FIADARRDMIS MORIR. H Han MM 3 rcu e uot a pem y ta wn Tr LEE Vp aya pt Mer TEMA ISE neben HESS Ae I EU *tRV € rw AvRf E LI * va on idein cti ai e 2601060 AI e uq V. LEVE E: Yi MA Pid oo Ae v: z zr". fenis elut e n ; | f 2 H^4 HIDE i HA EE RESLCGOt Ies npa ua ri eee Sra meu rat C AE DS i Ala, 2A an T b Y k Ac D Li n x z 4 i n L4 [ ] ! Zu I PILAM D Hu *^u VUE ] HW tnn LM Rr H j 3. L8 í Y 722 * " E e Te pol. p. D3 A -—— *- ii] ET sro M " TUN LE yu Ap 4 * ES » . A Y U * , T Y mu ur Ye € ki r Ep roe. f Y asp Ege o LE x $ s N n ' Jur " os Mall MA S cvm e y x erue poyogee tenu mpra ansia deqés1uo iil ARN ACADEMIAE,. CAE. SARE AE, | NATVRAE CVRIOJS/ORVM E— LI L—3 I I L—4 LL —— rF—— Im I— —— ——— Lo T IÍI— L—4H mm — —— mm SEHE "n NUN. m -. NOVA ACTA "ACADEMIAE CAESAREAE - LEOPOLDINO CAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM | EXHIBENTIA EPHEMERIDES OBSERVATIONES HISTORIAS ET EX CD cdm CELEBERRIMIS GERMANIAE ET EXTERARVM REGIONVM VIRIS HABITA ET COMMVNICATA SINGVLARI STVDIO COLLECTA, ! IOMVS SEPIIMVS. ». ACCEDVNT APPENDIX ET TABB. AEN. CVM PRIVILEGIO SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS NORIMBER CAR. Impenfs IOANNIS ADAMI S'TEINII. TYPIS FLEISCHMANNIANIS ANNO MDCCLXXXIII, JU dg Ve mA aei e mm semp SEYTTNME 3e " ! ie , : Pic ue € Ex t -— "x LM . FA ? -» £i j 4*. TL. r» " A ru m j ? E. 1 KS i i * , bpm esed -^ vv, it» H $43 * *! 4 DIAM bas ^ y" Tj ^ il. AP E r Acc. 3 uA. uM o AS D ^s - ETE occ SostdipaR E e. p Dal «AU wcttock a SUR Sp TOT v boe v ATISSIMO POTENTISSIMO . - ,INVICTISSIMOQVE PRINCIPI j . DOMINO DOMINO OM IMPERATORI SEMPER AVGVSTO .... | E HVNCA IAE BO- GERMAN NÍAE- 1 HIEROSOLYMORVM: V TIAE! SCLAVONIAE GALIZIAE ET LODOMIRIAE — ARCHIDYCI AVSTEIAE DVCI^ . BVRGVNDIAE Mus uud STIRIAE CARINTHIAE .ET CARNIOLAE MAGNO ,DVCI ETRVRIAE MAGNO ^ DVCI TRANSYLVANIAE | MARCH'ONI MORAVIAE DVCI BRABANTIAE LIMBVRGI LVXEMBVRGI ET GELDRIAE -WIRTEMBERGAE V'TRIVS. | QVE SILESIAE MEDIOLANI MANTVAE PARMAE PLA- CENZIAE GVARDISTALLI AVSCHW!Z ET ZATOR CALA-| BRIAE MONTISFERRAT! ET TESCHEN PRINCIPI SVEVIAE | ET CAROLOPOLIS COMITI PRINCIPALI HABSPVRGI FLAN- | DRIAE. -TIROLIS;: HANNONIAE- :KYBVRGI . GOERITIAE ET GRADISCAE. MARCHIÓNI BVRGOVIENSI /LVSATEAE SVPERIORIS :ET INFERIORIS .MVSSIPONTII :NOMENII CO- —.. MITI NAMVRCI PROVINCIAE VALDEMONTII BLANKEN- BERGAE ZVTPHANIAE SAARWERDEN '-SALM ET T FALKENSTRIN DOMINO :MARCHIAE y 3 Ü J ET-.MECIHZNIAE-; — 4^ "d CFT QVAE SVNT. RELIQRA CA 15014 4BOMINO 044 di 1 , ASSER ORI NOSTRO. | : | | E. HARÉ BU ASA 1 | |. NATVRAE CVRIOSQRVM ARMIBEMIA. DNE UT IMPERATOR "D CAESAR | AVGVSTISSIME. x po tot fauftas gentium acclamatio- nes paulo quidem ferius, quam exoptabamus, at eo maiori & devotif- fima pietate, folio TVO nunc appropin- quamus, & letis ominibus obíequio- fiffime profequimur fucceffionem ha- - reditariam in regna & principatus, la- tiffime longiffimeque patentes, abfolu- - fub DIVAE MATRIS TVAE X3 Íceptro fceptro quondam florentes, quos AV- GVSTISSIMIS fub TVIS AVSPICIIS in dies magis efflorefcere jubes. Quam bene igitur conveniunt, & ab uno fon- - te rigantur Imperium Romanum, & avitarum regionum gubernatio, Ro- bur & magnitudo animi comites indi- vidui TE ,. AVGVSTISSIME IMPE- RATOR , Atlantem fanciunt, -& in- nate fapientiz dotes firmant. Teftan- tur totitinera, qua ad exteras direxifti nationes, qua excelías virtutes TVAS ex profunda contemplatione omnium arcanorum fapientiz & prudentiz civi- lis, & nature & artis emicuiffe , uno ore loquuntur, & TE, humanitatis vin- od28991 ^. £o | di- dicem, venerantur humillime. MAIE- SIATIS TVJE radiis illuftrafti templa - Mufarum, uti fol, dux & moderator temporum, terrarum orbem, qua late. patet, fplendore fuo illuminare folet. — Quidnietiam Academiz TVAE tantum - . beneficium efflagitare licebit ,. cuius in-- cunabula, progreffus & augmenta iam . SEX IMPER ATORIB VS chien re- " ferenda. fünrsnos i59 mu cnp "Antiquum proin Pietatis ^ cultum : . tenemus, & manibus TVIS Clementif- fimis libellum offerimus, operarumno- - Ítrarum quoddam teftimonium, atque . non fine fiducia Benignitfima fufceptio- - AU. o. nis nis atque propenfinis, illud TIBI à. eXomys. DHIHU | .. Has officii " red pro and | cillitate noftra, adimplere nos.iubetre- ligio ,. qua ipfa jure meritoque. etiam - poftulat, ut ardentiffimas fundamus pre- - «es, velit Deus Ter Optimus Maximus TIBI. felix ; pacatum tranquillum concedere regimen , atque magna ea; - | que jam fecilti,. queque facturus es , propitio f fuo mumine fortunare, eoruüm- que faufüffi imos fucceflus largiri über: nme. ES & t P. ; Ir X3 & uw 4 1 M b i. PEL MM SERENISSIMO - - : | ix ! | : POTENTISSIMOQVE M N : zero 3 * ex r 2 ! " k P * * " " m , "^ H 1 à " i DATI WA Ys iy P MKWai kil LJ Zi. ' P R ] N | | y P ] "TUER AE MIA HrwA TC rUg09 XATOZUISI CERO hs RT ELECTOR! £T ARCHIDAPIFERO CO- —— JMITI PALATINO AD RHENUM BAVARIAE - .SUPERIORIS ET INFERIORIS . 8. T EVLÍACI CLIVIAE AC MONTIVM (D V € l. | LANDGRAFIO- 'IEVCHTENBERGAE. PRINCIPI MVRSIAE PERIZOMAE COMITI VELDENTII SPONHEIMII MAR- A CHIAE ET RAVENSPERG DYNASTAE IN KAVEN- 7 ' -$TEN ET QVAE SVNT RELIQVA. ^ »— — fPRINCIPT AC DOMINO NOSTRO "CLEMENTISSIMO ^^ VITAM ET FELICITATEM. wb I... LL asEIAIMIB: /J— SERENISIME -ACPOTENTISSIME - PRINCEPS ELECTOR. — IN on. fine fenfu acerbiffimi lu&us pi- ,N. iffima recolimus memoria Ante- - cefforis Tvr, ErEecronis & Dvcrs BAva- RUE, prematurum obitum, In ipío cor- poris vigore mundo ereptus, fed a Crea- . tore redditus aternitati, & primiz ori- - eini coelefti reftitutus, | Si etatem Ejus - non annorum numero, fed meritorum . copia & perennitate metiri velimus, Ía- tis vixi& PRoTEcTOR nofter quondam. GnATIOsISSIMVS, utdubium fit, utrum májor fuerit concéptus ex morte Illius — . dolor, an ex Tvis aufpiciis communis — M NX - letitia; nec enim difpar eff» potelt oc- — cidentis & orientis folis zeftimatio. ^ ' : Annuilti; SERENISSIME ELECTOR , precibus noftris humillimis, & in TurE- "CLA TuA DBENIGNISSIMA more MAIORUM - TuognuM Mufas Academicas effedecre- - vifti. Augufta omnino Eorum proltant merita in rempublicam flitterariam.: Quamprimumbonga litterz Alpes trans- volarunt , & in Germania fedeni ftabi- leni & domicilium habueruütit j anno. Chriiti MCCCXLVI a RurERTO nomi- mis Secundi,. Comite Palatino ad R hé- " nüm & Duce Bavaárie, Univerfitas Hei-- delbergenfis plantata eft feliciflime. ^&d — S$loriam fplendoremque Firpenict Pri- . mi-.omnia revocanda funt; qu&'ad hu: ius Lycei incrementum & amplificatjo- nem biblhothece' fpe&kant ;. fiquidem FaipsERICUS erat veré/Maenus fago & toga, e in quavis elégaritiori eruditio: ORO Ou enoripo. ep T X9-TIS* 00 pb v ne perfecte verfatus. ' Novum iubár ad- didit CAnorus PuiLippus, Principum Ne-- . dtor, & ibidem ex confilio 77au77/i So- — cietatem hiftorico litterariam egregiis . donavit privilegis, íartam tectamque confervavit. 'Antiquam Tv vero tue- - risgloriam, PorENTIssIME ELECTOR, ne- —» que dignitatis Tvar faftigio alienum putas, artes liberales atque ícientias in- dulgentius alere ,. inprimis vero A cade-- miam Palatinam NowiNI Tvo dicatam, gque ac Bavaricam jure haereditario re- ceptam,-ad initar Apollinis utriusque — . Parnaffi, benignitatis TuAE radis col- — — ]uitrare. XAR C UO NER 35 — '. Quapropter certo confidimus, fub AuTORITATE CAESAREA , «c CLYPEO . ARErzcronar, & ftudia noítra in. perpe- tuum Salva. fore ac 1llibata,- quorum ^qualacunque penía PurcENTISSIMAE. - SznENITATI Tua etiam inícribere de- - " iu | | Is- — -— 3 | miffiffin me conamur, fümmam Tini vcl fecramus:, -cum alia thura non habea- - mss pietatem. Accipe itaque, Mu- : / SAGETES- INCOMPARABILIS, VOtà devota, | quibus falutem &incolumitatem TuAM Divino Numini eo ardentius commen- damus, quanto ar&ius illam cum regio- - nmibus Tuis cumque Imperio copulatam | novimus. i5 UT SERENISSIMAE - CELSITUDINI IUAE - à " humillimo eultu & obfequio addicti Academize Imperial. Nat. Cusiof, . S ,Antiítites, & FUORI PRAEFATIO. - "d bi , i 5 V i & Academia noftra, vigentque Col- Ó legze bene animati & folertes ,' qui caftra no- ftra fequuntur , &ornant, Fautores honora- rio vinculo nobifcum iuncti prifcum dignitatis fplendorem fervant, & una cum aliis Sodali- bus munificam habent occafionem fuppelle&i- Jis noftrae librarize noftrique Mufei novis ra- rorum rerum acceílionibus identidem locu- pletandi, Prodeífe & oblectare poflunt varii argumenti exempla,.in hoc Tomo confignata, quz: ad hiftoriam naturalem, artem falutarem : JOE ru & * * " ; x e " V P4 S à r ^ ] ) / - 2 & phyficám. chemicáiR fpe&tant,.« quique ali. i | os ad idem preeftandum. poffunt excitare. Per- - - gimus itaque calcare viara regiam', & non ob- ftante laudabili aliorum aemulatione , ftrenue. progredimur , qua eundum, & referimus nos ad otium minus otiofüm & honeftum, cuius quoque felicitas queedam eft, nemini invide- | re, fed quee vere bona, & fru&tuofa funt, ex ^ merito seftimare, & tribuere fuum cuique, lic. . . uti & nos viciffim exfpeétamus idem . ^ E . É x v bilQ2iHl Da SSID - . e e 3. -Continuatio Sepe Me SE CATALOGI Dun. » Collegsrum Academiz Cafareze E :-Leopoldino- Caroline Nature — - Curioforum CT yd ib anrio 0 1778. usque ad annum 1781. in cand. m do Hicepsonein. | receptionis 826. Dn. D. Joanmes Adamus POLLICI, Medicus Pradieüs OCefareg. Lutre, Academis Electoralis Palatince Scientiarum. A Correfpondens. Pbarnaces. 827. Dn. D. Laurentius CRELLIUS, Sereniffimo DuciBiu- : * novicenfium & Luneburgenfium a confitiis in rebus metalli- - .cis, in Univerfitate tuia. Carolina Helmftadienfi Medicince — theoreticz-& Materie medice Profeffor publicusordinarius,. Acad. Ele&. Mogunt. Scient. util. Societat. Philofoph. ^ Edinburg. Artiicor. Natur. Scrut. Berolin. Sodalis, Acad. - Reg. Scient. Gótting. .Correfpondens. Softratus V. Ad-- "unus c | 828. Dn. .D. dines Philippus WOLF, Libere S. B. 1. - Civitatis Suinfurtenfis Phyfieus Adjunétus. Cleon. 11 L Anno 1779. E 8:9. Dn. Natalis SALICETIUS, Summi Poltifcis Homatti pi Vl Archiater & Cubicularius; Academise Regie Pen fis Scientiarum Sodalis. Cefarius- 11. : Be 5 XX Dé us n ot S aca S TN iti Ordo ad . . eceptionis, 330. Dn. D. Müximillanus Joahus de MAN, Civitatis Te- carchie Noviomagerfis Archiater , : Societatis Harlemenfis Scientiarum. & Ultrajecting: Jpiegrum, Ape Sodalis. s JEpigenes. — 831. Dn. D. Chriflopboris lacobus MELLIN; Libene S. R. - I. Civitatis. Campodunenfis Phyficus ordinarius, - Philoponus, $35. Dn. Paulus loannes BONZ, Libere S. R. T. Civitatis Efflingenfis Pharmacopeeus, nünei Chimie Doctor. Zfrifto- . philus AL: : $33. Dn. Joannes Le Franck BERCKHEY, Medicine Do&or, Hiftorie Nature Lector in Univerfitate Lugduno Batava, . Societatum Scientiarum Harlemenfis, Seelandice ,- Fiifiin- genfis & Ultrajectine Sodalis. Periander 11. | $34, Dn. Petrus E.lifabeth de FONTANIEU, Eques a di .fan&i Ludovici, fplendidiffime Regiz Supelleétilis Regni Francie Infpe&or, & Regiftrator generalis, AcademieRe- gie Scientiarum & .Architecture Sodalis. Vegetius IV..——— 835. Dn. "Theodorus Thomas WEICHARD, Philofophize & : Medicine Doctor, in Aula Illuftriffimi Domini Comitis Po- -.toki Satrape de- Holfzein ,.. Equitis Ordinis San&i Stanislai. "Archiater. /Menon 1I. y 336. Dn. Chriflophorus Exicus a SPRINGER , Joris! utrius- . que Do&or, plurium celeberrimarum Academiarum Soda- lis, Celfiffimi Comitis regnantis Schaumburgo Lippiaci Can- : |. eellariis, & Director Reziminis, erani: eliquaram Mor 'deraminum.. Anaximander 11. y j Anno 1780. | $37. D. D.. Urbanus I2 idericus Benedittus BRUICKMANN, Franc. Tn Filius, .Sereniffimi Ducis Brunfvico - Lune. burgenfis Confiliarius & Archiater. Mnemnon Il. T Eis USUS VES | i 838. ^ : & Ep / Orde "s . receptiofiis, 3 Li Dn. - Mattbeus MEDERER, Medicine & Chirurgie Doctor, in. Univerfitate Fribur genfi Brifgovie Profeffor pu- blicus ordinarius , Potentiffimi Regis Polonie Confiliarius aulicus, Academie Chirurgice R egiz Parifienfis Correfpon- dens, Academiarum Scientiarum Regia Suecicae Holmien- ' fis & Ele&oralis Palatino - Boicze Monachienfis , nec non phyfico-botaniez Tofcane & phyfico - medice Helveticg Sodalis. Zntiflius. Ll. "Mag: Dn. Joannes Cbriftianus EHRMANN, Door Medici- -nse & Practicus Francofurtenfis. ad Monum, Regie Socie- tatis Parifienfis medice Adjunctus. ZItipbanes 1l. LE 840. Dn. D. Francifcus lacobus ARAND, Reverendiffimi & Celfiffimi Electoris & Archiepifcopi Moguntini Confiliarius, Eichsfeldie fuperioris & oppidi Heiligenftadt Phyficus or- dinarius,- Academie Haffo - Gieflenfis Scientiarum Sodalis. - Damianus. $41. Dn. D. Carolus Cudlichnai NOSE, Phyficus Augufla- - fiis ad fanctum Martinum, tunc Elbersfeldenfis in Ducatu - Bergen. rtepbius 11I. $42. Dn. D. Zntonius SCARPA , in Mutinenfi AChigyiha- fio Anatomie & Chirurgie Profeffor ,, INofocomii militàris & legionum Sereniffimi Mutinenfis Ducis Chir urgus prima- rius. Fompedocles. lil. ! 843. Dn. D. Joannes Godofredus BÜSCHER, Collegii Me- : dici Brünovicenfis Affeffor, Communionis Hercynicze fupe- - . -. rioris metallifodinarum Phyficus. Pbiloponus 1l. 944. Dn. Georgius FORSTER, in illuftri Collegio Cárolinó Haffo - Caffellano 'Hiftorie naturalis Profeffor publicus or- 7 dinarius; Societatum Scientiarum Londineníis , Madritenz "fis, Gettingenfis, Nature Scrutatorum Berolinenfis Soda. , 8llse Polybius. Hifra RE gàb.: "Dn.7 Joannes Hidevitas Chriffianus SCHERF, M édici- m& Doctor, Phyficus lImenavienfis. Cofmus. 3C C8 SET . Ordo . : 6 | * obe receptionis iis) 846. Dn. Joannes Chíifliiu Gottlieb ACKERMANN, Me: pv Doctor, m Zeulenroda i in V V oifdandia. Pan- ed PINE 1l. Pe ÍJTIEDIRD. 20 ir Anto 1783. 847. Di: loannes VEIRAC ,. Medicine Doctor 5: Societatis Indica Orientalis Examinator Medicus , pauperum Refor- -matorum urbis.Rotterodami Archiater, Societat. Zeeland; ..Fliffing. Provinc. Ultraiect. Membrum ordinarium , ;Socie- tatis Poetice Rotterod. Membrum. Linus. a6* 848. Dn. Carelus Borcbardus: V OET,. Medicine Doétor & ii dni vectigalium: Hollandiz ., "Sacietàtis fcientiarum : Kotterodami; Hatàvo: Flifinge &-Lufatie l'agieriordo Col- "lega.-4ulius Aufonius: 849 "Dn. Augu[tus Firdinandus de VELTHEIM, Potentifi- ani Magne Britannie Regis. & Electoris Drunfvico Lunes ..; burgenfis metallifodinarum Hercynie fuperioris Prafe&tus fummus, Dominus Hareditarius in Harpke, Societatis Haf- fo- Caffellanz antiquitatum & artis pictor: zeque ac Statua» . rie Membrüm honorarium.: Caius Balbillus. á^ 6 85o. Dn. D. loannes MMicbael BERNHOLD , Sétenifim Marchionis Brandenburgici Onoldino - Cülmbacerifis Con- . filiarius Aulicus, Pr a-fecturarum Principalium. Uffenheim & -. Creglingen Medicus Phyficus- ordinarius. Claudius. Aga- fernus. tia 851. Dn. D. Philippus Ludouicus WIT' TWER; Reipublica - Norimbergenfis Phyficus ordinarius. Ocellus Lucanus. | 852. Dn. Micbael; Mattbeei Filius.aa CHERASKOW, Sacre .; Cefaree Maieftatis omnium Roffiarum Confiliarius actualis Status, Univerfitatis Caefaree Mofquenfis Curátor, Socie- -tatis. libere excolencis literis Roflicis Praefes. |. Mecenas M. -. MI 2 e A I 1 Li v rM à. À à, VA ' - * -— ^ NE ! 853 di * , "^ w . . .fteticis Magilter. Mega. — -— [—— Me . Ordo ur eis j h du. " LE receptionis. 853. Dn. D. Francifcus KERESTURI, Flungarus, Anato- - mie & Chirurgiz.Profeffor Publicus ordinarius in Univer- . fitate Cefarea Mofquenfi.. Callifibenes. | 354. Dn: D. dofépbus de CONRAD; zíndrece Filius, Libe- re Regie CivitatisSempronienfis in Hungariainferiore Phy- ficus ordinarius. Diodorus IV. $855. Dn: D. Joannes NUSCH Libere S, R. I. Reipublicae -Memmingenfis Phyficus extraordinarius. Tryphon 1I. 256. Dn. Joames BECK, Magni Dücis Ruffiee Chirurgus Pri- "marius, ^& Confiliarius Status. Euelpiflus. -— | | S57. Dn. loannes lacobus FERBER Hiftorize Naturalis Pro-- * feffor in Athenzo Mitavienfi Academiarum Regie Suecicz, Magne Ducalis Thuscienfis Scientiarum , Cefaree Li- "bere Oeconomice Societatis Petropolitanze ,^ Amicorüm Nature Scrutatorum Berolinenfis & Gedanenfis , Phvfio- " graphice Londinenfis Scàndinorum , & Publice Agricul- "ture, Societatum Vicentine,- Paduane.& Florentine- So- dalis...Mneftor. rs $58. Dn. Joannes Carolus Fridericus MEYER ,' Potentiffimi - Régis Boruffie Pharmacopeeus Aulicus & militum prefidia- " riorum Stettinenfium, Collegii Medici Provincie Pomme- .ranie A[lfeffor, Societatis Amlcorum Nature Scrutatorum ." Berolinenfis , Phyfiographice Londinenfis Scandinorum, * & Patriotic Holmienfis Sodalis. Zpolloptus IV. — ^, ' 859. Dn. Philippus Jacobus LEIBLIN, Sereniffimi Marchio- nis Brandenburgici Onoldini & Culmbacenfis Chirurgus . " Primarius , . Collegii Medict Onoldini Affeffor, Artis Ob- : / ; 1-11 : fA Vr i t 9c) et. J Lis , 1 * i "a M E! v. | - a x i e LT 4^ 4 34 LE d ^ , *. ! Tito pex 1 " ian Yaeevco2- 2T] , "ERU a RDENQ TRU TRILAC » - Pw i - - á » ^ 14 | Ó x. 1 1 ? E. i J » - X. ] UE.) , 343 ARMEN $ : : rit 1 n "idw ; yp ; P , - AI . - : ] » £244 : e 7 , m I ; i JI pone us * ES ul : CATALOGUS. | Dominorum. Collégarum: huius" Academic Bultcititn quoad. ! | | quidem:nobis: aon (aty demortuorum. "3d Ordo | receptionis. 674. Dn. D. Ioannes: Fridericus ZÜCKERT, Medicine Pra- .: éicus Berolinenfis, Academisz Electoralis Moguntinz Scien- tiarum utilium fodalis,. T; d. 1. Maii 1778. anno aetatis 48. 681. Dn. Jbeopbilus Sigismundus GRUNER, | luris. utrius- que Licentiatus ,, Curie Reipublice Bernenfis cauffarum X Patronus; Prafecturarum Landshut. & Fraubrunnen Secre- | , tarius, Societatisque Bernenfis economic. fodalis; t d. ao. d "Aprilis 1778. anno aetatis 60. ; 752. Dn. Peirus BEURMANNUS in incluto. Athenaeo Ám- . ftelodamenfi elegantiorum ftudiorum Profeffor & Folyhiitor, T d. 24. Iunii 1778. anno aetatis 65. 714. Dn. .D. Fridericus Henricus Wilbelmus MARTINI, Me- ..dicini Practicus Berolinenfis, Societatis. eiusdem amicorum — Naturam fcrutantium Secretarius, T d. 27. [unii 1778- an- :..Do aetatis 49. 791. Dn. D. Carolus Golilieb WAGLER , Sereniffimi Ducis: Brunfvico, Luneburgenfis Confiliarius Aulicus & Axchiater, 1.d.-21. Iulit 1728. -,, 4. U -624. pn. Wolfgangus Iacobus MÜLLNER, Sereni Mar- -.ch, Brandenburgo - Culmbacenfis Friderici Chriftiani Chi- rurgus primarius, artis Obftetriciae'in incluta Norimbergen- É fium Republica Magifter , & Regie Parifienfis Academiae Chirurgorum Sodalis, T d. 5. Febr. 1779. anno aetatis 78. | 823. Dn. . Chriftopborus Traugott DELIUS, Sacrae Caefareae & jus ig Majeftatis Apoftolicae Confiliarius Aulicus aétua- lis alà Ordo d Bepneos. r 1 diss fei ais & monetariae ek " d. 2r. Ianuarii 1779. anno aetatis 52. 617./ Dn. D. Antonius Maria MATANI, in Pifana Univer- | fitate Medicinae Profeffor publicus ,' Academiae Regiae ^ Scientiarum, Londinénfis, Goettingenfis, Monfpelienfis; Oeconomicae Bernenfis & Botanicae Florentinae Sodalis, T d; 20. Iunii 1779. anno aetatis 49. T 736. loachimus Fridericus HENCKEL , Medicinae & Chirur- giae Doctor; Potentifimi Borufforum Regis Confiliarius Aülicus , artis obftetriciae Profeffor ,. & M ioooHyi Ehari- . tatis Chirurgus primarius, incluti Collegii Medico -Chirur- gici Berolinenfis, -& Academiae Chir urgicae Parifienfis So- dalis, '- d. 20. Iulii 1779. anno aetatis 69. : «580. Dn. D. loans Petrus EBERHARD, in Univerfitate - Halenfi Profeffor Medicinae publicus ordinarius, Academiae . Imperialis Naturae Curioforum Adiunctus,. Ele&toralis Mo- guntinae Scientiarum uülium Collega, T d. 17. Decemb. 1779. anno aetat. 55. 924. Dn. D. Ioannes Adamus POLLICH, Mediceus Practiphs | — .— Caefareae Lutrae, Academiae Ylestoratié Palatinae Scien- tiarum Correfpondens, t d. »4. Februarii 1780. | 680. Dn. Cbilianus de DUIRING, Iuris utriusque Licentia- . tus, Sereniffimi Electoris Palatino - Bavarici Confiliarius ec- clefiafticus actualis & Capituli ruralis Hilpoltfteinenfis Ca- merarius, T d. 3. Aprilis 1780. 541. Dn. D. David Samuel de MADAI, Sereniffimi. Prin- cipis Anhaltino - Cothenienfis Confiliariüs aulicus & Archia- . ter, itemque Orphanotrophei Halenfis Practicus, Tod, 2. --— ulii 1780. anno aetatis 71. | | 461. Dn. D. loannes Chriflopborus. POHL, in Univerfitate | | Lipfienfi Pathologiae Profeffor Publicus ordinarius, De- cemvir, Facultatis Medicae Senior, Magni Collegii Princi- T100 & D. V. M. Praepofitus, Praefecturae Circul; ejus- JC aC Jie X .. dem One v rcceptionis, ; ES -. dem. Phyficus provinciali, T d. 26 Augufti 1780. anno ae- "catis 76... ^ - 679. Dn. Abrabam GEVERS, Reipublicae Rotterodamenfis ; Senator & Conful , Praefes Societatis Belgicae ad Indos .. Orientales mercaturam exercentis,- itemque rei vehatoriae "in Hollandiae & Wefttrifiae tractu Director, 1 d. 15. Octob. - 1780. anno aetatis 6g. 458. Dn. D. Joannes lacobus LERCHE, primo Medicinae Practicus in Mofcovia, deinde Medicus cafirenfis exercitus Roffici, Legationis Caefareae in Perfiam ad Schach Nadir ^ Comes Iéctricus, Sacrae Maieftatis Imperatoriae Ruthenice Confiliarius aulicus, & tribunalium i imperii. T d. 23. Martii 1780, anno aetatis 77. JE 737. Dn. D. Chriflopborus Andreas a MELLE, Nofocomii pedeftris Medicus Petropolitanus, Anatomiae & Chirurgiae . Nofocomii tam pedeftris quam maritimi Demonftrator. t d. IC. Iunii r780.. 637. Dn. David Francifrus HEZEL, Medicinae Licentia- tus & Liberae S. R. I. Civitatis Halae Svevor. Phyficus. Or- - dinarius Senior, f d. r. Augufti r7g1.anno aetatis. 71. — — 807. Dn. D. Ioannes Iacobus REICHARD , Medicinae Pra- Cticus Francofurtiad Moenum, Horti Medici & Nofocomii . . Senckenbergiani Praefectus , Societatis Principalis Haffo . . Gieffenfis Collega, T d. 21. Ianuarii 1782. anno aetatis 39. I1. CATALOGVS ALPHABETICUS | "Excellentiffmorum Virorum, qui pro feptimo hoc Tomo obfervationes phyfico medicas communicarunt. Dn. Joannes Chriftianus Gottlieb ACKERMANN , Medic. Dottor, Phyficus Zeulenrodenfis-in Voigtlandia. Acad. N. C. Pantbemus II. pag. 208.. . Dn. / Dn. Petrus BODDAERT, Medicinae Do&or, urbis Fliffin- ."genfis Confiliarius fenior, Poliater Ultraie&inus, Societa- tis Inclutorum Statuum Seelandicorum, quae Fliffingae foret, | - Sodalis. Academ. N. C. Zttalus pag. 12. Dn. D. Cbriflópborus Gorilich BONZ; Liberae S. R. l. Ci-- vitatis Eslingenfis Phyficus ordinar. Academ. N. C. Dio-. IEEE T DUE 149. 19940 1o eRROCurnmnce 14 Dn. Paulus loannes BONZ, Pharmacopeus Eslingenfis, nunc Chimiae Doctor, cin AN. C. Zrifiopbilus M. pag. 100; - 190. & Append. r4 . Dan. D. /fibelmus NS: Sebaflianus BUCHOLZ, Sere- niffimi Ducis Saxo Vinarienfis Aulae Medicus , Poliater - ^ Vinarienfis, Phyficus praefecturae Berkavienfis, Academia- | ..rum Regiae Francofurtenfis ad Viadrum, Electoralis Mo- guntinae , Eavaricae, & Principalis Haffo Gieflenfis, Sci- *e entiarum , Sodalis, Academ. N. C. ADIRE Solinus. 1l. pag. 105. Da. D. Joannes Godofredus BUSCHER, Collegii Medici Bru- novicenfis Affeffor, Communionis Mfetallifodindtum Her- cyniae fuperioris metallifodinarum Phyficus. Academ. N. €. Pbiloponus W. pag. 221. - —. Dn. D. Fridericus. Wilbelmus CAPPEL, Sereniffimi Ducis Brunovicenfis & Luneburgenfis Confiliarius Aulicus, in Univerfitate Iulia Carolina Helmftadienfi Medicinae atque Anatomiae Profeffor publicus ordinarius, Academ. N. C.. Marinus ll. Append. pag. 1 59- Dn. D. loannes Fridericus CONSBRUCH, Serenifimi Du- cis Wurtembergenfis regnantis AYCHIREeL, in Univerfitate- - Carolina Stuttgardienfi Medicinae Profeffor publicus ordi- narius, Academ. N. C. Olympius Milefius. pag. 156. — Dn. D. Laurentius CRELLIUS, sereniffimi Ducis Brunovi- —- . cenfium & Luneburgenfium a Confiliis in rebus metallicis ; in Univerfitate Iulia Carolina Helmftadienfi, Medicinae : theoreticae & materiae médicae Profeffor publicus ordina- - OC d 368 » rius ep ^ rius, Academiae Electoralis Móguntinae Scientiarum uti- - lium, Societatum Reziae Francofurti ad Viadrum ad incre- . mentum fcientiarum direc, Brunovicenfis Medicinam fa- cientium, ut & Teutonicae, - Berolinenfis Amicorum na- turam ferutantium , Philofophicae Edinburgenfis, Acade- miae Regiae fcientiarum Gettingenfis , ad litterarum com- : wk ud Sodalis. Academ, N..C C. Sofiratus IV. Append. - ag. 17 Dx. b. Henricus Fridericus DELIUS, Sereniffimi Marchionis Brandenburgici Onoldini & Culmbacenfis Confiliarius In- ' timus Aulicus, ia. Univerfitate Friderieo - Alexandrina Er- - langenfi Medicinae Profeffor Primarius, Regiae Societa- * tis Monspelienfis; Academiae Scientiarum & Artium Rho- tomagenfis , & Elect. Bavaricae Sodalis. Academ. N. fes J Adiun&us Democedes. 1l. pag. r20. Dn. Jacobus Francifcus DEMACHY Pharmacopous & De- monftrator Chemie Parifienfis, Regie Academiw Beroli- . nenfis, ^& Societatis Rotterodamenfis cientiarum sodalis. Academ. N. C. Synefius II. pag. 48. Dn. D. loannes Chiriflianus EHRMANN Medicina pra- . &icus Francofurti ad Moenum, Regie. Societatis Medice - Adiunctus, Academ. N.C. Zintiphanes M. pag..154. ^ ^ n. D. Joannes Fridericus GLASER, Sereniffimi Ducis Saxo - Gothani Confiliarius in rebus Mac Phyficus civitatis & Prefecture'Suhlenfis, Academiarum Eléctoralis Mon- guntine, & Bavaricae, Scientiarutn Sodalis. Academ. N. C. . .AMofcbion III. pag. 232. Ee Dn. D. loannes. Pads GMELIN, in Unixeriiate Gru ., genfiPhilofophiae Profeffor publicus ordinarius, & Medi- . cinae extraordinarius, Societatis Tigurinae sodalis. Academ. .N. C. Caffius Dionyfius. pag. 162. - Dn. D. Baltbaíar HACQUET, Anatomiae, Chiruzgiae: 8 As 2 tis obítetriciae, Profeflor Caefa:eo Regius publicus ordina- rius in Academia Latpeconi, Sociereus. Caefareo Regiae ibd prm 2 agrariae & bonarum Artium in Ducatu Carniolae Secretarius perpetuus, Societatis Berolinenfis Amicorüm, naturam in-- '- sdagantium Sodalis. Academ. 'N. C. Pelops I. pag. 61. — | Jn.D. Paulus Fridericus HELMERSHAUSEN, Sereniffimi Ducis Saxo Vinarienfis Confiliarius eiusdemque Praefidii Phyficus. Academ. N. C. Hvgienus IV. pag. 216. - . Dn. D. Petru LUCHTMANNS, in Univerfitate Ultraiecfina. ^ Anatomiae & Chirurgiae Profeffor publicus ordinarius. Academ. N. C. IVumiftanus. p. 27..— pi da - Dr. D. Maximilianus lacobus de MAN, Tetrarchiae & Civi- tàtis Noviomagenfis Archiater, Societatis Harlemenfis Scien- -— tiarum & Ultrajectinae Amicorum Artiftarum Sodalis. Aca- : .. dem. N. C. Epigenes, pag. 142. - Dn. D. Chriflopborus Iacobus MELLIN Liberae S.-R. I. Ci- —. vitatis Campodunenfis Phyficus ordinarius. Academ. N. C. Pbiloponus pag. 55. | —. Dm. Orto Fridericus MULLER, Potentiffimi Regis Daniae - Confiliarius Status, Academiarum Regiae Suecicae, Lol- mienfis, Electoralis Bavaricae & Societatis THelveticae, - . Scientiarum Sodalis. Academ. N. C. Chaereas pag. 110. Dn. D. /oannes NUSCH, Liberae S. R. I. Civitatis Mem- . amingenfis Phyficus extraordinarius. Academ. N. C. 1ry- wm bDhen 1l. pag.247. - .* Ts | . Dn. D. Seba[lianus PAOLI, Sereniffimae Reipublicae. Lu- - eenfis Phyficus, Academiae Bononienfis Scientiarum So- 'dalis. Academ. N. C. Hermogenes ll. pag. 235. — Dnm. D. Cornelius PEREBOOM ,. Poliater. Hornanus .Weft- * . frifiorum. Academ. N. C. Philoxenus IV. pag. 32. | — Dn. D. Wilbelmus Godofredus PLOUQUET,, in Univerfitate — . *'Tubingenfi Profeffor Medicinae extraordinarius, Societatis Electoralis Bavaricae Oeconoficae Collega honorarius. - Academ. N. C. Polemccrates. pag. 127. ——— | NXXXas 0 DW) militaris Medicus ordinarius, Praefecturae Rudeftadienfis. Lp Dn. D. Toannes dim: POLLICH, Medicus Practicus,Cae- areae Lutrae, Academiae Electoralis Palatinae fcientiarum | Cortefpondens. Academ. N. C. Pbarmaces pag..231. — Dn. D. /eannes lacobus REICHARD, Medicus Prsticus Francofurti ad Moenum, [orti & Nofocomii Senkenber-- giani Praefectus, Societatis Principalis Haffo - GietTenfis Scientiarum & Berolinenfis Amicorum naturam indagan- . tium, Sodalis. Academ. N. C. Caíus Falgius. pag. 198. Dn. D. Fridericus. Chbriflianus REUSS, in Univeríitate Tu- bingenfi M«dicinae Profeflor publicus ordinarius, Societa- tis Berolinenfis naturam ngagantinim Sodalis. Academ. N. C.1VonuslM. pag.3. Dn. D: loannes lacobus RIT TER, Medicus Practicus Peyla- . : Era in Silefia. Academ. N. C. Mundinus IL. Append. pag. t. Dn. b. Ioannes Fridericus Chriftianis SCHERF, Phyficus Il menavienfis. Academ. N. C. Cofmus. pag. 224.255. .— Dn. Francifcus ZANET'TI, Philofophiae & Medicinae Do- €ctor, in alto Novar ienfium Comitatu Cannobienfium Polia- ter. Academ. N. C. Glicon. pag. 154. 232. " ; | f JAneg — mf dla gy "Li Y 4754 y 2». - M EAS. M USE gm s m mr i 7 CSS eo ON uam. 7B Mme d. (eo 2. " E - SS n 2 VN Ww "n "d Nw zi, ME d eS E Nx x A CASS Qo. N AW / L- o» TENEMUS Ww NE / ( SENI Qi NM ; NS e À. ur SES j LL n B Le fw Ex ER: M ze. 578-22 [// Qd ; T CD CUPS — PHYSICO- MEDICORVM ACADEMIAE CAESAREAE »NATVRAE CVRIOSORVM |. : .. TOMVS SEPTIMVS. ds MODO EOOOOOOO DOO OC OO DOO DO OU ROT Sese IOS Ta quiu OBSERVATIO I1. Dn. D. CHRISTIANI FRIDERICI REVSS ed De Viribus Caricis Arenariae radicis Sar[aparillae vires fere fupee .rantibus, €9 deufü ahi indigenarum plantarum virtuti- . —— bus bactenus ab[conditarum ulterius inve[ligandi. pum fere in fcientiarum humanarum choro locum fibi vindicat, & tum mira, qua nos allicit, fuavitate, tum am- plifima, quam late fpargit, utilitate nemini non fe commen- — . 4Vev. Lid. PbyJ. Med, dom, VII, — 4A | dat bl P d P de un - Obfervatio MES E dat illud laboris genus, quod in largiffimis, qui in feecundis- fimo nature finu reconduntur, thefauris invefligandis peni- tius, & confiderandis a folertioribus naturx facerdotibus im- penditur. Infiniti illius laboris methodum ut juvarent, & . longiffimi itineris viam precipuasque quafi ftationes definirent eruditi, immenfam innumerarum rerum copiam. ad tres rede-- gerunt Claffes, vegetabilem nimirum, animalem & mineralem. Animus jam non eft, in tria hec, que vocant, regna digredi. & exfpatiari, fed ad illam maxime, quam primo loco pofuimus, vegetabilium claffem, noftram convertemus attentionem. Principatum omnino inter tres iftos ordines is tenet, qui Vegetabilia complectitur. Primo enim, cum nulla facile re-- periatur terre portio, que plantis deftituta fit, longe maio- rem, quam reliqui ordines, rerum copiam comprehendit. Deinde id quoque palmam ei prebet, quod a plantis longe plura & maiora, quam a reliquis duobus regnis, in hominüm vitam proficifcuntur commoda. Novimus enim folo ex ve- getabilibus comparato victu reflitui ea, qua per vitam con- fümuntur, imo neminem latet, animalia ipfum illud, quo nos nutriunt, alimentum a vegetabilibus accepiffe. Id quoque, ubi rerum creatarum nexum, tum inter fe invicem, tumvero cum homine, accuratius obfervamus ,. animos noftros non poteft non. in admirationem agere, quod eadem corpora, pro .varia fuarum partium ratione, non folum varios , fed etian oppofitos faepe & contrarios preftent ufus aut effectus ; id quod ipfum quoque vegetabilium priecipue ordo declarat. . Omni attentione & fumma vener&ütione femper divna funthec ubique obvia fapientiffime procurationis. divine veftigia, mi- - riice neminem non ad. adorandum benigniffimum C:eatorém ^ excitantia, qui, quo magis neceffarius eft ad vite noftre con- fervationem vegetabilium ufus, eo plura plantarum genera inter fe diverfiffpa conflituit, imo pro vario variarum re- gionum folo. varia effe juffit plantarum genera, qu» &terrze, & aéri, & tempeftatibus , & hominibus in eiusmodi climate Pad FIN ^ VIVven- * L4 -De Firibus Caricis Arenarice radicis Sarfaparille 6c. 4 viventibus convenirent. "Tanta cum fit rerum vegetabilium praftantia, tam infignis, quam late diffundunt, utilitas, non miramur, cur inde ab antiquiffimis jam temporibus in pretio habitum fuerit ftudium botanicum, licet alia ab aliis iden alioque fine tractatum & excultum. Varia femper fuit ratio inveniendi remedia, pias enim medicinae temporibus fola experientia contenti erant, usque dum illi; qui ad methodicam & rationalem fe applicabant Me- dicinam, experientie rationem addebant, atque mediante il!a medicamenta etiam invenire ftudebant. Fuerunt enim, ou fimplici ftirpium intuitu, earumque iconibus ac denominationi- bus contenti erant, alii ulterius progrefli, culturam earum in hortis fuis profequebantur; fuerunt etiam, primis precipue medicine excoli cepte temporibus, qui, cum figuras planta- rum, cum vifceribus & partibus humani corporis convenire cernerent, colligi inde poffe putarunt, herbas eiusmodi, morbis iftorum vifcerum, quibus fimilem quodammódo. figu- ram habent, medelam adferre poffe. ^ Uride plantam pulimo- nariam contra phthifin, aliosque pulmonum morbos commen- dabant; Afarum inter diuretica referebant, propter-figuram ipfi cum renibus communem; herbam /agittalem vulneribus a fagitta inflictis magna cum fiducia applicabant. Pari modo alii corpora, quz aliquam cum caufis morborum fimilitudi- nem habebant, easdem quoque removere per bonam confe- quentiam, concludi poffe credebant. Ex hac itaque hypo- thefi omnia faxofa corpora, ut lapis lyncis, iudaicus, &c. calculum humanum diffringere credebant, & talia corpora ad lithontriptica refer ebant. Extiterunt etiam nullo non tempo- re, qui maiori cum folertia ufui plantarum, plus minufve fa- lutari, examinando, explorandove operam navaru^t. Eorum haud pauci, cum infignem earum diverfitatem obfervarent, in eo defudarunt maxime, ut illas in certas claffes, genera,ac fpecies diftribuerent, huiusque divifionis rationes modo ex folis, modo ex floribus, modo ex fructifi- CI 8 . Catio- l aS 7 3 0lirato: V. 2 co wd catione & feminibus deducerent. X Abfit ut cuiquam de fua, quam quisque meruit, laude quidquam detraham, & magni, quo ad ulteriores invefligationes iter nobis aperuerunt viam- que faciliorem pararunt, laboris premia derogem commerita. Sed ii tamen nobis quidem omnium optiine de humano genere meriti effe videntur , qui ad publicam utilitatem ftudium illud fimul accommodarunt, quique ea propter non folum externam qualiumcumque plantarum ftructuram, faciem , con-. formationem , magnitudinem, colorem, odorem, faporem, quoad omnes eorum partes defcripferunt, fed & ad interiora - earundem penetraturi, refolutiones chemicas & pharmacev- ticas inftituerunt, & fic tandem, quaenam qualifve earum fit in corpus noftrum vis atque efficacitas, & quos quocunque modo vite humane praftare ufus poffint, fummo ftudio fcru- tati funt. . : | —. Kt perfuncti quidem dudum funt graviffimo ifto munere & labore viri & peritiffimi & perfpicaciffimi , neque tamen non fuperfunt permulta, in quibus inveftigandis & detegen- dis multorum adhuc utiliffme verfari induftria poffit. Non - reprehendendi certe funt Botanices cultores, qui de exoticis plantis indefeffo ftudio, grandique pretio fibi comparandis folliciti funt, modo indigenas precipue plantas atterito oculo- perfcrutentur, nec eas, que cuivis obvie , viliore pretio conftare folent, vilipendant, pedibusque quafi conculcent. . Bonuicurs itaque non inconcinne fentit, fi dicit: Quot enim vgriin agris, in littoribus, in rupium fylvarumque aviis infe- liciter pereunt, non tam defectu plantarum, | quam paffim tellus, mater benigniffima, fuppeditat, Indorum, Afrorumque exoticis falubriores, fed adftantium fepe, amicorumque igno- rantia. DEC UN | .. Nemo facile negaverit in remotiffimis terris reperiri mul- ta, que rectifüme in officinas referuntur , . ob fingularem plane, & indigenorum remediorum hucusque exploratorum viribus maiorem omnino vim & eflicaciam. ' T. 1n lon LI «4 -— —. — De Viribus Caricis Arenaric radicis Sarfaparillee (6-3 E , : : Non omnis fert omnia tellus. Jum — . SSingulas tamen regiones optimus & providentiffimus cre- ator.illis inftruxit rebus, quibus ad vite fanitatisque conferva- - tionem opus eft, modo moleftum nobis non fit, que noftti climatis munera fint, per prata & colles & fylvas, perrura, per undas pervefligare, & vires earum perferutari. Quodfi nullos unquam praiudicata illa, imo inepta, opinio invafiffet, Aut, ficut gemmarum dignitatem , ita & .exoticarum plantarum vires utilitatemque, ex pretii magnitudine eftimarent, imo fi ipíi.etiam botanica rei cultores tanto ftudio, tanta contentio- ne, noftri foli plantas invefligaffent, quanta haud pauci inda- garunt transmarinas; dudum puto, extra omnem dubitatio- - . mem pofitum effet ,. nos in plerisque nobis fufficere, nobisque in noftris ruribus prato effe falutis auxilia, peregrinis f1 non fuperiora, certe nec inferiora. - Germanie certe noftre eaeft praerogativa, ut ob moderatam aéris temperiem, maximam - faluberrimarum noftrisque temperamentis maxime congruen- tium plantarum copiam in foecundiffimo finu fuo foveat, no- bisque fübminiftret. Multe exítant plante, quarum partes varias poffident facultates. Alie enim vires in radicibus, alice jn caulibus, f. trunco, f. cortice, aliz in foliis, floribus, fe- mine, fructibus deprehenduntur. Quis enim nefcit Sambuci flores fudorem provocare, femen refrigerare, & corticem in- feriorem vomitus ciere. . . E plantis Germanie indigenis ulteriorem indasationem & attentionem femper meretur planta Germanie indigena, pri- mo quidem intuitu parum fpeciofa, in officinis pharmacevti- cis nondum fatis vel cognita vel ufitata, at in Sarfapari!le lo- cum commode & utiliter fubfítituenda, Carex nimirum are- naria, C Germanis, dicta Siebaras, canbriebaras , &hrafanbe rieb, Canbricb, GCanbícoge, friecenber Giferpatben.). Radicem hanc, antequam paulo accuratius, quoad externas & internas .partes defcribimus, viresque eius, quibus po'let, egregias . & faluberrimum, quem in poibm quibusdam exferit, ufum BM. 7 A3 per- iK 6 ' -— -Obferoatio L- perfequimur, premittenda funt quedam no*tu digna & hic neceflaria de radice Sar[aparillee. 695 Sarfaparilla, nomen quod in officinis pharmacevticis: ha- bet, a Parillo, hifpanienfi quodam medico acce»iffe dicitur. Ab aliis audit Zorza nobiliffina, aut & farmentum indicum. - A Botanicis ad Smilacis fpecies, a B ubino quidem ad fmila- cis afpere peruane fpecies, a Aoweno ad fmilacem caule an- gulato aculeato, foliis ovatis, acütis, inermibus , preditam refertur, Ui yos | | Linnaeus poft caracteres illos díftin&tivos triviali nomine, Smilax Sur[aparilla, eam defignat. Habet enim vir illuftris alias etiam Smilacis fpecies, ita ut alia ei fit S:nilax afpera, ex- celfa, Zeylonica, rotundifolia, laurifolia, caduca, ut alias taceam. [dem celeberrimus autor finilaces omaes in fyítema- te fuo botanico claffi dioeciarum, in qua mares ac feminz ha- bitant in diverfis thalamis & domiciliis, & flores ma'culi in diverfa planta a feminis nafcuntur , ordinique hexaadriarum, Ob fex, in eodem coniugio, ftamina , annumeravit. Stvlus plante eft afper lisnofus, in quo folia inferiora funt rotunda, fuperiora autem acuta , ope fcirrhorum fuorum planta hic fe circumvolvit aliis plantis, flores eius funt uti alie fpecies fmilacum ; eamque ipfam ob caufam Linneus eam fmilacum generi inferuit. Quod ad notas radicis huius, qus haud exi- gui funt momenti, attinet, optime note radix illa eft, que longiffima, farmentofa, plicofa, compacta, valami fcriptorii craffitie, coloris extus fufci, intus autem albicantis, nec fus- ci, utia vermibus arrofa radix. | Eft porro hzc radix fciffi'is, ad longitudinem, inodora. Cocta in aqua exhibet colorem ru- brum, guftu eft mucofa, farinofa, & dum recens eft, ama- ricans, alias fubdulcis, lignofa, cum aliqua adítrictione con- . iuncta. Quou reliqàum eft, haud parum affinit:tis habet cum radice fatis nota chine, quam ad idem fmilacum genus in fuo fyftemate refert Limneus. De botanico Sarfaparille caracte- re & externo habitu hec fufficiant. | " | Nunc | De Firibus Caricis 4trenarie radicis Sar[aparillee €9c 7 | — Nune vim eius & effecius, quos in re medica experimur, | paucis ut conmemoremus, neceffe eft. sarfaparille, inprimis in forma decocti adhibite , effectus, a fale blando , balfami- €o0, in farinacea fubftantia contento, precipue pendet. Sal illud blandum acida humorum noftrorum pertinaciffima quz- vis, remotiffimis etiam partibus inherentia, a quibus lues ve- nerea, arthritis, fcorbutus , aliique morbi oriuntur, infrin-. git, & cum blanda quadam vi anodyna per diaphorefin & diu- refin expellit, colliquat etiam & abíftergit humores mucido ferofos & falivales. Ad alios praeterea producendos effectus | falutares, haud parum conferunt partes multz mucilagino- fce, faponacez , "farinote, . involventes,. glutinofze, que effi- ciunt etiam, ut plane peculiarem exferat hzc planta effectum, - in adfectibus catarrhalibus, rhevmaticis, fcabiofis j. cancro-. fis, & ulceribus chronicis. In recenfendis eximiis plante hu- ius effectibus filentio praeterire nom poffumus egregiam vim haemocatarécticam , quam infignis Medicus Fórdsce , experi- mentis fatis multis comprobatam dedit. In doloribus nimirum - 'venereis, in fcabie ac emaciatione venerea, & ea precipue lue venerea, qua mercurio, aliisque remediis fanari non po- tuiflet radice hac opem preftari, & mala quoque a mercurio: relicta auferri obfervavit. m Sunt porro alie huius radicis virtutes notatu non indigna. in quibus eminet vis eius fcponacea, qua ftatim apparet in manibus, radicis huius decocto lotis, & mollitiem quandam, ac polituram inde accipientibus. Alia eft, qua tumores, con- tinuato eius ufu, refolvi teftatur Scultetus. Iterum alia, qua coagulatos humores refolvit, difuit , abftlergit, purgat, & acrimoniam humorum corrigit, variisque morbis chronicis le-- vandis infervit. Varios hos radicis huius ufus multis eximi- orum medicorum teftmoniis & exemplis comprobare poffem & illuflraze, £i, limites tractationis huius. id. permitterent. | ... Complures igitur (unt, eaedemque infignes Sarfapar. lle | MIR nulla vero earum eft qua pradita non fit, vel teguea : vel E 2256002 ^R. 6: DIES velaliquanto etiam magis, planta, quam commen dare fufti- nemus, indigena, CAREX ARENARIA. PRIM EE Planta hec noftra eft fpecies caricis, Spica compofita, fpiculis androgynis, inferioribus remotioribus, folio longiori inftructis , culmo triquetro. | Addunt alii, caricem effe maritimam, humilem, radice tepente, caule triquetro, fpica fpadicea. Scheuchzerus au- tem caricem hanc arenaríam ad gramen refert cyperoides, mi- nus repens, fpica fimplici compreffa, divifa praedita. . Hzc fpecies caricis, quam pro varietate vulpinc habuit Ill. Háller,. caulem habet triquetrum, tenuem, levem, ultra & pedis vixlongum, foliis feffilibus, longis, caulem fepius fuperantibus, fubulatis, Spicule vix ultra fex, terminales, alterne, inferiores duz remotiores foliolo inftructz funt, fpi- culalongiore: Androgyne feffiles, ut plurimum in medio ma- fcule, Secundum fyftema Linnganum ad Monocias triandrias refertur hec planta. qi ; Natalem fuum locum habet carex arenaría, in locis fic- Cis in arena praefertim mobili Europe, eamque ob caufam Linneus arenarie nomen huic praecipue fpeciei indidiffe vide- tur. In Brandenburgicee terre arenofa parte tanta reperitur fadicis huius copia, fub arenaferpens, ut vel plauftris com- pluribus implendis fufficiat: uti & in regione circa Kaffadium, circa Philipsburgum , circa Manhemium, Darmftadium, Spiram. | | Tempus flore/centie eft plerumque menfis Maius. j Odorem vernali inprimis tempore effofla, edit fuaviffi- mum, balfamicum, qui medium tenet gradum inter oleum therebinthine & caieput; fapor eius eft dulcefcens, balfa- micus. i ; D . Tincture & extra&a eius & aquofa, & vinofa, & fpiri- tuofa, magnam habent affinitatem cum extractis ligni gualaci, ita, utex eorum odore, fapore & effectu & modo operan- - di, fatis clare innotefcat, eas illi ineffe dotes, quibus —€— | li Hum S - à De Viribus Caricis Arenarie radicis Sarfaparille Co. 9 parille vires adzequet, imo forte etiam füperet. Ea que hac- tenus enumeravimus , experimentis-etiam chemicis poffunt probari. 