On"" 


X9    ^^- 


o      O 


''\j^ 


l^'o 


OO 


**ob' 


^fQ; 


Oi.^ 


oSi* 


"Br^M. 


NEDERLANDSCH  TIJD8CHRIFT 

VOOR 

JAGTKUIDE   EN  VISSOHERIJ. 


I 


1 


J.U.MEIJER. 


I N  II  0  IJ  D 

VAiN     DEN     ZESDEN     JAAllGANG. 


BLADZ, 

Aan  de  lezers ..,..,  1 

De  Drijfjagt  op  Schralenslein  ,  door  Nimrod  naverteld.  5 

lets  over  de  gemzen-jagt  en  de  gemzen 21 

Brief  aan  amice  X 30 

Een  van  den  duivel  bezelen  reebok 40 

Allerlei 45 

Leve  de  houlsnippen-jagi ! 49 

Het  konijn 57 

Geschiedenis  eener  zwijnenjagi 65 

Bol  vangen 68 

De  jagt  in  Oost-Indien 76 

Aan  de  liefhebbers  der  visscherij 9i 

Allerlei .  95 

Eene  bijdrage  tot  de  kennis  van  hel  jagtveld  in  belrek- 

king  tot  den  landbouw,     .     , 97 


Parforcc-jagl HO 

Sneeuvvbranden H6 

Nog  lets  over  de  zeevisscherijen 118 

Ware   geschiedenis  van  Hoquet,   vader  en  zoon.     (Een 

uittreksel  van  eenige   hrieven  van   Alexander  Dumas  , 

den,  even  ah  zijn  vader ^  hartstogtelljken  jager.    .     .123 

Onlmoeling  met  een*  rijks-veldwachter 127 

Geschiedenis  van  den  bond  bij  alle  volken  der  wereld. 

{Vertaald) 130 

AUerlei 144 

Varia 147 

Geschiedenis  van  den  bond ,  bij  alle  volken  der  wereld. 

(Vervolg  en  slot  van  bladz,  143.) 154 

Een  jagtavonluur   in   de  bergen  van  Auvergne.     .     .178 

Allerlei 195 

Jagt-avontuur  in  bet  cipressen-moeras  (Vertaald),    .     .  194 

De    patrijzen.     {Naar    het   hoogduitsch.) 218 

lets  over   drijfhonden 240 

De  olter  (Mustela  Intra,  linn) 271 

Allerlei 284 

Aan  de  Iczers.  ...» 288 


AAN   DE   LEZERS. 


Het  is  op  dringend  verzoek  van  den  uitgever,  dat  de 
redactie  van  dit  Tijdschrift  in  hare  taak  blijft  volhar- 
den;  want^  waarlijk !  buiten  dien  bestaan  er  weinig 
redenen ,  die  haar  zouden  kunnen  aanmoedigen, 

Enkele  medewerkers  slechts ,  toonen  belangstelling  in 
de  zaak ;  door  de  jagtliefhebbers  wordt  niets  noemens^ 
waard  bijgedragen.  En  van  dezen  toch  is  het,  dat 
men  met  grond  iets  zoude  mogen  verwachten.  —  Is 
dan  geen  hunner  j  in  den  afgeloopen  jagttijd ,  het  een 
of  ander  vreemd  voorvalj  de  eene  of  andere  merkwaar- 
dige  ontmoeting  voorgekomen ;  of  is  het  dan  zulk  een 
moeijelijk  werk,  zoo  iets  ter  neder  te  schrijven  en  der 
redactie  mede  te  deelen  ?  Levert  dan  de  schat  hunner 
jagtherinneringen  uit  het  verleden,  niets  belangrijks  op; 
of  bestaat  er  bij  hen  geene  wezenlijke  sympathie  voor 
het  Tijdschrift?  —  Ziedaar  vragen ,  die  telkens  bij  de 
redactie  opkomen,  wanneer  zij  ontmoedigd  op  het  ge- 
halte  der  uitkomende  afleveringen  nederziet. 

Moge  de  redactie  zich  niet  te  vergeefs  vleijeny  dat 
bovenstaande  regelen  eene  meer  ijverige  medewerking , 
eene  meer  warms  belangstelling  zuUen  uitlokken! 


ZESDE   JAAHGANG. 


DE  DEIJFJAGT  OP  SCHEALENSTEIN. 

(door  NlMROD  MAVERTELD.) 

«».«3 

I. 

Het  programma. 

{De  heer  van  Schralenstein  zit  Uj  den  haard  zijne  pijp 
te  rooken ,  zijn  jager  Hannes  staat  voor  hem,) 

Hannes.  Zoo  kan  het  niet  langer,  mijnheer!  wei- 
nig  loon,  geen  verval,  geen  enkel  buitenkansje!  — 
Ik  kail  er  mijn  borreltje  niet  meer  van  nemen,  en 
PiET  de  boschwachter  heeft  bijna  geene  schoenen  aan 
de  voeten;  wij  moeten  ons  schamen  voor  de  lui  van 
den  baron  van  Windheim,  als  wij  hen  in  het  veld,  of 
in  de  kroeg  ontmoeten.  —  Leg  eens  eene  jagtpartij  aan , 
dan  valt  er  ten  minste  voor  ons  nog  wat  te  verdienen. 

VAN  ScHRALENSTEiN.  Eeno  jagtpartij  aanleggen!  ben 
je  dol,  Hannes?  —  Je  weet  immers  wel,  datalleswat 
er  nog  was  doodgesehoten ,  en  naar  den  poelier  ge- 
wandeld  is. 

3* 


4 

Hannes.  Nil  ja ,  daar  is  wel  iets  van  aan ;  maiw 
alles  is  toch  niet  dood.  Ik  heb  gisteren ,  in  het 
bosch  aan  den  grooten  enk ,  nog  een  haas  gespeurd , 
en  heden  morgen  zag  ik  een  konijn  en  eene  hoiitsnip 
in  het  dennenbosch  bij  den  vijver;  bovendien  is  het 
in  't  hartje  van  den  houtsnippentrek ,  die  zijn  er  van 
daag ,  en  morgen  zijn  ze  er  niet ;  men  kan  dus  nu 
elken  dag  zeggen  »dat  ze  er  gisteren  volop  waren."  — 
En  wat  belet  mij  te  vertellen ,  dat  er  grof  wild  uit 
het  Soerensche  bosch  in  uwe  jagt  is  o verge wisseld? 
Gij  weet  toch  hoe  aardig  ik ,  met  den  looper  van  een 
hert,  het  spoor  op  de  lanen  kan  namaken;  dat  ik 
nooit  verlegen  sta !  Hoe  knaphandig  heb  ik  laatst  den 
slagter,  toen  hij  om  geld 

VAN  ScHRALEi?i STEIN  (Jiem  ill  de  rede  vaUende),  Ja , 
Hannes!  dat  is  alles  wel  waar;  maar  ge  weet  hoe  on- 
tevreden  de  baron  van  W. ,  de  kapitein  N.  en  de  overi- 
gen  laatst  naar  huis  gingen?  Een  jagtveld  zonder 
wild,  eene  schrale  keuken  en  bessenwijn;  ik  heb  het 
wel  gehoord,  hoe  ze  onder  elkander  mompelden  en 
wat  er  achter  mijnen  rug  gespot  is.  —  Zoo  kan  het 
niet  voor  de  tweede  maal  gaan ! 

Hannes.    Luister ,   mijnheer !    ik  heb  alles  overlegd : 

die  vragen  wij  niet ;  maar  daar  heb  je ,  in  H , 

de  luitenant  Kogelvreter,  de  aannemer  Sleper,  de 
kastelein  Hopzak  en  de  avekaat  Warboel,  die  heb- 
ben  ,  sedert  de  afschaffing  der  publieke  jagt ,  weinig 
of  geen  jagtveld ;  die  willen  voor  het  geld  dat  hen 
de   akte  kost  tech   ook  wel  eens  jagen ;  de  avekaat 


kail   no(;  cen  paar  vrienden   mcebrenjjcn ;   hoc   meer 

ziclcn ,    hoc   racer voordccl.    —    Ik    zal   Piet 

naar  dc  stad  sturen ,  cm  hen  Icc^en  overmorgcn  to 
noodio:en ;  vooral  zal  ik  hem  druk  iaten  opsnijden  van 
de  houtsnippen  die  er  thans  zijn,  en  van  het  grof 
wild,  dat  overgewisseld  is;  dan  moet  hij  nog  zeggen , 
dat  de  heeren  toch  vooral  niet  vergeten  veel  kruid  en 
lood,  en  ook  loopers  mee  te  brengen.  —  Als  ze  geko- 
men  zijn ,  zal  ik  Piet  naar  den  Zw^arten  Haan  sturen 
cm  ze  af  te  halen ;  die  moet  dan  vertellen ,  dat  gij 
onverwachts  het  pootje  gekregen  hebt,  zware  pijn 
Jijdt  en  te  bed  ligt;  dat  gij  daarom,  tot  uwe  spijt , 
niet  kunt  mee  jagen  en  de  heeren  ook  niet  ten 
eeten  wachten.  —  Wat  dunkt  u? 

VAN  ScHRALEN STEIN.  Hct  is  mij  allcs  wel ,  Hannes  ! 
als  ik  er  maar  buiten  kan  blijven;  doe  dan  maar, 
zoo  als  je  goed  dunkt. 

H. 

De  afreis. 

(Gelagkamer  hij  Hopzak;   voor  den  haard  eene  lafel , 

waarop  een  stevig  ontbijt.    De  luitenant  Kogelvreter 

en  de  aannemer  Sleper  doen  zich  aan  het  ontbijt 

te  goed ;  de  kastelein  staat  aan  den  haard.) 

Kogelvreter.  Waar  blijven  nu  die  anderen?  Men 
kan ,  sacrebleu !  wel  zien ,  dat  die  kcrcis  niet  gcdiend 


6 

hebben  I  {Hij  strijkt  de  knevels  op,)  Als  ze  dc  fameuse 
campagne  van  1831,  tiisschen  Maas  en  Waal,  hadden 
me^gemaakt ,  zoiiden  ze  wel  beter  op  het  appel  passen. 
De  roffel  (met  twee  messenhechten  op  de  tafel  trom- 
melende)  was  pas  geslagen,  of  alles  stond  gepakt  en 
gezakt   onder  het  geweer ,   en  dan  ging  het  moedig 

op 

HopzAK  (Jiem  in  de  rede  vallende),  de  hammen  en 
en  worsten  los !  ha  ,  ha ,  ha  ! 

KoGELVRETER.  Dat  's  waar ,  je  waart  er ,  bij  mijn 
ziel  I  ook  bij ;  daar  dacht  ik  niet  aan.  —  Maar  waar 
of  die  beroerde  luiwammesen  blijven  ? 

Sleper  (met  vollen  m^ond).  Die  zaten  gisteren 
avond  ora  half  twaalf  nog  in  den  Rooden  Leeuw, 
druk  onder  de  pons ,  en  spraken  nog  niet  van  schei- 
den ,  toen  ik  been  ging ;  ze  waren  mooi  door  den 
wind. 

KoGELVRETER.  Eigenlijk  zouden  wij  er  niets  aan 
missen;  het  zijn  krukken.  Toen  ik  laatst,  op  de  G. . . 
sche  heide ,  dertien  hazen ,  negen  patrijzen  en  elf  wa- 
tersnippen  geschoten  had,  joegen  zij  den  ganschen 
dag  in  de  buurt  en  hadden  niets  geschoten,  geen 
haar  of  veer.  Krukken  zijn  ze ,  sacrebleu !  niets  dan 
krukken  en  miserabele  knoeijers.  —  Toen  ze  mij  des 
avonds  in  het  naar  huis  gaan  ontmoetten,  dachten 
ze,  dat  ik  ook  platzak  was,  omdat  ik  alles  onder 
weg  had  present  gedaan. 

Warboel  (binnentredende),  Goeden  morgen!  brr, 
brr,   wat  Iieb  ik   een'  kinderachtigen  smaak  in  den 


mond;  die  vervloekte  pons!  Hopzak!  een  bittertje; 
ik  ben  katterig  en  beroerd.  De  anderen  liggen  ziek 
te  bed  en  willen  niet  opstaan;  dat  komt  van  die 
stinkende  bogtl 

KoGELVRETER.    Heb  jc  vooF  bet  rijtuig  g^ezorgd? 

Warboel.  Wis  en  waarachlig!  bet  zal  ten  zes  uur 
voorkomen. 

Sleper.  Ms  Scheie  Doris  ons  maar  we^r  niet  die 
kreupele  knollen  en  die  oude  kast  geeft,  waarmee 
we  verleden  zomer  dat  pleiziertogtje  naar  M.  hebben 
gemaakt. 

KoGELVRETER.  Noem  je  dat,  sacrebleu!  een  plei- 
ziertogtje?  Het  heeft  ons  een  boel  geld  gekost,  een 
dondersche  boel! 

Hopzak.  Uitgaan  kost  altijd  geld;  de  kasteleins 
kunnen  het  toch  niet  voor  niets  geven.  —  Mijnheer 
Warboel!  wilt  ge  niet  ontbijten? 

Warboel.  Ja ,  dat  's  waar  ook ;  ham  met  braaf 
peper  en  mosterd,  en  een  glas  warme  rhumgrog  toe, 
dat  zal  me  de  maag  we^r  in  orde  brengen.  (Hij  zet 
zich,) 

Sleeper.  Daar  slaat  het  nu  al  zes  uur,  en  nog  is 
die  lamme  voerman  er  niet.  —  De  heeren  hebben 
toch  wel  amunitie  genoeg,  want  Piet  heeft  me  ge- 
zeid,  dat  er  wat  zal  omgaan? 

Hopzak.  Heeren!  daar  boor  ik  schele  Doris  voor 
rijden. 

(Alle  zoeken  hunne  jagtspullen  hij  elkander;  pakken 
zich  in  jassen^  bouffantes  enz,  en  verlaten  het  vertrek,) 


III. 

Is   HET  RIJTDIG. 

Warboel.  Wei  duivels!  wat  stoot  die  oudc  ram- 
melkast;  het  is  om  misselijk  te  worden;  en  dan  die 
vervloekte  stinkadores ,  wie  rookt  die? 

KoGELVRETER.  Wat,  stinkadorcs?  het  zijn  echte  in- 
famos. 

Warboel.  (Uit  het  portier  schreeiiwende).  Hei ,  liei , 
koetsier!  hou  eens  op,  ik  moet  er  even  uit.  (Het 
portier  wordt  geopend;  hij  klimt  af.) 

Sleper.  Zoo,  dat  's  waarachtig  een  vrolijk  be- 
gin! Wat  doen  ze  ook  met  die  bost  van  pons  in  het 
lijf?  —  Frissche  morgeni  (HiJ  haalt  de  veldflesch  te 
voorschijn  en  neemt  eene  goede  teug;  de  anderen  vol- 
gen  zijn  voorheeld.) 

IV. 

De  aankomst. 

(Gelagkamer   in  den  Zicarten  Haan.     Kogelvreter, 

Sleper,  Hopzap  en  Warboel  zitten  hij  het  vuur^ 

PiET  staat  voor  hen;  elk  heeft  een  horrel  in 

de  hand,) 

PiET.    Ja,  het  spijt  mijnheer  erg,  dat  hij  niet  mee  ter 

jagt  kan  gaan  en  de  heeren  niet  op  het  kasteel  kan 

ontvangen;   maar  hij  heeft  van  nacht  erg  het  pootje 


9 

gekregen,  zoo  erg  als  hij  het  nog  nooit  gehad  lieeft, 
heel  erg,  weet  je!  hij  had  anders  de  heeren  zoo 
graag,  na  de  jagt,  aan  den  maaltijd  gehad.  —  Hannes 
de  jager  wacht  ons  met  de  drijvers  aan  het  sprokkel- 
bosch ,  alwaar  het  jagen  beginnen  zal. 

KoGELVRETER.  AUons !  oiiigehangen  en  voorwaarts 
marsch ! 

Sleper,  Bedaar,  man!  —  We  moeten  nu  toch 
eerst  wat  te  eten  bestcUen.  PietI  om  hoe  laat  is 
het  jagen  afgeloopen  ? 

PiET.  Afgeloopen?  In  zoo'n  jagt,  die  zoo  groot 
en  zoo  vol  wild  is ,  heeft  men  niet  gaauw  uitgejaagd ; 
maar  met  zonsondergang  moeten  wij  toch  wel  iiit- 
scheiden. 

Sleper.  Weet  je  wat,  Hopzar!  bestel  jij  het 
eten  maar,  en  vooral  goed  roodvocht  hoor  jel  we 
gaan  maar  eens  uit  en  moeten  het  dan  ook  goed  heb- 
ben.  —  Wij  marcheren  intusschen  vooruit. 

Kogelvreter  (hinnensmonds),    Dat  zal ,    sacrebleu ! 
we^r  een  duur  partijtje  worden;  dat  me  die  weer- 
lichtsche  vent  ook  juist  nu  het  pootje  krijgen  moest! 
{Zij  irekken  af,) 


VooR  de  jagt. 

Hannes.     Welkom ,  heeren !   w  elkom.    Goed  weer 
om  te  jagen ,  he  ?  —  Wel  wat  vocht  en  windcrig , 


to 

maar  anders  toch  best.  —  Het  spijt  me  maar,  dat 
het  zoo  ongelukkig  treft  met  onzen  heer;  die  is  er 
miserabel  aan  toe.  —  Gisteren  was  het  hier  overal 
vol  houtsnippen ;  het  is  nu  in  het  hartje  van  den 
trektijd.    Op  het  bosch,   dat   voor  ons  ligt,   steken 

zeker   een  paar  vossen  en  dan kijk  eens  hier ! 

(Hij  wijst  hen ,  met  eenen  beduidenden  wenk  _,  op  em 
spoor  van  grof  wild,  dat  dwars  over  de  laan  staat; 
PiET  houdt  met  moeite  het  lagchen  in,)  En  dan  hazen , 
volopi  maar  door  den  wind  kunnen  ze  wel  grooten- 
deels,  buiten  de  jagt  van  mijnheer,  op  de  heide  lig- 
gen.  —  Zijn  de  heeren  geladen?  Ik  zoude  aanraden 
er  6en  schot  met  loopers  op  te  doen,  om  reden  van 
het  grof  wild. 

Wabboel  {tegen  Piet).  Ze^  eens ,  mannetje !  hoe 
wordt  het  geweer  op  grof  wild  geladen  ?  Ik  heb  nog 
van  mijn  leven  geen  grof  wild  gezien ;  dat  zijn  toch 
geene  gevaarlijke  beesten  ,  he  ?  zijn  ze  wel  zoo  groot 
als  een  paard,  zeg? 

PiETEB.  Ge  doet  maar  op  een  schot,  in  plaats  van 
hagel ,  twaalf  loopers.  —  Zoo  groot  als  een  paard  is 
het  grof  wild  precies  niet ;  maar  wel  als  een  kloeken 
ezel ,  en  gevaarlijk  ook  niet. 

Wabboel  (die  op  de  meest  onhandige  wijze  het  ge- 
weer laadt)»  Zoo ,  zoo  ,  ik  wildc  wel  eens  zoo'n  beest 
schieten.  {Hij  is  eindelijk  Jdaar  gekomen  en  wil  het 
geweer  in  de  rust  zeiten,-  het  schot  gaat  los^  digtlangs 
het  hoofd  van  den  luitenant,) 

KoGELVBETEB.    Stommc  donder !  (Hij  pakt  Wabboel  , 


If 

die  geweldig  beeft  en  doodsbleek  is  ^  in  de  borst  en 
schudt  hem.)  Beroerdeaap!  zoo  zoii  je  me,  sacrebleu ! 
vvaarachtig  als  een  bond  doodschieten ,  mij  die  in  Maas 
en  Waal  altijd  vooruit  was  als  het  er  op  aan  kwami 
mij,  die  den  tiendaagschen  veldtogt  zoii  hebben  me^- 
gemaakt,  als  ik  de  koorts  niet  gekregenhadi 

Warboel  {half  huilende),  Och ,  men  lieve  luitenant ! 
bedaar  toch,  bid  ik  je!  bet  was  een  ongeluk.  Het 
zal  niet  meer  gebeuren ;  ik  beloof  't  je  heilig ! 

Hanses.  Dat's  een  mooi  spektakel!  Nu  kunnen  de 
heeren  tocb  wel  begrijpen,  dat  door  het  schieten  en 
het  rumoer  alles  van  dit  bosch  geruimd  is ;  er  waren 
zeker  drie  vossen  op ,  behalve  het  grof  wild.  Het  is 
miserabel  als  de  boel  zoo  in  de  war  gemaakt,  en 
bedorven  wordtl  —  Komaan  heeren  I  ik  zal  je  poste- 
ren ;  er  zullen  nog  wel  enkele  hazen  op  gebleven 
zijn.  —  PiET !  ga  jij  maar  met  de  drijvers  been ;  als 
ik  fluit ,  dan  begin  je  maar. 

VL 

Gedurende  de  jagt. 

Sleper.  Kom ,  laat  ons  eens  opsteken  en  een  slokje 
nemen.  —  Het  gaat  slecht ,  Hannes  I  —  Al  drie  bos- 
schen  gejaagd^  en  nog  maar  een  konijn  gezien.  Ik 
begrijp  het  niet! 

Hannes.  Ik  wel ;  ik  begrijp  het  best !  —  Het  eerste 
bosch  is  bedorven  met  dat   lawaai,   dat  er  gemaakt 


12 

is;  ill  liet  tvveede  waren  sprokkelaars ,  die  voor  ons 
gevlugt  zijn ,  maar  alles  verjaagd  hadden.  Ilet  zal 
nil  wel  beter  gaan.  (Hij  posteert  de  jayers,  Piet  is 
inmiddels  met  de  drijvers  afgetrokken.  —  Het  drijven 
heginU) 

Warboel  {staat  ami  een  hock  van  het  hosch,  achter 
eene  heg  langs  den  rijweg),  Sakkerloot !  wat  krijg  ik 
koude  voeten.    {Hij  drinkt  en  steekt  eene  sigaar  op,) 

Piet  {in  het  bosch),  Wartoe !  wartoe  I  vooruit ! 
(Er  vallen  twee  schoten.) 

KoGELVRETER  (m  de  verte  roepende),  Hier  been!  ik 
heb  bem  drie  loopers  kapot  gescboten ;  er  stoven  meer 
dan  twee  banden  wol  in  de  liicbt! 

{Een  ezel  komt  den  weg  langs  draven^  schrikt  van 
Wakboel  en  blijft  voor  hem  staan;  deze  zet  hem  het 
geweer  voor  den  kop  en  schiet;  de  ezel  valt  morsdood.) 

Warboel  (luidkeels  schreeuwendej,  Hier  ligt  bij  I  een 
bert!  bij  is  dood! 

(Allen,  behalve  Hannes,  komen  toeloopen,  gevolgd 
door  Klaas  den  voeibode.) 

Klaas  fteg'en  Warboel).  Vervloekt  galgenaasi  dief! 
moordenaar!  men  ezeltje  zal  je  betaien,  boor!  en 
goed  betaien  ook ,  of  ik  zal  je  ranselen ,  dat  je  boo- 
ren  en  zien  vergaat! 

Warboel  (bevend),  Wat  zeg  je,  man?  een  ...  . 
een  ...  .  ezel?  ik  daebt,  dat  't  een  bert  was. 

Klaas.  Je  lijkt  zelfs  wel  een  bert,  jiji  je  bent 
een  lieve  jongen,  bij  men  ziel!  Wat  doe  je  met  een 
geweer  in  'tveld?  'tis  God  geklaagd! 


13 

Hasnes  (liOmt  aanydoopen).  Wat  is 't  nu  weer  voor  'ii 
spcktakel?  vvat  is  er  gebeiird? 

Warboel.    Dat  zal  ik  je 

Klaas.  Hou  je  bek,  vlasbaard!  (^e^e?i  Hannes)  Jo 
moet  weten,  Hannes!  dat  ik  uit  de  slad  kwam  en 
men  ezeltje  een  zware  vracht  had;  ik  nam  het  dus  de 
manden  af  en  liet  het  langs  den  weg  wat  grazen, 
terwijl  ik  tegen  een  boom  ging  zitten  rusten  en  men 
pijpje  opstak.  Daar  komt  me  die  magere  snaak  (op 
KoGELVRETER  wijzend)  met  zen  snaphaan  op  den  weg 
staan  bij  het  bosch,  en  toen  hoor  ik  Piet  »wartoe!" 
roepen.  Toen  komt  er  een  haas  uit  het  bosch, 
schrikt  van  den  ezel  en  gaat  midden  op  den  weg  zit- 
ten; die  snuiter  daar,  schiet  dubbeld:  met  het  eerste 
schot  een  gat  in  den  grond ,  zoo  dat  't  zand  den  ezel 
om  de  ooren  stoof,  en  met  het  tweede  de  takken 
van  den  boom  daar  ik  tegen  zat;  de  graaiiwe  zet  het 
op  een  loopen  en  ik  hem  na.  Toen  zie  ik,  dat  die 
verwenschte  melkmiiil,  met  die  bril  op  zen  neus,  het 
stomme  dier  voor  den  kop  schiet.  Maar  betalen  zal 
hij  'em,  daar  spreek  ik  borg  voor.  (Tegen  Warboel, 
met  de  vuist  dreigend.)  Er  is  nog  regt  in  de  wereld, 
manneke ! 

Warboel.  Nu,  ja,  dat  is  wel  mogelijk,  daar  zeg 
ik  immers  niets  tegen;  maar  Piet  had  me  gezegd, 
dat  een  hert  veel  naar  een  ezel  lijkent;  bovendien  is 
mijn  gezigt,  door  het  studeren  in  de  pandekten, 
zwak  geworden. 

Klaas.    Met  je  pandeksels  heb  ik  niks  te  maken; 


14 


maar  wel  met  je  geld,  baasje!  ~  Dok  maar  op,  vijf 
en  twintig  gulden,  geen  rooijen  diiit  minder,  of  ik 
klaag  je  aan ,  zoo  waar  als  ik  leef ! 

Warboel  (in  zijne  portefeuille  zoekende).  Hon  je  in 
s'  hemels  naam  stil ,  vent !  er  is  waarachtig  al  schan- 
daal  genoeg.    Daar,  heb  je  een  bankje. 

KoGELVRETER,  Dat  komt  er  van,  als  men  met  zul- 
ke  krukken  op  de  jagt  gaat;  maar  dat  die  beroerde 
ezeldrijver  zeggen  durft,  dat  ik  bet  haas  mis  schoot, 
dat  is,  sacrebleu!  een  onbeschaamde ,  een  infame  leu- 
gen  I  Ik  heb  hem  drie  loopers  stuk  —  en  tv^ree  han- 
den  vol  wol  af  geschoten. 

Klaas.  Hoort  me  nou  zoo  'n  bluffer  eens!  Dan 
moet  die  haas  het  kunstje  verstaan  van  op  6en  poot 
te  kuijeren;  want  ik  heb  'em  een  gezigt  ver  als  een 
straal  over  de  hei  zien  loopen. 

KoGELVRETER.  Dat  Heg  je!  dat  is  zeker  een  ander 
haas  gew^eest. 

Klaas.  Een  ander!  Nou  ja,  ze  zijn  bier  ook  dik, 
de  hazen!  Hannes  en  Piet  hebben  ze  al  lang  dood- 
geschoten. 

Hannes.  Wat  zijn  dat  voor  miserabele  praatjes 
Klaas?  —  Er  zijn  hier  volop  hazen. 

Klaas.  Nou,  voor  mijn  part,  'k  mag 't  lijden ;  ik 
ga  zien ,  dat  ik  mijne  manden  naar  huis  krijg.  — 
Goeden  dag,  zamen! 

Hankes.  Het  is,  onder  die  bedrijven,  mooi  laat 
geworden;  behalve  dat,  is  door  dat  rumoer  ook  alles 
verjaagd.    Het  is  van  daag  dan  ook  raeer  als  misera- 


15 

bel  slecht  uitgevallen.  —  Dat  eerste  schot  van  den  ave- 
kaat  heeft  alles  bedorven ,  toen  is  het  grof  wild  gevlugt ; 
de  hazen  zaten  van  daag  niet  op  het  hout;  de  hout- 
snippen  zijn  van  nacht  vertrokken;  door  dat  miserabel 
spektakel  met  den  ezei ,  is  al  het  overige  verjaagd ; 
bovendien  hebben  de  heeren  ook  alles  misgeschoten. 

Warboel.  Misgeschoten?  och,  had  ik  maar  misge- 
schoten I 

HopzAK.  Ja,  heeren!  ik  kom  er  rond  voor  iiit, 
het  is  een  ellendige  jagtpartij  geweest;  maar  bij  zulk  een 
lawaai  maken  moet  het  wel  mis  loopen.  Wij  willen 
hopen,  dat  de  maaltijd  het  zal  goed  maken;  ik  begin 
aardig  honger  te  krijgen. 

KoGELVBETER.  Advocaat!  moet  je  den  ezel  niet  me^- 
nemen  ? 

Warboel.  Verdoemd!  nu  komt  die  me  ook  nog 
sarren!  —  Je  kunt  nog  geen  eens  een  haas  schieten, 
die  voor  je  komt  zitten. 

KoGELVRETER  (op  hefti  toespritigend).  Sacrebleu!  ik 
zal  je 

Sleper  (die  tusschen  beiden  treedtj.  Kom ,  kom , 
luitenant!  geen  malligheid!  -—  Ik  zal  aan  Hanj«es, 
PiET  en  de  drijvers  de  fooijen  maar  geven;  dat  zul- 
len  wij  na  den  eeten  wel  afrekenen. 

Kogelvreter  (binnensmonds),  Dat  zal,  sacrebleu! 
weer  een  duur  partijtje  geven. 

Hantses.  Dank,  heeren!  voor  mij,  voor  Piet  en 
voor  de  drijvers.  —  Vcrdiverteer  je  wel !  (Hij  ireJU  af 
met  zijn  gevolg.) 


16 
Vll. 

Na  de?i  maaltijd. 

Slkpeh.  Sakkerloot!  dat  heeft  gcsmaakt,  en  de 
wijn  is  {joed,  kostelijke  wijn!  —  Kastelein!  nog  een 
paar  flesschen. 

IIopzAK.  Ja,  Sleper!  ik  vocl  me  een  heel  ander 
mensch;  ik  was  flaauw  van  hong^er  en  dorst.  (HiJ 
schenkt  in.)    Heeren!  je  welzijn! 

KoGELVRETER  (in  6671  voesj,  Ja ,  sante!  en  leve  de 
jagt !  maar  dan  moet  het  beter  gaan  dan  van  daag. 
Kijkl  dan  herinner  ik  mij  andere  dingen;  ja,  bij  men 
ziel !  andere  dingen !  Zoo  was  ik  eens  op  een  jagt- 
partij  bij  graaf  X.  —  Neen ,  dat  had  je ,  sacrebleu ! 
moeten  zien  om  het  te  gelooven;  daar  wemelde  *t 
van  wild. 

Slepeb.  Hoor,  dat  moet  ik  ronduit  bekennen, 
het  is  mij  bitter  legengevallen;  ten  minste  naar  dat 
Hashes  zei,  dat  er  wild  was.  Ik  heb  den  ganschen 
dag  maar  een  konijntje  gezien,  daar  heb  ik  in  het 
hout  naar  geschoten. 

HopzAK.  En  ik  heb  geen  schot  kunnen  doen;  maar 
hoe  kan  men,  voor  den  duivcl!  ook  wild  schieten  als 
cr  zoo  een  ellendig  spektakel  gemaakt  wordt.  Eerst 
dat  losgaan  van  het  geweer  van  den  advokaat  en  dat 
geschreeuw  en  gevloek  van  den  luitenant;  toen  dat 
geval  met  den  ezel ,  dat  kon  men  een  half  uur  ver 
hooren.    Hoe  kan  er  dan  nog  een  stukje  wild  in  de 


biiurt  blijven?  —  Ik  stem  met  Hannes  in:  alles  is 
door  dat  beroerde  leveii  maken  verjaagd.  ~  Maar, 
advokaat!  hoe  zit  je  zoo  stil,  heb  je  ook  eene  luis 
in  't  oor?  je  g<^zondheid! 

Warboel  (die  een  reep  aan  heeft).  Dankje!  maar 
cene  luis  in  't  oor,  wat  beduidt  dat?  is  dat  ook  .... 
ook  een  ....  paskwil  of  satire  op  de  ooren  .... 
ja,  op  de  ooren,  zeg  ik,  van  dien  ezel,  je  weet  wel, 
he?  die  ik  meende  dat  .  .  .  .•Nu  je  begrijpt  me  wel, 
sapienti  sat! 

KoGELVRETER.  Wat  zeg  je,  sacrebleu!  dat  ik  zat 
ben?  ik,  zat? 

Sleper.  Bedaar,  Untenant!  de  advokaat  sprak  la- 
tijn. 

KoGELVRETER.  Dat  's  wat  anders;  maar,  kijk,  me 
te  laten  zeggen,  dat  ik  zat  ben,  dat  doe  ik  niet;  bij 
mijn  ziell  dat  doe  ik  niet,  hoor  je! 

Sleper.  Kom,  kom,  wij  willen  liever  een  glaasje 
vanvriendschap  drinken.  (Hij  schenkt,  men  Jdinkt  en 
ledigt  de  glazen.)  Nu  zal  ik  de  rekening  eens  opma- 
ken. 

HopzAK.  Wij  willen  intusschen  een  versch  sigaartjc 
opsteken  en  een  glaasje  drinken. 

Sleper  (die  inmiddels  in  zijn  zakboekje  geschreven 
heeft),  Ik  heb  de  rekening  klaar;  luister,  hee- 
ren  I  —  Fooi  aan  Hankes  ,  vijf  gulden ;  idem  aan  Piet, 
twee  gulden  vijftig  cents;  idem  aan  acht  drijvers,  vier 
gulden;  aan  borreltjes,  twee  gulden;  de  maaUijd  en 
acht   flesschen    wijn,    twintig    gulden;    fooi   aan   de 

ZESDC   JAARGANG.  ^ 


n 


mcid ,  ecu  gulden ;  liet  rijluig ,  met  Yerteriug  van 
Scheie  Doris  en  de  paarden,  vijftien  gulden;  fooi  aan 
Scheie  Doris,  een  gulden  vijftig  cents;  maakt  te  za- 
men  een  en  vijftig  gulden.  —  Dat  maakt  voor  iederj 
twaalf  gulden  vijf  en  zeventig  cents. 

KoGELVRETER.  Dat  Is ,  sacrcblcu  I  een  daur  partijtje! 
een  beroerd  duur  partijtje,  zeg  ik. 

Warboel.  Goedkoop  is  het  niet,  dat  kan  ik  ook 
niet  zeggen;  maar  daaj-  heb  je  mijn  aandeel. 

HopzAK.  En  daar  ligt  het  mijne ;  men  kan  immers 
niets  voor  niet  hebben.  Ik  kan  niet  zeggen ,  dat  het 
zoo  duur  is. 

KoGELVRETER  (iji  zijue  zakketi  zoekende).  Daar  heeft 
me  nu  die  bedonderde  vent  van  een  oppasser,  mijn 
oppasser,  zeg  ik,  vergeten  mijne  beurs  in  mijn  zak  te 
steken;  het  is,  sacrebleu!  om  dol  te  worden  I  —  Hij, 
die  beroerde  bliksem,  vraagt  me  nog  »luitenant! 
v^elke  beurs  wilt  gij  hebben ,   de  andere ,  of  de  goud- 

beurs?"  en  toen  zeg  ik  tegen  hem,  weet  je! 

zes  ik  »de  goudbeurs,    die   met  de  tientjes;"  en  nu 
heeft   hij    ze  geen  van  beiden  in  mijn  zak  gestoken , 

die  aap ! ik   heb  dus   geen  geld ,    weet  je , 

geen  geld ,  zeg  ik ;  ik  meen ,  bij  mij. 

Sleper.  Dafs  niets;  wij  zuUen  het  wel  vinden;  in 
de  volgende  week  moet  je  toch  de  vivres  komen  keuren. 

KoGELVRETER.  Jc  bcut  ccu  kuap  man ,  een  kordaat 
man,  een  bovenste  vent  Sleper  I  —  Kom ,  je  gezond- 
heid ,  en  die  van  ons  alle  maal  ook ,  hoezee !  (Zij  drin- 
ken,  KoGELVRETER  gooit  zijn  glas  stuk,)  lioezeel  hoeral 


19 

Kastelein.  Mecren !  scliele  Doris  is  voor ;  maar  ik 
geloof,  dat  hij  een  stuk  in  heeft;  en  dat  met  den 
donker ! 

KoGELVRETER.  Dat  dondcrt  nietl  des  te  harder  zal 
hij  ons  naar  bed ,  naar  huis ,  meen  ik ;  ik  zeg,  naar 
bed  rijden.     (Zingende.) 

AUons ,  enfans  de  la  patrie  I 

Le  jour  de  gloire 

(Zij  trekken  af.) 

VIIl. 

Op  de  te  huis  reis. 

{Bet  rijtuig  staat ,  het  onderste  homn,  in  eene  modder- 

sloot ;    Scheie  Doris  ligt  stomdronken  op  den  weg ,  in 

het  slijk,    Het  jagtgezelschap  staat  ^  door  nat  en 

bemodderdj  rondom  hem,) 

Warboel.  Dat  zal  me  heugen ,  vervloekt !  en  nu 
heb  ik  mijn  bril  ook  nog  in  den  modder  laten  steken, 
(Half  huilend.)  Hoe  zal  ik  nu  de  pandekten  stude- 
ren?  —  Had  ik  maar  een  glas  grog! 

HopzAK.  Neen,  dat  is  om  nooit  te  vergcten,  zoo'n 
beroerde  jagtpartij !  —  Door  den  val  is  de  kolf  van 
mijn  geweer  ook  nog  gebroken;  van  mijn  beste  jagt- 
geweer  I 

Sleper.  En  ik  heb  een  laars  in  den  modder  ver- 
speeld ;  het  is  om  donders  te  worden ! 

Kogelvreter   (die  zich  op  schele  Doris  heeft  ne^rge- 


20 

zet  en  een  goede  teug  nit  de  veldftesch  genomen,  zingt), 
De  aannemers  maak  ik  t'  alien  tijd , 
De    laarzen    hoog    en  breed  en  wijd; 
Want  my  is  gebleken,    (bis.) 

Dat  zij dat  zij 

ja  verder  weet  ik  het  niet,  dat  liedje  van  den  schoen- 
lapper;  ik  mag  beroerd  zijn  als  ik  het  verder  weet;  ja, 
bij  mijn  ziel !  ik  weet  het  niet  verder.    Hoe  is  het  ook 

Warboel!    hoe  is  het  ook,  weet  jij  het (Elij 

zinkt  op  Scheie  Doris  neer.) 

HopzAK.  Kom,  Sleper!  we  zijn  gekikkig  digt  bij 
huis;  ik  zal  mijne  knechts  zenden,  om  hier  de  boel 
to  *klaren  en  die  dronke  kerels  te  halen.  —  Laat  ons 
gaan. 

Warboel  (die  intusschen  de  veldflesch  van  Kogelvre- 
TER  heeft  opgeraapt  en  geledigd ,  gaat  op  den  slootkant 
zitten).  Jal  dat's  goed,  weerlichts  goed!  ik  geef  je  lui 

een  consili consilium abeiindi.    {Zingende,) 

Amis,  la  matinee  est  belle! 

Sur  le  rivage 

(Hij  valt  in  slaap.J 

Sleper.    Zoo'n  partij  nooit  we^r! 

HopzAK.    In  zulke  waters ,  vangt  men  zuike  visschen. 


-«^S/©6/S^^^^ 


lETS    OVER   DE    GEMZEN-JAGT 

EN   DE 

G  E  M  Z  E  N. 


(  Vertaald.) 

Eeii  zeer  aanzienlijk  persoon ,  even  ijverig  bescbermer 
der  jagt,  als  ervareii  en  moedig  gemzejager,  verlaat 
jaarlijks,  in  de  maanden  Julij  en  Augustus,  zijnboog- 
gelegen ,  pracbtig  kasteel  in  Stiermarken ,  van  welks 
tinnen  en  uit  welks  vensters  men  bonderde  van 
gemzen  zicn  kan ,  om  te  jagen  in  de  Alpen  van 
Salzburg ,  wier  met  ijs  omscborste  kruinen  dicp  neder- 
zien  op  de  groene ,  lagcbende  en  vruchtbare  dalen , 
van  welke  er  een,  in  zijnen  verborgensten  boek , 
de  levenvs^ekkende ,  beilzame  bron  der  badplaats  G. 
uit  eenen  macbtigen  rotsklomp  zict  ontspringen. 


S2 

Alsdan  worden  wekelijks,  door  dezen  hoogge- 
plaatsten  jager,  twee  a  drie  drijfjagten  op  de  vlugge 
rotsbewoners  bevolen ,  en  voorname  gasten ,  die  zich 
hier  altijd  in  dat  jaargetijde  bevinden,  daartoe  uit- 
genoodigd.  Maar  de  steile ,  genoegzaam  loodregte 
bergvorming ,  met  hare  weinige  verbindingskloven , 
verooiiooft  niet  om  groote  jagtgezelschappen  aan 
te  wenden.  Naauwelijks  kunnen  vier  of  vijf  jagers 
zich  vlcijen  aan  het  schot  te  komen;  daarom  kan 
het  jagtgezelschap  slechts  uit  weinige  uitverkoren 
personen  bestaan. 

Op  een ,  met  een  paard  bespannen ,  vierwielig 
bergwagentje ,  of  op  rijpaarden  ,  verlaten  de  jagers , 
gedurende  de  eerste  helft  van  den  voormiddag,  hun 
verblijf  en  klimmen  dan ,  als  de  wagenrid  of  het 
paardrijden  niet  verder  kan  worden  vooUgezet,  dik- 
wijls  met  groote  moeite ,  naar  de  hooggelegen  dal- 
engten  opwaarts.  Intusschen  is  het  dienstbaar  jagt- 
personeel,  reeds  voor  het  aanbreken  van  den  dag  in 
beweging ,  en  stelt  zich  een  aantal ,  in  het  klimmen 
ervaren  mannen,  als  drijvers,  om  de  hoogste  berg- 
toppen,  tot  zij  het  tijdstip,  waarop  de  jagers  moeten 
post  vatten  ,  zien  naderen. 

Wanneer  de  drijvers  behoorlijk  verdeeld  zijn ,  dan 
gaat  het  voorwaarts ,  over  onafzienbare  ijs-  en  steenveU 
den;  over  eenige  honderde  voeten  hooge  rotsriffen, 
w'ier  gesteente  door  storm  en  stortregens  zoo  broos  is 
geworden,  dat  een  gewisse  dood  dengenen  wacht,  die 
de  bedriegelijke  steenlagen  niet  voorzigtig  weet  te  Ter- 


23 

ttiijden;  tot  aan  de  steile  rotswanden ,   waar  zich  de 
jagers  hebben  geplaatst. 

Ofschoon  het  terrein,  hetwelk  wordt  afgejaagd,  in 
verhouding  tot  het  getal  drijvers ,  gewoonlijk  zeer  groot 
is ,  omdat  de  altijd  schuwe  gems ,  vooral  bij  het  be- 
gin van  het  drijven,  gemakkelijk  vooruitgaat;  zoo  zien 
toch  de  drijvers,  wanneer  de  jagers  hebben  geschoten , 
zich  dikwijls  tot  schrikschoten  genoodzaakt,  om  het 
wild,  dat  oogenblikkelijk  stil  staat,  als  er  zich  in 
de  diepte  eenig  verdacht  gerucht  doet  hooren,  door 
eenen  voor  het  wakkere  dier  zoo  schrikwekken- 
den  donderknal,  weder  voorwaarts  te  doen  gaan. 
Aan  de  rotswanden  geraken  de  drijvers  dikwijls  in  het 
grootste  levensgevaar ,  en  wee  den  jager  of  drijver, 
die  op  een'  dikwijls  niet  meer  dan  een  voetbreeden 
rotsrand  of  pad,  dat,  op  zulk  eene  duizelingwek- 
kende  hoogte ,  alleen  door  ervaren  lieden  zonder  vrees 
en  duizeligheid  kan  worden  betreden ,  eene  gems  ont- 
moet,  en  zich  niet  dadelijk  zoo  lang  hij  is  nederwerpt. 
Want  het  voetpad  is  zoo  smal,  dat  het  dier  niet 
kan  omkeeren ,  en ,  dewijl  de  iiefde  tot  het  leven 
grooter  is  dan  de  vrees  voor  de  menschen,  schuift 
de  gems,  met  hare  hoornen,  zoo  digt  langs  de  rots, 
dat  zij  alles,  wat  haar  den  weg  verspert,  onredbaar 
in  de  diepte  nederstort.  Maar  nooit,  zoo  beweren  de 
gemzejagers,  die  ik  daarover  ondervroeg,  is  het 
geval  voorgekomen,  dat  eene  gejaagde  of  terng 
vlugtende  gems  zich  aan  een'  stil  daar  neder- 
liggenden   mensch    heeft  vergrepen  ,    maar  wel ,  dat 


24 

ze  met  een'  hoogen  sprong  over  liaren  doodvijand 
been  springt;  zoodat  in  dezen  de  bewering  gerust 
kan  worden  tegengesproken ,  dat  de  gems  in  groote 
woedc  op  den  jager  aanvalt  en  hem  in  den  afgrond 
stort. 

Zeer  zelden  mislukken  deze  drijfjagten ,  en  twee  a 
drie  gemzen  zijn  doorgaans  het  loon  van  znlke  werkelijk 
veelbeteekenende  gevaren ;  doch  in  het  jaar  1840, 
in  Augustus,  was  er  een  bijzonder  gelukkige  Jagtdag. 
Op  dien  dag  legde  een  jager  op  een  standpunt  en 
in  eene  drift ,  met  zijne  dubbelbuks ,  vijf  gem- 
zen neder;  een  zoo  zeldzaam  voorval  in  dit  rots- 
land,  dat  de  edele  vorst ,  wien  dit  zeldzame  jagt- 
geluk  te  beurt  viel,  het  zal  vergeven,  als  wij  bier  zijnen 
naam  noemen.  Het  was  Zijne  Doorluchtigheid,  de  ko- 
ninklijk  pruissische  opperjagermeester,  vorst  van  Caro- 
lath   -  Beuthen. 

De  gemzejagt  vordert  intusschen  zeer  groote  in- 
spanningen  en  is  met  vele  gevaren  verbonden.  Ontdekt 
de  jager,  door  middel  van  zijn'  verrekijker,  zonder 
w^elken  liij  nooit  ter  jagt  gaat ,  eene  gems  tusschen 
de  rotsriffen,  die  zich  bovcn  de  sneeuwvelden  ver- 
heffen ,  en  in  wier  scheuren  dunne  aardlagen  ver- 
borgen  zijn ,  waar  de  zeldzaamste  kruiden  groeijen : 
planten,  over  wier  aanwezen  de  kenners  der  beerlijke 
plantenwereld  verbeugd  en  vcrbaa^d  zouden  zijn,  en 
die  een  uiterst  krachtig  voedsel  raoeten  opleveren ,  de- 
Avijl  ze,  in  spijt  van  derzelver  zeldzaamheid,  den  ge- 
beelen  zomer  door,   op  zulk  eene  ongastvrye  hoogte, 


zelfs  in  het  heetste  jaargetijde ,  door  ijzige  nevel  en  he- 
vigc  stormen  omgeven ,  de  gems  nog  aan  dit  oord 
geboeid  houden ,  ~  heeft  dc  jager  hier  eene  gems  in 
het  gezicht  gekregen ,  dan  tracht  hlj ,  onder  den  wind , 
de  gevaarlijk  afbrokkelende  steenmassa's  over  te  klim- 
men;  en  wanneer  liij,  met  gevaar  zijns  levens,  elke 
zwarigheid  is  te  boven  gekomen ,  als  handen  en  knieen , 
door  de  scherpe  steenen  gewond  en  bebloed  zijn  ge- 
worden,  ziet  hij  dikwerf  tiet  voorwerp  zijner  inspan- 
ning  verre  van  zich  verwijderd  en  is  al  zijne  moeite 
vergeefs  aangewend. 

Maar,  welke  echte  jager,  wordt  niet  door  moeite 
en  zelfs  door  gevaren  tot  nieuwe  daden  aangeprik- 
keld?  Aan  de  reusachtige  rotsvvanden,  die  hunne 
kruinen  onder  altijddurend  ijs  en  sneeuw  verbergen ,  en 
die,  hierdoor  gedrenkt,  daar  waar  zich  ook  slechts 
een  weinig  aarde  heeft  kunnen  verzamelen,  een  groen 
tapijt  vertoonen,  hetwelk  zich  soms  langs  de  helling 
der  rotsen  benedenwaarts  uitstrekt;  daar  graast  de 
gems  juist  bij  voorkenr,  en  de  jager  geraakt  ook 
hier,  ofschoon  dc  rotsgrond  over  het  algeraeen  zeer 
vast  is,  in  levensgevaar. 

Hier,  waar  de  gems  op  het  groene,  verkwikkende 
gras  ter  weide  gaat ,  is  het  den  mensch  doorgaans 
onmogelijk  haar  te  volgen.  De  jager  zoekt  alzoo, 
naar  omstandigheden ,  middelen  om  onder  aan  de 
groene  grasstrooken  te  komen.  Hij  onderzoekt  de  ge- 
steldheid  der  planten,  of  hij  zich  aan  hare  wortelvlech -• 
ten  kan  toevertrouwen ,    en  klemt  zich ,    wanneer  dc 


26 

wortclen  hem  stevig  genoeg  voorkomen,  door  middcl 
van  zijne  klimsporen  aan  dezelve  vast.  Voorzigtis? 
kloutert  hij  nu  opv^aarts ,  en ,  verraadt  de  lucht- 
stroom  zijne  tegenwoordigheid  niet  aan  liet  fijn  riii- 
kende  dier,  dan  krijgt  hij  het  spoedig  onder  schot. 
Maar  nu  is  er  regis  en  links  niets  dan  gladde  steen  : 
—  zijdwaarts  gaan  is  niet  mogelijk;  de  gems  is  regt 
boven  zijn  hoofd ;  schiet  hij  naar  boven  en  treft  hij 
het  dier ,  zoo  als  het  behoort ,  dan  kan  het  hem  op 
het  hoofd  ne^rstorten ,  en  beiden  wacht  alsdan  een 
onvermijdelijke  dood.  Hoe  dikwijls  zal  een  jager ,  in 
zulk  een  geval ,  naar  een  steunpunt ,  of  lets  anders 
omgezien  hebben ,  dat  hem  voor  zulk  eene  doodelijke 
neerstorting  kon  behoeden ;  en ,  als  hij  niets  vond , 
zijn  lot  hebben  verwenscht?  Want  de  voorzigtige 
moet  nu  denzelfden  weg  terug  gaan,  langs  welken 
hij  is  gekomen. 

Allen  w^aren  echter  niet  voorzigtig  genoeg  om  terug 
te  keeren.  Hun  jagtijver  deed  hen,  het  gevaar  ver- 
getend ,  den  alles  beslissenden  vingerdruk  wagen ;  en , 
in  het  diepe  rotsgraf  werden  dikwijls ,  eerst  na  ver- 
loop  van  jaren,  de  vergane  ledematen  van  beiden, 
met  de  half  of  grootendeels  vergane  kleederen  van 
den  jager  gevonden.  Door  zulke  noodlottige  neder- 
stortingen  is  het  vertelsel  ontstaan ,  dat  de  gems 
nog  in  den  doodstrijd  zijnen  vijand  in  den  afgrond 
mede  sleept ,  ofschoon  zij  hier  geheel  onschuldig  de 
ten  dood  leidende  oorzaak  is. 

»Toen  ik  ongevcer  20  jaar  oud  was ,"  —   zoo  ver- 


27 

haalde  eens  bij  ziilk  eene  jagtpartij,  een  wakker  en 
braaf  houtvester  —  »schoot  ik  eens  op  een'  gems- 
bok.  Ik  had  hem  goed  getroffen ,  want,  niet  ver 
van  het  schot ,  bleef  hij  staan  (zich  nederleggen ,  in 
gewonden  toestand ,  zoo  als  andere  wildsoorten , 
komt  bij  de  gemzen  nooit  voor).  Ik  was  echter  nog 
te  vurig  en  volgde  dadelijk  zijn  spoor,  en  verloor  hem , 
zonder  dat  ik  nog  eens  kon  schieten ,  op  een'  steilen 
rotsrand,  uit  het  gezigt." 

Ik  kroop  hier  been,  en  zag  hem  eindelijk  van  verre 
op  een'  kleinen  uitsprong ,  met  den  kop  en  de  loopers 
digt  te  zamen  gedrongen ,  liggen.  Maar  hoe  derwaarts 
te  komen?  —  want  het  rif  daarheen,  waar  hij  lag,  was 
naauwelijks  eene  hand  breed;  en  toch  was  omkeeren,  en 
den  bok  da^r  te  laten  liggen,  mij  niet  mogelijk.  Ik 
bad  God  om  kracht ,  trok  mijne  schoenen  uit  en  be- 
proefde ,  om  zoo ,  duim  voor  duim ,  digt  langs  de  rots 
voort  te  schiiiven.  Maar  ik  bemerkte  spoedig,  dat  ik 
met  de  kousen  aan  de  steenen  kon  blijven  hangen ,  en 
dan  was  ik  verloren,  want  ik  zou  zeker  1000  voet 
diep  benedenwaarts  zijn  gestort.  Ik  kroop  dus  weder 
terug  en  trok  ook  de  kousen  uit;  nu  ging  het  goed 
en  ik  kwam  behoorlijk  bij  den  bok.  Maar  hier 
viel  het  moeijelijkste  nog  te  doen;  hoe  zou  ik  het 
dier  over  den  smallen  weg  mede  voeren?  —  Ik  pakte 
eindelijk  de  hoornen  en  de  voorloopers  te  zamen  in  de 
6ene  hand ,  sleepte  den  bok ,  terwijl  ik  hem  steeds 
met  alle  kracht  tegen  de  rots  drukte,  achter  mij 
voort,  en  kwam,   ik  weet  zelf  niet  hoe,  maar  zeker 


28 

door  oiulcrsicunincf  en  krachli^je  liulp  van  boven , 
eindelijk  geliikkig  bij  mijnc  schoencn  aan.  Dc  hand , 
waarmede  ik  den  bok  had  vastgehouden ,  kon  ik 
naauwelijks  openen;  het  was  even  als  of  zij  kramp- 
achtig  werd  le  zamen  getrokken.  Mijne  voeten,  die 
ik  met  alle  jjev^eld  aan  het  rif  had  geklemd,  om  mij 
zoo  doende  vast  te  houden ,  waren  gewond  en  gescheurd , 
en  van  mijn  hoofd  stroomde  het  zweet  neder,  als  of 
daar  boven  eene  bron  was  ontstaan."  Bij  deze 
woorden,  streek  de  man  met  de  hand  over  den  grij- 
zen  schedel,  en  voegde  er  lachend  bij:  »Ja  toen  was 
het  hier  boven  wat  anders;  meer  hoofdhaar  en  meer 
moed;  maar,  in  mijn  gansche  leven^  heb  ik  znik  een 
stout  waagstuk  niet  meer  ondernomen." 

Wie  denkt  bij  deze  gebeurtenis  niet  aan  de  verba- 
len  van  gems-jagers,  hoc  zij,  wanneer  ze  zich  in 
zulk  een  gevaar  bevinden,  de  voetzolen  open  snij- 
den,  om  zich  met  eigen  bloed,  als  van  lijm  aan 
de  voeten  te  bedicnen.  Mogelijk  zal  het  menigen 
mocdigen  jager,  als  den  braven  houtvester  zijn  ge- 
gaan ;  maar  dat  zich  een  jager  zelf  de  voetzolen  open- 
snijdt,  daarvan  wist  niemand  te  verhalen. 
»0p  de  bergcn  woont  vrijheid!" 

Dit  motto  zette  een  groot  man,  op  wien  Pruis- 
sen  rcdcn  hceft  trotsch  te  zijn,  op  den  titel  zijner 
»Beschouwing  der  Natuur."  Woorden  wier  waarheid 
zich,  vooral  in  onze  dagcn,  op  dat  dierengeslacht 
laat  toepassen ,  welks  verblijf  zoo  hoog  boven  de 
dikwijls  200  zonderlinge  hoofden   der  raenschen  iiit- 


29 

steekt ,  en  spoedig  het  eenige  zal  zijn ,  dat  de  hand- 
havers  der  grondstelling :  »dat  de  jagtdieren  zich 
geenszins  met  de  beschaving  verdragen"  ongemoeid 
moeten  laten.  U,  bewoners  der  tot  aan  de  wol- 
ken  reikenden  hoogten !  u  treft  geenszins  den  banvloek 
der  tot  hervorming  dwingende  rumoermakers ,  zoo 
als  11  we  jagtbroeders  in  de  boschachtige  gebergten 
en  vlakten;  u  treft  de  beschuldiging  niet,  dat  gij 
hun  zaad  vertrapt,  of  een  halmpje  hunner  weiden 
hebt  weggeroofd.  Tot  u  komt  niet  zoo  ligt  het  dood- 
vonnis  der  schrijftafel ;  en  de  piji ,  achter  den  kagchel 
gescherpt,  zal  u  in  langen  tijd  nog  niet  kwetsen. 

Daarom  kunt  gij  eenmaal  aan  de  nakomelingschap , 
als  uwe  broeders  hier  beneden  geene  beschermers 
meer  vinden  zullen ,  —  zullen  —  want  God  lof !  dat 
ze  nog  beschermd  worden ,  daarvan  zijn  wij  over- 
tuigd  —  het  bewijs  leveren,  dat  bcschaving  en  jagt- 
vermaak  zich  zeer  goed  verdragen,  als  men  in  beidc 
slechts  dc  behoorlijke  maat  houden  wil. 


BRIEF  AAN   AMICE   X 


Na  het  sluiten  van  den  jagttijd,  die  mij  weinig 
gelegenheid  tot  schrijven  overliet,  bevangt  mij  de  lust 
om  uwen  laatsten  brief  te  beantwoorden. 

Ge  verlangt  dat  er  meer  oorspronkelijks  over  de 
jagt  in  het  jagttijdsclirift  zal  voorkomen.  Ik  ver- 
moed ,  dat  ge  bij  het  uiten  van  dit  verlangen ,  meer 
bepaald  beoogt  het  daadv^erkelijke  der  jagt ,  dan 
zulks  met  eenige  ingezondene  artikels  het  geval  was; 
ofschoon  die  in  verband  met  jagt ,  visscherij  en 
andere  dergelijke  mannelijke  uitspanningen  zijn  te 
beschouwen.  Uw  vs^ensch  getuigt  van  uwe  belang- 
stelling;  het  zij  mij  echter  vergund  met  beschei- 
denheid  aan  te   merken,    dat  het  uiterst    moeijelijk 


31 


blijft ,  iets  nieuvvs  aan  geoefeiide  jagers  te  melden  , 
onder  welk  gilde  aan  u  eene  eerste  plaats  toekomt. 

Het  artikcl  over  het  ei  der  cochinchina-  hen ,  staat 
wel  is  waar,  in  geen  dadelijk  verband  tot  dit  onder- 
werp,  maar  de  kippen  hebben  tot  dus  verre  zoo 
weini{5  ruimte  ingenomen ,  dat  het  voorshands  niet 
noodig  wordt  hen  het  kakelen  te  beletten ;  bovendien 
moet  ik  u  rond  weg  zeggen ,  dat  sedert  ik  op  eene 
bruiloft,  waar  het  lustig  toeging,  hoorde  beweren 
dat  een  versch  ei ,  des  morgens  genuttigd ,  verster- 
kend  is ,  ik  daarvan  een  groot  voorstander  ben  ge- 
worden;  terwijl  de  vormen  van  een  hennetje  dat 
nog  nooit  gelegd  heeft ,  mij  altijd  het  beeld  der 
volkomene  gezondheid  voor  den  geest  brengen. 

Wat  het  aanstellen  der  jagtopzieners  tot  politie- 
beambten  betreft,  daarover  moesten  natuurlijkerwijze 
verschillende  begrippen  ontstaan ,  bij  de  toepassing 
der  zaak ,  waarvan  alles  afhangt.  Trekt  zich  het 
gemeentehoofd  de  jagtbelangen  aan,  dan  heeft  het 
fegenwoordige  stelsel  dit  voor  boven  het  vroegere, 
dat  de  persoon  die  met  de  bewaking  van  het  jagtveld 
belast  is ,  meer  van  nabij  wordt  gadegeslagen ,  dan 
vroeger  het  geval  kon  zijn ;  en  wanneer  in  moeije- 
lijke  gevallen  bijstand  noodig  wordt ,  kan  die  ook 
spoediger  worden  verleend. 

Bij  het  letten  op  jagtbedrijf  en  het  beschermen  van 
den  wildstand,  is  de  bewaker  ook  in  staat  ander 
kwaad  tegen  te  gaan :  zijnde  het  voor  den  belang- 
hebbende  onverschillig,  onder  welkc  benaming  hij  be- 


32 

scliermd  wordt.  Hei  is  minder  noodig  dai  de  jagtop- 
ziener  ecn  speciaal  persoon  zij ,  dan  eene  specinliteit^ 
waaronder  verstaan  moet  worden,  een'  rusteloos  per- 
soon ,  die  bij  onbekendheid  met  vrees ,  scherpe  zintui- 
gen  met  eene  vaste  gezondheid  paart;  die  geschikt 
is  om  even  onvermoeid  rond  te  gaan,  als  snel  en 
aanhoudend  te  kunnen  loopen  en  springen  ,  en  tevens 
het  geduld  bezit  om  24  uren  bij  een  gestelden  strik  te 
liggen ,  de  komst  van  den  zetter  af wachtende ,  wiens 
doen  en  laten  hij  bij  eigene  ervaring  dient  te  kennen. 
En  toch  kan  het  gebeuren,  dat  een  zoodanige  tot 
andere  doeleinden  ongeschikt  is ,  daar  slechts  zeld- 
zaam  twee  natiiren  zich  in  denzelfden  persoon  ver- 
eenigen. 

Mogt  het  gemeentehoof d ,  door  werkzaamheden  over- 
stelpt ,  den  wensch  koesteren  van  het  laatste  haas 
dood  geslagen  te  zien ,  om  van  het  gemaal  af  te  zijn ; 
dan  is  het  ook  te  verwachten ,  dat  de  middelen  om 
tot  die  uitkomst  te  geraken ,  zich  spoedig  ten  nadeele 
van  de  in  den  omtrek  gelegen  eigendommen  ziillen 
doen  gcvoelen. 

Uwc  opinie  ,  dat ,  de  voorlaatste  jagtwet  maar  zeven 
jaren  hebbende  kunnen  bcstaan ,  de  tegenswoordigc 
ziek  geboren  en  nii  reeds  hulpmiddclen  behocvendc, 
zoo  lang  niet  zal  kunnen  voortleven,  is  te  eerbie- 
digen;  even  als  van  hen,  die  belang  hadden  het 
bestaande  goed  te  keuren  of  voor  wijzigingen  vat- 
baar  tc  achten,  dit  als  wenschlijk  en  noodzakelijk 
moolen    beschouwcn.     Van  myn  gcvoelen  maak   ik 


33 

geen  geheim ,  het  is :  dat  de  zaken  niet  te  lang  op 
denzelfden  voet  mogen  blijven;  althans  volgens  dea 
heerschenden   tijdgeest. 

Misschien  zoiide  men  liieronder  kimnen  verstaan  den 
geest  der  personen ,  die  voor  het  oogenblik  het  gezag 
in  handen  hebben;  maar  ik  wil  geen  onvoorzigtig 
schampschot  in  een  dor  jagtveld  wagen. 

Aangenamer  valt  mij  de  vraag  te  beantwoorden , 
welk  schot  mij  j.l.  jagtsaizoen  de  meeste  voldoening 
verschafte  ?  Het  schieten  van  den  vos  was  mij  steeds 
het  aangenaamste ,  vooral  als  dit  met  beleid  wordt 
voorbereid,  hetgeen  ook  ditmaal  het  geval  was. 

Twee  vossen  waren  met  den  dageraad ,  van  maraude 
terugkeerende  en  hunne  wijkplaats  nemende  in  de 
somp,  herhaaldelijk  door  melksters  opgemerkt;  die  ,  uit 
bezorgdheid  voor  de  kapoenen,  hiervan  kennis  gaven, 
Buitendien  was  bier  en  daar  langs  de  wegen  in  de 
bosschen ,  het  daarzijn  van  vossen  gezien  en  gespeurd , 
dewiji  de  vos  minder  bezorgd  is  geheim  te  houden 
wat  hij  van  achteren ,  dan  hetgeen  hij  van  voren 
doet. 

Vermits  de  eigenaar  van  dit  bosch  een'  jas  draagt, 
gevoerd  met  door  eigene  hand  geschoten  vossenpels, 
waaraan  nu  en  dan  vernieuwing  noodzakelijk  wordt, 
zoo  moest  zijne  overkomst  afgewacht  worden ;  het- 
welk  dit  jaar ,  wegens  wettige  verhindering ,  later  dan 
gewoonUjk  plaats  had.  Ik  genoot  het  vertrouwen 
van  op  een  der  beste  posten  to  worden  gesteld.  Niet 
lang  hierna  zag  ik  de  zwarte  schoorsteenen  (oortippen) 

ZESDB  MARGANG*  3 


34 

boven  het  gras  in  ecne  droogc  greppel  uilkomen, 
zonder  meer;  dit  diuirde  niet  lang.  Na  het  eerste 
schot  volgde  een  rondo  staartslag,  onder  verkorten 
sprong;  maar  tegen  het  tweede  schot  viel  niets 
in  te  brengen ;  geen  zncht  of  gemoedsnik  slaakte 
de  schelm,  die  geen  enkelen  drop  zweet  stortte;  in 
voile  tool  woog  hij  15  ponden ;  ge  begrijpt,  het 
was   de   rekel. 

Een  paar  uren  later  werd  aan  het  jagtgezelschap  kond 
gedaan,  dat  een  vos  de  wijk  genomen  had  in  een 
bosch,  hetwelk  reeds  was  afgejaagd,  en  dit  hierop, 
bij  raad  van  raden ,  weder  afgezet.  Een  der  honden , 
Cadeatj  genaamd,  sloeg  een  paar  malen  flaauw  aan, 
maar  dit  vend  bij  de  anderen  geen  bijval,  en  nu 
werd  de  veronderstelling  aangenomen,  dat  deze  vos, 
tegen  den  wind ,  naar  een  verder  gelegen  bosch  was 
geweken;  hetwelk  te  bejagen  niet  vergund  was:  wij 
moesten  het  dus  opgeven. 

Des  avonds  vernamen  wij  van  een'  slootgraver,  die 
ons  van  verre  had  gadegeslagen ,  dat  het  aanslaan  van 
Cadeau  wel  degelijk  den  vos  had  betroffen,  die  ons 
verschalkt  had  door  terug  te  keeren  naar  de  plaats 
die  hij  ongemerkt  had  verlaten,  van  uit  een  hoek, 
die  niet  noodig  wat  geoordeeld  te  bezetten:  omdat 
hij  daar  was  ingegaan.  —  Den  volgenden  dag  werd 
nogmaals  op  dien  vos  jagt  gemaakt,  doch  hij  liet  zich 
excuseren;  nogthans  vond  men  spoedig  blijken,  dat 
hij  dit  oord  niet  voor  vast  had  verlaten ,  en  werd  ver- 
haald,  dat  des  nachts  een  akelig  gehiiil  was  gehoord, 


3& 

dat  niet  anders  dan  van  vrouw  Reintjes  zijn  kon , 
die  te  kennen  gaf  wat  zij  van  den  overledene  wist 
en,  dat  een  nieuvve  gezel  haar  niet  overschillig 
zijn    zoude. 

De  vergunning  van  den  jagteigenaar,  om  voor  het 
sluiten  der  jagt  ook  met  dezen  vos  af  te  rekenen, 
liet  zieh  te  vergeefs  wachten ,  hetgene  wel  te  verwon- 
deren  is  om  de  ondervondene  schade  aan  wild.  En 
wat  kan  nu  de  op  tweevoetige  wild  dieren  gestelde 
premie  baten ,  nu  den  viervoetige  niet  belet  wordt  luilp 
te  vinden.  Toekomende  jaar  zal  er  wel  weer  kans 
zijn  om  een'  vos  te  schieten ,  maar  met  welke  opoffe- 
ring  gaat  het  niet  gepaard.  In  waarheid,  gij  die  in 
de  vermeerdering  van  den  wildstand  belang  hebt,  wil 
u  toch  overtuigen,  dat  het  sparen  somtijds  niet  dan 
voor  stroopers  en  roofdieren  geschiedt! 

Met  de  studie  der  hazenlegers  ben  ik  afgeloopen 
jaar  niets  gevorderd,  ofschoon  ik  soms  eene  luxe  van 
zeven  legers  op  een  kort  bestek  waarnam;  zoo  uit 
voorzorg  gemaakt,  als  bewoond  geweest.  Wel  vond 
ik  nu  en  dan  enkele  individuen  op  de  rog,  maar  ik 
heb  het  niet  getroffen,  dat  ze  bepaald  op  de  rog  za- 
ten.  In  het  algemeen  vond  ik  het  haas  minder  vlak 
en  op  de  lieide,  dat  het  aanhoudend  schoon  weder 
en  droogte  tot  grond  kan  hebben.  Eenige  hazen  zon- 
der  leger  hidden  op  de  heide ;  anderen ,  ofschoon  in 
een  oud  leger  rustende,  duldden  het  naderen  niet, 
ofschoon  opzettelijk  tegen  den  wind  jagende,  en  is  voor 
als  nog  geene  bepaalde   reden  op  te  geven,   waarom 

3* 


36 

de  hazen  op  den  eenen  dag  beter  houden  dan  op  den 
anderen. 

Op  post  staande,  zag  ik  een  haas  van  een  bosch 
komeri  door  eene  weide,  waarin  een  ander  haas  zat 
gedrukt,  die  den  voorbijsnellende  eenige  sprongen  ver- 
volgde,  daarna  in  zijne  riisfplaats  terugkeerde  en  ook 
gevonden  werd,  door  hen  die  ik  het  opgcmerkte  ver- 
haalde. 

Bij  eene  ander  gelegenheid  kregen  op  de  heide  twee 
honden  den  wind  van  iets,  dat  hen  tot  zoeken  aan- 
zette.  Een  jong  haas  verliet  een  oogenblik  zijn  leger 
en  zich  niet  opgemerkt  wanende,  keerde  het,  zich  in 
een'  kring  bewegende,  er  weer  in  terug.  IJe  honden, 
die  zich  te  veel  vooruit  hadden  begeven,  vonden 
het  niet;  waarna  het  zoo  vast  lag,  dat  ik  er  bij  stil 
kon  staan. 

Dit  zijn  alzoo  twee  voorbeelden  van  hazen,  die  roer 
(los)  geweest  zijnde ,  hun  leger  weder  innamen ,  waarbij 
ik  andere  opmerkingen  zou  kunnen  voegen ,  hoe  ver- 
jaagde  hazen  een  hen  bekend  leger  innemen;  verwon- 
deren  moet  men  zich  echter,  hoe  ze  op  eene  uitge- 
strekte  heide  eene  oude  kast  weten  te  vinden. 

Slechts  eenmaal  was  ik  in  de  gelegenheid  een  leger 
te  zien  uitkrabbelen ;  het  was  den  eerslen  jagtdag , 
op  het  tijdstip  dat  het  vuur  van  alle  kanten  losbreekt. 
Ik  zag  het  niet  lang  vervolgde  haas,  op  eene  versche 
bouwveur  halt  maken  en  dadelijk  zijn  werk  beginnen. 
Hierop  lettende  zag  ik  ook,  dat  de  bouwman  hem  na- 
der  was  dan  ik,   en  hem  zoude  opjagen,   alvorcns  ik 


isr 

genoegzaam  kon  nadcren  om  mijn  schot  te  plaatsen; 
waartoe  hij  dan  ook  zijn  best  deed,  denkende  mij 
eene  dierist  te  bewijzen,  door  het  haas  naar  mij 
toe  te  drijven;  om  welke  reden  ik  het  afwerken 
van  het  leger,  en  de  verdere  toedragt  niet  kan  me- 
dedeelen. 

Dit  jaar  is  door  mij  voor  het  eerst  gezien,  dat  een 
haas  waarop  geschoten  was,  onder  het  voortsnellen 
met  bol  en  lepels  schudde,  bij  wijze  van  afkciiring; 
zoo  als  men  het  door  andere  dieren  ziet  doen,  wan- 
neer  zij  door  insecten  geplaagd  worden. 

