Sin Notizblatt für kryptogamifdhe Studien nebft Nepertorium für fryptogamiide Literatur. NRedigirt von Dr. 8. Rabenhorf. Ciebenter Band. Hr. 41%, MISSOUR] . BOTANICAL GARDEN. BR Bere Y# Dresden, Drud und Berlag von E. Heinrid, 1868, Inhalt, — Originalarbeiten. Seite Auerswald, B., Sphaeria cubicularis Fr.. , . . v3 7 — Rod) einmal Sphaeria eubicularis Fr. . . . ....9 - Die Ascobolus-Arten auf HSundeltb . . 2 2 2 20250 — Die Bporormissiirten as Sie Er en — "Ayla Focköim Nke= . ‚0 ri u -* Posies Sohinialete Awd. U REN 77m — Hormosporia oder Sporormia? . . . . 2» 2.) 137 — Pestalözziae’ species nova... .„ „ „vv vr I 3 Eiben, C. E,, we zur Kryptogamenflora der oftfrieftihen Infel 2 FREE he — Nachtrag zur Kryptogamenflora der Infeln Nordernei u, Borktum 161 @aebel, E., Beitrag zur Keuntniß der Spermatozoiden . . . . Grunow, A,, Beiträge zur Kenntniß der Schizonema- nnd Berke- RE N er Ber ah SA ASP Juratzka, J., Asplenium adulterinäum Milde . . . .. - > ım Niessl, G. v, Ueber das Vorfommen des Asplenium adulterinum in Mähren und Böhmen . 35 Nitschke, Th., Anthostoma eubiculare (Fr.) Ntschke *! a. 38 — Mittheilungen itber Pyrenomyceten ir , Pitra, A.. Ueber Chlorangium eseulentum . . . . 2.2... Aepertorium. 2 eite Arnold, Fr., Zuraflechten Nr. 296-318... 2. 2 Dr, 142 Auerswald, B, Pyrenomycetes novi ex herbario Heufleriano , 183 - Pyrenomycetum aliquot novae species tyrolenses . . . 1 Baranetzky, J., Beitrag zur Kenntnif des jelbftftändigen Lebens ber a 1 a Berggren, E., Bidrag till Skandinaviens Bryologi a3 :B6 ‚Braun, Al, die Characeen Afritas . . . Vo 2 145 177 a Ze 77 Rabenhorst et E. Stitzenberger, Characeae Europaeae er exsiccatae. Fasc. III. No. 51-75. Dresden 1 ., Bryologia javanica iconibus illustrata-auctoribus F. Dozy et J.H. 2. Molkenboer, post mortem auctorum edentibus R.B. Sa Van den Bosch et C. M. van der Sande Lacoste, 4 Fasc. 49-57. 1866-1867... „ . ,.., ,. 200 Commentario della Fauna, Flora e Gea del Veneto e del Tren- _ tmo- Venezia 1867. No.1 . m ME RB Eiben, ©. E., Syftematijches Berzeihnif der Laıtbınoofe Oftfrieslands, A Erbario erittogamico italiano pubblicato dai Signori M. Anzi, F. Baglietto, L. Caldesi, A. Carestia, V. Cesati, @. De Notaris ete. Serie Il. Fase. I. u. IL. N. 1100. Genova 1868 . . F Er 119 Seite Fries, Th. M., Lichenes 3 : Stockholm 1867. . 37 Fuckel, Fungi rhenani. Cent. ; 12 bottsche, Dr. Chr,, De Merikanskz Levermesser - efter Prof. Fr. Liebmanns Samling - Kjöbenhavn 1863 . . 72 Hellbom, P.J., die in der I wedifcherr Provinz Nerika aufgefundenen felteneren Flechtenarten . . 11 Index seminum in horto botan. Berolinensi anno 1867 colleetorum 139 Kalchbrenner, Karl, Diagnofen zu einigen Hymenomyceten des von Hohenbühel- Heufler’jhen Herbarium’s 181 Kuhn, M., Filices Africanae, Lipsiae W. Engelmann 1868. 41 57 % Kühn, J., Ueber Rhizoctonia violacea Tul. . 125 Kützing, 'F. Fr., Tabulae phycologieae. Band. XVII. T. 1-50. "Nordhausen 1858 . 113 188 — Tabulae phycologicae. Bd. "xVvui T.ö1--100. Nordh. 1858 191 Lakowitz, W, $lora von Berlin. Berlin 168... . - 125 Limp recht, Bryotheca Silesiaca — 151-200. . . 2 Lindberg, s. OÖ, Uppställning af familjen Funariaceae . . . 2% — Om bladmossornas locklösa formes . . Sea: — En liton proflit pa namnförbistring . . 13 — Animadversiones de Hypno eguye Hook et "speciebus europaeis Plagiotheci . . . die — Observationes de Mniaceis europaeis . 105 — Observationes de formis rau europaeis "Polytrichoi- dearum . . 107 Forteckning öfver mossor,, insamlade under” de svenska expeditionerna till Spitzbergen 1858 och 1861. . 108 — Museci novi scandinavici . .. 143 150 Lorentz, Dr. P. G., Studien zur Naturgefgjichte einiger Faubınoofe 9% — Leber die Mooie, die Herr Ehrenberg in den Jahren 1820 bis 1826 in Aegypten, der Sinai-Halbinjel und :prEn gejammelt . 155 162 — Studien zur vergleichenden Anatomie der Laubmooofe Be | — Zur Anatomie und Entwidelungsgefchichte von Timmia austriaca . 169 — Grundlinien zu einer vergleichenden Anatomie der Gaubmoofe 170 Milde, J., Monographia Generis Ösmundae . . .. 153 Index Botrychiorum . ER. Niessl, G. v., Ueber Asplenium adulterinum Milde . 2 Pfeffer, Dr. W. , Didymodon Theobaldi, eine neue Doosart a: u Bryologifche Neijebilder aus dem Adula RER ge. | — Mifbildungen von Laubmoosfricten . . r u , Pir& Louis. Les sphaignes de la flore de Belgique” i 104 Rabenhorst, Dr. L., Algen Euvopa’s. Dee. 201-204. Dresden 1867 92 — Fungi europaei exsiccati Cent. 12. Dresdae 1868 . . 121 — Lichenes europaei exsiecati. Fase XXX... . . . . . 10 — .Bryotheca europaea. Fasc. XXI . 175 Reichardt, Dr. W., Orthorhynchium, eine neue Yaubntoos- Gattung 186 = Neckeropsis, eine neue taubmoos- Sattung . 187 — Diagnofen der neuen Arte vou Yanbmoojen, welche die Rovara- Expedition mitbradte . . 19 ipart, Dr., Recherches sur V’organisation du genre Inomeria . 9% Schmid. F' W, Ueber die Berunreinigung des Mehles dund) Mutterforu 171 ringen, W.F. R., Algarum Japonicarum musci botanici . 53 Walther, Dr. A., und L. Molendo, De FanRmpp)e BREI. Leipzig TER 172 Anzeigen 1 nam du» malen 16 rn 9 112 er 128 160 ” Corrigenda . Ai rare . i 48 1 Kryptogamijcher Reifeverein i I wir bee ee "1632 62 176 BSE > N Derzeidniß der in diefem Bande bejehriebenen neuen Gattungen, Arten, Varietäten und Formen, Seite Seite Acanthodium Surngr . . . 55 Biatora arctoides Hellb. 111 fragile Srgr . . 55 decolorans #. cinnamomea Acrocarpus eapitatus Kung . 114 Hellb. 112 corymbosus Ktzg . . 114 helvola Krbr : 117 delicatulus Ktzg. . . . 114 _Nylanderi Anzi . . . 117 graeilis Ktzg . . .. . 114 phaea 3. arctoa Hellb . 111 setaceus KR: 114 pinicola Th. Fr.. . . 117 spathulatus tzg.. i . 114| turficola Hellb.. . :. ... 111 Acrostichum Boivini Mett. . 45 Biatorina collodea Th. Fr.. 37 Decken Kuhn . . . . 42 fraudans Hellb . . . 37, 111 mierophyllum Mett. . . 46 globulosa 3. polytrichina rufidulum Mett. . . 46 Th. Fr. 37 Alsophila aehhicRion Welw.° 79 Lulensis (Hellb) . 111 Boivini Mett. . . 80 versicolor Hellb. . a : 3: obtusiloba Hook . . 85 Blitridium Carestiae De Not. 121 Amphipleura japonica Srgr 53. Brachythecium Ehrenbergii Amphisphaeria epidermidis Lrntz 168 Fckl 12 plumosum v. agnaticum Andreaea oboväta P. acumi- Withr & M. 174 nata Ldbrg 110 Bryopsis simplex v. versatilis papillosa Ldbrg . . 109 De Not. 120 papillosa 8. gracilis Ldbrg 110 Bryum Chilense Rchrdt . 189 Anomodon apiculatus Ldbrg 144 globosum Ldbrg . . 108 Arthonia destruens Rehm . 171 _ inclinatum ss. Eis Läbrg 109 excentrica Th. Fr. . . . 39 laxum Rchrdt ie 189 Arthopyrenia conspurcans ' mamillatum Ldbrg . 144 Th. Fr 40| nitidulum Ldbr 108 Ascobolus caninus Awd . . 51, obtusifolium Ldbrg . 108 Klemäwd. .. .-..; 51 | syriacum Lrntz 167 microscopieus Crouan . . 50 teres Lindbrg . 108 polysporus Awd . . . . ar Buellia insignis (Nae ) Aspidium Barteri Mett. . . 62 d. albotineta Th. Fr. 39 surrori Mett. . . ., . ., 62 Rittokensis Hellb. 112 dimidiatum Mett. . . . 76) wilis Th. Fr . . 39 fraternum Mett. . . * . 76 Caloplaca ferruginea (Huds.) glabratum.Mett. . . TR y. melanocarpa Th. Fr. 31 ' lanigerum Herb. Hafn.... 77 Jungermanniae *subolivacea Nigritianum Mett. . 77 Th. Fr. 31 pinnatifido-serratum Mett. 78 Calymperes parasiticum Sw. 23 securidiforme Mett. . . 78 Calycium quereinum speciosum Mett. . . 18 brachypus Bagl. 120 2 errungen ammifolium Mett. 59 Campylopus eximius Rchrdt 187 oivini Mett. . . . . . 59: Muelleri Lrntz 98 debile Mett. . “2. 59 Capitularia graminis Niessl 124 Gueinzianum Mett. . . . 60|Caulacanthus rigidus Ktzg . 113 Linckü Kuhn . . . . . 43 Ceratodon convolutus Rehrdt 188 Mettenii Kuhn . . . . 43 oblongus Lndbrg ">: 108 petiolulatum Mett. , . . M | Chaetomarpha macrotona productum Mett. Srger 54 punetatum Mett. . . . 60 Chara Angolensis ABr 180 repandum Mett. . . . „ 60! Boveana ABr.. . 179 elwitschii Mett. . . „ 60. brachypus ABr Barbula alexandrina Lontz , 165, ß. Ehrenbergiana ABr. 180 tortuosa $. tenella 'Chara Eeklonii ABr. . . . 178 Withr. &M. 173) fragifera Durieu Bartramia breviseta Ldbrg . 143| ß. Kralikii ABr. 180 Chara gymnophylla 0. RR phloea ABr. ö imperfecta ABr. . Kraussii ABr.. . phaeochiton ABr. . Cheilanthes Boivini Mett Chondrococeus spinulosus Kg Chondrus punctatus Srngr . Chrysodium Boivini Kuhn . Cinclidium subrotundum Ldbrg Cladophora tomentosa Srngr Clevea Lndbrg . hyalina (Somm) Läbrg Closterium japonicum Srugr Codium latum Srngr . Cyathea Boivini Mett. decrescens Mett. . Cyclotella sinensis var? annulata Srngr Cystoclonium patens Kg. Desmatodon obliquus + apiculatus Ldbrg Dicranodontium aristatum v. recedens Wlthr & M longirostre v. luxurians Wlthr &M Dieranum Drummondii Sull. elatum Lndbrg glaciale Berggren . Didymodon Theobaldi Pfeffer Dothidea Sambuci f. Hippophaeos DeNot. Duvalia ping (Horn) Ldbrg Echinocaulon rigidum Ks strigosum Kg Encalypta BT as. leptodon De Ephemerum serratum v praecox Wlthr & M. Fissidens alexandrinus. Lene Knightii Rchrdt . ; Thunbergü Brid.. . . Fontinalis antipyretica ß. gigantea Sull Fusicladium praecox Niessl Gelidium apiculatum Kg. asperulum K : caerulescens coarötatum K compositum Kg Gelidium corallinum Kg. elegaus Kg . ig fastigiatum Kg lingulatum Kg linoides Kg. he micropterum multicorne K polycladum proliferum Ko. repens Kg . . VI Seite | 'Gelidium serratum Kg 179 _ supradecompositum Kg 179 torulosum Kg . Ä 179 Gigartina falcata Ki. ; 180| Ailiformis K 47 intermedia ER, T 144 | Gigaspermum Ldbrg . 55 | repens Hook 46 | Gloeopeltis cervicornis Srngr intricata Srugr 106 Gnomonia inaequalis Awd . 51 | Goniobryum Lndbrg 151 _subbassilare Ldbrg . 152 Grimmiaapocarpav. filiformis 54 Ldbrg 55, Jacquinii 8. subimberbis 85 | Lndbrg 85 sessitans DeNot - ı Gymnogongrus japonicus Srngr 13 'Gymnomitrium coralloides 3 minutum Ldbrg 110. 'Gyrophora discolor Th, Fr. ß. simplex Th. Fr .. 173 | Hagenia pulveruleuta epigaea Bagl. 173 Helotium Grenseri Awd .=ä | Hexagona Marcucciana Bagl > DeNot 2 Hygrophorus nemoreusKlcehbr, ud . Hylocomium subpinnatum 121 Ldbrg | Hymenophyllem Mannianum I, Mett. er u Hypnea > Sole Ka aspera Kg denudata Kg hippuroides Kg ı vaga Kg. 12 Hypnum anceps v.d.B&Laec. 163. previfolium Ldbrg . . 188 brevisetum Rchrdt 23 | Celebicum Lac. decrescens Lac. 109 . 15l distichophyllum Hmp . } 124 Wealeose. Rehrdt . OSTET 15 Forstenü v. d.B& Lae.. 115 glossoides v. d B& Lac. 115 isocladium v. d.B& Lae. 155 Leveirleanum Dzy & Mdb. 115 Lindbergii Lac non Mett, 115 menadense Lac. Arie: 115 Novarae Rchrdt . 138) polare Ldbrg . . 138 polychaetum v.d. B. & Lac. 138. polygamum v. brevifolium 138 Ldbrg 139 similans vd B& Lac. 115. Sumatranum v.d. B& Lac, 115) trichocladon Dzy & Mdb 138| turgescens £. uligin. Ldbg Hypnum uneinatum £. ortho- thecioides nn Hypopterygium debile Rehrdt Bsnon er Whrv. Engelmanni ABr melanopoda Gay . Nigritana ABr Tuckermanni ABr Welwitschii ABr . Jungermannia attenuata ß. laxifolia Ldbrg divaricata e incurva Ldbrg polaris Ldbrg . Laminaria? saccharoides md 55 | Lecania erysibe (Ach) 8? personata Th. Fr, Lecanora badia ß. crassa Hellb. coriacea Th. Fr. Hageni. nigrescens Th.Fr. Lecidea alpestris $. tonini- oides Hellb. assoeiata Th. Fr. auriculata ß. paupera Th. Fr. cinnamomea Flka impavida Th Fr. nr ensis I ; olycarpa Krbr #. r clavigera Th. Fr. pullulans Th. Fr. scrobiculata Th. Fr. Lenzites mollis Heufler . . Leptosphaeriä Hausmann. Awd 185 psilospora Awd Leskea nervosa v. laxifolia Läbrg 14 rupestris Berggren . . teetorum (ABr.) Ldbrg Leucophanes GuditalänabR Lndbrg Lindigia Gottsche . . ; Lindsaya Boivini Mett Pervillei Mett. . 'Lomariopsis Pervillei Mett. Lycopodium sarcocaulon Welw & ABr. tuberosum ABr, . . i Lygodium Boivini Mett.. . odium nen Kuhn ä mithianum Pr. i subulatum Bojer u; Lyngbya aeruginosa ligur- nica Say Macromitrium cadueipilum dbrg Marasmiuscarpathicus Klchbr Marattia Boivini Mett. microcarpa Mett. ; Marsilia Drummondii ABr . Drummendii macra ABr . Drummendii salvatrix Hauft Drummendi elata ABr rotundata ABr vn ite Seit | Meteorieiti striatum Läb 109 | Mieroglena Nericensis Hellb, 118 190 | Mierostegium Lndbrg. 21 89 niloticum RDel . . rl 140 Mniodendron humile Läbrg 101 141 Korthalsii v. d.B& Lac, 101 89 Mnium Drummondü Br & 140. Schpr 105 140° inclinatum Ldbrg . 105 insigne Mett . . 105 109 Navicula affınis Ehrbrg f. 109 minor Srgr 53 109. cuspidata Kg f. ern ein > Neckeropsis Rehrdt . 117 30 , Nitella Abyssinica ABr. . . 177 12 glomerata 3 microcephala 30 ABr 178 30: Huilensis ABr & Wlw . 178 ' leptoclada ABr “ 177 112 | mucronata ABra robustior 39. b. heteromorpha ABr 177 38! tenuior b. heteromorpha 118 ABr 177 e plumosa ABr . . . 178 1l1| tricuspis ABr y. maeilenta ABr 177 38 | Nitzschia arculus Surngr. 53 38, cuneata Surnge 53 38. flexella Surnge sche 183 Octoblepharum longifolium Ldbrg 23 184 | Vedogonium eiliare DeNot . 120 Ophioglossum Gomezianum 25 Welw. em, 87 14| rubellum Welw . 88 Orthorhynchium Rehrdt . . 186 93 | Orthotrichum pellueidum Läb 108 73| saxatile Wood . 18 90) Schubertianum Lrtz 98 49 | scopulorum Ldbrg . 183 47 | Parmelia alpicola Th. Fr. . 29 Peltigera aphthosa m - 90 ß gt Fr. 239 91) arethophila Th. F 30 86| canina (L) Bnotata Th, Fr. 30 44| scabrosa Th. Fr.. 30 86 | Pertusaria Stenhammari 86 Hellb. 112 Peziza echinulata Awd . . 186 121 | Phacelocarpus oligacanthus Kg 19 Phegopteris biformis Mett., 61 23 Phyllogonium Brid. em. . 186 121 | cylindricam Ldbrg . 23 87 | Physcomitrium acuminatum 87 Schleich 21 141 | latifolium Drumm, . 21 141 | Sesostris Lorntz . . 166 142 Pinnularia Passerinii DeNot 121 142 Placodium chrysöleucum Ln. 90, Y. feracissimum Th. Fr. 30 — Plagiotheecium Schimperi genuinum Walth & M. Schimperi adscendens W&M. Schimperi nanum W. & M. Pleospora Frangulae Fekl orbieularis Awd . . . . pachyascus Awd . . Podophacidium Niessl . terrestre Niessl \ Polypodium Beaumonti Le Perv. Boivini Mett Pappei Mets Pervillei BIpanenn Bchgr herb. chimperianum Mett Polyporus australis Fr ee Fr ausmanni Fr . Schulzeri Klehbr. rer Polysiphonia fragilis Srngr tapinocarpa Srgr : Polytrichum piliferum ö. gracile Ldbrg Pottia Heimii /.arcetica Ldbrg Pseudoneura Gottsche Pteris Barkleyae Mett. laberrima Kuhn eucomelas Mett. . Manniana Mett Mettenii Kuhn nitida Mett pectiniformis Godet . Pterobryum elatum Lndbrg Radula alpestris Lndbrg Raphidophora tenella Awd . Rinodina mniaroea (Ach) P (?) caleigena Th. Fr. Salvinia mollis Mett . . Sarcoscyphus erulolinn Läb Saüteria Nees . alpina Nees . Scalıdium Hellb. . ophiosphorum Hellb. Scapania Bartlingii ß. elongata Lndbrg Schizymenia ligulata Srgr . Scoliopleura ornata Sr E Selaginella brevipes A Mettenii ABr.. rubricaulis (Moore h) ABr. subcordata . tenerrima ABr . Seligeria acutifolia 5 longi- seta Ldbrg erassinervis Lndbrg Sirosiphon vermicularis Srgr Sphaeria Alliariae Fckl . canofaciens Fckl . VII Seite | Sphaeria caricicola Fekl . 174, circinata Fckl . ‘ Clematidis Fckl . 174, ceubicularis Fr 174, Heufleri Awd . . 12 herpotrichoides Fekl 1 immersa Fckl . . 184 monilispora Fekl 123| Pinetorum Fekl . 1923| rocumbens Fekl osae Fckl 90, tigrina Fckl . 78 Vaceinü Fckl . 78 Sphaerococeus capillari Kg 78| Lemania Kg 78 _setaceus Kg 78, tenuis K 181, Textorü 183. Vieillardi g \ 182 Sphaeronema rostratum Fekl 182 | Sphaeropsis Tami Awd 56 | Spiridens longifolius Lndbrg 56 Spirogyra lineata Srgr 'Sporidesmium spilomeum 109 | B. & Br. 109 | Sporormia fimetaria DeNot 73 Fleichhakii Awd . 47) heptamera Awd . 57 | intermedia Awd . 57 megalospora Awd 57| minima Awd . . . 568 Notarisii Carest 58. octomera Awd 58 vexans Awd . 22 | Sporastatia cinerea “(Schaer) 25 £. haplocarpa Th. Fr. 184 | tenuirimata Th. Fr, Stigmatea Primulae AÄwd & al Heufl, 90 | Synchytrium Myosotidis J.. 151 Kühn 151 Syrrhopodon obtusifolius 151 Lndbrg 78 'Thecaphora Tunicae Awd ' Thuidium racile Lndbrg 110 ' Tomasellia bituminosa Hellb. | Leightonü Mas . . . . 5 ' Toninia conjungens Th. Fr. 139) Tortula .eylindrica (Tagl.) oo vinealis Brid . . 91, 'Trichostomum Aaronis Lrtz Ehrenbergii Lrtz. Ä 4 Mosis Lrtz . ‚ Verrucaria extrema Th. Fr. 144 maura Whlhbrg p. evoluta 143. Th. Fr, 54| rejecta Th. Fr. , ., 14 | Webera sacra Lrtz 13| Sinaitica Lrtz . er | F wi. HEDWIGIA 186. Notizblatt für Krypfogamifhe Studien, nebjt NRepertorium für Eryptog. Literatur. Inhalt: Beiträge zur Kenniniß der Schizonema- und Berkeleya-Xrten, von A. Grunomw. — Weber Chlorangium eseulentum, von Adolph Pitra. — Repertorium: Fuckel, Fungi rhenani. Cent. 18. (Schluß) — Adnotationes bryologicae. Auctore $.0. Lindberg. — Kryptogamifcher Reifeverein. mn mn een: pen non | mm tee nennen _ ensenod leya:Arten von A. Grunom. Die Arten der Gattung Schizonema und der mit mehr oder weniger Recht davon abgeichiedenen Gattungen Colletonema, Gloionema, Monema, Micromega find, wie Jedem, welcher fich mit Beitimmung derjelben abgemüht bat, zum großen Theile durchaus ungenügend bejchrieben und abgebildet, jo daß in den meiften Fällen nur ganz fichere, aber leider gewöhnlich uner- reihbare Driginaleremplare darüber enticheiden fünnen, mas unter denjelben zu verftehen jei. ES betrifft diefe Unficherheit befonders den Bau der Frufteln, die nah meinen bisherigen Unterfuhungen auf wenige Grundtypen zurüdzuführen find, über deren Natur man aber oft jo im Unklaren ift, daß man nicht weiß, ob diejelben Novicula- oder Berkeleyaartiger Natur find. In den folgenden Zeilen gebe ich meine wegen Mangel von vielen authentischen Eremplaren leider noch jehr lüdenhaften Unterfuchungen in der Hoffnung theils in manchen Fällen Denen, welche fich mit diefen Formen befaflen, erwünschte Anhaltspunkte zu geben, theils Andere zu veranlaffen, Abbildungen und Be: Ihreibungen der Frufteln authentiicher Exemplare zu veröffent- lien, oder mir Sole Eremplare zur Unterfuchung mitzutheilen und mich in den Stand zu jegen, eine größere Arbeit über diefe Formen zu veröffentlichen, erläutert durch Abbildungen der Haupttypen der Frufteln bei ftarker Vergrößerung. Unter Driginaleremplar dürfte aber oft faum etivas anderes zu ver: ftehen jein, als dasjenige, nad welchem die Art beichrieben wurde, da mir Fälle vorliegen, wo vom Autor jelbit bejtimmte Exemplare derjelben Art theils zur Berkeleya, theil zu Schi- zonema gehören. Die früheren Schizonema-Arten gehören zwei verfchiedenen Familien an, den Amphipleureen und den Naviculaceen. Der Gattungsbegriff ift auch hier, wie faft überall in der Natur, außerordentlich unfiher, da von dem freien Vorkommen Navi- Ba 1. eula oder Amphipleurasartiger Frufteln bis zu dem Berwachien zahlreiger die Srufteln einjchließender Schleimröhre ein ununter: brochener Uebergang jtattfindet, ein Uebergang, welcher fich felbft in einzelnen Arten durch theils freies, theils in Schleimröhren eingeilofjenes Borfommen bethätigt. So find denn die Gat- tungen Navicula und Schizonema an ihren Grenzen jehr der Wiltühr überlaffen, ein weiteres Zeriplittern jeheint mir aber unzufömmli, da die Zahl folder unficherer Grenzen nur ver- mehrt wird, wenn ich auch nicht, wie Heiberg, die Schizonema- Arten ohne Weiteres mit Navicula vereinigen möchte. KFaft man alle in Schleimröhren vorkommenden Formen zufammen, fo ergiebt fich folgende Ueberficht: Samilie. Seufteln frei. In Schleimmaffen. In Scleimröhren. Nitzschiez. Nitzschia. Homoeoeladia. Cymbellee. Cymbella. Engyonema. Amphipleuree. Amphipleura. Berkeleya. Naviculacex. Navicula. (Frustulia) Schizonema. Stauroneis, e Endostauron m. Pleurosigma. Endosigma Breb. Sch gehe nun zu den Bemerkungen über die einzelnen Arten über, mobei ich Befanntes nur fnız berühre. Berkeleya Grev. ' Berkeleya Dillwynü Grunow. ch babe mich ihon an anderen Orten (Hondura’s Diatomeen und botanischen Theil des Novarawerkes) über die Natur der Frufteln ausgeiproden, deren Ampbhipleura-artige Geftalt mir bejonders dur eine Becung meines Freundes Eulenftein unter feinem */so von Rome und Lealand, von meldher ich eine Kopie im Novaramerfe ver: öffentlichte, im höchften Grade evident wurde. E83 erübrigt hier die Formen aufzuführen, welcher unter diefer Art zu vereinigen find und die geringen Unterichiede anzudeuten. 1) Schizonema Dillwynii Ag. Cs wurde bisher eine zähe, dunfle Form, und eine blafje, ichlüpfrige (Sch. dubium Harvey) unterihieden. Im Ganzen ift der Habitus wegen der gedrängten Frufteln und der dünnen Röhren meift Homococla- diasartig, oft fogar Schimmernd. Unterjucht wurden: Jürgens Exsiccat VII. 8. Conferva foetida Dillw. Frufteln 5 —!/110” lang. Herb. Borolin. Conferva foetida Dillw, Frufteln "/ao— "ao lang. Rab. Alg. Sachs. 682. Schizonema Dillwynii Ag. Frufteln Y%s—"ı1o’ lang. S. Dillwynii Ag. von Luc(Calvados). Srujteln t/oo—"/so“ lang. Ditto vom jelben Standort al Sch, Grevillei erhalten. Frufteln */s0 "110" lang. Ditto bei Neihoren und Dftende jelbft gefammelt. Frufteln 1/s0o— "ıa0° Yang. | Ditto von Dalmatien al$ Sch. aureum Zanard erhalten, jehr Ihimmernd, Frufteln Yos— "rs Yang. Von Calvados al® Sch. comoides, Frufteln, meift ao — so“, jelten bis t/ss‘” lang. Bon Calvados ald Schizonema quadripunetatum Ag., Fru: fteln "/es—"/110 lang, Scheiden etwas Törnig, trübe, 2) Schizonema rutilans Ag. Bon der vorigen Form Ihmwach durch weniger gedrängte Frufteln, und bisweilen bräun- lihde Schläuche verichieden. 2 Jürgens Exsiceat. 1. 3. Frufteln "es — */so“‘ Lang. Herbar. Berlin. Norderney leg Mertens al® Conf. rutilans Srufteln Y/s5s— "70 Lang. Iles Chausey (Chauvin). $rufteln %10— */ı20‘” Lang. Rabenh. Alg. Europ. 1483. $rufteln Yı10— ts‘ lang. Norderney leg. Jürgens. Frufteln */u1o—-"/ı20° Lang. Bus: leg. Welwitsch (al$ Sch. tenue). Srufteln 10 —!/ıs0“, ang. Hohenacker, Meeralgen Nr. 456 als Schizonema floccosum, angeblih von Küßing bejtimmt, aber Schmwerlich Kübings Art, Frufteln Yo —H10' lang. Quarnero leg. Dr. Lorenz. Frufteln Yyo—Yı10“ lang. 3) Schizonema sericeum Suhr. Durcdy ganz farblofe Scheiden und lange fluctuirende Rafen von der vorigen Form aber faum verjchieden. ED, leg. Suhr. Srufteln Yo — go’, Telten bis 44, ang. 4) Schizonema araneosum (Mohr) Kg. Kaum von Sch. Dillwynii durd etwas zarteren, flodigeren Habitus verjchieden. Herb. Berol. von Kiel leg. Mohr, mit der Frage von Mer: tens, ob das die Conferva comoides Dillw. fei, und der be- jahenden Agardh’ihen Antwort. Frufteln Y5— Yo” Lang. 5) Schizonema tenue Ag. Soll nad der Piagnoje von Küping ein gelb=bräunliches Lager bilden, ein Küßing’sches Eremplar bejteht aber aus einem zarten Rafen, mit dünneren Schläuden wie Sch. rutilans, jonjt faum verfchieden. Kützing Actien 1836 von. Triest Frufteln Yo — oo‘ lang. Bon Agarbh’s Bild, welches im Habitus übereinftimmt, weichen die Srufteln etwas in der Geftalt ab. Capo d’Istria,: leg. Stossich, $rufteln Yo — "ı10’ lang. 5 6) Schizonema crinoideum Harvey (Sch. tenellum Kg.). Kaum vom vorigen verjchieden. Rabenh. Alg. Europ. 1728. Frufteln Yo — iso’ lang. Triest, leg. Dr. Reichardt. Niederliegende grüne Form, Srufteln Yo , so lang. 2 nn 7) Schizonema clavatum J. Ag. Kaum von Sch. Dill- wynii verjchieben. - Hohenacker Meeresalgen No. 251. Bon den Ralklandsinieln, von 3. Agardh bejtimmt. Frufteln Y,,— "10 lang. Abweichender im Habitus und Bau der Schläuche jind von der typiichen Berkeleya Dillwynii die folgenden Formen, welche ih mit Sicherheit auf Feine der bejchriebenen Arten beziehen fan. Sie find jämmtlich jehr jchleimig, jo daß es nur gelingt, Theile derjelben vom Papier zur Unterfuchung zu entfernen. Der Hauptichlaud ift bei jolhen aufgeweichten Broben meift ichmer. fihtbar, im friihen Zuftande dürfte er die und gallert- artig jein. Exemplare auf Glimmer, an denen man diejelben befjer erkennen Fönnte, liegen mir gerade von diefen Formen nit vor. Die jecundären Schläuche hingegen jind bisweilen deutlich, jo daß der Bau Micromegazartig wird. Die Frufteln gleihen aller vollfommen denen von Berkeleya Dillwyni. Sch führe diefe Formen, melche vielleicht als eigene Art zu betrachten find, einftweilen, bis ich dur Driginaleremplare über die älteren Namen belehrt fein werde, als: Berkeleya Dillwyndü var. gelatinosa (Schizonema dubium Hary.?) auf. €3 find folgende: Schizonema helminthosum Chauvin var. von (alvados (leg. Chauvin), jehr äjtig, bis 3 hoch, Aefte borftendid, oli: vengrün. Frufteln 1,0 — 00” lang, bei einem Kleineren Erem: plare "oo — iso’ lang. Lesina leg. Botten, eine ähnliche, Fleinere, zartäftigere Form, Frufteln 1, — 00’ lang. Schizonema papillosum Men. nad Bolteri von Xefina. Ueber zollgroß, blaß, Xefte dünn, theilmeis anaftomofirend, Srufteln 5 — "oo ”” lang (dürfte eher Sch. nebulosum Menegh. fein). Quarnero leg. Dr. Lorenz, zarte bräunliche, jehr jchlei- mige, Ys’ hohe Form. Frufteln "so — "iso, jelten bis Yo [ZZ lang Triest auf Oystosira Hoppü, legi ipse. Bis 2 bobe, bräunliche, jehr fchleimige, zartäftige Form. Frufteln ',— ao’ lang, in ziemlich entfernten fajerigen jecundären Schläuchen (vielleiht Schiz. bombycinum Menegh |nec Kg.]). E3 folgt nun eine Reihe von Formen, (wel vielleicht alle auf Bangia micans Lyngb bezogen werden können. Die Fru- jteln find länger als die von Berkeleya Dillwynii und zeigen nicht die auffallenden Berdidungen an beiden Enden des linearen Mittelfnotens, wie bei diefer. E3 find folgende: Berkeleya Harveyana Grunow im bot. Theil der Novara- Expedition (Alga quam maxime paradoxa Harvey in friendl Islands Algae No. 99). Kenlige, bis 1 hohe und ",” dide Se büfhlig gebrängte Gallertmafjen. Frufteln Yo — 1%, Yang. Mittelfnoten etwa Y, der Länge einnehmend. Duerftreifen, wie bei allen diefen Formen, fehr zart. Berkeleya pumila Grunow (Homoeoecladia pumila Kg.! Schizonema pumilum Ag.?) Fadig äftig, Homoeocladia-artig. Srufteln nah Küging Y,,— "5; lang, an einem Eremplar von Benedig (leg. Kising) bis ",; lang. Mittelfnoten 4, — !/, der Schaalenlänge einehmend. Ithaphidogloia medusina und manipulata Kg. SKuglige Schleimmaffen. Frufteln Y,, — 450‘ lang nad Küßing. Ich finde diejelben an adriatiichen und Mittelmeer - Gremplaren Ya ss“ lang. Mittelnoten ,—",; der Schalenlänge. Rhaphidogloia interrupta Ky. Wenig von der vorigen durch etwas größere, bis ",,” lange Frufeln verfhieden, und wenn nicht überhaupt mit Berkeleya micans, fo do menig- ftens mit der vorigen Form zu vereinigen. Quarnero-leg. Dr. Lorenz, Srufteln bisweilen jhwad figmaförmig. Derkeleya fragilis Grev. (nec Smith brit. Diat.) In verjchieden geftaltete Aefte fich zertheilende Schleimmafien. Fru= jteln mie bei der vorigen Form. Rabenh. Alg. Europ. 2006. Stufteln meift 45, Yang. Triest, Khtzing Actien (Berkeleya adriatica Kg). Frufteln Pe ang. Schottland (ded. Eulenstein), Frufteln U—"g2‘ lang. Dei einem zweiten mir von Eulenftein aus Schottland mit- geteilten Eremplare find die ganz ähnlich gebauten, Yzs—,,” langen Srufteln nicht in Scheiden eingejchloffen, fondern ganz frei. €3 jchließt fi) hieran die Bemerkung, daß auch Amphi- . pleura pellucida bisweilen in ausgefprohenen Gallertmaffen vorkommt, und jo au von mir bei Berndorf, BWajlerpflanzen überziehend, gefunden wurde. Berkeleya micans (Lyngbye) Grunow. Nach Lyngbye’s Beichreibung Kleine paraliiiiche fm, Fäden auf Zostera und Ruppia. Diejelben find von Gallertmaffe mehr oder weniger umbült. Frufteln genau wie bei Berkeleya fragilis und den Rhaphidogloeen; an den von mir beobachteten Exemplaren 130 — "22" lang, Mittelfnoten 1;—', der Schalenlänge. Fru: fteln, die 4,5 lang find, wie fie Küging bei Rhaphidogloia micans bejchreibt, habe ich noch nicht gejehen. Rab. Alg. Europ. 1698 von Kiel ift jedenfalls die typifche a ai mit wenig Schleimumbüllung SFrufteln Yar—"a;‘ lang. Eremplare yo dent Flensburger Meerbufen, von Suhr gejammelt, zeigen ftärfere Schleimumbüllung und haben Y,,— Yes‘ lange Frufteln. — 6 Bu Berkeleya micans wird num wohl jedenfalls der größte Theil der oben aufgeführten Formen gezogen werden müljen. Am meilten abweichend ift Berkeleya Harveyana, jowohl durd die Geftalt ihrer Schleimmasjen, als durch den Bau der Fruiteln. Ueber Frufteln aus dem Quarnero, melde mit Smith Abbil- dung der Berkeleya fragilis ziemlich genau überftimmen, habe ih an andern Orten geiprocden, jomwie über jonftige Amphi- pleura- und Berkeleya-Xrten. Schizonema Ag. (mit Ausihluß der Berkeleya) Strauro- neis- und Pleurosigma-Xrten. 4A. Colletonema, rufteln in zarten einfachen Schläuchen oder oft ganz frei. Sühmaffer-Bewohner. ‚Schizonema vulgare Thwaites. Genügend an verschiedenen Arten erläutert. Rab. Alg. Europ. 1632. Schizonema neglectum (Thwaites) BRabenhorst. Rabenh. Ale. Fuss No. 1406 (als Calletonema vulgare ausgegeben). Die Frufteln weichen in einigen Details von der Smithichen Abbildung ab. Die zartpunktirten Querftreifen Lafjen um den länglichen Centralfnoten einen Eleinen runden glatten Kaum frei, find in der Mitte radial (35 in 0.001) nähern fich gegen die Enden immer mehr der jenkrechten Richtung auf die Mittellinie uud jtehen bier etwas enger (40 in 0.001). Mit den Frufteln der Navieula gracilis (Ehbg?) Grunow find fie, wie ich früber nad Unterfuhung ungekochter Gremplare glaubte, nicht identifch. E3 kommen übrigens noch einige Na- vieula-Arten zur Bergleihung, deren ältere Namen theilmeis durch richtige Driginaleremplare (d. b. jolche, die der urjprüng: lihen Aufitelung der Art zu Grunde lagen, oder wenigitens der Abbildung und Beihpreibung nicht geradezu mwideriprechen) aufgeklärt werben müfjen. E3 find dies bejonders Navicula viridula Kg. (nec N. viridula Smith) und Navieula lanceolata Kg. (N. viridula Smith, nec N. lanceolata Smith). Bon er: jterer Art liegt mir ein von Küßing jelbit bejtimmtes Eremplar vor und ftimmt diejes mit meiner früheren N. rhynchocephala var. dubia überein, nur ift in der Abbildung der glatte Raum um den Mittelfnoten etwas zu Elein, und das Webergeben der Streifung in die auf die Mittellinie jenkrechte Richtung gegen die Enden hin nicht dargeftellt. Die zartpunktirten Streifen jtehen in der Mitte circa 24, an den Enden 30 und mehr in 0001’. Länge lag (bei Küßing Yo — se’). Kaun verjchieden biervon ift Navicula silesiaca Hilse. sm Ganzen untericheidet fi Colletonema negleetum nur dur Heinere Geftalt und zartere Duerftreifung. Wefentlich verjchie: den ijt Pinnularia viridula Smith, (3. ®. in Rab. Alg. Europ. 2021) melde ich für eine Sorm der Navicula lanceolata Kg. mit meniger vorgezogenen Enden halte. Bei biefer find, mie bei Kütings Eremplar der Frustulia lanceolata in Kg. alg. aquae duleis No. 72 die Streifen durchaus radial und in der Mitte feinen glatten Raum um den Mittelnoten freilaffend, bier 35 und gegen das Ende der Frufteln 42—45 in 0.001. Ganz etwas Anderes ift Navicula lanceolata Smith, auf melde ih im Folgenden zurüdtomme. Colletonema dublum Grunw. Diejfe3 von mir einmal beobachtete Gebilde enthält Frufteln, wie ich fie früher als Na- vieula appendiculata Kg. beihrieb und abbildetee Mehrere Eremplare, angeblih ädter Navicula appendiculata, melde mir Herr Eulenftein mittheilte, zeigen mir jedoch dieje als faft identifch mit meiner Navicula Naveana. Sin einem bödhjft dürf- tigen Eremplar der Frustulia appendiculata von Abano (leg. Küsing) fand ich nur die von mir bejchriebene Form, glaube aber gern an eine Verwechslung, da Eulenftein’s Eremplare bejjer mit Agardt’s und Kübing’s Bildern übereinjtimmen. E83 muß mithin der von mir bejchriebenen Form der Name Navi- cula Cesatii Rabenh. verbleiben. Die Querftreifen, über 50 in 0.001, find Schwach radial, fait parallel, die Mittellinie jtarf, oft etwas einfeitig gebogen, der Mittellnoten rundlid. „st Rabenh, Alg. Sachs. 1162 babe ich (bei flüchtiger Unter: juhung) ftatt Nav. lanceolata Kg. nur diefe Form gejehen, und ebenfo halte ih Navicula lanceolata Smith für dafjelbe, obwohl Smith die Streifung weiter (44 in 0.001) angiebt. E3 muß biernah von einer dritten, jehr ähnlichen Kleinen ihmalen lanzettlihen Navicula geiproden werden, welche über- haupt nicht jelten, oft mit Navieula Cesatii gemeinschaftlich vorkommt. Die Streifung ift aber jtark radial, circa 50 in 0.001, und der Mittelfnoten länglid. Gegen das Ende der Srufteln geht die Streifung in eine auf die Mittellinie jent- rechte Nichtung über. ch betrachte fie einjtweilen als Navi- cula eryptocephala var. angusta, möchte aber vielleicht eine eigene Art darin vermutbhen, die ich noch genauer mit anderen Formen der N. eryptocephala vergleihen muß. Colletonema emle Grunow, ebenfalls von mir einmal beobachtet, enthält Srufteln der Navicula exilis und muß diefer, jo mie Colletonema dubium mit N. Cesetii vereinigt mwerben. (Fortjegung folgt.) Ueber Chlorangium eseulentum, Im November des laufenden Jahres babe ich von meinem Gollegen, Herrn Brofeffor Borisjaf, einige Eremplare einer Lichene zur Beitimmung erhalten, welche auf Streidebergen des DonzFlufjes in der Umgegend eines Kojafen-Dorfes Golubinskaja Staniza, ohngefähr unter dem 48'/2 ® nördlicher Breite, in be: Be deutender Menge vorkommen joll, erhalten. Gin Theil diejer Pflanzen ift aus jener Gegend an unfere Univerfität, nad Charkov, zur Unterfuhung geihidt, mit der Bemerkung, dab die Flechte, nad Negen-Niederjchlägen, als eine Art Mannah das Terrain bededen fol. Diefe Lichene war mir unbekannt; aber nach einiger Unter: juhung des nah Form und Struktur eigenthümlihen Thallus und der, wenn auch jpärlich ausgebildeten Apothecien ergaben jich hinreichende Gründe, jelbige als zu den fogenannten Lichenes esculenti gehörend zu betrachten. Von diejen habe ich in meiner Planzenfammlung nur das interejfante Chlorangium Iussufii, welches in Rabenhorft’s Lichenes europaei exsiccati, Fase, VIl. N. 199, publicit ij. Wenn ich auch jogleich jab, daß lekteres ipecififch Ducchaus verichieden ijt von meiner Lichene, jo findet fich doch auch viel Uebereinftimmendes zwifchen beiden. Chlo- rangium lussufii wurde wieder, wie befannt, vermuthlich mit der Slechte verglichen, welche in Pallas Reife Bd. III. p. 760 unter den Namen Lichen esculentus auf folgende Weije be: jehrieben it: Corpuscula libera, oblonga, e erusta convoluta, crassa, coriacea, alba facta, extus rugosa et tuberculosa, grysea vel cinerascentia. Peltae rariores, immersae, excavatae, verrucularum instar prominulae. In aridissimis calcareis, gypseisque montibus deserti tatarici inter lapides crebra oc- currit, vix a lapidis discernendus, nisi a gnaro Wenn ic) nun meine Lichene, au$ der DonsXocalität, mit diefer Defini- tion vergleiche, jo finde ich nichts Wievderiprechendes, obgleich natürlich die Beichreibung von Pallas zu kurz ift, um eine Flechte ganz Sicher zu beftimmen. Jh erwähne noch des ruflischen Namens, welden Ballas angiebt: Zemljanoj chljeb, was in wörtlicher Ueberjebung „‚Erde: Brodt’ heißt. Ewersmann bat jpäter in den Nov. Act. Acad. Leop. XV. p. II. drei einander ähnliche Flechten unter dem Namen: Le- canora fruticulosa, affınis und esculenta, welde dem Lich. esculentus Pall. entiprechen jollen, bejchrieben;; leider befiße ich diefe Schrift nicht, Fenne fie nur nach zwei kurzen Auszügen: in der Linnaea f. 1833 p. 171 und Flora 1833 p. 227. Im der Linnaea wird unter Anderem bemerkt, daß der Lich. escu- ientus von PBallas zu Lee. affinis gehören joll und daß legtere die Mitte hält zwischen ven beiden anderen hinfichtlich der Theil- barkeit des Thallus in Lappen. In der Flora wird gefact: Herr Dr. Nees von Ejenbed glaubt in dem freien Thallus und in der Einjenfung der Früchte Gründe zu erbliden, die ge: nannten Arten als Sphaerothallia zur eigenen Gattung zu erheben oder doch wenigftens bei Lecanora unter eine eigene Abtheilung zu bringen. Die erwähnten Arten dürften feiner Ansicht zufolge nur drei verichiedene Entwidlungs- und Aus: win bildungsftufen der einen L. esculenta bezeichnen. — 9. Müller bemerkt (Bot. Ztg. 1858 p. 90), fich gründend auf die ausführ- lihe Bejchreibung des Chlor. Tussufi, daß diefe Durhaus und zwar menigitens generifch verschieden jei von den Lecanoren von Emersmann oder des Sphaerothallium von Ejenbed. Berkeley jpricht auch in feiner Introduction to eryptogamie Botany p. 383 von Lecanora esculenta und affınis, welche zuweilen in großer Menge in Levant und Nord-Afrifa vor: fommen jollen, bemerft auch: Pallos infarms us that another species, with very differents habits, is eaten by the Kirghiz Tatars. Ferner auf der Seite 414 zeigt die Figur ec. und die Beihreibung auf folgender Seite das charakteriftiihe Verhältnif der Gonimial-Öruppen für die Gattung Chlorangium. Wenn id nun meine Flechte mit diefen kurzen Andeutungen vergleiche, jo Fomme ich zunächft zu der Vermuthung, daß hödjit wahriheinlih PBallas und Emwersmann diefelben Pflanzen be: Ihrieben haben und dod) auch meine Lichene dahin gehört; ferner ift gewiß, wie ich in meiner unten folgenden Bejchreibung zeigen werde, daß meine Flechte derjelben Gattung entipricht, welche zuerit von Link und dann von Müller mit dem Namen Chlorangium bezeichnet wurde; zulegt weilt die Zeichnung und Beichreibung von Berkeley dahin, daß auch die von ihm ge: meinten Lec. esculenta und affınis zu derjelben Gattung, wie Chlor. Iuss., wahrjcheinlich gehören. E3 könnten alfo alle diefe Lichenes esculenti zu einer Öattung gezogeu werden, dabei wäre aber natürlih die Anficht von Müller, daß das Chlor. Iuss. generich verjchieden jei von den Pflanzen von Pallas und Emersmann, nicht richtig; in dem Falle müßte man aber die ältere Bezeihnung von Ejenbed, aljo Sphaerothallium, der neueren — Chlorangium Link vorziehen, dejto mehr, da jelbige durch den freien, ringsum berindeten Thallus auch für alle dieje Lichenen &arakteriftiich ift. Aus Mangel an Eremplaren von alle ven Pflanzen, welche Ballas, Emwersmannn, Berkeley u. A. befchrieben haben, ferner, wie fchon bemerkt, ohne die Schrift von Emersmann vergleihen zu können, bin ich freilich nicht im Stande, fiher über die ganze Frage zu urtbeilen; da aber die Gattung Chlorangium von Lint und Müller ausführlich anatomijch und morphologiich bejchrieben ift und meine Flechte denselben Characteren generijch vollftändig entipricht, fo bleibe ich vorläufig bei diefer Gattung. Ferner, da die drei Species, weldhe Emwersmann bejchreibt, wenigftens in den Furzen Aus: zügen nicht fiher begründet find, umd auch Ejenbed jelbige zu einer Species vereinigt, jo folge ich in der Hinficht feinem Bei- jpiele und bezeichne alfo meine Flechte mit dem Namen Chlo- rangium esculentum Wir würden auf die Weije zwei ficher begründete Species: Chlorangium (oder Sphaerothallium) eseu- lentum und Iussufi erhalten, ob aber von erjterer nicht noch andere Species gefondert werden, oder nur Varietäten derjelben angenommen werden, das müllen fernere Unterfuhungen ent- fcheiden. — Um den Herren Lichenologen meine Flechte nicht nur in einer Befchreibung, fondern and) zur Anficht zu bieten, überfchiete ich eine Partie Eremplare derjelben, fajt Alles, twas ich davon befiße, an Herrn Nabenhorft, in der Hoffnung, daß der hochgeehrte Herr diefelben in feinen Lichenes europaei exsiceati publiciren wird. Leider find aber nur wenige Eremplare mit einzelnen Apothecien verfehen, fait die ganze Collection be- fteht aus unfruhtbaren Stüden. — In der Beichreibung werde ih mic an die Schriften von H. Link (Bot. Ztg. 1849 p. 729) und 9. Müller (Bot. Ztg. 1858 p. 89) halten, um zugleich die Zugehörigkeit meiner Flechte zu der Gattung Chlorangium und die Äpecififchen Unterjchieve vor Ch. Iussufii anzudeuten. Chlorangium eseulentum bejteht aus einzelnen, freien, rundum berindeten Stücen von verjchiedener Geftalt und Größe, bis ohngefähr 1 Zoll Durchmeiler. Die Oberfläde ift uneben, wunzeli; die Nunzeln find bedeutend erhabener, als bei den Eremplaren von Chlor. Tuss., welche in Rabenhorft’3 Samm: lung gegeben find. Die Oberflähe des Thallus ift mit zabl- reihen, faft negförmigen, mehr oder weniger vertieften Rifjen bedeckt. Sn denselben, icheint mir, kann jich die Flechte in Stüce theilen; diefes Ichließe ich einerfeits aus der Beobachtung der trocdenen Gremplare, welche Uebergänge von den Niffen zu Haffenden Spalten zu zeigen jcheinen; andererjeitS daraus, daß ein Eremplar der Flehte, auf naffem Papier ein Paar Tage gehalten, durch To einen Nif anfing, fi) zu trennen. Die Spaltungsoberfiäche entwidelt wahrjcheinlich Ipäter eine eigene Rinde. Wie bei Chl. Kuss. find auf der Oberfläche auch) unferer Flechte Grübhen, oft mit etwas erhabenem Rande, zeritreut, aber die Zahl derfelben tft bei Chl. eseulentum bedeutend ge: ringer. Ob felbige theilweife Spermagonien entiprehen, kann ich nicht mit Beftimmtbeit jagen; ich habe nur zweimal Körper: hen von ähnlicher Form, wie in Müller’s Fig. 7 gezeichnet find, binaustreten und in rafcher Bewegung begriffen gejehen. Daß viele von den Grübchen unentwidelte Apothecien find, ift außer Zmeifel; ich glaube aber auch, dak viele von ihnen Anfänge jener Riffe darftelen, indem manche davon länglich find und Mebergänge zu jenen zu zeigen Iheinen. Die Farbe des Thallus ift grünlichgrau, grau oder meißlich. Weicht man die Lichene in Waller auf, fo tritt die grüne Farbe, wie au bei an- deren Flechten, deutlicher hervor. Im trodenen Inftande tft das Chlor. esc. hart, aber weicher, als Chl. Iuss, in Wafjer aufgemweicht — biegfam; gefaut, zergeht fein Gewebe ziemlich leicht in Brei, welder etwas Falfartig Ichmedt, außerdem aber = 2. fait geihmadlos ift. — Was Link von den Falern am unteren Ende des Chl. luss. jagt, finde ich an meiner Flechte, wenigftens an meinen Gremplaren davon, nicht; fie ift rundum berindet. Ein Schnitt durdy den Thallus zeigt die gewöhnliche Anordnung der Gewebe bei heteromeren Flechten: ein Mark, eine Gonimial- Schicht und eine Rinde. Das Mark, wie die Rinde, beftehen aus ziemlich rigiden, röhrigen, verzweigten und verwirrten Bellen; die Hwißchenräume der Zellen des Markes find Lufthaltig, auc eine frpftallinifche Maffe, welche aus oraliauren Salze beftebt, wie auch für Chi. Iuss. befannt ift, in bedeutender Menge ent: baltend. Bei Anwendung der Schwefelfäure bilden fich die befannten Gypsnadeln, melde größtentheils jternförmig ver: bunden find; in der Salziäure löft fi das Salz, ohne Kohlen: fäure zu entwideln, auf, jeßt man dazu Ammoniaklöjung, fo bildet fich ein Niederichlag. — Lint erwähnt von runden Zellen im Marke des Chl. Iuss., mwelde ex für abgejchnürte von den Enden der Hyphen hält. Ich babe im Marke meiner Flechte, wie auch des Chl. Iuss , beiondere runde Zellen nicht ficher unterfcheiden Fünnen; man jieht freilich unter dem Mikroftope bei beiden Lichenen im Marke zahlreiche Ninge, aber ich bin eher dazu geneigt, alle diefe für Onerdurchichnitte der verticalen Zmeige des Marfaewebes zu halten. — Das Gewebe der Rinde it durhfichtig unter dem Mikroskope, weil e3 feine Iufthaltigen Zmwilhenräume bat; die Oberfläche derjelben ift verwittert — Die Wände der Hyphen werden nah Einwirkung der entiprechen- den Neagenzen, auch nad vorläufiger Behandlung mit Wepkali, nicht blau gefärbt; nur einmal jah ich einen leichten blauen Saum der inneriten VBerbidungsihicdht. Die Winde ift, wie Müller für Chl. Iuss. angtebt, dünn, ungefähr '/s mm. ftarf. — Die Gonimial-Schicht unjerer Lichene entipricht vollftändig den Angaben für die Gattung Chlorangium, aljo beftehend aus Gruppen von Gonidien, welde mie jtrahlende Nefter in einer Reihe unter der Ninde geftellt find; nur muß ich bemerken, daß bei Chlor. escul. die Gruppen mehr der Zeichnung von Lint, Fig. 2a, als der von Müller, Fig. 2b, entiprehen, und zwar find fie bei unferer Flechte mehr oval, als fäulenförmig, au find fie durch breitere Zmwifchenlager von einander getrennt. Bei Anwendung der Chl.-Löfung werden die Gonimial:Öruppen blau — Wie Schon bemerkt, hatten nur wenige Exemplare meiner Flechte Apothecien, und überhaupt jcheint diefe Lichene jehr bejchränft zu fructificiren, was übrigens aud der Be: bauptung von Pallas — peltae rariores, entiprechen würde; von legteren Fann man wieder mit Ballas jagen: peltae im- mersae, excavatae, verrucularum instar promimulae, indem die Prominenzen aus dem Laubrande derjelben beitehen. Die Ab: bildung von Müller für Chlorang. Tuss., Fig. 2e, ift auch den ET Apothecien meiner Flechte volljtändig entiprechend, außer etiva, daß nicht mehrere Apothecien beifanmen, fondern einzelne zer: ftreut auftreten. Was 9. Müller hinfichtlih der Apotbecien jagt, fann ich für Chl. esculentum fajt wiederholen. An den fertilen Stellen des Thallus, wo jich Apothecien entwideln, fehlen die Chlorophyllager, fie bilden aber deren feitliche Begrenzungen, und zwar bis oder faft bis in den Laubrand hinauf. Yodlöfung färbt, wie gewöhnlich, die Fruchtihicht blau. Die Oberfläche der Apothecien ift ftaubig oder mehlig, die Paraphyien find am oberen Ende vermittert. Die Schläuche find feulenförmig, oben zugerundet, nach unten mehr oder weniger ausgezogen, mit nad) oben jehr verdidter Membran, ganz in der Art, wie Fig. 5 von Miller darftellt; durh ChlzJ-Löjung wird dieje Verdidung, wie der ganze Schlauch, blau gefärbt. Die Zahl der Sporen ift gewöhnlih 3-—4 in jedem Sclauche, mehr als 4 habe ich bei Chl. esculentum nicht angetroffen; Miller giebt für dieje Flechte bis 6 Sporen an. Die Sporen lagen einreihig im Schlaude, find ziemlich groß, ungefähr '/so mm., dem Quer: durchmeffer des Schlaudhes fat gleich; fie haben eine dünne Membran und find oben und unten dur den Drud mehr oder weniger flach gedrüdt; leßteres betrifft bejonders die weniger reifen Sporen. Charfov, den 19. Dec. 1867. Adolf Bitra. Repertorium, Fuckel, Fungi rhenani. Cent. 18. Enthält von interei= fanten und neuen Arten folgende: (Stluß ) 1765. Spheronema rostratum Fekl. Peritheciis plerum- que semi-immersis, gregariis, globosis, cum rostro cylindra- ceo, perithecium subzequante, perforato, apiee globulum can- didum gerente; sporidiis minutissimis, ovatis, hyalinis. Ad palos putridos. 1767. Pleospora Frangul® Fekl. Peritheciis in macula expallescente, gregariis, Pl. herbarum magnitudine, tectis, globosis, nitidis, demum rugulosis, cum ostiolo conico, sub- tilissimo perforato; ascis oblongis, curvatis, 8 sporis; spori- diis oblongis, muriformibus, utrinqgue paulum attenuatis, flavis.. Ad Rhamni F. folia putrida. 1770. Amphispheria epidermidis Fekl. Syn. Kagaer e. Fr. Sel suec, No. 19, sed immatura. Ascis cylindraceis, stipatis, sporidia 8, uniserialia, ovata, didyma, fusca foven- tibus; paraphysibus simplieibus, ascis brevioribus. Ad Ber- beridis vulgaris ramos adhue vivos. A { 1771. Spheria (Spherella) Berberidis Nitschk. mspt. Ad. B. vulgaris folia putrida. 1772. Spheria Üaricicola Fekl. Peritheciis sparsis, tectis, minutissimis, globosis, atris, epidermidem pustulatim inflantibus; ostiolis subtilissime punctiformibus epidermidem erumpentibus; ascis oblongis, 8 sporis; sporidiis ovato-oblon- gis, hyalinis, Ad Carieis riparie folia sicca, 1774. Spheria canofaciens Fekl. Peritheciis sparsis gregarüisve, Sph. punctiformis magnitudine, globosis, papil- latis, primo tectis, dein liberatis, atro-nitidis; ascis - clavatis, 8 sporis; sporidiis ovato-oblongis, hyalinis. Folia cui innascuntur, constanter griseo colorata. Ad Tritiei re- pentis folia arida. 1777. Spheria monilispora Fekl. Peritheciis sparsis, primo tectis, demum subliberis, minutis, globosis, atris, papil- latis; aseis 8 sporis, oblongis; sporidiis eylindraceis, utrinque paulum attenuatis, curvatis, 8—10 septatis, ad septa con- strietis, loculis uniguttulatis, pallide favis. Ad Junci lam- procarpi precipue vaginas aridas, 1779. Spheria Vaceini Fekl. Peritheciis gregariis tectis, minutis, ostiolis emersis, atro-setulosis; ascis oblongis, stipatis curvatisque, 8 sporis; sporidiis ovatis, didymis, hya- linis. Ad Vaeeinii uliginosi folia arida. 1780. Spheria circinati Fekl. Peritheciis gregariis minutis, tectis, circum maculam fuscam (ut in Sph. Systema solare) dispositis, papillatis, atris; ascis oblongis, 8 sporis; sporidiis oblongis, triguttulatis, hyalinis. Ad Ribis alpini folia deeidua, 1784. S. Mori Nitschk. mspt. Ad. M. albae folia decidua. 1785. S. Vibuwnd Nitschk. mspt. Ad V. Opuli folia decidua. 1790. 8. Rose Fekl. Peritheciis sparsis, hypophyllis, tectis, majusculis, PIREREENN pustulatim inflantibus; ostiolis perithecium triplo longioribus, exsertis, atro nitidis, strietis; ascis elliptiels, 8 sporis; sporidiis anguste eylindraceis, eur- vatis, triguttulatis, hyalinis, asci duplo brevioribus. Ad Ross rubiginos® folia arida. 1791. S. precumbens Fckl. Peritheciis sparsis, hypo- phyllis, tectis, procumbentibus, epidermidem pustulatim in- tlantibus; ostiolis lateralibus, exsertis, perithecium duplo lon- gioribus, atris; aseis oblongis stipatis, 8 sporis; sporidiis asci longitudine, filiformibus, hyalinis. Ad Salieis viminalis folia arida. 1792. S. tigrina Fekl. Peritheciis in pustulis atris, sparsis ortis (ut in Sph. Caprex), globosis, semper teetis; ostiolis sublateralibus, conieis, perithecium sequante, exsertis, Bee primo fusco-diaphanis, demum nigris; aseis longissimis, eylin- draceis; sporidiis asci longitudine, in asco glomeratis, filifor- mibus, hyalinis. In Salicis purpurese foliis aridis. 1793. $. Alliarie Fekl. (non Awd) Peritheeiis sparsis, maeula nigra insidentibus, superfieialibus, seminis Eruc® magnitudine, eylindraceo-conieis, obtusis, plieis lateralibus obsoletis; ostiolis, argute papillatis, perforatis; ascis oblongis, sporidia 8, biserialia, fusitormia, 4 septata, medio constricta, vix flavescentia foventibus, Ad Erysimi All. caules aridos. 1795. S. immersa Fekl. Peritheeiis seriatim dispositis, profunde immersis, globosis, atris; ostiolis sublateralibus, pe- rithecium sequantibus, conicis, ad medium exsertis; ascis ob- longis, 8 sporis; sporidiis elliptieis,. 4 guttulatis, hyalinis. Caules cui innascuntur, nigrofaeti sunt. Ad Bardanz caules aridos. 1796. $. herpotrichoides Fekl. Fungus spermogoniterus. Spermogonia eylindracea, curvata, minuta, in sporophororum ramosorum apieibus. Ad Urtiee dioies caules putridos. 1797. 8. Pinetorum Fekl. Peritheciis gregarliis. super- fieialibus, globosis, basi subapplanatis, seminis Papaveris magnitudine, nigris, hirsutis, pilis concoloribus, in ostiolum conicum nitidum attenuatis; ascis oblongis, curvatis, sporidia 8, biserialia, fusiformia, medio turgida, 4 guttulata, hyalina fo- ventibus. Ad folia etc. putrida in pinetis prostrata, 1799. S. Clematidis Fekl. Peritheciis gregariis seu solitariis, primo ab epidermide tectis, demum liberatis, lato eoneis, basi applanatis, atro-nitidis, plicis lateralibus obsoletis, ostiolis papillatis, ascis stipatis, eylindraceis, sporidia 8, uni- serialia, ovato-oblonga, 5 septata, muriformia, flava foven- tibus. Ad Clematidts Vitalbe ramos aridos. Adnotationes bryologieae. Auctore 8. OÖ. Lindberg. (Botaniska Notiser. 1865. No. 4.) 1. Leskea tectorum (Al. Br.) Lindb. Divica? caespite intrieato, obseure brunneo-viridi; caule repente, subpinnato, ramulis adscendentibus; foliis subsecundis vel mterdum sursum leviter eurvatis, latissime ovatis, in subulam sat longam et integerrimam valde abruptim angustatis, subeymbiformi- concavis, margine interno lenissime reflexis, integerrimis, nervo tenui brevissimo, saepissime bifurco vel obsoleto, cel- lulis sat magnis, ovali rotundis, laevissimis, cetera desunt, Qvickjock Lapponiae Lulensis (Frederiksson). 2. Leskea nervosa var. lazifolia Lindb. Caespite den- sissimo, uneiam vel magis alto; ramulis caulis longioribus, irregulariter divisis; foliis brevioribus, acutis solum, margine en baseos tantum leniter recurvis, nervo crassiore, in infima Zen apicis dissoluto, cellulis duplo majoribus, magis hya- inis. Öetera desunt. Lapponia Pitensis. (Lindberg.) 3. Orthotrichum saxatile Wood. Autoicum; „foliis angustioribus, lanceolatis et elongato- lanceolatis sensim acute acuminatis, nervo multo crassiore, solidiore, reti basilariı paulum angustiore; calyptra pro more magis pilosa, capsula angustiore, subeylindrica, striis 8 auran- tiacis longis siccitate valde prominulis et 8 alternantibus bre- vioribus spuriis infra-orificium positis, siceitate vix conspieuis, peristomii dentibus geminatis per paria conjunetis, saturatius tinctis, eiliis 8 irregulariter efformatis vel omnino nullis.“ Schimper. Orthotr. saxatile forma calcarea Orth.anomali. (Lindberg. 4. Tortula eylindrica (Tayl.) Syn. Barb. vinealis var, flaccida Br. et Sch. Dioica; robustiuscula, laxe caespitosa, ferruginea vel viridula, caule adscendente, flexuoso, irregu- lariter dichotome ramoso; foliis sat remotis, accrescentibus, summis comantibus, divergenti-patentibus, hie illic curvatis et flexuosis, siceis eirrhatis, e basi ovata sensim lanceolato- subulatis, supra medium margine leniter revolutis, cellulis baseos rectangularibus, hyalinis, superioribus minutis incon- spicuis, rotundato-quadratis, Baralioloeis; capsula sat magna, ovato-cylindrica, pachyderma, annulo triplici, persistente, dentibus peristomii e membrana basilari marginem capsulae alte superante semel spiraliter contortis. Ins. Gotland ad Habblingbo. (Uleve). Prov. Ska’ne ad Tydinge. (Hamnström.) 5. Tortula vinealis Brid. Dioica; dense caespitosa, lurido- rufescens; caule strietiusculo, irregulariter ramoso; foliis den- sissimis, conformibus, erecto-patentibus, strietis, siecis sub- adpressis vel indistiete hie illie curvatis, ovata, sensim acuta, margine medio valde revolutis, cellulis baseos quadratis hya- linis, superioribus minutis, inconspicuis, tundaintgähretin, vix papillulosis; capsula sat parva, ovato-elliptica, sub-lepto- derma, annulo subsimpliei, persistente, dentibus peristomii e membrana basilari marginem capsulae vix superante semel spiraliter contortis. Extra Europam quoque in ins. Cypro et in alpib. Bulgar-Dagh Asiae minoris. 6. Dicranum elatum Lindb. Syn. D. robustum (non Wils.) Blytt msc. Br. et Sch. Bıyol, europ. except. specim. americ. — D. Drummondii €. Müller Syn. Dioieum; specio- sissimum, robustum et crassum, saepe pedale; foliis magnis, scarioso-membranaceis, nitidissimis, Jutescentibus, siceis apice solum leniter tortuosis patenti-divergentibus vel divaricatis, infimis dependentihus, e basi angusta subauriculata ovalibus, abrupte in subulam longissimam capilliformem attenuatis, profunde canaliculatis, superne subconvolutis, nervo fere totam partem ultimam subulae formante, capsula eylindrico- ovali, dentibus peristomii irregulariter bi-trifidis. 7. D. Drummondii Sull. Caespites densi, tomento in- ferne valde cohaerentes. Planta erecta et stricta, sat humilis, dense et subinterrupte foliata. Folia leniter subsecunda, in- distinete undulata, margine inferiore integerrima, superiore, ut et in dorso, praesertim nervi minus dense serrulata, nervo tenuiore continuo; cellulae baseos copiosae, minores, minus inflatae, luteo-brunneae, ceterae parvae minusque incrassatae, . ehlorophyllo et guttulis oleosis impletae, suprabasilares, an- guste rectangulo-lineares, inter se vix porosae, superiores regulariter rectangulo-quadratae. Bracteae perichaetii vagi- nantes, basi haud angustiores, integerrimae, apice rotundato- obtusae, nervo tenuiore, dimidium subulae sat longae, patentes, flexuosae, margine et dorso serrulatae, formante. Dentes peristomii minus trabeculati. Amer. bor. Si S Milde, Von Francesco Ardiffone, Brofeffor der Naturge: Ihihhte am Lyceum zu Fano, ift eine Aufforderung zur Sub- feription auf eine monographifche Bearbeitung der Geramieen Staliens erjchienen. Das Werf umfaßt 12 Blatt Tert in gr. Duart mit 3 lithogr. Tafeln, worauf die neuen uud feltneren Arten diefer Familie bildlich dargeftellt find Preis ift 15 Fr. oder 4 Thaler preuß. Gour. Rryptogamifher Reifeverein, Die von dem vorjährigen Reifenden, Herrn Dr, Hellbom, in Ausficht geftellte zweite Sendung mit Steinpflechten ift bis heute, den 26. Sanaur, noch nicht eingetroffen. Da das Material der erjten Sendung bereits veriheilt ift, jo Fönnen die Antheile in Empfang genommen werden. Die diesjährige Reife — falls fich eine genügende Theilnahme früh genug zeigt, — ft ausjchlieglih für Norwegen bejtimmt und wird Herr Dr. Molendo diejelbe ausführen. WW. Ph. Schimper. 8%. Nabenhorit. Gamnn ues — Redaction: Drud und Berlag Q. Mabenhorft in Dresden. von &, Heinrich in Dresden, O2 HEDWIGIA. 168 — Mofizhlatt für Krypfogamifche Studien, nebit Repertoriun für Fryptog. Viteratur, Inhalt: B. Auerswald, Sphaeria cubicularis Fr. — Eiben, Beiträge zur Krpptogamensflora der oftfriefifchen Anfel Bortum. — Repertorium: ©. D. Lindberg, Uppställning af familjen Funariaceae. — Der: ielbe, Om bladmossornas locklösa former, --- Limprit, Bryotheca Silesiaca. 4. Lieferung. — &. &. Eiben, Syftematifches Verzeihniß der Saubmoofe Dftfrieslande. — S. Berggren, Bidrag till Skandinaviens Bryologi. — 4. Braun, Rabenborft, Stizenberger, Characeae europaeae exsiccatae. Fasc. II. — Th. M. Fries, Lichenes Spits- bergenses. — Kryptogamifcher Reifeverein. Sphaeria cubicularis Fr. Dieje jeltene „Sphaeria“ hat in neuefter Zeit das Unglüd gehabt, von Nitjchfe in feinen Pyrenomycetes germaniei ver: fannt zu werden; fie wurde dafelbjt auf fchwer erflärliche Weife mit der ehemaligen Sphaeria decipiens und Sph. turgida in einer Gattung (Anthostoma Nke.) vereinigt. Daß nun das Anthostoma cubieulare Nke. nichts gemein bat mit der Sphaeria cubieularis Fr. geht hinlänglich deutlich aus folgenden drei Punkten hervor: 1) In der Driginaldiagnofe (Fr. syst. IL. p. 477) beißt e8: zaeab Tech compressis“, jowie in der darauf folgenden näheren ejehreibung: „perithecia fere lanceolata, collo tereti lineam longo terminata.“ Davon aber, daß in meiner Sordaria Fleischhakii, welde von Nißichfe als die echte Sph. eubieularis angejehen wird, die PBerithecien weder „compressa“ nod) „fere lanceolata“ zu nennen find, fann fich jeder Fachmann leicht nach den von Dr. Fleiihhat im 12. Fascifel*) der fungi europaei ausgegebexen Eremplaren überzeugen; ebenfo davon, daß das collum niemals auch nur annähernd eine Linie lang wird. Im Elenchus (I. p. 97) nennt Fries die „peritheceia evidentissima atra lanceolata“ und drudt das Wort lanceolata fogar ge- Iperrt, um einen bejonderen Accent darauf zu legen. 2) Giebt Fries (syst. II. p. 477) als Subitrat an: „Ad ramos Ulmi putrescentes“, während meine Sordaria Fleisch- “ hakii auf der Sonne ausgejegten alten Scheunthoren 2c. aus Kiefernholz (Pinus sylvestris) wädit. | 3) Sagt Fries in der Summa Vegetabilium Scandinaviae p. 397 in der Anmerkung ***) über die Sporen der Halonia *) Kommt in einigen Wochen zur Verfendung. ER. ut eubicularis (wie die ehemalige Sphaeria eubicularis dort genannt wird) ausdrüdlid: „In H. eubieulari iis Sph, lividae similes, tenelli, filiformes.“ Dieje Beweife dürften wohl binlänglih darthun, daß ich guten Grund hatte, in dem Anthostoma cubiculare Nke. eine eigene neue Art zu erbliden, die ich zu Ehren ihres Entdeders, des Herrn Dr. med. Fleifhhaf in Arnftadt, Sordaria Fleisch- hakii nannte und unter diefem Namen in meinem botanischen Taufchverein vertaufchte. Daß fie mit Sphaeria turgida (Wüstneia turgida Awd.) nichts, al3 die Geftalt der Sporen gemein bat, dürfte wohl auf der Hand liegen, denn fie ift eben eine Sphaeria simplex, wenn auch hier und da einmal zwei Pyrenien dicht beifammen ftehen oder gar mit einander verwacien, was bekanntlich bei allen einfahen Sphäriaceen vorfommt. Was ift aber nun die Sphaeria eubicularis Fr.? Gie ift da8 Tuberculostoma lageniforme Sollm, welches in Rabenh. fung. eur. N. 765 ausgegeben ift, aber, wie die ganze Gattung Tuberculostoma zur Gattung Ostropa gehört, und T. sphaerocephalum Sollm. (Rbh. fung. eur. 764) ijt jo: gar {ynonym mit O. einerea Fr. (vergl. Rbh. fung. eur. 654). Natürlihd nenne ich das T. lageniforme Sollm. nun Ostropa eubicularis (Fr.) Awd. Auf dieje legtere paßt alles, was Fries über jeine Sphaeria cubieularis fagt; die Perithecien find tief eingejenkt, lanzettlid; mit einem eine halbe, bis eine Linie langen Schnabel gekrönt, und die Sporen find faden- förmig. Endlih mwädlt tie auf verjchiedenen dürren Neften. Sollmann jammelte fie auf Zweigen von Ligustrum, Cornus und Viburnum, ich felbft in Arnjtadt auf alten morjchen Zwei: gen von Urataegus. Eine anderweite Frage ift aber die, ob die Sordaria Fleisch- hakii wirklich zu diefer Gattung gehört, oder den Typus einer neuen Gattung bildet. Nitfchfe (Pyr. I. p. 120) jagt von ihr: „Mit der Gattung Sordaria De Not. hat derjelbe (Pilz), von den Sporen abgejehen, auch nicht die mindefte Aehnlichkeit, bleibt den Beweis dafür aber jchuldig. Sch finde in der That feinen Grund, fie von diefer Gattung zu entfernen, denn das vermeinte weiße Stroma, durch welches das Kleine ostiolum dringt, ift nur veränderte und gebleichte Holzjubftanz, nicht ein beion- dere stroma, wie Nitjchfe annimmt. Will man gleichwohl auf diejeg aufliegende pseudostroma einen Werth legen, nun jo muß man darauf eine neue Gattung gründen, was nur indeß un- räthlih erjcheint. Die Sphaeria cubieularis Curr. Sph. simpl. N. 295 fig. 75 it Teine der zwei bier erörterten Arten, denn die dafelbit ab: Be en FUEL u H gebildeten Sporen find fingerförmig und Schwach gefrümmt; was darunter zn verjtehen ift, ijt mir unklar. Dagegen dürfte Fig. 76 zu meiner Sordaria Fleischhakii gehören. B. Auerswald. Beiträge zur Kryptogamen=-Flora der ojtfriefiihen Snjel Borfum. Während meines mebrwöchentlihen Aufenthaltes auf der ojtfriefijchen Injel Borkum fand ich außer vielen Algen- und PBilzarten, worüber ich jpäter, wenn diejelben erft alle richtig beftimmt find, Mittheilungen machen werde, nachitehend ver: zeichnete Yaubmoos:, Lebermoos: und Flechtenarten. In Bezug auf die Lebermoofe fei bemerkt, daß ich mehrere Grabenmände auf der großen Heumieje des hoben Wafjeritandes wegen nicht durhforichen Fonnte. _ Zaubmoofe: 1. Dicranella heteromalla. 