3 ! — Uncia una radicis caricis recentis bene ficcate, exhibe- bat extracti aquof? drachmam unam & dimidiam cum granis quindecim; | | ; .. Extra&i fpirituofi drachnam dimidiam cum granis feptem- decim, & 3 Extracti gummofi per aquam frigidam fimplicem fine co- &ione, leni tantum infpiffatione acquifiti grana fere octodecim exhibebat. | — Contra vero ex una uncia Sar[aparillee recentis, bons no- te, prodibat extracti aquofi uncia dimidia ; Extra&i fpirituofi fcrupuli duo cum dimidio; | Extracti gummo/i fcrupuli duo , cum granis quindecim. Gummo[um radicis caricis extractum pondere quidem gummofas radicis Sarfaparille partes non equat, ob multas partes mucilagineo - terreas Sarfaparille plane inefficaces, qua in radice caricis non tam copiofz funt. Nam extracti aquofi falini, amaricantis 3, fpirituofi 1 IVeu- mann obtinuit, Cartbeufer vero extracti aquofii, fpirituofi balfamici, fubacris 4z. acquifivit. Convenit vero cum extracto ligniguaiaci, cuius vim me- : dicorum haud pauci admodum praedicant; qualitas hec fapo- re inprimis fe oftendit. dein . Extractum vero [pirituofum , quod partes refinofas, ma- xime falubres & efficaces fibi vindicat, & in quo terree cru- de remanent, quia idem ex caricis noftre, quam ex Sarfapa- rille radice, pondus habet, fequitur, ut non minor fit caricis noftre quam Sarfaparille virtus. | | Cum vero Extracti aquofi Sarfaparille maior fit ,. quam . Caricis, quantitas, recte colligimus, puto, maiorem in Sar- faparilla, quam in radice caricis noftre , terreflrium prorfus infalubrium copiam ineffe , atque eapropter noflram hanc - ^ — Nov. hdi. Pbyf. Med. Tom, PII. B plan- l 1o Ofmwo L 7 000. plantam europeam , ifti exotiea americane, non fine magnis fumtibus comparande , non T modo, fed etiam preferendam effe. Succus porro radicis huius, , maxime ubi recens eft, co- €&us & depuratus ,. quia multum convenit cum melle: j ue .cum manna liquida permulta habet communia , ufum preftat ! haud exiguum in obítructione & lefione pectoris, ut & in ni- Tio humorum muco. Tandem vero etiam decotfum caricis noftre qua eximium hemocatar&icum fe praftitit, & melius atque efficacius hemo- catarcticum ac ipfa Sarfaparilla , in omnibus illis morbis, in quibus remediis fanguinem purificantibus opus eft. Atque has ob caufas factum eft ut Berolinenfes medici, edocti de multiplici & prorfus infigni caricis noftra ufu, ex- |. perientia fatis fuperque , indea pluribus jam annis non dubi- tarint, eam in pharmacopoliis, & in exercitu regio loco ex- etice iftius & pretiofze plante introducere, neque optatus eos deftituit fucceffus. Enumerate hactenus ac experimentis comprobatze 77 ires radicis caricis arenarie fatis fuperque , ut arbitror, easdem eam, quibus Sarfaparilla fe commendat , partes effentiales & conflitutivas continere, atque ea propter in omnibus iftis morbis, quibus Sarfaparilla mederi folet, eodem cum fuccef- fu ufurpari, eidemque, quia & faciliori opera, & multo mi- nore cum fümtu ac pretio comparatur , fummo jure fubftitui poffe. ... Norunt periti, dudum ab experientiffimis & meritiffimis viris in fimili aliqua planta, quce Sarfaparille vicem implere poflit, inveftiganda magno ftudio elaboratum effe. Norunt, commendatam eo confilio efTe ab aliis radicem Saporarie , ab aliis radicem. Bardane , hemocatar&tice in- primis plante ; & Saponarie & Bardátise radicem duplici dofi . exhibitam, eundem effe&tum exferere ;. vum radix Sarfapa- xille; varii experti funt medici. Non E. De Viribus Caricis. Arenarice radicis Sarfaparille &jc. 11 — -— - Non ultima caricis noftre:virtus, ea eft, quod, ut me- . . dicamentum /implex, fine multiplici aliarum rerum admixtione |» ^pluribus, quos fupra diftinctius enumeravimus morbis. curan- dis apprime infervit. . Notum eft paulo peritioribus, eximia & falutaria pre compofitis ut plurimum effe remedia fimplicia, ea inprimis , que regnum vegetabile fubminiflrat. ^ Conftat, principem in illis locum tenere, ejusmodi plantas, quz varias fimul continent proprietates ac virtutes, ad effectus falutares ita producendos, ut multiplici aliarum admixtione opus non fit. Ill. Linneus,tanto incertiorem effe, ait, medicamenti vim atque effectum, quo plures & diverfi generis materie id ingre- diuntur. M . Hiedericus Hofman&mus, ut alios taceam, pauca fuffice- te dixit fimplicia, quorum virtus longiore ufu probata fit, & fe quidem ipfum poft multorum annorum praxim vix duo- . decim medicaminibus , quafi clafficis, optimo cum fucceffu ufum effe. Quid ergo optabilius foret, quam fi per plura alia experimenta, omnes hactenus indicate vires & dotes. ca- ricis noftre arenariae ulterius ita confirmarentur, ut hec plan- ta inter fimplicia nobilioris generis omni jure referri poffit. - .: Preter medicam, quam hactenus vidimus, utilitatem, tribus verbis attingere fub finem liceat, ceconomicum quoque caricem arenariam ufum babere haud contemnendum ob partes eius mucilaginofas, balfamicas, faponaceas, viri certe, quo- . gum auctoritas ea in re haud temere fpernenda eft, exiftimant, in ea flraminibus fectis adinixta, falubrius pecoribus pabulum effe, quam in gramine communi, ficco, & plerumque nimis macilento: preterea radices ramofz & repentes exhibent lit- - toribus munimentum infigne, & ligand ficciffime arenz ido- ^ pee fut. Haud exiguos ufus hos effe economicos, in Com- mentariis Berolinenfibus ad Annum 1768. fatis prolixe often- fum & demonflratum eft a Gleditfchio, viro in re botanica & inprimis in botanica economica, verfatiffimo & celeberrimo. . At vero mittamus ufum economicum omnem, qui de medica : | | D 2 tan- -— & 5 wsost dil rei occ WERE - tantum utilitate eius verba facere, eaque potiffir csi | / nftituimus. - us : | tar » Tübinga Onoldum. miffa d. 27. Fibruarii 1778. .. OBSER/ATIO 1l. ETC Dn. D. PETRI BODDAERT Specimen INovce Methodi diftinguendi: Serpentia. i dei ego hodiernorum Syftematicorum molimina in eruendis animalium generibus & fpeciebus, attenta mente pervolvo, in admirationem rapior, ob Herculeum at- que improbum laborem, quo in tantis plusquam Cimmeriis tenebris facem accendereconatifunt; atque lucem adtulerunt, cuius ope varia, imo & plurima animalium genera diftingui poffunt; aft quamvis fumma cum veneratione Principum illo- rum in arte conamina honorem , non potui tamen, quin dubia aliqua adferrem, atque demonftrem filum illud Ariad- neum eos aliquando in bivio tanti Labyrinthi reliquiffe, . atque aliud Naturam, aliud Sapientiam dixiffe. An Simia v. g. eft Simia, quia primores utrumque habet IV. approximatos & laniarios dentes folitarios remotos & molares obtufos? Huic repugnant Simia laccbus & Simia Capucina. | Quantum diffe- . rant dentes Pefpertilionum , demonftrarunt Pat. ^s Spicil. Zool... Fafc. 2. & Burrows (Supplem. d^ Hifl. nat. Tom. III.) No- ta dentium characteriftica ita in errorem duxit LixNAEUM,. ut Vefpertilionem leporinum füb nomine IVotlilioris longe a con- eneribus divulferit, atque fub Glirium vexillo militare iufferit. Jeoióm ad Canes retulit , Érinaceum ab hyftrice divulfit, Ciümeloperdalim, ens proprii generis, cum Cervis, &. Znti- lopas Capris commifcuit. ' Cavias Gerboasque Mures dixit. Magis adhuc in Ornithologicis haeret aqua. Sic verbi gratia Lanium forficatum LixsaEt ad Apiaftros retulit Burro- | m NIUS | - bel Specimen INovee Metbodi diflinguendi Serpentia. - 43 .Nms, Merulam Philippenfem Baissowm Paradifieam triftem dixit LixNAEUs, quamvis pennis hypochondriorum & rectrici- bus illis fingularibus careat. Promeropum proprium genus, ad . —. Upupas reduxit. Urias & Fraterculas Alcis commifcet. Pha&- thontem demerfum, qui Spbenifci generis eft, Lepturis ad- iungit; Pyrrhulas & Coccothrauftes inter Loxias collocavit, €t que funt alia. : ju UN Amphibiorum Claffis, quoad Ordines & Genera facile di- Videnda, maiori difficultate quoad Species laborat, fi Me- . thodo fyftematica colitur. Genera enim hic tantum non om- nia naturalia. Tefta Teftudinum ab ipfa Natura pro nota cha- racteriftica data eft. —Hicce animalium phalanx pinnis nata- toriis, vel pedibus, digitatis palmatifve, intres ordines dividi pot-- eft. Ranarum corpus nudum tetrapodum cuique patet, nec - facile pro alio animale adfumi potett; Bufones tamen a Ranis ab ipfa Natura divelli, docet corpus Bufonum obefum, fe- mora craffa, dorfüm haud planum: nec faltant ut Ranae. --- Draco volans mihi Lacerta, nec magis proprium efficit genus, quam Mures, Lemures, & Sciuri, volantes, qui, quamvis Membrana volitante prediti, tamen ad Murium, Lemurum & Sciurorum genera pertinere nemo inficias ibit. Lacertas LiNNaEI,in varia Genera diviferunt GaOoNOvivs & ^ ScoroLrss, quibus ego /fmeivas adiungere vellem. "Tumque - phalanx conftaret 1) Crocodilo, cui lingua nulla, cauda an- ceps, in fegmenta divifa. Hunc fequeretur 2) Cordslus lingua carnofa, cauda conica verticillata, corpus alte fquamofum. 3 ) - Jguana lingua integra lata, cauda verticillata, corpore fquamo- "fo, gula faepius faccata. |.4 ) ZImeiva collari duplici, abdomi- ne fquamis quadratis, cauda verticillata. 4) JLacerta cor- pore fquamofo, lingua bifida, cauda verticillata. $^) Scincus .corpore & cauda fquamofis, lingua integra. 6) Chameleon, corpore papillofo, vertice plano fcutato, pedibus muticis, eauda non verticillata, lingua vermiformis. 7) alamandra x ; B 3 cau- a 0 Obrotioll | oo 000 cauda terete, corpore vix fquamofo, verrucofo, lingua lata, pedibus inermibus lobátis. | pL TE ' Serpentium Phalangem, divifit GaONovivs in Alepido- tam Caeciliam , cauda obtufa. /nguem corpore fquamofo, cauda obtufa. Scytalen abdomine fcutis transverfalibus, cau- da craffa, cylindrica, capite fquamis maximis, multangulis tecto. Coluber eft cauda elongata, abdomine fcutis, cauda fqua- . mis, tectis. pera füperne fquamofa, abdomine fcutis, cauda conica fquamis fubtus, tecta. ^ Cencbris capite fquamis, abdomine & cauda fcutis tecta. — Crotalopborus abdomen & cauda fcutis contecta, crepitaculum articulatum corneum ad apicem caude habet. His iure meritoque Chalcidem adiungit SCOPOLIUS. : Nantia a LiNNAEO a pifcibus divulfa; tamen immerito: ad - fü/ces brancbioflegos eife referenda , docet habitus , mores vivendi methodus. *) Claffem Amphibiorum, & praefertim Serpentium, paulo ac-- €uratius examinare animus eft; videamus itaque, quo loco fecundum methodum naturalem fit collocanda. Ut aves, amphibia ovipara effe, certum eft; fed & id pif- cibus commune eft; preterea pifcibus ale quaf1 , quibus per medium aerem denfius volitant: imo & exoceeti & trigla volant, fefe ex mari attollunt, atque per aliquid temporis per aera vo- lant; quidam pifces roftro donantur corneo, ut in Xipbia, Be- lone, Anarrbicba &c. videre eft; corpus quibusdam aculeis te- Cum, rachidibus pennarum emulis. . Jure itaque meritoque pifces avibus connecti poffunt, atque Pris & Fraterculis at- fociari vel potius Spheniscis. — «| Nuper dete&a, Siren, Pifces vepentibus adfociare vide- tur; lacerte vero ad ferpentia tranfeunt per Cbalciden Scoro- Lii. Itaque fic procedit ordo: Siren, Crocodilus , Cordslus , leuana, Ameiva, Lacerta, Scincus, Cbamaeleon , Salaman- dra, Anguis bipes, AInguis, Coluber , Scytale, Boa, Crota-. lopbo- |. | | Specimen Iove Methodi diftinguendi Serpentia, — 15 lopborus , Ztmpbisbema , Cecilia, Rana, "Tiflude. SrEcms | vero Crocodilorum dux tantum mihi note, C*ocodilus$ nem- . pe vulgaris, & Crocodilus maxillis teretibus fubcylindraceis. Epwanpsit pofth. p. 28. tab. ) Ad Cordylos vero pertinent — Caudiverbera (Sgs. II. t. 103. f. 2.) Dracena (Ses. I. tab. . Jor. f. 1.) Cordylus (Sgs. tab. 84. & tab. 62. fig. 5.) Ad. Iguanas pertinent Calotes (Epw. glean. tab. 245. ) Superci- - hofa (Ses. Muf.tab. 109.£. 2.) LLacerta Amboinenfis Scaros- seR Monogr.. : [i7 Agama Ses. Muf. 1. tab. 107. f. 1 - 5. Umbra, Mar- morata Ebw. glean. tab. 245. f. 9. | — Ad Zimeivas reduco Ameivam LixN. & omnes illas fpe- cies, quas SEsa in thef. 1. tab. 85. fig. 2. 3. 4. tab. 86. fig. 4. S. tab. 96. fig. 2. 3. & tomo Il. tab. 63. f. 4. tab. 103. f. 4. delineavit. Agilem Epbw. glean. tab. 247. f. o. Ss. I. tab. 4. f. 4. 5. Teguixin Ses. I. tab. 96. f. 1. 98. f. 3. Plica- LiNN. X í | Ad Lacertarum phalangem reduco, fexlineatam, quin- quelineatam, Niloticam, Lemnifcatam, fafciatam, 4 -linea- tam, vulgarem , punctatan. : Sub Scincorum agmine militant Scincus Gigas Amboinen- fis, quem quamvis in Mufeis Phyfiophilorum aliquando, nec defcriptum, nec delineatum ullibi invenio ; lacerta aurata, Scin- cus officinalis. | .... Cbameeleontum phalanx continet Chameleontem pileo plano, five albefcentem, & nigrum, pileo carinato, dein pu- milum, corpore lateribus cerulefcente, lineis o. flavefcentibus. . - SSalamandrarum familia conftat, Geckone Sg». 1. tab. 108. f. 1. aquatica, paluftri (Epw. glean. 259. 1.) Salamandra Sgs. 2. tab. 15. f. 5. & rariffima illa Salamandra Pandang. VALENT, - Ind. tom. III. p. 281. 7ürcica EKnw. birds 204. - Hitce GaoNovrt divifionibus, quibus Ameivas interpolavi, iam "Sielliones, Cordylis affines, addo, quorum nota characteriftica, - dorf), caude, veltotius corporis, denticulis vel aculeis, conftat Pa de uk E " - z ; . N L ; zr. - (436 7 7700 0 Obferoatio 1L net & ad huncce ordinem refero. Stellionem Ss. TI. tab. 8. f. 7. Mauritanicam S&s. I]. tab. ro8. f. 6. 7. Azuream Sz». II. tab. 62. f. 6. Angulatam Linn. Orbicularem Sss. I. tab. 109. £. 6. Bafilifcum Szx. I. tab. too. f. t. r | . . Non ego hic, ut&in Serpentibus, omnes eas notavi, quas in Mufeis vidi, ne nimis tediofa evaderet longa differtatio, - aliquas tantum fpeciminis loco fufficere credo. i Iam nunc ad Serpentia progredior , quorum difficilior diagnofis, fi methodo hucusque recepta peragitur, enume- ráuone fcilicet fcutorum fquamarumque. Sed quam valde in- - conftans, quam difficilis & in multis impoflibilis fit ea enume- ratio, me fepe repetita docuit experientia. Aliam igitur diflin- étionem querenti viam monftravit ipfa Natura, quz ifta ani- malia variis pinxit lineis, annulis, fafciis &c. qus formam ca- pitis roftro vel obtufo, velacuto variavit, & quamvis colo- fes pereant, attamen manet delineatio, quz fpecierum dia- gnofis. i. Prima itaque cum LiuNAEo erit Familia CRoTALI. 1. CROTALUS. Carvr latum, fquamis magnis teclum. souAMaE carinatat. CRUDA-- crepitaculo ornata. scura abdominalia C9 caudalia, Ro- srauM rofundato obtufum. 1. C. borridus maculis trigonis fufcis. Crotalus horridus LiwN. g. 123. t. Scuta abd. 167. Caud. 25. SEs. Muf. 2. tab. 95. f. 1. : 2. C. Duri[fus albus, maculis rhombeis. | C. Duriffus LiN. 172. 21. GRONOV. 174. - 22. mihi - 169. 18. | : 9. C. exalbidus maculis flavefcentibus. 95. £1. 3- -— II. BOA. C. Dryinas LixN. 165. - kien 164 - 28. SEB. 2. tab, E ] ^w o — .. Specimen IVoves Metbodi diffingutndi Serpeniia, E] Il. B O A. Carvr latum. SovaMaEcarinatee ( [cepius ). conevsobefum. Scos. TA abdominalia €9 caudalia. Cauda in acumen definens. absque crepitaculo. UOPASTETX"UEt Caput cutis etum, roftrum obtufum. - Doa albida, fafciis atris. Scytale. 250 - 7O. LaNN. à Scytale albida, teniis nigris 250 - 26. 2. Boa glauca, maculis nigris rotundatis. Boa murina LiNw. 254 - 65. Cenchris fcutis abdominalibus 254. caudalibus 69. Gso-- . Nov. Muf. 2. p. 70. n. 44. ' : KuonR. del. tab. 58. an? ! : Sgs. Muf. VI. tab. 29 f. r. Hovrr. Nat. Hifi. viij. p. 323. n, 5. FAMILIA Il. Caput. [quamis imbricatum. 3. Boa viridis maculis albis, annulatim digeftis. » -— . Boa canina Liww. 203. 77. | Cenchris fcutis abdominalibus 205. caudalibus 79. Gao- Nov. Zoopb. p. 25. n. 136. .— Serpens Bojobi Ceilonica. Sys, Muf. ». tab.gr. p.36. / Serpens Bojobi B*afilienfis Tetrauchoatl Tleola, Lufita- nis Cobre Verde S«s. Thef. Vol. Il. p. 101. tab. 96. e «9 In. meo fpecimine 208 - 77. 4. boa flavefcens dorfo ocellis albis, Boa B laàssN. 179 - 120. Sra. Muf. 2. tab. 34. £. 2. "am 08 dV. All, Phyf. Mei. dou. VAL 0 s.Bot 18 | 1 ds — Olfervatio. n s. Boa maculis variégatis rhombeis. Boa conftrictor Lixw.. 240- 60. | Cenchris fcutis abdominalibus 248. caiidalibus 6o. Gao- -"Nov Zoopb. p.26. n. 134. - Jn meo fpecimine 242 - 30. 6. Boü corpore dorfato cinereo aulis fufcis, lateralibus rotundis. Boa contortrix LiNN. 150- 40. 7. Boa flavefcens ocellis albidis iride grifea. Boa Cenchris Lixw. 265 - 57. 8.. Boa colore grifeo variegata. Boa Enydris LiNN. 270- 105. E cetcussdii: Stuta. abdominalia. Squamee caudales. .. FAMILIA I. roe Juperne fcutatum, corpore latius. Roffrum- obtufo rotizidatum. | . Coluber. niger maculis albis, fübtus albus maculis nigris. Coluber.pullatus LiNs. 217 --3108. Coluber feutis abdominalibus 216, fquamarum cauda- lium paribus 204. GaoNov. Zoopb. p. 19. n. 9r. 2. Coluber dorfo levi brunneo, lateribus macufatis. . - Coluber fcutis abdominalibus 202. fquamis Calais : 96 Gnoxov. Zoopb. 1. p 19. n. 93. Mipera vera Orientalis Sn. 2. P. 9. tab. 8. f. 4. In meo fpecimine 202 - 74. 3. Coluber brunneus, maculis albis , abdomine albido. . Coluüber fcutis Pa MA I9I. fquamarum.cauda- lium paribus 75. GRox. V p.20. n. 98. Serpens Cobellas dicta Ses. /Muf. 2. p. 4. tab. 2. £6. * Coluber coloribus vividis variegatus. Colu- Pm e N : ; j x | Specimen IVove- Metbodi diffinguendi Serpernt'a.- ig Coluber fcutis abdominalibus 190. fquamarum cau- 17. dalium paribus t35. ; - Serpens Caracaras fingularis Ses. tbef. ». p. 69. n. 3. "tb. 6g 4 5. s. Coluber vu: "purafcens, maculis atris. : Coluber fcutis abdominalibus 189. fquamarum cau- .; .dalium paribus 122. 6. Coluber albus, annulis nigris. Coluber Aefeulapii Luis. Syfl. XII. 180 - 43. Muf. Ad. Frid. 1. p.29. tab. rt. f. 2. 174-47. . Coluber fcutis abdominalibus 189. fpatium cau- dalium paribus 44. S "ukucuz, Pbyf, Sarr. tab. 654. f. s. Hovrr. /Vat. Hiji. Vl. p. 383 tab. 55. Fs. 7. Coluber cerulefcens, fquamis marginatis. Coluber Aefculapii ex Panama Szx. 2. tab. 66. to. huic inveni fcuta abdominalia 164. ipoxnaram pa- ria 38. g. Coluber nigro ceerulefcens, lateribus idera ovatis albis, dorfo carinato. Carinatus LiNNAEI 157 - I [52 eHovrr. dVat- Hift. Mi, 2. I56 - 112. In meo fpecimine 167 - 12$. LU | 9. Coluber ater, lineolis albis. Cobella LtNN. £50- 54. . Coluber fcutis abdominalibus ISI. essopecds cau- dalium paribus 5r. In meo fpecimine 155 - 58. H.-urr. lVat. Hifl. VAI. p. 368. n. 13. 150 - 54. In meo fpecimine fcuta SERPDHEAHR 155. pues ' . caudales 58. 10. Coluber cerulefcens reüculatus. . Coluber rhombeatus LiNN. 157 - 7o. iEn Adolph. tab. Rud p MS C 2 Co- . Ob feroatio. n. Colub er fcutis abdominalibus 141. fquamarum cau- dalium paribus 56. GaoNov. Zoopb. pag. 24. n.127. Vipera. ex albo cerulefcens atro reticulata SCHEUCHZER Pbyf. Sacr. tab. 746. f. 2. In meo fpecimine 140-75. 11. Coluber fübceruleus, lateribus lineatis. Coluber my&erizans Lis. Muf. Adolph, 1. p. 28. t. 5. f. 1. 192 - 167. Serpens muvina SknA Muf. 2. tab. 23. f. 5. Coluüber fcutis abdominalibus 187.. fqduamarum cau- dam paribus 148. Gaoxov. /Muf. 2. p.59. n.19. opb. p. 21. n. 202. Angus viridis CarEss. Carol. 2. tab. 57. an? 12. Coluber maculis maioribus brunneis. -. Coluber fceutis abdominalibus 180. Squamarum cau- .. dalium paribus 8o. G&oNov. /Muf. n. 20. 'Zoopb. Lnsnmudeg: .. Serpens maculata: Ceilonica Ses. Muf. I. tab. IOO, f. 4- Serpens Americanus ScHRWCUz. Pbyf. Sacr. t. 748. f. 8. In meo fpecimine 177 - 89. | 13. Coluber canus , maculis magnis albicantibus ferratim digeftis, fub quaque punctum niveum. Coluber canus Lisx. 5yft. 188-70. Muf. Ad. Frid. I 3t..tab. T t. F. 1. Coluber fcutis abdominalibus 200. fquamarum cau- .. dalium paribüs 64. GRoNOov. Zoopb. p. 20. n. gs. In meo fpecimine 194 - 98. Roftrum huic rotundo obtufum, caput fquamis im- bricatum, medius ergo inter Boas & Colubros. 4 TUA fübalbidus, fafciis 40. brunneis. Colu- Specimen INovee Metbodi diffinguendi Serpentia E * -Coluber fcutis kbdoodbetitris I65. fquamarum cau- dalium paribus 75. GaoNov. Muf. n. o5. Zoopb. n. III. - Cobra Americana SEsa Muf. ». t. o1. f. 3. 15. Coluber cinereo ccerulefcens, lineis longitudinalibus nigrís. Coluber fcutis abdominalibus 163. fquamarum cau- dalium paribus 77. G&ouov. Muf. eng 2. p. 63. n. 26. Zoopb. n. 114. POE Coluber Jaculatrix LINN. 163 - 77. — . Jaculatrix Surinamenfis ScuEvcuz. Pbyf. Sacr. tab. "IS. 2; - Serpens Americana lemnifcata Xequipiles dicta Sep. ibef. 2. p. 3. t. 1« f. 9. In meo fpecimine 173 - 78. 16. puer nigricans, lateribus albis nigrisque variegatis. Coluber fcutis abdominalibus 160, Squamarum cau- dalium paribus 6o. Gaoxov. /Muf. lcbtbyol. 2. p. 64. 2,28. Zoopb. 1. p. 23. n. 116. | 17. Coluber dorfo albido, lineis longitudinalibus atris, - Cofuber fcutis abdominalibus 155. fquamarum cau- dalium paribus 62. GRoxov. JVuf. Ichtb. p.65. n. 31. Zoopb. |. p. 23. n. 119. — Coluber vittatus Liww. Svfl. 142 - 78. Muf. Ad. Frid. - p. 26. tab. 18. f. o. Zlintenit. Acad. I. p. 30. n.27. Serpens Rotange Ceilonenfis rarior & elegantiffima - Sx&. ibef. I. p. 56. tab. 35. £. 4. | i B. Coluber de Terragona mas & femina Ses. ]Majf. s. tab. 6o. f. 2-5. 18. Coluber purpurafcens, maculis nigris, - « ; Colüber fcutis abdominalibus 124. fquamarum cau- | dalium paribus 72. Gaoxov. /Vuf. Ichib. 2, p.66. ^ »..35- Z00pb. n. 124. ; 19. Cotuber ceruleus, cauda craffa, | E 3 Co- sti TA Olfervatio. fiscs 06s Coluber fcutis abdominalibus 142. fquamarum - cau- dalium paribus 6o. Gaosov. /Muf. p. 67. m. 36. Zoopb. 126. Serpens Africana cirulea SE». thef.. lI. p. 35. tab. 35. ip x 20. Coluber albus, maculis nigris. ' Coluber fcutis abdominalibus 135. fquamarum cau- dalium jn ibus 48. G-0«ov. Muf. p- 6s. n. 39. Zooph. 1. p. 21. n. 129. 21. Coluber cerulefcens, nigro maculato nebulofus , late- ribus ferie punctorum nigrorum. Serpens Ibiboboca Brafilienfis Sks. tbef. 11. tab. 2o. f«3: Coluber fcutis abdominalibus 138. caudalium paribus 74. G&owov. Muf 2. n. 37. * "Coluber ordinatus Liwwv. 138 - 72. 22. Coluber albidus, annulis nigris per paria digeftis. Coluber doliatus LixN. 164-43. . In meo fpecimine 166 - 4o. quantum numerare poe tui. «93. Coluber capite, collo, dorfique anterioris parte coru- leis, cetero corpore exalbido, iridis coloribus fu- perbiente. . Coluber fcutis abdominalibus 164. fquamis caudali- bus 150. Suupw. Surin. Grill. n. 12. in Amenitat. Acad. 1. Coluber fcutis abdominalibus do. Svidififos I50. Hasr. ampbib. Gwllemb. Acantia Surinamenfis longa pretenuis Sti uz. Pbwf. Satr. tab. 655. n. 7. a Clarifs. Gxowovio | iuc adlata, hue non videtur pertinere, faltem caput flavefcens acutum, v ventris linea rubens, in ipfius GaoNovir, in meo, & in omnibus, quas vidi for- * fan viginti [peciminibus, defunt. - Rar. ^ Specimen IVove Metbodi diflinguendi Serpentia. 23 — . Serpens ornatiffima. Amboinenfis Bonguatrora Sgs. "bel. Il. p. B6. tab. 82. F. t. | - . Anguis gracilis ceruleo viridis Caress. Hifl. II. t. 47. . « Long green Borneo Snake Pariv. Gazopbyl. t. 100. f | pet h | . Coluber fcutis abdominalibus 16s. fquamarum cau- dalium paribus 152. GaoNov. /Muf 2. n.24.. . .. Coluber Ahetulla Lrxx. Svfl. XII. 163 - 150. Muf. :-n ^uAdelpb. Fridr.l. p.35. tab. 9. f. ». 24. Coluber exalbidus, maculis latiffimistransverfis ex nigto .&albo mixtis. ^ ! Coluber fcutis abdominalibus 135. fquamarum cau- dalium paribus 42. Gaoxov. Muf. 2. n. 39. Zoopb. ncs nili Fag. 95. Coluber fubfufcus, lateribus atro maculatis. s; Coluber fcutis abdominalibus 149. fquamarum cau- ^ dalium paribus 43. Gaoxov. Zoopb. 123. - Variat hic 154 - 43. BC dus; 149742. In meo fpecimine 149-55. FAMILIA II. ' Caput füperne [cutatum. | Roffrum acutum. 26. Coluber dorfo & lateribus fafciis transverfalibus. | . ,Serpens Africana Pethola dicta Szs. tbef. 1. p. 819. DU Sq. T, a. | | Coluber fcutis abdominalibus 207. fquamarum cau- dalium paribus 103. G«oxov. Muf. Icbtb. 2. n. 13. . Coluber Pethola Lixw. Sw]. 209 - 9o. | Coluber fcutis abdominalibus 208. caudalibus 9o. ; Svwwpw. Surin. Grill. n. 13. Coluber fcutis abdominalibus 207. caudalibus 83. 27. j 24 eoi / Olfrcatio ads -WMeR U 57. Coluber dorfo unicolore, later ibus. ad: anum ufque r neatis. | Coluber fcutis abdominalibus 178 fquamarum cau- —- paribus 66. & ultra. G«o«ov. Zooph. p. 22. .'2g. Be" dorfo unicolore, abdomine nigrefcente. ' . Aurium regio linea arcuata albida. . Colüber fcutis abdominalibus 174. fquamarum cau- dalium Pm 60. G«oxov. IMuj. 2. p. 61. n. 22... Zoopb. L. p. 22. n. tog. Serpens Suhici fufea S«s. ibef 2. p. 33. £. 1. t. 33. 23. Coluber dorfo ccruleo, lateribus linea atra , in albidam definente, pictis. : Coluber fcutis abdominalibus 172. fquamarum cauda- lium 142. G«osov. Zoopb. 2. p. 61. n 23 | 30. Coluber unicolor collari albo flavefcente, macula trian- gulari atra, Coluber fcutis abdominalibus 14 uamarum Ccau- dalium paribus 58. G«oNwov, /M Ma pr 2. p. 63. ' 0.27. Zoopb. n. i13. Coluber Natrix L:NN. 170- 60. 31. Coluber unicolor viridis, lineis duabus albis. | ^... Coluber fcutis abdominalibus : '55. fquamarum cauda- ' lium paribus 123. Gaowov. Muf. p. 64. n. 3o. | Coluber Dipfas L:sw. 158 - 135. Serpens Suringmenfüs corulea SzsA ibef. II. t. 24. E HL ANGUIS. ^ | Corpus fübcylindricum, undique fquamis minutis te&lum. Caput — fcutis tectum. E . Roflrum rotundato acutum. L Mu unicolor fplendens. | i bru E T4 E on NO 4 pn » * L: Y M. Á : * —, 2 ES :: "peine Nous Methodi dj tuendi Serpentia 1] . Anguis fquamis sbdominalibus 230. caudalibus 7. Gno- * NOV. Muf. p. 52. n. 3. "sphisbisn fübarzened &c. Bow liii. P 469. —tab.44. f. — Serpens Cecilia SEp. thef. 1. €. 96. É 2, "Serpens lumbricalis LiNN. 230- Ts s. Zinguis ex albo nigroque varius, f » Anguis fquamis abdominalibus 227. caudalibus. Me Gaoxov. Muf. p. 53. n. 5. Sg». IMuf. 2. t. 30. f. 5. Mrnu. Surinam. t. 69. Scytale LtN. 240-13. 3. ZInguis lineis transverfalibus cinctus. Anguis fquamis abdominalibus 179, Hobbs. Z. —« G:oxov. Muf. Icbtb. n. 6.. 4; AAnguis dorfo trilineato. | - Anguis fquamis abdominalibus 126. caudalibus 1 36. Gaoxov. Muf. 2. p. S55. n. 9. | Serpens Cecilia Sg». thef. 1L. p. 23. t. 21. f£. 4. IV. AMPHISBAEN A. Corpus cylindricum. alepidotum, annulatum. a. Amphisbeena ex albo nigroque varia. caudalibus 25. GkoNov. Muf. Ichib. 11. p. $2. n.9. - Amphisbena fuliginofa Lis. Sv(l. p. 392. 200-30. ^. piupbisbena alba, antice rufefcens. Amphisbzna annulis abdominalibus 234. & annulis caudalibus 18. GaoNov. Zoophb. n. 79. Amphisbzna alba Lixw. $vfl. p. 393..223- 16. - Amphisbena Sc'Eucuz, Pb by. Sacr. 2, tab. 652. 1. (Nes 48. Phy, Med, Jon, VII, — D Y. . Amphisbena annulis abdominalibus 2co. & annuiis bur ^ TR REQUE 0L TNI LN Ue 1- UT) 2M L7 von DM DUE IDIS 0 d oy Corpus rupofum s ad latera tentácula duo ad roftrum. &y ^ "Caecilia rugis 135. Gaoxov. Muf. Ichtb. p. 2. | Cecilia tentaculata Lis. Zimenit. Acad, 1. p. 198, j p T.Lti i " Serpens Cecilia Ceilonica Sx. tbef. II. pag. 26. tab. AE T, Pa | e.t "Doiiaram Prso Braf. p. 282. | Multo plures addere potuiffem ex Colubris & Zinguibus Coecilia ceeruleo fufca. fpecies, aft hafce fufficere duxi, tanto potius, cum folum- modo fundamenta, quibus mea Methodus nititur , indigitare volui, delineationes nempe; nam quod ad colores attinet, ver-- natio ferpentium non modo eos valde mutat, fed et fpiritus, . quo confervantur. Vidi colorem cyaneum, thalaffium, (| ut in -— | Íquame Vix vifibiles funt oculo nudo; & quantum, que numera- Bea canina) rubro fufcuin, ut in cauda Boe conftrictoris, ca-. ftaneum, nigrum effe conftantes, rubrum vero & flavum eva- nefcere, nec ulla arte confervari poffe ; paucis enim diebus coccineunr colorem pulcherrimum Amphisbene fuliginofz in album abire vidi, ut & flavum , in Tetrodonte ocellato. |. Ad. confervandos colores naturales multa feci pericula tum in pifcibus, tum in ferpentibus, lacertisque; at femper cum vita periere, ex tot, quot vidi, pifcibus, qui cum ferpentibus hac inre conveniunt. Solummodo unicum vidi ( yprinum Zura- ium in Mufeo Societatis Harlemenfis aureo. nitore fplénden- ' tem, quamvis in liquore fexennem & ultra; & mihi in fuppel- lectile naturali. Chetodon ocellatus eft, inquo thalaffii coloris veftigia, debilia tamen, fuperfunt; in fpiritu tamen facchari, in . quo huc ex loco natali adferuntur, colores conftantiores de- ' prehendi, fed mox.ubi in fpiritu vini transferuntur, in album vel pallido fufcum iutantur. | : Adductas fpecies ferpentium omnes ipfe vidi, plurimas ipfe poffideo, ac numeravi non fine labore, nam quorundam x , F LN 3 X. $ Ww N - Specimen Iove Metbodt diftinguendi Serpentia. ^ - ri i poffunt, differant, ex fupra-dictis patet; unde vacillans & in- conftans patet Syfítema numeratorium. | Optandum fane foret, ut amphibiorum hiftoria, quead- huc in incunabulis, meliorem in lucem protraheretur ; pauco- rum enim ferpentium fidas habemus hiftorias, ea tamen faci- le viva poffe transferri doceat Croraíus borridus, cuius tria viva vidi fpecimina , quorum unum defcripfit Cl. VoswAER; director Principis Zfraufiei , & Boa con[iricior, quem. & vi-- . vum aliquamdiu fervavit. ^ Hecce pauca de ferpentibus tradere confultum duxi, ne " honore, quo me Augufta condecoravit Academia Cefarea | meopclln Carolina, plane indignus videar, quz fi haud di- fnlicent, forfan, Deo volente, rariorum ferpentium monogra- phias poftea augere decrevi. | . Haga Comitum Onoldum miffa d. 10. Martii 1778. | 9 Pifces branchioflegos ad 4mpbibia nantia potius retulit b, undc in ed. XII, Syffematir nature , ob rationem sbid, p. 344. im annotatione expofitam. | B ls OBSERVATIO III. — Dn. D. PETRI LUCHTMANS Maxillee inferioris a. dyfcrafía. fcorbutica qnutate exemplum. LP ager epo innumeri funt, quibus molliores corporis , noftri partes mutantur ac alienantur, morbi, ita nume- 'fo multa offibus contrahi vitia, animadver timus; neque tan- tum vi externa variis modis offa integritate folvuntur, ac di- . verfa ratione fede fua naturali expelluntur, fed plurimos pre-. terea a caufis internis externisque patiuntur morbos & vitia; quibus multiplices mutationes füubeunt. | . - - Pro diverfo horum morborum vitiorumque genio, pro -— Yaris, quos habent, Mis TUS recentioribus condi- v 2 EXC — MES ueeeoz A Olfirsatio. Hia caue tas :doprshendani spe Horns offium claffes , eosque non- mulli retulerunt ad praternaturalem Offium Mollitiem , ad excedentem illorum Fragilitatem, ad Exoftofin, ad Cariem, ad Pedarthrocacen feu. Spinam ventofam, & ad Anchylofin; & fatis apta efthec divifio, pleraque enim, quie apud Au-: €tores proftant, Offium .morboforum obfervata commode . fatis fub hac illave enumeratarum claffium difponi poffunt: attamen, ut in aliis corporis noftri partibus, fic etiam in offi- bus nonnunquam, fingularis prorfus nature fefe obferunt Smmorbi ac vitia, qua a reliquis, magis cognitis, valde difcre- pant, nec nifi raro admodum confpiciuntur, ; Dictam veritatem, tot numero Obfervationibus compro- batam, confirmabit Cafus fequens, qui miro prorfus modo mutate Maxille inferioris exemplum fuppeditat. . IN. N. Vir medie ferme etatis, temperamenti Phleg- : matici, ab aliquot retro annis leviori laboravit Scorbute, ac nonnulla, que Scorbutici frequentius in ore experiuntur, mala, ut.dentes denudatos, multaque materie calcaria vefti- tos; gingivas tumidas, laxas, dolentes &c. fepius fuit per- ' peffus, cetera fatis fanus: contra adfectus hos fcorbuticos non tantum variis de tempore in tempus ufus fuit Medica- mentis, externis internisque, fed & exactiori fefe adftrinxit vite regimini, 'nullosque graviores in rebus non naturalibus commifit errores. À quinquennio autem vel fexennio in omni menti vicinia moleftum quendam & ingratum percipere ince- - pit doloris obtufi fenfum, qui dum aliis temporibus ingrave- - fcebat, aliis iterum mitefcebat, fimulque internam labii infe- rioris membranam ac gingivam rubore intendi, immo non-. nunquam ceerulefcere ac livefcere, obfervavit: quinque vero abhinc elapfis feptimanis, in intervallo labii inferioris ac- gin- give ad medium maxille arcum,. bine comparuerunt veficule, fibi proxime, quales non ita raro Scorbuticorum os occupare, Videmus, queque primum minores erant, intra paucos ad- ibodum dies élatiores evaferunt x ampliores : :- his a Chirurgo, : lan. ^ totumos diffunderetur, & ad 6. 7ve Unciarum men w^ ÁHtT Maxille inferioris a dsferafia fcorbut. mutatee exempl. 29 - lánceole ope, apertis , humor exiit lentus, Mess muco- fus, inodorus, isque tanta effluxit copia & impetu, ut per ifm fuerit collectus: inexfpectato hoc Phenomeno, ut videtur, per- culfus eger, in animi deliquium incidit. Quonam ex fonte ac loco major hec humoris copia ma- - naverit, in principio non ita facile difcernere licuit; re autem deinde adcuratius examinata, patuit, fingulari prorfus modo mutatum fuiffe os rmaxille inferioris, idque perdita, quz externis oífis tabulis interjecta effe folet, fubftantia cavernofa, vel Diplo8, excavatum fuiffe in finum valde amplum, qui, me- dia fui párte, mento prominenti ac margini alveolato maxille interjectus, latitudine femipollicari in utrumque pergens la- tus, ad infignem producebatur longitudinem ,. ac fuperius offei proceffus fpeciem monftrabat, qui alveolus effe videtur dentis inciforis medii lateris finiftri: ceterum totus hic finus, quousque oculo difcernere ac fpecillo explorare licuit, undi- que veftitus erat membrana tenui, fubrubella, fic ut interna finus illius offei facies nullibi nuda comparuerit, quaeque ubi- vis ftriéte admodum ofli adherebat, membrana fana erat & integra, ac nullibi exulcerata: ipfumque quod adtinet os ma- xille, id quanquam nulla morbi alicujus monftrabat veftigiay. miro tamen modo erat extenuatum, fic ut digito mento omni- que ejus vicinie adpreffo , os maxilie non tantum cederet introrfum, fed & evidentem admodum ederet fragorem; re- miffa preffione, os mox iterum fefe reftituebat, Ad eluendum hunc maxillee finum aliquoties de die inmiffa fuit Infufio ex herbis detergentibus, depurantibus & leviter adítringentibus compofita, cui aliqua adjecta fuit Mellis Ro- - farum copia; fimulque maxillee circumjecta fuit Fafcia vulza- - tis, in quatuor capita fiffa, quae ad verticem & ad nucham, fuit firmata , idque eo factum fuit fcopo, ut!abio aperture finus adpreffo aer arceretur, ac immiffi liquoris efluxus nrz- verteretur, & ut fimul extenuata pars offis maxillaris fuftine- : D 3 | retur 213.4 (V d ph Wee PLE ARE - ; IUS C E ü : Ar . 0L Obfervatio: III. - retur leviterque reprimeretur. Et hac ratione palliativam hu- .jus vitii curam, dum radicalem non niíiab infueto Nature moliminesiperandam, nequaquam ab arte exfpectandam effe, previdebamus, fuimus adgrefi; bonoque cum fucceffu huic methodo inhéefimus; qui enim per aliquot horas intus relictus fuit, liquor, femper exiit immutatus, neque vel unquam leviffima contracte putredinis aut acrimonie edidit indicia: que caviparietibus obducta eft, membrana neque intumuit, ne- que ullum unquam ftillavit fanguinem, necaliaulla propullulantis carnisfungofz fignaobtulit : quod priori fui parte valde extenua- tum & quafi emollitum erat, os maxillae, majori illa, quam a li- . quore intus coército fübierat, preffione liberatum, intra bre- ve trium feptimanarum fpatium ita fuit reftitutum, | & indura- tum, ut fola fuperfuerit pars offis prior, qus circum finus orificium eft, que digito prementi aliquantulum obfequitur ac leviorem fragorem edit, priftina omni relique parti reftituta conftantia & duritie: quodque inflituta iteratis vicibus men- fura, in principio bina ad minimum liquoris cochlearia capie- - bat, finuscavum, offe fefe reftituente , pedetentim eous- que fuit inminutum, ut poft tres feptimanas unicum tantum cochlear comprehenderit. Ex hoc autem tempore inmutatus ferme perftit huius | vitii ftatus; eandem ac ante binas feptimanas, capit liquoris inmiffi menfuram; quod in finum ducit, orificium, poftquam - primum aretracta, qua cingitur, membrana parumper fuerit auctum, nunc eandem fervat amplitudinem , quodque ferme femipollicarem habet latitudinem, vix $ partem pollicis altum . eft: integra etiam fanaque perftat, qu& hunc finum inveftit, membrana, nec, nifi fpecillo tactaac explorata, dolet unquam, moleftumque & ingratum, quem aéris, finum adintrantis fri- gus faceret, fenfüm prevertitlamina coriacea, tenuior, finus orificio major, que eidem fimpliciter opponitur: hec fimul praecavet, quominus ingefta, fub manducationis actu in ore circumducta, ad gingive labiique inferioris intervallum SE | | ' | d 4 1 | Maxille je inferioris ü dfe afia fab but. mutatee imf. 3. fa, finum ingrediantur , ac fenfilem illius membranam cof- tracta acrimonia aut putredine alienent; queque duplici huic . fcopo fufficit & egregie fatisfacit, in eo laminz argentee au- reeve videtur anteponenda, quod mollitie fua & obfequio ne minimam quidem in gingivam ac tenuiffimam, que fubjacet, gnaxille tabulam. vim premendo exferat; quod etiam, dum nulla, qua prematur , fpongiola indiget, ipfum finus. orifi- cium nullo diftendere valeat modo. . Sic, omiffo tantum ab aliquo tempore fafciee deferipte ufu, ( qua indurato iterum offe ac finu lamina coriacea tecto, nullius amplius effet utili- tatis) quotidie expofitam antea Lotionem continuat eger & absque ullo ceterum incommodo rebus fuis vacat. Atque eadem hac via pergendum effe, putaverim, neque aliud quid hic agi poffe, crediderim, nifiut graviora, quz ex hoc vi- tio, ulterius degenerante, oriri poffent, mala & fequelas omri opera prevertamus; eoque fine ere effe, exiftimaverim, ut flrictius obfervare pergat vite regimen , ac inprimis ab omni- . | busillis religiofe caveat, qug majorem humoribus inducere - valeant acrimoniam, aliove modo internam finus membr anam inflammare ac alienare poffint. — — wee defcripto: hoc Cafu videmus , quousque nonnun- quam eX caufa quadam accefloria mutetur partium copfor- matio, nullo ceterum in ipfa illarum fubftantia contracto mor- ' bo: vel enim hic anguftior eft canalis, qui infra alveolos Den- tium. Caninorum. & Inciforum in offe maxillari eft exfculptus, qui diftentionem paffus, vitium hoc renerit; vel forfitan. una. tantum fuit cellularum ,. quz offis hujus Diploen faciunt, que in tante amplitudinis finum fuit verfa, ut bina liquoris inmiffi cochlearia capere potuerit; nullum hic obtinuiffe offis mor- bum, cuacte, quae hic concurrunt, circumftantise abunde docent; integra fanaque eft, qu: finui.fuperinducta eft, membrana ac flricte admodum offi adhzret; nullibi os nu- . dum adparet, fed omni ex parte tectum; nulle uüquam vifze - fuerunt se tuse erofique fquamuls ; ; quique EE. I oki i65 MS qa 00 000505 sOlrvatie Hl «0: 09088 fuit liquor, femper exiit inodorus, nullave alia putredihis aut acrimonie figna edidit: ac verifimillimum eft, folam effe humoris intus effufi copiam , que premendo, preter- naturalem hanc diftentionem peperit. Quzenam vero caufa - fuerit, que majorem hanc humorum effufionem produxerit , Obfcura admodum res eft; nulla parti vitiate extus illata fuit vis; primumque mali fomitem in interioribus po- tius querendum effe, plus quam probabile eft; quo- pam autem ex fonte intus manaverit, detegere non licuit; disruptam erofamve alicubi arteriam humorem hunc fudiffe, nullo conftat indicio, ipfaque etiam obloqui videtur humoris extracti natura; fola forfitan fuit Anaftomofis Pathologica va- forum, ad membranam cellule alicujus offee pertinentium , quie majorem produxit humorum effufionem ,. que premen- do effecit, ut tenuiffimi cavernule parietes cefferint, ac gra- datim aucta diftentione, (vix enim ullus dubito, quin ex lon- . go tempore contractum hoc vitium , lento admodum gradu increverit) fuerint foluti; ita cum cellulis proximis confluen- te, quz primum erat dilatata , fenfim fenfimque auctum fuif- fe finum, donec cunécte, quse utrique offium tabule inter- jecte erant, cavernule fuerint deflructe; ita tandem finum huic ipfis externis offis maxillaris tabulis fuiffe circumferi- ptum, quique majori copia intus effundi perrexit, humorem premendo , tandem ipíis his tabulis vim intuliffe, cumque pofterior, fundo oris obverfa, duplo craffior effe folet ante- riori, priorem illam primum ceffiffe, ac continuata preffione eousque fuiffe adtenuatam, ut folutis aut afe mutuo repres- fis fibris offeis, humor exierit, ac elevata , qus labium ac. . gingivam veftit, membrana, defcriptas antea veficulas effor- pmaverit. | Haga Comitum Onoldum mia. ^ : d. 20. Martii 1779. OB- zn M 3 [ 1 f n Le ilii cnin o fioe Cap T Y OPES RE / De mirabili virtute Sedi p Ue irspent €gc. E : OBSERFAT11IO IF. opm D. CORNELII PEREBOOM.. De mirabili virtute d five Sempervivi majoris in morbis 5 convulfivis. arie irgo 56. annorum multis abhinc annis valetudinaría, ad hunc. : usque diem convul(ionibus corripitur vehementibus, qua. per aliquot tempus quoties ceffaverunt, novam fcenam repe- tunt, ita paffim, ut artus fupremi omnigena contorfione cir- cumagantur & in dorfum trahantur, dum interea pedibus cal- Citrat, & caput in gyrum torquetur faciemque fpasmus in . vultu deformat. Accedit, quod continuo de ftomacho que-- ritur,.qui ructibus nidorofis, vomitu, cardialgia, dyfpepfia, brcvi Scorbuto, vitiatus eft. Quare femper in curatione con- vulfivi hujus morbi prz ceteris primarum viarum curam geffi, purgantibus v; variis, ftomachicis, tonicis, balfamicis, fedati- - Vis, prout Téi natura in prefenti poftulare videbatur ,: dum. interea fic dicta antifpasmodica varii generis haud negligenter | in ufum vocavi. NNegari equidem non poteft, quod non- nunquam malum pro fat longo tempore filuit, nihilominus occubuit nondum. Noviflime rediit paroxysmus quotidie adeo contumax, ut generofiora remedia in ufum vocanda me- cum tacite ruminatus fim. | Incidit tum in mentem tentare efficaciam fucci Sempervivi majoris, cujus ides rationem in . Scholio reddam ingenuo. . Scilicet prafcripfi , ut vefperiuni- . . €a vice fequentem affumeret hauftum: R. Succ. Semperviv. maj. rec. expreff. Sd. Vin, comm. a 31j. pro dofi. -. — Mane redeuns obftupui, vidi convulfiones non tantum - abactas , verum confitebatur patiens," fefe tanquam a morbo | Mberacim, Ita absque ullo convulfionum veftigio per quinde- -- 4Vov. Z4, Pbyf. Med. lun 4L c E cim I. ] 1 94. — ^^ Obeio IK. 7o 00 . cim dies degebat noftra, quo tempore, eodem fere teno- re, me infcio, per quinque dies convellebantur vires, con- vulfivo paroxysmo quotidiano integram fére' horam fieviente. - Accerfitus eundem hauftum ut.affumeret auctor fui, cujus ef- fectus cum precedente quadrabat. Sequenti enimmane con- vulfiones. plenarie filebant ; & noftram animo. tranquillo: in domefticis occupatam occurri. Duodecim diebus jam pla- cide transactis de novo convulfionibus corripiebatur , qua- rum impetum, fucceffive tertia, quarta & quinta recidiva; unico hauftulo retardari huc usque datum eft. B | | | . .. aStbolium. — | Haud dubito, quin in pofterum elaboratius proferre po- tero, quid & quantum prefcriptus hauftus in morbis convul- fivis valeat. Eftantepilepticum remedium, quod ab Ecclefia- fico Ultrajectino pg BacurkNE pro arcano fat diu diftributum eft, & certa fub cautela nonnunquam cum infigni fructu ad- hiberilicet. Cum vero NATUnx Cunrioso decet, Arcana , .que in commune commodum cedunt , detegere & publici ^ juris facere, Lectoribus haud ingratum erit, qus haud levi . opera & per varias ambages affecutus fum , ulteriori experi- entie commendare. ^ | . | .— Haga Comitum Onoldum mi[Ja d. s. Maii 1779. (Bis ' OBSERVATIO V. »j . Dn. CHRISTOPHORI FRIDERICI SIGEL, . | D BM Pbalena, INoQhua. elingui Ded larva, in Diantbi bortenfis -— i dd flore reperta. D arvam, cujus defcriptionem hie trado , die xviij menfis ] lunii inflore dianthi hortenfis multiplicato inveni, quae - valde L] - E De Phalena, INottua elingui vjusque laroa, €sc. 85 valde vegeta magnam floris jarn jam devoraverat partem. :Eam, quum antea me vidiffe, haud meminerim, rarioribus forte: annumerandam effe exiftimavi: igitur, «quo magis mihi inno- tefceret ejusdein & vite & metamorphofeos ratio , captare - illam & fcatule aéri perviz includere, dianthique petalis por- - - rfodlere volui. :; 0. : Hac itaque carceri dicto nunc commiffa, a xviij die Iu- nii, usque ad fecundum Augufli, altero quovis die, novum atque recentem a me accepit dianthiflorem, quorum petalis, quam diu recentia atque fucculenta erant, vefcebatur, ac per totius temporis fpatium alacritate haud imminuta frueba- tur. Tertio Augufti die viribus demum eam languefcere vef- cique definere obfervavi. Quarto Augufli larvam pilis feus- que orbatam , eam vero iisdem rarius contextis circumvalla- tam operculoque fcatule affixam, deprehendi. Textura/hec, que fenfim fenfimque multiplicabatur & paücis fequentibus . diebus magis denfa apparebat, die xvj. aperturam ovalem pro- tinus nacta, phalenam hanc fere apteram enixa eft. Die xvi Aug. phalenam flori dianthi in fcatula contento, jam vero marcefcenti infidere & ovula excludere, eorumque E 3À horarum fpatio nr. XXI. in ejusdem petala arida deponere, vidi. | ! -—- Owula margaritas albiffimas nitidas minimas & congluti- - natas referebant, excepto, quod puncto minutiffimo nigro quodvis infignitum effet. | Eus | ; | —.. Defcriptio Laroe. .— Corpus articulatum, articulis decem, ra. lin. longum. Caput pilis tenuiffimis albis te&um. — de: Frons cum ore nigra, nitida. —— — qan .... Cornicula frontis duo, multifeta , nigta , fetis inequa- .. liter longis, tenuiffimis, .ad extremitates globofis. Fafciculi pilofi aurantii Coloris, quatuor in medio tergo. E | E 2 | Ad - *. * 46 AO. qe | Olferiatio Y TR Tu . Ad tertium srileutuni cornicula utrinque bina, quorum alterum corniculis frontis fimile, alterum vero fafci- culum tenuiffimorum alborum pilorum conftituebat, . Pedes thoracici fex acuminati. ^o abdominales decem truficati. : o Cà erecta multifeta nigra," fetis in extremitate glo- bofiss UU 6 Cornícula frontis & thoraeis nec non cauda pilis tenuiffi» mis fufcis circumvallata. | . Tergum pone fafciculos sad tvi ocellis tribus du- plicatis, punctum fcilicet album circulo nigro & kerme- . fino includentibus, ornatum. | Linea lateralis maculis VIII. kermefinis oblongis, qua- - .- dratis diftincta. j - ^'Sublinea laterali, fex linee breviffimz albelcantes, pilis: . -tenuiffimis raris confpicua. : Vid. Fig. 1. Tab..1. - Défiriptio Phalene;. . Corpus feenyénds VIII conftans, ovato - óRMERGRE" lon- | gitudine IV. lin: ferüpulosque 6. Parif. &quans.. 3 -. Segmenta in tergo & ad latera cinereo holofericeo niten- | es te colore gaudentia, ad limbum pilis enu ue palli- i " de fufcis, cincta fünt.- 3 - Abdomen ad latera hirfutum pallideque fulvum, rcd ! media glabra cifierafcente,. 3 . Caput fuperne pilis tenuiffimis pallide fulvis tectum, Os absque liagua manifefte fpirali. | Oculi nigri. vtr Antenna fetacez tehuiffime non ultra lineam longe. — Ale, refpe&u corporis, minütiffime, retlexe, vix "e e 3: lata Dedug, multo NBI dic uprsdeti | | oae | Pedes | *t' Jd , De Pbalena INottua elingui ejusque larva, [2 2] Pedes fex nigrefcentes, femoribus Neid pallide fülvis Anus hirfutus, pallide fulvus. Vid. el $^ Tibe su cif. l Od ' | INote. | Luvá Phalene modo defcript , quam maxime conve- nit'cum larva Phalenz antique. Linn. S. N. Ed. xij. T.'r, pag. 825. cujus icones varias Ree] Hiftor. Infe&. 'T. I. Pha- — len. Cl. HI. T. 39. 4o. & T. HI. T. 15. Differt tamen: —..,1. quod hi Viri nunquam invenerint in Diantho hortenfi, fed i in arboribus. 8. quod larvis Rofelii, deficiant ifla cornieula fetofa ad la- . tus articuli tertii utrumque pofita. | EN quod in ea icone Rofelii qua proxime EUIS color , preccipuus fit niger , fafciis utrinque binis & media fingu- .. lis. continuis & aurantiis pictus. 4 D quod inter binas exteriores fafcias circelli albi per omném corporis longitudinem adpareant. | 0$. "quod a fafcia media ad alteram exteriorem lines. tranf- . verfi exeurrant,. quae in parva quadrata partem corpo- --ris'his fafciisintercentum, difpertiantur, «6. quodin tribus poftr emis & duobus anterioribus horum - quadratorum calices albi vilis ci'iati conftituantur. T. quod univerfum corpus larve magis pilofum fit. d quod phalzna fremina apieray colore fuo mag;s ind ciue- ' reum accedat. : j "Vawbinga Onolidum Cdi Missa ia oni; 16. ANovanbris CTI ae AENEA Medie LT ; t E REI 1 F . 3 " "104 Tow * TN " . | r e t " | m E46 QD. Ld M "d £s Ves. wt em 6 — Aa em UI «i " "t. Nat W^ CERE dd 7009 Spb Pp OC. voe CE COGÓBSERPATIO WOSSo oed sd Dn. D. IOANNIS ADAMLPOLLICH. - -H 5 Ml De: ne ee Belladonae radicis decocto .aquofo , fenforium ; commune ; afft- ciente ,- binc fenfus externos ac internos JURE de-.. glutitionem impediente, furores producente Csc. p» Endters ex pago Kirckel vidua, coram fenatu ae — multis teftibus in confeffis fuit, quod a plante cujusdam ra- dice 2).& quidem ab ejus furculis lateralibus potum aquofum decoxerit b), hujus circiter potus ad mediocr?s vitri menfuram, alis hominibus malitiofo fine, ad eos furiofos, intellectus fen- fuumque expertes reddendos, pofteaque ipfis res fuas futto auferendas, clam cibo immifcuerit, in eo ipfis etiam contige- rit, quod, ficuti multi in hanc rem auditi teftes juramento depofuere, iftihomines, qui potum dictum cum cibis in ven- triculum receperunt, & ficuti hi ipfi quoque juramento 'con- firmarunt, ftatim, deglutito cum cibis hoe potu, perferife- rint, ciborum acidiufculum c) quodammodo faporem effe, ip- . : fis collum anguftius redditum fuerit, ita ut deglutiendis cibis impotentes facti fint, d) etiam lingue quafi paralyfis fequere- tur, cum modica intumefcentia, mihilo-minus hoc perfenfe- rint, quod vifus & auditus ipfis fenfim fenfimque, tandemque dimidie hore fpatio plane evanuerit, atque ita in totalem in- | : tel- 8) Hac planta erat Belladonna, cujus radix ad examinandum mihi miífa eft, uti in pofterum uberius demonftrabitnr, i b) A radicis infufo vinofo maxille inferioris mufculi convellebaritur pronuntiante MaTTHroLo i» Diosconip, Etiam ficca radix demen- - tat. Irir. pe Hazw rat. 9ned. Il. €) Succus acoris figna edit, aft lac exinde non coagulatur. OgTTINGEN de Belladouna. — . 44i Deglutitionem impeditam; fomnolentisam, temulentiam inde ob- | fetvavit Sicztivs de Belladonna p. a7. | 3 - E Belladonnee talis decodlo aquofo, TE 39 iellecit ac fenfus expertem ftatum. lapfi fint, ita ut ex poft nihil amplius noverint de omnibus his, que cum ipfis acta fuerint: etiam tunc primum poft viginti quatuor aut quadra- ginta octo horarum decurfum, prouti unus aut alter plus mi- nus hujus periculofi potus cum cibis deglutiit , fucceffive ite- rum intellectus ac fenfus redierint, quidam tamen adhuc per quatuor aut octo dies poft recuperatos fenfus debilitatem quandam : ac impotentiam ad fodendum & laborandum perfen- ferint. e Secundum teftium edictum, qui de infelicium illarum per. fonarum ftatu durantibus fuis intelle&us ac fenfuum experti- bus circumftantiis juramento auditi funt, haelabores, ipfis alias folitarios, e. g. femine, que fila ducebant, acu texebant,. nebant, vario perverfo ac murmurante modo peregerunt, ut . plurimum humi repferunt , cumque manibus varias perverfas actiones geftusque fecerunt, etiam urinam a fe dimiferunt, prafentesque trucibus ac rigidis oculis áfpexerunt, absqueeos €ognofcendo, multo minus acribus acclamationibus ac con- - quaffationibus ullum fenfuum fuorum fignum a fe reddendo, mares, qui a cibo; cui potus immixtus: fuerat, validiorem pre aliis portionem in ventriculum receperunt, ipfiintotalem furorem f) inciderunt, ac vario rudi modo evagabantur, ita - 8t eorum reftitutio tenacior quam apud feminas fuerit, ipfi etiam dolores in membris, in pectore preprimis ac in capite diutius, quan fexus fequior perfenferint. Interea cum omnes .hi ad acta auditi homines tantum unica vice hunc potum peri- culofum ante duos, tres, quatuor menfes 2uftaverint, ipfi prz fentibus rerum invefligationibus de nullis ulterioribus hujus Ei oun D bn. infigni virium decremento Leudilditos ; srdores i internes vidit | Cant AC. Pbyf. med. Vol. IV. p. 324. ^£) A radice delirium-& furor Er. Ns. €vn10s. Po]. IV. oM s. [7] Vol. Ill. Obf. 85. loukN. D& Mepec. ann, 1757. m. dugufl. ant, 1759. m. Augufl. Ann, 13766, m. April, Biaig Mifcell. p. 8t. 3 e^ -- 4o om Con Olferoai pi Foo potus malis uidi conquefti funt. ^ "Vulgaris interim T | ma fertur, quod inquifita marito fuo perfepe hinc potum cibo immiifcuerit ; attamen quod fecundum inquifite confeffio- nem trium annorum fpátio tantum quater factum efl, ipfe ideo: mortuus fuerit, faltim, ficuti etiam conflüitit, ipfe fubito de- functus, g) & poft mortem in dextro latere cteruleus ac niger. - repertus fit. Inquifita quidem hec fymptomata apoplexie, & quod maritus fuus fpleneticus fuerit, attribuere vult: alii au- tem idem frequentiori hujus potus ufui adfcribunt. . Cum au- teni ipfe Emdter jam ante quatuor annos nature tributum fol- . verit, fine quod magiftratui de omnibus his arduis circum- ' . ftantiis aliquod indicium factum fuerit, jam occafio deficit, caufam morbi ipfius Eadters füfficienter atteftari "petie. Bis pontii die 16. Tanuar. 