Het  jongste  jagtgenot  gaf  mij  ook  gelegenheid  iiwe 
opmerking  te  staven,  dat  een  haas  van  ondervinding, 
even  als  het  grof  wild,  den  wind  raadpleegt  alvorens 
uit  te  loopen^  waartoe  men  het  aan  den  rand  van 
een  bosch  of  ruigte  ziet  halt  maken,  welk  oponthoud 
hem  dikwerf  het  leven  kost.  Tot  nu  toe  had  ik  ver- 
ondersteld,  dat  ditophouden,  waarop  een  kort-  keert 
volgt,  meer  om  te  hiisteren  geschiedde,  wanneer  het 
haas  onraad  vermoedt  of  de  geringste  beweging  op- 
gemerkt  heeft.  Uit  een  bosch  tusschen  twee  an- 
dere gelegen ,  door  jagers  bezet,  nam  steeds  het 
haas  bij  voorkeur  de  vhigt  aan  de  onder  den  wind 
gelegen  zijde. 

Ge  kent  Frides  en  weet  hoe  ernstig  hij  de  zaken 
altijd  opneemt;  dit  jaar  evenwel  heb  ik  hem  zien  lag- 
chen:  het  was  na  het  »blokkeren",  gelijk  hij  het 
noemt,  van  twee  hazen  in  een  schot,  die  hij  bij  een 
tceder  tite  a  Ute  verrastte;  ik  riep  hem  een'  hrarol 


3S 

hrarissimo!  toe,  en  het  gebeiirde  deed  mij  schertsend 
vragen:  hoe  hij  het  zoiide  aangelegd  hebben,  als  er 
drie  geweest  waren?  Zonder  aarselen  ahtwoordde 
hij,  terwijl  zijn  vergenoegde  blik  op  de  gesneuvelden 
nistte,  »ik  zou  gewacht  hebben  tot  dat  ze  alle  drie 
op  eene  lijn  waren!"  En  de  bemerking,  dat  deze 
hazen,  in  zulk  een  gewigtig  oogenblik,  wel  gespaard 
hadden  mogen  worden !  beantwoordde  hij  door  te  zeg- 
gen,  »dat  ze  geen  genoeglijker  dood  hadden  kunnen 
verlangen." 

Het  woord  »blokkeren" ,  aan  het  billardspel  ont- 
leend,  is  nog  niet  in  het  jagtveld  bekend.  Ik  vind 
dezeti  term  niet  ongepast  om  het  »knal  en  val"  neer- 
schieten  van  een  haas  uit  te  drnkken,  die  gehjk  wij 
zeggen,  »ats  een  bal  rolt"  en  niet,  zoo  als  de  kruk- 
ken  het  meestal  doen ,  van  achtcren  lam  geschoten 
wordt  en  dan  veel  van  een'  wagen  heeft,  waarvan  de 
achteras  gebroken  ligt ,  terwijl  de  voorwielen  nog  rond- 
draaijen. 

Mijn  grootvader  bediende  zich  veel  van  dergelijke 
gezochte  woorden  ,  b.  v.  het  haas  ween  rad  te  laten 
slaan ,"  of  bij  beletzelen  van  den  bodem  ,  door  een 
schot  op  den  aanslag,  »om  ver  te  trekken,"  waaron- 
der  hij  soms  moer  dan  een  snuifje  nam.  Voor  zijn 
einde  beroemde  hij  er  zich  op,  zijn  geheel  leven  door , 
nimmer  langer  dan  zes  weken  op  dezelfde  plaats  te 
hebben  vertoefd ;  weike  beweeglijkheid  hem  tot  de 
Jagt  bijzonder  geschikt  maakte ;  indien  die  lust  niet 
werd    getemperd    door     verzwakt    gezigtsvermogen , 


39 

ten  gevolge  der  kinderziekte ,  die  zijn  aangezigt  had 
omgewoeld,  hetwelk  hem  bij  sterken  wind  in  het 
zien  hinderde.  Wanneer  het  verhaal  zijn  persoon  be- 
trof,  dan  eindigde  dit  altijd  met  de  woorden  whet 
was  een  origineel  heer !"  —  Hij  heeft  een  Album 
nagelaten  waarin  zijne  voornaamste  jagtbedrijven  ver- 
meld  staan,  zoo  in  dichtmaat  als  geillustreerd ;  mis- 
schien  deel  ik  later  het  een  of  ander  daaruit  mede. 

Jagerstaal. 
P.  S. 

Op  11  Februarij  jl.  was  de  wind  Noord  en  guur, 
de  grond  hard  en  met  sneeuw  bedekt;  de  patrijzen 
vlogen  nog  in  vereende  kluften.  Op  den  volgenden 
dag,  was  de  wind  Zuid  en  de  luchtgesteldheid  ver- 
kwikkend;  de  patrijzen  waren  gepaard  en,  in  den 
avond,  werd  alom  hun  kraaijen  gehoord. 

Op  13  Februarij  werden,  op  een  ander  punt,  de 
patrijzen  insgelijks  gepaard  gevonden. 

Mag  nu,  dit  op  zijn  minst  genomen  veertien  dagen 
vervroegd  paren,  als  voorbode  van  een'  geeindigden 
winter  en  van  een  vroeg  en  gunstig  voorjaar  aange- 
merkt  worden? 


EM  VAN  Hn  DUIYEL  BEZETEN  REEBOK. 

( Verfaald.) 

De  oiide  onderhoufvester  F.  was  een  der  iiitmuft- 
tendste  buksschutters  van  den  omtrek;  een  misschot 
op  grof  wild  behoorde  bij  hem  tot  de  zeldzaamheden , 
en  bijna  alle  weddenschappen ,  b.v.  een'  over  den  ge- 
ploegden  akker  gerolden  kegelbal  te  treffen^  werden 
door  hem  gewonnen.  —  Eens ,  in  het  laatst  van  Junij , 
ontving  hij  bevel  om  een'  reebok  voor  de  hofkeuken 
te  leveren,  en  met  het  aanbreken  van  den  volgenden 
dag  bevond  hij  zich  reeds  aan  de  grenzen  van  zijn 
jagtdistrict ,  aan  den  rand  van  een  opgaand  bosch, 
waarin  zijn  geoefend  oog  spoedig  eenen  sterken 
reebok  ontdekte. 

De  weinige  schuwheid  van  den  bok  liet  den  jager, 
zonder  veel  moeite,  eenen  dikken  beuk  bereiken,  van 


41 


achtcr  welks  stam,  met  de  gewone  bedaardheid,  een 
kogel  werd  afgezonden;  doch,  tegen  alle  verwachting^ 
de  bok  schrikt  slechts  en  blijft  staan.  Spoedig  was 
een  tweede  kogel  in  den  loop  gebragt;  bet  knalt:  de 
bok  schrikt,  en  blijft  weder  staan.  Zoo  ging  bet  ze- 
venmaal:  de  bok  schrikte  telkens  en  —  stond;  daarbij 
zag  bij,  zoo  bet  sebeen,  gerust  rondom  zicb;  ja,  zelfs 
na  ieder  schot  scheen  bij ,  gedurende  bet  laden ,  nieuws- 
gierig  nader  te  komen. 

Het  geloof  aan  bekserijen  en  duivelskunsten  was  nim- 
mer  in  bet  gemoed  van  den  braven  Nimrod  opgeko- 
men,  en  boezeer  zicb  ook  zijn  verstand  tegen  den  in- 
vloed  van  zulk  bijgeloof  verzette,  dit  was  toch  te  erg; 
het  ging  te  ver  buiten  den  gewonen  loop  der  din- 
gen  !  Groote  zweetdroppelen  stonden  op  bet  voorboofd 
van  den  boutvester;  zijn  gezond  verstand  poogde,  met 
alle  inspanning,  een  voorval  te  verklaren,  waarvan 
bij  tot  nu  toe  geen  denkbeeld  bad  en  over  bet  bewe- 
ren  van  welks  mogelijkbeid ,  bij  een  ander  in  bet  aan- 
gezigt  zoude  bebben  uitgelagcben.  Nu  was  de  achtste 
kogel ,  de  laatste  uit  de  weitascb ,  in  den  loop ;  met 
alle  zorgvuldigheid  oog,  visier  en  korrel  in  eene  lijn 
brengend,  liet  de  schutter  baar  de  noodloltige  baan 
doorloopen,  en  —  de  bok  schrikte  en  stond,  even 
als  vroeger. 

»0,  mijn  Waldman!"  mompelde  de  wanhopige  ja- 
ger,  »had  ik  u  maar  mede  genomen;  dan  zoude  ik 
» spoedig  weten,  of  ik  bchekst  ben,  dan  of  de  duivel 
»zelve  mij  cene  poets  speelt."    Doch  daar  de  houtvester 


^2 


zijnen  getrouwen  bond  zelden  noodig:  had,  omdat  hij 
gewoon  was  alles  op  de  plaats  ncer  le  scliieten ,  had 
hij  hem  to  huis  gelaten;  eene  omslandigheid ,  die  hij 
mi  des  te  mcer  betreiirde,  omdat  de  hond,  die  zelfs 
voor  den  diiivel  niet  bang  was,  spoedig  bet  raadsel 
zoude  hebben  opgelost. 

Met  eene  zonderlinge  aandoening,  waarover  de 
anders  zoo  voortreffelijke  schutter  later  veel  van  zijne 
vrolijke  makkers  te  lijden  had ,  verliet  de  houtvester 
de  plaats  waar  hem  zulke  onbegrijpelijke  dingen  over- 
kwamen  en  bleek  ,  met  verstoorde  gelaatstrekken ,  ver- 
scheen  hij  in  den  kring  der  zijnen.  »Hemel,  vadertje  I 
»wat  is  u  bejegent  ?"  roept  de  lief  hebben  de  huisvrouw 
uit;  terwijl  de  houtvester  verdrietig  de  buks  aan  den 
nagel  hangt.  »Ik  weet  bet  zelve  nog  niet;  doch  ik 
»geloof  dat  de  duivel  in  eenen  reebok  gevaren  is,'* 
antwoordt  hij  met  gedwongene  bedaardheid.  »Waar 
»is  Waldman?"  vervolgt  hij;  »laat  dadelijk  den  langen 
»molenaar  roepen!"  —  De  lange  molenaar  was  de  be- 
woner  van  eenen  in  bet  bosch  gelegen  molen,  een 
ware  Hercules  in  gestalte  en  kracht ;  een  man  die  zich 
zonder  aarsclen  met  eenen  tijger  zoude  gemeten  heb- 
ben, wanneer  hij  slechts  den  houtvester  daarmede 
eenen  dienst  kon  bewijzen;  inderdaad,  een  zeldzaam 
exemplaar,  gelijk  het  nog,  bier  en  daar,  de  handveste 
bewoners  der  bergstreken  kunnen  opleveren !  De  lange 
molenaar  verscheen,  de  hond  werd  aan  de  leisse  ge- 
nomen,  terwijl  de  houtvester  in  kortc  woorden  het 
voorval  verhaalde.    Toen  ging  het  voorwaarts.    wMaar 


13 

»uwe  bilks,  beer  boiitvcsfer!"  rocpt  de  sterke  uit.  — 
»Mijne  biiks?''  antwoord  deze,  »wat  zal  ik  daarmede 
wuitrigten;  gelooft  gij ,  dat  ik  or  dezcn  morgen  minder 
»mede  te  regt  kon  dan  nu?  —  Kom!" 

Spoedig  hadden  zij  de,  door  de  ontmoeting  des 
houtvesters ,  geheimvolle  plaats  bereikt  en  ,  o  wonder ! 
de  bok  stond  nog  onbewceglijk.  Men  naderde  hem 
zoo  digt  mogelijk  en  toen  werd ,  onder  een  )>pakaan! 
»houva8t !"  den  bond  liet  wild  gewezen. 

Aanvankelijk  liep  de  bond  voorzigtig ,  als  wilde 
bij  zijne  nadcring  Yoor  zijnen  buit  verbergen ;  maar 
toen  bij  zoo  nabij  gekomen  was ,  dat  ontvlugten  onmo- 
gebjk  werd,  nam  bij  eenige  kracbtige  sprongen,  en 
na  een  paar  beten  van  den  reusacbtigen  bond,  w^as  de 
bals  van  den  bok  gebroken :  zijne  wonderbaarlijke 
levenskraebt  was  uitgedoofd. 

GeHjk  iemand  ,  die  zicb  van  eenen  aanval  der  nacbt- 
merrie  bevrijd  gevoeldt ,  even  zoo  ademde  de  boutves- 
ter  weder  ruim ,  en  ofscboon  bet  bem  nimmer  belder 
werd ,  waarom  bij  den  bok  zoo  dikwerf  gemist  bad , 
zoo  bestaan  er  tocb  redenen,  die  voor  de  mogelijkbeid 
van  zoodanig  voorval  pleiten.  Vooreerst ,  weet  elk 
buksscbutter  boe  buitengewoon  soms  de  stralen  der 
op-  en  ondergaande  zon  op  bet  oog  werken,  en 
juist  bier  vielen  die  der  opgaande ,  in  scbuinscbe  rig- 
ting ,  op  de  visierlinie;  ten  tweede,  kon  de  eene 
of  andere,  den  boutvester  onbekende  oorzaak  bestaan 
hebben ;  terwijl  bet  alien  jagers  bekend  is ,  dat  de 
beste  scbutter  een  bijna  gegeven  stuk  wild  kan  missen. 


44 

Bovendien  kaii  hier  en  het  mischot ,  6n  de  daarop  vol- 
Sende  vreemdsoorlige*  hoiiding  van  den  reebok,  den 
houtvester  zoo  van  zijn  stuk  gebragt  hebben,  dat  hij 
de  overige  schoten  miste. 

Veel  bezwaarlijker  is  het ,  deze  bonding  te  v^illen 
verklaren.  Ik  voor  mij  durf  er  mij  niet  aan  wagen  , 
te  minder  daar  bij  naauw^keurig  onderzoek  bleek ,  dat 
noch  aan  de  gezigts-  noch  de  reuk  organen  van  den 
reebok  eenig  gebrek  te  vinden  was;  ofschoon  hij  zich 
bij  het  schicten  gcdroeg,  even  als  of  hij  stekebb'nd  en 
stok  doof  was.    Buitendien  was  hij  goed  in  het  vieesch. 

In  den  zamenloop  van  zoo  vele  buitengewone  om- 
standigheden ,  mogen  velen  iets  fabelachtigs  vinden, 
en  de  goede  houtvester  kan  niet  meer  getuigen ,  want 
hij  is  dood ;  doch  zijne  zonen  en  eenige  nog  levende , 
geloofwaardige  mannen  hebben  het  voorval,  even  als 
de  schrijver  van  dit  artikel,  iiit  zijnen  mond  gehoord 
en  kunnen  voor  de  waarheid  in  staan. 


-— i^^^g*§— 


ALLEiilEI. 


In  een  gezelschap  van  jagtliefhebbers  waar,  onder 
ruimschoots  genot  van  liet  edel  druivennat ,  allerlei 
wonderbare  jagtavonturen  verbaald  werden  en  de  eene 
al  meerder  dan  dc  andere ,  de  zeldzame  eigcnscbappen 
zijner  staande  bonden  verbief,  discbte  de  oiide  gepen- 
sionneerde  majoor  X.  bet  vol^jende  historietje  op. 

»In  bet  begin  van  bet  jaar  1816  vroeg  ik  een  verlof 
aan ,  om  een'  engelscben  edelman  op  te  zoeken ,  wiens 
kennis  ik  op  bet  slagveld  van  Waterloo  gemaakt  bad 
en  die  destijds  kapitein  was;  bij  bad  mij  uitgenoo- 
digd  eenige  dagen  bij  bem,  op  zijn  landgoed,  te 
komen  doorbrengen. 

Lord  P.  bezat  uitmimtende  setters ,    die  alles  wat 


^6 

ik  ooit  gezien  had  overtroffen  ,  en  schonk  mij ,  bij 
mijn  vertrek ,  een  derzelve  als  cen  bewijs  zijner  vriend- 
schap. 

Daar  mijn  verlofiijd  nog  niet  verstreken  was ,  be- 
sloot  ik  de  reis  over  Frankrijk  terug  te  nemen,  om 
Parijs  te  bezigtigen ,  en  werd  steeds  door  mijnen 
fraaijen  bond  vergezeld. 

Op  zekeren  dag  trad  ik  eene  restaiiratie  binnen  en 
vroeg  om  de  spijskaart;  ik  was  juist  bezig  die  te 
doorloopen,  toen  de  muziek  van  een  regiment  kaval- 
lerie,  dat  voorbij  trok,  mijne  aandacht  vestigde.  Ik 
begaf  mij  naar  het  raam ,  om  dc  troepen  te  zien  voorbij 
marcheren ,  en  legde  inmiddels  de  spijskaart  op  mijnen 
stocl.  Hoe  verbaasd  was  ik  toen ,  naar  mijne  plaats 
terugkeerende ,  ik  mijn'  bond  onbeweeglijk  voor  den 
stoel  zag  staan ,  even  als  voor  eene  kliift  patrijzen. 
Het  raadsel  loste  zich  evenwel  spoedig  op  toen  ik  zag, 
dat  juist  op  het  gedeelte  der  spijskaart ,  dat  van  den 
stoel  afhing ,  de  woordcn  nPerdreaux"  en  »Lievre'^ 
te  lezen  stonden,  terwijl  mijn  bond  op  dat  gedeelte 
zijne  oogen  gevestigd  hield. 

Zoodra  ik  de  spijskaart  wegnam,  ging  de  bond 
weder  nevens  mijnen  stoel  liggen;  doch  bet  vreemdste 
van  de  gebeele  zaak  was,  dat  een  bond  die  nimmer 
uit  Engeland  geweest  was,  fransch  kon  lezen." 


47 

Op  den  laatsten  jagtdag  van  liet  jaar  1855  veiioor 
de  stukjager  Janssen  ,  uit  Deventer,  zijnen  bond.  INa 
vergecfsche  pogingen  om  den  lioud  teriig  te  vinden , 
keert  hlj  verdrietig  hiiiswaarts.  De  bond  liet  zich 
wacbten ,  en  Jainssein  dacbt  niet  anders  of  zijn  bond 
was  in  eenen  bazenstrik  verbangen.  Op  den  elfden 
Januarij  daaropvolgende ,  boorde  de  opziener  der  jagt 
Straalman  ,  vergezeld  door  zijnen  zoon ,  een  klagend 
geluid ,  toen  bij  aan  eene  konijnenwrang  zijne  frel- 
ten  wible  loslaten.  Met  veel  moeite  groeven  zij  een 
gat  in  den  met  wortels  doorgroeiden  grond ,  en  von- 
den  daar  den  bun  bekenden  bond  van  Janssen  ,  die 
in  de  pijp  niet  voor  of  acbtervvaarts  kon.  —  De 
bond  was  als  een  geraamte  uitgcteerd,  en  zijne  oogen 
waren  digt  door  vuile  stoffen.  Na  dat  bij  gedronken 
en  w^at  gegeten  bad ,  was  bij  in  zoo  verre  versterkt , 
dat  bij  zacbtjes  naar  buis  konile  sukkelen ,  en  is 
tbans  wedcr  de  scbrik  der  bazen  en  konijnen  in  de 
buurt. 


In  bet  begin  van  bet  jaar  1856 ,  zag  een  arbeider , 
Reindert  Slijkhuis  genaamd ,  op  bet  boscb  van  den 
beer  K.  bij  Appeldoorn,  eenen  valk  van  de  groote 
soort  jagt  maken  op  een'  door  bem  opgestooten  kor- 
baan  en  dien  ,  na  eenige  wendingen ,  vlak  bij  bem 
grypen.     Korbaan    en    valk    vielcn   beido   ncder ,   en 


4S 

de  arbeider  was  in  de  gelegenheid ,  den  nog  stuip- 
trekkenden  korhaan  aan  den  vraatzuchtigen  valk  te 
ontnemen  en  aan  zijnen  landheer  ten  geschenk  te 
brengen. 


m-'^Mt 

In  het  markgraafschap  Moravie  zijn,   volgens  opga- 
ven  uit  eene  goede  bron  afkomstig,  in  1856  geschoten: 
290  herten , 
67 1  damherten, 
179  wilde  zwijnen, 
15  auerhanen, 
19,000  fasanten, 
3,190  reeen, 
217,000  hazen, 
53,780  patrijzen, 
42,990  ander  vliegend  wild, 
32,682  viervoetig  schadelijk  gedierte, 
73,168  roofvogels. 


as)(ss^ 


LEVE  DE  HOUTSNIPPEN-JAGT! 

— »^^^ — 

De  houtsnip  (Scopolax  rusticola)  behoeft  hier  zeker 
geene  ornithologische  beschrijving ,  als  zijnde  bij  alle 
onze  jagtliefhebbers ,  op  weinige  uitzonderingen  na, 
genoegzaam  bekend.  Ik  wil  mij  dus  bepalen  tot  het 
beschrijven  van  de  hoiitsnippen-jagt ,  zoo  als  ik  dezelve 
begrijp,  en  den  lof  verkondigen  van  eene  jagt,  aan 
welke  ik  boven  alle  andere  verreweg  de  voorkeur 
geef. 

Ik  bedoel  namelijk  het  jagen  op  houtsnippen  in  de 
maanden  October  en  November,  met  nog  een  of 
hoogstens  twee  jagtvrienden,  een  of  twee  volraaakt 
goed  gedresseerde  honden  en  vier  of  vijf  dito  jongens 
om  de  bosschen  uit  te  kloppen.  De  jagers  moeten 
voorzigtige,  bedaarde  en  tevens  vlugge  schutters  zijn, 
die  hunne  honden  volkomen  onder  appel  hebben  en 

ZESDE  JAiRGAKG.  4 


50 

gccne  moeite  of  bezwaren  ontzien ,  om  hun  doel  te  be- 
reiken;  zij  moeten,  in  een  woord,  het  ware,  heilige 
vuur  bezitten.  De  honden  moeten  bedaard  zoeken , 
ver  af,  of  onder  het  geweer,  naarmate  zulks  noodig 
wordt  bevonden;  vast  staan,  niet  op  het  schot  van 
anderen  loopen,  niet  op  hazen  of  konijnen  drijven 
en  bovendien  trouw  en  zacht  apporteeren.  De  jongens 
moeten  zonder  struiken  of  doornen  te  ontzien,  zelfs 
al  is  het  hout  ook  nog  zoo  nat,  alles  uit  eigen 
h'efhebberij  onvermoeid,  gelijkmatig  en  naauwkeurig 
doorzoeken;  en  die  plaatsen  vooral  fiks  uitkloppen, 
waar  zij  denken,  en  bij  eenige  ondervinding  ook  we- 
ten  kunnen ,  dat  de  snip  zich  gaarne  ophoudt ,  of  na 
opgestoten  te  zijn  w^eder  invalt. 

Stel  u  nu,  waarde  lezer!  een  dusdanig  persooneel 
voor,  uittrekkende  op  een'  vroegen,  schoonen  herfst- 
morgen.  Nog  hangt  de  graauwe  ochtendnevel  over 
bosschen  en  velden,  doch  het  hier  en  daar  flaauw 
doorbrekende  zonlicht  voorspelt  eenen  heerlijken  dag. 
Alles  is  stil  en  geen  wind  beroert  de  reeds  gedeelte- 
lijk  dorre  of  met  geele  bladeren  bedekte  takken ,  der 
zich  voor  hun  oog  uitstrekkende  bosschen  welke  dien 
dag  moeten  afgezocht  worden.  —  Het  is  gedurende 
den  laatsten  nacht  ruw  weder  geweest  en  het  heeft 
hard  gewaaid  uit  het  N.  W. ;  er  worden  dus ,  niette- 
genstaande  het  mooije  stille  weder,  snippen  verwacht; 
(wij  spreken  hier  van  die  jagten  aan  de  kusten  van 
Noord-  en  Zuidholland  gelegen.)  Jagers  en  jongens 
zijn  vroHjk  en   vol  verwachting ,    uitziende   naar  de 


51 


dingen  die  komen  zullen;  reikhalzend  vcrlangende  om 
de  plaats  te  bereiken,  waar  de  jagt  dien  dag  eenen 
aanvang  zal  nemen ;  terwijl,  gelukkig,  eene  aange- 
name  en  geestige  jagerkout  hun  den  weg  niet  weinig 
verkort.  Ook  de  trouwe  honden  loopen  heen  en 
weder,  telkens  bij  himne  meesters  terugkomende  en 
hen  aanziende ,  als  of  zij  vragen  wilden :  beginnen  wij 
nog  niet  ?  Eindelijk  echter  is  men  aangekomen ,  en 
een  klein  boschje ,  waar  zich  altijd  snippen  in  ophou- 
den  indien  zij  slechts  in  de  bimrt  zijn,  wordt  in  alle 
stilte  afgezet.  De  jongens,  op  eene  lijn  geplaatst,  begin- 
nen hetzelve  op  een  gegeven  teeken  langzaam ,  doch  re- 
gelmatig  uit  te  kloppen ;  de  honden ,  na  dat  hun  de  bel 
h  aangedaan,  in  hethoiit  gezondenzijnde,  zoeken  vlijtig 
en  vlug.^  —  De  jagers  staan  in  gespannen  verwachting.  — 
Niets  doet  zich  echter  aan  him  vorschend  oog  op ,  geen 
geluid  dat  eene  opvliegende  snip  gewoonlijk  maakt 
(wie  onzer  kent  het  niet?)  treft  hun  luisterend  oor, 
slechts  eene  onverwacht  uit  het  hout  opvliegende  gaai , 
of  hjster,  doet  hun  onwillekeurig  het  geweer  digter 
aan  de  borst  rukken.  Bijna  is  het  boschje  afgejaagd, 
reeds  ontwaart  men  de  jongens  en  honden ,  reeds  wor- 
den  de  geweren  in  de  rust  gezet,  om  verder  te  gaan, 
toen  op  eens  eene  stem  weergahut  »mijnheerV.,  Nor- 
ma staat  voor  eene  snip ,  ik  zie  ze  zitten  voor  den  bond !" 
de  heer  V.  maakt  zich  gereed  omzigtig  te  naderen, 
toen  eensklaps  een  fladderend  opvliegen  en  het  ge- 
schreeuw  van  »kiro,  kiro,  daar  gaat  zij  al!"  dit  plan 
verijdelen.    De   snip  teruggeslagen   zijnde,   heeft  men 

4* 


52 


cr  geen   schot  op,   doch  men  hoopt  dezelvc  in  een 
bosch,  drie  of  vier  bunders  groot  en  een  paar  honderd 
passen   verder  geleg^en,   terug  te  ziillen  vinden.    Met 
vernieiiwden  moed  wordt  derwaarts  getrokken.  Na  lang 
en  moeitevol  zoeken ,    en  na  dat  de  snip  herhaaldelijk 
weder  was  opgestooten ,  komt  zij  eindelijk  een  der  ja- 
gers,   op   eenen   afstand  van    omtrent  veertig  passen, 
onverwacht   over  eene   vrij   breede  laan  in  voile  vlugt 
dwars  voorbij.    De   snip  zien,    aanleggen  en  losdruk- 
ken   is  bet  werk  van  betzelfde  oogenblik;  bet  bangen 
blijven    van    den    krniddamp,    alsmede   bet  opgaande 
bout  belelten  de  uitwerkselen  van  bet  scbot  naauwkeu- 
rig  te  beoordeelen.    De  jager  zegt  ecbter  bij  zicb  zelve 
»de  snip  moet  er  liggen,   ik  bad  bet  er  zoo  goed  op; 
»laat  ons  gaan  zien.""    Met  zelfvertrouwen  gaat  bij  zoe- 
ken  en   roept  zijnen  bond,   om  bem  in  dit  werk  be- 
bulpzaam  te  zijn.    Na  eenigen  tijd  overal  rondgezocbt 
en  niets  gevonden  te  bebben ,  begint  bij  aan  zijne  kunst 
te  twijfelen   en   denkt   »de  snip  kan  tocb  ook  wel 
»gemist  zijn;  bet  was  maar  een  werpscbot,  ecbter  beeft 
»geen   menscb  ze    verder    door  zien   vliegen;    bet   is 
»vreenid   enz.  enz/'    Het  bout  reeds  uitgegaan  zijnde, 
wil  bij  tocb,   om  zeker  van  de  zaak  te  zijn,  nog  eens 
gaan  kijken,   toen  bij  omziende  Dido  ontwaart,   die 
deftig  acbter  bem  aankomende  en  de  nog  levende  snip 
tusscben   de  bagelwitte  tanden  boudende,  dezelve  ba- 
ren  verbeugden  meester  aanbiedt.    Bij  welk  genoegen 
kan   de  vreugde  van  zulk  een  oogenbHk  wel  vergele- 
ken  worden  ?  wat  zijn ,   daarbij  vergeleken ,  alle  an- 


53 

dere  aarclsche  gfenietingen.  Het  is  de  zegepraal  van 
den  denkenden  en  bandelenden  mensch,  de  zoete  be- 
looning  voor  doorgestane  moeite  en  ongemak ,  de  prijs 
der  koelbloedige  behendiglieid  en  van  het  onuitputte- 
lijk  geduld.  Wie  denkt  in  zulk  een  oogenblik  nog  aan 
eene  ontrouwe  geliefde,  aan  buisselijke  onaangenaam- 
heden,  aan  onverbiddelijke  schnldeisschers ,  aan  ziekte 
of  kwalen?  Alles  wordt  vergeten!  en  dit  groot  ge- 
noegen ,  dat  men  gesmaakt  heeft ,  laat  geene  wroeging 
achter  en  verveelt  nooit.  Van  hoe  weinige  andere 
dingen  kan  men  zulks  zeggen?  Dus,  broeders  in  St. 
HuiBERT,  nog  eens:  Leve  de  jagt,  in  het  algemeen, 
en  de  houtsnippenjagt  in  het  bijzonder! 

»Waarom  de  houtsnippenjagt  in  het  bijzonder?'' 
vraagt  ge  welligt ,  » is  dan  de  veldjagt  op  hoenders  ook 
»niet  aangenaam?  en  dan -de  waterjagt,  op  die  mooije 
»groenkoppige  eendvogels  en  die  snelvliegende  water- 
»8nippen,  is  die  dan  zoo  zeer  te  verachten?"  Ik  zou- 
de  u  hierop  moeten  antwoorden,  dat  alle  jagt  aan- 
genaam is,  mits  jagtmatig,  dat  is:  volgens  de  kunst, 
bedreven.  Het  schieten  van  hoenders,  of  watersnip- 
pen,  voor  eenen  volmaakt  gedresseerden  staanden  bond, 
is  zeker  in  vele  opzigten  het  non  plus  ultra  van  het 
jagtvermaak,  en  toch  —  men  houde  mij  zulks  ten 
goede  -—  heb  ik  eene  bepaalde  voorliefde  voor  de  hout- 
snippenjagt. Dit  vsild  op  zich  zelve  heeft  zoo  iets  ge- 
heimzinnigs,  zoo  iets  jagtachtigs,  hoe  zal  ik  het  noe- 
men  ?  zoo  iets  echt  wild ,  dat ,  vergeleken  bij  de  fasan- 
ten  en  patrijzen  in  onze  goed  behandelde  privatieve- 


54 

jagten,  deze  ons  meer  aan  tarn  gevogelte  cloen  den  ken, 
dat  men  eerst  met  groote  moeite  heeft  aangekweekt 
en  beschermd,  om  ze  naderhand  te  dooden  en  op  te 
eten.  —  De  houtsnip  echter,  welke  gij  heden  in  uw 
jagtveld,  misschien  wel  uit  een  hegge  of  boerentuin 
schiet,  heeft  mogelijk  den  vorigen  dag  nog  gepierd  in 
de  eene  of  andere  van  die  Duitsclieof  Poolsche  eeuwen- 
heugende  wouden,  op  plaatsen  waar  nog  nooit  een 
menschelijke  voet  gezet ,  nog  nooit  een  menschelijk  oog 
doorgedrongen  is.  En  dan ,  wie  weet  van  waar  zij  ko- 
men,  of  waar  zij  been  gaan,  die  vlugge  lucbtschip- 
pers ,  en  aan  hoe  vele  gevaren  en  vervolgingen  zij  reeds 
zijn  blootgesteld  geweest ,  voor  dat  zij  bet  net  van  nwe 
weitasch  versieren  ?  Dit  alles  moet  deze  jagt  voor  den 
denkenden  jager,  welke  bet  niet  gebeel  aan  verbeel- 
dingskracht  mangelt,  belangrijker  maken  dan  alle  an- 
dere jagten  met  den  staanden  bond;  voeg  bier  nu 
nog  bij ,  dat  geene  andere  zoo  rijk  is  aan  onverwacbte, 
verrassende  tooneelen  en  gebeurtenissen ,  voornameUjk 
door  de  localiteit  of  bet  soort  van  veld  veroorzaakt , 
waarin  zij  wordt  bedreven;  —  terwijl,  in  tegenover- 
stelling ,  de  jagt  op  de  vlakte  als  min  of  meer  eentoo- 
nig  kan  bescbouwd  worden.  Z66  als  de  bond  eens 
voor  de  boenders  gestaan  heeft,  toen  gij  des  morgens 
pas  in  bet  veld  kwaamt,  zoo  staat  bij  mogelijk  nog 
twintig  malen  in  den  loop  van  dien  dag;  zoo  als  gij 
bet  eerste  boen  scboot,  schiet  gij  ook  alle  de  overige: 
dezelfdc  vlugt,  betzelfde  tempo,  geen  boom,  geen 
struik  die  bindert;   uw  oog  kan   bet  aangescbotene 


55 

overal  volgen  en  het  gemiste  weder  zien  neder  strij- 
ken,  en  met  een  weinig  moeite  laat  zich  dit  misschot 
weder  goed  maken,  hetzij  heden  of  morgen;  terwijl 
eene  aangeschoten  snip  alleen  met  het  grootste  overleg 
en  met  den  bijstand  van  eenen  voortref[elfjken  hond 
kan  opgezocht  en  gevonden  worden,  en  eene  gemiste 
welligt  nimmer  weder  onder  het  bereik  van  iiw  ge- 
weer  komt. 

Eindelijk  moet  ik  nog  aanmerken ,  dat  zeker  datgene 
wat  de  meeste  moeite  en  opoffieringen  gekost  heeft,  ten 
slotte  de  meeste  zelfvoldoening ,  en  dus  het  grootste 
genoegen  schenkt;  dat  dit  ook  voornamelijk  op  de 
houtsnippenjagt  toepasselijk  is,  zal  mij  wel  geen  jager 
tegenspreken!  In  ruw  en  nat  weder ,  als  zijnde  in  den 
regel  het  geschiktste,  in  het  vergevorderde  najaar,  ge- 
durende  den  ganschen  dag,  door  digt  kort  hout  of 
taaije  doornstruiken  te  kruipen,  die  u  gezigt  en  klee- 
deren  opscheuren;  steeds  opmerkzaam  op  den  arbeid 
van  den  hond ,  en  elk  oogenblik  gereed  om  een  moei- 
jelijk,  somtijds  onbegrijpehjk  lastig  schot,  met  goed 
gevolg  aan  te  brengen,  zie  daar  in  korte  hoofdtrek- 
ken,  de  houtsnippenjagt;  terwijl  grondige  kennis  van 
het  terrein  en  eene  gaaf  van  vkigge  opmerking  nog 
bovendien  noodig  zijn,  om  dezelve  wel  te  doen 
gelukken. 

Mooi  warm  September-weder ,  een  vlak  en  open  veld, 
de  meest  gemakkelijke  en  vaste  schoten;  ziedaar  de 
hoenderjagt!  Wat  de  watersnippenjagt  aangaat,  de- 
zelve wordt  natimrlyk  zeer  bemoeijelijkt ,   naar  mate 


56 


van  den  min  of  meer  zinkenden  e^  moerassigcn  bo- 
dem,  waarop  men  jaagt;  voor  het  overige  is  het  ge- 
zigt  vrij,  en  het  komt  er  ook  meestal  op  een  paar 
snippen  meer  of  minder,  die  wegraken  of  niet  terug 
gevonden  worden  wanneer  zij  misgeschoten  zijn,  niet 
aan.  Nu  vraag  ik  aan  mijne  groene  collega's:  wat  zij 
liever  aan  de  weitasch  hebben  hangen,  wanneer  zij 
des  avonds  te  huis  komen,  vijf  of  zes  van  die  groote 
mooije  uilbaarden,  of  een  dozijn  patrijzen,  of  water- 
snippen?  Mogt  een  onzer  geachte  lezers,  of  medear- 
beidei*s,  het  hieromtrent  niet  met  raij  eens  zijn,  late 
hij  dan  de  gelegenheid  niet  doen  verloren  gaan,  om  in 
ons  Tijdschrift  (dat,  zoo  als  mijn  geachte  vriend  de 
hoofdredacteur  mij  onlangs  verzekerde ,  wel  eenige  op- 
beuring  behoeft)  zijne  gedachten  hieromtrent  kenbaar 
te  maken;  want  uit  het  verschil  van  gevoelens  moet 
eindelijk  de  waarheid  geboren  worden,  en  bovendien 
»les  gouts  sont  ditferents."  —  Voor  mij ,  ik  sterf  als  mar- 
telaar  van  mijne  ideeen ,  zoo  lang  er  niemand  komt  die 
mij  van  de  valschheid  mijner  stellingen  overtuigd,  en 
eindig  dit  geschrijf  nogmaals  uit  voile  borst  juichende : 
sLeve  de  Houtsnippenjagtr* 

S 


HET    ICON  UN. 

Onder  dc  soorten  die  het  geslacht  der  hazen  uitma- 
ken,  is  zeker  het  konijn  eene  der  merkwaardigste. 
Hoewel  in  gedaante  bijna  aan  den  gewonen  haas  gelijk 
en  slechts  door  zijne  mindere  grootte  daarvan  onder- 
scheiden,  bestaat  er  een  hemelsbreed  verschil  tiisschen 
hunne  levenswijze,  en  «ene  zoodanige,  onderlinge 
antipathic,  dat  het  tot  de  onmogeHjkheden  behoort 
cm  basterden  van  deze  beide  soorten  te  verkrijgen, 
ofschoon  zij  even  na  verwant  schijnen  als  het  paard 
en  de  ezel. 

De  algemeene  bekendheid  der  gedaante  van  het 
konijn,  zal  wel  eene  beschrijving  van  dit  dier  onnoo- 
dig  maken;  doch  niet  te  min  is  zijne  levenswijze  en 
huishotiding  aan  velen  onbekend  geblevcn ,  en  geen 


tvonder ,  want  het  brengt  een  goed  deel  van  zijn  levcir 
onder  den  grond  door  in  kunstmatige  holen,  die  het 
zelf  uitgraaft  en  bewerkt,  en  wier  uitgestrekheid  ons 
verbaasd  doet  staan  wanneer  wij  de  korte,  zwakke 
voorloopers  van  dit  dier  aanscliouw^en ,  die  minder 
sterk  zijn  dan  die  van  het  haas,  welke  het  alleen  ge- 
bruikt  cm  de  kleine  holte,  die  zijn  leger  vormt,  en 
eenige  plantwortelen  tot  zijn  voedsel  uit  te  krabbelen* 
Een  zoogenaamd  konijnenhol  is  een  werkstuk  dat, 
in  zijne  soort,  even  veel  geduld  en  arbeid  vordert  als 
een  mierennest ;  het  wordt  altijd  in  een'  hoogen , 
meestal  heuvelachtigen  grond  aangelegd.  In  den  regel 
bestaat  het  uit  twee  of  meer  ingangen  en  eenige  zoo- 
genaamde  spiiitgaten ,  welke  laatste  steeds ,  tusschcn 
de  ingangen,  op  het  verhevenste  gedeelte  van  het  hoi 
liggen,  naauw  van  opening  zijn  en  alleen  dienen  om, 
bij  het  indringen  van  een  roofdier  in  de  woning,  te 
ontvlugten.  De  uitgangen  en  spuitgaten  zijn  onder- 
ling  door  verscheidene ,  bogtige  pijpen  verbonden , 
welke  alle  in  eene  niimte ,  de  kamer  genaamd ,  uit- 
komen ,  waarin  de  konijnen ,  wanneer  ze  niet  buiten 
zijn,  steeds  bij  elkander  zitten.  In  de  wanden  dezer 
ruimte  bevinden  zich  andere  pijpen ,  die  slechts  eenige 
voeten  lengte  hebben  en  dood  loopen ;  hierin  vlugten 
de  konijnen  wanneer  ze  door  roofdieren  in  hunne 
holen  overvallen  worden  alvorens  te  kunnen  ontvlug- 
ten ,  ofschoon  ze  dan  meestal  de  prooi  van  hunnen 
vijand  worden.  Bij  het  naderen  van  eenig  gevaar 
slaan  de   rammelaars  met   de  achterloopers   op  den 


hi 

grond,  en  de  hierdoor  veroorzaakte  dreuiiing  dient 
ter  waarschuwing  van  de  overige  bewoners ;  men  hoort 
het  sein  dikwerf  in  de  nabij  gelegen  holen  herhalen. 
Wanneer  het  konijn  door  eenen  vijand  overvallen  wordt , 
of  zeer  in  het  naauw  geraakt ,  laat  het  een  piepend 
geluid  hooren ,  dat  eenige  overeenkomst  met  het  kla- 
gen  van  het  haas  heeft,  maar  veel  zachter  en  tevens 
scheller  klinkt. 

Het  konijn  is  zeer  wulpsch  van  aard ;  reeds  wanneer 
ze  twee  derden  van  hunnen  wasdom  bereikt  hebben , 
beginnen  de  rammelaars  de  voedsters  te  dekken ;  hier- 
door ontstaan  hevige  gevechten  tusschen  de  eersten, 
die  elkander  hevig  krabbelen  en  bijten ,  weike  beten 
soms  de  ontmanning  van  eene  der  partijen  ten  gevolge 
hebben.  De  voedster  draagt  een  en  dertig  dagen  en 
vervaardigt,  tegen  het  einde  barer  dragt^  een  afzon- 
derlijk  hoi ,  dat  eenigzins  met  bogten  loopt  en  hoogs- 
tens  drie  voeten  lang  is ,  om  hare  jongen  te  werpen. 
Aan  het  einde  van  dit  hoi  maakt  zij  eene  kleine 
ruimte  v^aarin  zij  droog  gras,  mos  enz.  te  zamen 
sleept,  waarvan  zij  een  nest  vormt  dat  van  binnen 
ruimschoots  met  wol ,  die  zij  zich  aan  den  bulk  uit- 
plukt,  wordt  bekleed.  In  dit  nest  werp  ze  hare  jon- 
gen, wier  getal  4-7  bedraagt,  welke  zij  gedurende 
vijf  weken ,  alleen  des  nachts ,  gaat  zogen  en  telkens 
de  opening  met  zand  verstopt  waar  op  zij  zich  rugge- 
lings  omwentelt,  van  waar  het  wwentel"  genaamd 
wordt.  Men  wil,  en  te  regt,  dat  dit  verbergen  der 
jongen  in  een  afzonderlijk  hoi  geschiedt,  om  hen  voor 


60 

de  rammelaars  te  beveiligen,  die  de  jongen  vindende 
deze  opvreten,   gelijk  dit  bij    meerdere   soorten    van 
knaagdieren  het  geval  is.    Het  schijnt  evenwel  dat  de 
rammelaars  hunne  vraatzucht  slechts  aan  de  pasgebo- 
renen  uitoefenen,   want  naarmate  deze  groeijen  laat 
de  voedster ,  bij   het  stoppen   van  den  wentel ,   een 
luchtgaatje  open    dat  eindeiijk   zoo  wijd  wordt,  dat 
men   de  jongen ,  kort  voor  dat  zij  den  wentel  voor 
altijd  verlaten,    dikwerf  voor  de  opening  ziet  buiten 
zitten.  De  pasgeborene  jongen  zijn  —  in  tegen  overstel- 
ling  met  die  van  den  gewonen  baas  —  blind ,  naakt , 
muisvaal  van  kleur  en  hebben  hangende  ooren,  zoo- 
dat  men  hen  eerder  voor  de  jongen  van  een'  bond, 
dan  voor  die  van  een  konijn  zoude  aanzien.    Wanneer 
de  jongen  de  zorgen  der  voedster  kunnen  ontberen  en 
in  hun  eigen   onderhoiid  voorzien,   worden  zij   door 
deze,    des  nachts,  een  eind  wegs  van  hun  geboorte- 
oord   weggevoerd    en   aan  hun    lot   overgelaten.    De 
sterke  voortteling  der  konijnen  is  tot  een  spreekwoord 
geworden;  ofschoon  sommige  schrijvers  wel  wat  over- 
dreven  in  hunne  berekeningen  zijn,  is  het  zeker,  dat 
een  rammelaar  en   een  paar  voedsters  een  duin  van 
bonder d  bunders,    in  twee  jaren,   zoodanig  kunnen 
bevolken,  dat  het  vele  moeite  en  inspanning  kost  om 
ze  weder  uit  te  roeijen. 

Het  konijn  —  het  moge  dan  te  regt  of  te  onregt , 
bij  de  vigerende  jagtwet ;  van  de  lijst  der  wildsoorten 
geschrapt  zijn  —  behoort  ontegenzeggelijk  tot  het  voor 
den    landbouw  schadelijk    gediertc:   steeds    rusteloos 


61 


bezig  met  den  grond  om  te  woelen  en  allcs  af  t« 
knagen,  rigthet,bij  sneeiiwrijke  winters,  grooteschade 
aan  in  het  hakhoiit  door  hct  afknagen  van  schors , 
waardoor  de  struiken  later  verkwijnen  of  geheel  af- 
sterven;  daarentegen  levert  het  vleesch,  vooral  der 
jongen ,  een  gezond  en  smakelijk  voedsel  op ,  dat  over 
het  algemeen  zeer  gezocht  is.  Het  voedt  zich  overigens 
met  dezelfde  plantstoffen  als  het  haas. 

In  de  jagtverordeningen  van  het  voormalige  Holland 
en  Westfriesland ,  stond  eertijds  het  konijn  als  wild 
hoog  aangeschreven :  de  edellieden  en  andere  tot  de 
jagt  gequalificeerden  mogten  slechts  eens  of  twee  malen 
ter  week ,  een  of  twee  koppels  konijnen  vangen ,  en 
op  het  onbevoegd  vangen  van  dit  wild,  met  lange 
netten ,  stond  de  straf  van  het  verlies  van  het  linker- 
oog  voor  de  eerste ,  en  voor  de  tweede  maal  van  het 
regter.  Volgens  Scriverius  bragten  destijds  aldaar  de 
konijnenvellen  alleen  ,  jaarlijks ,  eene  som  van  zes  dui- 
zend  gulden  op.  Ook  de  verpachtingen  der  konijnen - 
waranden  in  de  duinen  der  Grafelijkheid  leverden  voor 
dien  tijd  aanzienlijke  sommen  uit ,  terwijl  de  pachters 
bovendien  tot  de  aflevering  van  konijnen ,  voor  de  hof- 
houding  en  de  hooge  ambtenaren  gehouden  waren. 
Zoo  werd  b.v.^  in  1503,  een  perceel,  het  Westduin 
genaamd,  voor  /*  69.  —  'sjaars  verhuurd,  en  had 
daarenboven  de  pachter  nog  jaarlijks  290  koppels 
konijnen  te  leven. 

Dat  de  opbrengst  van  konijnen  duinen  destijds  vrij 
belangrijk  was ,  blijkt  mede  uit  een  stuk  van  den  6'^'"' 


62 

Maart  1C€4,  waarbij  aan  den  toenmaligen  Houtvesler 
JoHAN  VAN  DmvEsvooBDEN ,  als  schadeloosstcUing  voor 
het  Keukenduin  onder  Lisse,  groot  260  morgen,  toen 
het  aan  Jonker  Andries  van  Thienen  c.  s.  ter  ontgin- 
ning  werd  afgestaan ,  eene  jaarlijksche  som  van  /*450.  — 
vverd  toegelegd. 

Ook  bij  de  oude  schrijvers  hebben  de  konijnen 
eenige  vermaardheid.  Plinius  verhaalt  immers,  dat 
de  inv^'oners  der  Balearische  eilanden  de  hulp  van 
Augustus  inriepen  om  hen  van  de  konijnen ,  die  alles 
vernielden,  te  verlossen;  en  verder  heeft  hij  opgetee- 
kend,  dat  de  stad  Tarragona,  in  Spanje,  door  die 
dieren  gcheel  ondermijnd  en  verwoest  werd.  Hoewel 
deze  verhalen  wcl  niet  van  overdrijving  zullen  zijn  vrij 
te  pleiten ,  is  het  toch  hoogstwaarschijnlijk ,  dat  zij 
de  waarheid  ten  grondslag  hebben.  Men  wil  voorts, 
dat  de  Caninefaten ,  een  volkstam  die  vroeger  onze 
zeekust  bew^oonde,  hunnen  naam  van  de  konijnen 
zouden  ontleend  hebben. 

Wanneer  wij  de  tamme  konijnen  —  die  in  verschei- 
dene  kleuren  en  grootten,  zelfs  met  monsterachtig 
lange  ooren  voorhanden  zijn  —  aanschouwen ,  zal  het 
welligt  vreemd  voorkomen ,  dat  alle  deze  varieteiten 
van  het  wilde  konijn  afstammen :  een  enkele  blik  even- 
wel  op  de  tallooze  verscheidenheden  van  paarden, 
honden,  kippen,  eenden  en  duiven  zal  genoegzaam 
zijn  om  het  raadsel  op  te  lossen  en  den  invloed 
eener  langdurige  domcsticiteit ,  op  verschillende  dier- 
soorten  diiidelyk  te  maken.    Desniettemin  is  het  op- 


63 

merkeUjk,  dat  ccn  wilde  rammelaar,  die  opzettelijk, 
van  Jongs  af  aan ,  met  eene  tamme  voedster  van  ge- 
lijken  leeftijd  v^as  opgekweekt  en  daarmede  steeds  in 
een  afzonderlijk  hok  werd  geliouden ,  nimmer  met 
deze  heeft  willen  paren,  en  dit  ook  later  niet  deed 
met  andere  jonge  voedsters,  die  men  achtervolgens 
bij  hem  zette ,  maar  deze  steeds  aanviel  en  beten 
toebragt. 

Daarentegen  heeft  de  ondervinding  geleerd ,  dat  van 
in  de  duinen  losgelaten  tamme  konijnen ,  van  verschil- 
lende  kleuren,  de  roskleurige  varieteit  overblijft  en 
zich  zelfs  met  de  wilde  paart;  en  dat,  niettegen- 
staande  deze  paring,  na  verloop  van  eenige  jaren^ 
nog  individus  van  die  kleur  in  het  wild  voorkomen; 
terwijl  de  tamme  van  andere  kleuren  in  korten  tijd 
spoorloos  verdwijnen. 

De  konijnen ,  die  uit  het  Zuidelijk  Europa  afkom- 
stig  zijn ,  schijnen  in  het  Noordelijk  gedeeltc  niet  in 
het  wild  te  kunnen  leven ;  althans  zijn  de  pogingen 
cm  hen  b.v.  in  Zweden  en  Rusland  over  te  plauten 
vruchteloos  gebleven. 

Wie  kan  in  dezen  tijd  van  konijnen  spreken,  zon- 
der  aan  de  konijnenfokkerij  te  denken  ?  —  Het  schijnt 
evenwel,  dat  deze  Industrie  —  even  als  de  piscicul- 
tuur  —  niet  aan  den  ophef  die  men  er  van  gemaakt 
heeft  beantwoordt.  Wat  de  laatste  betreft,  zij  ligt 
geheel  buiten  ons  bestek;  maar  de  afnemende  toe- 
stand  der  eerste  kan  wel  in  de  misrekeningen  te  zoeken 
zyn,    die    men   aanvankelijk  omtrent  den   opbrengst 


64 


maaktc :  men  rekende  toen  elk  konijn  op  ft  — ,  en 
de  ondervlnding  heeft  geleerd,  dat  men,  door  elkan- 
der ,  op  niet  meer  dan  50  cts.  kan  rekenen ;  wanneer 
men  toch  ziet ,  dat  de  wilde  konijnen  voor  omstreeks 
40  cts.  worden  verkocht,  valt  het  moeijelijk  te  begrij- 
pen,  dat  men  voor  de  tamme  meer  wil  eri  kan  beste- 
den.  Welligt  zijn  het  de  grootere  levers  der  laatsten , 
die  hen  deze  meerdere  waarde  geven ;  en  wie  weet 
het ,  of  ze  niet  als  surrogaat  voor  de  pates  de  foie  gras 
moeten  dienen? 

Hoe  het  zij :  de  lever  van  een  gezond  tam  konijn , 
is  zeker  boven  dien  eener  ziekelijke  gans  te  verkiezen. 

Dat  nogthans  de  bruiker  eener  uitgestrekte  bouwerij, 
waar  genoegzame  afval  is,  met  goed  gevolg  eene 
konijnenfokkerij  kan  aanhouden  valt  niet  te  betw^ijfe- 
len.  De  eenige  uitgave ,  die  hij  zich  heeft  te  getroos- 
ten ,  is  de  aankoop  van  zemelen ;  want  het  is  genoeg- 
zaam  gebleken  dat  zonder  dagelijksche  toereiking  van 
dit  voedsel ,  de  tamme  konijnen  niet  gezond  blijven  en 
niet  spoedig  groeijen.  Ook  deze  industrie  is  welligt 
nog  in  hare  geboorte  en  kan ,  wanneer  ze  eenmaal 
den  toets  der  praktijk  zal  hebben  doorgestaan  en  daar- 
door  van  hare  hersenschimmige  winstberekeningen  zal 
zijn  gelouterd ,  misschien  eene  bijzaak  voor  den  land-  , 
bouwer  worden,  die  eene  matige  bijdrage  tot  zijne 
winsten  oplevcren  kan, 

V.  V.  W. 


GESCHIEDENIS 

EENER 

ZWIJNENJAGT. 

B^4.^-.^8 

De  onderstaande  geschiedenis ,  wensch  ik  als  eene 
kleine  proeve  voor  te  leggen  aan  de  lezers  van  het 
Tijdschrift  voor  Jagt  en  Vissclierij ,  niet  met  het  doel 
om  hun  iets  nieuws  of  interessants  mede  te  deelen, 
maar  alleen  om,  gelijk  in  eene  aflevering  van  eenen  vroe- 
geren  jaargang  gezegd  is,  den  tijd  tot  de  maand  Septem- 
ber ,  die  zoolang  uitblijft,  door  te  helpen  komen. 

Het  is  eene  eerste  proeve ;  wordt  zij  aangenomen , 
dan  volgt  er  later  waarschijnlijk ,  neen,  stellig  meer. 
De  historic  is  ontleend  iiit  de  Memoires  d' Alexandre 
Dumas  J  die  zoo  als  iedereen  weet  nog  steeds  een 
hartstogtelijk  jagtliefhebber  is.    Het  is  een  uittreksel 

lESDE   JAARCANC.  5 


uit  het  verhaal   eener   zwijnenjagt,    gehouden  in  de 
bosschen  van  den  hertog  van  Orleans,  in  1816. 

Na  verloop  van  10  minuten  stond  ieder  op  zijn' 
post,  en  weldra  sloeg  de  bond  van  Choron  aan,  op 
zoo  hevige  manier ,  dat  men  wist  dat  het  zw^ijn  in 
aantogt  was.  Er  vielen  verscheidene  schoten  :  eindelijk 
verkondigde  het  geroep  van  y>hallali  r  dat  de  jager 
BoBiNO  het  zwijn  geschoten  had. 

Toen  wij  alien  k  warn  en  aanloopen  zagen  wij  Boeing 
rustig  op  het  zwijn  zitten,  zijne  pijp  aanstekende  en 
tot  ons  zeggende: 

»Ja  wel ,  zoo  caramboleeren  wij  Provencalen ,  die 
»beestjes."  Een  knecht  van  den  Heer  Deviolaine  ,  zeide 
tot  BoBiso :  »met  toestemming  van  den  heer  Devio- 
»LAiNE  zal  ik  u  decoreren/' 

»Decoreer,  mijn  vriend ,  decoreer",  antwoordde  Bo- 
BiNO.  Francois  nam  zijn  mes,  sneed  het  beest  den 
staart  af  en  stak  hem  in  het  knoopsgat  van  Bobiko; 
doch  naauwelijks  was  die  er  in,  of  het  zwijn  nam 
een'  sprong  en  Bobino  vioog,  tien  tre^  ver,  met  zijn' 
neiis  in  het  zand. 

Een  algemeen  geroep  van  »houdt  hem  bij  den  staart, 
»BoBiNor  volgde  op  dezen  sprong,  en  het  beest  zag 
men  niet  we^rom;  overal  werd  rondgezegd,  dat  in- 
dien  iemand  een  zwijn  zonder  staart  schoot  en  hij  den- 
zelve  wilde  hebben,  die  te  vinden  was  in  Bobino's 
knoopsgat. 
Een  tweede  zwijn  werd  door  den  bond  opgedaan; 


67 

verschefdene  schoten  vielen.  Eindelijk  trof  Francois 
het  in  de  zij;  het  zwijn  sloeg;  om,  en  in  een  oogen- 
blik  la^j  hij  en  het  zwijn  op  den  grond;  alien  liepen 
toe,  doch  een  gebiedende  stem  liet  zich  hooren: 
»schiet  niet!"  en  Moinat,  zijn  geweer  aanleggende  op 
de  ontzettende  groep,  scheen  in  een  steenen  beeld  ver- 
anderd  te  zijn;  het  schot  viel,  en  het  zwijn,  in  het 
schouderblad  getroffen,  was  mors  dood. 

»Dankje,  oude  jongen,  »zeide  Francois"  tiisschen  ons 
»is  het  in  leven  en  dood,  dat  begrijp  jel" 

»0,"  zeide  Moinat,   zijn  geweer  bedaard  ladende , 
»het  is  de  moeite  niet  waard." 


W. 


— ♦»*A*5^^-^^ 


-«n»- 


Het  geldt  hier  niet  het  vangen  van  bot  in  de  Zui- 
derzee,  met   een   staand-   of   sleepnet  tusschen  twee 
vischschuiten  bevestigd,   die  voor  anker  liggen  of  zei- 
lende   zijn;    noch   het  bemeesteren  van  klopbot,  de 
grootste    dezer    vischsoort ,     die  gevangen    wordt  in 
onder  het  ijs  gesteld  netwerk,  vraarop  een  molentje 
wordt  geplaatst,    dat  door  den   wind  in  beweging 
gebragt  een  klappend  gehiid  veroorzaakt,  hetwelk  de 
bot,  naar  men  beweert,  aantrekt;  waarbij  het  waar- 
schijnlijker  is  aan  te  nemen ,  dat  die  uitwerking  meer- 
der  door  de  veroorzaakte  dreuning,  dan  wel  door  het 
klappend  geluid  wordt  verkregen.    Evenmin  is  hier 
sprake  van  het  spietsen  der  bot  bij  laag  water,  wanneer 
hij  in  een'  op  den  bodem  uitgewoelden  kuil  stil  hgt; 


e^ 


maar  wel  van  de  uitlegging  van  het  spreekwoori 
»bot  vangen". 

Het  is  de  oude,  bekende  historic  van  Schrapmann  of 
ScHRAAPMAjj ,  die  wegens  de  vochtigheid  der  plaaU 
waar  ze  bewaard  lag  eenigzins  diif  is  gevv^orden,  even 
als  de  daarin  voorkomende  personen  het  waren,  die 
afgestoft  en  opgeflikt  hier  weder  wordt  voofgesteld. 

Dat  deze  S.  dezelfde  is  als  hij ,  die  zich  met  eene  a 
en  eene  tweede  n  schreef ,  wordt  door  de  keuze  en  het 
aantal  zijner  voornamen,  die  volgens  de  volstrekte 
behoefte  van  zijn'  tijd  zeven  waren,  genoegzaam  aan- 
gewezen ,  als :  Johan  ,  Jodocus,  Julius,  Joseph,  Jacob  , 
Jeronimus  en  Judas,  bij  gebrek  aan  eenen  meer  aange- 
naam  klinkenden.  Na  dezen  S.  hebben  er  nog  ande- 
ren  van  dien  naara  geleefd,  en  vermoedelijk  worden 
er  nog  aangetroffen ;  zij  behooren  zich  het  verhaal 
nit  het  leven  van  hunnen  voorzaat  niet  meer  aan  te 
trekken,  dan  het  verhangen  van  een'  spiegel,  die  voor 
hen  onaangenaam  terugkaatst,  en  buitendien  zich  te 
troosten  met  hetgene  men  thans  meer  ziet  gebeuren , 
bij  het  uitoefenen  der  niet  zeer  kiesche  broodwinning 
van  reeds  bij  het  leven  van  den  naastbetrokkenen , 
diens  levensbeschrijving  in  het  licht  te  geven. 

De  ware  geboorteplaats  van  S.  is  onbekend  geble- 
ven ,  alleen  kan  met  zekerheid  gezegd  worden ,  dat  hij 
in  zijne  jeugd,  gelijk  weleer  zeker  groot  man  der 
oudheid,  in  biezen  gewikkeld  aan  de  wateren  van 
een'  ouden  stroom  werd  toevertrouwd.  Men  was  toen 
bezig  den  IJsselmond  onder  eenen  meer  stompen  hoefc 


70 

te  brengen ;  hier  dreef  hij  aan ,  droogde  en  koesterde 
zich  in  den  zonnenschijn ,  om  zich  later  verder  west- 
waarts  te  vestigen;  blijkende  dit  uit  den  loop  van  het 
verhaal  en  de  omstandigheid  die  zijnen  dood  verhaastte. 
Verder  kan  men  als  genoegzaam  bewezen  aanneraen,  dat 
S.  zich  uit  den  dienstbaren  stand  wist  te  verheffen, 
vooral  door  zijne  aangeboren  zuinigheid,  die  bij  klim- 
raende  jaren  tot  schraapzucht  oversloeg;  zoodat  men 
te  regt  van  hem  zeggen  kon,  dat  het  geld  hem  be- 
heerschte.  De  grondoorzaak  was  de  weinige  uitzet- 
ting ,  waarvoor  zijn  hart  vatbaar  was ,  en  dat  later , 
verhard  als  de  bast  van  den  liurkboom,  zich  tot  de 
matigste  verlangens  en  de  geringste  behoeften  van  den 
gierigen  lijder  beperkte. 

Door  zijne  karige  levenswijze  was  allengs  een  niet 
onaanzienlijk  kapitaal  overgelegd,  zonder  daardoor 
eenig  mistrouwen  op  te  wekken;  ofschoon  bij  het 
doen  van  zaken  met  hem ,  zijn  eigen  belang  met  dat 
van  anderen  moest  strooken,  om  tot  eenen  goeden 
uitslag  te  geraken.  Zijn  beheer  werd  echter  niet  zoo 
gortig  gedreven,  dat  het  na  verloop  van  tijd,  om  zich 
te  herstellen ,  verlangd  en  noodzakclijk  werd ,  het  be- 
stuur  over  zijne  verkregene  bezittingen  over  te  nemen. 

Als  minnaar  van  visch ,  zoo  wegens  smaak ,  gemak- 
kclijke  vertering,  als  goedkoopheid ,  had  hij  in  der  tijd 
geld  geschoten  op  een  voor  de  visscherij  gunstig  gele- 
gen  verblijf,  dat  spoedig  hierop  zijn  eigendom  werd. 
Dit  vischwater  werd  telkens  door  de  rivier  gevoed , 
wanneer  deze  buiten  den  oever  trad ,  en  door  de  zorg 


71 


van  voor  het  slnisje  eene  traliedeur  te  schuiveii,  werd 
de  achter  den  zomerdam  gebleven  visch  het  terug? 
zwemmen  belet  en,  de  zegen  ingelegd  zijnde^  in  eens 
al  wat  zich  in  het  sluiskolkje  bevondt  opgevangen. 

Alleen  de  katvisch  raakte  in  de  keuken  of  in  de 
vischkaar;  de  betere  soorten  werden  steeds  in  eenen  lang- 
werpigen  vijver  overgebragt  in  pijpenmanden ,  waarin 
stroo  werd  gelegd  ter  voorkoming  van  beschadiging. 

De  aarde  bij  het  graven  van  dezen  vijver  losgemaakt, 
was  tot  een  bergje  opgehoopt,  waarop  een  nagemaakt 
wachthuisje  van  taxis,  met  uitgesneden  ramen,  een 
overzigt  gevende  van  hetgene  bij  dag  op  dezen  eigendom 
gebeurde,  en  bij  helder  weer  een  ruim  uitzigt  op  de 
bedrijvigheid  der  Zuiderzee  opleverende;  terwijl  bij 
nacht  een  waker  zich  hierin  tegen  den  daauw  kon 
beschutten. 

Onder  de  weinige  lectuur  die  de  aandacht  van  S. 
trok  en  boeide,  was  die  der  voeding,  in  ponden 
uitgedrukt,  de  voornaamste;  daarvan  had  hij  echter 
geen  duidelijk  begrip ,  verwarrende  voedingstof  met 
voedende  spijzen;  zoodat  hij  in  zijn  belang  zich  ver- 
beelde,  dat  elk  pond  voedsel,  door  de  geheimen  der 
kookkunst,  de  w^aarde  van  het  rundvleesch  kon  ver- 
krijgen  en  hij  dus  het  laatste  kon  ontberen. 

De  ponden ,  hetzij  die  als  hollandsche ,  vlaamsche 
of  engelsche  voorkwamen,  waren  hem  altijd  bezwaar- 
hjk  te  herleiden,  zelfs  op  het  papier;  maar  zoo  ging 
het  niet  met  zijne  meid.  Voor  het  overige  liep  alles 
geregeld  en  er  wa«,  met  vermijding  van  eenig«  g«vo«- 


72 

lige  pimten,  wel  met  S.  om  te  gaan,  tot  tijd  en  wijl 
dat  hij  aan  de  gewezen  maagd  den  naam  van  huis- 
houdster  gaf ,  die  zich  hierop  vaster  in  haren  stoel 
drukte,  en  onder  voorwendsel  van  haar  meesters  be- 
langen  voor  te  staan ,  de  hare  zoodanig  behartigde , 
dat  zij  spoedig  hierop  de  toekomst  onbezorgd  te  ge- 
moet  kon  zien.  Eva  Tang  is  de  naam  van  haar, 
die  de  zwakke  zyde  van  haren  meester  kende  en 
vleide,  wanneer  het  pas  had,  voor  het  oogenblik  toe- 
gevende ,  om  later  elk  zijner  begrippen  tot  niet  te  her- 
leiden;  voorts,  door  de  iiitwerking  der  gewoonte, 
de  zuinigheid  ten  koste  der  gezondheid  overdrijvende. 
Hare  vormen ,  waaraan  zij  hare  verhcifmg  te  danken 
had,  waren  rond;  doch,  hoekig  toen  zij  zich  later 
zag  vervangen,  uithoofde  van  bederf  in  de  vochten, 
en  toen  haar  de  gal  door  het  bloed  sloeg  werd  alles 
aan  haar  scherp.  Hare  katten-natuiir  openbaarde  zich 
het  meest,  wanneer  zij  met  gesloten  oogen  zat  te 
praktiseren ,  als  het  ware  om  op  het  daglicht  te  be- 
zuinigen.  En  doordien  niemand  zich  met  het  inwen- 
dige  van  het  huis  had  te  bemoeijen,  bleven  de  gor- 
dijnen  zedig  neergelaten,  opdat  de  koorden  door  on- 
noodig  ophalen  en  neerlaten  niet  zouden  slijten. 

Aan  de  eijeren,  voor  het  huishouden  vergaderd, 
werd  een  volgnommer  gegcven ,  opdat  de  oudsten  het 
eerst  konden  geniittigd,  en  van  het  fruit  steeds  het  reeds 
aangestokene  gebruikt  worden;  zoodat  het  geheele  jaar 
door  de  voorwerpen  dan  eerst  werden  genuttigd,  wan- 
neer zij  Diet  ianger  bewaard  konden  worden  voor  de 


73 

komst  van  onvcrwachte  bezoekers,  die  of  niet  kwa- 
men,  of,  onder  voorwendsel  van  ongesteldheid ,  met 
een  »niet  te  huis"  werden  afgewezen.  Zoo  leefde  men 
voor  het  oog,  maar  niet  voor  gevoel  en  genot  voort, 
tot  S. ,  na  ten  gevolge  van  dit  alles  het  leven  als  een 
last  beschouwd  te  hebben,  eindelijk  na  vele  ontberin- 
gen ,  die  hij  zich  had  kunnen  besparen  en  na  lang  suk- 
kelens,  door  overgebruik  van  zout  verergerd,  aan  den 
kanker  in  de  maag  schatrijk  sticrf ,  na  als  een  behoef- 
tige  te  hebben  geleefd,  en  ten  grave  werd  gedragen 
onder  den  bijnaam  van  »botvanger". 

De  lange  vijver  zou  een'  schat  aan  visch  hebben  be- 
vat,  bijaldien  strenge  winters  daarin  geen  schade  had- 
den  aangerigt;  niettegenstaande  het  plaatsen  van  stroo- 
bossen  in  het  ijs  om  den  visch  lucht  te  geven ,  het  ma- 
ken  van  bijten,  het  weren  van  schaatsrijders  zoo  lang 
het  ijs  boog  en  dergelijke  voorbehoedmiddelen  meer. 
Het  water  was  bovendien  brak  of  ziltig  en  niet  diep 
genoeg  tegen  verdamping  bij  aanhoudende  drooge  lucht- 
gesteldheid,  en  toch  bleef  elk  voorjaar  de  toevoer  van 
visch  aanhouden.  • 

Bij  den  vijver  werd  het  net  gehangen,  van  welke 
omstandigheid  de  belanghebbenden  misbruik  konden 
maken  zoo  lang  het  niet  volkomen  droog  was;  toen 
daaromtrent  in  het  groene  huisje  vermoeden  onstond, 
werd  eene  andere  droogplaats  gekozen,  alsmede  on- 
der water  palen  gesteld,  waaraan  snijdende  voorwerpen 
waren  bevestigd. 

Den  gewonen  loop  der  natuur  volgende  slikten  de 


74 

snoeken  eerst  de  kleine  visch  op,  daarna  vielen  zij 
zich  onderling  aan ,  en  de  langstlevende  werd  met  eene 
van  den  kant  onzigtbare  zetlijn  gestroopt. 

Doch  werd  iiithoofde  der  veronderstelde  hoeveelheid 
aanwezige  visch  besloten,  na  miming  der  beletselen, 
den  vijver  te  bevisschen.  Een  der  aanwezigen  met  den 
vs^aren  toestand  bekend  en  geholpen  door  de  toevallige 
omstandigheid ,  dat  een  botboer  met  springlevende 
botjes  voorbij  kruide,  kwam  op  den  inval  die  te  koo- 
pen  en  ongemerkt  in  den  vijver  over  te  brengen. 

Men  ving  niets  dan  deze  botjes  terng,  door  welke 
omstandigheid  het  eigenbelang  en  de  eer  van  den  wa- 
tereigenaar  zwaar  werden  gegriefd,  en  uit  vrees  van 
dergelijke  scherts  herhaald  te  zien,  bleef  de  deur  met 
den  ketting  gesloten ,  zelfs  voor  hen  die  meer  dan  een 
gewone  pligtpleging  hadden  te  vervullen;  waaronder 
een  die ,  bij  aanhouden  toch  niet  slagende ,  zich  de  ge- 
schiedenis  der  botvangst  met  korte  woorden  liet  ont- 
vallen;  dit  werd  gehoord,  oververteld  en  is,  zonder- 
ling  genoeg,  tot  op  onzen  tijd  bewaard  gebleven. 

Van  Eva  werd  nog  verhaald  dat  zij ,  bij  de  opening 
van  het  testament,  zich  verwijderde  om  den  ontzielde 
een  knip  voor  den  neus  te  geven ,  en  dat  zij  later  met 
gouden  sieraden  ging  prijken  enz.  enz.  In  hare  ver- 
dorde  hand  werd  ook  een  ebbenhouten  steel  gezien ,  om 
als  schraapwerktuig  te  kunnen  dienen.  Ik  vond  dit 
bij  eenige  zeldzaamheden,  waaronder  hare  zilveren  reuk- 
doos,  nog  van  eene  spons  voorzien ,  nevens  het  tangetje 
door  hare  voorzaten  bezeten,  van  een  opmerkelijk  schar- 


75 

nicr  voorzien,  dat  toeliet  de  kromme  beenen  in  alle 
rigtingen  te  buigen  zonder  te  brekeii ,  welke  eene  on- 
bekwame  hand  had  gepoogd  regt  te  buigen. 

