vel manfuetl, vel alacrlores reddantur prae oratlone; fonus ille Inanls namrae eomm magls convenlt, eosque doclllores ef- ficlr, quam fi phllpfophlco dlfcuifu mores illorum vel moderare vel cxcltare prasfumamus. • Si praeter foppyfvmm ( «^c^ma^Clt ) nullus allus fonlras ex ore, fufliceret, ne plfces mutos dixeris, quod quldem elufmodi Ibnus fieri neqult, quinad plaufum ore commoco, idque opitulante & aere & aqua. Alotu & oris & acris nos parl modo opus habemus ad plau- fum"; Aqua videtur pifcibus privatlve proprla ad clendos fbnos. Verum enlm vero, nec nos fme humldo glandularum poppyfina ex- citare poftumus, nedum voclfejare. Sic ■pop-pyfmata plfcium /o?/? fiint, qulbus celebris Senator Hamburgenfls Dn. brockes tantopere le deleclavic "f. Si quis eft, qui unquam obfervaveric tempus, quo Cyprini Ren^oros, Acojlx; Remora, Naucra- tes &c, Mijfu Iir § XXVIl Pilote dit Tertrc II j>ag. 224 , cuius ftftivam hiftoriam vid. ib. fepius lamiac ad- hiret, & una cum ipPa capitur, Viil. dans i' Hijl. de V acad. roy. des Sciettces 1741 p. zj: La lamic , qui pcfoit pres de ccnt quintanx. Coiif. Theoriam & antiqulorum ^ '•ecentiorum de voce humana, in li- bello memoriali Domini feruein de la formation dc voix de /' homme , mejn. de Vacad. roy. desfcienccs T an 1741 pa^. 4op ftdv. ^iTDifd; Vw^n, Ui^^cil: JDey Stfct)teicl) : 5!)?anfp«(wt ubcralldtt frfili^cs ©cfummci; c£S fdjicn «iif cinmaf^f ju cntftc^cn cin adgcmcincc i?r(cg von affcn gcgcn aCc; n>ic f!unt mii fonf? cin SifcD/ warb bcd) mit Uwt tcm©d)a(Ic cin ©ct)maj5cn fjicrjjc^ I^ort f 5ajs ongcnc^m jtt $^?rcn. Forte pifces poppyfmatc metra mo- dulantur ~- "- "- •'-. Nec mirc- ris. Ecquis avcscanoras docuit fym- phonias ? quis fonos ciifpare ? Quis ranis conlirtuit fyntonarium? quo femel bisve audito voculam pro- nunciante, quam \ailgus interprcta- re folet: S0?cijIcr,3}ici|T«r! totuscoc- tus AUDITU PISCIUM. n Cypnnl foemincc ova parcui viciiia enituntur, quccque infequentes mares edito ladc fuo, vel fpermate alpergunt & foecunda reddunt, utique non fine voluptate, ipfum latcrc non poteft, quanti ac con- tinui tinaitus per tonos «Sc hemitonia audiantur, cum eo temporc pifces fcx plurcsque uncias alti fub aquis iocantui-. § XI.^ Nifi me pifcatorilus oba^fatum, homlnemquc nimioc £ducia? crg:i Autores crederet Dominus Autor , amplum ipll catalogum exlii- rem pifcium, qiios & in libero acrefonos varios edcre conftat, quam- diu huraectati manent. Paucorum quidem mentionera faciam; flc horridas dentibus vocatas Lamias, Cynocephalonim maximos, vo- cem edere, qua: proxime ad latratum Canis rauci accedit, & difcreti? nautis & eruditis peregrinatoribus res expedita audit, variosque Cray-, raciones diverflmodc vocales eflc, expericntia docet , inprimis qua- drangulares ( MiJJu III ) flve les Coffres du Tertre , qui in {pecie de Porcello maris ( cochon de mer ) Tom. Ilpag. 211 teftatur : quand il eft pris, il gronde comjne un cochon, ^ c cft qui lefait appeUer ainji. Meminit & neuiioff. Chin.pag. ^So pifcis eiulantis, Haiul vocati. De Lyra, Chromide &c. videatur bellon. aquat. pag. 20^,' cuius verba in frontifpicio huius difquifitionis^ &; qui vocabuium Vox i\\ ftricto fenfu fumit; Qui apud nos dubitaverit, adeat Helenfes & au- diat Coriftionem ^, qui fpecies eft Scorpii pifcis, egregie cucurire^ unde ipfi nomen: Galli marini. Anguillas ipfemet in Scania ad aulain lHuflrifllmi Gubernatoris Proviiiciae locuin teiientis, Domini dc Skytte tus emodulate 'coaxat , cum ipfo omnes contuhernaL-s conterminl ex- quoque flnem muficx ponens. No- cinmnnt: ticnn hoxV hV, oP/ of OoF! ftratiumenimhomine.,exvulgo,cu- j -„ ^'^, .^^ .p .jf ^^lj ^,^ ^^^„^ riofi, colloqumm .nter ranas inter- ^ ^ ^ .^^^^^^^ ceclereunsrunt: \ncvv)\t Syntonariiis, 'r,„,u,^ c . . -^ . ' ^ ,, ^.„ *-,..' landem byHtonanus mtonatus ; appellans piitorum contuberiui ma- .- r-, ,r . r, r- n^.,,- •A JL-.-^^ r.