2. Dieranum sco- arıum. 3. Pottia Heimii. 4. Ceratodon purpureus. 5. Bar- er ımuralis. 6. Barbula subulata, 7. Barbula ruralis. 8. Grimmia pulvinata. 9. Grimmia canescens. 10. Ortho- trichum affıne. 11. Orthotrichum diaphanum. 12. Lepto- bryum pyriforme. 13. Bryum pendulum. 14. Bryum bimum. 15. Bryum argenteum. 16. Bryum capillare. 17. Bryum pallens 18. Mnium undulatum. 19. Mnium hornum. 20. Atrichum undulatum,. 21. Pogonatum nanum. . 22. Poly- trichum juniperinum. 23. Antitrichia eurtipendula 24. Campto- thecium lutescens. 25. Brachytheeium zen 26. Hypnum stellatum. 27. Hypnum fluitans. 28. Hypnum uneinatum. 29. Hypnum cupressiforme (aud) var. ericetorum und teetorum). 30. Hypnum cuspidatum. 31. Hypnum Schreberi. 32. Hyp- num purum. 33. Hypnum splendens. 34. Hypnum squar- rosum. 35. Hypnum triquetrum. 36. Sphagnum acutifolium. Xebermoofe: 1. Marchantia polymorpha. 2. Jungermannia bicuspidata. 3. Jungermannia divaricata. Flechten: 1. Evernia prunastri. 2. Cornicularia aculeata. 3. Ramalina fraxinea. 4. Ramalina canaliculata. 5. Parmelia arietina. 6. Parmelia saxatilis. 7. P. physodes. 8. P. stel- ris. 9. Peltigera canina. 10. Cladonia rangiferina. 11. Cla- ‘donia pyxidata. 12. Cladonia aleicornis. 13. Urceolaria seruposa L. Aurich, im Auguft 1867. Eiben, Bräcepter. & A Repertorium, Uppställning af familjen Funariaceae, (Mitgetheilt 9. Dec. 1865) Bon ©. D. Lindberg. Nah dem Blüthenftande untericheidet der Verfafjer folgende Gruppen: x A. Sexubus paroicis vel synoieis. Aphanorrhegma. Microstegium. Goniomitrium. B. Sex. antoicis. Ephemerum. Pyramidula. Physcomitrium. Entosthodon. Funaria. Gigaspermum. C. Sex. polyoicis. Amblyodon. D. Sex. dioieis. Discelium. Nah der Salyptra dagegen: A. Calyptra mitriformi. Ephemerum. Aphanorrhegma. Microstegium. Goniomi- trium. Pyramidula. Physcomitrium. Gigaspermum, B. Calyptra dimidiata. Entosthodon. Funaria. Amblyodon. Discelium. Lindberg unterjcheivet nun folgende natürliche Gruppen: A. Funarieae. Caulis brevis, ereetus, simplex (rarissime ramosus), acro- carpus; folia plus minusve serrata, nervata, cellulis omnibus laxissimis, haud incrassatis; inflorescentia synoica, paroica vel autoica; spori mediocres. 1 Ephemerum. 2. Aphanorrhegma. 3. Microstegium. 4. Physcomitrium. 5. Pyramidula. 6. Goniomitrium, 7. En- tosthodon. 8. Funaria. B. Amblyodonteae. Caulis elongatus, erectus, ramosus, acrocarpus; folia praecedentis; inflorescentia polyoica; spori praecedentis. 9. Amblyodon. C. Discelieae. Caulis brevissimus, gemmiformis, erectus, simplex, acro- carpus; folia integra, enervia, cellulis praecedentium ; inflores- centia dioica; spori praecedentium. 10. Discelium, D. Gigaspermeae. Rhizoma erassiusculum, ramis sat longis, clavatis; folia integerrima, enervia, cellulis inferioribus praecedentium, superioribus solis paullum incrassatis; inflorescentia autoica; fructus acro- et ini spori maximi. 11. Gigaspermum. rt “ — 3u Asphanorrhegma Sulliv. wird Physcomitrella Br. et Sch. al3 Synonym gezogen. Lindberg beobachtete an R. patens nie eine inflorescentia autoiea (antheridia in ramo proprio), fondern immer eine infl. paroica (in axillis bractearum) oder eine infl. synoica (pistillidiis intermixta). Microstegium Lindb. Capsula semiglobosa, collo nullo, laxe texta. Öpereulum convexo-planum, brevissime apieu- latum. Calyptra mitriformis, brevicostris, operculo brevior. Inflorescentia paroica vel synoica. 1. M. niloticum R-Del. Caule brevi, foliis et bracteis erecto-patentibus, e basi longa lanceolato-spathulatis, acutis, serratis, nervo infra apicem dissoluto vel breviter excurrente, capsula immersa, sessili, annulo simplici. Syn. Gymnost. R. Del. — Physcomitrium ©. Müll. Kaira. (R.-Del. et Sandahl.) 1. Physcomitrium latifolium Drumm. Syn. Ph. Hookeri Hamp. Ph. acuminatum C. Müll, p. p. Foliis confertis erectis, brevibus, latissime ovatis, breviter et abrupte acuminatis, subeymbiformi concavis, nervo infra apicem dissoluto, cellulis consimilibus, subquadratis, chloro- phylliferis, seta 1—2 m. m. longa, cerassiuscula, sicca immu- tata; capsula majore, collo distineto sensim in setam abeunte, ore haud angustiore, sieca immutata; annulo latissimo triplici margini capsulae arcte adhaerente. 2. Ph. acuminatum Schleich. — Breh. et Schimp. — C. Müll. p. p. Rabenh. Deutschlds. Krypt. Fl. I. P. II. p. 87 .. p.? — Foliis magis remotis, erecto-patentibus longis, ovato- anceolatis, sensim longe acutis ein nervo continuo vel breviter exeurrente, cellulis omnibus majoribus, inanibus, marginalibus uniserialibus, majoribus limbum indistinetum formantibus; seta 5 mm. longa, gracili sieca infra dextrorsum, supra sinistrorsum torta; capsula minore, collo distinetissimo et erasso abrupte in setam abeunte, ore angustiore, sicca sub orificium valde constrieta, annulo angustissimo, fragmentario, operculo adhaerente. 3u Funaria zieht Lindberg Entosthodon fascieularis ©. M. Funaria calcarea Schimp. Syn. wird zu F. ınediterranea Lindb. Gigaspermum. Rhizoma cerassiusculum, ramis sat longis, clavatis; folia integerrima, enervia, cellulis inferioribus praece- dentium, superioribus solis paullo inerassatis; inflorescentia autoica; fructus acro- et ar spori maximi. G. repens Hook. Syn. Anoectangium Hook. — Physco- mitrium ©. Müll. — Schistidium Brid. — Hedwigia Wils. Hab. Nova Hollandia. Nova Zelandia. (Breutel.) Rhizoma longe repens, album pellueidum, valde radi- culosum et ramosum, stratum externum a cellulis prosenchy- -— 2 — matieis sat magnis, extus incrassatis, inanibus, pars interior ejus formata a cellulis maximis, paueis longioribus, haud incrassatis, materiam grumosam et guttas oleosas maximas continentibus. Folia integerrima enervia, cellulis elongate rhomboidalibus, amplissimis, apicalibus solis paullo incrassatis, granulas chlorophylli paucas continentibus. Bracteae peri- chaetii foliis simillimae, sed majores et longius acuminata; pistillidia 3—4 spTep gen Seta brevissima, erassa, sub- globosa. Capsula pallide brunnea, margine leniter recurvo, a cellulis magnis teneris, parenchymatiecis constructa, infra stomatibus maximis. ÖOperculum convexo-planum, brevissime apiculatum. Calyptra minima fugacissima mitriformis, glabra, stylifera, basi integerrima, apiculum opereuli vix obtegens. Spori maximi, cireiter 96, brunnei, minutissime muriculati, irregulariter angulati, cutieuli tenui, fragili, eisdem Archidii alternifolii vix minores. Androecium axillare, bracteis 5—6 foliis simillimis, antheridia 2, inflato-oblonga, duplo breviora paraphysibus filiformibus et apice haud crassioribus. 1. Spiridens longifolius Lindb. Hab. in ins. Philipp. (n. 2210 Collect. Cumming.) Dioicus, valde robustus, folits longissimis, e basi cauli adpressa divergenti-patentibus vel indistincte subsecundis, lanceolato-subulatis, late marginatis, sat dense et irregulariter spinoso serratis, nervo longe pili- formi excurrente, dorso summo spinoso-serrato. 2. Pterobryum elatum Lindb. Hab. in ins. Philipp. (m. 2198 Coll. Cumming.) Dioicum, elatum, supra dendroi- deum, complanatum, bipinnatum, foliis scariosis rufescentibus, nitidis, erecto-patentibus, e basi ovata lanceolatis acutissimis plicatis, margine planis, serratis, nervo breviter excurrente, dorso. serrato. 3. Trachypus rugosus Lindb. Dienemos rugosum ? Mont. in Hook. Lond. Journ. Bot. IV. p. 10 (1845). Hab. in ins. Philipp. (no. 2197 Collect. Cumming.) Dioicus, subpinnatim ramulosus; foliis divergenti-patentibus, e basi angustiore ovalibus, sensim late acutis, profunde canaliculatis, supra profundissime et dense rugosis, margine apicis solum minu- tissime serrulatis, nervo simpliei, crasso, in summo apice dissoluto; capsula anguste oblonga, laevi, in setam brevius- culam, densissime verruculosam subsensim abiente; operculo longe, oblique rostratum, calyptra magna. 4. Meteorium striatum Lindb. Valdivia. (Lechler no. 257a.) Dioicum, irregulariter dichotome ramosum, ramis divergentibus, obtusis, foliis sparsis, divergentibus, ovali- rotundis, apiculatis, plicatis, supra remote denticulatis, nervis binis, indistinctis; seta gracili, semiuneinali; capsula regulari, elliptica, horizontali ore sat dilatata, 8-sulcata. Se 5. che ceylindrieum. Lindb. O'Tahiti. (Ponten) Dioicum, paullo nitens; capsula immersa, anguste eylindrica. 6. Calymperes parasiticum Sw. Dioicum ? caule parce ramoso, densitolio, foliis flavidulis, siceis crispatulis, e basi vix latiore patenti-divaricatis, apice reflexis, lanceolatis, acu- tis, margine undulato, incrassato-limbato, nervo continuo; setis geminatis, brevibus; capsula eylindrica; dentibus bre- vissimis, incurvis. Hispaniola (Sw.). 7. Syrrhopodon obtusifolus Lindb. Dioicus, caule erecto, apice arcuato-curvato, foliis e basi lata patentibus, lanceolatis, rotundato - obtusis, margine undulato - limbato. O’Tahiti. (Ponten.) 8. Macromitrium cadueipilum Lindb. Dioicum, repens; caule tomentoso, densifolio; foliis siceis spiraliter curvatis, erectis, lanceolato-lingulatis, apice emarginatis, integerrimis, nervo longe excurrente, folio saepe duplo-longiore. Nova Zelandia. (Ralfs.) 9. Goniobryum Lindb. Fructus lateralis. Capsula ob- liqua, cernua, collo distinctissimo, graeili. Peristomium optime evolutum, eodem Bryorum persimile. Operculum breviter conicum, obtusum. Calyptra? Inflorescentia autoica. Areolatio foliorum funarioidea. @. subbasilare Hook. Syn. Rhizogonium Schimp. 10. Fissidens Thunbergil Brid. Dioicus; basi rufes- cens, supra glaucescens; caule adscendente densifolio; foliis atentibus, superioribus subseeundis, e basi ovata sensim ee Auroenlaiie , apiculato-acutis, immarginatis, densissime denticulatis, nervo crasso, flavo, continuo, flexuoso, cellulis multangulo-rotundis; perichaetiis in axillis supra-basilaribus positis, bracteis longitudine foliorum, subsetaceis. Cap. b. sp. (Thunberg.) $ 11. Leucophanes guadalupense Lindb. Dioicum? dense caespitosum, sordide brunneum, nitidulum, caule humili, ra- moso, densifolio; foliis e basi albida patenti-recurvis, anguste lanceolatis, acutis, carinatis, margine recto, incrassato-lim- bato, integerrimo, solo apice serrulato et ibidem cum nervo sat crasso, Guadeloupe Antill. (Forström.) 12. Octoblepharum longifolhum Lindb. Autoicum; caespite densissimo, a caule ramosissimo et humili formato; foliis angustissimis, longe linearibus, androecii bracteis 9—12, submembranaceis. O’Tahiti. (Ponten.) — Om bladmossornas locklösa former. 8 OÖ. Lind- berg. 9. Dec. 1863. Leider ift der größere Theil diefes, gewiß lehrreihen Auf: lages jchmedisch geichrieben und fo für ung Deutfche verloren. Lindberg löft die Gruppe der Cleistocarpi auf und vertheilt fie, wie folgt: Bu den Weissiaceen: Systegium. ° = Trichostomaceen: Ephemerella. Sphaerangium. Phascum. * = Hiyophilaceen: Tetrapherum. ° = Diaphanophyllaceen: Archidium. Pleuridium. Sporledera. * = Funariaceen: Ephemerum. Aphanorrhegma. : = Splachnaceen: Voitia. ° = Bartramiaceen: Phascum Jamesoni Tayl.? I. Pleuridium Brid, Calyptra cueullata, basi integra. Capsula ovalis, nitida plus minusve oblique rostellata. A. Pseudophemerum Lindb. Plantae tenellae. Folia et bracteae consimilia, nervo tenuj, ad apicem dissoluto, a cellulis magnis, laxis, haud incrassa- tis hyalinis constructa. Maturatio fructus, ut Ephemerorum, autumnalis. 1. P. axillare Dicks, nennt Lindberg jett das bekannte Pleuridium nitidum. B. Eupleuridium Lindb. Plantae robustiores. Bracteae foliis majores et longiores, nervo lato, continuo vel excurrente, a cellulis parvis, rigidius- eule incrassatis constructae., Maturatio fructus vernalis. 2. P. acuminatum nennt 8. jeßt das befannte P. subula- tum autor. 3. P. subulatum Schreb. Hedw. nennt &. jeßt das P. alternifolium Br. et Sch. Ib Sporledera Hamp. Calyptra mitriformis, plurifissa. Capsula ovata, opaca, recte apiculata. Bryotheca Silesiaca. Vierte Lieferung. 151—200. Heraus: gegeben von Lehrer Limpricht in Bunzlau. Bon den bisherigen Lieferungen die fchönfte und interefjan- tefte. Die mwichtigiten Arten find: Cinclidotus fontin., Bryum uligin., Campylostelium saxicola, Dieranum montanum, Fon- RR tinalis squamosa, Hypnum sarmentosum c. fr., H. vernicosum, H. pallescens, Eurhynchium erassinervium, Pseudoleskea catenulata, Thuidium Blandowii. HM. E. €. Eiben, Syitematifhes Berzeihniß der Laub: - moofse Dftfrieslands. Separat:-Abdrud aus dem Jahres: berichte der naturbiftoriihen Gejellichaft in Emden. 1867. Daffelbe führt 126 Arten, 6 in einen Nachtrag, aljo in Summa 132 Arten auf und zwar: Acrocarpi 72, Pleuro- carpi 60, unter den legteren find 12 Sphagnaceen mit auf: geführt. Bidrag till Skandinaviens Bryologi. ®on. S. Berg- gren. Leider ift auch dieje Arbeit Schwediich geichrieben, und e3 fönnen nur die neuen Arten mit ihren Diagnofen, welche bier beihrieben find, mitgetheilt werden. 1. Leskea rupestris n. sp. Laxe intricato-caespitosa, olivacea vel fusco-viridis. Caulis repens rarius adscendens, rami elongati filiformes, plerumque subnitidi. Folia siccitate arcte imbricata, humida, erecto-patentia, ovato-lanceolata vel lanceolata, margine plano a medio usque ad apicem erenu- lata, costa plerumque tenui ad vel supra medium continua. Cellulae foliorum oblongae, ad marginem inferiorem et basin rotundato-quadratae. Knudshöe et Finshöe alp. Dovrefield. 2. Dieranum glaciale. (D. geniculatum Berggr. in lit.) Monoicum, flore masculo ad pedem feminei. Dense et late caespitosum, caespites superne virides, inferne fusei. Caulis 2—4 pollicaris, fere eradiculosus, parce dichotome ramosus, e basi plerumque procumbente et geniculato-flexuosa adscen- dens, fragilis. Folia erecto-patentia vel subsecunda lanceo- lato-subulata, superne convoluto -concava, integerrima vel in apice remote et minute dentata, sicca apice eirrhato-tortilia, areolis lineali-elongatis, cellulis angularibus magnis, aurantio- rufis. Folia perigonalia externa e basi late ovata et vagi- nante subulata, interna ovato-rotundata, apice brevius acu- minata, fulva. Perichaetialia e basi dilatata et convoluto- vaginante valde abrupte tenui-acuminata Capsula in pedicello brevi oblongo-cylindrica, incurva, sieca striata, solida, basi tumido - strumosa, operculo conico, longirostro, obliquo. Peristomii dentes purpurei laeves, haud papillosi, artieulis distinetis. Kongsvold alp. Dovre. 3. Radula alpestris n. sp. Lindbergii. Caespites molles lutescentes, caulis procumbens vel saepius ascendens, flaceidus, Ba pinnato-ramosus, ramulis elongatis. Folia imbricata, paientia, mollia, convexa, margine involuta, fere semicordato-ovata, integerrima. Lobulus ventralis quadratus, basi tumido-inflatus, apice plerumque oblique acuminatus. Flores masculi et feminei in eadem stirpe. Periantbium terminale, ovatum, basi inflatum, ore angustato plerumque compressum. In foliis putreseentibus Salicis glaucae in alpe Dovrefjeld. Die zugehörige Tafel ftellt Dier. glaciale, Leskea rupestris und Radula alpestris dar. : 3 Milde. A, Braun, Rabenhorst, Stizenberger, Characeae europaeae exsiccatae. — Fasc. III. N. 51 — 75. Dresden, 1867. Geit 1859, wo Fasc. II. erihien, folgt endlich eine Fort: fegung diejer intereffanten Pflanzengruppe. Für diefe Verzö- gerung werben mir jedoch reichlich entihädigt durch den werth: vollen Inhalt und durch einen beigegebenen, von A. Braun verfaßten „Conspectus systematicus Characearum europaea- rum“, der uns zugleich einen Blid in die vom Autor längft verheißene Monographie der Charen gewährt. Der Inhalt diejes dritten Heftes ift folgender: 51. Nitella opaca Ag., männliche und meiblihe Eremplare mwerden getrennt unter a. und b. ge: geben; 52) diefelbe, eine Forma munda, atrovirens aus Schle- ftien; 53) diefelbe, eine Forma laxior, mundissima; 54) Nitella Sexilis optime fructifera; 55) Nitella flexilis, forma brachy- phylla a verticlllis plerumque quinquefolis; 56) Nit. Wahlbergiana Wallm. aus dem Kalltorps:See bei Stodholm. Hierzu bemerkt A. Braun: Die von Wallmann beichriebene Form weicht von der bier gegebenen durch höheren, jchlanferen Wuchs, durch jtärkere Verkürzung der zmeiten Abtheilung der Blätter und dur oft niedergebrüdten Kern des Sporangiums ab. 57) Nitella gracilis (Sm), die charafteriftiihe Normalform; 58) Niet. gracilis forma elongata; 59) diejelbe Forma sım- plicior; 60) Nit. tenuissima (Desv.) von zwei Standorten; 61) Net. (Tolypella) nidifica = N. Stenhammariana Wallm. von Malmö in Schonen; 62) Chara (Lychnothamnus) alope- curtoides Del. a) Pouzolsi A. Braun von Porto:-Bechio auf Gorfica; 63) Oh. (Lych.) alopecurioides Del. b. Wallrothii A. Braun von der Snjel Mijorn, gej. von Nordftedt; 64) Oh. coronata «. Braunii' (Gmel.) aus Frankreih; 65) Ch. erinita Wallr. f. pusilla ‘aus Öothland. Die meiften Eremplare zeigen am Grunde noch die Sporangien, aus welchen fie hervorgegangen find, ein Beweis, daß fie nicht durch vegetative Sproßbildung entjtanden find; 66) Oh, erinita Wallr. f. elongata von ber ae Gothländifchen Küfte. Weiblihe Exemplare, männlide find an den jFandinaviihen Küften noch niemals gefunden tmorben; 67) Ch. erinita Wallr., eine lodere, ftark infruftirte Form aus dem Mineralwaffer von Zsiva-Brada in Ungarn; 68) Chara erinita Wallr. forma pachysperma, humilis, condensata, fuscescens vel nigrescens, aus Corfica, alle Eremplare weiblich; 69) Chara foetida var. crassicaulis A. Br. forma subinermis brachyphylia von Salzburg; 70) Chara hispida, forma macra- cantha aculeis longissimis patulis! aus der Gegend von Lund in Schweden 71) Öhsra horrida Wallm. von der Gothländiichen Küfte; 72) Uhara polyacantha A. Br., aus Schonen in Schmwe- den; 73) Ohara fragifera Durieu aus Frankreich, männliche, weibliche und jterile Eremplare getrennt; eine äußerft intereflante jeltfjame Art; 74) Chara tenuispina A. Br., jehr jeltene Art, in drei Formen: a) die typijche, b) forma mundior et viridior, articulis foliorum superioribus nudis elongatis, c. forma minor, brachyphylla; 75) Ohara fragilis var. delicatula A. Br. von Lund in Schonen, Bapillen wenig entwidelt, Bracteen meift fürzer, al3 das Sporangium. Nach den beigegebenen Conspectus werben die europäischen Charen von A. Braun in folgender Weile jpftematifch eingetheilt: I. XNitella Ag. em. Coronula sporangiü bicircularis, decemcellularis. 1. Eunitella A. Br. Antheridia terminalia. A. Monarthrae, segmentis foliorum ultimis uni- cellularibus. - * Dioicae: N. syncarpa (Thuill.), N. capitata (N.), N. opaca Ag., N. flexilis (L. pr. p.) Ag. . Diarthrae, segm. folior. ultimis bicellularibus. a. Homoeophyllae. Species europ. monoicae. N. translucens (Pers.), N. brachyteles A. Br., N. mucro- nata A. Br., N. flabellata Kütz., N. gracilis (Sm.), N. confer- vacea Breb., N. tenuissima (Desv.), N. batrachosperma (Rchb.) b. Heterophylla. Spec. europaeaunica monoica. N. hyalina (De €. ex p.) A. Br. Ar C. Polyarthrae, segmentis ultimis 3—5- cellu- 000 laribus. Spec. eur. unica, monoica. N. omithopoda A. Br. 2. Tolypella A. Br. Antheridia lateralia. Omnes monoicae. N. nidifica Müll., N. glomerata (Desv.), N. prolifera (Ziz.),.N. intricata (Roth). lI. Ohara L. em. Coronula sporangii unieircularis, quinquecellularis. 3. Lychnothamnus Rupr. Antheridia sporangio juxta- posita. Monoicae, E arts 77 Ch. Barbata Meyen, Ch. alopecuroides Del., Ch. Wall- rothii Rupr. 4. Euchara A. Br. Antlıeridia bracteae locum tenentes, in monicis sporangio infraposita. A. Astephanae, coronula stipulari ad basin verti- eilli nulla. Chr. stelligera Bauer. B. Haplostephanae, coronula stipulari simplici. a) Omnino ecorticata. Ch. coronata Ziz. et var. 1) Ch. Braunii Gmel, 2) Ch. Stalii Vis., 3) Ch. Soleirolii. b) Caulis corticatus, folia ecorticata. Ch. scoparia Bauer. C. Diplostephanae, coronula, stipulari duplici. a) Caulis imperfecte corticatus, cortice e cellulis unius ordinis formato. Ch. imperfeeta A. Br. b) Caulis perfecte corticatus, cortice e cellu- lis ordine et forma diversis formato. «) Haplostichae, cellularum elongatarum seriebus numerum foliorum zequantibus. * Dissolutae. Ch. dissoluta A. Br. F* Contiguae. Ch. erinita Wallr. $) Diplostichae, cellularum corticis serie- bus duplici foliorum numero, alternis papilliferis. * Dioica. Ch. ceratophylla Wallr. ** Monoicae. Ch. Kokeilii A. Br., Ch. gymnophylla A. Br., Ch. foetida A..Br., Ch. cerassicaulis Schleich., Ch. Rabenhorstii A. Br., Ch. hispida L. ex p., Ch. rudis A. Br., Ch. horrida Wallm., Ch, contraria A. Br., Ch. jubata A. Br., Ch. strigosa A. Br., Ch. intermedia A. Br., Ch. baltica Fr., Ch. polyacantha A. Br. 7) Triplostichae, cellularum corticis serie- bus tripliei foliorum numero. * Dioicae: Ch. aspera (Deth.) Willd., Ch. galioides De C., Ch. eonnivens Salzm, Ch. fragifera Dureu. ** Monoicae: Ch. tenuispina A. Br., Ch. fragilis Desv. Diejem Conspeetus folgt ein Verzeichniß der zum vierten Fascikel in vollzähligen Nummern bereits eingelieferten Chara- Arten, und darauf folgende Defideraten-kifte. a . Nitella syncarpa; Nit. translucens;. Nit. drachyteles; Nit. flabellata; Nit. Sreche, Nit. oonfervaceni; Nit. batrachospen ; Nit. ornithopoda; (Tolypella) prolifera; (T'ol.) glomerata; (Lychnothamnus) alopecuroides var. Pouzolsii; L. Wallrothii ; Chara stelligera; Ch scoparia; Ch. imperfecta; Ch. dissoluta ; Ch. erinita; Ch. ceratophylla munda et heteromalla; Ch. Kokeihi; Ch. gymnophylla; Ch. foetida; Ch. crassicaulis macrophylla; Ch. Rabenhorsti, Ch. hispida micracantha et brachyphylla; Ch. contraria hispidula et moniliformis; Ch. polyacantha laxa; Ch. baltica distans et Nolteana; Ch. aspera curta et capillata; Ch. galioödes; Ch. connivens ; Ch. fragilis delicatula. Th. M. Fries, Lichenes Spitsbergenses. (Kongl. Svenska Vetenskaps — Akademiens Handlingar. Bd. 7. No. 2. Stockholm, 1867.) Der Berfaffer befpricht zunächit die Vegetationsverbältnifie Spitbergens, in welden die Saxifragen, Moofe und Flechten am reiten vertreten find. Schon Wahlenberg jagt: „Lichenes ultimam vegetationem in ultima terra constituunt.‘“ Bejondere Berdienfte um die Flora Spigbergens haben fi, jeit Solander, welcher jhon im Sabre 1773 (Voyage towards the Northpole by J. Phipps, App. Lond. 1774) über 11 $lechtenarten be rihtet, Keilhau, Bahl, Lindblom, Nordenstiöld, Chydenius, Malmgren, dem auch diefe Arbeit dedicirt ift, erworben. Sn Summa find 59 genera in 17 Fantilien vertheilt mit 206 Arten und zahlreihen Varietäten verzeichnet, darunter folgende neue: Stieta linita Ach. ß. complicata: laciniis brevibus, auriculatis. ei Parmelia alpicola Th. Fr. Lich. Arct. p. 57. Epithallus utringue eximie cellulosus. Hypothecium incoloratum ; para- physes concret®, apicem versus smaragdule; asci minuti, inflato-clavati; spore 8:n®, ellipsoideae 1. globoso-ellipsoide, 0,0070—85 mm. long® et 0,005—6 mm. late. Jodo thecium et epithecium intense, hypothecium leviter coeruleseit. CaUl colorem magis fuscum, K magis virentem paraphysum api- eibus tribuunt. Peltigera aphtosa (L.). Lich. Arct. p. 43. Pf. complicata: lobis brevibus, auriculatis, habitu homonymz varietati Stret@ hinite simillima, quacum mixta oceurrit in Waijgats öar. — Gonidia parva, numerosissima, viridia, membrana contentum arcte includente Qus membrana neque K. ceoeta, addito deinde J+KJ, neque S et J+ KJ adhibitis eoeruleseit. — In cephalodiis junioribus adsunt glomeruli gonidiorum coeru- lescentium. ee (Bo Peitigera canina (L.). Lich. Arct. p. 44. P. notata: thallo sorediis rotundis maculato. E Kobbebay, Lovens berg et Brandewijnebay. Eadem ex Aınsterdamön thallo adeo labro, ut modo margine paucissima tomenti vestigia appareant. hallus omnium formarum admodum tenuis. Peltigera scabrosa Th. Fr. Lich. Arct p.45. Epithallus pulchre parenchymatosus. CaCl in epithalli parte inferiore colorem leviter rubentem provocat; gonidia coerulescentia ful- vescunt. Qu& gonidiorum decoloratio etiam K. addito efficitur. Peltigera arctophila Th. Fr. in Bot. Not. 1863 p. 8. ß. glomerulosa: thallo late effuso, fusco-nigrescente, e glo- merulis contexto, unoquoque glomerulo e verrucis minutis composito aggregatis, apice impressis et flexuoso-marginatis; apotheciis biatorinis, obscure rufescentibus, margine crassius- culo persistente. — Hypothecium incoloratum; paraphyses validiusculz, laxe cohserentes, apice fusc; asci elayati; spors 8:ne, ovoide® 1. globoso-ellipsoidew, margine crenulatx, 0,013—18 mm. long® et 0,010—14 mm. late. Jodo circa ascos vinose rubet precedente coeruleo eolore; spors fulvescunt. Placodium Hrgboleiicin (Sm.) y. feracissimum: apo- theciis confertis, numerosis, totum thallum tegentibus, demum dilatatis repandisque, disco concavo dein plano, persistenter marginato, badio 1. fusco-nigricante, epruinoso. Hypothecium incoloratum; paraphyses conglutinats, apice sordide fuseidul; asci clavati; spors 8: nz, ellipsoidex, 0,008—10 mm. longse et 0,004 -6 mm lat». Jodo eoeruleseit. Lecania erysibe (Ach) £. (?) personata: crusta tenui, rimulosa, insequali, sordida; apotheciis confertis, varie angu- losis, planiusculis margineque tenui, plus minus distinete c&sio-pruinoso einctis, demum leviter convexis subimmargina- tisque, nigricantibus. — Habitu Lecanorx Hageni £. nigricanti similis. Hypothecium incoloratum; paraphyses cah:erentes, ea incrassate fuligineeque; asei clavati; spor® 8:n, ipsoideae vel suboblong®, utrinque obtusw, dyblastie, incolo- ratae, 0,009 —12 mm, long et 0,004 —5 mm. latx. Jodo vinose rubet. Lecanora coriacea n. sp: crusta crassa, contigua, toru- losa 1. verrucosa, luteo-albida (l. in roseum vergente), sub- nitida, K imbuta primum fulvescente, dein sanguinea; apo- theeüis ... — Apothecia non visa, quare incerti est loci; spermogonia vero numerosa adsunt, quorum ostiola nigricantia habitum Pertusarie cujusdam huie tribuunt. Spermatia acicularia, recta, 0,010—12 mm. longa, sterigmatibus simpli- bus adfıza. — H. 1. collocavimus, quia thalli externa facies a varüs prioris formis non admodum differt; spermatia quoque congruunt. —- 31 — Lecanora Hagen! Ach. Lich. Arct. p. 106. #. nigres- cens: crusta maculas minutas formante, nigrieante ]. nigro- einerascente, granulato-areolata 1. subnulla; apotheciis vulgo in glomerulis minoribus congestis, disco demum convexo immarginatogue, sieco nigro, humido in rufo-fuscum ge margine vulgo pruinoso. — Partes intern apothecii ab illis L. subfusce vix recedunt, nisi sporis oblongis, 0,010—14 mm. longis et 0,0035 —40 mm. latis. Thallus K imbutus non coloratur. Rinodina mniaroea (Ach.) Lich. Arct. p. 127. £. (?) calcigena: crusta crassiuscula, pallide badia l. dispersa, tenui, dealbata; apotheciis primum immersis, dein elevatis planis, demum convexis, subimmarginatis, nigricantibus, humidis obseure fuscis. — Hypothecium incoloratum; paraphyses capillares, laxe cohserentes, apice fusc#; asci inflato- j ven- tricoso-clavati; spore 8:n®, breviter ellipsoidee, utrinque obtus®, 0,018—22 mm. long et 0,010—14 mm. late. Jodo coerulesecit. Caloplaca Jungermannie * subolivacea n. subsp.: crusta indistincta; apotheciis minutis (diam. vix ultra 0,7 mm., vulgo minoribus), disco subochraceo in olivaceum abiente, subplano, margine integro, tenui, subpersistente, aurantiaco vel (rarius) demum obscurato. — Color apotheciorum admodum varians, unde habitum sat singularem pr& se fert; vix tamen desunt in veram Ü). jungermannie transitus. — Utriusque forms hypothecium incoloratum; paraphyses laxe cohserentes, fili- formes, apice lutese; asci saceato- 1. inflato-subelavati; sporse 8:ns, plus minus late ellipsoidex, polari-dyblastz, 0,012—14 mm. long et 0,007—8 mm. lats (apud«) vel 0,013—16 mm. long® et 0,007—10 mm. late (apud subspeciem). Jodo preecipue circa ascos et in horum parte superiore coeruleseit. K colorem paraphysum luteum in pulchre violaceo-roseum vertit. ©. ferruginea (Huds.). Lich. Arct. p. 123. 7. melano- carpa: crusta tenuissima, apotheciis nigris. — Partibus in- terioribus a priore vix recedit, nisi quod epithecium, quo teguntur paraphyses apice fuligine®, adeo est tenue, ut le- vissima modo vel vix ulla coloris mutatio K addito provo- cetur. — 9. cinnamomea Th. Fr. Hypothecium et paraphyses ut ad f. ammiospilam; asci angustiores, subeylindrico-elavati; spor® 8:n®, oblong®, 0,012—15 mm. long et 0,005—6 mm. late. Adhibito K vel jodo, non differt. — & fraudans: apotheciis subaurantiacis ]. fulvo-rufis, margine pallidiore einctis. Ad CO. aurantiacam habitu et colore adeo accedit, ut pro hujus forma facile habenda esset, nisi sporis ceterisque partibus cum priore omnino congrueret. 32 — - Gyrophora Ach. * G. discolor n. subsp.: thallo crasso, rigido, usque ad 2—3 unc. diam. lato, superne costis rugisque elevatis valde insquali serobiculatoque, toto areolato-rimuloso l. verruculoso, einereo, subtus aterrimo, fuligineo-pulverulento (rarius centro 1. margine pallidiore); apotheciis elevatis, sim- plieibus, margine einetis. — Primo obtutu species distincta apparet; accuratius examinata, affinitatem cum @. anthracina ostendit, pracipue cum Pf. tesselata. — CaUl nune distinetius, nunc obsoletius stratum gonidiale (vel hujus partes sparsas) rubrefaecit, qui color mox disparet. Partes apothecii intern® congenerum similes; spor® oblonge, 0,009—16 mm. long et 0,0045—60 mm. latse. Jodo dilute coerulescit, dein sordide decoloratur. ß. simplex: thallo unciali (vel paullo ultra), einerascente l. einereo-fusco, elevato-costato, subtus (praecipue centro) pal- lido, umbilicato-affixo (non stipitato), cinerascente- |. fusco- nigricante-hirsuto; apotheciis simplieibus, adnatis l. adpressis, margine tenui elevato cinetis. — Externa facie paullum differt a @. eylindrica, quacum mixta occurrit atque vix dubie con- fluit, etsi ad diversam generis sectionem, apothecia si respi- cias, esset referenda. In duobus autem speciminibus ad Amice. Nordenskjöld lectis adsunt apothecia alia omnino simpliecia, alia centro papillata, alia unicam lirellam in medio disco prabentia, = plures lirellas breves, paullum elevatas ideoque faciem rugosam disco tribuentes. Analoga omnino est @. anthracıne . tesselate. Ex excipulo progrediuntur interdum rhizine. — Parthes apothecii interne ab ıllis forms primari& non differunt, nisi sporis paullo minoribus (0,009—11 mm. longis, 0,0055—70 mn. latis). (Schluß folgt.) Die zweite Sendung mit den von Seren Dr. Hellbom verheißenen Steinflechten ift auch heut (den 13. Februar) nod nicht eingetroffen. Auf meine, den 26 Januar an Herrn Dr. 9. gerichtete Anfrage erbielt ich ein berubigendes Schreiben, aus welchem ich Folgendes mittheile: „Orebro, den 9. Februar 1868. Mit Erjtaunen erfahre ih, daß meine Sendung von Flechten, welde den 7. Januar von hier nah Malmö abging, bei Ihnen noch nicht eingetroffen ift. Dieje Verzögerung ift wohl nur darin zu juchen, daß die Communication zwiihen Malmö und Lübel durch Eis gehindert ift. Ach werde jedoch noch heut nah Malmö jchreiben, um das Nähere über diefe ungebührende Verzögerung zu erfahren. Die Sendung enthält 54 Nummern,“ Dr. &. Nabenhorit. u ee m ®. Mabenborh In Dresden. von ee In Messen. 3. HEDWIGIA. 186s. Motizblatt für Krypfogamifde Studien, nebft Repertorium für Eryptog. Literatur. Anhalt: Nitfchfe, Anthostoma ceubieulare (Fr.) N. — ©. v. Niepl, Ueber das Borfommen de8 Asplenium adulterinum Milde in Mäbren und Böhmen. — Repertorium: Th. M. Fried, Lichenes Spits- bergenses. (Schluß) — 3. Baranckfy, Beitrag zur Kenntniß des jelb- ftändıgen Lebens der Klechtengonidien. — Mar. Kuhn, Filices Afri- canae, Revisio ete. — Corrigenda zur Hedwigia etc. Anthostoma cubieulare (Fr.) N. (ef. Pyren. germ. I. p. 119.) Der Umstand, daß die Unrichtigfeit von Angaben, mit denen Herr Aueröwald in der Hedwigia (1868 n. 2 pag. 17) meiner Auffaffung des genannten Pilzes entgegentritt, demjenigen ent: gehen twürde, der fich nicht in der Lage befindet, die von Herrn Auerswald angezogenen Beweismittel zu prüfen, läßt mir einige Gegenbemerfungen nicht überflüffig eriheinen. m Uebrigen wil ich mich auf das befchränfen, was von allgemeinerem n- terefje fein könnte, da ich darauf verzichte, Heren Auerswald für meine Anjhauungs: und Behandlungsweije der PBhrenomy- ceten zu gewinnen. Peine Erklärung der Sphaeria cubicularis Fr. jtüßte ic) befonders auf ein von Montagne alfo bejtimmtes Stüd der Kunzeihen Sammlung, fowie auf die Beihreibung und Abbil- dung, melde Gurrey von dem gleihnamigen und ald mit dem Montagne’shen übereinftimmend anerkannten Pilze giebt. Daß die Beitimmungen fowohl Montagne’s, als aud) des Hooker’ihen Herbars (defien Kernpilze Currey befchreibt) gerade für Die Fries’shen Species in der Regel das größte Vertrauen verdienen, wird Herr Auerswald nicht in Abrede ftellen, bezüglich des vor: liegenden Falles um jo weniger, als beide übereinjtimmen und indireft wenigitens Currey’3 (und meine) Angaben von Fries felbjt als richtig erfannt worden find. — Verfchiedener Erklärung fähig ift hierbei die folgende Behauptung (1. c.) des Herrn Auerswald: „Die Sphaeria cubicularis Curr. Sph, simpl. N. 295 fig. 75 ift feine der zwei hier erörterten Arten“), denn die da: jelbft abgebildeten Sporen find fingerfürmig und jhwad) ge: frümmt; tas darunter zu verftehen ift, ift mir unklar. Dagegen *) €s ift von Anth. cubiculare und Robergia unica Desm. (Tuber- culostoma lageniforme Sollm.) die Rede. u; 1 pe dürfte Fig. 76 zu meiner Sordaria Fleischhakii*) gehören.” dig. 76 der Eurrey’ichen Abbildungen gehört nämlich, wie Herr Auerswald ebenjonohl in der Abhandlung Currey’s jelbft, als in meinem Citat (Pyren. germ. — 1. c.) erjehen mußte, eben zu Sphaeria eubieularis, dagegen Fig. 75 mit den nach Herrn Auerswald fingerfürmigen Sporen zu „Sphaeria“ opereulata. Anthostoma eubiculare fol! Sphaeria cubieularis Fr. nicht fein können, .1) weil Fries legterer faft oder völlig lanzettliche Berithecien mit 1 Linie langem Halje zufchreibt; 2) weil Fries als Subftrat angiebt: ad ramos Ulmi_pu- trescentes, während Anth. eubieulare auf (gleichfalls morjhem) Kiefernholz wädlt; 3) weil Fries die Sporen feiner Halonia cubieularis (Sum. Veg. Sc. p. 397) als tenelli, filiformes bezeichnet. Ad 1 bemerfe ih, daß der Ausdrud: „perithecia lanceo- lata“ (oder nad der üblicheren Bezeihnungsmweife fusiformia) bier fiher nicht jtreng zu nehmen fein wird, da überhaupt feine eingejenkten Pilz» und Flechten Berithecien von diefer Geftalt befannt find. Daß die gegentheilige Behauptung des Heren Auerswald bezüglid des „Tuberculostoma lageniforme“ unrichtig ift, davon Fann Herr Auerswald jhon am Namen, an der Sollmann’shen Abbildung, am beften aber an diefem Pilze jelbjt ich überzeugen. — Die Länge des Perithecienhalfes ift vielleicht niemals conjtant, in der Regel dagegen ficher jehr. ver: änderlid. — Endli darf nicht unbeadhtet bleiben, daß Wall: roth jeiner, von Fries jelbt (cf. Elench. Fung. II. p. 97) be: ftimmten Sphaeria eubicularis „pyrenia subglobosa, in collum constrieta“ zujhreibt (Flora erypt. germ. Il. p. 826), die ihm vorliegenden Angaben bei Fries alfo nicht beftätigen fonnte. Ad 2 wird Herr Auerswald wohl nicht im Ermft erwarten, daß id) den Nachweis führe, ein Pilz, der auf morichen Zmwei- gen von Ulmus und Orataegus (von Wallroth) gefunden ward, . könne auch morjches Kiefernholz bewohnen. Ad 3 muß ich Heren Auerswald erjuchen, wenn er jelbft nicht Latein verfteht, fich die von ihm angezogene Stelle der Summa von einem Andern überjegen zu lajfen, um fich zu überzeugen, daß „tenelli, filiformes“ fid) auf asci bezieht und die sporae der Halonia cubicularis bier gar nicht erwähnt find. — Wenn Fries dagegen feiner Gattung Halonia: sporae fusiformes, pellueidae, septatae zujchreibt, während die zur Gattung gebrachten Species verfchiedenen Sporenbaues find, jo Fönnte ih an zahlreiche andere Fälle diefer Art erinnern, *) So nennt Herr Xırersiwald Anth. eubieulare, u A die leicht erklärlih find und bemweifen, daß die vorliegende Angabe nicht beweisfräftig ift. Aber Fries jagt in der Summa \ c.) jelbft, daß jeine Halonia eubicularis von den übrigen tten der Gattung jehr abmeiche und fchreibt feinen Obtectae (Syst. musc. p. 477), an deren Spiße Sphaeria cubicularis fteht, für diefe Art ganz richtig: „asci tenues, sporidiis unj- serialibus, simplieibus“ zu! — Selbftverjtändlich paflen: sporae fusiformes, septatae auf „Tuberculostoma lageniforme“, wel: ches Herr Auerswald mit fo großer Zuverfiht al3 die Sphaeria eubieularis Fr. erflärt, ebenjo wenig, als die übrige Beichrei- bung legterer. Daß ich in meinen Pyren. germ. den Bemeis dafür, daß Anth. cubiculare unmöglid zu Sordaria De Not, gejtellt werden fönne, jchuldig geblieben fein jol, it zunädjit untihtig, da meine Augeinanderfegungen auf alle Fälle für die fragliche Art eine ganz andere Berwandtichaft nachmeijen. Speciell auf die Auerswald’sche Hypotheje einzugehen, war um fo mehr überflüffig, al außer Heren Auerswald Faum Jemand eines foldhen Beweijes bedürfen wird. Nitichke. Weber das Borfommen des Asplenium adulterinum Milde in Mähren und Böhmen. In der Berfammlung des Brünner naturforihenden Ber: eins am 11. December 1867 habe ich über die Entdedung des Asplenium adulterinum M. in Mähren und Böhmen Mitthei- lungen gemaht, von melden ich bier eine vorläufige Anzeige gebe, um jchon für die näcdhjte Zeit die Aufmerkjamkeit der toptogamenforscher auf diefen Gegenjtand zu Ienten. Unter mehreren Farnen, melde einer unferer ftreblamiten jungen Botaniker, Herr Affiftent Adolf ODborny im vergangenen Sommer bei Schönberg im nördliden Mähren jammelte und mir zur Einfiht mittheilte, befanden fi auch zwei Eremplare, welche ic) bald mit völliger Beitimmtheit als zu Asplenium adulterinum M. gehörig bezeichnen fonnte, Sie haben beide auf den Nhizomen reihlih Blätter mit mehr oder minder tief geferbten Fiedern an grünen Stielden, ungeflügelte rinnige Spindeln, welche bis 6—15 Linien unter der Spige glänzend braun, von da an grün find und Spreu- ihuppen ohne oder mit theilweifen, ja aud vollitändigem Scheinnero, der aber immer viel jhmächer ift, al& jener bei A. Trichomanes. Herr Oborny bat diefe Exemplare auf Serpentin in Ge fellichaft des Asplenium serpentini und mit A. Trichomanes gefamnelt. Aspl. viride hat er in der Gegend nicht bemerft, dagegen aber verfihert, daß die vorliegende Pflanze ziemlich * u häufig an dem Standorte vorkomme Da e3 mir in Hinblid auf die bisherige Annahme von der Baftarbnatur des A. ad- ulterinum michtig mar, Genaueres über die Häufigkeit deffelben an diefer Stelle, fowie bezüglich des Vorfommens oder Fehlens von A. viride zu erfahren, jelbjt aber nicht mehr in der Lage war, den Standort zu beiuchen, bat ich einen anderen Freund der Botanik, der vermöge feines Wohnortes leichter Gelegenheit hierzu fand, hierüber nochmals Unterfuchungen anzuftellen. Auch diejer berichtete num, daß das A. adulterinum dort an mehreren Stellen, doc immer auf Serpentin, nicht felten, ja häufiger als A. Trichomanes vorfomme, und daß er an zwei Tagen ftunden: lang in der Gegend de3 Standortes das A. viride ganz ver- gebens gefucht habe. Dazu fommt noch eine weitere intereffante Thatjahe. Mein Freund, Med. Dr. 3. Kalmus, erinnerte fi, als er die Pflanze jah, fogleih, daß er fie fehon vor Jahren ebenfalls auf Ser: pentin, ja fogar auch mit A. Serpentini in einem Walde bei Einfiedel in Böhmen gefunden habe. Die pentität ließ fich aus den in feinem Befike befindlichen Eremplaren leicht nad meijen. Die meiften verjelben find etwas jchmächtiger, als die mähriihen, und haben Fürzere Blätter; mehrere find megen de3 verhältnigmäßig längeren grünen Spindeltheiles dem A. viride babituel etwas ähnlich (unterjcheiden fi aber immer noch jehr gut davon), während die. Schönberger Eremplare und einige der böhmischen im Habitus mehr dem A. Trichomanes gleihen. Ueber die Berhältnifie des Vorfommens find die An- Bent von Kalmus den früher erwähnten, auf den Schön: erger Standort bezüglichen fehr ähnlich. Auch an dem böhmischen Fundorte ift da3 A. adulterinum nicht felten, während Kalmus A. viride aufmerkfam, doch vergeben3 gejucht hat. Nah Darlegung diefer Thatfahen und Erfahrungen dürfte e& wohl gerechtfertigt erfcheinen, daß ich die Annahme, unfer Asplenium jei ein Baftard von A. Trichomanes und viride als jchmwer zuläffig bezeichne. Kaum als zufällig wird das Vor: fommen 4 Serpentin in beiden Fällen anzujehen fein, mäh- trend über den Standort des von Carl zuerit aufgefundenen Eremplares nichts Näheres befannt ift; da einzelne Formen der in Rede ftehenden Pflanze bei flüchtiger Betrachtung für A. viride gehalten, andere dagegen wegen ihrer habituellen Aehnlichleit mit A. Trichomanes überjehen werden Tünnen, fo liegt die VBermuthung nahe, daß fie nun no) an mehreren Orten Pr ahnen werden dürfte, insbejondere, wenn das Augenmerk auf den Serpentin gerichtet wird. Ä Ausführlicheres hierüber wird der 6. Band der Verband: lungen unferes naturforfhenden Vereins enthalten. Brünn, im Januar 1868. G. v. Nießl. — ‚37 — Repertorinm. Th. M. Fries, Lichenes Spitsbergenses. (Kongl. Svenska Vetenskaps — Akademiens Handlingar. Bd. 7. No. 2. Stockholm, 1867.) | (Shluß.) Toninia. conjungens n. sp.: thallo bullato- verrucoso, sordide einereo; apotheciis adnatis, majusculis (magnit. 7. vestcularis), planis, constanter tenuiter marginatis, demum varie flexuosis auriculatisque, nigris, nudis; hypothecio fusco- nigro; paraphysibus filiformibus, laxe cohaerentibus, apice fuligineo-capitatis; sporis in ascis clavatis 8:nis, utrinque ob- tusis, preeterea valde variantibus, nune oblongis 1. ellipsoideis, dyblastis, 0,008—16 mm. longis et 0,005—6 mm. latis, nunc elongatis 1. subeylindricis, tetrablatis, 0,014—16 mm. longis et 0,004—5 mm. latis. Biatorina fraudans Hellb. in Vet. Ak. Förh. 1865. — Hypothecium incoloratum; paraphyses concret&, summo.apice fuscescentes; asci inflato clavati; spore 8:na (?), ellipsoidese l. suboblonge, dyblaste. medio interdum leviter constriete, incolorate, 0,019—27 mm. long®& et 0,010—12 mm. latae. Gelatina hym. jodo intense coerulesecit. | B. globulosa (Flk.) ß. polytrichina: crusta tenui, alba; apotheciis depresso-globosis, immarginatis, nigricantibus vel lividis, rore tenuissimo haud raro superfusis. — Prater opi- nionem sane hanc Kae. his e regionibus invenimus, neque tamen pr&sentem plantam specifice distinguere ausi sumus. Hypothecium incoloratum; paraphyses concret®, hyalina 1. sordidule, apicem versus subfuliginee; asei clavatı; spors® 8:ne, oblong®, elongat® 1. subeylindriee, simpliees modo vise, 0,010—13 mm. long» et 0,0035—45 mm. late. Jodo coeruleseit, dein plus minus sordide vinose rubet. B. collodea n.sp.; crusta tenui, subgelatinosa, cinerascente; apotheciis adnatis, cartilagineis, convexis, dein subglobosis l. varie tubereulatis, siecis nigricantibus, humidis obscure cinnamomeis, quasi pellucidis, nitidulis: hypothecio incolorato; paraphysibus concretis, subhyalinis, apice fuscis 1. fuscidulis; sporis ın ascis anguste clavatis 8:nis, oblongis, simplieibus, 0,010—14 mm. longis et 0,003—4 mm. latis. RE TMERR . 00.B. Lulensis (Hellb.) Variat crusta tenui et crassa, verrucoso-conglomerata, virescente, einerascente et fuseescente, Apothecia nune nigricantia, nune in badium vergentia; loeis magis:absconditis rufescentia 1. livido-fusea evadunt :et. tum affinitatem «forsan nimiam cum B. paneola Fr. indicant, — re Hypothecium incoloratum; paraphyses conglutinate, apice fuliginee (vel subolivacex); asci subinflato-clavati; sporzs 8:ne, ellipsoidex, 0,009—12 mm. long® et 0,005—6 mm. late. ' Jodo pracedente coerulescentia sordide decoloratur: asci violascunt, cetera vulgo sordide fulvescunt. Lecidea polycarpa Kbr. ß. elavigera: crusta obsoleta; apotheciis persistenter subplanis, margine tenui einctis, nigris; paraphysibus validis, laxe cohserentibus, apice clava sat longa nigricante instructis; sporis minoribus (0,006—8 mm. longis, 0,003—4 [vix] mm. latis). — Plura si adfuissent specimina, hanc pro distincta specie forsan declarassemus; adeo enim singularis visa est paraphysum indoles. In alpibus nostris sedulo est inquirenda. L. auriculata Th. Fr. ß. paupera: crusta fere nulla. Stratum medullare jodo leviter violaseit. — Hypothecium paraphysumque basis plus minus intense fuscescens; paraphyses validiuscule, conglutinat®, apiee capitato-incrassate et fuli- ginee l. smaragdulo-fuliginee; ascı rari, anguste clavati; spore 8:n&, subeylindric# 1. elongato-oblongs, 0,007 — 11 mm. longe et 0,0025—35 mm. late. Jodo coeruleseit. L. pullulans n. sp.: crusta tenui, rimosa, cinerascente; apotheciis minutissimis (diam. 0,2—5 mm.), numerosis, primo urceolatis, dein planis leviterque convexis, margine tenui demum evanescente, nigris; hypothecio incolorato; para- physibus apicem versus eoerulescente-smaragdulis, filamenta in gelatina copiosa referentibus; sporis in ascis clavatis 8:nis, oblongis, 0,011— 13 mm. longis et 0,005 mm. latis. Habitus characteresque cogunt hanc pro distincta habere specie; inter species antea descriptas nullam invenimus, ad quam referri possit. — Stratum medullare jodo non vel passim dilutissime violascit, hymenium vero coeruleo tingitur colore L. scrobieulata n. subsp.: erusta crassa (usque ad. 5 mm.), varie rimosa, verrucis vulgo tenuiter rimulosis, sordide ar- gillacea; apotheciis varie flexuosis tubereulatisque, primo planiusculis et marginatis, dein subglobosis immarginatisque; sporis globosis 1. globoso-ellipsoideis. L. impavida n. sp.: thallo minute verrucoso, nigricante vel obscure badio, subnitido, hypothallo nigro; apotheeiis minutis (diam, vix ultra 0,7 mm, vulgo infra), persistenter subplanis et margine elevato einctis, nigris, nudis; hypothecio obsceure fusco; paraphysibus omnino concretis, indistinctis, apice fuseis; ascis inflato-clavatis; sporis 8:nis, ellipsoides |. globoso-ellipsoideis, 0,008—11 mm. longis et 0,006—7 mm, latis; 'gelatina hymen. pr&cedente coerulescentia levi (circa ascos intensiore) fulvescente. — Tam externis quam internis notis facillime distineta species, qua etiam in Apibus Scan- — Fl dinavicis minime: videtur rara. Apud nos hactenus falso om- nino pro L.: Mosigii habita est. — Jodo thallus non tingitur, prsterguam quod membrans® gonidiorum plus minus distincte violascunt; idem apud omnes Lecideas observatum. ‚. L. associata n. sp.: parasitica, thallo proprio nullo; apo- theciis minutis: (diam. vix ultra 0,5 mm.), primo innatis pro- rumpentibusque, concavis, dein adpressis, planis, margine absoleto l. pertenui, disco ruguloso, atro, nudo; hypothecio ineolorato; paraphysibus validiusculis, artieulatis, gelatina copiosa inbutis, apice fuscescentibus; sporis in ascis elavato- eylindrieis 8:nis, una serie dispositis, breviter ellipsoideis (0,007—9 mm. longis et 0,006—7 mm. latis) ]. subglobosis (diam. 0,007—8 mm.); gelatina hymen. jodo vix mutata. Sporastatia tenuirimata n. subsp.: thallo pallidiore, ferru- gineo- 1. flavo-cinereo, protothallo nigro inter areolas distincto ; areolis tenuissime rimulosis. — Habitum diversissimum atque valde insignem pr& se fert neque dubitaremus pro distineta specie eam ennuntiare, nisi in ambitu radiante passim adessent areole laevigate. Ad Hornsund legit quoque Nordenskjöld specimen, has formas aperte jungens. Partes interne non discrepant Sp. cinerea (Scheer.). $. haplocarpa: apotheciis sat magnis, demum elevatis convexisque, simplicibus. Circa Bel Sound (J. Vahl) et Kobbebay lecta. | B. insignis (Nxg.). 0. albocincta Th. Fr. Hypothecium fuscescente-nigrum; paraphyses conglutinat®, apice fusc; asci clavati 1. subeylindrici; spors 8:ns, subellipsoides, medio interdum nonnihil constriete, nigricantes, 0,018 —32 mm. long et 0,011—12 mm. late. Jodo coeruleseit. B. vilis n. sp.: crusta tenuissima, einerascente 1. nulla; apotheciis tenuibus, mediocribus (diam. vix ultra 1 mm.), jerneieeten planis et margine tenui ceinctis, nigris, nudis; ypothecio incolorato; paraphysibus capillaribus, conglutinatis, fuligineo-capitatis; sporis in ascis clavatis 8:nis, dyblastis, plus ‚ minus late ellipsoideis, utringue obtusis, fusco -nigricantibus, 0,014—18 mm. longis et 0,008—10 mm, latis, 4 1 Arthonia (Coniangium) excentrica n. sp.: thallo crasso, € verrucis contexto verruculosis l. farinaceo-dehiscentibus, albo; apothecis minutis (eirc. 0,25—835 mm. diam.), adnatis, rimo orbieularibus levitergue convexis, dein nonnihil angu- losis et planiusculis, scabriusculis, nigricantibus; hypothecio rufidulo-fusco; ascis pyriformibus; paraphysibus gelatinoso- confluxis, sordide fuscidulis, apice fuligineis; sporis 8:nis, cuneato-oblongis, utringue obtusis, dyblastis, hyalinis, 0,011 —13 mm. logis et 0,004-5 mm. latis; gelatina hymen. jodo intense rubente. - Verrucaria maura Wnbg. P. evoluta: crusta crassa, diffracto-areolata, minus zquali, nigrescente et in fuscum abeunte; apotheeiis in thalli verrucis immersis, elevatis, ostiolo haud raro prominente et umbilicato-depresso; sporis paullo minoribus. — Spore in ascis inflato-clavatis 8:n, ellipsoidesg, 0,011—13 mm. long® et 0,006-8 mm, latse. Jodo vinose rubet. V. extrema u. p.: crusta crassa, insequali, rimoso-areo- lata, areolis e granulis minutis congestis contextis, fuliginea l: obscure fusca 1. nigricante; apotheeiis (cire. 0,5 mm. diam. ınetientibus), scmi- l. subliberis, majoribus interdum leviter papillatis 1. umbilicatis, perithecio nigro; sporis in aseis sub- eylindrico-clavatis 8:nis, oblongis 1. fusiformibus, 0,018—22 mm. longis et 0,007—8 mm. latis. — Optime distineta spe- cies, thallum si respieis, Duelliam coniopem sat referens; obiter inspeeta Staurothelen clopimam in memoriam quoque revocat. Gonidia parva. Iu perithecio sub mieroscopio vulgo observatur magna guttarum oleosarum copia. Jodo gelatina hym. jodo dilute rubet, spor fulvescunt. V. rejecta n. sp : erusta tenui, effusa l. maculas minutas formante, insequali, e verrucis minutissimis contexta, sordide nigricante 1. einereo-fusca, hypothallo sordide einereo-nigri- cante; apotheciis minutis (vix umquam ultra 0,3 mm.), glo- bosis, semiliberis I. adnatis, perithecio nigro; sporis in ascis inflato-clavatis 8:nis, ellipsoideis, 0,014—18 mm. longis et 0,007—9 mm. latis. Arthopyrenia conspurcans n. sp.: parasitica, thallo pro- prio nullo; apotheeiis minutis, punctiformibus, adnatis, conico- globosis, atris; ascis ventricosis, paraphysibus gelatinoso- diffluxis; sporis S:nis, cuneatis, utrinque obtusis, dyblastis, incoloratis, 0,012—14 mm. longis et 0,0040—45 mm. latis. — Jodo ascorum contentus fulveseit, ceterum non mutatur. Beitrag zur Kenntniß des felbftändigen Yebenz der Flehtengonidien, von Y. Baranepfy. (Aus den Me- langes biologiques tirds du Bulletin de ’Acaddmie imperiale des Sciences de St. Petersbourg. Tome VI. 28. Nov. big 10. Dec. 1867.) — Mit 8 Fig. in Holzjehnitt. — In Berfolg der vom Verf. und Prof. Namingin gemachten ihönen Entdedung der Schwärmgonidien hlorogonimijder lebten (Physcia, Cenomyce, Evernia) bat derjelbe, den rüheren analoge, Culturen und Ausfaaten von 2 glauco- SERME Flechten, nämlihd Collema pulposum und eltigera canina, mit jchönen Refultaten angeftellt. Dur) a diefe ift fejtgeitellt worden, 1) daß bei fünftlicher Culture von TIhalusihnitten des Collema fidh Eleine Nostoc-Schlingen, in Gallert eingebettet, warzenähnlich bervorbilden. Es ijt hierdurch der unmwiderlegbare Beweis der morphologiihen und phplio: logiihen Spentität von Collema und Nostoc geliefert; eine Thatfache, an der übrigens jhon vor diefem Nachmweije Niemand, der fich je mit Collema- und Nostoc- ähnlichen Gebilden be: ihäftigt hatte, gezweifelt haben dürfte. 2) Bei Peltidea find befanntlid die Gonidien in Gruppen innerhalb größerer Mutter: zellen eingebettet, öfters nur einem Chroococeus gleihend, öfters dagegen in Andeutungen zu gewundenen Schlingen in der Mutterzelle zufammengeihnürt. — Bei den von Baranepfy an- geftellten VBerfuhen vermehrten ji innerhalb der Mutterzellen - die Einzelgonidien noch mehr unter Aufquellen und Vergrößerung der Mutterzellen, fo daß endlich größere Kugeln entitanden, die von langen anabaena -artigen Schnüren in unregelmäßigen Windungen erfüllt waren. — Diefe Kugeln find nad dem Ver: faffer iventiih mit Polycoccus punctiformis Kütz. und find ipäter von ihm und Prof. Jamingin in einem Walde bei Peters: burg im Naturzuftande gefunden worden. Ref. erlaubt fich hierbei, auf einen Auflat von ihm. felbft in der „Hall. bot. Ztg.” „über Gonidiencultur der Peltigera canina’ aufmerfjam zu machen; diefelbe wurde ebanfalls bereits im November vorigen Jahres der Redaction überhändigt, führte zu ähnlichen Nefultaten, und glaube id, daß beide Aufjäge fi gegenfeitig compenfiren dürften, da natürlich die beiderjeitigen Sulturen ganz unabhängig von einander angeitellt wurden. — Mein Auflag muß joeben von der Redaction ausgegeben werden. Duartiden, 4. Februar 1868. Dr. Hermann . Filices Africanae, Revisio critica omnium hucusque cognitorum DOrRER EHER Africae indigenorum Addita- mentis Braunianis Novisque Africanis Speciebus ex Re- liquiis Mettenianis adaucta. Accedunt Filices Deckenianae et Petersianae. Auctore Maximiliana Kuhn. Lipsiae. W. Engelmann. 1868. Den Haupttbeil des Werkes bildet ein Catalog jämmtliher höherer Sporenpflanzen Afrikas. Der Werth defjelben Liegt in der Bollftändigkeit, ver Sichtung der zahllofen Synonymen und den neuen Arten, welche bejchrieben werden. Dem Berfafler ftanden die binterlaffenen Bapiere des verftorbenen Profeflor Mettenius zu Gebote. Der Arbeit geht eine Be; über die Zahl der einzelnen Arten in den verjchiedenen großen Familien und Ordnungen der höheren Sporenpflanzen der ganzen Erde — WM voraus. "Hiernad) giebt eg: 200 Hymenöphyllaceen, 1 Lox- somacee, 2821 Polypodiaceen, 197 Cyatheaceen, 2 Parkeria- ceen, 38 Gleicheniaceen; 66 Schizaeaceen ; 10 Osmundaceen ; 32 Marattiaceen; 27 Ophioglossaceen; 25 Equisetaceen; 107 Lyeopodiaceen; 301 Selaginellaceae; 58 Rhizocarpeae; alfo im Ganzen 3685 Arten. Dagegen giebt. e8 auf der Erde. es Phanerogamen nad Alp. De Candolle, 81,000: nad) eindley. \ Der BVerfafer beipricht hierauf die fpeciellen Verhältniffe in Afrika nnd die einzelnen, zum Theil noch unbekannten oder wenig bekannten Floven-Gebiete. Den Cataloge geht ferner eine Aufzählung der vom Baron Bon der Deden und vom Profeffor en in Afrila gefammelten Filices voraus. An erfterer nden fich folgende neue Arten: " Aerostichum Deckenii. Rhizoma repens paleis nigri- cantibus nitidissimis lanceolatis, acuminatis, laciniatis, laciniis longe subulatis dense vestitum; folia disticha, siceitate alu- tacea, sterilium petiolus 13—14 longus, bisuleatus, paleis ferrugineis ovatis acutis dense laciniatis, longissime subulatis haud sparse obsitus, infra hine inde glandulosus; lamina 9—12” longa, 1 lata, lanceolata, utrinque acuminata, paleis ferrugineis ovatis, valde dilaceratis supra sparse infra densius obsita; nervi 1—2’ distantes subimmersi, liberi rarissime hine inde arcu intramarginali. conjuncti simplices vel bifur- cati vel trifurcati. Folia fertilia desunt. — Africa- or, trop. In Kilma ad radices montis Kilimandjaro, ad 3—4000', (Kersten.) — Lindsaya Perville‘ Mett. — |Lind. Kirkii Hb. Hook.]| Rizoma? Folia subcoriacea, glaberrima, laete viridia, utringue neryis praeminentibus substrigosa; petiolus 4—6° longus, basi paleis lanceolatis, acuminatis obsitus, glaber; rachis glabra, late sulcata; lamina 12— 14° longa, late ovata, acuminata, bipinnatisecta; segmenta primaria 5—7 juja, brevissime petio- lata, basi subopposita, sursum alterna, erecto-patentia, lanceo- lata, apice longe acuminata, superiora terminali fere wqualia; segmenta secundaria breviter petiolata, 15—24 juga vel numerosissima approximata, e basi inferiore dimidiata, su- periore truncato-rotundata, rhomboidea vel trapezio-oblonga, margine interno integerrimo antico atque postieco crenato- dentato, segmenta superiora triangulari-cuneato, nervi pro- minuli pluries dichotome flabellati dentes adeuntes; sori distineti in apice nervi singuli vel arcum nervorum plurium oecupantes; indusium rigidum inciso-serratum, pallidum, ad latera adnatum, marginem adaequans; sporangia annulo 12—14 articulato-sporae tetraedrico-globosae, paraphyses nullae. . Ins. Sechellae. (Kersten.) OR Fe Asplenium Mettenü. |? A. macrolepis. Mett. mse. var. tripinnatiseeta.] Rhizoma? petiolus? folia membranaceo- carnosula, opaco-viridia; rhachis livida laxe paleis ovatis acuminatis nigricantibus obsita; lamina ? tripinnatiseeta paleis minutissimis nigricantibus obtecta; segmenta primaria ereoto- tentia, 1” distantia, petiolata, e basi oblique‘cuneata, oblongo- anceolata, auriculata, acuminata, 3° longa; secundaria petio- lata ‘trapezio - oblonga, acuta, e basi oblique cuneata ala angustissima confluentia, infima maxima a reliquis latius distantia; tertiaria breviter petiolata, trapezio-ovata, vel lan- ceolata, obtusa, basi cuneata ala manifeste confluentia, obtuse senata; nervi supra prominuli, infra subimmersi, angulo acuto ascendentes, dentes adeuntes; sori utringue 2—5, indusium latiusculum. Sporangia annulo 18—22 articulato, sporae ovato-oblongae. — Afr. or. trop. Prope Mombas. (Kersten.) Asplenii spec. Specimen nostum frondem unicam ste- rilem rhizomate carentem sistens fortasse status sterilis jam notae speciei est. Lamins pinnatisecta apice pinnatifida, chartacea, opaco-viridis, glabra, nervis strigosa, 4” lata, 6” longa, segmenta 10juga, patentia, petiolata, media 2° longa, 1/,' Jata, e basi inferiore profunde exciso-cuneata, superiore euneato-rotundata, trapezio-lanceolata, longe acuminata irre- gulariter dentato-serrulata; nervi manifesti, fere 1'/2‘ distan- tes, fureati. Fructificatio deest. Species ex affınitate Asplenii contigui Klf., ab omnibus autem affnibus pinnis e basi in- feriore pronfundissime exeiso-cuneata distineta. — Ins, Oo- morae. (Kersten.) Asplenium Linckiü. Rhizoma? petiolus bisulcatus, stra- mineus una cum rachi atque ramificationibus laxe paleaceus, paleis ovatis acuminatis clathratis obsitus; folia chartacea supra nitida, infra opaco -viridia, quadripinnatisecta; lamina 8—9” longa, 5 - 6° lata, segmenta primaria distantia utrinque ad rachin 10—12 media 3 - 4 longa, 2” lata, ovata, acu- minata, infima maxima apicem versus decrescentia, alternantia;; secundaria utringue 6—9 ad costam primariam, ovato -lan- ceolata, acuminata, tertiaria utrinque 3—5 ad costam secun- dariam #%— 4“ longa, "/2’‘ lata, e basi cuneata, late ovata -vel trapezio-ovata, quartaria utringue 1-2 petiolata, e basi cuneata lanceolata obtusa bi-quadridentata, dentibus angustis acuminatis inaequalibus; infima segmenta saepius quoque ita, nervi bi-quadrifurcati, apices dentium adeuntes; sori utrinque ad costulam 1 vel 2, elongati, 11/2‘ longi mediam laminae partem obtegentes; indusium membranaceum, integrum; sporae ovoideae vel subreniformes ala lata eircum- Afx. or. trop. In monte Kilimandjaro. (Kersten.) il . Aspidium Kümense. Rhizoma? petiolus? lamina 4 longa, 8° lata, subovata, acuminata, superne glabra, fuscescens, infra opaco-viridis, tripinnatisecta, rhachis glabra, costulae primariae et secundariae sparse paleaceae, paleis late-ovatis, subito- acuminatis; segmenta primaria erecto-patentia 4-5 longa, —2"/2‘' lata, ovato-lanceolata acuta, petiolata; secundaria,. rhombeo-ovata obtusa, 1—1'/s longa, 1/a— 3/4“ lata,. inaequi- latera plerumque petiolata pinnatisecta; tertiaria inferiora petiolata ala angustissima conjuncta, superiora sessilia, basi eonfluentia, rhombeo-ovata, obtusa, e basi inferiore cuneata, superiore oblique truncata crenato-dentata apiee bi-vel tri- dentata; nervi inferiores furcati apicem erenarum vel dentium adeuntes; sori in segmentis tertiaris infimis 2—4 ramum anticum nervorum occupantes costae magis quam margini approximati, in segmentis superioribus 2, confluentes et fere totam laminam obtegentes; indusium gelabrum reniforme membranaceum integrum; sporangia annulo 12—14 articulata, Fila ovatae vel globosae; paraphyses nullae. Afr. or. trop. d rad. mont. Kilimandjaro. (Kersten.) Cyatheae spec. Species valde affinis C. Dregei Kze., differt autem paleis segmentorum ultimorum firmis, dilaceratis ovatis vel lanceolatis acutis, quae in C. Dregei semper lineares longe acuminatae observantur. Speeimina manca sterilia,. Lygodium Kersteni. Rlıizoma? petiolus primarius basi puleis nigrescentibus longe acuminatis obsitus, semiteres, ala angustissima ab ortu frondium deeurrenti instruetus, quadri- pollicaris. Lamina tenuiter coriacea flexuosa, costis petiolisque pubescenti-setosa. Nervi Neuropteridis prominuli. Segmenta Puarie non articulata, infima deltoidea, cordata, palmatiloba, obi laterales ovati, obtusi, argute serrati, nervi dentes adeuntes; lobi terminales pinnatisecti, obtusi, laeiniis serratis, superiora erecto-patentia; fertilia ovato-lanceolata subgemma setis pallidis circumdata, dichotoma, subtripinnatisecta 5—8 Juga; segmenta secundaria pinnularum e basi cordata ob- longo-lanceolata ala angustissima confluentes ‚ ultima e basi cuneata deltoidea apice subito producta; laciniae e basi cuneata ovatae, obtusae, palmatilobae, margine in lacinias fertiles dentatae. Laciniae fertiles spiciformes, bilineales, compressae, labrae aut rarissime pilis albescentibus adspersae, utringue —10 sporangia dentibus cuculliformibns velata gerentes; sporae globosae vel tetraedrico-globosae. — Insula Nossi-beh ad Madagascariam. (Kersten.) — Afr. or. prope Mombas. (id.) Der Haupt-Catalog ift nad dem Spyjtente des Brofeflor Mettenius, die einzelnen Species find nah dem Alphabete georbnet.: Ueberall werden die auf die afrifaniiche Flora Bezug u habenden Synonyma vollftändig aufgeführt. Die hier vorkom: menden neuen Arten find folgende: | Trichomanes Mannianum Mett. msc. Rhizoma elonga- tum repens; folia membranacea laete viridia, infra nervis pilis brevissimis sparse obsita, ceterum glaberrima; petiolus eapillaris ad 1 longus, e medio nee non rhachis ex insertione 'eostularum prolifera; lamina '/z —®/s longa e basi truncata semirotundata s. ovato-rotundata palmatipartita s. subpinnati- partita, laciniae subflabellatae, ala lata coadunatae, contiguae, ultimae oblongae bifidae, lacinulae abbreviatae, obtusae ». emarginatae; cellulae parenchymatis polyedricae, parietibus lateralibus plicatim incrassatae, externae manifestius in- crassatae; sori lacinulas internas laeiniarum superiorum la- einiasque supremas laterales indivisas paulum abbreviatas occupantes, immersi, late alata, indusium campanulatum ore dilatato, truncato, subbidentato; 'receptaculum breve exsertum. Ins. Fernando Po. (Mann.) Trichomanes subsessile Mett. msc. Rhizoma elongatum, arrhizum, pilis radicalibus, nigricantibus vestitum, folia mem- branacea AH viridia glaberrima subsessilia, e basi late cuneata ovata obtusa s. longius attenuata, basi bipinnati- partita; laciniae ala lata confluentes, contiguae, inferiores subflabellatae, obtusae (vix emarginatae) nervi spurii omnino nuli; cellulae parenchymatis palyedricae manifeste aequaliter limbatae, marginales conformes; sori lacinias laterales supe- riores abbreviatas terminantes; indusium immersum, tubus cuneato-breviter oblongus, late alatus; ore dilatato-truncato. Afr. oce. trop ad Fl. Bagroo. (Mann.) Hymenophyllum Mannianum Mett. msc. Rhizoma elon- gatum; folia distantia membranacea, laete viridia glaberrima ; petiolus 2-3” longus, teres; rachis basi teres, superne alata, ala spinulosa; lamina 4—6“ longa ovata s. oblonga, bipin- natisecto-bipinnatipartita; segmenta approximata, patentia, ovata s. oblonga, acuminata, secundaria inferiora soluta; la- einiae obliquae oblongae manifeste spinuligero-serratae; sori axillares ampli, ad medium bivalvi; labia ovata, attenuata, repanda, dentata; paraphyses nullae. Afr. oce. ins. Fernando Po. (Mann.) ah Acrostichum Boivini Mett. msc. Rhizoma abbreviatum, aleis rufescenti-fulvis, membranaceis mollibus lanceolatis, onge acuminatis dense vestitum; folia membranacea, laete viridia, infra paleis minutissimis, subdilaceratis‘, supra paleis majoribus fuscis e basi ovata acuminatis sparse obsita, steri- lium petiolus 3” longus, paleis patentibus fulvis e basi la- tiore subulatis dense setosus; lemina 52’ longa, 9‘ lata, ovato-Janceolata, acuminata, basi oblique cuneato-truncata; u SE fertilium petiolus 4° longus, lamina sub 3° longa, 8° lata, e basi oblique truncata latiore oblongo-lanceolata, infra spo- rangiis onusta; nervi laxi, furcati, rami 3/4“ distantes, sub- angulo 60—65° decurrentes, apice manifeste incrassato, supra sub foveola nigricante desinentes. Ins, Mauritii. (Boivin.) Acrostichum mierophyllum Mett. msc. Rhizoma repens erassum, paleis castaneis rigidis 2— 3° longis lanceolatis acuminatis dense obtectum; folia densa coriacea infra prae- sertim ad 'costam et marginem una cum petiolo paleis fuseis ovatis acuminatis patentibus ornata; sterilium petiolus */— 2'/2” longus, lamına 4 — 2° 4 longa, ad 1“ lata, oblonga vel ovata, basi et apice acuta vel obtusa; nervi Secitisah) furcati, inferiores bifurcati, sub angulo 80° decurrentes; fertilium petiolus 1"/2” longus, lamina 1a»—1'/s“ longa, 4—8 lata, elliptica vel ovata, obtusiuscula basi attenuata. , Ins. Borboniae. (Boivin.) Acrostichum rufidulum Willd. herb. Rhizoma? Folia subcoriacea, paleis lanceolatis, dilacerato-eiliatis, supra sparse, infra densius obsita, sterilium petiolus basi paleis paucis, castaneis, ceterum pallide rubellis squamosus, 3” longus, lamina 4'/2° longa, 5° lata, lanceolata, utringue acuminata, nervi immersi translucentes, !,2° circiter distantes, sub an- gulo 15° decurrentes; fertilia folia desunt. — Acrost. mus- cosum Lam. in sched. — Madagascaria. (Lam. in herb, Willd. 