Eene  waarheid  heeft  S.  bij  zijn  leven  gezegd  en,  als 
vreemdeling,  met  der  daad  bewezen:  »dathijj  die  het 
>hier  te  lande  ernstig  meent,  zijn  brood  kan  ver- 
»dienen  en  nog  tijd  overhouden,  om  met  den  hengel 
»te  visschen.'* 

Aquarius. 


— ^-'-m^W^^ 


DE  JAGT 

IN 

OOSTINDIEK 

De  beschrijvingen  van  Oostersche  jagt-partijen  lieb- 
ben,  niet  alleen  voor  den  jagtliefhebber,  maar  ook 
voor  den  lezer  zoo  veel  aanlokkends,  dat  het  voorze- 
ker  geene  verontschiildiging  noodig  hceft,  als  wij  aan 
dit  onderwerp  in  dit  ons  tijdschrift  eene  plaats  ver- 
gimnen.  Een  Engelscli  officier  in  Oost-Indie  ging[, 
eenigen  tijd  geleden,  zoo  ver  van  in  een  dagblad  te 
beweren,  dat  Indie,  dat  schoone  land,  geen  halve 
cent  waard  ware,  wanneer  er  zich  geene  tijgers  be- 
vonden,  en  dat  begrip  koesteren  ook  vele  zijner  ka- 
niaraden;  want  geen  tijdverdrijf  is  hun  meer  welkom, 


77 

dan  de  jagt  op  de  »beheerscher$  der  wouden".  Wij 
geven  onzen  lezers  de  volgende  beschrijvingen  van  ge- 
vechten  met  tijgers  en  leeuwen,  die  als  echt  kunnen 
gewaarborgd  worden. 

Toen  kapitein  J.,  die  te  Bombay  lag,  cens  met 
twee  andere  vrienden  in  de  omstreken  van  Baroda 
jaagde,  stiet  hij  geheel  onverwachts  op  een'  tijger. 
Het  dier  lag  riistig  aan  den  tegenovergestelden  oever 
van  een*  kleinen  maar  diepen  stroom.  De  schrik  der 
jagers  werd  nog  aanmerkelijk  vermeerderd  door  het 
zien  van  een  vreeselijk  misvormd  lijk,  dat  naast 
den  tijger  lag.  Plotseling  stond  het  monster  op, 
en  zag  de  aankomende  jagers  in  het  aangezigt,  als 
wilde  het  zich  eenen  maaltijd  voor  den  volgenden  dag 
uitkiezen.  Zij  schoten  alien  te  gelijk,  en  de  ge- 
wonde  tijger  viel,  als  dood,  neder.  Kapitein  J.  be- 
twijfelde  geenszins,  dat  de  schoten  doodelijk  geweest 
waren.  Hij  laadde  evenwel  zijn  geweer ,  maar  nu  met 
gekapt  lood,  omdat  er  geene  kogels  meer  voorhanden 
waren,  en  liep,  zoo  snel  hij  kon,  naar  eene  door- 
waadbare  plaats,  die  nagenoeg  veertig  el  ver  van 
de  plek  verw^ijderd  lag,  van  waar  men  had  geschoten. 
Hij  doorwaadde  den  stroom,  en  wilde  juist  den  tak 
eens  booms  grijpen,  om  gemakkelijker  aan  den  ande- 
ren  oever  te  kunnen  opklimmen,  toen  de  tijger  op 
hem  af  kwam.  Kapitein  J.  had  nu  tijds  genoeg  om 
zyn  geweer  nog  eenmaal  los  te  branden,  waarop  hij 
zich  plat  op  den  grond  legde,  en  zich  door  den 
tijger  Het  betasten.    Ofschoon  deze  drie  kogels,  en 


r8 

eene  lading  gekapt  lood   in  het  lijf  had,   $leurde  hij 
toch  jjedurende  eenige  minuten,    den  kapitein,  als  of 
het  om  te  spelen  ware,   langs  den  grond  heen  en  we- 
der.    Eindelijk  zette  hij  een'   zijner   groote  voorklaau- 
wen   op   den  mond  zijns  slagtoffers.    De  kapitein  ver- 
droeg  dit  dmkken   eenigen  tijd  met  groote  standvas- 
tigheid.    Toen  hij   er  eindelijk  aan  begon  te  wanho- 
pen,  dat  de  tijger  zijnen  pool  vrijwillig  zou  terug  trek- 
ken,  greep  hij  met  zijne  tanden  eene  klaauw  van  den 
geduchten  vijand  en  beet  er  zoo  hard  in  als  hij  kon. 
Deze   moedige  list  had   werkelijk  het  gewenschte  ge- 
volg;   maar   terwijl   de   tijger   zijn'   poot  weder  terug 
trok,   scheurde  hij   een   gedeelte  der  wang  van  den 
officier  weg  en  verbrijzelde  hem  het  neusbeen.    Toen 
legde  het  dier,    waarschijnlijk   een  weinig   afgemat, 
zich  aan  zijne  zijde  neder,  zijne  prooi  met  onafgewen- 
de  blikken  aanstarende.     De  kapitein,   hoewel  sterk 
bloedend  en  hevige  smarten  lijdende ,  bleef  nog  eenigen 
tijd  liggen,   zonder  een   lid  te  verroeren.     Eindelijk 
ontv^aarde  hij   op  een'   kleinen  afstand  zijne  kamera- 
den.    Nu  verzamelde  hij    al   zijne   nog  overgeblevene 
krachten,  en  riep  luid  om  hulp.    Dadelijk  rees  de  tij- 
ger op  en  was  op  het  punt,    om  hem  bij  de  keel  to 
grijpen;  maar  de  officier  weerde  instinctmatig  de  doo- 
delijke  beet  af ,   daar  hij  den  vijand  zijn'  gebogen  arm 
in  den  opgesperden  muil  duwde.    De  arm  was  in  een 
oogenblik  aan  stuk  gebeten,   en  toch  wist  kapitein  J. 
ook  deze  nieuwe  pijn  i66  te  vcrdurcn,    dat  hij  zelfs 
g:een'  enkelen  klaagtoon  deed  hooren.     Nu  ging  het 


79 

dier  rondom,  en  besnuffelde  hem,  als  of  liij  zich 
Wilde  overtuigen ,  dat  hij  nog  ademde.  Daarop  ver- 
wijderde  het  zich  op  een'  afstand  van  tien  passen ,  maar 
keerde  meermalen  teriig  om  volkomen  zeker  van  zijne 
zaak  te  zijn.  Zoo  dikwijls  de  tijger  bij  hem  kwam , 
moest  kapitein  J.  den  adem  inhouden.  Eindehjk, 
na  verloop  van  een  goed  uiir,  openbaarden  zich  de 
uitwerkselen  der  kogels  meer  en  meer.  De  tijg'jr  wan- 
kelde,  kreeg  stuiptrekkingen  en  viel  eindelijk  neder, 
om  niet  meer  op  te  staan.  Kapitein  J.  bleef  nog  on- 
geveer  een  imr  stil  liggen;  eindelijk  stond  hij  op,  en 
beproefde,  om  voort  te  strompelen;  maar  zijne  won- 
den  beletteden  hem  schier  elke  beweging.  Tot  zijn 
geluk  trof  hij  eenige  boeren  uit  den  omtrek  aan,  die 
hem  naar  een  hunner  tenten  bragten.  Hij  moest  vijf 
maanden  lang,  onder  groote  smarten  te  bed  blijven 
liggen,  en  genas  eindelijk,  nadat  men  lang  aan  zijne 
herstelling  had  getwijfeld. 

Een  ander  Engelsch  officier  van  het  Bengaalsche  le- 
ger,  werd  eens  door  een'  tijger  aangegrepen  en  voort- 
gesleept.  Tot  zijn  geluk ,  had  de  officier  zijn  geweer 
nog  omhangen ,  welks  loop  tusschen  de  tanden  des  tijgers 
was  vastgeklemd,  waardoor  hij  verb inderd  werd ,  zijne 
kaken  te  sliiiten;  hierdoor  ontmoedigd  liet  de  tijger 
zijn'  buit  vallen  en  liep  weg.  De  officier  kwam  met 
cene  zware  verwonding  vrij,  en  bewaart  zijn  redmid- 
del,  het  geweer,  als  eene  trofee  ten  aandenken.  Aan 
de  binnenzijde  van  een  der  loopen,  ziet  men  duidelijk 
het  teeken  van  den  ingedrukten  tand. 


80 

Een  bijna  ongeloofelijk  voorbeeld  van  tegenwoordig- 
heid  van  gcest  gaf,  \66r  ongeveer  dertig  jaren,  de 
overste  D.  in  Bengalen;  een  man,  die,  bij  eene 
grootte  van  meer  dan  zes  voet ,  ongehoorde  ligchaams- 
krachten  bezat.  Toen  deze  officier  eens  op  de  jagt 
en  van  zijn  gezelschap  verwijderd  was,  bemerkte  hij 
plotseling  een'  tijger,  die  zich  juist  gereed  maakte 
om  op  hem  toe  te  springen.  De  officier  wierp  zijn 
geweer,  dat  hij  vcrgeten  had  weder  te  laden,  van 
zich ,  ontving  den  tijger  met  uitgestrekte  armen ,  en 
drukte  hem,  in  den  letterlijken  zin  des  woords ,  dood. 
Slechts  eene  klaauw  van  hct  beest  was  vrij  gebleven , 
en  daarmede  had  hij  den  officier  het  vleesch  van  de 
wang  afgescheurd.  De  tijger  was  nog  jong,  maar 
toch  sterk  genoeg  om  een  mensch  te  kunnen  bedwingen. 

Het  groote  verschil  tusschen  de  geaardheid  des 
tijgers  en  van  den  leeuw  laat  zich  uit  het  volgende 
verhaal  afleiden,  hetgeen  ons  overtuigen  kan,  dat 
BuFFON  niet  zonder  grond  beweerde,  dat  de  leeuw  ^ 
nevens  zijne  trotschheid,  moed  en  kracht,  ook  groot- 
moedigheid  bezit,  terwijl  de  tijger,  zelfs  buitennood, 
gruwzaam  is;  dat  ondervonden,  voor  eenige  ja- 
ren, drie  officieren  in  Guzerat.  Kapitein  D. ,  de 
heer  W.  en  een  derde  vriend,  reden  op  een'  namid- 
dag  op  een'  olifant  uit,  om  op  leeuwen  te  jagen. 
Nog  waren  zij  niet  ver  in  het  bosch  gekomen,  toen 
zij  een  dezer  dieren  ontmoetten  en  het  nederschoten. 
Juist  hadden  zij  hunne  geweren  weder  geladen, 
toen  het  gebvul  van  een'  tweeden  lecuw  zijne  nabij- 


81 

heid  aankondigde.  Een  van  hct  gezelschap  klom  dade- 
lijk  van  den  olifant  af,  besteeg  het  paard,  dat  zijn  be- 
diende  geleidde,  en  reed  verder  op  verkenning. 
Naauwelijks  was  hij  honderd  passen  verwijderd, 
toen  hij  zich  door  het  dier ,  dat  hij  zocht ,  vervolgd 
zag.  Dadelijk  gaf  hij  zijn  paard  de  sporen ;  zette  het 
in  galop,  en  kwam,  langs  een'  omweg,  gehikkig  weder 
op  de  plaats,  waar  zijne  vrienden  hem  wachtten. 
Nadat  hij  zijne  plaats  in  den  rug-zetel  (haudq)  des 
olifants  weder  had  ingenomen,  bestuurde  men  dit 
dier  naar  de  streek,  van  waar  de  leeuw  aankwam. 
Genoegzaam  op  hetzelfde  oogenbllk  trad  hun  de  moe- 
dige  vijand  met  fierheid  tegen.  Toen  het  edele  dier 
den  olifant  tot  op  omtrent  twintig  schreden  was  ge- 
naderd,  vuurden  de  drie  jagers  te  gelijk,  en  iedere 
kogel  trof.  De  leeuw  deed  even  alsof  hij  geheel  ge- 
mist  was.  Hij  naderde  nog  moediger,  en  in  een 
oogenblik  zat  hij  den  olifant,  met  een  sprong,  op  den 
kop;  gelukkig  was  de  kornak  of  geleider  een  dappere 
kerel  en  aan  zulke  ontmoetingen  gewoon.  Hij  liet 
een  paar  krachtige  vloeken  hooren  en  begon  nu,  met 
zijn'  ijzeren  stuurhaak,  op  den  kop  van  den  leeuw  los 
te  slaan.  Het  dier  gleed  weder  naar  beneden,  maar 
sprong  nu  op  het  achterdeel  van  den  olifant,  en  had 
bijna  een  der  jagers  uit  den  rug-zetel  gerukt.  Nu 
echter  drong  op  nieuw  een  kogel,  door  zijn'  muil  in 
het  lijf.  De  leeuw  stortte  neder,  en  de  olifant  stapte 
spoedig  verder.  Zoodra  de  verschrikte  kolos  tot  staan 
was  gebragt ,  besloot  de  heer  H.  af  te  stappen  en  den 

ZESPE  JAARGANG.  6 


82 


vreeselijken  vijand  te  voet  te  vervolg^en.  Zijne  vrienden 
raadden  hem  dit  te  vergeefs  af ,  doch  begelcidden  hem 
edelmoedig.  Op  de  bewuste  plaats  aangekomen,  voii- 
deii  de  drie  vrienden  den  leeuvv  weder  strijdvaardig. 
Hij  viel  op  den  heer  W.  aan  ,  die  den  regterloop  van 
zijn  diibbel  geweer  losbrandde,  maar  geen  tijd  meer 
had ,  om  ook  links  af  te  drukken.  Bij  den  sprong 
van  den  leeiiw ,  verloor  de  derde  van  bet  gezelscbap 
alle  tegenwoordigheid  van  geest.  Tot  hiertoe  had  hij 
zich  dapper  gehouden  ,  maar  bet  was  voor  zijn  zenuw- 
gestel  te  veel.  Hij  keerde  om;  verschool  zich  in 
bet  digtste  gedeelte  van  bet  bosch,  en  hield  zich  stil 
als  eene  muis.  De  heer  W.  verdedigde  zich  nu  met 
zijn  gev^eer  tegen  den  geduchten  vijand ,  tot  eindehjk 
laatstgenoemde  zegevierde ,  en  hem  op  den  grond  wierp. 
Het  geweer  van  den  kapitein  D.  weigerde  in  dit  ge- 
vaarvol  oogenblik,  en  hij  redde  zich  in  bet  bosch,  om 
hiilp  te  balen.  Ondertusschen  deed  de  leeuw  zijner 
overw^onnen  wederpartij  geen  verder  leed ;  bij  verge- 
noegde  zich  met  in  de  nabijheid  van  den  heer  W.  te 
blijven  staan  en  hem  te  bev^aken.  Nu  begon  de 
schemering  aan  te  breken.  Kapitein  D.,  wien  het 
dreigejide  gevaar  zijns  vriends  zeer  aan  het  hart  ging, 
bragt  zijn  gew^eer ,  zoo  goed  mogelijk ,  wedisr  in  orde 
en  keerde  toen,  spoedig  maar  voorzigtig,  naar  de 
door  hem  verlaten  plaats  terug.  Nog  altijd  stond  de 
Iceuw  digt  bij  den  beer  W. ,  die  beweegloos  op  den 
(ji'ond  lag.  Kapitein  D.  mikte ,  en  de  leeuw  viel  ontzield 
iieder.    De   heer  W.  had  echter  geene  wonden   be- 


83 

komen,  en  reed  met  de  beide  andere  vrienden  huis- 
waarts,  om  de  gelukwensclien  zijner  kamaraden  te  ont- 
vangeii.  In  liet  lijf  van  den  leeuw  vond  men  negen 
kog^els :  het  laatste  scliot  eerst  had  het  hart  doorboord. 
Weinig  minder  vreeselijk  dan  tijger  en  leeuw,  is 
in  Oostindien ,  het  wild  zwijn ,  dat  even  taai  van  leven 
is  als  de  g^enoemde  roofdieren.  Het  volgende  verhaal 
van  eenen  strijd  tusschen  een  jager  en  een  wild  zwijn 
zai  zulks  bevestigen,  en  kan  daarenboven  ieder  tot 
waarschuwing  dienen,  dat  men  een  sterk,  wild  dier 
niet  te  na  moet  komen,  v66r  dat  men  volkomen  over- 
tuigd  is,  dat  het  heeft  opgehouden  te  leven.  Een 
jagt-gezelschap  verliet  Kalkutta  op  een'  December- 
morgen,  in  eene  boot,  om  eenden  en  ander  vliegend 
wild  te  schieten.  Men  voer  langzaam  den  Hugli  af, 
en,  den  volgenden  morgen,  landden  twee  van  het 
gezelschap  aan  den  lagen  moerassigen  oever.  De  eene 
kwam  spoedig  naar  de  boot  terug,  de  andere  echter 
geraakte,  terwijl  hij  de  gevleugelde  boschbewoners 
vervolgde ,  dieper  en  dieper  in  het  bosch  en  het  kreu- 
pelhoiit.  Hij  had  zijn'  jongen  vooruit  gezonden ,  om 
eene ,  door  hem  geschoten  houtduif  te  halen ;  de  jon- 
gen kwam  echter  spoedig  weder  en  meldde  zijnen 
heer  met  groote  ontsteltenis ,  dat  een  wild  zwijn  de 
duif  verslond.  Terstond  daarop  hoorde  de  jager  het 
geknor  van  het  woeste  dier,  en  naauwelijks  had  hij 
zijn  geweer  (ditmaal  met  een  kogel)  weder  geladen, 
toen  het  zwijn  te  voorschijn  kwam  en  slechts  wei- 
nige  schreden  van  de  plaats,   waar  de  jager  met  zijn' 


84 

jongen  stond,  zich  in  een'  naaiiwcn  tloorgang  stclde. 
Het  dicr  knorde  en  schuimbekle ,  zag  zijnen  onbeken- 
den  bezoeker  eenige  minuten  lang?  scherp  aan  en  wilde 
zich  weder  verwijderen.  Dit  oogenblik  nam  de  jager 
te  baat,  toen  het  zwijn  hem  zijne  linkerzijde  toekeerde, 
en  schoot  het  een'  geweerkogel  in  het  lijf;  waarop 
het  gewonde  dier  nederviel,  en  het  zweet  hem  met 
stroomen  iiit  de  wonde  vloeide.  Nu  liep  de  jager 
ijlin{js  toe,  en  ging  met  zich  zelven  te  rade,  hoe  hij 
zijn  buit  het  best  naar  de  boot  zou  brengen;  toen  het 
dier,  dat  hij  meende  gedood  te  hebben,  opstond  en 
woedend  op  hem  aanvloog.  Aan  vhigten  viel  niet  meer 
te  denken.  In  vertwijfeling  nam  onze  jager  zijn  ge- 
weer  bij  den  loop,  zwaaide  het  in  de  liicht,  en  bragt 
het  bloedende  monster  zulk  een'  geduchten  slag  op 
den  kop  toe,  dat  de  lade  in  splinters  vloog.  Het 
zwijn  viel  bedwelmd  neder;  zijn  aanvaller  sprong  er 
over  been  en  ijlde,  zoo  hard  hij  kon  loopen,  weg. 
Vijftig  schreden  ver  verwijderd,  zag  hij  zich  door  den 
knorrenden  vijand  op  nieiiw  met  schrikwekkende 
snelheid  vervolgd.  Om  minder  in  zijne  vlugt  ge- 
hinderd  te  worden,  wierp  onze  vriend  zijn'  rok 
weg;  maar  des  niet  te  min  haalde  de  woedende  vij- 
and hem  in.  Nu  waren  'sjagers  krachten  iiitgeput; 
de  tong  kleefde  hem  aan  het  gehemclte,  en  alle  hoop 
scheen  verloren  te  zijn.  Nog  maar  weinige  schreden 
was  het  wilde  zwijn  van  hem  verwijderd,  toen  een 
op  zijn  pad  staande  mangoboom  den  vertwijfelde  nieu- 
we  hoop  gaf.    Hij  greep  een'  tak  en  wilde  daar  langs 


85 

naar  boven  klimmen,   maar  op  dat  oogenblik  greep 

zijn    vijand  hem  bij   de   onderkleederen.     Het  laken 

scheurde  wel  is  waar  af;   doch  de  jager  wcrd  nict  te 

min  naar  beneden   gerukt.    Hij  stelde  het  zwijn  aan- 

vankelijk  te  leiir,  door  rondom  den  boom  tc  springen. 

Nu  nam  hij  een  gimstig  oogenblik  waar  en  klom  langs 

den  stam  naar  boven;   maar  terstond  pakte  het  zwijn 

de  wortelen  des  booms ,  die  ongelukkig  nog  jong  was , 

met  zijnc   slagtanden  beet.    De  mangoboom  stortte  in 

een'  daar  nevens  gelegen  poel,    en  man  en  zwijn  ver- 

wikkelden  zich  in  de  takken.    Het  goed  gekik  wilde, 

dat  de  jager  boven  kwam  te  liggen ,  en  hij  zijnen  borstc- 

ligen  vijand  bij  de  keel  kon  grijpcn.    Het  dier  trachtte 

te  yergeefs  zich  los  te  maken ;  want  het  ligchaam  des 

jagers  lag  te  zwaar  op  hem  neergedrukt,  en  het  bloed 

vlood  zoo  veelvuldig  uit  de  geschoten  wonde,   dat  de 

doodstrijd  van  het  zwijn  steeds  zwakker  en  zwakker 

werd,  en  het  eindelijk  den  adem  uitblies.    Er  verliep 

meer  dan   een  uur,   eer  de  jager  van  zijne  vreeseUjke 

krachtinspanning  bekomen  was ,  en  nu  gelukte  het  hem , 

met  medehulp  zijner  intusschen  toegesnelde  vrienden, 

weder  op  do  been  te  geraken.    Het  ligchaam  der  ver- 

schrikkelijke  tegenpartij  werd  aan  eene  bamboesstang  vast 

gemaakt  en  door  acht  koelies  naar  de  boot  gedragen. 

De  wijze,  waarop  men  in  Bengalen  tegen  de  tijgers 

te  veld  trekt,  namelijk  met  geheele  troepen  van  olifan- 

ten  en  menschen,   wordt  door  de  Anglo-Indianen  der 

overige    presidentschappen    voor   roemloos   gehouden. 

Hoewel  de  Bengaalsche  Brit  gaarne  met  alle  voordee- 


86 

len,  die  eene  glansrijke  jagt  te  paard  (seimri)  kan 
verschaffen,  te  velde  trekt,  toont  hij  zich  echter,  in 
geval  van  nood,  ook  bereid  om,  onder  minder  gun- 
stige  omstandigheden ,  den  strijd  tegen  roofdieren  te 
voeren.  Een  jong  Bengaalsch  officier,  die  op  den  marsch 
door  eene  woeste  streek  halt  had  gemaakt ,  werd ,  bij 
zijn  ontbijt,  door  eene  bezending  uit  het  naaste  dorp 
berigt ,  dat  op  helderen  dag  een  tijger  was  verschenen , 
die  verscheidene  personen  gevaarlijk  had  verwond.  Eeni- 
gen  der  beste  schutters  hadden  te  vergeefs  op  het  dier 
geschoten,  waaruit  men  wilde  afleiden,  dat  de  kogels 
behekst  waren  geweest.  De  officier  wapende  zich  ter- 
stond  met  een  paar  dubbele  geweren,  en  ijide  naar  het 
aangewezen  punt.  Bij  zijne  aankomst  in  het  dorp 
vond  hij  de  geheele  bevolking ,  zoo  als  ligt  te  denken 
is ,  in  groote  verslagenheid ;  een  ieder  zag  den  tijger , 
of  wilde  hem  gezien  hebben,  en  elk  oogenblik  ont- 
stond  er  een  valsch  alarm.  Geheele  troepen  menschen , 
die  op  boomen  of  op  daken  waren  geklommen ,  wezen 
naar  alle  zijdcn;  terwijl  andere  hoopen  van  alle  zijden 
schreijend  zamen  schoolden  en  beweerden,  dat  de 
tijger  hen  vervolgde.  Eindelijk  gelukte  het  den  jongen 
officier  de  plaats  uit  te  speuren,  waar  de  tijger  zich 
op  het  oogenblik  be  vond.  Hij  ontdekte  hem  in  het 
midden  eener  kleine  boomgroep,  die  tot  den  tuin 
eener  boerenhut  behoorde.  Dewijl  de  hutten  der  in- 
boorlingen  voor  lucht  en  daglicht ,  bijna  overal  toe- 
gankelijk  zijn ,  kon  onze  avonturier ,  met  geringe 
moeite,  zijn  geweer  door  het  vlechtwerk  der  wanden 


S7 


steken,    en  gelukte  het  hem  het  beest  een'  kogel  in 
den  hals  tc  jag^en.    Van  woede  en  pijn  luid  bnillend , 
sprong   de  tijger  naar   de  hut.    Daar  hij  echter  zijn' 
vijand  niet  zag,    keerde  hij  om  en  ijlde  op  een  meis- 
je  toe,  terwijl  de  hoeren,  als  een  verstrooid  leger,  naar 
alle  zijden  vloden.   Nu  was  het  noodig  een  hooger  stand- 
punt  te  bereiken ,  want  het  hooge  gras  en  struikgewas 
hielden  den  tijger  geheel  en  al  verborgen.    Middelerwijl 
de  jager,  met  dat  doel  op  een'  boom  klom ,  kwam  de  tij- 
ger, die  zijn'  vijand  had  gezien,  uit  het  bosch  te  voorschijn. 
Gelukkig  had  onze  officier  nog  den  tijd ,    om  zijn  ge- 
weer   aan   te    leggen   en   af  te    schieten.     Het  schot 
wierp  het  schrikwekkend  dier  ter  neder,    maar  het 
verhief  zich  weder   en  wendde  zich,   als   razend,   in 
een'    kring    in  het   rond.    Nu    ontving   de    tijger  een 
schot  uit  den   tweeden  loop,    maar  dit  was  nog  niet 
doodelijk.    De    woede    van    het  dier   klom   meer   en 
meer;   maar   het   was   eene   blinde    woede,    die  zich 
eerst    in    het    aanvallen   van   boomstammen   uilputle, 
en  zich  daarop   naar  de  toeschouwers  keerde.    Laatst- 
genoemden  echter  stonden  op  verren  afstand,  en  zetten 
het  zoodra  de  tijger  zich  tegen  hun  wendde  op  een  loopen. 
De  officier  kon  van  geluk  spreken  dat  het  dier  hem  ge- 
heel onbemerkt  liet,  want  hij  ware  met  zijne  ongeladene 
geweren  in  eenen  veegen  toestand  geweest.    Met  twee 
kogels    in  den    hals   en  een   in   den  kop,    scheen  het 
dier  toch    nog  bij  voile  kracht  te  zijn ,    en  licp  nu  in 
een'  koestal,   werwaarts   de    officier  hem    met  de  op 
nieuw    geladen    geweren   volgde.      Terwijl    laatstge- 


88 

noemde  in  den  bamboeswand  van  den  stal  een  gat 
trachtte  te  boren,  viel  de  tijger,  met  vreeselijke 
woede,  op  dien  wand  aan  en  dwong  den  officier 
om  zich  spoedig  te  verwijderen.  Het  gelukte  liet 
monsterdier,  kop  en  voorpooten  door  de  opening 
been  te  wringen,  waarop  de  officier  hem,  op  eenen 
afstand  van  acht  schreden,  een'  kogel  door  het  oor 
schoot.  Nu  reet  den  tijger  den  wdrnd  nit  een;  sprong 
met  een  schrikbarend  gebrul  naar  buiten,  rende  naar 
een  nabij  gelegen  tuin  en  verstak  zich  in  het  bosch. 
De  officier  plaatste  zich  achter  een'  plataanboom ,  waar 
de  tijger  hem  bemerkte.  Hij  kwam  dadehjk  te  voor- 
schijn;  zag  zijne  wederpartij  brullend  in  het  aange- 
zigt;  maar  viel,  door  een'  kogel,  die  hem  in  den 
muil  ging ,  dood  op  den  grond.  Toen  de  boeren  den 
tijger  neergeveld  zagen,  kv^amen  zij  met  knuppels 
aangeloopen  en  sloegen  er  duchtig  op  los.  Het  w^as 
de  grootste  tijger,  dien  men  ooit  in  dat  dorp  had 
gezien ;  van  de  vijf  wonden  ,  die  hij  had  ontvangen , 
kon  iedere  wond  voor  doodelijk  gelden. 

De  kiipaarden  vervolgt  men  in  Indie  zeer  zelden, 
hoewel  het  nuttig  is ,  dat  er  jagt  op  worde  gemaakt. 
Op  zekeren  morgen  vernam  een  officier,  op  zijnen 
wandelrid,  dat  zich,  in  eene  nabijgelegen  plaats,  een 
luipaard  ophield,  en  drie  personen  deerhjk  had  ge- 
wond.  De  officier  wendde  dadehjk  zijn  paard  naar 
die  plaats,  verschafte  zich  de  noodige  wapens,  en 
klom  op  het  dak  eener  groote  schuur ,  van  waar  hij 
den  luipaard  in  het  bosch  ontwaarde.    Op  het  eerste 


89 

schot  kwam  liet  dicr  brullcnd  te  voorschijn.  Het 
tweede  schot  weigerde  ongeliikkigerwijze ,  en  nu  was 
het  noodig,  spoedig  den  boom  te  verlaten,  om  het 
dier  niet  iiit  het  oog  te  verliezen.  De  officier  laadde 
op  nieuw  en  volgde  den  vijand  in  het  digte  bamboes 
hout,  waar  hij  zich  had  gelegerd.  Hier  schoot  hij  ten 
tweeden  male  en  liep  daarop  weg,  en  wel  zoo  snel 
mogehjk.  De  kiipaard  zette  hem  na,  wierp  hem  op 
den  grond ,  en  vloog  over  hem  been ;  zoodat  onze  ja- 
ger  er  met  een  paar  onbeduidende  wonden  afkwam. 
Nu  steeg  hij  te  paard  en  reed  naar  een  boschje, 
waar  in  de  luipaard  zich  had  verscholen.  Hij  kreeg 
zijn'  vijand  spoedig  binnen  schot;  maar  zijn  geweer, 
dat  bij  het  valien  beschadigd  was,  weigerde,  en  nu 
moest  hij  zijn  paard  weder  de  sporen  geven,  om  zijn 
leven  te  redden.  De  geheele  bevolking  van  het  oord 
bood  zich  aan,  om  het  boschje  te  bewaken;  terwijl 
de  officier  naar  huis  spoedde  om  voorbereidselen  tot 
eenen  nieuwen  aanval  te  maken ,  en ,  onder  anderen , 
een'  olifant  met  een'  rug-zetel  bestelde.  Na  ontbeten , 
en  den  toestand  zijner  wapens  onderzocht  te  hebben, 
begaf  hij  zich  weder  naar  het  boschje,  waar  hij  wel 
een  olifant  vond,  maar  die,  zoo  als  zijn  drijver  zelf 
verzekerde,  ongeschikt  was  en  tegen  geen  roofdier 
stand  hield.  De  raadgevingen  der  inboorlingen  wor- 
den  door  de  Europeanen  gewoonlijk  in  den  wind  ge- 
slagen.  Onze  officier  besteeg,  in  spijt  van  alle  waar- 
schuwingen,  het  kussen,  dat  den  rug  van  den  olifant 
bedekte,  en  beval  den  drijver,  het  dier  met  geweld 


90 

in  bet  bosch  te  drijven.    De  olifant  bromde,   krabde 
den  grond  en  gaf  nog  meer  teekenen  van  zijne  kwade 
luim.    Zoodra  hij  den  hiipaard  bemerkte,  stormde  hij 
op  hem   los   en   scbuddc  zich  dermate,   dat  de  miter 
naauwebjks  op  zijn'  zetel  kon  blijven ,  veel  minder  nog? 
vuren.     De   luipaard  sprong   den  onbebolpen   kolos, 
met  een'  katten-sprong ,   op  den  snuit  en  scheurde  er 
bet  vleesch  af ,   maar  viel  weder  naar  beneden.    Zoo- 
dra de  olifant  zich  vrij  gevoelde,   liep  hij  weg  en  was 
niet  meer  tot  den  aanval  te  bewegen.    Eindeiijk  kwa- 
men  twee  andere,   beter  afgerigte  olifanten.    De  offi- 
cier  besteeg  een    derzelve    en   drong  weder  tot  bet 
boschje   door;   maar   de  bloohartige  olifant,    dien  hij 
het  eerst  had  bereden ,  en  die  men  onvoorzigtigerwijze 
bij   de  anderen  liet,   decide  dezen  zijnc  vrees  mede. 
Nu  volgde  er  eenen  algemeenen  terugtogt,  en  wel  z66 
onordelijk,    dat  de  olifant,   die  den  officier  droeg,  in 
eenen  kuil  geraakte,   op   den  grond  viel  en  den  offi- 
cier bijna  voor  de  voeten  van  den  luipaard  deed  neder 
storten.    Geliikkig  had  dit  dier  zelf  tot  den  terugtogt 
besloten.     Eindeiijk    verloor  de   officier  zijn  geduld; 
zond  de  olifanten  weg  en  riikte  met  zijne  manschappen , 
te  voet,  op  den  luipaard  aan  die,  na  nogmaals  twee 
geweerschoten  ontvangen  te  hebben ,  den  adem  uitblies. 

Men  kan  zich  een  begrip  vormen,  hoe  veel  tijgers 
zich  heden  nog  in  sommige  streken  van  Bengalen  be- 
vinden,  als  men  verneemt,  dat  in  een  tijdsverloop 
van  veertien  dagen,  meer  dan  twintig  dezer  dieren 
zijn  geschoten  geworden. 


AAN  DE  LIEFHEBBERS  DER  VISSCHEUIi. 


Hoe  veel  genot  de  jagt  ook  mag  opleveren,  het 
hengelen  is  voor  den  waren  liefhebber  niet  minder 
aantrekkelijk ;  en  vol  verlangen  zien  wij  de  opening 
der  visscherij  te  gemoet.  Die  stille  uren,  bij  fraai 
weder,  aan  den  waterkant  doorgebragt,  hebben  ook 
hare  veelzijdige  genoegens :  de  verschillende  gelegen- 
heden  die  zij  ons  aanbieden  om  waarnemingen  over 
vogelen  en  insekten  te  maken ,  gedurende  den  tijd  die 
wij  in  de  vrije  natuur  zoo  rustig  doorbrengen,  geven 
ons  ruime  stof  tot  overpeinzing.  Wanneer  wij  dan 
daarenboven  eenen  dag  treffen  waarop  de  visch ,  zoo 
als  men  het  noemt,  »goed  wil  bijten,"  hoe  spoedig 
snelt  dan  de  tijd  niet  onder  het  kalme  genot,  dat  wij 
smaken ,  daar  henen.  Doch  wij  weten  het :  het  hen- 
gelen wordt  alleen  door  de  ware  liefhebbers  op  prijs 


92 

gesteld ;  de  gewone  menschen  noemen  het  hoojjstens 
»een  lui  tijdverdrijf/' 

Het  is  klaar,   dat  de  hengelaar  over  zijne  kiinst 
—  want  eene  kunst  is  het,  in  den  waren  zin  van  het 
woord  —  ook  wel  eens  iets  wil  lezen ,  daarom  willen 
wij  hier  de  aandacht  vestigen  op  een,  in  het  vorige 
jaar,   uitgekomen  werkje:   La  peche  a  la  ligne  et  au 
filet  dans  les  eaux  douces  de  la  France^  par  N.  Guil- 
LEMARD.  Paris  J  Hachette  &  Comp,  1857.  Prix  2  francs. 
Een  werkje,  dat  ook  voor  het  grootst  gedeelte  op 
onze  wateren   toepasselijk ,   en  met  grondige  kennis 
geschreven  is;  dat   hoofdzakelijk  en  zeer  omstandig 
het  hengelen,  het  daartoe  noodige  gereedschap  en  de 
verschillende  vischsoorten  behandelt ;  terwijl  het  tweede 
gedeelte  de  visscherij  met  netten  bevat ,  en  het  geheel 
met  fraaije  houtsneden,  waaronder  zeer  goede  afbeel- 
dingen  van  onderscheidene  visschen,   is  versierd.    Wij 
kunnen  het  gerustehjk  als  een  leerrijke  en  aangename 
lectuur  bij  de  liefhebbers  van  het  vischvermaak ,   en 
vooral  der  hengelkunst,  aanbevelen. 

Red. 


Q®®:) 


AlLEHLEi. 


Tot  een  bewijs,  dai  de  das  nog  heden  niet  zeld- 
zaam  in  Gelderland  wordt  gevonden ,  gelijk  men  dik- 
wijls  hoort  beweren ,  kan  strekken ,  dat  op  een  uur 
afstand  van  het  dorp  Twello ,  op  vier  verscliillende 
plaatsen ,  bewoonde  dassenwrangen  zijn  en  wel  op  de 
landgoederen  de  Noordijk,  het  Hartelaar,  den  Kwap- 
penburg  en  den  Bruggenbosch  van  den  baron  Ben- 
tinck;  ook  zijn  er,  in  de  verleden  maand  November, 
door  twee  opzieners  der  jagt,  bij  de  Pothofstede,  aan 
de  Weldering  in  het  Nijbroek,  drie  buitengew^oon 
zware  dassen  uit  eene  wrang  gegraven. 

Vossen  worden  in  deze  streken  ook  nog  al  veel  ge- 
vonden;  vooral  in  de  gemeenten  Diepenveen,  Bathmenj 


94 

Raalte,  Gorssel  en  Apeldoorn,  waar,  door  ontginning, 
vele  dennenbosschen  ontstaan  zijn.  —  Door  den  jager 
van  Z.  M.,  op  het  Loo,  zijn  gediirende  den  laatsten 
winter,  van  af  den  12den  November,  negen  vossen  in 
het  koninklijk  park  op  den  zwanenhals  gevangen  en 
ook  nog  twee  door  hem  geschoten.  leder  vos  heeft 
zijn  bepaald  jagtveld.  In  het  park  was  steeds  een  paar 
vossen.  Zoodra  echter  de  jager  er  een'  gevangen  had, 
werd  de  opengevallen  plaats  dadelijk  weder  door  eenen 
anderen  ingenomen.  —  Dat  er  altijd  meer  rekels  dan 
teven  geschoten  worden,  blijkt  namelijk  Meruit,  dat 
onder  deze  elf  vossen  slechts  eene  teef  was.  Als  reden 
hiervan  geeft  men  op,  dat  de  teven  in  het  voorjaar, 
als  men  naar  jongen  graaft,  altijd  mede  worden  uit- 
gegraven  en  de  rekels  het  bijna  altoos  ontkomen.  In 
elken  worp  jongen  vindt  men  bovendien  ook  steeds 
meer  rekels  dan  teven. 


Op  eenen  smoorheeten  zondag  morgen,  waren  vier 
jongelui  aan  den  oever  eener  rivier  aan  het  stroopen 
op  watersnippen.  Er  werd  weinig  geschoten,  vooral 
ook  daardoor,  dat  de  meesten  echte  knoeijers  op  die 
vliigge   langsnave)^  waren.    Ten  negen  uur  was  de 


95 


liefhebberij  op,  en  bej^on  men  over  wat  anders  te  den- 
ken.  Een  van  hen  kwam  op  het  idee  om  te  gaan 
baden,  en  weldra  zv^^ommen  en  ploeterden  zij  in  het 
heklere  water  van  de  snelvlietende  rivier.  —  Daar  ziet 
een  himner  Toon,  de  knecht,  met  vijf  paarden  aan- 
komen,  die  uit  het  land  gehaald  werden.  »Bliksem8," 
zegt  hij ,  »laat  ons  eens  een  toertje  op  zen  indiaansch 
»maken!"  —  Een,  twee,  drie,  waren  ze  aan  den 
kant  en  met  een  wip  op  de  paarden ,  die  slechts  half- 
sters  aanhadden.  —  Een  poedel  die  mee  was  geno- 
men ,  begon  op  het  gezigt  van  dfeze  centauren  hevig 
te  blaffen  en  tusschen  de  beenen  der  paarden  te  loo- 
pen.  Wat  konden  zij  nu  met  de  halfsters  uitrigten  ?  — 
Het  hek  aan  den  dijk  stond  open,  en  wat  ze  trokken 
of  deden ,  ze  moestcn  tegen  wil  en  dank  den  weg  op, 
naar  de  boerderij.  Om  half  tien  ging  de  kerk  aan ,  en 
op  den  dijk  was  het  vol  kerkgangers.  Daar  de  dijk 
begrind  was,  diirfden  zij  zich  niet  van  hunne  paarden 
laten  vallen  noch  afspringen ,  en  reden  dus  in  hun 
Adamstoilet ,  zelfs  zonder  het  zoo  klassiek  vijgenblaad- 
je,  en  pleine  carrier e  de  hofstede  op,  waar  ze  onder 
een  daverend  gelach  door  de  boerenknechts  en  meiden 
werden  gerecipieerd.  —  Sedert  dien  tijd  kunnen  ze 
niet  biiiten  komen,  of  de  episode  van  den  Augiistus- 
zondag-morgen  wordt  nog  eens  op  het  tapijt  gebragt. 


96 

De  Heer  H.  te  Hiiy  in  Belgie  woonachtig ,  een  harts- 
togtelijk  liefhebber  der  jagt,  ging  in  de  maand  Decem- 
ber 1857  iiit  met  zijne  twee  staande  honden ,  een 
paar  setters  van  het  uitmuntendste  ras.  In  een 
bosch  komende  deed  ieder  der  honden  een  haas  op, 
welke  de  eene  ter  regter,  de  andere  ter  linker  zijde 
van  den  Heer  H.  dreef.  Deze  ging  hierop  staan  in 
de  nabijheid  van  een  viersprong,  waar  de  honden 
met  de  hazen  waarschijnlijk  uit  moesten  komen. 
Naauwelijks  stond  hij  hier  met  den  vinger  aan  den 
trekker  van  zijn'  Lefancheux  of  de  hazen  kwamen; 
hij  legde  aan ,  doch  zag  de  beide  hazen ,  eensklaps  onbe- 
weeglijk  over  zijn  vizier;  daar  hij  de  oorzaak  hiervan 
niet  begreep  ,  Hep  hij  toe ,  en  verbeeld  u  zijne  verw^on- 
dering :  de  hazen  waren ,  blind  van  angst ,  ieder  van 
een*  verschillenden  kant  komende ,  tegen  elkander 
aangeloopen  en  hadden  zich  den  bol  verpletterd.  De 
Heer  H.  stak  ze  in  zijne  weitasch ,  en  vertelde  des 
avonds  het  geval  aan  zijne  vrienden.  »Dat  is  jagersla- 
tijn!"  zal  de  een  of  ander  uitroepen,  die  niet  weet  dat 
een  haas,  wanneer  hij  sterk  gedreven  wordt,  blind 
door  angst,  zich  wel  eens  tegen  een'  boom  op  nage- 
noeg  dezelfde  wijze  dood  heeft  geloopen,  en  dat  diis 
bovengemeld  voorval  wel  waar  kan  zijn. 


W. 


(Hmt  DijSrage  tot  bt  Renni^^  baa  ^tt  ^aQtMi 

IN  BETBEKKING    TOT   DEN 

I.AIVDBOUW. 


I. 


Indien  het  eene  erkende  daadzaak  is  dat,  behalve 
het  klimaat  en  den  grond,  het  voedsel  vooral  eenen 
grooten  invloed  uitoefent  op  het  physiek  van  het  dier, 
dan  zal  het  wel  geen  betoog  behoeven,  dat  de  land- 
bouw,  in  den  eigen  zin  van  het  woord,  in  naauwe  be- 
trekking  tot  het  jagtveld  staat  en,  als  het  ware,  een 
jagtveld  vormt,  wijzigt. 

Ora  dit  naauwe  verband,  te  dikwerf  vergeten  en  uit 
het  cog  verloren,  breeder  te  ontwikkelen,  zuUen  wij 
beproeven,   door  eenige  op  het  gebied  van  den  land- 

ZESPE  lAARGANG.  7 


98 

boiiw  voorkomende  onderwerpen ,  aan  hetzelve  eenigen 
vorm  te  geven. 

De  kennis  van  dit  onderwerp  is  onontbeerlijk  voor 
den  jagtliefbebber,  althans  voor  hem  die  niet  wensebt 
stil  te  staan  bij  bet  kiinstmatijj  neerschieten  van  een 
stuk  wild,  betgene  maar  al  te  veel  de  overige 
vereischten  en  de  eigenscbappcn  van  den  echten  wei- 
man  overschaduwt ,  getuige  de  onverscbilligbeid  van 
bet  jagend  publiek,  omtrent  de  jof/i/mnde^  blijkbaar 
ook  in  de  geringe  deelneming  en  ondersteuning ,  die 
dit  tijdscbrift  ondervindt. 

Werpt  men  een'  blik  op  den  landbouv^,  dan  be- 
speurt  men  allerwege  eene  verbazende  ontwikkeling 
van  kracbten ,  door  rijke  uitkomsten  beloond.  Daar 
rijst  de  grond,  sedert  eeuwen  onder  de  golven  bedol- 
ven ,  als  eene  rijke  bron  op ;  bier  berscbept  de  land- 
man de  dorre  onvruchtbare  landstreek  in  welige 
akkers ,  of  bedekt  ze  met  eeuwig  groenende  dennen- 
bosscben ;  ginds ,  waar  golvende  graanvelden ,  door 
eenen  malscben  en  saprijken  plantengroei  afgewisseld, 
bet  oog  bekoren  en  verrnkken ,  verbeugt  bij  zicb  in 
bet  gewroebt  van  zijnen  arbeid.  Met  dezelfde  belang- 
stelling  aanscbouwt  de  jagtliefhebber  deze  landelijke 
lafereelen ;  want  ook  bier  leert  bij  bet  jagtveld  ken- 
nen  en  kan  bij  daaruit  den  aard  van  bet  wild  eeniger- 
mate  afleiden. 

Vergeten  wij  ecbter  niet ,  dat  eene  groote  uitgc- 
strektbeid  beide  nog  altijd  den  noesten  arbeid  tart. 
In   bet   oog   van   den    landman   is    zij   eene   dorre, 


99 

eenzame  plek,  die  in  haren  school  wel  eene  rijke 
bron  bewaart^  maar  welke  slechts  toegankelijk  is  voor 
(le  vereenigde  kracliteii  van  een  groot  kapitaal  en 
liandenarbeid;  uit  een  gelieel  ander  oogpunt  be- 
schouvvt  de  jajjer  deze  verlatene  plek,  gelijk  wij 
later  zullen  zien. 

Alvorens  nu,  in  het  bijzonder,  deze  onderwerpen 
te  behandelen ,  schijnt  het  hier  de  plaats  te  zijn ,  om 
met  een  enkel  woord  te  reppen  van  den  invloed 
van  het  voedsel  op  het  physiek  en  zelfs  op  den  aard , 
den  inborst,  om  zoo  te  spreken ,  van  het  wild  dat 
wij  »klein  wild"  noemen. 

De  iiiteiiijke  gestalte ,  zelfs  de  smaak  van  het  wild 
als  wildbraad  beschouwd,  is  daarvan  afhankelijk. 

Een  rijke,  voedzame,  krachtige  plantengroei  matigt , 
in  hooge  mate ,  den  schuwen  aard  van  het  wild ;  hij 
ontwikkelt  den  ligchaamsvorm;  hij  boeit  het  wild,  om- 
dat  hij  het  wild  tevens  eene  vreedzame  schuilplaats 
aanbiedt,  waar  de  vijand  slechts  zelden  verschijnt,  of 
waar  hij  zijne  listen  en  lagen  met  onzekeren  kans 
beproeft.  Daar  is  aan  het  wild  die  onrustige,  angstige 
bezorgdheid  voor  zijn  behoud  onbekend ,  die  het ,  bij 
herhaalde  stoornis  in  zijne  rust,  en  bij  vervolgingen , 
die  dikwerf  bloedige  sporen  nalaten,  bezielt. 

Als  wildbraad  echter  kan  het  wild ,  op  dezen  grond 
geteeld,  niet  wedijveren  met  hetgeen  hooge,  dorre 
gronden  opleveren,  ook  zelfs  niet  ten  opzigte  van  den 
ligchaamsbouw. 

Men  behoeft  geenen  siiherpen  blik ,  om  het  verschil 


100 

tusschen  het  wild  van  den  zandgrond  en  van  de  klei 
op  te  merken :  in  gestalte,  kleur  der  vederen  of  van  de 
wol ,  den  smaak  van  het  vlecsch ;  overal  bemerkt  men 
onderscheid. 

Intusschen  men  vergete  niet,  dat  de  aard  van  den 
grond  zelve  en  het  klimaat  ook  hier  niet  zonder  in- 
vloed  zijn;  ook  dit  zal  bUjken. 

Onder  de  middelen,  die  den  landbouw  krachtig  on- 
dersteunen  en  uitbreiden,  bekleeden  de  droogmakmg 
van  overstroomde  gronden  en  de  wateiieidingen ,  sedert 
enkele  jaren  allcrwege  aangewend,  eene  eerste  plaats. 

De  verbazende  uitkomsten ,  hierdoor  verkregen ,  brei- 
den  natuurhjk,  in  zekeren  mate,  ook  de  grenzen  van 
het  jagtveld  iiit.  Zij  openen  nieuwe  bronnen,  waar- 
uit  wildrijke  landouwen  ontspringen. 

Het  schijnt  alsof  deze  nieuwe  gronden ,  ook  nieuwe 
levenskracht  aan  de  diersoorten  schenken.  Nergens 
toch  ontwaart  men  eene  krachtigere  voortteling  van 
het  wild,  dan  op  deze  aan  de  golven  ontwoekerde 
landstreken. 

Het  is  wel  waar,  dat,  van  eene  andere  zijde,  hier- 
door het  waterwild  verdreven,  het  bedrijf  van  den 
kooiman  vernietigd  en  dus  de  afwisseling  van  het 
jagtvermaak  beperkt  wordt;  maar  dit  nadeel,  als  ja- 
ger  gesproken,  zinkt  in  het  niet,  wanneer  men  de 
weldaad,  daaruit  voor  het  algemeen  gesproten,  dank- 
baar  erkent  en  tevens  daardoor  eene  ruime  vergelding 
eriangt,  ten  opzigte  van  het  klein  wild. 

Hetzelfde  verschijnsel  ontwaart  men   op  de  nieuw 


101 

ontgonnen  heide-  en  broekgronden.  Naauwlijks  heeft 
spade  of  ploeg  de  bruine  dorre  heideplant,  onder 
den  omwoelden  grond  bedolven  en  de  ijzerachtige 
aardlaag,  die  de  doorstraling  van  vocht  en  warmte 
belette,  verbroken,  of  het  wild,  de  haas  vooral,  ver- 
schijnt  er.  Indien  hij  daar  geene  schiiilplaats  vindt, 
omdat  deze  gronden  geene  dekking  aanbieden  of  's  men- 
schen  arbeid  hem  van  daar  verwijdert;  des  nachts 
toch ,  lokt  hem  dit  oord ,  om  zoo  tc  spreken ,  onwecr- 
staanbaar.  Uit  het  spoor,  zigtbaar  op  den  mullen 
grond,  is  duideUjk  af  te  leiden,  dat  hij  den  omwoel- 
den grond  bezoekt,  bhjkbaar  om  zich  te  verlustigen. 
Dit  spoor  verraadt,  door  zijne  zonderlinge  vormen, 
de  luchtige  sprongen,  die  spel  of  worsteling  kenmer- 
ken. 

De  waarde  van  de  gronden,  boven  vermeld,  is,  als 
jagtveld,  altijd  in  zekere  mate  afhankeUjk  van  de 
ruimte,  die  de  landman  daarvan  voor  zijne  woning 
inneemt ,  want ,  gelijk  van  zelf  spreekt ,  de  tegenwoor- 
digheid  van  den  mensch  verwijdert  het  wild,  dat,  bij 
voorkeur,  een  rustig,  eenzaam  oord  bemint. 

Welke  is  de  oorzaak,  die  het  wild  naar  deze  gron-- 
den  drijft  en  aan  die  landstreek  boeit?  Deze  vraag 
schijnt  niet  van  belang  ontbloot  tezijn,  omdat,  indien 
ens  antwoord  juist  is,  daaruit  voortvloeit  eene  naau- 
were,  innigere  kennis  van  het  instinct  j  om  dit  onbe- 
paald  woord  te  gebruiken. 

Het  is  eene  erkende  daadzaak,  dat  het  klein  wild, 
met  uitzondering  van  de  houtsnip,  die  eigenlijk  onder 


102 

hct  watcrwild  moet  worden  gerangschikt,  en  het  kor- 
hoen,  dat  hier  onbekend  is  (*),  gaarne  lossen,  miil- 
len  grond  bezoekt:  hct  haas,  omdat  de  vorm  van  zijne 
loopers,  de  hoedanigheden  mist,  om  harde,  steenach- 
tige  gronden  te  betreden;  de  patrijzen  omdat  zij,  door 
den  grond,  als  het  ware,  met  de  pooten  te  eggen, 
hun  voedsel  zoeken  en,  hetgene  bij  deze  vogels  eene 
onweerstaanbare  behoefte  schijnt  te  zijn,  zich  guUen 
of  bakeren,  dat  is,  hun  ligchaam  met  iiitgespreide , 
loshangende  vederen  keeren  en  wenden  en  in  den 
lossen  grond  woelen;  terwijl  zij  met  vleugels  en  poo- 
ten de  omgewoelde  aarde  opwerpen  en ,  als  het  ware , 
een  digten  regen  van  zand  over  zich  vervvekken. 

Bij  deze  voegen  zich  nogthans  andere  oorzaken,  die 
in  den  aard  van  den  grond  zelve  en  in  de  planten 
verborgen  schijnen. 

In  elke  wildsoort  toch,  ontwaart  men  eene  bijzon- 
dere  voorliefde,  die  haar,  bij  uitsluiting  van  elke  an- 
dere, aan  deze  of  gene  plek  gronds  boeit,  in  weer- 
wil  dat  de  belendende  gronden ,  in  geen  merkbaar  op- 
zigt  van  deze  verschillen. 

Het  is  waarschijnlijk ,  dat  de  soort  van  grond  hier, 
onaangezien  de  vegetatie,   het  wild  bijzonder  behaagt. 

Uit  deze  opmerking  vloeit  voort  en  de  ondervinding 
leert  het  ook,  dat  eene  groote  verscheidenheid  van 
gronden,  in  hooge  mate,  de  voortteling  van  het  wild 
bevordert:   uitgestrekte  akkers,   beurtelings  door  bos- 

(•)    Den  lezer  zij  opgcmerkt,   dat  dc  geachte  steller  van  dit  stuk  Noordbra- 

baut  Levvuout. 

Eso. 


103 

schen,  hageii  en  houtdammen ,  ruige  heide,  broek-  of 
polderland  afgewisseld ,  behagen  het  wild  en  bevredigen 
zijne  grillige  gewoonten. 

De  heikant  of  de  aan  de  heide  grenzende,  bebouwde 
streken  zijn,  uit  dien  hoofde,  in  den  regel,  als  voor- 
treffelijk  jagtveld  bekend. 

De  plantengroei ,  waaronder  enkele  wilde  planten 
eene  voorname  plaats  innemen ,  levert  het  voedsel  aan 
het  wild ,  hetgene ,  zoo  als  wij  opmerkten ,  dien  zigt- 
baren  invloed  op  de  ligchamelijke  eigenschappen  uit- 
oefent. 

De  wilde  planten  hcbben,  in  zoo  verre  zij  een  be- 
paald  gedeelte  gronds  beheerschen,  moeten  bukken  on- 
der  het  gebied  en  het  vernuft  van  den  mensch.  De  hei- 
deplant  alleen  strekt  haar  gebied  nog  uit  over  uitgestrek- 
te  gronden ,  in  het  zuidelijke  en  oostelijke  gedeelte  van 
dit  gewest.  Zij  en  de  bremstmik,  verdienen  de  aan- 
dacht,  hoezeer  de  laatste,  als  het  ware  ter  sluiks, 
hier  en  daar,  in  het  houtgewas  zich  opdringt. 


II. 


Indien  de  landbouwkundige  de  heide,  niet  ten  on- 
regte,  als  eene  dorre  plek  beschouwt  en  zucht  bij  de 
schatten,  die  zij  onder  hare  ruwe  oppervlakte  nutte- 
loos  verbergt;  de  jagtliefhebber,  integendeel,  laat  zijne 
blikken  met  welgevallen  over  haar  waren,  niet  al- 
leen omdat  zij  een  behoorlijk  jagtveld  is,  maar  ook, 
omdat    zij    schoone  natuurtafereelen  ontwikkelt,   die 


104 


het  aanlokkelijke  van  het  jagtvermaak  zoo  zeer  ver- 
hoogen  en  voeden.  Neen,  hij  die  de  heide,  als  eene 
eenzame,  akelige  landstreek  beschouwt,  kent  haar 
niet.  Zij  is  dor  als  voorwerp  van  landbouw;  doch 
ook  zij  is  niet  verstoken  van  het  sieraad,  dat  de  na- 
tuur  allervs^ege  met  kwistige  hand  verspreidt.  Het 
prachtige  heidebloempje ,  waaruit  de  bij  de  grondstof 
van  den  geurigen  honig  put,  streelt  het  oog  en  ver- 
licht  de  donkere  tint,  die  de  bruine  kleur  der  heide, 
vooral  van  verre,  veroorzaakt. 

Daar  leeft  en  tiert  eene  menigte  vogels,  verscheiden 
in  vederdos  en  merkwaardig  door  hunnen  zang. 
Wien  kan  het  lied  van  den  leeuw^erik  onverschillig 
zijn,  wanneer  hij  uit  de  eindelooze  vlakte  al  hooger 
en  hooger  stijgt,  en,  in  het  voile  genot  des  dageraads, 
den  galm  van  een  aandoenlijk  morgenlied  verre  ver- 
spreidt ?    Niemand ! 

Haakt  gij  naar  treffende  natuurtooneelen?  Zons  op- 
en ondergang,  de  uitbarsting  des  onv^eders  ontw^ikke- 
len  zich  daar  in  al  hunne  schitterende ,  ontzagwek- 
kende  praal.  Ik  zvvijg  van  de  veelsoortige ,  schoone 
vergezigten. 

Als  jagtveld,  levert  deze  landstreek  twee  bijzondere 
voordeelen  op :  behalve  eene  meer  veilige  schuilplaats , 
is  zij  het  klassieke  land  van  het  gewigtigste  wildbraad. 

Het  w^ild  is  da^r  veilig :  het  vrije  uitzigt,  de  galm 
dien  het  naderend  gevaar  verspreidt,  gelijk  b.  v.  de 
dreun,  dien  de  voetstappen  op  den  harden,  koelen 
grond   verwcliken,   verzekeren  het  meer  tegen  over- 


106 

rompeling.  Gewoonlijk  is  het  wild  d^ar  dan  ook 
ril  en  schuw :  de  vlugge  heide  haas  verlaat  tijdig  het 
leger  en  rent  met  eene  snelheid  over  de  vlakte, 
waarin  hij  den  lang^en  bond  evenaart;  de  patrijs 
springt  met  drift  en  kracht;  neemt  eene  lage  viugt, 
zweeft  over  de  bruine  vlakte ,  met  welker  tint  die  van 
bare  vederen  zich  vermengt  en  baar  aan  het  bespiedend 
oog  spoorloos  onttrekt. 

Het  wild  is  daar,  door  de  ruige  gagelplant  evenzeer 
beschut  tegen  het  gure  weder,  als  beveiligd  tegen 
stortregens ,  die  gedeeltelijk  den  grond  indringen , 
gedeeltelijk ,  door  eene  menigte  aderen ,  even  snel  als 
bet  water  neerplast ,  zich  een  weg  banen  naar  de 
omliggende  vennen. 

Wij  hebben  opgemerkt,  dat  eene  dorre,  arme  land- 
streek  bet  voortreffelijkste  wildbraad  oplevert.  Een 
feit,  allerwege  waar  te  nemen,  zal  ons  op  bet  spoor 
van  de  reden  dezer  opmerking  brengen. 

Niemand  zal  het  ontgaan  zijn ,  dat  het  wild ,  tijdens 
den  weelderigsten  wasdom  der  planten ,  in  waarde 
als  wildbraad  daalt;  maar,  naarmate  de  herfst 
nadert,  meer  en  meer  in  waarde  stijgt.  De  patrijs 
bereikt  deze  volkomene  waarde,  wanneer  de  oogst 
invalt,  en  behoudt  ze  tot  het  tijdstip,  dat  zij,  op  de 
stoppels,  aan  de  uit  de  korenaren  gerezen  korrels 
zich  verzadigt.  Naarmate  de  droogte  aanhoudt ,  wordt 
dit  tijdperk  verlengd ;  omdat  veel  vochtig  weder  het 
koren  bederft. 

De  haas  bereikt  deze  hoedanigheid  in  het  jaargetijde , 


106 

waarop  de  natuur  der  aarde  haar  tooisel  ontneemt, 
als  de  bloemen  verwelken,  de  bladeren  verdorren  en 
afvallen,  als  de  stormwind  buldert  en  dikke,  voortge- 
zweepte  wolken  de  glansrijke  herftszon  verduisteren 
en  stortregens  ontlasten;  als  de  aarde,  met  een  woord, 
allengs  den  winterslaap  insluimert. 

Op  de  schrale  of  heidegronden  2ijn  de  planten, 
waaraan  het  wild  zich  verzadigt,  noch  saprijk,  noch 
verscheiden.  Zij  zijn  derhalve,  in  dit  opzigt,  eenig- 
zins  gelijk  aan  de  vruchtbare  gronden  in  het  late 
jaargetijde. 

Het  valt,  naar  wij  meenen,  niet  te  betwijfelen  of 
deze  landouw  strookt  veel  meer  met  zijne  eigenaardige 
organisatie;  het  ontwikkelt  zich  daar  in  normalen 
vorm.  Het  overtreft  wijders,  elders  geteeld  wild  in 
vlugheid,  kracht  en  sierlijke  ligchaamsgestalte. 

Men  vergete  echter  niet,  dat  de  hooge  grond,  die 
een  droog  klimaat  verwekt,  ook  een'  niet  geringen 
invloed  uitoefent.  Men  kan  ook ,  in  dit  opzigt , 
allerwege  waarnemen ,  dat  een  droog  jaar  veel ,  maar 
ook  geurig  wild  voortbrengt. 

Wij  behoeven  naauwelijks  op  te  merken,  dat  het 
haas  tot  de  knaagdieren,  de  patrijs  tot  de  graaneters 
behooren;  waaruit  voortvloeit,  dat  aan  genen  droog  ^ 
hard  voedsel  eigenaardig  past,  terwijl  deze  het  graan 
als  hoofdvoedsel  zoekt,  waaronder  de  boekweit  eene 
eerste  plaats  bekleedt. 

De  brem  is ,  eigenlijk  gesproken ,  een  behoed-  of 
gcneesmiddel ,    hetwelk    het   haas  en  konijn  behoedt 


107 


tegen  de  waterzucht,  welke  gewoonlijk  een  gevolg 
is  van  overvloedige ,  saprijke  voedinjj.  Wei  is  waar 
neemt  door  deze  voeding  den  omvang  van  het  lig- 
chaam  toe ,  maar  vermits  het  gestel  dezer  dieren , 
in  normalen  toestand,  eigenlijk  droog  en  vrij  van  vet- 
deelen  is,  verliest  het  vleesch  zijne  natimrlijke  eigen- 
schap  door  de  ophooping  van  vochtdeelen ,  die ,  bij 
gemis  van  de  brem,  de  waterzucht  bevorderen,  voe- 
den  en  den  dood  eindehjk  na  zich  slepen. 

De  konijnenteelt ,  die  de  verwachting  te  leur  stelt , 
heeft,  zoo  wij  gelooven,  genoegzaam  bewezen,  dat 
de  kimstmatige  voeding  van  dit  dier,  als  in  strijd  met 
zijn  eigendommelijk  physiek,  al  heeft  ze  ook  het 
konijn  aanvankelijk  in  een'  reus  onder  zijne  soort 
vervormd,  is  misUikt,  vooral  ten  aanzien  van  het 
nageslacht,  hetwelk  door  de  waterzucht  wordt  weg- 
gemaaid. 

Wij  zullen  ons  voor  het  tegenwoordige  bij  deze 
beschouwing,  ook  uit  aanmerking  der  perken,  die  de 
aard  van  dit  tijdschrift  ons  stelt ,  bepalen  en ,  bij 
eene  andere  gelegenheid,  den  jagtliefhebber  welligt 
uitnoodigen  ons  goedgunstig  te  vergezellen ,  om  andere 
natuur-  en  landtafereelen  te  aanschouwen,  waarin 
golvende  graanvelden  zich  behoorlijk  afwisselen,  en 
waar  de  weiman  zijne  zucht  tot  onderzoek  en  opmer- 
king  bevredigd  en  rijkelijk  beloond  ziet. 

Hub,  S. 


PAEPOECE  JAGT. 

— «,.^)i.« — 

Omstreeks  de  helft  der  maand  Maart  j.l.  waren  de 
bewoners  van  Limburgs  hoofdstad  oiider  den  onaan- 
genamen  indruk  van  een  nu  voltrokken  doodvonnis, 
waarvan  de  dag  der  teregtstelling  toen  nog  niet 
met  zekerheid  bekend  was.  De  zaak  betrof  meer 
het  gruwelstuk,  op  een  jong  meisje  gepleegd, 
dan  wcl  het  onderscheid  tussdien  het  gewone  valmes 
en  den  strop,  waarmede,  volgens  de  laatste  vermeerde- 
ring  en  verbetering ,  de  kapitale  straf  zou  worden  vol- 
trokken. 

Het  gesprek,  waartoe  deze  gebeurtenis  aanleiding 
gaf,  werd  op  het  jagtbedrijf  overgebragt,  en  de  vraag 
ontstond:  of  de  mensch,  beschikkende  over  het  ge- 
schapene,  volstaan  kan  met  te  zeggen  »het  gebruik 
wil  het  aldus'*  wanneer  hij  den  kreeft  levend  kookt, 


Ill 

om  dien  rood  op  tafel  te  zien ,  en ,  omdat  het  haas 
zich  niet  kan  verweren,  mag  aannemen,  dat  het  on- 
verscliillig  is,  of  liij  tot  schouwspel  in  doodsangst 
door  windhonden  gedreven  wordt,  of  door  een 
schot  het  leven  eindigt;  of  te  paard  par  force 
wordt  gejaagd,  om  vervolgens  aan  de  honden  te 
worden  prijsgegeven. 

Dit  onderwerp  werd  afgebroken  door  eene  belang- 
rijke  bewcging  op  de  straat:  het  was  eene  jagtequipa- 
ge,  die  door  de  stad  toog,  bestaande  uit  30  stuks  ge- 
koppelde  honden  en  eenige  rijpaarden,  waarvan  twee 
met  dames  zadels  opgetuigd ,  terwijl  de  waldhoorns  de 
fanfare  »/a  Dampierre"  deden  klinken;  een  en  ander  wel 
geschikt  om  de  nieuwsgierigheid  op  te  wekken  en  om, 
het  zij  stilstaande ,  hetzij  in  oefening  gezien  te  worden, 
waarvan  wij  hier  een  en  ander  willen  vermelden. 

Het  regende  te  veel  om  een  dadelijk  onderzoek  te 
beginnen ,  maar  voor  een  geoefend  jager  niet  sterk  ge- 
noeg  om  bezorgd  te  zijn,  dat  het  spoor  den  volgenden 
dag  zoude  verloren  zijn. 

Des  middags  van  den  volgenden  dag,  er  was  des 
morgens  insgelijks  vocht  gevallen,  begaf  ik  mij  naar 
het  op  I  uur  van  de  stad  gelegen  dorp  Pietersheim, 
waar  de  lief  hebbers  der  jagt ,  vooral  die  van  te  paard 
jagen,  op  het  landhuis  van  d.  M.  welkom  zijn,  en 
zich  altijd  kunnen  verlustigen;  waaraan,  in  den  ver- 
leden  herfst,  onderscheidene  voorname  duitsche  perso- 
nen  deel  namen. 

Een  schild,  voor  een  huis  gcplaatst,  wijst  genoegzaanf 


112 

aan,  waar  voor  de  liefhebberij  nieuwe  krachten  wor- 
den  geschept. 

De  meute  zou  vroeoer  aan  een  ja^jtgezclschap  te  Spa 
hebben  toebeboord  en  is  (bans  bet  eijjendom  van  een 
Limburgs  edelman,  wiens  Ega  geene  weergade  op  de 
jagt  erkent. 

Niettegenstaandc  den  regen  en  den  marsch  van  den 
Torigen  dag,  was  er  tocb  op  den  voormiddag  ge- 
jaagd;  doch  men  was,  onder  bet  blazen  van  y*retraite 
manqu4e'\  zonder  wild  buiswaarts  gekeerd.  De  hon- 
den  werden,  in  de  engelscbe  taal,  van  de  twee  voet 
booge  brits  geroepen,  waarop  zij  zaten  of  lagen  te 
rusten,  zicb  onderling  verwarmende  en  bet  ruim- 
seboots  toegediend  maal,  van  bavermeel  met  best 
rundvleesch  door  een  gekookt ,  digererende.  Ze  ston- 
den  stijfjes  op,  eenige  hunner  droegen  de  blijken 
van  scberp  te  bebben  gevocbten ,  en  om  reden. 

Naast  dezen  bondenstal  lagen  drie  bunner  en  quaran- 
taine,  waaronder  eene  teef. 

Met  uitzondering  van  een,  die  grooler  was  dan  de 
anderen,  waren  de  bonden  van  gelijke,  middelbare 
grootte,  van  engelscb  ras  —  kleiner  dan  bet  norman- 
discbe  — ,  sterker  van  beengestel  en  van  ronder  bouw 
dan  laatsgenoemde ,  waardoor  ik  ze  meer  volbarding 
dan  snelbeid  toescbreef,  welk  vermoeden  ik  later  be- 
vestigd  zag.  Ze  waren  ook  niet  zoo  zwaar  bebangen, 
nocb  eenvorraig  gevlakt,  bebbende  de  neusbeenderen 
ter  boogte  der  oogen  aanmerkelijk  ingedrukt,  edocb 
de  punt  der  neus  opwaarts  gebogen.    Hot  baar  stug, 


r 


113 

grijs  en  bruin ,  zonder  groote  of  heerschende  vlekken. 

De  paarden ,  zes  in  getal ,  van  heel-  en  halfbloed , 
ook  wat  veel  vleesch  dragende  voor  eene  buitengewone 
aanstrenging,  waren  glad  gepoetst  en  stonden,  om 
bet  aanloopen  te  beletten,  met  gezwachtelde  beenen, 
dik  in  versch  stroo;  zonder  bet  minste  blijk  van  ver- 
moeid  te  zijn. 

Er  w^ordt  om  den  anderen  dag  gejaagd  en,  op  dien 
dag,  slecbts  een  baas  of  vos  geforceerd,  dit  niet  op- 
gevende  zoo  lang  de  zonnenstand  de  vervolging  mo- 
gelijk  maakt.  Al  gelukt  de  vangst  gedurende  de  eer- 
ste  10  minuten,  wordt  er  tocb  buiswaarts  gekeerd. 

Bij  Pietersbeim  zijn  vele  kleine  boschjes,  beroemd 
wegens  de  boutsnippenjagt ,  en  de  liazen  worden  er 
goed  bewaakt.  Aan  Pietersbeim  grenst  de  belgiscbe 
gemeente  Mecbelen,  bij  uitnemendheid  geschikt  voor 
bet  jagen  te  paard,  bebbende  overal  een'  vasten  gelij- 
ken  bodem ,  met  nieuw^  aangelegde  sparrebosschen , 
die  bet  doorrijden  en  bet  overzien  toelaten,  slecbts 
van  een  molensloot  doorsneden,  die  zoo  bij  er  niet 
was,  gewenscbt  zou  v^orden,  om  de  dames  bet  ge- 
noegen  te  zien  genieten  van  er  zonder  gevaar  over  te 
springen.  Hieraan  grenst  eene  beide ,  strckkende ,  on- 
der  een  oploopend  vlak,  tot  aan  een  beuvelrand  met 
boutgewas  beplant. 