-^-^^, nr fat^fiU! (fatisefl, fatefl) illicoto- g.ftrum : a»C.|Tcr, 9}Zc.ftcr! poft lu- ,^^ ^^,^, conticcfcit. Sic coaxa - rpir.um, pergit^Syntonnrius: Jlicun tio populft oratiuncula audit, xqua- C^t IVac tVi; bacfcil. (quando panis ta cum voculis liumani lcrmonis. cociuen^Ius }J refpondet mngifter: z QuI xI ea, mjfu I^ Tub. XIII f. z, 5)?orgcn/ moriKn fcrns, cras) tunc C^ j. u DE SONO ET Skytte p. m. iii prccdio RabloiT ( haud procul a civltate Chrifliana ) plus una v\ce.Jiflulantes ut glires, quando a viverra ma^lancfir, audivi. Imo ad pifciculos noftros delicatulos ( ©cf^tnerlinge ) vulgo Cobitides fluviatiJes , (ive Smerlas , provoco ; hi , quodfi vel aceto vel vino ante necari velint, quam cacabo immittuntur, chr-ivocc Jibilant, ut mu- reSy ne dicam de pluribus vocalibus, qui a Jonis, quos edunt, ^ene- rica nomina in Ichtyologia obtinuerunt, deque aliis, quorum ^lia- fjus, PLiNius, plures audOTes, mentionem faciunt. Miramur ita- que, Dominum Autorem non penfitalle iuftam retorjionem injimis fmsiudicii: Pifces effe abfolute mutos. §. XII. Tantum autem abeft, ut vinftas dediflet manus, quin potius media conquirat, thejin fuam, omnibus viribus acceptam reddere. Intor alia urget: -pifces carere mufculis, quibus aer expellendus, quod- *que motus inv^lutarii orirentur, ficubi vociferare allaborarent; pef- llim enim ire cogerentur, fi expellant aerem , vel reaflumto aere, ut denuo vociferarent,_tollerentur, prseter opinionem, in altum. Quafi vero pifcis vefica natatoria ad vociferationes opus habeat, revera vo- crferare fi polTet; & lubenter ex Domino Autore fcirem, quo emittat aerem pifcis , & unde rurfus impleat veficam aeream , quoties vel in profundum fe prcecipitet, vel in altum tollatur, continuo motu ; & unde fit, quod nonnulli pifces duplici, alii vero Jimplici vefica nata- toria proediti, ut cequilibrium in aqua fervent? Sed h£c omnia non funt huius loci. Satius daco , quod pifcis fonum faciens , non nifi cpercula branchiarum comprimat, vel fpiracula claudat, ni crederes ( quod nec collum nec tracheam habet ) pifcem ex ftomacho , gula^ continuo, aerem pro fono depromere; (juod rifum tnoveret. Cum mfuper Dominum Autorem pifcibus fenfum odorandi non dencgalfe deprehendo, meatas autem olfadus in pifcibus fat patuli proftanr, haud difficulter comprehendimus, pifces vel per nares fonoros elle, cum & nos plurimum per nares diftin^la verba loquimur, ctiamfi vul- go paradoxon audiat : loqui per nares ; & cum vel nares fufficci'ent ad fonos ciendos, opus non habuiilet Dominus Autor, inveftigare or- Sana ibi, ubi nulla adfunt, quibus mediantibus pifces vocales redde- rentur, vel de mufcalis pro cxpcllendo a*crc, ncfcio unde, verba h- ccre, his vero nullibi invcntis, pifces mutOS, &, quod muti Jiint, furdos ctiam iudicare. § XIII. i AUDITU PISCIUM. t3 § XIII. Perglc chnCC. Aiitor i & nullius momenti fore pronunciat, velpag- ^77 plane tollit ucilitatem , quam pifces ex ficultate audiendi trahere pofr fent, nifi forte dixeris, pifces, quimuti, ciendo ftrepitus, fibi ia- vicem de periculis cavere, ubi hasc aures pulfaverint; cum tamea neque hoc commodum ullius udis foret-, praefiglens, pifce.s ante de- voratos, quam eiusmodi ftrepitus fibi communicaOent ; quodque in- , fuper pjfces , cum ftupida nnimalia prce reliquis irrationalibus fint ", de certo flgno prxmonitionis inter fe convenire i^ciant, neqtie focia-. litatem colere didicerint , nec opera aphrodijlac^cam. aliis animalibus, communia habeant, non ofcitantes, now columbatlm roftra conferefi- tesroftris, ad avium inftar, ut fakcitatem in ore fentiant, ncque ulla cura proli fuas profpicientes ; ideo Autor , ne in longum & latum ab- erret, compoitando plures probationes, nos certiores efle iubeC: Pifces auditu commode carere. § XIV. Certe, cum in pifcium hiftoria ampIilTima non fufflclenter ver- fatus fit Domlnus Autor, miramur, quod tamen pifcium opera dphro- dijiaca