19511.) Ohrysodium bipinnatifidum Mett. msc. Rhizoma repens validum paleis lanceolatis fuscis squamosum; folia membra- nacea firma supra opaco-viridia, infra ad costas paleis paueis squamulosa; sterilium petiolus 5” longus, stramineus, rhachis _ marginata, lamina 9 longa, ovata, acuminata, pinnatisecto- pinnatipartita s, basi deorsum subbipinnatisecta, supra sub apice e costa prolifera, segmenta patentia, e basi inaequali, superiore truncata s. subcordata, inferiore cuneata l. rotun- data elongata, attenuata, infima brevi petiolulata, superiore basi deorsum adnata s. decrescentia, suprema in apicem pinnatifidum confluentia, lobi laciniaeve ala manifesta coad- unatae, semi-oblongo-ovatae s. elongato-oblongae, serratae; dentes herbacei, obtusi s. acuti, Bakzlas interni, ad sinus lo- borum maximi; nervi in pagina inferiore manifesti, cata- dromi; maculae ad sinus laciniarum bi-subtriseriatae, secus eostulas uniseriatae. — Poecilopteris bipinnatifida. Ins. Sechellae. (Boivin.) Ins. Borboniae. (id.) © Ohrysodium Boivini. Rhizoma? Folia chartacea, opaco- viridia glabra; sterilium petiolus 9° longus, livido-stramineus; lamina 10“ longa, ovato-acuminata, pinnatisecta, apice pinnati- fida, supra sub apice prolifera; segmenta 83—4juga, approxi- un mata, patentia, lanceolato-oblonga, acuminata, integerrima, infima breviter petiolata, basi superiore truncata, inferiore cuneata, superiore brevius petiolata vel basi inferiore decur- rente adnata, utrinque cuneata, suprema in apicem 'basi pinnatipartitum confluentia, laciniis trijjugis, sinubus acutis distinetis, oblongis, acuminatis, falcatis, infimis matimis’ de- eurrentibus; costulae manifestae, vix prominnlae, muculae utrinque ad costam irregulariter 3—5 seriatae, costulae amplae, plerumque appendiculatae, ceterae appendiculatae vel radiatae vel in maculas secundarias divisae; arcus Pleocne- miae inter lacinias coadunatas, exappendiculatas, macularum series ad sinus laciniarum 2—3 irregulares appendiculatae; fertilium? — Ins. Comorae; ins. Mayotte. (Boivin) — Angola (Welw.). Di Lomariopsis Pervillei Mett. mse. Rhizoma? Folia co- riacea, glabra, difformia, sterilium petiolus 4” longus?; lamina? oblonga, pinnata; pinnae oblique patentes, sessiles, subapproxi- matae, 6° longae, 9° latae, e basi inaequali, inferiore longe cuneata, superiore exeiso oblique truncata, linearia sensim attenuata, acuminata, integerrima; nervi densi, vix "/a““ di- stantes, furcati, obliqui, sub angulo 55—60° decurrentes, fertilium lamina? pinnae brevissime petiolulatae, lineares 5° longae, 1” latae. L. acuminata F. gen. 45 excl. eit. Desv. — Ins. Sechellae. (Pervill& 96.) Oheilanthes Boivini Meit. msc. Rhizoma abbreviatum, repens, paleis discoloribus, nigricantibus, margine ferrugineis lanceolatis, acuminatis vestitum; folia membranacea, siccitate alutacea, supra et margine pilis articulatis puberula, infra glabra; petiolus 1—2’ longus, castaneus, nitidus, infra laevis, supra cum rachi pilis articulatis hirsutus; lamina ad 2° longa cordato-ovato-oblonga, obtusa, pinnatipartita, vel basi pinnati- secta, laciniae 3—4 oblongae, obtusae, bası inferiore decur- rente coadunatae, lobatae, vel pinnatifidae, infimae deorsum vel utrinque solutae, maximae, inaequaliter ovato-oblongae, obtusissimae, .margine superiore lobulatae, deorsum pinnati- fidae, lobulis obtusissimis, semicordatis, basalibus lateris in- ferioris semi-oblongis, sterilibus integerrimis;.nervi repetito- furcati, steriles intra marginem integerrimum desinentes; fertiles ad sinus crenarum soriferi omnes summis exceptis soriferi, sori contigui, lobuli reflexi, ampli, ‚membranacei, allidi, integerrimi. — Ins. Comorae. — ins. Nossi-beh ad agascariam. (Biovin.) y . Pteris. Barkleyae Mett. msc. Rhizoma? Folia chartacea, rigida, glaberrima; petiolus ad 1'/‘ longus cum rachi pur- purascens, nitidus, lamina 1° longa, quinquangulari- cordata s. ovata, quadripinnatisecta; segmenta primaria alterna s. oppo- sita, patentia, infima manifeste Detioleks; inaequaliter ovata acuminata, superiora oblongo-lanceolata, acuminata, secun- daria ovato-lanceolata, tertiaria trapezio-oblonga s. lanceolata, ultima lanceolata, acuta, apice sterili argute pauci-dentata; nervi angulo acuto decurrentes, sori latiusculi latera lacinia- rum oceupantes, elongati s. abbreviati; indusium scariosum rigidum integerrimum, latiusculum, paraphyses nullae. — Cheilanthes hb. Hook. Ins. Sechellae. (Barkley.) (Kortfekung folgt.) RER T PUB WEBER 60 EB VEREBDRSEENEEEEN m m — RE ie en ee ee Corrigenda zur Hedwigia 1868. Seite 9 Zeile 9 ftatt „Pallos“ lies Pallas, : 12 = 13 = „ChlzJ=2öfung“ lies Chlor-Löfung. 12 - 16 = „für diefe Slechte” lies Chlorangium Iussufii. Gorrecturen zu den Etiquetten der von Herrn Dr. Hell: - bom 1867 gejammelten Mooje und Flechten. 1) Im Allgemeinen ift ftatt „Midtä“ Midta® zu lejen. 2) Den in Parentheje beigejegten Nummern nad: a) Mooje. (11) ftatt a erg lie Herjedalen. (28.) = „engyrium“ |, eugyrium, (30.) = ‚revolens“ l. revolvens. (92.) =: „Axhogen“ I. Axhögen. (96.) = „(Fr.)“ 1. Br. et Sch. (102) » „Helsingid“ I. Helsingae. (103.) = „in alpe Herjedaliae“ I. in alpe Ax- högen Herjedaliae. (108.) = ,„Mellosa“ [. Mellösa. b) Sledten. (22.) = „Ljernestöten“ I. Ljusnestöten. (23.) = „Hamenfjellet“ I. Hamrafjellet. (26.) = „Lina“ I. Lilla. (31.) = „Tuckerm.“ I. Th. Fr. und ft „Th. Fr.“ l. Tuckerm. (46.) = „pagun“ und „Walcarna“ lie® pagum Wallarna. (55.) = „Lina“ I. Lilla. (57.) = ,„Herjedalia“ I. Herjedaliae. (60.) = „Rittokansis“ [. Rittokensis. (69.) = „Wallurne“ I. Wallarne. nn Zn i Redaction: Drud und Verlag 2. Nabenhorft in Dresden. von &, Heinrich in Dreäden, nu. HEDWIGIA 1868 Nofizblakt für Rrypfogamifde Studien, nebjt Repertoriun für Eryptog. Viteratur, Inhalt: B. Auerswald, Noch einmal Sphaeria cubicularis Fr. — Die Ascobolus= Arten auf Sundekoth, bejchrieben von B. Auerswald — Repertorium: W. Fr. Suringar, Algarum Japonicarum Musei Botanici L. B. index praecursorius. — Mar. Kuhn, Filices Afri- canae, Revisio etc. (ortjegung.) — Aufruf. . mn m mann Nodh einmal Sphaeria cubicularis Fr. Auch ich verzichte darauf, ‚Herrn Brofeffor Nitihke zu überzeugen, daß man Gattungsbegriffe nicht auf Spermatien- und Conidienbilvungen begründen darf; aber eines glaube ich doch fordern zu dürfen: ich meine eine höflichere Form bei ver- meintlicher Berichtigung irriger Anfichten. Der Herr Profeffor bat wirklid nicht Urjadhe, mir den Rath zu ertheilen, eine lateinijehe Stelle überjegen zu laflen, ich kann jelbjt noch Latein, und weiß namentlich auch zu beurtheilen, wozu ein Appofitions- faß zu beziehen ift. Wenn es aber an der betreffenden Stelle der Summa beißt: „In Halonia ditopa asci sat ampli, lan- ceolati, sed tenerrimi; sporae fusiformes pellucidissimae, primo eseptatae, dein 2-, tandem 4-loculares. In H, eubieulari iis Sphaeriae lividae similes, tenelli, filiformes“, jo fan, der telcher der lateinijchen Sprache mächtig ift, die Appofition „in H. eubieulari ete.“ einfach nur auf das legte Subject, nicht auf das erite beziehen, es hätte jonjt jelbjtverjtändlich das Wort asci wiederholt werden müfjen. Daß das Wort tenelli (ftatt tenellae) als Drud-, Schreib: oder Eorrecturfehler angelehen werden muß, ift doch wohl nicht etwas jo ganz außerordentliches? Aber jelbjt angenommen, es ließe fi der fraglide Sak auf asci beziehen, jo liegt eS wiederum auf der Hand, daß die Schläuche von Anthostoma cubiculare eben nit fadenförmig find, wie fi Jeder aus der Fleifhhaf’ihen Zeichnung in Rbh. fung. eur. Nr. 1153 überzeugen Fann. Ferner bemerkt der Herr Profeffor, „daß der Ausdrud perithecia lanceolata bier ficher nicht ftreng zu nehmen jein wird, da überhaupt Feine eingejentten Pilz: und Flechten: Berithecien von diefer Geftalt befannt find.” Was man zu einer foldhen Bemerkung zu jagen hat, wenn man bedenkt, daß Fries gerade diejes Wort gejperrt drudt, überlafje ich dem Urtbeile des unparteitichen Leiers. Alio Fries läßt das Wort MISSOTR!I BOT Ä NICA GARDEN. Pe, 1 pP lanceolata gejperrt druden, obgleich die Berithecien nicht lanzettlich, jondern Eugelrund find? Darüber, ob die Perithecien von Tuberculostoma lageni- forme blos flajchenförmig, oder auch lanzettlic genannt zu werden verdienen, will ich nicht rechten, da eg mir und der Wilfenichaft jehr gleichgültig fein kann, welche der beiden Be- zeichnungen hier gewählt wurden, denn fie find beide zutreffend. Aber eines habe ich noch zu bemerken: der Herr Profeffor Nitichke gründet jeine Auffafjung der Sphaeria cubicularis Fr. auf ein von Montagne aljo bejtimmtes Stüd der Kunze’fchen Sammlung und auf die Abbildung Gurrey’s, und macht den Lejer glauben, daß dieje beiden Quellen dag meifte Ber: trauen verdienen. sn Bezug auf die letere Duelle muß ich nun dem Xejer mittheilen, daß gerade fie nicht all zu hohen Werth bejigt, einerjeits, weil fie ganz entichieven mehrfach faliche Abbildungen liefert, und andererjeits, weil fie nie die Quelle angiebt, welcher die Exemplare im Hoofer/ihen Herbar entjtanmen. Das Kunzeihe Exemplar ijt aber fein Driginaleremplar und bemweilt, jo lange die Driginaldiagnofe wideripricht, gar nichts. Sollte e8 nicht dem Herin PBrofeffor denkbar fein, daß felbit von Fries in den Seler. suec, ausgegebene Gremplare nicht diejelben jind, die er in der Diagnofe gemeint hat, jo werde ich ihm gelegentli) den Beweis dafür liefern. Giebt doc Fries alö Sphaeria epidermidis dreierlei verjchievene Gebilde aus. Doh ich jchließe hiermit und werde mich über dieje Frage nicht noch einmal auf die Arena loden lajjen, mag auch der Herr Brofeffor verfuhen, meine Bemerkungen wiederum zu ent: fräften; ich überlaffe die legte Entjcheidung getrojt dem wifjen- ihaftlihen Xejer; werde aber noch mehrfah Urjache haben, dem Herrn Brofejjor anderwärt3 entgegen zu treten. B. Auerswald. Die Ascobolus-Arten auf Hundefoth, bejchrieben von B. Auerswald. Der erite auf diefem Subjtrat gefundene Ascobolus wurde von den Gebrüdern Crouan in den Annales des sciences naturelles (Ser. 4 T. VII. [1857| p. 175) als A, microseo- pieus Cr. bej'rieben und zwar mit folgenden Worten: „Extremement petit, sessile, subhemispherique, brunätre, a hymenium plane; thöques nombreuses, claviformes tres dilatees (ce qui leur donne un aspect rassourei [?]), renfermant huit spores spheriques brunes, paraissant öchindes & leur maturite; paraphyses simples, grosses, incolores, incurvees, legerement epaissies ä leurs sommets. La substance est Ma formee par une masse de filaments incolores soudes entre eux, plonges dans un gelin, et formant un lacis ou anasto- mose d’une grande tenuite. Croit en petits groupes sur !Album graecum aux envi- rons de Brest. Automne. Tres rare.“ Am 8. Februar d. 5. fand ic im Nojenthale einen Asco- bolus, ebenfalls auf altem, weiß gemordenem Hundefoth (Album craecum der früheren Officinen), welder als dicht geftreute bräunlihe Pünktchen fich über den ganzen Koth ausbreitete. Jch bielt ihn jeiner außerordentlichen Kleinheit halber für den A. mieroscopicus Ur., aber die mitroftopifhe Prüfung belehrte mid, daß ich eine ganz andere Art mit jehr großen Schläudhen und zahlreichen Sporen vor mir hatte. Während ich Bruchftüde des Kothes zu Herbarieneremplaren präparirte, fiel mir auf, dag die Pünktchen auf einer anderen Seite auffällig bläffer erihienen. Eine wiederholte mikroffopiiche Unterfuhung zeigte mir weit Heinere Schläuche mit weniger Sporen, und zwifchen ihnen noch eine Gruppe mit ganz Eleinen 3-|porigen Schläuchen. Ssmmer und immer wurden die mikroffopischen Unterfuhungen erneuert, und bald fand ich diefe, bald jene Schläuche, jelten die eine Sorte allein. Schon glaubte ich eine polymorphe Art vor mir zu haben, unternahm aber nun die jorgfältigfte PBrü- fung, indem ich mich zunächit davon vergewifferte, daß ich jedes- mal nur ein Receptaculum auf dem Objectträger hatte, was wegen der außerordentlich Kleinen und oft dicht gedrängten Receptacula nicht eben ganz leicht war, und fiehe da, dann batte ich auch jederzeit nur eine Form von Schläuchen vor mir, jo daß ich bald zu der Ueberzeugung gelangte, daß ich, troß der allgemeinen Uebereinftimmung der Sporengejtalt, e8 dennoch mit verjchiedenen Arten zu thun hatte, die ih in Folgendem zu diagnofiren verfuche: 1) Ascobolus caninus m. A. microscopicus, depresso- globosus, fuscus v. brunneus, glaber, acute marginatus, disco pallidiore; ascis clavatis, (44 micromillim. longis, 11 mierom. eirciter supra crassis), polysporis; sporis ovalibus, hyalinis, monoblastis, laevibus, 7—8 micromillim. longis, 4 mierom. latis, 24—32 in quovis asco. 2) Ascobolus polysporus m. A. mieroscopicus, depresso- hemisphaericus, (ut videtur) immarginatus, lividus vel e luteo fuscescens, glaber, ascis semiprojeetis ut punctulis albis in- spersus; ascis magnis obovato -oblongis vel saccato -globosis (65 mierom. fere longis, 22—25 microm. supra latis), poly- sporis; sporis fere 60 vel pluribus in quovis asco, ovalibus et omnino cum praecedentis congruentibus * A 3) Ascobolus fallax m. A. mieroscopicus, depresso- hemisphaericus, (ut videtur) immarginatus, lividus vel e luteo fuscescens, glaber, ascis semiprojectis ut punctulis albis in- spersus; ascis parvis (30 microm. longis, 8—10 mierom. supra latis), clavatis 8-sporis; sporis ovalibus et omnino cum praece- dentium congruentibus. Dieje 3 Arten bilden eine jede für jich mehr oder weniger dichtgedrängte Gruppen, verfließen aber bei den beiden legten Arten an den Berührungspunkten diejer Gruppen jo innig in einander, daß es der jchärfiten Xupe nicht möglich wird, die einzelnen Receptacula der einen von denen der anderen Art zu unterjcheiden, wie e8 mir denn auch bei den reinen, d. i. unge- mengten Gruppen nicht möglich wurde, überhaupt einen äußeren Unterjhied zwiichen A. polysporus und A. fallax aufzufinden, obgleich gerade dieje beiden Arten im milroffopifhen Baue am meijten von einander abweichen. Sicher zu erkennen, d. h. dur) eine vorzügliche (!) Lupe, find nur die dunkelbraun geformten Keceptacula des A. caninus, weil bier die bläffere Scheibe ftarf von der Außenfärbung abjticht; die hellbraunen (jüngeren?) Gremplare derjelben Art find jchon ungleich jchwieriger zu er: tennen, obgleich ihre im Allgemeinen Eleinere und regelmäßig - runde Gejtalt doch ziemlich auffällig von der unregelmäßigeren, joheinbar zujanmenfließenden Gejtalt der beiden übrigen Arten abweicht. Daß mein A. fallax nidt der A. mieroscopicus Cr. ift, it einleuchtend, denn der legtere hat Fugelrunde, ftachlige und weit größere Sporen, wie aus der der obigen Diagnofe bei- gegebenen Abbildung hervorgeht. Die Größe des Asc. caninus dürfte ungefähr den zwanzig- ften Theil eines Millimeter3 betragen, weshalb er mit ichwacher Lupe kaum wahrnehmbar jein wird; die Größe der beiden aı- deren Arten ift Schwer meßbar, weil diejelben nicht die jcharf begrenzte Scheibe darjtellen, wie A. caninus, ijt aber ficherlich nicht wejentlich beträchtlicher. Natürlich find dieje zwei Arten ihrer blafjen Farbe wegen noch weit leichter zu überjehen, als der dunflere A. caninus. Die Varaphyien find bei allen 3 Arten einfach fädlich, am jpärlichiten bei caninus, am reichlichiten bei A. polysporus. Bei A. fallax erweitern fie jich an der Spiße in ein rundes Köpfchen. = Me Repertorinm. W. FF. R. Suringar, Algarum Japonicarum Musei Botaniei L. B. index praecursorius. (Geparat: Abdrud aus den Annales Bot. Musei Bot. Lugd. Bat. 1867, m. sept.) Diatomaceae. Cyelotella meneghiniana Kg. — C. sinensis Ehr. var.? C. annulata, duplo major, diametro 70 u = !/s2’, spatio intramarginali depresso latiore, inaequaliter concentrice lineo- lato. Inter algas aquae duleis Japoniae. — Arachnodiscus ornatus Ehr. — Liparogyra cireularis Ehr. — Nitzschia communis Rabh. — N. sigmoidea (Nitzsch.) Sm. — N, linearis (Ag.) Sm. — N. amphioxys (Ehr.) Sm. — N. cuneata n. sp. linearis vel rarius medio leviter attenuata, apicibus subito “ euneatis, 50 u — !/as‘ longa, nodulis 16—18, striis saepissime obscuris 35 in 25 «, pro majori parte valvis (11—12 «u = 1/0 —!ıoo’‘ latis) latera aligquanto superantibus, incumbens. Syn. Surirella multifasciata Kg. pro parte. Inter algas aquae duleis Japoniae. — Nitzschia palea (Kg) Sm. — N, tenuis Sm. var. parva Rabenh. — N. flexella n. sp. e facie carinali visa levissime sigmoidea, nodulis 18—20 in 25 u; 4 u = 1/4‘ Jonga. Inter N. flexam Schumann et N. Clausü Hantzsch media. — Nitzschia arculus n. sp. (an varietas N. vermicularis Hantzsch ?) leviter arcuata, exacte linearis, api- cibus obtusis, nodulis 15 in 25 u; 66 u — "/as’ longa, 4 u — sea” lata. — Navicula appendiculata Gg. — N. cuspi- data Kg. — Nav. eiusdem forma longicollis; apieibus longius protractis levissime capitatis. — N. producta Sm.? — Nav. affıinis Ehr. Eiusdem? forma minor 32 u = !ıs‘’’ longa. — Nav. firma Kg. a major Grunow. — Nav. ejusdem forma triundulata. — Pinnularia major (Kg.). — P. viridis (Ehr.). — Pleurosigma Spenceri Sm. — Scoliopleura ornata n. sp. valvis elliptico-rhomboideis longitudine 125 # —= is“ latitu- dinem quinquies superantibus valde convexis, costa mediana leviter utrinque arcuata, striis obliquis cruciatis validis facile in granulorum series solutis 25 in 25 u, lateribus late linea- ribus obtusis truncatis, membranula connexiva paullum et curvata et obliqua. Identica fortasse cum illa Surirella? ornata Kg. Bacill. — Stauroneis fenestra Ehr. — Cymbella maculata Kg. — Cymbella ventricosa Kg. — Amphipleura Japonica n. sp. leviter sigmoidea a medio utrinque sensim attenuata apicibus obtusa triplicata pellucida subtilissime transverse striata, striis circa 60 in 25 u. 85—105 u = "er —!/22° longa, medio 14 u — "/ıoo‘ lata. Observ. Amphi- Be pleurae pellucidae formae « mensuris proxima, at flexura di- versa. — Tetracyclus lacustris? Ralfs. — Cocconeis conso- ciata Kg. — Gomphonema capitatum Ehr. — Comphonema curvatum Kg. Desmidiaceae. Closterium Japonieum n. sp. anguste fusiformis latitu- dine 18—20es longior levissime arcuata pallide viridula, striis longitudinalibus tenuissimis eirca 23 in 25 u, suturis trans- versis 3—5; 0,4—0,6 mm. = 1/—!4 longa. Observ. Closterio intermedio Ralfs proxima, at major et striis fere duplo densioribus diversa, Confervoideae., Oscillarinae. Sirosiphon vermicularis n. sp. repens parce et vage ra- mosus, ramis patentibus aut rectangularibus elongatis cum trichomate flexuosis, cellulis 1—2-, in apieibus ramorum clavato-tumidis 2(-pluri)seriatis aerugineis tubo gelineo erasso trichomatis primarıi lamelloso fuscescente ramorum hyalino einctis, diametro 76-15 «a = "ass — Yo’ s. v. 13-5 u = Yin — oo“ e. v. brevioribus. — Hypheothrix anguina n. sp. trichomatibus chalybeo-aerugineis tortuosis, cellulis minute granulatis diametro 5—6.5 u — Y/ao—!/g50 %4 bre- vioribus, vaginis inconspicuis, apiculis paullum attenuatis simplieiter obtusis. Parasitica in Spirogyra lineata n. sp. Zygnemaceae. Spirogyra lineata n. sp. Caespite atro-viridi, cellulis (sterilibus) eylindraceis, diametro (70 u — !/as“) 1'/a—3plo longioribus dense longitudinaliter lineolatis, fasciis chloro- Ei rare tribus parallelis subrectis. Oonfervaceae. Chaetomorpha macrotona n. sp. Pallide viridis Hlaceida erispata cellulis eylindrieis diametro 137—150 u = "us —!/ıs 2—5-plo longioribus, parietibus fibroso-striatis. — Cladophora insignis Kg. y fluviatilis Kg. — Cladophora tomentosa n. sp. Caespite sordide viridi tomentoso-intricato expanso humilissimo trichomatibus basi scutelliformi affıxis flaceidis crispis sub- simplicibus, ramis ramulisque pareis conformibus, patentibus vel angulo recto e mediis cellulis egredientibus elongatis varie curvatis, cellulis diametro sensim decresceente — 27 u — 11.5 u = "/s—!/200°” —-2—3-plo longioribus, contentis tenis- simis. — Bulbotrichia botryoides Kg. Dermatoblasteae. Phycoseris smaragdina Kg. — Enteromorpha intestinalis Link. — Enteromorpha eomplanata Kg. ei Coeloblasteae. | Codium latum n. sp. e basi euneata valde dilatata plana passim pertusa medio bifurcata, laciniis ex axillo rotundato divergentibus sursum paullum angustatis apice bilobis obtusis. Color atroviridis; cellulae periphericae 0.38 mm. = "/s‘longae, 0.07 mm. == "gs Jatae; frons sieca 24 c.m. longa, infra bifurcationem 3"/2 c.m. lata, basis laciniarum 3 et 4 c.m. Acanthocodium, nov. genus. Habitus et structura Codii, at cellulis peripherieis apice acuminatis spinescentibus. Acanthocodium fragile; fronde cylindrica 2 mm. crassa subdiehotome ramosa cinereo - viridis fragilissima. Cellulis peripherieis 1,57 mm. — !/«“ longis, 0.075—0.115 mm. = 1/90 — 1/20’ erassis. Fucoideae. Hydroclathrus cancellatus Bory. — Spathoglossum multi- partitum (Sukr.) Kg. — Chnoospora atlantica (Ag.) Kg.? — Phyllitis debilis (Ag.) Kg. — Alaria pinnatifida Harvey, forma junior. — Laminaria? saccharoides Lenormand in literis, radice ramosa, stipite firmo breviusculo compresso superne cuneato plano in frondem transiente giganteam lineari- lanceolatam coriaceam, costis 1—3 spurüs latis diffusis sae- pius evanidis pereursam, passim pertusam, apice longe pro- duetam ibique margine undulatam. — Sargassum carpo- ker Ag. — Sargassum gracile Ag. — S. Horneri Ag. — arg. pinnatifolium Ag. — Sarg. scoparium Ag. — Sarg. serratifolium Ag. — Sarg. Siliquastrum Ag. -— Sarg. sisym- brioides Ag. — Cystophyllum Swartzü Ag. Florideae. Hormoceras flaccidum Harvey. — Campylaephora hyp- neoides J. Ag. — Porphyra vulgaris Ag. — Schizymenia ligulata n. sp. frondibus ex apice stipitis brevis filiformis prodeuntibus 2—4 longe ligulatis e basi lineari sensim dila- tatis paullulum undulatis et curvatis simplieibus aut supra medium subdichotomis passim ramulosis, apicibus denuo an- gustatis in pluribus abruptis. Color coceineo-fuseus; frondes ad 22 c.m. Maas, ad 2 c.m. latae, madefactae carnosae. — Chondrus punctatus n. sp., fronde membranacea repetite (ad 4) dichotoma flabellata, segmentis cuneatis superne dilatatis, apieibus obtusis bilobis passim latissimis proliferis, cystocarplis in inferiore frondis parte sub-immersis minimis punctiformi- bus. Color “purpurascens, structura Chondri crispi, cujus speciei insuper habitu exemplar parvum simulat. — Gigartina tenella Harvey. — Gigartina intermedia n. sp. fronde Aliformi > Se _ compressa subdichotoma ramis patentibus bipinnatis, apieibus ramulisque lanceolato-dilatatis complanatis sulcatis. Color purpurascens; 6 c.m. alta, 1—1'/s mm. crassa. — Gloeopeltis tenax (Turner) Agardh. — Gloeopeltis fureata (Postels et Rupr.) Ag. — Gl. coliformis Harvey. — Gl. intrieata n. sp, repetite et dense dichotome ramosa, axillis rotundatis, ramis patentibus et divaricatis e basi plerumque capillari sensim dilatatis paullum compressis ceubsaceatis, superioribus sensim tenuioribus et magis aproximatis, summis tenuissimis acutis recurvis saepe alternis aut subsecundis passim bifurcatis aut dentatis. Color fusco-purpurascens. — Gloeopeltis cervicornis n. sp., pusilla pulvinata dura, caulomate compresso alterne (passim dichotome) ramoso, ramis ex axillis rotundatis adscen- dentibus, ramulis superne creberrimis dense 2—3 pinnatis, ultimis spinescentibns. Cystocarpia in ramulis. Caulomatis primarii diam. maximus 1 mm.; 1 c.m. alta ; color fusco-ruber. — Gelidium eorneum Lamouroux. — Sphaerococcus (Graci- laria) confervoides Ag. — Sphaerococcus (Rhodymenia) Tex- torii n. sp., e basi cuneata plana cartilagineo-membranacea erassa, alterne passim subdichotome sparse ramosa, ramis ramulisque sursum angustatis demum linearibus acutiuseulis, cystocarpiis per frondem sparsis, eellulis medullaribus maxi- mis. Specimina 15 c.m. longa, laciniis ad 1 em. latis. — Gymnogongrus (Oneotylus) flabelliformis Harvey. — Gymn. (Öncotylus) japonicus n. sp. gracilis repetite dichotoma fla- bellata compressa, laeiniis angustissimis superne paullum dilatatis complanatis apieibus obtusis vel bifurcatis. — Poly- siphonia fragilis n. sp. parva (pollicaris) nigrescens fragilissima alterne ramosa, ramis ramulisque rigidiusceulis patentibus vel varie divergentibus, apicibus hifarentis nudis, articulis dia- metro brevioribus 5- siphoneis, siphone centrali tenui, Fructus non vidi. — Polysiphonia tapinocarpa n. sp. Spithamaca flaccida mucosa fusco-purpurea reptite alterne ramosa, ramu- lis confertis penicillatis, ramellis pulchre fibrosis, tetracho- carpiis in articulis ramorum penultimorum et antepenultimo- rum tumidis seriatis articulis diametro in ramis duplo lon- gioribus 9-siphoneis, siphone centrali ceteris conformi. — Digenea Wulfeni Kg. Sn Summa 78 Species. en re Filices Africanae, Revisio critica omnium hucusque cognitorum Cormophytorum Africae indigenorum Addita- mentis Braunianis Novisque Africanis Speciebus ex Re- liquiis Mettenianis adaucta. Accedunt Filices Deckenianae et Petersianae. Auctore Maximiliano Kuhn. Lipsiae. W. Engelmann. 1868. : (Fortfeßung.) Pteris glaberrima. Rhizoma repens; paleis? rufescenti- bus, lanceolatis squamosum ; folia membranacea, opaco-viridia, supra in costis brevi-ferrugineis-hirsuta, ceterum glaberrima; petiolus? 10° longus, rhachis livido-rufescens, glabra; lamina ampla ovata, bipinnatisecto-pinnatipartita; segmenta primaria manifeste petiolata‘, infima imaequaliter ovata, acuminata, ad 1!/2‘ longa, superiora oblongo-lanceolata; secundaria sessilia, oblonga, longius breviusve acuminata; lobi laciniaeve se- mioblongae s oblongac, obtusae, integerrimae s. sinuato- crenatae; nervi teneri furcati, liberi, s. rarius hine inde secus costam anastomasantes, sori sinus crenarum occupantes, dis- tineti; paraphyses articulatae, paucae. — Lonchitis glaberrima Mett, msc. Pteris glabra Hook. fil. journ. Linn. soc. VII. 234. — Ins. Fernando Po. (Mann. Barter). — Montes Camerion. (Mann.). — Angola (Welw.). Pteris leucomelas Mett. mse. Rhizoma abbreviatum, paleis setaceis denique nigro-carinatis dense vestitum; folia densa, supra laete viridia, infra pallida, glaberrima; petiolus basi paleaceo-setosus ad 1” longus cum rhachi ebeneus, nitidus, supra in rhachi manifestius deplanato-vel canalieulato-margi- natus, lamina 5” longa, ovato-oblonga, bipinnata; segmenta rimaria patentia, approximata, manifeste petiolata, 1'/z‘ ee ovata, vel ovato-oblonga, obtusa, secundaria 3—5 juga, brevissime petiolata, oblique oblonga, ovata, acutiuscula, in- feriora manifestius petiolata, superiora sessilia, terminalia plerumque triloba; nervi immersi, repetito-furcati; margo revolutus, angustus, subabrupte attenuatus. — Allosorus Kze. herb. Afr. austr. (Breutel). Pteris Manniana Mett. msc. Rhizoma?; folia tenuiter herbacea, laete viridia, glaberrima, laevia; petiolus 2° longus, cum rhachi stramineus, laevis; lamina 1’ longa, folii fertilis ovato-oblonga, pinnatiseceta cum impari, segmenta sessilia, patentia, laxe disposita; sterilia ad 8° longa, 1” lata, e basi attenuata, cuneato-subrotundata, linearia, sensim attenuata, acuminata, integerrima, margine vix levissime undulata, infima hine inde bipartita, suprema basi inferiore adnata, curta supra sulcata; nervi infra prominuli, subdensi, */« eireiter distantes; fertilia basi manifestius cuneata, linearia, angustiora, ni 6-8” Jata, longius acuminata; margo revolutus, attenuatus, integerrimus; paraphyses paucae abbreviatae. — Afr. oce. trop. (Mann. 1266). — Montes Cameroon. (Mann. 1385.) Pteris Mettenii. Rhizoma?; folia subcoriacea, laete viridia, glaberrima; petiolus ad 2’ longus, stramineus, basi rufescens, nodulosus, rhachis straminea laevis; lamina 1—2’ longa, oblonga s. ovata, pinnatisecto-pinnati partita s. basi deorsum a nelo nun: artita; segmenta approximata, numerosa, subsessilia, 1’ longa, Uadrsolik, acuminata, laciniae numerosae sinubus acutis distinetae, ala 2—3° lata confluentes, patentes, e basi latiore oblongae, obtusae s. acuminatae, serratae; fer- tiles apice argute dentatae; costae supra prominulae, nervi manifesti, basales externi e costa in vieina costula emergentes, infimi costularum proximarum arcum Pleoenemiae 5—7 ra- diatum efformantes, superiores repetito-fureati s, furcati liberi; sori e basi ultra medium laeiniarum extensi; margo revolutus, angustus, integerrimus; paraphyses numerosae. (Pteris Boivini Mett. msc, non Moore. — Pteris Psgudo- Lonchitis. Mett. in hb. Vindob., non Bory.) Pteris nitida Mett. Rhizoma repens crassitiem pennae anserinae subadaequans, paleis membranaceis rufo-ferrugineis, ovatis, acuminatis obsitum, mox denudatum; folia %/4” di- stantia, chartacea, tenuia, glaberrima, nitida; petiolus 7’ longus, denique rufescens, nitidus, lamina 8° longa, late quinquangulari-cordata, subquadripinnatisecta; segmenta pri- maria alterna, manifeste petiolata, inaequaliter ovata, superiora oblonga, apice attenuato obtusa,'secundaria petiolutata, trapezio- ovata s. ovato-oblonga obtusa, tertiaria ala angusta con- fluentia late oblonga, ultima lanceolato-oblonga, obtusa s. acuta, integerrima s. vix repanda; nervi indivisi translucentes, teneri; sori latera laciniarum accupantes. Indusium pallidum, scariosum, integerrimum. Afr. oce. Ad fl. Gaboon. (Mann.) Pteris pectiniformis Godet. Hb. Rhizoma repens, paleis ferrugineo-fuseis, nitidis, rigidis, lanceolatis, acuminatis, sub adpressis dense vestitum, folia coriacea dura, infra pallida, denique glabriuscula, subdifformia, pinnatisecta cum impari, petiolus ebeneus nitidus, basi paleis fuscis, nitidis, lanceolatis, angustis, acuminatis dense squamosus, supra cum rhachi paleaceo-hirtus, infra laevis; sterilium 1'/s‘ longus, lamin 5” longa, 1'/2“ lata, lanceolata, segmenta numerosa, approximata, atenti-divergentia, breviter petiolata, 9” longa, 2” lata, e basi cordata, lineari-oblonga, obtusa, integerrima, inferiora sensin decrescentia, infima 3” longa, nervi immersi, repetito- furcati, liberi, vel rarissime anastomosantes; fertilium petiolus 5a” longus, lamina 7” longa, segmenta laxius disposita,. patentia 1” longa, 1'/.“ lata, e besi cordata linearia obtusa, ee inferiora manifestius petiolata et paulum deerescentia, infima 8‘ Jonga, terminale lateralibus supremis aequale; margo revolutus, abrupte-attenuatus, rigide membranaceus, integerri- mus, sori e basi ad apicem continui. — Pteris Goudotü Kze. Hb. — Allosorus pinnatus Boivin msc. — Pteris angusta Bojer. in Hb. Hk. — Pteris dura Hk. sp. II. 139. t. 113. A. pt. — Ins. Comorae. ins. Mayotte. (Boivin). Madagascaria. (Boivin. Bojer). Angola (Welw.). Asplenium ammifolium Mett. Truncus ascendens s, obliquus cum basi petiolorum paleis membranaceis rufescen- tibus ovato-lanceolatis squamosus; folia membranacea flaccida BARS: petiolus 1—2’ longus cum rhachi stramineus, amina 1—2’ longa deltoidea s. ovata, tripinnatisecto-pinnati- partita, segmenta primaria subsessilia oblonga s. sublanceolato- oblonga, acuminata, secundaria oblongo-lanceolata, tertiaria trapezio-oblonga obtusa, laciniae oblongae obtusae pauciden- tatae; spinulae supra nullae soricostae approximati. A. aspidioides Hk. fil. J. Linn. Soc. VII. 234 pt. Ins. Fer- nando Po. (Mann.) Asplenium Boivini Mett. Rhizoma repens paleis fusco- ferrugineis nitidis membranaceis lanceolatis, in setam longam productis dense vestitum; folia coriacea laete viridia, infra pallidiora, petiolus 2—3 longus, cum rhachi livido-vel nigrescenti fuscus, opacus paleis e basi dilacerata acuminatis dense squamoso-villosus, denique glabriusculus; lamina ad 1/z longa, lanceolata, pinnatisecta; segmenta numerosissima subapproximata, patentia ad 3° longa, 5’ lata, basi breviter attenuata subpetiolulata, e basi superiore exciso-rotundata auriculata vel latiore inferiore exciso-cuneata, trapezio-ovato- lanceolata vel elongata, oblongo-lanceolata, acuminata, pinnati- partita, apice producto argute serrata, inferiora decrescentia, infima 1—1!%’ longa, laciniae utringue 3—10, inferiores remotae, ala angusta confluentes, obovato-cuneatae vel rhom- beae, antice inciso-dentatae, utrinque soros I—2 gerentes; superiores ala latiuscula confluentes, antice dentieulatae, ner- vum furcatum exeipientes, soro costali instructae, sori nec costam nec sinus laciniarum attingentes, elongati; indusium membranaceum paululum in parenchyma productum. A. plumosum Boivin herb. Mett. — Ins. Borbonia. (Boivin). Asplenium debile Mett. Rhizoma repens tenerum, paleis fuscis oblongo -lanceolatis, acuminatis dense vestitum; folia membranacea rigidula, pallide viridula, flexuosa, glabra, petiolus 1—2” longus cum rhachi laminae concolor, ing 1—2!/,” longa, 3—5’ lata, lanceolata, pinnatisecta; segmenta numerosa patentia, subpetiolata, basi inferiore dimidiata, in- curva, superiore exciso-truncata, obovato-cuneata, margine en superiore crenata, erenae 2—3 obtusae nervum indivisum exeipientes, monosorae; sori2-3 e costula ad basin erenarum extensi, costulares; indusium latiusculum, margine eroso- dentatum. Mett, msc. Ins. Comorae. (Boivin in herb. Vindob.) Asplenium Gueinzianum Mett. Rhizoma? folia sub- chartacea, livido-viridia, glabra, petiolus 2”— ? longus, laminae concolor, paleis paueis membranaceis, ovatis obsitus, lamina 9" longa, 1,” lata, lanceolata, pinnatisecta, segmenta nume- rosa, laxe disposita, patenti divergentia, basi attennata vel petiolulata, adnata, e basi superiore exeisa, rotundata, auri- eulata, inferiore abscissa et exciso-cuneata, trapezio-oblonga, pinnatipartita; 9 longa, inferiora paulum deerescentia; laeiniae utringue 2—3, basalis superior remota e basi cuneata, obovato-subrotundata bis, terbifida, lobis subflabellatis, rect- angule patens, proximae patentes abbreviatae, ala latiussula confluentes plerumque bifidae, supremae indivisae; lobi obtusi; nervi laciniae basalis superioris repetito-dichotomi, soros utinque 1—2 ad basin loborum productos gerentes, laciniarum superiorum furcati, in ramo antico sorum costalem gerentes; sori costae subparalleli, utrinque 1—2, sinum loborum non attingentes, indusium membranaceum latiusculum paulum in parenchyma productum. Natalia. (Gneinzius). Asplenium petiolulatum Mett. Rhizoma repens, paleis fuseis, subnitidis, denique subnigrescentibus lanceolatis, acumi- natis integerrimis retieulatis dense vestitum; folia subapproxi- mata chartacea, tenuia, laevia, petiolus flexuosus, 3—5’ longus, enm rhachi livido-fuscus, sparse paleaceus, denique denudatus, lamina ad 8” longa, sublanceolata acuminata pinnatisecta cum impari; segmenta 6—10 juga, patentia, laxe disposita, e basi inferiore cuneata, superiore oblique truncata tropezio-rhombea, subtribola, ad 1,” longa, lobis duplicato- serratis, terminali majore acuminata versus apicem remote serrata, lateralibus abbreviatis tringularibus acutis, pleraque manifeste petiolulata, petiolulo 1—2”’ longo, infima subremota, paululum minora, superiora angustiora, deerescentia, basi aequaliter cuneatum, nervi teneri; sori costales et costulares fere ad basin dentium extensi, basin segmentorum non intrantes Ins. Borbonia. (Boivin.) Asplenium productum Mett. Rhizoma repens, crassitiem pennae corvinae adaequans, paleis reticulatis, membranaceis, ovatis squamulosum, mox denudatum; folia membranacea subapproximata glaberrima; petiolus compressus, stramineus, 1— 2“ longus, rhachis alata, ala herbacea; nk 3—6 longa, lanceolata, bipinnatipartita, laciniae primariae petiolatae ob- longae s. ovatae, obtusae s. acuminatae, secundariae oblique patentes indivisae, s. inferiores furcatae, rarius bipinnatae; = = nervi Caenopteridis; sori oblongati e costa fere ultra dimidium laciniarum extensi; indusium angustum marginem non ad- aequans. Afr oecc. trop. Sierra de erystall. (Mann.) Asplenium jpunctatum Mett. Rhizoma abbreviatum, paleis 1” longis, reticulatis, opaco-ferrugineis, ovatis, acumi- natis vestitum; folia coriacea, carnosa, pallide viridia, infra paleis minutis jisque veluti fusco-punctata; petiolus 1,.— 1” longus, cum rhachi stramineus, lamina 1—4” longa, linearis, ex apice rhachis elongatae prolifera pinnatisecta; segmenta numerosa sessilia, 3 - 4" longa, tape» ERÄRINE paueierenata, erenae 2—4, nervi immersi, sori pauei costales supra basin crenarum producti; indusium en eg laciniato- dentatum. Afr. oce. trop. ins. S. Thomae. (Mann.) " Asplenium repandum Mett. Rhizoma repens, crassitiem pennae anserinae adaequans, paleis membranaceis ferrugineis, ovato-lanceolatis squamosus; folia subapproximata, membrana- cea laete-viridia, infra paleaceo-punctata; petiolus ad 41,” longus flexuosus; lamina ad 1’ longa, "»—1',‘ lata, lan- ceolata, utringue acuminata, inaequaliter sinuata s. repanda; nervi manifesti, sub angulo 40 decurrentes furcati, rami eurvati, eireiter 1” distantes, plerumque omnes soriferi, sori e costa fere ad marginem extensi. A. concolor Hook. mse. Ins. Prineipis. (Barter.) Ad fl. Niger. (Barter.) Asplenium Welwitschii Mett. Rhizoma?; petiolus 14 longus, lamina 1';’ longa, membranacea, glabra, ovata, pinnatisecta; segmenta sessilia, 4—7’ longa, 1—1'!” lata, e basi truncata, oblongo-lanceolata, acuminata, pinnatipartita; laciniae ala 2“ lata confluentes, ovatae, obtusae, leviter serratae, nervi laxi furcati, sori omnes unilaterales, costulae magis approximati quam margini. Angola, regio Gölungo Alto. (Welwitsch.) Phegopteris biformis Mett. Truncus?; folia membrana- cea laete viridia supra in costis brevissime hirta, ceterum glaberrima, subdifformia; petiolus basi paleis membranaceis, ferrugineis, nitidis, ad 10’ longis, vix 1’ latis, lanceolatis, longe attenuatis dense squamosus, 14,‘ longus, stramineus, cum rhachi sparse paleaceo-pilosus; lamina ad 2° longa, oblongo-lanceolata, pinnatisecta, apice pinnatifida, segmenta numerosa patentia', sterilia ad 7” longa, 1” lata, fertilia 5° longa, Y"„—,” lata, linearia, sensim attenuata acuminata subpinnatifida s. sinuato-repanda, inferiora petiolulata, basi superiore truncata, inferiore subcordata; costulae nervique manifesti, nervi anadromi utringue 4—-6, liberi, inferiores marginem non attingentes, liberi s. arcus Goniopteridis radio junetos efformantes, omnes soriferi, sori imprimis superiores costulae approximati; indusium nullum, Lastrea Be En biformis Boivin mse. Madagascar. (Goudot. — Mayotte. — Borbonia. (Boivin.) Aspidium Barteri Mett. Rhizoma? folia membranacea laete viridia, glaberrima; petiolus 1° longus, cum rhachi stramimneus, Jamina 1,‘ longa, late oblonga, pinnatisecta, cum impari; segmenta 3-4-juga, subopposita, distantia, patentia, ad 9 longa, 24,” lata, e basi ecuneata oblonga s. oblongata, longius breviusve acuminata, integerrima, infima subpetiolata, superiora sessilia s. deorsum adnata, terminalia soluta; costulae prominulae, 3—4” distantes, sub angulo 45° decurrentes, an- trorsum curvatae, maculae manifeste utrinque ad costam 12 — 16 seriatae, steriles subirregulariter, fertiles regulariter divisae bisorae, rarius trisorae, sori costulis approximati, dorsum radiorum e arcubus macularum emissorum occupantes, rarius pinnulas; indusium minutum tenerum, reniforme, rarius elongatum, unilaterale. Aspidium polymorphum Hk. sp. IV. 54 partim. — Afr, oec, trop. (Barter.) — Fernando Po. (Mann.) Aspidium Currori Mett. Rhizoma? folia membranacea; infra pilis adpressis flavicantibus viridula, gupra in costis brevi tomentella; petiolus? lamina ampla bi-tri-pinnatisecto- pinnatipartita, ex axillis segmentorum superiorum prolifera ; segmenta primaria infima 1!,’ longa, inaequaliter ovato- lanceolata, manifeste petioluta, superiora sessilia oblonga; secundaria oblonga acuminata, ultima oblonga, apice previter attenuata obtusa; laciniae oblongae, obtusae, subintegerrimae; nervi steriles et fertiles excurrentes; sori medii inter costulam et marginem; indusium minutum. Nephrodium catopterum var. minor Hook. sp. IV. 187 pt. Afr. occ. trop. (Curror.) (Fortfegung folgt.) Aufruf. Die diesjährige Neife des Erpptogamifchen Neijevereing fol eine ausjchließlih bryologiidhe fein und Herr Dr. Xoreng, Privatdocent der Botanik in München, damit betraut werden. - Wenn e3 die Mittel des Vereins erlauben, foll Herr Ludwig Molendo denjelben begleiten. Das Ziel der Reife ift Normegen. Wir dürfen bei diejer Neife ein glänzendes Rejultat erwar: ten, bejonders, wenn e3 gelingt, die beiden genannten Herren auszujenden. Diejelben haben fich nicht nur dur zahlreiche laden Schriften als erfahrene und ausgezeichnete Kenner der - Ihmierigen Laubmoosfamilien erwwiefen, fondern auch bejonders dur wiederholten ae Aufenthalt in den Alpen praktifchen Did und eine reiche Erfahrung im Auffinden und Sammeln ae der Moofe erworben. Zeuge dafür find die zahlreichen, glänzen: den Funde, mit denen fie die Moosgeographie der Alpen be: veichert und die in zahlreichen Schönen Eremplaren in den Her: barien der meisten Bryologen verbreitet jind. Andererfeits ift Norwegen durd jeinen Moosreichthum jo befannt, daß e8 überfliijig wäre, noch bejonders darauf hinzu= mweijen und liefert außer den vielen befannten Seltenheiten no) faft jedes Jahr Neues und nterefjantes. Aber um diefe Reife in Ausführung zu bringen, bejonders um fie für beide genannte Herren zu ermöglichen, bedarf e3 einer zahlreicheren Theilnahme an unjerem Vereine, al3 bisher der Fall war, und werden daher alle Freunde der zierlichen Zaub- mooje eingeladen, dem Vereine beizutreten, Bei den bedeutenden Koften ferner, welche die Reife in dem theuren Norwegen erfor dert, ericheint eine Erhöhung des Beitrags auf 6 Thle.*) = 10 Gld. 30 Kr. ıh. geboten. Es werden aud) Doppelaftien aus- gegeben, wodurd das Anrecht auf alle gejammelte Arten, aud) diejenigen, welche in zu geringer Menge vorhanden find, um an alle Mitglieder vertheilt zu werden, fowie auf eine entiprechend reichlichere Ausftattung der Eremplare erworben wird. Wir find überzeugt, daß die Herren Mitglieder für diefen Eleinen Mehr: beitrag dur die Zahl und Seltenheit der gefammelten Arten reichlich werden entichädigt werben. Rabenhorft, Schimper. Mit Bezugnahme auf obigen Aufruf und das ehrende Ber: trauen, welches die geehrten Leiter des Vereins in mich gejeßt, erlaube ich mir noch einige Worte beizufügen über den Plan der Reife, der Herrn Nabenhorft und Schimper vorgelegt und von diefen genehmigt wurde. E3 wurde von dem Grundjage ausgegangen, daß, um Tüch- tiges zu leiften, bejonder? um mit Erfolg zu jammeln und im Stande zu fein, den Herren Mitgliedern ein mwürbiges Aequis valent zu bieten, es unbedingt nötbig ift, fi jomohl jachlid als örtlich auf eine einzige Pflanzenfamilie zu bejchränten und an weniger wohlgewählten Punkten längere Zeit zu verweilen. Nur jo iit es möglich, fich mit den Eigenthümlichfeiten der Gegend vertraut zu madhen, ihre wahren Moositandorte zu entdeden und das Gefammelte an Ort und Stelle funjtgeredht einzulegen und zu trodnen. Für die projectirte Neife wurden drei folder Bunlte gewählt und für jeden verjelben ein Monat Aufenthalt bejtimmt, | *) Diejenigen geehrten Mitglieder, weldhe bei dem Unterzeichneten bereits 4 Thaler pro 1868 eingezablt haben, werden erfucht, 2 Thaler recht bald nadbzuzablen. nr 8, RNabenhorft. jo daß diejelbe in nachfolgender Weije vor fich gehen foll: Bon Chriftiania auf der Boitftraße na) Bergen ohne weiteren Aufent- halt an den Sognefjord, als nicht vielleicht bereits die Jahres- zeit erlaubt, einige Tage auf Nyftuen zu verweilen und die bryologiihen Schäte des Tillefjeld zu heben. Zunächft fol dann die Gegend um die Ausmündung des Fjords mit ihren mancdherlei snjeln unterfucht werden. Das eigenthümliche regenreihe Klima diefer Gegend, das von dem im Innern des Landes ziemlich verjchieden »ift, jowie der ziemlich reiche Gejteinswechfel und die bereits erfolgte Auffindung einiger britifher Formen lafjen dort intereffante Nefultate und manches Neue erwarten. Später jollen dann womöglich einige Ereurjionen nad den Gebirgen, melche das „sunere des Fjords umlagern, bei. Fillefjeld, das Flurungerne und Fuftedal unternommen werden. Der zweite Punkt, der in Ausficht genommen wurde, ift die Umgebung de3 Saltenfjord, von wo aus verfucht werden joll, den Eafjiihen, jeit Wahlenberg berühmten Sulitelma von Weften ber zu erreichen. Der dritte Punkt endlich joll ganz dem Dovrefjeld gewidmet fein, um defjen befannte Seltenbeiten in die Herbarien der Abonnenten zu leiten. sh hoffe, dah die Ausführung diefes Planes dazu dienen wird, nicht nur die befannten Schäge in reichlicher Menge ein- zulegen und zur Bertheilung zu bringen, jondern daß fie aud) dem andern Zwede des Vereins gerecht werden wird, nämlich die Wifjenihaft mit neuen Thatfahen zu bereichern, jeien dies nun neue Arten und Formen, oder neue pflanzen=geographiiche Aufihlüffe. Jch werde nicht verfehlen, zu der jeit einigen Jahren vernadhläfjigten Praris zurüdzufehren und dur Reifeberichte dem Vereine von meiner Thätigfeit und meinem Erfolge Nach: richt zu geben. Alle Freunde der Bryologie werden fomit freundlichit ein- geladen, jih bei dem Vereine zu betheiligen, damit nicht nur die Reife überhaupt verwirklicht, fondern vorzüglich aud die Theilnahme Herın Molendo’s ermöglicht werde, deiien be: fannter Scharfblid und defjen Finderglüd die Nefultate aufs Glänzendfte fteigern mirde. a Dr. ph. £oren. P. Sc. Da die Zeit bereits jchon weit vorgerückt ift, fo wird um baldige Einfendung der Beiträge gebeten. Dr. 2, Rabenborft. Redaction: Drud und Berlag 8. Rabenhorft in Dresden von E, Heinrich in Dresven, 5 MEDWIGIL: u Nofizblaft für Rrıyptogamifde Studien, nebjt Repertoriun für Fryptog. Viteratur. nn m ee m Inhalt: B. Auerswald, Die Sporormias-Arten. — Repertorium. M. Gottfhe, De mexikanske Levermosser. — ©. D. Rindberg, En liten proflit pa’ namnförbistring. — ©. D. Lindberg, Animad- versiones de Hypno elegante Hook et speciebus europaeis Plagio- ‚theeü. — Mar. Kubn, Filices Africanae, Revisio ete. (Fortfegung.) — Zur Antwort. — Hierzu Kupfertafel Tab. I. Die Sporormia-Arten. Bon B. Auerswald. In der fünften Decade der Micromycetes italici (vom 30. März 1845) fteit De Notaris feine Gattung Sporormia auf. Sn der Summa Vegetabilium, deren zweiter Theil 1849 erihien, neunt Fries diejelbe Gattung Hormospora und jet ald Autorname „Notar. 1 c. II.“ hinzu. Worauf fich dieje Autorbezeichnung bezieht, ijt aus der S.,Veg. Se. nidt zu er: jehben, wohl aber begegnen wir dem genaueren Gitate in dem Schema dı classificazione degli Sferiacei italici aschigeri von Gefati und De Notaris (1863), wo bei dem Gattungsnamen Hormospora binzugejegt ijt: „DeNtrs. Osserv. in Giorn. bot. I. I. 46. et Microm. ital. V. n. 6 sub Sporormia.“ Da e mir nicht möglich ift, das erjte Citat einzufehen, jo fann ic nit miffen, ob der Zufaß „sub Sporormia“ ji auf beide Gitate bezieht, oder bloß auf das legtere; befannt aber ift, daß De Notaris in den Mier. it. das erfte Citat nicht erwähnt. Jh glaube daher berechtigt zu fein anzunehmen, dab die in den Micr. it. aufgeftellte Gattung Sporormia die Priorität vor der in der 8. Veg. Sc. auftretenden Hormospora befigt. In den Annales des sciences naturelles (3. XVL.p.317.) vom Jahre 1851 begegnen wir dem lebteren Namen bei der Hormospora ovina Dmz. -&3 entfteht nun die Frage, weldhem der beiden Namen der Vorzug zu geben ift. Beither habe ich einzelne Arten diejer Gattung unter dem Namen Sporormia in meinem botanihen Taufhvereine vertaufcht, desgleihen in Rbh. fung. eur. N. 921 meine Sp. Fleischhakii diagnofirt; unter Nr. 976 findet fi) in derjelben Sammlung auch nod die Sp. Notarisii Carest. ausgegeben. Fucel hat in feinen fung. rhen. unter Nr. 997 ebenfalls eine Sp. fimetaria, von welcher ich jedoch nicht meiß, ob e3 die echte, oder irgend eine andere ift, da id die Erem: plare nicht gejeben babe. ET 4 Auch jegt noch jehe ich Feinen Grund, weshalb man den neueren Namen Hormospora dem älteren vorziehen folte, und behalte daher audy bei der folgenden Beichreibung der einzelnen Arten den Namen Sporormia bei. sn der S. Veg. Se. p. 405 führt Fries ald Typus der Gattung die Sphaeria stercoris DU, auf, ohne eine zweite Art zu nennen; in dem Schem. Sfer. führen Gefati und De Notaris einzig die Hormospora fimetaria DNtrs. und ovina Dimz. auf, während mir folgende Arten befannt find: +1) Sp. Fleischhakii Awd. in Rbh. fung. eur. 921. Die zwei mittleren Sporengliever haben ungefähr eine Länge von 7 Mikromillim. bei einer Stärke von 5 Milrom., die Endglieder find etwa 8 Milrom. lang und 4 Mittom,. breit und jtimmen deshalb mit denen der S. minima fo ziemlich überein, doch jah ic) die Sporen nie mit einer Gallerthülle umgeben, meghalb diefelben leichter, als bei leterer, in ihre vier Theiljtücde zerfallen. Die umgekehrt eiförntigen, langge- ftielten Schläuche aber unterfcheiven jie von allen andern Arten; ebenjo ihre verhältnigmäßig großen Tugligen, frei auffigenden Porenien. Sleiihhak entdedte dieje jhöne Art auf halbfaulem Strob; ich jelbft jammelte fie bei Neinhardsbrunnen in Thüringen auf dem Holze eines in einem Fichtenwalde liegenden alten Holz: pantoffels, und Kalchbrenner jammelte jeine in Rbh. fung. eur. ausgegebenen Exemplare in Ungarn, in lignis putrescentibus rejectamentorum. E3 jcheint, als ob au) diefe verichiedenen Subftrate, nad Art der übrigen Glieder diefer Gattung, vorher mit Mift in Berührung gelommen feien. 2) Sp. minima Awd. (microspora Awd. in sched. et lit., Tauschv. 1867.) Pyreniis globosis, membranaceis, absque ostiolo visibili, nigris Gaza): v. olivaceis (humidis); ascis eylindricis v. elongato-clavatis, sessilibus 85 microm. fere a 12 mierom. fere latis; sporis tetrameris fuseis, muco hyalino eircumdatis, 32— 35 mierom. longis (absque volva mucosa), 6 mierom, latis; sporarum segmentis omnibus 7 mierom. longis, vel segmentis terminalibus paulo longioribus. Sb hielt diefe Art früher für die Sp. fimetaria De Not. und babe ite deshalb auch vielfach unter diefem falfchen Namen vertauscht. Sie befißt nächft der S; Fleischhakii und Notarisii die Eleinjten Sporen, welche aber nicht, wie bei der erfteren, lämmtlich parallel geichichtet find, fondern gleihjam in zmei Etagen über einander liegen. 3% bejige diefe feineswegs jeltene Art aus Medlenburg (von Fiedler gefammelt) und aus Sadhjen auf Kubhmift, aus Mähren auf Pferdemift (von v. Niepl gejammelt), aus Thüringen u (Sleiihhat) und Sadien auf Kanincenfoth, aus Mähren (v. Niegl) und Thüringen auf Schafmift, jowie von Leipzig auf Rehkoth. Sie iheint daher fo ziemlich auf jedem trodnen Mifte vorzufommen, findet fi aber höcht jelten allein vor, jondern ift meift mit andern Sporormien und zahlreichen Sordarien vermengt, io daß e3 in der That jhwer ift, Eremplare abzu- geben, von denen man überzeugt fein kann, dab fie wenigiteng die Majorität bildet unter den übrigen Bewohnern. Ant leich- teften zeichnet fie fi vor diefen Genofjen durd ihre Heinen, balzloien, halbeingefenkten PByrenien aus. Die legteren find böchitens Yo Millimeter jtark. Als Synonym dürfte ferner wohl bier zu citiven fein: Sphaeria stercoraria Curr. Sph. simpl, N. 257 fig. 40, nee 39! zu ihr wird Sph. stercoris Fr. Eb. IL. p. 104 citirt, doch jagt Fries dafelbft von diefer Art: „pertheciis ovoideis collabentibus nitidis, ostiolo poroso,“ was nit auf S. minima pafjen will; dagegen iheint Desmazieres in einer Anmerkung zu jeiner Hormospora ovina (Ann. des sc, nat. 3. XVI. p. 318) viejelbe unter feiner „Hormospora stereoris (Sphaeria DU.)“ zu verftehen, während Broome in Rbh. eur. N 644 meine Sp. intermedia al3 Sphaeria stereoris ausgiebt. Jedenfalls erfcheint e8 mir räthlich, dergleichen antike Namen, die fih nicht auf mifroffopifche Unterfuhung fügen und nicht durd) Driginal- eremplare in fäuflichen Sammlungen vectificirt werden Fünnen, durch neuere und fichere Namen zu erjeen. Zeither babe ich diefe Art al$ Sporormia mierospora ver- taufcht, weil fie von allen mir bekannten Arten die Heinjten Sporen befaß; da aber die mir erft ipäter befannt gewordene Sp. Notarisii noch Hleinere Sporen hat, jo jhien es mir räth: ich zu fein, den Namen in Sp. minima umzuändern. 3) Sp. intermedia Awd. (Sporormia stercoris Awd. in sched. et lit., Tauschv. 1866 et 1867, Sphaeria fimetaria Rbh. herb. myc. ed. I 1738. p. p., Sphaeria stercoris Rbh. fung. eur. 644). - Pyreniis immersis, globosis v. ovoideis, membranaceis, ostiolo verruci-vel mamillaeformi atro coronatis, nigris; ascis elongato-ovalibus, subsessilibus, 118— 130 mierom. fere longis, 24— 30 mier. latis, 8-sporis; sporis tetrameris fuscis, muco hyalino angustissimo involutis, B0-- 60 microm, longis (absque volva hyalina), 10 mierom. latis; sporarum segmentis omnibus 12—14 mierom. longis, vel segmentis terminalibus paulo longioribus. . RE ALS Synonym gehört vielleicht hierher Sporormia fimetaria Fuck. fung. rhen. N. 997, da ich wenigitens die S. intermedia von ihm als Sphaeria stereoraria Fr. einjt erhielt und ihm jelbft diefen Namen in Sporormia fimetaria DNtrs. corrigirte. * ee. Freilich erhielt ih auch 5. minima von demjelben Autor als porormia fimetaria, Auch bei diefer Art find die Sporen nicht fämmtlich parallel ge- jchichtet, wie bei S. Fleischhakii und fimetaria, fondern in 2— 3 Lagen hinter oder übereinander geftellt, oder auch in einer Reibe Ichief über einander liegend (f. Fig. IV). Die farbloje Schleimhüle ift meift jhmäler, als bei S. Fleischhakii, und an den Theilftellen der Sporn eingefchnürt, was ich bei legterer mich nicht befinne, je gefeben zu haben, oder fie ift auch garnicht wahrnehmbar. Die Pyrenien find ebenfalls zollig-häutig, aber größer; ich fand fie "/s big '/s mm. ftarf. Sie ijt eben jo gemein wie die vorige, und gewiß vielfach mit ihr für bie Sphaeria stercoris DU. gehalten worden (mie 5. ®. von Broome in Rbh. fung. eur. 644), doch paßt die Diagnoje im Elenchus aud auf fie nicht, da der $. stercoris ein „ostiolum porosum“ zugeichrieben wird, während die $. intermedia ein bruftwarzenfürmiges, das Subjtrat Durchbrechendes ostiolum befißt. Sollte fie gleichwohl diefelbe fein, wie ich felbft zeither annahm, fo dürfte es dennod in Ermangelung von Driginaleremplaren, jowie einer auf mitroffopifcher Bafis be- rubenden Diagnofe, wohl kaum tadelnsmwerth ericheinen, wenn ih einen vielfach mißbrauchten und jehr zweifelhaften Namen duch einen neuen erjege. sch befige diefe Art auf Kubkoth von Fudel bei Dejtrich, von Opiß (als Schizotheeium fimicolum Cda.) aus Böhmen, von Bagae bei Frankfurt a. M,, zu BVercelli von Gefati (findet ih in Rbh. herb. myc. ed. I. 1733 gejellig mit der Sp. fime- taria, welche allein auf der Etiquette genannt ift) und von mir jelbft in Sachfen gefammelt, Auf Nebkoth fammelte ich fie in Sahien und Thüringen, und aus dem Nicolaithal im Wallis erhielt ich fie durch Joh. Miller Arg.; am häufigiten aber lebt te auf Hafen: und Kanindentoth, doch jah ich fie nur felten ohne die verjchiedenften Soprdarien und andere Sporormien. Ihre Porerien find meift ganz in den Mift eingejenft und durchbreden ihn mur mit dem punktförmigen ostiolum. Hier: durch, fowie durch ihre Kleinheit, läßt fie fi von den Sordarien mwenigitens Ihon unter einer guten Lupe unterjcheiden. 4) Sp. meyalospora Awd. Pyreniis immersis, globosis v. ovoideis, camoso-membranaceis, ostiolo verruci-vel mamillae- tormi atro coronatis, nigris; aseis elongato-ovalibus, sessilibtis 200 mierom. ferc longis, 30 -- 40 mierom. latis, 8-sporis; sporis tetrameris fuscis, rectis vel leviter curvatis, muco hyalino angustissimo vel nullo involutis, 80 mierom. vel ultra longis, 16— 18 microm latis; sporarum segmentis mediis 18—24, terminalibus 20-34 microm. longis. Dieje Art fteht der vorhergehenden allerdings außerordentlich nahe umd könnte recht wohl als großiporige Warietät derjelben en a angefehen werden; der Umftand jedoch, dab ich bei der vorigen an unzähligen von mir unterfuchten und gemeffenen Eremplaren ftet3 diefelben Größenverhältniffe der Sporen und Schläuche antraf, ohne irgend eine merklihe Schwankfung wahrzunehmen, während bier ganz beträchtlich verjchiedene Größenverhältnifie auftreten, zwingt mich, fie al3 befondere Art aufzuftellen, und zwar um fo mehr, als auch die Vyrenien etwas größer (unge fähr 4, Millimeter ftark), und weniger häutig, als vielmehr faft fleifchig erjchienen. Das Zellgemebe der Wandung ift ent- \chieden verjhieden bei beiden Arten, doch jcheint e8 mir eben fo jchmwierig, dergleihen Verfchiedenheiten bejchreiben, wie ab- bilden zu wollen. Sedenfalls ift diefe Art weit feltener, ald vorige Arten, und ift mir bisher blos auf Nehkoth (bei Leipzig) bekannt ge- worden, der jedoch einzig und allein von ihr bejekt war. 5) Sp. Notarisil Carest. in Rbh. fung. eur. 976b Pyreniis nigris, mitidulis ovoides v. subrotundis, ostiolo verruei - vel mamillaeformi coronatis; aseis „eylindraceis tenuibus 8-sporis“; sporis tetrameris, fuseis, absque ulla volva hyalina visibili, 22—26 microm. longis, 4—D5 mierom. latis; sporarum seg- mentis omnibus 5-6 microm. longis Sch Fenne diefe feltene Art nur nah einem einzigen Byrenium, welches ich nach langem vergeblichen Suchen endlich auf dem oben citirten Eremplare vorfand. Leider waren bie Schläuche in diefem Eremplare bereit3 zeritört und nur die zahlreichen Sporen noch vorhanden. Diejes Pyrenium war frei auffigend, nicht eingejenkt, ungefähr von der Größe und der Geftalt der Sp. intermedia, durch feinen matten Glanz aber verjchieden. Der Entdeder diefer Art nennt in der Original: Diagnoje die Sporenglieder rotundata. Wenn damit gejagt fein joll, da die vier Eden abgerundet find, fo ift das ganz richtig, Doc dies gilt auch von allen übrigen Arten, welche troß der abge- rundeten Eden aber dennoch den Charakter ihrer uriprünglichen vierediigen Geitalt bewahren. — Diefe Art lebt auf dem Kothe der Birkhühner (Tetrao Tetrix), welcher den Winter über unter Schnee gelegen hatte. 