Toen  ik  bier  aankwam ,  was  de  jagt  in  vollen  gang; 
bet  geluid  der  bonden  was  zuiver  en  verscbillend  in 
toon,  als  instrumenten  die  eene  barmonie  daarstellen. 
Met  uitzondering  van  twee  a  drie  der  bonden,  die  op 


114 

^0  h  60  passen  vooruit  dreven  en  den  voet  liieMen, 
bleef  de  rest  zoo  bij  een  ,  dat  men  ze  met  een  lafel- 
kleed  kon  bedekken.  Van  het  hout  werd  het  haas 
naar  het  vlak ,  en  van  het  vlak  weer  naar  de  boschjes 
{jejaagd:  de  grond  rijzend  zijnde,  was  dit  goed  waar 
te  nemen. 

Tot  twee  malen  raakte  de  voet  verloren ,  doch  werd 
door  aanhoiiden  terug  gevonden ,  of  welligt  andere 
hazen  op  de  been  gebragt,  waarvan  een  dien  dag  de 
meute  tot  curee  verstrekte. 

Het  had  ook  anders  kunnen  uitvallen,  bijaldien  een 
der  voorloopers  den  inval  had  gekregen  te  onderzoe- 
ken,  waarom  enkele  hunner  begunstigd  waren  door 
te  huis  te  mogen  blijven;  welligt  ware  dan  de  geheele 
troep  gevolgd,  zonder  de  zweepslagen  te  achten. 

Al  laten  de  lokale  jagtreglementen  in  belgisch  Lim- 
burg  toe,  nog  in  Maart  te  jagen,  dan  is  het  toch 
geene  zaak  den  tijd,  die  tot  de  voortteling  besterad 
is ,  geweld  aan  te  doen ,  door  het  kapitaal  met  de  in- 
tresten  aan  te  spreken,  zonder  nog  in  aanmerking  te 
nemen,  dat  het  geene  voldoening  kan  geven  zogende 
mo^rhazen  te  vermoorden. 

Onwillekeurig  kwam,  bij  deze  gelegenheid,  de  ge- 
dachte  in  mij  op ,  dat  er  in  Nederland  meer  menschen 
gevonden  wordcn,  die  beter  schatten  weten  te  verga- 
deren ,  dan  op  eene  fatsoenlijke  wijze  hun  geld  te  ver- 
teren.  Onze  fortuinen  laten  de  luxe  der  parforce-jagt 
toe;  doelmatige  gronden  zijn,  in  onderscheidene  pro- 
vincien,  aanwezig,  en  wilden  onze  schoonen  zich  doen 


115 

hiildigen,  vvisten  zij  welke  uitwerking  reeds  de  ge- 
ringe  vraag  »hebt  go  het  haas  niet  gezien?"  op  het 
jagerhart  heeft,  zonder  nog  te  gewagen  van  de  geest- 
drift,  die  opgewekt  wordt  en  het  geheel  bezielend , 
door  hen,  gelijk  eene  tweede  Diana,  met  opgestoken  haar 
door  kastoor  gedekt,  gezeten  te  zien  op  een  brieschend 
paard,  dat  het  bit  knabbelt  en  met  vurig  oog  en  van 
ongeduld  stampende  hoef ,  ligt  als  de  wind,  daarhenen 
vliegt.  Gewis  v^ij  zouden  wat  hier  in  kortc  trekken  is 
beschreven,  elders  niet  behoeven  te  gaan  zien  en  te 
bewonderen,  zonder  echter  te  willen  eindigen  als 

ACTEOW. 


— ^-«.*g!>^^^K^^?«-*— 


ZJESDE  JAARGAX6« 


Voor  den  jager  is  het  dikwijls  van  veel  belang  om 
te  weten,  of  de  sneeuw  lang  of  kort  zal  blijven  lig- 
gen.  Om  dit  te  kunnen  bepalen  is  het  sneeuw- 
branden  een  der  zekerste  middelen.  —  Aan  enkele 
lezers  van  dit  tijdschrijft  (wier  aantal ,  helaas !  maar  al 
te  gering  is)  is  welligt  het  woord  en  de  zaak  geheel 
onbekend,  en  heeft  het  bij  den  eersten  oogopslag 
een  spottend  schouderophalen  doen  ontstaan.  —  Voor 
hen  is  het  dus  misschien  niet  overbodig  om  een  oud 
recept  op  te  disschen,  dat  bij  de  ware  groenrokken 
wel  algemeen  bekend  zal  zijn. 

Wanneer   er  sneeuv^   is   gevallen,   dan   make  men 

een  sneeuv^^bal  zoo  vast  als  men  kan,  steke  daar  een 

»6tukje   hout  in   en  houde   daarmede    den  bal  boven 

de  vlam  eener  brandende  kaars.    Wanneer  de  vlam 


117 


In  den  sneeuwbal  een  gat  brandt,  zonder  dat  daar- 
uit  waterdriippels  vallen ,  dan  blijft  de  sneeuw  lang , 
minstens  acht  dagen  liggen. 

Begint  de  sneeuwbal  integendeel,  zoodra  bij  boven 
de  kaars  wordt  gehouden,  te  snielten  en  te  druppe- 
len,  zoo  is  dit  een  teeken  dat  de  gevallen  sneeuw 
spoedig  zal  weg  dooijen. 

Hoewel  ik  als  jager  niet  op  eenen  sneeuwrijken 
winter  mag  hoopen ,  zoo  raad  ik  de ,  op  dit  punt 
ongeloovige,  dienaars  van  Diana,  bij  eerstkomende  ge- 
legenbeid  daaromtrent  eene  proeve  te  nemen. 

F.  A.  V. 


•— Vi-pi^^'^^^^K^r- 


Nog  iets  o\er  de  Zee\issclierij£n. 


Om  een  nog  duidelijker  begrip  te  verkrijgen  hoe 
het  visschen  in  Zee,  op  een  gedeelte  onzer  kusten 
binnengaats,  bedreven  wordt,  kan  als  vervolg  van 
hetgeen  reeds  daaromtrent  in  den  5  jaarganpf  bladz. 
223  gezegd  is ,  nog  dienen :  dat  de  tijd  door  de  zee- 
lieden  met  etmalen  wordt  berekend,  zijnde  24  uren, 
waarin  eb  en  vloed  heeft  plaats  gehad;  hierin  is  da- 
gelijks  eenig  verschil,  verachtering  genaamd,  van  48 
minuten ,  veroorzaakt  door  der  stand  van  zon  en  maan 
ten  opzigte  der  aarde.  ~  Getij ,  beteekent  het  oploo- 
pen  van  het  water,  zoo  lang  dit  blijft  aanhouden  te 
vloeijen  of  op  te  loopen. 

De  Urker  en  Amelander  visschersaak  vereischt  5  man 
ter  bevaring;  de  vangst  wordt  hierna  in  portien  ver- 
deeld,   strekkcnde  drie  aandeelen  voor  den  eigenaar 


119 


van  het  vaartuig  en  vischwant,  waarvan  de  afreke- 
ning  elke  week  plaats  heeft. 

De  Schokker  schuit  is  kleiner  dan  de  Urker,  het 
maaksel  echter  Wetzelfde ,  met  de  bestemming  om  ba- 
ring, spiering  en  bot  te  vangen;  terwijl  de  Vollen- 
dammer  zich  meer  op  garnalen  en  ansjovis  toelegt. 

Het  visschen  geschiedt  met  uitgezette  —  stilstaande  — 
en  drijvende  of  sleepnetten;  ook  door  middel  van 
boekwant,  naarmate  van  het  jaargetij  en  de  soort  van 
visch  die  men  beoogt  te  vangen. 

De  vaartuigen  van  zeehondenvangers  bebben  wei- 
nig  diepgang ,  en  ofschoon  deze  vangst  een  bestaan  op- 
levert,  zijn  er  maar  enkele  visschers  die  er  zich  op 
toeleggen ,  en  wel  in  de  omgeving  van  Ameland  en  de 
Zeeuwsche  stroomen.  Zoodra  zeehonden  waargeno- 
men  worden,  stelt  men  in  de  geulen  sterke  netten, 
v^aarachter  de  zeehond,  bij  het  afloopen  van  het  wa- 
ter ,  blijft  hangen ,  of  bij  wordt  naar  deze  netten  ge- 
jaagd,  door  omroeijen  met  eene  witte  sloep.  Afgemaakt 
zijnde  —  waarvandaan  de  algemeene  term  »robben- 
slaan"  —  wordt  het  onnoodige  over  boord  gewor- 
pen,  het  spek  gekuipt  om  later  gekookt  te  worden; 
een  en  ander  eene  waarde  overlatende  van  /"  5.  —  per 
stuk. 

Nimmer  wordt  bij  toeval  in  ander  netwerk  de  zee- 
hond ,  noch  de  briiinvisch  gevangen ,  en  wanneer  deze 
laatste  zich  speelende  vertoonen,  wordt  zulks  als  een 
bewijs  aangemerkt,  dat  er  baring  op  de  kust  is. 

Het  schrobnet  heeft  de  gedaante  van  eene  kuil  ter 


120 


diepte  van  iO  h  11  vademen,  hetwelk,  om  over  den 
bodem  te  kunnen  sleepen ,  aan  eene  28  voet  lange  hou- 
ten  stang  is  bevestigd ,  aan  welks  uiteinde  zich  de  2 
voet  lange  zware  ijzeren  staven,  zoo  t<H  zinken  als  open- 
houden  van  het  net,  bevinden;  hefzelve  is  bevestigd 
aan,  en  volgt  door  twee  reepen,  van  40— 50  vademen 
lengte,  het  vaartuig;  wordende  aan  den  onderreep  6 
voet  speling  gegeven,  om  den  visch  uit  de  kuilen  te 
ligten,  welk  visschen  altijd  tegen  stroom  op  geschiedt 
en  gedurende  6  uren  aanhoudt:  bij  oostenwind  met 
den  vloed,  en  bij  westenwind  met  de  eb. 

Na  het  kuitscbieten  of  paaijen,  komt  de  visch  aan 
den  wal,  waar  bij  zich  spoedig  herstelt  en,  bij  toene- 
mende  warmte,  het  diep  weder  opzoekt. 

Half  October  begint  het  herfstvisschen ,  dat  onafge- 
broken  wordt  voortgezet ,  tot  er  ijs  drijft ,  met  reepen 
van  50  vademen  lengte,  ook  hoekwant  genaamd, 
waaraan  73  a  74  lijntjes  van  6  palmen  lengte,  voor- 
zien  van  een'  hoek  waaraan  eene  garnaal,  of  van 
eenen  zeeworm  op  schelvisch ,  welke  soms  weder  door 
een'  kabeljaauw  wordt  ingeslikt;  zoo  men  uitsluitend 
op  kabeljaauw  vischt,  wordt  aan  den  hoek  een 
stukje  baring,  van  een  jong  varken,  van  den  lever 
eener  koe,  bij  voorkeur  echter  de  prikvisch  of  negen- 
oog  gedaan. 

leder  der  bemanning  moet  dagelijks  14  dergelijke  lij- 
nen  aan  boord  bezorgen;  welk  werk,  alsmede  het  van- 
gen  der  zeewormen  aan  het  strand,  ook  tot  de  bezig- 
heid  der  vrouw  behoort ,  die  gebroekt  en  gelaarsd ,  ook 


'  121 

gewapeiid  is  met  ecn  haak  en  voorzien  van  een 
emmer. 

In  het  ruim  der  visscherschuit  zijn  drie  langwerpige 
bunnen  of  visChhoiiders ,  voorzien  van  gaten  om,  bij 
de  voortbeweging ,  versch  w^ater  in  en  uit  te  doen  vloei- 
jen,  daar  de  zeevisch  spoedig  in  stilstaand  water  sterft, 
welke  bunnen  tevens  dienen  als  ballast  om  op  te  zeilen, 

De  vischkaar  dient  om  bot  en  aal  te  bewaren,  en 
liangt  buiten  boord. 

De  visch,  die  den  hoek  slechts  in  de  lip  heeft,  kan 
zes  etmalen  blijven  leven;  die  den  hoek  in  den  slok- 
darm  zit,  sterft  en  wordt  droog  weggelegd,  blij- 
vende  in  den  herst  3  a  4  dagen  goed.  Visch,  die  in 
het  water  sterft,  verliest  den  verlangden  smaak. 

De  draad  waaraan  de  kabeljaauw  gevangen  wordt, 
in  vergelijk  van  den  visch,  zeer  dun  zijnde,  wordt 
hij  dikwerf,  bij  het  ophalen,  gehaakt,  waarvan  de 
buikwond  die  men  soms  opmerkt. 

De  opkoopers  betalen  de  100  stuks  schelvisschen  van 
{  5,  tot  /■  8,  —  en  de  andere  vischsoorten  nog  billij- 
ker:  de  Mei-schelvisch  van  1  tot  3  cents  per  stuk ;  deze 
visschen  worden  zonder  zout  in  de  zon  gedroogd,  zoo 
voor  eigen  gebruik  als  voor  den  kleinhandel ,  tegen 
2^  a  4  cent  per  stuk,  en  door  de  mindere  klasse  als 
stokvisch  genuttigd. 

Dergelijke  droogerijen ,  op  grooter  schaal ,  bestaan  te 
Wierum,  waar  tien  visschers  te  huis  behooren,  even 
als  te  Peses  of  Pesum;  te  Zoutkamp  zijn  er  twintig; 
welke  alien  vrijstelling  van  impost  op  het  zout  hebben. 


122 


Ameland  heeft  zeven  schuiten;  de  daarop  gevangjen, 
visch  wordt  te  Amsterdam,  alsmede  te  Harderwijk 
en  Harlingen  verkocht,  en,  bij  ongunstige  omstandig- 
heden,  aan  den  Zwartenhaan  en  de  dorpen  langs  de 
friesche  ku$t  gelegen. 

Aquarius. 


uu^^^P^^^^rr, 


WARE  GESCHIEDPilS  VAPi  IHOQUET,  VADER  EN  im. 

(Een  uillreksel  van  eenlge  brieven  van  Alexander  Dumas,  den,  even  als 
zijn  vader,  hartsloglelijken  jager). 


Op  een'  Zondag  kwam  Moquet  mijnen  vader  een 
bezoek  brengen ;  het  vroor  zeer  hard ,  en  eene  menigte 
eendvogels  waren  in  de  valei  van  Villers-Coter^ts  ne^r- 
gestreken.  Mijn  vader  had  er  twaalf  bij  een  klein  vij- 
vertje  zien  vallen. 

Mijn  vader  wees  de  plaats  aan  Moquet,  en  deze  ging 
derwaarts ,  hem  belovende  ze  alle  twaalf  mede  te  bren- 
gen. En  waarlijk  hij  begon  door  er  met  iederen  loop 
een'  neder  te  leggen.  Doch  om  deze  operatie  te  kunnen 
voortzetten ,  ontbrak  hem  papier,  doch  voor  zoo  wei- 
nig  was  Moquet  niet  vervaard;  hij  nam  van  het  mos, 
dat  aan  den  oever  groeide,  en  laadde  zijn  geweer  met 
hetzelve. 


124 

Ongelukkig  was  het  mos  nat ,  en  de  koude  zoo  groot 
dat  deze  in  het  geweer  bevroor.  —  De  geweren  van 
MoQUET  waren  juist  niet  van  de  beste ;  w^anneer  hij  er 
15  francs  voor  gaf ,  was  het  veel.  Het  gevolg  was  dan 
ook,  dat  het  geweer  sprong,  hem  twee  vingers  weg- 
nemende ,  terwijl  de  derde  zwaar  verwondde.  Moquet 
nam  eerst  hoogte  van  de  roeststee ,  en  keek  toen 
naar  zijne  hand. 

Deze  was  in  een  naren  toestand;  maar  Moquet 
beweerde,  dat  door  de  sterke  kou  de  pijn  vermin- 
derde;  hij  stak  zijn  hand  in  het  water  en  omwond 
ze  met  zijn  zakdoek. 

Mijn  vader  had  de  drie  schoten  gehoord,  en  uit 
den  klank  van  het  derde  had  hij  begrepen,  dat  er 
een  ongeluk  was  gebeurd.  Hij  ging  Moquet  te  gemoet, 
toen  deze  op  den  drempel  verscheen. 

Op  het  gezigt  van  het  gesprongen  geweer,  en  de 
bebloede  zakdoek ,  begreep  hij  wat  er  gebeurd  was ; 
hij  bekeek  de  hand  van  Moquet  ,  en  vond  de  verwon- 
ding  erg  genoeg  om  den  docter  Raynal  te  doen  halen. 

De  bode  vertrok  te  paard,  liet  hetzelve  aan  den 
docter  en  zoude  te  voet  weerom  keeren.  Alle  omstan- 
digheden  liepen  mede ,  zoodat  Raynal  in  20  minuten 
tijds  zich  bij  den  gekwetsten  bevond. 

Hij  vond  het  geraden  het  eerste  lid  der  beide 
vingers  af  te  zetten ,  en  naaide  de  wijsvinger 
zoo  wat  te  zamen.  Moquet  herinnerde  zich  nog, 
dat  het  ijskoude  water  hem  goed  had  gedaan; 
daarom  stak  hij  zijne  hand  in  een'  emmer  met  water , 


125 

die  op  plaats  stond ,  en  begaf  zich  naar  de  keuken. 
»Jongen,  Moquet,"  zeide  mijn  vader,  die  hoewel  hij 
soldaat  was  twee  of  driemaal  onder  ziilk  eene  operatic 
flaauw  wasgevallen, »  Jongen,  Moquet,  wat  een  ongeluk!" 
»Ja,  Generaal!  antwoordde  Moquet/'  het  is  een 
»ongeluk.  Indien  het  niet  gebeurd  was ,  zou  ik  ze 
»allemaal  geschoten  hebben,  zooals  ik  u  beloofd  had; 
»maar  er  is  ^een  tijd  verloren." 

—  »Hoe,  gee  n  tijd  verloren,  wat  meen  je  Moquet  ?'* 

—  »Ik  wil  zeggen,  Generaal,  dat  gij  mij  een  uwer 
»geweren  moest  leenen ,  daar  het  mijne,  zoo  als  gij 
»ziet,  er  genoeg  van  heeft,  en  ik  de  eendvogels  nog 
»eens  zal  opzoeken." 

—  »Wat,  wil  je  het  nog  eens  probeeren?" 

—  »Wel  ja,  Generaal!  ik  ken  de  roetstee;  alleen 
» moest  gij  mij  wat  papier  geven.  Die  stinkende  mos! 
»ik  zal  het  onthouden." 

En  Moquet  nam  een  der  vijf  of  zes  geweren  van 
mijn'  vader,  en  niettegenstaande  alle  opmerkingen  ver- 
trok  hij. 

Tegen  den  avond  kwam  hij  met  negen  eendvogels 
terug,  welke  met  de  beide  eersten ,  elf  iiitmaakten. 
Het  scheelde  er  maar  een,  dat  hij  de  geheele  kluft  had 
geschoten,  hetgeen  hij  aan  het  springen  van  zijn  ge- 
weer  toeschreef ,  welk  ongeluk  hem  minder  kon  sche- 
len ,  dan  dat  hij  die  eene  eend  niet  had. 

»Een  ongeluk  komt  nooit  alleen,"  zegt  een  oud  maar 
waar  spreekwoord.  Moquet  had  een'  voortreffelijken 
bond,  half  hazewind,   die  een  haas  twaalf  uur  ver 


126 


dreef,  luisterende  naar  den  naam  van  Louchonneau; 
deze  kwam  te  sterven  door  de  eene  of  andere  ziekte. 
Een  ander  zoude  in  plaats  van  dezen  bond ,  een' 
nieuwen  gekocht  hebben ;  maar  Moqtjet  bad  reeds  lang 
bepaald ,  dat  bij  eventiieel  sterven  van  Louchonineau  , 
hij  zijnen  zoon ,  die  daar  uitmuntenden  aanleg  voor 
had ,  in  diens  plaats  zoude  gebruiken.  Zoo  komen  wij 
langzamerband  aan  de  bistorie  van  Moquet  den  zoon, 
dien  wij  als  boofdpersoon  dezer  gescbiedenis  in  een 
volgend  nummer  zullen  bebandelen. 

(Vervolg  en  slotnader).  W 


Welligt  zal  de  redactie  van  het  tijdschrift  voor  Jagt 
en  Visscherij  een  plaatsje  van  het  onderstaande  willen 
inmimen,  (*)  al  ware  het  slechts  om  de  liefhebbers 
onzer  edele  uitspanning  voor  oogen  te  stellen ,  wat 
ons  te  wachten  staat,  wanneer  ook  eenmaal  de  Opzieners 
der  Jagt  en  Visscherij  door  den  Moloch  der  Rijksveld- 
wacht  geheel  en  al  zullen  zijn  ingezwolgen. 


ONTMOETING    MET    EEN'    RIJKS- 
YELDWACHTER. 


Want  zij  binden  lasten,  die  zwaar  zijn  om.  te 
dragen,  en  leggen  ze  op  de  schouderen  der 
menscfien.  Matth.  XXIII.  4. 

.  Eenigen  tijd  geleden  bevond  ik  mij  in  een  mijner 
uitgestrekte  bosschen,  meestal  uit  eiken  schaarhout 
bestaande,  om  aldaar  konijnen  te  schieten.  Bij  het 
afzoeken  van  het  bosch  stootte  ik  op  tv^^ee  houtdieven, 

(*)  Ofschoon  de  redactie  het  onderwcrp  meer  in  regtstreeks  verband  met  de 
Jagt  en  v'issclierij,  en  met  minder  overdrijvingbehandeld  zoude  wenschen,  haast 
zlj  zich  het  door  R.  ingezonden  stukjc  te  plaatgen.  Zij  hoopt  hlerdoor  eene 
sieuwe  bron  vr«n  bijdragen  geopond  te  ziea  en  beveelt  zich  verder  aan. 

Red. 


128 

die  met  hunne  bijltjes  wakker  bezig  waren  en  zich , 
toen  ik  naderde ,  verwijderden  ;  doch  spoedig  daarna 
bemerkte  ik ,  dat  zij  zich  slechts  aan  de  andere  zijde 
van  den  door  het  bosch  loopenden  grindweg  begeven 
hadden,  waar  zij  hun  bedrijf  bleven  voortzetten.  Terwijl 
ik  dien  weg  overging,  zag  ik  in  de  verte  een  schitterend 
meteoor  opdagen,  dat  zich,  naderende,  in  de  gedaante 
van  eenen  Rijks-veldwachter  oploste ,  wiens  blinkende 
hoed  en  blankgepoetste  wapens  de  stralen  der  zon 
weerkaatsten  en  waarin  ik  den  persoon  van  N.  N. 
herkende ,  die  vroeger ,  als  gemeenteveldwachter ,  de 
schrik  der  houtdieven  was. 

Verheugd  over  deze  ontmoeting,  deelde  ik  hem  de 
tegenvs^oordigheid  der  houtdieven  mede ,  die  w^ij  op 
geringen  afstand  duidelijk  hoorden  hakken. 

»Je  komt  als  geroepen,"  zeide  ik,  «die  brutale  ke- 
»rels  schijnen  voor  mij  niet  te  w^illen  ruimen,  pak  jij 
»ze  maar  eens  op,  je  krijgt  dan  eene  goede  fooi,  want 
»onze  nieuwe  veldwachter  weet  ze  zoo  goed  niet  onder 
«den  duim  te  houden." 

»Dat  zoude  ik  met  pleizier  doen"  was  het  antwoord, 
»maar  ik  kan  het  immers  niet!  Hoe  wil  ik  met  al 
»die  spullen  door  het  hout  been  komen?  Het  is  al 
wlastig  genoeg  om  er  mede  langs  den  publieken  weg 
»te  moeten  kuijeren.  —  Zie  zelve  maar  eens  hoe  ik 
»beladen  ben!" 

Waarlijk ,  ik  moest  den  man  gelijk  geven ,  toen  ik 
den  inventaris  van  zijne  tuigagie  opmaakte :  de  zware 
hoed  met  den  paardenstaart ,  de  groote  brieventasch , 


129 

de  hertsvanger ,  de  karabijn ,  de  bajonet ,  liet  pistool 
en  de  patroontasch  maakten  te  zameii  een  tamelijk 
vrachtje  iiit;  terwijl  de  belemmering,  die  zij  veroorzaak- 
ten  ,  elke  beweging  in  bosschen  of  doorsneden  terrein, 
onmogelijk  maakte. 

»I8  het  niet  om  razend  en  dol  te  worden,"  ging  hij 
voort,  »wanneer  men,  onder  anderen ,  met  het  waken 
y>tegen  houtdieverij  belast  is  en  dan  zoo  wordt  toegeta- 
» keld ,  dat  men  zich  niet  buiten  de  wegen  en  voetpa- 
»den  kan  begeven?  —  De  houtdieven  hebben  er  ook 
»niet  weinig  deeg  in! 

»Maar  zeg  me  eens ,  waarom  draag  je  toch  die  koord 
»aan  den  hals;  waartoe  dient  die?'' 

»Mi8schien  om  zich ,  in*  eene  bui  van  radeloosheid 
»en  woede,  over  den  magteloozen  toestand  waarin 
»ons  deze  toetakeling  gebragt  heeft,  aan  den  eersten 
»boom  den  besten  te  kunnen  opknoopen." 

Dit  zeggende  verv^ijderde  hij  zich  knorrig,  en  de 
houtdieven  bleven  lustig  doorhakken. 

Dit  voorval  bragt  mij  eene  preek  in  het  gelieugen , 
die  ik  onlangs  over  den  tekst,  dien  ik  tot  motto  ge- 
kozen  heb ,  gehoord  had  en  ,  verder  over  de  zaak 
nadenkende ,  geraakte  ik  in  verzoeking  om  op  den 
uitvinder  van  zulke  ondoelmatigheden  de  vraag  van 
Cicero  toe  te  passen:  Quid  te^  aut  fieri  aut  fingi  de^ 
mentius  potest  7 

R. 

U 

JuUj  1858. 


Geschiedenis  van  den  bond  bij  alle 
volken  der  wereld. 

— »'^»  ^?^> «««« — 

fVertaald.J 

Zoo  eenig  dier  het  verdient,  eene  eigene  geschiede* 
nis  te  hebben ,  en  vooral  het  onderwerp  van  bijzondere 
studie  en  beschrijvingen  te  worden ,  dan  is  het  voorze- 
ker  de  bond ,  die  getrouwe  medgezel  van  den  mensch, 
die  zich  zoo  innig  met  hem  verbindt,  als  ware  hij 
zijns  gelijke.  Het  ontbreekt  echter  niet  aan  dusdanige 
geschriften,  maar  wel  aan  een  werk,  waarin  eens- 
deels  zijne  veelsoortige  of  verschillende  betrekking  tot 
den  mensch,  of  de  onderscheidene  doeleinden,  waar- 
toe  hij  zich  laat  bezigen,  geschiedkundig  zijn  vervat; 
anderdeels  de  verschillende  rigtingen  van  zijn  instinct 
en  a!le  voorbeelden,  die  daarvan  bestaan,  opeeneuit- 


131 


voerige  wijzc  behandeld  wortlen.  Dit  is  geschied  in 
ccne,  in  1843,  verschenen  Hlstoire  du  Qnen  chez  tons 
les  peuples  du  Monde,  van  Eleazar  Blaze.  De  schrijver 
zegt  in  zijne  voorrede,  dat  dit  boek  de  vruclit  is  van 
tvvintigjari^jc  sludie  en  opmerkingen.  Het  volgende 
uittreksel  daarvan  zal  doen  zien,  dat  deze  arbeid  gee- 
nen  onvruchtbaren  bodem  heeft  gevonden. 

Wanneer  w^ij  onze  voorstelling  van  den  bond, 
wilden  gronden  op  de  woorden  van  zijnen  naam 
afgeleid,  of  op  de  spreekwoorden  en  vergelijkin- 
gen,  v^aarin  bij,  voorkomt,  dan  zouden  wij  moe- 
ten  aannemen,  dat  bij  tot  de  laagste  der  redelooze 
dieren  behoort.  Van  het  grieksche  woord  x6a)]j  (bond) 
komt  yjjvlxo^  of  Cyniker,  en  verscbeidene  vergeUj- 
kingen,  als:  y.uvoeldri^j  yMvb^  oiipLar  e^cou , 
toonen  genoegzaam,  dat  de  honden-familie ,  zoo  als 
menige  van  boogeren  rang,  niets  in  achtbaarbeid 
wint,  ofscboon  men  zijne  afkomst  tot  verwijderde  tijd- 
perken  opvoert.  De  Romeinen  v^aren  niet  beleefder 
dan  de  Grieken  en ,  om  terstond  op  onzen  tijd  af  te 
dalen,  vinden  wij  de  fransche  woorden  Canaille  en 
Cagnardj  beide  van  het  latijnscbe  Cams  (bond)  afge- 
leid, en  beide  tot  aanduiding  van  niet  zeer  vereerens- 
waardige  persoonlijkheden  aangewend.  Vergelijkingen, 
zegt  men ,  zijn  hatelijk ,  en  bet  gebeele  bondengeslacht 
moest,  zonder  onderscbeid  van  rassen,  zich  aan  deze 
uitspraak  onderwerpen.  Zij  zijn  steeds  de  aangeno- 
men  vergelijking  met  alle  gemeene,  slecbte  en  walge- 
lijke  personen  gewecst;   de  type  van  strijdiust,  onbe- 

ZESDE   UARG«  9 


132 

schaamdheid ,  hebzudit  en  zinlijkheid ;  van  Furien  , 
Demons,  tafelsclmimers ,  dieven,  en  eindelijk,  bij  een 
treurig  gebrek  aan  beleefdheid  jegens  liet  e^ne  ge- 
deelte,  met  onrcgtvaardigheid  jegens  beide,  ook  der 
vroiivven. 

De  gehuwde  man,  zegt  een  klassieke  wijze,  heeft 
geen  bond  noodig,  om  zijne  deur  te  bewaken.  Non 
opus  est  J  uxor  Jalrat  in  aede  tua  enz.  (Hij  is  niet 
noodig,  de  vroiiw  blaft  in  uw  huis).  De  beer  Blaze 
heeft  eene  menigte  van  deze  gezegden  verzameld ,  en 
in  bet  algemeen  zijne  klienten,  met  ijver  en  goed  ge- 
volg,  tegen  de  daarin  liggende  aanklagten  verdedigd. 
Pe  bond  is  moisig.  —  »Dat  is  bij  vecl  minder",  ant- 
woordtbij,  »dan  zekere  lieden  iiwer  bekenden  en  van 
uwen  stand."  Men  Scheldt  hem  nit  voor  vraatzuch- 
tig.  —  »Ik  wilde  u  zien",  herneemt  zijn  advokaat, 
»als  gij  maar  e^ne  schotel  eten  hadt,  en  men  bet  be- 
proefde  ii  dien  weg  te  nemen?"  S*.  Chrysostomus 
zegt  van  den  bond,  dat  hij  u  vleidt,  als  gij  hem  aan- 
ziet,  en  ii  arglistig  bijt,  als  gij  hem  den  rug  bebt  toe- 
gekeerd.  —  »Ik  verzoek  S^.  CnRYsosToaius  om  ver- 
schooning",  zegt  de  beer  Blaze,  »hij  heeft  den  bond 
gelasterd.  Ik  kende  en  ken  nog  vele  menschen  van 
zulk  eene  geaardheid,  maar  geen'  enkelen  bond."  Dan 
weder  is  hij  een  dief.  »Neen",  antwoordt  de  beer 
Blaze  ,  »hij  heeft  geen  denkbeeld  van  bet  mijn  en  dijn^ 
en  als  gij  hem  bebt  geleerd,  kunt  gij  hem  bij  een  ge- 
braden  boen  laten  slapen.  Bovendien  worden  hem 
dikwijls  diefstallcil  Ic  laste  gelegd,   die  hij   nimmer 


133 

heeft  (iopleegd :  tie  dienstbodcn  makcn  Iicm  tot  bun- 
nen  zondebok ,  en  dc  spraak  ontbreekt  bem ,  om  zicb 
fe  kuiinen  verdedigeii." 

Alle  lof ,  die  den  bond  in  spreekwoorden  wordt  toe- 
gezwaaid,  is  iiitzondering  en  geen'  regel.  Maar  waarom 
mogen  wij  vragen ,  wordt  bet  individii  altijd  met  liefde 
genoemd,  en  wordt  bet  ras  tot  een  zinnebeeld  van 
betgeen  batebjk  en  aanstootelijk  is,  gcbezigd?  De 
rede  daarvan  is  voorzeker  deze:  dewijl  door  bun  ver- 
trouwelijke  omgang  met  ons,  bun  gebeele  gedrag  ons 
bestendig  voor  oogen  is,  ^oo  vallen  zij  ons  natimrlijk 
bet  eerst  in,  als  wij  in  onze  natuurgenooten  de  eigen- 
scbappen  van  dieren  zien,  wier  goed  instinct  bij  ons 
€ene  ondeugd  wordt. 

Bij   de  Joden  wordt  de  bond  natuurUjk  voor  onrein 
gebouden,  en  is  daarom  ook  van  bet  offer  uitgesloten 
gebleven.    Bij   de  Heidenen  daarentegen  bragt  bij  zijn 
deel  aan  bij  de  vleescb-m assays ,  die  op  bet  altaar  rook- 
ten.     De  Romeinen,    die  bem   zonder  scbaamte   aan 
bunne  goden  opofferden,  geeselden  bem  jaarlijks  als 
misdadiger  en   spietsten  bem  vervolgens,   omdat  zijne 
voorvaders,   in   den  nacbt  waarin  de  Galliers  bet  ka- 
pitaal  bestormden,   badden   geslapen.    De   dwaasbeid 
en  gruwzaambeid  dezer  romeinscbe  herinnerings-viering 
werd  ecbter  door  een   gebruik   overtroffen,  dat,  tot 
aan   de  regering   van  Lodewijk  XIV,  in  dc  boofdstad 
van  Frankrijk  bestond,   waar  de  kirgerlijke  regering 
jaarlijks  een  aantal  katten,  men  weet  niet  om  welke 
oorzaak,  op  bet  Greve-plein  deed  verbranden. 


134 


Waar  de  bond  den  godcn  werd  opjjeofferd,  kon  bet 
ook  iiiet  missen  ,  of  zijn  vleesch  werd  er  gegeten. 
IIippoKRATES  zegt,  dal  de  sfriekeii  hem  hebben  gegeten, 
en  de  Romeinen  bidden  bem  vopr  zulk  eene  lekkernij, 
dat,  bij  biinne  kostbare  en  verkwistende  gastmalen, 
geen  jonge  bond  mogt  ontbreken.  In  Cbina  wordt 
bij  met  kruiden  gevoed  en  openlijk  in  de  vieescbballen 
verkocbt.  Vele  wilde  Yolkeren  verkiezen  zijn  vlees(;b 
boven  alle  andere  vleescbsoorten ,  en  ontbalen  er 
hunne  oppcrboofden  op.  In  Parijs  wordt  bet  verkoo- 
pcn  van  bondenvleescb  beimelijk  bedreven,  in  weerwil 
van  bet  verbod  der  regering,  die  daarentegen  den 
bandel  in  paardenvlcesch  beeft  toegestaan.  De  beer 
Blaze,  die  beide  vleescbsoorten  beeft  gegeten,  geeft 
bet  bondenvleescb  de  voorkeur,  terwiji  Buffon  bet 
voor  boogst  onsmakelijk  bield.  Maar  dewijl  de  volken, 
bij  wie  bet  bij  voorkeur  wordt  gegeten,  bunne  bonden 
alleen  met  groenten  en  viscb  voeden,  en  geenen  euro- 
pescben  bond,  die  met  vleescb  gevoed  wordt,  aanraken, 
bebben  nocb  Buffon  nocb  Blaze  bet  bondenvleescb 
in  deszelfs  volkomenbeid  geproefd. 

In  Lapland  wordt  de  bond,  om  zijne  buid,  gedood; 
in  andere  landen  daarentegen  om  zijner  vermenigvul- 
diging  perk  te  stellen.  Daartoe  beeft  de  bondenbelasting 
in  Engeland  bijgedragen,  om  alzoo  bet  overbodige 
dierenleven  in  de  geboorte  te  verstikken;  terwiji  slecbts 
wenigen  eenen  bondenworp  opvoeden,  uitboofde  van 
de  zware  belasting.  Elders,  waar  men  alle  bonden 
worpen  laat  opgroeljen  en  balf  vcrhongerd  op  de  sdaten 


135 

hat  rondloopen,  wordt  him  bestaan  een  Lezwaar  voor 
het  publick,  en  een'  last  voor  hen  zelve.    In  Frankrijk 
zijn  de  voddenrapers  gcmagtigd,  de  rondloopende  hon- 
den,  door  een'   slag;  op  den   kop,  te  dooden.    Voor 
weinge  jaren  was  de  regering  van   Bombay  verpligt 
eene  lading  houden  naar  zee  af  te  zenden  en  te  laten 
ombrengen,  om  die  stad  van  hunne  biiitengewone  hoe- 
veelheid,  zonder  belediging  der  Parsi's,  die   den  bond 
met    eerbied    beschouw^en,    te    bevrijden.    In    andere 
groote  steden  van  bet  Oosten  wordt  er  minder  omslag 
met  hen  gemaakt.    Een  man  met  een'  zwaren  knuppcl 
gewapend,  sleept  een  gedooden  bond  langs  de  straten, 
waardoor  hij  alle  honden  uit  de  buurt  tot  zich   lokt, 
en  die  hij  dan  regts  en  links,  met  zijn'  knuppel  dood 
slaat. 

Reeds  in  het  oude  Rome  werden  engelsche  buUen- 
bijters^  die  door  afzonderlijke  daartoe  in  Engeland 
aangestelde  beambten  naar  Italic  werden  gezonden, 
in  het  amphitheater  aan  den  doodelijken  strijd  met 
wilde  dieren  prijs  gegeven.  In  Engeland  zelve  vond 
dit  gebruik  de  ijverigste  navolgers,  en  het  gevecht  van 
honden,  die  zich  door  beten  teisterden,  tot  dat  een 
op  de  plaats  bleef,  werd  een  fatsoenlijk  vermaak. 

Maar  de  grootste  van  alle  gruwzaamlieden ,  wier 
slachtoffer  de  bond  wordt,  zijn  ongetwijfeld  die,  welke 
in  naam  der  wetenschap  worden  gepleegd.  De  proef- 
nemingen,  die  men  met  hem,  bij  levenden  lijve,  maakt, 
zijn  inderdaad  afschuwclijk,  en  de  hccr  Blaze  vcrzekerd 
ons,  dat  men  in  clkc  groote  stad  van  Frankrijk  men- 


136 


\indt,  wier  eenige  bezigheid  is,  de  hiertoe  gevor- 
derd  wordende  voorwerpen  tevinden,  cnte  verzamelen. 
De  geneesheeren  van  vroegeren  tijd  bezigden  den  bond, 
op  even  zoo  ongeboorde  wijze,  tot  berstelling  van  ziek- 
ten.  Hij  v\'erd  levend  opengesnedcn,  en  als  een  zeldzaam, 
specifiek  middel  tot  genezing  van  ligdiaamssmarten 
aangewend.  Somtijds  bad  men  nog  de  barmbartigbcid, 
bem  de  keel  af  te  snijden,  en  bet  uitblusscben  van  alle 
levensgeesten  af  te  wacbten,  eer  de  ziekelijkc  ledema- 
ten  in  zijne  ingev^'anden  werden  gedompeld.  De  bond 
speelde  ook  eene  aanmerkebjke  of  voorname  rol  in 
de  apotbeek:  zijne  beenderen  werden  fijn  gestampt, 
zijn  vet  tot  zalf  versmolten,  en  zijn  rif  tot  een  sap 
van  buitengewone  kraebt  gedistilleerd. 

Zwart  was  altijd  eene  onbeilspellende  kleur  voor 
menscben  en  dieren,  denkelijk  dat  daarom  zwarte 
bonden  door  bijgeloovige  volken  als  werktuigen  van 
tooverij,  en  als  den  aardscben  vorm  van  den  booze 
worden  bescbouwd.  Cornelius  Agrippa  was  altijd  van 
een'  zwarten  bond  vergezeld,  die  men  algemeen  voor 
een'  booze  geest  bield.  Nog  in  bet  jaar  1702  waren 
de  franscbe  soldaten,  die  Landau  tegen  de  keizerlijken 
verdedigden,  vast  overtuigd,  dat  de  bond  van  bunnen 
generaal  een  booze  geest  was,  van  wien  alle  militaire 
bewegingen  uitgingen,  en  wiens  bovennatuurlijke  kracb- 
ten  bem  de  zege  verzekerden.  Baronius  verzekert, 
dat  de  bonden  bet  brood  badden  versmaad,  dat  de 
moordenaars  van  Thomas  a  Becket  ben  badden  toege- 
worpen,   en  volgens   den  beer  Blaze  bebben  zij  op 


137 

dezelfde  wijze  hunnen  afkeer  jegens  eenen  jongen 
man  te  kennen  gegeven,  die  zijne  nicht,  zonder  kerke- 
lijke  toestemming,  had  geliiiwd,  daar  zij  hardnekkig 
weigerden  de  lekkernijen  van  het  briiiloftsmaal  aan 
te  roeren. 

De  bond  is  ook  veeltijds  door  de  menschen  als  werk- 
tuig  van  strijd  tegen ,  en  vervolging  van  hunne  mede- 
menschen  gebezigd.  In  den  oorlog  zelfs  heeft  hij  waar- 
schijniijk  het  eerst,  als  schildwacht ,  goede  diensten 
bev^'ezen.  Door  hunne  merkw^aardige  waakzaamheid 
en  geschiktheid ,  om  aanvallen  bekend  te  maken ,  wor- 
den  zij  bijzonder  door  de  Turken  tot  be  waking  der 
buitenposten  gebruikt.  Nog  heden  worden  de  fransche 
verkennings-patrouilles  in  Algiers,  altijd  door  eenpaar 
honden  voorafgegaan.  In  vele  gevallen  namen  zij  ook 
zelfs  deel  aan  den  strijd.  Nadat  Marius  de  Cimbren 
had  verslagen ,  hadden  zijne  legioenen  eenen  nog  hevi- 
geren  strijd  met  de  vrouwen  en  honden  door  te  staan. 
Bij  de  Celten  waren  de  honden  van  zulk  een  groot  ge- 
wigt  in  den  strijd,  dat  zij  hen  met  halsbanden,  van 
spitse  ijzeren  punten  voorzien ,  en  met  borstplaten  als 
schilden  wapenden.  Eenige  aldus  uitgeruste  honden, 
die  den  aanval  van  soldaten  op  eene  citadel  afweren, 
zijn  op  eene  bronzen  plaat,  in  Herculaniim  gevonden, 
voorgesteld.  Zekere  Galliers  gebruikten  de  honden 
niet  alleen  als  soldaten  in  den  oorlog;  maar  een  eska- 
dron  van  twee  honderd  maakte  zelfs  de  lijfvs^acht  buns 
konings  uit.  In  lateren  tijd  heeft  men  zich  van  hen 
tegen  de  wilden  in  Amerika  bediend,    Colidibus  gaf 


138 


het  Toorbeeld  in  een  gevecht  met  de  inboorlin^jen  van 
S*.  Domingo,  waarin  hij  met  twee  honderd  man  te 
voet,  twmtig  miters  en  twintig  honden  een  groot  in- 
diaansch  leger  op  de  vlugt  joeg. 

Toen  PiETRO  de  la  Valle  in  het  begin  der  zeven- 
tiende  eeuw  Perzie  bezocht,  bestond  er  het  gebruik, 
om  zekere  soort  van  misdadigers  aan  honden,  die  daar- 
toe  opzettelijk  bestemd  waren,  voor  te  werpen.  Hij 
zag  eenige,  van  tooverij  beschuldigde  Joden,  die  men 
aan  de  woede  dezer  vreeselijke  bculen  prijs  gaf,  met 
belofte  van  genade,  als  zij  Mahomedanen  wilden  wor- 
den.  Bij  den  aanblik  der  honden  gaven  de  gezamen- 
lijke  Joden ,  tot  op  e^n  na ,  het  afvallen  van  hun  ge- 
loof  boven  dien  schriklijken  dood  de  voorkeur.  Oviedo 
verhaalt,  in  zijne  geschiedenis  van  Indie,  dat  toen 
een  misdadiger,  die  men  den  bond  voorwierp,  die  de 
veroordeelden  plagt  te  verscheuren,  op  de  knieen  viel, 
en  om  het  behoud  van  zijn  leven  smcekte,  het  dier 
bleef  staan,  en  weigerde  zijnen  pligt  te  volbrengen. 

De  Spanjaarden,  die  het  voor  een  wonder  hielden, 
verleenden  den  ongelukkigen  genade;  maar  de  beer 
Blaze  gelooft,  dat  de  blik  des  mans  die  iiitwerking 
heeft  te  weeg  gebragt,  gelijk  dan  ook  het  volk  aan 
het  menschehjk  oog  eenen  vreesiianjagende  en  betoo- 
vcrenden  invloed  op  de  dieren  toeschrijft.  Sismosdi 
verhaalt  een  andcr  beter  gewaarborgd  geval  van  dien 
aard.  Eenige  jagthonden  van  den  tiran  van  Milaan, 
die  met  menschenvleesch  gevoed  werden ,  dat  ze  zelve 
moesten  trachten  door  de  jagt  op  menschen  te  verkrij- 


139 


gen,  en  waardoor  reeds  duizende  slagoffers  waren  {je- 

vallen,   zoodat  die  honden  buitengewoon  bloeddor8ti{j 

waren  geworden,   weigerden  niet  alleen  een'  twaalf- 

jarigen  knaap ,   die  him  werd  voorgeworpen ,  te  doo- 

den ,   maar  bovendien ,   toen  de  wachter ,  ten  gevolge 

dier  hardnekkigheid ,   het  kind   de   keel  afsneed,  be- 

toonden   de  honden  dezelfde  onwilligheid  om  het  lig- 

chaam  aan   te  raken.    Zoude  de  jeiigdige  leeftijd  van 

het  slagtofler,  welligt  hun  sluimerend  gevoel  van  mede- 

hjden  hebben   opgewekt?    De  honden  bezitten  gehjk 

men  weet,   eene   bijzondere  liefde  voor  kinderen,  en 

laten  zich  daarom  ook  veel  van  kinderen  welgevallen. 

Maar  nu  komen  wij  tot  de  beminnenswaardige  zijde 

van   den  bond.    Hij  allcen,    in   de   geheele  dierenwe- 

reld,   shiit  zich   aan  ons,   als  den  getrouwsten  vriend 

aan;    verstaat  onze  wenschen,   onderwerpt  zich  aan 

onze   gewoonten    en  wacht  op  onze  bevelen.    Het  is 

eene  behoefte  voor  zijn  aanwezen ,  om  den  menscli  ten 

dienste  te  staan.    De  siberische  honden,   die  des  zo- 

mers  vrijglaten  worden ,  om  voor  hun  eigen  onderhoiid 

te  zorgen,   keeren,  hoewel  een'  zwaren  arbeid  te  ge- 

moet  ziende  en   streng  behandeld  wordende,  ja  zelfs 

half  verhongerend ,   toch  bij  het  naderen  des  winters, 

tot  hunne  meesters  weder,   om  zich  voor  de  sleden  te 

laten  aanspannen.    De  pariahond  in  Indie,   wanneer 

hij  zonder  vcrblijf  en  zonder  meester  is,  voegt  zich  bij 

een'  Treemde,   en  put  zich  uit  in  kunstmiddelen ,  om 

door  hem   aangenomen  te  worden.    Men  gevoelt  het 

duidelijk,   dat  deze  neiging  van  den  bond,  hem  door 


140 


de  Voorzienigheid  ten  beste  van  ons  geslacht  is  ingege- 
ven.  »Zijne  verburgering  met  ons",  zegt  Cuvier,  ))isde 
volkomenste ,   nuttigste   en  meest  eigenaardige  verove- 
ring ,  die  wij  hebben  gemaakt ,  en  welligt  —  voegt  hij 
er  bij   —   de   noodwendigste  voor  de  menschelijke  za- 
menleving.    »In  onze  tegenwoordige ,  beschaafde  maat- 
schappij   kunnen  wij  van  de  diensten,   die  hij  ons  be- 
wijst,   naauwelijks   meer  een  uitgestrekt  gebruik  ma- 
ken.    Om   zijne  geheele  waarde  te  beseffen,   moeten 
wij   zien,   hoe  hoog  de  bond  bij  de  wiiden  staat  aan- 
geschreven.    Men  heeft  australische  Vrouwen  gezien, 
die  jonge  honden  met  hare  borsten  voedden.    Kapitein 
FiTZROY  verhaalt,    dat   in   tijden   van  hongersnood  de 
inwoners  van  bet  Vuurland ,  eerder  himne  oud  gewor- 
den  vrouwen   dooden  en  eten,   dan  himnen  eenigen 
bond.    »Honden",  zeggen  zij,   »kunnen  andere  dieren 
vangen,   maar  oude  vrouwen  zijn  tot  niets  meer  nut- 
tig."    De  jagt  is  inderdaad  de  eerste  behoefte  voor  den 
mensch ,  en  bet  eerste  instinct  van  den  bond.    Honden 
verzamelen   zich   in  troepen,  jagen  op  everzwijnen  en 
bufTels,  en  zelfs  bij  gelegenheid  op  leeuwen  en  tijgers. 
Derzelver  jongen   zijn   vooral   de  voorwerpen  hunner 
onvermoeiden    vervolging;    en    zoo  groot  zelfs   is   de 
schrik,  die  zij  bij  derzelver  vervolging  den  tijger  aan- 
jagen,dat  in  Indie  bet  verschijnen  van  eenen  gewonen 
jagthond  hem  verontrust. 

Zoo  worden  ook  van  de  krachten  en  den  moed  van 
zekere  hondensoorten  de  treffendste  geschiedenissen 
verhaald.    Wat  van  cenen  albanischen  bond  van  Alex- 


I 


141 


ANDER  DE  GROOTE  wordt  vcihaald ,  die,  acbter  elkan- 
der,  een'  leeiiw  en  oliphant  overwon,  is  niets  dan 
eene  fabel.  Even  zoo  weinig*  geloof  verdient  de  daad 
van  een  bulhond,  gedurende  de  regering  van  koningin 
Elisabeth  ,  die ,  achter  elkander  ,  beeren ,  luipaarden 
en  cen'  leeuw  zoude  aangevallen  en  gebeten  bebben. 
Zeker  daarentegen  is  bet,  dat  een  bond  van  dat  ras, 
tijdens  de  regering  van  Hendrik  VIII,  werkelijk  met 
den  koning  der  dieren  in  strijd  geraakte,  voor  weike 
aanmatiging  Hendrik  hem  liet  opbangen,  en  men  kan 
daaruit  afleiden,  dat  drie  of  vier  dier  bonden  de  zege- 
praal  zouden  kunnen  bebalen.  De  dashond  kampt 
met  dieren,  die  twintigmaal  grooter  zijn,  en  sterft, 
gruwelijk  verwond,  zonder  eenen  enkelen  klaagtoon  te 
geven.  Ook  de  list  en  dapperheid  der  bonden  ontwik- 
kelen  zich  glansrijk  in  geval  van  nood.  De  bonden 
aan  den  Nijl  drinken  onder  bet  loopen,  om  den  kro- 
kodillcn  te  ontkomen.  Als  de  bonden  van  Nieuw  Orleans 
over  de  Mississippi  willen  zwcmmen,  beginnen  zij  te 
biaffen,  om  de  alligators  uit  bunne-  verstrooide  bolen 
te  lokken  en  zich  op  een  punt  te  komen  verzamelen. 
Naauwelijks  is  dit  gebeurd,  of  zij  loopen  vloed  -  op- 
waarts  been  en  springen  op  eene  verwijderde  plaats 
in  bet  water.  Een  eskimosche  bond,  die  naar  Enge- 
land  werd  overgebragt,  was  in  kunsten  geoefend,  die 
men  bij  europesche  bonden  zelden  aantreft,  wier  onder- 
houd  niet  van  bunne  eigene  werkzaamheid  afhangt. 
Hij  strooide  zijn  voeder  rondom  zich  been,  en  hield 
zich  als  slapende,  om  boenders  en  rotten  uit  te  lokken, 


U2 

welke  hij  alsdan  bij  zijii  voorraad  voegde.    Maar   zelfs 
ook  bij  011$  onlwikkelen  de  honden,  die   voor  hunne 
eigene  rekening  jagen,  dikwijls  een  zeldzaam  vernuft. 
De  sluwe  spoorhond,   die  meer  dan  eenige   andere 
aaii  de  wilddieverij    is   overgegeven,    wanneer  hij  een 
konijntje  op  bet  spoor  is,  begeeft  zich  naar  het  konij- 
nenhol,  en  wacbt  op  zijne  aankomst.    De  beer  Blaze 
had  twee  bonden,  die  heimebjk  jaagden;  de  een  jaagde 
de  bazen  op,  en  de  andere,  acbter  een  beg  verborgen^ 
pakte  den  baas,  als  bij  zijn  gewoon  pad  volgde.    Men 
verbaalt  eene  gescbiedenis  van  een'   staanden  bond  en 
een'  windbond,  die  zicb    te  zamen  verbonden:  dewijl 
bet  reukorgaan  van  den  staanden  bond  er  toe  diende, 
om  bet  wild  te  vinden,  en  de  vlugbeid  van  den  wind- 
bond,  om  bet  te  vangen.    Toen  de  staande  bond   in 
verdenking  kwam,  deed  men  bem   een'   ketting  aan, 
om  zijne  bewegingen  te  binderen;  daar  bij  ecbter  zijne 
strooperijen  voortzette,  bemerkte  men,  dat  de  windbond, 
omdat  de  staande  bond  niet  zoo  goed  kon  jagen,  den 
ketting  in  zijn'  bek  droeg,  tot  dat   de   beurt  van  bet 
naloopen  aan  bem   kwam.    De  gescbiktbeid  van   den 
gewonen  jagtbond,  ofscboon  minder  in  bet  oog  vallend, 
is  tocb  overeenkomstig  de  diensten,  die  men  van  bem 
vordert,  en  somtijds  meer  dan  een  eenvoudig  instinct; 
want  dikwijls  ontdekt  slecbts   een   oude    gediende  de 
wedergangen  van  den  vos  en   bet   bert;   de  pogingen 
van  bet  dier,  om  bet  spoor  af  te  breken,  of  zicb  door 
het  opjagen  van  een  ander  dier  te  redden. 
Het  is  de  praktijk,  die  bem  bad  geleerd,  de  vcrwikkelin- 


143 

gen  der  jagt  te  kennen,  tusschen  vervvarde  sporen  het 
regte  te  vinden  en  de  listen  van  een'  verniifiigen  vlugte- 
ling  te  kunnen  raden.  Op  een  punt  zijn  zij  echter,  oiide 
en  jonge,  tamme  en  wilde  honden ,  elkander  gelijk, 
dat  is:  belangstelling  in  de  jagt.  De  verschijnselen 
der  voorbereiding  daartoe,  wekken  steeds  him  levendig 
verlangen.  De  bond,  wiens  meester  toevallig  is  ver- 
hinderd,  aan  de  jagt  deel  te  nemen,  zal  zich  eenen 
naburigen  jager  kiezen,  en  voor  dien  dag  in  zijne  dienst 
treden,  ofschoon  het  vergeefsche  moeite  zou  zijn,  hem 
voor  een  ander  doel,  en  langer  dan  de  jagt  duurt, 
te  willen  behouden.  Zelf  in  het  gezelschap  van  zijnen 
meester  zal  hij,  zonder  dat  zijne  trouw  cr  door  lijdt, 
zich  voor  een  oogenblik  aan  een'  vreemden  aansluiten, 
die  welligt  een  beter  schiitter  is  dan  zijn  meester. 

(VervoJg  hierna). 


AlLEeiEJ. 


tolk  lieb  altijd  ongeluk,  niets  dan  ongeluk,"  klaagde 
een  oude  jager,  »laat8t  stond  Juno  voor  eeii'  kwartel; 
»de  kwartel  springt  op,  vliegt  regt  van  mij  af,  laag 
*langs  den  grond  en  de  bond  loopt  haar  na.  Ik  schiet, 
Ddoor  drift  vervoerd;  de  bond  geeft  een'  gil  en  appor- 
»teert  mij  zijnen  voorpoot,  die  ik  rits  afgescboten 
»bad,  —  Zoo  gaat  bet  mij  altijd;  ik  speel  alle  avon- 
»den  wbist  en,  zoo  waar  als  ik  leef,  ik  krijg  nooit 
»eene  enkele  troef.'* 

»Maar,  lieve  vriend!  als  gij  geeft,  maakt  gij  uwe 
wlaatste  kaart  immers  troef? 

»Dat  is  waar,  maar  ik  vergeef  steeds  de  kaarten! 


Op  een'  zondag  morgen,  v(36r  omstreeks  twee  jaren, 
^troomde  de  menigte  uit  bet  Haagscbe  bosch  stad- 
waarts  en  bleef  bij   den  koekamp   stilstaan ,    ora  te 


145 

zieii  naar  een  klein  zwart  hondje,    dat  de  damlierteit 
ijveris  rond  dreef,  hetwelk  ook  mijne  aandacht  boeide, 

De  herten  bewogen  zich  veerkrachtig  in  dezelfde 
rigting,  op  twee  kringen,  waarvan  de  jons^en  den  mid- 
densten  vormden  en  door  de  ouden  omg^even  werden; 
op  welke  laatslen  het  hondje  het  gemunt  had.  Ein- 
dehjk  bleef  een  der  groote  herten  stilstaan ,  met  bUjk- 
baar  doel  om  de  vijand  af  te  weren ,  daarbij  de  bon- 
ding aanncmende  ran  de  horens  te  willen  gebruiken, 
die  op  dat  tijdstip  nog  in  de  eerste  wording  waren ; 
terwijl  het  hert,  zonder  te  treifen,  met  de  voorloopers 
sloeg  en  bij  een  der  achterloopers  werd  gegrepen ,  van 
welken  het ,  door  heftig  schudden ,  den  aanvaller 
poogde  los  te  maken.  Dit  gelukte  eindelijk,  doch 
onder  het  worstelen  wist  het  hondje  het  hert  bij  den 
strot  te  vatten  en  daaraan  te  blijven  hangen ,  hetwelk 
het  hert  angstig  deed  brullen  en  sprongen  in  de 
hoogte  doen  ,  die  de  aanschouwers  niet  weinig  ver- 
maakten. 

Nn  kwam  een  man  in  hemdsmoiiwen  driftig  aange- 
loopen ,  met  een  lang,  roestig  geweer  gewapend,  die 
op  honderd  passen  reeds  aanlegde ,  en  in  die  bonding 
naderde. 

Ziende  dat  ik  mij  achter  een  boom  verschool,  vond 
dit  navolging,  terwijl  anderen  het  met  geschreeuw  op 
een  loopen  zetten.  Eindelijk  ging  het  lange  geweer  met 
eenen  kanonnadeslag  los,  en  het  hondje  viel,  van  den 
hals  van  het  hert,  levenloos  op  den  grond,  waarna 
het  laatste  zich  weer  bij  de  andere  herten  voegde^ 


HO 

zondcr  dnt  ik  bespeuren  kon  ,  dat  bet  veel  bad  j^clc- 
den ;  between  mij  te  meer  verwondcrde ,  daar  ik  bet 
reeds  als  verloren  bescbouwde. 

Wanneer  mijne  wandeling  mij  lan^js  deze  plaats 
voert,  komt  mij  deze  gebeiirtenis  telkens  in  bet  gebeu- 
gen ,  en  wanneer  ik  daar  nu  ook  gewone  sebapen 
zie  grazen ,  denk  ik  aan  de  varieteiten  van ,  zwarte 
en  witte  kleur  die  men  tegenswoordig  onder  de  dam- 
berten  aantreft;  vooral  ook  aan  de  lama's  en  alcapa's , 
die  men  tbans  in  Frankrijk  en  Spanje  met  veel  zorg 
poogt  te  acclimatiseren ,  en  welke  diersoorten  zulks  bij 
den  Haag  eenmaal  werkelijk  waren.  Dan  ontstaat  bij 
mij  de  vraag :  of  zij ,  in  den  koekamp  geplaatst , 
geene  aangename  en  dankbare  berinnering  zouden 
hebben  opgeleverd  aan  bet  tijdstip,  toen  er,  onder 
koning  Wtllem  II,  zoo  veel  tot  verfraaijing  van  den 
Haag  gedaan  w^erd? 

Jagerstaal. 

»^^^^ 

Op  de  helling  van  den  Hollandschen  spoorweg,  in 
de  nabijheid  van  Pietgijzenbrug ,  heeft  eene  patrijs,  op 
ruim  eene  el  afstand  van  de  rail,  een  nest  gemaakt 
en  hare  vijftien  eijeren  uitgebroeid. 


*«• 


m4»- 


Ten  gevolge  der  uitnoodiging  voorkomende  aan  het 
begin  van  dezen  jaargang  zend  ik  eenige  bijdragen  in, 
waaraan  ik  geen  bijzondere  waarde  toeken  en  alzoo 
derzelver  opname  aan  het  oordeel  der  Redactie  overlaat. 


Mijn  overbuurman,  de  beer  D.  te  Haarlem,  was  eige- 
naar  van  een  Newfoundlandschen  bond,  het  schoonste 
exemplaar  dat  ik  van  deze  soort  gezien  heb,  verstandig 
en  vlug  bij  uitnemenheid ,  die  uit  eigene  beweging 
te  water  ging,  wanneer  hij  de  deur  uit  kon  komen, 
en  met  een  welbehagen  en  kracht  rondzwom,  die 
voldoende  was  om  eene  schuit  voort  te  slepen.  Deze 
bond  vatte  alles  aan  wat  hem  aangeduid  werd,  en  zoii 

ZESDE   JAARG.  10 


148 

een  kalf  hebben  geapporteerd.    Te  regt  was  hem  de 
naam  van  Neptunus  gegeven. 

Ik  kwam  op  den  inval  N.  op  de  eendenjagt  te  be- 
proeven;  daar  toch  de  poedel  eene  eeiiw  geleden  uit- 
sluitend  voor  de  waterjagt  werd  gehouden,  kon  het 
zijn,  dat  de  zwemhond  daar  ook  geschiktheid  toe  be- 
zat.  Hij  werd  ter  mijner  beschikking  gesteld,  en  toen 
ik  hem  de  lijn  wilde  aanleggen,  werd  dit  onnoodig 
geacht,  daar  hij  wel  zoii  volgen,  wanneer  het  hem 
bevolen  werd;  en  werkelijk  liep  hij  mede  als  of  wij 
ons  lang  gekend  hadden.  Zijn  onhebbelijk  spel  en 
brommende  toon  schenen  mijn'  bond  niet  aangenaam 
te  zijn;  wij  kwamen  echter  zonder  gevecht  ter  bestem- 
de  plaats  aan  en  N.  volgde  mijn'  bond  in  het  water, 
zonder  echter  het  waarom  te  begrijpen,  vermijdende 
in  lisch  en  rict  te  dringen;  voor  schieten  maakte  hij 
zich  niet  bevreesd,  dit  achtte  ik  al  veel  gewonnen. 
Het  aanslaan  van  mijn'  bond,  maar  vooral  het  appor- 
teren  bleek  hem  te  misvallen  en  wekte  zijnen  toorn 
op:  hij  viel  mijn'  bond  aan  en  hield  hem  lang  onder 
water^  op  verdrinken  af,  dat  waarschijnlijk  wel  het 
voornemen  was.  Na  deze  scene  was  er  niets  goeds 
meer  te  verwachten ,  en  toen  N.  een'  eendvogel  in  den 
bek  nam,  daarmede  naar  den  kant  zwom,  en  ik  hem  het 
jaagpad  zag  volgen ,  had  ik  er  niets  op  tegen  van  zijne 
brutaliteit  onslagen  te  zijn.  Hij  begaf  zich  stadwaarts, 
I  uur  ver,  en  zette  zich  op  de  buisstoep,  steeds  den 
eendvogel  triomphantelijk  om  hoog  hoiidende,  tot  dat  het 
aantal  toescliouwers  aantoonde,   dat  er  iets  buitcnge- 


149 

woons  op  straat  voorviel.  Toen  hem  de  deur  geopend 
werd,  liep  hij  overal  in  huis  rond  aan  een  ieder  met 
zelfsvoldoening  het  resultaat  zijner  excursie  vertoo- 
nende. 

Ware  mijn  hond  eene  teef  geweest,  misschien  had 
N.  daarmede  beter  gesympathiseerd ;  doch  wilde  ik 
mijn'  hond  niet  meer  aan  het  verlies  van  een  zijner  le- 
dematen  blootstellen ,  want  had  den  aanslag  niet  in 
het  water  en  onder  mijn  bereik  plaats  gehad,  dan 
waren  de  gevolgen  vrij  ernstig  geweest;  was  ik  toen- 
maals  bezorgd  mijn'  hond  te  bederven,  thans  zou  ik 
bij  eene  eerste,  eenige  proef  niet  berust  hebben 


II. 


Het  behoort  niet  tot  do  zeldzaamheden ,  dat  dieren 
zich  naar  de  plaats  hunner  geboorte ,  of  waar  zij  goed 
behandeld  werden  terug  begeven  en  derwaarts,  na 
aanmerkelijk  tijdverloop,  weten  te  regt  te  komen. 
Ook  ziet  men  de  dieren  allerlei  pogingen  en  midde- 
len  aanwenden ,  om  zich  uit  gevangenschap  te  bevrij- 
den ;  het  is  zelfs  gebeurd ,  dat  honden  de  afgestroopte 
halsbanden  weer  wisten  aan  te  leggen,  om  het  voor- 
gevallen  te  bedekken ,  en  zulks  bij  navolging  of  door 
afzien;  zij  schijnen  te  denken  en  te  redeneren.  Dat 
den  olifant  en  den  hond  geleerd  wordt  de  schel  te 
trekken ,  wanneer  het  een  of  ander  door  hen  verlangd 
wordt,  is  niet  vreemd;  sterker  is  het,  dat  de  hond  uit 
eigen  beweging  de  gewoonte  aanneemt,  aan  de  bel- 

10* 


150 

koord  te  trekken ,  die  toevallig  in  de  nabijheid  van 
zijn  hok  hangt,  wanneer  het  tijdstip  voorbij  is, 
waarop  men  gewoon  is  hem  zijn  voedsel  te  rei- 
ken.  Hij  moet  zich  dus  rekenschap  hebben  gegeven  van 
het  middel,  hetwelk  de  dienstboden  aan  de  deur  doet 
komen  enz. 

Het  volgende  geval  is  nog  al  merkv^^aardig ,  omdat 
het  doet  zien,  hoe  na  een  mislukt  plan,  tot  een  an- 
der  werd  overgegaan,  zonder  de  eerste  gedachte  te 
laten  varen;  bij  het  terug  zoeken  van  zijne  makkers , 
zien  wij  hierin  eene  verbinding  van  gedachten  en  het 
maken  van  gevolgtrekkingen ,  welke  aanduiden,  |dat 
het  denkvermogen  bij  de  dieren  grooter  is ,  dan  het  hen 
gewoonlijk  wordt  toegekend,  en  al  ontberen  ze  de 
spraak  en  eene  taalkimst ,  zij  zich  toch  alles  weten  mede 
te  deelen,  wat  hun  oogenblikkelijk  belang  mede  brengt. 

N.  N.  vervoerde,  in  eenen  gesloten  jagtwagen ,  waarin 
ieder  zijne  vaste  plaats  heeft,  eenige  stuifhonden, 
waarvan  aan  eenen  meer  bepaald  den  naam  van  brak 
kan  gegeven  worden.  Na  vijf  uren  afstand  te  hebben 
afgelegd ,  wordt  de  weg  voor  den  draf  der  paarden  on- 
geschikt  en  de  honden  geven  alsnu  duidelijk  te  ken- 
nen  niet  alleen,  dat  zij  zich  vervelen,  maar  uit  den 
wagen  willen  en  moeten.  Dit  had  aan  den  avond 
plaats ,  en  daar  men  het  bestemde  verblijf  naderde ,  be- 
sloot  men  aan  hun  verlangen  toe  te  geven ;  men  meende 
dat  zij  den  knecht  wel  zoiiden  volgen ,  dat  echter  niet 
gebeurde  daar  zelfs  de  beste  vermist  werd,  die  eerst 
den  tweeden  avond  zich  kwam  aanmeklen,  zijndc  ver- 


151 


mocid  en  vermagerd ,  zonder  uitcrlijke   teekenen  van 
door  een'  slrik  te  zijn  bedwongen  geweest. 

Later  werd  men  gcwaar,  dat  hij  den  volgenden  dag 
te  huis  was  gezien,  waar  men  verondersteld  had,  dat 
hij  dc  voorlooper  was  van   het  vroeger   terugkeerend 
gezelschap ,  en  reeds  de  deur  van  het  koetshuis  had  ge- 
opend;  vermits  er  echter  geen  rijtuig  was  komen  opda- 
gen,  was  er  twijfel  ontstaan  of  het  wel  de  veronderstelde 
hond  geweest  was,  die  den  hondenstal  had  bezocht. 
Hier  zijne  makkers  niet  vindende,  was  de  hond  terug 
gekeerd  naar  het  punt,  waar  hij  het  spoor  verloren  had, 
om  van  daar  de  onderzoeking  verder  voort  te  zetten, 
hebbende  een'  weg  gevonden,  dien  hij  nooit  beliep ,  zelfs 
niet  had  kunnen  zien ,  noch  de  voorwerpen  daar  langs 
kunnen  opmerken;    waar    de    reuk    van   rijtuig   en 
paarden    moet  verondersteld   worden   door   de  lucht 
te  zijn  opgelost,  met  uitzondering  van  af  het  punt  waar 
hij  de  lucht  der  andere  honden  heeft  kunnen   volgen. 


III. 


Ik  had  met  een'  landman  te  spreken.  Diens  woning 
betredende  zag  ik,  dat  er  eene  doodkist  stond,  waarop 
ik  terug  trad  en  de  bewoner  zich  in  den  tuin  bij  mij 
vervoegde. 

Mijn'  hond,  van  onderzoekenden,  diefachtigen  aard, 
zie  ik  tijdens  dit  gesprek  de  deur  uitsluipen,  met  iets 
in  zijn'  bek,  dat  ik  voor  een  rol  stokvisch  aanzag. 
Om  den  boer   in  het  gelijk  te   stcllen   en  den  hond 


152 

af  te  keuren,  wilde  ik  hem  bedoeld  voorwerp  onlnemen, 
hetgeen  de  man  onnoodig  achte,  zeggende :  »het  kan 
geen  kwaad,  mijn  heer!"  Maar  toen  ik  zag,  dat  het 
voorwerp  veel  inspanning  vereischte  om  doorgeslikt 
te  worden,  hervatte  ik,  doch  te  laat,  mijn  voornemen. 
Het  bleek  een'  lap  van  zwaar  katoen  te  zijn,  en  daar 
ik  de  mogelijkheid  aannam,  dat  daarmede  iets  schade- 
lijks  voor  den  hond  kon  verbonden  zijn,  daar  sterke 
middelen  bij  de  beslissing  eener  ziekte  worden  toege- 
diend,  en  wetende  dat  blind  geboren  dieren  ligtelijk 
kunnen  worden  vergeven,  vreesde  ik  dat  het  welligt 
kwade  gevolgen  hebben  kon.  Ongerust,  hoe  die  zaak 
zou  teregt  komen,  bleef  ik  de  manieren  van  den  hond 
naauwkeurig  gadeslaan,  waarin  geene  verandering 
kwam,  dan  op  den  veertienden  dag,  toen,  na  een' 
moeijelijken  arbeid,  het  verontrustend  voorwerp  ontrold 
te  voorschijn  kwam,  zonder  door  het  gewoonlijk  bij 
den  hond  zoo  werkzaam  maagsap  te  hebben  geleden, 
noch  het  dier  te  hebben  geschaad. 


IV. 


Vreemd  kwan  het  mij  voor,  bij  zekeren  poelier  de 
hazen  tegenovergesteld  te  zien  opgehangen,  dan  men 
zulks  gewoonlijk  doet,  namelijk  met  den  bol  omhoog; 
en  daar  deze  man  bekend  staat,  van  ook  buiten  den 
jagttijd  veel  overleg  te  bezigen,  vrocg  ik  hem  naar  de 
reden  van  deze  handelwijze. 

»Dat  ik  de  voorloopers  te  zamen  bind,  en  daar  den 


153 


Dbol  tusschen  druk,  geschiedt  voor  de  zuiverheid,  het 
Dooglijke  is  voor  mij  veel  waard;  en  dan  wordt  daardoor 
»tevens  het  uitlekken  van  het  zweet  belet,  waar  eenige 
»keukenmeiden  zoo  bijzonder  op  gesteld  zijn.'* 

Hij  beweerde  ook  dat  bij  groote  hitte,  de  verzending 
van  vliegend  wild  het  doelmatigst  in  boekweiten  dop- 
pen  geschiedt;  hij  w^ees  ook  aan,  dat  hij  het  »versch 
zijn"  beoordeelde  door  de  opheffing  bij  de  pooten,  die 
door  de  zwaarte  niet  mogen  buigen. 


