This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A pubHc domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

at|http : //books . qooqle . com/

HARVARD

COLLEGE LIBRARY

N. YAL MARTIALIS

EPIGRAMMATON

LIBRI.

EX RECENSIONE SUA DENUO RECOGNITA

EDIDIT

F. 6. SGHNEIDEWIN.

LIPSIAE SUMPTIBUS ET TYPIS B. G. TEUBNERI.

KDCaCLXI.

L-nv /y. /V-X.3

^ X :,

ERN. LVD. DE LEVTSCH

SYO.

PRAEFATIO.

1 ost editos Grimae anno quadragesimo altero Martialis epi- ^ammaton libros naclus sum aliquot scriptorum codicum subsidia, de quibus deinceps dicam.

Primum accuratam collationem codicis Edinburgensis (Ey, quam in Prolegomenis p. LXXXI vehementer desiderabam , inter- cessu Welckeri accepi a Crutl. Hamiliono, professore Edinburgensi, qui vir humanissimus maximam partem ipse contulit , reliqua con- ferenda studioso cuidam iuveni commisit , qui et ipse munere suo satis reete functus est. Ego nunc quod olim tenui specimine sub- nixus de virtute libri perantiqui divinavi magis quam demonslravi, prorsus confirmatum repperi. Etenim codex ad familiam librorum C* ita pertinet> ut praestantissimos familiae suae testes XABGV plerumque aequet, interdum superet: idem caret omnibus iis qui- bus reliquos libros eiusdem originis Prolegg. p. CXVIII sqVcarere dixi. Hi autem libri et pauci alii cum ex uno eodemque codice et eo saec. IX vetustiore a librariis partim fidelius, partim minus fide- liler ducti sint, sequitur, ut ex coniunctis eorum testimoniis repa- rari communis fontis scriptura possit. In magna igitur horum li- brorum concordia raro evenit, ut unus ex iis solus verum servave- rit ex archetypo, reliqui omnes in delerius lapsi sint.^ Quanquam est profecto ubi solius E scriba prisci libri duclus vel assecutus sit recte vel cum religione pinxerit: saepius solus hic liber ad Putea- nei Vossianique (XA) testimonia fidem adiungil. Religionem li- brarii pariter atque cognationem cum XABCGV91 rell. paucis exemplls ostendam. Libri 1, 103, 4

Itiserunl faciles et irtbuere dei primum verbiim in archetypo non satis aperte expressum fuisse videtur: nam E Aiseruni, X Auseruni, AGMiseruni, BC Hause- rmi, JDN Auxerunt dederunt. 3, 20, 7 An in abiit in ABE in Ani, XAn; 10, 37> 18 maeU in XAEmeate; 3, 93, 7 E corcodrilluSy X trocodrHluSy ACG cocodrillus; 8, 6, 12 vividiusque menimm AE pr^ B esi intriusffufi m^rum, In JTC ebibiiisque merum y c^uicoTvv^(iV.\x\^\\v

VI PRAEFATIO.

serunt. Libri 8, 7, 4 ABE Cinna tacere potest, XC dicere Cinna poiesty ut utf umque in archetypo fuisse suspiceris. Solus £ 6, 14, 11 LeHoque^ a reliquis varie depravatum, sincerum obtulit. Corri- gendi conamina perrara sunt: nullum clarius quam 9, 2, 2

JEt queritur de te mentula sola nihil. Ubi cum in XABG desit sola, credo quod in archetypo nescio quo casu exciderat , % suppjevil digna , reliqui praetej Palatinum et Arondellianum (PQ) , qui quod dederat poeta sola custodiverunt, laesa: ecce E nostra.

Verum cum id quod non infructuosum fuerat fieri iam non pos- sit, ut Edinburgensis scriptursj^ in omnem familiae perpetuitatem testimoniorum illigatae ad investig^andam communis parentis ma- nunv adhiberentur : seorsum proponere libri scripturas maximam partem aliunde notas non visum operae est. Illud faciam h. 1., ut, quo nihil ad penitus aperiendam libri indolem efficacius esse potest, consignem scripturas eorundem locorum quae p. CXXI perlustravi. Quas cuius interest comparabit cum reliquorum libro- rum lectionibus. 1. Libr. 3, 23, 1 ut ZAG. 2. 3, 18, 2 ut XAB. 3. 4, 5, 1 ut XAB. 4. 4, 6, 4 ut XAB pr. G. 5. 3, 68, 7 ut XAG. 6. 8, 78, ^pompa liaee iuos. 7. 8, 73, 1 ut XABG. 8. 9, 84, 9 ut XA. 9. 11, 20, 4 se quoque uti futuam recte, nam X ut fuiuam. 9*. 11, 45, 6 suspicorimeet ut fere A V. 10. 11, 46, 5 ab erroribus cete- rorum cavit. 11. 10, 20, 3 ut XA. 12. 9, 20, 7 Cure exere cum A. 13. 4, 26, 3 Tricenos puio bis (vis A) denos ier puto nummos ut X. 14. 4, 53, 6 Cuidaios (datus XApr. B) latrai. 15. 10, 45, 3 ut XA. 16. 3, 50, bpergetor cum Apr. B. 17. 14, 34, 1 Falx me ceria do- dsplacidos curisavit in usus, fere ut XA. 18. 3, 19, 3 non aberra- vit cum reiiquis. 19. 3, 20, 16 An impudicis in eo, prope accedens ad XAG. 20.- 9, 1, 1 Noie Ucebis cum ABG. Haec hactenus : quae- dam alia infra tetigi.

Secundo loco nominandus est codex Excerpiorum Parisinus (iV), qui fuit in libris manu scriptis iis, qui recenti tempore sunt in bibliothecam publicam illati , investigatus a Frid. Duehnero nostro. Liber, olim bibliothecae Nostradamensis , signatus nr. 188 , mem- branaceus, saec. XIII non inferior poetarum complurium flores con- tinet: quorum ego Ovidianos olim altigi Nov. Mus. Rhen. III, p. 144, Tibullianos propediem in Philologo daturus. Haec ego om- nia FHd. Duebneri amicitiae accepta refero. Excerpta autem Mar- fialls etsi redeunt ad librum familiae C* non oplimum aliquem —

PRAEFATIO. vn

veluti cum C consentit JVlO, 13, 1 aliisque locis, cum 1 11, 91, 6 — , quaedam tamen nondum in aliis libris inventa ostendunt, quaprdp- ■ ter dig^na visa est collatio quae infra perscriberetur integra. Cete- rum magna est huius libri similitudo cum Excerptis Diezianis (2>), V. II, 68, 2. 14, 123, 1, nisi quod Parisinus codex longe uberiora praestat. Ex Spectaculorum quem vocant libro in fine excerpto- rum quaedam tenet uterque. Sed N ut interdum ad optimos fon- tes aspirat, ut 11, 84, 1 cum Thuaneo (T) solus facit, ita nihil gra- tius accidere potuit, quam quod libri 9, 35, 4 suo nitorihoc duce reddere licuit. Nam cum vulgo legatur

Rhenanam numeras Sarmaiicamque manum, libri autem familiae C* et optimi et deteriores prava scriptura Hhe- ni manttfii, Bhemmanum indicium corruptelae faciant, JVquiddeli- tuerit commode monstrat, cum rhenigeram servavit. Ergo restitui :

Rhenigenam numeras Sarmaiicamque manum. lam quae Duebnerus ex N enotavit proponam : sciendum autem est, esse codicem cum editione Bipontina collatum.

I, 4, 7. 8. est muUis pag., vita proba. 8, 5. 6. 9. 15, 2 cenaque iura 3 tricesimus 5 distuleras 19, 1 helia 3 Nunc secura 4 tol- iat 28.29. 32, 1 non possum 33, 3 Non luget hic 35,10.11. 38. 39, 1. 5. 7 Et quis (3. 4 amissi) 2 novit avos 5 imitator 8 Ecquis erit vera simplicitate bonus ^postl09. 41,14.15. 47 visp. 49, 38—42. 53,1—3. 7 usque ad finem. 7thaistri llindice 54,4 — 7. 4 Nullum quod tibi sit novus 55, 5 Cur quis picta 6 matutinam . . . avem 7 exuti . . beati 8 exposuisse 13 amet 57, 3. 4 sauciat pr. fli. 63. 66, 13. 14. 13 et quaerit 75, 1 limo quam perdere 86, 3 — 5 Uuncto 88, 2 lavicana levat 3 parvo 5 faciles b. el opaci 7 doloris 8 amor (9 perneverit) 97, 1 Dum, pr. m. Sum — tunc Naevole 2 putant 3 putas nemo 4 dice, pr. m. duce 103, 2 equos 4 Auxerunt 6 bisque 10 asse focus 107, 7.8. — 108, 7, 8. 7 unum quod 8 hoc (pr. m. hunc) unum quod

n, 3. — 10. — 11, 2 terit seram 4 nasus indecens tangit 9 om. 12, 2 est om. 18, 5 timidique 20. 21. 30, 2 erant 6 Gai 32, 3 Patroclas iforiasse recte) 5 Lauronia 44, 1 texam (2 omissus) 4 noclis 6 sicut avidam 53, 3 — fin. nisi quod 7 deest. 58. — 64, 1 — 4- 9 — 10. 2 dum decernls Laure 3 transit et 9 speravimus 68, 5 — 8. 79, 1 vocatum 80. 90. 3 proprio — annos

III, 11. 12 a voce peccat 26, 5 hoc te puto 31, 2 Albanique 3 domino numerose 4mas«aj9r. ({?i^i»rAuaneo), corr.m^w&^a. ^^-

vni PRAEFATIO.

lomerus 36, 1 om. 3 ut semper primo 9 meraque 37, 2 (facite) 38, 3 inquid (disertior) 4 om. in 6. 6 otn. 9 geiidis omnes 11 Vix] Aut 12 om» 42, 1. 2 om, '4 credimus esse nefas 43 ui BiponL ^,

1 non lam 4 mutilus 7 Aureus inmod. 61. 66, 4 loquereris ha- bet 6 Ille scelus domino 94, 2 cedere quam

rV, 5, sed om. 6. 7. 8 Canio 10 philomerus 29, 3. 4 32, 1 ^tte 2 Et vid. 51, 1 Dum 54 (pm. 1. 2. 7. 8.) 3 (Colline) 9 suo- rum 10 negat 56, 2 Gargaliane 5 audis 59. 68, 5. 6- 61, 13 — 16. 13 facimus 83, 1 eodem om. 85, 1 mirrha 2 dua

V, 9, 3 me tegere 10, 10 Nasonem norat 11 Vos tamen hostri me festinate 13, 4 sinis 8 palma 9 Hec ego 18, (3 om.) 1 quod

2 ligulae orreique 7 donantque 8 vorata] donata 19, 7 vilium] unum corr. leve] lece m. pr, 11 — 14 om. 15 Quatinus hi esto non sunt 16 gralior esse 17. 18 om. 25, 1. 2. 1 cerastrate 2 Dicior ccce 28, 8. 9. 29, sed om. 3 4 Sdisti, corr. Oxiisti 42, 1 Callidus afflata 3 cum sorte 6 dbstructas 47, 1 si 2 vocabit 52, 4 fluxerat pr.y corr. duxerat, ille mihi 57. 58, 7 vives (vivas ?) 59, 1 (mitli- mus) 63, 4 cedat (ut Heinsius conUdebat) 6 immo] ipse 67, 4 (suam) 69, 1 nihil 3 Romae distringis in hora. 6 tantis dapibus 74, 1 Asia] Afra 81, 1 (Semper pauper eris)

VI, 11, 4 erit («c) 5 Tucjtir., corr. Tue, ^. «. Te 15. 29,7.8 ames 43, 2 limpha 5 Hec mihi baiani 6 Hec mihi sunt vestrae 50, 1 Dum 52, 5 Sis licet inde sibi 61. 63, 6 Ut pisc. 64, 5 (possit sponsam) 8 avertere togam 11 toties repetit 12. 13. 18 — 21 om. 24 Et si 26 Cintiamus, in marg. d' 27 rapido ne perd. 30 om. 32 tacitus 70, 7 sqq. 9 Heu nostri male computantur 9 malique, om. aut 10 separantur 13 marci 15 est] hoc 79, 2 si cierit

VII, 12, 2^-4. 3 Non mea vel iuste laede 4 Nam mihi 43, 4 non praestas 46, 1 mihi Castrice munus (ex ep. 42) 2 Et vis emo- nio 4 pisce 5 poteras 6 plena 47, 1 summe 6 erat 8 colos 71, 2 atque socer 6 ficus 73, 3 inde vides Cib. 76, 4 levari 6 delecto pr. 85. 92, 3 Sabinus 4. 6 eic. sed 5 pensio cq; a te petitur 95, 3 obvios 5 Quis 7 hec, corr. hoc 10 canitus 11 forpicibus metel 14.15om. 98.

VUI, 9, 4 solvit 12, 4 (fiunt) 15, 8 maxime 17, 2 quot mihi vile 3 Egisti nihil i. e. « te prodita 18, 1 Certini prior] magis 7 Varo 8 tragico possct 21, 11. 12 stent] sinf 24, 1 libido , corr. li- bello 27. 35. 36, 11. 12 tamen] tua est 43, 3 manebat 44, 1 — 4 ei S—m, Imoneodeesi 3tutulle vivus,mar^.vivis Somnia 9 coge

PRAEFATIO. IX

10 pullulet 11 explicentur ex paginae, margo t 47. 48, 5. 6. 54, 1 tribuens 4 Caesar habet 56, 2 — 6. 23. 24. 3 (deesse) 23 Ipse ego Virg^. 24 Varus ero 59, 1 unum , margo uno 4 Autoli tam piceata 5 vitare 6 fruit 10 duobus 12 ipsa licet 61, sed 4. 5 om. 6 aesti- vum] totum d habeam 68, sed om. 1. 2. 7 Sic niveum lucet super bomb. 8 in liquida 69.

■ IX. Refert serus praemia digna cinis. Tum IN IX^, ui appa- reat, epigr, illud, quod extra ordmem paginarum est, legisse flori' legum in Ubro octavo. 11, 4. 14, 1 (quem mensa tibi quem cena) 22, 3 sithina 5 Utque maris libici 6 aurea gemma 11. 12 om. 13 musa lag^enas 14 massila meum 28, 6 arte fui 8 suspicil 9 dicere 35, 1 coenam semper 2 et quasi 3 deliberat 4 rhenigeram 8 quo- ta] qj, corr. q 9. 10 om. 12 nowi] pr. iovi 46. 48, 11 sperem] sem- per^w. 49, 9. 70, 4 humus] opus 9 faciunt nostri tibi quod tua 79,

2 Atque Pal. 3 (tuorum est) 5 (nostri) 6 Tune pac. q. t. in orbe

81. 1 (Aule) 4 Malo 82, 5, sed om. tribus primis vocibus, 6 nonne hec, corr. hoc 92, 1 — 8. 3 vilis getulica 4. 5 (Gaius) 7 Gaio red- dere , corr. redde 97, 3. 4. 8 — 12. 99, 8 sui 9 an fonte 10 fuit 101, 21. 22 (deis — populo) 22 certa iovi, margo uncta

X, 2, 9 — 12. 11 prosunt om. 10, 1 — 8 et 11. 2 limine 4. 5 Quidpr. 6 facit j)r. 7 seilamque recuso 8 (sed) 11 clientem 11, 1.4 (Pirith.) 6 ut multum] misi 7 nunquam 13, 1 cathedras altus {utC) re^di im.jsed margo iMtcdk minister 3 non una cingat t* baias 5 sethini 7 venis factosae 9 Vere nec 10 sit cur tibi 23, 8. 9. 33, 9. 10. 9 nostri jservare libelli , marg. didicere 10 personis cedere divitiis 44, 5. 6. 47j 1 quae] haec 2 om. 10 at t^men 48, 8 sqq. 10 £t destipatrix mentha 12 tigni de ' 13 Parvus onix una 15 of- felia 16 om. 17 prona 19 Momentana 20 (prima fuit) 21 sine fece 23 purisino (sic) 50, 2 saeva om.^ marg. scorpi 6 iung^it 8 om. 53,

3 triateride 7^ 6. 9. 10. 6 litet 9 Saeque quidem plus est et mu- nere (ui fere b) &6, sed om. J. 2. 3 Quod patrium sitiam miraris Avile Sal. 4 salirae rure 7 malignos 9 macelli 12 autumnus pr. 13 reges quod dives non dat amicus

XI, 6, 1 — 4. 1 Qlianta 4 tot croceos (Posi hoc ep. sequituri ^iir JTP.**) 32, 1 est om. 44, 3 mare 36, 4 ut D. 44. 50, 11. 52, sedom. 3. 4. 10. 17. 18. 7 cordila 8 cum rite 12 Nec satis 54, 5.6.

55. 2 ille venit 56, 4 tepit 9 Leuconitis timeat 10 (pexa) 11. 12 «■I. 13 cupias 58, 5 — 10. 5 Quod subsit 67, 2 Nil non est Matho 68, 2 levius pudeat fc/r. J>)-8i,l (ad umbras). {Ergo utm liic co-

X PRAEFATIO.

dex conseniii cum T.) 3 Orba 5 (Mitius) 9 Sethica U fugiat 11 numerasti 14 picta 91, 1 Aeoiis heu 3 qui flere 5 vultu 6 AlU licet tenero (ui l) 10 venere 11 claudere 92.

Xn, 6, 7—12. 7 habet 10, 2 aimis dat 12, 1. 13, 1 Aucte Cerce (i> Cri(e) 2 constet j»r. 14, 5. 6. 17, 1 Letine 3 G. tefcum sel la tecumque lavatur 5 Selhino 8 plumis 9 Cum sit tam pulchrc 25, 5 (assit) 34, 8—11. 47, 1 es om. 48, 13—18. 54, 1 Fronte ru ber ^,-5. 6. 61, 5. 6. 5 (ruunt) 74, 4 Et gemmis vilibus 7 Ne^ male securo 8 Nec tremulae casum pertimuere 9. 10 om. 90, J

sed caro v. mare 2 hemitritheSs '3 Styg^ias eg^it non esset 99, 8.

Xni. „Jn Ubro qui diciiur exenia'\ 52. 56, 1 (capiat) 60. 77 94, 1 (timetur ei cervum) 99, 2 speras decipit

XIV. ^yApophorela^^. 61, 21acerna 62. 75,1 Philomena 76 122, 1 donat] miltit 123, 1 teres pro gravis cum D. 162, 1 facilis t c. pluma 230, 2 nolo] namque

Posiremo ex Speciaculorum quemolim vocabanilibello sine iiiuU sequuniur 13. 14, 3 partus] fetus 30. 31.

Tertius commemorandus est codex bibliothecae capitularii Eporediensis nr. 53, cuius notitiam dedit Lud. Belhmannus nostei in G. H. Pertzii Archiv. societatis histor. German. antiquioris T IX, p. 618 sq. Postlsidori Hlspalensis Etymologiarum libros se quuntur haec : „Inc. xcnia Marlialis poetae cocique Nenea cordilij el penula" eaque uno tenore decurrunt ita, ut singula epigrammatj neque spatio relicto dispescantur neque lemmata sua habeant. Con tulit Bethmannus epigrammata 1. XJII, 1 — 110 cum edit. Aug^st Taurinor. 1833, a qua haecnotavit discrepantia :

1. Nenea cordilis et penula 2 Nec mihi carta nuces mihi c. fri tillus 2. Quantum referat ferre rogatur athlas Virus habes — nor tamen 3. facit astomachum 4. Caesar ut etheria G. i. aula 5.1imb( — sorte 6. poteris 9. alicha 10. Non poteris similam poteris 11 det 12. modios 13. Et quam sepe 14, 1 Quae c. cludere 1. 2 Cui domini nostri inchoet 15, 2 manebit 17, 2 braxica 18, 2 omiss. 19 2 stipite omiss. 20, 1 Hos Amiturninus 2 omiss. 21, 2 aspareis 23 1 Cras et enim similis bacho quam sitia m. 2 ipsas sccum m. 24, J Cecropios 25, 1 Poma sumus molles nimium ditant. Ne cadat ... 26, 1 ditantia ventri 2 dabit 28. Haec tiberie torta v. c. mensa l cottana ficus erat 29, 1 garrire 30, 2 puero p. melle 31, 1 vole 32, 2 belabiensem q. b. ipse s. 33, 1 Trebla. — • .

PRAEFATIO. XI

Post VBrba epigr. 110 vina suos octo deinceps epi^ammaton iemmata uncialibus litteris perscripta sunt, quibus quaternio exple- tur. Scripturas illas consideranti non potest obscurum esse, et hunc codicem ex familia C* derivatum peculiari aiiqua praestantia ' eonspicuum non esse. Iliud valde memorabile est , quod cum co- dex Bethmanno iudice saec. XI scriptus Martialem poetam cocum- que appellet , non Italos demum saec. XY, quae olim opinio mea erat, auctores miri tituli fuisse apparet. lam cum Xeniis illa ap- pellatio praefixa sit , in caussa fuisse huius ipsius libri argumen- tum, cur iocose poeta coci nomine exomaretur, probabile cuipiam Videri poisit. Quanquam ne nunc quidem illud negligendum est quod ed. mai. T. 11, p. 736 perslrinxi.

Praeterea M. Hauptius in Actis Societat. Litt, Lipsiensis 1850, I p. 8 sqq. partem epigrammaton Martialis alioruni poelarum car- minibus intermixtam repperit in codice quodam miscello Lipsiensi saec. X. £x quo quae Hauptius excerpsit etsi librum ex fonte non malo propagatum docent, emendandis tamen poetae verbis perexi* juum usum habent. Quaedam infra commemoravi : commemorari etiam hoc potest, codicem libr. % 80, 2 Dic offerre pro vulg. Hic^ quod ipsum Ant. Roius poscebat. At excerptori conveniebat iilud, in inte^o carmine Hic aptius est.

Postremo Guil. Hamillonus ad collationem Edinburgensis codi- cis addidit „Adnotata quaedam Hadriani lunii ex schedis Dorvil- lianis, si recte memini, in bibliotheca' Bodleiana asservatis ei^ cerpta." Quae ex Thuaneo codice repetita esse accurata me per- i» vestigatio docuit. — Denique ut hoc addam , ad indices codicum olim exhibitos accedant aliquot codices ex Maii Spicilegio Romano. V, p. 191 et 212. Priore loco vetustus index inter codices biblio- thecae Laureshamensis habet: „Libri Martialis poetae in uno co- . dice"; altero index Corbeiensis bibliolhecae : „Marlialis. Statius. Aeneis." De aliis quibusdam vel ad emendandum vel ad explican- dom Martialem praesidiis dicam in commentariis , quos aliquando edere animus est.

Ex libris recens excussis ut in recognoscendls verbis poetae non multum profeci , ita aedulo operam dedi , ul iterum edendi eon- dicione praeter opinionem oblata Martialis sui similior evaderet. Nec quisquam mirabitur , quod interiectis duobus lustris ab ea scri- ptura, quam in editione maiore posueram, non ita raro recessl. Et- enim alia iam in Addendis el Corrigendis ex pTaes\au\!\^B\txv\s\^Yt\&^

xn PRAEFATIO.

quorum post impressum contextum ipsum mihi copia facla est, cor- ri^enda admonui, quae nunc correcta reperict lector ; est , ubi oiim vellibris scriptis nimium tribuerim, posthabitis immerito emenda- tionibus doctorum , in quibus adoptandis nunc minus anxius fui ; vel optimorum fontium scripturas mcautius spreverim , quae nunc in integrum sunt restitutae ; denique quasdam coniecturas nuper factas vel aliorum vel meas impertii poetae. Fonles autem harum mutationum ubi ex annotatione critica edit. Grimensis vel ex Ad- dendis aiteri volumini adiectis cognosci poterant, non indicavi. Sedutquivis nullo labore intelli^ere possit, in quibus haec exem- plaria cum superioribus discpepent , quicquid novatum est infra ita perscripsi , ut priore loco huius , altero prioris editionis scriptura iuxta. ponatur. Ceterum quaedam ad orthographiam spectantia, quod ego genus non sine cura retractavi, singulatim enumerare taedebat.

EpigrammaUm liber. 4^ indicavi lacunam. Nam nihil praeter finem epigrammatis 'servatum est. 6. Aberant signa lacunae. 7, 7. Quae inclinatis litteris expressa sunt supplevi monitu sententiae ipsius. Posteriorum librariorum pericula perabsurda v. in ed. mai. 16, 1 ^btt: abit 21^ 2 suspicor Quorsum mifamur? 27, 2 recepi Phil. Wagneri supplementum , v. censuram ed. mai. in Ephemeri- dibus litt. Halensibus a. 1843, nr. 71 sqq. 28, 8 pedester: pedeslris 11 i>*5rri; diri 29, 5 i>arma; palma. Iliud Ph. Wa^erus. 9 uiri- que .... uirique: utrisque .... utrisque 31, 1 virtutis : virtuti

Liber L 5, 1 Quo Palatinus. Voluit, opinor, Quom tibi nauma- cUiam (do), tu das epigrammata nobis. Sed non sequar. 6, 5 utris- que: utrique 15, 5 quod: quae 18, 6 saeva: vina. Cfr. 6, 76, 2. 10, 36, 4.^ 21, 5 igni: ig^ne 22, 1 non: nunc 30, 1 vispillo: vespillo. El sic reliquis locis. 34, 7 lade: Alide 41, 17 et 20 TeUium et Tettius: Testium .... Testius. Dlud praeler JI offerebat E, qui et v. 16 cum uno B recte Gabbam scribit. 43, 7 Sassina: fiscina 46, 1. 4 Hedyli: Hedyle 49, 5 Gaium nivibuSy effractis: Catum nivibus et fractis 7 jPoferdt; Botrodi Uastringes: aslringas hO^l Mistyllos: WisX^V lus 53, 4 villo : vitio 57, 3 probamus: probalur 66, 2 lanto: tanti 67, 1. 2 Ceryle: Choerile. Illud praeter ccleros utroque versu E. 71, 4 Sed quia Ph. Wag^nerus. Malim Aiqui nulla venit : tu mihi, somne, veni, coll. 1, 94, 2. 110, 2. 112, 2. 73, 2 CaecUiane: Maeci- liane. Cfr. 4. 15. 9, 70, 6. 10. 83, 1 Maneia : Manneia 86, 8 sah ^/^,- saltem h% 3 Garris: Garrire 5 Adeoque: Adeone . • ••? 92, I

PRAEFATIO. XIII

Cesios: Cestus 93, ^Plus tamen est: Inscriptum est leges: legis 96, 11 sueum: sursum 99, 5 Audii: Audit 104, 10 belua non: bellua nil 107, 4 VergUioque: Virgilioque. Et sic ubiquc. 109, 13 eiro- gal: eimonei 113, 6 Po/io : PoUio. Illud Palalinus. lll^ll Dena- ris: Denariis

Xt&er //. Val M. D. S. S. : omissa -4, 7 Mairem : Mater 7, 1. 5 AUke: Attale 14, 6 Philyrides: Phillyrides 10 Pompeii Pompeii 13 Nam, temis iterum thermis iierumque: Nam thermis ilerumque iterumque iterumque 15 Europes: Europae 20, 2 iure vocare: di- ccre iure 27, 3 sil: cito ! Cfr. Philolog. 3, 131. 31, 1 ChresHnam: Christinam. IUud RE. 34,2 Tris: Tres bdi\ dii 36, 4. 6 Pan- nyche: Pannice. Illud R, quod ubique restituendum fuitnohsine libris. 43, 2 magnilocus] magniioquus 44, 2 iris: tres 47, 3 Con- fidis: Confides 52, 1 loturas: loturos. Ex E cnotatur laiuras. 53,2 poies: potest 55, 2 coleris: eoiere 60, 3 casirahere. lam mihi di- ces „Non licet hoc^*: castraberis. An mihi dicis „Non iicet hoc?" 64, Spotesi fieriMarsua: potes fieri, Marsya,- 65, 2 ^jAn causa le- m est? " inquis, ^^exiuli uxorem: An causa levis est? „ExtuIi", in- quit, „uxorem." 66, 3 5'Mod': quo STangai: Tan^to 8 ftio; tua 71, 1 Candidius: Callidius 74, 7 Fuficulenus: Fusciculenus. lilud a Scriverio restitutum confirmavil E. 75, 7 saevos (cum Palat.) : sae- vus 77, 3 colosson: colossum 90, 9 coniunx ubique pro vulg. coniux

Liber III. 2, 5 piperisve: piperisque Epigramma 3 in Pal. omissum non videtur Martialis esse. 4 aut: aut tu. Videndus Lach- mannus ad Lucret. 2, 466. 4, 3 rogabii: ro^arit 5, 9 hanc illumve: hanc illamve 10, 4 cum optimi libri in essei conspirent , fortasse sdssel scribendum est. 11, 3 dixi: dixit 15, 1 Cordusi Codrus 20, l^Polionis: PoUionis. Cfr. Lachmanni comm. Lucret. p. 33. 21, 1 iwteto.-notatus 22, 5 iVi7; Nullum 25, 3 Sa6f>i«ewm; Sabineium 27, Ivenias cum saepe: cum sis prior ipse 31, 2 Urbanique: Albani- qae 3 dommae numerosus: domino numerosae 43, 3 fallis: falles 46, 5 cuneos: cunctos 9 convitia: convicia 47, 14 feno: foeno 50, 6neque:nec venii :{mi 58, 205ecwn/Mr; sequuntur d>9 vimine of- feruni: vimineo ferunt. Vide Lachmanni praef. Babr. p. XII et Nuno. Litt. Gotling. 1845, nr. 136 p.l365. 51 vocaridebei: vocaturf 76, 4 Hecuben: Hecubam 77, 6 duUo cum Glossar. Maii Class. Auclt. Vin, 419. 83, 2 poiui: potuil 84, 2 Gongylion: ToTv^vVwci. lllud ex vesiiglJB Jjbrorum commcndaviMus.B.Yieu."^Q\,\S ^V^*

XIV PRAEFATIO.

66, 3 spectas el casia : si spectas, casta 93, 17 pestUeniies: pestilen- tia 20 fuitcere quis: sarrire si, cfr, Philol. 3, 132.

Liber IV. 1,8 Tarentos : Tarentus 3, 7 Quis — ludii? : Qui — ludit, 10, L rasa necadhuc: et adhuc crassa 12, 2 saliim: saltem 13, 9 ipsa : illa 14, 4 AsiitS: Fastus 19, 4 endromidam: endromida 8 cursu : forsan 21, 2 Segius: Selius 23, 3 compararii: compara- bit 34, 1 fortassc^^foce, coll. 2, 7. Vide lemma Thuanei. 37,6 fortasse haec 42, 15 falks: fallis 44, 1 Ve^vius: Vesbius 48.Forl. et h. l. el aliis restituendum nomen Pamphili, cU. 4, 69. 6, 36. 7, 78. 94. 54, 10 secat: negat 60, 1 Casiranaque: Paestanaque 61, 9 Po- Tione: PoUione 64, 18 lUinc: Iliic 66, 3 excussa: tibi sumpta 9 missus : iussus 75, 4 partictpique : participare 5 Euhadne : Euadne 7 viiae: famam 78, 8 Sigerosque: Sigeriosque 79, 2 rus: ius 80, 3. 4 videntur aut male inculcati aut ex alio epigr. casu huc trans- lati. 82, 8 opus: onus 88, 2 fortasse pro quinque, ne nomen deside- retur, Quinte scribendum est.

Liber V. 7, 5 Volcane: Vulcane 8, 12 Leitus: Lectius 10, 8 Maeoniden : Msieomdem 11, 2 F<^sa/: Portat 12ylperticaia: per- tinaci 14, 11 Leitoque: Lectioque. Verum integrum suggessil E. 15, 5 venerantia mulios?: venerantia ? Multis 18, 8 vorato — musco : vorata — musca 22, 7 rumpere: vincere 25, 2 st: $ta, cfr. Philol. 3, 131. 11 amici: amice ' 27, 2. Post hunc versum excidisse vide- lur distichon, in quo nomen fuit Pauli, si recte lemma Thuanei. 44, 1 factum est: factum 55, Iporias: portes 64, 5 lam: Tam 65, 7 speciatur: spectantur.

Liber VL 2,4 quod: quos 11, 7 Tyros: Tyrus 9 Oresten: Ore- stem 14, 4 Con^crtda^- Non scribat 21, 3at/rc: aurem 10^d:deo 25, 2 tenet: tegit 26, 2 Sotaden : Sotadem 27, 8 fiat anus : fiet opus 35, 3 ducis: dicis 39, 9 Pannychi: Pannici 17 negat: negel 42, 18 Marciave: Marciaque 53, 4 Hermocraten: Hermocratem. Excerpla Lipsiensia , ut T, ermograten. 60, 3 Usiporum: Usipiorum ^, 7 Hicine: Hiccine 66, ^ licerent : liceret 67,2 Pannyche: Pannice 69, 2 potat: potet 71, 4 sollidtare: soUicitata 6 redimit: redimel 74, 4 Aesculane: Aefulane 77, 1 Iros: Irus 80, 7 vagus: vagos 82, 6 Boeotam : Batavam 88, 3 constei : constat

Liber VIL 6, 8 JnwctogMC : Invitusque 10, 1 Xmti^: Pinus 18,

5 movetur Inguinibus eunnus : movemur Inguinibus , cunnus 20, 2

domum tulit: domo intulit 21, 1 quae magni: magni quae 4 saltim :

saUem 31, 9 Caknus: colonus 32, 13 fervet: servit 37, 6 media .•

PRAEFATIO. XV

madida 40, 6 Oi^mpfWo^.- Olympiadeff 46, 6 Prtsc^; plena 54,

1 iua : mera 56, 3 parahil : paravit 4 petel : pelat 57, 1 Achillan :

Achiilam 2 Hippodamos : Hippodamus 74, 7 Carpo : Tarpo 82, 3

^ munum: in uno 86, 7 Hispani: Arg^enli 90, 3 Cluvienus: Calvinus,

'" V. Phiiol. 3, 131.

Liber VIII. Praef. lustratos: lustratus 2, 2 Hisiri: Histro 6, 3 fimosa : furiosa 18, 1 Cyreni: Cirini 28, 10 Miletos: Miletus 39, 6 : Ai: Aut 44, 8 omnes: omnia 46, 1 Quania iua esipr., iania: Quanta j tuae pr., quanta 3 doceaique: Dorisque 47, 2 Pars vulsa esi: Pars * tibi vulsa 59, 13 invasit. Fortasse hinc venii, 66, 7 opiei: optat j 78, 9 Nufic: Tunc 80, 4tpugnei: pugna et 81, 5 hos perosculatur : I et perosc. 6 vocat ei: vocat, hos

j LiberI2C.16y4tSignai:signi&X 18, 4 Cwrto; Curva /o//f7; ducit

1 36, 4 Rhenigenam : Hhenanam, v. supra p. Y. 38, 1 Agaihine , pe-

l riada ludas : ludas, Ag^athine, pericla 40, 5 Sabinae : puelLae 42, 6

fc; me 45, 2 Geiici . . .poli: Getico . . . polo 46,' 3 reficii muiat-

que: mutat reficitque 47, 4 Samia: sane 48, 8paUidd : callida 55,

.! 3 Occurrit: succurrit 64, 5 coJebaiur v. ei s. largo, Mhiorem Alciden

\ mmc: colebatis v. et s. larg^o Maiorem Alciden : nunc 65, 7 fort.

hsisses 67, 2 nti//a ; nemo 71, 7jpr(w/ftor; portitor 90, 1 floreo:

florido 95** separavi. Antehac pro uno epigr. erant. 100, 1. 6 He-

naris: Denariis 101, 7 cervam: cervum 103, 2 cycno: cygno

IdberX. 2, 11/ato: furta 4, 1 Oedipoden: Oedipodem 5,3

urbem : urbes 11, 6 lotam ut mulium : lotam — mullum ! — 7 Py-

lades donavU Oreslae: Pyladi donavit Orestes 27, 3 Ac: At 32, 5

Art — posset! : Ars, — posses ! 34, 3 Cui: Qui 35, 8 pios : pro-

bo8 d6f4saeva: vina 37, l^volpem: vulpefn 48, 19 faece: fine

1 56, 2 lutum : tuum ^ 58, 6 Pieridas : Pierides 59, 6 non fiai qui : qui

; fiat non 65, 2. 15 Charmenion ; Carmenion 11 fistula : fiiia 70, 5

•Mwt; Nunc 73, Ipignus: munus 2 superba: severa 75, 7 Trans-

krant: Transierunt 83, 8 Hermeroien: Hermerotem 9 Quin . . .

fateris: Vis . . . fateri 88, 1 libellos: locellos 90, 1. ^. 9 Ligia : Li-

S^ia lOO^ 3 volpes: vulpes 104, 9 sed: et

Idber XI. 2, 2 Fabricia coniicit Ph. Wag^erus, quoniam Mar- tialis hunc genitivum ubique in i terminet. 5 hona: + io 11, 4 AnH' <^; Antiquus 34, 3 Uli: illic 37, 3 tuis: tuus 41, 5 ruinae: rapi- Bae 53, 2 geniis: plebis 58, 11 laeva: lana 60, 8 marmoreamve: Bttrmoreamque 72,1 Naiia: Nata 74,1 Graecusi ^^^\^% ^V,^ «triilSf ; utilis 90, Bgmque: quod, cfr, Lachmarvii. coxttrcv.\>;x^^^V*

XVI PRAEFATIO.

p. 122. 4 LuceUi columella^ hic situ\ Meirophanes: Luceilei c heic silu' Metrophanes'sl 96, 3 mmistri: ministro 100, 4 e> eminet 102, 7 forl. videaive 103, 1 Safroni: Saphroni 104, cet: placet 106, 1 avere: habere

Ztft^r -3rj/. Praef. /nVnm; Iriennii iwdici; indicii Hispi sem : Hispaniensem librum 3, 3. 4 siispecti sunt. 3, 14 feruTi rant 7, 2 Ligia : Ligeia 12, 2 Polio : Pollio 25, 6 Eanlio: Exii 6 regas: petas 27, 2 Saenia: Senia 31, 8 ffos . . . lares: Hj dapes 31, 9 Nausicaa: Nausicae, v. Lachmann. ad Lucret. t 55, 5. 6 unci aberant. 57, 9 halucis: paludis 15 qui polest si quis potest somni ? 64, 4 siia: sibi 72, 3 Pannycke : Pannic< 1 Muiis : Multis 87, 3 resiat: praestat 97, 2 improbis: improl

LiberXIIL 10, 1 Nec doies similae possis : Nec poteris sin poteris 14, 2 inchoat: inchoet 15, 1 colaniur: coluntur 25, beles: Cybelae 26, 1 tendeniia: durantia 35 Lucanicae: Lu( 46 Persica : Persica praecocia 56 Volva : Vulva. Sic et v. 2 ^pisdna ludere: lautorum mandere 74, 1 Tarpeia: Tarpei Turbabit: Turbabis 76, 1 Rusiicula an: Rustica sim an 89, 1 nius : Laneus 95, 2 Saevos : Saevus 96 Cervos : Cervus. Si< 2. 123, 1 expunget: expugnel 127, 2 Vt quondam veris: Quc vcris erat

Liher XIV, 5, 2i?m^a^- pingit 7 Pug»membranei:Vug. branae 12 ebumei : eborei 1 iVo^; Hos 2decet:licei l^ebt eborei 29, 2 iVam /?«/«*;' +Mandatus. Emendatio debetur ] Ponlano, qui a. 1621 observationes suas ad Hyg^ini de munitic castrorum libellum cum P. Scriverio comftiunicavit , quas nu dici Arceriano agglutinatas repperil Lud. Langius noster. Ib tanus ad verba Hygini §. 21 ut flatus aurae aesius exerdtus emendationem suam codicis Palatini scriptura fuUam exproi Nam libri interpolati Nam venius correxerunt liberius , sed re sententiam. 46, 1 mobilibus : nobilibus 70, 1 faciet : fecit 73 runtsoholia Per-sii 1, 8, qui confirmant disco. 78, 2Pacdu clius 112t;tVet/5; vitreus 121 CocA/ear«; Cochlearia 187, S cera : Glycere, cfr. ad 12, 31, 9. 192 Ovidi: Ovidii 194, 2 se qui Glossar. Maii Class. Auctt. 8, 67. 196, 2 natabat: natabit.

Scripsi Gottingae mense Septembri a. MDCCCLII.

M. VAL. MARTIALIS

EPI6RAMMAT0N

LIBER.

I.

Barbara pynmiidnin sileat miraGiila Memphis,

Assyrias iactet nec Babylona labor ; . Nec Triyiae templo moUes laudentur lones,

Dissimnlet Delon cornibus ara frequens ; 5 Aere nec vacuo pendentia Mausolea

Laudibus immodicis Cares in astra ferant. Oranis Caesareo cedit labor Amphitheatro ,

Unum pro cunctis fama loquetur opus.

II.

Hic nbi sidereus propius videt astra colossus

Et crescunt media^egmata celsa Tia, hiTidiosa feri radiabant atria regis

Unaque iam tota stabat in urbe domus. 5 Hic ubi conspicui venerabilis Amphitheatri

Erigitur moles, stagna Neronis erant. Hic nbi miramur Tclocia munera thermas ,

Abstulerat miseris tecta superbus ager. Claudia diffusas ubi porticus explicat umbras, 10 Ultima pars aulae deficientis erat. Reddita lioma sibi est et sunt te praeside , Caesar .

Deliciae populi , quae fuerant domini.

ffl.

Quae tam seposita est, quae gens tam barbara, Caesar, Ex qtia spectator non sit in iirbe tua? Mart, 1

Bt VAL. MARTIALIS .

Venit ab Orpheo cultor Rhodopeins Haemo ,

Venit et epoto Sarmata pastas eqno , 5Et qui prima bibit deprensi flumina Nili,

Et quem supremae Tethyos unda ferit ; Festinavit Arabs, festinavere Sabaei,

Et Cilices nimbis hic maduere suis. Crinibus in nodum torti venere Sicambri , 10 Atque aliter tortis crinibus Aethiopes. Vox diversa sonat populornm, tum tamen una est,

Cum Terus patriae dicerls esse pater.

IV.

Turba gravis paci placidaeque inimica quieti , Quae semper miseras sollicitabat opes,

Tradita Gaetulis , nec cepit harena nocentes : Et delator habet quod dabat exilium.

IV, b.

Exulat Ausonia profugus delator ab urbe : Haec licet impensis principis annumeres.

lunctam Pasiphaen Dictaeo credite tauro : Vidimus, accepit fabula prisca lidem.

Nec se miretur, Caesar, longaeva vetustas: Quidquid fama canit, praestat Iiarena tibi.

VI.

Belliger invictis quod Marstibi servit in armis, Non satis est, Caesar, servit et ipsa Venus.

VI, b.

Prostratum vasta Nemees in valle leonem ^ Nobile et Herculeum fama canebat opus.

Prisca fides taceat: nam post tua munera, Caesar, Hoc iara femineo

EPIGRAMMATON LIBER.

VII.

Qualiter in Scythica religatus rupe Prometheus

Assiduaiii nlmio pectore pavit avem, Nuda Caledonio sic viscera praebuit urso

Non falsa pendens in cruce Laureolus. 5 Vivebant laceri membris stillantibus artus

Inque omni nusquam corpore corpus erat. Denique supplicium dignum tulit: ille parentis

Yel domini iugulum fodcrat ense nocens ; Templa vel arcano demens spoliaverat auro , 10 Subdideratsaevas vel tibi, Roma, faces. Vicerat antiquae sceleratus crimina f amae ,

Inquo, quae fuerat fabula, poena fuit

vm.

Daedale, Lucano cum sic lacereris ab urso, Quam cuperes pinnas nunc habuisse tuas !

IX.

Praestitit exhibitus tota tibi , Caesar, harena Quae non promisit praelia rhinoceros.

O quam terribilis exarsit pronus in iras \ Quantus erat taurus, cui pila taurus erat!

X.

Laeserat ingrato leo periidus ore magistrum , Ausus tam notas contemerare manus,

Sed dlgnas tanto persolvit crimine poenas, Et qui non tulerat verbera, tela tulit. 6Quos decet esse hominum tali sub principe mores, Qui iubet ingenium mitius esse feris !

XL

Praeceps sanguinea dum se rotat ursus harena, Implicitam visco perdidit ille fugam.

Splendida iam tecto cessent venabula ferro , Nec volet excussa lancea torta manu;

1*

M. TAL. MARTIALIS

5 Dq>rendat racao Tenator in lere praedim, Si captare feras aacupis arte placet.

xn.

Inter Caesareae discriniina saev^ Dianae

Fixisset graridam cnm leris hasta snem, Exiluit partns miserae de Tulnere matris.

O Lncina ferox, lioc peperisse fuit? 5Plaribas illa mori Tolnisset saacia telis,

Omnibns nt natis triste pateret iter. Qais negat esse satnm roatemo fanere Bacchom?

Sic genitnm nnmen credite : nata fera est

XIIL Icta gravi telo confossaqne mlnere mater Sns pariter yitam perdidit atqae dedit. O qaam certa fait librato dextera ferro ! Hanc ego Lacinae credo faisse mannm. 5Experta est nnmen moriens utrinsqae Dianae, Qnaque soluta parens qaaqae perempta fera est.

XIV. Sas fera iam gravior maturi pignore ventris

Emisit fetam , vnlnere facta parens ; Nec iacait partas , sed matre cadente cacurrit.

O quantum est subitls casibas ingenium !

XV.

Summa tuae, Meleagre, fuit qnae gloria famae,

Quantum est ! Carpopliori portio fusus aper. Ille et praecipiti vcnabula condidit urso ,

Primus in Arctoi qui fait arce poli, 5 Stravit et ignota spectandum mole leonem ,

Ilcrculeas potuit qui decuisse manus , Et volucrem longo porrexit volnere pardum.

Praemia cum tandem ferret, adhuc poterat.

XVI.

Raptus abit mcdla quod ad aethera taurus harena, Non fuit hoc artis, sed pietatis opus.

EPIGRAMMATON LIBER. 5

XVI, b.

Vexerat Europen fraterna per aequora taarus :

At nunc Alciden taurus in astra tulit. Caesaris atque lovis confer nunc, fama, iuvencos:

Par onus ut tulerint , altius iste tulit.

xvn.

Qaod pius et supplex; elephas te, Caesar, adorat Hic modo qui tauro tam metuendus erat,

Non facit hoc iussus nulloque docente magistro : Crede mihi, nostrum sentit et ille deum.

XVffl.

Lambere securi dextram consueta magistri

Tigris ab Hyrcano gloria rara iugo , Saeva ferum rabido laceravit dente leonem :

Res nova , non ullis cognita temporibus. 5 Ansa est tale nihii , silvLs dum vixit in altis :

Postquam inter nos est , plus fcritatis Iiabet.

XIX.

Qal modo per totam flammis stimulatus harenam

Sustulerat raptas taurus in astra pilas, Occubuit tandem cornu potiore petitus,

Dum facilem tolli sic elephanta putat.

XX.

Cum peteret pars haec Myrinum, pars illa Triumphum,

Promisit pariter Caesar utraque manu. Non potuit melius litem finire iocosam.

O dulce invicti principis ingenium !

XXI.

Quidquid in Orpheo Rhodope spectasse theatro Dicitur, exhibuit, Caesar, harena tibi.

Repserunt scopuli mirandaque silva cucurrit ,

Quale fuisse nemus crcditur Hesperidum. 5 Affuit imroixtum pecori genus omne ferarum

M. VAL. MARTIALIS

Et snpra Tatem malta pependit avis , Ipse sed ingrato iacAiit laceratas ab urso.

Haec tameD , haec res est facta ita , iicta prior.

XXI, b.

Orphea qaod sabito tellas emisit hiatu', Versa-miramar?-veiiit ab Earydice.

XXII. SoUicitant pavidi dam rhinocerota magistri

Seqae diu magnae coUigit ira ferae , Desperabantar promissi praelia Martis ; Sed tandem rediit cognitas ante faror. 5Namqae gravem corna gemino sic extalit arsum, lactat at impositas taaras in astra pilas.

xxin.

Norica iam certo Tcnabala dirigit icta Fortis adhac teneri dextera Carpophori:

nie talit geminos facili xervice iavencos, nii cessit atrox babalas atqae bison. 5 Hanc leo cam fageret , praeceps in tela cacarrit : I nanc et lentas corripe, tarba, moras.

XXIV.

Si qais ades longis seras spectator ab oris,

Cai lax prima sacri maneris ista fait, Ne te decipiat ratibas navalis Enyo

Et par anda fretis, hic modo terra fait. 5Non credis? specta, dam lassant aeqaora Martem. Parva mora est: dices ^^Hic modo pontas erat."

XXV.

Qaod noctarna tibi, Leandre, pepercerit anda Desine mirari: Caesaris anda fait.

XXV, b.

Cam peteret dalcesaadax Leandros amores Et fessas tamidis iam premeretar aqais,

EPIGaAMMATON LIBER.

SIg miser injstaiites aflfatus dicitur undas: „Parcite dam propero , mergite cum redeo/^

XXVI.

Lasit Nereidum docilis chorns aeqnore toto

Et yario faciles ordine pinxit aqaas. Fascina dente minax recto fait, ancora carvo:

Credidimas remam credidimasqae ratem^ 5 Et gratam naatis sidas falgere Laconam

Lataqae perspicao vela tamere sina. Qais tantas liqaidis artes inTcnit in andis ?

Aat docait lasas hos Thetis aat>didicit.

xxvu.

' SaecalaCarpophoram, Caesar, si prisca talissent , Non aleret saevas barbara terraferis, Non Marathon taaram , Nemee frondoga leonem , Arcas Maenaliam non timaisset apram. 5 Hoc armante manas hydrae mors ana faisset, Haic percassa foret tota Chimaera semel. Igniferos possit sine Colchide iangere taaros ,

Possit atramqae feram vincere Pasiphaes. Si sit, at aeqaorei revocetur fabala monstri, 10 Hesionen solvet solus et Andromedan. Hercnleae laudis numeretur gloria : plus est Bis denas pariter perdomuisse feras.

XXVIIL

Augusti labor hic fuerat committere classes

Et freta navali sollicitare tuba. Caesaris haec nostri pars est quota ? vidit in undis

Et Thetis ignotas et Galatea feras ; 5 Vidit in aequoreo ferventes pulvere currus

Et domini Triton isse putavit equos : Dnmque^parat saevis ratibus fera praelia Nereus ^

Horruit iniiquidis ire pedester aquis. Qaidquid et in Circo spectatur et Amphitheatro, 10 Dives Caesarea praestitit unda tibi.

8 ML VAL. MARTIALIS EPIGRAMMATON LIBER.

Fucinus et pigri taceantur stagna Neronis: Hanc norint unam saecnla nanmacliiani.

XXIX.

Cum tralieret Priscus , traheret certamina Verns

Esset et aequalis Mars utriusque diu, Missio saepe yiris magno clamore petita est;

Sed Caesar legi paruit ipse suae : — 5Lex erat, ad digitum posita concurrere parma: —

Quod licuit, lances donaque saepe dedit. luTentus tamen est finls discriminis aequi :

PugnaTcre pares, succubuere-pares. Misit utrique rudes et palmas Caesar utrique : 10 Hoc pretium Tirtns ingeniosa tulit.

Contigit hoc nuUo nisi te sub principe , Caesar :

Cum duo pugnarent, victor uterque fuit.

• ^ XXX.

Concita Teloces fugeret cum damma Molossos

Et Taria lentas necteret arte moras , Caesaris ante pedes supplex similisque roganti

Constitit, et praedam non tetigere canes. 5

Haec intelleeto principe dona tulit. Numen habet Caesar: sacra esthaec, sacra potestas,

Credite : mentiri non didicere ferae.

XXXL

Cedere maiori Tirtutis fama secunda est.

nia graTis palma est , quam minor hostis habet.

xxxn.

Da Teniam subitis : non displicuisse meretur Festinat, Caesar, qui placuisse tibi.

xxxin.

FlaTia gens, quantum tibi tertius abstulit heres! Paene fult tanti, non habuisse duos.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAHIMATON

LIBRl XIV.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATON

LIBER i.

iSpero me secutum in libellis meis tale temperamen- tam, ut de illis qaeri non possit quisquis de se bene senserit, cum salva infimarum quoque personarum reve- rentia ludant; quae adeo antiquis auctoribus defuit, ut

5nominibus non tantum veris alnisi sint, sed et magnis. Mihi fama yilius constet et probetur in me novissimum ingeniiim. Absit a iocorum nostrorum simplicitate ma- lignus interpres nec epigrammata mea scribat. Improbe facit qui in alieno libro ingeuiosus est. Lascivam verborum

lOveritatem, id est epigrammaton linguam, excusarem, si meum esset exemplum: sic scribit CatuIIus, sic Marsus, sic Pedo, sic Graetulicus, sic quicunque perlegitur. Si quis tamen tatai ambitidse tristis est, ut apud illum in nuUa pagina latine loqui fas sit, potest epistola 'vel potius

IStituIo eontentus esse. Epigrammata illis scribuntur, qui solent spectare Florales. Non intret . Cato theatrum meum, aut si intraverit, spectet. Yideor mihi meo iure facturus , si epistolam versibus clusero :

Nosses iocosae dulce cum sacrum Florae Festosque lusus et licentiam volgi , Cur in tlieatrum, Cato severe, venisti? - An ideo tantum veneras, ut exires?

L

Hic est quem legis ille, quem requiris, Toto notus in orbe Martialis Argutis epigrammaton libellis :

12 M. VAL. MARTIALIS

Cai, lector studiose, quod dedisti •5 Viventi decus atqae sentienti/

Rari post cineres habent poetae.

H.

Qai tecam capis esse meos abicunque libellos

Et comites longae quaeris habere Tiae , Hos eme , quos artat brevibus hiembrana tabellis :

Scrinia da magnis, me manus una capit. 5 Ne tamen ignores ubi sim venalis, et erres

Urbe vagus tota , me duce certus eris : Libertum docti Lucensis quaere Secundum

Limina post Pacis Palladiumque forum.

m.

Argiletanas mavis habitare tabernas ,

Cum tibi, parve liber, scrinia nostra vacent Nescis, heu, nescis dominae fastidia Romae :

Crede mihi , nimium Martia turba sapit. 5 Maiores nusquam rhonchi , iuvenesque senesque

Et pueri nasum rhinocerotis habent. Audieris cum grande sophos , dum basia iactas

Ibis ab excusso missus in astra sago. Sed tu ne totiens domini patiare lituras 10 Neve notet lusus tristis harundo tuos, Aetherias, lascive, cupis volitare per auras:

I, fuge; sed poteras tutior esse domi.

IV.

Contigeris nostros , Caesar , si forte libellos ,

Terrarum dominum pone supercilium. Consuevere iocos vestri quoque ferre triumphi

Materian? dictis nec pudet esse ducem. 5 Qua Thymelen spectas derisoremque Latinum,

Illa fronte precor carmina nostra legas. Innocuos censura potest permittere lusus :

Lasciva est nobis pagina , vita proba.

EPIGRAMMATON LIB. I. 13

Do tibi naumachiani, tu das epigraminata noMs: Vis 5 puto , cum libro , Marce , natare tuo.

vr.

Aetlierias aquila puerum portante per auras niaesum timidis unguibu? iiaesit onu»:

Nunc sua Caesareos exorat praeda leones Tutus et ingenti ludit in ore lepus. 5Quae maiora putas miracula? summus utrisque Auctor adest: iiaec sunt Caesaris, illa loyis.

VII.

Stellae delicium mei columba, Verona licet audiente dicam , Vicit, Maxime, passerem CatuIIi. Tanto Stella meus tuo Catullo , 5 Quanto passere maior est columba.

VIII.

Quod magni Thraseae consummatique Catonis Dogmata sic sequeri», salvus ut esse yelis , Pectore nec nudo strictos tncurris in enses , ^

Quod fecisse velim te , Deciane, facis. 5N0I0 virum facili redimit qui sanguine famam, llunc Tolo, laudari qui sine morte potest.

IX.

Bellas Iiomo et magnus tIs idem, Cotta, Tideri: Sed qui bellus homo est, Cotta, pusillus homo est.

Petit Gemellas nuptias Maronillae Et cupit et instat et precatur et donat. Adeone pulchra est? immo foedius nil est. Quid ergo in illa petitur et placet? Tussit.

14 M. VAL. MARTIALIS

XL

Cam data sint equiti bis quina nomismata, quare Bis deciens solus, Sextiliane, bibis?

lam defecissct portantes calda ministros, Si non potares, Sextiliane, merom.

Itur ad Herculeas gelidi qua Tiburis arces

Canaque sulphureis Albula fumat aqnis , liura nemusque sacrum dilectaque iugera Musis

Signat Ticina quartus ab urbe lapis. 5 Hic rudis aestivas praestabat porticus umbras ,

Heu quam paene novum porticus ausa nefas! Nam subito coUapsa ruit, cum mole sub illa

Gestatus biiugis Regulus esset equis. Nimirura timuit nostras Fortuna querellas , 10 Quae par tam magnae non erat invidiae. Nunc et damna iuvant ; sunt ipsa pericula tanti :

Stantia non poterant tecta probare deos.

XIIL

Casta suo gladium cum traderet Arria Paeto , Quem de visceribus strinxeratipsa suis,

,,Si qua fides, vulnus quod feci non dolet,^^ iuquit; ,,Sed quod tufacies, hoc mihi, Paete, dolet.^^

XIV.

Delicias, Caesar, lususque iqcosque leonum Vidimus, hoc etiam praestat harena tibi,

Cum prensus blando totiens a dente rediret Et per aperta vagus curreret ora lepus. 5 Unde potest av^dus captae leo parcere praedae ? Sed tamen esse tuus dicitur: ergo potest.

XV.

O milii post nullos , luli , memorande sodales , . Si quid longa fides canaque iura valent,

EPI6RAMMAT0N LIB. I. 15

Bis iam paene tibi consul tricesimus instat,

£t nnmerat pancos vix tua Tita dies. 5Non bene distuleris rideas quod posse negari,

Et solum hoc ducas, quod fuit, esse tuum. Expectant euraeque catenatique labores ,

Gaudia non remanent , sed fugitiva volant. Haec utraque manu complexuque assere toto : 10 Saepe flnent imo sic quoque lapsa sinu. Non est, crede mihi, sapientis dicere „Vivam:"

Sera nimis vita est crastina : vive liodie.

XVI.

Sunt bona^ sunt quaedam mediocria, sunt malaplura Quae legis hic: aliter non fit, Avite, liber.

XVII.

Cogit me Titus actitare causas

Et dicit mihi saepe „Magna res est.^^

Res magna est, Tite, quam facit colonus.

xvm.

Qnid te, Tucca, iuvat vetulo miscere Falerno

In Vaticauis condita musta cadis ? Quid tantum fecere boni tibi pessima vina?

Aut quid fecerunt optima vina mali? 5De nobis facile est, scelus est iugulare Falernum

Et dare Campano toxica saeva cado. Convivae meruere tui fortasse perire :

Amphora non meruit tam pretiosa mor|.

XIX.

Si memini., fuerant tibi quattuor, Aelia, dentes:

Expulit uua duos tussis et una duos. lam secura potes totis tussire diebus :

Nil istic quod agat tertia tussis habet.

XX.

Dic mihi, quis furor est? turba spectante vocata Solus boletos, Caeciiiane, voras.

16 M. VAL. MARTIALIS

Quid dlgnnm tanto tibi Tcntre gnlaque precabor? Boletum qualem Claudius edit, edas.

' XXI.

Cum peteret regem decepta satellite dcxtra,

Ingessit sacris se peritura focis. Sed tam saeva pius miracula non tulit hostis

Et raptum flammis iussit abire virum. sUrere quam potuit contempto Mucius igni,

Hanc spectare manum Porsena non potuit. Maior deceptae fama est et gloria dextrae :

Si non errasset , fecerat illa minus.

xxn.

Quid non saeva fugis placidi lepus ora leonis ?

Frangere tam paryas non didicere feras. Servantur magnis isti cervicibus ungues

Nec gaudet tenui sanguine tanta sitis. 5Praeda canum lepus est, vastos non implet hiatus:

Non time.at Dacus Caesaris arma puer.

XXIII.

Invitas nullum nisi cum quo , Cotta , I^varis

Et dant conviTam balnea sola tibi. Mirabar, quare nunquam me , Cotta, vocasses:

lam scio, me nudum displicuisse tibi.

XXIV.

Aspicis incomptis illum , Deciane, capillis, Cuius et ipse times triste supercilium,

Qui loquitur Curios assertoresque Camillos? Nolito fronti credere : nupsit heri.

XXV.

Ede tuos tandem populo , Faustiue , libellos . Et cultum docto pectore profer opus, Quod nec Cecropiae damnent Pandionis arces Nec sileant nostri praetereantque senes.

EPI6RAMMAT0N LIB. I. 17

5Aiite fores stantem dubitas adinittere Famam Teque piget carae praemia ferre tuae ? Post te yictarae per te quoque vivere chartae Ineipiant: cineri gloria sera venit.

XXVI.

Sextiliane, bibis quantum subsellia quinque

Solus: aqua totiens ebrius esse potes; Nec Gonsessorum vicina nomismata tantum,

Aera sed a cuneis ulteriora bibis. 5Non haec Peliguis agitur vindemia praelis

Uva nec in Tuscis nascitur ista iugis, Testa sed intiqui felix siccatur Opimi ,

Egerit et nigros Massica cella cados. A copone tibi facTx Laletana petatur, 10 Si plus quam deciens, Sextiliane, bibis.

XXVII. Hestema tibi nocte dixeramus, Quincunces puto post decem peractos , Cenares hodie, Procille, mecum. Tu factam tibi rem statim putasti 5Et non sobria rerba subnotasti Exemplo nimium periculoso : Mt6(S [ivd^ova ov^xotavj Procille.

xxvin.

Hesterno fetere mero qui credit Acerram , Fallitur : in lucem semper Acerra bibit.

XXIX.

Fama refert nostros te, Fidentine, libellos

Non aliter populo quam recitare tuos. Si mea vis dici, gratis tibi carmina mittam:

Si dici tua vis , en , eme , ne mea sint.

XXX.

Chirurgus fuerat, nunc est vispillo Dianlus. Coepit quo poterat clinicus esse modo^ Mart. ^

18 M. VAL. MARTIAUS

XXXI.

Hos tibi, Phoebe, vovet totos a verticc crines

Encolpus, domini centurionis amor. Grata Pudens meriti tnlerit cnm praemia pili,

Qnam primnm longas, Phoebe, recide comas, 5Dam nulla teneri sordent lanugine voltus

Dumque decent fusae lactea colla iubae ; Utque tuis longum dominusque puerque fruantur

Muneribus, tonsum fac cito, sero virum.

xxxu.

Non amo te, Sabidi, nec possum dicere quare : Hoc tantum possum dicere , non amo te.

XXXIU.

Amissum non flet cum sola est Gellia patrem , Si quis adest, iussae prosiliunt lacrimae.

Non luget quisquis laudari , Gellia, quaerit, nie dolet vere, qui sine teste dolet.

XXXIV.

Incustoditis et apertis, Lesbia, semper Liminibus peccas nec tua furta tegis, Et plus spectator quam te delectat adulter Nec sunt grata tibi gaudia si qua latent. 5 At meretrix abigit testem veloque seraque Raraque Summoeni fornice rima patet. A Chione saltem vel ab lade disce pudorem : Abscoudunt spurcas et monimenta lupas. , Numquid dura tibi nimium censura videtur? 10 Deprendi veto te, Lesbia, nou futui*

XXXV.

Versus scribere me parum severos Nec quos praelegat in schola magister, Corneli, quereris: sed hi libelli , Tanquam coniugibus suis mariti ,

EPIGRAMMATON LIB. I. 19

5N011 possnnl^ sine mentula placere.

Qnid si me iubeas talassionem

Yerbis dieere non talassionis?

Qnis Floralia Testit et stolatum

Permittit meretricibus pudorem ? lOLex haec carminibus data est iocosis,

Ne possint, nisi pruriant, iuvare.

Quare deposita severitate

Parcas lusibus et iocis rogamus,

Nec castrare velis meos libellos. 156aIIo turpius est nihil Priapo.

XXXVI.

Si, Lucane, tibi tcI si tibi, Tulle, darentur

Qualia Ledaei fata Lacones habent , Nobilis haec esset pietatis rixa duobus , Quod pro fratre mori vellet uterque prior, 5Diceret infernas et qui prior isset ad umbras: „Vive tuo, frater, tempore, vive meo."

XXXVIL

Ventris onus misero, nec te pudet, excipis auro, Basse, bibis vitro: carius crgo cacas.

xxxvin. ^

Quem recitasrmeus est, 0 Fidentine, libellus: Sed male cum recitas , incipit esse tuus.

xxxix. .

Si quis erit raros inter numerandus amicos,

Quales prisca fides famaque novit anus , Si quis Cecropiae madidus Latiaeque Minervae

Artibus et vera simplicitate bonus , 5Si quis erit recti custos, mirator honesti

£t nihil arcano qui roget ore deos , Si quis erit magnae subnixus robore mentis :

Dispeream, si non hic Decianus erit.

20 M. VAL. MARTIAUS

XL.

Qui dncis yoltns et non legis ista libenter, Omnibus invideas, livide, nemo tibi.

XLI.

Urbanus tibi , Caecili, Tideris.

Non es, crede mihi. Quid ergo? Terna,

Hoc qaod transtibevinus ambulator ,

Qui pallentia sulphurata fractis SPermutat Titreis, quod otiosae

Vendit qui madidum cicer coronae,

Quod custos dominusque Tiperarum,

Quod Tiles pueri salariorum,

Quod fumantia qui tomacla raucus lOCircumfert tepidis cocus popinis,

Quod non optimus urbicus poeta,

Quod de Gadibns improbus magister,

Quod bucca est TCtuli dicax cinaedi. •

Quare desine iam tibi Tideri loQuod soli tibi, Caeciii, Tideris,

Qui Gabbam salibus tuis et ipsum

Posses Tincere Tettium Caballum.

Non cuicunque datum est habere nasum:

Ludit qui stblida procacitate, 20Non est Tettius*1IIe , sed caballus.

XLII.

Coniugis audisset fatum cum Porcia Bruti Et sul)tracta sibi quaereret arma dolor,

„Nondum scitis" ait j^mortem non posse negari? Credideram, fatis hoc docuisse patrem." 5 Dixit et ardentes aTido bibit ore faTillas : I nunc et ferrum, turba molesta, nega.

XLffl.

Bis tibi triceni fuimus, Mancine, Tocati

Et positum est nobis nil here praeter aprum,

EPIGRAMMATON LEB. I. 21

Non qnae de taf dis servantar vitibas uvae

Dnlcibus ant certant qnae melimela favis, 5Non pira qnae longa pendent religata genesta

Ant imitata breves Pnnica grana rosas , Rnstica lactantes nec misit Sassina metas

Nec de Picenis venit oliva cadis : Nndns aper, sed et bic minimns qnalisqne necari 10 A non armato pnmilione potest, Et nibil inde datnm est ; tantum spectavimns omnes.

Ponere aprnm nobis sic et barena solet. Ponatnr tibi nnllns aper post talia facta,

Sed tn ponaris cni sCbaridemns apro.*

XLIV.

Lascivos lepornm cnrsns Insusqne leonnm Qnod maior nobis charta minorqne gerit

Et bis idem facimns, niinium si, Stella, videtnr Hoc tibi , bis leporem tn qnoque poue mihi.

XLV. Edita ne brevibns pereat mihi cnra libellis, Dicatnr potins Toia d' aTta^SLpo^svos^

XLVI.

Cum dicis ^Propero, fac si facis,^* Hedyli, languet

Protinns et cessat debilitata Venus. Expectare iube: velocius ibo retentus: i

Hedyli, siproperas, dic mihi, ne properem.

XLVII.

Nuper erat medicns, nunc est vispillo Diaulus: Quod vispillo facit , fecerat et medicus.

XLVm.

Rictibus his tauros non eripuere magistri, Per quos praeda fugax itque reditque lepns ;

Quodque magis mirum, velocior exit ab hoste Nec nihil a tanta nobilitate refert.

22 M. YAL. MARTIALIS

5 Tatior in sola non est cnm cnrrit harena, Nec cayea tanta conditnr ille fide. Si Titare canum morsus, lepns improbe, qnaeris A^ quae confugias ora leonis habes.

XLEL.

Vir Celtiberis non tacende gentibos

Nostraeque laus Hlspaniae, Yidebis altam, Liciuiane, Bilbilin,

Equis et armis nobilem, 5Senemqae Gaiam nivibas, effractis sacram

Vadayerbnem montibas , Et delicati dolce Boterdi nemas,

Pomona qaod felix amat. Tepfdi natabis lene Congedi Tadom 10 Mollesqae Nympharam lacas,

Qaibos remissam corpos astringes brevi

Salone, qai ferrom gelat. Praestabit iUic ipsa figendas prope

Voberca prandenti feras. 15 Aestos serenos aareo franges Tago

Obsca^ms ambris arborom ; Avidam recens Dercenna placabit sitim

Et Nutha , quae vincit nives. At com December canas et brama impotens 20 Aquilone raaco magiet,

Aprica repetes Tarraconis litora '

Taamque Laletaniam. Ibi illigatas mollibas dammas plagis

Mactabis et vernas apros 25Leporemqae forti caUidam rompes eqao,

Cervos relinques vilico. Vicina in ipsom silva descendet focam

Infante cinctom sordido ; Vocabitur venator et yeniet tibi 30 Conviya clamatus prope ;

Lunata nusquam pellis et nusquam toga

Olidaeque yestes murice ;

EPIGRAMMATON LIB. I. 23

Procul horridas Libarnus et qaerulas cliens, Imperia Tidaaram procal; 35N011 rumpet altam pallidas somnum reos, Sed maue totam dormies. Mereatar aliasgrande et insanom soplios:

Miserere ta felieiam Yeroque fraere non superbas gaadio, 40 Dam Sor» laadatar taas. Non impadenter vita qaod relicam est petit, Cam fama qaod satis est liabet.

L.

Si tibi Mistyllos cocas, Aemiliane, Tocatar, Dicatar qaare non Taratalla milii?

LL

Non facit ad saeyos cerrix, nisi prima, leones.

Qoid fagis hos dentes, ambitiose lepus? SciUcet a magnis ad te descendere tanris

Et qaae non cernnnt frangere colla relis. 5Desperanda tibi est ingentis gloria fati:

Non potes hoc tenois praeda sab hoste mori.

Ln.

Commendo tibi, Qaintiane, nostros — Nostros dicere si tamen libellos Possam, qaos recitat taas poeta — : Si de servitio gravi qaerantnr, 5 Assertor yenias satisqae praestes, Et, cam se dominam rocabit ille, Dicas esse meos manaque missos. Hoc si terqae qaaterqae clamitaris, Impones plagiario padorem.

Lffl.

Una est in nostris tna, Fidentine, libellis Pagina, sed certa domiui signata figura, Qaae tua traducit manifesto carmina furto.

24 M. VAL. MARTIALIS

Sic interpositus rillo contaminat nncto 5Urbica Lingonicus Tyrianthina bardocuculius, Sic Arretinae violant crystallina testae ,• Sic niger in ripis errat cum forte Caystri, Inter Ledaeos ridetnr corvas olores, Sic nbi mnltisona feryet sacer Atthide lacus, lolmproba Cecropias offendit pica querellas. ladice non opus est nostris nec iudice 'libris , ' Stat Gontra dicitque tibi tua pagina „Far es.^^

LIV.

Si qoid , Fusce , yacas adhac amari — Nam sant hinc tibi, sant et Iiinc amici — , Unam, si saperest, locam rogamas , Nec me, qaod tibi sim novas, recases: 5 Onines hoc yeteres tai faerant. Ta tantam inspice qai novas paratar An possit fieri vetas sodalis.

LV.

Vota tai breviter si vis cognoscere Marci,

Claram militiae , Fronto, togaeqae decas, Hoc petit, esse sai nec magui raris arator,

Sordidaqae in parvis otia rebus amat. 5 Quisqaam picta colit Spartani frigora saxi

Et matatinam portat ineptas Ave , Cai licet exuviis nemoris rurisqae beato

Ante focam plenas explicaisse plagas Et piscem tremala salientem dacere seta 10 Flavaqae de rabro promere mella cado ? Pinguis inaeqaales onerat cai vilica mensas

Et sua non emptas praeparat ova cinis? Non amet hanc vitam quisquis me non amat, opto,

Vivat et urbanis albas in officiis.

LVI.

Continais vexata madet vindemia nimbis : Nonpotes, utcapias, vendere, copo, merum.

EPIGRAMMATON LIB. I. 25

Lvn.

Qaalein , Flacce , yelim qnaeris nolimve paellam ?

Nolo nimis facilem difficilemque nimis. nind qnod medium est atqne inter atrnmque probamas :

Nec Yolo qaod craciat, nec toIo qaod satiat.

LVIII.

Milia pro paero centam me mango poposcit: Risi ego , sed Phoebas protinus illa dedit.

Hoc dolet et qaeritar de me mea mentula secam Laadatarqae meam Phoebas in invidiam. 5Sed sestertiolam donavit mentala Phocbo Bis deciens: hoc da ta mihi, pluris emam.

LIX.

Dat Baiana mihi qaadrantes sportala centam.

Inter delicias qaid facit ista fames ? Redde Lapi nobis tenebrosaqae balnea Grylli:

Tam male cum cenem, cur bene, Flacce, laver?

LX.

Intres ampla licet torvi lepus ora leonis ,

Esse tamen vacuo se leo dente pntat. Quod rnet in tergum vel quos procumbet in armos ,

Alta iuvencorum vnlnera figet nbi ? 5Qaid frastra nemorum dominum regemque fatigas?

Non nisi delecta pascitur ille fera.

^ LXI.

Verona docti syllabas amat vatis,

Marone felix Mantua est, '

Censetar Apona Livio suo tellus

Stellaqne nec Flacco minus , 5ApolIodoro plaudit imbrifer Nilus, .

Nasone Peligni sonant, Dnosque Senecas unicumqa^ Lacanum

Facanda loquitur Corduba ,

26 M. VAL. MARTIAUS

Gaudent iocosae Caoio sao Gades , 10 Emerita Deciano meo :

Te, Liciniane, gloriabitur nostra^ Nec me tacebit Bilbilis.

LXU.

Casta nec antiqais cedens Laevina Sabinis Et quamTis tetrico tristior ipsa Tiro

Dam modo Lacrino , modo se permittit ATerna, Et dam Baianis saepe fovetar aqais, 5lncidit in flammas iavenemqae secata relicto Coniage Penelope yenit, abit Heleue.

LXffl.

Ut recitem tibi nostra rogas epigrammata. Nolo. Nonaadire, Celer, sed recitare capis.

LXIV.

Bella es, noyimns, et paella, yeram est, Et dives, qais enim potest negare? Sed cam te nimiam, Faballa, laadas, Nec dives neqne bella nec paella es.

LXV.

Cam dixi ficas, rides qaasi barbara verb/i

Etdicificos, Caeciliane, iubes. Dicemas ficas, qaas scimas in arbore nasci,

Dicemasficos, Caeciliane, taos.

LXVI.

Erras meoram far avare libroram , Fierf poetam posse qoi patas tanto , Scriptnra qaanti constat et tomas vilis. Non sex paratur aut decem sophos nummis : 5 Secreta quaere carmina et rudes curas Quas novit unns scrinioque signatas Cnstodit ipse virginis pater chartae , Quae trita duro non inhorruit mento.

EPIGRAMMATON LIB. I. 27

Matare dominam non potest liber notns. lOSed pamicata fronte si qois est nondam Nee nmbilieis caltas atqae membrana, Mercare : tales habeo ; nec sciet qaisqaam. Aliena qoisqais recitat et petit famam, Non emere Ubram, sed silentiam debet.

Lxvn.

Liber homo es nimiam, dicis mihi, Cerylc, semper. In te qai dicit, Ceryle, liber homo est.

LXVffl.

Qaidqaid agit Rafas, nihil est nfsi Naevia Rafo.

Si gaadet, si flet,. si tacet, hanc loqaitar. Cenat, propinat, poscit, negat, innait: ana est

Naeyia; si non sit Naevia, mutas erit. SScripserat hestema patri cam lace salatem:

„Naevia lax" inqait ^Naeyia lumen, ave.'* Haec legit et ridet demisso Naevia volta.

Naevia uon ana est: quid, vir inepte, faris?

LXIX.

Coepit, Maxime, Pana qai solebat, Nonc ostendere Caniam Tarentos.

LXX.

Vade salatatam pro me, liber: ire iaberis

Ad Procali nitidos , of&ciose, lares. Qaaerls iter, dicam: vicinum Castora canae

Transibis Vestae virgineamque domam; 5lnde sacro veneranda petes Palatia clivo,

Plarima qua summi fulget imago ducis. Nec te detineat miri radiata colossi

Qaae Rhodium moles vincere gaadet opas. Flecte vias hac qua madidi sunt tecta Lyaei 10 Et Cybeles picto stat Corybantc torus. Protinus a laeva clari tibi fronte Penates

Atriaqae excelsae sunt adeanda domas.

28 M. VAL. MARTIALIS

Hanc pete, nec metuas fastns limenqne snperbnm:

Nnlla magis toto ianua poste patet, 15Nec propior quam Phoebns amet doctaeque sorores.

Si dicet ^Qaare non tamen ipse venit?'^ Sic licet excuses ^^Qnia qnaliacanque.Iegnntnr

Ista, salatator scribere non potoit.^'

LXXI.

Laeyia sex cyathis, septcm lustina bibatar, Qainqae Lycas, Lyde qaattaor, Ida tribas.

Omnis ab infaso nameretar amica Falerno , ^t qaia ualla yenit, ta mihi, Somne, veni.

Lxxn.

Nostris yersibas esse te poetam , Fidentine, patas capisqae credi? Sic dentata sibi yidetar Aegle Emptis ossibas Indicoqae corna; 5 Sic qaae nigrior est cadente moro , Cerassata sibi placet Lycoris. Hac et ta ratione qaa poeta es, Calyas cam faeris, eris comatas.

LXXIII.

Nallas in arbe fait tota qai tangere yellet

Uxorem gratis, Cacciliane, taam, Dum licait: sed nanc positis custodibas ingens

Tarba fatatoram cst : ing^niosas homo es.

LXXIV.

Moechas erat: poteras tamen hoc ta, Paala, negare. Ecce yir est: namqaid, Paala, negare potes?

LXXV.

Dimidiam donare Lino qaam credere totam Qai mayolt, mayolt perdere dimidiam.

JEPIGfRAMMATON LIB. I. 29

LXXVI.

0 mihi cararnm pretiam non vile mearura,

Flacce, Antenorei spes et alumne laris, Pierio» differ cantas citharamqae sororam ;

Aes dabit ex istis nuUa paeUa tibi. 5 Qaid petis a Phoebo ? nommos habet arca Minervae ;

Haec sapit, haec omnes fenerat ana deos. Qaid possant hederae Bacchi dare ? Palladis arb.or

Inclinat varias pondere nigra comas. Praeter aqaas Helicon et serta lyrasqae dearam 10 Nil habet et magnam , sed perinane sophos. Qaid tibi cam Cirrha? qaid cum Permesside nuda?

Romanam propius divitiusque forum est. niic aera sonant: at circum pulpita nostra

Et steriles cathedras basia sola crepant.

LXXVII.

Pulchre valet Cliarinus , et tamen pallet. Parce bibit Charinus , et tamen pallet. fiene concoquit Charinus , et tamen pallet. Sole atitur Charinus, et tamen pallet. 5 Tingit cutem Charinus , et tamen pallet. Cannum Charinus lingit, et tamen pallet.

LXXVIU.

Indignas premeret pestis cum tabida fauces

Inque suos voltus serperet atra lues, Siccis ipse genis fientes hortatus amicos

Decrevit Stygios Festus adire lacus. 5Nec tamen obscuro pia poUuit ora veneno

Aut torsit lenta tristia fata fame, Sanctam Romana vitam sed morte peregit

Dimisitque animam nobiliore via. Hanc mortem fatis magni praeferre Catonis 10 Fama potest: haius Caesar amicus erat.

- m

20 M. VAL. MARTIALIS

XL.

Qni dncis yoltns et non legis ista libenter, Omnibus invideas, liyide, nemo tibi.

XLI,

Urbannstibi, Caecili, videris.

Non es, crede raihi. Quid ergo? rerna,

Hoc quod transtiberinus ambnlator ,

Qai pallentia sulpharata fractis SPermutat vitreis, quod otiosae

Vendit qui madidum cicer coronae,

Quod custos dominusque viperarum,

Quod yilcs pueri salariorum,

Quod fumantia qui tomacla raucas 10 Circumfert tepidis cocus popinis ,

Quod non optimus nrbicus poeta,

Quod de Gadibus improbus magister,

Quod bucca est yetuli dicax cinaedi. •

Quare desinc iam tibi yideri 15Quodsolitibi, Caecili, yideris,

Qui Gabbam salibus tuis et ipsum

Posses yincere Tettium Caballum.

Non cuicunque datum est habere nasum:

Ludit qui stolida procacitate, 20Non est Tettius^tlle, sed caballus.

XLII.

Couiugis audisset fatum cnm Porcia Bruti Et subtracta sibi quaereret arma dolor,

„Nondum scitis^^ ait ,,mortem non posse negari? Credideram, fatis hoc docuisse patrem." 5 Dixit et ardentes ayido bibit ore fayillas : I nunc et ferrum, turba molesta, negA.

XLffl.

Bis tibi triceni f uimus , Mancine , yocati

£t positum est nobis nil here praeter apmm,

EPIGRAMMATON LIB. I. 21

Non quae de tardis servantar yitibus nvae

Dolcibas aat certant qaae melimela favis, 5Non pira qaae longa pendent religata genesta

Aat imitata breves Panica grana rosas , Rnstica lactantes nec misit Sassina metas

Nec de Ficenis venit oliva cadis : Nadas aper, sed et liic minimas qaalisqae necari 10 A non armato pamilione potest,

Et nihil inde datam est ; tantam spectavimas omnes.

Ponere aprum nobis sic et harena solet. Ponatar tibi nallas aper post talia facta,

Sed ta ponaris cai Ciiaridemas apro.*

XLIV.

Lascivos leporam carsas lasasqae leonam Qaod maior nobis charta minorqae gerit

Et bis idem facimas, niiniam si, Stella, videtar Hoc tibi, bis leporem ta qaoqae poue mihi.

XLV.

Edita ne brevibas pereat mihi cara libellis, Dicatar potias Toia d' aTtaiisLfioiisvog.

XLVL

Cam dicis ^Propero, fac si facis," Hedyli, langaet

Protinas et cessat debilitata Venas. Expectare iabe : velocias ibo retentas :

Hedyli, si properas, dic mihi, ne properem.

XLVn.

Naper erat medicas, nanc est vispillo Diaalas: Qaod vispillo facit, fecerat et medicas.

XLVIII.

Rictibas his taaros non eripaere magistri, Per qaos praeda fugax itque reditqae lepus ;

Quodqae magis mirum, velocior exit ab hoste Nec nihil a tanta nobilitate refert.

22 M. VAL. MARTIALIS

5 Tutior in sola non est cnm cnrrit harena , Nec cayea tanta conditnr ille fide. Si vitarc canum morsns , lepus improbe, quaeris A^ quae confugias ora leonis liabes.

XLIX.

Vir Celtiberis non tacende gentibus

Nostraeque laus Hispaniae , Videbis altam , Liciuiane, Bilbilin,

Equis et armis nobilem , 5Senemque Gainm nivibus, effractis sacrum

Vadaverbnem montibus , Et delicati dulce Boterdi nemus,

Pomona quod felix amat. Tepidi natabis lene Congcdi Tadum 10 Mollesque Nympharum lacus,

Quibus remissum corpus astringes brevi

Salone, qui ferrum gelat. Praestabit iUic ipsa figendas prope

Voberca prandenti feras. 15 Aestus serenos aureo franges Tago

Obscu^^us umbris arborum ; Avidam recens Dercenna placabit sitim

Et Nutha , quae vincit niTCS. At cum December canus et bruma impotens 20 Aquilone rauco mugiet,

Aprica repetes Tarraconis litora '

Tuamque Laletaniam. Ibi illigatas mollibus dammas plagis

Mactabis et vernas apros 25Leporemque forti callidum rumpes equo,

Cervos relinques vilico. Vicina in ipsum silva descendet focum

Infante cinctum sordido ; Vocabitur venator et veniet tibi 30 Conviva clamatus prope ;

Lunata nusquam pellis et nusquam toga

Olidaeque vestes murice ;

EPIGRAMMATON LIB. I. 23

Procul horridos Liburnas et querolus cliens, Imperia Tidaarmn procul ; 35Non rumpet altmn pallidas somnum reus, Sed maue totum dormies. Mereatur aliusgrande et insanum sophos:

Miserere tn felicium Yeroque fruere non superbus gaudio, 40 Dum Sur» laudatur tuus. Non impudenter vita quod relicum est petit, Cum fama quod satis est habet.

L.

Si tibi Mistyllos cocus, Aemiliane, yocatur, Dicatur quare non Taratalla miM?

LL

Non facit ad saevos cerrix, nisi prima, leones.

Quid fugis hos deutes, ambitiose lepus? SciUcet a magnis ad te descendere tauris

Et quae non cernunt frangere coUa relis. 5Desperanda tibi est ingentis gloria fati:

Non potes hoc tenuis praeda sub hoste mori.

Ln.

Commeudo tibi, Quintiane, nostros — Nostros dicere si tamen libellos Possum, qnos recitat tuus poeta — : Si de servitio gravi queruntur, 5Assertor venias satisque praestes, Et, cum se dominum yocabit ille, Dicas esse meos manuque missos. Hoc si terque quaterque clamitaris, Impones plagiario pudorem.

Lin.

Dna est in nostris tua, Fidentine, libellis Pagina, sed certa domiui signata figura, Quae tua traducit manifesto carmina furto.

34 M. VAL. MARTIALIS

Una layamur: aspicit nihil susum, Sed spectat oculis devorantibus draucos Nec otiosis mentulas videt labris. Quaeris quis hic sit? Excidit mihl nomen.

xcvn.

Cum clamant omnes, loqueris tunc, NaCToIe, tantui Et te patronum causidicumque putas.

Hac ratione potest nemo non esse disertus. Ecce 5 tacent omnes : Naevole , dic aliquid.

XCVlll.

Litigat et podagra Diodorus, Flacce, laborat Sed nil patrono porrigit: hacc cheragra est.

XCIX.

Non plenum modo idciens habebas ,

Sed tam prodigus atque liberalis

Et tam lautus eras , Calene , nt omnes

Optarent tibi centiens amici. 6 Audit vota deus precesque nostras

Atque intra , puto , septimas Kalendas

Mortes hoc tibi quattuor dederunt.

At tu sic quasi non foret relictum ,

Sed raptum tibi centiens , abisti 10 In tantam miser esuritionem ,

Ut convivia sumptuosiora,

Toto quae semel apparas in anno,

Nigrae sordibus explices monetae,

Et septem veteres tui sodales 15 Constemus tibi plumbea selibra.

Quid dignum meritis precemur istis ?

Optamus tibi miliens , Calene.

Hoc si contigerit, fame peribis.

C.

Mammas atque tatas habet Afra, sed ipsa tatarum Dici et mammarum maxima mamma potest.

KPIGRAMMATON LIB. I. 35

CL

lUa mauus qnondam studiorum fida meorum

Et felix domino notaque Caesarlbns, Destltuit primos viridis Demetrius annos :

Quarta tribus lastris addita messis erat. 5Ne tamen ad Stygias famulus descenderet umbras,

Ureret implicitum cum scelerata lues , Caviinus et domini ius omne remisimas aegro :

Munere dignus erat convalaisse meo. Sensit deficiens sua praemia meque patronum 10 Diidt ad infernas liber iturus aquas.

CII.

Qui pinxit Venerem tuam , Lycori , Blanditus , putp , pictor est Minervae. .

CIIL

,.Si dederint superi deciens mihi milia centnm^^

Dieebas nondum, Scaevola, iustus eques, „QnaIiter o vivam , quam large quamque beate !^^

Riserunt faciles et tribuere dei. 5Sordidior multo post hoc toga, paenula peior,

Calceus est sarta terque quaterque cute : Deque decem plures semper servantur olivae ,

{^iplicat et cenas unica mensa duas, Et Veientani bibitur faex crassa rubelli , 10 Asse cicer tepidum constat et asse Yenus. In ins, o fallax atque infiliator, eamus:

Aut vive aut deciens,- Scaevola^ redde deis.

CIV.

Picto quod iuga delicata collo Pardus sustinet fmprobaeque tigres Indulgent patientiam flagello , Mordent anrea quod lupata cervi , 5Quod frenis Libyci ddmantur ursi Et, quantum Calydon tulisse fertur,

26 M. VAL. MARTIALIS

Gandent iocosae Canio sao Gades , 10 Emerita Deciano meo :

Te, Liciniane, gloriabitnr nostraj Nec me tacebit Bilbilis.

LXU.

Casta uec antiqnis cedens Laevina Sabinis

Et quamvis tetrico tristior ipsa Tiro Dnm modo Lncrino , modo se permittit ATema^ Et dum Baianis saepe fovetur aquis, 5lncidit in flammas iuFenemque secuta relicto Coniuge Penelope venit, abit Heleue.

LXffl.

Ut recitem tibi nostra rogas epigrammata. Nolo. Non audire, Celer, sed recitare cupis.

LXIV.

Bella es, novimus, et puella, verum est, Et dives, quis enim potest negare? Sed cum te nimium, Fabulla, laudas, Nec dives neque bella nec puelia es.

LXV.

Cum dixi ficus, rides quasi barbara verb/i

Etdicificos, Caeciliane, iubes. Dicemus ficus , quas scimus in arbore nasci,

Dicemusficos, Caeciliane, tuos.

LXVI.

Erras meorum fur avare librorum, Fieri' poetam posse qui putas tanto , Scriptura quanti constat et tomus vilis. Non sex paratur aut decem sophos nununis: 5 Secreta quaere carmina et rudes curas Quas novit unus scrinioque signatas Custodit ipse virginis pater chartae, Quae trita duro non inhorruit mento.

EPIGRAMMATON LIB. I. 27

Mutare dominnm non potest liber notns. 10 Sed pnmicata fronte si quis est nondnm Nee mnbilicis cultas atqae membrana, Mercare : tales habeo ; nec sciet qnisquam. Aliena quisqais recitat et petit famam, Non emere librum, sed silentium debet.

Lxvn.

Liber homo es nimium, dicis mihi, Cerylc, semper. In te qui dicit, Geryle, liber homo est.

LXVin.

Quidquid agit Rufus, nihil est nlsi Naevia Rufo.

Si gaudet, si flet, si tacet, hanc loquitur. Cenat, propinat, poscit, negat, innuit: una est

NacTia; si non sit Naevia, mutus erit. SScripserat hestema patri cum luce salutem:

„Naevia lux" inquit „Naevia lumen, ave." Haec legit et ridet demisso Naevia voltu.

Naevia non una est: quid, vir inepte, furis?

LXIX.

Coepit, Maxime, Pana qui solebat, Nunc ostendere Canium Tarentos.

LXX.

Vade salutatum pro me, liber: ire iuberis

Ad Proculi nitidos , offlelose , lares. Quaerls iter, dicam: vicinum Castora canae

Transibis Vestae virgineamque domum ; Slnde sacro veneranda petes Palatia clivo,

Plurima qua summi fulget imago ducis. Nec te detineat miri radiata colossi

Quae Rhodium moles vincere gaudet opus. Flecte vias hac qua madidi sunt tecta Lyaei 10 Et Cybeles picto stat Corybante torus. Protinus a laeva clari tibi fronte Penates

Atriaque excelsae sunt adeunda domus.

28 M. VAL. MARTIALIS

Hanc pete , nec metaas fastos limenqne snperbnm :

Nnlla magis toto ianna poste patet, 15Nec propior quam Phoebus amet doctaeqne sorores.

Si dicet „Qaare non tamen ipse yenit?'^ Sic licet excases ^^Qaia qaaliacanqae.legantar .

Ista, salatator scribere non potuit.^^

LXXI.

Laevia se^ cyathis, septcm lastina bibatar, Qainqae Lycas, Lyde qaattaor, Ida tribas.

Omnis ab infaso nameretar amica Falerno , j^t qaia volla yenit, ta milii, Somne, yeni.

LXXIL

Nostris Tersibas esse te poetam, Fidentine, patas capisqae credi? Sic dentata sibi videtar Aegle Emptis ossibas Indicoque corna; 5 Sic qaae nigrior est cadente moro , Cerassata sibi placet Lycoris. Hac et ta ratione qaa poeta es, Calyas cam faeris, eris comatas.

LXXIIL

Nallas in arbe fait tota qai tangere vellet

Uxorem gratis, Cacciliane, taam, Dam licuit: sed nunc positis custodibus ingens

Turba fututorum est : ing^niosns homo es.

LXXIV.

Moechns erat: poteras tamen hoc ta, Paala, ncgare. Ecce Tir est: nnmquid, Paula, negare potes?

LXXV.

Dimidium donare Lino quam credere totum Qui mavolt, mavolt perdere dimidium.

EPIGRAMMATON LIB. I. 29

LXXVI.

O mibi cnraram pretiam non vile mearam ,

Flacce, Antenorei spes et alamne laris, Pierios differ cantas citharamque sororam ;

Aes dabit ex istis nolla paeUa tibi. 5 Qaid petis a Phoebo ? nammos habet arca Minervae ;

Haec sapit, haec omnes fenerat ana deos. Quid possant hederae Bacchi dare ? Patladis arhpr

Inclinat yarias pondere nigra comas. Praeter aqaas Helicon et serta lyrasqae dearam 10 Nil habet et magnam , sed perinane sophos. Qaid tibi cam Cirrha ? qaid cam Fermcsside nada ?

Romanam propias di^itiasqae foram est. niic aerasonant: at circam palpita nostra

Et steriles cathedras basia sola crepant.

LXXVII.

Palchre valet Charinas, et tamen pallet. Parce bibit Charinas , et tamen pallet. fiene concoqait Charinas , et tamen pallet. Sole atitar Charinas, et tamen pallet. 5 Tingit catem Charinas , et tamen pallet. Cannam Charinas lingit, et tamen pallet.

Lxxvm.

Indignas premeret pestis cam tabida faaces

Inqae saos Toltas serperet atra laes , Siccis ipse genis flentes hortatas amicos

Decrevit Stygios Festas adire lacas. 5 Nec tamen obscaro pia pollait ora veneno

Aat' torsit lenta tristia fata fame, Sanctam Romana vitam sed morte peregit

Dimisitqae animam nobiliore via. Hanc mortem fatis magni praeferre Catonis 10 Fama potest: haias Caesar amicus erat.

30 M. VAL. MARTIAUS

LXXDL

Semper agis causas et res agis, Attale, semper: Est, non est qnod agas, Attale, semper agls.

Si res et caosae desont, agis, Attale, mnlas. Attale, ne quod agas desit, agas animam.

LXXX.

Sportula, Cane, tibi saprema nocte petita est. Occidit puto te, Cane, quod ona fuit.

LXXXI.

A servo scis te genitnm blandeqne fateris, Com dicis dominum, Sosibiane, patrem.

Lxxxn.

Haec quae pulrere dissipata multo " Longas porticus explicat ruinas^ In tanto iacet absoluta casu. Tectis nam modo Regulus sub illis 5 Gestatus fuerat recesseratque , Victa est pondere cum suo repente ; Etpostquam domino nihil timebat, Securo ruit incruenta damno. Tantae, Rcgule, post metum querellae " lOQuis curam neget esse te deorum, Propter quem fuit innocens ruina?

LXXXffl.

Os et labra tibi lingit, Maneia, catellus: Non miror, merdas si libet esse cani.

LXXXIV.

Uxorem habendam non putat Quirinalis, Cum velit habere filios, et inrenit Quo possit istud more : futuit ancillas Domumque et agros implet eqnitibus Ternis. Pater familiae verus est Quirinalis.

EPIGRAMMATON LIB. I. 31

LXXXV.

Venderet excaltos colles cum praeco facetus

Atqne subnrbani ingera pnlchra soli , ^Errat'^ ait ,,si qais Mario pntat esse necesse

Yendere: nil debct, fenerat immo magis.'^ 5^„Qaae ratio est igitar?"" ^Serros ibi perdidit omnes

Et pecns et fractas, non amat inde locnm/^ Qais faceret pretiam nisi qai saa perdere vellet

Omnia? Sic Mario noxias haeret ager.

LXXXVI. Ylcinas meas est manaqae tangi De nostris Noyias potest fenestris. Qais non imddeat mihi patetqae Horis omnibns esse me beatam, 5lancto cai liceat frai sodale? Tam longe est mihi qaam Terentianas, Qai nanc Niliacam regit Syenen. Non conriTere, nec videre saltim, Non aadire licet, nec arbe tota lOQaisqaam est tam prope tam procalqae nobis. Higrandnm est mihi longins tcI illi. Yicinas Novio rel inqailinns Sit, si qois Noviam videre non volt.

LXXXVU.

Ne gravis hesterno fragres, Fescennia, vino,

Pastillos Cosmi laxariosa voras. Ista linunt dentes iantacala, sed nihil obstant,

Extremo ractas cam redit a barathro. SQaid quod olet gravias mixtam diapasmate viras

Atqae daplex animae longins exit odor? Notas ergo nimis fraades deprensaqae farta

lam toUas et sis ebria siropliciter.

Lxxxvm

Alcime, qaem raptam domino crescentibas annis Lavicana levi cespite velat hamas,

32 M. VAL. MARTIALIS

Accipe nou Pario nutantia pondera saxo , Quae cineri yanus dat ruitura labor , 5 Sed faciles buxos et opacas palmitis umbras Quaeque virent lacrimis roscida prata meis. Accipe, care puer, nostri monimenta doloris:

Hic tibi perpetuo tempore vivet honor. ,

Cum mihi supremos Lachesis perneyerit annos,- 10 Non aliter cineres mando iacere meos.

LXXXIX.

Garris in aurem semper omnibus , Cinna , Garris et illud teste quod licet turba. Rides in aurem , quereris, arguis, ploras^ Cantas in aurem, iudicas, taces, clamas, 5 Adeoque penitus sedit hic tibi morbus , Ut saepe in aurem ^ Cinna , Caesarem laudes. '

XC.

Quod nunquam maribus cinctam te , Bassa , videbam

Quodque tibi moechum fabula nulja dabat , Omne sed officium circa te semper obibat

Turba tui sexus, non adeunte viro ; 5Esse videbaris, fateor, Lucretia nobis:

At tu , pro facinus , Bassa , fututor eras. Inter se geminos audes committere cunnos

Mentiturque virum prodigiosa Venus. Commenta es dignum Thebano aenigmate monstrum, 10 Hic ubi vir non est, ut sit adulterium.

XCI.

Cum tua non edas, carpis mea carmina, Laeli. Carpere vel noli nostra vel ede tua.

xcn.

Saepe mihi qucritar non siccis Cestos ocellis ,

Tangi se diglto , Mamuriane , tuo. Non opus est digito: totum tibi Cestou habeto,

Si deest nil aliud, Mamuriane, tibi.

EPIGRAMMATON LIB. I. 33

5 Sed si nec focus est nec nudi sponda grabati

Nec curtus Chiones AntiopesTe calix, Cerea si pendet lumbis et scripta lacerna

DiBotidiasque nates Gallica braca tegit, Pasceris et nigrae solo nidore culinae 10 Et bibis immundam cum cane pronus aquam : Non culum, neque enim est culus, qui non cacat olim,

Sed fodiam digito qui superest oculam. Nec me zelotypum nec dixeris esse malignum :

Denique paedica , Mamuriane , satur.

xcm.

Fabricio iunctus fido requiescit Aquinus, Qui prior Elysias gaudet adisse domos. Ara duplex primi testatur munera pili :

PIus tamen est, titulo quod breviorc le^is: blunctus uterque sacro laudatae foedere vitae^ Famaque quod raro novit , amicus erat.

XCIV.

Cantasti male , dum fututa es , Aegle. lam cantas bene ; basianda non es.

xcv.

Quod clamas seraper, quod agentibus obstrepis, Aeli, Non facis hoc gratis: accipis, ut taceas.

XCVI.

Si noh molestum est teque non piget, scazon, Nostro rogamus pauca yerba Materno Dicas in aurem sic ut audiat solus. Amator ille tristium lacernarum 5Et baeticatus. atque leucophaeatus, Qoi coccinatos non putat viros esse Amethystinasque mulierum vocat vestes , Natiya laudet, habeat et licet semper Fuscos colores , galbinos habet mores. lORogabit, unde suspicer yirum mollem. Hart. %

34 M. VAL. MARTIALIS

Una lavamar: aspicit nihil susum, Sed spectat oculis devorantibns draacos Nec otiosis mentolas videt labrLs. Qoaeris qnis hic sit ? Excidit mihi nomen.

xcvn.

Com clamant omnes, loqneris tnnc, NacToIe, tantni Et te patronom caosidicomqne pntas.

Ilac ratione potest nemo non esse disertns. p]cce , tacent omnes : Naevole , dic aliqnid.

xcvm.

Litigat et podagra Diodoros, Flacce, labora^ Sed nil patrono porrigit: haec cheragra est.

XCIX.

Non plcnom modo viciens habebas ,

Sed tam prodigos atqoe liberalis

Et tam laotos eras, Calene, ot omnes

Optarent tibi centiens amici. 5 Aodit vota deos precesqoe nostras

Atqoe intra , poto , septimas Kalendas

Mortes hoc tibi qoattoor dederont.

At to sic qoasi non foret relictom,

Sed raptom tibi centiens , abisti '

10 in tantam miser esoritionem ,

Ut conTivia somptoosiora,

Toto qoae semel apparas in anno ,

Nigrae sordibos explices monetae,

Et septem veteres toi sodales 1 5 Constemos tibi plombea selibra.

Qoid dignom meritis precemor istis?

Optamos tibi miliens , Calene.

IIoc si contigerit, fame peribis.

C.

Mammas atqoe tatas habet Afra , sed ipsa tatarum Dici et mammarom maxima mamma potest.

KPIGRAMMATON LIB. I. 35

CI.

lUa mauiis qaondam studiorum fida meorum Et felix domino notaque Caesaribus, - Destituit primos viridls Demetrius annos : Quarta tribus lustris addita messis erat. 5Ne tamen ad Stygias famulus descenderet umbras, Ureret implieitum cum scelerata lues, CaTimus et domini ius omne remisimas aegro :

Munere dignus erat convalaisse meo. Sensit deficiens sua praemia meque patronum 10 DLdt ad infernas liber iturus aquas.

CIL

,Qui- pinxit Venerem tuam 5 Lycori, Blanditus , putp , pictor est Minervae.

CIIL

,.Si dederint superi deciens mihi milia centum^^

Dicebas nondum, Scaevola, iustus eques, ,,Qualiter o vivam , quam large quamque beate !^^

Riserunt faciles et tribuere dei. sSordidior multo post hoc toga, paenula peior,

Calceus est sarta terque quatcrque cute : Deque decem plures semper servantur olivae ,

{Ixplicat et cenas unica mensa duas , Et Veientani bibitur faex crassa rubelli , 10 Asse cicer tepidum constat et asse Yenus. In ius, o fallax atque infitiator, eamus:

Aut vive aut deciens,- Scaevola, redde deis.

CIV.

Picto quod iuga delicata collo Pardus sustinet improbaeque tigres Indolgent patientiam fiagello , Mordent aurea quod lupata cervi , 5Qaod frenis Libyci ddmantur ursi Et, quantum Calydon tulisse fertur,

36 M. VAL. MARTIALIS

Paret parpords aper capistris ;

Tarpes esseda qaod trahant bisontes

Et moUes dare iassa qaod elioreas lONigro belaa non negat magistfo :

Qais spectacala non patet deoram?

Haec transit tamen , at minora , qaisquis

Yenatus lianules videt leonum ,

Qaos velox leporam timor fatigat. ISDimittant, repetant amantqae captos

Et securior est in ore praeda,

Laxos cui dare perviosqae rictus

Gaudent et timidos tenere dentes,

Mollem frangere dum pudet rapinam , 20Stratis cum modo yenerint iuyencis.

Haec clementia non paratur arte,

Sed norunt cui serviant leones.

CV.

In Nomentanis, Ovidi, quod nascitur aryis, Accepit quotiens tempora longa merum,

Exuit annosa mores nomenque senecta Et quidquid voluit , testa Tocatur anus.

CVI.

Interponis aquam subinde, Rufe, Et si cogeris a sodale, raram Diluti bibis unciam Falerni. Numquid pollicita est tilji beatam 5Noctem Naevia sobriasque mavis Certae nequitias fututionis? Suspiras, retices, gemis: negavit. Crebros ergo licet bibas trientes Et durum iugules mero dolorem. lOQuid parcis tibi, Rufe? dormiendum cst.

CVII.

Saepc raihi dicis , Luci carissime luli ,

^Scribe aliquid magnum: desidiosus homo es.^^

EPIGRAMMATON LIB. I. 37

Otia da nobis, sed qusQia fecerat olim Maecenas Flacco Verplioque suo: 5Gondere Ticturas temptem per saecula curas Et nomen flammis eripuisse meum. In steriles nolunt campos iuga ferre iuvenci : Pingue solum lassat , sed iuvat ipse labor.

CVIII.

Est tibi sitque precor multos crescatque per annos

Pnlchra quidem , veruni transtiberina domus : At mea Vipsanas spectant cenacula laurus,

Factus in hac ego sum iam regione senex. 5Mlgrandum est, ut mane domi te, Galle, salutem:

Es tanti , yel si longius illa foret. Sed tibi non multum est, unum si praesto togatum:

Multura est, hunc unum si mihi, Galle, nego. Ipse salutabo decima te saepius hora: 10 Mane tibi pro me dicet aveto liber.

CIX.

Issa est passere nequior CatuIIi ,

Issa est purior osculo columbae,

Issa est blandioromnibus puellis,

Issa est carior Indicis lapillis , 5lssa est deliciae catella Publi.

Hanc tu, si queritur, loqui putabis;

Sentit tristitiamque gaudiumque.

Collo nixa cubat capitque somnos ,

Ut suspiria nulla sentiantur ; lOEt desiderio coacta ventris

Gutta pallia non fefellit ulla,

Sed blando pede suscitat toroque

Deponi monet et rogat levari.

Castae tantus inest pudor catellae , ISlgnorat Venerem; nec inyenimus

Dignum tam tenera virum puella.

Hanc ne lux rapiat suprema totam ,

Picta Publius exprimit tabella ,

i

38 M. VAL. MARTIALIS

In qua tam simllem videbis Issam , 20 Ut sit tam similis sibi nec ipsa. Issam denique pone cum tabella : Aut utramque putabis esse veram , Aut utramque putabis esse pictam.

CX.

Scribere me quereris, Velox, epigrammata longa. Ipse nihil scribis: tu breviora facis.

CXL

Cum tibi sit sophiae par fama et cura laborum,

Ingenio pietas nec minor ipsa suo: Ignorat meritis dare munera, qui tibi librum

Et qui miratur, Regule, tura^ari.

CXII.

Cum te non nossem , dominum regemque Tocabam : Nunc bene te novi: iam mihi Priscus eris.

CXIII. Quaecunque lusi iuvenis et puer quondam Apinasque nostras, quas nec ipse iam novi, Male collocare si bonas voles horas Et invidebis otio tuo, lector, 5 A Valeriano Polio petes Quinto , Per quem perire non licet meis nugis.

CXIV.

Hos tibi vicinos, Faustine, Telesphorus hortos Faenius et breve rus udaque prata tenet.

Coudidit hic natae ciheres nomcnque sacravit Quod legis Antullae , dignior ipse legi. 5 Ad Stygias aequum fuerat pater isset ut umbras : Quod quia non licuit, vivat, ut ossa colat.

cxv.

Quaedam me cupit, invide Procille, Loto candidior puella cygno.

EPIGRAMMATON LIB. I. 39

ArgentOi mve, lilio, ligastro: Sed qaandam toIo nocte nigriorem , 5Formica, pice, graculo, cicada. lam snspendia saeva cogitabas : Si novi bene te, ProciUe, vives. ^

CXVI.

Hoc nemns aeterno cinenim sacravit honori

Faenins et cnlti ingera pulchra soli. Hoe tegitnr cito rapta suis Antulla sepulcro,

Hoc erit Antullae mixtus uterque parens. 5Si cupithnnc aliquis, moneo, ne spcret agelluni:

Perpetuo dominis serviet iste suis.

CXVII.

Occnrris ^notiens, Luperce, nobis:

„Vis mittam puerum" subinde dicis,

,,Cai tradas epigrammaton libcllum,

Lectum quem tibi protinus rcmittam V 5Non est qnodpuerum, Luperce, vexes.

Longnm est, si velit ad Pirum venire,

Et scalis habito tribus, sed altis.

Quod qnaeris proplus petas licebit.

Argi nempe soles suCire letum: 10 Contra Caesaris est forum taberna

Scriptis postibus hinc et inde totis ,

Omnes ut cito pierlegas poetas.

niinc me pete, nec roges Atrcctum, —

Hoc nomen dpminus gerit tabernae , — 15 De primo dabit alterove nido

Rasum pumice purpuraque cultum

Denaris tibi quinque Martialcm.

,jTanti non es" ais ? Sapis , Luperce.

cxvni.

Cui Ie^s»e satis non est epigrammata centum , Nililli satis est, Caediciane, mali.

M. VAL. MARTIALIS

E P I G R A M M A T 0 ]$

LIBER n.

Val. Martialis Deciano Suo SaL

,,Haid nbbis^^ inquis „cam epistola? paramne tibi praestamus, si legimus epigrammata? quid hic porro dicturus es, quod non possis versibus dicere? Vidco quare tragoedi atque comoedi epistolam accipiant, qui- 5bus pro se loqui non licet: epigrammata curione non egent et contenta sunt sua lingua. In quicunque pagina visum est, epistolam faciunt. Noli ergo. si tibi Tidetur, rem facere ridiculam et in toga saltanti inducere perso- nam. Denique yideris, an te delecte^ contra retiariom

lOferuIa. Ego inter illos sedeo qui protinus reclamant.^^ Puto me hercule, Deciane, yerum dicis. Quid, si scias, cum qua et quam longa epistola iiego|ium fueris habitu- rus? Itaque quod exigis fiat. Debebunt tibi si qui in hunc librum inciderint, quod ad primam paginam non

15lassi perrenient.

I.

Ter ceutena quidem poteras epigrammata ferre , Sed quis te ferret perlegeretque , liber?

At nunc succincti quae sint bona disce libelli. Hoc primum est, brerior quod mihi charta perit; 5Deinde, quod haec una peragit librarius hora, Nec tantum nugis serviet ille meis ;

Tertia res haec est, quod si cui forte legeris,

' Sis licet usque malus, non odiosus eris.

Te conviva leget mixto quincunce, sed ante 10 Indpiat p<iisitus quam tepuisse calix.

EPIGRAMMATON UB. H. 41

Esse tibi tanta cautus brevitate videris?

Hei mihi , quam multis sic quoque longus eris !

n.

Creta dedit magnum, raaius dedit Africa nomen,

Scipio quod victor quodque Metellus habet; Nobilius domito tribuit Germania Rheno, Et puer hoc dignus nomine, Caesar, eras. 5Frater Idumaeos meruit cum patre triumphos, Quae datur ex Chattis laurea, tota tua est.

III.

Sexte, niiiil debes, nildebes, Sexte, fatemur. Debet enim, si quis solvere, Sexte, potest.

IV.

0 quam blandus es , Ammiane , matri ! Qnam blanda est tibi mater , Ammiane ! Fratrem te vocat et soror vocatur.

Cur vos nomina nequiora tangunt? '5Quare non iuvat hoc quod estis esse? Lusura cr^ditis hoc iocumque? Non est: Matrem, quae cupit esse se sororem, Neic matrem iuvat esse nec sororem.

V..

Ne valeam, sinontotis, Deciane, diebus

Et tecum totis noctibUs esse velim. Sed duo sunt quae nos disiungunt milia passum :

Quattuor haec fiunt, cum rediturus eam. 5Saepe domi non es, cum sis quoque, sacpe negaris:

Yel tantum causis vel tibi saepe vacas. Te tamen ut videam duo milia non piget ire,

Ut te nonvideam quattuor ire piget.

VI.

1 nunc, edere me iube libellos Lectis vix tibi paginis duabus

42 M. VAL. MARTIALIS

Spectas eschatocoUion, Severe,

Et longas trahis oscitationes. 5Haec sunt, quae relegente me solebas

Rapta excribere, sed Vitellianis.

Haec sunt, singula quae sinu ferebas

Per convivia cuncta, per theatra,

Haec sunt aut meliora si qua nescis. lOQuid prodest mihi tam macer libellus,

Nullo crassior ut sit umbilico,

Si totus tibi triduo legatur?

Nunquam deliciae supiniores.

Lassus tam cito deiicis yiator, 15 Bt cum currere debeas Bovillas,

Interiungere quaeris ad Camenas?

I nunc, edere me iube libellos.

vn.

Declamas belle, causas agis, Attice, belle,

Historias bellas, carmina bella facis, Componis belle mimos, epigrammata belle,

Bellus grammaticus, bellus es astrologus, 5Et belle cantas et saltas, Attice, belle,

Bellus es arte lyrae, beUus es arte pilae. Nil bene cum facias, facias tamen omnia belle,

Vis dicam quid sis ? magnus es ardalio.

vm.

Si qua Tidebuntur chartis .tibi, lector, in istis

Sive obscura nimis sive latina parum , Non meus est error: nocuit librarius illis

Dura properat versus annumerare tibi. 5Quod si non iUum, sed me peccasse putabis,

Tunc ego te credam cordis habere nihll. ,,Ista tamen mala sunt/^ Quasi nos manifesta negemu

Haec mala sunt, sed tu non meliora facis

IX.

Scripsi, rescripsit uil Naevia, non dabit ergo. Sed puto quod scripsi legerat : ergo dabit.

EPIGRAMMATON LIB. H. 43

X.

Basia dimidio qnod das mihi, Postarae, labro, Lando : licet demas hinc qnoque dimidium.

Vis dare maius adhuc et inenarrabile munus, Hoc tibi habe totum, Postume, dimidium.

XI.

Quod fronte Selium nubila yides , Rufe , Quod ambulator porticum terit seram , Lugubre quiddam quod tacet piger vultus, Quod paene terram nasus iudecens tangit,

5Quod dextra pectus pulsat et comam yellite Non ille amici fata luget aut fratris , Uterque natus vivit et precor vivat, Salva est et uxor sarcinaeque servique, Nihil colonus vilicusque decoxit.

lOMaeroris igitur causa quae? Domi cenat.

XII.

Esse quid hoc dicam, quod olent tua basia myrrham Quodque tibi est nunquam non alienus odor?

Hoc mihi snspectum est, quod oles bene, Postume, semper: Postume, non bene olet qui bene semper olet.

xni.

Et iudex petit et petit patronus. Solvas censeo, Sexte, creditori.

XIV.

Nil intemptatum Selius, nil linquit inausura, Cenandum quotiens iam videt essi^ domi.

Currit ad Europen et te, Pauline, tuosque Laudat Achilleos, sed sine fine, pedes. 5Si uihil Europe fecit, tum Septa petuntur, Si -quid Philyrides praestet et Aesonides.

Hinc quoque deceptus Memphitica teinpla frequentat,

44 M. VAL. MARTIALIS

Assidet et cathedris, maesta inTenca, tnis. Inde petit centnm pendentla tecta colnmnis, 10 IUinc Pompei dona nemusqne duplex. Nec Fortnnati spernit nec balnea Fansti^

Nec Grylli tenebras Aeoliamqne Lnpi: Nam ternis iternm thermis iternmqne lavatnr.

Omnia cnm fecit, sed renuente deo, 15Lotus ad Europes tepidae buxeta recurrit,

Si quis ibi serum carpat amicns iter. Per te perqne tuam, vector lascive, puellam,

Ad cenam Selium tu rogo, taure, voca.

XV.

Quod nuUi calicem tuum propinas, Humane facis, Horme, non superbe.

XVI.

Zoilus aegrotat: faciunt hanc stragnla febrem.

Si fueritsanus, coccina quid facient? Quid torus a Nilo , quid Sidone tinctus olenti ?

Ostendit stultas quid nisi morbus opes ? 5 Qnid tibi cum medicis? dimitte Machaonas omnes.

Vis fieri sanus , stragula sume mea.

XVIL

Tonstrix Suburae faucibus sedet primis , Cruenta pendent qua flagella tortorum Argique letum midtus obsidet sutor. Sed ista tonstrix, Ammiane, non tondet, 5Non tondet, inquam. Quid igitur facit? Radit.

xvm.

Capto tnam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenara, Tu captas aliam: iam sumus ergo pares.

Mane salutatura venio, tu diceris isse Ante salntatura : iam suraus ergo pares. 5Sum comes ipse tuus turaidique anteambulo regis, Tu comes alterius: iam sumus ergo pares.

EPIGRAMMATON LIB. n, 45

Esse sat est servnm , iam nolo vlcarins esse. Qui rex est, regem, Maxime, non liabeat.

XIX.

Felicem fieri credis rae , Zoile , cena ; '

Felicem cena, Zoile? deinde tua? Debet Aricino conviva recumbere clivo,

Qnem tua felicem , Zoile , cena f acit.

XX.

Carmina Paalus emit, rccitat sua carmina Paulus. Nam qnod emas, possis iure vocare tuum.

XXI.

Basia das aliis , aliis das , Postume , dextram. Dicis ,5Utrum mavis?' elige." Malo manum.

XXU.

Qnid mihi vobiscum est, o Phoebe novemque sorores?

Ecce nocet vati Musa iocosa suo. Dimidio nobis dare Postumus ante solebat

Basia, nnuc labro coepit utroque dare.

XXIII.

Non dicam, licet usque rae rogetis, Quis sit Postumus in raeo libello , Non dicam : quid enim mihi necesse est Has offendere basiationes, 5Qaae se tam bene vindicare possunt?

XXIV.

Si det iniqua tibi tristem fortuna reatura ,

Squalidus haerebo pallidiorque reo : Si iubeat patria damnatum excedere terra ,

Per freta, per scopulos exulis ibo comes. 5Dat tibi divitias. ,,Ecqtiid- sunt ista duorum?^^

Das partem? 5,MuItum est." Candide, das aliquid?

46 ' M. VAL. MARTIALIS

Mecdm eris ergo mlser : quod si dens ore sereno Annaerit, felix, Candide, solos eris.

XXV. *

Das nanquam, semper promittis , Galla, roganti. Si semper fallis , iam rogo, Galla, nega.

XXVI.

Quod quernlum spirat, quod acerbum Naevia tussit, Inque tuos mittit sputa subinde sinus,

lam te. rem factam, Bithynice, credis habere? Erras: blanditur Naevia, non moritur.

xxvn.

Laudantem Selium cenae cum retia tendit Accipe 5 sive legas , sive patrouus agas :

„EfFecte! graviter! st! nequiter! euge! beate! Hoc volui!'^ Facta est iam tibi cena, tace.

xxvin.

Rideto multum qui te, Sextille, cinaedum Dixerit et digitum porrigito medium.

Sed nec paedico es nec tu, Sextille, fututor, Calda Vetustinae nec tibi bucca placet. 5Ex istis nihil es fateor, Sextille: quid ergo es? Nescio , sed tu scis res superesse duas.

XXIX.

Rufe, vides illum subsellia prima terentem,

Cuius et hinc lucet sardonychata manus Quaeque Tyron totiens epotavere lacernae

Et toga noB tactas vincere iussa nives , 6 Cuius olet toto pinguis coma Marcelliano

Et splendent volso brachia trita pilo ; Non hesterna sedet lunata lingula planta,

Coccina non laesum pingit aluta pedem, Et numerosa linunt stellantem splenia frontem. ' 10 Ignoras quid sit? splenia tolle, leges.

BPI6RAMMAT0N LIB. II. 47

XXX.

Mutaa Tlgintl sestertia forte rogabam ,

Qaae vel donanti non grare munus erat. Quippe rogabatnr felixqae Tetasque sodalis Et coias laxas arca flagellat opes. 5ls milii ^Dives eris, si causas egeris^^ inquit. Qpod peto da, Gai: non peto consilium.

XXXI.

Saepe ego Chrestinam futui. Det quam bene quaeris ? Sapra quod fieri nil , Mariane , potest.

xxxn.

Lis mihi cum Balbo est , tu Balbum offendere non vis, s Pontice: cum Licino est, hic quoque magnus homo est. Yexat saepe meiim Patrobas conflnis agellum ,

Contra libertum Caesaris ire times. 5 Abnegat et retinet nostrum Laronia servum ,

Respondes „Orba est, dives, anus, yidua/^ Non bene^ crede mihi, serro servitar amico: Sit liber, dominus qui rolet esse meus.

XXXffl.

Car non basio te , Philaeni ? calra es. Cur non basio te , Philaeni ? rufa es. Cur non basio te , Pliilaeni ? lusca es. Haec qui basiat, o Philaeni, fellat.

XXXIV.

Cam placeat Phileros tota tibi dote redemptus , Tris pateris natos, Galla, perire fame.

Praestatar cano tanta indulgentia cunno , Qaem nec casta^ potest iam decuisse Venus.

oPerpetuam di te faciant Philerotis amicam , 0 mater, qua nec Pontia deterior.

48 M. VAL. MARTIALIS

XXXV.

Cum sint crara tibi simuleiit quae comua lunae , In rhytio poteras , Phoebe , lavare pedes.

XXXVI.

Flectere te nolim, sed nec turbare capillos,

Splendida sit nolo , sordida nolo cutis ; Nec tibi mitraruhi nec sit tibi barba reorum: Nolo virum nimium, Pannyche, nolo parum. 5 Nunc sunt crura pilis et sunt tibi pectora setis Horrida, sed mens est, Pannyche, volsa tibi. .

XXXVII.

Quidquid ponitur hinc et inde verris, Mammas sumiuis imbricemque porci Communemque duobus attagenam, MuIIum dimidium lupumque totum 5 Muraenaeque latus femurque pulli Stillantemque alica sua palumbum. Haec cum condita sunt madente mappa, Traduntur puero domum ferenda. Nos accumbimus otiosa turba. lOUIIus si pudor est, repone cenam: Cras te, Caeciliaue, non vocavi.

XXXVffl.

Quid mihi reddat ager quaeris, Line, Nomentanus Hoc mihi reddit ager : te , Line , non video.

XXXIX.

Coccina famosae donas ct ianthina moechae: Vis dare quae meruit munera, mitte togam.

XL.

Uri Tongilius male dicitur hemitritaeo.

Novi hominis fraudes: esurit atque sitit. Subdola tenduntur crassis nunc retia turdis ,

tePIGRAMMATON LIB. H. 49

Hamus et in mnllain mittitttr atqiie lupum. sCaecuba saccentur quacque annus coxit Opimi, Condantur parco fusca Falerna vitro. Omnes Tongillum medici iussere lavari : O stulti, febrem creditis esse? Gula est.

XLI.

,,Ride si sapis, o puella, ride^^

Pelignus, puto, dixerat poeta ,

Sed non dixerat omuibus puellis.

Yerum ut dixcrit omnibus puellis , 5Non dixit tibi: tu puella non es,

Et tres sunt tibi, Maximina, dentes,

Sed plane piceique buxeique.

jQuare si speculo miliique credis ,

Debes non aliter timere risum , lOQuam yentum Spanius manumque Friscus,

Quam cretata timet FabuUa nimbum ,

Cerussata timet Sabella solem.

Yaltus indue tu magis seyeros ,

Qnam coniunx Priami nurusque maior. loMimos ridiculi Philistionis

Et convivia nequiora vita

Et quidquid lepida procacitate

Laxat perspicuo labella risu.

Te maestae decet assidere matri 20Lttgentive virum piumve fratrem,

Et tantum tragicis vacare Musis.

At tu iudicium secuta nostrnm

Plora, si sapis, o puella, plora.

XLII.

Zoile, quid solium sublttto podice perdis? Spurcius ut fiat, Zoile, merge caput.

XLin.

Koiva q)iXmv haec sunt, haec sunt tua, Candide, xoivd^ Quae tp magnllocus nocte dieque sonas : Hart. 4

50 M. VAL. MARTIALIS

Te Lacedaemonio velat toga lota Galaeso Yel quam seposito de grege Parm^ dedit, 5 At me quae passa est farias et cornua tsuri, Noluerit dici quam pila prima suam. Misit Agenoreas Cadmi tibi terra lacernas : ^ Non yeudes uummis coccina nostra tribus. Tu Libycos.Indis suspendis dentibus orbes: 10 Fulcitur testa fagina mensa mihi.

Immodici tibi flaya tegunt chrysendeta mulli: Concolor in nostra , cammare , lance rubes. Grex tuus Diaco poterat certare cinaedo , At mihi succurrit pro Ganymede manus. 15 Ex opibus tantis yeteri fidoque sodali

Das nihil et dicis, Candide, xoLva (pvXcDV^

XLiy.

Emi seu puerum togamve pexam Seutris, ut puta, quattuorye libras , Sextus protinus ille fenerator, Quem nostis yeterem meum sodalem , 5Ne quid forte petam timet cayetque, Et secum, sed ut audiW, susurrat: „Septem milia debeo Secundo , Fhoebo quattuor , undecim Pliileto , Et quadrans mihi nullus est in arca.^^ 10 0 grande ingenium mei sodalis !

Durum est, Sexte, negare, cum rogaris, Quanto durius , antequam rogeris !

XLV.

Quae tibi non stabat praecisa est mentula, Glypte. Demens, cum ferro quid tibi? Gallus eras.

XLVI.

Florida per yarios ut pingitur Hybla colores, Cum breye Sicaniae yer populantur apes ,

Sic tua suppositis collucent praela iJacernis, Sic micat innumeris arcula synlhesibus,

EPIGRAMMATON LIB. II. 51

SAtqne imaiii yestire tribum tua candlda possnnt, Appnla non nno quae grege terra tulit. Ta spectas hiemem succiucti lentus amici

Pro scelus ! et lateris frigora trita times. Quantum erat, infelix, pannis fraudare duobus, — 10 Quid. metuis? ~ non te, Naevole,. sed tineas ?

XLVn.

Subdola famosae moneo f age retia moeciiae ,

Levior o conchis, Galle, Cytheriacis. Confidis natibus ? non est paedico maritus :

Quae faciat duo sunt: irrumat aut futuit.

XLVUI.

Cbponem laniumque balneumque , Tonsorem tabulamque calculosque £t paucos , sed ut eligam , libellos : Unum non nimium rudem sodalem SEt grandem puerum diuque levem £t caram puero meo puellam: Haec praesta mihi, Rufe, vel Butuntis, £t thermas tibi habe Neronianas.

XLIX.

Uiorem nolo Telesinam dacere: quare? Moecha est. Sed pueris dat Telesina. Volo.

L.

Qaod fellas et aquam potas , nil , Lesbia , peccas. . Qua tibi parte opus est , Lesbia , sumis aquam.

LL

Udus saepe tibi tota denarius arca

Cum sit et hic culo tritior, Hylle, tuo, Non tamen hunc pistor , non auferet hunc tibi copo ,

Sed si quis nimio pene superbus erit. Slnfelix venter spectat convivia cull

Et scimper miser hic esurit j ille vorat.

4*

52 M. VAL. MARTIAUS

LIL

Noyit loturas Dasius uumerarc : poposcit Mammosam Spatalen pro tribus: illa dedit.

Lin.

Vis fieri liber? raentiris, Maxime, non Tis:

Sed fieri si tis, hac ratione potes. Liber eris, cenare foris si, Maxime, noles,

Veientana tuam si domat uva sitim, 5 Si ridere potes miseri clirysendcta Cinnae ,

Contentus nostra si potes esse toga^ Si plebeia Venus gemino tibi Tincitur asse ,

Si tua non rectus tecta subire potes. Haec tibi si tis est, si mentis tanta potestas, 10 Liberior Partho TiTCre rege potes.

LIV.

Quid de te , Line , suspicetur uxor Et qua parte Tclit pudiciorem , Certis indiciis satis probaTit, Custodem tibi quae dedit spadonem. 5 Nil nasutius hac maligniusque est.

LV.

Vis te, Sexte, coli: Tolebam amare. Parendum est tibi : quod iubes, coleris: Sed si te colo , Sexte , non amabo.

LVI.

Gentibus in Lihycis uxor tua, Galle, male audit Immodicae foedo crimine aTaritiae.

Sed mera narrantur mendacia : non solet illa Accipere omnino. Quid solet ergo ? Dare.

Lvn.

Ilic quem Tidetis gressibus Tagis lenlum , Amethystinatus media qui secat Septa ,

EPIGRAMMATON LIB. H. 53

Qaem non lacernis Fablias meas vincit , Non ipse Cordas alpha paenalatoram , 5Qaem gret togatas seqaitar et capillatas Recensque seUa linteisqae lorisqae : Oppignerayit modo modo ad Cladi mensam Vix octo nnmmis analam, ande cenaret.

LVIII.

Zoile, tri

n^ea sant.

Lvm.

Pexatas pnlchre rides mea, Zoile, trita. Sunt haiCG trita qaidem , Zoile , sed im

LIX.

Mica TOGor: qaid sim cernis, cenatio parva: Ex me Caesaream prospicis ecce tholam.

Frange toros, pete yina, rosas cape, tingere nardo: Ipse iubet mortis te meminisse deas.

LX.

Uxorem armati fatais , paer Hylle , tribani.

Sappliciam tantam nam paerile times? Vaetibi, damladis, castrabere. lam mihi dices

,',Non licet hoc." Qaid? tu qaod facis, Hylle, licet?

LXI.

Com tibi yernarent dabia lanagine malae,

Lambebat mcdios improba lingaa yiros. Postqaam trist,e capat fastidia yispillonum

Et miseri meruit taedia carniiicis , SUteris ore aliter nimiaque aerugine captus

Allatras nomen quod tibi cunque datur. Haereat inguinibus potius tam noxia lingua :

Nam cum fellaret, purior illa fuit.

XXII.

Qaodpectus, quod crura tibi, quod brachia vellis, Quod cincta est breTibus mentula tonsa pilis :

Hoc praestas, Labiene, tuae — quis nescit? — amicae. Cui praestas culum quod, Labiene, pilas?

54 M. VAL. MARTIALIS

Lxni.

^ Sola tibi fuerant sestertia, Miliche, centam,

Quae tulit e sacra Leda redempta yia.

Miliche, luxuria est, si tanti dives amares.

,,Non amo^^ iam dices: haec quoque luxoria est.

LXIV.

Dum modo causidicum, dum te modo rhetora fingis

Et uon decernis, Laure, quid esse velis, Peleos et Priami transit et Ncstoris aetas

Et fuerat serum iam tibi desinere. 5 Incipe , tres uno perierunt rhetores anno ,

Si quid habes animi , si quid in arte vales. Si schola damnatur, fora litibus omnia fervent,

Ipse potest fieri Marsua causidicus. Eia age, rumpe moras: quo te sperabimus nsque? 10 Dum quid sis dubitas , iam potes esse nihil.

LXV.

Cur tristiorem cernimus Saleiaiium? „An causalevis est?" inquis, „extuli uxorem." O grande fati crimen ! o gravem casum ! llla, illa dives mortua est Secundilla, 5Centena deciens quae tibi dedit dotis? NoIIem accidisset hoc tibi, Saleiane.

LXVI.

Unus de toto peccaverat orbe comarum

Anulus, incerta non bene fixus 2lc\l Hoc facinus Lalage, speculo quod viderat, ulta est

Et cecidit saevis icta Plecusa comis. 5Desine iam, Lalage, tristes ornare capillos,

Tangat et insanum nulla puella caput. Hoc salamandra notet vel saeva novacula nudet,

Ut digna speculo fiat imago tuo.

EPIGRAMMATON LIB. H. 55

Lxvn.

Occurris quocunqne loco mihi, Fostume, clamas

Protinus et prima est haec tua vox j^Quid agis V Hoc, si me deciens una conreneris hora, , Dicis : habes puto tu , Postume , nil quod agas.

Lxvm.

Quod te nomine iam tuo salnto , Quem regem et dominum prius voc^bam, Ne me dixeris esse contumacem : Totis pilea sarcinis redemi. 5Reges et dominos habere debet Qui se non habet, atque concupiscit Quod reges dominique concupiscunt. Serrum si potes, Ole, non habere, Et regem potes , Ole non habere.

LXIX.

loTitum cenare foris t'e , Classice , dicis :

Si non mentiris, Classice, dispeream. Ipse quoque ad cenam gaudebat Apicius ire :

Cum cenaret erat tristior ille, domi. 5Si tameninritus Tadis, cur, Classice, yadis?

jjCogor" ais : verum est ; cogitur et Seliiis. En rogat ad cenam Melior te , Classice, rectam.

Grandia verba ubi sunt ? si yir es , ecce , nega.

LXX.

Non Tis in solio prius layari

Quenquam, Cotile: causaquae, nisihaecest,

Undis ue fovearis irrumatis ?

Primus te licet abluas : necesse est

Ante hic mentula, quam caput, laretur.

LXXI.

Candidius nihil est te , Caeciliane : notaTi , Si quando ex nostris disticha pauca iego ,

56 M. VAL. MARTIALIS

Protinas aut Marsi recitas aut scripta Catulli. Hoc mihi das , tanquam deteriora legas , 5Ut coUata magis placeant mea? Credimus istud: Malo tamen recites , Caeciliane, tua.

LXXII.