1771. | Varia in hac hiftoria confideranda occurrunt. - Inquifita furculis radicum junioribus ufa eft. . Radices enim laterales tenelle, trunco exfücco, viribus eminentiores apparent ; cum etiam majori in aqua folubilitate gaudeant, plusmucilagimis, pauciorem terre quantitatem in | fubftantiam fuam recipiant, hinc faciliori negotio a primarum viarum chymo-& chylopoieticis fuccis folvuntur.. Tenellas enim herbas prz adultis viribus magis divites effe non ignora- . mus, de flirpis ideo partibus, cum una alteram teneritate fü- peret, id quoque ftatuere licet. Ex vegetabilium quoque phyfica conftat, quod junioribus vegetabilium partibus major veneritas infit, ideoque majori laxitate ac flexibilitate polleant, plus aque, terra pauculum in finu fuo alant, preplante par-. tibus durioribus , infuperabili rigiditate donatis, terre pluri- muin, aque parum poffidentibus. . Cum plante noftre vires a partibus. gummofis ac Helinoda AEG hinc aqua folvet par- - "g p lethialem VALENTINI M. AG, Pbyf. Med. FAA j/4 Of. 19. .... | | | ( Porto M Belladénni Cadicis decoo uÉ A ex. DAE C particulas in ea folubiles, gummofás, & a partibus gummofis quoque refinofe folutionis vim patiuntur, ac mediantibus his aque uniuntur. : | Decottum fecit ex planta noftra. In acerrimis tithymalis rodens acrimonia evanefcit, quan: do in aqua per coctionem temperatur, fevientem tunc natu- ram deponunt, veneni larvam exuunt, vires in febribus in- termittentibus refolventes infigniores adquirunt, rodente po- teftate privantur. Acerrima acida foffilia, multa aqua diluta, Cicurantur, mitiorem induunt naturam, ut gratam quoque in potionibus aciditatem pariant, morbis inflammatoriis putridis adeo eximiam. Nonne in belladonna noftra ac in aliis forte - foporofis plantis per coctionem principium agens magis mo- - bile redditur , eius acuuntur vires, ut maiori in fenforium commune poteftate agat, quam radix, aut in fubíLantia data, aut alio modo preparata, infufa? - Médiocre vitrum plenum a potu boc perniciofo cibis immifcuit. Planta noftra ex fua natura non eft venenata, fed maior dofis eam venenatam reddit. Cum ex hodiernorum Practico- rum obfervationibus conftet, eam in variis ac defperatiffimis fzpe morbis five per fe, five cum aliis temperantibus mixtàm, felici fub fidere fuiffe adhibitam. —Minc perperam GarENvs flatuit, venena ex fua natura femper nocere, in Hipporrat. de morb. vulg. Lib. 111. Comment. 4H. n::75.. cum ufus perver- fus ea ur venenata reddat. Dofis radicis, quot ad aque libram adhibuerit, hic determinata non eft, pro hac enim va- rante, et pro varia cibi quantitate aut qualitate, pro varia denique, qua homo gaudet, state, fexu, temperamento, vi- te genere, varias quoque in corpore humano. anomalias ex- . citare poterit. "Varium cibi condimentum , aut pinguedinis juantitas, cibis immixta , cibi p ipfi hic differentiam formare poterunt. | -4Vov.. AG. Pbyf. Med. Tom. VII. uM Ci- on E 4577 - , da" ^ : r s 1 UD odd EUST pi rar. TEN TR | P MA 4a - ce so Obfroatio Fs o» VS cio ^ Y x , Ciborum , poti boc impreegmatorum ,^ acidinfculus fapor erat. Acidorum alias vegetabilium falutaris plerumque ac refri- gerans in corpore animali effectus eft. Acetofa ob gratam aci- ditatem in morbis'inflammatoriis. acutis putridis adeo extolli- tur, cum non folum putredini potenter refiftat, aft quoque fanguinis eftum egregie temperet, & citam nimis circulatio- nem ad quietem reducat. | Acida foffilia primas ftatim vias ro- dunt ac inflammant. Noftrum acidum eft fui generis proprium, | praeprimis ventriculi nervis infenfum. 155 Colli [Latim majer voi renim ciborum deglutitio impe- -u | ita erat. OM In colli mufculis primum irregularis fluidi nervei motus incipit; mufculi, linguam elevantes, ftylogloffi aliique, ipfi Jaryngis levatores, illi; qui pharyngem dilatant ac conftrin- gunt, levi ftatim paralyfi induuntur, hi ideo vi fua deftituti, ciborum in faucem receptioni, ac deorfum in cefophagum pro- pulfioni obicem ponunt. Ipfe denique efophagi fibre circu- lares , cibos deorfum in ventriculum propellentes, quafi con- vulfivo motu conftringuntur, ut colli. major anguftia fequatur, efficiunt; cum intérim earutarntagonifle, longitudinales fibre, cibos in efophagum recipientes, paralytice, robore fuo ca- - reant. Hac enim occafione mufculofe colli pàrtes actionis - fufpendium experiuntur. 4 i Lingue etiam paralyfis cum modica: intume[centia. oriebaturz.. — . Cum lingua fit mufeulus ,. & he partes carnofz, qui lin- guam riovent, paralyticz facte fuerint, hinc non mirandum, huic organo ab irregulari fpirituum motu etiam tale quid con- tigiffe; quod hujus motui refiffentiam peperit. Ad juftam fanguinis circulationem regularis fpirituum motus requiritut, aft hic in lingue paralyfi deficit, hine'mon mirandum, in hac | parte eirculationem majori eum difficultate celebratam fuiffe; - & quod in ea ratione, qua arterie ranine fanguinem copiofius - huic - p. "nt EXEMSKSMES-- T —— De Belladonne vadicis decotto aguofo ; 3 43 huic organo advehebant, vene raninz ea copia ín jugulares fe exonerare nequiverint, atque ita cordi infundere, hinc necef- fario fanguis in vafa globulo rubro minora intravit, eorum dia- metrum dilatavit, majorem intumefcentiam excitavit. . VAfus C9 auditus quoque iftis bominibus fenfim [enfimque evanuit, intelle&us ac memorie eclipfin palfi [unt. " . Senfuum itaque externorum ac internorum fufpenfio*ad- erat, qua confeftim potus in ventriculum receptionem feque- batur ,. ut fenforium commune ab inordinato fpirituum motu fenfim fenfimque impugnatum fuerit. Ex anatomicis con- tat, quod octavum nervorum par ex corporibus cerebri olivaribus prodeat, lingue, pharyngis ac laryngis mufculis, pulmonibus, cordi ipfi multos ramos fuppeditet, plexus in his partibus efformet, juxta. cfophagum ac ventriculum. de- currat, & in hoc & in illo multos furculos diftribuat, pariter plexuum fpeciem conflituat;preterea quoque arétum hujus cum. intercoftali magno vinculum fit, aliorumnervorum fürculis me- diantibus etiam cum fenfuum externorum organis conjungatur, — hinc non mirandum, quod a dicti potus in ventriculum recep- tione hujüs nervi vagi fines tacti appareant, five jam fpicule fuerint, five alie quecunque figure irregulares, in fucco la- tentes, abhinc tumultuans idea ad ejus in encephalo primor- dium delata fuerit ,. ut fenforium commune inde eximie mu- tatum fit; ac ejusmodi triftes alterationes in fenfuum externo- rum & internorum organis produxerit. His accedit, quod cordis vires. fortius follicitentur, ut fanguis majoti impetu per arterias carotides ad encephalon ruat, hinc plenaria in fpi- rituum & in fanguinis motu anomalia furgat. | Ipfe quoque ventriculi membrane cum encephali membranis magnam affi- nitatem alunt. rro e E 3rd iT - Succeffive iterum ad intelle&um fenfusque redierunt, apud. unum . tamen longius, apud alterum tardius duravit. Cum hujus potus portio non tanta fuerit, ut mortem intulerit , hine fenfim a corporis noftri fuccis ità involvitur, ida ux Fo ut hj 4o 707 vs PObfircalio VL 0 » i V x Á E i 4 ut vi fua activa deftituatur, fenfim iterum fanguinis ac fluidi: nervei equabilior in corpore evadit circulatio , . fyftema in encephalo nervofum liberum fit , quiefcit fenforium commu- ne, Varia «tas, fexus, temperamentum, vite genus, varia potus quantitas hic differentiam format. In divite plethorico- multo periculofior erit hujus decocti affumptio, quam in pau- pere, humorum minori quantitate gaudente , & cui celum opes denegavit. Quidam adbuc bomines per plures. dies poft. recuperatos fenfus ad laborandum impotentiam perfenferunt. Cum ad mufculorum motum juftus fluidi nervei et fan- guinis in ac refluxus neceífarius fit, unde eorum vis pendet , hinc nulli miramur , quod, cumin encephalo adeo infignis fluidi nervei ac humorum mutatio celebretur, in reliquis a capite diftantibus. partibus quoque motus irregularis produ- catur, in eas minori copia influent, cum majori ad encepha- lum quantitate ruant, neceffario in membris debilitas oritur, & hec tam diu durabit, donec juftus denuo in corpore cir- culus celebretur ,. debità iterum pro toto corpore fpirituum copia adfit. | Femince labores fuos perver[o modo peregerust Cc. etiam TAE urinam a fe dimiferunt. Ad labores fuos rite peragendos requiritur fenforii com- munis integritas , neceffaria preterea eft in humorum circu- latione jufta encephali verfus reliquum corpus proportio: aft hic ob fenforium commune male affectum talis in toto cor- pore mutatio contingit, ut ubique perverfze actiones emine- ant. Quid quod ectavi paris nervi cum intercoftali magno . eonjunctio in abdomine quoque mutationes infignes creat. Prefentes rigidis oculis afpexerunt. | . Mufculi recti ac obliqui, oculi bulbum moventes, para- lytici facti funt, robore debito, ad movendum oculum necef- cubi j | SEU : | — fario | De Belladonne radicis decocto aquofo, gcc. E fario, deflituuntur, hinc confequenter oculi immobilitas ac rigiditas fequitur, cum nervi oculorum motorii male affecti wu | - Neminem cognofcebant , audiebant , atta&tus acrior quoque eos non afficiebat. Sentiendi ac judicandi facultate deftituebantur. Cum íi- forium commune omnium nervorum in encephalo originem vocemus, fed fenfüuum omnium nervi propagines fint harum originum, origo autem. male affecta fit, hinc non mirandum, quod, ficuti in vifus & auditus organo, ita in reliquis quoque infignes anomalie furgant. Viri in totalem furorem inciderunt , inque varias rudes euaga- tiones eruperunt. Sicuti fenforium commune fanum infigne i imperium ac po- teftatem & in vitales & in animales corporis noftri motus ex- - ercet, ita hoc male affecto a plante noftre. principio agente incitato, ficuti in encephalo, ita in reliquis corporis humani partibus horrendas mutationes producere poterit. Accedit, quod major fanguinis ad fpheram offeam curfus levem in ce- . rebri membranis inflammationem accendat, phrenitidis fpecies oriatur, que quoque ad fortiorem furoris gradum afcendit. Virorum quam Feminarum veftitutio tenacior-erat, dolores. quo- | que in membris €5' alibi diutius perfenferunt. Cum virorum pr«- feminis compages magis ftricta, minus laxa. fit, hinc idea, fenforio communi impreffa, firmior infculp- .- -—ta erit, quam apud feminas, tenera magis natura caudentes. Longius quoque tempus requiritur, donec humorum circulus iterum regulari modo celebretur, fluidi nervei fecretio in en- cephalo ac pectore regularis contingat. Omnes evaferunt ; atque in futurum de nullis malis buius potus fequelis conquejti [unt. - Qui nullas ulterius a planta noftra moleftias perfentiunt, tunc demum legitima fanitate fruuntur, quando legitima fluidi ? $e ner- -- Wé 0o cov Megesib Wi ervei fecretionis ope, fanguinis equali circulatione, jufta in corpore proportio unius partis contra aliam furgit ,- es ita folidorum debitum robur iterum reftituitur. Inquifitee marítus fubito mortuus eff, atqu e poft mortem. in la- tere dextro caeruleus ac niger videbatur, Absque dubio inquifita maritum fuum hoc potu e vivis erepfit, cum ipfum huic fzpius fuppeditaverit, atque ultiníà vice forte tanta dofi, ut animam abhinc efllaverit. Cum enim planta noftra rodendo, feu fenforium commune aflficiendo . agat, ceu rodens primas vias inflammabit, gangrenam, fpha- celum, hinc mortem ipfam producet. Hzc quoque eft ratio; cur in primordio. vomitoria adeo egregie conducant, rofionis preprimis tempore cathartica mitiffima ore haufta & ano injecta optima fint, phantafia lefa, jam fortiora, in affectubus .deni- que foporofis fortifima requiruntur, ut tali modo quanto- Cyus venenum e corpore eliminetur. Inde quoque evidens eft, cur omnia acida & ex acidis preparata hic primum locum Obtineant, Specificis & antidotis, que erronea venenorum theoria excogitavit, prudens non decipitur, fed ficuti cholera, in- flammatio , phrenitis , delirium , affectus denique foporofi tractantur, morbus, a belladonna fufcitatus, quoque tracta- bitur; omnia calefacientia hic funt vitanda. ^ Opiata, quae alias fenforium commune in quietem reducunt, ob vifícerain- flaimata & füppreffum encephalon hic abeffe debent. ^ | Plante noftre radix, qua inquifita ad malitiofos fuosfines "utebatur, ad examinandum mihi miffa eft, determinarem, a -me petietunt, quaenam planta fit, & quos ea producat effe- Ctus; feciid, afta radice fola difficile eft aliquid difcernere, ftatim quidem cogitationibus meis in belladonnam incidi, atta- men cogitavi, poffet effe hyofcyamus , ftramonium, actea fpicata, cicutarum quxdam &c. juffi de captiva, cui hec her- ba longo fatis ufu perfpecta erat, perfcrutari, qualem radicis fuge god caulem beads , ubi crefcat ; quali flores co-* lore. vi " TRAN Nr TET IN ITE NNNE P RE ST "i J ANA cere - po " De Belladonne radicis deco&io aquofo, e "e 47 lore fint, & num baccam nigram maturitate adquirat? inter- rogata votis refpondebant, ajebat, quod hec flirps caulem altum protrudat, infylvis crefcat, flores violacei coloris habeat, ac fructum inftar cerafi nigri maturet. |. Ad. hoc refponfum, neque hyofcyamum, ftramonium, acteam fpicatam, cicutam &c. fed precife belladonnam noftram effe, certus pronuntiare - potui. In hyofcyamo enim flores ex albido - flavicantes funt venis purpurafcentibus reticulatim picti occurrunt, capfula dura eft ac ficca, cujus operculum horizontaliter fecedit. Stra- monium floresmagnos albos convolvulaceos habet, capfula dura ac fpinofa pollet. In actea fpicata bacca quidem nigra eft, fed flores parvi albi apparent. Cicute denique umbellam flofcu- lis exiguis albis onuftam habent, femina duo, maturitate a fe invicem fecundum longitudinem fecedentia, in officinali quo- que tranfverfim ftriata funt. - . Radicis noftre planta eft Atropa belladonna L. qui no- men Dez imponit, quz vite filum demetit, & Atropos voca- tur. Ab [Italis Belladonna dicitur; wArrH10LO tefte, qui pri- mus quoque eam clare defcripfit in Diofcorid. p. 986. | Corolla campaniformi ," quinquefida , regulari gaudet, calice pariter quinquefido fuftentata. Filamenta fummitatem . verfus divergentia futit, cum antheris nutant.. Stylus ad api- cem inclinatur. Bacca globofa, bilocularis, polyfperma. ArnoPa Belladonna eaule herbaceo, foliis ovatis integris. "Lis. Sp. I. p. 260... Belladonna caule herbaceo, brachiato; foliis ovato-lanceolatis, integerrimis. Hii. Hifl. Jf. p. 251. 5». 579. Belladonna majoribus & minoribus foliis & floribus TovasNEFORT. 1]. uo H. 77* solanum U8XavVOxt pagos C. B. P. p. 167. Solanum manicum multis five. Belladonna J. B. iir. Odds "isis ; ie . .;; In;omni Europa , feptentrionali excepta ,. fatis: copiofe - crcfeit. In. Palatinatus fylvis ceeduis ac montibus fylvofis. — Radix crafía, fucci plena, in plures ramos divifa. Cau- 48 3 - Ohfrsdtio ii Caulis cres, quatuor, etiam fex pedes alti , rubei te- retis, primum trichotomi, rami dichotomi divergunt. | | Fólia plerumque duo ad ramos, uno. majore , altero mi- nore, fatis magna, ovata, acuminata, integerrima , venofa, in petiolum brevem decurrentia, lete viridia, tactu quodam- modo pinguia ac pilofa. Flores alares, fatis magni, violacei, breviter peduncu- fati, fubnutantes. Fiutius maturi funt cerafa nigra, rotunda , calice perfi- ftente dimidia ex parte inclufa, fplendentia , que intus füc- .cum amoeniffimum rofeum includunt. "Semina innumera , parva, reniformia. ' Plures a baccis obfervationes deleterias poflidemás, fed . cum meaa radice fit obfervatio , hinc illa a baccis & folis huc non pertinent. . Cefarea Lutra Onoldum mi[fa | d. 19. Decembr. 1778. AMAPUT AS .... OBSERVATIO VII. . Dn. FRANCISCI IACOBI DEMACHY, JEihiops Mineralis per fe. — bed Meum perfe, utita dicunt, in pulverem nigerrimum converti poffe, plurimi nunciarunt autores. Ut plures taceam, HowsEnGIs per quatuor feptimanas ad molending - alas femper vento in gyrum agitatas mercurio plenam phialam - .adaptaverat, quo tempore elapfo parvam pulveris defiderati quantitatem invenit, Pulverem hunc dicimus ethiopem. per- fe. Fluius ethiopis abundantiori & promptiori copia tribui- mus pilulis & unguentis quot quat funt, in quibus mercurius ágitatione perpetua coadunatur. ' Prefto eft methodus bre- : vis, fic dictum ethiopem parandi. Mucaginem cum tragacan- . tha 1 L fEibiops Mineralis per fe. die 49 . tha aut arabico gummi tibi prepara fpiffam mediocriter, cum hac mucagine hydrargyrum cito contere, non in gyrum, uti moris eft, fed in circulos ellipticos inter fe factos,- quz agi- . tandi methodus promptiorem hydrargyri extinctionem, ut di- cunt, producit. Poft alterutram horam aqua calente infunde, ut folvatur, filtra, & chartule adhuc adhaerebit ethiops per fe, pulvis nigerrimus, leni calore exficcandus & ad ufum fervandus. JEthiopis huius dotes non referare folum, fed referatas pub- lici iuris facere menti eít; pro prefenü fatis fit, fi phyficis -declarem, pulverem hunc ipfo mercurio leviorem effe, in calcem albidam, fi igni continuo exponatur, abire, multo dif- ficilius in hydrargyrum converti, ab acido vero vegetabili fa- cillime diffolvi, & cum illo fal amellato originem dari, de- T num axungie mixtum , fubito in unguentum .mercuriale transformari, : Parifüs Onoldum — miffa d. XXX. Martii 1779. / ioinbo OBSERVATIO VIII. Dn. D, CHRISTOPHORI GOTTLIEB BONZ. Tub ( nc viii a YU, Peffo , ex vagina uteri in inteftinum re&um tranfeunte. - E puerperio prodiens prolapfionem uteri patitur femina pa- gana quadragenaria, cui obftetrix inepta offert peffum li- gneum fingularis ftrücture , nunquam prius a me vifz, & infra defcribende. Intruditur in vagine cavum poft repofitum ute- rum, ligulisque manubrio ejus appenfis circa abdomen firma- tur. - Geftabat peffum hunc femina interdiu, neque noctu il- lum ex finu muliebri protrahere audebat, Ab eo tempore ma- rius concubitu abftinuit. Non multo poft manubrium peffi JVov. A48. E5yJ. Med. Tom, II. G .^ eci- D so | Sad —— Olferuatio VIL. recidit, nec ei, cum fua fponte firmiter hareret, amplius? im- - miffum fuit. Sexennio elapfo humor ex vagina flillat purulen- tus, qui, pro fluore albo habitus, variis medicamentis exter- nis quodammodo ceffit, T andem una de quatuor columellis per anum excernitur, & feces infimul ex vagina uterina pro- deunt, cum doloribus lumborum atque inteflini recti. Cum morbus hic pro more gentis agreftis parvipenderetur, preter- fluit fub gravibus aerumnis denuo fexennium. Tandem egraad chirurgum civitatis hujus nobiliffimum Dn. Zoller confugit, qui, applicato fic dicto fpeculo ani, primo annulum majorem, deinde minorem, cum duabus ipfi adhuc infixis columellis, tandemque tertiam, quum prima, ut fupra dixi, fponte fecef- ferit, partim digitorum, partim forcipum adminiculo, magno cum labore extraxit. Rima, per quam vaginauterina cum in- teftino recto communicabat, tum deprehendebatur tres polli- ceslonga. Inteftino recto immittebatur canalis. plumbeus, quo feces ad anum ducerentur, & inteflini concretio impedi- retur, intraque anni circiter fpatium egra fanitati reftituta fuit. Vagina uteri vero, cicatricibus valde deformata, plane coa- luit, ut nunc ne fpecillo quidem ad uterum penetrari poffit. Copiam feminam hanc nofcendi, ac infpiciendi dedit Iau- datiffimus Dn. Zoller, cui propterea hic publice juftas grates habeo. Iam vero peffum quoad fingulas partes, propria ipfarum magnitudine reprefentatas , defcribam. — Conftabat ex - i. Annulo majori, Fig. I. A. in circumferentia fua qua- tuor foraminibus à. b. c. d. inftructo. 2. Annulo minori Fig. II. B. ad modum majoris quater 1 in peripheria e. f. g. h. perforato. . Uterque annulus lineam | unam femis craffus erat. tur. | 4. Manubrio Fig. IV. D. cum fuis ligulis, . 8. Columellis quatuor, quarum una hic Fig. III. £. ABE 1 Peffus - De Peffo, ex vagina uteri ín inteftinum re&um tran[eunte. $t Peffus integer Fig. V. minori forma , fpatio parcendi caufa, delineatus eft, & ita componitur: Annulus minor Fig. II. B. majori Fig. I. .A. ope columellarum hujusmodi quatuor, Fig. III. C. totidem foraminibus utriusque annulia bcd ef gh. immiffarum, imponitur, ac manubrium Fig. IV. D. per aperturam annuli majoris Fig. I. E. in orificium annuli minoris Fig. II. F. intruditur. Peffus hoc modo coagmentatus, & in vaginam uteri introductus ab annulo minori uterum refpexit. OBSERVATIO IX. -Dn.D. CHRISTOPHORI GOTTLIEB BONZ. | De "c AUR Rene dextro abfumto. Y Jietor XLV. annorum dolium , vini fedecim circiter am- -W -phoras (Imi) Wirtenbergicas continens, oftio celle vi- - narie admovebat, jamque fefe ad evacuationem ejus accinge- bat, cum illud, incautius tractatum, per celle gradus lapi- deos delaberetur, provolvens fe aliquoties fuper ipfum virum - infeliciffu(mum. Lipothymia correptus ad proximas edes defer- .tür, pauloque poft eo apportatur pollex abruptus manus dex- tre, cum indice dextro inter primam & fecundam phalangem -avulfo. Digitus annularis ejusdem manus in extrema phalan- ge contritus fuit. Alialefio externa neque in partibus duris, neque mollibus obfervari potuit Optima confeftim & medi- ca, & chirurgica auxilia egroto afferebantur. Mentis com- pos factus, graves dolores in abdomine perfentifcebat, neque per unum alterumve diem urinam, fecesque reddere poterat. Triduo vero poft veficam iterum, alvumque foivit, dolores remittebant, & fanationis fpes aliqua affulgebat. Verum enim .vero convulfionibus accedentibus octavo a quaffatione die, exfpiravit. | : | B - : G » In 52 i RC a xi E X. - N : In abdaifine aperto reperiebatur ferum cruentum nibsnst: librarum , inteftina potiffimum craffa paffim confpiciebantur gangrena affecta, ventriculi fuperficies inferior apparuit in- flanmata, ren finifter duple fere offendebatur molis, alias fanus ; cumque dexter in membrana adipofa quereretur, pror- - füs abfumtus fuit. Ceterum nil preternaturale vidi. —Thora- cis & cranii apertio, ut non neceffaria, omittebatur. Cont- pertum poftea fuit, defunctum olim nephritide calculofa la- boraviffe. Exempla renis alterius, variis modis vel penitus, vel ex parte tantum confümti, referunt Hafeneft in Actis N. C. Vol. V. obs. 135. p. 448. Lentilius in latrom n. p. m. 357- Felix Platerus in Obs. med. Libr. II. p. 436. Io. Scutxkivus in Obs. med. Libr. IIL. part. HI. obs. 224. p. 419. align) : | OBSERPFATIO X. Dn. D. CHRISTOPHORI GOTTLIEB BONZ. carus. Yofilopborus. | : | | pae eft in foffis fuburbanis urbis patrie, Efslinge, My tulus cygneus Cl. Lixxagr, teffa ovata antice. compref- fiuscula fragiliffima, cardine laterali, ab eodem in hunc mo- dum defcriptus in Syftematis nature, Vindaobone 1767-1770. prodeuntis, Tom. I. Part. II. nro. 258. p. 1150. Tam autumno elapfi ,; quam vere huius anni inveni inter. labia quorundam horum animalium infe&a, modo plura, mo- do pauciora, quorum. formam gibt un externum jam tra- dere lubet. Naturalem eorum magnitudinem exhibet Tab. I. Fig. Li & II: Infectum fufco-nigrum eft, continuum, ovatum. dor- fo convexo , notato parte anteriore lineis duabus, pallide fla- vis, ad latus utrumque exortis, qua defcendunt tractu obli- - | (quo, - | : | - | 2 Acarus Yüophorus. — 53 ' quo, paullumque- tortuofo, ae eoéunt in medio ejus regionis, qua thorax infecti terminari videtur, Fig. |. III. | Inde per reliquum tergum decurrit linea una, longitudinalis, parum tortuofa, pallide flava, cuin lineis jam defcriptis literam grg- cam Y. efformans, terminata ad anum in maculam ejusdem coloris, Fig. IlI. a. qu: ad abdomen producitur, ibique for-- mam ovatam induit. Fig. 1l. IV. Ceterum abdomen planius - dorfo eft. Pedes octo, filiformes funt, ac poftici longiffimi. Animalculum in aqua detentum promte infra. illam. difcurrit, NNare haud valet, nec in arido infiftere pedibus debilifftmis. Microfcopio fubjectum monftrat Fig. III. IV. duos ocu- los, fitos ad latera capitis, duas antennas pediformes, tribus obfcurioribus articulis inftructas, os, absque roflro, interra- dices antennarum , pedes numerofis fetis ornatos, fexies ar- . ticulatos. 34: | | : Infectum Acaris adfcribendum effe, ex dictis patet, Eun- dem Acarum, fed unicum faltem, in Mya pictorum Linn. reperi, fruftra deinde que(itum in multis hujus fpeciei indivi- duis: igitur Mye quoque incolam dicere, nondum audeo. uw mes UUDBSERVATIO XI. .Dn. D. CHRISTOPHORI GOTTLIEB BONZ. Gemellus alter fruftra expeClapus. — V. TRE Yravida mulier XXVI: annorum laborat febri continua, cuí | fuperveniunt molimina ad partum , exturbantia fübinde cruoris aliquid ex uteri vagina. Sexita labuntur dies, donec aperiri ceepitfet os uteri internum. — Obftetrix pedes arripiens, prímo.prodeuntes, reliquum corpus usque ad caput protrahit. . At fetum videns putredine corruptum ron aufa eft partum ab- "folvere, metuens, ne caput avelleretur. | Quapropter ego "accitus illud leni vacillante tractu eduxi. Partus erat prema- | (Gr. | turus, tat ab humano alienum! ET eS ... .Olfervatio XI. turus, feptimeflris. ^ Funiculo ligato, placentam uterinam - quarens digito uno alterove incidi, pone orificium uteri inter- num, in fuperficiem convexam alterius offis parietalis. — Pre- terea abdomen maternum parum detumuit. Igitur, quin ge- mellus reftaret, non dubitavi, Quum uteri vagina partupre- greffo non ita ampliata effet, . ut manum, abíque violentia, * ad fetum invertendum matrici inferre poffem: nature fponta- - nea molimina exfpectare confultius duxi, — Sed nullus redibat ad partum nixus trihorii fpatio. taque rem diutius differre nolens matrem apte locavi, meque ad fetum verfione extra- hendum accinxi. Manu in cavitatem uteri immiffa, proflue- bat ingens, cruore tincta liquoris amnii copia. Os parietale- adprehendi, eduxi, pretereaque nihil. Poftea feparavi pla- centam putrem multo labore. | Fetus putridus alterum os parietale in utero reliquit. Idem os fita füo & reliqui amnii liquoris, & lochiorum efüu- - xum inhibuit, quamobrem nec in puerpera folita abdominis detumefcentia fieri potuit. Sane & hic errare humanum ft. Irafcatur, qui fe pu- Poft fex hebdomades fphacelo ex metaftafi febrili Orto, tantum non omnem femoris finiftri mufculofam fabricam de- vaftante, mortua eft. 1 Vifcera erant bene conftituta, . uterusque fans id quod Sectio docuit anatomica. | | Efilinga Onoldum miljee d. 15. Ziprilis 1779. -— "n - « " ^ c-— De Capitis lefione , fymptomatibus 6g medendi ratione. $5 2555 0* c OBSERFATIO XII. Dr. D. CHRISTOPHORI IACOBI MELLIN. b LI De | e—- Capitis lefione ,- [ysmptomatibus €&^ medendi ratione. A nno 1778. die 25. Novembris, miles quidam nomine Rau- | fchenbach, XXVI. annoshabens, in conflictu ab alio viro 'ebriofo bombardz ictu percütitur. Dextra pars offis frontis usque ad proceffum iugalem offis temporum contufa, regio vero offis temporum dextra, itemque oculus dexter fugilla- tione fignate erant. Mox vonitus & bilis & lumbricorum numero feptem, .deliquia animi, dolor tandem capitis lanci- nans cet. orlebantur. Pulfus erat celer, durus: hinc venae- fectio adhibita, & potus acidulus prefcriptus ex fücco citri aqua mixtus, itemque mixtura ex Elxirio Halleri & Spiritu Vitrioli ana Scrupulum unum, aqua communi unciis quatuor & Syrupo Violar. uncia una, concinnata, cochleatim fumen- da data fuit. Eodem die, fcilicet 26. lintea aque faturnine Goulardi intincta pro fomentatione frequenti adhibebantur. Poft meridiem hora fecunda iterum vomitus cum agmine lumbricorum. Hora quarta clyfter adplicatur, fed fine fru- €tu. Vefpera fexta convulfiones accedebant, & his finitis vomitus «j;quot enormes, fed fine vermibus. Dolorcs adhuc durant, quamquam minori gradu. — Verfus noctem Laudani li- quidi Sydenhami guttas XII. in Aq. Menthe piper. drachma duabus partitis vicibus affumit eger. D. 27. Iterum :;nane clyfter datus eft, fine emolumento. Vrine ne guttula fluit. Hora feptima iterum vomitus repetiti, maxime poft potum, & convulfiones. — Aegrotus mentis iterum compos, adhuc de doloribus perfiflentibus conqueritur. —Continuatur. mixtura . vitriolica temperans; pro potu fit ferum lactis. Ad locum . affectum adplicetur veficatorium emplaftrum. | Poft meridiem cly- y MUT s : CUM ERE » i wre [m Ld * » : B jo. s ^. DDbersmio XIL. 700 9909 *« elyfter. Vrina fluit; alvus conftipatur. Ad feram tribus vi- - - Cibus laudani liquidi Sydenbami correcti guttas octo affumit. .. D. 28. Nox fuit placida: alvus adhuc nullam dimifit ex- cretionem. - Veficans bene operatur, tamen dolor perfiftens, mens nonnunquam alienata , per intervalla ereCtior tamen, : Iterum clyfter; & duas horas poft mixturam ex pulpa tama- rindorum fale Glauberi acuatam, cochleatim füumendam ordi- navi Hirudines tres iuxta aurem adplicate voto refpondent. Vefpertino tempore zxgrotus, quia nulli feceffus venere, cly- fterem accipit fale communi magna copia acuatum. — Verfus nonam & undecimam Laudanum, D. 29. Alvus officio refpondet: nox inquieta; tamarin- dorum potio continuatur. , Vefpertino tempore dolores au- gentur; hinc ad guttas Laudani refugium. | | D. 3o. Noctem quiete transactam excipiunt mane dolo- res intenfiffii. Bis clyfteres adhibentur & omni quadriho- rio Laudani gutte fex. CE Die primo Decembris. Dolores perfiftunt. Alvus & . urina fponte fluunt. Pro potu infufio theiformis ex millefo- - lio, arniea, fambuco & feniculifemine. Horafeptima vefpertina delirium & convaulfiones per hore fpatium durantes redibant. . D. ». Laudanum quietam noctem produxit. Mane ta- marindinata potio largiori dofi affumta, urinam quidem, fed - nullam alvinam excretionem procreavit. Verfus quintam ho- ram convulfivi motus cum deliriis coniuncti adeo enormes, ut . emproftothonum & opiftothonum emularentur. | D.3. Noétem inquietam fequitur dies meliora promit- ten-. Nulla alvi deiectio: eger debilis; -clyftere pregreffo. afl m'tur pulvis ex cremore tartari & ialappsg rad. aa Scrupu- lum. femis & Sulphure aurato anümonii ad granum unum, 1 comeofitus. Duselarge evácuationes alvine. Hora tertía pomeridiana ite"um convulfiones per fefquihoram durantes. - D: 4. 3 Dolores neclaudano cedentes. [ita Set So rad De Capi leefione , ympromati & medendi ratione $7 | D. 4. Nox infomnis.. Veficans siloeciolrd Continuatio decoctionis tamarindorum & ferilactis. Vrina fluit, alvus lu- 'brica.eft. Dolóres minores, hora tamen feptima & undecima . convulfivi motus redeunt. Ante decubitum Laudanum. D. s. Somnus erat placidus; dolores funt minores: con- tinuantur medicamina. XVefpera quarta dolor augetur, & re- deunt hora undecima convulfiones. D. 6. Alvus bene refpondet. Continuatio medicamen- torum; ad vefperam Laudanum. Ceterum egrotus dolorem & gravitatem capitis, vertiginem & oculorum pungentem do- loreim,.fi lucem afpicit, fentit. — D. 7. Relatio, fine convulfivis motibus dolorem füm- mum per totam noctem egrotum excruciaffe. ^ Alvus claufa eft; clyfter bene operatur. | Poft meridiem doloribus iterum auétis omni bihorio laudanum ad guttas fex datur. Locus af- fectus tumidus ad tactum digiti cedere videtur, valdeque do- lorofus eft. 1dcirco |^ - D. 8. Cataplafmata ex mica panis cum Aq. vegeto-mine- rali Goulardi decocta omni bihorio mutanda, tepideque ap- plicanda fronti, iubeo. Medicina nulla. .' B. 9. Continuantur per nectem inquietam dolores & cataplafmata. Aeger de debilitate ftomachi conqueritur. Elixir acid. Halleri cum Elixirio Vitrioli Mynfichti in anatica proportione ad guttas viginti omni bihorio. D. 10. refertur. . Prima vice, feptem per horas quieviffe egrotum, appetitus redit. In-& externa continuantur. . D. r1. Nox fuit inquieta, forte ab ufu cerevifie? In Occipite & nucha dolorem urentem fe fentire contendit egro- tus. Opponitur huic fymptomati veficatorium pone aures & ad nucham usque fe extendens. D. 12. Continuatio doloris. Veficatorium refpondet vo- tis; oris praterea amarus fapor & naufeofus, rugitus cet. ab cegroto percipiuntur. Pulvere iam dicto purgante utitur & fex vicibus purgatur. AN v Nov. A4. Pbyf. Med. Tom, PII - H D. 13« £39 vévdessn Delo XI oon. D. 15. Nox quieta. Cataplafmata continuantur. - Ei- xiria jam dicta iterum adhibentur. | D. 1i4.. Aeger bene valet. Nulla medicina. Meipénd 1 quum deligatio fieret, in animi incidit deliquium. it P D. 15. Caput grave, dolor in fronte pulfativus. : D. 16. Relatio eft. Heri fecunda poft meridiem hora, pus per nares & os fluere incepiffe & eflluxum ad feram ufque noctem perduraffe ; noctem transegiffe bonam, dolorem cef- | fare, halitum oris vero male olere. . Hodie quoque effluxum . perdurare, verumque pus male olens effluere. Medicamenta - nulla; pro potu emulfio communis ad vires reftaurandas. Cata- plafmata omni, qua par eft, diligentia continuanda, mutanda. D. 17. Omnia uti heri. D. :8. Evacuatio puris adhuc PEE : dolores magis magisque imminuuntur. Luciditas oculorum s conti- | nuatio rationis medendi.- D. 19. Foetorem oris ut corrigere & forte in ventricu- lum nocte delapfum pus evacuare poffimus, pulverem iterum purgantem dedimus ex cremore tartari & rad. lalappe pond. fingulorum grana XV ; qui, uti die 20. refert egrotus, quin- que excretiones alvinas & una vice vomitum valde fetentem produxit. Cetera bona. . D. 21. & 2». non adeo bene fe habuit. | D. 23. Quo iterum ad illum accedebam de vertigine con- queritur. Pulvis iterum purgans ex granis 12. Taláppe & gra- no uno Kermes mineralis datur. D.-2s. narrat, fe tres vomitus & fex fedes habuiffe ; . itemque magnam lumbricorum excreviffe copiam. D. 26. Vertigo & caligo oculorum redeunt. Fugantür emplaftris veficantibus ad füras adplicatis ,' quibus opium & camphora addebantur. - Ita iterum e lecto furgere poterat.;.- D: 8. Cataplafinatum ufus fenfim minuebatur. . Cortex iterum Peruvianus i in fubftantia per anignos dies continuabatur, A Bt " De Capitis lcefione , [ymptomatibus. £9 mederdi ratione. $9: Et tali ratione fub novi anni aufpiciis lies Gd adhuc illum adii & reftitutum, quamquam debilitatum , vidi, ique Nà- ex -Lefiones capitis femper fere funt periculofee, non sid mortis cauffe. —»Loeus affectus, fmmomáps urgentia , convulfiones fci- licet & deliria itemque dolores, probabilem internam lefio- nem factam effe, affirmabant. -. Quibus fi addis vermium evacuationem, mirum confen- fum. nervos inter '& inteftina. deprehendimus. | Opii ufum, .quem Angli adeo miris extollunt laudibus, etiam hocce in ca- fu ^on fine fructu adhibitum fuiffe, relatio teftatur, Externorum refolventium & in altum materiam flaznam: tem quafi evehentium fummam in tali cafu utilitatem, vefi- cantia adplicata in locum affectum, declarant. Maximam vero curationis partem abfolvit Natura be- nigna a cataplafinatnm operatione adiüta, que pus & mate- riem flagnantem per emunéctoria evacuavit & eduxit feliciter. Tris OBSERFATIO XIII. | Dn. D. CHRISTOPBORI IACOBI MELLIN. fiftens- "Setlionem viri apoplexia extincli eiusdemque. pedis dra. AS robuftus atque obefus, qui, quamdiu fanitas eius - W erat conftans atque fat valida, nullum, quod in fenfus cadebat, morbidi ftatus teftimonium dedit, quam quod pes dexter monftrofüs effet, ita, utmalabarici hominis pedem ele- phantinum fi non fuperare, faltem equare videretur. Hic - vir, inquam, preter hocce. malum adeo bona fruebatur vale- tudine, ut anno etatis fuz. LXVIII. iter in Italiam facere pof- fet, Anno 1774. in itinere, i Triefte viveret, diarrhoea Un 2 Vu OD 1 w d d. voa e - L4 "ED cC ' At ," Lab ND ESO icc oon pl ao OUT. cic corripiebatur adeo enormi, ut & tormina iius & fanguinis. per alvum evacuatio confociata effent, forte & febris. E Medici dabant.Rheum, Corticem & in larga dofi Opium & opiata. Reconvaluit. Reftaurata fanitate patriam iterum petiit, & per aliquot hebdomades fatis bene fe habuit, ca- checticam tamen pre fe ferens faciem. "Tandem preter omnem expectationem, quum ex convictu, cui & miht intereffe li- cuit, domum redux & lecto fe committens fufpiria inter affur- gere conatur, eodemque momento vita cum morte commuta- ta, proftratus fine fenfu & motu iacet. Accedimus medici. Venzfectio imperatur, acetum & falis ammoniaci fpiritum fa- . cieiaffrico., Oxymel tandem fquille aqua mixtum infundere : iubeo. Sed omnia in caffum. ^ .. . Adftantes narrant, defunctum quartum jam effe ex Cori: lia fua, apoplexia extinctum. — Altero die fectioni fubiicitur: Corpus, üt petitis amicorum fatisfiat. i Sequentia notatu digna in medium proferre liceat. 1) In ventriculis cerebri aque circiter quatuor uncis. Cerebrum fubftantia fuit naturali, omnes vero fanguine vene turgentes. Lobis transverfim diffectis , & in dextri & (iniftri pofteriori regione polypum invenimus. Cerebellum fanum.. 2. Infimus venter multo adipe fcatens nil preter naturam dedit in confpectum. 3. Stomachus cibo indigefto sliquo modo EU In cardia macula fübrubra. 4. In Ileo & Coeco fparfim figna inflammationis: & 34 grens. 5. Epar preternaturaliter. magnum, pondere fex libra- rum communium;. in parte concava gangrena obfeffum. 6. Vefica fellea lapidem continebat ovalem, drachmam unam & grana XXV. ponderantem ,. bilis paucze gutta aderant. 7. Pulmones raucofa vifcida matería repleti, ad. tactum 4 . pultiformes erant. | : $. Cor d 4 : -— I TM * 4 , fiftens Se&ionem viri appolexia extindti ene, y 61 8. Cor naturale. Pericardium aliquid aque continuit; Tandem ad crus monftrofum perventum erat. Defunctusper omnem vitam conflanter affirmabat, caufam ejus mali, CMeines Tollfuffes uti dicebat) phlegmonem fuiffe, iuniori etate iam ortam. Fafciis femper involutum pedem uti fini- - ftrum exercebat, & per fafcias ita comprimebat, ut ejus aug- mentum & incrementum impediretur, Mirum quod, cum . tomica preparati effent. per longitudinem fure diffecueremus pedem, nil in confpe- é6tum venerit, quam adeps magna quantitate, & quidem gra- nulata, qua feparata, mufculi confpiciebantur quafi arte ana- E;picrifis. *- Forte &ex hereditate relicta prima ftamina morbi defuncti, Forte etiam methodus medendi per opiata, anfíam dedit? . Adipem quod concernit in pede inventam, phlegmonis fin- gularem exitum illa demonftrat. | Ceterum confiftentia illam granulatam maffam equabat, quam bis in mammis cancrofis Campoduno Onoldum' miffe d. 16. luni 1779. E - "OBSERFATIO ' XIE; . pn. D. BALTHASARIS HACQVET. Nova Metbodus Trepanationem fuper offe cranii depreffo in-. füituendi , duobus cafibus comprobata. P uamquam in omni medendi arte non occurrat res majoris prope momenti, ac morbi capitis, neque ulla alia COg- mitiotam neceffaria effe videatur, quam ea, que lafiones capi- tis concernit, quandoquidem hi artem exercenti frequenter ad H 3 | mo- 6000 ooesOMfrinio XI 000 - modum fefe 6th; tamen hec uiedieis pathologie pars tan- tis adhuc confepulta jacet tenebris, ut neque figna diagnofli- - ca, neque phyfiologica certi quid nobis adferant; certo ne- . mo jure conqueri poteft, pauca hac fuper re fcripta j jam, de- clarataque fuiffe, preprimis de infolitis illis, feu inexfpecta- tis cafibus , quos externe faepe caufe in praecipua parte ho- minis, nempe in capite, efficiunt; at quo progreffu? hz ip- fx lucubrationes, fi manu imperiti , aut femidocti congefte , atque edite funt in lucem, quanta fzpe attulere-incommoda &gro? Hi infcii dicam magis, an infelices auctores, analo- gie duntaxat inherentes, multa fcripfere hac fuper re, quin ipfi experti fuerint , aut in. ejusmodi morborum genere cu- rando fint verfati. Ejusmodi lucubrationes, poftquam in imperitorum atque timidorum manus delapfae fuat, iis ftetere tanquam infallibili regula; preprimis fi operationes in iis aut in dubium vocate, aut plane reject erant. taque inprimis neceffarium fore ex- ifimo, ut practicus autores illos , qui hac fuper re multa . memorie tradiderunt, recte cognofcat, quos in duas partes partiri expediet: in perfectos videlicet, imperfectosque. - Primi ii funt auctores, qui multa, eaque bona de arte medendi rudimenta fcripferunt, qui internam fimul atque ex- ternam juxta morem, qui Hippocratis tempore obtinebat, me- dicinam perfectiffime exercuerunt. : Dein fequitur illud genus auctorum, qui in una dunta- xat medicine parte operam ac ftudium fuum reponunt, id, quod noftro hoc tempore maxime ufu venit: immo multis in regionibusingenti cum prejudicio fit, ut quisquis medicorum, qui in omni medendi arte verfatur, parvi habeatur, aut-con- temnatur. Ejusmodi femimedicus , qui in univerfa medendi. arte verfatus non eft, & preterea five interna , five externa me- . dia in multis cafibus fingularis virtutis effe neget, utiliffimam- que fiepe curationem corporis periculi effe plenam dictitet Cer- D - n" E : ^ ÍVova Metbodus. Tepanationem fuper o[fe Cc. | 63 certisque eandem limitibus: circumfcribat ,' raro auctoritate - fua. timidos ac imperitos homines in partem fuam inducit, & frequenter admodum toti humano generi maxima adfert de- trimenta. E ni HDUUu uam libenter.non cunctatur ejusmodi femimedicus , fi in illius manus :vger, externo correptus morbo, incidat, aut dum illum interno liberare adlaborat morbo externus accedat: quam multa inutilia, non raro etiam vite ipfi nocitura, ten- tamenta capiuntur? praeprimis fi medicus aut chirurgicam ar- tem ignoret, aut media in ejusmodi circumftantiis profutura adhibere nefciat, aut alteri magis perito illum non libenter committat, aut denique metu. inani perterritus operationibus uti non fibi fidat, licet quidam fit, qui eas adhibere poffit. Cujus generis hominibus nullo. non tempore funt auctores ad tollendam confcientiam, fiillis de multorum objiciatur morte .hominum, quorum vita adhibitis operationibus confervari potuiffet. Verum in promptu illi auctores clafficos habent, quos tanquam fortiffimum antemurale objiciunt, qui diverfas operationes infirmo periculofifimas effe dictitant; hoc fefe tuentur, inde tanquam acerrimos humani generis hoftes illos profequuntur, qui in alienas ab illis fententias in. hoc cafu "abeunt, mille quoque, fi illis des habenda eft, in uno pede ftantes fine omni operatione curatos effe in digitis numerant ; commemorant preterea auctores, qui multis fepiffime egris operationes maxima damna, non raro mortem ipfam attuliffe teftantur. Ejusmodi enim homines nunquam, quomodo ope- rationes aut inftitute, aut quo tempore adhibite fint, con- fideravere; non enim folum intermiffio operationis, fed illa etiam aut male inftituta, autloco non opportuno , aut nimis fero adhibita mortem adferunt &gro; que omnia in confidera- tionem adduci debent. Quare pauca quedam exempla, que primam fuperius allatam circumftantiam concernunt, commr- morabo, eaque memoria digna. | | Sub NEC SOS S Obfroatio XIV. Sub initium belli Elshovoráni anno stletiho: : (esie pls tefiuro quinquagefimo feptimo duas imperii civitates vidi. Pri- ma erat Metropolis mofellana. | Cafus hic accidit. In cele- - . berrima Abbatia erat quidam rhedarius, hic hernia incarcera- ta, cum inflammatione laborabat, itaque illi omnis generis . fomenta admota, non plus, quam una vene miffio,- plura ve- ro enemata, hec, cum effectu fuo carerent, argentum vivum. egro infundebatur; de inprovifo huic interveniens cafui me- dicum, qui fecunde ex fuperius allatis claffibus adherebat; interrogavi; quis fit, qui hominem tam mifero modo omni morbo defatigatum necaret, cur illi Herniotomiam non pre- fcribat? Ad quod hoc mihi refponfum reddidit: confilium tuum juvenile non valet, te enim latent pericula; que hoc loco accidere poffunt, Ad hec fübrifi, illudque, quod Ztm- mermannus in obfervationibus fuis adnotavit, mihiin mentem - venit, etiam afellum canis confperfum nafci. —-—————w 3 —— n — c A -— P Cafüs 2dus Colonie Agrippine accidit, ubi duo viri e - rota, qua in littore ad eximendas e navi merces ferviebat,. ejiciebantur, uterque eapite lefüs erat, uniusque eorum, & . os femoris fractum, alter depreffione cranii in dextro offe breg- matis , alter ingenti vulnere in offe frontis affectus erat cum fractura fine depreflione. Uterque fub initium mentis impos ^ erat. hoc curationis genere alter quinque, octo alter poft diebus mortuus eft. Cum eo tempore in eadem civitate commorarer, atque in vicinia hofpitio uterer, poftridie, quam e vita excef- | ferunt, in easdem edes, sgros afpiciendi accuratiusque confi- - derandi caufa me contuli. Quos cum in tam. mifero'valetu- | dinis ftatu viderem, facile intellexi morbo non congrua, fed mala Diverfi arceffebantur medici, qui his duobus medicas | adhibeant manus. Hi aegris 16. fere uncias fanguinis emife- : runt, fomentisque capiti admotis cardiaca prebuerunt. Tan- dem levata aliquantum vi morbi, egris paulatim redire cepe- | rat animus, at brevi poft tempore ambo febre correpti, in --. .— Nova Metbodus CTrepanationem fuper offe &gc.— 6g ^malà media fuiffe adhibita, quare'alia media préfcribi debuiffe judicabam, inter qua&&'^& operationem Trepani ego applicuif:- fem. At Theoreticus quidám perdo&tus medicus mihi dicebat; fefe hoc haüd probare poffe, exemplo fetueris recenti, quem- admodum contenderat, quod &gro' facile adhiberi poffit cura- tio, fi etiam fractura cranii fiat, aut ipfum: etiam. cerebrum violatum fit quodam. modo. Hic, ut arbitror; puerum inani- mo habuit, cui ala molaris cranium confregit); cujus fruftum. fuppofitum reriánfit adéo:, ut tres uncias. cerebri- amififfet, cui tamen , üt iii actis Harlemenfibus Tomo rmo anni mille- fimi, feptingentefimi j -quinquagefimi quinti invenitur , quod dein Ellerus hoc vélüti maximum facinus, & premio :dignis- fimum proclamavit; & calvariam terebro perforare fapiffime non neceffarium effe , oftendit; medicum quoque. noir fatis: pro dignitate laudare potuit, ' quod fracti offis fruftummon abs | ftulerit.- ""Oucémadmodum Ellerus, qui-fua etate maxima pols - lebat auctoritate, qui lucubrationibus fuis magnam confecus tus'éft gloriam, eamque tantam, ut homines omnem fidus ciam in eo reponerent, ita '& ego plures ingenti laude dignos viros in promptu habeo; quos commemorare poffim, qui pe-: -ficulofam eque &'noxiam morbi curationem ac operationes. adhibuerunt,' idque propterea, quod'ipfi nullo tempore. eas exercuerunt, aut malo modo, ut opinor, fieri debuit. Quam» quam nonnullis ante annis chirurgicis operationibus, in Ger- - mania & Hollandia prefertím factis; nullum erat pretium, nul-. laexiftimatio; tamen Galli & Angli femper male: audierunt, .& audáces ducti funt propterea; quod illis ufu veniat, fre- quentiffime cultro uti. Ego quidem negare non poffum; faepe - numero pedes manusve abfciífas fuiffe, quod minus. neceffe erat, quod, proh dolor! experientia quotidiana: comprobat; immo ipfe- meam inícitiam profitear oportet, qui. id; fepius in Gallorum & Anglorum nofocomio feci. Bilgerus erat) cui in - ácceptis referre debui, ut in fuperfluis mutilationibiis adhi- bendis cautius incedam. ^ .