obfervata velit. Phyfeteres funt & mancbunt pifces ; hl pifces opera ]lla folennibus ritibus fibi invicem pr(:eflant; Congrediuntur^ ope pinncE caudae horizontalis (cum aliis pifcibus fit verticalis aut te- retiufcula ) ercBi, in fuperficie aquoe, fe invicem amplexati plnnls , latcralibus, quibus pro fpinis quinque offei & artieulati digiti funt, crallb glabroque corio communi tedi; pariunt pullos vivos, quadru- pedum more; catuli matrem fequuntur, lac ex fingularlbus glandulis, vulvas vicinls, profluens excipientes ; oborta tempeftate, tnater pro- lem in vaftiiTimum ricium recipit & contra pericula fovet; ac qua: reliqua. Nonne hsec fat egregia fant documenta opemm aphrodifia- corum, fimulque follicitudlnis maternoe pro pullis? Aliter quadan- tenus fefe rcs hubet circa plurimos pifces^ qui vocantur cartihginei, {hran- * Dominus LE cat caufam flupidita- quent dc Uimcon, anffi hicn quc ler tis ponit in eo, quod pifces careant oifeaux, luaii qni n' ont pat , covnne cochlea : Jans le lima^on qu^ ont ccs ccux ci l avmta^e d'' avoir nne tete animaux, on ler verroit ftupidet cn ce ajfez degagee , ajfezfonore, pour Jn^- genre, comme le poilFons ^qui majt- pler a cc dcfaut, c • 14 DESONOET (Iranchiis ofra/w J quod quidcm, utlUi, vivos pariant catulos , h- vero ex ovo intra corpus excludantur; noniiulli catuli, ex. gr. Vulfes marini ex genere galeorum^ immincntibus periculis, matris in ven- trem per os intrant ; & Raiie mares duplicibus membris genitalibus, totidcmque uteris foeminae, gaudent. Reliqui pifces, vulgo /pinoji (hranchiis apertis) ova mamra ex ovario enituntur innumera, quiE mares illico lade vel femine irrorant fcecundantque. Sane , quod pifces hoc procelTu funt occupatiffimi , natura procul dubio utrique fexui peculiarem fmnmamque de aitibus talibus conciliavit volupta- tem. De fingulis pMim plura in MiJJubus quinque in fpecic Mijfu III, ubi de partibus genitalibus RaitC maris , & ovario Galei. § XV. gig. ars- Ut autem comprobct Dominus Autor, pifces ( modo fMutos fur- dosque ) & commode auditu carcre pofTe , illis aciem vifus (^ reni- dentiam corporum, qua notflu pollcnt, fufficere ait; undeetiameft, quod opinetur, non dormijr pfces , fed & notin cibatum ire, cogni- taque perexigua efca hamis impofita, no(51u capi; vi/um inqne fa^o pag- 279- Creatoris, fupplere denegatum fenfum auditus & carentiam loquel^, non obftantc audita aliquando narratione, qaod anguill^ vocifera- tione valcant; hanc opinionem putat enatam ex bullis aereis, {xpiiTi- me a pifcibus in altum abeuntibus, inque fuper/iciq, aquae difplofis,- . quales bullulae & capitibus pifcium adha^rere & nonniliil ftridoris ex- citare folent, vel etiam in maiorem fonitum erum.punt, ubi frequen- tilHmcE funt. Sic nihil infringere thofin fuam putat: Le poifTon eft muet; cum vero hxc ipfa thcfis alteri; que le poilfon efl: fourd, conciliaverit femiprobationem , imo , quod extra dubium pofuifle confidit, pifces auditu non indigcre, idcirca fibi non nifi probatio- nem incumbere fuftinet clariirun. Autor : Pifces & fafto ipfo noil audire. § XVI. Motum & quietem omnibus omnlno corporlbus competere, Mathematici in phyficis docent. In hiftoria animalium verfantes, ge- neralitcr verum efle dicimus, omnia animalia, quod moveantur, &quiete, qux cum fom?io convenht, opus habere. Mujde, Hi- ruhdineSj Pijces, ut plura animolia taceam, a primo manc in ferum ■ • ' vefperem _ AUDITU PISGIUM. r^ vefijerein moventur, vagantur; indj ffent kaqnc pifces cumiWis ^uiete^ quce vel prope ad fomnum accedat ; alia animalia , q«je noBu moven- tur, interdiu quiefcunt; qiiamdiu autem pifcis quiefcat, determinare non aufim. Hoc pro certo allumere dignetur Dominus Autor^ ut- pote rationi & experientiae confonum, omnes pifces pulmonibus pra- ditos reliquosque, qui ferventem fmguinem habent, revera dormire^ expofitis aeri libero naribus ob refpirandi facilitatem ; fif nec