Hesterna factum narratur , Fostume , cena

Quod noUem — quis enim talia facta probet ? — Os tibi percisum quanto non ipse Latinus

Vilia Panniculi percutit ora sono : 5Quodque magis mirum est, auctorem criminis huins

Caecilium tota rumor in urbe sonat. Esse negas factum: vis hoc me credere? credo.

Quid, quod habet testes , Postume, Caecilius?

LXXIII. Quid faciat yult scire Lyris: quod sobria: fellat.

LXXIV.

Cinctum togatis post et ante Saufeium Quanta reduci Regulus solet turba, Ad alta tonsuin templa cum reum misit, Materne, cernis? invidere nolito. 5 Comitatus iste sit precor tuus nunquam. Hos illi amicos et greges togatorum Faficulenus praestat et Fayentinus.

LXXV.

Verbera securi solitus leo ferre magistri

Insertamque pati blandus in ora manum ^ Dedidicit pacem subito feritate reversa ,

Quanta nec in Libycis debuit esse iugis. 5Nanl duo de tenera puerilia corpora turba,

Sanguineam rastris quae renovabat humum, Saevos et infelix fariali dente peremit:

Martia uon vidit maius harena nefas. Exclamare libet: ^crudelis, perfide, praedo, ' 10 A nostra pueris parcere disce lapa \''

EPIGRAMMATON LIB. H. 57

LXXVI.

Argenti libras Marius tibi quinqne reliquit. Cui nihil ipse dabas, hic tibi verba dedit.

Lxxvn.

Cosconi , qui longa putas epigrammata nostra ,

Utilis ungendis axibus esse potes. Hac tu credideris longum ratlone colosson

Et puerum Bruti dixeris esse brevem. dDisce quod ignoras: Marsi doctique Pedonis

Saepe duplex unum pagina tractat opus. Non sunt longa quibus nihil est quod demere possis y

Sed tu^ Cosconi, disticha longa facis.

Lxxvm.

Aestiyo serres ubi piscem tempore quaeris? In thermis serva, Caeciliane, tuis.

LXXIX.

hiyitas tunc me^ cum scis, Nasica, yocasse. Excusatum habeas me rogo : ceno domi.

LXXX.

Hostem cumfugeret, se Fannius ipse peremit. Hic rogo non furor est, ne moriare , mori ?

LXXXL

Laxior hexaphoris tua sit lectica licebit: Cum tamen haec tua sit, Zoile, sandapila est.

LXXXII.

Abscisa serTum quid figis, Pontice, lingua? Nescin tu populum quod tacet ille loqui?

Lxxxm.

Foedasti miserum , marite , moechum , Et se, qui fuerant prius, requirunt

5& M. VAL. MARTFALIS

Trunci naribus aaribusqne Toltus. Credis te satis esse Tindicatum? 5Erras: iste potest et irrumare.

LXX^KIV.

MoIIis erat facilisque yiris Foeantius heros : Volnera sic Paridis dicitur ulta Venus.

Cur lingat cunnum Siculus Sertorius, hoc est: Abshoc occisus, Rufc, videtur Eryx.

LXXXV.

Vimine clusa levi niyeae custodia coctae , Hoc tibi Saturni tempore munus erit.

Dona quod aestatis misi tibi mense Decembri, Si quereris , rasam tu mihi mitte togam.

LXXXVI.

Quod nec carmine glorior supino Nec retro lego Sotaden cinacdum , Nusquam Graecula quod recantat echo Nec dictat mihi luculcntus Attis 5MoIIem debilitate galliambon: Non sum, Classice, tam malus poeta. Quid , si per graciles rias petauri Invitum iubeas subire Ladan? Turpe est difficiles habere nugas 10 Et stultus labor est incptiarum. Scribat carmina circulis Falaemon, Me raris iuyat auribus placere.

LXXXVU.

Dicis amore tui bcllas ardere puellas , ^ui faciem sub aqua, Sexte, natantis habes.

Lxxxvni.

Nil recitas et vis, Mamerce, poeta videri. Quidquid vis esto, dummodo nil recites.

BPIGRAMMATON LIB. 11. 59

LXXXIX.

Qaod nimio gaudes noctem producere vino , Ignosco: yitlum, Gaure, Catonis habes.

Carmina quod scribis Musis et Apolline nullo , Laudari debes : hoc Ciceronis habes. 5QuodvOmis, Antoni: quod luxuriaris, Apici: Quod fellas , yitium dic milii cuius habes ?

XC.

Quintiliane, yagae moderator summe iuventae,

Gloria flfbmanae, Quintiliane, togae, Vivere quod propero pauper nec inutilis annis ,

Da veniam: properat vivere nemo satis. sDifferat hoc patrios optat qui vincere census

Atriaque imraodicis artat Imaginibus. Me focus et nigros non indignantia fumos

Tecta iftvant et fons vivus et herba rudis. Sit mihi verna satur , sit non dqctissima coniunx 9 10 Sit nox cum somno , sit sine lite dies.

XCL

Rerum certa salus, terrarum gloria, Caesar,

.Sospite quo magnos credimus esse deos, Si festinatis totiens tibi lecta libelli»

Detinuere oculos carmina nostra tuos, SQuod fortnna vetat fieri, permitte videri,

Natorum genitor credar ut esse trium.

Haec , si displicui , fuerint solatia nobis ;

Haec fuerint nobis praemia, si placui.

XCIL

Natorum mihi ius trium roganti Musarum pretium dedit mearum Solus qui poterat. Valebis, uxor. Non debet dbmini perire munus.

60 M. VAL. MARTIALIS

xcra.

„Primus ubi est"inqnis „ciim sit liber iste seeunduj Qttid faciam, si plus ille pudoris habet?

Tu tamen hunc fieri si maTis, Regule, primum, Unum de titulo tollere iota potes.

M. VAL. MARTIALIS

EPICRAMMATON

LIBERIIL

L

Hoc tibi quidquid id est longinquis mittit ob oris

Gallia Romanae tiomine dicta togae. Ilunc legis et laudas librura fortasse priorem: -• nia vel haec mea sunt, quae meliora putas.. 5Plus s^ne placeat domina qui uatus in urbe est: Debetenim Gallum vincere verna liber.

IL

Cuius vis fieri, libelle, munus? Festina tibi vindicem parare , Ne nigram cito raptus in culinam Cordylas madida tegas papyro 5 Vel turis piperisve sis cucullus. Faustini fugis in sinum ? sapisti. Cedro nunc licet ambules perunctus Et frontis gemino decens honore Pictis laxurieris umbilicis, lOEtte purpura delicata velet Et cocco rubeat superbus index. nio viudice nec Probum timeto.

EPIGRAMMATON LIB. in. 61

III.

[Formosam faciem nigro medicamine celas , Sed non formoso corpore laedis aquas.

Ipsam crede deam verbis tibi dicere nostris : „ Aat aperi faciem , aut tonicata lava."] .

Romam vade, liber: si, veneris nnde, requiret,

Aemiliae dices de regione viae. Si, quibus in terris, qua simus in urbe rogabit,

Corneli referas me licet esse Foro. 5Cur absim, quaeret: breviter tu multa fatere:

„Non poterat vanae taedia ferre togae." „Quando venit?" dicet: tu respondeto: „Foeta

Exierat: veniet, cum citharoedus erit."

V.

Vis commendari sine me cursurus in urbem ,

Parve liber, multis, an satis unus erit? Unus erit, mihi crede, satis, cui non eris hospes,

lulius, assiduum nomen in ore meo. 5Protinus hunc primae quaeres in limine Tectae:

Quos tenuit Daphnis, nunc tenet ille, lares. Est illi coniunx, quae te manibusque sinuque

Excipiet, tu vel pulverulentus eas. Hos tu seu pariter sive hanc illumve priorem 10 Videris, hoc dices „Marcus avere iubet," £t satis est: alios C^ommendet «pistola : peccat ' Qui Gommendandum se putat esse suis.

VI.

Lux tibi post Idus numeratur tertia MaiaS , Marcelline , tuis bis celebranda sacris.

Imputat aetherios ortus haec prima parenti,

Libat florentes haec tibi prima genas. 5Magna licet dederit^iucundae munera vitae, Plus nunquam patri pf aestitit ille dies.

M. VAL. MARTIALK

' vn.

Centnm miselli iam yalete quadrantes, Anteambulonis congiarinm lassi , Qaos dividebat balneator elixus. Quid cogitatis, o fames amicornm? 5Regis snperbi sportulae recessernnt. Nihil stropharnm est: iam salarium dandnm est.

vni.

Thaida Quintus amat, quam Thaida? Thaida lusca Unnm ocnlum Thais non habet, ille dnos.

, IX.

Veri^icnlos in me narratur scribere Cinna. Non scribit, cuius carmina nemo legit.

X.

Constituit, Philomuse, pater tibi milia bina Menstrua perqne omnes praestitit illa dies ,

Luxuriam premeret cum crastina semper egestas £t vitiis essent danda diui-na tnis. 5 Idem te moriens heredem ex asse reliquit : Exheredavit te, Philomuse, pater.

XI.

Si tna nec Thais nec lusca est, Quiute, pnella, Cur in te factum distichon esse pntas?

Sed simile esi aliqnid: pro Laide Thaida dixi. Dic mihi, quid simile est Thais et Hermione? 5 Tii tamen es Quintns : mutemus nomen amantis : Si non vult Qnintus Thaida, Sextns amet.

xn.

Ungnentum, fateor, bonum dedistl Convivis here , sed nihil scidisti. Res salsa est bene olere et esnrire. Qui non cenat et ungitur, FabuIIe, 5 Hic vere mihi mortuus videtnr.

EPIGRAMMATON LIB. IIL 63

xin.

Dmii non vis pisces , dum non yis carpere pullos Et plus quam putri, Naevia, parcis apro,

Accusas rumpisque cocum, tanquam omnia cruda Attulerit. Nunquam sic ego crudus ero.

XIV.

Romam petebat esuritor Tuccius

Profectus ex Hispania. Occurrit illi sportularum fabula :

A ponte rediit Mulvio.

XV. ,

,Plus credit uemo quam tota Cordus in urbe.

,,Cum sit tam pauper , quomodo 1" Caecus amat.

XVI.

Das gladiatores , sutorum regule , cerdo , Quodque tibi tribuit subula , sica rapit.

Ebrius es : neque enim faceres bioc sobrius unquam ,

Ut yelles corio ludere, cerdo, tuo. 5Lnsisti corio: sedte, mihi crede, memento Nunc in pellicula, cerdo, tenere tna.

^ xvn.

Circumlata diu mensis scriblita secundis

Urebat nimio saeva calore manus ; Sed magis ardebat Sabidi gula: protiuus ergo

SufflaTit buccis terque qijaterque suis. 5DIa quidem tepuit digitosque admittere visa est,

Sed nemo potuit tangere : . merda fiiit.

xvin.

Perfrixisse tuas questa est praefatio fauces. Cum te excusaris, Maxime, quid recitas?

64 »L VAL. MARTIALIS

XIX.

Proxjma centenis ostenditar ursa colamnis ,

Exornant fictae qaa platanona ferae. Huius dum patulos alludens temptat hiatus

Pulcher Hylas, teneram mersit in ora manum. 5Vipera sed caeco scelerata latebat in aere

Vivebatque anima deteriore fera. Non sensit puer esse dolos , nisi dente recepto ,

Dum perit : o facinus , falsa quod ursa fuit !

XX.

Dic , Musa , quid agat Canius meus Rufus :

Utrumne chartis tradit ille victuris

Legenda temporum acta Claudianorum?,

An quae Neroni falsus astruit scriptor? 5 An aemulatur improbi iocos Phaedri?

Lascivus elegis an severus herois?

An in cothurnis horridus Sophocleis?

An otiosus in scliola poetarum

Lepore tiuctos Attico sales narrat? lOHinc si recessit, porticum terit templi

An spatia carpit lentus Argonautarum?

An delicatae sole rursus Europae

Inter tepentes post meridiem buxos

Sedet ambulatve liber acribus curis ? 15 Titine thermis an lavatur Agrippae

An impudici balneo Tigillini?

An rure Tulli fruitur atque Lucani ?

Aii Polionis dulce currit ad quartum?

An aestuantes iam profectus ad Baias 20Piger Lucrino nauculatur in stagno?

,5Vis scire quid agat Canius tuus? Ridet."

XXI.

Proscriptum famulus servavit fronte notata. Non fuit haec domini vita, sed invidia.

EPIGRAMMATON LIB. IIL 65

XXII.

Deder&s, Apici, bis trecentiens ventri, Et adhuc supererat centiens tibi laxum. Hoc tu grayatus ut famem et sitim ferre Siimma venenum potione perduxti. 5Nil est, Apici, tibi gulosius factum.

xxni.

Omnia cpm retro pueris opsonia tradas, Cur non mensa tibi ponitur a pedibus ?

XXIV.

Vite nocens rosa stabat moriturus ad aras

Hircus , Bacche ^ tuis tictima grata focis. Qaem Tusctis mactare deo cum Tcllet haruspex,

Dixerat agresti forte rudique viro, 5Ut cito testiculos et acuta falce secaret,

Teter ut immundae carnis abiret odor. Ipse super virides aras luctantia pronus

Dum resecat cultro coUa premitque manu , logens iratis apparuit hernia sacris. 10 Occupat hanc ferro rusticus atque secat , Hoc ratus antiquos sacrorum poscere ritus

Talibus et iibris numina prisca coli. Sic modo qui Tuscus fueras, nunc Gallus haruspex,

Dum lugulas hircum , factus es ipse caper.

XXV.

Si temperari balneum cupis fervens , Faustine, quod vix lulianus intraret, Roga, lavetur, rhetorem Sabinaeum. Neronianas hic refrigerat thermas.

XXVI.

Praedia solus habes et solus, Candide, nummos,

Aurea solus habes , murrina solns habes , Massica solus habes et Opimi Caecuba solus,

Haet

r,

0

66 M. VAL. MARTIALIS

Et cor solus habes, solus et ingeninm. > 5 Omnia solus habes — hoc me puta yelle negare! - Uxorem sed habes, Gandide, cumpopulo.

XXVII.

Nunquam me reyocas, yenias cum saepe Tocatus: Ignosco, nullumsimodo, Galle, yocas.

Inyitas alios: yitium est utriusque. „Quod?^^ inquii £t mihi cor non est, ettibi, Galle, pudor.

xxvm.

Auriculam Mario graviter miraris olere.

Tu facis hoc: garris, Nestor, in auriculam.

XXIX.

Has cum gemina compede dedicat catenas, Saturne , tibi Zoilus , anulos priores.

XXX.

Sportula nulla datur; gratis conyifa recumbis: Dic milii, quidRomae, Gargiliane, facis?

Unde tibi togula est et fuscae pensio cellae ? Unde datur quadrans? unde yir es Chiones? 5Gum ratione licet dicas te vivere summa/ Quod vivis, nulla cum ratione facis.

XXXI.

Sunttibi, confiteor, diffusi iugera campi Urbanique tenent praedia multa lares, Et servit dominae numerosus debitor arcae Sustentatque tuas aurea massa dapes. 5Fastidire tamen noli, Rufine, minores:

PIus habuit Didymus , plus Philomelus habet.

xxxn.

An possim vetul(un quaeris, Matrinia: possum Et vetulam, sed tu mortua, non vetula es.

EPIGRAMMATON LBB. ffl. 67

Possiun Hecabam, possum Niobam , Matritiia, scd si Nondum erit illa canis, nondum erit illa lapis.

xxxni.

Ingenuam malo , sed si tamen illa pegetar ^

Libertina milii proxima conditio est : Extremo est ancilla loco: sed yincet utramque,

Si facie nobis haec erit ingenua.

XXXIV.

Digna tuo cur sis indignaque nomine, dicam. Frigida es et nigra es : non es et es Gliione.

XXXV.

Artis Phidiacae toreuma clarum Pisces aspicis : adde aquam , natabunt.

XXXVI.

Qnod noYUS et nuper factus tibi praestat amicus ,

Hoc praestare iubes me, Fabiane, tibi: Horridus ut primo te semper mane salutem

Per mediumque trahat me tua sella lutum , SLassus ut in thermas decima vcl serius hora

Te sequar Agrippae, cum laver ipse Titi. Hoc per triginta mcrui , Fabiahe , Decembres ,

Ut sim tiro tuae semper amicitiae? Hoc merui , Fabiane , toga tritaque meaque , 10 Ut nondum credas me meruisse rudem?

XXXVH.

Irasci tantum felices nostis amici.

Non belle facitis, sed iutat hoc: facite.

XXXVIII.

Quae te causa trahit tcI quae iiducia Romam , Sexte ? quid aut speras aut petis inde ? refer.

,,Causas^^ inquis ^^agam Gicerone disertior ipso Atque erit in triplici par mihi nemo foro.^^

5*

68 M. VAL. MARTIALIS

SEgit Atestiniis cansas et CItIs; (utramqne

Noras ;} sed nentri pensio tota foit. ,,Si niliil htnc veniet, pangentur carmina nobis:

Andieris, dices esse Maronis opns.^^ Insanis : omnes gelidis qnicnnqne lacemis 10 Sunt ibi, Nasones Vergiliosque vides.

„Atria magna colam.^^ Vix tres aut quattuor ista

Res aluit, pallet cetera turba fame. ,,Quid faciam? suade: nam certum estviTere Romac

Si bonus es, casu viTere, Sexte, potes.

XXXIX.

niaco similem puerum, Faustine, ministro Lusca Lycoris amat. Quam bene lusca videt !

XL.

Mntua quod nobis ter quinquagena dedisti Ex opibus tantis , quas graTis arca premit ,

Esse tibi magnus , Telesine , Tideris amicus.

Tu magnus, quod das? immo ego, quod reclpis.

XLI.

Inserta phialae Mentoris manu ducta Laccrta yiTit et timetur argentum.

LXII.

Lomento rugas uteri quod condere temptas , PoUa, tibiTentrem, non milii labra linis.

Simpliciter pateat Titium fortasse pusillum : Quod tegitur, magnum creditur esse malum.

XLffl.

Mentiris iuTcnem tinctis , Laetine', capillis , Tam subito corTUS , qui modo cygnus eras.

Non omnes fallis; scit te Proserpina canum: Personam capiti detrahet illa tuo.

KPIGRAMMATON LIB. lU. 69

XLIV.

Occurrit tibi nemo qnod libenter,

Quod, qaaccuiqiie yenis , faga est et ingens ,

Circa te , Ligarine , solitado ,

Qaid sit^ scire capis? Nimis poeta es. 5Hoe yalde yitiam pericalosam est.

Non tigris catalis citata raptis,

Non dipsas medio perasta sole,

Nec sic scorpios improbas timetar.

Nam tantos, rogo, qais ferat labores? lOEt stanti legis et legis sedenti,

Carrenti legis et legis cacanti.

In tliermas fagio : sonas ad aarem.

Piscinam peto : non licet natare.

Ad cenam propero : tenes eantem. 15 Ad cenam venio: fagas sedentem.

Lassas dormio : sascitas iacentem.

Vis, qaantam facias mali, videre?

Vir iastas , probas , innocens timeris.

XLV.

Fagerit an Plioebas mensas cenamqae Tliyestae

Ignoro : fagimas nos , Ligarine , tnam. lUa qaidem laata est dapibusqae instructa superbis,

Sed nihil omnino te recitaute placet. 5N0I0 milii ponas rhombos raallumve bilibrem, * Nec volo boletos , ostrea nolo ; tace. .

XLVL

Exigls a nobis operam sine iine togatam.

Non eo , libertum sed tibi mitto meum. „Non est" inquis „idem." Multo plus esse probabo :

Vix^ego lecticam subsequar, ille feret. 5]n turbam incideris, cun^os umbone repellet;

Invalidum est nobis ingenuumque latus. Quidlibet in causa narraveris , ipse tacebo :

At tibi tergeminum mugiet ille sophos.

70 M. VAL. MARTIALIS

Lis erit, ingeiiti fifciet conTitia yoce: 10 Esse pudor vetuit fortia verba milii. - ' „Ergo nihil nobis^^ inqais „praesta]bis amicos?^ Quidquidlibertus, Candide, non poterit.

XLVII.

Capena grandi porta qua pluit gutta PJirygiumque Matris Almo qua lavat ferrum , Horatiorum qua viret sacer campus £t qua pusilli ferret Herculis fanum, . 5Faustiue, plena Bassus ibat in reda, .^ Omnes beati^copias traliens ruris. niic videres frutice nobili caules Et utrumque porrum sessilesque lactucas Pigroque ventri non inutiles betas.

lOlUic coronam pinguibus gravem turdis Leporemque laesum Gallici canis dente Nondumque victa lacteum faba porcum. Nec feriatus ibat ante carrucam , Sed tuta feno cursor ova portabat.

15Urbem petebat Bassus? immo rus ibat.

XLVm.

Pauperis extruxit cellam, sed vendidit OIus Praedia: uunc cellam pauperis Olus habet.

XLIX.

Vcientana mihi misces, ubi Massica potas: Olfacere haec malo pocula, quam bibere.

Haec tibi , non alia , est ad cenam causa vocandi , Versicnlos recites ut, Ligurine, tuos.

Deposui soleas , afFertur protinus ingens Inter lactucas oxygarumque liber. 5 Alter porrigitur , dura fercula prima morantur : Tertius est, neque adhuc mensa sjecunda venit.

Et quartum recitas et quintum denique broma.

EPIGRAMMATON LIBER m. 71

Putidus est, totiens ^i mihi ponis apmm. Qaod si non scombris scelerata poemata donas , 10 Cenabis solus iam^ Ligurine, domi.

LI.

Cnm faciem laudo , cum miror crura manusque , Dicere, Galla, soles „Nuda placebo magis/^

Et semper ritas communia balnea nobis. Numquid, Galla, times, ne tibi non placeam?

LII.

Empta domus fuerat tibi, Tongiliane, ducenis Abstulit hanc nimium casus in urbe frequens.

CoIIatum est deciens. Rogo , non potes ipse videri Incendisse tuam, Tongiliane, domum? '

Lm,

Et Toltu poteram tuo carere Et coUo manibusque cruribusque Etmammis natibusque clunibusque, Et, n^ singula persequi laborem, STota te poteram, Chloe, carere,

LIV.

Cnm dare nonpossim quod poscis, Galla, rogantem, Multo simplicius, Galla, negare potes.

LV.

Qood quacunque venis, Cosmum migrare putamus

Et fluere excusso cinnama fusa vitro , Nolo peregrinis placeas tibi, Gellia, nugis.

Scis, puto, posse meum sic bene olere canem.

LVL

Sit cistema mihi , quam yinca, malo Rayennae, Cum possim multo yendere pluris aquam.

72 M. VAL. MARTIAUS

LVII.

Gallidas imposuit naper mihi copo Raveimae: Cam peterem mixtum, vendidit ille meram.

LVIII.

Baiana nostri yilla, Basse, Faastini Non otiosis ordinata myrtetis Vidaaqae platano tousiliqae baxeto Ingrata lati spatia detinet campi, 6 Sed rare vero barbaroqae laetatar. Hic farta premitar angalo Ceres omni Et malta fragrat testa scnibas aactamnis. Hic post Noyembres iraminente iam broma Seras patator horridas refert uvas :

lOTracesin alta valle magiant taari

Vitalasqae inermi fronte prurit in pugnam. Vagatar omnis tarba sordidae chortis, Argatas anser gemmeiqae pavones Nomenqae debct qaae rabentibas pinnis *

15 Et picta perdix Numidicaeqac guttatae Et impiorum phasiana Colchorum; Rhodias superbi feminas premunt galli Sonantque turrcs plausibus columbarum ; Gemit hinc palumbus, inde cereus turtur,

SOAvidi secuntur vilicae sinum porci

Matremque plenam moUis agnus expectat. Cingunt serenum lactei focum vernae Et larga festos lucet ad lares silva. Non scgnis albo pallet otio copo,

25Nec perdit oleum lubricus palaestrita, Sed tendit avidis rete subdolum turdis Tremulave captum linea trahit piscem , Aut impcditam cassibus refert dammam. Exercet hilares facilis liortus urbanos

30Et paedagogo non iubente lascivi Parere gaudent vilico capillati, Et delicatus opere fruitur eunuchus.

EPIGRAMMATON LIB. m. 73

Nec venit inanis rusticas salutator :

Fert ille ceris caua cum suis mella 55Metamqne lactis Sassinate de silva;

Somniculosos ille porrigit glires ,

Hic yagientem matris Iiispidae fetum ,

Alius coactos non amare capones.

Et dona matrnm yimine offerunt texto 406rande8 proborum virgines colonorum.

Facto Tocatur laetus opere yicinus ;

Nec ayara serrat crastinas dapes mensa,

Vescuutur omnes ebrioque non novit

Satur minister invidere convivae. 46 At tu sub urbe possides famem mundam

Et turre ab alta prospicis nieras laurus,

Furem Priapo non timente securus;

Et yinitorem farre pascis urbano

Pictamque portas otiosus ad villam 50Olus, ova, puUos, poma, caseum, mustum.

Rus hoc vocari debet, an domus longe?

LLX. Sntor cerdo dedit tibi, culta Bononia, munus, FuIIo dedit Mutinae : nunc ubi copo dabit?

LX. Cmn vocer ad cenam non iam venalis ut ante,

Cur milii non eadem, quae tibi, cena datur? Ostrea tu sumis stagno saturata Lucrino ,

Sagitur inciso mitulus ore mihi. 5Sant tibi boleti, fungos ego sumo suillos:

Res tibi cum rhombo est, at mihi cum sparulo. Aureus immodicis turtur te elunibus implet,

Ponitur in cavea mortua pica raihi. Cur sine t^ ceno, cum tecam, Pontice, cenem? 10 Sportula quod non est, prosit:"edamus idem.

LXI. Esse nihil dicis quidquid petis, improbe Cinna: Si nil, Cinna, petis, nU tibi, Cinna, nego.

74 M. YAL. MARTIAUS

Lxn.

Centenis qnod emis pueros et saepe ducenis,

Quod sub rege Nnma condita vina bibis, Qaod constat deciens tibi non spatiosa snpeller,

Libra qnod argenti milia qninqne rapit, 5 Aurea qnod fundi pretio carrnca paratur ,

Quod pluris mnla est, qnam domns empta tibi: Haec animo magno credis te, Quinte, parare?

Falleris: Iiaec animus, Quinte, pusiUns emit.

LXni.

CotQe, bellus homo es: dicunthoc, Cotile, multi.

Audio: sed quid sit, dic mihi, bellns homo? ,,Bellus homo est, flexos qui digerit ordine crines,

Balsama qui semper, cinnama semper olet; 5Cantica qui NUi, qui Gaditana susurrat,

Qui moyet in yarios bracliia volsa modos ; Inter femineas tota qui luce cathedras

Desidet atque aliqua semper in aure sonat, Qui legit hinc illinc missas scribitque tabeUas , 10 Pallia vicini qui tefugit cubiti ;

Qui scit, quam quis amet, qui per conTiyia cnrrit,

Hirpini veteres qui bene novit avos." Qnid narras? hoc est, hoc est homo, Cotile, beUnsl

£es pertricosa est, Cotile, beUus homo.

LXIV.

Sirenas hilarem navigautium poenam Blandasque mortes gaudiumque crudele, Quas nemo quondam deserebat auditas^ Fallax Ulixes dicitur reliquisse. 5Non miror: illud, Cassiane, mirarer, Si fabulantem Canium reliquisset.

LXV.

Qaod spirat tenera malum mordente pueUa, Quod de Corycio quae venit aura croco ;

BPIGRAMMATON LIB. ffl. 75

Ymea qnod primis cnm florct cana racemis ,

Granffina qnod redolent, qaae modo carpsit ovis; sQued myrtns, qaod messor Arabs , qaod sucina trita ,

Pallidos Eoo tare qaod iguis olet ; Gleba qaod aestiTO leviter cum spargitur imbre ,

Quod madidas nardo passa corona comas : Hoc tua, saeye puer Diadnmene, basia fragrant. 10 Qaid, si tota dares illa sine invidia?

LXVI.

Par scelus admisit Phariis Antonius armis :

Abscidit voltas ensis aterque sacros. niad,Iaarigeros ageres cum laeta triumpbos,

Hoctibi, Roma, caput, cum loquereris, erat. SAntoni tamen est peior^ quam c^usa Pothini:

Hic facinas domino praestitit, ille sibi.

Lxm

Cessatis, pueri, nihilque nostis,

Vaterno Rasinaqae pigriores,

Quoram per vada tarda navigantes

Lentos tingitis ad celeuma remos. 5lam prono Phaethonte sudat Aethoi^

Exarsitque diea, et hora lassos

Interiongit equos meridiana.

At Tos tam placidas vagi per nndas

Tota luditis otium carina. ONon naatas puto tos, sed Argonautas.

LXVffl.

HuG est nsqne tibi scriptus, matrona, libellus.

Cai sint scripta rogas interiora? mihi. Gymnasium, thermae, stadium est hac parte : recede.

Exoimar: nudos parce yidere Tiros. 5Hinc iam deposito post Tina rosasque pudore

Quid dicat, nescit saucia Terpsichore: Schemate nec dubio, sed aperte nominat illam,

Quam recipit sexto mense superba Venus ,

76 M. VAL. MARTIALIS

Custodem medio statdt quam yilicns horto, 10 Opposita spectat qaam proba nrgo mana. Si bene te no?i, longnm iam lassa libellam Ponebas , tantnm niinc stndiosa leges.

LXIX.

Omnia qnod scribis castis epigrammata Terbis

Inqne tnis nuUa est mentula carminibus , ' Admiror , laudo , niliil est te sanctius uno :

At mea luxuria pagina nuUa vacat. 5llaec igitar nequam iavenes facilesqae paellae,

Haec scnior, sed quem torquet amica, legat. Attua, Cosconi, yenerandaque sanctaqae verba

A pueris debent virginibusque legi.

LXX.

Moechus es Aufidiae, qui vir, Scaevine, fuisti;

Rivalis fuerat qui tuus , ille vir cst. Cur aliena placet tibi, quae tua, non placet axor?

Numquid securus non potes arrigere?

LXXI.

Mentula cum doleat puero , tibi, Naevole, culus, Non sum divinus , sed scio quid facias.

Lxxn.

Vis futui, necvismecum, Saufeia, lavari.

Nescio quod magnum suspicor esse nefas. Aut tibi pannosae dependcnt pectore mammae ,

Aut sulcos uteri prodere nuda times ; 5 Aut infinito lacerum patet inguen hiatu,

Aut aliquid cunni prominet ore tui. Sed nihil est horum , credo , pulcherrima nuda es.

Si verum est, vitium peius habes: fatua es.

Lxxra.

Dormis cum pueris mutuniatis ,

Et non stat tibl, Phoebe, quod stat illis.

EPIGRAMMATON LDB. m. 77

. Qnid Tis me , rogo , Phoebe , suspicari ? MoIIem credere te virum volebam , 5Sed rumor negat esse te cinaedum.

LXXIV.

Psilothro faciem levas- et dropace calvam.

Numquid tonsorem, Gargiliane, times? Quid facient ungnes ? nam certe non potes illos

Resina, Veneto nec resecare luto. 5Desine, si pudor est, miseram traducere calvam:

Hoc fieri cunno, Gargiliane, solet.

LXXV.

Stare , Luperce , tibi iam pridem mentula desit ,

Luctaris demens tu tamen arrigere. Sed nihil erucae faciunt bulbique salaces ,

Improba nec prosunt iam satureia tibi. 5Coepisti pura» opibus corrumpere buccas:

Sic quoque non vivit sollicitata Venus. Mirari satis hoc quisquam vel credere possit ,

Quod non stat , magno stare , Luperce , tibi ?

LXXVI.

Arrigis ad vetulas, fastidis, Basse, puellas, Nec formosa tibi , sed moritura placet.

Hic, rogo, non furor est, non haec est mentula demens ? Cum possis Hecuben, non potes Andromachen!

LXXVII. Nec mullus, nec te delectat, Baetice, turdus, Nec lepus est unquam, uec tibi gratus aper; Nec te liba iuvant , nec sectae quadra placentae ,

Nec Libye mittit, nec tibi Pliasis aves: 5Capparin et putri cepas hallece natantes

Et pulpam dubio de petasone voras, Teque iuvant gerres et pelle melandrya cana, > Resinata bibis vina , Falerna fugis. Nescio quod stomachi vitium secretius esse 10 Suspicor: ut quidenim, Baetice, saprophagis?

78 . M. VAL. MARTIAUS

LXXVffl.

Minxisti carrente semel, Pauline, carina. Meiere yis itemm? iam Palinurns eris.

LXXIX.

Rem peragit nnllam Sertorius , inchoat omnes. Hanc ego, cnm fatoit, non pato perficere.

LXXX.

De nallo loqaeris, nalli maledicis, Apici: Ramor ait lingaae te tamen esse malae.

LXXXI.

Qaid cam femineo tibi, Baetice Galle, baratliro Haec debet medios lambere lingaa yiros.

Abscissa est qaare Sami^ tibi mentola testa , Si tibi tam gratas, Baetice, cannas erat? 5Castrandam capat est: nam sis licet ingaine 6a] Sacra tamen Cybeles decipis : ore vir es.

LXXXII.

Conriva qaisqais Zoili potest esse,

Sammoeniauas cenet inter axores

Cartaqae Ledae sobrias bibat testa:

Hoc esse levias pariasqae contendi. 5 lacet occapato galbinatas in lecto

Cabitisqae tradit binc et inde conviyas

Effaltas ostro Sericisqae palvillis.

Stat exoletas saggeritqae ractanti

Pinnas rabentes caspidesqae lentisci, lOEt aestaanti tenae yentilat frigas

Sapina prasino concabina flabello ;

Fagatqae mascas myrtea paer virga.

Percarrit agili corpas arte tractatrix

Manamqae doctam spargit oranibas membris; ioDigiti crepantis signa novit eanachas,

Et delicatae sciscitator arinae

EPIGRAMMATON LIB. ffl. 79

Domiiii bibentis ebriam regit penem.

At ille retro flexus ad pedum tarbam

Inter catellas anseram exta lambentes 20Partitnr apri glandalas palaestritis

Et concubino turturnm nates donat ;

ligurumque nobis saxa cum ministrentur

Tel coctar fumis musta Massilitanis,

Opimianum morionibns nectar 25Crystallinisque murrinisque propinat.

£t Cosmianis ipse fusus ampullis

Non erubescit murice aureo nobis

Dividere moechae pauperis capillare.

Septunce multo deinde perditus stertit. 30Nos accubamus et , silentium rhoncliis

Praestare iussi , nutibus propinamus.

Hos Malchionis patimur improbi fastus ,

Nec ?indicari, Rufe, poscimus: fellat.

LXXXIII.

Utfaciam breviora mones epigrammata, Corde. Fac mihi, quod Chione: non potui brevius.

LXXXIV.

Qaid narrat tua moecha? Non puellam DLd, Gongylion. Quidergo? linguam.

LXXXV.

Qnis tibi persuasit nares abscidere moecho?

Non hac peccatum est parte , marite , tibi. Stolte, quid egisti? nihil hic tibi perdidit uxor,

Cum sit salva tui mentula Deiphobi.

LXXXVL

Nelegeres partemlascivi, casta, libelli, Praedixi et monui: tu tamen, ecce, legis.

Sed si Panniculam spectas et casta Latinum , — Non sunt haec mimis improbiora, — r lege.

80 M. VAL. MARTIALIS

LXXXVU.

Narratie, Chione, ramor, nnnqnam esse fatiitim

Atqne nihil cunno pnrius esse tno. Tecta tamen non hac, qaa debes , parte lararis:

Si pudor est, transfer sabligar in faciem.

Lxxxvni.

Sant gemini fratres^, dirersa sed ingaina lingunt. Dicite, dissimiles sunt magis, an similes?

LXXXIX.

Utere lactucis et moUibus utere malds :

Nam faciem durum , Phoebe , cacantis habes.

XC.

Volt, non yolt dare Galla milii , nec dicere possum^ Quod volt et non volt, quid sibi Galla velit.

XCI. Cum peteret patriae missicius arva Rarennae ,

Semiviro Cybeles cum grege iunxit itcr. Huic comes haerebat domini fugitiTUS Achillas Insignis forma nequitiaque puer. 5 IIoc steriles sensere viri : qua parte cubaret Quaerunt, sed tacitos sensit et ille.dolos. Mentitur^ credunt: somni post vina petuntur :

Continuo ferrum noxia turba rapit Exciduntque senem , spondae cum parte iaceret ; 10 Namque puer pluteo vindice tutus erat.

Suppositam quondam fama est pro virgine cervam, At nunc pro cervo mentula supposita est.

XCII. Ut patiar moechum, rogat uxor, Galle, sed unom. Huic ego non oculos eruo, Galle, duos?

xcm.

Cum tibi trecenti consilles, Vetustilla, Et tres capilli quattuorque sint deutes.

EPIORAMMATON LIB. III. 81

PeGtns cieadae, crus colorque formicae,

Ragosiorein cum geras stola frontem 5£t araneorum cassibus pares mammas ;

Cam comparata rictibus tuis ora

Niliacus habeat corcodilus angusta *

Meliusque ranae garriant Ravennates

Et Atrianus dnlcius culex cantet lOVideasque quantnm noctuae Tident manc ,

Et illud oleas quod riri capellarum ,

Et anatis habeas orthopygium macrae

Senemque Cjnicum vincat osseus cunnus ;

Cnm te lucerna balneator extincta ISAdmittat inter bnstnarias moechas;

Cnm bruma mensem sit tibi pcr /Vngnstnm

Regelare nec te pestilenties possit:

Audes ducentas nnptuire post mortes

Virnmque dcmens cineribns tnis qnaeris 20Prnrire. Qnid , futnere quis velit saxnm ?

Qnis coniugem te , quis vocabit uxorem ,

Philomelns aviam qnam Tocaverat nnper ?

Qaod si cadaver exigis tuum "scalpi,

Sternatnr a Coride archiclinico lectus , 2aTaIassionem qui tnnm decet solns,

Ustorque taedas praeferat novae nnptae:

Intrare in istnm sola fax potest cunnum.

XCIV.

Esse negas coctnm leporem poscisqne flagella. Mavis, Rufe, cocnm scindere, quam leporem.

xcv.

Nnnqnam dicis ave, sed reddis, Naevole, semper^

Qnod prior et corvus dicere saepe solet. Car hoc expectas a me rogo, Naevole, dicas:

Nam pnto me melior, Naevole, nec prior es. 5Pracmia landato tribnit mihi Caesar uterque

Natorumqne dedit iura paterna trinm ; Ore legor multo notnmque per oppida nomen Hart. 6

mamm

82 M. VAL. MARHALIS

Non expectato dat mihi fama rogo. Est et in hoc aliquid: yidit me Roma trlbiUHim 10 Et sedeo qua te soscitat Oceanns.

Quot mihi Caesareo facti snnt mnnere cires ,

Nec famulos totidem sospicor esse tibi. Sed paedicaris , sedpnlchre, NacToIe, ceyes:

lam iam tu prior es, Naevole: vincis, ave.

XCVI.

Lingis , non f atuis meam puellam Et garris quasi moechus et fututor. Si te prendero, Gargili, tacebis.

xcvn.

Ne Icgat hunc Chione, mando tibi, Rufe, libellam. Carmine laesa meo est, laedere et illa potest.

xcvin.

Sit culus tibi quam macer requiris? Paedicare potes, Sabelle, culo.

XCIX.

Irasci nostro non debes , cerdo , libello.

Ars tua, non vita est carmine laesa meo. Non nocuos permitte sales. Cur ludere nobis

Non liceat, licuit si iugulare tibi?

C.

Carsorem sextatibi, Rnfe, remisimus hora, Carmina quem madidum nostra tulisse reor.

Imbribus immodicis caelum nam forte ruebat. Non aliter mitti debuit iste liber.

M. VAL. MARTIALIS

EPI6RAMMAT0N

LIBER IV.

I.

Caesaris alma dies et laee sacratior i]Ia,

Conscia Dietaeam qua tulit Ida loTem , Longa 5 precor , Pylioque vehi numerosior aevo

Semper et hoc Toltu vel meliore nite. 5Hic colat Albauo Tritonida multus in auro

Perqne manus tantas plurima quercus eat ; Hic colat ingcnti redeuntia saccula lustro

Et quac Romuleus sacra Tarentos habet. Magna quidem, Superi, petimus, sed debita terris : 10 Pro tanto quae sunt improba vota deo ?

II.

' Spectabat modo solus inter omnes Nigris munus Horatius lacernis, Com plebs et minor ordo maximusque Sancto com dnce candidus sederet. Toto nix cecidit repente caelo : Albis spectat Horatius lacernis.

IIL

Aspice quam densum tacitarum vellus aquarnm

Deflnat in voltus Caesaris inque sinns. Indulget tamen ille lovi , ncc vertice moto

Concretas pigro frigore ridet aquas , 56idiis Hyperborei solitus lassare Bootae Et ma^dis Helicen dissimulare comis.

6*

84 M. VAL. MARTIALIS

Qais siccis lascivit aquis et ab aethere ludit? Suspicor has paeri Caesaris esse niyes.

IV.

Quod siccae redolet palus lacuuae, Crudarum nebulae quod Albularum, Piscmae vetus aura quod marinae , Quod pressa piger hircus in capella, 5Lassi vardaicus quod evocati, Qaod bis murice vellus inquinatum, Qood ieionia sabbatariarum , Maestorum qaod anlielitus reorum, Qood spurcae moriens lucerna Ledae, lOQood ceromata faece de Sabina, Quod volpis fuga,,viperae cubile, Mallem quam quod oles olere, Bassa.

V.

Vir bonus et paupcr linguaque et pectore verus ,

Qoid tibi vis, urbem qui, Fabiane, petis? Qui nec leno potes nec comissator haberi ,

Nec pavidos tristi voce citare reos ; 5Nec potes uxorem cari corrumpere amici,

Nec potes algentes arrigere ad vetulas , Vendere nec vanos circum Palatia fumos ,

Plaudere nec Cano, plaodere nec Glaphyro. Unde miser vives? „Homo certos, iSdus amicus- 10 IIoc nihil est: nunquam sic Philomelas eris.

VI.

Credi virgine eastior pudica Et frontis tenerae cupis videri , Com sis improbior, Malisiane, Quam qui compositos metro Tibulli 5 In Stellae recitat domo libellos.

VII. Cur here quod dederas , hodie , puer Hylle , neg Durus tam subito, qui modo mitis eras?

EPIGRAMMATON LIB. IV. 85

Sed iam causaris barbamqne annosqne pilosque. 0 nox quam longa es, quae facis una senem! oQuid nos derides? here qui puer, Hylle, fuisti, Dic nobis, hodie qua ratione vir es?

vm.

Prima salutantes atque altera conterit liora ,

Exercet raucos tertia causidicos : Iq quintam varios extendit Roma labores ,

Sexta quies lassis, septima finis erit: 5Safficit in nonam nitidis octava palaestris,

Imperat extfuctos frangere nona toros: Hora libellorum decima est, Eupheme, meorum^

Temperat ambrosias cum tua cura dapes , Et bonus aetherio laxatur nectare Caesar 10 Ingentique tenet pocula parca manu. Tunc admitte iocos : gressu timet ire licenti

Ad matntinum nostra Thalia lovem.

IX.

Sotae filia clinici, FabuUa, Deserto sequeris Clytum marito £t donas et amas: exsig dacoTCog,

X.

Dam noTUS est rasa nec adhuc mihi fronte libellus,

Pagina dum tangi non bene sicca timet, I puer et caro perfer leve munus amico ,

Qui meruit nugas primiis habere meas. SCurre, sed instructus : comitetur Punica librum

Spongia : muneribus convenit illa meis. Non possunt nostros multae , Faustine , liturae

Emendare iocos: una litura potest.

XI.

Dum fiimium vano tumefactus nomine gaudes

Et Saturninum te pudet esse , miser , Impia Parrhasia movisti bella sub ursa,

86 M. VAL. MARTIALIS

Qualia qni Phariae coningis arraa tulit. 5ExGideratne adeo fatum tibi nominis haius, Obruit Aetiaci quod gravis ira freti? An tibi promisit Rhenus quod non dedit illi

Nilus , et Arctois plus licuisSet aqui»? nie etiam nostris Antonius occidit armis , 10 Qui tibi coUatus, perfide, Caesar erat.

XIL Nulli, Thai, negas, sed si te non pudet istud, Hoc saltim pudeat, Thai, negare nihil.

XIII. Claudia, Rufe, meo uubit Peregrina Pudenti:

Macte esto taedis, o Hymenaee, tuis. Tam bene rara suo miscentur ciunama nardo, Massica Theseis tam bene vina favis ; . 5 Nec melius teneris iunguntur yitibus ulmi , Nec plus lotos aquas, litora myrtus amat. Candida perpetuo reside , Concordia, lecto, Tamque pari semper sit Yeuus aequa iugo. Diligat illa senem quondam , sed et ipsa marito 10 Tum quoque cum fuerit, non videatur anus(.

XIV.

Sili, Castalidum decus sororum , Quiperiuria barbari furoris Ingenti premis ore perfidosque Astus Hannibalis leyesque Poenos 5Magnis cedere cogis Africanis: Paulum seposita severitate , Dum blanda vagus alea December Incertis sonat hinc et hinc fritillis Et ludit tropa nequiore talo , lONostris otia commoda Camenis, Nec torva lege fronte, sed remissa Lascivis madidos iocis libellos. Sic forsan tener ausus est CatuUus Magno mittere passerem Maroni.

EPIGRiiM MATON LIB. IV. 87

XV.

Mille tibi HHmmos hesterna luce roganti

In sex ant septem, Caeciliane, dies, ,^on habeo^' dixi: sed ta cansatus amici

AdTentum lancem paucaque Tasa rogas. 5Stultus es? an stultum me credis, amice? negavi

Mille tibi nummos, milia quinque dabo?

XVI.

PriTignum non esse tuae te , Galle , novercae

Rumor erat, coniunx dum fuit illa patris. Non tamen hoc poterat vivo genitore probari.

lam nusquam pater est , Galle , noverca domi est. SMagnus ab infernis revocetur Ttfllius umbris

Et te defendat Regulus ipse licet , Non potes absolvi: nam quae non desinit esse

Post patrem , nunquam , Galle , noverca fuit.

XVU.

Facere in Ljciscam , Faule , me iubes versus , QaibHs iUa lectis rubeat et sit irata. 0 Paule, malus es: irrumare vis solus.

xvm.

Qoa vicina pluit Vipsanis fiorta columnis

Et madet assiduo lubricus imbre lapis , In iugulum pueri, qui roscida tecta subibat,

Decidit hiberno praegravis unda gelu : 5Camque pecegisset miseri crudelia fata,

Tabuit in calido vulnere raucro tener. Qaid non saeva sibi voluit Foftuna licere?

Aut ubi non mors est, si iugulatis aquae?

XIX.

Hanctibi Sequanicae .pinguem textricis alumuam,

Quae Lacedaemonium barbara nomen habet , Sordida, sed gelido non aspernanda Decembri

88 M. VAL. ^URTIAUS ^

^ona, peregrinam mittimus endromidam: — 5Seu lentum ceroma teris tepidumve trigona, Sive liarpasta manu pulverulenta rapis ; ^ Plumea seu laxi partiris pondera foUis,

Sive levem cursu vineere quaeria Athan: — Ne madidos intret penetrabile frigus in trtos, 10 Neve gravis subita te premat Iris aqua: Ridebis ventos hoc munere tectus et imbres : Nec sic in Tyria sindone cultus eris.

XX.

Dicit se vetulam, cum sit Caerellia pupa: Fupam se dicit Gellia , cum sit anus.

Ferre nec hancpossis, possis, Colline, necillam: Altera ridicula est, altera putidula.

XXI.

Nullos esse deos, inane caelum Affirmat Segius probatque, quod se Factum , dum negat liaec , videt beatum.

XXII.

Primos passa toros et adhuc placanda marito

Merserat in nitidos se Cleopdtra lacus , Dum fugit amplexus : sed prodidit unda latentem ,

Lucebat, totis cum tegeretur aquis. 5Condita sic puro numerantur lilia vitro,

Sic prohibet tenuis gemma latere rosas.^ Insilui mersusque vadis luctantia carpsi

Basia : perspicuae plas vetuistis aquae.

xxni.

Dum tu lenta nimis diuque quaeris ,

Quis primus tibi quisve sit secundus^,

Graium quisve epigramma compararit:

Palmam Caliimaclms, Thalia, de se 5Facundo dedit ipse Brutiano. - Qui si Cecropio satur lepore

EPIGRAMMATON LIB. IV. 89

Romanae sale laserit Minervae , lUi me facias , preeor , secandom.

XXIV.

Omnes qnas habnit, Fabiane, Lycoris amicas £xtulit: nxori fiat annica meae.

XXV.

Aemnla Batanis Altini litora Tillis

£t Phaethontei conscia silva rogi, Qaaeque Antenoreo Dryadum pulcherrima Fauno

Nupsit ad Euganeos Sola puella lacus , 5Et tu Ledaeo felix Aquileia Timavo ,

Hic ubi septenas CyUarus haurit aquas: Vos eritis riostrae requies portusque senectae ,

Si iuris fuerint otia nostra sui.

XXVI.

Quod te mane domi toto non vidimus anno , Vis dicam, quantum, Postume, perdiderim?

Tricenos, pitto, bis, vicenos ter, puto, nummos. Ignosces: togulam, Postume, pluris emo.

XXVII.

Saepe meos laudare soles , Auguste , libellos.

Invidus ecce negat: num minus ergo soles? Quid , quod honorato non sola voce dedisti

Non alius poterat quae dare dona milii ? 5Ecce iterum nigros corrodit lividus ungues.

Da, Caesar, tanto tu magis, ut doleat.

XXVIII.

Donasti tenero , Chloe , Luperco Hispanas Tyriasque coccinasque , Etlotam tepido togam Galaeso, Indos sardonychas, Scythas zmaragdos, SEt centum dominos novae monetae, Et quidquid petit usque et usque donas.

90 M. VAL. MARTIALIS

Vae glabraria , vae tibi misella : '

Nudam te statuet tuus Lupercus.

XXIX.

Obstat, care Pudens, nostris sua turba libellis

Lectoremque frequens lassat et implet opus. Rara iuvant: primis sic maior gratia pomia,

Hibernae pretium sic meruere rosae ; 5 Sic spoliatriccm commendat fastus amioam ,

lanua nec iuvenem semper aperta tenet. Saepius in libro nnmeratur Persius uno ,

Quam Icvis in tota Marsus Amazonide. Tu quoque de nostris releges quemcunque libellis, 10 Esse puta solum : sic tibi pluris erit.

XXX.

Baiano procul a lacu recede ,

Piscator ; fuge , ne nocens recedas.

Sacris piscibus hae natantur undae,

Qui norunt dominum manumque lambunt 5lllam, qua niliil esf in orbe maius.

Quid , quod nomen habent et ad magistri

Vocem quisque sui venit citatus?

Hoc quondam Libys ipipius profundo ,

Dum praedam calamo tremente ducit, lORaptis luminibus repente caecus

Captum non potuit videre piscem,

Et nunc sacrilegos perosus hamos

Baianos sedet ad lacus rogator.

At tu , dum potes , innocens recede 15lactis simplicjlbus cibis in undas,

£t pisces venerare delicatos.

XXXI.

Quod cupis in nostris dicique legique libellis Et nonnullus honos creditur iste tibi,

Ne valeam, si non res est gratissima nobis Et volo te chartis inseruisse meis.

EPIGRAMMATON LIB, IV. 91

5Sed tu nomen habes averso fonte sororam Impositnm, mater qaod tibi dura dedit; Qoodnec Melpomene, quod nec Polyhymnia possit,

Nec pia cum Phoebo dicere Calliope. Ergo aliquod gratum Musis tibi nomen adopta: 10 Non semper belle dicitur „Hippodame."

xxm

Ef latet et lucet Phaethontide condita gutta,

Ut videatur apis nectare clusa suo. Dignum tantorum pretium tullt illa laborum :

Credibile est ipsam sic yolaisse mori.

xxxin.

Plena laboratis habeas cum scrinialibris,

Emittis quare, Sosibiane, uihil? ,^dent heredes^^ inquis „mea carmina.'^ Quando ?

Tempus erat iam te, Sosibiane, legi.

XXXIV.

Sordida cum tibi sit, rerum tamen, Attale, dixit, Quisquis te niveam dixit habere togam.

XXXV.

Frontibus adversis molles concurrere dammas

Vidimus ^et fati sorte iacere pari. Spectavere eanes praedam stupaitque superbus Venator, cultro nil superesse suo. 5 Unde leves animae tanto caluere farore? Sic pugnant tauri, sic cecidere viri.

XXXVI.

Cana est barba tibi, nigra est coma: tingere barbam Non potes, haec causa est: sed poltes, Ole, comam'.

xxxvn.

^Centum Coranus et ducenta Mancinus , Trecenta debet Titius, hoc bis Albinus,

92 M. VAL. MARTIALIS

Deciens Sabinus alterumqne Serranus ; ^ Ex insalis f andisque triciens soldam , ' 6Ex pecore redeant ter dncena Parmensi:" Totis diebas, Afcr, hoc milii narras Et teneo melias ista , quam meum nomen. Numeres oportet aliquid , ut pati possim': Cotidianam reiice nauseam nummis. lOAudire gratis, Afer, ista non possum.

xxxvm.

Galla, nega: satiatur amor, nisi gaudia torquent: Sed noli nimium , Galla , negare diu.

XXXIX.

Argenti genus omne comparasti , Et solus veteres Myronos artes, Solus Praxitelus manum Scopaeque, Solus Pliidiaci toreuma caeli , 5 Solus Mentoreos liabes labores. Nec desunt tibi vera Gratiana , Nec quae Callaico linuntur auro , Nec mensis anaglypta de paternis. Argentum tamen inter omne miror, lOQuare non liabeas, Cliarine, purum.

XL.

Atria Pisonum stabant cum stemmate toto

Et docti Senecae ter numeranda domus ; Praetulimus tantis solam te, Postame, regnis:

Pauper eras et eques , sed raihi consul eras. STecum ter denas numeravi, Postume, brumas:

Communis nobis lectus et unus erat. lam donare potes , iam perdere plenus honorum ,

Largus opum: expecto, Posturae, quid facias. Nil facis , et serum est alinm railii quaerere regem. 10 Hoc, Fortuna, placet? Postumus imposuit.

EPIGRAMMATONLIB.lv. 93

XLI.

Quid recitaturns circumdas vellera collo ? Conyeniunt nostris auribus ista magis.

XLH.

Si quis forte mihi possit praestare roganti ,

Audi, quem puerura, Flacce, rogare relim. Niliacis primura puer hic nascatur in oris:

Nequitias^t^llus^scit dare nulla magis. SSit nive candidior: namque in Mareotide fusca

Pulchrior est, quanto rariojr iste color. Luraina sideribus certent raollesque flagellent

Colla comae : tortas non amo , Flacce , comas. Frons brevis atque modus leviter sit naribus uncis, 10 Paestanis rubeant aemula labra rosis, Saepe et nolentem cogat nolitque volentcm ,

Liberior domino saepe sit ille suo ; Et timeat pueros , excludat saepe puellas :

Vir reliquis , uni sit puer ille mihi. 15„Iara scio, nec falles : nam me quoque iudice verum est:

Talis erat" dicis ^jnoster Amazonicus."

XLIIL

Non dixi, Coracine, te cinaedum: Non sum tam temerarius nec audax , Nec mendacia qui loquar libcnter. Sidixi, Coracine, te cinaedum, , 5lratam mihi Pontiae lagonam, Iratum calicem mihi Metili : laro per Syrios tibi tumores, luro per Berecyntios furores. Quod dixi tamen , lioc leve et ^usillum , lOQuod notum est, quod ct ipse non negabis, Dixi te, Coracine, cunnilingum.

XLIV. Hic est pampineis viridis modo Vesvius umbris , Presserat liic madidos nobilis uva lacus.

94 M. VAL. MARTIALIS

Haec iuga, quam Nysae colles plus Bacchns amayit, Hoc nnper Satyri moute dedere choros. 5Haec Yeneris sedes, Lacedaemone gratior illi, Hic locus Hercul^o numine clarus erat. Cuncta iacent flammis et tristi mersa fa?illa: Nec superi yeUent hoc licuisse sibi.

XLV.

Haec tibi pro nato plena dat laetus acerra,

Phoebe, Palatinus munera Partlienius, Ut qui prima novo signat quinquennia lustro,

Impleat innumeras fi nrrus Olympiadas. 5 Fac rata vota patris : sic te tua diligat arbor

Gaudeat et certa yirginitate soror: . Perpetuo sic flore mices, sic denique non sint

Tam longae Bromio, quam tibi, Phoebe, comae.

XLVL

Saturualia divitem Sabellum

Fecerunt: merito tumet Sabellus, * Nec quenquam putat esse praedicatque

Inter causidicos beatiorem. 5 Hos fastus animosque dat Sabello

Farris semodius fabaeque fr^sae,

Et turis piperisque tres selibrae ,

Ft Lucanica ventre cum Falisco ,

Et nigri Syra defruti lagona, 10 Et flcus Libyca gelata testa

Cum bulbis cochleisque caseoque.

Piceno quoque venit a cliente

Parcae cistula non capax olivae ,

Et crasso flguli polita caelo 15 Septenaria synthesis Sagunti ,

Hispanae luteum rotae toreuma

Et lato variata mappa clavo.

Saturnalia fructuosiora

Annis non habuit decem Sabellus.

EPIGRAMMATON LIB. IV. 95

XLVn.

Encaustus Phaethon tabula tibi pictus in hac est. Quid tibi yis, dipyrum qui Phaethonta facis?

itLVIII.

Percidi gaudes, percisus, Papile, ploras.

Cur, quae vis fieri, Papile, facta doles? Poenitet obscenae pruriginis ? an magis illud

Fles, quodpercidi, Papile, desieris?

XLIX.

Nescit, erede mihi, quid sint epigrammata, Flacce,

Qui tantum lusus ista iocosque vocat. Ille magis ludit, qui scribit prandia saevi

Tereos, autcenam, crude Thyesta, taam, 5Aat puero liquidas aptantem Daedalon alas,

Pascentem Siculas aut Polyphenion oves. A nostris procul est omnis vesica libellis ,

Musa nec insano syrmate nostra tumet. „IIla tamen laudant omnes , mirantur , adorant.^^ 10 Confiteor: laudantilla, sed ista legunt.

L.

Qnidme, Thai, senem subinde dicis? Nemo est, Thai, senex ad irrumandum.

LI.

Cum tibi non essent sex milia, Caeciliane,

Ingenti late vectus es hexaphoro ; Postquam bis deciens tribuit dea caeca sinumque Rnperunt nummi , factus es, ecce, pedes. 5Quid tibi pro meritis et tantis laudibus optem? Di reddant sellam, Caeciliane, tibi.

LH.

Gestari iunctis nisi desinis, Hedyle, capris, Qui modo ficus eras, iam caprificus eris.

96 M. VAL. MARTIALIS

Lin.

Ilunc , quem saepe Tides intra penetralia nostrae

Pallados et templi limina , Cosme , noyi Cam baculo peraqae senem, cai cana putrisque

Stat coma et in pectas sordida barba cadit; 5 Cerea qaem niidi tegit axor abolla grabati ,

Cai dat latratos obvia turba cibos ; Esse putas Cynicum deceptus imagine ficta:

Non est liie Cynicus , Cosme : quid ergo ? Canis.

LIV.

O cui Tarpeias licuit contingere quercus

Et meritas prima cingere fronde comas, Si sapis. utaristotis, Colline, diebus

Extreraumque tibi semper adesse putes. 5 Lanificas nulli tres exorare puellas

Contigit: observant quem statuere 'diem. Divitior Crispo , Tlirasea constantior ipso

Lautiqr et nitidu sis Meliore licet: Nil adicit penso Lachesis fusosque sororum 10 Explicat et semper de tribus una sccat.

LV.

Luci , gloria temporum tuorum , Qui Gaium veterem Tagumque uostrum Arpis cedere non sinis disertis: Argivas generatus inter urbes 5Thebas carmine cantet et Mycenas, Aut claram Rhodon aut libidinosae Ledaeas Lacedaemonos palaestras. Nos Celtis genitos et ex Iliberis Nostrae nomina duriora terrae lOGrato.non pudeat referre versu : Saevo Bilbilin optimam metallo, Quae vincit Chalybasque Noricosque, Et ferro Plateam suo sonantem , Quam flactu tenui , sed inquietp

EPIGRAMMATONLIB.lv. 97

ISArmonim Salo temperator ambit:

Tatelamqne chorosque Rixamarnm,

Et conTiTia festa Cardaarum,

Et textis Peteram rosis rubentera ,

Atqae anttqaa patram theatra Rigas, 20 Et certos iacolo levi Silaos,

Targontiqae lacas Perasiaeqae ,

Et parrae vada para Vetonissae,

Et sanctam Baradonis ilicetam ,

Per qaod vel piger ambalat viator; 25 Et qaae fortibas exeolit iavencis

Carvae Manlias arva Vativescae.

Haec tam rastica, delicate lector,

Rides nomii^a? rideas licebit.

Haec tam rostica malo, qaam Batantos.

LVI.

Manera qaod senibas viduisqae ingentia mittis

Yis te mauificam, Gargiliane, vocem?^ Sordidius nihil est, nihil est te spurcius uno,

Qui potes insidias dona vocare tuas. 5Sic avidis fallax indnlget piscibus hamus,

Callida sic stultas decipit esca feras. Qaid sit largiri , quid sit donare , docebo ,

Sinescis: dona, Gargiliane, mihi.

LVII.

Dnm nos blanda tenent lascivi stagna Lucrini

Et quae pumiceis fontibus antra calent, Tn colis Argei regnum , Faustine, coloni,

Quo te bis decimus ducit ab urbe lapis., SHorrida sed fervent Nemeaei pectora monstri,

Nec satis est, Baias igne calere suo. Ergo sacri fontes et litora grata valete , *

Njmpharum pariter Nereidumque domus. Herculeos colles gelida vos vincite bruma, 10 Nunc Tiburtinis cedite frigoribus. Mart. 7

98 M. YAL. MARTIALIS

Lvm.

In tenebris Inges amissnni, Galla, maritnin. lam plorare pudet te, puto, Galla yiramu

LIX.

Flentibus Heliadnm ramis dum Tipera repit, Fluxit in obstantem sucina gutta feram.

Qnae dum miratur pingui se rore teneri, Concreto riguit vincta repente gelu. 5Ne tibi regali placeas, Cleopatra, sepulcro, Vipera si tumulo nobiliore iacet.

LX.

Ardea solstitio Castranaque rura petantur Quique Cleonaeo sidere fervet ager,

Cum Trburtinas damnet Curiatius auras Inter laudatas ad Styga missus aquas. . 5Nullo fata loco possis excludere: cum mors Yenerit, in medio Tibure Sardinia est.

LXI.

Donasse amicum tibi ducenta, Mancine,

Nuper superbo laetus ore iactasti.

Quartus dies est , in schola poetarum

Dum fabulamur, milibus decem dixti 5Emptas lacernas munus esse PompuIIae,

Sardonycha verum lychnidemque ceriteu ' Duasque similes fluctibus maris gemmas

Dedisse Bassam Caeliamque iurasti.

Here de theatro, Polione cantante, lOCum subito abires , dum fngis , loquebaris ,

Hereditatis tibi trecenta yenisse ,

Et mane centum, post meridiem centum.

Quid tfti sodales fecimus mali tantum?

Miserere iam crudelis et sile tandem. 15Autj si tacere lingua non potest ista,

Aliquando narra, quod velimus audire.

EPI6RAMMAT0N LIB. IV. 99

Lxn.

Tibar In Hercnleuin migraTit nigra Lycoris, Omnia dom fieri candida credit ibi.

LXffl.

Dam petit a Baalis mater Caerellia Baias,

Occidit insani crimine mersa freti. Gloria qaanta perit vobis! haec monstra Neroni

Nec iassae qaondam praestiteratis aqaae.

LXIV.

loli iagera paaca Martialis Hortis Hesperidam beatiora Longo lanicali iago recamiiant : Lati collib.as imminent recessus 5Et planas modico tamore vertex •

Ctelo perfraitar sereniore ,

Et caryas nebala tegente ralles

Solus lace nitet pecaliari:

Paris leniter admoventar astris lOCelsae calmina delicata villae.

Hinc septem dominos videre montes

Et totam licet aestimare Romam ,

Albanos qaoqae Tascalosque colles

Et quodcuni^ae iacet sub urbe frigus, ISFidenas veteres brevesque Rubras,

Et quod virgineo cruore gaudet

Annae pomiferum nemus Perennae.

Dlinc Flaminiae Salariaeque

Gestatoajipatet essedo tacente, 4 DNe blando rota sit molesta somno ,

Qaem nec rnmpere nauticum celeuma, .' Nec clamor valet helciariorum, I Camsittam prope Mulvius, sacrumque

Ltpsae per Tiberim volent carinae. S3Hoc rus, seu potius domus vocanda est,

Commendat dominus : tuam putabis ;

100 M. VAL. MARTIALIS

Tam noii inyida tamqne liberalis ^ - Tam comi patet hospitalitate.

Credas Alcinoi pios Fenates, SOAnt facti modo divitis Molorchi.

Vos nunc omnia parva qui putatis ,

Centeno gelidum ligpne Tibar

Vel Praeneste domate pendolamqne

Uni dedite Setiam colono: 35Dam me iadice praeferantar istis

lali iagera paaca Martialis.

LXV.

Ocalo Philaenis semper altero plorat. Qao fiat istad qaaeritis modo ? lasca est.

LXVI.

Egisti vitam semper, Line, manicipalem,

Qaa nihil omnino vilias esse potest. Idibas et raris togala est excassa Kalendis

Daxit et aestates synthesis ana decem. 5 Saltas apram , campas leporem tibi misit inemptoB

Silva grayes tardos exagitata dedit Captas flamineo venit de gargite piscis,

Vina raber fadit non peregrina cadas. Nec tener Argolica missus de gente minister, 10 Sed stetit inculti rustica turba foci, Vilica vel duri compressa est nupta coloni,

Incaluit quotiens saucia vena raero. Nec nocuit tectis ignis , nec Sirius agris ,

Nec mersa est pelago , nec fluit ufia ratis. ISSupposita est blando nunquam tibi tessera talo,

Alea sed parcae sola fuere nuces. Dic, ubi sit deciens, mater quod avara reliqnit?

Nusquam est: fecistirem, Line, difficilem.

LXVII.

Praetorem pauper centum sestertia Gauras Orabat cana notus amicitia,

EPIGRAMMATON LIB. IV. 101

Dicebatqne suis haec tantnm deesse trecentis, Ut posset domino plandere iastus eqnes.

SPraetor ait „Scis me Scorpo Tlialloqne datarnm, Atqne ntinam centmn milia sola darem.^^

. Ah pudet ingratae , pndet ah male divltis arcae. Quod non das equiti, vis dare, Praetor, equo?

Lxvra.

Invitas centum quadrantibus et bene cenas. Ut cenem inyitor, Sexte, an ut inyideam?

LXIX.

Tn Setina quidem semper yel Massica ponis,

Papile, sed rumor tam bona vina negat. "Diceris hac factus caelebs quater esse lagona. - Nec puto, nec credo, Papile, nec sitio.

L^X.

Nihil Ammiano pra^ter aridam restem Moriens reliquit ultimis pater ceris. Fieri putaret posse quis, Marulline, Ut Ammianus mortuum patrem nolletT

LXXI.

Quaero diu totam, Safroni Rufe, per urbem, Si qua puella neget : nulla puella negat.

Tanquam fas non sit, tanquam sit turpe negare, Tanquam non liceat : nulla puella negat. 6Ca8ta igitur nulla est? sunt castae mille: quid ergo Casta facit? non dat, non tamen illa negat.

LXXII.

Exigis, ut donem nostros tibi, Quinte, libellos.

Non habeo, sed habet bibliopola Tryphon« ^Aes dabo pro nugis et emam tua carmina sanus?'

Non^^ inquis ,,faciam tam fatue.^^ Nec ego.

102 M. YAL. MARTLULIS

Lxxm.

Ciuii graTis extremas Yestinas ^aceret horai

Et iam per Stygias esset itoms aquas, Ultima Yolventes orayit pensa sorores,

Ut traherent parva stamina pnlla rnora. 5lam sibi defunctos caris dom yiyit amicis,

MoTeront tetricas tam pia vota deas. "^ Tunc largas partitus opes a luce recessit

Seque mori post hoc credidit ille seiiem.

LXXIV.

Aspicis, imbeUes temptent quam fortia dammae Praelia? tam timidis quanta sit ira feris?

In mortem parvis concurrere frontibus ardent. Vis, Gaesar, dammis parcere? mitte canes^

LXXV.

O felix animo, felix, Nigrina, marito

Atque inter JLatias gloria prima nurus : Te patrios miscere iuTat cum coniuge censns,

Gaudentem socio participique viro. SArserit Euhadne flammis iniecta mariti,

Nec minor Alcestin fama sub astra ferat: Tu mclius : certo meruisti pignore vitae ,

Ut tibl non esset morte probandus amor«

LXXVI.

Milia misisti mihi sex bis sena petenti: Ut bis sena feram, bis duodena petam.

Lxxvn.

Nuuquam divitias deos rogavi Contentus modicis meoque laetus. Paupertas, veniam dabis, recede. Causa est quae subiti novique voti? 5Pendentem volo Zoilum videre.

EFIGRABfMATON LIB. IV. 103

Lxxvm.

Condita cmii tibi sit iam sexagesima messis

Et facies mnlto splendeat alba pilo , Discorris tota yagus urbe, nec uUa cathedra est,

Gni non mane feras irrequietus Ave ; 5Et sine te nnlli fas est prodire tribnno,

Nec caret officio consul uterque tuo ; Et sacro deciens repetls Palatia clivo

Sigerosque meros Partheniosque sonas. Haec faciant sane iuyenes: deformius, Afer, 10 Omnino nihil est ardalione sene.

LXXIX.

Hospes eras nostri semper, Matho, Tiburtini. Hoc emis. Imposui: rus tibi vendo tuum.

LXXX.

Declamas in febre , Maron : hanc esse phrenesin Si nescis^ non es sanus, amice Maron.

[Declamas aeger, declamas hemitritaeos: Si sudare aliter non potes, est ratio.]

5^agna tamen res est.^' Erras; cum Tiscera febris Exurit, res est magna tacere, Maron.

LXXXI.

Epigramma nostrum cum FabuIIa legisset, Negare nuUam quo queror puellarum, Semel rogata bisque terque neglexit Preces amantis. lam, FabuUa, promitte: 6Negare iussi, pernegare non iussL

Lxxxn.'

Hos qu^que commenda Venuleio, Rufe, libellos

Imputet et nobis otia parva, roga, Inmicmor et paulum curarum operumque suorum

Non tetrica nugas exigat aure meas. SSed nec post jprimum legat haec summumve trientem,

104 M. VAL. MABTIALIS

Sed sna cum medins praelia Bacchns amat. Si nimis est legisse duos, tibi charta plicetnr Altera: divisum sic breve fiet opns.

Lxxxra.

Secnro nihil est te , Naeyole , peias ; eodem SoUicito nitiil est, Naeyole, te melius.

Secnros nnllnm resalatas , despicis qpmes , Nec qaisqaam liber , nec tibi natas homo eat. 5SolIicitas donas, dominam regemqne salutoB, Invitas: esto, Naevole, sollicitas.

LXXXIV. ^

Non est in popalo nec arbe tota,

A se Thaida qai probet fatatam,

Cam malti capiant rogentqae malti.

Tam casta est, rogo, Thais? Immo fellat,

LXXXV.

Nos bibimas vitro, ta marra, Pontice. Qnare? Prodat perspicaas ne dao yina calix.

LXXXVI.

Si Tis aaribas Atticis probari, Exhortor moneoqae te, libeUe, Ut docto placeas Apollinari. Nil exactias eraditiasqae est, 5 Sed nec candidias benigniasqae : Si te pectore, si tenebit ore, Nec rhonchos metaes malignioram, Nec scombris tanicas dabis molestas. Si damnaverit, ad salarioram lOCarras scrinia protinas licebit,

Inrersa paeris arande charta. • *

Lxxxvn.

Infantem secam semper tiia Bassa, Fabolle, CoIIocat et lasas deliciasqae vocat.

EPI6RAMMAT0N LIB. IV. 105

Et, qpo mireris magis, infantaria non est. Ergo quid in cansa est? Pedere Bassa solet.

LXXXVffl.

Nalla remisisti parvo pro munere dona,

Et iam Satorni qninque faere dies. Ergo nec argenti sex scripula Septiciani

Missa nec a querulo mappa cliente fuit ; 6AntipoIitani nec quae de sanguine thynni

Testa rubet , nec quae cottana parya gerit ; Nec rugosarum Timen breve Picenarum,

Dicere te posses ut meminisse mei? Decipies alios yerbis vultuque benigno , 10 Mam mihi iam notus dissimulator eris.

LXXXIX.

Ohe iam satis est, ohe libelle, lam pervenimus usque ad umbilicos. Tu procedere adhuc et ire quaeris , Nec summa potes in scheda teneri, 5Sic tanquam tibi res peracta non sit, Quae prima quo^ue pagina peracta est. lam lector queriturque deficitque , ' Itm librarius hoc et ipse dicit ,)Ohe iam satis est, ohe libelle.^^

M. VAL. MARTIALIS

EPIGR AMMATON

LIBER V.

L

Haec tibi, Palladiae sea collibns uteris Albae,

Caesar, et hinc TriTiam prospicis, inde Thetin, Seu taa veridicae discunt responsa sorores,

Plaua saburbani qaa cabat unda freti ; 6 Seu placet Aeneae natrix, sea filia Solis,

Siye salatiferis candidas Anxar aqais; Mittimas , o reram felix tatela salasqae ,

Sospite qao gratum credimas esse loyem. Ta tantam accipias : ego te legisse patabo 10 Et tamidas Galla credalitate fraar.

.Matronae paeriqae Tirginesqae, Vobis pagina nostra dedicatar. Ta, qaem neauitiae procaciores Delectant nimiam salesqae nadi , 5 Lascivos lege qaattaor libellos ; Qaintas cam domino liber iocatar ; Qaem Germanicas ore non rabenti Goram Cecropia legat paella. ^

m.

Accolaiam nostrae Degis, Germanice, ripae, A famalis Histri qai tibi venit aqais,

Laetas et attouitas viso modo praeside mundi, Affatas comites dicitar esse saos;

EPIGRAMMATON LIB. V. 107

S^SoTS mea qaam fratristnelior, cni tam prope fas est Cernere^ tam longe quem colit ille deiim^^

IV.

Fetere mnlto Myrtale solet vino , Sedfallat nt nos, folia devorat lauri Menunqae canta fronde , non aqna miscet. Hanc tu mbentem prominentibns venis 5QTiotiens venire, Panle, videris contra; Dictt licebit ,^jrtale bibit lanrnm.^^

V. Sexte, Palatinae cnltor facnnde Minerrae,

Ingenio frneris qni propiore dei; ^^ tibi nascentes domini cognoscere cnras

Et secreta dncis pectora nosse licet : SSitlocns et nostris -aliqua tibi parte libellis,

Qna Pedo , qna Marsns qnaqne Gatallns erit. ^d Capitolini caelestia carmina belli Grande cotbnrnati pone Maronis opus*

VI.

Siiion est grare nec nimis molestnm, '^Qsae, Partbeninm rogate vestrnm: Sic te serior et beata qnondam S<I?o Caesare finiat senectns SEtais invidia favente felix, Sic Burms cito sentiat parentem : Admittas timidam brevemqne cbartam Intra limina sanctioris aevi. Nosti tempora tu lovis sereni, iOCom fnlget placido snoqne voltn, Quo nil snpplicibns solet negare. Non est quod metuas preces iniquas : Nunquam grandia nec molesta poscit Quae cedro decorata purpuraque i5Nigris pagina erevit umbilicis. Nec porrexeris ista, sed teneto

108 M. VAL. MARTIAUS

Sic tanqnam nihil offeras agasqne.

Si noTi dominnm novem sorornm, ,

Ultro pnrpurenm petet libellnm.

vn.

Qnaliter Assyrios renorant incendia iiidos,

Una decem qnotiens saecnla Tixit ayis, Taliter exnta est veterem noya Roma senecta^i

Et snmpsit voltns praesidis ipsa sui. lam precor oblitns nostrae, Yolcane, qnerelae

Parce: snmus Martis turba, sed et Veneris: Parce , pater : sic Lemniacis lasciva catenis

Ignoscat coninnx et patienter amet.

vm.

Edictum domini deiqne nostri, Qno snbsellia certiora finnt Et pnros eqnes ordines recepit, Dum landat modo Phasis in theatro, 5Phasis pnrpnreis ruber lacernis, Et iactat tnmido superbns ore : ,,Tandem commodins liQet sedere , Nunc est reddita dignitas equestris; Tnrba non premimnr, nec inqninamnr:^^ lOHaec et talia dum refert snpinns, nias pnrpnreas et arrogantes lussit surgere Leitns lacernas.

IX.

Langnebam: sed tn comitatus protinns ad me Venisti centum , Symmache , discipulis.

Centum me tetigere manns aquilone gelatae : Non habui febrem , Symmache, nunc habeo.

X.

Esse qnid hoc dicam , Tivis qnod fama negatnr

Et sua quod rarus tempora lector amat? Hi sunt invidiae nltnirnm, Regnle, mores,

EPIGRAMMATON LIB. V. 109

Praeferat antiquos semper nt illa noyis. 5 Sic yeterem ingrati Pompei quaerimns umbram ,' Sic laudant Catuli yilia templa senes. »

Ennius est lectus salro tibi, lioma, Marone

£t sua riserunt saecula Maeoniden : ^ Rara coronato plausere theatra Menandro , 10 Norat Nasonem sola Corinna suum. Yos tamen, o nostri ne festinate libelli: Si post fata renit gloria, noii prop^ro.

XI.

Sardonychas, zmaragdos, adamantas, iaspidas uno Yersat in articulo Stella , Seyere , meus.

Multas in digitis, plures in carmine gemmas Inyenies: indeesthaec, puto, culta manus.

XII.

Quod nutantia fronte perticata Gestat pondera Masthlion superbus , Aut grandis Ninusomnibus lacertis Septem quod pueros leyat yel octo, 5Res non difficilis mihi yidetur, Uno cum digito yel hoc , yel illo , Portet Stella meus decem puellas.

XIII.

Sam, fateor, semperque fui, CaUistrate, pauper,

Sed non obscurus, nec male notus eques, Sed toto legor orbe frequens et dicitur „Hic est,"

Quodque cinis paucis , hoc mihi yita dedit. 5At tua centenis incumbunt tecta columnis

Et libertinas arca flagellat opes, Hagnaque Niliacae seryit tibi gleba Syenes ,

Tondet et innumeros GaUica Parma greges. Hoc ego tuque sumus: sed quod sum, non potes esse: 10 Tu quod es, e populo quilibet esse potest.

110 M.VAL.MARTIALIS

XIV.

Sedere primo solitns in gradn sempcr Tnnc , cum liceret occupare , Nanneins , Bis excitatus terqne transtnlit castra, Et inter ipsas paene tertins sellas 5Post Gaiumque Lncinmqne consedit. IUinc^cucuIIo prospicit caput tectus Oculoque Indos spectat indecens nno. Et hinc miser deiectns in viam transit, Snbsellioque semifultus extremo 10 Et male receptus altero genu iactat, Eqniti sedere Leitoque se stare.

XV.

Qnintns nostrornm liber est, Angnste, iocornm, Et qneritnr laesus carmine nemo meo ,

Gaudet lionorato sed mnltns nomine lector, Cui yictura meo muiiere fama datnr. 5„Quid tamen haec prosnnt qnamvis Tcnerantia multc Non prosint sane, me tamen istaiUYant.

XVI.

Seria cum possim, qi^od delectantia malo

Scribere , tu causa es , lector amice , mihi , Qni legis et tota cantas mea carmina Roma:

Sed nescis, qnanti stet mihi talis amor. 5Nam si falciferi defendere templa Tonantis

Sollicitisque yelim vendere verba reis , Plnrimus Hispanas mittet mihi nanta metretas

Et fiet vario sordidns aere sinns. At nunc conviva est comissatorqne libellns, 10 Et tantum gratis pagina nostra placet. Sed non et veteres contenti laude fuernnt,

Cum minimum vati munus Alexis erat. ,,Belle^^ inquis „dixti: iuvat, et laudabimns nsqne.'

Disslmulas ? facies me , pnto , causidicnm:

EPIGRAMMATON LIB. V. 111

xvn.

Dnm proavos atarosqne refers et nomfna magna, Dnm tibi noster eqnes sordida conditio est,

Dnm te posse negas nisi lato, Gellia, davo Nubere, nupsisti, Gellia, cistifero.

XVffl.

Quod tibi Decembri mense, quo volant mappae

Gracilesque ligulae cereique chartaeque

Et acuta senibus testa cum Damascenis,

Praeter libellos vernulas nihil misi, SFortasse avarus videar aut inliumanus.

Odi dolosas munerum et malas artes.

Imitantnr hamos dona. Namque quis nescit,

Ayidum rorato decipi scarum musco?

Qnotiens amico diviti nihil donat, lOO Quintiane , liberalis est pauper.

XK.

Si qua fides veris, praeferri, maxime Caesar ,

Temporibus possunt saecula nuUa tuis. Qaando magis dignos licuit spectare triumphos?

Quando Palatini plus meruere dei? SPoIchrior et maior quo sub duce Martia Roma?

Sub qno libertas principe tanta fuit ? fist tamen hoc vitium , sed non leve , sit licet unum ,

Quod colit ingratas pauper amicitias. Qais largitur opes veteri fidoque sodali , iO Aut qucm prosequitur non alienus eques? . Satumdiciae lignlam misisse selibrae

Flammarisve togae scripula tota decem liQxuria est , tumidique vocant haec munera reges :

Qai crepet anreolos , forsitan nnus erit. laQoatenus hi non sunt, esto tu, Caesar, amicus:

NoIIa ducis virtus dulcior esse potest. lam dadum tacito rides, Germauice^naso:

Utile qnod nobis, do tibi consilium.

/

112 M. VAL. MARTIAUS

XX.

Si tecam mihi, care Martialis, Securis liceat frui diebns, Si disponere tempas otiosnm Et verae pariter vacare vitae : 5Nec nos atria, nec domos potentom, Nec lites tetricas fonimqne triste Nossemns , nec imagines snperbas ; Sed gestatio, fabnlae, libeUi, Campns, porticns, nmbra, virgo, thermae, lOHaec essent loca semper, hi labores. Nnnc vivit necnter sibi bonosqne Soles effngere.atqne abire sentit, Qni nobis perennt et impntantnr. Qnisqnam vivere cnm sciat, moratnrl

XXI.

Qnintum pro Decimo, pro Crasso, Regnle, Macr Antc salutabat rhetor ApoUodotns.

Nnnc ntrnmque sno resalutat nomine. Qnantom Cnra laborqne potest ! Scripserat, et dididt.

XXII.

Mane domi-nisi te volni merniqne videre,

Sint mihi, Panle, tnae longins Esqniliae. Sed Tiburtinae sum proximus accola pilae ,

Qna videt antiqnnm rnstica Flora lovem : 5AIta Snbnrani vincenda est semita clivi

Et nunqnam sicco sordida saxa ^adn, Yixqne datur longas mulorum rumpere mandras

Quaequc trahi multo marmora fune videi. Illud adhuc gravius, quod te post mille labores, 10 Paule , ncgat lasso ianitor esse domi. Exitus hic operis vani togulaeqne madentis:

Vix tanti Paulum mane videre fuit. Semper inhumanos habet officiosns amicoi:

Rex, nisi dormieris, non potes esse meni.

BPIGRAMMATON LEB. V. 113

xxm.

Herbaram faeras indutus, Basse, colores,

lura theatralis dam silaere loci. Qaae postqaam placidi censoris cara renasci

lassif et Oceanam certior audit eqaes, &Nou nisi vel cocco madida vel marice tincta Veste nites et te sic dare verba patas. Qnadringcntoram nallae sant , Basse , laccrnae , .Aut meus ante omnes Cordus haberet equum.

XXIV.

Hermes Martia saeculi voluptas,

Hermes omnibus eruditus armis,

Hermes et gladiator et magister,

Hermes turba sui tremorque ludi , SHermes, quem timet I^elius, sed anum,

Hermes , cui cadit Advolans , sed uui ,

Hermes vincere nec ferire doctus ,

Hermes suppositicios sibi ipse ,

Hermes divitiae locariorum , lOHermes cara laborque ludiarum ,

Hermes belligera superbus hasta,

Hermes aequoreo minax tridente,

Hermes casside languida timendus, Hermes gloria Martis universi , laHermes omnia solus et ter unus.

XXV.

))Qnadringenta tibi non sunt, Chaerestrate : surge,

Leitus ecce venit: st! fuge, curre, late." EG^nis, io, i^evocat discedentemque reducit?

Ecquis , io , largas pandit amicus opes ? ^^nein chartis famaeque damus populisque loquendum ?

Qais Stygios non volt totus adire lacus? Hoc, rogo, non melius, quam rubro pulpita nimbo

Spargere et eifuso permaduisse croco ? Quam non sensuro dare quadringenta caballo , Mart. S

114 BL VAL. MARTIALIS

10 Aarens nt Scorpi nasns nbiqne micet? O frnstra locuples , o dissimalator amici, Haec legis et laadas? Qaae tibi fama perltl

XXVI.

Qaod alplia dixi, Corde, paenalatomm Te naper, aliqaa cam iocarer in cliarta, Si forte bilem movit liic tibi versas, Dicas licebit beta me togatoram.

xxvn.

Ingeniam stadiamqae tibi moresqae gennsqae Santeqaitis, fateor: cetera plebis habes.

6Bis septena tibi non sunt sabsellia tanti, Ut sedeas viso pallidas Oceano.

xxvni.

Ut bene loquatar sentiatqae Mamercas, Efficere nullis , Aule, raoribus possis: Pietate fratres Curtios licet Tincas, Quiete Nervas, comitate Rusones, SProbitate Macros, aequitate Mauricos, Oratione Regulos, iocis Paulos: ^ Robiginosis cancta dentibus rodit. Hominem malignum forsan esse tu credas: Ego esse miscrum credo , cui placet nemo.

XXIX.

Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis, ^Formosus septem, Marce, diebus eris.^^

Si non derides , si yerum , lux mea , narras , Edisti nunquam , Gellia, tu leporem.

XXX.

Varro, Sophoclco non infitiande cothurno, Nec minus in Calabra suspiciende lyra,

EPIGRAMMATON LEB. V. 115

Differ opns y nec te facundi scena Catnlli

Detineat, cnltis ant elegia comis; iSed lege famoso non aspernanda Decembri

Carmina, mittnntur quae tibi mense suo. Commodius nisi forte tibi potiusque videtur,

Saturnalicias perdere, Yarro, nuces.

XXXI.

Aspice , quam placidis insultet turba iuvencis

Et sua quam facilis pondera taurus amet. Cofnibus hic pendet summis , vagus ille per armos ^

Currit et in toto ventilat arma bove. KAtferitas immota riget: non esset harena

Tutior et poterant fallere plana magis. Nec trepidant gestns , sed de discrimine palmae

Securus puer est, sollicitumque pecus.

f

XXXII.

Qnadrantem Crispus tabulis, Faustine, supremis Non dedit uxori. „Cui dedit ergo?" Sibi.

XXXffl.

Carpere causidicus fertur mea carmiua: quis sit, Nescio : si sciero , vae tibi , causidice.

XXXIV.

Hanc tibi, Fronto pater, genetrix Flaccilla, puellam ^ Oscula commendo deliciasque meas , ^ Fimila ne nigras horrescat Erotion umbras Oraque Tartarei prodigiosa canis. ttpletura fuit sextae mpdo frigora brumae , Vixisset totidem ni minus illa dies.

' tam yeteres ludat lasciva patronos ' Bt nomen blaeso garriat ore meum. Ulia non rigiduscespes tegat ossa, nec illi, Terra, gravis fueris: non fuit illa tibi.

8* '

116 M. VAL. MARTIALIS

XXXV.

Dam sibi redire de Patrensibas fandis Dacena clamat coccinatas Eaclides Corinthioqac plara de sabarbano Longamqae pulchra stemma repetit a Leda 5Et suscitanti Leito relactatur: Equiti saperbo, noblli, lociipleti Cecidit repcnte magna de siua clavis. Nanquam, Fabulle, nequior fait clavis.

XXXVI.

Laudatas nostro quidam, Faustine, liBello Dissimulat, quasi nil debeat: imposaii.

XXXVII.

Fuella senibus dulcior mihi cygnis, Agna Galaesi mollior Phalantini, Concha Lucrini delicatior stagni , Cui nec lapillos praeferas Ery thraeos , 5 Nec modo polltum pecudis Indicae dentem Nivesque primas liliumque non tactum; Quae crine vicit Baetici ^regis veUus Rheniqne nodos aureamque nitellam; Fragravit ore, quod rosarium Paesti,

10 Quod Atticarum prima mella cerarum , Quod sncinorum rapta de manu gleba; Cui comparatns indecens erat pavus , Inamabilis sciurus et freqnens phoenix: Adhuc recenti tepet Erotion busto ,

15 Quam pessimorum lex amara fatornm Sexta peregit hieme, nec tamen tota, Nostros amores gaudinmque lususque. Et esse tristem me mens vetat Paetus , Pectusqiie pulsans pariter et comam vellens:

20„Deflere non te vernulae pudet mortem? Ego coniugem" inquit „extuli et tamen vivo , Notam^ superbam, nobilem, locupletem."

EPIGRAMMATON LIB. V. 117

Qnid esse nostro fortips potest Paeto ? Dacentiens accepit, et tamen viyit.

xxxvni.

Cdliodorns habet censnm — quis nescit? — eqnestrem,

Sexte; sed et fratrem Calliodorus habet. Qoadringenta secat , qui dicit gptccc ^sql^s :

Uoo credis eqno posse sedere daos? 5Qaid cnm fratre tibi, quid cum PoUuce molesto?

Non esset PoUux si tibi, Castor eras. Unns cum sitis , duo, Calliodore, sedetis. ^

Snrge: 0okoL7ci6^6v^ Calllodore, facis. Aut imitare genns Ledae — cum fratre sedere 10 Nonpotes — :alternis, Calliodore, sede.

XXXIX.

Sapremas tibi triciens in anno

Signanti tabulas , Charine , raisi

Hyblaeis madidas thymis placentas.

Defeci: miserere iam, Charine. SSigna rarius, aut semel fac illud,

Mentitur tua quod subinde tussis.

Excnssl loculosque sacculumque.

Groeso divitior licet fuissem ,

Iropauperior forem, Charine, lOSi conchem totiens meam comesses.

XL.

Pmxisti Venerem, colis, Artemidore, Minervam: Et miraris , opus^ displicuisse tuum ?

. . XLL

Spadone cum sis eviratior fluxo , Et concnbino moUior Celaenaeo , Qnem sectus nlulat matris entheae Gallus, Theatra loqneris et gradus et edicta, STrabeasque et Idus fibulasque censusque, Et pomicata pauperes manu monstras.

118 M. VAL. MARTIALIS

Scdere in equitam liceat an tibi scamnis, Yidebo, Didyme: non licet maritorum.

XLO.

Callidas effracta nnmmos fur auferet arca,

Prosternet patrios impia flamma lares: Debitor usuram pariter sortemque negabit,

Non reddet sterilis semina iacta seges: 5 Dispensatorem fallax spoliabit amica,

M ercibus extructas obruet unda ratei. Extra fortunam est, si quid donatur amids: ' Quas dederis, solas semper habebis opes.

XLffl.

Thais habet nigros, niyeos Laecania dentes. Qnae ratio est? Emptos haec habet, illa suos.

XLIV. Quid factum est, rogo, quid repente factumest, Ad cenam mihi, Dento, quod vocanti, — Quis credat? — quater ausus es negare? Sed nec respicis et fugis sequentem , 5 Quem thcrmis modo quaerere et theatris Et conclavibus omnibus solebas. Sic cst, captus es unctiore mensa Et maior rapuit canem culina. lam te, sed cito, cognitum et relictum lOCnm fastidierit popina dives, Antiquae renies ad ossa cenae.

XLV.

Dicis formosam, dicis te, Bassa, puellam. Istud quae non esrdicere, Bassa, solet.

XLVI.

Basia dum nolo nisi quae luctantia carpsi , £t placet ira mihi plus tua, quam facies,

Ut te saepe rogem, caedo, Diadumene, saepe: Consequor hoc, ut me nec timeas, uec ames.

EPIGRAMMATON LDB. V. 119

XLYH. Nonqnam fi^ cenasse domi Phllo iurat, et hoc estt Non cenat, qnotiens nemo YOcaTit eom.

XLVni.

Qoid non cogit amor? secuit nolente capillos

Encolpos domino , non prohibente tamen. Permisit fleTitque Padens : sic cessit habenis

Audaci qnestus de Phaethonte pater: 5Talis raptus Hylas, talis deprensus Achilles

Deposnit gaudens, matre dolente, comas. 8ed tn ne propera, breTibns nec crede capillis,

Tardaque pro tanto mnnere, barba, yeni.

XLIX.

Tidissem modoforte cnm sedentem

Solum te , Labiene , tres pntavi.

Calvae me nnmerns tuae fefellit:

Sont illinc tibi, snnt et hinc capilli, SQaales rel puerum decere possint.

Nadum est in medlo caput, nec ullus

bi longa pilns iprea notatur.

Hic error tibi profuit Decembri^

Tom, cnm prandia misit Imperator: lOCam panariolis tribus redisti.

Talem Geryonem fuisse credo.

Vites, censeo, porticum Philippi:

Si te Tiderit Hei^cules, peristi.

^L.

Ceno domi quotiens , nisite, Charopine, TOcaTi,

Protinus ingentes sunt inimicitiae, Meqae Telis stricto medium transfigere ferro,

8i nostrum sine te scis caluisse focum. sNec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

Improbius nihil est hac, Charopine, gula. Deiine iam nostram, precor^ obserTare culinam,

Atque aliquando meus det tibi Tcrba focus.

120 M. VAL. MARTLUJS

LL

Hic, quilibellis praegraTem gerit laeyam, Notariornm quem premit chorus levis , Qui codicillis liinc et inde prolatis •

Epistolisque commodat gravem-Toltum 5Similis Catoni TuUioque Brutoque, Exprimere, Rufe, fidiculae licet cogant, Ave Latinum, ;i;ar()£ non potest Graecum. Si fingere istud me putas, salutemus.

LIL Quae mihi praestiteris memini semperque tenebo.

Cur igitur taceo , Fostume? Tu loqueris. Incipio quotiens alicui tua dona referre , Protinus exclamat ,,Dixerat ipse mihi.^^ 5 Non belle quaedam faciunt duo : jsufficit unus Huic operi: si vis, ut loquar, ipse tace. Crede milii, quamvis ingentia, Posiume, dona Auctoris pereunt garrulitate sui.

Lm.

Colchida quid scribis , quid scribis , amice , - Thyeste Quo tibl vel Nioben , Basse , vel Andromachen T

Materia est, mllii crcde, tuis aptissima chartis Dcucalion, vcl si non placet hic, Phaethon.

LIV.

Extemporalis factus est meus rhetor: Calpurnium non scripsit, et salutavit.

LV.

Dic mihi, quem portas, volucrum regina? ,,Tonanteii Nulla manu quare fulmina gestat? 5,Amat."

Quo calet igne deus? ^Pucri." Car mitis aperto Rcspicis ore lovera? „De Ganymede loquor.''

LVI.

Cui tradas , Lupe , filium magistro , Quaeris sollicitas diu rogasque.

EPIGRAMMATON LEB. V. 121

Onmes grammaticosqne rhetorasqne .Devites, moneo: nihil sit illi -- 5Cruii libris Ciceronis ant Maronis.

Famae Tntilinm snae relinquas.

Si ?ersns facit, abdices poetam:

Artes discere vnlt pecnniosas ,

Fac discat citharoedus aut choranles. 10 Si dnri pner ingeni videtnr,

Praeconem facias vel architectnm.

Lvn.

Com Yoco te dominnm, noli tibi, Cinna, placere: Saepe etiam serrnm sic resalnto tnnm.

LVIII.

Craste Tictnmm,'cras dicis, Fostnme, semper.

Dic mihi cras istnd, Postnme, qnando Tenit? Qaamlonge est cras istud? nbi est? antnnde petendum?

Nnmqnid apnd Parthos Armeniosque latet? 6lam cras istud habet Priami tcI Nestoris aunos.

Cras istnd qnanti, dic mihi, possit emi? Cras TiTes : hodie iam Tivere , Postume , tardnm est :

lUesapit, qnisqnis, Postnme, Tixit heri.

LIX.

^od non argentum, auod^ non tibi mittimns anrum , Hoc facimus causa, ^tella diserte , tua.

^isqnis magna dedit, Tolnit sibi magna remitti; Fictilibus nostris exoneratus eris.

LX.

Allatres licet nsque nos et usque Et gannitibns improbis lacessas , Certnm est han^ tibi pernegare famam, Olim quam petis in meis libellis ^Qaaliscnnque legaris nt per orbem. Namte cnr aliquis sciat fnissc? IgnotnspereaS) miser, necesse est. -

122 M. VAL. MARTIALIS

Non deerant taraen hac in urbe forsan Unus vel duo tresve quattaorre, lOPellem rodere qui velint ctninam: Nos hac a scabie tenemus ungues.

LXI.

Crifiipulus iste quis est, uxori semper adhaeret

Qui, Mariane, tuae? crispulua iate quis eat? Nescio quid dominae teneram qui garrit in aiirem

Et sellam cubito dexteriore premit? 5Per caius digitos currit levis anulus omnes,

Crura gerit nullo qui violata pilo? Nil mihi respondes? ^Uxoris res agit^^ Inquis

,,Iste meae.^^ Sane certos et asper homo est, ' Procuratorem voltu qui praeferat ipso : 10 Acrior hoc Chius non erit Aufidius.

0 quam dignus eras alapis, Mariane, Latini:

Te successurum credo ego Panniculo. Res uxoris agit? res ullas crlspulus iste?

Res non uxoris, res agit iste tuas.

LXU.

/lure tuo nostris maneas licet, hospes, in hortii,

Si potes in nudo ponere membra solo , Aut si portatur tecum tibi magna supellex: Nam mea iam digitum sustidit hospitibua. 5NaIIa tegit fractos nec inanS culcita lectos, Putris et abrupta fascia reste iacet. Sit tamen hospitium nobis commune duobus: Emi hortos; plus est: instrue tu; minus est.

" LXIII.

,,Quid sentis^^ inquis „de nostris, Marce, libeUis?^ Sic me sollieitus, Pontice, saepe rogas.

Admiror, stupeo: nihil est perfectius iUis, Ipse tuo cedet Regulds ingenio. 59,Hoc sentis?^^ inquis ,,faciat tibi sic bene Caesary Sic Capitolinus luppiter.^^ Immo tibi.

EPI6RAMMAT0N LDJ. V. 123

LXIV.

Sextantes, Calligte, daos infande Falerni, Tu snper aestivas, AlGime,' solve nives.

Pingnescat nimio madidus mihi crinis amomo

Lassentarqae rosis tempora sutilibas. 6lam vicina iabent nos vivere Maasolea , Cam doceant, ipsos posse perire deos.

LXV.

Astra poloraqae dedit, qaamvis obstante noverca ,

Alcidae Nemees terror et Arcas aper >

Et castigatam Libycae ceroma palaestrae

Et gravis in Sicalo palvere tasas Eryx, SSflvaramqae tremor, tacita qui fraude solebat

Dacere nec rectas Cacus in antra boves. Ista tuae, Caesar, quota pars spectatur harenae?

Dat maiora novns praelia mane dies. Qaot graviora cadunt Nemeaeo pondera monstro ? 10 Qnot tua Maenalios collocat hasta sues,? Keddatur si pugna triplex pastorisr Hiberi,

Est tibi qui possit vincere Geryonem. Stepe licet Graiae nuraeretur belua Lernae ,

Improba Niliacis quid facit Hydra feris? ISPromeritis caelum tantis, Auguste, dederunt

Alcidae cito di , sed tibi sero dabunt»

LXVI.

Saepe salutatus nunquam prior ipse salutas : Sic eris aeternum, Pontiliane, Vale.

LXVIL ^

Hibemos peterent solito cum more recessus

Atthides , in nidis nna remansit avis. Deprendere nefas ad tempora verna reversae

Et profugam volucres diripuere suam. * 5Sero dedit poenas: discerpi noxia matcr

Debuerat , sed tunc , cum laceravit Ityn.

124 M. VAL. MARTIALIS

LXVffl.

Arctoa de gente comam tibi, Lesbia, misi, Ut scires , qnanto sit tna flaya magis.

LXIX.

Antoni Phario nil- obiectnre Pothino

Et leyias tabnla , quam Cicerone nocens : Quid gladium demens Romana stringis in ora? -

Hoc admisisset nec Catilina nefas. 5lmpius infando miles corrumpitur anro,

Et tantis opibus tox tacet una tibi. Quid prosunt sacrae pretiosa silentia lingnae?

Incipient omncs pro Cicerone loqui.

LXX. "

Infusum sibi nuper a patrono Plenum, Maxime, ccntiens Syriscus In sellariolis vagus popinis Circa balnea quattbor peregit. 5 0 quanta est gula, centiens comesse! Quanto maior adhuc , nec accubare !

LXXI.

Ilumida qua gelidas summittit Trebula valles Et viridis cancri mensibus^nlget ager,

Rura Cleonaeo nunquam temerata leone Et domus Aeolio semper amica Noto, 5Te, Faustine, vocant: longas his exige messes CoUibus ; hibernum iam tibi Tibur erit.

Lxxn.

Qui potuit Bacchi matrem dixisse tonantem , Ille potest Semelen dicere , Rufe , patrenr.

Lxxni.

Non donem tibi cur meos libellos Oranti totiens et exigenti ,

EPIGRAMMATON LIB. V. 125

Miraris, Theodore? Magna causa est: Dones tu mihi ne tuos libellos.

LXXIV.

Pompeios iuvenes Asia atque Europa , sed ipsum Terra tegit Libyae, si tamen ulla tegit.

Quid mirum toto si spargitur orbe? lacere Uno non poterat tanta ruina loco

. LXXV.

Quae legis causanupsit tibi Laelia, Quinte, Uxorem potes hanc dicere legitimam.

LXXVI.

Profecit poto Mithiftates saepe veneno ,

Toxica ne possent saeva nocere sibi. Tu quoque cayisti cenando tam male semper,

Ne posses unquam, *Cinna, perire fame.

Lxxvn.

Narratur belle quidam dixisse, Marulle, Qui te ferre oleum dixit in auricula.

LXXVffl.

Si tristi domicenio laboras ,

Torani, potes esurire mecum.

Non deerunt tibi, si soles tcqotcCvsiVj

Viles Cappadocae gravesque porri. 5Di?isis cybium latebit ovis, Ponetur digitis tenendus ustis Nigra coliculus virens patella , Algentem modo qui reliquit hortum : £t pultem niveam premens bot Alus , . iOEt pallens faba cum rubente lardo. Mensae munera si voles secundae , Marcentes tibi porrigentur uvae Et nomen pira quae ferunt Syrorum, Et quas docta Neapolis creavit ,

126 . M. VAL. BIARTIALIS

ISLento castaneae yapore tostae.

Yintlm tu facles bonnm bibendo.

Post haec omnia forte si movebit

Bacchus quam solet esuritionem,

Succurrent tibi nobiles olivae, 20Piceni modo quas tulere rami,

Et ferrens cicer et tepens lupinus.

Parva est cenula, — quisrpotest negare? —

Sed finges nihil audiesve fictum

Et Toltu placidus tuo recambes ; 25Nec crasstm dominus leget volumen,

Nec de Gadibus improbis puellae

Vibrabunt sine fine prurientes

Lascivos docili tremore lumb^;

Sed quod non grave sit nec iniacetum , 30Parvi tibia condyli sonabit.

Haec est cenula. Claudiam sequeris,

Quam nobis cupis esse tu priorem.

LXXIX.

Undeciens una surrexti, Zoile, cena, Et mutata tibi est syiithesis undeciens,

Sudor inhaereret madida ne veste retentus Et laxam tenuis laederet aura cutem. 5Quare ego non sudo, qui tecum, Zoile, ceno? Frigus enim magnum synthesis una facit.

LXXX.

Non totam mihi, si vacabit, horam,

Dones et licet imputes Severe ,

Dum nostras legis exigisque nugas.

^Durum est perdere ferias": rogamus, 5lacturam patiaris minc ferasque.

Quod si legeris ipse cum diserto ' — Sed numquid sumus improbi? — Secundo,

PIus multo tibi debiturus hic est,

Quam debet domiuo suo libellus. lONam securus erit, nec inquieta

EPIGRAMMATON LIB. V. 127

Lassi marmora Sisyphi yidebit, Qaem censoria cum meo Severo Docti lima momorderit Secundi.

LXXXI.

Semper pauper eris, si pauper es, Aemiliane. Dantur opes nulli nunc nisi divitibus.

Lxxxn.

Qddpromittebas milii milia, Gaure, ducenta, Si dare non poteras milia, Gaure, decem?

Anpotes et non vis? Rogo, non est turpius istud? I, tibi dispereas, Gaure: pusillus homo es.

LXXXIII.

Insequeris, fugio; fugis, insequor; haec mihi mens est: Velle tuum nolo , Dindyme , nolle volo.

LXXXIV.

lun tristis nucibus puer relictis

Clamoso revocatur a magistro ,

Etblando male proditus fritillo,

Arcana modo raptus e popina, &Aedilem rogat udus.aleator.

Satnraalia transiere tota,

Nec munuscula parva, nec minora

Hiaistimihi, Galla, quam solebas.

8ane sic abeat meus December.

Scis certe, puto, vestra iam venire iOSatarnalia, Martias Kalendas.

Tanc reddam tibi, GaUa, quod dedisf^

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATOIV

LIBERVI.

I.

Sextas mittitur hic tibi libeUas, In primis mihi care Martialis: Quem si terseris aure diligehti , Audebit minas anxias tremensqae Magnas Caesaris in manus yenire.

n.

Lusus erat sacrae conubia fallere tedae , . Lusus et immeritos execaisse mares. Utraque ta prohibes, Caesar, populisque fataris

Succurris , nasci quod sine fraude iubes. 5Nec spadoiam, nec moechus erit, tepraeside, quisqiu

At prius , 0 mores ! et spado moechas erat.

m.

Nascere Dardanio promissum nomen lulo , ' Yera deum suboles : nascere , magne puer ;

Cui pater aeteruas post saecula tradat habenas, Quique regas orbem cum seniore senex. 5lpsa tibi niyeo trahet aurea pollice fila Et totam Phrixi lulia nebit oyem.

IV.

Censor maxime principumque princeps , Cum tot iam tibi debeat triumplios^ Tot nascdntia templa, tot renata,

EPIGRAMMATON LIB, VI. 129

Totspectacola, tot deos, totarbes: . SPIas debet tibi Roma, quod padica est.

V.

Rastica mercatas moltis sam praedia nammis :

Mataa des centom, CaecQiane, rogo. NQmihi respondes? Tacitum te dicere credo

„Nou reddes:'^ ideo, Caeciliane, rogo.

VI.

Comoedi tres sant, sed amat taa Paula, Laperce, Quattuor: et xcoq^dv Paula TtgoacoTtov amat.

vn.

Mia lex popolis ex quo , Fanstine , renata est Atqae intrare domos iussa Pudicitia est,

Ant minus, aut certe non plus tricesima lux est, Et nabit decimo iam Telesilla viro.

5Qoie nubit totiens, non nubit: adultera lege est. Offendor moeclia simpliciore minus.

VIIL

Prtecones duo , quattuor tribuni , Septem caasidici, decem poetae Cdusdam modo nuptias petebant A quodam sene. Non moratus ille 6Prteconi dedit Eulogo puellam. Kc, namqoid fatue, Severe, fecit?

IX.

InPompeiano dormis, Laerlne, theatro: Et quereris, si te suscitat Oceanus?

X.

Piuca lovem nuper cum milia forte rogarem, „me dabit" dixit „qui mihi templa dedit."

Templa quidem dedit ille lovi, sed milia nobis Ndla dedit: pudet, ah, pauca rogasse lovem.

Mabt. 9

130 M. VAL. MARTIALIS

5 At quam oon tetricos, qaam nnlla nubilas ira, Quam placido nostras legerat ore preces! Talis supplicibus tribuit diademata Dacis

Et Capitolinas itque reditque yias. Dic precor, o nostri dic conscia virgo TonanUs, 10 Si negat hoc yoltu, quo solet ergo.dare? Sic ego: sic breviter poslta mihi Gorgone Pallas: „Quae nondum data sunt, stulte, negata putas?

XI.

Quod non sit Pylades hoc tempnre, non sit Oreste

Miraris? Pylades, Marce, bibebatidem, Nec melior panis turdusve dabatur Orestae ,

Sed par atque eadem cena duobus erat. 5Tu Lucrina voras, me pascit aquosa Peloris:

Non minus ingenua est et mihi, Marce, gula. Te Cadmea Tyros, me pinguis Gallia yestit:

Yis te purpureum, Marce, sagatus amem? Ut praestera Pyladen, aliquis mihi praestet Ore8t< 10 Hoc non fit verbis, Marce: ut ameris, ama.

xn.

lurat capillos esse, quos emit, suos FabuUa: uumquid, f Paule, peierat?

Xffl.

Quis te Phidiaco formatam, lulia^ caelo,

Vel quis Palladiae non putet artis opus? Candida non tacita respondet imagine lygdos

Et placido fulget vivus in ore liquor. 5Ludit Acidalio, sed non manus aspera, nodo,

Quem rapuit collo , parve Cupido , tuo. Ut Martis revocetur amor summique Tonantis,

A te luno petat ceston et ipsa Venus.

XIV.

Versus scribere posse te disertos Affirmas, Laberi: quid ergo nou vis?

EPIGRAMMATON LIB. VI. 131

Versns scribere qui potest disertos , Conscribat, Laberi: yiram putabo.

XV.

Dam Phaethontea formica vagatar in umbra,

Implicuit tenuem sucina gutta feram. 8ic modo quae f uerat vita contempta manente ,

Foneribus facta est nunc pretiosa suis.

XVI.

Tn qui pene viros terres et falce cinaedos ]

lagera sepositi pauca tuere soli. Sie taa non intrent vetuli pomaria fures ,

Sed puer et longis pulchra puella comis.

XVIL

Cimiam, Cinname, te iubes vocari. Nonesthic, rogo, Cinna, barbarismus? Ta 81 Furius ante dictus esses, Fnr ista ratione dicereris.

XVffl.

Sancta Salonini terris requiescit Hiberis Qna melior Stygias non videt umbra domos.

Sed lagere nefas: nam qui te ,~ Prisce, reliquit, Vint qua voluit vivere parte magis.

XIX.

Non de vi neque caede, nec veneno, Sed Us est mihi de tribus capellis. Ticini queror has abesse furto. Roc iudex sibi-postulat probari: 5Ta Cannas Mithridaticumque bellum Et periuria Punici furoris Et Sallas Mariosque Muciosque Bhgna voce sonas manuque tota. hm dic, Postume, de tribus capellis.

9*

132 M . VAL. MARTIALIS

XX.

Mutna te centam sestertia, Phoebe, rogaTi, Cum milii dixisscs ,,exigis ergo nihil?^^

Inquiris, dabitas, canctaris meque diebas

Teqae decem crucias: iam rogo, Phoebe, negi

XXI.

Perpetuam Stellae dum iungit lanthida yati

Laeta Venus, dixit „Plus dare non potui." Haec coram domina; sed nequius illud in aure: * „Tu ne quid pecces, exitlose, vide.

5Saepe ego lasciyom Martem furibunda cecidi, Legitimos esset cum vagus ante toros. Sed postquam meus est, nuUa me pellice laesit:

Tam frugi luno vellet liabere lovem." Dixit , et arcano percussit pectora loro. 10 Plaga iuvat: sed tu iam, dea, parce tuo.

xxn.

Quodnubis, Proculina, concubina,

£t moechum modo , nunc facis maritum ,

Ne lex Inlia te notare possit :

Non nubis, Proculina, sed fateris. •

XXIII.

Stare iubes nostrum semper tibi, Lesbia, peDem: Crede mihi, non est mentula, quod digitos.

Tu licet et manibus blandis et vocibus instes, Te contra facies imperiosa tua est.

XXIV.

Nil lascivius est Charisiano : Saturnalibus ambulat togatus.

XXV.

Marcelline , boni suboles sincera parentis , Horrida Parrhasio quem tenet ursa iugo,

EPIGRAMMATON LIB. VI. 133

nie yetns pro te patriusqne quid optet amicus, Acdpe et haec memori pectore vota tene :

SCiata sit ut virtus, nec te temerarius ardor In medios enses saeyaque tela ferat.

Bella Telint Martemque ferum rationis egentes, Tu potes et patris miles et esse ducis.

XXVI.

Periclitatur capite Sotades noster. Renm putatis esse Sotaden ? non est. Arrigere deslt posse Sotades : lingit.

xxvn.

Bifl Ticine Nepos — nam tu quoque proxfma Florae

hcolis et veteres tu quoque Ficelias — Esttibi, quae patria signatur imagine voltus,

Testis maternsce nata pudicitiae. 5Tq tamen annoso uimram ne parce Falerno ,

£t potius plenos aere relinque cados. Sitpia, sit locuples, sed potet filia mustum:

Amphora cum domina nunc nova fiat anus. Caecaba non solos vindemia nutriat orbos : 10 Possunt et patres vivere, crede mihi.

xxvm.

Libertus Melioris ille notus, Tota qui cecidit dolente Roma, Cari deliciae breves patrohi , Hoc sub marmore Glaucias humatus 5lancto Flaminiae iacet sepulcro : Castos moribus , integer pudore , Veloxingenio, decore felix. Bfs senis modo messibus peractis Vix unum puer applicabat annum. lOQoiflestalia, nil fleas, viator.

XXIX.

Non de plebe domus, nec avarae verna catastae, Sed domini sancto dignus amore puer,

134 M. YAL. IVURTIALIS

Munera cam posset nondam sentire patronl, Glaucia libertas iam Melioris erat. 5Moribas hoc formaeqae datom: qais blandior ill Aat qais Apollineo palclirior ore foit?

Immodicis, brevis est aetas et rara senectos. Qaidqoid amas, capias nonplacoisse nimif.

XXX.

Sex sestertia si statim dedisses , Cam dixti milii „Same, tolle, dono,^ Deberem tibi, Paete, pro dacentis. At nanc cam dederis diu moratus , 5Postseptem, puto, yel novem Kalendas, Vis dicam tibi veriora veris? Sex sestertia, Paete, perdidisti.

XXXI.

Uxorem, Charideme, tuam scis ipse sinisqae A medico futui: vis sine febre mori.

XXXU.

Cam dabitaret adhuc belli civilis Enyo

Forsitan et posset vincere moUis Otho, Damnavit multo statarum sanguine Martem £t fodit certa pectora tota manu. 5Sit Cato, dnm vivit, sane vel Caesare malor: Dam moritur, numquid maior Othone taiit

XXXffl.

Nil miserabilius, Matho, paedicone Sabello Yidisti, quo nil laetius ante fuit.

Furta, fugae, mortes servorum, incendia, lact Affligunt hominem, iam miser et fatuit.

XXXIV.

Basia da nobis , Diadumene , pressa. ,,Qaot^^ in(

Oceani fluctus me numerare iubes £t maris Aegaei sparsas per litora conchas

EPIGRAMMATON LIB. VI. 135

Et quae Cecropio monte vagantur apes , 5Qaaeqae sonant pleno vocesque manusqae theatro ,

Com popolas sabiti Caesaris ora videt Nolo qaot arguto dedit exorata CatuUo

Lesbia: paaca cupit, qui nomerare potest.

XXXV,

Septem clepsydras magna tibi voce petenti

Arbiter invitus , Caeciliane, dedit. At ta multa diu ducis vitreisque tepentem

Ampullis potas semisupinus aquam. 5Uttandem saties vocemque sitimque rogamus,

km de clepsydra, Caeciliane, bibas. ^

XXXVI.

Hentola tam magna est, quantus tibi, Papile, nasus, Ut possis , quotiens arrigis , olfacere.

XXXVII.

Secti podicis usque ad umbilicum NoIIas relliquias habet Charinus, £t prurit tamen usque ad umbilicum. 0 qnanta scabie miser laborat ! 5CQlam non habet, est tamen cinaedus.

xxxvra.

Aipicis, ut parvus, nec adhuc trieteride plena

Regulus auditum laudet et ipse patrem ? Haternosque slnus viso genitore relinquat

Et patrias laudes sentiat esse suas ? >Um clamor centumque viri densumque corona

Volgus et infanti lulia tecta placent Acris equi suboles magno sic pulvcre gaudet ,

Sic vitulus moUi praelia fronte cupit. Di, servate, precor, matri sua vota patrique,

Aadiat ot natum Regulus, illa duos.

136 M. VAL. MARTlAUS

XXXIX.

Pater ex Mamlla, Cinna, factns es septem

Non liberomm: namqne nec tnns quisqnam,

Nec est amici filinsve vicini,

Sed in grabatia tegetibusqae concepti 5Materna produnt capitibus suis furta.

Hic, qui retorto crinej\iaurus incedit,

Subolem fatetur esse se coci Sautrae.

At ille sima nare , turgidis labris , ' Ipsa est imago Pannychi palaestritae. lOPistoris esse tertium quis ignorat,

Quicunque lippum novit et videt Damam?

Quartus cinaeda fronte, candido voltu,

Ex concubino natus est tibi Lygdo : '

Percide si yis, filium: nefas non est. 15Hunc vero acuto capite et auribus longis,

Quae sic moventur, ut solent asellornm,

Quis morionis filium ncgat Cyrtae ?

Duae sbrores, illa nigra et haec rufa,

Croti choraulae vilicique sunt Carpi. 20lamque hibridarum grex tibi foret plenus,

Si spado Coresus Dindymusque non esset.

XL.

Femina praeferri potuit tibi nulla, Lycori: Praeferri Glycerae femina nuUa potest.

Haec erit hoc quod tu: tu non potes esse quod haec < Tempora quid faciunt! hanc volo, te volui.

XLL

Qui recitat lana fauces et colla revinctus, Hic se posse loqui, posse tacere negat.

XLH.

Etrusci nisi thermulis lavaris, niotus morieris, Oppiane.

EPIGRAMMATON LIB. VI. 137

Nnllae sic tibi blandientar nndae, Nec fontes Aponi rndes pnellis, 5Non moUis Sinnessa fervidique Flactns Fasseris ant snperbns Anxnr, Non Phoebi Tada principesqne Baiae. Nasqnam tam nitidnm yacat s^reunm: Lnxipsa est ibi longior, diesqne lONoHo tardins a loco recedit. Iflic Taygeti virent metalla £t certant vario decore saxa, Qaae Phryx et Libys altins cecidit; Siccos pingnis onyx anhelat aestns 15Et flamma tenni calent ophitae. Sitas si placeant tibi Laconnm , ^ u^

Contentns potes arido vapore Crada Virgine Marciave mergi ; ;

Qaae tam candida , tam serena lacet , 90Dt nnUas ibi snspiceris nndas :

Et credas vacnam nitere lygdon. j

Non attendis, et anre me snpina lam dndnm qnasi negligenter andis. , ''

Dlotas morieris, Oppiane.

XLin.

Kam tibi felices indnlgent, Castrice, Baiae

Canaqne snlphnreis nympha natatnr aqnis , He Nomentani confirmant otia rnris

Et casa ingeribns non onerosa snis. ^Roc mihi Baiani soles moUisque Lncrinns ,

Hoc mihi snnt vestrae, Castrice, divitiae. Qoondam landatas quocnnqne libebat ad undas

Cnrrere, nec longas pertimuisse vias, Nanc nrbis vicina invant facilesqne recessns , 10 Et satis est, pigro si licet esse mihi.

XLIV.

Festive credis te, Calliodore, iocari Et solnm mnlto permadnisse sale.

138 M. VAL. MARTIALIS

Omnibns arrides, dicterift dicis in omnes; Sic te conviTam posse placere putas. 5 At si ego non belle, sed vcre dixero qniddam, Nemo propinabit, Calliodore, tibi.

XLV.

Lusistis, satis est: lascivi nnbite cnnni: Permissa est nobis nou nisi casta Venna.

Haec est casta Veuns? nnbit Laetorla Lygdo: Tnrpior nxor erit, qnam modo moecha fnit.

XLVI.

Vapnlat assidne veneti qnadriga flageUo , Nec cnrrit: maguam rem, Gatiane, facis.

XLVIL

Nympha, mei Stellae qnae fonte domestica pnro

Laberis et domini gemmea tecta snbis, Sive Nnmae coninnx Triviae te misit ab antris,

Sive Camenarnm de grege nona veuis: SExolyit Totis hac se tibi virgine porca

Marcns, furtivam qnod bibit aeger aqnam. Tn contenta meo iam crimine gandia fontis

Da secnra tni: sit mihi saua sitis.

XLVin.

Qnod tam grande sophos clamat tibi tnrba togata, Non tn, Pomponi, cena diserta tna est.

XLIX.

Non snm de fragili dolatns nlmo , Nec qnae stat rigida snpina vena, De ligno mihi qnolibet colnmna est, Sed viva generata de cnpressn : 5 Qnae nec saecnla centiens peracta , Nec longae cariem timet senectae. Hanc tn, qnisqnis e», o malns, timeto. Nam si vel minimos mann rapaci

EPIGRAMMATON LIB. VI. 139

Hoc de palmitc laeseris racemos, lONascetur, licet hoc velis negare, Inserta tibi ficns a cnpressu.

Cam coleret pnros pauper Telesinus amicos,

Errabat gelida sordidns in tognla. Obscenos ex quo coepit curare cinaedos,

Argentum , mensas ^ praedia solus emit. SYisfieri dives, Bithynice, conscius esto.

Nfl tibi vel minimum basia pura dabunt.

LI.

Qnod conyivaris sine me tam saepe , Luperce ,

Inveni, noceam qua ratione tibi. Irascor, licet usque voces mittasque rogesque.

9,Qttid facies?^^ inquis. Quidfaciam? veniam.

LIl.

IIoc iacet in tumulo raptus puerilibus annis Pantagathus , domini cura dolorque sui , Vix tangente vagos ferro resecare capillos ^ Doctus et hirsutas excoluisse genas. ^SisIicet, ut debes, tellus, placata levisque , Art^cis levior non potes esse manu.

LIII.

Lotns nobiscum est, hilaris cenavit, et idem Inventus mane est mortuus Andragoras.

Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris? In somnis medicum viderat Hermocraten.

LIV.

Tantos et tantas si dicere Sextilianum, Aule^ vetes , iunget vix tria verba miser.

j^Qnid sibi vuIt?^Mnquis. Dicam, quid suspicer Tantos et tautas Sextilianus amat.

ireue: ^

140 M. VAL. MARTIALIS

/

LV.

Qaod semper casiaque cinnamoque Et nido niger alitis saperbae Fragras plombea Nicerotiana, Rides nos, Coracine, nil olentes: 5Malo, quam bene olere, nil olere.

LVI.

Qaod tibi crura rigent setis et pectora Tillis, Yerba patas famae te , CHiarideme , dare ?

Extirpa, mihi crede, pilos de corpore toto

Teqae pilare taas testificare nates. 5,,Qaae ratio est?^^ inqais; scis maltos dicere molta Fac paedicarite, Gliarideme, patent.

LVIL

Mentiris fictojs angaento, Fhoebe, capillos Et tegitar pictis sordida calva comis.

Tonsorem capiti non est adhibere necesse: Radere te melias spongia, Phoebe, potest.

Lvm.

Cerncre Farrhasios dam te iavat , Aale , triones

Cominas et Getici sidcra ferre poli, 0 qaam paene tibi Stygias ego raptas ad andas

Elysiae vidi nabila fusca plagae ! 5 Qaamvis lassa taos qaaerebant lamina Toltas

Atqae erat in gelido plarimas ore Fadens. Si railii lanificae dacant non palla sorores

Stamina nec surdos vox habet ista deos , Sospite me sospes Latias reveheris ad arbes 10 Et referes pili praemia claras eqaes.

LIX.

Et dolet et qaeritar sibi non contingere lErigas ,

Fropter sexcentas Baccara gaasapinas , Optat et obscaras laces ventosqae nivesqae,

EPIGRAMMATON LIB. VI. 141

Odit et hibernos , si tepnere , dies. 5Qiiid fecere mali nostrae tibi, saeve, lacernae,

Tollere de scapulis quas levis aurapotest? Quanto simplicius, quanto est hnmanius illud, Mense vel Augusto sumere gausapinas?

LX.

Rem factamPompuUus hab^, Faustine: legetur

£t nomen toto sparget in orbe suum. Sic leve flavorum valeat genus Usiporum,

Quisquis et Ausonium non amat imperium. Sbigeniosa tamen Pompulli scripta feruntur>

Sed famae non est hoc, mihi crede, satis. Quam multi tineas pascunt blattasque diserti ,

Et redimunt soli carmina docta coci! Nescio quid plus est, quod donat saecula chartis: 10 Victurus Genium debet habere liber.

LXI.

Laudat, amat, cantat nostros mca Roma libellos, Meque sinus omnis, me manas omnis habet.

Ecce rubet quidam, pallet, stupet, oscitat, odit. Hoc volo : nunc nobis carmina nostra placent.

LXU. Amisit pater unicum Salanus : Cessas mittere munera, Oppiane? Heu, crudele nefas malaeque Parcae! Cuius volturis hoc erit cadaver?

LXin. Scis te captari, scis hunc qui captat, avarum,

Et scis qui captat, quid, Mariane, velit. Ta tamen hunc tabulis heredem, stulte, supremis

Scribis et esse tuo vis , furiose , loco. ^))Manera magna tamen misit.^^ Sed misit in hamo \

Et piscatorem piscis amare potest? Hicine deflebit vero tua fata dolore? Sicupis, ut ploret, des, Mariane, nihil.

142 M. VAL. MARTIALIS

LXIV.

Cum sis nec rigida Fabiornm gente creatns, Nec qnalem Curio , dnra prandia portat aranti , Hirsata peperit deprensa sub ilice coniunx : Sed patris ad speculura tonsi matrisqne togatae 5Filias et possit sponsam te sponsa rocare: Fmendare meos, quos novit fama, libellos Et tibi permittis felices carpere nugas : Has, inquam, nugas, quibus aurem advertere totam Non aspernantur proceres urbisque forique,

10 Quas et perpetui dignantur scrinia Sili Et repetit totiens facundo Regulus ore, Quique videt propius magni certamina Circl Laudat Aventinae vicinus Sura Dianae. Ipse etiam tanto dominus sub pondere rerum

15 Non dedignatur bis terque revolvere Caesar. Sed tibi plus mentis , tibi cor limante Minerva Acrins.et tenues finxerunt pectus Athenae. Ne valeam, si non multo sapit altius illud, Quod cum panticibus laxis et cum pede grandi

20 Et rubro pulmone vetus nasisque timendum Omnia crudelis lanius per compita portat. Audes praeterea, quos nuUus noverit, in me Scribere versiculos miseras et perdere chartas. At si quid nostrae tibi bilis inusserit ardor,

25 Vivet et haerebit totaque legetur in urbe, Stigmata nec vafra delebit Cinnamus arte. Sed miserere tui , rabido nec perditns ore Fumantem nasura vivi temptaveris ursi. ^

Sit placidus licet et lambat digitosque manusque ,

30 Si dolor et bilis, si iusta coegerit ira, Ursus erit : vacua dcntes in pelle fatiges Et tacitam quaeras, quam possis rodere, carnem.

LXV.

„Hexametris epigramma facis^^ scio dicere Tuccani. Tncca^ soletfieri, denique, Tucca, licet.

EPIGRAMMATON LIB. VI. 143

^Sed tamen hoc longum est." Solet hoc quoqae, Tucca, licetque : Si breviora probas , disticha sola legas. 5Conveniat nobis, ut fas epigrammata louga Sit transire tibi, scribere, Tucca, mihi.

LXVI.

Famae non nimiumbonae puellam^ Quales in media sedent Subura, Vendebat modo praeco Gellianus. Parvo cum pretio diu licerent, 5Dum puram cupit approbare cunctis, Attraxit prope se manu negantem £t bis terquc quaterque basiavit. Quid profecerit osculo, requiris? Sescentos modo qui dabat, negavit.

Lxvn.

Cnr tantum eun^chos habeat tua Caelia, quaeris, Pannyche ? vult futui Caelia , nec parere.

LXVIII.

Flete nefas vestrum , sed toto flete Lucrino ,

Naides, et luctus sentiat ipsa Thetis. Inter Baianas raptus puer occidit undas

Eutychusille, tuum, Castrice, dulce latus. 5Hic tibi curarum socius blandumque levamen,

Hic amor , hic nostri vatis Alexis erat. Numquid te vitreis nudum lasciva sub undis

Vidit et Alcidae nympha remjlsit Hylan? An dea femineum iam negligit Hermaphroditum 10 Amplexu teneri sollicitata viri? Quidquid id est, subitae quaecunque est causa rapinae,

Sit, precor, et tellus mitis et unda tibi.

LXIX.

Non miror, quod potat aquam tua Bassa, CatuIIe: Miror, quod Bassi fllia potat aquam.^

144 M. VAL. MARTIALIS

LXX.

Sexagesima, Marciane, messis

Acta est et, puto, iam secnnda Cottae^

Nec se taedia lectnli calentis

Expertam meminit die vel nuo. 5 Ostendit digitnm , sed impndicum ,

Alconti Dasioque Symmachoque.

At nostri bene computentur anni

Et quantum tetricae tulere febres,

Aut languor gravis, aut mali dolores, 10 A rita meliore separentur:

Infantes sumus, et senes videmur.

Aetatem Priamique Nestorisque

Longam qui putat esse, Marciane,

Multum decipiturque falliturque. 15Non est vivere, sed valere vita est.

LXXI.

Edere lascivos ad Baetica crusmata gestus

Et Gaditanis ludere docta modis, Tendere quae tremulum Pelian Hecubaeque maritum

Posset ad Hectoreos sollicitare rogos , 6 Urit et excruciat dominum Telethusa priorem : '

Yendidit ancillam , nunc redimit dominam.

LXXII.

Fur notae nimium rapacitatis Compilare Cilix volebat hortum , Ingenti sed erat, FabuUe, in horto Praeter marmoreum nihil Priapum. 5Dum non volt vacua manu redire, Ipsum,surripuit Cilix Priapum.

LXXIII.

Non rudis indocta fecit me falce colonus :

Dispensatoris nobile cernis opus. Nam Caeretani cultor notissimus agri

EPIGRAMMATON LIB. VL 145

Hos Hilarus colles et iuga laeta tenet. 5 Aspice , qaam certo videar non ligneus ore Nec devota focis inguinis arma geram, Sed mihi perpetua nunquam moritura cupresso

Phidiaca rigeat mentula digna manu. Vicini , moneo , sanctum celebrate Priapum 10 £t bis septenis parcite iugeribus.

LXXIV.

Medio recumbit imus ille qui lecto , Calvam trifilem semitactus unguento ,' Foditque tonsis ora laxa lentiscis , Mentitur , Aesculane : non habet dentes.

LXXV.

Cum mittis turdumve mihi quadramve placentae, Sive femur leporis, sive quid his simile est,

Buccellas misisse tuas te, Pontia, dicis.

Has ego non mittam, Pontia, sed nec edam.

LXXVI.

nie sacri lateris custos Martisque togati,

Credita cui summi castra fuere ducis, Hic situs est Fuscus. Licet hoc, Fortnna, fateri,

Non timet hostiles iam lapis iste minas. 5 Grande iugum domita Dacus cervice recepit

£t famulum victrix possidet umbra nemus.

LXXVII.

Cum sis tam pauper, quam nec miserabilis Iros,

Tam iuvenis, quam nec Parthenopaens erat; Tam fortis, quam nec, cum vinceret, Artemidorus,

Quid te Cappadocum sex onns esse iuvat? 6Rideris multoque magis traduceris, Afer,

Quam nudus medio si spatiere foro. Non aliter monstratur Atlas cum compareginno

Quaeque vehit similem belua nigra Libyn. Invidiosa tibi quam sit lectica , requiris ? 10 Non debes ferri mortuus hexaphoro. Mart. \0

146 M. VAL. MARTIALIS

LXXVIII.

Potor nobilis, Aule, lumine uno Lnscus iPhryx erat alteroque lippus. Huic Heras medicus „Bibas caveto: Vinum si biberis, nihil videbis." SRidens Pfiryx oculo „Valebis" inquit. Misceri sibi protinus deunces, Sed crebros iubet. Exitum requiris? Vinum Phryx, oculus bibit veuenum.

LXXIX.

Tristis es et felix; sciat hoc Fortuna caveto: Ingratum dicet te , Lupe , si scierit.

LXXX.

Ut nova dona tibi, Caesar , Nilotka tellus

Miserat hibernas ambitiosa rosas , Navita derisit Pharios Memphiticus hortos,

Urbis nt intravit limina prima tuae. 5 Tantus veris honos et odorae gratia Florae ,

Tantaque Paestani gloria ruris erat. Sic quacunque vagus gressumque oculosque ferebat,

Tonsilibus sertis omne rubebat iter. At tu Romanae iussus iam cedere brumae , 10 Mitte tuas messes , accipe, Nile, rosas.