6) Sp. fimetaria De Not. Mier. it. dee. V.p. ION. VI. (Sphaeria fimetaria Rbh. herb. mye. ed. I. N. 1733). Pyreniis depresso-globosis, membranaceis, ostiolo ee (Sphaerella- rum more) perforatis, nigris; ascis cylindraceis, basi in stipitem brevem attenuatis, &-sporis, 80 mierom, longis, 14—16 mierom. latis, sporis sub-20-meris bacillaribus, parallele ordinatis, absque volva mucvsa visibili, 50 mierom. longis, 4 mierom. vix latis; sporarum segmentis mediis 21/2 mierom, fere, terminalibus 4 mierom. longis, a Dieje jeltene Art, welche ich zeither nur nach den oben eitirten Exemplaren aus Rabenhorit’s Sammlung Fenne, Iebt auf Kuhmift, gefellig mit Sp. intermedia, und ift der Sp. minima der äußeren Geftalt nach vollfommen ähnlich, auch eben jo Hein und würde, wenn fie mit berfelben gemeinfchaftlich porfäme, mit der Lupe nicht von ihr zu unterfcheiden fein. Die PBırenien find, wie bei jener, nicht eingefenft, jondern dem Kothe Frei aufiitend. Shre Schläude jind höchit zierlich, da die Sporen voll: fonmen parallel Liegen, wie denn überhaupt ihr mitroftopifcher Bau von allen übrigen Arten gänzlich verichieden ift. Die Glieder der Sporen find, mit Ausnahme der Endglieder, breiter als lang. 7) Sp. octomera Awd. (Sporormia ovina Awd. in sched. ae litt, an Dmz.?) Pyreniis globosis, membranaceis, minute apillatis, immersis, atris; ascis clavatis in stipitem capillarem Boni angustatis, 8-sporis, parte sporifera 90 mierom longa, 18 mierom. lata; sporis 8-meris, muco hyalino amplo involutis, subtriserialiter stipatis, 40 mierom. longis (abque volvamncosa), 5—6 ınierom, latis, sporarum segmentis re et non nisi muciope cohaerentibus, 3—4, terminalibus 4—6 mierom. longis. Diefe Art befigt die größten Pyrenien, Ys Millimeter . did, und lebt auf Schafmift. Ich erhielt fie bisher einzig aus Arnjtadt duch Heren Dr. Fleifhhaf und aus Brünn durd Herrn PBrofeffor v. Nießl; aber an beiden Fundorten fand fi diejelbe gejellig mit der Sp. minima. sh habe lange gezweifelt, ob nicht in diefer Art die Hormospora ovina Dmz. (Ann, sc, nat. 3. XVI. p. 317) zu juchen jei, da das Subftrat dafür fpricht; doch hören wir, was Desmazieres dajelbft von ihr fagt: ! „H. peritheciis semi-immersis, minutissimis, numerosis, sparsis, nigris, glabris, nitidis, membranaceis, mollibus. Östiolo erassiusculo conico. Ascis subeylindrieis magnis; sporulis brunneis, semi-opaeis, subeylindrieis, saepe trun- catis, pluriserialibus.“ an einer meiteren Bejchreibung jagt er von ihr ferner: „I faut soumetire a Y’humidite la production dont et iei question si Yon veut etudier eonvenablement. Lorsque le support est sec, elle est peu apparente, et c’est & peine si l!on apergoit les sommets des ostioles; mais lorsqu’on vient de Phumecter, on voit les peritheciums se degager pen a peu et devenir, sinon tout & fait superficiels, du moins assez libres pour en apprecier la forme et les dimensions; leur grosseur est & peine de !/; de millimötre; quand ils sont vieux, ils se dechirent transversalement et la partie inferieure persiste sour Ja forme d’une eupule noire. La u longueur des thöques est de O:.mm., 175 a 0,200. Les sporidies sont courtes, cylindriques, souvent tronqueecs, longues de 0 mm., 015.“ Bon alledem mußte ich mich überzeugen, daß meine 8. octomera nicht die Hormosp. ovina fein könne. Desmazieres nennt die Pyrenien minutissima, mährend fie in der That die größten unter allen mir bekannten Arten find, und nitida, während ich fie auffällig matt jah. Auh die Worte „ostiolo erassiuseulo conico“ paffen nit, denn bei $. octomera ill das ostiolum weit eher tenuissime conicum zu nennen, da e8 fleiner, al3 bei $. intermedia ift, obgleich die Pyrenien größer find. Ferner find die asei nicht subeylindrici, fondern ent: ichieden Teulenförmig und geftielt. Mabe und Sporen pafjen auch nicht. Was aber unter der H. ovina zu verftehen fei, kann id) nicht errathen, da in der Diagnofe die Hauptiache verihmiegen ift, d. i. die Zahl der Sporenglieder. 8) Sp. heptamera Awd. (S. platyspora Awd. in sched.) Pyreniis globosis v. ovoideis, membranaceis, immersis, ostiolo minuto verrueiformi atro coronatis, nigris; ascis clavatis in stipitem filiformem attenuatis, octosporis; sporis subbiserialiter stipatis, heptameris, muco hyalino involutis, 70 mierom. (absque volva hyalina) longis, 12 — 18 mierom. latis; spo- rarım segmentis 8—12 mierom. longis, terminalibus vix longioribus. Diefe Art entvedte Herr Dr. Fleiihhak in Urnitadt auf Raninhenkoth und jandte fie mir nebit Sporenzeihnung in einer einzigen Kothlugel zu Auf ihr lebte jie zwilchen drei Soprdarien fehr zerjtreut, von denen Die eine im Bau mit dev S. heptamera fo übereinftimmte, daß ih nur duch Zufall die nöthigen PByrenien fand, welche ich zum Entwurfe der Diagnoje und eines mifroftopiichen Präparates bedurfte. Schläuche Fand ich nie mehr vor, und muß ich mid bei ihrer Beichreibung und Abbildung einzig auf die erafte Zeichnung meines Freundes verlaffen. Die Größe der wenigen unterfuchten PByrenien habe ich leider nicht gemefjen, dod) war fie ungefähr die der S. inter- media. Die Sporengliederung und Sporengröße ift jtets fonitant. Sie fcheint übrigens jehr felten zu fein, denn ich babe te nie gefunden, obgleich ih Taujende von Kotbkugeln mitroffopiieh unterfucht babe. Erklärung der Abbildungen. Fig. I. Zwei einzelne Sporen von Sporormia Notarisii Üarest. : 11. Vier Schläuche und eine Spore von Sporormia Fleisch- hakii Awd. Wr Fig. II. Ein Schlauch, zwei noch) mit der Gallerthülle umgebene und eine bereits zerfallene Spore von Sporormia minima Awd. ° IV. Zwei Schläude und eine Spore von Sporormia inter- media Awd. (Innerhalb des Schlauches vermochte ih nicht die Gallerthülle der Sporen wahrzunehmen.) V. gmei Sporen der Sporormia megalospora Awd. v1 Ein Schlau, eine Spore und vier einzelne Glieder einer zerfallenen Spore von Sporormia fimetariaDe Not. : VU. Ein Schlau und zwei Sporen von Sporormia octo- mera Awd. : VNI. Ein Byrenium (defien collum jedoch nicht ausgerandet, jondern gleihmäßig abgerundet zu denken ift), ein Schlauhb und drei Sporen von Sporormia hepta- mera Awd. IX. a. Ein Schlau, b jehs Sporen von Baggea pachy- ascus Awd. (of. Hedwigia 1866 Nr. 1.) X. (Wie Fig. IL) Schlaud) und Sporenglieder von Spo- rormia Fleischhakii Awd. XI. e. Ein reifer Schlau) von Delitschia didyma Awd. (}. Hedwigia 1866, Nr. 4 p. 49); a., b., c. jugendliche, noch) ganz farblofe Sporen, anfangs noch ohne Scheide- wand (Fig. a.), d. eine jchon ziemlich reife Spore, die ihon braun gefärbt erjcheint. XU Ein reifer Schlau von Sordaria macrospora Awd. in Rbh. fung. eur. N. 954. Alle Zeihnungen (mit alleiniger Ausnahme der Schläude von Figur VII. und VIIL, welche der Raumerjparnig halber in Shmäcderer Vergrößerung gezeichnet wurden) find genau in 500facher linearer Vergrößerung gezeichnet. Repertorium, De mexikanske Levermosser. Efter Prof. Fr, Lieb- manns Samling beskrevne af Dr. ©. M. Gotische. Kjobenhavn, 1863. Ein Separataborud diefer vortrefflichen Arbeit aus den Schrif- ten der £. dänischen Gefellichaft der Wifjenfchaften in Kopenhagen it uns erft vor einigen Monaten zugegangen. Sie ift durd- weg lateinisch gefchrieben, nur das furze Vorwort und einige Notizen find in dänifcher Sprache. Beigegeben find 20 in Kupferftih äußerft jauber und präcis ausgeführte Quarttafeln. Ein fpecielles Referat und eine Aufzählung der neuen Arten mit ihren Diagnojen, wie wir e3 im Snterefie der größeren Zahl unferer Lefer zu thun pflegen, ift hier wegen Mangels an en ER VGSS 3 000000, % en del. an! an => Raum nicht zuläffig, wir befhränken uns auf diefe für das Lebermoosjtudium höchft wichtige und jedem Hepaticologen un- entbehrlihe Arbeit aufmerffam zu maden und bemerken nur noch Folgendes: Die jpitematiihe Anordnung it ganz nad) der Synopsis Hepat., woraus aud) die Diagnofen der befannten Arten entlehnt find. Nach diefer Arbeit beträgt die Gelfammtzahl der merifanischen Lebermooje 317 Arten, welche unter 41 (nicht 42, die Zahl Ipringt nämlich von 11 auf 13) Gattungen vertheilt find. Darunter finden fich zwei neue genera, nämlich: 1) Lindigia Gottsche: Inflorescentia feminea epigea in apice caulis. Perianthium nullum. Perigynium carnosum, pendulum, radieulosum, pistillum perfectum cum pistillis abortivis intus fovens; calyptra tota libera (nec incrassata), basi vel altius pistillis abortivis eincta, fundo perigynii accreta; perigynii apex pilis parvis bi-triartieulatis hirtus etiam canalis, qui ad cavitatem perigynii ducit, cellulis, prominentibus angustatus est. Folıa involucralia inclusa, floralibus minora. Inflorescentia mascula...? Amphigastria nulla. Befannt find: L. Liebmanniana und L.? Mülleri. 2) Pseudoneura Gottsche: Inflorescentia ventralis e caule laterali vel e laciniarum axilla saepe utrinque oriunda, ut plerumque bini fructus adesse videantur. Calytra basi involucro squamiformi laciniato circumdata, adscendens, cellulis prominulis asperula, apice conica mucronulata. Inflorescentia mascula in laciniolis discretis lateralibus plerumque duplice serie disposita, vel monoeca vel dioeca. Die Gattung umfaßt die Metgeriae $ 2 der Synops. Hepaticarum p. 505. ER. En liten proflit pa namnförbistring. AfS.O.Lind- berg. Helsingfors 1867. 18 Seiten. Diefer in jchwediicher Sprache verfaßte Auflat enthält eine „eingehende Unterjuchung über die Synonyme eines Lebermoog: a welches jonjt unter dem Namen Diplolaena oder Blyttia befannt if. Der Berfaffer fommt zu dem Refultate, daß der Name 2 Pallavacinia Gra a Nat, arrang. brit. plant. I. p. 684, (1821.) der ältefte ift und jomit allen übrigen vorgezogen werden muß. Der Berfaffer theilt dag Genus in 2 Subgenera, 1. Eupalla- vieinia mit P. Lyellii Hook. und Mörckia Gottsch. mit P. hibernica Hook, und P. Blyttii Mörck. ® u. Die wichtigiten Synonywa find nun folgende: 1) P. Lyelli‘ (Hook.) Iungerm. Lyellii Hook. P. Lyellüi Gray. Dilaena Lyellii Dum. Diplomitrium Lyellii Cord. Dipfolasne Lyelli Dum. Gymnomitrium Lyelli Hüeben. Blyttia Lyellii Syn. Hep. Steetzia Lyellii Lehm. Wüstneia Lyellii Brockm. | 2) P. hibernica (Hook.) Jungerm. hibernica Hook. P. hibernica Gray. Dilaena hibernica Dum. Diplomitrium hibernieum Cord. Diplolaena hibernica Dum. D. Lyelli var. y. hibernica N. E. Syn. Hep. Steetzia Lyellii var. y. hibernica Syn. Hep. Mörckia hibernica Gottsch. var. Pf. Flotowii N. E. Cordaea Flotowii id. Diplolaena Lyellii var. #. Flotowii id. Bilyttia Lyelli var #. Flotowii Syn. Hep. Mörckia hibernica var. $. Wilsoni Gottsch. Diplolaena Lyellii Jens. 3) P. Blyttü (Mörck.) Jungerm Blyttii Mörck. Gymno- mitrium Blyttii Hüeben. Cordaea Blyttii Cord. Diplolaena Blyttii N. E. Diplomitrium Blytti N. E. Blyttia Mörckii Lehm. 'Thedenia Blyttti Hartm. Mörckia norwegica Gottsch. M. Blyttii Brockm. P. Blyttii Lindb. var, #. contorta N. E. Cordaeo eontorta N. E. %. Milde. Animadversiones de Hypno elegante Hook et speciebus europaeis Plagiotheeii scripsit 8. OÖ. Lindberg. Helsingfors 1867. (Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica forhandlingar. IX. 1867. Der Berfaffer behandelt ausführlich daS Hypnum elegans Hook. und findet, daß daffelbe ein Rhynchostegium und fein Plagiotheeium ift. Folgende Merkmale werden bejonders hervor: gehoben, die e8 al3 Rhynchostegium fennzeihnen: „caulis deplanatus, rami depressi, apice hie illic radicantes; folia vigidiuscula, non decurrentia, cellulae omnes conformes, angustissime lineares, haud pellucidae.“ Zu diefer Pflanze gehöre nun Plagiotheeium Schimperi Jur. et Milde al® forma terrestris. Bei diejer Öelegenbeik > bemerfe ich, daß Juratzka und ich diefe Pflanze nicht zu Hyp elegans gezogen habe, weil wir won legterem feine Original: Gremplare gejehen hatten und Schimper uns in unjerer Anficht beitärkte. Der Berfafler theilt das Genus Plagiotheeium in zwei subgenera. h I. Euplagiotheeium Lindb. ‚is Folia obseurius viridia, sicca minus nitentia, »longe decurrentia, cellulis laxis, elongato-rhomboideis. Capsula plerumque striata. I I) P. undulatum (L.) 2) P. neckeroideum (B. 8.) are 3) P. silvaticum (Huds.) var. ß. orthocladum (B. 8.) Pl. orthocladum B. 8. var. 7. Roesei Hampe Mss. Pl. Roesei B. S. Pl. Sullivantiae B, S. Pl. silvaticum var. cavifolium Jur. P. lucens Saut. mss. 4) Pl. succulentum (Wels.) Syn Hypnum suceulentum Wils. H. dentieulatum var y. suculentum id. Pl. euceu- lentum. Lindb Diefe Art fteht zwifchen voriger und folgender in der Mitte und zwar im Habitus und den Blättern der erjteren am nächiten, von beiden aber verjichieden dur): perichaetiis magnis erassis vel tumidis et synoieis. Der Berfaffer läßt es unentfchieden, ob nicht alle 3 Arten in eine zufammen zu ziehen find. 5) Pl. denticulatum (L.) var. #. Donnii. (Sm.) Hypnum Donnii Sm. H. denticulatum var. y. obtusifolium Turn. H. obtusifolium Brid. H. obtusatum Wahlenb. fl lapp. var. y. laetum B. S. Pl, laetum B. S. Leskea laeta B. >. 6) Pl. piliferum (Sw.) Syn Leskea pilifera Sw Hypnum denticulatum var. y. piliferum Wahlb. H. ortho- carpum A’ngstr. H. trichophorum Spree. 7) Pl. latebricola ( Wils.) 8) Pl. striatellum (Brid.) Syn. Leskea striatella Brid. Hypnum Mühlenbeckii B. S. Mss. H. striatellum €. Müll. Pl. Mühlenbeckii B. S. Pl. striatellum Lindb. var. . chryso- phylloides (C. Müll.) Hypnum chrysophylloides. ©. Müll. U. Pseudo-Rhynchostegium Lindb. Folia laete viridia, sicca nitidissima, haud decurrentia, cellulis solidis, angustissimis, linearibus, Capsula fere sem- per laevis. a) Caulis compresso-foliatus. 9) Pl. turfaceum Lindb. 10) Pl. Mülleri Schimp. 11) Pl. nitidum ( Wahlenb.) Syn. Leskea nitida Wahlenb, Hypnum nitidulum id, H. pulchellum C. Müll. Pl. nitidulum B. 8. Pl. nitidum Lindb. var 8. subreetum Lindb. H. pulchellum Dicks Leskea pulchella Hedw. Pl. pulchellum B. Ss. Hypnum Sendtneri ©. Müll. H. rutilans Wils. 12) Pl. repens (Pollich.) Syn. Hypnum repens Pollich hist. pl. palat. 11l. p. 167. (1777). Leskea Soligeri Brid. 1801. Hypnum Silesiacum P. B. 1812. H. Seligeri C. Müll. Pl. silesiacum B. S. Pl. Seligeri Lindb. Die Synonymie de8 Rhynchostegium elegans ift nun nah Lindberg folgende: Pe Hypnum elegans Hook, — Isotheeiuin Brid. — Hypn. lanifolium Brid. H. elegans Schwgr. — Wils. — C. Mall - . Bosseri Spruc. C. Müll. _ Plagiotheeium elegans Schpr. Coroll. — a elegans Sulliv. -- Rhynchosteg. elegans Pla Lindb. — Plagiotheecium nanum Jur. — Leskea prostrata Tayl. — Hyp Seligeri forma steril C. Müll var. #. eollinum (Wis) Hyp. collinum Wils. — H. elegans var. collinum Wils. var. z. terrestre Lindb. — Plagioth. Schimperi Jur. et M. — Rhynch. elegans v. terrestre Lindb. % Milde Filices Africanae, Revisio critica omnium hucusque eognitorum Cormophytorum Africae indigenorum Addita mentis Braunianis Novisque Africanis Speciebus ex Re- liquiis Mettenianis adaucta. Accedunt Filices Deckenianae et Petersianae. Auctore Maximiliano Kuhn. Lipsiae. W. Engelmann. 1868. (Fortiegung.) Aspidium dimidiatum Mett. Rhizoma repens, ferrugineo- paleaceum, mox subdenudatum; folia distantia membranacea opaco-viridia, supra glaberrima, infra brevissime tomentella; petiolus 1° longus, livido-fuscus, basi sparse paleaceus, lamina 1"3‘ longa, ovata, acuminata, tri-subquadripinnatisecta, seg- menta primaria manifeste petiolata, ovato-lanceolata, superiora manifeste inaequilatera; secundaria e basi inferiore (lobo tertiario externo abortivo) dimidiata, superiore oblique trun- cata, trapezio-oblonga acuminata, tertiaria oblique patentia, inferiora lanceolata cerenata s. serrata, superiora oblonga, ob- tusa, sori costae subapproximati s. medii, indusium reniforme, manifestum. Afr. occ. trop. Sierra de Urystal. (Mann.) Aspidium fraternum Mett. Rhizoma repens elongatum cum basi petiolorum paleis sordide fuseis, lanceolatis acumi- natis vestitum; folia rigide membranacea tenuia supra glabra, infra puberula et ad costas cum rachi brevissime tomentella ; petiolus 8”—1'‘ longus, rufescens vel purpurascens, lamina "a—1’ longa, cordata, basi vel deorsum bipinnatisecta; seg- menta primaria infima maxima, manifeste petiolata, inaequa- liter ovato-lanceolata, basi pinnatiseeta, superiora oblonga acuminata, sessilia vel adnata, pinnatipartita; secundaria sessilia e basi oblique truncata, latiore oblonga acuminata, lateris inferioris adaueta, pinnatipartita; laciniae oblongae, obtusae, subintegerrimae; superiores in apicem latum crena- tum, denique sinuatum confluentes; nervi translucentes, indi- visi, furcati, s. trifurcati, ramis infimis raro anastomosantibus, ad marginem excurrentibus vel intra marginem desinentibus, in Be dorso soriferis; sori ad costam laciniarum vel laeinularum uniseriati, minuti, eostulis vix approximati, indusium reniforme, minutum, contractum, persistens, glabrum. Aspidium spec o- sum Mett. olim. — A. subquinquefidum Hook. sp. IV. 130. var. #. — Sierra Leone (Barter). — Sierra de Crystal. (Mann,) - Ins. Fernando Po. (Vogel.) Madagascaria. (Boivin.) Aspidium glabratum Mett. Rhizoma?, folia membrana- cea, tenerrima, mox glaberrima; petiolus?; rachis straminea, lamina bipinnatisecto - bipinnatipartita} segmenta primaria manifeste petiolata, ad 1", longa, oblonga, acuminata, secun- daria subsessilia, laxe disposita, patentissima, ad 4° longa, lanceolato-oblonga, s. oblonga, acuminata; laciniae ala Y;““ lata eonfluentes, oblongae s. elongatae, obtusae, lobi semi- oblongi, obliqui, nervum lurcatum excipientes; sori costae laeiniarum approximati; indusinm reniforme minutum. Nephro- dium catopterum £. glabrum. Hk. sp. IV. 137 pt. Ins. Fer- nando Po. (Mann.) Aspidium lanigerum Herb. Hafn. Rhizoma repens elon- gatum paleis membranaceis, ovato-lanceolatis, pallide sordide rufescentibus denique deeiduis squamosum; folia membranacea supra opaco-viridia, in nervis parce setulosa, infra pallidiora densius hirsutula; petiolus 41), longus sordide subrufescente- stramineus basi paleis paueis obsitus; superne cum rachi ejusque ramificationibus dense pilis artieulatis pallide rufes- centibus tomentellus; lamina 6° longa, deltoidea bipinnatisecta, basi subtripinnatisecta; segmenta primaria oblique suberecto- patentia, infima petiolata, inaequaliter ovata, acuminata, superiora basi attenuata, adnata, ovato-lanceolata, pinnati- partita,-secundaria lateris inferioris adaucta, sed sensim de- crescentia vel oblonga, laciniaeve superiorum oblique patentes, ala angustissima confluentes, e basi inaequali cuneata, superiore latiore magis truncata oblonga vel subovato-oblonga, obtusa; nervi pauci, furcati, subimmersi, supra prominuli sori costulae laciniarum vel segmentorum secundi ordinis approximati; indusium amplum planum membranaceum, rufescens, glabrum. . Congo. (Smith.) Aspidium Nigritianum Mett. Rhizoma? folia tenuiter chartacea, supra in rachi eostisque breviter ac dense ferrugineo- tomentella, infra glaberrima, petiolus unacum rhachi stramineus, nitidus, lamina 2° longa, deltoideo-ovata, subtripinnatisecta, ex axillis segmentorum superiorum prolifera; segmenta pri- maria subopposita, patentissima, oblonga, acuminata, secun- daria pleraque decurrenti-adnata, infima petiolulata adnata ovata s. oblongo-lanceolata, ultima oblonga obtusa, leviter erenata s. subpinnatifida; nervi furcati s. indivisi, fertiles de A au abbreviati, sori margini approximati. Neplwodium catopterum y. minus Hk. sp. IV. 137 pt. — Ins. principis. (Barter.) Aspidium pinnatifido-serratum Mett. Rhizoma? Folia ımembranacea, supra siceitate opaca fusco-viridia, infra pilis glandulosis viscidula et ad costas paleis rufescentibus, lan- ceolato-subulatis squamosa; petiolus 10° longus, lamina 1Yz‘ longa, ovata, acuta, pinnatisecto -pinnatipartita, pinnatifida, segmenta primaria 6—7‘ longa, inferiora petiolata, laciniae numerosae, patentissimae, 1'/.—2’ longae, integrae, mediae adnatae, pinnatifidae; nervi laxi indivisi, furcati s. loborum trifurcati s. subbipinnati, sori distantes; indusium minutum. — Angola, Golungo Alto. (Welw.) Aspidium securidiforme Mett. Rluzoma? Folia mem- branacea, opaco-viridia, glaberrima; petiolus elongatus, denique purpurascens racheos brevissimae tomentellae; lJamina deltoidea s. quinquangulari-cordata, ternata s. quinato-pinnatisecta; brachia lateralia terminali breviora; segmenta numerosa ap- proximata, sessilia patentia, 1—2“ longa, e basi inferiore cuneata, superiore truncata, rotundata s. auriculata, trapezio- oblonga, breviter acuta s. obtusa, integerrima, sinuata, rarius inferiora pinnatisecta; nervi manifesti; sori costae approximati, utringue ad costam uniseriati, rarius pluriseriati; indusium miuutum, glabrum, fugax. — Aspidium subquinquefidum y. securidiforme Hk. sp. IV. 130. — Sierra Leone. — Ins. Fer- nando Po. (Barter.) — Reg. aequator. Afr. occ. (ÜUurror.) Aspidium speciosum Mett. Rhizoma repens subelonga- tum; folia membranacea supra sparse, infra densius ac bre- vissime pilis artieulatis pubescentia; petiolus 1! 4° longus, basi tomentellus paleisque flaccidis, fuscis laxe obsitus, rufescens; rachis superne tomentella; lamina 1'%s‘ longa, deltoidea, quinquangulari-ovata, basi quadripinnatisecta, segmenta pri- maria manifeste petiolata, infima maxima, opposita, inaequa- liter ovata acuminata; superiora et secundaria inaequaliter oblonga acuminata vel lanceolata sessilia vel decurrentia, se- cundaria basalia lateris inferioris segmentorum infimorum adaucta, ovata, manifeste petiolata, superiorum plerumque abbreviata, lateris superioris adaucta, ultima oblique patentia, basi inferiore cuneata, decurrenti-adnata, superiore oblique truncata auriculata, trapezio-ovato-oblonga, obtusa, latere in- feriore incisa, superiore pinnatifida, nervis furcatis vel pinna- tis; sori dorsales; costulae laciniarum ultimarum vel margini approximati, mediocres; indusium manifestum, persistens, rufescens, glabrum. Ins. Nossi-beh. (Boivin.) Madagascaria. (Limminghe.) Polypodium Boivini Mett. Rhizoma abbreviatum, paleis minutis rufulis squamosum; folia densa, coriacea, glabra, Fr, brevipetiolata, 1'/s° longa, 1Y/.—2’ lata, linearia, fere ad costam pinnatipartita; laciniae oblique patentes, oblongae s. ovatae, rotundato-obtusae, nervum furcatum exeipientes, superiores soriferae, sori in basi interna laciniarum superiorum sub apice ramuli antici insert. Madagase, (Boivin.y Polypodium Pappei Mett. Rhizoma repens, crassitiem pennae anserinae adaequans, paleis 2 longis, membranaceis ferrugineo-fuseis, ovatis, acuminatis squamosum, denique denudatum viride; folia herbacea firma glaberrima; petiolus 1—3° longus, lamina 1 longa, 2" lata, lanceolata, utrinque inaequaliter acuminata, integerrima, maculae manifestae, costales amplae appendice diehotoma, externae 2-4 seriatae, sori plerumque in angulo externo macularum costalium; rarius et secundus in arcu macularum para costalium, superficiales, paraphyses nullae. Cap. b. sp. — Natalia. Polypodium Pervillei Mett. Rhizoma elongatum, tenerum, paleis rigidulis fuscis oblongo-lanceolatis squamosum, folia 2-3 distantia, 6-8 longa, sub apice 1” lata, spathulata, subeoriacea glaberrima, basi attenuata, subpetiolata, obtusa; nervi immersi, indivisi, superiores soriferi; sori terminales, pauci sub apice laminae; sporangia inermia ; paraphyses nullae. Ins. Sechellae. (Perville.) Polypodium pygmaeum Buchinger herb. Rhizoma abbre- viatum caespitosum; folia densa membranacea, glabra 6—8° longa, spathulata obtusa basiattenuata, subpetiolata integerrima, costa flexuosa; nervi indivisi, angulo acuto ascendentes, apice leviter inerassato sorum vix superantes; sori utrinque ad apicem costulae 1 2, elliptiei, rotundati, costulae approximati; paraphyses nullae; sporangia inermia. Ins. Borbonia. Polypodium Schimperianum Mett. Rhizoma repens elon- gatum, paleis membranaceis, pallide rufescentibus 2—2!/2‘ longis, ovato-lanceolatis acuminatis subintegerrimis vel inte- ee: imbricatis, subpatentibus vestitum; folia coriacea, a, supra sparse, infra densissime pilis stellatis candidis denique rufescentibus tomentosa, supra denique glabra, sessilia, 2-5 longa, 3—5‘ lata, spathulato-lanceolata, obtusa vel actiminata, costa supra manifesta, infra tomento obtecta; costulae immersae; maculae immersae, appendiculatae, sori in apice appendicum. Abyssinia (Schimper.) — Niphobolus Buchinger hb. Alsophila aethiopica Welw. Truncus 3-6 altus, dia- metro 2—3°; folia membranacea utrinque ad costas hirsuta s. pilis ferrugineis appressis hispidula: petiolus „tubereulis parvis‘“ muricatus, 1". longus, rachis hirsuta, denique pur- purascens, nitida, lamina 2-3° longa oblonga acuminata pinnato-pinnatipartita; pinnae numerosae, sessiles, 9” longae, Lu — 11% latae, eluugatae, acuminatae; laciniae subdistinctae, bası dilatata contiguae rectangule patentes, lineari - oblongae s. lineares, acutae s. acuminatae, basi leviter versus apicem manifestius serratae; nervi utringque 12—20, furcati, sori alares, costulae approximati, paraphyses numerosae, elongatae, filiformes, sporangia superantes. Angola. (Wehw.) Afr. oee. trop. — Ins. Comorae, — ins. Johannae. (Kirk.) Alsophila Boivini Mett. Truncus? folia membranacea, supra opaco-viridia et ad costas ferrugineo-tomentella, infra pallidiora et ad costas costulasque paleis minutis ovatis fuscis bullatis squamulosa; petiolus? rachis secundaria tenuissime asperula, a ruekan supra ferrugineo-tomentella, lamina tripinnatisecta, segmenta primaria ad 2° longa, lato-lanceolata, secundaria rectangule patentia, breviter petiolulata, media 4” longa e basi latiore elongato-oblonga-lanceolata acuminata, apice crenato-incisa, tertiaria 4—5’ longa, 2’ lata, oblonga, Ze obtuse erenato-sublobata, inferiora subpetiolulata, basi oblique truncata, media basi inferiore decurrente rachin alantia, superiora coadunata, denique confluentia, e basi fere ad apicem sorifera; crenae utringue 4—7, nervum indivisun vel furcatum excipientes, sori dorsales, rarius alares, distantes, costulae approximati, receptaculum incrassatum, paraphyses mi- nutae, dense sporangiis stipatae. Cyathea Pervilleana herb. Lenorm Ins. C'omorae; ins. Mayotte. (Boivin.) (Schluß folgt.) Zur Antwort auf wiederholte Anfragen: 1) Der Schluß meiner „Flora europ. Algarum“ ift, mie ih verfproden, im Monat März erfolgt, wo ich Ichon den legten NRevifionsbogen an die Druderei zurüdjandte. Weshalb der Verleger dies Schlußbeft, 10 Bogen ftark, bis beute noch nicht ausgegeben bat, weiß ich nicht. 2) Die 12. Centurie meiner „Fungi europ. exs.“ wird Ende diefes Monats und im Juni zur Verjendung kommen. Dr. &. Nabenhorit. | — es aike en Ba —— m Redaction: Drud und Berlag 2, Rabenhorft in Dresden von ©, Seinrich in Dresden. ns. HEDWIGIA. 1868. Mofizblatt für Kryptogamifhe Hkudien, nebft Repertorium für Fryptog. Literatur. Anhalt: Mittheilungen über Pyrenomyceten, von Prof. Dr. Xh. Nitfchke. — Nepertorium: Mar. Kuhn, Filices Africanae, Revisio etc. (Schluß) — 8. Rabenhorft, Algen Europa’. Dec. 201 — 206. — BipeeR Recherches sur l’organisation du genre Inomeria Kg. — nzeige. Mittheilungen über Pyrenompyceten, von Prof. Dr. TH. Nitichke. L 1) Anthostoma cubieulare (Fr. N. (Pyren. germ. 1. p- 119.) Seit ich 1. c. meine Auffaffung und Beichreibung diejes intereffanten Pilzes gab, erhielt ich weitere Stiide deffelben dur) die Güte des Herin Fleifchhak in Arnftadt direct und durd Vermittlung des Leipziger botanischen Taufchvereins. Das auf legterem Wege acquirirte Eremplar mit Abbildung von Schläuden, Sporen und eines Peritheciums ift al$ Massaria (Sordaria, olim) Fleischhakii Awd. bezeichnet. Leider zeigen aud alle diefe Stüde nur perithecienreife Formen und geben den er: wünfchten Aufihluß über die übrigen Fruchtformen des Pilzes nicht. Hiervon abgefehen, Eonnte wiederholte Unterfuhung mid) in meiner Anficht über die Stellung diefer Form nur beftärken.*) *) Dafür, daß Fries in der in Nr. 4 diefed Jahrgangs der Hedwigi pag. 49 angezogenen Stelle der Sum. Veg. Sc. die ascı von Halonia cubi- cularis, nidyt aber die sporae als tenelli, filiformes bejhreibt zum Weber- fluß noch ein innerer Grund, der eben jo Elar ift, al® der anal in dems telben Sinne ganz correcte Wortlaut. Fries bezeichnet die Schläuche von Ha- lonia cubicularis als denen der Sphaeria livida ähnlih, zart, fadenförmig. An der That befißt leßtere diefelben zarten, cplindrijchen Schläude wie Halonia cubicularis, während ihre Sporen breit elliptifh oder owal, 4- biß mehrzellig und braun find. (Man vergleiche die übereinftimmenden Angaben Gurreys, Synopsis etc. n. 296 f. 77 und De Notaris, Schema di classif. p. 222. De Notaris aber citirt hierbei das OriginalsEremplar von Sph. livida in den Scler. Suee. n. 516.) Daß Fries derartige Sporen als tenelli, filiformes bejhrieben, wird der Verfaffer der Entgegnung in Nr. 4 diefer Zeitjchrift nur mit einer feiner linguiftifhen ähnlichen Gelehrfamteit beweifen können. — Mein Urtheil über die Angaben von Gurrey ift befanntlic dafjelbe, wie dad Tulasnes und Fries felbft! (cf. Bot. Zeit. 1864 p. 189.) Daß Fried zumeilen Berfhiedenes unter einem Namen ausgab und jpeciell feine Sphaeria epidermidis dreierlei umfaßt, weiß Jeder, der Berfeleys und Broomes Angaben hierüber unter n. 639 in den Ann. and Mag. of. Nat. Hist. gelefen. — Cine nidhtejagende Phrafe tft e8, wenn Jemand, wie der Berfaffer der angezogenen Entgegnung an den „wiffenichaftlihen LXefer” appellirt. N. Pe. 2) Aylaria cupressiformis Beccar. Erbar. Orittog. ital. n. 1278. a nigricans, Cupressiformis, ramosus, et non ramosus, lignis aridis- adnascens Micheli, Nov. pl. gen. p. 104 tab. 55 f. 2.) Nachdem ich in dem, an feltenen und intereffanten Formen reichen Pyrenompcentenherbar des Heren Freiheren von Hohenbühel, genannt Heufler zu Rafen 2 Driginal-Eremplare diefer Art vorgefunden und unterfucht, babe ich mich überzeugt, daß diefelbe von der als Sphaeria v. Xylaria Hypoxylon var. cupressiformis courfirenden und von legterer Art nur jehr unmwefentlich abweichenden Form gänzlich verjchieden ift und eine durchaus felbftftändige Spezies darftellt. (ef. Pyren. germ. p. 6 und de Notaris, Com. dell. soc eritt. ital. 1867 p. 478.). Während die Sporen von X. Hypoxylon in der Regel 12—14 Mik. Länge beiten, find fie bei X. cu- ressiformis 161%—19 Mik. lang, 5—6 Mi. breit, im Uebrigen unfelbraun, ungleichjeitig bis Schwach gekrümmt. Auch gehört X. cupressiformis überhaupt nicht zur Verwandtichaftsreife von X. Hypoxylon, fondern mwohl zur Abtheilung Xylocoryne. Do habe ich hiermit bei dem unzureihenden Material, welches mir vorliegt, noch Fein ficheres Urtheil. Dafür daß die clavula zulegt vollftändig mit Berithecien befegt fei, Tpricht auch die citirte Abbildung Micelis. Eines der von mir unterfuchten Stüde ift einer Kleinen, furzitieligen X. longipes N. (Pyren. germ..1, p. 14) äußerlich täujchend ähnlich. Ohne Zweifel wird ih X. cupressiformis auch in Deutihland nachmeiien Yafjen. sun Stalien bisher an Eichen: und PBappelholz gefunden. 3) X. Hypozylon (L.) Greo. Cine jehr auffallende, vielleicht jpecifiich zu trennende Form finde ich in der Heufler’ichen Sammlung, deren Benugung mir, wie bereits früher den Herren Rabenhorit, Auerswald und Sollmann mit größter Bereitivillig- feit geftattet ward. Die fragliche Form zeichnet fich durch einen Ihlanfen Wuchs, jehr dünn, durhichnittlih 5 Gentim. Lange Stieltheile, deutlich abgejegte 1—1!/2 Gentim. lange plöglich in die jehr Furze, fterile Spige verlaufende Keulen aus, die über: dies, da die Perithecien vollftändig eingejenkt find, eine ehr zierlihe, cylindrifche Form befisen. Jüngere Keulenftiele find dit wollig behaart, oft handförmig zertheilt, feltner fchaufel- artig verbreitert, mehrzinkig. Auffallend und an X. corniformis erinnernd ijt ferner das äußerjt Teicht zerbrechliche Stroma. Die Sporen endlih find durhichnittlih länger (14—16 Mik.) als meift bei X. Hypoxylon. Bon Heufler „an Baumftrünten im Aroidenhaufe zu Schönbrunn” gefunden. 4) X. fihformis (Alb. Schw.) Fr. Cine ide, welde ih in meiner Beichreibung diefer feltenen Art (Pyren. germ. I. p. 11) laffen mußte, bin ich in der Lage, befeitigen zu Eönnen. Herr Superintendent Bechaus, der unermüdlihe und gründliche BER Grforiher aller Vegetationsformen feines Florengebiets (Hörter in Weftfalen) fandte mir von Xylaria filiformis Gremplare, die teils auf Blattrippen von Acer Pleudoplatanus im Juli am „Seljenkeller” von ihm gefammelt und jteril waren, theilmeije dagegen auf Krautftengeln fich entmwicelt hatten und völlig reife PBerithecien befaßen. Diefe legtere am nämlichen Standort im November 1854 von Bedhaus gefundene Form dürfte dem: nad) die Sphaeria stipiticola Swartz (cf. Pyren. germ. I. p. 12) darftelen. Sie ift theilweile robufter als die von Schweiniz auf Blättern gefammelten Eremplare, erreicht eine Länge von 8 Gentim. und entipricht im Uebrigen der dem Entdeder vorge legenen Form. Folgendes die Beichaffenheit ihrer Schlauch: ihicht: Asci eylindriei v. subeylindriei, pedicellati, octospori, long. 66— 76 Mik., lat. 6—8 Mik. Sporae monostichae v. pro parte distichae inaequi-laterales, utrimque obtusiusculae, unicellulares, fuscae, 13—14 Mik. im long., 5—6 Mik. in lat. aequantes. Paraphyses, inter ascos adulos saltem, nullae. Xylaria filiformis in Rabenh., Fung. eur. n. 917 „in stutu subjuvenili“ ift, wenigftens in meinem Exemplar diefer Nummer, allzu jung und zeigt Feine Hymeniumfchicht, deren Bau demnad) noch feitzujtellen bleibt. | 5) Xylaria stuppea (Wallr.) 7 Sphaeria rhizoides Wallr. in litt. (F'r., Elench. Fung. II. p. 56), Sph. stuppea Wallr. Fl. germ. IV. p. 857, Hypoxylon rhizoides Rabenh., deutjch Kryptog. Flor. ! p. 223. — Nach der von Fries im Elenchus, l. c. gegebenen Beichhreibung war ich geneigt, diefe Art mit Fries als monftröfe Form von X. digitata (2.) zu betrachten. (ef. Pyren germ. I. p. 10.) — ©either erhielt ich von Herrn Bedhaus eine in einer Wafjerleitung an altem Holz bei Hörter gefundene XKylarie, die wohl ohne Zweifel mit Wallroth3 ver: ihollener Sphaeria stuppea identiic) ift. Davon abgejehen, daß mein Exemplar nur 2 völlig reife Berithecienteulen trägt, während Wallroth zugleich mit dem weißen Hymenium bekleidete Jugend» formen vor fi hatte, ftimmt das mir vorliegende Stüd bis auf die stipites „inferne bulbosos“ genau mit der von Wall roth gegebenen Beichreibung überein. Die abweihende Auf- faffung bei Fries, wonach insbefondere diefer Art eine typiich fterile Keulenipige zufäme, erklärt fich wohl daraus, daß Fries nur jüngege Eremplare von Wallroth erhielt. Das weitfäliiche Exemplar befißt eine ftumpf elliptiiche Keule von 6 -Millim. Länge und eine zweite von 2'/z Gentim. Länge und einer — von 2 verjüngten Stellen abgejehen — cylindriihen Form. Beide find 21.3 Millim. did und völlig mit PBerithecien be- feßt. Die Oberfläche der Verithecienkeulen entipricht der Angabe bei Fries „stipite stupposo-corticato“, jowie der bei Walloth „tegmine stupposo stipato-contexto, molli“ ijt aber ohne Haar: % Ba; befleivung. Xylaria stuppea fann hiernad) nur zur Abtheilung Xyloglossa (Pyren. germ. I. p. 16) gebracht werden, unter: jcheidet fich aber jhon auf den erften Blid von der bisher unter den einheimifchen Arten der Gattung allein hierher gehörigen X, polymorpha durd ihre habituellen Eigenthümlichkeiten und die mattbraune, allerdings an X. digitata erinnernde Farbe. Daß fie von diefer durchaus verichieden, dagegen der dur ihre großen Sporen ausgezeichneten X. polymorpha näher ftehe, er: iebt auch der Bau der Schlauchichicht. Der cylindrifche fporen- Mübrende Schlauchtheil befist bei X. stuppea eine Länge von 160 Mit. und eine Breite von 8 Mit. Die einreihig (jpiralig) Vagernden Sporen find 20—27 Mil. lang, 6-7 Mik. breit, un: gleichjeitig, bis Schwach gekrümmt, (einzellig, braun). Der untere thizomorphenähnliche, unregelmäßig zertheilte und verflochtene, bald fadendünne, bald verbreiterte Stromatheil, fieht auf den erften Blid in der That einer Rhizomorpha subeorticalis täufhend ähnlidh; bei genauerem Vergleich überzeugt man fid indeb au ohne hiftologische Unterfuhung von ihrer Ber: Tchiedenheit. 6) Aylarıa Fuckelii N. (Pyren. germ. I. p. 7.) — Ward — leider gleichfalls fteril — auch bei Leipzig „ad fructus car- ineos lögnayue defossa“ am 7. Juli 1866 von Auerswald ge: unden. Die Eremplare, die ich von diefem Standort erhielt, find denen von Fudel gefundenen völlig gleih. Das Subftrat jheint demnach für diefe Art fehr verichieden fein zu Fünnen, ea weit verbreitet, aber bisher mit anderen Formen ver- meclelt. 7) X. longipes N. Pyren. germ. 1. p. 14.) Meine l. c. ausgeiprochene ee bad Sphaeria polymorpha var. 1 pistillaris Pers. Obs. myc. II. p. 64 tab. II. f. 5. hierher gehöre, finde ich, nachdem ich das genannte Werk Perfoons er: halten und verglichen habe, beftätigt, joweit die kurze Beichreibung „solitaria, clavula subtereti stipiteque elongatis“ und die Ab: bildung eines nicht ganz normalen Gremplares überhaupt ein Urtheil erlaubt. Meine Annahme, daß diefe fchöne Art nur wegen Bermechjelung mit analogen Formen von X. polymorpha bisher unbekannt geblieben fei, bemeift fich gleichfalls als be: vechtigt. So finde ich zahlreiche Exemplare der Art im Heufler’fchen Herbar, von Schulzer gefammelt und al3 Hypoxylon spathu- latum P. und H. spinosum Schlzr. bezeichnet. we BE en Nepertorium, Filices Africanae, Revisio critica omnium hucusque cognitorum Cormophytorum Africae indigenorum Addita- mentis Braunianis Novisque Africanis Speciebus ex Re- liquiis Mettenianis adaucta. Accedunt Filices Deckenianae et Petersianae. Auctore Maximiliano Kuhn. Lipsiae. W. Engelmann. 1868. (Shluß.) Alsophila obtusiloba Hook. Truncus? folia membranacea praeter costas supra hirsutas glabra; petiolus muricatus, 2—3° longus, cum rachi purpurascens s. rufescens laevis, lamina 4’ longa, lanceolata, acuminata pinnato-pinnatipartita; pinnae subsessiles, numerosae subapproximatae, elongatae acuminatae, mediae ad 7’ longae, inferiores sensim decrescentes, vix 1” longae, laciniae alä 1° lata confluentes, elongato-oblongae, obtusae, levissimae, serrulatae, nervi utrinqgue 10-12, laxe dispo- siti, furcati; sori alares, costulae magis quam margini approxi- mati; paraphyses nullae s. brevissimae; indusium in basi sori pateraeforme, fuscum, persistens, minutum. Afr. oce. Sierra del Crystal. (Mann.) Oyathea Boivini Mett. Folia tenuiter coriacea, supra laete, denique opaco-viridia, supra in costis hirsuta, infra pallida, en. petiolus? rhachis valida, cum ramificationibus infra muricata; supra adpresse tomentello-hirsuta, paleisque flaceidis, linearibus, fuscis, margine pallidis laxius obsita; lamina pinnatisecto-pinnatipartita; segmenta primaria bre- vissime petiolata, ei secundaria subsessilia, linearia acuminata, profunde pinnati-partita, apice argute serrata; laciniae distinctae vel ala angustissima confluentes, approximatae vel laxius dispositae, lineares, obtusae vel acutae, apice vel margine toto tenuiter serrulatae; fertiles crenatae, e basi ad apicem soriferae; nervi manifesti furcati vel trifurcati, densi, infimi externi e costulae basi emissi, sori utringue ad 6—10 contigui, costulae appressi, erenis marginis revolutis subvelati; indusium chartaceum circumeissum, ore integrum, paraphyses minutissimae. Ins. St. Maria ad Mada- gascar. (Boivin.) Oyathea decrescens Mett. Truncus? folia membranacea rigidula, supra opaco-viridia, infra pallide viridia supra laxius, infra densius, praesertim in costis nervisque pubescenti-hirta ; petiolus validus, abbreviatus, 1’ longus, basi paleis rigidis, nigricantibus, nitidis ovato-lanceolatis, 3—4° longis obsitus; rachis livido-straminea, infra et inferne aörophoris immersis rimaeformibus obsita et tuberculata, supra ferrugineo-tomen- I tella vel in secundariis dense. pilosa, lamina lanceolata, sub- pinnatisecta; segmenta primaria approximata, patentia, sessilia, 8” longa, elongato-oblonga, lanceolata, acuminata, profunde basi ad costam pinnatipartita; inferiora sensim ac manifeste decrescentia, ceterum conformia, denique (juga eirciter 6) difformia, laciniato-multifida, laciniae subreetangule patentes, 6— 8° longae, 2!/,’ latae, elongato-oblongae, obtusae, sub- integerrimae, inferiores distinetae, supra basin paululum attenuatae, superiores contiguae, ala angusta confluentes; nervi furcati, teneri ad furcaturam soriferi; sori e basi laciniarum ultra medium producti, contigui, costulae subapproximati ; indusium membranaceum fatiscens; paraphyses pilosae. — Madagasc. (Gondot.) Ins. St. Maria. (Boivin.) Lygodium Boivin! Mett. Folia volubilia elongata, char- tacea, laevia, rachis cum ramificationibus continua, bipinnati- sectag primaria marginata, partiales anguste herbaceae, alatae, segmenta primaria sterilia, ad 7 longa, secundaria oblonga vel elongato -oblonga, lanceolata, apice attenuata, obtusa vel acuta, sinuata, basi sinuato-lobata, apice remote serrata vel integerrima, 3—4 juga; inferiore manifeste petiolulata, 3"/2 longa, 8° lata, basi subcordata, media cuneatim producta, proxima brevius petiolata, basi inaequaliter rotundata, suprema e basi cuneata, inferiore adnata; maculae translucentes, costales et paracostales elongatae, ceterae angustae; segmenta fertilia oblonga, secundaria djuga, 1'!/r—2” longa, 4—5 lata, brevius petiolulata, primaria basi oblique truncato- rotundata, elongato-oblonga, apice attenuato-obtusa; laciniae fertiles densae vel distantes, lineares polycarpae, dentibus sterilibus basi distinctae vel destitutae, maculae uniseriatae, non raro solutae, Hydroglossum leptostachyum Fee in Herb. Moug. Ins. Nossi-beh ad Madagascar. (Boivin.) Lygodium Smithianum Pr. Folia chartacea glaberrima, rachis primaria straminea, laevis, secundaria abbreviata; gemma ferrugineo-setosa terminata; in ramificationibus prae- sertim supra tenuiter hirsuta et angustissime marginata; seg- menta bina opposita, petiolo 1 longo imposita pinnatisecta cum impari; segmenta secundaria 3 juga, petiolo 1—2” longo imposita, continua 3'/2” longa, 68° lata, e basi cuneata s. cordata lineari-oblonga, obtusa, sterilia tenuiter serrulata, fertilia inferiora bipinnata; nervis densis repetito-furcatis, dorsum dentium intrantibus; fertilia margine in lacinias numerosas producta; lobi fertiles oblongi, obtusi, serrati, utrinque 4—5 sporangia gerentes, Ins. Fernando Po. (Vogel); ad Fl. Niger (Barter), — Angola (Welw.) Congo. (Smith.) Lygodium subulatum Bojer. Rhizoma abbreviatum, ferrugineo-setosum; folia membranacea, utrinque in costis ae ER ie nervis setis articulatis pallidis sparse s. dense obsita; petiolus cum rachi stramineus rachis partialis marginata, alata; brachia petiolata oblonga, sterilia pinnatiseeto-bipinnatipgrtita ; segmenta approximata, rectangule patentia, petiolulata, e basi cordata s. subcordata ovato-oblonga, apice attenuata, obtusa, ad 2'/a’ longa, laciniae ala angusta confluentes, oblongo- lanceolatae, acutae, pinnatifidae, lobis semirotundatis, nervi curvati, densi; segmenta fertilia basi profundius incisa, secun- daria.ovata, pinnatifida, lobis in spicam exeuntibus. Ins. Comorae. — Ins. Johannae. (Bojer.) Madagascaria. Marattia Boivini Mett. Folia chartacea, laete viridia, glaberrima, bipinnata, petiolus 1'/‘ longus, stramineus, laevis, pinnae spathulato-oblongae, pinnulae basi utraque cuneata, adnata subpetiolulatae elongatae vel lineares acuminatae, in- aequaliter serratae, dentibus incurvis, apice obtuse vel anguste serratae; terminales maximae, ultra 4 longae, 4—5‘’ latae, nervi plerique fureati indivisique intermixti, laxe dispositi 2/;—1’ distantes, sub angulo 65° decurrentes sori medii fere inter costam et marginem, margini paulum magis approximati, elliptiei vel oblongi, laxe dispositi, dimidio quoque 8 loculari, basi pilis paleaceis paueissimis eircumdati, Madagase. (Boivin.) Marattia microcarpa Mett. Folia membranacea laete viridia, glabra, bipinnata, rachis laevis, pinnae ad 1'/s“ longae, lanceolatae, basi manifeste attenuatae, pinnae sessiles, ad 5 longae, 10‘ latae, e basi inferiore rotundata, superiore rotun- dato-truncata, elongato-oblongae vel Beate , sensim acuminatae, argute apice profundius serrulatae, infima 1?/a’ longae, nervi teneri, densi t/s’ distantes, furcati, subangulo 70° decurrentes, sori minuti elliptici, basi dentium approxi- mati, dimidio quoque 6 loculari, approximati, sed non contigui, basi pilis paleaceis, teneris eircumdati. M. elegans Hook. herb. Ins. Fernando Po. (Barter.) — Ins. Nossibeh. — Ins. Comorae et Mayotte. (Boivin.) nie Ophioglossum Gomezianum Welw. em. A. Br. Pusillum atroviride opacum; folia quotannis plerumque 2 proferens, breviter vel brevissime petiolata; lamina elliptica vel lanceo- lata, utringue aequaliter attenuata, acuta, 9—19 mm. longa, petiolo multo breviore 3—6 mm. longo insidens, ecostata, nervo mediano tenui, venarum maeulis omnibus elongatis, interioribus majoribus divisis et appendiculatis, exterioribus sensim minoribus simplieibus parce appendiculatis vel vacuis, Stomata in utraque pagina. Epidermidis superioris et inferioris cellulis elongatis, leniter flexuosis. Spica ad basin laminae emergens, modice pedunculata (pedunculo cum spiea 17—81 mm.) breviter vel longe apiculata, sporangiis utrinque 8-10, Angola. (Welw.) _— Fe Ophioglossum rubellum Welw. Pusillum; totum colore rubro vel dilute cupreo tinetum; folia quotannis 2, altero plerumque sterili proferens. Lamina spathulato-obovata, ovata aut suborbiculata, 5—10 mm. longa, obtusa vel brevissime apiculata, supra opaca minutissime verruculosa, subtus laevi- gata, petiolo plerumque paulo breviori insidens, ecostata, nervo mediano tenui venarum maculis interioribus majoribus utrinque c. 3, exterioribus minoribus pluribus 2—3 seriatis. Venarum maculae majores passim divisae et ramis liberis divergentibus appendiculatae, maculae minores, simplices parce appendiculatae vel vacuae. Stomata in utraque pagina. Epidermidis superioris cellulae polygonales. latitudine parum longiores, inferioris magis elongatae et subflexuosae. Spica ad basin vel paulo infra basin laminae emergens, longe pedunculata (pedunculo cum spica 17—40 mm.) breviter apiculata, sporangiis utrinque 6—10. Angola. (Welw.) Selaginella subcordata A. Br. Surculi erecti, humiles, 3—5 centim. alti, laxe pinnatim vel subpyramidatim ramosi, Caulis tenuis subflexuosus, pleurotropus, dorso aetate convexus. Radices tenerrimae. Folia inde a basi dimorpha, remota, rigidiuscula : lateralia postica, ereeto-vel horizontaliter patentia, late ovata, oblique subceordata, breviter ceuspidata, evidenter marginata et remote denticulata, margine anteriore versus basin breviter ciliata, axillaria lateralibus similia, sed paulo majora et aequaliter cordata; intermedia triplo vel quadruplo minora, ovata, basi subattenuata et suboblique inserta, in aristam aequilongam patulam excurrentia, parce et breviter eiliato-dentieulata. Fructificatio ignota, verisimi- liter platystachya. Sierra Leone. (Welw.) Selanınelle tenerrima A. Br. Surculi erecti humiles (4—6 centim. alti) gradatim decrescendo laxe ramosi, ramis patulis. Caulis tenerrimus flexuosus, pleurotrope rotundato- tetragonus, pallide. flavescens. Folia undique dimorpha et remota flaccida, pallide viridia, diaphana; lateralia postica, subhorizontaliter patula, late lanceolata et leniter extrorsum falcata, subinaequilatera, antice paulum latiora acuminata basi paullum attenuata, tenuissime marginata, denticulis in margine anteriore 12—15, infimis paululum elongatis, in margine posteriore minoribus et versus basin evanescentibus instructa. Folia intermedia triplo minora, lateraliter inserta, ovato-oblonga, basi obliqua in aristam aequilongam lateraliter arcuato-patulam excurrentia, carinata, utringue denticulis ra instructa. Spicae ramulos terminantes eosque latitu- ine aequantes, superficie planae, pectinatae. Bracteae hetero- ' morphae; superficiales una cum carina late alata e basi oblique ovata lanceolatae, acutae, denticulatae, versus basin pauci- ER ciliatae; dorsales duplo breviores, hyalinae, ovatae, sensim acuminatae, parce ciliolatae. Microsporae puniceae granulis acutis, remotis adspersae. Macrosporae luteo-albae, 0,24—0,25 mm. crassae, minute et leviter ruguloso-tubereulatae. An- gola. (Welw.) Isoötes. Auctore A. Braun. ; Isoötes aequinoctialis Welw. Vegetatio terrestris. Rhizom ad magnitudinem nucis Juglandis increscens, trisulcatum, fo- liorum faseiculum basi bulbi instar consertum gerens. Folia numerosa, rigida, dura, 30—40 centim. longa, supra vaginam 1 mm. lata, acute marginata, antice planiuscula, dorso con- vexa, fascieulis fibrosis peripherieis primariis validis 4, ac- cessoriis tenuioribus 18—24 percursa, stomatibus crebris instructa. Cellulae vitreae nonnullae coloratae. Vagina folii pallida. Sporangium velo ad a —®/s teetum, cellulis sclerenchy- maticis contiguis vix coloratis instruetum. Labium paulo geoBIehim. Lingula elongato-triangularis, sporangio brevior. acrosporae in eodem sporangio dimorphae, majores 0,55— 0,62 mm., minores 0,38—0,48 erassae, cinerascentes, angulis et verrucis albis ornatae. Anguli crassi, obtusi, vertieis in macrosporis minoribus flexuosi. Verrucae magnae hemisphae- ricae, distantes, nonnunguam geminatim confluentes, in facıebus vertieis 5-6, in macrosporis minoribus solitariae vel paucae confluentes. Microsporae 0,03—0,04 mm. longae, 0,025—0,035 crassae, valde obtusae, dense muriculatae. Angola. (Welw.) Isoetes nigritiana A. Br. Differt ab aequinoctiali vege- tatione aquatica (amphibia?), foliis tenuioribus, fasciculis fibrosis accessoriis paucis vel nullis, sporangii velo angustis-, simö, macrosporis (dimorphis) fuseis, in sicco fusco- einereis, verrucis in faciebus verticis maerosporarum majorum et mi- norum solitariis vel paucis. Ad Fl. Niger. (Barter.) Isoötes Welwitschü A. Br. Vegetatio terrestris. Rhizoma magnitudine nucis Avellanae, trisulcum, folia minus numerosa basi in bulbum imbrieatum conserta et phylladibus nonnullis fuseis eircumdata gerens. Folia rigida, strieta vel paulum torta, dura angustissima, */s mm. lata, marginata, antice planiuscula, dorso convexa, fasciculis fibrosis periphericis compressis, primariis 4, accessoriis in pagina anteriore nullis, in posteriore utrinque 4 percursa, stomatibus crebris instructa. Cutieula nodulis seriatis ornata. Cellulae vitreae nonnullae coloratae. Vagina folii pallida (non fusco-variegata vel strio- lata). Velum angustissimum (subnullum) sporangium non tegens. Cellulae sclerenchymaticae sporangii striatim con- junctae, dilute fuscescentes. Labium truncatum. Lingula elongata, sporangio paulo brevior. Macrosporae ejusdem sporangii dimorphae, majores 0,48 — 0,54 mm., minores = Faß 0,30—-0,36 mm. crassae, fuscae, siecae cinerascentes, angulis verrucisque albis. Verrucae in facie basali numerosae, majores vel minores mixtae, in faciebus vertieis omnes perminutae, numerosissimae. Microsporae 0,03 mm. longae, 0,02 crassae, acutiusculae, tuberculis minutis inconspicuis adspersae. An- gola. (Welw.) Marsilia rotundata A. Br. mse. Pedunculi solitarii, basilares, erecti, Sporocarpio duplo triplo longiores. Sporo- carpia rotundato-quadrata, suborbicularia, vix longiora quam lata, modice compressa, ecostata, juventute pilis arcte adpressis vestita, mox calva, rhaphe elongata, dentibus binis obtusissi- mis fere obsoletis. Sori utrinque 7—8. Folia nuda, foliolis cuneato-obovatis subintegerrimis vel antice 4—8 crenatis. Angola. (Welw.) Salvinia mollis Mett. Folia petiolata, 8—9’” longa, 5-6 lata, explanata e basi truncata late oblonga, apice obtusissima, subbiloba, supra pilis abbreviatis, numerosissimis dense, infra pilis paucis elongatis, sparse obsita, nervi trans- lucentes densi et numerosi, more Doodyae in maculas pluri- seriatas abeuntes, maculae internae costae approximatae, sequentes oblique elongatae, exteriores sensim angustiores; receptacula desunt. Madagascaria. (Thoaars.) Addenda. Lindsaya Borvini Mett. Rhizoma repens setis ferrugineis vestitum, folia disticha subdensa membranacea glabra, petiolus stramineus 4 longus subtetragonus; lamina 4—7” longa ob- longa s. ovala, acuminata, pinnatisecta; segmenta trapezio- lanceolata, sursum truncata, deorsum late cuneata, leviter serrata s. basi laciniata, laciniae 1—2 obovatae, obtusae, rarius acutae; costa segmentorum prominula, nervi pluries furcati, rarius anastomosantes; sori plerique distincti, rarius confluentes, indusia pallida, margine paulum superata, contigua. — Ins. Comorae. — Mayotte. (Boivin.) Polypodium Beaumontil Leperv. Rhizoma repens, paleis rufidulis nitidis, minutis lanceolatis obtusis dense vestitum; folia subeoriacea pilis rufis nitidis, patentibus dense ob- sita; petiolus %/«—1’ longus, dense setosus, mox denudatus, lamina 1—2” longa, 2—4 lata, spathulata vel lanceolata, basi cuneata, apice obtusa, irregulariter sinuata, nervi repe- tito-furcati liberi s. anastomosantes, hine inde catadromi; sori dorsales vel terminales, medii inter costam et marginem, sporae globosae, tripode notatae, paraphyses articulatae ramosae. Ins. Borbonia. (Vieillard.) Lycopodium sarcocaulon A. Br. et Welw. msc. Sureuli repentes rigidi, alternatim ramosi. Caulis crassissimus car- DER nosus, radieibus crebris, niveis humo arctissime affıxus. Folia evidentissime dimorpha, lateralia horizontaliter expansa, humo adpressa, retrorsum curvata, faleiformia, acuta, verticaliter inserta, longe decurrentia, specie binervia, carnosa, sicca membranacea, diaphana, intermedia triplo minora, pluriserialia, cauli arcte adpressa, elongato-triangularia acuta. Spiea in scapo elongato solitaria, bracteis eirciter 9-seriatis. Angola. (Welw.) Natalia. (Burke) L. carolinianum £. grandifolium Spring. : Dahn tuberosum A. Br. et Welw. Surculi repen- tes, elongati flexuosi parce ramosi. Rami steriles saepe sto- lonum more attenuati et apice in tubera oblonga dura 10mm. longa, 5 mm. crassa (amylofareta) intumescentes. Caulis tenuis dorso aphyllus, radicibus hinc inde humo affıxus. Folia minus evidenter dimorpha, lateralia subexpansa, oblique lanceolata, antice latiora, oblique inserta et breviter decurrentia; inter- media patula, erecta, lateralibus vix breviora, sed duplo angustiora, omnia subulato-acuminata in aristam flexuosam apice hyalinam producta, Spica in scapo elongato solitaria, bracteis 9—11 seriatis. Angola. (Welw.) Selaginella rubricaulis (Moore?) A. Br. msc. M’Nab in Seemann journ. bot. 1867. 149 (non 143). Sureuli erectiusculi, inferne tantum radicantes, stolonibus carentes, palmares, pyramidato-vel subfastigiato-ramosi, ramis erecto-patentibus laxe pinnatis, ramulis parum divisis. Radices anticae, tenues, capillares. Caulis subtlexuosus, aquose pur- purascens vel carneo flavescens, siccitate expallens, pleuro- trope subtetragonus, dorso dilatatus nudus. Folia undique dimorpha, versus apices ramorum paulo decrescentia, deorsum longius remota, sursum paulum distantia vel subcontigua, mollia, subopaca, diaphana, subtus pallidiora, lateralia antica, oblique inserta, erecto-vel subhorizontaliter patentia, inferiora oblique ovato-oblonga, superiora oblique lanceolata, inaequi- latera, antice latiora et versus basin dilatata, postice recta et basi subauriculata, acuta, utroque margine anguste marginata et minute denticulata, antice versus basin remote ciliata, nervo subtus late prominulo versus apicem evanescente; folia axil- laria subaequilatera, ceterum lateralibus similia; folia inter- media duplo quadruplo minora subolique ovata vel ovato- lanceolata, basi attenuata et oblique inserta, dorso carinata, apice in aristam curvato-patulam laminam subaequantem sensim acuminata, laxe ceiliato-dentata. Spieae ramulos ter- minantes eosque latitudine subaequantes superficie planae et pulchre pectinatae. Bracteae superficiales carina latissima alatae, inclusa carina oblongo-lanceolatae, obtusae denticulatae; dorsales duplo breviores, pallidae, eg ovatae, cuspidatae, ciliolatae. Microsporae puniceae, vix rugulosae, macrosporae luteo-albae 0,23—0,25 mm, crassae, rugis tenuioribus angulatim conjunctis subreticulatae. Colitur in hortis, %. Milde. % Rabenhorft, Algen Europa’s. Dec. 201—204, ge: ee: und bearbeitet von A. de Brebisson. Dresden, 1867. Das dritte Taufend diefer Sammlung eröffnet auf eine erfreuliche Weife unfer würdiger Freund de Brebisson mit einer Suite von 40 Nummern meift jelbftgefammelter, felbjt unter- juchter und determiniter Süßwaffer: und Meeresalgen, worunter die größere Zahl jelten, nur wenigen Sammlern zugänglich ift, in den meilten Herbarien noch fehlen möchte. E3 find nament: lih: Eupodiscus subtilis Gregr., gemifcht mit Surirella lata und fastuosa, Campylodiscus Hodgsonü, C. Ralfsii und C. parvulus, Diatoma hyalinum K.; Biddulphia pulchella Gray; Amphitetras antediluviana Ehrb.;, Eupodiscus Roperü Breb. = Coscinodiscus ovalis Roper; Berkeleya fragilis Grev. gejammelt von Herrn M. ©. Thuret auf Blättern der Zostera marina; Gomphonema Brebissonü Ktz.; Podosphenia Jur- gensüi Ktz, von P. Lyngbyei durdy die an den obern Eden weniger gerundeten Srufteln verichieden; Stauroneis anceps Ehrb.; Bacillaria paradoxa Gmel.; Denticula obtusa Sm.; Surtrella ovata var. marina De Breb. Diejfe Varietät unter: Icheidet fich durch eine mehr breitselliptifche Geftalt; Pleurosigma scalprum Ralfs; Pleurosigma Balticum (Ehrb.); P. attenua- tum ; P. Spencerü Sm.; P. elongatum Sm.; Navicula didyma Ehrb.; Protococcus crepidinum Thur.; Staurastrum brevi- spina Breb.; Oscillaria Mougeotiüi Bory; Bhynchonema Hassallii Ktz. und Vaucheria aversa Hassall. Hieran jchliegt fich Dekade 205 und 206, welche von der Frau Etatsräthin Johanna Lüders und den Herren A. de Bary, Beigel, Hermann, Hilfe, Marcucci und Nichter lt, unterjucht und beftimmt eingeliefert worden find, nämlich Ach- nanthes subsessilis Ktz.; A. brevipes Ag., Cocconeis diaphana Sm. gejellig mit Rhipidophora elongata Ktz., Striatella uni- punctata Ag., Podosphenia gracilis Ehrb, Grammatophora macilenta Sm., Nitzschia Closterium und birostrata Sm. etc. Zu 2044, Diatomeenmalfe aus dem „Spring” bei Uuartichen (bei Frankfurt a. d. Oder) hat der Einfender, Herr Dr. Hermann, eine rectificirte Etiquette nachgeliefert, die wir bier einjchalten. Die bier mitgetheilte Diatomeenmaffe habe ich Anfang März 1868 einer Kleinen Lache entnommen, weldhe der Abflug des jog. „Springes” am Finkenberge bei Duartichen bildet. a Sie ift gemischt mit Kalfmergel, der bei der Anwendung von Salzfäure ftark und anhaltend aufbraufte. Indem ich nur die hauptjählicften und anfehnlichiten darin befindlichen Formen erwähne, Kann ich fie folgendermaßen analyliren: 1) Campylodiscus costatus W. Smith. — 3% glaube mich nicht zu irren, wenn ich denfelben für identiih halte mit Campylod. spiralis W. Sm. und Campylod. noricus Ehrb,., mwenigftens ftimmt die hiefige Form in allen Stüden mit der vortrefflihen Abbildung unjeres Nabenhorit in der Hedwigia (I. Tab. IX.) von Campyl. noricus, — Auch die Beichreibung Rabenhorfts 1. c, ift nur Torreft. — Wahrjcheinlich neu ift wohl die von mir hundertfach wiederholte und von Freunden (3. B. Herrn Megler in Frankfurt a. M. felbft mit Yartnad Nr. 11) beftätigte Beobachtung, daß Campyl. rings umher mit Franzen bejegt ift; Wimpern, wenn mir fie mit denen der Algenzellen (;. B. Vaucheria) oder den nadten Infuforien vergleichen; Eapeupobiee, wenn wir die nahe Verwandtichaft diejer iatomee mit den Nhizopoden (3. ®. Geoponus borealis) ins Auge fafien. Indem ich mir eine eingehendere Arbeit über dieje Drgane (worüber bereits M. Braun in der Gefelihaft naturf. Freunde, Februarfigung 1868, in Berlin nebjt Vorlage meiner Zeichnungen, gütigit, berichtet hat) für die Zukunft vorbehalte, bemerfe ich nur, daß _die Pieudopodien nur an ganz friihen Exemplaren fihtbar find, fich auf ftarfen Lichtreiz, Yerrung und Druck hervorjtreden, dagegen bei abgedämpftem oder entzogenem Sichte eingezogen werden; ja oft bei bededtem Himmel Ichon unfichtbar werden, obwohl fie an Dice die der meijten Algen- ihwärmer weit übertreffen und in diejer Beziehung nur den ftärkiten Geißelfäden der größeren Euglenen (Deses, Acus, Spirogyra) oder der Pandorinen vergleihbar find. ©o viel i bis jeßt fehen fonnte, werden fie aus den von Rabenh. (Hedw. : jehr richtig befchriebenen und abgebildeten fubifhen Erweiterungen der orgelpfeifenartigen Röhren des Kiefelpanzers hervorgeftredt. — Ueber ihre Funktion Tann ic) noch nichts Beftimmtes jagen; fie jcheinen eher Klammerorgane, als Bewegungsorgane zu fein, da ich fie nie in fehwingender, peitichender Bewegung Jah, mie fie bei den eigentlihen Shwärmzellen und Jnfuforien vorkommen. Die Campylod.