Wat  is  het  doel  der  zoogenaamde  St.  Hubertus-klaau- 
wen,  die  dikwerf  aan  de  achterpooten  der  honden  zich 
bevinden?  Daar  niet  alle  honden  daarmede  zijn  voor- 
zien ,  zij  niet  als  middel  van  verdediging  kunnen  wor- 
den  aangemerkt,  en  eer  als  eene  belemmering  dan 
nuttig  moeten  worden  beschouwd,  zal  men  mij  verpligten 
door  bovenstaande  vraag  in  dit  tijdschrift  te  beant- 
w^oorden. 

Huis  Vogelwijkj  April  1858. 

Kraaskamp. 


™*i^^^K^#§-— 


GESGHIEDENIS  VAN  DEN  HOND, 


BIJ  ALLE  VOLKEN  DER  WERELD. 


(Venolg  en  slot  van  Much,  ii^  J 

Bij  andere  volken  neemt  de  bond  de  plaals  van  het 
paard  in.  Plinius  verhaalt,  dat  de  Kolophoniers  bij  hunne 
veldslagcn,  lionden  bezigden,  die  de  bagag^e  trokken. 
Eene  dwaasheid  van  Heliogabalus  bcstond  daarin, 
dat  hij  in  een'  wagen  reed,  met  acht  honden  bc- 
spannen. 

Bij  de  Eskimo's  alleen  vs^orden  de  honden,  met  iiit- 
zonderingf  van  alle  andere ,  als  last-  en  trekdieren 
gebruikt. 

Het  bezigen  van  den  bond  tot  een'  arbeid,  waartoc 


155 


hij  naauwelijks  door  dc    natuur  bestcmd  schijnt,  gaat 
niet  zonder  groote  moeite. 

Of,    door    de    onweerstaanbare     magt    van    eenen 
instinctmatigen  aanleg  gedreven,  of  ook  door  honger 
(want  zij  worden  zoo  slecht  gevoederd,  dat  zij  somtijds 
de  lederen  riemen,  waarmede  zij  worden   ingespannen 
verslinden,  en  wanneer  zij  daarvan  bevrijd  zijn  elkander 
niet  zelden  opvreten)  vervolgt  somtijds  bet  wagenspan, 
dat  gewoonlijk  uit  twaalf  honden  bestaat,   bet  spoor 
van  eenig  wild,  zonder  op  hunnen  voerman  te   letten, 
wien  zij  met  gevaar  van   zijn  leven,  bals  over   kop 
voortsleepen.  —  Daargelaten,  dat  onwillekeurig  de  hon- 
den-natmir  somtijds   de   overhand  verkrijgt,  heeft  de 
mishandeling  eenige  van  hen  met  zulk  eenen  baat  je- 
gens  bunne  meesters  vervuld,  dat  zij    meermalen   de 
slede  trachten  om  ver  te  werpen.  Dikwijls  daarentegen 
brengen  zij,  met  nimmer  falende  zekerheid,  op  elken 
weg,  dien  zij  eenmaal  hebben  afgelegd,    den  reiziger 
door  nevel,  duisternis  en  stormen,  en  ontdekken,  wat 
geen  menscbelijk  oog  vermag,  de  in  sneeiiw  begraven 
hutten.    In   St.    Johns,   in  Newfoundland,    vervoeren 
twee   duizend  van   de  schoonste  honden,  die   himnc 
namen  aan  het  land  ontleenen,  zware  lasten  bout  en 
voorraad,  en  tot  dank   daarvoor  moeten   zij   de  helft 
des  jaars,  als  men  hen  niet  noodig   heeft,   voor  zich 
zelven  zorgen,  terwijl  zij  in  de  andere  helft  zoo   wor- 
den veronachtzaamd,  dat  eene  groote  menigte  hunner 
aan  eene  soort  van  schurft  sterft.    Als  lastdier  bc- 
wijst  de  bond  den  smokkelaars,  op  het   vaste  laud 


156 

soms  gewigtige  diensten,  en  spreidt  daarbij  eenc  be- 
wonderingswaardige  bedrevenheid  ten  toon. 

Met  goederen  beladen,  begeeft  hij  zich  des  nachts 
op  weg,  riiikt  de  tolbeambten,  grijpt  hen  aan,  als  hij 
bet  met  voordeel  kan  doen,  en  verbergt  zich  achter 
een  boschje  of  boom,  als  hij  niet  kan  ontvlugten. 
Het  laat  zich  begrijpen,  dat  eene  menigte  tolbeambten 
weinig  tegen  ziilke  smokkelaars  \ermogen,  die  zich  aitijd 
op  nieuw  verzetten ;  die  in  stilte  en  duisternis  de  gren- 
zen  overschrijden,  en  wier  gangen  door  bosschen  en 
velden  loopen;  die  het  gevaar,  onder  den  wind  ruiken, 
en  zich,  of  door  hunne  vlugheid  aan  het  gevaar  ont- 
trekken,  of  in  iederen  hoek  eene  veilige  schuilplaats 
weten  te  vinden. 

De  herdershond  is  in  zijne  soort  evenzeer  een  won- 
der van  trouw,  als  van  verstand.  Hij  verstaat  de  stem, 
den  blik  zijns  meesters.  Hij  verzamelt  de  verstrooide 
schapen  op  het  minste  teeken ;  zondert  elk  schaap,  dat 
hem  wordt  aangewezen,  van  de  overige  kudde  af; 
drijft  ze  overal  been,  waar  men  hen  wil  hebben,  en 
houdt  ze  onder  bestendig  opzigt,  door  ijverig  been  en 
weder  loopen ,  evenzeer  als  door  de  kracht  zijner 
stem,  die  elken  toon  van  zachte  teregtwijzing,  evenzeer 
als  van  toornige  bedreiging  kan  uitdrukken.  Dit  zijn 
zijne  gewone  pligtsvervullingen,  die  men  dagelijks  op 
alle  plaatsen  kan  waarnemen.  Maar  nog  grooter  won- 
deren  vermag  hij  te  doen.  Op  zekeren  avond  gingen 
zeven  honderd  lammeren,  die  aan  de  hoede  van  den 
herder  van  Ettrik  warcn  toevertrouwd,  in  drie  partijen 


157 

op  den  loop^  over  berg  en  dal.  » Sirrah!"  riep  de  her- 
der Hogg  treiirig  tot  zijn'  bond,  »ze  zijn  weg!"  Stil 
en  buiten  weten  zijns  meesters,  want  bet  was  te  don- 
ker  om  bet  te  zien,  sloop  de  bond  van  hem  weg, 
terwijl  de  herder  tot  aan  den  morgen  te  vergeefs  naar 
de  hem  toevertrouwde  lammeren  zocbt.  Reeds  was 
hij  van  gedachte,  vol  vertwijfeling  naar  zijn'  meester 
te  gaan,  toen  hij  plotseling  in  eenen  diepen  afgrond 
zijn'  Sirrah  gewaar  werd,  waar  hij  niet  een  gedeelte, 
maar  de  gebeele  verlorene  menigte  lammeren  bewaakte. 
»Het  was,''  zeide  James  Hogg,  »het  allerzeldzaamste 
voorval,  dat  mij  in  mijn  berdersleven  is  overkomen. 
Hoe  hij  de  verscheidene  troepen  in  bet  donker  bad 
kunnen  vinden,  is  mij  onbegrijpelijk.  Het  opsporen 
en  verzamelen  bad  hij  van  middernacht  tot  zonnenop- 
gang  bewerkstelligd,  en  al  waren  al  de  herders  uit 
den  omtrek  tegenwoordig  geweest,  om  hem  te  helpen, 
zou  het  niet  beter  tot  stand  bebben  kunnen  komen." 
Een  schapendief,  die  eindelijk  ontdekt  en  met  den 
strop  gestraft  werd,  plagt,  als  hij  eene  kudde  schapen, 
met  bet  schijnbaar  voornemen  om  ze  te  koopen^  be- 
zigtigde,  zijnen  bond  eenige  schapen  aan  te  wijzen, 
die  de  bond,  later  terug  keerend,  des  nachts  bij  zijn' 
meester  bragt.  Zoowel  Schott  als  Hogg  verhalen  deze 
bijzonderheid  zeer  iiitvoerig,  volgens  de  Annalen  van 
het  Justitie-bof  in  Schotland. 

Sir  Thomas  Wilef  kende  een  geval,  van  drie  ossen, 
die,  uit  eene  groote  menigte,  in  eene  andere  drift 
ossen  verloren  geraakt  waren.    »Ga,   baal  zeT'   was 


158 


alios,  wat  de  drijver  zijn'  bond  toeriep,  en  hij  bragt 
terstond  de  drie  verlorene  den  eigenaar  weder.  Een 
veehandelaar,  die  zijn  vee  negen  engelsclie  mijlen  ver 
naar  Alston  in  Cumberland  plagt  te  drijven,  zond  ze 
eens,  om  eene  weddingscbap,  met  zijn'  bond  alleen 
derwaarts.  Het  dier  verstond  zijne  lastgeving  volko- 
men.  Hij  bield  ze  juist  op  den  weg ;  liep,  als  bij  bij 
eene  vreemde  drift  kwam,  aan  de  spits  der  zijne,  om 
ze  tot  staan  te  brengen ;  bragt  de  beesten ,  die  den 
weg  versperden,  ter  zijde;  kwam  dan  weder  achter 
aan  loopen ,  om  de  drift  voort  te  drijven,  en  bragt  ze 
alzoo  geregeld  ter  piaatse  bunner  bestemming,  waar 
bij  biinne  aankomst  door  bet  blaffen  aan  de  buisdeur 
aankondigde.  Ja  nog  meer,  de  bond  bewijst  in  som- 
mige  gevallen  zelfs  diensten,  die  men  van  bem  niet 
zou  bebben  verwacbt.  Een  bond  bad  eens,  uit  eigene 
beweging,  een  vlugtend  paard  nagezeten,  zijn'  teugel 
gegrepen  en  bet  dier  vastgebouden,  tot  dat  men  bet 
meester  was  geworden.  Toen,  eenigen  tijd  geleden, 
een  stal  die  vol  vee  was,  in  brand  geraakte,  en  de 
dieren,  zoo  als  gewoonbjk  bet  geval  is,  door  scbrik 
als  bedwelmd,  niet  van  de  plaats  waren  weg  te  krijgen, 
vloog  des  pacbters  bond  in  den  stal  en  dreef,  door 
blaffen  en  bijten,  bet  grootste  deel  van  bet  vee  naar 
buiten.  Tweemaal  berbaalde  bij  zijn'  aanval,  toen  bij 
ten  derde  maal  weder  kwam,  waren  eenige  nog  acbter 
geblevene  lammeren  reeds  door  de  vlammen  omgekomen. 
Er  zijn  gevallen ,  dat  de  bond  zicb  de  ondeugd  beeft 
eigen  gemaakt,   om  scbapen  te  dooden.    De  slimbeid 


159 

waarmede  hij  zijne  schuld  weet  te  verbergen,  wordt 
door  menschelijke  boosdoeners  niet  overtroffen  en  zel- 
den  bereikt.  —  Zekeren  Thomas  Hilde,  had  eens  een  ge- 
val  te  onderzoeken,  waarbij  de  bond  bet  kunstje  ver- 
stond,  om  zijnen  halsband  af  te  stropen,  en  weder 
om  te  doen,  als  hij  van  zijne  nacbtelijke  strooptogten 
tenigkeerde.  —  In  een  ander  geval,  bad  bet  dier  nog 
de  voorzigtigheid ,  zijn*  bloedigen  snuit  in  een'  stroom 
af  te  wasscben,  waarbij  de  vraag  zou  kunnen  rijzen, 
of  de  dorst  bem  daartoe  niet  aandreef.  Bewick  ge- 
waagt,  in  zijne  gescbiedenis  over  de  viervoetige  dieren , 
van  een'  bond,  die  drie  raaanden  lang  dit  beroep 
uitoefende,  en  zich  aan  alle  navorscbingen  wist  te 
onttrekken.  Hij  was.  gewoon  op  een'  beuvel  te 
zitten,  van  waar  bij  den  omliggenden  omtrek  kon 
overzien  en,  bij  bet  naderen  van  gevaar,  kon  ont- 
vlieden.  Op  deze  wacbtplaats  werd  bij  eindebjk  dood 
gescboten. 

Bij  de  Turken,  die  den  bond  voor  onrein  bouden, 
wordt  bij  nergens  in  buis  opgenomen.  Hij  buist 
derbalve  in  verwoeste  gebouwen,  of  in  bolen  onder 
dengrond.  Zoo  moet  bij  duszelfvoor  zijn  onderboud 
zorgen.  Hij  voedt  zieb  daarom  met  ingewanden  en 
krengen ,  doode  ja,  soms  levende  menscben,  wanneer 
zij  onder  omstandigbeden  worden  aangetroffen  die  bet 
vermoeden  doen  ontstaan,  dat  zij  ongeoorloofde  voor- 
nemens  in  bun  scbild  voeren.  Dusdanig  is  de  toestand 
van  den  bond  in  bet  Oosten  sedert  vroegere  tijden. 
»ln  Egypte ,"  zegt  een  reiziger  van  de  laatste  tijden, 


160 


»is   de  groote   menigte  honden  eene  ware  landplaa^j. 
Daar  hebben  zij  zcldzame  gewoonten.    Zij  maken  een 
aanlal  repiiblieken  uit,  waarvan  ieder  een  eigen  dis- 
trict heeft ,  met  eene  grenslijn ,  die  door  hen  en  himne 
naburen  bijzonder   in   eere  wordt  gehouden;  en  wee 
den  bond,   die  ze   des   nacbts,  om  te  plunderen,  of 
uit  nieuwsgierigheid ,   of  om  andere  instinct-behoeften 
waagt  te   overschrijven.    Hij   wordt   met   de  grootste 
woede  vervolgd.    Is  hij  echter  zoo  gekikkig  over  zijne 
grens  te  ontkomen,  dan  keert  hij  zich  terstond,  met 
besef  van  zijn  regt,   om  en  trotseert  alle  verdere  vij- 
andelijkheden   met   medehulp  zijner  verzamelde  vrien- 
den.    Egypte  is  derhalve  bet  land  niet  voor  een'  euro- 
peschen  bond,   die  aan   dit  zamenwonen  met  andere 
honden  niet  gewoon   is.     Ik  herinner  mij   van   een' 
egyptiscben  bcdiende  gehoord  te  hebben,    die    door 
zijnen   franschen   beer   met   een'  patrijshond  uitgezon- 
den  werd,   dat  hij   met   den  achterpoot  van  bet  ver- 
minkte   dier,    schreijende  wederkeerde,  zijnde  dit  bet 
eenige  ligchaamsdeel,  dat  hij  bij  den  bevigen  aanval  van 
zijne  stamgenooten  had  kunnen  meester  worden.  »Des 
nacbts  trekken   deze  honden  hunne  verschillende  stre- 
ken   rond,   en   vinden   zij   een'  man  zonder  lantaarn, 
dan  wordt  hij  als  een  dief  aangezien ,  en  loopt  hij  ge- 
vaar  verscheurd  of  geheel  verslonden  te  worden.  »Deze 
gevallen ,    zegt  de  beer  Blaze  ,"  komen  in  menigte  in 
Constantinopel  voor.    In  bet  vorige  jaar  redde  zich  een 
engelsch  matroos  alleen  daardoor,  dat  hij  op  een  dak 
klom,   waar  bij  bet  grootste  gedeelte  van  den  nacht 


161 

doorbragt,  om{]even  van  eene  groote  menigte  honden, 
die,  tot  zijn  geluk  niet  in  staat  waren  zijn  toevlugts- 
oord  te  bestormen." 

De  ware  hiiishond  is  beminnenswaardiger ,  en  toch 
even   moedig.    Men  beeft  beweerd,   dat  zijne  waarde 
klimt  met  zijne  vreesacbtigheid ,  omdat  hij  des  te  meer 
built ,  hoe  meer  hij  over  zich  zelven  bezorgd  is.  Maar 
dusdanige  bond  is  even  zoo  min  briiikbaar ,  om  gevaar 
aan  te  duiden ,  als  eene  alarmklok ,  die  onopboudelijk 
wordt  geluid.    Hij   blaft  alles  aan,    den  wind  en  de 
maan,  even   zoo  goed  als  den  dief,    en  bij  verscbrikt 
iemand  voortdurend,   of  brengt  bet  zoover,  dat  men 
zijne  waarscbiiwingen  gebeel  in  den  wind  slaat.    Ook 
zijn  er  genoeg  bonden ,  die  veel  geruebt  maken  en  toch 
voorbeelden  van   dapperheid  zijn.    Over  bet  algemeen 
echter  is  de  rustige  bond ,  even  als  de  rustige  soldaat, 
het  meest  tot  koenheid  in  staat.    Wie  is  niet  eene  der 
vele  anecdotes  bekend  van  den  moed  en  bet  goede  ge- 
heugen  van  den  bond,   wanneer  het  er  op  aankomt, 
om  wraak  te  nemen  op  den  moordenaar   zijns  mees- 
ters?  Wij   deelen  bier  eenige  der  belangrijksten  mede. 
Zoo  verbaalt  Plutarctius  ,  hoe  koning  Pijrrhus  zijn  le- 
ger  voorbij   een'  bond   liet  benen  trekken,  die  drie 
dagen,   zonder   eten   of  drinken  te  gebruiken,  zijnen 
vermoorden  meester  bewaakte,  en  den  scbuldigen  ein- 
delijk  aangreep,   toen   bij  voorbij  trok.    Zeer  bekend 
is  de   gescbiedenis   van  den  bond  van  Montargis,  die 
den   vriend  zijns   meesters   op   de  plaats  bragt,  waar 
deze   begraven   lag;   den   moordenaar  overal  aanviel. 


162 

waar  hij  hem  oiitmoette ,  en  hem  eindelijk  in  een  twee- 
gevccht  overwon,  dat  op  bevel  van  Lodewijk  XIII 
plaats  had. 

Eindelijk  deelen  wij  twee  gevallen  mede,  waardoor 
de  waakzaamheid  van  den  hond  aan  de  gave  van  voor- 
zegging  grenst.  Een  hond  van  Hendrik  II  van  Frank- 
rijk,  betoonde  de  grootste  woede  tegen  den  konings 
moordenaar  Clement,  toen  hij  ter  audientie  kwam, 
waarin  hij  zijnen  koning  ombragt,  zoodat  men  hem 
met  moeite  in  een  naastbijgelegen  vertrek  raoest  terug- 
houden.  Welligt  echter,  dat  het  ongewone  voorkomen 
van  den  monnik  de  gal  van  den  hond  tot  gisting  heeft 
gebragt.  Er  bestaat  echter  een  niet  minder  beroemd 
geval,  waarin  een  engelsche  bulhond,  die  nimmer  de 
blikken  zijns  meesters  tot  zich  had  getrokken,  hem  in 
zekeren  nacht  in  zijn  bed  volgde,  en,  ofschoon  hij 
meermalen  werd  afgewezen,  geen  rust  liet,  voor  dat 
hij  mogt  blijven  leggen.  In  dien  zelfden  nacht  trad 
een  italiaansche  bediende  in  de  kamer  zijns  meesters, 
met  het  oogmerk ,  om  hem  te  vermoorden ,  waarin  hij 
alken  door  de  getrouwe  schildwacht  werd  verhinderd, 
die  hem  op  den  grond  wierp.  De  oplossing  van  dit 
verschijnsel  is  of  in  den  scherpen  blik  des  bonds  te 
zoeken,  waardoor  hij  omstandigheden  bemerkt,  die 
ons  cog  ontgaan ,  of  in  de  meening  van  den  heer  Blaze, 
dat  van  het  ligchaam  eens  menschen,  die  een  misda- 
dig  oogmerk  in  den  zin  heeft,  eene  eigendommelijke 
lucht  uitstroomt. 

Dat  de  hond  de  beste  bewaker  van  het  eigendom  is, 


163 

weet  iedereen;  hij  bewaakt  hct  niet  alleen,  maar  weet 
het  ook  weder  te  brengen ,  als  het  verloren  is  geraakt. 
Eene  dame  in  Bath  vond  haren  weg  door  eenen  vreem- 
den  bulhond  versperd ,  die  haar  dwong  cm  te  keereii , 
en  zc  naar  de  plaats  bragt,  waar  zij  eene  shawl  had 
laten  vallen,   die  hij  naauwelijks  in  hare  handen  zag, 
toen  hij  wegliep.    De  heer  Bell  verhaalt  in  zijne  ge- 
schiedenis    der    britsche   viervoetige   dieren,    dat   een 
vriend  des   morgens   bij   hem   geweest  zijnde,  bij  het 
heengaan  een  louisd'or  had  laten  vallen.    Toen  hij  des 
avonds  te  huis  kwam,  vernam  hij  van  zijn'   bediende, 
dat  de  bond  ziek  was,  en  niets  wilde  eten.    ))Het  zon- 
dcrlingste  echter,   zegt  de   Heer    Bell,    dat   hij   niet 
alleen  geen  voedsel  wilde   gebruiken,    maar   met   den 
neus  digt  bij  den  schotel  lag,  zonder  het   eten  aan  te 
roeren.    Zoodra   de   vriend  weder    de   kamer  binnen 
trad ,  sprong  hij  terstond  op  en  lei  het  stuk  geld  voor 
zijne  voeten  neder ,  waarna  hij  met  gretigheid  op  het 
voedsel  aanviel  en  het  achter  elkander  verslond." 

Bij  de  oude  schrijvers  schijnt  geen  lid  der  honden-fa- 
milie  meer  verwondering  te  hebbcn  opgewekt ,  dan 
de  honden  der  blinde  bedelaars.  Montaigne  zegt  van 
hen :  «Ik  heb  opgemerkt ,  hoe  zij  voor  sommige  deuren 
blijven  staan ,  waar  hun  meester  gewoon  is  aalmoezen 
te  ontvangen;  hoe  zij  koetzen  en  wagens  weten  te 
vermijden ,  zelfs  in  geval  er  ruimte  genoeg  is ,  om  aan 
de  overzijde  der  straat  te  komen.  Zoo  zag  ik  eens  zulk 
een  bond,  bij  de  gracht  eener  vestingstad ,  den  gebaan- 
den  weg  verlaten  en  eenen  minder  gemakkelijken  kiezen, 

ZESDB   JAARG,  11 


1G4 

om  zijn'  mecstcr  ver  van  de  graclit  af  te  hoiulen.  Hoc 
zbu  ceil  menscli  dezcn  liond  hebben  kunnen  beduiden, 
dat  het  zijn  pligt  was,  om  voor  zijns  meesters  veiligheid 
te  waken,  en  daarbij  volgens  zijn  eijjen  overleg  te 
werk  te  gaan  ?  En  hoe  kwam  hij ,  anders  dan  door 
overleg:,  tot  de  wetenscbap ,  dat  de  wcq  voor  hem , 
maar  niet  voor  den  blinde  breed  {jenoeg  was?"  Niet 
minder  merkwaardijj  is  het  dat,  als  de  bond  eene 
lijkstatie  of  eene  andere  verzameling  in  de  nabijheid 
der  straat  bemerkt,  waarbij  zijn  meester  goede  zaken 
kan  maken ,  hij  terstond  den  gewonen  weg  verlaat , 
om  zich  bij  de  volksmenigte  te  begeven.  De  heer 
Blaze  zag  den  bond  van  een'  overleden  bedelaar,  die 
het  bedelberoep  voor  zijnc  eigene  rekening  voortzette. 
Hij  ging  met  zijn  blikken  schaaltje  rond ,  en  als  hij 
een  stuiver  bij  een  had ,  Hep  hij  naar  een  bakkerswin- 
kel,  en  liet  zich  op  het  schaaltje  een  stuivers  brood 
leggen. 

Edwin  Landseer  noemde  den  INewfoimdlandschen 
bond ,  een  urtstekend  lid  der  menschelijke  zamenleving. 
Het  element  dezer  dieren  is  het  water,  en  bun  beroep 
is  diegenen  te  redden ,  die  daarin  niet  zoo  te  buis 
zijn  als  zij.  Dusdanige  bond  drijft  zijne  neiging  som- 
tijds  tot  bet  belagchelijliC. 

In  Parijs  was  een  Newfoundlander,  die  nieiiand 
vergunde  om  zich  te  baden.  Hij  wandelde  langs  den 
oever  der  Seine,  sprong  den  zwemmers  na,  en  maakle 
het  bun  lastig  met  zijne  bulp.  Zoolang  men  hem  vrij 
liet  rond  loopcn,  kon  niemand  een  rivier-bad  nemen^ 


165 


zonder  met  g^eweld  naar  den  oever  gesleept  te  worden. 
Van  daar ,  dat  zijn  ijver  geene  aansporing  behoefde, 
als  er  een  werkelijk  gevaar  aanwezig  was.  Deze  nei- 
ging  is  niet  uitsluitend  werktuigelijk.  Hij  heeft  in 
menig  geval  hulp  ingeroepen ,  als  zijne  elgene  krachten 
niets  konden  uitrig^en,  of  wanneer  niemand  aanwezig 
was,  om  het  voorwerp  zijner  zorg  in  het  leven  terug 
te  roepen.  Bij  al  zijne  inspanningen  acht  hij  zijn  eigen 
leven  niet.  Hij  beproeft  van  een  zinkend  schip  een 
touw  aa'n  land  te  brengen ,  sclioon  de  zee  in  zulk  eene 
mate  hoi  staat,  dat  hij  naauwelijks  den  stroom  kan 
wederstaan. 

Weinige  gebeurtenissen,  in  de  Odijssea  verhaald,  zijn 
meer  bewonderd  geworden ,  dan  het  herkennen  van 
Ulusses,  door  zijnen  getrouwen  hond  Argus,  na  eene 
twintigjarige  scheiding.  Homertis  beschrijft  dezelve  als 
had  zij  oogenblikkelijk  plaats.  Walter  Scott,  bij  de 
beschrijving  van  het  wederzien  van  zijnen  patrijs-hond, 
Morton ,  stelt  die  natuurlijker  voor  en  als  langzamer- 
hand  geschied.  Eerst  blafte  het  dier,  tegen  hem 
als  tegen  een'  vreemde,  en  eerst  na  lang  beruiken  begon 
hij  zijne  vreugdesprongen.  —  Zoo  als  de  bond  zijnen 
beer  in  zijn  leven  is  toegedaan,  zoo  bestreurt  hij  hem 
na  zijnen  dood.  Er  zijn  weinig  slagvelden,  waar  men 
hem  niet  aan  de  zijde  van  zijnen  meester  ziet  waken 
en  rondkruipen.  Mordsworth  heeft  een  gedicht  aan 
de  trouw  van  eenen  bond  gewijd,  dien  men  op  het 
lijk  van  een'  reiziger  zag  treuren,  die,  drie  maanden 
te  voren ,  in  het  gebergte  van  Cumberland  was  omge- 


166 

komen.  Nog  rocrcnder  is  het  lot  van  cencn  bond ,  iiit 
de  jaarboeken  van  het  schrikbewind  in  Frankrijk.  Hij 
behoorde  aan  eenen  ambtenaar,  die  in  de  gcvangenis 
was  geworpen.  Dewijl  men  hem  niet  in  den  kerker 
liet  binnen  komen ,  wachtte  hij  aan  de  deur  der  gevan- 
genis,  tot  hij  de  genegenheid  van  den  cipier  had  ver- 
worven.  Dewijl  hij  elken  avond  naar  buiten  werd 
gebragt,  keerde  hij  iederen  morgen  weder.  Hij  verge- 
gezelde  zijnen  mecster  bij  de  treiirige  tooneelen  van 
het  verhoor;  bij  zijnen  dood  en  zijne  begrafenis.  Na 
verloop  van  drie  maanden  weigerde  hij  te  eten  en 
begon  de  aarde,  die  hem  van  den  geliefden  meester 
scheidde,  op  te  graven.  Hoe  meer  hij  het  ligchaam 
nabij  kwam ,  hoe  meer  zijne  krachten  afnamen ;  hij 
huilde  gedurende  zijne  pogingen  om  zijn  doel  te  be- 
reiken  ,  en  bezweek  eindelijk  door  uitgepulte  krachten, 
zonder  dat  doel  bereikt  te  hebben. 

Men  heeft  dikwijls  trachten  te  bewijzen ,  dat  de 
bond  zelfs  het  gewone  gesprek  tnsschen  twee  menschen 
kan  verstaan.  Gall  verklaart ,  dat  hij  dikwijls  opzct- 
telijk  van  zaken  had  gesproken,  die  zijnen  bond 
betroffen ,  zonder  daarbij  zijnen  naam  te  noemen ,  of 
eenig  teeken  te  Qcven,  dat  zijne  opmerkzaamheid  kon 
gaande  maken,  en  dat  hij  niet  te  min  door  zijne  bon- 
ding toonde,  dat  hij  hem  verstond.  Lord  Brugiiam 
zegt,  dat  een  geloofwaardig  persoon  hem  had  verhaald, 
hoe  zijne  jagthonden,  uit  datgene  wat  zij  hoorden , 
konden  raden ,  dat  hij  den  volgenden  dag  naar  Not- 
tinghamshire dacht  te  gaan.    Lord  Broughvm    racent, 


167 

ilat  tie  mikroskopische  blik  van  den  bond,  voor  alles 
wat  om  hem  voorvalt,  deze  gevallen  van  vermeend 
begrip  der  menschelijke  spraak  doet  verklaren,  ofschoon 
dit  tevens  bewijst,  hoe  veel  die  dieren  uit  ervaring 
leeren ,  en  hoe  zij  in  staat  zijn ,  uit  opmerkingen  juiste 
gevolgtrekkingen  te  maken.  Echter  schijnt  bet,  dat 
de  bond  ook  eene  voorstelling  van  bet  tijdsverloop  beeft. 
Als  bij  den  zondag  van  de  overige  dagen  onderscbeidt^ 
zegt  dit  weinig,  omdat  alles  dan  eene  andere  gedaante 
beeft.  Een  bond ,  die  den  breeder  van  sir  Thomas 
Wilde  toebeboorde ,  liep  zaturdag  avonds  weg ,  en 
bleef  tot  maandag  vroeg  uit ,  om  gedurende  den  zondag 
niet  aan  den  ketting  te  liggen.  —  Southy  zegt  in  zijne 
Omniana ,  dat  bij  een'  bond  bad  gekend ,  die  met 
een  katboliek  was  opgegroeid ,  en ,  nadat  bij  aan  een* 
protestant  was  verkocbt,  vrijdags  niet  wilde  eten. 
Zijn  grootvader  bad  er  een ,  die  iederen  zaturdag  (den 
wekelijkscben  slagtdag)  een  paar  mijlen  ver  liep ,  om 
den  afval  van  den  slagersknecbt  te  balen.  Een  door 
Blaze  uitverkoren  bulbond ,  die  op  dezelfde  wijze  ge- 
woon  was  te  werk  te  gaan ,  bield  evenzeer  den  dag 
als  bet  bepaalde  uur  in  bet  gebeugen.  Deze  bond  was 
altijd  bij  de  gebeden  van  bet  buisgezin  tegenwoordig , 
en  wanneer  bet  laatste  Onze  Vader  was  aangevangen, 
dan  sprong  bij  op  en  plaatste  zich  bij  de  deur,  om 
zoodra  zij  geopend  werd  er  uit  te  komen.  Wij  ver- 
moeden,  dat  bij  bier  aan  eene  kleine  beweging  in 
den  familiekring  ,  of  door  eene  verandering  in  de 
voordragt,  bet  oogenblik  opmerkte,  en  niet,  zoo  als 


168 


de  heer  Blaze  meent ,  door  het  getal  paternosters. 
De  hond  keiit  ook  de  kleuren.  Gevangenen  hebbeii , 
volgens  den  heer  Blaze  ,  brieven  op  geel ,  rood  of 
blaauw  papier  geschreven ,  en  ze  door  hunne  honden 
verzonden ,  die  aan  de  kleuren  herkenden  ,  aan  wien 
zij  gerigt  waren.  Het  is  zeker,  dat  de  hond,  met  eene 
kleine  afrigting,  een  goede  bode  kan  worden.  De 
heer  Kirby  verhaalt  in  zijne  Bridgewater-verhandeling, 
dat  een  hond ,  die  gewoon  was  paketten  in  zeker  huis 
te  brengen ,  zoodra  hij  zijnen  last  had  afgegeven ,  in 
de  keuken  ging,  om  zich  te  laten  voederen,  en  als 
hij  gereed  was ,  blaffend  aan  het  venster  kwam  om 
te  doen  blijken  ,  dat  hij  weder  tot  het  vertrekken  ge- 
reed was.  Sommigen  zijn  zoo  ver  gegaan,  dat  zij 
aan  de  deur  klopten  of  aan  de  bel  trokken.  Een, 
door  lord  Broughman  aangehaalde  spaansche  schrijver 
verhaalt ,  dat  een  vriend ,  als  hij  een  bezoek  aflegde , 
gewoon  was  zijn  hond  aan  de  deur  des  huizes  te  laten 
wachten ,  en  het  dier,  om  bij  zijn'  meester  te  zijn^ 
dan  aan  de  bel  trok  om  ook  binnen  te  komen.  De 
hond  eens  winkeliers,  die  gedurende  de  week  in  en 
uit  liep,  bediende  zich  des  zondags,  als  de  deur  toe 
was,  van  den  klopper ,  om  binnen  gelaten  te  worden. 
De  hond  bezit  het  ons  onbcgrijpelijk  instinct ,  dat 
hij  met  alle  andere  dieren  gelijk  heeft,  om  namelijk 
op  een'  weg,  dien  hij  nooit  heeft  afgelegd  teregt  te 
komen.  De  Heer  Blaze  verhaalt  van  een'  hond,  die  over 
water  van  Londen  naar  Schotland  was  gezonden  en 
over  land  weder  in  de  hoofdstad  tcrugkeerde.  Boivrot 


1(30 

!)E  LA  CouR  ecu  fransch  sclirijvcr  over  do  jagt ,  nam 
€en  dashond  van  Rochefort  naar  Parijs  medc  ,  en , 
ofschoon  de  bond  de  reis  in  een'  wagen  deed,  en 
lien  geheelen  wegf  over  sliep,  keerde  hij  toch,  toen 
hij  vrij  w^as,  tot  zijnen  vorigen  heer  weder.  De  heer 
Blaze  noemt  dit  instinct  een  zesde  zintuig,  waarvan 
wij  ons  {jeen  begrip  kunnen  maken.  »De  ervaring 
ecliter  zegt  bij  ,  bewijst,  dat  bet  werkelijk  bestaat. 
De  kameel  voert  zijnen  beer  drie  bonderd  mijien  door 
de  woestijn ,  waar  geen  spoor  is  ,  dat  bem  den  weg 
wijst.  De  duif  brengt  brieven  over  door  de  iucbt, 
waar  geen  pad  gebaand  is.  De  in  Europa  geboren 
trekvogels  reizen  naar  Indie,  en,  vvat  nog  merkwaar- 
diger  is ,  zij  reizen  gewoonbjk  zonder  bunne  ouders , 
die  de  reis  vroeger  bebben  gedaan,  Het  paard  vindt 
zijnen  weg  door  de  sneeuw;  waarscbijnlijk  bebben 
aiie  dieren  betzelfde  instinct."  Merkwaardig  is  nog 
bet  navolgende  geval ,  dat  Dupont  de  Remours  verbaalt 
in  eene  verbandeling ,  in  bet  franscbe  instituut  voor- 
gedragen.  Zekere  bond  beboorde  aan  een  laarzenpoetser 
tc  Parijs ,  die  bem  in  zijn  beroep  bielp ,  daar  bij  zijne 
poten  in  den  modder  stak  en  zoo  doende  de  scboenen 
of  laarzen  der  voorbijgangers  morsig  maakte.  Als  de 
voetganger  zijnen  weg  vervoigde,  bemorstte  bij  den 
volgende ,  als  bij  bleef  staan  om  de  vuil  gemaakte 
scboenen  of  laarzen  te  iaten  scboonmaken ,  dan  bleef 
de  bond  riistig ,  tot  zijns  meesters  werk  met  een' 
nieuwen  klant  was  afgeloopen,  en  dan  begon  zijn 
werk  weder  op  nieuw.    Toen  een   Engclscbman  bem 


170 

gekocht  en  naar  Londen  had  medegenomen ,  wist 
hij ,  op  de  volgende  wijze ,  zijnen  weg  naar  Parijs 
weder  te  vinden.  Hij  ging  in  het  logement ,  waar  de 
koets ,  waarmede  hij  was  aangckomen ,  had  stil  gehou- 
den  ,  volgde  die  naar  Dover  en  ,  nadat  hij  op  eene 
paketboot  naar  Calais  was  overgevaren ,  volgde  hij 
weder  het  spoor  van  een  rijtuig  naar  Parijs.  De  ge- 
woonte  der  honden,  om  eene  stad  een  of  twee  uren 
voor  eene  aardbeving  te  verlaten  (welke  gewoonte  aan 
een  zeer  bijzonder,  onbegrijpelijk  instinct  is  toe  te 
schrijven)  is  alleen ,  op  de  gewone  ,wijze ,  door  de 
scherpe  zinsvermogens  van  den  bond  te  verklaren.  De 
doffe  toonbereikt  zijnoor,  eereen  ander  dien  verneemt 
en  zoo  doende  sluipt  hij  weg.  Bij  onze  beschouwing 
van  den  bond  nemen  wij  te  weinig  in  acht  de  fijnheid 
zijner  zintuigen.  Deze  zijn  zoo  scherp,  dat  een  slapende 
bond  weet ,  of  zijn  meester  of  een  vreemde  hem  aan- 
roert,  daar  hij  in  het  laatste  geval  bromt  en  in  het 
eerstc  riistig  blijft  liggen. 

Een  andere  merkwaardige  trek  van  den  bond  is  de 
buitengewone  kracht  zijner  aangeborene  neigingen. 
Wij  rekenen  bier  niet  bij  het  verhaal,  dat  de  jonge 
der ,  door  Cortes  en  Pizarro  ,  ter  bestrijding  der  In- 
dianen  afgerigte  honden ,  de  wilden  met  dezelfde  woede 
aanvielen  als  hunne  ouders,  omdat  die  zaak  niet  behoor- 
lijk  is  bewezen  geworden.  Evenmin  hechten  wij  er 
een  groot  gewigt  aan ,  dat  de  jonge  van  chineesche 
honden ,  die  aan  de  moedermelk  gewoon  werden , 
een'  tegcnzin  tegen  dierlijk  voedsel  toonen,   omdat  de 


17t 

plantaardige  voeding  der  moeder  op  hare  melk  invloed 
kan  hebben,  en  alzoo  den  smaak  barer  jongen  kan 
bestemmen.  Wij  bepalen  ons  slechts  tot  bekende  en 
onwedersprokene  daadzaken ,  zoo  als  die ,  dat  de 
staande  bond,  die,  doorgaans  zeer  leerzaam  is,  zich 
altijd ,  van  geslacht  tot  geslacbt ,  als  zoodanig  voor  doet, 
of  dat  bet  jong  van  eenen  berdersbond ,  in  werkelijke 
dienst  opgevoed,  instinctmatig  de  kudde  bew^aakt, 
terwijl  bet ,  wanneer  zijn  vader  of  grootvader  aan 
bunne  v^erkzaambeden  werden  onttrokken ,  de  kunst 
vergeten  beeft,  en  met  moeite  daarin  onderw^ezen 
wordt.  »Ik  beb  bevonden  ,  zegt  de  beer  Knight,  die 
eene  reeks  van  jaren  acbtereen  bierover  opmerkingen 
beeft  gedaan ,  dat  een  dasbond ,  w^iens  ouders  gewoon 
waren  met  bunsings  te  kampen,  woedend  werd , 
bij  bet  ruiken  van  bunsings  ofscboonbijze  zelf  nietzag. 
Een  jonge  patrijsbond ,  die  met  den  dasbond  was  op- 
gevoed, toonde  geene  onrust,  bij  bet  ruiken  van  een' 
bunsing,  daarentegen  vervolgde  bij  eene  snip,  als  bij 
ze  voor  de  eerste  maal  zag,  en  sloeg  er  acbter  aan.  — 
Een  jonge  staande  bond ,  die  nooit  een  patrijs  had  ge- 
zien,  stond  sidderend  van  angst  met  starre  oogen  en 
gespannen  spieren ,  toen  men  hem  voor  eene  kluft 
dezer  vogels  bragt.  En  to  eh  is  ieder  dezer  honden 
slechts  eene  varieteit  van  dezelfde  soort ,  die  van  natuur 
geene  dezer  gewoonten  bezit." 

Snippen  nemen  als  bet  vriest ,  tot  stroomen  en  bee- 
ken  ,  die  onbevroren  blijven ,  bunne  toevlugt ,  terwijl 
de  oude  honden ,  die   naauwkeurig  den   koude-graad 


172 

kennen ,   gedurende  welken  zij  him   verblijf  verb  ten  , 
bij  zulke  gelegenlieclen  het  water  opzoeken.    De    Heer 
Knight  vond  niet  alleen ,  dat  hiinne  jongen  het  zelfde 
doen,  maar  dat  himiie  geschiktheid ,  door  grootere  of 
inindere  ervaring,  van   hunne  geboorte  af  aan ,   met 
die  hunner  ouders  gelijk  stond.    De  mexikaansche  jagt- 
honden  grijpen  altijd  van  achteren   nooit  van  voren 
het   grove  wM  aan,   hetwelk   hen   anders  ter  neder 
zoiide  werpen ,  en  den  rug  breken.    Hunne  afstamme- 
lingen  erven  den  aard  hunner  ouders,  terwijl  alle  an- 
dere  honden  de  font  begaan,  het  wild  van  voren  aan 
te  vallen,   en   zoodoende  gedood  worden.    Een  jong 
van  het  St.  Bernards-ras ,  dat  te  Louden  geboren  was, 
plagt ,    als  het  winter  werd  en  de  grond  met  sneeuw 
bedekt  was,  voetsporen  te  volgen ,  naar  de  wijze  zijner 
voorouders  van  de  Alpen,  hetgene  hij    in  vorige  jaren 
nooit  had  gedaan.    De  bond ,  die  een  gat  in  het  zand 
op  de  zeekust    groef,   om   zich  voor  de    stralen    der 
brandende  zon  te  beschutten,  terwijl  zijn  medgezel,  in 
plaats  van   zijn  voorbeeld  te  volgen ,   van  smart   hui- 
lend  daar  neder  lag,  was  waarschijnlijk  een   afstam- 
meling   van  zulk  eene  honden-soort,  die  in  den  grond 
woelen. 

Wonderlijk,  als  alles  in  de  oogen  van  het  algemeen 
is,  zijn  de  kunsten,  die  de  honden  van  gochelaars 
hebben  geleerd.  Plutarciius  zag  eenen  bond ,  die  den 
vergiftigden  kon  spelen.  Hij  dronk  den  zoogenaamden 
vergiftigden  drank  en  bootste  dan  de  stuiptrekkingen 
tons  stervendcn  na  ;  het  stervcu  en  het  weder  langzaani 


173 


herleven.  De  beer  Blaze  zag  vele  honden ,  die  eene 
citadel  stormenderhand  innamen.  Een  deel  speelde 
voor  overwinnaars ,  een  ander  gedeelte  voor  de  gesneu- 
velden ;  andere  deden  zich  voor  als  gewonden ,  en  lie- 
pen  hinkende  weg.  Men  heeft  ze  zoo  ver  gebragt , 
cm  twee  of  drie  honderd  woorden  te  spellen  en  de 
drie  eerste  regelen  der  cijferkunst  uit  te  voeren ;  kaart, 
dam ,  en  domino  te  spelen ,  en  wanneer  een  banner 
eene  font  beging,  werd  bij  door  de  andere  teregt  ge- 
bolpen.  Maar  boezeer  zij  gesebikt  zijn,  om  de  verwon- 
dering  der  menigte  op  te  wekken,  kunnen  ons  toch 
al  die  aangeleerde  kunstjes ,  die  werktuigelijke  oefe- 
ningen  zijn ,  welke  men  den  bond ,  met  oneindig  veel 
moeite  en  gestrengbeid  inboezemt,  en  van  wier  ware 
beteekenis  bij  niets  weet,  tocb  geen  waar  genoegen 
opleveren.  Zoo  boorde  Leibnitz  een'  bond,  op  bevel 
van  zijnen  meester,  meer  dan  dertig  woorden,  zeer 
ondiiidelijk  iiitspreken.  Kort  daarop  gaf  zicb  iemand 
in  Berlijn  moeite ,  om  dit  getal  woorden  te  verdub- 
belen  terwijl  bij  den  bond  knorren  deed,  en  zoo  zijn 
doel  tracbtte  te  bereiken.  Het  kostte  bem  zes  jaren 
tijds,  om  tot  die  ijdele  iiitkomst  te  geraken. 

Nog  bebben  wij  eenige  woorden  over  de  verhouding  der 
bonden  jegens  elkander  te  zeggen ,  welke  alles  bebalve 
van  zulk  eenen  vrienscbappelijken  aard  is,  als  die  tiisscben 
menscben  en  menscben.  Als  vreemde  bonden  eenmaal 
elkander  gebeten  bebben  kunnen  zij  nooit  weder  te 
zamen  komen,  zonder  bunne  vijandelijkbeden  te  vernieu- 
wcn.  De  beer  Blaze  verzekert ,  datbij  eenen  bond  beeft 


U4 

gekend ,  wiens  vijandchap  zich  tot  den  meester  zijner 
wederpartij  uitstrekte.  Zij  behouden  langen  tijd  het 
aandenken  eener  mishandeling,  die  zij  van  eenen  ande- 
ren  bond  liebben  ondervonden.  Tallemand  des  Reaux 
verbaalt,  dat,  in  zijn'  tijd,  de  bisschop  van  Vence 
eenen  kleinen  bond  bad ,  die  ,  zoo  dikwijis  iemand  den 
naam  van  een'  bulhond  uitsprak ,  die  bem  bad  gebe- 
ten ,  blafte  en  den  bisschop  aan  den  rok  trok ,  als 
of  bij  wraak  wilde  uitoefenen ;  en  bij  ging  voort 
dit  te  doen,  twee  jaren  lang?  na  bet  voorgevallene. 
Wanneer  groote  kracbt  en  goedaardigbeid  verbonden 
zijn,  dan  zal  de  bond  somtijds  alleen  eene  spottende 
wraak  nemen.  De  overste  Hamilton  Smith  was  getuige 
van  een  tooneel  tusscben  eenen  boerenbond  en  een' 
berdersbond.  De  eerste  bad  een  scbaap  gebeten ,  en 
de  laatste,  om  bem  te  bestraffen,  trok  dezen  bij 
het  oor  naar  een  moeras ,  waar  bij  hem  in  den  mod- 
der  doopte.  Eens  was  de  overste  getuige,  hoe  een 
waterhond,  onbevolen  in  den  stroom  van  eene  brui- 
schende  sluis  sprong ,  om  eenen  daarin  uit  baldadigheid 
geworpen  bond  te  redden.  Als  bonden  eenmaal  kame- 
raads  zijn  geworden ,  dan  is  bunne  gehecbtbeid  won- 
derbaar.  Wordt  de  eene  aangegrepen,  dan  springt 
de  andere  toe  om  bem  te  helpen ;  ofscboon  zij  op  bun 
voedsel  zeer  gesteld ,  en  ijverzucbtig  zijn ,  zijn  er  toch 
voorvallen,  waarin  de  bonger  plaats  maakt  voor  de 
broederlijke  liefde.  Een  Newfoundlander,  die  vrij 
rondliep,  zag  men  dikwijis  groote  kluiven,  die 
men  hem  bad  gcgcven ,  bij  een'  jagthond  brengcn ,  die 


I7r, 

in  een'  sCat  tag  vastgebonden.  Bij  gevaren  looncn  zij  de 
meeste  deelneming.  Toen  een  bond  in  een'  kuil  bleef 
steken,  bragten  zijne  kameraden  er  twee  dagen  me^ 
door  om  hem  met  bunne  pooten  op  te  graven. 

En  Wordsworth  verbaalt  van  eenen  anderen  troii- 
wen  bond,  die  builend,  met uitgestrekte pooten  stond, 
toen  een  zijner  kameraden ,  met  wien  bij  gewoon  was 
te  jagen,  onder  bet  ijs  verloren  raakte,  waarop  bij 
zich ,  door  bet  vervolgen  van  een'  baas ,  bad  gewaagd. 

Wat  men  ook  van  de  geslepenbeid  des  bonds ,  in 
bijzondere  gevallen ,  moge  zeggen ,  zoo  kan  men  niet 
loocbenen ,  dat  bij  boven  betgene  wat  wij  gewoonlijk 
instinct  noemen ,  nog  andere  eigenscbappen  bezit.  Wij 
bebben  bet  voornemen  niet,  ons  bier  in  nasporingen  over 
den  omvang  zijner  verstands-vermogens  te  verdiepen; 
want  gewis^  niemand  kan  den  bond  in  al  de  verschillende 
tijdstippen  zijner  gescbiedenis  volgen;  maar  wei  met 
de  woorden  van  Gaston  Phorbls  instemmen ,  weike 
de  beer  Blaze  tot  zijn  motto  beeft  gekozen:  »Dat  bij 
bet  edelste,  vernuftigste  en  doorzigtigste  dier  is ,  dat 
God  beeft  gescbapen."  En  dewijl  al  zijne  zeldzame 
gaven  den  menscb  zijn  toegewijd ,  zoo  beeft  geen  dier 
in  de  gebeele  schepping  ,  meer  aanspraak  op  onze  dank- 
baarbeid  en  liefde,  dan  de  bond.  De  beer  Blaze, 
wiens  warme  ijver  voor  bet  welzijn  van  den  bond 
de  boofdzaak  van  zijn  boek  uitmaakt ,  mogt  zijne 
zorg  tot  na  bun  leven  uitbreiden,  en  bun  aandenken 
gedenkzuilen  oprigten.  Een  engelsch  dichter  zegt  bier- 
over  ,   in  een'  klaagzang   over  een  bond ,  wiens  dood 


17(1 

hij  betreiirdc.  »Lig  hier ,  zonder  cen  {jedenkziiil  iiwer 
waardig,  onder  het  dekkleed  onzer  gemeenschappelijke 
moeder ,  de  aarde !  Niet ,  omdat  wij  uwe  verdiensleii 
niet  erkennen ,  of  uit  gebrek  aan  liefde,  rigten  wij  hier 
geen  gedenksteen  op.  Gij  verdieiit  meer;  maar  dat  doet 
de  mensch  voor  den  mensch ,  de  broeder  voor  den  bree- 
der; de  vriend  voor  zijn'  vriend  en  dit  is  alles  wat  wij 
kunnen.  »Maar  als  wij  voor  u  geen'  gedenksteen  oprig- 
ten ,  is  toch  het  grafschrift  van  den  bond  in  vele  schit- 
terendere  lofredenen  vervat.  Ook  de  heer  Blaze  heeft 
de  zijne  uitgesproken  wier  mededeeling  wij  niet  voor 
ongepast  houden. 

»Dehond,  zegt  hij,  bezit  ontegenzeggelijk  alleeigen- 
schappen  van  een  gevoelvol  mensch ,  en  helaas !  bezit 
de  mensch,  in  het  algemeen,  niet  de  edele  eigen- 
schappen  van  den  trouwen  bond.  Wij  maken  er  eene 
deugd  van,  dankbaarheid  te  betoonen ,  die  eigenlijk  niets 
is  dan  pligt;  en  deze  pligt  is  den  bond  aangeboren. 
De  bond  kent  het  woord  deugd  niet;  datgene,  het 
welk  wij  dezen  titel  waardig  keuren  ,  en  als  eene 
zeldzame  zaak  vereeren  en  bewonderen ,  is  bij  hem 
een'  normalen  toestand.  Waar  vindt  men  een  mensch 
die  nooit  ondankbaar,  altijd  liefderijk  is;  die  de  zelf- 
verloochening,  tot  de  uiterste  grenzen  der  mogelijkhdd 
uitbreidt,  die  zonder  voordeel  tot  aan  den  dood,  zich 
opoffert  en ,  zonder  eerzucht,  alle  dienslen  betoont, 
zelfs  beledigingen  vergeet ,  en  zich  alleen  genotene  wel- 
daden  herinnert?  Zoek  hem  niet,  het  ware  te  vergeefs ; 
maar  neem  den  eersten  bond ,  dien  gij  aantreft,  in  uwe 


17: 


bescherming,  en  van  liet  oogenblik  af,  dat  hij  u  tol 
zijn'  meester  aanneemt,  ziilt  gij  in  hem  al  die  eigen- 
schappen  vereenigd  vinden.  Hij  zal  u  zonder  eigen- 
baat  liefhebben.  Zijn  grootste  geluk  zal  zijn,  bij  u 
le  zijn ,  en  al  moet  gij  ii  brood  bedelen  ,  dan  zal  hij 
II  bij  dien  droevigen  pligt  niet  alleen  niet  ver- 
laten ,  maar  zelfs  geen'  koning  in  zijn  paleis  volgen. 
Uwe  vrienden  zullen  u  in  het  ongeluk  verlaten,  zelfs 
uwe  vroiiw  zal  hare  gelofte  kiinnen  vergeten;  maar 
iivv  bond  zal  altijd  bij  ii  blijven;  hij  zal  aan  uwe  voe- 
ten  sterven ,  of  wanneer  gij  voor  hem  de  groote  reis 
onderneemt ,  zal  hij  u  tot  uwe  laatste  rustplaats  verge- 
zellen.'' 


— i«^Mi^ 


EEN  JACtTAVONTUTJE 


IN   DE  BERGEN   VAN  AUVERGNE. 


(  Vertaald.) 


In  den  herfst  van  het  jaar  1823  had  ik  een  togt  naar 
bet  zuiden  van  Frankrijk  ondernomen  en  sloeg  mijn 
hoofdkwartier  op  in  een  klein  dorpje ,  op  twee  uren 
afstand  van  het  aangjenaam  gelegen  stadje  Riom.  JJit 
plaatsje  is  w^egens  de  weelderige  schoonheid  zijnerom- 
streken ,  en  wegens  de  heerlijke  abrikozen  en  kwe^peer- 
pastijen ,  waarme^  het  den  lekkerbekken  van  Parijs  en 
andere  hoofdsteden  voorziet,  w^el  bekend,  en  zijne 
bewonners  zijn  welgestelde  lieden.  Ik  had  een  paar 
onderhoudende  boekwerken  bij  mij ,  bezat  het  noodige 


179 


teekengereedschap ,  alsmcde  een  koppcl  engelsche  pa- 
trijshonden  en  een  voortreffelijk  geweer,  benevens  eenige 
hengelroeden.  De  bergen  van  deze  omstreken  zijn  zeer 
rijk  aan  wild,  en  in  de  vele  beekjes,  die  door  hare 
dalen  vloeijen,  bevindt  zich  allerlei  soort  van  visch. 

Een  ruwe  en  duislere  Octoberdag  naderde  zijn  einde; 
ik  had  dezen  dag  doorgebragt  met  het  opzoeken  van 
roode  patrijzen  ,  die  in  deze  streken  veelvuldig  gevon- 
den  worden  en ,  zooals  bekend  is ,  in  het  af  hangen 
der  bergen  van  Puij  de  Dome  broeden ,  en  maakte , 
vermoeid  en  smachtende  van  dorst ,  halt  in  de  nabij- 
heid  eener  kapel  van  Onze  Lieve  Vrouw,  waarheen  de 
vrome  bewoners  dezer  landstreek  reeds  menige  pelgrims- 
togt  ondernomen  hadden.  Het  beeld  der  Madonna 
was  uit  steen  gebeiteld ,  hield  het  Christuskind  in  de 
armen  en  stond  boven  het  voorportaal ,  hetwelk  naar 
het  binnenste  der  kerk  voerde.  Het  voetstuk  van  een 
groot  steenen  kruis ,  dat  oorspronkelijk  tegenover  den 
ingang  gestaan  had ,  maar  nu  omvergevallen  is ,  bood 
eene  welkome  rustplaats  voor  mijne  vermoeideledematen. 
De  kapel  was  tegen  eene  rots  gebouwd ,  uit  wier  sple- 
ien  eene  heldere  bron  ontsproot ,  die  zich  eerst  in  een 
door  de  natuur  gevormd  waterbekken  storlte  en  dan 
voortvloeide ,  om  zich  met  de  beekjes  in  de  bosschen 
te  vereenigen. 

Een  zuivere ,  ijzeren  drinkschaal  hing  er  aan  eenen 
ketting  naast ,  op  welke  schaal  men  deze  woorden  vond 
gegraveerd:  y>Fesso  ViatorV  (voor  den  vermoeiden  wan- 
delaar).     Met   hartelijkeii    dank    aan    den    onbekendcu 

ZFSDE    JAAHG.  |^ 


180 

mensclienvricnd,  die  nu  misschien  reeds  hondeide  jaren 
onder  de  aarde  rust,  verkwikte  ik  raij  door  een'  goe- 
den  droiik  ,  beschouwde  de  schilderachtige  omslreken , 
en  verheugde  mij  over  het  geluk  zoo  i>con  amore"  de 
wereld  te  kunnen  doortrekken. 

Weldra  voelde  ik  mij  verkwikt  en  zette  mijn'  togt 
in  de  wilde  bergstreken  voort.  Reusachtig  verhieven 
zich  daar  de  bergen  ;  in  de  meest  verschillendste  vormen 
en  zeldzaamste  groepen  stegen  zij  overal  te  voorschijn, 
terwijl  nu  de  eene  dan  de  andere,  als  met  een  zekere 
trots  ne^rblikkend ,  onder  deze  groepen  een  phantas- 
tiesche  begoocheling  deed  ontstaan.  De  ondergaande 
zon  verguldde  de  bergtoppen,  en  de  wonderbaarlijkste 
gedaanten  van  den  herfstnevel  zweefden  in  de  lucht. 
Het  schouwspel  verwisselde ,  en  ik  kwam  nu  in  de 
diepten  der  bergpas,  waar  een  woeste  chaos  van  gra- 
nietblokken ,  die  door  eene  natuurworsteling  schenen 
neergestort,  opeengehoopt  lag;  onder  dezelve  vermengd 
en  op  sommige  plaatsen  in  hare  holle  spleten  geworteld, 
verhieven  zich  hier  en  daar  hooge,  overoude  pijnboo- 
men  spook  achtig  naar  den  graauv^en  hemel,  en  be- 
wogen  hunne  lange  dorre  takken  als  armen  in  den 
nachtwind  been  en  weer. 

Het  wilde  en  woeste  dezer  streek  was  intusschen 
niet  uitlokkend  om  er  lang  te  vertoeven;  ik  spoedde, 
mijne  rigting  naar  de  zon  bepalende,  zoo  vlug  als  de 
ongebaande  w^egen  dezer  streek  veroorloofden  voor- 
waarts,  en  wilde  mijne  weetgierigheid  niet  gaarne 
met  gevaar  betaald  zien.  Plotseling  verdeelde  zich  mijn* 


181 


wc{];  in  verscliillende  paden.   Tcrwijl  ik  overwoog,  waar 
mij   been   te  wenden  en  nog  besluiteloos  daar  stond, 
werd   mijne  opmerkzaamlieid  getrokken  door  liet  kla- 
gend   noodgeschrei   van   een  vervolgd  dier.    Het  pijn- 
bosch   liep   aan  weerszijden  tot  bcneden  in  den  berg- 
pas  ,  waaruit  ik  te  voorscbijn  kwam ,  en  uit  dit  bosch 
scbenen  de  klagende  toonen  voort  te  komen.  Na  wei- 
nige  oogenblikken   volgde  een  doordringend   en  wild 
gebuil,  ~  een  angst  geluid ,  dat  met  het  gekrijs  van  tal- 
looze  vogels,  die  in  donkere  zwermen  van  de  boomen 
opvlogen,  bet  schelle  gefluit  van  den  valk,  die  in  krin- 
gen  om  zijn  klipnest  rondvloog,   en  bet  luid  aanslaan 
mijner  honden   een   akelig   concert  vormde,   betwelk 
mij   de  zekerbeid  gaf,    dat  de  w^olven ,   waardoor  dit 
gedeelte  van  Frankrijk  veel  bezocbt  is,  bunne  nacbte- 
lijke  rooftogten  begonnen  badden.    Hier  was  dus  ge- 
vaar;   ik  nam   mij   voor  bet   moedig   af  te  wacbten, 
spande  raijn  diibbel  jagtgeweer  en   stond  stil.    Daar 
boorde  ik  dorre  takken  acbter  mij  breken  en  zag  een' 
reebok  die,    door   eene   vermagerde  en  uitgebongerde 
wolvin   vervolgd,    door  bet   digte  bout  vlugtte.     Ilet 
arme  dier  scbeen  zeer  afgemat,  zijne  kracbten  veroor 
loofdeu  bet  nog  slecbh  oen  dozijn  scbreden  te  doen , 
waarop  het,  van  zijn  vljand  gcvat,  in  zijn  zweet  neer- 
zonk.    Nu   kvvamen   ook   de  beidc  jongen  der  wolven 
naderbij ,    stortten   zich  op   den  biiit  en  verscheurden 
dien.    Ik  wierp  mij  op  eene  knie,  trok  en  trof ,  maar 
niet  zoo   als   ik   gewenscbt  had;   een  jonge  wolf  was 
gevallcn  en  dc  andcre  ontvlugtte  zoo  baastig  mogelijk , 

1 2* 


Ig2 

vervolgd  door  mijne  honden.  De  wolvin  bleef  ieni^. 
en  ik  bevond  mij  nu  in  levensgevaar. 

Mijn  eerste  loop  was  afgeviuird,  en  nu  bemerkte  ik 
eerst  dat  de  tweede  niet  geladen  was;  er  bleef  geen 
trjd  om  te  laden;  want  de  wolvin  kwam  reeds  met 
geweldige  sprongen ,  met  vurige  oogen  en  opgezette  rug- 
haren  op  mij  aan.  Geene  seconde  was  er  te  verliezen ; 
in  een  oogenbKk  was  ik  opgesprongen.  Ik  nam  de 
geweerloop  in  de  hand,  slingerde  de  kolf  krachtig  en 
snel  rond  en  wachtte  de  wolvin  af,  terwijl  bet  koude 
zvveet  mij  op  bet  voorhoofd  kwam  en  bet  ligcbaam 
krampacbtig  trilde.  Wie  durft  er  zich  op  beroemen ,  een' 
zekeren  dood  bedaard  in  bet  aangezigt  te  kunnen  zien  ? 
His  bovendien  beel  iets  anders,  of  men  zoo  iets  leest 
of  hoort ,  dan  dat  men  in  zulk  een  drama  de  bandelende 
persoon  is!  Juist  wilde  ik  op  bet  beest  toeslaan ,  toen 
bet  eenen  sprong  deed  en  levenloos  ne^rstortte.  In 
betzelfde  oogenblik  boorde  ik  een  sebot ,  en  tevens  bet 
woeste  jagtgeroep  van  y>Earlou  chiens  j  harlou  j  levoici 
harlouT  en  vielen  twee  groote  wolfsbonden  op  den  buit. 

In  de  tijdsruimte  van  slecbts  weinige  minuten  wa- 
ren  bier  leven  en  dood  te  zamen  in  bet  spel;  mijne 
redding  was  wonderbaar,  en  ik  zal  niet  beproeven  bet 
gevoel  te  bescbrijven  dat  mij  doordrong.  Spoedig  trad 
een  groote  sterke  man  van  achter  de  boomen  te  voor- 
scbijn,  en  Hep  naar  de  kampplaats;  toen  bij  mij  ont- 
waarde,  nam  bij  beleefd  zijne  mats  af  en  zette  die 
we^r  op,  stootte  met  zijn  geweer  op  de  wolvin  en  zeide  r 
»Dat   is  er  ook  geen  van  de    kleinst*'n,    zulk  een  die 


183 

» sell  id  tnen  iiiet  dagelijks.  Gij  zijt  zeker  een  vreem- 
»delingr,  daar  gij  op  zulk  een  tijd  en  zonder  de  noo- 
»^dige  voorzorgen  eene  wolvenjagt  waagt,  zonder  het 
wge'eide  van  een  sterken  wolfshond?"  Ik  antwoordde 
hera  hierop,  dat  ik  een  engelschman  was,  hier  naar 
patrijzen  gezocht  had  en  het  onverwacht  rendez-vous 
met  de  wolvin  mij  verrast  had;  tevens  dankte  ik  hem 
iiartelijk  voor  zijne  hulp,  die  juist  in  den  hoogsten 
iiood  gekomen  was. 

Onzc  jagersman  merkte  op ,  dat  het  dorp  St.  Amedee, 
raijn  nachtkwartier ,  nog  tamelijk  verwijderd  was;  als 
het  we^r  echter  niet  veranderde,  konden  wij  er  juist 
met  het  invallen  van  den  nacht  aankomen;  hij  zou  mij 
•slechts  ten  halve  van  dienst  geweest  zijn,  als  hij  mij 
niet  tot  daartoe  mogt  geleiden;  daar  de  omtrek  door 
de  wolven  zeer  gevaarlijk  gemaakt  werd;  gaarne  wilde 
hij  alvorens  de  beesten  nog  van  hunne  pelsen  ont- 
doen ,  daar  deze  eenige  waarde  hadden.  Ik  was  hier- 
me^  natuurlijk  te  vreden  en  verzekerde  hem  van  mijnen 
levendigsten  dank. 

Terwijl  onze  jagtliefhebber  met  het  afstroopen  der 
wolfsvellen  bezig  was,  kon  ik  hem  onopgemerkt  meer 
naauwkeurig  beschouwen.  Op  den  grond  lag  zijn  sterk 
geweer,  welks  kolf  met  zilver  ingelegd  en  met  snij- 
werk ,  jagtvoorwerpen  voorstellende  versierd  was.  Zijne 
groote  pelsmuts  overschaduwde  een  verbrand  en  ver- 
wilderd  aangezigt,  welks  trekken  goedhartigheid  aan- 
ikiidden.  Een  groen  fluweelen  jagtrok  met  zilveren 
knoopen,    waarop  de  kop  van  een  wild  zwijn  als  wa- 


184 

pen  te  zien  was ,  en  een  paar  hertslederen  halve  laai- 
zen  voltooiden  het  overig  gedeelte  van  zijne  jagtklee- 
ding".  Een  kleine,  uit  een'  stierhoren  vervaardigd 
jagthoorn  hing  aan  een'  lederen  Hem  aan  de  eene 
zijde,  terwijl  over  de  andere  schouder  een  breed  buf- 
fellederen  hertsvanger-koppel  hing,  met  een  sierlijk 
zilveren  schild,  waarop  een  wapen  gegraveerd  en  de 
woorden  te  lezen  waren:  »Garde-chasse  de  Monsieur 
y>le  baron  de  St,  Geneste,''  JNadat  hij  nu  met  eene 
vaardigheid,  welke  den  volmaakten  weidman  kenmerkt, 
de  wolfpels  had  afgestroopt,  nam  hij  het  verscheurde 
ree  op  den  rug,  blies  vervolgens  een'  krachtigen  stoot 
in  zijn'  jagthoorn,  om  de  honden  terug  te  roepen, 
en  zette  met  mij  den  weg  naar  de  bestemde  plaats 
voort.  Naauv^elijks  waren  wij  een  uur  voortgegaan, 
toen  het  onweder ,  dat  tot  nu  toe  slechts  gedreigd  had , 
geweldig  begon  zamen  te  pakken ;  er  verzamelden  zich 
dikke  regenwolken;  de  wind  loeide  met  geweld  door 
het  bosch  en  suisde  in  de  toppen  der  hooge  pijnboo- 
men.  De  regen  stortte  neer;  weldra  was  het  stikdon- 
ker,  en  het  pad  over  de  rotsen  en  klippen  werd  zcer 
gevaarlijk.  Met  verdubbelden  spoed  schreden  wij  voor- 
waarts  en  kwamen  weldra  aan  eene  heerlijke  bosch- 
beek  die,  hoog  opgezwollen,  haar  wit  schuim  als  in 
toorn  tegen  de  donkere  granietblokken  wierp.  Mijn 
leidsman  wees  mij  naar  eene  plaats  en  zeide:  »Hier 
»kunnen  wij  met  hulp  van  onze  geweerloopen  over- 
» zetten  en  zijn  spoedig  ter  plaatse ;  ik  heb  dit  reeds 
»dikwijls  bij  erger  weer  gedaan." 


185 

Dit  overzetten  scheen  mij  intusschen  eenigzins  gevaar- 
Hjk  en  deed  mij  zijne  iiitiioodiging  lagchend  verwer- 
pen,  waarop  de  jager  zeide:  »Zoo  als  het  u  belieft. 
))Hier  nabij  is  een  hoi,  daar  kimnen  wij  ook  wel  over- 
))nachten,  het  verdere  zal  zich  dan  morgen  wel  vin- 
»den." 

Wij  traden  het  mime  hoi  binnen ;  het  had  de  grootte 
van  eene  kleine  zaal;  deszelfs  wanden  waren  spiegel- 
g  lad  en  droog ;  evenzoo  ook  de  vloer.  In  het  hoi  von- 
den  wij  eene  menigte  opgestapeld  en  in  bundels  ge- 
bonden  hout.  De  jagers  onderhouden  hier  steeds 
dezen  voorraad ,  daar  dit  hoi  hen  dikwijls  als  toevlugts- 
cord  moet  dienen.  Weldra  flikkerde  er  een  heerlijk 
vuur;  ik  strekte  mij  in  de  lengte  op  den  grond  uit 
en  verwarmde  mijne  verkleumde  ledematen;  sedert 
jaren  was  het  mij  niet  zoo  wel  geweest,  en  de  beste 
Parijssche  restaurateur  had  mij  niet  zoo  goed  kunnen 
bedienen  als  mijn  leidsman  het  hier  deed,  toen  hij  den 
reebok  over  het  vuur  gebraden  had.  Wij  $mulden  te 
zamen;  terwijl  ik  daarentegen  mijn  heerlijk  wittebrood 
en  de  oude  rhum  in  mijne  jagtflesch  voor  den  dag 
haalde.  Zoo  keuvelden  wij  een  paar  uren  lang  en 
alle  gevaar  was  weldra  vergeten;  want  de  mensch 
vergeet  zeer  spoedig  het  onheil.  Het  is  een  vreem- 
de  bloeddruppel  in  zijne  aderen,  die  hij  onwillig  van 
zich  stoot;  een  uur  van  vrolijk  levensgenot  weegt  op 
tegen  maanden  van  smart ,  en  hoe  de  mensch  ook  naar 
zijn  laatste  uur  smachten  moge,  toch  zal  het  liem  nog 
altijd  te  vroeg  komen,   Jagers  zijn  wonderbare,  spraak- 


f86 

zame  menscbcn;  zij  zijn  meesters  in  de  kunst  om  van 
een  niettig  voorval  eene  lange  vertellinjj  te  maken. 
Zoo  was  ook  mijn  leidsman;  hij  wist  mij  voortreffelijk 
te  onderhouden  over  de  wolven  van  Auvergne ;  en  hier 
ter  plaats  en  imr,  was  alles  wat  hij  voorsleldc  klas- 
siek,  evenzeer  als  de  Napoleons-zuil  op  de  plaats 
Vendome  te  Parijs. 

Het  geheel  was  werkelijk  echt  romantiscli.  Het  vuur 
flikkerde  hoog  op  en  verliclitte  de  zwart  geworden 
wanden,  waaraan  de  geweren  en  weitasschen  gehan- 
gen  waren;  de  groote  wolfshonden,  met  hiinne  mas- 
sive halsbanden,  liepen  been  en  weer  en  scbenen  met 
eene  zekere  trots  op  mijn' meer  sierlij ken,  docb  zwakke- 
ren  engelscbman  neer  te  zien.  TerwijI  de  weidman  ecn 
vrolijk  oud-franscb  jagerslied  zong,  stroomde  daar 
buiten  de  regen,  even  als  of  de  bemel  de  aarde 
wilde  verdrinken;  Victor  Hugo  bad  dit  tooneel  mo- 
gen  bezingen!  Wij  acbteden  dit  alles  niets;  want  wij 
waren  in  bet  drooge  en  overigens  in  goeden  luim. 
De  wereldscbe  dingen  zijn  naarmate  wij  ze  zien:  wij 
bescbouwden  ze  slecbts  van  de  aangename  zijde. 

