320), : 1 »À à 9
kVERNATIO ^
- ARBORUM,

QUAM,

CONSENT. AMPLISS. FACULT. MEDICA,
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

Sub PRJESIDIO

VIRI NOBILISSIMI,

Dx. Docr.C ARO LI
LINN/EI,

Sue RugE M:rris ARCHIATRI,
Mzp. Er BorAN. PROFESS. Rrc. Er Onp.,
Acan. IMPER. MoNsPEL. STOCKHOLM.
Usar. BreRor. er. l'or. SOCII,
PUBLICO .EXAMINI SUBMITTIT,

HARALDUS BARCK,

SMOLANDUS.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. V. MAJI,
ANN. MDCCLIII,

TI 4. MOS

LPS ALI A,
Exc. L. M. HOJER , Reg. Acad. Typogr.

i | :
b. d A.

Konol. Maj:ts TRO-
ÓFVERSTE- LIEUTENANTEN

wid Smáalands Cavallerie,

Hagwelborne FRIHERREN,

Hia CLAES ERICH
SILEWERHIELM,.

Iddige

T7: myckna eoda, jam of Eder, Nádiga HERRAR/
foni ock tberaf utan rwekan Jluter , hwad fag L4
Üa , Na 2drae Hr ARRAR / att Jàfom eit vimpa prof af
jámra de[le. rón, lom jag ttl en flor del famlat omkring
och underballht mitt nbje : Fer Jó farenbet nee fladsar
dà de antagit den eróna ork tác ka würdrádeten.

Tillat: ?, N. adipe HERRAR / m /q , dá jag ef ter
tberinunder af tráns lófning ut for ff. 2 rátta Sdningstidn,

Wagren mig ej, att pà tbetta enda [attet ,— jag
jeg ». in ti) mitt [idfla bar den aran att frambár

Mie Nádige
ED

üdminkaffe
-HARAL,

TJENARE
MAJOREN och RIDDAREN
af Swàrds - Orden,
Walborue HERREN,

Hs GUSTAV AD.
WITTING,

HrnnARn!

vedan atnjutit, wórdar jag med ódmiukefla tacklambet:
dauefter af Eder wnnefl har att wànta. lillládjen "mig
en undcergifwen wórdnad framte ocb uti Edra bánder
Edra Sátesgürdar. — Eder. wupmárkjambet bar. wáckt
min myfikeubet , til att Gfkoda tràn ocb antekna tiden,

flráfwar. vranfaka. naturen. ocb fólja des f[porr , [amt
T
att Jóka ocb finna. fkygd ocb fürfwar bos Eder.

lórmár, betyga den ofkrymtade wórdmad , bwarmed
da ,

HERRAR,
ER

tjeuave ,
BARCK.

MONSIEUR,

Q comoiendra fane difficulté quc. les fciences. font. ve-
duites d ce degre de perfection ,. que «elut. qui veut
y ajouter quelque cbefe de vétl , doit avoir la force de
poser ,. au defjus du Vulgaire. — Elles font. aeanmoins.—
fJujceptibles de proorés ,/ c'efl ce qüe les Exemples. &£
P experience nous montrent tous des jours :. pour s'en
comoatucre on ma qu à confiderer l^. etendue de D elprit
bumain. On me developpe la. Nature que par une indu-
fírie, qui meprife les travaux. &? Ies veilles. — Le Pu-
blc, MONSIEUR , Vous fera indubitablement. obligé
de D oworage que Vous lui allés communiquer. — Vous
avés choifi €? expliqué une matiere, qui porte temoigna-
ge de Vos talens &. de Vos. lumeres. — e Veus fuis
trop vedevablé ,, MONSIEUR, pour laiffer ecbapper une
eccafíou. fi favorable de WVous en. feliciter du. meilleur
de mon coeur. L' applaudiffement du. l'ublic à D egard
de cet effai me [era qu'un. interpréte des vecompenf[es
que Vótre vertu merite.

J'ai D bonueur. d' étre,

MONSIEUR,

5 ,; . ,
Votre trec affetioxné €? trés
dele [erotteur ,

ADAM GUSTAV WITTING.

$ N eo defudarunt omnis zvi Dotanici,
| ut plantas non detegerent folum &
nominarents fíed, qua fieri potuit,
; etiam defcriberent diligentia. — Ve-
SO«9) rum enim vero jufto, quod mireris,
arctioribus terminis circumfcripta erat in przífens
usque feculum hzc fcientia; ea enim opinio erudi-
torum fere omnium animos inceflerat , non extra
medicinz campum eins patere ufüm; unde tunc e-
jus cultores preter /Efculapii filios, paucos admo-
dum videbis, nec ultra mediocre herbarum officina-
lium ftudium. eorum progreffam deprehendes indu-
ftriam. Noftris autem temporibus, vires plantarum
majori cura & induftria exquirere & pervettigare co-
nati fnt Viri , in orbe botanico nunquam fatis col-
lardandi. Hi enim, preter medicum ufum, alias
hujus ftudii magnas & preclaras detexerunt utilita-
tes, quibus percenfendis Jam füperfedeo, verbo fo.
lum

[cS
WE I.