-Eremplare find in der Majfe nicht gerade allzu zahlreich vorhanden, doch zahlreich genug. Gie pflegen porzugsweife an den in der Mafe befindlichen mazerirten Pflanzentheilen zu haften, die ich deshalb mit austheile. 2) Sehr häufig in der Mafje ift überdies die für felten gehaltene Stauroptera cardinalis, fehr groß und jchön, nebit 2 bis 3 ähnlichen, aber Eleineren Formen; vielleicht jüngere Buftände der cardinalis. 3) Stauroptera Peckii Rabh. jehr zahlreih und in ver- ihievenen Größen jhön entmidelt. - #4 — 4) 2 jehr miedliche, wohl neue Stauroptera-Arten, von denen die eine, größere, durch den jtark hervortretenden Knopf an beiden Polen leicht Fenntli); die Kleinere, fehr zarte, durch eine zweifache budelige Nusbiegung der Seitenwände jebr auf: fallend, bald fchlanfer, bald breiter, wohl mit Navieula binodis und nodosa (Rabenh. Süssw.-Diatom,. Tab. V. fie, 5 umd Tab. VE fig. 86) zufammenfallen dürfte. — Hierbei die Be: merkung, daß die Sonderung der Stauroptera-Arten von den Navieulen jehwierig und wohl noch einer befonderen Sichtung bedürftig ift. — Beide häufig in der Maffe. % Stauroneis phoenicocentron und eine Kleinere Stauro- neis - Irt. 6) Amphora ovalis nebit 1—2 Hleineren Formen von Amphora, vielleicht peruviana dabei. 7) eine Menge Synedren, groß und Hein. 8) 2 Cymbellen; die Kleinere, fchlanfere der Oymbella helvetica, die viel größere der Oymb. gastroides am eheften entiprechend. Die Lebtere, etwas robufter, als Rabenhorft’g Beichnung, oft in Theilung, Sehr häufig und jchön. Außerdem eine Mafje leinerer, noch unbeftimmter Broletarier. sm friihen Zuftande fand fich noch jehr häufig darin die von mir ehr jelten beobachtete Glaucomonas agilis mihi nov. et spec., die vielleiht die Schwärmform von Glaucoeystis fein dürfte. — Ich erfuche die Special-Diatomologen um nochmalige Prüfung der Mafje, veip. Vergleichung mit den Bleifch:Hilieichen Diatomeenmafjen der fchlefifchen Mergelgruben, die in den De: Taden bereits ausgetheilt. Quartihen, 11. März 1868. Dr. Hermann. Eunotia Tetraodon Ehrb. Dies intereffante, von Herrn Hilfe in der Gegend von Bunzlau in Schlefien gefammelte Ob: ject bietet den ganzen Formenkreis von 4 bis 14 budliche, bis 51. E. Prionotus hinauf, dar. Euastrum pusillum Breb.; Cosmarium latum Breb. mit ©. Broomei und Üebergangs: formen in ©. latum; Rhaphidium convolutum b. contortum Kabenh. (== Ankistrodesmus contortus Thur.) Die Zellen zeigen fich meift mehr oder weniger mondfichelförmig, jelbit huf: eijenförmig gekrümmt; doch liegen die Schenkel nicht in gleicher Ebene, denn die Zelle ift jpiralig gedreht; daher erblidt man diejelbe in entfprechender Lage in 2 fürmiger Gejtalt. Olosterium acerosum Ehrb.; jtellt die Zugendform dar, Zellen nur %/uı’ lang. — 68 gelang Heren P. Richter, die Maffe längere Zeit zu cultiviren und zu beobachten, daß die Zellen in ihrem Wachsthum fich ftredten, dabei aber an ‚Breite abnahmen, fih jomit immer mehr der typiihen Form näherten. — In eingetrodnetem Zuftande haben die Zellen eine ungewöhnliche Breite, welche ihnen auch nad erfolgtem Wieverbefeuchten bleibt; im frifchen Zultande war die größte Breite um den vierten Theil geringer. — Hier folgt die Be; Nummer 2052, es ift aber irrthümlich 1852 gebrudt: eine Desmidienmaffe mit mehreren intereffanten Sahen. 2053 bietet den berüchtigten Chignon-Parafit aus London von Herm Dr. Beigel eingeliefert. 2054. Limnactis salina aus dem falzigen See bei Halle. 2055. Zyngbya curvata — Siphoderma curvata Ktz. 2056. Merismopedia glauca Naeg. 2057. Vau- cheria aversa von Kiel. 2058. Mesocarpus parvulus von Volenz bei Wurzen in Sachen. 2059. Cladophorae glomeratae forma von der Alpe Vicano dur Herrn Marcucci eingeliefert. Den Schluß bildet eine jhöne ziegelrothe Form der Sphaeroplea aunulina Ag. von Herrn Lehrer Hilfe bei Breslau gefammelt. Recherches sur l’organisation du genre Inomeria Kg. Par M. Le Dr. Ripart. (Extrait des annales des Sciences naturelles, 5e Serie, Tome VII. — 2° Cahier.) 15 pag. in 8°, mit 2 Tafeln. j Der fleißige Verfaffer diefer Heinen Schrift hatte Gelegen- heit, die Inomeria Brebissoniana Ktz., die in den Bächen in der Umgegend von Bourges jehr häufig vorkommt, feit 1861 zu beobachten und fie in ihren Einzelheiten zu jtudiren. — Das Refultat feiner Beobadhtung ift in den „Recherches“ nieder: gelegt. Verf. giebt eine genaue anatomische Bejchreibung der vegetativen Organe von Inomeria, melde — jehr, analog übrigens denen der auch in unferen Gemäjjern fich vorfindenden Amphithrix-Formen [Amphithrix inerustata Ktz. findet jih an Mühlenbollwerken in der Nähe Neudamms mit Schizosiphon rufescens und allerhand noch genetifch unentwirrbaren jcytonema= tiihen Gebilden häufig] und für mic dur fein haltbares Merkmal von ihnen trennbar — dem Lefer in Driginali zu ftubiren überlaffen bleiben muß. Die Arbeit, obgleich jehr fleißig in den Spezialitäten, bringt gleichwohl nichts Neues. — Die Leptothrix-artigen, oft in Scheiden zu mehreren eingejchloffenen, die Hauptfäden umgebenden Fäden nennt Verf. Paraphysen, gewiß in jener jehr weiten Bedeutung, die diefem terminus in der Kryptogamie leider fo oft eingeräumt wird, Das Neue, welches das Schriftchen eigentlich bringen wollte, ift die Beob- abtung, daß die (ganz wie bei allen Rivularien) jehließlih vom peitichenförmigen Hauptfaden fich Löfende Bafilarzelle ihren In: halt fpäter in mehrere Portionen endogen theilen joll, wie auf Pl. 10 fig. 12 in einigen wenigen inftruftiven Zeichnungen dar: geftellt wird. Berfafler nennt dieje freigewordenen Bafilarzellen von feinem Gefichtspunfte aus „Spores“, ebenfalls in jener auch) bei den Nostochaceen fo fehr weitherzigen Bedeutung. Die größte diefer „Sporen“, die der Verfafjer zeichnet, hat „ein zelliges Anjehen bekommen und ift in eine beftimmte Anzahl ‚„rundliher Warzen getheilt. Mehrere Sporen zeigen einen ‚Anfang zu ähnlicher Theilung, obgleich fie weniger volumindg _E „Ind. — Dies ift offenbar (!?) eine erfte KReimungsftufe, das „\ehr interefjant zu ftudiren gewejen wäre (allerdings!); „leider bringt die Methode, welche zur Befreiung des Thallus ‚von jeinem Eohlenfauren Kalke angewandt wurde, alle vitalen „Vorgänge ins Stoden, und hat mir nicht gejtattet, meine Be- „obahhtung weiter zu fördern.” — Gern unterjchreibt Ref. das ‚Leider‘ des Verfaffers, denn auch er hätte die Löjung des Räthjel3 von der Weiterentwide- lung der Baftlarzellen mit Freuden begrüßt! — denn aud) ich babe an den, den Inomerien ganz analogen Rivularien jehr bäufig dafjelbe, nämlich Theilung des Inhaltes, gefehen, ohne voljtändig über defjen weiteren Fortgang Licht zu erhalten. — Andeutungsmweife will ich hier nur einftweilig bemerken, daß böchjt mwahrjcheinlich diefer Inhalt fich fpäter zu Zoogloea-artigen Kugeln mit VBibrionen-inhalt entwidelt; die Vibrionen wachen zu Spirillen, dieje zu Leptothrix-Fäden heran und bilden dann die „Leptothrix investiens“ der Algologen, die als eine nod) zu entwirrende Crux mathematicorum in allen Gallertitätten der Rivularien, Limnactis, Physactis-Euaetis- Arten auftreten und für Inomeria vielleiht den „Paraphysen“ ihren Urfprung verleihen. Dartihen, Mai 1868. Dr. Hermann 9. Anzeige. Herr Dechanifer und Optiker Bredemeyer in Frankfurt a/D., mir feit längerer Zeit als ebenfo intelligenter und ftreb- jamer, wie technisch geichicdter Künftler befannt, hat von bier aus eine anjehnliche Quantität friiher Diatomeenmaffe erhalten, in welcher, außer anderen intereffanten Formen, fih der von mir vor Kurzem bier aufgefundene Campylodiscus norieus Ehrb. (bereit$ von Herrn Brof. Dr. M. Braun in der Gejellichaft naturforschender Freunde in Berlin eingehend beiproden) in großer Menge, und verjehen mit pjeudopodienartigen Wimpern, lebend vorfindet. Diejenigen geehrten Herren Naturforscher und Liebhaber, welche von diejer frifhen Maffe zur eigenen Prüfung und Snftruktion zu befigen wünfchen, wollen fich deshalb baldigit Ihriftlihd an Herrn Bredemeyer zu Frankfurt a/D. menden. Derjelbe verjendet diefe Maffe gegen Poitvorihuß oder Ein- zablung per Bojtanweifung von 15 Sgr. Gleichzeitig fanıı ich nicht verfeblen, die von Herrn Bredemeyer theils jelbft ange- fertigten, theils direct von Borgogne bezogenen mifroffopischen Präparate, durch höchfte Sauberkeit und Klarheit ausgezeichnet, den fich dafür intereffirenden Herren auf'3 Lebhaftefte zu empfehlen. Duartihen, im Mai 1868. Dr. Hermann 3. Redaction: Drud und Verlag 2, NRabenhorft in Dresven. von ©, Heinrich in Dresden. A ph re u A a En 2 . x £ u. 7 ‘ 22 »:. HEDWIGIA. _ 180. Motizblatt für Krnpfogamifde Studien, nebjt Repertorium für Tryptog. Literatur. — Anhalt: Repertorium Commentario della Fauna, Flora e Gea del Veneto e del Trentino. — Dr. ®. ®. 8orent, Studien zur Noturs gefehichte einiger Laubmoofe. — Dr. ®. Pfeffer, Didymodon Theobaldi, eine neue Moosart. — Derfelbe, bryologifche Reifebilver aus dem Adula. — Bryologia javanica iconibus jllustrata Auctoribus F. Dozy et J. H. Molkenboer. — Louis Pir6, les Sphaignes de la flore de In — 8. O0. Lindberg, Observationes de Mniaceis europaeis. -— Deifelbe, Observationes de formis praesertim europaeis Poly- trichoidearum. — Derfelbe, Förteckning öfver mossor, insamlade under de svenska expeditionerna till Spitsbergen 1858 och 1861. — PB. 3. Hellbom, die in der fhmedifhen Provinz Nerifa aufgefundenen feltneren Flechtenarten. — Anzeige. Repertorium. Commentario della Fauna, Flora e Gea del Veneto e del Trentino. Periodico Trimestralee — Venezia. Luglio 1867. No. 1. Diefes Heft enthält unter Anderem eine Aufzählung der Charen und Farne des angegebenen Gebietes und zwar die erite Hälfte. Nur die Standorte haben einiges Interefie. Von den Charen werden folgende Arten aufgeführt: 1) Chara foetida A. Br. 2) Ch. fragilis Dsv. 3) Ch. coronata Ziz. 4) Ch. mueronata. Bon Cauifeten: 1) Equisetum arvense. 2) E. Telmateia. 3) E. silvaticum. 4) E. palustre. 5) E. hiemale: 6) E. elongatum. 7) E. variegatum,. — Bon Rhizocarpeen. Marsilea quadrifoliata. Salvinia natans. — Von Cycopodiaceen Lyc. Selago, L. inundatum, L. complanatum. %. Milde. Studien zur Naturgefhichte einiger Laubmooje Bon r. B. 6. Lorent. (Aus den Verhandlungen der E. E. zool.- bot. Gejellihaft in Wien, Jahrgang 1867, beionders abge- drudt.) Mit 6 Tafeln. . 8 werben darin 2 neue Arten: Orthotrichum Schubar- tianum Ltz. und Campylopus Mülleri Ltz., dann „Ein in Berftoß gerathenes Moos”, die Weisia zonata, und zwar mit befonderer Berücfichtigung der Anatomie und Entwidelungs- gei&hichte derjelben jehr ausführlich abgehandelt und das Ganze wr forgfältig ausgeführte Zeichnungen auf 6 Duarttafeln erläutert, zuogr Lg 1. Orthotrichum Schubartianum: O. alpestri proximum; differt .habitu robustiore,_ caespitibus interdum 30 — 40 mm. altis üisdem locis, ubi O. alpestre vix 12—15 mm. altum evadit, colore brunescenti-vel nigricanti-viridi; capsula latiore vix collo instructa, calyptra brunescenti, latiore, reti foliorum basi firmiore. | Hab. Bei Sta Caterina im Furvathale auf der Nord: und Süpfeite des Öaviapafjes mit Weisia serrulata, Bryum pallescens ß. contextum und Orthotr. alpestre. — Bei Alpein im Stubai- thale bei Insbrud (leg. Dr. A. Kerner). .. „2. Campylopus Müllerd Ltz.: Dierano filifolio Hsch. proximum, differt statura majore, habitu graciliore, foliis multo mäjoribus, nunquam homomallis, siceitate eleganter erispatis, colore pulchre aureo, reti tenuiore. Hab. Prope Desterro in Sta. Catharina, insula Brasiliae, leg. Fritz Müller. Ä Was die Weisia zonata betrifft, fo bemerkt der Autor, daf diejes Moos feine Weifta jei, jondern eine Dieranee oder Lepto- trichee; dennod wife er fie zu feinem befannten Genus mit Sicherheit zu ftellen, und miffe fein europäiiches Moos, mit dem fie näher verwandt ift; wahrjcheinlich werde fie fich dereinft als Typus eines eigenen Genus ergeben. Vorläufig möge verfelben, üm nit an Stelle des fiher Falfchen ein Ungerwifjes zu fegen, der Name Weisia zonata bleiben. Derfelben ift eine ausführ: lie Beichreibung beigefügt; die Anatomie will der Autor in einer Abhandlung in Pringsheim’3 Jahrbüchern zur Darftellung gelangen lafjen. Das Moos ift bekanntlich bis jegt nur fteril gefunden morden. s 3. Shka. Didymodon Theobaldi, eine neue Moosart. Bon Dr. W. Pfeffer. (Aus dem Jahresbericht der naturforfchenden Gejelichaft Graubündtens, Heft XIII. 1868.) Caespites laxiores, unciales, e viridı flavescentes, radi- eulis e bäsi innovätionum hatis, longis, rufo-ferrugineis, par- eissime intertexti. Uaulis sub apice innovans, dichotome ra- mosüs, inferne tomento ferrugineo rariore obtectus, (sectiöne transversale) deformis, funieulo centrale ordinario transiente, strato peripkerico haud distineto, sine foliorum vestigiis in päreichymate. Folia divaricato — et subrecurvo — patentia, e basi Ad apicem innovationunmi majora, in ramis junioribus semper fere subtrifaria dispositä, sieeitate incurvo-crispata, & basi semiamplexicaule obovato - oblonga, carinato-concava, margine subrevoluto et plano et in inferioribus versus apicem pro more irregulariter inflexo, acuminata, integerrima; nervo = satis crasso ante apicem evanido, (sect: transy.) & ventrali- bus duabus holostromatieis, ducibus duobus, comitibus com- munibus, epidermalibus et intercalaribus distinctis efformato; rete inferne (!/s) hexagono-rhomboideo laxo, hyalino, dehine dienso, e cellulis hexagono rotundatis utraque pagina et margine papillis obtusis exasperatis texto. Flores monovei utriusque sexus terminales, gemmiformes, antheridia et archegonia haud numerosa, paraphysata. Folia perigonialia minora, latiora, margine ne obtusa et subcucullato-carinato-con- cava. Perichaetü vix distineti folia laxe vaginantia, erecto- ntia, e basi longiore involuto-concava, margine plano. Capsula longius pedicellata, deopereulata cylindraceo-elongata, orificium versus paulisper angustata, haud coarctata, lenis- sime obliquata kein: symmetrica, e lavescente fuscescens, summa aetate denique sanguinea, nitida, leptoderma, sieca . immutata; pedicellus flavescens et e flavescente rufescens, sieci- tateinfernesinistrorsum, superne dextrosum tortus (sect transv.) normale textus. Peristomii dentes 16, punctulato -papillosi, fissi vel bifidi, plus minus lacunosi, rarissime trabeculis con- jugati, remotius artieulati, e duplici lamina, interiore pallidiore et crassiore compositi, rufo-ferruginei (capsula obscuriores), siccitate erecti, humiditate in conum’ conniventes, membrana basilaris angustior. Annulus e duplice strato cellularum Be longissime persistens. Calyptra eucullata. Oper- um Diefes Moos wurde 1855 von Prof. Theobald am Rhein: mwaldgleticher in Gefellichaft von Weisia serrulata gefammelt und fteht dem Desmatodon glacialis Funk am nädjten. So weit fih nach einer Probe diefer neuen Art mit etivas überftändigen Früchten, melde Referent der Güte des Herrn Autors verdankt, urtheilen läßt, dürfte diefelbe do nur eine bedingte Form des Desmatodon glacialis fein. Abmeidhungen im Periftom und in der Symmetrie der Büchje finden fih aud bei 2epterem und feiner Stammart, dem Desmatodon latifolius. 3. Ba. Bipologifhe Keifebilder aus dem Adula. Bon Dr. ®. BVBfeffer. (Separat:Abdrud aus dem Jahresberichte der natur: . forfhenden Gefellfchaft Graubündens. Heft XIII. 1868.) + Eine Heine phytogeografifche Skizze, als Ergebniß eines Ausfluges, welden der Autor im Auguft 1867 gemeinjchaftlic mit Dr. Holler in diefem in fi eng abgeihlofienen Ge- birgsftod unternahm. Von jelteneren, dort vorkommenden, und zum Theil characteriftiihen Arten find zu erwähnen: % 0 = Weisia denticulata, Anoeetangium Sendtnerianum, Dieranum albicans ec, fr., Dieranodontium aristatum, Campylopus Schwarzii, ©. compactus Schp. = C. Schimperi Milde teste Schimper, C. alpinus, Grimmia apiculata, G. mollis, Dissodon splachnoides, Conostomum boreale häufig fteril, aber auch mit Früchten, Oreas Martiana, Bartramia subulata, Orthothecium chryseum, Brachythecium Tauriscorum Mldo. et Ltz., weldes als gute Art erklärt wird, Br. collinum, Br. glaciale, Plagio- thecium Müllerianum, Pl. neckeroideum st., Hypnum areti- cum, H. sarmentosum, H. curvicaule, Hylocomium sub- pinnatum Ldbg. — nad der Anficht des Referenten nur Form von H. squarrosum — H. Oackesii, Andreaea crassinervia und nivalis c. fr. € wäre erfreulih, wenn wir diefe Skizze als Vorläufer einer größeren Arbeit über die Moofe der rhätifchen Alpen, auf weldhe uns der unermüdliche Autor auch die Hoff: nung giebt, betrachten Fönnten. 3. Shla. Bryologia javanica iconibus illustrata Auctoribus . Dozy et J.H. Molkenboer, post mortem Auctorum edentibus R. B. Van den Bosch et ©. M. van der Sande Lacoste. 1866—1867 Fasc. 49—57. ‚sn den vorliegenden 9 Heften werden folgende Arten be- ihrieben: Clastobryum indiecum Dz. et Mb. — Fabronia cur- virostra Dz. et Mb. — F, Zollingeri C. Müll. — Hypno- dendron Junghuhniü Lindb. — H. arborescens id. — H. Reinwardti id. — Mniodendron divaricatum id. — M. humile id. -- Korthalsii v. d. B. et Lae — Hypnum rigidum Hsch. et Reinw. — H. lancifolium ©. Müll. — H. Bruchii Dz. et Mlkb. — H. luxurians id. — *H. cirrhifolium Schwaegr. — *H. mierocladon Dz. et Mikb. — *H. glossoides v. d.B. et Lac. — *H. similans id. — *H. Dozyanum C. Müll. — *H. glaucocarpon Reinw. — *H Sumatranum v. d. B. et Lac. — *H. pseudotanytrichum Dz. et Mb. — *H. tany- triehum Mont. — *H. macrocarpon R. et Hsch. — *H. Forsteniüi v. d. B. et Lac. — *H. malacobolum C. Müll. — *H. ner v. d. B. et Lac. — *H. trichocladon Dz. et Mb. - *H. Menadense Lac. — *H. Vriesei Dz. et Mb. — *H. javanicum Bel. — *H. celebicum Lac. - *H. va- gans Harv. — *H. asperisetum C. Müll. — *H anceps v. d. B. et Lac. — *H. Mülleri Lac. — *H. plumosum $w. — *H. oxyrrhynchum Dz. et Mb — *H. lamprocarpon ©. Müll. — *H. Leveilleanum Dz. et Mb. — *H. Plumu- laria C. Müll. — *H. distichophyllum Hmpe. — *H. de- erescens Lac. — *H. Nepalense Schwaegr. -—- *H. instratum - Di - Brid. -—- *H. prostratum Dz. et illb. — *H. papillatum Hary. — *H. Lindbergii Lac. — *H. isocladon v. d. B. et Lae. — *H. mammosum ©. Müll. — *H. Boschü Dz. et Mb. — *H. stissophyllum Hmpe. — *H. hamatum Dz. et Mb. — Die mit * bezeichneten Mind abgebildet; außer den bier aufge führten Moofen werden aber noch folgende abgebildet: Hypnum eylindrieum R. et Hsch. — H. leptocarpon Schw. — H. scaturiginum Brid. — H. Montagnei C. Müll. — H. Dubya- num C. Müll. — H. Kurzii Lac. — H. aneurodictyon C. Müll. — H. reticulatum Dz. et Mb. — H. nutans Nees. — H. aequifolium v. d. B. et L. — H. Miquelü Lac. Neue Arten find folgende: 1) Mniodendron humile Lindb. Dioecum sat tenellum ; caule simplici, dorso nervi foliorum squamaeformium lae- vissimo. 2) M. Korthalsü v. d. B. et Lac. Divecum procerum et fragilissimum; caule simplici; foliis incrassato-limbatis. 3) Hypnum glossoides v. d. B. et Lac. Dioecum te- nellum, caulis repens pinnatus; folia dense conferta compressa, lateralia patentia, subsymmetrica, ovato-ligulata margine den- ticulata, dorso minutissime vix papillosa, costis brevissimis obsoletis vel nullis, cellulae angustae densae tenerae; perichae- tialia interna e basi latiore subvaginante abrupte breviter lanceolata apice serrata; capsula in pedicello laevi oblonga inclinata vel horizontalis, operculum conicum. 4) H. similans v. d. B. et Lac. Dioecum tenellum» caulis elongatus, repens, pinnatus; folia compressa, lateralia 'vix patentia, asymmetrica oblongo-ligulata, acuta vel obtusa planiuscula margine serrata, basi subreflexa, dorso tenerrime sparsim papillosa; costis brevibus tenuibus inaequalibus distinctis; cellulae angustae elongatae tenerae; perichaetialia e basi latiore ligulato-lanceolata apice serrata, interna acu- minata. Ins. Java. (Vriese.) 5) H. Sumatranum v. d. Bosch. et Lac. Monoecum et harmaphroditum tenellum, sericeo-nitens; caulis longe repens, ramulis depressis tenuibus approximatis subaequalibus pinna- tus; folia patentia compressa concava ovata breviter acumi- nata vel acuta versus apicem minute denticulata, costis nullis; ‚cellulae tenerae pallidae vermiculares, alares quadratae, pellu- cidae; perichaetialia oblonga tenuiter acuminata; capsula in pedicello perlongo tenuissimo laevi erecta vel parum inclinata minute oblongo-cylindracea. Sumatra. (Teysmann.) 6) H. Forsten v. d. B. et Lac. Diovecum luteum nitens; caulis elongatus procumbens flexuosus pinnatus, ra- mulis brevibus tenuibus curvatis; folia caulina squarroso-reflexa, e basi late 'ovata subdecurrente longe 'acuminata, miargi ciliatö‘serrata, apice flexuoso-torta, costis obsoletis vel nullis, ramulina 'patentia ‘oblongo - länceolata; cellulae elongatae an- gustae 'rigidae; perichaetialia interna tenuius acuminata 'apice reflexo denticulata; capsula ?; calyptra 'glabra. — Oelebes eB. (Forsten.) 7) H. polychaetum v.d. Bosch. et Lac. Dioecum; eaulis procumbens 'graeilis flaccidus pinnatus; ramulis brevibus laxis Hlexuosis; folia caulina squarrosa e basi ovata longissime acuminata margine serrata, costis obsoletis vel nullis, ramu- lina laxe patentia ovato-lanceolata acuminata; cellulae elon- gatae angustae rigidae; perichaetialia squarroso - reflexa tenuissime acuminata, apice denticulata; vaginula exserte pilosa, capsula in pedicello elongato scabro oblonga horizon- talis; operculum conicum tumidum apieulatum; ealyptra pilosa — Java. (Korthals.) 8) H. trichocladon Dz. et Mb. Dioecum; caulis pri- marius repens, secundarii -e basi brevi nuda 'bipinnati, pin- nulis laxis flagelliformibus gracillimis; folia caulina infima squamiformia patentissima, sequentia majora compressa pa- tentia caviuscula, e basi subimpressa ovata breviuscule acu- minata margine serrulata, costa ultra medium evanescente, ramulina ovato -lanceolata minutissima; cellulae angustae 'ellipticae, alares subquadratae pallidae, perichaetialia squar- roso-reflexa, interna oblongo-vaginantia tenuiter 'acuminata ‘apice integra; capsula in pedicello laevi oblonga‘inelinata ; operculum conicum rostratum obliquum. Java. (Holle.) 9) H. menadense Lac. Monoecum pallide viride; caulis procumbens flexuosus, pinnatim ramosus; folia disticha laxe patentia elliptico-lanceolata margine plano sparsim subdenti- culata vel integerrima, costa in medio vel parum ultra evanescente; cellulae pallidae angustae molles utriculo repletae; perichaetialia parva, interna oblongo-ovata acuminata integra Pup; capsula in pedicello brevi laevi oblonga inclinata. — elebes. (Vriese.) 10) H. celebicum Lac. Monoecum pallide viride; caulis decumbens vage pinnatimque 'ramosus; folia laxe disticha ovato- et oblongo-acuminata, margine denticulata; costa tenui in medio evanescente; cellulae laxae pellucidae 'superiores abbreviatae, perichaetialia tenuiter acuminata integra; capsula in pedicello brevi laevi oblonga inclinata, operculum cönieo- rostratum obliquum; calyptra laevis. — Üelebes. (Vriese.) 11) H. arceps v. d. B. et Lac. Monoecum pallide vi- ride depressum; caulis repens inordinate subpinnatim 'ramo- sus; folia 'patentia complanata asyminetriea oblonga breviter re 103 Eu acuminata apice denticulata costa in,medio evanescente antica minore,erecto-appressa symmetrica, cellulae elongatae ar alares copiose quadratae intus granulosae; perichaetialia ın- terna ‚oblongo-lanceolata, apice denticulata, capsula in pedi- cello ‚brevi adscendente laevi oblongo-cylindrica ereeta; oper- culum ‚conico-rostellatum obliquum; calyptra laevis. — Java. (unghahn,) 3 12) H. Leveilleanum Dr. et Mb. Monoecum pusillum flavo-rufescens; caulis repens divisus, ramulis brevibus de- pressis densis decrescenti-pinnatus, folia caulina reflexa ovato- acuminata, .ramulina conferta patentia concava ovato-lanceo- lata acuminata, dorso papillosa margine denticulata, costis indistinctis; ‚cellulae lineares densae angustae; perichaetialia interna e basi late vaginante apice truncato-dentato in acumen integrum producta, capsula in pedicello brevi laevi oyali- cylindrica erecta; operculum oblique rostratum; calyptra pilosa. — Java. (Teysmann.) :13) H. distichophyllum Hmpe. Dioecum? pusillum; caulis longe repens; ramis unilateralibus brevibus compläna- tis .attenuatis et flagelliformibus; folia laxe disticha valde patentia, ovato-lanceolata caviuscula dorso papillosa, margine denticulata; costis brevibus obsoletis; cellulae rhomboideae angustae; perichaetialia interna ovata margine fimbriata longe setaceo-acuminata dentata; capsula in pedicello brevi laevi ovalis basi tumidula erecta vel parum inclinata, perculum denn rostellatum. — Celebes. — Luzon. — Üordiller. occıd. 14) H. deerescens Lac. Dioecum pusillum, caulis longe repens, ramulis unilateralibus brevibus complanatis attenuatis et Aagelliformibus, folia disticho-compressa, patentia, anguste ovata, acuminata, caviuscula, dorso papillosa, margine denti- culata, costis brevibus obsoletis, cellulae rhomboideae angustae ; perigynialia interna lanceolato-acuminata margine fimbriata, apice integra. — Üelebes. 15) H. Lindbergü Lac., non Mitt. Monoecum pusillum flavescens tenellum; caulis repens pinnatus; ramulis brevibus inaequalibus depressis; folia compressa lateralia laxe patentia, ovato-lanceolata, parum faleata caviuscula, dorso subtilissime dense punctulata, apice denticulata, costis indistinctis ; cellulae pallidae lineares, angustissimae, alares paucae minutae vasculi- ormes; perichaetialia vaginantia, interna ovata, longissime acuminata, erecta, apice denticulata, capsula in pedicello lon- giusculo laevi Said horse operculum convexo-conicum, calyptra laevis. | ai 16) H. isocladium v. d. B. et Lac. Monoecum stramineo- nitens, caulis longissime repens pinnatus, ramulis approximatis u? = BE. brevibus aequalibus simplieibus; folia compressa lateralia patentia ovato-lanceolata concava, dorso subtilissime dense punctulata integerrima costis indistinctis; cellulae pallidae lineares angustissimae; alares paucae minutae vesiculiformes; perichaetialia imbricata, interna late-lanceolata longissime acuminata, erecta, apice minute denticulata; capsula in pedi- cello brevi laevi oblonga inclinata; operculum e conico rostra- tum, obligquum, — Banca. (Kurz.) Die Abbildungen find in der befannten Weife der vorher: gehenden Hefte. Für den praftiihen Gebrauch märe e8 von großem Bortheile, wenn am Schluffe der pleurofarpiihen Moofe mwenigitens die Arten des Genus Hypnum, weldes die Verfaffer im Sinne C. Müller’s auffaffen, nach der Weife des Schimper': ihen Syitems in Form einer Ueberficht zufammengeftelt werden möchten. 5 Milde, Les Sphaignes de la flore de Belgique par Louis Pire. Bruxelles 1868. (Extrait du Bulletin de la Societe ‚royale de Botanique de Belgique, t. VI. N. 3. (Seance 1. Decembre 1868.) Der Autor ift feit 6 Jahren mit Unterfuchungen über die Moosflora feines Landes beichäftigt und beabfichtigt eine Mono: graphie der belgiihen Mooje herauszugeben. Da fi aber das Erjcheinen derjelben noch einige Zeit verziehen dürfte, fo glaubt der Autor, um zu weiteren Forfhungen anzuregen, e8 für noth: wendig zu halten, einige der fchwierigiten genera, melde für die Flora neue Arten enthalten, vorzuführen. In diefer Abficht beginnt er in vorliegender Schrift mit den Torfmoofen, ohne eine volljtändige Monographie diefer Gewächle geben zu wollen. Nach einer Furzen Darftelung der Morphologie und des Familien: Charakters folgt eine analytifche Tabelle der europäischen Arten und jhließlicy die jyitematifche Aufzählung derjelben mit kurzer Beichreibung der einheimifchen, von welchen 12 aufgeführt werden. Da die bisherigen Lofalfloren nur 5 Arten enthalten, fo ericheinen davon 7 Arten (mit 2 Varietäten) als neu für das Gebiet, und zwar: S. molle, S. molluscum, S. fimbriatum, $. Girgensohnii, S. rubellum, rigidum, S. subsecundum, des Legteren Var. con- tortum und S. cuspidatum #. plumosum Dem jonft fleißig gearbeiteten Schriftchen ift eine Tafel mit Abbildungen beigegeben, unter welchen insbejondere jene der Stammblätter von S. Gir- gensohnü (Fig. 7) und S. fimbriatum (Fig. 10) als mißlungen zu betrachten jind. 3 Spa, = WM = Observationes de Mniaceis europaeis. 8. O. Lind- berg. 1868. p. 43—88. (Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica förhandlingar. IX. 1867.) Der Verfafjer giebt eine vollftändige Weberficht der europ. Mniaceen mit Diagnofen, Synonymen und Standorten. nimmt 3 Genera an: Mnium, Cinclidium und Sphaerocephalus Neck., das Lebtere war urfprünglid Orthopyxis P. B. genannt. Mnium serratum Breh. et Sch. tritt al3 M. marginatum P. B., Mnium punctatum al$ serpyllifolium Neck., M. cuspi- datum ala M. silvaticum Lindbg., M. affine ald M. cuspidatum L. Neck., M. subglobosum al3 M. pseudopunctatum B. S. auf. Neue Arten find folgende: M. inclinatum Lindb. dioicum, parvum et gracile, folüis acerescentibus, superioribus oblongis obtusiusculis anguste limbatis, nervo in apice dissoluto, dorso superne serrato, cellulis minutis, seta leniter arcuato-curvata, capsula Iıypnoidea, ovato-oblonga, erecta, obliqua, cernua, collo longo fere sensim in setam abeunte, valde leptoderma, operculo humiliter conico, breviter et oblique apieulato.. Rup. humid. reg. alp. Käxa Lapp. pit. (Autor.) Mnium lycopodioides zerfällt in zwei Arten, die europäijche ift da M. riparium Mitt., die aus dem Himalaya ift das M. lycopodioides (Hook.) Schwaegr. : Bon Mnium heterophyllum (Hook.) Schwaegr. jah Zind- berg nur Eremplare aus Zranglaufafien. Mnium Drummondü B. 8. Polyoicum, innovationibus partim acutissimis deelinatis et radicantibus, partim acutis erectis et apice leniter decurvatis partim obtusiusculis erectis et strictis, foliis siceis viridibus, scariosis pellucidis et verni- coso-nitidis vixque undulatis erectis, e basi angustata et longe decurrente late ovatis apiculatis concaviuseulis, limbo dense et simplieiter subeiliato-serratis, nervo in apiculo dissoluto .dorso laevi, cellulis rotundis maxime regulariter penta-vel ‚hexagonis, ubique conformiter valdeque incrassatis et chloro- phylliferis, eisdem limbi prosenchymatibus magis incrassatis, in seriebus 2—4 dispositis, setis plerumque aggregatis, brevi- bus gracillimis, capsula parva, ovali vel elliptica, pendula, annulo duplici operculo alte convexo, brevissime et suboblique apiculato vel submammillato. Fennia. — Am. brit. Mnium insigne Mitt. Syn. M. Seligeri Jur. Mss. Cellulis magnis (long. */zo—"/so mm., lat. '/so —'/so mm.) im seriebus divergentibus dispositis, irregulariter angulato-ovalibus, con- formiter et sat valde incrassatis, densius inter se porosis, spatüs trigonis distinctissimis. ‚Intermedium inter M. cu; i- datum L. Neck. et M. undulatum, facile distinguitur foliis longe decurrentibus supra convexis et aliis notis. | Mnium cinclidioides wird entidhieden al® Mnium ver: int. | Au Cinclidium tritt al3 neue Art ©, subrotundum Lindb. Synoicum foliis e basi angustata et brevissima rotundis emar- ginatis vel abruptissime brevissime et obtusissime apiculatis, margine subplano, angustius limbato, limbo a duobus stratis eellularum formato, nervo ad 'basin apiculi dissoluto, cellulis ovali-rhombeis, perpaullum incrassatis et haud inter se porosis, capsula crasse ovali-globosa, inclinata vel subpendula, rufo- lutea, collo brevissimo, peristomii dentibus longis, lanceolatis obtusiusculis, tholo alto, cribroso et cum operculo ‚altissime convexo deciduo. Alpes Scandin. AlZ zmeifelhaftes Cinclidium wird Mnium hymenophyllum B. S. aufgeführt. er Da3 Genus Orthopyxis P. B., oder wie e3 Lindberg jeßt genannt willen will, Sphaerocephalus Neck., umfaßt die zwei befannten Arten Aulacomnium androgynum und heterostichum; nad Lindberg unterjcheidet fich diefes Genus von Gymnocybe, zu melhem Aulacomn. palustre und turgidum geftellt werden und mweldes (Gymnocybe) einer bejonderen Familie angehört, durch: androecio gemmiformi, paraphysibus semper filiformi- bus, capsula fere erecta et reguları, basi foliorum ‚haud lae- vissima nec inflate et laxe inaniterque texta, nee .colore brunneolo, sed cellulis folii omnibus ubique unistratosis, con- formibus, rotundis, inerassatis et ‚papillam magnam in medio utriusque paginae gerentibus, viridibus, ut chlorophylliferis, hie trigonis haud maeulatis. Lindberg nennt diefe Familie ymnocybaceae (familia et Dicranaceis et Bartramiaceis et Meeseaceis et Mniaceis affınis). Lindberg legt namentlich auf die Beichaffenbeit des Blattgrundes hoben Werth. Außerdem werden aber zu den Mniaceen noch gezogen die Genera Leucolepis, Trachyeystis. Zu leßterem gehört Mnium (Rhizogonium) mierophyllum D. M., zu Leucolepis Mnium (Rhizogonium) Menziesii C. Müll. Außerdem wird das der Mielichhoferia zunädftitehende Genus Goniobryum behandelt mit 2 Xrten: G. subbasilare (Hook.) Lindb. und G.? retieu- latum (H. F. W.) Lindb. theid = WE Observationes deformispraesertim europaeisPoly- "trichoidearum. 8. ©. Lindberg. 1868. 1. c. p. 91—158. Nach Lindberg bilden die Familien Polytrichaceae, Bux- baumiaceae und Georgiaceae die Abtheilung der Nematodonteae, die jämmtlih im Baue des Periftoms viel Uebereinitimmendes befigen. E38 werden die von Lindberg conftatirten Eigenthüm- lipteiten im Baue des Periftoms und des Epiphragma be: fchrieben. Den größten Nahdrud bei Beichreibung der Arten legt 2. auf die Beichaffenheit der Lamellen und er bildet darnad) folgende Öruppen. a: I. Pagina superior folii distinete lamellifera. A. Margo lamellarum in sectione transversa stamina phanero- 'gamarum haud male aemulantium, a duobus stratis :cellu- larum formatus. B. Margo lamellarum ab uno strato cellularum 'formatus. 'a) Cellula marginalis ceteris major magisque incrassata. «) Cellula marginalis apice papillam dentiformem, longam et angustam ‚gerens ideoque in seetione transversa pistillidium muscorum “vel basidium monosporum fungorum haud male aemulans. 8) Cellula märginalis supra truncata et longitudina- liter impressa (margo lamellae canaliculatus) ideoque in- sectione transversa plusminusve semi- lunaris. y) Cellula marginalis in sectione transversa supra pulvinariter elevata vel plana, rotunda-transverse rectangularis. b) Cellula marginalis ceteris aequimagna et simillima vix vel nullo modo incrassata. IL. Pagina superior folii dense sed indistinete cristata, haud Säge tamen lamellifera. _ _Pogonatum wird mit Polytrichum vereinigt und diefe.Art nad) dem Epiphragma, dem Periftom und den Sporen in zwei Gruppen getheilt. Pterygodon Lindb. (P. commune, juniperi- num, piliferum) und Leiodon (P. attenuatum, \P. gracile, ‘sexangulare, capillare und die früheren Pogonata). Mit Oligo- trichum wird Psilopilum vereinigt und Oligotrichum hereyni- cum tritt al3 ©. ineurvum (Huds.) Lindb. auf. ‘Das Genus Catharinea wird wieder hergeftellt, ebenjo das Genus'Georgia. -Da3 Genus :Diphyscium hist bier al3 Webera Ehrh. mit ‚einer Art W. sessilis (Schmid) Lindb. (Diphyseium foliosum ‚autor,) - Jede der zahlreichen Arten ift mit einer "genauen Diagnofe ausgeftattet. Bu P. commune . treten ‘ala: Subiperieg ni P. cubieum Lindb. und P. Swartzii Hartm., zu P. juniperinum P. strietum Banks. Die Synonymie ift überall aufs volftän- digfte vorgeführt. Förteckning öfver mossor, insamlade under ds svenska expeditionerna till Spitsbergen 1858 och 1861. 8. O. Lindberg. (Meddelad, 12. Dec 1866.) E3 werden 121 Arten aufgeführt, darunter folgende neue: H. polare Lindb. dioicum, laxe caespitosum, viridi- aureum, foliis patenti-erectis, subsecundis, estriatis, superne subeueullato-concavis, rotundato-obtusis, breviter et latissime apiculatis, apiculo leniter recurvo, obtusissimo ‚ denticulato, nervo crasso, ad apiculum dissoluto. H. brevifolium Lindb. Caule flexuoso, foliis secundig, aureo-nitidissimis, subsensim et breviter acuminatis, nervo tenui, simplici vel gemello, ad medium dissoluto. Hypnum Heufleri Jur. wird bier zu H. revolutum Lindb (1858.) Bryum obtusifolium Lindb. Laxe caespitosum, rufescenti- luridum, caule 2—4pollicari, radiculoso, remotifolio ‚ foliis magnis laxis decurrentibus, ovalibus, obtusissimis, concavis, apice saepe subcucullatis, maxime indistinete limbatis, inte- gerrimis, margine ad apicem usque revoluto, nervo crasso, in summo apice dissoluto, cellulis laxis, amplis, 4—6 gonis, haud incrassatis, Br. teres Lindb. Autoicum, caule subjulaceo, foliis brevi- bus haud limbatis, maxime concavis, nervo crassissimo, infra apiculum dissoluto, capsula ovato-pyriformi, aequali, sicca, sub ore haud constricta, leptoderma. Br. nitidulum Lindb. Synoicum, caule humillimo, foliis rufescentibus, late-ovalibus, margine revolutis, nervo continuo, cellulis rigidis, capsula leniter obliqua pallida, valde lepto- derma, nitidula, megastoma, opereulo breviter conieo, Br. globosum Lindb. Heteroicum, caule humili, folüs ovalibus, acutis, valde concavis, nervo breviter excurrente, capsula brevissime pyriformi, sieca globosa, valde microstoma, leptoderma, opaca, peristomio interno valde rudimentario. Orthotrichum pellucidum Lindb. Autoicum, foliis ovato- lanceolatis, acutiusculis, carinatis, laevissimis, pellueidis, va- ginula parum ramentacea, capsula subemergente, globoso-ovali, sicca suburceolata alte 8-jugata, jugis intermedüs brevissimis, stomatibus immersis, peristomio simplici. Öeratodon oblongus Lindb. Dioieus, subula folii brevi, vix flexuosa, indistinete serrulata, seta brevi, crassiuscula, rubra, parum flexuosa, capsula oblonga, parum curvata, achy- derma, peristomii dentibus brevibus, cruribus ma = 18 irregulariter connatis, laevibus, hyalinis, dilute-brunneo-pallidis, maxime indistinete articulatis. Andreaea papillosa Lindb. Autoica, caespitibus rigidis, robustis, nitidulis, foliis crassis patentibus ovalibus sensim euspidato-acutissimis, cellulis permagnis, maxime incrassatis, inter se valde porosis dorso grossissime hyalino- papillosis, bracteis perichaetii acutis. Unter den Lebermoofen tritt al3 neue Art auf: Jungermannia polaris Lindb. Dioica, examphigastriata, tenella, caule simpliei vel bifureo, haud innovante, foliis haud decurrentibus, rotundis, cochleari-concavis, immarginatis, dense textis, perianthio magno, longe exserto elavato. _ Außerdem möchten nod) folgende Varietäten oder Formen hervorzuheben fein: Hypnum turgescens ß. uliginosum Lindb. caule adscen- dente, plus minusve viridi colore, magis ramoso, sat remoti- folio, ramis elongatis, foliis patentibus, cellulis eorum minus incrassatis et paullo inter se porosis. Aindet fid in Dland und Gotland, auch in den Salzburger Alpen. H. polygamum var. brevifolium Lindb. caule humili, foliis brevioribus, nervo gemello, inflor. aggregatis (2—4), raro singulis, d et ?, pareissimis perichaetüis synoicis. H. uncinatum subsp. H. orthothecioides Lindb. autoicum, subjulaceum, robustum, 3—5 unciale, subsimplex vel irregu- lariter ramosum, foliis erectis, strietis vel in apieibus caulis indistinete subsecundis, basi saccatis, breviter acuminatis, bracteis perichaetii vix plicatis. Bryum inclinatum ß. gracile Lindb. densius eaespitosum, caule elatiore, gracili, innovationibus longis, longitudine fere setae, capsula minore, angustiore. Polytrichum piliferum ß. gracile Lindb. gracile, elonga- tum, compactum, simplex, remotifolium , colore luteo-ferru- gineum. Encalypta rhabdocarpa P. leptodon Lindb. caule humili, foliis brevioribus, plerumque longe piliferis, capsula breviore, jugis minus conspieuis, dentibus Wert irregulariter evo- utis, saepe inter se par paria cohaerentibus, breviter lanceo- latis, obtusis, leptodermibus, rufo-pallidis, cellulis anterioribus eorum fragmentariis vel nullis, subhyalinis, minus papillosis, peristomio rarissime quoque subnullo. Pottia Heimii var. y. arctica Lindb. heteroica (synoica + autoica), fusco-ferruginea, innovationibus gracilibus, sub- A Julaceis, foliis imbricato-adpressis, ovatis vel elliptieis, obtusis vel obtusissimis, margine ubique recto, superne indistinete serrulatis, limbatis, concavis, superne subeueullatis, nervo infra apicem dissoluto, cellulis mediis valde papillosis, ideoque obseuris, marginalibus majoribus et interdum longioribus, in 2—4 seriebus, intensius coloratis, laevissimis et multo magis incrassatis, seta brevi, capsula erecta vel levissime obliqua, ovato-cylindrica, sicca sub ore leniter constrieta, opereulo conico, rarissime breviter et suboblique rostellato, annulo subdupliei, margini capsulae arete adhaerente. rimmia apocarpa var. filiformis Lindb. tenuis, dense compacta, pilo toliorum indistineto vel nullo. Gr. Jacquinid var. ß. subimberbis Lindb. fol. brevioribus, apice obtusis, cucullatis, supremis solis pilum brevissimum et indistinete hyalinum ostendentibus. Desmatodon obliquus ß. apiculatus Lindb. minor, fol. erectis, magis concavis, nervo excurrente breviter apiculatis, capsula operculo et peristomio brevioribus. 7. mutieus Lindb. fol. erectis, imbrieato-adpressis, latioribus et brevioribus, plus minusve obtusis, margine maxime revolutis, subeucullato- concavis, nervo ad apicem dissoluto vel subeontinuo, capsula ovata vel paulo angustiore, opereulo subconico, peristomio male evoluto. Andreaea obovata ß. acuminata Lindb. caespitibus minus densis, caulibus substrietis, gracilibus, fol. magis dissitis, lon- gius et acute acuminatis, cellulis sublaevibus ‚ perichaetüs creberrimis, longius exsertis Andreaea papillosa ß. gracilis Lindb. graeilior, minusque densifolia, apicibus acutioribus. Gymnomitrium corallioides B. minutum Lindb. dioieum, humile, caule valde ramoso et implexo, subadscendente, in- ferne radieulifero, fol. brevioribus et latioribus, ineisura lata, subsemilunata, Scapania Bartlingi ß. elongata Lindb. caule elongato, sparsifolio, apice innovante, fol. infimis patentibus, subplanis, superioribus complicatis, lobis apice lenissime incuryis , Su- periore interdum brevissime apiculato. Jungermannia attenuata ß.* laxifolia Lindb. pulvinata, humilis, habitu fere J. inflatae, moniliformis, folis valde distantibus, conformibus, laciniis brevioribus. J. divaricata var. &. incurva Lindb. planta major, folüis ovato-rotundis, concavis, ineisura acuta, lobis conniventibus, acutissimis — obtusiusculis —, incurvis, interdum gemmiparis, eellulis majoribus, distinetissime inerassatis, amphigastriis erebris, magnis, vulgo bifidis. 3 Milde, - HH — PB. 3. Hellbom, die in der fhmwediiden Provinz KRerita aufgefundenen, feltneren Flehtenarten. (Separatabdrud aus den Öfvers. af k. Vet. Akad. Förh. 1865. N. 6.) - Der Berfaffer, der feit zehn Jahren der Flechtenvegetation in der Provinz Nerita feine ganze Muße mit befonderer Vorliebe gewidmet hat, entwirft bier ein Bild derfelben und giebt ung eine Aufzählung der von ihm in jenem Gebiete felbit aufgefun- denen, theils neuen, theils in der jfandinavishen Fledtenflora bisher unbekannten, theils aud) bekannten, aber noch unbejchrie: benen Arten. Er felbft betrachtet diefe Arbeit nur als einen rodromus zu einer fpäter zu edirenden volltändigen Flechten: ra. Die neuen Arten find: Biatorina fraudans n. sp.: crusta sordide albida 1. ci- nerascens, disperse granulata, hypothallo concolori; äpothecia subglobosa, immarginata, humida, rufescentia, sicca obscuriora, saepe lateribus et basi pallidiora (fere hyalina); hypotheeium incoloratum, paraphyses conglutinatae, apice fuscescentes rufescentesve; gelatina hymenea jodo intense coerulescens; sporae in ascis inflato-clavatis dyblastae, ellipsoideae, utrinque obtusae, medio vix constrietae, 0,015— 18 mm. longae et 0,008—11 mm. latae. Biatora phaea Fw. ß. arctoa var. nova: similis «, sed crusta melius evoluta (magis verrucosa), apotheciis minoribus. B. arctooides n. sp.: erusta disperse verrucosa, albida, hypothallo indistincto; apothecia adnata 1. sessilia, primo plana marginata, dein convexa 1. tumida immarginata, umbrino- }. nigricanti - fusca; hypothecium incoloratum; paraphyses distinetae, apice nigrieantes, gelatina hymenea jodo coerules- cens; sporae in ascis anguste clavatis 8:nae, ovoideae |. ellipsoideae, simplices, incoloratae, 0,013—14 mm. long,, 0,007— 8 mm. latae. B. turficola n. sp.: crusta squamuloso-verruculosa, cer- vino-cinerascens, hypothallo nigricante 1. indistincto; apo- thecia adpressa 1. sessilia, persistenter planiuscula, margine tenuissimo demum evanido cincta, sicca atrofusca, humida sanguineo-atra; hypothecium incoloratum ; paraphyses con- glutinatae, hyalinae, apice fuscescentes; gelatinä 'hymenea 1odo intense coerulescens; sporae in äscis anguste clavatis ae, ellipsoideae, 0,008—10 mm. longae, 0,004—5 mm. latae. Lecidea Lulensis n. sp.: erusta effusa, areolato-verrucosa, einereo-l. fuscescenti-virescens, hypothallo nigro; apothecia adpressa, planiuscula, margine pertenui eincta, dein leviter — 112 Convexa et iimmarginata, disco atro, nudo; hypothecium in- coloratum; paraphyses cohaerentes, incolorati, apice nigri- cantes; sporae in ascis clavatis 8:nae, ellipsoideae, 0,010—13 mm. longae et 0,005—6 mm. latae. Buellia Rittokensis n. sp.: areolae crustae discretae, suborbiculares, planiusculae 1. vulgo concavae, margine elevato saepe seluto Gbapuleaznläcie) cinctae, siccae fuscobadiae, humidae olivaceo-fuscae, nitidae, hypothallo atro impositae; apothecia adnata ]. sessilia, atra, plana, tenuiter marginata, dein interdum confluentia, margine flexuoso subpersistente; hypothecium sordide fuscescens; paraphyses cohaerentes, fuligineo-fuscae; sporae in aseis ventricoso-clavatis 8:nae, dyblastae, ellipsoideae, medio saepe paullulum constrietae, utrinque obtusissimae, obscure coloratae, 0,023—25 mm. long.., 0,012 mm. latae. Pertusaria Stenhammari n. sp.: crusta tenuis, laeviuscula, albicans, hypothallum obtegens: apothecia (diam. eire. 0,6—8 mill) depresso-semiglobosa, ostiolo unico nigricante, demum in discum urceolato-depressum dilatato; paraphyses apice fuligineae; sporae binae, oblongae, 0,088 92 mm. longae et 0,040—44 mm. latae. Lecanora badia ß. crassa Hellb., crusta crassa (usque ad 6 mill.), albida vel cinerascente. Biatora decolorans ß. cinnamomea Hellb., apotheciis siceis einnamomeis vel nigricantibus, humidis einnamomeis. Sporae 0,014—16 mm longae, 0,0065—85 mm. latae. Lecidea alpestris ß. toninioides Hellb., sporis cylindraceo- oblongis, interdum duplo longioribus quam in « sc. 0,0014— 23 mm. longis, 0,003—4 mm. latis. L. R. Anzeige. In unferem Verlage erfchien foeben: Utile eum dulei. Heft IV, Ungereimtes aus der Pflanzenanatomie und Phyfiologie, oder fein Durchfall beim Eramen mehr. Zu Nus und Frommen aller Botaniker und folcher, die es werben wollen. In fchöne, botanifche Knüttelreime gebracht von Dtto Hoffmann. Preis 10 Ser. Maruschke & Berendt, Buchhandlung in Breslau, Ring, 7 Kurfürften. Redaction: Drud und Verlag 2. Nabenhorft in Dresven, von &, Heinrich in Dresden. »s. HEDWIGIA. 186. Motizblatt für Kryptogamifde Studien, nebjt Repertorium für Eryptog. Viteratur. Inhalt: Revertorium: %. Tr. Küßing, Tabulae phycologicae oder Abbildungen de: Zange. - PB. 3. Hellbom, Rariores Lichenes species, quas in Nericia invenit. — Erbario crittogamico italiano pubblicato dai Signori M. Anzi ete. Ser. I. — 2. Xabenhorft, Fungi euro- paei exsiccati. Cent. XII. — ®. Ladowig, Flora von Berlin. — 5. Kübn, über Rhizoctonia violacea Tul. — Dr. ®. Pieffer, über Mifbildungen von Laubinvosfiüchten. — Mittheilung des Programms der 42. Berfammlung deutfcher Naturforfher und Aerzte in Dresden. — Anzeige. Repertorium, F. Tr. Kützing, Tabulae phyeologicae oder Ab- bildungen der Tange. Band XV. T. 1-50. Nord: baujen, 1868 Nach einer brieflihen Mittheilung des VBerfafjers wird der 19. Band das Werk jchliegen. Dieje Lieferung enthält folgende neue Arten: Gigartina filiformis. (Kg. nov. sp. 1860.) G. ramo- sissima, subdichotoma, ramis superioribus crebris fastigatis, cystocarpüs subimmersis. — Ins. Chiloe. Gigartina falcata. (Kg. nov. sp. — Sphaerococcus fal- catus Hering herb.) G. irregulariter bi-tripinnata, coınplanata, pinnis pinnulisque medio dilatatis, apicibus elongato-attenuatis, saepe talcato-curvatis; cystocarpüis in pinnulis, globosis, ex- sertis. — Ad oras prope Biaritz. Trematocarpus elongatus. (Kg. sp. nov.) Tr. spitha- meus, complanato-filiformis, stipite elongato tereti, phycomate irregulariter dichotomo, subfastigato, apieibus attenuatis, cysto- carpiis globosis exsertis. — In mari pacifico. Caulacanthus rigidus. (Kg. spec nov.) Ü. ramosissimus, dense cespitosus, setaceus, ramis ramulisque squarrosis, rigi- dis, alternis vel subsecundis. — „Senegal.“ Spec. dedit cl. Lenorm nd. Oystoclonium patens. (Kg. nov. sp.) C. minus, teres, filiforme, ubique fere aequierassum, inferne laxe, superne erebre dichotomum, ramis’patentibus sursum brevioribus, apice obtusis. — Nova-Hollandia „Phillip Island.“ $ er hippuroides. (Kg. spec. nov.) H. spithamea et ultra, filiformis, setacea et ultra, ramosissima, ramis ramulisque alternis erectis elongatis apicem versus attenuatis, basi spinu- losis, — Ins. Celebes. — 14 — Hypnea denudata. (Kg. spec. nov.) H. ultra setacea, rigida, irregulariter dichotoma, ramis ramulisque patentibus nudis, acutis, saepe hamatis. — Marseille. Hypnea alopecuroides. (Kg. nov. sp.) H. ultra setacea, ramis biformibus; his subdichotomis apice hamatis, ramulos subsimplices laxe dispositos gerentibus; illis simplicibus nee hamatis, ramulos iterum ramulosos densissime approximatos gerentibus. — Vera Uruz. Hypnea vaga. (Kg. nov. spec. 1861.) H. filiformis setacea, ramosissima, ramis elongatis subdichotomis acutis, ramulis lateralibus gracilibus spinescentibus, simplieibus vel furcatis, subdistantibus. —- Nova Caledonia. Ohondrococeus spinulosus. (Kg. Spee. nov.) Ch. minor gelatinoso-cartilagineus, augustissime linearis, tripinnatus, vel supradecompositus, pinnis pinnulisque sensim attenuatis, patenti, divaricatis, spiniformibus. — Nova-Caledonia. Acrocarpus setaceus. (Kg. nov. sp.) A. dense cespitosus, setaceus, alterne ramosus vel obsolete bi-tripinnatus, ramis 1. pinnis erecto-patentibus utrinque attenuatis. — Kamtschatka. Acrocarpus gracilis. (Kg. nov. sp.) A. setaceo-capillaris- erectus, fastıgato-ramosus, subdichotomus, ramis gracilibus elongatis, apice leviter incrassatis obtusis. -— Cayenne. Acrocarpus capitatus. (Kg. spec. nov.) A. capillaris humilis, cespitosus, ramis erectis alternis, leviter attenuatis, fertilibus in capitulum molle pallide roseum, ovato-globosum | intumescentibus. — Nova Caledonia. Aecrocarpus delicatulus. (Kg. nov. sp.) A. minimus capillaris, cespitose intricatus, capillaris, ramis primariis basi attenuatis, gracilibus ramuloss, ramulis levissime incrassatis. — Nova Caledonia. Acrocarpus corymbosus. (Kg. nov. spec.) A, setaceus, ramosus, ramis patenti-erectis, elongatis ramelliferis, ramellis terminalibus in carpoclonia subclavata intumescentibus. — In mari mediterraneo. Aerocarpus spathulatus. (Kg. nov. sp.) A. humilis, cespitosus, apice expallidus, phycomate subeompresso, pinnato, pinnis erectis fastigatis capillaribus, apice fructifero intume- scentibus. — In mari adriatico. Echinocaulon rigidum. (Kg. spec. nov.)' E. filiforme, ultra setaceum, subramosum, ramelliferum; ramellis rigidis capillari-setaceis, elongatis, interdum bifurcatis, demum apice in carpoclonia ovata intumescentibus. — Ad Antillas? Echinocaulon strigosum. (Kg. nov. sp) E. parvum, humile, phycomate primario crassiusculo abbreviato, paree ramoso, ramis divaricatis, ubique strigoso-hispidis, strigis _ A 'apicem versus minoribus, divaricatis, dense approximatis, basi et apice attenuatis. In sinu neapolitano „Ischia“ Naegeli! Hypnea aspera. (Kg. nov. sp.) H. parva rigidula, crassiuscula, ramosa, ramis paucis divaricatis ubique fere aspero-hispidis; pilis in carpoclonia parvula, ovata, saepe oblique curvata, obtusa, subsessilia intumescentibus. — Nova Caledonia. Gelidium asperulum. (Kg. nov. sp.) G. parvum, phy- comate filiformi setaceo, distiche ramoso, ramis apice bi-tri- pinnatis, basi ramelliferis, ramellis elongatis simplieibus; pinnulis demum in carpoclonia obovata intumescentibus. Gehidium compositum. (Kg. nov. sp.) G. majus, phyco- mate inferne complanato, apice membranaceo, tripinnato, vel supradecomposito, pinnis pinnulisque linearibus concatenato- constrietis, summis lateralibusque obovato-lanceolatis. — Nova- Hollandia. Gelidium elegans. (Kg. nov. sp.) G. cartilagineum ra- mosum, ramis filiformibus eleganter bi-tripinnatis, pinnis plerumque alternis, interdum oppositis, pinnulis setaceis in carpoclonia oblonga subelavata longe pedunculata intumescen- tibus. — In mari japonico prope Yokuhama. Gelidium supradecompositum. (Kg. nov. sp.) G. humile, phycomate filiformi complanato, basi nudo, deinde densissime ramoso, ramis capillaribus supradecompositis, pinnulis in car- poclonia lanceolata intumescentibus. — In mari atlantico. Gelidium proliferum. (Kg. spec. nov.) G. humile cespi- tosum intricatum, phycomate filiformi basi tereti, apicem versus plano et parum dilatato, bi-tripinnato, pinnis pinnu- lisque inaequalibus, omnibus basi attenuatis, apice rotundatis. — In mari adriatico. Gelidium polycladum. (Kg. nov. sp.) G. minimum, densissime cespitosum, pulvinatum, corneum, phycomatibus erectis rigidis capillaribus ramosissimis, ramis ramulisque fastigatis acutis teretibus. — In mari adriatico. @elidium eorallinum. (Kg. nov. sp.) @. grande, spitha- maeum, complanatum, ramosum, ramis regulariter supradecom- positis, apice valde dilatatis lobatis obtusis, pinnis pinnulisque oppositis concatenato-constrietis. — Ad Novam Zeelandiam. Gelidium ceaerulescens (Kg. nov. sp) G. parvum, unciale, phycomate complanato anguste lineari basi attenuato filiformi diviso, ramis fastigato-pinnatis vel bipinnatis, pinnis ne apice fructiferis, subdilatatis. — Nova Üale- onia. Gelidium torulosum. (Kg. nov. spec.) G. 2—3 unciale, phycomate debili angustissimo complanato irregulariter tri- * — 16 — pinnato vel supradecomposito, pinnis pinnulisque oppositis patentibus, artieulato-constrietis; artieulis ultimis in eystocarpia intumescentibus. — Ad oras Brasiliae. (Schluß folgt.) Rariores Lichenes species, quas in Nericia invenit, proposuit P. J. Hellbom. (Ötversigt af Kongl. Vetens- kaps-Akademiens Förhandlingar. 