Na  eenigen  tijd  werden  wij  wederom  eenigzins  in 
onze  rust  gestoord:  de  wolfsbonden  liepen  gedurig 
naar  den  ingang  van  bet  bol.  Nu  stond  de  jager  op 
en  stuurde  zijne  bonden  naar  buiten,  die  aanslaande 
rondliepen,  terwijl  bij  zelve  kracbtig  in  den  jagtboorn 
blies  en  tusscbenbeide  luidkeels  scbreeuwde;  nu  keer- 
de  bij  terug  en  Het  zijne  bonden  mede  binnen.  —  »Tbans 
»is   er   voor   ons   geen   gevaar  meer.    De  wolven  ver- 


!87 

•  moeden  eene  jagt  in  de  nabijlieid  en  znllen  zich  terufj- 
»trekken.  Wij  zijn  nog  niet  in  bet  jaargetijde,  dat 
■zij  zoo  zeer  uitgehongerd  zijn  en  zich  door  niets  laten 
»terughonden.  Voor  40  jaren ,  in  niijne  jeugd ,  waren 
»zij  eene  vreeselijke  landplaag;  tegenwoordig  hebben 
i>zij  zich  zeer  verminderd.  Als  bet  u  aangenaam  is, 
»wil  ik  u  eene  geschiedenis  uit  dien  tijd  vertellen ,  die 
amenigeen  reeds  met  opmerkzaamheid  beeft  toegehiis- 
»terd."  —  Ik  vleide  mij  regt  gemakkelijk  neer,  zag 
in  de  helder  flikkerende  vlammen  en  hoorde  onzen  ja- 
ger  aan ,  die  aldus  begon : 

»De  winter  van  1769  was  vreeselyk,  niet  zoozeer 
»wegens  zijne  strenge  koude,  als  wel  wegens  de  ont- 
»zaggelijke  sneeuwmassa's ,  welke  in  deze  bergstreken 
»opgehoopt  lagen.  A  lie  groote  en  dorps  wegen  waren 
»versperd;  met  veel  inspanning  moest  men  ze  eenig- 
)>zins  banen.  Om  des  morgens  uit  bet  buis  te  kun- 
« nen  komen ,  moest  men  zich  een  pad  in  de  sneeuw 
»uitgraven.  Daarbij  konden  de  dieren  des  velds  geen 
Mvoedsel  vinden;  de  arme  vogeltjes  kwamen  smeekend 
»aangevlogen,  en  pikten  aan  de  vensterramen ,  de  wol- 
»ven  renden  des  avonds  builend  rond,  en  we^  den 
)>wandelaar,  die  bun  in  den  weg  kwam!  —  Toenmaals 
»was  ik  nog  een  kind.  Reeds  menig  sprookje  bad  ik 
»over  de  wolven  gehoord.  Op  een'  avond,  omstreeks 
»kersmis,  zaten  wij  pratend  en  arbeidende  in  bet  woon- 
•  vertrek  bij  elkander;  mijn  vader  was  op  de  jagt;  wij 
)>zagen  niet  zonder  bekommering  naar  zijnen  terugkeer 
)>uit   en   besloten  niet  ccrder  naar  bed  te  gaan,  voor 


188 

»hij  zou  wedergekeerd  zijn.  Intiisschen  kwam  ten  tien 
))imr  een  bediende  van  den  heer  v.  Geneste  enzeide: 
»dat  vader  op  het  kasteel  zoiide  overnachten ;  men 
wloerde  er  op  eenige  wolven. 

»Toen  ik  mij  op  mijne  slaapkamer  bevond ,  wilde  de 
»slaap  zich  maar  niet  doen  gevoelen.    Een  uur  zal  ik 
»ongeveer,  mij  onrnstig  mij  been  en  weder  werpende, 
»hebben  doorgebragt ,  toen  ik  plotseling  een  naderend 
»geraas  vernam.    Het   waren   de  haastige  voetstappen 
»van  een  galoppeerend  paard,  het  angstgeschreeuw  van 
»den  ruiter  en  het  gehuil  van  onderscheidene ,   waar- 
))schijnlijk    zeer    uitgehongerde    wolven.     Nog  eenige 
»oogenblikken  bleef  ik  met  een  kloppend  hart  liggen; 
»toen  echter  de  hoefslag  naderbij   kwam,   kreeg  de 
»nieuw8gierigheid  boven   de   angst  de  overhand.     Ik 
»stond  op  en   kroop,   van  koude  bevende,   naar  het 
»venster,   dat  ik  opende.    De  maneschijn  weerkaatste 
»op  de  ziiiver  witte  sneeuw,  en  duizende  sterren  glin- 
»8terden   aan  den   azuren  hemel.    Regt  tegenover  ons 
»huis  lag  eene  herberg,    waar  been   de  ruiter  juist 
»wendde,   waarschijnlijk   doordien  het  door  den  wind 
wfladderende  uithangbord  zijne  aandacht  getrokken  had. 
»Zijn    paard   eensklaps   inhoudende ,    schreeuwde  hij , 
))op   eene  vreeselijke  en  hartverschreurende  wijze,  om 
»toegang  en  bijstand.  Geene  levende  ziel  gaf  antwoord  — 
))geen   geluid   verraadde   dat   zijn   noodkreet  gehoord 
»was.   —  Aiies  scheen   in  de  diepste  rust  gedompeld, 
»of  wat  waarsehijnlijker  is,  te  veel  op  eigen  veiligheid 
»bedacht ,  angstig  oni  op  te  staan.   Juist  in  deze  oogcn- 


189 

wblikken  verhief  zich  meer  riigwaarts  een  doordringend 
»en  vervaarlijk  gehiiil;  het  paard  stijgerde  en  sloeg 
j»wild  van  zich,  en  wederom  spoorde  zijn  ongelukkige 
»ruiter  het  met  eenen  vertwijfelenden  schreeuw,  die 
»mij  nog  door  de  ooren  klinkt,  voorwaarts.  Ik  kan 
»onmogelijk  beschrijven  welk  eene  onsteltenis  zich  van 
»mij  meester  maakte,  toen  ik  de  heele  troep  om  den 
»hoek  der  kerk  wenden  en  naar  de  plaats  toekomen 
»zag,  waarover  ik  het  uitzigt  had;  zij  schenen  het 
» spoor  verloren  te  hebben  en  werden  onder  mijn 
»venster  waarschijnlijk  door  nieuw^e  hoop  opgehouden. 
wTerw^ijl  eenigen  hunner  voor  de  deur  der  herberg 
»zoekend  been  en  weer  liepen,  om  hetzij  een  ingang 
»of  buit  te  vinden,  verzamelden  zich  de  meesten  on- 
»der  mijn  venster,  zetten  zich  op  de  achterpooten , 
»met  den  neus  omhoog,  en  huilden  en  smakten  op 
»eene  verschrikkeiijke  wijze.  Intusschen  w^aren  zij 
»toch  slim  genoeg  om  spoedig  te  begrijpen,  dat  er 
»hier  niets  te  maken  was;  ik  zag  mij  dus  buiten  ge- 
»vaar  en  de  wolven  trokken  weldra  af. 

»Terwijl  een  paar  v^olven  eenige  seconden  onder 
»mijn  venster  waren  blijven  staan,  vonden  de  anderen 
»het  verloren  spoor  terug  en  joegen  in  de  rigting 
»welke  het  paard  genomen  had;  het  gehuil  en  angst- 
ageschrecuw  verloor  zich  weldra  in  de  verte.  Ik  kroop 
»diep  onder  de  dekens,  dankte  de  Voorzienigheid  voor 
»mijne  veiligheid  en  sprak  aandachtig  eenige  Paternos- 
nters.  De  ojigelukkigc  ruiter  ontging  do  vcrvolging 
))zijner  bloeddorstigc  tegenstanders  niet.     Des  morgens- 


100 

»verzamel{li^  zich  ecn  groote  gedcelte  dcr  dorpsbewo- 
wiiers  aan  de  herberg;  velen  hunner  haddeii  des  nachts 
»het  angstgeschreeiiw  vernomen  en  alien  waren  nieuws 
wgierig,  lets  van  het  noodlottig  ongeval  des  ongeluk- 
»kigen  te  vernemen.  Ik  moest  alles  wat  ik  gezien  en 
wgehoord  had  naauwkeurig  berigten,  en  met  gespan- 
»nen  deelneming  hoorde  men  mijne  mededeelingen. 
wlntusschen  kwam  mijn  vader,  die  den  nacht  gedeel- 
»telijk  op  het  kasteel,  deels  op  de  jagt  doorgebragt 
»had,  naar  huis  terug.  Zijn  gezigt  was  doodsbleek; 
»in  zijne  hand  hield  hij  een  pistool,  de  overblijfselen 
»van  een  ruitersmantel  en  een  erg  gehavend ,  met 
wbloed  bevlekt  zadel.  Op  zijnen  weg  over  de  heide, 
»die  van  het  kasteel  naar  de  landstraat  voert,  liepen 
»zijne  honden  plotseling  weg  naar  eene  laagte,  onge- 
»veer  op  een  geweerschot  verwijderd  van  het  begane 
))pad.  Door  nieuwsgierigheid  aangespoord  naderde 
»mijn  vader  de  plaats,  en  aanschouwde  met  schrik  en 
»verbazing  het  verscheiirde  en  ontvleeschte  gebeente  van 
»een  paard,  waaraan  het  zadel  nog  altijd  vastgebon- 
»den  was,  terwijl  het  bedoelde  stuk  van  den  mantel 
»en  een  afgeschoten  pistool,  niet  ver  van  de  plaats  op 
)>den  grond  lag.  Er  bleef  nii  geen  twijfel  meer  over 
»wegen8  het  ongeval  des  onbekenden.  Eenige  papie- 
»ren  en  kleedingstukken  werden  naderhand  nog  tus- 
»schen  de  doornstruiken  gevonden;  maar  geen  spoor 
»kon  men  ontdekken,  wie  de  vreemdeling,  of  van 
»waar  hij  gekomen  was,  hoewel  nog  meerdere  navor- 
»,schingen  werden  tc  werk  gcsteid.     Menige  mis  werd 


191 


»er  voor  de  rust  zijner  ziel  gebeden ;''  voejjde  de  hoiit- 
vester,  aandachtig  het  kruisteeken  makende,  hierbij. 

Tot  zoover  het  verhaal  van  mijnen  leidsman,  dat 
mij ,  ik  moet  het  bekennen ,  zeer  ontroerd  had.  Nil 
kwam  de  maan  in  helderen  glans  tusschen  de  wolken 
te  voorschijn,  het  onweer  had  reeds  lang  opgehouden 
en  de  wind  zich  gelegd.  »Wij  kiinnen  nu  onze  wan- 
»deling  voortzetten ,"  zeide  mijn  leidsman.  »Zoo  schie- 
))lijk  de  woeste  wateren  dezer  streek  oploopen ,  even 
wschielijk  verloopen  zij  weer,  en  wij  zullen  diis  den 
))weg  over  den  v^ildbeek  kunnen  nemen."  Wij  gin- 
gen  dadelijk  op  weg  en  kwamen  aan  de  wadde.  De 
zwarte  rotsstukken  staken  boven  het  water  nit ,  zoodat 
wij  er  over  been  konden  klouteren  naar  de  overzijde 
van  het  watertje ,  en  weldra  aan  den  scheidsweg  kwa- 
men. »Van  bier  gaat  gij  regtiiit,"  zeide  mijn  vriend 
pen  zijt  ge  in  een  kwartier  weer  in  uw  dorp;  ik  ga 
))hier  links  af.  Leef  gelukkig!  Het  heeft  mij  zeer  veel 
rtgenoegen  gedaan  uwe  kennis  te  maken."  Ik  drukte 
liem  twee  diicaten  in  de  hand,  welke  hij  echter  wei- 
p.erde.  »Zult  gij  mij  dan  geene  gelegenheid  gunnen 
))om  n  mijne  dankbaarbeid  te  bewijzen.  Hebt  gij  mij 
»niet  het  leven  gered  en  mij  bovendien  nog  een  der 
)>aangenaamste  nachten  mijns  levens  verschaft?''  --  »Dat 
•  alles  zijn  slechts  dingen  die  van  zelfs  spreken  en  van 
»weinig  beteekenis,"  hernam  mijn  jagtvriend,  terwijl 
hij  een  mijner  jagthonden ,  een  patrijshond  van  echt 
engelsch  ras  liefkoosde.  »Zoiidt  gij  mij  echter  eens 
»een   genoegen   willen  doen,    zendt   mij  dan  een  pnar 


18: 


»jongen  van  dit  ras,  wclke  mij  ccn  licvclings  aanden- 
)>ken  aan  dezen  nacht  zullen  zijn  en  blijven."  Ik  gaf  er 
hem  mijn  woord  op,  en  wij  sclieidden. 

Ongeveer  zes  maanden  na  het  gebeurde,  bragt  een 
conducteur  der  Malle-poste  aan  den  houtvester  van 
bar.  V.  Geneste  eene  bezoek ;  hij  was  brenger  van  een 
koppel  patrijshonden  van  ierscli  ras.  De  houtvester 
wel  kunnende  vermoeden  van  waar  de  honden  kwa- 
men,  vond  zich  niet  teleurgesteld  toen  hij  den  brief 
opende  en  las:  »De  Engelschen  en  Franschen  houden 
»beiden  gaarne  hun  woord.  Hier  zijn  de  patrijshon- 
»den!  De  heer  bar.  v.  Geneste,  uw  landheer,  zal 
»er  zeer  bezwaarlijk  betere  op  nahouden,  en  mogt  hij 
»ze  toch  hebben,  schrijf  mij  dan;  wij  moeten  den 
» baron  hierin  de  loef  afsteken.  Voor  geen  prijs  ter 
))wereld,  mijn  vri(?nd,  mogen  deze  honden  van  u  te 
»koop  zijn.  Bewaar  ze  ten  aandenken  aan  den  En- 
wgelschman,  dien  gij  het  leven  reddet  en  die  u  met 
»goiid  wilde  beloonen ,  als  ge  niet  even  trotsch  waart 
»geweest  als  hij.  Mogt  gij,  goede  man,  er  echter  be- 
)>hoefte  aan  hebben ,  reken  dan  op  mij !  Hierbij  het 
wnoodige  adres.  Leef  wel!  —  Verjaag  alle  wohen 
»van  Auvergne  en  vergeet  uwen  vriend  niet." 

De  patrijshonden  bleven  een  familie-stuk  en  werden 
zeer  in  eerc  gehouden.  —  De  jagthistorie  is  gceindigd. 


^-^-^WW^'^^r^- 


A  L  L  E  K  L  E  i. 


De  molenaar  te  Vlijmen,  C.  v.  d.  H.,  heeft  in  't  be- 
gin van  Maart  des  namiddags ,  in  den  polder  onder  ge- 
melde  gemeente ,  eene  schoone  witte  zwaan  gesclioten , 
die  wel  voor  de  koningin  dier  vogelsoort  mag  gehou- 
den  worden;  daar  zij  niet  minder  dan  20  oude  pon- 
den  woog  en  2'/^  ned.  el  vlugt  had.  Eene  tweede 
zwaan  bleef,  nadat  haar  medgezel  gevallen  was,  nog 
cenigen  tijd  boven  de  plaats  rondvliegen,  doch  is  bij 
de  naderende  duisternis  verdwenen. 


Ten  bewijze  lioe  rijk  de  wildbaan ,  in  t  begin  van 
den  jagttijd,  in  sommige  streken  van  ons  land  voorzien 
was,    kan   dienen,    dat   door  een  jager  onder  Gram^- 


194 


bergen  in  een  dag  zijn  geschoten:  18  hazen^  22  pa- 
Irijzen  en  een  paar  korhoenders;  terwijl  door  andere 
jagers,  in  meerdere  of  minder  mate,  goede  jagten  wer- 
den  gemaakt. 


Volgens  de  Rotterdamsche  Courant  van  31  Juiij  1858, 
lieeft  de  onlangs  overleden  baron  R.  Sutton,  een  der 
hartstogtelijkste  jagtliefhebbers  van  Engeland,  in  een 
lijdsverloop  van  zeventien  jaren  (1828—1845),  volgens 
zijne  eigene  aanteekeningen  en  die  zijner  onderhoori- 
gen,  geschoten: 

3467  schotsche  berglioenders  (groas) , 
12774  fasanten, 
22795  patrijzen, 
7829  liazen , 
4483  konijnen, 
182  korhoenders, 
165  snippen, 
35  eenden, 
14  kwarteis  enz. 


^^.u^^'^c^s^ 


JArTT-AVONTTIUK 

IN   HEX 

CIPRESSEN-MOERAS. 

» -g^  V  « 

fVerlaald.J 

Noordwestelijk  van  Nieuw-Orleans  (in  den  Noord- 
Amerikaanschen  vrijstaat  Louisiana)  heet  eene  land- 
streek,  die  zich  boven  de  golf  van  Mexico  als  eene 
bevende  moerasvlakte  iiit  riet-  en  biesbosschen  verheft 
en  langzamerhand  vast  land  wordt,  de  Attakapas. 
Eene  eindelooze  uitgestrektheid  van  groenende  w^ei- 
den,  waarop  diiizende  en  duizende  vrolijke  nmde- 
ren  en  paarden  in  half  wilden  toestand  rondspringen; 
tallooze  boomgroepen  en  altijd  groene  eiken  plantin- 
gen,    in   een  woud  van  tropische  vruchtboomen  ge- 


ZESDE   3AARG. 


15 


liocstcrd,    talrijke   baaijcn   en   bogten   maken   het  fo( 
ecn  waar  Elyseiim. 

Hier  vestijjden  zich  in  het  jaar  1799  twee  franschen, 
de  graaf  Louis  de  Vigjjerolles  en  Gaston  de  Las- 
SALLE,  beiden  hartsto-fjtelijke  jagers,  als  planters. 
Op  een  iiitstapje,  dat  zij  onder  geleide  van  een  jong 
Akadier,  Martin,  spoedig  na  hunne  aankomst  iiiaak- 
ten,  hadden  zij  de  noordelijke  grenzen  der  Attaka- 
pas  bereikt  en  daar  de  wonderbaarlijkste  avonturen 
doorgestaan. 

Graaf  de  Vignerolles  verhaalt  dezelve :  »Het  was  een 
drukkend  heete  September-namiddag ;  de  zon  had  den 
ganschen  dag  eene  aanhoudende,  brandende  hilte  ver- 
spreid.  Onze  kleine  voorraad  wijn  was  dus  reeds 
den  eersten  dag  verbruikt.  Wij  hadden  onze  flesschen 
daarentegen  laten  vnllen  met  tafia,  die  wij  met  water 
verdund  dronken;  maar  ook  deze  was  op,  en  Martin 
om  die  reden  op  eene  ontdekkingsreis  om  verschen 
voorraad  uitgezonden. 

wBIaas  eeqs  op  den  horen,"  verzocht  Gaston  mij, 
»ik  kan  het  niet,  de  tong  kleeft  mij  aan  het  verhe- 
melte.  Waar  blijft  die  domme  jongen  ook  zoo  lang?" 
Terwijl  ik  het  deed,  zagen  wij  wederkeerig  elkander 
aan,  en  de  tot  hiertoe  vrolijk  opgeruimde ,  half  moed- 
willige  stemming  verdween  van  onze  aangezigten ;  want 
de  toon  gaf  niet  dien  hellen,  klinkenden  schal ,  die  bij 
heldere  lucht  het  hart  des  jagers  zoo  zeer  verruimt  en 
zijne  kracht  versterkt;  —  het  was  een  doffe,  korte 
klank;  en  de  waarnemingen  die  zich  aan  ons  opdron- 


196 

if;:en ,  waren  wciiiis;  oeschikt  om  onzen  vroegere  goe- 
(leii  luim  te  bcbouden.  Wij  beVonden  ons  aau  den 
zoom  van  een  dier  zwarte  pijnboomwouden ,  die  zich 
van  de  ijskust ,  opwaarts  tot  de  Apelousas  iiitstrekken; 
achler  ons  lag  eene  prairie ,  afwisselende  met  palmetto- 
velden,  bontgevvas  en  digte  eeuwenheugende  bos- 
scben ,  doorsneden  met  baaijen  en  wateren.  Het  was 
een  dier  pracblige  eindeloozc  weidevlakten ,  die,  hoe 
dikwijls  men  ze  ook  ziet  en  beschrijft,  bet  cog  steeds 
nieuw  voorkomen. 

Voor  een  kwartier  bewonderden  wij  nog  met  ver- 
rukking  die  zee  van  frisch  groenend,  bloeijend  en  rijp 
gras,  die  tot  aan  de  knie  onzer  paarden  reikte,  nu 
eehter  was  de  aanblik  gebeel  anders:  ijs-  en  blaauw- 
graauwe  dampen  bingen  langs  den  geheelen  borizont 
en  werden,  terv^^iji  wij  er  ons  oog  op  vestigden,  al- 
lengs  digter;  de  vaalroode  zonnescbijf  werd  bleeker, 
en  de  omtrekken  der  bosscben  verdwenen;  bier  tus- 
schen  zweefden  onafzienbare  drooge  dampen,  gelijk 
een  akelige  loodkleurige  sluijer;  en  de  lucht,  tot  op 
dit  oogenblik  beet  doch  veerkracbtig ,  werd  allengs 
zwaarder.  De  prairie  scbeen  naauwelijks  meer  dan 
eene  bogt,  die  door  een'  nevelsluijer ,  die  zich  tus- 
schen  twee  voorgebergten  ontrolt,  zwak  en  mat  door- 
schemert. 

En  toen  die  gansch  niet  geruststellende  voorteekenen 
van  bet  dreigend  natuurverschijnsel  zich  voor  onze 
oogen  ontwikkelden ,  begonnen  onze  gelaatstrekken  die 
ongerustheid  te  teekenen,  wclke  de  vreesachtige  even- 


197 

min  als  de  kloekmoedige  kan  verbergcn,  wanneer  hij 
een  onbekend  gevaar  ziet  naderen. 

»Schiet  uw  geweer  af/'  zeide  ik  tot  Gaston,  met 
eene  stem  die  mij  zelf  door  hare  beklemdheid  ver- 
schrikte.  Het  scliot  ging  af,  de  knal  werd  echter 
door  de  digt  zamengeperste  atmosfeer  als  verzwolgeii; 
hij  was  niet  ecus  doorgedrongen  tot  aan  de  watervoge- 
len,  die  we  op  ongeveer  100  schreden  van  ons  op  de 
baai  hadden  zien  plassen.  »Waar  die  domme  jongen 
toch  blijven  mag?"  begon  ik  weder.  »Stil!"  viel  Gas- 
ton in,  »stil!  zie  maar  onze  paarden  eens  —  wat  zou 
dat  beduiden?"  De  dieren  waren  onrustig  geworden 
zij  spitsten  de  ooren,  begonnen  te  schnimbekken , 
wendden  het  lijf  half  om,  rekten  hunne  halzen,  strek- 
ten  zich ,  snoven  de  lucht  op  en  werden  biiitengewoon 
angsiig. 

Wij  zagen  ons,  bij  deze  bewegingen  onzer  dieren , 
met  bezorgheid  aan.  Zij  werden  meer  en  meer 
angstig  en  strekten,  niettegenstaande  hunne  vermoeid- 
heid,  hunne  halzen  meer  en  meer  met  verlangen 
in  de  tegenovergestelde  rigting  der  dampen  uit.  »Hier 
kunnen  wij  niet  blijven,"  zeide  Gaston.  »Maar 
waarheen  dan?  Ons  aan  de  paarden  overlaten?" 
En  zoo  de  rossen  bestijgende,  voelden  zij  ons 
naauwelijks  op  bun  rug,  of  zij  zetteden  zich  in 
korten  galop,  en  renden  voort  als  door  een  troep 
dolle  honden  gejaagd. 

De  natuur  scheen  als  't  ware  uitgestorven ;  soms  liet 
zich  alleen  het  geschreeuw  van  eene  wilde  gans  boo- 


198 


ren ;  dit  gesclireeiiw  was  cchter  meer  een  angstig  krij- 
sclien.  »Wat  zal  dat  beduiden?"  beg^on  Gaston  wc^r, 
na  eene  lange  pauze;  »het  wordt  mij  zoo  zoel,  zoo 
heet,  en  toch  geen  zweet.  Blaas  nog  eenmaal  op  den 
horen/'  En  wij  hidden  even  stil,  terwijl  ik  in  den 
horen  stootte.  De  toon  bestierf  mij  opdelippen;  bet 
was  alsof  de  bezwangerde  atmosfeer  hem  door  de  buis 
in  niijn'  mond  terug  drong;  de  lucht  was  inmiddels 
zoo  droog  en  heet  geworden,  dat  bet  kroeshaar  onzer 
kort  te  voren  nog  van  zweet  druipende  paarden,  als 
gelijmd  aan  elkander  kleefde,  de  beesten  hunne  tongen 
uitrekten  en  naar  adem  en  verkoeling  smachtten.  »Zie 
eens!"  riep  Gaston  nogmaals  —  en  wij  zagen  hoe  de 
omtrekken  van  den  horizont,  tot  hiertoe  graauw 
en  loodkleurig,  naar  bet  zuid-westen  rood  begonnen 
te  worden,  en  de  dampen  in  rook  veranderden. 

»Hooit  gij  niets?"  vroeg  ik.  Wij  luisterden.  Van 
tijd  tot  tijd  hoorde  men  lets  knetterends,  een  verwij- 
derd  kraken,  overeenkomende  met  bet  pelotonsvuur 
€ener  afdeeling  troepen ,  bij  nevelachtig  weer. 

Telkens  bij  dit  gekraak  schrikten  onze  paarden  he- 
vig.  De  kreek,  langs  welke  onze  paarden  voortren- 
den,  werd  allengs  breeder  en  de  grond  moerassiger; 
wij  hielden  onze  teugels  onwillekeiirig  in  en  maakten 
halt.  »In  deze  rigting  kunnen  wij  nietvoort,"  meen- 
de  Gaston,  »wij  moeten  terug  van  de  prairie  in  bet 
palmetto ,  waar  wij  ten  minsten  verkoeling  vinden."  — 
»Welaan,  laat  ons  terugkeeren.'' 

Wij  reden  naar  deze  plaats  terug.    Het  rood  aan 


199 

den  horizont  was  inmiddels  duidelijker,  de  dampkring 
heeter  en  drooger  geworden;  de  rook  had  zich  ver- 
breid  over  prairie ,  woud  en,  palmetto.  Wij  namen 
die  rigting,  in  welke  de  laatste  gelcgen  was.  Op 
eens  riep  Gaston  »wat  is  dat?"  De  geheele  prai- 
rie, de  horizont,  alles  en  alles  voor  ons,  in  het  Zuiden 
en  Zuid-Westen  henedenwaarts,  was  eene  dikke  onaf- 
zienbare  rookmassa,  waar  de  zon  nog  even  vuurrood 
door  heen  schemerde  ,  maar  allengs  zwakker ,  tot  zij 
ten  laatste  nog  gelijk  een  mat  verlichte  papierlantaarn 
aan  den  hemel  hing. 

De  verstikkende  rook  had  zicli  voortgerold,  zoo  dat 
onze  rossen  hoestende  rondsprongen,  Achter  die  rook- 
gordijn  meenden  wij  een  verwijderd  sissen  ,  gelijk  aan 
dat  van  vele  slangen,  te   hooren. 

Onze  rossen  sleepten  zich ,  hijgende  en  over  alle  lede- 
maten  bevende  voorwaarts.  »Wat  is  dat?"  riepen  wij 
nogmaals  in  hetzelfde  oogenblik  afspringende ,  en  de 
dieren  aanziende ,  die  snuivend  naar  den  oever  des 
waters  heen  ijlden;  wij  waren  naauwelijks  in  staat 
hun  te  beletten  er  in  te  springen.  Wij  hadden  den 
zoom  van  het  Cipressenwoud ,  't  welk  de  baai  aan 
beide  oevers  omgeeft,  betreden.  De  roode  streep  aan 
onze  regter  zijde  werd  allengs  helderder ,  schemerde 
voortdurend  scherper  door  de  duisternis  der  cipressen , 
wier  ontzettende  digtheid  den  rook  nog  wat  afhiehl. 

Het  knetteren  liet  zich  nu  sterker  hooren.  »Wat 
zal  dat  nu  beteekenen  ?''  riep  Gaston  geheel  ontsteld 
uit.    »God  beware  ons!    dat  beteekent  hetgene  men 


200 

ten  woiid-  of  prairiebrand  nocmt ,"  voegde  hij  erbij. 
»Een  woud-  of  prairiebrand !"  herhaalden  wij  beiden 
met  stomme  gebaren ,  en  zagen  elkander  aan  als 
menschen  wier  verstandelijke  vermogens  belemmerd 
worden.  De  rook  drong  al  diepcr  en  dieper  door  de 
cipressen.  »Mijn  God!  wat  zuUen  wij  beginnen?"  riep 
Gaston  nogmaals  met  half  g^esmoorde  stem,  en  de 
tranen  vloeiden  over  onze  wangen.  Op  eens  stortten 
onze  paarden  rillend  neder,  als  of  ze  van  eene  koorts 
beroerd  waren ,  en  sprongen  toen  weder  op.  Een 
troep  herten  brak  digt  voorbij  ons,  door  het  moeras- 
riet  en  stortte  zich  in  de  baai,  die  zij  tot  halverwege 
doorwaadden;  toen  de  dieren  in  het  midden  gekomen 
waren,  bleven  zij,  op  naauwiijks  vijftig  schreden  van  ons, 
staan  en  keken  ons  aan  als  of  zij  onze  hulp  wilden 
afsmeeken;  wij  verbeeldden  ons  tranen  in  de  oogen 
dezer  dieren  te  zien  en  de  angst  in  himne  gebaren  te 
lezen. 

Wij  zagen  de  herten ,  onze  paarden  en  ons  zelvcn 
aan ,  en  dan  weer  door  den  cipressenzoom  naar  de 
prairie.  De  heldere  roode  streep  kwam  immer  drei- 
gend  nader,  met  een'  zoo  heeten  iuchtstroom,  dat 
het  weinigje  zweet,  dat  nog  uit  onze  porien  drong, 
onmiddelijk  verdroogde.  De  Iuchtstroom  liet  zich 
sterker  hooren ;  een  langgerekt  de  zenuwen  ontroerend 
fluiten,  sissen  en  kraken  en  dan  een  geknetter,  en 
midden  door  die  verstikkenden  rook  eene  heldere 
vlam,  en  onmiddelijk  daarachter  eene  vuurzuil  —  wat 
leg  ik ,  eene  vuurzuil ,  neen  eene  zee  van  vuur  —  het 


201 

gcheele  onafzienbare  palmetto  dat  in  vlammen  stond. 
De  hitte  was  nii  zoo  verzengend  geworden,  dat  wij 
elk  oogenblik  vreesden ,  dat  de  gescheurde  kleederen 
op  onze  ligchamen  zoiiden  ontbranden.  Wij  sleiirden 
onze  paarden,  of  eigenlijk  de  paarden  sleurden  ons 
naar  de  baai  been.  Zij  sprongen  met  beide  voorpooten 
te  gelijk  in  bet  water  en  trokken  ons  langs  den  oever 
naar  beneden.  Op  nieaw  vernamen  wij  een  verscbrik- 
kelijk  gekraak  en  geknetter  in  bet  moerasriet.  Eene 
beerin  met  bare  jongen  op  den  rug  kwam  op  ons  af, 
nogmaals  een  troep  berten,  die  op  geen  tien  sebreden 
van  ons  in  bet  water  sprongen. 

Wij  bielden  onze  geweren  op  de  beerin  aan;  de 
moeder  keerde  zicb  om ,  naar  de  berten ;  wij  zagen 
en  tmirden ;  berten  en  beeren  stonden  geen  \ijf  voet 
van  elkander,  bevend  als  de  arme  scbeepsjongens  in 
een  akelige  winternacbt  op  den  door  stormen  voort- 
gezweepten  Occaan. 

En  van  deze  dieren  kwamen  er  meer;  berten,  wol- 
ven,  runderen  en  paarden ,  alien  kwamen  om  bescber- 
ming  in  bet  eene  element  tegen  bet  andere  te  zoeken ; 
de  meesten ,  ecbter  braken  verder  benedenwaarts  in  de 
baai  door ,  waar  dcze  zicb  verbreedde  en  naar  bet 
noordoosten  in  een  meer  overging.  En  zonderling; 
zoodra  de  beesten  eenigen  bimner  voorgangers  zagen 
aftrekken ,  volgden  alien  zonder  vrees  voor  elkander. 
Wij  trokken  de  dieren  na.  Op  eens  klonk  ons  bon- 
den  geblaf  in  de  ooren ;  ))bonden"  riepen  wij  te  gelijk 
verbeugd  uit,  > victoria!  dan  zijn  menscben  niet  verre." 


202 


Een  salvo  van  minstens  tien  gevveerschoten  beant- 
woordde  onzen  uitroep.  De  scboten  waren  op  naaiiwe- 
lijks  twee  honderd  schredeii  van  ons  gelost,  maar  wij 
zagen  niets  en  hoorden  slecbts  den  doffen ,  door  dikke 
luchtstroomen  zwak  tot  onze  ooren   dringenden  knal. 

De  dieren  om  ons  been  sidderden  bij  bet  nieuwe , 
dreigende  gevaar ,  maar  weken  geene  enkele  scbrede 
terug.  »Wat  is  dat?"  vroegen  wij,  die  tot  aan  den 
hals  in  bet  water  stonden.  Een  nieuw  salvo,  werd 
op  slecbts  bonderd  passen  afgevuurd.  Wij  zagen  nu 
de  rood  licbtende  vlammen ,  boorden  tevens  ook  stem- 
men  door  elkander,  in  een  dialect,  dat  balf  franscb, 
balf  indiaanscb  klonk.  »Scbiet  alles  dood,  alles, 
werp  bet  in  de  boot  en  op  den  oever;  boudt  u  niet 
op,"  scbreeuwden  zij.  ))Het  zijn  Akadiers,  naar  bunne 
spraak,"  bemerkte  Gastoin.  Andermaal  een  nieuw 
salvo ,  waarvan  eenige  kogels  digt  langs  onze  boofden 
floten.  »Halt!"  scbreeuwden  wij,  »balt,  wij  zijn 
bier.  Schiet  niet,  voor  dat  ge  gezien  bebt  waarbeen 
en  wat  gij  scbiet." 

Een  oogenblik  was  alles  stil ,  maar  daarop  brak  een 
woedend  lagcben  uit  de  ruwste  keelen  los.  » Scbiet, 
scbiet  gij,"  riepen  wij,  »dan  vuren  wij  ook;  boudt 
op  met  scbieten."  —  »Morbleu!"  lieten  zicb  daarop 
bruUende  stemmen  booren.  »Wie  is  dat?  wat  bebben 
deze  ons  te  bevelen  ?  scbiet  de  bonden  neer!"  —  »Neem 
u  in  acbt,  want  wij  scbieten  terug."  —  »Sacre!" 
riepen  de  wilden  andermaal ,  bet  zijn  adelijken  uit  bet 
kerspel;    ik   ken   ze  aan    bunne    spraak.    Scbiet  de 


203 

hondeii  neer ,  die  spionnen ;  wat  hcbbeii  zij  in  de 
baai  te  doen  ?"  —  »Al3  gij  schiet ,  dan  kome  het 
vergoten  bloed  over  u!"  schreeuwden  wij  in  halve 
vertwijfeling,  onze  geweren  aanleggende  inderigling, 
waar  wij  de  bleekroode  tongen  iiit  de  buksen  hadden 
zien  bliksemen.  In  dit  oogenblik  verhief  zich  een 
donderende  stem  met  een  ))halt!  wat  gebeurt  daar?" 
»Halt!"  riepen  vijf  stemmen  na  elkander,  Halt!  wat  is 
daar  ?  Halt !  of  gij  zijt  mannen  des  doods !  Sacre ,  ce 
sont  des  Americains  !''  schreeuwden  de  Akadiers. 
»Halt!"  riep  nogmaals  een  sterke,  voile  stem,  en  in 
een  oogenblik  zagen  wij  eene  boot  en  de  hoofden  van 
eenige  mannen  langs  ons  been  glijden,  en  in  de 
donkere  rookwolk  naar  de  Akadiers  Snellen.  Er 
heerschte  een  oogenblik  stilte.  Daarop  riep  men : 
»heer  graaf  de  vignerolles;  heer  graaf!"  riep  men 
andermaal;  in  de  volgende  minuut  kwam  het  bootjo 
op  ons  toe  en  herkende  de  jongc  Martin  ons;  dade- 
lijk  werden  wij  omringd  door  meer  dan  twintig  Aka- 
diers en  vijf  of  zes  Amerikanen.  De  Akadiers  hadden , 
op  het  eerste  leeken  van  een'  prairiebrand ,  zich  in 
booten  op  de  baai  ingescheept. 

Het  vuur,  welk  in  den  regel  in  den  herfst  wordt 
ontstoken,  drijft  alle  beesten,  die  er  him  oponthoud 
hebben,  natuurlijk  van  beide  zijden  naar  het  water; 
de  Akadiers  waren  nii  gekomen  om  eene  jagt  op  de 
beangstigde  dieren  temaken;  half  wilde  schepselen, 
naauwelijks  half  gekleed;  de  mannen  met  lijfrokjes 
©m  de  lenden ,   een  paar  vrouwen  met  grove  hemden 


204 

en  eene  soort  van  buis.  Wij  wai'en  {jelroffen  over  de 
bmtale  wijze  waarop  zij  de  arme  dieren  nederschoten. 
Dit  scheen  evenzeer  bij  de  Amerikaneii  het  geval  te 
zijn.  De  oudste  van  hen  sprak  ons  het  eerste  aan. 
»Frenchers!  wilt  gij  met  deze  Akadiers  gaan,  of  gaat 
gnj  liever  met  ons  mede?"  —  »Wie  zijt  gij,  mijne 
vriendeii?"  ~  »Vrienden?"  hernam  de  man,  het 
hoofd  schuddende ;  wgij  maakt  spoedig  vriendsehap , 
vriend !  neen ,  dat  zijn  wij  nog  lang  niet ;  maar 
indien  gij  met  ons  wilt?"  —  »Heer  graaf ,"  zeide  de 
jonge  Martin  ,"  deze  vijf  heeren  Amerikanen  zijn  geko- 
men  om  u  op  te  sporen ;  zij  hadden  die  goedheid , 
toen  zij  vernamen  dat  wij  geene  levensmiddelen  meer 
hadden  en  verdwaald  waren."  —  De  hitte  werd  onver- 
dragelijk ,  de  rook  verstikkend.  Wij  gingen  op  de 
boot  toe ,  en  de  man  ti  ok  er  onze  bevende  paarden 
in  ,  tcrwijl  wij  er  bijna  onbewust,  ja  half  zinneloos  in 
zakten.  Het  was  de  hoogste  tijd  —  de  krachten  hadden 
ons  begeven  —  van  alles  wat  er  verder  voorviel  hoorden 
of  zagen  wij  niets  meer.  Hoe  lang  wij  zoo  bewuste- 
loos  in  de  boot  gelegen  hebben ,  weet  ik  niet ;  het 
mag  misschien  wel  een  kwartier  geduurd  hebben. 
Wij  werden  eindelijk  uit  onze  onmagt  door  den  ouden 
wakker  geschud ,  die  met  een  flesch  tafia  in  de  hand 
ons  toeriep ,  of  wij  niet  eene  kleine  hartversterking 
wilden  gebruiken,  »gij  zult  ze  wel  noodig  hebben," 
meende  hij. 

Met  beide  handen  en  half  geslotene  oogen  grepen 
wij    naar  de   flesch   en  namen  eene  goede  tciig.    De 


205 


whiski  versterkte  ons  wonderbaar;  wij  sloegen  de  oogen 
we^r  op.  Voor  ons  lag  een  onafzienJ)aar  cipressen- 
moeras ,  achtcr  ons  de  breede  waterspiegel  der  in 
elkander  vlietende  baaijen ,  over  welke  een  eindlooze 
chaos  van  rook  zoo  verspreid  lag ,  dat  wij  beneden 
het  staalblaauwe  water,  en  boven  den  blaauwen  hori- 
zon! zagen,  wclken  cchter  ten  Zuid-westen  wederom 
door  de  hoog  voorbij  trekkende  rookzuilen  aan  onze 
blikken  ontrokken  werd.  Slechts  enkele  malen  schit- 
terden  de  vlammen  hier  door ,  en  de  geweldige  massa's 
cipressen  schenen  verzonken  in  eene  zee  van  vuur. 
»Wij  zijn  toch  nil  tegen  het  vimr  verzekerd?"  was 
mijne  huiverende  vraag. 

»Zeker  genoeg,"  hernam  de  oude ,  »maar  het  zal 
laat  worden ,  de  zon  staat  geen  uur  meer  boven  den 
horizont ,  en  wij  hebben  nog  een  heel  eind  wegs  af 
te  leggen/'  —  »En  waarheen  gaat  deze  weg?"  vroeg 
ik.  »Waarheen  hij  gaat?  Ei  wat ,  waarheen  gaathij, 
dat  hangt  van  u  af ;  hij  voert  door  het  cipressenmoe- 
ras,  tenzij  gij  aan  een'  omweg  de  voorkeur  mogt 
geven."  —  »De  kortste  weg  is  de  beste ,"  was  mijn 
antwoord.  »De  kortste  weg  is  de  beste"  bromde  de 
oude  zich  tot  zijne  jagtgenooten  wendende.  »Daar 
kunt  gij  weer  eens  den  Franschman  aan  herkennen. 
Het  is  wel;  wij  willen  den  kortsten  weg  ten  zijnen 
genoege  nemen,  het  komt  op  het  zelfde  neer."  —  »  Ja- 
mes," en  hij  wendde  zich  tot  een  der  mannen ,  »gij 
gaat  verder  door  het  schildpaddenmoeras ,  wij  gaan 
regt  door.  —  »Maar  onze  paarden?"  merkte  ik  op.  — 


50() 

»Uwe  paarden,  die  gaan  den  langeren  weg  hooger  op , 
namelijk,  wanneer  het  vuiir  eerst  heeft  uitgewoed.'' 
Ik  denk  dat  wij  van  nacht  regen  krijgen,  en  dan 
verbranden  zij  hunne  hoeven  niet."  —  »En  waar  gaati 
wij  nu  been?"  —  »Gij  vraagt  te  veel;  man,"  ant- 
woordde  de  oude  kortaf,  »dat  zult  gij  wel  zien." 

Wij  waren  nu  aan  bet  strand  der  zee ,  voor  ons  lag 
bet  Cipressenmoeras.  Ik  bad  deze  moerassen  bereids 
leeren  kennen,  boewel  slecbts  oppervlakkig ,  want  het 
was  ons  niet  mogelijk  geweest  er  diep  in  te  dringen. 
Toen  ik  nu  ecbter  een  blik  in  deze  duisternis  gewaagd 
bad,  ontviel  mij  onwillekeurig  de  vraag:  »Maar, 
oude,  is  er  wel  cen  weg  of  steg  in  zulk  een  moeras 
te  vinden?"  —  »Weg  of  steg,"  bernam  de  man ,  »ei  wat, 
die  weg  welke,  de  natuur  er  gemaakt  beeft;"  voer 
bij  voort,  terwijl  bij  op  een'  boomstam  sprong,  die 
met  mos  en  lianen  omgeven ,  op  bet  bodemloos  moe- 
ras dreef.  »Ziet  gij,  dat  is  de  weg.'*  —  »Dan  wen- 
scben  wij  liever  den  langeren  weg  met  onze  paarden 
te  kiezen,"  bernam  ik.  »Doe  wat  gij  bet  beste  aebt, 
wij  gaan;  maar,  ik  moet  u  zeggen,  dat  gij  met  uwe 
paarden  des  noods  met  rietbladeren  zult  moeten  avond- 
maal  bouden,  en  bezwaarlijk  iets  anders  binnen  vier 
en  twintig  uren  over  uwc  tong  zult  kunnen  krijgen."  — 
»Maar,  er  is  immers  waterwild  en  ander  wildbraad?"  — 
»Ja,  volop,  als  ge  dat  raauw  wilt  eeten,  zoo  als  de 
Indianen,  tenzij  gij  twee  mijlen  in  den  omtrek  een 
vierkante  voet  vasten  grond  wist,  om  er  een  vuur  te 
kunnen  ontsteken."  —  »Kom,  wij  verzuimen  bier  on- 


207 


i/.on  lijd  niaar ,"  l)i'omden  cenige  manncn.  Om  clc  waar- 
lieid  te  zeggen ,  werd  het  mij  bang  om  het  hart ,  en 
ik  zag  bij  afwisseling  nu  den  oude  en  dan  zijne  jagt- 
genooten  aan.  Deze  was  over  de  zes  voet  lang  en  ma- 
ger,  maar  zijne  spieren  en  gewrichlen  verraadden  eene 
buitengewone  kracht;  zijne  gelaatstrekken  waren 
scherp,  inzonderbeid  de  oogen,  die  een'  valkenblik 
hadden;  zijne  gebaren  getuigden  van  zelfvertrouwen , 
even  als  bij  in  zijn  gedrag  jegens  ons ,  eerder  gering- 
scbatting  dan  acbting  liet  blijken;  en  toch  bestond 
zijne  kleeding  enkel  in  een  lederen  wambuis  met  gor- 
del ,  waarin  een  lang  mes  stak ,  korte  lederen  broek 
en  een  strooboed ,  welks  rand  echter  verloren  was. 
Zijne  geleiders  waren  evenzoo  gekleed.  » James!" 
wendde  bij  zicb  tot  een  der  jonge  mannen,  »gij  gaat 
alzoo  mede,  Jo.nas  gaat  benedenw^aarts  door  bet  scliild- 
paddenmoeras ;  wij  trekken  bier  midden  doorbeen; 
maar  bet  kan  geen  kwaad  als  wij  ons  dadelijk  van 
pijnbouten  flambouwen  voorzien.''  ))Pijnfakkels?"  vroe- 
gen  wij.  Des  ouden  blik ,  dien  bij  op  de  weggaanden 
wierp  „  .^clieen  te  vragen :  of  wij  den  mond  dan  overal 
in  moesten  bebben?  Daarna  zeide  bij  op  onverscbilli- 
gen  toon,  )>Ei,  pijnfakkels  zijn  in  dit  cipressenmoe- 
ras  zoovcel  waard  als  uw  leven,  al  kondet  gij  tien  ma- 
len  sterven."  »Deze  lieden  bebben  eene  zonderlinge 
manier  van  spreken,"  fluisterde  mij  Lasalle  toe.  De 
oude  bad  intusscben  vuur  geslagen,  en  een  der  spaan- 
ders,  die  in  de  boot  lagen,  aangestoken,  maar  met 
zoo  afgemetene  langzame  bedacbtzaambeid,  dat  bij,  on- 


'>0S 


(lanks  onzen  onaano'cnamen  tocstand,  ons  tot  lao'clien 
dwong.  Hij  ontstak  een  tweede,  keek  nog  eens  om 
naar  de  baai  en  vervolgens  naar  de  boot,  die  in  den 
zoom  van  het  riet  reeds  onzigtbaar  begon  te  worden, 

toen  hief  hij   den   voet   op;    »Verd spaansch 

moeras!"  bromde  hij,  »was  het  slechts  echt  ameri- 
kaansch  en  niet  verradelijk  spaansch,  dan  hield  het 
stand  als  een  eerlijk  man,  tot  wij  hem  bij  de  armen 
gevat  hadden,  en  week  niet  terug  om  ons  dan  nog 
te  verzwelgen;  ja,  verzwelgen,  zeg  ik  u,  al  waren 
uwe  koppen  ook  twintig  voeten  van  uwe  voetzolen 
verw^ijderd." 

))Volgt  mij  schrede  voor  schrede,  alsof  ge  op  eijeren 
moest  loopen,"  zeide  hij  tot  ons,  »en  gij,  Jonas,  houdt 
het  oog  op  die  beide  Franschen  en  wacht  niet ,  tot  gij 
hunne  beenen  eerst  tot  over  de  laarzen  in  het  slijk 
ziet/'  Hoew^el  niet  zeer  bemoedigd  door  deze  juist 
niet  troostrijke  aanwijzingen ,  maar  al  onzen  mocd 
verzamelende ,  volgden  wij  den  oude;  zoo  waren  wij 
bijna  vijftig  schreden  in  het  moeras  doorgedrongen. 
Tot  hiertoe  had  ons  het  daglicht  geholpen,  de  cipres- 
sen  stondcn  tien  tot  vijftien  voet  van  elkaar,  hunne 
stammen  verbieven  zich  wel  vijftig  voet ,  eerdebreede, 
Op  een  dak  gelijkendc  takken  zich  uitspreidden ,  stam 
aan  stam  gereid,  kroon  aan  kroon,  zoo  dat  men 
het  moeras  kon  vergelijken  bij  een  onafzienbaar 
schermdak,  waar  geene  zonnestraal  vermag  door  te 
dringen.  Wij  zagen  het  van  den  oeverzoom  schuins 
invallende  licht,   als  het    ware    met    de    scliemering 


209 

kampen ,  in  dikke  diiisternis ,  en  eindelijk  in  nacht 
overgaan. 

Naarmate  het  daglicht  afnam,  werd  ook  de  moeras- 
Incht  dikker,  stikkend  en  eindelijk  verpestend;  de 
aanvankelijk  helder  flikkerende  vlammen  onzer  flam- 
bouwen  werden  zwakker  en  zvvakker;  ten  laatste 
zvveefden  zij  nog  als  dwaallichtjes  voor  onze  oogen. 

»Ja,  ja,"  bromde  de  oude  weer,  »een  nacht  in  dit 
moeras  doorgebragt  is  in  staat  om  u  het  gift  des  doods 
in  het  lijf  te  voeren;  —  wat,  een  nacht,  een  half 
uur  vermag  dit  als  er  slechte  drie  porien  aan  uw  lig- 
chaam  geopend  zijn;  maar,  'tis  zoo  erg  niet,  ue 
prairiebrand  heeft  ook  zijn  goeds ,  droogt  het  zweet 
op  en  sluit  de  porien."  En  terwijl  de  man  zoo  voor 
zich  been  bromde,  schreed  hij  voort,  elke  stam,  waarop 
hij  zijn  voet  zette,  vooraf  verlichtende  en  dan  be- 
proevende,  maar  met  eene  vaardigheid  die  bewees, 
dat  hij  dezen  gevaarlijken  weg  kende  en  meermalen 
genomen  had.  »Volgt  nlaar  altijd"  bromde  hij  ander- 
maal,  »maar  maakt  u  ligt  gij  Frenchers,  zoo  ligt  als 
een  Frencher  zich  slechts  maken  kan ,"  —  »houdt  den 
adem  in  —  ai,  dat  blok  daarl  Holla,  Nathan"  riep 
hij  zich  zelven  toe,  »holla!  daar  hebt  gij  u  bij  den 
neus  laten  krijgen,  zoo  een  oud  moerasganger  als  gij 
zijt,  —  dat  gij  een'  zestien  voet  langen  alligator  voor 
een  vermolmd  boorablok  gaat  aanzien."  De  oude  had 
zijn'  voet  opgeheven  en  uitgestrekt,  maar,  tw^ijfelende , 
tot  zijn  geliik  met  zijn'  gew^eerkolf  op  het  vermeende 
blok  gestooten;  het  blok  week,   en  de  oude,  zich 


210 


acliterwaarts  wendende,  botste  heftig  tegen  mij  aaii 
en  het  scheelde  weinig  of  ik  viel  van  de  smalle  briig 
in  het  moeras.  »01i,  ho,  verraderlijke  schelm!"  riep 
hij  niets  minder  dan  verschrokken  uit,  »meent  gij 
eerlijke  lieden  met  uwe  duivelskunstenarijen  te  kun- 
nen  bedriegen?"  —  »Wat  is  het,  oude?"  —  » Wat  het 
is?"  antwoordde  hij,  zijn  lang  slagtmes  trekkende, 
» niets  andcrs  dan  dat  zich  een  alligator  —  doch  daar 
ziet  gij  hem  immers  ook"  —  en  in  plaats  van  het  blok 
hout,  dat  verdwenen  was,  gaapte  ons  den  muil  van 
cen'  alligator  aan.  Ik  legde  mijn  geweer  aan.  »Schiet 
niet,  monsieur,"  fluisterde  de  oude  mij  toe,  »schiet 
niet,  zoo  lang  gij  er  buiten  kunt!  Gij  zijt  hier  niet 
alleen.  Dat  zal  wel  genoeg  voor  hem  zijn,"  vervolgde 
hij ,  terwijl  hij  zich  gemakkelijk  nederboog  en  zijn  lang 
mes  in  het  oog  van  het  dier  stootte,  dat  met  een 
schrikbarend  gebrul  om  zich  been  sloeg,  zoo  dat  de 
zwarte  moerasmodder  ons  om  de  ooren  spatte.  »Daar, 
pak  aan,"  zeide  de  oude  lagchende,  »en  dat  —  en 
dat,"  terwijl  hij  het  beest,  dat  zich  kronkelend  tot 
hem  ophief  en  naar  hem  beet^  het  mes  nog  eenige 
keeren  tusschen  den  hals  en  de  ribben  stootte.  Ver- 
volgens  wischte  hij  het  bloed  van  zijn  mes,  stak  het 
in  zijnen  gordel  en  keek  bedachtzaam  rpnd.  »Ik  meen, 
dat  daar  ergens  een  boomstam  nioet  zijn;  ik  ben 
hier  toch  niet  voor  de  eerste  maal  op  dit  pad.  Ah, 
daar  is  hij,  maar  een  goede  zes  voet  verwijderd,  — 
nu,  Frenchers,  zijn  uwe  dansbeentjes  wat  waard." 
En  dit  zeggende  sprong  hij,  in  eenen  zet,  op  hetgene 

ZESDE   JAARG.  14 


211 


hij  een  boomstam  had  genoemtL  »0m  's  hemcls  wil, 
man!  ik  zic  het  water  glinsteren;  waar  zijt  gij?"  — 
»Bali,  water!  wat  gij  voor  water  lioudt ,  zijii  een  paar 
arme  duivels  van  slangen ,  —  eerlijke  mokassins  —  en 
valsche  congoslangen  —  die  ook  moeten  leven;  een 
goed  vo^r  voor  onze  varkens.  Nu  de  sprong  gewaagd." 
De  nood  gaf  mij  krachten;  ik  drukte  den  linker  voet 
zoo  vast  op  het  in  het  moeras  drijvend  blok,  als  ik 
vermogt,  en  sprong  over,  Lasalle  mij  na.  » Bravo!'' 
bromde  de  oude ,  wfrisch  op ,  en  gij  tweede  monsieur 
ook,  dan  komen  wij  verder.  Nog  een  paar  ziilke 
passages  en  dan  gaat  het  bcter."  En  wij  schoven  weer 
verder,  schrede  voor  schrede,  den  eenen  voet  ophef- 
fende ,  zacht  nederzettende ,  teriigtrekkende ,  tot  dat  wij 
dragenden  grond  meenden  te  hebben ,  terwijl  wij  met 
onze  geweren  tevens  op  de  stammen  stootten.  Dat 
kwartier  lun^s  had  ons  verwonderlijk  vaardig  gemaakt; 
want  nood  leert  deze  vaardigheid  zelfs  aan  den  meest 
ongeschikte.  En  hier  was  het  inderdaad  nood.  Het 
cipressenmoeras  strekte  zich  niet  minder  dan  vier  tot 
vijf  engelsche  mijlen  langs  de  baai  itit,  —  een  diepe, 
zwarte  veenmodder,  overtogen  met  een  vuil-  en  soms 
helgroen  bedriegelijk  net  van  slinger  planten,  lianen 
en  mos ,  dat  het  moeras  en  de  boomstammen  bedekte. 
Deze  boomstammen  lagen  wel  is  waar  verstrooid  en 
niet  regelmatig,  maar  toch  zdo,  dat  men  het  werk 
van  menschenhanden  er  inherkennen  kon.  y>Zes  eens," 
hief  ik  aan,  »hier  schijnt  toch  een  soort  van  pad  door 
te  voeren;  want"  —  »Zwijg,"  zeide  de  oude,  » tot  wij 


212 

eerst  op  vasten  jjrond  staan ;  zwijg  als  u  het  leveii  lief 
is  — •  zie  niet  naar  de  slangen ,  maar  volg  mij  voor- 
zigiig  op  den  voet." 

En  toen  ik  den  voet  wederom  uitstrekte  en,  bij  het 
mat  flikkerend  licht  der  flambouw,  op  het  punt  was 
om  hem  in  de  voetstappen  des  ouden  te  zetten,  ver- 
hief  zich  geen  vier  duim  van  mijnen  vOet,  over  den 
boomstam  been,  uit  den  modder,  een  vreeselijke  alli- 
gator en  hapte  met  zulk  eene  vaardiglieid  naar  mij, 
dat  ik  slechts  even  nog  tijd  had,  mijn  geweer  op  het 
fonkelend  haagdisoog  des  diers  af  te  vuren.  Het 
dier  bonsde  terug,  gaf  een  klagend  gebrul  van  zich, 
sloeg  een  paar  malen,  als  woedend,  in  het  moe- 
ras  om  zich  en  zonk  toen  weg.  De  oude  had  zich 
omgewend ,  en  een  te  vreden  glimlach  speelde  om  zijne 
geopende  lippen;  maar  ik  kon  niet  hooren  wat  bij 
sprak,  want  het  oproer,  dat  nu  van  alle  kanten  los- 
brak ,  was  zoo  vreeselijk ,  dat  het  mij  eenige  minuten 
geheel  verdoofde.  Duizende,  tien  duizende  alligators, 
bulvorschen ,  nachtuilen ,  roofvogelen  en  dergelijken , 
die  in  den  moddergrond  en  op  de  loofdaken  der 
cipressen  buisden,  verhieven  nu  hunne  stemmen,  ge- 
brul en  geschrci ,  en  werden  razend  van  woede ;  krijs- 
schend  kwamen  zij  uit  hunne  schuilhoeken  te  voorschijn 
en  omringden  ons  of  vlogen  boven  onze  hoofden.  Wij 
hadden  onze  messen  gereed,  en  onze  armen  over  en 
voor  het  hoofd  en  oogen :  maar ,  het  was  met  ons  ge* 
daan  geweest,  wanneer  niet.  ...  —  In  het  ontzet- 
tend   oproer  dezer   dierenwereld  viel  een  schot,   en 


213 


nogf  een  tweede.  Hct  woeden  en  razen  van  liet  onge- 
dierte  werd  op  eens  klagend  en  hiiilend;  de  beesten 
dreigden  ons  nog  wel  met  aanvallen,  maar  vlogen  in 
grooten  kringen  om  ons  been ;  het  gebnil  en  geschreeuw 
werd  steeds  zwakker ;  maar  onze  fakkels  waren  uitge- 
{jaan  en  wij  stonden  in  eenen  stikduisteren  nacht. 

»Oude,  in  'sbemels  naam!"  —  »Ah,  leeft  gij  nog?" 
lachte  de  oude  met  een  zoo  zonderbaar  geluid ,  dat 
het  mij  bang  om  het  hart  werd  —  »en  uw  vriend? 
Ik  heb  u  immers  wel  gezegd,  dat  wij  bier  niet  alleen 
zijn ;  die  beesten  moeten  zich  toch  nok  verweren ,  als 
men  ze  in  hunne  schuilboeken  aangrijpt;  een  enkel 
schot  is  genoeg  om  zich  het  heele  gebroedsel  op  den 
bals  te  halen ;  zij  laten  zich  echter  ook  weer  teregt 
zetten ,  als  zij  zien  dat  het  ernst  wordt.  Twee 
schoten ,  na  elkander  afgevuurd ,  hebben  zelden  ge- 
mist  om  hen  te  doen  inzien,  dat  zij  slechts  dwaze, 
hardschreeuwende  schepselen  zijn."  Terwijl  de  oude 
zoo  sprak ,  sloeg  hij  zecr  bedachtzaam  vuur  en  stak 
eene  der  flambouwen  aan.  »Tot  ons  geluk  wordt  het 
hier  wat  breederen  weg  /'  lachte  hij ,  »maar  nu  ook 
voorwaarts;  het  is  hoog  tijd,  de  zon  is  onder;  ik 
merk  u  op ,  dat  wij  nog  een  heel  eind  hebben  af  te 
leggen ;  bovendien  kon  het ,  na  zonnenondergang , 
wel  eens  minder  raadzaam  zijn  in  het  cipressenmoeras 
te  vertoeven."  En  hij  schoof  andermaal  voorwaarts  ^ 
voet  voor  voet,  maar  zeker,  vast  en  met  eene  omzig- 
tigheid ,  die  ons  bij  elke  schrede  meer  vertrouwen 
niboezemdc.    Wij   waren   zoo    ongeveer   een  half  uur 


'lU 


voortgegaau ,  toen  een  zacht  Iieldere  schijn  ons  tcgen- 
Hikkcrde.  »Nos  vijf  minuten,  en  wij  hebben  ons 
tloel  bereikt,  maar  pas  op,  —  aan  de  kanten  van  dit 
verwenschte  cipressenmoeras  houden  zich  die  diiivel- 
sche  alligators  en  ook  de  snapschilpadden  altijd  liet 
liefste  op ;  zij  zijn  gaarne  op  bet  vaste  land ,  die 
alligators."  In  mijne  drift  om  eindelijk  op  vasten  bodem 
voet  te  zetten,  had  ik  naar  de  overige  woorden  des 
ouden  niet  eens  meer  geluisterd ,  de  boomstammen 
lagen  bier  digter  bijeen,  —  en  zoo  was  ik  den  ouden 
eenige  voetstappen  vooruit  gekomen.  Op  eens  voelde  ik 
den  stam,  waarop  ik  den  voet  gezet  had ,  wijken.  Ik  had 
slechts  zooveel  tijd  om  »halt !"  te  roepen ,  en  was 
reeds  tot  aan  de  armen  in  den  bodemloozen  modder 
gezakt.  »Aha,  daar  hebt  ge  in  uwe  fransche  ligtzin- 
nigheid  eens  uw  eigen  weg  willen  volgen,"  zeide  de 
joude,  lagchend  vocruitspringende,  terwijl  hij  mij  bij 
den  haarbos  vast  greep.  »Laat  bet  u  eene  les  zijn , 
monsieur  !"  Met  die  woorden  trok  bij  mij  weer  op  den 
boomstam.  »Zie  bier,"  vervolgde  hij,  en  inderdaad 
zagen  mijne  oogen  meerdere  alligators  die  op  ons 
toegeschoten  waren.  Ik  kon  geene  woorden  vinden  en 
greep  naar  de  whiski  flesch.  »Neem  een  dronk  hartver- 
sterking,  maar  neen,  wacht,  laat  ons  eerst  in  bet 
palmetto  zijn.  Zoo,  vat  aan,  herstel  u  en  laat  bet 
hartkloppen  opbouden.  —  Zoo ,  mijn  vriend !  —  oh , 
als  gij  met  den  ouden  Nathan  nog  een  paar  zulke 
toertjes  meemaakte,  dan,  zeg  ik  u,  zoudt  ge  een  heel 
ander  man  worden." 


215 

»Nu  eehter  kom!"  •—  Eindelijk  waren  wij  aaii  het 
uiteinde  van  het  moeras  gfenadcrcL  Deheldere,  maan- 
liclite  nacht  liet  ons  een  golvend  palmettoveld  aan- 
schouwen,  welks  milioeneii  stammen  suisend  en 
groetend  ons  tegen  -jjolfden.  —  Wij  ademden  vrijer. 
»Nu  rust  even  uit  en  neem  een*  dronk,  een'  matigen 
dronk,  dan  moogt  ^e  dien  door  een'  goeden  doen 
volgen.  Rust  uit,  goede  monsieur,  zie,  men  zou  nog 
lets  van  u  kunnen  maken.  Nu  gaan  we  nog  een  half 
tiur  van  hier  naar  de  zoutlik."  —  »Waar  heen?" 
vroegen  wij.  —  »Ei  wat,  naar  de  zoutlik,  want  wij 
kunnen  nog  een  of  twee  herten  op  doen."  —  »En  wij 
mogen^hier  blijven?"  —  »Gij  zijt  toch  niet  bevreesd? 
Gij  hebt  uwe  geweren  immers ,  -—  komt  er  een  beer  of 
jaguar  los,  dan  weet  gij  wat  gij  te  doen  hebt.  Wij 
willen,  zooals  gezegd  is,  zien  of  wij  geen  hert  kun- 
nen vinden."  —  »Hei  daar,  wat  is  dat?  —  Een  don- 
derslag?"  —  »Een  donderslag!  Gij  hebt  zeker  nog 
weinig  donderslagen  in  Louisiana  gehoord ,  anders  zoudt 
gij  den  slag  der  buks  van  eenen  Amerikaan  uit  het 
achterwoud  voor  geenen  donderslag  houden.  Maar, 
waarlijk ,  even  daar  boven  ligt  een  eeuwiggroen  eiken- 
bosch,  dat  den  echo  viermaal  terugkaatst;  — •  het  zal 
James  Rifle  zijn ,  die  zeker  een  hert  geschoten  heeft. 
Holla!  een  tweede  schot!"  En  inderdaad  viel  er  een 
tweede,  dat  eehter,  als  het  magtige  rollen  van  den 
donder,  van  het  onmetelijk  woud  naar  het  palmetto 
voortrolde. 

Holla,  jagers,   het  is  wel;  spaar  het  wild,  uw  lood 


216 

en  iiw  kriiitl ,  spaar  beide.  Wij  wiilen  tocli  ook  laten 
hooren ,  dat  wij  nog  in  onze  eigene  huid  steken  en  niet 
in  den  muil  cens  alligators,"  riep  de  oude,  terwijl 
hij  inmiddels  geladen  had  en  zijne  buks  afvuurde. 
De  plegtig  voortrollende  weerklank  kwam  weer  tot 
ons  terug.  Wij  zaten  zwijgend.  De  oude  wees  naar 
het  palmetto ,  beduidde  ons  op  te  staan  en  wij  namen 
den  weg  door  het  riet  —  zijne  wendingen  waren  zoo 
gemakkelijk;  als  een  gladde  aal  wond  hij  zich  door 
de  milioenen  stammen;  wij  volgden  hem  zoo  goed 
wij  konden.  Binnen  een  half  uur  waren  wij  aan  de 
zoutlik ,  waar  wij  zijne  beide  zonen  bezig  vonden  met 
het  ontweiden  en  afhakken  der  herten,  in  welke  be- 
zigheid  zij  zich  zoo  weinig  lieten  storen,  dat  er  wel 
een  kwartier  imrs  na  onze  aankomst  verliep,  zonder 
dat  men  eenig  geluid  te  hooren  kreeg.  Wij  hadden  ons 
nedergezet.  Toen  de  borst  —  rugge  —  en  achterstuk- 
ken  naar  weimans  gebruik  gesneden  waren,  zagen  zij 
den  oude  vragend  aan.  »Wat  dunkt  u?"  vroeg  deze, 
»wilt  gij  hier  nog  een  proefje  nemen  of  wachten  tot 
wij  te  huis  zijn?"  —  »IIoe  ver  zijn  wij  daar  nog  van 
daan?"  —  »0h  wat^  hoe  ver?  —  met  een'  goeden  ame- 
rikaanschen  draver^  als  de  wegen  w^at  beter  waren, 
konden  wij  in  drie  kwartier  te  huis  zijn ;  zoo  kan  het 
nog  een  paar  uren  aanloopen."  —  »Dan  geven  wij  de 
voorkeur  om  hier  eerst  wat  te  gebruiken."  —  »'t  Is 
wel,  zoo  zij  het."  —  De  zonen  sneden,  zonder  een 
w^oord  te  spreken,  een  ruggestuk  van  een  der  herten; 
wij  zochten  verdord  loof  te  zamen ,  en  in  eene  minuut 


217 

flikkerde  een  vrolijk  vuiir,  in  ecne  tweede  minunt 
draaide  het  liouten  spit;  en  een  half  imr  later  zaten 
wij  om  eenen  gebraden  hertenriig,  welke,  ofschoon 
wij  er  geen  brood  als  toespijs  bij  hadden,  ons  beter 
smaakte  dan  de  heerlijkste  patrijzen,  met  triitfels  ge- 
vidd,  aan  de  maarschalkstafel  te  Versailles. 


1)  E    P  A  T  U  IJ  Z  E  N. 


fNaar  het  hoogduilschj 

Het  laatsle  schilderaclitig  gelegen  dorpje  aan  de  wes- 
telijke  kust  van  Noord-Holland  is  het  nederige  Schoorl. 
Het  ligt  aan  den  voct  der  duinen,  waar  deze  op  het 
breedste  zijn,  om  lets  verder  Noordwaarts  te  verdwij- 
nen  en  tot  bij  Petten  hiinne  bescherming  aan  het 
land  te  onttrekken.  Even  als  in  de  aangrenzende  heer- 
lijkheid  Bergen,  wordt  de  wandelaar  hier  verrast  door 
den  liefelijken  aanblik  eener  hooge,  digt  met  hout  be- 
groeide  diiinstreek;  en  van  deze  heerlijkheid ,  weike 
onder  hare  vroegere  bezitters  de  van  Borselen's,  Bre- 
derode's  en  Nassau's  telt,  tot  aan  het  kleine  Schoorl, 
slingert  zidi  cen  stille  zandweg ,  aan  beide  zijden  over- 
schaduwd  door  eiken,   elzen,  berken  en  andere  boo- 


210 


men ,  tusschen  wicr  stammen  het  heldcre  duinw  ater  zich 
in  zoet  murmelentle  beekjes  een'  weg  baant;  terwijl 
zich  de  hier  en  daar  verstrooide,  kleine  hulten  der  be- 
woners  aan  het  oog  vertoonen,  aan  de  oostzijde  niet 
zelden  half  begraven  in  de  duinen  en  de  graauwe  daken 
met  bloeijend  mos  en  verdroogde  paddestoelen  bedekt. 
Op  ecn  vroegen  morgen,  in  de  laatste  dagen  van 
September  184.,  voor  dat  de  zon  was  opgegaan,  opende 
zich  de  kleine  deur  van  een  dier  hutjes,  waaruit 
een  jonge  man  te  voorschijn  kwam,  die  met  groote 
oplettenheid  de  lucht  en  den  wind  gadesloeg.  Een 
fraaije,  bruin  gevlekte  patrijshond  was  voor  hem 
uitgesprongen  en  wentelde  zich  met  zigtbaar  welbe- 
hagen  voor  zijne  voeten  in  het  zand,  of  sprong  tegen 
zijne  knien  op  en  legde  zich  dan  voor  een  oogenblik 
met  den  kop  tusschen  de  voorpooten  neer,  om  dade- 
lijk  weer  op  te  springen ,  onder  zacht  geblaf  en  allerlei 
capriolen,  waardoor  een  jagthond  zijne  vreugde  te 
kennen  geeft.  Over  het  algemeen  is  er  geen  dier, 
dat  ligter  te  verheugen  en  zoo  bezwaarlijk  te  ver- 
moeijen  is;  zijn  meester  behoeft  slechts  het  geweer  te 
nemen ,  en  deze  beweging  toovert  dadelijk  de  schoonste 
uitzigten  op  genot  en  genoegen  voor  de  verbeeldings- 
kracht  van  den  bond,  waarvan  de  genoemde  teekenen 
van  vreugde  voorzeker  slechts  zwakke  bewijzen  zijn; 
niettcgenstaande  hij  zeer  goed  weet,  dat  alle  genoegens 
van  den  dag  slechts  zullen  bestaan  in  loopen,  staan, 
drijven  en  apporteren,  zonder  dat  hij  de  geringste 
hoop  mag  voedcn  op  eenig  gering  aandeel  in  den  buit. 


220 

De  jonge  jager  —  want  dat  was  hij  —  met  zijn 
bijna  versleten  groene  rok,  met  de  oiide  weitasch  en 
de  oude  hagelzak  kruiselings  over  de  beide  scbouders, 
met  lioog  opgetrokken  laarzen,  scheef  op  het  oor 
gezette  groene  jagtmuts  en  het  korte  dubbelde  ge- 
weer  onder  den  arm,  leverde  eene  scbilderachtige 
figuur  op.  Hij  was  groot  en  krachtig  gebouwd, 
een  blonde  zoon  der  Celten,  en  zijn  door  de  zon 
gebruind  gelaat  verhoogde  den  glans  zijner  helder 
blaauwe  oogen ,  die  ecbter  op  dit  oogenblik ,  toen  hij 
eerst  naar  de  lucht  en  dan  om  zich  been  zag,  eene 
treiirige  iiitdrukking  badden. 