€wpg )6( &»

um tetigiffe contentus, quid in Botanico noftri Ly.
cei campo przítitum fit, unde fatis, opinor, pate-
bit, ufum hujus ftudii non vilis effe momenti. In
philofopbia Botanica monítravit Nobil. D. Praefes,
quomodo fuis, unumquodque folum gaudeat her.
bis, quas fruftra in aliis locis quzras , & preterea,
quomodo certz plantz vigilias fuas agant, ftatis fci-
licet horis flores expandant , & (tatis iterum flores
fuos occludant (a). Differtatio de Sponfaliis planta-
rum, ufum variorum , quz in fcecundatione obfer-
vare licet, phoemnomenorum, cum orbe erudito
communicavit, Fora Oeconomica , ufum plantarum
in ceconomia privata fideliter aperuit. — Diflertatio
de Gemmis Arborum nobis cauflam patefecit, cur va-
rie arbores , noftri orbis nives & frigora non ferant.
Ex Difputatione de P/autrs E/culentis Patre di(cimus,
varias in noftro orbe creícere plantas, qua humano
corpori alimenta praebere poffint. In Parme Sverico
videmus, certas tantum herbas certis animalibus efui
efle deftinatas. — Ex Hofpita Infecforum Flora colligi-
mus, quomodo certa vegetabilia certas infectorum
fpecies alant & nutriant.

Quartus jam agitur annus, ex quo Populares
noftros in novellis literariis exhortatus eft Nob. D.
Praíes, ut omni cura & diligentia obfervarent, quo
quzlibet arbor tempore fuas expandat gemmas, fo-
liaque explicet, non vana innixus divinatione , futu-
rum, ut ex pluribus hujusmodi, variis in locis , in-
ftitutis obíervationibus, novum & forte non exípe-

Catum
- (a) Vid. Phil. Bor. pag. 265, 273.

«ee» )42( «97

&atum fru&um no(tra capiat patria. Quo monitu
ego, qui eo tempore in Smolandia commorabar :
apud Nob. Dom. G. A. WrrTING , Majorem &
Equitem de O:dine militari, incitatus, per fpatium
trium annorum , nempe ab initio anni MDCCL. ad
idem tempus currentis, Dies, quo arbores frondes
emittere ccepiflent, annotavi; nec non quo tempo-
re agros confeverint ruricolz, & quantum denique
temporis fpatium fementem inter & meflem interfue-
ri. Hsc eapropter a me fa&ta efle fcias, ut certas
inde definire poffem leges, quibus in qualibet. pro-
vincia fementis eflet attemperanda. — Sed non pau-
ce, quas mihi in(tituere licuit," obfervationes huic
fuffecerint negotio; itaque ne incerto & lubrico fun-
damento res, quam meditor, fulciretur, non grava-
tus eft Nob. D. Przefes omnes fched:/as, ex diver-
fis ad Se transmiflas locis, mihi concedere excu-
tiendas, In alio, fateor equidem , argumen-
to, mea defudavic induítrias fcilicet animus fuerat
Floram Gripenbergenfem , omnium circa mite Gri-
penbergz folum crefcentium plancarum ufüm, cum
medicum, tum ceconomicum complexuram, loco
Speciminis Academici , publici juris facere ; fed cum
perpaucis ifthanc operam ufui futüraiu. fuifle depre-
henderem , .mstato confilio, przfentem elegi mate-
riam, utpote quam Parriz non ingratam fore judi.
caverim. — "uum ergo erit, B. L. hoíce conatus
miriori cenfuiz fubjicere.

T'erra noflra, quam frigidum coelum da
iber-

ee» )5( tv»

hiberno tempore gelu concrefcit, hinc radices pigro
quafi fopore preffe torpent, plurimzque herbz, (a.
pra terram ex(tantes, emoriuntur (7). Cum autem
íol, miubus fuis radiis, fub veris initia, eam re.
creat; diffugiunt nives, glacies liquefcit, cela folvi-
tur & lzta redit terrz facies. — Vernos flores (tatim
videmus íuas celebrare nuptias, arboresque, alte.
ram poítalteram, gemmas referare foliisque amiciri,
Mirari certe convenit caufam, cur plante NEMO-
ROS , uti Daphne , Anemone Nemorofa, Hepatica,
Orebus Vernus, Latbrea , Pulfatilla, Tufflago, Ra-
nunculus Ficaria , Viole &c. & HORTORUM, Galan.
tbus , Leucojum , Crocus Vernus &c. primo vere flo-
refcant, quas nulla opera nullaque cura eo redigere
poflumus, ut fub autumnum feu poft fol(titium xfti-
vum, in florem fe induant. Notratu etjam dignum
eft, has herbas, verno licet tempore, frigoris pa-
tientiffimas; autumno tamen adeo molles efle & fra-
giles, ut, more Indicarum herbarum , ad primam
pruinam emoriantur (c) e. gr. Sencbus Alpinus , im-
; «patiens
(b) Quinque prefertim in Svecia numerantur HI EMES
ASPERAZE, nempe 1665, 1684 1205, 1745 C) 1751, qua-
rum tamen frigus 17g1. febr. 12 fuit 1ntenfiffünum , e$
vix boc feculo apud tios obJervatum, dum frigus ad gr.32

in tbermometro Botanico defcendebar.
(c) NOCTES FERREZE vulgo dicte Sv. Járnnárter,
ut plurimum incidunt heic Upfalie inter VIII & XX mien-
VII VIII VIII VIII
fis Em eim ride 8, 1748 6, 1749 21, 17:0 19.