^: Hoy S0pid Cariiainzib qg] —Vov. A48. Pbyf. Med. Tom, VII. *À .. Quam. - , 1 950 z AGE ^ ) a 2 es L . x ^ ic "n c y e (fu M 66 $2 $60 "$01 Obfervaito XIF. ACORN eoi 1 iw : ' » Tet ^ WC : v ZOq P 125*Tl XU M » - . Quamquam vero ejus adhortationem falubrem: effe ultra - cognofco; eam tamen omnibus in circumílantiis valere non | poffe judico, .ille enim de proprio commodo follicitus fuit, | . vehementior hac in ré interpres Helvetie erat, ex quo facile inteligebatur , quantum. in- omni medendi. arte profecerit. Videatur. 7óm. 4 l/. memoires de chirurgie , | de. l'academie de. Paris, pag. 1. anni millefimi feptingentefimi fexagefimi octavi, - ^ Merum non memini ;"Trepanatione. damnum alicui. fa- &um effe , fed. certum perfpeótumque habemus, inter. cen. tum homines: nonaginta mori.;debere quorum vita.ejus; | modi operatione aut nimis fero. adhibita, aut omnino prgs : termiffa «fit, . férvari ^potuiffet.... Itaque valde. caveamus !| oportet .ne.lucubrationibus ab ejusmodi medicis fcriptis, qui monipíi medicas manus adhibuerunt, quique. jure & merito medici.perfecti dici. non; poffunt, | quandoquidem hi,partem - tantum aliquam: & vel hanc etiam in-fuperficie exercuerunt, | hinc faciles illis aures nunquam prebeamus oportet, quame | prinium operatione uti timent, fed ut lucubrationibus ftemus - potius, «eft neceffe; .doctiffimorum, expertitfimorumque. vi- rorum; quód ufum trepani attinet, ut in: Memoires, de-Dacas. demie: de. .cbirurgie , item; apud 4Ledran, .JFWarner., ..Keelpin, Acrel , Schmuker s: Petit, Pott ,. & aliis ejusmodi.auctoribus, — qui:affiduo labore & quotidiana experientia occafionem. nacti | funt, in omni medendi arte fefe exercendi, & non fine fun- . damento: de: capitis lefionibus judicandi, easque penitus per- - fpiciendi, eamque corrigendi & emendandi, quod tres po- : ftremo loco. adducti pra ceteris priseftiterunt, Itaque ii. duntaxat | medici: qui egros aut juvare," aut liberare morbo, .& precla- - ré fciunt;;.& lubenter volurit in clariffimorum. facultatis medi- ' ez virorum numéro.habeantur, eos vero abhorreamus, qui : fuadere;quidem operationem folent ,;.;at illam adhibere ignos . rant. ^ Certe nullus eft medicorum; qui una die quam-pluris - mis morbó correptis corífilio adeffemon:poflit .idaue fine.ullo - fepe difcrimine, atque detrimento, quid enim requiritur aliud ^ | | YA audY pot. vd LEN od 35 ke A12 pEIH 11454 ^ & Iv: Ld Y - v - "lias ANova Maibodüs/Tvepanatióriem fuper offefgc. — 63 | preter llt gendidin aliquod. &l. Home aut ejusinodit- opera me- morie mandata? At operationi: pr&effe. longe aliud quid eft, &.majoris: morienti, cui cognitio fola librorum clafficorum , eorumque perfcrutatio non fufficit, fed experientia, dexteri- tas; & phefens animus requiritur , quas in homine uno dotes raro reperies; id, quod potiffimum effe caufam: judico, quare nobiliffima hec medicine pars, quam chirurgiam dicimus ,- ab aliis fejuncta fit, & illi hominum generi confifa, qui aut pin- gues Minerve filii funt;^ aut quos mifere fortunz. conditio omnibus prope fcientiarüm fubfidiis fpoliaverát, quemadmo- dum i jn Hollandia & Germania barbitonforibus ufu venit.: -.-« "Nam neque orihes doctorum compilationes ; fententiam Bihar perdo&i atque clariffimi medici Aicbteri comprobo, qui, in prafatione operum fuorum.de hernia, in compehdiig fümmam latere ignorantiam, ' dicit. ^" Duo tamen clariffimi & fapientiffimi noftri. temporis: Mo- narchie i in Germania preclare intellexerunt, hanc quoque Me- dicine partem non minus effe neceffariam ac alteram, eamque - - neglectis omnibus impedimentis reftituere, "florentemque fa- cere adnifi funt, adeo, - ut jam magni ex ea fructus perci- piantur. Verum ne leges Cel. Academize longiori fermone violem, cafus quósdam praéticos y. ». "qui mihi obtigerint; de nma depreffione adferam. ' Sub initium expeditionis »ds» anni millefimi feptingente- fini; quinquagefimi octavi , cum Rhenum cum fociis copiis trajicerem, a Scoto quodam unus^noftrorum fclopeti i&u le- viter percuffus eft. fupra nares in offe frontis; adeo ut men- tis impos ex equo praeceps ceeiderit. . Vulnus ejus illico alli- gatum erat; omnes enim in manus Gallorum preter omnem. opinionem incidimus, a quibus in pagum quemdam captivi ducti fumus, ' cujus nomen mihi excidit, nam diarium , in quo multa mihi magna cum diligentia, & certe: quadraginta. amplius cafus de cranii Ifione partim in captivitate, partim:in ultima expeditione Borufforum cuni cefareis copiis, adnotavéram, qua- EL * 1 2 tuor E "3 M. ]o y - "2 4 XE 7 zv pp ro ha c EAISSEPUN VS - X Lf JU A Or ow WEST 6B 0370 eno Obfenatio XI 5 tuor abhinc annis , dum noftra civitas graviffimo incendio pro- pe devaftata erat , flammis confumptum eft. Vena incifa animus egro redire ciéperat, quare illi, ut levi vulnere fau- cio medebamur, nec.enim fracturam,. nec aliam oflis lefio- nei deteximus. Verum-poftridie ejus diei, quam Wefaliam in nofocomium-erat delatus graviffimo capitis dolore adeo cru- ciari ceperat, ut mentis fue impos fuerit. "Eri E doeet .| Iterum fanguis emiffus eft ad Lb. 1. quantum una appen- ditur libra, quo quamquam vis morbi levabatur, mens tamen Hlinon rediit, hinc mihi non tantum in cerebro. commotio- nem aliquam factam fuiffe, fed alias preterea lefiones adeffe judicavi, cumque femper Aphorismus Hippocratis mihi in ani- mo occuriffet, videlicet nullum vulnus in capite effe negli- gendum, fuafi Chirurgo,. qui illa die in nofocomio ferviit, Caltero enim die infirmi mee cure commiffi funt ) . ut illi ca- putfaderet, & videret, an non in altero adhuc loco. caput lefum effet, quandoquidem., quantum vulnus füb confpe- &um venerat, caufa nulla fymptomatum detegi poterat. . uamprimum capilli abfciffi. erant. videbatur elevatio qus- danmrin offe bregmatis. finiftro ;:: que mollis aliquantum erat ,- - urge membrane- epicranii a. pericranio fejuncte fignum. ulnere perpendiculáriter incifo., reperiebatur re vera una pars ad futuram usque fagittalem porrecta, ubi.cum lambdoi-. dea conjungitur ,. & non- membrana folum mufculi capitis , fed re vera etiam pericranium ab offe parietali fejunctum effe; jum verfus.centrum- eranii dilatatio facta eft major , ubi. de- tecta erat depreffio ab àngulo.pofleriori & fuperiori ad me- dium fere pollicem a futura fagittali ad lambdoideam ,. qua - mediz parti offis adhaferat, a qua;depreffione fiffura quedam ad futuram fagittalem, & ad futuram altera lambdoideam por- . rigebatur. Hocipfum: patrocinabatur, veteribus ,. qui exifti- mabant, futuras. ideo potiffimum adeffe, ut fiffuras ultro pro-. | gredi non finant! | Noflro autem tempore, quam falfa eorum. fuerit opinio ,. fatis; fuperque detectum eft ;; quandoquidem ex d A . — PUOU————— — LT INova. Meibodas, "Trepanationem fuper offe €c. .— 69 exiis, que in partu prolis obfervantur, nos clare docent, cui ínferviant, nempe conjungendis cranii offibus, quod fieri in parte inferiore ramicis neceffe erat, quorum unus magis in ea re laboribus confumptis detexit offis fruftum, quod ex parte firmiter adhuc adherebat, Chefeldenii forcipe effe elevatum, illico tantum fanguinis, quantum unum cochleare capite ema- pabat, ubi dein ftilo exploravimus partem incurvatam, que ab una futura ad aliam longitudinem pollicis habebat, a du- ra matre fejunctam effe. deprehendimus. Itaque tentavimus fruftum cum elevatorio Cl. D. Pe?i? levare, quod vero im- -poffibile nobis videbatur, & cum diligentius inquireremus , -animadvertimus levem agitationem frufli non incurvati, to- tius videlicet anguli offis bregmatis, poflerioris, adeo, ut in futuris ceffiffet. ES | Hic confilio falutari maxime opushabebamus: conftitui- 1nus itaque fecundam illi coronam imponere futuram verfus fagittalem , ut hoc modo incurvatum fruftum levaremus , quoniam morbo hoc laborans pulfum depreffum indolentem . haberet, fimulque. mentis impos effet, quod. certum ence: phali preffi fignum fuit, & quod influxus fucci nervei impe- ditus. — Facta fecunda Terebratione fruftum levare tentavi- mus,.quod quamvis mobilius effet , tamen a fufcepto confi- lio deftitimus , quoniam fanguinis aliquantum perruperat , -qui, cum e finu longitudinali emanare nobis videbatur, feftu- € tabule vitrec effectus effe putabatur. - | n ari id cum ita fuerint, infirmum, maximis calamitatibus depreffum effe intelleximus, isque fummo in periculo verfari "nobis videbatur, ad infolitum ftuporem, qui membra ejusoc- cupaverat, tollendum, ante omnia opus erat, poffeffionem cerebri levare. Fruftum totum abfcindere in illa parte, quz futuram verfus fagittalem ibat, e re non videbatur, propter- ea, quod corona nullo alio modo applicari poterat, nifi ut. ipfi future imponeretur. At fiid feciffemus, jufta caufa, ut ab hoc defifteremus, fuiffet oblata, quoniam conjectura le- T TT, | EU d fio- | Ue 8d S TOO CER A ; E "bod. ab. 3 LU RNMIT P ab. , LI 4j. - o0 c UN XE 0o fionem finüs- adeffe affequebamur. Circa os tantum y occipitis | locus, in quo corona applicaretur, fuperfuit , quod dum in - aliam diem diftulimus , id temporis fomentationes debite ad- inovebantur , mixtura. praterea nitrofa adhibita, fimulque enemati emollientia, ^ demum poftridie infirmo eum aliqui-- bus fociis mihi foli relicto, tertiam coronam imponere con- ftitui, quo tempore valetudine meliori uti videbatur, - amif- famque adeo recuperavit valetudinem, ut dicere mihi ipfe po- tuerit, fe. primum poft vulnus in hunc cafum incidifle, quod recordari recte amplius non poffe dicebat. At quamquam pulfus ejus liberius meare ceperat, poft. "quatriduum tamen ingravefcebat morbus, pulfus, prioribus ante diebus ordinatim procedens, durior iterum & celerior factus eft. Quare, ut decemuncias fanguinis chirurgus emit- tat, juffi, que vero venzfectio a fenfuum ftupore, qui ani- mum ejus defixum tenebat, omnino liberare non AB g- grotum. ^. Quinta die iterum tentavi fruftum levare, quod cum ef- - ficere non potueram, quin illico fanguis proflueret, fine dila- - tione temporis coronam imponere decrevi , idque non inpar- te inferiore cranii, ut conftitutum erat, ( in parte enim incur- vata dura mater erat feparata) fed in oflis ipfius parte incur- - vata, primo enim ibi maximam refiftentiam fenfi, dein fanguis nunquam, nifi e fuperiori parte ,. emanabat. Simul mecum ipfe cogitavi, fore, ut, fiilli parti admoverem coronai, ad feftucam pervenirem, quiz finum verfus tendebat, quem, ut experientia quotidiana doctus fum, fi a tabula offea effet fe- juncta , durante operatione violare poffit. Quamobrem tertiam hoc modo fuscepi id erebrationem, ut corona a me impofita utrinque finem utriusque fupra allatee fiffure tangeret, quam terebrationem cum fusciperem, adju- torem advocavi, qui, cum eleyatorio incurvatum fruftum fuftineret, ut periculum depreffionis evitarem, Quum per* : foratum fruftum removerem, reperi lige dne feftucam tabu- - 7 E ] le P. —A-——u———Imms————— Á——t——— — w——————À— X — — 0——— À— 2 — oo c— —— — 000 INova Meibodus Trepanationem fuper offe Ge -— 7 le vitree doce matri inherere, que retrorfum. ab angulo pofteriori offis bregmatis finum verfus longitudinalem ibat, o id auferre conabar, cum vero res mihi non fuccederet, IN: quod fpina in transverfum jacens impediret, quz meningi firmiter adherebat, fanguis decolor profluebàt, quin tamen continuaffet. . Hac occafio fuit non incurvatum folum fru- ftum levandi, fed illud etiam forcipe fine ulla difficultate, ut feci, auferendi. Quo perfecto deprehendi ibi, ubi feftuca. adheferdt, quantum dura mater violata füerit, quantumque fanguinis: coagulati fuerit. Illam cum comprefferam.-ex : aper- tura párva aliquahtum. fanguinis purulenti proruperat. -' Ita- que vulnus dilatari, femunciamque amplius coaguli fanguinis emifi, cum exigua feftuca, que menbrane arachnoide:c ad- herebat, & cum decocto hordei & melle rofato , & tin- étura chinata, quo ad membranas purgandas exiguam inje&tio- nem feci. Aeger, quem hoc modo levaram,- in diés meliori utebatur valetudine, ex quo facile intellexi , . me- cum :cete- ris vehementer errare, qui putavimus , feftucam haudquas quam finum verfus falcatum majorem tendere, fed. eam cóm- - motione: vulnus in meninge factum dilataviffe , |& extrava- fato viam egreffus aperuifle. . Octodecim dies: adhuc; póft ul timam operationem » apud infirmum remanfi ,..quem incolu- mem reliqui dum captivi adverfa valetudine valentes, fauc ciique Coloniam deportarentur , quà eccafione in Gallorunx nosocomium vocatus fum. . Nullus dubitavit, quin eger per- fecta valetudine gauderet, quandoquidem. durante ipfa ope- Apron in dies magis ac magis convaluerat, & octavo jam die ura mater. -claufa. fuit, quemadmodum peritifimus D. .Schinu- | cker in fuis chirur gicis obfervationibus ad cafum | vigefimum nonum advertit, qui membranam celerrime concrefcere , &. fanari afferit. Eodem modo: papilla carnofz accreverunt, ad quarum. agmina probibenda linteum carptum globofum, feu Tampon de Charpié firmiter applicatur, & liquore fpirituofo hu- - 21 H] humectatuf , egro, pro interno ftatu, mixtura antiphlogiti . ca adhibetur, que etiam cortice peruviano mifcetur. ^ - Die difceffus mei illum bono animo beneque. valentem una cum reliquis in: nofocomio reliqueram. . Vulnus, quo pars inferior frontis i&u fclopetario affecta erat, tanquamcom- . mune & fimplex tractabatur, quod Pind etiam die Petm &iflime cicatrice obductum erat. . . Cum duobus poft menfibus Colonis fociis copiis, mag- na pugnaad Creveld victis, propinquus . acceffiffem ,. diligen- tiffime in ftatum mei egri ,. quem melius . habentem. relique- ram, inquirebam, & en! non fine magno.meo gaudio eum in Gallorum nofocomio , quod in monafterio erat, Ordinis. S. Francisci obvium habui, optime, vertiginem fi demas, qua illi remanferat,. valebat, nodpdane VU fignums preter cicatricem; aderat, |... 25 me] . Rariffime bellitempore in unius; ajusdetique elórurgi ma- nu iidem infirmi usque ad finem manent, propterea , quod militares copie nullas ftabiles fedes habeant, fed pro diver-: fitate circumftahtiarum hinc inde errant, quo fit, ut in alio- rum femper, & aliorum medicorum manus«sincidant, qui, quemadmodum diverfarum funt opinionum, ita diverfas etiam: adhibent curationes, quibus neceffario evenit, ut, quantum. unus attulit infirmo emolumenti, tantum alter demat , imo adferat etiam damni, accedit ad hase raros admodum inve-- niri medicos, quibus vulnerati tuto committi poffint. Quamquam ingens fauciorum copia per feptem , quibus: cum variis copiis interfui, expeditiones mihi committebatur, . quibus medicas manus adhibebam , vix tamen quinquaginta - numero, & quibus trepanum applicui, novem, &ex his vix quibus usque ad finem vel curationis vel vite, infervire po- tui, & oc quidem. nonnifi in Taagnis pnripum nofocomis. A E 2» Ad. - | | | | | "wm "1 " B LI LI "Po dd. 9x *u le rry re p * i ft il [4 Au i Jh : dit | i 0142 T AT €] : t | 5*5 Defcriptio hujus pülveris exftat in Donald Morro Befchreibung. |-- . unam. - 4 D D 2 i - Nova Methodus "Trepanationem fuperoffe 2c. — 92. | ^— Vir hie i&u fcfopetario percuffus vulnere fuo ita me, |, quemadmodum Chirurgum, fefellerat; propterea, quod im | | fronte acceptum vulnus veluti fimplex & commune habeba- | tur, quare fub initium nulla. mala fufpicio erat, at fubfecutus dein lapfus de equo, quo caput graviffime'ledebatur, multó majoris momenti credebatur , id quod vel inde accidit, quod ictus fclopetarius levem cerebri commotionem effecerit, - vel quod ab equo, cui non fatis firmiter infederat, faltu dejectus erat, id erat egro incognitum; ego judicavi ultimam caufam plurimum contuliffe; quandoquidem mala fymptomata nonnifi ab incurvato frufto cranii oriri videbantur. Interea fit, quid- cunque velit, tamen complura exftant exempla, etiam fi ce- | rebri commotioni lapfus adfcriberetur, quse probant, fi in | tempore debita remedia evacuantia adferantur, non inde ti- | mendas effe malas fequelas, fi fanguinei fint, contra vero fí | fanguinei non fint, certum eft vene fectiones plus mali, quam boni adferre, quibus in circumftantiis fateor me quoque ju- | dice," Cl. Bromfieldi chirurgical obfervations and. cafes, me- thodo plurimum deferri oportere, & Dovvari pulvere *) uten- dum effe, quin portione unius, aut duorum fcrupulorum ad- | hiberi poteft. "Terminato bello, ubi compofitionem pulveris | ex cl. Morro lucubrationibus jam noveram, hoc non fine ma- |gno commodo ufus fum, | At quamquam tantus ex hoc fructus per- der: Krankheiten in den Brittifehen Feldlazarethen. Altenb. 1766, , .P- 244. Rec, Sal. nitri tart. vitriolat. aa, unc. IV. in. crucibulum candens injice, agitetur donec deflagratio, & fcintillatio definat, & adde opii concifi unc., 1. & in pulverem redige, addendo rád, gly- |'- zirrhicae, Ipecacuanhae, fubtiliff, pulverifat. aa. unc. t. & dein: 4. probe mifceantur omnia. : Dofis a gran. X. ad fcrup. ij. vel dtachm. 1 . »; ; (d s bil ; Ji $E 2 IL. E AG. Pbyf. Med, Tom. VII. X E N y " PHI SP A — c3 - .Obferoatio XIF. Hh SUME. peers , tamen in omnibus. initi: terperamentis nofi eosdem praftat effectus, imo nocet magis. . : Altera; qua. accefferat, capitis lefio; effecit, ut deihdd femper in ejusmodi circumftantiis fumma cum cautela proce- - derem, neque apparente vulnere conterritus nihil mali. fufpi- «arer, precipue apud equites , qui precipites de. equo dati Don raro occulto etiam vulnere leduntur. Quod evacuationem fanguinis attinet. quz ín hoc egro - fa&ta eft, erat exigua admodum; nam ítatim fub initium de | caufis tollendis eram foilicitus , que preffione cranii encepha- ]um.quoque alterarunt, Interea evacuationes primarum Via- rum, vaforumque in omni lefione capitis neceffarium. effeex- | iftimo. Primo enim , fi capitis lef10 gravior fit, vifcera ab- | dominalia in fuis functionibus. turbantur, qua de caufa quid- | quid de aliquo cibi genere fupereft in corpore; mala fit fer- mentatio., & bilis ipfa acrimoniam contrahit, finon per laxan- | tia aut per vomitum exoneretur, ltaque fi ejusmodi materia ad maffam fanguineam recipitur , nihil aliud fieri poteft, quam | ut cruor ipfe ad morbi incrementum plus conferat. Nonme- diocrem inde fum adeptus fructum, ubi fieri potuit, ex vul- | nere fclopetario,, procurando videlicet vomitum..ante febrim | precipue, fi inflammatio quedam timetur, quz aut per irrita- - tionem , aut per preffionem ,. fucci. nervei impedito fluxu , - confequitur; hac tamen obftacula, ut obfervavi,-non femper paralyfin. procurant. Quo Vero magis, aut minus.ad medul- . lam oblongatam, vel ejus nervos protendit, ita quoque he partes Flags i aut minus fngnaue n ut v.g. fiin d : » T 1 wt a4 A . A o€7)9À*. - 9 u— INova Malodis Ticpanationem fuper offe esc. 95. | Kon tranfeat, juxta Bertrandi, Memoires da (abeo. de Chirurgie, de Paris, 'Tom. 3. vag. 485. mala viíceris e conflitutio, ubi minima occafio B facere poteft een tioni ejusdem. Ezo fzipe numero ex capitis vulneribus mor- tuos aperui ,. & deprehendi fere femper vifcera pectoris de- pravata fuiffe plus, quam vifcera abdominis. Quomodo vero fiat, ut in nonnullis modo hzc, modo illa vifcerum deprava- tio capitis vulnera confequatur , que tamen caufam fuam, fuamque originem a pari. vago,. & a nervo fympathetico majori potius, quam fyftemate circulationis,. quod complures affe- verant, habent, ac ducunt, ubi tamen hi nervi ab uno vifce- re ad aliud tendunt, cognofcere penitus, res eft valde diffici- lis. Quo de cafu doctiffimi viri: duas caufas in commodum noftrum adducunt. Quarum prima hec eft, quod fepenu- mero pars vifcerum debilior fit, quam.ea effe naturali modo conveniat, ex quo facile conjicias licet, primam jam vifce- rum depravationis caufam ante fuiffe, aut ea faltem difpofitio- nem habuiffe talem, ut id, quidquid finiflri accidat, e fitufuo - naturali ea dimovere queat. itaque optimo jure atque merito perturbatum fucci nervei influxum, in vulnere capitis, fecun- dam effe caufam judicare poffumus, quod ille in circulatione forum illic occurrentium nervis debitam efficaciam neget, Orro autem exploratum perfpectumque habemus, nervos ex compluribus fibris componi, cujus propria origo in .encepha- lo nobis eftincognita. Nam D. 4pome Kirklandii fyftema mi- hi nondum abunde probatum eft, qui auctoritate. celeberrimi ri magisnitor, utpote etiam magis de veritate convictus. Fingamus locum cranii incidere in perturbationem. a quo ejus | Eras fibre principia fua habent, que vagum informare ju- ant, & in vaginam fuperius allati nervi: ad. locum fuum. pro- pod que.defignatum decurrunt; .qua-de caufa facile evenis ut alter perturbetur,: altero immunis |... yp im .conjecturas mihi: occafionem. prebuere. frequen- tes Jéfiones tendinum, ligamentorum, & nervorum, qui Eco. NDA K 2 feepius | ! 0 AE. ^A or Sr | 76... , Olfrvatio XI... fiepius Spafinus cynicus, Tetanus,Opifthotonus, vel Emproftho--.- tonus fequebatur. Hic media, quaecunque in curationem zgri | -adhibebantur, effectufuo fzepe-carebant, etiamfi partem lefam a corpore disjungerem. . Inde colligitur, fibras vagine nervo- - rum inequaliter effe tenfas, id quod nullius partis infectio tol- lebat, quod interjacens membrana, qua fibre colligantur fu- periore fui parte multum ex elafticitate fua remiferat. E Dr Ut ex tam variis opinionibus verofimile quid eruamus, . . accuratifinas adnotationes,: que vifcera, & que encephali . partes lefz fint, apud eos, qui ex capitis vulneribus mortui | funt, facere nos oporteret. X Qus res in omni arte medica 1 qmultum nobis lucis impertiretur. Ulterius quaeramus, cur . modo vifcera abdominalia, modo pectorália, commotione cerebri dolores ferant, forfitan fic accidit, ut tum, cum com- : motio ad medullam fpinalem facta eft, abdominalia majorem . ferant dolorem, quam reliqua, propterea quod nervus fym- . patheticus major potiffimum nervis fuis ad ea tendit, cum in- | terea vifcera pectoris fuos a pári vago habeant. At hec de . conjectüris dixiffe fufficiat;, nuncad ea,: quz praxim fpectant, revertar. Neceffitate coactus fum in cáfü, de quo fuperius ' agebamus, frufto incürvató trepanum imponere. Dus co- . fOnse'admote, que impreffam partem elevare deberent, effe- €u füo carebant. ^ Tertia-nobis hoc faciendi fummum effe periculum oftendit. At, cum ftupor, qui animum ejus defi- xüm-tenebat, non remitterét,' fruftum levare, aut LE. . neceffarium erat, Plures erant Caufa, que ramicem futura verfus perforate prohibebant, "quare putaviid in depreffione facere, Cum jam hec pars cranii à dura matre effet fejun&ta. Hoc modo fruftum offis non elevavi modo ,' fed eo etiam per- - duxi, ut aufferri potuerit. . Pofteaquam impréffum fruftum, : ttibus coronis impofitis;-a fracto fegregabatur, fruftum fra- : étüm;, quod nil pr&tef-ánguluii!óffis 'parietalis conftituebat; - femper infedit, tíec dura mater inde fejuncta, quod mihi eo ^ gratius accidit; quo 1uinus fruftugi fractum avellere cogitavi. - S Ji eUuBIOVIDSIU:O e IDDTOJUOOEUISSU edi i94 COUUL Cum V. ^an: a^ MT l ve we - INVova Metbodus drepanationem füper offe E - Cum fxpe ejusmodi portiones fracte nullius fere fint. momen« ti, ut Gautbier in Elemens de chirurgie pratique, Parisz1771. cum pluribus aliis animadvertebat, fi tantum de cetero nihil fuüblateat, in quo vero cafu nihil erat, quod timeamus, quum aliunde apertura füfficiens fit. Si poflica parte offis parietalis tertiani coronam adhibuiffem, fine aliquo emolumento majór inr i cranii apertura fuiffet, fi etiam ferius aut citius offis fruftum ' fuftuliffem, fine fublatione enim totius incurvati frufti, nun- quam veram caufam, aut originem ftuporis inveniffem, nec unde fanguis profluat, Si, ubi tertia corona applicabatur, ibi- dem fecunda admota fuiffet, facili negotio fuperfediffemushac apertura. Hic non dico, per hanc egro fenfibile allatum effe damnum, interea tamen femper, quantum fieri potuit, ab inutili perforatione abflinendum eft, ni grave omiffione perforátionis periculum egro emergat. ! | ^*^ Quo in egro figna diagnoftica, de quibus perdoctus Pe it, fupplement aux traité des maladies cbirurgicales C5 des ope: rations, qui leurs conviennent, par Mr. Lesne mentionem facit, ánter commotionem cerebri, & extravafatum fanguinis fuper, . velinter, ,meninges ftricte obfervari potuerunt, qui quamvis - vires fuas poft primam vens fectionem aliquantum recolligeret, tamen rurfus poft breve tempus in mentis perturbationem ir- Xidit, cumque fublatione incurvati frufti duram matrem ange- remus, atque extravafatum tolleremus, illico ratione, cujus erat expers, preditus erat, cum offlis fruftum elevandi pericu- Jum faceremus, quod cum fieret, fanguis ob preffionem fem- per minutam proruperat. wide Quantum memoría repetere poffum, memini eum vomi- tulaboraffe, quod fi factum eft, ab irritatione originem ha- bere debuit , ubi ventriculi cerebri fluido onerati funt, quod | Petit bona fide adnotavit, & idem ipfe fepius poft multorum mortem vidi, Hic forfitan plus lucis affunderetur, fi plures &ognitionesconfinmarent, Unde nervorum vafa, que ventrem E. fiiia ES UU ^ verfus verfus teridunt, autin vicinia funt ventriculi, originem fuam habent. Pm | aep B - 'lÓamrationem reddamoportet, curin teneris injectionibus - chinata tinctura ufus fim, Primo enim coagulum foetebat ali- quantum; dein membrana arachnoidea decolor apparebat. : Feftucam quod attinet, non dubitavi illam tollere, eo quod illàm tanquam corpus heterogeneum fpectavi, quodtol- . li debetfemper, vix enim aliquod exemplum adduci poteft, quod evincat, ejusmodi feftucam fine malo eventu in tam no- bili loco relinqui poffe, memini me in. obfervationibus Harlc- menfibus in fimile exemplum incidiffe; at vehementer errarunt Hi omnes, qui inde generatim eruerunt femper, & in omni . caufa, ejusmodi feftucam non efle tollendam. Videmusnon- . -nunquam egros etiamfi debita medicamenta fint adhibita non - convalefcere, convaluiffe vero non raro, fi contrariis ufi - eránt, jam quis inde inferet, contrariis femper mediis. zegros effe curandos, quibus forte mille necarentur. Inter alios Cl Petit hujus generis exemplum in citato fupra opere adducit; | Iam ad alium cafum, priori perfimilem , quem ego ab Qvo ad finem usque tractaveram, | 3v. | Obf. ada . .Ka', Sept. anni millefimi, feptingentefimi feptuagefimiter- | tii, cum in celeberrima Ducatus Carniolie Hydrargyri fodina . Hydrienfi degerem, vetula quinquaginta annorum, cognomine Catharina Prinzin, per pontem tribus orgyis altum in promi- nentem rupem prolapfa eft, quo factum eft, ut dextra pars in offe frontis ingenti vulnere lederetur. Antibrachium dex- . trum, ad juncturam, fractum erat, etiam in manu finiftra fub- : luxatio facta. Mox fimilis exfpiranti reperta, & ex aquis de- - portata eft; interea fanguis ex ore, naribus, atque auribus incitatius profluere cepit, Delate domum fuam, quse mes . adherebat, illico aderam,.. & que e re videbantur, Y sn" ( Primo vene fectionem copiofam fierifeci, quo —— E | - po - e Methodus. Trepastionm fige o[fe- &. 79 | poft horam ad fe rediit, primumque dolores fentire. ccpit. Priusquam ad fe rediiffet, luxatas partes fuis repofui fedibus, in precipua capitis vulnera inquifivi, qus ita comperi: orbita dextra erat affecta gravi contufione, & fugillatione, ubi ocu- lus exiguum fpafmum patiebatur. Nervus Willifius his in cir- -cumftantiis pathemate laborabat. Rafis capillis in parte dex- tra offis frontis reperi vulnus magnum, cum ingenti fra&ura, & depreffione cranii. lllico vulnus cultro dilatavi, ut hoc modo non mufculus folum epicranii, fed etiam pericranium ipfum, ab impreffo offe fejungeretur, & nulla interpofita mora Trepanatio adhiberi poffit. Cum depreffionem detexif- fem, & vulnus portione integumenti communis fpoliaffem , reperi fracture fruftum in circumferentia 6 pollices parifios habuiffe ita, ut fractura 4. lineas a finu falcato majore, feu longitudinali principia fua fumeret, & ultra medium pollicem a futura coronali diftaret, feque orbitam verfus teneret. Hasc omnia ita fiebant, ut illa vehementem dolorem inde non fen-. tiret, quandoquidem hoc eo tempore accidit, quo fibi non- - dum reddita erat. Ubi paullo poft animum recepiffet fuum, atque, ut fuperius memini, de manuum dolore quefta effet, vomitu laborare coepit, quo cibos fumptos ejiciebat, ex qui- bus figna incoctionis apparebant, calidam aquam ut biberet, precepi ad procurandum facilius vomitum; at parum admo- . dum ejecerat, cum quiefcere ceniffet, laxans lenius adhibui, Xtobtenta fede relevaretur. ^ Capiti ejus carpto linteo ficco. vulnus obligavi, & debitas fomentationes cum fbeciebus Ce. phalicis in vino, & aqua, coctis adhibui. Pulum quod atti- met, quemadmoduia ab initio, itafemper, depreffum adver- ti non:tamen celeriorem, ac in eo ftatu naturali ab initio, dein vero augebatur, ut unius minuti TD nonaginta quin- que vicibus .celerius pulfaret. . , Atque ita egrotantem hanc mulierem in alterum ufque reliqui diem, ubi illam inquietam aliquantum "T & quen lethar- £o pons opprejTam inveni, Q Ua- " . M- 2* T $ . — "1 M ee. P Np M - "n 1 uL . 4 NA "n v € .í ] b: "i | aA s $6 0000 ODUBDEPRIBIRO XT n 99e Quare illico Trepanationem in inferiori parte ramicis ad- - hibui, ut depreffa pars faciliori negotio elevari, & fi quod - 'extravafatum adeffet, efiluere poffit. Perforatione facta ele- vatorio cochleato partem efforatam tollere conabar, id, quod - difficulter admodum fiebat, quoniam dura mater firmius offi adherebat, Ablata hac portione meningem externam non fo- lum in fana corporis parte, fed etiam in parte depreffa, firmi- . ter adhefiffe, in ramice tantum fuperiore feparatam deprehen-- di. Deinde elevatorio mobili a cl. Petit invento , per cl. Louis emendato, incurvatum fruftum levare cupiebam, at in- caffum omnis labor cecidit, quod cum tentarem de fuperiore . cranii parte fanguinis aliquantum proruperat, Cum «egrotans fe deterius non haberet, & pulfus non admodum plenus effet, hac die nil aliud fufcipiendum effe judicavi. Medicamenta. duntaxat antiphlogiftica in illiuscommodum adhibui, & eodem die 15; uncias fanguinis detraxi. e 3tia die Septembris egra eodem fefe habebat modo, pul- fum fi demas, depreffum. Quamobrem conftitui mecum co^, tonam in fana parte non adhibere, quemadmodum jam ab 18. id inde annis mihi ufuvenit, fed potius perforationem in lefa. parte facere, ita, ut corona ramicem capiat. Poftquam hanc portionem fumma cum cautela efforarem, ope elevatorii in : prima apertura iterum portionem lefam elevare tentavi, at&*- " hic operam & oleum perdidi. Hic in auferenda portione- perforata non multum laboris opus erat, quoniam ex partea - dura matre fejuncta erat. | | "S Aegrotanti nihil preterea mali accefferat, itaque vulneri adhibui unguentum digeftivum cum tinctura chinata mixtum ad impediendam copiofam füppurationem. 30 Duram matrem melle rofato tinctura chinata cum aqua - hordei mixta obligavi, & ea füperiorem partem verfüs adfper- fi.. Interne autem fingulis binis horis: mixturam laxantem fu- mere ju(f. dV HAB dio VU TRE E —P | | 4tà — 9 3 - INova Methodus Trepanationem fuper offe Gr. $f. E TIE eam dum inviferem, in eodem ftatu reperi, vul 6i etiam: aliquantulum. in optato erat ftatu, contufio fuper orbita fomentationibus admotis nonlevabatur, itaque cogebar incifionem. facere ad. extravafatum eniittendum , quo fa&to tu- inor remittebat, fic duobus poft diebus palpebras attollere potuit, fuisque oculis videre, quod anteg non potuerat. ^: ! sta die eodem iterum modo fe habebat, in quo eam ter-. tia fuiffe commemoravi, quareiisdem mediis ufus fum. "Eodem modo die 6tà.,, Sub: vefperám. tantummodo con- querebatur, fe angoribus animi agitari; fomnoque opprimi inquieto. Pulfüum pleniorém reperi, & utcunque naturalem. Hinc o&o iterum uncias fanguinis detraxi, quo facto vis mor- - bi remiferat. Fomentationes tepide capiti admovebantur, quemadmo- | dum ii interne mixtura antiphlogiftica. .7ma die denuo tentavi partem depreffam elevare, que vero immota remanferat. Quamquam nulla mala fymptomata Occurebant, tamen applicationem tertie coronz in portionem depreffam in media pafte offis frontis fürfum vergente non pratermifi, quoniam priores futuram verfus coronalem appli- cabantur. Cum portionem perforatam , que fejungenda erat, abftuliffem, periculumque levando feciflem, id, ut prima, ae fecunda vice, nullo modo perficere potui. , Tandem ferrula a intervallum primam inter ac fecundam, & tertiam co- ronam diffecui, hinc:magna admodum apertura facta eft. In perforatione portionis ultime primum cognovi caufam peni- tus, quare tanta cum difficultate id elevaverim, propterea nempe, quod in hac portione verfus partem anteriorem offis frontis portio. tabule vitrez fractura longius progreffa fuerit, uam figna in ramice externo fracto indicaverint. Ablatione [Sr dti facta denuo elevationem facere tentavi. Cum Yero elevatorium, quantum foluta dura mater admifit, nempe 'tres prope lineas applicui, prater opinionem, rupta eleva- yrii extremitate, lamella unius pollicis longa ex tabula vitrea - dis did Á. Phy. Md. Ton, VAI. L avulía E mA « Obferuatio WIE Hu uS sii: profili. Mbiroa cum hanc AS TE cujus. latitudo . dimidii erat pollicis ,. fepararem, contigit, ut hec feftuca non; folum duram matrem, fed & membranam arachnoideam, & piam matrem usque ad fubftantiam cerebri leferit. Quam- uam finiftros admodum ex improvifo hoc cafu effectus pre. Á agiebam, me tamen non fine magna voluptate opinio fefelle- - rat, quandoquidem malis omnibus caruit fequelis: immo for-- tuito huic cafui in acceptis referre debeo lucem, que mihi | fubin affufa eft, ubi videlicet cognovi, acumen hujus feftuce finum verfus longitudinalem tenuifle, quod diligenter perqui- | rens e diploe ichorem oleofum emanare vidi, qui quidem | nondum teterrimi erat Odoris. , . .. Similem omnino cafum habui anno abhinc elapfo 1778. Erat Elifabetha uxor Illuft. Dom. liberi Baronis de Wolkens- - perg 49. annorum ftatura mediocri, & obefa, & temperamen- : ti phlegmatici, poftquam per aliquot menfes menftruorum flu- : xus intermififfet, naufeam cum vomitu fentire cepit; id quod : indea menfe Majo usque ad primam Novembris continuabatur. : Ordinarius qui illi erat medicus füfpicabatur in principio ingra- vidationem fubeffe , verum poftquam malum nulli cefferat remedio, neque alia graviditatis figna fefe fifterent , fufpicio . ifthec omnis evanuit : itaque omniatentata fünt remedia, qué | & ars medica offerebat, & quse przefentes circumftantie exi- gebant. ^ Aliquot hebdomadibus ante mortem Ill. infirma ' amaurofi corripiebatur, attamen poft aliquot tempus vifum : iterum receperat; fed paulo poftin maniam incidit, & vi-: fum fuum iterum amifit, & fic vigefima quinta Noveinbris vi- tam finiit. Cum origo & radix hujus mali in capite refidere omni- ' bus videbatur, requifivit me medicus, ut in caput facta fe- ^ é&ione inquiram: ablato cranio deprehendi cerebrum flaccidum . factum fubfediffe , membrana arachnoidea fubtili quodam mu- core obducta apparebat , vafa fanguine redundabant: cum partem inde cerebri tollerem,. VERHqPUNOR Omnes vacuos, &- - | | | exfic- u P -* . INova Metbodus :"Trepanationém fuper ofc. — 4 exfiecatos deprehendi, plexus choroideus in toto contractus lerat: fupra thalamo nervorum opticorum vafa fanguinea mul- to fanguine replebantur, qua preffione fua abfque dubio - amaufofim procuraverünt: cetera omnia fitum fuum habuere — naturalem, fi glandulam demas pinealem, que duabus prope - vicibus major erat, atque natura depofcit, Cum jam totum inde removerem cerebrum, inveni in tentorio cerebelli aqueum humorem, cui grandiufcule gutte olei innatabant: ubi dein etiam ipfum centorium auferebam ,. in quo nihil deprehendi, quod non effet natürz legibus conforme, in fundo folum cra- nii, quo medulla oblongata tendit, nempe verfus foramen magnum offis occipitis, detexi tantum humoris , quantum di- midio cochlearis capitur, cui, quemadmodum fupra memini, oleofe quoque gutte innatabant; hic humor in thecam dorfa- lem penetravit. uu ^ Hzc perfona tertio primum poft mortem die aperiebatur, "frigus tum erat apud nos, ut folet, graviffimum, montesque xireumfiti copiofa jam nive tegebantur: quod mihi mirum omnino videbatur, erat, quod oleofus hic humor nullum coa- gulum fecerit, neque erat ullum veftigium deprehendere, un- - de hic humor, ortus fit; nam neque ulcera neque fphacelus aderat. — | E .* . Commotio cerebri vomitum certo certius confequebatur ;- et unde vomitus exfliterit, certo definiri nihil adhuc potuit, fed poftquam abdomen aperui, deprehendi, preter Domini me- dici, & aliquorum meorum difcipulorum opinionem, in utero ^materno embryenem bene efformatum; longitudo ejus pe- «dem propeattigit ; hunc mortuum quidem, quin aliquid vio- Jarm, excep. — | | ^ — Atque ita caufa vomitus detegebatur, nam uterus apud feminas gravioris jam etatis, non poteft non fine gravi irrita- 'üone dilatari,. qus eo quoque major fit eft neceffe, quo mi- aus antea hunc dilatationis gradum experte funt. Ur. i i zr L e£ Atta- S o: s Olfiroatio XI. xA NIS tantum: aderat indiciorum , ut, etiamfi figna | diagnoflica trepanationem non requifiviffent, ex ejusdem. : omiffione ferius, aut citius graviffimos, eosque admodum fi- niftros effectus promanaturos timuerim. Hac die egre mee nihil adhibui: 'medicamentorum, akera vero die, cum eandem - inviferem, ubi alligata erat, faniem adeffe deprehendi , - que - non optate erat fpeciei, quare meninges duntaxat melle ro-, fato, & tinctura chinata, utlabia vulneris unguento, dequo - | füperius memini, obligavi, infuper fomentationes admoveban- - | tur, Cum hac die venarum pulfum tenfüm deprehendi, ei6, uncias fanguinis detraxi conftituique continuare mixturam Ge | dem. culofüm & tenfum magis, quam aliasinveni, qua de caufa ei iterum 8. uncias fanguinis detraxi, quo facto ex morbo aliquan- | tum convaluit ^ Verum cum hac eadem die femifetaceum, : quod in locum feftuce abrupte repofui, auferrem, materia | oleofa obtegebatur, '& tetri aliquatenus odoris erat. Hac die balfamum Commendatoris, tinctura chinata mixtum, in curatione adhibebam, febris, qua per acceffiones increvit, | fuppurationem in vulnere exteriori impedivit, Sugillatio fuper . orbita optime in refolutionem & fuppurationem tendebat, ita etiam fractura, & fubluxatio extremitatum fuperi iorum leva- 1 batur. At 11ma hujus ftupore. corripiebatur , qui membra ejus : defixa tenebat, licet pulfus rarior ac ceteris diebus non fuerit. | Poftquam alligaturam refecaffem e fuperiori parte, e qua. feftuca ad finum vergebat, materia ejusniodi, . de. qua fupra . memini erupit, quod eo me perduxit, ut conflituerim perfo- rationem facere, fpe ductus; totum n bae ratione ppt aut uo aut auferendi, au. Sequenti die, nona fcilicet 7bris, in eodem ftatu erat, ae prius, quare illi laxantia prebui, hoc modo alternatim veng : fectionibus, & laxantibus ufus fum. 1o. ejusdem pulfum febri- | Nova Methodus TÉrepanationem fuper offe c. 83 ij. Kaque4tam coronam füper tertiamimponebam finum ver- fus, quo depreffus erat. Cum fumma cautela perforaffem us-- que.ad diploem, fruftum, aliquod tabule offez a reliquis, de jam perforaveram, fponte fejungebatur. Quamquam fru- m longitudine fua .Pallaficum, idque tenue, elevatoriurn Cochleatum jam jam intórtum, non contingebat , tamen id ftabilitati ejus obeffe nullo modo potuit, Demum perforatio- re longius ad tabulam vitream progreffus eram; at dimidia fui parte, quantum corona capiebat, cefferat. "lentavi fubin portionem inde vitream tolere, qui conatus, quum irritus ac ót fruftraneus effet, fruftam frmiffime adharens' curvatà Corona perforaüdum effe putavi. 2 "Quod fruftum quum inde tollerem, aliud quoque. fimul jam fejun&tum amovebatur, quod acuiien prz fe ferebat ad finum vergens. Quum nullám hemorrhagiam viderem quod fignum erat, feftucam adhuc nihillefiffe, fubito tentaveram elevare reliquum adhuc fruftuim incurvatum , quod omnium minime incurvatum erat, &. vix dimidiam totius curvature partem. conftituerat. . | Hiec res. optatis meis optime refpondebat, e DropHd, eoque ad id conftituto plano, eoque glabro ftylo diligentiffime erquirerem , quantum ex dura matre fupererat, nihil depre- . endi, mifi quo prima feftucd vergebat, qua occafione dete- in fana parte, in qua altera ex : perforato 'frufto excipieba- tur, cavaturamque pre feferebat ad finum vergéntem vemififfe; "Allipavi fubin vulnus, poftquam cruditatem poft ultimam te- febrationem redundantem cultro Jenticulari amandavi, duoque . femifetacea tum mixtura ex melte TOfato, & tinétura chinata, "aqua ferpilli infüceata," applhieabam. ^^ ^5 c Meningem ab offe disjungebat, quo & ad omnia loca; quiecurique a feftuca lafa fuiffe a;bitrabar. 1u medendo cete- fis alui folutionibus,' qui adhuc reftabant, glomera rotunda ex cárptó linteó -materia ejusmodi; de :qua. dictum, : infucca- 12, üfüs/eram in 10c0;- ^quo "Corona-inoviffime applicabatur; E fpirium cea un cuin hoc- " Co 3 dura mom ^" 6 ^ Olei: dist 1 dura mater decotàr effet, - "Vulnera álligabantur, quocumque. Todo alias fieri folebat. ^ Fomehtationes porro adhibere non. ceffabam, Hic, quamvis pulfum'plenum & tenfum animad. verterem, táihàn-dentio incidere inutile effe putavi, Qua occafione quüm timerem , ne infirma mulier fpas- - mis corriperetur, quos jam in ore experiebatur, eam fpatio $ dierum pulverem Dovvari fumere juffi. Hac die res ex fen-- tentia mea fucceffit. Altera die duodecima nempe 7bris plaga - luculenta, feu vulnus exterius fuppurabat. Meninx in eo iti- - dem loco, in quo fruftum noviffime trepano perforabatur, ab omni materia purgata erat, atque in loco lacerationis in pus aliquatenus vertebatur, jamque confolidari vulnus ceperat. Pulfus hac eadem die in naturali fatis ftatu mihi videbatur. Quz caufa fuit, ut pulverem Dowari,. de quo mentio - facta; non mutarim, & alvum clyfteribus emollientibus; & calores reftinguentibus, relevarim. 13ma die 7bris nulla mutatio accidit , alligaturam quod attinet eundem modum fervavi, quemadmoduit aliis abhinc j diebus intermiffo oleo terebinthinz. ; : | 14ma omnia. in priftino, eoque bono ftatu reperi, id unum acceffit, quod fcilicet ad finum longitudinalem materia - ! PILTREENV WT TUUS STO vmm plusculum erupiffet. Quare conítitui exiguis injectionibus . uti, quas fub ipfum initium adhibui, quamquam brevi tempo- re easdem iterum intermittebam. -Injectio ex aqua hordei, ferpilli, & melle rofato, conftabat. In pulífu nihil adeo repe- - rifingulare, praeterquam quod mollis, & non plenus nimium ' fuerit. - r5ma ad finum. exigua feftuca, que fponte fua fe disjune gere parabat, fub confpectum meunr venit, quare auferre feftucam cogitavi, aquo veto confilio defiftere coactus fum propterea, quod firmiter nimis di: dura: TRALAT viola- 1 tione affecta RU MNNENE. jc MMISUS Lodi 16- 17mf- : - R 577 - — Weva Metbodus Trepanationem fuper off tc. — 97 ^. 16- 17maque nihil quod majoris momenti effet, in in- firma deprehendi, pulfus ordinatim, & compofite procedebat, pulverem Dowari intermittebam, hoc loco cure mihi erat, ut alvum omni tempore retinerem. apertam. Cum ei nulla res appetitionem cibi & potionis tollere poffet, ei facili cibo uten- dum effe arbitrabar; Sepe enim edoctus fum , minus tenu- em dietam mali plus, quam boni attuliffe hominibus, qui ru- ridegunt, quando per circumfítantias licebat tantum cibi ad- hibere, quantum. dius effet ad vires reficiendas; docuit enit qme longior vita, ufusque rerum maximarum, experientiapre- erea in Gallorum nofocomiis longe celeberrimis, quz in or- be vidi, quanto faepius auftero more ac modo füfcepte die- tz attulerint incommoda, quibus feepenumero nimis frequen- ter adhibita venarum fectio conjungitur. Tali ratione adhibi- ta morbi curatione humores fpiffi redduntur & depravati. '"- ^£8ma- convalüiffe duram matrem cum intuerer , fumma letitia perfufus fum , papille carnofe atügebantur, quare omne meum ftudium in feftuca auferend^ confümendum pu- tavi, quod mihi profpere fucceffit, cum ea latitudine ultra lineam non diffunderetur, longitudine vero ultra tres lineas excurreret. Iteruminjectiones intermifi, atque ad vigefimam Kertiam diem femifetacea ad alligandum mihi fervierunt, in illis locis, quibus lamella exfoliata erat. Spatio quinque die- yum nulla morbi commutatio facta eft, nec alie partes vulne- rate in deterius vertebantur. ..—. Wicefima quarta mixturam , quam meningibus adhibe- bam, mutare coactus fum, adeo, ut nullo medicamento prz- terquam fpiritu vini cum tinctura chinata mixto , ufus fim, idque graviffimis de caufis, ut fcilicet primo glomera rotun- da infüccaretur, dein, ut papille carnofe in augmento fuo ohiberentur. Cum corpus ejus debile & infirmum vide- rem, mixturam chinatam adhibebam, intermiffis omnibus me- Aicamentis preter potum acidum, cum. omnibus "e in- "1 1 * PUUNAC SNNT RENE m "Ho. XIE.- soo [ J E / EN [ w 4 ) m ^ eX v^ - ^ in "s J "" , —«—- et*n Gab : ó JO VNDSTS 4 -4 "» k , infirmitatis fuz'ei. forbitionem darem. ' Que res ex fententia - mea, cum in medendo dure matri tempus confümerem, usque ad diem 1rmam gbris fucceffit, quin cafum quemdam infeli- - cem expertus fuerim, qua die mulier valetudineadverfa labo- rans diarrhea corripiebatur, qua' vulnus exficcabatur; ac cer- tior factus diarrheam ab ufu ciborum crudorum originem fuam duxiffe, ei laxativum falinum prafcribebam, quo brevi tempore. convaluit. De capitis vulnere, fi quariggr, hoc dico, atque confirmo, id 13ma die omnino fanatum, ac in melius verfum fuiffe. Immo 9na 9bris fugillatio ad orbitam exigua incifione füblata eft, nihilque jam, preter cicatricem, füpererat, quod effecit, ut mali etiam nihil effe putem, quod de extremitati- bus fuperioribus exfpectem. Cum fub ipfum initiumí fomen* tationes frigidas corpori admoverem, es effecerunt, ut füblu- xatio eitiffime fanaretur, idque adeo, ut jam fub finem 7bris — tumor omnis detumuerit, utraque támen manus ad finem us- - . que Novembris leviter tantum ligabatur, wageruenr 18ma Octobris applicui ficcum. duntaxat linteum carp- . tum, & jamjam ceperat hinc inde exfoliatio partium, adeo, ut 3oma ejusdem vulneri externo cicatrix inducta fit... Cum vero in loco,. quo ultima vice trepanatio adhibebatur , .exfo- | liatio nequaquam, ut fperabam, füccefferat, vulnus nunquam | edeo curabatur, ut obducta illi cicatrix fit, quum 15ma Xbris; | qua jam cicatrix coibat, adeoque, ut illa die non vulnus tan- | tum convalefceret capitis, fed & offifragium, cum fubluxatio- - ne, curaretur, atque, licetin ea fuerit etate, que efl gra- | Vis, & ad labores invalida, convaluerat tamen ita, ut deinde, quemadmodum in afperis montium jugis fieri folet, gravia Pondera cervice füo fuftinere valuerit, illique ad vitam fu- | ftentandam opera manualis fuffecerit. — Pofteaquam 7..anno- - fum fpatio ibi commorabar, difcedendum mihi erat, quoi. difceffu eam fanam reliqui, nec in tota fodinà erat reperire - quemquam, qui de "valetudine adverfa queri potuerit, eáque . omnia infitutione Magni mei Mxcenatis; defuncü D. van 4 Suuieten 3 4 rn 9. SwiETEN," debeo; quo tempore multos ; eosque varios, ac. ... Noa Metbodus "Iepaiationem? fuper offe 9c. ^ 89: raros cafus in medendi arte-expertus fum, - BXNUDAU" HU : TIDILRSPEBIU) 6b pete coc ess ose lnimadverfio. ^U Quamquam hec'mulier, de qua fermo nobis erat, | jam. quinquagefimum fuse etatis annum attigerat, & licet hoc cafu corpus adeo mutilatum erat,: tamen febri exigua corripieba- - tur, quod abfque dubio bonis humoribus tribuendum eft, fimplicique,: qua ufa eft,: vivendi rationi; animoque tranquil- lo : homines enim hujus loci, qui metallumex venis terre ef-- fodiunt, ut in pertractatione mea de igne füubterraneo anno- tatum reperitur, fanguinis, atque vitz fus prodigi effe folent, quoniam eos religio fua meliora fperare facit. - ^" [nterea cum citiffime eam ex morbo fuo: muka fanguinis detractione, & laxantibus, refeciffem, que meo judicio plu- rimum ad valetudinem atque ad niedendum malis fymptoma-. tibus, nec non ad prohibendàm disjunctionem dure matris. a cranio faciebat. [lilius effectum etiam nature trepanationi tri- buo, qua poft lapfum decima quarta hora adhibebatur. - Facta venarum fectione primum: rationis perturbatione liberabatur, vifque morbi commotione cerebri laxabatur, ad quod depref- fionem multum contuli(fe putes juxta celeberrimum Pott, & preclariffimos alios rei medice peritos , Obfervations on tbe matur: and con[equences of tbofe: Injuries, to vubicb tbe Head is liable from external violence by P. Pott London 1768. Nefas nequaquam. duxi altera ftatim. die trepanationem 4uscipere, quamvis nella neceffitas me premeret, quoniam in praxi fz- penumero e matura pertractatione iterataque "repanatione magnum capiebam emolumentum. Magiftri hoc in genere per- fecte, planeque eruditi, duos teftantur effe cafus, in quibus hac operatione opus effe putant: übi videlicet vel depreffio per firmum corpus in cranio fit, aut extravafatio infra cranium contingit, utrumque tollendum eft, | Fractura fi adfit, que calamitofo & funefto cafu caret, hac operatione haudquaquam dev. AG. Pbyf. Med, Tom, VIL mM .. Opus t : x as. - - ü 424 x - $0 ^. ^ vcoOlférimio XI enn sodA 0708 opus eft, at depreffio conjuncta cum fractura omni tempore : hujusmodi operationem poftulat, praefertim in fenibus, Licet . plura exftent exempla, quz teftantur multos, qui fractura | fimul atque depreffione affecti erant, valetudinem fecundam ^ adeptos effe, quin trepanatio adhiberetur, quorum magnum : numerum, antealios, Quesnay in actis academic chirurgica : in tomo primo commemorat. Ilec tamen juvenes concerne- | bant. Exquo nihil, quod pro omnibus circumftantiis valere poffit, concludas.. Memoriales libri maximarum focietatumg Morgagni, cum pluribus aliis rariffime contrarium teftantur. Dies 22. Februarii anni millefimi, feptingentefimi, feptuagefi- miquinti, me docuit, his in cafibus nature haud fidendum effe. : Puer quidam fartoris hujus loci filius, cognomine Anto- . nius Schlofer,. sta ejusdem menfis percuffione capitis, in offe : parietali dextro affectus.erat, quod tantum animo timoremin- . cufferat, ut fui impos humi procumberet, at brevipoft tem- : pore ei animus redire ceperat. Ad prohibendum tumoremfer- . rum frigidum in loco percuffionis admovebatur, qui facile ori- : ri poterat , qua ratione curatus altera quoque die bene fe res habebat. Die 17mo 'acerbiffimis capitis doloribus impeditus : fcholam, quam frequentavit, omittebat, quamque percuffus haud amplius obiit. Die vigefimo primum ipfe partem, qua dolorem fentiebat oftendit, ubivero nec tumor, necaliüd quid- | quam cognofci potuit, eodemque die fenfus ufum amifit. Die : vigefima fecurida rogatus ad illum acceffi; in loco, quo per- cuffionem accepit, elevationem quamdam videbam, .