LXXXI.

Iratus tanquam populo , Charideme, lavaris:

Inguina sic toto subluis in solio. Nec caput hic veUem sic te, Charideme, lavare;

Et caput, ecce, lavas: inguina malo laves.

LXXXII.

Quidam me modo, Rufe, diligenter Inspectum, velnt emptor aut lanista, Cum voltu digitoque subnotasset,

EPIGRAMMATON LIB. VI. 147

,,Tune es , tune" ait „ille Martialis , 5 Cuius nequitias iocosque novit, Aurem qui modo non habet Boeotam?" Subrisi modice, levique nutu Me quem dixerat esse non negavi. „Cur ergo" inquit ,,habes malas lacernas ?" lORespondi, quia sum malus poeta. Hoc ne saepius accidat poetae, Mittas j Rufe , mijii bonas lacernas.

LXXXIII.

Quantum soUicito fortuna parentis Etruscp,

Tantum, summe ducum, debet uterque tibi. Nam tu missa tua revocasti fulmina dextra :

Hos cuperem mores ignibus esse lovis. 5Sit tua, sit summo, Caesar, natura Tonanti:

Utetur toto fulmine rara manus. Muneris hoc utrumque tui testatur Etruscus,

Esse quod et comiti contigit et reduci.

LXXXIV.

Octaphoro sanus portatur, Avite, Philippus. Hunc tu si sanum credis , Avite , furis.

LXXXV.

Editur en sextus sine te mihi, Rufe Camoni,

Nec te lectorem sperat, amice , liber. Impia Cappadocum tellus et numine laevo Visa tibi cineres reddit et ossa patri. 5Funde tuo lacrimas, orbata Bononia, Rufo, £t resonet tota planctus in Aemilia. Heu qualis pietas, heu quam brevis occidit aetas!

Viderat Alphei praemia quinta modo. Pectore tu memori nostros evolvere lusus^ 10 Tu solitus totos, Rufe, tenere iocbs, Accipe cum fletu maesti breve carmen amici Atque haec absentis tura fuisse pnta.

10*

148 M. VAL. MARTIALIS

LXXXVL Setinam dominaeque nives densique trientes,

Qaando ego vos medieo non prohibente bibam ? Stukus et ingratus nec taiito munere dignus , Qui maTolt heres divitis esse Midae. 5Possideat Libycas messes Hermumque Tagomque, Et potet caldam, qui mihi livet, aquam.

Lxxxvn.

Di tibi dent et tu, Caesar, quaecunque mereris: Di mihi dent et tn, quae volo, si merni.

LXXXVffl.

Mane saluta?i vero te nomine casu, Nec dixi dominum , Caeciliane , meum.

Quanti libertas constet mihi tanta, requiris? Centum quadrantes abstulit illa mihi.

LXXXIX.

Cum peteret seram media iam nocte matellam

Arguto madidus poUice Panaretus, Spoletina data est, sed quam siccaverat ipse,

Nec fuerat soli tota lagona satis. 5 llle fide summa testae sua vina remensus

Reddidit oenophori pondera plena sui. Miraris , quantum biberat , cepisse lagonam ?

Desine mirari, Rufe: merum biberat.

XC.

Moechum Gellia non habet nisi unum. Turpe est : hoc magis , uxor est duorum.

XCI. Sancta ducis summi prohibet censura vetttqne Moechari. Gaude, Zoile, non futuis.

xcn.

Caelatus tibi cum sit, Anniane, Serpens in patera, Myronos artcs, Vaticana bibis : bibis venenum.

EPIGRAMMATON LIB. VII. 149

XCIII. Tam male Thais olet, quam non fnllonis avari

Testa vetus, media sed modo fracta via, Non ab amore recens hlrcus, non ora leonis, Non detracta cani transtiberina cutis ; 5Pullus abortivo nec cum putrescit in ovo, Amphora corrupto nec vitiata garo. Yirus ut hoc alio fallax permutet odore, Deposita quotieiis balnea veste petit: Psilothro viret aut acida latet oblita creta, 10 Aut tegitur pingui terque quaterque faba. Cum bene se tutam per fraudes mille putavit , Omnia cura fetit, Thaida Thais olet.

XCIV.

Ponuntur semper chrysendeta Calpetiano Sive foris , seu cum cenat in urbe domi.

Sic etiam in stabulo semper, sic cenat in agro. Non habet ergo aliud ? Non habet immo suum.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATON

LIBER VU.

.1.

Accipe belligerae crudum thoraca Minervae, Ipsa Medusaeae qucm timet ira comae.

Dum vacat, haec, Caesar, poterit lorica vocari: Pectore cum sacro sederit^ aegis erit.

IL Invia Sarmaticis domini lorica sagittis £t Martis Getico tergore fida magiflr)

140 M. VAL. MARTIALIS

LV.

Qaod semper casiaque cinnanioque Et nido niger alitis superbae Fragras plumbea Nicerotiana , Rides nos, Coracine, nil olentes: 5Malo, quam bene olere, nil olere.

LVI.

Quod tibi crura rigent setis et pectora Tillis, Verba putas famae te , Charideme, dare? Extirpa, mihi crede, pilos de corpore toto Teque pilare tuas testificare nates. 5,,Quae ratio est?^^ inquis; scis multos dicere multa. Fac paedicari te, Charideme, putent.

LVU.

Mentiris fictojs unguento, Fhoebe, capillos Et tegitur pictis sordida calva comis.

Tonsorem capiti non est adhibere necesse: Radere te melius spongia, Phoebe, potest.

LVIII.

Cernere Parrhasios dum te iuvat , Aule , triones

Cominus et Getici sidera ferre poli, 0 quam paene tibi Stygias ego raptus ad undas

Elysiae vidi nubila fusca plagae! 5Quamvis lassa tuos quaerebant lumina Toltus

Atque erat in gelido plurimus ore Pudens. Si mihi lanificae ducunt non pulla sorores

Stamina nec surdos tox habet ista deos , Sospite me sospes Latias reveheris ad urbes 10 Et referes pili praemia clarus eques.

LIX.

Et dolet et queritur sibi non cbntingere frigus ,

Propter sexcentas Baccara gausapinas , Optat et obscuras luces ventosque niyesque,

EPIGRAMMATON LIB. VI. 141

Odit et hibernos , si tcpuere , dies. 5Qmd fecere mali nostrae tibi, saeve, lacernae, Tollere de scapnlis quas levis aura potest? Quanto simplicius, quanto est humanius illud, Mense vel Augusto sumere gausapinas?

LX.

Rem factam PompuUus hab^t, Faustine: legetur

Et nomen toto sparget in orbe suum. Sic leve flavorum yaleat genus Usiporum,

Quisquis et Ausonium non amat imperium. 5lngeniosa tamen PompuIIi scripta feruntur>

Sed famae non est hoc, mihi crede, satis. Quam multi tineas pascunt blattasque diserti,

Et redimunt soli carmina docta cocil Nescio quid plus est, quod donat saecula chartis: 10 Victurus Genium debet habere liber.

LXI.

Laudat, amat, cantat nostros mca Roma libellos, Meque sinus omnis, me manus omnis habet.

Ecce rubet quidam, pallet, stupet, oscitat, odit. Hoc volo : nunc nobis carmina nostra placent.

LXU.

Amisit pater unicum Salauus : Cessas mittere munera, Oppiane? Heu, crudele nefas malaeque Parcae! Guius volturis hoc erit cadaver?

Lxin.

Scis te captari, scis hunc qui captat, avarum,

Et scis quicaptat, quid, Mariane, velit. Tu tamen hunc tabulis heredem, stulte, supremis

Scribis et esse tuo vis , furiose , loco. 5 „Munera magna tamen misit.^^ Sed' misit in hamo \

Et piscatorem piscis amare potest? Hicine deflcbit vero tua fata dolore?

Si cupis, ut ploret, des, Mariane^ nihiL.

152 M. VAL. MARTIALIS

Uxor moecha tibi est: hoc ad te pertinet, Ole. Poscit iam dotem filia grandis: et hoe. 15Dicere qnindeciens poteram, qnod pertinet ad te: Sed quid agas, ad me pertinet, Ole, nihil.

XI.

Cogis me calamo manuqne nostra ' Emendare meos, Pudens, libellos. O qnam me nimium probas amasque, Qui Tis archetypas habere nugas 1

XIL

Sic me fronte legat dominus, Faustine, serena

Excipiatque meos, qua solet aure, iocos, Ut mea nec iuste quos odit, pagina laesit,

Et mihi de nullo fama rubTore placet. 5Quid prodest, cupiant cum quidam nostra viderl,

Si qua Lycambeo sanguine tela madcnt? Yipereumque Tomant nostro sub nomine virus,

Qui Phoebi radios ferre diemque negant? Ludimus innocui : scis hoc bene : iuro potentis 10 Per genium Famae Castaliumque gregem Perque tuas aures, magni mihi numinis instar,

Lector, inhumana liber ab invidia.

XUI.

Dum Tiburtinis albescere solibus audit Antiqui dentis fusca Lycoris ebur,

Venit in Herculeos coUes. Quid Tiburis alti Aura valet! Parvo tempore nigra redit

XIV.

Accidit infandum nostrae scelus, Aule, puellae:

Amisit lusus deliciasque suas; Non quales teneri ploravit amica Catulli

Lesbia, nequitiis passeris orba sui, 5Vel Stellae cantata meo quas flevit lanthis,

Cuias in Elysio nigra columba Tolat.

EPIGRAMMATON LIB. Vn. 153

Luz mea non capitur nngis neqne moribns istis,

Nec dominae pectns talia damna movent: Bis senos pnernm numerantem perdjdit annos, 10 Mentnla cni nondum sesquipedalis erat.

XV-

Quis puer Iiic nitidis absistit lanthidps undis Et fugitat dominam Naida? nnmqtid Hylas?

O beue, quod silva colitur Tiryntliius ista Et quod amatrices tam prope servat aquas! 5Securus licet hos fontes, Argynne, ministres: Nil facient Nymphae : ne velit ipse, cave.

XVI.

Aera domi non sunt, superest hoc, Regule, solum, Ut tua vendamus munera: numquid emis?

XVII.

Rnris bibliotheca delicati ,

Vicinam videt undc lector nrbem ,

Inter carmina sanctiora si quis

Lascivae fuerit locus Thaliae , 5H0S nido licct inseras vel imo ,

Septem quos tibi misimus libellos

Anctoris calamo sui notatos : 1

Haec illis pretium facit litura.

At tu munere delicata parvo , 10 Quae cantaberis orbe nota toto , ' Pignus pectoris hoc mei tuere,

luli bibliotheca Martialis.

xvm.

Cnm tibi sit facies, de qua nec femina possit Dicere, cnm corpus nulla litura notet,

Cnr te tara rarus cupiat repetatqne fututor,

Miraris ? Vitium est non leve , Galla , tibi. SAccessi quotiens ad opus mixtisque movetnr Ingiiinibus cunnns, non tacet, ipsa tacea.

146 M. VAL. MARTIALIS

LXXVIII.

Potor nobiliS) Aule, lamine uno Lnscns iPhryx erat alteroqne lippns. Huic Heras medicns ,,Bibas caveto: Vinum si biberis, nihil Tidebis." 5Ridens Pfiryx oculo „Valebis" inquit. Misceri sibi protinus deunces , Sed crebros iubet. Exitum requiris? Vinum Phryx, oculus bibit venenum.

LXXIX.

Tristis es et felix; sciat hoc Fortuna caveto: Ingratum dicet te , Lupe , si scierit.

LXXX.

Ut nova dona tibi, Caesar, Nilotica tellus

Miserat hibernas ambitiosa rosas, Navita derisit Pharios Memphiticus hortos ,

Urbis ut intravit limina prima tuae. 5Tantus veris honos et odorae gratia Florae,

Tantaque Paestani gloria ruris erat. Sic quacunque vagus gressumque oculosque ferebat,

Tonsilibus sertis omne rubebat iter. At tu Romanae iussus iam cedere brumae, 10 Mitte tuas messes , accipe, Nile, rosas.

LXXXI.

Iratus tanquam populo, Charideme, lavaris:

Inguina sic toto subluis in solio. Nec caput hic vellem sic te, Charideme, lavare;

Et caput, ecce, lavas: inguina malo laves.

LXXXII.

Quidam me modo, Rufe, diligenter Inspectum, velut emptor aut lanista, Cum voltu digitoque subnotasset,

EPIGRAMMATONLIB. VI. 147

„Tune es , tune" ait „ille Martialis , 5Cuius nequitias iocosque novit, Aurem qui modo non habet Boeotam ?" Subrisi modice, levique nutu Me quem dixerat esse non negavi. „Cur ergo" inquit „habes malas lacernas?" lORespondi, quia sum malus poeta. Hoc ne saepius accidat poetae , Mittas , Rufe , mi]ii bonas lacernas.

Lxxxin.

Quantum soUicito fortuna parentis Etruscp,

Tantum, summe ducum, debet uterque tibi. Nam tu missa tua revocasti fulmina dextra :

Hos cuperem mores ignibus esse lovis. 5Sit tua, sit summo, Caesar, natura Tonanti:

Utetur toto fulmine rara manus. Muneris hoc utrumque tui testatur Etruscus,

Esse quod et comiti contigit et reduci.

LXXXIV.

Octaphoro sanus portatur, Avite, Philippus. Hunc tu si sanum credis , Avite , furis.

LXXXV.

Editur en sextus sine te mihi, Rufe Camoni,

Nec te lectorem sperat, amice , liber. Impia Cappadocum tellus et numine laeyo

Visa tibi cineres reddit et ossa patri. 5Funde tuo lacrimas, orbata Bononia, Rufo,

Et resonet tota planctus in Aemilia. Heu qualis pietas, heu quam brevis occidit aetas!

Viderat Alphei praemia quinta modo. Pectore tu memori uostros evolvere lusus^ 10 Tu solitus totos, Rufe, tenere iocos, Accipe cum fletu nmesti breve carmen amici

Atque haec absentis tura fuisse pata.

156 - M. VAL. MARHALIS

Infantt melimela dato fatnasqiie mariscas: Nam mihi, qaae noyit pangere, Clila sapit.

XXVL

ApoUinarem conveni memn, Scazon, Et si Tacabit, ne molestus accedas, IIoc qnaleciinqae, cuiiis aliqua pars ipse est, Dabis: hoc facetae carmen imboant aares. Si te receptom fronte videris tota, Noto rogabis at farore sastentet. Qaanto mearam, scis, amore nagaram Flagret: nec ipse plas amare te possam. Contra raalignos esse si Toles tatas, lOApoIIinirem conTeniraeom, Scason.

xxm

TW*te glaftiis iper popnlator et ilice raolta

lara piW'^ Ael«Ite Hm^ secanda ferae, ^«Mi «KHK ItttnTii sfdMdmi cospide Dexter,

1Va<4a iaret Mstris ittTidlasa fods. ^«^KiMW^maM wadidi Iteto ud*re pettates -

VtiMCTet e< evrm fi^su c«lun iago. Ss>i <v»iti»$ i^a^^NrtMi flp«n$ ronsvraet acemni

\«M <t ^rytijM ralxte Fderma giro. \J( ^iS^mdimit r^liNRS^ wetinr te Mn capit ignls, V^ Oi«#ic**i#wr if<r: t®» es«ri«.

XWlll $sv IMNrtjgtMe <m«ttt tAii sOt^ Diine

V\ «Kj^^tKf^ v%ir«ia !»efe tedire Mmos, Vv l^v%««si;KHisiiM6wti»^ Fi»ce, trapetis Wn^ sH ^im^^ «te«t iMa mosta lacus ; A^V <!^ f«i><^wr% siir te poiatia laadent

^Vm^ ^ ^:<«inE)inm flnriraa palma fores: VHi«* *w* («^htliM^ fit«e«tit tibi parva December,

IS\*$tsS *^Hi thrm^ <|t»» legis, anre iocos, xx^H^v ^*^ ^ynrtirat res est haec ardua." Sed tu l<^ V«<mI liW \iI$ diri% dicere, Fusce, potes.

EPIGRAMMATON LIB. VII. 157

XXIX.

Thestyle, Victoris tormentnm dnlce Voconi,

Quo nemo est tota notior urbe puer, Sic etiam positis formosus amere capillis

£t placeat vati nulla puella tuo ; 5Paulisper domini doctos sepone libellos,

Carmina Victori dum lego parva tuo. Et Maecenati Maro cum cantaret Alcxin ,

Nota tamen Marsi fusca Melaenis erat.

XXX.

DasParthis, das Germanis, das, Caelia, Dacis,

Nec Cilicum spernis Cappadocumque toros; Et tibi de Pliaria Memphiticus urbe fututor

Navigat, a rubris et niger Indus aquis; 5Nec recutitorum fugis inguina Indaeorum,

Nec te Sarmatico transit Alanus equo. Qua ratione facis, cum sis Romana puella,

Quod Romana tibi mentula nulla pla<iet?

XXXI.

Raucae chortis aves et ova matrum Et flavas medio vapore Chias, Et fetum querulae rudem capellae, Nec iam frigoribus pares olivas, 5 Et canum gelidis olus pruinis De nostro tibi missa rur€ credis? , O quam, Regule, diligenter erras! Nil nostri, nisi me, ferunt agelli. Quidquid vilicus Umber aut Calenus, lOAut Tusci tibi Tusculive mittunt, Aut rus marmore tertio notatum , Id tota mihi nascitur Subura.

XXXII.

Attice , f acundae reuovas qui nomina gentis Nec sinis ingentem conticuisse domnm,

ir)(i

;.nial.

.i.ua tendis,

t..-iu rapis,

.iK Virgiiiis undas, , tt? calet. '.> irea tcrvet,

r?, pi^ritia est.

^ 1 . ojleeus autem *.. . rnna. nive: .. ..s :>ertundis amictu? ^ ■. . ,ilceus cccc perit.

>v •ore, . I v^iirinus . . rcquiris? . V Norone peius? .- >v'«»nianis? . -<.ce, de nialignis, *4.i.i.ur ore: . ;oii(ue nostri ,.* >oi-onianasV'^ Ni.u«fis cinaedi.

\\\V.

n^id tibl servus aluta * :Jis tota foveris aquis. .V idccani, Laecania, servus ...> vUlc pondus habct, • .»iosc|UC scncsquc lavantur. ucuiula vera tuiV

EPIGRAMMATON LIB. m 159

Ecquid femineos sequeris, matrona, recessns, Secretusque tua, cunne, lavaris aqua?

XXXVI.

Cum pluvias madidumqae lovem perferre negaret

£t rudis hibernis villa nataret aquis, Plurima, quae posset subitos ^ffaudere nimbos/

Munerlbus venit tegula missa tuis. 5Horridus, ecce, sonat Boreaestridore December:

Stella, tegis villam, non tegis agricolam.

XXXVII.

Nosti mortiferum quaestoris, Castrice, signum?

Est operae pretium distere theta novum. Exprimeret quotiens rorantem frigore nasum,

Letalem iuguli iusserat esse notam. STurpis ab inviso pendebat stiria naso,

Cum flaret media fauce December atrox. Collegae tenuere manus. Qaid plurtf requiris?

Emungi misero , Castrice, non licuit.

XXXVIII.

Tantus es et talis nostri, Polypheme, Severi,

Ut te mirari possit et ipse Cyclops. Sed nec Scylla minor. Quod si fera monstra duorum

lunxeris, alterius fiet uterque timor.

XXXIX.

Discursus varios vagumque mane Et fastus et ave potentiorum Cum perferre patique iam negaret, Coepit fingere Caelius podagram. 5Quam dam volt nimis approbare veram Et sanas linit obligatque plantas Inceditque gradu laborioso , — Quantum cara potest et ars doloria! — • Desit fingere Caelius podagram.

160 M. VAL. MARTIALIS

XL.

Hic iacet Hle senex , Augnsta notu» in aula ,

Peetore non humili passus utrumque deum ; Natorum pietas sanctis quem coniugis ^umbris

Miscuit : Elysium possidet ambo nemus. 6 Occidit illa prior viridi fraudata iuventa :

Hic prope ter senas vixit Olympiadas. Sed festinatis raptum tibi credidit annis,

Aspexit lacrimas quisquis, Etrusce, tuas.

XLI.

Cosmicos esse tibi, Semproni Tucca, vide^is: Cosmica, ^emproni, tam mala, quun bona timt

XLII.

Muneribus cupiat si quis contendere tecum , -

Audeat liic etiam , Castrice , carminibus. Nos tenues in utroque sumus vincique parati: Inde sopor nobis et placet alta quies. 5Tam mala cur igitur dederim tibi carmina, qitaedl Alcinoo nullum poma dedisse putas ?

XLIU.

Primum est, ut praestes, si quid te, Cinna, ragab niud deinde sequens, ut cito, Cinna, negea. '

Diligo praestantem; non odi, Cinna, neganteni: Sed tu nec praestas , nec cito , Cinna , negaa. -

XLIV. V

Maximus ille tuus, Ovidi, Caesonius hic e«t, ..'

Cuius adhuc voltum vivida cera tenet r.''.; '

Hunc Nero damnavit: sedtu damnare Neronevir-^ Ausur es et profugi, non tua, fata seqnL ^)c 6Aequora per Scyllae magnus comes exulisiatl, J Qui modo nolueras consulis ire comes. i ;•

Si victura meis mandantur nomina chartia £t fas est cineri me superesse meo : ■

EPIGRAMMATON LIB. VII. 161

Andiet hoc praesens Tentnraqne tnrba, fnisse 10 nii te,' Senecae qnod fnit ille sno.

XLV.

Facnndi Senecae potens amicns, Caro projdmns ant prior Sereno, Hic est Maximns ille, qnem freqnenti Felix littera pagina salntat. 5Hnnc tn per Sicnlas secntns nndas, Onnllis, Ovidi, tacende lingnis , Sprevisti domini fnrentis iras. Iffiretnr Pyladen sniim vetnstas, Haesit qni comes exnli parentis. lOQois discrimina comparet dnornm? Haesisti comes exnli Neronis.

XLVI.

' Commendare tnum dnm vis milii carmine manus

Maeonioqne cnpis doctins ore loqni, Excmcias mnltis pariter me teqne diebns,

£t tna de nostro, Prisce, TliaUa tacet. 5 DlTitibns poteris musas elegosqne sonantes

Mittere: panperibns mnnera, Prisce, dato.

' XLVil.

Doctomm Licini celeberrime Snra virornm,

Cnins prisca graves lingna rednxit avos, Redderis, hen, qnanto fatornm mnnere! nobis,

Gustata Letlies paene remissns aqna. 5Perdiderant iam Tota metum secnraqne flebat

Tristitia et lacrimis iamqne peractns eras. Non tnlit invidiam taciti regnator Averni

Et raptas fatis reddidit ipse colns. Scis igitnr, qnantas homiunm mors falsa qnerellas 10 Moverit, et frneris posteritate tna. Yive velnt rapto fugitivaqne gaudia carpe :

Perdiderit nnllnm vita reversa diem. Mart. 11

162 M. VAL. MARTIALIS

XLVin.

Cam mensas habeat fere trecentas, Pro mensis habet Annins ministros: Transcurrnnt gabatae Tolantqne lances. Has Tobis epnlas habete, lauti: 5N0S oifendimnr ambnlante cena.

XLIX.

Parva sabarbani manascula mittimas horti : Faacibas ovatais, poma, Severe, golae.

L.

Fons dominae, regina loci, qno gandet lanthis,

Gloria conspicuae deliciumque domus, Cum tua tot niveis ornetur ripa ministris

Et Ganymedeo luceat unda choro : SQuid facit Alcides silva sacratus in ista?

Tam yicina tibi cur tenet antra deus? Numquid Nympliarum notos observat amores,

Tam multi pariter ne rapiantur Hylae?

LL

Mercari nostras si te piget, Urbice, nugas

Et lasciva tamen carmina nosse libet, Pompeium quaeres — et nosti forsitan — Auctiun ;

Lfltoris prima Martis in acde sedet: 6lure madens yarioque togae limatus in usu,

Non lector meus hic, Urbice, sed liber est. Sictenet absentes nostros cantatque libellos,

Ut pereat chartis littera nulla meis. Denique, si yellet, poterat scripsisse yideri ; 10 Sed famae mavolt ille fayere meae.

Hunc licet a decima — neque enim satis ante yacabit -

SoIIicites, capiet cenula parya duos. Ille leget, bibe tu: noles licet, ille sonabit:

Et cum 9,lam satis est^^ dixeris, ille leget

EPIGRAMMATON LIB. VII. 163

LII.

Gratiim est, qnod Celeri nostros legis, Aucte, libellos, Si tamen et Celcrem quod legis, Aucte, iuvat.

IUe meas gentes et Celtas rexit Hiberos ,

Nec fuit in nostro certior orbe fides. 5Maior me tanto reyerentia tarbat, et aures Non auditoris , iadicis esse pato.

Lin.

Omnia misisti mihi Satnrnalibas , Umber ,

Manera, contolerant qnae tibi quinqae dies, Bis senos triplices et dentiscalpia septem :

. His comes accessit spongia, mappa, calix, 5 Semodiusqne fabae cum vimine Picenarum , Et Laletanae nigra lagona sapae ; Parvaque cum canis venerunt cottana prunis

Et Libycae fici pondere testa gravis. Vix puto triginta nummorum tota faisse 10 Munera, quae grandes octo tulere Syri. Quanto commodius nuUo milii ferre labore Argenti potuit pondera quinque puer !

LIV.

Semper mane mihi de me tua somnia narras,

Quae moveant animum sollicitentque meum. lam prior ad faecem , sed et haec vindemia venit ,

Exorat noctes dum mihi saga tuas. 5 Consumpsi salsasque molas et turis acervos ,

Decrevere greges , dum cadit agna frequens ; Non porcus, non chortis aves, non ova supersuut.

Aut vigila aut dormi, Nasidiene, tibi.

LV.

. NuUi munera, Chreste, si remittis, Nec nobis dederis Temiserisque : Credam te satis esse liberalera. Sed si reddis Apicio Lupoque

164 M. VAL. MARTIALIS

5Et Gallo Titioqne Caesioqae, Linges non mihi, — nam proba et pnsilla est, — Sed quae de Solymis venit pernstis Damnatam modo mentulam tribatis.

LVL

Astra polnmqne pia percepsti mente, Rabiri, Parrhasiam mira qai struis arte domam.

Fhidiaeo si digna loyi dare templa parabit, Has petet a nostro Fisa Tonante manus.

LVII.

Castora de FoIIace Gabinia fecit Achillan : Fyxagathos faerat, nanc erit Hippodamus.

LVIII.

lam sex aat septem napsisti , Galla , cinaedis ,

Dam Goma te nimiam pexaqae barba iavat. Deinde experta latas madidoqae simillima loro

Ingaina nec lassa stare coacta mana, 5Deseris imbelles thalaraos moUemqae maritam

Rarsas et in similes decidis asqae toros. Qaaere allquem Curios semper Fabiosque loqaenten!

Hirsuium et dura rusticitate trucem. Invenies: sed habet tristis quoque turba cinaedos: 10 Difficile est vero nubere, Galla, viro.

LIX.

Non cenat sine apro noster, Tite, Caecilianus. Bellum convivam Caecilianus habet.

LX.

Tarpeiae venerande rector aulae, Quem salvo duce credimus Tonantem, Cum votis sibi quisque te fatiget £t poscat dare, quae dei potestis: 5NiI pro me mihi, luppiter, petenti

EPIGKAMMATON LIB. VII. 165

Ne succensueris velut superbo. Te pro Caesare debeo rogare: Pro me debeo. Caesarem rogare.

LXI.

Abstulerat totam temerarius institor urbem

Inque suo nullum limine limen erat. lussisti tenues, Germaniee, crescere vicos,

Et modo quae fuerat semita, facta via est. 5Nulla catenatis pila est praeclncta lagonis,

Nec praetor medio cogitur ire luto ; Stringitur in densa nec caeca novacula turba ,

Occupat aut totas nigra popina vias. Tonsor, copo, cocus, lanius sua limina servant. 10 Nunc Roma est, nuper magna taberna foit.

LXH

Reclusis foribus grandes percidis , Amille , Et te deprendi, cum facis ista, cupis,

Ne quid liberti narrent servique paterni Et niger obliqua garrulitate cliens. 5Non paedicari sc qtki testatur, Amille, Ulud saepe facit, quod sine teste facit.

LXIII.

Perpetui nunquam moritura volumina Sili

Qui legis et Latia carmina digna toga, Plcrios tautnm vati placuisse recessus

Credis et Aoniae Bacchica serta comae? 5Sacra cothuruati non attigit ainte Maronis,

Implevit magni quam Ciceronis opus. Ilunc miratur adhuc^ centum gravis hasta yirorum ,

Hunc loquitur grato plurimus ore cliens. Postquam bis senis ingentem fascibus annum 10 Rexerat, asserto qui sacer orbe fuit, Emeritos Musis et Phoebo tradidit annos,

Proque suo celebrat nunc Helicona foro.

166 M. YAL. MARTIAUS

LXIV.

Qai tonsor tota f aeras notissimas urbe ,

Et post hoc dominae manere factas eqaes , Sicanias arbes Aetnaeaqae regna petisti,

Cinname, cam fageres tristia iara fori. 5Qaa nanc arte graves tolerabis inatilis annos?

Qaid facit infelix et fagitiva qaies? Non rhetor, non grammaticas ladiye magister,

Non Cynicas, non ta Stoicas esse potes, Vendere nec vocem Slcolis plaasumque theatrts:. 10 Qaod superest, iterum, Cinname, tonsor eris.

LXV.

Lis tc bis decimae namerantem frigora brumae Conterit unatribus, Gargiliane, foris.

Ah miser et demens ! viginti litigat annis Qaisquam, cui vinci, Gargiliane, licet?

LXVI.

Heredem Fabius Labienum ex asse reliquit: PIus meruisse tamen se Labienus ait.

LXVII.

Paedicat pueros tribas Philaenis £t tentigine saevior mariti Undenas vorat in die puellas. Harpasto quoque subligata ludit 5Et flavescit haphe, gravesque draucis Halteras f acili rotat lacerto , Et putri lutulenta de palaestra Uncti verbere vapulat magistri : Nec cenat prius aut recumbit ante, lOQuam septem vomuit meros deunces; Ad quos fas sibi tunc putat reverti, Cum coliphia sedecim comedit. Post haec omnia cum libidinatur, Non fellat — putat hoc parum virile -— ,

EPIGRAMMATON LIB. VH. 167

16 Sed plane medias vorat puellas. Di mcntein tibi dent tuam , Philaeni , Cannum lingere quae putas virile.

Lxvm.

Commendare meas, Instanti Rufe, Camenas Parce precor socero : seria forsan amat.

Quod si lascivos admittit et iile libellos , Haec ego vel Curio Fabricioque legam.

LXIX.

Haec est illa tibi promissa Theophila, Cani,

Cuius Cecropia pectora voce madent. Hanc sibi iure petat magni senis Atticus hortus,

Nec minus esse suam Stoica turba velit. 5Vivet opus quodcunque per has emiseris aures;

Tam non femineum, nec populare sapit. Non tna Pantaenis nimium se praeferat illi,

Quamvis Pierio sit bene nota choro. Carmina fingentem Sappho laudavit amatrix: 10 Castior haec , ct non doctior illa foit.

LXX.

Ipsarum tribadum tribas, Philaeni, Recte, quam futuis, vocas amicam.

LXXI.

Ficosa est uxor, ficosus et ipse maritus,

Filia ficosa est et gener atque nepos, Nec dispensator nec vilicus ulcere tnrpi,

Nec rigidus fossor , sed nec arator eget. 6Cum sint ficosi pariter iuvenesque senesque,

Res mira est, ficos non habet unus ager.

Lxxn.

Gratus sic tibi, Paule, sit December, Nec vani triplices brevesque mappae , ^ec turis veniant leves selibrae,

168 ' M. VAL. MARllALIS

Sed lances ferat et scyphos avomm 5Ant grandis reus aut potens amicus,

Seu qnod te potius iuvat capitque.

Sic vincas Noviumque Publiumqne

Mandris et vitreo latrone clnsos ;

Sic palmam tibi de trigone nudo lOUnctae det favor arbiter coronae,

Nec laudet Polybi magis sinistras:

Si quisquam mear dixerit malignns

Atro carmina quae madent veneno ,

Ut vocem mihi commodes patronam , # 15Et quantum poteris, sed usque, clames:

,,Non scripsit meus ista Martialis.'^

LXXIII

Esquiliis domus est, domus est tibi colle Dianae

£t tua patricius bulmina vicus habet: Hinc viduae Cybeles, illinc sacraria Yestac,

Inde novnm, veterem prospicis inde lovem.. 5Dic, ubi conveniam, dic, qua te parte requiram:

Quisquis ubique habitat, Maxime, nusquam habitat

LXXIV.

Cyllenes caeliqne decus, facunde minister,

Aurea cui torto virga dracone viret: Sic tibi lascivi non desit copia furti, ,Sive cupis Paphien , seu Ganymede cales ; 5Maternaeqne sacris ornentnr frondibns Idus

Et senior parca mole prematur avus : . Ilnnc sempcr Norbaua diem cum coniuge Carpo Laeta colat, primis quo coiere toris. Hic pius antistes sophiae sua dona ministrat, 10 Hic te ture vocat , fidus et ipse lovi.

LiXV.

Vis futui gi^tis, cum sis dcformis anusque. Res perridicula est: vis dare, nec dare vis.

EPIGRAMMATON LJB. m 169

LXXVI.

' Qaod te diripiunt potentiores

Per conTivia , porticus , theatra , *

Et tecum, quotiens ita ineidisti ,

Gestari iuvat et iuvat lavari : 5 Nolito nimium tibi placere.

Delectas, PhiIomuse,snon amaris.

LXXVIL

Exigis, utnostros donemtibi, Tucca, libellos. Non f aciam : nam vis vendere ^ uon legere.

Lxxvin.

Cum Saxetani ponatur cauda lacerti *

Et, bene si cenas, conchis inuncta tibi:

Sumen, aprum, leporem, boletos, ostrea, mullos Mittis: habes nec cor, Papile, nec genium.

LXXIX.

PotaTi modo consulare vinum. Quaeris , qnam vetus atque liberale ? Ipso consule conditum : sed ipse , Qui ponebat, erat, Severe, consul.

LXXX.

. Quatenus Odrysios iam pax Romana triones

Temperat et tetricae conticuere tubae, HuncMarcellino poteris, Faustine, libellum

Mittere: iam chartis, iam vacat ille iocis. 5 Sed si parva tui munuscula quaeris amici

Commendare, ferat carmina nostra puer: Non qualis Geticae satiatus lacte iuvencae

Sarmatica gelido ludit in amne rota , Sed Mitylenaei roseus mangonis ephebus, 10 Vel non caesus adhue matre iubente Lacon. At tibi captivo famulus mittetur ab Histro,

Qui Tiburtinas pascere possit oves.

170 M. VAL. MARTIAUS .

LXXXI.

^Triginta toto mala snnt epigrammata libro.^^ Si totidem bona simt,sLaase, bonus liber est.

Lxxxn.

Menophili penem tam grandis fibnla vestit,

Ut sit Gomoedis omnibas una satis. Hunc ego credideram — nam saepe lavamur in unum •

Sollicitum Toci parcere , Flacce, suae: 5Dam ludit media populo spectante palaestra,

Delapsa est misero fibula : verpus erat. "^

LXXXIII.

Eutrapelus tonsor dum circuit ora Luperci Expingitque genas, altera barba subit.

LXXXIV.

' Dum mea Caecilio formatur imago Secundo Spirat et arguta picta tabella manu , I, liber^ ad Geticam Peuceu Histrumque iacentem : Haec loca perdomitis gentibus ille tenet. 5Parya dabis caro, sed dulcia dona, sodali: Certior in nostro carmine Toltus erit. Casibus hic nullis , nullis delebilis annis Vivet, Apelleum cum morietur opus.

LXXXV.

Quod non insulse scribis tetrasticha quaedam, Disticha quodbelle pauca, Sabelle, facis,

Laudo , nec admiror. Facile est epigrammata belle Scribere, sed librum scribere difficile est.

LXXXVI.

Ad natalicias dapes vocabar,

Essem cum tibi, Sexte, non amicus.

Quid factum est, rogo, quid repente factum est,

Post totpignora nostra, post tot annos

EPIGRAMMATON LIB. VH. 171

5Quod snm praeteritus vetas sodalis?

Sed Gausam scio. Nulla veDit a me

Hispani tibi libra pustulati, , Nee levis toga, nec rudes laceruae.

Non est sportula, quae negotiatur. lOPascis munera, Sexte, non amicos.

lam dices mihi ,,Vapulet vocator.^^

LXXXVII.

Si meus aurita gaudet lagalopece Flaccus ,

Si fruitur tristi Canius Aethiope ; Publius exiguae si flagrat amore catellae,

Si Cronius similem cercopithecon amat; 5 Delectat Marium si perniciosus ichneumon ,

Pica salutatrix si tibi , Lause , placet ; Si gelidum collo nectit Glaucilla dr^conem ,

Luscinio tumulum si Telesina dedit: Blanda Cnpidinei cur non amet ora Labycae , 10 Qui videt haec dominis monstra placere suis?

LXXXVDI.

Fertur habere meos, si vera est fama, libellos

In^er delicias pulchra Vienna suas. Me legit omnis ibi senior iuvenisque'puerque,

Et coram tetrico casta puella viro. 6Hoc ego maluerim, quam si mea carmina cantent

Qui Nilum cx ipso protinus ore bibunt ; Quam mens Hispano si me Tagus impleat anre

Pascat et Hybla meas, pascat Hymettos apes. Non nihil ergo sumus , uec blandae mnnere linguae 10 Decipimur: credamiam, puto, Lause,. tibi.

LXXXIX.

I, felix rosa, mollibusque sertis Nostri cinge comas Apollinaris. Quas tu nectere candidas, sed oliiii, Sic te semper amet Venus, memento.

172 M. VAL. MARTIAUS

XC.

lactat inaeqaalem Matho me fecisse libellamt Si Teram est, laadat carmina nostra Matho.

Aeqaales scribit libros Clavienas et Umber. Aeqaalis liber est, Cretice, qui malas est.

XCI.

De nostro facunde tibi, luvenalis, agello Saturnalicias mittimus, ecce, nuces.

Cetera lascivis donayit poma puellis Mentula custodis luxuriosa dei.

XCII.

„Si qaid opus fuerit, scis me non esse rogandom^'

Uno bis dicis, Baccara, terque die. Appellat rigida trisUs me Toce Secundus :

Audis, et nescis, Baccara, quid sit opus. 5Pensio te coram petitur clareque palamque:

Audis, et nescis, Baccara, quid sit opus. Esse queror gelidasque mihi tritasque lacernas :

Atidis , et nescis , Baccara , quid sit opus. Hoc opus est, subito fias ut sidere mutus, 10 Dicere ne possis, Baccara, quid sit opus.

xcni.

Narnia, sulphureo quam gurgite candidus amnis

Circuit , ancipiti \ix adeunda iugo , Quid tam saepe meum nobis abducere Quintum

Te iuvat et lenta detinuisse raora ? 6Quid Nomentani causam mihi perdis agelli,

Propter vicinum qui pretiosus erat? Sediam parce milii, nec abutere, Narnia, Qointo:

Perpetuo liceat sic tibi ponte frui.

XCIV.

Unguentum fuerat, quod onyx modo panra gereM: Olfecit postquam Papilus, ecce, gamm eit.

EPIGRAMMATON LIB. VH. 173

XCV.

Brnma est et riget liorridus December,

Audes tu tamen osculo nivali

Omues obvius hinc et hinc tenere ,

Et totam , Line , basiare Romam. 5 Quid possis graviusque saeTiusque

Percussus facere atque verberatus?

Hoc me frigore basiet nec uxor,

Blandis filia nec rudis labellis.

Sed tu dulcior elegJHitiorque, lOCuius livida naribus caninis

Dependet glacies rigetque barba,

Qualem forficibus metit supinis

Tonsor Cinyphio Cilix marito.

Centum occurrere malo cunnilingis, 15£t Gallum timeo minus recentem.

Qnare si tibi sensus est pudorque,

llibernas, Line, basiationes,

In mensem rogo differas Aprilem.

XCVI.

Conditus hic ego sum Bassi dolor, Urbicus infans,

Cui genus et nomen maxima Roma dedit. Sex milii de prima deerant trieteride menses, '

Ruperunt tetricae cum mala pensa deae. SQuid species, quid lingua mihi, quid profuit aetas?

Da lacrimas tumulo, qui legis ista, meo. Sic ad Lethaeas, nisi Nestore serius, undas

Non eat, optabis quem superesse tibi.

XCVII.

Nosti si bene Caesiam, libelle, Montanae decus Umbriae Sabinum, Auli raunicipem mei Pudentis, lili tu dabis haec vel occupato. 5lnsteut mille licet premantque curae, Nostris carminibus tamen vacabit.

174 M. VAL. MARTIALIS EPIGR. L. m

Nam me diligit ille proximnmqae Turni nobilibns leget libellis. O quantnm milii nominis paratur! 10 O quae gloria! quam frequens amator! Te couTiyia, te forum sonabit, Aedes, compita, porticus, tabernae. Uni mitteris, omnibus legeris.

xcvra.

Omnia, Castor, emis: sic fiet, ut omnia vendas. XCIX.

Sic placidum videas semper , Crispine, Tonantem,

Nec te Roma minus, quam tua Mempliis amet: Carmina Parrhasia si nostra legentur in aula,

— Naraque solent sacra Caesaris aure frui — 5Dicere de nobis, utlector candidus, aude:

,,Temporibus praestat non niliil iste tuis , Nec Marso nimium minor est doctoque Catullo.^^

Hoc satis est: ipsi cetera mando deo.

M. VAL. MARTIALIS

EPI6RAMMAT0N

. LIBER Vin.

Imperatori Domitiano Caesari Augusto , Oermanico , Dacico , Valerius Martialis S.

vmiies qaidem libelli mei, domine, quibns tu fa-

' mam, idestvitam, dedisti, tibi supplicant; et, puto,

propter hoc legentur. Hic tamen, qui operis nostri octa-

vus inscribitur, occasione pietatis frequentius fruitur.

5Minus itaque ingenio laborandum fuit, iu cuius locum ma-

teria successerat: quam quidem subinde aliqua iocorum

mixtura Tariare temptavimus , ne caelesti Terecundiae tuae

laudes suas, quae facilius te fatigare possint, quam nos

satiare, omnis rersus ingereret. Quamvis autem epigram-

lOmata a scTerissimis quoque et summae fortunae viris ita

scripta sint, ut mimicam verborum licentiam aflfectasse

videantur, ego tamen illis non permisi tam lascive loqui

quam solent. Cum pars libri et maior et melior ad maie-

statem saori nominis tui alligata sit , meminerit non nisi

15reIigiosa purificatione lustratos accedere ad templa de-

bere. Quod ut custoditurum me lecturi sciant, in ipso

libelli huius limine profiteri brevissimo placuit epigram-

mate.

I.

Laurigeros domini, liber, intrature penates,

Disce verecundo sanctius ore loqui. Nuda recede Venus; non est tuus iste libellus:

Tu mihi, tu Pallas Caesariana, veni.

176 M. VAL. MARTIALte

n.

Fastornm genitor parensque lanus YiGtorem modo cum videret llistri, Tot Toltas sibi non satis putavit Optavitque oguIos habere plnres: 5 Et lingua pariter locutus omni Terrarum domino deoqne rerum Promisit Pyliam quater senectam. Addas , lane pater , tnam rogamus.

III.

„Quinque satis fnerant: nam sex septemve libelli

Est nimium: qnid adhuc ludere, Musa, iuvat? Sit pudor et finis : iam plus nihil addere nobis

Fama potest : teritur noster ubique liber ; 5Et cum rupta situ Messalae saxa iacebunt

Altaque cum Licini marmora pulvis ernnt, Me tamen ora legent et secum plurimus hospes

Ad patrias sedes carmina nostra feret.^^ Finieram , cum sic respondit nona sororum , 10 Cui coma et unguento sordida vestis erat: „Tune potes dnlces , ingrate, relinquere nngas?

Dic mihi, quid melius desidiosus ages? An luvat ad tragicos soccum transferre cothurnos^

Aspera vel paribus bella tonare modis, 15Praelegat ut tumidus rauca te voce magister

Odcrit et grandis virgo bonusqne puer? Scribant ista graves nimium niminmqne seteri,

Quos media miseros nocte lucerna videt. ^ At tu Romanos lepido sale tinge libellos : 20 Agnoscat mores vita legatque snos. Angusta cantare licet videaris avena,

Dum tua multornm vincat avena tubas.^^

IV.

Quantus, io, Latias mundi conventus ad aras Suscipit et solvit pro duce vota suo !

EPIGRAMMATON LIB, Vffl. 177

TSon sniit haec hominaiii , Germanice , gaudia tantum , Sed faciunt ipsi nunc , puto , sacra dei.

Dum donas, Macer, anulos puellis, Desisti, Macer, anulos habere.

VI.

Archetypis TCtuIi nihil est odiosius Eucti

— Ficta Saguntino cymbia malo luto — , Argenti fumosa sui cum stemmata uarrat

Garrulus et verbis mucida yina facit. 5 „Laomedonteae fuerant haec pocula mensae :

Ferret ut haec , mnros struxit ApoHo lyra. Hoc cratere ferox commisit praelia Rhoeeus

Cnm Lapithis: pugna deblle cemis opus. Hi duo longaevo censentur Ncstore fundi: 10 Pollice de Pylio trita columba nitet. Hic scyphus est, in quo misceri inssit amicis

Largius Aeacides Tividiasque merum. Hac propinavit Bitiae pulcherrima Dido

In patera, Phrygio cum data cena viro esf ISMiratus fueris cum prisca torenmata multuni,

In Priami calathis Astyanacta bibes.

VII.

Hoc agere est causas, hoc dicere, Cinna, diserte, Horis, Cinna, decem dicere verba novem?

Sed modo clepsydras ingenti voce petisti Quattuor. O quantum, Cinna, tacerepotes!

Vffl.

Principium des , lane , licet velocibus annis ,

Et renoves voltu saecula longa tuo ; Te primum pia tura rogent, te vota salutent,

Purpura te felix, te colat omnis honos: 5Tu tamen hoc mavis, Latiae quod contigit nrfoi,

Mense tuo reducem^ lane, videre deum. Mabt. VL

178 M. VAL. MARTIALIS

IX.

Solvere ^odrantem nuper tibi, Qainte, Tolebat Lippus Hylas , lnscas volt dare dimidiam.

Accipe qaamprimam ; brevis est occasio lacri. Si fuerit caecas, nil tibi solvet Hyla».

X.

Emit lacernas milibas decem Bassas

Tyrias coloris optimi. Lacrifecit.

„Adeo bene emit?^^ inqais. Immo non solvet.

XI.

Pervenisse taam iam te scit Rhenas in arbcm;

Nam popali voces aadit et ille tui. Sarmaticas etiam gentes Histrumque Getasque

Laetitiae clamor terruit ipse novae. 5Dam te longa sacro venerantur gaudia Circo, .

Nemo quater missos currere sensit equos. Nnllum Roma ducem, nec te sic, Caesar, amavit;^

Te quoque iam non plus, ut velit ipsa, potest.

xn.

Dxorem quare locupletem ducere nolim, Quaeritis? Uxori nubere nolo meae.

Inferior matrona suo sit, Prisce, marito: Non aliter fiunt femina virque pares. ~

XIII.

Morio dictus erat: viginti milibus emi. Redde mihi nummos , Gargiliane : sapit.

XIV.

Pallida ne Cllicum timeant pomaria brumam Mordeat et tenerum fortior aura nemus,

Hibernis obiecta notis specularia puros Admittunt soles et sine faece diem. 5At milii cella datur , non tota clusa fenestrt,

EPI6aAMMAT0NLIB.TIlL 179

In qua nec Boreu ipse manere yelit Sic habitare iubes Feterem cradelis amiciim? Arboris ergo taae tntior hospea ero.

XV.

Dum noTa Pannonici numeratnr gloria belli

Omnis et ad Reducem dum litat ara loTcm, Dat populus, datgratus eques, dat tura senatus

£t ditant Latias tertia doua tribus : 5H0S quoque secretos memorabit Roma triumphos,

Nec minor ista tuae laurea pacis erit, Quod tibi de sancta credis pietate tuorum.

Principis est virtus maxima, nosse suos.

XVL

Pistor qui fueras diu, Cypere, Causas nunc agis et ducena quaeris: Sed consumis et nsque mutuaris. A plstore , Cypere , non recedis : 5f t panem facis et facis farinam.

XVII.

Egi, Sexte, tuam, pactus duo milia, causam.

Misisti nunynos quod milii mille, quid est? ^Narrasti nihil^^ inquis „et a te perdita causa est.^^

Tanto plus debes, Sexte, quod erubui.

XVUI.

Situa, Cyreni, promas epigrammata volgo,

Vcl mecum possis, vel prior ipse legi. Sed tibi tantus inest Teteris respectus amici ,

Carior ut mea sit, quam tua fama tibi. 5Sic Maro nec Calabri temptaTit carmina Flacci,

Pindaricos nosset cum snperare modos, Et Varia cessit Romani laude cothurni)

Cum posset tragico fortios ore loqol. Aurum et opet et nmt frequeiw doiiabtt ( 10 Qui Telit ingenio eedere. rarai Cflfc»

180 M. YAL. MARTIALIS

XIX.

Panper videri CinDa Tolt; et est paaper.

XX.

Cam faciiis versas nalla non laee dacenos ^ Yare, nihil recitas. Nou sapis, atqae sapis.

XXI.

Pliosphore, redde diem: qaid gaadia npstra moraris

Caesare venturo , Phosphore , redde diem. Roma rogat. Placidi namqaid te pigra Bootae

Plaastra vehant, lento qaod nimis axe venis? 5Ledaeo poteras abdacere Cyllaron astro:

Ipse suo cedet nanc tibi Castor eqao. Quid cupidum Titana tenes ? lam Xanthus et Aethoi

Frena volunt , vigilat Memnonis alma parens. Tarda tamen nitidae non cedant sidera luci JO Et cupit Ausoniam lana videre dacem. lam, Caesar, vel nocte veni: stent astra licebit,

Non deerit populo te veuiente dies. *

xxn.

Imitas ad apram, ponis mihi, Gallice, porcam. Hibrida sum, si das, Gallice, verba mihi.

xxm.

Esse tibi videor saevus nimiamqae galosas, Qui propter cenam, Rustice, caedo cocum.

Si levis ista tibi flagroram causa videtur, Ex qua vis caasa vapalet ergo cocas ?

XXIV.

Si quid forte petam timido gracilique libello, Improba non fuerit sf mea charta , dato.

Et si non dederis, Caesar, permitte rogari: Offendunt nunqaam tura precesque lovem. 5 Qui fingit sacros auro vel marmore voltus , JSon facit ille deos: qai rogat, ille facit.

EPI6BAMMAT0N LIB. Vm. 181

XXV.

Yidlsti semel, Oppiane, tantQm Ae^rum me male: saepe te videb

saepe te videbo. XXVI.

Non tot in Eois timait Gangeticns arvis

Raptor, in Hyrcano qoi fugit albus equo, Qoot tua Roma novas vidit, Germanice, tigres:

Delicias potuit nec numerare suas. 5Vincit£rytliraeos tua, Caesar, harena triumphos

Et victoris opes divitiasque dei. Nam cum captivos ageret sub curribus Indos,

Contentus gemina tigride Bacchus erat.

xxvu,

Munera qui tibi dat locupleti, Gaure, senique, Si sapis et sentis, hoc tibi ait ,,Morere.^^

xxvin.

Dic, togai, facundi gratum mihi munus amici,

Esse velis cuias fama decusque gregis ? AppolaLedaei tibi floruit herba Phalanthi,

Qua saturat Calabris culta Galaesus aquis? 5An Tartessiacus stabuli nutritor Hiberi

Baetis in Hesperia te quoque lavit ove ? An tua multifidum nameravit lana Timavum,

Quem pius astrlfero Cyllarus ore bibit? ,Te nec Amyclaeo decuit livere veneuo, 10 Nec Miletos erat vellere digna tuo. Lilia tu vincis nec adliuc delapsa ligustra)

Et Tiburtino monte quod albet ebur. Spartanus tibi cedet olor Paphiaeque columbae,

Cedet Erythraeis eruta gemma vadis. 15Sed licet haec primis nivibns sint aemula dona,

Non sunt Parthenio candidiora suo. Non ego praetulerim Babylonos picta superbae

Texta, Semiramia quae variantur acu;

182 M. YAL. MARTIAUS

Non Athamanteo potias me mirer in aaro, 20 Aeoliam dones si mihi, Phrixe, pecas. O qaantos risus pariter.spectata movebit Cum Palatina nostra lacerna toga!

XXIX.

Disticha qai scribit, pato, Tolt brevitate ^acere. Qaid prodest brevitas, dic mihi, si liber est?

XXX.

Qai nunc Caesareae lusas spectatar harenae,

Temporibas Brati gloria samma fait. Aspicis , at teneat flammas poenaqne fraatar

Fortis et attonito regnet in igne manas! 5 Ipse sai spectator adest et nobile dextrae

Fanas amat : totis pascitar illa sacris. Qaod nisi rapta foret nolenti poena, parabat

Saevior in lassos ire sinistra focos. * Scire piget post tale decas , qaid fecerit ante : 10 Qaam ridi , satis est hanc mihi nosse manam.

XXXI.

Nescio qaid de te non belle, Dento, fateris, Coniage qai dacta iara paterna petis.

Sed iam sapplicibas dominam lassare libellis Desine et in patriam seras ab arbe rcdi. 5Nam dam ta longe deserta axore diaqae Tres qaaeris nato^s , qaattaor invenies.

xxxn.

Aera per tacitam delapsa sedentis in ipsos

Flaxit Aratallae blanda colamba sinas. Laserat hoc casas, Bisi inobseryata maneret

Permissaqae sibi noUet abire faga. 5 Si meliora piae fas est sperare sorori

£t dominam mandi flectere rota Talent, Haec a Sardois tibi forsitan exalis oris,

Fratre reyersaro^ noncia venit avis.

EPIGRAMMATON LIB. Vin. 183

xxxni.

De praetoricia folium mihi, Paale, corona

Biittis et hoc pliialae nomen habere iubes. Bhic faerat nnper nebala tibi pegma peranctum,

Pallida qnam rubri diluit unda croci. 5 An magia astati derasa est ungae ministri

Bractea, de folcro qaam reor esse tao? IHa potest colicem longe sentire Tolantem

Et minimi pinna papilionis agi. EiZigaae Tolitat saspensa vapore lacernae 10 Et IcTiter foso rampitar icta mero. Hoc linitor spato lani caryota Kalendis,

Qnam fert com parco sordidas asse cliens. Lenta minus gracili crescant colocasia filo,

Plena magis nimio lilia sole cadant: l&Nec Taga tam teuoi discurrit aranea tela,

Tam leye nec bombyx peudulas urget opus. Crassior in facie retulae stat creta FabuUae,

Crasaior offensae bnlla tumescit aquae; Fortior et tortos servat resica capillos % Et mutat Latias spuma Bataya^comas. Hac cute Ledaeo yestitur pullus in ovo ,

Talia lunata splenia fronte sedent. Qnid tibi cum phiala, ligulam cum mittere possis,

Mittere cum possis yel cochleare mihi? S^Magna nimis loquimur, cocUeam cum mittere possis;

Denique cum possis mittere, Paule, nihil.

XXXIV.

Archetypum Myos argentnm te dicis habere.

Qnod sine te factum est, hoc magis archetypum est.

XXXV.

Cum sitis similes paresque vita, Uxor pessima, pessimus maritus, Mlror , non bene couvenire Tobis.

184 M. VAL. MARTIAUS

XXXVI.

Regia pyramidani, Caesar, miracala ride:

lam tacet Eoam barbara Memphis^opos. Pars qaota Parrliasiae labor est Mareoticos aolae?

Clarias in toto nil videt orbe dies. 5 Septenos pariter credas assargere montes,

TJiessalicam brevlor Pelion Ossa talit. Aethera sic intrat, nitidis at conditas astris

Inferiore tonet nabe serenas apex Et prias arcano satietar namine Phoebi, 10 Nascentis Circe qaam videt ora patris.

Haec, Aagaste, tamen, qaae vertice sidera polsat ,

Par domas est caelo , sed minor est domino.

XXXVII.

Qaod Caietano reddis, Polycharme, tabellas, Milia te centam nam tribaisse patas?

^Debait haec^^ inqais. Tibi habe, Polycharme, tabeUas Et Caietano milia crede dao.

XXXVIII.

Qai praestat pietate pertinaci

Sensaro bona liberalitatis ,

Captet forsitan aat vicem reposcat.

At si qais dare nomini relicto 5Post'manes tamalamqae perseverat,

Qaaerit qaid , nisi parcias dolere ?

Refert sis bonas , an velis videri.

Praestashoc, Melior, sciente fama,

Qai sollemnibas anxias sepalti lONomen non sinis interire Blaesi,

Et de manifica profasas arca

Ad nataliciam diem colendam

Scribaram memori piaeqae tarbae

Qaod donas, facis ipse Blaesianam. I5H0C longam tibi, vita dum manebit,

Hoc et post cineres erit tribatam.

EPIGRAMMATONLIB. Vffl. 185

XXXIX.

Qai Palatinae caperet conTivia mensae Ambrosiasqae dapes, non erat ante locus.

Hic liaarire decet sacram , Germanice , nectar Et Ganymedea pocula mixta mana. 5 Esse velis , oro , seras conviva /JTonantis : At tu siproperas, lappiter, ipse veni. '

XL. ■ '

Non horti, neque palmitis beati, Sed rari nemoris , Priape, custos, Ex quo natus es et potes renasci, Furaces , moneo , manus repellas 5Et silvam domini focis reserves. Si defecerit iiaec, et ipse lignum es.

XLL

Tristis Athenagoras non misit munera nobis, Quae medio brumae mittere mense solet.

An sit Athenagoras tristis, Faustine, videbo: Me certe tristem fecit Athenagoras.

XLU. Si te sportula maior ad beatos Non corruperit, ut solet, licebit De nostro, Matho, centiens laveris.

XLIIL EiTert uxores Fabius, Chrestilla maritos, , Funereamque toris quassat uterque facem. Yictores committe , Yenus : quos iste manebit Exitus, una duos ut Libitina ferat.

XLIV. TituIIe, moneo, vive: semper hoc s^rom est. Sab paedagogo coeperis licet, serum est. Attu, miser Titulle, nec senex vivis, Sed omne limen conteris salutator

186 M. YAL. MARTIAUS

5Et mane sudas nrbis oscnlis udus, Foroque triplici sparsus ante equos omnes Aedemque Martis et colosson Augusti , Curris per omnes tertiasque quintasque. Rape, congere, aufer, posside: relinquendum est.

lOSuperba densis arca palleat nummis, Centum explicentur paginae Kalendarum , lurabit Reres, te niliil reliquisse, Supraque pluteum te iacente vel saxum, Fartus papyro dum tibi torus crescit,

15FIentes superbus basiabit eunuchos; Tuoque tristis filius, velis nolis,^ Cum concubino nocte dormiet prima.

XLV.

Priscus ab Aetnaeis mihi, Flacce, Terentius oris

Redditur: hanc lucem lactea gemma notet. Defluat et lento splendescat turbida lino

Amphora centeuo consule facta minor. 5Continget nox quando meis tam candida mensls?

Tam iusto dabitur quando calere mero? Cumte, Flacce, mihi reddet Cythereia Cypros,

Luxuriae fiet tam bona causa meae.

XLVI.

Quanta tua est probitas, tauta est infantia formae,

Ceste puer , puero castior Hippoly to ! Te secum Diana velit doceatque natare,

Te Cybele totum mallet habere Phryge, 5 Tu Ganymedeo poteras succedere lecto ,

Sed durus domino basia sola dares. Felix, quae tenerum vexabit sponsa maritum

£t quae te faciet prima puella virum!

XLVII.

' Pars maxillarum tonsa est tibi, pars tibi rasa est, Pars Tulsa est. Unum quis putat esse caput?

EPIGRAMMATON LIB. VUI. 187

I

XLvin.

Nescit, cui dederit Tjriam Crispiims abollain ,

Dum matat cultas indaitarqi^e togam. Qaisqois habes, hameris sua^manera redde, precamur:

Non hoc Crispinas, te sed aboUa rogat. 5Non qaicanqae capit sataratasmariceyestes,

Nec nisi deliciis convenit iste color. Si te praeda iuvat foediqae iusania lucri,

Qua possis melius fallere , sume togam.'

XLIX. .

Formosam sane , sed caecus diligit Asper.

Plus ergo, ut res est, quam yidet Asper amat.

L.

Qaanta Gigantei memoratur mensa triumphi

Quantaque nox superis omnibus illa fuit, Qaa bonus accubuit genito^^r cum plebe deorum

Et licuit Faunis poscere vina lovem : 5 Tanta tuas celebrant , Caesar, conmia laaros ;

Exhilarant ipsos gaudia nostra deos. Yescitur omnis eqaes tecum populusque patresque ,

Et capit ambrosias cum duce Roma dapes. ' Grandia poUicitas quanto maiora dedisti! 10 Promissa est nobis sportola, recta data est

LI.

Quis labor in phiala? docti Myos, anne Myronos?

Mentoris haec manus est, an, Polyclite, tua? Livescit nulla caligine fusca, nec odit

Exploratores nubila massa focos. SVera minus flavo radiant electra metallo,

Et nivetim felix pustula vincit ebur. Materiae non cedit opus : sic alligat orbem ,

Plurima cum tota lampade luna nitet.

Stat caper Aeolio Thebani vellere Phrixl

10 Cultus: ab hoc mallet vecta fuisse aorot.

188 M. VAL. MARTIALIS

Hanc nec Cinjphius tonsor violaverit, et ta

Ipse taa pasci yite , Lyaee , velis. Terga premit pecadis geminis Amor anrens alis: Palladins tenero lotos ab ore sonat. 15 Sic M^thymnaeo gavisas Arione delphin

Langaida non tacitam per freta vexit onns* Imbuat egregium dlgno mihi nectare munus

Non grege de domini, sed tua, Ceste, manus. Ceste, decus mensae, misce Setina: videtur 20 Ipse puer nobis , ipse sitire caper. Det numerum cyathis Instanti littera Rufi:

Auctor enim tanti mtineris ille milii. Si Telethusa venit promissaque gaudia portat, Servabor doroinae , Rufe , triente tuo ; 25 Si dubia est, septunce trahar; si fallit amantem, Ut iugulem curas, nomen utrumque bibanL

LII.

Tonsorem puerum, sed arte talem , Qualis nec Tlialamus f uit Neronis , Drusorum cui contigere barbae, Aequandas semel ad genas rogatus 5Rufo, Caediciane, commodavi. Dum iussus repetit pilos eosdem , Censura speculi manum regente , Expingitque cutem facitque longam Detonsis epaphaeresin capillis, lOBarbatus mihi tonsor est reversus.

Lin.

Formosissima quae fuere vel sunt, Sed vilissima quae fuere vel sunt, O quam te fieri, CatuIIa, vellem Formosam minus, aut magis pudicam!

LIV.

Magna licet totiens tribuas, maiora daturus Dona, ducum victor, victor et ipse tui,

EPIGRAMMATON LEB. VHL 189

Diligeris popnlo non propter praemia^ Caesar, Propter te populus praemia, Caesar, amat.

LV.

Anditur qaantnm Massyla per avia marmar,

Innumero qaotiens silva leone farit, Pallidas attonitos ad Poena mapalia pastor

Cam revocat tauros et sine mente pecas : 5 Tantas in Aasonia fremait modo terror harena.

Qais nou esse gregem crederet? unus erat, Sed cuius tremerent ipsi quoque iura leones ,

Cui diadema daret marmore picta Nomas. O quantum per colla decus , quem sparsit honorem 10 Aurea lunatae , cum stetit, umbra iubae! Grandia quam decuit latum venabula pectus

Quantaque de magna gaudia morte tulit! Unde tuis, Libye, tam felix gloria silvis?

A Cybeles numquid venerat ille iugo ? 15 An magis Ilerculeo , Germanice , misit ab astro

Hanc tibi vel frater, vel pater ipse feram?

LVL

Temporibus nostris aetas cum cedat ivorum

Creverit et maior cum duce Roma suo , Ingenium sacri miraris deesse Maronis,

Nec quemquam tanta bella sonare tuba. 5 Sunt Maecenates , non deerunt, Flacce, Marones,

Vergiliumque tibi vel tua rura dabunt. lugera perdiderat miserae vicina Cremonae

Flebat et abductas Tityrus aeger oves. Risit Tuscus eques , paupertatemque malignam 10 Reppulit et celeri iussit abir^ fuga. ^Accipe divitias et vatum maximus esto ;

Tu licet et nostrum" dixit „AIexin ames.^^ Astabat domini mensis pulcherrimus ille

Marmorea fundens nigra Falerna manu, 15 £t libata dabat roseis carchesia labris,

Qaae poterant ipsum sollicitare lovem.

190 M. VAL. MARTIAUS

Excidit attonito pingnis Galatea poeta^ , Thestylis et rubras messibus nsta genas :

Protinns Italiam concepit et arma viRUMqcB , 20 Qni modo vix Cnlicem ileTerat ore rudii

Quid Yarios Marsosque loqnar ditataqne vatnm Nomina, magnns erit quos nnmerare labor?

Ergo ego Yergilins , si munera Maecenatis Des mibi ? YergOius non ero y Marsus ero.

LVIL Tres habnit dentes , pariter qnos expuit omnes , ' Ad tumulum Picens dum sedet ipse sunm ; CoUegitque sinn fragmenta novissima laxi Oris et aggesta contumulavit humo. 5 Ossa licet quondam defuncti non legat heres : Hoc 6ibi iam Picens praestitit officium.

LVIII. Cum tibi tam crassae sint, Artemidore, lacernae, Possim te Sagarim inre vocare meo.

LIX.

Aspicis hnnc nno contentum lumine, cnius

Lippa sub attrita fronte lacuna patet? Ne contemne caput, nihil est furacius illo;

Non fuit Autolyci tam piperata manus. 5 Ilnnc tu convivam cautus servare memento :

Tnnc furit atqne oculo luscns utroqne videt. Pocnla soUiciti perdnnt ligulasque ministri

Et latet in tepido plurima mappa sinn. Lapsa nec a cubito subducere pallia nescit 10 Et tectus laenis saepe duabus abit. Nec dormitantem vemam frandare lucerna

Ernbnit fallax ^ 4irdeat illa licet. Si nihil invasit, puerum tnnc arte dolosa

Circnit et soleas snrripit ipse suas.

LX.

Summa Palatini poteras aeqnare Colossi , Si fieres brevior, Claudia, sesqnipedem.

EPIGRAMMATON LIB. Vffl. 191

LXI.

Livet Charinns, rnmpitnr, furit, plorat Et qnaerit altos, nnde pendeat, ramos: Non iam qnod orbe cantor et legor toto, Nec nmbilicis qnod decorus et cedro 5 Spargor per omnes Roma qnas tenet gentes : Sed qnod snb nrbe rns habemns aestivnm Vehimnrqne mnlis non , nt ante , condnctis. Qnid imprecabor , o Severe, liventi? Hoc opto: mnlas habeat et snbnrbanum.

LXII.

Scribit in aversa Picens epigrammata charta, Et dolet, averso qnod facit iUa deo.

LXIII.

Thestylon Aulns amat, sed nec minus ardet Alexin, Forsitan et nostrum nnnc Hyacinthon amat.

I nunc et dubita, vates an diligat ipsos, Delicias vatum cum meus Aulns amet.

LXIV.

Ut poscas, Clyte, munus exigasque,

Uno nasceris octiens in anuo

Et solas , puto , tresve quattnorve , /

Non natalicias habes Kalendas. 5 Sit voltus tibi levior licebit , Tritis litoris aridi lapillis ;

Sit moro coma nigrior cadnco ;

Yincas moUitla tremente plumas,

Aut massam modo lactis alligati ; lOEt talis tumor excitet papillas,

Quales cruda viro puella servat: ^

, Tu nobis, Clyte, iam senex videris.

Tam multos quis enim fuisse credat

Natales Priamive Nestorisve ? 15 Sit tandem pudor et modns rapfnis.

EPIGRAMMATON LEB. Vffl. 193

5Curre, age, et illotos reyoca, Calliste, ministros ; ' Sternantar lecti: Caeciliane, sede. Caldam poscis aquam; nondum mihi frigida veuit;

Alget adhuc nudo clusa culina foco. Mane reni potius; nam cur te quinta moretur? 10 Utiantes, sero, Caeciliane, renis.

LXVffl

Qui Corcyraei vidit pomaria regis,

Rus , Entelle , tuae praeferet ille domus. Inyida purpureos urat ne bruma racemos

Et gelidum Bacchi munera frigus edat, 5 Condita perspicua vivit vindemia gemma

Et tegitur felix, nec tamen uva latet. Femineum lucet sic per bombycina corpus,

Calculus in nitida sic numeratur aqua.^ Quid non ingenio voluit natura licere ? 10 Auctumnum sterilis ferre iubetur hiems.

LXIX,

Miraris veteres, Vacerra, solos, Nec laudas nisi mortuos poetas. Ignoscas petimus ^ Vacerra: tanti Non est, utplaceam tibi, perire.

> LXX.

Quanta quies placidi , tanta est facnndia Nervae ,

Sed cohibet vires ingeniumque pudor. Cum siccare sacram largo Permessida posset

Ore, verecundam maluit esse sitim, SPieriam tenui frontem redimire corona ^

Contentus, famae nec dare vela suae. Sed tamen hunc nostri scit temporis esse TibuUum ,

Carmina qui docti nota Neronis habet.

LXXI.

QuattuQr argenti libras mihi tempore brumae

Misisti ante aunos, P^stumiane, decem. Mabt. Va

194 M. YAL. MARTEALIS

Speranti plares — nam stare aut crescere debent Manera — venernnt plasve minasve daae. 5 Tertius et qaartas malto inferiora talerunt. Libra fait ^ainto Septiciana qaidem. Bessalem ad scatalam sexto pervenimas anno ; Post hanc in cotaia rasa selibra data est. - Octavas ligalam misit sextante minorem ; 10 Nouas aca levius vix cochleare tulit.

Quod mittat nobis decimas iam non habet annas: Quattaor ad libras , Postumiane , redi.

LXXU.

Nondum murice cultus asperoque Morsu pnmicis aridi politus Arcannm properas sequi, libelle, Qnem pulcherrima iam redire Narbo , 5 Docti Narbo Paterna Votieni , Ad leges iubet annuosque fasces ; Votis quod paribns tibi petendum est, Continget locus ille et hic amicus. Quam vellem fieri meus libellus!

Lxxin.

Instanti , qno nec sincerior alter habetur

Pectore, nec nivea simplicitate prior, Si dare vis nostrae vires animosque Thaliae

Et victura petis carmina, da quod amem. 5Cynthia te vatera fecit, lascive Properti;

Ingeninm Galli pulchra Lycoris erat. Fama est arguti Nemesis formosa TibuIIi:

Lesbia dictavit, docte Catulle, tibi. Non me Peligni nec spernet Mantua vatem , 10 Si qua Corinnamihi, si quis Alexis erit.

LXXIV.

Hoplomachns nniic es , fueras ophthalmicus ante. Fecisti medicas quod facis hoplomachus.

EPI6RAMMAT0N LIB. Vffl. 195

LXXV.

Duni repetit sera condactos nocteipenates

Lingonus a Tecta Flaminiaqne recens, Expnlit offenso vitiatam poUice talum

Et iacoit toto corpore fasus humi. 5Quid faceret Gallus, qua se ratione moTCret?

Ingeuti domino servulus unus erat, Tam macer, ut minimam posset vix ferre lucemam :

Succurrit misero casas opemque tulit. Quattuor inscripti portabant vile cadaver, 10 Accipit infelix qualia mille rogus.

Hos comes inyalidas summissaTOce precatur,

Ut quocunque veIint,.corpus inane ferant. Permutatur onus stipataque tollitur alte

Grandis in angusta sarcina sandapila. 15Hic milii de multis unus, Lucane, videtur,

Cui merito dici ^mortue Galle^^ potest.

Lxxvr.

,,Dic verum mihi , Marce , dic amabo ; Nil est, quod magis audiam libenter.^^ Sic et cum recitas tuos libellos , Et causam quotiens agis clientis, 5 Oras , Gallice , me rogasque semper. Durum est me tibi, quod petis, negare. Vero verius ergo quid sit, audi: Verum, Gallice, non libentcr audis.

LXXVU.

Liber, amicorum dulcissima curatuorum,

Liber, in aeterna vivere digne rosa, Si sapis , Assyrio semper tibi crinis amomo

Splendeat et cingant Horea serta caput ; 5 Caudida uigrescant vetulo crystalla Falerno

Et caleat blando moUis amore torus. Qai sic vel medio finitus vixit in aevo,

Longior huic facta est. quam data vit& fuit.

196 M. VAL. MARTIALIS

LXXVin.

Quos Guperet Phlegraea suos Tictoria ludos,

Indica quos cuperet pompa, Lyaee, tuos, Fecit Hyperborei celebrator Stella triumplu,

O pudor! 0 pietas! et putat esse parum. 5N011 illi satis est turbato sordidus auro

Ilermus et Ilesperio qui sonat orbe Tagus. Omnis habet sua dona dies ; nec linea dives

Cessat , et in populum multa rapina cadit. Nunc yeniunt subitis lasciva nomismata nimbis, 10 Nunc dat spectatas tessera larga feras, Nunc implere sinus securos gaudet ct absens

Sortitur dominos, ne laceretur, avis. Quid numerem carrus ter denaque praemia palmae,

Quae dare non semper consul uterque solet? ISOmniased, Caesar, tanto superantur honore^

Quod spectatorem te tua laurus habet.

LXXIX.

Omnes aut vetulas habes amicas, Aat turpes vetulisque foediores. Ilas ducis comites trahisque tecum Per convivia, porticus, theatra. Sic formosa, FabuIIa, sic puella es.

LXXX.

Sanctorum nobis miracula reddis avorum,

Nec pateris, Caesar, saecula cana mori, Cum veteres Latiae ritus renovantur harenae

Et pugnet virtus simpliciore manu. Sic priscis servatus honos te praeside templis,

£t casa tam culto sub love numen habet; Sic nova dum condis, revocas, Auguste, priora:

Debentur quae sunt quaeque fuere tibL

LXXXI.

Non per mystica sacra Dindymenes , JVecper Niliacae bovem iuvencae,

. EPIGRAMMATON LIB. IX. 197

Nallos deniqne per deos deasque lurat Gellia, sed per uniones. 5H0S amplectitur, hos peroseulatur, Hos fratres vo(;at et Tocat sorores , Hos natis amat acrius duabus. His si quo careiat misella casu, Vieturam neget esse se nec horam. lOEheu, quam bene nunc, Papiriane, Annaei faceret manus Sereni!

Lxxxn.

Dante tibi turba querulos, Auguste, libellos,

Nos quoque quod doraino carmina parva damus, Posse deum rebus pariter Musisque vacarc

Sciraus, et haec etiam serta placere tibi. 5Fer vates, Augustc, tuos: nos gloria dulcis,

Nos tua cura prior deliciaeque sumus. Non quercus te sola decet, nec laurea Phoebi:

Fiat et ex liedera civica nostra tibi.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATON

LIBER IX.

Note, licetnolis, sublimi pectore vates ,

Cui referet serus praeraia digna cinis, Hoc tibi sub nostra breve carmen imagine vivat,

Quam non obscuris iungis , Avite , viris : bllle ego 8um nulli nugarum laude secundus^

Quem non miraris ^ sedputo^ lector^ amas* Maiores maiora sonent: mihiparva locuto

Sufficit in vestras saepe redire manus.

198 BL VAL. MARTIALI8

Ave, mi Torani, frater carissime. Epigramma, q extra ordinera paginarum est, ad Stertinium darissin Tirnm seripsirans, qui iraaginem meam ponere in bit theca sua voluit. De quo scribendnm tibi putavi, 5ignorares, Avitus iste quis Tocaretnr. Yale et para spitium.

I.

Dum lanus hiemes, Domitianut auctuBmos, Augustus annis commodabit aestates ; Dum grande farauli nomen asseret Rheni Germanicarura magna lux Kalendarum ; 5Tarpeia summi saxa dum patris stabnnt, Dum voce supplex dumque ture placabit Matrona diyae dulce luliae numen: Manebit altum Flaviae decus gentis Cum sole et astris cumque luce Romana. lOlnvicta quidquid condidit manus, caeli est.

II.

Pauper amicitiae cum sis, Lupe, non es amicae,

Et queritur de te mentula sola nihil. nia siligineis pinguescit adultera cunnis,

Conyivam pascit nigra farina tuum. 5lncensura nives dominae Setina liquantur,

Nos^ bibimus Corsi pulla venena cadi. Empta tibi nox est fundis non tota paternis,. .

Haud sua desertus rura sodalis arat. Splendet Erythraeis perlucida moecha lapillis , 10 Ducitur addictus , te f utuente , cliens. Octo Syris suffulta datur lectica puellae,

Nudum sandapilae pondus amicus erit. I nunc et miseros, Cybele, praecide cinaedos:

Haec erat, haec cultris mentula digna tuis.

ni.

Quantum iam superis, Caesar, caeloque dedisti Si repetas et si creditor esse velis,

EPIGRAMMATON LIB. IX. 199

Grandis in aetherio licet auctio fiat Olympo

Cogantarque dei vendere qaidqaid habent: 5Contarbabit Atlas, et non erit uncia tota,

Decidat tecum qua pater ipse deum. Pro Capitolinis qnid enim tibi solyere templis ,

Quid pro Tarpeiae frondis honore potest? Qaid pro culminibas geminis matrona Tonantis?- 10 Pallada praetereo : res agit illa tuas.

Quid loquar Alciden Phoebumque piosque Laconas?

Addita quid Latio Flavia templa polo ? Expectes et sustineas, Auguste, necesseest:

Nam tibi quod solvat non habet arca lovis.

Anreolis futui cum possit GaUa duobus Et plus quam futui, si totidem addideris:

Aureolos a te cur accipit, Aeschyle, denos? Non fellat tanti Galla. Quid ergo? Tacet

V.

Nubere vis Prisco: non miror, Paula: sapisti. Ducere te non volt Priscus: et ille sapit.

VI. Tibi, summe Rheni domitor et parens orbis, Pudice princeps, gratias agunt urbes; Populos habebunt: parere iam scelus non est. Non puer avari sectus arte mangonis 5 Virilitatis damna maeret ereptae , Nec quam superbus computet stipem leno, Dat prostituto misera mater infanti. Qui nec cubili fuerat ante te quondam Pudor , esse per te coepit et lupanari.

vn.

Dicere de Libjcis reduci tibi gentibus, Afer,

Continuis volui quinque diebus Ave. Non vacat, aut dormit, dictum est bis terque reverso.

lam satis est, Afer: non vis avere: vale.

200 M. VAL. MMITIALIS

Vffl.

Tanquam parva foret sexus iniuria nostri

Foedandos populo prostituisse mares , lam eunae lendnis erant, ut ab ubere raptns

Sordida yagitu posceret aera puer. 5lmmatura dabant infandas eorpora poenas.

Non tulit Ausonius talia monstra pater, Idem qui teneris nuper suecurrit ephebis,

Ne faceret steriles saeya libido viros. Dllexere prius pueri iuvenesque senesque , 10 At nunc infatites te quoque, Caesar, amant

IX.

Nil tibi legavit Fabius, Bithynice, cui tu Annua, si meraini, milia sena dabas.

Plas nulli dedit ille: queri, Bithynice, noli: Annua legayit milia sena tibi.

X.

Cenes, Canthare, cum foris libenter , Clamas et maledicis et minaris. Deponas animos truces, monemus: Liber non potes et gulosus esse.

XI.

Nomen cum violis rosisque natum, Quo pars optima nominatur anni , Hyblam quod sapit Atticosque flores , Quod nidos olet alitis superbae ; 5 Nomen nectare dulcius b£ato , Quo mallet Cybeles puer vocari £t qui pocula temperat Tonanti : Quod si Parrhasia sones in aula, Rcspondent Veneres Cupidiciesque ; lONomen nobile, molle, delicatum Versu dicere non rudi volebam : Sed tu syllaba contumax repugnas.

EPIGRAMMATON LIB. IX. 201

Dicnnt Eiarinon tamen poetae, Sed Graeei , quibns est uiliil negatam 15Et qnos ^Agsg "AQsg decet sonare. Nobis non licet esse tam disertis, Qni Mnsas colimns severiores.

XII. Si daret anctnmnns mihi nomen, Oporinos essem:

Horrida si brnmae sidera, Chimerinos. Dictus ab aestivo Therinos tibi mense Tocarer:

Tempora cui nomen verna dedere, qnis est?

XIII. Nomen hab^s teneri qaod tempora nancapat anni,

Cam breve Cecropiae ver popalantar apes ; Nomen Acidalia meruit quod arundine pingi , Quod Cy therea^ sua scribere ga^^ acu ; 5Nomen Erytliraeis qaod littera faflPlapillis, GemQia quod Heliadum pollice trita notet ; Qaod pinna scribeute grues ad sidera tollant; Quod decet in sola Caesaris esse domo.

XIV. Hunc, quem mensa tibi , quem cena paravit amicum ,

Esse putas fidae pectus amicitiae? Aprum amat et muUos et sumen et ostrea, non te.

Tam bene si cenem, noster amicus erit.

XV.

Inscripsit tumulis septem scelerata virorum „Se fecisse^^ Chloe. Quid pote simplicius?

XVI.

Consilium formae, speculum, dulcesque capillos

Pergameo posuit dona sacrata deo Hle puer tota domino gratissimus aula, Nomine qui signat tempora verna suo. SFelix, quae tali censetur muner^ tellus! Nec Ganymedeas mallet habere comja.&.

202 BL VAL. MARTIALIS

xvn.

Latonae venerande nepos, qni miiibus herbis

Parcarnm exoras peusa brevesque colos, Hos tibi laudatos domino, rata vota, capiUos

Ille tuus Latia misit ab urbe puer ; 5 Addidit et nitidum sacratis crinibus orbem ,

Quo felix facies iudice tuta fuit. Tu iuvenale decus serva , ne pulchrior ille

In longa fuerit quam breviore coma.

XVUI.

Est mihi sitque precor longum te praeside , Caesar ,

Rus minimum, parvi sunt et in urbe lares. Sed de valle brevi, quas det sitientibus hortis,

Curta laboratas antlia tollit aquas : 5 Sicca' domus ^fritur nullo se rore foveri ,

Cum mihi vicino Marcia fonte sonet. Quam dederis nostris, Auguste, penatibus nndam,

Castalis haec nobis aut lovis imber erit.

XIX.

Laudas balnea versibus trecentis Cenantis bene Pontici, Sabelle. Vis cenare, Sabelle, non lavari.

XX.

Haec, quae tota patet tegiturque et marmore et auro,

Infantis domini conscia terra fuit. Felix 0 quantis sonuit vagitibus et quas

Vidit reptantes sustinuitque manus ! 5Hic steterat veneranda domus, quae praestitit orbi

Quod Rhodos astrifero , quod pia Creta polo. Curetes texere lovem crepitantibus armis,

Semiviri poterant qualia ferre Phryges : " At te protexit superum pater et tibi, Caesar, 10 Pro iaculo et parma fulmen et aegis elrat

EPIGRAMMATON LIB. IX. 203

XXI.

Artemidorus habet pneram, sed yendidit agrum: Agrum pro puero Calliodorus habet.

Dic, uter ex istis meliusrem gesserit, Auete? Artemidorus amat, Calliodorus arat.

xxn.

Credis ob haec me, Pastor, opes fortasse rogare,

Propter quae yulgus crassaque turba rogat, Ut Setina meos consumat gleba ligones

£t sonet innumera compede Tuscus ager ; 5Ut Mauri Libycis centum stent dentibus orbes

Et crepet in nostris aurea lamna toris, Nec labris nisi magna meis crystalla terantur

Et faciant nigras nostra Falerna niyes ; Ut canusinatus nostro Syrus assere sudet'' 10 Et mea sit culto sella cliente frequens ; Aestuet ut nostro madidus conviya ministro,

Quem permutatum nec Ganymede Tclis; Ut lutulenta linat Tyrias mihi mula lacernas

Et Massyla meum yirga gubernet equum. 15Est nihil ex istis: superos ac sidera testor.

Ergo quid? Ut donem, Pastor, et aedificem.

XXffl.

O cui virgineo flavescere contigit auro , Dic ubi Palladium sit tibi, Care, decus?

„Aspicis en domini fulgentes marmore voltus? Yenit ad has ultro nostra corona comas>^ 5 Albanae livere potest pia quercus olivae, Cinxerit invictum quod prior iUa caput.

XXIV.

Quis Palatinos imitatus imagine voltus Phidiacum Latio marmore vicit ebur ? ,

Haec mundi facies, haec sunt lovis ora serenl: Sic tonat ille deus, cum sine nube tonat.

204 M. VAL. MARTIALIS

5Non solam tribuit Pallas tibi, Care, coronani; Effigiem domini, quam colis, illa dedit.

XXV.

Dantem vina tuam quotiens aspeximus-Hyllum ,

Lumiiienos, Afer, turbidiore notas. Quod, rogo, quod scelus est, mollem spectare ministri

Aspicimus solem, sidera, templa, deos. sArertam voltus, tanquam mihi pocula Gorgon

Porrigat atque oculos oraque nostra petat? Trux erat Alcides, et Hylan spectare licebat;

Ludere Mercurio cum Ganymede licet. Si non vis teneros spectet couTiya ministros , 10 Phineas invites , Afer , et Oedipodas.

XXVI.

Audet facundo qui carmina mittere Nervae ,

Pallida donabit glaucina, Cosme, tibi; Paestano violas et cana ligustra colono ,

Hyblaeis apibus Corsica mella dabit. — 5 Sed tamen et parvae nonnulla est gratia Musae ;

Appetitur posito yilis oliva lupo ; Nec tibi sit mirnm , modici quod conscia vatis

ludicium metuit nostra Thalia tuum, Ipse tuas etiam veritus Nero dicitur aures , 10 Lascivum iuvenis cum tibi lusit opus.

XXVII.

Cnm depilatos, Chreste, coleos portes Et vulturino mentulam parem coUo Et prostitutis levius caput culis , Nec vivat ullus in tuo pilns crure , 5 Purgentque saevae cana labra volsellae ; Curios, Camillos, Quintios, Numas, Ancos, Et quidquid unquam legimus pilosorum Loqueris sonasque grandibus minax verbis, Et cum theatris saeculoque rixaris. 10 Occurrit aliquis inter ista si drauciu,

EPIGRAMMATON LIB. IX. 205

lam paedagogo liberatas et cnius Refibnlavit tnrgidom faber penem : Nutu tocatum ducis, et pudet fari Catouiana, Chreste, quod facis lingua.

xxvin. ^ ^

Dulce decus scenae, ludorum fama, Latinus

llle ego sum, plausus deliciaeque tuae; Qui spectatorem potui fecisse Catonem,

Solvere qui Curios Fabriciosque graves. 5 Sed niliil a nostro sumpsit mea vita tlieatro

Et sola tantum sceuicus arte feror. Nec poteram gratus domino sine moribus esse :

Interius mentes inspicit ille deus. Yos me laurigeri parasitum dicite Phoebi, 10 Roma sui famulum dum sciat esse lovis.

XXIX.

Saecula Nestoreae permensa , Philaeni, senectae,

Rapta es ad infernas tam cito Ditis aquas ? Euboicae nondum numerabas longa Sibyllae Tempora: maior erat mensibus illa tribus. 5Heu quae lingua silet! non iUam mille catastae Vincebant, nec quae tnrba Sarapin amat; , Nec matutini cirrata caterva magistri,

Nec quae Strymonio de grege ripa sonat. Quae nunc Thessalico lunam deducere rhombo , 10 Quae sciet hos illos vendere lena toros? Sit tibi terra levis mollique tegarii^ harena, Ne tna non possint eruere ossa canes.

XXX.

Cappadocum saevis Antistius occidit orls Rusticus. O tristi crimine terra nocens!

Rettulit ossa sinu cari Nigrina mariti

Et qnesta est longas non satis esse vias $ SCamque daret sanctam tumulis, quibus invidet, urnam, yisa sibi est rapto bis viduata viro.

206 M. VAL. MARTIALIS

XXXI.

Cum comes Arctois haereret Caesarfs armis

Velius, lianc Marti pro dnce vovit avem. Luna quater binos non tota peregerat orbesf

Debita poscebat iam sibi Tota deas. 5lpse suas anser properayit laetas ad aras /

Et cecidit sanctis hostia parya focis. Octo vides patalo pendere nomismata rostro

Alitis ? haec extis condita nuper erant. Qaae litat argento pro te, non sangaine, Caesar, 10 Victima, iam ferro non opas esse docet.

XXXII.

Hanc Yolo, qaae facilis, qaae palliolata yagatnr,

Hanc Yolo, qaae paero iam dedit ante meo; Hanc volo, quam redimit totam denarius alter, Hanc volo , quae pariter sufficit una tribus. 5Poscentem nummos et grandia verba sonantem Possideat crassae mentula Burdigalac.

xxxin.

Audieris in quo, Flacce, balneo plausum, Matronis illic esse mentulam scito.

XXXIV.

luppiter Idaei risit mendacia busti,

Dum videt' Augusti Flavia templa poli, Atque inter mensas largo iam nectare fasns,

Pocula cum Marti traderet ipse suo , oRespiciens Phoebum pariter Phoebiqae sororem,

Cum quibus Alcides et pins Arcas erat: ,,6nosia vos^^ inquit ,,nobis monimenta dedistis:

Cernite, quam plus sit, Caesaris esse patrem.^

XXXV.

Artibus his semper cenam, Philomuse, mereris, Plurima dum fingis , sed quasi vera refers.

Scis, quid in Arsacia Pacorus deliberet aula, Rlienigenam numeras Sarmaticamqae maDaro ;

EPIGRAMMATON LIB. IX. 207

SYerba ducis Daci chartis mandata resignas, Victricem laurnm quam yenit ante vides ; Scis, quotiens Piiario madeat love fnsca Syene,

Scis, quota de Libyco litore puppis eat, Cuius iuleae capiti nascantur olivae, 10 Destinet aetlierius cui sua serta pater. ToIIe tuas artes ; Iiodie cenabis apud me , Haclege, ut narres nil, Pliilomuse, noTi.

XXXVI.

Viderat Ansoniura posito modo crine ministrum

Pliryx puer, alterius gaudia nota lovis: ,,Quod tuus, ecce, suo Caesar permisit ephebo,

Tu permitte tuo , maxime rector" ait. 5„Iam milii prima latet longis lanugo capillis, lam tua me ridet luno vocatque virum." Cui pater aetherius „Puer o dulcissirae," dixit, „Non ego quod poscis, res neg^t ipsa tibi: V Caesar habet noster similes tibi mille ministros 10 Tantaque sidereos tix capit aula raares. At tibi si dederit voltus coma tonsa viriles, Quis mihi, qui nectar misceat, alter erit?" .

xxxvn.

Cum sis ipsa domi mediaque ornere Subura,

Fiant absentes et tibi, Galla, comae; Nec dentes aliter, quam Serica nocte reponas,

Et iaceas centum condita pyxidibus ; 5 Nec tecum facies tua dorraiat , innuis illo ,

Quod tibi prolatum est mane, supercilio, Et te nulla movet cani reverentia cunni ,

Quem potes inter avos iam numerare tuos. Promittis sescenta tamen; sed mentula surda est, 10 Et sit lusca licet, te tamen illa videt.

XXXVffl.

Summa licet velox, Agathine, pericula ludas, Non tamen efficies, ut tibi parma cadat.

206 M. YAL. MABTLUJS

Nolentem seqaftnr, tenuesqne reyersa per aun Yel pede vel tergo , crine yel mgae ledet. 5Liibriea Corycio quamvis sint pulpita nimbo Et rapiant celeres vela negata Noti, Secaros paeri neglccta perambalat artus,

Et nocet artifici ventus et onda nihil. Ut peccare velis, cum feceris omnia, falli 10 Non potes: arte opus est, ut tibi parma cada

XXXIX.

Prima Palatino lax est haec orta Tonanti,

Optasset Cybele qaa peperisse lovem. Hac et sancta mei genita est Caesonia Rafi. Plas debet matri nalla paella saae.

5Laetatar gemina votoram sorte maritas, Contigit hanc illi qaod bis amare diem.

XL.

Tarpeias Diodoras ad coronas Romam cam peteret Pharo relicta, Vovit pro redita viri Philaenis, niara lingeret ut puella simplex, 5 Qaam castae quoque diligunt Sabinae. Dispersa rate tristibus procellis Mersus fluctibus obrutusque ponto Ad votura Diodorus enatavit. O tardus nimis et piger maritus! lOHoc in litore si puella votum Fecisset mea, protinus rcdissem.

XLI.

Pontice, quod nunquara futuis, sed pellice laei Uteris et Veneri servit amica manus ,

Hoc niliil esse putas ? sfcelus est, raihi crede, sed Quantura vix anirao concipis ipse tuo. sNerape serael futait, generaret Horatius ut trei Mars serael , ut gerainos llia casta daret.

Omnia perdiderant, si raasturbatus uterque

EPIGRAMMATON LIB. IX. 209

Mandassent maBibus gaudia foeda suis. Xpsam crede tibi naturam dieere rerum:

)^tad qaod digitis, Pontice, perdis, homo e&V

XLII.

Campis dives ApoUo sic marinis , Sic semper senibas fruare cygnis, l>octae sic tibi serviant sorores, Nec Delphis tua mentiatur ulli, ^SicPalatia te colant amentque:

tis senos cito te rogante fasces

l^et Stellae bonus annuatque Caesar.

^elix tunc ego debitorque voti

Casarum tibi rusticas ad aras pwfiucam cornibus aureis iuvencum. ^ftta est hostia, Phoebe; quid moraris?

XLIU.

™e qui dura sedens porrecto saxa leone

Alitigat exiguo magnus in aere deus , "^^eque tulit, spectat resupino sidera roltu, ^ Cnius laeya calet robore, dextra mero: ^^Oi^ est fama recens nec nostri gloria caeli; „ ^obile Lysippi munus opusque vides. "^fi habuit numen Pellaei mensa tyranni, _ ^ui cito perdomito victor in orbe iacet. "^tic puer ad Libycas iuraverat Hannibal aras;

t^serat hic SuIIam ponere regna trucem. ^^«nsus variae tumidis terroribus aulae ^ trivatos gaudet nunc Iiabitare lares. '^^que fait quondam placidi conviva Molorchi, Sic voluit docti Vindicis esse deus.

XLIV.

^ciden modo Vindicem rogabam ^sset cuius opus laborque felix. *iisit, nam solet hoc, levique nutu ))Oraece numquid^^ ait ^poeta, nescis? Mabt. 14

210 M. VAL. MARTIALI8

5lnscripta est basis indlcatque nomeD/^ AvoCtctcov lego , Phidiae putavi.

XLV.

Miles Hyperboreos modo, Marcelline, triones

Et Getici tuleras sidera pigra poli: Ecce Promethei rnpes et fabula montis

Quam prope sunt oculis, nunc adennda, tnis! 5 Videris immensis cum conclamata querellis

Saxa senis, dices ,,Durior ipse fuit.^^ Et licet haec addas: ,,Potuit qui talia ferre,

Humanum merito finxerat ille genus^^

XLVI.

Gellius aedificat semper: modo limina ponit, Nunc foribus clayes aptat emitque seras;

Nunc has , nunc illas reficit mutatque fenestras^ Dum tantum aedificet, quidlibet ille facit, 5 Oranti nummos ut dicere possit amico Unum illud yerbum Gellius ,,Aedifico.^^

XLvn.

Democritos , Zenonas inexplicitosque Platonas

Quidquid et hirsutis squalet imaginibus, Sic quasi Pythagora^ loqueris successor et heres,

Praependet Samia nec tibi barba minor, SSed quod et hircosis serum est et turpe pilosis^

In molli rigidam clune libenter habes. Tu, qui sectarum causas et pondera nosti,

Dic mihi, percidi, Pannyche, dogma quod estf

XLVm.

Heredem cum me partis tibi, Garrice, quartae

Per tua iurares sacra caputque tuum , Credidimus, — quis enim damnet sua vota libenter? • ^ Et spem muneribus fovimus i^que datis; 5lnter quae rari Laorentem ponderit apmm

EPIGRAMMATON LIB. IX. 211

Mislmas ; Aetola de Calydone pates. At tu continuo popalumqne patresqae voeastl ;

Ractat adhac apram pallida Roraa meum. Jpse ego, — qais credat? — conviva nec altimus liaesi, 10 Sed nec costa data est caadaye missa milii. De qaadrante tao qaid sperem, Garrice? Malla De nostro nobis ancia venit apro.

XLIX. *

Haec est iUa meis maltam cantata libellis ^

Qaam meas edidicit lector amatqae togam. Partheniana fait qaondara , memorabile vatis

Manas: in hac ibam conspiciendas eqaes , 5Dam nova, dum nitida falgebat splendida lana

Dumque erat auctoris nomine digna sui ; Nunc anus et tremulo vix accipienda tribull ,

Qaam possis niveam dicere lure tuo. Qaid non longa dies, quid non consumitis anni? 10 Haec toga iam non est Partheniana, mea est.

Ingeniam mihi, Gaure, probas sic esse pusillnm,

Carmina quod faciam, quae brevitate placenl. Confiteor ; sed ta bis senis grandia libris Qui scril^is Priami praelia, magnus homo es. 5No8 facimus Bruti puerum, nos Langona vivum: Tu magnus lutenm, Ganre, Giganta facis.

LL

Quod semper superos invito fratre rogastf,

Ht>c, Lucane, tibi contigit, antemori. Invidet ille tibi; Stygias nam TuIIas ad undas Optabat, quaiQvis sit minor, ire prior. 5Tu colis Elysios nemorfisque habitator amoeni

Esse tuo primum nunc sine fratre copis; Et si iam nitidis altemos venit ab astris, Pro Pollace monet Castora ne redeit.

1^^

212 M. VAL. MARTIALIS

LBL

Si credismihi, Quinte, qnod mereris , Natales, Ovidi, tuas Apriles Ut nostras amo Martias Kalendas. Felix utraque lux diesque nobis 5 Signandi melioribns lapillis ! Hic yitam tribuit, sed hic amicum. PIus dant, Quinte, mihi tuae Kalendae.

Lin.

Natali tibi, Quinte, tuo dare parva yolebam Munera ; tu prohibes : imperiosus homo es.

Parendum est monitis , fiat quod uterque volemus Et quod utrumque iuyat: tu mihi, Quinte, dato.

LIV.

Si mihi Picena turdus palleret oliva,

Tenderet aut nostras silva Sabina plagas ; Aut crescente levis traheretur arundine praeda

Pinguis et implicitas virga teneret aves: 5Care, daret sollemne tibi cognatio munus,

Nec frater nobis, nec prior esset avus. Nunc -sturnos inopes fringillorumque querellas

Audit et arguto passere vernat ager. Inde salutatus picae respondet arator, 10 Hinc prope summa rapax milvus ad astra volat. Mittimus ergo tibi parvae munuscula chortis,

Qualia si recipis , saepe propinquus eris.

LV.

Luce propinquorum , qua plurima mittitur ales ,

Dum Stellae turdos, dum tibi, Flacce, paro, Occurrit nobis ingens ouerosaque turba,

In qua se primum quisque meumque putat. 5Demerui8se duos votum est; offendere plnres

Vix tutum ; multis haittere dona grave est. Qua possum sola veniam ratione merebor:

JSec Stellae turdos^ nec tib,Iy Flac^e, dabo.

EPIGRAMMATON LIB. IX. 213

LVI.

Spendophorus Libycas domini petit armiger urbes :

Qaae puero dories tela, Cupido, para; nia quibus iuyenes figis moUesque puellas:

Sit tamen in tenera levis et hasta manu. 5Loricam clypeumque tibi galeamque remitto;

Tutus ut invadat praelia, nudus eat. Non iaculo, non ense fuit laesusve sagitta,

Casside dum liber Parthenopaeus erat. Quisquis ab hoc fuerit fivus, morietur amore. 10 O felix, si quem tam bona fata manent! Dum puer es, redeas, dum voltu lubricus, et te

Non Libye faciat, s^d tua Roma virum.

Lvn.

Nil est tritius Hedyli lacernis: Non ansae yeterum Corinthiorum, Nec crus compede lubricum decenni, Nec ruptae recutita.colla mulae, 5Ncc quae Flaminiam sccant salebrae, Nec qui litoribus nitent lapilli, Nec Tusca ligo vinea politus , Nec pallens toga mortui tribulis, Nec pigri rota quassa mulionis, lONec rasum cavca latus bisontis, Nec dens iam seiiior ferocis apri. Res una est tamen, — ipse non Hegabit, — Culus tritior Iledyli lacernis.

Lvm.

Nympha sacri regina lacus, cui grata Sabinus

Et mansura pio munere terapla dedit, Sic montana tuos semper colat Umbria fontes,

Nec tua Baianas Sassina malit aquas : 5Excipe sollicitos placide, mea dona, libellos;

Tu fueris Musis Pegasis unda meis. — ^Nympharum templis quisquis sua earmina donat,

Qnid fieri libris debeat, ipse docct.^^

214 M. VAL. MARTULIS

LIX.

In Septis Mamarra diu multamque vagatus,

Hic ubi Roma suas aurea yexat opes , Inspexit moUes puqros oculisque comedft ;

Non hos, quos primae prostituere casae, 5 Sed quos arcanae servant tabulata catastae

Et quos non populus , nec mea tnrha yidet Inde satur mensas et opertos exuit orbes

Expositumque alte pingue poposcit ehur, Et testudineum mensus quater hexaclinon 10 Ingemuit citro non satis esse suo.

Consuluit nares, an olerent aera Corinthon

Culpavit statuas et, Polyclite, tuas Et turbata hrevi questus crystallina vitro

Murrina signavit seposuitque decem. 15 Expendit veteres calathos et si qua fnerunt

Pocula Mentorea nohilitata manu , Et virides picto gemmas numeravit in auro ,

Quidquid et a nivea grandius aure sonat. Sardonychas veros mensa quaesivit in omni 20 Et pretium magnis fecit iaspidibus. Undecima lassus cum iam discederet hora ,

Asse dnos calices emit et ipse tulit.

LX.

Seu tu Paestanis genita es seu Tiburis arvis, Seu rubuit telius Tuscula flore tuo ;

Seu Praenestino te vilica legit in horto, Seu modo Campani gloria ruris eras: 5 Pulchrior ut nostro videare corona Sabino , De Nomentano te putet esse meo.

LXI.

In Tartessiacis domus est notissima terris,

Qua dives placidum Corduba Baetin amat Vellera nativo pallent ubi flava metallo Et linit Hesperium bnctea yiva pecus; dAedibuM in mediify|||ttHj|tobpi p^tes

EPIGRAMMATON LIB. IX. 215

Stat platanus densis Caesariana comis , Hospitis inTicti posuit quam dextera felix ,

Coepit et ex illa crescere ?irga manu. Auctorem dominumque snum sentire videtur : 10 Sic viret et ramis sidera celsa petit. Saepe sub hac madidi luserunt arbore Fauni

Terruit et tacitam fistula sera domum; Dumque.fugit solos noctnrnum Pana per agros ,

Sacpe sub hac latuit rustica fronde Dryas. - 15 Atque oluere lares comissatore Lyaeo ,

Crevit et effuso laetior umbra mero ; Hesternisque rubens deiecta est herb^ coronis,

Atque suas potuit dicere nemo rosas. O dilecta deis, o magni Caesaris^arbor, 20 Ne metuas ferrum sacrilegosque focos. Perpetuos sperare licet tibi frondis honores ;

Non Pompeianae te posuere manus.

Lxn.

Tinctis murice vestibus quod omni Et nocte utitur et die Philaenis, Non est ambitiosa nec superba: Delectatur odore, non colore.

LXHL

Ad cenam invitant omnes te, Phoebe, cinaedi. Mentula quem pascit, non, puto, purns homo e&t.

LXIV.

Herculis in magni voltus descendere Caesar

Dignatus Latiae dat nova templa viae, Qua Triviae nemorosa petit dnm regna viator,

Octavum domina marmor ab urbe legit. 5Ante colebatur votis et sanguine largo,

Maiorem Alciden nunc minor ipse colit. Hunc magnas rogat alter opes, rogat alter honores;

Hli securus vota minora facit.

216 M. VAL. MARTIALIS

LXV.

Alcide, Latio nniic agnoscende Tonanti,

Postquam pnlchra dei Caesaris ora geris, Si tibi tanc isti voltus habitusque fuissent,

Cesserunt manibus cum fera monstra tuis : 5 Argolico famulum non te servir^ tyranno

Vidissc^nt gentes saevaque regna pati « • Sed tu iussisses Eurysthea, nec tibi fallax

Portasset Nessi perfida dona Lichas. Oetaei sine lege rogi securus adisses 10 Astra patris summi , quae tibi poena dedit ; Lydia nec dominae traxisses pensa superbae^

Nec Styga yidisses Tartareumque canem. Nunc tibi luno favet, nunc te tua diligit Hebe;

Nunc te si videat Nympha, remittet Hylan.

LXVL

Uxor cum tibi sit formosa, pudica, puella, Quo tibi natorum iura , Fabulle , trium ?

Quod petis a nostro supplex dominoque deoque, Tu dabis ipse tibi, si potes arrigere.

LXVU.

Lascivam tota possedi nocte puellam ,

Cuius nequitias yincere nulla potest. Fessus mille modis illud puerile poposci :

Ante preces totas primaque verba dedit. 5lmprobius quiddam ridensque rubensque rogavi:

PoIIicita est nuUa luxuriosa mora. Sed mihi pura fuit; tibi non erit, Aeschyle: si tIs,

Accipe et hoc munus conditione mala.

LXVjn.

Quid tibi nobiscum est, ludi scelerate magister,

Invisum pueris virginibusque caput? Nondum cristati rupere silentia gdli:

EPIGRAMMATON LIB. IX. 217

Marmure iam saero verberibusque tonas. sTam grave percussis lucudibus aera resultant, Causidico medium cum faber aptat equum: Mitior in magno clamor furit amphitheatro,

Vincenti parmae cum sua turba favet. Vicini somnum non tota nocte rogamus: 10 Nam vigilare leve est , pervigilare grave est. Discipulos dimitte tuos. Vis, garrule, quantum Accipis ut clames, accipere ut taceas?

LXIX.

Cum futuis, Pdlycharme, soles in find cacare. Cum paedicaris , quid, Polycliarme, facis?

LXX.

Dixerat „o mores! o tempora!'^ Tullius olim,

Sacrilegum strueret cum Catilina nefas, Cum gener atque socer diris concurreret armis

Maestaque civili caede inaderet humus. 5Cur nunc „o mores!" cur nunc „o tempora!*^ dicis?

Quod tibi non placeat, Caeciliane, quid est? Nulla ducum feritas, nulla est insania ferri;

Pace frui certa laetitiaque licet. Non nostri faciunt, tibl quod tua tempora sordent, 10 Sed faciunt mores , Caeciliane, tui.

LXXI.

Massyli leo fama iugi pecorisque maritus

Lanigeri mirnm qua coiere fide. Ipse licet videas , cavea stabulantur lu una

Et pariter socias carpit uterque dapes : 6Nec fetu nemorum gaudent nec mitibus herbis,

Concordem satiat sed rudis agna famem. Quid meruit terror Nemees, quid proditor Helles,

Ut niteant celsi lucida signa poli ? Sidera si possent pecudesque feraeque mererl, 10 Hic aries astris, hic leo dignua era.t« •

218 , M. VAL. MARTIALIS

LXXIL

Liber, Amyclaea frontem vittate corona, Qni qaatis Ansonia verbera Graia mana,

Clasa mihi texto cam prandia vimine mittas, Cur comitata dapes nalla lagona vehit?

Atqai digna tuo si nomine munera ferres, Scis, puto, debuerint quae mihi dona dari.

LXXin.

Dentibus antiquas solitus producere pelles

Et mordere luto putre vetusque solum, Praenestina tenes decepti rura patroni, .

In quibus iudignor si tibi cella fuit: 5Rnmpis et ardenti madidus crystalla Falerno

Et pruris domini cum Ganymede tni. At me litterulas stulti docuere parentes :

Quid cum grammaticis rhetoribnsque mlhi? Frange leves calamos et scinde, Thalia, libellos, 10 Si dare sutori calceus ista potest.

LXXIV.

Effigicm tantum pueri pictura Camoni Servat, et infantis parva figura manet.

Florentes nulla signavit imagine voltus , Dum timet ora pius mnta yidere pater.

LXXV.

Non silice duro structilive caemento, Nec latere cocto, quo Semiramis longam fiabylona cinxit, Tucca balneum fecit: Sed strage nemorum pineaque compage, 5 Ut navigare Tucca balneo possit. Idem beatas lautus extruit tliermas De marmore omni, qnod Carystos invenlt, Quod Phrygia Synnas, Afra quod Nomas mittit Et quod virenti fonte lavit Eurotas. iOJSed li^a desunt: subice balneum thermiq.

EPIGRAMMATON LIB. IX. 219

LXXVI.

Haec suDt illa mei quae cernltls ora Camoni ,

Haec pueri facies primaque forma fuit. Creverat hic voltns bis denis fortior annis

Gaudebatque suas pingere barba genas , 5Et libata semel summos modo purpura cultros

Sparserat. Invidit de tribus una soror Et festinatis incidit stamina pensis ,

Absentemque patri rettulit urna rogum. Sed ne sola tamen puerum pictura loquatur , 10 Haec erit in chartis maior imago meis.

Lxxvn.

Qnod optimum sit disputat convivium

Facunda Prisci pagina, Et multa dulci, multa sublimi refert,

Sed cuncta docto pectore. 5Quod optimum sit quaeritis convivium?

In quo choraules non erit.

Lxxvm.

Funera post septem nupsit tibi Galla virorum, Picentine: sequi volt, puto, Galla viros.

LXXIX.

Oderat ante ducum famulos turbamque priorem

Et Palatinum Roma supercilium: At nunc tantus amor cunctis , Auguste , tuorum est ,

Ut sit cuique suae cura secunda domus. 5Tam placidae mentes, tanta est reverenti(i nostri,

Tam pacata quies , tantus iu ore pudor. Nemo suos — haec est aulae natura potentis — ,

Sed domini mores Caesarianus habet.

LXXX.

Duxerat esuriens locupletem pauper anumque : Uxorem pascit Gellius et futuit.

220 M. VAL. MARTIALIS

LXXXI.

Lector et auditor nostros probat, Anle, libellos, Sed qaidain exactos esse poeta negat.

Non nimiam caro : nam cenae fercala nostrae ' Malim convivis qaam placaisse cocis.

LXXXII.

Dixerat astrologas peritaram te cito, Manna,

Nec , pato , mentitas dixerat ille tibi. Nam ta dum metais, ne qaid post fata relinqaas^ Haasisti patrias luxariosas opes , 5Blsqae tuum deciens non toto tabuit anno: Dic mihi, nou hoc est,. Munna, perire cito?

LXXXin.

Inter tanta tuae miracula, Caesar, harenae, Quae vincit yeterum munera clara ducum ,

Multum oculi, sed plas aures debere fatentar Se tibi , quod spectant qui recitare solent»

LXXXIV.

Cum tua sacrilegos contra, Norbane, furores

Staret pro domino Caesare sancta fides, Haec ego Pieria ludebam tutus in umbra,

nie tuae cultor notus amicitiae. 5 Me tibi Vindelicis Raetus narrabat in oris ,

Nescia nec nostri nomiuis Arctos erat. 0 quotlens TCterem non Inficiatus amicum

Dixisti „Meus est iste poeta, meus!'^ Omne tibi nostrum quod bis trieteride iancta 10 Ante dabat lector, nunc dabit auctor opus.

LXXXV.

Languidior noster si quando est Paulus, Atili, Non se , convivas abstinet ille suos.

Tu languore quidem subito fictoque laboras^ Sed mea porrexit sportola, Paale, pedes.

EPI6RAMMAT0N UB. DL S21

LXXXVI.

FestiData sui gemeret quod fata Seyerl

Silius, Ausonio non semel orc potens, Cum grege Pierio maestus Phoeboque querebar,

„Ipse meum flevi" dixit ApoUo ,,Linon :^' 5 Respexitque suam quae stabat proxima f ratri

Calliopen et ait : „Tu quoque volnus habes. Aspice Tarpeium Palatinumque Tonantem:

Ausa nefas Lacliesis laesit utrumque lovem.^' Numina cum videas duris obnoxia fatis ^ 10 Invidia possis exonerare deos.

LXXXVII.

Septem post calices Opimiani Denso cum iaceam triente blaesus , Affers nescio quas mihi tabellas Et dicis ,,Modo liberum esse iussi 5Na8tam — servolus est mihi patemus — Signa." Cras melius, Luperce, fiet, Nunc signat meus anulus lagonam.

LXXXVffl.

Cnm me captares , mittebas manera nobit : Postquam cepisti, das mihi, Rufe, oihil.

Ut c^tum teneas, eapto quoqae manert mitte, De cavea fagiat ne male pasiot aper«

LXXXIX.

Lege nimis dora convivam scribere Tertat Cogb, Stella: Ucet scribere, nempe nuloM.

XC.

Sic in gramine lloreo reclinit, Qaa gemmantibat hine et Inde rlTii Carva calcalos excltator nnda, Exdasis proeol onndbas molestls • 5Pertondi9 glacleai tiiente nigro,

222 M. VAL. MARTIALIS

Frontem sntilibns ruber coronis:

Sic nni tibi sit pner cinaedns

Et castissima prnriat pnella:-

Infamem nimio ealore Cypron lOObserves, moneo precorqne , Flacce,

Messes area cum teret crepantes

Et feryens inba sae?iet leonis.

Attu, diva Paphi, remitte, nostris

Illaesum pnernm remitte ?otis. 15 Sic Martis tibi serviant Kaleudae

Et cum ture meroque victimaque

Libetur tibi candidas ad aras

Secta plurima quadra d'e placenta.

XCI. Ad cenam si me diversa Tocaret in astra

Hinc in?itator Caesaris, inde lovis, Astra licet propius, Palatia longius essent, Responsa ad superos haec referenda darem: 5„Quaerite qui malit fiieri conviva Tonantis: Me meus in terris luppiter, ecce, tenet."

XCII. Quae mala sunt domini, quae serri commoda nescis,

Condyle , qui servum te gemis esse diu. Dat tibi securos yilis tegeticula somnos, Perrigil in pluma Gaius, ecce, iacet. 5 Gaius a prima tremebundus luce salutat

Tot dominos, at tu, Condyle, nec dominnm. „Quod debes, Gai, redde^^ inquit Phoebns et illinc

Cinnamus: hoc dicit, Condyle, nemo tibi. . Tortorem metnis? podagra cheragraqne secatur 10 Gaius et mallet Terbera mille pati.

Quod nec mane vomis, nec cunnum, Condyle, lingis, Non mavis , quam ter Gains esse tuus ?

xcm.

Addere quid cessas, puer, immortale Falernnm? Quadrantem duplica de seniore cado.

EPIGRAMMATON LIB. K. 228

Nunc mihi dic , quis erit, cui te, Calocifise, deoram Sex iubeo cyathos fandere ? Caesar erit. 5Satilis aptetar deciens rosa crinibas, at sit Qai posait sacrae nobile gentis opas.

Nanc bis qaina milii da basia, fiat at illad Nomen, ab Odrysio qaod deas orbe tulit.

XCIV.

Sardonica medicata dedit milii pocala virga: Os hominis! mulsum me rogat Hippocrates.

Tam stupidas nunquam nec tu, puto, Glauce, fuisti, Chalcea donanti chrysia qui dederas. 5 Pulce aliquis munus pro munere poscit amaro ? Accipiat, sed si potat in elleboro.

xcv.

Alphius ante fuit, coepit nunc Olphius esse^ Uxorem postquam duxit Athenagoras.

XCVb.

Nomen Athenagorae quaeris, Callistrate, verum? Si scio, dispeream, quis sit Athenagoras. 5Sed puta me verum, CaUistrate, dicere nomen: Non ego, sed vester peccat Athenagoras.

XCVI.

Clinicus Herodes trallam subdnxerat aegro : Deprensus dixit ,,StuIte, quid ergo bibis?^^

xcvn.

Rumpitur intidia quidam, carissime luli,

Qaod me Roma legit, rumpitar invidia. Rumpitur invidia, quod tarba semper in onmi

Monstramar digito, rumpitnr invidia. 5Rumpitur invidia, tribuit quod Caesar uterqne

las mihi natorum, rumpitur invidia. Rampitor invidia, qaod rus mihi dnlce snb nrbe est

Parvaqne in orbe domos, rompitar invldia*

224 M. VAL. MARTIALIS

Rampitur inyidia, qnod sum iucundus amicis, 10 Quod conviva frequeus , rumpitur inTidia. Rumpitur iuTidia, quod amamur quodque probamur: Rumpatur, quisquis rumpitur invidia.

xcvm.

Vindemiarum non ubique proTentus Cessadt, Ovidi; pluvia profuit grandis. Centum Coranus amphoras aquae fecit.,

XCIX.

Marcus amat nostras Antonius, Attice, Musas,

Cliarta salutatrix si modo vera refert : Marcus Palladiae non inficianda Tolosae

Gloria, quem genuit pacis alumna quies. 5Tu qui longa potes dispendia ferre viarum,

I, liber, absentis pignus amicitiae. Vilis eras, fateor, si te i^unc mitteret emptor:

Grande tni pretium muneris auctor erit. Multum, crede milii, refert, a fonte bibatur 10 Quae fluit, au pigro quae stapet unda lacu.

Denaris tribus invitas et mane togatum Observare iubes atria, Basse, tua:

Deinde liaerere tuo lateri, praecedere sellam, Ad vetulas tecum plus minus ire decem. 5 Trita quidem nobis togula est vilisque vetusque : Denaris tamen hanc non emo, Basse, tribus.

CI.

Appia, quam simili venerandus in Hercule Caesar Consecrat, Ausoniae maxima fama viae,

Si cupis Alcidae cognoscere facta prioris, Disce: Libyn domuit, aurea poma tulit ^ 5Peltatam Scythico discinxit Amazona nodo, Addidit Arcadio terga leonis apro.;

Aeripedem silvis cervam, Stymphalidas astris

EPIGRAMMATON LIB. IX. 225

Abstitlit, ab Stygia cum cane yenit aqaa; Fecandam Tetuit reparari mortibus hydram, 10 Hesperias Tusco lavit in amne boyes.

Haec minor Alcides: maior quae gesserit, audi,

Sextus ab Albana quem colit arce lapis. Asseruit possessa malis Pala^ia regnis :

Prima suo gessit pro Iotc bella puer. 15 Solus luleas cum iam retineret habenas ,

Tradidit inque suo tertius orbe fnit. Comua Sarmatici ter perfida contudit Histri,

Sudantem Getica ter niye larit equum. Saepe recusatos parcus duxisse triumphos 20 Victor Hyperboreo nomen ab orbe tulit. Templa^ deis, mores populo dedit, otia ferro,

Astra suis , caelo sidera , serta lovi. Herculcum tantis numen non suffiltit actis:

Tarpeio deus hio commodet ora patri.

CII.

Quadringentorum reddis mihi, Phoebe, tabellas: Centum da potius mutua, Phoebe, mihi.

Quaere alium , cui te tam vano munere iactes :

Quod tibi nou possum solvere, Phoebe, meum est.

CIII.

Quae nova tam similes genuit tibi Leda ministros?

Quae capta est alio nuda Lacaena cycno ? Dat faciem Pollux Hiero, dat Castor Asillo,

Atque in utroque nitet Tyndaris ore soror. 5lsta Therapnaeis Bi forma fuisset Amyclis,

Cum vicere duas dona minora deas ; - Mansisses, Helene, Phrygiamque redisset in Idam - Dardanius gemino cum Ganymede Faris.

Mabt. V^

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRANNATO N

LIBER X.

I.

Si nimius yideor seraque coronide longns Esse liber, legito pauca: libellus ero.

Terque quaterque milii finitur carmine parvo Pagina: fac tlbi me quam cupis esse brevem.

n.

Festinata prior decimi mihi cura libelli

Elapsum manibus nunc reTOcavit opus. Nota leges quaedam , sed lima rasa recenti :

Pars nova maior erit: leetor, utrique fave, 5Lector, opes nostrae: quem cum milii Roma ded

„Nil tibi quod demus raaius habemus" ait. „Pigra pcr hunc fugies ingratae fluraiua LetJies

Et meliore tui parte superstes eris. Marraora Messalae findit caprificus et audax 10 Diraidios Crispi mulio ridet equos:

At chartis nec fata nocent et saecula prosunt,

Solaque non norunt haec monimenta mori.'^

III.

Vernaculorum dicta, sordidura dentem, £t foeda linguae probra circulatricis , Quae sulphurato nolit empta raraento Vatiniorura proxeneta fractorura , 5Poeta quidara clancularius spargit Et volt videri nostra. Credis hoc, Prisce,

EPIGRAMMATON LIB. X. 227

Voce ut loqnatnr psltttcQS cotnrnlcls Et concapiscat esse Canus ascaules? Procul a libellis ikigra sit meis fama, lOQuos rumor alba gemmeus vehit pinna. Cur ego laborem notus esse tam prare, Coustare gratls cum silentium possit)

IV,

Qui legis Oedipoden caligantemque Thyesten,

Colchidas et Scyllas, quid nisi monstra legis? Quid tibi raptus Ilylas, quid Parthenopaeus et Attis, Quid tibi dormitor proderit Endymionl 5Exutusve puer pinnis labentibus? aut qui Odit amatrices Hermaphroditus aquas ? Quid te Tana iuvant miserae Iudibi;ia chartae?

Iloc lege , quod possit dicere Tita ,,Meum est.^^ ^Non hic Centauros, non Gorgonas Harpyiasque 10 Inrenies: hominem pagina nostra sapit. Scd non Tis, Mamurra, tuos cognoscere mores Nec te scire : legas Aetia CallimachL

Quisquis stolaCTe purpuraeve contemptor Quos colere debct, laesit impio rersu, Erret per urbem pontis exul et clivi , Interque raucos ultimus rogatores 5 Oret caninas panis improbi buccasi nii December longus et madens bruma Clususque fornix triste frigus extendat. Vocet beatos clamitetque felices, Orciniana qui feruntur in sponda.

10 At cum supremae fila venerintliorae Diesque tardus, sentiat canum litem Abigatque moto noxias aves panno; Nec finiantur morte supplicis poenae, Sed modo severi sectus Aeaci loris,

i5Nunc inquieti monte Sisyphi pressus, Nunc inter undas garruli senis siccus

228 M. VAL. MARTIALIS

Delasset omnes fabnlas poetarum: £t cum fateri Faria iusscrit verum , Prodente clamet conscientia ^Scripsi/^

VI. Felices, quibus urna dedit spectare coruscum

Solibus Arctois sideribusque ducem. Quando erit ille dies , quo campus et arbor et omuis Lucebit Latia culta feuestra nuru? SQuando morae dulces longusque a Caesare pulvis Totaque Flaminia Rom^ videnda via? Quando eques et picti tunica Nilotide Mauri Ibitis, et populi vox erit una ,,Venit?^^

vn.

Njmpharum pater amniumque, Rhene, Quicunque Odrysias bibunt pruinas , Sic semper liquidis fruaris undis, Nec te barbara contumeliosi 5 Calcatum rota conterat bubulci; Sic et cornibus aureis receptis Et Romanus eas utraque ripa : Traianum populis suis et urbi , Tibris te dominus rogat, remittas.

vm.

Nubere Paula cupit nobis, ego ducere Paulam Nolo: anus est; vellem, si magis esset anus,

IX.

Undenis pcdibusque syllabisque Et multo sale , nec ^amen protervo , Notus gentibus ille Martialis Et notus populis — quid invidetis? — 5Non sum Andraemone notior caballo.

X.

Cum tu, laurigeris annum qui fascibus intras, Mane salutator limina mille teras,

EPI6RAMMAT0N LIB. X. 229

Hic ego quid faciam? quid nobis, Paule, relinquis,

Qui de plebe Numae densaque turba sumus ? 5Qui'me respiciet, dominum regemque yocabo?

Hoc tu, sed quanto blandius! ipse facis. Lecticam sellamve sequar? nec ferre recusas,

Per medium pugnas sed prior isse lutum. Saepius assurgam recitanti carmina? tu stas 10 Et pariter geminas tendis in ora manus. Quid faciet pauper, cui non licet esse clienti?

Dimisit nostras purpura vestra togas.

XI.

Nil aliud loqueris, quam Thesea Pirlthoumque, . Teque putas Pyladi , Calliodore, parem. Dispeream , si tu Pyladi praestare matellam

Dignus es aut porcos pascere Pirithoi. 5,,DonaTi tamen^^ inquis ,,amico milia quinque

Et lotam ut multum terque quaterque togam.^' Quid, quod nil unquam Pylades donaTit Orestae:

Qui donat quamvis plurima , plura negat.

xn.

Aemiliae gentes et ApoIIineas Vercellas,

Et Phaethontei qui petis arra Padi, Neviyam, nisi te, Domiti, dimitto libenter,

Grata licet sine te sit mihi nulla dies. Sed desiderium tanti est, ut messe yel una

Urbano releyes colla perusta iugo. I precor et totos ayida cute combibe soles.

0 quam formosus, dum p^regrinus, eris! Et yenies albis non agnoscendus amicis 10 Liyebitque tuis pallida tnrba genis!

Sed yia quem dederit, rapiet cito lloma colorem,

Niliaco redeas tu licet ore niger.

Xffl.

Cum cathedralicios portet tibi reda ministros

Et Libys in longo pulyere sudet eques^ ^^^^

230 M. VAli. MARTIAUS

Strataqae non nnas cingant triclinia Baias

Et Thetis angaento palleat uncta tno ,

dCandida Setini mmpa&t crystalla trientes,

Dormiat in pluma nec meliore Venns: ^

Ad noctorna iaces faatosae limina moechae Et madet heu! lacrimis ianua surda tuis, Urere nec miserum cessant suspiria pectus. 10 Vis dicam, male sit ciir tibi, Cotta? bene est.

XIV.

Cedere de nostris nulli te dicis amicis.

Sed, sit ut hoc verum, quid, rogo, Crispe, facis? Mutua cum peterem scstertia quinque, negasti,

Non caperet nummos Giim gravis arca tuos. 5Quando fabae modium nobis farrisve dedisti,

Cum tua Niliacus rura colonus aret? Quando brevis gelidaemissa esttoga tempore brumae ?

Argenti venit quando selibra milii? Nil aliud video, quo te credamus amicum, 10 Quam quod me coram pedere, Crispe, soles.

XV.

Dotatae uxori cor arundine fixit acuta, Sed dum ludit Aper: ludere novit Aper.

XVI.

. Si donare vocas promittere nec dare, Gai, Vincam te donis muneribusque meis. Accipe Callaicis quidquid fodit Astur in arvis, Aurea quidquid habet divitis unda Tagi; 5 Quidquid Erythraea niger invenit Indus in alga ^

Quidquid et in nidis unica servat avis; Quidquid Agenoreo Tyros improba cogit aheno: Quidquid habent omnes, accipe, quomodo das.

XVII.

Satumalicio Macrum fraudare tributo,

Frustra, Musa, cupis: non licet, ipse petit:

EPIGRAMBIATON LIB. X. 231

SoHemiiesqae iocos nec tristia ctnniiia poscit Et queritur nugas obticuisse meas. aMensorum longis sed nunc Tacat ille libellis. Appia, quid fades, si legitista Macer?

xvm.

Nec yocat ad cenam Marius, nec munera mittit, Nec spondet, nec volt credere, sed nec habet.

Turba tamen non deest, sterilem quae curet amicum. Elieu! quamfatuae sunt tibi, Roma, togael

XIX.

Nec doctum satis et parum severum,

Sed non rusticulum nimis libellum

Facundo,mea Plinio, Thalia,

I perfer : brevis est labor peractae 5Altum vincere tramitem Suburae.

niic Orphea protinus videbis

Udi vertice lubricum theatri,

Mirantesque feras avemque regis,

l^ptum quae Phryga -pertulit Tonanti. loniic parva tui domus Pedonis

Caelata est aquilae minore pinna.

Sed ne tempore non tuo disertam

Pulses ebria ianuam , videto.

Totos dat tetricae dies Minervae , 16Dum centum studet auribus virorum

Hoc iquod saecula posterique possint

Arpinis quoque comparare chartis.

Sdras tutior ibis ad lucernas.

Haec hora est tua, cum furit Lyaeus, 20Gum regnat rosa, cum madent capilli:

Tunc me vel rigidi legani Catones.

XX.

Ducit ad auriferas quod me Salo Celtiber oraa,

Pendula quod patriae visere tecta libet, ; < <> Tu mihi simplicibus, Mani, dilectusab annk^ "^

232 M. YAL. MARTIAUS

Et praetextata cultas amicitia, 5 Tu facis ; in terris quo non est alter Hiberis Dulcior et Tero dignus amore magis. Tecum ego vel sicci Gaetula mapalia Poeni £t poteram Scytliicas liostis amare casas. Si tibi mens eadem, si nostri mutua cura est) 10 In quocunque loco Roma dupbus erit.

XXI.

Scribere te quae vix intelUgat ipse Modestus Et vix Clarauus, quid rogo, Sexte, iuvat?

Non lectore tuis opus est, sed ApoIIitie, libris: ludice te maior Cinna Maroue fuit. 5Sic tua laudentur sane: mea carmina, Sexte, Grammaticis placeant, ut sine Grammaticis.

xxn.

Cur spleniato saepe prodeam mento Albave pictns sana labra cerussa, Philaeni, quaeris? basiare te nolo.

XXffl.

lam numerat placido felix Antonius aeyo Quindeciens actas Primus Olympiadas

Praeteritosque dies et totos respicit annos ,

' Nec metuit Lethes iam propioris aquas.

5NuIIa recordanti lux est ingrata gravisque:

Nulla fuit , cuius non meminisse velit.

Ampliat aetatis spatium sibi vir bonus : hoc est Vivere bis, vita posse priore frui. ^

XXIV.

Natales milii Martiae Kalendae, Lux formosior pmnibus Kalendis, Qua mittunt mihi munus et puellae, Quinquagesima liba septimamque Vestris addimus hauc focis acerram. His vos, si tamen expedit, rogant!

EPI6RAMMAT0N LIB. X. 233

Annos addite bis prccor novenos , Ut nondam nimia piger senecta, Sed vitae tribas areis peractis lOLucos Elysiae petam paellae.

Post hunc Nestora nec diem rogabo.

XXV.

In matatina naper spectatas harena

Macias, imposait qui sua membra focis,

Si patiens ^urasque tibi fortisque videtur,

Abderitauae pectora plebis habcs. 5Nam cum dicatur tunica praesente molesta ,,Ure manum,^^ plus est diccre ^^Non facio.'^

XXVI.

Vare, Paraetouias Latia modo vite per urbes

Nobilis et centnm dux memorande Tiris, At nunc, Ausonio frustra promisse Qnirino^

Hospita Lagaei litoris umbra iaces. SSpargere non licuit frigentia fletibus ora,

Pinguia nec maestis addere tura rogis. Sed datur aeterno Ticturum carmine munus. ^

Numquid et hoc, fallax Nile, negare potes?

xxvn.

Natali, Diodore, tno conviva senatus Accubat, et rarus non adhibetur eques,

Ac tua tricenos largitur sportula nummos. Nemo tamen natum te, Diodore, putat.

xxvni.

Annorum nitidique sator pulcherrime mundi,

Publica quem primum vota precesque Tocant, PerTins exiguos habitabas ante penates ,

Plurima qua medium Roma terebat iter. 5Nunc tua Caesareis cinguntur limina donis,

£t fora tot numeras , lane , quot ora geris. At tu, sancte pater, tanto pro munere grafilfjk

Ferrea perpetua claustra tuere sera. ^ '

284 M. VAL. MABTIALIS

ixix.

Qaam mihi mittebas Satarni tempore lancem ,

Misisti dominae, Sextiliane, tnae; Et qaam donabas dictis a Marte Kalendis,

De nostra prasina est synthesis empta toga. 5lam constare tibi gratis coepere paellae: Maneribns fatais, Sextiliane, meis.

XXX.

O temperatae dnlce Formiae litas, Vos, cam severi fagit oppidam Martis £t inqaietas fessas exait caras, ApoUinaris omnibas locis praefert. 5Non ille sanctae dalce Tibar oxoris, Nec Tasculauos Algidosve seci^ssas, Praeneste nec sic Antiamqae miratar. Non blanda Circe Dardanisrve Caieta Desiderantar, nec Marica nec Liris,

lONec in Lacrina lota Salmacis vena. Hic samma leni stringitar Thetis vento ; Nec langaet aeqaor , viva sed quies pouti Pictam phaselon adiavante fert aura , Sicut paellae non amantis aestatem

15Mota salubre purpura venit frigus. Nec seta longo quaerit in mari praedam, Sed e cubiclo lectuloque iactatam Spectatus alte lineam trahit piscis. Si quando Nereus sentit Aeoli regnum,

20Ridet procellas tuta de suo mensa. Piscina rhombum pascit et lapos vernas , Natat ad magistrum delicata muraena ; Nomenculator mugilem citat notum £t adesse iussi prodeont senes n^ulli.