reliquis pilcibus, quomm hiftoria adhuc manca, quietem noctu , fomno ana- logam , facile denegaturus. Quod vero pifces nodu hamis capiantur, hallucinationem fapitj fic probatio deficit, pifces in tenebris velmi- nimam efcam jccrnere, vifuque reliqua animalia antecellere , ut neque dormiant, vel quiefcant, fed cibatum eant. Sciendum enim eft , pi- fcatores hamos vefpere non eiicere, ut pifces no(?tu capiant hamis, fed ut pifces primo mane efcamfnefe hnbeanti aliter enim, velau- rora imminente , hamos iufto tardius proiicerent pifcatores dodi, pifcesque capiendos longifTime ab hamis fiigarent. Sed unde eft, quod tanien nodu retibus venentur? quod fcilicet experientia pifcato- res docuit , pifces retia no6lu non animadvertere , prout interdiu, aqua clariflima; pifcesque etfi conturbatos retibus , tamen , quo fe vertanr,' non perfpicere, fed fugitivos eo citius aliquando in rctia illabi. No- durna denique pifcatio probat, pifces in confuetis tradibus per fu- iTiilias congregatos, folita quiete uti , & neque fingulos, neque grc- gatim vagari de cibo noitu follicitos, quodque maiori copia nodu capiantur, ac interdiu; unde eft, quod Romani Apitii, pro certis pifcatoribus no6lu folitis, retro retia flammas excitaverint, ut lumina petentes pifces facilius irretiti fuerint ; quo ftratagemate & venatores Anguillarum & Aftacorum in CafTubia noflxa felici fucceflii utuntur. Sic conftat, fifces nociu efcam non cernere, prout u lu las in honeis mures ^. Divus Petrus, ante pifcator quam ad Apoftolatum a Ser- vatore humani gcncris vocatus, ai"tem pifcatoriam ex profeflb coluit; C 2 undG ^ Nolumus multa verba facere de pl-' miratur Arcadia Exocoetum fuum, fcibus fpinofis, qua ratione dormianc, appeilanim ab eo , quod in ficcum, nec in fpecie dc Exoczto* cui no- fomni caufa, exear. seleucus men aVo t5 i^oo xolTav , quod ex- tarsensis apud At/Ku^um, &i ov- tra aquam in ficco dormire dicatur, pi axus tradiderunt: Scarum e pi- de quo PLiNius Li^. IX caj^. ip: fcibus folum dormire ; gesnerus & I<5 DE SONO ET unde ed, qnod paradoxon ipfi audierit mandatum nmgiflri mariumj ut iii alto mari proiiceret retia pro capieiida pifcium multitudine, fole omnes aqiut farticulas Jpeculares minimas ^ diverfimodas quuf- cunque illwninante ^ cum tamen ia tenebrolis undis nocl:u, ne uni- cum quidem piicium ( forfan aliquos nullius momenti ) ceperat pe- TRUS. Domino Autori calculum meum addo, pifces interdiu acuto poUere vifu;. de hullis autem pifcium aereis^ ad quas provocat autor, eorumque effectibus , fimul dc generatione bullarum aquearum & de jiuido elaflico aere fuhtiliore hullasque expandente, hefito hoc loco, eum principibus de re phyfica, mentem meam explicare; quodque ad Anguillas attinet, proprias iam obfervationes circa earum vocalita- tem, bene auritus ( jf^/) retuli. Renidentiam pifcium, nec tamea omnium, concedo, kd alicnam ab igne fatuo fhofphorafcente ligni futridi in cellis; nirorque, qui navigantibus aliquando oculos ferit, non eft huius loci. Quicquid fic, Dominus Autor ex eo, quod pi- fces mutOS iudicat, derivat probabilitatem : & furdos el!e, medio quafi termino alfumro, quod neque fenfu audiendi indigeant. Re- ftat percipere , quibuscum rationibus militet pro confirmanda propo- fitione: Pifces revera non audire, quod audire non poflunt, § XVII. 1 ad pi^ducendumj^waw, quod ncc tantillum aeris, & fi commoti, in aqua id efficere pofHt: Scholion addens: Aerem in interfcitiis de- tineri , neque citius undulatione ipfius aquo» transmitti poile ; imo fonum in aqua adeo labefaflari, ut violento terra; motu opus elfet, ad exxitandam vel minimam impre/Iionem. Hoc experimento com- probari fuadet: Si fcilicet, caput pedem altius aqu^e immerferis, nihil audtturus, prteter impetum (cfluofum ( bourdonneiuent ) etiamji iti libero aere, wfcio quos, graves tumultus excitari iuferis ; hunc ftrepitum asftuofum, aqua licet ad excelTum mota, ne