1151.16 , 1752 9, & ultra duas aut tres noctes
raro

^ia RORIS m REP m PP roy

«*» )9( XXX

gatiens &c. CARDUOS nonante folítitium efflorefcei
re cernimus , unde ruricole ex eorum flore , tan-
quam ex calendario, fallere nefcio, judicant folfti-
tium przteriiffe. Hinc patefcit, aliud quidem efle,
preter aquam & calorem, quod plantarum promo-
veat fertilitatem.

$. HT.

Pari ratione fixas leges certumque ordinem in
foliatione obfervant arbores, unde fit; ut quilibet ,
in hac re vel mediocriter verfatus, dum unam videt
arboris fpeciem frondefcere , ftatim fciat, quzenam
proxime poft eam fuas explicare debear frondes.
Nec facile ullam Mes. arborem hunc FLO..

R/E

raro durant. Poft hafce non amplius crefcit Hordeum ,
nec hifce inftantibus fuas Hefperides aliasque molliores
herbas libero diutius aéri credere audent hortulani. Tunc
uruptur folia Fievs, /Morz , luglandis , Vitis, "Toxico-
dendri, ipfiusque Fagis INDICAE plante Phafeoli, Ta.
geres, Cucumeres, Amaranti , Convolouli , Nicotiane,
Dature, Ambrofie, Fagopyra, Borragiues, Perficaria
orientalis , Miltum ,. "l'ropeolum , Bal/amina, Lycoper-
ficum , Pbyfalides annue , Sicyor , Mirabilis, Heliam.
thus annuus , Oenatbera , Aralia , Eupatoria UI ginia-

| ma, Helorroptun, Botrys , Portulata, Ladhuca &ce,

|-

j|

- alpinus, Chenopodium rubrum &c. m

emoriuntur , immo ipfe interdum JINDIGENJE linpa.
Hens, Xantium, Dryonia, Echium, duagallis, Soncbug
marceícunt, Prius ve.
ro quam hac fiunt, explicat Colchicum fuos flores, idque
interdum ferius , interdum prius, prout vel tardiores vel
citiores fuerint ferrez hax noétes. |

quy ):ro( 99mm

RA ORDINEM transgredi. — Flujus autem rei
veram :cauffam fruftra in eo quzfiveris, quod una
arbor aldoribus altera nitatur radicibus 5 tunc enim
prius frutices, quam arbores unius ejusdemque
fpeciei, frondes femper emitterent., quod tamen
raro fit, fed fluit fine dubio hoc, ex alia quadam
«cauffa, ;nobis adhuc incognita, & ex interna for
Man arboris textura derivanda. "Ordo, quem fer-
vant arbores , folia.explicaturz, hic fere e(t, nempez
4 'Groffular. 7. Sv. gy. 43 Ulmus fl. $v. | 219
2 Ribs -— * üuügz 44 Rofa -- - 496
9 Padus ^ — -.— 396. 4y PyruS - ^ - A0oI
4 Sambucus — —2jv. 16 Yrunus ort.
;; Sorbbus —- - 406 47 Rhamn. fl Sv. gy
6 Saix «^ - ym 1$ Frangda —- 404
" KAinus ;— i4 UU. 419 lilia ^ - —- 4752
.4 Malus - - .4e2. | 20 Fagus « —- $y
2€ Cerafus Hort. - S AT Crategus - 398
4o Opulus fl. Sv. 249. ^ .22 Populus - - jig
41 Bstula. —- - 776. Z2 ACH. - 3a»
42 Corylus - - $77. 24 Quercus - 744

2j Fraxinus -- $30
Trimarum jam 'enumeratarum arborum (1,2,3, 4))
ffrondefcentia., «qua tempus & diem, quo folia c-
mittunt, multum variat, prout enim hiems citius
vel ferius ^mitefcit; ica ha temporias vcl tardius
"frondefcunts reliquarum 'vero non item. Ex. gr.

Anno MDCCL ,. quo hiemis vis in Svecia auftra- -

liore prorfus nulla fuit, 'fed continnum fere ver,
'obfervavi ultimis :diebus ^merifis Fébruarii Ribem
& &roffulariam |. circa Gripenbergam florefcere,
E prae

!

&ap "(C e»

praterito autem anno demum initio menfis Apri-
lis; Quercus vero una cum Zraxjno , folia (ua raro.
nobis prius oftendunt, quam gelu no&urnum fe.
re ceflaverit (d), Unde hortulani hefperides fuas.
eclo prius committere non audent , quam folia
ultimarum arborum figna eis prebuerint mitioris.
tempefítatis. |
$. IV.

Opportunum, fi quod aliud, Saminandi tempus,
maxima cura obfervabit prudens ceconomus ; id
enim , fecundum benedichionem divinam, uberta-
tem facit annonz , & fundamenta ponit, cum pue
blice totius regni falutis, tum privatz civium fe-
licitatis, Ruricola, patriorum rituum. & invetera-
tz confvetudinis jufto tenacior, fementem ut plu-.
rimum certo menfi, tempori & diei alligat; utrum
vero nec ne terra od femen excipiendum. parata
fit, parum penfi habet, unde non raro accidit ,
ut arva fallant. depofitum , & quod cum (üdore
feminat feminator, cum mcerore demetere coga-
tur, meflor. — In eo ergo maxime laborarunt o.
mnis vi Oeconomi , ut cerrum definirent & fi-
xum fationis tempus , fed ha&tenus irritus fuit o.
. mnis eorum labor. F'uere, qui ex gufu vel oJ.