25Frui sed istis quando, Roma, permittis? Quot Formianos impntat dies annus Negotiosis rebus urbis haerenti? O ianitores viliciqne felices! Dominis parantur ista, serviant vobls.

EPI6BAMMAT0N LIB. X. 235

XXXI.

Addixti seryiim naminis liere mille dacentis,

Ut bene cenares, Calliodore, semel. Nee bene cenasti: mnllas tibi qnattaor emptas

Libraram cenae pompa capatqae fait. 5ExcIamare libet: „Non est hic, improbe, non est

Piscis: homo est; hominem, Cdliodore, comes.^^

XXXIL Haec milii quae colitar violis pictara rosisqae,

Qaos referat yoltus , jCaediciane, rogas ? Talis erat Marcus mediis Antonius annis Primus: in hoc iayenem se videt ore senex. 5Ars utinam mores animamque eMngere possetl Pulchrior in terris nalla tabella foret.

XXXIII.

Simplicior priscis, Munati Galle, Sabinis,

Cecropium superas qui bonitate senem , Sic tibi consoceri claros retinere penates

Perpetua natae det face casta Venus : 5Ut tu, si yiridi tinctos aerugine versus

Forte malus livor dixerit esse meos, Ut facis, a nobis abigas, nec stringere quenqaam

Talia contendas carmina, quilegitur. Hunc servare modum uostri novere libelli , 10 Parcere personis , dicere de vitiis.

XXXIV.

Di tibi dent quidquid, Caesar Traiane, mereris

Et rata perpetuo quae tribuere velint. Cui sua restituis spoliato iura patrono , Libertis exul non erit ille suis. 5Diguus es, ut possis totum servare clientem: Ut — liceat tantum vera probare — potes.

XXXV.

Omnes Sulpiciam legant puellae, Uni quae eapiunt viro placere;

236 M. VAL. MARTIALIS

Omnes Snlpiciam legant mariti,

Uni qni cnpiant placere nnptae. 5Non haec Colchidos asseritfarorem,

Diri prandia nec refert Thyestae ;

Scyllam, Byblida nec fuisse credit,

Sed castos docet et pios amores,

Lusas, delicias facetiasqne. lOCaius carmina qui behe aestimarit,

JVullam dixerit esse sanctiorem,

Nullam dixerit esse nequiorem.

Tales Egeriae iocos fuisse

Udo crediderim Numae sub antro. 15Hac condiscipula vel hac magistra

Esses doctior et pudica, Sappho:

Sed tecum pariter simulque Tisam

Durns Sulpiciam Phaon amarat.

Frustra: namque ea nec Tonantis uxor, 20Nec Bacchi, nec ApoIIinis puella

Erepto sibi viveret Caleno.

XXXVI.

Improba Massiliae quidqnid fumaria cogunt,

Accipit aetatem quisqnis ab igne cadus, A te, Mnnna, venit: miseris tu mittis amicla

Per freta, per longas toxica saeva vias; 5Nec facili pretio, sed quo contenta Falerni

Testa sit aut cellis Setia cara suis. Nou venias quare tam longo tempore Romam,

Haec puto cai^sa tibi est^ ne tua vina bibas.

XXXVII.

luris et aequarum cultor sanctissime legum, Veridico Latium qui regis ore forum,

Municipi, Materne, tuo veterique sodali Callaicum mandas siquid ad Oceanum , 5 An Laurentino turpes iu litore ranas

- Et satins tenues ducere credis acos,

Ad sua captivum quam saxa remittere mullum,

EPIGRAMMATON LIB. X 287

Visus erit Ilbris qni minor esse tribnB? Et fatnam summa cenare pelorida mensa 10 Qnodque tegit leii cortice concha breTis, Ostrea Baianis qnam non liyentia testis,

Qnae domino pneri non prohibente Torent? Hic olidam clamosus ages in retia Tolpem Mordebitque tuos sordida praeda canes : 15lllic piscoso modo Tix educta profundo Impedient lepores humida lina meos. — • Dum loquor, ecce redit sporta piscator inani,

Venator capta maele superbus adest: Omnis ab nrbano Tenit ad mare cena macello. 20 CaUaicum mandas siquid ad Oceanum ?

xxxvni.

O molles tibi quindecim , Calene, Quos cum Salpicia tua iugales Indulsit deus et peregit annos! O nox omnis et hora, quae notata est SCaris litoris Ihdici lapillis! O quae praelia, quas utrinque pugnas Felix lectulus et lucerna Tidit Nimbis ebria Nicerotianis ! Vixisti tribus, o Calene, lustris. 10 Aetas haec tibi tota compntatur £t solos numeras dies mariti. Ex illis tibi si diu rogatam Lncem redderet Atropos tcI nnam, Malles , quam Pyliam qnater senectam.

XXXIX.

Consule te Bruto quod iuras, Lesbia, natam, Mentiris. Nataes, LesMa, rege Numa?

Sic quoque mentiris. Namque, nt tua saecula narrant, Ficta Prometheo diceris esse luto. XL.

-Semper cum mihi diceretur esse

Secreto mea PoIIa cum cinaedo ,

Irrupi, Lupe. Non erai cinaedus.

238 M. YAL. MARHALIS

XLI.

Mense noTO lani veterem, Proealeia, maritum

Deseris atqae inbes res sibi habere snas. Qaid, rogo, quid factum est? subiti qaae caasa doloris?

Nil mihi respondes? Dicam ego, praetor erat. 5 Constatara fait Megalensis purpara centum

Milibus, ut nimium munera parca dares, Et populare sacrum bis milia dena tulisset.

Discidium non est hoc, Proculeia: lucrum est.

XLII.

Tam dubia est lanugo tibi, tam moUis, ut illam

Halitus et soles ct levis aura terat. Celantur simili ventura Cydonia lana,

Pollice virgineo quae spoliata nitent. 5Fortius impressi quotiens tibi basia quinque,

Barbatus labris , Dindyme , fio tuis.

XLIII.

Septima iam, Phileros, tibi conditur uxor in agro. Plus nuUi, Phileros, quam tibi, reddit ager.

XLIV.

Quinte Caledonios Ovidi visure Britannos

Et viridem Tethyn Oceanumque patrem , Ergo Numae colles et Nomentaua relinques

Otia, nec retinet rusque focusque senem? 5Gaudia tu differs, at non et stamina differt

Atropos, atque omnis scribitur hora tibi. Praestiteris caro — quis non hoc laudet? — amlco^

Ut potior vita sit tibi sancta fides ; Sed reddare tuis tandem mansure Sabinis 10 Teque tuas numeres inter amicitias. ^

XLV.

Si quid lene mei dicunt et dulce libelli, Si quid houorificum pagina blanda sonat,

EPIORAMMATON LIB. X. 239

Hoc tu pingne pntas et costam rodere maTis, nia Laarentis cnm tibi demas apri. dVaticana bibas, si delectaris aceto:

Non facit ad stomachum nostra lagona tnnm.

XLVL

Omnia Tis belle, Matho, dicere. Dic aliqnando Et bene; dic nentrnm; dic aliqaando male.

XLVIL

Yitam qnae faciant beatiorem, lacandissime Martialis, haec sant: Res non parta labore , sed relicta ; Non ingratus ager, focus perennis; 5Lis nunquam, toga rara, mens quieta; Vires ingenuae, salubre corpus; Prudens simplicitas, pares amici; ConTictus facilis j sine arte mensa ; Nox non ebria, sed soluta curis; lONon tristis torus, et tamen pudicus; Somnus, qui faciat breves tenebras: Quod sis, esse Tclis nihilque malis; Summnm nee metnas diem, nec optes.

XLvni.

Nunciat octaram Phariae sna turba inTencae

£t pilata redit iamqne subitqne cohers. Temperat haec thermas, nimio prior hora Tapore

Halat et immodico sexta Nerone calet. 5Stella, Nepos, Cani, Cerealis, Flacce, Tenitis?

Septem sigma capit; sex sumus, adde Lupsm. Exoneraturas Tcntrem mihi Tilica malTas

Attulit et Tarias, quas habet hortns , opes. In quibus est lactuca sedens et tonsile porrm: 10 Nec deest rnctatrix mentha iiec herba salax. Secta corouabnnt rntatos OTa lacertos

Et madidum thynni de sale sumen CFlt. ' [

Gustus in his; una p»netnr eennla men^a, 1

m

240 M. YAL. MARTIALIS

Haedns , inhamani raptns ab ore lapi , 15 Et qaae non egeant ferro stractorls ofellae,

Et faba fabroram prototomiqae rades. Pallas ad haec cenisqae tribas iam perna saperstes

Addetar ; sataris mitia poma dabo , De Nomentana vinam sine faece lagona , ao Qaae bis Frontiuo consale prima fuit. Accedant sine felle ioci nec mane timenda

Libertas et nll quod tacaisse velis. De prasino conTiva meus venetoqae loquatar ,

Nec faciant quemqaam pocola nostra reum.

XLIX.

Cum potes amethystinos trientes £t nigro madeas Opimiano, Propinas modo conditam Sabinam Et dicis mihi, Cotta „Vis in aaro?" SQaisqaam plambea vina volt in auro?

Frangat Idamaeas tristls Victoria palmas,

Plange, Favor, saeva pectora nada mana. Matet Honor caltaa et iniqais manera flammis

Mitte coronatas, Gloria maesta, comas. 5Heafacinas! prima fraadatas , Scorpe, iaventa

Occidis et nigros tam cito iungis eqaos. Carribas illa tais semper properata breyisqne

Car fuit et vitae tam prope meta tuae?

LI.

Sidera iam Tyrias Phrixei respicit agni

Tanras et alternam Castora fugit hiems ; Ridet ager, vestitar hamas, vestitar et arbor, " Ismariom pellex Attica plorat Ityn. 5Qaos, Faastine, dies, qaales tibi Roma Ravennae Abstalit! o soles, o tanicata qaies! O nemas, o fontes solidumqae madentis harenae Litus et aeqaoreis splendidus Anxur aquis,

EPIGRAMMATON LIB. X. 241

Et non nnins spectator lectnlns nndae, 10 Qni videt hinc puppes flnminis , isde maris ! Sed nec Marcelli Pompeiannmque, nec illic

Snnt triplices thermae, nec fora inncta quater, Nec Capitoliui summum penetrale Tonantis, Qnaeqne nitent caelo proxima templa suo. 15Dicere telassum quotiens ego credo Quirino:

,,Qnae tna sunt, tibi habe: qnae mea, redde mihi.^

LII.

Thelyn \iderat in toga spadonem. Damnatam Numa dixit esse moecham.

LIII.

nie ego sum Scorpns, clamosi gloria Circi, Plausus, Roma, tui deliciaeqne breves,

Invida qnem Laehesis raptum trieteride nona Dum numerat palmas, credidit esse senem.

LIV.

Mensas, Qle, bonas ponis, sed ponis opertas. Ridiculum est: possum sic ego habere bonas.

LV.

Arrectnm qnotiens Marulla penem Pensavit digitis diuque mensa est, Libras, scripula sextulasque dicit. Idem post opus et suas palaestras 5Loro cum similis iacet remisso, Quanto sit levior Marnlla dicit. Non ergo est manus ista, sed statera.

LVI.

Totis, Galle, inbes tibi me servire .diebns Et per Aventinum ter qnater ire lutnm.

Eximit aut reficit dcntem Cascellins aegrum, IniEfistos oculis uris, Hygine, pilos; 5Non secat et toDit stillantem Fannius uvtm,. Mart. " \<i

242 . . M. VAL. MARTIALIS

Tristia seryoram stigmata delet Eros; Enterocelarum fertur Podalirius Hermes: Qui sanet ruptos dic milii, Galle, quis esi?

LVII. Argenti libram mittebas; facta selibra est, Sed piperis. Tauti non emo , Sexte , piper.

Lvra.

Anxuris aequorei placidos, Frontine, recessus

Et propius Baias litoreamque domum , Et quod inliumanae cancro feryente cicadae

Non norere nemus , flumineosque lacus 5Dum colui, doctas tecum celebrare yacabat

Pieridas , nunc nos maxima Roma terit. Hic mihi quando dies meus est? iactamur in alto

Urbis et in sterili vita labore perit, Dura suburbani dum iugera pascimus agri 10 Vicinosque tibi, sancte Quirine, lares. Sed non solus amat qui nocte dieque frequentat

Limina, nec ratem talia damna decent. Per yeneranda milii Musarum sacra, per omnes

luro deos, et non officiosus amo.

LIX. Consumpta est uno si lemmate pagina, transis

Et breyiora tibi , non meliora placent. Diyes et ex omni posita est instructa macello Cena tibi, sed te mattea sola iuyat. 5Non opus est nobis nimium lectore guloso; Hunc yolo, non fiat qui sine pane satur.

LX.

lura trium petiit a Caesare discipulorum Assuetus semper Munna docere duos.

LXI.

Hic festinata requiescit Erotion umbra, ^ Crimine quam fati sexta peremit hiems.

EPIGRAMMATON LIB. X. 243

Qaisqiiis eris nostri post me regnator agelli, Manibus exigais annaa lasta dato. 5 Sic lare perpetab , sic tarba sospite solas Flebilis in terra sit lapis iste taa.

LXII.

Ladi magister, parcc simplici tarbac^. Sic te freqaentes aadiant capillati Et delicatae diligat choras mensae, Nec calcalator , nec notarias velox 5Maiore qaisqaam circalo coronetar. Albae leone flammeo calent laces Tostamqae feryens lalias coqait messem. Cirrata loris horridis Scythae pellis , Qaa yapulayit Marsyas Celaenaeas , lOFeralaeqae tristes, sceptra paedagogoram, Cessent et Idas dormiant in Octobres : Aestate paeri si yalent, satis discant.

LXIII. Marmora parya qaidem, sed non cessara, yiator,

Maasoli saxis pyramidamque legis. Bis mea Romano spectata est yita Tarento,

Et nihil extremos perdidit ante rogos. 5Qainqae dedit paeros, totidem mihi lano pueUas: Claserunt omnes lamina nostra manas. Contigit et thalami mihi gloria rara faitqae Una padicitiae mentala nota meae.

LXIV.

Contigeris regina meos si Polla libellos, Non tetrica nostros excipe fronte iocos.

nie taas vates , Ileliconis gloria nostri , Pieria caneret cam fera bella taba, 5Non tamen erabait lascivo dicere yersa

5,Si nec paedicor, Cotta, qaid hic facio?*'

LXV.

Cam te manicipem Corinthioram lactes, Charmenion, negantenallo,

244 M. VAL. MARTIALIS

Car frater tibi dicor, ex Iliberis

Et Celtis genitus Tagique civis? 5 An voltu similes videmur esse ?

Tu ilexa nitidus coma vagaris,

Hispanis ego contumax capillis;

Levis dropace tu cotidiano ,

Hirsutis ego cruribus genisque ; 10 Os blaesum tibi debilisque lingua est,

Nobis fistula fortius loquetur :

Tam dispar aquilae columba non est,

Nec dorcas rigido fugax leoni.

Quare desine me vocare fratrem , 15 Ne te, Charmenion, vocera sororem.

LXVI.

Quis, rogo, tam durus, quis tam fuit ille supcrbus,

Qui iussit fieri te , Tlieopompe , cocum ? Hanc aliquis faciem nigra violare culina

Sustinet, has uncto polluit igne comas? 5Quis potius cyathos aut quis crystalla tenebitf

Qua sapient fnelius mixta Falerna manu? Si tam sidereos manet exitus iste ministrbs ,

luppiter utatur iam Ganymede coco.

Lxvn.

Pyrrhae filia, Nestoris noverca, Quam vidit Niobe puella canam, Laertes aviara senex vocavit, Nutricem Priamus , socrum Thyestes , 5lam cornicibus omnibus superstes, Hoc tandem sita prurit iu sepulcro Calvo Plotia cum Melanthione.

LXVIIL

Cum tibi non Ephesos nec sit Rhodos aut Mitylcnc, Sed domus in vico, Laelia, patricio,

Deque coloratis nunquam lita mater Etruscis, Durus Aricina de regione pater;

EPIGRAMMATON LEB. X. 245

«

bKvQte fiov^ liili iiov^ ifvxrj f*ov congeris nsque,

Pro pudor! Hersiliae civis et Egeriae. Lectulus has voces , nec lectulus audiat omnis ,

Sed quem lascivo stravit amica viro. Scire cupis quo casta modo matrona loquaris : 10 Numquid, cum crissas, blandior esse potes? Tu licet ediscas totam referasque Coriuthon, Non tamen omnino, Laelia, Lais eris.

LXIX.

Custodes das , Folla , viro , non accipis ipsa.

Hoc est uxerem ducere, Polla, virum. ^

LXX.

Quod milii vix unus toto liber exeat anno,

Desldiae tibi sum , docte Potite , reus. lustius at quanto mirere, quod exeat unus,

Labantur toti cum mihi saepe dies. 5Non resalutantes video nocturnus amico«i, .

Gratulor et multis ; nemo , Potite , mihi. Nunc ad luciferam signat mea gemma Dianam ,

Nunc me prima sibi , nunc sibi quinta rapit. Nunc consul praetorve tenet reducesque choreae, 10 Auditur tota saepe poeta die.

Sed nec causidico possis impune negare,

Nec si te rhetor grammaticusve rogent : Balnea post decimam lasso ccntumque petuntur

Quadrantes. Fietquando, Potite, liber?

LXXI.

Quisquis laeta tuis et sera parentibus optas

Fata, brevem titulum marmoris huius ama. Condidit hac caras tellure Rabirius umbras:

IVuIIi sorte lacent candidiore senes. 5Bis sex lustra tori nox mltis et ultima clusit,

Arserunt uno fanera bina rogo. Hos tamen ut primis raptos sibi quaerit fitt

Improbius nihil his fletibus esse poteat^^T!

246 M. VAL. MARTIALIS

LXm

Frustra Blanditiae Tenitis ad me Attritis miserabiles labellis. Dicturas dominum deamqne non sum. lam non est Ipcus hac in urbe toMs ; sAd Parthos procul ite pileatos Et turpes humilesque supplicesqne Pictorum sola basiate regum. Non est hic dominus, sed imperator, Sed iustissimus omnium senator, lOPer quem de Stygia domo reducta est Siccis rustica Veritas capillis Hoc sub principe , si sapis, caveto, Verbis, Roma, prioribus loquaris.

LXXIII.

Littera facundi gratum mihi pignus amici . ^ Pertulit, Ausoniae dona superba togae, Qua non Fabricius, sed vellet Apicius uti, Vellet Maecenas Caesarianus eques. dVilior haec nobis alio mittente fuisset: Non quacunque manu victima caesa litat, A te missa venit. Possem nisi munus amare,

Marce, tuum, poteram nomen amare meum. Munere sed plus est et nomine gratius ipso 10 Officium doctl iudiciumque viri.

Lxxrv.

lam parce lasso , Roma, gratulatori, Lasso clienti. Quamdiu salutator Anteambulones et togatulos inter Centum merebor plumbeos die toto , 5 Cum Scorpus una quindecim graves hora Ferventis auri victor auferat saccos? Non ego meorum praemium libellorum, — Quid enim merentur? ~ Appulos velim campos; NonHybla, non me spicifer capit NiluB, .

EPIGRAMMATON LIB. X. 247

lONec qnae palades delicata Pomptlnas Ex arce clivl spectat uva Setini. Quid concupiscam quaeris ergo? dormire.

LXXV.

Milia yiginti quondam me Galla poposcit Et, fateor, magno non erat illa nimis. Annus abit: ,,Bis quina ^abis sestertia,^^ dixit. Poscere plus visa est quam prius illa mihi. 5lam duo poscenti post sextum milia mensem

MHIe dabam nummos. Noluit accipere. - Translerant binac forsan trinaeve Kalendae, Aureolos ultro quattuor ipsa petit. Non dedimus. Centura iussit me mittere nummos ; 10 Sed Tisa est nobis haec quoque summa gravis. Sportula nos iunxit quadrantibus arida centum ;

Ilanc volait: puero diximus essc datam.

Inferius numquid potuit descendere? fecit.

Dat gratis, ultro dat mihi Galla: nego.

LXXVL

Hoc, Fortuna, tibi videtur aequum? Civis non Syriaeve Parthiaeve , Nec de Cappadocis eques catastis, Sed de plebe Remi Numaeque verna, 5lucundu8, probus, innocens amicus, Lingua doctus utraque, cuius unum est, Sed magnum vitium, quod est poeta^ Fullo Maevius alget in cucullo, Cocco mulio fulget Incitatus.

Lxxvn.

Nequius a Caro nihil unquam, Maxime, factum est, Quam quod febre perit: fecit et illa nefas.

Saeva nocens febris saltem quartana fuisset! Servari medico debuit ille suo.

LXXVIIL

Ibis litoreas, Macer, Salonas, Ibit-rara fides amorque rectt

248 M. VAL. MARTIALIi^

Et secum comltem trahet pudorem.

Sempcr pauperior redit potestas. 6Fellx auriferae colone terrae,

Rectorem vacuo sinu remittes

Optablsque moras, et exeuntem

Udo Dalmata gaudio sequeris.

Nos Celtas, Macer, ettruces Hiberos lOCum dcsiderio tui petemus.

Sed quaecunque tamen feretur illinc

Piscosi calamo Tagi notata ,

Macrum pagina nostra hominabit.

Sic inter veteres legar poetas, 15Nec multos mihi praeferas priores,

Uno sed tibi sim minor Catullo.

LXXIX.

Ad lapidem Torquatus habct praetoria quarfum;

Ad quartum breve rus emit Otacilius. Torquatus nitidas vario de marmore thermas

Extruxit; cucumam fecit Otacillus. 5Disposuit daphnoua suo Torquatus in agro;

Castaneas centam sevit Otacilius. Consule Torquato vici fuit ille magister,

Non minor in tanto visus honore sibi. Grandis ut exiguam bos ranam ruperat olim^ 10 Sic, puto, Torquatus rumpet Otacilium.

LXXX.

Plorat Eros, quoticns maculosae pocula murrae

Inspicit , aut pueros nobiliusve citrum , Et gemitus irao ducit de pcctorc, quod non Tota miscr coemat Septa feratque domum. 5Quam multi faciunt, quod Eros, sed lumine siccol Pars maior lacrimas ridet et intus habet.

LXXXl.

Cum duo venissent ad Phyllida mane fututum Et nudam cuperet sumere uterque prior,

EPIGRAMMATON EIB. X. 249

Promisit pariter se Pliyllis utrique d^taram, Et dedit: ille pedem sustnlit, liic tunicam.

LXXXII.

Si quid nostra tuis adicit vexatio rebus,

Mane vel a media nocte togatus cro, Stridentesque feram flatus aquilunis iniqui

Et patiar nimbos excipiamque nives. 5 Sed si non flas quadrante beatior uno

Per gemitus nostros ingenuasque cruces, Parce, precor, fesso vanosque remitte labores,

Qui tibi non prosunt et mihi, Galle, nocent.

LXXXill. Raros coUigis hinc et hinc capillos Et latum nitidae, Marine, calvae Campum temporibus tegis comatis: Sed moti redeunt iubente yento 5Reddunturque sibi caputque nudum Cirris grandibus liinc et inde cingunt. Inter Spcndophorum Tclespliorumque Cydae stare putabis Ilermeroten. Quin tu simplicius senem fateris, 10 Ut tandem videaris unus esse? Calvo turpius est nihil comato.

LXXXIV.

Miraris, quare dormitum non eat Afer? Accumbat cum qua, Caediciane, vides.

LXXXV.

lam senior Ladon Tiberinae nauta carinae

Proxima dilectis rura paravit aquis. Quae cum saepe vagus premeret torrentibus undis

Tibris et hiberno rumperet arva lacu, 5Eineritam puppim, ripa quae stabat in alta,

Implevit saxis opposuitque vadis. Sic nimias avertit aquas. Quis credere pOafetti

Auxilium domino mersa carina tulit.

250 M. VAL. MARTIALIS

LXXXVI.

Memo noTa caluit sic inflainmatns amica, Flagravit quanto Lanrns amore pilae.

Sed qui primus erat lusor dum floruit aetas , Nunc postquam desit ludere, prima pila est.

Lxxxvn.

Octobres age sentiat Kalendas

Facundi pia Roma Restituti.

Linguis omnibus et fayete votis ;

Natalem colimus, tacete lites. 5 Absit cereus aridi clientis , ^

Et vani triplices brevesque mappae

Expectent gelidi iocos Decembris.

Gertent muneribus beatiores.

Agrippae tumidus negotiator . lOCadmi municipes ferat lacernas;

Fugnorum reus ebriaeque noctis

Cenatoria mittat advocato ;

Infamata virum puella vicit ?

Veros sardonychas, sed ipsa tradat; 15 Mirator veterum senex avorum

Donet Fhidiaci toreuma caeli,

Venator leporem, colonus haedum,

Piscator ferat aequorum rapinas.

Si mittit sua quisque , quid poetam 20Missurum tibi, Restitute, credis?

LXXXVIU.

Omnes persequeris praetorum, Cotta, libellos Accipis et ceras. Officiosus homo es.

LXXXIX.

Inno labor, Polyclite, tuus et gloria felix, Phidiacae cuperent quam meruisse manos,

Ore nitet tanto , quanto superasset in Ida ludice convictas non dubitante deas.

EPIGRAMMATON LIB. X. 251

Slimoueiii, Folyclite, saam nisi frater amaret, lanonem poterat frater amare taam.

XC.

Qaid yellis vetalam , Ligia, cannam? Qaid basti cineres tai lacessis ? Tales manditiae decent paellas. Nam tu iam nec anas potes TiAeri. 5lstad, credemihi, Ligia, belle Non mater facit Hectoris , sed axor. Erras, si tibi cannas hic videtar, Ad qaem mentala pertinere desit. Qaare si pador esf , Ligia, noli lOBarbafn vellere mortao leoni.

XCL

Omnes eanachos habet Almo, nec arrigit ip.se, Et qaeritar, pariat qaod saa Polla nihiL

XCU.

Mari , qaietae caltor et comes vitae ,

Qao cive prisca gloriatar Atina,

Has tibi gemellas barbari decas laci

Commendo pinas ilicesqae Faanoram 5Et semidocta vilici mana stractas^

Tonantis aras horridiqae Silvani,

Qaas pinxit agni saepe sangais aat haedi ,

Dominamqae sancti virginem deam templi,

Et qaem sororis hospitem vides castae lOMartem mearam principem Kalendaram,

Et delicatae laaream nemas Florae ,

In qaod Priapo perseqaente confagit.

Hoc omne agelli mite parvnli namen

Sea ta craore , sive tare placabis : 15„Ubicanqae vester Martialis estt," dices,

,,Hac, ecce, mecam dextera litat vobis

Absens sacerdos ; vos patate praesentem

Et date daobas qoidqaid alter optabit.'^ -

252 M. VAL. MAR,T1AUS

XCIII. Si prior Eaganeas, Clemens, Helicaonis oras

Plctaque pampineis videris arva iagis , Perfer Atestinae nondam vnlgata Sabinae

Carmina , purpurea sed modo culta toga.

5Ut rosa delectat, metitur quae poUice primo,

Sic nova ncc mento sordida charta iuvat.

XCIV.

Non mea Massylus servat pomaria serpens ,

Regius Alcinoi nec milii servit ager, Sed Nomentana securus germinat hortus Arbore , nec furem plumbea mala timent. 5 Haec idtur media quae sunt modo nata Subura Mittimus auctumni cerea poma mei.

xcv.

Infantem tibi vir, tibi, Galla retnisit adulter. Hi , puto , non dubie se futuisse negant.

XCVI.

Saepe loquar nimium gentes quod, Avite, remotas

Miraris, Latia factus in urbe senex, Auriferumque Tagum sitiam patriumque Salonem

Et repetam saturae sordida rura casae. 5llla placet tellus, in qua res parva beatum

Me facit et tenues luxuriantur opes. Pascitur hic, ibi pascit ager; tepet igne maligno

Hic focus , ingenti lumine lucet ibi. Hic prctiosa famcs conturbatorque macellus ; 10 Mensa ibi divitiis ruris operta sui. ,

Quattuor hic aestate togae pluresve teruntur ;

Auctumnis ibi me quattuor una tegit. I, cole nunc reges, quidquid non praestat amicns

Cum praestare tibi possit, Avite, locus.

XCVII. Dum levis arsura struitur Libitina papyro, Dum mjrrham et casiam flebilis uxor emit,

EPIGRAMMATON LIB. X. 253

lain scrobe , iam lecto , iam pollinctore parato Heredem scripslt me Numa: convaluit.

XCVffl.

Addat cum mihi Caecubum minister Idaeo resolutior cinacdo, Quo nec iilia cultior nec uxor, Nec mater tua nec soror recumbit, 5Vis spectem potius tuas lacernas - Aut citram vetus Indicosque dentes? Suspectus tibi ne tamen recurabam , Praesta de grege sordidaque villa Tonsos, liorridulos, rudes, pusillos lOHircosi mihi filios subulci.

Perdct te dolor hic: habere, Publi, Mores non potes hos et hos ministros.

XCIX.

SiRomana forent haec Socratis ora, fuissent lulius in Satyris qualia Rufus habet.

Quid, stulte, nostris versibus tuos misces? Cum litigante quid tibi, miser, libro? Quid congregare cum leonibus yolpes Aquilisque similes facere noctuas quaeris? 5Habeas licebit alterum pedem Ladae, Inepte , f rustra crure ligneo curres.

CI.

Elysio redeat si forte remissns ab agro lUe suo. felix Caesare Gabba vetus ,

Qui Capitolinam pariter Gabbamque iocantes Audierit, dicet: „Rustice Gabba, tace.^^

CII.

Qua factus ratione sit^requiris,

Qui nunquam futuit, pater Philaenus?

254 M. VAL. MARTIALIS EPIGa L. X,

Gaditanas, Avite, dicat istud, Qui scribit niliil et tamen poeta est.

cra.

Municipes , Augusta mihi quos Bilbilis acri

Montc creat , rapidis quem Salo cingit aquis, Ecquid laeta iuvat vestri vos gloria vatis? *

Nam decus et nomen famaque vestra sumus , 5 Nec sua plus debet tenui Verona Catullo

Meque velit dici non minus illa suum. Quattuor accessit tricesima messibus aestas, ' Ut sine me Cereri rustica liba datis. Moenia dum colimus dominae pulcherrima Romae , 10 Mutavere meas Itala regna comas.

Excipitis placida reducem si.mente, venimus;

Aspera si geritis corda, redire licet.

CIV.

I nostro comes , i libelle , Flavo

Longum per mare, sed faventis undae,

Et cursu facili tuisque ventis

Hispanae pete Tarraconis arces. 5 Illinc te rota tollet et citatus

Altam Bilbilin et tuam Salonem ^

Quinto forsitan essedo videbis.

Quid mandem tibi , quaeris ? Ut sodales

Paucos , sed veteres et ante brumas 10 Triginta mihi quattuorque visos

Ipsa protinus a via salutes

Et nostrum admoneas subinde Flavum ,

lucundos mihi nec laboriosos

Secessus pretio paret salubri, 15 Qui pigrum faciant tdum parentem.

Haec sunt. lam tumidus vocat magister

Castigatque moras, etauraportum

Laxavit melior ; vale , libelle :

Navem, scis pnto, non moratur unus.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATON

LIBERXI.

I.

Quo tu, quo, liber otiose, tendis

Cultus sidone non cotidiana?

Numquid Partheuiura videre ? Certe.

Yadas et redeas inevolutus. 5Libros non legit ille, sed libellos;

Nec Musis yacat, aut suis racaret.

Ecquid te satis aestinias beatum ,

Contingunt tibi si manus minores?

Vicini pete porticura Quirini: lOTurbam non liabet otiosiorem

Pompeius vel Agenoris puella,

Vel primae dominus levis carinae.

Sunt illic duo tresve , qui revolvant

Nostrarum tineas ineptiarum , 15 Sed cum sponsio fabidaeque lassae

De Scorpo fuerint et Incitato.

U.

Triste supercilium durique severa Catonis

Frons et aratoris filia Fabricii, Et personati fastus et regula morum

Quidquid et in tenebris nou sumns , ite foras. 5 Clamant ecce mei „Bona Saturnalia^^ versus :

Et licet et sub te praeside, Nerva, libet Lectores tetrici salebrosum edisci^e Santram;

Nil mihi vobiscum est: iste liber meu& ei^

256 M. VAL. MARTIALIS

III.

Non urbana mea tantum Pimpleide gaudent

Otia, nec vacuis auribus ista damus, Sed meus in Geticis ad Martia signa pruinis

A rigido teritur centurione liber, 5Dicitur et nostros cantare Britannia versos.

Quid prodest? Nescit sacculus ista meus. At quam victuras poteramus pangere chartas

Quantaque Pieria praelia flare tuba , Cum pia reddiderint Augustum numina terris, 10 £t Maecenatemsi tibl, Roma, darent!

IV.

Sacra laresque Phrygum, quos Troiae maloit heres

Quam rapere arsuras Laomedontis opes, Scriptus et aeterno nunc primum luppiter auro

Et soror et summi filia tota patris , 5 Et qui purpureis iam tertia nomina fastis ,

lane , refers Nervae ; vos precor ore pio : llunc omnes servate ducem, servate senatum;

Moribus liic vivat principis, ille suis.

V.

Tanta tibi est recti reverentia, Caesar, et aequi,

Quanta Numae fuerat: sed Numa pauper erat, Ardua res haec est, opibus non tradere mores

Et cum tot Croesos viceris, esse Numam. 5 Si redeant veteres , ingentia nomina , patres ,

Elysium liceat si vacuare nemus: Te colet invictus pro Hbertate Camillus ,

Aurum Fabricius , te tribuente , volet ; Te duce gaudebit Brutus, tibi SuUa cruentus 10 Imperium tradet, cum positurus erit; Et te privato cum Caesare Magnus amabit,

Donabit totas et tibi Crassus opes. Ipse quoque infcrnis revocatus Ditis ab umbris

Si Cato reddatur, Caesarianus erit.

EPIGRAMMATON LIB. XI. 257

VL

Unctis falciferi senis diebus,

Regnator quibas imperat f ritiHus ,

Versu ludere non laborioso

Permittis, puto, pil^ata Roma. .'

SRisisti; licetergo, uec vetanmr.

Pallentes procul hinc abite curae ;

Quidquid venerit obvium, loquamur

Morosa sine cogitatione.

Misce dimidios, puer, trientes, lOQuales Pythagoras dabat Neroni;

Misce, Dindyme, sed frequentiores.

Possum nil ego sobrius ; bibenti

Succurrent milii quindecim poetae.

Da nunc basia , sed Catalliana. ISQuae si tot fuierint, quot iUe ^ixit,

Donabo tibi passerem CatuUi.

VII.

lam certe stupido non dices, Paula, marito,

Ad moechum quotiens longius ire roles , ,,Caesar in Albanum iussit me mane venire,

Caesar Circeios.^^ lam stropha talis abit. 5Penelopae licet esse tibi sub principe Nerva:-

Sed prohibet scabies ingeniumque retus. Infelix, quid ages? aegram simulabis amicam?

Haerebit dominae vir comes ipse suae, Ibit et ad fratrem tecum matremque patremque. 10 Quas igitur fraudes ingeniosa paras? Diceret hysterlcam se forsitan altera moecha

In Sinuessano velle sedere lacu. Quanto tu melius! quotiens placet ire fututum,

Quae Tcrum mavis dicere, Paula, viro,

vni. :

Lapsa quod externis spirant opobdlsama: tnmdlji^ Ultima quod curvo quae cadit aura croeov^^ "^^ Mabt. VI

258 M. VAL. MARTIAUS

Poma quod hiberna mataresGentia capsa,

Arbore quod verna loxuriosus ager ; 5De Palatinis dominae quod Serica praelis,

Sacina yirginea quod regelata manu; Amphoraf quod nigri, sed longe fracta, Falernt,

Quod qui Sicanias detinet hortus apes ; Quod Gosmi redolent alabastra focique deorum, 10 Quod modo divitibus lapsa corona comis:

Singula quid dicam? non sunt satis; omnla misce^

Hoc fragrant pueri basia mane nliei. Scire cupis nomen? si propter basia, dicam:

lurasti. Nimium scire, Sabine, cupis.

IX.

Clarus fronde loris, Romani fama cothami, Spirat Apellea redditus arte Memor.

X.

Contulit ad satiras ingentia pectora Turnus. Cur non ad Memoris carmina? Frater erat.

XI. " .

ToIIe, puer, calices tepidique toreumata Nill Et mihi secura pocula trade manu,

Trita patrum labris et tonso pura ministro; Anticus mensis restituetur honor. 5Te potare decet gemma, qui Mentora frangis , In scaphioffl moechae, Sardanapalle, tuae.

XII.

los tibi natornm Tel septem, Zoile, detur, Dum matrem nemo det tibi, nemo patrem.

Xffl.

Quisquis Flaminiam teris, Tiator, Noli nobile praeterire marmor. Urbis deliciae salesque Nili, Ars et gratia, lusus et Toluptas,

EPIGRAMMATON LIB. XI. 259

5Romaiii decus et dolor theatri Atque omnes Veneres Capidinesque Hoc sunt condita, quoParis, sepulcro.

XIV-

Heredes , nolite breyem sepelire colonum : iVam terra est illi quantnlacunque gravis.

XV.

Sunt chartae mihi , quas Gatonis uxor Et quas horribiles legant Sabinae. Hic totus Tolo rideat libellus ^

Et sit nequior omnibus libellis, 5 Qui yino madeat nec erubescat Pingui sordidus esse Cosmiano. Ludat cum pueris , amet puellas ; Nec per circuitas loquatur illam, Ex qua nascimur , omnium parentem , lOQuam sanctus Numa mentulam Tocabat. Versus hos tamen esse tu memento Saturnalicios , Apollinaris. Mores non liabet hic meos libellns.

XVI.

Qui gravis es nimium, potes hinc iam, lector^ abire

Quo libet: urbanae scripsimus ista togae. Nam mea Lampsacio lascivit pagina yersu

Et Tartessiaca concrepat aera manu. O quotiens rigida pulsabis pallia vena, .

Sis gravior Curio Fabricioque licet! Tu quoque nequitias nostri lususque libelli

Uda puella legas, sis Patavina Ucet.

Erubuit posuitque meum Lucretia librum $

10 Sed coramBruto; Brute, recede: leget.

xvn.

Non omnis nostri nocturna est pagina Blnrlt ' Invenies et quod mane, Sabiiie« leouL.

260 M. VAL. MARTIALIS

xvni.

Donasti, Lupe, ms sub urbe nobis;

Sed rus est mihi maius in fenestra.

Rus hoc dieere, rns potes vocare?

In quo ruta facit nemus Dianae, 5Argutae tegit ala quod cicadae,

Quod formica die comedit uno ,

Glusae cui folium rosae corona est;

In qua non magis inyenitur herba,

Quam Gosmi folium piperve crudum ; lOln quo nec cu<;umis iacere rectus,

Nec serpens liabitare tota possit,

Erucam male pascit hortus tinam,

Gonsumpto moritur culex salicto ,

Et talpa est mihi fossor atque arator. 15Non boletus liiare, non mariscae (

Ridere aut violae patere possunt.

Fines mus populatur et colono

Tanquam sus Galydonius timetur,

Et sublata volantis ungue Prognes 20 In nido seges est hirundinino; * ■■-

Et cum stet sine falce mentulaque,

Non est dimidio locus Priapo.

Vix implet cochleam peracta messis

Et mustum nnce condimus picata. 25Errasti, Lupe, littera sed una.

Nam quo tempore praedium dedisti,

Mallem tu mihi prandium dedisses.

XIX.

Quaeris, cur nolim te ducere, Galla? Dlserta es. Saepe soloecismum mentula nostra facit.

XX.

Gaesaris Augusti lascivos, liyide, versus Sex lege, qui tristis verba latina legis: Qvod futuit Glaphyran Antoniua^ hane miki poena

EPIGRAMMATON LIB. XI. . 261

Fulvia constituit , ae quoque uti futuam, bPulmam ego ut futuam? quid si me JManius oret^ PaecUcem , faciam? non puto , ai aapiam. ^yAut futue^ aut pugnemus" ait. Quid^ quod mihi vita

Carior est ipaa mentula? Signa canant! Absolvis lepidos nimirum , Auguste, libellos, 10 Qui scis Komana simplicitate loqni.

XXI.

Lydia tam laxa est, equitis quam culus aheni,

Quam celer arguto qui sonat aere trochus ; - Quam rota trausmisso totiens intacta petkuro,

Quam vetus a crassa calceus udus aqua ; 5Quam quae rara Tagos expectant retia turdos,

Quam Pompeiano vela negata Noto ; Quam quae de phthisico lapsa est armilla cinaedo,

Colcita Leucouico qnam vidnata suo ; Quam yeteres bracae Britonis pauperis et quam 10 Turpe Ravennatis guttur onocrotali. Hanc in piscina dicor futuisse marina.

Nescio; piscinam me futuisse puto.

XXIL

MoIIia quod nlvei duro teris ore Galaesi

Basia , quod nudo cum Ganymede iaces , — • Quis negat? — hoc nimium est. Sed sit satis; inguina saltem Parce fututrici sollicitare manu. 5Leyibus in pueris plus haec, quam mentula, peccat, Et faciunt digiti praecipitantque virum. Inde tragus celeresque pili mirandaque matrl

Barba, nec in clara balnea luce placent. Divisit natura marem : pars una puellis, 10 Una viris genita est. Utere parte tua.

xxm.

Nubere Sila mihi nulla non lege parata eit; Sed Silam nulla ducere lege volo.

262 M. VAL. MARTLILIS

Cum tamen instaret ,,deciens mifai dotis in anro Sponsa dabis^^ dixi: qnid minns esse potest? S^^Nec fatnam qnamvis prima te nocte maritns, Gommnnis tecnm nec mihi lectns erit; Complectarqne meam, nec tn prohibebis, amieam,

Ancillam mittes et mihi inssa tuam. Te spectante dabit nobis lasciva minister 10 Basia, sive mens, sive erit ille tnns. Ad ccnam yenies, sed sie divisa recnmbes,

Ut non tangantnr pallia nostra tuis. Oscula rara dabis nobis et non dabis nltro ; Nec quasi nnpta dabis, scd qnasi mater anus. 15 Si potes ista pati, si nil perferre recnsas, hivenies qni te ducere, Sila, velit."

XXIV.

Dum te prosequor et domnm reduco ,

Aurem dum tibi praesto garrienti,

Et qnidquid loqueris facisque lando ,

Quotversuspoterant, Labnlle, nasci? 5Hoc damnumtibi non videtnr esse,

Si quod Roma legit, reqnirit hospes,

Non deridet eques, tenet senator ,

Laudat cansidicus , poeta carpit,

Propter te perit? hoc LabuIIe, verum est? lOHoc quisquam ferat, nt tibi tuorum

Sit maior numerus togatulornm ,

Librorum milii slt minor meorum?

Triginta prope iam diebus una est

Nobis pagina vix peracta. Sic fit, 15 Cum cenare domi poeta non volt.

XXV.

nia salax nimium, nec paucis nota puellis Stare Lino desit mentula. Lingua, cave.

XXVL

0 mihi grata quies, o blanda, Telesphore, cura, Qaalia in amplexu non fuit ante meo :

EPIGRAMMATON LIB. XI. 263

Basia da nobis vctalo, puer, uda Falerno, Focula da labris facta minora tuis. 5 Addideris super haec Veneris si gaudia vera, ^Esse negem melius cum Ganymede lovi.

xxvn.

Ferreus es, si stare potest tibi mentula, Flacce,

Cum te sex cyathos orat amica gari, Vel duo frusta rogat cybii tenuemve lacertum,

Nec dignam toto se botryoue putat; 5 Cui portat gaudens ancilla parapside rubra

Hallecem, sed quam protinus illa voret; Aut cum perfricuit frontem posuitque pudorem ,

Sucida palliolo Tellera quinque petit. At mea me libram foliati poscat amica, 10 Aut yirides gemmas sardonychasve pares, Nec nisi prima velit de Tusco Serica vico,

Aut centum aureolos sic velut aera roget. Nunc tu velle putas haec me donare pikellae?

Nolo, sed his ut sit digna puella, volo.

xxvm.

Invasit medici Nasica phreneticus Eucti Et percidit Hylan. Hic, pute, sanus erat.

XXIX.

Languida cum vetula tractare viriiia dextra

Coepisti, iugulor pollice, Phylli, tuo. Nam cum me murem, cum me tua lumina dicis,

Horis me refici vix puto posse decem. 5BIanditias nescis: ,,dabo'^ dic ,,tibi milia centum

Et dabo Setini iugera certa soli; Accipevina, domum, pueros, chrysendeta, mensas.^^

Nil opus est digitis: sic mihi, Phylli, frica.

XXX.

Os male causidicis et dicis olere poetis. Sed fellatori, ZoUe, peius olel

W

264 M. VAL. MARTIALIS .

xxxr.

Atreus Caecilias cacurbitaram

Sic illas qaasi filios Tliyestae

In partes lacerat secatque mille.

Gusta protinus has edes in ipso, 5llas prima feret alterave cena,

Has cena tibi tertia reponet.

Uinc seras epidipnidas parabit,

Hinc pistor fatuas facit placentas,.

Hinc et multiplices strait tabellas ' '

10 Et notas caryotidas tlieatris;

Hinc exit ?ariam coco minutal ,

Ut lentem positam fabamque credas :

Boletos imitatar et botellos,

Et caudam cybii brevesque maeuas: ' ;

15Uinc cellarius experitur artes,

Ut condat vario vafer sapore

In rutae folium Capelliana.

Sic implet gabatas parapsidesque ,

Et leves scutulas cavasque lances. 20H0C lautum Tocat, Iioc putat yenustum,

Unum ponere ferculis tot assem.

xxxn.

Nec toga nec focus est nec tritus cimice lectus,

Nec tibi de bibula sarta palude teges, Nec puer aut senior, nulla est ancilla nec infiins,

Nec sera nec clavis nec canis atqne calix. 5Ta tamen aiTectas, Nestor, dici atque videri

Pauper, et in populo quaeris liabere locum. Mentiris vanoque tibi blandiris honore.

Non est paupertas, Nestor, habere nihil.

XXXffl. Saepius ad palmam Prasinus post fata Neronis Pervenit et victor praemia plura refert. . I nunc, livor edax, dic te cessisse Neroni; Yicit nimirum non Nero, sed Prasinus.

EPIGRAMMATON LfiB. XL 265

XXXIV.

Aedes emlt Aper, sed quas nec.noctua Tellet Esse saas; adeo nigra vetnsqiie casa est.

Yicinos illi nitidus Maro possidet hortos. Cenabit belle,' non habitabit Aper.

XXXV.

Ignotos mihi cum voces trecentos, Quare non veniam vocatus ad te, Miraris quererisque litigasque. Solus ceno, FabuUe, uon libenter.

XXXVL

Gaius hanc lucem gemma mihi lulius albtf

Signat^ io, votis redditus, ecce, meis. Desperasse iuvat veluti iam rupta sororum

Fila ; minus gaudent qui timuere nihiL 5Hypne, quid expectas, piger? immortale Falernum

Fnnde , senem poscunt talia vota cadum. Quincunces et sex cyathos bessemque bibamus,

Gaius ut fiat luLius et Pboculus.

xxxvu.

Zoile, quid tota gemmam praecingere libra Te iuvat et miserum perdere sariionycha?

Anulus iste tuis fuerat modo cruribus aptus. Non eadem digitis pondera conveniunt.

xxxvni.

Mulio viginti venit modo milibus , Aule. Miraris pretium tam grave? surdus^erat.

XXXIX.

. Cunarum fueras motor, Charideme, mearum

Et pueri custos assiduusque comes. lam mihi nigrescunt tonsa sudaria barba

Et qneritur labris puncta puella meis. 5 Sed tibi non crevi ; te noster vilicua horret^ "*;

^

266 M. VAL. BIARTIALIS

Te dispensator, te domus ipsa pavet. Lndere nec nobis, nee tu permittis amare;

Nil milii vis ^t vis cuncta licere tibi. Corripis, obserras, quereris, suspiria ducis, 10 Et vix a ferulis temperat ira tua. Si Tyrios sumpsi cultus unxive capiUos,

Exclamas „Nunquam fecerat ista pater.^^ Et numeras nostros astricta froute trientes ,

Tanquam de cella sit cadus ille tua. 15Desine; non possum libertom ferre Catonem.

Esse virum iam me dicet amica tibi.

XL.

Formosam Glyceran amat Lupercus Et solus tenet imperatque^solus. Quam toto sibi mense non futntam Com tristis quereretur et roganti 5Causam reddere Tellet Aeliano, Respondit, Glycerae dolere dentes.

XLL

Indulget pecori nimium dum pastor Amyntas .

Et gaudet fama luxuriaque gregis,^' Cedentes oneri ramos silvamque fluentem

Vicit, concussas ipse secutus opes. 5 Triste nemus dirae vetuit superesse ruinae

Damnavitque rogis noxia ligna pater. Pingues, Lygde, sues habeat yicinus lollas:

Te satis est nobis annumerare pecus.

XLH. Viyida cum poscas epigrammata, mortua ponis

Lemmata. Quidfieri, Caeciliane, potest? Mella iubes Hyblaea tibi yel Hymettia nasci,

£t tliyma Cecropiae Corsica ponis api?

XLIIL Deprensum in puero tetricis me Tocibns, uxor, Corripis et culum te quoque habere refers.

EPIGRAMMATON LIB. XL 267

Dixit idem quotiens lasciyo lano Tonanti ^ ' nie tamen grandi cum Ganymede iacet. Slncuryabat Hylan posito Tirynthius arcu: Tu Megaran credis non liabuissc nates? Torquebat Plioebum Dapline fugitiva: sed illas

Oebalius flammas iussit abire puer. Briseis multum quamvis ayersa iaceret, 10 Aeacidae propior levis amicus erat.

Parce tuis igitur dare mascula nomina rebus, 'Teque puta cunnos , uxor , habere duos.

XLIV.

Orbus es et locuples, et Bruto consule natus

Esse tibi veras credis amicitias? Sunt yerae , sed quas iuvenis , quas pauper habebas.

Qui noYUS est, mortem diligit ille tuam.

XLV.

Intrasti quotiens inscriptae limina cellae ,

Seu puer arrisit, sive puella tibi, Contentus non cs foribus veloque seraque,

Secretumque iubes grandius csse tibi. 5 Oblikiitur minimae si qua est suspitio rimae

Punctaque lasciva quae terebrantur acu. Nemo est tam teneri tam sollicitique pudoris,

Qui vel paedicat, Canthare, vel futuit.

XLVI.

lam nisi per somnum non arrigis et tibi, Maed,

Incipit in medios meiere verpa pedes , Truditur et digitis pannucea mentula lassis ,

Nec levat extinctum sollicitata caput. 5Quid miseros frustra cunnos culosque lacessis?

Summa petas; illic mentula vivit anus.

XLVn.

Omnia femineis quare dilecta catervis Balnea dcvitat Lattara? Ne futuat.

268 M. VAL. MARTIALIS

Cur nec Pompeia lentns spatiatar in nmbra, Nec petit Inachidos limfna? Ne fataat. 5 Gar Lacedaemonio lateam ceromate corpas PerfanditgelidaVirgine? Ne fataat. Gam sic feminei generis contagia yitet , Car lingit cannam Lattara ? Ne fataat.

XLVm. Silias haec magni celebrat monimenta Maronis,

lagera facandi qai Ciceronis habet. Heredem dominamqae sai tamalive larisye

Non aliam mallet nec Maro, nec Cicero.

XLIX. lam prope desertos cineres et sancta Maronis

Nomina qai coleret, paaper et anus erat. Silias optatae saccarrere censait ambrae,

Silias et vatem non minas ipse talit.

L.

Nalla est hora tibi qaa uon me, Phylli, farenfem

Despolies: tanta calliditate rapis. Nanc plorat sp^calo fallax anciUa relicto,

Gemma vel a digito , vel cadit aare lapis ; 5 Nanc fartiva lacri fieri bombycina possant ,

Profertar Gosmi nanc mihi siccas ony« ; Amphora nanc petitar nigri cariosa Falerni,

Expiet at somnos garrala saga taos ; Nanc at emam grandemve lapam mallamve bilibrem , 10 Indixit cen^m dives amica tibi.

Sit pador et tandem veri respectas et aeqai.

Nil tibi, Phylli, nego: nil mihi, Phylli, nega*

LI.

Tanta est qaae Titio colamna pendet, Qaantam Lampsaciae colant pnellae. Hic nallo comitante nec molcsto Thermis grandibas et sais lavatar. 5 Anguste Titias tamen lavatar.

EPIGRAMMATONLIB,XI. 269

LII.

Cenabis belle , luli Gerealis , apud me ;

Conditio est melior si tibi nulla, veni. Octayam poteris servare ; layabimur una :

Scis,^qnam sint Stephani balnea iuucta mihl 5Prima tibi dabitur ventri lactuca movendo

Utilis, et porris fila resecta suis. Mox vetus et tenui maior cordyla lacerto ,

Sed quam cum rutae frondibus ova tegant, Altera non deerunt tenui versata favilla 10 Et Yelabrensi massa coacta foco ; Et qoae Picenum senserunt frigus olivae.

Haec satis in gustu. Cetera nosse cupis ? JVIentiar, utvenias: pisces, conchylia, samen

Et chortis saturas atque paludis aves, 15 Quae nec Stella solet rara nisi ponere cena.

PIus ego poUiceor: nil recltabo tibi. Ipse tuos nobis relegas licet usque Gigantas ,

Rura vel aeterno proxima Vergilio.

LIII.

Claudia caeruleis cum sit Rufina Britannis

Edita, quam Latiae pectora gentis habet! Quale decus formael Romanam credere matres

Italides possunt, Atthides esse suam. 5Di bene, quod sancto peperit fecunda marito,

Quod sperat generos quodque puella nurus. Sic placeat superis , ut coniuge gaudeat uno

Et semper natis gaudeat illa tribus.

LIV.

Unguenta et casias et olentem funera myrrham

Turaque de medio semicremata rogo, Et quae de Stygio rapuisti ciunama lecto ,

Improbe de turpi, Zoile, redde sinu. 5 A pedibus didicere manus peccare proteirae,

Non miror furem, qui fogitiviis eras.

270 M. VAL. MARTIALIS

LV. .

Hortatur fieri.qnod te Lnpus, Urbice, patrem,

Ne credas; nihil est/ quod minus ille velit. Ars est captandi quod nolis velle yideri;

Ne facias optat, quod rogat ut facias. 5Dicat praegnantem tna se Gosconia tantum:

Pallidior fiet iam pariente Lupus. At tu consillo videaris ut usus amici ,

Sic morere, ut factum te putet esse patrem.

LVL

Qifod nimium mortem, Cliaeremon Stoice, laadas,

Vis animum mirer suspiciamque tuum. Hanc tibi virtutem fracta facit urceus ansa

Et tristis nuUo qui tepet igne focus, ^ 5Et teges et cimex et nudi sponda grabati,

Et brevis atque eadem nocte dieque toga. 0 quam magnus homo es , qui faece rubentis aceti

Et stipula et nigro pane carere potes! Leuconicis agedum tumeat tibi culcita lanis 10 Constringatque tuos purpura pexa toros,

Dormiat et tecum, qui cum modo Caecuba miscet

Convivas roseo torserat ore puer: 0 quam tu cupies ter vivere Nestoris annos

Et nihil ex uUa perdere luce voles ! 15Rebus in angustis facile est contemnere vitam:

Fortiter ille facit, qui miser esse potest.

LVII.

Miraris, docto quod carmina mitto Severo, Ad cenam cum te, docte Severe, vocem?

luppiter ambrosia satur est et nectare vivit; Nos tamen exta lovi cruda merumque damns. 5 0mnia cum tibi sint dono concessa deorum, Si quod hab^s non vis, ergo quid accipies?

LVin. Cum me velle vides tentumque, Telesphore, sentif, Magna rogas ; puta me velle : negare licet.

EPIGRAMMATON LIB. XI. 271

Et nisi iuratus dixi ,,dabo,^^ subtrahis illas,

Permittnnt in me quae tibi mnlta , nates. 5Quid si me tonsor, cum stricta novacula supra est,

Tunc libertatem divitiasque rofi;et?' Promittam; neque enim rogat illo tempore tonsor,

Latro rogat ; res est imperiosa timor. Sed fuerit cnrya cum tuta novacula theca , 10 Frangam tonsori crura manusque simul. At tibi nil faciam , sed lota mj^ntula laieva

AaLxd^siv cupidae dicet aTaritiae.

LIX.

Senos Charinus omnibus digitis gerit,

Nec nocte ponit anulos y Nec cum layatur. Causa quae sit, quaeritis?

Dactyliothecam non habet.

LX.

Sit Phlogis an Chione Veneri magis apta, requiris?

Pulchrior est Chiqne, sed Plilogis ulcus Iiabet, UIcus liabet Priami quod tendere possit alutam

Quodque senem Pelian non sinat esse senem ; 5UIcus babet quod habere suam volt quisque puellam, • Qnod sanare Criton , non quod Hygia potest. At Chione non sentit opus nec vocibus uUis

Adiuvat; absentem marmoreamve putes. Exorare, dei, si vos tam niagna liceret 10 Et bonavelletis tam pretiosa dare,

Hoc quod habet Chione corpus faceretis haberet

Ut Phlogis; et Chionc quod Phlogis ulcus habet.

LXI.

Lingua maritus , moechus ore Nanneius , Summoenianis inquinatior buccis; Quem cum fenestra vidit a Suburana Obscena nudum Leda, fornicem cludit 5Mediumque mavolt basiare, quam summuni; Modo qui per omnes viscerum tubos ibat

272 M. VAL. MARTIALIS

Ef Toce certa consciaqne dicebat, • Puer an puella matris esset in ventre :

— Gandete conni ; vestra namque res acta est — lOArrigere linguam non potest futntricem.

Nam dum tumenti mersus haeret in vulya

£t vagientes intus audit infantes,

Partem gulosam solvit indecens morbus.

Nec purus esse nunc potest nec impurus.

LXII.

Lesbia se iurat gratis nunquam esse fututam. Verum est. Cum futui volt, numerare solet.

Lxni.

Spectas nos, Philomuse, cum lavamur, Et quare mihi tam mutuniati Sint leves pueri , subindc quaeris. Dicam simpliciter tibi roganti : 5Paedicant, Philomuse, curiosos.

LXIV.

Nescio tam multis quid scribas, Fauste, puellis: Hoc scio, quod scribit nulla puella tibi.

LXV.

Sescenti cenant a te, lustine, vocati

Lucis ad ofQcium quae tibi prima fuit. Inter quos, memini, non ultimus esse solebam;

Nec locus hic nobis invidiosus erat. 5Postera sed festae reddis sollemnia mensae: Sescentis hodie , cras mihi natus eri$.

LXVI.

Et delator es et calumniator, £t fraudator es et negotiator , Et fellator es et lanista. Miror Quare non habeas, Vacerra, nummos.

EPIGRAMMATON LIB. XI. 273

LXVII.

Nil mihi das vivns ; dicis post fata datnrnm. Si non es stultas, scis, Maro, qnid cnpiam.

Lxvm.

Parra rogas magnos ; sed non^ dant haec quoque magni. Ut pudeat levius te , Matho , magna roga.

LXIX.

Amphitheatrales inter nntrita magistros

Yenatrix, silvis aspera, blanda domi, Lydia dicebar, domino fidissima Dextro,

Qni non Erigones mallet habere canem , 5Nec qui Dictaea Cephalum de gente secutus

Luciferae pariter venit ad astra deae. Non me longa dies nec inutilis abstulit aetas, *

Qualia Dulichio fata.fuere cani. Fulmineo spumantis apri sum dente perempta, 10 Qnantuserat, Calydon, aut, Erymanthe, tuus. Nec queror infernas quamTis cito rapta sub umbras :

Non potui fato nobiliore mori.

LXX.

Vendere, Tucca, potes centenis milibus emptos?

Plorantes dominos yendere, Tucca, potes? Nec te blanditiae, nec verba rudesve.querellae,

Nec te dente tuo saucia colla movent? 5Ah facinus! tunica patet inguen utrimque levata,

Aspiciturque tua mentula facta^nann. Si te delectat numerata pecnnia, vende

Argentum, mensas, murrina, mra, domum; Vende senes servos, ignoscent, vende paternos; 10 ' Ne pneros vendas, omnia vende miser. Luxnria est emere hos, — qnis enim dnbitatve negatve ? —

Sed multo maior vendere Inxnria est.

LXXI.

Hystericam vetulo se dixerat esse marito

Et qneritur futni Leda necesse sibi ; Maet. ^ !& j

274 M. VAL. MARTIALIS

Sed flens atqne gemeDs tanti negat esse salutem Seqae refert potins proposnisse mori. 5yir rogat, ut vivat virides nec deserat annos, Et fieri qnod iam non facit ipse sinit. Protinus accedunt medici medicaeque recedunt, Tollunturque pedes. O medicina gravis!

Lxxn.

Drauci Natta sui vocat pipinnam, Collatus cui Gallus est Priapus.

Lxxni.

Venturum iuras semper mihi, Lygde, roganti Constituisque horam constituisque locum.

Cum frustra iacui longa prurigine tentus ,

Succurrit pro te saepe sinistra mihi. SQuid precer, o fallax, meritis et moribus istis? Umbellam luscae , Lygde , feras' dominae.

LXXIV.

Curandum penem commisit Baccara Graecus Rivali medico. Baccara Gallus erit.

LXXV.

Theca tectus ahenea lavatur Tecum, Caelia, serrus; ut quid, oro, Non sit cum citharoedus aut choraules? Non vis 5 ut puto , mentulam videre. SQuare cum populo lavaris ergo? Omnes an tibi nos sumus spadones? Brgo, ne videaris invidere, Servo, Caelia, fibulam remitte.

LXXVI.

Solvere, Paete, decem tibi me sestertia cogis, Perdiderit quoniam Bucco ducenta tibi.

Ne noceant, oro, mihi non mea crimina: tu qui Bis centena potes perdere, perde decem.

EPIGRAMMATON LIB. XL 275

LXXVIL

In omnibns Vacerra qnod conclavibns Consnmit horas et die toto sedet, Cenatnrit Yacerra, non cacatnrit/

Lxxvra.

Utere femineis complexibns, ntere, Victor,

Ignotnmqne sibi mentula discat opns. Flammea texnntnr sponsae, iam virgo paratnr,

Tondebit pneros iam nova nnpta tnos. 5Paedicare semel cnpido dabit iUa marito,

Dnm metuit teli volnera prima novi. Saepius.hoc fieri nutrix materqne vetabnnt

Et dicent: „Uxor, nonpuer, ista tibi est.^^ Hen quantos aestus, quantos patiere labores, 10 Si fuerit cuunus res peregrina tibi! Ergo Suburanae tironem trade magistrae.

nia virum faciet ; non bene virgo docet.

LXXIX.

Ad primum decima lapidem qnod venimns hora,

Argnimur lentae crimine pigritiae. Non est ista quidem, non est mea, sed tna cnlpa est,

Misisti mulas qui mihi, Paete, tnas.

LXXX.

Litns beatae Veneris anrenm Baias, Baias superbae blanda dona natnrae, Ut mille laudem , Flacce, versibus Baias, Laudabo digne non satis tamen Baias. SSed Martialem malo, Flacce, quam Baias. Optare utmmque pariter , improbi votum est. Quod si deornm munere hoc tibi detnr, Quid gaudiornm est Martialis et Baiae!

LXXXI.

Cum sene commnnem vexat spado Dindymns Aegtei Et iacet in medio sicca pnella toro.

-m

276 .ML VAL. MARTIAUS

ViribDS hic operi Don est, hlc inntilis annis: Ergo sine effectu prarit ntrique labor. SSupplex illa rogat pro se miserisque duobus, Hunc iuvenem facias, hunc, Cytherea, Tirum.

LXXXII.

A Sinuessanis couTiva Philostratus undis Conductum repetens nocte iubente larem

Paene imitatus obit sacTis Elpenora fatis , Praeceps per longos dum ruit usque gradus. SNon esset, Nymphae, tam magna pericula passus, Si potius Tcstras ille bibisset aquas.

Lxxxm.

Nemo.habitat gratis nisi dives et orbus apud te. ^ Nemo domum pluris, Sosibiane, locat.

LXXXIV.

Qui nondum Stygias descendere quaerit nd umbras,

Tonsorem fngiat, si sapit, Antiochum. Alba minns sacTis lacerantnr brachia cultris,

Cum furit ad Phrygios enthea turba modos. 5Mitius implicitas Alcon secat enterocelas

Fractaque fabrili dedolat ossa manu. Tondeat hic inopes Cynicos et Stoica menta

CoIIaque pulverea nudet equina iuba. Hic miserum Scythica sub rupe Promethea radat, 10 Carnificem nudo pectore poscet avem. Ad matrem fugiet Pentheus, ad Maenadas Orpheus,

Antiochi tantum barbara tela sonent. Haec quaecunque meo numeratis stigmata mento ,

In Tetuli pyctae qualia fronte sedent, ISNon iracundis fecit graTis unguibus uxor;

Antiochi ferrum est et scelerata manus. Unus de cunctis animalibus hircus habet cor:

Barbatus TiTit, ne ferat Antiochum.

EPIORAMMATON LIB. XI. 277

LXXXV.

Sidere percussa est subito tibi, Zoile, lingua, Dum lingis. Gerte, Zoile, nunc fatues.

LXXXVI.

Leniat ut fauces medici^s, quas aspera vexat

Assidue tussis, Partlienopaee , tibi, Mella dari nucleosque iubet dulcesque placentas

Et quidquid pueros non sinit esse truces. 5 At tu non cessas totis tussire diebuls. ^

Nbn est haec tussis, Partlienopaee, gula est.

Lxxxvn.

Dives eras quondam : sed tunc paedico fuisti

Et tibi nulla diu femina nata fuit. Nnnc sectaris anus. O quantum cogit egestas!

nia fututoremte, Charideme, facit.

LXXXVffl.

Multis iam, Lupe, pos^e se diebns Paedicare negat Charisianus. Causam cum modo quaererent sodales, Ventrem dixit habere se solutum. «

LXXXIX.

Intactas quare mittis mihi, Polla, coronas? A te Texatas malo tenere rosas.

XC.

Carmina nulla probas molli quae limite currunt,

Sed quae per salebras altaque saxa cadunt, Et tibi Maeonio quoque carmine maius habetur,

Luceili columella ^ hic 8ilu\ Metrophanes; 'S Attonitusque legis terrai frugiferat^

Attius et quidquid Pacuviusque Tomunt. • Vis imiter yeteres, Chrestille, tuosque poetas?

Dispeream, ni scis, mentula quid saglat»

278 M. VAL. MAHTIALIS

XCL

Aeolidos Canace iacet hoe tamnlata sepnlcro,

Ultima cni parrae septima Tenit hiems. Ah scelns, ah facinus! properas qnid flere, viator?

Non licet hic vitae de brevitate qneri. 5 Tristins est leto leti genns : horrida voltns

Abstnlit et tenero sedit in ore Ines, Ipsaqne crndeles edemnt oscnla morbi,

Nec data snnt nigris tota labella rogis. Si tam praecipiti fnerant ventura volatn, 10 Debuerant alia fata venire via. Sed mors vocis iter properavit clndere blandae,-

Ne posset dnras flectcre lingna deas.

xcn.

Mentitnr qni te vitiosnm, Zoile, dicit. Non vitiosns homo es, Zoile, sed vitinm.

XCffl.

Pierios vatis Theodori flamma penates

Abstnlit. Hoc Mnsis et tibi, Phoebe, placetf

O scelns, o magnnm facinns crimenqne deomm^ Non arsit pariter qnod domns et dominns!

XCIV.

Quod niminm lives nostris et nbiqne libellis

Detrahis, ignosco: verpe poeta, sapis. Hoc qnoque non cnro , qnod cnm mea carmina ctrpaS)

Compilas: et sic, verpe poeta, sapis. 5lIInd me crnciat, Solymis qnod natns in ipsls

Paedicas puernm, verpe poeta, menm. Ecce negas inrasqne mihi per templa Tonantis.

Non credo: inra, verpe, per Anchialnm.

xcv.

Incideris qnotiens in basia fellatornm, In solinm pnta te mergere, Flacce^ capnt.

EPI6RAMMAT0N LIB. XI. 279

XCVI.

Marcia, nonRhenus, salit hic, Germane: quid obstas Et pueram prohibes divitis imbre lacas?

Barbare , non debet sabmoto cive ministri Captivam Tictrix anda levare sitim.

xcvn.

Una nocte quater possam: sed qaattaor annis Si possam, peream, te Telesilla semel.

xcvra.

Effagere non est, Flacce , basiatores. Instant, morantar, persecantar, occarrant, Et hinc et illinc, asqaeqaaqae, qaacanqae. Non alcas acre pustalaeve lucentes , Nec triste mentum sordidique lichenes, Nec labra pingui delibuta cerato , Nec congelati gutta proderit nasi: Et aestuantem basiant et algentem, Et nuptiale basium reservantem. iNon te cucullis asseret caput tectum, Lectica nec te tuta pelle veloque, Nec vindicabit sella saepius clusa: Rimas per omnes basiator intrabit. Non cohsulatus ipse , non tribunatus Senive fasces , nec superba clamosi Lictoris abiget virga basiatorem. Sedeas in allo ta licet tribunali Et e cut^uli iura gentibus reddas , Ascendet illa basiator atque illa, iFebricitantem basiabit et flentem, Dabit oscitanti basium natantique , Dabit et cacanti. Remedium mali solam est , Facias amicum basiare quem nolis. ^

XCIX.

De cathedra qnotiens surgis — iam saepe notavi — Paedicant miserae, Lesbia, te tunicae.

280 M. VAL. MARTIAUS

I

Qaas cnm conata es dextra, conata ainlstra Yellere, cam lacrimis eximis et geralto. 5Sic constringuntur gemina Symplegade cnli Et Minyas intrant Cyaneasqne nates.

Emendare cnpis Titiam deforme? docebo: Lesbia, nec sargas censeo, nec sedeas.

C.

Habere amicam nolo, Flacce, subtilem, Caias lacertos anali mei cingant, Qaae dane nado radat et gena pangat, Cai serra lambis , caspis emicet calo. Sed idem amicam nolo mille librarmn. Carnarias sam, pingaiarias non som.

CI. Thaida tam tenaem potaisti, Flacce, videre? Ta, pato, qaod non est, Flacce, Tidere potei

CII. Non est mentitas , qui te mihi dixit habere

Forraosam carnem, Lydia, non faciem. Est ita , si taceas et si tam muta recumbas , Quam sUet in cera voltus et in tabula. 5Scd quotiens loqucris, carnem quoque, Lydia,[ Et sua plus nulli, quam tibi, lingua uocet. Audiat aedilis ue te videatque caveto :

Portentum est, quotiens coepit imago loqui.

CIII. Tanta tibi est animi probitas orisque, Safroni, Ut mirer fieri te potuisse patrem.

CIV.

Uxor, vade foras, aut moribus utere nostris: Non sura ego nec Curius, nec Nuraa, nec Tat

Mc iucunda iuvaut tractae per pocula noctes: Tu properas pota surgere tristis aqua. 5 Tu tenebris gaudes : me ludere tcste lucerna

EFI6RAMMAT0N LIB. XI. 281

Et iuvat admissa ruinpere luce latns. Fascia te tunicaeque obscuraque pallia celant :

At mihi nulla satis nuda puella iacet. Basia me capiunt blandas imitata columbas : 10 Tu mibii das, ayiae qualia mane soles. Nec motn dignaris opus nec yoce iuyare ,

Nec digitis: tanquam tura merumque pares. Masturbabantur Phrygii post ostia servi,

Hectoreo quotiens sederat uxor equo. 15 Et quamvis Ithaco stertente pudica solebat

lUic Penelope semper habere manum. Paedicare negas: dabat hoc Cornelia Graccho,

lulta Pompeio, Porcia, Brute, tibi. Dulcia Dardanio nondum miscente ministro ^O Pocula luno fuit pro Ganymede lovi. Si te delectat gravitas , Lucretia toto

Sis licet usque die, Laida nocte toIo.

CV.

Mittebas libram , quadrantem , Garrice , mittis. Saltem semissem, Garrice, solve mihi.

CVL

Vibi Maxime, si vacas avere, Hoc tantum lege : namque et occupatus Et non es nimium laboriosus. Transis hos quoque quattuor? sapisti.

cvn.

Explicitum nobis usque ad sua cornua librum

Et quasi perlectum, Septiciane, refers. Omnia legisti. Credo, scio, gaudeo, verum est. j Perlegi libros sic ego quinque tuos.

cvni.

Quamvis tam longo possis satur esse libellO) Lector, adhuc a me disticha pauca petis. .

Sed Lupus usuram puerique diaria poscunt. Lector, salve. Taces dissimulasque? Vale.

M. VAL. MARTIALIS

EFIGRAMMATON

LIBERm

Val. Martialis Pfiaco mo S.

iScio me patrocinium debere coBtumacissimae triemii desidiae; quo absolvenda nou esset inter illas quoqne urbicas occupationes , quibus facilius consequimur, ut molesti potius , quam ut officiosi esse videamur ; nedum 5in hac provinciali solitndine, ubinisi etiam intemperanter studemus, et sine solatio et sine excusatione secessimus. Accipe ergo rationem ; in qua Iioc maximum et primum est, quod civitatis aures, quibus assueyeram, quaero, et videor mihi in alieno foro litigare. Si quid est enim,

lOquod in libellis mels placeat, dictayit auditor. Illam iudiciorum subtilitatem, illud materiarum ingenium, bi- bliotliecas, tlieatra, convictus, in quibus studere se to- luptates non sentiunt, ad summam omnium illa, quae delicati reliquimus , desideramus quasi destituti. Aceedit

15his municipalium rubigo dentium et iudici loco liyor, et unus aut alter mali, in pusillo loco multi; adversns quod difficile est habere cotidie bonum stomachum. Ne mireris igitur abiecta ab indignante quae a gestiente fieri solebant. Ne quid tamen et advenienti tibi ab urbe et exigenti

20negarem, — cui non refero gratiam, si tantum eapraesto quae possum, — imperavi milii, quod indulgere consueram ; et studui paucissimis diebus, ut familiarissimas milii aures tuas exciperem Adventoria sua. Tu velim ista, quae tan- tum apud te non pcriclitantur , diligenter aestimare et

25excutere non graveris; et, quod tibi difficiUimum est, de nugis nostris iudiccs nitore seposito, ne Romam, si ita decreveris, nonllispaniensemmittamus, sed HispanuuL

EPIGRAMMATON LIB. XIL 283

L

Retia dnm cessant latratoresqae Molossi

Et non invento silva quiescit apro, Otia, Prisce, brevi poteris donare libello.

Hora nec aestiva est nec tibi tota perit.

IL

Qnae modo litoreos ibatis carmina Pyrgos , Ite sacra ; iam non palverolenta via est.

m.

Ad popnlos mitti qui nnper ab nrbe solebas,

Ibis, io, Romam nnnc peregrine liber, Auriferi de gente Tagi tetricique Salonis, Dat patrios manes quae mihi terra potens. 5Non' tamen hospes eris, nec iam potes advena dici, Cuius habet fratres tot domus alta Remi, lure tuo veneranda novi pete limina templi , . Reddita Pierio sunt ubi templa choro. Yel si malueris, prima gradiere Subura: 10 Atria sunt illinc consulis alta mei.

Laurigeros habitat facundus Stella penates,

Clarus lantheae Stella sititor aquae. Fons ibi Castalius vitreo torrente superbus, Unde novem dominas saepe bibisse ferunt. 15lIIe dabit populo patribusque equitique legendum, Nec nimium siccis perleget ipse genis. Quid titulum poscis? versjas duo tresve legantur, Clamabunt omnes te, liber, esse meum.

IV.

Quod Flacco Yarioque fuit summoque Maroni

Maecenas, ntavis regibus ortus eques; Oentibus et populis hoc te mihi, Prisce Terenti,

Fama fuisse loquax chartaque dicet anus. 5Tu facis ingenium, tu, si quid posse videmur ;

Tu das ingenuae ius mihi pigritiae.

284 M.VAL.MARTIALIS

V.

Longior nndeciiiii nobis decimique libelli Artatus labor est et breye rasit opas.

Plura legantyacai, qaibas otia tata dedisti; Haec lege ta, Caesar; forsan et illa leges.

VI.

Contigit Aasoniae proceram mitissimas aolae

Nerva ; licet toto nanc Helftone frai. RectaFides, hilaris Clementia, caata Potestas

lam redeant: longi terga dedere Metas. 5Hoc popali gentesqae taae, pia Roma, precantar:

Dax tibi sit semper talis, et iste dia. Macte animi, quem raras habes, moramqae taorom,

Qaos Nama, qaos hilaris posset habere Cato. Largiri, praestare, breves extendere censas 10 Et dare qaae faciles yix tribaere dei,

Nanc licet et fas est. Sed ta sub principe duro

Temporibusque malis ausus es esse bonus.

vn.

Toto vertice quot gerit capillos, Annos si tot habet Ligia, trima est.

VIII. -

Terrarum dea gentiumque Roma, Cui par est nihil et nihil secundum, Traiani modo laeta cum futuros Tot per saecula computaret annos , 6Et fortem iuvenemqne Martiumque In tanto duce militem Tideret, Dixit praeside gloriosa tali : ^Parthorum proceres ducesque Serum, Thraces, Sauromatae, Getae, Britanni, lOPossum ostendere Caesarem; venite.^^

EPI6RAMMAT0N LIB, XH. 285

IX.

Palma regit nostros, mftissime Caesar, Hiberos, Et placido frnitnr pax peregriDa ingo.

Ergo agimus laeti tanto pro munere grates ; - I^isisti mores iu loea nostra tuos.

X.

. Habet Africanus miliens, tamen captat. Fortuna multis dat nimis, satis nulli.

XI.

.. Parthenio dic, Musa, tuo nostroque salutem; Nam quis ab Aonio largius amne bibit? Cuius Pimpleo lyra clarior exit ab antro? Quem plns Pierio de grege Plioebus amat? 5Et si forte, sed hoc vix est sperare, yacabit, Tradat ut ipse dnci carmina nostra, roga; Quattuor et tantnm timidumque brevemque libellum Commendet yerbis ,,Hunc tua Roma legit.^^

XII.

Omnia promittis , cum tota nocte bibisti ; Mane nihil praestas. Polio , mane bibe.

XIII.

Genus, Aucte, lucri divites habent iram. Odisse, quam donare, vilius constat.

XIV.

Parcius utaris , moneo , rapiente Teredo ,

Prisce , nec in lepores tam violentus eas. Saepe satisfecit praedae venator , et acri

Decidit excussus, nec rediturus, equo. 5lnsidias et campus habet: nec fossa, nec agger,

Nec sint saxa licet, fallere plana solent. ' Non deerit qui tanta tibi spectacula praestet,

Invidia fati sed leyiore cadat

286 BL VAL. MARTIALIS

Si te delectant animosa perienla, Tascis 10 — Tutiof est virtas — insidiemnr apri^. Quid te frena iuyant temeraria? saepius illis,

Prisce, datum est equitem rumpere, quam leporem.

XV.

Quidquid Parrhasia nitebat aula , Donatum est oculis deisque npstris. Miratur Scythic^as Tirentis auri Flammas luppiter, et stupet superbi 5Regis dclicias gravesqne luxus. Haec sunt pocula , quae decent Tonantem ; Haec sunt, quae Plirygium decent ministrum. Omnes cum Iotc nunc sumus beati. At nuper — pudet, ah pudet fateri — 10 Omnes cum love pauperes eramus.

XVI.

Addixti, Labiene, tres agellos; Emisti, Labiene, tres cinaedos: Paedicas, Labiene, tres agellos.

XVII.

Qnare tam multis a te, Laetine, diebus

Non abeat febris, quaeris et usqne gemis. Gestatur tecum pariter pariterque laTatur,

Cenat boletos , ostrea, sumen, aprum. SEbria Setino fit saepe et saepe Falerno,

Nec nisi per niveam Caecuba potat aquam. Circurafusa rosis et uigra recumbit amomo ,

Dormit et in pluma purpureoque toro. Cum recubet pidchre, cum tam bene vivat apud te, 10 Ad Damam potius vis taa febris eat?

XVffl.

Dum tu forsitan inquietus erras Clamosa, luvenalis, in Subura, Aut collem dominae teris Dianae ;

EPI6RAMMAT0N LIB. XU. 287

Dam per limina te potentiorom 5 Sndatrix toga ventilat vagnmque

Maior Caelius et minor fatigant :

Me multos repetita post Decembres

Accepit mea rusticumque fecit

Auro Bilbilis et superba ferro. lOHic pigri colimus labore dulci

Boterdum Plateamque; Celtiberis

Haec sunt nomina crassiora terris. . Ingenti fruor improboque somno ,

Quem nec tertia saepe rumpit hora, 15 Et totum mihi nunc repono, quidquid^

Ter denos vigilaveram per annos.

Ignota est toga, sed datur petenti

Rupta proxima vestis a cathedra.

Surgentem focus excipit superba 20Vicini strue cultus iliceti,

Multa vilica quem coronat olla.

Vcnator sequitur , sed ille quem tu

Secreta cupias habere silva.

Dispensat pueris rogatque longos 2oLeviV ponere vilicus capillos.

Sic me vivere, sic iuvat perire.

XIX.

In thermis sumit lactucas, ova, laGertum, Et cenare domi se negat Aemilius.

XX.

Quare non habeat, FabuUe, quaeris Uxorem Themison? habet sororem.

XXL

_ Municipem rigidi quis te, Marcella, Salonls Et genitam nostris quis putet esse locis ? Tam rarum, dam dulce sapis; Palatia dicent, Audierint si te vel semel , esse suam. 5NuIIa nec in media certabit nata Subura,

288 M. VAL. MARTIALIS

Nec Capitolini collis alumna^tibi. Nec cito ridebit peregrini gloria partug,

Romanam deceat qnam magis esse nnram. Tu desiderium dominae mihi mitiuii^ urbis 10 Esse iubes : Romam tu mihi sola facis.

xxn.

Quam sit lusca Philaenis indecenter, Vis dicam breviter tibi, Fabulle? Esset caeca decentior Philaenis.

xxni.

Dentibus atque comis, nec te pudet, nteris emptii. Quid facies oculo, Laelia? non emitur.

XXIV.

Oiucunda, covinne, solitudo, , Carruca magis essedoque gratum

Facundi mihi munus Aeliani !

Hic mecum licet, hic, luyate, quidquid 6ln buccam tibi yenerit, loquaris.

Non rector Libyci niger caballi ,

Succinctus neque curjsor antecedit.

Nusquam est mulio ; mannuli tacebunt.

0 si conscius esset hic Avitus , lOAurem non ego tertiam timerem. ^

Totus quam bene sic dies abiret!

XXV.

Cum rogo te nummos sine plgnore, „non habeo,^^ inquif

Idem, si pro me spondet agellos, habes. Quod mihi non credis veteri, Telesine, sodali, Credis coliculis arboribusque meis. 6Ecce, reum Carus te detulit: assit agellus. Exilio comitem quaeris? agellus eat.

XXVL

Sexagena teras cum limina mane senator, Esse tibi videor desidiosus eques,

EPI6RAMMAT0N UB. XH. 289

Quod non a prima discnrram luce per nrbem Et referam lassus basia mille domnm. 5 Sed tn pnrpurels nt des nova nomina fastis , Ant Nomadnm gentes Cappadocnmve regas: At milii, qnem cogis medios obrumpere somnos

Et matutinum ferre patique lutnm , Qnid petitur? Rnpta cnm pes yagus exit aluta 10 Et snbitns crassae decidit imber aquae, . Nec Tcnit ablatis clamatus yerna lacernis , Accedit gelidam servus ad anricnlam , Et ,,Rogat ut secum cenes Laetorius'^ inqnit. Yiginti nummis ? noif ego : malo famem , 15 Quam sit cena mihi , tibi sit provincia merces , Et faciamus idem , nec mereamur idem.

xxvn.

A latronibus esse te fututam Dicis , Saenia : sed negant latrones.

xxvin.

Poto ego sextantes, tupotas, Cinna, dennces, Et quereris qnod non, Cinna, bibamnsidem?

XXIX.

Hermogenes tantus mapparnm , fPontice, fnr est,

Quantus nummorum vix , puto , Massa fuit. Tn licet observes dextram teneasque sinistram ,

Inveniet, mappam qna ratioue trahat. 5 Cervinns gelidum sorbet sic halitns augnem ,

Casuras alte sic rapit Iris aquas. Nuper cum Myrino p^eteretnr missio laeso,

Subduxit Vnappas quattuor Hermogenes. Cretatam praetor cum vellet mittere mappam , 10 Praetori mappam snrpnit.Hermogenes. Attulerat mappam nemo , dum fnrta timentnr :

Mantile *e mensa surpuit Hermogenes. Hoc qnoque si deerit, medios discingere lectos

Mensarumque pedes uon timet nermog;eiEk^%« Mabt. V^

290 M. VAL, MARTIALIS

ISQuaniTis non modico caleant spectacnla sole, Yela rQducontar , cam venit Hermogenes. Festiuant trepidi substringere carbasa nautae,'

Ad portum quotiens paruit Hermogenes. Linigeri fugiunt calvi sistrataque turba, 20 Inter adorantes cum stetit Hermogenes.

Ad cenam Hermogenes mappam non attulit anquam, A cena semper rettulit Hermogenes.

XXX.

Siccus , sobrius est Aper ; quid ad me ? - SerTum sic ego laudo , non amicum.

XXXI.

HoG neiQus, hi fontes, haec textilis umbra supini

Palmitis, hoc riguae ductile flumen aquae, Prataque nec bifero cessura rosaria Paesto

Qttodque viret lani mense , nec alget olus ; 5Quaeque natat clusis anguilla domestica lymphis,

Quaeque gerit similes candida turris aves: Munera sunt dominae: post septima lustra reverso

Hos Marcells^ lares parvaque regna dedit. Si mihi Nansicaa patrios concederet hortos , 10 Alcinoo possem dicere „MaIo meos.^^

xxxn.

0 luliarom dedecus Kalendarum, Vidi, Vacerra, sarcinas tuas , vidi; Quas non retentas pensione pro bima Portabat uxor rufa crinibus septem 5Et Gum sorore cana mater ingenti. Furias putavi nocte Ditis emersas. Has tu priores frigore et fame siccus Et non recenti pallidus magis buxo Irus tuorum temporum sequebaris. lOMigrare clivom crcderes Aricinum. Ibat tripes grabatus et bipes mensa,

EPIGRAMMATON LIB. XH. 291

Et cum Incerna corneoque cratere

Matella curto rupta latere meiebat.

Foco virenti suberat amphorae cervix : 15Fuisse gerres aut inutiles nf^enas

Odor iropudicus urcei fatebatur,

Qualem marinae misit aura piscinae.

Nec quadra deerat casei Tolosatis,

Quadrii\^a nigri nec corona pulei 20 Calvaeque resies allioque cepisque ,

Nec plena turpi matris olla resina,

Summoenianae qua pilantur uxores.

Quid quaeris aedes vilicosque derides,

Habitare gratis, a Vacerra, cum possis? 25Haec sarcinarum pompa convenit ponti.

xxxm.

Ut pueros emeret Labienus, vendidit hortos. Nil nisi ficetum nunc Labienus habet.

XXXIV.

Triginta mihi quattuorque messes ^

Tecum, si memini, fuere, luli. Quarum dulcia mixta sunt amaris , Sed iucunda tamen fuere plura. 5 Et si calculus omnis huc et illuc Diversus bicolorque digeratur, Vincet candida turba nigriorem. Si vltare voles acerba quaedam Et tristes animi cavere morsus , lONuIIi te facias nimis sodalem. Gaudebis minus, et minus dolebis.

XXXV.

Tanquam simpliciter mecum , Callistrate, vivai^,

Dicere percisum te mihi saepe soles. Non es tam simplex, qnam vis, Callistrate, credi.

Nam quisquis narrat talia, plura tacet..

292 M. VAL. MARTIALIS

XXXVI.

Libras qnattuor, aut clnas amico Algenteinque togam biVTemque laenam , Interdum aureolos mann crepantes, Possint ducere qui duas Kalendas, 5Quodnemo, nisitu, Lab^Ile, douas, Non es , crede mihi , bonus. Quid ergo ? Ut verum loquar, optimus malorum e.s. Pisones Seuecasque Memmiosque ^ Et Crispos mihi redde , sed priores : JOFies protinus ultimus bonorum. Vis cursu pedibusque gloriari? Tigrim vince levemque Passerinum. NuIIa est gloria praeterire asellos.

XXXVII.

Nasutus nimium cupis videri. Nasutum volo, nolo polyposnm.

XXXVIII.

Ilunc qui femineis noctesque diesque cathedris

Incedit tota notus in urbe nimis, Crine nitens , niger ungnento , perlucidus ostro , Ore tener, latus pectore, crure glaber, 6Uxori qui saepe tuae comes improbus haeret: Non est quod timeas, Candide: non futuit.

XXXIX.

Odi te, quia bellus es, Sabelle. Res est pntida, bellus et Sabellus, Bellnm deniqne malo, quam Sabellum. Tabeacas utinam , Sabelle, belle!

XL.

Mentiris, credo: recitas mala carmina, laudo:

Cantiis, canto: bibis, Poutiliane, bibo. Pedis, dissimulo: gemma vis Indere, vincor:

EPIGRAMMATON LBB. XH. 293

Res una est, sine me qaam facis, et taceo. 5Nil tamen omnino praestas mihi. ^Mortuus,'^ inquis, ^Accipiam bene te." Nil volo : sed morere.

XLl

Non est, Tucea, satis, quod es gulosus: Et dici cupis et cupis videri.

• XLH.

Barbatus ngido nifpsit Callistratus Afro ,

Hac qua lege viro nubere virgo solet. Praeluxere faces, velarunt flammea voltus,

Nec tua defuerunt verba, Talasse, tibi. 5D0S etiam dicta est. Nondum tibi, Roma, videtur

Hod satis ? expectas numquid ut et pariat ?

XLHL

Facundos mihi de libidinosis Legisti nimium, Sabelle, versus, Quales nec Didymae sciunt puellae, Nec molles Elephantidos libelli. 5Sunt illic Yeneris novae figurae, Quales perditus audeat fututor : Praestent et taceant quid exoleti, Quo symplegmate quinque Gopulentur, Qua plures teneantur a catena, lOExtinctam liceat quid ad lucernam. Tanti non erat, esse te disertum.

XLIV.

Unice, cognato iunctum mihi sanguine nomen,

Qui geris et studio corda propinqua meo ; Carmina cum facias soli cedentia fratri,

Pectore non minor es, sed pietate prior. 5Lesbia cum tenero te posset amare CatuIIo,

Te post Nasonem blanda Corinna sequi. Nec deeraut Zephyri, si te dare vela iuvaret;

Sed tu litus amas., Hoc quoque fratris habes.

294 M . VAL. MARTIAUS

XLV.

Haedina tibi pelle contegenti Nadae tempora verticemque calvae^ Festiyetibi, Phoebe, dixitille, Qni dixit caput «sse calciatum.

XLVL ^

Vendunt carmina Gallus et Lupercus. Sanos, Classice, nunc nega poetas.

xLvn.

Difficilis facilis, iucundus acerbus es idem: Nec tecum possum viTcre, nec sine te.

XLvra.

Boletos et aprum si tanquam vilia ponis,

Et non esse putas haec mea vota, volo. Si fortunatum fieri me credis et heres

Vis scribi propter quinque Lucrina, vale. SLauta tamen cena est: fateor, lautissima, sed cras

Nil erit, immo hodie, protinus immo nihil, Quod sciat infelix damnatae spongia virgae,

Vel quicunque canis lunctaque testa viae. Mullorum leporumque et suminis exitus hic est, 10 Sulphureusque color carnificesque pedes. Non Albana mihi sit comissatio tanti,

Nec Capitolinae pontificumqife dapes. Imputet ipse deus nectar mihi, fiet acetum, '

Et Vaticani perfida vappd cadi. 15Convivas alios cenarum quaere magister,

Quos capiant mensae regna superba tnae. Me meus q,d subitas invitet amicus ofellas:

Haecmihi, quam possum reddere, cenaplacet.

XLIX.

Crinitae Line paedagoge turbae , Rerum quem dominum vocat suarum

EPIGRAMMATON LIB. XIT. 295

Et credit cui Postumilla dives Gemmas, aurea, rina, concubinos: 5 Sic te perpetua ^de probatum Nulli non tua praeferat patrona : Succurras misero, precor, furori Et serves aliquando negligenter UIos qui male cor meum peruruut, 10 Quos et noctibus et diebus opto In nostro cupidus sinu videre, Formosos, niveos, pares, gemellos, Graudes, nou pueros, sed uniones.

L.

Daphnonas, platanonas et aerios pityonas

Et non unius balnea solus habes , Et tibi centenis stat porticus alta columnis ,

Calcatusque tuo sub pede lucet onyx ; Fulvereumque fugax hippodromon ungula plaudit,

Et pereuntis aquae fluctus ubique sonat. Atria longa patent; sed nec cenantibus usquam,

Nec somno locus est. Qnam bene nbn habitas!

LL

Tam saepe nostrum decipi FabuIIinum , Miraris, Aule? semper homo bonus tiro est.

LIL

Temporsr Pieria solitus redimire cprona,

Nec minus attonitis vox celebrata reis , Hic situs est, hic ille tuus, Sempronia, Rufus,

Cuius et ipse tui flagrat amore cinis. 5DuIcis in Elysio narraris fabula campo

Et stupet ad raptus Tyndaris ipsa tuos. Tu melior, quae desertq raptore redisti:

nia virum voluit nec repetita sequi. Ridet, etlliacos audit Menelaus amores: 10 Absolvit Phrygium vestra rapina Parim. Accipient olim cum te loca laeta piorum,

M. VAL. MARTIALIS

Non erit iu Stygia notior nmbra domo. Non aliena Tidet, sed amat Proserpina raptas: Iste tibi dominam conciliavit amor.

LUL

Nammi cnm tibi sint opesque tantae,

Qnantas civis habet, Paterne, rarus,

Largiris nihil incubasqne gazae ,

Ut magnus draco , qoem canunt poetae 5 Custodem Scythici fuisse luci.

Sed causa, ut m^moras et ipse iactas,

Dirae filius es rapacitatis.

Ecquid tu fatuos rudesque quaeris,

niudas quibus auferasque mentem? 0 Iluic semper vitio pater fnisti.

LIV.

Crine ruber, niger ore, brevis pede, Imnine laeras, Rem magnam praestas, Zoile, si bonus es.

LV.

Gratis qui dare vos iubet, puellae, ^

Insulsissimus improbissimosque est.

Gratis ne date, basiate gratis.

Hoc Aegle negat, hoc avara vendit. i[Sed vendat bene, basiare quantum est?

IIoc vendit quoque nec levi rapina;]

Aut libram petit illa Cosmiani ,

Aut binos quater a nova moneta:

Ne sint basia muta nec maligna , ONec clusis aditom neget labeUis.

Ilumane tamen hoc facit, sed unnm:

Gratis quae dare basium recusat ,

Gratis lingere nec recusat Aegle.

LVL

Aegrotas nno deciens aut saepins anno, Mectibi, sed nobis hoc, Poljcharme, Mcct.

EPIGRAMMATON LIB. Xn. 297

Nam quotieDS surgis, soteria poscis amicos. Sitpudor: aegrota iam, Polycliarme, semel.

LVII.

Cur saepe sicci parva rura Nomenti

Laremque Tillae sordidum petam, quaeris?

Nec cogitandi, Sparse, nec quiescendi

In urbe locus est pauperL Negant yitam aLudimagistri mane, nocte pistores,

Aerariorum marculi die toto.

Hinc otiosus sordidam quatit mensam

Neroniana nummularius massa ;

Illinc balucis malleator Hispanae lOTritum nitenti fuste verberat saxum.

Nec turba cessat entheata Bellonae,

Nec fasciato naufragus loquax truncp ,

A matre doctus nec rogare ludaeus,

Nec salphuratae lippus institor mercis. 15 Numerare pjgri damna qui potest somui , «•

Dicet quot aera verberent manus urbis ,

Cum secta Colcho Luna vapulat rhombo.

Tu, Sparse. nescis ista, nec potes scire,

Petilianil^ delicatus in regnis, 20Cui plaua summos despicit domus montes,

Et rus in urbe est vinitorque Romanus.

Nec in Falerno colle maior auctamnus ,

Intraque limen clusus essedo cursus ,

Et in profando somnus , et quies nullis 250frensa linguis; nec dies nisi admissus.

Nos transeuntis risus excitat turbae,

Et ad cubile est Roma. Taedio fessis

Dormire quotiens libuit, imus ad villam.

Lvni.

Ancillariolum tua te vocat nxor, et ipsa Lecticariola est : estis, Alauda, parea. LIX. Tantum dat tibi Roma basiorum Post' annps modo quindecim reverso ,

298 M. VAL. MARTIALIS

Quantum Lesbia non dedit Catullo. Te yiGinia tota, te pilosus 5Hircoso premit osculo colonus. Hinc instat tibi textor, inde fullo, Hinc sutor modo pelle basiata, Hinc menti dominus pediculosi, Hinc t desioculus, inde lippus, lOFellatorque recensque cunnilingus. lam tauti tibi non fuit redire.

LX.

Martis alumne dies , roseam quo lampada primiim Magnaque siderei vidimus ora dei ,

Si te rure coli Tiridesque pudebit ad aras, Qui fueras Latia cultus iu urbe mihi : 5Da Teniam, servire meis quod nolo Kalendis, Et qua sum genitus , vivere luce volo.

LX, b.

Natali pallere suo , ne calda Sabello \

Desit et ut liquidum potet Alauda merum, Turbida solllcito transmittere Caecuba satco ,

Atque inter miensas ire, redire suas; 5Excipere hos illos, et tota surgere cena

Marmora calcantem frigidiora gelu : Quae ratio est, haec sponte sua perferre patique,

Quae te si iubeat rex dominusque, neges?

LXL

Versus et breve vividumque carmen In te ne faciam , times, Ligurra, . Et dignus cupis hoc metu videri. Sed frustra metuis cupisque frustra. 5ln tauros Libyci ruunt leones , Non sunt papilionibus molesti. Quaeras , censeo , si legi laboras , Nigri fornicis ebrium poetam, Qui carbone rudi putrique creta

EPIGRAMMATON LIB. XII. 299

lOSGribit carmina, quae legnnt cacantes. Frons haec stigmate non meo notanda est.

Lxn.

Antiqui rex magne, poli mundique prioris,

Sub quo pigra quies nec labor ullas erat, Nec regale nimis f ulmen nec fulmine digni ,

Scissa nec ad Manes, sed sibi dives humus: 5Laetus ad haec facilisque veni soUemnia Prisci

Gaudia: cum sacris te decet esse tuis. Tu reducem patriae sexta, pateY optime, bruma-

Pacifici Latia reddis ab urbe Numae. Cernis , ut Ausouio similis tibi pompa macello 10 Pendeat et quantus luxurietur honos?

Quam non parca manus largaeque nomismata mensae )

Quae, Saturne, tibi pernumerentur opes? Utquesit his pretium meritis et gratia maior,

£t pater et frugi sic tua sacra colit. 15 At tu sancte tuo sic semper amere Decembri,

Hos illi iubeas saepe redire dies.

Lxni.

Uncto Corduba laetior Venafro, Histra nec minus absoluta testa, Albi quae superas oves Galaesi, Nullo murice nec cruore mendax, 5Sed tinctis gregibus colore vivo: Dic vestro , rogo , sit pudor poetae , Nec gratis recitet meos libellos : Ferrem, »i faceret bonus poeta, Cui possem dare mutuos dolores : lOCorrumpit sine talione caelebs.

Caecus perdere non potest quod aufert. Nil est deterius latrone nudo: Nil securius est malo poeta.

LXIV. Vincentem rpseos facieque comaque ministros Cinna cocum fecit. Cinna gulosus homo est.

800 M. VAL. MARTIAUS

LXV.

Formosa Phyllis nocte cum mihi tota Se praestitisset omnibus modis largam, Et cogitarem mane qnod darem mnnus, Utrumne Cosmi, Nicerotis an libram, &An Baeticarum pondus acre lanarum, An de moneta Caesaris decem fiaTos: Amplexa coHum basioque tam longo Blandita, quam sunt nuptiae columbarum, Rogare coepit Pliyllis amphoram vini.

LXVL

Bis quinquagenis domus est tibi milibus empta,

Vendere quam summa vel breviore cupis. Arte sed emptorem vafra corrumpis, Amoene,

Et casa divitiis ambitiosa latet. 5 Gemmantes prima fulgent testudine lecti,

Et Maurusiaci pondera rara citri ; Argentum atque aurum non simplex Delphica portat

Stant pueri , dominos quos precer esse meos. Deinde dncenta sonas, et ais, non esse minoris. 10 Instructam vili vendis , Amoene , domum.

LXML

Maiae Mercurium creastis Idus. Augustis redit Idibus Diana. Octobres Maro consecravit Idus. Idus saepe colas et has et illas , 5 Qui magni celebras Maronis Idns.

LXVIU.

Matutine cliens, urbis mihi causa relictae,

Atria, si sapias, ambitiosa colas. Non sum ego causidicus, nec amaris litibus aptua,

Sed piger et senior Pieridumque comes. dOtia me sbmnusque iuvant, qnae magna negivit

Romamihi: redeo, si vigUatur et hic.

EPI6RAMMAT0NLIB.XIL 301

LXIX.

Sic tanqnam tabnlas scyphosqne, Panle, Omnes archetypos habes amicos.

LXX.

Lintea ferret Apro vatins cam remnla naper

Et supra tognlam lusca sederet anus , Atque olei stillam daret enterocellcus unctor,

Udorum tetricus censor et asper erat. 5 Frangendos calices effnndendnmque Falemam

Clamabat, biberet qui modo lotus eques. A sene sed postquam patrao Tcnere trecenta,

Sobrius a thermis nescit abire domum. O quantum diatreta valent et quinqne comati! io Tunc, cum pauper erat, non sitiebat Aper.

LXXI.

Nil non, Lygde, mihi negas roganti: At quondam mihi, Lygde, nil negabas.

LXXII.

lugera mercatus prope busta latentis agelli Et male compactae culmina fulta casae,

Deseris urbanas, tuapraedia, Pannyche, lites, Parraque, sed tritae praemia certa togae. 5 Frumentum , milium ptisanamque fabamque solebas Vender^ pragmaticus, nunc emis agricola.

LXXffl.

Heredem tibi me, CatuIIe, dicis. Noncredam, nisilegero, CatuIIe.

LXXIV.

Dum tibi Niliacus portat crystalla cataplus,

Accipe de circo pocula Flaminio. Hi magis audaces, an sunt qui talii mittunt

Munera? sed geminus vilibus osas inest

302 M. VAL. MARTIALIS

5NiiIlaiii soIliGitant haec, Flacce, toreiiinat& fiirem Et nimium calidis non Titiantar aqnis. Qaid , quod secaro potat conyiva ministro , Et casum tremalae non timuere manas? Hoc quoqae non nihil est, quod propinabis in istia^ 10 Frangendus faerit si tibi, Flacce, calix.

LXXV.

Festinat Polytimus ad puellas ; Inyitus puerum fatetur Hypnus ; Pastas glande nates habet Secundus; Mollis Dindymus est, sed esse non vult; 5 Amphion potuit puella nasci. Horum delicias superbiamque Et fastus querulos, Avite, malo, Quam dotis mihi quinquiens ducena.

LXXVI.

Amphora yicenis, modius datur aere quaterno. Ebrius et crudus nil habet agricola.

LXXVII.

Matis dum precibus lovem salutat , Stans summos resupinus asque in angaes, Aethon in Capitolio, pepedit. Riserunt homines, sed ipse Divom &Ofrensus genitor, trinoctiali Affecit domipenio clientem. Post hoc fiagitium misellus Aethon, Cum volt in Capitolium venire, Sellas ante petit Patroclianas, ^ 10 Et pedit deciensque viciensque. Sed quamvis sibi caverit crepando, Compressis natibus lovem salutat.

LXXVffl.

Mil in te scripsi, Bithynice. Credere non vis, Et iarare iabes? Malo satisfacere.

EPI6RAMMAT0N LIB. XII. 303

LXXIX.

Donavi tibi mnlta, quae rogasti; Donayi tibi plara, quam rogasti: Non cessas tamen usqae me rogare. Quisquis nilnegat, Atticilla, fellat.

LXXX.

Ne laudet dignos, laudat Callistratus omnes. Cui malus est nemo , quis bonus esse potest?

LXXXI.

Brumae diebus feriisque* Saturni Mittebat Umber haliculam milii pauper ; Nunc mittit Iialicam: factus est enim dives.

LXXXII.

Effugere in tliermis et circa baluea non est

Menogenen, omni tu licet arte velis. Captabit tepidum dextra laeyaque trigonem ,

Imputet acceptas ut tibi saepe pilas. 5 CoIIiget et referet laxum de pulvere f ollem ,

Et si iam lotus, iam soleatus-erit. Lintea si sumes, nive candidiora loquetur,

Sint licet infantis sordidiora sinu. Exiguos secto comentem dente capillos , 10 Dicet AchiUeas disposuisse comas. Fumosae feret ipse tropin de faece lagonae ,

Frontis et humorem colliget usque tuae. Omnia laudabit, mirabitur omnia, donec

Perpessus dicas taedia mille „Veni!^

LXXXffl.

Derisor Fabianus herniarum, Omnes quem modo colei timebant Dicentem tumidas in hydrocelas, Quantum nec duo dicerent CatuUi; 5ln thermis subito Neronianis Yidit se miser , et tacere coepit.

304 M. VAL. MARTIALIS

LXXXIV.

Nolaeram, Polytime, tuos yiolare capillos, Sed iuvat hoc precibus me tribnisse tnis.

Talis eras, modo tonse Pelops, positisque nitebas Crinibas , ut totum sponsa videret ebur.

LXXXV.

Paediconibus os olere dicis.

IIoc isi, sicut ais, FabuUe, yerum est,

Quid tu credis olere cunnilingis ?

LXXXVI.

Triginta tibi sunt pueri totidemque puellae: _ Una est, nec surgit mentula. Quid facies?

LXXXVII.

Bis Cotta soleas perdidisse se questus, Dum negligentem ducit ad pedes yernam , Qui solus inopi restat et facit turbam , ExcogitaTit homo sagax et astutus , 5Ne facere posset tale saepius damnum: Excalciatus ire coepit ad cenam.

LXXXVIII. Tongilianus habet nasum: scio, non nego. Sed iam Nil praeter nasum Tongilianus habet.

LXXXIX.

Quod lana caput alligas, Charine, Non aures tibi, sed dolent capilli.

XC.

Pro sene, sed clare, Totum Maro fecit amico,

Cui gravis et fervens hemitritaeus eral, Si Stygias aegcr non esset missus ad umbrts, Ut caderet magno Tictima grata IotI. &Coeperunt certam medici spondere salutem. Ne Totum solvat, nunc Maro Tota facii.

EPIGRAMMATON LBB. XU. «05

xcr.

Cominanis tibi cam yiro, MagnUa, /

Cum sit lectulus et sit exoletus , . * Quare , dic mihi , non sit et minister. Suspiras; ratio est, times lagonam.

XCII.

Saepe rogare soles, qualis sim, Prisce, futurus, Si fiam locuples simque repente potens.

Quemquam posse putas mores narrare futuros? Dic mihi, srfias tu leo, qualis eris?

XCIII. Qua moechum ratione basiaret Coram coniuge repperit Fabulla. Parvum basiat usque morionem ; Hunc multis rapit osculis madentem SMoechus protinus, et suis repletum Ridenti dominae statim remittit. Quanto morio maior est maritns !

XCIV.

Scribebamus epos ; coepidti scribere: cessi,

Aemula ne starent carmina nostra tuis. Transtulit ad tragicos se nostra Thalia cothumos:

Aptasti longum tu quoque syrma tibi. 5 Fila lyrae movi Calabris exculta Camenis 3

Plectra rapis nobis , ambitiose, nova. Audemus saturas : Lucilius esse laboras.

Ludo leves elegos : tu quoque ludis idem. Quid minus esse potest? epigrammata fingere coepi: 0 Hinc etiam petitur iam mea palma tibi. Elige, quidnolis; quis enim pudor , omniavelle?

£t si quid non vis, Tucca, relinque mihi.

xcv.

Mttsaei pathicissimos libellos , Qui certant Sybariticis libeUis, Maet. 2fi

306 M. YAL. MARTIALIS

Et tlnctas sale pruriente chartas Instanti lege Rof e ; sed paella 5Sit tecum tua, ne talassiouem Indicas manibus libidinosis £t fias sine femiua maritus.

XCVI.

Cum tibi nota tui sit vita fidesque mariti,

Nec premat ulla tuos soUicitetve toros, Quid quasi peUlcibus torqueris inepta ministris ,

In quibus et brevis est et fugitiva Venus? 5Plus tibi quam domino pueros praestare probabo:

Hi faciunt, ut sis femina sola viro. Hi dant quod non vis uxor dare. „Do tamen/^ inqais,

,,Ne vagus a thalamis coniugis erret amor.^^ Non eadem res est : Chiam volo , nolo mariscam. 10 Ne dubites quae sit Chia, marisca tua est. Scire suos fines matrona et femiha debet:

Cede sua pueris, utere parte tua.

' XCVU.

Uxor cum tibi sit puella, qualem Votis vix petat improbis maritus, •

Dives, nobilis, erudita, casta, Rumpis, Basse, latus, sed in comatis , 5 Uxoris tibi dote quos parasti. Et sic ad dominam reversa languet Multis mentula milibus redempta; Quae nec vocibus excitata blandis , MoIIi pollice nec rogata surgit. lOSit tandem pudor, aut eamus in ius. Non est haec tua, Basse: vendidisti.

xcvin.

Baetis olivifera crinem redimite corona, Aurea qui nitidis vellera tingis aquis;

Quem Bromius, quem Pallas amat; cui rector aqiianiii Albula navigerum per freta pandit iter:

EPIGRAMMATON LBB. Xffl. 307

50niinibus laetis Testras Instantias oras Intret , et hic populis nt prior annus eat. Non ignorat, onus quod sit succedere Macro; Qui sua metitur poudera^ ferre potest.

M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAMMATOi\

LIBER Xffl.

X e n i a.

I.

Ne toga cordylis et paenula desit olivis ,

Aut inopem metuat sordida blatta famem ; Perdite Niliacas, Musae, mea damna, papyros;

Postulat , ecce , novos ebria bruma sales. 5Non mea magQanimo depugnat tessera talo,

Senio nec uostrum cum cane quassat ebur. Haec mihi charta nuces, haec est mihi charta fritillus.

Alea nec danmum nec facit ista lucrum.

n.

Nasutus sis usque licet, sis denique nasus,

Quantum noluerat ferre rogatus Atlas, Et possis ipsum tu deridere Latinum:

Non potcs in nugas dicere plura meas, 5 Ipse ego quam dixi. Quid dentem ^ente iuvabit

Rodere? carne opus est, si satur esse relis. Ne perdas operam: qui se mirantur, in illos

Yirus habe, nos haec novimus esse nihil. Non tamen liot nimium nihil est, si candidus aure, 10 Nec matutina si milii fronte yenis.

308 M. VAL. MARTIALIS

m.

Omnis in hoc gracili Xeniorum turba libello

Constabit nummis qjiattnor empta tibi. Quattuor est nimium? poterit constare duobus,

Et faciet lucrum bibliopola Tryphon. 5Haec licet hospitibus pro munere disticha mittas,

Si tibi tam rarus, quam mihi, nummus erit. Addita per titulos sua nomina rebus habebis :

Praetereas, si quid non facit ad stomachum.

IV. Tu8.

Serus ut aetheriae Germanicus imperet aulae Utque diu terris, da pia tura lovi.

V. Piper.

Cerea quae patulo lucet ficedula lumbo , Cum tibi sorte datur , si sapis , adde piper.

\l. Halica.

Nos halicam, poterit mulsum tibi mittere dives. Si tibi noluerit mittere dives , emes.

Vn. Faba.

Si spumet rubra conchis tibi pallida testa , Lautorum cenis saepe negare potes.

VIII. Far.

Imbue plebeias Clusinis pultibus oUas , Ut satur in vacuis dulcia mustaxbibas.

IX. Lens,

Accipe Niliacam , Pelusia munera , lentem : Vilior est halica , carior illa faba.

X. Simila.

Nec dotes similae possis numerare nec usus, Pistori totiens cum sit et apta coco.

EPIGRAMMATON.LIB. XIH. 309

XI. Hordeum.

Mullo quod non det tacitaris, accipe, mulis. Haec ego coponi, non tibi, dona dedi.

XII. Frumentum. Tercentum Libyci modios de messe coloni Sume, sabarbanus ne moriatar ager.

XIII. Betae. Ut sapiant fataae, fabrorum prandia, betae, 0 qaam saepe petet vina piperqae cocas !

XIV. Lactuca, Cladere qaae cenas lactaca solebat aToram, Dic mihi, icar nostras inclioat illa dapes?

XV. Ligna acapna,

Si vicina tibi Nomento rura colantar, Ad villam moneo, rustice, ligna feras.

XVL Rapa. Haec tibi bramali gaadentia frigore rapa Quae damus, in caelo Romqlus esse solet.

XVII. Fasces coliculi, Ne tibi pallentes moveant fastidia caules, Nitrata viridis brassica iiat aqua.

XVIII. Porri sectivi. Fila Tarentini graviter redolentia porri

Edisti quotiens, oscula clusa dato. '

XIX. Porri capitati, Mittit praecipuos nemoralis Aricia porros.

In niveo virides stipite cerne comas.

XX. Napi, Hos Amiternus ager felicibus educat hortls : Nursinas poteris parcius esse pilas, -

310 M. VAL. MARTIALIS

XXI. Asparagi.

MoUis In aequorea qaae crevit spiiia RaTeima, Non erit incnltis gratior asparagis.

XXII. Ihae duradnae,

Non habilis cyathis et inutilis nva Lyaeo, Sed non potanti me tibi nectar ero.

XXIU. Ficus Chiae, Chia seni similis Baccho, qaem Setia misit, Ipsa merom secom portat et ipsa salem.

XXIV. Cydonia. Si tibi Cecropio saturata Cydonia melle Ponentar, dicas: ,,Haec melimela placent.^^

XXV. Nucespineae. Poma samas Cybeles: procal hinc discede, Tlator, Ne cadat in miseram nostra roina capat.

XXVL Sorba. Sorba samas, molles nimiam tendentia ventres: Aptias haec paero, qaam tibi, poma dabis.

XXVII. Palathium caryotarum. Anrea porrigitar lani caryota Kalendis ; Sed tamen hoc manas paaperis esse solet

XXVni. Vas cottanorum. Haec tibi quae torta Tcnerant condita meta, Si maiora forent cottana, ficas erant.

XXIX. Vas Damascenorum.

Pmna peregrinae carie ragosa senectae Same : solent dari solvere ventris onus.

XXX. Caseus Lunensis.

Caseus Etruscae signatus imagine Lunae Praestabit pueris prandia mille tuis, : . ^?^

EPIGRAMMATON LIB. Xm. 311

XXXI. Caseus Vestinua,

Si sine carne voles ientacula samere frngi , Haec tibi Yestino de grege massa Tcnit. ^

XXXII. Caseus fumosus,

Mon qnemcnnqae focum , nec famum caseus omnem ,' Sed Yelabrensem qui bibit, ille sapit.

XXXIII. Cqsei Trebulani. Trebula nos genuit ; commendat gratia duplex , Sive levi flamma, sive domamur aqua.

XXXIV. Bulbi. Cnm sit anus coniunx et sint tibi mortua membra, Nil aliud bulbis quam satur esse poles.

XXXV. Lucanicae. Filia Picenae venio Lucanica porcae : Pultibus hinc niveis grata corona datur.

XXXVI. Cistella olivarum. Haec, quae Picenis Tcnit subducta trapetis, Inchoat atque eadem iinit oliTa dapes.

XXXVII. Mala citrea. Aut Corcyraei sunt haec de frondibus horti, Aut haec Massyli poma draconis erant.

XXXVm. Colostrum. Sorripuit pastor quae nondum stantibus h^edis De primo matrum lacte colostra damus.

XXXIX. Haedus, LasciTum pecus et Tiridi non utile Bacchd Det poenas ; nocuit iam tener ille deo.

XL. Ova, Candida si croceoi drcumfluit unda Titellos, Ueipertu •ocwdnlteBiperet OTa liquor.

312 M. VAL. MARTIALIS

XLI. Porcellua.

Lacte mero pastnm pigrae mihi matris alomnum Ponat, et Aetolo de sne dives edat.

XLIL Apyrina et tuberes. Non tibi de Libycis tuberes et apyrina ramis, De Nomentanis sed damas arboribus.

XLIII. Idem. Lecta subarbanis mittnntnr apyrina ramis £t vernae taberes. Qaid tibi cam Libycis?

XLIV. Sumen. Esse pates nondam samen ; sic ubere largo Et ilait et Tivo lacte papilla tumet.

XLV. Fulli gallinacei. Si Libycae nobis volucres et Phasides essent, Acciperes, tu nunc accipe chortis aves.

XLVI. Persica. Vilia maternis faeramus praecoqua ramis: Nunc in adoptivis Persica cara sumus.

XLVU. Panea Picentini. Picentina Ceres niveo sic nectare crescit, Ut levis accepta spongia turget aqua.

XLVin. Boletl

Argentum atque aurum facile est laenamque togimqu Mittere, boletos mittere difficilest.

XLIX. Ficedula.

Cam me ficas alat, cum pascar dulcibus uyis, Car potias nomen non dedit uva mihi?

L. Terrae tubera. ^ ••

Rumpimus altricem tenero quae vertice temm Tubera, boletis poma secunda sumus. v ^ ^^

EPIGRAMMATON LIB. XIH. 313

LI. Turdorum decuria.

Texta rosis fortasse tibi vel diyite nardo , At mihi de tardis facta corona placet.

LII. Anatea. Tota qaidem ponatar anas ; sed pectore tantnm £t cervice sapit: cetera redde coco.

LIII. Turtures, Cum pingnis mihi turtar erit, lactuca Talebis, Et cochleas tibi habe. Perdere nolo famem.

LIV. Fema. Cerretana mihi fiat vel missa licebit De Menapis: lauti de petasone vorent.

LV. Petaso. Mnsteus est: propera, caros nec differ amicos. Nam mihi ctun vetulo sit petasone nihil.

LVL Volva. Te fortasse magis capiat de virgine porca; Me materna gravi dc sue volva capit«

LVII. Colocasta. Niliacnm ridebis olus lanasqne seqnaces, Improba com morsu fila manuque trahes.

LVUI. lecur anserinum.

Aspice, qaam tumeat magno iecar ansere maios! Miratus dices: 9,Hoc, rogo, crevit ubi?"

LIX. Glirea.

Tota mihi dormitur hiems et pingnior illo Tempore som, quo me nil nisi somnus alit

LX. Cuniculi.

Gaadet \n effossis habitare caniculas aniris. Monstravit tadtas hostibus ille vias.

314 M. VAL. MARTIALIS

LXI. Attagenae,

Inter sapores fertnr alitum primas lonicarum gustas attagenarum.

LXn. Gallinae altilea, . Pascitar et dulci facilis gallina farina , Pascitar et tenebris. Ingeniosa gala est.

' LXIII. Capones, Ne nimis exhaasto macresceret ingaine gallas^ Amisit testes. Nanc mihi Gallas erit.

LXIV. Idem. Saccambit sterili frastra gallina marito. Hanc matris Cybeles esse decebat ayem.

LXV. Perdices, Ponitar Aasoniis. avis haec rarissima mensis: Hanc in piscina ludere saepe soles.

LXVI. Columbae, Ne Tioles teneras periuro dente columbas , Tradita si Gnidiae sunt tibi sacra deae.

LXVII. Palumbi. Inguina torquati tardant hebetantque palumbi. Non edat hanc Tolucrem qui cupit esse salax.

LXVin. GalbuW Galbina decipitur calamis et retibus ales, Turget adhuc viridi cum rudis uva mero.

LXIX. Caitae, Pannonicas nobis nunquam dedit Umbria cattas: Mayolt haec domino mittere dona Pudens.

LXX. Pavonea, Miraris, quotiens gemmantes explicat alas, Et potes hunc saeyo tradg^e, dure, cocof

EPIGRAMMATON LOB. Xm. 315

LXXI. Phoenicopteri,

Dat mihi pinna rnbens nomen,> sed lingna golosis Nostra sapit. Qaid si garrnla lingua foret?

LXXII. Phasiani. Argoa primam snm transportata carina: Ante milii notum nil nisi Pliasis erat.

LXXIII. NumiJicae. Ansere Romano quam\1s satur Jlannibal esset , Ipse suas nunquam barbarus edit aves.

LXXIV. Anseres, Haec servaTit avis Tarpeia templa Tonantis. Miraris? Nondum fecerat illa deus.

LXXV. Gruea. Turbabit Tcrsus nec littera tota Tolabit, Unam perdideris si Palamfsdis aTCm.

LXXVL Rusticulae. Rusticula an perdix, quid refert, si sapor idem est? Carior eaft perdix. Sic sapit illa magis.

LXXVII. Ctfgni. Dulcia defecta modulatur carmina lingua Cantator cygnus funeris ipse sui.

LXXVIII. Porphyrionea. Nomen habet magni Tolucris tam parTa gigantis? Et nomen prasini Porphyrionis habet.

LXXIX. Mullivim.

Spirat in adTCcto, sed iam piger, aequore muUus. Languescit? ViTum da mare: fortis erit

LXXX. Muraenae.

Quae natat iu Siculo grandis muraena profondO) Non Talet exustam mergere sole cutem.

316 . M. VAL. MARTIALIS

LXXXI. Rhombu

QaaniTis lata gerat patella rhombnin, Rhombus latior est tamen patella.

LXXXn. Ostrea. Ebria Baiano modo veni conclia Lacrino. Nobile nunc sitio luxuriosa garum.

L5;XXUI. SquUlae. Caeruleus nos Liris amat, quem silva Maricae Protegit : liinc squillae maxima turba sumuS.

LXXXIV. Sparua. Hic scarus, aequoreis qui yenit adesus ftb uiidis, Yisceribus bonus est , cetera vile sapit.

LXXXV. Coracinus. Princeps Niliaci raperis , coracine, macelli. Pellaeae prior est gloria nuUa gulae.

LXXXVI. Echini. Iste licet digitos testudine pungat acuta, Cortice deposita mollis echinus erit.

LXXXVU. MuHces. Sanguine de nostro tinctas, Jngrate, lacemas Induis, et non est hoc satis, esca sumus.

LXXXVIII. Gobii. In Venetis sint lauta licet convivia terris, Principium cenae gobius esse solet.

LXXXIX. Lupus, Daunius Euganei lupus excipit ora Timavi , Aequoreo dulces cum sale pastus aquas.

XC. Aurata.

Non omnis laudes pretiumque aurata jneretur, Sed cui solus erit concha Lucrina cibus.

EPIGRAMMATON LDB. Xm. 317

XCI. Jlcipenaia.

Ad Palatiuas acipensem mittite mensas. Ambrosias ornent munera rara dapes.

XCII. Lepores, Inter aves tardas, si qaid me iudice eertum est, Inter quadrupedes mattea prima lepus.

XCIII. Aper. Qui Diomediis raetuendus setiger agris Aetola cecidit cuspide , talis erat.

XCIV. Dammae. Dente timetur aper, defendunt cornua cervum : Imbelles dammae quid, nisi praeda, sumus?

XCV. Oryx. Matutinarum non ultima praeda ferarum Saevos oryx constat quot milii morte canum !

XCVI. Cervos, Hic erat ille tuo domitus, Cyparisse, capistro? An magis iste tuus, Silvia, cervos erat?

XCVII. Laliaio. Dum tener est onager solaque lalisio matre Pascitur, hoc infans, sed breve uomen habet.

XCVIII. Dorcaa, Delicium parvo donabis dorcada nato : lactatis solet Iianc mittere turba togis.

XCIX. Caprea. Pendentem summa capream de rupe videbis: Casuram speres ; despicit illa canes.

C. Onager, Pulcher adest onager: mitti venatio debet Dentis Erythraei: iam removete sinus.

318 M. VAL. MARTIALIS

CI. Oleum Venafranum. Hoc tibi Campani sndavit baca Ydnafri Unguentum: quotiens sumis, et istud olet.

Cn. Garum sodorum^ Expirantis adhuc scombri de sanguine primo Accipe fastosum, munera cara, garum.

Cni. Amphora muriae. Antipolitani, fateor, sum iilia tliynni: Essem si scombri, non tibi missa forem.

CIV. Mel Atticum. Hoc tibi Thesei populatrix misit Hymetti Pallados a silvis nobile nectar apis.

CV. FaviSicuU. Cum dederis Siculos mediae de coUibus Hyblae, Cecropios dicas tu licet esse favos.

CVI. Passum. Gnosia Minoae genuit vindemia Cretae Hoc tibi , quod mulsum pauperis esse solet.

CVII. Picatum. Haec de vitifera veuisse picata Vienna Ne dubites, misit Romulus ipse milii.

CVm. Mulmm. Attica nectareum turbatis mella Falernum. Misceri decet hoc a Ganymede merum.

CIX. Albanum.

Hoc de Caesareis mitis vindemia cellis « Misit, luleo quae sibi monte placet.

CX. Surrentinum. Surrentina bibis? uec murrina picta. nec aurum Sume: dabunt calices haec tibi yina suos.

EPIGRAMMATONLIB. Xra. 319

CXI. Falemum.

De Sinnessanis Tenerant Massica praelis: ^

. Condita qno qnaeris console ? NuUus erat.

CXII. Setinum, Pendala Pomptinos quae spectat Setia campos, Exigaa vetolos misit ab arbe cados.

CXIII. Fundanum. Haec Fandana tnlit felix auctamnas Opimi. Expressit mustum consul et ipse bibit.

CXIV. Trifolinum. Non sum de primo, fateor, trifolina Lyae)}, Inter vina tamen septima vitis ero.

CXV. Caecubum. Caecuba Fundanis generosa cocuntur Amyclis, Vitis et in media nata palude viret.

CXVI. Signinum. Potabis liquidum Signina morantia ventrem. Ne nimium sistant, sit tibi parca sitis.

CXVII. Mamertinum, Amphora Nestorea tibi Mamertina senecta Si detur, quodvis nomen habere potest.

CXVm. Tarraconenae. Tarraco, Campano tantum cessura Lyaeo, Haec genuit Tuscis aemula vina cadis.

CXIX. Nomentanum. Nomentana meum tibi dat vindemia Bacchum: Si te Quintus amat, commodiora bibes.

CXX. Spoletinum. De Spoletinis quae sunt cariosa lagonis Malueris, quam si musta Falema bibas.

320 M. VAL. MARTIALIS EPIGR. L. XOI.

CXXI. Pelignum.

Marsica Peligni mittant tarbata coloni: Non tu^ libertas sed bibat illa tnns.

CXXIL Acetum. Amphora Niliaci non sit tibi Tilis aceti: Esset cam vinam , vUior illa fait.

CXXIII. Massilitanum. Cam taa centenos expunget sportala cives, Famea Massiliae ponere vina potes. ^

CXXIV. Caeretanum. Caeretana Nepos ponat, Setina patabis. Non^ponit tarbae , cam tribus illa bibit.

CXXV. Tarentinum. Nobilis et lanis et felix yitibus Aulon Det pretiosa tibi rellera , yina mihi.

CXXVI. Unguentum. Unguentum heredi nunquam nec Tina relinquas. Ille habeat nummos , haec tibi tota dato.

CXXVII. Corona rosea. Dat festinatas, Caesar, tibi bruma coronas: Ut quondam yeris, nunc tua facta rosa est^

M. VAL. MARTIALIS

EPI6RAMMAT0N

LIBER XIV.

Apophoreta.

I.

Synthesibns dnm gaudet eques dominusque senator

Dumqae deeent nostrum pilea sumpta lovem ; Nec timet aedilem moto spectare fritillo,

Cum videat gelidos tam prope yerna lacus : 5Divitis alternas et pauperis accipe sortes: " Praemia conviyae. dent sua quisque suo. ,,Sunt apinae tricaeque et si quid vilius istia,"

Quis nescit? vel quis tam manifesta negat? Sed quid agam potius madidis, Saturne, diebus, 10 Quos tibi pro caelo filius-ipse .dedit? Yis scribam Tliebas Troiamye malasve Mycenas?

,,Lude/^ inquis, ,,nucibus^^: perdere nolo nuces,

I, a.

Quo Tis cunque loco potes hunc finire libellum. Yersibus explicitum est omne duobus opus.

n.

Lemmata si quaeris cur sint ascripta, docebo: Ut, si malueris, lemmata sola legas.

III. Pugillares citrei, Secta nisi in tenues essemus ligna tabellas, Essemus Libyci nobile dentis onus. , Maet. 21

322 M. VAL. MARTIALIS

IV. Qmnquiplicea,

Caede iaTencoram domini calet area felix, Qainqaiplici cera cam datur altas honog.

V. Fugillares eborei, Langaida ne tristes obscarent lamina cerae , Nigra tibi niveam littera pingat ebar.

VI. Triplicea. Tanc triplices nostros non vilia dona putabis, Cum se venturam scribet amica tibi.

Vn. Pugillarea memhranei. Esse puta ceras, licet haec membrana vocetur: Delebis, quotieus scripta novare voles*

VIII. Vitelliani. Nondum legerit hos licet puella, Novit quid capiant Vitelliani.

IX. Idem. Quod minimos cemis , mitti nos credis amicae* Falleris, et nummos ista tabella rogat.

X. Chartae maiores. Non est, munera quod putes pusilla, Cum donat vacuas poeta chartas.

XI. Chartae epistolarea. Seu leviter noto, seu caro missa sodali Omnes ista solet charta vocare suos.

XII. Loculi ebumei, Nos nisi de flava locnlos implere moneta Non decet; argentum vilia ligna ferant.

Xni. Loculi lignei. Si quid adhuc supercst in nostri faece lo^elli) Munus erit. Nihil est; ipse locellus erit

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 323

XIV. TaU eburnei,

Gam steterit nullas yolta tibi talas eodem, Manera me dices magna dedisse tibi.

XV. Tesaerae. Non sim taloram numero par tessera^ dum sit Maior, quam talis, alea saepe mihi.

XVI. Turricula. Quae scit compositos manus improba mittere talos, Si per me misit, nil nisi Tota feret.

XVII. Tabula luaoria. Ilac mihi bis seno numeratur tessera puncto ; Calculus hac gemino discolor hoste pedt.

XVIII. Nuces. Alea parva nuces et non damnosa videtur; Saepe tamen pueris abstulit illa nates.

XIX. Theca libraria. Sortitus thecam calamis armare mementd } Cet<&ra nos dedyimus, tu leviora para.

XX. Calculi. Insidiosorum si ludis beHa latronum, Gemmeus iste tibi miles et hostis erit.

XXI. Graphtarium. Haec tibi erunt armata suo graphiaria ferro: Si puero dones , non leve munus erit.

XXII. Dentiscalpium, Lentiscum melius : sed si tibi frondea cuspis Defuerit, dentes pinna levare potest.

XXIIL Auri^calpium. Si tihl morosa prurigine verminat^auris, Arma damus tantis apta libidinibus.

324 M. VAL. MARTIALIS

XXIV. jicus aurea,

Splendida ne madidi violent bombycina crines, Figat acus tortas sustineatque comas.

XXV. Pectines.

Quid faciet nullos hic 'inyentura capillos Multifido buxus quae tibi dente datur? /

XXVI. Crines.

Caustica Teutonicos accendit spuma capillos; Captivis poteris cultior esse comis.

XXVn. Sapo. Si mutare paras longacTos cana capillos , Accipe Mattiacas — quo tibi calva? — pilas.

XXVm. Vmbella. Accipe quae nimios vincant umbracula soles: Sit licet et ventus, te tua vela tegent.

XXIX. Causia. In Pompeiano tecum spectabo theatro : Nam flatus populo yela negare solet.

XXX. Venabula. Excipient apros expectabuntque leones ; Intrabunt ursos, sit modo firma manus.

XXXI. Culter venatorius, Si deiecta gemes longo venabula rostro, Hic brevis ingentem cominus ibit aprum.

XXXIL Parazonium. Militiae decus hoc gratique erit omen honoris, Arma tribunicium cingere digna latus.

XXXUI. Pugio. Pugio, quem curva signat brevis orbita veua, Stridentem gelidis hunc Sido tinxit aquis. •

EPI6RAMMAT0N LBB. XIV. 325

XXXIV. Falx. Pax me certa dncis placidos curvaTit in nsns. Agricolae nuiic sum, militis ante fui.

XXXV. Securicula, Cum fieret tristis solyendis auctio nummis, Haec qiiadringentis milibus empta fuit.

XXXVI. Ferramenta tonsoria, Tondendis haec arma tibi sunt apta capillis: Unguibus iiic longis utilis, illa genis.

XXXVn. Scrinium, Selectos nisi das mihi libellos, Admittam tineas trucesque blattas.

XXXVni. Fasces calamorum. Dat chartis habiles calamos Memphitica tellus ; ~ Texantur reliqua tecta ^ alude tibi.