& ego hac die jam pulfum intermittentem adverti, eademque noéte : . poft tres horas, ubi eum invifebam, mortem oppetiit. Al- tera die partem lefam inquirens depreffionem quamdam, quam - prefenüebam, reperi quam tumor. expleverat. Craniore- fecto duram matrem fejunctam inveni, in cujus vicinia fuccum . tenaciorem flavum diffüfum vidi, ceterum omnia naturáli in | ftatu erant. Etiamfi adhuc inter juventutis annos illius etas | verfaretur, tamen nature vis ad valetudinem non pne : b Pl, N — - IVova Methodus Trepanationem fuper offe c. — 9v. — | Ex quo. conjicias licet ,. quod fi etiam minima cranii depreffio | fiat (qualecunque objectum fit, feu materia, dequo differitur, aut de juvene, aut de fene ) id periculofiffimum egro videri debeatur. Ceteroquin, fi elevatio nulla alia ratione inftitui poteft, in ejusmodi circumftantiis non folum perforatio inter- - pisc poteft, fed & morbus remediis cedit, fi etiam alienum | corpus cranio inhereat. X Probant enim exempla complura, | corpus alienum pluribus hominibus, dum viverent, inhefiffe, | quin damnumattulerit. — . ' -.. 4Majault in. -ournal de Medecine, par Rotx 'Tom. 41. | Paris 1774. de cafu quodam memorie prodit, quod fruftum | teli cranio inheferit, quin de illo dici potuiffet, quod damnum | attulerit, aut obfuerit valetudini, cum tamen poftremo cra- | nium in pus verteretur. in morbo hujus hominis confpicua. | mors erat, quod negligebatur, corpus alienum removere. Sic | complures. propter defectum provide curationis pari modo | pekire coguntur propterea duntaxat, quod caufa mortis peni- tus non cognofcatur, atque adeo, ut in cafu, de quo fupra | meminimus. lta in nofocomio invalidorum militum prope Pragam anno millefimo feptingentefimo, fexagefimo fecundo mihi traditus eft, capitis doloribus exanimatus, quibus ut mi- les gregarius per decem annorum tempus vexabatur. | Nunc originem dolorum illius aecuratius infpiciamus. In certamine quodam gravem percuffionem ín offe frontis accepit, qua id edebatur, alligabatur quidem, & herbis curabatur, ex quo tamen non convaluerat, quod in id haud diligenter inquireba- tur. | | — — Quamquam vero hic vir tanta morbi acerbitate, tanto- que dolorum capitis eeftu vexaretur, ut animam ponere de- buerit, quod ante obitum fuum libere profitebatur, confir- mabatque, fe a chirurgo fummopere qusfiiffe, & petiüffe, «ut fruftum perforaretur, interea tamen miles fua officia explere non prohibebatur, Cranio refecto tabulam vitream cariofam reperi, uterque lobüs anterioris cerebri ultra medium con-- CTUINS b M2 ' fump- - — ; - " LN A e - 2E p 4 SUR. ^ : *. 1 » O41" t » "- —»- —-— — , * - i m o) ts Rod MS il : x Xd a * P À ct «i gd — OO *QObfevaio XIE. 000: soo dümptus erat . ita etiam lobus dexter. & finifter- attafnen in minore quantitate , nihilominus toto fus vite tempore mentis | fue compos fuiffe dicitur. In vifceribus pectoris, atque ab- | - domine nihil reperiebam , quod non poffe fieri praeter naturam videbatur, praeterquam quod pulmo utrinque ad pleuram àc- | creverit, cor tantum minus effe videbatur; dote in fitu na- | turali effe debuiffet. — ^ " 1 Iamjam locus eft, -ut queram, an non egri, de quo "r ; terum cafum narrari audivimus, cum tempore cranium depra- vari potuerit, fi etiam'una, eaque fola, fractura cum fuis cafibus calamitofis adfuiffet, 'quod ex eo conjicere licet, | quod atia primum 4taque córona faciebat ut ichor oleofüs - fieret palam, cujus acrimonia absque dubio offa carie infe- | ciffet, quo viam fibi ád encephálum patefaceret, illudque - depravaret. ' Cafum hujus viri dijudicare res valde difficilis erat propterea, quód neque figna quzdam fingularia, neque . preffio aderat. "Vir quidem recreabatur ab inflictaplaga, omni tamen tempore in loco vulneris acerbiffimis de doloribuscon- | querebatur. Nunquam enim, fietiam nulli cafus calamitofi | adfint, dici poteft , nihil effe periculofum, quod egro im- . pendeat, qui cafus prima fronte quemquam facile erroneas in ' Ífufpiciones inducunt, multam praxim habentes & femper vi- - gilantes medici cautiffime incefferunt , fi quando egrotus in | ejusmodi circumftantiis, multos , ut ita dicam , dolores fen- tiret, qui pro fua fapientia ejusmodi in circumftantiis nun- : quam miferunt trepanationem. Ignavo animo medici atque- imperiti in adverfis rebus nulla remedia atque allevamenta ad- : -*hibere folent ,. etfi fexies trepanatione adhibita ter labor in caffum cecidit, nulli adhuc vita ademta eft, cum contra fz- penumero trepanationis intermiffio multorum mortis caufa efTe putabatur, & Cel/us fapienter. monet, in gravibus: ejusmodi - '& periculofis cafibus melius longe eft incerta, quam nulla adhibere media; vide Libr. 8. c. 4. Verum remedia licet - Mus fint, que morbo magni viri, cujus morbus | Omni- juPE IVova Metbodus TIrepánationem fuper off Gt. — 93 omnibus remediis cedit, adhibita malum effectum habent, medicum peritiffimum in univerfa regione fufpectum reddere poffunt, quod expertus eft ille medicus, qui Ptolomaeo Ae-- gyptiorum regi in trepanatione ipfa adhibenda mortuo prato fuit , de quo Ziuii fcripta, ut Cl. Morgagnius adnotat, nobis referunt , quod me judice propterea factum eft, quod nimis fero acribus remediis morbo occurrebatur. Contra profper eventus operationis a magno viro adhibite magnam parit me- dico auctoritatem. ^ JLudovicus decimus quartus fiftulam ani accepit, qui operatione adhibita exfpectatione maturius vale- tudinem recuperavit: vixque medius annus elapfus eft , jam infinita erat potentium Gallorum multitudo , que non infe- rior rege fuo videri volebat, in quibus circumftantiis felix re-: gis chirurgus multum hinc pecuniz & opere retulit. Eo tempore cum ftrenuum & praefens remedium egrotze me: adhiberem, perattentus eram ad pulfüm, nonque eft in- ficiandum, me neque certa figna diagnoflica ,, neque progno- . ftica, ad capitis vulnera quod attinet, eruere potuiffe,. egra | enim fub ipfum initium pulfum fuppreffum , celeremque ha. bebat. Venaincifa ftupor, qui membra ejus defixa tenebát, remittere coepit, nulla tamen adhibita ratione mutato pulfu Ítupore iterum corripiebatur. Itaque juxta Peti/ extravafatio adeffe debuiffet, at nec hiec, nec commotio cerebri caufarum.- graviffima erat; fed vafa cerebri lapfu facto tonum elafticum aliquatenus amiferunt. am íi evacuarentur, corruere debu- iffet, tantum faltem , quantum depreffio cranii fuper ence- phalo fata eft. — Frigidas fi admoviflem fomentationes, longe facilius absque dubio elafticitatem effeciffent , quam calidae, Verum fepe numero, cum iis in morbo aliorum uterer, effo- Cu, quem de iis fperabam, carebant. Interea pulfus diverfus fuit ab illo, quem aegra habebat, una enim vice duabus horis mentis fuz impos erat, tamen pulfus femper naturaliter pro- cedebat. Quaratione, quo modo hac in re Külpin tanta fe- curitate pronunciet ,. quod MA certam quamdam conftitu. uj ;3 | üg- tionem de capitis lefionibus denotet, ego certe ipfe in fimili | vulnere varium pulfum deprehendi. Non originale folum opus; fed recenfionem etiam ex celeb. archiatro 7óde in bibliotheca fua diligentiffime perfcrutatus fum, in qua non folum fubtili- — tas, elegantia, perfpicuitasque eminet, fed fingularis etiam ' doctrinà, nunquam tamen ejusmodi convenientia, de qua ibi | tractatur, occurrit, Mihi quidem videtur, id incapitis dunta- - xat lefionibus evenire, ut ante, poftque obitum cognofcipof- . fit, qua ratione invertatur ordo pulfus; ulterius queritur, an . quidam difpofitio morbi in corpore fuerit, eam enim fzpe- : numero occurrere veritate ut dicam, verius effe judico. Quamprimum plaga gravis accipitur, in inflammationem omnia tranfeunt, & totum corpus putredine corripitur, —Fübricii Hildani Obfervationum & curationum chirurgicarum Cen- . tur. s. Lugduni 4to 1541. in Cent. 2. obf. XXV. narratio per- fpicua, evidensque commemorat de cafu quodam, qui tefta- tur, omnia citiffime in putredinem transiiffe, Item Morgagnmi . in Litt. 51. Nro. 35s. teftatur. Duobus ante annis quidam ho- mo fenio jam confectus, qui inopiam fuam manuum mercede, rotatione intellige, tolerabat, in amphitheatro anatomico in confpectum venit, Homo enim hic, de quo nunc fermo, rsma . die Ianuarii cafum funeftum & calamitofum paffus eft in capite, : quo tempore frigus impendebat maximum; fex per horas nul- la pulfus commutatio facta, fexta vero hora, cum depreffus, celerque fieret, exanimatus eft, Cum e numero viventium : egreffus illa nocte eodem in loco corpus remaneret, in curfü myologico occurrebat, cadaveris illius odor tam teter erat, omnesque partes putredine correpte opinione citius adeo, ut - ultra 15. horas in loco hofpitii fui confervari non potuerit, cum toto tempore caleret corpus, Ataque omnes 9. cavitates contemplabar, & perquirebam, qua vero in inveftigatione ni- - hifinguleri adnotatione dignum reperi, preter hoc, quod cranium aliquatenus fubfederit, quod a natura ipfa ita confti- utum erat, atque comparatum, ut eranii craffitudo ad quin- | |AS " -quej - 1 Vi — ( INova Metbodus "Trepanationem fuper offe 9c. | 95 N i que lineas affurgeret, quod demum omnes partes molliores in . Gangrenam univerfalem tranfierint. 2 — — Ad depravationem vulnerum capitis multum fepe con- ferre folet irritabile fyftema nervorum, cui fepenumero ma- le circumítrantie adveniunt, ad quas minime attenditur ; & hinc non raro accidit, u* infirmus ob aliam praedifponentem caufam, quam ob prafentem intereat. | . Ego fane in. medicina forenfi ejusmodi cafus magna atten- tione difquirendos effe exiftimo. . Clariffimum hujus rei ex- emplum hoc primum anno habui: Officialis quidam trecen- tos militie tirones , qui recenter collecti erant ex provincia noftra , in Bohemiam ad exercitum noftrum perducendos habuit; vix quatuor horarum viam primo die confecerat, jam decem robuftiffiporum , & valentifimorum hominum mors fubitanea opprefferat. | Non vulgi folum, fed fapientiffimo- rum etiam virorum fententia caufa mortis itineri accelerato tribuebatur. Omnes enim hi, multum fanguinei, defiderio Amimio fuorum, e quorum ultimo complexu avellebantur, pref- fi animique egritudine fracti erant, hinc nimius in pulmonem fanguinis acceffus factus eft, & cum accelerare greffus hisnon Obítantibus cogerentur, preffio fanguinis in pulmone amiferat zequilibrium elafticitatis vaforum, ftagnatio ejus ceperat, po- fliremum disrumpebantur vafa adeo, ut copiofum fanguinem .ejicerent. Quum ad ftationem eadem nocte pervenirem, in- vwefligaturus caufas hujus mali, nihil reperi in toto corpore, quod prater naturam effet, quam quod modo magis, modo minus pulmo ad pleuram accreverit, ex quo colligebam , -ma- gisid, quod prater naturam factum , mortis fuiffe caufam, quam iter acceleratum. Praeter hos eodem in manipulo r1, omines deprehendi, qui angore, metuque diuturno, noctur- noque confecti exfpirantibus fimiles erant, quibus, primos fi demas, iteratis fepenumero iisque exiguis vene fectionibus vitam feliciter confervavi. Reliquum eft, ut cum cognoveri- . mus, complures in.itinere mortuos, quae dempto itinere n | | ; | | €cele- Ex 256 . 02-0 UA DObfersalo XIV. «7 seg - celerato precipua caufa fuerit mature illorum mortis, attra-- étio pulmonis ad pleuram, an animi pathemata. Ego fic ex- E iftimo, utramque caufam multum ad mortem contuliffe, po- —1 fleriora tamen plus prioribus. | | b wp MES Iam ad infirmam meam iterum redeo ; humoresillius erant Y boni, animus preterea illi tranquillus, & quietus, nulla de re anxius, omnem fiduciam in mereponebat. Quibus parumfe- 1 briculofum ejus pulfum tribuo, id, quod etiam, pofteaquam | impedimenta amandaffem , ad valetudinem plurimum confert. — "lam neceffe eft, ut defendam, quare ego femper multa doctus experientia fieri poffe arbitrabar, ut cranio non.lefo | parcerem, dum lefam illius partem deprimerem. —! Primo quamprimum cranii depreffio facta, illud fine om- - ni intermiffione elevetur oportet, quod nullo alio pacto effici : poteft, nifi antea trepanatio in toto cranio prope ramicem ap- - plicetur, ut elevatorium ad cranium perduci poffit ,- quo facto - fi fruftum incurvatum elevari non poffit, trepanatio in frufto . incurvato, non vero toto in cranio adhiberi debet, fi fitus ; membrorum corporis, aut alie circumftantie id patiantur v. g. ' fi ramex finum longitudinalem & futuras &c. occuparet, ut. ejusmodi cafus fepenumero jam ipfe expertus fum, ubi em| - corona attigiffet, ab hac regula defiftendutm effe exiftimo, li-: cet multa extent exempla, que teflantur, aperturam exigui. effe momenti, neque ducendam effe ejus rationem, fimulque portiones a futuris auferendas. Preter illa commoda, qua mea arte mihi comparavi, quod nempe in fruíto confracto trepanatione adhibita cranii immunitas confervari poffit, no- tandum eft maximopere fruftum antea etiam elevari poffe, fi-| . que fruftum firmiter adhaereat , fulcimento elevatorii facillime | trepanatio applicari poteft. Illud unum follicitum me redde- bat, qua ratione fine ullo periculo elevatorium cochleatum | applicarem. Applicatio enim Chefeldeni forcipis fine optato: exciderefólet. D. A. Pallas Chirurgie 8vo Berolin. 1764. & clariffimi Pallafii Tirefond e votis aderat , ut ante trepana- et ; tlo- Iova Meibodus "Trepanationém fuper offe 9c. — 9. tionem illud adhiberem. .Atfub ipfum initium, cum eo uti inciperem, opportunitatem haudquaquam deprehendi, cum- que ferrum transverfum applicaturus effem, tam parum fpa- tiiinveniebam, ut id nullo alio modo fieri poffe viderem, nifi partes vicinas attingerem. — l'errum transverfum ,. fi parum eft retinaculi, fatis non eft, filongum, non femper & minime, fi offis fruftum alte firmiterque infedit, ad locum redigi poteft. — . Detectionem cranii quod attinet, a Pot?i judicio abhor- ret fententia mea, meusque potius cum Dni /7i/]. fenfu con- gruit, quare femper quam maxime ad immunitatem confervan- dam attentus cruciatam incifionem ovali praefero. Itaque in-4 ftrumentum limare politius conabar, inque. parte fuperiore, ubi juxta Pallafium foramen aderat, cochleam applicui, cuicoch- lez ferrum longius inmodum clavis factum intorfi, quod vero . mihi vehementiffime difplicebat, memini accidiffe (&spenumero, ut minus recte tornaverim, qui cum labor irritus ac fruftraneus fine ullo fru&tu diutius me detineret,; commutationem fecun- dam elfe neceffariam cenfebam, in clavi videlicet ad pyrami- dem pertinente elaterem applicabam, ut in trepano ufu venit, qui coronam amplexu fuo continet, quo facto fummo com- modo fruftum auferebam. qe E enum uthis in circumftantiis principatum "Chefeldeni forcipis, ceterorumque Tirefond obtineat, hic fa- cillime adverti potuit: omnibus in iis cafibus ex applicatione Chefeldeni forcipis maximum adeptus fum commodum, in quibus perforatione facta tabula offea in corona permanet, autin evulfione Tirefondo adheret, adeo, ut proportionem tabule vitree forcipe duntaxat capere queamus. — . Hic neceffe eft, ut objéctioni, non admodum levi, re- fpondeàm, qu: mihi non raro fa&a eft, nemipe quod maxi- mum damnum. neceffario confequatur, fi ego corona trepani avulfa in cranio depreffo & fracto frufta extraherem.- | * dVov. fel, Pbyf. Med. Ton, VII. AN Cafes ; à M s D - d 23 e ; UM L * f / T1777; E ; Ve vi dm» NER SES RU. ' c B fractum tabule vitreze ulterius excurrere, quam perforatio in- - ' veniri, quamprimum videlicet corona aperturam fecit atque | . fecundam in vicinia prime fieri velis, quod. plerumque acci- : . terea incifum fit adeo, ut forcipem effevidemus , que in li- | ;perforatio fumma cum cautela fieri debet, quam nunquam fe: : ^ d. HM el p : : ^ E Cafes in Sg by lames Hill. Edinburgh. 1772. 8vo. -. - .. Quid, quod Hillipfe in medendi arte doctus Pottio exponat, quod ille femper in perforatione & fiffuras contingat, d L faciendum effe non judicat, eo, quod fi que frufta adfint, neceffario ea deprimat. E tne docs At ufu cognitum mihi eft, illorum impreffionem integro in cranio feepenumero factam effe, compertumque habeo, os tegri cranii oftendit. Interea primam poft trepanationem, in . éranio incurvo atque integro hoc evitari poteft, fi omnes vias - 5erfequantur , quibus putant poffe ad id, quod docui, - per- dit, elevatorium ad inferiorem cranii partem applicetur necef- : fe eft, ubi perforationem facere decrevifti. XElevatorium ro- : ftrum longum habeat,' quemadmodum id, quo ego utor, pre- thotomia ufui effe confuevit. Si accidit, ut dura mater fe- jun&a non fit a cranio, id fumma cum cautione ftylo plano & levi feparetur, quiin plano extremitatem verfus quidquam, 2 quod emineat, habet, ne, dum illo utimur, quidpiam leda- ^ tur, aut evellatur, quod neceffe non eft, roftrum elevatorii a meninge non comprimatur , inflrumento debite applicato. ftucze, fi quedam fub corona occurrant, impediunt, ille enim. contraria dépreffione elevatorii in encephalum afcendere pro-. hibentur. Atíi quidam tam timidus fit: ut a trepani depref-? fione abhorreat, ille, ut fub ipfum initium monebam, Tre-^ phino Anglorum utatur, quod autem inftrumentum minoris - momenti, quam trepanum effe duco. d P . Hac ratione femper adverfariis meis refpondi, dum de per» ' foratione offium fractorum, imprefforumque cum iis agerem;" üsque fatisfeci. At hanc rationem quodattinet, nullum inz ie -ANova Metbodus "Trepunitionem fuper offe gc. T venio auctorem, cujus- fententiam hic-adducam, preter Pot- iium, qui in obfervatione fua trigefima prima fic dicit: Die rona.ómnem diligentiam ac omne ftudium in perforanida aper- tura confünipfi, que in parte offis depreffi) iterumque eleva- tierat, Item Scbmuker 1n obfervatione fua 28va confirmat, fe depreffam partem attigiffe. | IHal Interea licet alios fzeepenumero hec feciffe audiamus, & quidem maxima cum utilitate, ingentique glorià; tamen rogo "omnes atque vehementer imploro eos, quicunque ejusmodi occafionem nancifcantur, |. &. hanc meam methodum ifequan- tur, ut me edoceant, aut, quz inde commoda profluxerint, aut qu: difcrimina fuperanda habuerint, fi vero qui errores committerentur, eorum confeffio, .& propálatio ita mihi, fi- cut omnibus bonis viris cordi erit, & ego femper iis;in accep- tis referam, quantum inde mee cognitioni accefferit. Inca- fu egrote mee, de qua commemorabam, . nihil celabam eo- rum, que a me factafunt; confeffus enim fum aperte, me, | cum partem depreffam fummo momento elevare vellem, fe- | ftuce ordinem invertiffe, meningesque affeciffe vulneratione. In elevando cranio fi cáutius proceffiffem, ejusque incifam partem contemplatus fuiffem accuratius, feparationem tabulae vitres ab offea vidiffem, omniaque cautius tractaffem. Non | enim lefiones meningum cerebri magis ex fententia fuccedere | poffunt, ac in cafu egrote mes fuccefferunt, quare fecun- | dum confuetudinem meam .nihil.celare cogitabam, . qualem- cunque exitum res habeat, profperum, aut adverfum. Hoc in genere partes fideliffimi fimul atque celeberrimi medici Fül-. lopii fecutus eram , qui ingenue fatetur, fe adjunctum quod- - dam, quod in Trepanatione evitari non poterat, nimis fero ..cognoviífe , .qui.fic dicit , atque loquitur - Zinimadvertatis queo. ego fui in cau[a. mortis centum. bominum ignorans cau- |^... Commeut, in Hippocrat. de vuln.. cap. 17. Li "LM Na EXPLI- 1 joo 0 .. Obfervatio Xm. NC . EXPLICATIO TABULAE. ke eu & - wd " — PXÜ PORT PER EPRUSM —A"vo SYM Fuge rM ; "o -- 710494 -Fig. nma. enia partem ipei cranii, ee | Lit. A. Denotat Trepanationem triplicem, Cu - jus memini in Obferv. 1ma. | Lit. B. Denotat Trepanationem quadruplicem, . dé qua agitur in obferv. »da. "Fig. 2da. Feftucam unius pollicis wA e E tabula vis m trea avulfam. - . Fig. stia Stylum compreffum curvum pro m amener ej - durematris. .;- ^. Fig. 4ta. Clavim pro elevatorio :cochleato. Fig. sta. Elevatorium ign coms GR - Labaco Onoldum. ; illa: d. 20. lulii 1779. OBSERTATIÓ XV. : d:squntad Dn. PAULI IOANNIS BONZ. — | De Mercurio precipitato rubro. * pr de operatione chemica haud tanti fortaffis momenti: 1 apud plerosque, quanti apud me eft diverfo refpectu. Propofui mihi, omnia medico - chemica producta metho- do tutiffima, impenfisque, quam fieri poteft, pauciffimis ela- borare; & fateri cogor, quod hic labor ita chémicas meas. deas turbaverit, ut de felici ejus eventu tandem dubitare ce. piffem.. Candide enarrabo füb finem mei proceffus errores, quos commifi, inprefentiarum faltem indicans, quomodo per. Ene chemicas & "up d a CL Dno. Dre. - —. De Mercurio precipitato rubro. — Jot , Cunier, EsnExFR. WricELio- Gettinge 1771. editas, &' fpe- ciatim per Obfervationem 4tam part. fec. pag. 21- 45. de | Mercurio precipitato per fe, in rectam viam ductus, &. pla- | ne convictus fuerim, quodlnil nifi bong note mercurius, cum |non interrupta, & equali ignis gradu continuata. caleinatione | ad preparationem mercurii precipitati per fe requiratur. | | . Concludebam igitur, quod hec agendi ratio etiam in ela- | boratiohe mercurii precipitati rubri ope acidorum inftituta lo- | cum habere poflit. .« Rei eventus docuit, me a fcopo haud | aberraíTe ::nam unius hebdomadis fpatio XXX - XL. librehujus | producti in laboratorio meo chemico confecte funt. bus l EE NL ou PROGESSUS.:-ic& | 4"; Accipe argentum vivum, quod in vola manus. vel fuper | charta ,. in horizontalem fitum pofita, nullos angulos format; | fine cauda decurrit; poft evaporationem in 'erucibulo neque ! cinerem gryfeum relinquit, neque. in fine fub motu. & crepi- |tu quodam de illo exfilit. qe 1, 16351 i — Hujus mercurii trés libras immitte retorte vitrez unius vel. "duarum menfürarum capaci: fuperfunde quinque libras aque | | | fortis Concentrate, ex bone note nitro deftillate. —-Digere | per duos dies, menftruum primo turbidum redditur, -ulteriori | digeftione rurfus clarum evadit, & mercurius fere in totum. 5 ^ Infunde hanc folutionem, | antequam penitus, refrixerit, in retortam fpatiofam, pone illam in arenam, lutatis probe | jun&uris, & aquam fortem ad ficcitatem. defiilla. .. Durante | hoc tempore alias tres libras mercurii vivi.&. quinque libras | aqui fortis digeftioni committe ,. funde hane folutionem fuper | modo memoratum precipitatum liccum,' & abftrahe de illo |aquamfortem; üt aDiea 5 000 000 GU0So 20b P1 |] : ARN: 3 Hac bs cs VOlfervdio XE. cuv . Heé aqua fortis dbftra&a feniper ad novas fotationes ad- H timi poteft, fingulis 110do ejusdem libris uncias tres aque E fortis; nondum ufürpate , addendo. "Utor ad has folutiones peragendas catino ferreo, fex re-- tortas eapiente, in quibus fex dierum fpatio argenti vivi libras triginta folvo, quod in tribus retortis, pofitis in totidem fut. A fibi invicem junctis, calcino. - Mercurio in tanta quantitate foluto, quanta plaétreriti à iterumque utfüpra monui, exficcato, fuürnus qui retortascom» tinet, carbonibus impletur, bins porte foci, & cinerarii oc» - cluduntur, rimas earundem argilla oblinendo ,' ut omnis aér ab igne arceatur. Ignis in hoc ftatu per tres horas relinquitur, intra hoc tempus flores. in fuperiorem partem retorte aícen- dent, fenfim fenfimque augefcentes. Tribus hifce horis elapfis porta foci iterum aperitur, fur- nus carbonibus denuo repletur, & argilla oblinitur ut prius. - Confervatur in hoc ftatu ignis iterum per trihorium, in quo intervallo flores mercuriales ulterius in anteriorem partem col- li retorte migrabunt, pofteriori ejusdem parte nuda relicta. Fac, impleas furnum tertia vice carbonibus, .porta foci - rurfus occluditur, verum non amplius oblinitur. Locus nu- . datus retorte paulatim reddetur opacus, & pedetentim in co- lorem flavefcentem verget. Poft bihorium furnus carbonibus, quantum capere poteft, obruitur. Hic ignis gradus fufficeret ad mercurium revificandum, fi quatuór horas maturius applicitus effet, jam'vero ad tantam fixitatem redactus eft, ut hoc calore elevari nequeat. Trans- ibit flavus color retortz fenfim fenfimque in aurantium, po-- ftea in lateritium tandemque in cinnabarinum. [. Quando hec pars retorte , 'ex arena prominerts, ad pal-- e latitudinem in hunc colorem: cinnábárinum conwería eff, Fs tam foci denug luto xw esi igüem intermori. : € Aqua. k nain. T. RAN ^ utl tEPMRE EL e. y ATx De Mercurio preecipitato vubr& d c 103 Aqua artis in excipulum deftillans durante calcinatione . lorem. ceruleum induit, quem aéri expofita rurfus amittit. 'erfuadeo mihi, colorem hunc partibus arfenicalibus mercurio immixtis tribuendum effe, novumne inde argumentum ad de- monftrationem principii arfenicalis peti poteft? " — [n retorta poft refrigerationem diffracta, invenies mercu- rium preacipitatum rubrum fumme corufcantis ignei coloris, qui omnes requifitas qualitates pre fe fert. — Ego quidem ad calcinationem recipio retortam decurta- jm, ampliffimi colli, ex. qua, manu immiffa, primum flores ' füblimatos, deinde ipfum mercurium pracipitatum rubrum ,éximo. Hac encheirefi una eademque retorta pluribus cal- €inationibus infervire poteft, Illorum opinio, qui mercurium ab aqua forti fub deftilla- tione volatilem ex parte reddi dicunt, fundamento. caret; nam vapores concentrati floribus mercurialibus, qui collo re- torte adherent, occurrentes aliquid de illis folvunt, atque in - excipulum fecum ducunt, verum in rectificatione aqua fortis omnes particulz metallice remanent, .—. Pondera mercurii currentis, & precipitati rubri fibi invi- .€em erunt zqualia). & in fuperpondium fingule libre mercu- rii accipies adhuc uncias duas florum mercurialium. | '— Hi flores ad varios ufus pharmacevticos adhiberi, in arte ehemica vero ad praeparationem mercurii füblimati corrofivi, - necnon dulcis ufürpari poffunt, qui pofterior tamen in colo- . fem dilute rofeüm inclinat. Porro iidem ad confectionem ip- fius precipitati rubri apti funt, fingulis modo eorumdem libris quadrantem aque fortis adjiciendo. Splendor autem hujus . precipitati rubri nunquam ita vividus eft, ut effe folet in hoc -brodu&o,. ex argento vivo parato. NC otatu haud indignum eft, HPMMSRIQ de floribus abfiractam, non amplius colo- Tari. k | kid quen ; | Tnitio -7 r- - b — - | e "Obbrtalio De Lüitio hos pis ' pro füblimato corrofivo tia j brevi : vero mutavi fententiam, cum calcinationem mediante aqua forti precipitata. Cgefalltem Scheidewalfer) inftituerem. | En! itaque modum optimum ,' nunquam fallacem, mer-- curi ium precipitatum rubrum, coloris pulcherrime fplendefcen- - tis, quzftuofe elaborandi; de quo noftra chemica, & phar- 4nacevtica compendia obiter mentionem faciunt, & ad quo- . rum normam chemicus minus exercitatus circa hoc enis : nunquam profpere Verfabitur. * .— Cautelas ulterius addere neceffe non habeo, faltem, ü liceat, errores notabo, qui tramitem, quo inceffi, valde te- diofum reddiderunt. "Taceo de periculis, que cum mercu- | rio adulterino nunquam non male fuccefferunt, fed potius | foquor de mercurio puto, quo varia arte chemica tra&ato, voti tamen mei diu compos fieri non potui. Meliori forte — fruebar, cum errores meos gradui calcimationis tribuerem , quamvis mercurius vehementiori calcinatione revivifceret, mi-- tiori vera alba crufta obtegeretur. "Tandem in labyrinthum delapfüs fui, male cedentia experimenta acidis adfcribendo. Primum fecutus fum methodum, in DiCHionaire de Chemie de- fcriptam, cum aquam fortem ter vel quater de Mercurio cos hobarem & hunc calcinarem , absque felici eventu.. Prae- ceptum variorum compendiorum chemie, mercurio fulgorem: & rubedinem per calcinationem in aperto igne conciliandi, ad quantitatem aliquot librarum applicari nequit; nam primo, | difcedentes vapores nitrofi laborem efficiunt difficilem, fecun- 7| do, priusquam pars fuperior calore fufficienter penetratur, | . inferior jam revivifcit, & in vaporibus gryfeis avolat. Com- | : parabam mihi quoque cryftallos mercüriales , atque ad. prépa-. rationem precipitati rubri adhibebam, absque fructu. Addito. folutioni mercuriali bong olei vel d vitrioli. flavo - vi il | AREE ; pe Merc precipitato rubro. Xo$ tamen- füb ré&te. inftituta caleihatione mereurii precip. rubri fplendorem atque ruborem non debilitat. . — — Acidum falis aque forti, que mercurium difohitdasi te- net, adjectum, licet contrarios colores non producat, tamen - rutilanti precipitati nitori aliquatenus obeft. Itaque poft XXVI. infeliciter fuccedentia experímenta rem. eo adduxi, ut mercurium praeipitatum rubrum trihorii fpatio ad colorem lateritium redigerem , verum tum fplendor ipfi de- fuit. - Opus aliquantifper plane fepofui, donec libro fuperius memorato Obtentó; experimenta novo ardore denuo conti- muarem. Denique notari meretur, quod cüm eandem aquam eo tem de eodem precipitato fepius cohobarem, femper equa- lem Vies florum mercurialium obtinuerim. .Efringa Ónoldum mif à d | I5. Augufti 1779: : ix OBSERVFATIO XV Dn D. GUILIELMI HENRICI SEBASTIANI. BUCHOLTIZ -— fiftens p^: - Hifloriam morbi nigri cum eventu lethali. / ir yetidum annos quadr aginta duos natus, celebs, atrabi- C" laus, macer, mirum in modum gibber, fternum quip- pe intérim preffum habebat, & atergo verum gibbum, qui mox: fub fcapulis progrediebatur, tres annos ante obitum, diebus canicularibus & ad finem efítatis, vehementer femper vexabatur cardialgia, conatu vomendi, fpafmis, & magno dolore ad utrumque hypochondrion, quibus adhuc dolor ter- 8» & grauis precordiorum anxietas accedebant. lec fymp- - Nav. A. P bsf. Med, Jon, F. A1. Q : toma-- (b ^ . 106 Olfrsatio XII. P tomata PEDIS Novit . cum angore. eni. fudo- - re interdum cedebant... Annis 1777. & 1778..cum hi infultus | urgerent, refolventia & laxantia , fructus nimirum tamarindo- | rum, manna, tartarus folubilis , ferum. lactis cum. tamarindis | . preparatum & ejusmodi alia, eosdem tollebant, citra vomi- tum cruentum, quem prefumferam &. predixeram. Circa ini- tium Septembris 1779. hec fymptomata, per medium menfem : Augufti jam patlus i conqueritur , meque de novo in euxilum | vocat. -ug 9b prefliones ,. .tenfiones & fpasmos ad. de eH .COr- dis, ut loquebatur, intolerandos, prater dicta me icamina interna, fomentationes quoque e fpeciebus. emollientibus & refoluentibus, aqua calida immergendis,. exprimendisque, & quantum ferre poflit eger, calide ad. fcrobiculum cordis, ad« plicandis; idque quovis quadrante toties iterandum, - onec . dolores ceffent, jubeo. Poftero die, vomit vger.materiam nigram, roob fambuci diluto fimilem ;: vomitum, animi.deli- quium, fudor frigidus, pallentia labia, & vera mortis imago, excipiunt. Eodemdie fimilis materia fexies, per alvum deji- - citur, fine ullo morbi levamine. Pulfus celeritas, debilitas femper increfcunt, vires profternuntur. .. Dantur. enemata. ex infufo florum chamemeli |cum tartaro; emetico, ut corruptus | atque putridus fanguis in canali inteftinali herens, eo citius ' propellatur; interne vero infüfüm tamarindorum unacum oleo bezoardico Wedelii ( vide Markards medicinifche Verfüche ter Theil, 'S. 196. ) quovis bihorio alternandum, accipit. Aft iticaffüm: omnia. Tandem eger nec.emul(ionem: amygdas- larum, nec mucilaginem de hordeo deglubato, nec: s pultéfi, quam vocant Papade, nec jufculum de Sagou, nec infufum ed ) ne cum radice faleb ;. nec tenuiffimum carnis. jufculum , de- glutire valet. Septimo die iterantur clysmata ; porrigitur po- tio antemeticà Baverii; quam .conf&ituunt füccus citri. eum fa le abfinthii alcálico "fub actu- effervefeentie plus.una vice fu / mel fimulque adplicatio calidarum. fomentationum fupra OV vols Vd ie- L Non M ET : e M n" RP Ne fiffens Hiftoriam morbi nigti tuni eventu lebbali. — Yo3 men Billar: ^k ud regionem ventriculi continuatur. Potio | antemetica Riverii ventriculo ejus vehementem ardoris fenfum - | peii, hinc uti ea ultériusrecufat, eandemque querimo- niam de oleo bezoardico Wéedelii fyrupo emulfivo nupto, | habét;. Omnia. itáque tünicas ventriculi qualicunque. modo drritantia, dum hic nullius ufüs effe videbantur, datur segro | oleum amygdalarum recens expreffum ad menfuram cochlearis, | Cum ea parte laudani liquidi Sydenhamii, ut quavis dofi, de- |cem guttas biberet, fumendum:, & pro potu fecundario , emulfionem amygdalarum. ^ Sed hec quoque agrum non le- | vant, quinimo cruciatum augent. lamque ab omni medicina abhorret, & moritur octavo Septembris, die medio. | Mihi cauffas & ortum vomitus cruenti, miferi hujus & intorti hominis fectione indagare, curi cordique erat, quam | | cum non denegarent cogna, die ru nono Septembris bur ^ Dabat fectum cadaver Y) quod media pars fterni, que levata effe folet, intror- : fum preffa, & quidem. profundior , quam ejus convexitas Ln debuiffet. 5 Extrema coffarum fpüriarum ad utrumque latus valde B opas, & hi proceffus cutem adeo tendebant, ut ni- - hil; quod fcrobiculum cordis, in fenfu flricto,. referret, | videre effet, prodibant apices coftarum ufque ad offa femo- |- ris , & umbilicus his ad parallelam erat pofitus. — [nterroganti, utrum defunctus tam deformis jam natus fu- E refpondent cognati: fuiffe eum ufque ad annum eta- - tis fue 16- 17. bene conformatum, fed collectio herbarum, ^ad quam eum clürurgus legionarius quidam, dum in Saxo- nia chirurgie incumberet, ftrenue coégit, cauffam poftea : dediffe vitiofi corporis. :3) Repofiis tegumentis Sens pé&oris, cone vera , cum abico: enfiformi debite conjunctze adparebant. - ; i M 2 4 : " E . Olfervitio XH. ovum Ja 4) Cofta quarta utriusque lateris extra modum lata erat. & bifida, ita ut ei duas cartilagines tribuere poffes. He bipartite cartilagines rotunde erant & aperte, ut mone-. | tam, quatuor groffos equantem, caperent. | 5) $terno a cartilaginibus caute feparato, & reflexo vi dere erat, curvaturam ejus tam profunde in cavitatem tho- - racis defcendiffe, ut centrum hujus curvature, pollicis la- titudine a fpina dorfi intra diaphragma, pulmones & cor diftaret, atque parvum finum quafi hic formaret. | 6) Uterque pulmo bone indolis & coloris, finifter M tem verfus humerum cum pleura concretus erat; diffecti- autem pulmones alium plane colorem a naturali, quem fü-.- -perficies oftendebat, valde aberrantem, & in cinereum, maculis hinc inde ceruleis, mutatum, habebant. | 7) Cor quidem inter pulmonum lobos, fed obi incurva- | tum fternum, finiftrorfum fere ad inferiores partes preffum, pendebat, nec obliquum fitum, ut alias folet, ubi nempe ejus mucro , coftas finiflrilateris tangit, tenebat; fed ad. . perpendiculum, quem ad modum veteres animalium corda | pingere circiter folebant. In pericardio humor nullus. In — ventriculo anteriori cordis parum fanguinis grumofi, pofte- ! 1 rior autem plane vacuus erat. 9) Preter ea cavum thoracis dextri lateris libram fadi | rubicundi humoris , loturz carnis ad inftar, continebat, . 9) In abdomine aperto, hepar admodum pallebat, .co-. . &o fimile; margines ejus, per quartam pollicis partem un- . dique albefcebant. Superficies ejus fuperior eque ac infe- rior convexe, & finus vene porte concretus, ad non na- | turalem hepatis ftatum hic quoque pertinebant. Inverfi. panis fpeciem fere referebat. Aberant etiam incifure, lobos | hepatis terminantes. E fpongiofa hujus vifceris fubftantia, | hinc, inde, fecta ut & ejus vafis, loco fanguinis ; fübru. Ei brum ferum, inftar lotur« carnis fluebat, | ^ fiflens Hifloriam morbi nigri cum eventu leibali. — 169 10) Vafa gaftrica, valde turgida, & expanía, faxzui- nem grumofum vehebant; ipfe autem uentriculus, nec la- fus, nec inflammatus erat, nec quidquam nigre materié habebat. . | 11) Vafa brevia, fanguine nigro, fpiffo, adeo tume- bant, ut craffitudinem caulis olorini equarent. | 12) Lienis color naturalis fubruber, eodemque modo - 13) Pancreas fe habebat, vafa tamen fanguifera ex hac - glandula prodeuntia & ad eandem redeuntia, fanguine ni- E gro pleno erant & turgida. | 14) Inteftina craffa folitum quidem colorem oftendebant, fed expanfa flatulentiis, eorumque vafa fanguifera ex füb- zubro nigta, atque fanguine plus folito diftenfa. 15) Tenuia autem materia nigra, picea, pultis fpeciem referenti, qualem diebus fupremis ejecerat defunctus, un- dique repleta erant. . 16) Renes flaccidi, de cetero fani. Vomitum cruentum morbumque nigrum, hunc miferum tamque deformem hominem jugulaffe, verofimillimum eft. Liceat itaque ad ductum vitiorum, que cadaveris fectio ob- tulit,. quafdam hic addere notiones, pathologicis rationibus |refpondentes. — ! I2. | 1 : : a) Vidimus vafa brevia ampliora & fanguine turgida — b) notum eft, vomitum cruentum ab hepate interdum proficifgi ; demonftrat itaque mendofa hepatis fabrica. (n. 9.) fanguinem quoque ex hepate per ductus biliarios in duodenum, ex hoc in ventriculüm & reliqua inteftina pe- netrare potuiffe, dictaque producere fymptomata. €) Pathologia imbutis reseft tam clara, quam que cla- riffima, ejusmodi egros, quibus fupra dicta n. 9. 10. 11. (n. ix ! 13. Vitia veniunt, diu ante valetudinarium hypochondria- t RES UM) S cum -- [ME Com - Oleuin XHIL AQUI Qn "eum experiri fii y qui temediis. füponaceis, aperienti- 3 - bus, refolventibus &c. per longum fatis temporis interval- . * lum adhibitis, fitolli nequeat, non evitabilem poft fe trahit 3 mortem. E naria Onoldum n mi và 14. lVovembris 1779. 5 OBSERVATIO XVI. LI OTTONIS FRIDERICI MULLERI. : Molicarum marinorum INorvagiee Decas Il. | ACTINIA PLUMOSA. Glinia tentaculis parvis, margine penicillis ci cirrata. Zool. dan. prodr. 2791. ] - A&inia rugis orbicularibus, probofcidibus multis tenuibus, sn? Ball. fuübfec. le l.5. p. 1224: t. 13. £:2-4. t Priapus equinus probofcidibus tenuibus brevibus. ib. r SoLLPe 143* Urtica foluta Caryophyllum referens, feu podex marinus | efculentus. Planc. conch. minusnot. p. 43. t. 4. f. 6. | Anemone de mer de la quatrieme efpece, Ror. obf. Us. E "C MVTILES 9. T. Ta - Ata nidrof. s. p. 425. t. 7. | WE Y . Müller überf. Linn. 6. t. 5. £. 5. ir E | m ' Ata angl. 63. p. 397. :— .. Extenfa ultra 3. unc. long. Jal. Potta di mare. Gall. Cul d, ane. ATP M Küp- konten; Aarr- -— Zea- soda Gren- Mollufcorum maritorum INoroagiee Decas 11: — 311 coriis Ketrüperak.:.- Aimiarum pulcherrima: expanfa cirris cec innu- | meris. vario cirrorum flexu horumque & laciniarum colore; pelluciditateque. inimitabili ,. ftructuraque corporis maxime flexili,.figuraque mutabili animum obfervatoris. voluptate per- fundit, operamque invefligantis amonitate fpectaculi- come penfat. At in operibus fummi opificis defcribendis heu quane tum y oid mens, quantusque verborum defectus! : Corpus.mutabile pro vario animalis fitu. cylindricum; elongatum ;. conicum, ventricofum , tortuofum , in umbra- culum ítipitatum, vel in craterem pedatum productum, vel lagen forma collo elongato, ventre cràffo) vel momento vi- ceverfa: leve, vel tranfverfe rugofum,. longitudinaliter fub- tiliffime:& confertim ftriatum, ftris interdum ex parte crenu- latis: fufco- caftaneum, luteo-fufcum, luteo - virens, vel album: maxime pellucidum, vel prorfus opacum. .. . . Füux aperta afpectum jucundum prebet, surabt nempe dilatata, pellucida, pallide cerulefceus medio, cirris feu zentaculis. parvis conicis, grifeis bafi puncto obfcuriorino- . | tatis, ferie .quadruplici alternatim difpofitis, margine vero fim- . briato- plicis contiguis, obtectis cirris pufillis fafciculatis fufco- luteis apice albis, penicillos conflituentibus. . Punctum feu - foramen tentaculorum difüiculter confpicitur. Infra. hoc ful- - eus longitudinalis in maxima tentaculorum extenfione in eon- fpectum fubit. "Tentacula contrahi & in longitudinern con- | tractione decies majorem produci poffunt. «. Area centralis la- ciniis excentricis aurantiis undique obducta; harum una reli- quis latior, apice dilatata efl, ac medio canaliculo )» feu fulco notatur... Foramen centri patulum. | Biduum obfervavi, antequam. orificii. apparatum promfe- rit, denique nubeculam mucidam filaque. fpiralia- tenuiffima -. candida, inteftinumque concolor ex filis. conglomeratis com- pofitum fenfim evomit. | E 5 w í " i z ^ " Lier- ed ER e - Obferonio XVI, — — — BRierna ftru&ura melius in pellucidis fpeciminibus, vivis | é integris, quam ope cultelli in mortuis contemplatur; ani- mal.enim fefe eontrahit , contractoque inteftina lacerantur & | confunduntur, Membrana exterior fecundum longitudinem . firiata eft: qu&libet ftria effe videtur margo lamellee angufte membranacee acutus apice in cirrum unum vel plures termi- mate. Intra has fa[cie longitudinales carnofiores apice in la- Ciria$ oris, medium vero corporis verfus in quinque vel plures vadios curvatos, verfus membranam exteriorem porrectos ex- Currunt, ac cavum faucis & ventris ambiunt, Infra radios . fila plura fpiralia ad bafin usque defcendunt. Interiora hec in pellucidis integris tranfparent, in transfectis innumera fila fpiralia convoluta maximam interioris partem occupant. —— | . Sub initium Septembrisanni 1775.tres reperi, medio men- - fis eodém loco viginti coloris diverfi majores & minores uno - tractu fimul expifcatus fum, at pofthac nec ibi nec alibi ullam; hinc in focietate vivunt, nec aloco nativo longe difcedunt, — . à Varietates alba & luteo - virentes maxime pellucide, ac : fafciis anguftis longitudinalibus ornate erant; in extenfis quo- - que flris fubtiles corpus cingentes, fafciasque fecantes cutem exteriorem feneftratam reddidere, Hec quoque guttulis quafi lacrymalibus diftantibus, quarum in reliquis varietatibus ne 'vefligium quidem aderat, extus feriatim circumdata erat. La- : cinie quoque in fauce variant albae, rufe, aurantis. A Planci junior eft, & eadem ac noítra, quantum e - figura haud melioris note & ex nomine conjicere liceat, de- .. feriptio enim vel nulla vel vaga nimis. B | Cirris expanfis Diantbum plumofíam apprime refert, ex. . | qua fimilitudine origo nominis apud Plancum Caryopbylli flore . pleno ideam & imaginem honeftiorem, quam illa ferilis, judai- cc, equinc, effetae exprimentis. E . Exíynonymo Bafteri in fyftemate nature noftra hec Acti- nia fenilis Linnzi eft, clariffimi Stroemii vero hoc pacto Ac. fe- line tubftituendum erit; ex fynonymo Planci etjam At. j 3 m Mollufeorum marinorum Noroagie Dol IE 113 ca Linnei erit, at nomina fpecifica vaga nimis uni. & plutibus fpeciebus conveniunt. In verfione germanica perperam effeta, hcca angulofo -ftriata defcribitur , dicta eft. ^In finu maritimo Moffenfi Norvagie. ACTINIA CRASSICORNIS. Af&linia rubra cirris conico- elongatis, -" Aétinia rubra cirris fufiformibus, Zool. d. prodr. 279». ^. A&inia rugis longitüdinalibus, probofcidibus longis craf- pec Balt (üblee..1; L'3:; € 15; E T, d ^ Priapus probofcidibus craffis, rotundis, ibid. p. 143. Am Priapus totus rubens, glandulis marginalibus albis. Forfk. defcript. anim. p. 101. t. 27. f. A. . Rondel. poiff. p. 381. c. 14. f. BAL Stockh. 1767. t-4. £. 4.5. . Stróm Sóndm. 1. p. 204. | Dan. Sóe- kufe; fóe-nelde, - Gall. Rofe; Porterol; culde cheval. "Grün. Ait fibpa. Zlrab. Garindfi el bahr. 1 Diam. corporis 2$ - 4 unc. longit. radior, major. 3 -sunc,. Animal groffum, rofeo-rubrum , unicolor, leve, im- | maculatum. Tentacula faturatius rubra, conico - elongata, membranacea, intus cava, bafi perforata , extus, uti corpus, fecundum longitudinem ftriata , triplici ferie difpofita, exte- riora minora. Glans feu membrana in foramine proftans, im- bricatim rugofa, admodum inflari poteft. Immortalis Gunneri fig. 4 & s. in actis Stockh, assu dubio noftra cra[ficornis eft, minus vero accurate Senilis Lin- nei dicitur, cum non fit tranf, verfe rugo[a, nifi in multa con- tractione, potius ob ftrias longitudinales felina erit; id quod fynonymon Bafteri, huic a Linneo fuübftitutum, probat ; di- yerfiffima tamen ab illa, que in verfione Syftematis germanica : P | ti; do I» m NT diese M t. 3- f 2. 3. felinà dicit ; , ac fingularis fpecies videtis: Fig. E IO. II & 12; t. 16. & 17. in vol. 63. .act. angl. hanc ten- 'taculis referunt, rugis vero & colore difcrepant;. clarif. $0- - lander quidem fenilem. Linnzi dicit, at tum fynonymon, quod - . Linnaeus a Baftero petiit, haud convenit; fig. 13 & 14. quas - Solander felinam efle vult, minime ex fynonymo Bafteri feli- - nam fed aliam ab ifta & a noftra. diverfam indicant. 4 -Tentacula fundo maris argillofo folitarie injacentia funi- : - culis pifcatoriis fepe adherent, ipfaque animalia diffoluta re- | . tia paffim glutine fuo inquinant. . | In finu Drübachienfi profunditate feptuaginta orgyiarum, 1 HYDRA BREVICORNIS. Hpna alba, capite cirris o&o corpore duplo brevioribus. | £gol. d. pr. 2787. | y long. I - 2. lin. |... Pedicellus albus pellucidus, apice aliquantum iberatscdl E - &inacumen productus. Cirri octo filiformes apicem pedicel- ' li cingentes ipfoque pedicello feu corpore duplo vel triplo bre- - yiores, inequaliter extenfi vel reflexi ; minus extenfi: apice | incraffantur. : Magnitudine & cirorum longitudine a fequente fat di- j ftincta eft. D In derelictis vermibufque erofis teftis marinis gregarie. ^ m . HYDRA MINUTICORNIS. — (d EHvoRA alba capite truncato. cirris decem corpore decuplo - brevioribus. Zool. d. pr. 2789. En long. 2-3. lin. — n E. Pedicellus albus pellucidus , filiformis apice incraffato, 1 Arüncaro, puncto rubicundo in vivis "UB picpo, Margo api- - AMollufcorum marinorum INorcagie Decas 1. 