D 5 fadu

. (d) Ultra decennium obfervatum eft, OUERC UM fua
Vernatione menfem Maji non transgreffam fuiffe in Up-
landia; patet ex annis 1741 22,1744 8, 1747 931750 16
1742.3, 1745 12,1740 13,1751 18)

1743 9,1740 10,1749 - 1752 1g,

€*» )i:u( &*».

fa&u terrz qualitates, ad hunc finem obtinendum
neceflarias , perveftigare conati fint; nec illi de.
fuere , qui fibi per(vaferint, forem terrz vel
fila Dive Virginis , certiflima fore fsmentis indi-
cia. Quz licet omnia fuo forte non careant fun-
damento, fini tamen, quem quzrimus , obtinen-
. do nequaquam íufficien. Multorum enim anno-
rum experientia docuit, femina unius ejusdemque
fpeciei , eidem quidem agro, fed diverfo tempo-
re, commiíla, non zque uberes tulifle fru&us.
Sic etiam dum una planta viget & florefcit, alte-
ra ejusdem indolis & in eodem nata folo marce-
fcit & emorirur. Cauflam fterilitatis haud raro con-
Jiciunt agricole in San&iffimum Numen. ingratam
puniturum gentem, agros interdum jubens Ípon-
taneis herbis horreícere , íegetesque ludere co-
lonos inanibus ariftis ; fed vere tamen dicere pofitum,
fepius immerito. De fua potius hi querantur im-
prudentia fibique culpe dent , quod horreum
fit caflum & promtuarium inane. | Coli fidera
luftramus, & a corporibus cceleftibus varias mu-
tationes terrz non immerito colligimus ,| eorum,
quz juxta nos crefcunt , prorfus neglioentes, Ar.
bores referare gemmas foliaque fua explicare
quolibet videmus anno; hinc concludimus, ex-
perientia fuüffulti, ver appropinquare : nemo au-
tem adhuc oítendere potuit , quamnam arborem
noftrum calendarium efle voluerit Providentia, ex
qua diftamus, quo die femen , in fpem fuüturz
meílis, terre mandare debeat agricola.

$. V.

8*5 ):5( &*2
$. V.

Facillimam & breviffimam viam in operibus
fuis femper fequitur natura ; qui hanc itaque i-
mirari velit, eandem obfervabit methodum. Haut
facile quisquam negaverit eandem vim, quz fo.
lia arborum producit, fíegetes quoque protrude-
re; fed jure nemo dixerit, przcocem fementem,
maturam femper & ubique acceleraturam efle
frusem. lraque feliciorem nobis haut forte pol.
licebimur fucccffum , quam fi ex VERNATIONE
ARBORUM (e) fadionis deftüumamus fundamentum.
Difpiciendum nimirum eft, quo ordine quzlibet
arbor pro fua fpecie, aéris calore ipfiusque ter-
re indole folia fua emittat. —Collatis deinde pla-
rium annorum obíervationibus non erit difficile
ex frondeícentia arborum , fi non pro certo, fal-
tem maxime probabiliter definire tempus , quo
non tantum ZHordeum, verum etjam .Secale VET HL,
4venam aliasque plantas annuas terre mandare
debeant agricolz.

$. VI.

3 Hic ut obtineretur finis , fuere varii » qui
Eta Nob. D. Prafidis in variis Patrie regio.
nibus annotaverint non Íolum tempus Jfrondefcen-
te arbwun , ícd & diem , quo Hordeum feve-
: rint

^ (e) Per VERNATIONEM ARBORUM iutelli--
rtmus fLarum illum , quo arbores vi £g inpulfa matu-

re gemuas explitare C in fülia erwuperé ogg.
piunt, :

«e» )'4( «9»

rint & meffuerint, easque obfervationes benigne
nobiscum communicare non gravati fint (f). Sin-
gulis Honoratiffimorum Virorum ob. benevolen.
tiam hac in re nobis preítitam , multam d:be.
mus. gratiam , prafertim plurimam D. 'T'orén re.
ferimus , qui per triennium in. eadem arbore e.
jusdem fpeciei, omni cura & diligentia hafce in.
itituit obíervationes; nec non D. Erico Ekelund
qui id ipfum pari induftria duobus annis przfti.
ti. Nonoullis autem tempus forfan & locus
Cf) | non
InSCaNiA circa Londin.Pro£ L. Liedbeck pro A.r750.
OzraNDLE Par. Refmo Paft, P. Weidling - 1750.
CarwaguE -— círca Liugoby D. Uddenhergb. 17250,1751.
lnSworaND.Merid. - — Nozebáck Mag. B. Kallenberg: 1750.
- Septent. - Gripenberg Eoo i750,175 1,1752.
Cir.GornHosunc. ad littus maris Paft. J. A//e/ó/ 1750, 175 F.
lo Panvusix infula — Kran D.S. Lindberg - 17506, 1751.
NonvEGLA finit. circ. Na/ige D.M. Torén 1750,77 $5, 1752.
W'ERMELAND. |» — Carolill.Lect.]. Fryck/ell 17 50,75 T.
SUDERMANNLE Par. Wingacker D. L.. Willemont 1750.
WIESTMAN, cire. — Arof.kect.A.Carlbaun I7 0,7 51,1752,
UPLANDIA . « Up/aliam D. E. Ekelund (Vj, I7 $1
DarrkaRLtgA - Fablumam D. Ol. Kabnetter 17$.
FiwiaNDuA o. Aboam Prof, J. leche (750,
Osrnzosoruwizs Par. Pybhejacki Paft, N. Matbeftus 1755.
Mrprtrap.Par.Sróde Com:ft.D. Norafo 5 17j 675 LI752,
W zsrRosorR. circa Pitheg Prep. C. Sol;nder I260,751. !

