fere mo aue Eq SV fprtEout tbrbedut un Vila prd. 1 x X Md pir i Lg a ed rry gm eu t A ry Em hr er rb gi re 2 Lara m deter m ndn ty 4 e C Xr "S TR 2 n m m e uer E ^) EM ot 4 " j l4 7 d K : P " "A^ MÁS. iu D EM LE NOVORUM ACTORUM ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDINO- CAROLINAE NATURAE CURIOSORUM VOLUMINIS DECIMI ET QUARTI SUPPLEMENTUM, SISTENS LB.G. LINDENBERG,Dr, Dirrowis BERGEDORFENSIS PRAEFECTI SYNOPSIN HEPATICARUM EUROPAEARUM, IN USUM EORUM, QUI HISTORIAE PLANTARUM, PATRIAE INDIGENARUM, STUDENT, EX DECRETO ÁCADEMIAE SEORSIM EDITAM. BONNAE MDCCCXXIX. :j E MJROTOA*W sito 7i "u /3ATOJOTOJ3.f. 34 3/À: PHA. Mad | "Ww»sodoiAUS SAATTAX 3 tos 3 E o | ITAAUO m mE rro ape cod | | woven req ue E scm ELS. eM 2434130414. Ada 133394444 nons ag ana elt at amid sabre e pevoyr T » ( re peu «M JA; 1A10 AU 4 [LR AA IAS l | ) ^ AUN f: din wn a J Am | XA TOR 4 3 4 A 38A aADÀOYAD. Tm ar H | s | T IBS 901 Seid nL) : L : KM OS PL NEN, aun mmoaa 5 uiua Ll e " d x CHENG ! LN | 2 AND | AN MU y D 4i ( PEL SYNOPSIS HEPATICARUM EUROPAEARUM, ADNEXIS OBSERVATIONIBUS ET ADNOTATIONIBUS CR ITICIS ILLUSTRATA, AUCTORE pUpe«GNMRNBDENBENRG,Dr, DirioNisS PDBERGEDORFENSIS PRAEFECTO. Cum tabulis duabus. N BONNAE MDCCCXXIX. SuwTIBUS ACADEMIAE Cars. L. C. NarunaE Cuniosonuw. Venditur apud EDUARDUM WEBERUM, Bibliopolam. MU AA? 316. 2200C 4 2) BUUTAOAT A Jose ni Mika ; adi 1 ada ifta (x 2 lad ores (a ^9 FXTPITRIOR P1470 MÀ ] x : v : r *.J E D ; 1 D Jd ] , Ww E L w^ VW s Po , o* Tu - "n 3 E i p d » * ] n , a f " p [n - E P" A058 x E! & 41a emis "m Band e guiar r^ T » . pn ui à 3e gy UMDENISS iat » d D. J^ Das x eget E. : aia inge 3 - 1 | [i ! TEES. [ x L a B - ^ jJ ! Tw e - : dat H N DT apu Ay ^ D NLCUDN: LN TV ^ IET gn D b uo 1 | A* I yum ^ - d » K RE come) E im E Mircegdgma Y. E & "i LI , ! j j " s CONSPECTUS OPERIS. Index. Introductio. : ; : . p 5- 6 Ordinis Hepaticarum definitio : : i i . » 6 » 6 — 9 Synopsis generum . : Observationes in genera Hepaticarum . . . . » Q9 — 14 1. Jungermannia Linn. De Iungermanniis in universum I. Iungermanniae foliosae. A. Amphigastriatae seu stipulatae, a. foliis subtus auriculatis seu complicato - bilobis, * auriculis fornicatis (Spece. 1—9.) . —- —» 17 — 18 *"* auriculis planis distinctis appressis (Specc. Eu racio ede Mah *--^ auriculis indistinctis convexis (Specc. 9— 13) » 20 — 24 b. foliis exauriculatis , * indivisis (nonnunquam obsolete emarginatis), » 18 — 20 f amphigastriis integris (Specc. 14 — 19), » 24 e 29 it amphigastrus emarginato-bifidis (Specc. 20—25) SNP Ma AS EE » 50 — 55 Y* foliis divisis, f amphigastriis foliis similibus (Specc. 24 —29) - P : : : : »54—57 1f amphigastriis difformibus, c folis bilobis bifidisve, 1. amphigastriis indivisis (Specc. 50— 52) » 58 — 4o 2. amphigastriis divisis (Specc. 55—506). » 4o"— 4a B foliis tri -vel quadridentatis crenatis vel partitis (Specc. 357 --—45) e o tont » 45 — 49 Stotís für bem SDudjbinber. Diefe8 35latt if mad) bem smeitet SriteI gu. binber, D. Examphigastriatae seu exstipulatae, a. foliis subtus auriculatis (Specc. 46, 47) b. foliis supra auriculatis (Specc. 48 — 65). c. foliis exauriculatis, 5o — b 51 — 66 v T * indivisis , t integerrimis (Specc. 64 — 71) r 0» 66 — tt serrulato- dentaüs vel spinulosis (Specc. 72 — 74) : : : - 5 TE ODTCPECNR ** divisis, f emarginato-bifidis (Specc. 55—92) . » 74— 92 Ht tri -quadrifidis vel irregulariter lobato- cre- natis (Specc. 95 — 95) " j . » 93 — 9j 1L. Iungermanniae frondosae. A. Fronde nervosa, * pubescente (Specc. 96— 98) : . .. » 94-— 95 *""* glabra (Specc. 99— 10r) . . ; . » 095 — gg B. Froasde enervi, * Calyptra laevi (Specc. 102, 105) : . » 97 — 98 ** Calyptra tuberculata (Spece. 104, 105) . » 98 — 10o 2. Lunularia Mich. . : ; - : i - —» 100 5. Marchantia Linn. : É ; " $ í p a IP SEOG. seda 4. Grimaldia Raddi CT nisuditas --. » 105 — 108 5. Fimbriaria N. ab E. » 108 — 110 6. Targionia Linn. : . : Ji .J40 7. Sphaerocarpus Mich. : : . à . jx EXC u 8. dnthoceros Linn. . : : : : : «9 112 — 114 9. Blandowia Wild. . : : : . : eO» 14 10. Corsinia Raddi .. "TN Np UT L AIO A 10 b. Zrissocarpus Bisch. (dkddenda) udo eidut: « /» 122 10 €. Oxymitra Bisch. Mddgicn] "iot divenire modas ii. Jücciella Braun.. 12. fuccia Linn. . . . Addenda . " » 116 — 122 lj . * * *- » 125 —— 126 Praestantissimorum virorum, qui nostro aevo cryptogamas plantas, antea a plerisque botanices cultoribus neglectas, quin vili existimatas, summo ingenio et indefesso studio dilucidavere, plures hepaticarum cognitioni operam navarunt atque, tum novas species repertas evulgando, tum prius iam cognitas sedulo perscrutando, accurate describendo, iconibusque illustrando, quibus haec stirpium famitia obruta erat, tenebras resolvere co. nati sunt. Et sane dignae sunt, quae investigentur, hepaticae, variis quippe ac pulchris formis insignes atque ob locum, quem in universa vegetabilium serie, et partium structura, et vivendi ratione occupant, memorabiles. — Mirandum igitur aeque ac dolendum, hanc inter omnes cryptogamorum familias solam esse, cuius universa historia adhuc desiderabatur. Quam enim Weberus et Mohrius, Swartzius, Schwügriche- nius, viri sagácissimi, plantarumque, inprimis cryptogamica- rum , scrutatores indefessi, moliti sunt muscorum hepaticorum historiam, prodromis editis magnam concitantes expectationem, non ad optatum finem perduxere, vel morte praematura a coeptis avocati, vel alia studia postea amplexi. Nec brevi post- hac tempore hepaticarum | monographia, omnibus numeris absoluta, expectari potest, cum genera nonnulla nuperrime com- plurimis novis speciebus, maxime exoticis, ditata sint. Ut enim mittam enumerare, quae singulae in America boreali, Capite bonae spei, Terris australibus, India occidentali etc. dete- ctae sunt et partim a cel. Hookero in praeclaro de muscis exoticis opere optime illustratae, tot species novas in 6 I. B. G. LixprexsERG , Iava insula cl. Blumius, in Brasilia vero ill. Martius le- gere, partim quidem studio ill. Neesii ab Esenbeck iam editas, partim autem nondum descriptas, ut omnibus illis olim evulgatis, numerus antea cognitarum plus dimidio maior fu- turus sit; quam ob causam universe de hac plantarum fami- lia acturi, nisi praematura suscipere velint, ut differant mo- limina necesse est. ^ literea tamen, quae quisque in his stirpibus percontan- dis versando dlsbrensanitq: quantulacunque sint, in medium proferre, ut suppetiae afferantur iis, quibus maiora. conandi vires sunt, haud ab re esse videtur; idque eo minus, siquidem negari non potest, non solum exoticarum specierum , quas ill. Swartzius in Flora Ind. occid. et beat. Weberus in Pro- dromo hist. hepat. descripserunt, plures ampliori egere illustratione, sed etiam nostrae regionis incolas, licet a summis viris investigatae sint, non omnes dubiis penitus esse solutas. His rationibus motus, observatiunculas in hepáticas, mihi, cum plantarum inprimis cryptogamicarum amore captus, otium, parcum quidem, in illorum studio contrivissem , ob- vias, ETT consilium animo concepi, sperans fore, ut. iis a me allatis dubiorum, quibus plures vexatae sunt species, unum alterumve resolvatur, synonymorumque confusio minuatur. Plus quadraginta species Germaniae indigenas in loco na- tali plures per annos sedulo observavi, specimina sicca, in her- bariis Weberi et Mohrii, nunc meis, asservata, iterum iter- umque examinavi et cum illis, quae ipse legi, nec non cum siccis aliunde acceptis assidue comparavi. Rariorum specierum exempla et subsidia litteraria, cum plures amici, tum inpri- mis cell. viri Hookerus, [ic iin i daga Neesius ab.Esen- "beck, quae eorum est bomdilies: suppeditavere, quod maxi- mo adiumento mihi fuisse ad accuratius inquirendum in hanc sürpium familiam, grata mente agnosco. Nunc vero de hepa- Synopsis Hepaticarum. 7 licis europaeis tantum agam, quae de exoticis speciebus ut et de aliis plantis cryptogamis mihi observare contigit, alio tempore forsan in medium prolaturus. Characteres et illa- rum specierum addere, de quibus nihil novi habeo , quod di- cam, ab instituto haud alienum putavi, cum, charactere uno mutato, saepissime affines species intactae relinqui non possint: Homallophyllarum ordinem, a beato Wildenowio sta- bilitum , conservandum non esse, nemo est, qui re attentius perpensa inficietur, cum generum, utrique familiae adscripto- rum, organa, nec propagationi inservientia, nec nutritiva suffi- ciens praebeant discrimen. Hepaticis summus ille vir capsu- las seta suffultas, in valvulas divisas, Homallophyllis vero frondem sporangüs obsitam iribuit. Marchantiae autem capsulis evalvibus gaudent, saepe vix deniatis vel crenatis; Fimbriariarum capsulae circumscinduntur quidem, sed mi- nime in valvulas dividuntur. Anthoceroti capsula est bi- valvis, non vero pedunculata et in Targionia vix seta apparet dubiumque est, an dehiscat capsula. Nec sententiae accedere possum cl. Martii, (in consp. gener. Florae Erlang. crypt. praemisso, p. XLIL) elaterum praesentiam optimum hepatica- rum familiae characterem pronunciantis; Blandowia enim, capsula bivalvi instructa, Anthoceroli proxima, nec nisi natu- ra renuente in aliam ordinem releganda, elateribus est desti- tuta. Muscos hepaticos itaque definiendos censeo: Vegetabilia foliosa vel frondosa, cellulosa, capsulas oper- culo non instructas proferentia, seminibus liberis et gemmis vàrii generis praedita. CONSPECTUS GENERU M. 3. Iungermannia L. Capsula quadrivalvis, sela suffulta. 9. 10. n I B. G. LiNpENPERG , Elateres spirales seminibus immixti. Receptaculum fru- ctus commune nullum. ij ' Lunularia Mich. Capsulae quadrivalves, receptaculo cru- ciato pedunculato subtus affixae. Elateres spirales semi- nibus intermixti. Marchantia L. Capsulae evalves apice dehiscentes, den- tatae, sub receptaculo pedunculato. Elateres spirales se- minibus intermixti, Grimaldia Radd. Capsulae (globosae) circumscissae sub receptaculo pedunculato. Calix apice rumpens, capsulam subaequans. Elateres spirales seminibus intermixti. Fimbriaria Nees ab E. Capsulae evalves, circumscissae, receptaculo pedunculato subtus affixae. Calyces recepiacu- lum capsulamque excedentes, multifidi. Elateres spirales seminibus intermixti. | Targionia L. Capsula ovato - trigona in calyce sub apice frondis sessili bivalvi. Elateres spirales seminibus in- termixti. Sphaerocarpus Mich. Capsulae globosae non dehiscen. ies, singulae singulis calyptris pyriformibus apice pertusis inclusae, in superficie frondis aggregatae. Semina elateri- bus destituta. | . Anthoceros L. Capsula linearis, bivalvis, elongata, colu- mella filiformi instructa. Elateres tortuosi inter semina... Biandowia Willd. Capsula ovalis, bilocularis, bivalvis. Semina dissepimento oblongo affixa. Elateres nulli. Corsinia Radd. Capsulae globosae non dehiscentes, calyp- tris in superficie frondis subsessilibus inclusae. Wecep- taculum commune 2.-3-phyllum. Elateres nulli. : Ricciella Braun. Capsula globosa, in inferiori frondis pa- gina sessilis (circumscissa?). Semina elateribus destituta. Synopsis Hepaticarum. 9 42. Riccia'L. Capsula globosa non déhiscens, frondi immer- sa. - Semina elateribus destituta. OBSERVATIONES. 4. Nonnulli botanici, et veteres et recentiores, Iungermanniae vastum genus in plura dispescendi periculum fecere, et sane ingentis familiae divisio, sublevandi studii causa, optanda est. Cautius tamen in constituendis ex illa generibus procedendum esse, optime iam monuit cel. Willdeno wius, (Berliner Maga- zin der Naturkunde a. 1809 IL. p. 98. seqq.) quod fructus multa- rum specierum nondum detect sint et iam notos omni ae- iate in loco naiali observandi occasio rarius praebeatur; quae difficultates in perscrutandis et collocandis Iungermanniis nec "hodie cessarunt. Sane et hac in re standum est regulis, quae praecipiunt, ut in stabiliendis generibus fructus praesertim ra- tio habeatur, nec separentur, quae natura ipsa, partes essen- tiales consonas formando, coniunxisse videatur. Quam ob cau- sam a partibus cl. DBraünii stare non possum, qui (77Tora a. 1821. IT. p. 756. seqq.), Michelium secutus, I. frondosas a folio- sis rursus segregavit; ob semina, quae in illis fundo capsulae, in his vero valvis adhaerere docet, et ob floris masculi diver- sam rationem; nam hanc divisionem neque usum afferre, nec naturae consentaneam esse puto. Characteres generum, a gem- marum s. fructificationis sic dictae masculae situ depromtos, in muscis frondosis quoque summi bryologi merito reprobaverunt; quod autem attinet. ad alterum discrimen propositum, cl. Willdenowius l. c., idem prius iam monentibus Schrebe- ro et Mohrio, sperare se quidem dixit, fore, ut semina diver- 'simode affixa optimos generum formandorum praebeant cha- Facteres, sed invesügatione in multis speciebus institula mihi "persuasum est, hanc notam, utpote quae minime sibi constet, ad . divellendum Iungermanniae genus adhiberi non posse. Accedit. 2D 10 I. B. G. LiprsszRG, quod semina et elateres, licet inter .se saepe conglomerati, Rupe. lae tamen non revera sint affixi. Pariter atque haec, ea quoque reiicienda videntur genera, quae cl. Raddius(Iungermanniografia, Modena 1818. in Opusc. scientif. di Bologna 1819. p. 349—61.), nec non cl, Du- mortierus (Comment. botan. Tournay 1823. p. 103. seqq.) proposuerunt, externae speciei aliarumque minoris momenti notarum nec sibi constantium respectu habito. Attamen non diffitendum, fructificationis partium quarundam rationes di- versas esse in pluribus speciebus et secundum illas a toto agmine Iungermanniarum nonnullas, inter se quibusdam no- tis congruentes, a celeris vero quodammodo discrepantes se- gregari posse. Ill. Hookero iam monente (Britt. Iung. In- irod. Sect. HL) 7. serpyllifoliam, hamatifoliam, minutissimam et caly pirifoliam, capsula alba haud ad basin usque partita , laciniis erectis, insignes, forsan a lungermanniarum generé relegandas esse, cl. Liberta e I. serpyllifolia et hamatifolia proprium genus revera condidit, Lejeuniage nomine nuncu- patum, quod capsula univalvi pellucida, elateribus erectis definiendum esse censuit. Servavit hoc genus ill. Sprenge- lius (Syst. veget. IV. p. 138. et 933.) charactere haud immutato, eidem adnumerans praeter J. minutissimam et calyptrifoliam etiam 7. Mackaii et Hookeri. Prior autem capsula prae- dita est, alba quidem, sed vere quadrivalvi, valvis patenti- Ves icti et J. Hookeri capsulam habet fuscam ad ba- sin usque partitam valvis linearibus, plane eadem forma gau- dentem, ac capsula L. Trichomanis. Si ad capsulam solam respicitur, Z. platyphylla quoque, ceterum longe distans, 7. ser- pyllifoliae et affinibus iungenda est, capsularum scilicet ea- dem ratione; nec Z. pusilla gieewe ob capsulam in hac quo- que" ad In tantum divisam. Quae quum ita sint, et in aliis speciebus itidem capsula tum omnino quadrivalvis, tum Synopsis H occum. 1r dninus. ; profunde divisa reperiatur, aec levioris momenti di£- ferentia videtur, nec ob hanc unicam nolam genus proprium €onstituendum., Quod vero dicunt, elateribus erectis instructas esse species, Lejeuniae generi adscriptas, id, quatenus verum, ne- que his speciebus solis proprium est, neque ad condendum genus sufficit. Elateres ipsi enim in omnibus, quot innotuere, hepaticis, his organis praeditis, sunt fila e fibrillis vel spiraliter, vel (in Anthocerote solo) irregulari modo contortis, nec tempore inaturilatis seminum unquam erectis composila. Saepius qui- dem haec fila spiralia tubo vel folliculo inclusa sunt, quod si evenit, hi tubuli una cum helicibus, quae illis insunt, ela- derum nomine appellari et erecti dici possunt; sed SE ela- derum forma in aliis quoque speciebus adest, non nisi vi et con- 4 tra naturam a pluribus affinibus seiungendis, e. g: in 7. epiphy lla. Ceterum ex elaterum forma et situ diverso vix generum 'eliatücteres desumendos puto, cum elateres hepaticarum om- nium eodem modo formari et evolvi, ideoque illos, quoad es- sentialia, in omnibus convenire, secundum ea, quae in 37 spe- ciebus vidi, quarum semina et imperfecta et matura observa- re licuit, mihi persuasum sit. Initio folliculus tenuissimus fi- liformis hyalinus conspicitur, liquore albo repletus, ih cuius medio non multo post filamenta purpurascentia recta vel paul- Tum curvata deteguntur, simplicia, duplicata, vel, quod rarius 3i accidit, iriplicata. Deinde, fructu sensim maturescente, liquor, 'quo tubus referlus est, absorbetur, fila increscünt, intorquen- lur magisque colorantur; demum vero folliculus ipse absumi- tur et evanescit, ut, cum WES maturuit, elateres nudi, fusci, spirales, restent. Hunc ultimum aelatis gradum vero 'elateres non semper, nec in omnibus. speciebus assequuniur; sed 'saepe, in priori stadio consistentes , etiam tempore maturita- ?üs seminum d membranaceo imbccene duplicis formae, gx 12 I. B. G. LixpENBERG , vel folliculo tenerrimo. utrinque dilatato. aperto laxiori, vel utriculo attenuato clauso liquore referto, in quo elateres quasi natant; qui utriculi nonnumquam stricturis intercepli viden- tur, ut calenulali vel moniliformes appareant, elatere ipso. tamen semper continuo tolum tubulum permeante. Addam catalogum hepaticarum europaearum, quarum semina. investigare seid contigit, Habent nempe 1. elateres nudos (foliculo resorpto, vel, si eum adesse pules, ila tenui, ut ab elateribus ipsis et microscopii ope dm cerni nequeat); a. simplices: lang. Hookeri, multifida, pinguis, furcata. b. duplices (rarius triplices): Y. platyphylla, Tomentella, ci- liaris, Schraderi, Taylori, scalaris, Sphagni, polyan- thos, viticulosa, Trichomanis, compressa , iulacea, laxi- folia, iuniperina, trichophylla, setacea, albescens, sti- pulacea, Francisci, graveolens, bidentata, heterophylla, irilobata, tricrenata, replans, quinquedentala, attenu- ala, complanata, crenulata, pumila,, hyalina, cespititia; sphaerocarpa, lanceolata, asplenioides, nemorosa, ae- quiloba, umbrosa, compacta, undulata, obtusifolia, Dick- soni, albicans, minuta, concinnata, emarginata, Funckii, inflata, bicrenata, intermedia, excisa, ventricosa, 'Tur- neri, bicuspidata, connivens, curvifolia, capitata, inci- sa, pusilla, byssacea, hibernica, Lyellii, Blasia. Lunularia vulgaris. Marchantia polymorpba, hemisphaerica, conica. 9. elateres tubo inclusos; a simplices: I. Tamarisci, dilatata, Hutchinsiae. Filia. ria fragrans, tenella. b. duplices: Y. serpyllifolia, minutissima, hamatifolia, caly- puifolia, Mackaii, pcs Targionin hgpophylia, tia — briaria nana. Synopsis, Mates 15 Ceterum 4. serpylli folia, minutissima, hamatifolia; calyptri- folia; flava Sw., nova species in Brasilia lecta et alia, quam pos, sideo ex Insulis Austral. allata (quibus. fructu "eem detecto, forsan adiungendae erunt J. denticulata 'W eb., spathulistipa, N. ab E., retusa-N. ab E., rotundistipula n. sp.) forma.non solum. capsulae., sed: et calycis singulari inter se conveniunt et a. re- liquis. differre videntur. We aliae ob. ca/ycem. hypogaeum, memorabiles, ut J. Zrichomanis Micks., viticulosg, E. Dot., grayeolens Schrad. ; aliae calyptra nuda vel exserta, insignes, ui J. Hookerz, polyanthos pluresque frondosae; aliae ob situm fructus radicalem. memorabiles, ut 7. reptans, bicuspida- ia, connierns., curetfolia; ad quas omnes raliones similesque notas, e. gr. perichaetium. simplea: vel duplex, calycem, exser- tum vel Zmmersum cet. respicere haud ab re erit, quippe quae generis nostri in plura dividendi normam, forte praebi- turae sint, si antea multarum specierum fructus, hucusque non inventi, noti evaserint, quod dum eveniat expectandum est, ne plurimae species, steriles tantum lectae, incertae sedis remaneant. ! - Obs. 2. Capsula in Marchantiis nonnunquam sessilis, in Fimbriariis haud raro pedicellata est, quare haec differentia in generum characterem haud recipienda. j "Obs. 3. Perichaetium hyalinum prominens, in poo PS simia minime calyptra censenda est, sed ca/ya. Calyptra vera adest quidem in capsulis iunioribus, stylo fugaci co. ronata, sed aufugit plerumqne, priusquam. fructus matu- ! rescit. Obs. 4. dicetiten genus (March. triandra. Scop) a i Baddio consütutum et a cel. Sprengelio. hoc modo, defini- tum: Capsulae globosae circumscissae , ad inferiorem, paginam receptaculi conici subtus ximis tribus dehiscentes, Semina elateribus destituta? 14 L B. G. LixprwPERG » Mihi dubium erat. Sed nuperrime ill. Nees ab Esenbeck me parücipem : fecit disquisitionis, a cl. Bischoff, Heidelber- gensi, de hoc genere affinibusque factae, atque specimina prope Heidelbergam lecta humanissime communicavit. Pro- prium genus omnino videtur. Cl. Bischoff 7Marchantiam hemisphaericam cum eadem iungi posse putans, Marchantiae, Grimaldiae et Fimbriariae generum characteres paulo diver- SOS proponit, quorum rationes una cum reliquis sagacissi- mi viri observationibus, ipsum mox evulgaturum esse speramus. Huic generi Duvalia N. ab. E., pridem propositum genus, iungen- dum est; nam adest calyx, quem, a Neesio neglectum, cl. Bischoff nuper in plantis recentioribus, Grimaldiae dicho: tomae calycis simillimum, observavit. | "m Obs. 5. Nullas Jücciarum capsulas, quotquot disseca- vi, apicé pertusas vel poro hiantes vidi, quales ill. Spren- gelius in diagnosi generis eas pronunciat. Stylus deciduus foveolam quidem interdum relinquit, sed rarius, nec unquam penetrantem. SYNOPSIS SPECIERU M. 4. IUNGERMANNIA. Quanto maiori specierum numero gaudet hoc genus, se- cundum ea, quae proposui, nondum dispescendum , tanto accu- ratius species ipsae sunt determinandae, ut singulae rite et tuto dignosei possint; quod lamen difficilius videtur, natura ipsa firmos limites vix agnoscente. Omnes fere parles in auxilium vocari necesse est, cum singulae haud sibi constent, sed ple- raeque, in eadem: saepe planta, magnopere varient. — ET Omnes autores in disponendis ordine suo Iungermanniis stipulis s. amphigastriis et auriculis foliorum, tanquam pri- mario argumento, usi sunt et iure quidem, meliori scilicet de- ficiente. Non diffitendum tamen, num stipulae adsint necne, Synopsis Tem i5 saepe dubium esse, pluresque species. illis modo instructas esse, modo. destitutas. Sic. e. gr. in I. Taylori, anomala, compressa, Hog ou sca- lari, polyantha, quinquedentata cet. stipulae sunt saepe ob- soletae, saepe fugaces, non nisi in iunioribus plantis vel in innovationibus conspicuae, ita ut nonnullae species ob hanc solam causam dubiis quam . maxime vexatae sint, uti Z. poly- antha et quinquedentata, quae ob stipulas plus minusve con- meines in plures species sunt divisae. Multum porro disceptatum est de appendiculis in illis spe- E obviis, quae tripliciter amphigastriatae, e simpliciter am- plizastriatae auriculatae a nonnullis vocantur. Alii enim has partes auriculas foliorum, alii amphigastria lateralia existima- verunt. Si ad formam vel ad punctum insertionis dictarum par- tium respicitur, res non potest, quin dubia maneat, quum utrum- que variet. (C£. Web, et Mohr. crypt. germ. 39*398* "Web. prodr. 19. Mart. Erlang. 1971.) Nihil autem interest, utrum hoc vel illo nomine appellentur,dummodo in denominandis his orga- nis conformiter agatur, nec eadem pars, si plana est, ut in Z. platy- phylla cet., amphigastrium, si vero fornicata s. claviformis, ut in Z. Tamarisci et aff, auricula folii dicatur. In his enim saepius cuculli foliorum pedicellis propriis insident cauli- que adnati sunt, cum foliis nullatenus cohaerentes; in 7. Po- rella Dicks., obscura Sw., Magellanica Spr. quoque mox foliis, mox amphigastrüs magis adnati reperiuntur et forma tum fo- lis, tum amphigastriis magis conveniunt; in Z. Swartziana Web. autem stipulas sic dictas laterales elongatam et complica- tam. partem foliorum utique censendas esse, perspicuum est. Transitus optime observandus in Z7. magellanica Lam., in qua amphigastria varie formata, tum foliis similia, ovata vel cordata plana, tum in auriculas clavatas, "appendiculis foliorum. con- "Te I. B. G. LixpexsERG, venientes füütata reperiuntur, ita ut loco ahiphigastriorum talia corpuscula 2—3 (saepe unicum tantum) adsint, quid quod haud ráro amphigastrii dimidia pars lobulus sit planus ciliatus, reliqua vero cücullus, sicut et in foliis loco cucullo- rum nonnunquam lobuli plani ciliati 'extant. Aeque inconstans 'est ramificatio caulis. Paucissimae species caule instruclae sunt omni aelate simplici; in pleris- que innóvando ramosus evadit. Foliorum forma diversa satis constantes praebet characteres; illorum directio vero non mi- si cautissime in discernendis speciebus adhibenda est. Plurimis Tungermanniis sunt folia semiverticalia vel oblique cauli ad- nata, linea inserlionis làmen plus minusve in lineam aut ho- rizontalem aut verlüicalem vergente et tàntum variante, ut ra- ro inferioribus foliis eadem sit directio, ac mediis et supremis. Nec e foliorum margine vel integerrimo, vel dentato, serrato aut inciso semper specificae differentiae omni dubio carentes desumi possunt, quum stirpes, inprimis secundum diversum aetatis gradum, et hac nola saepe varient, e. gr. L. curia, resupinata, quinquedentata, incisa, excisa, undulata cet. Optimi omnium characteres é fructus situ, calycisque constructione depromendi quidem, attamen nec has notas in discernendis speciebus adhibendo temere procedendum est. Saepissime enim fructus, revera ex apice rami prodiens, ob innovationem ad calycis basin ortam lateralis videtur et caly- cis iunioris forma haud raro longe recedit ab illa, quam post selae emissionem exhibet. Calyx primum globosus saepe sen- 'sim mutatur in ovatum, pyriformem 'el cylindricum; plicae evanescunt, cum capsulae progressu calyx expanditur, nec os semper aequali modo finditür, quo fit, ut e. gr. saepe in eadem specie mox- quadrifidus, mox irr egulariter dentatus vel lace- ruüs'conspiciatur calyx. , Synopsis Hepatic arum. 17 lL JUNGERMANNIAE FOLIOSAE A. AMPHIGASTRIA TAE S. STIPULATAE. .4. foliis subtus auriculatis s. complicato-bilobis. * Zuriculis fornicatis. 1. Z7. Tamarisci L., caule repente pinnato; foliis imbricatis horizontali- bus ovato-rotundatis integerrimis, auricula clavata basi fissa; amphigastriis subquadratis emarginatis margine revolutis; fructu in .ramulis termi- nali, calyce obovato trigono. Linn. spec. plant. Y. 1600. Hook. britt. Jung. 19. t. 6. Engl. Dot. t. 2481. Mart. crypt. Erlang. 151. t. 5. £. 4. Spreng. syst. veg. IV. 217. F'aill. bot. Paris. 100. t. 35. £. 10. Mich. nova gen. 10. t. 6. £. 5: Dill. JMusc. t^ 52. £151. Z. tamariscifolia Linn. Fl. Suec. dox. Ehrh. Schreb Hoffm. et plur. aut. I. dilatata. YV'eb. ex. Mohr. Fl. crypt. germ. 4o2. JPeb. prodr. 21. Joth. W'ahlenb. Schwügr. Z. pulchella Suec. rubiginosa Neck. nigricans Schl. Lam. Enc. YII. 285. In arboribus, rupibus et ad terram totius Éuropae (et Americae- septentr.) v. v. Species apud nos haud rara non fructificat, nisi annosa; inveni cum fructu imperfecto, perichaetio immerso, toto anno, cum fructibus maturis rarius Octobri et Novembri. Colore nigricante, foliis minus nitidis speci mina fructifera insignia sunt. 2. I dilatata L., caule repente subpinnato; folis imbricaus hori- zontalibus orbiculatis integerrimis, auricula rotundata saccata basi indivisa; amphigastriis subrotundis planis emarginato -bifidis; fructu terminali, ca- lyce obcordato trigono. Linn. sp. pl. YI. 1600. Hook. 19. t. 5. Mart. x29. t. 5. £. 5. Flora Dan. t. 1851. f. 1. Spreng. syst. veg. IV. 217.. F'aill t. 19. f£. 10. Mich. 10. t. 6. £. 6. Dill 497. t. 72. £. 25. I. tamariscifolia Schmid. icon. et anal. 256. t. 653. Web. et Mohr. 598. Web. prodr. 20. Schrad. Roth. Schwügr. et plur. aut. Engl. Bot. t. 1086. A. cupressiformis Lam. Enc. YII. 285. In Europa ad arborum truncos ubique. E Capite bonae spei quoque » possideo specimina, quae ab europaeis nullo modo differunt, nisi calyci- bus laevibus, qui in his fere semper sunt tuberculau. v. v. Semper dioica. Surculi antheriferi (s. gemmiferi si malis) in. cespi- 3 18 I B. G. LiNDENBERG, tes confert, ob folia perigonialia inflata naviculares, peculiari habitu sta- tim dignoscendi. Nec Dillenii f. 28., nec f. 6. tabulae Vaillantii, a Webero et Martio citatae, ad hanc speciem pertinent. 8. I. Hutchinsiae Hook., caule repente subpinnato; foliis approxima- tis horizontalibus ovatis spinuloso - serratis, auricula minuta saccata basi dente aucta; amphigastriis ovatis acute-bifidis; fructu laterali, calyce ob- cordato trigono. Hook. 19. t. 1. Spreng. YV. 218. Engl. Bot. t. 2480. In Hibernia et Anglia ad terram, v. s. Auricula non semper est saccata; saepe cuculli loco lobulus planus lanceolatus acuminatus adest. ** Aluriculis planis distinctis Gppressis. 4. I. platyphylla L., caule procumbente subbipinnato; foliis imbrica- tis horizontalibus ovato- rotundatis integris, auricula plana cum amphi- gastriis ligulata integerrima; fructu laterali, calyce trigono-compresso, ore truncato inciso-serrato. Linn. sp. pl. Y. 1600. 777eb. et Mohr. crypt. germ. 597. Engl. Bot. t. 798. Hook. 17. t. 4o. et suppl. t. 5. J7/eb. prodr. 15. Mart. Erlang. 127 t. 3. £. 1. FL. Dan. t. 1714. f. 1. Spreng. IV. 219. J/aill. 100, t. 19. £. 9. Mich. 9. t. 6. €. f. 5. 4. Dill. Boi. 1.92: £032. A. cupressiformis B Lam. Enc. YI. 285. B. maior , foliis maioribus laevigatis flavo-virescentibus. Hook. l. c. f. 4. 7. Thuja, surculo elongato simpliciter pinnato; foliis laevigatis fusces- centibus amphigastriisque subdenticulatis. Hook Ve & for S DIB te 5221 $2055 IL thujifolia Thunb. 1. Thuja Dicks. pl. erypt. fasc. IV. 19. I. cupressiformis y Lam. ]. c. In saxis, arboribus et ad terram, imprimis locis kilos Formam vulgarem legi ad Bergedorf et in sylvis Lauenburgicis, vere rarissime fru- cüficantem; var. B et y v. s Capsula flavescente, valvulis erectis ad 7. serpyllifoliam et affines, caly- cis forma ad I. Mackaii et ad complanatam accedit, cui et habitu similis es. 5. I laevigata Schrad., caule procumbente bipinnato; foliis imbricatis horizontalibus rotundato-ovatis subdentatis, auricula plana ligulata, cum Synopsis Hepaticarum. 19 amphigastriis oblongo-quadratis spinuloso-dentata. Schrad. Samml. n. 104. Hook. 17. t. 55. JF'eb. prodr. 16. Mart. 129. t. 5. £. 2. Spreng. l. e. IV. 219. Mich. 9. t. 6. £. 1. AL acris Wib. Fl. WWerthem. In sylvis et rupibus Germaniae, Helvetiae, Scotiae, Hiberniae, Sue- ciae, Galliae, Italiae. v s. 6. 1. Tomentella Ehrh., caule erectiusculo bipinnato subtomentoso ; foliis horizontalibus cum auricula bipartitis, laciniis capillari-multüfidis ; amphigastriis lato-quadraus laciniatis; fructu axillari fra: calyci- bus oblongis hirsutis, ore truncato. Ehrh. Beytr. Yl. 150. Engl Bot. t. 2242. Hook. 18. t. 56. JVeb. prodr. 49. Mart. 146. t. 4. £. 20. JVees ab Esenbeck in now. act. cad. C. L. C. Nat. Curios. XII. P. I. 208. Spreng. IV. 225. I uill.| 1402.14 26. £11. Dillab05. 47/255 f..35. In udis sylvaticis totius Europae, sed raro, nec fere nisi in alpinis, frucüficans. Prope Bergedorf ad pratorum udorum margines, ad rivulos Sylvae saxonicae semper sterilem legi; c. fr. v. s. Prope DBonnam ad Rhe- .num legit fructiferam cl. Beilschmied. Haec species per omnem terrarum orbem divulgata in Europa satis Sibi constare videtur, in tropicis regionibus vero maxime variat. Varieta- ies nostrae enim laudare non dubito: B. 4. tomentosam Swartz. FL. Ind. occid. YII. 1867., caule simpliciter pinnato, fructu semper terminali. I/eb. prodr. 49. In Iamaica, ins. austr. y. lavanicam, ramis terminalibus divaricatis. IN. ab E., Blume et Bieinward in act. 4cad. INN. C. XII. P. Y. 208. In Iava insula. 9. Z. Plumam N. ab. E., caule bipinnato, pinnis apice decrescentibus. lVeés l c. 209. In lava insula. Ex America boreali formam vulgarem possideo, ab Euboea non diversam. 4. ciliaris L., caule procumbente pinnato; folis imbricatis sub- horizontalibus convexis ovatis bilobis ciliatis, auricula plana subbifida cum amphigastriis lato- quadratis inaequaliter lobatis longissime ciliata; fructu. laterali, calyce glabro obovato, ore contracto dentato. Lin. sp. pl. 1601. Engl. Bot. t. 2241. Hook. 18. t. 65. IZ'eb. prodr. 48. Mart. 145. t. 4. £ 19. Fl. Dan. &. 1714. £. 2. Spreng. IV. 235. Dill. 481. 40 - Y. B. G. LiNDENBERG, t. 69: £5. l. Leersii Roth. Fl. Germ. WII. 402. Z. pulcherrima IV'eb. patr. spic. fl. Gótting. 151, Swartz. Hoffm. Schwügr. Ad arborum radices et ad terram in omni Europa, rarius fructificans. Legi sterilem in sylva saxonica, c. fructu mense Iulio ad Wohldorf, pa- gum Hamburgensem. Calycis os ante setae emissionem contractum, postea apertum inciso- dentatum ; seta semipollicaris; capsula subglobosa fusca, valvulis ovatis striatis.. Semina minuta rotunda fusca; elateres duplicati. 8. I. Jf'oodsii Hook., caule procumbente bi- tripinnato; foliis im- bricatis semiverticalibus convexis subovatis bilobis spinuloso-dentatis, auri- cula minutissima oblonga subintegerrima ; amphigastriis ovatis bipartitis spi- nuloso-dentatis basi utrinque calcaratis. Hook. 18. t. 66. Spreng. syst. IV. 224. In Hibernia locis subalpinis. v. s. Differt a 7. ciliari caule magis diviso, ramulis saepius versus apicem attenuatis. Folia in utraque specie ovaia s. ovato- quadrata, sed in Aac semiverticalia magis convexa spinuloso- dentata, in ciliari vero longissi- me ciliata; compages et rete telae cellulosae haud diversa. Auricula (s tertius lobus) in Z. ciliari ovata bifida satis magna, in Z. J/oodsii minuta plerumque indivisa, ita ut folium expansum in hac trifidum, in illa vero quadrifidum ut plurimum appareat. Stüpulae in nostra ovatae bifidae spinuloso-dentatae basi utrinque calcaratae, in Z7. ciliari quadratae, saepe irregulariter bilobae, ciliatae, rarissime basi calcare praeditae. ** duriculis indistinctis convexis. 9. I. Mackait Hook., caule repente vage ramoso; foliis imbricatis rotundatis, auricula minuta involuta; amphigastriis rotundis obtuse-sube- marginatis; fructu in ramis ramulisque terminali, calycibus obcordatis compressis subtriangularibus , ore contracto elevato dentato. Hook. br. lung. 18. t. 55. Engl. Bot. t. 2578. Lejeunia Mackaii Spreng. syst. veg. IV. 255 In Anglia, Hibernia ad rupes, lapides et arborum truncos. v. s. Calyces magni obcordat compress, apicem versus obtuse angulati, inde subtriangulares. Maiori statura, colore saturiore, stipulis indivisis et calyce compresso differt a 7. serpyllifolia, cuius et 7. Trichomanis spe- cimina Schleicherus hoc nomine misit. Extra Brittanniam, quantum scio , haud lecta. Synopsis Hepaticarum. 21 10. .Z. serpyllifolia Dicks., caule procumbente subpinnato, foliis im- bricatis oblongo-rotundatis convexiusculis, auricula involuta ; amphigastriis rotundatis acute bifidis, fructu laterali, calycibus obovatis pentagonis, ore contracto elevato dentato (demum turbinatis, ore aperto quadrifido). Dicks. crypt. fasc. YV. 19. Hook. 18. t. 42. Engl.. Bot. t. 2555. Mart. Erl. 156. t. 5. £. 9. Mich. 9. t. 6. £. 19. Dill. 499. t. 72. f. 80. £. cavifolia Ehrh. Beytráge YV. 45. p Trichomanis B minor JY/eb .et ;Mohr. cr. germ. 406. TF'eb. prodr. 29. I. clavaeflora IY. ab E. Mart. Erlang. 157. t. 5. £. 10. A4. Thuilieri Schwügr. Ms. Lejeunia serpyllifolia Liberta in Annal. genér. des sciences pium T E Spreng. IV. 254. In sylvaticis totius Europae inter muscos ad terram et arborum trun- cos. Legi in sylva saxonica. ad FTiedrichsruhe. (Possideo quoque spec. e B. S. et Iava insula.) Variat statura maiori et minori, caule plus minusve pinnatim et vage ramoso, foliis brevibus subplanis et longioribus magis incurvatis, am- phigastrüs vel latioribus subrotundis laciniis inde subconniventibus, vel angustioribus ovatis laciniis erectis; quae omnes formae in eodem saepe specimine occurrunt, quare cl. Hookeri var. B. ovatam «foliis minoribus ovatis subacuminatis? ne ut varietatem distinguere possum. Sunt enim fo- lia et in hac varietate Hookeri rotundata, sed ea ob apicem marginesque in- curvatas acuminata videntur, aqua emollita tamen in illam formam re- deuntia. I. cavifolia Ehrh. secundum specimina ex ipsius autoris herbario nec non Schwartziana eodem loco, quo Ehrhartus invenit, ad Gottsund nempe prope Üpsaliam lecta, ad hanc speciem utique pertinet. Statura maiori excepta exacte conveniunt haec exemplis Hookerianis varietatis suae ovatae. I. clazaeflorae IN. ab E., Thuillieri Schwágr. specimina donavit 11l. Neesius ab E. ipse, quae eisi minora sint, ceterum a forma vulgan 7. serpyllifoliae nullo modo differunt. Folia plura quidem paullo magis elongata, stipu- larum laciniae erectiusculae, sed in eodem specimine vidi eüam folia bre- viora omnino rotunda et amphigastria orbiculata, laciniis conniventibus. Calycis forma, qualis describitur a cl. Martio, plane eadem est, ac in 7. serpyllifoliae stadio ultimo evolutionis. 