1867. No. 5.) Der Berfafer giebt bier vorläufig ein Verzeihniß der jeltnern und einiger neuen Flechten aus der Umgegend von jeinem Wohnort Orebro in Schweden und hofft jpäter eine voll- ftändige Lichenographia Nericiensis zu geben. Parmelia Mougeotitl' (Schaer.) Kör. Par. Die Apothecien diejer ausgezeichneten, von Körber gut bejchriebenen Flechte find den meijten Lichenologen unbekannt, fie find concav, bejigen eine braune, etwas glänzende Scheibe und erhabenen, ftaubig:jhmefel: gelben Rand. Sporen fonnte der Berf. jedod) nicht finden. Stereocaulon cereolinum Ach. auf Spyenit. Oladonia cyanipes (Sommfelt) zwiihen Flechten und Moojen, jelten fruchtend. Dieje Clad., weldhe von den meiften Lichenologen al3 Bar. der Cl. carneola betrachtet wird, ift nach dem Verf. eine ganz gute Art, die der Cl. carneola allerdings jehr nahe verwandt ijt und zu diefer fich ziemlich fo verhält, mie Cl. bellidiflora zu Cl. cornucopioides oder wie Cl. co- ralloidea zu Cl. pyxidata Auch nicht der leijefte Uebergang weder zu Cl. carneola noch zu botrytes ift wahrzunehmen. Gie wird durch ganz conjtante Kennzeichen leicht erkannt und unter: jcheidet fih von jener durch die verlängerten, mwalzenförmigen Podetien, von diejer durch die meijt ziemlich einfachen, fchmefel: gelb:beftäubten Podetien, von beiden durch die dunflern Apothecien. Scalidium nov. gen. Apotheeia biatorina, podicellata, pedetio brevi primo simplice, dein interdum apicem versus in ramulos diviso, jam primitus aperta, margine tenuissimo cincta, dein immarginata pileiformia. Sporae in ascis spira- liter contortae, anguillaeformes, plejoblastae, hyalinae; (sper- matia frustra quaesita); thallus crustaceus uniformis. Dieje Gattung fteht in der Familie der Baeomyceen zwijchen Gomphyllus und Stereocauliscum. Sc. ophiosporum Hellb.: crusta tenuissima v. vix ulla, disperse granulosa, ceinerascenti-atrovirens (humida dilute virescens), hypothallo nigro s. indistineto; apothecia aterrima (humida plerumque livida, nigro-marginata), primo plana sessilia, margine tenuissimo subnitidulo eincta, dein podicel- lata cephaloidea s. pileiformia, saepe symphycarpea; hypothe- cium incoloratum; gelatina hymenaea Jodo intense coeru- —_ 11 — lescens; sporae in ascis cuneato-clavatis 8nae, spiraliter con- tortae, anguillaeformes, obsolete plejoblastae, hyalinae, 0,020—25 mm. longae et eirc. 0,002—3 mm. latae; paraphyses eonglutinatae, apice dilute smaragdulae. An Granitfeljen. Bacidia acerina (Pers.) — Lecidea luteola var. acerina Ach. — Biatora affinis Zw. — Raphiospora atrosanguinea a. biatorina Kbr. Par. — Secoliga acerina Stiz. — An Fichtenrinde. B. turgida (Scolieiosporum turgidum Kbr. — Secoliga umbrina B. turgida Stiz.). Auf Syenit. Bilimbia rufidula Graewe nov.sp.: crusta tenuis, leprosa albida, hypothallo indistineto, apothecia adnata, primo plana margine tenuissimo eincta, dein leviter convexa margine ob- soleto, carneo-rubella, humida pallidiora fulvescentia; sporae in ascis clavatis 8-nae oblongae 4-blastae, hyalinae, circ. 0,012--15 mm. longae, 0,003 mm latae; paraphyses conglu- tinatae, apice fulvescentes. An Fichtenrinde. Biatorina versicolor Hellb. nov. sp.: erusta tenuis, cre- taceo-alba s. albido -lutescens binathal albo s. indistincto; apothecia minuta, innata, demum adnata, plana, disco sicco atro, nudo s. subpruinoso, humido atrosanguineo s. pallide fusco margineque obscuriore nigricante; sporae in ascis cla- vatis 8-nae, anguste ellipsoideae s. oblongae, dyblastae, medio vix constrictae, hyalinae, 0,008-- 10 mm. longae, 0,0020 --25 mm. latae; hypotheeium ineoloratum; paraphyses validius- cnlae, laxe cohaerentes, apice incrassato-capitatae fuscescen- tesque. Jodo coerulescit. Auf Kalk. Die Art ift habituell der Biatora Metzleri und der Sarcogyne pruinosa ähnlich), von beiden aber durch die innere Beichaffenheit der Apothecien ver: Ichieden. Biatora helvola Kbr.: crusta effusa tenuis, granulosa s. verruculosa, e viridi cinerea s. cinereo-albida, hypothallo in- distincto; apothecia erebra, adnata, opaca, primo subplana margine tenui fere obsoleto, carneo pallida (humida fere hyalina), mox convexa immarginata, interdum confluentia, helvola; sporae in aseis elongato-clavatis 8-nae simplices ob- longae, luteolo-hyalinae, 0,010— 14 mm. long., cire. 0,004 mm. latae; hypotheeium incoloratum; paraphyses concretae, apice luteolo-fuscescentes. Jodo primo levissime coerulescit, dein vinose rubet vel fulveseit. An Fi'htenrinde. Bon Körber be: nannt, aber noch nicht bejchrieben. Biatora pinicola Th. Fr. in sched. (= B. phaeostigma Stenh. exs. N. 166): erusta effusa, granulosa, cinereo-albida, hypothallo albo; apoth. adnata, primo plana disco fusco sub- pruinoso margineque pallidiore, dein convexa margine exeluso, rufa, fusea s, nigricanti-fusca; sporae in ascis clavatis 8-nae, —- 18 - simplices, ellipsoideo-oblongae, 0,008-—10 mm. longae, 0,003—4 mm. latae; hypothecium incoloratum; paraphyses cohaerentes, apice inerassatae et fuscidnlae. Jodo coeruleseit. An Tannen: tinde. Der B. phaeostigma verwandt, aber doch ganz und gar verjchieden. B. Nylanderi Anzi (= Leeidea fuscescens Nyl.). An Fichtenrinde 1862, jpäter auch um Upfalaan Birken und Juni- erus gefunden. Die Flechte fteht der B. fuscescens Sommerf. jedenfalls jehr nahe, allein dieje ift außerhalb der alpinen und jubalpinen Region noch nicht gefunden, fie unterfcheidet fich auch dur die Eugelrunden Hleineren Sporen in bauchigeaufgetriebenen Schläucden, die zufammenhängenden PBaraphyfen. B. pungens Kbr. an erratiichen Blöden. Biatorella cam- pestris (Fr.), Catillaria athallina Hepp auf bitumindfem Kalt. Lecidea cinnamomea Flik. Nach Exemplaren, weldhe Th. Fries dem Berf. mittheilte. Diefe Flechte ift fchon von Flörke benannt, aber nirgends — foweit des Verf. Literatur reiht — beirieben; er giebt deshalb folgende Diagnofe: crusta contigua, einereo- fuscescens, hypothallo cinereo-albido; apoth. adnata s. sessilia, primo concava s. plana, margine tenui eineta; sporae in ascis clavatis 8nae, simplices ovoideae s. ellipsoi- deae, hyalinae, 0,006—9 mm. longae, 0,004—5 mm, latae; hypotheeium fusco-luteum; paraphyses eohaerentes, apice in- crassatae fulvescentesque. Auf Kalk. Lecidea confusa Nyl., Buellia leptocline Fw., B. Du- ben (Fr. Summ. — = Lecidea badia Fr. L. E.), Artho- thelium Scandinavicum Th. Fr., Microglena Wallrothiana Krb., M. Nericiensis Hellb. n. sp.: crusta disperse verrucosa, cinereo-albida s. obsoleta, hypothallo indistineto s. albo; apoth. globosa, primo in verrucis thalli immersa, dein rühen, basi a thallo coronata, atra, ostiolo umbilicato-depresso; sporae in aseis elongato-s eylindraceo-clavatis 6—8-nae ellipsoideae, polyblastae, incoloratae, 0,019—22 mn. longae, 0,010—11 mm. latae; paraphyses capillares liberae. An Sandftein. Herr Hellbom hat bisher 4 Microglena-Arten um Örebro beobadtet, die er auf folgende Weile unterscheidet: M. Wallrothiana: thallo cartilagineo, sporis 8-nis, ellipsoi- deis, 0,0283—50 mm. long., 0,012—-18 mm. lat. M. muscorum: thallo cartil., sporis 2—4-nis, fusiformi- oblongis, 0,063—88 mm. long., 0,20—24 min. latis. M. reducta: thallo gelatinoso, sporis 8-nis, fusiformi-oblon- gis, 0,025—32 mm. long., 0,009—14 mm. latis. M. Nericensis: thallo cartilagineo, sporis 6—-8-nis, ellipsoi- deis, 0,019—22 mm. longis, 0,010—11 mm. latis. Tomasellia bituminosa Hellb. nov. sp.: crusta obsoleta; apothecia minutissima, in pulvinulos planiusculos suborbieu- -.. DB — lares aggregata, vix prominula; sporae in aseis eylindrico- clavatis, ereberrimis 8-nae, cuneatae, dyblastae, medio leviter constrietae, hyalinae, 0,012—15 mm. longae, 0,0056 mm. latac, Rod färbt den Inhalt der Schläuche lömwengeld. — Auf bituminöfem Kalk. T. Leightonii Mass. an Hafelnußrinde: crusta hypo- phloeodes, fere obsoleta; apothecia minutissima, in pulvinulos convexiusculos aggregata, vix prominula, obsolete pertusa; sporae in ascis obovatis 8-nae, elliptico - cuneatae, medio le- viter constrietae, constanter tetrablastae, hyalinae, 0,021—23 mm. longae, 0,007—8 mm. latae. Pyrenopsis haematopis (Sommerf.) auf Granit. Oryptothele permiscens (Nyl.) auf Öranit. L. R. Erbario erittogamico italiano pubblicato dai Sig- nori M. Anzi, F. Baglietto, L. Caldesi, A. Ca- restia, V. Cesati, G. De Notaris etc. etc. Serie II. Fasc. I. et II. No. 1—100. Genova, 1868. Diefe neue Serie enthält von 1 bis 100: 3 Isoöten: J. Malinverniana und J. echinospora Dur. 1 Farn: Aspidium pallidum Lk. 20 Moose: Brachythecium lutesceens De N., Limnobium subsphaericarpum De N., Amblystegium riparium abbreviatum B. E, Bryum torquescens B. E., Webera polymorpha curvi- seta Schpr., Meesia uliginosa alpina et minor, Grimmia pro- cera Bals. (Racomitrium sudeticum Schpr.), Grimmia tergestina Tomm., Tortula inermis Mont, Dieranum falcatum Hedw., D. fulvellum Sm., Seligeria recurvata Br. E., Mnium ortho- rhynchum Brid. , Catoscopium nigritum Brid., Grimmia sessitana De Ntris. nov. sp. Monoica, habitus G Donianae, folia flaceida margine vix recurvata, superiora comaliaque ovato-lanceolata, nervo excurrente piliformi aristata, reliqua lanceolata mutica; peduneulus curvatus folia comalia aequans; capsula ovata; opereulum obtuse breviterque conoideum; annulus nullus; peristomii dentes apice foraminulosi; calyptra latere fissa lobataque vel eucullata. An quelligen Abhängen in Val Sesia. — Desmatodon latifolius mutieus, Tortula mar- ginata Wils.; Trichostomum bericum De Ntris. (= Lepto- trichum tenue Schpr. Synops. ex p.), Dieranum undulatum B. D., Andreaea Grimsulana Bruch 19 Sledhten: Ramalina calicaris, R. fraxinea Ach., R. fastigiata Ach., R. pollinaria cetrarioides Bagl. herb., Hagenia intrieata De Ntris. (= Evernia intrieata Fr.), Hagenia pulverulenta epigea Bagl. Mspt. (asci primum sub- eylindracei, tandem elavati 6 —8-spori, paraphyses mediocres subflexuosae, apice incrassato fuscescentes, sporidia juniora subglobosa, nucleolum unieum foventia, demum bilocularia, in quovis loeulo sporidiolum ceupulaeforme pedicello erasso praeditum gerentia, fuscescentia; auf der Erde und an Mauern In einem Garten auf der Infel Sardinien), Pannaria ceraspedia Körb. P., Stereocaulon Soleirolii Duf. (= Chlorea Soleirolüi Nyl.), St. vesuvianum P., Biatora rivulosa corticola Fr., Rhaphiospora viridescens Mass., Calicium quercinum brachypus Bagl. (Th. tartareus, albidus; apoth. breviter erasseque stipitata, stipite atro, exeipulum margine primitus pruinosum vix aequante, juniora, stipite computato, crasse clavulato — urceolata, dein infundibuliformi — turbinata, saepeque sub ore leniter constrieta, disco turgescentia, atra, a; asci e basi tenuata teretiusculi 8-spori, cito evanes- centes; paraphyses filiformes; spor. ovoidea vel ellipsoidea, biloeularıa, ad dissepimentum saepe contracta, utroque apice interdum apieulata, fuligineo badia), Stenoeybe en Körb., Physcia parietina ectanea Nyl., Parmelia Acetabulum Duby, Callopinns aurantiacum velatum Mass., ©. marmora- tum Bagl., Lecanora Pieconiana mierocarpa Bagl., Diplotomma Caricae Bagl. 25 Algen: Chondriopsis coerulescens J. Ag., Lemania torulosa K., Bryopsis simplex versatilis (Caespites densi, altitudine palmares, siccitate nitide ex olivaceo-virides; eoelo- mata basi prostrata, ramentis deflexis, flexuosis radicantia, setacea, simplicia, vel alterne, parce, vage, vel secunde ramosa, vel conferte ramosissima; rami erecti coeloma primarium interdum subaequantes, simplices, nudi, vel, cum coelomate primario, saepe infra apicem nudo, producto, dense DRAR, ramentis distichis, vel undique egredientibus. Cagliari. Canepa), Rivularia Lens Menegh., Oedogonium siliare DNtris. (Trichomata, ad foliorum marginem, dense aggregata, dimi- dium centimetrum altitudine vix excedentia, callo seutiformi adfıxa; articuli inferiores elongati, diametro 4—5plo longiores, superiores validiores, diam. "/ıoo mm. paullo excendente, 2—3plove longiores, terminalis obtusus; oogonia sphaeroidea 2'/2 */ıoo mm. diametro aequantia, articulo abbreviato trans- verse annulato saepe suffulta, discreta, vel 2—3-moniliformi adproximata; oosporae sphaericae, laete aurantiacae, episporio crasso praeditae, granulis rotundatis aurantiis faretae. Parma. Passerini), Mierocystis olivacea K., Protococeus roseus Menegh., Micrasterias denticulata Breb., Euastrum verrucosum Ehrb., Gomphonema Lagenula K., Sphacelaria tribuloides radicata De Ntris,, Ceramium gracillimum Griff. , Botryophora dicho- toma Bomp. in Hedwigia 1867, Neadelia fimbriata Bomp. in Hedwigia 1867, Cladophora moniliformis Ard., Ulothrix — 721 — Braunü K., Lyngbya aeruginosa ligurnica Savı (trichomatibus nah erassioribus, ®/soo mm. latit. aequan- tibus, vaginis tenuibus a L. aerug. typica recedit), Oseillaria me. Vauch., Gloeocapsa polydermatica K., Hyalosira rectan- gula K., Podosphenia communis Heib, Pinnularia Passe- rinii (exigua, vix 2100 mm. longit. aequans, saepe brevior, a latere rectangularis, a fronte elliptico oblonga, costata, costis radiantibus discretis, nodulis subvalidis), Nitzschia tenuis Sm., Achnanthidium lanceolatum Breb , Cyelotella Kützin- giana Thw. 32 Pilze: Agaricus flaccidus Sow., Ag. himeolus Fr., Ag. parilis Fr, Ag. tenacellus P.,, Ag. pudicus Fr., Ag. acutesquamosus Weinm., Ag. epipterygius Scop., Ag. vervacti Fr., Coprinus fimetarias Fr., Lenzites faventina Cald, Hexa- gona Marcucciana Bagl. et de Ntris. (Ligneo-suberosa; pileus ungulatus, sessilis, superfieie erustaceus, glaber, nitide umbrino vel piceo-fuscus, vix scruposus, ambitu obsolete zonatus, ex integro fere tubulis constans; trama compacte floccosa, umbrina; tubuli ampli lignei, stratosi, intus dilute fuscescentes, laeves, ore infuscato, hexagoni, pentagoni, varieve angulati, = H Mori Fung. Sard. in collect. Un. itin. 1866 vix Pollini), Peziza bulgarioides Rab., Ipex fusco -violaceus Fr., Clavaria alutacea Lasch, Rhizopogon rubescens Tul., Didymium physaroides Fr., Trimmatostroma Salieis Cda., Blitridium Carestiae De Ntris. (Ascomata patellulata, disco carnea, excipulo cellulis atris constipatis contexto, in sicco repando-inflexo-marginata; asci grandes 4—Ö5-spori; araphyses filiformes; sporidia grossa oblongata, 1 SE utescentibus in series transversas parallele digestis foeta), Dermatea Cerasi Fr, Trochila eraterium Tul., Naevia Lauri Cald, Hypoderma virgultorum Vincetoxici Duby, Lopho- dermium arundinaceum Duby, DothideaSambuciHippo- pha&öos (Sporidia bilocularıa, recta v. leniter curvula, loculis inaequalibus, superiore majore), Aecidium Leuconü Bals. et de Ntris., Coniothyrium Pini Corda, Cerebella Andropogonis Ces., Puceinia coronata Kl., P. Calthae cum Uredine, P. Seirpi cum Uredine, P. Virgaureae Lib., Capitularia myelospora Ces. L. Rabenhorst, Fungi europaei exsiccati. Cent. XII. Dresdae, 1868. Enthält von Nr. 1101—1200 folgende jeltnere, mehr oder minder interefjante, auch mehrere neue PBilzformen: Agaricus Bloxami B. et Br. au8 England. Marasmius carpaticusKalchbr. n. sp. In abiegno-rupestribus Scepusii (Hungar. boreal.) locis siccis, plus minus aprieis, inter acus dejectas frequens, Gre- Ba, = garius. Stipes fistulosus, subincurvus, curtus, 1—2’ Bir 1‘ et ultra erassus, subaequalis, laevis, versus apicem nudus, pallidus, ceterum badius vel badio-fuscescens, versus basim mycelio folia conglutinantem albido-villoso-tomentosulus. Pileus carnosulus, e convexo explanatus, subumbonatus, eirca um- bonem parum depressus, uncialis et minor, hygrophanus, subviscidus, pallidus immo non raro candidus, at disco ple- rumque obscurior, aquose rufo-fuscus, subrugulosus, margine tenui, breviter et irregulariter striatulus; lamellae ventricosae, rotundato-adnexae, secedentes, quaternatae, in fundo venoso- connexae, subconfertae, pallidae, exsiccando demum fuscescen- tes, pileo obscuriores. Odor debilis alliaceus, sapor mitis. Caro pallido-vel dilutissime rufescens. Dem M. putillus Fr. nahe verwandt, aber durch Farbe und Geitalt hinreichend ver: Ihieden. Der anfangs gleich die weiße Stiel färbt fih mit der Zeit in der untern Hälfte gelbbraun, während er zugleich auffällig verdünnt wird. Bei fortichreitendem Eintrodnen gleicht er fich wieder aus. Ayaricus debilis Fr., Ag. orbiformis, Hiygrophorus nemoreus n. sp. H. stipite fareto gracili 2 et ultra longo, 2° crasso, subaequali, adpresse fibrilloso ex albo flavescente, pileo convexo plano, subcarnoso, udo subviseido, einnato floccoso, laete eitrino, sicco expallente, 1—2” lato, lamellis decurrentibus, simplieibus subdistantibus, cum carne ilei laete eitrinis vel acie pallidis. Gehört zur Abtheilung amarophyllus und fteht zwijchen H. pratensis und H. virgi- neus, fann aber zu Erfterem nicht gezogen werden wegen jeines Ichlanfen, nach oben feineswegs verbidten Stieles. Bon Leßterem unterfcheidet er fich durch feine Größe und fonftant reingelbe Farbe der Lamellen. Dieje 4 in den Karpathen gelammelt und mitgetheilt von Heren Pfarrer E. Kaldhbrenner. Aiygrophorus pratensis meisneriensis P. aus England von Herrn 6. & Broome; Agaricus parilis aus Piemont von Herrn v. Cefati; Agaricus mundulus Lasch; Polyporus eristatus; Olavaria aurea; Ül. Juncea und Cl. rufescens von Herin v. Heufler eingeliefert, legtere mit folgender Bemerkung: Clavaria rufescens Schaefl. perperam aut pro Öl. aurea aut pro Botryte habita, a ela- rissimo E. Fries in Epierisi solummodo pro subspecie Cl, aureae adjuncta, autonoma mihi species est, propriam ab infantia usque ad senectutem evolutionis seriem exhibens. Clavaria formosa e contrario mirum quidem attamen verum ad formarum seriem Öl. aureae pertinet, sicut in otiis meis fungis austriacis impensis tectus ab abietum umbra expertus sum. Schaefferi Icon juvenilem monstrat statum. Rubescentes illae maculae apicum Clavariae Batrytis, quae tamen leuco- spora est, habitum ludentes porro evanescunt, rami elongan- tur, truneus magis magisque angustior fit, ita ut demum ee er Clavariae abietinae pluries magnitudine auetae imaginem perhibeat. Plura vice etiam in Alpibus inveni hanc speciem giganteis in formis, sylvarım ante terminum arborum ulti- marum decus eximium. Arrhenia fimicola De Ntris. et Bagl. Ein intereffanter neuer, von Herrn Abbe Gareftia um Riva an der Alp „la Rosa“ entdedter Bilz, findet fich nach dem Schmelzen de3 Schnee’3 in den eriten Frühlingstagen, oft gejellig mit Asco- bolus insignis Crouan. Die jeltene Verpa digitalitormis und Morchella rimosipes De ©. lieferte Herr Malinverni aus Biemont. Peeriza Jungermanniae fand Herr E. Kühn maffenhaft auf ver: Ihiedenen Lebermoofen in der jähjischen Schweiz. P. Schweinizit Awd. Diele Pezize wurde non Albertini und Schweiniz um Niesty in der Laufig entdedt und al Var. zu P. clandestina geitellt. Herr Auerswald hält fie von der P. clandestina durd: capula patula (nec clausa) sporisque fusiformibus utrinque acutiusculis 12 micromill. longis 1’/s mier. latis für fpecififch verfhieden. P. cornea und P. pygmaea lieferte Herr E. €. Broome aus England, P. tumidula Herr Dr. Rehm. Helotium @Grenseri Awd. Mspt. (Peziza Grenseri Awd. Tauschv.) Cupulis minutis (/2—?,s millim. latis) ceraceis, primo obconieis, mox eupulaeformibus margine tenui erecto, denique applanatis imo hemisphaerieis margine obliterante, extus caesiello-albidis vel disco luteolo concoloribus, tenuissimefurfuraceo-pulverulentis, demum subglabratis, brevissime pedicellatis; stipite primum concolore, dein nigrescente; ascis clavatis, 50 eireiter mierom. longis, 1'/e microm. crassis. Auerswald. Melogramma rubri- colum Tul., Massaria Currei Tul., Diaporthe fibrosa, D. velata, Anthostoma turgidum, Melanconis spodiaea, Hapalo- cystis Berkeley! von Herrn Prof. Nitihfe um Münfter ge: fammelt und eingeliefert; Valsa suffusa Fr. pl. vera: peri- thecia pulveri aureo incumbentia, bei Stralfund auf Alnus- Zweigen von H. Oberl. Fiiher gefammelt; V. ambiens und V. aurea, Xenodochus carbonarius lieferte Herr Fudel; Valsa fibrosa, Sphaeria echinella Cooke, Sphaeria anarıthma B. et Br., Patellaria ligniota Fr., Stictis gramineum, Capitularia Polygoni Rab., Sporidesmium spilomeum B. et Br. nov. sp. Acervulis minutis, punctiformibus, sparsis; sporis obovatis vel celavatis, semipellucidis, fuscis, breviter pedicellatis, tri- vel quadri-etiam 7-septatis, articulis subaequalibus, 0,0008— 0,0015 longis — 0,0004—0,0005 unciae Anglae latis. Sporidesmio fasciculari Corda acervulis rotundis, non effusis, sporisque angustioribus, a Sporidesmio opaco Corda habitu sporisque non constrictis recedit. Batheaston, ad truncos Ulmi cam- pestris, und Sp. adruptum B. et Br. gingen aus England von den Herren Broome und Coofe ein; Hysterium Prostü Duby lieferte 9. Dr. Rehm aus Franken; Podophacidium n.g. Re- — 14 — ceptaculum e basi contracta substipitata obeonicum vel tur- binatum, a centro versus ambitum laciniato-dehiscens. Asei clavati octospori. Sporidia simplieia. Podophacıdium terrestre Niessl. Receptaculo badio, disco sulphureo, exeipulo carnoso e floceis tenuibus densissime contextis formato; ascis elon- gatis, sporidiis oblongis hyalinis uniscriatis. Auf nadter Erde am Nuderlberg bei Grat gefammelt und mit folgender Notiz und beigegebener Zeichnung von Herrn Prof. Niesl eingefandt: Diejer Pilz müßte zur Gattung Triblidium, wie fie Fries in’ der Summa veg. p. 369 definirt, gezählt werden, menn dieje noch beftünde. ber einmal hat Duby in feinem Me&moire sur la tribu des Hysterindes p. 23 mit dem Namen Triblidium eine Gattung der Hpfterineen bezeichnet und demjelben damit eine von der Fries’schen ganz verichiedene Bedeutung beigelegt, dann hat de Notaris eins der Fries’shen Triblidien als Blitri- dium: „Asci 2—4 spori“ (Comment. della societa eryptog. it. No. 5 p. 374) ausgejchieden; endlich hat Tulasne (Carp III. . 151) Triblidium Pinastri Fr. zu Tympanis geftellt. Unfere rt paßt in feine diefer Gattungen und Podophacidium unter: jheidet fi von Phacidium ebenfo, wie Blitridium, nämlich durch das faft oder wirklich geftielte Receptaculum, von Lebterem ipeciel durh 8=fporige Schläuche. Derfelbe lieferte ferner: Gnomonia Niessli Awd., Stigmatea Potentillae, Micro- stroma quercinum = (Üonsosporium quercinum Lasch in Rab. herb. mycol, Fusicladium praecox nov sp. Üaespi- tosum, olivaceum; floceis brevibus, fascieulatis, parce he losis, rarius septatis, simplicibus, apice incisis vel bifureis 1—2-sporis. Bas oblongae 0,0036 — 0,0060 mm, latae, 0,0121—0,0182 mm. longae Uhloculaes peduneulo brevissimo fere verruciformi. In foliis vivis et languescentibus Trago- pogi orientalis. Bon Fusieladium orbieulatum Desm. = F. virescens Bonorden) ijt diefe Form u. W. durch die an beiden Enden gleihmäßig abnehmenden, nicht eis oder birnförmigen und viel größeren Sporen, jowie durch die dichten, nicht den: dritiihen Nafen verjchieden. Capitularıa Graminis Nssl. Teleutosporis irregulariter ovatis seu obovatis vel fere rhom- boidalibus, apice truncatis, rarius rotundatis, 0,024—0,032 mm. longis, 0,020 mm. latis, fuseis. Pedicelli teleutosporis duplo- longiores hyalini; acervuli lineas breves fusco-nigras tor- mantes. In foliis Graminum prope Brünn Martio leg. G. de Niessl. Bon C. Polygoni Rbh. durd die Form und geringere Größe der Teleutofporen, wie auch dur die Vegetation von C. clavata (Niessl) Puccinella truncata Fuckel, der fie in legter Beziehung Ähnlich ift, durch größere und heller gefärbte Teleuto: poren verihhieden. An den meijten Exemplaren wird man kei: mende Zeleutofporen finden. Ustilago neglecta Niessl. Mspt. - 15 — Sporis fusco-atris, oblongis vel ovoideis 0,012 mm. longıs, 0,007—0,009 mm. latis, verruculosis, episporio reticulato. In ovarüis Setariae glaucae pr. Gratz Styriae autumno leg. @. de Niessl. Bon Ü. segetum duch 2—3mal größere Sporen, von Tilletia destruens durch das warzige Epiiporium? und regel: mäßig geftaltete Sporen, von beiden überdies dur die braune Farbe verfhieden. Synchytrium Myosotidis Jul. Kühn. Mspt. Spec. nov. tuberculis ag.regatis, confluentibus, primo luteis, dein fuseis; cellulis nutrieis subrotundis, plerumque ovoideis, maxime emersis, praecipue hypnosporangium unum, non rare bina, rarius trina concludentibus; hypnosporangiis rotundis, fuseis, diam. 0,06—- 011 mm. Bon allen befannten Synytrien fpecifiich verichieden, fteht e8 nahe dem Synchytrium Mereurialis Fckl. und dem Synchytrium Anemones Woronin (vergl Bot. Btg. 26. Jahrg. Nr. 7 ©. 101), weicht abervon beiden ab durd) die hervorragenden Nährzellen, wie dur Form und Größe der Dauerzellen. An den Stengeln, Blättern, Blumenblättern und Blüthenftielen lebender Myosotis strieta in Schlefien von Herrn Brof. Z. Kühn entvedt. Schließlich noch die merfwürdige, von Herrn Durieu an den Wurzelfafern des Scirpus parvulus ent: dedte Ustilago marına Tulasne. W. Ladomwig, Flora von Berlin Anleitung, die im weiteren Umfreile von Berlin wild wahienden und häufiger fultivirten Pflanzen auf eine leichte und fichere Weile durch eigene Unterfuhung zu bejtimmen. Berlin, 1868. Die Bearbeitung ift nach der analytichen Methode, welche für den Anfänger im Allgemeinen wohl pracijh, dod aud nicht ohne gemwilfe Bedenken ift, denn es ift ein Schlüfjel, der jtellenweife nicht jchließt. Die Hedwigia wird ihrem PBrinzipe nah nur von den mit aufgeführten Gefäßfryptogamen berührt, mworunter fi) jedoch Zr findet, mas aus jenem Gebiete nicht Schon längit ee wäre. N. Kühn (Beitihrift des landwirthichaftlihen Central: Vereins der Provinz Sadjen. 1868. Nr. 6.) beobachtete die Rhizoctonia violacea Tul. (Rübentödter) nicht nur auf Zuder: rüben, wo fie faft alljährlich zum Schreden der Rübenbauer ihren zerftörenden Einfluß übt, jondern au an den Wurzeln der Zuzerne, de Bary aud am Fenchel und andern ee %. Kühn fogar au an Kartoffeln und neben diejer eine zweite Rhizoctonia, genannt. Soloni, welche letere von eriterer mejent- — 126 — lid verichieden ift, fowohl in der Farbe und Entwidlung der Fäden, wie in der Beichaffenheit der Fortpflanzungsorgane. Mipbildungen von Laubmoosfrühten beobachtete Dr. ®. Bfeffer (Hahresbericht der Naturf. Gef. Graubündens, 13. Heft 1868) eine Dicarpie (Zmillingsfruht) an Bryum versicolor und eine Zricarpie (Drillingsfrucht) an Bryum pal- lens. Dies Factum ift von um fo größerem Intereffe, da Miß- bildungen, jo häufig fie fih an höher organifirten Gemwächien finden, äußerjt jelten in den niedern Gewächsgruppen erfcheinen, ne unter Mipbildungen nicht bloße Verfümmerungen veritebt. Mittheilung. Nachitehend theilen wir das vorläufige Programm der im Sept. d. 3. in Dresden ftattfindenden 42. Berjammlung deutiher Naturforfher und Aerzte mit: 1. Die Verfammlung beginnt am 18. Sept. ($ 9 der Statuten) und endigt am 24 Sept. 2. Obgleich die Berjammlung hauptfählih aus deutichen Naturforihern und Aerzten bejteht, jo ift doch die Vetheiligung ausländiicher Gelehrter in hohem Grade willfommen. 3. Die Derfammlung befteht aus eigentlihen Mitgliedern und aus Theilnehmern. Mitglied kann nad $ 3 der Statuten nur ein Schriftjteller im naturwifjenfchaftlichen oder medicinijchen Sache werden, Theilnehmer ein Jeder, welcher fih wifjenichaftlic oder praltiid mit den genannten Fächern beihäftigt ($ 6 ver Statuten). Stimmberectigt find nur die anwejenden Mitglieder ($ 7 der Statuten). 4. Sowohl jedes Mitglied, als jeder Theilnehmer bat bei Empfang der Aufnahmefarte drei Thaler zu erlegen. 5. Das Aufnahmebureau, in weldem die Aufnahmefarten, die Quartierbillets und jonftige Feftkarten ausgegeben werden, befindet fih im Barterre des Bolptechniftums (Antonsplag), und wird vom Mittag des 17. Sept. an geöffnet jein. 6. Die allgemeinen Sigungen finden im föniglichen Reit: hauje (Stallitrage Nr. 2.) ftatt. Die Locale der Sectionsfigungen nr jpäter durch ein fpecielles Programm nambaft gemacht worden. 7. In den allgemeinen Sigungen follen nur Vorträge gehalten werden, die von allgemeinem Interefje find. Wer einen jolhen Vortrag zu halten wünjcht, wird erjucht, dies bald: möglihjt den Gejchäftsführern anzuzeigen, 8. Vorläufig find folgende Sectionen feftgeitellt: I Mathematik und Nftronomie, II. Bhyfif und Mechanik. UI, Chemie und Pharmazie. IV. Mineralogie, Geologie und Baläontologie, V, Botanik und Pflanzenpbyfiologie. VI. Zoologie und vergleichende Anatomie. VII. Vergleichende Pathologie. VII. Anatomie und PBhHfiologie. IX. Innere Medicin. X. Medicinalreform. XI. Chirurgie und Ophthalmologie. XU. Gynäfologie und Geburtshülfe. XIH. Piydiatrie. XIV. Deffentliche Gejundheitspflege und gerichtliche Medicin, XV. Raturwiffenichaftliche Pädagogik. 9. Die Tageseintheilung ijt folgende: Donnerftag, den 17. Sept., von 6 Uhr Abends an: Bor- verjammlung in den Meinholv’ihen Sälen (Morisftr. Nr. 16). Freitag, den 18. Sept., früh 10 Uhr: erite allgemeine Sikung. Nachher Einführung der Sectionen in die für legtere beftimmten Locale. Wahl der Sectionsvorjigenden. Abends auf dem Schillerihlößchen: feitlihe Begrüßung der Verfammelten durch das Töniglihe Minifterium des Innern. Sonnabend, den 19. Sept., von 8 bis 12 und von 2 bis 4 Uhr: Sectionsfigungen. Nachher Bejuh des zoologiihen Gartens. Sonntag, den 20. Sept: Nach freier Verabredung beliebige Ausflüge in die Umgegenp. Montag, deu 21. Sept., früh 10'/ Uhr: zweite allgemeine Situng; vorher Sectionsjigungen. Nadmittag: eine nod zu bejtinmende Ercurfion. Dienftag, den 22. Sept., von 8 bis 12 und von 2 bis 4. Uhr: Sectionsfigungen. Mittwoch, den 23. Sept., von 8 bis 12 Uhr: Sections: fißungen. Nachmittag: eine nod zu beftimmende Ercrfion. Donnerftag, den 24. Sept., früh 10' Uhr: dritte und legte allgemeine Sigung;, vorher: Sectionsfigungen. Abends auf dem Linde'ihen Bade: Abichiedsfeit, gegeben von der biejigen Liedertafel. Freitag, den 25. Sept.: Ereurfion nad Freiberg zur Ber ntgung der dortigen Akademie, der Berg: und Hütten: werte. Be Bejondere Bemerkungen. 1. Mehrere Eifenbahndirectionen haben mit dankenswerther Bereitwilligteit den Bejucern der Berfammlung Fahrpreis: ermäßigungen verjchiedener Art gewährt. Wer hiervon Gebraud) machen will, wird erjucht, die zu feiner Legitimation dienende Aufnahmekarte vor Antritt der Reife zu löjen und ich deshalb zwilchen dem 23. Aug. und 13. Sept. unter portofreier Ein: Vendung von drei Thalern an das Xocalcomite zu menden per Adrejje des Hern Hofrath Dr. Carus, Johannisplag 12. Der Aufnahmelarte wird eine Xijte der von den Eijenbahn- directionen gewährten Bergünjtigungen beigelegt. 2. Wer die Berfammlung ın Gejellihaft einer Dame zu bejucpen gedenkt, wird um gleichzeitige Anmeldung feiner Be- gleiterin gebeten; legtere erhält dann eine auf ihren Namen ausgeitellte Karte. 3. Von Seiten der biefigen Einwohner find zahlreiche Anerbietungen der Gaftfreundichaft eingegangen; wir erjuchen Diejenigen, welche davon Gebraud machen wollen, fich gleichfalls an die vorhin genannte Adrefje zu wenden. 4. Der Bejuh der biefigen föniglihen Sanımlungen für Wifenihaft und Kunft wird den Witglievern und Theilnehmern der Berjammlung dur das Minifterium des Eöniglihen Haufes in zuvorlommenditer Weije erleichtert werden. Den Damen unjerer werthen Gäjte hoffen wir die Gelegenheit zu verfehaffen, während der Sectionsjigungen die biefigen Kunitfanmlungen unter jahverftändiger Führung zu befichtigen. 5. Zufolge der Munificenz Eönigliher und ftädtifcher Be: hörden jtehen noch einige Fejtlichkeiten in Ausjicht, über welche wir in Nr. 1 des Tageblattes das Nähere mittheilen werden, Dresden, den 1. Augujt 1868. Die Geihäftsführer. Geheimerath Dr. C.6. Carus. Hofrath Dr. 2. Schlömild. Unzeige. Sm Selbftverlag des Herausgebers ift foeben erichienen und zur Verjendung bereit: L. Rabenhorst, Lichenes europaei exsiccati. Fasc. XXX. Ten u Redaction: Drud und Verlag 2. Rabenhorft in Dresden. von ©, Heinrich in Dresden. no. HEDWIGIA. 1868. Motizblatt für Kryptogamifde Htudien, nebft Hepertorium für Fryptog. Yiteratur, Anhalt: &. Gäbel, Beitrag zur Kenntniß der Spermatozoiden. — Aueröwald,Xylaria Fuckelii Nke. — Derfelbe, a) Peziza echinulata Awd., b) Phacidium minutissimum Awd., c) Sphaerella maculaeformis Fr. — Derfelbe, Hormosporia oder Sporormia? — Repertorium: Küsping, Tabulae phycologicae oder Abbildungen der Tange. (Schluß.) — Index seminum in horto bot. Berolinensi anno 1867 collect. — Fr. Arnold, Juraflehten — S. O0, Lindberg, Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica. Beitrag zur Kenntniß der Spermatozoiden. Bon €. Gäbel. Im Laufe diefeg Sommers bot jih mir im phyfiologiichen Laboratorium des Berliner landwirthichaftlichen Lehrinjtituts unter der Anleitung des Herin Profefjor Kariten eine Gelegenheit zur Unterfuhung der Brothallien von Osmunda regalis. Die Wider: jprüche, die fih hinfichtlic der Conftruction der Antherozoiden zwifchen verjchiedenen Autoren finden, waren Veranlafjung zu einer näheren Unterfuchung der Antherozoiden, deren Kejultate ich hier mittheile. Nägeli, der Entdeder der Antherozoiden, erklärte diejelben für einen Spiralfaden, welcher frei in jeiner Mutterzele innerhalb des Antheridiums fi) bilde. Bismeilen follte er feine Zelle als Mantel mit jich führen. Suminsti erkannte, daß die Spirale mit Wimpern verfehen fei und be- merkte, daß oft eine Belle hinterher gejchleppt wurde, melde er als Mutterzelle der Spirale erklärt. Dieje Thatjahe leugnete jedoh Wigand (bot. Zeitung 1849 p. 34), während Andere das Bläschen für rein zufällig anjahen, indem der Spiralfaden bei dem Herauswinden aus jeiner Mutterzelle diejelbe nit ganz loswerden fonnte und jo mit fi) führte, jo Merflin 1850: Ueber die Prothallien, in der Linnaea; Hofmeifter jagt gleichfalls: „Das breitere vordere Ende des Samenfadeng ijt, wie ichon oben erwähnt, feitlich ftark abgeplattet. Die Außenjeite der Scrau: benwindung dejjelben trägt zahlreiche Wimpern, die während der Bewegung des Fadens lebhaft jchwingen; am entgegengelegten Ende verjüngt fih der Samenfaden allmählich zu einer faden- fürmigen, jehr langen Spite. Häufig bleibt dieje, in der ur- iprünglihen Aufrollung, in dem Bläschen fteden, innerhalb defjen da3 Spermatozoid entitand.’ Schacht theilte 1849 nach feinen erften Unterfudungen dieje Anficht nicht, fondern glaubte, diefes Bläschen jei unmittelbare — 10 — . Hortfeßung der legten Windung des Spiralfadens, fpäter verließ er dieje Anficht und wandte fich der der obengenannten Autoren zu. smmer wurde das Bläschen aber von diefen für unmefent: lid) und zufällig gehalten und zwar für die Mutterzelle des frei in ihm liegenden Spiralfadens. Ihuret beicpreibt in feinen Recherches sur les Zoospores des Algues 1851 diejelben als flache Fäden, jcehraubenzieber: fürmig gemunden, deren äußerfte Spike eine Reihe Wimpern trägt. Der größere Theil der Antherogoiden ift auf eine große durchicheinende Blafe geheftet, weldhe jene mit fich ziehen, und melde alle Autoren als die Zelle jelbjt betrachten, in welchen vorher das Antherozoid eingefchloffen war. Thuret dagegen Ihließt ih nad aufmerkfamer Unterfuhung und nad Ber: gleihung mit Equisetaceen und Hepaticae diefer Anficht nicht an, jonvdern glaubt, diefe Blafe verdanfe ihren Uriprung der Auflöiung des hinteren Endes der Spirale — Bis jegt alfo it fiet3 Die Spirale für fich als befruchtendes Element angegeben, auf die Blaje jelbit ift in diefer Hinficht Fein Gewicht gelegt. Ganz anders faßt Karjten die Verhältniffe auf: „‚Diefe beiden Beobadhtungen Iehrten zugleich die extremen Formen des bei den Kryptogamen vorkommenden Befruchtungsorganeg fennen: in dem einen Falle nämlich den der Erine des Pollens zu ver- gleichenden Bewegungsapparat, in dem andern die der Intine des PBollens zu vergleichende Zelle vorberrihend entwickelt. In beiden Fällen jedoch ijt legtere als das eigentlich befrutende Organ jtet3 vorhanden; von vielen Beobahtungen freilich überjehen, indem diefe bei den Zellenkryptogamen für einen integri: venden Theil des die Bewegung vermittelnden Spivalfadeng gebal: ten wurde oder weil man bei den Gefäßkryptogamen Spiralfäden beobachtete, von denen die befruchtende Belle abgeriffen war.” Ferner: „‚Die Pollenzellen der Thunbergien mit ihrer in Spirallinien verdidten Jutine erinnern zunädhjit an die fpiraligen Schmwärmfäden der Gefäßfryptogamen und führen uns eine Modification der Equifetenfporen vor, während der Spomoeenpollen mit jeiner ftachlihen Oberhaut als verholzte Vaucherienihwärm: jpore zu betrachten ift, wie e8 die von mir gegebene Entwid- Iungsgei&hichte der Xeßteren nachmeift.” (Karsten, Partheno- genesis 1860.) Nach feinen lebten Unterfuhungen erklärte fi endlich) Schacht (1864, Spermatozoiden) wieder für feine erfte Anficht. Seßt erachtet er wieder das ganze Antherozoid für eine Zelle und das Bläschen für die Ausftülpung oder Anfchwellung des hinteren zarten Endes der Membran.) Schadt, ein Vertreter *) d.h. des Spiralfadens, — 131 — der Mirbel’ichen (von ihm Pringsheim’she genannt) Plasma: _ theorie ftellt außerdem als Endrefultat feiner Unterjuhungen die Anfiht auf, daß das Spermatozoid eine Plasmabildung jei. Hanftein weit diejes jedoch in feiner Unterfuhung der Marsilea 1865 — 66 zurüd: „Aber dennoch ijt die feite Wand der Schwärmzelle jo jcharf gezeichnet und jo miderftandsfähig, daß fie als wirklich feite, von dem dünnflüffigen Saft im Innern geichievene Membran leicht zu erkennen ift. Ich fann fie daher mit Schadht nit Plasmahülle nennen, denn Plasma bedeutet einen formbaren, nicht feiten Stoff, der noch in verjchiedene Geftalt gebracht werden fann und erft zur Bildung von wirklich geftalteten Dingen beftimmt ift.“ Sm Uebrigen jteht Hanjtein volftändig auf Schadht's Standpunkt: „„Belanntlid find bisher die verschieden geitalteten Anhänge der Spermatozoiden bei den farnartigen Gewächfen meilt al3 Refte ihrer Mutterzelle oder als dieje jelbft anzuipredhen, obwohl ihon Thuret diejelben bei den Polypodiaceen und Equisetaceen al3 Theil des Schwärm: fadens jelbjt auffaßt. Bei Marsilea jieht man deutlich) aus der frei im Waffer liegenden Mutterzelle fih den Schraubenfaden, eine beiondere Zelle nachichleppend, herausarbeiten. Jene bleibt, ihres ganzen Inhalts beraubt, leer zurüd, dieje aber, den Mutter: zellinhalt mit fortführend, ift eim integrivender Theil des Spermatozoids jelbit, eine jelbftändige Tochter: Zellenbildung.” „Wie die legte Windung der Schraube in die Zelle felbjt über: geht, war mir bei der ausnehmenden Feinheit des Gegenftandes Elar zu jehen nicht möglich geworden. Es jhien oft, al3 legte fie fi ins Innere hinein. Seht halte ich jedoch mit Schacht dafür, daß fich hier wie bei den andern Verwandten der Faden unmittelbar zu dem größeren Zellraum erweitert und mithin die Höhlung des legteren in den fadenförmigen Theil, jo fein diejer auch jei, fortjegt, zumal da font an einem einfachen und joliden Fadenkörper ihon die ftarke und felbftändige Vitalität, die der- jelbe hier bemeijt, dem BVerftändniß jehwer fallen muß.” Nah Schaht fomwohl, als nad anderen Autoren nimmt der Zellfern in jehr mejentliher Weife bei der Bildung des Sper- matozoids Theil und geht gewiffermaßen in demjelben auf. Neuerdings bat NRoze in den Annales des Sciences natu- relles (1867) jeine früheren Benbadtungen, jchon in den Bulle- tins soc. bot. de France 1864 —65 veröffentlicht, zujammen: efaßt und hierin die Anficht ausgeiproden, daß der Spiral- Faden die Blafe umjchließe; daß erfterer lediglih Bewegungs: organ Sei, legterer dagegen allein das befruchtende Element ent: balte. Noze kommt zu diefer Anficht durch Vergleihung mit den Equisetaceen. Er jließt fi aljo der Karjten’ichen, ihm wie e8 jcheint unbefannten, Meinung an. * — 12 — Straßburger bagegen meint, daß alle von Hanitein für Marsilea angegebenen Verhältnifie au auf die Antherozoiden von Oeratopteris Anwendung finden (Betersburg 1868). sn der That jegen die Antherozoiden einer genaueren Be: obahtung durch ihre geringe Größe und durch die Schnelligkeit, mit welder jie nad ihrem Austreten aus den reifen Antheridien in Bewegung übergehen, einige Schwierigkeit entgegen. In den Antheridien jelbit läßt ji ihre Entwidlung faft gar nicht be- obahten, da die Umdurchfichtigkeit des Objektes diefes hindert. Leichter gelangt man zu einem Rejultate, wenn man Anthero- zoiden aus einem Antheridium, Turz vor deien volljtändiger Reife auf dem Objectträger geöffnet, in Beobachtung nimmt. Der Uebergang aus dem ruhenden Zuftande zur Bewegung ift bier bedeutend langjamer als gewöhnlich und deshalb leichter zu verfolgen. PBrothallien von Osmunda regalis eignen fi außer: dem vorzüglich zur Unterfuhung, weil die Mehrzahl der Anthe- ridien auf dem Rande angebeftet ift und deshalb frei und deut: li dafteht. Man findet gemwöhnlih Antheridien in den ver: Ihiedenjten Entwidiungsitadien und Faun leicht ein geeignetes, d. h. ein noch nicht vollitändig veifes in Beobachtung nehmen. Die reifen Antheridien öffnen jich bei Einwirkung des Waflers jofort, weniger reife aber bedürfen einer längeren Einwirkung befjelben. E3 wird eine Art Dedelzelle abgehoben und die Antherozoiden treten heraus; einige, die wenigften, gerathen bald in Bewegung, andere, die Mehrzahl, laffen gar feine weitere Entwidlung wahrnehmen, höditens ein ihmwaches Aufquellen, modurh die Wandungen der Spirale deutlicher werden, und nur ein Heiner Theil läßt feinen Entwidlungsgang, da er denfelben jehr langjam durhmacdt, deutlicher verfolgen. Diefe legteren eignen ich vorzüglich zu Beobachtungsobjecten. Bei allen Antherozoiden bemerkt man, daß das Bläschen, aus welchem jich der berrichenden Anficht nach das frei darin liegende Spiralband berausichraubt, nad) der Befreiung von diejem bedeutend anjchwillt, indem jedenfalls erit jet die Endosmoje ihr Spiel beginnt. E3 treten aber dabei Erxfchei- nungen ein, welche Zweifel darüber auffommen laffen, ob die herrihende Anfiht die richtige jei. Ein eigentliches Heraus: Ihrauben des yadens Tann man troß des langfamen Entwidlungs: ganges nie erfennen, im Gegentheil bemerkt man bisweilen, daf; der Faden, wenn er zum Theil frei geworden ift, mit dem nod) nit gelöjten Theil das Bläschen eingefehnürt umfaßt, und zwar tritt das Bläschen mit der weiteren Entwidlung deutlih aus diefer Einihnürung hervor, indem zugleich der Faden fich ablöft, immer aber bleibt diejer mit etwa "/s feiner Länge dem Bläschen angebeftet. Bisweilen gelingt e&8 dem Faden nur jehr fchwer, 13° — fi volftändig abzulöfen und zeigt dann das Bläschen fehr lange eine Einfhnürung nur auf einer Oeite. Zu gleicher Zeit mit diefer Entwidlung der Antherogoiden treten noch andere Erfcheinungen ein. Rings um das Antherozoid erfcheint ein heller Hof, welcher bei genauerer Betrahhtung aus verjchiedenen Kreifen zu beftehen fcheint, als wenn die jchleimig gewordene Zellmand bereit3 aus verfchiedenen Berdidungsichichten beftünde, die jegt gelöft werden. Dann ericheinen die Win- dungen der Spirale deutlicher und lagern dieje bei Osmunda nicht dicht nebeneinander, fondern find dur einen Ziifchen: raum getrennt, indeffen könnte diefes auch erjt durch Einwirkung des Waffers auf das von der Spirale eingeihloffene Bläschen hervorgebracht werden. Bisweilen löft fich der Faden mit einem Stüd ab, aber auch ohne daß ein Zerreißen des Bläschens einträte. Bald nachdem der Faden frei geworden, zeigen fich aud die Wimpern, melde num noch nicht geftredt, jondern in der Richtung der Spirale liegen. Mit der Stredung der Wim- pern beginnt die Bewegung. Selten bleibt die äußerte Schicht der bier, bei Osmunda, gewöhnlich gänzlih Schleim gewordenen der Erine übrig, deren fpiralig verdicte Innenjchicht den Spiral- faden daritellt. Um die fchnelle Entwicdlung und Bewegung des Antherozoids zu mindern, wurde verfucht, das Waffer, in welchem die beob- achteten Prothallien lagen, zu verdiden und wurde hierzu Quitten: ichleim am pafjendften gefunden. Mit feiner Anwendung ge: lingt e8 bei paffender Goncentration leicht, die Entwidlung und Bewegung fo zu verlangjamen, daß man diejelbe jehr gut zu verfolgen im Stande il. Man fann deutlih die Bewegung der Spirale verfolgen, welche nicht immer conftant mit der Spige voran, Sondern auch in umgekehrter Bewegung getroffen wird; ferner das Schlagen der Wimpern und damit die Thatjache, daß diefelben eine Verdidung ander Spige zu haben jcheinen, welche, wie Schacht jedenfalls richtig meint, durch die Bewegung verurfacht wird. Das Antherozoid erjcheint im Schleime auffallend größer und Harer, ala im gewöhnlichen Waffer. Das Bläschen mit feinem, bald aus Amylum, bald aus Chlorophyll und anderen Bläschen beftehenden Inhalt, wird vollitändig deutlich fichtbar. Die Bewegungen der nicht durd Schleim gehbemmten Anthero- zoiden dauern fehr lange, diefe dagegen verlieren viel jchneller die Kraft, ein foldhes Hinderniß zu überwinden, nah nicht zu langer Zeit liegen fie regungslos.. Man Fan dann deutlich erkennen, daß die Spirale mit etwa !/s ihrer Länge dem Bläschen angebeftet ift, im Ganzen etwa 2 Windungen madht und daß die Bewimperung auf der nicht angehefteten Fläche der Spirale weiter hinunterreicht, ala auf der Önftfläche, ein Umstand, dureh — Bi - melden fi möglichermweife die Drehung des ganzen Körpers um feine Achfe erklären ließe, Leider gelingt e3 jhwer oder gar nicht, Antherozoiden ala Präparate aufzuheben, was für verihiedene Entwidlungsftufen bon Wichtigkeit wäre. Bei dem Verfuche, Tolche Entwidlungs: ftadien aufzubewahren, wurde eine interefjante Beobadhtunggemadht. Es wurde carboljaures Natron angewendet (2'/2:1000). Beim Zulag defjelben zu dem im Wafler liegenden Bräparat wurde, wenn derjelbe nicht zu gering war, der Spiralfaden fofort un: fichtbar, Blafe und Wimpern blieben fihtbar und wurden mo- möglich nod) Elarer, die Bewegung des Antherozoids hatte auf: gehört, während die Wimpern noch Lange fortfuhren zu fchlagen. Nach einiger Zeit zeigte fi) an der ganzen Mafle eine Bewegung, von der Auflöfung des Fadens herrührend; die Wimpern hör: ten auf zu jhringen und fehließlich, aber exft nad jehr langer geit, wurde die Blafe dur Einwirkung des NReagenzes aufge: löft, dagegen erlitt fie bei geringem Zufaß des Reagenzes feine Beränderung. Diejes Verhalten der Antherozoiden ift nicht geeignet, die Anfichten der genannten Autoren, mit Ausnahme von Karften, zu unterflügen, wohl aber Tann man fi) mit Einfachheit den anzen Vorgang erklären, wenn man die Spirale als Verdidungs- Ki der Erine auffaßt, das Bläschen dagegen als Syntine, Die äußere Schicht der Erine geht in Schleim über, welcher fich bei völliger Reife im Wafler Löft, weshalb kaum ein Reft der: jelben zurüdbleibt; nur ausnahmsmweife war bier, bei nicht ganzreifen Antherozoiden von Osmunda, die äußerte Schicht der Erine nicht Ihleimig, während nach Hanftein’s Beobachtung der Marsilea diefes bort Regel zu fein fheint. Das ftreifige Aufquellen diejer jchleimig gewordenen Erine fpricht gleichfalls für das Vorhandensein verichie: dener Verdidungsschichten derfelben, da man beim Ablöfen des adenz ein Zerreißen oder Berften der Sntine niemals bemerft, fo pricht diejes jowohl als der Umjtand, daß man bisweilen das Bläs- hen, wie oben bejchtieben, eingefchnürt findet, dafür, daß der Faden außerhalb und nicht innerhalb des Bläschens lagert. Die Wirkung des carbolfauren Natrons auf das Antherozoid |pricht dafür, daß das Ganze durchaus fein einzelliges Organ, wie Schadht annimmt, fein Fann, fondern es ift aus verjchiedenen Bellen zufammengefegt. Das Verhalten des Spiralfadens, wel: her dur das Neagenz fofort afficirt wird, während die Wim: ver no gar nicht ihre Lebensthätigkeit eingeftellt haben, zeigt, aß Wimpern und Spirale nicht in directem Bulammenhang fteben, erftere alfo nicht etwa als Ausftülpungen der Spirale zu betrachten find. Wir müffen überhaupt die Lebensthätigfeit, welde fih in der Bewegung Aufert, nicht mit Hanftein in der Spirale, fondern in den Wimpern fuchen. „Sede Wimper des - 15 — Flimmerepitheliums der Baucheren-Schwärmjporen, jowie jede Wimper der Antherozoidenzellen und Spiralfäden ift ein haar: förmig ausgewachlenes Bläschen, welches Höchft wahrscheinlich durch große Imbibitionsfähigkeit feiner ungleihförmig verdidten Wandungen und durch großes Diffufionsbeftreben feines In- haltes mit Wajler die bis zu feiner völligen Berflüffigung einige Zeit andauernden Schwingungen erleidet, welche den Körper fortbewegen, an dem fie haften. Nur die Unfenntniß mit der Entwidlungsgeichichte diefer Zellen fann die Anficht auffommen Laffen, die Wimpern feien unmittelbare Auswüchle des Primordial: ichlauches.” (Kariten, Barthenogenefis.) Da die zarte Blafe (die Sntine) gleichfalls ichwer von dem Reagenz angegriffen wird und intact bleibt, während der Spiralfaden, wie e3 jcheint, aufgelöft wird: jo müfjen wir darin einen neuen Grund gegen die Annahme fehen, dab Spirale und Blaje eine continuirliche Zelle ausmachen. Jedenfalls ijt obige Erklärung der Entjtehung der Spirale al3 innere Verdidungsichicht der Außenzelle (Primine) des Antherozoids, nah Analogie aller übrigen Spiralfaferbil: dungen im Pflanzenreihe, die einfachite und zugleich diejenige, welche mit allen beobachteten Erjcpeinungen vollftändig im Ein: Hang jteht. _ Xylaria Fuckelii Nke. Pyr. I. p. 7. Eine von Fudel gefammelte fterile Xylaria, auf den Früchten von Carpinus gewadhjen, jchien dem Herrn Profeffor Nitjchte fo viel habituelle Aehnlichkeit mit der Xylaria Oxyacanthae Tul. (Carp. II. p. 15 T. XII. 1—10) zu haben, daß er, auch von der Gleichheit des inneren Baues überzeugt, beide für identisch hielt und fie mit obigem neuen Namen belegte. Sch beobachtete dieje Xylaria bereit3 feit Jahren und fanmelte fie voriges Jahr am 10. Auguft endlich auch mit völlig veifen PVyrenien (alfo feineswegs blos fteril, wie Herr Profeflor N. in der Hedwigia S. 84 über mich zu berichten beliebt), und bin deshalb im Stande zu beurtheilen, ob die obige Conjectur auf Wahrheit berube, oder nicht. Ih jah Hunderte von fterilen Eremplaren, aber darunter nieht eines, welches getheilt war, wie Tulasne jeine X. Oxya- eanthae abbildet und ausprüdlich hervorhebt: „alii contra et ii forsan prioribus frequentiores, compressi, bifidi aut multi- artiti et palmato-digitati fiunt,“ jondern ic) jah ftet3 nur ein: ach pfriemlihe Eremplare. Den ichwarzvioleten Filz, welchem die Keulen der X. Oxyacanthae entipringen follen, jabh ich aud) nicht, wohl aber bier und da einen erdbraunen. Was aber am meiften gegen die Vereinigung beider Arten ipricht, ift der Um- ftand, daß Tulasne von feiner Art jagt: „Thecae angustissime =. = lineares, obtusae, breviter deorsum attenuatae, O mm , 08—1 in longitudinem obtinent et prope ex toto sporis octonis singulae replentur,“ während bei der fraglichen Form die Shläudhe jo lang geftielt find, wie bei Xylaria Hypoxylon, und mit ihnen aud in jeder andern Beziehung übereinjtimmen. Die Pyrenien find °/ı bis 1 Millimeter breit, weit bervortretend und lafjen dadurch die Keule, da fie nur einzelne Stellen der: jelben bededen, unregelmäßig Tnotig ericheinen. Die Sporen weichen ebenfalls nicht von denen der X. Hypoxylon ab, jo daf; denn der einzige Unterschied der neuen Art in’ den fugeligen Conidien zu fuchen ift, welche in H. Hypoxylon lanzettlich find. Da der Name X. Fuckelii, als für zwei Arten aufgeitellt, natürlich nicht ferner bejtehen fan, fo jchlage ich für die auf Carpinus-Früchten wadhjende Art den Namen Aylaria Delitschü vor, zu Ehren des Dr. Delitih, Docent der geographiihen Wiffenichaften an der Univerfität Leipzig, welcher diejes feltene Gebilde vor Jahren zuerjt bei Leipzig im Rofenthale auffand und zahlreich fammelte. Außerdem muß idy noch berichtigen, daß ih fie einzig auf Carpinus-Früchten fammelte; auf Kleinen Holziplittern wachiende ganz ähnlihe Eremplare zeigen andere Gonidien und gehören demnach nicht hierher. Auerswalb. Peziza echinulata Awd. n. sp. (P. patula Rbh. Fung. eur. 1009, nec 425, quae vera P. pa- tula P. sec. cl. Dmz. Aur. se. nat. 2. XV. p. 132. P. eiliaris $. globulifera P. sec. Dinz. 1. 1. p. 130. Cupulae minutae epiphyllae vel hypophyllae, gregariae, primo globosae, demum explanatae, brevissime stipitatae, albae (exsiccando sensim lutescentes), extus dense villosae, pilis omnibus apice globoso-capitatis, globulis echinulatis, discum humidum medio obscure ocellatum elegantissime radiato- marginantibus; ascis maturis clavatis, breviter stipitatis, 8- sporis, 60 micromill. fere longis, 6 microm. latis; sporis 2- serialibus, fusiformibus, utringue acutis, reetis v. curvatis v. more Pleurosigmatum sigmoideis, 15—18 microm. longis, 2 microm, latis. Die Größe der im feuchten Zuftande flahen Scheibe Ihwanft wilden '/4 und */ Millimeter, Der nur im feuchten Buftande ihtbare dunkle Augenpunft auf der Mitte der Scheibe jeheint nur dem Stielhen zuzufchreiben zu fein, welches durch die dünne Scheibe durchfcheint. Im trodnen Auftande ift derfelbe nicht mehr fichtbar. — 137 — Sb fammelte diefe zierlihe Art am 1. Juli 1868 jehr zahlreich in der Harth bei Leipzig auf vorjährigen Eichen: blättern. Auerswald Hormosporia oder Sporormia? Infolge meiner Ungemwißheit darüber, welcher von beiden Namen die Priorität bejitt (vergl. Hedw. 1868 ©. 65), bat Freiherr von Hohenbühel (genannt Heufler) die Güte gehabt, mir mitzutbeilen, daß im zweiten Bande de3 Giornale botanico italiano die Gattung Hormospora De Not. aufgeitellt wurde. Da nun diefe Veröffentlichung im Jahre 1844 erfolgte, jo hat diefer Name natürlich die Priorität vor dem 1845 ebenfalls von De Notaris gebrauchten Namen Sporormia (Micr. it. decas V. No. 6). Da indeß De Notaris felbft den früheren Namen be- feitigt bat, auch Gejati und De Notaris in dem Comment. della soe. erittol. it. No. 4 (1863) p. 234 den jüngeren Namen (Sporormia) beibehalten, jo glaube aud) ic) berechtigt zu jein, mich troß der entgegenftehenden Priorität für denfelben zu ent: jcheiden. Uebrigens füge ich den bereits publicirten 8 Arten die Diagnofe einer feitdem aufgefundenen neunten Art hinzu: Sporormia vexans Awd. Pyreniis immersis, ovoideis, membranaceis, nigris, ostiolo mamillaeformi atro coronatis, ascis clavatis, breviter stipitatis (120 microm. longis, 20 mierom. latis), 8-sporis; sporis T7- meris (42 microm. [absque muco hyalino] longis), articulo tertio reliquis majore, sporarum segmentis 7 microm., tertio majore 9 microm. latis, et 4 microm., tertio terminalibusque 6 mierom. longis. Diefe Art fand ih am 1. Juli 1868 bei Leipzig auf Reh: toth, gefellig mit Sp. intermedia und Ascobolus ciliatus Schm. Die Pyrenien find vollftändig in das Subftrat eingejenkt und durchbrechen daffelbe nur mit dem fhmwarzen matten ostiolum, welches fich bisweilen auch) fegelförmig verlängert. Wenn ber Vegtere Fal nicht eintritt, fo ift e3 unmöglich, die Pyrenien von denen der Sp. intermedia zu unterfcheiden, und erft das Mitrofkop eigt, ob man diefe oder jene Art vor fich hat. Infolge diejes mftandes mählte ich den obigen Namen. Auerswald. - mW - Ropertoriun, F. Tr. Kützing, Tabulae phyeologicae oder Ab: bildungen der Tange. Band XVII. T. 1-50. Nord: baufen, 1868. (Schluf.) Gelidium linoides. (Kg. nov. sp.) G. capillare elonga- tum, alterne ramosum, ubique fere aequierassum, diaphanum, corneum, ramis elongatis gracilibus virgatis, iterum ramulosis, ramulis brevibus distantibus alternis, raro oppositis, demum in carpoclonia clavata pedunculata transientibus. — In archi- pelago Sandvicensi. Gelidium coarctatum. (Kg. nov. sp.) G. rigidum, cor- neum, ramosum, phycomate complanato filiformi bi-tripinnato, pinnis inferioribus distantibus, superioribus dense approxi- matis, interdum conglomeratis; pinnulis demum in carpoelonia intumescentibus. — Ad oras Brasiliae. Gelicdium micropterum. (Kg. nov. sp.) G. parvulum, complanatum, basi in samos subaequales divisum, ramis tri- er vel supradecompositis, a basi ad apicem sensim ilatatis, pinnulis in carpoclonia demum transformatis; eysto- carpiis iterum pinnulatis, obtusis vel subemarginatis — Cap. Bonae Spei. Gelidium repens. (Kg. nov. sp.) G. parvum, caule setaceo repente, ramis planis anguste linearibus, irregulariter dichotomis, subcorymbosis, apice obtusis — Nova Caledonia. Gelidium fastigatum. (Kg. nov. sp.) G. phycomate filiformi parum compresso, dichotomo fastigato, segmentis apicem versus sensim attenuatis. — Cap. Agulhas Gelidium serratum. (Kg. nov. sp.) G. complanatum, bipinnatum, pinnis pinnulisque oppositis approximatis lincari- lanceolatis acutis margine serratis. — Cap. Bonae Spei. Gelidium apieulatum. (Kg. nov. sp.) G. elongatum, phycomate angustissime ligulato, margine dense ciliato-den- tato, laxe bipinnato, pinnis tortis, basi et apice nudis, medio pinnulatis, pinnulis approximatis sursum decrescentibus, carpo- clonia filiformia irregulariter ramosa, apiculata gerentibus. — Ad oras Africae. Gelidium polyacanthum. (Kg. nov. sp.) G. minor, filiforme rigidum, irregulariter bi-tripinnatum, jugamentis basi ramelliferis, pinnulis in carpoclonia spinosa intumescentibus, — California. Gelidium lingulatum. (J. Ag. „Suhria lingulata.“) G. elongatum, gracile, phycomate plano angustissime lineari, basi attenuato, margine obsolete denticulato, in segmenta elongata — 19 — diviso, segmentis apice pinnatis, pinnis conformibus, raro pinnulatis, interdum margine spiniferis. — Ad oras chilenses. Gelidium multicorne. (Kg. nov. sp.) G. mediocre, complanatum, stipite elongato basi diviso, superne irregulariter et dense pinnato-multifido, summitatibus hine latioribus lobu- latis, illine angustissime furcato-ramellosis, omnibus dense approximatis. — Nova Üaledonia. Index seminum in horto bot. Berolinensi anno 1867 eolleet. — In dem diefem index beigegebenen „Appendix specierum novarum etc.“ finden wir folgende, in den Kreis der Hedwigia gehörende Arten: Selaginella Mettenii A. Br. Sureuli elongati, prostrati et radicanti-repentes, versus apicem adscendentes, pinnatim ramosi. Rami inferiores remoti, superiores approximati, breves, horizontaliter expansi, 3-6-ramulosi, ramulis simplieibus vel infimis bifidis. Rami accessorii ex axillis foliorum axillarium paginae inferioris (nee non superioris) demum prodeuntes, in sureuli primarii formam exerescentes. Radices tenues, ge- minatae, postica major et antica minor. Caulis dorso et ventre subcarinato-convexus, utrinque sulco lato exaratus, vasorum fasciculis 3 superpositis, medio majori, supremo tenuissimo. Folia herbaceo-viridia, ubique dimorpha, in caule primario remotiuscula, in ramis conferta, sed vix contigua; lateralia antica, subpatentia, reeta vel paullulum sursum incurva, sub- aequilatera, ovalia vel ovali-lanceolata, inferiora vix, superiora brevissime acuminata, acuta, basi inferiore libera et leniter subcordato-exeisa, superiore attenuata, ad ?,3 integerrima an- guste albomarginata, prope apicem denticulata. Folia inter- media in caule primario lateralibus vix minora, in ramis duplo-triplo-minora, adpressa, oblonga, breviter acuminata, basi oblique adnata et utrinque brevissime et anguste sub- auriculata, integerrima, dorso carinata et stomatibus per'totam superficiem sparsis albo-punctata. Epidermis paginae supe- rioris foliorum e cellulis orbicularibus margine subflexuosis chlorophyllo .repletis, paginae inferioris elongatis flexuosis chlorophylli granula minora vel omnino nulla continentibus. Spicae in apieibus ramulorum, a dorso compressiusculae, bracteis conformibus. Selaginella brevipes A. Br. 8. Griffithii hort.; M’Nab in Transact. of the bot. soc. of Edinb. IX. (1867) p. 8; Baker in Gardn. Chron. 1867, p. 1190 (non Spring). Sureuli cau- ' lescentes frondiformes. Stipes brevis, basi stolones breves mox assurgentes emittens. Lamina ovato-triangularis, e tri- pinnato deerescens, ramulis versus a angustatis, Caulis goniotrope tetragonus, facie leviter bisuleatus, dorso rotun- — 140° — datus vel deplanatus, albido-stramineus. Folia herbaceo-viri- dia, subtus pallidiora, in stipite inferne subhomoeomorpha, laminae lateralia subpostica, distantia (in ramulis subcon- tigua), ovato-oblonga (in ramulis angustiora), leviter falcata, obtusiuscula vel subacuta, latere anteriore inferne valde dila- tata rotundata albomarginata dense serrato-denticulata (in ramulis laxius paucidentata), versus apicem et toto margine posteriore integerrima, basi posteriore attenuata, nervo supra prominulo, subtus sulcato; axillaria lateralibus non majora, subaequilatera, utringue ad apicem usque serrato-denticulata; interimedia duplo-triplo minora, convergentia, oblique ovata (in ramulis oblonga), cuspidata, basi oblique inserta subcor- data, margine serrato-denticulata (in ramulis paucidentata vel subintegerfima), dorso sulcarinata. Spicae graciles, ramulis multo angustiores, exacte quadrangulares. Bracteae sub- homoeomorphae, ovatae, breviter acuminatae ‚ marginatae, serrato- denticulatae. Microsporangia oblonga. Microsporae parvae, albidae, acute cristatae, reticulatae. Isoötes Tuckermani A. Br. Vegetatio aquatica submersa. Rhizoma parvum bilobum. Folia minus numerosa, plerumque recurva, tenera, media longitudine Imm. lata, versus apicem vix conspicue attenuata, teretiuscula, fasciculis fibrosis peri- pherieis carentia, sed stomatibus parce instructa. Vaginae margines aceurrentes angusti, hyalini. Sporangium minutum, velo ad medium fere tectum, pallidum, collulis epidermidis sclerenchymaticis aureo-fuscescentibus raris et sparsis ornatum. Microsporae sublaeves vel vix conspicue tuberculatae. Macro- sporae 0,56 ad 0,66mm. erassae, inter angulos acute promi- nentes grosse et laxe rugatae, rugis elevatis varie erosis, a vertice radiatim excurrentibus, in faciebus vertieis subparal- lelis et parce anastomosantibus, in facie basali irregulariter subreticulatis. Isoötes Engelmanni A. Br. in Flora 1846 p. 178; Sillim. Journ 1847 p.53; Asa Gray Man. ed. IV. p. 606. Amphibia, emergens, Talids, plerumque polyphylla et longifolia. Rhizoma crassum, bisuleum. Foliorum vagina squamiformis plerumque elongata et pallida, marginibus acceurrentibus hyalinis; lamina utrinque plus minus evidenter marginata, antice planiuscula, dorso valde convexa, fasciculis fibrosis periphericis 4 (acces- sorüis nullis) percursa, stomatibus instructa. Velum angustum, decurrens. Labium non productum, subexeisum. Lingula basi cordata, oblonga. Sporangium plerumque pallidum et cellulis sclerenchymatieis destitutum. Microsporae laeves vel tuberculis parum conspieuis subdenticulatae. Macrosporae albae, 0,48—0,58 crassae, inter angulos rugis elevatis irregu- lariter dentatis favoso-retieulatae, =. Mi Isoetes Melanopoda Gay in litt. Apr. 1863; Du Rieu de Maisonn. in Bull. de la soc. bot. d. France XI. (1864) p. 102. Vegetatio amphibia vel subterrestris. Rhizoma subglobosum deorsum intumescens, sulco angusto in lobos duos rotundatos radicibus ubique obsitos divisum, sursum foliorum faseiculum gerens basi bulbi instar consertum, erectum vel modice diver- gentem. Foliorum vagina squamiformis dorso praeter mar- inem hyalinum fusco-nigricans, nitida, rarius (in specimini- us aquaticis?) fusco-variegata vel pallida; lamina subulata, angusta, rigidiuscula, utrinque acute marginata, antice plana vel medio paullulum elevata, dorso valde convexa et carinata, fasciculis fibrosis periphericis primariis 4 et in latere postico accessoris minoribus utringue 4—8 percursa, stomatibus crebris instructa. Velum angustum vel angustissimum, utrinque longe decurrens. Labium productum, obtusum vel truncatum, saepius bifidum, rarius acuminatum Lingula magna, cordata, labio triplo longior, tugacissima. Epidermis sporangiorum cellulis sclerenchymaticis erebris varie junctis fuscescentibus signata. Microsporae tuberculis minutis acutiusculis praeser- tim in statu sieco conspicuis quasi denticulatae. Macrosporae omnium minimae, 0,30—0,40 mm. crassae, albae, depresso- globosae, angulis verticis nec non angulo eirculari angustis parum prominentibus, faciebus omnibus tuberculis minutissi- mis dense congestis parum elevatis et passim subconfluentibus exasperatis. Marsilia Drummondit A. Br. in Linnaea XXV. (1852) p. 721; Monatsb. d. Ak. d. W. Oct. 1863, p. 426 M. ma- eropus Hook. Ic. pl. X. (1854) t. 909 (non Engelm.). Spe- ciosa, robusta, rhizomate plantae fructiferae dense constipato, Foliola late spathulata, integerrima vel fronte obiter crenu- lata, dense villosa, superficie demum glabrescentia, decrepita flavescentia vel luteo-fuscescentia. Sporocarpia ex infima basi petiolorum solitarie vel rarius geminatim orta, pedunculo triplo vel quadruplo longiore strieto suflulta, adscendentia, modice compressa, oblique ovata, secus lineam dorsalem recta, linea ventrali valde convexa, apice valde obliqua, ad maturi- tatem usque pilis argenteo-canescentibus vestita, depilata fusco- lutea, vix conspicue costata. Dentes ad basin superiorem sporocarpii approximati, breves, obtusi, superior latior demum (in fructu bene maturo) decorticatus atronitens. Sori utrin- - que 6—10. M. (Drummondiü var.) macra A. Br. Omni parte minor et tenuior, rhizomate minus constipato. Pedunculus sporo- carpio duplo triplove tantum longior, minus strietus. Sporo- carpium fere horizontale, brevius et magis tumidum, nonnun- quam linea dorsali concava sursum curvatum, pilis arctius — 12 — adpressis fuscescentibus vestitum, depilatum sordide olivaceum Dentes sporocarpii paullo longiores. Sori utringue 6-7. M. (Drummondii var.) salvatrix Hanstein in Monatsb- d. Ak. Febr. 1863 p. 103; A. Br. in Monatsb. Oct. 1863 p. 427. Speciosa, rhizomate etiam in planta fructifera elongato. Foliola fronte crenata vel erenato-ineisa, erenis 6—8 rarius pluribus, deerepita brunneo- vel coffeaceo-fuscescentia, Pe- duneulus sporocarpio triplo- ad quadruplo longior, leniter curvatus, Sporocarpium adscendens, compressum, ovale, linea ventrali convexiore subobliguum, apice rotundatum, ad ma- turitatem usque pilis fuscescentibus dense vestitum, depilatum intensius fuscum et conspieue costatum. Dentes quam in M. Drummondii genuina fortiores, inferior longior obtusus, su- perior acutus, maturitate non decorticatus. Sori utrinqgue 8—12. M. (Drummondii var.) elata A. Br. Statura fere praece- dentium, rhizomate plantae fructifera6 valde constipato. Fo- liola integerrima vel fronte leniter repando-crenata, villosa, decrepita flavescentia. Pedunculus longissimus sporocarpium quinquies ad vigesies longitudine exsuperans, erectus. Sporo- carpium erectum, valde compressum, ovale vel oblongum, subaequilaterum, altero latere basi brevissime bidentatum, pilis argenteo - canescentibus ad maturitatem usque dense vestitum, depilatum laete aut griseo-fuscum, conspieue costa- tum. $ori utrinque 7—D9. Fr. Arnold, Jurafledten. Nr, 296-318, Enthält: Leptogium lacerum var. filiforme Arn., Imbricaria phy- sodes var. labrosa Ach., Callopisma vitellinellum Mudd., Pyrenodesmia fulva Anzi, Lecanora Sambuci P., Acarospora rufescens (Borr) Hepp, Scoliciosporum holomelaenum (FIk.) var. corticolum Anzi, Arthonia petrosa Arn. n. sp., Thelidium Nylanderi Rabh. exs., Th acrotellum (Ach.) Arn, Lithoicea chlorotica (Ach.) var, Verrucaria papillosa Körb. (Forma!), V. submersa Hepp (Forma), V. caleiseda f. lactea Hepp, V. caleiseda f. alocyza Hepp, V. caleiseda f. caesia Anzi, V. caleiseda f. caleivora Mass., Opegrapha varia var. pulicaris H. saxicola Stiz., Arthonia globulosaeformis (Hepp), A. mar- morata (Ach.) Nyl., Cyphelium albidum Körb., Conioeybe hyalinella Nyl., Conioeybe furfuracea var. sulphurella Whbeg., Abrothallus Smithii Tul. Nachträge zu 100b. Catopyrenium Tremniacense Mass., 165b. Diploicia epigaea (P.) Mass., 280b. Biatorina erysiboides (Nyl), 238b. Cyphelium parietinum Nyl., 292b. Lecanactis plocina (Ach.) Mass. L. R u Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica, Förhandlingar. IX. 1868. Musei novi scandinavici. S. ©. Lindberg. 