»StiI,  Veldman!"  riep  hij,  en  het  scheen  als  of  hij 
zich  ergerde  aan  de  vrolijke  sprongen  van  het  dier, 
dat  aan  dit  bevel  niet  gehoorzamende ,  zich  veeleer 
nog  vrolijker  bij  zijn'  meester  aansloot,  toen  deze  de 
deur  digt  maakte.  Hij  gaf  den  bond  een  schop  en  deze 
kroop  jankend  en  met  ingetrokken  staart  weg. 

»Kom  maar  bier,  Veldman!"  zeide  de  jager,  berouw 
gevoelende  over  zijne  drift,  en  terwijl  bij  hem  den 
kop  streelde  voegde  bij  er  bij :  »'t  Is  toch  jouw  schuld 
niet ,  dat  je  meester  een  akeligen  droom  had/' 

Hij  sloeg  den  weg  in  naar  het  dorp,  welks  oude 
torenspits  op  eenigen  afstand  boven  de  boomen  uit- 
kwam. 

Als  de  jeugd  van  Scboorl  bun  Antoon  ,  den  jager,  — 
zoo  heette  hij  door  bet  geheele  dorp  —  op  dezen  vroe- 
gen  morgen  gezien  had,  zou  zij  hem  naauwebjks  her- 
kcnd  hebben.    Immcrs ,  nog  nooit  had  zij  zijn  cog  zoo 


221 

treiuig  gezien,  nooit  was  liet  zoo  ter  ncer  geslagen, 
nooit  zijn  tred  zoo  slepend  en  onverschillig  geweest. 
Hij  was  onder  hen  bekend  als  de  vrolijkste  jongen  van 
het  dorp;  en  als  hij  den  kinderen  en  nieuwsgierige 
knapen  van  zijne  wonderbare  jagthistorietjes  vertelde, 
of  de  jonge  meisjes  koude  hagelkorrels  m  den  halsdoek 
wierp,  of  de  oiide  moedertjes  bij  het  spinrad  opvro- 
lijkte,  —  altoos  scheen  het  van  het  harte  te  komen,  uit 
een  zorgeloos  en  vroHjk  hart.  En  toch  was  Antoon 
een  van  die  menschen,  bij  weike  de  vrolijkheid  minder 
eene  eigenschap  dan  wel  eene  vatbaarheid  der  ziel 
schijnt  te  zijn,  en  onder  deze  borrelende  bron  van 
vroHjkheid,  waarin  zich  niets  dan  licht  en  bloemen  sche- 
nen  af  te  spiegelen,  lag  een  bodem  van  ernst  en  droef- 
gecstigheid.  Daarom  zocht  hij  menigmaal  de  eenzaam- 
heid,  en  eene  geringe  oorzaak  was  genoeg  om  hem  in  die 
gemoedstemming  te  brengen;  dan  was  hij  moedeloos  en 
zwaarmoedig.  Dan  dacht  hij ,  zonder  merkbare  aanlei- 
ding,  aan  zijne  moeder  en  aan  zijnen  vader,  die  hij  had 
zien  sterven,  en  aan  de  groene  boompjes  op  het  kerk- 
hof ;  dan  weder  zag  hij  voor  zich  zelven  in  de  toe- 
komst  niets  dan  gebrek  en  ellende,  tot  dat  de  te- 
genw'Oordigheid  van  menschen  hem  uit  deze  afgetrok- 
kenheid  wekte  en  hij  wederom  dezelfde  vrolijke,  moed- 
willige  Antoon,  de  jager,  was  als  vroeger.  Dejagt 
was  zijne  grootste  lust ,  en  van  September  tot  Januarij 
genoot  hij  eerst  regt  zijn  leven.  Me[  het  vrolijkste 
gezigt  ter  wereld  trok  hij  iederen  morgen,  voor  het 
opgaan   der  zon,   te  velde;   maar  wonderbare  dingen 


999 


liielden  soms  zijne  aandacht  bezig  op  den  langen  een- 
zameii  weg,  met  het  gewcer  in  de  hand  en  niemand 
om  zicli  been  als  zijn  getrouwen  Veldman.  Van  daag 
seheen  bij  wel  bijzonder  treurig  gestemd  te  zijn ,  want 
traag  en  mat  slenterde  bij  daarbeen. 

Zijne  gelaatstrckken  werden  ecbter  niet  weinig  opge- 
ruinider,  toen  bij  bij  een  Idein  buisje  stil  stond,  dat 
aan  zijne  regter  zijde  balf  in  het  bout  verscbolen  lag. 
Ilij  kiisterde  aan  het  gesloten  venster.  Een  oogenblik 
seheen  bij  te  weifelen;  toen  ecbter  vermande  bij  zich 
en  klopte  met  zijne  bruine  knokkels  twee  tot  drie- 
malen  tegen  het  oude  hiik.  Een  geriiisch  binnen  in 
de  but ,  even  als  bet  stommelen  met  eenen  stoel ,  be- 
antwoordde  dit  teeken. 

Hij  lachte. 

»Dezen  avond  breng  ik  ze  V  riep  bij. 

»Houd  uw  woord !"  antwoordde  eene  welluidende 
vrouwen  stem,  die  uit  de  diepte  seheen  te  komen. 

Nog  een  oogenblik  wacbte  bij ,  en  langzaam  ver- 
dween  de  lach  van  zijne  lippen,  om  plaats  te  maken 
voor  den  vroegeren  duisteren  blik. 

Zachljes  floot  bij  den  bond.  Veldman  was  ecbter 
digter  bij  dan  hij  meende  en  sprong  uit  bet  digte 
loover,  hetwelk  nevens  de  but  eene  bron  verborg. 

»Verd bond!  moet  je  nu  reeds  zuipen?"  bromde 

bij.  Maar  plotseling  van  toon  veranderecde ,  zeide  hij  stil 
voor  zich  zelven :  » Als  Maria  eens  wist ,  dat  ik  den  bond 
zoo  bekijf!  Ik  verdiende  van  daageigenlijk  geengeluk!" 

Eene  ergc  overtuiging  voor  iemand  die  ler  jagt  gaat. 


223 


Nil  verhaastte  hij  zijne  schrcden  cii  bcreikte  het 
florp.  De  bond  scheen  het  bouwiand  als  zijne  bestem- 
ming  te  achten  en  begon  daarop  reeds  rond  te  zoeken : 
Hij  riep  bem  teriig. 

»Hierbeen  Veldmatn  V  zeide  bij  vriendelijk ,  »gij  ziilt 
van  daag  klouteren ,  mijn  jongen !  Zij  bezoeken  bet 
stoppelveld  nog  niet;  in  de  duinen  is  nog  voedsel 
genoeg/^    En  bij  wendde  zicb  links  af. 

»WiIt  gij  opwaarts  gaan ,  Antoon?"  vroeg  eenman, 
die  plotseling  te  voorschijn  trad  en  een  graauw  buis 
met  jagtknoopen  droeg,  een  stok  in  de  band  en 
cen  boed  met  groenen  band  op  bad. 

»Ja,  Hannes!"  antwoordde  de  jager,  wzij  liggen  nu 
nog  te  veei  in  bet  veld  op  de  geest.    (*) 

»Dat  is  een  waar  woord ,"  zeide  de  bosebwacbter 
van  bet  Bergerbosch ,  want  deze  was  bet.  »Wilt  gij 
niet  eens  eerst  aansteken?"  vervolgde  bet  vriendeUjk , 
bem  de  pijp  aanbiedende. 

»Dank,  Hannes!"  hernam  A?{Toon  ;  »ik  beb  mijn 
tabak  beden  nog  niet  verdiend  ,  man !  Gij  zijt  ecbter 
al  vroeg  op  de  beenen.  Zijt  gij  een  strooper  op  bet 
spoor ,  of  wat  anders  ?" 

»Neen ,  vriendje!''  antwoordde  de  andere.  »Ik  ga 
naar  Scboorldam;  ik  moet  in  Alkinaar  zijn  en  rijd  er 
met  Peters  been.    Vaarwel!" 

De  jager  beantwoorddc  den  groet  en,  door  zijn' 
bond  gevolgd,   naderde   bij   de   duinen,    baande  zich 

(*)    „Gee8t"  noenit  men  het  zantUge  bouwiand,   hetwclk  tUsschen  de  duinen 
ca  vruclitbare  Inagten  ligt 


9'M 


door  liel  van  den  novel  doornatte  hout ,  waarult 
dnizend  kleine  vogeltjes  opvlojjen,  een'  wefj  en  gin^; 
op  naar  de  lioogten. 

Toen  hij  den  top  des  heuvels  bereikt  had,  wierp 
hij  een  blik  op  het  dorpje  terug.  De  zon  begon 
even  boven  den  horizont  zigtbaar  te  worden  en  ver- 
spreidde  hare  eerste  stralen.  De  herfstnevel  schitterde 
in  zulke  bonte  kleuren,  als  of  de  regenboog  zich  op 
de  aarde  had  nedergelaten ;  het  krnis  op  de  toren- 
spits  begon  tc  fonkelen,  en  de  daauwdruppels ,  die 
aan  de  digte  bladeren  hingen,  verdienden  nii  hunnc 
poetische  gelijkenis  met  glinsterende  diamanten.  Zijn 
oog  zocht  de  plaats  waar  het  hutje  van  Maria  zich  on- 
der  de  boomen  verborg.  Niets  bewoog  zich  daar  en 
ook  in  gansch  het  dorpje  heerschte  nog  eene  diepe 
stilte ;  een  enkele  haan  kraaide ,  en  hier  en  daar  hoorde 
men  in  de  verte  hondengeblaf;  maar  geen  menschelijk 
wezen  vertoonde  zich.  Op  den  regten  weg  naar 
Schoorldam  zag  hij  alleen  den  boschwachter ,  die 
zich  met  haastigen  tred  voortspoedde. 

»AlIes  slaapt  nog,"  zeide  Antoon,  de  jager,  in  zich 
zelven,  »en  Maria  is  zeker  ook  weer  ingesluimerd. 
Zouden  zij  alien  droomen?  —  GekheidI"  liet  hij  hierop 
volgen  en  haalde  zijne  jagtflesch  te  voorschijn ,  en  als 
of  hij  den  bond  toedronk,  zeide  hij:  wkom,  Veldman! 
op  den  eersten  zijn  dood!" 

Daarop  spande  hij  de  hanen  van  zijn  dubbel  geweer 
en  begon  het  veld  af  te  zoeken. 

In  gantsch  Schoorl  en  Bergen  was  er  geen  beter  ja- 


225 

ger  dan  Antoon.  Hij  was  een  dier  zeldzamen ,  die 
hijna  altijd  zeker  van  him  schot  zijn.  wWeet  g^ij  wel, 
waaraan  het  ligt,"  —  had  de  oude  Krelis  eens  ge- 
ze{jd,  toen  hij  met  eenige  boeren  voor  »de  roode 
Leciivv"  op  de  bierbank  zat  en  Antoon  met  een'  rijken 
jagtbuit  beladen  voorbijging,  —  »weet  gij  wel,  waar 
aan  het  ligt,  dat  Antoon,  de  jager,  als  er  twee  patrij- 
zen  springen ,  het  eene  voor,  en  het  andere  achter  hem , 
zij  toch  beiden  vallen?"  —  Omdat  hij  een  dubbel 
geweer  heeft,"  was  het  antwoord  geweest,  —  »mis 
geraden!"  had  Krelts  gezegd,  »wijl  hij  een  dubbele 
jager  is/'  —  Daarom  klaagde  Antoon  ook  nooit  over 
al  die  ongelukkige  tegenwerkingen  der  vier  elemen- 
ten,  waaraan  menig  jager  het  alleen  toeschrijft ,  dat  hij 
met  ledige  handen  huiswaarts  keert;  evenmin  pochte 
hij  op  hazen  of  patrijzen,  die  hij  wel  is  waar  niet 
mee  naar  huis  bragt,  maar  waarvan  hij  zieh  overtuigd 
hielt ,  dat  zij  in  de  een  of  andere  verborgene  schuilhoek 
aan   de  bekomen  hagelkorrels  hadden  moeten  sterven. 

De  morgendronk,  het  in  de  ooren  eens  jagers  zoo 
aangenaam  klinkende  knakken  der  geweersloten ,  en 
de  heldere  zonneschijn  schenen  Antoon's  treurigheid 
te  verdrijven  en  hem  moed  in  te  boezemen.  Veldman 
sprong  vrohjk  voor  hem  been  en  begon  al  spoedig, 
veel  beteekenend,  met  den  neus  langs  den  grond  aan 
te  trekken. 

»De  bond  heeft  reeds  wat  in  den  neus,"  zeide  Antoon, 
whet  zal  goed  gaan." 

Werkelijk   duurde  het   niet  lang  of  er  sprong  een 


# 
haa)^  op.    Beidc  schoten  vielen ,   het  eeiic  na  lict  an- 
dere.    De  bond  sloe{j  aan ;  het  haas  ging  door. 

»Voor  den  duiveir'  Hep  Antoon  en  wierp  het  ge- 
weer  op  den  grond.  Ontsteld  waarde  hij  het  haas 
na ,  dat  geheel  ongedeerd  en  door  den  bond  ver- 
volgd,  over  de  vlakte  vlood  en  achter  de  duinen 
verdween,  waar  Veldman  het  driftig  en  met  aan- 
houdend  jagen  nazette,  maar  hoe  langer  hoe  meer 
achter  bleef. 

II Ij  floot  den  hond  terug  en  laadde  op  nieuvv. 

»Ik  dacht  het  wel,  dat  ik  ^een  geluk  zou  hebbeni'* 
riep  hij  iiit.  »Maar  'tis  niets,  het  was  slechts  een 
haas!  zacht  wat,  Veldman!"  en  hij  vervolgde  zijn  weg* 

»Het  was  slechts  een  haas!"  zeide  Antoon,  dejager; 
maar  wat  wilde  hij  dan?  —  Laat  mij  u  iets  van  Ma- 
ria vertellen  en  gij  zult  het  begrijpen. 

Ik  zal  niet  beginnen  met  te  zeg{jen,  dat  Maria  het 
schoonste  meisje  van  Schoorl  was;  want  dit  zegt 
of  niets  of  te  vcel,  en  is  in  elk  geval  eene  afgesletene 
uitdrukking;  in  duizend  verhalen  is  het  meisje  altijd 
het  schoonste  uit  den  ganschen  omtrek.  Zeker, 
zij  was  een  allerliefst  kind,  netter  en  fijner  dan  de 
meeste  boerendeernen ,  en  dat  het  zondagskleedje  best 
kon  ontberen  om  er  ten  hoogste  bekoorlijk  uit  te  zien. 
Zij  was  eene  weeze;  de  steunen  troost  eener  oude 
grootmoeder  en  van  een'  tienjarigen  doofstommen  broe- 
der.  Deze  drie  maakten  de  kleine  huishouding  der 
hut  onder  de  boomen  uit.  En  iievens  hare  grootmoeder 
en   het  ongelukkige  kind  was  niemand  aan  Maria  lie- 

EESDE   JAAHG.  lo 


227 

ver  (Ian  x\ntoon,  dc  jager,  en  liaddc  zij  ooil  lainnon 
(lenkcn  aan  den  dood  van  hare  {jrootmoeder,  dan  ware 
zij  ook  wel  op  bet  denkbeeld  gekomen,  zich  zelve 
als  Antoon's,  des  jagers,  vrouw  te  betrachten.  Zoo 
als  de  zaken  nii  stonden ,  plaagde  zij  Antoon  en  Antoon 
plaagde  haar  op  allerlei  wijzen,  maar  verder  kwam  bet 
niet.  Maar  de  oude  grootmoeder  biisterde  gaarne  naar 
Antoon's  sebertsen ,  en  bet  doofstomme  kind  was  over- 
gekikkig,  als  bet  bem  zag  aankomen  en  als  bij  bet  leerde 
van  steenen  eene  val  te  bouwen  om  miisscben  te  van- 
gen;  en  Maria  zag  Antoon  met  bare  groote,  beldere, 
donkerblaauwe  oogen  nog  vriendebjker  aan,  als  bij 
zieb  met  bet  knaapje  bezig  bield  en  bet  op  zijne  knie 
liet  rijden ,  tot  bet  van  vrengde  vervoerd  bet  eenige 
geluid  deed  booren  wat  bet  iiitbrengen  kon.  En 
'savonds,  als  Antoon  naar  bnis  ging,  gebenrde  bet 
wel  eens,  dat  zijne  lippen  bare  bloeijende  wangen 
aanraakten;  en  Maria's  »goede  nacbt,  Antoon!" 
klonk  daarom  niet  minder  vriendelijk. 

Maar  gisteren  avond  bad  Maria  bem  gruwelijk  {je- 
plaagd;  want  bet  was  reeds  de  zesde  dag  na  de  ope- 
ning der  jagt ,  en  boewel  Antoon  reeds  menigen  baas 
had  me^gebragt,  bad  bij  nog  geen  enkel  patrijs  ge- 
scboten. 

»Neen,  arme  Antoon!"  bad  Maria  gezegd:  »Loo- 
pend  wild  dat  gaat  nog,  maar  vliegend  kunt  ge  niet 
sebieten,  dat  is  u  te  vliig,  boort  ge!'' 

»Hoeveel  patrijzen  wilt  ge,  dat  ik  ii  morgen  me^- 
brenge?"  vroeg  Antoon. 


228 


»lk  zal  u  iiiet  op  te  hai^de  proef  stellen,  mijn  joii- 
jjen!"  antwoordde  Maria.  ))Scliiet  er  twee,  en  ik  zal 
gfelooven,  dat  gij  het  nog  kunt." 

»Gij  zult  ze  hebben,  Maru!"  riep  de  jager  en  sloeg; 
den  arm  om  haar  midden:  »Gij  zult  ze  hebben,  of 
mijn  naam  zal  niet  meer  Antoon,  de  jajjer,  zijn!"  —  En 
met  deze  woorden  haalde  hij  haar  naar  zich  toe. 

))Zacht,  zacht  wat,  Antoon!"  riep  het  meisje:  »geen 
sekheid,  hoort  ge!  kussen?  Waar  denkt  ge  aan? 
Als  eerst  de  patrijzen  hier  zijn,  dan  zullen  wij  zien!" 
En  zij  lachte,  dat  zij  schudde,  om  aan  hare  ernstige 
waarschuwing  des  te  meer  nadruk  bij  te  zetten. 

»Ook  goed,"  hernam  de  jongman;  »maar  weet  ge 
wat,  Marie,  geef  mij  een  kns  op  rekening;  en  als  ik 
u  morgen  geene  patrijzen  breng ,  kus  mij  dan  niet  we- 
der;  maar  breng  ik  ze,  wee  dan  uwe  lippen!" 

»Topr'  riep  Maria  vrolijk,  trad  op  hem  toe,  gaf 
een'  flinken  handslag  en  liet  zich  een  kii5  op  de  wan- 
gen  drukken,  waarbij  zich  haar  mondje  minder  dan 
vroeger  van  hem  afkeerde;  en  de  doofstomme  knaap, 
die  dit  alles  aanzag,  hief  het  hoofd  omhoog,  sprong 
van  vreugde  rond  en  klapte  in  de  handen. 

Verwondert  het  u  nog  dat  Atstoon  ,  de  jager,  heden 
met  eenige  minachting  op  »slechts  een  haas''  neerziet? 

En  toch,  hadde  hij  het  haas  maar  gekregen;  want 
het  werd  meer  en  meer  waarschijnlijk ,  dat  hij  plat- 
zak  zoude  te  huis  komen.  Te  vergeefsch  had  hij 
reeds  een  paar  uren  in  de  ruime  Schoorler  duinen 
rondgezworven ;   door  laagten,   waar  hij  tot  over  de 

i5* 


229 

cnlvcls  in  het  (\\{]U  briiinc  mos  ginflr;  over  IioOj^fffn  ^ 
waar  zijne  voetstappen  door  liet  droojje,  miille  zand 
wcrden  iiitgewischt ;  over  vlakten,  waar  ziltig^e  poeleir 
den  groiid  doorweekten ;  nergens  vond  hij  eeni{;  spoor 
van  leven.  Wei  vond  hij  hier  den  voet  van  een  liaas, 
daar  het  {jewei  van  patrijzen ;  maar  hazen  of  patrijzen 
zclven  zao'  hij  niet.  Uit  ergernis  schoot  hij  een  witten 
nil,  die  op  zijne  onheilspellende ,  donzige  vlerken 
nit  een  kreupelboschje  opvloog,  nam  hem  op,  maar 
wierp  liem  verachtelijk  van  zich.  Eens  zag  hij  zieh 
ook  door  zijnen  hond  op  eene  wijze  hedrogen ,  ^vaar 
liij  anders  over  zonde  gelagchen  hehhen ,  daar  hij  voor 
rets  stond,  hetwelk,  toen  het  eindelijk  nit  het  dig(e 
mos  opsprong,  nieis  anders  dan  eene  lecuwerik  bleek 
te  zijn.  En  zoo  verstreken  de  lange  nren,  en  Antoon's 
treiirige  stemming  kecrde  terug ,  nog  vermeerderd  door 
de  afmatting  en  de  hittc  van  den  voortschrijdenden 
dag.  Plotseling  scheen  er  een  koel  windje  op  te  ko- 
men,  dat  verkwikkend  door  zijne  lokken  speehle,  en 
toen  hij  daarna  nog  een  hoog  duin  beklommen  had , 
zag  hij  de  onmetelijke  zee  voor  zich. 

Do  aanblik  der  zee  maakt  altoos  een^diepen  indrnk; 
maar  als  men  haar  van  eene  eenzame  plaats  ziet ,  waar 
men  niets  dan  de  woeste  dninen  neven  en  achter  zich 
heeft,  zonder  eenig  hutje  aan  het  strand,  zonder  een 
zeil  op  het  water,  dan  is  de  aanblik  dezer  eindelooze 
'vvoestem  dnbbel  indrukwekkend.  Het  is  dan  als  of 
men  werkelijk  aan  de  niterste  grens  dc^  wereld 
staaty    als    of   men   inderdaad  de   cenigc,  de  laatst 


230 


t)ver8'ebleveiie  aarclbewoner  ware.  Eeiie  koiidc  rilling 
jjing?  Amtoon,  den  jager,  over  hct  lijf  toen  liij  zidi  op 
den  top  des  heuvels  nederzette;  hij  legde  hei  geweer 
naast  zich  en  blikte  onafgebroken  op  de  in  den  zon- 
neschijn  fonkelende  baren.  De  bond  rustte  hijgend 
naast  hera  itit;  zijne  roode  tong  hing  hem  lang  en 
druipend  uit  den  bek,  Hier,  bij  de  groote  zee,  en 
toch  geene  lafenis! 

Antoon  haalde  een  stuk  brood  en  eenige  appelen 
uit  de  weitasch  en  deelde  redelijk  met  zijn'  vriend. 
Toen  nam  hij  ook  de  veldflesch  ora  zich  met  een' 
dronk   te   verfrisschen ,    maar   zettc  zc   weder   neei*. 

»Neen!"  zeide  hij  met  een  diepe  zucht.  »Ach,  die 
droom !  dat  ik  dien  droom  toch  vergeten  kon  !" 

Hij  wilde  zich  den  bangen  droom  \an  den  vorigen 
nacht,  waar  wij  hem  reeds  vroeger  over  hoordeii 
ziichten  en  die  de  oorzaak  van  zijne  droefheid  was,  uit 
bet  hoofd  zetten;  maar  de  aanblik  der  zee  riep  hem 
omstandigheden  in  het  geheugen  terug ,  die  hij  reeds 
vergeten  had,  en  maakte  dat  hij  er  zich  weldra  des 
te  levendiger  in  verdiepte. 

Hij  bevond  zich  weder,  even  als  in  zijn'  droom  , 
op  de  jagt  met  de  zonen  der  edele  vrouw  van  Schoorl; 
echter  niet  in  het  Schoorler  veld  maar  in  het  Berger- 
bosch.  Hij  droeg  een  nieuwe  rok  met  glinsterende  gul- 
den knoopen  en  Maria  had  hem  eene  lange  fasantveder 
op  zijne  muts  gestoken.  Eensklaps  gingen  drie  patrijzen 
voor  hem  op;  bij  kon  ze  echter  niet  onder  schot 
krijgen;  telkens  vielen  zij  te^r,  aU  om  hem  te  tarten; 


231 

maar  zoodra  hij  ze  naderde,  sprongen  zij  te  vroeg  op 
en  trokken  verder.  Eindelijk  wilde  hij  beproeven  om 
ze  op  grooten  afstand  te  scliieten ;  maar  liet  geweer 
weigerde  en  viel  hem  uit  de  handen.  Daar  maakten 
de  drie  patrijzen  iedcr  drie  vleugelslagen  en  een  viel 
er  op  den  hoed  des  jonkers,  waar  zij  bleef  zitten. 
»Mag  ik  schieten ,  jonker  ?"  riep  hij.  De  jonker 
wcnkte  vriendelijk  toestemmend  met  de  hand.  Hij 
legde  aan,  en  het  hoen  viel;  toen  hij  echter  ging  om 
het  op  te  nemen ,  was  er  nog  patrijs  noch  jonker  te 
vinden,  —  het  bloedende  hoofd  van  Maria  lag  daar 
en  zag  hem  met  gebrokene  oogen  aan,  en  terwijl  hij 
het  vreesselijk  schouwspel  lang  aanstaarde ,  kwam 
plotseling  de  zee  op ,  en  het  hoofd  begon  op  de  baren 
te  zweven,  zich  te  verwijderen  en  verdween;  het  ver- 
scheen  op  nieuw  en  week  andermaal  terug,  tot  dat 
hij  ontwaakte.  De  haan  kraaide,  de  dag  scheen 
door  het  venster ;  hij  kleedde  zich  aan  ter  jagt. 

En  nu,  terwijl  hij  daar  zit  en  op  de  zee  tuurt, 
herhaalt  zich  hetzelfde  ijzingwekkende  gezigt:  het 
hoofd  van  Mabia  verschijnt  tusschen  de  zonnige,  met 
schuim  bekransde  baren  der  Noordzee  en  stijgt  op  en 
neer  met  de  golven. 

Hij  wendde  het  oog  van  de  bewogene  watervlakte 
af,  strekte  zich  aan  de  helling  des  heuvels  neder, 
en  verborg  het  gezigt  in  zijne  handen.  Weldra 
sluimerde  hij  in  en  de  akelige  verschijning  hernieuwde 
zich  weder  voor  zijnen  geest;  maar  de  zee  werd  nu, 
rood  als  bloed  ,    en  vlammetjes  en  vonken  wiegelden 


232 

op  de  golvende  baren  en  flikkerden  daaroverheen  in 
duizende  kronkelingen.  Eensklaps  knalden  twee  schoten. 
Hij  ontwaakt.  Veldman  was  reeds  door  het  schot  van 
schrik  opgesprongen  en  ijlde  den  heuvel  af. 

Langzaam  steeg  achter  een  nabij  zijnde  duin  eene 
blaaiiwe  rookwolk  in  de  lucht,  en  eene  sterke  kluft 
patrijzen  trok  hem  voorbij.  Antoon  riep  zijn'  bond  terug 
en  volgde  de  patrijzen  met  de  oogen.  Zij  zweefden 
aan  de  andere  zijde  des  heuvels  lans'zaam  neer  en 
trokken  met  den  wind  naar  het  zuiden.  Onmiddelijk 
daarna  verscheen  op  den  top  dier  duin  een  man  die 
rond  zag,  waar  zij  gebleven  waren;  maar  zij  waren 
hem  reeds  uit  het  gezigt.  Daarop  laadde  hij  met 
bedachtzaamheid  zijn  geweer  en  verwijderde  zich  in 
noordehjke  rigting ,  nadat  Antoon  ,  de  jager ,  ge- 
zien  had  hoe  hij  twee  patrijzen  opnam  en  in  de  w^ei- 
tasch  stak. 

»Nu  naar  de  groote  vlakte ,  Veldman !"  zeide  Antoon 
tot  zijn'  bond;  eene  straal  van  moed  glansde  weder 
in  zijne  oogen  en  een  vrolijke  lach  verhelderde  zijn 
bruin  gelaat.  Hij  nam  een'  dronk  uit  de  veldilesch  en 
sloeg  den  weg  in  naar  het  zuiden. 

Hij  had  zich  de  plaats  waar  de  patrijzen  moesten 
zijn  ingevallen ,  goed  in  het  geheugen  geprent.  Waar- 
schijnlijk  was  het  op  eene  hem  welbekende  vlakte, 
die  vele  sporen  van  vergeefsche  proeven  tot  vrucht- 
baarmaking  droeg  en,  hier  en  daar,  met  kleine  boschjes 
van  brem  en  duinwilg  bedekt  was.  Hij  ging  echter 
nog  meer  zuidwaarts ,    die  plaats  voorbij ,    om  onder 


233 

den  wind  dc  patrijzen  meer  nabij  te  kunnen  konien. 
Van  daar  naderde  hij  de  vlakte;  maar  de  patrijzen 
waren  ril  geworden.  Eer  hij  ze  onder  schot  krijgen 
kon ,  stonden  zij  op  en  trokkcn  op  verren  afstand  naar 
het  zuidoosten ,  waar  zij  op  nieuw  invielen. 

»Geduld!"  dacht  Antoon  ,  en  nadat  hij  te  vergeefsch 
de  vlakte  had  afgezocht,  of  er  misschien  ook  een 
enkel  hoen  terug  gebleven  was,  ging  hij  ook  in  die 
rigting  verder,  om  de  kluft  te  vervolgen. 

Zoo  herhaalde  zich  dit  nog  drie-  of  viermalen ,  juist 
als  in  zijnen  droom;  de  patrijzen  behielden  altoos  een* 
voorsprong;  toch  verloor  hij  den  moed  niet;  de  aan- 
blik  der  vogels  in  de  verte,  hoe  tartend  ook,  gaf  hem 
telkens  weer  nieuw  leven.  Maar  zijne  ziel  was  zoo 
geheel  van  patrijzen  vervuld,  dat  meerdere  hazen  voor 
hem  opsprongen  zonder  door  hem  bemerkt  te  worden. 
Nadat  hij  zoo  nog  een  paar  uren  had  gejaagd ,  rustte 
hij  nogmaals  op  eene  plaats  iiit,  waar  de  hond  eene 
bron  gevonden  had.  Het  dier  met  den  lavenden  dronk 
niet  te  vreden,  vleide  zich  zoo  lang  het  was  in  het 
water ,  maar  zag  er  na  dit  bad  weder  zoo  vroHjk  en 
rustig  uit  als  in  den  vroegen  morgen.  Antoon  nam  er 
een  voorbeeld  aan  en  vervolgde  toen  zijne  jagt. 

Reeds  was  hij  nabij  liet  Bergerbosch.  Eensklaps 
ziet  hij  de  kluft  zich  nogmaals  verheffen  en  kort 
daarop  weder  invallen.  Hij  ijlt  in  die  rigting  voor- 
waarts.  Weldra  was  hij  de  plaats  gcnaderd  waar  hij 
ze  moest  vinden.  De  hond  teekende  met  de  groot 
ste   inspanning   voor    hem   uit,     Daar    valt  hem  op 


234 

cens  de  jagtpaal  van  den  heer  van  Bekgei^  in  het  oog^, 
wiens  jagtveld  zich  nog  eenig  roeden  aan  gene  zijde 
van  het  bosch  uitstrekt.  Veldman  bevond  zich  reeds 
op  verboden  grond.  De  verzoeking  was  sterk.  Hij  had 
nog  niets  opgedaan,  na  eene  vermoeijende  jagt  van 
zoo  vele  uren.  Nog  meer!  hij  had  er  cp  gepocht,  dat 
hij  bepaald  patrijzen  me^  naar  huis  zou  brengen.  Hoe 
zou  Maria  hem  de  beloofde  kus  weigeren,  lioe  zou  zij 
hem  uitlagchen !  Zijn  naam  zou  niet  meer  Aintoon 
»de  jager"  zijn!  De  boschwachter  was  naar  Alkmaar; 
en  daar,  misschien  slechts  veertig  passen  verder,  lagen 
de  voorwerpen  zijner  wenschen ,  zijner  beloften :  die 
schoone  patrijzen ,  vermoeid  van  de  verre  vlugt ,  in 
het  hooge  mos ! 

Hij  voelde,  dat  hij  beefde;  hevig  klopte  hem  het 
hart;  de  bond  ging  met  hoogen  neus  steeds  voorwaart?. 
Hij  sloeg  de  oogen  op  en  een  zware  zucht  ontvlood 
aan  zijne  borst.  Zoo  stond  hij  nog  een  oogenblik,  — 
riep  echter  den  bond  terug,  die  onwillig  gehoorzaamde. 
wAntoon,  de  strooper,  zal  men  mij  ten  minsten  niet 
noemen!"  zuchtte  hij. 

Hij  keerde  het  jagtveld  des  heeren  van  Bergen  den 
rug  toe,  en  plotseling  —  als  tot  zijne  belooning  — 
vernam  hij  een  geruisch.  Vlak  voor  hem  sprong  een 
paar  patrijzen  op;  nablijvers,  die  de  groote  kluft 
niet  hadden  kunnen  volgen.  Op  hetzelfde  oogenblik 
was  zijn  vinger  aan  de  beide  trekkers  en  de  scha* 
ten  knalden.  De  eene  patrijs  viel  dadeHjk  op  het  schot 
loodregt  ne^r,  de  andere  vloog  nog  eenige  passen  ver- 


235 

der,  draaide  in  de  lucht  en  viel  dan  eveneens.  Ter- 
wijl  Veldman  het  eene  opnam ,  ging  hij  zelven  het  an- 
dere  zoeken.  Het  leefde  nog  en  trachtte  zich  in  het 
hooge  mos  te  verschiiilen ,  maar  hij  greep  het.  Treu- 
rig  en  klagend  zag  het  diertje  hem  aan,  metzijnklein 
rond  oog,  waarin  het  licht  reeds  half  uitgedoofd  was ; 
hij  liet  het  weder  op  den  grond  vallen.  Met  zulk  een 
oog  had  Maria  hem  in  dien  akeligen  droom  ook  aan- 
gezien;  het  gansche  gezigt  stond  hem  op  nieuws  voor 
den  geest.  Toen  hij  het  hoen  weer  opnam ,  was  het 
kleine  ronde  oog  reeds  gesloten. 

De  treurige  herinnering  was  geweken  en  Antoon 
nam  opgeruimd  den  terugtogt  aan.  Zijn  wensch 
was  vervuld;  de  tot  redding  zijner  jagerseer  gevorder- 
de  twee  patrijzen  hingen  op  de  weitasch.  Hij  had 
de  kussen  van  Maria  niet  verloren.  Het  op  nieuw 
geladen  geweer  is  hem  nii  zoo  ligt  als  eene  veer ;  zoo 
schreed  hij  door  hoog  heidekruid  en  brembosch  verder. 
Na  een  kwartier  um^s  springt  er  een  haas  voor  hem  op, 
en  valt  ook  in  hetzelfde  oogenbiik,  door  het  snelle 
lood  achterhaald. 

»Hoe  later  aan  de  markt,  des  te  meer  volk!"  zeide 
At«too]s  ,  de  jager ,  en  te  vreden  met  zijne  buit  ging  hij 
riistig  op  Schoorl  toe. 

Het  was  reeds  laat  na  het  middagum^  en  er  bleef  nog 
een  vermoeijende  weg  af  te  leggen ,  hoewel  de  afstand 
in  regte  lijn  niet  zoo  ver  was.  Maar  wat  bekommerde 
hem  nu  de  vermoeijenis?  Hij  kon  toch  met  zijnen  buit 
zegevierend  voor  Maria  staan. 


236 

»Mag  ik  den  baas  dragen,  Antoon?"  vroeg  een  kleine 
jongen  met  stroogeel  haar  en  koffijbruine  wangen, 
die  op  de  laatste  duin  voor  Schoorl  uit  het  bosch, 
waar  hij  zich  een'  stok  gesneden  bad,  te  voorscbijn 
trad  en  de  barige  loopers  uit  bet  net  der  weitascb 
zag  te  voorscbijn  steken. 

»Ja  wel,  mijn  zoontje!"  zeide  Antoon  vrolijk;  ))gij 
zult  bem  bebben,  maar  moogt  er  niet  van  snoepen, 
boor  je!"  Hij  zette  zicb  in  bet  gras,  en  terv^ijl  bij 
de  weitascb  opende,  wierp  bij  er  eerst  de  patrijzen 
uit,  die  bij  boven  op  gelegd  bad.  De  knaap  nam  er 
een  van  in  de  band  en  bezag  bet. 

«He,  boe  vet  is  bet!"  zeide  de  jongen.  »En  wat 
mooije  oogjes!"  voegde  bij  er  bij,  terwijl  bij  kinderlijk 
spelende  bet  diertje  de  oogleden  opensperde  en  den 
jager  voorbield. 

»Laat  de  oogen  toe,  domme  jonge!"  bromde  An- 
TOON,  en  wederom  trok  er  eene  wolk  op  zijn  voor- 
boofd. 

Vervolgens  bing  bij  bet  baas  met  de  loopers  kruise^ 
lings  over  den  stok  van  den  knaap ;  en  deze ,  trots  op 
zijne  vracbt,  liep  ras  den  beuvel  af. 

Maar  Antoon  ,  de  jager,  verborg  de  patrijzen  beel  on- 
der  in  zijne  weitascb,  zoo  dat  er  geen  veertje  van  te 
zien  was.  »Ik  wil  tocb  eens  zien,  wat  zij  doenzal," 
zeide  bij  bij  zicb  zelven. 

Zoo  ging  bij  door  het  dorp,  sloeg  den  zandweg  in 
en  bedacbt  of  Maria  om  dezen  tijd  wel  'thuis  zou 
zijn.    Hij  kon  nog  vijftig  passen  van  baar  butje  verwij- 


237 

(lerd  zijii;  daat'  ritsclde  iets  in  het  boschje  aan  zijnc 
liiikerzijde ,  en  Maria  sprong  er  met  een  schalkschen 
lach  iiit,  om  hem  te  verschrikken.  Het  doofstommc 
kind  volgde  haar  langzaam. 

Antoon  ,  de  jager ,  verschrok  meer  dan  Maria 
had  kunnen  verwachten.  Bene  koude  rilling  beving 
hem.  Hij  herstelde  zich  echter  dra  weder. 
»Niets  gevangen!"  riep  hij  iagchend. 
»Foei!  jou  jokkenaar!"  riep  het  vrolijke  meisje.  Ik 
heb  den  jongen  immers  reeds  gezien  met  den  haas. 
Maar  waar  zijn  de  patrijzen ,  Antoon  ?" 

»Ik  heb  or  geene  kunnen  opdoen !"  antwoordde  An- 
toon; maar  hij  gevoelde,  dat  zijn  gezigt  hem  verraadde. 
»Waarachtig  niet,  Maria!"  voegde  hij  er  bij,  toen 
deze  hem  ongeloovig  aanzag. 

»lk  geloof  het  niet !"  riep  zij ,  en  taste  naar  de 
weitasch  om  zich  te  overtuigen. 

Maar  hij  trok  haar  de  weitasch  iiit  de  hand  en  met 
een'  ruk  was  zij  op  zijne  regter  heup.  Het  meisje 
lachte  en  sprong  om  hem  been ,  om  er  toch  in  te  zien. 
Een  schot  knalde ,  de  bond  sloeg  aan ,  en  Marie  lag 
badend  in  haar  bloed  aan  zijne  voeten. 

Door  den  plotselingen  ruk,  die  hij  aan  zijne  wei- 
tasch had  gegeven,  was  de  haan  van  den  linker  loop 
aan  eene  der  kleine  mazen  van  het  net  blijven  hangen , 
had  het  geweer  in  de  hoogte  geheven  en  zoo  was  het 
schot  losgegaan. 

Antoon  en  de  beide  knapen  stonden  als  verstomd, 
maar  het  doofstomme  kind  kreeg  het  eerst  zijne  b«- 


2.18 


zinnin(T  tenifj ;  woedend  vloof^  hct  op  Antooti  toe  en 
beet  hem  in  den  arm.  Het  newecr  was  op  den  {jrond 
(Tevallen.  Eensklaps  bukt  de  jager  zicli  en  neemt  liet 
op ,  om  met  het  tweede  schot  zich  zelven  te  dooden ; 
maar  eene  sterke  hand  arijpt  toe  en  ontneemt  het  hem* 
Het  was  een  hoer,  die  bijgesprongen  zijnde,  hct 
•j^eweer  nu  in  de  lucht  afvuurde.  Het  halve  dorp 
ijide  naar  de  plaats  en  verdrong  zich  om  het  lijk  van 
MuuA  en  om  den  ongekikkige ,  die  zijn  {jeweer  terug 
verianjjde  en  in  stomme  razernij  met  de  omstanders 
worstelde. 

Voor  Maria  was  er  aan  geene  redding  meer  te  den- 
ken.  Het  is  bekend  dat  een  schot  hagel  d  bout  por- 
tant  eene  veel  gevaarlijker  wonde  maakt  dan  een 
kogel.  Bovendien  had  hct  schot  juist  het  hart  getrof- 
fen.  Door  geheel  het  dorp  beweend,  werd  zij  onder 
de  groene  boompjes  van  den  godsakker  ter  rnste  ge- 
legd.  De  oiide  grootmoeder  en  het  doofstomme  kind 
hadden  alles  verloren. 

De  ongehikkige  Aistoon  kreeg  eene  hevige  koortSy 
waarin  hij  aanhoudend  fantaseerde  en  raasde.  In  den 
nacht  na  de  begrafenis  van  Maria,  ontsnapte  hij  aan 
zijn'  ingeslapen  waker  en  klom  het  venster  iiit.  De 
boschwacliter  van  het  Bergerbosch ,  die  laat  hiiiswaarts 
keerde,  zag  hem  in  den  maneschijn  boven  op  de  dui- 
nen ,  in  het  hemd ,  bezig.  Hij  naderde  hem.  Antoon 
herkende  hem  echter  niet. 

»Wat  voert  gij  hier  uit,  Antoon  ?"  riep  hij  mt% 
luider  stem  en  greep  zijnen  arm. 


239 

»Jonker!"  zeide  tie  ongeliikkige  verschrokken  en  zachf, 
»ik  beoraaf  haar.    Dadelijk  komt  de  zee  op." 

En  hij  lioople  zand  op  eene  der  patrijzen ,  voor  welke 
hij  met,  zijne  nagels  een  graf  had  uitgehold. 

Den  volgenden  avond  had  ook  zijn  lijden  een  einde 
Oenonien. 


H. 


""^^^g^S^^^^-^ 


lets  over  Drijfhonden. 


De  jagthoiid  is  de  vrije  zoon  der  vrije  natuur  ,  de 
eenige  o'clukkige  onder  zijne  stamverwanten ,  die  bij 
de  uitoefening?  zijner  bestemming  geheel  zijn  instinct , 
neiging  en  hartstogten  mag  opvolgen.  Even  als  de 
fraaije,  verfijnde  patrijshond  in  zekeren  zin  op  een'  voor- 
namen  voet  is  opgebragt  en  dikwerf  de  eerheeft,  met 
zijn'  heer  de  kamer  te  deelen  en  hem  op  zijne  wandelingen 
te  vergezellen ,  altijd  nogtans  in  bet  slaafscbe  bewust- 
zijn  der  dressuur;  zoo  is  de  brak  stug,  onstuimig  en 
wild,  bonder  bijzondere  gehechtheid  aan  zijnen  mees- 
ter ,  brengt  bij  zijne  dagen  met  zijns  gelijken  in  den 
hondenstal  door;  slecbts  een  groot  levensdoel  vervult 
gebeel  zijn  aanzijn :  bet  wild  op  te  speuren ,  en  bet  met 
een  hiid  aanslaan  zoo  lang  op  den  voet  te  volgen,  tot 
bet  op  de  plaats  blijft  liggen.    Daarom  ontwikkelt  de 


?4I 

jagcr  deze  aangcboren  eigenschappen  en  vcrheii^rt 
zich  in  die  ruwe  natuiirdrift ,  waarop  juist  geene 
bijzonderc  kunstmatige  dressunr  behoeft  toegepast  te 
worden. 

Gewoonlijk  onderscheidt  men  drie  soorten  van  drijf- 
honden,  die  elk  hiinnc  bijzondere  uitmuntende  hoe-' 
danigheden  hebben. 

BE  DtJlTSCHE  JAGTHOND. 

De  Steenbrak  is  de  kleinsf  e  soort ,  gewoonlijk  geel  of 
grijs  harig  met  witte  vlekken.  Het  haar  is  ruw  en 
hard.  Het  behang  en  de  lippen  zijn  lang ,  de  borst 
breed  en  diep  en  de  staart  gei%romd.  De  jager  is  bij- 
zonder  opleltend  op  den  vorm  der  pooten ;  deze  moe- 
ten,  wanneer  zij  een  bewijs  van  duurzaamheid  zuUen 
aandiiiden ,  vastgeslotene  klaauwen  bezitten  en  mogen 
toch  niet  le  lang  gekoot  zijn ,  als  bij  paarden  welke 
doortrappen,  zoo  als  men  gewoon  is  te  zeggen. 

De  voetzolen  moeten  hard  zijn  en  in  de  tusschenruim- 
ten  met  haar  begroeid ,  wanneer  zij  niet  zoo  ligt  ziillen 
stuk  loopen.  De  phijsionomie  van  den  duitschen 
jagthond  is  niet  zeer  sclioon ,  gewoonlijk  eenigzins 
knorrig;  slechts  zelden  vindt  men  in  zijn'  blik  die 
vleijende  vricndelijkheid  van  den  patrijshond;  dan  alleen 
als  de  jagt  is  begonnen  en  hij  zijn  schel,  sterk  en  aan- 
genaam  geluid  naar  hartelust  kan  laten  weergalmen, 
heldert  zijn  gelaat  wat  op  en  geeft  vreiigde  en  vrolijk- 
heid  te  kennen.    De  jager  is  zeer  gesteld  op  een  goed 


242 

l^eliiid  ,  en  geeft  aan  een  grof  geliiid  de  voorkeur  boveii 
een  fijn,  daar  het  eerste  verder  hoorhaar  is.  Sommioen 
hebbeii  een  zoogenaamd  dubbel  geluid,  dat  is:  zij  laten 
bij  het  jagen  een  dnbbel  aanslaan  hooren,  waarop 
vele  ja(]?ers  bijzonderen  prijs  stellen. 

DE   FRANSCHE   JAGTHOND 

Is  grooter  en  sterker  dan  de  vorige,  en  gewoonlijk 
wit  met  geele,  vrij  onregelmatige  vlekken.  Zijn  be- 
hang  is  buitengewoon  lang,  voor  het  overige  gelijkt 
hij  veel  op  den  patrijshond.  Bij  naauwkeurige  beschou- 
wing  intusschen ,  verdient  hij ,  hoewel  fraaijer  van 
gestalte ,  in  geen  opzigt  den  voorrang  boven  zijne 
kleinere  en  onaanzienlijkere  mededingers.  Hij  wordt, 
namelijk,  in  volharding,  ijver  en  onvermoeidheid  door 
de  anderen  verreweg  overtroffen.  Zijn  geluid  is  zeer 
fraai,  en  het  aanslaan  van  een  gansche  koppel  honden 
maakt  eenen  zeer  aangenamen  indruk. 

DE   ENGELSCHE    VOSHOND. 

Dit  beroemde  dier,  voor  welks  aanfokking  de  Engel- 
schen  sedert  een  tal  van  jaren  zoo  vele  zorg  dragen , 
zoodat  hij  voorzeker,  in  onzen  tijd,  wat  neiis,  volhar- 
ding en  snelheid  betreft,  tot  den  hoogst  mogelijken  trap 
van  volmaaktheid  is  gebragt,  is  op  het  eerste  gezigt, 
voor  hem  die  geen  kenner  is,  niet  zeer  fraai. 
De     Engelsche    voshond    is    grooter    dan     de    beide 

ZESDE    JAARG.  16 


543 


varigen,  gewoonlijk  wit  met  zvvarte  en  geeic  vlekkcn  ^ 
slank  en  daarbij  stevig  en  krachtig  gebouwd.  De  kop 
is  mager,  de  borst  diep  en  breed,  en  de  rug  gebogen. 
De  staart  sterk  gekromd.  De  pooten  zijn  voortreffelijk 
gebouwd  en  van  den  fijnsten  vorm.  Het  oog  is  le- 
vendig  en  viirig,  en  zijn  sprekend  naar  daden  dorstend 
gelaat,  doet  bem  op  bet  eerste  gezigt  uit  zijne  makkers, 
den  duitscben  en  fransdien  jaglbond  ,  kennen.  In  En- 
geland  wordt  bem  bet  bebang  ingekort,  deels  om  daar- 
door  eene  onaangename  ziekte,  de  oorkanker,  voor 
te  komen,  betwelk  ook  daardoor  vverkelijk  gescbiedt; 
deels  omdat  bij ,  volgens  den  smaak  der  Engelscben , 
er  op  bet  oog  bevalliger  iiitziet.  De  stem  is  bij  de 
meesten  grof  en  beeft  iets  builends.  Hij  jaagt  zelden 
op  den  voet,  docb,  wegens  zijn  bnitengewone  neus,  in 
den  wind  naast  dezelve.  De  beroemdste  koppels  van 
Engeland ,  welke  in  den  berfst  te  Melton-Mombraij  te 
zamen  komen,  zijn  die  van  lord  Lonsdale,  van  den 
hertog  van  Rutland,  de  Cbesbire-  en  Skropshire- bon 
den.  Voor  de  bazenjagt  gebriiikt  men  in  Engeland 
nog  een  ander  klein,  allerliefst  ras  van  jagthonden^ 
de  Beagles ,  eene  soort  van  kleine  tiiimelaar ,  in  ge- 
stalte  en  kleur  aan  den  vosbond  bijna  gelijkvor- 
mig.  Toen  prins  George  van  Cambridge  nog  in 
Hannover  was,  bad  liij  ongeveer  twintig  koppels, 
die  door  eenen  iiitmuntenden  pikeiir  bestuurd,  voor- 
treffelijke  diensten  bewezen  en  later  aan  den  graaf 
Haiin  in  Balsdorn  verkocbt  werden.  Voor  onze  jag- 
ten  zou   intiisscben ,   dit  kleine  ras  bezwaarlijk  aan  te 


244 

hnv(*lt*!i  zijn.  De  dric  o'enoemik  hoofdsoorlen  zijn  liet , 
waar  op  men,  tot  vorming;  van  goede  koppels,  zoiide 
be^iooren  te  Ictten.  Meestal  wordt  hierin  echter  misj^e- 
last,  en  zelfs  door  aanzienlijke  jagtliefhebbers,  vermils 
men  meerdere  koppels  jagthonden  meestal  iiit  deze 
drie  soorten  zamenstelt,  hetvvelk  volslrekt  te  verwer- 
pen  is,  daar  zij  in  vele  hunner  eigenscliappen  te 
veel  versehillen ,  om  een  goed  Geheel  te  kiinnen 
uitmaken.  Een  koppel  ja{^thonden  dat,  zoo  als  Hot 
te  begrijpen  is,  hier  te  lande  volstrekt  niet  zoo  talrijk 
behoeft  te  wezen,  en  gewoonlijk  slecbts  iiit  vier  tot  zes 
paar  bestaat,  moet  cene  familie  van  hetzelfde  ras 
vormen.  Doelmatige  kruisingen  verkrijgt  men  door 
den  duitschen  en  engelschen  jaothond,  die  hiertoe  bij- 
zonder  zijn  aan  te  bevelen.  Ecne  andere  even  voor- 
treffelijke  soort,  vooral  daar  met  voordeel  te  ge- 
bruiken,  waar  men  veel  kort  bout  en  digte  dennen 
bosschen  te  bejagen  beeft,  vormt  men  door  den  duit- 
schen jagtbond  met  den  dasbond  te  laten  paren;  met 
andere  woorden :  gelijk  bloed,  gelijk  oestel ,  gelijke 
sneiheid  zijn  boofdzaken,  die  men  bij  de  aanfokking 
zijner  jasthonden,  om  een  goed  gebeel  te  verkrijgen  , 
steeds  moet  voor  oogen  bouden.  De  jonge  jagtbond  wordt 
in  den  bondenstal  groot  gebragt,  en  reeds  wanneerliij 
een  balf  jaar  oud  is,  begint  bet  drcsseren  biermede, 
dat  men  bem  in  bet  begin  op  kleinere,  later  op  al 
grootere  en  grootere  togien  mede  naar  builen  neemt 
en  bem  leert  steeds  met  de  andere  honden  achter  dui 
jager   te  gaan.    Hct  is  bij  velen  een  gcbruik,  de  bon- 


245 


den  te  koppelen  en  altijd  twee  aan  twee  fe  lafen 
volgen.  Dit  is  intnsschen  niitteloos;  in  Engeland 
worden  de  honden  nooit  gekoppeld,  en  toch  lee- 
ren  zij  vrij  spoedig  en  in  even  zoo  korten  tijd  al 
datgene  wat  men  hier  van  hem  verlang^t.  De  hoofd- 
zaak  is,  dat  zij  op  zulke  wandeling^en  aan  de  streng- 
ste  gehoorzaamheid  gewend  worden,  en  hier  mag 
voortdurend  de  zweep  regeren,  welke  men  bij  de  zachtere 
patrijshonden  slechts  zelden  behoort  te  gebrniken.  Men 
leidt  de  honden  langs  allerlei  ongewone  voorwerpen , 
b.v.  voorbij  kudden  vee,  eerst  op  eenen  afstand,  dan 
meer  van  nabij ,  dan  er  midden  door  been ,  opdat  ze 
aan  zulke  dingen  gewoon  worden.  Deze  oefeningen 
zet  men  voort,  en  houdt  de  honden,  evenwel  steeds 
door  voor  hnnne  krachten  berekende  togten,  in  adem, 
terwijl  men  ben  later,  wanneer  zij  sterker  zijn  ge- 
worden,  te  paard  kan  vergezellen. 

Eerst  wanneer  zij  een  jaar  oud  zijn,  brengt  men 
hen  in  bet  jagtveld  en  neemt  een  goed  bejaagden 
bond,  liefst  de  moederhond,  mede,  om  de  jongen 
aan  te  voeren.  Deze  aanvoerder  moet  intnsschen  vol- 
komen  vertrouwd  zijn,  mag  nooit  anders  dan  op  den 
warmen  voet  aanslaan,  en  mag  vooral  niet,  zoo  als 
de  jagers  zeggen ,  aanhoudend  doorslaan ,  want  boewel 
bet  voorzeker  een  kenteeken  van  fijnc  neus  is,  wan- 
neer een  bond  ook  kouden  voet  opneemt,  zoo  is  bet 
toch  bij  de  nitoefening  der  jagt  zeer  onaangenaam,  daar 
bet  wild ,  op  welks  voet  de  bond  jaagt ,  alsdan  reeds 
ver  verwijderd  is.  Hij  moet  verder  steeds  betzelfde  spoor 


246 

Imiukn,  cii  zelfs  waiiueer  oiitler  hot  jageii  eeii  aiider  liaas 
opspringt,    vooral   tleii   voet   van  het  eerste  haas  niet 
verlaten  eii  dezen  volgen ,  zich  ook  niet  door  terug'gan- 
jjen  van  den  voet  laten  brengen ,  maar  spoedig  en  ijverig 
het   regte   spoor  weder  opnemen;  vervolgens  moet  hij 
zoo  lang-  aanhouden  en  voortjagen,  tot  dat  het  haas  of 
de  vos  gedood  zijn,  of  de  laatste  ongekikkigerwijze  in  zijn 
hoi   gekropen  is.    Door  de  leiding  van  zulk  een  hond , 
worden  de  in  het  veld  gebragte  jonge  honden  het  best  aan- 
gebragt,  en  leerenzijhunnebestemming  reeds  na  weinige 
jagten  kennen,  daar  hunne  aard,  die  zichdes  te  beter 
ontwikkelt,  hoe  edeler  hunne  afkomst  is,  hen  weidra 
op  den  regten  weg  brengt.    Wanneer  men  spoedig  een 
goed  bejaagd  koppel  jagthonden  wil  verkrijgen ,  dan  is 
het  volstrekt  ondoelmatig,  de  jonge  honden  met  vele  reeds 
gebruikten ,  het  eerst  op  de  jagt  mede  te  nemen ,  hoe- 
wel  vele  jagers  aldus  te  werk  gaan ,  en  zelfs ,  onder  an- 
deren,  Aus  den  Winkell,  in  zijn  handbook  voor  jagers, 
ook  van  meening   is,    dat  jongen,   door  een  ouden 
aangevoerd,  niet  vurig  genoeg  zouden  leeren  jagen.  Want 
in  elk  geval  verstrooijen  zij  zich  minder,   houden  zicli 
veel  beter  te  zamen,   vallen  rasser  bij  en  jagen  beter 
en  eenstemmiger.    Het  is  vooral  daarom  ook  voordee- 
liger ,  omdat  het ,  zoo  als  gezegd  is ,  liet  meest  te  pas 
komt,   slechts   met  weinige  honden,  misschien  slechts 
met  vier  tot  zes  koppels  te  jagen.    Jester  stemt  in 
dit  opzigt  met  het  laatste  gevoelen  overeen. 

Tot  de  eerste  jagten  kiest  men  vooral  zulke  dagen , 
waarop    het    goed    speuren     is,    bij    eenen   vochten 


247 

westenwiiul,  wanneer  des  morjjeiis  do  daauw  nog  op 
den  grond  ligt  en  bet  spoor,  zoo  als  dejagers  zeogen, 
nog  niet  te  veel  opgedroogd  is.  Dan  trekt  do  jager  met 
de  honden ,  die  tot  dat  men  aan  het  zoeken  gaat  steeds 
acliter  hem  moeten  loopen ,  op  ziilke  jagtvelden ,  waar 
hij  hazen  vermoedt,  en  laat  hen  daar  los,  terwijl  hij 
hen  tot  zoeken  aanmoedigt  door  het  signaal  van 
den  hoorn,  door  het  aanzetten  tot  de  jagt  of  door 
den  ouden  jagerroep  van:  oHo,  la,  la,  la.  —  Zoek 
op!  Bemerkt  de  jager,  dat  de  een  of  ander  der  hon- 
den een  spoor  gevonden  heeft,  dan  versterkt  hij  zijn 
aanmoedigend  roepen,  en  begint  de  aanvoerder  van 
den  troep  aan  te  slaan,  dan  roept  hij  den  honden 
de  woorden  toe:  »ho!  bih!  bib!"  Vooral  moet  hij 
daarop  letten,  dat  geen  der  jonge  honden  een  ond 
spoor,  of  een'  vogel  of  eenig  ander  dier  vervolgt  en 
daar  op  aanslaat. 

Heeft  nn  de  oude  bond  gevonden  en  vailen  de  jonge 
honden  goed  bij ,  dan  gaat  de  jagt  snel  voorwaarts  en 
dc  jager  moet  even  snel  volgen.  Dikwijls  gebewrt  het 
dat  de  honden  stil  worden,  dat  zij  het  spoor  verloren 
hebben,  het  baas  zich  weder  gedrukt,  of  groote  om-  of 
zijsprongen  gemaakt  heeft ,  of  dat  de  honden  in  te  groote 
drift  soms  voorbij  of  over  den  voet  been  gegaan  zijn 
en  aldus  het  spoor  verloren  hebben.  Hier  is  het  de 
eerste  pligt  van  den  jager,  om  de  honden  in  den 
omtrek  zoolang  tot  zoeken  aan  te  moedigen ,  tot  dat  zij 
het  spoor  weder  leriig  vinden.  Want  niets  bederft 
dc  honden    mecr,    dan   wanneer    men    ben,    welligt 


248 

^^il  znc'il  tot  geniak,  al  spoeclig  Icriis  roept  en  tlejajit 
«[>{jeeft,  om  eeii  nieiivv  zoeken  te  beoinrien. 

In  het  begin  van  den  jasttijd  mao;  men  de  jonge 
lionden  niet  vermoeijen ;  het  beste  is ,  wanneer  men  des 
morgens  een  of  twee  jagtvelden  heeft  afgezocht,  zoo- 
dra  de  dauw  verdwenen  is,  de  jagt  op  te  breken  en 
wekelijks  maar  driemaal  te  jagen.  Hebben  de  honden 
het  eerste  haas  goed  gejaagd  en  is  het  geschoten, 
zoo  gunne  men  het  den  honden  tot  ontbijt,  zij 
zullen  hem  met  den  grootsten  eethist  verslinden 
en  daarna  des  te  ijveriger  en  gretiger  jagen.  Wei 
zullen  zij  later,  wanneer  zij  een  aangeschoten  of 
gezond  haas  doodgejaagd  en  gevangen  hebben ,  met  on- 
gelopflijke  snelheid  toespringen  om  himnen  biiit  op  te 
vreten ,  zoodat  de  jager  in  de  meeste  gevallen  te  laat 
komt  en  alleen  nog  maar  eenig  zweet  en  wol,  doch  zeer 
zeker  de  meest  vergenoegde  gezigten  zijner  honden  te 
zien  krijgt,  en  deze  mogen  hem  schadeloos  stellen. 
De  maand  October  is,  zoo  als  men  weet,  het  beste 
jaargetijde  voor  deze  jagten ,  dan  gebeurt  het  wel  dat 
vele  jagteigenaars  met  himne  koppels  honden  te 
zamen  komen.  Nooit  veroorlove  men,  dat,  gelijk 
helaas  geschiedt,  meerdere  koppels  honden  te  zamen 
jagen,  maar  wissele  daarmede  liever  af;  late  het 
eene  jagtveld  door  gene,  het  andere  door  deze  af- 
zoeken,  want  niets  bederft  jonge  honden  meer,  dan 
wanneer  honden  die  elkander  nog  vreemd  zijn  te 
zamen  jagen. 

Eene  zeer  slechte  gewoonte,  die  namelijk  den  engel- 


249 

schen  bond  meestal  eigen  schijnt  te  zijn,  is,  dat  (]c 
hoiiden,  onder  het  jagen,  schapen  en  varkens  aanvalleii. 
Het  best  boudt  men  ben  daar  van  af.  door  hen  als 
zij  nog  jong  zijn  aan  kudden  schapen  te  gewennen. 
Wil  echter  het  ongeluk ,  dat  een  koppel  honden  op  eene 
kudde  aanvalt,  zoo  jage  men  hen  niet  van  een  schaap 
of  varken  dat  zij  beet  gepakt  hebben  af ,  want  zij  laten 
dit  dan  wel  los,  doch  pakken  een  tweede  en  derde, 
en  de  schade  is  zooveel  te  grooter.  Liever  geve  men  het 
eenmaal  beet  gepakte  stuk  prijs,  late  den  herder  met 
de  kudde  schielijk  voortdrijven ,  betale  hem  goed,  en 
straffe  dan  de  honden  gevoeiig  af. 

Te  huis  gekomen,  voedere  men  de  honden  eerst  na 
eenige  m'en.  Om  de  gezondheid  van  den  troep  honden 
te  bewaren,  is  de  zorgvuldigste  oppassing  een 
volstrekt  vereischte,  de  grootste  zindelijkheid  van  den 
hondenstal  dringende  behoefte ,  en  een  behoorlijk  voed- 
sel  met  regelmatige  toedeeling  boven  alles  noodzakelijk. 
Men  heeft  reeds  vele  stelsels  van  voeding  voorgesteld, 
en  is  zelfs  op  het  zonderlinge  denkbeeld  gekomen ,  den 
draf  en  afval  van  zeepziederijen  met  brood  te  voeren , 
de  nadeelige  gevolgen  dezer  proef  waardoor  de  hon- 
den eenen  ondragelijken  stank  verspreidden ,  door  het 
verzuurd  vet  en  de  stinkende  loogdeelen  die  zij  moesten 
verteeren,  deden  zich  spoedig  gevoelen.  Het  beste  voer 
is,  volgens  de  engelschen :  beenderen  van  schapen,  ofjong 
paardenvleesch  met  grove  havergort ,  brood  en  aardap- 
pelen  gekookt  en,  nadat  de  beenderen  er  nit  zijn  geno- 
men ,  als  ocnc  soort  van  brci  den  honden  voorgczct. 


250 

Nooit  mas'  men  eene  te  groote  hoeveclheid  bereiden , 
opdat  het  voer  niet  zimr  worde ,  ook  geeft  men  het 
den  honden  het  geschikst  in  verglaasde  aarden  of 
ijzeren  bakken  of  potten,  die  men  daartoe  opzeltelijk 
laat  vervaardigen.  Hij  die  de  honden  leidt,  zij  ook 
hun  verzorger,  en  gewenne  de  honden  zoo,  dat 
elk  van  hen  afzonderlijk  op  het  roepen  van  zijnen 
naam  bij  den  trog  komt  en  zich  zat  vreet.  Was 
op  den  dag  der  jagt,  de  grond  hard  en  droog, 
dan  moeten  de  pooten  des  avonds  met  warm  zeep- 
water  afgewasschen  worden. 

DE  DASHOND. 

Dit  klein,  hoogst  eigenaardig  hondenras  onderscheidt 
zich  van  alle  andere  door  zijne  gestalte  en  aard; 
het  heeft  iets  eigendommelijks  en  zelfstandigs ,  en  ont- 
wikkelt  vooral  eene  onversaagheid  en  kloekmoedig- 
heid,  welke  inderdaad  bewondering  wekken. 

Fraaije  dashonden  zijn  naar  evenredigheid  zeldzaam , 
en  vele  nabijkomende  rassen  hebben,  jaren  lang,  zekeren 
goeden  naam  weten  te  bewaren.  Zorgvuldig?  aanfok- 
ken  kan  ook  hier  buitengewoon  veel  bijdragen,  en  de 
iiitmuntende  hoedanigheden  der  ouden  op  volgende 
geslachten  doen  overgaan.  Gev^oonHjk  is  de  schoon- 
heid  in  gestalte,  in  zooverre  dit  in  het  algemeen 
bij  den  dashond  het  geval  kan  zijn,  met  goede 
eigenschappen  verbonden.  Een  fraaije  dasliond  is 
Jang   en   laag   geboiiwd,    de   rug   eenigzins   gewelfd, 


251 

do  bulk  opgetrokken,  eenioermate  als  de  wezel,  met  eenc 
diepe  borst,  en  een  lange  en  sterke  hals.  De  kop  is 
mager  en  de  ooren  zacht,  het  gebit  sterk,  van  twee 
scherpe  hoektanden  voorzien  en  goed  gesloten.  Het  oog 
is  sprekend  en  vurig ,  de  staart  dun  en  zeer  weinig  ge- 
kromd.  De  pooten  zijn  sterk  en  gespierd  en  moeten 
niet  al  te  krombeenig  zijn,  docli  met  den  breeden  harden 
voetwortel  eenigzins  naar  buiten  gekeerd ,  de  achterpoo- 
ten  zijn  stijler  dan  zulks  bij  andere  honden  het  geval  is. 
Het  haar  is  of  eenkleurig  geel,  of  zwart  met  geele 
iiiteinden,  geele  snoet  en  gele  oogvlakken.  De  dashond 
heeft,  hoewel  menig  gebrek,  toch  over  het  geheel 
een  liefelijk  karakter,  hij  is  slim,  altijd  oorspronkelijk 
in  zijnen  aard ,  somtijds  zeer  eigenzinnig  en  onverdraag- 
zaam ,  hetv^elk  men  evenwel  als  zelfstandigheid  van  ka- 
rakter  kan  aanmerken.  Hij  is  veel  meer  aan  zijnen  mees- 
ter  gehecht,  dan  de  meeste  andere  jagthonden  en  speelt, 
in  weerwil  zijner  kleinheid,  gaarne  over  andere  honden 
in  den  kring  zijner  bekenden  den  baas.  Met  de  groot- 
ste  verachting  des  doods  begeeft  hij  zich  in  den  hevigsten 
strijd  en  schijnt  de  wonden ,  al  wordt  hij  nog  zoo  erg  toe- 
getakeld ,  bijna  niet  te  tellen.  Zijn  grootste  moed  ont- 
wikkelt  hij  onder  de  aarde,  verw^ijderd  van  den  bijstand 
van  zijnen  beschermenden  meester,  in  de  duisternis  der 
holen  tegen  eenen  veel  sterkeren  vijand ,  den  das.  Geene 
wonde ,  geene  smart ,  geen  honger  noch  dorst  kan  hem 
van  de  vervolging  zijn's  vijands  af honden,  en  reeds 
dikwijls  vond  de  dappere  op  deze  wijze  zijnen  dood, 
en  stierf  op  het  veld  van  cer. 


252 

Ook  zijii  neiis  is  voortref3''olijk.  Er  zijn  daslionden  , 
(lie  even  goed  voel  hoiidcn  als  de  beste  spciiiiiond ,  en 
men  vindt  er  zelfs,  die  op  de  partrijzenjagt  zeer  goed 
teekenen  en  staan. 

Van  alle  tot  de  jagt  gebruikte  honden ,  kan  de 
dressnur  bij  den  dashond  het  minste  nitrigten .  want 
hier  is  in  het  ras  de  aanleg  aanvvezig;  daarom  is  de 
meeste  zorgvuldigheid  bij  de  aanfokking  van  deze 
soort  zoo  noodzakelijk. 

Men  gebruikt  deze  honden  niet  gaarne  te  vroeg, 
daar  zij  zich  langzamer  ontwikkelen  dan  vele  anderen, 
en  laat  ze  liefst  niet  vdor  het  eerste  jaar  ter  jagt 
gaan. 

Hoewel  vele  schrijvers  over  de  jagt ,  zoo  als  ook 
Jester  in  zijne  »Kleine  jagt"  er  tegen  zijn  ,  zoo  kan 
men  toeh,  bij  ondervinding,  als  zeer  doelmatig  aan- 
bevelen,  de  jonge  dashonden ,  in  een  kimstmatig  ge- 
maakt  hoi ,  reeds  vroegtijdig  tot  kraipen  aan  te  moe- 
digen. 

Hiertoe  vangt  men  ratten,  breekt  hen  de  tanden 
nit  en  windt  om  de  achterpooten  een  ijzer-  of  koper- 
draad,  welke  men  aan  het  einde  van  eene  pijp  zet 
en  die  met  graszooden  weder  digtmaakt;  de  vrolijke, 
jonge  dashondjes  ziillen  weldra  een  oneindig  genoe- 
gen  in  deze  kleine  jagt  vinden,  en  de  moedige  karak- 
ters  zich  hier  reeds  vroeg  op  het  sclioonst  ontw^ikkelen. 

Men  brengt  de  jonge  dashonden  aan  in  Mei ,  wanneer 
de  jonge  vossen  zoo  ver  zijn  opgegroeid ,  dat  zij  weldra 
hannc  holen   willen   verlaten,   het  best  in  gezelschap 


253 


van  ceiicn  ouclen  fermen  honcl.  Deze  laat  men  in  de 
wrang  speiiren  en  houdt  den  jongen  hond  zoolang  op 
den  arm ,  tot  dat  de  oude  beneden  begint  aan  te  slaan ; 
vervolgens  beproeft  men  of  ook  de  jonge  hond  wil 
kruipen;  weigert  hij  dit,  dan  mag  hij  onder  geene 
voorwaarde  gedwongen  worden,  maar  gaat  men  liever 
tot  graven  over;  wanneer  dan  voor  de  oogen  van  den 
jongen  kw^ekeling  het  vervs^orgen  van  den  vos  plaats 
heeft ,  zal  hem  de  lust  wel  bekruipen  om  mede  te  doen. 

Dashonden,  die  men  enkel  tot  kruipen  en  voorliggen 
onder  den  grond  wil  gebruiken ,  moeten  in  eene  gemak- 
kelijke  mand  naar  het  vossenhol  gedragen  worden. 
Dit  is  vooral  daarom  nuttig ,  wijl  men  de  honden 
daardoor  vuriger  en  gretiger  maakt  en  van  het  snuf- 
felen  in  de  bosschcn,  waartoe  zij  zoo  gaarne  geneigd 
zijn,  terug  houdt. 