22 I. B. G. LixpENsERG, I. serpyllifolia, hamatifolia, minutissima et flaza Sw., memorabili calycis metamorphosi insignes, docent, huius partis formam in dignoscendis spe- ciebus caute adhibendam esse. Nam in illis initio calyx simillimus est calyci Z. dilatatae, Tamarisci et affinium , quam ob causam Weberus et Mohrius(Fl. crypt. germ. 402. 404.) , Z. serpyllifoliam et cagifoliam cum dila- tata comparante, sratione affinitatis specierum. propius naturam. accesserunt, quam postea easdem ad 7. Trichomanis referentes. Primum vero specie- bus laudatis est calyx obovatus subcompressus margine alatus plicatus; plicis plerumque antice duabus, postice una, inde pentagonus, ore contracto clevato. Marginis alae superne a medio inde conspicuae, angustiores vel latiores, apicem calycis cordatum reddunt, quo fit, ut os tanquam ro- strum in medio progrediatur. Cum vero germen increscit calycemque implet, hic expanditur et plicae cum alis marginalibus sensim evanescunt; tum calyx adest pyriformis s. clavatus apice subalatus, qui demum capsu- la perforatus, ore prius contracto et inflexo se expandente et erigente, fit turbinatus, ore quadridentato vel quadrifido, priori formae adeo dis- similis, ut qui utramque in diversis plantis intuetur, iransitu non obser- vato, aegre eiusdem speciei fructus esse putet. Reperiuntur praeterea formae anomalae. Nonnumquam calyx, rapide crescendo forsan elonga- tus basique angusiatus, superiori parte ob pondus inclinata, incurvus et quasi pedunculatus apparet, uti in icone Martii t. 5. f. 9. delineatus est. Saepe autem seta quoque emissa primam formam servat, nec in evolutione progreditur, sicut in figura Hookeri t. 42. conspicitur; quod utrumque tamen rarius accidit. In Z. serpyllifolia et Z. flaea haud raro omnes has calycis formas vulgares et anomalas in eodem observavi individuo. Siipu- larum formam haud minus variare, quam calycis, in multis Z. serpyllifo- liae, flavae et minutissünae speciminibus vidi, priorisque legi individua versus apicem stipulis orbiculatis, laciniis conniventibus gaudentia, quum in medio stipulae ovatae, laciniis erectis, inferne vero triangulares, laci- niis divergenübus essent. Fructus in omnibus vero lateralis s. in dicho- tomia ramorum. axillaris est. I. flaea Sw. ad serpyllifoliam proxime accedens, sed minor, caule sub- simplici, foliis remotiusculis planis, colore flavo, fructu saepe terminali distinguenda est. Secundum cel. Swartzium (in FL Znd.occid. Ml. 1859.) calyces turbinati sunt, apice retusi, capsulae valvae longae lineares sub- rubrae; equidem in exemplis Schwartzianis calycem semper dentatum, Synopsis - Hepaticarum. 25 capsulam ad medium quadrifidam, lacinüs erectis ovatis flavis, inveni. Species a b. Schkuhrio (Deutschlands krypt. Gewüchse Y. 7. t. 6. £. 9.) descripta et a Webero (prodr. 50.) commemorata, a 7. flava plane diversa. Aliam stirpem , a cl. Swartzio in India occidentali ad Grammitidem serrulatam inventam, Weberus ad I. flavam retulit et in describenda hac specie prae oculis habuit, ut ex quibusdam notis allatis patet, quam tamen diversam puto. Descriptionem ad specimina Swartziana factam addere iuvat. Caulis est pinnatim ramosus fuscus 6-8lineas longus teres. Folia sub- imbricata semiverticalia oblongo - rotundata integerrima, rarius apice emarginata, basi subtus auriculata, auricula involuta, fuscescentia. Con- textus cellularis laxus, areolae rotundae. Stipulae magnae cordatae acu- te bifidae, laciniis erecüs. Fructus lateralis et axillaris; calyx obovatus versus apicem subtetragonus, marginibus superne in quatuor calcaria producüs, ore depresso. Seta minima. Capsula albescens quadripartita, lacinus erectis ovatis. A Z flava differt: statura multo maiori, colore, foliis magis convexis subemarginatis, stipulis maioribus exacte cordauüs, calycis forma, quae fere ut in L calypirifolia secundum iconem Hookeri, et ob quam Z. cor- nuta appellari potest, definienda: IL caule subpinnato; foliis imbricatis oblongis convexis, auricula involuta; amphigastriis cordatis bifidis; fructu laterali axillarique, calyce obovato apice depresso, margine dentibus quatuor calcarifor- mibus praedito. 11. 7. minutissima Engl Bot., caule repente vage ramoso; foliis remotis ovato-rotundatis convexis, auricula obsoleta; amphigastriis ovato-rotunda- tis bifidis; fructu laterali, calycibus obovato-rotundatis pentagonis, ore contracto subintegerrimo. Engl. Bot. t. 1655. Hook. 18. t. 52. et suppl. t. 2. Mich. 9. t. 6. f£. 20. Dill..499. t. 72.£. 29. Lejeunia minutissima. Spreng. syst. veg. V. 254. In Anglia, Hibernia, Italia ad arborum truncos et rupes. v. s. 12. 4. hamatifolia Hook. caule repente vage ramoso; foliis approximatis ovatis acuminatis subserratis, auricula ihvoluta; amphigastriis ovatis acute bifidis; fructu laterali, calycibus obovatis pentagonis latere subserratis, ore contracto elevato dentato. Hook. britt. Jung. A8. t. 51. Engl. Bot. t. 3592. 24 L B. G. LiwpENPERG , Lejeunia hamatifolia Spreng. syst. veg. YV. 254. B echinata; folis echinatis. Hook. l. c. suppl. t. 5. Lejeunia calcarea Libert in annal. général. des sciences phys. 'T. 6 Spreng. l. c: In Britannia, Helvetia ad rupes, truncos Ulicis nanae et in ericetis: var. B ibid. et in Belgia, Germania ad arborum truncos et in solo calcareo v. s. Folia acuminata plus minusve serrata, saepe cellula una alterave marginali tantum prominente, saepe autem, praesertim in var. B, margine regulariter ubique serraturis praedita. Auricula multo maior, quam in L minutisima. Stipulae semper ovatae, laciniis erectis. Leieuniam cal- caream Lib. huius loci esse, specimina ab ipsa Liberta ad beat. Webe- rum missa, aliaque a cel. Neesio ab E. mecum communicata, quae Hooke- rianis omnimodo conveniunt, satis probant. 7. denticulata J/eb. huius speciei var. D similis, at foliis oblongis acutis, non ovatis longe acumi- natis, et auricula minori distinguenda. 13. Z calyptrifolia Hook., caule repente vage ramoso; foliis calyptri- formibus, auricula obtuse quadrata circumvoluta; amphigastriis oblongis bifidis; fructu laterali, calycibus oblongis, ;apice depresso -plano quinque- dentato, ore minuto contractio. Hook. 18. t. 42. Engl. Bot. t. 2558. í Lejeunia calyptrifolia Spreng. YV. 254. In Hibernia ad Ulicem nanam, in Anglia ad rupes. Species rarissima, curiosa, calycis forma a ceteris distincta, mihi haud visa. b. Foliis exauriculatis s. inferne nudis. * Indivisis (nonnumquam obsolete emarginatis). 1 «mphigastriis integris. 44. 7. anomala Hook., caule procumbente simplici; foliis approximatis sub- horizontalibus orbiculatis ovatisque acuminatis, amphigastriis late subulatis. Hook. p. 15. t. 54. Engl. Bot. t. 3518. Spreng. IV. 220. I. lanceolata Mart. Erl. 182. t. 6. £. 57. (excl. synonimis). In sylvaticis Britanniae, Sueciae, Germaniae. v. s. Sub nomine 7. /anceolatae variet. maioris haec species et 7. Tauylori in herbariis saepe occurrunt. Differt autem. nostra a. 7. lanceolata magni- tudine, 'stipularum praesentia et foliis magis verticalibus concavis rotun- Synopsis Hepaticarum. 25 datis vel acuminatis, quae in IL lanceolata fere horizontalia plana et ob- longo-elliptica sunt. Accedit ad 7. pumilam VJV'ith. et scalarem Schrad. llla vero minori statura, foliis amplexicaulibus oblongo - rotundatis et sti- pularum defectu diversa; huius specimina sterilia saepe, praeter caulem in nostra simplicem foliaque acuminata, omnibus notis conveniunt. Z. 7ay- loi, a qua Hookerus ipse eam dubie disünxit, caule erecto magis ra- moso, foliis omnibus orbiculatis s. rotundatis, compage firmiore (ob areolas minutas distantes) differre videtur. Species haud rara, sed cum 7. lanceolata commutata; fructus sedulo quaerendus, quo invento decidi poterit, utrum sit propria species, an Z. scala- ris varietas. Nunquam tamen inter hanc, apud nos cum omnibus varie- tatibus vulgatam, 7. anomalam inveni, nec transitum observavi. 15. J. Schraderi Mart., caule procumbente subramoso; folis subim- bricatis. semiverticalibus basi decurrentibus orbiculari- ellipticis; amphi- gastriis late subulatis; fructu terminali, calyce cylindrico basi incurvo, apice angustato plicato, ore laciniato- dentato. IMart. 180. t. 6. £ 55. ( excl. syn. 4. lanceolatae Schr.) Spreng. IV. . 251. (excl. synon.) I. autumnalis Dec. Schleich. cat. plant. exsiccat. a. 1821. In Germania et Helvetia. v. s. Surculi in cespites congesti dense imbricati procumbentes apice ascen- dentes simplices vel subramosi, ramulis parvis vage dispositis, 4 lineas ad pollicem longi. Folia imbricata, imprimis in parte caulis superiore, obli- que cauli adnata subdecurrentia, versus basin et in sterilibus surculis sub- elliptica integra, in fructiferis versus apicem rotunda saepius obtuse emar- ginata. Reüs areolae rotundae vel subquadratae. Color fusco - ruber. Folia perichaetialia subundulata, saepe reclinata, integerrima vel emargi- nata. Stipulae lanceolatae, in apicem subulatum protractae, nonnun- quam margine lacinula hic illic auctae, haud raro, ut in affinibus, ob- soletae. Fructus terminalis; calyx duplo folia longitudine excedens cylin- dricus, basi arcuatus, versus apicem contractus plicatus, ore irregulariter lacinulato, laciniis nonnunquam dentatis. Seta pollicaris alba reticulata. Capsula ovata rubra, valvulis ovatis striatis. Elateres nudi duplices. Se- mina minuta rotunda fuscescentia. Pluries calycem uno latere sutura longitudinali praeditum, hancque dehiscentem margine lacinulatam vidi. Specimina autoris, quae ill Neesius mihi benigne donavit, exacte conveniunt illis, quae Z. autumnalis nomine Schleicherus misit. Procul du- 4 26 - Ll. B. G. LinprNberno, bio bona species; perperam vero cl. Martium 4. /anceolatam Schrad. ad hanc retulisse existimo, cum specimina Schraderiana, in herb. Weberi asser- vata, diversisima sint atque 4. lanceolatae Hook. simillima. — Calyx in nostra exacte uti Hookerus calycem Z. pumilae pinxit. (cf. obs. ad hanc). Supularum mentionem Martius haud fecit. Differt. I. Schraderi : 1 a Z. lanceolata, caule subramoso, colore, stipularum praesentia, calyce cylindrico apice attenuato plicato, ore laciniato, nec apice depresso plano, ore rostrato ; a J. pumila, colore nunquam laete viridi nec nigricante, sed fusce- scenti-rubro, caule minus ramoso, stipulis, calyce non quadrifido, sed irregulariter dentato-laciniato, capsula rubra, non fuscescenti- nigra; a J. Taylori, statura multo minori, caule procumbente, textura foliorum hisque saepe ellipücis, minus verticalibus, basi decurrentibus, sae- pius emarginatis. I. scalaris Schrad., cuius varietas fuscescens proxime ad nostram ac- cedit, foliis omnibus C pEIE non decurrentibus, calyce breviori immerso, demum quadrifido abunde diversa. 16. 4. Tuylori Hook., caule suberecto ramoso; foliis imbricatis se mi verücalibus orbiculaüs, amphigastriis lanceolatis; fructu terminali, galyoe ovato apice compresso truncato bilabiato. Hook. 15. t. bz. Spreng. IV. 221. I. polyanthos Mart. Erl. 381. t. 6. £. 56. (excl. syn. Dill.) In subalpinis Britanniae, Sudetorum, in sylvaticis ad Erlang. Norimb. cet. v. s. E maximis. Caulis erectus vel ascendens dichotome ramosus — Foliorum compages subcarnosa; rete laxum, areolae magnae rotundae, interstitiis e minoribus areolis eiusdem figurae conflatis: Amphigastria saepe obsoleta. His notis et calycis forma ab affinibus disunguenda. 17. Z. scalaris Schrad., caule procumbente ascendente; foliis sub- imbricatis semiverüicalibus rotundis, amphigastriis lanceolatis; fructu ter- minali, calycibus ovatis perichaetio urceolari immersis, ore demum qua- drifido. Schrad. Samml. Y. p. 4. Hook. 15. t. 61. (excl. syn. Hoffm. Both. et Mohri) Fl. Dan. t. 1716. £. 1. (excl. syn. Martii) Spreng. YV. 221. l. lanceolata Engl. Bot. t. Gob. J. viticulosa Mart. Erlang. 178. t. 6. f. 5a.? Synopsis Hepaticarum. 27 Variat mirum. in modum; tres praecipue formae distinguendae vi- dentur. ^ —, Laete viridis, suberecta ramosa, foliis saepe emarginatis, stipulis in iota planta conspicuis. ook. t. 61. cit. B. Flavescenti-fusca, caule repente apice et innovationibus ascenden- tibus; foliis fere omnibus integris, stipulis non nisi versus apicem et in innovationibus obviis: j y. Rufa vel purpurascens, caule repente subsimplici; foliis omnibus integris, saepe submarginatus, stipulis obsoletis. | J. scalaris y colorata Mart. 185. (excl. syn. I: pumilae.) In sylvaticis et ericetis totius Europae; 1n Britannia et Germania | sep- tentrionali vulgatissima, in Germ. meridional, Gallia, Italia rarior. Apud nos forma « inter muscos et virgulta rarius, B pluribus locis, im- primis sylvaücis, terram limosam latis cespitibus induens invenitur; war. j in viis cavis occurrit. Fructificat omni fere anni tempore, praesertim vere. Omnes varietates enumeratae, licet magnitudine, colore, directione caulis et forma foliorum quam maxime saepe diversae, formis intermediis coniunguntur et eadem calycis curiosa structura gaudent. Quo calyce subcarnoso albido quadridentato urceolato, ut et perichaetio a foliis supe- rioribus basi et margine connatis formato, apice undulato plus minusve patenti-reclinato, facillime nostra ab affinibus distinguitur. Specimina sterilia saepe simillima 7. pumilae JFith. et occurrunt individua variet. y ob marginem foliorum e maioribus areolis conflatum aegre a 7. crenulata sterili distinguenda. In hac var. y saepe calyces paululum prominent, ut intermedia inter Z. pumilam et J. scalarem videatur. Haud mirandum igitur, hanc pro illa a plerisque autoribus habitam eamque ob causam minus cognitam esse. In pluribus herbariis (etiam in JZ'eberiano) sub 1. scalari Schmid. nostra, Z. pumila et crenulata promiscue asservantur. Praeter ca- lycis formam colore dilute viridi vel rubro- fuscescenti s. purpurascenti, nec lucide viridi s. nigricante, foliorum substantia subcarnosa, uec tenera membranacea, folisque brevioribus omnibus suborbiculatis, nec nonnullis ovatis s. oblongis, haec a 7. pumila JF'üh. (scalari Schmid.) diversa. ^ 4. Taylori fructu, statura minori, caule rarius erecto, foliis, si superiora ex- cipias, haud undulaüs, retüs areolis minoribus, interstitiis nullis, satis su- perque differt. ; . Forma « pollicaris - bipollicaris; folia magis remota, saepe basi ma- cula purpurea notata. 28 L B. G. LixpzwsrzRG, 18. Z. Sphagni Dicks., caule subsimplici repente, radiculis flagelli- formibus; folus subimbricatis semiverticalibus orbiculatis conniventibus, amphigastriis (1n elongationibus gemmiferis solummodo) lanceolatis; fru- ctu in ramis propriis dorsalibus terminali, calycibus oblongis utrinque at- tenuatis, ore contracto denticulato. Dicks. crypt. fasc. Y. 6. t. 1. f. 10. Engl. Bot. t. 2470. Hook. 10. t. 55. suppl. t. 2. 77eb. prodr. 64. Mart. 179. t. 6. f. 55. Spreng. IV. 251. In uliginosis sylvaticis totius Europae inter Sphagna. Fructificat ra- rissime , nec vidi fructum nisi in exemplis Anglicis. Stierilem legi in pra- tis udis ad. Reinbeck. Satis per orbem divulgata videtur; inveni quoque specimina, sterilia tamen, inter plantas cryptogamas Capenses. Flagella reapse radiculae sunt, planta procumbente perpendiculariter in terram descendentes. Differt ab affinibus: flagellis, foliis sursum conniventibus, perichaetia- libus bifidis, retis areolis minutissimis, fructu in ramulo proprio e dorso caulis egrediente terminali. 19. 7 witiculosa Engl. Bot., caule procumbente ramoso; foliis imbri- cats horizontalibus planis ovatis integerrimis, amphigastriis ovato- trian- gularibus margine dentato-laciniatis; fructu laterali, calycibus terrae im- mersis oblongis carnosis laevibus, ore irregulariter diviso, laciniis foliaceis serrato-dentatis. Engl. Bot. t. 3515. Hook. 16. t. 6o. (excl. syn. plur.) W'ahlenb. Fl. Upsal- 595. (excl. syn Dill) Spreng. YV. 221. JMich. nova. gen. 8. t. 5. £. 4. In Britannia, Gallia, Italia inter muscos et ad terram nudam v. s. s. fr. Differt: a J. Trichomani Dicks. statura paulo maiori; foliis subacuminatis in- divisis, vel rarissime tantum subemarginaus, substantia compacta ob areo- las minores; amphigastriis indivisis margine dentatis; calyce laevi, ore la- cinis foliaceis aucto, capsula ovata. a Z4. graveolente Schrad. statura maiori, folis haud divergentibas in- iegris, retis areolis minoribus, amphigastriis indivisis margine dentatis, ca- lycis ore laciniato. a Z. polyantha L. foliis acuminatis haud. decurrentibus, amphigastriis indivisis, calyce hypogaeo carnoso nudo calyptram includente. Quid sit 7. viticulosa Linn. nullatenus eruendum videtur, cum teste ill. Smihio in herb. Linnaeano specimina non extent et phrases eiusdem Synopsis Hepaticarum. 29 breves, saepius ab ipso immutatae, certi nihil doceant. Michelii et Dille- nii icones, a Linnaeo citatae, vix eandem repraesentant stirpem. Priorem ob folia ovata huc referendam censeo, Dillenii figuram 7. t. 69. vero ad I. polyantham: pertinere nullus. dubito. Fere omnes autores, Linnaeum secuti, ambas icones ad L. viticulosam allegarunt, quamobrem, descriptio- nibus quoque haud consonis dubium mansit, cui quisque speciei hoc no- men imposuerit. Pollichii descriptio, (Palat. II. 176.) nisi quod. folia modo leviter dentata dicat, bene quadrat ad I. polyantham , uti et defini- tiones plurium autorum. llle quidem, »perichaetium e surculi lateribus prodiens, cylindricum teres albi- dum, apice obtusum, « ceteri secundum iconem Dillenu: »calycem 4 —5 -fidum« pronunciant, sed bene congruunt hae sententiae diversae, si Pollichium calyptram, seta haud emissa, ceteros eandem posteriori statu, vel calycem verum, perichaetii et calycis nomine designasse statuimus. CL Weissii (Crypt. Goett. 112.) verba autem: »folia margine ciliato revoluta, ut convexa videantur, color in anno- sioribus ad rufum vergens« uti reliqua descriptio vix ad ullam nisi ad 7 asplenioidem spectare possunt, quacum et ipse comparat suam «viticulosam, ratione florendi praecipue di- versam eam esse dicens. Alu quoque autores plures IL. viticulosam asple- nioidi affinem fructu excepto pronunciaverunt, quos vel fructum descri- bendo Dillenium secutos esse, vel specimina L. polyanthae fructifera cum sterilibus asplenioidis commixta prae oculis habuisse puto. Z. viticulosa Web. patr. spicil., Mohr. fl. crypt. Germ., IF'eb. prodr. se- cundum. exemplaria collectionum Weberi et Mohrii, in quibus asservantur quoque specimina Weberi patris, ad 7. pallescentem Ehrh. pertinet, quam autem, merito ut. puto, cl. Z/ookerus ad 7. polyantham allegavit. Quaenam species sit 7. viticulosa Mart. Fl. Erl. 178. t. 6. f. 52., cum exempla originalia haud. viderim, diiudicare nequeo. Figura satis conve- nit Z. pallescenti, descriptio autem, praesertim fructus: »calyces terminales, magna ex parte inter folia reconditi oblongo-ven- iricosi, apice in dentes circiter quatuor inaequales integerrimos fissi« magis ad 7. scalarem Schrad. facta esse videtur, 7. Sphagni omnino pro- ximam, cui similem esse suam viticulosam ipse Martius ait. 50 I. B. G. LixpENBERG, Ti dmphigastriis emarginato- bifidis. 20. LZ polyanthos L. caule procumbente ramoso; folis subimbricatis subhorizontalibus planis quadrato -rotundatis integris emarginaüisque, am- phigastriis lanceolatis bifidis; fructu in ramulo brevissimo e dorso caulis egrediente terminali, calyptra calycem bilabiatum laciniatum duplo ex- cedente. Linn. sp. plant. 1597. Engl. Bot. t. 2479. Hook. 15. t. 6». JF'eb. prodr. 61. FL Dan. t. 1716. £. 2. (excl. syn. Martii) Spreng. YV: 225. (excl. syn. I. Sprengelii, Mart.) F'aill. Bot. Paris. 99. t. x9. £. 7- JMith, 8. i. 5. 3. 5. 2DIUT. 190. €^ 70: € P. I. fluviatilis Thunb. Catal. Musei Upsal. B. pallescens, caule ascendente subdichotomo, foliis remotiusculis sub- decurrentibus rotundatis integris, amphigastriis fugacibus. I. pallescens .Ehrh. Dec. n. 502. JF'eb. prodr. 28. Spreng. TFetter* . dnnal. Y. ATEM Tn ET Ee pP: J. viticulosa Poll. Palat. YII. 176.? — JP'eb. spic. 152. 55. YWeb. et Mohr crypt. Germ. 417. IF'eb. prodr. 6o. Mart. Erlang. t. 6. £. 52.? WI. X. 69. T. v. y. rieularis, caule maiori fluitante dichotomo, foliis atroviridibus, amphigastriis obsoletis. I. pallescens B rivularis Schrad. Samml. n. 108. JY/eb. et Mart. M. cc. I. fragilis Roth. Germ. WI. 570. I. aquatica Schranck Bavar. YT. 496. IMich. X. 50€ o UH EP Og DP 5: In omni Europa in sylvis ad terram; f in praüs udis et ad arbores putridas; y in rivulis et fossis. Legi formam vulgarem in sylvis Lauen- burgicis; var. B et 7 prope Bergedorf in pratis ad fluvium Pille et in udis sylvaticis ad Reinbeck. Possideo quoque var. « et B ex Amer. boreali et Cap. b. sp. Dubio carere videtur, 7 «iticulosam J/eb. et plurium autorum ad I. polyantham et pallescentem perünere, quae vero posteriores an eiusdem speciei varietates sint, non itidem liquet. Sunt enim formae, quae, si singulas inspicis, diversissimae videntur. 4. polyanthos vage ramosa, ob multas radiculas repens, foliis instructa est magis imbricatis subquadratis saepe emarginatis, textura laxa areolis magnis, stipulis plerumque satis conspicuis; Z. pallescens vero caulem habet (praesertim si ad terram crescit) Synopsis Hepaticarum. 5i suberectum, paucis vel nullis radicum fibrillis obsitum, dichotome divi- sum, folia magis rotundata obovata, rarissime emarginata, compage te- nerrima, areolis minutis, stipulas tum bifidas, tum indivisas, saepe obso- letas. Attamen individuis multis, vivis locis natalibus observatis et cum exemplis siccis ex omni Europa originalibusque Ehrhartü, Schraderi, We- beri, Rothi et Thunbergi collatis, mihi persuasum est, utramque stir- pem formis intermediis connecti, nec specie distinguendas esse. Stipulae adsunt in omnibus formis, maiores quidem et magis persistentes in Z. poly- antha, sed etin Z. viticulosa Aut. etin 7. rivularis individuis iunioribus saepe satis conspicuae reperiuntur, nec in annosis vestigia reliquiaeque desunt, etsi difficiles sint detectu. Caulem et folia in Z7. pallescente elongata, haec- que magis distantia esse, minoris momenti differentia censenda est, quip- pe quae secundum leges vegetationis saepissime e diverso solo et situ oritur. Ceterum 4. polyanthos plerumque cum fructu, formae ad palle- scentem accedentes saepius steriles reperiuntur; 7. viticulosa Aut et rigu- laris hunc in diem usque a nemine fructificantes lectae sunt, quare hae for- san ne uli varietates distinguendae. Nam in multis aliis speciebus simili modo individua, ob solum situmque rapidius crescentia, haud fructificare et omnium partium laxiori conditione insigniri toto die videmus. Quan- tum hac ratione inter se distant surculi steriles ac fructiferi IL. scalaris, crenulatae, venitricosae, reptanüs, undulatae, quinquedentatae ! Licet haec species maxime divulgata sit, formaque principalis creber- rime cum fructu inveniatur, quo statim ab omnibus speciebus cognitis dignosci potest, tamen eam cum Z. Trichomani et graveolente saepius com- mutari in perlustrandis herbariis compertus sum. Fere omnia, quae sub nomine Ll. Trichomanis c. fr. vidi, ad nostram perünent. Haud abs re itaque erit descriptionem addere. "Caulis est procumbens ascendens subdichotome (inprimis in var. f et 7) ramosus, flexuosus, lineas 6 — uncias tres longus, radiculis praecipue in- Íra-stipularibus terrae affixus, quae tamen in var. D parce proveniunt, in var. y omnino desunt. Folia disticha subimbricata (in var. y remota) subhorizontalia quadrato-obovata integra vel (in forma vulgari, rarius in var. B) apice obtuse emarginata, basi decurrentia. Substantia est tenera, ex areolis magnis subrotundis conflata, in var. B et y tam tenera, ut sic- cata folia collabantur, nec madefacta omnino in pristinum statum rede- ant. Color flavescens s. dilute viridis, in var. 7 viridi-ater. Amphiga- stria lanceolata bifida (saepe in plantis adultis, imprimis versus medium 52 I. B. G. LixpENBERG, el basin, obsoleta) laciniis integerrimis vel dente (uno alterove praeditis. Fructus in ramulo brevissimo e dorso caulis ascendente. Folia perichae- iialia duo vel tria parva ovata, apice emarginato- tridentata. Calyx mi- nutus apice bilobus, lobis inaequaliter laciniatis, colore et reticulatione fo- liis similis. Calyptra exserta longissima, calycem duplo excedens, basi cylin- drica, versus apicem inflata, apice post emissionem setae lacero, albicans. Seta uncialis striata; capsula fulva, valvis ovalibus striatis. Semina ro- tunda fusca; elateres duplicau. Sterilis planta differt: a 7. Trichomani, folis minus imbricatis, nun- quam acuminatis, decurrentibus, rarius emarginatis, areolis retis minori- bus; amphigastriis lanceolatis minoribus, laciniis subdentatis. a Z graveolente, foliis rotundatis latioribus, non divergenübus, mi- nus incisis; stipulis brevioribus. 21. Z. Trichomanis Dicks., caule procumbente ramoso; foliis imbri- catis horizontalibus convexis ovato-rotundatis integerrimis emarginatisque, amphigastriis rotundis emarginato-bifidis; fructu laterali, calycibus terrae immersis oblongis hirsutis; ore crenato (capsula lineari). Dicks. pl. crypt. fasc. XII. t. 8. £. 5. JV'eb. et Mohr. cr. germ. 405. (excl. var. B.) Hook. 16. t. 79. (excl. syn. I. scalaris Schmid.) YF'eb- prodr. 28. (excl. var. 8.) Schrad. Samml. n. 107. Spreng. im. Znnal- d. Wetter, Ges. X.:t.. 4... 18. 0Mart. (354. 8. 5. £9; Sprtng.U syst: EN 235. Mich. 84. b. £. a4 DIE. 1936» 59 Bà. VE TSUG; I. sphaerocephala With. Bot. YYY. 854. Mnium Trichomanis et fissum Linn. sp. plant. 1579. I. scalaris Hoffin. crypt. Germ. 89. Roth. Germ. YI. 574. (excl. syn. Sclunid ) DB. foliis fere omnibus integerrimis; amphigastriis minoribus, laciniis erectis acutis. Engl. Bot. t. 1875. I. Sprengelii Mart. .Erlang. 155. t. 5. f£. 6. (excl. syn. Sprengelii.) In udis sylvaticis totius Europae. V. v. ad Bergedorf, in sylvis Lau- enburgicis et Holsaticis, c. fructu vere ad ripas fluvii Bille in fruticetis. I. Trichomanis B minorem IF'eb. et Mohr secundum specimina herbari L serpyllifoliam Dicks. esse, supra iam monui. 7. Sprengelii Mart. autem secundum descriptionem iconemque autoris et specimina, quae ill. Nee- sius cum originalibus comparavit et mecum humanissime communicavit, nullo modo a nostra differt. Eandem esse etiam icon Florae Anglicae t. 1875. probat, ab 1pso Maru allegata et fructu Z. Trichomanis praedita. Synopsis Hepaticarum. 55 Haec multum variat foliorum et stipularum forma. Sunt enim folia vel integerrima, vel plus minus emarginata, sessilia vel subdecurrentia, rotundata vel ovata; insuperiori parte surculi, imprimis in plantis gemmi- feris, utplurimum brevia sunt et acuminata, basi dilatata decurrentia, in- de triangularia, foliis I. pallescentis similia. Stipulae maiores minoresve, sinu acuto vel obtusiusculo emarginatae, laciniis acutis vel obtusis, interdum obsoletae, quae omnesformae in uno eodemque individuo haud raro adsunt, quare LSprengelii vix pro varietate habenda, minime vero, uii cl. Spren- gelius vult, ad I. pallescentem referenda est. L. scalarem Hoffim. et foth. huius loci esse, ex descriptione aucto- rum patet. jSchmidelii icon vero (Diss. de Jung. char. £. 17.) ob foliorum formam plane diversam ad aliam stirpem perüneat, necesse est. Calyce hypogaeo 4Z. wviticulosa ljook. euam et graveolens Schrad. gaudent. Differt: Il. Trichomanis a priori: foliis saepe emarginats, süpulis rotundo - ova- tis emarginato- bifidis, calyce hispido (sursum piloso, pilis fuscescentibus), capsula lineari, valvis contortis. Z7. graveolens disünguenda: folus sub- quadratis remoüiusculis, ' omnibus bifidis, stipalis angustis, calyce laevi, capsula. cylindrica valvulis rectis, aliisque notis. 29. ]. compressa Hook., caule erecto ramoso; foliis orbiculatis, sum- mis reniformibus imbricatüs subverticalibus erectis appressis , amphiga- striis ovatis integris bifidisque demum evanidis; fructu terminali, calyci- bus foliis immersis oblongis carnosis, ore aperto quadridentato. Hook. 1o. t. 58. Muscol. brit. éd. 2. 229. *) Engl. Bot. t. 2587. FI. Dan. i. 17754. £2. Spreng. syst. veg. IV. 220. In rivulis montanis Britanniae, Helvetiae, Islandiae, in agro Malmu- danensi. v. s. Stipulae utplurimum evanidae; at nonnunquam et in vetustioribus surculis conspicuae. 23. I. cuneifolia Hook., caule repente simplici; folis remotiusculis subverticalibus cuneiformibus integerrimis, vel obtuse emarginatis; amphi- sastriis ovatis acute bifidis, laciniis acutis. | Hook. brit. fung. 15. t. 64. MMuscol. brit. ed. 2. 255. Spreng. syst. veg. TV. 225. In Hibernia ad Bantry parasitica in LI. Tamarisci. Mihi.haud visa. *) Elegantissimae Muscologiae Britannicac, a Hookero et Taylorio, viris clarissimis, scriptae , editio secunda, Hepaticas amplectens, impressis iam aliquot huius opusculi paginis ad nos perve- . Bit, Quae itaque in his desiderantur huius operis citationes , eas ad calcem addéndas curabimus. 5 OQ SN I. B. G. LiNDENBERG, *"* Fols exauriculatis divisis. 1 4mphigastrüs foliis similibus. 24. 1. iulacea Lightf., caule suberecto ramoso; folis amphigastriis» que similibus subimbricatis ovatis bifidis, laciniis lanceolatis acuminatis subserratis; fructu terminali, calycibus oblongis superne plicatis, ore aperto dentato. Lightf. Scot. YI. 875. Engl, Bot. t. 1024, T'eb. prodr. 55. FI. Dan. t. 1555. f. 1. Hook.8. t. ». Muscol. brit. ed. 5. 226. FL Scot. YI. 111. Spreng. syst. veg. IV. 228. Dill. musc. bo6. t. 55. £.58. A. concinnata I'ahl. FL, Lapp. n. 694. et plurr. auctt. J. nivalis Sw. Ms. IWahl. Fl. Carpath. 565. A. violacea Lundt. Beskrivelse over Faróerne. 220. B. gracilis, caule elongato, foliis amphigastriisque remotiusculis. Hook. l. c. ff. 5. 15. 4. implexa Schleich. IWeb. l. c. 54. 3. clavuligera, cespitosa, ramulis apice incrassatis, foliis arctissime im- bricatis. | lVeesius ab. Esenbeck in. Flora a. 1825. Sylloge plant. 151. In summis alpibus Germanicis, Scoucis, Galicis, Suecicis, Helvyeticis, in Sudeus, Islandia ad nivem; var. y. in alpibus Carinthiacis, Helvetieis et Suecicis. v. s. omnes formas. Folia trifariam disposita, quorum una series amphigastriorum censen- da, calycina 5-4- partita, carinata, serrulata. Calyx albidus tener ver- sus apicem plicatus, ore primum contracto, dein aperto irregulariter dentato. A. implexa Schleich. neutiquam diversa, vix uti varietas distinguenda, Surculi steriles elongau, folis magis remotis vestiti, in multis speciebus inveniuntur, et Z. implexa eodem iure cum iulacea coniungenda, quo /. gracillima E. B. ad crenulatam refertur. Varietas c/avuligera cl. lVeesi omnimodo respondet exemplis Swartzianis 7. nivalis suae. 25. I. laxifolia .Hook., caule erecto subsimplici; foliis amphigastriis- que similibus remotis ovatis subcarinaus bifidis, sinu laciniisque acutis, his erectis; fructu terminali, calycibus oblongis subplicatis, ore contracto dentato. Hook. brit. Iung. 8. t.59. Muscol. brit. ed. 2. 327. Spreng. syst. veg, IV. 238, In Hiberniae montium rivulis. v. s. Foliorum dispositionis eadem ratio, ac in I. iulacea. In innovationibus $aepe folia simplicia subulata observantur; laciniae haud raro obtusae sunt. Synopsis Hepaticarum: 55 96. 1. iuniperina Sw., caule erecto flexuoso subsimplici; foliis amphi- gastriisque similibus imbricatis lineari-lanceolatis bipartitis, laciniis subu- latis acutis; fructu terminali, calycibus ovatis laciniatis. B. adunca, minor, foliis falcato-secundis profundius divisis. Hook. brit. lung. 8. t. 4. et suppl. t. 1. Muscol. brit. ed. 2. 227. Engl. Bot. t. 2445. Spreng. syst. veg. IV. 228. I. adunca Dicks. crypt. fasc. III. 12. t. 8. £. 8. IV'eb. prodr. 55. In alpibus Scoticis et Hibernicis. v. s. s. fr. Folia in hac varietate Europaea falcato-secunda ovata, ulterius divisa, nonnumquam irifida, lacini erectis, non divergentibus; in forma princi- pali oblonga, magis concava ob margines inflexos. Compages in illa cras- siuscula. Cum reliqua omnia conveniant, propria species non habenda. Fructus in speciminibus Swartzianis Z. iuniperinae convenit descripüioni et iconi Hookeri. Folia sunt. verticalia amplexicaulia bipartita flava, retis areolae par- vae lineares. Amphigastria similia, ut folia trifariam (non quadrifariam, uti habet Hookerus) disposita videantur. Folia basi plicis duabus nervos mentientibus instructa, ut in pluribus muscis frondosis; insuper nervus bifidus adest, ut in Z. albicante, concolor tamen et eodem modo divisus, ac foli- um, quare in folis trifidis etiam trifidus est, ceterum ex areolis reliquis longioribus formatus. 97. ZI. trichophylla L., caule repente vage ramoso; foliis amphigastriis- que similibus approximatis ad basin usque subtripartitis, laciniis setaceis rectiusculis acutis; fructu terminali , calycibus oblongis, ore contracto ciliato. Linn. sp. plant. 1L. 1601. Schmid. icon. 164. t. 42. Engl. Bot. t. 2252. Hook. 7. t. 7. MMuscol. brit. ed. 25. 2236. IF'eb. prodr. 47. Mart. Ert. 146. t. 4. £. 21. Spreng. syst. YV. 229. Dill. musc. 5o5. t. 75. £.57. Conferea hypnoides Fl. Dan. t. 828. £. 2. In humidis umbrosis, ad terram, saxa et truncos arborum putridos, in omni Europa (nec minus in Africa et America boreali) Legi Iunio mense, sed rarius fructificantem, ad Bergedorf, Reinbeck, WVentorf 1n sylvatcis. . Gaule vage ramoso, foliis longioribus strictis, fructu terminali, caly- cis ore ciliato differt a sequente, cui sunt caules pinnati, folia brevia crassa basi incurvata et fructus laterales. Nec in Z. setacea foliorum laci- niae revera obtusae, sed, quia breves et crassiores, minus evidenter acutae. — Variat colore viridi-flavescente et fusceescente. In ramulis saepe folia indivisa subulata observavi. 56 L B. G. LiwpENBERG , 28. ZI. setacea Hook. (JV'eb. patr), caule repente pinnatim. ramoso ; folus amphigastrüsque similibus remotiusculis, ad basin usque subbipar- dus, laciniis setaceis incurvis obtusiusculis; fructu laterali, calycibus ob- longis, ore aperto ciliato. Jl/eb. spic. fl. Goetting. 155. Hook. 7. t. 8. et suppl. t. 1. (excl. syn. I. multiflorae) Muscol. brit. ed. 2. 226. Engl. Bot. t. 2482. Mart. Erl. 147. &. 4. £. 22. Spreng. syst. IV. 229. (excl. syn. LI. multiflorae). Z. sertularioides Lin. syst. veg. 9bb. Swartz. meth. musc. 55. t. 1. f. 6. ZLcta med. Suec. Y. 198. t. 14. £. 6. I. pauciflora Dicks. fasc. Y. 15. t. 5. £. 9. JF'eb. prodr. 47. J. doelaviensis Spreng. Fl. Halens. t. 8. £. 2. Mant. 2da. 22. A. Schulzii Spreng. pug. plant. Y. 64. In locis sylvaticis paludosis et in declivibus montium totius fere Eu- ropae, sed raro fructificans. Legi ad Bergedorf, in Wentorfer Dusch, ad Reinbeck, in sylva saxonica satis frequentem, at semper sterilem, c. Iro. Duae praesertim formae occurrunt: 1. laxa, surculis elongatis (unciam et quod excurrit longis), foliis remotis, et 2. conferia, cespitosa, caule breviore lineas 2—6 longo, ramosiore, foliis imbricatis. In utraque foliorum laciniae subbinae (2—4) basi curvatae; fructus semper lateralis, nec terminalis, ut cl. Hookerus in diagnosi lapsu calami habet, I. multiflora Huds. et Linn. (Dill. t. 69. f£. 4.) a plurimis botanicis ad hanc speciem vel ad praecedentem refertur. At Zookerus et Martius iam de icone Dillenii dubia movere et certum videtur, utrumque synonymum ad neutram earum, sed ad 7. bicuspidatam allegandum esse, quippe quae mul- tum variet et interdum folia habeat profunde divisa, laciniis subulatis seu setaceis, vel (in innovationibus potissimum) omnino indivisis, ita ut verba: «foliis. geminis setaceis", quibus Linnaeus in definienda 7. multiflora usus est, haud obstent. JMultiflorae nomen quoque minime huic speciei con- venit, ubique rarissime fructificanti, optime vero 7. bicuspidatae. | Accedit, quod figura Dilleniana cum habitu, ramorum dispositione foliorumque forma, tum calycis situ et figura exacte referat 7. bicuspidatam, et in summi viri herbario teste Hookero sub numero iconis citatae 7. connivens ad- sit, facillime cum I. bicuspidata, nullo modo vero cum setacea vel tricho- phylla commutanda. Eandem stirpem Pollichium (Hist. plant. Palat MI, Synopsis Hepaticarum. 1 57 184) Z. multiflorae nomine. designasse, ex eius descriptione et icone patet. Quae enim in illa habet: «terram umbrosam, lapides ac rupes ubique obducit. Sub nive durissima quoque hyeme floret. Folia in oppositis lateribus disti- cho modo e caule prodeunt, sursum versus ad unum latus dirigun- tur; satis dense se invicem. posita, /aete viridia splendentía, neque superne neque inferne rhachin foliola minora tegunt. Perichae- tium ad surculi basin, cylindricum obtusiusculum | subtriquetrum albidum. Frequentia vaginarum albidarum ab omnibus separat, ? omnia de IL. bicuspidata valent, nec in ullam aliam haec descriptio qua- drat. (cf. obs. ad 1. bicuspidatam). I. doelaviensis Spreng. secundum iconem et specimina cl. auctoris, in b. Mohzii herbario asservata, est nostra, nec I. trichophylla. I. setacea If/eb. spic., quam Mohrius (ff. crypt. Germ. 549.) Hypnum quoddam esse suspicatus est, utique huius loci. Specimina Weberiana, ste- rilia quidem, omnibus notis conyeniunt Hookerianis. 