XXXIX. Lucerna cubicularis. Dulcis conscia lectuli Incerna, Quidquid yis facias licet , tacebo.

XL. Candela. Ancillam tibi sors dedit lucernae, Totas quae vigil exigit tenebras.

XLI. Lucerna polymyxos. Ulustrem cum tota meis convivia flammis Totque geram myxas , una lucerna Tocor.

XLII. Cereus. Hic tibi nocturnos praestabit cereus tgnes. Subducta est puero namque lucerna tuo.

XLIII. Candelabrum.Corinthium. Nomina candelae nobis antiqua dederunt. Non norat parcos uncta lucerna patres.

826 BL YAL. MARTIALIS

XLIV. Candelabrum ligneum,

Esse Tides lignuiii ; servas nisi Inmina, fiat De candelabro magna lacema tibi.

XLV. Pila paganiea. Haec qnae dif&cili tnrget paganica plnma, Folle minus laxa est et minns arta pila:

KLYL Pila MgonaUa. Si me mobilibas nosti expulsare sinistris, Sum tna: tn nescis, rustice: redde pilam.

XLVU. FolUs. Ite procnl, iuTenes: mitis mihi convenit aetaa; FoUe decet pneros ladere, foUe senes.

XLVm. Harpasta. Haec rapit Antaei velox in palvere draacas', Grandia qai Tano coUa labore facit

XLIX. Halteres. Qaid pereant stolto fortes Iialtere lacerti? Exercet meUas Tinea fossa Tiros.

L. Oalericulum. Ne latet immandam nitidos ceroma capiUos, HaCjpoteris madidas condere peUe comas.

LI. Strigilea. Pergamon has misit. Carro destringere f erro ; Non tam saepe teret Untea foUo tibi.

LII. Outtm comeus. GestaTit modo fronte me iuTcncas. Verum rhinocerota me putabas.

LIU. Rhinoceros. Nuper in Ausonla domini spectatus harena Hic erit iUe tibi, cui pila taurus erat.

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 827

LIV. Crepitacillum,

Si quis plorator coUo tibi verniila pendet, Haec quatiat tenera garrola sistra mann.

LV. Flagellum. Proficies nihil hoc caedas licet nsque flagello, Si tibi puipureo de grege currit equus.

LVI. jDentifrtdum. Quid mecum est tibi? Me puella sumat. , Emptos non soleo polire dentes.

LVIL. Myrobalanum. Quod nec Vergilius, nec carmine dicit Homerus, Hoc ex unguento constat et ex balano.

LVin. Aphronitrum. Rusticus es? nescis, quid Graeco nomine dicar: Spuma Tocor nitri. Graecus es? aphronitrum.

LIX; Opobalsama. Balsama me capiunt, haec sunt unguenta virorum; Delicias Cosmi vos redolete. nurus.

LX. Lomentum. Gratum munus erit scisso nec inutile ventri, Si clara Stephani balnea luce petes.

LXI. Latema comea, Dux latema viae clusis feror aurea flammis Et tuta est gremio parva lucerna meo.

LXn. Latema de vesica, Cornea si non sum, numquid sum fnscior? aut me Vesicam contra qui venit esse putat?

LXffl. Fistula. Quid me compactam ceris et harundine rides? Quae primum structa est fistula, talis erat.

32g BL VAL. MARTIALIS

LXIV. Tibiae.

Ebria nos madidis rnmpit tibicina buccts: Saepe duas pariter, saepe monaiilon halet.

LXy. Soteae lanatae. Defaerit si forte paer soleasque libebit Sumere, pro puero pes erit ipse siU.

LXVI. Mamillare. Taurino poteras pectus constringere tergo. Nam pellis mammas non capit isiA taas.

LXYII. Muscarium pa^foninum. Lambere quae tarpes prohibettaa prandia mascas, Alitis eximiae caada saperba fait.

LXVDI. CoptaRhodia. Peccantis famali pagno ne percate dentes ; Clara Rhodos coptam qaam tibi misit edat.

LXIX. Priapus siligineus. Si vis esse satar, nostram potes eisse Priapom; Ipsa licet rodas ingaina, paras eris. *

LXX. Porcus. Iste tibi faciet bona Satarnalia porcus, Inter spamantes ilice pastas apros.

LXXI. Muscarium bubulum, Sordida si flavo faerit tibi palvere yestis, CoUigat hanc tenai rerbere caada leyis.

LXXn. Botulus. Qai venit botalas mediae tibi tempore brumae, Saturni septem venerat ante dies.

LXXIII. Psittacus. Psittacus a vobis aliorum nomina disco :

Hoc didici per me dicere CaesoTj aoe. w \

EPIGRAMMATON LIB. XIV, 329

LXXIV. Corvm. Corve salutator, quare fellator haberis? In caput intravit mentula nulla tuum.

LXXV. Lusetnia, Flet Philomela nefas incesti Tereos, et quae Muta puella fait, garrula fertur aris.

LXXVI. Pica. Pica loquax certa dominum te voce saluto. Si me non yideas, esse negabis avem.

LXXVn. Cavea ehorea. Si tibi talis erit, qualem dilecta CatuIIo Lesbia plorabat, hic habitare potest.

LXXVin. Narthectum. Artis ebur medicae narthecia cernis: habebis Munera, quae cuperet Paccius esse sua.

LXXIX. Flagra. Ludite lascivi , sed tantum ludite , servi. Haec signata mihi quinque diebus erunt.

LXXX. Ferulae. Invisae nimium pueris grataeque magistris, Clara Prometheo munere ligna sumus.

LXXXI. Pera. Ne mendica ferat barbati prandia nudi Dormiat et tristi cum cane , pera rogat.

LXXXU. Scopae. In pretio scopas testatur palma fuisse. Otia sed scopis nunc aualecta dedit.

LXXXin. Scalpiorium,, Defendet manus haec scapulas mordente mole^to Pnlice^ T6l ii quid pulice sordidius.

330 M. YAL. MARTIAUS

LXXXIV. Mdnuale. Ne toga barbatos faciat rel paenula libroa, Haec abies chartis tempora longa dabit.

LXXXV. Lectm pammnua. Nomina dat spondae pictis pulcherrima pinnls Nanc lanQnis aris, sed prias Argus erat.

LXXXYI. Ephippium. Stragula succincti venator sume veredi. Nam solet a nudo surgere ficus equo.

LXXXVII. Stibadia. Accipe lunata scriptum testudine sigma; Octo capit; veniat quisquis amicus erit.

LXXXVIII. Gustatortum. Femineam nobis cherson si credis inesse , Deciperis : pelagi mascula praeda sumus.

LXXXIX. Mensa citrea. Accipe felices, Atlantica munera, silvas: Aurea qui dederit dona, minora dabit.

XC. Mensa acema. Non sum crispa quidem, nec silyae filia Mauraey Sed norunt lautas et mea ligna dapes.

XCI. JUentes eborei. Grandia taurorum portant qui corpora, ^uaerls, An Libycas possint sustinuiss'e trabes?

XCII. Quinquepedal. Puncta notas ilex et acuta cuspide clusa Saepe redemptoris prodere furta solet.

XCm. Pocula archetypa. Non est ista recens, nec nostri gloria caeli; Primus in his Mentor, dum facit illa, bibit

EFIGRAMMATON LIB. XIV. S31

XCiy. Calices audaces. Nos sumQS audacis plebeia torenmata Titri , Nostra neque ardenti gemma feritur aqaa.

XCY. Phiala aurea caelata, Qnamvis Callaico rubeam generosa metallo, Glorior arte mfigis: nam Myos iste labor.

XCVI. Calicea Vatinii. Vilia sutoris calicem monimenta Vatini Accipe ; sed nasus longior ille fuit. ^

XCVU. Lances chrysendetae. Grandia ne viola parvo chrysendeta mullo. Ut minimum, Ubras debet iiabere duas*

XCVin. Vasa Arretina. Arretina nimis ne spernas vasa monemus. Lautus erat Tuscis Porsena fictilibns.

XCIX. Mascauda, Barbara de pictis veni bascauda Britannis ; Sed me iam mavolt dicere Roma snam.

C. Panaca. Si non ignota est docti tibi terra CatuIIi, Potasti testa Raetica yina mea.

CI. Boletaria. Cum milii boleti dederint tam nobile nomen, Prototomis — pudet Iieu! — serrio colicidis.

CII. Calices Surrentirn. Accipe non rili calices de^ulyere nato», Sed Surrentinae leye toreuma rotae.

Cni. Colum nivarium. Setinos, moneo, nostra nive frange trientes: Pauperiore mero ttngere lina potes.

882 M. VAL. MARTIALIS

CIV. Saccua nwarius. Attennare nives nornnt et lintea nostra: Frigidior colo non salit und» tno.

CV. Urceoli ministratoriu Frigida non desit, non deerit calda petenti. Sed tn morosa ludere parce siti.

CVI. Urceus fictilis. Hic tibi donatnr panda ruber urcens ansa. Stoicus hoc gelidam Fronto petebat aquam.

CVn. Calatki. Nos Satyri, nos Bacclius amat, nos ebria tigris, Perfusos domini lambere docta pedes.

CVni. Calices Saguntim. Quae non soUicitus teneat servetque minister, Sume Saguntino pocula facta luto.

CIX. Calices. gemmati. Gemmaium Scythicis ut laceat ignibus aurum, Aspice. Quot digitos exuit iste calix!

CX. Ampulla potoria. Hac licet in gemma, servat quae nomina Cosmi, Luxuriose, bibas, si foliata sitis.

CXI. Crystallina. Frangere dum metuis^ franges crystallina: peccant Securae nimium sollicitaeque manus.

CXn. Nimbus viteus. A love qui veniet, miscenda ad pocula largas Fundet nimbus aquas : hic tibi vina dabit.

CXm. Murrina. Si caldum potas , ardenti murra Falemo Convenit et melior fit sapor inde mero.

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 333

CXIV. Patella Cumana. Ilanc tibi Cumanae rabiGnndam pulvere testae Municipem misit casta^ Sibylla suam.

CXV. Calices vitrei, Aspicis ingenium Nili: quibus addere plura Dum cupit, ah quotiens perdidit auctor opus!

CXVI. Lagonanivaria. Spoletina bibis vel Marsis condita cellis. Quo tibi decoctae nobile frigus aquae ?

CXVn. Idem. Non potare nivem , sed aquam potare recentem De niye commenta ^st ingeniosa sitis.

CXVni. Idem. Massiliae fumos miscere nivalibus undis Parce, puer, constet ne tibi pluris aqua.

CXIX. MatellaJictiUs. Dum poscor crepitu digitorum et verna moratur, 0 quotiens pellex cnlcita facta mea est!

CXX. Ligula argentea, Quamvis me ligulam dicant equitesque patresque, Dicor ab indoctis lingula grammaticis.

CXXL Cochleare, Sam Gochleis habilis, sed nec minus utilis ovis. Numquid scis, potius cur cochleare vocor?

CXXII. Anuli. Ante frequens, sed nunc rarus nos donat amicus. ' Felix, cui comes est nou alienus eques.

CXXIII. Dactyliotheca. Saepe gravis digitis elabitur anulus unctis, Tuta mea fiet sed tua genmia fide.

S34 M. VAL. MARTIALIS

CXXIV. Toga. Romanos renim dominos gentemqne togatam nie facit, magno qni dedit astra patrL

CXXV. Idem. Si matntinos facilest tibi perdere somnos, Attrita veniet sportula saepe toga.

CXXVl. JSndromis. Panperis est mnnns , sed non est panperis nsns. Ilanc tibi pro laena mittimns endromida.^

CXXVIL Canusinae fuscae. Haec tibi turbato Canusina simillima mulso Munus erit. Gaude: non cito fiet anus.

CXXVIII. Bardocucullus. Gallia Santonico vestit te bardocucullo. Cercopithecorum paenula nuper erat.

CXXIX. Canusinaerufae. Roma magis fuscis vestitur, Gallia rufis, Et placet Iiic pueris militibusque color.

CXXX. Paenula acortea. Ingrediare viam caelo licet usque sereno, Ad subitas nunquam scortea desit aquas.

CXXXI. Lacernae coccineae. Si Veneto Prasinove faves, quid coccina snmes? Ne fias ista transfnga sorte, vide.

CXXXII. Rleum. Si possem, totas cnperem misisse lacemaa. Nunc tantum capiti mnnera mitto tuo.

CXXXIII. Lacernae Baeticae* Non est lana mihi mendax, nec mutor aheno: Sic placeant Tyriae : me mea tinxit ovis.

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 335

CXXXIV. Fascta pectoralis. Fascia crescentes dominae coippesce papillas, Ut sit qnod capiat nostra tegatqne manns.

CXXXV. Cenatoria. Nec fora snnt nobis, nec snnt radimonia nota: Hoc opus est, pictis accnbaisse toris.

CXXXVI. Laena. Tempore brnmali non multnm levia prosunt : Calfacinnt villi pallia vestra mei.

CXXXVII. Lacemae albae. Amphitheatrali nos commendamns ab usn, Cam teget algeutes alba lacerna togas. . ^

CXXXVni. Mantele. Nobilius Tillosa tegant tibi lintea citrum : Orbibus in nostris oirculus esse potest

CXXXIX. Cueulli Ubumict. lungere nescisti nobis, o stulte, lacernas: >- Indueras albas, exue callainas.

CXL. Udones Cilicii. Non hos lana dedit, sed olentis barba mariti: Cinyphio poterat planta latere siHu.

CXLI. Synthesis. Dum toga per quinas gaudet requiescere Inces, Hos poteris cultus sumere iure tuo.

CXLIJ. Focale. Si recitaturus dedero tibi forte libellnm, Hoc focale tuas asserat auriculas.

CXLIII. Tunicae Patavinae. Vellera consumunt Patavinae multa trilices, Et pingues tanicas serra secare potest.

M. VAL. MARTULIS

CXLIV. Spongia. Haec tibi sorte datur tergendis spongia mensis Utilis, expresso cum levis imbre tumet.

CXLV. Faenula gausapina. Is mihi candor inest, villorum gratia tanta, Ut me vel media sumere messe velis.

CXLVI. Cervical. Tinge caput Cosmi folio, cervical olebit: Perdidit nnguentum cum coma, pluma tenet.

CXLVII. Cubicularia gausapina. Stragula purpureis lucent villosa tapetis. Quid prodest, si te congelat nxor anus?

CXLVIII. Lodices. Nudo stragula ne toro paterent, lunctae nos tibi venimus sorores.

CXLIX. Amictorium, Mammosas metuo; tenerae metrade puellaey Ut possint niveo pectore lina frui.

CL. Cuhicularia polymita, Haec tibi Memphitis teUus dat munera: victa est Pectine Niliaco iam Babylonos acus.

CLI. Zona. Longa satis nunc sum; dulci sed pondere venter Si tumeat, fiam tunc tibi zona brevis.

CLII. Gausapum quadraium. Lodices mittet docti tibi terra CatuIIi: Nos Helicaonia de regioue sumus.

CLIII. Semidnctium,

Det tuuicam locuples: ego te praecingere possum.

Essem si locuples , munus utrumque darem.

EPI6RAMMAT0N LIB. XIV. 837

CLIV. Lanae amethysiinae. Ebria Sidoniae cam simde sanguine eonchae, Non video^ qaare sobria lana vocer.

GLV. Lanae albae. Velleribas primis Appulia, Parma secondis Nobilis: Altinam tehia laadat oyis.

CLVI. Lanae Tyriae, Nos Lacedaemoniae pastor dona?it amicae. Deterior Ledae parpara matris erat.

CLVII. Lanae Pollentinae, . Non tantum pallo lugentes vellere lanas, Sed solet et calices haec dare terra saos.

CLVIU. Idem. Lana qaidem tristis, sed tonsis neta ministris, Qaales non primo de grege mensa citat.

CLIX. Tomentum Leuconicum, Oppressae nimiam. vicina est fascia plamae? Vellera Leaconicis accipe rasa sagis.

CLX. Tomentum Circenee, Tomentam concisa palas Circense vocatar. Haec pro Leaconico stramina paaper emit.

CLXI. Plmna. Lassas Amyclaea poteris reqaiescere plama, Interior cygni qaam tibi lana dedit.

CLXn. Foenum, Fraadata tameat fragilis tibi calcita mala. Non yenit ad daros pallida cara toros.

CLXUI. Tintinnahulum, Redde pilam: sonat aes thermarum. Ludere pergis?

Virgine vis sola lotas abire domoin. : . Mart.

338 M. YAL. MARTIALIS

CLXIV. Diaeus. Splendida cnm yolitant Spartani pondera disci, Esteprocul, pueri: sit semel ille nocens.

CLXV. Cithara. Reddidit Eurydicen vati : sed perdidit Ipse, Dum sibi non credit, nec patiente'r amat.

CLXVI. Idem. De Pompeiano saepe est eiecta theatro Quae duxit silvas detinuitque feras.

CLXVIL Plectrum. Fervida ne trito tibi pollice pusula surgat, Exorent docilem candida plectra lyram.

CLXVm. Trochu8. Inducenda rota est : das nobis utile munns. Iste trochus pueris, at mihi canthus erit.

CLXIX. Idem. Garrulus in laxo cur anulus orbe vagatnr? Cedat ut argutis obvia turba trochis.

CLXX. Signum Fictoriae aureum. Haec illi sine sorte datur, cui nomina Rhenns Vera dedit. Deciens adde Falema, pner.

CLXXI. Bqovtov ^aiSCov fictile. Gloria tam parvi non est obscnra sigilli: Istius pueri Brutus amatot erat.

CLXXII. Sauroctonoa Corinthiue. Ad te reptanti, puer insidiose, lacertae Parce ; cupit digitis illa perire tuis.

CLXXUI. Hyacinthua in tabula pictus. Flectit ab inviso morientia lumina disco Oebalius, Fhoebi culpa dolorque^ pner.

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 339

CLXXIV. Hermaphroditua marmoreus, Mascnlas intrayit fontes : emersit utrumqne. Pars est una patris , cetera matris habet.

CLXXV. Danae picta. Cur a te pretium Danae, regnator Olympi, Accepit, gratis si tibi Leda dedit?

CLXXVI. Persona. Sum figuli lusus russi persona Batari. Quae tu derides , haec timet ora puer.

CLXXVII. Hercules Corinthius, Elidit geminos infans nec respicit angues. lam poterat teneras hydra timere manus.

CLXXVra. HerculesflcUlis. Sum fragilis: sed tu, moneo, ne sperne sigillum. Non pudet Alciden nomen habere meum.

CLXXIX. Minerva argentea. Dic mihi, virgo ferox, cum sit tibi cassis et hasta, Quare non habeas aegida? ,,Caesar habet.^^

CLXXX. mirope. Mutari melius tauro, pater optime diVum, Tunc poteras, lo cum tibi vacca fuit

CLXXXi. Leandros marmoreus. Clamabat tumidis audax Leandros in undis, „Mergite me fluctus, cum rediturus ero."

CLXXXIL Sigillum gibbenfictite. Ebrius haec fecit terris, puto, monstra Prometheus: Saturnalicio lusit et ipse luto.

CLXXXIII. Homeri Batrachomyomachia. Perlege Maeonio cantatas carmine ranas Et frontem nugis solvere disce mels.

S40 M. YAL. MABTIAUS

CLXXXI V. Homerua m pugiUaribua membrams. niaB et Priami regnis iniinicnB Ulixea MalUplici paritcr condita pellc latent

CLXXXV. VergUiCules. Accipe facundi Cnlicem, stadiose, Maronis, Ne nacibas positis arma Tiramqac legas.^

CLXXXVl. VergUius in membranis. Qaam breris immensam cepit membrana Maronem! Ipsias Toltas prima tabella gerit.

CLXXXVII. MsvavdQov edtg. Ilac primam iuvenum lasciyos lasit amores; Nec Glycera paeri, Thais amica fuit.

CLXXXVIII. Cicero in memhranis. Si comes ista tibi fuerit membrana , putato Carpere te longas cum Cicerone vias.

CLXXXIX. Monohibloa Properti, Cynthia facandi carmen iuyenale Properti Accepit famam: non minus ipsa dedit.

CXC. T^tus Livius in membranis, Pellibus exiguis artatur Liyius ingens, Quem mea non totum bibliotheca capit.

CXCI. Sallustius. Hic erit, ut perhibent doctorum corda yiroram, Primus Romana Crispus in historia.

CXCII. Ovidi Metamorphosia in membranis. Haec tibi multiplici quae structa est massa tabella, Carmina Nasonis quinque decemque gerit

CXCm. TibuUus. Ussit amatorem Nemesis lasciva Tibullam, In tota iuvit quem nihil esse domo.

EPIGRAMMATON LIB. XIV. 341

CXCIV. LucafHis. Sant quidam, qui me dicant non esse ^oetam: Sed qui me vendit bibliopola, putat.

CXCV. Catullus. Tantum magna suo debet Verona CatuUo, Quantum parva suo Mantua Vergilio.

CXC VI. Calvi de aquae frtgidae usu, Haec tibi quae fontes et aquarum uomina dicit, Ipsa suas melius charta natabat aquas.

CXCVII. Mulae pumilae, His tibi de mulis non est metuenda ruina: Altius in terra saepe sedere soles.

CXCVIII. Catella Gallicana. ^ Delicias parvae si vis audire catellae , Narranti brevis est pagina tota mibi.

CXCIX. Aaturco. Hic brevis ad numeros rapidum qui colligit unguem, Venit ab auriferis gentibus Astnr equus.

CC. Cania vertragus. Non sibi, sed domino venatur vertragus acer, Illaesum leporem qui tibi dente feret.

CCI. Palaestrita. Non amo quod vincat. sed quod succumbere novit ' Et didicit melius triv av^cxXivoTtdXipf.

CCII. Simius. Callidus emissas eludere simius hastas, x Si mihi cauda foret, cercopithecus erara.

CCIII. Puella Gaditana. Tam tremulum crissat, tam blandum prurit, ut ipsum Masturbatorem fecerit Hippqlytum.

342 M. YAL. MARTIALIS

CCIV. Cymbala.

Aera Celaenaeos Ingentia matris amores . Esuriens GaUas rendere saepe solet.

CCV. Puer. Sit nobis aetate pner, non pumiee laeTls, Propter quem placeat nulla puella mihL

CCVI. Cestos, CoIIo necte, puer, meros amores, Ceston de Veneris sinu calenteoL

CCVn. Idem. Sume Cytheriaco medicatum nectare ceston; Ussit amatorem balteus iste lovem;

CCVm. Notanus. Currant verba licet, manus est velocior illia: Nondum lingua suum, dextra peregit opus.

CCIX. Concha. Levis ab aequorea cortex Mareotica concha Fiat: inoffensa currit harundo via

CCX. Mono. Non mendax stupor est, nec fingitur arte dolosa: Quisquis plus iusto non sapit, ille sapii.

CCXI. Caput vervecinum. MoUia Phrixei secuisti colla mariti. Hoc meruit tunicam qui tibi, saeve, dedit?

CCXD. Pumilus. Si solum spectes hominis caput, Hectora eredaa: Si stantem Tideas , Astjanacta putes.

CCXIII. Parma. Haec, quae saepe solet Tinci, quae Tiucere raro, Parma tibi, scutum pumilionis erit

. EPIGRAMMATONLIB.XIV. 343

CCXIV. Pueri comoedi. Non erit in tnrba quisquani ML0ovfievog ista : Sed poterit quiTis esse ^tg H^anatiSv,

CCXV. Fibula. Dic mihi simpliciter , comoedis et citharoedis Fibula, quid praestas? ,,Carius ut futuant/^

CCXVI. Acdpiier. Praedo fuit volucrnm , famulus nunc aucupis : idem Decipit et captas non sibi maeret aves.

CCXVn. Opaonator. Dic quotus et quanti cupias cenare , nec unum Addideris verbum : cena parata tibi est.

CCXVIII. Calami aucupatorii» Non tantum calamis., sed cantu fallitur ales^, Callida dum tacita crescit harundo manu.

CCXIX. Corhubulum.

Pauper causidicus nullos referentia nummos Carmina cujp ft^ribas, accipe cor, quod habes.

•^CCXX. Cocus. Non satis est ars sola coco : servire palatum Nolo: cocus domini debet habere gulam.

CCXXI. Craticula cum verubm. Rara tibi curra craticula sudet ofella ; Spumeus in longa cuspide fumet aper.

CCXXII Pistor dulcianus. Mille tibi dulces operum manus ista figuras Extruet: huic uni parca laborat apis.

CCXXra. Adipata. Surgite: iam vendit pueris iantacula pistor Cristataeque sonant undique lucis aves.

A love qttS Tealet, miscenda td paciila. Iftrgas » , A JatroDibus esie te fututam ,,........

A servo sets te g^eEtittim blandeqcie fatem i . • A Smiiessa.nid couriva Philostr-atas undi» * * . > Abscisa serviini qiiid figia, Potilicet Ungiaa? . . * Abstulemt toCam temerariu» inrtltor nrbem , , * Accidit Vorandtam nostrae eceliifl, AulCf puelba . Aeolpe beilag6ra& cnidum thoraca rtiiuerYae • * * Aecipe facuodi Ciiiicem , stuidtome, Mamnla . * . Accipe felice», AtlBUtica lutinera, ^\\v&& ....

Aecipe lunuta BcHptum testudiue sigma I * . . Accipe Niliacam f Pelusia munera, leutem « . . , Aocipe uon vili ealices de pulvefe ntttos * . , , Accipe qiiae nlmios vincaot umbiaciila solea . . Accola iam uostrae Degii, Germauice, ripae . . Ad ceuam invitaut omnes te, Phoebc, ciuaeff* ^ Ad cesam b\ xnt direraa vccaret iu astra . * *, . Ad lapidem Torquatua habet praetoria quartum .

Ad iiatalkmB dapes vocabar

Ad Palalinas acipeusem mlttite meusaa , . . . . Ad populos mitti qiii uuper ub urbe solebas , , Ad primum decima lapidem quod venimui hora . Ad te reptauti, puer insidttTse, lacertae . * » * .

Addat eum mibt Caecubum miuUier

Addere quid cessas^ puer, immodale Faleruum?. Addi^tif LabieQe^ tres agello» *«,«.,.« 4 . Addixti serviim uupaiiiis hcFO mille duceutis » • . , Aedes emit Aper , scd quna nec uoctua vcUet . . ,

Ae^oias uno deciens aut saepius anno ,

Aeniiliae geotes et Apollineai» Yercellus ..,.,, Aemtila Baiiiois AitiLu litora villia . * . . .^. . . j^eolidos Canaee tacet hoc tumulata seputcro . . . , ^era Ceiaeuacos lugeutia matris amufes . > . . , l,era dotni non aunt, Bupercst hoc , Begule, solum , t^ra pcc^taoitum delapsa sedeiitis Ju tp30& . , . . e^iivo s^irvea ubi plscem tempore i^u&eris ? , . . ,

. Xi

X!l

INDEX EPIGRAMMATON. 345

Aetherias aquila puerum portante per auras I, 6.

Alcidey Latio nunc agnoscende Tonanti IX, 65.

Alciden modo Vindicem rogabam IX, 44,

Alcime, quem raptum domino crescentibus annis I, 88.

Alea parva nuces et non damnosa videtur . ^ XIV, 18.

Allatres licet usque nos et usque \, 60.

Alphius ante fuit, coepit nunc Olphius esse . ., IX, 95.

Amisit pater unicum Salanus VI, 62.

Amissum non flet cum sola est Geliia patrem ....... I, 33.

- Amphitheatrales inter nutrita magistros XI, 69.

Amphiiheatrali nos commendamus ab usu XIV, 137.

Amphora Nestorea tibi Mamertina senecta ....'..'. . XIII, 117.

Amphora Niliaci nen sit tibi vilis aceti XIII, 122.

Amphora vicenis , modius datur aere quatemo XII, 76.

An possim .vetulam quaeris, Matrinia: possum ...... III, 32.

Ancillam tibi sors dedit lucernae . XIV, 40.

Anciilariolum tua te vocat uxor, et ipsa ........ XII, 58.

Annorum nitidique sator puloherrime mundi X, 28.

Ansere Romano quamvis satur Hannibal esset XIII, 73.

Ante frequens, sed nunc rarus nos donat amieus . . » . XIV, 122.

Antipolitani, fateor, sum filia thynni XIII, 103.

Antiqni rex magne poli mundique prioris XIT, 62.

Antoni Phario nil obiecture Pothino V, 69.

Anxuris aequorei placidos , Frontine , recessus X, 58.

Apollinarem conveni meum, Scazon VII, 26.

Appia, quam simili venerandus in Hercule Caesar : . . . IX, 101.

Archetypis vetuli nihil est odiosius Eucti VIII, 6.

Archetypum Myos argentum te dicis habere VIII, 34.

Arctoade gente comam tibi, Lesbia, misi V, 68.

Ardea solstilio Castranaque rura petantur IV, 60.

Argenti genus omne comparasti IV, 39.

Argenti libram mittebas; facta selibra est . X, 57.

Argenti libras Marius tibi quinque reliquit II, 76.

Argentum atque aurum facile est laenamqne togamque . . XIII, 48.

Argiletanas mavis habitare tabemas I, 3.

Argoa primum sum transportata carina XIII, 72.

Arrectum quotiens Marulla penem ' . X, 55.

Arretina nimis ne spernas vasa monemus XIV, 98.

Arrigis ad vetulas, faslidis, Basse, pnellas III, 76.

Artemidorus habet puerum, sed vendidit agmm ..... IX, 21,

Artibus his semper cenam, Philomuse, mereris ..... IX, 35.

Arlis ebur medicae narthecia cerais: habebis XIV, 78.

Artis Phidiacae toreuma clarnm ^ III, 35.

Aspice quam densum tacitarum vellus aqnarum IV, 3.

Aspice quam placidis insultet turba iuvencis . . . ; ^ . . V, 31 .

Aspice quam tumeat magno iecur ansere maius X1II« 58.

346 LNDEX EPIGRAMBIATON.

Aspicis liunG uno contentum lumine, cuius VII

Aspicis , imbelles tempteut quam fortia dammae V

Aspicis incomptis iilum , Deciane , capiliis

Aspicis ingenlum Nili: quibus addere plura XIV,

Aspicis , ut parvus nec adbuc trieteride plena Y

Astra polumque dedit, quamvis obstante noverca \

Astra polumque pia percepsti mente, Rabiri YIl

Atreus Caecilius cucurbitarum X

Atria Pisonum stabant cum stemmate toto I\

Attenuare nives norunt et iintea nostra XIV,

Attica nectareum turbatis mella Faiemum XIII,

Attice, facundae renovas qui nomina gentis . . VII

Audet facundo qui carmina.mittere Nervae 12

Audieris in quo, Flacce, balneo plausum IX

Auditur quantum Massyia per avia murmur VHl

Ave, mi Torani, frater carissime IX, |

Augusti labor hic fuerat commiltere classes j^

Augusto pia tura victimasque VIU

Aurea porrigitur lani caryota Kalendis . «• Xlli

Aureolis futui cum possit Galia duobus I

Auriculam Mario graviter miri^ris olere ID

Aut Corcyraei sunt haec de frondibus horti XQ]

B.

Baetis olivifera crinem redimite corona XII

Baiana uostri villa, Basse, Faustini II

Baiano procul a lacu reeede IV

Balsama me capiuat, haec suiit unguenta virorum . . . . XFV

Barbara de piciis veni bascauda Britanuis XIV

Barbara pyramidum sileat miracula Memphis i

Barbatus rigido nupsit Callislratus Afro Xll

Basia da nobis, Diadumene, pressa. „Qaot" inquis? . . V

Basia das aliis, aiiis das, Postume, dextram l

Basia dum noio nisi quae luctantia carpsi ........ \

Bella es, novimus, et puella, verum est 1

Beliiger invictis quod Mars tibi servit in armis i

Bellus homo et magnus vis idem, Cotta, videri

Bis Cotta soleas perdidisse se questus XIl

Bis quinquagenis domus cst tibi milibns empta XIl

Bis tibi triceni fuimus, Mancine, vocati

Bis vicine Nepos — nam tu quoque proxima Florae ... V

^oletos et aprum si tanquam vilia ponis X!

pruma est et riget horridus December VI

^rumae diebus feriisque Suturni XI

INDEX EPIGRAMMATON. 347 C.

ba Fundanis generosa cocuntur Amyclis XIII, 115.

iuvenconim domini calet area feiix XIV, 4.

tus tibi cum sit, Anniane VI, 92.

tana Nepos ponat, Setina putabis XIII, 124.

leus nos Liris amat, quem silva Maricae XIII, 83.

ris alma dies et luce sacratior illa IV, 1.

ris Augnsti lascivos, livide, versus . -. XI, 20.

us eifracta nummos fur auferet arca V, 42.

us emissas eludere simius hastas XTV, 202.

us imposuit nuper mihi copo Ravennae III, 57.

dorus habet ceiisum — "quis nescit? — equestrem . . V, 38.

is dives Apollo sic mariuis IX, 42.

est barba tibi, nigra est coma: tingere barbam . . IV, 36.

da si croceos circumfluit unda vitellos XIII, 40.

dlus nihil est te, Caeciliane: notavi 11,-71.

sll male, dum fututa es, Aegle . • . • T, 94.

ta grandi porta qua p||^t gntta III, 47.

idocum saevis Antistius occidit oris IX, 30.

tuam , pudet heu , sed capto , Maxime , cenam ... II, 18.

ina nulla probas molli quae limite currunt XI, 90.

ma Paulus emit , recitat sua carmina Paulus .... II, 20.

re causidicus fertur mea carmina: quis sit V, 33.

s Etniscae signatus imagine Lunae XIII, 30.

nec anliquis cedens Laevina Sabinis I, 6^.

suo gladium cum traderet Arria Paeto I, 13,

ra de Polluce Gabinia fecit Achillan VIIj 57.

ica Teutonicos accendit spuma capiilos XIV, 26,

e de nostris nulli te dicis amicis X, 14.

-e maiori virtutis fama secunda est Ep, 31.

)is belle, luli Cerealis, apud me -XI, 52.

), Canthare, cum foris libenter IX, 10.

domi quotiens, nisi te, Charopine, vocavi ..,..■. V, 50.-

ir maxime principumque princeps VI, 4,

nis quod emis pueros et saepe ducenis III, 62.

m Coranus et ducenta Mancinus IV, 87.

m miselli iam valete quadrantes III, 7.

quae patulo lucet ficedula lumbo XIII, 5.

re Parrhasios ■ dum te iuvat, Aule, triones ... . VI, 58.

tana mihi fiat, vel missa licebit . Xm, 54.

tis, pueri, nihilque nostis lU, 67.

seni similis Baccho, quem Setia misit XIII, 23.

rgus fuerat, nunc est vispillo Diaulus ...... I, 30.

im togatus post et ante Saufeium II, 74.

m, Cinname, te iubes vocari VI, 17.

348 INDEX EPIGRAMMATON.

Circnmlata diu mensis scriblita secundis IIlf^lT.

Clamabat tumidis audax Leandros in undis XIV, 181.

Clarus fronde lovis, Romani fama cothurni XI, 9.

Claudia oaeruleis cum sit Rufinu Britanuis XI. 53.

Claudia, Rufe, meo nubit Peregrina Pudenti IV, 18.

Clinicus Herodes trullam subdnxerat aegro IX, 90,

Ciudere quae cenas iactuca solebat avorum XIII, 14.

Coccina famosae donas et ianthina moecliae II, 89.

Coepit, Maxime, Pana qui solebat l^ 09.

Cog^s me calamo manuque nostra VII, 11.

Cogit me Titus actitare causas I, 17.

Colchida quid scribis, quid scribis, amice, Thyesten? . . V, 58.

Collo necte, puer, meros amores XIV, 208.

Commendare meas, Iustanti Rufe, Camenas VU, 08.

Commendare tuum dum vis mihi carmine munus ..... VII, 40.

Commendo tibi, Quintiane, nostros I, 52,

Communis tibi cum viro, Magulla XII, 91.

Comoedi tres sunt, sed amat tua Paula, Luperce .... VI, 0.

Concita veloces fugeret cum damma MolAos Ep, 80.

Condita cum tibi sit iam sexagesima messis IV, 7&

Conditus hic ego sum Bassi dolor, Urbicus infans .... VII, 90b

Coniugis audisset fatum cum Porcia Bruti I, 42.

Consilium formae speculum duicesque capillos IX, 10.

Constituit, Philomuse, pater tibi milia bina III. 10.

Consule te Bruto quod iuras, Lesbia, natam X, 89.

Consumpta est uno si lemmate pagina, transis X, 59.

Contigeris nostros, Caesar, si forie libellos ........ I, 4.

Contigeris regina meos si PoUa libellos X, 04.

Contigit Ausoniae procerum mitissimus aulae XII, 0,

Continuis vexata madet vindemia nimbis I, 50.

Contulit ad saiiras ingentia pectora Tumus XI, 10.

Conviva quisquis Zoili potest esse III, 82.

Coponem laniumque balneumque II, 48.

Cornea si non sum, numquid sum fuscior? aut me . . . XIV, 02.

Corve salutator, quare fellator haberis? XIV, 74.

Cosconi, qui longa putas epigrammata nostra II, 77.-

Cosmicos esse tibi, Semproiii Tucca, videris VII, 41.

Cotile, bellus homo es: dicunt hoc. Cotile, multi .... III, 83.

Cras te victurum, cras dicis, Posiume, semper V, 58.

Credi virgine castior pudica IV, 0.

Credis ob haec me, Pastor, opes fortasse rogare IX, 22.

Creta dedit magnum, maius dedit Africa nomen II, 2.

Crine ruber, niger ore, brevis pede, iumine laesiis . . . XII, 54.

Crinitae Line paedagoge turbae XII, 49.

Crispuhis iste quis est, uxori semper adhaeret V, 01.

Cui legisse satis non est epigrammata centum I, 118.

INDEXEPIGRAMMATON. . 349

Cui tradas , Lupe y filium luagistro « V, 56.

Cuius vis fieri, libelle, munus III, %

Cum catliedralicios portet tibi reda ministros X, 13.

Cum clamant omnes, loqueris tnnc, Naevole, solus ... I, 97.

Cum coleret puros pauper Telesinus amicos VI, 50.

Cum comes Ardois liaereret Caesaris armis IX, 31,

Cnm dare non possim quod poscis, Galla, rogantem . . . III, 54.

Cum data sint equiti bis quina nomismata, quare .... , -I, 11.

Cum dederis Siculos mediae 4e coilibus Hyblae XIII, 105.

Com depilatos, Chreste, coleos portes IX, 27.

Cum dicis „Propero , fac si facis ," Hedyli , languet ... I, 46.

Cum dixi ficus, rides quasi barbara ver^a I, 65.

Cum dubitaret adhuc belli civilis Enyo VI, 32.

Com duo venissent ad Phyllida mane ftitutum . . ^ . . . X, 81.

Cum facias versus nulia non luce ducenos Vlir, 20.

Cum faciem laudo, cnm miror crura manusque III, 51.

Cnm fieret tristis solvendis auctio nummis XIV, 35.

Cum futuis, Polycharme, soles in.fine eacare IX, 69.

Cum gravis extremas Vestiuus dnceret horas IV, 73.

Cum luvenale meo quae me committere temptas ...... VII, 24.

Cum me captares, miltebas munera nobis IX, 88.

Cum me ficus alat, cum pascar dulcibus uvis XIII, 49.

Cnm me velle vides tentumque, Telesphor«, sentis . . . . XI, 58.

Cum mensas habeat fere trecentas VII, 48.

Cam mihi boleti dederint tam nobile nomen XIV, 101.

Cum mittis tuidumve mihi qiiadramve placentae ....'• VI, 75.

Curo peteret dulces audivx Leandros amores Ep. 25, b.

Cum peteret pars haec Myrinum, pars illa Triumphum . . . Ep, 20.

Cum peteret patriae missicius arva Ravennae ...... lll, 91.

Cum peteret regem decepla satellite dextra 1,21.

Cum peteret seram media iam nocte matellam VI, 89.

Cum pioguis milti turiur erit, lactuca valebis XIII, 53.

Cum placeat Phiieros tota tibi dote redcmptus U, 34.

Cum pluvias madidumque lovem perferre negaret .... VH, 36.

Cum potes amethystinos trientes X, 49.

Cum rogo te nummos sine pignore, „non habeo,'^ iuqais . . XTI, 25.

Cum Saxetani ponatur cauda lacerti VU, 78.

Cum sene communem vexat spado Dindymus Aeglen . . . XI,^81.

Cum sexaginta numeret Cascellins annos VII^ 9.

Cnm sint crura tibi, simulent quae comua lunae II, 35.

Cum sis ipsa domi mediaque ornere Subura IX, 37.

Cum sis nec rigida Fabiomm gente creatus VI, 64.

Cum sis tam pauper, quam nec miserabilis Iras VI, 77.

Cum sit anus coniunx et sint tibi mortua membra .... XIU, 34.

Cnm sitis similes paresque vita VIII, 35.

Cum steterit nulius voltu tibi talus eodem XtV« 14^

350 INDEX EPIGRAHHATON.

Cam te miinieipem Corintbionim J

Cum te Don nossem , dominum regemqae voeabam .... I,

Cum tibi non Ephesds nec sit Rhodos aut Mitylend . . • i

Cum tibi non essent sex milia , Caeciliane T\

Cam tibi nota tui sit vita fidesque mariti X[

Cum tibi sit facies , de qua nec femina possit Vl

Cum tibi sit sophiae par fama et curalaboram I

Cum tibi tam crassae sint, Artemidore, lacernae VII

Cum tibi treceDti coosules, Vetuatilla > . . . U

Cum tibi vernarent dubia lanugine malae * 1

Cum traheret Priscus, traheret certamina Verus £i

Cum tu, laurigeris annum qui fascibus intras J

Cum tua centenos expugnet sportula cives XIU,

Cum tua non edas, carpis mea carmioa, Laeli

Cunl tua sacrilegos contra, Norbaoe, furores E

Cum vocer ad cenam non iam venalis ut ante II

Cum voco te domiaum, noli tibi, Cinna, piacere .... "^

Cunanim fiieras motor, Charideme, mearum X

Cur a te pretium Danae, regnator Olympi XIV,

Cur here quod dederas, hodie, puer Hyile, negasti ... ]

Cur non basio te^ Pbilaeni? calva es I

Cur non milto meos tibi, Pontiliane, libellos? V

Cur saepe sicci parva rura J^omenti Xl

Cur spleuiato saepe prodeam.mento 2

Cur lautum eunuchos habeat tua Caeiia, quaeris Vl

Cur tristiorem cemimus Saleianum I

Curandum penem commisit Baccara Raetus XJ

Currant verba licet, manus est velocior illis XFV,

Cursorem sexta tibi, Rufe, remisimus hora III,

Custodes das, Polla, viro, non accipis ipsa 3

Cyllenes caelique decus, facunde minister VI

Cynthia facundi carmen iuvenaie Properti XlVy

Da veniam subitis : nou displicuisse meretur E§

Daedale, Lucano cum sic iacereris ab urso J

Dante tibi turba querulos , Augnste , libelios Vm

Dantem vina tuum quotiens aspeximus Hyllum D

Dapbnonas, platanonas et aerios pityonas XIl

Das gladiatoreSy sutorum regule, cerdo !£

Das nunquam, semper promittis, Galla, roganti E

Das Parthis, das Germanis, das, Caelia, Dacis VD

Dat Baiana mihi quadrantes sportula centum 1

Dat chartis habiles calamos Memphitica teKus ...... Xi\

Dat festinatas, Caesar, tibi bruma coronas Xin,

INDEX EPI6RAMMAT0N. 351

li pinna nibens nomen, sed lingna gulosis .... Xm, 71.

) Euganei lupns excipit ora Timavi • • . • r . . XIII, 89.

edra quotiens surgis — iam saepe notavi XI, 99.

tro facunde tibi luvenalis agello VII, 91.

Q loqueris, nulli maledicis, Apici lU, 80^

ipeiano saepe est eiecta theatro XIV, 166.

ttoricia folium mihi, Paule, corona VIII, 33.

lessanis venerunt Massica praelis XIII, 111.

letinis quae sunt cariosa lagonis XIII, 120.

is belle , causas agis , Attice , belle II, 7.

as in febre, Maron: hano esse phrenesin IV, 80.

i Apici, bis trecentiens ventri III, 22.

it manus haec scapulas mordente molesto XFV, 83.

b si forte puer soleasque libebit XIV, 65.

, Caesar , lususque iocosque leonum I, 14.

parvae si vis audire catellae XTV, 198.

n parvo donabis dorcada nato XIII, 98,

itos, Zenonas inexplicitosque Platonas IX, 47.

tribus invitas et mane togatum IX, 100.

metur aper, defendunt comua cervum XIII, 94.

s antiquas solitus produceKe peltes ........ IX, 73.

s atque comis, nec te pudet, uteris emptis .... XII. 23.

um in puero tetricis me vocibus, uxor XI, 43.

Fabianus herniarum XII, 83.

icam iocuples: ego te praecingere possum .... XIV, 153.

dent et tu, Caesar, quaecunque mereris VI, 87.

lent quidquid, Caesar Traiane, mereris X, 34.

i, quem portas , volucrum regina ? „Tonautem'* . . V, 55.

i, quis furor est? turba spectante vocata ..... I, 20.

i simpliciter, comoedis et citharoedis XTV, 215.^

li, virgo ferox, cum sit tibi cassis et hasta .... XIV, 179.

isa, quid agat Canius meus Rufus III, 20.

otuft et quanti cupias cenare, nec unum XTV, 217.

^a, facundi gratum mihi munus amici VIII, 28.

im mihi, Marce, dic amabo VIII, 76.

le Libycis reduci tibi gentibus ,. Afer IX» 7.

nore tui bellas ardere pueilas II, 87.

•rmosam, diciste, Bassa, puellam . V, 45.

vetulam , cum sit Caerellia pupa IV, 20.

I facilis, iucundus acerbus es idem ....... XII, 47.

uo cnr sis indignaque nomine, dicam III, 34.

m donare Lino quam credere totum . I, 75.

is varios vagumque mane VII, 39.

qui scribit, puto, vult brevitate placere VIII, 29.

ras quondam : sed tunc paedico fuisti XI, 87.

astroiogus periturum te cito, Munna X^^^^l.*

352 BVDEX EPIGRAMMATON.

Dizerat ^o mores! o tempora!'' Tullius olim IX, 70L

Do tibi naumachiam, tu das epigrammata nobie I^ &i

Doctorum Licini ceieberrime Sura virorum Vlly 47«

Donasse amicum tibi ducenta, Mancine FV, 6L

Donasti, Lupe, rus sub urbe nobis XI, UL

Donasti tenero , Chloe , Luperco lY, 2&

Donavi tibi multa, quae rogasti XJI; 79,

Dormis oum pueris mutuniatis III, 71

Dotatae uxori cor harundine flxit acula X, 14

Drauci Natta sui vocat pipinnam XI, 7t

Ducil ad auriferas quod me Salo Celtiber oras - . X, I8l

Dulce decus scenae, ludorum fama, Latinus IX, 28L

Dulcia cum tantum scribas epigrammata semper Vlly 7X

Dulcia defecta modulatur carmina lingua ........ XIII, 77i^

Dalcis conscia lectuli lucerna XIV, tk '

Dum donas, Macer, anulos puellis VIII, fti

Dum lanus hiemes, Domitianus auotumnos U^ L

Dum levis arsura struitur Libitina papyro X, 07,

Dum mea Caecilio formatur imago Secundo VII, 81

Dum modo causidicum , tum te modo rhetora fiogis ... 11,01

Dum nimium vano tumefactus nomine gaudes IV» IL '

Dum non vis pisces, dum non vis carpere pullos m, 11

Dum nos blanda tenent lascivi stagna Lucrini IV, 57.

Dum nova Paunonici numeratur gloria belli Vm, U

Dum novus est rasa nec adhuc mihi fronte libellus . . . IV, 11

Dum petit a Baulis mater Caerellia Baias IV, (ti

Dum Phaethontea formica vagatur in umbra VI, ll

Dum poscor crcpitu digitorum et verna moratur XIV, lil

Dum proavos atavosque refers et nomina magna Yp 17.

Dum repetit sera conductos nocte penates VIII, 71

Dum sibi redire de Patrensibus fundis V, Ib

Dum te prosequor et domum reduco XI, tl!

Dum tener est onager solaque lalisio matre XIII, VI,'-

Dum tlbi felices indnlgent, Castrice, Baiae VI, 4X'

Dum tibi Niliacus portat crystalla cataplus XII, 71'

Dum Tiburtinls albescere solibus audit VII, II

Dum toga per quinas gaudet requiescere luces XIV, 14L-

Dum tu forsitan inquietus erras XII, 1&

Dum tu lenta nimis diuque quaeris IV, 21

Dux laterna viae clusis feror aurea flammis XIV, Sli

Duxerat esuriens locupletem pauper anumque IX, 81

Ebria Baiano modo veni concha Lucrino ,Xin, 81

Ebria nos madidis rumpit tibicina buccis • XIV, 01

INDEXEPIGHAMMATON. 853

le cum Bim de sangaine conchae XIV, 154.

ecit' terris, puto ^ monstra Prometlieus . . . . XlV, 182.

:boreis ad nos conversus ab oris ...... VII, 6.

iem populo, Faustine, libellos I, 25.

s ad Baetica crusmata gestus VI, 71.

ini deique nostri V, 8.

'ibus pereat mihi cura libellis I, 45,

aus sine te mihi, Rufe Camoni VI, 85^

Fabius , Chrestilla maritos VIII, 43.

im pueri pictura Camoni IX, 74.

lermis et circa balnea non est XII, 82.

est, Flacce, basiatores XI, 98.

uam,pactus duo milia, causam VIII, 17.

semper, Line, municipalem ........ IV» 66.

3 infans, nec respicit angues XIV, 177.

si forte remissus ab agro X, 101.

um togamve pexam II, 44.

milibus decem Bassus VIII, 10.

fuerat tibi, Tongiliane^ ducenis III, 52.

iethon tabula tibi pictus in* hac est IV, 47.

ostrum cum Fabuiia legisset IV, 81.

i fur avare librorum I, 66.

as est, domus est tibi colle Diauae Vll, 73.

ctum leporem poscisque flagella III, 94.

is quidquid petis , improbe Cinna III, 61.

is , licet haec membrana Tocetur XIV, 7.

adum sumen; sic ubere largo XIII, 44.

} dicam , quod olent tua basia myrrham ... II, 12.

dicam, vivis quod fama negatur V, 10.

or saevus nimiumque guiosus ....... Vlll, 23.

;num; servas nisi lumina, fiat XIV, 44.

e, cum mali coloris VH, 4.

le precor longum te praeside, Caesar .... IX, 18.

i precor multos crescatque per annos ... I, 108.

et calumniator XI, 66.

leritur, sibi non contingere frigus VI, 59.

t et petit patronus U, 13.

et Phaethontide condita gutta IV, 32.

*am tuo carere / . . III, 53.

iermulis lavaris VI, 42.

isor dum circuit ora Luperci VII, 83.

)s expectabuntque leones XIV, 30.

3 operam sine fine togatam III, 46.

nem noslros tibi, Quinte, libeli^ IV, 72.

tros donem tibi, Tucca, libellos VII, 77,

luc scombri de sanguine primo Xlll, 102,

2a

354 INDEX EPI6RAMMAT0N.

Ezplicitnm nobis usque ad sua cornua iibrum jtl, W,

Extemporalis factus est meus rhetor V, 51

Exulat Ausonia profugus delator ab urbe Ep, 4, k

F.

Fabricio iunctus fido requiescit Aquinus . I, fl|

Facere in liyciscam , Paute , me iubes versus IV, 11

Facundi Senecae potens amicus VII, H

Facundos mihi de libidinosis XU, 41

Fama refert nostros te, Fidentine, libellos I, HL

Famae non nimium bonae puellam VI, 61

Fascia crescentes dominae compesce papillas XIV, iSi

Fastorum genitor parensque lanus VIII, 1

Felicem fieri credis me, Zoile, cena UfHk

Felices , quibus urna dedit spectare coruscum . i*

Femina praeferri potuit tibi nuUa , Lycori VI, 4

Femineam nobis cherson si credis inesse XIV, tt

Ferreus es , si stare potest tibi mentula , Flacce 'Slitf,

Fertur habere meos, si vera est fama, libeilos VII,8^

Fervida ne trito tibi poUice pusula surgat XIV, 181

Festinat Polytimus ad puellas XII» A

Festinata prior decimi mihi cura libelli Xf 1

Festinata sui gemeret quod fata Severi IX, Ml

Festive credis te, Calliodore, iocari VI» H

Fetere multo Myrtale solet vino . . • V, i

Ficosa est uxor , ficosus et ipse maritus Vfl, 71

Fila Tarentini graviter redolentia porri XUIi I&

Filia Picenae venio Lucanica porcae XDI» "

Flavia gens, quantum tibi tertius abstulit heres J^

Flectere te nolim , sed nec turbare capillos JQ,

Flectit ab inviso morientia lumina disco XIV, i%

Flentibus Heliadum ramis dum vipera repit IV, "

Flet Philomela nefas incesti Tereos, et quae XIV, H

Flete nefas vestrum , sed toto ilete Lucrino VI, tt

Florida per varios ut pingitur Hybla colores Jl, 4l

Foedasti misenim, marite, moechum. . 11« fl

Fons dominae, regina loci, quo gaudet lanthis VI^Sl

Formosa Phyllis nocte cum mihi tota XH» H

Formosam faciem nigro medicamiue celas 11^9

Formosam Glyceran amat Lupercus Slt l^

Formosam sane , sed caecus diligit Asper VD^ #

Formosissima quae fiiere vel suut VIII» A

Fragmentum quod vile putas et inutile lignum Vft H

Frangat Idumaeas tristis Victoria palmas &^

Frangere dum metuis , franges crystallina : peccant .... XTVf lH-

INDEX EPIGRAMMATON. 355

tumeat fragilis tibi culcita mula XIV, 162.

lon desit, non deerit calda petenti XIV, 105.

i adversis molles concurrere dammas IV, 35.

Jlanditiae venltis ad me X, 72,

m Phoebus mensas cenamque Thyestae III, 45.

lost septem nupsit libi Galia virorum IX, 78.

3 nimium rapacitatis VI, 72.

G.

nc lucem gemma mihi lulius alba XI, 36.

decipitur calamis et retibus ales XIII, 68.

^ga: satiatur amor, nisi gaudia torquent IV, 38.

mtonico vestit te bardocucuilo XIV, 128.

aurem semper omnibus , Cinna I, 89.

in laxo cur anulus orbe vagatur? XIV, 169.

a efFossis habitare cuniculus antris XIII, 60.

edificat semper: modo limina ponit IX, 46.

im Scythicis ut luceat ignibus aurum XIV, 109.

in Libycis uxor tua, Galla, male audit II, 56.

lucte, lucri divites habent iram XII, 13.

unctis nisi desinis, Hedyle, capris IV, 52.

modo fronte me iuvencus XIV, 52.

m parvi non est obscura sigilli XIV, 171.

linoae genuit vindemia Cretae XIII, 106.

ne viola parvo chrysendeta muUo XIV, 97.

taurorum portant qui corpora, quaeris XIV, 91.

li dare vos iubet, puellae XII, 55.

3St, quod Celeri nostros legis, Aucte, libellos . . VII, 52.

munus erit scisso nec inutile ventri XIV, 60.

ic tibi, Paule, sit December VII, 72.

micam nolo, Flacce, subtilem XI, 100.

ricanus miliens, tamen captat Xll, 10.

in gemma, servat quae nomina Cosmi XIV, 110.

L bis seno numeratur tessera puncto XIV, 17.

lum iuvenum lascivos lusit amores -XIV, 187.

vitifera venisse picata Vienila XIU, 107.

illa dies, magni quae conscia partus VII, 21.

illa meis multum cantata libellis IX, 49.

illa tibi promissa Theophila, Cani VII, 60.

idana tulit felix auctumnus Opimi ,. XIII, 113.

sine sorte datur, cui nomiaa Rhenus XIV, 170.

2S*

856 INDEiXEnGRAMBIATON.

Haec milii qnae eolitur yiolis pictnra rosisqne X, 32*

Haec quae difficilis turget pagaoica piuma XIV, ii,

Haec qaae Picenis venit aubducta trapetis XUI, 36l

Haec quae pulFere dissipata muito I, 81

Haec quae saepe solet vinci, quae vincere raro XlVy 21li

Haec quae tota patet tegiturqne et marmore et auro . . • IX, tlk

Haec rapit Antaei velox in pulvere draucus XIV, A

Haeo servavit avis Tarpeia templa TonaDtis XTTT^ T^

Haec sunt illa mei quae ceniitis ora Camoni - IX, %.

Haec tibi brumaii gaudentia frigore rapa XQI, Vk

Haec tibi erunt armata suo graphiaria ferro XIV, tL

Haec tibi Memphitis teilus dat munera: victa est XIV, 15ft

Haec tibi multiplici quae structa est massa tabella .... XIV, M

Haec tibi, non alia, est ad cenam cansa vocandi .... ID, 8i

Haec tibl, Paliadiae seu collibus uteris Albae V^ L

Haec tibi pro nato plena dat iaetus acerra JV, 4Sl

Haec tibi quae fontes et aquarum nomina dicit XIV, 19&

Haec tibi quae torta venerunt condita meta XH^ tti

Uaec tibi sorte datur tergendis spongia mensis XIV, 141

Haec tibi turbato Ganusina simillima mulso XIV, 117.

Haedina tibi pelle contegenti XD, 4Bk

Hanc tibi Cumanae rubicuDdam pulvere testae XIV, lli

Hanc tibi , Fronto pater , genetrix Flaccilla , puellam .... V, H

Hanc tibi Sequanicae pinguem textricis alumnam .... IV, tfl

Hanc volo , quae facilis , quae palliolata vagatur IX, SL

Has cum gemina compede dedicat catenas m, tft

Herbarum flieras indutus, Basse, colores V, 21

Herculis in magni voltus descendere Caesar IX, M

Heredem cum me partis tibi, Garrice, quarlae IX, 4

Heredem Fabius Labienum ex ^sse reliquit VD, 61

Heredem tibi roe , Catulle , dicis* XII, Kt.

HeredeSy nolite brevem sepelire colonum XI, 14.

Hermes Martia saeculi voluptas . V, H

Hermogenes tantus mapparum, f Pontice^ fur est .... XII, A

Hesterna factum narratur , Postume , cena H, 71

' Hesterna tibi nocte dixeramus l, tL

Hestemo fetere mero qui credit Acerram I, 21

„He^&inetris epigramma facis" scio dicere Tuccam .... VI, 01

Hiberna quamvis Arctos et rudis Peuce . ^ VH, 7*

^Hibemos peterent solito cum more recessus V, 87.

Hic brevis ad numeros rapidum qui coiligit unguem . . . XTV. M

Hic erat ille tuo domitus» Cyparisse» capistro? XlUf 01

Hic erit , ut perhibent doctonim corda virorum XIV, Jtt»

Hic est pampineis viridis modo Vesvius umbris IV, H

Hic est quem legis ille , qnem requiris fc L

Hic festinata requiescit Erotion umbra Z« ^

ESDBX EPIGRABIMATON. 357

Ue senex, Augiista notas in aula VII, 40.

videtis gressibus vagis lentum If, 57.

ira sedens porrecto saxa leone IX, 43.

►ellis praegravem gerit laevam^ V, 51.

, aequoreis qui venit adesus ab undis Xllf, 84.

natur panda ruber urceus ausa XIV, 106.

»cturnos praestabit cereus ignes "KIV, 42.

rtunae Reducis fulgentia late Vlll, 65.

iereus propius videt astra colossus Ep, 2.

mulis nou est metuenda ruina • . XIV, 197.

est causas, hoc dicere, Cinna, diserte .... VIII, 7.

2sareis mitis vindemia cellis XIII, 109.

ma, tibi videtur aequum? X, 76.

n tumulo raptus puerilibus annis VI, 52.

I aeterno cinerum sacravit honori I^ 116.

i, hi fontes, haec textilis umbra supiai • . . . ' XII, 31.

impani sudavit baca Venafri XIII, 101.

lidquid id est longinquis mittit ab oris •'. . . III, 1.

lesei populatrix misit Hymetti XITI, 104.

us nunc es, fueras ophthalmicus ante , . . . . Vfll, 74.

que puer nondum tibi nunciat, et tu VIII, 67.

eri quod te Lupus , Urbice , patrem XI, 55.

rnus ager felicibus educat hortis X^II, 20.

i flava loculos implere moneta XIV, 12.

e commenda Venuleio, Rufe, libellos IV, 82.

i*hoebe, vovet totos a vertice crines I, 31.

cinus, Faustine, Telesphorus hortos ..... I, 114.

s nostri semper, Matho, Tiburtinl ; FV, 79.

01 fugeret, se Fannius ipse peremit 11, 80.

que tibi scriptus, matrona, libellus III, 68.

la gelidas summittit Trebuia valles V, 71.

. mensa tibi, quem cena paravit amieum ... IX, 14.

i saepe vides intra penetralia nostrae IV, 53.

emineis noctesque diesque cathedris XII, 38.

vetulo se dixerat esse marito ........ XI, 71.

I.

sa, mollibusque sertis • . ^VII, 89.

mes, i libelle, Flavo . . .* X, 104.

ere me iube libeilos ' 11, 6.

;LuaIem Matho me fecisse libellum ...••. VII, 90.

stupido non dices, Paula, marito XI, 7.

er somnum non arrigis et tibi^ Maevi XI, 46.

at placido felix Antonius aevo X, 23.

iasso, Roma, gratulatori X, 74.

358 DSDEX EPIGftAMMATON.

lam prope desertos cineres et sancta Maronis XT, 49l

lam senior Ladon Tiberinae nauta carinae X, 8&

lam sex aut septem nupsisti, Galia, cinaedis VII, 58.

lam tristis nucibus puer relictis V, 84

Ibis litoreas, Macer, Salonas X, 78»

Icta gravi telo* confossaque yolnere mater Rp, XL

Ignotos mihi cum voces trecentos XIj 83.

Iliaco similem puerum, Faustine, ministro 111,801

Ilias et Priami regnis inimicus Ulixes XIV, I8i

III a manus quondam studiorum fida meorum ' I, lOL

Illa salax nimium^ nec paucis nota pueilis XI, 29i

Ille ego sum Scorpus, clamosi gloria Circi X, &8.

Ille sacri lateris custos Martisque togati VI^ 78»

Hlustrem cum tota meis convivia ilammis XIV, 4L

Imbue plebeias Clusinis pultibus olias XIII, &

Iroproba Massiliae quidquid fumaria cogunt X, ML

In matutina nuper spectatus harena . X, S9l

In Nomentanis , Ovidi , quod nascitur Hrvis I, 101,

In omnibus Vacerra quod conclavibus XI, 77t

In Pompeiano dormis, Laevine, theatro VI, 0,

In Pompeiano tecum spectabo theatro . . . , XIV, 89L

In pretio scopas testatur palma fuisse XIV, 81

In Septis Mamurra diu multumque vagatus IX, JtL

In Tartessiacis domus est notissima terris IX, 8L

In tenebris luges amissum, Galla, maritum IV, B&i

In thermis sumit lactucas , ova , lacertum . XII, If^

In Venetis sint lauta licet convivia terris XIII, 881

Incideris quotiens in basia fellatorum XI, 8K

Incustoditis et apertis, Lesbia^ semper j^ Ift

Indignas premeret pestis cum tabida fauces ^U^'

Inducenda rota est: das nobis utile munus XIV, 1881^

Indulget pecori nimium dum pastor Amyntas . . .\ . . XI, tf

Infantem secum semper tua Bassa, Fabulie IV, 81}

Infantem tibi vir, tibi, Galla, remisit adulter ^^

Infusum sibi nuper a patrono V, It^

Ingenium mihi , Gaure , probas sic esse pusiilum IX, 88t

Ingenium studiumque tibi moresque genusque V, A

Ingenuam malo , sed si tamen iila negetur Illy I8k

Ingrediare viam caelo licet usque sereno ....<.... XTV, 180>

Inguina succinctus nigra tibi servus aluta VII| IBu

Inguine torquati tardant hebelantque palnmbi XIII, 87«

Inscripsit tumulis septem scelerata virorum IX, 18i

Insequeris, fugio; fugis, insequor; haec mihi mens est . . V| 88*

Inserta phialae Mentoris manu ducta lllf 4L

Insidiosorum si ludis bella latronum XIV» 88.

Instanti, quo nec sincerior alter habetur VlO^tl^ ,

INDEX EPI6RAMMAT0N. 859

iiare mittis mihi, Polla, coronas? IX, 89.

turdus, si quid me iudice certum est XIU, 92.

lareae discrimina saeva^Dianae £p. 12.

tres fertur alitum primus Xllly 61.

i tuae miracula, Caesar, harenae *. IX, 83.

aquam subinde, Rufe I, 106.

lotiens inscriptae limina cellae XI, 45.

»Ia licet torvi lepus ora leonis I, 60.

3dici Nasica phreneticus Eucti XI^ 28.

naticis domini lorica sagittis VII, 2.

mium pueris grataeque magistris XIV, 80.

aprum, ponis mihi, Gallice, porcum ..... VIII, 22.

tttum quadrantibus et bene cenas IV, 68.

lium nisi cum quo, Cotta , ^lavaris I, 23.

ic me , cum scis , Nasica , vocasse II, 79.

jnare foris te, Glassice, dicis II, 69.

ribadiim tribas , Philaeni VII,* 70.

tro non debes, cerdo, libello- III, 99.

um felices nostis, amici 111, 37.

quam populo, Charideme, lavaris VI, 81.

jidor inest, villorum gratia tanta XIV, 145.

issere nequior Catulli I, 109.

iigitos testudine pungat acuta XIII, 86.

ecit bona Saturnalia porcus , . XIV, 70.

, iuvenes : mitis mihi convenit aetas ..... XIV, 47.

irculeas gelidi qua Tiburis arces I, 12.

rcatus prope busta latentis agelli XII, 72.

i pauca Martialis IV, 64.

)opuIis ex quo, Faustine, repAta est VI, 7.

asiphaen Dictaeo credite tauro Ep. 5.

ascisti nobis, o stulte, lacemas XTV, 139.

', Polyclite, tuus et gloria felix X, 89.

laei risit mendacia busti IX, 34.

petiit a Caesare discipulorum X, 60.

los esse, quos emit, suos VI, 12.

ostris maneas licet, hospes, in hortis V, 62.

iquarum cultor sanctissime legum . X, 37.

.torum vel septem, Zoiley detur XI, 12.

R.

,o)v haec sunt, haec sunt tua, Candide, %OLvdi . . II, 43.

1.

> pastum pigrae mihi matris almnaum .... XIII, 41.

igrato leo perfidus ore magistrum ^p. 10.

860 DVDEXEPIGaAMMATON.

Laevia sex cyathis, septem Instina bibatur r ..,-.. • I, 71.

Laevis ab aequorea cortex Mareotica concha XTV, 2O0.

Lambere quae turpes prohibet tua prandia muscas .... XlV,^.

Lambere securi dextram consueta magistri Ep, 18.

Lana quidem tristis, sed tonsis neta ministris XIV, 1B8.

Lang^ebam : sed tu comitatus protinus ad me V, 9.

Languida cum vetula tractare virilia dextra XI, tk

Languida ne tristes obscurent lumina cerae XIV, 5l

Languidior noster si quando est Paulus, Atiii IX, Wl

Lapsa quold extemis spirant opobalsama truncis XI, K

Lascivam tota possedi nocte puellam IX, 87.

Lascivos ieporum cursus lususqne leonum 1,41

Lascivum pecus et viridi non utile Baccho Xm, tk

Lassus Amyclaea poteris requiescere pluma XIV, 181*

Latonae venerande nepos, qui mitibus herbis IX, IT.

Laudantem Selium cenae cum retia tendit U, f7«

Laudas balnea versibus trecentis IX, tt*

Laudat , amat , cantat nostros mea Roma libellos VI, fL

Laudatur nostro quidam , Faustine, libello V, ML

Laurigeros domini, liber, intrature penates • . Vfl^ 1*

Laxior hexaphoris tua sit lectica licebit II, 81

Lecta suburbanis mittuntur apyrina ramis XIII, 41

Lector et auditor nostros probat, Aule, libellos • IX, 8L

Lege nimis dura convivam scribere tersus IX, 81

Lemmata si quaeris cur sint ascripta , docebo XIV, 1

Leniat ut fauces medicus , quas aspera vexat ..... XI, Sti

Lentiscum melius : sed si tibi frondea ouspis XIV« tt

Lesbia se iurat gratis nunquam esse fututam " ^

Liber, amicorum dulcissima cu^a tuorum ..••••

Liber, Amyclaea frontem vittate corona

Liber homo es nimium, dicis mihi^ Choerile, seinper •

Libertus Melioris ille notus

Libras quattuor, aut duas amioo

Lingis , non futuis meam puellam

Liogua maritus^ moechus ore Nanneius

Lintea ferret Apro vatius cum vernula nuper

Lis mihi cum Balbo est, tu Balbum offendere nonyis • Lis te bis decimae numeraotem frigora brumae ....

Litigat et podagra Diodorus, Flacce, laborat

Littera facundi gratum mihi munus amici

Litus beatae Veneris aureum Baias

Livet Charinus, rumpitur, furit, plorat ....•••

Lodices mittit docti tibi terra CatuIIi

Lomento rugas uteri quod condere temptas . ..•'•• Longa satis nunc sum; dulci sed pondere venter • • • Longior undecimi nobis decimique libelli

BVDEX EPIGRAMMATON. 361

Lotus nobiscum est, hllaris cenairit et idem VI, 53.

Luce propinquorum , qua plurima miltitur ales IX, 65.

Laci , gloria temporam tuoram IV, 55]

Ludi magister, parce simplici turbae X, 62.

Ludite iascivi, sed tantum iudite, servi XIV, 79.

Lusistis, satis est: lascivi nubite cunni VI, 45.

Lusit Nereidum dociiis chorus aequore toto £p, 26.

Lusus erat sacrae conubia faiiere tedae . . V Vi, 2.

Luz tibi post Idus numeratur tertia Maias III, 6»

Lydia tam iaxa est, equitis quam culus aheni XI, 21.

11.

Magna .licet totiens tribuas , malora datums vm, 54.

Maiae Mercurium creastis Idus XII, 67.

Mammas atque tatas habet Afra, sed ipsa tatarum . . . I, 100.

Mammosas metuo; tenerae me trade puellae XIV, 149.

lAane domi nisi te volui meruique yidere V, 22.

Mane salutavi vero te nomine casu VI, 88.

Marcelline, boni suboles sincera parentis VI, 25.

lAarcia, non Rhenus, salit hic, Germane: quid obstas . . XI, 96.

Marous amat nostras Antonius, Attice, Musas IX, 99.

Blari, qnietae cultor et comes yitae X, 92.

Marmora parva quidem, sed non cessura, vialor .... X, 63.

lifarsica Peligni mittunt turbata coloni Xlir, 121.

Martis alumne dies, roseam quo iampada primum .... XII, 60.

Masonlus intravit fontes: emersit utramque ..••••. XIV, 174.

Massiliae fumos miscere nivalibus undis XIV, 118.

Maasyli leo fama iugi pecorisque maritus IX, 71.

Matronae puerique virginesque . V, 2.

Matutinarum non ultima praeda ferarum XIII, 95.

Matutine cliens, urbis mihi causa relictae. XII, 68.

Maximus ille tuus , Ovidi , CaesOnins hic est VII, 44.

Medio reoumbit imus ille qui lecto VI, 74.

Menophili penem tam grandis fibnla yestit VII, 82.

Mensas, Ole, bonas ponis, sed ponis opertas X, 54.

Mense novo lani veterem , Proculeia , maritum X, 41.

Mentirls, credo: recitas maia carmina, laudo XII, 40.

Mentiris fictos unguento, Phoebe, capillos ....... VI, 57.

Mentiris iuvenem tinctis, Laetine, capiilis III, 43.

Mentitur qui te vitiosum, Zoile, dicit XI, 92.

Mentula cum doleat puero, tibi, Naevole, culus III, 71.

Mentuia tam magna est, quantus tibi, Papile, nasus. . . VI, 36.

Mereari nostras si te piget, Urbice, nugas VII, 51.

Mica Yocor : quid sim cemis , oenatio parva II, 59.

Mile» Hyperboreos modo, Marceliine^triones ..•••• IX, 45.

362 INDEX EPI6RAMBIAT0N.

Milla misisti mihi sex bis seaa- petenti IV, 70.

Milia pro puero centum me mango poposcit I, 58.

Milia vig^nti quondam me Gaila popo^cit X, 75.

Militiae decus lioo gpratique erit omen honoris XIV, 32.

Mille tibi dulces operum manus ista ^guras XLV, 222.

Mille tibi nummos hesterna luce rog^anti FV, 15.

Minxisti ciirrente semel, Pauline, carina III, 78.

Miraris, docto quod carmlna mitto Severo XI, 57.

Miraris, quare dormitum non eat Afer? X, 84.

Miraris, quotiens gemmantes explicat alas XIII, 70.

Miraris veteres, Vacerra, solos VIII, 60.

Mittebas libram, quadrantem, Garrice, mittis XI, 105.

Mittit praecipuos nemoralis Aricla porros Xin, 19.

Moechum Geliia non habet nisi unum VI, 00.

Moechus erat: poteras tamen hoc tu, Paula, negare ... I, 74.

Moechus es Auiidiae, qui vir, Scaevine, fuisti III, 70.

Mollia Phrixei secuisti colla mariti XIV, 21 L

Mollla qu\)d nivei duro teris ore Galaesi XI, 22.

Mollis erat facilisque viris Poeantius heros ........ II, 84.

Mollis in aequorea quae crevit spina Ravenna XIII, 21.

Morio dictus erat: viginti miiibus emi VIII, 18.

Mulio quod non det tacituris, accipe, mulis XUI, 11*

Mulio viginti venit modo milibus, Aule XI, 88.

Multis dum precibus lovem salutat XII, 77.

Multis iam, Lupe, posse se diebus XI, 88.

Munera qui tibi dat iocupleti , Gaure , senique VIII, 27.

Munera quod senibus viduisque ingentia mitti» IV, 56.

Muneribus cupiat si quis contendere tecum VII; 42.

Municipem rigidi quis te, Marceila, Salonis XH, 21.

Municipes, Augusta mihi quos Biibilis acri X, lOl.

Musaei pathicissimos iibellos Xb| 08i

Musteus est: propera, caros neo differ amicos ..... XIII, 51

Mutari melius tauro , pater optime divom XIV, 180.

Mutua quod nobis ter quinquagena dedisti lU, 40.

Mutua te centum sestertia, Phoebe, rogavi • VI, 20.

Matua viginti sestertia forte rogabam II, SOi

N.

Namia, sulphureo quam gurgite candidus amnis .... VII, Ol*

Narrat te , Ghione , rumor nunquam esse fUtutam .... III, 87.

Narratur belle quidam dixisse , MaruIIe V, 77.

Nascere Dardanio promissum nomen Inlo VI, 8.

Nasutus nimium cupis videri XII, 71.

Nasutus sis usque licet, sis denique nasus XIII, 2.

Natales mihi Martiae Kalendae X» 2^

INDEX EPIGRAMMATON. 363 ,

Natali, Diodore, tuo conviva senatus X, 27.

Natali paliere suo, ne calda Sabeilo Xn, 60, b.

Nataii tibi, Quiate, tuo dare parva volebam IX, 53.

Natorum mihi ius trium roganti II, 92.

Ne gravis hesterno fragres , Fesceunia , vino I, 87.

Ne laudet diguos, laudat Caliistratus omnes XII, 80.

Ne legat hunc Cliione, mando tibi, Rufe, libellum . ... III, 97.

Ne legeres partem lascivi, casta, libelli 111,86.

Ne lutet immundum nilidos ceroma capillos XIV, 50.

Ne mendica ferat barbati prandia nudi XIV, 81.

Ne nimis exhausto macresceret inguine gallus XIII, 63.

Ne tibi palientes moveant fastidia caules XUI, 17.

Ne toga barbatos faciat vel paenula libros XIV, 84.

Ne toga cordylis et paenula desit olivis Xill, 1.

Ne valeam, si non totis, Deciane, diebus II, 5.

Ne violes teneras periuro dente columbas XIII, 66.

Neo doctum satis et parum severum . '. X, 19.

Neo dotes similae, possis numerare nec usus ...... XIII, 10.

Nec fora sunt nobis, nec sunt vadimonia nota XIV, 135.

Nec mullus, nec te delectat, Baetice, turdus III, 77.

Neo toga nec focus est nec tritus cimice lectus -XI, 32.

Neo vocat ad cenam Marius nec munera mittit X, 18.

Nemo habitat gratis nisi dives.et. orbus apud te . .. . . . XI, 83.

Nemo nova caluit sic inflammatus amica X, 86.

Nequius a Caro nihil unquam, Maxime, factum est ... X, 77.

Nescio quid de te non belie, Dento, fateris VIII, 31.

Nesdo tam multis quid scribas , Fauste , puellis XI, 64.

Nescit, crede mihi, quid sint epigrammata, Flacce ... IV, 49,

Nescit, cui dederit Tyriam Crispinus abollam ...... VIII, 48.

Nihil Ammiano praeter aridam restem IV, 70.

Nihil est miserius neque gulosius Santra VII, 20.

Nii aliud loqueris quam Thesea Pirithoumque X, 11.

NU est tritius Hedyli lacernis IX, 57.

Nil in te scripsi, Bithynice. Credere non vis XII, 78.

Nil intemptatum Selius, nil linquit inansum ....... II, 14.

Nil lascivius est Charisiano VI, 24.

Nii mihi das vivus; dicis post fata daturum XI, 67.

Nil miserabilius, Matho, paedicone Sabello ....... VI, 33.

Nii non, Lygde, mihi negas roganti . . . . XII, 71.

Nii recitas et vis, Mamerce, poeta videri II, 88.

Nil tibi legavit Fabius, Bithynice, cui tu ....... • IX, 9.

Niliacum ridebis olus lanasque seqnaces XIII, 57.

Nobiiis et lanis et felix vitibus Aulon XIII, 125.

Nobilius villosa tegant tibi lintea citrum XIV, 138.

Nolueram, Polytime, tuos violare capiiloa . • XII, 64.

Komen cum violis rosisque natum ..•••»•..«. IXy 11.

364 INDEX EPIGRAMMATON.

Nomen habes teneri quod tempora nuncupat anni • • • . IX, 13.

Nomen habet magni Toiucris tam parya gigantis? .... XUI, 78.

Nomentana meum tibi dat vindemia Bacchum XIII, 119.

Nomina candelae nobis antiqua dederunt XIV, 43,

Nomina dat spondae pictis pulcherrima pinnis XIV, 8(.

Non amo quod vincat, sed quod succumbere novit .... XTV, 201.

Non amo te, Sabidi, nec possum dioere quare I, 81.

Non oenat sine apro noster, Tite, Caecllianus . '....« VIF^ 89.

Non de plebe domus , nec avarae vema catastae VI, 29.

Non de vi neque caede nec veneno VI, 19.

Non dicam, licet usque me rogetis II, 21.

Non dixi, Coracine, te cinaedum ly, 4lw

Non donem tibi cur meos libellos V, 71.

Non erit in turba quisquam Miaov(i6Vog ista XIV, 214.

Non est in popnlo nec urbe tota IV, '84

Non est ista recens , sed nostri g^loria caeli XIV, 9S.

Non est lana mihi mendax, nec mutor aheno XIV, 181.

Non est mentitus , qni te mihi dixit habere XI, 101

Non est, munera quod putes pusilla XIV, 10.

Non est, Tucca, satis, quod es gulosus Xil, 41.

Non facit ad saevos cervix, nisi prima, leones ^51.

Non habilis cyathis et inutilis uva Lyaeo .«..«..• XIII, 21.

Non horti neque palmitis beati VIU, 40.

Non hos lana dedit, sed olentis barba mariti XIV, 140.

Non mea Massylus servat pomaria serpens X, 94.

Non mendax stupor est , nec fingitur arte dolosa XIV, 210L

Non miror, quod potat aquam tua Bassa, Catulle .... VT, 09.

Non omnis laudes pretiumque aurata meretur XIII, 90.

Non omnis nostri nocturna est pagina libri XI, 17. •

Non per mystica sacra Dindymenes VIII, 81.

Non plenum modo viciens habebas ^99.

Non potare nivem, sed aquam potare recentem ..... XIV, 117.

Non quemcunque focum , nec fumum caseus omnem . . . XIII, 82.

Non rudis indocta fecit me falce colonus VI, 78.

Non satis est ars sola coco: servire palatum . , XIV, 220.

Non sibi, sed domino venatur vertragus acer XIV, 200.

Non silice dnro struotiiive caemento ' . . . IX» 78.

Non sim talorum numero par tessera, dum sit XIV, 10.

Non sum crispa quidem, nec silvae fllia Maurae XIV, 90.

Non sum de fragili dolatus ulmo VI, 49.

Non 8um de primo, fateor, trifofina Lyaeo Xm, 114.

Non tantum calamis, sed cantu fallitur ales XIV, 218.

Non tantnm pullo lugentes veilere ianas XTV, 157.

Non tibi de Libycis tuberes et apyrina ramis XIII, 42.

Non tot in Eois timuit Gangeticus arvis VIII, 20.

Non totam mihi, si vacabit, horam V> 80.

INDEX EPI6RAMMAT0N. 365

Non vis in solio prius lavari II, 70.

Non urbana mea tantum Ptmpleide gaudent XI, 3.

Nondum legerit hos licet pueila - XIV, 8.

Nondum murice cultus asperoque YIII, 72.

Norica iam certo yenabula dirigit ictu Ep. 23.

Nos bibimus vitro, tu murra, Pontice. Quare? IV, 85.

Nos halicam , poterit mulsum tibi mittere dires XIII, 6.

Nos Lacedaemoniae pastor donavit amicae XIV, 15(5.

Nos Satyri, nos Baccbus amat, nos ebria tigris XIV, 107.

Nos sumus audacis plebeia toreumata vitri XIV, 94.

Nosses iocosae dulce cum sacrum Florae ..... I^ praef, 19 sqq,

Nosti mortiferum quaestoris, Castrice, signnm? VII, 37.

Nosti si bene Caesium, libelle VII, 97.

Nostris versibus esse te poetam . I, 72.

Note , licet nolis , sublimi pectore vates IX, init.

Novit loturas Dasius numerare : poposcit II, 52.

Nabere Pauia cupit nobis, ego ducere Paulam ..... X, 8.

Nubere Sila mihi nulia non lege parata est ...... . XI, 23.

Nubere vis Prisco, non miror, Paula: sapisti IX, 5.

Nado stragula ne toro paterent XIV, 148.

Nulia est hora tibi qua non me, Phylli, furentem .... XI, 50.

Nalla remisisti parvo pro munere dona ......... IV, 88.

Nalli munera, Chreste, si remittis VU, 55.

Nolli, Thai, negas, sed si te non pudet istud IV, 12.

NalloB esse deos, inane caelum '.-... IV, 21.

Nullos in urbe fuit tota qui tangere vellet I, 73.

Namnli cum tibi sint opesque tantae XII, 53.

Nunc hilares , si quando mihi , nnnc ludite , Musae .... VII, 8.

Nonciat octavam Phariae sua tarba iuvencae X, 48.

Nanqnam dicis ave, sed reddis, Naevole, semper . . . • III, 95.

Nanquam divitias deos rogavi IV, 77.

Nnnqoam me revocas, venias cum saepe vocatus .... in, 27.

Nanquam se cenasse domi Philo iarat, et hoc est . .. . . V, 47.

Naper erat medicus , nunc est vispillo Diaulus I, 47.

Nuper in Ausonia domini spectatus harena XIV, 53.

Nympha, mei Stellae quae fonte domestica puro VI, 47.

Nympha sacri regina iacus , cui grata Sabinus IX, 58.

Nympharnm pater amniumque, Rhene ......... X, 7.

0.

0 cui Tarpeias licuit contingere quereas IV, 54.

0 cui virgineo ilavescere contigit anro IX, 23.

0 felix animo, felix, Nigrina, marito IV, 75.

0 iucunda, covinne, solitudo XII, 24.

0 luliarum dedecus Ealendarum XII, 32.

366 INDEXEPIGRASIMATON.

0 mihl cnraram pretium non yile mearum ...'....

0 mihi grata quies , o blanda , Telesphore , cura .... J^

0 mihi post nuilos , luii y memorande sodales

0 molies tibi quindecim, Calene 1

0 qnam blandus es , Ammiane , matri .^

0 temperatae dulce Formiae litus 1

Obstat , care Pudens , nostris sua turba libeilis IS

Occurris quocnnque loco mihi^ Postume, ciamas .... ]

Occnrris quotiens , Luperce , nobis I,

Occurrit tibi nemo quod libenter II

Octaphoro sanus portatur , Avite , Philippus V

Octobres age sentiat Ealendas >

Oculo Phiiaenis semper altero plorat T\

Oderat ante ducum famulos turbamque priorem 1}

Odi te, quia bellus es, Sabelle XI

Ohc iam satis est, ohe libelle l\

Omnes aut vetulas habes amicas VII

Omnes eunuchos habet Almo nec arrigit ipse J

Omnes persequeris praetorum, Cotta, libeilos 3

Omnes quas habuit, Fabiane, Lycoris amicas W

Omnes quidem libelli mei, domine VIII,|

Omnes Sulpiciam iegant puellae >

Omnia, Castor, emis: sic fiet, ut omnia vendas VI

Omnia cum retro pueris opsonia tradas • • *, II

Omnia femineis qnare dilecta catervis X

Omnia misisti mihi Saturnalibas, Umber VI

Omnia promittis, cum tota nocte bibisti XI

Omnia quod scribis castis epigrammata verbis II

Omnia vis belie , Matho , dicere. Dic aliquando ..... J

Omnis in hac gracili Xeniorum turba Ubello Xl

Oppressae nimium vicina est fascia plumae? XIV,

Orbus es et locuples et Bruto consule natus X

Orphea quod subito tellus emisit hiatu £p*

Os et labra tibi lingit , Manneia , catellus

Os male causidicis etr dicis olere poetis X

P.

Paedicat pueros tribas Philaenis VH

Paedicatur Eros, fellat Linus: Ole, quid ad te VI

Paediconibus os olere dicis XI

Pallida ne Cilicum timeant pomaria brumam VIII

Palma regit nostros^ mitissime Caesar, Hiberos X

Pannonicas nobis nunquam dedit Umbria cattas XII:

Par scelus admisit Phariis Antonius armis IIl

Parcius utaris, moneo, rapiente veredo XJ

INDEXEPIGBAMMATON. 367

cillarum tonsa est tibi, pars tibi rasa est. ... VIII, 47.

► dic, Musa, tuo nostroque salutem XII, 11,

2[as magnos; sed nou daut haec quoque magni . . XI, 68,

burbani munuscula mittimus horti VU, 49.

et dulci facilis gallina farina XIII, 62.

Marulla, Cinna, factus es septem VI, 39.

vem nuper cum milia forte rogarem VI, 10.

micitiae cum sis, Lupe, non es amicae .... XI, 2.

ausidicus nullos referentia nummos XIV, 219,

Ideri Cinna vult ; et est pauper VIII, 19,

est munus , sed non est pauperis usus XIV, 126,

extruxit cellam, sed vendidit Olus III, 48.

certa ducis placidos curvavit in usus XIV, 34.

famuli pugno ne percute dentes XIV, 68.

exiguis artatur Livius ingens XIV, 190.

m summa capream de rupe videbis XIII, 99.

Pomptinos quae spectat Setia campos XIII, 112,

;audes, percisus, Papile, ploras IV, 48,

)e tuas questa est praefatio fauces III, 18.

a has misit. Curvo destringere feiro XIV, 51.

ur capite Sotades noster VI, 26.

daeonio cantatas carmiue ranas XIV, 183.

n Stellae dum iungit lanthida vati VI, 21.

nunquam moritura volumina Sili VII, 63.

;e tuam iam te scit Rhenus in urbem VIII, 11.

nellus nuptias Maronillae I, 10.

pulchre rides mea, Zoile, trita II, 58.

veni, sed quantus eras, cum bella Tonanti . . . VII, 23.

•e, redde diem: quid gaudia nostra moraris? . . VIII, 21.

lax certa dominum te voce saluto XIV, 76,

Ccres niveo sic nectare crescit XIII, 47.

<d iuga delicata collo I, 104.

atis Theodori flamma penates XI, 93.

Venerem , colis , Artemidore , Minervam V, 40.

i fueras diu,.Cypere VIII, 16.

)orati8 habeas cum scrinia libris IV, 33,

'os, quotiens maculosae pocula ihnrrae X, 80, /

Lit nemo quam tota Codrus in urbe III, 15.

mus Cybelae procul hinc discede, viator. . . , XIII, 25..

i iuvenes Asia atque Europa, sed ipsum .... V, 74.

Vusoniis avis haep rarissima mensis XIII, 65.

quod nunquam futuis, sed pellice laeva IX, 41.

semper chrysendeta Calpetiano . .' VI, 94.

iquidum Signina morantia ventrem XIII, 116.

odo consulare vinum VII, 79.

sextantes, tu potas, Cinna, deunces XII, 28.

368 DVDEXEPIGaAMMATON.

Potor nobilis, Aule, lumine uno *. . • . "^

Praeceps saDguinea dum se rotat ursus harena i

Praecones duo , quattuor tribuni

Praedia solus habes et solus, Candide, nummos ]

Praedo fuit Tolucrum, famulus nunc aucupic: idem . . . JLT

Praestitit exhibitns tota tibi, Caesar, harena

Praetorem pauper centum sestertia Gaurus ]

Prima Palatino iux est haec orta iTonanti 1

Prima salutantes atque altera conterit hora

Primos passa toros et adhuc placanda marito ..'.... ]

Primum est, ut praestes, si quid te, Cinna, rogabo ... \ „Prim«s ubi est" inquis „cum sit liber iste secundus ?" . .

Princeps Niliaci raperis, Coracin^, macelli XI

Principium des, lane, licet velocibus annis ....... 1

Priscus ab Aetnaeis mihi^ Flacce, Terentius oris VI

Privignum non esse tuae te, Galle , novercae ]

Pro sene, sed clare, votum Maro fecit amico 2

Profecit poto Mithridates saepe veneno

Proficies nihil hoc caedas licet usque flagello XI

Proscriptum famulus servavit fronte notatus

Prostratum vasla Nemees in valle leonem JJp,

Proxima centeuis ostenditur ursa columnis ]

Pruna peregrinae carie rugosa senectae XI

Psilothrp faciem levas et dropace calvam ]

Psittacus a vobis aliorum nomina disco XI

Puella senibus dulcior mihi cygnis

Pugio , quem curva signat brevis orbita vena XI

Pulcher adest onager : mitti venatio debet XII

Pulchre valet Charinus, et tamen pallet .

Puncta notas ilex et acuta cuspide clusa Xi

Pyrrhae filia, Nestoris noverca

Q.

Qua factus ratione sit requiris J

Qua moechum ratione basiaret X

Qua vicina pluit Yipsanis porta columnis I

Quadrantem Crispus tabulis, Faustine, supremis .... Quadringenta tlbi non sunt, Chaerestrate : surge ....

Quadringentorum reddis mihi, Phoebe, tabellas IX

Quae legis causa nupsit tibi Laelia, Quinte

Quae mala sunt domini , quae servi commoda , nescis ... I

Quae mihi praestiteris memini semperque tenebo

Quae modo litoreos ibatis carmina Pyrgos ]

Quae natat in Siculo grandis muraena profundo XI

Quae non sollicitus teneat servetque minister XXV

INDEX EPI6RAMBIAT0N. 369

Qnae nova tam similes genuit tibi, Leda, ministros? . . IX, 103.

Q^ae scit compositos manas improba mittere lalos .... XIV, 16.

Quae tam seposita est , quae gens tam barbara , Caesar . . Ep. 3.

Quae te causa trahit vel quae fiducia Romam III, 38,

Quae tibi non stabat praecisa est mentula, Glypte .... II, 45.

Quaecunque lusi iuvenis et puer quondam ...'.... I, 113.

Quaedam me cupit, invide Procille I, 115.

Qnaeris, cur nolim te ducere, Galla? Diserta es .... XI, 19.

Qnaero diu totam, Safroni Rufe, per urbem IV, 71.

Qnalem, Flacce, velim quaeris nolimve puellam? .... I, 57.

Qnaliter Assyrios renovant incendia nidos V, 7.

Qualiter in Scythica religatus rope Promelheus Ep, 1,*

Quam brevis immensum cepit membrana Maronem? . . . XIV, 186.

Quam mihi mittebas Satumi tempore lancem X, 29.

Quam sit lusca Philaenis indecenter XII, 22.

Quamvis Gallaico rubeam generosa metallo XIV, 95.

Quamvis lata gerat patella rhombum ; . . XIII, 81.

Quamvis me ligulam dicant equitesque patresque XIV, 120.

Quamvis tam longo possis satur esse iibello . . . . ^ . . XI, 108.

Qoanta Gigantei memoratur mensa triumphi VIII, 50.

Quanta quies placidi , taota est facundia Nervae VIII> 70.

Qnantom iam superis, Caesar, caeloque dedisti IX, 3.

Quantum sollicito fortuna parentis Eirusco VI, 83.

Qoantaa, io, Latias mundi conventus ad aras VIII, 4.

Quare non habeat, FabuIIe, quaeris . XII, 20.

Quare tam multis a te, -Laetine, diebus XII, 17.

Quatenus Odrysios iam pax Romana triones VII, 80.

Quattnor argenti libras mihi tempore brumae VIII, 71.

Quem recitas, meus est, o Fidentine, libellus ...... I, 38.

Qul Corcyraei vidit pomaria regis VIII, 68.

Qni Diomediis metuendus setiger agris XUf, 93.

*Qui dncis voltus et non legis ista libenter L 40.

Qui gravis es nimium, potes hinc iam, lector, abire . . . XI, 16.

Qui legis Oedipoden caligantemque Thyesten X, 4.

Qui modo per totam fiammis stimulatns harenam .... Ep, 19.

-Qni nondum Stygias quaerit descendere ad umbras . . . XI, 84.

Qui nuno Caesareae lusus spectatur harenae VIII, 30.

Qui Palatinae caperet convivia mensae VIII, 39.

Qui pinxit Venerem tuam , Lycori I, 102.

Qm potuit Bacchi matrem dixisse Tonantem V, 72.

QiU praestat pietate pertinaci VIII, 38.

Qui recitat lana fauces et colla revinctus VI, 41.

Qui tecum cupis esse meos ubicunque libellos I, 2.

Qui tonsor tota fueras notissimus urbe VII, 64.

Qni venit botulus mediae tibi tempore brumae XIV, 72.

Quid cum femineo tibi, Baetice GaUe» barathro? • • . • III^ 81«

Makt. "^

370 HVDEX EPI6RAMMAT0N.

Quid de te , Line , suspicetur uxor 11,54.

Quid faciat vult scire Lyris: qnod sobria: feliat 11,79^

Quid faciet nullos hic iavenlura capillos XlVy 2i,

Quid factum est, rogo, quid repente factum ¥,44.

Quid me compactam ceris et harundine rides? XIV, 03.

Quid me, Thai, senem subinde dicis? IV, 60.

Quid mecum est tibi? Me puella sumat XIV, SOi

Quid mihi reddat ager quaerls, Line, Nomentanus? ... n, 88l

Quid mihi vobiscum est, o Plioebe novemque sorores? • . U, 22.

Quid narrat tua moecha? Non puellam > ; . m, 81

Quid nobis, inquis, cum epistola? » • . . • U, j^mf.

t}uid non cogit amor? secuit nolente capillos V, 481

Quid non sacva fugis placidi lepus ora leonis? I, 22.

Qiiid pereunt stulto fortes haltere lacerti? XTV, 49.

Quid promittebas mihi milia, Gaure, ducenta - . V, 8S.

Quid recitaturus circumdas vellera collo? IV, 4L

„Quid sentis" inquis „de nostris, Marce, libellis?'* ... V, 68.

Quid^ stulte, nostris versibus tuos misces? X, IOOL

Quid te, Tucca, iuvat vetulo miscere Falerno I, 18.

Qiiid tibi nobiscum est, ludi scelerate magister IX, ttL

Quid vellis vetulum, Ligia, cunnum? X, 90l

Quidam me modo, Rufe» diligenter VI, 81

Quidquid agit Rufus, nihil est nisi Naevia Rufo ^ 06L

Quidqnid in Orpheo Rhodope spectasse theatro Ep, 21>

Quidquid Parrhasia nitebat aula XII, U,

Quidquid ponitur hinc et inde verris U, 17.

Qumque satis fuerant: nam sex septemve libelli VIII, IL

Quintc Galedonios Ovidi visure Britannos X, 41

Quintiliane , vagae moderator summe iuventae li^ 00.

Quintiim pro Decimo, pro Crasso, Regule, Macrum ... V, 2L

Qiiiutus nostrorum liber est , Auguste , ioconim V, 15.

Quis labor in phiala? docti Myos anne Myronos? .... VIII, &L

Quis Palatinos imitatur imagine voltus » IX, 21

Qnis puer hic nitidis absistit lanthidos undis VII, 15.

Quis, rogo, tam durus, quis tam fuit ille superbus ... X, OOi

Quis te Phidiaco foimatam , lulia , caelo VI, llL

Quis tibi persuasit nares abscidere moecho? DI, 85l

Quisquis Flamitiiam teris , viator XI, 18.

Quisquis laeta tuis et sera parentibus optas X^ 71.

Quisquis stolaeve purpuraeve contemptor X, 5.

Quo possit fieri modo, Severe VD, 84.

Quo tu , quo , liber otiose , tendis -. • • XI, L

Quo vis cnnque loco potes hunc finire libellum XIV, I, ■.

Quod alpha dixi , Corde , paenulatorum V, 28,

Quod laieiano reddis, Polycharme, tabellas VIII, 87.

Quod clamas scmper, quod agentibus obstrepis, Aeli . . . I, W.

INDEX EPIGRAMMATON. 371

Quod convivaris sme me tam saepe, Lnperce VT, 51.

Quod cupis ia nostris dicique legique libellis IV, 31.

Quod fellas et aquam potas, nil, Lesbia, peccas .... II, 50.

Quod Flacco Varioque fuit summoque Maroni XII, 4.

Quod fronte Selium nubila vides, Rufe II, 11.

Quod lana <japut aliigas , Charine . . ^ XII, 80.

Quod magni Thraseae consummatique Gatonis I, 8.

Quod mihi vix unus toto iiber exeat anno X, 70.

Qaod minimos cernis, mitti nos credis amicae XIV, 9.

Quod nec carmine glorior supino . ; II, 86.

Quod nec Vergilius nec carmine dicit Homerus XIV, 57.

Quod nimio gaudes noctem producere vino II, 89.

Quod nimium iives nostris et ubique libellis XI, 94.

Quod uimium mortem, Chaeremon Stoice, laudas .... XI, 5b.

Qaod nocturna tibi, Leandre, pepercerit unda Ep, 25.

Qaod non argentum, quod non tibl mittimus aurum ... V, 59.

Quod non insulse scribis tetrasticha quaedam VII, 85.

Quod non sit Pylades hoc tempore, non sit Orestes ... VI, 11.

Quod novns et nuper factus tibi praestat amicus III, 36.

Quod nubis, Proculina, concubino VI, 22.

Quod nulli calicem tnum propinas II, 15.

Qaod nunquam maribus cinctam te, Bassa, videbam ... I, 90.

Quod nutantia fronte perticata V, 12.

Quod optimum sitdisputat convivium IX, 77.

Quod pectus, quod crura tibi, quod brachia vellis . ... II, 62.

Qijiod pius et supplex elephas te, Caesar, adorat Ep, 17.

Quod quacuhque venis, Gosmum migrare putamus .... III, 55.

Quod querulum spirat, quod acerbum Naevia tussit ... II, 26.

Qaod semper casiaque cinnamoque VI, 55.

Quod semper superos invito fratre rogasti IX, 51.

Qaod siccae redolet palus lacunae IV, 4.

Quod spirat tenera malum mordente puella III, 65.

Quod tam grande sophos clamat tibi turba togata .... VI, 48.

Quod te diripiunt potentiores VII, 76.

Qaod te mane domi toto non vidimus anno ....... IV, 26.

Quod te nomine iam tuo saluto II, 68.

Quod tibi crura rigent setis et pectora villis VI, 56.

Quod tibi Decembri mense, quo volant mappae V, 18.

Quos cuperet Phlegraea suos victoria lUdos ...,...• Vin, 78.

R.

Rapttts abit media quod ad aethera taurus harena .... Ep, 16.

Rara tibi curva craticula sudet ofella XIV, 221.

Raros colligis hinc et hinc capillos X, 83.

Raucae chortis aves et ova matrum VQ.,^V%

872 EWEXEPIGRAMBIATON.

Redusis foribns grandes percidis, Amille ^Hl, l

Redde pilam: sonat aes thermarum. Ludere pergis?. • . XIV, 11

Reddidit Eurydicen vati: sed perdidit ipse XlY, 1<

'Regia pyramidum, Caesar, miracula ride . VIII, ]

Rem factam Pompullus habet, Faustine: legetnr VI, <

Rem peragit nullam Sertorius, inchoat omnes • 10,^

Rerum certa salus , terrarum gloria , Gaesar II J

Retia dnm cessant latratoresque Molossi XI^

Rictibus his tauros non eripuere magistri I, ^

Ride, ei sapis, o puella, ride . . . • • II, <

Rideto multum qui te, Sextille, cinaedum H, S

Roma magis fnscis vestitur, Gailia rufils XIV, li

Romam petebat esuritor Tuccius ' III, ]

Romam vade, liber: si veneris unde, requiret « IQ,

Romanos rerum dominos gentemque togatam XTV, U

Rufe , vides illum siibsellia prima terentem 11, 3

Rumpimus altricem tenero quae vertice terram •> XII( I

Rumpitur invidia quidam , carissime loii IX, {

Ruris bibliotheca delicati VHf ]

Rnstica mercatns multis sum praedia nummis ....•• l^

Rustica sim an perdix , qnid refert , si sapor idem est . • XIIL 1

Rusticus es? nescis, quid Graeco nomine dicar XIV» l

s.

Sacra laresque Phrygum, qnos Troiae malnit heres . • • ]Qt

Saecula Garpophorum, Caesar, si prisca tulissent • . . • .^J

Saecula Nestoreae permensa, Philaepi» senectae , . • . , D^ S

Saepe ego Chrestillam futui. Det quam bene qnaeris? . • 11,1

Saepe gravis digltis elabitur annulus nnctis XIV, II

Saepe~loquar nimium gentes quod, Avite, remotas. ... X, I

Saepe meos laudare soles, Auguste, libellos IV, S

Saepe mihi dicis , Luci carissime lull I, II

Saepe mihi queritur non siccis Cestos ocellis I, I

Saepe rogare soles , qualis sim , Prisce , fnturns XII, %

Saepe salutatus nunquam prior ipse salutas V« t

Saepius ad palmam Prasinus post fata Neronis XI, I

Sancta ducis summi prohibet censura yetatque VI9 I

Sancta Salonini terris requiescit Hiberis VI, I

Sanctorum nobis miracula reddis ayorum VIII9 8

Sanguioe de nostro tinctas, ingrate, lacernas Xllly 8

Sardonica medicata dedit mihi pocula virga IX, 9

Sardonychas, zmaragdos, adamantas, iaspidas uno . . • y, 1

Satumaiia divitem Sabellum ............. VI, 4

Satumalicio Macmm fraudare tributo • X, 1

Scio me patrocinium debere contamacissimae • XD^jprM!

INDEX EPIGRAMMATON, 373

aptari , scis hunc qui captat avarum VI, 63.

nus epos ; coepisti scribere : cessi XII, 04.

me quereris, Velox, epigrammata longa .... I, 110.

te quae vix inteiiigat ipse Modestus X, 21.

1 aversa Picens epigrammata charta VIII, 62.

rescripsit nii Naevia, non dabit ergo ■ II, 0.

li in tenues essemus ligna tabelias XIV, 3.

licis usque ad umbilicum VI, 37.

ihil est te , Naevole , peius ; eodem IV, 83.

rimo solitus in gradu semper V, 14.

nisi das milii libellos XIV, 37.

igis causas et res agis, Attale, semper I, 79.

cum mihi diceretur esse X, 40.

[nane milii de me tna somnia narras VII, 54.

)auper eris, si pauper es, Aemiliane V, 81.

arinus omnibus digitis gerit XI, 59.

slepsydras magna tibi voce petenti VI, 35.

)ost calices Opimiahi IX, 87.

i^m , Phileros , tibi conditur uxor in agro .... X, 43.

a possim , quod delectanlia malo V, 16.

aetheriae Germanicus imperet aulae > XIII, 4.

cenant a te, lustine, vocatl . XI, 65.

moneo, nostra nive frange trientes ...... XIV, 103.

dominaeque nives densique trientes ....... VI, 86.

ernoto, seu caro missa sodali XIV, 11.

lestanis genita es seu Tiburis arvis IX, 60.

;rtia sl statim dedisses VI, 30.

i teras cum limina mane senator XII, 26.

na, Marciane, messis *. . . . VI, 70.

I , Calliste , duos infunde Falemi V, . 64.

hil debes, nil debes, Sexte, fatemur II, 3.

ilatinae cultor facunde Minervae V, 5.

3, bibis quantum subsellia quinque I, 26.

ittitur hic tibi libellus VI, 1.

d potas, ardenti murra Falemo XIV, 113.

ista tibi fuerit niembrana, putato XIV, 188.

mihi^ Quinte, quod mereris IX, 52.

auctumnus mihi nomen, Oporinos essem .... IX, 12.

nt superi d^ciens mihi milia centum I, 103.,

ti gemes longo venabula rostro XIV, 31.

irium, Caesar, populique patrumqne VII, 5.

iqua tibi tristem fortuna reatum II, 24.

B vocas promittere nec dare, Gai X, 16.

le nobis volucres et Phasides ^ssent XIII, 45.

ne, tibi vel si tibi, TuIIe, darentur « I, 36.

inos facile est tibi perdere somnos ••••.•• XIV, 125.

374 INDEX EPIGRAMBfATON.

Si me nobilibas nosti expulsare sinistris . . . ; XIV, 4^

Si memini, fuerant tibi quattnor, Aeiia, dentes I, 19.

Si meus aurita gaudet lagalopece Flaccus VII, 87.

Si mihi Picena turdus palleret oliva IX, 54

Si mntare paras longaevos cuna capillos «. XIV, 27.

Si nimius videor seraque coronide longus X* L

Si non est grave nec nimis molestum ^ . : . V, fli

Si non ignola est docti tibi terra Catulli XIV, lOQl

Si non molestum est teque non piget, scazon I, Mi

Si poBsem , totas cnperem misisse lacemas , XIV, 131

Si prior Euganeas, Clemens, Helicaonis oras X, tt.

Si qua fides verls, praeferri, maxime Caesar V, IQl

Si qua videbuntur chartis tibi , iector , in istis • il,%

Si quando leporem mitlis mihi, Gellia, dicis V, 29l

Si quid adhuo superest in nostri faece locelli XIV, II,

Si quid forte petam tiraido gracilique libello Vm, 2i

Si quid, Fusce, vacas adhuc amari I/ftl'

Si quid lene mei dicunt et dulce libelli X* 48^

Si quid nostra tuis adicit vexatio rebns . . ' X, tt

Si quid opus fuerit, scis rae non esse rogandum VII, 9L

Si quis ades longis serus spectator ab oris JSp, H

Si quis erit raros inter numerandus amicos If M^

Si quis forte mihi possit praestare roganti IV, 41;

Si quis plorator colk) tibi vernula pendet XIV, ftl

Si recitaturus dedero tibi forte libelium XIV, 141;

Si Romana forent haec Socratis ora, fuissent X, Mi

Si sine carne voles ientacula sumere frugi XIII; Sl.

Si solum spectes hominis caput, Hectora credas XIV, Sll

Si spumet rubra conchis tibi pallida testa XIII, 7.

Si te sportula maior ad beatos .VHI, 4K

Si tecum mihi , care Martialis . V, IK

Si temperari balneum cupis fervens HI, S9£'

Si tibi Cecropio saturata Cydonia melle XIIE, W^

Si tibi Mistyllos cocus , Aemiliane , vocatur I, M

Si tibi morosa prurigine verminat auris XTV, Sl^

Si tibi talis erit, qualem dilecta CatuIIo . ......... XIV, TIL

Si tristi domicenio laboras V, I8b

Si tua, Cyreni, promas epigrammata vulgo VIII, 18l

Si tna nec Thais nec lusca est, Quinte, puella • . . , . m, Ik

Si Veneto Prasinove faves, quid coccina sumes? XIV, 111.

Si vioina tibi Nomento rura coluntur XIII, 19i

Si vis auribus Atticis probari IV, 88*'

Si vis esse satur, nostrum potes esse Priapum ..'... XIV,* 89>

Sic in gramine floreo reclinis IX, 00-

Sio me fronte legat dominus, Faustine, serena VII, 11.

Sic placidum yideas semper, Crispine, Tonantem .... VU^ 80t

INDEX EPIGRAMMATON. 375

inam tabulas scyphosque, Paule XII, 69.

artinae crescat tibi siiva Diauae Vil, 28,

sobrius est Aper; quid ad me? XII, 30.

iam Tyrius Phrixei respicit agni X^ 51.

percnssa est subito tibi, Zoiie^ lingua , . XI, 85.

LStalidum decus sororum IV, 14.

laec magni celebrat monimenta Maronis XI, 48.

ior priscis, Munati Gaile, Sabinis ........ X, 33.

hilarem navigantium poenam III, 64.

3rna mihi, quam vinea, malo Raveunae III, 5d.

18 tibi quam macer requiris? '. III, 98.

is aetate puer, non pumice laevis XIV, 205.

[>gis an Chioae Veneri magis apta, requiris? . . . XI, 60.

)i JTuerant sestertia, Miiiche, ceutum II, 63.

mt pavidi dum rhioocerota magistri Ep, 22.

dodrantem nuper tibi, Quinte, volebat VIU, 9.

y Paete, decem tibi me sesterlia cogis XI, 76.

umus, moUes nimium durautia ventres XIII, 26.

cum tibi sit, verum tamen, Attale, dixit .... IV, 34.

si flavo fuerit tibi pulvere vestis XIV, 71.

)r coeuo cum sit toga, caiceus autem VII, 33.

thecam caiamis armare memento 'XIV, 19.

lia GliDici, FabuUa IV, 9.

3 cum sis eviratior fluxo Y, 41.

at modo solus inter omnes IV, 2.

nos, Philomuse, cum lavamur XI, 63«

plioros Libycas domink petit armiger nrbes .... IX, 56.

ie secutum in libellis meis I, praef»

a advecto, sed iam piger, aequore mullus .... XIII, 79.

da cum volitant Spartani pondera disci XIV, 164.

da ne madidi violent bombycina crines XIV, 24.

la bibis vel Marsis condita cellis XIV, 116.

1, Cane, tibi suprema nocte petita est I, 80.

i nulla datur; gratis conviva recumbis III, 30«

.bes nostrum semper tibi, Lesbia, penem .... VI, 23.

Liuperce, tibi iam pridem mentula desit III, 75.

delicium niei coiumba 1> 7.

i purpureis lucent yillosa tapetis XTV, 147.

I succincti venator sume veredi XTV, 86.

. famosae moneo fuge retia moechae II, 47.

bit sterili frustra gallina marito . . . - XIII, 64.

chleis habilis, sed nec minus utilis ovis ..*.'. XIV, 121.

iteor, semperqae fui, Callistrate, pauper V, 13.

uli lusu» russi persona Batavi XTV, 176.

igilis: sed tu, moneo, ne speme sigillum .... XIV, 178.

ytheriaco medicatum nectare cestbn XIV, 207.

S76* INDEX EPI6RAMMAT0N.

8umma licet velox» Agathine, pericula ludas IX,

Summa Palatini poteras aequare Colossi VIII,

Somma tuae, Meleagre, fuit qnae gioria famae . . • • : j^.

Sunt bona, sunt quaedam mediocria, sunt maia plura ... I,

Sunt cliartae mihi, quas Catonis uzor ISl

Sunt gemini fratres, diversa sed inguina lingunt . • • . • 111«

Sunt quidam, qui me dicant non esse poetam XIV,

Sunt tibi, confiteor, diffusi iugera campi , 10,

Supremas tibi triciens in anno Y

Surgite: iam vendit pueris iantacula pistor XIV»

Surrentina bibis ? nec murrina picta neo aurum Xm»

Surripuit pastor quae nondum stantibus liaedis XiU,

Sus fera iam gravior maturi pignore yentris • « jB|p.

Sntor cerdo dedit tibi, culta Bononia, munus III

Synlhesibus dum gaudet eques dominusque senator. • . • XT

T.

Tam dubia est lanugo tibi, tam mollis, ut illam X,

Tam male Thais olet, quam non fulionis avari VI,

Tam saepe nostrum decipi Fabullinum XQ

Tam tremulum crissat, tam blandum prurit, ut ipsum . • XIV9

Tanquam parva foret sexus ininria nostri 13

Tanquam simpliciter mecum, Callistrate, vivas XII

Tanta est quae Titio columna pendet XI

Tanta tibi est animi probitas orisque , Safroni XI,

Tanta tibi est reoti reverentia, Caesar, et aequi ' X

Tanta tua est probitas, quanta est infantia formae .... VHI

Tantos et tantas si dicere Sexlilianum yiy

Tantum dat tibi Roma basiorum XD,

Tantum magna suo debet Verona Catullo XIV9

Tantus es et talis nostri, Polypheme, Severi VI(

Tarpeiae venerande rector aulae • • • VD

Tarpeias Diodorus ad coronas 12

Tarraco, Campano tantum cessnra Lyaeo Xllly

Taurino poteras pectus constringere tergo - XIV

Te fortasse magis capiat de virgine porca XIII

Tempora Pieria solitus redimire corona XH

Tempore brumali non multum levia prosunt XIV,

Temporibus nostris aetas cum cedat avorum vm

Ter centena quidem poteras epigrammata ferre 1

Tercentum Libyci modios de messe coloni XIII,

Terrarum dea gentiumque Roma t • . • • XJ

Texta rosis fortasse tibi vel divite nardo ..... • • . CTI,

ThaidaQuintus amat,^quam Thaida? Thaida luscam. . , S

Thaidatam tenuem potuistii Flacce, videre? ....•• Xi^:

INDEX EPIGRABIMATON. 377

Thais habet nigros^ niyeos Laecauia dentes V, 43.

Theca teetns ahenea lavatur XI, 75.

Thelyn yiderat in toga spadonem X, 52,

Thestyle, Victoris tormentum dulce Voconi VII, 29.

Thestylon Aulus amat, sed nec minus ardet Aiexin .... VIII, 63.

Tibiy summe Rheni domitor et parens orbis IX, 6.

Tihur in Herculeum migravit nigra Lycoris IV, 62.

Tinctis murice yestibus quod omni IX, ^2.

Tinge caput Cosmi folio , cervical olebit XIV, 146.

. Titnlle, nioneo, vive: semper hoo serum est VIII, 44.

ToUey puer, calices tepidique toreumata Nili XI^ 11.

Tomentum concisa palus Circense yocatur XIV, 160.

Tondendis haec arma tibi sunt apta capillis XIV, 36.

Tongilianus habet nasum : scio , non nego. Sed iam . . . XII, 88.

Tonsorem puerum , sed arte talem VIII, 52.

Tonstrix Suburae fancibns sedet primis II, 17.

Tota mihi dormitur hiems et pinguior iilo XIII, 50.

Tota quidem ponatur anas; sed peetore tantum XIII, 52.

TotiSy Galle, iubes tibi me servire diebus X, 56.

Toto yertice quot gerit capillos XII, 7.

Trebiila nos genuit; eommendat gratia duplex XIII, 33.

Ties habuit dentes, pariter quos expuit omnes VIII, 57.

Triglnta mihi quattuorque messes XII, 34.

THgiAta tibi sunt pueri totidemque puellae XII, 86.

Triginta toto mala sunt epigrammata libro VII, 81.

Triate supercilium duriqne severa Catonis XI, 2.

Tristis Athenagoras non misit munera nobis VIII, 41.

Tristis es et felix; sciat hoc Fortuna caveto VI^ 79.

Ta qni pene viros terres €i falce cinaedos ....... VI, 16.

Ta Setina quidem semper vel Massica ponis . » IV, 69.

Tano triplices nostros non vilia dona putabis XIV, 6.

Tniba gravis paci placidaeque inimica quieti Ep. 4.

. Tnrbabis versus nec littera tota volahit XIII, 75.

Tnscae glandis aper populator et ilice multa VII, 27.

U. V.

Vade salutatum pro me, liber: ire iuberis I, 70.

Vapulat assidue veneti quadriga flagello VI, 46.

Yare, Paraetonias Latia modo vite per utbes ...... X, 26.

Varro, Sophocleo non infitiande eothurno V, 30.

Vatis Apollinei magno memorabilis ortn VII, 22.

Veientana mihi misces, ubi Massica potas in, 49.

Vellera consumunt Patavinae multa trilices XIV, 143.

Velleribus primis Appulia, Parma secundis XIV, 155.

Vendere, Tucca, potes centenis milibus emptos? .... XI, 70.

378 INDEX EPIGRAMMATON.

Venderet excultos colles cum praeco facetus I,

Vendunt carmina Gallus et Lupercus XII,

Ventris onus misero , nec te pudet , excipis auro I,

Venturum iuras semper mihi , Lygde , roganti ....... XI,

Verbera- securi solitus leo ferre magistri IT,

Vernacnlorum dicta, sordidum dentem X,

Verona docti syllabas amat vatis I,

Versiculos in me narratur scribere Cinna 10,

Versus et breve vivldumque cannen . , . , XII,

Versus scribere me parum severos I,

Versus scribere posse te disertos VI,

Vexerat Europen fraterna per aequora taurus Ep, 10,

Vibi Maxime, si vacas avere . X[, 1

Vicinus meus est manuque tangi I,

Viderat Ausonium posito modo crine ministrum IX,

Vidissem modo forte cum sedentem V,

Vidisti semel, Oppiane, tantum . . . .' VIII,!

Vilia maternis fueramus praecoqua ramis XIII, '

Vilia sutoris calicem monimenta Vatini .i XIV^I

Vimine clusa levi niveae custodia. coctae II, ■<

Vincentem roseos facieque comaque ministros XII,-*

Vindemiarum non ubique proventus . CC, '

Vir bonus et pauper linguaque et pectore verus 1V|

Vir Geltiberis non tacende gentibus I,

Vis commendari sine me cursurus in urbem ll^

Vis fieri lil>er? mentiris, Maxime, non vis II^

Vis futui gratis, cum sis deformis anusque . «^ "^11,'

Vis futul nec vis mecum , Sanfeia , lavari , . ^ lUi ■

Vis te, Sexte, coli: volebam amare • . • II,

Vitam quae faciant beatiorem TL^

Vite nocens rosa stabat moriturus ad aras ni^

Vivida cum puscas epigrammata, mortua ponis . . . ^ , Xlf

Una est in nostris lua, Fidentine, iibellis ....... 1,

Una nocte quater possum: sed qnattuor annis . , \ . . . XI,

Unctis falciferi senis diebus . \ m,

Uncto Corduba laetior Venafro XH,

Undeciens una surrexti, Zoile, cena . , « V.

Undenis pedibusque syllabisque ^ , , , . X»

Unguenta et casias et olentem ftmera myrrham ^ .^ i . , XI,

Unguentum, fateor, bonum dedistl • . . . , nt|

Unguentnm fuerat, quod onyx modo parva gerebdt . * . , YU,

Unguentum heredi nunquam nec vina reiinquas . , « . . XDI, I

Unice, cognato iuuctum mihi sanguine nomen • « , , .^, , XIIi Unus de toto peccaverat orbe comarum • • • • * » < . . Unus saepe tibl tota denarius arca. •••.•-••i,,, Vota tui breviter si vis cognoscere Marei ••••»•«!

BVDEX EPIGRAMMATON. 379

TJrbatinB tibl, Gaecill, Tidens I, 41.

'Uri Tongilius maie dicitur liemitrilaeo II, 40.

Ussit amatorem Nemesis lasciva Tibullum XIV, 193.

Ut bene loquatnr sentiatque Mamercus V, 28.

Ut faciam breviora mones epigrammata, Gorde III, 83.

Ut nova dona tibi, Caesar, Nilotica tellus VI, 80.

Ut patiar moechum, rogat uxor, Galle, sed nnum .... III, 92.

Ut posoas, Clyte, munus exigasqne VIII, 64.

Ut pueros emeret Labienus, veudidit hortos XII, 33.

Ut recitem tibi nostra rogas epigrammata. Nolo I, 63.

Ut sapiant fatuae, fabrorum prandia, betae XIII, 13.

Ulere f^mineis complexibus, utere, Victor XI, 78.

Utere lactucis et mollibus utere malvis . III, 89.

Vult, non vult dare Galla mihi, nec dicere possum . . . III, 90.

Uxor cum tibi sit formosa, pndica, puella IX, 66.

Uxor cum tibi sit puella, qualem XII, 97.

Uxor, vade foras , aut moribus utere Uostris XI, 104.

Uxorem armati futuis, puer Hylle, tribuni II, 60.

Uxorem, Charideme, tuam scis ipse sinisqne . . . .| . . . VI, 31.

Uxorem habendam non putat Quirinalis I, 84.

Uxorem nolo Telesinam ducere: quare? II, 40.

Uxorei^ quare looupletem ducere nolim VUI, 12.

Z.

Zoile, quid solium subluto podice perdis? II, 42.

Zoile , quid tota gemmam praecingere libra XI, 37.

Zoilus aegrotat: faviunt hanc stragula febrem •«.»•• IL 16.

D. IIMl lUVENALIS

0

SATIRARUM LIRRI OlIINQUE.

ACCEDIT

SULPIGIAE SATIRA.

EX RECOGNITIONE

CAROU FRIDERICI EBRHANNL

LIPSIAE SUMPTIBUS ET TYPIS B. G. TEUBNERI. , MDCGCLX,

PRAEFATIO.

Ue Decimo lunio luvenale quae scimus, partim ipsius satiris partim grammaticis et scholiastis debemus, qnorum tamen in narrationibus ut ea, quae ex poetae verbis coilecta quaeque aliunde accepta et antiquae famae fide tradita esse probabile sit, recte distinguantur, ipsiusdese testimonia quamvis pauca prius audiri opus est. Ct patriam quidem Aquinum Volsconim oppidum ciare memorat Sat. III. 319, nec pueritiae grammaticam, adolescentiae rhetoricam disciplinam dissimulat 1. 15. 16 ; de vitaeautem spatio illud tantum assequimur, ut eumNerouis, Galbae^Otho- nis , Domitiani tempora vidisse hisque superstitem non modo subTraiano AlariumPriscum (I. 49; VIII. 120) damnatum meminisse, sed vel ad lun- cum consulem (XV. 27) aetatem produxisse intelligamus, quem quum a. 127 p. Gbr. magistratum gessisse constet (cf. Gardiuali in Diss. Acad. Rom. arcbaeol. 1836 T. VI, p. 240) , Borghesius in eniditissima com- mentatione intomo aW etadi Gwvenak Rom. 1847 poetam circa an- num 47 p. Ghr. natum esse coniecit; peregrinando denique se Aegyptum adiisse ipse Sat. XV. 45 significavit. Hunc enim locum ut cum Val. Franckio inExam. crit.Iuven. vitae (Alton. 1820. 8) p.48 sqq. tamquam subditicium eliminemus adeove totam satiram cum Gar. Kempfioin Ob- serv. ad luven. aliquot locos (Berol. 1843 , 8) p. 60 sqq. luvenaie in- dignam iudicemus, nulla causa est; cf. G. Pinzger de vers. spur. et male susp. in luven. satir. Vratisl. 1827. 4, p. 20 et A. L. DolleD Beitr. z. Kritik u. Erkl. d. Juvenal , Kiew 1846. 8 , p. 321 sqq. ; modo ue illud inde colligamus, quod grammaticis nonnullis placuit, aut omnino mor- tuum esse in Aegypto luvenalem aut exulem illuc pervenisse , quod etsi no§tra quoque aetate plurimi credunt , tamen nec poetae verbis iriest ne- que eo testium consensu firmatur, ut idoneam auctoritatem habeat. Quippe ut iam ad hos oratio transeat, ad unam illam vitam satis antiqua origine conspicuam , quam Probi nomlne Georgius Valla in edit. Veneta a. 1486 publicavit codicesque complures atque ipse optimus Pithoeanus quamvis recentiori manu ascriptam exhibent , temporisdecar&ii^t.V^&^^

IV PRAEFATIO.

pliires et scholia codem perlinentia ita accesserunt, ut nunc fere duod&- cim rcrum luvcnalianarum testcs habcamus, de quibus et Piuzgerus in I. Chr. lahn. N. Annal. 1835 T. XIV, p. 261 sqq. ct nos inProoem. lect. Gott. 1843 amplius disputavimus , eorumquc scptem etiam 0. lahnios ad editionis suae calcem subiecit ; qui ubi inter se consentiunt , utique locuplctes existimandi sunt , sin dissentiunt nullum adeo prae ceteris emincntem oITerunt, utaut omnino aut in gravissima hac quaestione, quae ad exilium poetae spectat , iilius potius Gdem quam nostrum iudi- cium sequi debcamus. Qua in quaestione hoc quidcm intcr omnes con- stat, luvenalem ab imperatore, cuius iram vel suspidonem paucorom versuum satira vel epigrammate movisset , sub specie honoris et obtenta militiolae in cxtremos imperii fines abiegatum esse, neque de causa illias irae controversia est, quin iidem versus fuerint, quos nunc Sat. YIL 90 — 92 insertos Paridem pantomimum in Domitiani aula poteQtissimum acerbe carperc vidcmus, unde etiam Sidon. ApoU. IX. 266 iraU Mslruh nis exukm appcllavit; at et de loco exilii et de imperatore ipsi gramma- tici adeo inter se discrepant, ut nisi intemis argumentis adhibitis stabilem rei imaginem concipere non liceat. Quamvis enim numero plurimi poe- tam in Aegyptum missum esse tradaut, tamcn ne hi quidem inter se coD- sentiunt, sed quum alii extremam Aegypti partem aut civitatem Hoasln (Schol. 1. 1) vel Hoasa (Schol. IV. 38) nomincnt, Suidas cum Malala chronographo deDomitianoloquens, oczig, inquit, jStffftUve ifcff^urc vov *IovpsvdXiov iv nsvtanoXsi iitl rrjv At§vrjv: tres denique Sco^ia bel& praepositwam vel praefecturam militum eum accepisse narrant ; impeia- torem autem alius Claudhim Neronemj alius Traianum , plurimi taDtuDl Domitianum memorant ; neque adeo tempus exilii iisdem iiRibus ciicuni- scribunt, quod quum unus ab extrema Domitiani aetate usque ad Anto- ninumPium extendat, alii cxulcm intra brcvissimum tempus seoio ac tao- dio vitae mentisque aegritudmc absumptum perhibcant, est etlam qoiRo- mamrevcrsum, qtium Martialm suum non videretj anno aebOia aJierQ ei octuagesimo iristitiaet angore periisse narrat. Et deaetatis i quem poeta attigerit, reliqui quoque ita et inter se ot cum Borgliesii cal- culiscongruuut, ut octoginta amplius annos natum luveualem obiisae pro explorato ponere liceat ; id ipsum tamen si amplectimur, saneiiii- rum est senem octogcnarium , qui nullum antea militiae specimen edi- disset, cohorti in extremis imperii finibus tendcnti sine horum finion periculo praefici potuisse ; nec minus illud miramur, quod etsi Sat XV. sub Hadriano scriptam esscluncus consul evincit, Hadrianum exilii aodo- rem nemo testis prodidit, sed vel qui versiculos olim contra Paridom com-

PRAEFATIO. V

positos in novis demum scriptls, quibus eos poeta infersisset, ab impera- tore in sui temporis notationem acceptos esse volunt , de Traiano potius cogitasse videntur, quem Pyladem saltatorem in deliciis habuisse Dio Cass. LXVIII. 10 narrat. Verum enim vero neque is fuit Traianus, qui histrionis favori praefecturas et tribunatus indulgeret, neque sub hoc luveualem obiisse certum est ; quod ubi semel ab Hadriani imperio remio- veri poetae exilium necesse est , nihil aut simplicius aut tutius videtur, quam ut plurimos auctores secuti ad Domitianum redeamus,, quem et Pa- ridem ulcisci maxime consentaneum eratet illudultionisgenus, quod poeta expertus est. mulfo magis quam Traianum decuit; immo haud.scio an ipse Traianus primo per errorem in librariorum- manus venerit, qui tyranni appellationem , qua unus eorum usus est, a Domitiano.ad Traiani nomen detorquerent. Atqui Domitianus si luvenalem peregre ablegavit, ultro sequitur, ut mori hic in exilio non potuerit; quippe etposterioris aetatis res tamquam oculatus testis refert et ipsas satiras , quarum com- plures scenam Romae habent, postDomitiani demum mortem scripsit; postremo plerosque, quos Domitianus iniuste eiecisset, occiso illo, quum omnia quae statuerat in irritum ducerentur, de exiiio rediisse Hieronymus ad Euseb. Chron. 01. 5 19 testatur; quibus etsi unus scholiasta luvenalem diserte eximit, alius non minus clare eundeniRomam reversum Martialem suum desiderasse narrat , qui postquam sub Nervae primordia Bilbilim patriam repetiit, inde Epigr. XII. 18 luvenalem tamquam clamosa in Subura errantem salutavit. moxque intra primbs Traiani annos ibidem in Hispania decessit; cf. lutpp.Plin. Epist. III. 21 ; huius igitur testimonium, quod Martialis auctoritas coDfirmat, amplexi ab altero illud modo accipie- mus, in quo uterque consentit, ^nie novos principes , hoc estNervam et tr^ianum , poetam relegatum esse ; mortis tempus , quam redux obiit, quum sub Traiario poni nequeat, utrum ad Hadriani an quod ille tradit ad Antonini Pii imperium pertrneat, in ambiguo relinquemus.