LarroNim l'a. Quechjock Paft.Ol Mogé; 1750475 1,1752.

aon femper fuit experimenta fua eadem attentio-
nme inftituendi ; lis enim qui urbe detinentur,
inon raro deeft copia hec rite obfervandi , & qui
Turi verfantur, «domcíticis curis ab ejusmodi ne-
gotiis fpe abfítrahunrur. Quod fi vero hz /ob-
fervationes fecundum has iaüftitutz fuiflent regu
las, ut, 1:mo per citatum triennium, allegatis o-
mnibus in locis , inftitute fuiflent, idque 2:do
circa eadem arborum individua , & g:tio circa
arbores quz eadem :terra, eodemque gaudent
fitu cum agro; tunc forfan certiores regulas co-
lonis obfervandas formare potuifllemus; cum ve-
ro he interdum neglectz fint, non zque bene
proceder negotium noítrum.; quis enim ignorat
ventum borealem , umbram .folumque humidum
Vernationem arborum tantum impedire , quantum
alucudo loci , àimmunitas .a feptentrionalis venti
furore, & fitus ad radices montium :eam 'promo-
veat? Preterea in 'has obfervationes fpe irre-
pfit aliud quoddam vitium. — Nempe -nonnullz
arbores inter quarum Vernationem mon plures,
quam duo aut tres dies inrerefle debent, fepe dua-
rum hebdomadum intervallo a fe disjunguntur,
ut reticeam ordinem :frondefcentiz ((g. 3.) , quem
vix ac ine vix quidem transerediuatur arbores,
privilegio ipfius nature fuffülzm, 5n his diariis
[fepe a natura alienum. :
"T mp, qvo arbores ffronües 'füzs explicare
«ceperint in variis atri provinciis, diemque, des
iD r-

&S*3 )1i16( C2

hordenmterrz commiferint meffores Anno M DCCL,
fequens monftrabit. Schema. Defunt quidem ob.
fervata plurimis in locis pro Annis MDCCLI &
MDCCLIL, fed fuere, quz fvaferint » üt non
ideo hos duos annos heic omitterem. — Divi(fi
Schema illud in duas partes, in quarum utraque
prior numerus Romanus menfem, |
ex. gr. II Februarium, IV Aprilem,

II Martium , | V Majum &c.
inferior Svecus diem indicat, & preterea füpre-
ma, quo die folia fua , unaquzque arbor in mar-
gine citata, primum in-fingulis P'rovinciis emife-
rit, infima autem, tempus , quo non folum femi-
narint, fed & mefluerint , & tandem, quot dies.
inter fementem & meffem in unaquaque Provin-
cia interfuerint.

$. VIII.

Siannum MDCCL, refpicere velimus, folito |
mitius in his regionibus feviifle hiemem & ver
fuifle valde tempe(tivum recordamur. Unde non
nulli in Uplandia tunc arva fua confeverunt circi-
ter circa finem menfis Februarii, qui raro alias id
prius facere folent; quam rnenfe Aprili. Non me
quidem fugit, agros quarundam provinciarum bo-
realium przmaturam pofcere fementem, prafertim
quarum arva conílant terra argillacea, idque vel
ideo, ut ipfe ager minori labore fübigatur, & pri
ma hordei herba terram facilius rumpat, antequam
«ruíta argillacea eam duraverit. Scani autem, alii-