29. 4. Hookeri E. D., caule erecto subramoso; foliis amphigastriisque similibus oblongo-ovatis, hic illic lobatis angulatisve; fructu terminali, calyptra nuda cylindrico- obovata carnosa. Engl. Bot. t. 2555. Hook. brit. lung. 8. t. 54. Muscol. brit. ed. ». 225. Lejeunia .Hookeri Spreng. syst. YV. 254. In Anglia et Scotia ad aggeres, inter muscos. v. s. Folia tristiche posita, licet non. tam regulari modo, ut tres series ubique facile distingui possint. Attamen ob universalem generis normam stipulaus speciebus adnumeranda memorabilis stirps, radicum, foliorum et fructus structura insignis et a congeneribus discedens. Calyptra nuda. in nulla alia specie observata; nam L. polyanthae et pluribus frondosis calyptra est exserta quidem, at calyce tamen, licet brevi saepe, praedita. Ill. Sprengelius nostram .Lejeuniae generi subiunxit; perperam sane, quiequid de ipso genere iudices. Capsula nempe, dispersis seminibus, ad basin usque partita, valvulae lineares patentes; elateres simplices nudi, utique spiraliter contorti. À Lserpyllifolia affinibusque haec omnibus no- lis quam maxime recedit. 58 lI. B. G. LispeNsERG, i mpligastrüs difformibus. «a. Foliis bilobis bifidisve. 1. Zimphigastrüs indivisis. 30. Z. albescens Hook, caule procumbente subramoso; foliis subim- bricatis verticalibus rotundis valde concavis acute emarginatis, laciniis conniventibus, amphigastriis ovaus obtusis subintegerrimis; fructu in ra- mulis propriis lateralibus terminali, calycibus oblongo-ovatis, ore con- tracto. dentato. Hook. brit. ung. 17. t. 72. et suppl. t. 4. MMuscol. brit. ed. 2. 256. In Scotiae et Helvetiae alpibus, in Islandia. v. s. Caules in exemplis Helveticis, a cl. ScAleichero missis, ramosiores, ceterum respondent llookerianis. Non dubito, quin et alpes Germanicas incolat. Stipulae nonnunquam basi repandae et dente brevi instructae. CL. Sprengelius male nostram Z. scutatae JV/'eb. iunxit, cui potus 7. supulacca Hook. iungenda. Differt autem nostra colore albo, foliis verti- calibus rotundis magis concavis, emarginatura angustiore, sinu acuto, la- ciniis obtusiusculis, substantia succulenta, areolis minoribus, stipulis ra- rius basi dentatis brevioribus, fructu terminali, calyce subcylindrico, ore longius dentato. Z. scutata (stipulacea) vero caulem babet fuscescentem, folia flavescentia semiverticalia subplana quadrato-ovata, obtusius emar- ginata, laciniis acutis, rectis vel paulum tantum conniventibus; stipulas lanceolatas, basi fere semper repando-dentatas; fructum lateralem. sessi- lem, folia perichaetialia saepe trifida, calycem ovatum apice trigonum denticulatum. — Nostra stirps mere alpina videtur, cum L süpulacea in planitiem. descendat. J. Francisci differt caule erecto, stipulis bifidis pluribusque notis. Jl. graveolens Schrad. absque fructu haud dissimilis, colore tamen stipulisque divisis statim. dignoscenda. 31. 4. scutata JF". et IM. caule procumbente ascendente subramoso ; foliis imbricatis semiverticalibus concavis oblique ovatis emarginatis, laciniis acu- iis subrectis; amphigastriis triangulari-lanceolatis acuminatis basi subuni- dentatis; fructu laterali, calyce ovato, ore trigono dentculato. W'eb. et Mohr crypt. Germ. 408. JV'eb. prodr. 41. Mart. Erlang. 141. Spreng. syst. YV. 221. (excl. syn. £. albescentis). J. stipulacea Hook. brit. lung. 10. t. 41. Muscol. brit. ed. 2.255. Engl. Dot. t. 2558. Spreng. l.c. [4 Synopis Hepatic arum. 59 B. laxa, caule elongato, foliis planiusculis remotiusculis sul quadra- tis obtuse emarginatis, laciniis acutis. In Hibernia, Scotia, Helvetia et Germania ad rupes et terram. Var. f. ad iruncos putridos prope Lutram Caesaream. v. s. Specimina Z. stipulaceae, quae perill. Zookerus pro humanitate su v mecum communicavit, ab exemplis herb. Weberiani 7. scutatae nullo mo- do discrepant. Haec paulo minora sunt, stipulae minus evidenter denta- tae, licet basi saepe repandae sint et rudimento denticuli instructae. Om- nia reliqua conveniunt, In var. 8, quam ab amicis. Rudolphio accepi, omnes partes maio- res, laxiores, folia minus concava, inferiora magis horizontalia quadrato - ovata, sinu rotundiori emarginata, superiora saepe verticalia longiora sub- complicata, calycina maiora profundius divisa dorso plicata, nunquam autem trifida ut in forma vulgari. Stipulae obliquae ovato-triangulares acutae integerrimae, vel basi dente praeditae. Calyx ovatus, versus api- cem trigonus, demum. cylindricus, ore obsolete dentato. 32. 7. Muelleri N.ab E. in litt., caule procumbente ascendente subramoso; foliis imbricaus subhorizontalibus planis oblique ovatis obtuse emargina- tis, laciniis rectis acutis; amphigastriis lanceolatis basi subbidentatis; fru- ciu terminali, calyce cylindrico, ore inflexo rostrato, demum expanso qua- drifido, Prope Bipontium a Muellero, pharmaceuta, inventam , misit cel. lVeestus ab. Esenbeck. . Caulis procumbens apice ascendens lineas 6 ad unciam longus, ramu- lo uno alterove praeditus, inferne radiculis nonnullis obsitus. Folia infe- riora remotiuscula et fere horizontalia, superiora imbricata semiverüicalia patentia (innovationum saepe verticalia reclinata), omnia plana oblique ovata vel subquadrata, apice ad tertiam longitudinis partem excisa, sinu obtuso saepe lunulato, laciniisacutis. Rete laxum ; areolae magnae rotun- dae. Amphigastria lanceolata, margine nonnumquam repanda, basi utrin- que dente praedita, rarius uno latere tantum dentata vel omnino integer- rima. Folia perichaetialia concava caulinis maiora apice 2-5- fida, laci- niis longis apiculatis. Calyx terminalis cylindricus, apice inflexus, oie rursum in rostellum breve elevato, seta emissa vero erecto 4- fido. Cap- sulam non vidi. A praecedente, ad cuius var. D praecipue quoad foliorum. formam accedit, maiori statura, foliis inferioribus horizontalibus minus imbrica 40 I. B. G. LispexsEnG, tis planis, sinu excisurae rotundato, laciniis non acuminatis sed utpluri- mum apiculaus, supulis angustioribus basi fere semper bidentatis, calyce cylindrico, ore inflexo rostrato demum 4-fido, nec ovato, ore plicato con- tracto dentato, satis diversa. Stipularum forma in utraque specie mini- me constans. fReperi enim in omnibus formis stipulas integerrimas, ru- dimento dentis instructas et hinc vel utrinque dentatas, longiores vel bre- viores, triangulares, lanceolatas, ovatas et cordatas, apice obtusas et e basi latiore in apicem acuminatum productas. I. bidentata B. Hook. (Bantriensis suppl. t. 5.) secundum iconem huc referri posset, nisi laciniae foliorum haud acutae et calyx, qui dicitur nudus, obstarent. Specimina non vidi. * 2. Zimphigastrüis divisis. 33. Z. Francisci Hook., caule erectiusculo subramoso, folüs approxi- matis subverticalibus concavis ovato- rotundatis acute emarginatis, laciniis obtusiusculis; amphigastrus ovatis bifidis; fructu in ramulis propriis ter- minali, calycibus oblongo-cylindricis versus apicem plicatis, ore dentato. Hook. brit. lung. 16. t. 49. Muscol. brit. ed. 2. 256. Engl. Bot. t. 2569. Spreng. syst. IV. 225. 14. bifida Schreb. in obs. ad Schmid. iCOrt, 2AA. t. O2. fi. 19. 20. 250: b. O4- DN2-08] In Britannia ad terram. v. s. Quae sit 7. bifida Schreb., absque exemplis originalibus vix eruendum, Male sane cl. Marüus ad /. conniventem suam retulit; multo magis ad no- siam accedit, quacum. cl. Hookerus, dubius tamen, iungendam censuit. Figura et descriptio Schmidelii vero repugnare videntur. «Stipulae nullae, calya: subradicalis valde plicatus? illi tribuuntur, quae omnia de I. Fran- cisci minime valent, nec omnimode de Z. byssacea fioth., quae ceterum a nostra differt : caule procumbente, folis remotis planis magis incisis, substantia ienera, reüis areolis rotundis (nec distantibus oblongis), stipularum defectu, folis perichaetalibus minoribus appressis, calycis brevio- ris ore laciniato. 34. I. graveolens Schrad., caule procumbente ramoso; folis imbri- caüs horizontalibus oblongo- quadratis acute bifidis, laciniis acutis; am- phigastriis ovatis bifidis, laciniis lanceolatis acuminatis; fructu laterali, calycibus ierrae immersis oblongis carnosis laevibus, ore irregulariter rumpente (capsula cylindrica). Synopsis Hepaticarum. 41 Schrad. Samml. n.106. J//eb. et Mohr. crypt. Germ. 406. IW'eb. prodr. 59. Mart. Érlang. 159. t. 5. £. 11. Spreng. syst. IV. 255. In Germania, Bohemia ad rupes, saxa et terram. Exempla Germa- nicis maiora e Corcyra insula misit cl. Spathys v. s. Folia versus summitatem subvertiicalia; laciniae conniventes, rectae et divergentes. Calyx lineam longus, carnosus, primum globosus, tum oblon- go-obovatus, terrae immersus, laevis, viridis, deinde dilute fuscus, basi ra- diculis obsitus, apicis uno latere dorso caulis absque pedicello affixus, al- tero irregulariter rumpens. Seta pollicem et quod excedit longa, alba, Striata; capsula globosa, demum cylindrica, valvis rectis oblongis striatis fuscis. Elateres duplices, nudi. Absque fructu 7. polyanthae satis similis, fructu ad 7. Trichomanem et viticulosam accedens. Cl. JVeesius (Flora a. 1822. Sylloge plant. 128.) J. graveolentem Mart. l. c. cum. Z7. polyantha iunxit; at ilam veram Schraderi plantam esse, descriptio Marüi docet. Ceterum Z7. polyanthos. a nostra foliorum forma, stipulis et fructu diversissimo dignoscenda. Differt porro 7. graveolens: a £L. Trichomani, statura minori, foliis sub-' quadratis longioribus non tam arcte imbricatis magis omnibusque incisis; amphigastriis angustioribus profundius incisis, laciniis acutis; calyce sessili laevi (nec sursum piloso), capsulae valvis haud spiraliter contortis, ob- longis; a Z. viticulosa Engl. Bot.: statura minore, foliis divergentibus incisis, compage laxiore (nam areolae multo maiores), stipulis bifidis, laciniis in- tegerrimis, calycis ore nudo, capsulae valvis rectis. 35. J. bidentata L., caule repente ramoso; foliis imbricatis horizon- talibus decurrentibus oblique ovatis emarginato- bifidis, laciniis acutissi- mis; amphigasiriis 2-5-4- fidis, segmentis laciniatis; fructu terminali, calycibus ovato - oblongis subtrigonis , ore laciniato. Linn. sp. plant. 1598. Engl. Bot. t. 606. Hook. brit. lung. 16. t. 50. JMuscol. brit. ed. 3. 255. Yf'eb. prodr. 4o. Mart. Erlang. 14o. t. 8. f. 15. Spreng. syst. VV. 224. JF aill. bot. Paris. 998. t. 19. £. 8. Mich. 8 1,5. £p res Dol 48mo ts 70. 4. 11. B obtusata, folis obtuse emarginatis atroviridibus, stipulis multifide divisis. Look. L c. ff. 5. 11. 12. 15. 14. ? y folus obtuse emarginatis; amphigastriis minus divisis; calyce bre- viori nudo Z/ook. l. c. suppl. t. 5. 6 42 I. B. G. LixpENBERGC, In omni Europa, in viis cavis, inter muscos, ad arborum radices, ubique frequens. Var. B in Britannia; ; in Hibernia ad Bantry. v. v. for- mam. vulgarem. Folia subdecurrentia, oblique ovata, vario modo emarginata, sinu ut- plurimum rotundato, dentibus saepe inaequalibus. In surculis fructiferis principio calyx non discernendus. Pistilla numerosa (saepe 72. numeravi), foliis duobus vel tribus inclusa, observantur, ab illis, quae postea calycem circumdant, non diversis, nisi quod substantia ob retis areolas multo mi- nores sub lente paulo densior appareat. Germinum unum alterumve tan- tum foecundatur et tumescendo folia expandit, quae tum marginibus sen- sim. concrescendo calycem formant. Variat magnuitudine et colore. For- mam laete viridem, in latis cespiübus crescentem, compage foliorum fir- miore, reperi in sylvaticis ad Bergedorf. Variet. B et 7 ill. Hookeri mihi . dubiae; posterior, stipulis subintegris, calyce laterali nudo obovato insignis (suppl. t. 5.) vix huius loci. 36. Zl. heterophylla Schrad., caule repente ramoso; foliis imbricatis horizontalibus quadrato -rotundaus, inferioribus acute bifidis, superioribus obtuse emarginatis integrisve; amphigastriis 2-5-4- partitis, segmentis integerrimis, dentatis laciniatisque; fructu terminali, calycibus obovatis trigonis, ore trifido, laciniis dentatis. Schrad. lourn. für die Bot. 1801. L 66. Hook. brit. Jung. 16. t. 51. |Muscol. brit. ed. 3. 255. W'eb. prodr. 4o. Mart. Erl. 140. t. 5. £. 12. Fl. Dan. t. 1715. £. 2. Spreng. syst. 1V. 224. Dill. 488. t. 70. £. 12. I. bidentata B mínor Weiss. crypt. Goetting. 116. (excl, syn. Michelii). Al. bicuspidata Engl. Bot. t. 281. In Germania, Dania, Britannia, Helvetia, Italia, Lusitania, in Cor- cyra insula, ad terram, muscos et truncos arborum putridos. Legi steri- lem ad Bergedorf et in sylva Saxonica, c. fructu mense Augusti ad Grün- hof, pagum Lauenburgensem. Folia rarius acute bidentata, plerumque vario modo obtuse emargi- nata vel integerrima, haec subrotunda, illa subquadrata. Amphigastria 2-4- fida seu partita, saepe irregulariter laciniata, duabus laciniis me- diis longioribus, nonnunquam dentatis. Folia perichaetialia calycem am- plectentia, 2-5- fida, irregulariter dentata. Calyx obovatus subtrigonus, ore expanso trifido, laciniis brevibus dentaus. Inveniuntur surculi steriles, elongati, pollicares -bipollicares, foliis re- motiusculis, basin et apicem versus decrescentibus. Synopsis Hepaticarum. 45 B Foliis 5-4-dentatis, crenatis vel partitis. 37. L trilobata L., caule repente subramoso flagellifero; foliis imbri- catis horizontalibus basi convexis oblique ovatis retusis tridentatis; amphi- gastriis late subquadratis tri- quinquefidis; fructu in ramulo proprio dor- sali, calycibus cylindricis angustatis lateraliter fissis. Linn. sp. plant. 1599. Hook. brit. lung. 17.1. 76. (excl. variet.) Mu- scol. brit. ed. 3. 256. IWeb. prodr. 423. (excl. var. B) Mart. Erlang. 141. t5. £. 14. Spreng. syst. IV. 225. (excl. syn. £. tricrenatae Wahl.) Mich. 10. t. 6. f. 2. I. stolonifera Sw. Fl. Ind. occid. III. 1862. I. radicans Hoffin. Germ. YI. 87. Engl. Bot. t. 2252. In sylvaticis, praesertim subalpestribus, totius orbis, v. v. in sylva Saxonica. 38. 1. tricrenata TV/ahlenb., caule repente subramoso flagellifero; foliis imbricatis horizontalibus convexis deorsum incurvis oblique ovatis angu- statis emarginato- tridentatis; amphigastriis rotundo- ovatis emarginato - tri- crenatis; fructu laterali, calycibus oblongis angustatis plicatis, ore demum lacero. | IW'ahlenb. Carpath. 564. I. triangularis Schleich. exsicc. Cent. 3. n. 61. ex parte. A. trilobata 8 minor JPeb. et Mohr. Germ. 41o. JF'eb. prodr. 43: ex parte. Hook. brit. lung. t. 76. In subalpinis Carpathorum, Britanniae, Germaniae, Helvetiae. v. s. Licet auctor ipse l. c. hanc stirpem vix a 7. trilobata diversam censeat om- nesque fere sequentes botanici utramque coniungant, tamen hanc speci- em propriam rursus pronunciare audeo. 4. trilobatae sunt omnes partes maiores, folia latiora, basi oblique cordata, apice vix angustata, retusa. Est pallida vel laete viridis, non fuscescens vel rubra. Folia siccitate deorsum connivent, non vero involvuntur, inde basi quidem convexa sunt, nun- quam autem surculi teretes evadunt. Stipulae sunt breviores, latiores, qua- dratae, magis incisae, 5-5- crenatae dentataeve, lobis saepe iterum den- tatis. Calyx in nostra fere sessilis, magis arcuatus, ore post setae emissio- nem irregulariter fisso. Quibus notis et habitu plane diverso 7. tricrenata multo longius distat a 7. trilobata, quam a 7. deflexa Mart., quacum so- la, si propria species non habenda, coniungi posset. Flagella in tribus hisce speciebus utplurimum adsunt, nonnunquam vero desiderantur. Á4 I. B. G. LixprENpERG, Nomine Z. triangularis Schleicherus et hanc speciem et 7. deflezxam venditat, uti huius exempla Martiana, quae cl. Neesius ab E. mihi lar- gitus est, cum illius speciminibus collata, probarunt. 39. /. deflexa Mart., caule procumbente ramoso flagellifero; foliis subimbricatis subhorizontalibus oblique ovatis convexis emarginatis vel in- aequaliter dentatis crenatisve; amphigastriis orbicularibus emarginatis den- tatisque. Mart. Erlang. 155. t. 5. £. 8. Spreng. syst. IV. 221. Zl. triangularis Schleich. Cent. 2. n. 61. ex parte. J. tricrenata B minor Schleich. catal. exsiccat. a. 1821. B. flaccida, ramulis elongatis, foliis distantibus planiusculis emargina- to- trifidis. J. flaccida Schleich. Cat. a. 1821. I. trilobata y Hook. brit. Jung. t. 56. In alpibus Salisburgensibus, in Sudetis, Helvetia, Britannia; possideo et specimina e Gallia meridionali, v. s. Varietas Ü memorabilis. Surculi sunt unguiculares, pollicares, ses- quipollicares, repentes, flexuosi, tenues, inferne nudi, ramulis elongatüis. Fla- gella, ut in forma vulgari. Folia remota decrescentia horizontalia et se- miverticalia, oblique ovata vel oblonga, margine subrepanda, saepe inte- gerrima acuta, plerumque tamen bi-tridentata, dentibus acutis, longiori- bus quam in forma «, convexiuscula sed apice minus deflexo, ut cau- les nunquam teretes appareant. Stipulae maxime variant, rarius lanceo- latae sunt et indivisae, plerumque ovatae bifidae vel oblongo - quadratae tri-quadrifidae, haud raro rotundatae emarginatae s. tri -quinquecrenatae, saepe ills 7. deflexae prorsus similes, plerumque profundius divisae. Surculi iuniores sunt 4. £rilobata y Hook. Intermedia est haec varietas inter 7. deflexam et tricrenatam ; tamem ad priorem allegandam esse puto, hancque a Z. tricrenata differre: foliis minus imbricatis saepe remotis planiusculis, non apice ipso, sed margine inferiori versus apicem dentato-crenato. 4. tricrenata saepe tres pollices, [. deflexa vix ultra dimidium longa. Stipulae in illa magis crenatae. Fructus nostrae adhuc latet. 40. 4. reptans L., caule repente pinnato flagellifero, folis remo- tusculis horizontalibus ovato-subquadratis subincurvis tri - quadrifidis; am- phigastriis late quadratis quadrifidis, fructu radicali, calycibus cylindricis superne angustatis plicatis, ore dentato. Linn sp. plant. 1599. Engl. Bot. t. 608. Schmid. icon. et anal. 259. t. 68. Synopsis Hepaticarum. 45 Hook. brit. fung. 17. t. 5. (excl. syn. Michelii) Muscol. brit, ed. 2. 256. JVeb. prodr. 44. Mart. Erl. 142. t. 8. £. 15. Spreng. syst. IV. 225. Dill 494. t. 71. £. »4. B. pinnata, duplo maior, ramis bipinnatis. ZJooK. l. c. f. 1». In umbrosis sylvarum totius Europae (et Americae borealis) var. B in Hibernia. Forma vulgaris in sylvaticis apud nos ubique provenit et aestate haud raro fructus profert. Var. B v. s. s. fr. Surculi variant magnitudine et ramificatione; sunt pinnatifidi, sim- pliciter, bi-et tripinnati; super muscos et arborum emoriuarum truncos late repunt. Var. B habitu et folus subimbricatis, flagellis deficientibus, accedit ad 7. cupressinam Sw., quam Hookerus ( musci exot. t. 6o. sub 7. pendu- lina) eandem ac Z. reptantem censet. llla autem differre videtur: caule simpliciori stricto eflagellari, foliis imbricatis cum. amphigastriis semper quadrifidis apice capillaribus, substantia firmiori. "Ill. Hookerus, lapsu calami uti videtur, ad hanc speciem citat Mi- chelii Zungermanniam foliis latiusculis obtusis undulatis et veluti angulosis | p. 10. t. 6. £. 2., quum illa definitio ad Z7. pusillam (p. 7. t.5. £ 10), per- tineat, haec icon vero (t. 6. f£. 2.) a Hookero ipso recte ad 4. trilobatam allegetur. Variat nostra species colore flavescente et intense viridi, foliis remo- tis et subimbricatis, calyce longiori cylindrico et breviori ovato. Al. Z.iridula IN. ab E. caule erecto dichotomo fastigiato; foliis im- bricatis semiverticalibus deflexis ovatis inaequaliter tri-quadrifidis; amphiga- stris ovato - quadratis trifidis, lacinia media obtusa. lVeesius ab. Esenbeck in sylloge plant. ad Floram a. 1825. 155. In rupibus Carinthiae superioris. v. s. A freptante, cui proxima, differre videtur: caule erecto simpliciter et fastigiatim pinnato eflagellari, ramulis nunquam attenuaüs, foliis magis imbricatis concavis minus quadra- üs, substantia crassa. 42. I quinquedentata L. caule ascendente ramoso; foliis subimbrica- tis semiverticalibus subquadratis plicato- repandis tri- quinquedentatis; am- phigastriis lanceolatis bipartitis margine laciniatis; fructu ieapa chu cibus ovatis plicatis, ore contracto dentato. Linn. sp. plant. 1598. Huds. 4ngl. Y. 511. Engl. Bot. t. TES Web. prodr. 88. (excl. syn. £Í. gracilis Schl et tridentatae Sw.) Mart. 46 I. B. G. LixpENsERG, Erlang. 176. (excl. var. y et. 9) t. 6. £.50. a. Mich. 8. t. 5. £. 11. Dill. 495. 94-:t. 71. ff. 22: A.B. 25. I. tridentata Scop. Carn. YI. 549. 7. quadridentata JF'u E in Schrift. d. Berl. Naturf. VM. 1. 154. I. dichotoma Schleich. ex:sicc. Cent. 2. n. 57. J. barbata Schreb. Spic. fl. Lips. 107. Schmid. icon. 187. t. 48. Hook. brit. Jung. 17. t. 70. (excl. var. B) JMuscol. brit. ed. 2. 256. Spreng. syst. IV. 223. J. Floerckii IV. et M. crypt. Germ. 41o. W'ahlenb. Lappon. 589. t. 25. JV'eb. prodr. 44. Mart. Erlang. 144. t. 4. f. 17. Jl. Naumanni IN. ab E. Mart. Erlang. 145. t. 4. £. 16. In totius Europae sylvaücis, praesertim alpinis et subalpinis. v. s. Variat mirum in modum. Exemplis originalibus Weberi, Swartzii, Hookeri , Neesii , Martii et Schleicheri sedulo investigatis'atque inter se et cum alis, quae ex omni Europa ad me pervenerunt, iterum iterumque collatis penitus persuasus steti, formas et synonyma omnia, a cl. Hookero iam con- iuncta, illis tamen exceptis, quae ad sequentes species, Z. collarem et atte- nuatam, perünent, revera ad hanc laudanda esse. Plurimi botanici amphi- gastria, in quibusdam formis saepe obsoleta, haud observando confusionis maximae auctores fuere; adsunt autem stipulae in omnibus, licet variae formae et magnitudinis. Caules sunt lineas duas ad quatuor pollices et ultra longi, omnino procumbentes et apice ascendentes, radiculis plus minusve, inferne praesertim, vesüti. Folia arcte imbricata, approximata, quin remotiuscula, semi- et subverticalia, nonnunquam quadrata, lata ma- gis quam longa, valde plicata, subdecurentia vel margine inflexa, saepe vero oblongo -subquadrata planiuscula, patentia et sursum conniventia apice tum breviter denticulata, tum ad tertiam partem incisa, dentibus nunquam paucioribus quam tribus, saepe quatuor, rarius quinque. Den- ies (s. laciniae) vel aequales, vel intimus maior, obtusiusculi, acuminati et apiculati, mucrone hyalino. Amphigastria saepe minutissiima appressa inter villum radicularum occulta, saepe satis conspicua patentia, vel ad basin usque partita, vel ad medium bifida basi convexa carinata, laciniis lanceolatis acuminatis erectis, sive setaceis apice incurvis, integerrimis vel margine lacinulatis; occurrunt quoque, sed rarissime, omnino indivisa. Fructus, etsi ob innovationes, prope calycem ortas haud raro lateralis videatur, reapse semper terminalis Folia perichaetialia calycem ample- clentia, intima appressa magis incisa, exteriora verticalia superne patentia. Synopsis Hepaticarum. 47 Calix ovatus, secundum totam fere longitudinem plicatus, apice contractus, ore irregulariter dentato (an demum quadrifido, laciniis denticulatis? ): Raro fructificat et subalpina videtur. .Quaedam formae principales huius speciei polymorphae distinctu di- gnae videntur, licet varietates vix censendae sint, quum intermediis multis formis connectantur et in eodem individuo saepe folia et stipulae variae directionis et formae inveniantur. Occurrit vero: 1) maior ramosa (caule plerumque dichotomo), foliis imbricatis semi- verticalibus concavis quadratis plicatis 5 - 5- dentatis, dentibus obtusiu- sculis concoloribus, stipulis minutis, saepe obsoletis, haud ad basin usque partitis, laciniis angustis, basi tantum lacinulatis; Ad hanc laudanda: 7. quinquedentata L., (secundum specimina herb. Linnaeani) et var. maior auctorum. I. dichotoma Schl. et I. Flórkii IV'eb. et M. conveniunt, magnitudine excepta. 2) folis approximatis vel remotiusculis, paulum concavis fere semper tri-rarius quadridentatis, sed marginis anticae basi dente nonnunquam in- structis, dentibus apiculatis hyalinis, stipulis maioribus ad basin biparti- tis, laciniis acuminatis laciniatis. Haec est 7. barbata Schm. et Hook. t. 7o. ff. Y — 17. Z. Naumanni IN. ab E.; 3) caule subsimplici, foliis approximatis oblongo -quadratis angustio- ribus planiusculis sursum conniventibus tridentatis; stipulis magnis, la- ciniis subulatis incurvis basi lacinulatis. Ad hanc 7. Flórckit Mart. t. 4. £. 17. referenda. Eandem ex Helvetia a Schleichero sub nomine Z. collaris accepi. Ceterum in omnibus his formis apices surculorum et innovationes foliorum forma et directione nunquam a caulibus primariis differunt. Color semper laete viridis, plus minusve fuscescens. 43. Z. collaris IN. ab E. caule procumbente subramoso; foliis approxi- matis semiverticalibus ovato-subquadratis obtuse emarginaus tridentatisque, dentibus acutis, antico saepe incumbente; amphigastriis lanceolatis indi- visis bifidisque integerrimis; fructu laterali. . . . . IV.ab E. in praef. ad Martii Fl. Erlang. XV. J. quinquedentata y collaris Mart. Erl. 177. t. 6. £ 5o. b. .Ad. Erlangam et Basileam legerunt Martius et Frider. Neesius ab Esen- beck. v. s. s. fr. Caulis procumbens, ramulo uno alterove praeditus, lineas tres ad unciam A» f» 48 L B. G. LiwpENPERG, longus. Folia subimbricata, inferiora subhorizontalia, superiora semiver- ticalia, ovata concaviuscula , apice solummodo emarginata vel irideniata , dente antico minori ascendente vel incumbente; compages laxa; retis areo- lae magnae. Amphigastria minuta subulata patentia indivisa, rarius lan- ceolata bifida, integerrima. ln media planta saepe 6-8 folia perigonia- lia inveniuntur basi ventricosa amplexicaulia, postice rotundata, apice in- tegerrima vel breviter emarginata, antica parte complicata vel patente iu dentes 2-5 acutos fissa. Color plantae viridi-flavescens. — Fructus latera- lis a cll. Neesio et Martio describitur. Differt a sequenti: foliis plerumque bifidis ovatis, vel trifidis, dente antico minori incumbente, retis areolis maioribus, amphigastriis utpluri- mum indivisis, calyce laterali, defectu elongatüonum filiformum foliis rotundis tridenticulatis appressis vestitarum. Folia, a cl. Martio 1l. c. delineata, sunt perigonialia, antheras s.gemmas includentia, quare vix a 7. quinquedentata specie hanc differre crederem, nisi calyces laterales dicerentur. A4. 1. attenuata, caule ascendente elongato subsimplici; foliis approxi- matis, inferioribus semiverticalibus patentibus rotundo - subquadratis emarginato-tridentatis, superioribus et innovationum verticalibus ample- ctentibus concavis tricrenatis; amphigastrüs ovatis bifidis simplicibusque integerrimis; fructu terminali, calycibus cylindricis subclaviformibus, ore contracto dentato. I. quinquedentata 9 attenuata Mart. Erlang. 157. t. 6. £. 5o. c. Z. barbata 8 minor Hook. brit. lung. t. 7o. f£. 18 — 22. Zl. tridentata Sw. Ms. IY/eb. et Mohr. index musc. a. 1808. B gracilis, laxior, laete viridis, foliis remotiusculis. I. gracilis Schleich. exsicc. Cent. 5. n. 6o. In sylvaticis Germaniae, Helvetiae, Angliae, Sueciae. v. v. in sylva Saxonica. Caulis procumbens ascendens, simplex vel innovando ramosus, paucis radiculis inferne instructus, 4-12 lineas longus. Folia inferiora subim- bricata semiverticalia quadrato-rotundata bi-bridentata, superiora remoz tiuscula oblonga subverticalia concava patentia vel apice reclinata, plerum- que emarginata, sinu obtusiusculo, laciniis acutis, interdum tridentata. Elon- gationes adsunt ascendentes angustiores, foliis cinctae arcte imbricatis vertica- libus concavis ovaio-orbiculatis, apice breviter tricrenatis vel repando - emar- ginatis, amplectentibus, ut caulis cum foliis teres evadat. Ex apice elon- Synopsis Hepaticarum. 49 gationum saepe rursus innovationes prodeunt, quarum folia illis caulis primarii similia sunt. Folia perichaetialia basi calycem subamplectentia, apice reclinata , ovata, simplicia 2-5-fidaque. Compages foliorum ut in I. quinquedeniata. Amphigastria minuta ovato-lanceolata, rarius simplicia, plerumque profunde bifida, ceterum integerrima, saepe obsoleta. Color plantae albescens. Fructus terminalis, calyx bilinearis cylindricus basi attenuatus, laevis vel parum plicatus; os contractum dentatum. Calyptra tenera, stylo brevi. Seta tres lineas longa alba striata. Capsula ovata ru- bra, valvisovatis. Elateres duplicati. Semina minuta rotunda fusca. Varie- tatem B laete viridem laxiorem, foliis remotiusculis, fructificantem non vidi. A 4. quinquedentata satis superque diversa statura minore, colore al- bescente vel dilute viridi, caule angustiore, elongationibus teretibus, foliis, praesertim superioribus, plerumque bidentatis, magis verticalibus apice reclinatis, stipulis latioribus non lacinulaüs, calyce longiore cylindrico vel claviformi laevi vel obsolete versus apicem iantum plicato. Ab. Z4. setiformis ÉEhrh., caule erecto subsimplici; foliis imbricatis se- miamplexicaulibus quadripartitis, laciniis dorso canaliculatis acutis (am- phigastriisque bifidis?) basi spinuloso-dentatis; fructu terminali, calycibus oblongis plicatis, ore aperto subdentato. Ehrh. Beytr. MAE. 8o. Hook. brit. lung. 15. t. 20. JMusc. brit. ed. 2. 251. JW'eb. et. Mohr. crypt. Germ. 415. JV'eb. prodr. 51. Mart. Er- lang. 145. t. 4. £. 18. Spreng. syst. IV. 229. A. concatenata Linn. Lapp. ed. Smith. 545. B. alpina, foliis minoribus, segments integerrimis. /Jook. I. c. t. 20. ff. 1. 5. 4. In Lapponia, Gallia, sylva Hercynica, var. B. in alpibus Scoticis, v. s. formam vulgarem. Stpulas, primum a Z74o/rio detectas, cl. Martius quoque observavit deli- neavitque. Ill. Zookerus vero illarum mentionem non facit, speciem exstipula- tis adnumerans. Aeque difficile est credere, oculatissimorum virorum unum, quae adfuerint neglexisse, vel alterum, quae non extiterint vidisse et descripsis- se. Mihi quidem innumera specimina hercynica investiganti stüipulas detegere non licuit. Nec in his, nec in exemplis herbarii Mohriani ipsis, nec denique in J. concatenatae Linn. specimine originali vestigium ullum harum partium, licet vitris maxime augentibus armatus, observavi, sed quoties quid amphigastriis si- mile videre putavi, sedulo inquirenti mihi reliquias foliorum avulsorum esse comprobatum est. Fructus non fert nisi in regione boreali, vera uti videtur huius speciei patria. 7 5o I. B. G. LiwpENBERG, P. EXAMPHIGASTAIATAE S. EXSTIPULATAE, a. Foliis subtus auriculatis. 48. I. complanata L., caule repente ramoso; foliis imbricatis suborbicu- latis integerrimis basi subtus auriculatis, auricula plana appressa ovato - Pr triangulari; fructu terminali, calycibus oblongis compressis truncatis. 1 Linn. sp. plant. 1599. FI. Dan. t. 1062. Engl: Bot. t. 2499. Hook. brit. lung. 15. t. 81. (excl. syn. F'aillantit) , Musc. brit. ed. 2. 2554. Feb. prodr. 58. Mart. Erl 148. t. 4. £. 35. Spreng. syst. IV. 226. Mich. 75. V5, f. 21, DUE 7196. 85 2 909 B. minor, foliis convexioribus fusco-lutescentibus. Hook. l. c. f. 17. J. complanata B. rupestris Schleich. Cat. a. 1821. In toto orbe ad arborum truncos, sepes cet. «var. B. in Hibernia et Helvetia ad rupes. v. v. formam vulgarem et s. var. f. Species per orbem vulgatissima maxime variat magnitudine et colore pallido, dilute et intense viridi, immo fuscescente. Frucüficat vere et aestate; duas capsulas saepe vidi ex eodem calyce prodeuntes. Icon Vaillantii (t. 19. £. 9.), a Hookero et pluribus auctoribus ad hanc et ad Y. platyphyllam simul allegata, evidenter ad posteriorem pertinet. J. Boryana JFeb., ins. Borb. et lavae incola, habitu magis, quam cerlis notis a nostra diversa. Est laxior; folia minus imbricata sunt, au- viculae s. lobuli minores acuminati; quae tamen in specie iam divulgata levis momenti discrimina videntur. 47. I. cochleariformis Hook. (JFeiss.?) caule subprocumbente sub- simplici; foliis imbricatis convexis ovato-rotundatis, apice bifidis subser- ratis, basi subtus auriculatis, auricula ovata saccata. Weiss. crypt. Gott. 125? Hook. brit. lung. 15. t. 68. Muscol. brit. ed. 2. 254. Engl. Bot. t. 2500. Spreng. syst. IV. 227. Dill. 476. t. 69. f. 1. J. purpurea Scop. Carn. YI. 547? Mnium fungermannia Linn. spec. plant. 1579. Pollich. Palat. YII. 75? In Hiberniae et Scotiae montanis (in Palatinatus, Carnioliae, Hanno- verae montibus et sylvis?) v.s. sed non nisi Scotica specimina. Etsi pulchra haec species eaque maxime insignita cum nulla alia commutari posse videatur, tamen omnia fere synonyma dubia sunt. Dil- lenius, qui primus illam commemorat, confusionis auctor censendus ob figuram Michelii 16. t. 5. ad hanc laudatam, ipso tamen eam dissimilem Ct Synopsis Hepaticarum, T esse iam pronunciante. Linnaeus speciem a se non visam secundum Dillenii descriptionem recepit cum synonymis, illumque eodem modo botanici posie- riores plurimi secuti sunt, nullo fere synonymum Michelii non retinente, quo factum est, ut 7. nemorosa et affines pro nostra habitae vel cum ea commixtae sint, spreto Linnaeano charactere: « pinnis subtus auriculatis." An omnes iconis Dillenianae figurae, vel solummodo C. D. E., huius loci sint, non decidam. .Pollichii descriptio ad iconem illam optime quadrat. Eius verba: »Folia fere orbicularia obtusa, sursum versus imbricatim sibi incum- bentia, conniventia, margine apicibusque deorsum spectanua , superne rhachin totam obtegentia, humida compressa aut plana sunt, in siccitate apices obtusi sensim deorsum vertuntur, convolvuntur. Praeter folia maiora, superne cauliculum invesüenta et inferne adhuc ad foliorum maiorum exortum foliola minora secundum lon- gitudinem rhachin tegunt ovata obtusa, quae saepe satis magna sunt, saepe quoque adeo exigua, ut deficere videantur,« ad ipsam hanc nostram spectare vix dubitari potest, imprimis cum de- scriptio nulli reliquarum specierum germanicarum congruat. Aitamen mirandum, Pollichrum speciei suae colorem pallidum aut laete viridem, versus apicem album tribuere, nec foliorum apice bifidorum, auricula- rumque inflatarum mentionem facere. J/'eissii quoque descriptio satis con- venit, et Z. purpurea i5cop. saltem. ad 7. nemorosam non referenda, quum fo- liorum apices "integerrimi et obiter denüculati,« non vero ciliati describantur. Quae cum ita sint, an germanicis nostra adnumeranda sit stirpibus non constat. hecens in Germania non inventa, nec Webero nec Martio nota fuit, nec mihi, licet sollicite de illa quaerenti, in Germania lectum specimen videre contigit. Quae in herbariis vetustioribus nomine Jn Jungermanniae L. veniunt, sunt Z. nemorosa, resupinata et curta. Memorabilis est textura foliorum venosa: areolae maiores scilicet ve- nis terminantur et areolis minutis haud sibi contiguis repletae sunt. b. Folüs supra auriculatis (bilobis complicatis , lobo superiore minore.) LU 48. 7. nemorosa L., caule erecto subramoso; foliis inaequaliter bilo- bis complicatis ciliatis, lobis obtusiusculis, maiori ovato, minori subcor- dato; fructu ierminali, calycibus oblongis compressis incurvatis, ore trun- cato dentato - ciliato. j 52 IL B. G. LiNpENsERG, Linn. sp. plant. 1598. Engl. Bot. t. 607. W'eb. et Mohr. erypt. Germ. 426. Hook. brit. Jung. 15. t. 21. (excl var. 90. denudata et syn. Engl. Bot. t. 2457.) Musc. brit. ed. 2. p. 252. (excl. Syn. Engl. bot. t. 2457.) Dill. t. 51. £. 19. JVeb. prodr. 85. Mart. Erlang. 152. t. 4 f. 28. Spreng. syst. YV. 227. (excl. syn. 4. resupinatae Mart.) Mich. 52 X. 5.3548. Dill 490. 41:98; I. nemorea L. syst. nat. Yl. 706. 1. undulata Mart. Erlang. 152. t. 4. £. 27. Cexcl. syn. omn.) B. purpurascens, foliis purpurascentibus, lobis maioribus subrecur- vis. Hook. 1:6. £. 16. J. cochleariformis With. Brit. MY. 858. Z4. purpurea Engl. Bot. t. 1025. (excl. fig. sinistra aucta.) Mich. 6. t: birfi 60D. 4498.9t: irai 1:8 y. recurvifolia, foliorum lobis lobulisque recurvatis. JJook. 1. c. ff. 1. 8: 0. planifolia, foliis ad basin usque partitis planis fuscescentibus. Jl. planifolia Hook. brit. Jung. 15. t. 65. Muscol. brit. ed. 2. 252. In udissylvaticis, nemorosis, ad vias cavas totius Europae; var. y. in Anglia 9. in Scotia. Legi in nemorosis prope Bergedorf et in sylvis Lauenburgen- sibus; f£. ad Reinbeck in colle nemoroso ad fluvium Bille; var. 9. v. s. s. fr. Variat colore, magnitudine, foliis plus minusve imbricatis, planis et concavis, ovatis et subrotundis, ciliatis et subintegerrimis, Foliis ciliatis, (nunquam dentatis vel serratis), lobo minori cordato ab affinibus tuto distinguenda. Synonyma auctorum veterum incerta sunt; quum omnes, Linnaeo praeeunte, plures species affines commutarerint. Dillenii icon t. 71. f. 19., (ceteroquin dubia ete pluribus speciebus ut videtur composita), ad hanc non referenda; an f. 21. eiusdem tabulae ad var.B. pertineat, dubium est, cum caule repente, foliis subacutis differat, nec assertio Z7ookeri, specimina herbari Dilleniani conferentis, dubia re- moveat, ipso ill. viro plures species (7. curtam JMart., resupinatam YP'eb.) cum l. nemorosa et umbrosa commiscente vel commutante. Attamen il- lam Dillenii figaram ad hanc, nec ad I. resupinatam Web. allegare eo moveor, quod in descriptione folia «per margines utroque latere ciliata? dicantur. I. undulatam Mart. huc pertinere ex icone et descriptione patet. Varietas Hookeri à denudata est Z. curta Mart., ut specimina Marti- ana a cl Neesio et Hookeriana ab ipso auctore mihi benigne donata me docuerunt. Apud nos quoque satis frequens occurrit, foliis remotiusculis, inferioribus integerrimis, superioribu ssubserratis vel dentatis, satis a I. ne- Synopsis Hepaticarum. 