Quantum igitur in tantis tenebris quasi per transennam aspicienti- bus conicctura assequi licet, Domilianus luven^lem sub honesta militiae specie exulare iussit , sive vivo Paride , quem tamen ipsum iam a. 82 p. Chr. adulterii crimine periisse tradit Dio Cass. LXVII. 3, sive mortuo, quia illius nomine se notari DomitiaUus suspicaretur; hoc autem posito si de loco exilii quaerimus, vix intelligimus, quomodo tot homines docti etiam nunc Aegyptum Scotis vel ut ex istius aetatis usu rectius dicitur Caledoniae praeferre sustineant, quam iam in illo prooemio omuibus ra- tionibus subductis multo plures probabilitatis numeros habete Qsto.^- mus. Mitto Teuffelium, qui in N. Annal. 1845 T,m\L,'^.\^^^^'^^'^-

VI PRAEFATIO.

iano tantum contra Domitianum pugnans locum exilii deOniri posse de- speravit ; mitto etiam Volckerum , qui in libello inscripto Juvenal, ein Le- bens- und Charakterbild aus der rOmischenKaiserzeit, Elberfeld 1851. 8, p. 102 sqq. eundem Traianum cum Aegypto retinens nihilominos poe- tam nescio quando in uitem revcrsum rcliquam vitam in Tibortinis prae- diis degisse statuit, nempe venia ab imperatore accepta reconciliataque gratia , cuius rei ne vestigium quidem apud veteres auctores exstat; sed ne Hertzbergius quidem, qui in Schneidewini PhDologo T. II, p. 579 reliquam nostram disputationem asscnsu suo probavit, Aegyplum abiicere ausus est, nec Bemhardyus Grundriss der rOm. Lit. p. 504 a vetere opi- nione discessit, in quo ilJud maxime miror, quod qui nostram senteatiam historicis fundamentis carere negat, nullo auctore Hadrianum a luveiude ofifensum esse narrare non dubitat. Et Hertzbergius qiiidem Galedoniam eodem argumento impugnat, quo iam Dtlntzerus in lahnii Archiy 1840 T. VI, p. 374 sqq. confugit, ubi quum omnino luvenalis e^dlium a gram- maticisex locis poetae male intellectisfictumessecontendat, Scoticae quoque militiae famam ex Sat. n. 159 — 161 originem duxisse susplca- tur; huic tamen quod de Aegypto libenter concedo, quam qui poetam adiissc in satira sub ipsum vitae finem scripta legisset, ibidem eum en- lasse facile collegit, id in lubemam et Orcadas cadere prorsus nego, qn» neque easdem cum Scotia grammaticus habere poterat neqae ita poeta memorat, utcoram sibi notas significet; sive mitdmaiBriUumorum nodm ipsum vidisse inde colligere licet, eodem certe iure, quo Hertzbergiiii Acgyptiacam poetae peregrinationem ad exilii eius significationem deto^ sit, iter Britannicum in Scoticae militiae testimoniiun adhibebimus. ffi* storicum autem huius fundamentum qui desiderat, solidum acpaiatmn inveniet in titulo Aquini in ipsa luvenalis patria reperto, in quem iam Pmzgerus in Ephem. litor. lenens. 1823 N. 13 eraditorum animoa eon- vertit, eodem tameu nemo usns est praeter Bauerum in libdlo qni iuscri- bitur Kritische Bemerkungen iiber einige Nachrichten aus dem Lebn Juvenals, Regeosburg 1833. 8, p. 28; isque quum in omversa poelM vita describenda tum in hoc lapide ita a vero aberravit, utquemMJ Vespasiani flaminem perscribi legimus, eum sub Vespasiauo bis'flami- nem fuisse narraret eoque facto luvenalem , quem a. 84 p. Ghrl sub Do- mitiano stationem in Aegypto habuisse ex pravaSat. XV.lectione sonmia- vit, quia iam vivo huius patre cohorti Delmatarum praefuisset, vel bil militia functum statucre cogeretur. Sed has hallucinationes veriso attigime sufllciat : ipsius tituli, quem post Oriandum aliosque i

PSAEFATIO. VII

Mommsenius Inscr. R. Neapol. n. 4312 edidit , cum necessarlis supple- mentis haec verba sunt :

cereRI. SACRVM

d. iuNIVS. IVVENALIS tRIb. COH. I. DELMATARVM II. VIR. QVINQ. FUMEN

DIVl. VESPASIANI VOVIT DEDICAVitqVE

SVA PEC

obi recte dudum agnita est HelvinaCeres, quam ab Aqulnatibus peculiari- ter cultam esseluvenalis SatllL 320 testatur ; homlnem autem ne aliiim acpoetam nostrum esse censeamus, et nominlset temporisconvenientia et ipsa militaris muneris memoria suadet, quam non est cur ilhim reducem inter titulos suos consecrasse negemus; quod si iUud erul potest, ubi Del- matarum illa cohors, cuius tribunatum gessisse legitur, luvenalls tempor« stationem habuerit, vel miUtiae vei exilii hulus loCus extra omnem dubi' tationem positus erit. Atqui Delmatarum cohortem primam Britanniae tribuunt diplomata, quae docte illuslrat Hentzen in Jahrbb. f. Alterth. im Rbeml. 1848 T. XIU, p. 87 , imprimis secnndum Cardlnalem, Diplomi imp^i^riaii (ii priviiegi accordati ai militari, Velitr. 1835 t. XII, uude eam a. 106 p. Chr. illic tetendisse lotelllgimus ; Idemque scite osteudit eiusdem promiscue et praefectos et tribunos apparere, unde ue iUud qui- dem nos turbare poterit, quod Mommsenlus de tribunatus nota io titulo luvenallano ambigit ; uno igitur primae cohortis numero ante Delmata'' rum 'ms&tto , qui in Italorum apographis facile negligi poterat, iam etiam monumentalem fidem nacti sumus, qaaquum cetera testimonla, quae Scoticam luvenalis millUam commemorant, tum scholion Bodleianum ab Odofir. MtiUero prim* editum confirmemus. Nam ut hoc reliquis po- tius habeamus, iliudefficit, quod alu Scotiae testes tyranno, qui illic appellatur, Traiafwm substituerunt, mmirum qula satlrae septimae tem- pus, cui nunc Paridis irrisio inserta est, cum ipsa huius irrisionis origine confuderunt; quod no quis vetere fide factum existimet, eidem Traiano Paridem pantomlmum tribui advertat; Immo ne beUum quidcm sub Tra- iaao in Scotlae finibus gestum novlmus ; quod sl tyrannus Ule, quum lu- \eDslem prarferium milUis coniraScotos faceret, hoc struendae mortis cansa fecisse dicitur, ui ibi inierficeretur , etiam hac narratione ad Domi- tiani tempora remittimur, quo imperante Agricola a. 84 pv Chr. ad mon- tem Grampium cum septentrionaUs Britanniae popuUs acriter conflixit; et Wei ad Tadt Agric. p. 194. Unum restat qaod ue \U& ^^^\£l^2^£is&.-

Vra PBAEFATIO.

vis locupletissimns auctor satis cavlt , ut exilium poetae a mortis tempore seiungamus ; quem quod iile statim post acceptos codicillos animo con- stematum ex aegritudine obiisse iactat, ne si Traianum quidem retmere- mus, fcrri posset, quia luvenalem ad Hadrianum usque vixisse constat^ .nedum siDomitianum, quo mortuo inpatriam reversum esse vel lapb ille arguit; atqui nehoc quidem omnes communiter tradunt, sed etsi mature apud grammaticos ea opinio invaluisse videtur, ut exilio non diu superstes fuisse crederetur , unus tamen ipsum exilium a Domitiano ad Antoninum usque continuat, alter vcl praematuram morlem cum re- ditu ab exilio iungit ; qua in coufusione nihil nobis relinqnitur, nisi ut morte et exilio prorsus inter se disparatis de utroqiie id sequamur , quod aut argumenta ex sobria testium existimatione repetita aut tempomm notae ipsis poetae satiris impressae commendent.

Haec autem eo potius nos conducunt, ut onmes quas habemus sa* tiras post exiiium demum .reditumque ex Britannia scriptas esse certnm sit. ^dja ad rtiediam fere aekUem consensu testlum dedamami, hoc est exercitationibus et ostentationibus rhetoricis operam dedit, ammi ma^ causOj quam qtiod scholae se aut fdwpraepararet^ satis nimirum commode, ut iidem grammatici testaotur , a re familiari coostitutns, ut qol IQmlm locupletis incetium filius an alumnus ad equestris ordinis diffnitaiem per* venisset; quo temporis spatio etiam cum Martiale f^miliaritatem illam iunxit, cuius hic honorificum et paene dixerim nimium monumeutom Epigr. VII. 24 reliquit ; neque amicis certe eloquentiam ehis displicuiaN facundi appcllatio apud eundcm VII. 91 declarat; ex eadem auteoi con- suetudine haud scio an primum illum conatum poeticum repetere licea^ quem quum vitae scriptores parvam saiiram appellent , equidem saperios ad epigrammaticum genus revocare malui. Aliq^ utique etiam epigram- mati cum satira commune est, nec quod ManRtis JL 33 suis epigranH matis propositum esse iactat, parcere personiSt dieere de viHis, satiranmi scriptor a se alienum putabit; ipso tamen genere aliud est epigramma, quod ne vitia quidem aliter ac ludens tangit, aliud satira, qoae ubi H&k mscquitur , ne personas quidem intactas relinquere potest ; quam ad wx- mam si versiculos illos per se solos exigimus, haud scio an lusus potmi quam censoriae gravitatis notam gerant ; nec quod eosdem maiori poite- rius satirae luvenalis inseruit, epigrammaticam illorum iodolinn : unmo quantum equidem sentio , in aliis quoquo satirarum dos ] lusum et indiguationem tam aegre discernas, ut interdum ( tum potius seriem laxa sententiarum continuitate iunctam Infloii liiii ris; qaod ubi ad veterem iuveaMis cometudinem revocOf

PBAEFATIO. IX

ago, ut ne luvenalem quidem, beatae venae adolescentem , a commmii doctissimorum et severissimorum illius aetatis hominum vel more vel exercitatione eximam, quos ludicram pocsin passim tractasse et suoet aliorum exemplo Plinius Epist. IV. 14 et VII. 4 testatur. Idem taraen ne quemadniodum Martialis in huius gcneris levitate consenesceret, sed post mediam certe aetatem altiores spiritus Mpesseret, praeler uni- versam temporis atrocitatem, quam communiter cum multis sensit, ipsa illa peculiaris fortuna cfTecit , qiiae tantum abfuit ut , quod Domitianus voluit , mordacis ingenii aculeos hebetaret , ut eosdem a fortuito ludibrio ad seriam indignationem transferret, quumque prohibere non posset, quo minus ea, quae in urbe gercrentur, per literas mbitorum et nuncios com« periret, niliilominus ab illecebris ac tumultu urbis remoto otium praebuit, cuius beneHcio in se descenderet adolescentiaeque sub Nerone, Galba, Vespasiano actae experimentis recoctis ad eam momm iudiciique se- veritatem perveniret, quam primae statim satirae cumsplendore atque acumine ingenii egregie coniunctam ostenduut. Has enim reducem demum ab exilio primis vel Nervae vcl Traiani annis scripsisse et Domi- tiani mors, quam Sat. IVextr. memorat, et Prisci Marii exilium, qui Plinio accusatore a. 100 p. Chr. condemnatus est, ciarissime probat; ea- rundem tamen materiam fere maturam ab illo domum relatam esse vel inde colligas, quod ipse Sat. I extr. se eorum potissimum exemplis usurum esse proflletur, quorum dnis Flatninia et Laiina tegatur, scitis- simeque Madvigius Opusc. acad. aiter. p. 185 ita plerumque luvenalem in vitia invehi animadvertit, ut ea quibus ipse recitaverU tempora ab mperioribus y ex quibus vitiortm exempla sumaty non diligenter distin- guai ac saepe se in haec transferat scribendi figura^ quoniam univei^sa foeditas, in uno exemplo endnens, ad omnem iUam aetaiem pertineat\ cf. etiam Paldamus in Ephem. Antiqu. stud. 1843, p. 1031; quae quum ita sint, dubitari vix posse videtur, quin primos tres satirarum libros pau- corum annorum spatio, postquam patriae redditus est, couscripserit, novoque hoc recitationum genere aequalium animos demulserit. Neque profecto aliaaetas huic negotio aptior erat, quam Nervae Traianique pri- mordia, quibus dhituma silentia quasi obice sublato soluta esse vel Taciti Agricola docet paulatimque redeuntibus animis ne acerbissima quidem vitiomm reprehensio oflensioni erat , quia in hac quoque raram temporis felicitatem agnoscere sibi videbantur, qua sentire quod velles quodque sentires dicere liceret; hac igitur tcmpestate, quum alii exitus illustrium viroram (Plin. Epist. VIII. 12. 4) Uteris mandarent, alii cum prioris ser- ^dtotis memoria praeseDtmm bonomm testimoiumcxscQ^ni^^ ^\ss\^

X ' PRA£FATIO.

nalis privatae indignationis vocem cum publica commmus depravaUooiB testificatione feliciter coniunxit summaque firemebundi oris libertate cam praesentium hominum rcverentia prudenter mixta et sibi et populo ha satis fecit, ut qid bene diu ne modico quidm audiiono qmdquam omimA- tere ausus esset, mx magna frequentia et suecessu audire^. Neqoe tamen ipse hoc in successu acqtiievit neque, dum alienos mores carpsit, suo tantum mgenio indulsit, sed postquam in prioribus novem satiris phi- losophiae vix uUam aut notitiam aut respectum prodidit , soii deniqae, nt ita dicam, extemae veritati intentus verecundiam etpudorem, intenae bonitatis signa, passim non laesit minus quam defeodit, a decima mde plane mutatus non indignationem tantum rq)rehendendiqae acerbitatem sed sapientiam simul atque honestatis studium prae se fert utque mlnas sibi in verborum lusibus irrisionisque aculeis placet, ita castigationis ri- gorem persuasionis et doctrinae temperamento moderatur; quo in stndio etsi hinc mde pro pristino poetici spiritus ardore vel sdioiasticam Stoici gravitatem offert ipsosque acerrimi ingenii sensus tamqum magistri alt* cuius dictata perfOTt, facile tamen ignoscimus seni strenoo et amabili, qii licet aetatem quasi baculo levet, caput tamen numquam demittit neque magni oris sonitus comprimi patitur, seti vel octogenarius ia nefarias superstitioiies peregrinarumque religionum foedftatem eadem iracundii invehitur , qua olim popularium luxuriam , vanitatem, avaritiam notaiJL Namque extremas satiras iam Hadriano impeftinte scriptas esse, non Imi- cus tantum consul, quem superius memoravimus, sed Fontdiu qodqne arguit, cuius magistratum quum Sat. XIII. 17 sexaginta annonim spa- tio a sua aetate distinguat, sive a. 59 consulem intellexeris, ad i. IISI^ sive cum Borghesio eum , qui a. 67 cum G. lulio Rufo coDsalatom gei- sit, ad ipsum lund annum 127 p. Chr. defereris, onde qomtom Cffte librum, qui satiras tertiam decijoiam et sequentescompreheodit, id Hadriih ni tempora pertinere necesse est. De solo quarto librosive satiris deciBn, undecima, duodecima, quae peculiari temporis nota carent, ancept iodh cium est, nisi quod intema indole et ipsae quintam propiusquam trespiii»- res attingunt ; qua in causa ille maxime locus animadvertendus est, qaam dedma satira v. 365 curo XIV. 315 conununem habet, si quis alios du» sime Stoicum illum sapientiae cultum exhibens, quam illi philosophi omnis numinis mstar existimabantpraeque ea non fortunae tantamcMO, sed etiam eos deos spemebaot, qui quum vulgo reram uataralinm t res haberentur , inventis aliis harum causis ne ipsi quidem oltn 1 cerimonias venerandi essevidebantur; huiusigitarpnNfoilHM, coiHijbi saperJonbus satiris ne nomen quidfim exstat^ si a qiuffto inde.]

PRAEFATIO. XI

nalis cultor apparet , iam hunc a trihus prioribus eo longiore intervallo seiungemus, quo castiore insuper habitu a nonae satirae impuritate distinguitur.

Haec hactenus de universa luvenalis vita et poesi; ne enim de pe- culiaribus eius vel virtutibus vel lenociniis poetids pluribus di^utemus ipsamque satimrum velut ofQciuam perscrutati aut elocutionem ad orato- rium argenteae actatis usum couformatam autveterum poetarum Vergilii, Horatii, Ovidii, immo et Persii imitationem enarremus» pniefationis huius ratio et modus vetat satisque habendum est lectores ad ea remisisse, quae et Koenigius oiim in egregia commentatione de Satira Romana, Oldenb. 1796. 8 p. 44 sqq. 59 sqq. 74 sqq. et Nisardus in Etudes de moeurs et de critique sur les poStes latins de la d^cadence, Brux. 1834. 12, T. II, p. 101 — 174 et novissime Bemingus de satir. poesi Q. Horatii Flacci collata cum D. lun. luv. Reckliughusi 1843 deque eodem argumento Volckerus in Mus. magistr. Rhen. Guestphal. T. IV. p. 57 — 70 in hanc rem contulerunt; uuum illud iam singularum satu^rum argumenta per quinque libros persecuturi monemus , rhetoricam hominis disciplinam, quam ne in vehementissimo quidem poetici ardoris impetu aut abiicit aut dissimulat, imprimis etiam hocartificiocenseri, quod pleraeque satirae in summa libertatis specie ad certae dispositionis formam partesque nu- mero definitas descriptae sunt, quarum accurata observatione , etiam ubi longissimeexspatiari videtur, tamen semper velut sponte sua in viam redit neque umquam tam licenter excurrit, ut non omnia aequabili inter se tenore iungantur. Intra singulas modo partes hoc sibi indulget , ut semel rem dixisse non contentus eandem variis vel exemplis vel imaginibus illustret, quumque iam omnia exhausisse videatur, veterem senteDtlam novarum argutiarum luminibus infiammet, immo vel fortuitae mentionis opportu- nitate ad longioris declamationis acnleos abutatur, quos interdum ad epigrammatis propius quam ad satirae uidolem accedere dixi ; id tamen tantum abestut lectorem contnrbet et de propositi arguoikenti considera- tione avocet , ut pauILsper requlescOTe iussum velut integris viribus ad rapidum satirae cursum persequendum remittat ipsumque hunc cursum ea rerum varietate distinguat, ut quamvis arto spatio multo plura quam pro sententiarum numero legisse tibi videaris. Neque enim sentenliae tantum sed singula quotquot sunt verba luvenalis lectorem vel advertunt vel advertere debent, ne inanan strepitum vel abundantiam arguat, ubi largissima acuminis et copia et elegantia latet ; ntque a toto satirae ge- uere, quod merito Horatius termoni propms appellavi^, nihil alienius est, ouam ut fiosculos vel ampuUas in dlceodo ca^tel^ iu^s^^^s^ ^NsA>\-

Xn PBAEPATIO.

▼enalis poesin idem conveiuat, quod Odofr. Mollenis in Hist liter. gne6i T. I, p. 2^7 in Archiiochi dictione Homericae sic opposuit, uthane ple* raque epitheta ad sohim oniatum referre, illum omnia in rem praesentem dirigere animadverteret ; hoc utique exemplo etiam luvenalis, licet c^ero- quin Vergiiinm multo magis quam quemcunque alhim poelam sectetor, tamen hac re ab illins omnisque epicae poesis consuetudine longissime recedit, quod nullam facile orationis partem otiosam manere patitar, sed suam cuiquevocabulo vim.suumacumen itaimpertit,ut qiiaeapud alu» scriptores coniuncta demum unam sententiam ef&ciant, apud hunc commn- nem omnibus sententiam tot imaginibus quot verba habeat multiplioent Sed haec singulatim expiscari iuterpretis ofGcium est, nec desunt qni fai commentariis suis docte et acute enucleaverint; nobis etiam magis illod cavendum esse videtur, ne nimiam per subtilitatem plus poetae obtmda- tur, quam eum dicere voluisse ex universo lod argumento cnmqne rdi- qnis nexu prodeat; hunc igitur ut lectores,priusquamsingula aggrediao- tur, ex totius cuiusque satirae proposito etdispositione iotelligant» qoae primo accedentibnsscitu opus esse vidmitur, paucis hic comprchendimaSi Et primi quidem libri satu^a jorima, quam post a. 100 scriptam ease Marii Prisci meotio docet, ipsum satirarum scribendamm consilium, postquam eodem cum reliquis poesis generibus iure uti lepide evicit (v. 1 — 18), duabiis maxime causis defendit: primum quia in tanta vitioram atrodlate indignatio aegre continoatur (v. 29 — 80) , deinde quia nulium aeribeodi genus nunc ampliorem materiam inveniat (v. 81 — 150); postremo V8- lut interpcUante prudentia cailidae c^fhtionis temperamentum poUicetar (v. 151 — 171). Secunda satira non hypocritas tantnm, ut in veteriboi editionibus est, vei philosophos obscenos , sed ab his modo princ^ ducto (v. 1 — 35) omnem masculi generis turpitudinem et mollitiem ila insectatur, ut primumLaroniam moecham in marumvoluptates omni mn- liebri libidine foediores non inQcete declamantem inducat (v. 36 — 68^ tum vero ne hdnestos quidem hominescommuni labe abstinore vestiamqiN indecoris delidis velut viam ad maiora flagitia aperire arguat (v. 70 — 82) , quorum deinceps singula exempla vel ex nefanda muliebrium eerk- moniarum imitatione (v. 83 — 142) vel ex ludicris maiorum gravitate indignis (v. 143 — 158) petita cnarrat, fortissimorumque virorum pft- steros ab ipsis, quibus imperent, barbaris morum probitate superariqoa- ritur (v. 159 — 170). Tertiae satirae plurima pars in Umbricii qnerelBl versatur, cuius sub persona, dum Roma reiictaCumas transmigrare pHll (v. 1 — 28), poeta urbanae vitae incommoda quadripertita mtiQoefa^ Bequitur: primum quia honestia artibua nullus iam locos relicAii ||)ffr

PEAEPATIO. Xin

29 — 57); deinde quia Graeculorum aliorumque barbarorum sola apud potentcs atque opulentos homines auctoritas regnet (v. 58 — 125); tum quia vel inter mes omnia divitiarum et pecuniae^ensura censeautur nec pauperi usquam aut locus aut fides constet (v. 126 — 189) ; deniquc quia ne vita quidem aut valetudo innumeris periculis vacet, quorum quum princeps in ruinis atque incendiis aedificiorum cematur (v. 190 — 202), poeta hoc quoque in gencre deteriorem pauperum conditionem..(v. 203 — 222) municipalisque frugalitatis praestantiam iactat (v. 223 — 231), hinc vero ad urbem reversus viarum strepitum angustiasque laborantis turbae (v. 232 — 253), immo et vestium et membrorum discrimina cum hominum ac plaustrorum concursu coniuncta graphice describit (v. 254 — 267) nec minora noclis pericula vel a vasorum casu (v. 268 — 277) vel ab ebriorum petulantia (v. 278 — 301) vel a grassatorum impetu ?epe- tit (v. 302 — 314) ; omnes autem partes tot singularum imaginum lumi- nibus facetiarumque aculeisdistinxit, ut haecsatira facile palmamintw reliquas auferat. Quariae oeconomiam, quae primo aspectu inconcinnior videri possit, scite defendit N^gelsbachius in Philol. T. III, p. 469 sqq. ; cuius quum prior pars (v. 1 — 33) in Crispini iam Sat. I. 27 notati, altera in ipsius Domitiani reprehensione versetur, illam commode cum praefa- tionibus sive TCQoXaXLotg comparaveris , quibus recitantes vel decla- mantes auditorum animos ad ipsonim poematum orationumve argumenta praeparare solebant ; nisi quod nunc poeta Musam post praefation^ ad dicendum assurgcntem considere iubct, quia non fabula sed res vera nar- retur (v. 34 — 36). Haec autem m Albana Domitiani arce agitur, cuius nuper reliquias fdiciter repperisse traditur Rosa architectus Italus in Ger^ hard. Eph. archaeoL 1852, p. 241 et Bull. dell' Instit. arch. 1853, p* 3 sqq. ; ubi quum piscator Anconitanus rarae magnitudinis rhombum im- peratori dono obtulisset (v. 37 — 7l), hic reipublicae proceres aulaeque principes in consilium advocavit deliberatur(js, quali patina piscem coqui oporteret (v. 72 — 149), huiusque consilii specie luvenalis ipsos illos homines nominatim depingendo vel futilissimum argumentum praeclari iugenii virlute in splendidissimam temporum imaginem couverti posse ostendit. Quintae satirae principaliter hoc propositum est, utancipili censura, quali plcrumque luvenalis utitur, opulentorum hominum sordes et clientum vilitatem taxet, qui quum ab illis ad coenam adhibiti indignis- sima inaequalitate tractentur, tamen et has iniurias et reliqua clientelae incommoda ipsius coenae quamvis rarae spe aequis animis ferant; eadem vero vel eareantiquitatisstudiosum advertit, qnia veteris coenae ordinem legitimo decursu soquitur sii^onimque ferculonua n^^V^kXx^y^^s^

Xnr PSAEFATIO.

interpellationilHU tamquam traigici chori canticis j[l]stinguit.~^ Smmiia igi- tur argumenti quasi prologo praemissa (v. 1 — 11) primum ipsam coe- nae raritatem cum quotidianomm olficiomm molestiis comparat (y. 13 — 23), tum autemex illius aetatis more, quae vini potum cibos aute- cedere voluit (Plin. N. Hist.XIV. 28), a vinis initio facto in hormn pri- mum gen^ns (v. 24 — 37) poculoramque usu (v. 38 — 48) , mox in aqna quoque (v. 49 — 52) et pincerais (v. 53 — 66) ignommiosom ilhid discrimen notat, quod domiuum coenae a paupere conviva separet; idem- que deinceps in pane (v. 67 — 79) , promulside <v. 80 — 91), pisdbos (v. 92 — 106) persequitur, donec ad caput cookae, apram et altOes, de- latus clientem soio stractoris aspectu pasci significat (v. 107 — 124); denique ne in propinando quidem divitem et pauperem amicum similiter haberi questus (v. 125 — 145) a secundaram niensaram bellariis, iu quibus eadem iniquitas apparet (v. 146 — 155), ad ipsius clientis stopo- rem redit, qui divitis patroni malitiam cupiditate sua abuti patiatur (v. 166 — 173).

Sexlam quoque satiram, quae mulienun pravitate insectanda I seeundum librum implet, non fortuita triginta amplius vitiorum i ratione, sed concinna et artificiosa partium dispositione contmeri doda Nagelsbachius 1. c. p. 472 sqq. monuit insignissimamqne hanim vvht Gommissuram v. 286 ita designavit, ut ad illum usgue iocum iiBmuni tamquam maritas, posterius maritas tamquam femmas adombrari dioeNt; quocum de summa rei cousentiens singula tantum quadripertiti dflBcri- ptione commodius perspici arbitror. Poeta emm Ursidium PMonm matrimonium inituram pudicam uxorem sporare mirans (v. 1 — 69) hae ipsa re primum ad impudicitiam huius sexus defertur eamqoe i loram maxime lenodniis ali questus (v. 60 — 81) summarom i que domuum matronas indignissimas hbidines sectari Eppiae VeioitaHi (v. 82 — 113) ipsiusque Messalinae Glaudii Gaesaris oxoris euaqk docet (v. 114 — 132) ; ne tamen in his acquiescant, sed vd ulkra nrto- rae imperium quibuslib^ cupiditatibus atque ineptiis indulgeant, maril»- rum culpa fieri arguit, qui solis aut dotis aut formae iliecebris dudi {% 133 — 148) muliebribus artibus impares sint , honunque levitati iUaran avariUam (v. 149 — 160), fastum (v. 161 — 183), delidaa (t- 181 — 199)> imperiositatem (v. 200 — 223), litigia, flrandes, adnharii aliaque probra ita opponit, ut in omni geuere feminea vd callidHaftiri impudentia superior appareat (v. 224 — 285) ; originem autem tsntimi flagitioram si quis requirat, universam temporam corroptelam e( hm- riam accizsat , cui resistere muiiebris intemperantia non ponit (v. 2B6

PRAEFATIO. XV

— 300), eamqae per nocturnas comissationes (▼. 301 — 313) dande-

stinarumque religionum spurcitiem (v. 314 — 351), per immodicos

sumptus ( V. 352 — 365 ) , turpes amores (v. 366 — 397), arrogantiam

(v. 398 — 412), iracundiam (v. 413—418) stolidamque vel gymnasticae

, (v. 419 — 433) vei grammaticae eruditionis ostentationem (v. 434 —

456) ad domesticae foeditatis arcana persequitur (v. 457 — 473) ; unde

iam quarta satirae pars profecta et quotidianam matnun femilias crudeli-

tatem (v. 474 — 507) et nefandas superstitiones aperit , quibus summae

pariter atque infimae conditionis mulieres operam dent (v. 508 — 591),

nisi qiiod hae saltem liberis procreandis officio sexus constent, iilae abor-

tibus, suppositione, caedibus vel tragica exempla superent (v. 592 —

681). Quamquam paucis his lineis uberrima eloquentissimi carminis

imago nou absolvitur; id ipsum tamen quum nuper eleganti interpreta-

tione illustrandum sibi proposuerit muliebrium secretorum experieutissi-

mus collega Eduardus de Siebold , ad huius commentarium Brunsvigae

1854 editum lectoribus remissis Uriu libri satiras ut ambitu minores ita

ad circumscribendum expeditiores inveuiemus. Nempe sejilima studio-

ram et spem et ratipnem omnem in solo imperatore positam agnoscit,

qoem Traianmn habendum esse in Propem. lect. Gott 1843 certis , ut

mihivideor argumentis evici; hnius autem honorem praefata (v. 1—21)

apod reliquos aequales nulla literis praemia aut praesidia parata esse que-

ritur miseramque eruditorum conditionem per quinque genera poetarum

(v. 22 — 97) , historicorum (v. 98 — 105) , causidicorum (v. 106 —

149), rhetorum (v. 150 — 214) . grammaticorum (v. 215 — 243) ita

desoibit, ut cum opulentorum sordibus simul tamen ipsam istorum ho-

minum vardtatem ad lucri cupidinem compositam rideateoque facto fune-

stam pecuniae vim in hoc quoque genere ancipiti censura notet Neque

odavae minus luculenta descriptio est; cuius quum uuiversum argumen-

tum in stolida nobilitatis arrogantia versetur, unde Ponticum adolescen-

tem ad virtutis avitae imitationem traducerestudet, primummaioqim lau-

dem, nisi posterorum meritis aequetur, his ipsis officore, magis quam

prodesse ostendit (v. 1 — 70) ; deinde nobili adolescenti, qui maioribus

dignus fieri cupiat, quum alia praecepta tum provinciae recte et integre

administrandae leges dat (v. 71 — 141); hinc ad.reliqua nobilium vitia

transgressa generosissimarum famiiiarum probra turpissimis Laterani,

Damasippi, Gracchi ipsiusque Neronis exemplis proponit(v. 142 — 230) ;

postremo ut virtutem solam atque unicam nobilitatem esse plene demon-

stret, comparata nobilium ignobiliumque hominum memoria tot horum

beneftcia quot illorum flagitia constare docet (v.23I — 2l6i6k^^^:^i)»Kfir^^^

XVI PEAEPATIO.

qaemcmiqiie nobilem velneris revolveDs ad hamilitatm perveDtnnu as (v.269 — ,275). Nona satira in colloqnii formam disposita est, uln Naevblns a luvcnale propter tristitiam et squalorem interpellatns (v, 1

— 26) in divitum cinaedorum avaritiam iBvchitur, qui miseris clientibns, quos ad muliebres voluptates explendas conduxerint , ne mercedem qoi- dem debitam solvere digneutur (v. 27 — 101) , poeta vero vicissim isto- rum hominum turpitudinem atque impudentiam castigat, qni talis qnae- stus infamiam sicca fronte proiiteantur (v. 102 — 150): quae imm omnia licet eandem ad indignationem duigantur, quam cetme luvenalis si- tirae spirant, haec velut contagione infecta argumenti sordes tanta orationii obsceuitate aequat verborumque nuditatem tam tenuibus artis coloribm velat, ut accuratiorem enarrationem non pudor magis quam ipsa oecono- miae ruditas excludat.

Multo et gratior et doctior quarU libri severitas est, ubi dedm satira decantatam in phUosophorum libris votorum humanommvanitatem longa exemplomm serie ita illustrat, ut casdem res, qnaevulgo bonomm summa habeantur, andpites ipsisque optanlibus pemiciosas esse docetf (v. 1 — 11); quod postquam primum divitiamm argumento adnmbravii (v. 12 — 27) , priscas Democriti et Heracliti auctoritates testata (v. 28

— 55) quinque maxime votoram genera, quo altins assurgant, eo mi- iora fortunae ludibria permittere demonstrat , potentiam (v. 56 — 113), doquentiam (v. 114 — 132) , belli gloriam (v. 133 — 187), vilam lon- gam (v. 188 •— 288), pulchritudinem (v. 289 — 345) ; denique si qoid homini optandum essevideatur, solampmdentiamreiinqiut, qnamipM sibi dare possit (v. 346 — 366). Undecimae quoque satirae tenor, quam- vis proplus ad vitam quotidianam accedat, eo tam«a a superioribus libris distioguitur, quod cum solita perversoram studiorum irrisione incundim sanae ac sobriae vitae imaginem coniungit Persicoqne, qaem Megaleno- mm die festo ad msticam cocnam invitat, post brevem intempestivae In- xuriae reprchensionem (v. 1 — 55) ingenuae fragalitatis exemplum pn- ponit, quo cum perpetua antiquomm momm comparatione descriplo (v. 56 — 161) sub finem demum ad vohiptates aequalium (v. m — 180) vanasque curas redit , quas amicum apud se deponere inbet (v. Ifll

— 208) ; similisque duodecimae conditio est, cuius quum plurima ptn in tempestatis marinae descriptione versetur, unde familiaris poetae Ca- tuUus vix sospes redierit (v. 15 — 82), satirae indoles in iis tantnm loeii ceraitur , ubi luvenalis voluntariam amici iacturam aUorum avaritiaoop- ponit (v. 37 — 56) , et ubi suum sacriiicium, quo UUas reditnm eele- trswe pam (v. 1 — 14) , ab ambitiosis captatorum artiboi

PBAEFATIO. XVU

horum fraudes lepida amplificatione perseqtiitur (v. 83 — 130). Ad ipsius tamen philosophiae praecepta propius libri qwnU satira tetiia de- dma redit, quae quum a Fonteio consule sexaginta. annos numeret, a. p. Ghr. 119 a luvenale fere septuagenario scripta est; senex igitur senem amicum Calvinum , qui decem sestertia violata fide amissa graviter fere- bat(v. l — 18), ita vel reprehenditvel consolatur, ut primum communem seculi pravitatem recogitari iubeat , in qua fides potius pro prodigio ha- benda sit (v. 19 — 70) , tum peculiares periurii causas Platonis Legum librum decimum secutus ex impiis vulgi opinionibus falsaque deorum exi- stimatione repetat (v. 71 — 119); deinde vero ne philosophiae quidem solatiis egere dicat, qui quotidie maiora scelera et committi et puniri vi- deat (v. 120 — 177), nec si maxime humanam vindictam scelestus effu- giat, conscientiae cruciatus evitari posse moneat (v. 178 — 235); quam- quam ne sic quidem spem deponi vult fore, ut idem velut consuetudine peccandi implicitus ahquando etiam vivus in iustae poenae laqueos inci- dat (v. 236 — 249). Elegantissima porro eademque gravissima est quarta decima , quae a malis parentum exemplis profecta, quibus mioores quum ad alia vitia (v. 1 — 106) tum ad avaritiam instituantur, huius ipsius id praecipuum esse queritur , quod quum ceterorum imitatio in vo- luntate hominis posita sit, haec blanda virtutis specie vel invitos abripiat (v. 107 — 122), dumque parsimoniae ac frugalitatis nomine atrocissi- mas iniurias commendet (v. 123 — 209), adultos praecepta a parenti- bus accepta contra hos ipsos vertere doceat (v. 210 — 255) ; eadem vero negat quidquam ineptius inveniri posse , quae hominem acquirendi causa summa discrimina adire (v. 256 — 302) ipsaque acquisita etiam maiore eum sollicitudine custodire cogat (v. 303 — 314); eoque pacto ad verae firugalitatis laudes revertitur, quae ut in sapientia summa sit, ita ne for- tunae quidem donis, dum modus servetur, perfrui vetet (v. 315 — 331). Nec quirUam decimam satiram, quamvis a latiore vitiorum hiunanorum campo ad peculiarem barbarae immanitatis insectationem translatam, luvenalis aut ingenio aut arte indignam esse et ipse io Zeitschr. f. d. Al- terth. 1843. p. 74 sqq. pluribus defendi et A. L. DOUenius in Beitr. z. Kritik u. Erkl. d. Juvenal, Kiew 1846. 8, p. 217 sqq. accurata disputa- tione confirmavit; quam qui in dubitationem vocare conatus est G. Kem- pfius observ. in luven. aliquot locos, Berol. 1843. 8, p.60 sqq., hoc im- primis animadvertere neglexit, Hadriani aetate, quae ascititias religion^ multo pluris quam patrias faciebat, etiam peregrinae superstitionis foedi- tat^ qoaUs hic recenti duorum Aegypti oppidorum exemplo describitur, Romanae satirae fkcem excitare potuisse. UQame\mV^V^<^>5ic^&^

JUV* SAT, \i

XVni PBAEFATIO.

disputatione emendandum est, ut v. 75, in quo tunQ nterqne volgatam lectionem sequebamur, iam cum lahnio Mercerii medelam amplexi Ombi- tarum et Tentyritarum partes permutemus^ quumqne illos crocodilom coluisse, hos perhorruisse certum sit» illorum potius dienj festum ab his, non honim ab illis turbatum neque Ombitas a Tentyritis sed Tentyritas ab Ombitis fugatos esse statuamus ; ita vero etiam probabilior poetae nar- ratio existet, qua postquam universam Aegyptiarum religiommi insaniam notavit (v. 1 — 26) , cruentam rixam ex mutuis earundem odiis orimi- dam exponit (v. 27 — 76) , cuius hip exitus fuerit , ut victores unum ex victis, quem vivum cepissent, manibus suis discerptum devorarent (v. 77 — 92) eaque re facinus ederent, cui similevix ferarum gentium me- moria dirissimis temporibus nosset (v. 93 — 115), humanitatem vero quod magis violaret inveniri uihil posset (v. 116 — 174). Incertic» sexlde dedmae origo est, quam qui exploderent luvenalisque esse nol- lent, iam scholiasta novit; eandem tamen si inchoatam non absolutam a poeta statuamus , ne illius quidem ingenii vestigiis carere scite G. E. We- berus m N. Annal. 1841 T. XXXII , p. 150 sqq. auimadvertit. Agifc emm de commodis vitae militaris , sed ita ut inter simulatas huius laudes piae- cipue iuris iniquitatem describat , qua pagani cum militibus companli premebantur; quod nisiquis iironis meutionemv.3a senispoetae penona abhorrere censuerit, neque in argumento neque in singularom remm tractatione quidquam inveniet, quod scribi ab hoc potuisse recte neget luvenalis satu-as sequentibus quoque seculis placuisse iDsigni Am- miani Marcellini testimonio cognoscimus, qui XXVIII. 4 vel qui alioqoin doctrinas ul venena deiestarentur , Itwenalem et Marium Maxkmanemiir iiore studio legere narrat, nulla volwmna praeter haec inprofMo otis contredanies ; nec si hos idem turpitudine potius argumeQtorum allid significat (quam ob causam, non iudidoli est nosliri)^ alios cmsorioB Um pudorem in eo desiderasse ostendit Rutil. Namat. Itiner. 1. 604; in ne taciti quidem nomuiis auctoritatem eruditos fugisse Macrobrus argidti qui Somn. Scip. 1. 8 decimae satirae verba nesdai irasd^ cupiat nHdl tam- quam vulgo nota usurpat ; utque granunaticos mittam, etiam medio aeio quum ab aliis scriptoribus, Beda Venerabili, Liutprando, Adamo Bre- mensi passim laudatur, tum a loanne Sarisberieusi ita fere memorator, ut simplici elhid nomine vulgo notum fuisse intelbgamus. Verom enim vero hos omnes non usquequaque eundem verbonun tenorem legisse, <p»- lis expoetaemambusprodiisset, certis vestigiis constat; q[uae dohitari non sinunt quin etiam praeter solitos librariorum errores, quonua iam palimpsestum antiquissvmi codic\s ft^^entum apud Ang. Mai GIml

PRAEFATIO. XIX

auct. ex cod. Vatic; T. III, p. xviii insignissima exempla jexhibet, circa sec. VlvelVII duplex satirarum recensio exstiterit, quarum alterama christiano homine atijue ecclesiastico factam esse manifesto Sat. XIV. 2 argumento constat, ubi pro maculam haesuram in plerisque libris legitur maculam et itigam , nimirum , quod post Nic. Rigaltium docte annotavit E. G. Weberus Animadv. ad luven. Satir. len. 1820. 8, p. 37 , cntXov nal (vttda, quae S. Pauli verba ad Ephes. V. 27 ex latina eiusdem inter- pretatione memoriler ad luvenalem homo semidoctus transtulit ; eiusdem- que mantim per omnes huius libros in disp. de codicibus luvenalis recte existimandis Lect. Gott. aest. 1847 praemissa' tot locorum indiciis coar- guisse mihi videor , ut phirimas insignissimasque varietates , quibus codi- ces nostri inter se discrepant, non ad fortuitas verborum corruptelas, sed ad deliberatam poetae interpolationem referre liceat. Ac duo codicum genera, quorum alterum integrum fere solo Pithoeano cematur, alterum comiptum reliquos paene omnes comprehendat, iam 0. lahnius ad Per- sium p. cxxvi luculento Sat. IX. 37 exemplo distinxit ; idem vero discri- men per phirimas singularum satirarum lectiones investigatum quum in illa disputatione ad eamquam dixi interpolationem revocavi, tum in altera de SchoUorum ad luvenalem genere deteriore indicendis Lect. aest..l849 scripta eo u§que persecutus sum, ut interpretum quoque medii aevi in- eptias, quarum et lahnius ibid. p. cxvi etSchopenius inProgr. Gymn. Bonnensis 1847 specimina e bibliothecarum latebris produxerunt, ad de- teriorem illam recensionem spectare demonstrarem ; omuibus denique rationibus subductis velut duplicem luvenalemstatuerelicebit, alterum genuinum, sed cuius forma ef auctoritas exuno codice, quem ego Bu- densem, lahnius Pithoeanum appellavit, et antiquiore scholiorum geuere vel Pithoeano vel Sangallcnsi tuto cognosci possit, alterum muUiplici veteris correctoris licentia deformatum, quem tamen medii aevi homines adeo solum cognoverunt, ut quidquid codicum praeterunum illum habea- mus, ad huius exemplum descriptum et propagatum esse videatur. Qua in sententia non hoc dico , reliquos codices et ipsos unius tantum instar esse neque inter se rursus multis maignisque varietatibus differre ; immo horum quoque et familiae bonitate valde diversae exstant et singuli in- signem librariorum audaciam experti sunt , cuius notabile documentum Veesenmeyerus in Progr. Ulmensi 1793 publicavit ; nec vicissim optimum codicem communi omnibus corruptelarum vel additamentorum iabe ca- rere et mea et aliorum emendandi conamina libere professa sunt ; ipsi tamen emendaudi negotio quum haec tantum optio data sit , utrum ab eo librorum genere proficiscatur, ui quo nmq|aamuoTim\fcT^^^wsi^<a«i-

XX PRAEFATIO.

siim metuat , an id fuiidamentum eligat , cuius etiam corraptelae i antiquitatem sapiant, nec numero illorum nec blandae spedei concedi de- bet, ut singulari huius praestantiae et fidei praeferatnr. Atqui rara Iuva- nalisfortuna factum est, utis codex, quem solum hac integritatis noka exceUere dixi , ex Budensi Matthiae Corvini bibliotheca sublatus matore in Petri Pithoei manus pervenu^et, qui eiusdem ope in editiooe Parisina 1585 poetae verba ita recensuit , ut huius recensionis auctoritas per ducentos amplius annos fere sola in luvenale regnaret cumque intemii dotibus etiam vulgatae, quae dicitur, velut praescriptionem coniangeret; nec mious gratum L A. Cratneri inventum fuit, qui eorundem scholioram genuinae vetustatis commendatioue praestantium, qnoram partem iam Georgius Valla commentario suo Venet. 1486 mseraerat, pleniora autem ex suo codice Pithoeos subiecerat, integrum exepaplar exbibl. Saogal- lensi a. 1823 edidit; quod nisi intempestiva criticorum sollertia sub iden tempus novas turbas movisset, iam tumrecta ad luvenaiem eoieiidata legendum via patebat. At enim quod saepe res bene constitutas everten experimur, ut malahominum seduhtas, dum etiam meliores facere co» piens remedia circumspicit, ipsa horam vi obraatur et caliget^ in Iuveaale quoque accidit ; cuius quum tot codices quot vix ullius alterias scriptorii in bibliothecis serventur, horum lectionibus coiligendis conferendisqae Rupertius, Achainirius, Heinrichius , dum corraptis lods medelam paran sibi videbantur, haud raro et ipsi sanos corruperunt et aliis auctores euti:- terant , ut aut numero testium aut suo qualicunque iudicio fireti pro h- tegra poetae oratioue eam venditarent, quam ex temeraria ooedii aefi interpolatione deterius librorum genus occupasse vidimus; quaoMjaam HB hoc quidem in genere ita sibi constiterant, ut, quod aliquon certe i praebuisset, ex magna deterioram lectionum copia eam pofisi boram conformationem ef&cereut, quae corraptelae caput et fons I posset, sed quo propius se illaram ope ad ipsa poetae verba i sperabant,. eo minorem verae corraptelae snspicionem adhibdMmt. FnHta igitur casu contigit, ut Ottoni lahnio, quem iam in Persii editaone vhmi codicum conditionemsano iudicio existimasse dixi, insperata ipsiasPftfaoe- ani ab integro comparandi occasio offerretur; quem quum etiam a. 1847 tamquam.amissum deplorassem, mox felici Dubn^ industiia m biU. Montepessulaua indagatum doctisque usibus redditum esse comportiai est; huiusque subsidio iam ita emendatum luvenalem lahnio debeoHiii it nuUam umquam editionem poetae manum felicius expressisae certom A nec si quis in singulis longius procedi posse putet, aliter boo •KgiBi liceat, qam ut illam in ipsa \^\SiiQe»si\ Vectloae vel interpreUDdi «I

PRAEFATIO. XXI

emendanda superet. In talibus enim nec sibi nec aliis ullusumquam editor usquequaque satisfaciet, nec mihi lahnium instituto suo seroper consti- tisse videri et in Vindiciis nuper Indici lect. aest 1854 praemissis signifi- cavi et hac editione declaravi, qua elsi nihil magis efBcere volui, quam ut praeclara illa opera a plurimis agnosceretur, erant etiam quae mea aucto- ritate propagari nollem ; ea tamen ipsa , si ab orthographia et interpun- ctione discesseris, de qua amplior explicandi locus exspectandus est, vel numero vel argumentis tam exigua sunt, ut ne angusta quidemhuius praefationis spatia succinctam eorum rationem reddi vetent.

Lib. I. Sat 1. V. 126 quiescel Pith., quiescU lahn. cum plerisque; cf. Vindic. p. 6. — V. 169 anime anie (ubas Valla c. Prisc. XVIIL 8, 10 ; aw- mante tuba libri; at si tuba auditur, iam sera poenitentia est ; nec quod lahn. c. Heinrichio aliisque praetulit anim sensu praestare dixi de Codic. luven. p. 18. Nempe eodem exemplo, quo^Plato Phaed. p. 94 et Republ. p. 441 apud Homer. Odyss. XX. 17 fieri docet, hic quoque ro dvaXoyi^ ctifisvov TtSQl xov psXT^ovogteyuxl xs^ovog tm aXoy^crcog Q^i/LOVfU- vta hciTtXriTTSi : cf. etiam Cic. Tuscul. II. 20 ; quod si ita extremam sa- tirae partem distribtlimus, ut v. 150 — 157 et 160 — 169 ratio, v. 158. 159. 170. 171 animus loquatur, huuc, cuius indignatio v. 79 ipsas sa- tiras facere dicta est, v. 169 recte appellari patet. — Sat. H. 31 ipsis vulgo; ipsi lahn. c. Pith., quasi potiore Veneris conditione, cuiuspar cum Marte locus est; nec quod verbo concedimus , ut duo subiecta sin- gulari numero antecedat, attributo convenit. — V. 49 Vedia ego ; Tedia lahn. c. plerisque , Media Pith. ; cf. Vindic. p. 6. — V. 98 excidisse non- nulla lahnio non credo ; et participium cum antecedentibus iuDgit ut XIV. 219. — V. 145. 146 quae cancellis circumscripsi, propter nimietatem enumerandi suspecta sunt ; quo in genere quoniam plura passim notavi, semel moneo, me de his non singulatim sed ita indicari velle, ut univer- sis comparatis qnamvis callidi interpolatoris artificium in luvenalis vesti« giis inepta amplificatione imitandis noscatur. Singula etiam luvenalem scribere potuisse non nego ; at mirum foret hunc tales cnmulationes ita semper instituisse, ut integra plerumque heniistichra aliaeve binorumver- suum particulae siue sensus metrive detrimento toUi possent. — V. 150 ei conium vulgo ; cocytum lahn. ex tenui Liutprandi auctoritate, cui do- ctam loci Vergiliani Aen. VI. 302 reminiscentiam cedere nolui ; praeser- tim quum Pithoeani lacuna ..,. tum utrumque admittat , neque et facile desiderari videatur. Etiam v. 159 plerorumque lectionem t^ heu nd» seriiraducimur resiitm; non quo in Orcum tradud miseros inteliigerem^ sed ut apud Persiam est: omiger inqw dies ttltra noser ^ >suoi9M t«9>w^

XXII PRAEFATIO.

venimus! Madvigius Opusc. alt. p. 171 , quem lahnius secutas ilHc scri- psit et maiore interpunctione a sequentibus separavit, iradutimut ludibril significalu dictum statuit, quo tamen nusquam praetcrea luvenalis utitor, nec ceteri aliter usurpant, nisi ut vulgi risum spectent, qui a commuoi omnvpm corruptcla alienus est; immo si reliquum luvenalis usumMI. 16i VUI. 17, XI. 31 respicio, Iiaud scio an sequens Romanarum victoria- rum mentio ad ipsas potius pompas triumphales nos remittat , quanim ille exitus esse dicatur , ut vlctorum mores vel barbaris victis deteriores fiant. — Sat. 111. v. 17 — 20 lahnius ante v. 12 — 16 transponit; quo facto V. 11 oppido languet; satius igitur visum est cum Wagnero OpusCw p. 212 interpungcndi medela uti, nisi quod hic simul v. 12 hinc scripsit, quod etsi commodum tamen nec ipsum uecessarium putavi. — V. 91 nullo libri, jyuUo lahn. cx C. Darthii etM. Hauptii coniectura, contn quam pluribus disputavi Vindic. p. 7. — V. 104 spurium iudicat lahnios, poteratque salvo sensu abcsse ; indignum tamcn luvenale eo niinushabii0- rim , quo aptius lector ex media exemplorum turba ad summam sentea- tiae remittitur. — V. 168 negahii c. Grangaeo et Ferrario scripsi pro fiegavit, quemadmodum XIV. 134 et libabit Pers. II; 5, de quo cf. lid Pers. II, p. 23 et Madvig. 1. c. p. 117. lahnius c. Valesio negabis; at sob- iectum est is, qucm Romae fictilibus coenare pudet; qui cur quasi coram appelletur, nulla causa est. — V.218 luiecAsianonm Pith. etScholiasta, plMeoasianorum reliqui longe plurimi, contra quos vulgatam defendi Spi- cil. annot. Marburg. 1839 p. 8 , nec ^ cum lahnio substitui oportere dixi Vindic. p. 7. — V. 227 diffundUur vulg. c. Serv. ad Georg. lY. 115; defundilur lahn. c. t^ith. etSchoIiasta; at ipsa huius interpretatio in/hm^ tem aquam pravum intdlectum profitetur , brevitatique putei, unde ma- nibusaqua ad usus hortcnses hauritur, distribuendi significatio come- nientior est. — V. 237 rectius fortasse convUia cum Scholiasta, qaam cum libris convicia scribi evicit Fleckeisenius io Mus. Rhaian. VII], p. 228 ; eundem autcm quod v. 240 lahnius Libuma pro Libumo commen- dare ait, sane quam anccps testimonium est, quia nec quid grammaticos apud poetam legerit , corrupta scholiorum verba intelligi patiuntnr, Dec si Liburna legit, hoc ita explicat , ut verum lecticae nomen aguoscamni. Nimirum ad navis Liburnae speciem factam intollexisse videtur, qoo sensu vide ne ctiam VI. 477 libumatam dixerit; talem vero nec novimus neque ingentis cognomen reciperet, quia Liburna navigia minora fuisfle constat; longe igitur praestant geruli Liburui, quos singulari uamero memorari non miigis ofl^endet quam prindpis corpora Ovid. Fast IIL 29 aut imumerus miles Heroid. XVL S66. — V. 271 cadwU HeinricfaiC

PBAEFATIO. XXIII

plurimis, cadantJ^XL c.Viih. etRupert., quasi de numerocasuam, non de frequentia agatur, qnzequam saepe potius postulat ; neque vasa aliud sunt ac testae, quas si ad imbrices referre malueris, hae cur nocte potissimum cadant, aegre explices ;tantum igitur abest ut cum Rupertio etMansone de triplicipericulo cogitare liceat^ quod nodu exetmtilnts Rcfmae instet, ut omnia ad vasorum casus referenda sint. — Sat. IV. v. 9 vittata libri omnes ; vitiata lahnius c. Scholiasta : miuus acute ; cf. Viudic. p. 8. — V. 97 in nobilikUe Rup. et Ach. cum libris plensque ; cm lahnius c. Pithoco et HeiDrichio, non autem cum Pithoeano, in quo lacuna potius duanim literarum est ; cwn jgitur omni auctoritate caret. — V. 120 in /aet;Mm vulg., in laevam lahn. ; at in Pith. est laevo, quodad/oewMnremittere dixi Vindic. p. 8. — Sat. V. v. 51, quem lahnius c. Pinzgero et Heinrichio damnavit^ interpungendo salvum praestitisse videor; qui ut abesse possit, omisso tamen membrorum con- cinnitas debiiitabitur, quae aliam aquam uno hemistichio a))soIvi vix sinit. Alia caiisa est y. 91, quem ipse Pithoeanus ignorat ; at vel v. 140 qiiamvis elumbcm et ad leonini speciem compositum si cum lahnio ex- puleris, hiulcam orationem feceris, nec minus loci -communis ius erit quam VII. 145 rara in iemd facundia panno ; quod si maxime illum scribi a luvenalepotuisse negaveris, alium potius quam nuUum ab eo scriptum esse concedam. Mox quoque v. 141 Mygalen Pithoeani ^to Mycale ideo retinui, quia verum nomen ignoro, quod haud scio an luvenalis eodem modo qaoparvuhan Aenean ex poeta aequalibus noto sumpserit ; corrumpi tamen etiam optimum codicem in loco obscurissimo potuisse nemo mira- bitur ideoque rursum v. 142 simul pro semel et v. 145 ad mensm pro ac mensam, quae cx illo lahnius ascivit, ad superiorum exemplar revocare non dubitavi , quia hoc vcl sine reliquorum codicum consensu ipsa sen- tentia praestat. Semel certe pro simul ita tantum locum habet , ut eius- dem rei iteratio excludatur, ut in exemplis apud Bentl. ad Horat. Serm. II. 8. 24; nostra autem Mygale etiam post trigeminos aiios partus edere poterat; ncc mensam afferri demum par est, ubi Mssis parasitus hoc est ad coenam venit, ut mittam mensae cum nucibus et asse parum necessi- tudinis intercedere ; nunc igitur donec Pithoeani auctoritas commoda in- terpretationc firmetur, deteriorem familiam verum servasse arbitror.

Lib. II. Sat. VI. v. 28, cuius versus prior pars languida, posterior pin- guiset otiosa est, suspectum mihi esse non potui nonsigniQcare; fidenthis autem mox v. 36 mea coniectura pro UUc scripsi hillis i. e. intestinis , quam vocem ad ipsam paedicationem etiam Laberius retulit teste Nonio p. 122 ; adde viscera apud nostrum IX. 43. Munuscula enim universe cur non eliam puer exigat, aegre dix.eris ; nunc autem de cqVLw ^^Va ^ ^^xsiss^

HTTV PRAEFATIO.

sao iure fla^tat, pner non item; hoc igitur mmnis pecaliari sdditamento eo certius sigDificare ausns sum , quo minor particulae iliie vis apparet Ne tamen etiam v. ^bpusioni, quem omnes fere libri e&hibent necPi- thoeani jdci. .to excludit, pugionm hoc esipygionem cum lahnio snbsti» tuerem, in tanta significationis similitudine non latini tantum sed etiam graeci sermonis silentium prohihuit , qui nec ipse ftvyimvu novit; neqDt ex ie potius quam a te scribendi causa in Pithoeani rasura exstabat, qoae etsi nua litera amplior sit, hoc ipso spatio erroris vestigia ut anU conti- nere potest. — V. 65 subidum ego ; subiium plurinu, nMo lahnius com Pithoeani manu priore, non tamen, opinor, quo sic scripsisse poetam arbilraretur, sed ne in loco desperato a fundamento suo loogius discederet; quamquam viam emendandi iam monstravit G. Barthhis et P. Bnimannai gubai proponendo , quod verbum libidinosae mulieris pruritnm describi|; indequc facili negotio adiectivum fingitur, quod etsi nnum praetma Aa- dituum apud Gell. XIX. 9 usurpasse certum est, tamen et rationi et aen- tentiae insigniter convenit , neque hoc, ut spero, d nocd)it , quod eoden tempore, quo ego hocalterum eius exemplum revocavi, Hertunsapod Gellium nescio quo auctore subiium edidit Minns pugno v. 70 pro nomine Acd , quod ideo tantum revocavi, quia ocfie, quod in Pith. est, ne ipie quidem , qui vestem tragoedi explicavit, scholiasta melius quam nos intel» lexisse videtur ; sed ut lahnii cautionem laudo, quicorruptum quam snspe- ctum edere maluit, ita nec me reprehensum iri spero, qui hac in editkM non legi tantum sed etiam intellegi luvenalem voluarim. — V. 117. 118 cur transposucrim, mserto ante iegeim mea ex coniectara <f , in VlndiCL p. 11 pluribus exposui, ibidemque canceilos v.147. 157.^371 positoft d^ fendi; quibus ut praeter v. 126 , quo et Pith. caret, iam ^iam v. 1S5 et IdOadderem, non structurae magis incoucmnitate quam imaginis lan» guore motus sum. V. 125 certe et asyndeto laborat, et anteoedentinn atrocitati nibil nisi vulgaris meretricis q>eciem veriMS pariter ac munerii inertem addit; v. l^ autem et ipse acres praegressi vnrsiculi colores eir plicando aitcouat simulque polysyndeto naturalem orationis curBam pra^ ter omnem necessitatem tardat; quibus de rebus quamquam saum coiqae iudicium reiinqui debet, canccUi tamen etiam suspicioni aliqnid indolgeri patiuntur. — V. 151 veterem meamconicctoram quantuhm emm hoe pro in Im in ordinem recepi, quia in iis, quae antecedunt, non sumptus JM. sed ipsas res sibi tamquam exiguas donari ui6r vult ; nec y. 153 aodacini egisse videor, qui a Pitboeana lectione quo ad veterem qum redifirii% qiiia non totus mensis, sed Satumalium tempus circa bnmuun reipicitnrt neque ipsum qvo ^ qvom itadisUt, utconsultoaltenim proaltmi

PRAEFATIO. XXV

necesse fherit — V. 237. 238 quomodo scriptos a poeta censerem , Vin- dic. p. 12 apenii, neque nunc retracto quod illic, utgenoinam sententiae formam recuperemus, legendum esse suspicatus sum :

vnpaiiensqtie morae pavet; at secretus aduUer

abdUus interea sUei etpraeputia dueU ; ne tamen ipsa in verba iicentius grassarer, v. 238 silet pro pavet, quod in ipso Pith. est, restituere sategi. — V. 270 quumgram Pitb., tunc gravis lahn. c. plurimis, recte, si sequens versiculus genuinus esset; nunc ipsa obscuritate suspectum melior illa auctoritas secludi suasit. — — V. 295 istas editores plerique cum Nogarola et Pithoeo , quamvis am- bigua librorum fide, quorum plurimi Isiros, Pithoeanus Itidos eyhihei, hnncque lahnius secutus est; at nen agitur de luxuria Romana per exte- ras gentes propagata, sed de ipsius nrbis moribus pace et imperio corruptis , nec coUes Indiae potius quam Romae conveniunt; recepi igi- tar quod coniecturae certe omnes numeros implet. — V. 307. 308 lah- niiis cum Madvigio traosposuit, astipulante etiam I. E. B. Mayore in Jour- nal of olassical aod sacred philology 1854, p. 91 , librorum tamen aucto- ritate valde exigiia, quibus illud fraudi esse poterat, quod v. 307 e non- nullis ipsoque Pithoeano mature excidit, neque sensu nrgente, qui nobi- . lem quoque nmlierem Pudicitiam irridere patitur, si cnm famoso scorto, qualem Mauram Sat. X. 224 noscimus, illius aram praeterit. — V. 347 proMbe , quod in Pith. est , cur lahnius vulgato ooiMbe posthaberet , cau- sam fbisse in Vindic. p. 9 negavi, ibidemque defeudi v. 382 nwnerantur^ quod ille Marklandi coniecturae pulaantur cedereiussit; mallemv. 371 exspectatos scripsisset pro spectaios, quod iam a Pithoeani manu secunda correctum prorsus alienam imaginem huic descriptioni admiscet inque tanta utriusque verbi confusione, cuius etiam VII. 22 exemplum dat alia- qiie Eichstadtius in Progr. prorect lenensi 18^ p. 11 attulit, omni emendandi diflicultate caret; nec v. 385 lando, quod Appi nominis mu- lierem cum scholiasta quam Aeli cum^einsio amplecti maluit, quo et codicum lectio alti et Lamarum mentio antegressa ducdmt. — V. 469 extensis pro extentis vel coutra Pithoeanum constantiae dedi , quae hic et Sat. XII. 5 eandem formam exhiberi iuberet; mox autem v. 4(51 — 463 pristino ordini restitui , quem nollem lahnius cum Madvigio ita mutasset, ut V, 464 — 466 anteponeret. Madvigium itUerea movit, quod non ari)i- tror commodius ad foliaia theckis parata quam ad eum omatum referrit qui V. 458 describitur; nec moechi cura sed domestica foeditas caput r^ est, quapropter etiam intolerabilis femina dives audit; hinc igitur pro- fecta oratio in transcursu tantum msdtls moechoft o^^to&^^^a^^^^

XXVI PRAEFATIO.

munditiaram illarum fnictus perveoiat, tantumqae abest ut honim men« lio priorem locum flagitet, ut nisi antegressis sordibus, qaolotacuUs spectct, omnino noo intcliigas. — V. 585 optione data ulrum dabuni Pithoeani m dabit an inde in Indus mutarem , cum plerisque editorihus posteriorem rationem hanc maxime ob causam praetuli, quia astrologns quoque aliquid epitheti postulat, quod ipsiuscum divitihus necessitudtDem declaret. lahnins, apud quem Plinjx augur et inde oonducius legitur, asiroiwn mundiqtte perito promiscuum tantum quaestum reliquit; at mihi hunc potius opulenta mulier ccrta merede sibi adiungere videtur, quum Phrygis et Indi consultatiouem iam pere^rinitas et remota patria ppetio- siorem faciat. — V. 589 praeclaram Madvigii coniecturam armum pro aurum ascisc^re non dubitavi , cui repugnans Teuffeliiui in lahn. Annal T. XLIII, p. 123 non animadvertit etiam nuUia sola Salmasii et luveocii coniectura niti; ipse vero mox v. 603 decerpta pro decejpta periclitatus sum, quo facto etiam facilins atque pro saepe retineri poterat Nam qui decepta legit, novam petendi notionem etiam adverbii iterationem flagi- tare putet ; at supponendis pueris vota non modo nondedpiuntur, sed im- plentur et gaudia quamvis irrita creantur; substitui igitur, quo puoi ipa vota\A Pers. II. 35 spes moc^^a vocentur, nec dubito quin suppositick decerpi ad spuroos lacus eodem iure possint, quo supra v. 62 feminae ev porticibus cuneisve exceipi dicebantur.

Lib.IIl. Sat. VII. v. 14. 15 ad eam formam redegi, quam de GodiCi luven^ p. 19 proposui , ut Bithyni et Asiani locos permutarent et ante quamquam comma toUeretur, quemadmodum VI. ISJJB simiii in constnh ctione fieri videmus; hoc autem facto ne v. 15 cPinzgm et HeiDrichio propter enumerationis nimietatem damnemus, prohihebit XV. 125, ubi non minor nationum numerus insigni cum vi cumulatur. — V. 23 cr»- ceae . . . tabellae vel mvitisPithoeo et lahnio revocavi, quia membrana,ad tabellam , non haec ad illam pertinet ipsique abiativi croeea . • . iMk, quos Pith. exhibet, antiquae confesioni originem deberevidentur, cniiB Schol. lectio crocea ... tabellae vestigia prodit, quamquam iam optimi codicis secunda manus croceae corrigendo in viam rediit — V.39 lii mea medela est, qua melior sensui afferri vix potuit; de voco iam ve^^ribiii non constiUsse librorum varictates ostendunt o^, ou^, oc, quae quoAiodo ex simplici Pithoeani ei oriri potuerint, aegreintelligas; ottfetAiveco etiamVIII. 229 confusa esse vidcntur. Nec v. 16 unius literae rasora, qnam ex Pith. lahnius enotavit, id apud me pondus hahuit, ut tenuisquB rectiDB quam cum reliquis omnibus tenuique legi crederem, nedum v.M)ab cohh mum ommhus ambitiosi ad ambiiiosum transire ausus sim, quamqioffl

PRAEPATIO. XXVII

lahnii snspicio, qua sequentem versiculum spurium iudicavit, multo blan- dior est , quam v. 58 avidusque pro apiusque et v. 60 sana pro maesta, quasPith. lectiones in Vindic. p. 12 abunde defendisse mihi videor. Etiam V. 89 cur vaiwn digitos cum deterioribus libris , quam di(fHos vaium cum Pith. lahnius maluerit , non intelligo, nec v. 114 lacemae pro appellativo scriptum concoquo ; lacemarum euim patrimonia quis tulerit? Quod autem v. 132 Medos cum G. E. Webero in Maedos converti^quidquid audaciae habere videatur, reciimam tuendo v. 153 isdem pro idem, qua in conie- ctura siiahnius unum sibi rhetoris discipulum finxit, qui argumentum modo oratorie tractatum iam etiam versibus expressum cantaverit, poeti- cas excrcitationes ab hoc scholarum genere prorsiis alienas fuisse exi- stimo. Praeterea joer/erei, quemadmodum VI. 392arguit, admagistri dictata spectat, quae discipuU, postquam sedentes enarrantem illum au- diverunt, mox stantes ipsi singulatlm pronunciaverunt , eaque est crambe repeiiia, non argumentum tantum variis modis tractatum, sed eadem verba totidcm versibus m^Gx£%oig a singulis recitata, quo ctiam stnictura ducit, quae totam classem sequentibus verbis pro subiecto dat. — V. 165 ^pwddo cumplerisque ideo potius retinui, nc Pithoeanum quid do tiro- num oculos ofTenderet, quam quo illud verius quam hoc crederem, in quo haud scio an altior corruptela lateat; v. 185 aut^ condil ^ro condiai iam in Vindic. p. 13 similibus indicativi exemplis IX. 146 et XI. 130 tuitus sum, nec V. 218 in acoenonoetus autv. 219 mfrangai optimi codicis lectiones temere me scrvasse arbitror. Acoenonoetus . certe graeco adie- ctivo eodem iure paedagogus^kppellabitur, quoV. 45 xeloiypus larbas, neque alienum iilud a Romanorum usu fuisse ipsius Ciceronis exemplum apud Gell. XII. 12 probat; coniunctivus autem post indicativum praemor- dei hic quoquo diversam utriusquc hominis conditionem significat, quo- rum alter , custos discipuli , iam antea munere palpandus fuerit, ut hanc potissimum scholam patri commendaret, alter, dispensator, suspicionem tantiun frangendi moveat. — SatVUL v. 5 — 7 pluribus tractavi in Mus, Bhenan. T. VI, p. 454, quibus hoc tantum addo, fumosos^ quibus pariter ac Vn. 227 protomas signiiicari consentaneum est, ad tabtdam generis, quae pictas imagines continebat, referri omnino non posse; quod nisi /o- mosos cum detcrioribus praotuleris, nec danmando v. 7 hos sequi licebit. — V. 33 Cycnum ut nomen servi maiore inillali scripsi, neque puellam cum Burmanno pravam, quam cum lahnio parvam appellari dubitavi, quia staturae brevitas iam in nano notata erat, pravam autem proprio sensu exiortam esse scite Bentleius ad Gic. Tuscul. III. 1 docuit; unmo etiam v. 49 et 66 meo conatu venU et pro veoMi ^ Vn^ ^

XXYIII PBAEFATIO.

pro trito scripsi, quoram alteram in loco gemmo VL 332 ipse Pitlioeanat labnio obtulit, alteram vel hic eiosdem fide ea certe teaus mtitor, qnod in fllo ei (riAr legitur ; mox autem v. 67 n^Mies pro nesdo coins NepoHt mola ex optlmo codiceluvenaJi i-eddendos esse semei monitas lector ultro agnoscet. — V. 96. 97 Pithoeani rasuris nihil, opinor, causae inerati cur lahnius relinquU pro rdiquU aut naulon pro naukm contra reliquo- ram consensum substitueret, nec v. 110. 111. 124 tam certa interpola- tionis sedes est, ut integros circumscribere cum ilio sustinuerim. V. 110 — 112 iam in Mus. Rhenan. T. VI, p. 457 ita potms mihi scribeDdof videridixi:

si quis in aedicula deus unicus ; haec etenim sunt pro mmmis Bdlos Rhodios undamque Corinthon etc V. 124 autem si quid propter nimietatem suspectum sit, duo potius hemi- stichia, quibus armasingulatim enumerantur, sustulerim, utluveoali haec tantum relinquantur:

auri alqiie argenti ; spoliaiis arma swper^mt ; scuto gladioque relictis etiam iaculum demi Afroram mentio antegressa vetat; cf. Horat. Carm. I. 22. 2. — V. 152 numquam Pith., nmqum lahn. ; ego cur temporis notam praetulerim , dixi Vindic p. 14 ; doc de t. 159. 160 vetusto interpolamento liberandis habeo quod addam dispot^ tioni de Godlc. luven. p. 19 ; eodem autem exemplo v. 202. 203 inter> polatoris vestigia notavi simulque stracturae fulcrnm addidi et post frv dentem^ quod ut passim luvenalis in fine versus posuit, ita proclivi 13)ra* riorum negligentia mature excidere potuit. — V. 229 i4fi%wMf omI ad codicum vestigia etiam propius accedere videtur quam quod lahnhis dedil Antiqonae «o/, in quo et latina graeci nominis forma et insolentior part^ culae usiis offendit; v. 241 autem meae medelae audadam, qoa 9ix Leucade scripsi, desperata tantum loci conditione tueor, ubi nec Pithoet- nnm in nec vulgatum non ipsi lahnio satisfecisse videtar. Vi» certe pi- tris patriae titulum nec negat Octaviano nec simplidter com GiceroM aequiperat; quod autem post alteram qttantum repetendum est, com imi commune habet, de quo docte disserait Obbarius inPhiloL T. VI, p. 15X — V. 270 Vulcania viilg. , Vulcani lahn. c Pith. mann priore; at reetl hoius corrector cavit, ne Aeacides malleum et forcipem capessisse videre- tnr ; eidemque Sat. IX. v. 6 assensus sum retinendo erat pro en^ qood qid substituit, praesentibus drcumit et invenit a praeterito usorpaodo delw- ritus esse videtur, quamquam eadem licentia Horat. Satir. L 2. 66 do$ial, Pers. iV. 2 tolHt, ipse luvenalis XL 160 venit, XIIL 197 invemt ad m factas retulerant. — V. 55 lasm ab Hauptii emendatione, quim i

PRAEFATIO. XXIX

lalmius hssas scripsit, tuitus sum Vindic. p. 14; eodem vero anctore v. 106 face eant ^TO iaceani libenter rescripsi, nec v. 118 — 121 rectius consuli arbitratus sum, quam ut servato optimi codicis ordine lahnii con- iecturam tum vd pro iunc est , Lachmanni cave sis pro causis redper^ quamquam de reliquis ne hi quidem plane mihi satisfecerunt. Nec certe, quod V. 121 ex priore Pith. manu retinuerunt, iam huius corrector iure suo mnam mutasse videtiu', quo demum facto iusta cum sequentibus iunctura per gradationem struitur ; neque ui ad cave referre magis dubito quam Gicero dubitavit Otfic. I. 39 aliique apud Periz. ad Sanct. p. 985, quibus adde comicum apud Gharis. p. 246 ; spurios autem priusquam singulos versus iudicem, totius loci tenorem in disceptationem vocem, quem sic maxime vdlem apud probatum testem scriptum inveniri: iddtw ut linguas corUemnere mancipionm possis ; lingua mali namque est pars pessima sem, V. 143 locala codices, localum lahnius c. Heinrichio, blanda specie, sed praeter necessitatem, qunm lecticam etiam conduci solitam esse VI. 352 legamus; neque illud obstat, quod Naevolus mox caelatorem et pictorem domesticos habere cupit; hi enim dominum alunt potius quam abillo aluntur, lecticarii multo minore impensa conducuntur quam domi pa- scuntur.

Lib. IV. Sat. X. v. 55 quod incerare cum libris, non cum Madvigio etlahnio incerate scripsi, Vindic. p. 16 pluribus vindicatumest; ibidemque V. 240 sini pro suni et v. 365 abest pro habes Pithoeani certe auctoritate defendi ; eundem tamen ut v. 70 indidbus aut v. 93 augusta scribendo se- querer, ne lahnii quidem exmplum movit, nec v. 217 in corpore aut v. 326 rqfttko huic concedendumduxi. Vroindidbus iam secundamanusirM/ictt^ restituit^ nec facile intelligas, quomodo delator alios praet^ea indices ad- hibeat, qui non mox tesiium nomine comprehendantur; indida aulem cum testiius iuncta duo illa probationum genera referunt , quae veteres ivzi%vov et cnixvov Ttiatmasoag vocabulis descripsenwt, multoque pro- clivior a quibus ad indidbus lapsus fuit, quam librariom ab indiabus ad doctum illud indkimm discrimen aberrasse consentaneum sit. V. 93 augustam Gaprearum rupem qui scripserunt, ironiam captaverunt, quam tamen neque in tutoris vocabulo neque in grege Chaldaeo agnoscimus ; exigua igitur mutatione cumRupertio, Heinrichio, Webero angu^ prae- tuli , quod etiam sine multorum codicum adiumento coniectora assequi licebat; eademque causa est v. 217, ubi in post iam simili eius erryi tri- boo, qui etiam v. 36. 37 ^osi praetorem et subUmem praepositionem per- peram intrusit; solum certeablativum in paii €(m\m»^^\)s^^)«ss^^«

yyg PBAEPATIO.

369 et Vn. 159, nec iom in thesi elisam placet. Repuko v. 326 denique et ipsum ab antiquo errore repeto, qui quum reptdsa ad Stheneboeam referri non videret, molestum participiorum concursum quovis modo lenire vel- let; absolutus tamen impersonalium ablativus, qualem nunc Heinrichius qmon amdisset repulsa significare statuit, aut (ut ntmdalo, comperto, audiio) praedicati locum tenet , aut si qua subiecti vis inest, ad agendum potius quam ad patiendum spectat, ut Ter. Hec. V. 1. 10 peccato pro si a me peccalum est , Gic. Fam. HI. 4 desperato pro quum desperaro, Tac Ann. XI. 26 exspectaio pro postquam exspecUwU; quod si nostro \ocjo Phaedra et Stheneboea non repulerunt, sed repulsae sunt, merito iam Pi- thoeani corrector repulsa posuit. — Sat. XI. v. 38 crumena vulg., culina lahn. c. libris duobus utique vctustis, Pithoeani tamen aocipiti subsidio, quic.tna tantum in rasura exbibet; ambigua igitur optione,quum pro crumena etiam Horat. Epist. I. 4. U pugnet, antiquum retinere tu- tius duxi ; eademque cautione v. 57 vel servavi, ubi lahnius Plthoeani iacu- nae cum paucis nec substituit ; mox autem v. 58 ipsius fundamenti Aicto- ritatem in ^e^prO silaudem\e\ contra lahniumsustinui; cf. Vindicp. 17. — V. 99 spurium essc Heinrichius lahnio persuasit, mihi non magis quam v. 109, quem ipsius Pithoeani fide cum Achaintrio transponoido languoris certe crimine liberasse mihi videor; nec v. 166. 166 exturbandi quam interpungendi medicinam adhibere malui, quo facto magnanun do- muum lcnocinia, quibus ne nuptas quidcm fnii pudeat, humilis fortunae castitati tam concinne opponuntur, uthis demtis oAerittf «ext» meatio dimidia acuminis sui parte caritura sit. Immo si quid in hac satira inte^ polationis suspicionem movet, duo illa hemistichia sunt, quaev. 147. 148 canceilis notavi ; quorum otiosam duritiem ne Pithoeanus quidem m jm^ scribendo valde leoit ; praeterea semel tantum ab hoc discessi y. 118, abi hos pro hoc non mihi magis quam plerisque ante lahnium editoribus vd sensus unice tolerare visus est. — Sat. XII. v. 23» quandb Pith. c. pleris- que, quam quando lahn. c. Schurzfleischio et Madvigio; at mutuae conh parandi rationi haec quoque inversio convenit, ut, ubi veram tempesta- tem cum poetica comparari exspectes, haec potius vicissim ad iUius simi- litudinem revocetur. — V. 32. 33 arboris et confetret Pith,, arbori et cum ferret lahn. ex Lichmanni coniectura cum deterioris familiae lectioQe coniuncta ; neutra vero opus esse , modo arboris ab incertae regi , tnea^ iae didpuppis pertinere intelligamus, iam in Mus. Rhenau. T. II, p. 583 doci^; adde Vindic p. 15. — V. 71 Lavitio codd., Lavinio lahn. eadem STDizesi, quam VergUii editores Aeneid. I. 2probarunt;atibidemSer- vius Lavina praetulit, slve m^^une V^^seN^t^Vm Lootma scripserat, iM

PBAEFATIO* TTTT

hivenalis aetate esse poterant, qui breviore forma reconditae eruditionis speciem affectarent; sine libris igitur nihil apud hunc mutem. Alia causa est V. 87 , ubi quod lahn. c. Pith. scripsit ibi, nori iibrorum magis exem- plo quam meo sensui obsecutus per relativum Mzh unius navigii fortuna ad universam tuti sinus imaginem naufragorumque veJut conciliabula re- vocavi; idem tamen mox v. 110 et 116 etiam propius illo optimi testis vestigia pressi scribendo belliqtie et aui pulcherrim, ubi Pilh. certe non ut lahnius et plurimi belli et sed belliqet nec magnaet sed magndut exhi- bet. Unus G. Schmidtius iam in delectu Bielefeldensi 1835 bellique edi- dit; sed quura simul iurmam pro turrem scriberet partemque belli egre- gium aliquem ducem interpretaretur, hoc solum rccte vidit, paiiem bdli cohortes valdclauguidedici; reliqua multo facilius sic struemus, wiqiie ipsis cohorlibus turrem tamquam paiiemaliquam belliet euntem in proelia adiungat.

Lib. V. Sat. XIII. v. 18 usu etiam post lahnium , qui usus scripsit, cum Pith. et plurimis asserui Vindic. p. 15 ; difficilius autem huius patro- cinium est v. 28 , ubi si luvenalis nunc scripsisset, quod ex Pith. nuper lahnius edidit, nona aetas, quam eiusdem correclor cum deterioribus plerisque communem habet, quomodo in mentem librariisvenerit, vix explices; nequeipsuranunceminentem locum, quem in principio versiculi tenet, tueri posse videtur, postquam eadem tempora iam in antecedenti- bus diutius tractata sunt; servavi igitur, quo sublato vcrebar ne argutis- simo epitheto frigidissima particula succederet. Etiam v. 82 idem mihi quod VIII. 203 indulsi, ut extremo et adderem, qu.od in fine enumera- tionum solemneipsi qtUdqtnd l\x\cndlis X.174 etXI. 191 praemisit; quod vero V. 107 pro confirmat dedi confirmafis, ex ipsa Pithoeani aliorumque plurimorum corruptela confitinant elicui ; eiusdemque vel certiore aucto- ritate Sat. XIV. v. 33 subeunt pro subeant moxque v. 48 nec pro ne re- posui, acccdcnte insupcr sententiae commendatione, de qua cf. Viudic. p. 18. — V. 83 ut non a Pithoeani — is enim corrupte levaret exhibet — sed a Pithoei lahniique auctoritate digressus pro l^arit plurimorum scri- pturam levabit praeferrem, et Prisciani vestigium, qui Imxvit legit, et su- perioris lociVl. 660 comparatio movit, ubi in simili constructione ipse PithoeanusjDrae^f/^/ait/ tuetur; v. 152 autem hunc etismfbede scribendo nihil nisi genetivum foedae voluisse puto , cuius certe non impeditior quam adverbii structura est, modo hypallagen agnoscas, qusi foedae buc' dna famae pro foeda fama dicitur, cuius velut buccina in sermonibus illis audiatur ; nec v. 238 m optimi codicis lacuna anquirere poUus c>ys\.^- pertloet lahnio quam cum vefere correclore adquivere\tN^\^Q>^^^^^^-

T^TT PRAEFATIO.

125 et 223 poeta nrget et nunc ita posuisse videtur, ut non pari cam an- tecedentibus infinitivis loco haheri sed hunc sensum esse vellet : dum di- vitias adquiras, nullo crimine ahstinere. — V. 269 quin pro suspecto notarem, temperare mihi non potui ; nimia certe acerbitas videtur in de- scnptione, quae vanum potius et temerarium, quam vilem et perdltum mercatorem proponit, ipsumque orationis cursum inanis amplificationis strepitus tardat; acriiis tamen tueor quod et huius satirae v. 315 etX. 365 pro habes cum Hemrichio scripsi <d>e8t, quod ut superiore loco ipsios Pithoeani fide nititur, ita antiquissimo Lactantii testimonio Instit. div. 10. 29 ita finnatur, ut nunc vel contra optimum codicem retinendum visum sit ; ne enim ipsum poetam variasse censeamus, senteutiae quoque couve- nientia vetat, cui solum abest constare in Vindic. p. 17 defendi — Sat XV. V. 86. 87 interpolatoris nugas etiam Orellium deprehendisse laetor; nec V. 124 eos seqiii dubitavi, qiii pro Brilombus minus nota BisUmm gente restituta numeris simul et sermoni consuluenmt , qui apud luvena- lem Britannos tantum admittit ; eodem vero exemplo Sat. XVL 1 Tariu Gc^U nomen revocari ipsiusPithoeani auctoritasiussit, quodquum libiaiii ignorarent, mature GaUe pro GalU scribendo editores quoque in ImfB oblivionem adduxerunt. — Sulpiciae satiram, quam Pitboei aUoram- que exemplo comitem luvenali addidi, fere totam ad Wemsdorfii eiea- piar expressi, quem semel tantum nuratus sum v. 55 prodlvem emeoiU- tionem spes pro apes sprevisse ; iu altero loco , ubi ab iliius lectione diae^ dens V. 61 velis cum Burmanno pro veUni scrip^ , veram poetriae m»- num nec ipse praestare audeo.

Scr. Gottingae d. XXIV Sextil. a. MDC€CLiy.

Ct Fr. Hennaniii

HHH

AQUINATIS

SATIRARUM

LIBER PRIMUS.

SATIRA I.

Semper ego auditor tantum? numquamne reponam,

Vexatus toties rauci Theseide Cordi?

Impune ergo mihi recitaverit ille togatas,

Hic elegos? impune diem consumpserit ingens

Telephus aut summi plena iam margine libri 5

Scriptus et in tergo nec dum flnitus Orestes?

Nota magis nulli domus est sua, quam mihi lucus

Martis et Aeoliis vicinum rupibus antrum

Vulcani. Quid agant venti, quas torqueat umbras

Aeacus, unde alius furtivae devehat aurum 10

Pelliculae, quantas iaculetur Monychus ornos,

Frontonis platani convulsaque marmora clamant

Semper et assiduo ruptae lectore columnae:

Exspectes eadem a summo minimoque poeta.

Et nos ergo manum ferulae subduximus, et nos 15

Consilium dedimus Sullae, privatus ut altum

Dormiret; stulta est clementia, quum tot ubique

Vatibus occurras, periturae parcere chartae.

Cur tamen hoc potius libeat decurrere campo,

Per quem magnus equos Auruncae flexit alumnus, 20

Si vacat ac placidi rationem admittitis, edam.

Quum tener uxorem ducat spado, Maevia Tuscum Figat aprum et nuda teneat venabula mamma;

lUV. SAT. 1

2 D. lUN. lUVENALIS

Patricios omnes opibus quum provocet onns,

Quo tondente gravis luveni mihi barba sonabat; 25

Quum pars Niliacae plebis, quum verna Canopi

Crispinus, Tyrias humero revocante lacernas,

Vcntilet aestivum digitis sudantibus aurum,

Nec sufferre qucat maioris ppndera gemmae:

Difficile est satiram non scribere. Nam quis iniquae 30

Tum patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se,

Causidici nova quum veniat lectica Mathonis

Plena ipso; post hunc magni delator amici

Et cito rapturus de nobilitate comesa

Quod supercst, quem Madsa timet, quem munere palpat 35

Carus et a trepido Thymele summissa Latino;

Quum te summovcant, qui testamenta merentur

Noctibus, in coelum quos evehit optima summi

Nunc via processus, vetulae vesica beatae?

Unciolam Proculcius habet, sed Gillo deuncem, 40

Partes quisque suas, ad mensuram inguinis hcres.

Accipiat sane merccdem sanguinis et sic

Palleat, ut nudis prcssit qui calcibus angnem,

Aut Lugdunenscm rhetor dicturus ad aram!

Quid referam, quanta siccum iccur ardeat ira, 45

Quum populum gregibus comitum premit hic spoliator

Pupilli prostantis, et hic damnatus inani

ludicio (quid enim salvis infamia nummis?)

Exul ab octava Marius bibit ct fruitur dis

Iratis; at tu victrix provincia ploras! 50

Hacc ego non credam Venusina digna lucerna?

Hacc ego non agitem? sed quid magis Heracleas,

Aut Diomedcas, aut mugitum labyrinthi

Et mare percussum puero fabrumque volantem,

Quum leno accipiat mocchi bona, si capiendi 66

lus nullum uxori, doclus spectare lacunar,

Doctus et ad calicem vigilanti stertcre naso;

Quum fas esse putet curam sperare cohortis,

Qui bona donavit praesepibus et caret omni

Maiorum censu, dum pcrvolat axe citalo 60

Flaminiam puer Automedon; nam lora tenebat

SATIBA I. 3

Ipse, laccrnatae quum se iactaret amicae!

Nonne libet medio ceras implere capaces

Quadrivio, quum iam sexta cervice feratur,

Hinc atque inde patens ac nuda paene cathedra 63

Et multum referens de Maecenate supino,

Signator falso , qui se lautum atque beatum

Exiguis tabulis et gemma fecerat uda?

Occurrit matrona potens, quae molle Calenum

Porrectura viro miscet sitiente rubetam, 70

Instituitque rudes melior Lucusta propinquas .

Per famam et populum nigros efferre maritos.

Aude aliquid brevibus Gyaris et carcere dignnm,

Si vis esse aliquid: probitas laudatur et alget,

Criminibus debent hortos, praetoria, mensas, 75

Argentum vetus et stantem extra pocula caprnm.

Quem patitur dormire nurus corruptor avarae,

Quem sponsae turpes et praetextatus adulter?

Si natura negat, facit indignatio versum,

Qualemcunque potest, quales ego vel Cluvienus. 80

Ex quq DeucaliOn nimbis tollentibus aequor Navigio montem ascendit sortesque poposcit, Paulatimque anima caluerunt mollia saxa, Et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas, Quidquid agunt homines, votum, timor, ira, voluptas, 85 Gaudia, discursus, nostri farrago libelli est. Et quando uberior vitiorum copia? quando Maior avaritiae patuit sinus? alea quando Hos animos? neque enim loculis comitantibus itur Ad casum tabulae, posita sed luditur arca. 90

Proelia quanta illic dispensatore videbis Armigero! simplexne furor sestertia centum Perdere et horrenti tunicam non reddere servo? Quis totidem erexit villas, quis fercula septem Secreto coenavit avus? nunc sportula primo 95

Limine parva sedet, turbae rapienda togatae: Ule tamen faciem prius inspicit et trepidat, ne Suppositus venias ac falso nomine poscas. Agnitus accipies; iubet a praecone vocari

4 ,D. lUN. lUVENALIS

Ipsos Troiugenas (nam vexant limen et ipsi lOO

Nobiscum): Da praetori, da deinde tribuno!

Sed libertinus prior est: Prior, inquit, ego adsum;

Cur timeam dubitemve locum defendere, quamvis

Natus ad Euphraten, molles quod in aure fenestrae

Arguerint, licet ipse negem? sed quinque tabernae 105

Quadringenta parant; quid confert purpura maior

Optandum, si Laurenti custodit in agro

Conductas Corvinus oves, ego possideo plus

Pallante et Licinis? — Exspectent ergo tribuni,

Yincant diritiae, sacro ne ccdat honori, iio

Nuper in hanc urbem pedibus qui venerat albis:

Quandoquidem inter nos sanctissima divitiarum

Maiestas; etsi funesta pecunia templo

Nondum habitas, nullas nunlimorum ereximos aras,

Ut colitur Pax atque Fides, Victoria, Virtus, 115

Quaeque salutato crepitat Concordia nido.

Sed quum summus honor finito computet anno, Sportula quid referat, quantum rationibus addat: Quid facient comites, quibus hinc toga, calceus hinc est Et panis fumusque domi? Densissima centum 120

Quadrantes lectica petit, sequiturque maritum Languida vel praegnas et circumducitur uxor. Hic petit absenti, nota iam callidus arte, Ostendens vacuam et clausam pro coniuge sellam. Galla mea est, inquit, citius dimitte; moraris? 135

Profer Galla caput! uoli vexare, quiescet. — ■ Ipse dies pulchro distinguitur ordine rerum: Sportula, deinde forum iurisque peritus ApoUo Atque triumphales, inter quas ausus habere Nescio quis titulos Aegyptius atque Arabarches, 130

Cuius ad effigiem non tantum meiere fas est. Vestibulis abeunt veteres lassique clientes Votaqup deponunt, quamquam longissima coenae Spes homini; caulis miseris atque ignis emendus. Optima silvarum interea pelagique vorabit 1S5

Rex horum, vacuisque toris tantum ipse iacebit. Nam de tot pulchris et latis orbibus et tam

SATIRA I. 5

Antiquis una comedunt patrimonia mensa.

Nullus iam parasitus erit. Sed quis ferat istas

Luxuriae sordes? quanta est gula, quae sibi totos I40

Ponit apros, animal propter. convivia natum!

Poena tamen praesens, quum tu deponis amictus

Turgidus et crudum pavonem in bal&ea porta^.

Hinc subitae mortes atque intestata senectus;

Et nova nec tristis per cunctas fabula coenas 145

Ducitur iratis plaudendum funus amicis.

Nil erit ulterius, quod nostris moribus addat Posteritas; eadem facient cupientque minores. Omne in praecipiti vitium stetit; utere velis, Totos pande sinus! Dicas hic forsitan: Unde 150

Ingenium par materiae? unde illa priorum Scribendi quodcumque aftimo flagrante liberet Simplicitas, cuius non audeo dicere nomen? Quid refert dictis ignoscat Mucius an non? Pone Tigellinum: taeda lucebis in illa, 155

Qua stantes ardent, qui fixo pectore fumant, Et latum media sulcum deducis arena. — Qui dedit ergo tribus patruis aconita, vehatur Pensilibus plumis atque illinc despiciet nos? — • Quum veniet contra, digito compesce labellum: 160

Accusator erit qui verbum dixerit: hic est. Securus licet Aenean Rutulumque ferocem Committas, nulli gravis est percussus Achilles Aut multum quaesitus Hylas umamque secutus; Ense velut stricto quoties Lucilius ardens 165

Infremuit, rubet auditor, cui frigida mens est Criminibus, tacita sudant praecordia culpa. Inde irae et lacrimae. Tecum prius ergo voluta Haec anime ante tubas; galeatum sero duelli Poenitet. — • Experiar, quid concedatur in illos, 170

Quorum Flaminia tegitur cinis atque Latina.

0 D. lUN. IUVENALI8

SATIRA n.

Ultra Sauromatas fugere hinc libet et glacialem

Oceanum, quoties aliquid de moribus audent,

Qui Curios simulant et Bacchanalia yivunt.

Indocti primum; quamquam plena omnia gypso

Chrysippi invenias; nam perfectissimus horum est, 5

Si quis Aristotelen. similem vel Pittacon emit,

Et iubet archetypos phiteum servare Cleanthas.

Frontis nulla fldes; quis enim non vicus abundat

Tristibus obscenis? castigas turpia, quum sis

Inter Socraticos notissima fossa cinaedos. 10

Hispida membra quidem et durae per brachia setae

Promittunt atrocem animum; sed podice levi

Caeduntur tumidae medico ridente mariscae.

Rarus sermo illis et magna libido tacendi

Atque supercih'o brevior coma. Verius ergo 15

Et magis ingenue Peribomius; hunc ego fatis

Imputo, qui vultu morbum incessuque fatetur.

Horum simplicitas miserabiiis, his furor ipse

Dat veniam; sed peiores, qui talia verbis

Herculis invadunt et de virtute locuti 30

Clunem agitant. Ego te ceventem, Sexte, verebor?

Infamis Yarillus ait; quo deterior te?

Loripedem rectus deridQat, Aethiopem albus:

Quis tulerit Gracchos de seditione querentes?

Quis coelum terris non misceat et mare coelo, 25

Si fur displiceat Yerri, homicida Miloni,

Clodius accuset moechos., Catilina Cethegum,

In tabulam SuIIae si dicant discipuli tres?

Qualis erat nupcr tragico pollutus adulter

Concubitu, qui tunc leges revocabat amaras 30

Omnibus atque ipsis Yeneri Martique timendas,

Quum tot aborlivis fecundam lulia vulvam

Solveret et patruo similes efTunderet offas.

Nonne igitur iure ac merilo vitia ultima fictos

Contemnunt Scauros et castigata remordent? 35

SATIRA II. 7

Non tulit ex illis torvum Laronia quendam Clamantem toties; ubi nunc lex lulia? dormis? Atque ita subridens: Felicia tempora, quae te Moribus opponunt! habeat iam Roma pudorem; Tertius e coelo cecidit Cato! sed tamen unde 40

Haec emis , hirsuto spirant opobalsama ^collo •Quae tibi? ne pudeat dominum monstrare tabeitiae. Quod si vexantur leges , at iure citari Ante omnes debet Scantinia ; respice primum Et scrutare viros : faciunt hi plura , sed illos 45

Defendit numerus iunctaeque umbone phalanges. Magna inter molles concordia; non erit uUum Exemplum^in nostro tam detestabile sexu. Vedia non lambit Cluviam nec Flora Catulltim: Hispo subit iuvenes et morbo pallet utroque. 50

Numquid nos agimus causas, civilia iura Novimus, aut ullo strepitu fora vestra movemus? Luctantur paucae , comedunt coly phia paucae : Yos lanam trahitis calathisque peracta refertis Yellera, vos tenui praegnatem stamine fusum 55

Penelope melius, levius torquetis Arachne, Horrida quale facit residens in codice pellex. Notum est, cur solo tabulas impleverit Hister Liberto, dederit vivus cur multa puellae. Dives erit, magno quae dormit tertia lecto. 60

Tu nube atque tace: donant arcana cylindros. De nobis post haec tristis sententia fertur; Dat veniam corvis, vexat censura columbas.

Fugerunt trepidi vera ac manifesta canentem Stoicidae; quid enim falsi Laronia? sed quid 65

Non facfent alii, quum tu multicia sumas, Cretice, et hanc vestem populo mirante perores In iProculas et PoUittas? est moecha Fabulla: Damnetur, si vis, etiam Carfinia: talem Non sumet damnata togam. — • Sed lulius ardet, 70

Aestuo. — Nudus agas : minus est insania turpis ! En habitum, quo te leges ac iura ferentem Vulneribus crudls populus modo vlctor et illud

8 D. lUN. lUVENALIS

Moiitamim positis aadiret vulgus aratris.

Quid non proclanies, in corpore iudicis ista 75

Si yideas? quaero an deceant multicia testem?

Acer et indomitus libertatisque magister,

Cretice, perluces! Dedit hanc contagio labem

Et dabit in plures; sicut grex totus in agris

Unius scabie cadit et porrigine porci, 80

Uvaque conspecta livorem ducit ab uva.

Foedms hoc aliquid quandoque audebis amictn:

Nemo repente fuit turpissimus; accipient te

Paulatim, qui longa domi redimicula sumunt

Frontibus et toto posuere monilia coUo, 86

Atque Bonam tenerae placant abdomine porca^

Et magno cratere Deam; sed more sinistro

Exagitata procul non intrat femina limen;

Solis ara deae maribus patet. Ite profanael

Clamatur; nullo gemit hic tibicina cornu. 90

Talia secreta coluerunt orgia taeda

Cccropiam soliti Baptae lassare Cotytto.

Ille supercilium madida fuligine tactum

Obliqua producit acu pingitque trementes

Attollens oculos: vitreo bibit ille priapo, 95

Reticulumque comis auratum ingentibus implet,

Cacrulca indutus scutulata aut galbina rasa,

Et per lunonem domini iurante ministro.

nie tenet speculum, pathici gestamen Othonis,

Actoris Aurunci spolium, quo se ille videbat lOO

Armatum, quum iam tolli vexilla iuberet.

Res memoranda novis annalibus atque recenti

Historia, speculum civilis sarcina belli!

Nimirum summi ducis est occidere Galbam

Et curare cutem; summi constantia civis, 105

Bebriaci campo spolium aifectare Palati

Et pressum in faciem digitis extendere panem:

Quod nec in Assyrio pharetrata Semiramis orbe,

Maesta nec Actiaca fecit Cleopatra carina.

Hic nullus verbis pudor aut reverentia mensae; 110

Hic turpis Cybeles et fracta voce loquendi

SATIRA n. 9

Libertas, et crine senex fanaticus albo Sacrorum antistes, rarum ac memorabile magni Gutturis exemplum conducendusque magister. Quid tamen exspectant, Phrygio quos tempus erat iam 116 More supervacuam cultris abrnmpere carnem? Quadringenta dedit Gracchus sestertia dotem Cornicini, sive hic recto cantaverat aere: Signatae tabulae ; dictum Feliciter! ingens Coena sedet; gremio iacuit nova nnpta mariti. 120

0 proceres, censore opus est an haruspice nobis? Scilicet horreres maioraque monstra putares, Si mulier vitulum vel si bos ederet agnum? Segmenta et longos habitus et flammea sumit, Arcano qui sacra ferens nutantia loro 125

Sudavit^ clipeis ancilibus. 0 pater urbis, Unde nefas tantum Latiis pastoribus? unde Haec tetigit, Gradive, tuos urtica nepotes? Traditur ecce viro clarus genere atque opibns vir: Nec galcam quassas, nec terram cuspide pulsas, 130 Nec quereris patri? vade ergo et cede severi lugeribus campi, quem neglegis!-^ Officium cras Primo sole mihi peragendum in valle Quirini. Quae causa- ofticii? quid -quaeris? nubit amicus, Nec multos adhibet. — Liceat modo vivere : flent, 135

Fient ista palam, cupient et in acta referri. Interea tormentum ingens nubentibus haeret, Quod nequeant parere et partu retinere maritos; Sed melius, quod nil animis in c6rpora iuris Natura indulget: steriles moriuntur, et illis 140

Turgida non prodest condita pyxide Lyde, Nec prodest agili palmas praebere luperco. Yicit et hoc monstrum tunicati fuscina Gracchi, Lustravitque fuga mediam gladiator arenam, Et Capitolinis generosior [et Marcellis 145

Et Catuli Paulique minoribus] ~et Fabiis et Omnibus ad podium spectantibus , his licet ipsnm Admoveas, cnius tnnc munere retia mi^it. Esse aliquos manes et mibterranea regna

10 D. lUN. lUVENALIS

Et contam et Stygio ranas in gurgite nigras, 150

Atque una transire vadum tot milia cymba,

Nec pueri credunt, nisi qui nondum aere layantur.

Sed tu vera puta: Curius quid sentit et ambo

Scipiadae, quid Fabricius manesque Camilli,

Quid Cremerae legio et Cannis consumpta iuventus, 155

Tot bellorum animae, quoties hinc talis ad illos

Umbra venit? cuperent lustrari, si qua darentur

Sulfura cum taedis, et si foret humida laurus.

Uluc, heu, miseri traducimur! Arma quidem ultra

Litora lubernae promovimus et modo captas i^

Orcadas ac minima contentos nocte Britannos;

Sed quae nunc populi fiunt victoris in urbe,

Non faciunt illi, quos vjcimus. Et tamen unus

Armenius Zalaces cunctis narratur ephebis

Mollior ardenti sese indulsisse tribuno. 165

Aspice, quid faciant commercia! venerat obses;

Hic fiunt homines. Nam si mora longior urbem

Indulsit pueris, non umquam deerit amator;

Mittentur braccae, cultelli, frena, flagellum:

Sic praetextatos referunt Artaxata mores. no

S A T I R A m.

liuamvis digressu veteris confusus amici,

Laudo tameu, vacuis quod sedem figere Camis

Destinet atque unum civem donare Sibyllae. -

lanua Baiarum est et gratum litus amoeni

Secessus; ego vel Prochytam praepono Suburae. 5

Nam quid tam miserum, tam solum vidimus, ut noii

Deterius credas horrere incendia, lapsus

Tcctorum assiduos ac mille pericula saevae

Urbis et Augusto recitanteis mense poetas?

Sed dum tota domus reda componitur una, lO

Substitit ad vcteres arcus madidamque Capenam.

HiCy ubi nocturnae Numa constituebat amicae,

SATIRA m. 11

Nunc sacri fontis nemns et delubra locantur

ludaeis, quorum cophinus foenumque supellex;

(Omnis enim populo mercedem pendere iussa est 15

Arbor, et eiectis mendicat silva Camenis;)

In vallem Egeriae descendimus et speluncas *

Dissimiles veris: quanto praesentius esset

Numen aquae, viridi si margine clauderet undas

Herba nec ingenuum violarent marmora^tofuml 20

Hic tunc Umbricius: Quaudo artibus, inquit, honestis

Nullus in urbe locns, nulla emolumenta labprum,

Res hodie minor est, here quam fuit, atque eadem cras

Deteret exiguis aliquid: proponimus illuc

Ire, fatigatas ubi Daedalus exuit alas. 25

Dum nova canities , dum prima et recta senectus,

Dum superest Lachesi quod torqueat, et pedibus me

Porto meis, nullo dextram subeunte bacillo,

Cedamus patria: vivant Artorins istic

Et Catulus; maneant, qui nigrum in candida vertunt, 30

Queis facile est aedem condncere, fiumina, portus,

Siccandam eluviem, portandum ad busta cadaver,

Et praebere caput domina venale sub hasta<«

Quondam hi cornicines et municipalis arenae

Perpetui comites notaeque per oppida buccae 55

Munera nunc edunt, et verso pollice vulgus

Quem iubet occidunt populariter: inde reversi

Conducunt foricas ; et cur non omnia? quum sint,

Quales ex humili magna ad fastigia rerum

Extollit, quoties voluit Fortiina iocari. 40

Quid Romae faciam? mentiri nescio; librum,

Si malus est, nequeo laudare et pOscere; motus

Astrorum ignoro; funus promittere patris

Nec volo nec possum; ranarum viscera numquam

Inspexi; ferre ad nuptam, quae mittit adulter, 45

Quae mandat, norunt alii; me nemo ministro

Fur erit, atque ideo nulli comes exeo, tamqnam

Mancus et exstinctae corpus non utile dextrae.

Quis nunc diligitur, nisi conscius, et cui fervens

Aestuat occultis animns semperque tacendis? ^

12 D. ItJN. lUVENALIS

Nil tibi se debere putat, nil conferet umquam,

Participem qui te secreti fecit honesti;

Carus erit Verri, qui Verrem tempore quo vuU

Accusare potest. Tanti tibi non sit opaci

Omnis arena Tagi quodque in mare volvitur aurum, 55

Ut somno careas ponendaque praemia sumas

Tristis et a magno semper timearis amico.

Quae nunc divitibus gens acceptissima nostris, ■ Et quos praecipue fugiam, properabo fateri, Ncc pudor obstabit. Non possum ferre, Quirites, 60 Graecam urbem; quamvis qttota portio faecis Achaei? lam pridem Syrus in Tiberim dcfluxit Orontes, Et linguam et mores et cum tibicine chordas Obliquas nec non gentilia tympana secum Vexjt et ad circum iussas prostare puellas. 65

Ite, quibus grata est picta lupa barbara mitra! Rusticus ille.tuus sumit trechedipna, Quirine, Et ceromatico fert niceteria collo! Hic alta Sicyone, ast hic Amydone relicta, Hic Andro, ille Samo, hic Trallibns aut Alabandis, 70 Esquilias diotumque petuut a vimfne collem, Viscera magnarum domuum dominique futuri. Ingenium velox, audacia perdita, sermo Promptus et Isaeo torrentior. Ede, quid illam Esse putcs? quemvis hominem secnm attulit ad nos: 76 Grammaticus, rhetor, geometres, pictor, aliptes, Augur, schoenobates, medicus, magus: omnia novil Graeculus esuriens; in coelum, iusseris, ibit. In summa, non Maurus erat neque Sarmata nec Thraj, Qui sumpsit pinnas, mediis sed natus Athenis. 80

Horum ego non fugiam conchylia? me prior ille Signabit fultusque toro meliore recumbet, «

Advectus Romam quo pruna et cottona vento? Usque adeo nihil est, quod nostra infantia coelam Hausit Aventini, bacca nutrita Sabina? 85

Quid quod adulandi gens prudentissima landat Sermonem indocti, faciem deformis amici, £t longum invalidi collum cervicibus aequat

SATIRA III. ^ 13

Herculis Antaeum procul a tellure tenentis, Miratur vocem angustam, qua deterius nec 90

Ille sonat, quo mordelur gallina marito? Haec eadem licet et nobis laudare: sed illis Creditur. An melior, quum Thaida sustinet aut quum Uxorem comoedus agit vel Dorida nuHo Cultam palliolo? mulier nempe ipsa videtur, 95

Non persona loqui: vacua et plana omnia dicas Infra ventriculum et tenui distantia rima. Ncc tamen Antiochus nec erit mirabilis inic Aut Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo: Natio comoeda est. Rides: maiore cachinno 100

Concutitur; flet, si lacrimas conspexit amici, Nec dolet; igniculum brumae si tempore poscas, Accipit endromidem; si dixeris aestuo, sudat. Non sumus ergo pares: melior, qui semper et omni Nocte dieque potest aliena sumere vultum 105

A facie, iactare manus, laudare paratus, Si bene ructavit, si rectum minxit amicus, Si trulla inverso crepitum dedit aurea fundo. Praeterea sanctum nihil est nec ab inguine tutum: Non mat^^ona laris, non filia virgo, neqne ipse 110

Sponsus levis adhuc, non filius ante pudicus; Horum si nihil est, aviam resupinat amici. ,

Scire volunt secreta domus atque inde timeri. Et quoniam coepit Graecorum mentio, transi Gymnasia atque audi facinus maioris abollae: 115

Stoicus occidit Baream delator, amicum Discipulumque senex ripa nutritus in illa, Ad quam Gorgonei delapsa.est pinna caballi! Non est Romano cuiquam locus hic, ubi regnat Protogenes aliquis vel Diphilus aut Hermarchus, 120

Qui gentis vitio numquam partitur amicum, Solus habet; nam quum facilem stillavit in aurem Exiguum de naturae patriaeque veneno, Limine summoveor, perierunt tempora longi Servitii; nusquam minor est iactura clientis. 125

Quod porro officium, ne nobis blandiar, aut (^uod

14 D. lUN. lUVENALIS

Pauperis hic meritum, si cnret nocte togatus

Currere, quum praetor lictorem impellat et ire

Praecipitem iubeat, dudum vigilantibus orbis,

Ne prior Albinam et Modiam collega salutet? 130

Divitis hic servi claudit latus ingenuorum

Filius; alter enim, quantum in legione tribnni

Accipiunt , donat Calvinae vel Catienae,

Ut semel aut iterum super illam palpitet: at tu,

Quum tibi vestiti facies scorti placet, haeres 135

Et dubitas alta Chionen dcducere sella.

Da testem Romae tam sanctum, quam fuit hospM

Numinis Idaei, procedat vel Numa vcl qui

Servavit trepidam flagranti ex aede Minervam:

Protinus ad censum; de moribus ultima fiet 140

Quaestio: quot pascit servos? quot possidet agri

lugera? quam multa magnaque paropside coenat?

Quantum quisque sua nummorum servat in arca,

Tantum habet et fidei; iures licet et Samothracum

Et nostrorum aras, contemnere fulmina pauper 145

Creditur atque deos, dis ignosccntibus ipsis.

Quid quod matcriam praebet causasque iocorum

Omnibus hic idem, si foeda et scissa lacema,

Si toga sordidula est et rupta calceus alter

Pelle patet, vel si consuto vujnere crassum 150

Atque rccens linum ostendit non una cicatrix?

Nil habet infelix paupertas durius in se,

Quam qiiod ridiculos homincs facit. Exeat, inquit,

Si pudor est, et de pulvino surgat equestri,

Cuius res legi non sufficit, et sedeant hic 155

Lenonum pueri quocumque in fornice nati;

Hic plaudat nitidi praeconis filius inter

Pinnirapi cultos iuvencs iuvenesque lanifctae:

Sic libitum vano, qui nos distinxit, Othoni.

Quis gener hic placuit censu minor atqne puellae 100

Sarcinulis impar? quis pauper scribitur heres?

Quando in consilio est aedilibus? agmine facto

Debuerant olim tenues migrasse Quirites.

Haud facile emergunt, quorum virtutibus obstat

SATiRA m. 15

Res angusta domi; sed Romae durior illis ^ 165

Gonatus: magno hospitium miserabile, magno Servorum ventres, et frugi co^nula magno. Fictilibus coenare pudet, quod turpe negabit Translatus subito ad Marsos mensamque Sabellam Contentusque illic veneto duroque cucullo. ]70

Pars magna Italiae est, si verum admittimus, in qua Nemo togam sumit, nisi mortuus. Ipsa.dienmi Festorum herboso colitur si quando theatro Maiestas, tandemque redit ad pulpita notum Exodium, quum personae pallentis hiatum 175

In gremio matris formidat rusticus infans: Aequales habitus illic similesque videbis Orchestram et populum; clari velamen honoris SufGciunt tunicae summis aedilibus albae. Hic ultra vires habitus nitor; hic aliquid plus 180

Quam satis est interdum aliena sumitur arca. Gommune id vitium est; hic vivimus ambitiosa Faupertate omnes; quid te moror? omnia Romae Gum pretio. Quid das, ut Cossum aliqnando salutes? Ut te respiciat clauso Veiento labello? 185

Ille metit barbam, crinem hic deponit amati: Plena domus libis venalibus; accipe et istud Fermentum tibi habe: praestare tributa clientes Cogimur et cultis augere peculia servis.

Quis timet aut timuit gelida Praeneste ruinam, 190

Aut positis nemorosa inter iuga Yolsiniis, aut Simplicibus Gabiis, aut proni Tiburis arce? Nos urbem colimus tenui tibicine fult^m Magna parte sni; nam sic labentibus obstat Yilicus et, veteris rimae quum texit hiatum, 195

Securos pendente iubet dormire rnina. Yivendum est illic, ubi nuUa incendia, nuUi Nocte metus. lam poscit aqnam , iam frivola transfert Ucalegon, tabulata tibi iam tertia fdmant: Tu nescis; nam si gradibus trepidatur ab imis, 200

Ultimus ardebit, quem tegula sola tuetur A pluvia, molles ubi reddunt ova colnmbae.

16 D. lUN. lUVENALIS

Lectus erat Codro Procula minor, urceoli sex,

Ornamentum abaci, nec*non et parvulus infra

Cantharus et recubans sub eodem marmore Chiron; 205

lamque vetus graecos servabat cista libellos,

£t divina opici rodebant carmina mures.

Nil habuit Codrus; quis enim negat? et tamen illud

Perdidit infelix totum nihil : ultimus autem

Aerumnae est cumulus , quod nudum et frusta rogantem 310

Nemo cibo, nemo hospitio tectoque iuvabit.

Si magna Asturici cecidit domus, horrida mater,

Pullati proceres, difTert vadimonia praetor;

Tunc gemimus casus urbis, tunc odimus ignem.

Ardet adhuc, et iam accurrit qui marmora donet, 215

Conferat impensas: hic nuda et caudida signa,

Hic aliquid praeclarum Euphranoris et Polypliti,

Haec Asianorum vetera ornamenta deorum,

Hic libros dabit et forulos mediamque Minervam,

Hic modium argeiiti; meliora ac plura reponit S20

Persicus orborum lautissimus et merito iam

Suspectus, tamquam ipse suas incenderit aedes.

Si potes avelli circensibus , optima Sorae

Aut Fabrateriae domus aut Frusinone paratur,

Quanti nunc tenebras unum conducis in annum. SS5

Hortulus hic puteusque brevis nec reste movendas

In tenues plantas facili diffunditur haustu.

Vive bidentis amans et culti vilicus horti,

Unde epuhim possis centum dare Pythagoreis.

Est aliquid, quocumque loco, quocumque recessa^ 230

Unius sese dominum fecisse' lacertae.

Plurimus hic aeger moritur vigilando; sed ipgam Languorem peperit cibus imperfectus et haereng Ardenti stomacho; nam quae meritoria somnom Admittunt? magnis opibus dormitur in urbe. 236

Inde caput morbi; redarum tlransitus arto Yicorum inflexu et stantis convicia mandrae Eripient somnum Druso vitulisque marinis. Si vocat officium, turba cedente vehetur Dives et ingenti curret super ora Liburno, 210

s

SATIRA ni. . 17

Atqae obiter leget aut scribet vel donniet intus ; Namque facit somnum clausa lectica fenestra. Ante tamen veniet: nobis properantibns obstat Unda prior, magno populns premit agmine lumbos, Qui sequitur; ferit hic cubito, ferit assere d^ro 245

Alter, at hic tignum capiti incutit, ille metretam. Pinguia crura luto; planta mox undique magna Calcor et in digito clavus mihi militis haeret. Nonne vides, quanto celebretur sportula fumo? Centum convivae , sequitnr sua quemqne culina. 250

Corbulo vix ferret tot vasa ingentia, tot ces Impositas capiti, quas recto vertice portat Servulus infelix et cursu ventilat ign^m. Scinduntur tunicae sartae modo; longa coruscat Serraco veniente abies, atque altera pinum 255

Plaustra vehunt; nutant alte populoque minantur. Nam si procubuit, qui saxa Ligustica portat Axis,.et eversum fudit snper agmina montem, Quid superest de corporibns? quis membra, quis ossa Invenit? obtritum vulgi perit omne cadaver 260

More animae; domus interea secura patellas lam lavat et bucca foculum excitat et sonat nnctis Striglibus et pleno componit lintea gutto! flaec inter pueros varie properantur: at ille lam sedet in ripa tetrnmqne novicius horret 265

Porthmea, nec sperat coenosi gurgitis alnum Infelix, nec habet quem porrigat ore trientem. Respice nunc alia ac diversa pericula noctis: Quod spatium tectis sublimibus, unde cerebrum^ Testa ferit, quoties rimosa et curta fenestris 270

Yasa cadunt; quanto percussum pondere signent Et laedant silicem. Possis ignavus haberi Et subiti casus improvidus, ad coenam si Intestatus eas; adeo tot fata, quot illa Nocte patent vigiles te praetereunte fenestrae. 275

Ergo optes votumque feras miserabile tecum, Ut sint contentae patulas defunder% pelves. Ebrius ac petulans, qui nullum forte cecidit,

lUV. SAT. *1

18 D. lUN. lUVBNALIS

Dat poenas, noctem patitur lugentis amicum

Pelidae, cubat in faciem, mox deinde supinus. 280

Ergo non aliter poterit dormire? Quibusdam

Somnum rixa facit: sed quamvis improbus annig

Atque mero Tervens cavet hunc, quem coccina laena

Yitari iubet et comitum longissimus ordo,

Hultum praeterea flammarum et aenea lampas; 285

Me, quem luna solet deducere vel breve lumen

Candelae, cuius dispenso et tempero filum,

Contemnit. Miserae cognosce prooemia rixae,

Si rixa est, ubl tu pulsas, ego vapulo tantum.

Stat contra starique iubet: parere necesse est; 290

Nam quid agas , quu,m te furiosus cogat et idem

Fortior? Unde venis? exclamat; cuius aceto,

Cuius conche tumes? quis tecum sectile porrum

Sutor et elixi veryecis labra comedit?

Nil mihi respondes? aut dic aut accipe calcem!- 295

Ede ubi consistas; in qua te quaero proseucha?-^

Dicere si temptes aliquid tacitusye recedas,

Tantumdem est: feriunt pariter, yadimonia deinde

Irati faciunt; libertas pauperis haec est:

Pulsatus rogat et pugnis concisus adorat, aoo

Ut liceat paucis cum dentibus inde reverti.

Nec tamen haec tantum metuas; nam qui spoliet te

Non deerit, clausis domibus postquam omnis ubiqne

Fixa catenatae siluit compago tabernae.

Interdum et ferro subitus grassator agit rem: 305

Armato quoties tutae custode tenentur

Et Pomptina palus et Gallinaria pinns,

Sic inde huc omnes tamquam ad yivaria currunt.

Qua fornace grayes, qua non incude catenae?

Haximus in yinclis ferri modus, ut timeas, ne MO

Yomer deficiat, ne marrae et sarcula desint.

Felices proayorum atayos, felicia dicas

Secula, quae quondam sub regibus atque tribunis

Videcunt uno contentam carcere Romam.

His alias poteram q| plures subnectere causaa: 8U Sed iumenta yocant, et sol inclinat; eundum est.

SATntA IV.

Nam mihi commota iamdadum mulio virga

Annuit: ergo vale nostri memor, et quoties te

Roma tuo refici properantem reddet Aquino,

Me quoque ad Helyinam Cererem vestramque Dianam 320

Converte a Cumis: satirarum ego, ni pudet illas,

Adiutor gelidos veniam caligatus in agros.

SATIRA IV.

Lcce iterum Crispinus, et est mihi saepe vocandus Ad partes, monstrum nulla virtute redemptum A vitiis, aegrae solaque libidine fekes Deliciae: viduas tantum spernatur adulter. Quid refert igitur, quantis iumenta fatiget 5

Porticibus, quanta nemorum vectetur in umbra, lugera quot vicina foro, quas emerit aedes? Nemo malus felix, minime corruptor et idem Incestus, cum quo nuper vittata iacebat Sanguine adhuc vivo terram subitura sacerdos. 10

Sed nunc de factis levioribus: et tamen alter Si fecisset idem, caderet sub iudice morum; Nam quod turpe bonis, Titio Seioque^ decebat Crispinum: quid agas, quum dira et foedior omni «jCrimine persona est? Hullum sex milibus emit, 15

Aequantem sane paribus sestertia libris, Ut perhibent, qui de magnis maiora loquuntur. Consilium laudo artificis, si munere tanto Praecipuam in tabulis ceram senis abstulit orbi; Est ratio ulterior, magnae si misit amicae, . 20

Quae vehitur clauso latis specularibus antro. Nil tale exspectes: emit sibi. Hulta videmus, Quae miser et frugi non fecit Apicius! Hoc tu, Succinctus patria quondam, Crispine,.papyro, Hoc pretio squamam? Potuit fortasse minoris 25

Piscator quam piscis emi; provincia tanti Vendit agros, sed maiores Appulia vendit.

20 D. lUN. lUVENALIS

Quales tuiic epulas ipsum gluttisse putamus

Induperatorem, quum tot sestertia, partem

Exiguam et modicae sumptam de margine coenae, 30

Purpureus magni ructarit scurra Palati,

lam princeps equitum, magna qui voce solebat

Vendere municipes fracta de merce siluros?

Incipe, Calliope, licet et considere; non est

Cantandum, res vera agitur; narrate, puellae * 35

Pierides; prosit mihi vos dixisse puellas!

Quum iam semianimum laceraret Flavius orbem Ultimus, et calvo serviret Roma Neroni, Incidit Adriaci spatium admirabile rhombi Anle domum Yeneris, quam Dorica sustinet Ancon, 40 Implevitque sinus; n^ enim minor haeserat illis, Quos operit glacies Maeotica ruptaque tandem Solibus efTundit torrentis ad ostia Ponti, Desidia tardos et longo frigore pingues. Destinat hoc monstrum cymbae linique magister 45

Pontifici summo. Quis enim proponere talem Aut emere auderet, quum plena et litora multo Delatore forent? dispersi protinus algae Inquisitores agerent cum remige nudo, Non dubitaturi fugitivum dicere piscem 50

Depastumque diu vivaria Caesaris inde Elapsum veterem ad dominum debere reverti. Si quid Palfurio, si credimus Armillato, Quidquid conspicuum pulchrumque est aequore toto, Res fisci est, ubicumque natat: donabitur ergo, 55

Ne pereat. lam letifero cedente pruinis Autumno, iam quartanam sperantibus aegris, Stridebat deformis liiems praedamque recentem Servabat: tamen hic properat, velut nrgeat auster. Utque lacus suberant, ubi quamquam diruta servat $0 Igncm Troianum et Vestam colit Alba minorem, Obstitit intranti miratrix turba parumper; Ut cessit, facili patuerunt cardine valvae; Exclusi spectant admissa obsonia patres. Itur ad Atriden ; tum Picens: Accipe, dixit, 0

SATIRA rV. 21

Privatis maiora focis; genialis agatar Iste dies; propera stomachum laxare saginae, Et tua servatum consnme in secula rhombum; Ipse capi voluit. — Quidapertius? et tamen illi Surgebant cristae; nihil est quod credere de se 70

. Non possit, quum laudatur, dis aequa potQstas. Sed deerat pisci patinae mensura. Yocantnr Ergo in consilium proceres, quos oderat ille; In quorum facie miserae magnaeque sedebat Pallor amicitiae. Primus, clamante Libumo: 75

Currite, iam sedit! rapta properabat abolla Pegasus, attonitae positus modo vilicus urbi — Anne aliud tunc praefecti? qnorum optimus atque Interpres legum sanctissimus omnia quamquam ■

Temporibus diris tractanda putabat inermi 80

lustitia. Venit et Crispi fucunda senectus, Cuius erant mores, qualis facundia, mite Ingenium; maria ac terras populosque regenti Quis comes utilior, si clade et peste snb illa Saevitiam damnare et honestum afferre liceret 85

Cousilium? sed quid violentius aure tyranni, Cum quo de pluviis aut aestibus aut nimboso Vere locuturi fatum pendebat amici? Ille igiturnumquam direxit brachia contra Torrentem, nec civis erat, qui libera posset 90

Verba animi proferre et vitam impendere vero. Sic multas hiemes atque octogesima vidit • Solstitia, his armis illa quoque tutus in aula. Proximus eiusdem properabat Acilius aevi Cum iuvene indigno, quem mors tam saeva maneret 95 Et domini gladiis tam festinata; sed olim Prodigio par est in nobilitate senectns: Unde fit, ut malim fraterculus esse ' Gigantis ! Profuit ergo nihil roisero, quod cominus vlxsos Figebat Numidas Alhana nudus arena 100

Venator; quis enim iam non intellegat artes Patricias? quis priscum illud miratur aoumen, Brute, tuum? facile est barbato imponere re^\.

22 D. lUK. lUVENALIS

Nec roelior valttt, qaamvis ignobilis, ibat

Rubrius, offensae veteris reus atque tacetidae, 105

Et tamen improbior satiram scribente cinaedo.

Montani qaoque venter adest abdomine tardus,

Et matutino sudans Crispinus amomo,

Quantum vix redolent duo funera; saevior illo

Pompeius tenai iugulos aperire susurro, . ILO

Et qui vulturibus servabat viscera Dacis

Fuscus, marmorea meditatus proelia yilla,

Et cum roortifero prudens Yeiento Catullo,

Qui nuroquam visae flagrabat amore puellae,

6rand& et conspicnnm nostro quoque tempore monstnim;

Caecus adulator dirusque a ponte satelles, 115

Dignus Aricinos qui roendicaret ad axes

Blandaque devexae iactaret basia redae.

Nemo magis rhombum stupuit: nam plurima dixit

In laevum conversus; at illi dextra iacebat 120

Bellua. Siq pugnas Cilicis laudabat et ictus

Et pegma et pueros inde ad velaria raptos.

Non cedit Yeiento, sed ut fanaticus oestro

Percussus^ Bellona, tuo divinat et, Ingens

Omen habes, inquit, magni clarique triumphi: . IK

Regem aliquem capies, aut de temone Britanno

Excidet Arviragus: peregrina est bellua; cernis

Ere.ctas in terga sudes? — - Hoc defuit unum

Fabricio, patriam ut rhombi roemoraret et annos. —

Quidnam igitnr censes? conciditur? — Absit ab illo 180

Dedecus hoc, Montanus ait; testa alta paretnr,

Quae tenui muro spatiosum colligat orbem.

Debetur magnus patinae subitusque Promethens;

Argillam atque rotam citius properate! sed ex hoc

Tempore iam, Caesar, figuli tna castra sequantar. — 135

Yicit digna viro sententia: noverat ille

Luxuriam imperii veterem noctesque Neronfs

lam medias aliamque famem, quum pulmo Falemo

Arderet. Nulli maior fuit usus edendi

Tempestate mea: Circeis nata forent an 110

Lucrimm ad saxum Rutupinove edita fundo

SATIBA V. 23

Ostrea, callebat primo deprendere morsu;

Et semel aspecti litus dicebat echini.

Surgitur, et misso proceres exire iubentur

Consilio, quos Albanam dux magnus in arcem 145

Traxerat attonitos et festinare coactos,

Tamquam de Chattis aliquid torvisque Sycambris

Dicturus tamquam et diversis partibus orbis

Anxia praecipiti yeusset epistola pinna.

Atque utinam his potius nugis tota illa dedisset 150 Tempora saevitiae, claras quibus abslulit urbi Illustresque animas impune et vindice nullo! Sed periit, postquam cerdonibus esse timendus Coeperat: hoc aocuit Lamiarum caede madenti.

SATIRA V.

oi te propositi nondum pudet atque eadem est mens,

Ut bona summa putes aliena vivere quadra;

Si potes illa pati, quae nec Sarmentus iniquas

Caesaris ad mensas, nec vilis Gabba tulisset:

Quamvis iurato metuam tibi credere testi. 5

Yentre nihil novi frugalius; hoc tamen ipsum

Defecisse puta, quod inani sufBcit alvo:

Nulla crepido vacat, nusquam pons et tegetis pars

Dimidia brevior? tantine iniuria coenae)

Tam ieiuna fames quum possit honestius illic 10

Et tremere et sordes farris mordere canini?

Primo fige loco, quod tu discumbere iussus Mercedem solidam veterum capis officiornm. Fructus amicitiae magnae cibus ; imputat hunc rex Et quamvis rarum tamen imputat. Ergo duos post 15 Si libuit menses neglectum adhibere clientem, Tertia ne vacuo cessaret culcita lecto: Una simus, ait. Yotorum summa! quid ultra Quaeris? habet Trebius, propter quod rumpere somnum Debeat et ligulas dimittere, soUicitus ne '20

24 D. lUN* I0VJENALIS

Tota salutatrix fam turba peregerit orbem

Sideribus dubiis aut illo tempore, qao se

Frigida circumagunt pigri serraca Bootae.

Qualis coena tamen? vinum, quod succida nolit-

Lana pati; de conviva Corybanta yidebis. 3ft

lurgia proludunt; sed mox et pocula torques

Saucius et rubra deterges vulnera mappa, :

Inter vos quoties libertorumque cohortem

Pugna Saguntina fervet commissa lagona.

Ipse capillato diffusum consule potat ao

Calcatamque tenet bellis socialibus uvam,

Cardiaco numquam cyathuiQ missurus amico; .

Cras bibet Albanis aliquid de montibus aut de ^

Setinis, cuius patriam titulumque senectus

Delevit multa veteris fuligine testae, 35

Quale coronati Thrasea Helvidiusque bibebant

Brutorum et Cassi natalibus. Ipse capaces

Heliadum crustas et inaequales beryllo .

Yirro tenet phialas: tibi non committitnr aurum;

Yel, si quando datur, custos afGxus ibidem, 40

Qui numeret gemmas, ungues observ.et acutos.

Da yeniam : praeclara illi laudatur iaspis.

Nam Virro, ut multi, gemmas ad pocula transfert

A digitis, quas in vaginae fronte solebat

POnere zelotypo iuvenis praelatus larbae: , 45

Tu Benevehtani sutoris nomen habentem

Siccabis calicem nasorum quattuor ac iam

Quassatum et rupto poscentem sulfura vitro.

Si stomachus domini fervet vinbque ciboque,

Frigidior Geticis petitur decocta pruinis : ' 50

Non eadem vobis poni modo vina querebar?

Vos aliam potatis aquam. Tibi pocula cnrsor

Gaetulus dabit aut nigri manus ossea Hauri,

Et cui per mediam.nolis occurrere noctem,

Clivosae veheris dum per monumenta Latinae: 55

FIos Asiae ante ipsum, pretio maiore paratus,

Q^am fuit et TuIIi census pugnacis et Anci

Et; ne te teneam, Romanorum omnia regum

SATIRA V. 25

Frivola. Quod qaum ita sit, ta Gaetulum^Ganymedem

Respice, quum sities. Nescit tot milibus emptas' 60

Pauperibus misoere puer: sed forma, sed aetas

Digna supercilio; quando ad te pervenit ille?

Quando rogatus adest calidae gelidacque minister?

Quippe indignatur veteri parere clienti,

Quodque aliquid poscas, et quod se stante recumbas. 65

Maxima quaeque domus servis est plena superbis.

Ecce alius quanto porrexit' murmure panem

Yix fractum, solidae iam mucida frusta farinae,

Quae genuinum agitent, non admittentia morsum:

Sed tener et niveus mollique siligine factus 70

Servatur domino. Dextram cohibere memento ;

Salva sit artoptae reverentia! finge tamen te

Improbulum, superest illic qui ponere cogat:

Yis tu consuetis audax conviva canistris

Impleri panisque tui novisse colorem? — 76

Scilicet hoc fuerat, propter quod saepe relicta

Coniuge per montem adversum gelidasque cucurri

Esquilias, fremeret saeva qnum grandine vermis

luppiter el multo stillaret paenula nimbo! —

Aspice, quam longo distendat pecCore lancem, 80

Quae fertur domino squilla, et quibus undique septa

Asparagis, qua despiciat convivia cauda,

Dum venit excelsi manibus sublata ministri:

Sed tibi dimidio constrictus cammarus ovo

Ponitur exigua feralis coena patella. 85

Ipse Venafrana piscem perfundit: at hic, qui

Pallidus affertnr misero tibi caulis, olebit

Lanternam; illud enim vestris datur alveolis, quod

Canna Micipsanim prora subvexit acuta;

Propter quod Romae cum Boccare nemo lavatur, 90

[Quod tutos etiam facit a serpentibus atris.]

MuIIus erit domini, quem misit CorsiiB, vel quem

Tauromenitanae mpies , quando omne peractum est

Et iam defecit nostrum mare, dum giila saevit,

Retibus assiduis penitus scrutante macello 95

Proxima , nec patimur Tyrrhenum crescere ijiscem.

26 D. HJN. lUVBKALIS

Instniit ergo fbcam proymcia: smnitar illifto

Qaod captator emat Laenafl, Aurelia vendat.

Virroni maraena datur, qnae maxima vei)it

Gurgite de Siculo; nam dum se continet Anater, 100

Dum sedet et siccat madidas in carcere pinnas;

Contemnunt medfam temeraria lina Charybdim:

Vos angnilla manet longae cognata colabrae,

Ant glacie aspersus maculis Tiberinos et ipse

Vernula riparum, pinguis torrente cloaca 106

Et solitus mediae cryptam penetrare Suburae.

Ipsi pauca velim, facilem si praebeat aurem: Nemo petit, modicis quae mittebantur amicis A Seneca, quae Piso bonus, qaae CoKa solebat Largiri; namque et titulis et fascibus olim iio

Hafor habebatur donandi gloria: solum Poscimus, ut coenes civiliter; hoo^face el esto, Esto, ut nunc multi, dives tibi, pauper amicis!

Anseris ante ipsum magni iecar, anseribus par Altilis et flavi dignns ferro Heleagpri 115

Fumat aper; post hunc tradentur tabera, si ver Tunc erit et facient optata tonitrua coenas Haiores. Tibi habe frumentum, Alledias inqail, 0 Libye; disiunge boves, dum tubera mittast — Stmctorem interea, ne qua indignatio desit, . 190

Saltantem spectes et chironomnnta volan^i Cultello, donec peragat dictata magistri Omnia; nec minimo sane discrimine refert, Qno gestu lepores et quo gallina secetar. Duceris planta, velut ictas ab Hercale Cacns, i%

Et ponere foris, si quid temptaveris nmqaam Hiscere, tamquam habeas tria nomina. Qaando propinal Virro tibi sumitve tuis contacta labellis Pocula? quis vestrum temerarius nsque adeo, qnis Perditus, ut dicat^egi: bibe? Plurima sant, qaae 110 Non andent homines pertus{[ dicere laena; Quadringenta tibi si quis deiis aut similis dis Et melior fatis donaret homuncio, quantas Ex n/hilo, quantus fieres Virronis amicns! Da Trebio l pone ad IreUml V\^ l\^\«t ^^ l^ais m

8ATIBA y. 27

Ilibus? — Onammi, vobishunc praestat honorem,

Yos estis fratres! dominus tamen et domini rex

Si vis tu fieri, nullus tibi parvulus aula

liuserit Aeneas ne4^ filia dulcior illo:

lucundum et carum sterilis facit uxor amicum. 140

Sed tua nunc Hygale pariat licet et pueros tres

In gremium patris fundat simul: ipse loqoaci

Gaudebit nido, viridem thoraca iubebit

Afferri minimasque nuces assemque rogatum,

Ad mensam quoties parasitus venerit infans. — 145

Vilibus ancipites fungi ponentnr amicis,

Boletus domino; sed quales Claudius edit

Ante illum uxoris, post quem nil amplius edit.

Virro sibi et reliquis Yirronibus illa iubebit

Poma dari, quorum solo pascaris odore; 150

Qualia perpetuus Phaeacum autumnns habebat,

Credere qnae possis subrepta sororibus Afris:

Tu scabie frueris mali, quod in aggere rodit,

Qui tegitnr parma et galea metuensque fiagelli

Discit ab hirsuta iaculum lorquere capella. 15&

Forsitan impensae Virronem parcere credas?

Hoc agit, ut doleas; nam qnae comoedia, mimus

Quis melior plorante gula? ergo omnia fiunt,

Si nescis, ut per lacrimas effuidere bilem

Cogaris pressoque diu stridere molari. 160

Tu tibi liber homo et regis conviva videris :

Captum te nidore suae pntat ille culinae

Nec male coniectat; quis enim tam nudas, nt illum

Bis ferat, Etniscum puero si contigil anram

Vel nodus tantum et signum de paupere loro? 165

Spes bene coenandi vos decipit: ecce dabit iam

Semesum leporem atque aliquid de clnnibus apri,

Ad nos iam veniet minor altilis; inde parato

Intactoqne omnes et stricto pane tacetis.

Ille sapit, qui te sic uti^^ omnia ferre 170

Si potes, et deb^s : pnlsl^im vertice raso

Praebebis quandoque caput nec dura timebis

Flagra pati, his epulis et tali dignas amico!