que |

Ane MDCCLI, | ! Anno MDCCLII.-

—«LS

2
i
|
o
E
Z
Em
(-3
-

B|R|RIS Ex Es [ue
TEISEIEIEIIEE SETETEIEES E HIESEMEIE: : |
S|STSIS LUCES S |d|s3[5 "IRA S ES S alu RU UN | S|ms|E MI E zv Ex|
XE ES a d ed S.| S [oS 3S|$|siz|Sisg|RERI CIE S IEISIRIS SE n"nioilo[z ts
B|E|E[XISÓ? [| 2|8|8 EXENESESERSEREPER SES IEREZJHIESESIE! FEINER R3
Pas m rS J3HESHBEHESBHEHBHERBSHE SESEJERSERESE ESEIHEE
— A &|z|&E ZMETATAES ME MELIA SESESCSICAESESESENEESESIESE:
, —|——|——|i—— * ^ a * M » E S S b : — n RI i
Grofularia Uju lI II PTUS p 1p: UI —|——|— E t s PIA AR. R. 5H z- os e ji E B 2
26 | 2$ 22 | 3n mme UE M e —— [lie Lt. SUUS ER
] "i —| — SM G9 T6 8 3 |^ 0 | ^d IV| V IV LIV TEE EIS EUST L2 D MIS rn EE MELOS 2d
Bier «o. ^ ur| nj arm [ur | 1v| Au] ur TUA Lol S. o EUR E .B.] 6, A ED M U D UNEESZITTS
"eIEUE e os ques d ao| 28 3 u P rmn meg gu iv) iwi mmn E Ra ES ione urs agr
Padus -. |" a uve tinm L- i AL. i8 10] 2: 15 | 34]. 10 REDE Res TW y | IV VI Y^
[E T! —|—|-— gare s 21 e
Le Rut. Eyog T B5 5 ir p Hl E IV ST iv| 1v | V IV] * iv | ud qV Tuv 36 i12 44]. 10 I2
dambucus à j^ uil Ti dV M i12 Bird 1 : 4 Jar. 5) 8o H 10 | zo É ui IV| V ra s arra a TY dus
22 sul ina Boer msmv|- [m^ v| n t mE mI
Morbus .eUl ij ui — ("asp [rem | rrr [erem bu rA 19] 6] 27 11 IVI av] m7 |
iu | 1V [iV | EI —— lr erem C
l 2 20 9 à IV MT Ul i IV IV | iV dos BUT Ww MT — mM] | mm Tii — 30 us T9 '8
dal "d EID fc P621 BEAESN EET CU EN UTC TUNTU ra MS mv —v---- rmm
ax. - uri nrhiv[] Vp ry] n ovi nil URS CE 35/2213 po 852r] 7 «l21] 11] 3 IV |] iV | 1V "2
4 , E-—- b — PR L——€vITO eu» | Tr |, om " LES s
EOESEINONONOEJENE: M god 2E mimm mnm vp [mpm pY
ur. .lunupiv|an]| u|IY[piv CV ILDE 14 | ?3. 26 || 4 ] 9.] 19] 25 A ET IEE É V4 Ya I^ Ex
161-9 251-94 42 mr bip ur 12V IV] 1V Y|visilw|iv m Se — € - 26 | v7] ro 4 18 23 k
i1op opes pu xu 7] e2i Eh] ir]p 1 10] [6 I IY) dv] 1v | Mj uL| 1V| vy KU ket E D— —-|- —----
Malus - mjau|:liV[ p oivpm —|—|— zu T LEA ER ULLA ACD ECCE e 2:1 281 36017 1; ; IV]: 1Y. | 41V EEUUN
T 16 ur| iv iV | 1v V [MI —i—-- ---—- ;| n| e| 8
ets 2t [Te] 12 r 1 v iv n V | iV M V Mo | | o€0— md 1*2
G e uL TI 9] 4] | ss a "m WiaypI
Erafugy 4 | npa avv 1v j| E351 lud Mood (sos zo DIS MS E n2 i9 | 1:8] r0] 6] à |
14] 23 | 2 16 : Ii] | 1V | 1V IV V1 IN e-l—iUiitbvp-— 1C 24| ^1
"d rairatd paie C2 p5 rcd md. : EE —-| 7|]
£i € I l V p rmMÁÀ pem 25 26] ! 8 IY | iv
óí IB] 5 is i T "x ivl an uiv 1v] IYJ1V | ul) JV (vau ES Tv| 1Vl TV rr rini FUA con ova var 4.22] 22,22 |: 22
Coryl. ar [v IV | m t. Na 33 | 1t] 95 |n 4 D d 9 | 14] 20] 29 2» !9] 20 - * y d ye 1Y. FEIUCT TY usd mn
Dis zd asini 4] l6 iv | iw|An| n] | Jv] i| IV| tv dv. ES 4b -|cmiu|w S3 P3 IA RERUSS di
ax insere r2 DOE 4] 22 | 19 n] aig] 29] zo 2 : i m i LV d wed E 3 RE) PES) eig] cogo es
Llihuus -- d IV iV | 1V iV | 3v "UT 7S -—— — mil rum lx SR AS 2r 17 T9 29 8 T HE IM riv iV n"
26] 9 i9| 20 ; ii vtl" EX uus Ma ANUS uius Rod een
TA 1S MEI Mr Romei 2€ E l| M—|o—| —
Pyrus Ae Hiful]iliy| IV] jy —]|-—[L— Fr Men Jo REL esci Deidibtn Prees us 241.11 16 16 fü V —|o—|-—
28 2 " e- D eÓ— —LDj- e 20
sw bud Bs gu E y 1Y : 4s * V pu mpm aer td —|o—im
Prunus ss ] 1] nn 1| 1v] Y *15 — aeu redes sex deem] aem em | em uU
2f na mu VlaV]l V] TW- V. -|--— 1C
ETE 1221.5 d mg us ó E^ 16 A | 26 r "ps Y mp | Ep DES ||
Jia -.lV IV "m liviivim —MrllT en US BMPt] MOM uum -— M en a ra a ET à)
j 2M. | me|t—]mee] ee] m 21] 2?
P Eu REM huh Mt MESES uad 15:]:24 |, 14 Jn0 28 15 18 , 21 VI 4 Yit —pD-—L-—
'opulus 2] 1IV]) uw IV Ac Y T BiuyiTLVy/t1ovl. ——iu -——€tTUTltT Ao mua de 16 T l iv
22 dp. Yt zo | € | 26 | 18] 19 VIE y PLI Vivixiiviv^ivitvit'vir 16 Z
DS "TVi-l-——5vv Ama BA 4 n Yd orpl 16] 34] 81 3 4] 20] Xi : YHV vu vm Ww Y
/ uM pu niliv|iiv| V [1v IV Tv E TV V miei —e vw RACES 323 7| 3$ 19] 21 161/224 22 18 Y E
M pec. ues i29]. 7 1.16 J4]| 15] 5 F0 15] 77 24 E EU iV Y) — — Lm--T- —-—
Quereus - V ]av —|F-—1—i-—-1-—- 114^ aere 33.4. 1.58]:19 T IVA IV IV
i | iv]Y | v | iV] V V -— | -— op d Ld sog es ed gen
: 81:8] 28[ 9 | 84 25] ! | Y | Y 4v: IV4 wv Y utm xem m CO NE EE RS SES
£Erax — ———-—cM-i7vl En ud u 91 17 61]. 28 * Iviviv ud d
ce belwhrv vm bYzbCY7 |y | | |: NI. DEus «es
| : — -—| | em--5 —-j| "o: 20
S Ak pup uo]. 25] f 8 | 2] 29] 25 b ed ^ | d VI TS T7 v|———---Ó-€ÓÓTO-
onbzr. pv puppy wp 7v pypwpm —Iaói-€BWY IY VY LT r| ra] A] 34 | 28 Dr LH
EHICHILE 24] 2 | ] HL] HI | IV V 80 eccl ac mm | m | P --— 20] $.] 12| 1^
Vill Xue JA Em s I4] 10] $8 14| 24 19| M LIS 8 1o 24 1 d i V ui IV vy N- El "i "T
^J j TM ——|—i|——— —d— pL MOL ——|[—— -—-X e C 2t ) n l
NM kp d vr Vivi Vivi] vi] Vi] VI] VIII om vr VI —-—--— TO ' 1' | 18 vela
^ ü 6 | 12 yir Vir yim VI, vIp|VIHg | vir, VIH]v vul Reb n e uA Pee dA
ae dae ram Pur osos. 5 "EH Ces: ed Meo rdi amie eer penis —| w^
za lwe pras] — Far] vis) sei] v3] 29 317 1 9/95] Pep; o? 95 98PTUS Hum Eee am
UST M E 5! u8 1 87 1101 gi 436,77 ] ri8 1j "rri hor) nn meint
92 ! gol 84 | ]:09 1 r11