55. morosa diversa. Z.planifoliam haud a I. nemorosa differre ipse acutissimus auctor iam suspicatus est. Exempla ab ipso accepta conveniunt omnibus notis, nisi quod folia profundius incisa lobique minores paulo elongati sint et, cauli adnati, basi vix cohaereant maioribus lobis, quo ductus Hookerus primum quatuor series foliorum adesse existimavit. Fructifera tamen hucusque non lecta; forsan discrimen in fructu latitat. 49, 1. resupinata LL. (J/f'eb. prodr), caule erecto subramoso; folis bilobis complicatis ovato-rotundatis obtusiusculis denticulatis; fructu ter- minali, calycibus compressis truncatis, ore crenato. Linn. sp. plant. 1599. JF'eb. prodr. 84. Engl. Bot. t. 2457. Dill. 49v, Du po19 6 9 "E 8. Caule laxiori, foliis remotioribus; lobulo minori minus obtuso. In sylvaticis montosis Sueciae, Britanniae: ($. in Corcyra insula cl, Spathys. v. s. s. fr. Teste .$mithio ex herbario Linnaeano perspici nequit, quamnam stirpem vir immortalis Z. resupinatam primum appellaverit, eodem deinde, nec non quolibet fere auctore recentiore, sub hac denominatione plures affines species confundente. Ad synonymum Dillenianum a Linnaeo alle- gatum igitur recurrendum est. Dillenii stirps vero facillima distinctu fo- ret, si revera fructu tali praeditam esse constaret, qualem auctor descrip- sit delineavitque. Haec enim habet: »versus basin im surculis peculiaribus brevibus non multum foliatis thecae enascuntur, pro plantae ratione magnae ventricosae in extre- mitate denticulis aliquot incisae pallidae« , quales calyces in nulla affinium inveniuntur. Quum vero in herbario Dillenii Oxonii asservata specimina tali fructu instructa non adsint, Dille- niusque l. c. ipse dicat: "unam alteramve plantam observavi cum folliculo latiore compresso e summitate prodeunte , vix dubitari potest, fructus supra descriptos ad aliam speciem immixtam pertinuise. Equidem saepe calyces I. obtusifoliae, excisae, bicuspidatae cet. sterilibus surculis I. curtae, umbrosae, exsectae aliarumque tam arcte implexos inveni, ut fructus laterales earundem viderentur, nec nisi cau- tissime illos separando. aliarum specierum partes esse certus factus sim. Reliqua synonyma fere omnia dubia sunt. Zoffmanni definitio, bre- vis quidem, (Crypt. Germ. 84.) satis quadrat, ut eius stirpem nostram 5s. L B. G. LiwpnzNsERG, ese putem. Ziothium. et Pollichium 1. umbrosae exempla snaiora prae ocu-. lis habuisse censeo. Hookeri surps homonyma "foliis integerrimis vel crenulatis, lobis sub- aequalibus. absque dubio est 7. compacta fth. Idem vero cl. Hookerus Dillenii iconem (t. 71 f. 19.) ad 7. nemorosam referre inductus est, ut pu- to, foliis sub 7. depicüs, quippe quae ciliata appareant. At Dillenius ipse foliorum margines "acutissime crenatos« vocat. | |Mart& plantam diversam esse ex icone patet. beat. Mohrius (Crypt. Germ. 427.) l. resupinatam, compactam et umbro- san in unam speciem iunxit omnesque has male intellexit, quare in ipsius et J/'eberi herbariis sub nomine 7. resupinatae non solum illae tres species , sed etiam Z. obtusifolia, curta et aequiloba reperiuntur. | Weberus quidem denique priores rursus distinxit et saus bene definivit, sed in herbario speci- mina non separavit; eundemque in describendis I. resupinata, compa- cla et umbrosa nolas nonnullas reliquarum specierum immisculsse, ex eius verbis in Prodromo ll. cc. manifestum est, nec inficiandum, medias formas multas inveniri, Rebusita se habentibus, licet omnes species huius secüonis hucusque proditas servandas, immo nova (Z. subalpina) adhuc. augendas esse existimaverim, tamen haec nova et resupinata quodammodo dubiae mihi sunt easque porro examini, praesertim in loco natali in vi-. vis exemplis insütuendo, subiiciendas esse existimo. Quod vero ad nostram resupinatam aiünet, specimina in herbario Weberiano adsunt, sterilia tamen, quod dolendum , a b. Swarizio illo no- mine communicata, ad quae descriptionem Weberi factam esse puto, fructu tamen excepto, quem Weberus procul dubio ad exempla lI. um- brosae descripsit. Dillenii figurae illa specimina omnimode conveniunt et patria quoque suadet, pro originaria Linnaeana planta hanc bha- bere, satis ab omnibus affinibus distinctam, nulli nisi Z. nemorosae simi- lem, a qua Dillenius et Linnaeus itidem stirpem suam caute distinguere praecipiunt. Nomen forsan Linnaeus dedit ob folia siccitate recurva. Sunt autem caules erecti, ramulo uno alterove instrucü, unguiculares- biunciales. Folia approximata (superiora imbricata) complicato- biloba, lobo maiori concavo subrotundo obtuso, rarius acutiusculo, minori ovato, utroque margine denticulato. Folia superiora nonnumquam aequiloba sunt. Fructus (sec. cl. Smith. in Engl. Bot.) terminalis, calyx compressus truncatus, ore crenato. Synopsis Hepaticarum. 55 Differt, a 7. nemorosa foliis non ciliatis, lobo inferiori bréviori conca- vo obtuso, superiori illum saepe subaequante; a 7. compacta: foliis denticulatis, lobo superiori saepe ovato minori ; a J. umbrosa: foliis magis rotundis obtusiusculis dentatis, nec acutis serraüs, 50. Z4. subalpina IN. ab E. in litt., caule erecto dichotomo ; foliis ve- motiusculis bilobis, lobis complicatis subaequalibus orbiculato - quadratis subapiculatis repando -serrulatis. J. resupinata Mart. Erlang. 150. t. 4. f£. 26. (excl. synon-) In Salisburiae montibus. v. s. Surculi erecü flexuosi, superne dichotome divisi, unciales- biunciales. Folia remotiuscula, ratione plantae exigua, biloba; lobi subaequales, su- periore paulo minore, conduplicati, saepe plane orbiculati, frequentius ovato - subquadrati, breviter apiculati, margine repando-crenulat vel serrati. Fructus nondum inventus. Oba c gr compacta proxima differt: caule erecto dichotomo, habitu laxi- ore, folus profundius incisis, saepe acutiusculis , serrulatis. 51. 7. aequiloba Schwéügr., caule erecto ramoso; foliis amplexicaulibus, bilobis conduplicatis rotundo- ovatis acutis denticulatis, lobis subaequahi- bus, superiore subascendente; fructu terminali, calyce oblongo compres- So, ore oblique truncato dentato. ; Schwügr. prodr. hist. musc. hepat. 24. J. montana Mart. Erl. 155. t. 4. f£. 51. | K. rupestris Schleich. Cat. exsiccat. a. 1821. In montibus alpestribus Salisburiae, Styriae, Helvetiae, v.s. Surculi unciales- biunciales ramosi. Folia fuscescentia, superiora ple- rumque aequiloba, lobis concaviusculis; in. reliquis lobus superior minor, saepe ascendens vel reflexus, immo omnino expansus. Lobus inferior est cauli oblique adnatus, superior vero caulem antice tegit; basi rotundata eum transgrediente. Folia sunt acuta integerrima, vel margine dentibus nonnullis hic illic instructa ; substantia et reticulum ut in Z7. nemorosa: Variat magnitudine, foliorum lobis subaequalibus et diversis, integer- rimis et denuculatis, minori rotundato apiculato et ovato acuminato. Ab exemplis Martianis, ab ill. Neésio mecum communicatis, specimina Jl. rupestris Schl. ab ipso missa neutiquam diversa, nisi quod folia in his omnia sint integerrima. Fructus nondum descriptos vidi in speciminibus helveticis; sunt ter- minales. Folia perichaeüalia a caulinis haud recedunt. Calyx est oblon- 56 IL B. G. LixpENpERG , gus compressus; os oblique truncatum dentatum. Seta 2-4 lineas longa alba. Capsula ovata, fusca, valvulis ovatis striatis. Elateres duplicati. Se- mina minutissiima rotunda fusca. Foliorum, imprimis lobi superioris, forma, insertione et directione ab omni affini specie disüncta. Differt porro: a J. curta, caule maiori magis ramoso, colore semper fuscescente, fo- liorum substantia firmiore haud carnosa; a J. nemorosa, cui specimina maiora saüs similia, foliis minus rotun- datis non ciliatis, lobis subaequalibus, minori non cordato; a Z. undulata , foliis acutis concaviusculis subaequilobis subdentatis. I. umbrosa, quacum cl. Sprengelius, dubie quidem, iunxit, habitu multisque notis, minutie, foliis angusuoribus, omnibus acutis serratis, lobis minoribus cauli appressis imbricatis, semper eiusdem formae, colore pallido-viridi, calycis ore integerrimo, longe diversa. | 52. I. curta Mart., caule erecto vel ascendente simpliciusculo; foliis approximaus inaequaliter bilobis, lobis conduplicaus oblongo- ovatis acu- üs subserrulato- denticulatis, maiori subplano, minori ascendente. Mart. Erlang. 148. V. 4. £. 24. (excl. synon.) Spreng. syst. 1V. 227. I. nemorosa à denudata Hook. brit. Jung. t. 21. £. 17. 18. 19. B. procumbens, minor, purpurascens, folis imbricatis, lobo minori breviori latiori. In Britannia et Germania. Inveni ad Dergedorf in lutoso - arenosis sylvaticis, var. B. iisdem locis rarius, utramque formam semper sterilem, nec fructifera hucusque lecta videtur. Specimina formae vulgaris erectae, quae apud nos legi, cum exem- plis Martianis, ab ill. Neesio missis, examussim conveniunt. Confertüm sur- culi nascuntur et caespites formant plurium pollicum; sunt omnino erecu flexuosi, radiculis parvis, e dorso, praeserüm inferioris partis caulis pro- gredientibus obsiti, duas ad sex lineas longi, versus apicem incrassati, fuscescentes vel nigricantes, basi nudi vel foliis minutis remotis praediti. Folia versus apicem sensim maiora magisque imbricata evadunt; sunt cete- rum cauli oblique adnata biloba complicata. Lobus inferior est ovatus, utplurimum plus minusve acuminatus, rarius rotundatus, apiculatus, vel integerrimus,vel plus minusve denticulato - serrulatus, plerumque planus, nonnunquam concaviusculus, haud raro et paulo reflexus; lobus superior est multo minor ovatus oblongus vel subquadratus, lobi inferioris partem, prout folium plus minusve est incisum, maiorem vel minorem, nunquam Synopsis Hepaticarum. | 57 vero caulem tegens, nec ei appressus, sed sive sit planus, sive concavus, vel folii directionem sequens, vel patens, ascendens, rarius reclinatus, ceterum acutus, saepe in satis longum acumen productus, arctius, quam lobus maior serratus vel dentatus. Suprema folia nonnunquam subaequi- loba, inferiora saepe angusta, fere linearia ; rete laxum, areolae magnae. In media planta saepe vidi folia perigonialia sex ad octo breviora, magis rotundata, lobis subaequalibus, basi inflata antheras includentia flavescen- ies, filamento minuto insidentes. Color foliorum laete viridis, superiorum saepe purpurascens. F'ar. B est minor, purpurascens vel rubra. Caulis procumbens, apice ascendens, radiculis crebris arcte terrae affixus; folia omnia imbricata, pro- fundius incisa, lobo superiori semper ascendente ovato, saepius inferiorem subaequante ; compages foliorum crassiuscula. Reliqua ut et folia perigonialia eadem ac in forma erecta. Saepe in utraque in summitate plantae globuli fla- vescentes (gemmae conglomeratae?) inveniuntur ut in pluribus congeneribus. A I. nemorosa, ad quam forr;a erecta quodammodo accedit, statura multo minori, foliorum, inprimis lobi minoris forma margineque non eiliato abunde differt; iisdem notis et foliorum compage et a 7. subalpina recedit. Z7. umbrosa vero colore, foliorum lobo utroque ovato acuminato, reiiculo et lobi minoris directione facile distinguenda. 55. 4. umbrosa Schrad., caule erectiusculo subramoso; foliis subim- bricatis inaequaliter bilobis complicatis ovatis acutis serratis, lobo minori appresso; fructu terminali lateralique, calycibus oblongis compressis incur- valis, ore truncato integerrimo. Schrad. Samml. n. 102. Hoth. Germ. IM. 59o. Hook. brit. Tung. 15. t. 24 et suppl. t. 5. Musc. brit. ed. 3. 2352. Web. prodr. 85. Mart. Erlang. 150. t. 4. f. 25. Spreng. $yst. IV. 227. (excl. syn. J. montanae AMart.) Engl. Bot. t. 3527. In Britanniae, Sueciae, Germaniae montosis, praesertim alpinis et subalpinis v. s. . Surculi tres lineas ad sesquipollicem longi. Folia ad basin fere usque partita; lobi maiores siccitate valde reflexi, minores cauli appressi sibique subimbricati. Rete laxum ; areolae maiores, quam in L. nemorosa et com- pacta. Calyx non semper terminalis sed et vere lateralis, ore integerrimo, rarissime subcrenulato. Color in quotquot vidi exemplis dilute viridis, sed variat quoque secundum. cl. Hookerum colore rutilante et fuscescente. 8 58 I. B. G. LixpENbPrRG, Habitu subhomomallo et foliis ovatis acutis serratis primo intuitu di- süinguenda ab affinibus. 54. I. compacta ltoth., caule procumbente simpliciusculo; folis sub- aequaliter bilobis conduplicatis rotundatis integerrimis vel subcrenulatis; fructu terminali, calycibus oblongis compressis incurvatis, ore truncato crenulato. Roth. Fl. Germ. YI. 555. JZ'eb. prodr. 85. J. resupinata Hook. brit. Jung. 14. t. 25. (excl. synon.) Muscol brit. ed. 2. 252. Engl. Bot. t. 2498. Spreng. syst. IV. 226. In lutoso-arenosis Britanniae, Germaniae, Sueciae, in Corcyra insula. v. s. Specimina originalia Rothiana cum MHookeri icone, descriptione et exemplis ab ipso donatis ad unguem conveniunt, calyx in prioribus quo- que terminalis; maiores tamen sunt, quam Hookerus describit. Caulis procumbens simplex vel parce ramosus, radiculis nonnullis ter- rae affixus, tres ad sex lineas longus. Folia viridi. fuscescentia, inferiora remota , superiora approximata, suprema imbricata, omnia amplexicaulia rotundata .biloba, sed minus profunde incisa, ut lobis expansis folium leviter emarginatum appareat. Lobi sunt conduplicati fere aequales, in- ferior est concavus. Superiora folia subcrenulata sunt apice nonnunquam dente praedita. Rete ut in 7. nemorosa , substantia scilicet firma, areolae minutae. Folia perichaetialia caulinis similia. Calyx terminalis oblongus compressus incurvus viridis; os truncatum crenulatum. 55. Z4. undulata L., caule erecto subdichotomo; folis inaequaliter bilobis complicatis rotundo - obovatis integerrimis, superioribus repando- denticulatis; fructu ierminali, calycibus oblongis compressis incurvaus, ore truncato subintegerrimo. Linn. sp. plant. 1598. JF'eb. et..Mohr. crypt. Germ. 426. Engl. Dot. t. 2251. (excl. spec. fructifero) Y'eb. prodr. 82. Hook. brit. lung. 15. t. 23. Muscol. brit. ed. 2. 252. Fl. Dan. t. 1575. f£; ». Spreng: syst. IV. 227. F'aill. bot. Paris.*98. n. 9. t. 19. f. 6. (icon niala) Dil. Ago. t. 71: f. 17. Z. paludosa Schleich. B. uliginosa, elongata, foliis remotis, lobo superiori subcordato acu- tiusculo. . In udi praesertim montanis totius Europae; var. D. in uliginosis. Legi formam communem in sylva saxonica ad Friedrichsruhe ; var. B. ste- Synopsis Hepaticarum. 59 rilem in pratis udis ad fluviun Bille prope Bergedorf; eandem ex uligi- nosis Sueciae possideo a beato Swartzio 7. uliginosae nomine ad Mohrium missam. Caulis erectus simplex vel dichotome ramosus, flexuosus fuscus vel atro- viridis saepe uncias duas ad quatuor metüens. Folia inferiora remo- ta, superiora imbricata, pro plantae ratione minora, quam in Z. nemoro- sa, amplexicaulia, biloba, lobis complicatis. Inferior lobus maior rotun- do-obovatus, basi margine nonnumquam reclinatus, sed minus quam in /. nemorosa; superior rotundo- ovatus; uterque integerrimus vel in superio- ribus foliis repando - crenulatus aut denticulatus. Color laete vel atrovi- ridis. Compages multo laxior, quam in I. nemorosa; areolae maiores, inter- stitiis nullis. Folia perichaetialia caulinis similia. Calyx terminalis oblon- gus compressus, ante setae emissionem incurvatus, ore truncato integerri- mo, rarius crenulato. Reliqua ut in L nemorosa; seta tamen longior, capsulae valvae latiores. Far. B. in praüs et sylvaticis, muscis, praecipue S$pAagno inhaeret. Caules habet magis flexuosos, flavo-fuscescentes simplices, raro ramulo uno alterove instructos. Folia sunt distantia dilute viridia. vel pallida, integerrima, rarius dente vel crena hic illic aucta; lobi rotundo- cordau, saepius apiculati, minor plerumque exacte cordatus reclinatus. Substan- tia tenerrima ; folia, siccitate collapsa, madefacta non facile in pristinum statum redeunt. Specimina Z. uliginosae Sw., illis, quae ipse legi respon- dent, nisi quod folia subimbricata atrofusca sunt. Fructus ut in forma vulgari. Caule magis flexuoso, colore non purpurascente vel flavescente, foliis integerrimis vel obsolete crenulato-dentatis, nunquam ciliatis, compage multo laxiore, calycis ore integerrimo vel obscure crenulato differt nostra a J. nemorosa. J. compacta, proxima, at magis conferta, statura minore, caule pro- cumbente, foliis concavis subaequaliter bilobis, retis areolis minoribus, calycis ore magis crenato, diversa est. dDillenius primus hanc speciem descripsit opiimeque delineavit; tum Linnaeus, in cuius herbario teste cl. Smithio exempla non adsunt, in «Species plantarum? eandem recepit, in definitione Dillenium secutus, ut verba «foli integerrimis" docent. Idem vero serius affines I. nemorosam et compactam commiscuit. Eodem tramite plures recentiores auctores ingressi sunt, e. g. Pollichius, W'eissius cet., quorum descriptiones partim quidem 6o X. B. G. LixpENpERG, cum hac conveniunt, parüm autem notas continent, aliis tantum: specie- bus, inprimis Z. nemorosae, tribuendas. Auctores Germanici plurimi poste- rioris formas pro I. undulata habuere, veram hanc uü varietatem, foliis integerrimis insignitam, subiungentes. W'eberum et Mohrium rite speciem cognovisse, descriptiones et herba- ria testes sunt; J/'ahlenbergius autem in flora Upsaliensi synonymum Hoo- keri dubie tantum citans in prisüno errore versari videtur. 56. 1. saxicola Schrad., caule erectiusculo subramoso; foliis imbrica- ts bilobis conduplicatis rotundatis integerrimis, lobo inferiori concavo, superiori oblongo acutiusculo ascendente. Schrad. Samml. n. 97. Spreng. Anal. d. JV'etter. Gesellsch. Y. t. 4. f. 5. JV'eb. prodr. 82. Mart. Erlang. 158. t. b. f 54. Spreng. syst. YV. 226. In monte Meissner Hassiae, alpibus Noricis, Lapponia, Suecia, Helve- i135 V.S. 57. I. obtusifolia Hook., caule ascendente simplici; foliis inaequaliter bilobis complicatis obtusis subintegerrimis, lobo maiori oblongo rotundato, minori ovato ; fructu terminali, calycibus ovatis plicatis, ore contracto dentato. Hook. brit. Jung. 14. t. 26. Muscol. brit. ed. 3. 255. Mart. Erlang. 155. t..4. f. 29. Engl Bot. &. 5513. F7 uDan u.a 833. m nC syst. AN. 9920. B. purpurascens, folis subcrenulato-denticulatis, lobo superiori ova- io acutiusculo. In Britannia, Islandia, Germania. Var. f. inveni ad Bergedorf, Rein- beck in nemorosis; formam «. rarius in Wentorfer Busch, sylva Saxonica. Variat colore viridi, purpurascente et fusco; caule procumbente et suberecto, foliis plus minusve crenulatis. Duae formae memorabiles mihi occurrerunt, secundum ea, quae in loco natali observavi, ut varietates di- stinguendae: prior paulo maior dilute viridis, caule nonnumquam erecti- usculo, foliorum lobis ambobus obtusis integerrimis vel obsolete crenulato - denticulatis; altera vero, caule semper procumbente apice tantum ascen- dente, foliis et calycibus purpurascentibus, foliorum lobis magis crenatis vel dentatis, maiori breviori, inde minus acinaciformi, minori saepe sub- aequali acnutiusculo. llla in solo arenoso, haec in terra pingui vel luto- sa crescit. Nec in hac tamen unquam folia tam arcte crenato - dentata vidi, quam in icone Martii depicta sunt. In Germania haud rara videtur, sed cum affinibus Z. albicante, resu- pinata, umbrosa saepe commutata. Lobuli foliorum supremorum recur- Synopsis Hepaticarum. 61 vati sunt; folia perichaeualia erecta minus incisa, basi saepe macula pur- purea notata. Calyces subcurvati virides (in var. B. purpurascentes) vel fuscescentes apice subscariosi, a medio plicati, ore subdentato. Var. f., quam Septembri et Novembri cum fructu inveni, quasi intermedia inter I. obtusifoliam et albicantem, ab hac tamen caule minori semper procum- Lente, folis minus serratis enerviis, lobo maiori rotundato, calyce magis arcuato, folis perichaeualibus erectis affatim. diversa. Foliorum forma oblongo-rotundata, in I. obtusifolia ut plurimum obvia, per hanc varietatem , 7. albicantem, taxifoliam e Dicksoni sensim in formam ovato - lanceolatam acutissimam transit. - 88. I. albicans L., caule erectiusculo subramoso; folüs inaequaliter bilobis complicatis apice serratis, medio pellucidis, lobo maiori oblongo obtusiusculo, minori oblongo-ovato acuto; fructu terminali, calycibus obovats superne plicatis, ore contracto dentato. Linn. sp. plant. xb9gg. Engl. Bot. t. 1025. (fig. sinistra) et 2240. Hook. brit. Jung. 14. t. 25. Muscol. brit. ed. 2. 255. (excl. syn. Mi- chelii et I. variae Mich.) IW'eb. prodr. 86. Mart. Erlang. 154. t. 4. É. 5o. Spreng. syst. IV. 227. F'aill. Bot. Par. 100. t. 19. £. 5. Dill. duo. d mx £120; L varia .L. (Dill. 595. «1. T f 36.23 In locis nemorosis humidiusculis totius Europae. Apud nos vulgata latis caespitibus occurrit; maximeque variat magnitudine trium linearum ad irium pollicum , foliorum colore dilute viridi, flavescente, fuscescente purpurascente, viridi-atro, atro-fusco; caule erecto, ascendente, pro- cumbente. In solo lutoso vel argillaceo plerumque surculi procumbunt, tum fo- lia praesertim sicca erecta fiunt eamque ob causam secunda apparent. Ceterum forma procumbens eodem modo ac erecta colore viridi ad atro- fuscum variat nec uti varietas distinguenda est. Series aliquot areolarum longiorum in medio utriusque lobi foliorum nervum mentiuntur, albi- dum, si folia viridia, fuscescentem, si colore fusco, rubro vel atro tincta sunt. Jf. varia L., s Dillenii iconem solummodo respicis, ad I. albicantem pertinere videtur, ut Hoffmannus primum, deinde Hookerus aliique sta- tuerunt; Dillenius ipse quoque illam cum hac (t. 71. f. 20.) comparat. Eiusdem verba tamen: «insigni illa nota ab illa et aliis speciebus distinguitur, nempe 62 ]. B. G. LixpnrsprnG, quod pinnulae secundariae maguitudine augeantur et bifida folia reddant? et synonymum Michelii 8. t. 5. £. 9., ad plane diversam speciem referen- dum, verum ad illam laudatum, rem dubiam faciunt. 59. Z taxifolia JV'ahl, caule erectiusculo subramoso; folis bilobis complicatis, lobo maiori oblongo obtusiusculo serrulato, minori ovato acuto integerrimo; fructu terminali; calycibus obovaüs superne plicatis , ore contracto dentato. JW'ahlenb. Lappon. n. 706. t. 25. £. 2. a. b. c. Carpath. 566. Spreng. syst. IV. 226. (excl. syn. J. Dicksoni.) l. stygia Il/eb. et Mohr. in ind. musei a. 1805. In Suecia, Lapponia, Carpathis. v. s. CI. JF'ahlenbergius ipse (Fl. Carpath. l. c.) Z. Dicksoni convenientissi- mam pronunciat et ill. viri ZZookerus et Sprengelius ambas coniunxerunt. Attamen maiori statura, foliorum directione, substantia multo minus compacta, lobisque obtusiusculis serrulatis diversa videtur atque his notus totoque habitu ad I. albicantem accedit, a cuius individuis minoribus vix nisi defectu nervi et folis minus arcte quidem, sed toto margine, non apice tantum denticulatis, lobo maiori acutiusculo disünguenda est. Haud diffitendum vero, eiiam in I. albicante, inprimis in formis colora- tis, nonnunquam folia nervo obsoleto occurrere. Sunt mihi specimina hercynica intermedia, quae ab exemplis Wahlenbergianis Z. taxifoliae in Weberi herbario asservatis solummodo statura triplo maiore, a 7. albicante autem nullo modo, nisi nervo omnino deficiente distingui possunt. Mallem igitur nostram pro varietate I. albicantis deficiente nervo insigni habere, quam cum I. Dicksoni coniungere. Fructus in tribus hisce speciebus exacte convenit. 60. 7. Dicksoni Hook., caule ascendente simplici; foliis inaequaliter bilobis complicatis ovato-lanceolatis acutis subintegerrimis; fructu termi- nali, calycibus obovatis superne plicatis, ore contracto dentato. Hook. brit. Jung. 14. t. 48. Muscol. brit. ed.. 3. 255. Engl. Bot. t. 2591. In montibus Scouae et Hiberniae. v. s. : Minori statura, nervi defectu, foliis erecto-patentibus (nec divergenti- bus) subacinaciformibus, lobis acutissimis subintegerrimis, compage firmi- ori, areolis minoribus a. 7. albicante et obtusifolia saüs differt. Calyx cum illius calyce convenit, in I. obtusifolia magis curvatus et compressiusculus est. 61. Z. minuta Dicks., caule suberecto subramoso; foliis remotiusculis ova- Synopsis Hepaticarum. 65 tis bilobis, lobis subconduplicaus subaequalibus acutis subintegerrimis; fructu terminali, calycibus obovatis plicatis, ore contracto dentato. Dicks. crypt. Y. 15. Hook. brit. Jung. 14. X. 44. (excl. syn. Dillenii) JMuscol. brit. ed. 3. 355.Spreng. syst. YV. 226. Engl. Bot. t. 2551. F. rupin- cola Schleich. ex:sicc. Cent 2. n. €o. J. bicuspidata B. filamentosa Schleich. Z. cordata Hb. Ehrh. I. bicornis VWW'eb. et Mohr. crypt. Germ. 425. (excl. synon. Fl. Dan.) JF'eb. prodr. 73. J. inflata W'eb. prodr. 55. (excl. syn. omn.) I. W'eberi Mart. Erlang. 157. t. 5. f. 55. In Germania, Britannia, Helvetia, Carpaihis. v. s. Variat magnitudine trilineari- pollicari, foliis remotis et SUDISIDLISOR plus minusve dpt. acutissimis et obiusiusculis, omnibus integerri- mis et superioribus serratis. Apice saepe gemmas fert minutas irregulares fusco-rufas in globulos congestas. Surculi dorso radiculosi erecti vel ad- scendentes. Folia superiora apice utplurimum serrata. "Tela cellulosa com- pacta, areolae minutae subrotundae. Color semper flavescens. Folia peri- chaetialia concava, non complicata, appressa. Calyx concolor (retis areolae oblongae) obovatus, secundum totam longitudinem plicatus;. os contractum dentatum. Saepe occurrunt pistilla pluria tumida. Calyptra tenera hya- lina globosa, stylo brevi coronata. Capsula ut describitur a cl. Hookero. A 4. Funcki differt: caule flexuoso saepe procumbente ascendente, foliis complicatis, laciniis acutis, superioribus saepe serratis, calycis ore contracto, nec non colore pallido. : IJ. inflata Huds. distinguenda: caule minori procumbente , foliis rotun- do-cordaüis vel obovatis, lobis expansis obtusis, compage crassiuscula, areo- lis maioribus. Calyx in hac maior, claviformis, non plicatus. J. Michauxii IVeb. prodr. 76. varia Mich., vix ac ne vix quidem a nostra diversa, a 7. bicuspidata, quacum ill. Sprengelius iungit, toto caelo distat, habitu nempe foliorum forma et fructu diversissimis. Dilleni icon t. 71. f. 19. longe diversa, licet in herbario Dilleniano ie:te Hookere sub eodem numero vera L minuta asservetur. Z. rupincola Schleich. secundum specimina auctoris utique ad hanc alleganda. Z. inflata JVeb. prodr. ad nostram perünet, uii specimina herbarii Weberiani do- cent; descriptio quoque quadrat. Webero et Mohrio veram AZ inflatam ignotam fuisse, illosque nec Z. minutam rite cognovisse ex eo patet, quod tum hanc cum priore et cum Z. bicorni Müll. commutaverint, tum ean- 64 I. B. G. LixpENBERG, dem Z. Trichomanis varietati. Q. (J. serpyllifoliae) conferre praeceperint. Conf. crypt. Germ. 406. prodr. 29. 62. l. Helleriana IN. ab E. in litt., caule repente ascendente ramoso; foliis subimbricatis oblongo-ovatis bilobis, lobis subcomplicatis acutis, ba- si dente instrucüs, ceterum integerrimis; fructu terminali, calycibus obo- vatis versus apicem trigonis, ore contracto dentato. Lectam prope Ámorbach communicavit iil. Neesius ab Esenbeck. Caulis repens, apice ascendens, ob crebras innovationes fasciculatim ramosus, duas ad quatuor lineas longus, dorso radiculosus. T'olia subim- bricata semiverticalia ovata, rotundata vel oblongo-quadrata, acute bifida, laciniis acutis saepe complicatis, saepe vero expansis; quod si accidit, foli- um concaviusculum est. Ceterum folia omnino integerrima sunt, nisi quod basi plerumque (haud semper iamen) antica parte dens minutus deprehen- datur. Folia calycina maiora calycem amplectentia serrulata. Calyx obo- vatus, a medio inde trigonus; os contractum dentatum. Capsulam non vidi. À I. minuta differt minuue, caule repente fasciculato, foliis minus complicatis, basi dente instructis, superioribus quoque integerrimis. 63. Zl. exsecta Schmid., caule procumbente simpliciusculo; foliis bilo- bis, lobis complicatis, inferiori ovato integerrimo vel apice bidentato, supe- riori minimo acuto ascendente; fructu terminali, calycibus ovatis plicatis; ore contracto dentato. Schmid. icon. et.anal. 241. t. 62. £. 2. (excel. spec. fructif. et ff. 19. 20.) Hook. brit. lung. 14. t. 19. et suppl. t. 1. Muscol. brit. ed. 2. 258. JVeb. prodr. 87. Mart. Erlang. 163. t. b. £. 58. Spreng. syst. IV. 226. (excl synon. I. inflatae. Mart.) I. globulifera loth. Germ. YII. 57g. (ez parte). Il. bifida Hb. Ehrh. B. surculis elongatis, foliis longioribus angustioribus acuminatis, lobo maiori semper indiviso, colore saturate -viridi. In sylvaticis et ericetis Germaniae, HelvetiaeetBritanniae. v. v. sine fr. et S. C. fr. var. . legi in sylva saxonica. Folia nonnunquam, praesertim in ramulis iunioribus, tridentata , den- tibus aequalibus; plerumque dens anticus complicatus ascendens. Apex folii s. lobus maior vel obtusiusculus integerrimus, vel emarginato-bidenta- tus, dentibus acutis, quare nonnulli auctores bi-,alii tridentata folia nun- cupant. Ceterum in uno eodemque individuo nonnunquam omnes hae Synopsis Hepaticarum. 65 formae adsunt. Retis foliorum areolae minuuüssimae. harisime occurrit fructus perfectus, a nullo hucusque descriptus. Plantas fructiferas a cl. Schmidelio depictas non: huius loci esse, iam acutissimus Hookerus suspi- catus ést, nec ullus 1cone illa attente inspecta dubitabit, quin Schmidelius individua iam marcida Z7. bicrenatae suae, inter nostram crescentis, pro huius fructferis plantis habuerit, quod. descriptione confirmatur: «calyces in caespitibus oriuntur, non vero in iis frondibus, quae glomerulos farinaceos protulerunt, sed in vetustis paene emortuis ex quibus lateraliter. plures novellae frondes propullulant et quarum bases propter marcorem vix distincte amplius cognosci possunt. Caly- ces isti quadrilobi quasi sunt, lobis rotundatis quoad longitudinem apice in tot lacinias obtusas etiam fisso. Basis calycum circumda- tur biga foliorum inaequaliter bifidorüm et his imbricato et denso ordine subiiciuntur adhuc duo vel .tria paria eiusmodi, sed mino- rum foliorum conniventium. Tota frons interdum saltem binis fo- liorum ordinibus susünetur, ut fere radicatus videatur calyx." quu haec omnia de illa quidem, minime vero de nostra valent. Saepissiime et ego Ll. excisam Dicks., bicrenatam Schmid., bicuspida- tam ,L. pluresque species tam arcte speciminibus maiorum specierum ad- haerentes deprehendi, ut facillime harum fructus laterales haberi. potue- rint et quidquid in herbariis vidi vel ab amicis accepi sub nomine 7. ex- sectae cum fructu, haud verae erant nostrae speciei plantae fructiferae, sed calyces aliarum specierum cum illus individuis connexi. CZ. Martius delineavit quidem specimen fructiferum, at in descriptione fructus men. tionem haud facit. /7/. Hookerus denique (l. c. suppl. t. 1.) secundum specimina a cl. Lyellio lecta iuniores calyces depinxit, qui tamen formam suam regularem nondum nacii erant. Ex Helvetia tandem accepi paucula specimina vere fructifera. Est in illis fructus terminalis; folia perichaetialia caulinis similia sunt, sed ma- gis concava, calycem amplectenua, lobis non complicatis, maiori profun- dius inciso, minori nonnunquam bifido, ut folium quadrifidum evadat, laciniis autem integerrimis, nec dentatis s. lacinulatis ut in icone Hooke- ri. Calyx est lineam longus pallescens oblongo-ovatus, a medio ad api- .cem plicatus (5-5- int ona ore contracto TS AAA Substantia calycis te- nera; areolae maiores oblongae. Calyptra est membrana tenera albida, stylo brevi oblique affixo coronata. Capsula ovata fusca; elateres duplices semina rotunda fusca. 9 66 I. B. G. LixpExpsrERG , Var. B. habitu paulo diverso gaudet, colore laete viridi (nec flavc- scente vel fuscescente). Caules sunt elongati, folia remotiuscula angustio- ra, lobus maior fere semper acuminatus indivisus. I. inflatam Mart., quam Sprengelius ob dentem, uti videtur, in basi folii marginis anücae nonnunquam obvium, ad I. exsectam refert, haud propriam speciem quidem, sed a 7. exsecta longe diversam et ex pluribus speciebus compositam puto. In herbario Ehrhartiano, secundum specimina ab illius possessore ad beat. Weberum missa, nostra nomine Z. bifidae venit. c. Foliis exauriculatst , * Indivisis, | integerrimis. 64. Z1. crenulata B$m., caule procumbente subramoso ; foliis semiverti- calibus remotiusculis orbiculatis marginatis; fructu terminali, calycibus oblongo- obovatis compressis longitudinaliter quadrangularibus, ore contra- cto dentato. Engl. Bot. t. 1465. Hook. brit. Jung. 10. t. 57. et suppl. t. x. Muscol. brit. ed. 2. 229. Mart. Erlang. 179. t. 6. f£. 54. FI. Dan. t. 1774. f. 1. Spreng. syst. YV. 251. (excl. synon. I. prostratae $w.) I. gracillima Engl. Bot. t. 2258. In Britannia, Islandia, Germania, Gallia, Italia. Prope Bergedorf in sylvaticis, in declivibus ad fluvium Bille, in erice- tis im Wentorfer Busch, pone Reinbeck et in sylva saxonica pulchram hanc speciem legi satis frequentem , cum fructu a Maio ad Octobrem. Surculi varii longitudine, bilineares- unciales et longiores, procumben- tes et ascendentes, simplices vel stellatim ramosi. Ramuli fructiferi semper ascendunt et habent folia versus apicem sensim maiora verticalia subim- bricata appressa. Margo foliorum incrassatus, areolis marginalibus plerum- que maioribus quadratus. Folia talia per seriem areolarum maiorum mar- ginata in pluribus speciebus observantur, e.g. in 7. scalari, hyalina, Spha- gni cet., sed in his areolae marginales subrotundae sunt, nec margo incrassatus est, sed eiusdem ^ compagis ac reliqua folii pars. — Calyx foliis perichaetialibus subimmersus oblongus obovatus: vel rotundus com- pressus tetragonus, nonnunquam hexagonus, angulis —: saepe pariter ac foliis marginatis. Seta flavescens. In eene umbrosis tota stir ps dilute viridis invenitur, in arenosis, Synopsis Hepaticarum. 67 lutosis apricis superior pars caulis, foliorum margines et calyces pulcherri- me purpurascunt seu, quod tamen rarius accidit, fusca evadunt. Inveni- untur uti in multis aliis speciebus surculi steriles elongati, foliis remotis minutis subovatis subimmarginatis, quae forma est 7. gracillima Engl. Bot. Ab affinibus, 7. Ayalina, sphaerocarpa, caespititia differt: caule plerum- que stellatim ramoso, foliis magis orbiculatis planis subappressis marginatis, calyce compresso quadrangulo. I. prostrata Sw. (Fl. Indiae occid. Y. 1846.) a cl. Sprengelio ad hanc relata certo certius propria species. Gaudet enim caule subsimplici, vel innovando vage ramoso flagellifero fuscescente, foliis ovatis vcl subquadra- tis, minus verücalibus, patentibus decurrentibus flavescenübus; sunt qui- dem marginata folia, sed areolis marginalibus minoribus quam reliquis, nec incrassaüs. Habitus quoque diversus. 65. lI. hyalina Lyell., caule ascendente subramoso; foliis subimbricatis verticalibus orbiculatis subundulatis hyalinis; fructu terminali, calycibus ovatis angulatis, ore quadrifido. LyellL in Hook. brit. lung. 10. t. 65. Muscol. brit. ed. 2. 229. Spreng. syst. YV. 251. In montosis Hiberniae; in Carinthiae Alpe Pasterze, in Helvetia. v. s. Specimina Carinthiaca exacte conveniunt cum Anglicis. Caules procumbentes ascendentes, simplices et ramosi, purpurascentes s. fuscescentes, radiculis crebris albidis vel purpurascentibus vestiti, duas ad sex lineas longt.. Folia inferiora remotiuscula semiverticalia , superiora verticalia subimbricata, omnia rotunda concaviuscula undulata laete viridia, albescentia et purpurascentia, subhyalina; textura tenera, rete laxum. Fructus terminalis. Folia perichaetialia maiora concava magis undulata, Calyx brevis ovatus, 4-5-gonus, ore contracto quadrifido. Capsula ovata fusca, valvulis ovatis. A I. scalari Schrad. forma viridi differt, minutie, foliis subpellucidis, retis areolis maioribus, stipulis nullis et calyce exserto; a 7. pumila IF ith. cui proxima, coiore dilutiore vel purpurascente, calyce breviori ovato an- gulato, ore magis contracto. i 66. " caespititia, nova sp. caule ascendente vel erecto simplice; foliis subimbricatis semiverticalibus erectis orbiculatis; fructu terminali, calycibus obovatis versus apicem. pentagonis, ore eubquadrifido. Tab. 1. F ig. A. Ad Bergedorf in sylvaticis solo lutoso, ad aggeres, in declivibus ad flu. vium Bille rarius crescit. 