115 cis incifuris feu cirrulis decem pedicello multoties brevioribus opequelenticule videndis notatur. j | Foraminula teftarum deperditarum puncta acicule fimu- lantia gregatim inhabitant. .; ^ ; : | HYDRA CRATERIFORMIS. Hvypna albo caerulea cirris lanceolatis corporis longitudine. Zool. d. pr. 2790. | | diam. corporis r. lin. longit. 22 lin. . ^ "Corpus lacteum; pellucidum ;, leve, vel crateriforme & teres, fepe pedicello breviffimo fuffultum, vel elongatum & . cylindricum rugis annularibus a medio corporis ad orificium ufque fplendidis. Cirri acuti breves ( viginti numero?) margi- nem orificii occupant, ac pro lubitu animalis vel verticaliter extenduntur, velhorizontaliter reflectuntur, vel inflexi ori-, - ficium claudunt, ac figura rofacea ornant. JInteflina paffim pellucent, moleculeque albe in orificio cirris reflexis in con- - fpectum fübeunt. | 2 IMotus cirrorum & corporis lentus & rarus eft. Pulli orbiculares funt, cirros horizontaliter plerumque extendunt, acinteítinum cruciatum habent. - -. dücorum pagine adverfe gregatim adherere menfibus Septembri &. Octobri fepius in finu Drobacbienfi reperi. HYDRA CAPITATA. Hypna alba, pedunculo rugofa longo, cirris capitis longitudine. I Zool. d.. prodr. 2790... d Pedicellus capite fextuplo longior rugis annulofis contiguis, Caput globofum, leve, apice cirris fubtilifimis capitis longitudine vix ultra duodecim; hi in peripheria aperti apicis pro lubitu animalis vel difperguntur , vel uniuntur, velpror- . 4usconduntur ^: BÉ e. | In Fuco fanguineo rarior. | | | Ei AES / — au. X os one MOUUE i A HYDRA CARNEA. Hspna acaulis rubra, cirris fedecim pallidis. i Corporis diamet. t.lin. ^ | Corpus. gelatinofum ,. .carneum, eraffum, teres, longi- 1 tudine & latitudine e&quale, apice cirris fedecimpallide rubris - cinctum. Centrum feu faucem occupat membranula, que interdum in formam globofam elevatur. . Mortua longior & laxior evadit. . - -Raro bine conjunécte deprehenduntur, altera nempealte- — rius fauci coalita, quafi ex altera propullata, cirrisin matre & filia eque extenfis; generatio ulteriori indagatione. digniffima. In Fucis membranaceis paffim. ! : . DORIS LACINULATA. | . Denis oblorga alba lobis dorfi ampullaceis. Zool. d. prodi 2779* Limax tergipes albidus digitis in dorfo circiter duodecim. 1 Forfk. defcr. anim. p. 99. t. 26. f. E. e. 1. e2. (& f. F. KMS long. 4. lat. t. lin. Corpus album antice utrinque auricula apice totam & horizontaliter porrecta inftru&tum. — Lobi in dorfo ferie du- 3 - plici quinque in qualibet capfulas fplachni ampullacei referen- — tes. Téntacula duo rugulofa, vel annulis contiguis compofita, Animal hoc. dorfo & refupinatum reptare mirum fFor[J- — 1 koblio videbatur, at hoc congeneribus & omnibus limacibus .: aquatilibus commune , in foffis & paludofis ubivis obvium, In Fucis finus Drübachienfi ; raro». : - LOBARIA QUADRILOBA. acc i: — Lobaria alba cauda OPI Zool. d. 32: 2741. 1 P - Mollufcorum marinorum JNorvagie Decas 1. — 117 Philine quadripartita. Afcan. in act. Holm. 1772« P. 329. ENUE IO. f—A. D. a. c. : ^long.:8. lat. 15. lin. Mollufcum fingulare gelatino - cartilagineum, lubricum, - album in ceruleum vergens, füpra convexum e lobis quatuor «ra[fis compofitum: binis dorfalibus utrinque finuatis, binis- que lateralibus elongatis introrfum finuatis, ventrique conna- tis; fubtus planum, medio dilatatum, altera extremitate acu- minato- obtufum, altera lobis tribus minoribus varie finuatis & plicatis fibique incumbentibus inftructum. Sp obfcu- rum paflim in pagina infera pellucet. ; Nec foramina nec tentacula ulla videre contigit. JMo- tum nullum, nifi loborum minorum extremitatisque acuminate flexum lentiffmum oculis percipere potui. Interfítitia lobo- rum minorum finuata foveas quidem conftituunt, ami vero & oris nullum certum veftigium deprehendi, nec in raritate ex- emplarium & in penuria temporis diffectionem exactam infti- tuere potui. Bullam cum hofpite candidam , fübtiliff mam in ventricu- . lo fingularis animalis reperi; hinc teftacea ei nutrimento fer- vire nullum dubium. E corpore quoque macbinam extraxi o[feam, cujus ufum inquirent poteri; lamellis componitur tri- bus fufiformibus offeis, medio excavatis, utraque extremitate acuminatis, membranaque molli inter fe connexis; he cor- : | pufculum carneum inteftino longo terminatum includunt, Poftquam hec in excurfione fcripferam ,. patrie urbi red- as clarifimum Zdfcarium plura huius animalis fpecimina eo- dem fere Norvagie maritime tractu inveniffe, ac nomine Pbilinis defcripfiffe, Bullamque candidam pro offe conchifor- mi nativo fumfiffe, loco citato lego. 1 E fundo finus maris Norvsgici juxta rupes Csdobhar fes in- ter ink Krageroe & Arendal. , t PT n$ /—— 5. -Oberosio XVI. J-.MYXINE GLUTINOSA.- Linn. Faun. fvec. 2096. fyft. p. 1080. Muf. Ad. Fr. 1. p. 91. t€. 8. f. 4. ;: Ee AG. nidr. 5. p. 250. t. 3. AES Kalms Reifen, 1r. p. 118-120, : "^ Stróm Sóndm. 1. p. 287. - Berg. Huid -aal.- | IVidrof. Slep-mark. — — dd 4drendal. Ingeris - pilt, . | Drüback. Pür - aal. Grünl. lvik. | | | - Chriflianf. Sugare; Infchuwier. r Corpus rigidiufculum, teres, anguille inftar lubricum, fubtus. carinatum. | Os fubtus infra apicem capitis cirro utrin- que inftructum ; finifter cirrus fimplex eft, dexter bifidus. Ex- tremitas antica; feu apex corporis cirris brevibus acuminatis . quatuor armatur ; in medio fuperiorum prominentia triangularis - carnofauti cirri ;hanc Linneus dentem folitarium acutum vocat. JMaxille bine in ore occulte, raro vifibiles, quoties nempe protruduntur & quidem momento tantum ; funt lamine bine margine acute dentate ; preter has nullos in fauce dentes con- - fpicere potui. | IS Vermem hunc pifces per anum intrare & devorare, ac quzvis obvia glutine fuo inquinare, dehinc pifcatoribus exo- fum effe, fatis notum eft, aquam vero in gluten vertere vi- tio fubreptionis narrari fufpicor, vivum enim in capulam aqua . plenam mifi, glutinofamque materiem ex poro antico exfpue- - re, feu larvarum inftar in fila trahere vidi, quae copiofe eru- . Cata & diducta , quafi telam arachnoideam in aqua,.& fi ex- ^ | tra aquam elapfa effet, in ficco effinxerunt, ablata vero hac . | . tela, aqua eque pura ae antea confpiciebatur. Hinc phyfi- corum quidam; aquam, in quam demiffa Myxine eft, intra . hore f: k P d * be e fi ^ ^ F ' f£ * IMollufcorum marinorum INorvagice Decas I..— 119 7 VENTRE horz fpatium evadere gelatinofam ; feu in gluten verti, minus accurate affeverant. Ex poris quoque corporis gelatinam un- dique exfüudat. Fiec totum corpus tegumento hyalino, pel- . lucido cryftalli inftar inveftit, & integra, veftis inftar, facile | .exui poteft, mox vero novam, & talem quidem ter aut qua- ter paucis momentis exfudare valet. | Eus $ E catino, in quo detinebatur, pluries ope caudae exiit; . hanc prius extra fuperficiem aque porrexit, & fic fenfim to- tum corpus infequebatur, "Caput eque & collum primum ex- - traaquam tentando protendit, & dein reliquum corporis in ficcum elabitur. - s wl Fila gelatinofa corpora organica effe, ex quibus alii ver- mes, forte Myxines enafcuntur, in verfione germafica Syíte- matis Linneani infcite conjicitur. Miranda nature videnda & nofcenda , nonin Mufeis fingenda funt. | Hujus vermis bonam figuram, exactam & confummatam defcriptionem in act. nidr. 1. c. dedit preclarus Gurnperus, ni- mis premature e vivis ereptus. (oso | | ^ Licet clarifflmi in hiftoria naturali viri, JLipmé, Kalm , Gunner, Strüm hanc effe Lampetram cecam oculis caren- tem lVillougby p. 107. & Ray Syn. 36.'ac Petromyz corpo- re annulofo &c. /frtedi defc. p. 9o. 3. & gen. p.64. s. af. ferant, os tamen edentulum, foramina feptem lateralia utrin- . J que, vitaque in aqua fluviatili Lampetram & genere & fpecie - a Myxine diverfiffimam arguere fufficiunt. — — Mermes inteftinales in hac fruftra quafivi. a In fundo argillofo finus maritimi Dróbachienfis frequens, . -Decasl. mollufcorum Norvagie in tomo fexto act, nov. nat. curiof. pag. 48-53. exftat. Poftquam hzc perilluftri Prz- fidi 1774. mififfem , quaedam eorum figuris eneis in primo Zloloviee [Danice iconum fafciculo exornare occafionem na- ^ &us fum. Doris nempe clavigera exhibetur Tab. 17. f. 1. Do- wis quadrilineata ibid. £. 2. ACtinia [quamata fub nomine Holo- dburie t. 10. f. 1. In animalium rariorum bifloria, feu ico- | | | ! . num / PI E Aa T€ L d ^ - : "u i" & M 3 P ] mri : 2 " 3 n * -— r ( * : E 436 - cO vOMeva XPHL c 30 num defcriptionibus fynonyma e Decad. I. cum tomus fextus — — preíto haud effet, afferre minus licuit. NU edo wu - . Hafnia Onoldum mi[fa;d. 94. Decembris 1779. OBSERVATIO XVIII. Dn, D. HENRICI FRIDERICI DELII De alalia, 6? apbonia. B inc» hyfiologie corporis humani non ignaros laterequoquenon - poteft, qualis, quantaque inter vocem, & loquelam, in- .- tercedat differentia, cum vocis organon primarium Larynxfit, ex qua compofita cartilagine, aér infpiratus, majore, minore, ni- fu, cum fono, exfpiratur. Loquela autem fit, voce, per or- gana oris varie mutata, vel modificata. — In variis itaque - . organis varia oborta lefio, varios quoque effectus, variaque fymptomata, producet. Minime ergo confundenda eft apbo-— Tia cumalalia, cum hzc loquela, illa vocis, defectum defignet, . & utrumque fymptoma diverfüm, & unum absque altero, in ceterum non mutis, exfiftere queat. Utrumque autem, di- verfis temporibus , in eadem zegrota, obfervare mihi licuit, quare ejus rei meritionem facere, opere pretium effe exi. . ftimo. : - | | M — Generofa quedam femina, triginta aliquot annorum, . poft varia, & ex obitu mariti quoque oriunda, animi pathe- - mata, & poft varia diete, & regiminis, vitia, quanquam preter voluntatem commiffa, vernali tempore, in febrem in- | cidit, primis diebus in &cutam proclivem, paulo poft vero. — Íchema tertiang iutermittentis pra fe ferentem. Pro eo, quo ^ erat temperamento, cholerico fcilicet, paroxysini fatis vehe-- — mentes apparebant, quamquam debita iis medela opponere- ^ "T tur 3 T mL Lo wu CMM Co aphonid. ^. | 12I tur. Quintus jam egrotam concutiebat, maximo cum frigo- re, paroxysmus, cum fübito ad eam vocarer: tum vero ad- ftantes graviter terrore perculfos invenio , propterea, quod per boram jam aegrota verbum non protulerit. mo ipfa, cete- rumfatiseloquens, gratiofaque, torvo vultu me adfpiciebat , nihilque ad quafita refpondebat, fed manum mento admove- bat, atque maxillam inferiorem abducere, vel deprimere, co- mabatur, quod infolite rei exemplum adeo adítantes commo- vit, ut apoplexiam timerent, quem timorem iis adimere, ma- gni mihi erat laboris. —Confeftim autem potiunculam digefti- "vam, temperantem, cum liquore anodyno remixtam , pro-. pinavi , quam quoque, per nune ingruens eaftus febrilis fta- dium, continuare juffi, fub quo nunc non tantum loquela re- dibat, fed ad loquacitatem usque, cum levi'delirio augeba- tur. Ego vero mineram febrilem copiofam adhuc prefto effe, - que fymptomatice produxerit alaliam, ratus, finito hocter- rifico paroxysmo , potionem laxantem, e-fale aperitivo Fri- dericiano f. fale mirabili Glauberi nativo, *) foluto, propina- vi, qua multa materia pituitofa,. & biliofa, evacuata eft. Se- " quebantur adhuc, ftatis temporibus, aliquot paroxysmi, fatis quidem graves, verum a dicto fymptomate immunes. Dato adhuc femel evacuante, & poftea ordinato cortice Peruvia-/ no, cum fyrupo aurantiorum, in ele&uarii formam redacto, 'fugata febris eft, & «grota cum fanitate rediit in gratiam. E | uas .*) Reperti a me 1766. hujus falis, vere nativi, hiftoriam, & ufum, de- — . lineavi in fchediasmate : Nachricht von dem fale aperitivo Frideri- -€iano, eder erüfnenden Friederichbr Salz, Hildburghuf. 1767. cujus fcripti editionem alie poítea fecutz funt , & tertia genuina prodiit Hildburghufe 1773. que variis additionibus aucta, a Clar, noftro MzuscnzN10 in linguam Batavam 1777. translata eft: ficuti quoque nobile hoc materiale in tantum , & multiplici experientia compro- batum, verfum eft ufum, ut quotannis plures centenarii, in plures, & diffitas quoque , regiones, fuerint transmifli, ^ ^ Nov. AG. Pbyf. Med. Tom, FIT. Q t ! y - fcreatione, junctam , ex refrigerio, incidit, fupra feptimum ' potiones, imo & lin&us, fimiles. Undecimo autem die ma- | | 122 -ox übfresio XPIIL o. 88 E gatione multa in lectulo, ad eam, & inquietudinem fummam, 3e confeftim, & cubiculum intrantem clara hac voce egrota | '& frequentius forbillaffe potiunculam , ex qua tanta fecuta- fibus thrombis mucofis refertum fuerit. Continuabatur autem. munc, que egregie profuerat, potio, & alia quoque appro- z " » i H e " U ce I * pA - e z f 4 M - 1 PET m ^ " W * r ur T" ] T : süyg UM " * 4 Eadem autem generofa vidua, poft decem abhinc annos, - in febrem catarrhalem, cum moleftiffima tuffi, & difficili ex- diem fefe extendentem. Difficillima erat in hoc ftadio mate- . rie catarrhalis coctio, & eliminatio, ut etiam accederet voxrau- - ca atque flridula. — Accidit autem die morbi nono, ut vox - plane deficeret, egrotaque , per unum alterumve diem, cla- * ra voce loqui non poffet, neque ab aliis prolata auditu per- - cipi poffent, nifi aurem propius egrote ori admoverent, ut - quoque egrote , hujus incommodi pertefz, neceffum fuerit, : ea, qua defiderabat, literis confignare. In ufum per hoc - morbifítadium ducta funt, infufa pectoralia, pulveresque & . gna anguília, ex prohibita exfcreatione, acceffit, ut e jecti- - facile concludi potuit. In hoc rerum ftatu precipue oxymel | fquilliticum in auxilium vocavi, illudque aquis appropriatis di- - lutum, & nitro fociatum, fzepius, tepide, propinare iuffi, at- que ut emplaftrum veficatorium intra fcapulas ftatim applica- | retur, füafi. Horanunc preterlapfa erat, cum iterum, ve- fpertino tempore , ad e&grotam vocarer, ut, prouti nuncius | referebat, de novo quodam certior fierem. . Advolantem autem letabunda me excepit: Salve, Audi, en! rediit vox ! Et qua - letitia ipfe fuerim adfectus, facilis eft conjectura. Retulitau- tem mihi egrota, abhorruiffe eam a veficatorii applicatione, fuerit expectoratio, utintegrum muccinium, oflenfum, plu-. priata fumebantur, e quibus, efluxo tertio morbi feptenario, . de fanitate reftituta gaudebat. : D Similis quedam fcena autem fere ludebatur, cum noflra, tempore prateriii anni vernali ; iniunilem morbum catarrha- 1 : | - lem à Lac — DIEA TE E. e | - De alalia €? apbonia.. od 4 325 Tem inciderit, hoc tantum difcrimine, ut apbonice ftadium bre- ' vioris fuerit periodi, fiquidem illud verfüs vefperam octava diei ingruebat, poft adhibita autem eadem medicamenta, al- tero mane ita difparebat, ut iterum clara voce cuncta enun- ciare potuerit, morbusque altero die critico, füccedente in- terim rite expectoratione, largo fudore fuerit folutus. Facile jam cum iis convenire poffum, qui utrumque hunc -alalice , & apbonic adfectum, a trismo, brancho, & raucedine, maxime diverfum , ad fpasmodicos, &, ut nunc moris eft, ad -mervofos adfettusreferre velint, Intercedit autem inter utrum- que hoc difcrimen, ut primo alaliam magis pro. /ymptomatica, apboniam pro idiopatbica ,- reputare malim. ^ Deinde varii - hic erui in cenfum veniunt, ex quorum alteratione effectum deducere licet. Spasmi autem maxille inferioris , nec non lingue, in febre tertiana , cauffam materialem procul dubio ipfa materie febrilis , in ventriculo ,- & inteflinis tenuibus, hofpitantis, conditio conftituit , quz fympathicos nervos, vagum puta, & intercoflalem, irritavit, que tum irritatio, ad par quintum, f. divifum, nervorum, praecipue, tertium ejus ramum, maxillarem inferiorem, qui mento , maxille inferio- ri; lingue, profpicit, propagata eft. Ea autem materia febri- li, qua hujus fymptomatis autor fuit, debite digefta, & eva- -cuata, fpasmis moderatis, ceffavit quoque effectus, tantum terrorem injiciens. N- JApbonice vero noftre cauffam magis a fubfiftente, nechuc- usque atis evacuata, materia catarrhali, derivarem , que, fi & a pare nono recefferim, nervos precipuerecurrentes, a pari vago oriundos, comprefferit, unde larynx, cujus fuperficies externa, & interna, ab hifce nervis recurrentibus fuos ramos recipit, ita affectus eft, ut ex fuppreffa ejus elafticitate, for- anande voci, is minus fuerit idoneus. XPromota autem ex- "pectoratione, refolutoque eo muco, quicirca dictas partes ' fubfiftebat, easque comprimebat, nervi liberati funt, ideo- n! pe Q2 que [ a o Li Olio XIX o5 que larynx activitatem fuam, i in (amatis voce iterum. recupe. 1 ravit. 1 Ceterum in aliarum quoque fbecierum alalie, & aphonig, - : hiftorias, earumque cauffarum dilucidationem, me jam nonim- ^ mitto, dum tantum ea, que in fübjecto noftro obíervare li-- cuit, referre decreveram. . OBSERVAT. JO XIX. D, HENRICI FRIDERICI DELII. De natro, falis ammoniaci fixi [pecie. Wee certe, neque fatis diftin&a, interdum eft ejus falisno- | tio, quod natrum appellant. Nunc enim fub eo ipfum - - alcali minerale nativum, nunc aphronitrum, nunc falFmedium amarum, quod fali mirabili Glauberianalogum fit, intelligunt, quoniam ex alcalino, & acido vitriolico,concretum fit. Quan- - quam nunc facile largiar, fal illud mirabile, quod a Glaubero. - nomenfert, conflatum effe, ex acido vitriolico & fale alcalino ^ minerali, tamen fal illud medium amarum, v. c. ang elicanum di&um, vel& illud Sedlizenfe, maxime a fale mirabili differt,-- cum ibi acidum vitriolicum non cum /ale alcalino, ut in Glau- * beriano, fed cum £Zerra fingulari alcalina, calcarea , junctum ^ fit, adeoque fit fal medium terree indolis: quam affertionem ; facile probat experimentum, dum oleum tartari per deliquiums folutioni falis talis, terree indolis, inflillatum, ftatim . terram - hanc, magneftam, Bitteríalz- Erde, dictam, e connubio fuo - priftino , exturbat, quod autem fecus fe habet in folutionefa- - . lis veri, & puri, mirabilis. Largior quoque, ex aquis variis - — foteris educi poffe, & fal verum mirabile Glanberi, & fal. tale amarum, terree indolis, unumquodque fuis proprietati- I x -. .. je natro , falis ammóniacifixi fpecie. —.— Tag bus gaudens.. Verum, utrum omne fal amarum , terres in- — dolis, quod e refiduis aquarum mineralium, elutriatione nos. va, impetramus, pro eo habendum fit, quod, pro bafi fua. acida, vitriolicam agnoscat, de eo maxime dubito. Cur enim non detur quoque in fontibus foteriis acidum falis communis, quod, prorenata, cum fale alcalino minerali in fal commune, & cum terra calcarea, in [beciem falis ammo- niaci fixi, falis iterum amari, tranfire poffit? Haud enim diffi- -cilis eft, prefentie hujus acidi, & ad oculum, demonftratio ,. ut feepiuscule miratus fim, a variis autoribus ibi accipi fal ama- . fum vitriolice indolis, quod & autem aer fic dictus fixus de- monftraverit, ubi acidum, falis communis magis indolis, certe accipiendum erat. Sienim fedimento, ab evaporatione aque . eujusdam foterie refiduo ,' inftillatür acidum vitrioli concen- - tratum , oleum dictum, fübito vapores acidi furgunt, fimilli- mi odore, & volatilitate, iis, qui afcendunt, fi idem acidum fali communi additur. Deinde, f1 & tale fedimentum veros cryftallos cubicas falis communis, nova elutriatione, & eva- poratione, non femper largiatur, nihilo minus acidum ejus cum terra calcarea unitum effe ,. & fimillimum, e tali maffa terrea:, fal, educi poteft, illi; quod impetramus e capite fic dicto mortuo, quod remanet, dum fpiritus falis ammoniaci aquofus, mediante calce viva, ex ammoniaco extrufus eft, quem , diu notum , fub nomine alcali volatil fluor, plures — Gallorum nunc venditant. . Hoc autem natrum, feu falama- rum terreum, fi combines cum fpiritu nitri, probe ab aci- do falis communis , cum quo mixtus effe folet , per addi- tam antea folutionem argenti, liberato , & addas aurum pu-- rum foliatum, feu limatum, brevi orietur auri folutio, que, cutiillinta, poft horas nonnullas, in eadem colorem purpu- reum producit. Genita itaque ex dicto fale, & fpiritu nitri, - eft aquaregia, menftruum auri confuetum, ideoque ad pre- — fentiam hujus acidi falini concludendum eft, . cum acidum vi- | a rin | Q 3 trioli, — |^ i46. — 0 c Ol XE ^ C- c . cet, fitalis aqua fyrupum violarum viridi colore tingit, vel fi Geismarienfium , Sichersreutbenftum , | Burgbernbeimen[ium , EN ^w. CN Le 4 UU - . £-4. wu trioli, gratis fepe adfüumtum, cum fpiritu nitri in aquam re» - giamtranfire nequeat. —— pte | E Minime quoque , in examine aquarum mineralium , .fta- — tim ad fal folum alcalinum, in iis contentum, concludere li- : elutriatum, obtentum, e refiduo evaporate aque, fal, brevi in aére deliquefcit. Eft enim ipfa falis communis foluti, quo- - que conditio, ut dictum viridem colorem fyrupo violarum caeruleo conciliet: eft falis ammoniaci fixi conditio , ut, &ci- tius adhuc fere fale alcalino, in aére, nec adeo humido , in deliquium abeat , id quod fepiuscule mihi adeo accidit, ut, .: dum guttulam foluti hujus, e dicto refiduo, falis; in lamina vitrea, leni calore evaporatam, microfcopio, ad inquirendas, exea natas, cryftallos, luftrarem, he cryftalli; maxime cum lis, quas largitur fal ammoniacale , & fixum, convenientes, fub ipfa luftratione, deliquescerent. | ^. Atque hocceratrum, feu falis ammoniaci, fixi dicti, fpe- | cies, illud quoque effe videtur , quod in lixivio illo ultimo, : M : 3 | | Mutterlauge dicto, heret, quodque, nifi, fub coctione murie falis communis, i7 falinis, debite fuerit fequeftratum, verum . - falcommune confpurcet, & deliquescentiam ipfi conciliat. Ut tamen & dictum lixivium ultimum, minime, ut inutile, reji- ciendum fit, cum illud, cum aliis appropriatis, in aliam maf- fam tranfire queat, que agris, precipue nimis pinguibus, vel & argillaceis, meliorandis infervire poffit. Conf. /nzeige von ANuzen und Gebraucb der. Salzafchbe, zum Düngen der Aecker - - und LIViefen. Franckf. u. Leipz. 1773. 1 Sed definonunc plura, hanc remconcernentia, proferre, cum pluribus mentem meam declaraverim in fcriptis, quibus | examina aquarum foteriarum Kiffingenfium , Dokletenfium , - aliarum , tradidi , cum quibus conferri quoque , fi placet, - queunt, que in differtatione de cetbiope vegetabili, & anale- - €is de falibus , Exlange — 1774. pag. 48. 58. literis ue 3 | | Suf- 1 ERRAT WALL . EU - Denuitro, falis ammoniaci fixi fpecie. 187 Sufficiant paucula hec faltem, quz & hifce actis quoque in- . ferere vifum eft, ut inexamine chemico corporum naturalium, eorumque vere mixtionis declaratione , in genere, omnem | wxpilsi , que verum chemicum decet, commendarem. - Exlanga Onoldum iffe d. 11. Januarii 1780. OBSERVATIO XX. — pn. D. GUILIELMI GODEFRIDI DÀ. FLOUCOUET.- | 2) De Opbibalmia, e fingulari cauffa nata. : une quinquennis ophthalmia fine cauffa manifefta afficitur, : dextrum maxime oculum occupante, que fenfim exacer- bata fummum periculum minabatur. Medici accerfiti omnem impendere operam, & nunc derivantibus, purgantibus, ve- ficatoris, nunc fanguinem purificantibus, rem aggredi ,. nec .omüttebantnr repercutientia, que vafa laxata roborare pof- fent. In caffum omnia. Poftfex hebdomades, re fere de- - fperata, puella vehementi & iterata flernutatione corripitur , - que principium ophthalmie adeo pertinacis, hucusque ab- ' fconditum, in lucem proferebat: Ecce enim pifum, fternutatione . excretum, quod puella pétulans, ante ophthalmiam, ut nunc fatebatur, per modum lufus, in nares intruferat. -Pifum hoc- ce, loco humido & calido fotum, germen dimidium pollicem longum emiferat, quod fine dubio, perpetua fua irritatione, in Pen oculi congeftionem hanc fanguinis vehementem eo ef- ecit. 5 4d 128 EISE co cov AE A4 Rabido cane morff. E . Anno elapfo 1779. plurimi canes rdbidii in univerfa Suevia, | 1 aliisque regionibus, paflim vagabantur: Exhis unus, primo die. Aprilis ejus anni, feptendecim homine$' aggreditur, quorumun- decim, varie etatis, maxime infantibus puerisque, vera cru- - enta vulnera infligebat. ^ Triduo poft accerfor, & vulnera | fere omnia, extremitatibus hinc inde data , jamjam congluti- natareperio, ea namque foli nature reliquerant, & ritu ejus - . loci; clave benedicta, pro vulneribus, " gadicem pollicis cu- tem inuri curaverant. | E Ego vero mox vulnera fcarificari jufi, Ne mer. | curiale, tritis cantharidibus remixtum, ipfis vulneribus inun- - gi, omnemque eorum ambitum unguento mercuriali fimplici. 1 perfricari curavi. Dein largum emplaftrum veficatorium, cui - multum camphorae immixtum erat, imponebatur. [ta inul- | cera, largum pus fundentia, mutavi, nec, nifi poft tres heb- | domades, confolidari paffus fum. Interim quotidie unguentum - mercuriale circa ulcera inungebatur , alternisque diebus fe- | mora eodem perfricabantur, ita tamen, ut nulla falivatio ori- . retur. Pro medicamento prabui nitrum cum camphora, fere ^ . ad precepta Schmuckeriana, quocum junxi amygdalas ama- - ras, feptem & ultra quotidie:confumendas. ^ Tunctis itaque | duabus illis methodis, Schmuckeriana, & Deffaultiana, tantum .; effectum fuiffe videtur, ut faltem interea temporis , poft de- cem menfes, & ultra, nullus morforum finiftri quid pateretur. - Unus tantummodo circa diem nonum anxietatibus , & fixa | . idea rabiei invadentis, etiam in fomniis redeunte, laborabat, | : cui mofchum cum cinnabari, folita dofi exhibui, quo alfumto: | nil ultra conqueftus eft. 1 Alii ex illis feptendecim, dentibus tantum ciioden cari : - comprehenfi, vel lingua confpurcati fuerant, absque vero vul- - nere. His unguentum mercuriale pariter alternis diebus in-. : ungi; eademque medicamenta adminiftrari juffi, eventu pari. Me- vé Es or IRT5800 Tod Ovt: ODDBEOS &ac E CE S rabido cane morfi. [un I29 Medio menfe O&obri j juvenis fedecim annorum circa fü- ras, genua, manumque quatuor locis a rabido cane mordeba- tur, vulneribus omnibus fanguinolentis. Cum ftatim ad me - deferretur, de cauterio actuali vulneribus applicando cogita- - bam. Cum autem perpenderem, ferrum candens diverfi: fi- . gure & profunditati vulnerum accommodatum effe debere, - adeoque pluribus opus effe, his autem cudendis tempus de- effe, preterea egrum recufaturum tot inuftiones viderem, nec non dubium animo hereret, annon ferrum candens venenum in vulnere haerens volatilius reddere, & pre fe quafi propel- . lere, profundiusque impellere poffit, cauterium potentiale fubftitui, & lapide imfernali integrum ductum vulnerum exuri curavi, dein unguento mercuriali tam illa, quam eorum am- bitum largiter fricari, unguento digeftivo, pulvere canthari- dum acuato deligari, emplaftrumque veficatorium defuperim- poni juff, quibüs magnam fuppurationem excitavi, qua per menfem fere fuftentabatur. Unguentum mercuriale fimplex pariter alternis diebus femoribus inungebatur. Interna medicamenta eadem erant , . que fupra citavi. ^ — Hucdum tres menfes clans nec quicquam finiftri evenit, it Ab eodem cane illo ipfo die puella feptennis & puer .duo- »decennis mordebantur, quibus eadem inethodus spplicin fuit, haétenusque fani YiVunt,: icy 5309 | Uu Cum autem tempus haud, fat V PERS praterierit , ut illi omnes. plane immunes ab omni periculo hydrophobiae eftima- ri poflint ,.. interjectis aliquot annis eorum rurfus. mentionem foeert, Bnónus: sts tab eda i - 1 wr ve -- e £f "ow * i u " ' f& (vy "tel rbé T TI i i k f F3 e! " BÀ ya l RSU. ACRES »À :112111,7412 ..11J ] L P Lw : JS i £1 i 6*9 " 3 T 1 M ' C1 r. » rd» - "Nr wm 6 — « RA Á adi " E : Na. Ati. Fir. Med, Tow. pu REEEUOLOE NE - e" . " , me * E d * 31$2.*^i INE. - 3 - 2. y - " 4 »5 5 tA x ; - D E M e. p 1 M AT à . -O ! IUE jo — 'Olfrodio XXI. UN - So HO SAMT MOTTA T EMO: | | Variolee. fero. fuppurantes. s ide Vs infantem , cui variole poft confueta fymptomata eru- . M perant. .Die poft eruptionem tertio, quartoque , cum -- puftule fat magne effent, fuppurationem exfpectabam, fed . omnes ille limpido humore referte manebant, & fic per qua- - tuor alios dies adhuc in eodem ftatu perfeverabant, mgro in- | terim haud màle habente, nec morbo ullas malignitatis notas exhibente. Poft undecim demum dies a: morbi principio fin- gule puftule pus laudabile formabant, & infans brevi reftitu- tus fuit. - | Y Ma OBSERVA TIO XXII. "^ "EIUSDEM. | Haemorrbagia narium enormis. RB annorum fpontanea narium hemorrhagia ve- - Y -* -^hementi afficitur, quam continuam per fex horas paffa, | ad remedia demum confugit. Referunt mihi, egram interea "d minimum duas libras fanguinis finceri perdidiffe: cum au-- tem is linteis exceptus fuiffet , quantitatem ejus accuratius ' eftimare nonpotui. Pergente vero hemorrhagia, vafis ut por- | xo cruor exciperetur, juffi. Multa interea ad eam compe- | fÍcendam tentata funt; fed fruftra. "Turunde, folutioni alu- minis intin&te , naribusque intrufie impediebant quidem , quo aminus cruor e nafo ftillaret, at nune idem per foramina narium | pofteriora in fauces ruebat, hinc ab illis defiftendum erat. . Sanguis vero uno prope continuo rivo per quadraginta horas. effluere perrexit, ita ut demum ferum, cruore leviter tinctum. prodiret , egra interim exfangui & fere exanimi. ^ Tandem ope vitrioli martis eo perventum, ut hamorrhagia ceffaret.. San- Haemorrbagia narium enormis. RM j1 | suinem Sinarum fub calculum revocans, ut qui vafis affer- vatus menfurari poterat , non. computato illo, qui linteis in- ftillaverat, alioque modo vafis non adeo jufte condebatur, - reperi, ad minimum centum uncias effuxiffe intra horas qua- draginta, falva tamen muliere , & poflea plenarie reflituta. — | Tübinga Onoldum mie d. 16. Januarii 1786. Dm ... OBSERVATIO XXIII. "m Dn. D. IOANNIS ADAMI POLLICH. De Infectis, - que in CEL. LINNAEI Swft. INat. non sibus nter innumera , que in Cer. LiNwaEt fcriptis proftant infe- €ta, multa tamen adhuc fupereffe nova, que in largiffimo nature gremio excluduntur, res eft extra omnem dubitationis aleam pofita, experiuntur, qui gravi huic Zoologie parti opes — ram navant. E Entomologia largiffima animalculorum penus. .eft, quam longa pofteritas vix exhauriet, fuo tamen fine conclufa ; am- "pliffimus, qui unum poft alterum fuis Mzcenatibus probet Individuum , thefaurus, rite per aliquod temporis fpatium ab Entomologiz ftudiofis percuffus , initio quidem multum ne- gotii ac tedii faceffit , ad finem tamen lar gifimam diligentiee meffem & fructum promittit. | Tifectorum fpecies ac genera: definire no non n levidenfe opus | elt, novas eruere adhuc multo gravius videtur; requirit enim. plurium hujus generis infeétorum exquifitam cognitionem, ac- curatam inter fe collationem, -ultine , unde, nove. oriuntur, fpeciei claram notionem; hujus exactam. definitionem, ut - ab. E unde oriatur, .diffimile. eruatur, | haeque amabilis fci... AÉ-c- entia A t - A T Tex WAR WR E dai —— ^"^ "Obferonio XXIII. entia continuo, attamen non ultra neceffitatem, augeatur. Sin- - gulis fuas litteras inferipfit animalculis-fummum Ens, has le- ' gere norunt peti, clam dtáht, venerantur, omnipotentis . Creatori fapientidm ^ 07 7 t: NIRCUHI CELUM Mus Ti | Papilioneni primum huereferoy quem; ob colorem ad pom- i3 tos aecedentem, pompodurum voco, cuim fimbriam albam iabeat, a me der Jlei[[- (aum germ. dicitur. eMe —A Ad ea infectorum animali pertinet ,^ que alas pulvera- lentas habent. Cum die cantum volet, avis diurna eft. ipfum . ad papilionis genus pertinere, non folum antemna evincunt, que apicem verfus craffiores evadunt, aftalhe quoque,-quas . perpendiculariter erectas gerit. Cum preterea ale denticu- . late fint, etiam oculis deftituantur, ad /Vympbas pertinet den- diculatis alis, absque oculis vifibilibus. WEIN S I. PAPILIO POMPADUR. ! Der. Weilf - faum. Longitudo hujus infecti absque alis ad novem, cum alis | ad quindecim lineas afcendit. Latitudo ale fuperioris, fepa- ' ratim fpectate, ultra decem lineas habet. - 3 Capui nigrum ac fufeum eft, pilofum. Serula fpirilinguis | fufea ex ore eminet. /fntenne nigrae funt, clave apicibus flavis gaudent. Palpipilofi ac fufci cernuntur , ftriis flavis. | Oculi bruni & villofi apparent. | : T'borax niger eft , pilis adpreffis conftat. d .... Zdbdomen nigrum confpicitur, ad ventrem magis brunum; | pili adpreffi funt. ey P ... Pedes fufci cernuntur, tibie ac ultimi articuli magis bru- — ni apparent, ! | Hun B Alle quatuor, due fuperiores triangulares funt, obtufe, ad marginem pofticum finuato -denticulate, unusaut duo pre- - primis denticuli obtufi eminent, fuperne ex bruno -ferruginez | apparent; mergo poflicus funbrium latam albam habet, inte- - | riore - 1 ; - De lnfctlis a Linnteo omiffis. 132 riore margine finuatam , quz copiofis exiguis maculis fufcis eonfpurcatur; ante hanc fimbriam albam & prope ipfam feri- es macularum novem aut quandoque plurium forte ex viola- eeo - cerulearum eft, in fundo nigro refidentium, triangula- rium & femiorbicularium; margo exterior preterea ftriulis ex- iguis albis, & magis inferiora verfus maculis aliquot majoribus albis decoratur. Pagina mferiore. he ale nigrae funt, ac co- piofis firiulis transverfis nigrioribus magis eminentibus & in- terruptis ornantur; marginis poflici fimbria lata alba confpici- tur, copiofis flriulis fufcis confpurcata , marginis exterioris j ftriule albe & macule aliquot albz quoque confpiciuntur; in medio adhuc punctulumexiguum oblongum & album eft. Ma- cule coruleze non confpiciuntur. /mferiores ale quoque ob- tufe funt, fuperne ex bruno-ferruginee, ad marginem pofti- . cum finuáto - denticulate , unus preprimis pre ceteris denti- culus magis eminet & acutus eft, ibi quoque fimbriam latam albam habent, füperiorum in morem punctis exiguis fufcis ' confpurcatam , interiore latere fmuatam ; ante hanc fimbriam albam feries macularum rotundarum corulearum eft, in fundo pariter nigro refidentium. — /nferne he ale quoque füperiorum ad inftar nigre & fcabriufcule funt, flriulis copiofis elevatis transverfis nigrioribus quoque ornantur, ubi una in medio ad marginem exteriorem magis lata & undulata eft; in margine - poftico fimbria lata alba quoque confpicitur, ftriülis exiguis fufcis confpureata, fed macule cerulez inférne non apparent. .In alarum medio adhuc punctum exiguum oblongum & album - nigre effent. . eft. Margines interiores deorfum flectuntur & connivent, Papihonem Zfíntiopam L. effe credidiffem, fiale fuperne In Palatinatus pafcuis volitat, ad pinetorum margines mo- ratur, in pinetis ficcis ipfis; e. g. circa LLauterep, Circa - MW'éilburg quoque reperitur. Aprili; Majo & pertotam etatem * apparet — —— | ZN As R 3 UU e MN L' 5j : 1 - ' Cw nc i i ^ «i a U - à » a 154 UObfrvuioXXHE 0o 0- i — Infe&a hemiptera funt, que fecundo locó memoro, & quidem Cimices, Hi roftrum deflexum habent. Zntemme pe- - étus longitudine fuperant. Ale quatuor cruciatim fibi invi- - . cem incumbunt, füperiores antic6 coriaceam naturam poffi- - dent, poftiee magis membranacee apparent. . Dorfo plano gaudent. "Thorax marginatus eft. Cum figuram ovato- ob- longam habeant, pectus quoque fpinis deftituatur, ad eorum cimicum ordinem referuntur, quifigura ovata gaudent, &pe- - &ore inermi funt, — . | : I. CIMEX PUNCTUM ALBUM. . Der Weiffpunct. : Figuram oblongo-lanceolatam habet. Longitudo vixad . femunciam afcendit , inlatitudine duas ac dimidiam fere li- neam experitur, Pulcherrimus omnino cimex eft. TM Caput rubrum apparet, circa oculos ad os & fubtus ni- grum. Seta nigra ex ore producitur. Oculiduo ad latera emi-- .nentes ac nigri funt. — ZIntenne filiformes ac nigre, ex qua- | tuor articulis. cylindricis conftant,, quorum primus breviffimus | eft, ceterum corpore dimidio breviores apparent. EC Thorax ruber eft, anticeniger, ibique etiam duopun&a | nigra habet, ad marginem pofticum duas maculas integerrimas. | . gerit, nigras, lineari- convexiusculas, qu: fpatio angufto ru-. ^ bro a fe invicem feparantur, fubtus inter pedes ex nigro- cine- - reus eft thorax , ac punctis nigerrimis ornatur. Scutum pe- | Corale triangulare & nigrum eft. | | "eB Elytra totum corpus tegunt, pars dura rubra eft, ad. marginem interiorem anteriora verfus punctum nigrum habent, quod in ftriam nigram terminatur, ad marginem interiorem, . qua cum fafcia transverfa nigra ad marginem interiorem an-, - guftiore reddita, coharet. Pars mollis.nigra eft, marginem. | anguftiffimum albieantem habet, in cujus medió punctum.la- ' tumr orbiculatum albiffimum eft, ideo puncium album ego vo-. : AU p cavi- im, AM ES a qunm] "us E. » aget t - - . De Tufettis a Linmeoomiffis. | 7135 cavi, & magis antice adhuc aliquot ftriule albz. — Zfle nigri- cantes funt. - : — Abdomen rubrum eft, ad anum nigrum, lateribus & in - margine maculis nigris pingitur. Pedes nigri funt. | | | A Cimice ornato.L. differt, quod paulo major fit, pre- ter marginem anteriorem in thorace nigrum adhue duo puncta nigra habeat, cum cimex ornatus caput prope tantum margi- nem nigrum rectum poflideat, punctisque his nigris deftitua- tur. lVofler ad marginem thoracis pofticum duas maculas nigras lineari - convexiusculas integerrimas gerit, fpatio angu- fto rubro a fe invicem difcretas; Cim. ornatus autem in mar- EB elytra prope, poftico vocato, duas maculas nigras bi- lobas obtufas habet, magis quadratas , que latiori longe a fe. invicem fpatio feparantur. In nofiro thorax inter pedes niger eft, ac punctis nigerrimis ornatur. Cimici ornato inter pedes fubtus & ad latera pectus quoque rubrum eft, & maculis ni- gris gaudet; praterea fcutum pectorale antice nigrum poftice i rubrum eft: in noflro cimice autem hoc fcutum plane nigrum apparet. Adhuc in cimice orzato pars elytrorum mollis po- -fterior uniformi bruna ac flriata füperficie gaudet , absque ' puncto albo; in nofiro autem infecto pars mollis nigra eft, margine albido, in cujus medio punctum rotundum niveum -eernitur. Elytra quoque in noflro cimice fcutum prope ad marginem interiorem non nigra funt, in ornato autem cimice hi margines nigri confpiciuntur. | In cimice ornato tres ftrize macularum nigrarum ad abdomen confpiciuntur, in noflro au- tem quatuor feries. - d : — — Circa Weilburg in fylvis montofis ad rupes füpra Afcle- piadem vincetoxicum Majo copiofe obfervavi. — An forte ejus nutrimentum! cum fepe coitum in hac planta celebrare vide- rim, mare tantum minore, attamen fignatura fimili gaudente, "titur, anubus conjun&is, v femina majore, ubi masanteriora femina pofteriora verfus vere 2, CI- - ON : til 4 e Uff "o33* 42 B uo E UD, EN a s^ : L , hs pe A X n M ^ z " bun d ; "245 € C RE , ;* D IT "^ mul 336 . Obfervaio XXIIL : P /. ..HK. CIMEX SUPERBUS. E vos o De Félfenfteiger. | xx . Tam parvus hic cimex, tam pulcher eft. Figuram ob- . longam habet. | Longitudo ad duas fere lineas afcendit, la- | titudo tres lineze quadrantes equat. | i Ie ... Caput plane nigrum eft. Oculi nigri funt. Seta nigra ex ore deorfum producitur. Zintenne breves, filiformes, obtu- fm, nigrae , glabre, absque articulo fundamentali ex tribus Oblongo - cylindricis articulis conftant. E |. : Thorax ruber eft, & quousque hec rubedo pergit, etiam ad latera & fubtus rubet; ad marginem pofticum fcutum pe- Ctorále prope duas maculas nigras quadratas feparatas habet, integerrimas , "margine antice cinereo - nigricante inflructas. . Scutum pectorale nigrum eft... - 5E Elstra totum corpus tegunt, rubra funt, quoad partem - duram, in medio punctum nigrum habent. Pars membrana- | cea nigra eft, ac binis punctis albis pulchellis fingula ornatur. ZAle albidiufcule funt. "1 j Zbdomen nigrum eft, fed fafciam transverfam purpuream | habet, que in margine duo puncta nigricantia oftendit. ^. . ^ Pedes nigri funt. m 1 A Cimice ornato IL. differt magnitudine, capite plane : nigro, fcuto pectorali nigro, thorace ad latera tantum éo us- que rubente, quousque rubedo in dorfo pergit: pretereaquod . Jn margine poftico thoracis fcutum prope duas maculas nigras - quadratas integerrimas habeat, in ornato cimice bilobas; pars . etytrorum mollis nigra fit, ac binis punctis albis pulchellis or- - AUN abdomine nigro, quod fafcia transverfa purpurea gau- - er puo eo TN hd ! mM . A Cimice puncto albo discrepat quoque , primo magnitu [ dine, fecundo capite plane nigro, tertio quod thorax ad latera - guoque partim ruber fit,. maculis nigris quadratis integerrimig ^ latis ad marginem poflicum inflruatur, quarío punctis E ENG edi ido P . w* defidis a aLireoomfs. ——— a albis in elytrorum parte molli quinto abdomine nigro. & fafcia transverfa purpurea. - | E: collibus lapidofis circa Wiilburg « d. 15. Aprilis, 1779. — . ' — HL CIMEX VILBURGENSIS. — oro o Der. IVaffauer, : Figuram oblongam habet. Longitudo ad quatuor ac di- midiam lineam afcendit, latitudo duas lineas equat. ; " .. Caput nigrum eft. Oculi eminentes ac nigri funt. Seta ; nigra deorfum .ex ore producitur. mienne filiformes obtufe .&c nigre apparent, glabre, ex quatuor articulis cylindricis conítant, fere dimidii corporis longitudinem habent. - Thorax ruber eft, duas maculas femilunares integerri- mas polfidet, margine "pallide nigricante inftructas, quse in . thoracis medio fere coeunt, & arcum efformant, ut flria tan- tum exigua perpendicularis rubra fines adhuc feparet; margo pofticus ad fcutum pectorale ruber eft: lateribus oculos pro- pe thorax maculám rubram habet, ceterum inter pedes niger eft, ac pun&is nigerrimis decoratur. Scutum petiorale nigrum Eo nervum perpendicularem eminentem E n yedus mon- I Elytra totum corpus tegunt, rubra funt; margo interior nigricans eft: in eorum medio punctum nigrum apparet. Pars mollis nigra cernitur, mar gine tenui albido: » in cujus medio fere punétum album confpicitur, & ad partem duram rubram aliquot incipientes nacule albida. Alc füfce funt. | Abdomen antice & poftice nigrum eft, caeterum rubrum, ad marginis latera nigrorum punctorum feriem habet. Pedes nigri funt. A Cimice puncto albo differt capite nigro, : quod dimidio minor fit, maculz femilunares ad pectus arcus in morem fere coeant, illud praeterea fcutum pectorale prope rubrum fit, unico tantum puncto nigro in elytrorum parte dura ornetur, - 4Vov. AG. Pbyf. Med. Toni, FII. N abdo- i CN. e" aif $* E: -- 7 L Ay d E 2r. eu uocscdM" ^ dt E ^ NR PES " * R ? d ? ' Las pes — 33 ^ Obfrvaio XXIl.——— -— 3 abdomen antice & poftice nigrum fit, eetemm rubrum, & nullis maculis nigris nifi in marginedecoretur.. — ^ | . . -' 4 Cimice fuperto ideo feparatur, quod duplo major fit, - tantum unico puncto albo in.elytrorum parte molli, & nullo - &d apicem amplius, maculis in pectore femilunaribus, arcus. in morem fe invicem amplexantibus, poftice ad fcutum rubro pectore, thorace inter pedes nigro, maculis nigrioribus picto, . Circa Weilburg in fylvarum dumetis Majo. ^ ^. . ^ Ad Tenthredinis animalculum Hymenopterum progredior, — . -Hisados maxille quidem apparent, aft roftro deftituuntur. Scutum pectorale duo a fe invicem feparata granula gerit. Aculeus vix eminet, ac duo denticulata foliola habet, Ale ^ inflate funt, aft plane. Mea tenthredo ad iftum LiwwaEANUM — | ordinem pertinet, ubi antenne cylindrice ex feptem aut octo. articulis conftant, | ^L TENTHREDO ARBUSTORUM. ! Der Baumgürtner. ; Longitudo cum alis ad quatuor lineas afcendit, fatitudo — vix lineam equat. | Caput nigrum eft. Tria puncta nigra in occipite confpi- | ciuntur. Osalbum apparet. Oculi ovatiac nigri funt.- Zg« | zenne filiformes & nigre cernuntur, obtufe, glabrae, exfep- . tem articulis cylindricis conftant. —Palpi filiformes quatuor, | duo longiores, duo breviores, & albidi funt omnes. -. - Thorax niger eft. Siria alba, bafi interrupta , in fingulo | . thoracis latere oblique ad alas ducitur. Scuruim peGorale ni- grum duo füb fe puncta alba habet. — . "e E -' . 4Abdomen nigrum eft. Primus annulus in dorfo 'ftriam tranfverfam albam habet, reliqui annuli ad latera, ubi finis eft, finguli maculam triangularem albam poffident, ut albis ftris. transverfis parum obliquis decoreptur abdominis latera, Ani : k s] 3 Pedes ; "^ 3 » Y : E " -« A apex quoque albidiufculus eft. Lo 007 ae SR M . i, p »? r 9 1 " i, m—— . [* e H P i " .4 D al * * " U zx P. 2o o oV De fifitis a: Linmao.omiffit. - 339. - cs Pedes sibi funt ac nigri? pofteriores ad articufum funda- - fnentalem nigrum latus circa maculam ovatam albam Habent, — Eemora uno latere alba, altero nigra funt, — Tibie partim al- be, partim nigre apparent, Ultimi pedum articuli albidi,. — apicen) verfus tamen nigri confpiciuntur. — — le quatuor, albide, rugofiufcule, venis nigricantibug reticulatim pinguntur. - Margo exterior in alis fuperioribus : bona ex parte nigricans efl, atgue in punctum nigrum ter- . minatur. | TURIN | | 4 A. Tenthredine puntio albo L. differt , quod femora po- ' fteriora nullo fanguineo colore ditentur, fed alba ac nigra appareant. A Tenthr. Rape, quodabdominis tantum latera — &d annuiorum áinem albida fint. qun M DUNT - In Pelatinatus pomariis Majo. | Circa IZVeilburg in dume- tis Aprili. $ iral qe a à Lucanus coleopterus fequitur, quorum maxille longe - eminent ac denticulate funt. AÁntennarum clava comprefle apparent, ac lato latere denticulatim fiffe, - : LUCANUS AENEUS. . Der Kupferfchroeter. -- ^ Figuram oblongam habet. Longitudo ad femunciam af- . cendit, latitudo duas ac dimidiam lineam cquat. Nm d -—— — «Caput quadratum eft, antice fübbilobum, viride ac cu- - preo fplendore nitens, punctis innumeris fparfis, microfco- - pio vifibilibus, conftat. Maxillee acute & nigricantes funt. 4Intenno-clavate ac nigre apparent; uno latere capitulum in tres laminas horizontales finditur, ceterum e capitis latenibus egrediuntur. Primus articulus infra capitulum quafi tornatus apparet. Oculi rotundi ac nigri (unt. 3 das horax quadratus eft, marginatus, viridis ac cupreo -. €olore fplendens, punctis innumeris fparfis, microfcopio vifi- - - bilibus, notatur, $cubumpettorale viride eft, — ES prr SS : Ely- ' EA (o0 | Olferoatio XXII. | dq- wo Elytra dura. funt; marginata j viridia, , CUpreo fifidod 3 te nitentia, totum corpus tegentia ; punéta i innumera fparfa& - in feries ordinata, microfcopio vifibilià, in fuperficie apps ^x fent. /fle exbruno-albide funt. ^. i3 ^... Mbdomen nigricans apparet, ad itera fubrubiginofum. - — Pedes nigricantes funt.- fFémora intus ad primordium . eminentiam transverfalem rübellam habent. - ibi — ad x dures aliquot aculeis eminentibus ornantur. ^ B A Lucano Caraboide L.. viridi colore differt. . Circa JWeilburg in pomariis Majo» ^: . ^ —— ^ E "Tandem ad infectum hymenopterum Ichneumonem nimi- | rum pedem promoveo, qui os maxillis inftructum poftident, . aft lingua deftituintur.' Aculeus eminens in vagina bifeta eft. In plurimis abdomen collo mediante pectori inferitur. An- tenne plus quam triginta articulos poffident. ^ Ad eorüm or- . dinem pertinet , qui antennis flavis gaudent. 1 aL ICHNEUMON "MIXTUS. Der Mifibling.—..- "Longitudo ad tres ac dimidiam lineam afcendit, latitudo corp oris vix lineam dimidiam squat. 