S92 )7( ey

que maris accolz fero femen agro committunt, five
ver fuerit maturum five non , idque interdum cum
magno fao damno, non aliam forte ob cauflam, ni-
fi ut morem fervent, quem a fuis haufere majoribus,
Maxime Borealibus Svecie Accolis neceflum eft fe.
mihia terrz mandare, quam primum regelata fit terra,
fi brevis «(tas perficiat & abfolvat maturitatem fpicz,
antequam bruma incidat, Uti enimova fixum tempus
ad exclufionem pulli requirunt, fic etjam in variis pro-
vinciis hordeum ad maturitatem obtinendam ; in
cujus rei teftimonium adducam aliquot exempla,

A diverío feminationis tempore concludimus ad
tempus zíftivum, neceílariumi in qualibet provincia
ad maturitatem Hordei. | !

Sementis
Pithoez 1740 Maji 24 Meífis Auguft. 21 Dies 89
1741 * 18 is * 20 * 94
1742 - 16 - - I8- 4. :94
1743 .- 16 - ^ lk: z491
31244 - 20 * * L$. 3.587
Us 6 19 umaot OE EE II
1745. --— Fg - E Hé c 9t
1747 - M - * FL^^- 45

17480 ». 14 '..* . pe 979
1749. -— JO - . 8!. -* 03
1750 - 8 * , LE EIE
171125. IO - - 1o

- 9 L
Medium 8f. -

Upfalie 1747 Apr. 17 Augull....—- 655 5 Érkasu

1748...: 318 . n pU
349 im. 2$ - - 106: c2. 414
1759, 4$ , : iQ 5» 1j;
39j:t -— £7 * i t3. * II!8.
óiust1 -. 1o Julii 20 *. 92

C — Med. 105.

us )i8( wx»
In Náfinge verfus Norvegiam
1750 Aprilis 9 Auguít. cT - -'rI5
Jd bp ew

3 Juli- .27-:- .-
Maji 8 | Auguft. : -o- EP
*1155:A0 S chanibreset P
on HE OALBUT wLLER, Memeci |
Junii uw Ro cr
- Kórn Infula Bahufie — — 7 Med: 01.
13751 Maji 17 Augui.20 - - 9j
1232 Junii 7 Septemb. 3 - - 88
1734 April»8 Auguft. 7 - - tot
173; Maji 14 MI RE
14536 . ^—-- 18 £go: 796
3780.5 9 *: 43 SPEM
1739 April.27 uU ES. Vi DIONETD ..
! Med. ioo.