Is  nu  zulk  een  jonge  hond  de  wrang  ingekropen 
en  komt  hij  dadelijk  terug ,  zoo  doet  men  zeer  wel , 
hem  onverwijld  weder  op  te  nemen ;  zijn  ijver  wordt 
des  te  levendiger,  hoe  meer  verlaten  hij  zich  in 
zijne  mand  gevoelt.  Voor  de  eerste  jagten  kiest 
men  zooveel  mogelijk  vlak  liggende  en  kleine  wran- 
gen,  en  begint  daarna  eerst  aan  de  grootere.  Eerst 
later,  in  het  tweede  of  derde  jaar,  kan  men 
de  dashonden  in  een  dassenhol  laten  en  wel  voor- 
namelijk,  opdat  zij  eerst  voorzigtigheid  leeren  en 
niet  meer  al  te  moedig  op  hunnen  vijand  losgaan, 
waardoor  zij  dan  ook  erg  toegetakkeld  worden,  ter- 
wijl  een  oude  hond  zich  meer  in  acht  ncemt.    Jestek 


2M 

meent,  dat  men  dezen  bond,  om  hem  tot  het  itif- 
{graven  af  te  rigten ,  nooit  moet  gcbriiiken  om  de  vos* 
sen  iiit  hun  hoi  te  jagen.  Ziilk  eeiie  fijne  onderschei- 
ding  schijnt  bij  den  dashond  niet  noodig;  praktijk 
en  ondervinding  doen  hier  bij  honden  van  zuiver 
ras  het  meeste,  zoodat  zij  weldra  tot  alles  even 
bruikbaar  worden.  Het  is  een  gebrek  wanneer  de 
honden  te  vroeg  in  de  wrang  aanslaan,  voor  dat 
zij  digt  bij  den  vijand  zijn;  leggen  zij  dit  gebrek  niet 
af,  zoo  zijn  zij  ongeschikt  om  bij  het  iiitgraven  te 
gebruiken. 

De  dashond  is  van  veelzijdig  nut,  en  met  groot 
voordeel,  wanneer  men  namelijk  hiertoe  een  eenig- 
zins  hoogpootig  ras  kiest,  op  jagten  van  allerlei 
loopend  wild  te  gebruiken.  Vooral  leeren  zij,  naar 
evenredigheid  spoedig,  met  drijven  ophoiiden,  zoodra 
zij  bij  de  jagerslinle  zijn  aangekomen.  Het  wild, 
dat  hen  wegens  hunne  langzaamheid  niet  bijzonder 
schijnt  te  vreezen,  komt  voor  hen  bij  den  jager  veel 
vertrouwder  iiit,  dan  voor  de  vluggere  jagthonden. 
Men  kan  van  jagt-  en  dashonden  uitmuntende  bast- 
aarden  tot   drijf jagten   telen. 

Ook  als  speurhond  heeft  men  dezen  kleinen  moedi- 
gen  bond  met  goed  gevolg  gebruikt,  daar  zijn  reuk- 
orgaan  zeer  scherp  is ;  bij  leert  ook  spoedig  om  aan  de 
lijn  op  den  voet  te  volgen.  Het  is  voordeelig,  wan- 
neer men  daar  waar  men  geen  speurhond  wil  of  kan 
houden,  den  dashond  hiertoe  bijzonder  afrigt.  Met 
groot  voordeel  heeft  men  ook    reeds   bastaards   van 


'255 

den   speur-   en   dashond  gebniikt ,    die   insgelijks  zcer 
zijn  aan  te  bevel  en. 

DE  SPErKHO?«D. 

Onder  alle  hondenrassen  is  dat  van  den  speiir- 
bond  ongetwijfeld  bet  cdelste  en  met  zulke  iiitstekende, 
aangeboren  eigenscliappen  begaafd,  dat  bet  bijna  als 
bet  stamras  moet  bescbouvvd  worden  van  alle  bonden , 
welke  men  tot  de  ja^t  oebruikt;  want  alien,  de  jagt- 
bond,  de  patrijshond,  en  zelfs  de  dasbond  leiden  bun- 
nen  oorsprong  van  dit  ras  af.  Over  bet  algemeen  wor- 
den de  spem^bonden  steeds  zeldzamer,  en  door  de  afne- 
mende  gelesenbcid  om  ben  te  gebriiiken,  is  bet  zeer 
waarscbijnlijk,  dat  zij  eenmaal  gebeel  uitsterven,  bet 
welk  voorzeker  zeer  te  bejamraeren  zoiide  zijn! 

De  speurbond  is  een  fraai  dier,  hij  beeft  iets  edels 
en  deftigs;  men  ziet  bet  beni  op  bet  eerste  s'eziot  aan , 
dat  bij  geen  gewone  bond  is,  maar  dat  bet  zuivere 
bloed  van  edele  voorvaders  in  zijne  aderen  vloeit;  zijn 
blik  is  niet  vurig  doeb  vast,  niet  zelden  eenigzins 
zwaarmoedig,  als  of  bij  gevoelde,  dat  bij  niet  meer 
in  onzen  tijd  te  biiis  beboort,  en  den  bloeitijd  zijncr 
algenieene  boooscbatting  reeds  aehter  bem  ligt.  Hij  be- 
reikt  bijna  de  g^rootte  van  eenen  middelbaren  patrijs- 
bond,  zijn  geslalte  is  rijzig  en  jjespierd,  zijn  borst  is 
breed,  de  scbouderbladen  los,  zijn  bals  is  lang  en  de 
eenigzins  lagen  kop  is  groot ,  met  groote  breede 
neusgaten ,  lange  ooren  en  lange  lippen.    Zijn  voorkop 


%6 


h  breed  en  in  evenredioheid  breeder  dan  bij  andere 
hondenrassen ,  van  waar  de  buitenjyevvone  8chcrp(e 
zijner  reukorganen  ontspruit;  want  boe  meer  plaatf^ 
de  iiitbreiding  der  zooofenaamde  slijmbuid  van  Scbnei- 
der  beeft,  op  welke  de  reukzenuwen  zidi  op  bet  fijn- 
ste,  als  in  een  net  vertakt,  verspreiden,  des  te  meer 
kan  zij  zicb  uitzetten ,  en  des  te  fijner  is  de  renk ; 
en  bij  den  speurbond  bereikt,  zoo  als  ontleedkiindige 
onderzoekingen  bebben  bewezen,  de  nitzetting-  van 
deze  buid  een  ongeevenredigde  grootte,  zoo  als  dit 
bij  geenen  anderen  bond  bet  geval  is.  De  neus  is  ins- 
gelijks  breed  en  lang.  De  staart  is  eenigzins  gekromd. 
Zijn  baar  is  meestal  van  eene  kleur,  want  men 
vindt  slecbts  eenkleurige  {^e\e,  geel-  of  roodbrui- 
ne.  Neus  en  kop  zijn  dikwijls  ligt  zwart  gekleurd, 
betwelk  men  voor  scboon  boiidt;  om  de  oogen  is  de 
buid  dikwijls  geplooid,  van  waar  bet  sombere  uitzigt 
bij  vele  dezer  bonden.  Enkele  vindt  mei^  van  wolf- 
grijze  kleur  en  eenigzins  ruwbarig-,  die  ecbter  be- 
bezwaarUjk  van  bet  oorspronkebjk ,  zuiver  ras  kunnen 
afstammen. 

In  Engeland  staat  de  speurbond  in  groot  aanzien  en 
tocb  is  bij  daar  ook  ,  belaas ,  reeds  op  liet  punt  van  uit 
te  sterven;  alleen  in  Schotiand  vindt  men  nog  eenige 
exemplarcn.  Men  noemt  bem  daar  talbot  of  blood- 
hound ^  en  ook  daar  is  Jiij  de  stamvadcr  der  setters, 
pointers  en  foxhouhds  geworden.  In  vroegere  tijden 
nogthans,  gebruikte  men  bem  in  Engeland  bij  voorkeur, 
om   dieven   en   moordenaren,   niet  om  bet  wild  op  te 


257 

speiireii ;  eii  de  Engelsche  sporting  journalen  hebben 
wonderbare  verlialen  opgeteekend,  over  datsene,  wat 
de  en^elsche  talbot  heeft  verrigt. 

Goede  afbeeldingen  van  speurhonden  zijn  insgelijks 
zeldzaam;  die  van  Laindseer  is  on(jetwijfeld  de  uitste- 
kendste  van  onzen  tijd ,  bet  is  alleen  de  kop  van  eenen 
talbot,  welke  met  eenen  kleinen  rattenvanger  uit  een 
hondenbok  loert. 

Landscer  beeft  bem  begrepen ,  den  edelen  verdien- 
5telijken  speurhond  en  beeft  in  beeldtenis  bet  ware 
karakter  van  dit  dier  beter  wedergegeven ,  dan  onze 
bescbrijving  biertoe  in  staat  is. 

Er  moge  tbans  veel  of  weinig  wild  gevonden  worden, 
tocb  blijft,  onder  alle  omstandigbeden ,  als  men  ons 
eene  geheele  uitroeijing  van  bet  grof  wild  bespaard, 
voor  ben  die  nog  gelegenbeid  bebben  grof  wild  te 
scbieten  en  aan  te  fokken,  de  speurbond  eene  nood- 
zakelijke  beboefte.  Hij  is  bet,  die  wanneer  wij  een 
stuk  wild  meer  of  minder  goed  bebben  aangescbo- 
ten  en  bet  doorgaat,  bet  zeker  door  kreupelbout, 
boscb  en  moeras,  over  beg  en  sloot,  door  kudden  vee 
of  wild  uitmaakt;  bij  is  bet  die,  wanneer  bij  van 
zijnen  leidse  verlost  is ,  bet  aangescboten  wild  zoo  lang 
vervolgt  tot  bij  bet  levendig  of  dood  bereikt  beeft ,  en 
dan  zoo  lang  zijn  welluidend  aanslaan  laat  booren ,  tot 
dat  de  jager,  zijn  meester,  genaderd  is. 

De  dressuur  van  den  speurbond  is  de  moeijelijkste 
van  alien,  en  slecbts  in  weinige  jagtscbriften  vinden 
wij   die   op  eene  voor  onzen  tijd  geschikte  wijze  aange- 


258 


wezen ,  zoodat  jonge  jagers  clikwijls  niet  zullen  we- 
ten  waaraan  zich  te  hoiiden.  Wij  verlangen  thans  ook 
de  taak  van  den  vroegeren  leihond  met  die  van  den 
speurhond,  in  een  individu  vereenigd.  Het  beste  wat 
hierover  is  medegedeeld ,  leverde  Pfeil  in  zijne  »Kri- 
tische  bladen."  De  volgende  korte  handleiding,  bij 
welke  echter  een  denkend  jager  steeds  met  inachtne- 
ming  van  den  persoonlijken  aard  des  bonds,  dien  bij 
moet  dresseren,  de  wijze  en  den  vorm  der  zaak  moet 
wijzigen,  steunt  op  de  langdurige,  rijke  ondervinding 
van  eenen  ouden  ervarenen  jager,  en  is  in  Duitschland 
altijd  met  het  beste  gevolg  toegepast. 

Geen  andere  tot  de  jagt  bruikbare  bond  heeft  tot 
zijne  dressuur  zoo  aahhoudende,  altijd  zich  gelijkblijvende 
oplettendheid  bij  de  behandeling  noodig,  als  de  speur- 
hond.  Hij  moet  aanhoudend,  van  zijne  vroegste  jeugd 
reeds ,  meer  dan  andere  honden ,  de  medgezel ,  vriend 
en  huisgenoot  zijn  van  den  jager ,  die  hem  besturen  en 
dresseren  moet,  en  men  begaat  eene  grove  font,  wan- 
neer  men  den  speurhond  in  den  hondenstal ,  of  aan 
de  ketting  liggende  laat  groot  worden,  Het  is  veel 
beter ,  hem  zijne  volkomene  vrijheid  te  laten ,  opdat 
hij  goed  opgroeit,  alle  buitengewone  voorwerpen  leert 
kennen  en  niet  schuw  wordt.  Dat  men  natuiirlijk 
niet  mag  dulden ,  dat  hij  alleen  of  met  andere  honden 
in  het  veld  of  in  het  bout  rondloopt,  of  ook  niet 
met  hen  leert  jagen,  spreekt  van  zelfs,  want  al 
te  ligtelijk  kan  hij  daardoor  bedorven  worden, 
wanneer  hij  door  zijn  instinkt  op  elk  spoor  van  wild, 

ZESDE  JAARG.  17 


259 

hetzij  koud  of  warm,  rondzwerft;  hij  leert  daardoor 
met  hooge  neiis  en  in  den  wind  zoeken,  hetwelk 
beide  evenzeer  nadeelig;  is  voor  zijne  toekomende  be- 
stemming. 

Reeds  wanneer  de  bond  een  half  jaar  oiid  is,  be- 
gint  men  de  dressiiur  hiermede,  dat  men  hem  »leid- 
zaam*'  maakt,  hetwelk  men  ook,  ter  afwisseling,  wel 
aan  volwassene  knapen  kan  overlaten.  Van  nu  af 
wordt  namelijk  de  jonge  bond  alleen  aan  een  lijh, 
waarin  een  dunne  ketting  genaaid  is  (op  dat  hij  zich, 
eens  voor  af ,  nooit  aan  de  verkeerde  gewoonte  van  zich 
los  te  rukken  schuldig  make),  mede  naar  buiten  ge- 
nomen ,  en  wordt  zoo  gewend ,  dat  hij  steeds  ter  linker 
zijde  eenigzins  achter  den  jager  gaat.  Is  hij  hierbij 
geheel  bedaard  en  volgzaam,  dan  kan  men  hem  nu 
ook  reeds  aan  bet  leggen  leeren  gewennen ;  dat  is  dat 
men  hem  liier  of  daar  in  bet  bosch  aan  eenen  boom 
bindt.  Men  legt  tot  zijne  meerdere  geruststelling  de  wei- 
tasch  naast  hem  neder  en  noodzaakt  hem  door  bedreigen 
of  vriendelijke  toespraak ,  dat  hij ,  in  elk  geval ,  zich  in 
zijn  lot  schikkende  blijft  liggen.  Men  kan  van  verre 
onopgemerkt  waarnemen  hoe  hij  zich  houdt,  om  hem 
daarna  hetzij  te  bestraffen,  door  te  knorren  met  »foei! 
lig  stil!"  of  te  liefkozen.  Alle  straffen  moeten  cch- 
ter  steeds  buitengewoon  zacht  zijn,  want  hij  is  een 
zeer  ligtgevoelig  schepsel.  Hij  mag,  vooral  wanneer 
hij  vastgelegd  is ,  niet  aanslaan.  Zoo  laat  men  hem  dik- 
wijls  een  uiir  lang  liggen.  Is  hij  zoo  ver  gevorderd, 
gaat  hij   bedaard  en  volgens  bet  bevel  van  zijnen  lei- 


260 

der  aan  tie  lijn ,  -en  laat  hij  zich ,  zoiider  aan  te  slaaa 
en  zonder  ecnigzins  onrustig  te  worden,  gaarne  op  elke 
plaats  in  het  kreupelhout  vastleggen,  zoo  is  het  eerste 
gedeelte  der  dressuur  'geeindigd. 

Eerst  wanneer  hij  een  jaar  oud  is  geworden ,  brengt 
men  den  hond  in  de  wildbaan,  ter  plaats  waar  men 
wild  vermoedt,  om  hem  met  de  sporen  bekend  te 
maken;  men  zet  hem  zoo  dikwijls  mogelijk  op  den  voet 
en  wijst  hem  elk  spoor  aan  dat  men  vindt,  hetwelk 
hij  dan  ook  spoedig  zal  leeren  opnemen.  Wanneer  de 
hond  wild  te  zien  krijgt ,  of  een  warm  spoor  aantreft , 
waar  juist  wild  is  geweest,  {hetwelk  niet  te  vermijden  is) 
dan  moet  men  op  de  plaats  stil  houden,  vervolgens  het 
spoor  eenige  honderd  schreden  nazoeken ,  en  wanneer  de 
hond  gocd  aanhoudt ,  hem  onder  liefkozingen  opnemen 
en  weg  dragen.  Neemt  de  hond  zelve  eenig  spoor  aan, 
dan  onderzoekt  men ,  wat  daarvan  is.  Ziet  men  dat 
het  van  grof  wild  is,  dan  moet  men  hem  zijn  regt 
geven  en  met  een  »goed  zoo!"  vriendelijk  toespre- 
ken  en  van  tijd  tot  tijd  op  een  koud  spoor  eenig- 
zins  aanhouden,  waarop  hij  weder  moet  afgedragen 
worden.  Neemt  hij  intusschen  een  hazen-,  vossen 
of  ree-spoor  aan ,  zoo  wordt  hij  beknort  en  daarbij  zacht 
van  den  voet  afgetrokken,  doch  nooit  afgedragen.  Is 
dit  eenige  malen  geschied ,  dan  zal  de  hond  zulke  sporen 
voorbijgaan  en  daar  op  niet  teekenen.  In  deze  handel- 
wijze  zorge  men  natuurlijk  zich  steeds  gelijk  te  blijven , 
en  is  het  voor  alles  een  hoofdvereischte ,  dat  de  jager 
volkomen  bekend  zij  met  de  sporen.    De  beste  tijd 

17* 


261 


hiervoor  is  des  morgens  vroeg,  wanneer  er  ecne 
sterke  daauw  is  gevallen,  of  des  avonds  te  voren 
geregend  heeft. 

Op  warme  sporen  mogen  jonge  honden  in  het  be- 
gin niet  lang  of  in  het  geheel  niet  werken,  dewijl  zij 
daardoor  te  viirig  worden  en  zich  zeer  gemakkelijk 
tot  zwerven  laten  verleiden,  of  ook  wel  aan  de  lijn 
zouden  beginnen  aan  te  slaan ,  hetWelk  eene  zeer  kwade 
gewoonte  is. 

Vooral  mag  men  ook,  zoo  als  gezegd  is,  niet 
dulden,  dat  de  bond  op  een  ree-spoor  aanslaat; 
hiervan  moet  hij  vroeg  worden  terug  gehouden,  daar 
hij  anders  gemakkelijk  zou  kunnen  bedorven  worden, 
voor  dat  hij  voet-wijs  en  ferm  is,  eene  versche 
ree-spoor  opnemen,  wanneer  hij,  in  het  dringend  ge- 
val,  om  een  aangeschoten  wild  te  vervolgen  en  tot 
staan  te  brengen,  op  den  voet  wordt  losgelaten. 

Vooral  moet  men  nu  bij  het  volgen  daarop  let- 
ten  ,  dat  de  bond  steeds  goed  voet  houdt ,  en  nooit  met 
hooge  neus  zoekt.  Hierin  erkent  men  den  ijver  des 
jagers,  als  ook  zijne  vlijt,  onvermoeide  zorg  en 
geduld,  die  volstrekt  bij  het  dresseren  van  een' 
jongen  speurhond  moeten  in  acht  genomen  wor- 
den, althans  wanneer  men  lets  volmaakts  wenscht 
te  verkrijgen  en  hem  zoo  bruikbaar  mogelijk,  zoo- 
wel  tot  opspeuren  als  tot  navolgen ,  wil  maken.  Dit 
wordt  echter  alleen  daardoor  bereikt,  dat  men  den 
jongen  bond,  voorloopig  tot  het  tijdstip  dat  hij 
goed  voet  houdt,   bestendig  op  koud  spoor  en  met 


262 

eene  korte  lijii  dresseert  en,  gedurende  het  dres- 
seren,  op  het  zorgvuldigst  acht  geeft,  dat  hij  steeds 
goed  voet  houdt ,  niet  zwerft  en  niet  met  hoogen  neus 
zoekt.  Het  dresseren  op  den  kouden  voet  heeft  ook 
dit  nut ,  dat  de  bond ,  in  het  vervolg^  aangeschoten 
wild  vele  uren,  ja  soms  een  dag  na  het  aanschieten 
uitmaakt. 

De  hond  moet  er  vroeg  aan  gewend  worden,  dat 
hij  niet  aanslaat  en  zich  niet  been  en  weder  beweegt 
vvanneer  hij  wild  te  zien  krijgt,  opdat  hij ,  bij  de 
jagt  en  onder  het  drijven,  den  jager,  welke  gewoon 
is  hem  bij  zich  te  hebben,  niet  hinderlijk  zij.  Zoo  dik- 
wijls  hij  aanslaat,  moet  hij  onder  bet  toeroepen  van 
»zwijg,  schreeuwer!"  zacbt  met  een  dun  teentje  bestraft 
worden ,  waarbij  men  hem  ook  wel  den  bek  toehoudt , 
opdat  hij  bemerke,  dat  hij  zelfs  bij  kastijding  niet 
mag  aanslaan. 

Deze  dresseermethode  voor  den  jongen  speurhond 
heeft  voornamelijk  ten  doel: 

1)  dat  de  hond  bedaard  worde  aan  de  lijn; 

2)  hij  geen  spoor    oversla; 

3)  goed  voet  zal  houden,  zonder  te  zwerven. 
Tot  zooverre  is  de  geheele  dressuur  van  den  speur- 
hond gelijk  aan  die  van  den  leihond  uit  vroegere  tij- 
den ;  dan  eerst  wanneer  hij  hierin  f erm  is ,  brengt 
men  hem  op  den  voet,  laat  hem  dien  eene  streek 
vervolgen  en  dan  het  wild  opjagen. 

De  hoofdregel  hierbij  is:  »dat  men  den  jongen  hond 
» eerst    dan  op   den    voet   van  een  aangeschoten  en 


263 


»zweetend  stiik  wild  brengt,  wanneer  men  overtiiigd 
»is,  dat  het  doodelijk  getroffen  is  en  door  den  bond 
»ook  weldra  gesneuveld  zal  gevonden  worden."  Zoo  lang 
echter  de  bond  aan  de  lijn  op  verscb  koud  spoor  niet 
voUedig  gedresseerd  is ,  en  men  bet  wild  niet  behoorlijk 
eenige  uren  daarna  met  bem  kan  lanceren  en  bem  den 
voet  door  de  toespraak  »laat  zien"  juist  ziet  aan- 
wijzen,  mag  men  bet  niet  wagen  een  aangescboten 
stuk  wild,  zonder  de  overtuiging  dat  de  bond  bet 
op  bonderd  passen  van  bet  scbot  vindt  liggen,  na  te 
zoeken,  nog  minder,  wanneer  men  vreezen  moet  bet 
aangescboten  stuk  wild  te  vergeefs  te  zuUen  nazoe- 
ken;  want  als  de  bond  bet  wild  niet  dood  vindt,  of 
wanneer  men  bet  aangescboten  stuk  voor  den  liond , 
aan  de  lijn ,  niet  kan  doodschieten ,  wordt  de  bond 
onverscbillig ,  en  bet  wordt  bem  later  betzelfde  of  bij 
gezond,  of  aangescboten  wild  jaagt.  Wanneer  nu  de 
bond  op  koud  spoor  zoover  is  afgerigt,  dat  bij  bet  wild 
eenige  uren  beboorlijk  drijft,  en  ook  reeds  vele  stuk- 
ken  wild  op  bonderd  passen  van  bet  aanscbot  beboor- 
lijk gevonden  beeft  en  bij  bet  toeroepen  »laat  zien!" 
het  spoor  juist  aanwijst ,  dan  eerst  kan  men  bet  drijven 
met  bem  wagen.  Men  tracbt  een  stuk  wild  doodelijk 
aan  te  scbieten ,  toont  na  bet  aanscbieten  den  bond  het 
z weet ,  legt  bem  op  deze  plaats  vast ,  zonder  eerst  een 
eind  na  te  speuren  ,  en  laat  bem  een  tot  twee  uren  op 
de  plaats  liggen ,  of  men  draagt  hem  af  en  gaat ,  zonder 
het  aangescboten  stuk  wild  te  verontrusten ,  verder 
en  voert  den  bond  na  verloop  van  eenige  uren  weder 


264 


op  liet  zweet,  om  hem  op  den  voet  te  brengen,  laat 
hem  teekenen,  en  dQet^hij  dit  goed,  dan  vuurt  men  hem 
aan  met  de  toespraak:  »regt  er  op  afl  doodi"  Als  nu 
volgt  men  op  het  zweet  het  aangeschoten  stuk  wild  na, 
tot  dat  het  weder  opgegaan  is,  of  uit  zijn  leger  op 
staat  en  verder  vlugt.  Mogt  nu  de  hond  het  aange- 
schoten wild  zien  opstaan  en  verder  vlugten ,  dan  doet 
men  wel,  tien  minuten  te  wachten,  voor  dat  men 
vervolgt.  Dan  brengt  men  hem  bij  het  leger  en 
maakt  hem  vervolgens  van  de  lijn  los.  Mogt  nu  de 
hond,  zoo  als  het  gewoonlijk  wel  gebeurt,  wanneer 
hij  het  stuk  wild  ingehaald  en  gesteld  heeft,  naar 
den  jager  terug  komen,  dan  moet  hij  aanstonds  weder 
aan  de  lijn  genomen  worden ,  en  men  speurt  dan 
met  hem  het  stuk  wild  op  staande  voet  zoolang  na, 
tot  dat  men  het  voor  hem  aan  de  lijn  kan  doodschie- 
ten,  opdat  men  geen  mislukt  zoeken,  of  mislukte 
drijfjagt  gemaaiit  hebbe.  Stelt  de  hond  echter  dadelijk 
bij  het  eerste  drijven  het  wild  zoo  lang ,  dat  de  jager 
er  gemakkelijk  bij  kan  komen,  dan  moet  deze,  op 
eenen  afstand  van  honderd  schreden,  om  het  wild 
heengaan,  opdat,  wanneer  de  hond  het  verlaat,  hij 
op  den  voet  des  jagers  kome  en  dezen  gemakke- 
lijk vinde;  hij  benadert  dan  het  aangeschoten  stuk 
onder  den  wind  en  verborgen  zoo  digt ,  dat  hij  den 
hond  en  het  wild  zien,  en  hem  des  noodig  toespre- 
ken  kan. 

Bene  hoofddcugd  van  den  hond  is :  gedurig  en  lang  aan- 
houden.  Mogt  hij  echter  niet  eens  een  uur  en  nog  langer 


265 

voor  het  aangeschoten  wild  willen  stand  hoiiden ,  maar 
tot  den  jager  terugkeeren ,  dan  moet  hij  op  alle  moge- 
lijke  wijzen  tot  volhouden  aangespoord  worden. 

Zoo  kan  men  een  uur  lang  drijven;  men  schiet 
eerst  dan  het  wild  dood  en  voedert  den  bond  met 
het  zweet  en  de  kleine  ingewanden  goed  zat,  hij  wordt 
daardoor  aangewakkerd.  Onder  geene  voorwaarde 
mag  men  echter  toelaten,  dat  hij  aan  het  wild 
trekt  of  vreet. 

Zoowel  voor  oude  afgerigte,  als  ook  voor  jonge  hon- 
den,  moet  men  nooit  een  stuk  wild  afvangen,  maar 
den  hond  eerst  aanliggen;  want  zelfs  de  oude  honden 
leeren  hierdoor  het  nedertrekken ,  dat  zeker  de  groot- 
ste  ondeiigd  is,  welke  een  speurhond  zich  kan  eigen 
maken ;  daardoor  wordt  hij  niet  beter  waard ,  dan  hem 
dood  te  schieten.  In  andere  landen,  zoo  als  b.v.  in 
Schotland ,  denkt  men  er  anders  over.  Nooit  mag  een 
jonge  hond,  dadelijk  na  het  aanschieten,  bij  het  aan- 
geschoten wild  gebragt  worden  om  het  te  zien;  want 
het  heeft  de  verkeerde  gevolgen,  dat  de  hond  in  het 
vervolg  telken  reize  met  hoogen  nens  rondsnufiPelt  en 
overal  rond  loert,  om  het  aangeschoten  wild  in  het 
gezigt  te  krijgen.  Ook  mag  een  jonge  hond  niet 
bij  een  aangeschoten  ree  of  reekalf  gelaten  worden , 
hetwelk  hij  gemakkelijk  kan  neder  rukken,  want 
daardoor  zoude  hij,  wanneer  hij  scherp  is,  ligt  deze 
ondeugd  aannemen. 

Doch  ook  tot  het  voorzoeken  kan  men  den  braven 
speurhond  gebruiken ,  hetwelk  vroeger  de  uitsluitende 


266 

taak  was  van  den  leihond.  Men  trekt  gewoonlijk  hon 
derd  passen  ver  van  het  hout  over  het  veld,  laat  den 
hond  met  den  toeroep  van:  wvooruit  mijn  bond!"  met 
korte  en  stijve  lijn,  opdat  hij  geene  zywegen  kan 
volgen,  vooruitgaan,  en  wanneer  hij  voet  gevonden 
heeft ,  laat  men  hem  teekenen ,  en  ziet  toe  of  het 
voor  klein  wild  of  voor  een  hert  is.  Is  het  klein  wild , 
zoo  prijst  men  hem  wel ,  maar  brengt  hem  af  en  zoekt 
verder:  is  het  echter  de  voet  van  een  hert,  zoo  laat 
men  hem,  op  honderd  passen  verder,  zoowel  voor 
als  terug  op  den  voet  vijf  tot  zes  maal  over  en  weder 
zoeken,  laat  hem  nog  eenige  malen  teekenen  en  jaagt 
het  hert  dan  naar  het  hout. 

Dit  heen  en  weder  zoeken  bij  het  opnemen  van  een 
herten-voet  heeft  het  nut,  dat,  wanneer  men  op 
harden  grond,  waar  men  niet  kan  naspeuren,  op 
herten  jaagt,  de  hond,  wanneer  hij  een  herten-voet 
opneemt ,  door  zijn  heen  en  weder  gaan  in  de  lijn , 
den  jager  aanwijst  dat  er  spoor  van  een  hert  is. 

Wanneer  men  een  hert  naar  het  bosch  heeft  gedreven 
en  het  daar  wil  doen  stand  houden,  dan  zoekt  men 
het  tot  in  het  hout  na ,  waarin  men  vermoedt ,  dat  het 
zijnen  stand  heeft  genomen  en  onderzoekt,  of  de  hond 
buiten  het  hout  het  hert  weder  op  het  spoor  komt. 
Is  dit  het  geval  niet,  dan  staat  het  hert  in  het  hout. 
Wanneer  het  hert  in  zeer  digt  hout  staat  en  daaruit 
moet  opgejaagd  worden,  dan  brengt  men  den  hond 
op  hetzelfde  spoor,  waarvan  hij  voor  het  hout  was 
afgebragt,   laat  hem  aan  de  langen  lijn  naspeuren, 


267 

doet  telkenmale  de  lijii  op,  tot  aaii  den  kop  van  den 
hond ,  en  laat  hem  dan  weder  met  gevierde  lijn  zoo  lang 
voort  speuren,  tot  dat  men  het  hert  uit  zijn  leger 
of  stand  heeft  opgejaagd.  Hier  moet  men  er  op  let- 
ten  ,  dat  de  hond  altijd  aan  eene  strakke  lijn  gehouden 
wordt,  en  op  deze  wijze  wordt  het  hert  zoo  lang  in 
het  hout  vervolgd,  tot  dat  het  ruimt. 


DE  WINDHOND. 

Was  het  bij  de  vorige  drie  behandelde  rassen,  in 
weerwil  van  alle  edele  en  voortreffelijke  eigenschappen , 
uit  het  bloed  en  van  de  afkomst,  voortspruitende, 
toch  steeds  meer  of  minder  noodzakelijk ,  dat  ook  de 
afrigting  tot  eene  volkomen  bruikbaarheid  moest  bij- 
dragen,  zoo  is  dit  bij  den  windhond  volstrekt  niet 
het  geval.  De  natuur  moet  hier  het  meeste  gedaan  heb- 
ben  en  alleen  zijn  ligchaamsbouw  en  de  daarvan  afhan- 
kelijke  graad  zijner  vlugheid ,  beslist  eenig  en  al- 
leen over  zijne  meerdere  of  mindere  waarde;  daarom 
kan  men  bij  hem,  meer  als  bij  eJnigen  anderen  hond, 
de  bruikbaarheid  tamelijk  zeker  naar  zijn  uiterlijk  aan- 
zien  bepalen.  Scherpe  zintuigen  en  andere  instinct- 
matige  eigenschappen,  welke  bij  hem  over  het  alge- 
meen  zeer  bekrompen  ontwikkeld  zijn,  komen  hier 
minder  in  aanmerking  dan  bij  alle  andere  honden. 

Een  goed  gebouwde  windhond  moet  eerder  groot 
dan    klein    wezen,    heeft  eenen  zeer  smallen  kop, 


268 


een  spitsen  snoet  en  met  sclierpe  tandeii  voorzienen  bek, 
De  hals  is  lang  en  draagt  den  kop  eenigzins  om  laag, 
het  lijf  is  lang  gestrekt  en  de  buik  sterk  ingetrokken, 
de  staart  lang  en  dun,  de  schoften  zijn  sehraal  en 
niet  gespierd ,  daarentegen  zijn  de  pooten  ongemeen  dun 
en  lang,  maar  gespierd  en  van  harde  voetzolen  voor- 
zien.  Het  uitzigt  van  den  windhond  is  wel  levendig , 
heeft  echter  iets  valschs,  zoo  als  in  het  algemeen  zijn 
aard  geene  bijzondere  aanbevelenswaardige  eigenschap- 
pen  aanbiedt.  De  kleur  der  meesten  van  edel  ras,  is 
effen  zwart  of  geel. 

Spraken  wij  bij  de  hiervoor  genoemde  honden  eenige 
woorden  over  hunne  vroegtijdige  afrigting  en  gebruik , 
dan  is  dit  op  den  windhond  van  geene  toepassing, 
want  het  is  een  volstrekt  vereischte,  dat,  wanneer 
men  hem  gebruikt,  hij  volkomen  volwassen  zij,  en 
hiertoe  moet  hij  ten  minste  anderhalf  jaar  oud  zijn. 
Men  maakt  hem  het  eerst  met  behulp  van  eenen  ouden 
bejaagden  bond  strikvast ,  dat  is ,  hij  moet  bedaard  aan 
de  leisse ,  van  welke  het  eene  eind  aan  den  zadelknop 
van  het  paard  bevestigd,  het  andere  door  den  ring 
van  den  halsband  getrokken ,  door  den  jager  in  de  reg- 
ten  hand  gehouden  wordt,  naast  het  paard  loopen. 
Zoo  begint  men,  in  den  aanvang  op  kleinere  togten 
in  stap,  later  op  grootere  in  draf  of  in  galop, 
hem  in  adem  te  brengen ;  gaat  hij  alzoo  met  zijns  ge- 
lijken,  in  elk  tempo,  bedaard  naast  het  paard,  dan 
is  hij  » strikvast"  en  men  kan  tot  het  aanjagen  over- 
gaan.    Het  is  goed  wanneer  men  met  eenen  ouden 


269 

ervaren    houd   twee   jongen  te    zamen    brengt;    de 
hoofdzaak  is,   dat  men  bij  het  eerste  opspringende 
haas  maar  niet  te  ver  aanhitst  en  men  de  zekerheid 
heeft,   dat,   wanneer  de  honden  maar  eenigzins  vlug 
zijn,  het  spoedig  gevangen  wordt.  Wordt  het  haas ,  in 
weerwil  van  alle  inspanning  der  honden,  niet  ingehaald 
en  geschiedt  dit  slechts  een  paar  maal ,  dan  worden 
de  honden  traag  en  geven  in  het  vervolg  ligt  het  na- 
zetten  op.  Zij  zijn  dan  »overjaagd"  zoo  als  de  jager  zegt. 
Is  het  haas  gevangen ,  dan  moet  de  jager  zoo  schielijk 
mogelijk  bij   de  hand  en  van  het  paard  zijn ,  om  den 
honden  bij  tijds  het  verscheuren  te  beletten.  Sommige 
honden  onderscheiden  zich  uit  hunnen  aard  daardoor, 
dat  zij  niet  dulden,   dat  de  andere  het  gevangen  haas 
verscheuren;   deze   noemt   men  »beschutters"   en    zij 
staan  bij  den  jager  in  hoog  aanzien.      Het  spreekt 
van  zelfs,   dat  men  geen  twee  beschutters  in  eenen 
strik  voert.     Jonge  honden  mag  men  in  hun  eerste 
jagtveld  volstrekt  niet  o^erspannen;  twee  tot  drie  rit- 
ten  zijn,  naar  omstandigheden ,   in  de  eerste  dagen 
voldoende.    Heeft  een  bond  zich  bij  eene  lange  jagt 
bovenmate  overloopen  en  ingespannen  en  is  hij  blijkbaar 
buiten  adem  geraakt,  zoo  schudde  men  hem  zacht, 
geve  hem  te  huis  gekomen  een  warm  bad  en  late  hem 
duchtig  wTijven. 

Het  beste  jaargetijde  is  de  laatste  helft  van  Octo- 
ber en  November,  zoolang  het  zacht  weder  en  de 
grond  goed  is  om  te  loopen;  zoodra  er  vorst  en 
sneeuw  valt  late  men  de  lange  jagt  na,  want  zij  is 


270 

alsdan  zoowel  voor  de  honden  als  voor  de  paarden 
nadeelig. 

Het  is  verkeerd  een  reeds  vervolgd  haas  met  andere 
honden  te  gemoet  te  jagen;  dit  mag  men  volstrekt 
niet  toelaten.  Groote  breede  en  opene  velden,  zonder 
bosschen  en  slooten,  en  vlakke  heiden  zijn  voor 
de  jagt  met  windhonden  of  »lange  jagt"  het  best 
geschikt. 


>^tfs9^g\&€/T>-- 


(Mustela    Intra,    hma.) 


Is  misschien  aan  velen  onzer  lezers  weinig  meer 
clan  bij  name  bekend;  wij  meenen  derhalve  met 
eene  meer  uitvoerige  beschrijving  van  dit  dier  geen 
ondienst  te  doen. 

De  onsterfelijke  Linneus  rangschikte  de  wonderbaar 
gevormde  otter  onder  het  wezelgeslacht ;  andere 
natuurvorschers  hebben  echter  te  regt  hem  eene  ei- 
gen  geslacht  in  de  rangorde  der  dieren  aangewezen;  en 
klaarblijkelijk  is  deze  zwaarlijvige  waterbewoner  dan 
ook  te  veel  onderscheiden  van  gene  slanke  en  snel- 
voetige  familie ,  dan  dat  men  zulk  eene  verwant- 
schap  tusschen  hen  kan  aannemen: 

Inderdaad  is  men  er  med  verlegen,  met  welk  ander 
schepsel  deze  van  ouds  beruchte  roover,  naar  zijn  uiter- 


272 


lijke  vorm;  te  vergelijken.  Met  de  waterrat?  met  den 
das  of  den  bever?  Van  alle  drie  heeft  hij  iets,  — 
maar  slechts  iets  zoo  van  verre ,  dat  er  vele  verbeel- 
dingskracht  toe  behoort,  om  er  eenige  overeenkomst  in 
te  vinden.  Een  origineel  zoo  als  hij ,  is  inderdaad  niet 
gemakkelijk  te  beschrijven.  Daarom  zullen  onze  lezers 
eenig  geduld  gelieven  te  oefenen ,  als  deze  beschrijving 
misschien  wat  langdradig  mogte  uitvallen;  ze  zal  er 
echter  des  te  getrouwer  om  zijn. 

De  kop  van  dezen  vischdief  is  een  der  zonderbaarste 
die  wel  ergens  op  eenen  romp  zit;  hij  heeft  iets  van 
eenen  vischkop,  is  naar  evenredigheid  klein,  breed 
en  als  't  ware  plat  gedrukt.  De  helder  bruine ,  kleine 
oogen  liggen  opwaarts,  boven  de  hoeken  van  zijnen 
kleinen  met  36  scherpe  tanden  gewapenden  muil,  van 
w^elke  de  omgekrulde  dikke  moorenlippen,  door  sterke 
spieren,  tegen  het  indringen  van  w^ater  kunnen  digt 
gesloten  worden.  Bovendien  is  hij  versierd  met  eenen 
zwaren  knevelbaard  van  vele^  gedeeltelijk  3  duim  lange 
snorharen.  Zijn  muil  en  neus  zijn  stomp  en  breed;  de 
ooren,  welke  iets  lager  zitten  dan  de  oogen,  zijn 
kort  en  bijna  rond.  De  dikke,  korte  hals  schijnt 
eerder  een  aanhangsel  van  den  platten  kop ,  dan  eenen 
regelmatige  overgang  tot  zijn  langgestrekt ,  kwabbig 
ligchaam  te  zijn,  waaraan  de  mede  zeer  korte 
sterke  pooten,  met  vijf  scherp  genagelde,  door  een 
zwemvlies  met  elkander  verbondene  teenen ,  een  onbe- 
helpelijk,  bijna  salamanderachtig  aanzien  geven.  De 
staart,  half  zoo  lang  als  het  lijf ,  is  boven  dik ,  loopt  naar 


273 


het  einde  spits  toe,  en  hangt,  eenigzins  naar  de  lin- 
kerzijds  gekromd,  even  op  den  grond. 

Het  kostbare  vel,  dat  het  lieele  jaar  bruikbaar, 
maar  in  den  winter  fraaijer  is  dan  des  zomers ,  is  met 
tweederlei  haren  versierd ,  gedeeltelijk  korte  en  zachte, 
als  zijde,  deels  lange  en  merkbaar  stijvere;  vooral 
de  laatsten  glinsteren  als  zilver.  Zoolang  het  dier 
leeft,  neemt  het  vel  geen  water  aan,  en  dit  is  ook 
zoo  dik  en  vast,  dat  geen  hondenbeet  het  kan  door- 
boren,  zelfs  dan  nog  niet,  als  de  woedenste  beet  den 
gevangen  otter  het  gebeente  verbrijzelt.  Hij  is  in  den 
hoogsten  graad  electriek;  maar  van  het  lichtten  bij 
nacht,  waarvan  oude  schrijvers  wel  eens  gewaagden, 
heeft  men  van  de  meest  ervarene  otterjagers  nooit  lets 
gehoord. 

De  oorzaak,  hoe  dit  dier  dikwijls  zoo  lang,  zonder 
adem  te  scheppen,  onder  water  kan  doorbrengen, 
vond  een  kundig  geleerde  in  vier  kleine  eivormige 
openingen  aan  het  hart  (foramen  ovale)  die,  wijl  ze 
niet  zonder  het  opblazen  der  hartkamers  kunnen  waar- 
genoraen  worden,  door  andere  natuurkundigen  niet 
opgemerkt  waren.  Behalve  deze  zijn,  bij  eene  ana- 
tomische  beschouwing  van  den  otter,  ook  nog  de 
beide  blaasjes  aan  het  einde  van  den  mastdarm  merk- 
waardig,  die  een  aanvankelijk  zeer  stinkend  vocht  be- 
vatten,  maar  na  eenigen  tijd,  ~  in  de  lucht  ge- 
droogd  —  een  liefelijke  bisamreuk  verspreiden.  Of 
deze,  zoo  als  sommigen  meenen,  als  lokaas  dienen 
voor  de  visschen ,  zal  moeijelijk  te  beslissen  zijn. 


•274 

Het  wijfje  van  deti  otter  onderscheidt  zich  van 
het  mannetje ,  door  haar  meer  slanke  vormen  en  meer 
heldere  kleur.  Bovendien  heeft  zij  vier  borsttepels  en 
onder  de  »neiit"  (het  geslachtsdeel)  eene  als  een  kleine 
zak  {jevormdeplooi. 

Een  oude  sterke  otter  is ,  de  staart  medegerekend , 
wel  vier  voet  lang,  maar  zelden  meer  dan  1  voet 
hoog  en  weegt  soms  30  —  40  pond.  Zijn  levensduur 
scliijnt  zich  hoogstens  tot  16  jaar  uittestrekken. 

Het  ottervel  is,  zoo  als  men  weet,  het  kostbaarste  van 
ons  inlandsch  bont,  geldt  als  het  tamelijk  groot  is  van 
f  7,00  —  f  10,00  en  is  daarom,  zeer  natiiurlijk,  het 
meest  gezochte  voorwerp  van  den  begeerigen  strooper. 
Jammer ,  dat  zulk  een  goede  buit  zoo  zeldzaam  is ,  dat 
de  gelukkige  dag  waarop  men  een  otter  vangt,  door 
menig  jager  als  een  merkwaardige  jagtdag  beschouwd 
wordt.  Immers,  hoewel  deze  dieren  in  alle  noorde- 
lijke  landen  der  aarde  bij  voorkeur  te  huis  zijn,  zoo 
is  hun  getal  —  gelukkig  voor  de  overige  waterbewo- 
ners  —  over  het  geheel  gering  en  de  jagt  zoo  weinig 
beteekenend,  omdat  er  hetzij  geheel  eigendomme- 
lijke  toestellen  (welke  de  minste  kennen),  of  althans 
een  onuitputtelijk  geduld  toe  behoort ,  om  deze  hoogst 
sluvs^e  gasten  te  vangen, 

Het  liefste  woont  de  otter  aan  vischrijke  waters  en 
beeken,  in  stijle  oevers^  onder  de  wortels  van  boo- 
men,  waar  hij  de  door  den  stroom  gemaakte  diepten 
of  holen  opw^aarts  zoo  tracht  te  verbreeden ,  dat  hij  er 
onder  water  insluipen  en  er  droog  in  wonen  kan. 

ZESDE  3AARG,  18 


276 

Ziiike  »wrangen"  heeft  hij  er  veel ,  om  op  zijne  stroop- 
togten  altijd  en  overal  een  zeker  onderkomen  te  hebben. 
Soms  ziet  men  hem  ook  ledige  vossen-  of  dassenholen 
betrekken,  als  die  niet  ver  van  het  water  gelegen 
zijn  *). 

Zijn  voornaamste  voedsel  bestaat ,  zoo  als  wel  bekend 
is ,  in  visschen ,  kreeften ,  kikvorschen  en  waterratten ; 
dat  hij  gevogelte,  als  het  onder  zijn  bereik  komt 
(wat  zeker  zelden  het  geval  zal  zijn)  niet  versmaadt , 
is  ligter  te  gelooven ,  dan  dat  hij  zich ,  in  geval  van 
nood ,  met  gras  en  boomschors  zou  te  vreden  stellen. 
Waarschijnlijk  dienen  beide  slechts,  als  hij  er  werke- 
lijk  iets  van  zou  gebruiken ,  om  de  gulzig  ingeslokte 
vischgraten  te  omhuUen  en  onschadelijk  te  maken.    * 

Gew^oonlijk  vischt  hij  tegen  den  stroom  op  en  steekt, 
om  adem  te  halen ,  muil  en  neus  even  boven  het  wa- 
ter, hetwelk  dan  van  beide  zijden  twee  lange  strepen 
vormt.  Dikwijls  loert  hij ,  gezeten  op  een  boven  het 
water  uitstekend  blok  ,  boomstam  of  steen ,  op  zijnen 
buit  en  stort  zich ,  de  visch  bemerkende ,  als  een  stuk 
lood  in  het  water  om  er  jagt  op  te  maken.  Kleine 
visch  verslindt  hij  met  uitgerekten  hals  op  de  plaafs 


*)  Van  vader  Dobel  vernemen  wij:  de  Otter  komt  somwijlen  wel  uit  de 
beeken  te  voorschijn  ,  gaat  er  dwars  over  naar  eene  andere ,  kruipt  ook  wel  in 
een  cud  vossen-  of  dassenhol;  gelijk  als  hij  er  eenen,  op  wel  300  passen  van 
eene  forellenbeek ,  voor  een  dassenhol ,  met  de  buks  heeft  geschoten ,  toen  hii 
dee  morgens  vroeg  aan  de  rots  ,  waar  zulk  een  hoi  was  ,  op  den  aanstand 
stond  ,  de  otter  juist  in  het  hoi  wilde  kruipen  en  hy  hem  daarin  schoot. 
Ook  heeft  hu  er  twee  uit  een  vossenhol ,  meer  dan  400  passen  van  eenen 
vischvyver  verwtjdcrd ,  pedolven.  Onder  de  wering  ,  waarraOe  het  water  vot)r 
den  molen  of  voor  het  bevloeljen  van  weiden ,  gekeerd  wordt ,  verbergen  xij 
tich  ook  gaarne. 


276 

2*elve,  grootere  draagt  hij  naar  het  land  en  nuttigt  ze 
daar  —  behalve  de  kop  en  de  ruggegraad  —  op  zijn  ge- 
mak.  Zijne  strooptogten  strekken  zich  niet  zelden  uren 
ver  van  zijn  eigenlijk  woonhol  uit.  Maar  geen  vijver  of 
beekje  in  den  omtrek  blijft  onbezocht ,  en  w^e  den 
armen  karpers,  forellen  enz.,  als  zij  hier  of  daar 
in   eene  vischfuik  geraken. 

Des  winters  vischt  hij  van  de  eene  nog  niet  digt 
gevrorene  plaats  naar  de  andere,en  weet  de  ijsv^^akken 
voor  het  in-  en  uitkruipen  meesterlijk  te  vinden  en  te 
gebruiken.  In  weinig  bevolkte  of  stille  streken  gaat 
hij  dag  en  nacht  op  roof  uit;  w^aar  het  wat  levendi- 
ger  en  onrustig  is,  vischt  hij  liever  in  de  duisternis. 
Zijn  excrement,  door  de  vischgraten  ligt  kennelijk, 
vindt  men  gewoonlijk  op  het  drooge. 

Hij  wrammelt"  in  februarij  en  »piept"  gedurende  dien 
tijd  zoo  sterk  en  doordringend ,  dat  men  het  op  groo- 
ten  afstand  hooren  kan.  Het  wijfje  draagt  9  v^eken, 
en  werpt  in  April  of  in  het  begin  van  Mei  hoogstens 
4  jongen ,  die  9  dagen  blind  blijven ,  en  hun  hoi  niet 
verlaten  voor  dat  zij  tw^ee  maanden  oud  zijn.  Eerst 
in  het  tweede  jaar  bereiken  zij  de  voile  grootte , 
zijn  geheel  ontwikkeld  en  tot  voortteling  geschikt. 

Een  jonge  otter  is  een  potsierlijk  en  afzigtelijk  schep- 
sel.  Zijn  haar  is  git  zw^art;  langzamerhand  wordt 
het  eerst  helderder  en  geelachtig. 

Ouden  en  jongen  zonnen  zich  gaarne,  op  stille  ver- 

borgene  plaatsen  aan  den  hoogen  oever.    Zoo  had  eens 

een  jagtliefhebber  het  onverwachte  en  voorzeker  zeld- 

18* 


277 


zame  voorrcgt,  een  oude  en  twee  bijna  halfwassen 
jonge  otters  in  een  schot  te  dooden ,  die  hem  inderdaad 
even  zoovcel  voordeel  opieverden,  als  of  hij  een  zes- 
tienender  hadde  geschoten.  Overigcns  is  hij  zeer 
menschenschnw ,  riekt,  hoort  en  ziet  zoo  scherp,  dat 
hij,  als  er  ergens  een  vijand  nadert,  op  ?ele  honderd 
passcn  reeds  in  het  water  plompt.  In  tijd  van  nood 
vcrdedif^t  hij  zich  tegen  menschen  en  honden ,  door  de 
vreesselijkste  beeten.  Zijn  spoor  gelijkt  veel  op  dat 
van  den  das ,  maar  onderscheidt  zich  daarvan  door  de 
tevens  ingedrukte  zwemvliezen  tusschen  de  teenen. 
Twee  aan  twee  staat  de  voet  eenigzins  schuins  naast 
elkander,  en  is  ook  de  afhangende  staart  op  de 
sneeuw  duidelijk  te  speuren.  Zijn  loopen  is  juist  niet 
vhig ,  hoewel  hij ,  wegens  zijne  korte  pooten ,  in  den 
eigenlijken  zin  des  woords,  met  den  buik  tegen  den 
grond  (ventre  a  terre)  galloppeert. 

In  huis  opgebragt,  wordt  hij  heel  tam.  Men  voedt 
hem  aanvankelijk  met  melk,  maar  langzamerhand  ge- 
wendt  hij  zich  evenzeer  aan  den  huispot  en  groeit  ook 
zonder  visch  voortreffelijk.  Hij  volgt  ieder  die  hem 
lokt,  speelt  als  eene  jonge  kat,  zonder  eenige  valsch- 
heid  te  verraden ,  rolt ,  als  't  ware ,  de  trappen  op  en 
af ,  gaat  van  de  eene  kamer  in  de  andere  en  is  met  jonge 
honden  zoo  gemeenzaam ,  als  of  ze  zijns  gelijken  waren. 
Als  men  hem  streelt ,  legt  hij  zich  dadelijk  op  den  rug 
en  piept  bijna  als  een  jonge  vogel.  Dan  alleen  als 
men  hem  zijn  voedsel  wil  ontnemen,  of  een  Karo 
zich    als    onwelkome    gast    wil   aanshiiten,    bijt  hij 


278 

met  eigenaardige  onvriendelijk   bromtoonen   en  vlugt 
met  zijnen  buit  in  eenen  hoek. 

De  eenvoudigste  wijzen  van  otterjagten  zijn :  de  aan- 
stand  bij  maneschijn  (*)  en  het  vangen  met  sprenkels,  (**) 
zwanenhals ,  ottersklemmen  en  netten.  De  regte  otter- 
jagers  bedienen  zich  gewoonlijk  van  de  laatstgenoerade 
methode.  Men  stelt  de  netten  dwars  over  de  rivier  of 
beck ,  waarin  men  otters  vermoedt ,  zoekt  hen  met 
daartoe  bijzonder  afgerigte  honden  op  en  steekt  hem  , 
als  hij  tracht  te  ontkomen ,  in  de  netten  met  eene  eigen- 
aardige  harpoen  dood.  Voor  dit  ottersteken  behoort  de 
in  het  water  staande  jager  eene  bijzondere  vaardigheid 
te  bezitten ,  en  de  voorzorg  te  neraen  van  nooit  tegen 
den  zwemmenden  otter  in  te  steken,  daar  hij  dan  te 
spoedig  zal  duiken;  maar  hem,  zonder  zich  te  bewe- 
gen,  eerst  te  laten  voorbij  zwemmen. 

Dat  het  ottervel  onder  het  beste  en  kostbaarste  bont 
gerangschikt  wordt,  is  reeds  aangestipt.  De  fraaiste 
komen  uit  Virginie  en  Canada,  en  worden  om  hun- 
nen  schitterenden  glans  spiegelotters  genoemd. 

Hoeden  van  otterhaar  overtreffen  ^  volgens  deskuu- 
digen,  de  castorenhoeden  in  fijnheid  en  deugdzaamheid. 
Uit  de  stijve  haren  worden  uitmuntende  schilderkwas- 


(*)  Voornanielijk  ('es  winters  op  die  plaatsen,  waar  men  den  in-  en  nit- 
gaande  vigchmoordenaar  op  het  besneeawde  \\s  heeft  gespeard.  Een  dikwijis 
boitengewoon  koud  genoegen,  "waarbij  neas,  oorai  en  voeten  zeer  goed  knn- 
nen  bevriezen.  Een  met  haksel  gevnlde  en  vooraf  goed  verwarmde  voetzak 
is  by  znlke  gelegenheden  een  hoogst  M-eldadig  orakleedgel. 

(**)  Hiervoor  moet  het  door  DSbel  (2  dl.  102.)  beschrevene  lokaaa,  nit  var- 
kensvct,  baldrian,  bevergeil  en  kamler  zamcngcsteld ,  volgens  bet  gevoclcn-van 
geoefcnde  jagers,  probaat  zijn. 


279 

ten  vervaardigd,  en  eene  weitasch  van  twee  goed 
bereide  ottervellen,  die  volstrekt  geen  water  doorla- 
ten ,  is  waarlijk  eene  echt  koninklijke  weitasch ! 

Zooals  reeds  opgemerkt  is,  wordt  de  otter,  in  huis 
opgebragt,  tam  en  kan  men  hem  zelfs  afrigten;  daar- 
toe  verschaffe  men  zich  een  zeer  jong  dier;  hoe  jon- 
ger  hij  is,  des  te  beter  zal  de  proef  gelukken.  Om 
hem  goed  tam  te  krijgen,  draagt  men  hem  den  eers- 
ten  tijd  onder  zijne  kleederen  en  legt  hem  met  den 
muil  herhaaldelijk  onder  de  armholte ,  waar  de  mensch 
gewoonhjk  het  sterkste  uitwasemt.  Alle ,  zelfs  wildste 
dieren ,  zooals  b.v.  de  jonge  vos ,  wolf  enz.  wor- 
den  op  deze  wijze  behandeld,  zeer  spoedig  tam 
en  vertrouwelijk. 

Heeft  men  de  jonge  otter  eenigzins  aan  zich  ver- 
bonden ,  dan  begint  hij  al  spoedig  door  zijne  potsier- 
lijkheid  den  bezitter  te  vermaken.  Men  voedert  hem 
in  den  eersten  tijd  zelve,  en  wel  met  melk,  vervol- 
gens  met  brood  en  melk,  en  eindelijk  met  gewone 
gekookte  spijzen;  gewenne  hem  langzamerhand  aan  de 
omgeving  van  menschen  en  dieren ,  en  behandele  hem 
zacht  en  liefderijk.  Maakt  hij  zich  aan  iets  verkeerds 
schuldig,  dan  moet  men  hem  dit  met  ernstige  woor- 
den  trachten  duidelijk  te  maken;  alzoo  moet  hij  aan 
zindelijkheid  in  de  kamer  gewend  worden,  en  men  ga 
hierbij  te  werk  als  met  jonge  honden.  Dat  hij  aan  eenen 
vasten  naam  gewend  worde  en  naar  het  fluiten  luis- 
tere  is  mede  noodzakelijk.  Wanneer  de  otter  grooter 
geworden   en  aan  zijnen  naam  en  het  fluiten  gewend 


280 

is ,  dan  moet  hem  liet  apporteren  geleerd  worden , 
waarbij  men  dezelfde  metliode  kan  volgen  als  met  den 
patrijshond.  Men  onthoude  hem  volstrekt  alle  visch, 
hoewel  hij  om  volmaakt  goed  te  apporteren ,  ten  laat- 
ste  de  visch  even  goed  moet  aanbrengen. 

Heeft  men  zich  voldoende  overtuigd  van  zijne  tam- 
en  gehoorzaamheid ,  dan  neme  men  eerst  kleine  proe- 
ven  in  ontvolkte  vischwaters.  Hij  moet  alle  daarin 
gev^orpen  voorwerpen ,  hetzij  van  de  oppervlakte  of 
uit  de  diepte,  ophalen  en  ze  apporteren ,  waarvoor  hij 
telkenmale  gestreeld  en  geliefkoosd,  of  soms  met  een 
lekker  beetje  beloond  wordt. 

Apporteert  de  otter  goed  uit  het  water,  dan  ver- 
schaffe  men  zich  levende  visschen  en  werpe  hem  eerst 
een  half  afgematte  ?isch  in  't  water  voor ,  die  hij  moet 
vangen  en  apporteren ,  en  beproeft  hetzelfde  later  met 
levende  en  vlug  zwemmende  visch.  Zoo  dikwijls  de 
otter  zijnen  pligt  goed  vervuld  heeft,  moet  men  niet 
verzuimen  hem  te  prijzen  en  te  streelen  en  met  zijne 
lievelingskost  te  beloonen.  Dan  is  hij  volkomen  voor 
de  vischvangst  afgerigt. 

Een  tamme ,  goed  afgerigte  vischotter  is  even  trouw 
als  een  bond,  geleidt  den  bezitter  op  weg  en  steg, 
maakt  sprongen  en  grappen  en  levert  hem  veel 
genoegen  op ,  behalve  het  nut  wat  men  voor  de  visch- 
vangst van  hem  trekt. 

In  die  tijden  dat  zijne  geslachtsdriften  worden 
opgewekt,  gewoonlijk  in  de  maand  Februarij ,  moet 
men,  vooral  als  men  digt  bij  door  otters  bezochte 


281 


wateren  woont,  zorgviildig  waken  dat  hij  niet  ont- 
loopt.  Tot  dat  einde  bindt  men  hem  eene  bel  om  en 
laat  hem  daarmee  rondloopen.  Mogten  zijne  driften 
hem  dan  ook  nog  naar  het  water  voeren,  dan  zal  hij 
toch  spoedig  naar  zijn  gewoon  verblijf  terugkeeren, 
omdat  de  lastige  bel  zijne  wilde  kameraden  zoo  zeer 
afschrikt,  dat  zij  zich  althans  niet  in  vertrouwelijke 
gemeenschap  met  hem  wagen. 

Voor  een  paar  jaren  werden  te  Koblents,  door  een 
schipper,  twee  tamme  en  twee  wilde  otters  openhjk 
vertoond,  die  op  kommando  in  den  Rijn  rondzwom- 
men  en  visch  aanbragten. 

Dat  oude  otters  ook  nog  voor  de  vischerij  kunnen 
afgerigt  worden,  verhaalt  een  reiziger  in  zijn  wWald- 
leben  im  Orgelgebirge"  (Ziiid-Amerika)  als  volgt :  Een 
Chinees ,  door  de  Braziliaansche  regering  met  zes 
andere  ontboden  ,  ten  behoeve  der  theekultuur ,  maar 
wegens  den  ongeschikt  bevonden  grond ,  die  daar  voor 
deze  struik  niet  gunstig  is,  na  verloop  van  twee  jaren 
zonder  eenige  ondersteuning  we^r  ontslagen ,  wist  niet 
hoe  hij  zich  het  noodige  in  zulk  een  vreemd  land  zou 
kunnen  verdienen.  Toevallig  komt  hij  in  de  nabijheid 
van  Itagoabij  bij  eene  rivier ,  waar  hij  zich  nederzette 
en  mismoedig  over  zijne  toekomst  napeinsde.  Terwijl 
zijn  oog  alzoo  op  het  water  gevestigd  is  en  hij  over 
zijn  noodlot  treurt,  trekt  eene  menigte  visschen  zijne 
aandacht.  Hierin  scheen  »de  vinger  Gods"  te  zijn. 
Met  weinig  moeite  bouwt  hij  zich  hier  een  hutje, 
verschaft  zich  vischtuig  of  vervaardigt  het  gedeeltelijk 


282 

zelve  en  ziet  zijnen  nieuwen  nijverheidstak  met  goed 
gevolg  bekroond.  Het  bevolkte  stadje  Itagoabij  be- 
beloonde  zijnen  arbeid  goed. 

Daar    er    in    deze  rivier    vele   otters   waren,    zoo 
bragt   hem    dit   op   het    denkbeeld  eenige   van   deze 
dieren  te  vangen,   en,   zooals  dit  in  zijn  moederland 
gebruikelijk  was ,    ze  te  temmen  en  voor  de  visscherij 
af  te  rigten.    Het   kostte  hem  inderdaad  ongelooflijk 
veel  moeijelijkheden  —  hij  had  een  diep  likteeken  aan 
het  been  van  den  beet  eens  otters  —  maar  het  gednid 
niet  opgevehde ,  werd  het  hem  eindelijk  de  aangenaamste 
tijdkorting   in   zijne  eenzaamheid.    Nu  kreeg  de  vis- 
scherij  meer   belangrijks  voor  hem,  en  hij  had  steeds 
overvloedig  visch ,  naarmate  de  jagtlust  van  den  otter 
onvermoeid    was.     Maar    de  visscherij   was  niet  het 
eenige  voordeel  van  zijne  industrie,  want  al  spoedig 
was  het  gerucht  van  zijne  otters  tot  het  op  9  mijlen 
van   daar  verwijderde  Rio  bekend ,  en  aanzienhjken , 
rijke    kooplieden    en  voornamelijk  inlanders  stroom- 
den   naar  hem  toe.    Zeer  vernuftig  wist  de  Chinees 
van  de  nieuwsgierigheid  der  vele  trage  toeschouwers 
partij  te  trekken.    De  toeloop  was  zoo  groot,  dat  hij 
van  elk  toeschouwer  den  prijs  van  een  spaansche  daal- 
der  verlangde  en  verkreeg.    Zoo  verzamelde  hij  eenen 
even  onverwachten  als  voortbloeijenden  zilveroogst,  en 
was  al  spoedig  in   het  bezit  eener  aanzienlijke  som 
gelds. 

Daar  echter  de  aantrekkings-  en  tooverkracht  voor 
alle    nieuwigheden     opgewekt,     gewoonlijk    spoedig 


283 

verdwijiit ,  zoo  wcrd  de  goudbron  van  den  Chinees 
ook  weder  uitgeput ,  en  toen  een  engelschman  hem 
eens  300  daalders  voor  een  van  zijne  otters  bood,  liet 
hij  wijsselijk  den  koop  niet  voorbij  gaan.  De  Chinees 
was,  toen  onze  reiziger  met  hem  in  kennis  kvy^am, 
reeds  een  aanzienlijk  handelsman  een  bezitter  van 
een  groot  hotel  geworden. 


ALLEI^LEI. 


Bij  gelegenheid  van  een  in  1844  te  Parijs,  in  de 
prachtige  oostersche  zalen  van  het  palais  roijal ,  gevierd 
St.  HuBERTS-feest ,  werd  onder  andere  het  volgende 
aardige  avontuur  medegedeeld. 

Twee  jonge  lieden  werden  belust  in  de  maand  Julij , 

wanneer  de  jagt  in  Frankrijk  overal  verboden  is,  te  jagen 

en  gingen  op  v^eg  om  hun  voornemen  uit  te  voeren. 

Zij  schoten  5  hazen,   die  zij  in  stukken  sneden  om  ze 

des  te  beter  in  de  stad  te  kunnen  smokkelen.  Voor  de 

barriere  gingen  zij   echter  een  koffijhuis  binnen,  om 

te  eten,  tot  welk  einde  zij  zich   eene  afzonderlijke 

kamer  lieten  aanwijzen.    De  gargon,  die  hen  bedienj 

de,  was  een  weinig  nieuwsgierig  en  luisterde  aan  de 

deur,  waar  hij  het  volgende  gesprek  vernam. 

»Adolphe,  ik  ben  bang  dat  men  ons  betrappen  zal  !*' 

»Gij  zijt  gek,  Victor,  laat  mij  daarvoor  zorgen." 

»Ach,  als  die  sporen  van  bloed  ons  maar  niet  ver- 

raden  !'* 

»Ik  heb  ze  in  stukken  gesneden,  verpakt  enverbor- 


285 

{jcn,  zoo  goed  als  de  beste  cbirurgijn  van  Parijs  het  zou 
kunnen  doen." 

Deze  vreeselijke  woorden  waren  voor  den  gargon 
genoeg;  hij  spoedt  zich  naar  beneden,  en  baalt  in 
plaats  van  de  flets  aux  Champignons  vier  man  en  een 
korporaal,  die  de  kamer  der  beide  gasten  binnen  tra- 
den. 

»Waar  zijn  de  lijken?", 

De  beide  jagers  worden  bleek,  en  Victor  zeide:  »Ah, 
ha,  korporaal,  het  was  maar  scherts!" 

»Wat!?  schertsen?  op  zulk  eene  wijze  te  moor- 
den!  scherts!?" 

»Welnu,  het  zal  ons  vijftig  francs  kosten,"  meende 
Adolphe. 

» Vijftig  francs  voor  een  menschen  leven!"  schreeuvvde 
de  korporaal. 

Bij  deze  woorden  begonnen  de  jonge  lieden  hartelijk 
te  lagchen;  het  misverstand  helderde  zich  op;  en  zij 
kwamen  er  met  de  verloren  hazen  en  vijftig  francs 
boete  af. 


In  Bohemen  zijn  in  1858,  volgens  officiele  opgaven, 
geschoten  1,249,251  stukken  wild,  waarvan  de  geza- 
menlijke  waarde  wordt  berekend  op  663,718  liorijnen. 
Dit  jaai'  was  aldaar  bijzonder  gunstig  en  de  oudste 
jagers  herinnerden  zich  geen  dergelijk.  Het  is  opmer- 
kelijk,  dat  zich  onder  het  opgegeven  aantal  wild 
573,384  hazen  en  301,15  patrijzen  bevonden. 


286 


Twee  kapiteins  van  het  engelsche  leger,  Alexander 
en  CoRRAisNE,  hebben  cene  weddenschap  aangegaan: 
wie  van  hen  in  zes  iiren,  op  het  jagtveld  van  den 
generaal  Hall  ,  de  meeste  patrijzen  zoude  schieten ; 
des  eersten  inzet  was  50,  die  des  laatsten  75  ponden 
sterling.  De  laatste  heeft  de  weddenschap  gewonnen , 
door  er  67  te  schieten,  terwijl  de  eerste  er  slechts  39 
velde.  Er  is  thans  tusschen  kapitein  Corranjse  en  een 
edelman  eene  gelijksoortige  weddenschap  aangegaan 
ora  500  ponden. 

»^;f« 


In  de  provincie  Oran ,  in  Algiers ,  is  gedurende  de 
laatste  maanden  van  1858  een  reiger  gevangen,  die 
aan  een  zijner  pooten  een  koperen  bandje  droeg, 
waarop  »Roijal  Hawkingclub  1850.  Loo  in  the  Nether- 
lands." 


Ofschoon  de  doortrek  der  houtsnippen  ,  in  het  laatste 
jagtsaisoen,  langs  den  Hollandschen  duinkant,  weinig 
bevredigende  uitkomsten  opleverde,  bleef  evenwel  deze 
wildsoort  later  dan  gewoonlijk  vertoeven.  Dien  ten 
gevolge  werden,  op  het  landgoed  Leeuwenhorst  onder 
Noordwijkerhout ,  den  llden  December  1. 1.,  door 
zes  jagers,  behalve  16  hazen ,  1  patrijs  en  4  konijnen, 
nog  9  stuks  houtsnippen  geschoten. 


287 

Door  den  heer  Mr.  H.  E.  te  Haarlem  zijn ,  gedurende 
den  laatstverloopen  jagttijd  geschoten:  165  hazen, 
8  fasanten ,  235  patrijzen ,  12  houtsnippen ,  12  water- 
snippen,  20  eenden ,  142  konijnen  en  5  diverse;  te 
zamen  699  stuks. 


Volgens  het  Effectenblad  is ,  dezer  dagen ,  in  een 
der  bosschen  van  de  environs  van  Breda,  een  buiten- 
gew^oon  groote,  wilde  (?)  kat  gevangen,  die  een  ge- 
wigt  heeft  van  30  kilo's.  Zij  is  van  eene  vaal  grijze 
kleur  en  haar  staart  gelijkt  naar  die  van  een'  vos. 
Men  gist ,  dat  zij  in  het  wild  door  een'  vos  voortge- 
teeld  is  geworden. 

Z66  luidt  het  vertelsel,  dat  hoogst  waarschijnlijk 
onder  de  Canards  behoort.  Welligt  wordt  het  Tijd- 
schrift  door  een  der  jagtliefhebbers  in  de  genoemde 
streek  gelezen ,  en  deze  zoude  ons  kunnen  inlichten 
omtrent  de  vraag:  wat  er  van  de  zaak  is? 


AAN  DE  LEZERS. 


Beweegredenen  van  verschillenden  aard  —  waarondet 
de  weinige  medewerking  ^  die  het  Tijdschrift  ondervond  j 
eene  der  voornaamste  is  —  deden  mij  besluiten  de  rc" 
dactie,  bij  het  einde  van  den  zesden  jaargang,  neder 
te  leggen.  Even  als  ik  mij  gedrongen  voel_,  hen  die  door 
hunne  medewerking  de  uitgave  hielpen  in  stand  houden  ^ 
eene  dankbare  hulde  te  brengen,  koester  ik  den  opreg- 
ten  wensch^  dat  het  Tijdschrift  onder  de  nieuwe  redac- 
tie  een  gelukkiger  tijdperk  te  gemoet  gaan  moge  en 
voortdurend  blijve  bestaan! 

Verster  van  Wulverhorst. 


Met  leedwezen  berustende  in  de  beweegredenen  ^  die 
den  hooggeachten  Beer  Redacteur  tot  het  neerleggen 
zijner  taak  genoopt  hebben,  en  mij  vereenigende  met 
zijnen  dank  aan  hen,  die  het  Tijdschrift  hielpen  in  stand 
houden ,  acht  ik  het  mijn  eerste  pligt  die  hulde  en  dank 
op  den  Redacteur  zelven  over  te  brengen.  Zijne  geheel 
belanglooze,  met  onvermoeiden  ijver  vijf  jar  en  volge- 
houden  Redactie^  heeft  het  Tijdschrift  op  die  hoogtege- 
bragtj  dat  zijn  verder  bestaan  des  te  meer  wenschelijk  is. 

Warden  de  maatregelen  voor  de  zamenstelling  eener 
nieuwe  Redactie  met  een  gunstig  gevolg  bekroond  _,  — 
wat  ik  mij  vleijen  mag  in  eene  eerstvolgende  aflev.  te 
kunnen  bekend  maken  — ,  dan  zal  de  Redacteur  aan 
een  waardig  opvolger  zijne  verder e  medewerking  onge- 
twijfeld  niet  ontzeggen ,  en  daarin  levens  een  waarborg 
zien  dat  het  Tijdschrift^  naar  zijnen  wensch^  in 
stand  blijve. 

Met  de  meeste  hoogachting  en  eerbied^ 
De  Uitgever. 

ARNHEM ,  Maart  1859. 


^...  ^s^ 


..     o 


:^>DV^^ 


i«? 


7r1a 


.r: 


^^mc/^^^^^ 


[•M 


s  ■■■: 


>^#?r^ 


C    0 


(:§. 


r^h    r. 


O    0    o 


"'  %;»■ 
^  >?.. 


y^«f 


»4!J?^