68: .Y. B. G. LixpENPERGC, E minutisimis; surculi vix lineam. unam alteramve excedentes, radi- cularum longarum e dorso caulis prodeuntium denso villo tam arcte inter se connexi, ut caespites plurium pollicum, immo pedis et quod excedit forment, e quibus plantulae vix incolumés separari possunt; nec unquam vidi plantas singule degentes ^ Caules sunt procumbentes apice fru- cüfero ascendentes, saepe etiam erecti, simplices teretes albidi. Folia im- bricata semiverticalia (superiora et perichaetialia verticalia) orbiculata ap- pressa subplana crassiuscula, calycina concava undulata. Color dilute vi- ridis s. albescens. Fructus est terminalis; calyx primum globosus, quam formam nonnunquam, seta emissa, servat, apice tum irregulariter lacero; utplurimum evadit obovatus, versus apicem pentagonus, ore contracto, demum expanso subquadrifido, laciniis hyalinis. Calyptra globosa, stylo minutisimo mammillari coronata. Seta bilinearis albida. Capsula ovata rubro- purpurea; elateres duplices cum seminibus rotundis pulchre rubri. Annua est; calyces foliis iam. emarcidis persistentes. A. J. hyalina, cui proxima et cuius varietatem primum putavi , differt: minutie, caule simplici, radiculis crebrioribus obsito, suberecto, cum radi- culis albido, nunquam purpurascente; foliis orbiculatis appressis, non ni- si supremis et calycinis undulatis, dilute viridibus, substantia subcarnosa, areolis minoribus, calyce non ovato, sed vel globoso, vel basi angustata obovato; versus apicem pentagono, capsula et seminibus rubris, nec fuscis. A I. crenulata, ad quam foliorum forma et compage accedit, surculis semper simplicibus magis radiculosis et in caespitem connexis, colore dilu- te viridi, foliis non marginatis, superioribus subundulatis, calyce non compresso quadrangulo, nec purpurascente, sed pentagono viridi, apice hyalino satis superque diversa. | J. sphaerocarpa caule maiori elongato, calyce longiori non quinquau- gulari; 7. pumila denique omnibus partibus multo vito TS foliorum forma, textura et colore ut et calycis forma facile distinguendae. Fig. 1. caespitulus magnitudine naturali; 2. planta féügtifeis; 5. folia caulina; 4. folia "ek sem 5j; cis 6. calyptra; 7. capsula de- hiscens; 8. elater cum seminibus, magnitudine aucta. 07. £. sphaerocarpa Hook., caule ascendente simplici; foliis remotius- culis semiverticalibus orbiculatis subplanis, fructu terminali, calycibus oblongo-obovatis, ore quadrifido. (capsula sphaerica.) Hook. brit. lung. i0. t. 74. Muscol. brit. ed. 2. 239. Fl. *ns t, 1575. 1. 2. Synopsis Hepaticarum. 69 In Anglia, Hibernia, Islandia. v. s. Sterilis antecedenti simillima, fructifera vero. facillime distinguenda; A. £. hyalina. differt: colore caulis radicum et foliorum nunquam pur- purascente, foliis exacte orbiculaus, calyce non ovato plicato, sed cylin- drico vel obovato, capsulae forma. Facile pro varietate minuta Z. pumilae haberi posset, nisi colore dilu- te viridi, foliis orbiculatis minus concavis nec undulatis, compage laxiore et capsula sphaerica diversa videretur. I. pumila , hyalina, sphaerocarpa et caespititia satis confines sunt; omnes tamen inter se differre nullus dubito. Extra Britanniam et Islandiam nostra quantum scio nondum lecta. Speciminum eius nomine a Schleichero missorum quaedam ad I. hyalinam, reliqua ad I. pumilam perünent. 68. I. pumila W'ith., caule procumbente vel ascendente subramoso; foliis approximatis semiverticalibus oblongo-ovatis vel orbiculatis, conca- vis; fructu terminali, calycibus obovatis versus apicem plicatis, ore sub- rene "Haba 2: | W'ithering. arrangement of. brit. veget. 1T. 866. t. 18. £. 4. Engl. bot. t. 2250. Hook. brit. lung. 9. t. 17. Muscol. brit. ed. 2. 228. - 4. scalaris Schmid. Diss. de lung. 20. 24. £. 17. Mart. Erlang. 182. (excl. ear. B. et y-) t. 6. £.. 58. a. JW'eb. et Mohr crypt. Germ. 419. JW/'eb. prodr. 65. I. lanceolata. Hoffm.. Crypt. Germ.. 88. - Dill. 486. t. 7o. £. 10. (excl. syn. Michelii.) In udis sylvaticis Germanniae, Helvetiae, Dritanniae. v. v. Sureuli fructiferi ascendentes, saepe erecti, subsimplices, foliis (supe- ' rioribus praesertim) imbricatis rotundis, perichaeüalibus undulatis subre- flexis; steriles vero procumbentes, magis ramosi s. innovantes, foliis remo- .tiusculis oblongis, qualia et in var B. nigricante Hook. quae vix varietatis nomen meretur. ^ Colore lurido vel nigricante insignis est; folia sunt longiora quam latiora, rarius ovata vel orbiculata , compage membranacea tenera, nunquam carnosa, quibus notis exempla sterilia optime ab affinibus dignoscuntur, De I. scalari Schmid. maxime quidem dissentiunt auctores. Hoffman- ^nus, Rothius et Hookerus Z. Zrichomanem Dicks. sub hoc nomine habent vel eandem esse putant, ut Hoffmanni descriptio (Crypt. Germ. 89.) et synony- mum Dillenii ibi allegatum docent. Sed multum abest forma folii I. Tri- . 70 I. B. G. LixpeNsERG, chomanis a figura Schmidelii, quae uti. videtur ob apicem gemmiférum solummodo ad illam relata est, quare cl. Wahlenbergius in 77. Lappon. melius synonymum Schmidelianum Z. Sphagni subiunxit. | Attamen. vidi quoque et I. pumilae et I. scalaris Schrad. specimina gemmifera , et forma foliorum in his peciebus obvia optime ad iconem Schmidelii quadrat. Sed vix operae pretium ulterius in hanc rem inquirere. — Witheringii stirpi merito ab ipso datum nomen conservandum et species a cl. Schradero scalaris salutata, cum satis cognita nullique dubio obnoxia sit, eodem nomine porro appellanda. Ill. Sprengelius male nostram ad 7. lanceolatam L. refert, foliis subho- rizontalibus planis, calyce cylindrico, ore depresso aífatüim diversam, Martii »ariet. B et y minime sunt huius loci, prior propria Species est; altera ad 7. scalarem Schrad. laudanda. JVeberus et Mohrius, teste eorum herbario, itidem I. pumilam et scalarem Schrad. commiscuerunt, etsi illos in describendo fructu priorem solam prae oculis habuisse pateat. Absque Íructu omnino duae hae species aegrius dignoscuntur, cum haec haud ra- ro stipulis careat, illa vero saepe folis omnino orbiculatis instructa sit. Nostra tamen plures agit radiculas et foliis praedita est (praesertim infe- rioribus) magis horizontalibus, paulo longioribus, nunquam emarginatis, nec dilute viridibus, fuscis vel rutilantibus; substantia est tenerior, retis areolae maiores sunt. Frucüficans statim dignoscenda calyce exserto quasi plicato, ore initio contracto, demum expanso, ad tertiam partem fisso, laciniis (plerumque quatuor) canaliculatis. Cl. Hookeri descriptio: "the mouth small, contracted, beset with minute teeth of une- qual size« ad iuniora specimina facta videtur. Primum enim calycis laciniae convol- vuntur, quo fit, ut apex plicatus appareat. Ceterum specimina ab ipso Hookero mihi donata cum germanicis comparavi et his plane congruere vidi. I. Taylori differt: statura multo maiori, caule simplici s. dichotomo, foliorum substantia crassiuscula , stipularum praesentia, calyce compresso truncato bilabiato. 7. Schraderi, quasi intermedia inter 7. Taylori et puis lam, ab utraque tamen satis diversa. Fig. 1. caespitulus et plantulae aliquot seorsim delineatae, magnitudine naturali; 2. planta fructifera, magnitudine aucta; 5. pars inferior plan- tae; 4. calyx cum seta et capsula; 5. folia caulina, a dorso et facie visa; 6. folia perichaetialia diverso situ; 7. calyptra, calyce abscisso basi cincta, magnitudine admodum aucta. Synopsis Hepaticarum. 71 69. 7. denudata N. ab F., caule procumbente ramoso flagellifero, ramis ascendentibus; foliis subverticalibus sursum conniventibus orbiculatis inte- gerrimis apicem versus decrescentibus; calyce laterali.. .—... INees ab Esenbeck in praef. ad Martii fl. Erlang. XIV Spreng. syst. YV. 251. 4. fcalaris B. denudata Mart. |. c. 185. t. 6. f. 58. b. In agro Erlangensi, Nova Marchia. A priori caule ramoso flagellifero et fructu laterali differre videtur. Mihi haud visa. : 70. I. lanceolata L., caule procumbente subsimplici; foliis subimbri- catis horizontalibus oblongo-ellipticis; fructu. terminali, calycibus cylin- dricis arcuatis, apice depresso plano, ore rostrato laciniato. Linn. spec. plant. 1597. Roth. Germ. YII. 555. Schrad. Samml. n. 95. Web. et Mohr. crypt. Germ. 419. (excl. ubique syn. Dillenii) Hook. brit. Jung. 9. t. 18. (excl. syn. Hoffm. et quibusdam aliis) Muscol. "brit. ed. 2. 238. Web. prodr. 62. Spreng syst. YV. 251. (excl. syn. I. pumilae) Michel. p. 8. t. 5. ff. 6. 7. In humidis umbrosis Europae. v. s. Sub hoc nomine in herbariis L pumila, anomala et Taylori plerum- que veniunt plurimique auctores has stirpes pro LI. lanceolata habuerunt, vel cum ea commiscuerunt. Quaenam sit Linnaei planta dubium manet, quum Linnaeus et Michelii iconem certissime huc pertinentem et Dille- nii £. 10. t. 70. ad I. pumilam referendam simul allegaverit, in quo omnes auctores, Hookero excepto, illum secuti sunt. Descriptiones J7'eissii et Pollichii satis huic conveniunt, sed ille cum J. albicante lanceolatam suam comparat, hic vero folia ovata acuminata concava, marginibus inflexis, esse dicit. Rothium et Schraderum Michelii stirpem T. lanceolatae nomine insig- nivis prioris verba, huius vero exempla originalia, quae adsunt in her- bario Weberiano, probant. JJ'eberus quoque et Mohrius teste eodem her- bario eandem prae oculis habuerunt, sed surculos steriles I. anomalae et Taylor! tanquam varietatem maiorem cum illa commiscuerunt, quam ob rem in definitione folia semiverticalia subconveza nuncupant. Stirpem homony- mam Z/offmanni, I. pumilam, JMartii vero I. anomalam esse ex huius. de- scriptione et icone et co, quod ille (crypt. Germ. 88.) Dillenii synonymum solum laudat stirpemque cum L Sphagni comparat dubio carere videtur. Novae denominauonis evitandae causa plantam a Michelio et Hookero depictam, calycis forma singulari perinsignem , /anceolatae nomine appellare fas erit, cum et Dillenii stirps et reliquae cum illa commutatae alia no- 72 I. D. G. LiNpENBERG, mina iam acceperint. Mihi sunt specimina in agro Florentino loco a Michelio indicato lecta, quae cum germanicis ad unguem conveniunt, Descriptionem addere haud abs re erit. Caules sunt prostrati duas ad sex lineas longi, dorso radiculis ubique vestiti et terrae affixi, simplices. Folia oblongo-ellipuca apice plerumque rotundata, rarissime acuminata, integerrima, lineam longa, quartam vel dimidiam lineae partem lata, inferiora horizontalia, reliqua paulo oblique cauli adnata, omnia plana divergenua. eie laxum, areolis magnis oblon- gis. Color dilute viridis subhyalinus. Fructus terminalis; folia perichae- talia subverticalia, calycem nempe basi oblique amplectentia, apice recli- nata, ceterum caulinis similia; calyx cylindricus arcuatus lineam vel ses- quilineam longus, foliis concolor, compage teneriore, apice non contracto, sed inflexo plano, ore in rostellum elevato denticulato; saepe pistilla numerosa sterilia includit. Calyptra ovata pellucida reticulata, stylus brevis — Cap- sula ovata , valvis oblongis longitudinaliter siriatis fuscis. Seta alba trili- nearis-semiuncialis. Elateres.duplicaii; semina rotunda fusca. Ab affinibus caule simplice, folus horizontalibus planis, colore et calycis forma tuto disünguenda. 71. 4. cordifolia Hook., caule evecto, dietis ramoso; foliis sub- imbricatis amplexicaulibus concavis cordatis; fructu terminali — calycibus oblongo-ovatis versus apicem nem ore denticulato. Hook. brit. lung. 9. t. 52. Muscol. brit. ed. 2. 228. Engl. Bot. t. 2590. Mart. Erlang. 185. t. 6. £. 59. FI. Dan. t. 1775. £. 1. fendi 59555. TV, 5252. In Scotiae, Hiberniae, Islandiae, Helvetiae, Germaniae alpinis et subalpinis; in sylva Arduenna, Salisburia. v. s. i Folüs serrulato-dentatis vel spinosis. 72. I. asplenioides L., caule erecto vel ascendente ramoso, foliis sub- imbricatis subhorizontalibus obovatis convexis ciliato- dentatis; fructu ter- -minali latéralique, calycibus oblongis compressis hinc bilabiatis, ore oblique truncato ciliato- dentato. Linn. spec. plant. 1597. Fl. Dan. t. 1061. Engl. Bai t. 1788. kit. brit. lung. 9. t. 15. Muscol. brit. ed. 2. 323. JF'eb. prodr. 65. Mart. Erlang. 177. t. 6. £. 51. Spreng. syst. YV. 250. Mich. 7. t. 5. f£. 1. 2. Dill. 482, 485. t. 69. ff. 5. 6. In sylvaticis touus Europae. Apud nos vulgata, sed rarissime fructificans. Synopsis Hepaticarum. 73 Variat magnitudine, foliis plus minusve imbricatis, ciliato - dentatis et integerrimis. 73. L. spinulosa Dicks., caule erecto ramoso; foliis remotis semiveru- "ibus obovatis apice et hine margine dentato-spinosis; fructu laterali illarique, ore oblique truncato dentato-spinuloso. Dicks. crypt. fasc. Y. 14. Hook. brit. Jung. 9. t. 14. (excl. syn. Z. serratae Roth.) Muscol. brit. ed. 2. 227. IV'eb. prodr. 66. Engl. Dot. t. 2228. E syst. IV: 250. (excl. syn. L. serratae) Dill. 489. t4 7049fE./ 35. B tridenticulata , vier minoribus magis remotis apice trispinosis. Hook.1. c. ff. 9. 1o. J. tridenticulata Mich. 4 mer. Bor. 2758. (sec. P ae la 7. foliis minutis apice bidentatis. ZJook. Z. c. In Britanniae montosis v. s. « et f. I. serrata. Roth. (Catal. bot. Y. 144.) secundum specimina originalia, quae in herbario Weberiano asservantur, utique diversa, recte a Webero ad I. cristatam Sw. allegatur. Differt a spinulosa: omnium parüum maiori statura, foliis arcte imbricatis oblique ovatis, basi ampliatis, ut in cris- tae formam connivent, magis et margine utroque serrato -spinulosis. Calyx in nostra haud ommino rotundus, sed potius oblongus. Dillenii £. 16, de qua dubium movet cl. Weberus l. c., secundum Hookeri iconem et descriptionem. eiusdemque, Dillenii- specimina originalia in herbario Oxoniensi comparantis, testimonium omnino huc pertinet. In var. f. inveni folia perigonialia 6-10 in medio surculo arcte im- bricata verticalia caulinis reliquis maiora tri-quadrispinosa, basi inflata antheras plerumque duas (saepe vero singulam) includentia minutas rotun- das flavescentes, filamento minutissimo insidentes. Cum alia Europaea specie haec confundi nequit aegre autem ab affi- nibus exoticis distinguitur. Differunt tamen: I. simplex IY/eb., simillima, caule simplice repente, foliis magis hori- zontalibus, compage laxiore; I. adiantoides Sw., foliis ovatis, basi ampliatis, cum calyce diliqpos J. patula Sw., iisdem notis et foliis imbricatis. dentatis ut et caule magis ramoso. 74. I. decipiens Hook., caule erecto subsimplice; foliis remotis, infe- rioribus minoribus ovatis integerrimis, superioribus rotundato-ovatis seu subquadratis, dente uno alterove sparso spiniformi. 10 74 I. D. G. LixpExpszRG, Hook. brit. Tung. 9. t. bo. IMuscol. brit. ed. 2. 228. Engl. Bot. t. 3567. Spreng. syst. IV. 250. In Hiberniae montosis. Proxima praecedenti; mihi haud visa. ** Foliis exauriculatis divisis | emarginato -bifidis 75. l. Donniana Hook., caule erecto subsimplici, folüs imbricatis subverticalibus oblongo-ovatis concavis, margine subinvolutis, apice biden- latis, falcato-secundis. Hook. brit. Iung. 9. t. 59. Muscol. brit. ed. 2. 228. Engl. bot. t. 2566. Spreng. syst. YV. 250. In summis montibus Scoticis. v. s. Ill. Hookerus ipse (F7ora scotica. 117.) hanc non esse nisi J. triobatam casu fortuito laesam. pronunciat. Attamen ab ipso praestanüssimo viro specimina pulcherrima et utique completa accepi, quibus speciem propri- am esse mihi comprobatum est. Stipulae nullae adsunt, etsi foliorum ba- sis caulem amplectens et postica parte ei appressa stipulam nonnunquam mentiatur. Flagellis quoque destituta est. Folia sunt fere verticalia am- plexicaulia apice bifida et (inferiora praesertim) margine inflexa, — Retis areolae minnutissiimae vix conspicuae, Color fuscus vel purpurascens. J. trilobata vero folia habet subhorizontalia, vel semiverticalia, apice minus incisa, 5-4-dentata, margine plana, contextu celluloso multo laxiore. Est porro viridis vel flavescens, stipulis et flagellis praedita. Fructus nostrae ignotus. 76. l orcadensis Hook., caule erecto simplici; foliis imbricatis sub- verticalibus cordato- ovatis obtuse emarginatis, margine reflexis. Hook. brit. lung. 11. t. 71. Muscol. brit. ed. a. 250. Spreng. syst. YV.. 229. In summis montibus insularum Orcadensium, Scotiae, Moraviae, Helve- tiae v. s, Fructus nondum inventus, 77. l.concinnata Lightf., caule erecto dichotomo, foliis arcte imbricatis verticalibus erectis concavis ovatis emarginatis, sinu. acuto, laciniis obtusi- usculis; fructu terminali, perichaetio tubuloso apice subquadrifido, calyce vero nullo. Lightf. Scot. Yl. 786. Engl. Bot. t. 2229. Hook. brit. lung. 11. t. 5. JMuscol. brit. ed. 2. 229. JF'eb. prodr. 452. Mart. Erlang. 1175. t. 6. f 47. Spreng. syst. IV. 229. Synopsis Hepaticarum. 75 I. iulacea YF'eb. et Mohr crypt. Germ. 421. TF'ahlenb. Carpath 567. Fl. Dan. i. 1002. et plur. auct. Dill. bo6. t. 55. £. 39. In Europae sylvaticis, praesertim alpinis. v. $. Folia perichaetialia duo suprema uno latere connata, altero - margine involuta formant pseudo-calycem, apice ob folia emarginata subquadrifi- dum, quod perichaetium, colore et textura a foliis non dieti et omnino tale, quale perichaetium exterum in Z. scalari et emarginata obvium, calyx haud nuncupandus est, quare, membrana teneriore, quae in illis peri- . chaetii superficiei interiori adnata est, in nostra deficiente, ill. Hookerus recte dicit, calycem verum non adesse. Seta saepe fusca. Folis ovaus concavis arctissime imbricatis erectis et perichaetii structura ab affinibus distinguenda. ; 78. L emarginata Ehrh., caule erecto baDraihoso flagellifero; foliis ap- proximaüs verticalibus .patenti-divergentibus obcordatis emarginatis, sinu laciniisque obtusiusculis; fructu terminali, calycibus .perichaetio urceo- lari immersis ovatis, ore laciniato. Ehrh. Beitrüge YN. 8o. Spreng. in .4nnal. der YV'etter. Gesellsch. t, t. 4. £. 9. Engl. Bot. t. 1022. Hook. brit. lung. 10. t. 27. IMuscol. brit. ed. 2. 229. Web. prodr. 455. Mart. Erlang. 156. t. 4. £. 52. Spreng. syst. IV. 229. I. macrorhiza. Dicks. fasc. YI. t. 5. £. 10. I. varía IF'eb. et Mohr. in ind. musei plant. crypt. 1807. Michel. nova gen. 8. t. 5b. £. 9? B. aquatica, caule elongato magis ramoso fluitante, foliis atroviridibus. . :Schrad. spic. fl. Germ. 75. I. rivularis Sw. Ms. 7. iulacea, caule laxiore subsimplici, foliis dense imbricatis concavis erectis. I. emarginata B iulacea INees ab Esenb. in Flora a. 1822. sylloge plant. 128. In sylvaticis totius fere Europae; D in rivulis saxorum; y in Sudeuis. v. s. & et . Folia perichaetialia caulinis similia, sed longiora basi connata pariter ac in I. concinnata et scalari formant perichaetium apice quadrifidum. "Verus calyx est membrana tenera albida, contextu laxo areolis oblongis, interne peri- chaetio adnata, sed apice libero in sex ad octo lacinias inaequales fissa. - F'ar. B. secundum specimina Schraderiana et Swartziana, Lusitanicis fructiferis, quae possideo, convenientissima utique ad hanc referenda, minime. vero, ut puto, Z. fluitans IN. ab. E., quae propria species videtur. Far. y caret nota constante nostrae, folis nempe patentibus ; secun- 76 I. b. G. LixpreNpERG, dum descriptionem cl. Neesii l. c. a L concinnata vix diversa videtur. Praesentia stolonum unicum est discrimen. Sed specimina haud vidi. 79. lI. sphacelata Gieseke, caule erecto subramoso; foliis remotis ver- ücalibus patentibus cordatis concavis emarginatis, sinu obtusiusculo, laci- niis rotundatis, apice sphacelatis. "Tab. I. fig. B. Speciei, in Groenlandia a cl. Gieseke deiectae, postea et a cl. //"orms- kioldio inventae specimina possideo in alpibus Styriacis lecta, quare Euro- paeis, immo Germanicis stirpibus adnumeranda. Caules erecti simplices et vage ramosi viridi-flavi, basi fuscescentes, flexuosi trilineares- unciales, radicibus fere nullis seu fibrillis parcis prope basim instructi. Folia distantia verticalia basi amplexicaulia erecta, apice patentia vel reflexa, concava cordata emarginato- biloba, sinu obtusiusculo, laciniis obtusis rotundatis integerrimis. Contexius cellulosus firmus, areo- lae parvae rotundae interstitiis nullis. Folia sunt viridia apice fuscescen- tia seu nigricantia. In plantis annosis turiones crebri fasciculaü ex axillis foliorum progrediuntur, primum foliis destituti et stolones I. emarginatae refe- rentes, postea foliis vestiti et ramulis reliquis similes. Stirps habitu et fo- liorum colore perinsignis, attamen certis notis a priori aegre distinguenda. Differre nostram puto colore, caule flexuoso, nec incrassato, subsimplice, radiculis paucis tenuissimis vel nullis, foliis magis remotis erectis, apice tantum patentibus, lobis rotundatis apice sphacelatis, reticulo foliorum. Differt porro a Z. inflata Huds.: caule erecto, nec procumbente ascen- denie, foliis magis remotis verticalibus basi amplexicaulibus magis concavis, obtuse emarginatis et colore; a J. Funckii: colore, maiori statura, foliis distantibus cordatis, sinu laciniisque magis obtusis. Fig. 1.plantae nonnullae magnitudine naturali; ».planta sterilis magnitudine aucta; 5.5. parsinferior caulis et eius apex; 4.folia, magnitudine magis aucta. S0. I. fluitans IN. ab E., caule simplici elongato fluitante; folis remo- iis semiverticalibus rotundo - obovatis patentibus acute bifidis, laciniis obtusis. IVees ab. Ésenb. in Flora a. 1825. sylloge plant 129. (excl. synon.) in aquis stagnantibus Sudetorum. v. s. A. I. emarginata caule simplici aequali, foliis remotis non verticalibus , sed subhorizontalibus, longioribus, inde potius obovatis, quam obcordatis, compage multo laxiore, areolis oblongo - pentagonis, colore pallido-viridi, stolonum radicantium defectu diversa. Foliorum forma magis accedit ad. I. inflatam Huds., a qua colore, caule simplicissimo, foliis non concavis , minus verticalibus differre videtur. Synopsis Hepaticarum. 77 S1. I. Funckii IV. et M., caule erecto subsimplici; foliis. subimbrica- tis semiverticalibus patentibus concavis obovatis acute emarginatis, laciniis obtusiusculis; fructu terminali, calycibus ovatis bilabiatis, labiis obtuse emar- ginaüs integerrimis. JV'eb. et Mohr crypt. Germ. 422. IY'eb. prodr. 44. (excl. syn. I. cor- datae Sw.) Schwaegr. prodr. 27. c. ic. Mart. Erlang. 159. t. 5. f. 55, Spreng. syst. IV. 228. I. excisa. Funck. Samml. der Crypt. des Fichtelberges n. 118. I. bicornis Müll. in Fl. Dan. var. t. 888. £. b. (excl. spec. fructifero) I. bissacea Schleich. exssicc. cent. V. n. 41. I. glacialis Schl. catal. exs. a. 1821. In viis cavis, praesertim locis sylvaticis Germaniae, Helvetiae, defun Legi prope BDergedorf ad semitam ad Reinbeck ducentem, in Eua sa- xonica ad Anmühle, vere rarius fructificantem. Caules erecti vel basi tantum procumbentes simplices apice incrassati, saepe proliferi, radicum fibrillis paucis inferne instructi, duas ad sex lineas longi, caespites parvos formant, colore lurido vel atro-fusco insignes. Folia in plantnlis iunioribus et in innovationibus remotiuscula, concava, profunde incisa, sinu ei laciniis acutis; in annosioribus latiora imbricata versus api- cem (vel si ramulus ex apice prodit, quod saepius accidere solet, in media planta) maiora, planiuscula, minus divisa, obtusiuscula, cauli oblique ad- nata; suprema saepe verticalia. Figura foliorum ovata, obovata et subqua- drata. Retis areolae minutissimae subrotundae. Color viridi- fuscus s. ater. Folia perichaetialia maiora latiora, caulem et calycis basin amplectentia, lacinüs obtusis. Calycis structura fere eadem ac perichaetii Ll. concinnatae t emarginatae. Attamen non adest perichaetium duplex, ut in hac, nec € foliis involutis haud connatis formatur atque tubulosus est calyx, ut in illa, .sed conflatus videtur e duobus foliis calycinis basi connatis, ut ne sutura observetur, quae autem in medio calyce adest, ita ut calyx apicem versus in duo labia dividatur, primum inflexa, seta emissa vero erecta et pariter ac folia, brevius tamen et obtusius, emarginata. Casu fortuito nonnunquam .Seta calycem, eum perforando, lacerat, ut 5 - 4 - fidus appareat; est foliis concolor quidem, at substantia teneriore, areolis oblongis. Seta est 2-4 lineas longa alba striata. Capsula ovata fusca, valvulis ovatis striatis, Elateres parvi duplices; semina minuiissima sphaerica fusca. Calycis structura ab omnibus affinibus satis distincta. X. J. excisa Dicks., 78 L B. G. LixpENprERG, quacum cl. Hookerus iunxit, longe diversam esse ex charactere et descrip- tione patet. l. byssacea Both. proxima, quare Schleicherus eam sub hoc nomine venditavit, et cl. Funckius pro Z. excisa Hoffin. (quam. byssaceam. esse puto) habuit. Differt autem: caule simplici vel rarius innovatione praedito, fo- lis approximatis vel imbricatis firmioribus (nec remotis, compage laxa, areolis magnis) Folia perichaetalia sunt caulinis similia, in 7. byssacea vero, quae calyce cylindrico versus apicem trigono, ore contracto dentato instructa est, lanceolata albescentia. Sterilis porro distinguenda: : a ZJ. concinnata, surculis laxioribus, foliis non tam arcte imbricatis nec erectis, brevioribus, colore; a J. minuta, statura minore, surculis angustioribus incrassaüs, foliis haud. complicatis. J. inflata Huds. differt: caule procumbente ramoso, foliis magis ro- tundatis laciniis obtusis. Ad hanc pertinet 7. cordata Sw. secundum speci- mina originalia; beat. Weberum utramque commiscuisse mirandum non est , cum LI inflatam veram non noverit, nec calycis structuram in I. Funckii rite observaverit. Icon J7orae danicae t. 888. f. 6. nostram magis, quam ullam aliam refert; specimen fructiferum tamen non ad hanc, sed ad Iungermanniam quandam foliis indivisis praeditam pertinet. In Z. glacialis Schl. exem- plis.ab ipso missis nil vidi, quo a nostra distinguerem. 82. 4. byssacea Both., caule repente ascendente ramoso; foliis remo- is semiverüicalibus ovato- quadratis bifidis, angulo laciniisque obtusiuscu- lis, his subdivergentibus, perichaeüalibus subrotundis tri- quadrifidis ap- pressis subserratis; fructu. terminali, calycibus ovatis plicatis, ore dentato. Jioth. Catal. bot. Y. 158. FI. Germ. MI. 587. Hook. brit. Jung. 12. t. 12. JMuscol. brit. ed. 3. 250. Mart. Erlang. 166. t. 5. £. 41. Fl. Dan. t. 1717. f. 1. (excl. syn. FI. Dan. t. 888. £. a) Spreng. syst. IV. 228. l. divaricata Engl. Bot. t. 719. I. excisa Hoffm. Crypt. Germ. 8i. (excl. syn. Dicksoni) 4. bifida Schmid. ic. et anal. t. 62. 1E. 19. 20. t.u64. f. I. bicuspidata B. YF'ahlenb. Lappon. 594. In arenosis, ad semitas, in viis cavis, ericetis totius fere Europae. Legi sterilem in ericetis ad Reinbeck, im "Wentorfer Busch, c. fructu mense Novembri in via cava ad fosam terminalem prope Bergedorf. Synopsis Hepaticarum. 70 Surculi steriles elongati sex lineas et quod excedit longi flexuosi, saepe api- ce radicantes, folia habent remota minutssima, laciniis divaricatis. Surculi frucüferi simplices sunt, vel rarius ramulo uno alterove instructi, ascen- dentes incrassati bi-trilineares; folia in his approximata concaviuscula , laciniis erectis vel subconniventibus. Folia reliquis maiora arcte imbri- cata, laciniis lanceolats subserratis, formant apicem caulis incrassatum , ex quo calyx progreditur, qui semper terminalis est. Inveni quoque sur- culos incrassatos absque calycibus, foliis supremis maximis pellucidis, laci- niis ovatis magis serratis, quibus corpuscula linearia inclusa erant, quasi filamenta; sed antherae nullae insidebant. Mascula fructificatio esse vi- detur a cl. $mithio in Engl. Bot. l. c commemorata; equidem rudimenta fructus veri censeo atque illa corpuscula pistilla inchoantia esse, folia in- tima vero postea inolescendo calycem formare eamque ob causam in in- dividuis fructu maturo instructis rarius folia perichaetialia serraia adesse puto. Attamen ob minutiem huius speciei rarius fructificantis omnia evo- lutionis stadia prosequi mihi haud contügit. Hane a. J. bicuspidata diversam esse hodie nemo est qui dubitet. Diífert vero minutie, foliis magis verticalibus, minus incisis, laciniis sub- divergentibus obtusiusculis, compage firmiore, areolis minoribus; foliis ca- lycinis appressis; fructu. ierminali, calyce haud trigono, colore saturatiore plerumque fuscescente. Fructifera satis praecedenti similis, a qua minutie, caule haud erecto, calyce plicato, ore dentato diversa. Cl. Rothius iam 7. excisam .Hoffinanni eandem pronunciavit, merito ut videtur. Verba Hoffmanni: "ex minutissimis, — parum ramosa, apice incrassato; apices folio- rum ad lentem excisae" ad nostram quadrant et specimina discipuli Hoffmanni ab ill Neesio mecum communicata omnibus notis conveniunt. 83. J. inflata Huds., caule ascendente ramoso; foliis remotiusculis se- miverticalibus obovato - obcordatis acute emarginatis, segmentis obtusis; Íructu terminali, calycibus pyriformibus, ore contracto (neue turbi- natis, ore expanso quadrifido). Huds. 4ngl. 51. Hook, brit. lung. 11. t. 58. (excl. syn. IL. bicrena- tae Schmid.) Muscol. brit. ed. 2. 250. Spreng. syst. YV. 229. (excl. eod. synon.) Engl. Bot. t. 2512. Mich. 9. t. 5. £ 15. Dill. 489. t. 7o. £. 14? J. inflata Mart. var. « minor? 8o L B. G. LixpENBERG , I. cordata Sw. Ms. in JV'eb. et Mohr ind. musei a. 1805. I. ventricosa Mart. Erlang. 159. t. b. f. 56. (excl. synon.) Z. varia ÁMart; l. c. 165. t. 5. f£. 4o. ) B maior, caule elongato, ramulis attennatis, foliis maxime distantibus, calyce saepe nudo. I. emarginata c. nigra Schleich. Cat. exsicc. a. 1821. In Germania, Dritannia, Suecia, Helvetia, Italia, in Corcyra insuia. v. v. formam vulgarem et siccam var. f. Caules procumbentes ascendenies, ramulis crebris praediu, flexuosi bi-sexlineares. Folia inferiora remota semiverticalia patenti - divergentia,, superiora approximata subverticalia erecto- patentia, utplurimum obovata vel obcordata, rarius ovata vel rotunda, plana s. plus minusve concava, acute incisa, laciniis obtusis, ceterum integerrima. Compages crassiuscuia; areolae subrotundae, inierstitiis irregularibus. Color fuscescens, fusco- ruber, nigricans. Fructus terminalis; folia perichaetalia caulem .basi amplectentia erecta, apice patentia, ceterum caulinis similia. Calyx ra- uone plantae magnus linearis, bilinearis, primum pyriformis, basi nempe cylindricus, medio inflatus, apice inflexus; postea apex erectus contractus apparet calyxque igitur apice et basi attenuatus, denuo seta emissa ple- rumque oris laciniae expanduntur, ut calyx fiat turbinatus, ore quadrifi- do; est folus concolor, substantia teneriore, areolis oblongis. Seta 1-2 lineas longa albida. Capsula ovata fusca, valvulis ovatis striatis; elateres duplicaüi cum seminibus minutis rotundis fusci. Far. B est multo maior, pollicaris, sesquipollicaris. Ramuli saepe attenuati sunt, folia magis distantia, calycina in annosis plantis saepe evanida, ut calyx sit nudus. Contextus cellulosus laxus. Reliqua con- veniunt. I. emarginatae var. c. Schl specimina originalia exacte respondent exemplis Swartzianis, nomine I. cordatae variet. maioris insignitis, colore excepto, qui in his fuscescens vel purpurascens, in illis vero nigri- cans est. Species multis dubiis vexata, ob alias cum ea commutatas et commix- tas, licet satis distincta, immo nonnullis notis perinsignis sit. Ill. Schreberus ad. Schmidelii I. bicrenatam, Hudsoni Z. inflatam etsi du- bie referens utramque confundendi auctor fuit. Easdem postea iunxit cl. Hookerus itidem tamen subdubitans; cl. Weberus- demum (prodr. 75.) abs- que dubio eandem speciem esse affirmavit, quibus rationibus ' suflultus Synopsis Hepaticarum. 81 vix intelligendum, quum ipsi nullam I. inflatae iustam ideam fuisse defi- nitio et herbarium doceant. Dubium iam movent prioris verba: «íoliá subhorizontalia acute emarginata, angulis acutis." In herbario vero sub nomine Z.inflatae non adsunt (ut supra iam monui) nisi Z. minutae Dicks. specimina, ad quae descriptionem factam esse patet. Misit autem haec specimina cl. Swartzius, autographa addens verba: «cum Hudsono in An- glia legi," quod mirum mihi visum est, cum cl. Hookerus l. c. deserip- tionem suam itidem ad specimina a Swartzio cum Hudsono lecta factam esse affirmet. Summos hos viros ambas species eodem loco iunctim cres- centes legisse, nec postea lentis ope separasse suspicor. Cl. Martius denuo speciem tertiam iungendo nostraeque nomine describendo confusionem auxit. Quomodocunque autem res se habeat, nostram propriam eamque distinctissimam speciem esse, nec cum L. bicrenata Schm. bene perspecta commutari posse, extra omnem dubii aleam positum videtur, nec dubito, quin vera Hudsoni planta sit. Inter exempla ab humanisimo Hookero mihi donata et exempla, a beato Swartzio Z. cordatae nomine insignita, ne levissimum extat discrimen; perperam Weberus et Mohrius posteriorem ad I. Funkii retulerunt. 7. ventricosam Mart., quae ab homonyma Dicksoni planta « minutie, foliis «concavis suborbiculats apice acute emarginaus, dentibus obtusis, foliis «calycinis forma a reliquis non diversis, calyce cylindrico apice plicato, dentibus quatuor acutis instructo? differt, ad 7. inflatam perünere censeo, licet ob. characterem additum: «foliorum dentes saepe globuliferi?, Mar- tium minorem formam vel I. ventricosae verae, vel LI. bicrenatae commi- scuisse verosimile sit. Z7. variam Mart. a nostra haud diversam esse, ex specimine originali, a cl. Neesio mihi dato, affirmare possum. Saepe enim : L inflata suberecta est et (praesertim var. B.) foliis inaequaliter bifidis in- structa. Calycis lacinias 5-4-dentatas vero, quales cl. Martius descripsit , | in specimine ipso haud vidi, etsi vitro maxime augente armatus. «Ll minima repens, folüs bifidis, vagina florum ventricosa? Michelii 7. t. 5. £. 15., repetita a Dillenio t. 5o. f. 14., multo magis nostram, quam I. ventricosam vefert eandemque absque dubio huc allegarem, nisi calyx centralis radicalis obstaret, qualem nec I. ventricosa habet, neque inflata. Posteriorem ad Florentiam crescere ex speciminibus, ibi lectis, quae ipse possideo, bene scio. Num 4. inflatae Mart. var. a. minor huius loci sit, mihi dubium est; varietates b. et c., secundum iconem, descriptionem et specimina, ab ill. 11 8a L B. G. LixpENPERGC, Neesio missa, maiori statura, colore viridi, foliis ovatis vel rotundis, sinu excisurae subacuto, laciniis acuminatis vel acutis, foliis perichaetialibus di- vergentibus, calyce cylindrico subtriangulari abunde diversae. A £. bicrenata. Schmid. differt nostra: colore fusco-atro, nigricante vel purpurascente, caule ramosiore, foliis remotis, minus concavis, obcor- datis vel obovatis, patentibus vel reflexis, semper bifidis, laciniis integerri- mis, nec imbricatis subappressis ovato- rotundatis nonnunquam trifidis denticulatis. Folia calycina sunt caulinis similia, semper integerrima apice patentia, calyces maiores non ovati sed obovati, apice non plicati evidentius (quadri-) dentau. 84. Z. bicrenata Schmid., caule procumbente subsimplici; foliis im- bricatis subverticalibus rotundo - ovatis concavis erectis acute emarginatis, laciniis acutis, perichaeualibus subtrifidis appvessis subserrulatis, fructu terminali, calycibus ovaus plicatis, ore contracto irregulariter dentato. Schmid. icon. et anal. 247. t. 64. £. L. (excl. syn.) l. excisa Engl. Bot. t. 2497. Mart. Erlang. 167. t. 5. £. 42. (excl. syn. Hookeri et Hoffianni). In Germania et Britannia, in Corcyra insula, ad terram. Apud nos in viis cavis, ericetis sylvaüicis, ad aggeres et fossarum margines satis vulgata. Fructificat toto fere anno. Variat mirum in modum magnitudine, colore, foliis integerrimis denticulatisque cet. Surculi caespiübus satis ma- gnis plerumque tamen aliis speciebus intermixtis, degunt. Caulis est pro- cumbens, simplex vel innovaiione una alterave praeditus, apice fructifero ascendens, duas ad quatuor, rarius sex lineas longus, radiculis multis e dorso progredientibus terrae tam arcte aífixus, ut praesertim in solo gra- viori vel lutoso planta singula vix seiungi queat. Folia sunt imbricata, inferiora paulo magis remota et minus verticalia, superiora semiverticalia vel verticalia, appressa concava, rotundo- ovata vel obovata, apice bifida , superiora nonnunquam sed rarius trifida, sinu laciniisque acutis, plerum- que integerrima, rarius repando-dentüiculata erecta. Areolae retis oblon- ge vix confluentes. Folia perichaetialia maiora, saepe omnino caulinis similia, saepe vero trifida, laciniis serrato - dentatis, calycem amplectentia vel illi appressa. Calyx primum subglobosus, basi et apice plicato paulo angustatus, sela emissa saepe aequalis Forma calycis ita variat, ut, qui omnia evolutionis stadia non observavit, eiusdem speciei diversas formas esse vix crediturus sit. Color totius plantae est laete viridis, flavescens, Synopsis. Hepaticarum. 