3 Caput nigrum eft. Oculi oblongi ac nigri funt. — Tria - puncta elevata nigra in occipite confpiciuntur. Anienne fili- 1 . formes ac flave, uno latere magis brung, ex articulis nume- - rofis conftant, fatis prope juxta fe invicem 6 capitis vertice | inter oculos egrediuntur. —Palpi filiformes ac flavi apparent, . ""Iborax elevatus ac niger eft, ante alas duo puncta ele- : Nata 3 a confpiciuntur. Scutum petlorale nigrum eft. E domen oblongum , inerme; collo tenui pectori inferi- tur. Primus & fecundus annulus niger eft, tertius ac quartus - flavum colorem habent, etiam T partim, vss usque ad anum nigri [funtannuli, | | E o ! De Irfettis a Limev'onifr L6 Oro Pedes: quatuor anteriores flavi funt, femora tamen bona. ex parte fufca apparent, duo pofteriores pedes fufco ac uni- formi bruno magis colore gaudent. | Ale quatuor albe ; due fuperiores longiores funt, ve- nis brunis reticulatim picte. apparent ;- ad gMecgnem exterio- rem macula oblonga bruna.eft. " Áb Ichneumone Delufore differt antennis flavis, pedibus pofticis uniformi colore gaudentibus; eo ipfo quoque ab Ich. Circumflexo. L.. difcrépat, & pariter abdomine antice nigro Ab ultimo differentiam patitur. . . | | In Palatinatus vepribus ac pomariis ; sig. g, circa Lautern. - Circa Weilburg in dumetis Aprili. . Adhuc unicam memorabo infectorum lepidopterorum f | ciem, que antennis fetaceis a Vapiliogibus, ac rippinbus d | fert, & Phalenam. quidem, | ja ub PHALJNA. -BIPUNCTATA. E Der. Zvveypuntt. — — Longitudo cum alis ad feptem fere lineas afcendit, lati- . tudo ale fuperioris, feorfim fpectate, duas ac. dimidiam li- - neam equat.. Caput ad os nigrum eft, in vertice & occipite flavum , - pilorum flavorum eminentium fafciculo decoratur. ^ Oculi eminentes ac nigri funt. —Zfnienne filiformes, glabre, bafi nigra apparent, ceterum albe, annulisnigris conftant. —Se- 4ulam fpirilinguem nullam vidi. JPalpi nigri cernuntur , uno latere fetis longis nigris ciliati funt. "Iborax niger ac pilofus eft, utrinque puncto flavo pilo- fo ornatur, hinc bipunciatee nomen, juxta quod punctum ex- - guum album eft. Pili eminent. Inter pedes quoque niger eft. "Abdomen glabrum, attamen pilis adpreffis conftat, indor- .fo &ad ventrem ubique d rp ani apex quafi brevi fty- do flavicante gaudet, | | : | 3. teg Pedes w 7 Owwb XXU ^o - 3 - Pedesvigrifünt, ^ Tibis binis aculeorum jh órmane. : tur, cum ultimis articulis annulis albis inftruuntur. r . 4e quatuor, deorfum flexe , attamen plane, oblon» 3 go-triangulares & obtufe, integerrime, fuperne nigre, ma- - culis rotundis , quadratis & oblongis albis fparfis ornanturg - . majoribus, & aliquot quoque valde exiguis, duodecim circis - ter numeravi. Margo poflicus ciliatus, niger & albus eft. In- - férne quoque nigre funt, punGis albis fparfis paucioribus ae minoribus && margine poftico albo ac nigro ornantur. : inferiores quoque fuperne ac inferne plane nigre apparent "2 obtufs. Margo di des d albus & niger eit. r A Phalenz JA ica L. differt, quod plus quam o&o mae cule alba in alis fuperioribus confpiciantur. Ale inferiores - in noftra neutiquam maculis flavis ac nigris pinguntur , fed. uniformi nigro colore gaudent. Margo pofticus tandem ni« ger & albus eft. Abdomen quoque in noftra plane nigrum cernitur, quod in Ph. villica rubrum. eft, ad ventrem nigrum, - punctis rubris ac nigris. Circa IVeilburg in fylvis montofis retro der Papiermübl, - ubi Afclepias vincetoxicum & Turritis glabra crefcunt, Majo. - . Hsec effent, qua pro nunc meimorare conftitui,. conti" 1 nuatio fequetur. 7 Lutra Cefarea Onoldum miffa d. 20. Jan. 1780. : OBSERPFA TIO XXIF. i Dn, D. MAXIMILIANI IACOBI de. MAN. - Spbacelus fcroti curatus. Em "i po XXIV. Lond , in homine fexagenario, acutiffima febri [ metaftafi folvitur critica , qua univerfum fcrotum Dar 2. lo actutum corripitur. E * Ho : — 007 c Spbacelis fevort chratus. OWEDA ONMA C | ."- Quotidie interne & externe, larga impigraque manu, | Peruvianus ut adhibeatur Cortex, íedulus curo. — Pi .. Pulerum! quam brevi, per omnem proxime ad penem | ambitum, fa&a crena, corrupti fiat feparatio: Ex quo totum | quantum, .ceu forficibus circumcifum ,. ferotum decidit, -- | Pendent fuo e funiculo nudi tefticuli. — At hi farti tectique. | Sub continuato Corticis ufu , renafcentium vaforum indies | progerminant ftamina. Novum lete fcrotum , retexitur; | a priori in eo duntaxat diverfum, quod glabrum, absque ru- (ge arcte cohereat ipfis cum teftibus, nullo iisdem motu re« | li O. | y -— . Interea nihil inde incommodi egro perfanato deinceps | remanfit. iHe ungue M OBSERVATIO XXE. - EIUSDEM. | Veficantis effettus in- paralyfi partium. inferiorum poft lapfun LTEM — ex alio. ! | | V ir ex alto labitur refupinus. — Levi de dolore ftatim con- | W queritur; vel potius de molefto quodam fenfu, in ima |!Yumborum ac offis facri regione. — Externe nulla detegitur |lefio. Nequidem decolor cutis. Aderat & ftupor in |! artubus inferioribus. Sequitur horum paralyfis. —Suc- | ceffu carent omnia," que intus forisve molior. Extravafa- | tum quid ad origines nervorum, aut in ipfa forte vertebrarum |1heca, herere fuüfpicor. —Largum prefcribo e. Cantbaridi-- | bus Eanplafirum. — Loco dolenti applicatur, & in füppura- | tione retinetur diu. —Redit in partibus paralyticis fenfus, |Redit motus, —Curatur eger. — — | | .—.. Quum de paralyfi hic mihi fermo , mantiffe loco, id Wuum addiderim, in Hemiplegia fenili , de füperato morbo — , . l « H : ^v pn Y - X - y - - rh, x 75 0d T ; o, , Kr ud, ANON. Cap | M4 dide. ^ Olferiatio Xu non (emat me Biel "pbfuiffe: poft fedulum;, huricque: con-- 3 — ftantem , ufum fimplicioris hujus-ac volatilis anéture: T . Rec. Spir. Sal. ammon. ^ - ded | CUT Tinct. Caftor. a unc. L^ — | 1 ^M ;Dofis orien T e gutt. xL. exvehieulo. con. venienti, - * E d c OBSERYATIO XXVI. E. EIUSDEM. ! vq obflructionis alvinee pertinaci[fi me. Les colica cum vomitu biliofo affligitur fignifer. Purgans. propino. Ceffant dolores; exulat vomitus; alvus ta- - men non refpondet. Continuatur purgantium ,/ fiepius va» riatorum , ufus. ^ Applicatur Clyfter; idemque repetitur. : Inftituitur venefectio. ^ Relaxans plus femel adhibetur ac . calidum immerfionis balneum. ^ Emolliens cataplasma & | , largum exin veficatorium abdomini applicatur. Mutantur. . & multiplicantur clysmata; fic utintra triduum. feptendecim iniecta numerem:. interque ea decantatum illud, quod cum . ex infufo, tum ex fumo JVicotiane , tot preconiis parari fo- - let, applicatur, .Kermes preterea minerale cum oleo am E- dalarum '& althezs fyrupo, auctore Prascuow (Journal en Medecine,. Tom. XX. p. 520. ) & . que non alia in ufum. vo- 13 cantur: irrita vero & caffa funt omnia. ZOOM - Ad incitas pene redactus, incido forte cogitando i in Clys-. 1 ma e Muria Salis gemmcee ; cuius ftimulo ,' aufpicato recor- | dor, me, aliquot ante annis, lethargicam e crapula mulierem, | tentatis inani conatu omnibus, tertio die, alvo foluta fegnio- - ri; ad fe revocaffe. | Paratur actutum medicamen. Fit in-' lectio. | Solvitur jam jam cum fragore rebellior anus, TM deunt it eapiofilinge gata eger in vado Videture: , E. " d Du. d. 47 | ; d HN t y , - Cy . » | ! * ^ ^ | - Cura obftruttionis alvince pertinaciff ma. 145 "poftridié venter denuo adítri&us , nec ullis UT ore que fumuntur, remediis. Ad hefternum reditur clysma. Idem, iterato applicitum, dum retineri nequeat, Operaturni- | hil. Quaeritur & aeger de ingenti moleftaque mole, intefti- num qua rectum obturatur, cüique expellende non fuppe- tuntvires. Sufpicor feces effe induratas, que antegreflàam per fedem facto fpatio, iam altius defcenderant. | De lubricanda hinc via ac diluendis fzcibus meditor. : Eumi in finem iterato enemata folo ex oleo iubeo iniici. Me- raca redeunt ambo. Curo ftatim, ut maxima, fipho quam capiat, aqua tepide copia intromittatur. Demtis tribus qua- tuorve unciis, omnis retinetur. Poft mediam horam largiter alvum deponit aege?; & ex eo tempore cum fanitate in gra- Gam redit felix. OBSERVATIO XXVII. | ^ EIUSDEM. E Succe[fus antibelmintici Noufferi in lumbricis exturbandis. 5 . ^ matre ad me portatur puella ruftica decem annorum, queribunda valde de fzviffimis torminibus, quibus. quo- tidie, per repetitos eosque frequentes acceflus ,. venter mi- fere cruciatur; fic ut. quovis fub. infultu, . ab eiulatu Eque minus ac lacrymis fe temperet. Dolores ( quid caufz, explicet: Oedipus ) fumme miti- / gantur, quamprimum fuper fedentis matris motitato pede tremulum gremium, prono declivique capite & pectore, cor- pore inferiori elevato, decumbere. detur. Pallida admodum erat acemaciata, "Venter durus, prominens. '.Oculorum pu- | . pille Oppido dilatata &nefcie fere contrahi, ^ Duraverát morbus plures iam menfes; & recuperandz | falutis fpe tantum non omni decidiffe moefta fe putat parens. |ui Nov. AG. Pbyf. Mai. Tom,PII. |I Cuncta 4 M " » - T us — 0 Olai XXHIL S . Cuncta ferio perpendenti non aliunde, quam a vermibus, . "tragediam derivare licuit. —— | NES — .. Forte etiam teniam latere, opinor;. cujus utpote fign& : non eque clara femper noveram & manifefta.. -Tentandum : hinc judico celebratiffimum illud , quo Gallie Rex, Lvpovr- cus XVI. univerfam fibi gentem humanam demeruit, Nove | FERI medicamen. Periculum facio. Pervulgatam exhibendi . methodum in omnibus fequor. -Moderor tamen pro state do- fin. Nulla tenia prodit. Prodeunt yero lumbrici teretes . novem. -Quater repetitur, - interpofitis diebus, remedium. — . ^. . Adícendit ad LXVI. exturbatorum lumbricorum nume- | rus; & perfecta dehinc fanitate aegra letatur; tam parum mo- . leftie ab hoc remedio paffa, ut inde ab eo tempore, quoties - cum profugandis vermibus res mihi feria fuerit, non aliud fa- - cile antihelminticum in ufum vocaverim. — | ^ OBSERVATIO XXVIIL p DU us TU REUSDEM. 5- AM Ujfus fpiritus cornu cervi cum. oleo olivarum in doloribus ca- - 3B ru ze tarrbofis. TET USO SN lluftriffimus Baro conflictatus fuerat diu fpafmodica pecoris | JA & dolorofa oppreffione, cum tuffilevi ac ficca. Cun&a. ^nequicquam tentantur. Advocor ego. Multa molior. Pro-. ficio nihil." PaiNsGrE: ad exemplum ( videfis Tractat. de IMorb. - . -Caftrenfib. "Tom. I. verf. Gall: pag. 216.) edoctus ufü, quan-- -tum valeat in anginis catarrhofis, quod ex fpiritu cornu cer- - -ui €9 oleo paratur, linimentum , idem impero, & totum obli- mi facio pe&us, füperimpofito panno laneo, «eodem quod | -oleo probe imbutum fuerat, fatisque pingue. Miror fuccef- fum. Intra paucos enim dies refpiratio libera ac facilis, Va- - letudo mox fecunda & conftans, . Aeger ovans. d m Pd - lliaca paffio cum vomitu flercoréo fanata €gc. — 147 "fn pluribus aliis; ac memet ipfo effectum dein vidi seequa- lem; ita, ut in catarrhalibus doloribus, perinde quasnam partium externarum afficiant , huic remedio multum pretii fta- fuere didicerim. . Singulis autem olei unciis drachmas tantum duas, vel ad fummum fpiritus tres, admifceo. UN OBSERVATIO XXIX. EIUSDEM. Rliaca. paffio cum vomitu ferenea fanata. fimplicis immerfionis liciesn 29P. oon ix Hors: iliaca paffione torto mifere, flercorea materies iam LA orereiicitur. Iterati e /Vicotiana clyfteres aliaque be- ne multa efficiunt nihil. Ex emollientium herbarum infufo calidum immerfionis balneum, me iubente, paratur. Ingre- ditur eger. Copiofior confeftim prorumpit fudor, exonera- tur venter, pelluntur dolores, vita fervatur, fanitas redit. - Sic parva interdum ac fimplicia efficiunt, cui praftando heroica non fuere. | | ; T - OBSERVATIO XXX. m | EIUSDEM. Epilepfia paucos intra. dies fola. primarum viarum evacuatione EE o sonr curata. AT | "venis viginti circiter annorum in Academia duellum init cum alio. Perterritus initio, mox incandefcit valide. ^ Brevi exininfültus fequuntur epileptici. Secatur vena; «& in auxi- lium vocantur optima quaevis, quse fopiendis nervorum tu- , multibus apta nata dicuntur. Redeunt nihilominus, & indies | erebrefcunt patoxyfmi; ita, ut fere quotidiani evadant. Hic EE , fi etatem, — |were- ia d i 2 | i Tus bi rebelle ingenium, fipeffimam refpicerem malifeaturiginem, cuncta, nil nifitriftia ac atra prefagire videbantur. — .— «| Prima adventus vefpera, . poft graviffimum in itinere paro- —' xyfmum, cubitum ituro paregoricum exhibeo. Dulcis pro- . tinus obrepit fomnus; & fex feptemve per horas fefTos artus molliter demulcet. Poftridie, quarta pomeridiana, levior in- gruit paroxyfmus. -. Vefperi iteratur anodynum. Nox placi- da. Die vero fequenti peius fe habet; & tam ante, quam poft meridiem, novo prehenditur, éoque violentiori, con- : vulfionum acceffü.. Vana. cum viderem ; quz ad pacandum - tumultuantium fpirituum furorem, cum alis hactenus tenta- | veram, alio curfum dirigo,: & altero mane, omni quadrante hore, .Radicis Ipecacuaphe gr. V. ad quartam usque vicem, : fümere facio ; fpe, fore, ut excutiatur, fi que forte in pri- inis viis latitet, vitiofa bilis, predicti terroris & excandefcen- ^ - tie propago; fin minus, üt corporis faltem in-Gconomia, tee - ratis illis fub vomitu concuffibus, optata rerum,fiat mutatio; - dum & ab antifpasmodica Ipecacuanle virtute (iquam fingu-. - larém prorfus & egregiam, aliisin morbis non femel fueram ^ p AA multum polliceof boni. | AXES u 'Tres priores dofes operantur; quarta retenta nihil. Ma- . . ^. teries emefi egefta;; prater epotam aquam, muco permixtam, . mali vix quidquam pra fetulit. .Interim per totum hunc diem ^: multo fe fentit melius, comedit plus folito, alacrior longe eft .. €& à paroxyfmo liber, hilaris admodum atque facetus.. Infe- ^ quenti nocte oboritur vomitus ( dubium an repetendus ab in- | gcfta majori ciborum copia, utrum vero poftreme adhuc do--. .— feos fero operantis remedii effectus) eoque exundantem eii: . Cit bilem, qua totam tantum non matulam implet. Poftridie . nihil molior, vifürus, qualisnam emetici effectus iam porro. . futurus effet. Undique letarerum arridet facies. — Exulant . aroxyfmi; atque per XIL. dierum inducias, vivit meus va- . CU pancratice. . Tum vero forte .:perterritus in novum in- epinato paroxyfinum incidit; quemalter fequitur brevi. Anim, d - € i Epilepftá paucos iitra dies fola &gc. 149 neftice agendo, & facta ex iuvantibus indicatione, proximo manead memoratum modo emeticum redeo. Viridis evo- mitur ac copiofa bilis. T ranfit fine paroxyfmo dies. Die póftero porrigo, fecunda SUITE hora, upc. II, fe- .quentis deco&i: esbi Rec. Fol. S. $: S. dr. E Mann. pur. . Cort. Peruv. opt. à une. I. -. Coque. cüm Aq. unc. XIV. ad unc. VIL epis adde 3 poma c C Cl Cinnamom. unc. i. JO Budrisc! üt ^f quid i in inteflinis idiige refiduum vitiofi, illud. blande ac fine turbis expelleretur. ^ Blandius enim haud -ullum novi purgans; atque proinde ,- penes ditiores, multis. in morbis, familiare mihi eft adinodum frequentique in ufu. .Bis duntaxat operatur pharmacum. Poft prandium, per quin- que minuta , leviter convellitur. — Reliquum tempus letus tranfigit, ac bene compofitus, La : "dé udnd die finitur idem purgans. Effe&us & crebrior & largior. Paroxyfmus nullus; atque inde ab eo tempore, mullis ulterius acceffibus obnoxius aeger, & bene & athletice -femper vixit. Eadem & hac methodo (ut hoc adiiciam) iis- dem remediis haud ita pridem eque felix fui in perfanando alio , iuvene epileptico , cui absque ulla prophafi, morbus fuperve- "merat, ita, ut cum Uwzzno ( in libro, qui belgice infcribitur Arzt, Vol. V. Part. I. p. m. 263.) cogitare ceeperim, pleras- . que-infultuum epilepticorum caufas primis in viis nidulari, folis pu exturbandas, : e xdi Con n Ceo, dit " FOR : | NAM P - "n -OBSERFATI0 XXXL 0500705. vsoyprsdp c f. HM EE a did 4" | Fariole. eodem in bomine bis olbfervatee. | L7eras variolas eundem hominem bis invafiffe, quinquieé in praxi mea obfervavi. Duo fequentes cafus pre eete- - ris memorandi videntur. | | k | Primus. cafus. zi : Puef decennis variolarum modice confertarum quatuor - ftadia felix decurrit. Sanatum relinquo. Poft XIV. dies vo- cor iterum. Invenio continua & acuta febri laborantem. . Quarto die fit nova eruptio variolarum, ejusdem cum prio- ribus genii, Octavo cum fecundaria febre fubfequitur fup- puratio. Hzc fuetum permanet tempus. — Siccantur puftu- e. Eaedem mox decidunt; & recuperata falute iterato ex- - ultantem egrum defero. s | — (Secundus cafus. | Anno MDCCLXIV. cum aliis & filia mea, natu maxi- ^ ia, variolis laborat. Reconvaléfcere vix cepit, quin ludo | animum recreare gefltiat,. & fallere tempus. Dantur crepun-- dia. Hc manibus cruftofis tractat multum. — Erat inter ea forceps labiis feneftratis, qua feneftratas placentulas ex mel- lito lax: cohefionis pane ( belg. Waveltjes van loffe Peper- ' - koex?) formando vel maxime delectatur. d .. ..Occupatur fic per biduum. . Tedet tandem ludi: ancil- . lz placentule egerende traduntur. Exportantiforte in-pla- tea occurrit vicina proxima. Rogat hec easdem pro filio. . . qui, haud ita pridema variolis reftitutus, adverfus novam cons . tagionem cataphractus iudicatur. — Mulier fit voti compos, Domum alacris repetit. Placentulas porrigit filio. Hicillas, - brevem poft lufum, avide comedit, & elapfis paucis diebus, '; - | 90 £e. - / - Fetus ac mater. variolis diverfo témpore affitti. — 1g eundem ecce! recidit in morbum, quem tamen per cuncta & fingula fua ftadia, non minus;aufpicatus, ac ante eluctatus. Miretur Lector novam plane & fingularem infitionis me- / -thodum! uM | OBSERVATIO XXXII. | EJUSDEM. i. .Fetus ac mater variolis diverfa tempore affi. K 'enerofilima matrona, pregnans, variolis prehenditur. J Meam pro more expetit opem. Medicor. Redit feli- citer, redit cito fanitas. Invadit brevi de hinc idem morbus tres illius liberorum. Horum curam anxie ipfa gerit. Recon- valefcunt omnes. Paucos inde poft dies mater corripitur feb- re fcarlatina , eaque graviori. Fit abortus. ^ Prodit fetus quadrimeftris, qui ( ecquis tacito mecum obtutu mirabundus : ' non ftetiffet) fuppurantibus variolis undelibet erat obfitus. : Exemplum haud difpar legitur Ephemerid. German. An. I. ADecur. III. pag. 539. at ediametro oppofitum memorat SuELLIE -€furles accouchemens, Tom. II. p. 252.) de matre fcil. va- riolofa, abortu edente fetum; omni variolarum labe omnino immunem. : - Concludo exinde , P? variolofa cum matre non eodem femper tempore variolis laborare fetum ; Il" venenum va- riolofum, quemadmodum & alia venena, citra effectum, ali- quamdiu in corpore delitefcere poffe, fuam deisceps trage- diam lufüurum ; IIP fetum cum matre non communem, fed privatam quemque vitam agere, & fingulis fingularem fuum fanguinis effe circuitum: id quod pluribus aliis haud ita pri- dem nervofe demonftravit J. G. RosEpERER , Opufc. Med. pag. 195. & feqq. quibuscum & hec noftra hiftoria, ceu no- - vum aflértionis argumentum, poterit iungi. Jap OB. (5 7 OBSERFATIO XXXIII. ^07 EIUSDEM. Purgantium ufas in variolarum ftatu. defperatilfimo. Salioatid dn boc morbo diutifime protra&ia, nec non febris vario- p lofa intermittens. - ( Aa | : M5 ancillis una variolis confluentibus decumbit. Sua. pro ingenio fat placide decurrit morbus usque in. deci- mum quartum diem. Tunc vero ficcate in facie crufle de- repente acomnino nigrefcere; turgide hactenusfübfiderema- nus; in cruribus puftule flaccefcere, pallefcere ; egraangi - Oppido, & morti videri'proxima. — In defperatiffimo hoc re- rum ftatu, purgantia quid valeant experturus, prefcribo ami- ^ cum mihi ac familiare. decoctum, cuius Obf. XXX. facta fuit. - mentio. Propinatis altera quavis hora unc. II, fucceffu le- : - tor. Solvitur copiofe, folvitur faepius alvus. Minuitur an- ^ xietas. Aegra fub vefperam longe valet melius. Alternisdie- - bus, ter quater , iteratur remedium, eodem femper cum ef- - fe&u. Res tandem in vado; & inorti praeter invidiam reli- - quum nihil. ! ^. .. Interea in hoc (übierio, a dno morbi die usque in vige- : | fimum tertium, raro utique exemplo, invitis etiam purganti- - bus, aliisque infuper remediis, falivatio, eaque fatis ebria, ifüper ftes fuit. Ad calcem eorum, que in variolis a me ob- - | fervata tradidi, & pauca hec adne&tere liceat. Contagiofam variolarum febrim ex intermittentium. claffe vidit Wsrensonp Poliater Haganus, notante A. De Haex, Rat. Med. Part. ?j p.109. & feq. Vidi & ipfemet ego; vidi fzepius in confüitu-- 3 tione variolofa Neomagenfi anni MDCCLIX. is rie 7 X ^ 2 ie EL extemporáles. de fénpeftio & Ex. 153. Bonae OBSEREATIO AXXDVS 5: : EL C co oc4JUSDEM, Cogitatione extemporales de tempeflivo variolas inferendi . tempore, Wferotanum. infitioni nulla maior opponitur difficultas, quam quae a diffeminandi contagii periculo defumitur. Etenim "ne dicam de calculo relativo eorum, qui variolis Londini , ante & poft inoculationis tempus, naturaliter periiffe dicuntur) .dnficiabitur generofior nemo, variolas infitas, sque ac natu- rales, & eadem lue & alios poffe afficere: prefertim cum ea hodie, penes inoculatores, obtineat confuetudo, ut refrige- rii caufa, egros fuos curru quotidie per plateas vehi , inque campis dein fuburbanis, ubi non femel obviam veniunt aliis, ambulare faciant Neque, me iudice, huic malo medela fit, | €o quod, ex nonnullorum fententia, inoculatio tantum infti- tuatur iig temporibus, quibus variole epidemice debacchantur. Fateor equidem, edes.meas periclitari, fi in vicinia fulmine celefti hic illic incendatur domus: novi tamen, longe mihi . majus periculum imminere, fi & infuper omnem per civitatem de induftria incendium fiat. Cogitare hinc copi, & equo cui- vis rerum cenfori, ea, qua par eft, obfervantia, difquiren- | -- trado, anne gentis humane faluti rectius confüleretur , | fi publica fumme imperantium autoritate, non alio, quam hiemali tempore infitionis concederetur operatio? Virusenim l variolofum, feu, fecundum veteres , fermentationis , uti entis, ita fit opus, five cum neotericorum nonnullis, ab in- | fe&tis, acarorum fint familie, aut alius generis repetatur. Seu derivandum fit aliunde; perinde. etiam .utrum ab aere an ex ipfius terre, gremio, ejusdem.origo deducenda: virus (in- quam) variolofum, poftquam, aliquamdiu fzvierit, advenien- te bruma, mitigari plerumque. videmus actandem emori. - No. di Pbyf. Med. Tom. VII. v | Ratio Ld -libus, hieme torpet, minus eftalacre : minore proin vivaci- | VA i gu 0000 Olfroato XXX. Ratio nec admodum obfcura. Etenim, fi fermentatio- | nis fyftema, valeat; fertentationem , uti calor promovet, | 1 ita retardat frigus. Si pathologiam-animatam fatius quis du- | cat amplecti; infeCctorum quodvis genus, ceteris cum anima- tate afficit; progenerat minus, & fegnitie fua ab-uno ad Mem : zegrius tranfit. Siaeri, fuos quoad vapores veneni cont: : mantis dandinatales; vaporibus hoc tempore minus pregna s 1 eft aer. Siterre denique vifcera & peflifera inde effluvia in- | &repanda veniant ; brumali tempore congelata tellus parum | aut nihil exhalat. ' Quidquid fit; & mea & aliorum experien- - tia eorum, que veneno circa hiemem accidere dixi, luculente . fatis conftat veritas. Atque vel ideo, mitius futurum, augu- | ror, quod infitione hiberna transfertur, contagium; fic ut & - non tantum mitiores mihi pollicear paucioresque variolas; ve- - rum & agilitatem veneni minorem, cum difpofitione minus : apta ad inficiendos alios, & lata contagione undique ferenda funera. Accedit & hoc, quod, quibus fub horrido bruma gelu, variole inferantur, his frigoris fatis, fuis in cubiculis, ^| conciliari queat , idemque, accenfo foco, temperari; citra; baben in publicum prodire , cum aliorum difcrimine, neceffe abeant. e v HagaComit. Osolilun "1 mi[Je d. 24. Januarii 1790. OBSERVATIO. XXXV. Dn.D. IOANNIS CHRISTIANI EHRMANNL | De H Rbagadibus venereis a puc maligna fuppre[fa. (d uc XXV. annorum , conftitutionis robufte, poft celebs .— ratum cum impuracoitum, gonorrheam fibi malignam con. | traxit, Materia feetidà TES adminifizatione aqua ves 1 NN De rbag adibus vertereis a a gonna nialig na a fübbeeffi, I55: to- mineralis GouLanprt ex ignorantia medicaftri retropulfa fuit, & rhagades in labiis intra XXX. dierum fpatium fuerant. ad oculos rubicundi. In prandio iuvenis vinum rhenanum de: anno 1775. cuius vires cognite funt, liberaliter bibens, ver- &io tempore, poft intenfam, exambulatione per acclivia & de-- clivia in feram noctem, corporis exeftuationem, corripieba- tur die poftero horripilatione,: ingenti eftu, lanzuore & inquie- : tudine totius corporis; propterea primo omnium fanguinem € vena mittere, dein alvo clyfterem paregoricum domefticum - cum nitro iniicere, et interius aquam cum fpiritu vitrioli, alter- .natim cum pulvere temperante ex nitro, magnefia & faccha- . ro lactis prebere iuffi. Inde infigniter quidem hec fymptomata conquiefcere & per noctem remittere vifa , ex rhagadibus vero disruptis fanguis craíffus & niger eiectus fuit; poft primam rupturam indurati per 2. dierum fpatium in forma fcirrhi manebant; us- que adminiftratione fanguifugarum penitus cuti equales red- diti; unguento bafilico cum mercurio rubr. fubtiliff. difpa- ruerant. Poft tertiam frictionem cum Vngt. £ali & ufum clys- matum ex foliis fenne & pulpa caffie gonorrhea fluens ap- - paruit rutfus, per menfem fumme pertinax, auxilio candelarum - Dni'Andree compofitionis adhuc ignote & laxantibus fapo- - naceis, adjuncto decocto ex rad. pareirz brave, & Mum acuti feliciter finita medela. OBSERVA TIO. XXXI. | . EIUSDEM. Ulceris venerei folutio a variolis. ? rin infans unius anni cum morbo venereo. hereditario incidit in febrem variolofam. : Variole fine vehementia fymptomatum in confpectum venerunt ordinate, excepto lo- €o dorfi, ubi ulcus venereum fitum largum pus concepit, pu- m varioclofa manferunt feffliles & plurime punc&ulo nigro V 2 ! fue- | Ww. t c d : COME 156 — -"Obfrotio XXXVIL ...— 03 3 fuerunt confpicus. Poft ufum acidorum per tempus. & vefi--— catoriorum febris diminuta fuit. | Quarto die ab eruptione. - numerato falivatio copiofa orta per quinque dies duravit, Ul- - cus in dorfo effufius accedens totum morbum venereum fu-. - ftulit. Quaeritur an miafma variolofum miafima venereum de-. - bellaverit? an a frequente faliva fluxu pax reftituta, an per. - veficatoria & leniter laxantia ex mercurio dulci quam plu-' rimum compofita morbus venereus difparuerit? Abfoluta ex- . ficcatione magna quidem cum debilitate falvus evafit infans. / —.. Francofurto Onoldum iffe d. 16. Februarii 1786. . QOBSERFATIO XXXVL. 08 Dn. D. IOANNIS FRIDERICI CONSBRUCH E qe fiftens sm 4 aaneurifimata. C9. polypos. cordis ac maximarum arteriarum. "or folum inter vifcera.perpetue incolumitatis privilegio . - "gaudere, Ariftotelis *5 & Plinii ** ) effatum eft, quod tamen magis nunc frequentata anatome falfitatisarguit. Quam- | vis enim cor ob breve & expeditum fanguinis per vafa.corona- ..- riaiter, minus, quam alia vifcera morbis pateat, ab iistamen :; & quidem gravifitmis, haud prorfus eft immune. E . Vir 29 annorum, procere flature , habitus que corpo- - ris intra mediocritatem perfiftentis, iracundus & multum ad- . verfi perpeffus, ac minus affuetus exacte vite rationi, àpue- ^ rilibus annis ex capitis artuumque dolore, vertigine, alvitar- : ditate, fpiratione difficili, cordisque palpitationibus frequen- ..— **) Libro III. de partibus animalium. | E PP) Hift, nat. L. IL, C. 42, a: | cow M fiflens anenrifmata 3 polypos cordis &gc. 157 'terlaborabat, (Increfcente fenfim morbo pulfus multis modis ,erant inordinati, neque raro intermittebant. Cum 19. etatis annum ageret, ex pedum oedemate & abdominis hydrope la- borare cepit, morbo tamen haud diu perfeverante. Circa 91. etatis annum triflior morbi flatus exortus eft, neque ex eo tempore ulla dies fine omni afllictione transiit. Nonnun- quam fübito vehemens dolor per pectus fe diffudit, interdum & animi deliquium incidit, maxime tum , quando eger pectus valde antrorfum inclinabat, defit autem lipothymia, cum primum hominem erigerent. Ex qualicunque etiam vel levio- ricorporis nifu, fanguifera vafa capitis admodum turgebant, facienulto rubore fuffufa & arteriis vehementer pulfantibus,. | A28. anno miferandus eger continue fere fedebat, ita fepe anhelans, ut metu fübitanez fuffocationis, adfítantibus dor-. fum, pugnis leniter percutiendum, praeberet, qua ex refem- . per aliquid levaminis percepit. Noviffimis vite fi eptimanis - pedum oedema apparuit, brevi inflammatum. Denique animi deliquiis, cordis palpitatione, fpiritusque luctamine infiftentibus, :mofter magis magifque a viribus derelictus: jam fentio, inquit, me vivere definere. Pulfus fub morbi finem femper erat exi- guus, celer & intermittens. Morsautem, egroti effatum quam proxime infequebatur. . Cadaver anatomico cultro fübmiffum, multa notatu di- -gniffima , :& a. confueto ftatu valde aliena exhibuit. In abdomine quidem praeter majufculum hepar & ali- quot libras feri in ventris cavitate flu&uantis, nihil infoliti. oc- currebat. Remoto vero a Bibtkass fterno, mediaftinum a. vafto cor- de multum dextrorfum compulfüm, & ex parte etiam antror- fum fterno:appreffum apparuit. Pericardium cum univerfa cordis (ünerücs tam arcte uni- tum fuit, ut nequiretundique deglubi. Cor autem adeo vaftum erat; ut una cum diítentis magnis vafis potiorem partem cavitatis EEOop uS us s hasc ONDES t pectoris fibi vindicáret; exiguis & compreffis pulmonibus. fere — tantum fuperiores utriusque lateris regiones permittens. Sedi! & eo minus fpatii pulmonibus relinquebatur, quo abgufliora - natura fuitthorax. Ipfum eor bafi fua pulmonibus aceretum; fuperiori fua fuperficie, plana admodum atque làta, tum me- diaftino, tum hujus ope ipfi fterno inherebat. ! .. Magna fanguifera vafa, & craffas tunicas habebant, & prope cor ampliffima erant, utraque etiam auricula folito fir-' - mior, mole fua confüetam magnitudinem multum fuperabat. ^ Anterioris ventriculi columnze atque parietes admodum : craffa erant & compaécta. —Valvule tricufpidales, offeis la- | mellis munite, cultelli vi valide refiftebant. In hoc ventri- de c ^ Olivi joe (c ERES | 1 E culo albidum, denfiffimum & tendineum quafi concrementum delituit, quod ex columnis fulcisque interioris fuperficiei pro- pullulaffe videbatur, firmis adeo radicibus ubique fe conti- nens, ut cum illud evellere niterentur, ipfum ventriculum - fimul difcerperent. Omnem fere cavitatem ventriculi hujus | - . replebat monftrofus hie polypus , qui & in auriculam cordis |. anteriorem, & in pulmonalem arteriam torofum ac libere fluctuans brachium emifit. Firmior & quafi tendinea maffe hujus portio, altera die bilanei impofita, 4. uncias & dimi- - diam pondere equabat; laxior & minus firma cruftaenormem | ^ maífam fiftebat, Corpus hujus concrementi figuram affecta- bat anterioris ventriculi, nidi nempe fui, & in omni fua fü-.- perficie leve erat, ac arte quafi politüm. Cavitas pofterioris ventrieuli ampliffima fuit. Carnes ipfius & interiores eminentie preter naturam denfie erant, - quin & auriculam finiftram amplam vidiffes , & adeo cr affam, . ut alias finiftri cordis ventrieulus effe confuevit. Valvulae 3 finiftri cordis magne & firme, nullibi tamen offes. confpicie- * bantur. | 1 Huic ipfi vero cordis ventriculo major, quami anteriori; * 0m pólypus inhefit, qui lata bafi cordis diffepimento accretus,^ - abfque ejus dilaceratione avelli nequibat. Duos appendices ex- H fiftens aneurifiata GP polypos cordis 6e. — 159 — . exporrigebat ingens hic polypus , . alterum undique liberum aorte immittens, alterum auricule, quo ubiis venit, in ma- jorem molem diffufus auricule penetralibus fe immerfit. Fir- mior & quafi tendinofa polypi maffa minus compacta erat, quapropter haud plus ponderis habebat, quam ea alterius po- lypi, tametfimajor erat. Reliqua fpongiofa & levior fübftan- tia, corticis ad inftar nucleo circumfufa, eam prioris polypi vaftafua molefüperabat. | . ! —.. Arterie coronarie adeo ample patebant, ut facile majo- rem calamum fcriptorium admitterent, fed & magne illius ve- na coronarie in dextram auriculam hians orificium prater na- turam diductum erat... ri i Exigui illi, & a corde ultra modum increfcente, in tan- tas anguftias redacti pulmones inon erantin confuetos iftos mi- - mores lobos divifi, &. ubi pleure adjacebant, intime cum illa oaluere. Ceterum parenchyma eorum nihil infoliti exhibuit. . ."Cum morbi & mortis caufz per hec abunde innotuerint, ' eranium non eft apertum. | | | —.. Quid in hoc morbo precefferit, quid fubfecutum fit, dif- ficile eft afferere. Quodfi enim fupponas , primum in aorta obftaculum hafiffe, quod paulatim tantum noxe cordi intu- lerit, id fane non omni dubio exemtum videtur, cum minus compactus cordis finiftri polypus ,. & valvule ibi non offeg - invente, fufpicionem potius facere poffent, de malo prius in dextro corde ejusque confiniis enato.. Sivero primum, aut "in pulmone, aut in dextro corde impedimentum quoddam ex- - Ortum fuerit, nondum apertum efl, qua ratione tum a pauco fanguine finiftro cordi füppeditato , ^ & cavitates hujus, & aorta in tantam amplitudinem. diductze fint. X Conjectura ta- men füpereít, a tam exiguis fanguinis undis per venas pulmo- —pales finiftro cordi allatis, id minus irritatum ,. non ea vi fe contraxiffe, quie omni fuo fanguini in aortam projiciendo fuf- ficeret, fic polypofum concrementum, in finiftro. cordis tha- luno efle enatum, . Caterum & magna vafa prope cor dila- "T NIE * : tata dd . E dite. s m XXn." tata fuiffe facile credas; ut enim éngdid cave & v na.) guinem haud expedite in cor effundere poterant, ita etiam - pulmonalis arteria atque aorta eundem promte recipere nequi. 1 «bant. Alia nunc queeftio fupereft. , quomodo fcilicet cum dila- - E. tatione cordis, parietum ejus non imminuta, fed aucta potius - -craffities conjungi poffit? Cordis cavitates, cur preter natu- - ram diducuntur , non omnem fanguinem emittunt, cum in- terim continue nova venofi fanguinis unda ad eas haud peni- tus vacuasappellat. Major igitur fanguinis copia, & poly- pi, hasinter turbas enati, vel aucti, magis refiftent fanguini - ex ipfis cordis carnibus per plures meatus in cavitates reditu- . rO, quamobrem pars hujus fanguinis intra cordis parietes fub- fiftens, hos ipfos efficiet craffiores. — Quamvis autem in hoc vgro ampliatum effet, majoris vene coronariz in dextram au- riculam patens orificium, circumfufi tamen fanguinis grumi | - impedire poterant, quo minus expedite fanguis inde proflue- ret. Quodfi, ut in noftro cafu , anevryfma cordis cum anev-- - ryfinate aorte conjungatur, illud infuper accedit, ut, cum magna arteria fanguinem a corde immiffum promte promove- . re nequeat, multo plus ejusdem fanguinis , mox contrahen- tefe arteria in orificia utriusque coronarie refiliat. Igitur cor- Wis parietes, ut plus fanguinis accipiunt, ita minus emittunt; b quapropter duplici de caufa increfcent , eoque magis, quo - ampliora funt orificia, per quee fanguinem accipiunt ; fuerunt au- tem noftro in cafu amplifima. ^ Denique & majorum arteria-. rum craffiores tunice impedito per eas fanguinisfluxui tribuen- . - de videntur, quum vafcula earum & a polypis premerentur, - D -. B &a fanguine minus expedite per ipfa magna vafa moto. Ce- - A — u terum in hoc cordis & magnorum vaforum vitio producendo; — anguíto thoraci, intemperato vite regimini, ire & tedio, - crebrisque animi defeCtionibus magnas partes fuiffe, fufpiearp faseft. - Id genus morbi autém, neque inauditum, neque ab — oes neglectum putes; cüm magni viti; Md * / | jKflens anetrifmata C9 polypos eordis Cyc. — 161 nl, Senac, Haller atque Lieütaud, cordis in miram amplitu- dinem didücti exempla proferant, que tamen hic congerere, utique nimium effet. . 1 £1 4 Quod porro ad vaftos iftos cordis polypos attinet, hos fane fymptomata füccefferunt,. que manifefte confirmant, eos non nuper demum, aut in noviffimis vite luctaminibus enatos effe, certe eos jam dudum procreari cepiffe , firmior ifta, & . quafi tendinofa interior fubftantia, abunde teftatur. ^ Poly- pus autem in iis hominibus reperitur ,' quibus pulfus inófdi- natus fuit, & cor palpitavit, ob continuas polypi, craffi nem- * pe corporis, irritationes. , Syncope vero cardiaca a polypis in noftro fub prona corporis inflexione exoriebatur, quiafor- fan eorum fitus tum is erat, qui fanguinem a majorum arte- riarum ofliis averteret, tametí1 alias in aneuryfmatico cordis & majorum arteriarum ftatu facilior eft antrorfum inclinati cor- poris fitus, fiquidem eo in cafu inconfueta moles haud premit fupremos pulmones. Sed fpiritum difficillime trahi neceffe fuit, ex an?ne conatu, qua ad expediendum fanguinis e dex- .tro cordis thalamo in finiftrum iter, dilatando pulmoni illi, adeo exiguo & femoto, omnes fuas vires intendebat. |.Cor- - dis infuper cavitates monftrofam in amplitudinem diftentas effe ' oportuit, cum preter vaftos polypos etiam fanguinemrecipe- rent, in maximas arterias transmittendum. . Denique hepa- "tis moles inde aucta videtur, quod vena cava inferior difficul- " ter in dextram cordis auriculam fe depleret, quocirca & in he- . pate fanguinis motus. diflicilior reddebatur, unde & pedum . oedema, & ferum in abdomine collectum, derivanda exiftimo. Sed ex languente toties motu fanguinis polypos ortum & augmenta cepiífe, a veritate nequaquam alienum duco. . Quodfi enim perpendas, fanguinem noviffime vena miffum, & virgula conquaffatum, memorabilem iftam Ruyfchii membra- nam prebere, fi. cum: Hanio exilientem de: vena fanguinem .Jagena excipias, & mox claufo vafe agites, jamque polypum "creatum confpicias;-fi dein videas, quomodo fub animi de- IVov. AG. Pbyf. Med. Tom. VII... X liquio Hóa lesa ODE. ^ liquio & qualicuniquie- alio 'cordis languore, cruor inter m - f£remulum & contremifcentes- valvulas: conquaffetur ; nonne | facile inde liquet, polypofam maffam & nafci ita poffe, & : augeri? Ceterum non.poffumu$ non mirari, miferum egrum | án tanta vitalium partium pe vitam diu & omg annos | uos: Eun | " Stuttgardia Onoldum S j ifa d. 28- Martii 1780- ? -OBSERIAT1O XXXVIIL. Dn. D. IOHANNIS- FRIDERICI GMELINI. De | (3 m acidum falis dulcificandi bile: | AS mineralia , que audiunt dulcificata, jam a primis fere. Germanis noftre chemicis, qui fua nobis reliquere ferip-: ta, in officinas medicamentariasintroducta, noflris adhuc tem- poribus à magni nominis medicis magni aeftimantur, & quam- 'vis recentiores medici, ratione atque experientia duce, in ni- niis illis laudibus ,: quibus veteres chemici medici illa extolle- bant, multum ab his difcedant, certis tamen füb conditioni- bus tantum abeft ut negligant & fpernant, ut potius vel Rved | riffimi antique fnedicamentorum farraginis judices ex cenfut DC morüm remediorum non excludant a) a | -Indubitata fpirituum horum dulcificatorumutilitas non p. " tuit non tum phatmaeopotas tum chemicos excitaré, ut mQ. Y f H tel T 2g) Ipfe Clariff. Biliinger; qui tot jam d Medicis priorum v tetporamija celum fublatis medicinas explofit, his locum fuum in officinis c cedit, V Mri antt, Brem. 1776. p. 224. — — 5 1 ; - » : s De meliori acidum alis dulcificadi ratione, — 163 do: medicorum fini accommodato prepararent; is autem in intimo prefertim atque arctiffimo optimarum fpiritus vini pat- . ticularum cum aliis atque aliis acidis, tum ut tenuitas, vo- latilitas & vis recreans fpiritus vini exaltetur, tum ut ejusdem vis calefaciens per intermiffum refrigerans acidum. limitetur, tum ut noxia acidi acrimonia per demulcens ism vini prin- cipium inflammabile involvatur. Iterata experimenta cito fatis docebant, pro ftabiliendo perfecto inter' bina fluida fua natura tantopere difcrepantia, quantum quidem fpiritus vini & acida mineralia differunt, utro- que opus effe tam fortiffino, quam puriffimo, quantum un- quani fieri poteft per chemicaartificia. Quod fi hec cautela non pretermittebatur, & jufta utriusque partis conftituentis obfer- Vabatur proportio, exigua faltem in ulteriore labore opuserat prudentia, ut ex unione fpiritus vini cum fpiritu vitrioli aut nitri fluida impetrarentur, in quibus neque vini, neque acidus fpiritus vel guftu, vel in aliis chemicis fcrutiniis predominaba- tur; conjici igitur jure meritoque poterat, intimum utriusque . partis conftituentis connubium in his fpiritibus contigiffe. . . —. - Aft in dulcificando eadem ratione falis culinaris fpiritu mul- to plura occurrebant eaque difficilius longe tollenda obftacu- | la. Alüsperfuafum erat, ad finem iftum obtinendum non opus effe nifi majore fpiritus vini copia, .quam quidem ad tempe-- | randa prius nominata acida requiritur; impetrabant tamen ifta labore fpiritum, qui tantum abeft, ut dulcis fit, ut potius acore fuo & linguam evidenter feriat, & eum mifcendo tum | eum falibuslixivis, tum cum fyrupo violarum, tum cum fo- lutionibus plumbi aut argenti-luculériter manifeftet b). Que fane cauffa effe videtur, quare nonnulli illuftres chemici, quum «4M iL T 2 ; in | EUI Id etiam Poltitjf de acido falis. vinofo, obcrvitt, & 'enimadvérf. . chemic.. Colle&. 1. Berol. 1739. P. 11$. obfervavi, Ad quotidie i in Irt pharmacopoliis: obfervare datur. dE fx E S 1s ecco Obfirsatio XXXI. ydo in tot experimentis fpe fua exciderint, :de ftabilienda ifta unioz ne plane defperarunt, eamque fieri unquam poffe.penitus ne- - garunt c); cauffam iftius impoffibilitatis tum in exigua .& fere. infenfili, que acidum. falis marini fpiritum inter & irflamma- - bile principium intercedit, | adfinitate, tum in:eo: quod fpiri- tus falis rariffime habeatur : puriffimus. & fortiffimus; tum deni- que in eo ponentes , quod fpiritus falis. communis vel fortiffi- - mus, & continuo fumos eructans, in eadem menfura longe minorem ipfius acidi copiam contineat, quam:quidem aut vi« £rioli oleum, aut fumans nitri fpiritus. Ut primam iftam cauf- fam evincant, tam ad facilem, quam acidus vitrioli fpiritus in producendo fulphure cum inflammabili principio fubit unio- nem, atque ad effectum, quem fumans nitri fpiritus, f1 cum in- - flammabilibus mifceatur, producit, quam adid adpellant, quod falis marini fpiritus nullibi fimilia gignat phenomena: Et quod . ad alterum fpectat, magnas illas, in preparando fortiacfuman- | te falis marini fpiritu non evitandas, enarrarunt difficultates; quibus plurimos operarios & pharmacopolas a conficiendo for- tiffimo falis fpiritu deterreri; &, utin illius vices debiliorem | fubftituant ; feduci reputarunt. d 1 | Verum enim vero aliinon emnem iiid dejécenifst seii 1 fore, ut hec fuperent impedimenta , & perfectiffimam indi 1 1naxinme rectificatum vini &. acerrimum falis "— ar j Bpden unionem. | : - Alü atque. alii alias atque alias. calcarunt vias," quarum 3 tamen vix alique aut fpei, quam :autores: de iis nen o auto | fcopo tum shoulain tum medici ex afTe fatisfaciunt, ooo UM (1 15! E. "s z ptis lu X » 3 ; & Pluie NN Fr. Hofmann. .obfervatt. "T ica :chemicc. L;: III. Hal. 1736. ; Obf. 17.'p. 176. Vogel inftitut. chemiz,: Goetting. 1754. S. 506. " di: 245. & Il/allerisis dift, de dujcifgptitae acidorum. Upf. Mg. $. €. » N M "a [; "y s * De meliori acidum falis dulcificandi ratione, — 6$ Plurimi eorum fibi perfüadebant, finem fuum fe certif- fime affecuturos, fi infignem fpiritus vini copiam cum minore . longe'acidi falini copia commifcerent, Clar, Cartheufer, Vo- gel, Au&ores pharmacopez Wirtembergice, & alii ad unam partem fortiffimi falis culinaris fpiritus octo partes fummopere rectificati vini fpiritus fumi, & quoniam cetera eodem modo procedendo, quo in conficiendis aliis dulcificatis fpiritibus, hunquam obtinebant fpiritum, quin predominantem acorem . pre fe tuliffet; eundem fpiritum altera & tertia vice novae co- pie fpiritus vini mifceri & denuo deftillàri jubent. Ita impe- trarunt quidem fpiritum àb omni acore liberum, quia fere non erat; nifi fubtiliffima pars fpiritus vini, cum pauciffimo tan-. tummodo falis fpiritu combinata: Aft non erat ifte fpiritus, quod effe debebat, neque poterat unquam eas'exferere in corpus humanum facultates ,. quas ab iftiusmodi fpiritibus jure fuo exfpectat medicus. - Preterea ifta methodus propter re- » petitam cum fpiritu vini commiftionem & repetitam deftillatio- nem nimis fümtuofa fit atque operofa. ^ is "— Multi jam ex veteribus chemicis fini fuo fatisfacere ten- tabant, dum miftum ex fpiritu falis marini & vini fluidum diu fatis moderato calori v. g. in bal:eo Mariae aut in fimo expo- . nebant: Ita Bafilius l'alertinus d^) jubet, unam partem fpiritus - vini cum duabus fpiritus falis marii partibus mifceri, donec re- fiduum penitus exficcatum fit, deftillari, ifti refiduo iterum fpiritum vini adfundi, iterum fortiori igne deftillari , cum refi . duo denuo fpiritum vini commifceri, denuo fortiori igne de- - ftillatione abftrahi, & tunc omne fluidum'per binas feptima- as leni balnei calore foveri: Etiam J.eurfen, le Mort €), Mor- | dey f), Lemery g ) atque alii pro explorato habuiffe videntur, EN on oM nni lenem - d) Leztes "T'eftament: Strasbürg,, | 1718; II. p. 218. 219. €) Colle£tan. chymic. Beidenf. p. 16. : f ) Chymia medico - phyfica, p. 132 - * $) Cours de chymie, p. 426, ar f'* £o v D MC « Obfereatio: XXXP AL... a | lenem. fed diu continuatum calorem optime hunc Anil movere; funt etiam alii, qui putant, fufficere ad iftum attin« gendum, ut alterum fluidum cum altero confundatur &. pest | aliquod temporis fpatium in quiete reponatur. Sunt fane argumenta non pauca, funt, quod magis adhue eft, experimenta multa, que probant, ne üllam quidem ha- ! rum methodorum intimum efficere acidi.cum fpiritu vini con- . nubium: Preterea evitari vix poterat, quo minus digeftione diu continuata, vel maxima adhibita circumfpectione, velin - - leniffimo calore, tum magna pars fpiritus vini, tum aliquid ejus fpiritus, qui ex illius cum acido falino unione naícitur, diffipetur, quum ipfa fpiritus vini cum forti falis. fpiritu com mitio & calorem gignat, & vapores extrudat. Magis adhuc vituperanda eft, quippe nature hujus fpiri- tus minus accommodata Glauberi. methodus: Commifcebat ille quatuor aut fex partes fummopere depurati fpiritus vini cum una parte fpiritus falis, & accendebat vini fpiritum ; flamma cetfante refiduo iterum fuperadfundebat vini fpiritum, iterum accendebat, eundemque laborem tertia vice iterabat; fed fie- ri non poterat, ut-hoc pacto falis fpiritus dulcificetur,,. eo quod inflammabile fpiritus vini principium in ifto effectu producendo preprimis efficax, flamma ipfa confumebatur. lam fuo tems - pore id animadvertit Snellen, ideoque potius vapores a de- flagrante fpiritu adícendentes colligi ac condenfari juffit. Hto confilio emendabatur utique Glauberi methodus, neque ta- - men exfpe&tationi aut chemici aut medici fiebat fatis: Magna |. pars fpiritus vini, & cum ipfo pars quoque fpiritus falis inutie | liter peribat; & neque, quod ex condenfatis vaporibus col- ligebatur fluidum, neque quod a deflagrante vini fpiritu fus ) pererat, dulcificati fpiritus indolem pre fe ferebat: Taceam - iftam methodum fumtuofam, & ob neceffaria ad colligendos & condenfandos vapores inürvmognta vog arüficia b onctoM mam effe. 1 2 : , " , - : "* LE T » : . v - .. Quum -— & 4, « » : * i e. psu) La De meliori acidum falis dulcificandi ratione. — 167 p Quum omnes ifte methodi non fufficiant ad obtinendum vere dulcificatum falis fpiritum, chemici querebant alias: opi- mabantur' quippe eos, qui óperationem iftam defcripferant, prefertim ideo fpe fua fuiffe fruftratos, quod uterque, in pri- Tus autem falis fpiritus non fat fortis effet. ^ Alii itaque fu- ?mantem falis fpiritum, absque addita aqua per vitrioli oleum 'ex ficcato decrepitando fale culinari expulfum, cum equali co- D aut tribus quartis partibus fummopere rectificati vini piritus commifcuerunt, per quinque aut octo dies in quiete 'repofüerunt, & aliquando, ut primum in fundo vafis cryftal- "os confpexerunt, léniffio calore deftillarunt. Liquorem 'obtentum denuo aut folum aut adjecto falelixivo, deftillarunt '& hoc pa&o valdebonum dulcificatum. na&i funt fpiritum hj. .... Alii potius loco putiffimi falis culinaris fpiritus eligebant falia & mixtiones metallicas, in quibus falis acidum tam forte . ,& tam purum, quam quidem haberi unquam, poterat metallo | .adherebat. D ! ; | —— Alii fluidum, deftillando mercurium füblimatum corrofi- "yum album cum ftanno obtentum, aut fumantem Libavii fpi- | * ritum, fortiffimum fane falis communis fpiritum, quitamen ftan- | - mi aliquid diffolutum in fe continet, cum una aut dimidia par- te fpiritus vini fummopere rectificati confundebant; dum bina hec fluida combinantur, aliquis fubnafcitur aeftus, particula | diffoluti ftanni pracipitatur, & omneillud nunc craffe & clarae - | - gelatine fpeciem adfumit; fialiquid aque adfundas naphtha | feparatur, & fi omnem materiam calore principio leni; per | gradus aucto , & fub finem fortiffimo, deftilles, vere dulcifica- h) Perficorum nucleos redolentem Spielmatn inlitut. chemiz. Argent, 1763. p. 171. Exp. LII, /Maats anale&ta circa deflillationem acidi |^" falis ejusque naphtham, — Argent, 1772, p. 25. Dm | | | -— L , - - " pt 168 : us -. lf XXXVII. | NS tusfpiritus in excipulum tranfit i). Recentioribus E E Baron k^) eundem in finem factam florum: zinci in acido falis | tnarini fpiritu folutionem cum maximopere re&tificato vini fpi- - ritu commifceri fuadet. | Alii mercurio fublimato corrofivo al- | bo faturatum vini fpiritum calore leni deftillari, refidue a prio- rilabore materie iterum fpiritum vini adfundi, & eundem la- : borem ter vel quater repeti, ea cum cautela jubent, ut in ulti- - ma deftillatione ignis ad fummum ufque gradum augeatur, 1) Alii eundem fibi praefixum habentes fcopum, fluidum a mixto . cum mercurio fiblimato corrofivo albo deftillando obtentum 1) cum duabus aut pluribus, partibus puriffimi fpiritus vini . deflillabant; aut refiduam a fublimatione florum falis ammo- : niaci mar tialium materiem magna fatis fpiritus vini copia irro- rarunt, cum ea per aliquod tempus leni calori expofuerunt, . & tum fpiritum vini defuderunt. n) Vulgatiffima tamen - omnium iftarum methodorum ea erat, que butyrum antimo- 1 nii varia proportione puriffimo vinifpiritui mifceri jubebat 0; P hec mixtio frigore pigs coit, leni calore facile iterum - liquan- ^w i) Erxleben. FWiPdiae der Chemie, Gic d 1775. P. 413. : $. 