ultimo quidem gradu diminutum iri dicit; unde infert, aquam minus aptam elle, ut generaret fenfitionem foni, vel ut aer externum fonum per aquam ad aurem devehere poffit; Ciun econtra extra aquam, aere tranquil- io, fonus in longum 5c latum percipiatur; quo experimento com- D 2 probare mem omnes fentire pifces, fed ma- xime qui lapidem in capite exifti- mancur habere, uc Lupi & Pagri; cumque afperi fuerint hyemes,mul- tos capi ccecos. Ob Lipides enim a frigore, inquit rondeletius, congelantur & moriuntur; qua de caufa frigoris vi morcuos fxpe in fuis flagnis reperiri, pifcatores te- flanturi additque quandoquidcm, qui in abditis gurgitibus hyeme ca- rent, minus a frigore lacduiitur, nec hyeme moriuntur, ctia>rfi lapider ha^ beant in cerebro. (ubi ego nullos of- fendi,) ut Solea;, PafTeres, Afelli, Co- racini,Scari Lati, Umbrx, Hepati -- Keciins, quod fubnimiaglacie pifces ob defei3um liberi aeris, non ex fri- gore, moriantur, iieque ex lapidi- bus in cranio, congelato cerebro. R u M p H. Muf. Amboin. pag. 317. omnibus fere pifcibus lapillos, fed non nifi duos adiudicat. Non di- cam de Auratx & Dencalis pifcium lapiilis, {Miful§ A'XAY,)deque la- pidibus Sanai Petri ( tb: § XXXII,) cumpifcem innominatum, in cuius ore Div. Petrus flaterum ( Matt/}. AT//,2(f,)deprehendit, nemo inter- precum ex animo & iuclicaco indigi- tare , nedum defcribere aufus ed. NonnuIIa de his lapidibus vid. in Comrnerc. literar. Norintl>, lyjif num, zvj S^z$7i 17 jp pag. zop feciu. 44 • DESONOET probare putat, renitentiain aqute fernie jequalem effe refillenciae, qnam planum marmrewn lubQt. § XXVII. Ita eft, ante omnia certiores fimus, utrum pifces habeant organa adexcitandum fenfuin audituf^ Sc uzmm locus, quo degunt, iiatura fua, ita fit comparatus y utjoni ad am-cs"l[i'ansmitti quemt; quippe Sonus nihil aliud eft, quam tremukis fonoro corpori imprelliis, acri- que ambienti communicatus, & ad aurem internam delatus motus; cuius medium utique elafticum effh debet r uno vel altero deficiente, pro certo affirmamus, pifces non-audire; non vero fufficit, iimplici- ter negare organa ad audiendum, quia nullum fignum extei-num, quod m^r;V dicitur, deprehenditur; falUtfidem, quod ideo nec or- gana interna adfint auditui adsquata. Si e caftris profugo aures ex- ternse praefcinderentur , 'manfura tamen organa ad audicndum interna, meatusque auditorius , ut applicatis auribus artificialibus acutius forte audire poffit, ac antea, auribus integris. lam vero extra dubium po- fuille confido, quodPhyfeteres, etfi externis auribus careant, tameii organis internis omnibus & poro auditorio gaudeant, quadrupedi- bus & ipfi homini confuetis; & quod ad reliquos pifces attinet, nec hos quidem auritos efle , fed poros pariter habere auditorios ac illi habent, ad admittendos fonos in aurem internam, cuius primaria organa iiint coi-pufcula fonora , vel mallei, vel incudis, vq\ fiapedis^ reliquorum animalium vicaria. Sic non dicis gratia affirmavi, quod flmpliciter negavit Dominus Autor, horum enim pifcium organa ad eandem ferme certitudinem fuiit redac^a , ac Phyfeterum organa. ;Quod autem natura niliil faciat fruftra, & quod breviffima via femper utatur iuxta operationes fuas, prouc Phyficis conftare poteft, mox vel conieftura confequi licet, elementum., in quo pifces vitam tra- hunt ex ovo (aquam fcilicet) fic comparatum efle, ut pifcibus trans- miffionem foni & fenfationem audiendi^non praecludat; quippe pi- fcibusin rem fuam nihil conducerent organa ad auditum, fi elemen- tum, in quo degunt, audicu pifces prohiberet; contradictionem enim involvit, haberc facultatem audiendi pifces, neutiquam tamen audire, fed furdos effe. Odoratum nemo hadenus pifcibus incerdixic; fi vero odor nafo obfequitur, in aqua produci & cransmicti poteft. Exem- pla pifcium olfacienciuiTi vide apud cakol. franc. coppini prigio- Jii (ji morte delli pefci in Roma i^f, i^mopag. loo, loi & paflim. % XXVIII. AUDITU PISCIUM. ■ 25 • § XXVIII. Sic experimentum , quod Auror (^XXVI) fliadet pro firman- da thefi fuar non tranjire vel trasininjfonos per aquam, noiivalec; nimium eiiim probat: ffilicet, hominem caput, inverfo ordine naturse, aquae. immittentem , fentirc aeflum aquce impetuofum & praeternatura- lem. Nonne homo, manibus obambulans, pedibus in altum erecYis, in flatu praeternaturaU eft conflitutus, aliaque phaenomena in tali fl:atu expcritur pras homine, pedibus ambulante? itaque experimentum iilud nihil aliud probat, prater Jenfationem apparentis afi/is impetuoji, sequore licet tranquillo. Fado Domini Autoris opponam faclum ccleber. Domini Abbatis de nollet, quod publice die i^ Aprilis jj^^ in Regia Scientianim Academia Parijina recitavit ex libello memoriali: fur 1' Ouie des Poiffons & fur la transmiflion de Son dans r Eau , nondum typls in Hijloria Kegia Academite expreffum. Jpfe pfcis faHus , poflquam per folennes circumflantias confuetu- dinem contraxiffet, ut integro corpore duos pedes altus Jub aqua^ plus fimplici vice, commoratus fit; Data experimenti, breviter fe- quentia connota\'erim : i) Quatuor uncias fub aqua, audivit fclopetum marfiipiale, ho- rologium, & corniculum, quo venatores utuntur, eredum, flve oithoceraton. z) Denuo audivit eadem 8 uncias, n & i8 unclas, ad ufque duos pedes altus fub unda ; nec non vocem humanam. 3) Excitari fecit in diverfls altitudinibus ad ufque duorum pedum fonos mixtos, uti ex duabus campanis, duabus fiflulis, optime diftinguendos. 4) Bona voce pronunciata verba humana Ita difllncle audlvlt, ut extra aquam conftitutus, intelledas fub aqua articulatlones fln- gulas recitaverit. 5) Omnes fonos, quos perfentivit, fe ludlce, quafi attenuatos agnovit, dicere non potens, quod variantiam pafTi fuerint. 6) Pro polTe conferendo eundem fonum cum profunditatibus fuc- cefTive 4 & 18 unciarum , differentias non perfenilt proportio- • natas voluminibus aqux, id efl, fumma diminutio fonl ad 4 & 18 uncias altitudinis fub aqua proportionata non fuit profundi- tati, qua perceptus fonus. -. D 3 7) Obfer- 16 DE SONO ET 7) Obfcrvans, quod explofi fclopeti fomis tanmm non valuerlc, qiiantum foni continuati, audivic poftea in eadem profiindicace & fimplicem cympanifmum, & concinuatum, five rotatum pulfi tympani fonum (?[Blrbel). Idem expertus eft circa vocemhu- manam «Sccirca fiftulam; verum, quod de tali experiencia, tan- quam faeile fallaei, adeo non prouc de reliquis convi6lus cele- berrimus Ohfervator y idcirco pro abfoluca hanc nondum veii- dicare voluic. 8 ) lam vero caplce In extrema f^Rne fuperfxcie aquo; ( a flenr d' eau) confticucus horas repecendo indicancis horologii , quod aliquoc uneias fupra capuc tenebacur, fonicum amplius percipere non pocuic, cum tamen idem horologium extra undas in plano optirae audierit 45 pedes dillicus ab illo. Concludic candem figacifllmus Dominus Abbas, quod, Ji fifces Jint furdi, non aliunde furdiracis caufa pecenda, nift a carentia aut ab ahfoluto defeBu organorum auditus ; fqiiidem domicilium, quod natu- r.a ipfs /ribuit , nuUatenus fonos adfifces transmittendos arceret ; ut itaque aqua pifcibus ad audiendum invincibili impedimento non fit. Miratus ftim induftrlam Viri doBiftmij fed ilmul medicabundus per- pendi, quodfi homo, qui a nacura ftacionem in ficco habec, immerfus aquis, auribus fuis experiri queac, pisces, indigenas aquae, audicus fenfu valere in undis, nacuram ipfis piscibus organa ad audiendum longe excellentiora tribuifle, confequencer nuUim ■praiudicium clle, jTed ipfa J-acione nitl , pisces acute audire. Vejpertiliones & No- Bu£ nodu videnc, quodcunque aliud animal videre nequic, cum iilo- rum oculi Ica func conftru(fti, ut vel ultimam lucem , nunquam in fum- mis t^iiebris delebilera, percipianc; flc pifcis excra elemencum fuum forfan eiusmodl impecuofum xftum paticur, ac homo, qui fecundum