85 fuscescens vel ruber, semper tamen in apice calycis et foliorum dilutior s. albescens. Seta brevis, bi-quadrilinearis, alba. Capsula ovata fusca, valvis lanceolatis; elateres duplices; semina rotunda. Stirps maxime ve- xata, nec ab ullo auctore post Schmidelium rite intellecta. Attamen Schmi- delius eam optime descripsit et delineavit, (nisi quod l. c. sub f. ». alie- nam formam commiscuerit) nec eius opus solum naturamque ipsam ade- uni planta dubia esse potest. In Germania septentrionali vulgata, alibi rarius provenire videtur. Quae in confinio nostro legi specimina cum Schmidelii figuris et descriptione omnibus notis conveniunt, etsi inter se magnitudine, foliis plus minusve concavis, bi-et trifidis, laciniis plus mi- nusve acutis, integerrimis et serrato- dentaüs, colore a viridi ad fusco - rubrum vergente, calycis forma ventricosa et cylindrica, ore contracto et expanso maximopere varient. A I. ventricosa et excísa minori statura, foliis non subquadratis nee patenti- divergentibus, saepe serrulaus, retis areolis oblongis, perichaetio erecto, nec distante nec apice divergente, calyce minori magis plicato, evidentius dentato distinguenda. 85. 1. intermedia, caule procumbente ascendente subramoso; foliis imbricaus semiverticalibus planiusculis ovato- orbiculatis acute emargina- is, laciniis acutis, perichaetialibus trifidis irregulariterque incisis denta- tis erectis basi connatis; fructu terminali, calycibus obovatis, ore contracto denticulato. £. excisae var. Hook. brit Jung. 11. t. suppl. 2. I. bicrenata Mart. Erlang. 168. t. 5. £. 45.? In Britannia et e Legi ad Bergedorf im Wentorfer Busch, in sylva saxonica ad Friedrichsruhe, inter muscos. Surculi inter muscos repentes et ad terram procumbentes, saepe as- cendentes, rarius simplices, plerumque ramulis nonnullis instructi fle- xuosi sex ad octo lineas longi. Folia, praesertim in media planta, imbri- cata, semiverticalia rotundo -ovata plana (superiora concaviuscula, minus lamen quam in praecedenti ) emarginata, sinu laciniisque acutis integer. rimis. Rete laxum ex areolis rotundis coufluentibus conflatum. In fo- horum apicibus saepe glomeruli gemmarum fusci observantur. Color laete viridis. Fructus terminalis; folia calycina tria ad quinque maiora basi in urceolum connata erecta, a calyce paulo distantia trifida vel irregulariter 84 A B. G. LixpENBERO, repando -incisa et. dentata. Calyx obovatus plicatus, ore inflexo, longius dentato. Capsula et semina ut in praecedenti, seta vero longior. Dubius propono hanc speciem inter Z. bicrenatam, excisam et ventri- cosam. intermediam, huic modo. crescendi, foliis gemmiferis, perichaetii structura et calycis forma satis similem, foliorum forma et directione vero alque sinu acuto emarginaturae ad priorem accedentem. Quae inveni apud nos specimina ad unguem conveniunt iconi Hookerianae. Marti figura et descriptio itidem. quadrant, at specimina a cl. Neesio mihi be- nigue missa, eodem loco lecta et cum exemplis Martii collata, minime ad hanc, sed certo ad I. bicrenatam pertinent, cuius speciei polymorphae formas cl. Martius forsan cum hac commiscuit. Differre vero nostram puto: a Z. ventricosa etexcisa, colore laete viridi, non fuscescente vel olivaceo, foliis rotundo- ovatis, acute incisis, nec sub- quadratis sinu emarginaturae obtuso vel lunulato; a priori quoque com- page laxiore, gemmarum glomerulis fuscis nec flavis, a. posteriori caule maiore ramoso; a Z. bicrenata, maiori statura, caule magis ramoso, foliis minus verücalibus et imbricatis, gemmiferis, perichaetialibus | connatis irregulariter incisis distantibus, calyce ampliore minus plicato, longius dentato. 86. 1l. excisa Dicks., caule procumbente simplici; foliis subimbrica- tis semiverticalibus subquadratis emarginato- trifidis, sinu. lunulato, la- cinlis acutis, perichaetialibus subconnatis patentibus tri- quinquefidis valde plicatis; fructu terminali, calycibus cylindricis superne plicatis, ore aper- to dentato. Dicks. Crypt. fasc. YII. 11. t. 8. f£. 7. Hook. brit. Jung. 11. t. 9. ff. 1, 8-10 (excl. syn. Hoffin. I. globuliferae Roth. et 1 Funkii W et M. Muscol. brit. ed. 2. 25o. Fl. Dan. t. 1715. £. 1. (excl. syn. Martii) Spreng. syst. IV. 228. (excl. syn. I. Ehrhartianae IW'eb.) /. dubia Web. prodr. 79. In sylvaticis et ericetis Germaniae, Daniae, Britanniae. v. v. Caules procumbentes apice frucüfero ascendentes simplices (ex apice ipsa nonnunquam innovantes) radiculis albidis terrae, sed minus firmiter 1dhaerentes, fuscescentes vel purpurascentes bi-quadrilineares. Folia infe- riora remotiuscula subhorizontalia, superiora subimbricata semiverticalia, omnia ovato- quadrata bi- rarius trifida, sinu semilunari, laciniis brevibus ^ Synopsis Hepaticarum. 85 acutis, viridia vel roseo-purpurascentia. Contextus cellulosus laxus, areo- lae magnae rotundae confluentes. Foliorum apices nunquam gemmiferae. Folia perichaetialia maiora, dupla vel tripla serie calycem. ambientia, basi subconnata erecto - patentia, demum remotiuscula, valde undulato- plicata tri-quinquefida, laciniis variis sed semper integerrimis. — Calyx terminalis eylindricus ratione plantae magnus versus apicem plicatus (pli- cis plerumque quinque) ore vix contracto, plerumque medio vel totus ro- seus, sed haud raro omnino viridis, apice subhyalinus. Seta trilinearis albida. Capsnla fusca ovata, valvulae ovatae. Elateres duplices, semina sphaerica fusca. I. ventricosae individua parva huic simillima, uti iam observavit cl. Hookerus. Differt tamen nostra: omnium partium minori statura, caule. simplici, foliis brevioribus, minus profunde incisis, non gemmiferis, calyci- nis magis undu'ato- plicatis, compage laxiore, calyce brevi, apice subpen- tagono, albido, medio roseo, aequali, non subtrigono ore contracto con- colore. Folia in I. ventricosa firmiora ob areolas minutas non confluentes. Utrum haec, an 7. bicrenata Schmid., vera Dicksoni stirps sit, diiu- dicare non ausim. Sunt mihi quidem specimina Dicksoniana (sterilia vero, quod. doieo) procul dubio ad hanc referenda, sed eiusdem definiuo l. c. «surculis ramosis, foliis imbricaüs concavis. neutiquam huic respon- det. Hookeri figurae t. 9. et suppl. t. 2. non omnes ad eandem speciem perünere, qui attente eas perspexerit, fateatur necesse est. Vir summus ipse 7. excisam a ventricosa calyce praesertim discernendam, foliorum vero formam vix diversam esse prioremque ad 7. /ncisam accedere dicit, quae quidem omnia de nostra, minime vero de illa valent, quam t. 2. suppl. depinxit. Ambae formae apud nos frequentius occurrunt, et vivis plantis omnimode iconibus Hookeri quadrantibus sedulo invesugatis, diversas spe- cles esse mihi persuasum est. Ex descriptione Hookeri, synonymis allaus et e speciminibus ab ipso ad preces meas determinatis patet, illum, prae- tev formas depictas, Z. Funkii quoque et 7. bicrenatam pro excisae varie- tatibus habuisse atque igitur quatuor formas uno nomine iunxisse, quarum wes (L. excis, Funkii et bicrenata) absque dubio species UPS sunt ; quarta vero (I. intermedia) anne ad IL. ventricosam referenda sit dubius adhuc haereo. 4. dubiae IV/eb. exempla in. auctoris herbario asservata a 7. excisa haud discrepant. Minime rara est haec species, calycis forma et colore insig- nis, quibus notis, ut et folis minus ybricaMs optuse, | emarginaüs pla- 86 I. B. G. YiNDENBERG,, niusculis, perichaetialibus non appressis nec subserratis, a I. bicrenata satis superque differt. Z. incisa caule compresso, foliorum laciniis undulato- crispis, calycis ore contracto ciliato diversa. 87. L wentricosa Dicks., caule repente ascendente subramoso; foliis approximatis, inferioribus subhorizontalibus, superioribus verticalibus sub- conduplicatis, patenti- divergentibus oblongo- quadratis obtuse emarginatis tridentatisque, laciniis acutis, perichaetialibus suberectis 2- 4- fidis; fructu terminali, calycibus oblongo-trigonis, ore contracto subdentato. Dicks. crypt) fasc. ZL 34. (excel. syn Mich, 4 15^ 1 19. "DP E f. 14.) Hook. brit. Jung. 11. t. 38. (excl. iisdem syn. et Fl. Dan. t. 888. f. 6.) Muscol. brit. ed. 3. 250. Engl. Bot. t. 2568. Spreng. syst. IV. 228. MICI. 82. t. 9. 2b: uL. I. bidentata Schmid. Diss. fF. 34. 15. £. bidentata y globulifera Y'eb. spic. Fl. GOtt. 154. Jl. globulifera Poll, Palat. MI. 782. Reth. Fl. Germ. lI. 579. (ex parte.) I. bicornis Müll. Fl. Dan. t. 888 f. a. (non f. b.) Jl. graveolens Schl. Cent. V. n. 42. I. bicuspidata Ehrh. Crypt. exsicc. n. 292. Mart. Erlang. 165. t. 5. f. 59. (excl. syn. plur.) J. inflata Mart. ex parte. I. Ehrhartiana IV'eb. prodr. 81. In totius Europae sylvaticis. Legi ad Bergedorf, Reinbeck, in sylva saxonica. Fructificat vere et aestate. Variat maxime magnitudine, colore, foliorum forma et direcüone; duae praesertim. formae insignes (multis intermediis tamen connexae) mihi obviae fuerunt. a. conferta, minor, folis subverticalibus, superioribus subcondupli- catis, textura firma. b. laxa, elongata, foliis remotiusculis semiverticalibus, inferioribus subhorizontalibus, contextu laxiore. Ad priorem, cum qua specimina Dicksoniana originalia atque Hoo- keri icon et descriptio conveniunt, 4. bicuspidata Ehrh., Ehrhartiana IW'eb., perünct; puto quoque Z. inflatam Mart. ex maiore parte huius loci esse, cum cl. auctor «folia nonnunquam sinu obtuso vel semilunato emarginata, superiora subcomplicata. pronunciet, non quoad foliorum Synopsis Hepaticarum. 87 formam nostram referat et speciminum ab ill. Neesio cum originalibus collatorum nonnulla non possim non Il. ventricosae accensere. Ad for- mam b. allegandae sunt Z7. graeeolens Schl., bicuspidata Mart. et 1n icone Engl. Bot. l. c. figura sinistra. '"Transitus multi observantur; legi e. g. specimina cum Dicksonianis (forma a) convenientissima, foliorum superio- rum marginibus vero non involutis. Ab affinibus certis quidem notis diversa est haec species, at saepius tamen commutata, quare descriptionem addere iuvat. Surculi confertim crescunt, plerumque inter muscos vel ad arborum putridarum radices repentes; procumbunt, apice ut plurimum ascendente, sunt ramosi flexuosi sex lineas ad unciam longi. Folia inferiora semiver- ticalia sunt, nonnunquam (in forma b. fere p AS horizontalia , supe- riora plus minusve verticalia divergentia longiora quam latiora, omnia sub- quadrata nec basi nec apice angustata, apice breviter emarginata, sinu semper obtuso, saepe lunulato, laciniis acutis, inferiora haud raro trifida. In forma a. folia margine inflexa sunt, inde subconduplicata. Contextus cellulosus firmior, areolae rotundae minutae interstitiis irregularibus. | Co- lor plantae flavescens vel rubro-fuscus, rarius saturaie viridis: In media planta saepe adsunt folia perigonialia sex vel octo, verticalia, basi inflata antheras ferentia, ceterum reliquis similia. ^ Fructum , multa exempla investigans, semper terminalem, nec umquam vere nudum vidi. Folia pe- richaetialia adsunt tres ad quinque erecto-patentia latiora, fere semper tri- fida, subplicata, primum calycem ambientia, deinde remota, quam ob causam tum, si, quod saepe fit, infra fructum innovationes progrediun- tur, caulis quasi elongationes, calyx lateralis nec folis propriis stipatus videtur, qualem. cl. Martius depinxit et descripsit. Calyx initio globosus est, tum obovatus, demum oblongus subtrigonus lineam fere longus; os contractum. irregulariter denticulatum. . Foliis subquadratis, sinu obtuso sublunato incisis, laciniis acutis (qui- bus saepe gemmae glomeratae flavae insident), perichaetialibus trifidis, demum remotis, calyce trigono, ore contracto dentibus brevibus praedito, tulo ab affinibus distinguenda. I. bicornis Müll. FI. Dan. t. 888. £. a. ab operis continuatore cl. Hor- nemanno (ad t. 1717. £. 1.) ad 7. byssaceam, a cl. Sprengelio ad. bicuspidatam relegata, habitu tamen et definitione « bicuspidata, cuspidibus polliniferis« repugnante, secundum iconem ipsam additaque synonyma et diagnosin non. potest non ad hanc referri nostram. 88 [. B. G. LivprNsERG,; 88. 1 acuta, caule ascendente subramoso ; foliis approximatis semiver- ticalibus patentibus subrotundis margine repandis acute emarginatis, laci- niis acutis, perichaetialibus amplectentibus apice divergentibus; fructu terminali, calycibus cylindricis, ore contacto dentato. I. inflata Mart. Erlang. 160. t. 5. f£. 57. (ez parte). Il. Martii Schleich. Cat. a. 1821? B. aeruginosa, minor, caule procumbente simpliciusculo, calycibus paulo. brevioribus. I. alpestris Schl. ezs. Cent. YL p. 59. (non Cat. a. 1821) JF'eb. prodr. 8o. In Germania et Helvetia. v. s. Var. 8. ex Helvetia s..fr., e Corcyra insula c. fr. (cl. Spathys). . . Caules magnitudine quam maxime variantes, unguiculares - biuncia- les ascendentes vel suberecti (in var. B tres ad octo lineas longi procum- bentes) flexuosi plus minusve ramosi dorso radiculis obsiti. Folia inferiora remotiuscula subhorizontalia plana, superiora subimbricata semiverticalia concaviuscula ovata rotundata margine saepe repanda, breviter acute emarginata, laciniis subinaequalibus acuüs vel apiculatis. In forma a. folia suprema nonnunquam obtusiuscula. Compages crassiuscula, areolae rotundae magnae. Color viridis, in var. B. subaeruginosus. In medio et versus apicem saepe in utraque varieiate deprehenduntur folia -perigonia- lia, magis verticalia, basi amplexicaulia et antica parte dente incumbente vel ascendente instructa, apice saepe tridentata, dentibus brevioribus ob- tusiusculis. Fructus (in var. B. desideratur) terminalis; folia perichaetialia maiora, basi calycem amplectentia, apice divergente emarginato - trifida. Calyx lineam vel sesquilineam longus cylindricus , ore contracto quadri- fido, laciniis denticulatis. Seta tres ad sex lineas longa alba striata; cap- sula ovata rubra, valvulis ovato - lanceolatis striatis; elateres duplicati cum seminibus minutissimis rotundis rubri. Affinis Z. ventricosae, attamen diversam puto. Forma a. maior est, caulis suberectus, folia habet breviora non qua- drata, sed circumscriptione fere orbiculari, margine subrepanda; sinus excisurae aculiusculus est, nunquam lunulatus, laciniae apiculatae sunt, saepe inaequales. 'Textura est laxior. Folia perigonialia non caulinis si- milia sed plerumque trifida , basi dente aucta, quod nunquam in I. ven- tricosa observavi. Duo tantum adsunt folia calycina, nec tres vel quin- que; semper basi calycem circumdant et saepius bifida sunt. Calyx est Synopsis Hepaticarum. 89 multo maior, haud trigonus nec ore irregulariter denüculato, sed quadri- fidus, laciniis denticulatis. Nec unquam vidi in hac folia gemmifera. JI. Martii Schl. nostra esse videtur; nomen tamen retinere non ausim, cum specimina sterilia et manca tantum viderim. | I. alpestris Web., praeter minutiem et colorem, omnibus notis con- venit. Cl. Martius ipse iam l. c. 7. alpestrem Schl. Cent. cum sua inflata iunxit, quam vero perperam diversam a Weberi stirpe putat; adsunt enim in Herbario Weberiano nulla nisi Schleicheriana specimina. Postea vero Schleicherus. pro more suo species alias variasque lI. alpestris nomine dedit. Ipse L. conniventem ab illo accepi, cl. Sprengelius uti videtur (cf. ei. syst. plant. IV. 228) L curvifoliam; qua de causa hoc quoque incer- tum nomen mutandum censui. Exempla fructu praedita e Corcyra insula cl.Spathys misit, quae, omnibus notis congrua, varietatem esse nostrae 7. acutae probant, Calyces paullo breviores sunt, capsulae forma eadem. Folia pleraque Helveticorum foliis simillima, alia nonnulla 7. inflatae Huds., aha 7. bicrenatae Schmid. foliis propiora; quibus perpensis mirum non est, species has diu multumque inter se esse confusas. 89. 7. bicuspidata L., caule repente ramoso; foliis remotiusculis semi- verticalibus ovato-subquadratis bifidis, sinu acutiusculo, laciniis acutis sub- rectis ; perichaetialibus longissimis patentibus bifidis subdenticulatis; fructu santo proprio radicali insidente, calyce cylindrico versus apicem trigono, ore dentato. Linn. sp. pl. 1589. Schmid. Diss. £ 16. et icon 2254. t. 65. Web. et Mohr. crypt. Germ. 424. t. 1. f£. 9. 10. t. 11. £.. 5. (excl. syn. I. byssaceae Roth., divaricatae E. B. Dil. t. 51. £. 6. Mich. t. 5. f£. 14.) JF'eb. prodr. 58. (excl. iisdem syn.) Hook. brit. Iung 11. t. 11. et suppl. V. 4. (excl. syn. I. bicornis Fl. Dan., globuliferae Poll, sphaerocephalae Roth., fissae Scop., Mni fissi L) JMuscol. brit. ed. 2. 250. Engl. Bot. t. 2259. Spreng. syst. IV. 227. (excl syn. I. bicor- nis, sphaerocephalae, variae |Mich., Michauxii IV.) Dil. 488. t. 7o. 13. Mich. 9.1; 6. £17. I. multiflora Linn. Mant. 510. et plur. auct. Dill. 481. t. 69. £. 4. I. connivens Mart. Erlang. 169. t. 5. £ 44. b. (excl. var. « et synon.) Ubique in umbrosis, praesertim sylvaticis, ad terram, arborum ra- dices et truncos putrescentes; fructificat hyeme et vere. v. v. | Variat maguitudine , colore albescente, dilute et saturate viridi, pur- 12 90 I. B. G. LiNpENBERG, purascente, rubro, fusco; foliis plus minusve incisis, sinu acutiusculo et lunulato, laciniis divaricatis, erectis et conniventibus. Folia innovationum saepe simplicia lanceolata. Duae formae memorabiles occurrunt: a. elongata, laete viridis, albescens, vel dilute fusca, foliis subremo- tis ovato- quadratis profunde incisis, laciniis erectis vel divergentibus acu- tissimis. Folia inferiora sunt semiverticalia, superiora verticalia, conca- viuscula patenti-divergentia; calycina maiora laciniis oblique patentibus. Calyx est cylindricus, saepe sesquilineam longus, a sedio inde trigonus attenuatus, ore dentato, b. conferta, minor, saturate viridis, fusca, vel rubescens. Folia sunt breviora imbricata rotundato-ovata (in innovationibus eadem forma acin a.) sinu saepe rotundo laciniisque conniventibus ut in L. connivente. Folia perichaetialia minus patentia subappressa, Calyx brevior latior inde subovatus. Reliqua conveninnt. . Forma a. creseit singulatim vel in caespitulis laxis inter muscos, ad radices arborum cet., b. vero densos caespites format, in sylvaticis longe lateque margines fossaarum et viarum cavarum induens. Foliorum forma I. conniventi simillima est, quae tamen ab utraque varietate differt: colore saluratius viridi, foliis semper subrotundis subhorizontalibus decurrenti- bus, laciniis conniventibus, retis areolis maximis subrotundis; foliis caly- cinis vel caulinis similibus yel tri-quadrifidis appressis, laciniis angustis integerrimis, calycibus haud trigonis, ore contracto longe ciliato. Cl. Marüum l c, utramque speciem (bicuspidatam et conniventem) commiscuisse palam est. De sna connirente enim praedicat: «eam multum variare, crebro fructificare, ubique obviam esse, Nuncupat folia direc- tione varia, laciniis nonnunquam rec£is, colore viridi-albo, areolis dia- phanis oblongo-subquadraüs; calyces subtrigonos, cilüs brevibus instru- ctos, folia calycina in lacinias latiusculas lanceolatas parce dentatas divisa« , quae omnia de I. bicuspidata utique valent, minime vero de LI conni- vente, rariore, subalpina, raro fructiificante. Dillenii. Mnium Trichomanis facie foliolis bifidis p. 257. t. 51. £. 6 ad hanc plerumque laudatum, quoad foliorum formam I. bidentatam vel ventricosam referens, J. Trichomanis esse specimina bherbarii Dilleniani Oxonii asseryati, teste IHookero, probant, quam ob causam absque dubio ad nostram quoque /. fissa Scop., sphaerocephala Roth., Mnium fissum L. pertinent, cum auctores hi omnes synonymum Dillenii allegent et verba Scopolii (Carn. ed. 5. III. 548.) «surculos globuligeros erigens, foliola emar- Synopsis Hepaticarum. 91 ginata s. excisa, foveola lunulata« ut et Michelii l. c. p. 8. «foliis ex ro- tunditate acuminatis, bifidis, apertura paene visibili, E. Trichomanis po- tius respondeant, quam nostrae. J. globulifera Poll, secundum descriptio- nem «ad foliorum bifidorum apices globuli virides subsessiles sunt, et ob synonymum S$chmidelii Diss. f£. 14. allatum merito ad I. ventricosam refe- renda. l. variam Mich., Michauxii IW'eb., ab ill. Sprengelio perperam ad bicuspidatam relatam esse, in obs ad 7. minutam iam monui. Z. multi- flora L., (Dill. t. 69. £. 4.) nostra absque dubio. Dillenio non erat nisi «caespitulus huius speciei studiose chartae inclusus. , ad quae specimina, manca ut videtur, folia descripsit «vix visibilia, per lentem perangusta, albida, pellucida, alterna serie rarius digesta, quaedam uno, quaedam duobus versibus disposita. In figura B quaedam folia talia utique appa- rent, qualia in vulgari forma I. bicuspidatae occurrunt, reliqua simplicia non recedunt ab illis, quae in innovationibus saepe observantur. Caespitulus ille Dillenianus adhuc in eius herbario extat, teste Hookero, qui Ll. con- niventem esse affirmat, a qua tamen Dillenii figura discrepat; est forsan I. bicuspidatae varietas, foliorum laciniis subconniventibus, a Hookero, cui, ut ex icone et descriptione eius videtur, forma minus incisa («foliis subquadra- tis ad tertiam partem incisis.) tantum nota erat, pro I. connivente habita. 90. Z. connivens Dicks., caule procumbente ramoso; foliis remotius- culis subhorizontalibus decurrentibus suborbiculatis bifidis, sinu lunulato, laciniis acutis conniventibus; perichaetialibus tri- quadrifidis appressis, la- ciniis integerrimis; fructu ramulo proprio radicali insidente, calycibus oblongo- ovatis, ore contracto ciliato. Dicks. crypt. fasc. YV. 19. t. 11. £. 15. Hook. brit. lung 123. &. 15. JMuscol. brit. ed. 2. 251. Mart. Erlang. 169. (ex parte) t. 5. £. 44. a. Engl. Bot. t. 2456. Spreng. syst. V. 228. In Germaniae, Britanniae, Sueciae, Lapponiae, Italiae umbrosis hu- midis, praesertim subalpinis. v. v. in sylva saxonica ad Friedrichsruhe sed rarissime. 91. I. cureifolia Dicks , caule procumbente ramoso; foliis subimbri- catis semiverticalibus orbiculato-ovatis concavis bifidis, sinu rotundato, laciniis elongatis subulaüs incurvatis; perichaetialibus erectis serratis; fructu in ramulo proprio radicali, calycibus cylindricis, ore plicato den- ticulato. 9a Jl. B. G. LixpENsERG; Dicks. crypt. fasc. Y. 15 t. 5. £, 7. Engl. Bot. t. 1504. JV/eb. et Mohr. crypt. Germ, 425. Hook. brit. lung. 12. t. 16. et suppl. t. 1. Muscol, brit. ed. 2. 251. Feb. prodr. 56. Mart. Erlang. i71, t. 6. f. 45. Spreng. syst. YV. 228. (excl. syn. I. alpestris Schl.) B. Baueri, foliis magis verticalibus basi inflatis complicatis, Jl. Baueri Mart. Erlang. 172 t. 6. f. 46. J. birostrata Schl. exsicc. Cent. 5. n. 59. In Germania, Helvetia, Britannia, « locis alpinis et subalpinis, B ad arborum emortuarum truncos, locis sylvaticis montanis, priori forma fre- quentior. Utramque y, s. Folia I. Baueri eodem modo ab illis I. curvifoliae differunt, quo in pluribus speciebus folia perigonialia a reliquis discrepant. Sunt enim magis verticalia basi ventricosa. Omnia reliqua in ambabus formis con- veniunt, quare specie diversae non censendae. Cl. Martius l. c. quidem I. curvifoliae calyces laterales, I. Baueri vero terminales tribuit, sunt autem revera in utraque laterales, vel potius in ramulis propriis subradi- calibus terminales, nec levissimum inter illos est discrimen. Utraque varie- tas iam cl. viris Webero et Hookero nota fuit, quod ex prioris herbario huiusque descriptione «ihe leaves remarkably concave« patet. IL. Baueri in Germania frequentius magisque in planiuem descendens invenitur. 92. 7. Turneri Hook., caule procumbente ramoso; foliis approxima- tis subverticalibus ovatis bifidis, laciniis subcomplicatis spinuloso-dentatis; fructu terminali, calycibus cylindricis plicaüis, ore denticulato. Hook. brit. lung. 11. t. 29. Muscol. brit. ed. 2. 250. Engl. Bor. t, 2510. Spreng. syst. IV. 228. In Hiberniae et Italiae montanis. v. s. ii Folüs tri-quadrifidis vel irregulariter lobato- crenatis. 93. Z. capitata Hook., caule procumbente simpliciusculo; foliis semi- verücalibus subimbricatis rotundato - quadraus, inferioribus bifidis, reli- quis tri-quadrifidis, sinu. acuto, laciniis subundulatis obtusiusculis integer- rimis; fructu terminali, calycibus oblongo-ovatis, ore contracto dentato, Hook. brit. lung. 12. t. 80. /Muscol. brit. ed. 2. 251. Spreng. syst. IV. 229. In Hibernia. v.s. Synopsis Hepaticarum. 95 Compage laxa, retis areolis maximis (ut in 7. bicuspidata) ab affinibus omnibus differt. A J. intermedia, cui proxima, praeter hanc notam et foliis inferioribus subquadratis, superioribus tri-quadrifidis, laciniis obtu- siusculis diversa est. Schleicherus hoc nomine Z. ventricosam misit. 94. I. incisa Schrad., caule procumbente subsimplici compresso; fo- liis imbricaüs subverücalibus quadratis undulatis subtrifidis, laciniis in- aequalibus acutis hic illic denticulatis; fructu terminali, calycibus obova- tis apicem versus plicatis, ore contracto laciniato- dentato. iSchrad. Samml. n. 100. Journ. für die Bot. 1801. I. 67. Hook. brit. Jung. 12. t. 10. Muscol. brit. ed. 2. 251. Web. prodr. 89. Engl Bot. t. 2528. Mart. Erlang. 175. t. 6. £. 49. Spreng. syst. IV. 229. I. lacerata. Hb. Ehrh. 1 In udis sylvaticis Germaniae, Helvetiae, Britanniae, Sueciae. v. v. Variat caule breviore, longiore, foliis plus minusve imbricatis, elonga- tis et latioribus quam longioribus, simpliciter emarginatis, vario modo laci- niatis et repando - undulatis integerrimis, colore laete viridi et fuscescente. Tres imprimis formas inveni, quarum duae ut varietates distinguendae videntur : «. «vulgaris, surculo brevi prostrato, foliis arcte imbricatis, profunde divisis 5-5-laciniatis, laciniis crispis subdentaus. B. integrifolia, surculo brevi prostrato, foliis arcte imbricatis la- tioribus quam longioribus canaliculatis repando-undulatis subintegerrimis. y. elongata, surculo ascendente, foliis inferioribus remotiusculis simpli- citer emarginatis, lobis subcomplicatis, (lobo superiori minori ascendente), superioribus subtrifidis margine repando - subdentatis. Omnes varietates ad Bcicedos£, in sylva saxonica, in sylvaticis Eiolsa- üae inveni; « et B vere et autumno, 7 autem aestate fructificare solet. Haec species quibusdam notis tum ad Z. ezcisam, tum ad entrico- sam et intermediam accedens optime distinguenda: caule superne com- presso, complexu celluloso (qui idem in foliis et in calyce) denso, areolis minutis irregularibus. remotis, interstitiis triangularibus , calyce amplo obovato obsolete plicato, ore longe laciniato, laciniis subdentatis. Varietas 8 ob foliorum formam memorabilis; propriam speciem cen- Sere, nisi eiusmodi folia singula et in reliquis varietatibus deprehendis- sem. Amat contubernium I. curtae. 94 I. B. G. IiNpENPERG , 95. l. pusilla L., caule procumbente subsimplice; foliis imbricatis semiverticalibus subquadratis undulatis margine inaequaliter. crenats; fructu terminali, calycibus campanulatis, ore lobato - crenato. | Linn. sp. plant. 1602. Schmid. icon. 82. t. 22. Hedw. theor. gener. 86. t. 18. ff. 89-92. ed. 2. t. 20. f. 1-4. Engl. Bot. t. 1775. Web. prodr. 87. Mart. Erlang. 175. t. 6. f. 48. FI. Dan. t. 1717. f. 3. Spreng. syst..YV. 229. Hook. brit. lung. 12. t. 69. Muscol. brit. ed. 2:251, MIR. 7. 45 Df. xo. Dill. 495... 72. rfl C. D, EL Ba. de 74. f. 46. I. angulosa Dicks. fasc. Y. 7. Jl. pygmaea IF'ulf. in Schriften der Berl. Naturf. VI. 1. 151. In totius Europae umbrosis. v. v. in sylvis Lauenburgensibus. Folia perichaetialia adsunt quatuor vel quinque linearia angusta ca- lyci appressa. Capsula utique, ut optime iam descripsit Schmidelius, in quatuor dehiscit valvas ovaias striatas fuscas. Sphaerica irregulariter rupta et reticulata, qualem descripsit et depinxit Hookerus l. c. f£. 10. 11., non evadit nisi marcescendo. Varietatem duplo maiorem semiuncialem, radicibus creberrimis lon- gissimis (purpureis ut in vulgari forma) instructam, reliquis notis conve- nientem, a cl. Linckio e Lusitania allatam et sub nomine Z. ruficapillae cum. beato Webero communicatam in huius herbario inveni eandemque prope Florentiam lectam possideo. IL. IUNGERMANNIAE FRONDOSAE. A. FRONDE NERVOSA. * Pubescente. 96. 7. furcata LL., fronde repente lineari dichotoma membranacea nervosa, subtus margine nervoque pubescente; fructu ex inferiori parte nervi, calycibus: bilobis margine ciliatis, calyptra exserta obovata hispida. Linn. sp. plant. 1602. Hedw. theor. gener. t. 10. ff. 99. 10. et t. 20. ed. 2da t. 21. ff. 4. 5. et t. 22. Engl. Bot. t. 1652. FI. Dan. t. 1852. Hook. brit. Jung. 20. t. 55. 56. (excl. var. *. aeruginosa). Muscol. brit. ed. 2. »41.. JF'eb. prodr. 97. Mart. Erlang. 184. Spreng. syst. IV. 252. (excl. syn. J. et Ricciae fruticulosae). F'aill. bot. Paris. 98. t.525.:£ aa. Mich. 5. d; 4. E. 4s Dill 9. 1op4 bo 4: Synopsis Hepaticarum. 95 B. maxima YY'eb. spic. Fl. Gótting. 160. elongata Hook. l. c. frondibus maioribus elongatis strictioribusque. In omni terrarum orbe ad arborum truncos et terram. Apud nos vulgatissima sed raro fructificans; legi cum fructu mense Martio in fruti- cetis ad fluvium Bille. Variat colore saturate viridi et flavescente, caule plus minusve ra- moso, brevi et elongato; non fruciificat nisi annosa, sed gemmae (s. frucüficatio mascula) saepius inveniuntur. Nervus in adultis saepe pur- purascens. 97. lI. violacea 4char., fronde erectiuscula lineari dichotoma, lobis attenuatis, membranacea nervosa, subtus margine nervoque pubescente, aeruginoso- violacea. à; Acharius in JF'eb. et Mohr. Beytrüge zur INaturkunde Y. 46. t. 1. ff. 1-5. JPeb. prodr. 100. — I. furcata y aeruginosa Hook. brit. Jung. t. 55. f£. 22. 55. Z. fruticulosa Engl. Bot. t. 3514. ficcia fruticulosa Dicks. fasc. Y. 8. (excl. $yn. PL'Dan.) In Britannia. v. s. Forsan Z furcatae varietas, at fronde erecta, colore violaceo, notis eiusdem moment, quam illae, quibus 7. pubescens diversa putatur, dif- ferre videtur, quamobrem , donec fructus detegatur, ambas separare con- silii est. Specimina e Portu obscuro, colore saturatiore excepto, conve- niunt Anglicis. 98. Zl. pubescens Schrank., fronde repente lineari dichotoma mem- branacea nervosa, undique pubescente. Schranck. primit. fl. Salisb. 251. Hook. brit. Iung. 20. us 75. Muscol. brit. ed. 2. 241. Jf'eb. prodr. 99. Mart. Erlang. 184. Z. tomentosa Hoffm. Fl. Germ. 1. 91. In Germania, Britannia, Gallia, Helvetia, inprimis locis alpinis. v. s. Fructus nondum detectus. ** Fronde glabra. 99. I. hibernica Hook., fronde procumbente dichotoma oblonga mem- branacea nervosa margine integerrima; fructu ex superiore parte nervi 96 I. B. G. LixpeNpERG, egrediente: calycibus ovato-cylindricis, perichaetio laciniato -dentato in- structis, calyptram. excedentibus. Hook. brit. Jung. 20. t. 58. et suppl. t. 4. Muscol. brit. ed. 5. 241. Spreng. syst. YV. 255. (excl. syn. 4. bilobae Sw.) In Hibernia, Scotia, v. s. Fronde maiori, magis divisa, pallescente, substantia teneriore et fructu differt a sequente. Quam Schleicherus in Cat. exsicc. hoc nomine venditat, secundum specimina ab eo missa est Z. pinguis, textura carnosa, non membranacea et nervi veri defectu statim dignoscenda. 100. Z7. Lyellii Hook., fronde procumbente subramosa oblonga mem- branacea nervosa margine subintegerrima; fructu e superiori parte nervi egrediente , calyce cylindrico, perichaetio laciniato- dentato instructo, calyptram vix attingente. Hook. brit. lung. 20. t. 77. Muscol. brit. ed. 2. 241. Spreng. syst. IV. 255; In Britanniae et Helvetiae uliginosis sylvaticis. v. s. s. fr. L sinuata Swartz. (Prodr. Fl. Ind. occid. 145.) huic simillima, nisi quod fructus e dorso frondis progredi dicatur. 101. 4. Blasia Hook., fronde procumbente dichotoma submembrana- cea obovata undulato-lobata subnervosa, gemmis variis instructa; fructu e superiore parte nervi egrediente, calyce calyptraque frondi immersis. Hook. brit. Iung. 20. t. 82. 85. 84. MMuscol. brit. ed. 2. 240. Beilschmied et INVees von Esenbeck in Flora a. 1824. YI. 641. c. ic. Spreng. syst. YV. 252. I. biloba Sw. IV/eb. et Mohr. ind. musei pl. crypt. a. 1805. JV'eb. prodr. 91. Blasia pusilla Linn. spec. plant. 1605. Hoff. Germ. 94. t. 5. FI. Dan. t. 45. Engl. Bot. t. 1528. Schmid. diss. de Blasia c. icone. Hedw. theor. gener. 112. t. 28. ff. 156-64. JW/eb. prodr. 114. Mart. Erlang. 190. In omni Europa ad fossarum margines, solo arenoso hyeme inun- dato cet. v. v. s. et s. c. fr. Perill. Sprengelius, nescio quibus rationibus motus, J. bilobam Sw. ad hibernicam vefert, a qua sterilis quoque fronde laete viridi crassiuscula , saepe rosacea facile distinguenda, fructu vero toto coelo distat. .Similitu- dinem I. bilobae cum Blasia cl. Weberus (l. c. 92. in obs.) iam indicavit; Synopsis Hepaticarum. 97 utramque eandem speciem esse exemplis Swartzianis cum exemplis fructi- feris I. Blasiae a. cl. Hookero pro humanitate sua missis sedulo collatis, nec levissimo discrimine invento, mihi comprobatum est. Swartzius igitur primum Blasiae verum fructum detexit, plantam novam speciem censens, postea vero eodem loco frustra quaerens. Rarissime fructus provenire vi- dentur, aegre seta nondum emissa detegendi; mihi, licet in loco natali speciei apud nos satis vulgatae sedulo quaerenti, nunquam vestigium ul- lum videre contigit. Nervus verus adest, in iunioribus tamen planus ut et in gemmiferis haud raro obsoletus. B. FRONDE ENERVI. * Calyptra laeyr. 102. Z. epiphylla L., fronde procumbente divisa submembranacea obovata sinuato-lobata medio incrassata; fructu e superiore parte frondis egrediente, calycibus campanulatis, ore laciniato- dentato, calyptra exserta oblonga laevi. Linn. sp. plant. 1602. FL Dan. t. 559. Hedw. theor. 85. t. 25—25. Hoffin. Germ. Yl. 92. t. 4. Schmid. diss. de lung. 6. £. 1. ei. icon. p» i m6. vns Bot. cA. nma t Hook) brit, fung. 205 &./47- Muscol. brit. ed. 2. 240. Feb. prodr. 9o. Spreng. syst. IV. 352: giahiibet 4. $a. Dillzibo8. € 94: £. 41 £. 42) US. X. B. endiviaefolia, frondibus elongatis, simplicibus vel innovaüonibus solummodo hic illic divisis. 777eb. l]. c. obs. 1. I. epiphylla B longifolia Lam. enc. M. 286. Hook. l. c. I. endiviaefolia Dicks. crypt. fasc. YV. 19. J'aill. bot. Par. 100. t. 19. f. 4. 7. furcigera, frondibus apice innovationibus angustis dichotome divisis; ramis ultimis furcatis. J77ook. L c. f. 18. In udis totius Europae. Forma vulgaris, apud nos frequens, frucüfi- cat aestate, var. B. v. s., var. 7, cum exemplis Hookerianis examussim. con- gruam, e Corcyra insula cl. Spathys misit. Nonnulli auctores huie speciei et I. pingui nervum tribuunt, alii de- negant. Verus nervus in utraque neuüquam adest, fronde in adultis plantis medio quidem sensim incrassata subcolorata, sed contextu: eodem ac in reliqua frondis parte et reticulo haud diverso. Fructus s. d. mas- 15 98 I. B. G. LixpENBERG, culi in annosis plantis crebro adsunt: tubercula nempe fuscescentia s. pur- purea in frondis superficie conspicua epidermide tecta, e pluribus granu- lis composita. Quodvis granulum (s. anthera si malis) initio griseum, tum: flavescens, denuo fuscum et subrotundum, filamento minutissimo albo insidet. 103. Z7. pinguis L., fronde ascendente subsimplice carnosa oblonga sinuato-lobata medio subincrassata; fructu ex inferiore parte frondis prope marginem egrediente, calycibus brevibus campanulatis, ore fimbriato, ca- lyptra exserta cylindrica laevi. Linn. sp. plant. 1602. Schmid. icon. 156. t. 55. (excl. f£. 1. 6. 7.) Engl. Bot. t. 185. FL. Dan. t. 1428. f. 2. Hook. brit. lung. 19. t. 46. Muscol. brit. ed. 2. 240. YV'eb. prodr. 95. Spreng. syst. YV. 252a. Mich..5. t. 4 £2. Jill. bog. t; 747 4. Jar (eoo. di hs A B. angustior, fronde elongata sublineari simplice vel subpinnatim ra- mosa. Hook. Lc. £.55 JV ebd. c. I. gypsacea Schl. Cat. exs. a. 1821. (secundum exempla originalia). In udis, ad. fluviorum ripas per omnem Europam, v. v.; var. f legi absque fructu in pratis udis ad fluvium Pille. Num Jicheli t. 4. £. 5. (Dill. t. 74. £. 44. a) huius loci, sive ad 7. multifidam alleganda sit, ex icone diiudicari nequit. Fructifera facillime distinguenda, a 7. multifida: calyce longiore, ca- lyptra non tuberculata; a 7. epiphylla: fructu hypophyllo, calyptra longa cylindrica, capsula lineari. Varietas D sterilis priori simillima, quae ta- men statura minori, substantia minus carnosa, reticulo laxo, areolis ma- gnis discernitur, cum in nostra substantia crassa sit ex areolis minutissi- mis vix conspicuis conflata, ut epidermide reticulata nulla tecta videatur, qua nota et fronde angustiori quoque ab individuis parvis l. epiphyllae differt. Defectus nervi, quo plures auctores, imo nuperrime cl. Sprenge- lius, distinguendam censuerunt, nota est minime constans. Nervi eadem ratio in hac est, ac in L epiphylla, cuius exempla iuniora vel angustiora saepe medio neutiquam incrassata sunt. s Calyptra tuberculata. 104. 7. multifida L., fronde procumbente carnosa lineari subbipinna- tifida, lobis apice dilatatis; fructu ex inferiore parte marginis egrediente, Synopsis Hepaticarum. 99 calycibus brevissimis subcampanulatis, ore fimbriato, calyptra exserta cla- vata tuberculata. Linn. sp. plant. 