1) Bartramia (Glyphocarpus) dreviseta Lindb. Synoica, densissime caespitosa, valde fusco-radiculosa, caule densifolio, foliis e basi brevi et obovata fere sensim in subulam ereetam acutissimam, margine planam et serrulatam attenuatis, nervo continuo, applanato latissimo, subulamque fere solo formante, seta brevi erassiuscula, inter bracteas inclusa, capsula magna suberecta et regulari, subglobosa, plicata, ore parvo, peristo- mio nullo vel simplici, maxime rudimentario et irregulari hyalino, laevissimo, sporis majusculis, papillulosis brunneis, operculo minuto, convexo, medio paulo elevatiore, calyptra submitriformi, uno latere fisso. Ins. Maasöe prope Mageröe Finnmarkiae oce. (Th. Fries. S. Henschen.) 2) Orthotrichum scopulorum Lindb. Autoicum, caule rigido, foliis obseure viridibus, angustius ovato-lanceolatis, obtusis, margine valde revolutis, carinatis, cellulis omnibus chlorophylliferis, papillosis, seta sat longa, capsula magna emergente, collo ad basin abrupto, eylindrico-oblonga, sieca sub ore strangulata, suburceolata, jugis latis, distinetissimis, ore lato, peristomii dentibus per paria arcte connatis, hya- linis, laevissimis, apice grosse perforatis, eristatis et trabe- culatis, linea mediana perforata, eiliis octo a dupliei serie cellularum, hie illie appendieulatis, calyptra magna, lurido- straminea, nitidula, glaberrima, campanulato-conica, sporis fuseo-viridulis, pellueidis, papillulosis, androecio in ramulo proprio apicali. — In rupib. granit. insul. Kattön, 2 mill. ex oppid. Lovisa in prov. Nyland. Fenniae. (Autor.) 3) Seligeria crassinervis Lindb. Autoica, fusca, foliis abrupte angustatis in subulam brevem, patulam , obtusiuscu- lam, integerrimam et a nervo crassissimo solo formatam in- ferne subeanaliculatam, superne plano convexam, seta 2—3 mm. longa, crassa, leniter curvata, capsula indistincete obliqua, pyriformi, sicca suburceolata, pachyderma, dentibus peristomii acutis. Rup. calear. mont. Billingen prov. Westergöthland Speciae. (Cleve.) 4) $. acutifolia Lindb. Autoica, perparva, folüis viri- dissimis, superioribus ut et bracteis perichaetii e basi plus minus vaginante abrupte angustatis in subulam subteretem setiformem acutissimam et pungentem fragilem crenulatam nervo totam fere subulam formante, seta gracillima brevissima 1 mm. longa, capsula parva, apices bractearum orifieio vix superante, leptoderma, pallida et pellucida, breviter pyriformi, SER brevi, dentibus peristomii brevibus, fere obtusiusculis, tostro operculi brevissimo, capsula quadruplo breviore, vix obliquo. Rup. cale. ins. Gotland. (Cleve.) ß. longiseta Tandb. planta major, seta 2-3 mm. longa, capsula alte emergente, rostro opereuli longiore, magis obliquo. 5) Bryum mamillatum Lindb. Autoicum, dense caespi- tosum densifolium, foliis rigidis, erecto-patentibus, latissime ovalibus, breviter acuminatis, valde concavis, limbatis, mar- gine fere ad medium revoluto, superne serrulato nervo crasso, ut apiculo serrulato excedente, cellulis magnis, eisdem limbi in 2—3 stratis dispositis, capsula pendula, plus minusve turgido -pyriformi, brunueo-lutea, opaca, pachyderma, sicea rugulosa et sub ore minuto leniter constrieta, operculo con- vexo-plano, mamillato, peristomii dentibus rufescentibus, pro- cessubus e membrana basilari, supra medium dentium pro- ducta, angustissimis, e dentibus liberis, eiliis subnullis, sporis permagnis, androecio in ramulo proprio apicali. In ripa arenos. amnis Gothemsän ins. Gotland. — in litor. maris ad Fägelvik et Othem insulae, (Cleve.) — Ins. Aland. (Bo- mansson.) 6) Anomodon apieulatus B. 8. Dioicus, obseure viri- dis, ramis strietis subteretibus, obtusis, foliis e basi erecta ovato-cordata et auriculata patenti-divergentibus, abrupte an- guste lingulatis, obtusis, vulgo minute apiculatis, ad basin undulatis et spinoso-superne denticulato-papillosis, margine recto, nervo supra medium dissoluto, cellulis, praeeipue auri- cularum, valde elevato-papillosis, capsula brevius pedicellata, eylindrico ovata, operculo breviter rostrato, annulo nullo. Rupes silic, mont Kissakallio ad Kaitas paroeciae Asikkala prov. Tavastland Fenniae, (Norrlin. Silen.) -— Billingen. (Cleve.) 7) Thuidium gracile B. 8. Autoicum repens, pallido- luteum, tenue, subpinnatum, paraphylliferum, caule dense radieuloso, foliis caulinis et rameis erecto-patentibus, profunde plicato-concavis, cordato-ovatis, abrupte subulato-acuminatis, acumine serrulato, margine revoluto, nervo in acumine sensim dissoluto, eisdem ramulinis ovatis, acuminatis, minus concavis, margine recto, superne serrato, bracteis perichaetii radicantis profunde plicatis, margine valde revoluto, integro, nervo erasso, in subula dissoluto, seta 1,5 em. alta, capsula elliptica, operculo convexo-conico, alte acuteque mamillato. In radice arbor. prope Skarpneck ditionis Holmiae. (Lindb ) (Schluß folgt.) Redaction: Drud und Berlag 2. Nabenborft in Drespen. von €, Heinrich in Dresden. m 1. HEDWIGIA. 156. Motizblatt für krypfogamifhe Studien, nebft Aepertorium für Eryptog. Yiteratur. Anhalt: Aler. Braun, die Gharaceen Afrita’s. — S. O. Lindberg, Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica. (Shluf.) — &. v. Niefl, über Asplenium adulterinum Milde und fein Vorkommen in Mähren und Böhmen. — 5. Milde, Monographia Generis Osmun- dae. — %. Milde, Index Botrychiorum. — P. ©. Xorenb, über die Moofe, die Herr Ehrenberg in den Jahren 1820— 1826 in Negppten, der Sinai» Halbinjel und Syrien gefammelt. — Anzeige. — Berichtigung. Repertorium, Alerander Braun, die Characeen Afrika’s. Berlin, 1868. (Aus dem Monatsbericht der F. Akademie der Willen: Ichaften zu Berlin vom December 1867.) Der Berfaffer giebt uns zunächit neue Hoffnung auf die längft verheißene Monographie der Characeen, die vorliegende Arbeit wird als Vorbote nur deshalb gegeben, da ihm von vielen Seiten Material zugegangen ift, morunter fi fo manche neue Art und Form findet, die er nicht länger zurüchalten möchte. Afrika ift im Allgemeinen arm an Arten, der Norden hat ficd noch am ergiebigiten gezeigt. Im Ganzen befigt Afrifa 22 Hauptarten oder Typen, von denen 5 cosmopolitiich find, näm: lid Nitella hyalina, Tolyp. nidifica, Char. foetida, contraria und fragilis; 4 der alten und neuen Melt mit Ausihluß von - Auftralien angehören: Nit. syncarpa, mucronata, Char. coro- nata und aspera; 1 der alten Welt allein: Ch. crinita; 3 blos Europa und Afrifa: Lychnoth. alopeeuroides, Ch. imperfecta und galioides; 1 Afrifa, Afien, Amerifa und Auftralien: Ch. mnopus; 1 Afien, Afrifa und Amerifa: N. acuminata; 1 Seite und Afien: Ch. brachypus; 1 Afrifa und Amerifa: N. Zeyberi; 3 Afrita und Auftralien: N. myriotricha, plumosa und Ch. Diehopitys; 1 Afrifa ausichließlih: Nit. trieuspis. Hierauf folgt eine tabellariiche Weberficht der 22 Hauptarten und 45 Subipecies, und zum Vergleich eine zweite Tabelle der europäifchen Arten mit ihren Unterarten. Bevor der Verf. zur „‚Bechreibung der einzelnen Arten‘ übergeht, beipricht er den Werth und die Begrenzung der Haupt= tippen mit ihren Formenkreifen. Die bier niedergelegte An- ihauung jcheint uns für die Syftematit von jo großer Bedeutung, dag wir e3 im Interefie unferer Lejer, denen die Monatsberichte nicht zugänglich find, für geboten erachten, diejelbe hier wörtlich abdruden zu lafjen: - 16 — Die Jamilie der Characeen ift, ungeachtet ihrer ausge: dehnten Verbreitung über den Erdball, und ungeachtet des großen Antheils, den fie an der Bevölkerung füher und Ihiwachlalziger Semwäffer nimmt, doc) eine morphologiich jehr eng begrenzte, Daher die jhon dem wenig geübten Blicke unverkennbare Nehn- lichfeit aller ihr angehörigen Formen, die leichte Erfennbarkeit ver Jamilie als joldher. ‘Aber innerhalb deg engen Bildungs: Freies, in welchen die Familie fich bewegt, zeigt fich eine große Wandelbarkeit der Formen; die wenigen Gattungen und nicht jehr zahlreichen Arten Lafjen fich nicht fo auf den Lriten Blicl unterscheiden, wie die Familie. Relativ entferntitehende Formen zeigen oft täufchende Nehnlichkeit, während nabejtehende in ihrem Anjehen weit auseinander gehen. Die Unterfuchung muß über den oberflächlihen Anjchein hinausgehen, um unter den wandel- baren Merkmalen die fefteren ihren) herauszufinden, welche einmal gefunden, fichere Anhaltspunfte zur Erkennung der der Art nah zufammengehörigen,, fonie zur Untericheidung der der Art nach verichiedenen Formen geben. Die Verfolgung des Aufbaues des Characeenleibes in feiner Entwicelungsge: Ihichte läßt uns die praftifch bewährte Wichtigkeit diefer Merk: male, als mehr oder minder tief greifender typiiher Modifica: tionen, auch von der theoretiichen Seite erkennen, während die ausgedehnte Berbreitung der in folder Weiie charakterijirten Formen über große Welttheile, ihre Haltbarkeit unter verichie- denen Himmelsftrihen und bei vielfach abweichenden äußeren Bedingungen, uns die pecifiiche Bedeutung diejer typifch charaf: teriiieten Formen zur: Gewißheit bringt. Man überzeugt fich, daß die Familie der Characeen nicht, wie es anfangs jchien, ein Chaos fchwwanfender und vericehivimmender Formen, fondern ein aus Gliedern gebildetes Ganze darftellt, aus Sliedern, die, vom Gefichtspunfte der Entwidelungsgeihichte, ihrer Stufen und möglichen Richtungen aus betrachtet, füch ungezwungen aneinander: reihen und wie die Zweige eines gemeinjamen Stammbaumes ericheinen, theils in derfelben Richtung übereinandergereibt, theils gegenjäglic auseinanderweichend. Aber nicht alle Formen, die wir als Arten zu unterfcheiden durch die Beitändigfeit gemiffer Merkmale veranlaßt werden, haben eine jo tief greifende typische Bedeutung; auch ihrer Natur nach untergeordnete Verfchieden: beiten der Zahl") und Größe?), des abjohrten oder relativen?) ') Zahl der Blätter im Qnirl, der Glieder des Blattes jelbft, der Rin- denzellen einer Reihe und, was damit zufammenhängt, der Stacheln, der gien an einem Gelenf ır f. w. °) Größe der ganzen Pflanze, bejonders aber der Antheridien und Sporangien ır. f. w. °) Verhältmig der Größe der fterilen und fertifen Blätter, der Yänge der Blättchen im Vergleich zum Sporangium, des Krönchens im Vergleich zum Cporangiumt ır. . mw, — 41T — Mafes der Theile können in fo beträchtlicher Weije und unter Berhältniffen des Vorfommens auftreten, daß wir nicht umbhin fönnen, fie als Zeichen der Artverjchiedenheit zu betrachten. ES ergiebt fi aber hieraus, daß nicht alle Arten von gleichem iyitematifhem Werthe find, vielmehr die einen einen höheren Hang, die anderen eine untergeordnetere Bedeutung bejigen. Noch beftimmter können wir jagen: Ein ipecififcher Typus Fan in Wirklichkeit entweder durch eine einzige Art, oder auch Durch mehrere Arten repräfentirt jein. Dies führt zu der Unterfcheidung von Haupt: und Unter: arten, deren Einführung in die Syitematik jhon mehrfach, wenn auch nicht gerade mit diefer Bezeihnung, verjucht worden ift, namentlich bei großen, in Beziehung auf die Begrenzung der Arten jchwierigen Gattungen. Fries nennt in feiner Bear: beitung der Gattung Hieracium die Hauptarten Stämme (stirpes) und bezeichnet fie nach derjenigen Unterart, welche ihm die hervorragendfte, am meijten harafteriftiiche zu fein Icheint (stirps Hieracii Pilosellae, H. vulgati ete.). Spring in der Mono: graphie der Lycopodiaceen nennt fie Artengruppen und benennt jie nad) der häufigiten und befanntejten der inbegriffenen Arten. Da e8 aber mehr oder weniger willführlich ift, welche Unterart man als die Hauptform oder das Centrum einer folhen Gruppe betrachtet, fo würde es richtiger fein, jeder Gruppe oder Haupt: art ihren befonderen Namen zu geben. Sch habe jedocd wegen mannigfacher Zmeifel, namentlich in Beziehung auf die den Hauptarten zu gebende Ausdehnung, bisher unterlaffen, eine folche doppelte Namengebung conjequent durchzuführen. 63 ift begreiflich, daß die Unterarten innerhalb ihrer Kreije fi) näher berühren, als die Hauptarten, e3 entjteht dadurch die Schwierigkeit, daß man oft zweifelhaft ift, was al3 Unterart, was mur als Varietät zu betrachten fei. Eine Scharfe Grenze läßt fich ficherlic nicht ziehen, und bie Entiheidung wird fic) mehr auf die Würdigung der Unterfcheidungsmerfmale und die Analogie, als auf die Kenntniß oder Nichtkenntniß irgend mel- her Mittelformen gründen müflen. &3 verfteht fi, daß eine Form, die nicht als bloße Varietät, fondern als Unterart gelten fol, nicht ephemer fein darf, jondern eine zeitliche und räumliche Beitändigkeit haben muß. Am deutlichiten bewährt fidh Dies, wenn verfchiedene Unterarten, gejellig neben einander vorfont: mend, ihren Charakter bewahren, wie 3. B. Nitella opaca und itata in der Berliner Gegend, oder Chara foetida und hispida, die fich fast allenthalben beilammen finden, oder, um ein Bei: fpiel aus einem anderen Gebiete anzuführen, Kquisetum hiemale und variegatum an den meijten Orten, io fie beifammen wachien. Schwieriger ift die Beurtheilung in folhen Fällen, wo jehr ähn- liche, aber doch nicht ganz übereinftimmende Formen fie) durch * — 18 — tweite Räume getrennt finden. Wir werden in foldhen Fällen, wenn die Unterschiede nicht allzu unerheblich find, mehr geneigt fein, fie al3 analoge Arten verjchiedener geographiicher Gebiete, al3 als bloße Abarten zu betrachten. Zweifelhafter wird die Auffaffung, wenn fih zwifchen Formen, die wir nad ihren Charakteren als Arten gelten zu laffen geneigt find, Mittelfor: men finden, zumal wenn folde Mittelformen nicht in Gefell: Ihaft beider Endformen, ja wohl gar von beiden getrennt, vor: fommen, jo daß fie nicht al3 Bajtarde betrachtet werden Fünnen. Sp jchließt fih N. translucens durd) N. brachyteles innig an N. mucronata an; dieje ift in einigen zarteren Formen (N. fla- bellata K.) von N. graeilis kaum zu unterfcheiden, welche Selbjt wieder dur einige zweifelhafte md jeltene Mittelformen an N. tenuissima und batrachosperma fich innig anfchließt. Chara erassicaulis ift eine Mittelform zwiichen Ch. foetida und Ch. hispida, bald der einen, bald der anderen fich mehr annähernd, viel jeltener als beide, nicht unter beiden, fondern von beiden getrennt oder nur in Gefellfhaft der einen von beiden vorfom: mend. „Se feltener folche Mittelformen find, je mehr fie für fi jelbjt eine gemifje Beftändigfeit haben, um fo weniger dürfen jie ung veranlafjen, Formen, die fich im Allgemeinen als conftant erweilen, als bloße Abarten zufammen zu ziehen. Ein foldes Zulammenziehen führt zur Aufftellung von Arten von monftröfer Ausdehnung, deren untergeordnete Formen viel leichter in ihrer Verjchtedenheit, als in ihrer BSufammengehörigkeit erfannt wer: ben. Außer der eben angeführten Reihe von Nitella translucens und mucronata bi3 zu N. tenuissima und batrachosperma mögen die Equiseta hiemalia hierfür als Beifpiel dienen, die. von dem riefigen fingerdiden E. robustum bis zu dem zwerg: baften und fadendiinnen E. scirpoides, wie Milde gezeigt hat, alle durch Uebergangsformen, die jedoch zum Theil äußerft Selten find, zufammenhängen, twiewohl fie im Allgemeinen ihre Charaktere conftant bewahren. Dur die Unterscheidung von Arten ver: Ihiedenen Ranges in der angedeuteten Weife fcheint mir eine einfachere Auffaffung der Art einerjeitS gewahrt und andererfeits ebenjo das mejentliche YZufammengehören gewiffer Arten aner: fannt zu fein. Das Mißverhältniß ziwifchen den monftröfen Arten im obigen Sinne und den gewöhnlichen Arten Löft fich dann einfach dahin auf, daß e8 Typen giebt, die durd) eine einzige Ipecifiiche Form repräfentirt find (Hauptarten ohne Unter: arten), und andere, die in mehr oder minder zahlreiche Unter: arten auseinander gehen, ebenjo wie es artenreiche, artenarme und monotype Gattungen giebt. Wenn auf diefe Weile in Beziehung auf Einficht in die Öliederung der Gattung, durd Seftitellung der Vertwandtichafts- freife der Arten, etwas gewonnen zu fein fcheint, jo darf man ne 7 doch nicht glauben, dab nunmehr allen Anforderungen in Be: siehung auf Gruppirung der Arten Genüge geleiftet jei. Auch im Gebiete der Hauptarten wiederholt fich die Schmwierigfeit der Artbegrenzung. Auch bier giebt es wieder jolche, die jich Ichärfer von den übrigen abjondern, und wieder andere, die ih näher berühren. In manden Fällen wird man über die Trennung oder Vereinigung derielben verjchieden urtheilen, je nachdem man gewifjen maßgebenden Charakteren einerjeit3, und gemwilen erfahrungsmäßigen Annäherungen andererjeits, ein größeres oder geringeres Gewicht beilegt. So ann man 5. B. zweifelhaft fein über das Gewicht der Vertheilung der Geichlechter (Monoecie oder Diovecie). Meine bisherigen Erfahrungen haben mir bei feiner einzigen Art diefer Familie ein Schwanfen in diejer Bes ziehung gezeigt, ich habe daher monvecijche und dioecische Formen ihrer Beitändigfeit wegen niemals derfelben Hauptart zugetbeilt, wiewohl dadurch zumeilen im UWebrigen äußerit ähnliche Arten getrennt werden. LZäßt man eine hierauf fich jtügende Sonderung nicht gelten, fo muß man N. flexilis und syncarpa, ebenjo N. hyalina und congesta, ferner Ch. Hydropitys und Dicho- pitys, Ch. gymnopus und Martiana ete. in je eine Hauptart vereinigen. Die Berinderungsverhältniffe, insbejondere die des Stengels, gehören unzweifelhaft zu den wejentlichiten Merkmalen; dennoch finden wir die Rinde bei einer und derjelben Art zus weilen entiwicelt, zumeilen nicht, wie 3. ®. bei Lychnoth. bar- batus. Dies könnte, indem wir weniger auf Anz und Abwejen: beit, als auf Bejchaffenheit der Rinde jehen, dafür preden, daß die von mir bisher getrennten Gruppen der Ch. coronata und Ch. scoparia, von der die eritere unberindeten, die legtere be: tindeten Stengel befigt, die aber im übrigen Bau fich jehr ähn- ih find, zufammenzuziehen feien. Unter den Charen mit Doppel- reibiger Berindung bietet die relative Entwidlung der Haupt: und Zwiichenreihen der Rindenzellen einen jehr beachtenswerthen Unterjchied, der e3 möglich macht, die Gruppe der Oh. foetida von der der Ch. contraria zu unterjheiden und dadurch zivei Reihen von Arten zu fondern, die fich zum Theil jehr ähnlich und ohne Beachtung diejes Unterjchiedes faum ficher zu bejtimmen find. Der betreffende Charakter, den ich im Allgemeinen jehr beftändig gefunden habe, hat nur infofern eine ihwace Seite, ala der Unterjchied in der Stärke der Zellen der Haupt= und Zwiichenreihen (primären und jecundären Rindenzellen) in einigen sällen faft verihmindend gering ift (Ch. baltica). Criwägt man zugleih, daß es fich hier überhaupt nur um ein Proportiong: 'verhältniß handelt, jo fann man geneigt jein, beide Gruppen in eine zufammenzuzichen. Ich habe es nicht gethan, nicht jo: wohl wegen der jehr großen Zahl der Unterarten, die dadurd vereinigt würden, jondern um nicht eine Hauptart aufzuftellen, - WM — deren Unterarten felbft wieder in zwei untergeordnete Gruppen vereinigt werden müßten. Ich erwähne endlicy noch der Bul- bille, deren fyftematische Wichtigkeit verfchiedener Beurtheilung ausgejegt fein Kann. Die fehr eigenthümlichen, einzelligen Bulbille an der Wurzel von Ch. aspera haben mid) veranlaftt, diefe Art als Hauptart von der Oruype der Ch. galioides (eonnivens, fragifera) zu trennen, bei welcher die Bulbille ents weder erbbeerartig find oder gar nicht zur Ausbildung kommen. 2 (Schluß folgt.) Notiser ur Sällskapets pro Fauna et Flora fennica, Förhandlingar. IX. 1868. Musei novi scandinavici. 8. O, Lindberg. (Schluf.) 8) Hylocomium subpinmatum Lindb. Dioieum, plus minusve viride, nitidum, caule glaberrimo, sat densifolio, apice vulgo attenuato et arcuato-deflexo, innovationibus subdendrei- deis et-pinnatis, ramis et ramulis flagellari-attenuatis, areuato- deflexis, apice saepe radicantibus, foliis siceis undulatis et leniter tortis, semiamplexicaulibus, e basi latissime deltoidea, in auriculis excavatis undulata, concava, plicata et erecta patentibus-divaricatis et abrupte tenui-acuminatis, serrulatis, nervis vulgo binis brevissimis, bracteis e basi vaginante in- tegerrima et enervi tenui-acutissimis integris, seta 2—4 cm. alta, apice leniter decurvata, capsula Bo sicea distinete plicata, opereulo magno, depresso-conico, brevissime et recte apiculato. In graminosis: Scandinavia. — Bavaria. — Helvetia. — Bohemia vel March. Brandenb. — Silesia (teste Milde). — Japonia. 9) Fontinalis graeilis Lindb. dioica, gracilis, faseieulato- vamosissima, inferne foliis denudata, sed fructus gerens, ra- mulis triguetris acutissimis, foliis trifariis, usque in infima basi, novellis solum exceptis, scissis, ovato-lanceolatis, obtu- siusculis, margine recto, cellulis angustis, rigidiusculis, ala- vibus distinctis, bracteis perichaetii radicantis rotundis, obtu- sissimis, brevissime apiculatis, cellulis magnis, valde inerassa- tis, capsula magna, ovali globosa, basi truncatula, inaequali et uno latere ad basin lenissime ventrieosa, sieea infra ori- fhieium amplum valde constricta, rufula, margine rubello, valde pachyderma, peristomii fusco-purpurei dentibus lanceolato- subulatis, erectis, retieulatis, intus parcius trabeeulatis cono lancellato humili parum appendiculato, sporis imagnis intense viridibus, operculo rufulo, humiliter eonieo. — Fennia. — Livonia. — Dalmatia, — Silesia, -— 51 — 10) F. antipyretica L. var. ß. gigantea Sull. Multo vobustior rigida, minus ramosa, inferne foliata, apieibus obtu- sioribus, foliis viridi-lutescentibus, aeneo-brunneis vel aureis nitidis rigidioribus, magis complicatis et acutius carinatis, basi latioribus caulemque magis amplectentibus et maxime cymbi- formi-concavis, apice incurvis, nonnullis interdum bilaceratis, cellulis chlorophyllo et zuttis oleosis impletis, vesiculo pri- mordiali vix corrugato. Ins. Gotland. — Wisby. — Krems- münster Austr. super. 11) Sarcoscyphus sparsifolius Lindb. Paroicus, sat ro- bustus, sparsifolius, strato corticali caulis subsimpliei, foliis acute incisis, lobis acutiusculis, margine reeto, bracteis infra medium connatis, lobis leniter inflexis, concaviusculis, invo- lucri lobis acutis, calyptra magna. Kongsberg Norveg. (Uleve.) 12) Duvalia pilosa (Horn) Lindb. Autoica, fronde an- gusta, crassa, porOosa, intus maximam partem cavermnosa, cel- lulis laxis et non incrassatis, carpocephalo sat alto, supra sublaevi et poroso. Reg. alp. et subalp. Scandin. — Fennia. Kamtschatka. Zwei einander naheitehende Genera Dauteria und Clevea werden genauer charakterifirt: Sauteria N.-Es. Pedunculus carpocephali profunde bi- vel unicanaliculatus, paullum fragilis et cellulas intus clavu- lato-incrassatas eircumeingens. Carpocephalum supra recepta- eulo communi distinctissimo convexum, receptaculis propriis basi connatis, apice tantum bilabiatis. Androecium disciforme, brunneolum, maximam partem frondi immersum ab epidermide ejus obteetum et a squamis purpureis circumdatum, pone insertionem pedunculi communis positum vel in medio ejusdem frondis pauca subseriata. S. alpina N.-Es. autoica, fronde majore, latiore, tenui, subplana, emarginata, marginibus late membranaceis undu- latis, squamis ventralibus paucioribus, marginem frondis haud attingentibus, pedunculo carpocephali vulgo apicali vel laterali, paullum fragili, profunde bi-vel unicanalieulato et cellulas intus elavulato-inerassatas eircumeingente, squamis ad in- serfionem carpocephali paueis, brevibus et a receptaculis propriis oceultis, carpocephalo supra convexo, receptaculis propriis basi connatis, reetis, sat elongate obovatis apice -tantum bilabiatis, haud complanatis nec eristatis, sporis sat magnis, exosporio tenuiore, brunneo, dense sed sat humiliter verrucoso, haud papilloso, nee eristato, elateribus medio 3— 5spiris, spivis dilutius brunneis. Suecia. Norvegia. Olevea Lindb. Pedunculus carpocephali perfeete teres eompaetus fragilissimus et a cellulis conformibus, haud in- — 12 — erassatis, construetus, Carpocephalum receptaculo communi carens, supra medio impressum et eruciatim profundissime sulcatum, receptaculis propriis fere liberis, apice profundius bilabiatis. Antheridia disereta h. e. haud in androecio disei- formi colleeta, sed in linea mediana frondis propriae sparse immersa, scriata. Cl. hyalina (Somm.) Lindb. Dioica, fronde minore an- gustiore crassa, late canaliculata obtusa, raro emarginata, marginibus angustius membranaceis vix undulatis , Squamis ventralibus numerosis, marginem frondis attingentibus vel superantibus; pedunculo carpocephali vulgo in medio frondis enato, perfecte tereti, compacto, fragilissimo, squamis ad insertionem carpocephali copiosis, longe dependentibus, carpo- ‚ cephalo supra medio impresso et cruciatim profundissime ae ‚, receptaculis proprüs fere liberis, oblique obovatis leniter complanatis, longitudinaliter eristatis, apıce et latere externo fere ad medium dehiscentibus, sporis fere dimidio majoribus, exosporio erassissimo, fusco brunneo, dense, grosse et altissime rugoso-cristato et verrucoso, papilluloso, elateribus medio 3 raro 4 spiris, spiris brunneis. Norvegia. Fennia. Spitsbergen. Zulegt folgt eine Weberjicht der Genera der Marchantiaceen. Fegatella wird zu Cynocephalum Wigg. prim. Fl. hols. p- 32 (1730); Reboulia zu Asterella P.-B. in Lam. Ene. meth. IX. Suppl 1. p. 502 (1810). 3 Milde. V1 Band der Verhandlungen des naturforfhenden Vereines in Brünn. 1868. Ueber Asplenium adulterinum Milde und jein Vor: fommen in Mähren und Böhmen. ©. v. Niepl. Der um die Kenntniß der Kryptogamen: Flora Mährens fo verdiente Autor bringt hier unabhängig von den von mir in Nr. 13 und Nr. 28 der bot. Ztg. veröffentlichten Auffägen über dafjelbe Thema eine genaue Beichreibung der angeführten Pflanze und ihrer Standortsverhältniffe und Fommt zu dem Nejultate, daß er die Pflanze für ein durch den Standort auf Serpentin modificirtes Asplenium viride anfieht. Außerhalb von Deutichland ift übrigens bis jet die Pflanze noch nicht gefunden worden. Auf den Serpentinen bei Kimoges in Frankreich wächt nur Asplenium Trichomanes. — 13 — Monographia Generis Osmundae Auctore Dr. J. Milde. Cum 8 Tabulis. Propriis expensis ©. R. Societat. zool.-botan. Vindobonae. 1868. Typis C. Uberreuter. Sch ließ es mir angelegen fein, die Synonymie der Arten vor Allen fejtzuitellen, was mir durch Erlangung aller wich: tigen Driginal:Eremplare möglich geworden il. Zu größerer Bequemlichkeit wurde daher auch ein 65 Nummern umfaffender Index Osmundarum dem Werke beigegeben. Die Eintheilung der 7 unterfchiedenen Arten geichah nad) dem Grade der Fie: derung unter Benugung der bereit3 vorhandenen Prest’ihen Namen. . S I. Euosmunda Presl emend. Folia bipinnata. Nerva- tio Neuropt. — Sphaeropteridis. 1. O. regalis. 2. O. bipin- nata. 3. ©. lancea. S II. Osmundastrum Presi emend. Folia pinnata, pinnis pinnatipartitis. Nervatio Pecopteridis. 4 0. cinnamomea 5. OÖ Ulaytoniana. S III. Plenasium Presi emend. Folia pinnata, Nervatio Pecopteridis. 6. O. javanica. 7. O. Presliana. Der Behandlung der Arten gebt ein geichichtlicher Theil voran. Bei der Charafterijtift wurde auch auf Leptopteris und Todea Rüdfiht genommen und jo die anatomischen Eigenthüm: lichkeiten des ganzen Genus feftgeftellt. Diejelben bejteben na- mentlih in dem Auftreten eigenthümlicher Hautporen auf dem unteriten Theile des geflügelten Blattjtieles, ferner dem Bor: fommen von jchwärzlihen Baftzellen an den verichiedeniten Theilen der Pflanze und gallertführenden Zellen in der Um: gebung des Holzkörpers der Leitbündel. Eine genauere Unter: fuhung wird hier zum erften Male über das Verhältniß der Fruchthäufhen zu den Nerven bei den verichiedenen Arten anz geftellt und die wahre Geftalt der Sporangien und ihres Ringes erläutert. 3. Milde. Index Botryehiorum. Auctore Dr. J. Milde. Verbdl. der zool..bot. Gefellfehaft in Wien. 1868. p. 507—516. Voran geht ein Conspectus specierum. $ 1. Eubotrychium Milde. Basis infima gemmas inelu- dens undique clausa; cellulae epidermidis rectae. Negmenta secundaria laminae sterilis catadroma. = M = a) Affinia. Lamina sterilis oblonga 1. ovata, in media planta 1. superius posita. Segmenta secundaria 1. laeiniae inter se parallela I. radiata. Gemmae nunquam pilosae. 1. B. Lunaria 2. B. boreale. 3. B. erassinervium. 4. B. matricariaefolium. 5. B. lanceolatum. b) Ternata. Lamina sterilis petiolata basilaris, in statu evoluto semper ternata. Gemmae pilosae 1. nudae. 6. B. ternatum. 7. B. simplex, c) Klata. Lamina sterilis late deltoidea in media fere planta posita, bi-quadripinnatisecta. Gemmae semper pilosae. 8. B. lanuginosum. 9. B. daueifolium. S Il. Osmundopteris Milde. Basis infima petioli gemmas includens rimä longä verticali aperta; cellulae SRaAmIpadH flexuosae. Lamina sterilis late deltoidea in media planta posita, bi-quadripinnatisceta. Segmenta infima secundaria laminae sterilis anadroma. Gemmae semper pilosae. 10. B. virginianum. Ein zweiter Berfuh wird am Ende des Index vorgeführt. S 1. Eubotrychium. a) Glabra. In superiore stipitis parte fascieuli 4—3. Stomata in utraque laminae sterilis pagina. Gemmae nudae. 1. B. simplex. 2. B. Lunaria. 3. B. boreale. 4. B. crassi- nervium. 5. B matricariaefolium. 6. B, lanceolatum. b) Prosa. In stipite faseieulus maximus areuatus soli- tarius licet 7—14. Stomata in superiore laminae pagina nulla. Gemmae pilosae. 7. B. ternatum. 8. B. daueifolium. 9. B. lanuginosum S II Osmundopteris. 10. B. virginianum. Der Index, bei deffen Abfafjung fämmtliche wichtigere Ori- ginal-Eremplare vorlagen, umfaßt 123 Nummern. Sch mache bierbei auf das Vorkommen einer fehr jeltnen Art aufmerkfam, die noch weiter zu verfolgen wäre. Unter der Bezeichnung Botrychium rutaceum fand ich das nordifhe B. lanceolatum A’ngstr. 1) von Col de Balme (Umgebung des Mont Blanc) in Kunze's Herbar, und 2) von Pontresina im Engadin in Boiflfier’s Herbar. 3 Milde. — 15 — leber die Moose, die Herr Ehrenberg in den Jahren 1820 — 1826 in Aegypten, der Sinai:Halbinjel und Syrien gefammelt. Von PB. ©. Lorent. Mit 15 Tafeln. (Aus den Abhandlungen der f. Akademie der Wiffenjchaften zu Berlin, 1867.) Die Moosjammlung, melde den Gegenjtand’ der vorliegen: den Arbeit bildet, lag bisher jeit mehr als 40 Jahren unbeachtet und unbearbeitet im Berliner Herbar verborgen. Troß der ge vingen Zahl der Arten ericheint fie aber doch als die reichite und interejlantefte, die aus den genannten Ländern je gefommen, indem fie an Zahl der Arten alle aus denfelben bisher befann- ten Mooje um ein mehrfaches übertrifft. Sie zählt 43 Spezies, von denen 11 Aegypten, 18 Syrien und 11 der Sinaihalbinjel angehören. Sie dürfte bereit durch die Hände von Nees ge: gangen fein, doch jheint er fi nicht veranlaßt gefunden zu baben, verjelben eine eingehendere Beachtung zu ichenfen. Sn der That jchien auch die Sammlung dem Autor auf den eriten Blid wenig einladend. Der dürre jterile Charakter der Wijten- Begetation Ipiegelte fich gewiljermaßen au in den Moofen ab; nur fehr wenige Arten waren mit Frucht vorhanden, eine große Anzahl derjelben zeigte fi Klein und unanjehnlih, zum Theil in zerfallenen ftauberfüllten Näschen oder auf vertrodnetem Schlamme. Die bryologiihe Wifjenfchaft zur Zeit der Rückkehr Chrenbergs aus jenen Ländern wäre auch gar nicht im Stande geweien, die meijten diejer Arten mit Erfolg zu bejtimmen, und auch auf dem jegigen Standpunkte würde die Bryologie dem Autor in mehreren Fällen niht ausreichende Anhaltspunkte dazu geboten haben, wenn fich ihm bei Bearbeitung des Mate: riales nicht neue NRefultate und Anhaltspunkte ergeben hätten, die nicht nur für die Anatomie und Morphologie der Mooje von großem Intereife find, jondern auch der Spyitematif eine Kteihe neuer, jharfer und prägnanter Kennzeichen liefern, die fortan eines ihrer wicptigiten praftifchen Hilfsmittel bilden wer- den und aud auf die natürliche Anoronung der Mooje ein neues Licht werfen müfjen. — Da der Autor auf dieje Nejultate eine Reihe neuer Termini gründen mußte, Die im ipeciellen Theile diejer Arbeit ihre Anwendung zu finden haben, jo fand er fi genötbigt, als Schlüffel zum Berjtändnifie des ipeciellen Theiles eine Weberfiht über die erwähnten Nefultate zu geben. Diefelben mögen bier im Auszuge folgen: ii Bom Blattnerp. Bei Querfhnitten durd) die Blattnerv verfhiedener Moofe find die Fälle bei Weitem bie felteneren, wo diefelben dem Ange ganz gleichartig gewebt erjcheinen, d. b. aus IYauter gleich großen und gleich ftart verdicten Zellen be- ftehen. Der Nerv ilt in diefem Falle gleichartig, homogenens, — 16 — ‚sn joldhen Fällen der Honogeneität des ganzen Nerven unter: Iheidet der Autor die Zellen dejjelben durch ihre Lage: die an der dem Stengel zugewendeten Seite des Nerven liegenden nennt er Bajalzellen, cellulae basales. — Die Zellen, die auf der dem Stengel abgewendeten Seite de3 Nerven liegen, auf dem Rüden der Bafalzellen, nennt ev Rüdenzellen, c. dorsales; fie find entweder einfhichtig, monostromaticae, oder mehr: ihichtig, pleiostromaticae, Jm legtern Falle nennt er die an der ‘Beripherie des Nervenrüdens liegenden: Außenzellen, e. periphericae; diejenigen, welche ziwiichen diefen Außenzellen und den Bajalzellen liegen: Snnenzellen, cell. medianae. — an Vezug auf Größe und Berdidung der Zellen, die bei den Moosnerven in Betracht kommen, empfahl es jih, Kurze und beftimmte Ausdrüde zu wählen: Zellen mit weiten Lumen beißen weitlihtig, c. augustae; mit engem Lumen: englictig, cell. angustae. Hinfichtlih der Verdidung beißen die Zellen, welche jo jtark verdict find, daß das Lumen ganz oder fajt ganz verihmwindet, Stereiden: stereides; die Zellen, deren Ber: didung jih diefem Verhalten nähert: Subftereiden: sub- stereides. Die übrigen Zellen werden einfach als dünn- oder dietwandige bezeichnet: e. tenues und incrassatae v. crassae. — Bei Weiten die Mehrzahl der Blattnerven ift aber nad den bisherigen Unterjuchungen nicht homogen, fondern einzelne Zell: Ihichten oder Zellgruppen zeichnen fih durch eine verichiedene Beichaffenheit vor den andern aus, der Nerv ift ungleihartig, differenzirt: heterogeneus. Wenn der Nero fo beichaffen ift, fehlt nie die Zelljehicht der Deuter, duces; dies ift eine Zell- Ihicht, die fich durch weiteres Lumen und meift aud Ihwächere Verdidung von den anderen Zellen des Blattnerven abhebt und in tangentialer Richtung duch den ganzen Nerven verläuft, vom Deginn der rechtfeitigen zu dem der Linfsjeitigen Blattipreite. Diejelben verlaufen entweder auf der Bafalfeite des Nerven, fie find bafal, duces basales; oder zwischen ihnen und der Balis des Nerven liegen eine oder mehrere Zellichichten, die Deuter find median, d. mediani. Die Zahl der Deuter ift ferner ent: weder jehr conftant, wenn fie fich in niederer Zahl vorfinden, nämlid) 2, 4 oder 6; oder fie find weniger conjtant, wenn ihre Zahl über 6 hinausgeht; fie find dann einfach in Mehrzahl, d. complures. Die Deuter find ferner entweder einf bichtig, monostromatici, oder mehrichichtig, pleiostromatiei. — Wäh: tend die Zellichicht der Deuter bei differenzirten Nerven nie fehlt, tritt eine zweite Zelgruppe nur bei einem Theile der be- treffenden Moosarten auf. Es ift dies eine Zellgruppe, die fie von dem umgebenden Zellgewebe des Nerven dur Dünnwandig: feit umd meilt auch Englichtigfeit auszeichnet, eine Bellgruppe von rundlihem oder mehrfach ausgebuchtetem, oft ziemlich um: a. er regelmäßigem Umriffe und aus einer in verjchiedenen Fällen jehr verfchiedenen Anzahl von Zellen beftehend. Da fte nie ohne die duces und ftetS in enger Verbindung mit denjelben vorkommen, werden fie Begleiter, comites, genannt. Gie find ebenfalls entweder in Einzahl oder in Mehrzahl vorhanden; legteres bei den Polytrichaceen, erjteres bei fait allen anderen bis jeßt unterfuchten Moofen. Im legteren Falle find fie ent: weder homogen oder heterogen. Heterogene Begleiter, die aus dünnmwandigen und jubftereiden Zellen gemiicht find, fanden fich bis jeßt nur bei Mnium-Arten; in allen übrigen Fällen, wo die Begleiter in Einzahl vorhanden find, bejtehen fie aus jehr dünn: wandigen englidhtigen Zellen. Ihre Lage ift dann immer in der Mitte des Nerven, in dem Winkel zwiichen den zwei mittelften Deutern, wo fie fi) bei größerer Ausdehnung noch über die benahbarten Zellen binziehen fönnen. — In Mehrzahl treten die Begleitergruppen unter deit abgehandelten Moojen blos bei den Polytrichaceen auf, wo dann ganz eigenthümlihe Verhält- niffe ftattfinden, die im Wefentlihen jchon in des Berfaffers „Moosftudien” erörtert find, und hier der Benennung der be: treffenden Zellen wegen Erwähnung finden: Sn der Mitte des Nerven findet fih in dem Winkel zwilchen je 2 Deutern eine fünfjeitige Zelle; mit zwei ihrer Seiten grenzt fie an die zwei Deuter, zwilchen denen fie fich befindet, die drei andern Seiten find von 3 Zellen begrenzt, die filh ebenfo, wie fie jelbit, won den angrenzenden Zellen des Blattrücdens durch jchwächere Ver: dikung und meift auch größeres Lumen auszeichnen; fie bildet jo das Gentrum von fehr regelmäßig angeordneten Gruppen, weldhe in einer Neihe die Mitte des Blattnerven durchlaufen und bei einem Querfchnitt ehr hervorftechend und elegant in die Augen fallen. Dieje Mittelzelle wird Gentralzelle genannt, cellula centralis, die 3 bier im Rüden begrenzenden Bellen: socii, die ganzen jechszelligen Gruppen, wohl auch Central: gruppen; blos einer der 3 socii, der oberfte derjelben, ift je einer Gentralgruppe eigenthümlich, die 2 feitlichen, ebenjo mie die beiden Deuter, gehören immer 2 Gentralgruppen an; je nachdem man die einzelnen Gruppen begrenzt, kann man fie zu der einen oder der andren rechnen. — Dieje beiden Zellgruppen, Deuter und Begleiter, werden auch wohl als Charakter: zellen, cellulae characteristicae, zufammengefaßt; alle Zellen, die auf ihrer dem Stengel zugewendeten Seite, der Bauchleite, liegen, heißen Bauchzellen, cellulae ventrales, jene, die auf ihrer dem Stengel abgewendeten Seite, dem Nüden, liegen: Rüdenzellen, c. dorsales. Diejelben Fünnen wieder fein: ein: oder mehrichichtig, mono- vel pleiostromaticae, und zwar entweder in ihrer ganzen Ausdehnung, oder am Rande eins, in der Mitte des Nerven mehrichichtig, mono-distromaticae oder — 18 — mono-pleistromaticae. m Falle der Einschichtigkeit fönnen fte weitlichtig oder englichtig und im verichiedener MWeife verdidt fein; im leßtern Fünnen fie wieder entweder homogen oder beterogen jein. Sind fie homogen, jo Tönen fie abermals weitlihtig oder englichtig und dünnmwandig bis ftereid fein; jind fie heterogen, jo zeichnen fich die nach außen liegenden Zellen durchweg durch größeres Lumen aus, jie bilden eine Epidermis und beißen dann Epidermiszellen, c. epidermales; die zwijchen ihnen und den Charakterzellen Tiegenden Zellen werden dann Füllzellen genannt, e, intercalares. Dieje fünnen wieder bonwgen fein oder heterogen; in legterem Falle find englichtige jtarf verdicdte Zellen mit weitlichtigen, mehr oder weniger ver: didten, gemifcht (intercalares mixtae) und zwar entweder ım- vegelmäßig gemischt (irregulariter mixtae) oder regelmäßig (regulariter mixtae). — Bei den Bauchzellen fonımt es ferner häufig vor, daß fie die Deuter nicht in ihrer gAnzen Ausdeh: nung beveden, jondern nur in der Mitte des Blattnerven ent: widelt find; die Deuter find dann an beiden Rändern basal. Sind die Bauchzellen auf der ganzen Bauchjeite der Deuter entwidelt, jo find fie als ganzicdhichtig, holostromaticae, im gegentheiligen Falle als thbeilihichtiq, merostromaticae, zu bezeichnen. — Sn Hinficht der Gejammtgeftalt der Bauchzellen ind noch 2 extreme Fälle zu bemerfen: entweder fie zeigen am Rande und in der Mitte etwa gleichviel Zelichichten, die Um: ville ihrer Bafal: und Nücdenfeite find ziemlich parallel, dann beißen jie lagenförnig, stromatodes, oder die Deuter verlaufen in einem ftark gefrümmten Bogen durch den Nerven, während die Bauchfläche defelben fait eben ift; die ventrales find intus convexae, nah Innen gekrümmt. Dder der Umriß ihrer Bauch- und Nücenfeite it in verichiedenem Sinne gekrümmt, jie find concav gegeneinander, die Bauchzellen bilden einen Zell: förper mit etwa Linjenförmigem Duerjchnitte, dann find fie doppelt gefrümmt, bieonvexae, Zu erwähnen ift noch bei den Bauchzellen das Auswachien der Zellen der Basalfehicht zu Zellen: fäden oder Lamellen. Einen bejonderen Fall bei den Nücen: zellen bildet die Flügelbildung bei Fissidens und Conomitrium. Die eine bis zwei Neiben weitlichtiger Zellen des Flügels mit ven gleichbeichaffenen Deutern in Verbindung feßen, werben Berbindungszellen, e. conjunctivae, genannt. -— Endlich ift noch der Nerv in feiner ganzen Längenausdehnung beiläufig gleich: gemwebt, außer an jeinem auslaufenden Theile, wo gejeßmäßige, für alle Nerven ziemlidy gleichartige Veränderungen eintreten, Der Nerv ijt gleichgewebt, homodietyos, oder die Bafis des Nerven ijt anders gewebt, als der obere Theil; die Zellen find am Grunde meijt weitlichtiger, weniger differenzirt, der Nerv beiteht dajelbit aus wenigen Schichten. An vielen Fällen fommen —- 9 — dazu im oberen Theile noch Lamellen oder Zellfäden, die im untern Theile fehlen, der Nerv ijt verschieden gewebt, hetero- dietyos. Dinfichtlicd der Blattipreite unterjcheidet der Autor papillöfe und mamilöje Flächen. Im erfteren Falle ift die Zellmembran auf ihrer äußeren Seite mit Verdicdungen verjchiedener Geftalt bejegt, die fich bald als einfache, mehr oder weniger flache oder erhabene Köder darftellen, bald au der Spite mehrfach getbeilt ericheinen; in leßterem Falle findet fich eine blafenartige Her: vortreibung der ganzen äußeren Zellmandung über die Blatt: fläche, ohne daß dabei eine Berdicung derjelben ftattfindet. Bom Stengel. Wenn fih innerhalb des Stengels nicht befonders ausgezeichnete Zellgruppen ausscheiden, To find die Zellen dejjelben gleichwerthig. Sind dieje gleichwerthigen Zellen auch von gleiher Beschaffenheit nah Größe und VBerdidung, jo heißt der Stengel gleihförmig, homogeneus; dies ijt der bei Weiten feltenere Yall; meilt find die Zellen der Stengel, die feinen Gentralitrang, feine Sekumdärftränge und Feine Blatt: puren befigen, nad dem Nande zu ftärler verdidt, als in der Mitte, zuweilen auch Schon an fich Fleiner, doch geht dabei die jtärfere VBerdidung des Nandes allmälig in die Ihwächere der Mitte über. In diefem Falle wird das Stengelgewebe gleich- artig, aequale, genannt. Differenzirt fi) aber dabei die peri: pheriiche oder Mantelihicht ftarf von dem unterliegenden Zell: gewebe, jo ift der Stengel ungleihartig gewebt, hetero- geneus. Sn diefem Falle differenziren jich einzelne Zellparthien iharf von dem übrigen Gewebe des Stengel. Dieje Zell: partbien find: 1) Die Mantelihicht, stratum periphericum, cellulae eriphericae, die äußerfte Zellenlage des Stengeld Dieje er: Icheint zumeilen plößlich mweitlichtig und dünnmwandig, und da: durch Scharf von den unterliegenden Zelllagen abgejeßt, die von der Mitte aus ji allmälig, zumeilen bis zur Gtereidenform verdidt zeigen. Da diejfe Eigenthümlichkeit an Sphagnum er: innert, jo wird in diefem Falle dem Stengel ein stratum peri- pherieum sphagnoideum zugejchrieben 2) Der Gentralftrang, funieulus centralis, ijt eine die Stengeladhje einnehmende, von dem übrigen Zellgewebe defjelben verichiedene Zellparthie und tritt in zwei verjchiedenen Formen auf. Im eriten Falle it fie aus einer Anzahl von Zellen zu: fammengefegt, die Fleiner und dünnwandiger find, als das um: gebende Zellgewebe. Ein joldher Gentralftrang heißt gewüöhn: li, ordinarius. Derjelbe ift oft jehr Icharf gegen das um: gebende Stengelparenhym abgejegt und beißt dann jcharf — 10 — abgeiegt, distinctissimus. m zweiten alle geht berielbe allmälig nad) Größe und Verdidung in die umgebenden Zellen über, die fih vom Rande her immer mehr feiner Geftalt an: nähern, während er in fich einen gleichartigen Complex bildet; derfelbe ijt dann übergehend, transiens. Eine ganz verfchie- dene Gejtalt nimmt der Gentraljtrang bei den Polytrichaceen an, melder aus ftarfen, aber jehr ungleich verdidten Zellen beiteht. Dieje Art von Centralftrang wird funieulus centralis polytrichoideus genannt. 3) Die Sefundärftränge, funieuli seeundarii. Öie find big jegt blos bei Polytrichum eommune gejehen, an Bil: dung dem Gentralftrange ähnlich, aber Kleiner und verlaufen nicht in der Are des Stengel3, jondern in dem diefelbe umge: benden Barenchym, und vereinigen fih bis zum Gentralftrange vordringend mit demfelben. (Schluß folgt.) Anzeige. Sn Selbitverlag des Herausgebers find erjchienen: L. Rabenhorst, Bryotheca europaea. Fase. XXI. Nr. 1001—1050. Gottsche et Rabenhorst, Hepaticae europaeae. Dec. 42—44, mit 3 lith. Tafeln und sehr erweitertem critischen Text. L. Rabenhorst, die Algen Europa’s. Dee. 207 bis 210. NB. Fungi europaei, Centurie XIIl., find in Arbeit. Berichtigung. Hedwigia 1868 Nr. 7 Seite 111 Zeile 1 und 2 ftatt „‚die in der jchmwediichen Provinz Nerika’ lieg: die in Lule Lapp- mark. sSerner die darauf folgende Einleitung Zeile 5 bis 12 gehört als jolche zu dem Referat in Nr. 8 Seite 116. Nedaction: Dr und Berlag 8. Rabenhorft in Dresven, von &, Heinrich in Dresden. x... HRDWIGIA. 1568. Motizblatt für Krypfogamifhe Hludien, omebft NAepertorium file Tryptog. Literatur. > = mens a Inhalt: Eiben, Nabtrag zur Kryptogamenflora der Infeln Nordernei und Borkum, — Repertorium: P. ©. Korenb, über die Moofe, die Herr Ehrenberg in den Jahren 1820— 1826 in Negypten, der Sınai- Halbinfel und Syrien gefammelt. (Schluß.) — Derfelbe, Studien zur vergleichenden Anatomie der Yaubmoofe. — Derfelbe, Zur Anatomie und Entwidelungs- geichichte von Timmia ‚austriaca. — Derjelbe,.Örundlinien zu einer vers gleibenden Artatomie der. Laubmoofe. — 2.Rabenhorft, Lichenes euro- paei exsiccati. — Ueber die Verunreinigung dei. Mehles durd Mutter» korn x. — S'$urabfa, über Asplenium Adulterinum Milde — Dr. U. Walther und 2 Motendo, die Laubmoofe Oberfranfend. — SR Rabenhorft, Bryoth.europ. Fasc. XXL — Kıyptogamijäher Reifeverein. Nahtrag zur Kryptiogamenflora der.Inieln Nor: dernei und Borkum. (Hedwigia 1867 p. 81.) ER den Pfingftferien machte ih einen Ausflug nad. der Infel Nordernei und in den Hundstagen verlebte id) wieder ein paar Wochen auf dem mir bejonders lieb gewordenen Borkum. Wie jo ganz anders als im vergangenen Jahre fand ic den Strand und die Binnengewäfler! Der Strand war ganz rein, wie abgefegt, und faum fand ich darauf eine Spur von Fucus- und Enteromorpha Arten, dierfonit die Hauptmaffe der Teefitreifen bilden. Die en Binnöhgewäffer, woran nament- Ach Borkum: ganz ungewöhnlich reich ift, maren ansgettodnet, die Gräben, die fonit dem Meere Sübmafjer zuführten, ent- hielten stark falzhaltiges Waller und die fon nnsagänglihen Sümpfe Borkums ‘waren überall paffirbar.' Dagegen blieb in der Regel bei dem menig bewegten Meere am! ftrande in den jogenannten Rillen, die mei zur Zeit der niedrigften Ebbe nob mit dem Meere in Verbindung bleiben; eine: reichliche mer: Meerwafler zurüd und. lieferte meift: jeher intereflante Diatomeen, die ich troß aller erdenklichen Mühe in feinem Jahre jo, unvermifht gefunden habe. vr den schon erwähnten Sümpfen Borfums. war der Bo- den weite, weite Streden über fußdid mit Chatenatten bedeckt, die in Oftfriesland "zu den Seltenheiten gehören. Die Sadhen aber ‘waren fo ausgedörrt, dak ich fie in jolhem Zuftande wicht Im konnte. Obgleich ich En al U bbert tantem 'diefer intereffanten Rflanzengruppe Tenne, Yo habe ic Doch jordiel' erkannt; daß ich zur gelegenerew Zeit auf eine yiemlichartenreiche Ausbeute Got farmicıa pitser pin 0 10% ;= Merkwiürdigeriveife fand ih auf den ziemlich moosreichen Dünen von Weltland: Borfum neben Evernia prunastri, einige wenige Eremplare von Usnea barbata, welder Fund mich ge: maltig frappirte, zumal ich diefe Flechtenart weder auf den übrigen Iujeln, no auf dem Feftlande Dftfrieslands jemals bemerkt babe. Was die Laubmoofe betrifft, fo fand ich auf Nordernei außer den in Hedwigia VI. ©. 81 aufgeführten 20 Arten t. 21. Mnium cuspidatum, : 22. Barbula unguiculata, = 283. - muralis, : 24. Örthotrichum diaphanum, =.25. - affıne, = 26. - ... pulchellum, 27. Ulotha phyllantha und auf Borkum außer den in Hedwigia VII. ©. 19 auf: gezählten 36 Arten Nr. 37. Mnium cuspidatum, : 38. Ulotha phyllantha und die in Dftfriesland fonft noh nicht aufgefundenen beiden Hypnum -Arten Nr. 39. Hypnum scorpioides, = 40. - Wilsoni. Aurich, September 1868. Eiben. Repertorium, Ueber die Mooje, die Herr Ehrenberg in den Jahren 1820—1826 in Aegypten, der Sinai-Halbinfel und Syrien gejammelt. Bon B.G. Loreng. Mit 15 Tafeln. (Aus den Abhandlungen der E. Akademie der Wiflenichaften zu Berlin, 1867.) (Schluf.) 4) Die Blattfpuren, vestigia foli. Die Charakter: Zellen des Blattnerven oder auch nur die Begleitergruppe gehen in den Stengel über und verlaufen in deffen Gewebe nahe bis zum Gentralftrange. Es find nur wenige Moofje, bei denen diejed Berhältniß ftattfindet; bei vielen verändert der Nerv feinen Bau nad der Bafis hin, indem deffen Zellen ihre Differenzirung mehr oder weniger aufgeben und gleichartiger werden, dabei an Buhl der Zelichichten abnehmen. Im erfteren Falle wird die et mug des Blattes mit dem Stengel eine ftarke Verzerrung , bon deflen Umriffe bewirken, im leßteren blos eine fanfte, fait unmerklihe Anjchwellung, die den regelmäßigen Umriß ‚be& Stengels wenig ändert. In extremen Fällen verdient bdiejes ur A: if. bezeichnet .zu werden. ı Der Autor gebraucht. dem- gemäß für den Stengelumriß die Ausprüde untegelmähig, ee ra erften. ‚Salle, regelmäßig, vegularis,. im ‚zwei: en. Falle... 141. | Be 5, Die Unterjuhungeu ‚des. Fruchtitieles. vom Autor, eritreden: ih nur auf wenige. Arten. Nad), feinen. bisherigen Beobady: tungen it der Bau defjelben weit einförmiger, /als ‚Der des Stengels.; „Seine äußeren Zellen find im Allgemeinen, ftärker verdidt, als. ‚beim Stengel; nad der Mitte zu nimmt die, Ber didung almählid. ab. Im. Centrum fand fic) jtets. ein Central: ftrang, ‚vor, auch wenn. derjelbe, im. Stengel fehlte. Er nennt einen, folben Bau des Fruchtftieles den gewöhnlidhen, ordi- narius, mit dem Bemerten, daß abweichende Berbältnifje, bis zu umfangreicheren ; Unterfuhungen, bejonders. zu bejchreiben feien. :&s folgt nun. die, Aufzählung der, einzelnen Arten, ‚unter denen fich folgende 10 neue befinden: . ... Fissidens alexandrinus. Ltz.. Minutus, vix.d mm. altus. Caulis 5—8 jugus, e basi ascendente superne arcuatus. Folia inferne deflexa, subhomomalla, —. inferiora ‚breviora, ovato- acuminata, superiora late lanceolata, acuminata, perichaetialia subligulata-integerrima, limbo eireumducta, qui,infra apicem sensim evanescit, inferne intra folii laminam pereurrit, basin versus. excurrit. Nervus ante apicem evanidus; folia perichae- tialia, in. medio latere. interiore interdum dentibus. nonnullis instructa. — Flores polygami; flores terminales hermaphro- diti 'vel foeminei; ad latus perichaetii saepissime flos mas- culus axillaris. — Pedicellus e basi deorsum convexa erectus purpureus.. — Theca erecta, ovalis, collo brevi sensim in pedicellum transiens; operculum producto-conicum, Peristo- mium.e dentibus 16. supernebifidis, anguste lanceolatis, urpurascentibus consistens. Annulus nullus. — Anatomia: Reto foli e cellulis parenchymatieis, compositum ;eellularum arietes haud ita incrassatae, in folüs: senioribus rufescentes; umen cellularum echlorophyllosum (in folis. juvenilibus tan- tun, ehlorophyllo .repletum); limbus folii e, cellulis. elongatis parietibus ‚paullo crassioribus instructis compositum, 8 b- * . “r apice.eum unica. cellularum serie (saepius interrupta) incipit infra.e 3. 4 seriebus cellularum elongatarum consistis, usque ad folium medium in extremo margine percurrit; infra margo e serie unica vel dupla cellularum efformatus, qui cum ceteris laminae ‚cellulis congruunt, limbus ergo, intra, laminam_per- eurrit, supra basin evanescit.. —-. Neryus in seetione a versali exbibit: inferne ; :duces > asales; conjunctivas 1—, r intercalares paucas paxtim substereides vel stereides partim subaugustas, ‚epidermales plerumque 5.-.6,,.raro ‚plures, in . airague. parte, .ı. superne; duces, „medianas, plerumgue 2 ® | — u (rarissime 4). — Caulis: funieulus centralis e cellulis plus minus numerosis efformatus; in peripheria series 1-—2 cellu- larım magis incrassatarum, cellulae reliquae parietibus te- nuibus instructa. Pedicellus ordinarius, e cellulis extra valde inerassatis, intra sensim tenuioribus consistens, in medio funienlus centralis e cellulis pareis compositus. Hab. Alexandriae in solo lutoso. Trichostomum Ehrenbergü Ltz. Elatum, ad 60mm. longum vel longius, viride, flaceidum, molle, pluries irregula- riter ramificatum, ita ut museum pleuroscarpieum aemiletur, ar inferiores topha plane inerustatae.e Folia magna, axa, flaceida, elongato-lanceolata, subligulata, apice rotun- data, integerrima, margine supra plano, bäsin versus late vevoluto, nervo arctissime infra apicem evanido. Flores et fructus ignoti. — Anatomia: Rete foliorum: cellulae ubique parietibus parum incrassatis instructae, supra isodiametricae, Pölygonae, parietes cellularum virides, contenta earum echloro- phyllosa; basin versus cellulae magis elongatae, majores, pellaeidae, in basi quater longiores quam latae. Nervus: duces 4, comites distinetae, at parum evolutae. Ventrales: cellulae epidermales augustae, 4—6, intercalares multo mi- nores, angulosae, parietibus parum incrassatis, infra uniseria- tae, in parte folii superiore 2-vel pluriseriatae. Dorsales sicut ventrales: epidermales augustae, intercalares angustiores, angulosae, haud ita incrassatae, uni-vel pluriseriatae. Caulis e cellulis parum incrassatis compositus, solummodo cellulae periphericae paulo magis incrassatae, magis coloratae; funi- culus centralis parum evolutus vel obsoletus. Cireuitus sub- symmetricus. Hab. Sinai in Wadi Esle ad rivulum, Septembri. Giss el Hajar. ichostomum Mosis Ltz. Minutissimum, incohaerenti- bus pulvinulis rupes obtegens. Caules simplices, eradieu- losi; folia infra minuta, superne sensim accrescentia, ovata, superne late rotundata, viridia, nervo ante apicem evanido, margine plano, saepius incrassato. Flores et fructus ignoti. Anatomia: Rete foliorum e cellulis superne isodiametricis, polygonis, parietibus mediocriter incrassatis, viridibus, papil- osis, infra in aliis foliis e cellulis similibus, at majoribus subquadratis ep pillosis, in aliis e cellulis magis elongatis, gr tenuioribus magis pellucidis instructis compositum, umen cellularum echlorophyllosum. — Nervus e cellulis pau- eis, non magnas differentias sistentibus compositus: duces 2, ventrales 2, raro 4, quarum 3 basales, una intercalaris; cel- lulae dorsales paucae, 4--8, plerumque uniseriatae, subau- Bustae, haud ita incrassatae, — Uaulis tenuis, e cellulis paueis u ompositus. Funiculus centralis e: cellulis paucis compositus, eellulae .parenchymaticae caulis parietibus tenuibus instructae; exeeptis: seriebus duabus vel una extremis mag.s incrässatis Circuitus caulis subsymmetricus. .— Hab, Sinai. — „nn 1 Triehostomum Aaronis Lte. Minutum, fusco-vixide, sub- gregarie caespitosum, caespitibus incohaerentibus in rupibus (?) degens; caules breves, simplices. » Folia erecto - patentia, rigida, oblongo ovalia vel snhlignlann, apice rotundata , con- cava, nervo ante apicem evanido, plerumque limbo inerassato instructa; inferiora minora, sursum accrescentia. — Flores et fructus ignoti — Anatomia: Cellulae foliorum supra isodiametricae, polygonae, subrotundatae, medioeriter in- erassatae, ame minutis obsitae, ‘parietibus rufescentibus, contento echlorophylloso, basin versus majores, subquadratae vel.paullum elongatae, parietibus tenuibus instructae, subpellueidae, glabrae. Nervus: duces in basi folii:plerumque 4, raro- 6, apicem versus 3, deinde 2, comites satis distinetae, at parum evölutae, plerumque una cellula majore, angulosa representatae, ventrales magnae, augustae, parum inerassatae, plerumque strato duo. efformantes, in media et superiore folii parte mamillarum in- star valde prominulae; dorsales intercaläres paucae, unum vel duo strata efformantes, augustae, substereides...— Caulis: funieulus centralis satis: evolutus; ceterum' caulis parenchyma augustum, parietibus tenuibus instrüctum;, stra- tum: solummodo peripherieum paullo magis incrassatum; 'eir- euitus subsymmetricus. dern Barbula alexandrina Ltz. n. sp. Humilis, gregaria, sübeaespitosa, e brunnescenti viridis, sieca valde crispata, foliorum basibus albidis elucentibus. — Caules'simplices v. diehotomi, 5—6mm. alti; folia uda erecto-patentia, sicca valde erispata, late oblongo-lanceolata, apice rotundata, nervo erassiusculo excedente, apice apieulo perbrevi: pellueido in; structo, lamina apice supra nervum complicata, 'basin versus planiuseula, margine non revoluto; rete im basi.laxissime textum, parte laxa pellueida ad foli marginem limbi instar usqu& ad medium folium porreeta; — supra cellulae e qua drato rotundatae valde papillosae, opacae. —: Flores.et fruetus: ignoti.— Anatomia: Caulis, e funiculo centrali cellulis parum numerosis, a cellulis a ae transeuntibus instructo, ceterum e lis homogeneis, om- nibus parum inerassatis compositus Circuitus deformis. — | ietyos; duces 6—8; comites O0; cellulae! veh- trales triformes: epidermales augustae, intercalares pluriseria- tae, stereides vel substereides, exceptis plerumgque:: duabus, rärins tribus in medio nervo sub dueibus positis, quae lumine a magno, membrana haud incrassata ‘gaudent. ' Apicem’versus primum- altera, dein utraque evanescit; dorsales:stereides vel'substereides 'pluriseriatae, epidermide plerumque parım distineta. — Hab. Aegyptus, Alexandriae. April, on Physcomitrium Sesöstris‘ Ltz. Minutum, 6-7 mm ältum, simplex 'v, rarius diehotomum, gregarium. — Folia infra minora, sursum acerescentia, summa subcomantia, pauca, ligulata vel subspathulata, sensim acuminata, 'a basi usque ad medium integerrima, inde ad apicem argute serrata; nervus foliorum inferiorum ultra medium vel sub apice eva- nidus, summorum excurrens, tenuis at rigidus, Rete'e cel- lulis laxissimis, funarioideis, echlorophyllosis ‚compositum, infra laxius, magis elongatum, supra brevius, rhomboideum; series una marginalis cellularum angustior magis'elongata, paullo magis incrassata, obscurior, limbum subdistinetum efformans. Capsula in pedicello brevissimo inter folia eomalia abseon- dita vel lateraliter ex iis emergens, eum opereulo subglobosa‘; operculo breviconico acuminato; in medio dehiscens, dein semiglobosa, margine paullum incrassato, plane gymmostoma. Dioicum, plontas 'maseulas non vidi. — Anatomia: Nervus foliorum funarioideus: duces 2 (rarissime 3), foliorum'infe- riorum: basales, superiorum medianae; aceedunt ventrales '2 augustae; camites distinetae, plerumque 1 cellula repraesen- tatae, intercalares paucae augustae v. substereides (plurimae, quas vidi, 7, plerumque 3), epidermales dorsales 3-4 an- gustissimae. — Caulis e cellulis augustis tenuibus, extremis tantum paullo magis incrassatis et funiculo eentrali e paueis cellulis eonstante, sensim transeunte compositus. "Pedicellus similiter constructus, at cellulae minores; funiculus «entralis fere obsoletus tor Webera saera Lte. Divica, plantae masculae 'tantum notae, humilis, ad 22mm. longa, subgregarie caespitosa sim- plex, sub flore maseulo innovans. — Folia erecto-patentia, ınferiora lanceolata, superiora ovato-lanceolata, utraque sensim acuminata, ‘nervo excurrente, margine plano vel'reeurvato, sublimbato, limbo‘ e serie singula cellularum angustiorum magis elongatarum efformato. — Fruetus' ignotı, : Flores masculi gemmiformes, foliis 4—-5 magnis, patentibus vel:e basi recurvatis cincti. Antheridia elavaeformıa, paraphysibus filiformibus uumerosis mixta. Folia perigonialia intus mi- nora, e basi ovata longius acuminata, e medio recurvata, concava, minuta. — Anatomia: Rete folii laxum, chloro- phyllosum, infra e cellulis largis parallelogrammaticis'elon- gatis efformatum, supra collulae elongatae, prosenchymaticae; limbus marginalis ‚non ita conspieuus, € cellulis miagis elon- gatis, angustioribus efformatus. — Caulis deformis, e cellulis = augustis, tenuibus efformatus, strato tantum extremo paullo magis inerassato, funieulo eentrali parum distineto sensim transeunte instructus. Nervus: duces 3: ventrales 2 augüstae; comites distinetae e cellulis compluribus (ad 7) compositae, varie' efformatae; dorsales e cellulis subaugustis, satis in- crassatis et intercalaribus numero valde variantibus, angustis vi 'substereidibus compositae. HR " Hab.: Ad fontem in medio monte Sinai Sept. Webera Sinaitica Lts. Subelata, ad 20—25 mm, alta, laxe caespitosa, colore vinoso. Caulis partim sub flore mas- culo innovans, innovationes singulas vel binas emittens, par- tim ramulos teneros adventitios,ex parte inferiore progignens. — Folia lanceolata, acuminata, nervo excurrente praedita, supra. late,limbata, infra limbo carentia, margine late revo- luto; inferiora rutila, angustiora, sensim accrescentia, superiora, maxima, inferioribus duplo longiora atque latiora, Fructus ignoti. — Flores masculi subdiscoidei, Folia ‚perigonialia externa maxima, late lanceolato- acuminata, e medio reflexa, inferiora sensim minora, 'e.basi late oyata concava subito acuminata, intimorum apieulus brevissimus. Antheridia, ‚plu- rima, paraphysibus filiformibus intermixta, clavata. — Ana- tomia: Rete folii supra e cellulis prosenchymaticis subangustis textum ; cellulae marginis longiores, angustiores, limbum la- tum efformantes; cellulae basis laxae, parallelogrammaticae, renchymaticae. Parietes cellularum flavescenti-vel vinose- virides, contenta -echlorophyllosa, sed utrieulo. primordiali distincto praedita. — Caulis valde deformis, e cellulis au- gustis tenuibus compositus, cellulis extremis paullo magis in- erassatis; funiculus centralis distinetus, sensim transiens, magis minusve evolutus. — Nervus folii: duces 4, comites distinetae, ventrales 2, 3 v. 4 augustae, intercalares dorsales angustae, satis numerosae, epidermales augustae, magnae. — Hab. Sinai. ee - Bryum syriacum Ltz. Subelatum, ad 45—50 mm, altum, caespitosum, aureo-viride, ad apicem erubescens; caules sim- ices, sub perichaetiis innoyationes singulas protrudentes; olia ovato-lanceolata, concava, tenui-limbata, nervo pereui- rente instructa, erecto patentia, apice sache torta, praesertim sicea. Flores masculos non vidi. — Theca in pedicello innoyationes 'novas vix superante, brunnea, supra flavesante inclinata, brevi pyriformis, crassa brevicolla, sub ore non constrieta, ffavescenti-brunnescens, operculo depresso, papilla minuta instructa. — Peristomium: dentes interni valde hiantes, ciliolae "processibus instructae, dentes exteriores Bryi. — Anatomia: Rete foliorum supra e cellulis elongatis, sub- parenchymatieis, multo angustioribus, quadratis, in basi e ii — sellulis _amplioribus elongatis compositum ;.limbus e rm longioribus, angustioribus; 2—1 seriatis: constat, ‚ Utrie primordialis in ‚omnibus cellulis valde conspieuus: ‚echloro- llosus.,.. Cellularum parietes favo-virides tinetae, Nervus i; duces 4 (qui interdum dividuntur 'et ‚complexus cellu- larım minorum incrassatarum eiformant),..comites. valde- di- stinctae, ventrales amplae, 2 - 3; epidermales. amplae, inter- calares substereides vel subamplae. — ‚Caulis vestiglis folio- rum adnatis valde deformis, funieulo centrali paullatim tran- siente .instruetus, parenchymate. caulis angusto, tenui, mar: ginem versus sensim paullo crassiore. | Hab.: Ad Sanim Syriae, Junio. Brachythecium Ehrenbergüi Ltz. E tenerioribus; dense caespitosum, aureo-nitens; caulis primarius repens, ramuli secundarii terminati erecti, breviusenli ‚ Julacei, simplices, apicem caulis versus breviores, arcuatim deflexi et in caules repentes mutati, ramulos similes proferunt, Folia in ramu- lorum 'basi minuta, apieulo flexuoso et nervo brevissimo in- structa, mox 'majora, ovato-lanceolata ‚ sensim acuminata, licata, nervo ultruiieihe gaudentes, margine reflexo. — lores et fruetus ignoti. — "Anatomia: Rete foliorum Brachythecii, cellulae alares numerosae, quadratae. — Caulis valde deformis, funieulo centrali instructus; parenchyma caulis in peripheria satis merassatum, centrum versus tenujus evadens. — Nervus homogeneus, cellulae basales 2, dorsales parum numerosae, satis incrassatae, ' Hab.: Syria, Giss el Hajar. Was den Character der Flora anbelangt, dem die bearbeitete Collection angehört, fo ift er entjchieden jener der Mittelmeer: flora. Er zeichnet ih aufs fchärffte duch das BVortwiegen der Pottiaceen (26 %) und Funariaceen (12 %0), welche zufammen 38 °/o der Moosvegetation ausmachen: von den einzelnen &e: Ihledtern: Eucladium 2,38 %%, Trichostomum 9,5 % ;: Bar- bula 11,9 % } Entosthodon 4,8 %%, Physcomitrium 2,38 %/o, Fünaria 4,8 %. Bon den übrigen Geihlechtern geben Syste- ium, Fissidens, Grimmia, Aulacomnium, Amblystegium, pbagnum je 1 At — 2,38%); Mnium, Polytrichum Brachy- thecium je 2 Arten = 48 %; Webera, Bryum, Rhyncho- stegium, Hypnum je 3 Arten — 7,1%. Unter diejen nehmen nod) die Bryaceen einen hervorragenden Rang ein mit 6 Arten =, 14°/ıo ” Die Pleurocarpen verhalten fih zu den Acro- carpen = 1:8,4 %n. ine . Die: auf 15 Tafeln. beigegebenen Zeichnungen find, mit usnape der ganzen Blätter: und, Habitusbilder, 300--400nr. vergrößert umd jehr. naturgetven dargeftellt. Weniger. Gutes - 19 - läßt fi bie und da vom. Lerte jagen, ‚indem mande faljche Bed Otte die. Auffindung. der betreffenden Figur, mern nicht, unmöglich macht, jo doch: jehr exfhmwert. 