procefTum Dominl Autoris capuc aquis fubmergic, vel pi-ouc oculi }sloSii£ fplendore folis perftringuncur. Opinacus quidem eft ccleber. T)Qyvi\\\VLsAbbas ^ quod pifces /o«Oi- faltim in aquis generatos diflinifte percipianc, illi vero, quiin aere libero excicancur, canquam toni exo- ticl, pifces non feriant, nifi imbecilllter , quod multi potentes non funt; fbd,utverum fatear, fluftuationem animi liac de re mihi conci- lianr, & potentla audiendi Fhyfeterihus communis, & exempla allo- jum pjfcium, branchiis apcitis, fivc fpinofbrum mox referenda. § XXIX. AUDITU PISCIUM. VI § XXIX. Silentio prseterire potiiilTem , quod Dominus Autor pifcatonim pag. s8j. opinionem, tanquam vanam culpitet, quod tacite & fine ftrepitu pilcacio fieri debeat ; fed diftinguendum efle puto inter pfcationem tioBurnnm «Scinter diumam ; nocturna pifcatio ut minimo, quo fieri potcrit, peragatur ftrepitu ( §XV) ipfa ratio diditat; in diurna pifces antecellunt pifcatores oculoram acie, & mukis infidiis hi opus ha- bent, ut piices venentur; infuper fententice Domini Autoris: mil- tus tanquam pifcis, oppono magis abfolutam fententiam: Cuilibetp^s- asj- artifici in fua arte credendum. Tandem clarill! Autor radicitus toUendas cupit hiftoricas relationes , de convocatis ope fulfts campante Cyprinis aliisve pifcibus. Ad liiftoriae certitudinem requiri dicit, uc campana tali loco fucrit fiifpenfa, quo pifcibus non integrum fit, oculis campanam percipere, utque convocantes vel voce, vel fiftula, in tali ftatioue ilnt conftituti; unde in oculos pifcium non illabantur, § XXX. Sic eft; ferunt relationes plinii, lavrentii, severini POMPEI SARNELLI ^, SEGERI, SALVIANI, RONDEL§TII, BOY- LEi, SCHEUCHZERI& aliorum autorLUTi , Cyprinos ope pulfce cam- panae, aut mediante alio quodam fonitu excitato, cibatum appellari. scHEucHZERus all. loc. (ad j^ VI): Supplent forte hic vifus atque taSus defeBum auditusf fed quodfi etiam per tadum pulfam campa- nam fentiat, fequitur, aquam [hnum transmittere , fenfumqtie audi- tus non impedire, fi vero audiant, iterum fequitur, pifces habere auditus organa, quae scheuchzerus negat, hoscque nullibi, ntifi in capite perveftiganda fore. raius dubitat, an tale fadum pro- bationi de auditu pifcium infervire poffit; interim tamen eandem cum Domino Autore cautelam in medium profert, ut fcilicet cam- pana tone parietem fufpeiidatun verba eius fequentia : i La Guida diPoroIi fag. 84: Prejfo h ciho, onde CICER 0 NE con ifcher- marina di Baidi mi la villa di Qj^tior- zevol - motco il cbiamaJa TR 1 TO- tnifio oratore - - q-iindi eranoL- fus NE. Conf. cunJeni ibiJ.. pag. $5 de vefchiore, dov' egli haveva pefci coft villaif ffcinisDomitiani:o7ule{?h\- manfuefatti, che corrcvMio a cibarfi nio ) inferifce , cbe i pefci hanno nelle mane di quei, che prgean loroil P udito ife. ?8 DE SONO ET - Si campana pone parietem collocaretur, ^ nihilomimu^ ea pilfa- ta, e Intibulis egreffi pifces, eofe reciperent, unde fonitus exiret, • quin auditu donati ejfent, nullus adhuc relinqueretur locus. lam vero fi Domlnus Autor egreglo boyleo noii omnem fidem, 11- cec ex audlru, prout pllcatoribus , denegat, non vocaturus In dublum hifloriam, quam hic in O^er. philoj. Part. lll^ag. ^i acceptamre- fert ; fic fert relatio : Jbi C fcilicet In quodam horto Genuenfium ) ichthyotrophium efl., colli vicimm , cuius agger tantic altitudinis , nt homo in pi/cinam introfpicere nequeat, nec ullo modo a pifcibus videri queat; ad hanc pifcinam Jide digniffima perfona, omnibus temporibus obferva- vit^ pifces ab hortulano j edito certofonitu, convocatos ap)pellatio- fii obtemperajfe. Aliud experlmentum de pulfato manu muro vlde Mijfu T Jf TX, quse omnia, &' quod in vllia Divi Antonii pifces e manibus hominum ci- bos ceperlnt, enervant Domlni Autoris obledionem, (^ XJII) pifces plane ftupida animalia efTe, cum iure nullum animal dicere queam ade^ftupldum, quod difciplinie