1602. Schmid. icon. 215. t. 55. (excl. ff. II. 16. XVIL) Engl. Bot. t. 186. Hook. brit. Jung. 19. t. 45. (excl. syn. I. palma- tae Hedw.) Muscol. brit. ed. 2. 240. JF'eb. prodr. 94. Spreng. syst. IV. 232. (excl. eod. syn.) Dill. 511. t. 74. f£. 45. B. sinuata, fronde latiore ramosa margine sinuata, calyptra breviori. Hook. l. c. £. ». Web. l. c. Dill. bai. t. 74. £. 44. Mich. 5. t. 4. f. 5. I. sinuata Dicks. crypt. fasc. IL. 16. Engl. Bot. t. 1476. y. pinnatifida , fronde longiore pinnatifide incisa. IVeb. Ll. c. Dill. 514. t. 74. f. 48. In paludosis, udis sylvaticis et ad arborum truncos. Rarius in pratis udis ad Bergedorf et prope Reinbeck occurrit, semper tamen sterilis; c. fnty. s Varietatem y, suspicante iam ipso Dillenio, huc pertinentem, saepe cum vulgari forma legi. l. sinuata Dicks., secundum specimina Dicksoniana utique huius loci est, minime vero quam Schleicberus eodem nomine venditat. Est enim secundum exempla fructifera ab ipso missa Ll. pinguis. 105. Z. palmata Hedw., fronde ascendente carnosa lineari digitato- palmata, laciniis aequalibus; fructu dorsali, calycibus brevibus subcampa- nulatis, ore fimbriato, calyptra exserta clavata tuberculata. Hedwig theor. gener. ed. 2. t. 20. ff. 5-7. t. 21. f£. 1-5. eb. prodr. 95. I. multifida B Schmid. icon. 215. t. 55. ff. II. 16. XVII. Zook. brit. lung. 19. In arborum iruncis, in fungis. v. s. Fronde brevi ascendente digitato-palmata, apice non dilatata diver- sam a priori censeo; nunquam vidi formas intermedias. Ill Z/ookerus minutiei et frondis ascendentis secus divisae causam locum matalem no- stramque stirpem non esse putat, nisi L. mulüfidam ad arbores crescen- tem; sed huic sententiae accedere nequeo, cum I. multifidam saepius truncis arborum insidentem viderim, colore fuscescente quidem insignem, ceterum vero nulla nota a forma vulgari terrestri discrepantem, quid quod in aliis speciebus, quae et ad terram et ad arbores inveniuntur, 100 I. b. G. LispENBERG, e. g. in 7. furcata, a statione diversa eiusmodi differentias oriri nunquam observaverim. 2. LUNDLARLDA 1. Lunularia vulgaris Mich. nova gen. 4. t. 4. fiaddi in Opusc. scient. di Bol. II. 555. Spreng. syst. IV. 254. Dill. 521. t. 55. f. 5. Buz- baum Cent. Y. t. 62. f£. 2. Rai synops. ed. 5. 115. Marchantia cruciata Linn, sp. plant. 1604. JW'eb. prodr. 145. Staurophora pulchella J'illd. in. Magazin d. Ges. naturf. Freunde. z. Berl. 1809. III. 2. 101. In Britannia, Gallia, Helvetia, Etruria, Lusitania, agro Constantino- politano, in Corcyra insula, locis umbrosis. v. s. Frons simplex, vel ramulo uno alterove instructa, radiculis albis te- neris succosis, e medio frondis inferne prodeuntibus terrae aífixa, ovata obtusa, margine undulato-sinuata enervis integerrima. Contextus mem- branaceus, reticulo epidermidis nullo conspicuo; granula interspersa sunt, ut frons, imprimis sicca, punctata vel squamulosa appareat. Color laete viridis. Fructus e superiore parte frondis versus apicem progrediens; calyx ovato-cylindricus linearis, bilinearis, albidus tener, ore subqua- drifido; seta alba striata ultra unciam longa, basi, intra calycem, cincta filis (paraphysibus?) articulatis compressis, apice receptaculum cruciatum gerens, radiis quatuor tubulosis divaricato- reflexis, (calyptris?) centro car- noso insertis. Constant radii e membranis teneris albidis et sunt semili- neares-lineares, apice irregulariter rumpentes. Capsula ovata quadrival- vis (octovalvis Radd.) fusca; semina rotunda; elateres duplices. «Capsulae nonnunquam duae ex eodem radio« D//lL Receptacula gemmarum (in di- versa planta ut videtur) semilunaria membranacea ex epidermide frondis rumpente formata, gemmis lenüformibus repleta. 3. MARCHANTIA. 1. JM. polymorpha L., veceptaculis fructiferis radiatis, gemmiferis pel- talis pedunculatis et scyphiformibus sessilibus. Linn. sp. pl. 1605. Hedw. theor. ed. 2. t. 26. 27. IW'eb. et Mohr fl. crypt. Germ. 585. t. 12, f£. 1-8. JV'eb. prodr. 101. Fl. Dan. t. 1427. f. 1. Raddi in Opusc. scientif. di Bol. YA. 558. Spreng. syst. IV. 254. Hook.. Musc. brit. ed. 2. 119. Dill. 525. 525. 1. 76. t, 77. f£. 7. Synopsis Hepaticarum. 101 Marchantia. stellata (pl. fructifera s. feminea) March. fil in act. Paris. 1715. p. 907. t. 5. Schmid. icon, 106. t. 29. Scop, Carniol. n. 1354.5 MBA wd tee a2) flor a5 5101 JMarchantia umbellata (gemmifera s. mascula) Scop. Carn. n. 1555. (Schmid. icon. 58. t. 9. Mich. 1. t. 1. f. 5. JMMarchantia alpina Schleich. Cat. exs. a. 1821. (ex exempl. auctoris) Lichen petraeus latifolius s. Hepatica fontana, et Lichen petraeus umbellatus, C. B. P. 562. Planta fem. et masc. In omni terrarum orbe, locis umbrosis. v. v. Receptaculum pedunculatum ex inferiore parte frondis ad apicem progrediens radios habet septem ad decem, in quorum intersütiis invo- lucra communia aífixa sunt, e membrana bifida formata (folliculi bival- ves) ciliata, quorum quodque quatuor, quinque vel sex fructus continet. Calyx proprius est ovatus, demum cylindricus bi-quinquefidus. Calyptra tenera pellucida ovata irregulariter rumpens, stylo minuto coronata. Cap- sula fulva pedicellata ovata dentata, dentibus 5— 10 (plerumque 8) de- mum reflexis. Flateres duplices. Semina subrotunda. 2. JM. paleacea Bertol, veceptaculis fructiferis conicis papillatis ra- ,diatis, spite paleaceo, gemmiferis sessilibus calyciformibus. Spreng. syst. veg. IV. 254. In Etruria, Liguria. Mihi haud visa. 9. JM. commutata m., veceptaculis fructiferis convexo-costatis crenato- lobatis; gemmiferis planis peltatis pedunculatis. AMarchantia. hemisphaerica Hook. Musc. brit. ed. 2. 222. (excl. var. 5). Schmid. icon. 150. t. 54. FI. Dan. t. 562. Engl. Bot. t. bo5.. JV'eb. et Mohr crypt. Germ. 588. Web. prodr. 104. (excl. syn. M. barbatae Link.) JM. triandra. Web. spic. (pl. gemmifera). B. quadrata, receptaculo magis quadrato evidentius costato. AM. quadrata Web. spic. fl. Gótting. 155. Spreng. S. F, IV. x. 254. Scop. Carn. M. 555. t. 65.? Schleicher exs. M. androgyna Engl. Bot. t. 3545 (excl. figuris duabus inferioribus) et auct. quorund. Conocephalus hemisphaericus Dum. comm. bot. 115. In Germaniae, Norvegiae, Sueciae, Helvetiae, Angliae udis, praeser- tim subalpestribus. 102 I B. G. LixpENBERG, Num JM. quadrata Scop., a plerisque auctoribus cum hac coniuncta, huius loci, an propria species sit, decidere non ausim, cum neque exem- pla Scopoliana viderim, nec M. commutatam vivam investigare mihi licue- rit. /4. quadrata Yf'eb. spic., quam masculam M. hemisphaericam suam (commutatam) esse Weberus et Mohrius l. c. affirmant (perperam sane; adsunt enim exempla fructifera e herbario Weberi patris in. illorum her- bariis) eadem plane est, ac JM. quadrata et conica Schl.; Cat. (ex exemplis Schleicherianis) et cum Scopolii icone et definitione convenit. Quae cum ita sint, haud supervacaneum esse putavi, descriptionem AM. commutatae, seu hemisphaericae auctorum citatorum, ad exempla vul- garis formae, nec non M. quadratae Web. patr., ad exempla originalia factam addere. Utramque formam peritiorum examini, praesertim in vi- vis plantis instituendo, commendatam volo. JM. commutata. EFrons procumbens, radiculis creberrimis albidis in- ferne terrae affixa, unguicularis-uncialis viridi-fusca ovata margine undu- lato-crenata; substantia membranacea medio crassiuscula, superficie sub- papillata. Pedunculus e superiore parte frondis egrediens pollicaris-ses- quipollicaris glaber viridi-fuscus. Receptaculum rotundo- quadratum con- vexum, margine undulato-crenatum, demum sublobatum, in tot plerum- que lobos divisum, quot fructus inferne gerit, quatuor vel quinque sci- licet. Calyx proprius fugax videtur, saepe nullum vel non nisi mem- branae tenerae lacerae reliquias inveni. Calyptram mon vidi. Capsula est ovata; tum campaniformis, sessilis reticulata, areolis oblongo- quadra- tis, fusca, ore subquadrifido. Elateres duplicatü, saepe triplicaü, semini- bus ovato-rotundis vel triangularibus submarginatis (margine pellucido nempe saepius cinctis) fuscis intermixt. AM. quadrata IF'eb. Frons procumbens inferne medio radiculis obsita obovata vel obcordata, quatuor lineas ad pollicem longa, simplex, vel in- novationibus praedita, apice profundius emarginata , lobis rotundatis, margine undulato-crenata, rubro-fusca, superficie papillosa. Peduncu- lus ex ipso apice vel e sinu emarginaturae ascendens unguicularis- polli- caris basi rubens, superne flavescens, glaber. Receptaculum peltatum ir- regulariter quadratum ; est membrana tenera pallescens, plana quidem at costis 4- 6 (secundum numerum loculorum) crassis saturius coloratis in- Structa, tanquam radii M. polymorphae membrana coniuncü. Ob has costas receptaculum convexum apparet. Loculi capsuliferi quatuor ad sex nferne inter costas positi. Receptaculum ob marginem deflexum quadra- - Synopsis Hepaticarum. 105 tum apparet, sed fructibus omnibus remotis subrotundum est, margine crenato-lacerum. ÍInvolucrum commune nullum. Calyx tener membra- naceus albidus ovatus, ore lacero subquadrifido. Calyptra ut in M. po- lymorpha. Capsula triangularis rubro-fusca stipiti minuto viridi insidens, ore dentato, dentibus obtusiusculis. Semina rotunda reticulata viridi- fusca s. purpurascentia, haud marginata, Elateres duplices. Receptaculi costae in M. commutata quoque adsunt, sed multo minus conspicuae, saepe obsoletae ; . receptaculum in hac magis quadratum minusque pro- funde lobatum. ^ An capsula et semina characterem specificum | constan- tem praebeant, illis partibus non omni aetatis gradu observatis, diiudicare nequeo. M. hemisphaerica Lin. Grimaldiae generis est. Vide infra. 4. JM. conica L., receptaculis fructiferis ovato -conicis plicatis basi dentaüs, gemmiferis sessilibus planis tuberculosis. Linn. sp. plant. 1604. Schmid. icon. i17. t. 31. FL Dam. . 274. JF'eb. et Mohr crypt. germ. 59o. Hedw. theor. gener. ed. 2. t. 25. fF. 5-5. t. 28. JV'eb. prodr. 106. Spreng. syst. YV. 255. Hook. Musc. brit. iot. Fail gort. 55/49. Mich. 35. v». € 1 Dil 5a6: v z5: £1. JM. androgyna Web. spic. 168. (excl. syn.) Conocephalus conicus Dum. comm. bot. 115. Fegatella officinalis Radd. in Opusc. scientif. di Bologna Yl. 556. Jungermannia nemorosa, pediculo altissimo Dill. Ien. 545. Lichen petraeus, cauliculo pileum sustinente C. B. P. 562. Lichen Plinii primus, pileatus Colum. Ecphr. Y. 551. In nemorosis humidis totius Europae (et Americae borealis) Legi c. fr. femineo in sylva saxonica, masculam v. s. Frons 1-5-uncialis dichotoma, radiculis albidis ex inferiore parte nervi egredientübus terrae affixa, oblonga, margine sinuata, apice rotun- data 'crenulata crassa, superficie papillosa, nervo purpurascenti- fusco praedita. In plantis fructiferis apicem. versus epidermis longitudinaliter rumpit, margines ascendunt et membrana interior frondis antrum conca- vum format, e cuius medio pedunculus surgit irilinearis- uncialis , al- bidus vel fuscescens, teres opacus. Receptaculum ovato- conicum plicatum basi dentatum (dentibus plerumque 6) e membranis teneris reticulatis con- flatum, quarum interior folliculos 2-4 format receptaculo ipso quoad formam similes, latere vero tam arcte membranae exteriori receptaculi 104 Il. B. G. LixpENpERG, adnatos, ut aegre separentur. Capsulae tum ex his folliculis ipsis, tum ex interstiliis inter eorum parietes egrediuntur, calyce vero non instructae; nisi folliculos illos calyces nominare velis. Capsula est fusca, stipiti hya- lino minuto insidens, obovata, ore in dentes 6-10 inaequales fisso. Elateres duplices; semina rotunda fusca. Calypiram observare non licuit. M. androgyna JF'eb. spic. certissime huius loci est. Stirps homonyma Swartzii vero (Fl. 7nd. occid. III. 1882), quae et Linnaei planta ob syno- nymum Dillenii allegatum huiusque iconem optime quadrantem nec non eandem patriam videtur, secundum specimina Swartziana procul dubio diversa. Frondes enim sunt simplices vel dichotomae, lineari-cuneiformes, apicem versus scilicet sensim dilatatae, apice rotundatae emarginatae, margine crenatae, 4-8 lineas longae, 2 lineas latae, subtus medio radi- culis longissimis vestitae. Superficies papillosa, papillis poro nigro hian- übus. Pedunculus est ipse nervus frondis continuatus, 4-12 lineas lon- gus fuscus, basi nudus, superne plerumque (non semper tamen) villosus. Receptaculum hemisphaericum umbonatum. 4. geminata IN. ab E, secun- dum descriptionem cl. auctoris (in Vor. ct. Acad. C. L. C. Nat. Curios. XIL 1. 194) huic convenit; exempla vero non vidi. FZnbriaria tenella, ad quam cl. Sprengelius M. androgynam Linnaei refert, toto coelo distat. 5. March. Spathysii, receptaculis frucüferis horizontalibus planis ob- longis bilocularibus, capsulis horizontalibus, gemmiferis brevissime pedi- cellatis rotundis. In Corcyra insula, ad terram, cl. Spathys primus legit. Frondes in caespitem congestae imbricatae subtus radiculosae simplices e basi brevi angustiore statim dilatatae subrotundae, lineas 5-6 longae, dilatata parte lineas 2-4 latae, medio incrassatac, margine membranacea lobatae sinuato-crenataeque, supra virides, margine subtusque atro- pur- pureae. Parenchyma venis percursum; epidermidis areolae magnae ob- longae. E media fronde apicem versus pedicellus egreditur vix ultra li- neam longus, albidus, glaber. Receptaculum horizontale planum oblongo- ellipticum albidum biloculare, loculis unifloris rima longitudinali dehi- scentibus, fructus subtus gerens extrorsum (non deorsum) spectantes, sed e centro receptaculi, cui aífixi sunt, divergentes intra receptaculi mem- branas absconditos. — Capsula calyce membranaceo albido stylo apicu- lato inclusa, pedicello minuto viridi insidens, primum globosa vi- ridis, tum lenücularis (?) fusca. Elateres magni, purpurascentes , Synopsis Hepaticarum: 105 tubo inclusi. Semina immatura albida subglobosa; matura non vidi, nec "capsulam apertam. Receptacula gemmifera (mascula auctt.) cl. Bischofhfio observante primum sessilia, orbiculata, concava, margine obtuse trilobo inflexo cincta pilisque articulatis in ambitu stipata, demum brevissime -pedicellata, ob marginem expansum subtrigona, plano-concava, pilis pa cioribus cincta. Plantula memoratu dignissima, quae forte sui generis habenda ob cap- 'sularum extrorsum spectantium situm singularem. Sed fructus in nostris exemplis immaturi sunt, ut nihil certi de modo dehiscendi statuendum sit. Neque calycis proportionem et divisionem, neque seminum certam formam cognoscimus. Inter Marchanuas itaque relinquenda erat, donec plura circa structuram accuratius investigarentur. Receptaculorum gem- miferorum s. masculorum structura veris Marchantiis maxime accedit. Tab.IL Fig. a. Frons cum receptaculo femineo, lente aucta. b. Receptaculum femineum, a facie inferiori visum. c. Receptaculum gemmiferum iuvenile, FONTI wt d. adultum, lente fortiori aucta *). 4. GRIMALDIA. 1. Gr. dichotoma Raddi, fronde elongata dichotoma subtus lamellosa; receptaculo femineo conico subtus balikh do! Jaddi nov. v. rariorum stirp. crypt. decades im opusc. scientif. di Bol. Yl. fasc. XII. 556. Spreng. S. P. 1V. 255. Marchantia triandra Scop. Carn. ed. 3. YÀ. 554. t. 65. Balb. sur trois espéces d'hépat. 4. t. 1. £. 1. Hepatica minor angustifolia , capitulo hemisphaerico. Mich. 5. t. opo. Hab. in Carniolia, Italia, prope Heidelbergam. Frondes in caespitem congestae, lineas 5-6 longae, 1-2 latae, simpli- ces vel dichotomae, subtus medio denso radicularum villo vestitae, obo- vatae apice emarginatae, lobis obtusis, nervo viridescente subtus promi- nente, supra vix conspicuo percursae, albo-punctatae, marginibus sub- adscendentibus parum canaliculatae, medio crassiusculae, margine teneriore purpurascente undulatae subcrenulataeque, subtus lamellis membranaceis purpureis subimbricatis transversaliter instructae, quae marginem frondis *) Figuras has amicissimus Bischoffius pro sua in nos humanilate tradidit a se delineatas, T 106 I. B. G. LinpExsERG ,. versus ciliis basi foliaceis longis, saepe ultra frondem extantibus, prae- ditae sunt. Retis areolae densae granulis interspersae. Lamellae laxius reticulatae, areolis oblongis. Pedunculus e sinu loborum apicis, mem- branis frondis divisis, Dudes et ascendens, basi multis ciliis hyali- nis basi latiore saepe purpurascentibus, tum ex ultimis lamellis, tum e membrana inferiore frondis exeuntibus stipatus, membrana superiore in marginem brevem tantum extante, brevissimus teres laevis, viri- dis seu fuscescens. Receptaculum femineum conicum viride, papillo- sum, sed in 5-4 lobos teneriores hyalinos laeves abiens, horizontale. Involucra tot, quot lobi receptaculi, uniflora, hyalina, margine repanda. Calix tener hyalinus ovatus, apice oblique truncatus, vix capsulam aequans. Capsula globosa, sessilis, fuscescens, vertice s. operculo di- luuori laxius reticulato, secedente circumscissa, tum margine integro. Semina multa, rotunda, compressa, flava, margine tumidulo fusco- cincta, reticulata, ob cellulas marginales prominentes saepe minus regula- riter orbiculata, triangulatave. Elateres duplices, folliculo utrinque atte- nuato inclusi. 9, Gr. hemisphaerica m., fronde oblonga subdichotoma subtus mar- gineque nuda, receptaculo femineo subquinquelobo subtus longe barbato. Marchantia hemisphaerica Lin. sp. pl. 1Go4. Spreng. S. V. V. 1. 254. Mich. 5. t. 3. £. 2. Dill. big. t. 75. f. 2. Rai syn. ed. 5. 114. Buxb. (ent 2: 5. AE xax Marchantia hemisphaerica var. 5. Hook. musc. brit. ed. 2. 224. AMarchantia barbata Link. W'eb. prodr. 104. obs. 1 Reboullia hemisphaerica fiadd. in opusc. scientif. di Bologna. II. 557. (excl. syn. IW'eb. et Mohr. crypt.) In Germania ad Bipontum (cl. Bischoff), in Britannia, Lusitania, Gallia, Italia, Corcyra insula (cl. Spathys). Frons trilinearis- uncialis et ultra, simplex vel dichotoma, lobis ro- tundatis emarginatis, basi angustiore marginibus ascendentibus canalicu- lata, apice dilatata plana, medio incrassata subtusque radiculis multis al- bidis vestita, marginibus membranaceis vel cartilagineis crenulatis. Super- ficies virescens vel dilute fusca, albo-punctata, margo et pagina infera purpurascentes, epidermide scilicet purpurea transverse plicata, nonnum- quam in lamellas transversales secedente tecta. Pedunculus ante apicem vel e sinu emarginaturae egrediens saepe brevissimus bilinearis (ut in fig. Synopsis Hepaticarum. 107 Dillenii l. c.), saepe pollicaris, basi pilis circumdatus, fuscus, apice vire- scens, receptaculum gerens convexum rugulosum flavum, subtus pilis mul- tis longisque barbatum, in lobos 4-6 (plerumque 5) ad medium usque divisum, lobis ovatis eiusdem texturae et coloris ac reliqua pars recepta- culi. Calyces e membranis fissis receptaculi formati uniflori (uno alterove plerumque sterili) teneros lobos pellucidi receptaculi aequantes, apice de- mum rumpentes. Capsula sessilis, (nempe ut reliquae huius generis, qüae sessiles vocantur, primum pedicello viridi minuto insidens, qui vero postea fere evanescit) viridis globosa, calycem aequans vel aliquantulum apice prominens, inaequaliter dentata. Semina rotunda compressiuscula, mar- gine ob cellulas prominentes irregulariter crenulato circumscripta, fusca. Elateres fusci, tubo inclusi, flexuosi. Gr. hemisphaericam veram Linnaei Marchantiam hemisphaericam esse, comparatis Michelii et Dillenii iconibus, ab illo citatis, cum exemplis, quae e diversis Europae regionibus transmissa in herbario asservamus, persuasum est. Conveniunt praeterea verba diagnoseos Linneanae «receptaculo quin- quefido., cum altera species, Marchantüae illa generis, quam JMarchan- tiam commutatam appellavimus, receptaculo praedita sit quadrilobo potius vel in ambitu crenato - lobato. In JM. barbata Link., quae absque dubio huius loci est, scyphulos gemmiferos vidi, quales Michelius depinxit. Recedit haec species a Grimaldia genere capsulae apertae margine den- üculato, ob operculum scilicet non adeo circumscriptum et saepe a ver- tice singulis frustulis dilabens, quo commotus et ad barbam receptaculi respiciens, cl. Raddius proprium hanc genus, Zteboulliam constituit. Nos, cl. Bischoffio duce, Grimaldiae generi SQUID; quocum omni habitu et barba receptaculi omnino convenit *). 4M. pilosa Flor. Dan. t. 1426. (Spreng. S. V. IV, 1. 255.) «receptacu- lis fructiferis hemisphaericis subtus lanatis, stipite setoso, masculis sessi- libus, secundum iconem Fl. Dàn. receptaculo integro pedunculoque toto setoso differre videtur. Ipse hanc plantam non vidi, quam in Norwegia, Lapponia, habitare dicunt. *) Calycem (perisporangium) nullum esse isti generi asserens, eodem modo, quo Neesius ab Esenbeck in Duvaliae charactere exponendo, lapsus est cl. Raddius, idemque genus ab utroque eodem anno (1818) propositum esse patet, |N. ab E, 108 I. B. G. LixprxsERG; 3. Gr. rupestris m., fronde subsimplici lobata subtus nuda, recep- iaculo femineo hemisphaerico subtus nudiusculo. Duvalia rupestris IVees ab E. in Mag. d. Ges. naturf. Freunde z. Berl. VIII. p. 271. t. X. Hep. Bras. in Mart. Fl. Bras. Vol. Y. ined. Introd. Habitat in Marcgraviatu Daruthino prope Muggendorf in rupibus arenoso-calcareis. In alpibus Salisburgensibus legit cl. Funk. ^ Mense Iulio fructificat. Frons 2-5 lineas lata membranacea, simplex, pluribus tamen imbri- catim congestis, suborbiculata, obtuse lobata, plana, marginibus ascen- dentibus undulatüs crispulis crenulatis superficie rugulosa, enervis et ve- narum expers, pallide lutescenti- viridis, subtus albida, radicibus brevissi- mis rupibus adhaerens, marginibus summis liberis, nudis. luxta margi- nem frondis apicem versus assurgit pedunculus 5-9 lineas longus, firmus, subcompressus, siccitate tortilis, fuscus. Receptaculum fructus subglobo- sum vel hemisphaericum, virescens, rugosulum, horizontale vel in nonnul- lis deficiente una alterave capsula laterale et nutans, ambitu integro vel obsolete lobato. Capsulae in receptaculis completis quaternae, in incom- pletis binae vel singulae, immersae, globosae, membranaceae, tenues, reti- culatae, fuscae, post lapsum operculi margine denticulatae. Calyces pro- prii antrorum receptaculi parietibus arcte applicati, marginibus denticu- latis ultra marginem receptaculi capsulasque prominentes. Semina obtuse irigona, lutea, elateribus e fibra duplici folliculo-oblongo-lanceolato cur- vato inclusa interspersis.. ... Obs. Calycem a Neesio ab E. neglectum, quo inductusl.c. Duvaliam novum genus hanc plantam nuncupavit, nuperrime in exemplo ab ipso auctore sibi tradito Bischoílius, vir accutissimus, vidit eoque Grimaldiae esse generis demonstravit. 5. FIMBRAIARIA. 1. F. fragrans IN. ab E., receptaculis fructiferis subconicis lobatis, pedunculo basi setifero, calycis laciniis apice connatis. INees. ab Esenb. in hor. physic. Berol. 45. Spreng. syst. YV. 255. Marchantia fragrans Balb. Schleich. Cent. exs. ML. n. 64. Feb. prodr. 106. J'allroth. ann. bot. 120. t. 6. f. 9. (excl. syn. JM. sac- catae TY'ahlenb.) Frons bilinearis-uncialis, radiculis e medio paginae inferioris egredi- entibus instructa, simplex vel dichotoma, lineari-obovata, iu fructiferis Synopsis Hepaticarum, 109 apice emarginata, margine undulato-crenata, medio incrassata, tuberculata viridis, subtus margineque fusco-purpurascens. Pedunculus e superficie frondis prope emarginaturam exsurgens sex lineas ad pollicem longus, basi multis foliolis hyalinis ciliiformibus, e basi latiore nempe in apicem seta- ceum productis, quasi perichaetio circumdatus. Eiusmodi cilia singula quoque e tota frondis apice superne et margine prodeunt. Receptaculum conicum papillatum subquadrilobum, in tot scilicet lobos divisum, quot fructus subtus gerit. Calyx proprius emersus, ovatus hyalinus membrana- ceus, in 6-8 lacinias apice connatas fissus. Calyptram non vidi. Cap- sulae globosae sessiles, basi paulum angustatae, virides; apex macula pal- lidiore notatus demum desilit atque tum capsula apparet campanulata, ore irregulariter crenato vel lacero. Semina rotundo-triangularia margi- nata flavo - fusca; elateres simplices tubo inclusi. 2. F. tenella IN. ab E., receptaculis fructiferis hemisphaericis obsolete quadrilobis, pedunculo basi nudo; calycis laciniis liberis, capsula sessili. lVees. ab Ésenb. in hor. phys. Berol. 45. Vova acta acad. C. L. C. nat. Curioss. XYL L 410. Spreng. syst. YV. 255. (excl. syn. M. an- drogynae L.) Lehm. Hep. Cap. in. Linnaea. IV. p. 571. JM. tenella Linn. sp. plant. 1604. JM. gracilis Web. et Mohr. crypt. Germ. 589. in obs. ad M. hemi- Sphaericam , YY/eb. prodr. 105. 4M. dichotoma Ludw. M. Ludwigii Schwügr. prodr. 55. JM. polycephala Schl. excs. cent. V. n. 48. et cat. pl. Engl. Bot. 2545« Dhihobon t2 75. £. 4. In Suecia, Britannia, Silesia, Helvetia, Belgia, Italia, (Amer. bor. Iava, Cap. b. sp.) v. s. Frons minor angustior, quam in praecedente, seta ex apice superne prorumpens, sed nuda, glabra longissima (uncialis et quod excedit) gra- cili Receptaculum non conicum, lobi minus conspicui, laciniae calycis liberae, elateres rariores, semina fusca. Reliqua ut in F. fragrante. Involucri in hac et in praecedente ratio eadem ac in Marchantia co- nica pluribusque speciebus ; receptaculi scilicet fissi membrana interior format loculos fructus foventes. 3. JP.nana m., receptaculis fructiferis convexis subtrigonis basi repan- dis; pedunculo basi nudo; calycis laciniis liberis; capsula stipitata, 110 Y. B. G. IiwpENPERG, Marchantia nana Schleich. cat. plant. exsiccat. a. 1821. Hab. in Helvetia. Frondes minutae, 2-6 lineas longae, 1-2 latae, versus apicem pau- lum dilatatae, simplices vel bilobae, subtus medio radiculis obsitae, supra squamulis albidis praeditae, medio incrassatae, nervo haud conspicuo, purpurascenti- virides subtus fuscescentes, obovatae vel obcordatae obtusis- simae, planae vel marginibus ascendentibus canaliculatae, margine scario- sae, undulato-crispae. In superiore parte plantulae subtus prope margi- nem cilia plerumque enascuntur hyalina basi latiore subpurpurascentia. Substantia est submembranacea, epidermis reticulato - venosa. Pedunculi ante apicem frondium egredientes plures saepe in eadem planta, breves, haud raro lineam tantum longi, vix unquam tres lineas excedentes, basi nudi, nisi quod ciliis ex apice orientibus saepe cincti videantur, virides v. fuscescentes. Receptaculum hemisphaericum , papillatum |fuscescens , tri- rarius quadriloculare, margine repandum, horizontale. Involucrum mem- branaceum, truncatum. Calyx ovatus, exsertus (parum minus tamen pro- minens quam in Fimbr. tenella) longitudinaliter in 6-8 lacinias fissus hyalinas, lanceolatas, margine sublacinulatas, apice non connexas. Calyp- tram teneram, stylo gracili coronatam non nisi in iunioribus plantis de- prehendi; fugax videtur. ... Capsula globosa, stipiti brevi viridi v. flavescenti insidens, fusca, oper- culo evanido circumscissa, margine ium lacero. Semina minuta, ro- tunda, compressiuscula, fusca, margine tumidulo concolore. Elateres du- plices, folliculo utrinque attenuato inclusi, subcatenulati. Differt a F. fragrante: fronde minori, pedunculo basi nudo, recepta- culo haud conico, calycis laciniis liberis; ud F. tenella: colore minus purpurascenti - fusco, fronde venosa, subtus margine ciliata; pedunculo brevi non ex apice ipso prodeunte; recepta- culo subtrigono, calyce minus exserto. Ab utraque capsula pedicellata. 6. TARGIONIA. 1. T. hypophylla Linn. sp. plant. 1605. Schreb. in Naturforscher XV. 356. t. 5; ff. i1.-37. Spreng. in nov. act. Holm. 1802. t. IV. et in Bull. des sciences TIL. 5». t. 1. £. 2.. JVeb. et Mohr. crypt. germ. 591. t. XII. ÍE. 4-6. JPeb. prodr. 108. Kaulfuss in Flora a. 1822. Ll. 557. seq. Spreng: syst. YV. 235. Radd. in Opusc. scientif. di Bol. ll. 559. — Hook. Synopsis Hepaticarum. 111 Muscol. brit. ed. 2. 2318, Fl. Scot. ». 119. Engl. bot. t. 227. Mich. 5. t. 5. Dill. 582; 580£936. 1,4 )),5635. n... Lichen alter acaulos hypophyllocarpos Colum. Ecphr. Y. ic. p. 551 1. déstr. 345933. Lichen terrestris minor seminifer Buxb. Cent. Y. 41. t. 61. f. 4. In omni Europa ad rupes humiles. v. s. E Corcyra insula misit cl. Spathys. Frons sterilis linearis, marginibus ascendentibus, fructifera apicem versus dilatata, marginibus expansis. Capsula primum pedunculo brevis- simo insidens globosa, tum fere sessilis, ovato-trigona. Quomodo dehis- cat, non vidi; saepe suturas longitudinales observavi, ut angulis dehiscere crederem. Viva specimina investiganda. Calyptra stylo tubuloso curvato coronata fugax. LElateres duplices. folliculo inclusi, demum quasi 'catenu- lati. Semina fusco-atra rotunda tuberculata. 7. SPHAEROCARPUS. 1. ph. terrestris Mich. nova gen. 4. t. 5. Engl. Bot. t. 299. Dill. 556. t. 78. £. 17. Schmid. icon. t. 5. £. 2. JF'eb. prodr. 109. Schwaegr. prodr. 55. Spreng. syst. 1V. 256. Hook. muscol. brit. ed. 2. 215. Engl. Bot. t. 299. Bischoff in lVov. .4ct. 4c. C. L. C. Nat. Cur. Fol. XIII. P. 2. p. 829. t. 44. Sphaerocarpus JMichelii 4Jct. Taurin. V. 258. Bell. in Usteri Annal. bot. XV. 85. Raddi 1n Opusc. scientif. di Bol. Yl. 560. Targionia i on peius Dicks. crypt. fasc. Y. 8. De C. FI. Franc. M. 419. n. 1150. In Italia, aea Gallia, Lusitania; e Corcyra insula misit cl. Spathys; in Germania invenit cl. Braunius prope Durlacum. v. s. exempla in An- glia, Germania, prope Florentiam et in Corcyra insula lecta. Frons prostrata bi-trilinearis laete viridis vel aeruginosa, obovata, varie inciso-lobata, saepe, rosacea lobis rotundatis, enervis, tenera, submem- branacea reticulata. Radiculas nullas observavi. Fructus in superficie frondis, praesertim apicem versus sessiles, nonnunquam ex ipso margine prodeuntes congesu. Calyx ovatus, cylindricus et obovatus, linearis - bi- linearis, membranaceus, viridis vel flavescens, ore contracto pertuso; ple- rumque vel uno vel utroque latere sutura longitudinalis adest; dehiscen- tem vero non vidi. Capsula sphaerica membranacea tenerrima flavescens pellucida reticulata, sed laevis, sessili Semina numerosa tricocca aspera 112 . I. B. G. LixpENPERG ; flava. Capsula quadricocca superficie exasperato -muricata visa est Webero ob semina conglomerata translucentia, quibus saepe tam arcte appressa est capsula, ut ipsa angulata aspera appareat, qua de causa Schmidelius eam congeriem seminum putavit. Calyptra cum capsula concrescit. Cap- sula dehiscere non videtur, cum membrana eius tenerrima nec sutura ulla conspicua sit. Vesiculae pellucidae a Webero observatae sunt semina iuniora. In maturis quoque fructibus semina semper tricocca, neque un- quam ea in simplicia disiungi vidi, quod tamen demum fieri ex analogia plurium Iungermanniae et Marchantiae specierum puto. 8 ANTHOCEROS. 1. .4. laevis L., fronde plana crenata enervi. Linn. sp. plant. 1606. Schmid. icon. 71. t. 19. Hedw. theor. ed. 2. t. 29. 50. ff. 1-5. a-c. JV'eb. et Mohr crypt. germ. 455. t. XII. £. 7. JV'eb. prodr. 111. S$chwaegr. prodr. 55. Fl. Dan. t. 1855. Spreng. syst. V. 2506. Znthoceros maior Mich. 11. t. 7. £. 1. Dill. 476. t. 68. £. 2. Engl. Bot. t. 1558. "nthoceros punctatus B laevis Hook. muscol. brit. ed. 25. 226. In humidis Europae (et Amer. boreal) v. s. Frons duas lineas ad semiunciam longa obovata simplex vel dichoto- me divisa, lobis rotundatis, plana margine sinuato - crenata lucido - viridis, granulis s. vesiculis referta, inde punctata. Subtus, praesertim medio, radiculis multis albidis vestita est. Fructus e superficie frondis apicem versus oblique exsurgens; calyx cylindricus truncatus, ore integro vel ir- regulariter laciniato, linearis- bilinearis. Calyptra saepe in apice capsulae persistens, membranacea tenera, stylo brevi croceo vel fuscescente coro- nata. Capsula linearis acuta semiunciam-unciam longa, semilineam lata, ad medium, rarius ad basin usque bifida, valvulis cavis atrofuscis striatis. Columella capsulam aequans setacea atro-fusca. Semina eidem affixa nu- merosa minutissima rotunda et ovata, tuberculata nigra. Elateres (manu- bria auct), semper eiusdem generis, neque ut Sprengelius habet, dimorpha, sunt fila tenerrima duplicata, rarius simplicia, utplurimum irregulariter tortuosa, nonnunquam stricta, folliculo inclusa flavescenü inflato, rarius complanato, simplici vel ramoso, plerumque inaequaliter articulato, geni- culis constricto. Synopsis Hepaticarum. 115 2. Anthoceros punctatus L. , fronde turbinata sinuato - laciniata enervi. Linn. sp. plant. 1606. Schmid. icon. 185. t. 47. Engl. Bot. t. 1557. FI. Dan. t. 596. Hoffmn. fl. Germ. 1l. 94. t. 5. JF'eb. et Mohr. crypt. Germ. 456. IW/eb. prodr. 112. Schwaegr. prodr. 55. Spreng. syst. IV. 256. (excl syn. .4. crispi Sw.) Mich. vidt bound aui uli 476. 13569251. ZInthoceros punctatus Hook. Muscol. Brit. ed. 3. 216. (excl. A4. laevi cum synonymis). A. polymorphus « crispus add. in opusc. scientif. di Bol. Y. 559. B. multifidus, fronde subpinnaufida. Schmid ,L.c. £5. 21. Dill. t. 68. £. 4. add. £L c. A. multifidus Linn. sp. pl. 1606. IV. ab E. 1n. Mart. FI. Bras. Y. ined. In sylvaucis humidis Europae (Americae, Cap. b. sp.) v. s. Differt a praecedente: minutie omnium parüum, frondis forma et incisuris, colore dilutiore. «4. crispus Sw. diversissimus, nec scio quo fato a cl. Sprengelio ad hunc relatus. Descriptionem ad exempla Swartziana factam addere iuvat. Radices fere nullae, nisi fibrilla una alteráve fuscescens subtus e nervo prodiens. Frons obovata 5-6 lineas longa, lineam vel sesquilineam 1ata, apice dichotoma, lobis rotundis, margine sinuata varie incisa, laciniis ad- scendentibus et divergentibus, facie inde crispa. Color in siccis fuscescens. Substantia membranacea, reticulo conspicuo, Per mediam frondem eius- que lobos principales nervus fuscus iransit, supina facie vix prominens, subtus vero crassus; ex eodem ante dichotomiam frondis fructus surgit. Calyx est longissimus capsulam subexcedens, ad apicem lateraliter fissus. Capsula fronde brevior vix ires lineas longa stricta acutiuscula, ratione longitudinis latior, non iorülis minusque acuminata, quam in praecedente. Cetera conveniunt. Scyphulae gemmiferae adsunt uü in congeneribus, sed semper e nervo prodeuntes. Praeterea globulos nigricantes in infe- riore frondis pagina ad marginem nervi sessiles vidi, quos dissecando non nisi massam compactam fusco-atram epidermide tectam observare potui. Forma et textura frondis, nervo, calyce longissimo, capsula breviore latiore satis superque:.distincta species, definienda : -4. crispus , fronde sinuata laciniata nme crispa nervo praedita ; calyce longissimo. 15 11Á I. B. G. LixpENBERG, 3. 4. dichotomus Raddi, fronde plana dichotoma subnervosa. Jadd. in Act. 4cad. Senensis YX. t. 4. 4. polymorphus y dichotomus fiadd. in opusc. scientif. di Bol II. 559. Prope Florentiam legit Raddius. v. s. Frondes lineares apice dilatatae dichotomae, lobis rotundatus, virides, 5-4 lineas longae, sesquilineam latae, planae margine subsinuatae, rarius incisae subcarnosae. Nervus medius fuscus adest plus minusve conspi- cuus subtus radiculosus, versus apicem saepe evanescens. Fructus in di- chotomia frondis e nervo prodeuntes Calyx ovatus angustatus lineam longus fuscescens, ore (subquadri-) dentato. €apsula tri-sexlinearis fusca apice obtusa. Calyptrae pars mitriformis hyalina stylo minutissimo coro- nata saepe persistens. Columella, semina et reliqua ut in congeneribus. Ab .4. laevi differre" videtur: fronde nervo instructa, calyce ovato, ore dentato, dentibus ovatis, nec integerrimo vel irregulariter laciniato. Capsula ratione frondis brevior est nec acuta. Viva specimina tamen am- plius invesüganda sunt; non enim vidi nisi paucula eademque sicca. 9. BLANDOWIA. 1. JBL striata JY'illd. Berl. Magaz. für die Naturk. YII. 2. 100. t. IV. £ 2, Spreng. syst. YV. 256. Mich. 6. t. 4. £. 5. Dill. 477. 1. 68. £. 5. Post abbatem vallis umbrosae, cuius exempla Michelius delineavit, nemo in Europa invenit. In Peruvia et Chili ad arborum truncos lecta exempla descripsit Willdenowius; ad Novum Eboracum legit cl. Toreyus. 10. CORSINIKXA. 1. C. marchantioides Raddi nov. wel. rar. Crypt. stirp. decad. in opusc. scientif. di Bol. Y. 554. t. 15. £. 1. Spreng. syst. IV. 256. Diccia reticulata Gmel. syst. veg. (non Swartz. fl. Ind. occid.) Jiiccia coriandrina Spreng. 4nleit. ed. 1. HI. 520. Güntheria graveolens Treviran. in Spreng. Schrad. et Link Jahrb. d. Gewüchsk, III. 1. 157. c. icone. In Italia et Lusitania; e Corcyra insula misit cl. Spathys. v. s. Frondes simplices vel dichotomae, oblongae, obovatae, obtusae, mar- gine undulato-lobatae, tres ad sex lineas longae, glaucescenti-virides vel Synopsis Hepaticarum. 