18 D. lUN. lUYSHALIS

Dat poenas, noctem patitur lugentis amicum

Pelidae, cubat in faciem, mox deinde supinus. 280

Ergo non aliter poterit dormire? Quibusdam

Somnum rixa facit: sed quamvis improbus annis

Atque mero Tervens cavet hunc, quem coccina laena

Yitari iubet et comitum longissimus ordo,

Hultum praeterea flammarum et aenea lampas; 285

Me, quem luna solet deducere vel breve lumen

Candelae, cuius dispenso et tempero filum,

Contemnit. Miserae cognosce prooemia rizae,

Si rixa est, ubi tu' pulsas, ego vapulo tantum.

Stat contra stariqne iubet: parere necesse est; 290

Nam quid agas , quu,m te furiosns cogat et idem

Fortior? Unde venis? exclamat; cuius aceto,

Cuius conche tumes? quis tecnm sectile porrum

Sutor et elixi veryecis labra comedit?

Nil mihi respondes? aut dic ant accipe calcem!- 295

Ede ubi consistas; in qua te quaero proseucha?-..

Dicere si temptes aliquid tacitusye recedas,

Tantumdem est: feriunt pariter, vadimonia deinde

Irati faciunt; libertas pauperis haec est:

Pulsatus rogat et pugnis concisus adorat, aoo

Ut liceat paucis com dentibus inde reverti.

Nec tamen haec tantum metuas; nam qui spoliet te

Non deerit, clansis domibus postquam omnis ubiqoe

Fixa catenatae siluit compago tabernae.

Interdum et ferro subitus grassator agit rem: ao5

Armato quoties tutae custode tenentur

Et Pomptina palus et Gallinaria pinus,

Sic inde huc omnes tamquam ad yivaria curmnt.

Qua fornace graves, qua non incude catenae?

Haximns in vinclis ferri modus, ut timeas, ne Sio

Vomer deficiat, ne mairrae et s^rcula desint.

Felices proavorum atavos, felicia dicas

Secula, quae qnondam sub regibus atque tribnnis

Videcunt uno contentam carcere Romam.

His alias poteram q| plures snbneotere cansaa: S15 Sed iumenta vocant, et sol inclinat; eundum est.

SATIBA IV. ]9

Nam mihi commota lamdadum mulio virga

Annuit: ergo vale nostri memor, et quoties te

Roma tuo refici properantem reddet Aquino,

Me quoque ad Helvinam Cererem vestramque Dianam 320

Converte a Cumis: satirarum ego, ni pudet illas,

Adiutor gelidos reniam caligatns in agros.

SATIRA IV.

Eicce iterum Crispinus, et est mihi saepe vocandus Ad partes, monstrum nulla virtute redemptum A vitiis, aegrae solaque libidine fekes Deliciae: viduas tantum spernatur adulter. Quid refert igitur, quantis iumenta fatiget 5

Porticibus, quanta nemorum vectetur in umbra, lugera quot vicina foro, quas emerit aedes? Nemo malus felix, minime corruptor et idem Incestus, cum quo nuper vittata iacebat Sanguine adhuc vivo terram subitura sacerdos. 10

Sed nunc de factis levioribus: et tamen alter Si fecisset idem, caderet sub iudice morum; Nam quod turpe bonis, Titio Seioque, decebat Crispinum: quid agas, quum dira et foedior omni «jCrimine persona est? HuIIum sex milibus emit, 15

Aequantem sane paribus sestertia libris, Ut perhibent, qui de magnis maiora loquuntur. Consilium laudo artificis, si munere tanto Praecipuam in tabulis ceram senis abstulit orbi; Est ratio ulterior, magnae si misit amicae, . 20

Quae vehitur clauso latis specularibus antro. Nil tale exspectes: emit sibi. Hulta videmus, Quae miser et frugi non fecit Apicius! Hoc tu, Succinctus patria quondam, Crispine, papyro, Hoc pretio squamam? Potuit fortasse minoris 25

Piscator quam piscis emi; proviucia tanti Vendit agros, sed maiores Appulia vendit»

1*

20 D. lUN. lUVENALIS

Quales tuiic epulas ipsum gluttisse putamus

Induperatorem, qiium tot sestertia, partem

Exiguam et modicae sumptam de margine coenae, 30

Purpureus magni ructarit scurra Palati,

lam princeps equitum, magna qui voce solebat

Vendere municipes fracta de merce siluros?

Incipe, Calliope, licet et considere: non est

Cantandum, res vera agitur; narrate, puellae * 35

Pierides; prosit mihi vos dixisse puellas!

Quum iam semianimum laceraret Flavius orbem Ultimus, et calvo serviret Roma Neroni, Incidit Adriaci spatium admirabile rhombi Anle domum Yeneris, quam Dorica sustinet Ancon, 40 Implevitque sinus; neK enim minor haeserat illis, Quos operit glacies Maeotica ruptaque tandem Solibus efTundit torrentis ad ostia Ponti, Desidia tardos et longo frigore pingues. Destinat hoc monstrum cymbae linique magister 45

PontiQci summo. Quis enim proponere talem Aut emere auderet, quum plena et litora multo Delatore forent? dispersi protinus algae Inquisitores agerent cum remige nudo, Non dubitaturi fugitivum dicere piscem 60

Depastumque diu vivaria Caesaris inde Elapsum veterem ad dominum debere reverti. Si quid Palfurio, si crediraus ArmillatOy ^

Quidquid conspicuum pulchrumque est aequore tolO| Res fisci est, ubicumque natat; donabitur. ergo, jk

Ne pereat. lam letifero ccflenie pruinis Autumno, iam quartanam sperantibus aegris, Stridebat deformis liiems praedamque recentem Servabat: tamen hic properat, veluC urgeiU auster Utque lacus suberant, ubi quamquam diruta servat Ignem Troianum et Vestam coIU Alba minorem, Obstitit intranti miratrix turba parumper * Ut cessit, facili patuerunt cardine ttlvae; Exclusi spectant admissa obsonia patres. Itur ad Alriden ; tum Picens: Accipe,

SATIRA rV. 21

Privatis maiora focis; genialis agatur

Iste dies; propera stomachum laxare saginae,

Et tua servatum consume in secula rhombum;

Ipse capi voluit. — Quid apertius? el tamen illi

Surgebant cristae; nihil est qnod credere de se 70

Non possit, quum laudatur, dis aequa potQstas.

Sed deerat pisci patinae mensura. Vocantur

Ergo in consilium proceres, quos oderat ille;

In quorum facie roiserae magnaeque sedebat

Pallor amicitiae. Primus, clamante Libumo: 75

Currite, iam sedit! rapta properabat abolla

Pegasus, attonitae positus modo vilicus urbi —

Anne aliud tunc praefecti? quorum optimus atque

Interpres legum sanctissimus omnia quamquam

Temporibus diris tractanda putabat inermi 80

lustitia. Yenit et Crispi fucunda senectus,

Cuius erant mores, qualis facundia, mite

Ingenium; maria ac terras populosque regenti

Quis comes utilior, si clade et peste sub illa

Saevitiam damnare et honestum afferre liceret 85

Cousilium? sed quid violentius aure tyranni,

Cum quo de pluviis aut aestibus aut nimboso

Yere locuturi fatum pendebat amici?

Ille igitur numquam direxit brachia contra

Torrentem, nec civis erat, qui libera posset 90

Verba anim! proferre et yitam impendere yero.

Sic multas hiemes atqne octogesima yidit •

Solstitia, hi8 armia illa qaoqge fatng 1n aula. •

Proximus elusdetn properabat Aciliui aevi

Cam luyene mdigtio^ quem mors tam saeva maneret d&

Et domini gladifs tam festinata*, s^d olmi

Prodigio par est m nobilliate aenecEns?

Unde fit, ^t malim fraterculus ess^ Gigaiittttf

Profnit ergo mhil misero, quod cominii^ mm

Figebat Nnmidas Alliana imd*ii Hrcrt^ ^^^ I»>»

Venator; quis enim iam tion inlelli ^'^ "^^

Patricias? quis prii^cum fllttd mln^

Bmte, tnnm? tmU m barliAto i^

{

22 D. lUK. lUVENALIS

Nec melior vultu, qnamYis fgnobilis, ibat

Rubrius, offensae veteris reus atque tacendae, 105

Et tamen improbior satiram scribente cinaedo.

Montani quoque venter adest abdomine tardus,

Et matutino sudans Crispinus amomo,

Quantum rix redolent duo funera; saevior illo

Pompeius tenui iugulos aperire susurro, . ILO

Et qui Yulturibus servabat viscera Dacis

Fuscus, marmorea meditatus proelia yilla,

Et cum mortifero prudens Veiento Catuflo,

Qui numquam visae flagrabat amore puellae,

Grand^ et conspicnum nostro quoque tempore monstrnm;

Caecus adulator dirusque a ponte satelles, 115

Dignus Aricinos qui mendicaret ad axes

Blandaque devexae iactaret basia redae.

Nemo magis rhombum stnpuit: nam plurima dixit

In laevum conversus; at illi dextra iacebat 120

Bellua. SiQ pugnas Cilicis laudabat et ictus

Et pegma et pueros inde ad velaria raptos.

Non cedit Yeiento, sed ut fanaticus oestro

Percussus^ Bellona, tuo divinat et, Ingens

Omen habes, inquit, magni clarique triumphi: . 1S5

Regem aliquem capies, aut de temone jBritanno

Excidet Arviragus: peregrina est bellua; cernis

Erectas in terga sudes? — • Hoc defuit unum

Fabricio, patriam ut rhombi memoraret et annos. —

Quidnam igitur censes? conciditur? — Absit ab illo 180

Dedecus hoc, Montanus ait; testa alta paretur,

Quae tenui muro spatiosum colligat orbem,

Debetur magnus patinae subitasque Prametlieus;

Argillam atque rotam citius properate! sed ex Koc

Tempore iam, Caesar, figuli tua castra aequautur. — 13?

Vicit digna viro sententia: noverat i!Ie

Luxuriam imperii veterem noctesque Neronfs

lam medias aliamque famem, quum pulmo Fateroo

Arderet. NuIIi maior fuit usns edendi

Tempestate mea; Circeis nata forent m l^

Lucrinum ad saxum RutapinoYC edita fteita J

SATIBA V. 23

Ostrea, callebat primo deprendere morsu;

Et semel aspectf litus dicebat echini.

Surgitur, et misso proceres exire iubentur

Consilio, quos Albanam dux magnus in arcem 145

Traxerat attonitos et festinare coactos,

Tamquam de Chattis aliquid torvisque Sycambris

Dicturus tamquam et diversis partibus orbis

Anxia praecipiti yem'sset epistola pinna.

Atque utinam his potius nugis tota illa dedisset 150 Tempora saevitiae, claras quibus abslulit urbi Illustresque animas impune et vindice nullo! Sed periit, postquam cerdonibus esse timendus Coeperat: hoc nocuit Lamiarum caede madenti.

SATIRA V.

oi te propositi nondum pudet atque eadem est mens, Ut bona summa putes aliena vivere quadra; Si potes illa pati, quae nec Sarmentus iniquas Caesaris ad mensas, nec vilis Gabba tulisset: Quamvis iurato metuam tibi credere testi. 5

Yentre nihil novi frugalius; hoc tamen ipsum Defecisse puta, quod inani sufQcit alvo: NuUa crepido vacat, nusquam pons et tegetis pars Dimidia brevior? tantine iniuria coenae^ Tam ieiuna fames quam possit honestius illic 10

Et tremere et sordes farrb mordere canlni? Primo fige loco, quod ta discumbere iussus

Mercedeni soUdam Yetemm capia offlciomm.

Fruetus amicitiae magnae cibus ; imputat hunc rex

Et quamvis rarum taraen imputiit Ergo duos post 15

Bi libuit menses neglectum adhibere ctieiitemi

Tertia ne vaciio cessaret culciEa lecto: ^Bjj

Una slnitis, ait. Yalorum summa! quid ultra f|

Quaerii*? iiaKi>p ^^^Kirta n»nniai> fYimii niinnAi^g somnum

Debeal 38

24 D. ItJN. njVENALIS

Tota salutatrix iam turba peregerit orbeni '

Sideribus dubiis ant illo tempore, quo se

Frigida circumagunt pigri serraca Bootae.'

Qualis coena tamen? yinum, quod snccida nolit*

Lana pati; de conviva Corybanta videbis. ^

lurgia proludunt; sed mox et pocula torques -

Saucius et rubra deterges vulnera mappa, :

Inter vos quoties libertorumque cohortem

Pugna Saguntina fervet commissa lagona.

Ipse capiilato dilTusum consule potat 36

Calcatamque tenet bellis socialibus uvam,

Cardiaco numquam cyathum missurus amico ; •

Cras bibet Albanis aliquid de 'montibus aut de

Setinis, cuius patriam titulumque senectus

Delevit multa veteris fuligine testae, 85

Quale coronati Thrasea Helvidiusque bibebant

Brutorum et Cassi natalibus. Ipse capaces

Heliadum crustas et inaequales beryllo .

Yirro tenet phialas: tibi non committitnr aurum;

Vel, si quando datur, custos affixus ibidem, 40

Qui numeret gemmas, ungues observ.et acutos.

Da veniam : praeclara illi laudatnr iaspis.

Nam Virro, ut multi, gemmas ad pocula transfert

A digitis, quag in vaginae fronte solebat

Ponere zelotypo iuvenis praelatus larbae: . 45

Tu Benevehtani sutoris nomen habentem

Siccabis calicem nasarutn quattuor ac iam

Quassatum et rupto poscentem sulfura vitro.

Si stomachus domint fervel vinoque ciboque,

Frigidior Geticis pelitur decocta firuinis:

Non eadem vobis poni modti y\\in querebar?

Vos aliam potatis aquRtn. Tihi pocula cursor

Gaetulus dabit aut ni^ri matius ossea Manri,

Et cui per mediam. nolis occurrere noctera,

Clivosae veheris dum per monumenta Latrnsie:

FIos Asiae ante ipsum, pretio maiore paralus,

Q^am fuit et TuIIi census pugiiacis et Anci

Et, ne te teneam, Romatiorum orania regum

SATIRA V. 25

Frivola. Quod qnnm ita sit, td Gaetalam ' Ganymedem

Respice, quum sities. Nescit tot milibns emptns 60

Pauperibus misGere puer; sed forma, sed aetas

Digna supercilio; quando ad te pervenit ille?

Quando rogatus adest calidae gelidaeque minister?

Quippe indignatur veteri parere clienti,

Quodque aliquid poscas, et qnod se stante recumbas. 65

Maxima quaeque domus servis est plena superbis.

Ecce alius quanto porrexit' mnrmure panem

Vix fractum, solidae iam mucida frusta farinae,

Quae genuinum agitent, non admittentia morsum:

Sed tener et niveus mollique siligine factus 70

Servatur domino. Dextram cohibere memento ;

Salva sit artoptae reverentia! finge tamen te

Improbuium, superest illic qui ponere cogat:

Vis tu consuetis audax conviva canistris

Impleri panisque tui novisse colorem? — 75

Scilicet hoc fuerat, propter quod saepe relicta

Coniuge per montem adversum gelidasque cucurri

Esquilias, fremeret saeva quum grandine vernus

luppiter et multo stillaret paenula nimbo! —

Aspice, quam longo distendat pectore lancem, 80

Quae fertur domino squiila, et quibus undiqae septa

Asparagis, qua despiciat convivia cauda,

Dnm venil excelsi manibns sublata ministri:

Sed tibi dimidio constrictas cammaras ovo

Ponilar exigaa feralis coeha patella. 65

Ipse Venafrana' piscem perfundlt: at hic, qui

Pallidus affertnr miseiN) tfbi- canljg, olebit

Latilernam; illiid enitn veslrfs datur alveolis, quod

Canna Mlcipsarum prora subve.^ft acula;

Propter qtiod Romae cum Boccare nemo lavatur, 90

[Quod tutOi etiam facU a serpentfbti» a(ns.J

Mullus erit domini^ quem ml»il Corsd<fc, vel quem

Tauramenftanae rupiis, qpiando omnc |teTact"nr» est v*"

Et iam defecft nofltriun nlfire. thm e'ii:i fa^T-k, ■-

Retibas peQM**{^ «a»iw» «...,,>.'.. ^ff^

18 D. lUN. lUYSlirALIS

Dat poenas, noctem patitar lagentia amlcom

Pelidae, cubat in faciem, mox deinde supinus. 280

Ergo non aliter poterit dormire? Quibusdam

Somnum rixa facit: sed quamvis improbus annis

Atque mero lenrens cavet hunc, quem coccina laena

Vitari iubet et comitam longissimus ordo,

Hultum praeterea flammarum et «aenea lampas; 286

Me, quem luna solet deducere vel breve lumen

Candelae, cnius dispenso et tempero filum,

Contemnit. Miserae cognosce prooemia rixae,

Si rixa est, ubi tu' pulsas, ego vapulo tantum.

Stat contra starique iubet: parere necesse est; 290

Nam quid agas , qui^m te furiosus cogat et idem

Fortior? Unde venis? exclamat; cuius aceto,

Cuius conche tumes? quis tecum sectile porrum

Sutor et ehxi vervecis labra comedit?

Nil mihi respondes? aut dic aut accipe calcem!- 295

Ede ubi consistas; in qua te quaero proseucha?

Dicere si temptes aliquid tacitusve recedas,

Tantumdem est: feriunt pariter, vadimonia deinde

Irati faciunt; libertas pauperis haec est:

Pulsatus rogat et pugnis conctsus adorat, 300

Ut liceat paucis cam dentibus inde reverti.

Nec tamen haec tantum metuas; nam qui spoliet te

Non deerit, clausis domibus postquam omnis ubiqae

Fixa catenatae siluit compago tabernae.

Interdum et ferro subitus grassator agit rem: 306

Armato quoties tutae custode tenentur

Et Pomptina palus et Gallinaria pinns,

Sic inde huc omnes tamquam ad vivaria currunt.

Qua fornace graves, qua non incude catenae?

Maximus in vinolis ferri modiis, ut timeas, ne 310

Vomer deficiat, ne mairrae et snrcula desint.

FeHces proavorum atavos, feHcia dicas

Secula, quae quondam sub regibus atque tribunis

Viderunt uno contentam carcere Romam.

His alias poteram ^ plures subnectere caasas: 31S Sed iumenta vocant, et sol inclinat; eundum est.

SATIBA VI. 37

lam fas est; admitte viros! — lam dormit adulter,

Illa iiibet sumpto iuvenem properare cucullo; 330

Si nihil est, servis incurritur; abstuleris spem

Servorum, venit et conductus aquarius; hic si

Quaeritur et desunt homines, mora nulla per ipsam,

Quo minus imposito clunem summittat asello.

Atque utinam ritus veteres et publica saltem 335

His intacta malis agerentur sacra: sed omnes

Noverunt Mauri atque Indi, quae psaltria penem

Maiorem, quam sunt duo Caesaris Anticatones,

IIIuc, testiculi sibi conscius unde fugit mus,

Intulerit, ubi velari pictura lubetur, 340

Quaecumque alterius sexus imitata figuram est.

Et quis tunc hominum contemptor numinis? aut quis

Simpuvium ridere Numae nigrumque catinum

Et Yaticano fragiles de monte patellas

Ausus erat? sed nunc ad quas non Clodius aras? 345

Audio, quid veteres olim moneatis amici: Pone seram, prohibe! — Sed quis custodiet ipsos Custodes? cauta est et ab illis incipit uxor. lamque eadem summis pariter minimisque libido, Nec melior, silicem pedibus quae conterit atrum, 350 Quam quae longorum vehitur cervice Syrorum. Ut spectet ludos, conducit Ogulnia vestem, Conducit comites, sellam, cervical, amicas, Nutricem et flavam, cui det mandata, puellam. Haec tamen argenti superest quodcumque patemi 355 Levibus athletis et vasa novissima donat. Multis res angusta domi: sed nulla pudorem Paupertatis habet, nec se metitnr ad illum, Quem dedit haec posuitque modum. Tamen utile quid sit, Prospiciunt aliquando viri, frigusque famemque 360

Formica tandem quidam expavere magistra: Frodiga non sentit pereuntem femina censum; Ac velut exhausta redivivus pullulet arca Nummus et e pleno tollatur semper acervo, Non umquam reputant, quanti sibi gaudia constent. 36(

Sunt quas eunuchi imbelles ac moUia sem^^et "^-

20 D. lUN. lUVENALIS

Quales tunc epulas ipsum gluttisse putamus

Induperatorem, quum tot sestertia, partem

Exiguam et modicae sumptam de margine coenae, 30

Purpureus magni ructarit scurra Palati,

lam princeps equitum, magna qui voce solebat

Vendere municipes fracta de merce siluros?

Incipe, Calliope, licet et considere; non est

Cantandum, res vera agilur ; ' narrate , pueliae ' 36

Pierides; prosit mihi vos dixisse puellas!

Quum iam semianimum laceraret Flavius orbem Ultimus, et calvo serviret Roma Neroni, Incidit Adriaci spatium admirabile rhombi Ante domum Veneris, quam Dorica sustinet Ancon, 40 Implevitque sinus; nSl enim minor haeserat illis, Quos operit glacies Maeotica ruptaque tandem Solibus eifundit torrentis ad ostia Ponti, Desidia tardos et longo frigore pingues. Destinat hoc monstrum cymbae linique magister 45

PontiQci summo. Quis enim proponere talem Aut emere auderet, quum plena et litora multo Delatore forent? dispersi protinus algae Inquisitores agerent cum remige nndo, Non dubitaturi fugitivum dicere piscem 50

Depastumque diu vivaria Caesaris inde Elapsum veterem ad dominum debere reverti. Si quid Palfurio, si credimus Armillato^ •*

Quidquid conspicuum pulchrumque est aequore toto, Res fisci est, ubicumque natat: donabitur ergo, 55

Ne pereat. lam letifero cedente pruinis Autumno, iam quartanam sperantibus aegris, Stridebat deformis biems praedamque recentem Servabat: tamen hic properat, velut urgeat auster. Utque lacus suberant, ubi quamquam diruta servat &i Igncm Troianum et Vestam colit Alba minorem, Obstitit intranti miratrix turba parumper; Ut cessit, facili patuerunt cardine valvae; Exclusi spectant admissa obsonia patres. Itur ad Atriden ; tum Picens: Accipe, dizit, 06

SATIBA YI. 39

Dicet, qiiis viduam praegnatem fecerit et qno 405

Mense; quibus verbis concumbat quaeque, modis quot.

Instantem regi Armenio Parthoque cometen

Prima videt; famam rumoresque ilia recentes

Excipit ad portas, quosdam facit; isse Niphaten

In populos magnoque illic cuncta arva teneri 410

Diiuvio, nutare urbes, subsidere terras,

Quocumque in trivio , . cuicumque est obvia, narrat.

Nec tamen id vitium magis intolerabile , quam quae Yicinos humiles rapere et concidere loris Exordta solet. Nam si latratibus alti 415

Rumpuntur somni, fustes hnc ocius, inquit, Afferte, atque illis dominum iubet ante feriri, Deinde canem. Gravis occursu, teterrima vultu Balnea nocte subit; conchas et castra moveri Nocte iubet; magno gaudet sudare tumultu, 420

Quum lassata gravi ceciderunt brachia massa, Callidus et cristae digitos impressit aliptes Ac summum dominae femur exclamare coegit. Convivae miseri interea somnoque fameque Urgentur; tandem illa venit rubicundula, totum 425

Oenophorum sitiens, plena quod tenditur urna Admotum pedibus, de quo sextarius alter Ducitur ante cibum, rabidam facturus orexim, Dum redit et loto terrani ferit intestino. Marmoribus rivi properant, aurata Falernum 430

Pelvis olet; nam sic, tamquam alta in dplia longus Deciderit serpens, bibit et vomit. Ergo maritus Nauseat atque oculis bilem substringit opertis.

Illa tamen gravior, quae, quum discunftere coepit, Laudat Yergilium, periturae ignoscit Elissae, 435

Committit vates et comparat; inde Haronem Atque alia parte in trutina suspendit Homerum. Cedunt grammatici, vincuntur rhetores, omnis Turba tacet; nec causidicus, nee praeco loquetur, Altera nec mulier: verborum tanta cadit vis; 440

Tot pariter pelves ac tintinnabula dicas Pulsari. lam nemo tubas, nemo aera fatiget; .g: ..(U

^^

40 D. nJ2sr. iuvenalis

Una laboranti poterit soccarrere Innae.

Imponit finem sapiens et rebns honestis;

Nam quae docta nimis cnpit et facunda Yideri, 446

Crure tenus medio tunicas succingere debet,

Caedere Silvano porcum, quadrante lavari.

Non habeat matrona, tibi quae iuncta recumbit,

Dicendi genus, aut curvum sermone rotato

Torqueat enthymema, nec historias sciat omnes; 450

Sed quaedam ex libris et non intellegat. Odi

Hanc ego, quae repetit yolvitque Palaemonis artem,

Servata semper lege et ratione loquendi,

Ignotosque mihi tenet antiquaria versns,

Nec curanda viris opicae castigat amicae 435

Verba: soloecismum liceat fecisse marito.

Nil non permittit mulier sibi, turpe putat nil, Quum virides gemmas collo circumdedit et quura Auribus extensis magnos commisit elenchos. Intolerabillus nihil est, quam femina dives. 460

Interea foeda aspectu ridehdaque multo Pane tumet facies aut pinguia Poppaeana Spirat, et hinc miseri viscantur labra mariti: Ad moechum lota veniunt cute. Quando videri Yult formosa domi? moechis foliata parantur; 465

His emitur, quidquid graciles huc mittitis Indi. Tandem aperit vuUum et tectoria prima reponit: Incipit agnosci, atque illo lacte fovetur, Propter quod secum comites educit asellas, Exul Hyperboreum si dimittatur ad axem. 470

Sed quae mutatis inducitur atque fovetur Tot medicaminibus coctaeque siliginis offas Accipit et madidae, facies dicetur an ulcus?

Est pretium curae penitus cognoscere, toto Quid faciant agitentque die. Si nocte maritus 475

Aversus iacuit, periit libraria, ponunt Cosmetae tunicas, tarde venisse Liburnus Dicitur et poenas alieni pendere somni Cogitur: hic fraugit ferulas, rubet ille flagello, Hic scutica; sunt quae tortoribus annna praestent. 480

SATIRA VI. 41

Verberat atque obiter faciem linit; audit amicas Aut latum pictae vestis considerat aurum Et caedit; longi relegit transversa diurni Et caedit, donec lassis caedentibus: exi! Intonet horrendum, iam cognitione peracta. 485

Praefectura domus Sicula non milior aula. Nam si constituit solitoque decentius optat Ornari et properat iamque exspectatur in hortis Aut apud Isiacae potius sacraria lenae, Disponit crinem, laceratis ipsa capillis, 490

Nuda humero Psecas infelix nudisque mamillis. Altior hic quare cincinnus? taurea punit Continuo flexi crimen facinusque capilli. Quid Psecas admisit? quaenam est hic culpa puellae, Si tibi displicuit nasus tuus? altera laevum 495

Extendit pectitque comas et volvit in orbem. Est in consilio materna admotaque lanis Emerita quae cessat acu; sententia prima Huius erit, post hanc aetate atque arte minores Censebunt, tamquam famae discrimen agatur 500

Aut animae : tanta est quaerendi cura decoris ! Tot premit ordinibns, tot adhuc compagibus altum Aedificat caput: Andromachen a fronte videbis; Post minor est: credas aliam. Cedo, si breve parvi Sortita est lateris spatium breviorque videtur 505

Virgine Pygmaea, nullis adiuta cothumis, Et levis erecta consurgit ad oscula planta! NuIIa viri cura interea, neo mentio liet Damnorum: vivit tamquam vicina mariti, Hoc solo propior, quod amicos coniugis pdit 510

Et servos, gravis est rationibus. Ecce furentis Bellonae matrisque deum chorns intrat et ingens Semivir, obsceno facies reverenda minori, Mollia qui rapta secuit gem'talia testa lam pridem, cui rauca cohors, cui tympana cedunt 515 Plebeia et Phrygia vestitur bucca tiara. Grande sonat metuique iubet Septenibris et austri Adventum, nisi se centom lastraverit oyfs

42 D. lUN. lUYEXALIS

Et xerampelinas yeteres donaTerit ipsi,

Ut, qiiidquid subiti et magni discriminis instai, 520

In tunicas eat et totnm semel expiet annnm.

Hibemum fracta glacie descendet in anmem,

Ter matntino Tiberi mergetur et ipsis

Verticibus timidum caput ablnet; inde Snperbi

Totum regis agrum nuda ac tremebnnda cmentis 5S5

Erepet genibus; si candida iusserit lo,

Ibit ad Aegypti Gnem calidaque pelitas

A Meroe portabit aquas, ut spargat in aedem

Isidis, antiquo quae proxima surgit ovili.

Credit enim ipsins dominae se voce moneri: ^590

En animam et mentem, cum qua di nocte loquantur!

Ergo hic praecipnnm summnmque meretur honorem,

Qui grege liuigero circumdatus et grege calvo

Plangentis populi currit derisor Anubis.

Hle petit veniam, quoties non abstinet nxor 536

Concubitu sacris observandisque diebus,

Hagnaque debetur violato poena cadurco,

Et movisse caput visa est argentea serpens;

lilius lacrimae medltataqne murmura praestant,

Ut veniam culpae non abnuat, ansere magno 510

Scilicet et tenui popano corrnptus, Osiris.

Quum dedit ille locum: cophino foenoque relicto,

Arcauam ludaea tremens mendicat in anrem,

Interpres legum Solymamm et magna sacerdos

Arboris ac summi Gda internuntia coeli. 616

Implet et illa manum, sed parcius; aereminnto

Qualiacumque voles ludaei somnia vendunt.

Spondet amatorem tenerum vel divitis orbi

Testamentum ingens, calidae pulmone columbae

Tractato, Armenius vel Commagenus haruspex; 660

Pectora pullorum rimabitur, exta catelji,

luterdum et pueri; faciet, quod deferat ipse.

Chaldaeis sed maior crit fiducia: quidquid

Dixerit astrologus, credent a fonte relatum

Hammonis, quoniam Delphis oracula cessant 666

Et genus humanum damnat caligo futuri.

SATIRA VI. 43

Praecipuas tamen est horam, qui saepius exul,

[Cuius amicitia conducendaque tabelia

Magnus civis obit et formidatus Othoni.]

Inde fides artis, sonuit si dextera ferro 560

Laevaque, si longo castrorum in carcere mansit.

Nemo mathematicus genium indemnatus habebit:

Sed qui paene perit, cui vix in Cyclada mitti

Contigit et parva tandem caruisse Seripho,

Consulit ictericae lento de fnnere matris, 565

Ante tamen de te Tanaquil tua, quando sororem

Efferat et patruos, an sit victurus adulter

Post ipsam; quid enim maius dare numina possnnt?

Haec tamen ignorat, quid sidus triste minetur Saturni, quo laeta Venus se proferat astro, 570

Qui mensis damnis, quae dentur tempora lucro; Illius occursns etiam vitare memento, In cuius manibus ceu pinguia succina tritas Cernis ephemeridas, quae nullum consulit et iam Consulitur, quae castra viro patriamque petente 575

Non ibit pariter, numeris revocata Thrasylli. Ad primum lapidem vectari quum placet, hora Sumitur ex libro; si prurit frictus ocelli Angulus, inspecta genesi collyria poscit. Aegra licet iaceat, capiendo nulla videtur 580

Aptior hora cibo, nisi quam dederit Petosiris. Si mediocris erit, spatium lustrabit utrimque Metarum et sortes ducet frontemque manumque Praebebit vati crebrum poppysma roganti. Divitibus responsa dabunt Phryx augur et Indus, 585 Conductus dabit astrornm mundique peritus, Atque aliquis senior, qui publica fulgara condit: Plebeinm in circo positum est et in aggere fatnm. Quae nudis longum ostendit cervicibus armum, Consulit ante falas delphinorumque columnas, 590

An saga vendenti nubat, caupone relicto.

Hae tamen et p^rtus subeunt discrimen et omnei Nutricis tolerant fortuna urgente labores; Sed iacet aurato vix ulla pucrpera lecto.

44 D. lUN. lUVENALIS

Tantum artes hiiius, tantnm medicamina possnnt, 595

Quae steriles facit atqne homines in ventre necandos

Conducit. Gande, infelix, atque ipse bibendum

Porrige, quidquid erit; nam si distendere veilet

Et vexare uterum pueris salientibns, esses

Aethiopis fortasse pater; mox decolor heres 600

Impleret tabulas, numquam tibi mane yidendus.

Transeo suppositos et gaudia votaque saepe

Ad spurcos decerpta lacus atque inde petitos

Pontifices, salios, Scaurorum nomina falso

Corpore laturos. Stat Fortuna improba noctn, 605

Arridens nudis infantibus; hos fovet omnes

Involvitque sinu; domibus tunc porrigit altis

Secretumque sibi mimum parat; hos amat, his se

Ingerit utque suos semper producit alumnos.

Hic magicos affert cantus, hic Thessala vendit 610

Philtra, quibns valeat mentem vexare mariti

Et solea pulsare nates; quod desipis, inde est;

Inde animi caligo et magna oblivio rernm,

Quas modo gessisti. Tamen hoc tolerabile, si noii

Et furere incipias, ut avunculus ille Neronis, 615

Cui totam tremuli frontem Caesonia puiii

Infudit: quae non faciet, quod principis nxor?

Ardebant cuncta et fracta compage ruebant,

Non aliter quam si fecisset luno maritum

Insanum. Minus ergo nocens erit Agrippinae 620

Boletus: siquidem nnius praecordia pressit

Ille senis tremulumque caput descendere iussit

In coelum et longa manantia labra saliva;

Haec poscit ferrnm atque ignes, haec potio torqnet,

Haec lacerat mixtos equitum cum sanguine patres. 6S5

Tanti partus equae, tanti una venefica constat!

Oderunt natos .de pellice ; nemo repugnet, Nemo vetet; iam iam privignum occidere fas est; Vos ego, pupilli, moneo, quibus amplior est reS| Custodite animas et nulli credite men^ae; 630

Livida materno fervent adipata veneno. [Mordeat ante aliquis, qiudquid porrexerit illa,

SATHtA .VI. 45

Qnae peperit; timidas praegastet pocala pappas.]

Fingimus haec altum satira sumente cothurnum

Scilicet et finem egressi legemque priorum 635

Grande Sophocleo carmen bacchamur hiatu,

Montibus ignotum Rutulis coeloque Latino?

Nos utinam vani! sed clamat Pontia: Feci,

Confiteor, puerisque meis aconita paravi, ^

Quae deprensa patent: facinus: tamen ipsa peregi. — 640

Tune duos una, saevissima vipera, coena?

Tune duos? — >Septem, siseptem forte fuissent! —

Credamus tragicis, quidquid de Colchide torva

Dicitur et Procne: nil contra conor; et illae

Grandia monstra suis audebant temporibus; sed 645

Non propter nummos. Minor admiratio summis

Debetur monstris, quoties facit ira nocentem

Hunc sexum; rabie iecur incendente feruntur

Fraecipites, ut saxa iugis abrupta, quibus mons

Subtrahitnr clivoque latus pendente recedit. 650

Illam ego non tulenm, quae computat et scelus ingens

Sana facit. Spectant subeuntem fata mariti

Alcestim et, similis si permutatio detur,

Morte viri cupiant animam servare catellae.

Occurrent multae tibi Belides atque Eriphylae 655

Mane; Clytaemnestram nullns non vicus habebit.

Hoc tantum refert, quod Tyndaris illa bipennem

Insulsam et fatuam dextra laevaque tenebat:

At nunc res agitur tenui pulmone rubetae,

Sed tamen et ferro, si praegnstabit Atrides 660

Pontica ter victi cautus medicamina regis.

46 D. lUN. lUVBNALIS

D. lum imam

AQDMiTIS

8ATIRARUM

LIBER TERTIUS.

SATIEA Vn.

JCit spes et ratio stadiornm in Caesare tantnm:

Solas enim tristes hac tempestate Camenas

Respexit, quum iam celebres notiqae poetae

Baineolam Gabiis, Romae condacere farnos

Temptarent, nec foedam alii nec tarpe pntarent 5

Praecones fieri; quum desertis Aganippes

Vallibus esuriens mig^aret in atna Clio.

Nam si Pieria quadrans tibi nullus in umbra

Ostendatur, ames nomen victumque Hachaerae

Et vendas potius, commissa quod auctio vendit 10

Stantibus, oenophorum, tripodes, armaria, cistas,

Alcithoen Pacci, Thebas et Terea Fausti.

Hoc satius, qnam si dicas sub iudice, yidi,

Quod non vidisti; faciant equites Bithyni

Quamquam et Cappadoces faciant eqnitesqne Asiani, 15

Altera quos nudo traducit Gallia talo.

Nemo tamen studiis indignum ferre laborem

Cogetur posthac, nectit quicumque canoris

Eloquium vocale modis laurumque momordit.

Hoc agite, 0 iuvenes! circumspicit et stimulat tos 90

Materiamque sibi ducis indulgentia quaerit.

Si qua aliunde putas rerum exspectanda tuarnm

Praesidia atque ideo croceae membrana tabellae

Imjpletur, lignorum aliquid posce ocius et quae

8ATIRA Vn. 47

Compoiiis, dona Veneris, Telesine, marito; 25

Anl claade et positos tinea pertunde libellos.

Fninge miser calamos vigilataqiie proelia dele,

Qni facis in parva sublimia carmina cella,

Ut dignus venias hederis et imagine macra.

Spea nulla ulterior; didicit iam dives avarus 30

Tantoni admirari, tantum laudarc discrtos,

Ut pueri lunonii avem. Sed defluit aetas

Et pelagi patiens et cassidis atque ligonis.

Taedia tunc subennt animos, tunc seque suamqne

Terpiichoren odit facunda et nuda senectus. 35

Accipe nunc artes, ne quid tihi conferat iste, Quem colis et Musarum et Apollinis aede relicta. IpsA facit versus atque uni cedit Homero Propler mille annos; tu si dulcedine famae Snccensus recites, maculosas commodat aedes: 40

Haec longe ferrata domus servire iubetur, In qua sollicitas imitatur ianua portas. Scit dare libertos extrema in parte sedentes

g Ordinis et magnas comitum disponere voces;

11 Nemo dabit regum, quanti subsellia constant, 45

Et qaae conducto pendent anabathra tigillo, Qnaeque reportandis posita est orchestra cathedris. Noi tamen hoc agimus tenuique in pulvere sulcos Ducinaus et litus sterili versamus aratro. Nam ii discedas, laqueo tenet ambitiosi 50

Conauetudo mali; tenet insanabile multos Scribendi cacoethes et aegro in corde senescit. Sed vatem egregium, cui non sit publica vena, Qni nihil expositum soleat dedAere, nec qui Communi feriat carmen triviale moneta, 55

Hanc, qualem nequeo monstrare et sentio tantum, Auxietate carens animus facit, omnis accrbi Impatiens, cupidus silvarum aptusque bibendis Fontibus Aonidum. Neque enim cantare sub antro Pierio thyrsumque potest contingere maesta 60

Panpertas atque aeris inops, quo nocte dieque Corpns cget: satur est, quum dicit Horatius euhoe!

48 D. lUN. lUVENALIS

Qui locus ingenio, nisi qunm secarmine solo

Yexant et dominis Cirrhae Nysaeque feruntur

Pectora vestra, duas non admittentia curas? 65

Magnae mentis opus nec de lodice parauda

Attonftae, currus et equos faciesque deorum

Aspicere et qualis Rutulum confundat Erinys.

Nam si Yergilio puer et tolerabile deesset

Hospitium, caderent omnes a crinibus hydri; 70

Surda nihil gemeret grave buccina; poscimus, ut sit

Non minor antiquo Rubrenus Lappa cothurno,

Cuius et alveolos et laenam pignerat Atreus?

Non habet infelix Numitor, quod mittat amico:

Quintillae quod donet, habet; nec defuit illi, 75

Unde emeret multa pascendum carne leonem

lam domitum: constat leviori bellua sumptu

Nimirum, et capiunt plus intestina poetae.

Contentus fama iaceat Lucanus in hortis

Marmoreis: at Serrano tenuique Saleio 80

Gloria quantalibet quid erit, si gloria tantum est?

Curritur ad vocem iucundam et carmen amicae

Thebaidos, laetam quum fecit Statius urbem

Promisitque diem: tanta dulcedine captos

Afficit ille animos, tantaque libidine vulgi 85

Auditur; sed quum fregit subsellia versu,

Esurit, intactam Paridi nisi vendit Agaven.

Ille et militiae multis largitus honorem

Semenstri digitos vatum circumligat auro.

Quod non dant proceres, dabit histrio: tu Camerinos 90

Et Baream, tu nobilium magna atria curas?

Praefectos Pelopea facit^C^hilomela tribunos.

Haud tamen invideas vati, quem pulpita pascuut.

Quis tibi Maecenas, quis nunc erit aut Proculeius

Aut Fabius? quis Cotta iterum, quis Lentulus alter? 95

Tunc par ingenio pretium; tunc utile multis

Pallere et vinum toto nescire Decembri.

Vesler porro labor fecundior, historiarum Scriptores? petit hic plus temporis atque olei plos; NuIIo quippe modo millesioia pagina surgit 100

SATIRA Vn. 49

Omnibus et crescit multa damnoga papyro;

Sic ingens reram numerus iubet atque operum lex.

Quae tamen inde seges? terrae quis fructus apertae?

Quis dabit historico, quantum daret acta legenti?

— Sed genus ignavum, quod lecto gaudet et umbra.— 105

Dic igitur, quid causidicis civilia praestent

Officia et magno comites in fasce libelli?

Ipsi magna sonant, sed tum, quum creditor audit,

Praecipue , vel si tetigit latus acrior illo, '

Qui venit ad dubium grandi cnm codice nomen. 110

Tunc immensa cavi spirant mendacia folles

Conspuiturque sinus: veram deprendere messem

Si libet, hinc centum patrimonia causidicorum,

Parte alia solum russati pone Lacernae.

Consedere duces: surgis tu pallidus Aiax, 115,

Dicturus dubia pro libertate, bubulco

ludice. Rumpe miser tensum iecur, ut tibi lasso

Figantur virides, scalarum gloria, palmae;

Quod vocis pretium? siccus petasunculus et vas

Pelamydum, aut veteres, Maurorum epimenia, bulbl, 120

Aut vinum Tiberi devectum, quinque lagonae.

Si quater egisti, si contigit aureus unus,

Inde cadunt partes ex foedere pragmaticorum.

Aemilio dabitur quantum licet, et melins nos

Egimus ; huius enim stat cnrrus aeneus , alti 125

Quadriiuges in vestibnlis, atque ipse feroci

Bellatore sedens curvatum hastile minatur

Eminus et statna meditatur proelia lusca.

Sic Pedo conturbat, Matho d^ficit; exitns hic est

Tongilii, magno cum rhinocerote lavari 130

Qui solet et vexat lutulenta balnea turba

Perque forum iuvenes longo premlt assere Maedos,

Empturus pueros, argentum, jnurrina, villas;

Spondet enim Tyrio stlattaria purpura filo.

Et tamen est illis hoc utile; purpura vendit 135

Causidicum, vendunt amethystina; convenit illis

Et strepitu et facie maioris vivere censna.

Sed finem impensae non senrat prodiga Rpnuk

lUV SAT. ^

50 D. lUX. ICVEXALIS

Fkliinns eloqaio? Ciceroni nemo dacentoi

Nunc dederit nummos, nisi falserit annnlai ingens. 140

Respicit haec primum, qui litigat, an tibi seiri

Octo, decem comites, an post te sella, togati

Ante pedes. Ideo conducta Paulus agebat

Sardonyche, atque ideo pluris quara Gallaa agebat,

Quam Basilus. Rara in tenui facandia panno. 145

Quando licet Basilo flentem producere matrem?

Qiiis bene dicentem Basilam ferat? accipiat te

Gallia vel potius nutricula causidicorura

Africa, si placuit mercedem ponere lingnae.

Declamare doces? o ferrea pectora Vetli, 150 ,

Quum perimit saevos classis numerosa tyraonos! Nam quaecumque sedens modo legerat, haec eadem atans Perferet atque eadem cantabit versibus isdem; Occidit miseros crambe repetita magistros. Quis color et quod sit causae genus atque nbi snmma 155 Quaestio, quae yeniant diversac forte sagittae, Nosse velint omnes, mercedem solvere nemo. — Mercedem appellas? quid enim scio?— - Culpa docentis Scilicet arguitur, quod lacva parte mamillae i

Nil salit Arcadico iuveni, cuius mihi sexta 160 !

Quaque die miserum dirus caput Hannlbal implet ; Quidquid id est, de qiio dcliberat, an petat urbem A Cannis, an post nimbos et fulmina cautus Circumagat madidas a tempestate cohortes. Quantum vis stipulare, et protinus accipe, quod do, I6.'i Ut toties illiim pater audiat — haec alii sex Yel pliires nno conclamant ore sophistae Et veras agitant lites, raptore relicto; Fusa venena silent, malus ingratusque maritus, Et qiiae iam veteres sanant mortaria caecos. 170

Ergo sibi dabit ipse rudem, si nostra movebunt Consilia, et vitae diversum iter ingredietur, Ad piignnm qui rhetorica descendit ab umbra, Summnla ne pereat, qua vilis tessera venit Frumenli; qiiippe haec merces lautissima. Tempta, 175 Clirysogonus qaanti doceat vel PoUio quanti

SATIRA VII. 51

Lautorum pueros: artem scindes Theodori.

Balnea sescentis et pluris porticus, in qua

Gestetur dominus, quoties pluit; anne serenum

Exspectei spargatque luto iumenta recenti? 180

Hic potius, namque hic mundae nitet ungula mnlae.

Parte alia longis Numidarum fulta columnis

Surgat et algentem rapiat coenatio solem.

Quanlicumque domus , veniet qui fercula docte

Componat; veniet qui pulmentaria condit. 185

Hos inter sumptus sestertia Quintiliano,

Ut multum, duo sufficient: res nulla minoris

Constabit patri, quam filius. — Unde igitnr tot

Quintilianus habet saltus? — Exempla novorum

Fatorum transi: felix et pulcher et acer, 190

Felix et sapiens et nobilis et generosus,

Appositam nigrae lunam snbtexit alutae;

Felix orator quoque maximus et iaculator;

Et, si perfrixit, cantat bene. Distat enim, quae

Sidera te excipiant modo primos incipientem 195

Edere vagitus et adhuc a matre mbentem.

SiFortuna volet, fies de rhetore consul;

Si volet haec eadem, fies de consule rhetor.

Ventidius quid enim? quid TuIIius? anne aliad quam

Sidus et occulti miranda potentia fati? 200

Servis regna dabunt, captivis fata triumphum.

Felix ille tamen corvo quoque rarior albo.

Poenituit multos vanae sterilisque cathedrae,

Sicut Thrasymachi probat exitus atque Secundi

Carriuatis: et hunc inopem vidistis, Athenae, 205

Nil praeter gelidas ausae conferre cicutas.

Di, maiorum umbris tenuem et sine pondere terram,

Spirantesque crocos et in urna perpetuum ver,

Qui praeceptorem sancti voluere parentis

Esse loco! Metuens virgae iam grandis Achilles 210

Cantabat patriis in montibus et cui non tunc

Eliceret risum citharoedi cauda magistri;

Sed Rufum atque alios caedit saa qaemqae iaventas»

Rufum, quem toties Ciceronem AUobroga dixit. * -r

1

52 D. lUN, lUVENALIS

Qais gremio Celadi doctlqoe Palaemonis affert, 215 Quantum grammaticus meruit labor? et tamen ez hoc Quodcumqne est (minus est autem quam rhetoris aera) Discipuli custos praemordet acoenonoetus; Et qui dispensat, frangat sibi. Cede, Palaemon, Et patere inde aliquid decrescere, non aliter quam 220 Institor hibernae tegetis niyeique cadurci; Dummodo non pereat, mediae quod noctis ab hora Sedisti, qua nemo faber, qua nemo sederet, Qui docet obliquo lanam deducere ferro; |

Dummodo non pereat, totidem olfecisse lucemas, 2S5 , Quot stabant pueri, quum totus decolor esset Flaccus et haereret nigro fuligo Haroni. Rara tamen merces, quae cognitione tribnni Non egeat. Sed yos saevas imponite leges, Ut praeceptori verborum regula constet, 230

Ut legat historias, auctores noverit omnes Tamquam nngues digitosque suos; ut forte rogatas, Dum petit aut thermas aut Phoebi balnea, dicat ' Nutricem Anchisae, nomen patriamqne nOTercae ,

Anchemoli; dicat, quot Acestes vixerit annis, 2S5 >

Quot Siculi Phrygibus vini donaverit urnas. '

Exigite, ut mores teneros cen poUice dncat, Ut si quis cera vultum facit; exigite, ut sit Et pater ipsius coetus, ne turpia ludant, Ne faciant yicibus. Non est leve tot pnerornm 240

Observare manus oculosque in fine trementes. Haec, inquit, cura: sed quum se verterit annus, Accipe, victori populus quod postulat, aurum.

S A T I R A Vm.

otemmata quid faciunt? quid prodest, Pontice, longo Sanguine censeri, pictos ostendere vultus Maiorum et stantes in curribus Aemilianos Et Curios iam dimidios humerosque minorem

8ATIRA VIII. 53

[Corvinam et Galbam auriculis nasoque carentem? 5

Quis fructus, generis tabula iactare capacij

Gorvinum, posthac multa contingere virga

Fumosos equitum cum dictatore magistros,

Si coram Lepidis male vivitur? effigies quo

Tot bellatorum, si luditur alea pernox 10

Ante Numantinos? sidormire incipis ortu

Luciferi, quo signa duces et castra movebant?

Cur Allobrogicis et magna gaudeat ara

Natus in Herculeo Fabius lare, si cupidus, si

Yanus et Euganea quantumvis mollior agna? 15

Si tenerum attritus Catinensi pumice lumbum

Squalentes traducit avos emptorque veneni

Frangenda miseram funestat imagine gentem?

Tota licet veteres exornent undique cerae

Atria, nobilitas sola est atque unica virtus. 20

Paulus vel Cossus vel Drusus moribus esto;

Hos ante effigies maiorum pone tuorum;

Praecedant ipsas illi te consnle virgas.

Prima mihi debes animi bona; sanctus haberi

lustitiaeque tenax factis dictisque mereris: 25

Agnosco procerem. Salve, Gaetulice, sea tu

Silanus: quocumque alio de sanguine rarus

Civis et egregius patriae contingis ovanti,

Exclamare libet, populus quod clamat Osiri

Invento. Quis enim generosum dixerit hunc, qui 30

Indignus genere et praeclaro nomine tantum

Insignis? nanum cuiusdam Atlanta vocamus,

Aethiopem Cycnum, pravam extortamque puellam

Europen; canibus pigris scabieque vetusta

Levibus et siccae lambentibus ora lucernae 35

Nomen erit pardus, tigris, leo, si quid adhuc est

Quod fremat in terris violentius? Ergo cavebis

Et metues, ue tu sic Creticus aut Camerinus.

His ego quem monui? tecum est mihi sermo, Rnbelli Blande. Tumes alto Drusorum stemmate, tamqoam 40 Feceris ipse aliquid, propter quod nbbilis essei^ -^

Ut te couciperet, quae «anguine fulget lali^ '^^'(flHP

54 D. lUN. lUVENALIS

Non qnae ventoso conducta sub aggere texil. Yos humiles, inquis, vulgi pars ultima nostri, Quorum nemo queat patriam monstrare parentis: 45

Ast ego Cecropides! — Yivas et originis huius , Gaudia longa feras: tamen ima plebe Quiritem Facundum invenies; solet hic defend^re causai Nobilis indocti; venit et de plebe togata, Qui iuris nodos et legum aenigmata solvat. 50

Hjc petit Euphraten iuvenis domitique Batavi Custodcs aquilas, armis industrius: at tu Nil nisi Cecropides trnncoque simillimus Hermae. Nullo quippe alio vincis discrimine, quam qaod Illi marmoreum caput est, tua vivit imago. 55

Dic mihi, Teucrorum proles, animalia muta Quis generosa putet, nisi fortia? nempe volucrem Sic laudamus equum, facili cni plurima palma Fervet et exsultat rauco victoria circo. Nobilis hic, quocumque venit de gramine, cuins 60

Clara fuga ante alios et primus in aequore pulvis; .Sed venale pecus Coryphaei posteritas et Hirpini, si rara iugo victoria sedit. Nil ibi maiorum respectus, gratia nnlla Umbrarum ; dominos pretiis mutare iubentnr 05

Exiguis trito et ducunt epiredia collo Segnipedes dignique molam versare nepotes. Ergo, ut miremur te, non tua, privum aliquid da, Quod possim titulis incidere praeter honores, Qiios illis damus ac dedimus, quibus omnia debes. 70

Haec satis ad iuvenem, quem nobis fama saperbum Tradit et inflatum plenumque Nerone propinquo. Rarus enim ferme sensus communis in illa Fortuna; sed te censeri laude tuorum, Pontice, noluerim sic nt nihil ipse futurae 75

Laudis agas. Miserum est aliorum incumbere famae, Ne collapsa ruant subductis tecta columnis. Stratus humi palmes viduas desiderat nlmos. Esto bouus miles, tutor bonus, arbiter idem Integer; ambiguae si qnando citabere testis 80

SATIEA VIII. 55

Incertaeque rei, Phalaris licet imperet ut sis

Falsus et admoto dictet periuria tauro,

Summum crede nefas animam praeferre pudori

Et propter vitam vivendi perdere causas.

Dignus morte perit, coenet licet ostrea centum 85

Gaurana et Cosmi toto mergatur aeno.

Exspectata diu tandem provincia quum te

Rectorem accipiet, pone irae frena modumque,

Pone et avaritiae, misercre inopum sociorum:

Ossa vides rerum vacuis exsucta meduUis. 90

Respice, quid moneant legea, quid curia mandet,

Praemia quanta bonos maneant, quam fulraine iusto

Et Capito et Numitor ruerint, damnante senatn,

Piratae Cilicum. Sed quid damnatio confert?

Praeconem, Chaerippe, tuis circumspice pannis, 95

Quum Pansa eripiat^; quidquid tibi Natta reliquit,

lamque tace; furor est post omnia perdere naulum.

Non idem gemitus olim neque vulnus erat par

Damnorum, sociis florentibus et modo victis.

Plena domus tunc omnis, et ingens stabat acervus 100

Nummorum, Spartana chlamys, conchylia Coa,

Et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis

Phidiacum vivebat ebur, nec non Polyclili

Multus ubique labor; rarae sine Mentore mensae.

Inde Dolabellae atque hinc Antonius, inde 105

Sacrilegus Verres referebant navibus altis

Occulta spolia et plure^t de pace triumphos.

Nunc sociis iuga pauca boum, grex parvus equarum

Et pater armenti capto eripiatnr agello,

Ipsi deinde Lares, si quod spectabile signnm, 110

Si quis in aedicula deus unicus; haec etenim sunt

Pro summis, nam snnt haec maxima. Despicias tu

Forsitan imbelles Rhodios unctamque Corinthon:

Despicias merito; quid resinata iuventus

Cruraque totins facient tibi levia gentis? 115

Horrida vitanda est Hispania, Gallicus axis

Illyricumque latus; parce et messoribus illifl,

Qui saturant orbem circo scenaeque Tacantem. n viM^L

56 D. lUN. lUVENALIS

Quanta autem inde feres tam dirae praemia calpae,

Quum tenues nuper Harius discinxerit Afros? 120

Curandum in primis, ne ma^a iniuria fiat

Fortibus et miseris. ToUas licet omne quod usquam est

Auri atque argenti, scutum gladiumque relinques

Et iaculum et galeam: spoliatis arma supersunt.

Quod modo proposui, non est sententia; verum est; 126

Gredite me vobis folium recitare Sibyllae.

Si tibi sancta cohors comitum,*si nemo tribunal

Vendit acersecomes, si nullum in coniuge crimen,

Nec per conventus et cuncta per oppida curvis

Unguibus ire parat nummos raptura Celaeno: 130

Tu licet a Pico numeres genus, altaque si te

Nomina delectant, omnem Titanida pugnam

Intcr maiores ipsumque Promethea ponas:

De quocumque voles proavum tibi sumito libro.

Quod si praecipitem rapit ambitio atque libido, 135

Si frangis virgas sociorum in sanguine, si te

Delectant hebetes lasso lictore secures:

Incipit ipsorum contra te stare parentum

Nobilitas claramque facem praeferre pudendis.

Omne animi vitium tanto conspectius in se 140

Crimen habet, quanto maior qui peccat habetur.

Quo mihi te solitum falsas signare tabellas

In templis, quae fecit avus, statuamqne parentis

Ante triumphalem? quo, si nocturnus adulter

Tempora Santonico velas adoperta cucullo? 145

Praeter maiorum cineres atque ossa volucri Carpento rapitur pinguis Lateranns, et ipse, Ipse rotam astringit multo sufflamine consul, Nocte quidem; sed luna videt, sed sidera testes Intendunt oculos. Finitum 'tempus honoris 150

Quum fuerit, clara Lateranus luce flagellum Sumet et occursum numquam trepidabit amici lam senfs, ac virga prior annuet atque maniplos Solvet et infundet iumentis hordea lassis. Interea, dum lanatas robumque iuvencum 155

Hore Numae caedit Tovis ante altaria^ iurat

8ATIUA VIII. 57

•

Solim Eponani et facies olida ad praesepia pfctas. Sed quum penrigiles placet instaurare popinas, ObTfns assiduo [Syrophoenix udus amomo Cnrril, Idnraaeae] Syroplioenix incola portae 160

Hospftis alTectn dominum regemque salutat, Et cnm Tenali Cyane succincta lagona. Defensor culpae dicet mihi: Fecimus et nos Haec tuTenes. — Esto;desisti nempe, nec ultra FoTistf errorem. Breve sit, quod turpiter audes; 165 Qnaedam cum prima resecentur crimina barba; Indnlge Teniam pueris: Lateranus ad illos Thermanim calices inscriptaque lintea vadit Hataras bello Armeniae Syriaeque tuendis Amnibus et Rheno atque Istro; praestare Neronem 170 Secamm valet haec aetas. Mitte Ostia, Caesar, Hitte, sed in magna legatum quaere popina; iBTenies aliquo cum percussore iacentem, Permixtum nautis et furibus ac fugitivis, Inter camifices et fabros sandapiiarum 175

Et resupinati cessantia tympana galli. i Aeqaa ibi libertas, communia pocula, lectus '•■ Non alius cuiquam, nec mensa remotior ulli. [ Qnid facias talem sortitus, Pontice, servum?

Nempe in Lucanos aut Tusca ergastnla mittas. 180

At Yos^ Troiugenae, vobis ignoscitis et, quae Turpia cerdoni, Volesos Brutumque decebunt.

Qnid, si ritimquam adeo foedis adeoque pudendis Utimur excmplis, ut non peiora supersint? Consumptis opibus vocem, Damasippe, locasti 185

Sipario , clamosum ageres ut Phasma 'CatuIIi. Lanreolum volox etiam bene Lentiilus egit, Indice me dignus vera crace. Nec tamen ipsi Ignoscas populo: populi frons durior huius, Qni sedet et spectat triscurria patriciorum, 190

Planipedes audit Fabios, ridere potest qui Mamercorum alapas. -Quanti sua funera vendant, Qnfd refert? vendunt nullo cogente Nerone, Nec dubitant celsi praetoris vendere ludis.

58 D. lUN. lUVENALIS

Finge tamen gladios inde atque hinc pnlpita poni: 195

Quid satius? mortem sic qaisquem exhorruit, ut sit

Zelotypus Thymeles, stupidi collega Corinthi?

Res haud mira tamen, citharoedo principe, mimus

Nobilis. Haec ultra quid erit nisi ludus? et ilHc

Dedecus urbis habes, nec mirmillohis in armis, 200

Nec clipeo Gracchum pugnantem aut falce supina;

Damnat enim tales habitus, fet damnat et odit,

Nec galea faciem abscondit:] movet ecce trideiitem et,

Postquam vibrata pendentia retia dextra

Nequiquam effudit, nudnm ad spectacula vultum 205

Eriglt et tota fugit agnoscendus arena.

Credamus tunicae, de faucibus aurea quum se

Porrigat et loAgo iactetur spira galero?

Ergo ignominiam graviorem pertulit omni

Yulnere cum Graccho iussus pugnare secutor. 210

Libera si dentnr populo suiTragia, quis tam Perditus, ut dubitet Senecam praeferre Neroni, Cuius supplicio non debuit una parari Simia nec serpens unus nec culleus unus? Par Agamemnonidae crimen, sed causa facit rem 215 Dissimilem: quippe ille deis auctoribus ultor Patris erat caesi media inter pocula; sed nec Electrae iugulo se polluit aut Spartani Sanguine coniugii, nullis aconita propinquis Miscuit, in scena numquam cantavit Orestes, 220

Troica non scripsit. Quid enim Verginius arrais Debuit ulcisci magis, aut cum Yindice Galba, Quod Nero tam saeva crudaque tyrannide fecil? Haec opera atque ^ae sunt generosi principis artes, Gaudentis foedo peregrina ad pulpita cantu 225

Prostitui Graiaeque apium meruisse coronae. Maiorum effigies habeant insignia vocis: Ante pedes Domiti longum tu pone Thyestae Syrma vel Antigones aut personam Menalippes, Et de marmoreo citharam suspende colosso. 230

Quid, Catilina, tuis natalibus atque Cethegi Inveniet quisquam. sublimius? arma tamen vos

6ATIUA VIU. 59

-Ifoctnrna et fltfflmas domibus templisqae paratis, Ut braccatorum pueri Senonumque minores, Ansi qnod liceat tnnica punire molesta. 255

Sed yigilat consul Texillaque vestra coereet: ffic novus Arpinai, ignobilis et modo Romae Municipalis eques, galealiim ponit ubique Praesidinm attonitis et in omni monte laborat. Tantnm igitur muros intra toga contulit illi 240

Nominis ac tituli, quantum vix Lencade, quantum Theisaliae campis Octavius abstulit udo' Caedibns assiduis gladio; sed Roma parentem, Roma patrem patriae Ciceronem libera dizit. Arpinas alins \'olscorum in monte solebat 246

Poscere merccdcs, alieno lassus aratro; Nodosam post haec frangebat vcrtice vitem, Si lentus pigra mnniret castra dolabra: Hic tamen et Cimbros et snmma pericula rerum Excipit, et solus trepidantcm protegit urbem; 260

Atque ideo, postquam ad Cimbros stragemque volabant,

I Qni numquam attigerant maiora cadavera, corvi,

I Nobilis omatnr lauro collega secunda.

' Plebeiae Deciorum animae, plebeia fuerunt

Nomina: pro totis legioiiibus hi tameu et pro 255

Omnibus auxiliis atqne omni pube Latina

Snfficinnt dis infemis terraeque parenti;

Plnris enim Decii, qnam quae scrvantur ab illis.

Ancilla natus^trabeam ct diadema Quirini

Et fasces meruit regum ultimus ille bonomm: 260

Prodita laxabant portarum claustra tyrannis

Exulibus iuvenes ipsius consulis et quos

Magnum aliquid dubia pro libertate deceret,

Quod miraretur cum Coclite Mucius et quae

Imperii fines Tiberinum virgo natavit. 265

Occulta ad patres produxit crimina servus,

Matronis lugendus; at illos verbera iustis

Afficiunt poenis et legum prima securis.

Malo pater tibi sit Thersites, dummodo tu sis Aeacidae similis Vulcaniaque arma capessas, '270

60 D. lUN, lUVENALIS

Ouam te Thersitae similem prodacat Achilles.

Et tamen, ut longe repetas longeque reyolvas

Nomen, ab infami geutem dedncis asylo:

Maiorum primus, quisquis fuit ille, tuorum

Aut pastor fuit aut iilud quod dicere nolo. 275

SATIRA IX.

ocire velim, quare toties mihi, Naevole, tristis

Occurras fronte obducta, ceu Harsya victus.

Quid tibi cum vultu, qualem deprensus habebat

Ravola, dum Rhodopes uda terit inguina barba?

Nos colaphum incutimus lambenti crustula servo. 5

Non erat hac facie miserabilior Crepereius^

PoIIio, qui triplicem usuram praestare paratus

Clrcumit et fatuos non invenit. Unde repente

Tot rugae? certe modico contentns agebas

Yernam equitem, conviva ioco mordente facetus lo

Et salibus vehemens intra pomoeria natis.

Omnia nunc contra: vultus gravis,^ horrida siccae

Silva comae, nullus tota nitor in cute, qualem

Bruttia praestabat calidi tibi fascia visci,

Sed fruticante pilo neglecta et squalida crura. 15

Quid macies aegri veteris, quem tempore longo

Torret quarta dies olimque domestica febris?

Deprenda^ animi tormenta latentis in aegro

Corpore, deprendas et gaudia; sumit utrumque

Inde habitum facies. Igitur flexisse videris 20

Propositum et vitae contrarius ire priori.

Nuper enim, ut repeto, fanum Isidis et Ganymedem

Pacis et advectae secreta palatia Matris

Et Cererem (nam quo non prostat femina templo?)

Notior Aufidio moechus scelerare solebas, 25

Quodque taces, ipsos etiam inclinare maritos.

„UtiIe et hpc multis vitae genus; at mihi nullum Inde operae pretium. Pingues aliquando lacernas,

flATIRA IX. 61

Hanimenta togae, dori crassiqne coloris,

Et male percoasas textoris pectinQ Galli do

Accipimufl, tenue argentum venaeque secundae.

Fata regnnt homineg; fatum est et partibus illis,

Qnas flinus abscondit. Nam, si tibi sidera cessant,

Nil faciet long;! mensura incognita nervi,

QnamTii te nndnra spnmanti Virro labello 35

Viderit et blandae assidue densaeqiie tabellae

Sollicitent; avvdg yiiQ i<piX%eva$ avdqa lUvuidoq,

Qnod taraen ulterius monstrum, quam mollis avarus?

Haec tribni, deinde illa dedi , moz plura tufisti : —

Ckimpotat ac cevet. Ponatur calcQlus, adsint 40

Cnm tabnla pueri: numera sestertia quinque

Omnibus in rebus, numerentur deinde labores.

An facile et pronum est agere intra viscera penem

(egitimnm atque illic hesternae occurrere coenae?

Serms erit minus ille miser, qui foderit agrum, 45

Qnam dominum. Sed tn sane tenerum et puerum te

Et pnlchrum et dignum cyatho coeloque pntabas;

Vo8 humili assecnlae, vos indulgebitis umquam

Cnltori, iam nec morbo donare parati?

En cni tn viridem umbellam, cui succina mittas 50

Grandia, natalis quoties redit aut madidnm ver

Ittcipit et strata positus longaque cathedra

Mnnera femineis tractat secreta kalendis!

Dic, passer, cui tot montes, tot praedia servas

Appnla, tot milvos intra tua pascua lassos? 55

Te Trifolinns ager fecundis vitibus implet,

Snapectumque iugum Cumis et Gaurus inanis —

Nam quis plura linit victuro dolia musto? —

Qnantnm erat exhausti lumbos donare clientis

Ingeribns paucis! meliusne hic rusticus infans 60

Cnm matre et casulis et conlusore catello

Cymbala pulsantis legatum fiet amici?

Improbns es, quum poscis, ait. — -« Sed pensio clamat

Poace; sed appellat pner nnicus, ut Polyphemi

Lata acies, per quam sollers evasit Ulixes. 65

Alter emendus erit, namque hic non sufficit, ambo

62 D. lUN. lUVENALIS

Pascendi. Quid agam bruma spiratite?. quid, oro,

Quid dicam scapulis puerorum aquilone Decembri

Et pedlbus? durate atque exspectate cicadas?

Yerum, ut dissimules, ut mittas cetersi, quanto 70

Metiris pretio, quod, ni tibi deditus essem

Devotusque cliens, uxor tua virgo maneret?

Scis certe, quibus ista modis, quam saepe rogaris

Et quae pollicitus. Fugientem saepe puellam

Amplexu rapui; tabulas quoque ruperat et iam 75

Signabat; tota vix hoc ego nocte redemi,

Te plorante foris: testis mihi lectulus et tu,

Ad quem pervem't lecti sonus et dominae vox.

Instabile ac dirimi coeptum et iam paene solutum

Coniugium in multrs domibus servavit adulter. 80

Quo te circumagas? quae prima aut ultima ponas?

Nullum ergo m^ritum est, ingrate ac perfide, nullum,

Quod tibi filiolus vel filia nascitur ex me?

Tollis enim et libris actorum spargere gaudes

Argumenta viri. Foribus suspende coronas, 85

lam pater es: dedimus, qnod famae opponere possis;

lura parentis habes, propter me scriberis heres,

Legatum omne capis, nec non et dulce caducum.

Commoda praeterea iungentur multa caducis,

Si numerum, si tres implevero.^^ lusta doloris, 90

Naevole, causa tui; contra tamen ille quid affert?

„Neglegit atque alium bipedem sibi quaerit asellum. Haec soli commissa tibi celare memento, Et tacitus nostras intra te rige querellas; Nam res mortifera est inimicus^ pumice levis. 95

Qui modo secretum commiserat, ardet et odit, Tamquam prodiderim, quidqnid scio. Sumere ferrum, Fuste aperire caput, candelam apponere valvis Non dubitat; nec contemnas aut despicias, quod His opibus numquam cara est annona veneni. 100

Ergo occulta teges, ut curia Martis Athenis.^^ 0 Corydon, Corydon, secretum divitis ullum Esse putas? servi ut taceant, iumenta loquentur, Et canis et postes et marmora. Claude fenestras.

SATISA IZ. 63

Vela tegant rimai, iunge ostia, tollite Inmen, :ob

E medio face eant omnes, prope nemo recumbat:

Qaod tamen ad cantum galli facit ille secundi,

Proximas ante diem caupo sciet; audiet et quae

Finzemnt pariter librarius, archimagiri,

Carptores. Quod enim dubilant componere crimen lio

In dominos, quoties rumoribus ulciscuntur

Baltea? nec deerit, qni te per compita quaerat

Nolentem et miseram vinosus inebriet aurem.

III08 ergo roges, quidquid paulo ante petebas

A noDis; taceant illi: scd prodcre malunt 115

Arcanum, quam subrepti potare Falerni

Pro populo faciens quantum Saufeia bibebat.

Vivendum recte cst, quum propter plurima, tum vel

Idcirco ut possis linguam contemnere servi.

Praecipue cave sis, ut linguas mancipiorum 120

Contemnas; nam lingua niaii pars pessima servi;

Deterior tamen hic, qui liber non erit illis,

Quonim animas et farre suo cuslodit et aere.

„Utile consilium modo, sed commune, dedisti: Nunc mihi quid suades post damnum temporis et spes 125 Deceptas? feslinat eiiim decurrere velox Floaculus angustae miseraeque brevissima vitae Portio; dum bibimus, dum serta, unguenta, puellas Poscimns, obrepit non intellecta scneclns.^^ Ne trepida: numquam pathicus tibi deerit amicus, 130 Stantibus et salvis his collibus; nndique ad illos Convenient et carpentis et navibus omnes, Qui digito scalpunt uno caput. Altera maior Spes superest: tu tantum erucis imprime dentem. ,,Haec exempla para felicibus; at mea Clotho 135

Et Lachesis gaudent, si pascitur inguine venter. 0 parvi nostrique Lares, quos ture minuto Aut farre et teuui soleo exorare corona, Quando ego figam aliquid, quo sit mihi tuta senectus A tegete et baculo? viginti milia fenus 140

Pigneribus positis, argcnti vascula puri, Sed quae Fabricius censor notet, et dno fortes

64 D. lUN. lUVENALIS

De grege Moesornm, qai me cervice locata

Seciirum iubeant clamoso insistere circo.

Sit mihi praeterea curvus caelator et alter, 145

Qui multas facies pingit cito: sufficiunt haec,

Quando ego pauper ero! Yotum miserabile, nec spes

His saltem; nam quum pro me Fortuna rogatur,

Affixit ceras illa de nave petitas,

Quae Siculos cantus effugit remige surdo/^ 150

D. nill lUVEMlIS

AOUINATIS

SATIRARUM

LIBER QUARTUS.

SATIRA- X.

Omnibus in terris, quae sunt a Gadibus usque

Auroram et Gangen , pauci dinoscere possunt

Yera bona atque illis multum diversa, remota

Erroris nebula. . Quid enim ratione timemus

Aut cupimus? quid tam dextro pede concipis, ut te 5

Couatus non poeniteat votique peracti?

Evertere domos totas optantibus ipsis

Di faciles; nocitura toga, nocitura petuntur

Militia; torrens dicendi copia multis

Et sua mortifera est facundia; viribus ille 10

Confisus periit admirandisque lacertis.

Sed plures nimia congesta pecunia cura

Strangulat et cuncta exsuperans patrimonia census,

Quanto delphinis ballaena Britannica maior.

SATIRA X. 65

Temporfbas dirii igtlar iussnque Neronis 15

Longinuin et magnos Senecae praedivitis hortoa

Clansit et egregiaa Lateranorum obsidet aedes

Tota cohors: rama Tenit in coenacula miles.

Paaca licet portea argenti vascula puri,

Nocte iter ingressus gladium contumque timebis 20

Et motae ad lunam Irepidabis arundinis umbras:

Cantabit vacuus coram latrone viator.

Prima fere vota et cunctis noti^sima templis

Divitiae, crescant ut opes, ut maxima toto

Nostra ait arca foro. Sed nulla aconita bibuntur 25

Ficlilibos; tnnc illa timc, quum pocula sumes

Gemmata et lato Setinum ardcbit in auro.

lamne igitur landas, quod de sapientibus altcr

Ridebat, quoties dc liminc moverat unum

Protaleralque pedcm, flebat contrarius .^ctor? 30

Sed facilis cuivis rigidi censura cachinni:

Hirandam est, unde ille oculis sufTecerit humor.

Perpetao risu pulmonem agitare solebat

Democritus, quamquam non essent urbibns illis

Praetexta et trabeae, fasces, lectica, tribunal. 36

Qaid, si yidisset praetorem curribus altis

Exatantem et medii snblimem pulvere circi

In tnnica lovis et pictae Sarrana ferentem

Ex hameris aulaea togae magnaeque coronae

Tantnm orbem, qnanto cervix non sufGcit ulla? 40

Quippe tenet sudans hanc publicus et, sibi consul

Ne placeat, curru servus portatur eodem.

Da nunc et volucrem, sceptro quae surgit eburno,

niinc comicines, hinc praecedentia longi

Agminia officia et niveos ad frena Quirites, 45

DefoBsa in loculis quos sportula fecit amicos.

Tom quoque materiam risus invenit ad omnes

Occnrsus hominum, cuius prudentia monstrat,

Summos posse viros et magna exempla daturos

Venrecam in patria crassoque sub -aere nasci. 50

Ridebat curas, nec non et gaudia vulgi,

Interdum et lacrimas, quum fortunae ipse minaci

lUV. SAT. 5

66 D. lUN. ItJVBNALIS

Handaret laqueum mediumque ostenderet nnguem.

Ergo supervacua aut yel pernlciosa petuntur,

Propter quae fas est genua incerare deorum. 55

Quosdam praecipitat subiecta potentia magnae Invidiae; mergit longa atque insignis honorum Pagina. Descendunl statuae restemque sequuntur, Ipsas deinde rotas bigarum impacta securis Caedit et immeritis franguntur crura caballis^ 60.

lam strident ignes, iam follibus atque caminis Ardet adoratum populo caput et crepat ingens Seianus; deinde ex facie toto orbe secunda Fiunt urceoli, pelves, sartago, matellae. Pone domi laurus, duc in Capitolia magnum 65

Cretatumque bovem: Seianus ducitur unco Spectandus ; gaudent omnes : Quae labra , quis illi Yultus erat! nuijpiiam, sl quid mihi credis, amayi Hunc hominem! sed quo cecidit sub crimine? quisnam Delator? quibus indiciis , quo teste probavit? — 70 Nil horum: verbosa et grandis epistola venit ^ A Capreis. — Bene habet; nil plus interrogo. — Sed quid Turba Remi? Sequitur fortunam ut semper et odit Damnatos; idem populus, si Nortia Tusco Favisset, si oppressa foret secara senectus 75

Principis, hac ipsa Seianum diceret hora Augustum. lam pridem, ex quo suffragia nulli Vendimus, effudit curas; nam qui dabat olim Imperium, fasces, legiones, oranla, nnno se Continet atque duas tantnm res anxlns optat, 80

Panem et circenses. ~ Perituros audio multos. Nil dubium, magna est fomacula; pallidulus mi Brutidius meus ad Martis fuit obvlus aram. Quam timeo, yictus ne poenas exigat Aiax Ut male defensus! curramus praecipites et, 85

Dum iacet in ripa, calcemus Caesaris hostem. Sed videant servi, ne quis neget et pavidum in ius Cervice obstricta doniinum trahat. — Hi sermones Tunc de Seiano, secreta haec murmura vulgi. Yisne salutari sicut Seianus? habere 90

8ATIRA X. 67

Ttnliimdem atqae illi ■ummag donare curules,

Illam ezercitibai praeponere? tulor haberi

Principia angusta Caprearum in rupe sedentis

Cam grege Chaldaeo? vis certe pila, cohortes,

Egregioi equites el castra domestica? quidni . 95

Haec capias? et qui nolunt occidere quemquam,

Pofse Tolunt. Sed quae praeclara et prospera tanti,

Ut rebus laetis par sit mensura malorum?

Haias, qui trahitur, praetextam sumere mavis,

An Fidenarum Gabioriimque esse potestas lOO

Et de mensura ius diccre, vasa minora

Frangere pannosus vaciiis aedilis Ulubris?

Ergo quid optandum foret, ignorasse fateris

Seianum; nam qui niniios optabat honores

Et nimias poscebat opes, numerosa parabat 105

Excelsae tarris tabulata, unde altior esset

Casus et impulsae praeceps immane ruinae.

Qaid Crassos, quid Pompeios evertit, et illum,

Ad saa qui domitos dcduxit flagra Quirites?

Sammas nempe locus nulla non arte petitus, iio

Hagnaqne numinibns vota exaudita malignis.

Ad generum Cereris sine caede ac vulnere' pauci

Descendunt reges et sicca morte tyranni.

Eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis Incipit optare et totis Quinquatribus optat, 115

Qulsqais adhac uno parcam colit asse Minervam, Qaem sequitur custos angustae vernula capsae. Eloquio sed uterque perit orator; utrnmque Largus et exundans leto dedit ingenii fons. Ingenio manus est et cervix caesa; nec umquam 120 Sangaine causidici maduerunt rostra pusilli. 0 forlanatam natam me consule Romam — Antoni gladios potuit contemnere, si sic Dmnia dixisset. Ridenda poemata malo, Quam te conspicuae, divina Philippica, famae, 125

Volyerifl a prima quae proxima. Saevus et illum Exitns eripuit, quem mirabantur Athenae Torrentem et pleni moderantem frena theatri.

5*

68 D. lUN. lUVENALIS

Dis ille adversis genitus fatoque •sinistro, Quem pater ardentis massae fnli^ue lippus 130

A carbone et forcipibus gladiosque parante Incude et luteo Vulcano ad rhetora misit. Bellorum exuviae, truncis affixa tropaeis Lorica et fracta de casside buccula pendens Et curtum temone iugum victaeque triremis 135

Aplustre et summo tristis captivus in arcu Humanis maiora bonis creduntur. Ad hoc se Romanus Graiqsque et barbarus induperator Erexit: causas discriminis atque laboris Inde habuit. Tanto maior famae sitis est, quam 140 Yirtutis. Quis enim virtutem amplectitur ipsam, Praemia si toHas? patriam tamen obruit olim Gloria paucorum et laudis titulique cupido Haesuri saxis cinerum custodibus, ad quae Discutienda valent sterilis mala robora fici, 145

Quandoquidem data suut ipsis quoque fata sepulcris. Expende Hannibalem: quot libras in duce summo Invenies? hic est, quem non 'capit Africa Mauro Percussa Oceano Niloque admota tepenti, Rursus ad Aethiopum populos altosque elephantos. I60 Additur imperiis Hispania, Pyrenaeum Transilit; opposuit natura Alpemque nivemque: Diducit scopulos et montem rumpit aceto. lam teuet Italiam; tamen ultra pergere tendit: Actum, inquit, nihil est, nisi Poeno milite portas 165 Frangimus et media vexillum pono Subnra. 0 qualis facies et qnali digna tabella, Quum Gaetula ducem portaret bellua luscum! Exitus ^rgo quis est? 0 gloria! vincitur idem Nempe et in exiiium praeceps fugit atque ibi magnus 160 Mirandusque cliens sedet ad praetoria regis, Donec Bithyno libeat vigilare tyranno. Finem animae, quae res humanas miscuit olim, Non gladii, non saxa dabunt, nec teia, sed ille Cannarum vindex et tanti sanguinis ultor 165

Annulus. I demens et saevas curre per Aipes,

SATIRA X. 69

Ut poeriB placeaB et declamatio Gas!

Unns Peliaeo iuveni non siiflicit orbis;

Aeatnat infelix angiisto limite mundi,

Ut Gyari clausus scopnlis parvaque Scripho: 170

Qaum tamen a figiilis munitnm intraverit urbem,

Sarcophago contcntus crit. Mors sola fatetiir,

Qaantala sint hominiim corpuscula. Creditur olim

Yelificatus Athos et quidquid Graecia mendax

Aadet in historia, constralum classibus isdem 175

Suppositumque rotis solidum niarc; credimus altos

Defecisse amnes epotaquc flumina Medo

Prandente, et madidis cantat quae Sostratus alis.

Ille tamen qualis rediit Salaminc relicta,

In Corum atque Eurum solitus saevire flagellis 180

Barbarus, Aeolio numqu:im hoc in carccre passos,

Ipaam compedibus qui vinxerat Ennosigaeum?

Hitius id sane; qnid? non et stigmate dignum

Credidit? huic quisquam vellet servire deorum?

Sed qnalis rcdiit? nempe una nave, cruenlis 186

Floctibus ac tarda pcr dcnsa cadavera prora.

Has toties optata exegit gloria pocnas!

Da spatium vitae, multos da, Juppiter, annos! Hoc recto vultu, solum hoc ct pallidus optas. Sed qiiam continuis et quantis longa senectus 190

Plena roalis! deformcm ct tetrum ante omnia vultum Dissiinilemque sui, dcformcm pro cute pellem Pendentesque genas et tales aspice rugas, Qualea, umbriferos ubi pandit Thabraca saltus, In vetula scalpit iam roater simia bucca. 195

Plurima sunt iuvenum discrimina; pulchrior ille Hoc, atque illc alio, multum hic robustior illo: Una senum facies, cnm voce trementia membra Et fam leve caput madidiqiie infantia nasi. Ffangendus miscro gingiva panis inermi: 200

Usque adeo gravis uxori natisque sibique, Ut captatori moveat fastidia Cosso. Non eadem vini atque cibi, torpente palato, Gaudia; nam coitus iam longa oblivio, vel si

70 D. lUN. lUVENALIS

Coneris, iacet exiguus cum ramice nervus 205

£t, quamvis tota palpetur nocte, iacebit.

Anne aiiquid sperare potest haec inguinis aegri

Canities? quid quod merito suspecta libido est,

Quae Yeiierem affectat sine viribus? Aspice partis

Nunc damnum alterius; nam quae cantante voluptas, 210

Sit licet eximius, citharoedo, sitye Seleucus,

£t quibus aurata mos est fulgere lacerna?

Quid refert, magni sedeat qua parte theatri,

Qui vix comicines exaudiet atque tubarum

Concentus? clamore opus est, ut sentiat auris, 215

Quem dicat yenisse puer, quot nuntiet horas.

Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis

Febre calet sola: circumsilit agmine facto

Morborum omne genns; quorum si nomina quaeras,

Promptius expediam, quot amayerit Oppia moechos, 220

Quot Themison aegros autumno occiderit uno,^

Quot Basilus socios, quot circumscripserit Hirrus

Pupillos, quot longa yiros exsorbeat uno

Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus;

Percurram citius, quot yillas possideat nnnc, 225

Quo tondente grayis iuyeni mihi barba sonabat.

nie hnmero, hic lumbis, hiccoxa debilis; ambos

Perdidit ille oculos et luscis inyidet; huius

Pallida labra cibum accipiunt digitis alienis,

Ipse ad conspectum coenae diducere rictum 280

Suetus hiat tantum, ceu pullus hirundinis, ad quem

Ore yolat pleno mater ieiuna. Sed omni

Membrorum damno maior dementia, quae nec

Nomina seryorum nec yultum agnoscit amici,

Cum quo praeterita coenayit nocte, nec illos, 235

Quos genuit, quos eduxit. Nam codice saeyo-

Heredes yetat esse suos, bona tota feruntur

Ad Phialen; tantum artiGcis yalet halitus oris,

Quod steterat multis in carcere fornicis annis.

Ut yigeant sensus animi, ducenda tamen sint 240

Funera natorum, rogus aspiciendus amatae

Couiugis et fratris plenaeque sororibus urnae.

8ATIBA X. 71

Haec datt poena dfa viTentibus, nt renovata

Semper clade donma multis in luctibus inque

Perpetuo maerore et nigra veste senescant. 245

Rex Pylius, magno si quidquam credis Homcro,

Exemplum vltae fuit a cornice sccundae.

FeHx nimiram, qui tot per secula mortem

Distalit atque suos iam dextra computat annos,

Qaique novum toties mustum bibit. Oro, parumper 250

Attendas, quantum de legibus ipse queratur

Fatomm et nimio de stamine, quum videt acris

Antilochi barbam ardentem, quum quaerit a1) omni

Qaisqais adest socius, cur haec in tempora duret,

Qaod facinus dignnm tam longo admiserit aevo? 255

Haec eadem Peleus, raptum quum luget Achillem,

Atque alius, cui fas Ithacum lugere natantem.

Incolumi Troia Priamus venissct ad uihbras

AaMraci magnis sollemnibus, Hectore funns

Porlante ac reliquis fralrum cervicibus inter 26^

Hiadum lacrimas, ut primos edere planctus

Casiandra inciperet scissaque Polyxena palla,

Si foret exstinctus diverso tempore, quo non

Coeperat audaces Paris aedificare carinas.

Longa dfes igitur quid contulit? omnia vidit 265

ETeraa et flammis Asiam ferroque cadentem.

Tanc miles tremulus . posita tulit arma tiara

Et ruit ante aram summi lovis, ut vetnlus bos,

Qai domini cultris tenue et miserabile collum

Pnie))et, ab ingrato iam fastiditns aratro. 270

Exitas ille utcumqne hominis, sed torva canino

Latravit rictu, quae post hunc vixerat, uxor.

Festino ad nostros et regem transeo Ponti

Et Croesum, quem vox iusti facunda Solonis

Kespicere ad longae iussit spatia ultima vitae. 275

Bxilium et carcer Minturnarumque paludes

EU mendicatus victa Carthagine panis

Hinc causas habuere. Quid illo cive tulisset

Natura in terris, quid Roma beatius umquam,

Sl circumducto captivorum agmine et omni 280

72 D. lUN. lUVENALIS

Bellonim pompa animam exhalasset opimam, Quum de Teutonico vellet descendere curro? Provida Pompeio dederat Campania febres Optaudas, sed multae urbes et publica vota Yicerunt; igitur fortuna ipsius et urbis 285

Servatum victo caput abstulit. Hoc cruciatu Lentulus, hac poena caruit ceciditque Cethegns Integer, et iacuit Catilina cadavere toto.

Formam optat modico pueris, maiore puellis Blurmure , quum Yeneris fanum videt, anxia mater 290 Usque ad delicias votorum. Cur tamen, inquit, Corripias? pulchra gaudet Latona Diana. — Sed vetat optari faciem Lucretia, qnalem Ipsa habuit; cuperet Rntilae Yerginia gibbum . Accipere atque suam Rutilae dare. Filius autem 295 Corporis egregii miseros trepidosque parentes Semper habet; rara est adeo concordia formae Atque pudicitiae. Sanctos licet fiorrida mores Tradiderit domus ac veteres imitata Sablnos, Praeterea castum ingenium vultumque modesto 300

Sanguine ferventem tribuat natura benigna Larga manu: (quid enim puero conferre potest plus Custode et cura natura potentior omni?) Non licet esse viro; nam prodiga corruptoris Improbitas ipsos audet temptare parentes. 305

Tanta in muneribns fiduciai NuUus ephebnm Deformem saeva castravit in arce tyrannus, Nec praetextatum rapuit Nero loripedem nec Strumosum atque utero paritcr gibboque tumentem. I nunc et iuvenis specie laetare tni, qnem 310

Maiora exspectant discrimina: fiet adulter Publicus et^poenas metuet quascumque maritis Iratis debet, nec erit felicior astro Martis, ut in laqueos numquam incidat. Exigit antem Interdum ille dolor plus quam lex iilla dolori 315

Concessit; necat hic ferro, secat ille cruentis Verberibus, quosdam moechos et mugilis intrat. Sed tuus Endymion dilectae fiet adulter

8JLTIRA X. 73

nae; »ox qanm dederit Senrilia nnminos,

H illiafl, quam non amat, exuet oronem 320

»ri8 oraatum; quid enim ulla negaverit ndis

libus? sire est haec Oppia, sive Catulla

ior, totos habet illic femina mores. —

iasto quid forma nocet? — Quid profuit immo

•lyto grave propositum, quid fielierophonti? 336

lit nempe haec ceu fastidita, repulsa

Stheneboea minus quam Cressa excanduit, et se

issere ambae. Hulier saevissima tunc est,

1 slimulos odio pudor admovet. Elige, quidnam

indum esse putes, cui nubere Caesaris uxor 330

lat. Optimus hic et formosissirous idem

I patriciae rapitur miser exstinguendus

ilinae oculis; dudum sedet illa parato

neolo Tyriusque palam genialis in hortis

itar, et ritn decies centena dabuntur 335

QO, veniet cum signatoribus anspex.

ta secreta et paucis commissa putabas?

oisi legitime vult nubere. Quid placeat, dic;

rere velis, pereundum erit ante lucernas;

elas admittas, dabitnr mora parvula, dum res 340

arbi et populo contingat principis aurem.

cus ille domus sciet ultimus; interea tu

{uere imperio, si tanti vita dierum

mm: quidquid levius meliusque putaris,

»enda est gladio pulchra haec et candida cervix, 345

ergo optabunt homines? ~ Si consilium vis, ittes ipsis expendere numinibus, quid eniat nobis rebusqne sit utile nostris. pro incundis aptissima qnaeque dabunt di. r eat illis homo, qnam sibi. Nos animomm 360 isa et caeca magnaque cnpidine ducti [gium petimns partumque uxoris; at illis n, qui pueri qualisque futnra sit uxor. men et poscas aliqnid voveasqne sacellis et candiduli divina tomacula porci, 355

lam est, ut sit mens sana in corpore sano.

74 D. lUN. lUVENALIS

Fortem posce aninium, mortis terrore carentem,

Qiii spatium yitae extremum inter mnnera ponat

Naturae, qui ferre queat quoscumque labdres,

Nesclat irasci, cupiat nihil et potiores 360

Herculis aerumnas credat saevosque labores

Et Yenere et coenis et pluma Sardanapalli.

Honstro quod ipse tibi possis dare; semita certe

Tranquillae per virtutem patet unica vitae.

Nullum numen abest, si sit prudentia; nos te 365

Nos facimus, Fortuna, deam coeloque locamus.

SATIRA XI.

Atticns eximie si coenat, lautus habetur;

Si Rutilus, demens. Quid enim maiore cachinno

Excipitur vulgi, quam pauper Apicius? omm's

Conyictus, thermae , ^stationes , onme theatrum

De Rutilo. Nam dum valida ac iuvenalia membra 5

SufGciunt galeae, dumque ardent sanguine, fertur,

Non cogente quidem, sed nec prohibente tribuno,

Scripturus leges et regia verba lanistae.

Multos porro vides, quos saepe elusus ad Ipsum

Creditor introitum solet exspectare macelh', lo

Et quibus in solo vivendi causa palato est.

Egregius coenat meliusque miserrimus horum

Et cito casurus iam perlucente ruina.

Interea gustus elementa per omnia quaernnt, '

Numquam animo pretiis obstantibus; interius sl 15 '

Attendas, magis illa iuvant, quae pluris emuntnr. '

Ergo haud difGcile est perituram arcessere sunynam, '

Lancibus oppositis vel matris imagine fracta, '

Et qnadringentis nummis condire gulosum '

Fictile: sic veniunt ad miscllianea ludi.. 20 '

Refert ergo, quis haec eadem paret: in Rutilo nam '

Luxuria est, in Yentidio laudabile nomen >

Sumit et a censu famam trahit. Ulum ego iure >

SATIRA XI. 75

Despicfam, qai icit, qnanto snblimior Atlas Omnibas in Libya sit montibus, hic tamen idem 25

Ignoret, qaantum ferrata distet ab arca l^ccnlus. E coelo descendit yvm^t CBmnov^ Figendum et memori tractandum pectore, sive Coniugium quaeras vel sacri in parte senatus Esse velis; neque enim loricam poscit Achillis 30

Thersites, in qua se traducebat Ulixes; 'Ancipitem seu tu magno discrimine causam Protegere aifectas, te consule, dic tlbi, qui sis, Orator vehemens, an Curtius et Matho buccae. Noscenda est mensura sui spectandaque rebus 35

In sommis minimisque, etiam quum piscis emetur; Ne mnllnm cnpias, quum sit tibi gobio tantum In loculis. Quis enim te deficiente crumena Et crescente gula manet exitus, aere paterno Ac rebus mersis in ventrem, fenoris atque 40

Argenti gravis et pecorum agroruroque capacem? Talibns a doroinis post cuncta novissimus exit Annnlos, et digito mendicat PoIIio nudo. Non praematuri cineres nec funus acerbum Lnznriae, sed morte magis metuenda senectns. 45

ffi pleramque grados: conducta pecnnia Romae Et coram dominis consumitur; inde ubi paulum Nescio quid superest et pallet fenoris auctor, Qni yertere solum, Baias et ad ostrea currunt. Cedere namque foro iam non est deterius quam 50

Esqailfas a ferventi migrare Subura. Dle dolor solus patriam fugientibus, illa Maestitia est, caruisse anno circensibus nno. Sangninis in facie non haeret gutta; morantur Planci ridiculum et fugientem ex urbe pudorem. 55

Ezperiere hodie, numquid pulcherrima dictu, Persice, non praestem vita vel moribus et re, Sed laudem siliquas occultus ganeo, pultes Coram aliis dictem puero, sed in aure placentas. Nam qaum sis conviva mihi promissus, habebis 60

Evandrom, venies Tirynthius aut minor illo

76 D. lUN. lUVENALIS

Hospes, et ipse tamen contingens sangaine coelnm:

Alter aquis, alter flammis ad sidera missos.

Fcrcula nunc audi nuUis ornata macellis.

De Tiburtino yeniet pinguissimus agro 65

Haedulus et toto grege mollior, inscius herbae,

Necdum ausus virgas humilis mordere salicti,

Qui plus lactis habet quam sanguiiiis, et montani

Asparagi, posito quos legit vilica fuso;

Grandia praeterea tortoque calentia foeno 70^

Ova adsunt ipsis cum matribus^ et servatae

Parte anni, quales fuerant in vitibus, uvae,

Signinum Syriumque pirum, de corbibus isdem

Aemula Picenis et odoris 'mala recentis,

Nec metuenda tibi, siccatum frigore postquam 75

Autmnnum et crudi posuere pericula succi.

Haec olim nostri iam luxuriosa senatus

Coena fuit: Curius, parvo quae legerat horto,

Ipse focis brevibus ponebat oluscula, quae nunc

Squalidus ^n- magna fastidit compede fossor, 80

Qui meminit, calidae sapiat quid vnlva popinae.

Sicci terga suis , rara 'pendentia crate,

Horis erat quondam festis servare diebus

Et natalicium cognatis ponere lardum,

Accedente nova, si quam dabat hostia, came. 85

Cognatorum aliqnis titulo ter consulis atqoe

Castrorum imperiis et dictatoris honore

Functus ad has epulas solito maturius ibat,

Erectum domito referens a monte ligonem.

Quum tremerent autem Fabios durumque Catonem 90

Et Scauros et Fabricios, postremo severos

Censoris mores etiam collega timeret,

Nemo inter curas et seria duxit habendum,

Qualis in Oceano fluctu testudo nataret,

Clarum Troiugenis factura et aobile fulcmm; 95

Sed nudo latere et parvis frons aerea lectis

Vile coronati caput ostendebat aselli,

Ad quod lascivi ludebant ruris alumni.

Tales ergo cibi, qualis domus atque snpellex.

SATIRA XI. 77

m Tonc radii et Graias mirari nescius arles loo

Urbibos eversii praedarum in parte reperta ■agnonim artittcum frangebat pocula miies, Ut phalerif gauderet equus caelatuque cassis Romuleae limulacra ferae mansuescere iussae Imperii fato, geminos sub rupe Quirinos, ]05

Ac nudam efflgiem clipeo venientia et hasta - Pendentisqne dei perituro ostcnderet hosti. Ponebant igitur Tusco furrata catino; Argenti quod erat, solis fulgebat in armis. Omnia tunc, quibus invideas, si lividulus sis. iio

Templorum quoque maiestas praescntior et vox Nocte fere media mediamque audita per urbem, Litore ab Oceani Ga]h's venientibus et dis OfBcium vatis peragentibus ; his moniiit nos, Hanc rebus Latiis curam pracstare solebat 115

Fictilia et nuUo violatus luppiter auro. Ula domi natas nostraque ex arbore mensas Tempora yiderunt; hos lignum stabat ad usus, Annoaam si forte nucem dcieccrat eurus. At nnnc divitibus cocnandi nuila voluptas, 120

Nil rhombus, nil dama sapit, putere videntur Ungnenta atque rosae, latos nisi sustinet orbes Grande ebnr et magno subiimis pardus hiatu, Dentibus ex illis, quos mittit porta Syenes Et Hauri celeres et Mauro obscurior Indus, 125

Et quos deposuit Nabataeo bellua saltu, Itm nimios capitique graves. Hinc surgit orexis, Hinc atomacho vires; nam pes argenteus illis, Annnlus in digito quod ferreus. Ergo superbum ConTivam caveo, qui me sibi comparet et res 130

Despicit exiguas. Adeo nulla uncia nobis Est eboris nec tessellae nec calculus ex hac Hateria, quin ipsa manubria cultellorum Oaaea; non tamen his ulla umquam obsonia fiunt Rancidula, aut ideo peior gallina secatur. 135

Sed nec structor erit, cui qedere debeat omnis Pergula, discipulus Trypheri doctoris, apud quem

78 D. lUN. lUVENALia

Sumine cnm magno lepus atque aper et pygargus

Et Scythicae volucres et phoenicopterus ingens

Et Gaetulus oryx hebeti lautissima ferro 140

Caeditur et tota sonat ulmea coena Subura.

Nec frustum capreae subducere nec latus Afrae

Novit avis noster, tirunculus ac rudis omni

Tempore et exiguae furtis imbutus ofellae.

Plebeios calices et paucis assibus emptos 145

Porriget incultus puer atque a frigore tutus;

Non Phryx aut Lycius, [non a mangone petitus

Quisquam erit: in magno] quum posces, posce latine.

Idem habitus cunctis , tonsi rectique capilli

Atque hodie tantum propter conyivia pexi. 160

Pastoris duri hic est fiiius, ille bubulci.

Suspirat longo non visam tempore matrem,

Et casulam et uotos tristis desiderat haedos,

Ingenui vultus puer- ingenuique pudoris,

Quales esse decet, quo^ ardens purpura vestit; 155

Nec pupillares defert in balnea raucus

Testiculos, nec vellendas iam praebuit alas,

Crassa nec opposito pavidus tegit inguina gutto.

Hic tibi vinar dabit diffusa in montibus illis,

A quibus ipse venit, quorum sub vertice lusit; 160

Namque una atque eadem est yini patria atque ministri.

Forsitan exspectes, ut Gaditana canoro

Incipiant prurire choro plausuqne pYobatae

Ad terram tremulo descendant clune puellae?

Spectant hoc nuptae iuxta recubante marito, 165

Quod pudeat narrare uliquem praesentibus ipsis,

Irritamentum Veneris languentis et acres

Divitis ufticae (maipr tamen ista voluptas

Alterius sexus; magis ille extenditur et mox

Auribus atque oculis concepta urina movetur); 170

Non capit has nugas humilis domus. Audiat ille

Testarum crepitus cum rerbis, nudum olido stans

Fornice mancipium quibus abstinet, ille fruatur

Yocibus obscenis omnique libidinis arte,

Q^ii Lacedaemonium pytismate lubricat orbem; 175

8ATISA ZI. 79

Namqae ibi fortiinae veniam damos. Alea turpis,

Turpe et adulterium mediocribus; haec eadem illi

Omnia quom faciunt, hilares nitidique vocantur.

Nostra dabunt alios hodie convivia ludos:

Conditor Iliados cantabitur atque Maronis 180

AUisoni dubiam facientia carmina palmam.

Quid refert, tales versus qua voce legantur?

Sed nonc dilatis averte negotia cnris Et gratam requiem dona tibi, quando licebit Per totnm cessare diem; non fenoris ulla 185

Hentio nec, prima si luce egressa reverti Nocte solet, tacito bilem tibi contrahat uxor, Haraida suspectis referens multicia rugis Vezatasqne comas et vultum auremque calentem. Protinus ante meum quidquid dolet exne limen, 190

Pone domum et servos et quidquid frangitur illis Aat perit; ingratos ante omnia pone sodales. Interea Megalesiacae spectacula mappae Idaeam sollemne colunt, simillsque trinmpho Praeda caballomm praetor sedet ac, mihi pace 195

Immensae nimiaeque licet si dicere plebis, Totam hodie Romam circus capit et fragor aurem Percutit, eventum viridis quo colligo panni. Nam si deflceret, maestam attonitamque videres Hanc nrbem, velnti Cannarum in pulvere victis 200

Consulibns. Spectent iuvenes, quos clamor et audax Sponsio, quos cultae decet assedisse puellae; Nostra bibat vemnm contracta cuticula solem Effugiatque togam. lam nunc in balnea salva Fronte licet vadas, quamqnam solida hora snpersit 205 Ad sextam. Facere hoc non possis qninque diebus Continnis, quia sunt talis quoque taedia vitae Magna; voluptates commendat rarior nsus.

80 D. lUN. lUYElirALIS

S A T I R A Xn.

Natali, Corvinie, die mihi dulcior haec lux,

Qua festus promissa deis animalia cespes

Exspectat. Niveam regiaae ducimus agnam,

Par vellus dabitur pugnanti Gorgone Maura;

Sed procul extensnm petulans quatit hostia funem 6

Tarpeio servata loyi frontemque coruscat,

Quippe ferox vitulus, templis maturus et arae

Spargendusque mero; quemi iam pudet ubera matris

Ducere, qui vexat nascenti robora cornu.

Si res ampla domi similisque affectibus esset, lo

Pinguior Hispulla traheretur laurus et ipsa

Mole piger nec JQnitima nutritus in herba,

Laeta sed ostendens Clitumni pascua sanguis

Iret et a grandi cervix ferienda ministro,

Ob reditum trepidantis adhuc horrendaque passi 15

Nuper et incolumem sese mirantis amici.

Nam praeter pelagi casus et fulminis ictus

Evasit: densae coelum abscondere tenebrae

Nube una subitusque antemnas impuKt ignis,

Quum se quisque illo percussum crederet et mox 20

Attonitus nullum conferri posse putaret

Naufragium velis ardentibus. Omnia fiunt

Talia, tam graviter, si quando poetica surgit

Tempestas. Genus ecce aliud discrimiais audi

Et miserere iterum, quamquam sint cetera sortis 25

Eiusdem pars dira quidem, sed cognita multis

Et quam yotiva testantur fana tabella

Plurima; pictores quis nescit ab Iside pasci?

Accidit et nostro similis fortuna CatuIIo.

Quum plenus fluctu medius foret alveus et iam, 30

Alternum puppis latus evertentibus undis

Arboris incertae, nullam prudentia cani

Rectoris conferret opem, decidere iactu

Coepit cum ventis, imitatus castora, qui se

Eunuchum ipse facit, cupiens evadere damno S5

SATIBA XII. 81

Testicnli: adeo medicatum intellegit inguen.

Fnndite, qoae mea sunt, dicebat, cuncta, Catullus,

Praecipitare volens etiara pulcherrima, vestem

Purpuream, teneris quoque 3Iaecenatibus aptam,

Atqne alias, quarum generosi grnminis ipsum 40

Infecit natura pecus, sed et egregius Jons

Viribns occultis et Baeticus adiuvat aer.

Ille nec argentum dubitabat mittere, lances

Parthenio factas, urnae cratera capacem

Et dignnm sitiente Pholo vel coniuge Fusci; 45

Adde et bascaudas et mille escaria, multum.

Caelati, biberat quo callidus cmptor Olynthi..

Sed quis nunc alius, qna mundi parte quis audet

Argento praeferre caput rcbusque salutem?

[Non propter vitam faciunt patrimonia quidam, 50

Sed vitio caeci propter patrimonia vivunt.J

lactatur rerum utilium pars maxima, sed nec

Damna levant; tunc adversis urgentibus illuc

Reccidit, ut malum ferro summitteret, ac se

Explicat angustum: discriminis ultima, quando 55

Praesidia afTerimus navcm factura minorem.

I nnnc et ventis animam committc, dolato

Confisns ligno, digitis a morte remotus

Qaattuor aut septem, si sit latissima taeda;

Hoz cnm reticulis et pane et ventre lagonae 60

Aspice snmendas in tempestate . secures.

Sed postquam iacuit planum mare, tempora postqnam

Prospera vectoris fatumque valentins euro

Et pelago, postquam Farcae meliora benigna

Pensa manu ducunt hilares et staminis albi 65

Lanificae, modica nec multum fortior aura

Ventus adest: inopi miserabilis arte cucufrit

Vestibns extensis et, qnod superaverat unum,

Velo prora suo. lam deflcientibus austris

Spes vitae cnm sole redit; tunc gratus lulo 70

Atqne novercali sedes praelata Lavino

Conspicitur sublimis apex, cni candida nomen

Scrofo dedit, laetis Phrygibus mirabile sumen,

lUV. SAT. 6

82 D. lUN. lUVENALIS

Et numqnam visis triginta clara mamillis.

Tandem fntrat positas inclusa per aequora moles 76

Tyrrhenamque pharon porrectaque brachia rursum,

Quae pelago occurrunt medio longeque relinquunt

Italiam (non sic igitur mirabere portus,

Quos natura dedit); sed trunca puppe magister

Interiora petit Baianae pervia cymbae, 80

Tuti stagna sinus, gaudent ubi vertice raso

Garrula securk narrare pericula nautae.

Ite igitnr, pueri, linguis animisque faventes, Sertaque delubris et farra imponite cuitris Ac molles ^rnate focosglebamque virentem! 85

lam sequar^et sacro, quod praestat, rite peracto Inde domum repetam, graciles ubi parva coronas Accipiunt fragiii simulacra nitentia cera. Hic nostrum placabo lovem Laribusque paternis Tura dabo atque omnes violae iactabo colores. 90

Cuncta nitent; longos erexit ianua ramos Et matutinis operatur festa lucernis. Nec suspecta tibi sint haec, Corvine: CatuUus, . Pro cuius reditu tot pono altaria, parvos Tres habet heredes. Libet exspectare, quis aegram 95 Et claudentem oculos galiinam inipendat amico Tam sterili; verum haec nimia est impensa; cotnrnix NuUa umquam pro patre cadet. Sentire calorem Si coepit locuples Gallitta et Paccius orbi, Legitime fixis vestitur tota libellis lOO

Porticus, exsistunt qni promittant hecatomben; Quatenus hic non sunt nec venales elephanti, Nec Latio aut usquam snb nostro sidere talis Bellua concipitur, sed furva gente petita Arboribus Rutulis et Turni pascitur agro, 105

Caesaris armentum, nulli servire paratum Privalo; siquidem Tyrio parere solebant Hannibali et nostris ducibus regique Molosso Horum maiores ac dorso ferre cohortes Partem aliqnam bellique et euntem in proelia tnrrem. 110 NuIIa igitnr mora per Novium, mora nulla per Histrum

SATIRA XIII. 83

Pacariom, quin illud cbnr dncatur ad aras

Et cadat ante Lares Gallittae, ▼ictima sola

Tantis digna deis et captatoribus horum.

Alter enim, si concedas mactare, vovebit 115

De grege scrvorum maipm aut pulchcrrima quaeque

Corpora, vel pueris ct frontibus ancillarum

Imponet vittas, et si qua cst nubilis ilii

Iphigenia domi, dabit hanc altaribus, etsi

Non sperat tragicao furtiva piacula cervde. ]20

Laudb meum civcm, nec comparo testamento

Hille rates; nam si Libitinam evaserit aeger,

Delebit tabulas, inclusus carcerc nassac,

Post meritum snnc mirandiim, atque omnia soli

Forsan Pacuvio brcvitcr dabit, iilc supcrbus 1*25

Incedet victis rivalibus. Ergo vidcs quam

Grande opcrae prctium faciat iugulata Mycenis.

Vivat Pacuvius, quacso, vcl Nestora totum;

Possideat, quantum rapuit Nero; montibus aurum

Ezaequet; nec amet qucmquara, nec ametur ab ullo! 130

D. im jmum

AQUINATIS

SATIRARUM

LIBER QUINTUS. *

SATIRA Xm.

rjxemplo qnodcumqiic malo committitar, ipsi Displicet auctori. Prima est haec ultio, quod se ludice ncmo nocens absolvitur, improba quamris Gratia faliaci praeloris vjcerit uraa.

6*

84 D. lUN. lUVENALIS

Quid sentire putas omnes, Galvine, recenti 5

De scelere et fidei violatae crimine? sed nec

Tam tenuis census tibi contigit, ut mediocris

lacturae te mergat onus, nec rara videmus,

Quae pateris ; casus multis hic cognitus ac iam

Tritus et e medio fortunae ductus acervo. ^ 10

Ponamus nimioi^ gemitus; flagrantior aequo

Non debet dolor esse viri , nec vulnere maior.

Tu quamvis levhim minimam exiguamque malorum

Particulam vix ferre potes, spumantibus ardehs

Visceribus, sacrum tibi quod non reddat amicus 15

Depositum. Stupet haec, qui iam post terga reliquil

Sexaginta annos , Fonteio consule natus :

An uihil in melius tot rerum proficit nsu?

Magna. quidem , sacris quae dal praecepta libellis,

Victrix fortunae sapientia; ducimus autem 20

Hos ^uoque felices, qui ferr^e incommoda vitae

Nec iactare iugum vita didicere magistra.

Quae tam festa dies, ut cesset prodere furem,

Perfidiam, Traudeiff, atque omni ex crimine lucrum

Quaesitum et partos gladio vel pyxide nummos? 25

Rari quippe boni, numero vix sunt totidem quot

Thebarum portae vel divitis Ostia Nili.

Nona aetas agitur peioraque secula ferri

Temporibus, quorum sceleri non invenit ipsa

Nomen et a nullo posuit natura metallo ; BO

Nos hominum divumque fidem clamore ciemus,

Quanto Faesidium laudat vocalis agentem

Sportula. Dic, senior bulla dignissime, nescis,

Quas habeat^neres aliena pecunia? nescis,

Quem tua sfmplicitas irisum vulgo moveat, quum 35

Exigis a quoquam, ne peieret et putet ullis

Esse aliquod numen templis araeque rubenti?

Quondam hoc indigenae vivebant more, priusquam

Sumeret agrestem posito diademate falcem

Saturnus fugiens, tunc, quum virgnncula luno 40

Et privatus adhuc Idaeis luppiter antris ,

Nulla super nubes couvivia coelicolarum,

8ATIRA XIII. 85

Nec pver IHacos, formosa ncc Herciilis uxor

Ad cyalhos et iam siccato nectare tergens

Brachia Yulcanus Liparaea nigra taberna, 45

Praadebat sibi quisque deus, nec turba deorum

Talis nt est hodie, contentaque sidera paucis

Naminibus miserum urgebant Atlanta minnvi

Pondere; nondum aliquis sortitus tritite profnndi

Imperium aut Sicula torvus cum coniuge Plnton, 50

Nec rota nec furiae nec saxum aut vulturis atrf

Poena, sed infernis hilarcs sine regibus umbrae.

Improbitas illo fuit admirabilis aevo,

Credebant quo grande nefas et morte piandum,

Si iuvenis vetulo non assurrexcrat et si 55

Barbato cuicumque puer, licet ipso videret

Plara domi fraga et maiorcs glandis acervos.

Tam venerabile erat praecedere quattuor annis, j *

Primaque par adeo sacrae laniigo sencctae!

Nonc, si depositum non infitietur amicus, 60

Si reddat veterem cnm tota aerugine fftllem,

Prodigiosa Qdes et Tuscis digna libellis,

Qaaeque coronata lustrarj debcat agna.

Egregium sanctumque virum si cerno, bimembri

Hoc monstrum puero vel mirandis sub aratro 65

Piscibns inventis et fetae comparo mulae,

SoIIicitus, tamquam lapides efTuderit imber

Examenque apium longa consederit uva

Culmine delubri, tamquaih in mare fluxerit amnis

Gurgitibus miris et lactis vertice torrens. 70

Intercepta decem quereris sestertia frahde • Sacrilega? quid si bis ccntum perdidit alter Hoc arcana modo? maiorem tertius illa Sommam, quam patulae vix ceperat angulns arcae? Tam faciie et pronum est superos contemnere testes, 75 Si mortalis idem nemo sciat! Aspice, quanta Yoce neget, quae sit ficti constantia vultus: Per Solis radios Tarpeiaqiie fulmina iurat Et Hartis frameam et Cirrliaei spicula vatis, Per calamos venatricis pharetramque puellae, 80

86 D. lUN. lUVENALIS

Perque luum, pater Aegaei Neptnne, tridentem; Addit et Herculeos arcus hastamque Minervae et Quidquid habent telorum armamejilaria coeli. Si vero et pater est, comedam, inquit, flebile nati Sinciput elixi Pharioque madentis aceto. 85

Sunt in fortdiMie qui casibus omnia ponant Et nullo credant mundum rectore moveri, Natura volvente vices el lucis et anni, Atque ideo intrepidi quaecumque altaria tangunt. Est alius metuens,^ne crimen poena sequatur; 90

Hic putat esse deos et peierat, atque ita secum: Decernat, qiiodcumque volet, de corpore nostro Isis et irato feriat mea lumina sistra, Dummodo vel caecus teneam quos abnego nununos. Et phthisis et vomicae putres et dimidium cru9 95

SuiHtanti, pauper locupletem optare podagram Nec aubitet Ladas, si non eget Anticyra nec Archigene; quid enim velocis gloria plantae Praestat et esurians Pisaeae ramus olivae ? Ut sit magna, tamen certe lenta ira deorum est: 100

Si curant igitur cunctos punire i|Ocentes, Quando ad me venient? Sed et exOrabile numen Fortasse experiar; solet his ignoscere; multi Committunt eadem diverso crimina fato; Ille crucem sceleris pretium tulit, hic diadema. 105

Sic animum dirae trepidum formidine culpae Confirmans tunc te sacra ad delubra vocantem Praecedit, trahere immo ultro ac vexare paratus. Nam quum magna malae superest audacia causae, Creditur a multis fiducia. Mimum agit ille, 110

Urbani qualem fugitivus scurra Catulli: Tu miser exclamas , nt Stentora vincere possis, ^ Vel potius quantum Gradivus Homericus: Audis,^ luppiter, haec, nec labra moves, quum mittere vocem Debueris vel marmoreus vel aeneus? aut cur 115

In carbone tuo charta pia tura soluta Ponimus et sectum vituli iecur albaque porci Omentd? ut video, nullum discrimen habendum est

SATIRA XIII. 87

EfOgies inter Testras statuamqne Vagel]i.

Accipe, qnae contra valeat solatia ferre 120

Et qui ncc Cynicos , ncc Stoica dogmata legit A Cynicis tunica distantia, non Epicurum Saspicit exigui lactuni plantaribus horti. Curentur duiiii medicis maioribus aegri, Tu yenam vel discipulo comniitte Piiilippi. 125

Si nullum in terris tam detestabiie factum Ostendis, taceo, nec pugnis caederc pectus Te veto nec plana faciem contundere palma; Quandoquidem accepto claudenda est ianua damno, Et maiore domus gemitu, maiore tumultu i30

Planguntur nummi, quam funera. Nemo dolorem Fingit in hoc casu, vestem diducere summam Contentus, vexare oculos humore coacto: Ploratnr lacrimis amissa pecunia vcris. Sed si cuncta vides simili fora plena querella, 135

Si decies lectis diversa parte tabcllis Vana snpervacui dicunt chirographa ligni, Argnit ipsorum quos littera gemmaque princeps Sardonychum, loculis quae custoditur eburnis: Ten', 0 delicias! extra communia censes 140

Ponendum , quia tu gallinae iilius albae, N08 viles pulli, nati infelicibus ovis? Rem pateris modicam et mediocri bile ferendam, Si flectas oculos maiora ad crimina. Confer Conductum latronem, incendia sulfure coepta 145

Atque dolo, primos quum lanua colligit ignes; Confer et hos, veteris qui tollunt grandia templi Pocula adorandae robiginis et populorum Dona vel antiquo posilas a rege coronas. Haec ibi si non sunt, minor exstat sacrilegus, qui 150 Radat inaurati femur Herculis et faciem ipsam Neptuni, qui bracteolam de Castorc ducat; An dubitet, solitus totum conflare Tonantem? Confer et artifices mercatorcmque veneni Et deducendum corlo bovis in mare, cum quo 155

Claaditur adversis innoxia simia fatis. ^

88 D. lUN. lUVENALIS

Haec qaota pars scelerum, qnae cu&tos Gallicus urbis

Usque a lucifero, donec lux occidat, audit?

Humani generis mores tibi nos^e volenti

SufQcit una domus; paucos consume dies, et 160

Dicere te miserum, postquam illinc veneris, ande.

Quis turaidum guttur miratur in Alpibus? aut quis

In Meroe crasso maiorem infante mamillam?

Caerula quis stupuit Germani lumina, flavam

Caesariem et madido torquentem comua cirro? 165

Nempe quod haec illis natura est omnibus una.

Ad subitas Thracum volucres nubemqne sonoram

Pygmaeus piarvis currit bellator in armis,

Mox impar hosti raptusque per aera curvis

Unguibus a saeva fertur grue: si videas hoc 170

Gentibus in nostris, risu quatiare; sed illic,

Quamquam eadem assidue spectentur proelia, ridet

Nemo, ubi tota cohors pede non est altior uno.

Nuilane periuri capitis fraudisque nefandae Poena erit? — Abreptum crede hunc graviore catena 175 Prolinus et nostro (quid plus velit ira?) necari Arbitrio; manet illa tamen iactura, nec umquam Depositum ilhi sospes erit, sed corpore trunco Invidiosa dabit minimus solatia sanguis. — At vindicta bonum vita iucundius ipsa. — 180

Nempe hoc indocti, quorum praecordia nullis Interdum aut levibus videas flagrantia causis: Quantulacumque adeo est bccasio, sufficit irae. Chrysippus non dicet idem nec mite Thaletis Ingenium dulcique senex vicinus Hymetto, 185

Qui partem acceptae saeva inter vincla cicutae Accusatori nollet dare. Plurima ffilix Paulatim vitia atque errores exuit omnes, Prima docet rectum sapientia; quippe minuti Semper et infirmi est animi exiguique voluptas 190

Ultio: continuo sic collige, quod vindicta Nemo magis gaudet, quam femina. Cur tamen hos tu Evasisse putes, quos diri conscia facti Mens Mibet attonitos et surdo verbere caedit

8ATIBA xm. 89

Ooealtiim qultttente aniroo tortore flagellnm? 195

Poena aatem vehemens ac malto saevior illis, Qaaa et Caediciiis gravis invenit et Rhadamanthus, Nocte dieque suum gcstare in pectore lestem. Spartano cuidam respondtt Pythia vates, 'Haad impunitum quondam fore, quod dubitaret 200

Depositum retinere et fraudem iure tueri larando; quaerebat enim, quae numinis esset Hens, et an hoc illi facinus suaderet ApoIIo? Reddidit ergo metu, non moribus; et tamen omnem Yocem adyti dignam templo ver^imque probavit, 205

Ezstinctus tota pariter cum prole domoque El quamvis longa deductis gente propinquis. Has patitur poenas peccandi sola voluntas; Nam scelus intra Be tacitum qui cogitat ullum, Facti crimen habet: cedo, si conata peregit! 210

Perpetua anxietas nec mensae tempore cessat, Faucibus ut morbo siccis interque molares DifBcili crescente cibo; Setina misellus Exapuit, Albani veteris pretiosa senectus Displicet; ostendas melius, densissima ruga 215

Cogitar in frontem, velut acri ducta Falerno. •

Nocte brevem si forte indulsit cura soporem El toto versata toro iam membra quiescunt, Continuo templum et violati numinis aras Et, qnod praecipuis mentem sudoribus urget, 220

Te videt in somnis; tua sacra et maior imago Hamana turbat pavidum cogitque fateri. Hi annt, qui trepidant et ad omnia fulgura pallent, Quam tonat, exanimes primo quoque murmure coeli; NoD quasi fortuitus nec ventorum rabie, sed 225

Iratus cadat in terras et iudicet ignis. Illa nihil nocuit: cura graviore timetur Proxima tempestas,- velut hoc dilata sereno. Praeterea lateris vigili cum febre dolorem Si coepere pati, missum ad sna corpora morbum 230 Infesto credunt a numine; saxa deorum Haec et tela putant. Pecudem spondere sacello ^

90 D. lUN. lUVENALIS

Balantem et Laribus cristam promittere galli

NoA audent; qiiid enim sperare nocentibus aegris

Concessum? vel quae non dignior hostia vita? 23r

Mobilis et varia est ferme natura malorum.

Quum scelus admittunt, siiperest constantia; quid fas

Atque nefas, tandem incipiunt sentire peractis

Criminibus. Tamen ad mores natura recurrit

Damnatos, fixa et mutari nescia. Nam quis 240

Peccandi finem posuit sibi? quando recepit

Eiectum semel attrita de fronte ruborem?

Quisnam hominum est, quem tu contentum videris uno

Flagitio? dabit in laqueum vestigia noster

Perfidus et nigri patietur carceris uncum 245

Aut maris Aegaei rupem scopulosque frequentes

Exulibus magnis. Poena gaudebis amara

Nominis invisi, tandemque fatebere laetus,

Nec surdum nec Tiresian quemquam esse deorum.

SATIRA XIV.

Plnrima snnt, Fuscine, et fama digna sinistra Et nitidis maculam haesuram figentia rebus, '^Quae monstrant ipsi pueris traduntque parentes. Si damnosa senem iuvat alea, ludit et heres Bullatus parvoqne eadem movet arma fritillo; 5

Nec melius de se cuiqnam sperare propinquo Concedet iuvenis, qui radere tubera terrae, Boletum condire et eodem iure natantes Mergere ficedulas didicit, nebuloneparente Et cana monstrante gula: quum septimus annus lo

Transierit puerum, nondum omni dente renato, Barbatps licet admoveas mille inde magistros, Hinc tbtidem, cupiet lauto coenare paratu Semper et a magna non degenerare culina. Mitem animum et mores modicis erroribus aequos 15 Praecipit atque animas. servorom et corpora nostra

SATIRA XIV. 91

Hateria constare putat paribusque elementis,

An saevire docet Rutilus, qiii gaudet acerbo

Plagarum strcpitu et nullam Sirena flagellis

Comparat, Antiphates trepidi laris ac Polyphemns, 20

Tunc felix, qupties aliquis tortore vocato

Uritnr ardenti duo propter lintea ferro?

Qoid suadet iuveni laetus stridore catenae,

Qnem mirc afflciunt inscripta ergastula, carcer?

Rusticus exspectas, ut non sit adultcra Largae 25

Filia, qnae numquam maternos dicere moechos

Tam cito nec tanto potcrit contexere cursu,

Ut non ter decies respirct? conscia matri

Virgo fuit; ceras nunc hac dictante pusillas

Implet et ad moechum dat eisdem ferre cipaedis. 30

Sic natura iubet: velocius et citius nos

Corrompunt vitiorum exempla, domestica magnis

Qnum subeunt animos auctoribus. Unus et aller

Forsitan haec spernant iuvenes, quibus arte benigna

Et meliore luto flnxit praecordia Titan; " 35

Sed reliqnos fugienda patrum vestigia ducunt

Et monstrata diu veteris trahit orbita culpae.

Abstineas igitur damnandis; huius enim vel

Una potens ratio est, ne crimina nostra sequantur

Ex nobis getiti, quoniam dociles imitandis 40

Tnrpibus ac pravis omnes sumus; et Catilinam

Quocumque in populo videas, quocumque sub axe,

Sed nec Brutus erit, Bruti nec avunculus usquam.

Nil dictu foedum visuque haec limina tangat,

Intra quae pater est; procul, ah procul inde puellae 45

Lenonum et cantus pernoctantis parasiti!

Haxima debetur puero reverentia: si quid

Turpe paras, nec tu pueri contempseris annos,

Sed peccaturo obstet tibi fllius infans.

Nam si quid dignum censoris fecerit ira 60

Quandoque et similem tibi se non corpore tantum

Nec Tultu dederit, morum quOque fllius et qui

Omnia deterius tua per vestigia peccet,

Corripies nimirum et castigabis acerbo

92 D. lUN. lUVENALIS

Clamore ac post haec tabulas mutare parabis: 55

Unde tibi frontem libertatemque parentis, Quum facias peiora senex vacuumque cerebro lam pridem caput hoc ventosa cucurbita quaerat?

Hospite veuturo, cessabit nemo tuorum. Verre pavimeutum, nitid^s ostende columnas, 60

Arida cum tota descendat aranea tela, Hic leve argentum, vasa aspera tergeat alter: Vox domini furit instantis virgamque tenentis. Ergo miser trepidas, ne stercore foeda canino Atria. displiceant oculis venientis amici, 65

Ne perfusa luto sit porticus; et tamen uno Semodio scobis haec emendat servulus unus: Illud non agitas, ut sanctam filius omni Aspiciat sine labe domum vitioque carentem? Gratum est, quod palriae civem populoque dedisti, 70 Si facis ut patriae sit idoneus, utilis agris, Utilis et.bellorum et pacis rebus agendis. Plurimum enim intererit, quibus artibus et quibus hunc tu Moribus instituas. Serpente ciconia pullos Nutrit et inventa per devia rura lacerta: 75

IIU eadem sumptis quaerunt animalia pinnis. Vultur iumento et canibus crucibusque relictis Ad fetus properat partemque cadaveris affert: Hic est ergo cibus magni quoque vulturis et-se Pascentis, propria quum iam facit arbore nidos. 80

Sed leporem aut • capream famulae lovis et generosae In saltu venantur aves, hiuc praeda cubili Ponitur: inde autem quum se matura levabit . Progenies, slimulante*fanie festinat ad illam, Quam prinium praedam rupto gustaverat ovo. 85

Aedificator erat Cretonius et modo curvo Litore Caietae, summa nunc Tiburis arce, Nunc Praenesthiis in montibus alta parabat Culmina villarum Graecis longeque petitis Marmoribus, vincens Fortunae atque Herculis aedem, 90 Ut spado vincebat Capitolia nostra Posides. Dum sic ergo habitat Cretonius, imminuit rem,

SATIRA XIV. 93

/regit opes; nec parva tamen mensnra relictae

Partis. erat: totam hanc turbavit filius amens,

Dnm meliore novas attollit marmore villas. 95

Quidam sortiti metuentem sabbata patrem Nil praeter nubes et coeli numen adorant, Nec distare putant humana carne suillam, Qna pater abstinuit; mox et praeputia ponunt. Romanas autem soliti contemnere leges loo

ladaicum ediscunt et servant ac metunnt ius, Tradidit arcano quodcumque volumine Moses, Non monstrare vias eadem nisi sacra colenti, Qua^situm ad fontem solos deducere verpos. Sed pater in causa, cui septima quaeque fuit lux 105 Ignava et partem vitae non attigit ullam.

Sponle tamen iuvenes imitantur cetera: solam Inviti quoque avaritiam exercere iubentur. Fallit enim vitium specie virtutis et umbra, Qnnm sit triste habitu vultuque et veste severum ilO Nec dubie tamquam frugi laudetur avarus, Tamquam parcus homo et rerum tutela suarum Certa magis, quam si fortunas servet easdem Hesperidum serpens aut Ponticus. Adde quod hunc, de Qno loquor, egregium populus putat adquirendi- 115 Artiflcem; quippe his crescunt patrimonia fabris. Sed crescunt quocumque modo, maioraque fiunt Incude assidua semperque ardente camino. {Et paler ergo animi felices credit avaros; Qni miratur opes, qui nuila exenipla beati 1*20

Panpens esse putat, iuvenes hortatur, ut illam Ire viam pergant et eidem incumbere sectae. Snnt quaedam vitiorum eleroenta: his protinus illos Imbnit et cogit minimas ediscere sordes, Hox adquirendi docet insatiabile votum. 125

Senrorum ventres modio castigat iniquo, Ipse quoque esuriens; neque enim omnia snstinet umquaiii Hdcida caerulei panis consumere frusta, Hdstemum solitus medio servare minutal Septembri, nec non diiferre in tempora coenae 130

94 D. lUN. lUVENALIS

AUerius conchem aestivi cum parte lacerti

Signatam vel dimidio putrique siluro,

Filaque seetivi numerata includere porri:

Invitatus ad haec aliquis de ponte negabit.

Sed quo divitias haec per tormenta coactas, 135

Quum furor haud dubius, quum sit manifesta phrenesis,

Ut locuples moriaris, egentis vivere fato?

Interea pleno quum turget sacculus ore,

Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crevit,

Et minus hanc optat qui non habet. Ergo paratur 140

Altera villa tibi, quum rus non sufficit unum,

Et proferr.e libet fines, maiorque videtur

Et melior ^cina seges: mercaris et hanc et

Arbusta et densa montem qui canet oliva.

Quorum si pretio dominus non vincitur ullo, 145

Nocte boves macri lassoque famelica collo

lumenta ad virides huius mittentur aristas;

Nec prius inde domum, quam tota novalia saevos

In ventres abeant, ut credas falcibus actum.

Dicere vix possis, quam multi talia plorent, 150

Et quot venales iniuria fecerit agros.

Sed qui sermones , quam foedae buccina famae ! —

Quid nocet haec? inquit; tunicam mihi malo lupini,

Quam si me toto laudet vicinia pago

Exigui ruris paucissima farra secantem. ~ 155

Scilicet et morbis et debilitate carebis,

Et luctum et curam effugies, et tempora vitae

Longa tibi posthac fato meliore dabuntur,

Si tantum culti solus possederis agri,

Quantum sub Tatio populus Romanus arabat. 160

Mox etiam fractis aetate ac Punica passis

Proelia vel Pyrrhum immanem gladiosque Molossos

Tandem pro multis vix iugera bina dabantur

Yulneribus: merces haec sanguinis atque laboris

Nullis visa umquam meritis minor, aut ingratae 165

Curta fides patriae. Saturabat glebula talis

Patrem ipsum turbamque casae, qua feta iacebat

Uxor et infantes ludebant quattuor, unus

SATIBA XIV. 95

Yeninla, tres domini; sed magnis fratribns horum

A scrobe yel sulco redeuntibus altera coena 170

Amplior et grandes fumabant pultibus ollae.

Nunc modus hic agri nostro non sufQcit horto.

Inde fcro scclerum causae; nec pliira venena

Hiscuit aut ferro grassatur saepius ullum

Humanae mentis vitium, quam saeva cupido 175

Immodici census. Nam dives qui fieri vult,

Et cito vult fieri; sed quae reverentia legum,

Quis metus aut pudor est umquam properantis avari?

Vivite contenti casulis et collibus istis,

0 pueri! Marsus dicebat et Hernicus oiim 180

Vestinusque senex: panem quaeramus aratro,

Qui satis est niensis; laudant hoc numina ruris,

Quorum ope et auxilio gratae post munus aristae

Contingunt homini veteris fastidia quercus.

Nil vetitum fecisse volet, quem non pudet alto 185

Per glaciem perone tegi, qui summovet eurxys,

Pellibus inversis; peregrina ignotaque nobis

Ad scelus atque nefas, quaecumque est, purpura dncit.

Haec illi veteres praecepta minoribus: at nunc Post finem autumni media de nocte supinum 190

Clamosus iuvenem pater excitat: Accipe ceras, Scribe, puer, vigila, causas age, perlege rubras Maiorum leges aut vitem posce libello. Sed caput intactum buxo naresque pilosas Annotet et grandes miretur Laelius alas. 195

Dinie Haurorum attegias, castella Brigantum, Ut locupletem aquilam tibi sexagesimus annus Afferat; aut, longos castrorum ferre labores Si piget et trepidum solvunt tibi cornua ventrem Cam lituis audita, pares quod vendere possis 200

Plaris dimidio, nec te fastidia mercis Ullins subeant ablegandae Tiberim ultra, '

Nea credas ponendum aliquid discriminis inter Unguenta et corium. Lucri bonus est odor ex re Qaalibet: illa tuo sententia semper in ore 205

Versetur, dis atque ipso love digna poeta.

96 D. lUN. lUVENALIS

Vnde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere:

Hoc monstrant vetul^e pueris repentibus ^ssae,

Hoc discunt omnes ante alpha et beta puellae. —

Talibus instantem monitis quemcumque pareutem 210

Sic possem affari: Dic, o yanissime, quis te

Festinare iubet? meliorem praesto magistro

Discipulum. Securus abi; vinceris, ut Aiax

Praeteriit Telamonem, ut Pelea vicit Achilles.