capax ejl, ad quam elusmodi exercitia certo certlus trahl debent s ; alias brutum non folum animal irrationale, fed & hominem Jlupidum fignificare folet; quo vocabulo autem facile carere poirumus. § XXXL pag- =8j. Ultimo loco tmtinemus pondera experimenti Domlni Autoris, ^^'^' quo contrarla cxperlmenta deftru61:a vult. Pone feptiuu ad pedem pifclnx cum foclo conftitutus eo tempore, quo pifces ad fuperficlem aquse congregati fuerlnt, cum lapldibus crepitavlt vehcmenter, Imo fclopetum explofit, ita ut plfces propter altum vallum, ncc ignem, nec famum cerncre potuerlnt, & tamen plfces ftationem non mu- tarunt, S Conf. wiLLUGHB, pag. 228, ibl- ' rimque pifium JlrUori confonante, demque cafum {iiigularem; nec non eiusmodi pifces- in rctia convocaren- RONDELETii exempluni defum- mr; - - Sicque fifces in undisfo- tum a nolis, aliisque tintinabulis, qutc nori excitatos quoqne extra undat prifci Junibus rctium applicarnnt , ut fonos in aqnis andire conjlaret. fo?iitu, in likro aere cxcitato , certo- AUDITU PISCIUM. . 29 wrutit, fed circiter diias uncias alti & congregati manrerunt, in- dubitato argumento, f\\io^ Jtnt fiirdi ; quam primum vero Aiitor u\ eorum confpeftum venerit, maamnque £ikim in altum tulerit, omnes illico diiparuiHc. ^\ § XXXII. Certe, hoc experimentum nimium probat, confequenter nihil. Non eft quxftlo: iiti'um pifces, am nihil vident, aliquid tamen audiunt , ex auditu attoniti, latehris fe occultent ? verumquce- ftio aft : quodfi pifces ad certum fonum , vel verhum , vel alios fonitus ajjuefacii, tali modo, jit durante fonitn cihus ipfs propinetur ■, an fifces excitato illo fonitu, non vifts nec operatore nec in/irumento^ Jonitum audiant in latehris ^ ex fundo congrediantur ^ prout mo- nachi, pulfata campana, vel in chorum, vel iii refedorium? Et unde eft? quod pifces prcEter uUum fonitum conveniant, quoties in hortis noftris panis in efcam ipfis proiicitur, neminemque refor- mident, vifis etiam veldecem, vel pluribus hominibus, licet proie- £lio panis iint manus brachiique niotu fieri nequeat ? Quid Domini Atitoris crepitatio cum lapidibus? quid fclopetum explofum, hori- zontaliter, extra regionem pifclnoe in aliam directum, ad pifces? (quippe 11 in altum explodiflet fclopetum, pifces vel fumum appre- hendere potuiflent ). Sane pifces non reformJdant nules fugaces, nec adeo Jlupidi lunt, quin pluribus accidentiis alTuefa^^i; non timent flxepitus quam plurimos, quamdiu infolita, vel timorem imprimen- tia corpora vel aves piJcivo/iC in*oculos eorum non cadunt. Comi- tantur clajfes navium & fmgula navigia; fedunde? quod iis ailuefa- ^i funt, fpemque lucrandi cibum habent, vel fapinam e navibus. Sic certiffimus fum, & explofo fclopeto pifces ad cihatum congrejfu- roSy ii talis difciplina p:inem fe lucraturos edocfli fuerint. Commu- niter de homine meticulofo (polfron) dicitur: perftat, tanqunm le- pus'ad tympanum (ct flc^et, \x>k t)cr ^^M^c fiii* i?ei' Srummcl) iam vero porrigas lepori avenam, non nifi in alrerutra fuperflcie tym- pani, pro paftu; ubl fawe prejjus lepus , nihik|ue fuper tympano pro gula h.^bcns , proprio mane ingcnioque tympanum pnljahit , E foUicitan:; 30 DE SONO ET AUDITU PISCIUM. fbllicitans cibum ^. Sponfioaem cum Domino Auti.ye leciflem, quod pifces, quos manu erecta, verum vacua ante fugaverat & ex- flernavcrat congregatos, mox reduces reddidilTet, ad ufque littora fibi appropinejuantes, fi altera manu frufta panis in aquam proie- ciilet. Itaque contra Domini Autoris fententiam: pisces efle mu- Tos & suRDOS, fatis firmo ftat talo: pisces efle sonoros, au- RiBusque opTiME concipere sqnos. f» Conf. Frodr. hijior, quadr. promov. inter dubla &c. ad § XlU^ag. ip Utt. pf lOB. XII, 8. Loquere terrae, & refpondebit tibi, & narrabunt pifces maris. ,.-/ vu .i-A^yu.';}-^ '. :s book should be returned to I ^ • on or before the last ('- lo-v. ^:.' 1 ' n^ t , t ^. -J-*5>«^ •'*•-■