1... :onuon Kr 4 ralussrulae 139 3 | ı eslanadV Studien zur vergleihenden Anatomie der Lau moofe. Bon Dr. B. © Xoreng. Separat:Abdrnd ang der Flora 1867, Nr. 33—36. Mit 5 Tafeln. Diefe Arbeit fließt fi am jene am, melde der. Autor in Pr. 16 u. f. f. der Flora veröffentlichte und melde eine allge: meirte Meberficht über feine Studien zur vergleichenden Anatomie der Lanbmoofe und die darauf gegründete Terminologie iimfapte. Die gegenwärtige Arbeit betrifft mehrere fpecielle Unterfuchungen ; fie giebt eine Weberficht über diejenigen Arten aus der Oruppe ber‘ Funariaceen und Splachnaeeen, weldhe der Autor bis jett der Unterfuhungunterwerfen fonnte.' Die Arten, deren ana tomische'Verhältniffe zuerft Try erörtert und daraus einige allgemeittere Refultate gezogen worden find: Tetraplodon urceo- latus, Tayloria serrata, Splachnum sphaerieum und luteum, Voitia nivalis, Physcomitrium Sesostris, Entosthodon Temple- toni und: Funaria hygrometriea. ‘Bei Voitia nivalis, "deren enge Berwandtichaft zu den ann befanntlic Thon längft‘ anerfanmt tft, beftätigt "die anatomifhe Unterfuchung biefelbe in amffälliger Weie As typiihe Bildung bei den Splachnaesen werden, jo weit es'die bisherigen Unterfuchungen geftatten, ee 2 bafale Deuter, — entwidelte Begleiter: gruppe, — Nüdtenzellen, — beftehend aus wenigen weitlichtigen Epidermiszellen, und mehr oder weniger englihtigen verdichten, nach Zahl und Anordnung wandelbaren Füllzellen. Als Typus beiden Funariaceen werden bingeftellt: 2 mediane Deuter, — entwidelte Begleitergruppe, — 2 weitlichtige Bauchzellen, — wohldifferenzirte Rüctenzellen, — beftehend aus en Epivermiszellen und mehr oder weniger a did: wandigen, an Zahl und Anordnung variablen Fü Zur Anatomie und Entwidelungsgeihihte von Tim- mia austriaca. Bon ®. ©. Sstenl, "Bot. Big. 1867 Nr. 47.) Mit einer Tafel. ORTARZ +0 Hier. wird die Anatomie und Entwidelungsgefchichte' des Stengels und des Blattnerven der Timmia austriaca nad ben vorm m in. den bereits beiprodhenen Werfen dargelegten Grundfägen 'jehr ausführlich dargeftellt. Die anatomtjche Diagnofe, des Blattnerven und des Stengels: ftelt fich biernach folgendermaßen: | | pin} asbissl "Folia’heteroneura; nervus'heterögeneus; duces complures (9==13) ; eomites distinctae, parum evolutae; dorsales hetero- genae; intercalares irregülariter mixtae (pleraeque stereides) ; ventrales regulariter vel subirregulariter mixtae (strata ex- trema 3—4 e cellulis augustis composita). — Caulis regu- laris, heterogeneus; funieulus centralis distinctissimus, paren- chyma, aequale (eellulae omnes augustae). Grundlinien zu einer hergleigenden Anatomie der ‚LZaubmoofe. Bon Dr. B. ©, Lorenz. (Abdrud aus den Sahrd. für wiffenid. Botanik, VI. 1867.) Mit 8 Tafeln. - m vorliegenden Werke hat der Autor die Gefammtrefultate jeiner Studien über die Entwidlungsgefhichte und Anatomie deö Blatinerven, Stengels und Fruchtitieles zulammengefaßt und in 3 Abtheilungen zur Darlegung gebracht. In der eriten wird die ausführliche überfichtliche Darftellung der anatomifchen Verhältniffe bei: den Laubmoofen und der von dem Autor be: gründeten Nomenklatur gegeben, wovon wir bei Belprehung der, Arbeit über die Ehrenberg’schen Mooje das Wefentliche im Auszuge brachten. In der zweiten Abtheilung, melde über jpecielle Anatomie der unterfuchten Moosarten handelt, erjcheint das Ganze, des bis jebt vom Autor Unterfucdten, fowie dag in der Literatur vorfindige Materiale zulammengefaßt. Es werden 102 Arten (barumter auch einige erotiihe) aufgeführt, tovon diejenigen ‚ tveldye ‚bereits an anderen Stellen ausführlicher be: bandelt wurden, nur furz, die andermärts noch nicht beiprochenen Koh ausführliher abgehandelt werden. In der dritten Ab: theilung wird. über die jpitematiiche Bedeutung der angeführten Zhatfadhen, über. Moostypen geiproden, und fchließlih zum Beiten der: in mikroffopifchen Unterfuhungen diefer Art weniger bten ‚Bryologen ‚das vom Autor beobachtete Verfahren kurz ibrieben. Die Zeihnungen auf den beigefügten 8 Tafeln find mitteljt der camera lueida in beiläufig 320f. Vergrößerung entworfen und recht nett ausgeführt. SJurapfa. Ls,Rabenhorst, Lichenes europäei exsiccati. Fasc. XXX. N. 801 bis 825. BEAT SE > DieferFascifel enthält folgende, mebr oder minder intereffante ten: Leeanora serupulosa Ach ‚ L. parisiensis Nyl., L. subfusca var. chlarona' Ach., Catillaria Laureri Hepp, Le- eanactis biformis (Fik.) f. spermogonifera, Phlyetis argena Ach:; Ph. agelaea (Ach.), Biatora rivulosa corticola Fr., Lecidea turgidula Fr., Phacopsis vulpina Tul:,) 'Gyrophora _ 1 — eltigera venosa L, Catillaria proximella (Nyl.) Th. Fries Arthonia destruens Rehm : Sporis ahihsauh '2 blastis, daeryoideo-ellipsoideis, hyalinis, demum fuseidulis 9-16 mier. long) "35 mier:latis, 4-6 in ascis'ovalibus; He epitheio 'füseo, paraphysibus conglutinatis, hymenio' sol. jod. eoerulescente, uf em Thallus und dem Apothecialrand von Paritielia stellaris und var. an den Aeften alter Holzbirnbäume Auf den Modern bei Oberneflelbah (Sugenheim) in | ranfen. Bilder punktzftrihförmige, Infecten-Ererementen ähnliche \hmarze ingerandete, ganz wenig erhabene Flede, einzeln oder gehäuft auf der Oberfläche des Thallus, der bei längerem oder ftärferem Befallenfein durd die Verfärbung der Gonidien röthlich wird und schließlich am diefen Stellen zu Örunde geht. Cladonia Botrytes Hag., C. cameola Fr., Cetraria Laureri Kphb,, Opegrapha vulgata Ach., Lithoicea controversa Mass, Dage- dia byssophila Körb., Aspicilia calcarea «a. concreta Körb,, Verrucaria chlorotica Hepp, Chlorangium esculentum Pitr. — Gefammelt wurden diefe 25 Nummern bon den Herren Arnold, Caldefi, Cateftia, Hellbom, Hepp, Kemmler, €. Kühn, Eaurer, Mareneci, Pitra, Rehm und Stizenberger, ee lyrrhi2os (L.),.@. polyphylla deusta (L.), G; hirsuta (L.), sö Meber die Verunreinigung des Mehles durd Mütterkorn refp. auch des Brodes findet fich eine ns und optifche Unterfuchung von F W. Schmid in dem 26. Bd. des N. Journ. d. Pharmacie umd in Nr. 17 der Zeitiehri des alla. öftr. Apoth,-Vereins. In dem optiichen Theil diejer ? ibeit beißt e83: Selbitbereitetes reines Noggenmehl zeigte tet Mikroftope Kleinere und größere, theilmeife geplagte Amylum: förner, das eingefandte Mehl aber zeigte außer diejet noch ganz deutlih’ Sporen und Pilzfäden ; ferner fonnten mit dem Mifrofto Theile von Zellenfubftanz mit anhängenden Sporen entbedt A! welde Abfchnitten von Secale cornutum vollfontmen g en. i ‚u 1334 n ING Mit verdünnter Schwefelfäure befeuchtet, zeigte das reine Mehl unter dem Mitroffop feine Veränderung, während das mit Mutterkorn vermifchte fogleich ftellenweife eine rothe Fär- bung annahm. Die Unterfuhung des Brodes, rate Mutterkorn vermifchtem u gebaden worden tar, et ob oder doc ähnliche ae ‚ wenn aud di veibe Bachung RN) ai! Es an in nl Burn end a u AindanTd ae erh .r. staohboRTITG > - m — Su aud ‚in Steiermark durch meinen geehrten Freund g Dre Jah ei de$ Sempervivum Pittenii Schott in der „Guljen‘ Aspl. Trichomanes tiefer herab an den Thalabhängen f borkommt,, € feheint wohl jegt gewiß, daf diejer Far „allen geeigneten Serpentinplägen, wie 3.8. im Gurbof- graben in Nieder-Defterreich, bei Mobelno in Mähren ae. aufs gefunden werben tmird, nn 3 Surapfaı Die Laubmooje Oberfanfens, Beiträge zur Pfanzen: geograpbhie und Syitematif und zur Theorie vom Urfprunge der Arten, von Dr. X. Walther und ®. Molendo. Leipzig, 1868. 4, Dieles. 280 Seiten zählende Wert beftebt aus 3. Abtbei- lungen. Su. der erften, den dritten Theil des Buches einn mend, erden die geographiichen und eognoftiichen Verhältni mit Berüdfihtigung der vorhandenen Literatur eingehend abge« idelt.. Die zweite Abtheilung enthält die Aufzählung der aubmooje (und Sphagnen) des Gebietes, 384 an der Babl, nad kl Synopsis geordnet, mit Oinzufügung der neuen fremden ‚und eigenen Beobachtungen. Den. in ‚Schimper’3 Sy- ae sis, ‚nicht. enthaltenen Arten find Diagnojen beigefügt, ent: x. wie fie von den betreffenden Autoren in verschiedenen zeritreut vorliegen, oder auch nach eigenem Ermefjen, Bon neuen Formen und jonft Bemerfenswerthem finden wir < Ephemerum. serratum v.. praeeox: Caespites lati intense smaragdini, ‚theca. pallidior,, bolin nonnunquam costa. spuria basin. versus evanida. — Jim Keuper Dayreuths. auf Weiher: ihlamm.bei Krughof 1150° um Mitte September gereift. Mivo. «; Pleuridium subulatum wird ala „nicht jelten‘‘, Pl. alterni- folium Br. e. dagegen als ‚felten“ angeführt, Es ift dies auf- fallend, da uns bisher aus allen Slorengebieten das umgekehrte Verhältniß als Ergebniß vorliegt. Dieranodontium longirostre v. luxurians: Uaespites la- tiesimi profundi, caules 3—4 uncias metientes, folia Jongissima — 15 — Er % unciam longa, arista pertenui subeirrhata eeferum sublaevi superne denticulata. — Ueberzieht an der Nordfeite des Waldfteines mit Dieranum congestum tieffdpattige vertifale Granitflädhen, 2500. Mivo., ®. van! dl Hier: bemerken die Autoren u. A, daf fich nad) den Unter: jucjungen von Loreng umd Berggren Campylopus alpinus vom Splügen, ‚C. intermedius, Dieranod. lutescens (aus der Orb), Dieronodont, longirostre, D. aristatum anatomisch fo ähnlich ieien, daß fi nad der bisherigen Weberficht keine Unterieiede teftftellen ließen; fie haben fich daher hödjit wahrjcheinlid aus: einander, wahricheinlih die anderen aus Dier; longi- rastre entwidelt, obwohl fie jet durch. ihre anderen Kenn: zeichen hinreichend von einander entfernt find, um als ‚Arten betrachtet werden zu können. | >: Dieranodontium 'aristatum #. recedens: A forına normali differt foliorum 'serratura in dorso reducta, sed cum illa con- venit foliis haud fragilibus, reti basilari'angustiore, taespite molliv. — Die Pflanze ei offenbar eine uns erhaltene Mittelform im Sinne Darwin’s und Näegeli’sl — An Granitfelfen am Fuße des Schneeberges von Fund ge fammelt. | Fissidens pusillus Wils. wird, wohl nicht mit, Unvect, als jelbftändige Art in Schug genommen. ‚Fissidens adiantoides v. tener: Vix uncialis, in, omnibus paeelhnR duplo et triplo minor quam F. adiantoides; folia wetida intensius virentia, ad mediam laminam dorsalem duplicata, hinc lamina verticalis longior gem in folio formae normalis, quod ad */s laminae dorsalis duplicatum ;, capsula minor, seta e caule medio rarius e caulis basi progenit. Habitu notisque inter F. adiantoidem et F. eoctfun a forma forsan intermedia sensu Darwiniano, et cum F«; deci- piente Notarisii comparandum An Ichattigen Reupeilfen beim Satarakt des Aftergrabens veihlih ca. 1280, bei Dörn- bof jehr jparfam. Mido. ft wohl iventifch mit F. decipiens De Not.! Bei Leptotrichum tortile #. pusillum tird bemerft, daß diefes bezüglich feiner Abgrenzung von Leptotr. vaginans Und tortile einer erneuerten Unterjuhung bebürfe; — eine Anficht, die wir nicht theilen können. ie) stumm nwolg > Barbula tortuosa ß. tenella: In omnibus partibus triplo 1. quadruplo minor quam forma normalis, Didymodonti simillima. Eine bejonders'gierliche, niebrige umd einfriichtige Form auf Dolomittrümmern: zwiichen Peguiz und ran N und am Schugengel im Heldenfteiner Aynfte 1500‘. D, i nA sis LEE Mm— '»“Barbula ‚pulvinata- wird als ‚eine Mittelform: zoifchen«B. ipila und B. ruralis und veridhieden von Barb. intermodia (Brid.) betrachtet. .-— Unferes Gractens fteht B.'pulvinata von B. laevipila wegen des monoecifchen- Dlüthenftandes der legteren it 3 ab,„als von.B. intermedia, von welcher fie. nur eine Helene ‚(fait nur auf. Holz. wachfende). Form darjtellen. dürfte. ., Dei Timmia megapolitana Hdw. wird bemerkt, "daf fie (die Pflanze des Fichtelgebirges) zwar der T. bavarica Hasl. entipreche, jedod Fonnte man die Heberzeugung, daß man e8 bier mit einer befonderg differenzirten Form zu thun babe, nicht gewinnen, — Auf die Größe der Blattzellen, welche bei Timmia megapolitana doppelt fo groß find, als bei T. bavarica, und auf den papillöjen Rüden ver Blattbajis (der bei T!' bavarica latt ift) jcheinen die Autoren bei'ihren nterfuhungen feine üdjiht genommen zu haben, wenigitens erwähnen jie nichts davon. Wir fanden dieje beiden neben anderen Kleineren Merk: malen. bisher no immer conftant. | "> "Brachytheeium' plumosum v. agnaticum (Fk.): Majus, caulibus ramisque elongatis fluitans, folia magis concava la- tiora, juniora virentia, religua brunnea 1. ruföscentiä.- Bis: ber nur im Kornbadhe beim fogen. Waflerfal 1650° amd"bei ‚Grünftein in prachtvollen Rafen. Bei Rhynchostegium tenellum wird au die Warietät brevifolium Lindbg. (Rbhrst, Bryoth. N. 750) angeführt. Referent hat bereit3 in Rabenh. Bryoth. N 995 erwähnt, 'daß diejes Moos wahrscheinlich ein Brachythecium fei, und daffelbe dort al3 Br. densum ausgegeben. | Mit Plagiothecium Schimperi wird al3 durd Uebergänge HE Pl. nanum vereinigt, und 3 Formenreiben unter: edeit: „Pl: Schimperi genuinum: adrepens, terrae adpressum foliis exacte complanatis, deorsum secundis, latioribus mi- nusque acuminatis. | Pl. Schimperi adscendens: Rami plus minus adscen- dentes et vagantes, sacpe elongati, folia magis acuminata et angustiorä minus exacte complanata, saepe subpatula laxiora, nitidissima tenuiora. Pl. Schimperi 'nanum: In omnibüs partibus duplo tri- plove minus, ramis rigidulis tenellis, nunc congestis erectis dastigiatis,) nune prostratis, foliis angustis longius acuminatis complanato-secundis: patulisve. | os Die Meinung: daß Amblystegium curvipes dod) ‚befler dem ‚Formenkreife des Ambl, riparitim 'einverleibt merde, ift vohl eine: irrige. Eine: folche Einverleibung fönnte mar mit Ampl. Kochii Hattfinden. | 08 —- 19 — es scheint, im der Meberzeugung, dab fie e® nicht find. . .. Unter „den SRhARRER findet ih Sphagnum nicht aber auch Sph. ( irgensohnii Russ. aufgeführt. Be Vorkommen läßt jedoch vermuthen, daß der überwiegende der Standorte dem Sph. Girgensohnii angeböre! .. Sphagnum recurvum' forma fuscescens: valde speciosa elata, ramuli crassiores, 'comales ex olivaceo brunnescentes nitidi Cine derbere, in vivo dem ‘Sph.Lindbergii ähnliche Form, melde ein Waldmoor am Fuße des NRudolfftein, 2100‘ ca., erfüllt. Die dritte Abtheilung ift pflanzengeographiihen Beobad: tungen gewibmet, wobei die verjchiedenen Erjheinungen im Reben der Moofe, in ihrer Verbreitung, Beränderlichkeit u. |. m. vom Darwin’ihen Standpunkte jehr lebhaft erörtert und zu erklären verfucht werden. Leider vermögen "wir e& nit, den Anfihten der Autoren in manden Beziehungen die Zuftimmung zu'geben, wenn wir aud ihrem Streben, das Geheimniß zu lüften, fowie überhaupt ihren Leitungen die volle Anerkennung zu Theil werden lafien. on »Yurapfa. L: Rabenhorst, Bryotheca europaea. Fase. xXXT. Dresden, 1868: rd Unter den vielen interefjanten Nummern, die der vorliegend Fascikel bietet, heben wir nur folgende ganz bejonders hervor: Dicranella curvata (Hedw.), gelammelt im Fichtelgebirge von den Herren Molendo und Walther: Dricranum Blyttii Br. et Sch. von’ Helfingfors duch Herrn ©. D. Lindberg, D ıptodon ellipticus Brid. bei Snowdon von Herrn W. Ph. imper nn und mitgeteilt; Grimmia anodon Br. et Sch. von hriftiania durch Herrn Kiaer, Gr. Mühlenbecküt Schipp: auf ver Infel Hoyland im finniihen Meerbuien von Herın ©. D. Lindberg gejammelt und mit der Bemerkung eingefandt, dab fie durh ‚ganz Mittel-Standinavien verbreitet jei; Barbula marginata Br. et Sch. aus Holland, um Limburg von Herin van der Sande - Lacoste mitgetbeilt; Tortula sinter- ze media Wils. aus England ‚von Herrn W: Curmom in’ zivei Formen eingeliefert. Set Juraßfa zieht feine Barbula pulvi- nata jet als eine Kleinere fchlaffe Form ebenfalls" hierher: Philonotis. marchica Willd. in Pradteremplaren von ‚Herrn Ruthe, in Bärwalde, eingelandt; PhrZonotis rigide ‚Brid.. in etwas. dürftigen Exemplaren aus Srland von Herrn: Moore; Timmia norvegica Zett. auf Dopre von Herrn geiterftet, dem Entdeder, und Herrn Scheug gefammelt, von ‚ebterem ‚einge- liefert; Discehum nudum Brid. von Chriftiania dur Herrn Kiaer, — die unter Nr. 659 bereits vertheilten Exemplare waren aus England; Emtosthodon eurvisetus Schwaegr. bei Hyeres von Herrn W. Ph. Schimper gefammelt und ein ejandt, bie;sub Nr. 429 gegebenen Exemplare: waren von. ef. bei Brindifi. im füdlihen Stalien gelammelt;. Neckera oligocanpa Br E. aus Norwegen von Herrn. Scheug mitgetheilt: Ichöne Frucht : Eremplare von Brachyth. Mildeanum, B. campestre Br. et Sch. und Br. Starkıy eine größere Form lieferte: Herr Nuthe in Bärwalbe; Hylocomium subpinnatum. Lindb. und pnum pallescens auf dem dichtelgebirge. von den Herren olendo und Walther gelammelt; Aypnum Sustans. var. e. alpinum Schimp. aus Lappland von Kngftrör eingeliefert. . Hern: Sr. Arnold bereicherte die Sammlung durch jhöne Gremplare von Bryum inclinatum und Br. bimum, 2 3. Alm R. Beyptogamifher Reifeverein. Endlih find Briefe von Hern Dr. Loreng eingetroffen, der ‚erfte Datirt. Bergen, den 4. November, der zweite voh Chriftiania. Seine Rückkehr fteht nunmehr täglich zu er- o. Dresden, im November. Dr. %, Rabenhorik. Redaction: Drud und Verlag — ® Rabenborft in Drespen von @, Peintich in Drespen, Pr » 12. HEDWIGIA, 156s. Wofizblatt für Rıiypfogamifde Hfudien, nebit Repertorium für Eryptog. Yiteratur, Inbalt: Repertorium: Al. Braun, die Characeen Aftifa’s. (Schluß.) — B. Auerswald, Pestalozziae species nova. — Karl Kalbbrenner, Diagnofen zu einigen Hymenompceten des v. Hobenbühel-Heufler’ihen Her: bare. — B. Auerswald, Pyrenomycetes novi ex herbario Heufleriano. — Derfjelbe, Pyrenomycetum aliquot novae species tirolenses, — Aus den Beihandiungen der £. £. zool.=bot. Gejelihaft in Wieg. 1868. — dr. T. Küpıng, Tabulae phycologieae oder Abbildungen der Tange. — Zur geneigten Beachtung. Repertorium, Al. Braun, die Characeen Wfrifa’s, (Säluf.) Hierauf folgt eine „dispositio systematica generum, sub- generum et specierum“, welche im Wejentlichen mit dem der dritten Lieferung der Characeae exsiceatae beigegebenen con- spectus (cf. Hedwigia 1868 ©. 27) übereinjtimmt. Die zweite Abtheilung enthält die Beichreibung der ein- zelnen Arten, im Ganzen 45, nämlich Nitella capitata (Nees), N. opaca Ag., N. acuminata A. Br. in Journ. of Bot., N. tricuspis A. Br. forma '«. grandis (N. grandis Ktz,), $. Dre- geana (Ch. Dregeana A. Br.), 7. maczlenta: tenuis et lepto- dermatina, statura ‚fere N. capitatae; foliorum sterilium radii ut in f., segmenta mucroniformia 1— rarius 2—-cellularia, minus divergentia; inter segmenta divisionis penultimae fre- quentius simplicia, bicellularia oceurrunt; capitula parva, discreta; sporangia paullo majora, nucleo 0,23—0,30 longo; d. euarthra (Ch. grandis A. Br.); N. translucens (Pers.), N. leptoclada A. Br. .differt a praecedente caule foliisque tenuioribus, capitulis muco involutis, segmentorum (in toliis sterilibus brevissimorum) cellula secunda mucronem subulato- conicum triplo. longiorem quam crassum formante, sporangis minoribus, nucleo subgloboso fusco, sexgyrato, 0,24 mm. longo. N. brachyteles A. Br.; N. mucronata A. Br.; «. robustior; b. heteromorpha, verticillis fertilibus in capitula contractis; ß. tenuior ; b. heteromorpha, capitulifera; N. virgata A. Br., N, gracilis Smith, #. Africana; N. tenuissima (Desv.); N. Abyssinica, Nit. mucronata var. A. Br. in Schweinf. Beitr, Az, Fl. thiop. (1867) p. 228. Subspecies N. polyglochinis. - 1 4 ! b Habitus et statura N, mucronatae majoris. Folia in verticillis 6—T, superne sensim diminuta et subcapitato - condensata, triplicato-, superiora ex parte quadruplicato-divisa, segmentis elongatis, quorum plurimi insuper divisione ultima (quarta vel quinta), semper sterili, coronam 2—4-cuspidatam formante, | terminantur, segmentis abbreviatis bicellularibus (rarius uni- eellularibus 'et tunc "brevissimis), cellula inferiore oblongä, superiore angustiore conica. _Sporangia- solitaria subglobosa minuta, coronula brevi obtusa. — N. Gutneensis Wild. herb. N. mauritiana. Uhara mucronata y. Sieberi A. Br. Ann. d. sc. nat. N. hyalina Dec. Fl. france N. plumosa, Chara plumosa A. Br. in Drege u. Meyer, pflanzengeogr. Documente (1843) p. 100 (nomen). Typum proprium constituens, habitu quoque singularis. Vertieilli subheteromorphi, fertiles con- traeti, remoti. Folia verticilli 8, duplicato divisa, radiis valde inaequalibus, primario (in foliis sterilibus et plantae femineae fertilibus) longius producto. Segmenta ultima cellulis 3—=6 gradatim diminutis composita, valde elongata, subulat: i. @ ad apicem usque sensim attenuata, acutissima. Sporang A - omnibus folii divisuris, geminata vel solitaria, nec non in fundo verticilli aggregata, minuta, coronula brevi, uucleo subgloboso, intense eastaneo, valide sexgyrato, 0,24—0,25 mm. N. Huilensis A. Br. et Welw. Subspecies N. Myriotrichae Statura et habitu N. gracılem majorem aemulatur, sed cunis erassior et verticilli heteromorphi, fertiles (omnes aut superiores) diminuti et in capitula congesti. Folia verticilli 6, regulariter triplieato-, rarius partim quadruplicato-divisa, artieulo primo foliorum sterilium elongato, totam partem superiorem aequante vel superante. Divisio prima in radios 5—6. Segmenta Er ultima tenuissima, 3—4—-cellularia, cellula ultima mueronem parvulum conieum articulo praecedente duplo angustiorem tormiante. Foliorum fertilium divisiones omnes fertiles, aut ultima nonnunquam 'sterilis. Organa fructifieationis (dioeen) muco involuta. Sporangia solitaria minuta, coronula brevi, nucleo subgloboso 0,24mm. longo T— geyrato N. Zeyhert. A. Br. in herb. Sonderiano 1853 MN. (Tolypella) glomerata. Chara glomerata Desv. io Lois Not.; £, microphala, tenuior', munda et laete viridis, capitulis minoribus, sporangiis paullö minoribus T7—8 gyratis. N. (T.) eintricata. Ohara intricata (Trentepohl herb.) Roth Uatal. Chara (Lychnothomnus) alopeceurordes. A Br. Schweiz. Char.; «. Pouzolsü; $. Mon- tagnei, Uh Mantagnei A. Br. in herb. Montagnae. Ch. eoronata Ziz. ined.; «. Braunid A. Br. in Fl.; P. ‚Perrottetii (maerosperma) A. Br, in Ann. d. sc. nat. Oh. Ecklonii A. Br. in herb.' reg. Berol. Subspecies Ch. Dichopityos, 'rigi- diuscula, statura debili, merustatione subnulla. Caulis aculeolis u) sparsis rigidis acutissimis obsitus. Folia verticilli 6-8, ecorti- cata, articulis d4—5, elongatis 3, genieulis omnibus foliolosis. Foliola. verticillata, postiea vix breviora, acuminata. Stipulae magnitudine et forma foliolorum. Fructificatio dioeca? Spo- rangium foliolis paullo brevius, nucleo indumento ealcareo destituto, atro, 10—gyrato, 0,63 mm. longo, 0,39 crasso. Ch, imperfeeta A. Br. in lit, ad Durieu 1845. Statura et habitus, color et inerustatio omnino Ch. foetidae, eortieis vero indoles et fruetificatio dioeea typum proprium mani- festant. Caulis inermis, cellularum corticalium seriebus cum numero foliorum eongruentibus, disjunetis. Folia vertieilli 8-10, artieulis 5—6, quorum inferiores, 3—4 .foliolosi et fertiles, infimi- 1-3 cortieati. Cortieatio foliorum seriebus cellularum 5 disjunetis. 'Foliola unilateralia, sporangio duplo longiora, obtusa. Corona 'stipularis minima, inconspieua, Antheridia et sporangia plerumque geminatim, rarius ter- natim'aggregata. Sporangium eoronula brevi obtusa, nucleo atro velamine calcareo obducto, ‘0,66 mm. Jongo, striis 10. Oh. crinita Wallr. Ann. bot; Ch. dissoluta A. Br. in lit. 1854; Ch. contraria A. Br. in mspt. anni 1839; b. hispedula. Oh. gymnophylla A. Br. in Flora 1835; 8. Fontanesiana; y. patens Ehrenb.; 6. pachyphloea: Robusta, rigida, non eollabens, statura et habitu fere Ch. crassicaulis. Cortex eaulis ‚subaequaliter striatus, eellularum seriebus substantiae intercellulari erassissimae '(granulis calcareis repletae) im- mersis. «Papillae caulis medioeres, adpressae. Folia vertieilli 8-10, articulis 5, interioribus 2-3 foliolatis, infimo abbre- viato. (nonnunquam corticato). Foliola subvertieillata, an- teriora longiora 4, posteriora multo breviora 2. Sporangia ‚majora, nucleo fusco-atro, 0,70 longo, 0,42 erasso, 11—striato. Oh. foetida A. Br. in Flora 1835; Ch. strumosa (Ch. fra- gelis‘ B. meridionalis A. Br. in Ann. d. se. nat. 1834). Oh. ‚Boveang. Ch. foetida var? Bovel A. Br. in Schweinf. Beitr. z. Fl. 'Athiop. p. 229. Differt a Ch. foetida caule aculeolis rigidioribus acutis'patulis 'obsito; foliolis verticillatis, poste- rioribus multo brevioribus patulis, 'anteriorum 4 longiorum intermediis lateralia superantibus, sporangia longitudine vix aequantibus, omnibus angustis rigidis acuminatis, nucleo sporangii satro. Bei Cairo von Bov& gefammelt. Ch. capensis E Meyer pl. Dreg. ex p.; Ch. crassicaulis Schleich. Cat. plant. Helv.; Ch. hispida Lin. et auct. ex p.; Ch. aspera etharding in lit, et herb.; Oh. gahioides De Cand. Cat. hort: Monsp.; Ch. Duriaei (Ch. galioides var Duriaei A. Br.); Oh. connivens Salzmann in coll. venal. Ch. Krausik. Subspecies Ch. galioidis, quoad staturam inferior, antheridiis minoribus.'' Caulis inermis vel papillis minutis subglobosis # et apiculatis parce armatus. Corticatio eaulis inter diplosticham et triplosticham ambigens. Folia vertieilli 7—8, articulis corticatis et foliolatis 3-6, terminalibus nudis 1—2, abbre- viatis. Foliola verticillata, acuminata, posteriora (genieulorum superiorum sterilium omnia) abbreviata vel depauperata, la- teralia (utringue 1—2) antheridium aeque ac sporangium superantia, auteriora media (bractea et bracteolae) sporangio plerumque breviora. Sporangium oblongum, cortice diaphano virescente, nucleo fusco-atro vel atro 12—13 — striato, stris parum prominulis; coronula brevi obtusa vel truncata et breviter quinquedentata «) genuina A. Br. in msp. et herb. 1841; Oh. fragilis var. Capensis A. Br. ap. Krauss, Pflanzen des Gap: und Statallandes, in Flora 1846 p. 193. £) stachyo- morpha. Ch. stachymorpha Ganterer, österr. Char. (1847) p. 19, in nota; Kütz. Sp. Alg. p 522; Wallm. Char. p. 100; Ch. nivea Steudel ined.; Kütz. Tab. phycol. VI, p. 22 t. 53 III. (sterilis). Ch. phaeochiton. Subspecies Ch. galiordis? Statura Oh. asperae minoris. Caulis inermis, dıplostiche corticatus. Folia vertieilli 7— 8, articulis eorticatis et folio- losis 5—6, terminalibus nudis plerumque 2, fertilibus 3. Foliola subverticillata vel unilateralia ( posterioribus verruci- formibus, inconspieuis), non ventricosa, acutiuseula vel ob- tusiuscula, lateralia sporangium aequantia vel paullo superantia, anticum medium (bractea) sporangio brevius. Corona stipu- laris annulum tumidulum sistit verrueis irregulariter biseriatis vix prominulis obsitum. Sporangium ovoideum atro-fuscum, coronula albida obtuse conica quasi operculatum, cortice duro fusco fragili, nucleo atro gyris crassis valde prominulis 9— striato. Am Cap in Süimpfen. Ch. fragifera Durieu in Bull. de la soc, bot. de France; #) Kraliki. Humilior, verticillis approximatis arcte confertis (habitu alopecuroideo), foliis verticilli 9—11, articulis foliorum cortieatis 8—10, fertilibus 1—2 abbreviatis, foliolis omnino fere obsoletis, sporangii coronula elongata conica subtruncata. Oh. fragilis Desv. in Lois. Not. (1810) p. 137; Ch. brachypus A. Br. in herb. Berol. 1836; £) Ehrenbergrana A. Br. m Schweinf. Beitr. z. Fl. Athiop. p. 230. Foliorum articuli pauei tantum inferiores corticati, superiores ecorticati valde elongati. Articulus in- fimus abbreviatus, aut corticatus, aut (in eodem saepe verti- eillo) ecorticatus. Nonnunquam artieuli omnes (fertiles et steriles) ecorticati. Oh. gymnopus A. Br. msp. 1835. Ch. Angolensis. Differt ab aftini praecedente caule papillis minu- tissimis breviter conicis acutiusculis munito; coronae stipu- laris cellulis inferioris seriei brevioribus et inaequaliter evolutis; foliolis posterioribus minus evolutis brevioribns, anterioribus sporangium aequantibus vel vix superantibus; 40 — sporangiis gracilioribus. Angola, i. Distriete Barra de Bengo (Littoral-Region). Ch. Oommersoni A. Br. in Flora 1835. Pestalozziae species nova. Auctore B. Auerswald. Pestalozzia depazeaeformis Awd. Mpt. P. pyreniis epi- “ phyllis, maculis einerascentibus atropurpurei-marginatis sparsim insidentibus, sporidiis oblongis fuscis 3-septatis, apice seta uniea coronatis, 18 micromillim. longis, 8 mieromillim. latis. Habitu Depazeam quandam omnino referens. Paginam superiorem foliorum Arbuti Uvae ursi infestat. Legit Franziscus Liber Baro de Hausmann in Tiroli australi prope Seis aestate 1866 (Hb. Heufler). Karl KRalhbrenner, Diagnofen zu einigen Hhymeno: mpceten de? nv. Hohenbühel=Heufler’ihen Herbar?. Berhandlungen der E. E. z00log.=botanifhen Gejellihaft zu ien. 1868). 1. Polyporus australis Fr. Epier. Ih fandte diefen Pilz als eine neue Art an Herrn ©. Fries, mit folgender Diagnofe: P. Apus, Placodermeus, Fomentarius, pileo convexo- plano dimidiato sessili, ultra spithamam amplo, tuberculoso, crusta dura, laccata, nitente, rufo-nigricante, (e sporis ferru- ginascentibus subpulverulenta) margine sterili pallidiore, poris "stratosis a fomite pilei rufescenti umbrino (nec fulvo) evidenter discretis, pallidioribus, ore albidis. ch bemerke hierzu: Tann megen feiner firnißglängenden Krufte und den nicht hufförmigen Hut zu Polyporus fomen- tarius, igniarius, fulvus nicht gezogen werden und noch weniger zu den übrigen diefer Abtheilung: Kaum verjchieden von dem erotiihen Pol. australis. ; Fries aber bemerkt; Est Polyporus australis! Chilensis, sed etiam ex Italia misit De Notaris.*) Das Vorkommen diejes Pilzes bei Heiligenfreuz in Nieder: öfterreih, welcher durch Vermittlung des Sectionsrathes Alt: mann in das obengenannte Herbar gefommen ift, bemeift das weite Verbreitungsgebiet mander tropiihen Pilze: Ohne mid auf die Autorität eines jo competenten Gemährsmannes, E. Fries — der no dazu Autor der Art ift — berufen zu *) P. australis ift aud) von Ref. in den Treibhäufern des botanischen Gartens zu Florenz im Jahre 1847 gefammelt worden, die Eremplare find aber nicht firnißglängend, jondern matt röthlih braun und unterjheiden fi auf den erften Blick von allen europäifchen Arten, ER, — 18 - fünnen, wagte ich nicht die Behauptung aufzuftellen, daß ein hilenifher Bilz. in Defterreich vorkomme und fand «8 ange: mefjener ihn als neue Art zu behandeln. — Ebenfo ging es mir mit einem Stereum des J uratzka’schen Herbariums (legit Dr Pavich in Croatia), welches ih’ als Stersum cro- alicum mov. spec. diagnosirte,. mit. der Venterfung. ‚juxta Stereum luteo-badium collocandum“, worauf ih Fries äußerte „est Stereum luteo-badium! Ob patriam — si genuina? a mmopere memorabilis, licet in tropicis terris sat freaneng“. Bis jeßt war diefes Stereum nur aus Surinam und Chili 'be: fannt. Das PVaterland des vorliegenden Pilzes anlangenpd, enthält die Driginaletiquette allerdings nur die Worte „Croatia — Dr. Pavich“ ohne nähere Angabe des Sundortes; aber e8 liegt nichts vor, was die Annahme rechtfertigen könnte — e3 habe bier eine zufällige Verwechslung ftattgefunden — be: londers da BPavich kaum in der Lage war, exotische Bilze in jeinem Herbar zu befigen. | Eine, in demfelben Herbar, befindliche, in Kroatien: ge: jammelte Art, welche ih Irpex Pavichit nov. sp. benannte, Srties aber als folde anerkannte, hat auch ein ganz tropisches Anjeben. 2. Polyporus Hausmannı Fries in Litt. (absque diagnosi), Pileus dimidiatus, pulvinatus spurie et inconspicue zo- natus 2 longus latusve !/a crassus, postice subdepressus margine acutus villosus, brunneus ‚ cervVinusque, substantia fibroso carnosa, fibris radiantibus poris oppositis, ligneopallens. Pori mediocriter longi, majuseuli, rotundi, ore integri, subae- quales e ligneo fuscescentes. Leg. 8. Hausmann Oct. 1863 im Kühbbahermwald bei Bogen in Tirol. Detober 1863. | Gehört in die Abtheilung der Polyp. Inodermei, Stuposi, und jteht dem ausländischen Pol. cereinus ziemlich nahe, ebenfo dem folgenden. 3. Polyporus Schulzer! Kalchb. spee. nov. Inodermeus, stuposus. — Pileus fibroso lignosus, effuso- reflexus, convexoplanus, subirregularis Hexuosus gibbosusve, pilis rigidis adpressis hirsutus, margine acuto subrepändus, 1—3“ longus et latus; ad basin 6-8 crassus, luride fus- cescens, spürie zonatus, suleisparum conspieuis neediseoloribus. Contextus admodum tennis (vix 1-2) longitudinaliter fibrosus, poris oppositus, lignei coloris aut sordide fusceseens. Pori elongati 2—8 profundi, majusculi, rotunei ore integri subaequales, eontextui concolores ‚ ligneo pallentes et senio plus minus fuscescentes, —_ 18 — >. Wurde von Schulzer v. Müggenburg in Slavonien bei Binkonce (Retli Gaj) aber auch von ®. Hausmann. bei (Haslach) Bogen gefammelt und zwar an PBappeln und Eichen: Mazziari fand ihn in einer refupinirten Spielart auf alten Balken der jonishen Jnieln. | 4. Polyporus Oyphelloides Fries mscpt. nov, Sp. Anodermeus, Lentus. — Pileis exiguis, vix Ya’ latis, gibbosis difformibusve, eoncentrice suleatis, glabriusenlis, testäceo-fulvidis, poris minimis, curtis, earneis,' substantia cärnoso lenta, pallida. EASENENE Kroidenhaufe zu Schönbrunn (den 22. Sept. 1850 1. Heufler) und daher höchft wahrfcheinlich eine erotifche Art, die fi) dahin verirrt hat. Ach benannte fie vorläufig Pol. Schönbrunnensis; da jedod Fries erklärte, daß fie feinem Pol. Oyphelloides, einer neuen merifanifhen Art „nimis affinis“ ähnlid) fei, fteht:jie jicherer unter diefem Namen. Da die vorliegenden Eremplare noch zu jugendlich find, wäre e3 jehr erwünscht, wenn volljtändig ent- wicelte Exemplare zur Beobadhtung kämen. "5 Lenzites mollis Heufler in sched. (absque diagnosi.) Pileus coriaceo-fomentarius,, effuso reflexus, adpresso molliter tomentosus, margine badius, zonis obscurioribus no- tatus, centrum versus canescens, vel, senio, totus fuscescens, lamellae creberrime anastomosantes, haud raro hymenium Polypori aemulantes, canescentes vel ligneo pallidae. Sub- stantia fibrosa, fomitem mollem sistens, primum pallida, demum fuscescens. An Nadelholzitumpfen, tannenen Balken und Brettern. an mehreren Orten gefunden. Bon Heufler zu Wien im Garten des Therefianums und in Abfam bei Junsbrud, von Haus: mann auf Blanfen des neuen Friedhofe3 in Bogen, von mir bei Mallendorf in der Zins. — Schon vori e3 Jahr non mir gezeichnet und als neue Art befchrieben, aber weder benannt noch, herausgegeben, daher obiger Name bleibt. he Pyrenomycetes novi ex herbario 'Heufleriano "Auctore B. Auerswald. ( Defterr. :bot. Beitfhrift Nr. 9 pP: 274-278. 1868.) x sah‘ 1 Sphaeria: (.Pertusae ) Heufleri Awd. n. sp. Pyreniis sparsis, minutissimis (magnitudine Sphaerellaemyriadeae F'r.), hemisphaerieis vel subglobosis, carbonareis, ‚atris:östiolo minutissime mamillaeformi ornatis; ascis ereberrimis, (clayatis, sessilibus, membrana dupliei non visibili,; 8-sporis, ‚paraphy- sibus tenuibus filiformibus subeonglutinatis laxe obvallatis; - 14 — a irregulariter stipatis, subbiserialibus, lanceolato-oblongis plus minus curvulis, utringue acutiusculis, triseptatis, brun- neix, pellucidis, 16 microm. longis, 5 microm, latis. — An entrindeten Fichtenftämmen, Pleospora orbieularis Awd. n. sp. Pyreniis gregariis, primo hypophloeodeis, mox epidermide. rupta et ablata denu- datis, orbicularibus, /—?/s millim. latis ‚ minute pappillatis, nigris; ascis clavatis (120 microm. fere longis, 25 microm, fere latis), in _stipitem brevem sensim attenuatis, 8-sporis, membrana duplici visibili; sporis biserialibus, elongato ovalibus (32—36 mierom, longis, 10 mierom. latis). utrinque obtusis, medio vix constrietis, 4— 6 septatis longitudinaliterque pli- catis, melleis, dein fuscis. — Auf zarten Zweigen der Berberis. Pleospora pachyascus Awd. n. sp. Pyreniis minutis (*/s millim, vix aequantibus), hypophylilis, globosis, epider- midem perforantibus, atris, absque ostiolo visibili; aseis ova- libus, amplis, 6-sporis (an semper?), absque ullo stipitis vestigio, utrinque late rotundato, membrana dupliei visibili, sporis hyalinis, ovalibus, pro more utrinque rotundatis, primo 1—mox tri-, longitudinaliterque septatis. — Auf Blättern von Eryngium campestre. Pleospora herbarum Rbh. £ Fruticum Awd. Leptosphaeria psilospora Awd. n. sp. Pyreniis minutis, globosis, hypophloeodeis, non nisi os- tiolo minute mamillato epidermidem perforantibus; ascis cela- vatis (90 microm. fere (di ‚ 14 mierom. et supra latis), breviter pedicellatis, 8-sporis, membrana dupliei visibili, sporis, biserialibus fusiformibus (30 mierom. longis, 4 mierom. fere latis), leviter curvatis, utrinque acutis, uni- (an demum pluri ?) septatis, pallide luteolis. — An dirren Stengeln von Phyteuma Scheuchzeri. Kaphidophora tenella Awd. n. sp. Pyreniis minutis ("/a—"is millimetr. fere mentientibus), immersis vel semiim- mersis, rostro elongato conico acuto, pyrenium vel pyrenium dimidium aequante coronatis; ascis gracilibus (140 micro- millim. fere longis, 4—5 mierom latıs) tubulosis, 8-sporis, sporis tenuissime filiformibus (1 mierom. crassis) Iuteolis v. fuseidulis. — An dürren Stengeln von Chelidonium majus. Stigmatea Primulae Awd. et Hfl. n. sp. Pyreniis ovatis vel plus minus conieis, minute papillatis, erumpentibus atris; ascis brevibus subeylindrieis ‚ sessilibus, membrana dupliei visibili, 8-sporis; sporis biserialibus, oblongis, diblastis, nubi- losis, 21 micromillim, longis, 5 microm latis. Sphaeropsis Tami Awd. n. sp. Eyreniis minutissimis, sed variae magnitudinis, depresso-globosis, gregariis , ostiolo in spurio; sporidiis ovatis vel ovalibus, fuseidulis, pellueidis, 5 mierom. fere longis, 2—2"/s micerom. latis. we Appendix. Sphaerella intermixta Awd. Mpt. = Sphaeria intermixta Berk. et Br. N. 369 Pl. XI. fig. 24, Äseis obovato-clavatis, 8-sporis, absque paraphysibus; sporis biserialibus, hyalinis, laerymae-formibus (elavato-fusiformibus), juvenilibus pro more integris, dein 1-, mox 2-, tandem 3- septatis. Asteroma Eryngü Awd. = „Sphaeria Eryngü Fr.“ secundum speeimina a el. Dmz. in pl. erypt. de Fr. N. 1300 edita, Leptosphaeria glaucopunctata Awd. = Sphaeria glauco- netata Grev. Curr. N. 183 ete,, Sphaeria Rusci Wllr. B. . 639*, Dmz. pl. erypt. de France N. 776, Sphaerella Rusci Ces. et de Not. schem. Sfer. p. 237. Hercospora rudis Awd. Mpt. = Sphaeria rudis Fr El. II. 98. Aglaospora rudis Tul. Carp. 1I. p. 165. Sordaria obliquata Awd. Mpt. — Sphaeria. obliquata Sommerf. cf. Sphaeria pleurostoma Fr. El II. p.'93, N. 321. Pyrenomycetum aliquot novae species tirolenses. Auctore B. Auerswald. (DVefter..bot. Zeitfhrift Nr. 8. 1868.) Leptosphaeria Hausmanniana. Pyreniis minutissimis, punctiformibus, globosis, minute papillatis, atris, gregarüis, papilla epidermidem dealbatam perforantibus; paraphysibus simplicibus, filiformibus; ascis clavatis, sessilibus, octosporis, membrana duplici visibili; sporis subquatriserialiter stipatis, fusiformibus, strietis vel leviter curvatis, utrinque acutis, 38 micromillimetra fere longis, 4 microm. latis, 3-septatis, luteolis, septis latis pellueidis.. Habitat in pagina superiori foliorum emortuorum Selenes acaulıs. A eli‘ Gnomonia inaequalis. Pyreniis minutis, sparsis, globosis, atris, acute papillatis papillaque epidermidem perforantibus; ascis saccatis, sessilibus, membrana duplici non: visibili, 8- sporis; sporis elongato-pyriformibus, inaequaliter diblastis (uniseptatis), biseriatis, nubilosis; cellula major superior ovalis, 10 mierom. longa, 6 mierom. lata; cellula minor‘ inferior obeonica, 4—5 mierom. longa, 4 mierom. lata ‘Hab. in cau- libus aridis Zathyri sylvestris prope Seis Tirolis meridionalis. Invenit Fr. L. B. de Hausmann anno 1867 (Hb. Heufler). Thecaphora Tunicae. Sporis ovoideo-globosis vel sub- angulosis, dense verruculosis, brunneis, 20—40 et pluribus in vesicula globosa agglomeratis, facile vesicula lacerata diffluentibus, 12 ice inte fere mentientibus. Hab. in en Tunica Saxifraga capsulas infestans et deformans.: Invenit F. L. B. de Hausmann‘ ‚prope Botzen die 28, Jun. 1867 (Hb. Heufler). Ns .nlia “ Verhandlungen der LE zo0leböt, Gejellfchaft in tent.. 1868, | 22U 1) p. 115—116, Orthorhynchium, eine neue Saubmoos-Gattung. ‚Bon Dr. ®. Reihardt.- f Der Verf. trennt Phyllogonium fulgens und P. elegans generifch und gründet auf das Ießtere fein neues Genus. "Et ftattet nun beide Genera mit folgender Diagnofe aus, ı Phyllogonsum Brid. emend. . Calyptra cueullata, glabra vel parce pilosa, parva, vix capsulae dimidium obtegens, basi integra; operculum oblique subulatum; peristomi simplieis dentes. sedecim ‚subulati, integerrimi, aA albicantes, tenui- ter sed conspieue trabeculati, linea eommissurali tenui, sicci conniventes; columella capsulae aequilonga, apieulata. Ph. fulgens Brid. Bryol. univ. II. p. 671. — K. Müll, Syn. musc. II. p. 2, — Hypnum fulgens Sw. Prodr. Hor. Ind. oceid. p. 140. — Pierogonium fulgens Sw. Flor. Ind. oceid. Ill. p. 1776. — Pterigynandrum fulgens. Hedw. Descript. Muscor. frond. IV. p. 101 t. 39 Orthorhynchium Rcehdt. nov. gen. Calyptra eonico- mitraeformis, magna, capsulae aequilonga, basi lacera; oper- culum reetirostre; peristomii simplicis dentes sedeeim bierures, irregulariter perforati, vix trabeculati, pallidi, sieei reflexi; columella longissima, capsulam peristomiumque superans, Os elegans Rehdt. — Phyllogonium elegans Hook. f. et Wils Lond. journ. of ‚bot. 111.. (1844) p. 548. — Wils. in Hook. flor. Nov. Zeel. I. p 102,1.:88, #£ 6. — K.'Müll. Syn. 'musc 11. p. 2. Db die dritte bisher befchriebene Art von Phyllogonium nämlid Ph. eylindrieum Lindbg. — Overs. of k. vetensk. akad. Förhandl. XXI. (1864) p. 603 — bei Phyllogonium oder Orthorkynchium unterzubringen ift, Kann ich vorläufig nicht enticheiden, da mir von derjelben nur fterile' Eremplare, von der Novara aus Tahiti mitgebracht, zu Gebote: jtehen. — Bezüglid) der weiteren Details verweife ich auf meine balvigft erjcheinende Bearbeitung der Novara-Mooje) wo die furz ange: führten Daten ausführlicher auseinander gefegt und durch Ab: bildungen erläutert werden. | ‘ Be. - A dp 19hmbr19Rninhang oynol °E ilooi il Derfelbe Autor gründet auf Neckera undulata Hedw. eitt neues Genus, Neckeropsis, welches folgende Diagnoje ‚erhält: .Neckeropsis:Rchdt..n g. Surculi ‚repentes, ramis .di- stichis, regulariter pinnatim ramulosis.. Folia, disticha,, ‚eöti- planata,. manifestissime transverse undulata, laete virentia; rete basi e cellulis rhombeis, apicem: versus e minutis rotun- datis, ‘compositum, . ‚Inflorescentiae gemmiformes, axillares. Calyptra parvula, mitraeformis, 'basi pluries laciniata, glabra, vel rarius subpilosa.. Vaginula dense paraphysibus‘ in foliola lineari-subulata transmutatis obtecta. Seta laevis, brevissima; capsula' immersa, oblongo-eylindrica, pallida, exannulata, opereulum ;conieum, 'longe et recte subulatum. Peristomium duplex, dentes externi sedecim, lanceolato-subulati, fragiles, laeves, lineä commissurali, obsoletä notati; interni dentes sedeeim cum externis alternantes, iisque aequilongi, anguste subulati, amoene flavidi. Sporae magnae, globosae, laeves. Neckeropsis undulata Rehdt. „Neckera undulata edw. Deser.: et adumb, Muse. frond. II. p. 51 t. 21. Brid. Bryol, univ. IL p.241. - Prlotrichum undulatum Pel. Beauv. Prodr, p- 83 K. Müll. Syn. Muse, frond. U. p. 147. — Sphagnum pennatum, undulatum, vagina pilosa Dillen. Hist. Muse. p. 294, t: 32, £. 8. | 3) p. 193— 198. Diagnofen der neuen Arten von Laubmoofen, melde die Novara » Erpebition mitbradte. Bon ‘Dr. H. ®. Reihardt. Capylopus eximius Rehdt. Dioieus; caespites densi, extensi, nitidi, luteo virentes, intus fusco-rufescentes, Sureuli dense radiculosi, elati, 3—4’ longi, diehotomi, sub perichaetiis prolifieantes, innovationes 6— 12 longae. Folia caulina dense conferta, rigida, stricta, erecto-patula, inferiora ovato- lanceolata, /;— a‘ longa; superiora sensim majora, lanceo- lato-subulata, 1-—-1'/2‘“ longa, canaliculata; omnia nervo erasso, e cellulis elongatis formato, in setam longam in foliis superioribus et comalibus hyalinam, apice minute serrulatam exeurrente. Lamina angusta, in folio medio evanida, basi e cellulis alarıibus magnis, fuscescentibus formata, apicem versus minute rhomboidaliter reticulata. Planta mascula non'ob- servata. Perichaetia aggregata, foliorum perichaetialium ex- _ teriora elliptica, canaliculata, interiora elongato-linealia, con- voluta; subito et longe hyalino-setacea; omnia nervo et reticulatione tenerioribus. Capsulae in perichaetüs solitariae, — 18 — in pedicello eygnicolli 3” longo pendulae, regulares, ellip- ticae, */5‘ longae, pachydermae, fuscae; vacuae siccaeque profunde sulcatae; calyptra pallida, cucullata, dimidium cap- sulae aequans, basi longe fimbriata; opereulum conico-subu- latum; annulus latus, e cellularum serie triplici formatus; peristomii dentes in conum eonvergentes, parte inferiore rufi et manifeste trabeeulati; eruribus subhyalinis, minute papil- losis. Sporae pallide ferrugineae, laeves, globosae !/200 magnae. — sznjel St. Baul. Häufig und oft ausgedehnte Streden überziehend: leg. Selinef. Fissidens Knightil Rehdt. Dioicus; eaespituli laxi, pallide virentes, basi tomento rufo intertexti; surculi 4-8 alti, graciles, simplices vel innovando ramosi, foliorum disticho- rum paria 6—8 ascendendo sensim majora ferentes. Folia homomalla, subfalcato decurva, elongato-linealia, 11/2” longa; immarginata, basi integerrima, apicem versus minute serru- lata; lamina verticalis basin versus producta, folio dimidio brevior, nervus validus, rufescens, sub apice evanidus; rete e cellulis minutis, chlorophyllosis dense contextum Planta mascula non observata. Fructus terminalis, solitarius; seta gracilis, fusca 12—2’ longa; capsula horizontalis vel sub- incurya, fusca, pachyderma, sieca vacuaque sub ore leniter constricta. Calyptra cueullata, parva vix capsulae dimidium obtegens; operculum conicum, breviter rostellatum; peristomii dentes sicei convergentes, fusco-rubentes manifeste articulati et trabeculati. Sporae globosae, */200” magnae, laeves, pallide ferrugineae. — Neu: Seeland. Aufland; leg. Knight, com. Dr. Schwarz. Ceratodon convolutus Rehdt. Dioicus; caespites extensi, densi, pallide e lutescenti-virides, molles. Surculi basi ra- diculosi, erecti, innovando-ramosi, innovationes 2— 3 longae. Folia caulina elongato-lanceolata %4—1” longa, carinata, margine reflexo basi integerrima, apicem versus minute re- moteque serrulata; costa valida, rufescens, ad apicem pro- ducta; rete e cellulis parvis, rotundatis, chlorophyllosis, lae- vibus contextum. Plantae masculae non observatae, Fruetus solitarii; perichaetia distineta 1’ longa, foliis exterioribus brevibus, obovato-elliptieis, acuminatis, interioribus latioribus lineali-oblongis, obtusiusculis, arcte convolutis, hyalinis, nervo tenui, sub apice evanido, reticulatione tenerrima, e cellulis majoribus, longioribus formata. Secta gracilis, 9-10 longa, allide e rufo purpurascens; capsula nitida, fusca, inclinata, Derioollis, eylindrico-oblonga, sieca vaeuaque sulcato 4—5 gona. Annulus magnus, e cellularum serie dupliei composi- tus, revolubilis; operculum conico-brevirostre. Peristomii membrana basilaris lata, fusca manifeste areolata; dentes — 189 — bierures, in parte inferiori. pallide fusei, apicem versus hya- lini, basi solum trabeeulati, et granulati, apice sublaeves, Sporae globosae, "300° magnae, laeves, pallide ferrugineae. ‚Oeratodon purpureus, Hook‘ f. et ils. in. Flor. Nov. seeland IL. p. 75 et in Handbook of the New-Zealand-Flora II. p. 422, nec autorum aliorum. Neu-Seeland. Auf beiden Infeln gemein, leg. d. Ho: ftetter, Selinef und Suight. Bryum Chilense Rehdt. (Eubryum.) Dioicum, laxe caespitulosum, caespituli sordide virides, inferne fuscescentes. Sureuli basi fuseoradieulosi, b— 6°“ alti, innovando 'ramosi, vamulis plerumque nullis _ Folia inferiora dissite remota, par- vula, vix */a‘ longa, late ovali-lanceolota, subscariosa; superiora lutescenti- viridia, in comam densam, polyphyllam_ conferta, erecto-patentia, siceitate imbricata; ovato-oblonga, 1 longa; omnia acuminata, costä crassä rubente, in cuspidem excedente, margine plano non revoluto, integerrimo, limbato; limbo perangusto, e cellularum serie duplice formato. Inflores- centiae masculae gemmiformes, perigonium e foliis pluribus rotundato-ovatis "/ magnis, acuminatis, exeurrentinervibus, integerrimis, vix marginatis formatum. Fructus in perichaetio solitarii; seda pallida, gracilis, 8-- 10 longa; capsula hori- zontalis, 2° longa, eylindrica longicolla, vacua sub ore leniter constrieta, pallida, leptoderma; annulus nullus, operculum parvum, convexum, apiculatum. Peristomü interni processus dentibus externi paulo longiores, eiliis ternis interjectis, ad articulationes longe appendiculatis. Sporae pallide ferru- gineae, laeves, globosae, ' 200” magnae. Chile. Um Balparatjo am Grunde alter Stämme, leg. Selinef. Bryum lasum Behd. (Eubryum.) Monoicum dense caespitosum: caespites extensi, pallide e luteo virescentes, in- ferne ferruginei, tomento denso intertexti. Surculi laxi, 4—5* alti, simplices vel innovando ramosi basi aphylli. Folia cau- lina inferioraremota, minuta, ovato-lanceolata, 1/s—!/2’ longa; superiora sensim majora, comam laxe imbricatam, polyphyllam formantia, lineali-lanceolata, 1'/2— 2. Jonga; omnia castä 'exeedente longe cuspidata, concava; margo planus, apicem versus serrulatus. Inflorescentia monoica; antheridia in axillis foliorum comantium geminata; fructus solitarii; seta gracilis, laxa, 1'/a—2” longa, e carneo rufescens; calyptra parva; capsula pendula, pallide fusca, leptoderma, eylindrica, 1 longa, sicca vacuaque sub ore leniter constrieta. Oper- culum parvum, mamillare, rufulum; annulus e cellularum serie duplieci compotitus. Peristomii externi dentes ferruginei, intus valde trabeculati, processus interni inter articulationes = hiantes; eilia binata et ternata, longe appendiculata, Sporae globosae, !/g00“ magnae, laeves, ferrugineae. Snfel St Baul. An torfigen Stellen häufig mit Campy- lopus eximius Rehdt. und oft weite Streden überziehend; leg. Selinet. Hypnum (Thudium) Faulense Rehdt. Dense et late caespitosum, amoene viride; sureuli repentes, 1—3’ longi, tenues, hince inde fusco - tomentoso- radieulosi,, elegantissime interrupte bipinnatim ramulosi, apice nudi, flagelliformes. Folia caulina remotiuscula, patentia, e basi late deltoidea breviter acuminata, 1/5” longa, !/s“ Jata, costä validä, viridi, sub apice evanescente, suleis lateralibus binis obsoletis, mar- gine revoluto papilloso - crenylato; folia ramulina minuta, */ı2 longa, erecto-patentia, ovato-deltoidea, acuta, concavius- cula, costa tenuis, sub apice evanida; sulci laterales vix eon- spiewi, margo papilloso - crenulatus, planus. Paraphyllia in sureulis et ad foliorum basim numerosissima, multiformia, Rete foliorum caulinorum et paraphylliorum formatum & cellulis pachydermis, minutis, rotundato-hexagonis "ano magnis, dense et subtiliter papillosis. Inflorescentiae maseulae et fructus. desiderantur, Stewarts-nfel Faule. Auf der Erde und am Grunde von Palmenftämmen; leg. Jelinek. Hypnum (Vesieularia) Novarae Rehdt. Dioieum. Laxe caespitosum, Caespites deplanati, molles, pallide virentes, sicci amoene sericeo-nitentes. -Sureuli pareissime radieulosi, de- cumbentes, subregulariter bi-vel tripinnatim ramosi, 1—2’ longi, 1° lati, complanato-foliosi, basi denudati. Folia cau- lina sicca vix introrsum fleetentia, caviuscula, ovato-lanceo- lata, Ya 34% longa, acuta, margine plano integerrima, enervia vel costae loco plieis binis, brevissimis instrueta.. In- florescentiae masculae gemmiformes, in axillis foliorum eau- linorum irregulariter Sparsae; perigonium e foliis 10 —15 compositum, folia exteriora elliptica, breviter acuminata, in- teriora lanceolata, acuta, marginibus partim involutis; omnia concava, integerrima, enervia laxe reticulata Perichaetia fructusque ignoti. — Tahiti. In Urmwäldern um Fatana auf Bäumen; leg. Jelinek, Hypnum ( Mniodendron) brevisetum Reht. Dioieum, proce- rum, > See surculus e basi repente erectus, 11. —2” altus, sursum inerassatus, dense ferrugineo-tomentosus, apice ceomose subverticillatim prolificans; rami graciles, pluries divisi, 6— 12 longi, patuli vel subreflexi, Folia caulina erecto-patentia, rigida, e basi vix dilatata triangulari-lanceo- lata, longe acuminata, basi integerrima, apicem versus remote — 11 — serrulata; nervus validus, exeurrens, dorso laevis; rete & cel- lulis angustissimis eirea '/a0‘ longis contextum; cellulae alares subglobose, vix incrassatae. Plantae masculae non observatae. Perichaetia numerosissima, (10-20) in axillis infimis comae caulinae congesta, magna, pallida, basi radieulosa; 'foliorum perichaetialium exteriora triangularia, breviter apiculata, in- teriora triangulari-lanceolata, longe aristata, omnia integerrima uninervia, neryo valido, excurrente; retieulatio illi foliorum caulinorum similis, sed tenerior. Seta brevis, 10-12 longa, purpurascens, laevis; capsula areuato- pendula, fusca, pachy- derma, profunde sulcata, subeylindracea, 2 longa, brevi- collis, Öpereulum turgide conicum, rostrum obliguum, 1% longum. Peristomium generis; sporae ferrugineae, ‚laeves, globosae, 150“ magnae. — Neu:Seeland. Sm Wäldern am Waikato- und am Neljon ; leg. w. Hodhjitetter. Hypopterygium debile Reht. ( Euhypopterygium.) Dioi- cum; surculi pars inferior repens 1— 2 longa, atro tomen- tosa; pars superior ‘erecta, flaccida, debilis, 4-7“ longa, sub apice fascieulato-dichotoma, ramulis simplieiter pinnatis. Fo- liorum caulinorum lateralia patula, plana e bası semiamplexi- cauli: assymmetrice ovato acuminata, '/.““ longa, "Js lata, tenuissime serie unica cellularum marginalium limbata, inte- gerrima, apicem versus obsolete serrulata, e eellulis laxis, mollibus, hexagono - rhomboideis chlorophyllosis contexta; eosta' temuis,. ad laminam mediam evanıda. Folia amphi- "gastriea(stipulaeformia) lateralibus duplo minora, symmetriea, ovato-acuminata, integerrima, enervia, textura foliis lateralibus conformia. Pili setacei nulli. Inflorescentiae maseulae in caulis parte superiori sparsae, in axillis foliorum lateralium sessiles,' gemmiformes ‚„oblongae, e folis 6—8 eompositae. Folia: perigonialia tenera, 'arete imbricata, 'exteriora 'oblonga, interiora lineari-oblonga, longe cuspidata; omnia integerrima, enervia;' e cellulis'leptodermis hyalinis, oblongo-rhomboideis contexta.. Anthieridia oblonga,'"paraphyses nullae. Plantae femineae desiderantur. »— Tahiti!" Sr den Urwäldern um Fataua auf feuchten Feljen und Abhängen; leg. Jelinek. Sr. T. Küpging, Tabulae phycologicae oder Abbil: dungen der Tange. Band KV bt. Tab. 51-100. Norphaufen, 1868: fe atitir Ani Dieje zweite Abtheilung des 18. Bandes bringt die arten: reiche Gattung Sphaerococeus. "Sowohl die äußere Geftalt, wie die -mikroifopischen: ältmi “einzelnen Arten-find auf's Berhältnifje der ‚Sorgfältigite dargeftellt und werden wejentlich beitragen, ji in diefem: jehwierigen Genus zu orientiren. Mit großer Öenug- - MB — thuung theilt der Verfaffer im Vorworte mit, daß das Werf fih feinem Ende nabet und daß e8 mit dem nädhjftfolgenden (19.) Bande abgejchloffen werden wird Diejem legten Bande wird dann auch ein volftändiges Negijter aller in dem Werke dargeftellten Arten und Formen beigegeben werden, mofür der Derfaffer Shon im Voraus unjeres beiten Danteg verfichert fein fan. Die neu aufgeftellten Arten oder Formen find: Phacelocarpus oligacanthus. (Kg. nov. spec.) Ph. elon- gatus filiformis, teres, leviter tortuosus, alterne ramosus, basi inermis, apice spinulosus, ramis subaequicrassis, inferioribus distantibus, superioribus brevioribus approximatis, spinulis superioribus approximatis, inferioribus distantibus, obsoletis. — Cap. Bonae Spei. Sphaerococcus setaceus. (Kg. nov. spec ) Sph. minor, setaceus, parce ramosus, ramis alternis patentibus curvatis; cystocarpüs globosis lateralibus sessilibus. — Nova Caledonia: Vieillard! Sph. capillaris. (Kg. nov. sp. 1859.) S. spithameus, basi setaceo-capillaris, ramis elongatis patentibus, flagelli- formibus, in apicem sensim et maxime attenuatis, ramulis lateralibus, tenuissimis, capillaribus. — In mari indieo prope Pondichery. E Sph. Vieillardi. (Kg. nov. spec.) Sph. filiformis teres breviter stipitatus, subdichotomo ramosus, ramis fructiferis gracilibus, patenti-erectis, acutis subfastigatis, basi ramelli; feris, ramellis sterilibus bi-multifidk ‚ fasciculatis, subelavatis- oystocarpiis sessilibus, hine inde approximatis. -— Nova Oale- donia: Vieillard! Sph. Lemania. (Kg. nov. spec.) 8. filiformis graeilis, a basi ramosus, ramis flagelliformibus, basi et apice attenuatis, fructiferis, eystocarpiis semi immersis, parum prominentibus. — Nova Caledonia: Vieillard! Sph. tenuis. (Kg nov. spec.) $. filiformis, irregulariter ramosıssimus, ramis ramulisque vagis, patenti-divaricatis, in apicem attenuatis, acutis, alternis — In archipelago Bahamensi. (Schluß folgt.) . Zur geneigten Beachtung. Die Hedwigia wird auch 1869 in der bisherigen Weife und unter denfelben Bedingungen forterfcheinen. Die Kedaelion und der Verleger. Redaction: Drud und Verlag 2, Rabenhorft in Dresden. von &, Seinrich in Dresden,