Parcendum est teneris: nondum implevere medullas 215

Maturae mala nequitiae; ast quum pectere barbam

Coep^rit et longi mucronem admittere cultri,

Falsus erit testis, vendet periuria summa

Exigua et Cereris tangens aramque pedemque.

Elatam iam crede nurum, si limina vestra 220

Mortifera cum dote subit: quibus illa premetur

Per somniim digitis! nam quae terraque marique

Adquirenda putas, brevior via conferet illi.

Nullus enim. magni sceleris labor. Haec ego numquam

Mandavi, dices olim, nec talia suasi; 226

Mentis causa malae tamen est et origo penes te.

Nam quisqnis magni census praecepit amorem,

Et laevo monitu pueros producit avaros,

[Et qui per fraudes patrlmonia conduplicare,]

Dat libertatem et totas effundlt habenas 230

Curriculo; quem si revoces, subsistere nescit

Et te contempto rapitur metisque relictis.

Nemo satis credit tantum delinquere, quantum

Permittas; adeo indulgent sibi latius ipsi.

Quum dicis iuveni stultum , qui donet amico, 235

Qui paiipertatem levet attollatque propinqui,

Et spoliare doces et circumscribere et omni

Crimine divitias adquirere, quarum amor in te

Quantus erat patrlae Deciorum in pectore, quantum

Dilexit Thebas, si Graecia vera, Menoeceus; 240

In quorum sulcis legiones dentibus anguis

Cum clipeis nascuntur et horrida bella capessunt

Continuo, tamquam et tubicen surrexerit una.

Ergo ignem, cuius scintillas ipse dedisti,

SATIfiA XIV. 97

Flag^anlem late et rapientem cuncta videbis, 245

Nec tibi parcetur misero, trepidumque magistrum

In cavea magno fremitu leo toUet alumnus.

Nota mathematicis genesis tua; sed grave tardas

Exspectare colus: moricris stamine nondum

Abrupto. lam nunc obstas et vota moraris, 250

lam torquct iuvenem longa et cervina senectus.

Ocins Archigisnen quaere atque eme quod Mithridates

Composuit, 81 vis aliam decerpere ficum

Atque alias tractare rosas. Medicamen habendum est,

Sorbere ante cibum quod debeat et pater et rex. 255

Honstro voluptatcm egregiam, cui nulla theatra, NoUa aequare queas praetoris pulpita lauti, Si spectes, quanto capitis discrimine constent Incrementa domus, aerata multus in arca Fiscus et ad vigilem ponendi Castora nummi, 260

Ex quo Mars ultor galeam quoque perdidit et res Non potuit servare suas. Ergo omnia Florae Et Cereris Hcet et Cybeles aulaea reUnquas; Tanto maiores humana negotia ludi. An-magis oblectant animum iactata petauro 265

Corpora quique solet rectum descendere funem, Qoam tu, Corycia semper qui puppe moraris Atque habitas, coro semper tollendus et austro,

g^erditus ac vilis sacci mercator olentis,] n! gaudes pingue antiquae de litore Cretae 270

Fassum et municipes lovis advexisse lagonas? Hic tamen ancipiti figens vestigia planta Yictum illa mercede parat brumamque famemque lUa reste cavet: tu propter miUe talcnta Et centum villas temerarius. Aspice portus 275

Et plenum magnis trabibus mare: plus hominum est iam Inpelago; veniet classis, quocumque vocarit Spes lucri, nec Carpathium Gaetulaque tantum Aequora transiiiet, scd longe Calpe relicta Andiet Herculeo stridentem gurgite solem. 280

Grande opcrae pretium est, ut tenso folle reverti Inde domum possis tumidaque superbus aluta

lUV. SAT. 7

98 D. lUN. lUVENALIS

Oceani monstra et iuvenefl vidisse marinos. Non unas mentes agitat furor: ille sororis In manibus vultu Eumenidum terretur et igni, 285

Hic bove percusso mugire Agamemnona credit Aut Ithacum; parcat tunicis licet atque lacemis, Curatoris eget, qui navem mercibus implet Ad summum latus et tabuia distiuguitur unda, Quum sit causa mali tanti et discrimim's huius 299

Concisum argentum in titulos faciesque minutas. Occurrunt nubes et fulgura: Solvite funem, Frumenti dominus clamat piperisve coempti, Nil color hic coeli, nil fascia nigra minatur; Aestivum' tonat. — Infelix hac forsitan ipsa 295

Nocte cadit fractis trabibus, fluctuque premetur Obrutus et zonam laeva morsuque tenebit. Sed cuius votis modo non suffecerat aurum, Quod Tagus et rutila volvit Pactolus arena, Frigida sufficient velantes inguina panni 300

Exiguusque cibus, mersa rate naufragus assem Dum rogat et picta se tempestate tuetur. Tantis parta malis cura maiore metnque Servantur. Misera est magni custodia census! Disposilis praedives hamis vigilaire cohortem 305

Servorum noctu Licinus iubet, attonitus pro Electro signisqub suis Phrygiaque columna Atque ebore et lata testudine. Dolia nudi Non ardent Cynici; si fregeris, altera fiet Cras domus, atque eadem plnmbo commissa manebit. 310 Sensit Alexander, testa quum vidit in illa Hagnum habitatorem, quanto felicior hic, qui Nil cuperet, quam qui totum sibi posceret orbem, Passurus gestis aequanda pericula rebus. ^ ,

NuIIum numen abest, si sit prudentia; nos te, 315

Nos facimus, Fortuna, deam. Hensura tamen quae Sufficiat census, si quis me consulat, edam: In quantum sitis atque fames et frigora poscunt, Quantum, Epicure, tibi parvis snffecit in hortis, Quantum Socratici ceperunt ante penates. 320

SATIRA XV. 99

Namqaam aliad natara, aliad sapientia dicit

Aeribas exemplis videor te claadere? misce

Er^ aliquid nostria de moribas, effice sommam,

Bis septem ordinibos qaam lex dignatar Othonis.

Haec quoque si ragam trahit extenditqae labeilam, 325

Same duos eqaites, fac tertia qaadringenta.

Si nondam implevi gremiam, si panditar altra,

Nec Croesi fortana nmqaam neo Peraica regna

Safficient animo nec diyitiae Narcissi,

Indalsit Caesar eai Claadias omnia, caias 330

Parait imperiis oxorem occidere iussns.

SATIRA XV.

Hais nescit, Volasi Bithynice, qnalia demens Aegyptus portenta colat? crocodilon adorat Para haec, illa pavet satnram serpentibus ibin. Effigies sacri nitet aurea cercopitheci, Dimidlo magicae resonant nbi Memnone chordae 5

Atque yetus Thebe centum iacet obruta portis. ntic aeluros, hic piscem fluminis, illic Oppida tota canem yenerantur, nemo Dianam. Porrum et caepe nefas yiolare et frangere morsu : 0 sanctas gentes, quibus haec nascuntur in hortis 10 Namina! Lanatis animalibus abstinet omnis Mensa, nefas illic fetum iugulare capellae: Carnibus humanis yesci licet. Attonito quum Tale super coenam facinus narraret Ulixes Alcinoo, bilem aut risum fortasse quibusdam 15

Moyerat, ut mendax aretalogus: In mare nemo Hanc abicit, saeya dignum yeraque Charybdi, Fingentem immanes Laestrygonas atque Cyclopas? Nam citius Scyllam yel concurrentia saxa Cyaneis plenos et tempestatibus utres 20

Crediderim aut tenui percussum yerbere Circes Et cum remigibus grunniss^ Elpenora porcis: Tam yacui capitis populum Phaeaca putayit? — '

7 ♦

100 D. IXJN. lUVENALIS

Sic aliquis merito nondutn ebrius et minimam qui

De Corcyraea temetum duxerat urna; 25

Solus enim haec Ithacus nullo sub teste canebat.

Nos miranda quidem, sed nuper consule lunco

Gesta super calidae referemus moenia Copti,.

Nos vulgi scelus et cunctis graviora cothurnis.

Nam scelus, a Pyrrha quamquam omnia syrmata volvas, 30

NuUus apud tragicos populus facit; accipe, nostro

Dira quod exemplum feritas produxerit aevo.

Inter finitimos vetus atque antiqua simultas, Immortale odium et numquam sanabile vulnus Ardet adhuc, Ombos et Tentyra. Summus utrimqne 35 Inde furor vulgo, quod numina vicinorum Odit uterque locus, quum solos credat habendos Esse deos, quos fpse colit. Sed tempore festo Alterius populi rapienda occasio cunctis Visa inimicorum primoribus ac ducibus, ne 40

Laetum hilaremque diem, ne magnae gaudia coenae Sentirent, positis ad templa et compita mensis Pervigilique toro, quem nocte ac luce iacehtem Septimus interdum sol invenit. Horrida sane Aegyptus, sed luxuria, quantum ipse notavi, 45

Barbara famoso non cedit turba Canopo. Adde, quod et facilis victoria de madidis et Blaesis atque mero titubantibus : inde vJrorum Saltatus nigro tibicfne, qualiacumque Unguenta et flores multaeque in fronte coronae; 50

Hinc ieiunum odium. Sed iurgia prima sonare Incipiunt animis ardentibus, haec tuba rixae; Dein clamore pari concurritur, et vice teli Saevit nuda manus; paucae sine vulnere malae, Vix cuiquam aut nulli toto cerlamine nasus ^ 55

Integer, aspiceres iam cuncta per agmina vultus Dimidios, alias facies et hiantia ruptis Ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos. Ludere se credunt ipsi tamen et pueriles Exercere acies, quod nulla cadavera calcent; 60

Et sane quo tot rixantis milia turbae,

fiATIBA XV. lOt

81 TiTunt omnes? ergo acrior impetas, et iam Saza iBclinatis per humam quaetfita lacertis Incipiant torqnere, domestica seditioiii Tela, neo hunc lapidem, quales et Tumns et Aiax, 65 Vel quo Tydides percussit pondere coxam Aeneae, sed qnem valeant emirtere dextrae Illis dissimiles et nostro tempore natae. Nam genus hoc vivo iam decrescebat Homero; Terra malos homines nnnc edacat atque pnsillos. 70 Ergo deus, quicumque aspexit, ridet et odit. A deverticulo repetatur fabnla. Postqnam, Snbsidiis aucti, pars altera promere ferrum Audet et infestis pngnam instanrare sagittis: Terga fuga celerf praestant, instantibus Ombis, 75

Qai vicina colunt umbrosae Tentyra palmae. Labitur hinc quidam; niniia formidine cursum Praecipitans , capiturqne; ast illum in plnrima sectum Fmsta et particulas, ut multis mortnus unus Sufficeret, totum corrosis ossibns edit 80

Tictrix turba, nec ardenti decoxit aeno Ant veribus; longum nsque adeo tardumque pntavit Exapectare focos, contenta cadavere crudo. Hic gaudere libet, quod non vlolaverit ignem, Qnem summa coeli raptnm de parte Prometheus 85

Donavit terris; [elemento gratulor et te Exsultare reor.] Sed qui mordere cadaver Snatinuit, nil umquam hac carae libentius edit; Nam scelcre in tanto ne qnaeras et dnbites an Prima voluptatem gula senserit; ultimus antem 90

Qui stetit, absumpto iam toto corpore, dnctis Per terram digitis aliquid de sancruihe gastat. Vaacones, haec fama est, alimentis talibus olim Produxere animas: sed res diversa, sed illic Fortnnae invidia est bellommque ultima) casns 95

Extremi, longae dira obsidionis egestas. Hnius enim, quod nunc agitur, miserabile debet Exemplum esse cibi, sicut modo dicta mihi gens Post^ omnes herbas, post cnncta animalia, qnidquid

102 D. lUN. lUYENALIS

Cogebat Tacni Teiitris foror, tiostibag ipsia 100

Pallorem ac maciem et tenaes miserantibas artas,

Hembra aliena fame lacerabant, esse parati

Et saa. Quisnam hominam veniam dare qaisve deoram

Yentribus abnaeret dira atque immania passis

Et quibus illoram poterant ignoscere manes, 105

Quorum corporibas vescebantur? Vellas nos

Zenonis praecepta monent; nec enim omnia, qaaedam

Pro vita facienda putant: sed C^ntaber unde

Stoicus, antiqui praesertim aetate Metelli?

Nunc totus Graias nostrasqne habet orbis Athenas, 110

Gallia causidicos docuit facanda Britannos,

De conducendo loquitur iam rhetore Thyle.

Nobilis ille tamen populus, quem dixinas, et par

Yirtute atque flde, sed maior clade, Saguntas,

Tale quid excusat: Haeotide saevior arft 115

Aegyptus. Quippe illa nefandl Taurica sacri

Inventrix homines (ut iam, quae carmina tradunt,

Digna fide credas) tantum immolat, alterius nil

Aut gravius cultro timet hostia: quis modo casas

Impulit hos? quae tanta fames infestaque Tallo 120

Arma coegerunt tam detestabile monstrum

Audere? anne aliam, terra Hemphitidesicca,

Invidiam facerent nolenti surgere Nilo?

Qua nec terribiles Clmbri nec Blstones omqaam

Sauromataeque traces aut Immanes Agathyrsi, 125

Hac saevit rable imbelle et inutile vulgas,

Parvula fictllibus solltum dare vela phaselis

Et brevibus plctae remls incumbere testae. ^

Nec poenamsceleri invenles, nec digna parabis

Supplicia hls popuUs, in quoram mente pares sunt 180

Et simlles Ira atque fames. HoIIIsslma corda

Humano generi dare se natura fatetur,

Quae lacrimas dedit; haec nostri pars optima sensus.

Plorare ergo lubet causam dlcentls amici

Squaloremque rel, paplllum ad lura vocantem 135

Circumscriptorem, culus manantla fletu

Ora puellares faclunt incerta capilll.

8ATIRA XV. 103

Natarae imperio gemimni, qanm fanos adoltae

YirginiB occarrit yel terra claaditar infans

Et minor igne rogi; qnis enim bonus et face dignas 140

Arcana, qaalem Cereris Talt esse sacerdos,

Ulla aliena sibi credit maia? Separat hoc nos

A grege matornm, atqae ideo Tenerablle soli

Sortiti ingeniam dirinorumqae capaces

Atqne' ezercendis capiendisqae artibas apti 145

Sensam a coelesti demissara traximas arce,

Cains egent prona et terram spectantia. Handi

Principio indnlsit commanis conditor illis

Tantnm animas, nobis animnm qnoqae, mataas at ttos

Affectas petere auxilinm et praestare iuberet, i^

Dispersos trahere in popnlum, migrare retasto

De nemore et proaris habitatas linqnere silras,

Aedificare donios, laribus coniungere nostris

Tectum aliud, tutos vrcino limine somnos

Ut collata daret flducia, protegere armis 155

Lapsnm aut ingenti nntantem Tulnere civem,

Communi dare signa tnba^ defendier isdem

Tnrribus atque una portarnm clave teneri.

Sed iam serpentum maior concordia; parcit

Cognatis maculis similis fera: qnando leoni I60

Fortior eripuit ritam leo? quo nemore nmquam

Ezspirayit aper maioris dentibus apri?

Indica tigris agit rabida cum tigride pacem

Perpetuam, saeWs inter se convenit nrsis:

Ast homini ferrum letale incude nefanda 165

Produxisse parum est, quum rastra et saroula tantum

Assueti coquere et marris ac vomere lassi

Nescierint primi gladios extendere fabri.

Aspicimus populos, qfuorum non sufDcit irae

Oecidisse alicfuem, sed pectora, brachia, Tnltam 170

Crediderint genus esse cibi; quid diceret ergo

Yel quo non fugeret, si nunc haec monstra videret,

Pythagoras, cunctis animalibas abstinuit qui

Tamqnam homine et ventri indulsit non omne legumen?

104 D. lUN. lUVENALIS

SATIRAXVI.

Ctuis nnmerare qneat felicis praemia, Galli,

Militiae? nam si subenntur prospera castra,

He pavidum excipiat tironem porta secundo

Sidere. Plus etenim fati valet hora benigni,

Quam si nos Yeneris commendet epistola Hart! 5

Et Samia genetrix quae delectatur arena.

Commoda tractemus primum communia, quomm Haud minimum illud erit, ne te pulsare togatus Audeat, immo et, si pulsetur, dissimulet nec Audeat excussos praetori ostendere dentes lo

Et nigram in facie tumidis livoribus offam Atque oculum medico nil promittente relictum. Bardaicifs iudex datur haec punire volenti, Calceus et grandes magna ad'subsellia surae, Legibus antiquis castrorum et more CamilU 15

Servato, miles ne vallum litiget extra . Et procul a signis. lustissima centurionum Cognitio est igitur de.milite, nec mihi deerit Ultio, si iustae defertur causa querellae; Tota cohors tamen est inimica, omnesque mampll 20 Consensu magno efficiunt, curabilis ut sit Yindicta et gravior quam iniuria. Dignum erit ergo Declamatoris mulino corde Yagelli, Quum duo crura hlibeas, offendere tot caligas, tot Hilia clavorum. Quis tam procul absit ab urbe 25

Praeterea, quis tam Pylades, molem aggeris ultra Ut veniat? lacrimae siccentur protinus, et se Excusaturos non sollicitemus amicos. Da testem , iudex quum dixerit, audeat ille Nescio quis, pngnos qui vidit, dicere: vidi: 30

Et credam dignum barba dignumque capillis Haiorum. Citius falsum producere testem Contra paganum possis, quam vera loquentem Contra fortunam armati contraque pudorem.

SATIBA XVL 105

Praemfa nnnc alia atqne alia emolumenta notemus 35 Sacramentorum. Convallem rnris ayiti Improbas aut campnm mihi sl vicinus ademit, Et sacrum effodit medio de limite saxum, Qnod mea cnm patulo coluit puls annua Ifbo, Debitor aut sumptos pergit non reddere nnmmos, 40 Yana supenracul dicens chirographa ligni: Exspectandus erlt qul Iltes inchoet annus Totins popnli; sed tnnc quoque mille ferenda Taedia, mille morae: toties subsellia tantum Stemuntur; lam facundo ponente, lacemas 45

Caedicio et Fusco lam micturiente parati Digredimur lentaque fori pugnamus arena. Ast illls, quos arma tegunt et balteus ambit, Quod placitum est Ipsls praestiitur tempus agendi^ Nec red atteritur longo sufnamfne litls. 50

Solls praeterea testandi milltibus ius Ylvo patre datur; nam, quae sunt parta labore Hilitiae, placuit non esse In corpore census, Omne tenet cuius regimen pater. Ergo Coranum, Slgnomm comltem castroramqne aera merentem, 55

Quamvls lam tremulus captat pater. Hunc favor aequus Provehit et pulchro reddit sua dona laborl. Ipsius certe ducis hoc referre videtur, Ut, qnl fortis erit, sit feliclsslmus Idem, Ul laetl phaleris omnes et torquibus omnes. 60

SULPICIAESATIEA.

Masa , qaibns nameris heroas et arma freqaentas,

Fabellam permitte mihi detexere paacis.

Nam tibi secessi, tecam penetrale retractans

Consilinm; quare nec carmine corro Phalaeco

Nec trimetro iambo nec qui pede fractas eodem 5

Fortiter irasci didicit dace Clazomenio.

Cetera quin etiam, quot deniqae milia lasi

Primaque Romanas docui contendere Graiis

Et salibus yariare novis, constanter omitto,

Teque, quibus princeps et facundissima calles, 10

Aggredior : precibus descende clientis et audi.

Dic mihi, Calliope, qaidnam pater ille deoram Cogitat? an terras et patria secula mutat, Quasque dedit quondam, morientibus eripil artes, Nosque iubet tacitos et iam rationis egenos 15

Non aliter, primo quam quum snrreximus aevo, Glandibus et purae rursus procumbere lymphae? An reliquas terras consenrat amicus et urbes, Sed genus Ausonium Remulique exturbat alumnos? Qaid? reputemus enim: duo sunt, quibus extulit ingens 20 Roma caput : Tirtus belli et sapientia pacis. Sed virtus, agitata domi et socialibus armis, In freta Sicaniae et Carthaginis exiit arces Ceteraque imperia et totum simul abstulit orbem ; Deinde, velut stadio victor qni solus Achaeo 25

Languet et immota secum virtute fatiscit|

8ULPICIAE SATIRA. 107

Sic itidem Romana manas, contendere postquam

Destltit et pacem lon^s frenavit-habenis,

Ipsa doml leges et Graia inventa retractans

Omnia bellorum terra quaesita marique dO

Praemia consilio et molli ratione regebat.

Stabat in his; neque enim poterat constare sine ipsis,

Anl frustra uxori mendaxque Diespiter olim:

Imperium sine fine dedi^ dixisse probatur.

Nunc igitur qui res Romanas imperat inter , 35

Non trabe sed tergo prolapsus et ingluvie albus,

Et studia et sapiens hominum nomenque genusque

Omm'a abire foras atque urbe excedere iussit.

Quid facimus? Graios hominumque reliquimus urbes,

Ul Romana foret magis his instructa magistris; 40

Nnnc, Capitolino reluti turbante Camillo

Ensibus et trutina Galli fugere relicta ,

Sic nostrl palare senes dfcuntur et ipsi

Ut ferale suos onus exstirpare libellos.

Ergo Numantinus Libycusque erravit in isto 4^

Scipio, qui Rhodio crevit formante magistro,

Celera et illa manus bello facunda secundo,

Quos inter prisci sententia dia Catonis

Scire adeo magni fecisset, utrumne secundis

An magis adversis staret Romana propago? 60

Sdllcet adversis : nam quum defendier armis

Suadet amor patriae et captiva penatibus uxor,

ConTenit, ut vespis, quarum domus arce Honetae,

Tnrba ngens strictis per lutea corpora telis;

Asl ubl spes secura redit, oblita favorum 55

Flebs materque nna somno moriuntur obeso.

BomuUdarum igitur longa et gravis exitium pax.

Boc fabella modo pausam facit. Optima, posthac, Hinsa, Telim moneas, sine qua mihi nulla voluptas Ylvere, uti quondam Lydus, dum Smyrna peribat, 60

Nnnc Itidem mfgrare veiis ; vel denique quidvis Ul dA quaere aliud ; tantum Romana Galeno Koem*a iucundos pariterque averte Sabinos. Haec ego; tum paucis dea me dignarier inflt:

lOiS SULPICIAE SATIBA.

Pone metas aeqnos , cnltiix mea : summa tyranno 65

Haec instanl odia et nostro peritnrns honore esL

Nam laureta Numae fontesque habitamus eosdem

Et comite Egeria ridemns inania coepta.

Yiye, vale; manet hnnc pulchrum sna fama dolorem;

Musarum spondet chorus et Romanns ApoIIo. 70

OiVOMASTICON.

AcduB? VI. 70.

Aeestes VII. 235.

Achaei III. 61.

Achaeam Btadium Snlp. 25.

AohUlea I. 163; VII. 210; Vm.

271; X. 250; XI. 30; XIV. 214. Acilius IV. 94. AcUacos II. 109. Actor II. 100. Adrlaciu IV. 39. Aeacides VIII. 270. Aeaciu I. 10. Aegaenm XIU. 81. 246. Aegyptius I. 130. Acgyptus VI. 527; XV. 2 etc. Aelia VI. 72. Aelius? VI. 385. Aflniliaims VIU. 3. Aemiiiiis VI. 32. VU. 124. Aeneas 1. 162; V. 139; XV. 67. Aeoiiiis I. 8; X. 181. Aethiops U. 23 ; Vlll. 33 ; X. 150. Afer V. 152; VIU. 120; XI. 142. Africa VII. 149; X. 148. Agamemnon XIV. 286. Agamemnonides VUI. 215. Aganippe VU. 6. Agathyrsi XV. 125. Agave VII. 87. Agrippa VI. 158. Agrippina VI. 620. Aiax Vir. 115; X. 84; XIV. 213;

XV. 65. Alabanda III. 70. Alba IV. 61.

Albana arx IV. 145.

Albanus IV. 100; V. 83; XIII.

214. Albina UI. 130. Alcestis VI. 653. Alcinous XV. 15. Alcithoe VU. 12. Alexander XIV. 311. Alledius V. 118. Allobrogicus Vlfl. 13. Allobrox VII. 214. Alpes X. 166; Xlll. 162. Ambrosius VI. 77. Amphion VI. 174. Amydon UI. 69. Anchemolus VII. 235. Anchises VII. 234. Ancon III. 40. Ancus V. 57. Andromache VI. 503. Andros UI. 70. Antaeus lU. 89. Anlicatones VI. 338. Anticyra XIU. 97. Antigone VIII. 229. Antilochus X. 253. Antlochus UI. 98. Antiphates XlV. 20. Antonius VUI. 105; X. 123. Anubis VI. 534. Aonides VII. 59. ApiciusIV. 23; XI. 3. ApoUo 1. 128; VU. 37; XIU. 203.

Sulp. 70. Appula VI. 64.

110

OKOMASTICON.

Appnlia W. 27.

Appulas IX. 55.

Aquinum III. 319.

Arabarches I. 130.

Aracbne II. '56.

Arcadicus YII. 160.

Archigenes YI. 236; XIII. 08;

XIY. 252. Aricinus lY. 117« Aristoteles II. 6. Armenia YIII. 169. Armenius II. 164; YI. 407. 550. Armiliatus lY. 53. Arpinas YUI. 237. 245. Artaxata II. 170. Artorius III. 29. Arviragus lY. 127. Asia Y. 56; X. 266. Asianus III. 218; YH. 15. Assaracus X. 259. Assyrius II. 108. Astraea YI. 19. Asturicus III. 212. Asylus YL 267. Atellana YI. 71. Athenae III. 80; YU. 205; IX.

101; X. 127; XY. 110. Athos X. 174.

Atlas YIII. 32; XI. 24; XIII. 4& Atreus YII. 73. Atrides lY. 65; YI. 660. Atticus XI. 1. Aventinus III. 85. Aufidius IX. 25. Augusta YI. 118. Augustus III. 9; X. 77. Aureiia Y. 98. Aurora X. 2. Aurunca I. 20. Auruncus II. 100. Ausonius Sulp. 19. Automedon U 61. Autonoe YI. 72. Bacchanalia III. 3. Baeticus XII. 42. Baiae III. 4; XI. 49. Baianus XII. 80.

Baptae II. 92. Bardaicus XYL 13. Barea III. 116; YU. 91. Basilus YII. 145; X. 222. Batavus YIII. 51. Bathyllus YI. 63. Bebriacum II. 106. Belides YI. 655. Bellerophon X. 325. Bellona lY. J24; YI. 512. Beneventanus Y. 46. Beronice YI. 156. Bibula YI. 142. • Bistones? XY. 124. Bithynicus XY. 1. Bithynus Yll. 14; X. 162. Blandus YIII. 40. Boccar Y. 90. Bootes Y. 23. Briganles XIY. 196. Britannicus YI. 124; X. 14. Britannus II. 161; lY. 126; XY.

111. Bromius YI. 378. Brutidius X. 83. Bruttius IX. 14. Brutus lY. 103; V. 37; YIU. 182 ;

XIY. 43. Cacus Y. 125.

Caedicius XIIL 197; XYL 46. Caesar lY. 51. 135; V. 4; YL

338 ; YII. 1 ; VIU. 171 ; X. 86.

330; XIL 106; XIY. 330. Caesonia YI. 616. Caieta XIY. 87. Calenus I. 69. Sulp. 62. Calliope lY. 34. Sulp. 11. Calpe XIY. 279. Calvina III. 133. Caivinus XIII. 5. Camena III. 16; YU. 2. . Camerinus YII. 90; YIII. 38. Camillus U. 154; XYL 15. Sulp.

41. Campania X. 283. Cannae 11. 155; YU. 163; X.

165; XI. 200.

OHOMASTICON.

111

Canopiit I. 20; VT. 84; XV. 46. CaDtaber XV. 108. Caniuinus VI. 150. Capena III. 11. Capito VIII. 03. Capitolia X. 65; XIV. 91. Capitolinua II. 145; VI. 807.

Snlp. 41. Cappadoces VII. 15. Capreae X. 72. 98. Carflnia III. 69. Carpathium XIV. 278. Carpophorus VI. 199. Carrinas VII. 205. Carthago VI. 171; X. 277.

Snlp. 28. Carus I. 36. Cassandra X. 362. Casiiius \' '41

Cttstor XUl 152; XIV. 260. Catiena III. 133. Catilina II. 27 ; VIU. 231 ; X. 288 ;

XIV. 41. Cfttmena^fl VIII. 16. Calo n. 40 Xl. m. Sulp. 48. Catulia JI. 49; X. 332. CatuIliislV 113 Vlli. 186;XII.

29 XttL ] . CatuJus II. 146 in. 30. (kcropidt^B VI il. 46. CeeropU VI. 187. Ceeropius II. 92. CeladuB VIL 215. Celaeno VIII. 130. C«Uns VI 215. Censeonia VI. 136. Cerea III. 320; VL 50; IX. 24;

X. 112; XIV. 219. 263; XV.

141. Cetbe^ n. 27; VIII. 231; X.

287. Ghaerippus Vm. 95. Chaldaeus VI. 553; X. 94. Charybdis V. 102; XV. 17. Chatti IV. 147. Chione lil. 136. Oiiron UI. 205.

Chrysippus U. 5; X1IL 184. Chrysogonus VI. 74; VIL 176. Cicero VU. 139. 214; Vill. 244;

X. 114. Cilix IV. 121; VUI. 94. Cimbri V^I. 249; XV. 124. Circe XV. 21. Circei IV. 140. Cirrha VU. 64 ; XIII. 79. Claudius V. 147; VL 115; XIV.

330. Clazomenius Sulp. 6. Cleanthes II. 7. Cleopatra U. 109. Clio VII. 7. Clitumnus XU. 13. Clodius 11. 27; VI. 845. Clotho IX. 135. Cluvia II. 49. Cluvienus I. 80. Clytaemnestra VL 650. Cocles VUI. 264. Codrus lU. 203.^ Colchis VL 643. Collina VL 291. Commagenus VI. 550. Concordia L 116. Coptus XV. 28. Coranus XVI. 54. Corbulo UI. 251. Coriyraeus Xv. 25. Cordus I. 2. Corinthos VIIL 113. Corinthus yill. 197. Cornclia VI. 167. Corsica V. 92. Corvinus I. 108; VIIL 6. 7;

XIL 1. 93. Corybas V. 25. Corycius XlV. 267. Corydon IX. 102. Corypliaeus VI 11. 62. Cosmus VIIL 86. CossuB IJ L 184 ; VIIL 21 ; X. 202. Cotia V 100, VIL 95. Cotytto U. 92. Coa Vm. 101.

112

ONOMlASTICJOJff.

Crassus X« 108. Cremera II. 155. Crepereius IX. 6. Cressa X. 327. Creta XIV. 270. . Creticus U. 67. 78; VIII. 38. Cretddius XIV. 86. 92. Crispinus I. 27; IV. 1 etc. Crispus IV. 81. Croesus X. 274; XIV. 328. Cumaelll. 2. 321; IX. 57. Curius II. 3. 153 ; VIU. 4; XI. 78. Curtius XI. 34. . Cyane VIII. 162. Cyaneae XV. 20. Cybele II. 111; XTV. 263. Cyclas VI. 563. Cyclops XV. 18. Cynicus XIII. 121 ; XIV. 309. Cynthia VI. 7. Daci IV. 111. Dacicus VT. 205. Daedaius III. 25. Damasippus VIII. 185. December VII. 97; IX. 68. Decius VIII. 254; XIV. 239. Delphi VI. 555. Demetrius III. 99. Democritus X. 34. Demosthenes X. 114. Deucalion I. 81. Diana III. 320; X. 292; XV. 8. Diespiter Sulp. 33. Diomedea I. 53. . Diphilus III. 120. Dolabella VIII. 105. Domitius VIII. 228. Doricus IV. 40. Doris III. 94.

Drusus III. 238; VIII. 21. 40. Echion VI. 76. Egeria III. 17. Sulp. 68. Electra Vlll. 218. Elissa VI. 435. Elpenor XV. 22. Endymion X. 318. Ennosigaeus X. 182.

Epicurus XIII. 112: XIV. 319.

Epona VIII. 157.

Eppia VI. 82. 104. 114.

Erinys VII. 68.

Eriphyle VI. 655.

Esquiliae UI. 71; V. 78; XI. 51.

EtrusclV. 164.

Evander XI. 61.

Euganeus VIII. 15.

Eumenides XIV. 285.

Euphranor III. 217.

Euphrates I. 104; VIII. 57.

Europe VIII. 84.

Euryalus VI. 81.

Fabius II. 146; VI. 266 ; VU. 95;

VUI. 14. 191; XI. 90. Fabrateria lU. 224. Fabricius II. 154; IX. 142 ; XI. 91. — (Veiento) IV. 129. Fabulla U. 68. Faesidius III: 32. Falernus FV. 138; VI. 150. 303.

430; IX. rf6; XUI. 216. Faustus VII. 12. Fidenae VI. 57; X. 100. Flaccus VU. 227. Flaminia I. 61. 171. Flavius IV. 37. . Flora II. 49; XIV. 262: Fonteius XUI. 17. Fronto I. 12. Frusino III. 224. Furiae XIII. 51. Fuscinus XIV. 1. Fuscus IV. 1 12 ; XU. 45 ; XVI. 46. Gabba V. 4. Gabii III. 192; VI. 56; VU. 4;

X. 100. Gades X. 1. Gaditanus XI. 162. Gaetulicus VIII. 26. Gaetulus V. 53; X. 168; XI. 140;

XIV. 278. Galba U. 105; VIII. 5. 222. Galla I. 125. Galli XI. 113. Sulp. 42. Gallia VII. 148; XV. 111.

0K0HA8TIC0H.

113

Gallia altera VII. 10.

Gallicas VIII. 116; XlII. 157.

Gallitta XII. 90. 113.

Galliua XVI. 1.

Gallus VII. 114; IX. 30.

Ganges X. 2.

Ganymedes V. 59; IX. 22.

Ganranus VIII. 86.

Gaunis IX. 57. *

Germanicus VI. 205.

Germanus XIll. 164.

Geticus V. 50.

Gigas IV. 08.

Gillo I. 40.

Glaphynis VI. 77.

Gorgo XII. 4.

Gorgoneus III. 118.

Gracchi II. 24; VI. 108.

Gracchus II. 117. 143; VIII.

201. 210. Gradivus II. 128; XIII. 113. Gracce VI. 187. Graecia X. 174; XIV. 240. Graeculus III. 78; VI. 186. Graecus III. 61. 114; VI. 16;

XIV. 80. Graius VIII. 226; X. 138; XI.

100; A". 110. Sulp.8.20.30. Gurgcs VI. 266. Gyarus I. 73; X. 170. Haemus 111. 00; VI. 108. Hamillus X. 224. Hammon VI. 555. Hannibal VI. 170. 201 ; VH. 161 ;

X. 147; XI. 108. fiector X. 250. Hedymele VI. 383. Heliades V. 38. HfiUodomii VI. 373.

Heividiiis V. m.

Helvina III. 320.

Heraclea I. 52.

Hercules II. 20; III. 80; V. 125;

X. 361 ; XIII. 43. 151 ; XIV. 00. Herculeus VUI. 14; XUI. 82;

XIV. 280.

luv. s\X!

;V?

Hermarchus III. 120.

Hemicus XIV 180,

HespeHdcfl XfV 114.

Hiljersna VI. 53,

Hippolytus X. 325.

Hirpinvts VIII. 63.

Hirrus X. 222.

Hispania VIII. 116; X. 151.

Hlspo II. 50.

Hispulla VI. 74; XII. 11.

Hister II. 58; XII. 111.

Homericus XIII. 113.

Homerus VI. 437; VII. 38; X.

246; XV. 60. Horatius VII. 62. Hyaciiilhus VI. 110. Hylas I. 164. Hymettus XIII. 185. Hyperborens VI. 470. lanus VI. 386. 304. larbas V. 45. lason VI. 153.

Idaeus III. 138; XI. 104; Xni.41. Iliacus XIII. 43. Ilias X. 261 ; XI. 180. lllyricum VIII. 117. ludus VI. 205. 337. 463. 585;

XI. 125. lo VI. 526. lonium VI. 03. Iphigenia XII. 110. Isaeus III. 74. Isiacus VI. 480. Isis VI. 520; IX. 22; XII. 28;

XIII. 03. Ister VIII. 170.

Italia III. 171; X. 154; XH. 78. Ithacus X. 257 ; XIV. 287 ; XV. 26. luberna II. 160. ludaea VI. 543. ludaei III. 14; VI. 547. ludaicus XIV. 101. lulia n. 32 ; VI. 38. — lex II. 37. lulius II. 70. lulus VIII. 42; Xn. 70. luncus XV. 27.

8

114

ONOMASTICON.

luno II. 98 ; VL 48. 619; VU. 32 ;

XIII. 40. luppiter V. 79; VI. 15. 59;

VIII. 156; X. 38. 188. 268;

XI. 116; XII. 6.89; XIII. 41.

114; XIV. 81. 206. 271. Labyrinthus I. 53. Lacedaemonii XI. 175. Lacerna VII. 114. Lachesis III. 27; IX. 136. Ladas XIII. 97. Laelius 3^V. 195. Laenas V. 98. Laestrygones XV. 18. Lagus VL 83. Lamia IV. 154; VI. 385. Laomedontiades VI. 326. Lappa VII. 72. Larga XIV. 25. Laronia II. 36. 65. Lateranus VIU. 147. 151. 167;

X. 17. Latina I. 171; V. 55. Latine VL188; XI. 148/ Latini VI. 287. 637; VIIL 256. Latinus I. 36; VI. 44. Latium XII. 103. Latius XI. 115. Latona VI. 176; X. 292. Lavinum XII. 71. Laurens ager I. 107. Laureolus VIII. 187. Leda VI. 63. Lentulus VI. 80; VII. 95; VIII.

187 ; X. 287. Lepidus VI. 265; VIII. 9. Lencas VIII. 241. Libitina XIL 122. Liburnus III. 240; IV. 75; VI.

477. Libycus Sulp. 45. Libye V. 119; XI. 25. Licinus I. 109; XIV. 300. Ligusticus III. 257. Liparaeus XIII. 45. Longinus X. 16. Lucani VUI. 180.

Lucanus VU. 79. Lucilius I. 165. Lucretia X. 293. "Lucrinus IV. 141. Lucusta I. 71. Lugdunensis ara I. 44* Lupercus II. 142. Lycisca VL 123. Lycius XI. 147. Lyde II. 141. Lydus Sulp. 60. Machaera VU. 9. Maecenas I. 66; VU. 94. Maedi? VU. 132. Maeoticus IV. 42. Maeotis XV. 115. Maevia I. 20. Mamercus VIU. 192. Manilia VI. 243. Marcellus II. 145. Marius I. 49; VIU. 120. Maro VI. 436; VU. 227; XI. 180. Mars L 8; U. 31; VI. 59; IX.

101; X. 83. 314; XIIL 79; • XrV. 261; XVI. 5. Marsus III. 169; XIV. 180. Marsya IX. 2. Massa I. 35. ^

Mater IX. 23.

Matho L 32; VII. 129; XI. 84. Maura VI. 307; X. 224. Maurus UL 79; V. 53; VI. 337;

VU. 120; X. 148; XL 125;

XIV. 196. Medullina VI. 322. Medus X. 177. Megalesia VI. 60; XI. 193. Meieager V. 11-5. Memnon XV. 5. Memphitis XV. 122. Menalippe VIII. 229. Menoeceus XIV. 240. Mentor VUI. 114. Meroe VI. 528; XIU. 163. Messaljna X. 333. Metellus VI. 265; XV. 109. Micipsa V. 89.

ONOMASTIGON.

115

Unetos VI. 200.

MUo n. 20.

Minenrm III. 189. 219; X. 110;

XUI. 82. liint&mae X. 270. Mithridtftet XIV. 252. Modia III. 130.

MoioftSKiB XII. 108; XIV. 102.

Moneia Sulp. 53.

MoDtaoTii IV. 107. 131.

lionychne I. 11.

liosee XIV. 102.

Mndne I. 154; VIII. 204.

Mnen VII. 37. Snlp. 1. 59. 70.

Myceni» XfL 127.

Mjgale V. 141.

Mp^n Vni. 102.

Nftbaiaeus XI. 120.

Naevoins IX. 1 etc.

Nareiesne XIV. 329.

Natm vm. WJ.

Nepftnnne XIII. 81. 152.

Nero IV. 137; VI. 015; VIH.

72. 170. 193. 212. 223; X.

15. 808; XII. 129. . oalTus IV. 38. Neetor VI. 320; XII. 128. Niliaene I. 20. NUua VI. HZ\ X. 149; XUI. 27;

XV. 123. Niphatee VI. 409. Nortia X. 74. NoTine XD. 111. Nnma m. 10. 138; VI. 343;

Vin. 150. Sulp. 07. Nnmantinus Vlll. 11. Sulp. 45. Nnmida IV. 100; VII. 182. Numitor VU. 74; VIII. 93. Nyea Vn. 04. Oeeenne n. 2; X. 149; XI. 94.

113 XIV 283. Octavius VtU. 242. Dgulnia YI. 352. OLyaihus XU 47. Ombi XV. 35. 76. Oppia X. 220. 322.

OrcadeB 11. 101.

Orcstes I. 0; ViU. 220.

Orontes III. 02.

OsiriB VI. 541; VIII. 29.

Ostia VUl. 171.

Otho III. 159; XIV. 324.

Otho (Caesar) II. 99; VI. 559.

Paccius VII. 12; XU. 99.

Pactolus XIV. 299.

Pacuvius XU. 112 ete.

Paean VI. 172.

Palaemon VI. 452; VII. 215.

Palatinus VI. 110.

Palatium II. 100; IV. 31.

PalfuriuB rV. 53.

PallaB I. 109.

Pansa VIU. 90.

Parcae XII. 04.

Parb X, 264.

— paiitomimiis VI. 87; VII. 87.

Parihasitia VHI. 102.

Parthenins XII. 44.

Parthus VI. 407.

Pax i: 115; IX. 23.

Pedo VII. 129.

Pegasus IV. 77."

Peleus X. 250; XTV. 214.

Pelides Uf. 280.

rLlkens X. 168.

Pelopea VII. 92.

PenatesXIV. 320.

Penelope U. 50.

Peribomitifl II 16,

Persica regna XIV. 328.

Persicus III. 221; XI. 57.

Petosiris VI. 581.

Phaeax V. 151; XV, 23.

Phalaecus Sulp. 4.

Phaiaris Vill. 81.

Pharius XIII. 85.

Pharos VI. 83.

Phiale X. 238.

Phidiactts VIll. 103.

Philippus XUI. 125.

Philomela VII. 92,

Phoebus VII. 233.

Pholus Xll. 45.

8*

116

ONOMASTICON.

Phrygius 11. 115; VI. 516; XIV.

307. Phryx VI. 585; VU. 236; XI.

147; XII. 73. Picens IV. 65. Picenus XI. 74. Pious VUI. 131. Pierides IX. 36. Pierius VII. 8. 60. Pisaeus XIII. 99. Piso V. 109. Pittacos II. 6. Pluton XIII. 50. Poenus X. 155.- Pollio VI. 387; VH. 176; IX. 7;

XI. 43. Pollitta II. 68.

Polyclitus III. 217; VIII. 103. Polyphemus IX. 64; XIV. 20. Polyxeua X. 262. Pompeiu» IV.' 110. ^ (Magnus) X. 108. 283. Pomptina III. 307. Pontia VI. 638. Pontica medicamina VL 661. Ponticus VIII. 1 etc. — serpens XIV. 114. Pontus IV. 43; X. 273. Poppaeana VI. 462. Posides XIV. 91. Postumus VI. 21. 28. 377. Priamus X. 258. Priapus II. 95; VI. 316. Prochyta III. 5. Procula II. 68; UI. 203. Proculeius I. 40; VII. 94. Procne VI. 644. Prometheus IV. 133; VIII. 133;

XV. 85. Protogenes III. 120. Psecas VI. 491. Punicus XIV. 161. Pygmaeus VI. 506; XIII. 168. Pylades XVI. 26. Pylius X. 246. Pyrenaeus X. 151. Pyrrha I. 84; XV. 30.

Pyrrhus XIV. 162. Pythagoras XV. 173. Pythagoreus III. 229. Pythia Xlll. 199. Quinquatrus X. 115. Quintilianus VI. 75. 280; VII.

186. 189. Quintilla VII. 75. Quirinus II. 133; in. 67; VIU.

259; XI. 105. Quirites lU. 60. 163; Vlll. 47;

X. 45. 109. Ravola IX. 4. Remuius . Sulp. 19. Remus X. 73. Rhadamanthus XIU. l97. Rhenus VUI. l70. Rhodius VUI. 113. Sulp. 46« Rhodope IX. 4. Rhodos VI. 296. Roma II. 39; UI. 41. 83. 137.

165. 183. 319; IV. 38; V.

90; VU. 4. 138; VUI. 237.

243; X. 122. 279; XI. 46.

197. Sulp. 21. Romanae Sulp. 8. Romanus III. 119; V. 58; X.

138; XIV. 100. 160. Romulidae Sulp. 57. Romuleus XI. 104. Rubellius VUL 39. Rubrenus VU. 72. Rubrius IV. 105. Rufus VII. 213. Rutila X. 294. Rutulus 1. 62; VI. 637; VII. 68;

XII. 105. Rutupinus IV. 141. Sabellus lU. 169. Sabina VI. 164. Sabinus IU.85; X.299. Sulp.63. Saguntinus V. 29. Saguntus XV. 114. Salgmis X. 179. Saleius VU. 80. Salius VI. 604. Samius XVI. 0.

ONOMASTICON»

117

Samos III. 70.

Samothraces III. 144.

SantODicas VIII. 145.

SHrdanapallus X. 302.

Sarmata III. 79.

Sarmentus V. 3.

Sarranus X. 38.

Saturnus VI. 1. 570; XIII. 40.

Saufeia VI. 320; IX. 117.

Sauromatae II. 1 ; XV. 125.

Scautinia \ex II. 44.

Scauri II. 35: VI. 604. XI. 01.

Scipiades II. 154.

Scipio Sulp. 46.

Scyila XV. 19.

ScythicuB XI. 130.

Secundus VII. 204.

Seianus X. 63 etc.

Seius IV. 13.

Seleucus X. 211.

Semiramis II. 108.

SenecaV. 109; VIII, 212; X. 16.

Senones VIII. 234.

Septemher VI. 517; XIV. 130.

Seres VI. 403.

S^rgiolus VI. 105.

Sergius VI. 112.

Seriphus VT. 564; X. 170.

Serranus VII. 80.

Sertorius VI. 142.

Servilia X. 319.

Setinum V. 34; X. 27; XIfl.213.

Sextus II. 21.

Sibylla III. 3; Vlfl. 126.

Sicania Sulp. 23.

Siculus V. 100; VI. 486; VII.

236; IX. 150; XIII. 50. Sicyon fll. 69. Signinus XI. 73. Silanus VIII. 27. Silyanus VI. 447. Sirena XIV. 19. Smyma Sulp. 60. Socraticus 11. 10; XIV. 320. Solon X. 274. Solymae VI. 544. Sophocleus VI. 636.

Sora m. 223.

Sostratus X. 178.

Spartanus VIII. 101. 218; XIU.

199. -.

Statius VII. 83. Stentor XIII. 112. . Stheneboea X. 327. Stoicus lil. 116; XIII. 121. XV.

109. Stratocles III. 99. Stygius II. 150. Subura III. 5; V. 106; X. 156;

XI. 51. 141. SulU I. 16; il. 28. Sulmonensis VI. 187. Superbus VI. 524. Sybaris VI. 296. Syene XI. 124. Sycambri IV. 147. Syphax VI. 170. Syria Vllt. 169. Syrius XI. 73. Syrophoenix VHI. 159. SyruslII. 62; VI. 351. Tagus III. 55; XlVv 299. Tanaquil VI. 566. Tarentum VI. 297. Tarpejus VI. 47 ; XII. 6 ; XIII. 78. Tatius XIV. 160. Tauricus XV. U6. Tauromenitanus V. 93. Telamon XIV. 24. Telephus I. 5. Telesinus VII. 25. Tentyra XV. 35. 76. Tereus VII. 12. Terpsichore VII. 85. Teucri VIII. 56. Teutonicus X. 282. Thabraoa X. 194. Thais III. 93. Thales Xlfl. 184. Thebae VII. 12; Xm. 27; XIV.

240. Thebais VII. 83. Thebe XV. 6. Themison X. 221.

118

ONOMASTICON.

Tlieodoras VII. 177. Thersites VIII. 269; XI. 31. THeseis I. 2. ■Thessaiia VIII. 248. Thessalus VI. 610. Thrasea V. 36. Thrasyllus VI. 576. Thrasymachus VII. 204. Thrax III. 79; VI. 403; XIII. 167. Thyestes VIII. 228. Thyle XV. 112.

Thymele 1.36; VI. 66; VIIT. 197. Tiberinus V. 104; VIII. 265. Tiberis IIT. 62; VI. 522; VII.

121 ; XIV. 202. Tibur lil. 192; XIV. 87. Tiburtinus XI. 65. Tigellinus I. 155. Tiresias XIII. 249. Tirynthius XI. 61. Tisiphone VI. 29. Titan XIV. 35. Titanis pugna VIII. 132. Titius IV. 13. Tongilius VII. 130. Tralles III. 70. Trebius V. 19. 135. Trifblinus IX. 56. .Troia X. 258. Troianus IV. 61. Troica VIII. 221. • Troiugenae I. 101; VIII. 181;

XI. 95. Trypherus XI. 137. Tuccia VI. 64. Tullia VI. 308. Tullius Vn. 199. Tullus V. 57. Tumus XII. 105; XV. 65. Tuscus I. 22; VI. 186. 289;

VIII. 180; X. 74; XI. 109;

XIII. 62.

Tydides XV. 66.

Tyndaris VI. 657.

Tyrius I. 27; VI. 246; VII. 134;

X. 334; XII. 107. Ucalegon III. 199. Ulixes IX. 65; XI. 31; XV. 14. Uiubrte X. 102. Umbricius m. 21. Ursidius VI. 38. 42. Uruca VI. 276.

Vagellius XIII. 119; XVI. 23. Varillus II. 22. Vascones XV. 93. Vaticanus VI. 344. Vedia? II. 49. Veiento III. 185; IV. 113. 123;

VI. 113. Venafranus V. 86. Ventidlus VII. 199; XI. 22. Venus II. 31; IV. 40; VI. 138.

300. 570; VII. 25; X. 209.

290. 362; XI. 167; XVI. 6. Vergilius VI. 435; VII. 69. Verginia X. 294. Verginius VIIi: 221. Verres II. 26 ; III. 53; Vin. 106. Vesta VI. 386. — minor IV. 61. Vestinus XIV. 181. Vettius VII. 150. Victoria I. 115. Vindex VUI. 222. Virro V. 39 etc. IX. 85. Virtus I. 115. Volesus VIII. 182. Volsci VIII. 245. Volsinii III. 191. . Volusius XV. 1. Vulcanius VIII. 270. Vulcanus 1.9; X. 132; XIII. 45. Zalaces II. 164. Zeno XV. 107.

3.

A. PERSII FLACCI

SATIRARUM LIBER.

O

EX RECENSIUNE

GAROU FRIDERICI HBRIAIiNL

LIPSIAE SUMPTIBUS ET TYPIS B. G. TEUBNEFU.

MDCCCLXU.

GODOFREDO BERNHARDY

VIRO ILLUSTRISSIMO

HUNC LIBELLUM

PROBARI CUPir

EDITOR.

PRAEFATIO.

De Persio quidquid noyimus fere habemus ex anti- la vita, quam codices de commeniario Probi Valerii subla- n praedicant, alii fortasse ad Suetonii Tranquilli librum I viris illustribus referre malent, quem tamen ipsum 'obum auctorem sequi potuisse 0. Jabnius in Ritscbel. irerg. Plautin. p. 618 et Tb. Mommsenius in Comm. >c. lit. Lips. T. I, p. 677 docte monuerunt; banc igitur esse secutus, quoniam etiam de poeta ipso novae Sa- arum illius editioni aliquid praemitti redemtor bonestis- nus Yoluit, quae mibi praeterea ad banc praefationem rtinere visa sunt, aut literarum formis distincta ipsis ve- ris grammatici verbis interposui aut ad finem quanta tui brevitate subjeci.

Nalus igitur est Aulus Persius Flaccus pridie Nonas *4:embres Fabio Persico Lucio Vitellio consulibus, qui an- is erat p. Cbr. n. 34, u. c. 787 ; decessit VIII Kalendas xembres Publio Mario Asinio Gallo consulibuSj id est p. ir. n. 62, u. c. 815, unde ne duodetrigesimum quidem nnm integrum eum complevisse intelligimus. Natus est Eiruria Volaterris eques Botnanus, sanguine et affinitate imi ordinis viris conjunctus, quo ex genere non dubita- is quin etiam Lucilii ille aequalis fuerit, quem Catulus ud Cic. Orat. 11. 6. 25 omnium suae aetatis bominum ctissimum appellat eidemque nonnuUi, teste Cic. Brut. '. 99 , orationem a Fannio contra C. Graccbum babitam bnebant; — decessU autem noster ad octavum milliarium i Appia in praediis suis , quae sunt qui Sat. VI. 55 re- ici putant, quanquam alia quoque in Etruriae conti- aeve Liguriae ora eum possedisse ex ejusdem satirae [ncipio facile coUigimus. Pater ejus Flaccus pupillum re- lUt moriens annorum fere sex\ FuIvia.Sisennia mater nu- i postea Fusio equiti Romano et eum quoque cxiuWl vMra

FEAKFATIO.

paueos annos^ tmde probabDe ©fit nostrum in ipsiB vitie primordiis domesUcis calamitatibiis couflietattim Tflilis- que pneril^ae snae rectoribTis mstiin, mox defitit&tBm^ pTins qaam alli solent ad eam ingeaii matnritatetu per- vemjsse, qnain in adoleseentttli satiris non sine acbiir»- tioue depTe&endimnSp Sitiduit Flaccm mqm ad annum dutt

tdeeimum aekttis mae Volaierris^ dcinde Homae apnd grmr maticum Remmmm Palaemonem^ qtiem Sneton. 111 ♦ graicm^ 23 principem in sna professione locnm tennisse testatar; el apud rhetorem Verginhm Fiamm^ etiam Qnintiliaiio pa*-

IBim commemotatum qmemqtie Tacitns Abq, XV, 71^ qaui Btudia juvenum eloquentia fovisEet, propter claritudinm mominis dmul cum Hnsonio a Ncrouo nrbe ptdsnm es&p tradit. Sed et ilUus exilium post nnortem detBiim Pemii jeouligit et X. Annaei Cornutiy cujus blc, quum essei annorum Med^tm^ (ta amieiiia uli cQepii, ui ab eo nusquam diseedml: a qtto quod vitae Bcriptor eum inducium aliquaienus in phit- iophiam esse ait , ipso PeraitiB in quintae aatirac prineipio cum tanta pietatis ct grati antmi tcstificationo confirmat. nt buic inter omnes poetici ardoris principatus couce<li debeat. Do ipso Cornuto pluribus disscruerunt ct Ger. Joa. de Martini in Spec, inaug, Lugd. 1825. 8. et Fr» Osannus in Praef. libri de natura deorum ab ipso Gottin- gae 1844 editi; quorum in dispntationibus hoc tantim miror, quod hominis Leptitani verum nomen CornuttUD ftiisse arbitrati sunt Pbtirnntumqne , quempassim etScbo- lia et codicea praebent, adeo sprevcrunt, nt hanc nomi' nis fomam ex solo pronunciandi vitio librariorumre er* rore repeterent ; equidem nbi frequentem vocalis u in op- pidis Africae nsnm reputo, prorsus mibi perenatleo Afrtim origine Plmrnutum potius appcllattmi esse, donec in eivf- tatem Romanam ATinaoorumqne gentem receptns barba- ram vocem in latinae speciem convertcrct eadem exem- j plo, qno prineipem Apostolorum Hebraeo nomine Saa- lum, Bomano Paulum ftiisse constat* Quae antem in ip* Bins nostrae vitae codicibns mox incommodo loco insertA legnntnr : nam Coniulus iUo tempore trn^ietts fuit seciae poe- tirtie^ qui Uhros philnmphiae reUquii ^ tara inrpta snnt , ut eli' |nari ea cum BeigVio "m 7i^\\,^0KtA. fej^^^ss^. 1845, p.

PBAEFATIO. VII

125 , qnam emendatricem operam ludi satius esse videa- tur; m&ii certe nec grammaiicum pro iragico Prellems ibid. 1846, p. 43, nec iempore iragico Osannus in Philol. T. 11, p. 384 probavit, utque concedam tragicum poetam Cor- ntitam cum Welckero griecb. Tragoed. p. 1457 baberi ▼ix posse, illud tamen, quod rei unice convenire jam Pithoens intellexit, quomodo cum literarum vestigiis con- oiliem, aegre invenio. Nimirum Sioicae sectae magister Comutus Mt eaque disciplina etiam Persium ita imbuit, ni neqne hujus satiras sine illius pbilosophiae notitia in- telligere possis neque Stoicae doctrinae sinceriorem in- terpretem facile invenias ; immo plurimas ejus disputatio- nes propius ad scholae praecepta quam ad ipsius vitae nram accedere haud immerito dixeris, utque sermonem Fersii innumeris in locis ad Horatii imitationem confor- matnm esse docta Casauboni soUertia comprobavit, ita sententias plerasque iisdem paene verbis apud Epictetum Aliosqne auctores Stoicos redire ejusdem commentarii ma- nifesto arguunt. Quod non in obtrectationem vel invi- diam Persio conflandam dictum esto, tanquam aliena magis qnam sui ingenii virtute poeticam laudem adeptus rit; cujus ingenuus fervor et vehementia summis quibus- que ansibus apta hac ipsa re apparet, quod etiam quae ex- trinBecns acceperat, ita in succum et sanguinem conver- tit, nt nisi aliunde edocti omnia ipsius inventa existima- remns; hoc tamen salvo ejus honore contendere mihi vi- deor, poetam illum a natura, satiricum ab arte potius et Bcbola factum esse.

Sed nt ex diverticnlo in viam redeam, amicos Per- bIus habuii a prhna adolesceniia Caesium Bassum poeiam, quem Bolum Quintilianns X. 1. 96 dignnm judicavit qui Hora- tio adjiceretur, ei Calpumium Siaiuram vel ut Casaubo- nns maluit Suram, qui vivo eo juvenis decessii, idem tamen, 81 Sarpium audimus Quaest. philol. p. 1 1 sqq., eclogarum Bcriptor, quae nunc Calpurnii Siculi nomine feruntur, qnanqnam id commentum nuperidoneis argumentis impug- natum est; coluii 8.ntGm ui pairem ServUium iVbniant/m, prin- eipem civitatis, ut appellatur a Plinio N. Histor. XXVIH. 5, guem et momm probitate et dictstiSa i«.^>jJ^\aX.<^ \s5^&x

PRAEFATIO.

paiieos claniTn eertatim yeteres landibua suls extolenmt, cf. QuintlL X, 1. 102, Plm. Epist, L 13. 7, Tac. Ahe, XIV- 19 etc, eidemque, ut videtiir, Plotii Macrini noti- tiara debttit , hoTninis sane erudiiij ut Sclioliafitae verbie Titar ad Sat. IX. initiiim, qiiae satira ipsi MRcritio dedicata eet, paternoque se aJjTeciH diligenlis^ qui in dotno Sermlii didtte- raij a qm agellum eomparaveral inditiio siiyi pretio aliquanto. Praetorea CQgnomt per Comnium etiam Annaeuni Lmanumj Pharsaliae scriptt^rera notiasimutn ^ aequaevum audiiorem CGrnutit sed quamvii suppar aetate Lucanusty qnem p. Clit- a* 38 uatum ftiiwae confitatj adeo mirabatur scripia Fiacd^ nt *— 81 recte Prellems 1. c, grammatici verba ei libro- rum vestigiis restituit — vix reHneref se recifantem a cla- more^ quin iiia esse mrn poemaia dieeret^ sua ipse ludificarii (vel suos scp versus iudos facerei). Sero cagnovit et Seneeam^ ked non ut capereiuf ejus ingenio^ quod ut in adDlescente Stoicae sectae et ipso dedito TQirum videri possit, propiis intuenti maguftm et incorruptam liujiis judicii sauitatcm approbabit , ut qui jam tuna iutellexerit , qaod posteri de Seneca judicarunt , in seTiptis ejus res atqiie sententiss aut inepto inanique impetu esse aut levi et qnasi dicad ar^tia, emditionem autera vernaculam et plebejara uiliil- que ex vetorum scriptis babentera neque gratiae neqne dignitatis, cf. Gelb N. Att» XH. 2, Deuique nsus esi apud Cornxiium duorum conpiciu virorum e( doctissimorum ei san- etissimorum aeriter turn phiiosophantTttm , Ctdudii Agatkini (ita enim OBaanuB p. xviii librorum lectionem Agaturrini docte emendaYit) medici Lacedaemonii et Peironii Aristocraiis Ma- gnetiSj quos unicemiraius est et aemtUaius, quum aequales es- senty Cornuli minores id est discipuli et ipsi, Idem etiam decem fere annos summe dilectus a Paeto Thrasea est^ ita ut pere- grinaretur quoque cum eo aliquando, cognatam ejusArriam ha bente uxorem, filiam illius, quae marito exemplum mortis simul et solatium fuit, cf. Plin. Epist. III. 11 et 16 deque ipso Thrasea praeter alios multos Wexium ad Tacit Agric. p. 210 et Schmidt Gesch. d. Denk- und Glaubens- freiheit im ersten Jahrh. p. 352 sqq.

Haec hactenus de adolescentia Persii et familiaribns,

PRAEFATIO. IX

qnoram omniam eamconditionematque indolemfaisseap- paret, at illoram consaetudine morum ejus candor simul cum mentis acumine aleretur, temporum autem depravationi eum eo infestiorem reddi necesse esset, quo rariorahaec exempla in tanta scelerum omnis generis fertilitate ad eam perfe- ctae et absolutae virtutis imaginem accedere videret, quam ex Stoica disciplina imbibisset; eoque solo pacto expli- catnr , quomodo adolescens jam ad tantum vitae commu- nis fastidium pervenire potuerit, ut poeticam facultatem, quae in ipso esset, ad satiras potissimum scribendas , hoc est ad illud poesis genus conferre vellet, quod, ut ipse profitetur, indignationis evomendae magis quam lectorum alliciendorum causa capesseretur. Ipse enim, si vitae scriptorem sequimur, fuU tnonm lenissimorum, perecundiae virginalis, formae pulchrae, pielatis erga matrem et sororem et amikm exemplo sufficientis, idem frugi ei pudkus; qui ubi circa JSS vicies malri el sorori reliquity scriptis tantum ad ma- trem codiciHis Comuto rogavit ut daret sestertia, ut quidam^ centumy ut aiii volunt, argenti factipondera viginti, et libros circa septingenios Chrysippi — tot enim hunc reyera scripsisse testatur etiam Diog. L. YII. 180 — sive biblioihecam suam amnem; verum a Comuto sublaHs libris pecuniam , sororibtts, quas fraJter heredes fecerai^ reliqaiU Ita codices, quorum in lectione si quid offendit, scriptoris negligentiae tribuen- dam esse yidetur; nunc demum haud scio an sententia- rnm ordo antiquus turbatus sit, neque statim ad scripta Persii transilire sed ita velut transitum munire debea- mas, ut quae vulgo in fine demum leguntur, huc trans- feramus : decessit autem vitio stomacM anno aetaHs tricesimo^ nimirum ex yetere computandi more, quo numerorum termini utrimque tanquam integri eomprehenduntur, nisi haec quoque emendando ad accuratiorem numerum, qnem supra posui, revocare praestat. Adolescentis certe mortem describi sequcntia docent, ubi grammaticus: sedy inquit, mox ut a schola et magistris divertit, lecto libro LucilU decimo vehementer satiras componere siuduit: cujus U- bri principium imilatus est — fortasse in ipsius satirae pri« mae exordio, etsi illum versum Scholiasta de primo potius Lncilii translatum esse tradit — sihi prtmo , mox wwwto»*

118

GNOMASTICON.

Tlieodoras VII. 177. Thersites VIII. 269; XI. 31. Tfieaeis I. 2. ■Thessalia VIII. 248. Thessalus VI. 610. Thrasea V. 36. Thrasyllus VI. 576. Thrasymachus VII. 204. Thrax III. 79; VI. 403; XIII. 167. Thyestes VIII. 228. Thyle XV. 112.

thymele 1.36; VI. 66; Vm. 197. Tiberinus V. 104; VIII. 265. Tiberis IIT. 62; VI. 522; VII.

121 ; XIV. 202. Tibur III. 192; XIV. 87. Tiburtinus XI. 65. Tigellinus I. 155. Tiresias XIII. 249. Tirynthius XI. 61. Tisiphone VI. 29. Titan XIV. 35. Titanis pugna VIII. 132. Titius IV. 13. Tongilius VII. 130. Tralles III. 70. Trebius V. 19. 135. Trifblinus IX. 56. Troia X. 258. Troianus IV. 61. Troica VIII. 221. • Troiugenae I. 101; VIII. 181;

XI. 95. Trypherus XI. 187. Tuccia VI. 64. Tullia VI. 308. Tullius VII. 199. Tullus V. 57. Tumus XU. 105; XV. 65. Tuscus I. 22; VI. 186. 289;

VIII. 180; X. 74; XI. 109;

XIII. 62. ^

Tydides XV. 66.

Tyndaris VI. 657.

Tyrius I. 27; VI. 246; VII. 134;

X. 334; Xn. 107. Ucalegon III. 199. Ulixes IX. 65; XI. 31; XV. 14. Uiubrae X. 102. Umbricius UI. 21. Ursidius VI. 38. 42. Uruca VI. 276.

Vagellius XIII. 119; XVI. 23. Varillus II. 22. Vasconeil XV. 93. Vaticanus VI. 344. Vedia? II. 49. Veiento III. 185; IV. 113. 123;

VI. 113. Venafranus V.-86. Ventidius VII. 199; XI. 22. Venus II. 31; IV. 40; VI. 138.

300. 570; VII. 25; X. 209.

290. 362; XI. 167; XVI. 5. Vergilius VI. 435; VII. 69. Verginia X. 294. Verginius VIIl'. 221. Verres 11.26; III. 53; Vin.106. Vesta VI. 386. — minor IV. 61. Vestinus XIV. 181. Vettius VII. 150. Victoria I. 115. Vindex VIII. 222. Virro V. 39 etc. IX. 85. Virtus I. 115. Volesus VIII. 182. Volsci Vni. 245. Volsinii ni. 191. . Volusius XV. 1. Vulcaiiius VIII. 270. Vulcanus 1.9; X. 132; XIII. 45. Zalaces II. 164. Zeno XV. 107.

3.

A. PERSII FLACCI

SATIRARUM LIRER.

EX RECENSIUNB

GAROU FRDERICI HBRIAIiNL

LIPSIAE SUMPTIBUS ET TYPIS B. G. TEUBNEFU.

MDCCCLXU.

eODOFREDO BERNHARDY

VIRO ILLHSTBISSIHO

HUNC LIBELLUM

PROBABI CUPir

EDITOR.

PRAEFATIO.

De Persio quidquid noyimus fere habemus ex anti- qua vita, quam codices de commeniario Probi Valerii subla- iam praedicant, alii fortasse ad Suetonii TranquiUi librum de viris illustribus referre malent, quem tamen ipsum Probum auctorem sequi potuisse 0. tfahnius in Ritschel. Parerg. Plautin. p. 618 et Th. Mommsenius in Comm. Soc. lit. Lips. T. I, p. 677 docte monuerunt; hanc igitur presse secutus, quoniam etiam de poeta ipso novae Sa- tirarum illius editioni aliquid praemitti redemtor honestis- simus voluit, quae mihi praeterea ad hanc praefationem pertinere visa sunt, aut literarum formis distincta ipsis ve- teris grammatici verbis interposui aut ad finem quanta potui brevitate subjeci.

Nalus igitur est Aulus Persius Flaccus pridie Nonas Decemhres Fabio Persico Lucio Vitellio consulibus, qui an- nus erat p. Chr. n. 34, u. c. 787 ; decessit VIII Kalendas Decembres Puhlio Mario Asinio Gallo consuUbus, id est p. Chr. n. 62, u. c. 815, unde ne duodetrigesimum quidem annum integrum eum complevisse intelligimus. Natus est m Etruria Volaterris eques Bomanus, sanguine et affinitate primi ordinis viris conjunctus, quo ex genere non dubita- mus quin etiam LuciUi ille aequalis fuerit, quem Catulus apud Cic. Orat. 11. 6. 25 omnium suae aetatis hominum doctissimum appellat eidemque nonnuUi, teste Cic. Brut. 26. 99 , orationem a Fannio contra C. Gracchiim habitam tribuebant; — decessU autem noster ad octavum milliarium via Appia m praedOs suis , quae sunt qui Sat. YI. 55 re- spici putant, quanquam alia quoque in Etmriae conti- gaaeve Liguriae ora eum possedisse ex ejusdem satirae principio facile coUigimus. Pater ejus Flaccus pupillum re- UquH moriens annorum fere sex\ FuIvia.Sisennia mater nu- pmi postea Fusio equiti Homano et eum quoque. extulit intra

VI PBAEFATIO.

paucos annos^ unde probabile est nostrum in ipsis vitae primordiis domesticis calamitatibus conflictatum variis- que pueritiae suae rectoribus usum, mox destitutum, prius quam alii solent ad eam ingenii maturitatem per- venisse, quam in adolescentuli satiris non sine admira- tione deprebendimus. SiuduU Flaccus usque qd annum duo- 'decimum aeiatis suae Volaierris; deinde Romae apud gram- maiicum Remmium Palaemonem^ quem Sueton. Hl. gramm. 23 principem.in sua professione locum tenuisse testatur; ei apud rhetorem Verginium Flavum, etiam Quintiliano pas- sim commemoratum quemque Tacitus Ann. XV. 71, quia studia juvenum eloquentia fovisset, propter claritudinem nominis simul cum Musonio a Nerone urbe pulsum esse tradit. Sed et illius exilium post mortem demum Persii contigit et L. Annaei Comuti, cujus bic, quum essei annorum sedecim^ iia amicitia uli coepit, ui ah eo nusquam discederei; a quo quod vitae scriptor eum inducium aliquatenus in philo- sopkiam esse ait, ipse Persius in quintae satirae principio cum tanta pietatis et grati animi testificatione confirmat, ut huic inter omnes poetici ardoris principatus concedi debeat. De ipso Cornuto pluribus disseruerunt et Ger. Joa. de Martini in Spec. inaug. Lugd. 1825. 8. et Fr. Osannus in Praef. libri de natura deorum ab ipso Gottin- gae 1844 editi: quorum in disputationibus hoc tantum miror, quod hominis Leptitani verum nomen Cornutum fuisse arbitrati sunt Phurnutumque , quempassim etScho- lia et codices praebent, adeo spreverunt, ut hanc nomi- nis formam ex solo pronunciandi vitio librariorumve er-' rore repeterent ; equidem ubi frequentem vocalis u in op- pidis Africae usiim reputo, prorsus mihi persuadeo Afrum origine Phurnutum potius appellatum esse, donec in civi- tatem Komanam Annaeorumque gentem receptus barba- ram vocem in latinae speciem converteret eodem exem- plo, quo principem Apostolorum Hebraeo nomine Sau- lum, Romano Paulum fuisse constat. Quae autem in ip- sius nostrae vitae codicibus mox incommodo loco inserta leguntur : nam Comutus illo fempore tragicus fuit sectae poe- Ucae, qui lihros philosophiae reliquii, tam inepta sunt, ut eli- minari ea cum Bergkio in Zeitschr. f. Alterth. 1845, p.

PRAEFATIO. VII

125 , quam emendatricem operam ludi satius esse videa- tur ; mihi certe nec grammaiicum pro tragico Frellerus ibid. 1846, p. 43, nec tempore iragico Osannus in Philol. T. 11, p. 384 probavit, utque concedam tragicum poetam Cor- nutum cum Welckero griech. Tragoed. p. 1457 haberi vix posse, illud tamen, quod rei unice convenire jam Pithoeus intellexit , quomodo cum literarum vestigiis con- ciliem, aegre invenio. Nimirum Sioicae sectae magister Comutus fttit eaque disciplina etiam Persium ita imbuit, nt neque hujus satiras sine illius philosophiae notitia in- telligere possis neque Stoicae doctrinae sinceriorem in- terpretem facile invenias; immo plurimas ejus disputatio- nes propius ad scholae praecepta quam ad ipsius vitae usum accedere haud immerito dixeris, utque sermonem Persii innumeris in locis ad Horatii imitationem confor- matum esse docta Casauboni sollertia comprobavit, ita sententias plerasque iisdem paene verbis apud Epictetum aliosque auctores Stoicos redire ejusdem commentarii ma- nifesto arguunt. Quod non in obtrectationem vel invi- diam Persio conflandam dictum esto, tanquam aliena magis quam sui ingenii virtute poeticam laudem adeptus sit; cujus ingenuus fervor et vehementia summis quibus- que ausibus apta hac ipsa re apparet, quod etiam quae ex- trinsecus acceperat, ita in succum et sanguinem conver- tit, ut nisi aliunde edocti omnia ipsius inventa existima- remus; hoc tamen salvo ejus honore contendere mihi vi- deor, poetam illum a natura, satiricum ab arte potius et schola factum esse.

Sed ut ex diverticulo in viam redeam, amicos Per- sius habmt a prima adolescenUa Caesium Basstm poetam^ quem solum Quintilianus X. 1. 96 dignum judicavit qui Hora- tio adjiceretur, ei Calpumium Staturam vel ut Casaubo- nus maluit Suram^ qui vivo eo juvenis decessit, idem tamen, si Sarpium audimus Quaest. philol. p. 1 1 sqq., eclogarum scriptor, quae nunc Calpurnii SicuU nomine feruntur, quanquam id commentum nuperidoneis argumentis impug- natum est ; coluit autem ut patrem ServUium Nonianum, prin- cipem civitatis, ut appellatni a Plinio N. Histor. XXVin. 5, quem et morum probitate et dicendi facultate inter

\m PBAEFATIO.

pancos clarum certatim veteres laudibus stiis extalerant, cf. Quinta. X. 1. 102, Plin. Epist. I. 13. 7, Tac. Ann. XIV. 19 etc, eidemque, nt videtur, Plotii Macrini noti- tiam debuit, Tiominis sane erudiU^ nt Scholiastae verbis ntar ad Sat. n. initinm, qnae satira ipsi Macrino dedicata est, patemoque se affeciu diligeniis, qui in domo ServilH didice- rai, a quo agellum comparaverai indulio sibi preHo aliquanto. Praeterea cognovii per Cornuium eiiam Annaeum Lucahum^ Pharsaliae scriptorem notissimnm, aequaevum audiiorem Cornuii; sed quamvis suppar aetate Lucanus^ quem p. Chr. a. 38 natum faisse constat, adeo mirabatur scripia Flacciy nt — si recte Prellerus 1. c. grammatici verba ex libro- rum vestigiis restituit — vix reUneret se recitantem a cla- more, quin illa esse verapoemata diceret, sua ipse hidificaret (vel suos sc. versus ludos faceret), Sero cognovii et Senecam^ ked non ut capereiur ejus ingenio , quod ut in adolescente Stoicae sectae et ipso dedito mirum videri possit, propius intuenti magnam et incorruptam hujus judicii sanitatem approbabit , ut qui jam tum intellexerit , quod posteri de Seneca judicarunt , in scriptis ejus res atque sententias aut inepto inanique impetu esse aut levi et quasi dicaci argutia, emditionem autem vemaculam et plebejam nihil- que ex vetemm scriptis habentem neque gratiae neque dignitatis, cf. Gell. N. Att. XII. 2. Denique usus esi apud Comutum duorum convictu virorum et doctissimorum et san- ctissmorum acriter tum philosophaniium , ClaudU Agaihini (ita enim Osahnus p. xviii librorum lectionem Agaiurrini docte emendavit) medici Lacedaemonii et Peironii Arisiocraiis Ma- gnetiSy quos unicemiratus est et aemulaius, quum aequales es- senty Comuti minores id est discipuli et ipsi, Idem etiam decem fere annos summe dilecius a Paelo Thrasea est, ita utpere- grinareiur quoque cum eo aliquando, cognalam eJusArriam ha bente uxorem, filiam illius, quae marito exemplum mortis simul et solatium fuit, cf. Plin. Epist. III. 11 et 16 deque ipso Thrasea praeter alios multos Wexium ad Tacit. Agric. p. 210 et Schmidt Oesch. d. Denk- und Glaubens- freiheit im ersten Jahrh. p. 352 sqq.

Haec hactenus de adolescentia Persii et familiaribus,

SATIRA I. 3

Non ego, quum scribo, si forte quid aptlus exit — 45

Quando haec rara avis est — si quid tamen aptius exit,

Laudari metuam, neque enim mihi cornea libra est;

Sed recti linemque extremumque esse recuso

Euge tuum et belle. Nam belle hoc excute totum:

Quid non intus habet? non hic est Ilias Atti 50

Ebria veratro? non si qua elegidia crudi

Dictarunt proceres? non quidquid denique lectis

Scribitur in citreis? Calidum scis ponere sumen,

Scis comitem horridulum trita donare lacerna,

Et: eerum^ inquis, amo: eerum mihi dicite de me. 55

Qui pote? vis dicam? nugaris, quum tibi, calve,

Pinguis aqualiculus protenso sesquipede exstet.

0 lane, a tergo quem nulla ciconia pinsit,

Nec manus auriculas imitari mobilis albas,

Nec linguae, quantum sitiat canis Appula, tantae! 60

Yos, 0 patricius sanguis, quos vivere fas est

Occipiti caeco, posticae occurrite sannae!

Quis populi sermo est? quis enim, nisi carmina molli Nunc demum numero fluere, ut per leve severos Effundat iunctura ungues? Scit tendere versum 65

Non secus ac si oculo rubricam dirigat uno; Sive opus in mores, in luxum, in prandia regum Dicere, res grandes nostro dat Musa poetae. Ecce modo heroas sensus afferre videmus Nugari solitos graece, nec ponere lucum 70

Artitices nec rus saturum laudare, ubi corbes Et focus et porci et fumosa Palilia foeno, Unde Remus sulcoque terens dentalia, Quinti, Quem trepida ante boves dictaturam induit uxor Et tua aratra domum lictor tulit-^ euge poeta! 75

Est nunc Brisaei quem venosus liber Acci, Sunt quos Pacuviusque et verrucosa moretur Antiopa, aerumnis cor luctificabile fulta? Hos pueris monitus patres infundere lippos Quum videas, quaerisne, unde haec sartago loquendi 80 Venerit in linguas, unde istuc dedecus, in quo Trossulus exsultat tibi per subsellia levis?

1*

X PBAEFATIO.

detracturus, cum ianta recenUum poetarum ei oraiarum insecta- thne^ ut etiam Neronem ilUus iemporis principem culpaverii^ cujus versus in Neronem quum ita se haberet: auriculas asini Mida rex habei, in eum modum a ComutOy ipso jam tum mor- iuo (sic Prellenis 1. c. p. 44 : codd. ipso iantummodo\ est emendatus: auriculas asini quis non habet? ne hoc Nerq m se dictum arbitraretur, Quanquam de ipsa hujus fabnlae au- ctoritate si ex ea fide existimandnm est, qnae illi ex cri- tica ejus loci qnem spectat conditione accedere videatur, haud profecto magna existet nec multum abest, quin quid- quid in his ad Sat. I. 121 pertineat, cum Breitingero et F. C. R. Rittero tanquam scioli commentum ex prava illius loci interpolatione petitum ab antiquae vitae cor- pore abscindenda et eliminanda esse censeam; cf. Lect« Pers. II, p. 11. Omnino nihil aut a Persii persona aut ab ipsius satirae indole et dignitate alienius cogitari potest, quam si quis illius aculeos , quod olim in quarta maxime satira, nuperetiamin aliis temptatum est, ab universa vitae humanae notatione ad tecta unius hominis ludibria detorqueat; quem etsi concedimus non reipublicae magis quam corruptelae sui saeculi principem et velut antesi- gnanum ab hujus reprehensione eximi nec ipsum potuisse, Persio tamen nunquam eam injuriam faciemus , ut candi- dissimum adolescentem satiricae poesis gravitate ad libel- l6s famosos abusum esse Luciliique et Horatii nomina venenatorum telorum officinae praefixisse credamus.

Longe vero alia causa est eorum quae ad totius li- belli fortunam et originem pertinentia vulgo antecedunt, nec solum illud ipso satirarum habitu et oratidnis genere commendatur: et raro et iarde scripsit; sed etiam sequeu- tia non est cur in dubitationem vocemus : hunc ipsum li- brum imperfectum reliquit , modo ita haec intelligamus , ut, si diutius vixisset, etiam plures eum satiras additumm fuisse statuamus, non ut ipsas quae exstant rudes et im- politas habitas esse existimemus. Id ipsum adeo est quod grammaticus versus aUquot demptos esse ait ulHmo libro , ut quasi finitus esset, novae videlicet satirae principium, quod premere Comutus, quam inchoatum et afiectum publicare malnit Hic enim , ut deinceps legimus, mortuo Persio 11-

A. PER8II FLACCI

SATIRARUM IIRER.

EX RECENSIUNE

GAROU FRIDERIGI HEBIAIHL

LIPSIAE SUMPTIBUS ET TYPIS B. G. TEUBNEEU.

MDCCCLXU.

Xn PRABFATIO.

Cornnti nomen immerito prae se femnt, tamen ad eam ae- tatem ascendnnt, qnae non modo omnes qnotqnot exstant codices longe superet , sed etiam pnriores genuinae anti- qnitatis fontes quam hi ipsi adire potuisse yideatur. Nam quod Otto Jalinius in ecQtione majore ipsam Scholiomm auctoritatem adeo elevare conatus est , ut ea ad nndecimi usque saei2uli ineptias deprimeret, yirum integerrimum si- mul et eruditissimum, cui Persius uni plus quam superi*- oribus omnibus in unum collectis debet, illius judicii er- rorem dudum abjecisse confido , postquam et Osannus L c. p. LXn sqq. complura docte contra illum monuit et nos tum in Prooem. lect. Oott. 1846 vel Isidori aetatem Scbolia nostra excedere , tum in disp. de Scholiorum ad JuYenalem genere deteriore lectionibus aestivis a. 1849 praemissa tantum inter haec et Pseudo - Comutiana ad Juvenalem interesse demonstravimus , ut omne illius co- naminis fundamentum labefactatum sit. Ne quis autem ipsi quam nos tuemur Scholiorum aetati Barcinonensem satiramm recensionem aequiparet, quam a nescio quo FL Julu Herennii Sabini V. C. protectore domestico a. p. Chr. 402 institutam antiquissimi codices Montispessulanus et Romanus subscriptione sua testantur, hujus recensionis, etiam si maxime Scholiomm aetatem superet, ipse sub- scriptor fidem insigniter minuit fatendo se sine antigrapho emendare iemptasse; ipsi denique quotquot exstant codices, si ab exiguo palimpsesti fragmento Yaticano discesseris, . intra nonum vel decimum saeculum scripti sunt; quae quum ita sint, etiamnunc illud teneo, quod iuLectionibus Persianis Marb. 1842 editis professus vel inyentis anti- quissimis illis libris in Analectis de aetate et usu Scholio- rum Persianomm denuo defendi, in constituenda Persii lectione principe loco Scholiomm atque his tacentibus demum quamvis bonorum codicum testimonia audienda esse. Quanquam ne horum quidem tantum ab illis dis- crimen exstat, ut sive quis nostras siv e Jahnii rationes se- quatur, de satiris satis emendate legendis desperandum sit; immo tanta homm testimoniomm praestantia tantus- que in plurimis et gravissimis locis consensus est, ut quod ;am aute hos viginti annos inEphem.Schol.Darmst. 1833,

PRAEFATIO. XIII

p. 317 qnasi divinans prae me tuli, nnnc planissime con- firmatum vidcamus, quidquid ad Persii salutem facien- dnm restet, multo minus ad critici quam ad intcrpretis officium pertincre. Interpreti enim quum multae aliae difficoltates, quae Persio cum ceteris suae aetatis scri- ptoribus et po^tis communes sunt, tum haec peculiaris objicitur, cujus baud scio an unum inter veteres Heraclitum Ephesium xov ohohhvov appellatum ille aemulum habuerit (cf. Aristot. Rhetor. III. 5. 6, Theon. Progynm. 14 §. 18), at passim ancipiti et obscura interpunctione laboret; in critica vero factitanda conjectariam opem vix unus alter- que locus desiderat, in lectionum autem varietate, si quis sana et incorrupta via incedat, tam raro haerebit, ut quum ante hos duodecim annos ego Jahniusque suo uterque jndicio verba poetae emendare aggressi essemus, licet a diversissimis principiis profecti instrumentisque prorsus aliis usi in plerisque ad easdem lectiones deferremur, nnnc antem, postquam et Jahnio in editione minore mea et mihi Jahniana subsidia praesto fuerunt, oppido pauci et minuti loci restent , in quibus mihi ab illo dissentiendum risnm sit. Horum igitur ennmeratione huic praefationi finem imponam, ita tamen, ut, ne quis me commentorum meomm tenaciorem esse existimet, simul eos admisceam, in qnibus nunc ipse Jahnio auctore ab iis, quae in Le- etionibuis Persianis proposueram, discessi.

Prol. 4 EeHconiadas Lect. III, p. 2, HeKconidas Jahn. ; nuhi poeta epicorum numeros dactjlicos respexisse vide- tnr. — V. 9 picamque et 12 refulgeat c. Jahnio; olim pi- casque et refuUerit. — Sat. I. 6 examenve Lect. 11, p. 8, examenque Jahn. — V. 8 oA c. Jahnio ; olim at. — V. 9 imc, non fum, propter sequentium interpimctionem dudum 8 me commendatam, ubi v. 1 1 tunc nostri epanalepsis est. — V. 14 quod retinui; Jahnius quo^ quod manifesto cor- rectori debetur; quanquam hunc excusat lectio v. 17 ab eo recepta Uges, ubi cur ego legens servaverim, dixi Lect. n, p. 12. — V. 32 circa c. Jahnio ; olim circum. — V. 66 dingaij non derigat, cum Schol. et libris plurimis. — V. 74 quem , , , dictaiuram Lect. 11, p. 20; vestem dictatoriam dktaiuram appellatetiamPlin. N. Hist. XVni. 3 $. 20. —

XIV PEAEFATIO.

V. 76 Brtsaei, non Brisei; cf. Steph. Byz. p. 186. — V 81 istuc c. Vatic, isiud Jahn. — V. 86 doetas retinui, ne figurae epitheta suo carerent; doctus, quod cum Scaligero Jahnius praetulit, post antecedentia languet. — Y. 97 praegrandi c. Jahnio; olim vegrandi, antiqua varietate, quamtamen contra librorum consensum ampUus nontueor. — V. 115 Muci c. eodem pro Muti; cf. Heusdii stud. crit. deLucilio p. 215. — Sat.II. Heondii/t/rscripsi cum Jahnio, quamvis supparem auctoritate duciiur olim tuitus; at cf. Chaeremon ap. Stob. Serm. LXVlLl. 22 : yvvaiKa ^amBiv %QBhx6v huv ^ ya^utv. — V. 42 grandes Lect. 11, p. 26, vingues Jahn. ; at cf. grandes rhombos paiinasque Hor. Sat. il, 2. 95, grandes ollas Juv. XIV. 171 , magisque decet poetamvariareepitheta quam eodem sensu duo usurpare; nam pingues sunt crassae^ cf. Weichert poet. reliqu. p. 26. Contra tucceta pro tuceiis libenter ascivi; cf. Hildebr. ad Appul. n. 7, ad Arnob. H. 42. — V. 45 accersis Lect. III,p. 10; arce;^ Jahn. ; cf. Wissowa Lect. Tacitin. spec. n, p. 11 sqq. — V. 47 flammas cum Jahnio, nonflamma vel flammis, — V. 54 exculias Lect. H. p. 28; excuHat Jahn. minus poetice, praesertim quum pectore laevo^ si cor proprie intelligatur, abundet. — V. 61 ierris cum Jahnio; olim ierras. — V> 62 hos Lect. IH. 1 1 J hoc Jahn. ; nobis favet Kritz. ad Sallust. Jugurth. IV. 7. — V. 73 animi ^Lect. in, p. 12; animo Jahn,; genetivum tuebuntur etiam verba animi Juv. IV. 91. — Sat. IH. 13 quod retinui; sed Jahnius argutius quam verius. — V. 29 censoremve Lect. in, p. 13; censoremque Jahn. — V. 34 rursum Lect. III, p. 14, rursus Jahn.; cf. Corte ad Lucan. I. 391. — V. 46 dicere et insano Lect. H, p. 33; discere non sano Jahnius blanda specie; sed declamandi ineptias ridet, non di- scendi pigritiam excusat poeta, nec laudes magistri ad memoriam potius quam ad actionem spectarepoterant. — V. 56 deduxity non diduxit; cf. Sat. V. 35 et Lect. 11, p. 35. — V. 60 in quo libri fere omnes; in quod Jahn. c. edi- tis ; at cf. Lect. H, p. 36. Contra v. 67 ei pro aut scri- bere c. Jahnio non dubitavi. — V. 68 quam Lect. H, p. 37; qua Jahn.; at ipsa regendi ars respicitur. — V. 78 ^iwd satis est sapio equidem praetuli , quod sapio satis esi

PRAEPATIO. XV

Jahnius; at nonne hoc etiam philosophus dicere poterat?

— Sat. IV. 3 0 Lect. 11. p. 41 ; hoc Jahn. — V. 26 milvus oberral Schol. lihrique optimi, alii oherrei; Jahn. exunius vestigiis milutiS errai. — V. 31 farraiam oUam etiam nunc tueor Statii exemplb Silv. 1. 2. 146: plauseruni limina cycni.

— V. 33 frigas pro figas quamvis optimorum testium con- sensu commendatum ne6 Jahnius in drdinem recepit , ne- que ego tantae hypallagae audaciam praestare sustinui; quae tamen in Analectis p. 14 sqq. de universo loco dis^ putavi , haud muto , Jahniumque certe hi mores scrihendo summam eorum prohasse laetor. — Sat. Y. 8 Procnes nos cum antiquissimis lihris , Prognes Jahnius ut Juv. YI. 644 ; idem tamen cycnum ihid. 145,utLachmann. in Lucret. III. 7, — V. 13 siloppo Prisc. I. 10. 58, scloppo Jahnius, li- hros magis ut vidctur quam suam persuasionem secutus.

— V. 17 dicas SchoL, dicis Jahn. contra quam ipse prius edidit, multoque certior conjunctivi ratio constat. — V. 19 bullaiis multis defendi Lect. I, p. 32, quibus adde cre- panies adtUaiionum bullas Sidon. Apoll. Epist. I. 7; Jahn. ampuUaUSy quo caesuram perire dudum annotavi, nunc vel in ordinem f ecepit, Lachmannum testatus ad Lucret. p. 41 3 ; ego vero malos versus vel optimis poetis interdum exci- disse nunquam negavi, honos conjectando pessumdari licere etiam nunc pemego. — V. 26 his Lect. 11, p. 48, hic Jahn. — V. 77 vappa lippus sine copula lihenter cum Jahnio recepi; non item v. 117 in pro suh peciore^ quo re- condita malitia multo vividius describitur. — V. 138 haro pro varo haud gravate admisi; minus tutum v. 142 ni pro nisi visum est; v. 149 autem temperare mihi non potui, quin veteri meae conjecturae locum inter verha poetae darem, eo tantum temperamento adhibito, ut avidos in avido mutari facilius quam in avidi videretur; nummos vero, non nummi scrihendum fuisse constanter defendo. Peragere enim esse consumerCy nostrum durchbringen , ma- nifesto ostendit Sat. VI. 22, postulatque contrarium sui praecQdens nuirieras; sicut autem nummos quincunx nu- trit, ita deunces eosdem peragere rectius quam ipsi ab illis peragi dicentur; utque per se veri absimile est su- dorem epitheto carere , ita avidus sudor commodissime de-

^VI PRAEFATIO.

clarabit mercatoris ayaritiam, quae tamen tantnm abest nt certnm eyentnm habeat, nt han^ raro majoris Incri cn- pidine eam pecnniam perdat, qna modico fenore collocata diu secnre frni potnisset. — V. 159 asi plnrimi, qnod vel nonseqnente iamen sno jnre poni^poterat ; hoc seqnente nec hic nec 11. 48 video cnr lan^ido et cedat. — V. 172 accersar pro arcessai libris , qni fere omnes primam certe personam offernnt, negare Jahnins non debebat : mox an- tem Y. 174 exieras nec nunc rpro exieris et ne nunc eidem cnm Ladewigio et Scheibio eo facilins concedo , quo ma- gis Horatii qnoqne editores in loco gemino Sat. 11. 3. 262 vaciUare video; cf. PhUol. V, p. 133. — Sat. VI. 9 cognoscite pro cognoscere cnm eodem recepi propter seqnens Jubet, qnod imperativnm respicit; ibidem vero v. 6 qnod e codice Lngd. scripsi senex pro senes^ snperins jam tnitns snm, nec transpositionem hemistichiomm v. 37 et 41 pln- ribns commendare libet, qnam qnae in eandem sententiam jam Lect. 11, p. 61 dispntavi. Unnm addo, potnisse sane etiam haec cinere ulierior meiuas; at tu meus heres ab ipso Persio continuari, sed omissis tantum versibns 37 — 40, qni hand scio an posterins demnm ad hnnc locum acces- serint; iidem tamen qnnm certissimam poetae mannm prae se ferant, hnnc ipsnm statnendnm est adjectis ilHs. enm potins sententiamm ordinem exsistere volnisse, quem singnlamm nexn argnente restitni. — V. 61 poscas Lect. in, p. 33; poscis Jahn.; at coUigit tantnm Persius fieri posse ut alter ad talem impndentiam progrediatnr. — V. 66 repone elegantins ntiqne est quam oppone; item nt opinor v. 69 coquatur qnam coquelur, qnornm ntmmqne Jahnins ipse in snperiore editione praetnlerat; nec v. 79 depunge ant a libris ant a sensu adeo commendari ar- bitror , ut vel hac in voce Scholiomm anctoritatem Bar- cinonensi familiae posthabeam; reposni igitur depinge, qnod nemo erit qnin nunc ut alias pro describe dictnm fa- cile intelligat.

Scr. Gottingae d. 11. lun. a. MDCCCLTV.

A. PERSII FIACCI 8ATIRARUM

LIBER.

PROLOGUS.

Nec fonte labra prolui caballino,

Nec in bicipiti somniasse Parnasso

Memini, ut repente sic poeta prodirem. 5

Heliconiadasque pallidamque Pirenen

Illis remitto, quorum imagines lambunt

Hederae sequaces: ipse semipaganus

Ad sacra vatum carmen aflPero nostrum.

Quis expedivit psittaco suum %cctQ6

Picamque docuit verba nostra conari?

Magister artis ingenique largitor 10

Venter, negatas artifex sequi voces;

Quod si dolosi spes refulgeat nummi,

Coryos poetas et poetridas picas

Cantare credas Pegaseium nectar.

S A T I R A I.

0 curas homlnum! o quantum est in rebus inane! Quis leget haec? — Min' tu istud ais? nemo hercule! — •

Nemo? — Vel duo, vel nemo. — Turpe et miserabile! — • Quare? Ne mihi Polydamas et Troiades Labeonem Praetulerint? nugae! non, si quid turbida Roma 5

Elevet, accedas, examenve improbum in llla

PERS. SAT. 1

2 PERSII

Castiges trntina, nec te quaesiyeris extra. Nam Romae quis non — ? ah si fas dicere! sed fas; Tunc, quum ad canitiem et nostrum istud yivere triste • Aspexi ac nucibus facimns quaecumque relictis, lo

Quum sapimus patruos; tunc tunc — ignoscite, nolo; Quid faciam? sed sum petulanti splene — cachinno.

Scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber, Grande aliquid, quod pulmo animae praelargus ^anhelet; Scilicet haec populo pexusque togaque recenti 15

Et natalicia tandem cum sardonyche albus Sede legens celsa, liquido quum plasmate guttur Mobile Collueris, patranti fractus ocello. Hic neque more probo videas nec voce serena Ingentes trepidare Titos, quum carmina lumbum 20

Intrant, et tremulo scalpuntur ubi intima versu. Tun', vetule, auriculis alienis colligis escas? Auriculis, quibus et dicas cute perditus ohe! — Quo didicisse, nisi hpc fermentum et quae semel intus Innata est, rupto iecore, exierit caprificus? — 25

En pallor seniumque! 0 mores! usque adeone Scire tuum nihil est, nisi te scire hoc sciat alterT — At pulchrum est digito monstrari et dicier hic est! Ten' cirratorum centum dictata fuisse Pro nihilo pendas? — Ecce inter pocula quaerunt 30 Romulidae saturi, quid dia poemata narrent. Hic aliquis, cui circa humeros hyacinthina laena est, Rancidulum quiddam balba de nare locutus, Phyllidas, Hypsipylas, vatum et plorabile si quid, Eliquat, ac tenero supplantat verba palato» 35

Assensere viri; nunc non cinis ille poetae Felix? non levior cippus nunc imprimit ossa? Laudant convivae; nunc non e manibus illjs, Nunc non e tumulo fortunataque favilla Nascentur violae? — Rides, ait, et nimis uncis 40

Naribus indulges; an erit qui velle recuset Os populi meruisse, et cedro digna locutus Linquere nec scombros metuentia carmina nec Itis ? —

Quisquis es, o, modo quem ex adverso dicere feci,

SATIRA I. 3

Non ego, quum scribo, si forte quid aptfus exit — 45

Quando haec rara avis est — si quid tamen aptius exit,

Laudari metuam, neque enim mihi cornea fibra est;

Sed recti finemque extremumque esse recuso

Euge tuum et belle. Nam belle hoc excute totum :

Quid non intus habet? non hic est Ilias Atti 50

Ebria veratro? non si qua elegidia crudi

Dictarunt proceres? non quidquid denique lectis

Scribitur in citreis? Calidum scis ponere sumen,

Scis comitem horridulum trita donare lacerna,

Et: renini, inquis, amo: eerum mihi dicite de me. 55

Qui pote? vis dicam? nugaris, quum tibi, calve,

Pinguis aqualiculus protenso sesquipede exstet.

0 lane, a tergo quem nulla ciconia pinsit,

Nec manus auriculas imitari mobilis albas,

Nec linguae, quantum sitiat canis Appula, tantae! 60

Yos, 0 patricius sanguis, quos vivere fas est

Occipiti caeco, posticae occurrite sannae!

Quis populi sermo est? quis enim, nisi carmina molli Nunc demum numero fluere, ut per leve severos Effundat iunctura ungues? Scit tendere versum 65

Non secus ac si oculo rubricam dirigat uno; Sive opus in mores, in luxum, in prandia regum Dicere, res grandes nostro dat Husa poetae. Ecce modo heroas sensus afferre videmus Nugari solitos graece, nec ponere lucum 70

Artifices nec rus saturum laudare, ubi corbes Et focus et porci et fumosa Palilia foeno, Unde Remus sulcoque terens dentalia, Quinti, Quem trepida ante boves dictaturam induit uxor Et tua aratra domum lictor tulit-^ euge poeta! 75

Est nunc Brisaei quem venosus liber Acci, Sunt quos Pacuviusque et verrucosa moretur Antiopa, aerumnis cor luctificabile fulta? Hos pueris monitus patres infundere lippos Quum videas, quaerisne, unde haec sartago loquendi 80 Yenerit in linguas, unde istuc dedecus, in quo Trossulus exsultat tibi per subsellia levis?

1 ♦

4 PERSII

Nilne piidet capiti non posse pericula cano

Pellere, quin tepidum hoc oples audire decenter?

Fur es, ait Pedio; Pedius quid? crimina rasis 85

Librat in antithetis, doctas posuisse figuras

Laudatur: bellum hoc! Hoc bellum? an, Romule, ceves?

Men' moveat quippe et, cantet si naufragus, assem

Protulerim? cantas, quum fracta te in trabe pictum

Ex humero portes? verum nec nocte paratum 90

Plorabit, qui me volet incurvasse querella

Sed numeris decor est et iunctura addita crudis. Claudere sic versum didicit: Berecynlius Altis; Et: qiii caeruleum dirimebat Nerea delphin; Sic: costam longo subduximus Appennino. 95

Arma mrum^ nonne hoc spumosum et cortice pingui, tJt ramale vetus praegrandi subere coctum? — Quidnam igitur tenerum et laxa cervice legendum? Torva mimalloneis impkrunt comua bombis^ Et raptum vitulo caput ablatura superbo 100

Bassaris et lyncem Maenas flexura corymbis Euhion ingeminat; reparabilis adsonat echo? Haec fierent, si testiculi vena ulla paterni Yiveret in nobis? summa delumbe saliva Hoc natat in labris, et in udo est Maenas et Attis, 105 Nec pluteum caedit, nec demorsos sapit ungues. — •

Sed quid opus teneras mordaci radere vero . Auriculas? vide sis, ne maiorum tibi forte Limina frigescant; sonat hic de nare canina Litlera. -*- Per me equidem sint omnia protinus alba; 110 Nil moror. Euge! omnes, omnes bene mirae eritis res. Hoc iuvat? Hic, inquis, veto quisquam faxit oletum? Pinge duos angues: pueri, sacer est locus, extra Meiite! discedo. Secuit Lucilius urbem, Te Lupe, te Muci, et genuinum fregit in illis; 115

Omne vafer vitium ridenti Flaccus amico Tangit et admissus circum praecordia ludit, Callidus excusso populum suspendere naso: Men' muttire nefas? nec clam, nec cum scrobe , nusquam? Hic tamen infodiam: vidi, vidi ipse, libelle: 120

SATIRA II. 5

Auriculas asini quis non habet? hoc ego opertum,

Hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo

Iliade. Audaci quicumque afflate Cratino

Iratum Eupolidem praegrandi cum sene palles,

Aspice et haec, si forte aliquid decoctius audis. 125

Inde vaporata lector mihi ferveat aure:

Non hic, qui in crepidas Graiorum ludere gestit

Sordidus , et lusco qu^ possit dicere lusce^

Sese aliquem credens, Italo quod honore supinus

Fregerit heminas Arreti aedilis iniquas; 130

Nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas

Scit risisse vafer, multum gaudere paratus,

Si Cynico barbam petulans nouaria yellat.

His mane edictum, post prandia Calliroen do.

SATIRA n.

Hunc, Macrine, diem numera meliore lapillo,

Qui tibi labentes apponit candidus annos;

Funde merum genio. Non tu prece poscis emaci,

Quae nisi seductis nequeas committere divis;

At bona pars procerum tacita libabit acerra. 5

Haud cuivis promptum estmurmurque humilesque sosurros

Tollere de templis et aperto vivere voto.

Mens bona^ fama^ fides^ haec clare et ut audiat hospes;

Illa sibi introrsum et sub lingua murmurat: 0 si

EbuIIiat patruus, praeclarum funus! et: 0 si 10

Sub rastro crepet argenti mihi seria dextro

Hercule! pupillumve utinam, quem proximus heres

Impello, expungam! namque est scabiosus, et acri

Bile tumet. Nerio iam tertia,conditur uxor! —

Haec sancte ut poscas, Tiberino in gurgite mergis 15

Mane caput bis terque et noctem flumine purgas?

Heus age , responde — « minimum est quod scire laboro —

De love quid sentis? estne ut praeponere cures

Hunc — cuinam? cuinam? vis Staio? an scilicet haeres?

6 PERSII

Quis potior ludex, puerisye quis aptior orbis? 20

Hoc igitur , quo^ tu lovis aurem impellere tempta^, Dic agedum Stafo: pro luppiter! o hone^ clamet, luppiter! at sese non clamet luppiter ipse? Ignovisse putas, quia, quum tonat, ocius ilex Sulfure discutitur sacro quam tuque domusque? 25

An quia non fibris ovium Ergennaque iubente Triste iaces lucis evitandumque bidental, Idci^co stolidam praebet tibi vellere barbam luppiter? aut quidnam est, qua tu mercede deorum Emeris auriculas? pulmone et lactibus nnctis? ao

Ecce avia aut metuens divum matertera cunis Exemit puerum, frontemque atque uda labella . Infami digfto et lustralibus ante salivis Expiat, urentes oculos inhibere perita; Tunc manfbus quatit et spem macram supplice voto 55 Nunc Licini in campos, nunc Crassi mittit in aedes: Hunc optet generum rex et regina; puellae Hunc rapiant; quidquid calcaverit hic, rosa fiat! Ast ego nutrici non mando vota; negato, luppiter, haec illi, quamvis te albata rogarit. 40

Poscis opem nervis corpusque fidele senectae: Esto age; sed grandes patinae tnccetaque crassa Adnuere his superos vetuere lovemque morantur. Rem struere exoptas caeso bove, Mercuriumque Accersis fibra: da fortunare Penates^ 45

Da pecus et gregibus fetum! quo, pessime, pacto, Tot tibi quum in flammas iunicum omenta liquescant? At tamen hic extis et opimo vincere ferto Intendit: iam crescit ager^ iam crescit ovile^ lam dabitur^ iam^ iam! donec deceptus et exspes 50 Nequiquam: fundo^ suspiret, nummus in imo!

Si tibi creterras argenti incusaque pingui Auro dona feram, sudes et pectore laevo Excutias guttas, laetari praetrepidum cor. Hinc illud subiit., auro sacras quod ovato 55

Perducis facies ; nam fratres inter aenos Somnia pituita qui purgatissima mittunt,

SATIBA m. 7

Praecipui snnto sitque illis aurea barba.

Aurum vasa Numae Saturniaque iropulit aera,

Yestalesque urnas et Tuscum fictile mutat. 60

0 curvae in terris animae et coelestium inanes!

Quid iuvat, hos teroplis nostros immittere mores,

Et bona dis ex hac scelerata ducere pulpa?

Haec sibi corrupto casiam dissolvit olivo,

Haec Calabrum coxit vitiato murice vellus, 65

Haec baccam conchae rasisse et stringere veqas

Ferventis massae crudo de pulvere iussft.

Peccat et haec, peccat: vitio tamen utitur; at vos

Dicite, pontifices, in sahcto quid facit aurum?

Nempe^hoc quod Yeneri donatae a virgine pupae. 70

Quin darous id superis, de magna quod dare lance

Non possit magni Messallae lippa propago: /

Compositum ius fasque animi, sanctosque recessus

Mentis, et incoctum generoso pectus honesto.

Haec cedo ut admoveam templis, et farre litabo. 75

SATIRA m.

iNempe haec assidue? iam clarum mane fenestras

Intrat et angustas extendit lumine rimas;

Stertimus indomitum quod despumare Falernum

Sufficiat, quinta dum linea tangitur umbra.

En quid agis? — Siccas insana canicula messes 5

lam dudum coquii et patula pecus pmne sub ulmo est^

Unus ait comitum. — Venimne? itane? ocius adsit

Huc aliquis! nemon'? — Turgescit vitrea bilis:

Findor — ut Arcadiae pecuaria rudere dicas.

lam liber et positis bicolor membrana capillis 10

Inque manus chartae nodosaque venit arundo..

Tunc querimur, crassus calamo quod pendeat humor,

Nigra quod infusa vanescat sepia lympha;

Dilutas querirour geminet quod fistula guttas.

0 miser inque dies ultra miser, hucine rerum 15

8 FEBSn

Yeniinus? at cur non potius teneroque columbo

Et similis regum pueris pappare minutum

Poscis et iratus mamma^ lallare recusas? —

An tali studeam calamo ? — Cui verba ? quid istas

Succinis ambages? tibi luditur; effluis amens; 20

Contemnere! Sonat yitium percussa, maligne

Respondet viridi non cocta fidelia limo.

Udum et molle lutum es, nunc nunc properandus et acri

Fingendus sine fine rota. Sed rure paterno

Est tibi far modicum, purum et sine labe salinum — 25

Quid metuas? — cultrixque foci secura patella.

Hoc satis? an deceat pulmonem rumpere ventis,

Stemmate quod Tusco ramum millesime ducis,

Censoremve tuum vel quod trabeate salutas?

Ad populum phaleras! ego te intus et in cute novi. 30

Non pudet ad morem di&cincti vivere Naltae?

Sed stupet hic vitio, fibris increvit opimum

Pingue, caret culpa, nescit quid perdat, et aito

Demersus summa rursum non bullit in unda.

Magne pater divum, saevos punire tyranno^ 35

Haud alia ratione velis.^ quum dira libido

Moverit ingenium ferventi tincta veneno:

Virtutem videant intabescantque relicta.

Anne magis Siculi gemuerunt aera iuvend,

Et magis auratis pendens laquearibus ensis 40

Purpureas subter cervices terruit, imus^

Imus praecipites^ quam si sibi dicat et intus

Palleat infelix, quod proxima nesciat uxor?

Saepe oculos, memini, tangebam parvus olivo, Grandia si nollem morituri verba Catonis 45

Dicere et insano multum laudanda magistro, Quae pater adductis sudans audiret amicis. lure; etenim id sumnium, quid dexter senio ferret, Scire erat in voto; damnosa canicula quantum Raderet; angustae collo non fallier orcae; 50

Neu quis callidior buxum torquere flagello. Haud tibi inexpertum curvos deprendere mores, Quaeque docet sapiens braccatis illita Medis

SATIBA III. 9

Porticus, insomnis quibus et detonsa iuventus Invigilat, siliquis et grandi pasta polenta; 55

Et tibi quae Samios deduxit littera ramos Surgentem dextro monstravit limite caliem. Stertis adhuc, laxumque caput compage soluta Oscitat hesternum, dissutis undique malis! Est aliquid quo tendis, et in quo dirigis arcum? 60 An passim sequeris corvos testaque lutoque, Securus quo pes ferat, atque ex tempore yivis? Heileborum frustra, quum iam cutis aegra tumebit, Poscentes videas: venienti occurrite morbo! Et quid opus Cratero magnos promittere montes? 65 Discite, o miseri, et causas cognoscite rerum: Quid sumus, et quidnam victuri gignimur; ordo Quis datus, aut metae quam mollis flexus et unde; Quis modus argento, quid fas optare, quid asper Utile nummus habet; patriae carlsque propinquis 70

Quantum elargiri deceat; quem te deus esse lussit, et humana qua parte locatus es in re; Disce, nec invideas, quod multa fidelia putet In locuplete penu, defensis pinguibus Umbris, Et piper et pernae, Marsi monumenta clientis, 75

Menaque quod prima nondum defecerit orca. Hic aliquis de gente hircosa centurionum Dicat: Quod satis est sapio mihi; non ego. curo Esse quod Arcesilas aerumnosique Solones, Obstipo capite et figentes lumine terram, 80

Murmura quum secum et rabiosa silentia rodunt Atque exporrecto trutinantur verba labello, Aegroti veteris meditantes somnia, gigni De nihilo nihilum^ in nihilum nil posse reverti. Hoc est, quod palles? cur quis non prandeat, hoc est? — 86 His populus ridet, multumque torosa iuventus Ingeminat tremulos naso crispaute cachinnos. — Inspice; nescio quid trepidat mihi pectus et aegris Faucibus exsuperat gravis hali!us; inspice^ sodes! Qui dicit medico, iussus requiescere, postquam 90

Tertia compositas vidit nox currere venas,

10 PEBSII

De maiore domo, modice sitiente lagena,

Lenia loturo sibi Surrentina rogabit. —

Heus , bone , tu palles ! — Nihil est. — Videas tamen istud,

Quidquid id est: surgit tacite tibi lutea pellis. — 95

At tu deterius palles; ne sis mihi tutor;

lam pridem hunc sepeli; tu restas. — Perge, tacebo. —

Turgidus hic epulis atque albo ventre lavatur,

Gutture sulfureas lente exhalante mefites;

Sed tremor inter vina subit, calidumque trientem 100

Excutit e manibus, dentes crepuere retecti,

Uncta cadunt laxis tunc pulmentaria labris.

Hinc tuba, candelae, tandemque beatulus alto

Compositus lecto crassisque lutatus amomis

In portam rigidas calces extendit: at illum 105

Hesterni capite induto subiere Quirites.

Tange, miser, venas et pone in pectore dextram. — Nil calet hic. — Summosque pedes attinge manusque. — Non frigent. — Visa est si forte pecunia , sive Candida vicini subrisit moUe puella, ]10

Cor tibi rite salit? positum est algente catino Durum olus, et populi cribro decussa farina: Temptemus fauces! tenero latet ulcus in ore Putre, quod haud deceat plebeia radere beta. Alges, quum excussit membris timor albus aristas; 115 Nunc face supposita fervescit sanguis et ira Scintillant oculi, dicisque facisque, quod ipse Non sani esse hominis non sanus iuret Orestes.

SATIRA IV.

Rem populi tractas? — • barbatum haec crede magistruro

Dicere, sorbitio tollit quem dira cicutae —

Quo fretus? dic o magni pupille Pericli.

Scilicet ingenium et rerum prudentia velox

Ante pilos venit, dicenda tacendaque calles. 5

Ergo ubi commota fervet plebecula bile,

SATIRA IV. 11

mimus calidae fecisse silentia turbae . 'e roanus. Quid deinde loquere? QuiriteSj

^ \ non iusUtm est^ illud male^ rectius illud.

iustum gemina suspendere lance 10

*e; rectum discernis, ubi inter ^ vel quum fallit pede regula varo,

^ 6 nigrum vitio praeiigere theta?

igitur, summa nequiquam pelle decorus, ^ aiem blando caudam iactare popello 15

jinis, Anticyras melior sorbere meracas! ^uae tibi summa boni est? uncta vixisse patella Semper et assiduo curata cuticula sole? Exspecta, haud aliud respondeat haec anus. I nunc: Dinomaches ego sum^ suffla, sum candidus — esto; 20 Dum ne deterius sapiat pannucia Baucis, Quum bene discincto cantaverit ocima vernae. Ut nemo in sese temptat descendere, nemo, Sed praecedenti spectatur mantica tergo! Quaesieris: Nostin' Vettidi praedia? — Cuius? — 26 Dives arat Curibus quantum non milvus oberrat. — Hunc ais, hunc dis iratis genio^ue sinistro, Qui, quandoque iugum pertusa ad compita figit, Seriolae veterem metuens deradere limum Ingemit: hoc bene sitl tunicatum cum sale mordens 30 Caepe, et farratam pneris plaudentibus oliam Pannosam faecem morientis sorbet aceti? — At si unctus cesses et figas in cute solem, Est prope te ignotus, cubito qui tangat et acre Despuat: hi mores^ penemque, arcanaque himbi 35

Runcantem populo marcentes pandere vulms! Tu quum maxillis balanatum gausape pectas, Inguinibns quare detonsus gurgulio exstat? Quinque palaestritae licet haec plantaria vellant, Elixasque nates labefactent forcipe adunca, 40

Non tamen ista filix ullo mansuescit aratro. Caedimus, inque vicem praebemus crura sagittis. Vivitur hoc pacto; sic novimus. liia subter Caecum vulnus habes; sed lato balteus auro

I

12 PERSII IV.

Praetegit. Ut mavis, da verba et decipe nervos, 46

Si potes. — Egregium quum me vicinia dicat, Non credam? — - Viso si palles, improbe, nummo, Si facis in penem quidquid tibi venit amarum, Si puteal multa cautus vibice flageilas: Nequiquam populo bibulas donaveris aures. &0

Respue, quod non es; (ollat sua munera cerdo; Tecum habita : noris , quam sit tibi curta supellex.

SATIRA V.

Vatibus hic mos est, centum sibi poscere voces,

Centum ora et linguas optare in carmina centum,

Fabula seu moesto ponatur hianda tragoedo,

Vulnera seu Parlhi ducentis ab inguine ferrum. —

Quorsum haec? aut quantas robusti carminis oifas 5

Ingeris, ut par sit centeno gutture niti?

Grande locuturi nebulas Helicone legunto,

Si quibus aut Procnes, aut si quibus olla Thyestae

Fervebit, saepe insulso coenanda Glyconi;

Tu neque anhelanti, coquitur dum massa camino, 10

FoIIe premis ventos , nec clauso murmure raucus

Nescio quid tecum grave cornicaris inepte,

Nec stloppo tumidas intendis rumpere buccas.

Verba togae sequeris iunctura callidus acri, .

Ore teres modico, pallentes radere mores 15

Doctus et ingenuo culpam defigere ludo.

Hinc trahe quae dicas, mensasque relinque Mycenis

Cum capite et pedibus,, plebeiaque prandia noris. —

Non equidem hoc studeo, bullatis ut mihi nugis

Pagina turgescat, dare pondus idonea fumo. 20

Secreti loquimur: tibi nunc, hortante Camena,

Excutienda damus praecordia, quantaque nostrae

Pars tua sit, Cornute-, animae, tibi, dulcis amice,

Ostendisse iuvat: pulsa, dinoscere cautus,

Quid solidum crepet et pictae tectoria linguae. 25

SATIBA V. 13

His ego centenas ansfm deposcere voces,

Ut, quantum mihi te sinuoso in pectore fixi,

Voce traham pura, totumque hoc verba resignent,

Quod latet arcana non enarrabile fibra.

Quum primum pavido custos mihi purpura cessit, 30

BuIIaque succinctis Laribus donata pependit ;

Quum blandi comftes totaque impune Subura

Permisit sparsisse oculos iam candidus umbo;

Quumque iter ambiguum est et vitae nescius error

Deducit trepidas ramosa in compita mentes, 35

Me tibi supposui: teneros tn suscipis annos

Socratico, Comute, sinu; tum fallere sollers

Apposita intortos extendit regula mores,

Et premitur ratfone animus vincique laborat,

Artificemque tuo ducit sub pollice vultum. 40

Tecum etenim longos memini consumere soles,

Et tecum primas epulis decerpere noctes:

Unum opus et requiem pariter disponimus ambo,

Atque verecunda laxamus serfa mensa.

Non equidem hoc dubites, amborum foedere certo 45

Consentire dies et ab uno sidere duci:

Nostra vel aequali suspendit tempora Libra

Parca tenax veri, seu nata fidelibus hora

Dividit in Geminos concordia fata duorum,

Saturnumque gravem nostro love frangimus una: 50

Nescio quod, certe est quod me tibi temperat astnim.

Mille hominum species et rerum discolor usus; Yelle suum cuique est, nec voto vivitur uno. Mercibus hic Italis mutat sub sole recenti Rugosum piper et pallentis grana cuminf, 55

Hic satur irriguo mavult turgescere somno; Hic campo indulget; hunc alea decoquit; ille In Venerem putris; sed quum lapidosa cheragra Fregerit articulos, veteris ramalia fagi, Tunc crassos transisse dies lucemque palustrem 60

Et sibf iam seri vitam ingemuere relictam. At te nocturnis fnvat impallescere chartis; Cultor enim iavenum purgatas inseris aures

H PERSU

Pruge Cleatithea: petite hinc puerique senesque

Finem animo cerlum miserisque viatica canis! — > 65

Cras hoc fiet idem. — • Cras fiet? — Quid? quasi magnum

Nempe diem donas! — Sed quum lux allera venit,

lam cras hesternum consumpsimus : ecce aiiud cras

Egerit hos annos et semper paulum erit ultra.

Nam quamvis prope te, quamvis temone sub uno 70

Vertentem sese frustra sectabere canthum,

Quum rota posterior curras et in axe secundo.

Libertate opus est, non hac, ut, quisque Yelina

Publius emeruit, scabiosum tesserula far

Possidet. Heu steriles veri, quibus una Quiritem 75

Vertigo facit! hic Dama est non tressis agaso,

Yappa lippus et in tenui farragine mendax:

Yerterit hunc dominus, momento turbinis exit

Marcus Dama: papae! Harco spondente recusas

Credere tu nummos? Marco sub iudice palles? 80

Marcus dixit: ita est; adsigna, Marce, tabellas.

Haec mera libertas! hoc nobis pilea donant! —

An quisquam est alius liber, htsi ducere vitam

Cui licet, ut voluit? licet ut volo vivere: non sum

Liberior Bruto? — Mendose colligis, inquit 85

Stoicus hic aurem mordaci lotus aceto:

Haec reliqua accipio ; licet illud et ut volo tolle. —

Vindicta postquam meus a praetore recessi,

Cur mihi non liceat, iussit quodcumque voluntas,

Excepto si quid Masuri rubrica vetavit? — 90

Disce, sed ira cadat naso rugosaque sanna, Dum veteres avias tibi de pulmone revello. Non praetoris erat stultis dare tenuia rerum Officia atque usum rapidae permittere vitae: Sambucam citius caloni aptaveris alto. 95

Stat contra ratio et secretam garrit in aurem, Ne liceat facere id quod quis vitiabit agendo. Publica lex hominum naturaque continet hoc fas^ Ut teneat vetitos inscitia debilis actus. Diluis helleborum, certo compescere puncto lOO

Nescius examen: vetat hoc natnra medendi:

SATIBA V. 15

Nayem si poscat sibi peronatus arator,

Luciferi rudis, exclamet Helicerta perisse

Frontem de rebus. Tibi recto vivere talo

Ars dedit, et veri speciem dinoscere calles, 106

Ne qua subaerato mendosum tinniat auro?

Quaeque sequenda forent, quaeque evitanda vicissim,

lUa prius creta, mox haec carbone notasti?

Es modicus voti? presso lare? dulcis amicis?

lam nunc astringas, iam nunc granaria laxes? iio

Inque luto fixum possis transcendere nummum,

Nec glntto sorbere salivam Mercurialem?

Haec mea sunt^ teneo, quum vere dixeris, esto

Liberque ac sapiens, praetoribus ac love dextro.

Sin tu, quum fueris nostrae paulo ante farinae, 115

Pelliculam veterem retines et fronte politus

Astutam vapido servas sub pectore vulpem,

Quae dederam snpra, relego, funemque reduco:'

Nil tibi concessit ratio; digitum exsere, peccas,

Et quid tam parvum est? sed nullo ture litabis, 120

Haereat in stultis brevis ut semuncia recti.

Haec miscere nefas; nec, quum sis cetera fossor,

Tres tantnm ad nnmeros satyrum moveare Bathylli. —

Liber ego. — Unde datum hoc sentis, tot subdite rebus?

An dominum ignoras, nisi qnem vindicta relaxat? 125

/ puer et strigiles Crispini ad halnea defer^

Si increpuit, cessas nugator; servitium acre

Te nihil impellit, nec quidquam extrinsecus intrat,

Quod nervos agitet; sed si intus et in iecore aegro

Nascuntur domini , qui tu impunitior exis 130

Atque hic, quem ad strigiles scutica et metus egit herilis?

Mane piger stertis. — * Surge, inquit Avarilia, heia Surge! — Negas; instat: Surge, inquit. — Non queo. —

Surge. — Et quid agam? — Rogitas? en saperdam advehe Ponto, Castoreum, stuppas, ebennm, tus, lubrica Coa; 135

Tolle recens primus piper ex sitiente camelo; Verte aliquid; iura. — Sed Inppiter audiet. — Eheu! Baro , regustatum digito terebrare salinum

16 PERSII

Contentus perages , si vivere cum love tendis ! — lam pueris pellem siiccinctus et oenophorum aptas: 140 Ocius ad navem! nihil obstat, quin trabe vasta Aegaeum rapias, nisi sollers Luxuria ante Seductum moneat: Quo deinde, insane, ruis? quo? Quid tibi vis? calido sub pectore mascula bilis Intumuit, quam non exstinxerit urna cicutae? 145

Tun mare transilias? tibi torta cannabe fulto Goena sit in transtro, Yeientanumque rubellum Exhalet vapida laesum pice sessilis obba? Quid petis? ut nummos, quos hic quincunce modesto Nutrieras, peragant avido sudore deunces? 150

Indulge genio, carpamus dulcia! nostrum est Quod vivis; cinis et manes et fabula fies. Vive memor leti! fugit hora; hoc quod loquor inde est. — En quid agis? duplici in diversum scinderis hamo. Hunccine, an hunc sequeris? subeas alternus oportet 155 'Ancipiti obsequio dominos, alternus oberres. Nec tu, quum obstiteris semel instantique negaris Parere imperio, rupi iam mnculor^ dicas; Nam et luctata canis nodum abripit; ast tamen illi, Quum fugit, a collo trahitur pars longa catenae. — 160 Dave, cito, hoc credas iubeo, finire dolores Praeteritos meditor — crudum Chaerestratus unguem Adrodens ait haec — • an siccis dedecus obstem Cognatis? an rem patriam rumore sinistro Limen ad obscenum frangam, dum Chrysidis udas 165 Ebrius ante fores exstincta cum face canto? — Euge, puer, sapias, dis depellentibus agnam Percute. — Sed censen' plorabit, Dave, relicta? — Nugaris; solea, puer, obiurgabere rubra. Ne trepidare velis atque artos rodere casses! 170

Nunc ferus et violens; at si vocet, haud mora^ dicas. — Quidnam igitur faciam? nec nunc, quum accersar et ultro Supplicet, accedam? — Si totus et integer illinc Exieras, nec nunc. — Hic, hic, quem quaerimus, hic est, Non in festuca, lictor quam iactat ineptus. 175

lus habet ille sui palpo, quem ducit hiantem

SATIRAVI. 17

Cretata ambitio? vigila et cicer ingere large

Rixanti populo, nostra ut Floralia possint

Aprici meminisse senes; quid pulchrius? At quum

Herodis venere dies, unctaque fenestra 180

Dispositae pinguem nebulam vomuere lucernae

Portantes violas, rubrumque amplexa catinum

Cauda natat thynni, tumet alba fidelia vino:

Labra moves tacitus recutitaque sabbata palles.

Tum nigri lemures ovoque pericula rupto, 185

Tum grandes galli et cum sistro lusca sacerdos

Incussere deos inflantes corpora, si non

Praedictum ter mane caput gustaveris alli.

Dixeris haec inter varicosos centuriones, Continuo crassum ridet Pulfennius ingens, 190

£t centum Graecos curto centusse licetur.

SATIRA VI.

Admovit iam bruma foco te, Basse, Sabino?

lamne lyra et tetrico vivunt tibi pectine chordae?

Mire opifex numeris veterum primordia vocum

Atque marem strepitum fidis intendisse latinae,

Mox iuvenes agitare iocos et pollice honesto 6

Egregius lusisse senex. Mihi nunc Ligus ora

Intepet hibernatque meum mare, qua latus ingens

Dant scopuli et multa litus se valle receptat.

Lunai portum^ est operae^ cognoscite, cives!

Cor iubet hoc Enni, postquam destertuit esse 10

Maeonides, Quintus pavone ex Pythagoreo.

Hic ego securus vulgi et quid praeparet auster

Infelix pecori, securus et angulus ille

Vicini nostro quia pinguior, etsi adeo omnes

Ditescant orti peioribus, usque recusem 15

Curvus ob id minui senio, aut coenare sine uncto,

Et signum in vapida naso tetigisse lagena.

Discrepet his alius: geminos, horoscope, varo

PERS. SAT. 2

18 PEBsn

Producis genio. Solls natalibus est qui

Tingat olus siccum muria vafer in caiice empta, 20

Ipse sacrum irrorans patinae piper; hic bona dente

Grandia magnanimus peragit puer. Utar ego, utar,

Nec rhombos ideo libertis ponere lautus,

Nec tenues sollers turdarum nosse salivas.

Messe tenus propria vive et granaria, fas est, 25

Emole; quid metuis? oeca, et seges altera in herba est.

Ast vocat officium: trabe rupta Bruttia saxa

Prendit amicus inops, remque omnem surdaque vota

Condidit lonio; iacet ipse in litore et una

Ingentes de puppe dei, iamque obvia mergis 30

Costa ratis lacerae: nunc et de cespite yivo

Frange aliquid, largire inopi, ne pictus oberret

Caerulea in tabula. — • Sed coenam funeris heres

Negliget, iratus quod rem curtaveris; urnae

Ossa inodora dabit, seu spirent cinnama surdum, 35

Seu ceraso peccent casiae, nescire paratus. —

Haec cinere ulterior metuas? -^ Et Bestius urget

Doctores Graios: Ita fU^ postquam sapere urM

Cum pipere et palhUs venitj nostrum hoc maris expers;

Foenisecae crasso vitiarunt unguine pultes. 40

Tune bona incolumis minuas? — At tu, meus heres

Quisquis eris, paulum a turba seductior audi:

0 bone, num ignoras? missa est a Caesare laurus

Insignem ob cladem Germanae pubis, et aris

Frigidus excutitur cinis, ac iam postibus arma, 45

lam chlamydes regum, iam lutea gausapa captis

Essedaque ingentesque locat Caesonia Rhenos.

Dis igitur genioque ducis centum paria ob res

Egregie gestas induco; quis vetat? aude.

Vae, nisi connives! oleum artocreasque popello 50

Largior; an prohibes? dic clare! Non adeo^ inquis,

Exossatus ager iuxta esi. Age, si mihi nulla

lam reliqua ex amitis, patruelis nulla, proneptis

NuIIa manet patrui, sterilis matertera vixit,

Deque avia nihilnm superest, accedo Bovillas 55

Clivumque ad Virbi, praesto est mihi Manius heres. —

3 2044 051 738 615

IIIIIR

A 61S r

Hie boirower must retura this item on or before the last date stamped below. If another user places a recall for this item, the borrower will be notified of the need f or an earlier retum.

Non-receipt ofoverdue notices does not exempt the borrowerfrom overduefines.

Harvard CoUege Widener Library Cambridge, MA 02138 617-495-2413

WIDENER

Please handle with care.

Thank you for 1ielp\xv%\o ^pk-^s^^t^^ library collectioTV& aV^^SN^i^.

ONOJHASTIGUM PERSIAmiM.

Accius I. 76. Aegaeum V. 142. Anticyra IV. 16. Antiopa I. 78. Appenninus I. 95. Arcadia II£. 9. Arcesilas III. 79. Arretiura I. 130. Attis I. 93. Attius I. 50. > Bassaris I. 101. Bassus VI. I. Bathyllus V. 123. Baucis IV. 21. Berecyntius I. 93. Bestius VI. 37. Bovillae VI. 55. Brutus V. 85. Bruttius VI. 27. Caesonia VI. 47, Calaber II. 65. Calliroe I. 134. Cappadox VI. 77. Cato III. 45. Chaerestratus V. 162. Chrysippus VI. 80. Chrysis V. 165- Cleanthes V. 64. Coa V. 135. Cornutus V. 23. 37. Crassus II. 36. Craterus III. 65. Cratinus I. 123. Crispinus V. 126.

Cures IV. 26.

Dama V. 76.

Davus V. 161. 1158.

Dinomache IV. 20.

Ennius VI. 10.

Ergenna II. 26.

Eupolis 1, 124.

Falernum III. 3.

Fiaccus I. 116.

Floralia V. 178.

Glycon V. 9.

Helicon V. 7.

Heliconiades prol. 4.

Hercules II. 12.

Herodes V. 180.

Hypsipyle I. 34.

lanus I. 58.

Ilias I. 50.

lonium VI. 29.

luppiter n. 22. 40; V. 50. 137.

Labeo I. 4.

Lares V. 31.

Licinus II. 36.

Ligus VI. 6.

Lucilius I. 114.

Luna VI. 9.

Lupus I. 115.

Macriuus U. 1.

Maenas I. 101.

Maeonides VI. 11.

Manius VI. 56.

Marcus V. 79.

Marsus III. 75.

Masurius V. 90.

INDEX.

21

x\fedi III. 53. Melicerta V. 103. Mercurialis V. 112. Mercurius II. 44; VI. 62. Messala II. 72. Mimaiioneus I. 09. Mucius I. 115. Mycenae V. 17. Natta in. 31. Nereus I. 94. Nerius II. 14. Numa II. 59. Orestes III. 118. Pacuvius I. 77. Palilia I. 72. Parnassus prol. 2. Parthus V. 4. Pedius I. 85. Pegaseius prol. 14. Pericles IV. 3. Pliyllis I. 34. Pirene prol. 4. Polydamas I. 4. Pontus V. 134. Procne V. 8. Publius V. 74. Pulfennius V. 190. Pythagoreus VI. 11. Quintius I. 73.

Quintus VI. 11. Remus I. 73. Rhenus VI. 47. Roma I. 5. Romulidae I. 37. Romulus I. 87. Sabinus VI. 1. Samius IIJ. 56. Satumius II. 59. Satumus V. 50. Siculus m. 39. Socraticus V. 37, Solon III. 79. Stajus II. 19. Subura V. 32. Surrentina III. 93. Tadius VI. 66. Thyestes V. 8. Tiberinus II. 15. Titus I. 20. Troiades I. 4. Tuscus n. 60; III. 28 Umber ni. 74. Vejentanum V. 147. Velina V. 73. Venus II. 70; V. 58. Vestales II. 60. Vettidius IV. 25. Virbius VI. 56.

1

i

3 2044 051 738 615

Hie boirower must retura this item on or before the last date stamped below. If another user places a recall for this itemrthe borrower will be notified of the need f or an earlier retum.

Non-receipt ofoverdm notices does not exempt the borrowerfrom overduefines.

Harvard College Widener Library Cambridge, MA 02138 617-495-2413

WIDENER

nease handle with care. ■» for helping to preserve ^oi\& aVWasw^i^.