115 flavescentes, subtus medio radiculis crebris albidis vestitae; substantia sub- carnosa medio et versus apicem incrassata, epidermide reticulata; retis areolae papillis poro nigro instructis interspersae, quare superficies pun- ctata est. Fructus subsessiles in superficie frondis. Perichaetium s. calyx consistit e foliolis 1-5 varie formatis. Saepe non nisi margo adscendens epidermidis ruptae crenulatus adest calycis loco, nonnunquam calycis fo- liola frondi cohaerent atque ex epidermide orta videntur, haud raro vero basi calyptrae adnata sunt; saepe ommino desunt, decisa forsan. Primum calyptras excedunt easque superne tegunt; postea vero calypitrae emergunt, quarum plures plerumque adsunt vel singulae absque ordine, vel in se- ries dispositae, vel etiam intra idem perichaetium aggregatae. Pedicello brevissimo viridi insident; membranaceae sunt, albidae, initio pyriformes, tum sphaericae, diametro semilineari, stylo parvo incurvo fuscescente demum evanido, coronatae, apicem versus a medio inde squamis carnosis latioribus quam longioribus undulato- crispatis imbricatim tectae. Capsula in fundo calyptrae sessilis sphaerica, non dehiscens, e membrana tener- rima hyalina conflata; humectata ob semina translucentia nigra videtur. Semina innumera rotunda et angulata, sub vitro maxime augenie tuber- culata, nigra. Elateres nulli. *j 44 RIGCIELLA. 1. 4. fluitans. Jüicciella fluitans et canaliculata Braun in Flora a. 1821. M. 554. Riiccia fluitans Linn. sp. plant. 1606. Jeb. et Mohr. crypt. Germ. 445. IW'eb. prodr. 117. Schwaegr. prodr. 58. Ehrhart. Beytr. ML. 81. JRadd. in opusc. scientif. di Bol. M. 554. Spreng. syst. YV. 256. Hook. JMuscol.- brit. ed; 3. 213. Fail 98. & 1g:et./5! Mich. 6... 4: f. 6. Engl. Bot. t. 251. Dill. 514. &. 74. £. 47. Rai synops. ed. 2. 65. Riccia fluitans et canaliculata Hoff. crypt. Germ. 96. In aquis stagnantibus, paludibus exsiccatis, ad margines fossarum. v. V. Sine — et s. c. fr. R. canaliculata a. fluitante neutiquam specie distinguenda. R. fluitans *) -Generum Brissocarpus et Oxymitra, a Cl. Bischoffio nuperrime conditorum, succinctam expositio- nem Appendicis loco addemus, me series generum, in prioribus paginis iam typis expressa, disuibetur. Locus autem istorum generum est inter Corsiniam et Ricciellam. Not. Redact. 116 I B. G. LixpENPERG, ad terram vel in exsiccatis crescens e medio inferioris paginae frondis ra- diculas emittit, quibus terrae aífigitur. 'Tum margines frondis teneriores paulo ascendunt, ut frons canaliculata appareat. Aquae innatans semper sterilis videtur. Fructus in inferiore frondis pagina, inprimis apicem ver- sus sessiles sunt. Capsula est globosa (stylum nullum vidi) membranacea viridi-hyalina laevis. Rugulosa cl. Braunio visa est; ob semina translu- centia absque dubio. In fructibus maturis capsulas semper medio ruptas, margine integerrimo, vidi; cl. Draunius semper inapertas esse pronunciat, sed eum fructus non nisi immaturos vidisse patet, cum sporas gelatinosas albas vel albas fuscis mixtas invenerit. Sunt vero rotunda compressa lae- via retüculata fusca marginata, margine scilicet. tumescente pallido vel albo, quasi annulo, cincta. Quum vero fructus non nisi in exemplis siccis investigaverim , an capsula revera circumscissa sit, decidere non audeo; ulteriore examine in vivis plantis instituendo opus est. Nisi cap- sulam circumscindi existimarem, non a Ricciis separarem nostram, tum definiendam : Jüiccia fluitans, fronde dichotoma, laciniis linearibus apice furcatis; Íructu in pagina inferiore sessili. 19. OR DCICOLA- * Fronde margine nuda. 1. AR. crystallina. Lin., fronde orbiculari subaequabili cavernosa cre- nato-lobata, lobis cuneiformibus obtusis, margine nuda. Lin. sp. pl. 1605. JV/eb. et Mohr. crypt. Germ. 459. Web. prodr. 115. Spreng. syst. IV. 256. €. frondium lobis obovato- cuneiformibus obtuse. lobatis. R. crystallina a. Web. et Mohr. 1. c. [. crystallina. add. opusc. scientif. di Bol. YI. p. 551. t. 16. £ 6. Mich.-109. 3. 57: E95; D. cavernosa. Hoffin. crypt. Germ. 95? (sec. exempla originalia in herbario IV'eberiano). 8. frondium lobis linearibus apice parum dilatatis subintegris vel crenu- lato - emarginatis. hi. crystallina b. I'eb. et Mohr. 1. c. et B. Web. prodr. 1. c. Hook. Synopsis Hepaticarum. 117 Muscol. brit. ed. 3. 212. Schmid, icon. 156. t. 45. £. V."Faill. 98. t. 19: d5!B. A. pellucida Hoffin. crypt. Germ. 96. *) In solo pingui, piscinis derelictis, per omnem Europam. Var. «. e Corcyra ins. cl. Spathys misit. v. s. i Corpuscula cylindrica vel conica, quae in Corsinia marchantoide, Riecia glauca pluribusque inveniuntur, in hac non occurrunt. Vidi autem corpuscula oblonga coeruleo-grisea, marginem versus in fronde nidulantia, forma, styli defectu, et quod in frondis facie inferiore emergant, nec se- mina in illis dreprehendantur, a fructibus diversa. l'orsan gemmae sunt, quales et in Marchantiis et Iungermaniarum frondosarum nonnullis adsunt. Qua ratione motus ill. Sprengelius Michelii figuram t. 57. £. 5. Ricciae pyramidatae IWilld. adscripserit, non intelligo. 9. R. glauca L., fronde canaliculata, dichotome divisa, lobis acutiu- sculis, margine nuda. Linn. sp. plant. 1605. Mich. 107. t. b7. f£. 8. Radd. in opusc. scien- tif. di Bol, 1. 552. t. 16. £. 4. Hook. FL. Scot. II. 110. JV'eb. et Mohr erypt. Germ. 440. (excl. var. B ciliata) YY/eb. prodr. 115. (excl. ead. var.) Spreng. syst. YV. 256. R. crystallina o... Hook. Muscol. brit. ed. 2. 212. In solo limoso. v. s. Variat magnitudine, frondis divisione, substantia carnosa et mem- branacea, superficiei reticulo plus minusve conspicuo, quae tamen diver- sitates a locorum natalium dissimilitudine et plantularum aetate originem ducunt, ita ut omnes formae vix uuü varietates distinguendae videantur, *) R.cavernosa Radd., frondibus subdichotomis planis extremitaté paullulum dilatatis et emargi- natis (opusc. scientif. di Bol. 1l. 353. t. 16. f, 1. Michel. 107. t. 57. f. 7. Dill. 355. t. 78. f, 12) diversa species videtur, frondibus non radiatim in orbem digestis repetito - dichotomis planis angustioribus locoque etiam natali distinguenda. Color frondium subviridis vel cinerascens, Superficies ad lentem cavernoso-reticulata. PFructifieationes numerosae, frondi inmersae; se- mina nigra. »Rarissima apud nos species, quae aliquando inyenitur solum in nemoribus Doceianis supra rupem meridionalem montis Fesulani, cum hyems est eonstanter pluviosa," Radd.l, e. Quo loco iam a Michelio primum lecta est. Ob similem superficiei texturam cum var f R. crystallinae confusa videtur haec planta a plerisque Florae Germaniae scriptoribus, neque forsan haec unquam in Germania inventa, 118 I B. G. LiwpENBERG , quarum ad summum duas enumerandas esse exemplis originalibus Rothii et Hoffmanni inter se et cum aliis collatis persuasum mihi habeo: «. lobis acute incisis, apicibus acutis. Jiccia venosa Roth. Germ. MI. 1. Riccia minima L. sp. pl. 1605. et. Hoffin. Germ. 94. Radd. in opuse scientif. di Bol. YI. 555. t. 16. £. 5. a. (minor) et b. (maior). Riccia bifurca et minoriformis Hoffin. crypt. Germ. 94. 95. ; Schmid. icon. 170. 71. t. 45. £. IIL. t. 44. £. 1. FT. Dan. t. 898. £. 1. Mich... 107. t4. 57. 11, 16, DUL 5841.78. 4E; 13-38, B. lobis obtusiuscule incisis apicibusque obtusis. Riccia glauca Hoffin. et Both. ll. cc. R. maior Both. Mich. 1. c. £. o, Dill. V. 58. £. 10. Schmid. icon. t. 44. f. 1I. Engl. Bot. t. 2546. Hedwig tieor. d. 295, 'ed- 9. USE Riccia Michelii Radd. in opusc. scientif. di Bol. Yl. p. 552. t. 16. f. 2. Fructuum in hac et praecedente nulla est differentia. Semina in utra- que rotunda subangulata compressiuscula primum flava, tum fusco-atra, reticulata et fere marginata, non revera aspera. Frons orbicularis mini- me constans R. crystallinae nota est, at R. glauca fronde profundius di- visa, lobis dichotomis (nec indivisis vel breviter emarginatis) et colore glaucescente insignis. Frons in Jt. crystallina quoque nonnunquam, etsi rarius, canaliculata est; habitus autem tam diversus, ut Mohrii, utramque eandem speciem esse suspicantis, sententiae accedere nequeam. 3. R. lamellosa addi, fronde dichotoma in medio ample sulcata, ex- tremitaie canaliculato-carinata, inferius margine lamellosa. Radd. in opusc. scientif. di Bol. YY. 551. t. 15. £. 3. füiccia minima pinguis foliis latiusculis ample sulcatis e glauco vire- scentibus. Mich. 107. t. 57. f. 4. «In ambulacris horti agrarii Academiae Georgophilorum , nec non aliis umbrosis, humentibusque locis aeque intra, atque extra Florentiae moenia.« « Frondes subvirides, superficie ad lentem reticulato- punctatae, supra lato sulco longitudinaliter diremtae, in cuius lateribus intra frondis sub- stantiam immersa stant sporangia. In pagina inferiori harum frondium adsunt in margine aliquot lamellae, latae, obliquae, prope apicem fron- dis crebriores. Sporae rotundae, rubrae. «Michelius non memorat de lamellis paginae inferioris a nobis indigi- e Synopsis Hepaticarum. 119 tatis. Vereor, ne-cl. Weber et Mohr plures diversas species, et forte hanc quoque, si colligere iuvat ex prolatione synonymi Micheliani, confuderint sub sua Jüccia glauca Handb. 44o.« Raddi. Mihi haud visa, quare descriptionem Raddianam reddidi. Inter exoti- cas isti accedere videtur Jüccia squamata IN. ab. E. in Mart. FI. Bras. Y. ined. 4. AR. bullosa Link. Ms., fronde subdichotoma sulcata obtusa superne bullata, nucleum carnosum includente. - Ab ill. Linkio e Lusitania allata et cum b. Mohrio communicata exem- pla in huius herbario extant. Eandem ipse inter plantas cryptogamas Siccas capenses inveni, et cl. Neesius, Ji. crassae nomine, etiam in Cap. b. sp. lectam dedit. Frons trilinearis- unguicularis, 1-2 lineas lata, crassa oblonga vel obovata, simplex vel dichotoma , lobis obtusis obsolete emarginatis. inest frondi nucleus carnosus oblongus viridis subtus epidermide tectus, e qua radiculae saüs longae descendunt. Superficies frondis bullata, contexiu celluloso laxo cavernoso, vesiculis referto; epidermis reticulata rugosa. Margines tumidi, sulco medio angusto. Fructus mihi ignotus. ? 5. R. spuria Dicks. fronde membranacea lobata pellucida, fructi- - ficatione sub sinubus loborum solitaria exserta turbinata dentata. Dicks. pl. erypt. fasc. 4. 20. t. 2. £. 16. Hook FL, Scot. 110. IMuscol. brit. ed. 2. 214. In locis turfosis ad pedes montium Scoticorum. Planta dubiis maxi- me vexata, quam solus Dicksonius vidit et l. c. delineavit atque decripsit. An Corsiniae generis? ** Fronde margine ciliata. 6. .R. cilüfera Link Ms., fronde dichotoma sulcata, apice subtus in- crassata , superficie margineque ciliata. Cl. Linkius e Lusitania attulit et cum b. Mohrio communicavit. Frons oblonga subtus paucis radiculis obsita dichotoma, lobis obtusis apicem versus subtus incrassatis, tres ad sex lineas longa viridi- lutescens, crassiuscula, marginibus membranaceis adscendentibus quasi alata, punctata quidem sed multo minus conspicue, quam in nonnullis aliis, (praesertim in Ji. Linki) ciliata. Cilia in tota fiondis superficie et infra marginem 120 I. b. G. LixprNbERG, adsunt, hic seriatim, illic absque ordine disposita, brevia spiniformia sub- carnosa lutescentia. A. It. ciliata Hoffin., cuius varietati B saüs similis est, fronde apice incrassata, margine adscendente, ciliis surperficiem iegentibus abunde di- versa. LFructum non vidi. 7. RR. tumida m., fronde subsimplice lineari sulcata, subtus incras- sata, obtusa margine ciliata. Paueula exempla ad Florentiam lecta absque nomine accepi. Frons minuta pàucis fibrillis subtus obsita, 2-4 lineas longa, semi- lineam lata, linearis versus apicem paulo dilatata crassa, marginibus tu- mescentibus conniventibus sulcata, subtus e basi plana sensim incrassata ut semiteres evadat, apice obtuso semigloboso. "Textura epidermidis reticu- lata. Color basi viridis, versus apicem incrassatum fusco- purpurascens, margine albescens E pagina inferiore frondis ad margines ascendentes basi parce, apice densius proveniunt cilia brevia compressa diyergentia vel adscendentia in series disposita. Fructus mihi ignotus. Cum nulla alia specie confundi potest. 8. 1L ciliata Hoffm., fronde dichotoma reticulata canaliculata mar- gine ciliata. Hoffin. fl. Germ. Y. 95. Spreng. syst. IV. 256. Radd. opusc. scient. di S Bol Y. 1559 0p 6 Jfinse R. ciliaris Roth Fl. Germ. YI. 1. Spreng. Hal. 518. R. glauca B ciliata W'eb. spic. 155. Web. et Mohr crypt. Germ. 442. J'eb. prodr. 116. AR. glauca var. y Schmid. icon. 171. t. 45. £. IV Mich. ao5t Dr US B. fronde profunde incisa, laciniis linearibus, ciliis Eure In agris limosis Germaniae, Italiae; var. B. in Lusitania. v. s. A. f. glauca certo diversa. Frons reticulata, lobi semper et in an- gustisimis individuis obtusi. Cilia spiniformia, basi latiora compressa, e margine ipsa vel subtus prodeuntia, seriatim disposita divergentia vel ad- send etis perperam a Schmidelio et Mohrio pro «radiculis supra margi- nem frondis extanübus eumque ciliatum mentientibus. habita. Sunt vera cilia. Radiculae quoque adsunt; fibrillae scilicet tenerrimae albidae tere- tes e media inferioris frondis pagina absque ordine egredientes, quibus frons terrae aíffigitur. Fructus ut in Ji. glauca et crystallina, Synopsis Hepaticarum. 121 Varietatem 9 e Lusitania possideo. Frondes sunt profundius incisae, ad basin fere usque bifidae, lobis linearibus, non apice dilatatis, attamen obtusis;.cilia minora subtriangularia rariora, saepe in apice frondis tan- tum obvia. 9. £. Linkii m., fronde dichotoma sulcata margine ciliata, cilus fo- liaceis. Cl. Linkius e Lusitania allatam sub nomine R. ciliatae cum beato Mohrio communicavit. Frons subtus, praesertim medio, denso radicum brevium. villo vestita, circiter uncialis, fusca oblonga dichotoma ad basin usque partita, lobis iterum dichotome divisis obtusiusculis, marginibus crenatis adscendentibus sulcata, submembranacea ; epidermis reüculata, ob vesiculas, quibus re- ferta est, punctata. Infra margines series ciliorum surgit. Cilia consi- stunt e membrana tenerrima hyalina laxa areolis oblongis reticulata; sunt magna, lineam scilicet longa, basi dodrantem lineae lata oblique ovata, superne in apicem capillarem abeunua, in inferiore parte frondis rariora, versus apicem plantae basi sibi imbricata adscendentia et supra frondis marginem conniventia. In sulco superioris frondis paginae, pariter ac in KR. glauca, Corsinia marchantioide pluribusque speciebus, saepe inveniuntur duae series corpu- sculorum conicorum , apice oblique truncato - fissorum semilinearium. Fructus non vidi. Statura maiori, colore, radiculis creberrimis, ciliorum structura et forma ab affinibus satis differre videtur. 10. J. natans L., fronde obcordaia subtus margineque ciliata, ciliis longissimis serratis radiculiferis. Linn. syst. weget. 956. Engl. Bot. t. 252. feb. et Mohr. crypt. Germ. 445. Web. prodr. 115. Spreng. syst. YV. 256. Hook. muscol. brit. ed. 2. 214. Botan. miscell. (Lond. 1828) fasc. i. p. 41. t. 22. Dill. 556. t. 48. f. 18. FR. capillata Schmid. icon. t. 74. Hemna dimidiata, Fafinesque in 44m. Monthly Magazs. Y. In aquis stagnantübbus. v. v. Frons simplex vel dichotoma, obovata vel obcordata, plana vel (in- primis si dichotoma est) sulcata, viridis et lutescens, subtus plus minusve 16 122 I. B. G. LiwpENsERG; fusco-purpurascens vel violacea. Margine et subtus cilia frequentia pro- veniunt, frondem longitudine excedentia lutescentia vel violacea, lineari- subulata membranacea reticulata, areolis oblongis, margine serrata, hic illic margine vel tota superficie fibrillis teneris albidis vel lutescentibus nonnunquam articulatis obsita, quales fibrillae et immediate ex infe- riore pagina frondis descendere solent. Sunt igitur cilia illa quasi ra- dices primariae. Exempla fructifera, in America septentrionali prope Novum Eboracum a cl. Torrey, historiae naturalis professore, lecta et a cel. Hookero in Pot. miscell l c. delineata probant, hanc plantulam veram Ricciam esse. «Capsulae semper in costa sitae, substantiae immersae, superne convexae, intus granulis vel seminibus numerosis minutis subsphaericis tubercula- tis nigris repletae« Hook. L c. ADDENDA ET EMENDANDA. P. 8. L 2». in£ inter Corsiniam et Ricciellam, tum pag. 115. lin. 19. inserantur duo nova genera, a Dóschoffio, viro acutissimo, nuper exstructa nobisque per litteras exposita; quae, cum cl. Lindenbergii opus isto tempore iam maximam partem typis impressum esset, ad calcem addi necesse erat. nb BRISSOCARBRPUS Bish. Capsula globosa indehiscens sessilis, intra receptaculum globosum clausum lobulato-echinatum ab initio styligerum , ad frondis superficiem, Elateres nulli *). Ob receptaculam, capsulam membranaceam tenuem includens, Cor- sinide propius accedit hoc genus, quam Zücciis, quibus hucusque accense- batur species, idem constituens. — Affatim- tamen differt a Corsinia de- fectu foliorum illorum squamaeformium, quibus fructus, versus centrum frondis simplicis congesti , ad. basin obvallantur, tum vero et capsula ses- sili. Exempla etiam occurrunt, qualia iam Michelius observavit , sulco medio praedita, a centro ad 2/5 fere frondis excurrente, subulis stylifor- mibus dense obsito margineque membranaceo elevato ab utroque latere cinceto, sub quo in frondis parenchymate latet cavum, particulis mem- branaceis, (residuis, puto, utriculorum mucosorum) repletum et in proces- sus illos styliformes hians, Coriniae characteri addendum: «calyptris .... basi squamis CinCtLs.« i. Br. riccioides Bisch. Diccia maior, Coriandi sapore, foliorum superficie veluti tesselata , Jfructu subrotundo aspero. Mich. 106. t. 57. £. 1. *) Verba Bischoffii, quae reliquis generum. characteribus, ab. auctore propositis, accomodanda erant, haec sunt : »Receptaculum globosum,, clausum , lobulato - cchinatum ,. in frondis superficie; iunius styli- gerum. Sporocarpium globosum , indehiscens, sessile, Sporae elateribus destitutae.* 124 I. B. G. LixpENPERG, «In Italiae herbidis et ericetis montosis, ab autumno usque ad ver vi- get: in montibus F'esulano, Lupo, Bono, in collibus montis Hugonis sive JMonü, Scandiccii alii, Casiniani et similibus; item, Pistorii extra por- iam Divi Marci ad aggeres molendinae Abbatiae S. Michaélis in Furculis. Micheli. Yn Sardinia insula legit Muller, Bischofhus examinavit. Figura Michelii, vulgo ad Corsiniam relata, certo certius huc perti- net. Dubitandum autem, an eadem sit, ac Zticcia maior BARoth. Fl. Germ. lIL 429. Figurae Michelianae F. et /7., (l. c.) fructum naturali magni- tudine exhibent, ex quo cl. Rothius veram eius structuram, involucrum nempe, seu receptaculum, echinato-lobulatum et capsulam undique te- gens, divinare non potuit. Irc. OXYMITR X Bisch. Capsulae globosae, indehiscentes, styligerae, intra singula receptacula pyramidata clausa in sulco frondis longitudinali aggregata. Elateres nulli *). Quemadmodum praecedens genus, hoc quoque diífert a ZAicciae ge- nere receptaculis propriis frondi impositis, (neque immersis, neque etiam ex ea emergentibus, quo charactere, Ricciarum «capsulas frondi immersas« liquido negante, cl. Sprengelius (S. V. IV. 159.) Jücciam pyramidatam di- sünxit) In hoc itaque Oxymitra genus, cum DBrissocarpo, etiam Sphae- rocarpo et Corsiniae accedit et parvam veluti Tribum inter Hepaticas cum iisdem efficit. Ponas receptacula Oxymitrae generis apice poro de- hiscentia, et maximam invenies similitudinem Sphaerocarpi, a quo vero tum quoque frondium poris in epidermide, Marchanuarum modo, gau- dentium longe perfectiori structura discederet. 1. O. paleacea Bisch., fronde paleaceo-ciliata, receptaculis obtuse mucronatis. Jiiccia pyramidata, fronde simplici bifidaee canaliculato-triquetra cili- ata, sporangüs pyramidatis glabris. Radd. opusc. scientif. di Bol. II. Sbo-0t cabo fis: 15; Crescit Florentiae, Jiaddi. In Sardinia insula JMüllerus legit. Ad Giebichenstein prope Halam Saxonum suam plantam invenit Willdenovius. Postea frustra his locis quaesita est. *) Verba cl. Bischoflii sunt: »Receptacula pyramidata, clausa, glabra, in frondis sulco longitudinali sgzregata, Sporo- carpium globosum, indehiscens. Sporae elateribus destitutae. Synopsis Hepaticarum. 125 Differt haec species a sequente: squamis longis albis paleaceis frondem undique cingentibus, quae in illa, superficiem inferiorem obtegentes, vix extremis apicibus suis ultra frondium margines porriguntur; tum fructi- bus parcioribus (7-8), quorum in illa 10-14 duplici serie positi. Etiam iu hac, ut in Brissocarpo, frondes inveni cavo mucoso praeditas apiculis- que in medio seriatis, neque vero margine membranaceo inclusis, in ca- vum perviis instructis. (BiscA.) «Frondes sunt valde carnosae, canaliculato-triquetrae, simplices, saepe duae per earum basin coniunctae, aliquantulum recurvae , viridissi- mae. Superficies ad lentem reticulato-bullata. In medio paginae inferio- ris longitudinaliter adest quaedam crassities, ita ut hae frondes figuram vere itriangularem ex hac recipiant. Crassities 1sta tenuissimis radiculis albidis instruitur, eiusque lateribus adhaerent aliquot longa cilia mem- branacea, reticulata, albida, basi valde dilatata, ibique lateribus fere sibi invicem incumbentia, apice acutissima, eoque frondis oram superantia. In facie superiori frondium excurrit in medio una, frequentius duae, se- ries receptaculorum, quae gaudent forma pyramidata, et fere trigona, suntque carnosa, et superficie more frondium reticulata. Sporae nigrae sunt, et aliquantulum rugosae. Certus sum de identitate Zepaticarum Michelii cum nostris ex au- topsia speciminum bherbaru Micheliani, quod nunc est penes cl. Octavia- num Targionium - Tozzettium , Botanices et rei agrariae Florentiae profes- sorem. At figura Micheliana superius allata naturali magnitudine paullo grandior est, neque exhibet cilia paginae inferioris, a me descripta.« Aaddi. Cum hanc plantam videre nobis non contigerit, neque Bischoffius noster plura, quoad speciem , memoraverit, descriptionem Raddianam re- petere placuit, ex qua saltem id liquido patet, synonymon Raddianum ad nostram Oxymitram paleaceam pertingere. 2. O. polycarpa Bisch., fronde margine subnuda, receptaculis acu- minaiis. Riccia media obscure virens , foliis altius sulcatis , in superficie ve- luti punctatis, fructu pyramidato glabro. Mich. 106. t. 57. f. a2. Dill. 58. £. 16. iN Riccia pyramidata IV'illd. in Bot. Mag. Y. 4. 9.? Hoffm. FI. Germ. 96. n. 7.? Hoth. Fl. Germ. II. 429? Spr. Hal. 518. n. 1284? 126 L D. G. LimxprwsERG, Synopsis Hepaticarum. Florentiae, in monte Fesulano , nec alibi, sed rara. «Oritur Fe- bruario mense, Martio sporas maturat« JMich. In Sardinia insula legit JMüller. Num Züccia pyramidata JFilld. , Hoff. et Spreng. huc pertineat, merito dubitamus, propterea quod, citato quidem Michelio, b. Willdeno- vius adiicit: plantam , a sese ad Giebichenstein lectam , (quam nemo posthaec vidit) «Micheliama illa decies minorem fuisse.« Jüccia incrassata Brot., secundum definitionem: «frondibus indivisis oblongis, apice inferne incrassatis, capsulis erectis acutis. (Fl. Lus. II. 428) satis convenit, et est forsan nostra. Sed hanc quoque nullus alius bo- tanicus vidit. Riccia caeernosa. Hoffin., a. cl. Sprengelio ad R. pyramidatam relata, secundum exempla originalia certo certius ad R. crystallinam peruüunet. p. 17. ad. Zungermanniam dilatatam. Exempla Capensia Zungermanniae lobulatae Mook. pro L dilatata a me habita esse postea vidi. Exempla vera IL. dilatatae in C. D. S. lecta, calycem habent tuberculatum uti Euro- paea, quare hac nota speciem bene distingui posse nunc mihi peisua- sum. est. p. 5.lin. 5. pro existimatas. lege aestimatas "OS V I Ed.. qu S « est « m «16. € SBNS. «C, B. S. « 21. & 27. « Schwartziana « Swartziana « 29. « ult « Schwartzianis « Swartzianis « 2[. « 692. « Synonimis « synonymis « 27. &* Dr « lucde viridi « viridi - lurido. « 32. « IO. « Trichomani « "Trichomanis « A498. « 32. « bridentata « tridentata « 55. « 26. « asservata « asservato « 58. « i5. « majores « majora « go. w "6. « peciebus « speciebus. « j. « I9. « connivent « conniveant « OR. « 232. « ipsa « ipso « 86. « ult. « nom « icon « 88. 25. deleantur| verba (in var. B. desideratur) & 93. 17. pro. longioribus lege longis « 108. « 3, inf. add. In Germania, Helvetia, Gallia, Italia. v. s. 115. « 15. pro longioribus lege longis Sunt vero semina rotunda. exoticas « I16, « rr, « Sunt vero rotunda « « I!19. « 6. « exoticus « add, Color lutescens. Lao INDEX. A. H. Pag. Pag. Hepatica fontana. — . * IO Ee pe iSw. : É à : rn » minor angustifolia etc. "Mich. 105 » dichotomus Raddi. " uvm L » laevis L. * 112, I1Á. Iungermannia L. : : 6 7 » mator Mich. : MUTTUZ » acris JY 2 : : «1X9 » multifidus. L. : 115 » acuta Lindenb. : 98, 89 » polymorphus & crispus Radd. 113 » acuta f aeruginosa. . . 88 » polymorphus y dichotomus Radd. 114 » adiantoides Sw. : TS » punctatus L. : : S IU » adunca Dicks — . : xn 35 punctátus Hook. « S ELO » aequiloba Schwaegr. . 55 » punctatus B laevis Hook, JI TIO » albescens Hook. : $38 » albicans L. 67*), 55,60, 62, 71 b. » alpestris Schl. 7 * 7 $8, áo Blandovia Willd. à : 8 " alpestris VVeb. 3 a ? s CR queilla Lim. : 2 » angulosa Dicks. : -. 94 » striata Wi : : ET THOSE à 5 Brissocarpus Bisch. . ; . 21295 " ume M Fou 2 nit "d » riccioides Bisch. . 2 12:3 i A CHO pus 4 li 72 €. » attenuata Lindenb. : 48, 46 Conferva hypnoides Fl. Dan. Ru en 95 2 attenuata f gracilis — :. 48 Conocephalus hemisphaericus Dum. C ITO 2 autumnalis Dec. Schleich. — 25,56 » CORÍCUS. — . . . v T0 » barbata Schreb. «46, 47 Gorsnid Baddi j 8 » barbata B minor Hook. . 498 » marchantioides Raddi. — . 1 14 » . JBaueri Mart. — . 81-92 » bicornis JY'eb. et Mohr. . 63 D. » bicornis Muell. . ^ 63,77,96, 87 Duvalia. rupestris N. ab E. s «. 108 » bicrenata Schmid. 82, 64,80, h 84, 85, 8 E. t , 9 » bicrenata Mart. 83 Fegatella: officinalis Radd. k « . Ilo83 » bicuspidata L. 89, 36, 65, 79» Fimbriaria N. ab E. : : 8 87 90, 95 5 fragrans N. ab E. n D IIO » bicuspidata .Engl. Bot. j h i 42 » nana Lindenb. . à 10 » bicuspidata .Ehrh. i 2200096) » . tenella N. ab E. 104, 109, "e » . bicuspidata.B. Y aMenb. 20 es G » bidentata Schmid. à 2e gO : » bidentata B. Hook. . 20A Grimaldia Raddi. : 3 : 8 » bidentata B minor. FY'eiss. |. — 4a » dichotoma Raddi : . I05 » bifida Ehrh. : . 20 6p » hemisphaerica Lindenb. . 106 » bifida Schreb. —. ZA » rupestris Lindenb. . . 108 » biloba Sw., P'eb. et Mohr... 96 Güntheria graveolens Trevir. . «CO IHÁÓ » birostrata SchL. : . s 92 .") Numerus primo loco positus paginam indicat, ubi species aliqua pluribus explicatur. - INDEX. 150 Pag. Iungermannia DBlasia Hook. " «71:596 » Boryana YTY'eb. . V B9 » byssacea Roth. . 78, 4o, 87 » byssacea Schleich. : S viel » caespititia Lindenb. 67, 69 » calyptrifolia Hook. ; Sae ov d » capitata Hook, . . A92 » cavifolia Ehrh. . . 21, 22 » ciliaris L. : 19, 20 » clavaeflora .N. ab E. 4i mI » cochleariformis Hook. «09 » cochleartiformis JT ith. 0082 » collaris N. ab E. . 47, 46 » compacta Roth. 58, 54, 55 " »5 » complanata L. 5o, i » complanata f rupestris Schleich. 5o » compressa Hook. . 5,1999 » concatenata Linn. : id » concinnata Lightf. : 74, 78 » concinnata Vah. « a4 » connivens. Dicks. «9r » connivens. Mart. . 40,89, 9o » cordata Hb. Ehrh. . . 63 » cordata Sw. . «1/98; 80, 8t » cordifolia Hook. . . au oy » crenulata Sm. . 66, 27, 34, 68 » cristata Sw. : à QE OI » cuneifolia Hook. . Ha co » cupressiformis Lam. . « 17 » cupressiformis B. Lam. ues te] » cupressiformis y Lam. cus) » cupressina $w. - : E) » curta Mart. . 21310505 3915 152 » curta ( procumbens, ; 90 » curvifolia Dicks. . 2g 9T » decipiens Hook. . -. 95 » deflexa Mart. . . 44, 43 » deflexa f flaccida. . HEISE AT » denticulata 7 Feb. yn » denudata N. ab E. Seco] » dichotoma Schleich. — . 46, 47 » Dicksonii Hook. . j 625 » dilatata L. 17, 95 » dilatata. YF'eb. et Mohr. 21 QI » divaricata Engl. Bot. s n8 » doelaviensis Spreng. . | 95 » Donniana Hook. . : NEUE » dubia 7Y'eb. . . 84, 85 » Ehrhartiana YF eb. — . Va «OD » elongata Hook. . . :- 195 » emarginata Ehrh. . 25, 76 » emarginata (fj aquatica, 79 » emarginata 8 iulacea IN.ab E. — 55 Iungermannia emarginata y iulacea. v uocum - z vuv v cvv Y Pag. emarginata c nigra Schleich. 8o endiviaefolia Dicks. — . e 90 epiphylla L. : sw Og epiphylla 8 endiviaefolía 97, 96 eprphylla B longifolia Lam. |. | 97 epiphylla y furcigera. . 97 excisa Dicks, 84, 77, 83, 95 excisa Funk. : : 77 excisa Hoflm. — . : 78, 79 excisae var. Hook. : «3 exsecta Schmid. : 48 364 fissa Scop. . . . 90 Jlaccida. ScMeich. : A Jíava Sw. — . S xn Floerkii YY'eb. et "moo . 46 fluitans N. ab E. ; 76, 55 Jluviatilis T'hunb. : «. 50 Jragilis Roth. . . 4 0 Francisci Hook. 5 «v. A0 Jruticulosa Engl. Bot, . «95 Funkii W. et M. 7» 63, 76,81,85 furcata L. . furcata fJ maxima Web. . 95 Jurcata y aeruginosa Hook. 95 glacialis Schl, . : 77, 78 globulifera Poll. . 96, 9r globulifera Roth. . y DONO gracilis Schleich. ; EE 7) gracillima Engl. Bot. 66 graveolens Schrad. 4o, 28, 8n » graveolens Mart. . graveolens Schl. . 41, 86, à; egypsacea SSchl. . j «198 hamatifolia Hook. : o9, 03 Helleriana N. ab E. . . 64 heterophylla Schrad. NIC 5 hibernica Hook. : 95, 96 Hooken E. B. . . 98 Hutchinsiae Hook. hyalina Lyell. 6. 66, 68, 69 lavanica. — . : 19 implexa Sehleieh. : incisa Schrad. . 93, 85, 8 inflata Huds. 79, 76, 75, Pan 81, 89 8o inflata f maior. . inflata. YY eb, . . 03 in nflata Mart. 63, 66, 81, 86 intermedia Lindenb. . 85, 93 iulacea Lightf. . . 2| BB iulacea f gracilis. x *" . iulacea y clavaligera. . "v1 iulacea IT eb. et Mohr, «1,5 INDEX. P^g. Iungermannia i iuniperina Sw. . 20735 » iuniperina B adunca, - 34.495 » lacerata. Hb. Ehrh. — . «. 99 » laevigata Schrad, ; eu T8 » lanceolata L. 71, 25, 26, 7o » lanceolata Hoffm. . 4... 69 » lanceolata Engl. Bot. 4 20 » lanceolata Mart. P 2 uod » laxifolia Hook. 2 Jf » Leersii Roth. . : 1. 20 » Lyellii Hook. . . . 96 » Mackai Hook. . . 20 » macrorhiza, Dicks. : 2199 » Martii Schl. : . -. 89 » Michauxii FY'eb, : . 63 » minor. : : - 59, 65, 91 » minuta Dicks. 62, 64, 78, 9t » minutissima Eng. Dot. 235 22. » montana Mart. . j e n5 » Muelleri N. ab. E. 5 $99 » multifida L. . . P 98 » multifida B Schmid. «. 99 » multifida B sinuata - . 99 » multifida y pinnatifida : 99 » multiflora Huds. et Linn. 115036 » multiflora Linn. : 89, 3t » JNaumanni N.ab E. — . 46, 43 » nemorea L. . . : 2092 » nemorosa L. 5rar5/0,. 56,1575 , ; 58, 59, 6o » nemorosa f purpurascens, . 52 » nemorosa / recurvifolia. Uta » nemorosa à denudata Hook. 52, 56 » nemorosa Ó planifolia. 52 E » nemorosa pediculo altis- simo Dill. M. : » 103 » nigricans Sch. . 17, 69 » nivalts Sw. " : 5 ef » obtusata Lindenb. 5 » obtusifolia Hook. . 6o, 54, 62 » obtusifolia purpurascens. . 60 » orcadensis Hook. . 30 » pallescens Ehrh. . 29, 50 » pallescens B trivialis Schrad. jo » palmata Hedw. E * 99 » paludosa Schleich. . ...58 » patula Sw. . . Gn To » pauctflora Dicks. ^36 » pendulina Hook. : ATUS. » pinguis L. i $ 20198 » pinguis f angustior, . 2. 99 » planifolia Hook. E Ms ». platyphylla L. . n uen Iungermannia platyphylla 8 maior. » Ji xS Pluma N.ab E. . ; : 19 polyanthos L. . 3o, 29, 4r polyanthos Mart. 1 s 26 polyanthos rivularis. —, S PORE prostrata Sw. : & sx 67 pubescens Schrank, mg pulchella Suec, — . TE pulcherrima. FY'eb, à A 90 pumila With. 69, 25, 26, 27, 67, 68, 7o purpurea Engl. Bot. . 21:152 purpurea Scop. d 5o, 51 pusilaL. . s « J pygmaea Wulf. : : quinquedentata Z. 45, 49, 75 quinquedentata y collaris Mart. — 47 quinquedentata à attenuata Mart. 48 radicans Hoffi. : A3 reptans L. B $ i mn reptans f) pinnata, 45 resupinata L. 55, 51, 5f, 60 resupinata «Mart. . 55 resupinata JT'eb, : 2:052 rubiginosa Neck. SAIL ruficapilla Link. et PA 94 rupestris Schleich. ; : 5 rupincola Schleich. 3 05163 saxicola Schrad . . 6o scalarisSchrad 26, 55 29, 66,67, "n scalaris (Schmid. : 7, 69 scalaris Hof]m. . 3 1192 scalaris Hof]m. et Roth. 239 scalaris B denudata Mart. |. — 71 scalaris'y colorata Mart. ANNI doy Schraderi Mart. : 292070 i(Schulzii Spreng. EUM scutata Web. et Mohr. 4. 38 scutata f laxa. . : 0S9 serpyllifolia Dicks. 21, 18, 20, 22, 32, 64 serrata Roth. : : . 79 sertularioides Linn. . 20:96 setacea Hook. — . . 35. 37 setiformis Ehrh. . .. 49 setiformis f alpina. s: : * 49 simplex !Yeb. . ; vnd sinuata $e 3 i 205596 sinuata Dicks. . ó * 99 sphacelata Gieseke. — . 39r gf sphaerocarpa Hook. . 68, 69 spaerocephala FY' ith... 24:32 &phaeroccphala Roth. . * 99 152 INDEX. Pag. Iungermannia Sphagni Dicks, 28,29; 70,65 spinulosa Dicks. . 75 iSprengelit Mart. : "2 stipulacea Hook. ( stolonifera Sw. — . : . "15 stygia JY'eb. et Mohr. 65 subalpina N. ab E. 55, 5f, 57 "Tamarisci L. ; SSPSTE tamarrscifolia Cou APUD 0] tamariscifolia Linn. — . .A omg taxifolia Wahl. . 5 62, id 'TTaylori Hook. . 26, 25, 271 70 T'huta : : 18 thuitfolia Thunb. . Nd i) T'hutllieri Schwaegr. . DET Tomentella Ehrh. . a 0 tomentosa Sw. — . : 4 UN tomentosa. Hoff. : Jo095 'Tourneri Hook. : M ge triangularis Schleich... — 49, 44 Trichomanis Dicks. 32, 20, 28, 91, 93, [os 64, 69, 9o Trichomanis | minor JV .et M, — 21 trichophylla L. . : Ar 95 tricrenata Wahlerb. S ou9 tricrenata f] minor ScMeich. . — 44 tridentata Scop. 4o tridentata Sw. Ms. 72 et M. 48 trilobata L. 45, 44, 45, 74 trilobata (| minor YV.etM. . — 43 trilobata y Hook. . h EN uliginosa, Sw. 59 umbrosa Schrad. 55,51. bbs 56, 60 56, 58 undulata L. 6, undulata f uliginosa: : 5S) undulata Mart. . : 4 192 varia L. . : : UT varia IMart. : - Pu varia Mich. : ; ME ventricosa Dickson. 86, 85, 84, 88, 95 ventricosa Mart. . .. 80,81 violacea Achar. . 1 &'u95 violacea Lundt. . i s o 053 viridula N. ab E. : CN viticulosa Engl. Dot. . 28, 41 viticulosa Mart. . : . 6 aiticulosa. Poll. . . 3p, a viticulosa JT'eb. . i LED) viticulosa Hook. o e 593 JVeberi Mart. .. S Woodsii Hook. . E f 20 L. Lejeunia calcarea Libert. . . . MA n calyptrifolia Spreng. . v om » hamatifolia Spreng. — . 412p » Hookeri Spreng. . . 4. 37 » AMackait Spreng. . eio » minutissima Spreng. . "E » serpyllifolia Libert. — . e LT TOIE Lemma acaülos hypophyllocarpa :Col. III Lichen alter. acaulos hypophyllocarpus Col. 1 11 » petr aeus cauliculo pileum | su- stinente C. B. P. . x 105 petraeus latifolius C.B. P. . — 101 petraeus umbellatus C. B. P. JOI Plinii primus pileatus Colum. | 105 terrestris minor seninifer Buxb. 1x Lunularia Mich. . : . : » vulgaris Mich. 1 ; « uo00 M. Marchantia. 2 : s HBG » alpina Sc dese : EE (o androgyna Engl. Bot. Jg EO androgyna JF'eb. «| 104, LOW barbata Lzmk. . " NI commutata Lindenb. IOI, I07 commutata f quadrata. |. — ror conica L. ; . : 103 cruciata Linn. . : : 100 dichotoma Lud. . . 109 Jragrans Balb. Schleich. |. | 108 geminata N. abE. —.. « RRUR gracilis IT". et M. . « (EB » hemisphaerica Hook. . . IO n hemisphaerica var. 5. Hook. — 106 » nana Schleich. . : : IIO » paleacea Bertol. c : IOI E pilosa Flor. Dan. . : 107 » polycephala. Schl. — . .. I09 » polymorpha L. : : 100 » quadrata Scop. E : 102 » quadrata IF'eb. S IOD SIOg » Spathysi Lindenb. . 2m » stellata , E 2 : 10I » tenella Linn. 5 . : 109 » triandra JY'eb. , 3 OrGE » triandra Scop. . XO 09 » umbellata Scop. : " LB dMnium lungermannia Linn. —. 5o, 51 O. Oxymitra DBisch. . " € *5 1 INDEX. Pag. o Oxymitra paleacea DBisch. : * I24 Riccia maror. Coriandri sapore etc. Mich, » polycarpa Bisch.^ . 2125 » media obscure »irens etc. Mich. » AMichelit Radd. . P : R. » minima L. : E : Reboullia | hemisphaerica Radd. . r1o6 y minima pinguis etc. Mich. . Riccia Linn. : : : : z 9 » natans L. . . : c » bullosa Link. . d ; 119 » pellucida Hoffm. . . » canaliculata Hoff. . $00 ET 2 pyramidata IVilld. . — 115, S capillata Schmid. t ue » pyramidata. fronde etc. Mich. » cavernosa Hof]m. :. I16; 126 » reticulata. Gmel. . . » ciliata Hoffm. . : : 120 » spuria Dicks, . . . » ciliaris Roth. : . 9 I20 » tumida Lindenb. . . » cilifera Link. . : |^ Pia venosa Roth. . . . » cortandrzna Spreng. ^ : 114 Baciella Braun. . . . . . » crassa AN. ab, x . 1109 » fluitans Br. 3 . G » crystallina. Linn. . —XID, 115 » crystallina Hook. 3 E [I S. » crystallina | Radd. !y 1 i » crystallina Feb. et Mohr. 116 Sphaerocarpus Mich. . Qn CRUMESU » E Ens : . dqenEID 2 cun PM ; j » auca L. . . II7, II . " Eua Hoffn. . ub 15, ps Staurophora pulchella VV illd. — . . » glauca (8 ciliata JY'eb. « 120 T » glauca var, y Schmid. - 120 : » incrassata Brot. . . 120 Targionia Linn. 5 . : : » lamellosa Raddi. . S rS » hypophylla Linn. : » Linkii. 5 * ; 121, 119 » sphaerocarpus Dicks, . : 'TOYISPLUINIS C. F. THORMANNI. AD Bep. 3 17559 117) X-l 25. Uy. $27 S 2 S 3 Ne-ece 27 mm; i, - x S N: d e a x EG Gs —) 7 94 7 vA Jod. e Nungennamnnea tetto 7A d. E Vos À P A La n rendu Cina n Z JL. Fi.ad Ffülten dei. . ' e » * I n 2J - . , ^ d LI " DM X ! v bU j hr ! T i Fo a LI Z2 77 PIE Y CY don Ji 0f dU RHET 2 Y ji "ER I $2 REOR. 22 E s ngeonetu mas aeri toner tte a. 4s. Hoiry h Cohen JT. aL Potton eiut