Ex his, quz jam attulimus, nec non ex variis aliis ex-
perimentis, nihil'aliud hac vice concludere poflum,
nifi Seminatienem -Hordei proxime: coincidere curn
Vernatione (eu Frondefcentia Betule, faltem in Uplan-
dia aliisque locis proxime adjacentibus; & fi non ubi.
que locorum illius fignum foret certiffimum, facile
tamen., examine inítituto, alia invenietur arbor huic
fini magis accommodata, & quam pro Calendario ha-
beant fio «quedam Provinciz, dum Betulam confu-
lant plurima.
$- IX.

Quod fi ergo uio poft hac inftirnendz obfer-
vationes eandem hanc rem conifirmaverint, non dubi-
to,quin varios inde perciperemus fru&us, pra:fertim
tunc non deeflet firmius fundamenrum , cei fationem
inóntantum frumenti, fed Olerum erjam & Plantarum

horten-

MM — EREIEUURCTREUTE UC TS TU mr

€9»5 5*9) &*»

hortenfium attemperaret ceconomus. Quid itaque
commodi publico accederet, fi quisin unaquaquePro-
vincia quotannis obfervationes , debita cum attentio-
ne, hac in re in(tituere, easque demum eodem modo,
quo Aftronomi obfervationes fuas Meteorologicas.,
cum Societate aut Academia Regia Scientiarum com-
municare vellet? Przterea e re erit obfervafle, quz-
nam fementis, variis diebus veris inftituta, uberio-
rem proferat fru&tum, ut ex hocce collato cum fron-
deícentia variarum arborum,elucefceret tempus huic
negotio maxime adzquatum. Pari modo non inutile
foret annotafle , quo in unaquaque Provincia tempore
plantz certz., faltem preftantiores , florefcant, ut ve-
locior vel tardior anni progreflus inde patefceret; vi-
-demus enim, licet hz in ufu adhuc non fuerint ob-
fervationes, quomodo de tempore FOENICESIT, vel
ex floribus Parna/fre, Scabiofe. fuccife, Gentiane pneu-
mpnant bes aut Antberici offfragt prorumpentibus,, vel
'ex floribus Trifolii prateníis evaneícentibus, feu .ma-
turitate feminum AR/nazti, aut in locis elevatis ex fla-
vedine foliorum Zfruice-angurentur fcenimeflores.
Profe€to fi Botanici, ritu A(tronomorum, anno-
tarent tempus vernationis & florefcentie arborum
atque herbarum, diesque, quibus femen feratur,flo-
refcat & maturefcat, easque obfervationes plares an-
nos continvarent, nullum effet. dubium. quin indee-
licere poflemus fundamenta, ex quibus tuto.conclu-
dere liceret, quo cempore fruges. & plantz «culina-
res, pro cujuslibct foli-ceetique genio, feri deberent.

Nec decílent. argumenta, ex quiis de HIEMIS ad-
| | wentt

exp )2( WAS 0

ventu auguraremur; non ignoraremus ferius ne an
"ocyus autumnalem faceremus fementem; & vatem
dcnique, quem coafilerent, tutiffimum haberent hor.
tulaniqui lubricam unice jam feqvuntur conje&turam.
Hzc fünt pauca quz in tam vafta materia in me-
dium proferre volui; ne. mireris B. L., (i tua exfpe-
&atione brevior fui in areümento noh adeo trito, nec
dum ad liquidum perdu&to. Non mearum fuit vi-
rium omnia ad vivum refecare, fed fümma folummo-
do rerum faftigia fequendo , anfam folidioribus
prabere volui interiores hujus argumenti
receíius ulterius excutiendi-

SOLI DEO GLORIA!

ino AUCTOR
Domino I.
^ ? L4 ^ " ^i ^» M
i$ Y8y. atv &y kDa IMMapeSa ZIXMTOMM., TZS VMGY devos-
3 [2j DL )
CE9S TIMgouTAQgims cL o7. db É«ewy TUV ce iauy
^2 bi ^2 c ^3 » | 5
neTeüoousy T9 ovTày epenelot . "nav TO /deie xrHca-

€
*

) t c M m ES , , Y E
vo. À7et jaiy Ekeiyav vj ijs) 7r0PN juczNoy. otv "cET&.. ÉXY TOU. |

Tc 2 Jus een. Ka» y«e ó Té TEQTIVA TÀy cuu Qegévroy
zig ehe aevo eMoiot Try mci TOI TO. epcirvoy cir kagnS Nu[oE-
gi oues Mévrei ogdae Ts Cut N/eus fj y inae eot aLura-
TOY, O. Ti &Yy Gj4ct Tt) T€ GDEAEIOY Xo, Ty vjoyiv vv Gs TAL.
s4y évéyks. — Ap Qovego; Ts TO TAEO EXTüMOUTO) EVEGIV Ey TO
CUy-yee ja uoti 28, e (iATeTE. Orav ET 7à4 X U^ x Liga
6, QiAc GMYTES , ÜixOTUS &E &ateoc xuxeiésorros Soihevros à-
eoticy IA YTEUC ieeyes Meg iov! kebyo) gres 6 Oejoy &uyeis Treí'i-

Soj«0 OIGUNEIZETBS , vot Xei KO "yiveio,

JOHANNES WIMAN.

LU
Í
t2

-
|

y

no —

preterm