753. Marq. de Courtenvatix Tournal desfavans. 1759. luin p.405. | & Müblem[ledt Kaiferl. privilegirte neue Hamb. Zeitung "TA 3 No 27. | k) Memoir. de l'acad. des fciences à Paris, pour 1774. T. VI. Magis 1 p. 27. idem etiam a mixto cum mercurio fublimato albo zinco. "P 1) Salomon. Trifmofimus Veller. aur. p. 26. T p. 245. "ub 5" m) Pott. l. c. p. 128. | | : ul n) Le Mort.p. 132. — p yrs 1 o o) Bafi Wius Valentinus rtuimfedgen das ntimosnii, Nürnberg, 1626. 3 p. 155. 156. Fogel p. 245. & Spielmann non determinant propor- - tionem utriusque. | Alii aequalem: utriusque copiam imgt$ —— ]Maats duce preceptere fuo, Clari. Spiclmatin,. duas paie d ÀN vini ad unam paritein butyri antimonii. | - i gu d alfo TN EM ufu ^ net m t D , * E y » » Mo : tt ru i N 1 3 ET ... De meliori acidum falis dulcificandi ratione. — 169 , s Ls — liquanda p), fi deftillatur, certiffime, praefertim fi auctore Clar. Wnzel .q ) aliquid terre calcaree addatur, genuinum prebet - falis dulcificatum fpiritum. ae .— — Sed omnes ifte methodi operofze funt ac fumtuofe, eo - quod plerumque requifita ad fpiritum iftum dulcificandum cor- ' pora ad fui preparationem multis artibus egent r), & vix ulla earum f')efL que tutos nos fiftat, fluidum deflillatione obten- ..£um purum fatis & omnium peregrinarum partium plane ex- — pers effe, effe nihil nifi acidum falis communis fpiritum, cum fubtiliffima fpiritus vini parte arétifime combinatum. Zincum utique & ferrum dulcificati fpiritus mixtionem ingredi absque -noxa exinde metuenda poffent, licet forfan falutares ejus vi- res paululum alterarent; fed fac, immifceri ftannum, mercu- rium fublimatum corrofivum album, arfenicum , antimonii butyrum refrigeranti ifti & reficienti fpiritui, quoties tunce fpem - inedici fallet ! Volatilitas , qua hec corpora aut pro fua ipforum natura gaudent, aut quam ab admixto fibi acido falis 3marini fpiritu acquirunt, ipfa ea inter & hunc fpiritum intet- cedens maxima adfinitas & intima conjunctio non excutien- dam excitant füfpicionem ingredi fpiritum poffe, & repetita E paa S Ne | fal- -—p) Id jam Bafilius P'alentintis, & poft eum Hellot obfervavit Hi- — "foire de l'acad. des fciences à Paris, 1761. p. 62. dum olei antimonRii feptem drachmas & dimidiam cum otto unciis rectificati fpiritus vini mifcebat,. —— j -. 4) Ille Lehre von den Verwandfchaften der Kórper, Dresden, 1777. (8. p. 148. butyri antimonii vel etiam mercurii fublimati corrofivi - . uni parti fex partes optimi vini fpiritus admiícet unam etiam par- . fem contufarum ofítrez teflarum ingerit, & poft o&o dierum quie- |. tem deftillat, | jx . £) Si methodum & n excipias. 1) Sieafdem, & Wenzelii methodum exceperis, — AVov. Ati, Pbyf. Med, Tom. VIT. — Y | V / i170 | |. -Obfevatio XXXVII. qoo faltem cum nonnullis eorum tentamina t^) oftendunt, reapfe- Licet equidem inficias nom eanr, recenfitas méthodos:. .chemicum multa docere, licet concedam , omne ab immixtis:| alienis particulis imminens difcrimen poffe evitari, fi quidem: cum prudentia & patientia u ) inftituatur labor, hec tamen: quum ubique prefumta haberi nequeat, univerfalem fieri pof-- fe iftarum methodorum ullam ,. vix conjicias : Medicus reli-- giofus, qui tamen tantunt otii nor habet, ut medicinas fuas: ipfemet preparet , aut ipfarunr preparationi prefens- interfit, ' vix liber effe a metu poteft, ne omni, qua par eft, cura con-- ficiantur; hic igitur hafce methodos in ufum fuum convertere: nequit, quia. remediis fuis niti non poteft. — 9 Natura compofita fua corpora producit, dum ea, que combinare inter fe intendit, primo fubtiliffime dividit, & fub- tiliffimas has utrorumque particulas nune conjungit. Ars cer- te feliciori cum fücceffu imitari eam vix unquam poterit, quam. heic etiam ejus exemplo & inftituto faciundo, | dum fcilicet: corpora, que intime inter fe conjungere vult, in tam fubtiles,: quam fieri unquam poteft, particulas, id eft, in vapores refol-- vit, liuic fundamento omnes reliqua methodi a fagacioribus | | d. che-. t) Pott l.c. p. 128. 129. comprobat, cum fpiritum, qui obtinetur a mifto cum auripigmento mercurio fublimato corrofivo albo ; Seba füiami vidit , lWWiegleb Ueberfezung von Fogels Lehrfázen der Che- mie, Weimar 1775. p. 311. in eo, qui ex antimonii butyro im- petratur, peregrinas particulas; quare Zoge/ l.c. S. sos. P..545. utramque hanc methodum ,. & adeo ufum folius mercurii füblima-. ti in hoc labore perficiendo, utprimum medicato ufui deílinatus eft. fpiritus, rejicit. | y: .U .-— u) Credibile eft leniffimo v. g. lampadis igne nihil metallicarum par- ; tium una cum fpiritu tranfcendere; Idem fit; fi in /'entzelüi mes thodo ejus confilia exa&te fequaris, n Dé meliori acidum : falis dulcificandi ratione. I7! xthéniieis;: Tupradictas dum fequébantur methodos. j fpe fua — ÀÓ invente.ac commendata. - Alii horum chemicorum putabant füfficere, fi altera par- "T fpiritum dulcificatum fuo connubio: conftituentium i in va^ pores refolvatur, -«& hoc pacto hac vaporum forma induta «cum altera commiüfceatur. | Eum in finem foit fequentem agendi modum prefcribit: In tubulata fcilicet, quam vocant, retorta, quatuor falis ammoniaci aut decrepitando exficcati fa- lis communis unciis duas olei vitrioli uncias fuperadfundi , & eodem tempore excipiens vas fex aut pluribus adhue fpiritus vini puriffimi & fortiffimi unciis repleri jubet, «eo fcopo, ut acerrimi & acidiffimi vapores a fale culinari adfcendentes in frigidiore vini fpiritu condenfentur, & cum eo penitius com- - mifceantur: Fluidum, -eolabore acquifitum, pluries adhuc de- füllari imperavit. x ) Sed etiam hic falis fpiritus tantum &beft, ut prima deftillatione dulcificatus fit, :ut potius, quemadmo- dum in vulgatiori methodo, repetita opus fit deftillatione , que tum operam, tum fumtus auget. Pofterius prefer tim incommodum magis adhuc pr emit n nos E agendi modos, quos qui invenerunt, cum pra- cipue fcopum fibi habebant prefixum, ut fluidum utrumque, ad fpiritum hunc generandum neceffarium, in vaporis formam redactum alterum cuin altero mifcerent: Quum diu fatis, & quidem incaffum in modo mixtionis artificium quefiviffent, potius in delectu vaforum id inveniffe fibi perfuadebant. ^. Baumé y) tubulate retorte in furno reverberii pofite li- :bram falis communis decrepitando depurati immifit; vas ex- piso me! huic rzetorte agglutinavit, tum in fundo, tum | ud. | | ad ! x)lc. : TI2. I3. y) in. far l'aether , dans laquelle on examine les differens produits du melange de l'efprit de vin avec les acides mineraux, Paris X737: P» 314. Íqq. (abo ] P e i "i X PST AR P 172. -' Olfevaio XXXVIIL 2: ad latus, foramine erat pertufum ; priori adfixit phialam longi. colli & in medio globi iterum foramine perforati, quod ad lu- . bitum claudi, & pro emittendis vaporibus elafticis apeririite- : rum poterat; fed alteri laterali excipuli foramini parvum ad-. junxit vitrum, fpiritu vini repletum, & exiguo furno fub eo. - pofito calefactum. —Claufis arctiffime omnibus vaforum jun- . éturis per parvum illum retorte tubulum fali communi octo - olei vitrioli fuperadfudit uncias, & eodem tempore, quo fpif- : fas vaporum nebulas eructabat fal, in furno illo fpirituivinifup- | pofito, ignem ftruxit: Poftquam omne adfufum erat vitrioli. J, Oleum, &ipfum illud foramen, per quod infundebatur, oc- clufum, ignem etiam in reverberii furno excitavit ; hac ra- tione acidi falis culinaris vapores in fpiffis nubibus. adfcende- : bant, in vafe excipiente vaporibus bullientis ini fpiritus oc-, - eurrebant ,. his penitius juncti in guttas cogebantur, &im phialam depluebant. Labore hoc finito & vafis frigefactis, Clariff. Baumé omne fluidum, phiala contentum vitro, firmif- ^ fime claufo commifit, per menfis fpatium in, quiete & loco : trigido repofuit, & tunc demum lampadis aut alio leni ignede- | füillavit: Hoc pacto utique dulcificatum falis fpiritum, & ejus | füuperficiei inpatantem pinguem & citrei coloris impetravit | aetherem. : | O4 SHE ... Etüamfi hic agendi modus valde fit íngeniofus, nimismul- ta tamen requirit artificia; nimiam etiam pofcit tum operam, ' tum patientiam , ut univerfalis fieri vix poffit. tMUTDIUME Clariff. Woulff fimilem in eundem finem inivit viam. Se2. cundum defcriptionem in littéris ad Celeberr. Ellis datis z) | exftantem, tubulate retorte, quam in proprio furno repofuit, ' octo puriffimi falis culinaris libras immifit; in altero. furno, | huic priori directe oppofito, alteram retortam fedecim rectifica- | ti vini fpiritus libris refertam collocavit; collum utriusque | Jj : | re- . z) Philofoph, Tranfattions Vol. LVII. for the Year 1767: re: P P. 517. fqq. | ERE - De meliori acidum falis dulcificandi ratione. 175 . retorte exibatin unum cavurn, vitreis parietibus inclufum; hoc : cavum foraminibus ad fingulalatera erat pertufum, quorum bina - excipiendo utriusque retortz collo erant deflinata; tertium id- que quidem infimumin collum producebatur, cui adnectebatur lagena, ad excipiendum defluens liquidum accommodata: Quar- tum & illud quidem omnium füpremum orificium pariter in col- -]um prolongabatur; hoc verticali fitu excipiebat tubum, huic iterum anguftior tubus erat infertus, qui principio etiamvertica- ^ . lem fitum habebat, fedimox angulo recto fle&tebatur, aliquan- tillum horizontali directione pergebat, tuac iterum angulore- - éto deorfum fle&tebatur, & demum rotundz lagene infereba- tur, qua ad condenfandos vapores tribüs fpiritus vini rectifi- cati libris plena & in peculiari bafi pofita erat, Declivi hujus lagene collo iterum infixus erat füubtilior tubus, qui principio rectus, tum angulum rectum formabat, & deorfum flexus fi- - mililagens fimiliter fpiritu vini referte, cujus collo vas ex- » eipiens junctum erat, inferebatur: Omnibus hisrite difpofi- . tis, oimnibus aperturis firmiffime claufis, Clariff. Woulff alte-- riill retorte, cui fpiritus vini immiffus erat, ignem fubdijus- fit, donec bullire inciperet; tunc hon femel & fimul, fed ita - partita dofij. ut ad decem vel duodecim vices infundcret, fin-: gulis vieibus per feptem circiter minuta exfpeéctando, fali com- muni priore retorta contento fenfim feptem olei vitrioli libras - infudit, orificium ; per quod infüderat, optime claufit, & in "hoc etiam furno focum accendit: Fluidum, exteriore lavena: - contentum; copia paulatim augebatur; & omnes illz lagena y altera poft alteram, fatis manifefte. incalefcebant: Finito hoc: ,primo labore omne tribus iftis lagenis contentum liquidum confudit; leniffimo igne iterum, denuo ad condenfandos va- pores fpiritum vini vafi excipienti. immittendo 'deftillavit; id altera vice adhuc repetiit, calce tamen viva retorte, & vini - iterum fpiritu excipulo immiffo. ta denique fübtiliffimum & quam inaxine penetrantem s pim etherem. : Nullum e | : 4 3 du- dubinm, doti sedia: lud, à Clariff. Woigel m dez; fcriptum & delineatum, a Celeberr. Auctore in preparandis | EL anineralium fpiritibus acidis apprime s Orttapnead huicetiam | labori optime conducat. Sed quum in pharmaceutica praefertim Chemie parte ea - methodus reliquis femper palmam preripit, qui artificia faci- lia & fimplicia prafcribit,, quse inftrumenta minus compofita - poftulat, illi chemici fcopum praefixum optime affecuti effe mihi quidem videntur, qui confuetis utebantur vafis, & non | expulfo prius ex alis corporibus per pravium alterum labo- : rem falis fpiritu, neglectis etiam arte factis illis corporibus, in quibus acidus ille falis culinaris fpiritus, isque quidem acer- rimus aliis materiis junctus eft, ea eligebant corpora, in qui- bus natura ipfa largum illius acidi penum depofuerat, heccum puriffimo vini fpiritu nunc addito, nunc absque fortiori fpiritu acido deftillabant, & ea ratione eodem labore extortos fpiri-.- tus falis marini vapores, & calefacti yini fpiritus vapores inter fe jungebant. , Alii, iique quidem haud pauci, fini fuo perfectiffime fe fa- tisfacturos effe fibi perfuadebant , dummodo. falem armo- niacum vel culinarem cum fpiritu vini deftillarent;. bb?) arbi- trabantur fcilicet, igne, ad hunc laborem neceffario, acidum falis.culinaris fpiritum liberari, & vini fpiritui nubi; ifle ta- men fpiritus acidus in utroque fale adeo infixus eft bafi fue alcaline, utin eo caloris gradu, quo vini fpiritus avolare inci- - pit, nondum expellatur; íin autem violentiore urgeas igne, - vini fpiritus longe prior tranfcendit, & pro magna parte per - vaforum juncturas tranfudat , & fi quidem unquam falis fe- : nae fpiritus (licet nondum extra omnem dubitationis aleam pofi- . aa) Obfervatt, chemicec. & tioreipgg P. 1. Gryphisw, 1773. T. L 1 f. 1. E Pb) Paraceifus Ree. L, VIII. Strasburg 1574. P. 246. De meliori acidum falis dülcificandi ratione. — 175 pofitum fit, omne; quod abfque addito alio corpore. igne ex iítiusmodi falibus extorquetur , acidum effe falis fpiritum) ! nihilonrinus nimia adhuc abundat aqua; nec fatis acer, nec fatis copiofus. eft ut cum deftillato vini T dulcificatum -conftituere: poffit falis marini: fpiritum. Prorfüs igitur videtur neceffariunr, ut mixto illi corpori adjiciatur adhuc aliud, quod acidum. fpiri itum celerius ex fale marino expellit, eumque' in primitiva fua tum acrimonia tum - puritate fiftit. Le Mor? cc y duodecim decrepitando depu- - rati falis mariniunciis quatuor puriflimi vitrioli oleiuncias fuper- adfudit, mixturam iftam: per aliquot dies in quiete & in fímo repofuit, bis velter de die agitando tunc demum fex purif- fimi fpiritus vini uncias admifcuit, & omne illud fluidum igni lampadis aut leniffimo in balneo arenz igni exponendo deftil- lavit." Cartheufer dd) quinque unciis fieciffimi falis culinaris, 1 phiala contenti, duas uncias puüriffimi fpiritus vint infudit; huic — mixture fenfinr fenfimque duas uncias olei vitrioli inftillavit,, quoties gutta olei illapfa erat, toties phialam alembico conte- - gendo; finito hoc labore quatuordecini adhuc puriflimi fpiri- tus vini uncias addidit, cetera ufitatum in modum operatus. 25 . Revera, dum haec fluida inter fe mifcebantur, praefertim | quando vitrioli oleum: non fenfim & fenfim infundebatur, ne- que tubulata retorta in hunc adhibebatur ufum, violentus "mafcebatur zítus , femper , vel maxima adhibita circumfpe- Hone, jaétura non exigua particularum volaticarum, quas —^tamen; Ífidulcificare acidum illum fpiritum animus eft, con- fervare multunt intéreff, comitatus: Etfi labori aliquot die- rum fpatium impendatur , excalefactio illa evitari non peni- ^tus p s Hus eo in cafu Va tanto frequentius aperire Ap | | Opor- V - cc) Chymie vere nobilitas & utilitas. p. 78. X dd) Pharmacologia théoretico- pra£tica. Berol. 1770 p. 1 44- 176 Obfeonio XXXVIII oporteat, tanto certius eft tantoque majus partium volatiea- . rum difpendium. — - uA ! Alii, ut hec mala precaverent, fali culinari antea bulli-'. " ente in aqua diffoluto vini demum fpiritum & oleum vitrioli addiderunt; eo autem artificio tum vitrioli oleum, tum ex- :pellendum ope illius falis fpiritum adeo debilitarunt ee), ut prius ad expellendum fatis cito omnem ex fale communi aci- : dum fpiritum non fatis potens, & pofterior ad arctiffimum cum fubtiliffimis fpiritus vini partibus ineundum connubium, neque . fat purus, neque fatfortis effet: Quapropter mirum non : erat, quod, faltem in prima deflillatione fpiritus vini, &aqua, & falis marinifpiritus fere finguli feorfim in vas excipiens tran- . filirent, d Horum ergo fluidorum,. nulla addita aqua, deflüillatio, a - quacunque parte eam confideres, pofteriori agendi modo pre- ' ferri meretur, cum- prudens preterea artifex & eftum dimi- . nuere, & partium volaticarum jacturam levibus artificiis pra- - cavere quodammodo poflit, Sed de eo femper dubitavi, an. iftorum fluidorum invicem mixtorum deftillatio verum dulci- ' . ficatum falis marini fpiritum , five, quod idem eft, purum fa- lis marini fpiritum intime folummodo fubtiliffimis fpiritus vini | particulis combinatum prebeat ; metuebani enim femper, ne | productum hujus laboris aut non fit, nifi dulcificatus vitrioli | fpiritus, aut faltem dulcificatus quidem falis marini fpiritus, fed 7 intermifto vitrioli oleo inquinatus. Pars enim vitrioli acida | majori, quam quidem falis culinarisacidum, affinitate tum pu-.| rifimo vini fpiritui, tum fali lixivo juncta eft, & mihi fub ju- | dice adhuc pendere lis videbatur , an hoc in cafu affinitas, ^ quee ipfi cum fale lixivo intercedit, fuperet alteram, queiftud - inter vitrioli acidum & vini fpiritum viget ; fupererat igitur - Gubium ff) utrum omnis ille acidus vitrioli fpiritus fe in falem - I7 i. ee) Maets apud Pottiumi L e. p. I 15. | NS F ] ff) Is ctiam metus erat Pottii l, c. p. 113. | — — du x. " / j ^ o De meliori acidum falis dulcificandi ratione, — 177 E TES Aes | lixivum defigat, & cum eo falem neutrum gignat, an vero, . certe pars illius, vini fpiritui combinata in vas excipiens de- — —Hsee dubia eo me adduxerunt, ut ipfe nonnulla experi-- menta inflituerem , que cum eorum eventu hic enarrabo. Eu 572. EXPERIMENTUM L. E .-.. Hora a meridie prima infudi falis fontani Lüneburgici cu- bici non contufi albiffimi unciis duabus cum dimidia alcoholis vini uncias fex; brevi temporis fpatio elapfo infudi per guttas olei vitrioli Nordhufani uncias duas, quas antea aque commu- nis uncia-dilueram; continuavi infundendo ad quintam ufque vefpertinam ; reliqui per aliquot dies in loco temperato in va- fe infuforio tecto alio inverfo fimili vafe; nullam adhuc in cubica falis figura animadvertere poteram mutationem, & liquor | ipfeliquorem anodinum mineralem Hoffmanni fpirabat. Omnem liquorem una cum fale in fundum fubfidente immifi tertio die retorte valde capaci, & appofita ac per lutum fimplicisfimum agglutinata cucurbita fpatiofa, lenem, ut vix ebullire inciperet liquor, füppofui ignem, quem eodem tenore ad fextam ufque - vefpertinam fuftinui, mox pingues apparere in collo retortz rie, que verfus orificium in guttas coacte, altera alteram Mfequente, in excipulum depluebant, odore fuavíffimo per lu- tum tranfudante; altero mane diffolvi apparatum, maffa falina fuperftes mutatam penitus pre fe ferebat faciem, nullo cubi - yel veftigio relicto, & liquoris parca copia fupernatante. —» . Liquor excipulo contentus fiaviffime olens, principio Oopacus & lactescens, poft noctem fübfidente magmate albo Emus, nullo fulphuris ardentis feetore infeftus, cine- ribus clavellatis in pulverem contufis fuperadfufus, ^ & calori commiffus per aliquot dies fuper iis ftetit; poftea leni vafis in- -elinatione defudi ; cineres clavellatos non folutos fed quafi emollitos aqua folvi , folutionem calore adjuvi, per filtrum - Vp. 483. Pbyf. Med. Tom, VII. gU 4 ; tra- trajeci, & liquórem,. terra cinerea in filtro simi bend - di falis culinaris fpiritus fpiritui vini jun&tam effe; aft difpulfus - : . cum fpiritu vini connubium requiritur. . fundum delabentibus ; multum quidem he teffulz facie fua re«- ! continere evidentiffime teftate funt. . : earum&quabat drachmas duas: Liquidum, pofteriores has c 4piritus odore a&rem infecit, & decrefcente calore fimiles ite- - grifeam feparatis, - due uncize cum binis "drachmis pelluc di fla». s lucidiffimum leni calore infpiffavi, dum pelliculam falinam con-- : fpicerem, & habui prima cryftallifatione tum cryftallos- plumo-. - fas:.opacas, tum octaedras pellucidas , tartarum vitriolatum perfectifime emulantes; defudi lixivium, & denuo infpiffavis: - habui glebas teffülarum pellucidiffimarum ; infpiffavi denuo li- - xivium, his cryftallis füpernatans, & habui iterum cryftallos | fimiles, quae bine pofteriores addite aque forti & calore ad- - iut& auri bracteolas immiffas folverunt, & eo A 9 acidum falis | Hac igitur experimenta me docebant, cer te partem aci- - nondum erat metus, ne pars quoque acidi vitrioli fpiritus : dulcificato fe immifcuerit fpiritui; & accuratiusrefidui examei luculentius adhuc mihi monftrabat, dilutum acidum vitrioli fpiritum non fufficere ad expellendum omne ex fale culinazt," | & id quidem adeo. forte acidum, quam quidem ad ineundum, ^r -- ]llud autem, quod. ab hoc labore in retortze ventre m 1 pererat, acidiffimo linguam feriebat fapore; defudi: fluidum. . illi fupernatans; & reliquam materiam leni calore exficcavig accepi quinque drachmas falis, ad hunclaborem receptas, quam-- cunque ejus dotem fpectes, plane non mutatas: Partem liqui- di huic innatantis evaporando infpiffavi; acidus femper ema-- navit vapor ,. paullatim integris nitidatum teffellarum glebis im | ferebant fal culinare, magis tamen erant lamellate ; pondus : Ítallos contegens., deteflato eoque fortiffimo fumantis fili | rum falinas teffulas in: fundum dimifit, . quibus per cha: tam. vi liquoris remanferunt, qui aquam. fortem in aquam Pw .- d . * - De meliori acidum falis: dulcificandi ralione, — 479 - etririmutabat & adfufo tartari, quod vocant, oleo per de- t liquium, nitidas quafi felenitze lamellas in fundum dejiciebat. - Alteram partem ejusdem liquidi, quod fuperftiti a priore - 1 dabore. materie innatabat, recenti fali culinari infudi ; nullum — percipere potui odorem; expofüi leni calori, donec omne fal: - diffolutum mihi videretur ; eodem caloris gradu continuavi ; donec tenuis pellicula falina in fuperficie appareret ; tunc omnia fimul in frigore repofui; accepi cryftallos, aquam cla- - ritate emulantes, que incharta grifea exficcate falem Sedli- - zenfem exactiffime referebant, refrigerantem faporem per os - diffundebant, & facillime inore diffluebant: Liquidum his cry- ftallis fupernatans fimilem in modum infpiffatum fimiles iterum prebuit eryftallos. - Alteri parti ejusdem liquoris cum refidua ab ifto priore Ia- bore materie committi , oleum, quod vocant, tartari per des - liquium adfudi; fubito, omni pelluciditate amiffa, violenta na- — fcebatur effervefcentia, qua demum ceffante oleum adfundere defi. i:Liquidum lactea nunc albedine confpicuum per char- tam grifeam trajeci, per quam, remanente in charta nitido & - Jamellato felenite, liquor translucidiffimus tranfit, qui evapo-- - rando, donec pellicula falina adpareret, infpiffatas cryftallos - oftendit ex parte plumofas, ex parte tartaro vitriolato perfe- , €&ifime fimiles. "Perfuafum igitur mihi erat, meum me fcopum certius & iius. affecüturum, fi for tiffimum , aqua non dilutum, virili eguberem oleum. iNe5 " T. os EXPERIMENTUM.. II. - Salis Lüneburgici albiffimi in pollinem contufi unciae uni : weis "drachmis duabus infudi alcoholis vini uncias tres; bre- vi poft infudi guttatim olei vitrioli Nordhufani obfcuri fortis- fimiunciam: Prater fibilum, qui fingulas infufiones fequeba- tur, calor natus eft adeo infignis, ut poftremo manus vix fer- me p reliqui pernoctem in vafe infuforio charta e ; Z2 | al- b we e Ow XXXFIL-. 7 Merk die, fale vix mutato in fundo fübfidente , ex ffl t men humente, 'ex parte confolidefcente, omne quod mifcue- | ram, commifiretorte ; adplicui ope luti communis & vefice fuillz agglutinatam veficam ; ; fubítravi lenem principio ignem; quem poftea quoque vix auxi, ita tamen, ut ebulliret liquor, - & fub finem adeo, ut omnis liquor in vas excipiens tranfiret: — Altero mane folvi apparatum, liquor excipulo contentus pel- | lucidus non adeo fuaveolens, acidum falis non dulcificatum - prodens. . acidifimus, remanente in retorte fundo fale fere ficco, infuüperficie certe a figura falis communis longifime recedente. 1 Partem liquoris hujus xS excipiente comprehenfi mifeui - cum eleo tartari per deliquium ; amiffa omni claritate nata eff niagna effervefcentia; adfudi oleum, donecultimam infufio- - nenr nulla amplius fequeretur ebullitio; ex liquore in quiete - repofito pulvis niveus decidit, a quo leni vafis inclinatione | defüdi liquidum, trajiciendo per chartam grifeam adhue mm- . - gis depuratum, & leni calore infpiffatum donec pellicula fali- : ma adpareret in frigore repofui; ita habui nitidas eryftallos - cubicas ita aliquando inter fe junctas, ut prismata hexaedra re- - ferrent, & falem mirabilem Glauberi primo intuitu mentiren- $ur, fed, quemadmodum relique, quum prunis imponeren- | tur, decrepitando diffilientes, aquam fortem in aquam regis . convertentes, &ideo naturam falis culinaris luculentiffime ma- füfeftantes: Fluidum , quod ab his cryftallis fupererat, bulli- ' endo & quiete fimiles | iterum fuübminiftravit cryftallos. - m | Albus ille pollen, ex eofpiritu ab adfufotartarioleo prae- - cipitatus, magna aquse copia perfectiffimge folvebatur; cuifo- -. lutioni quum tartari oleum infunderem , nivesx albedinis nu- . bes mox fufcitabantur fenfim in fundum delabentes; trajicien- - do per chartam grifeam pulverem album a liquido feparavi, — adfufa multoties aqua elui, & tum quoque cum acidis omni-. P bus effervefcentem obfervavi, von rn 3d ,. ioc Reni * Lov He TO EE 3 n . De meliori acidum falis dulcificandi ratione, — 181 2 : Y ww. —- : Pofterioris igitur illius fpiritus uncias duas & dimidiam cum fefqui uncia puriffimi vini fpiritus mifcui , & adjecta ci- nerum clavellatorum femiuncia deftillavi; ita accepi in vafe - excipiente fluidum claritate aquam puriffimam zmulans, gra- tiffni odoris , & faporis nullo modo acidi. | - ^ In refiduam ab hoc labore materiam inquirenti cineres clavellati non mutati adhucdum mihi videbantur ; coxi cunr acido liquore eos circumluente, pauca addita aqua; fluidum calidum adhuc per linteum trajeci; pellucidiffimum nunc. levi gne coxi, donec pellicule faline miculas in fuperficie liquo- ris corufcantes confpicerem; in frigore tunc repofitum integ- - ras craffas pyramidum pellucidiffimarum in ore diffluentium, &.- in carbonibus pro parte decrepitantium depofuit: Acidus fa- lis marinifpiritus ne minimam quidem hisce cryftallis induxit mutationem ; fed vitrioli oleum violentiffime cum iis efferbuit, & infignem teterrime fetentis illius aéris falis marini copiam expulit; violarum fyrupus ab iis immixtis altero demum die viridi colore tinctus adparuit; folutio mercurii fublimati cor- rofivi albi in aqua communi facta iis adfufa, calcem albamin fundum dimittebat; & aqua fortis ab iis adjectis in aquam re- giam abibat; ad eas folvendas parca tantummodo opus erat aque copia: Facta earum in aqua pura folutio, quum bullien- «do penitus exüiccaretur, cryftallos exhibuit nivei candoris, que altera alteri, quemadmodum fquame in cute pifcis, erant " fuperimpofite ; quum eas cum vitrioli oleo digererem, verum -dmpetravi Glauberi falem mirabilem , quem etiam altera in-. piffatione , mixtum tamen cryftallis plumofis , obtinui. Parcam dulcificati a cineribus clavellatis abftracti falis eu-.— linaris fpiritus copiam in ftanneo cochleari , cuitartari oleum per deliquium prius infuderatm, accendi; hujus enim magne- tis ope acidam fpiritus partem attrahere ; & a fpiritu ardente, qui folus ignis fomes eft, feparare credidi: Flamma füaveo- lebat, & cxruleo colore fulgebat; ceffante flamma paucae gut- tule fluidi turbidi inodori & MU fal fupererant, que D ^» CUm ERES [id T js A e TE MN c hag c. - * f z , iu Z - Lr " : , NS .CTUEOERD ] : ^ "a. - J x - h : . H h - : a * r - - cum paucis aque guttis primb leni calori, tum frigori éxpo- - fite nullas exhibebant cryftallos, & ad plenam exficcationem | infpiffate fufco colore tinCcte apparebant & in aére humef- | cebant. M - | 3 DUBIE oM Refiduam ab altero experimento in retorte fundo mates . riem aqua diffolvi ;. folutio teterrimum eumque fortiffimum aci- - di falis marini fpirabat odorem; leni calore quum coquere, | pulvis albus in tundum decidit, quo per chartam grifeam fe- - parato, prior pelluciditas folutioni rediit; quo facto denuo ; coxi, donec falina cuticula fuperficiem tegeret, & in quiete. - ac frigore repofui; ita obtinui multas minutarum pro mágna | parte cubicarum & fal culinare eemulantium cryftallorum gle- - bas; fluidum, quod fupererat, iterum leniffimo calori expo- fui; ita impetravi partim multas exiguarum nitidarum albarum : opacarum teffularum, fali communi fimilium glebas; partim | integros cumulos exiguarum acicularum, fal amarumanglicum . quodammodo referentium, aqua ad inftar pellucidarum, fefe - decuffantium; pofteriores ita non raro juncte erant teffülarum | - glebis, ut teffulze quafi nucleum referret, cui acicule cireum- ponebantur; acidum lingue inprimebant faporem, & facile . -fólvebantur aqua ; facta earum in aqua pura folutio erat, & gb adfuüfo etiam tartari oleo manebat pellucidiffima: Cryftalli : ülteriorilixivii infpiffatione acquifite fimiles erant, fed folis ^ diores atque acidiores. . | E . .. Alteri parti ejusdem fluidi, quod infpiffando femper red- - debatur fortius , oleum tartari per deliquium admifcui; effer- - buit violentiffime, & adeo turbabatur, ut lac candore fupera- re videretur: Quum omnia charte grifee , in conum cavum | conformate , infudiffem, in hac albze maffz remanferunt, qu& ' fapore fal mirabile Glauberi exáctiffine referebant, facillime - folvebantur in aqua, & quum vitrioli oleum cum iis confun- — derem , neveftigium quidemacidi falis culinaris manifeftabant. — Fluidi, quod per chartam tranfierat, & fuperficies, & fun- — dus vafis, quo continebatur, mox pellicula falina obduceba-: : cibccd R tur, 5 Retos pil en — De meliori: acidum falis dulcificandi ratione, — 193 "tur, tartarum vitriolatum emulante, ab adfufo vitrioli oleo non otl tege aquam foFie in aquam regis conver- -. Pollini albo ,. ex foluta in aqua faperftite ab altero expe- rimento materie "delapfo, magnam aque pure copiam fuper- adfudi & calori expofui; fenfim fenfimque diffolvebatur; fo- ]utio pellucidiffima ab adfufo tartari oleo mox turbabatur, & tenuiffimum pollinem album in fundum dimittebat, qui liquore 1e vafis inclinatione defufo, exficcatus cum adfufo falis cu- inaris. fpiritu efferbuit, & totus in eo folvebatur; cui folutio- ni quum vitrioli oleum able: eme mox lac opacitate & colore fimulabat ; ex quo eventu conjeci, pollinem illum indolem gypfi pre fe ferre, tanto magis, quum liquor illi pollini prz- €ipitato fupernatans infpiffatione & & frigore verum exhiberet iprparunm vitriolatuim. - Ea igitur pericula in illam me addüxere opinionem T narrato agendi modo purum & ab omni vitrioli acido liberum - dulcificatum falis communis fpiritum obtineri non poffe ; . fed - docebant tamen, partem acidi falis marini revera fubtiliffimis fpiritus vini particulis uniri, -neque .affeverari poffe, nullam - plane inter acidam falisculinatis partem & inter principium - inflammabile intercedere affinitatem. gg ) gn * Sed: quod falutares hujus fpiritus fpectat vires, id alieni- magni momenti non eft; certe dulcificatus falis culinaris fpiri- tus eo inquinatus eadem refrigerante virtute eodem gradu gau- det, quam puriffnus: Equidem, faltem; hoc. non obftante, ^ hunc agendi modum eligere mallem, quam, Ti confueta hacte- mus ratio ineatur, racriffime preterea omni, qua.par eft, cura . & follicitudine ad finem perducta, in periculuin adduci, ne loco duleificati fpiritus acidum fuo acore & acrimonia nocens, at purum alcohol omni refrigerante virtute. deftitutum fuübmini- . firetur, quod non Mes non cuim medici fruftrari, | m nante gu For- E. op goes do Clar. Wentzell. c. P. 160. contendit. K [2 4 f t dd. 0 0007 Olmos XXL ^00 Forfan ea etiam alieni cujusdam admixtio evitari poffet, 21 loco olei vitrioli, ad expellendum falis marini acidum, materia . addatur, que neque vitrioli, neque nitri acidum continet; - fed plurima earum materiarum pars ad eum finem affequendum tantoignis vigore opus habetut volatiliorlonge vini fpiritus, an- ' tequam acido fpiritui nubat, precedat, aut falis fpiritum adeo debilem expellit, ut huic intime unioniineptus fit, ^ Forfan ^. , etiam fal ammoniacum fixum, ab excocto ex fontibus falinis | fale fuperftes (Salzafche), quod facile & vili pretio in vicinia officinarum falinarum haberi poteft, poftquam calore exficca- . tum eft, eundem in finem adhiberi poffet; hec materia enim ^ facile füum amittit acidum fpiritum, nullo quoque addito alio . corpore, fola ignis violentia; & credibile eft, illam fola agi- - tatione & leni igne facta cum fpiritu vini puriffimo deftillatione optimum dulcificatum falis culinaris fpiritum effe exhibiturame ' Goitinga Onoldum tiffa d, 31. Martii 1780. . .. OBSERVPATIO XXXIX. ees Dni D. FRANCISCI ZANETTL: | Quer Mk Epilepfia a mercurialibus induta. ir nobilis erat triginta annorum circiter, temperamenti bi« ' * liofo- hypochondriaci, ftrictioris corporis habitus, qui A4 prima juventute militie nomen dederat. Anno r776. dum. erat in caftris, virulentam incidit gonorrheam , quse folis in- jectionibus tractata, & cohibita, quam citius non tantum equi- tando, verum etiam perverfe victus rationi indulgendo in . fortem phimofim erupit; bec tamen duplici vene feétione, -[ 1 —— De epilepfia a merewialibus induta, .—— 18$ ptifanis refrigerantibus, emulfionibus nitrofis, fomentis mol- libus, emplaftris refolventibus, nec non opportune fümptis, - ac interpofitis pilulis mercurialibus Geofroei, fuit difcuffa. Iam ad femeftre generofus miles nullum perfentiens incommo- "dum illibata videbatur frui valetudine, fed anno 1777. inter hybernas ftationes degens cephalalgia continua plus minufve fenfibili fuit véxatus. Vere ineunte egreffus ad caftra, licet | nullam occafionem dederit, poft aliquot hebdomades morbo- faineofymptomata, que impura venus poft fe trahit, unum poft aliud femet exferere ceperunt, nempe ulcus in urethra . admodum dolens, nullifque inje&tionibus cedens; puftulz va- "rie in fronte, quibus evanefcentibus.fuüccefferat cutis fiavedo ; appetitus proftratio; macies; rurfüsque phimofis. Hifce mo- leftiis varias oppofiit medicinas, quas inter lignorum decocta, multasque mercuriales pilulas perfeveranter fumptas, quibus elicita pigra falivatione ad aliquot dies, fed fortiori alvi folu- tione, cicatricatum eft ulcus, difparuit flavedo, rediit appe- titus, laudabilis color, craffities, fanitas. — Circa finem Sexti- lis rurfus gonorrheam virulentam contraxit patiens, nullis re- - mediis ad feptimeftre ufurpatis obfecundantem ; menfe tamen -Martio 1778. ope plenioris hydrargyrofis, excitato per tres hebdomades circiter abundante ptyalifmo expugnatam; licet poftmodum irregularis exceperit febris levi capitis dolore fti-- pata, , intra quatuordecim dies, . premiffis premittendis, cor- "tice perüviano depulfa, manente interím bono valetüdinis afpe- .&u. Die vigefima Maii ad exitum prandii, previis quibusdam mentis confüfionibus, auriumque tinnítu, animi deliquio hora quadrantem excedente diftentus eft nofter convalefcens, fi- militer alio; horam mediam explente, die trigefinia ejusdem men- fis fub. Mi excretione; quaproptet tufa vena, fervato vite re- fimine 4& bis. fümpto laxante rhabarbarino ; "nil aliud novi pniéMit, quam, habita ad tempus dimiffione, fanitatis titulo domum petiit... Hic ad decoctum antivenereum, &..ad reme- dia mercurialia denuo confügit ,- fuadente, AC, opinante chi- IVov. A8, Pbyf. Med. Tom. VII, Na '' rurgo wv y : "CON NC d xu. - s M uo 9 : Z^ TAS E ; Li. io I. 186 5 Ssdbmt Olfirvatio. XXXIX Uds t ES 4 sudo. ut. aliq id.luis celtice adhuc lateat;:.ex. Mes i lium fymptomatum fore utique. Tempore igitur, quo propofitis. utebatur, adeo invaluit morbus, ut cum antea femel dum- . taxat in hebdomade, . .& placide potius affligeret, jam bis,- 1 ' ter, &fere quotidie cum fubitanea rationis amiffione eruperit, - accedente levi.corporis fpafmo, artuum tenfione, ac orisfpue - ma. Hinc confulti bini haud incelebr es medici, qui perpenfis | omnibus epilepfiam ex vitio gallico premere patientem unanis - miter declararunt, ideo panacea, fetaceum, aliaque efficacif- fima prefidia in. ufum funt vocata, ueque haec impedire po- tuerunt, ne minus malum crebris recideret acceflionibus,, in. ducta alvi ftipticitate.& corporis macie. . 1 . .. Ita conftitutus vir illuftriffimus meum quoque de morbo | tam enormiter in: eo ludente judicium defideravit. Vocatus - me contuli, Preterita diligenter inquirens , ac pre-fentia pro- : be confiderans, egrotantem invenio fine febre; in eo nec. vi» tium hereditarium deprehendo, nec ea fymptomata obfervo, qua luem adhuc latentem advertant, quin imo ab ejus fpeci- fico magis exafperantur, ideo non preter rem fum füfpicatus, ; peculiar em labem, nervis inditam ab ipfis mercurialibus, malum . epilepticum füftentare. Etenim ubi mercurialium tum interno; tum externo ufui iad expellendum virus venereum diu infifiturjae precipue in fubjectis fumma fibrarum mobilitate preditis, non. tantum fluida indebitefolvuntur, fed etiam leduntur folida, de- bilitantur nervi, corrugantur, & contrahuntur. a) Quod | .€1. Doleus confirmavit inquiens: Aliquando mercurius poftfe E relinquit indelebilem .chara&erem, unde oriuntur convulfio- - nes, & epileptica fymptomata, que in Principe. Naffavico . obfervavi. b ) Pofito hoc fundamento, cum he nervorum af- - fe&tiones diuturnz, ac veluti in habitum degeneratg, curatu, fas diclis , dique an acrpetiide eft falus, nullus alius : alius. : : "a " y Gcofrois mat. med. Put I. artic. 4. de jeg «y rite 3 *: Encycloped. ap. 15. ,de lue v vener, JY Xu Xd e NM m De epilepfia a mercurialibus induta. en 187. - eurationis fcopus fe mihi offerre videbatur, quam ut fanguini, fluidifque omnibus robur füum concilietur, fimulque, ut ner- - vofo generi, & toti naturz fua reftituatur quies. Qttibus ob- tifiendis, preter aeris mutationem & accuratam victus obfer- vántiam, lizc pauca fünt commendata: infufatheiformia exflo- : fibus chamomiil. -vulgar.tilie, primule veris, ex herbis beto- - - fica, chamedrios, pimpinel. & millefól. concinnata, additis - güttis aliquot liquoris cor. cer. fuccin. mane, ac vefpere epo- £a; quandoque eorum loco ferum láctis dulce, velpulli juf- - culum cum ferupulo uno fücci cichorei condenfati alteratum. Pediluvià tepidiora éx aqua fuviatili, & triticeis fürfuribus | . conficienda , & vefperi in ufum trahenda. "Clyfteres do- - meflicij vel fcrupulus . unus pilular. Beccher. pro alvi libertate fervanda;. demum aque acidule cum la&te nupta, & ad menfem epote. "Nondum abfoluto duorum men- fium curriculo, quo prafcripta ratione eger his fimplicibus . . utebatur prafidiis, alvus quotidie regularis jam folvebatur; capitis accenfiones, auriumque tinnitus erant mitigati, & in- - fultus fpafmodici & rariores, & leviores revertebantur. [n enarratis per longum tempus pertinaciter inhzfit, ac fub aci- - dulis cum lacte nuptis feliciffimum fanitatis eventum, quo fex abhinc menfibus jam: fruitur, fortitus eft. &' Yu -—x Buoes^ co OBSEREATIO: XE. Bus o BIUSDEM- E. ovdi » D - Qenoris türferi efficaci ain bydrope. femina róbutta o; ahnorum; quatuor liberorum máter, tem- ! '» peramenti fangtiireo : cholerici;: "habitus córporis carnofi; vitam i in:viétu liberam'agens ; promifcue fcilicet' eduliis tam — ipie Tur copiofe utens, paulo xd cum pef Aa etatis | - -— 18$ | eate - Obfervatio XL, EE. 4! etatis rationem ei menftrua ceffarent, haud mediocri capitis do- lore fingulis diebus periodicerecurrente prehendebatur, quem; . prefcripto purgante medicamento, acin pede inflituta vene fe- ctione absque apparente'levamine ,.. cortex poftmodum pes ruvianus usque ad vigefimum diem exhibitus, feliciter fuftulit.. Binis elapfis menfibus, ob inopinatam mariti mortem, molefte. vifcerum abdominalium ftricturze cum mentis anguília, ac me-. lancholia hanc infeftare cceperunt. , Quapropter animi laxan- .di caufa rus fe contulit , ubi paucis diebus exactis febri ter-. tiana duplici, cum horrore ac vomitu acceffionis tempore inva-. dente, eque ac dolore capitis ftipata in ejus augmento , & ftatu, correpta eft. . Hinc nullo. exiftente medico fe commi-, fit curationi cuiusdam chirurgi, a quo bis vena incifa eft, nec. non exhibita fuere diverfa remedia ab ipfo parata, qua, licet fedulo adhiberentur, nequidquam profuere,. nifi quod febris. aliquantulum remiffa videretur, fed pedes fiebant: oedematofi. Cum vero de die in diem fub quotidianis acceffionibus tume-- Ícere inciperet etiam corpus, optimum duxit patiens opem . medicam implorare, meque protinus accerfere jubebat. Ac- - citus, preter aquofum univerfi corporis tumorem segtotam -d «omperi continua laborantem febre , quam comitabantur cibi | faftidium, oris amarities, fitis nonnulla, lingua mucofiffima, - alvus ficca, urine pauciffime.' Qua dere, perpenfis cunctis - morbi momentis, hunc mihi proponens fcopum, febrim, ut. mox relictum hydropem curandum conftitui. . Propinata eft: igitur radicis ipecacuanhe drachma, cuius prefidio multa mu- | cofà flava bile imbuta fuperius, & inferius egefta funt. Poft. triduum datum eft infufüm rhabarbarinum manrnatum cumter- - "e FM - d » que hydropem fecerit, augeretque, primo profligandam effe, ' x hx zd a M ra foliata tartari in aqua graminis, & menthe, quod benecef- fit ter alvo foluta, unde febris adeo imminuta eft, .ut infe- quens paroxyfmus absque moleflia ab «gra perferri potuerit, Sequentibus diebus dofes aliquot peruviani corticis ingeffe - funt, adie&ta rhabarbari, & tartari vitriola portione ; his. 1 x! ^. -— QDecremoris tartari efficacia. in bydrope. I 89 pulveribus alvo quótidie mota, paroxyfmi multo leviores fue- runt, & brevi receffit febris. Ad hydropem tollendum, pilu- le fcilline fingulis diebus ter àd fcrupulum unum date, vo- cate funtin ufum, faffafras, & baccarum juniperi decoctio- ne füperpota ad urinas proliciendas; ideo omnes indicationes - abunde fatis per illas ddimpleri pofle credebatur; etenim cum earum compofitio a fapone veneto , ammoniaco, millepedi- -bus, fcilla recenti , & balfamo copaive conftituatur, hec - oninia efficaciffima fünt,: vifcera non deftruunt , imo blande . detergendo corroborant. Primisquatuor diebus, quibus pilu- — Le fümebantur, quotidie bis alvus, dein paulo citatior expur- gabatur, fed urine femper pauce, ac valde faturate proflu- — fbant, taliter ut tumor hydropicus ultro crefcere potius vi- deretur. In hoc rerum ftatu ego memor factus illorum, que a Cl. MExGHiNO- habentur circa tartari cremoris efficaciam, quam a pluribus annis quoque Cl. 'T'issorvs faufte expertus eft án feminis praefertim, qua ex anomalia menfium,. decurrente — decimo luftro hydropice fiunt ; hunc ad drachmam unam ter de die fumendam multagraminis decoctione folutam commen- - davi. Hoc remedii genere continuato, tanta urinz copia gra- .datim profluxit , ut tumor hydropicus manifefto decrefcens - jntra decem dies fublatus fit, Sic expulfis aquis fuperfluis, & |. óánftaurato dein per remedia tonica , ac roborantia fibrarum, — aforumque elatere, patiens ex integro convalüit. T» Cannobio Onoldum- | iffe d..1. Aprilis v78o. CAO " eco OBSERFAT1IO XLL. - D -— Dn.D.PAULI IOANNIS BONZ —. ie dir (row | De Ais r3 ioa : Oleo refinofo , fecedente ex napbtba vitrioli, unacumilluftratios — - o e indolis cetberis, atque alcobol. dues Qifto me hoc loco orbi litterario prima vice; Chimie Do&to* rem, oculos defigens in fautorem:meum , pie devenerar dum, Academie Nat. Cur. Prefidem illuftrem, Dominum . Baierum, quippe cui pro fua in me benevolentia placuit, me ' ad hunc dignitatis gradum d. XXIV. Sept. 1779. efferre, ut. — propofitum meum , chimiam cum. commercio conjungendi; validiori fulero commuüniret: quapropter haud fecus,. quam par eft, teneor, Viro magnifico hic publice gratias agere de- bitas, easque devotiffimas; hoc tempore, ubilabanspharma* - cia, juncta multorum opera, conatur a priftino fuo torpore - recedere, & in meliorem fpheram afcendere, unde iu fe ip- fam plus honoris, & in reliquas fcientias major redundabit utilitas. | | | ID | wo Colligebam. fub ultima: periodo deftillationis — Liquoris | anodyni. mNaphthe vitrioli fulphurez, feu olei vitrioli dul- i cis uncias quatuor, nantis partim fuper phlegmate acido ful- - phureo, partim proprio fuo ponderefundum petentis; . ^ Depuraturus hancce Naphtham, cohobavi illam deáqua- | deftillata paullum alcalifata. "Tum apparuit fuper aqua in re-^ torta refidua oleum craffüum; quod hactenus attentione indi- gnum judicabam. | | j pt Oleum hoc a phlegmate fuo feparatum ponderis erat drachmarum duarum: Tac&u unguinofum, faporis dulcis, non — volatile, & ardens cum fuligine. : | 2. Es | o £€À Ad | — De oleo vefinofo , fecedénte ex. mapbtba vitrioli, &yc, 191 «^ nAd ulterius rimandam olei hujus naturam omnem opera- á el $. Li I IL JU Ate *. . ]n hunc finem quatuor libras alcohol, tantundemqueolei - - vitrioli invicem commifcui. Inílituta deflillatione obtinuipu- - fri etheris libras duas, phlegma valde acidum, ac naphthe in- - fiut flavo - viridefcentis fulphuree drachmasféx. ^ Hanc af- ; T $. III. NIRS f t t- "Ad majorem naphthe hujus copiam impetrandam duas libras etheris $. IL refiduo concentrato fuperfudi. Sub de- ftillatione accepi etheris admodum puri volatilis uncias fede- cim, phlegma fümme fulphureum, ac naphth: pariter fulphu- reg uncias tres cum drachmis duabus. | 13 4 qW : 7^. Nunc fumfi naphthiam deftillationis $. IT. & III. que jun- . €tim ponderis erat unciarum quatuor, ejusque cohobationem - - leni igne de unciis duabus aque deflillate inflitui. Quum " maphtha fére omnis deftillaffet, in fundo retorte füb phleg- mate animadverti oleum , magnitudine thaleri Ludoviciani. - Mutato ftatim excipulo , . deftillationem zquali ignis gradu — eontinuavi. Quo longius deftillatio proceffit , eo minor fuit — eopia olei, afcenditque paulatim in fuperficiem aque , jam — ad unciam unam diminute. "Tunc deflillatioriem ont. - 5 In retorta inveni olei $.. 1. memorati fefquidrachmam, - quod ab aqualiberavi. Excipulum continuit partem phleg- —gnatis, cum drachmis tribus. olei, in aqua pura fontana fubfi- - dentis, ac cum fuligine ardentis, adeoque a naphtha diverfi €. | Agitur illudfepofui, - Eu o. Nu c. iu Ej — Naph- , e a 89 o. ptm XLI. Cen T X Naphtham infigniter pohdere decrefcentem ,' denuo n 3 | alcali dint cohobavi. Comparuit fub hoc ur (rocks — 1 xillum utriufque modo dicti olei, - ; $9. - Oleum in retorta fuperftes | 3 . 1) füb digitis pingue eft , faporis dulcis. » vini feodi - olens, abfque odore fulphureo ; colore in flavedinem inclinans; fuper aqua nans. : 2) Aliquot gutte ejusdem in caliculum vitreum li- : quoris anodyni plenum delapfe, poft crebras agitationes non folvebantur. Digeftione vero alcohol, . Hquonqda) . anodynus illud fibi uniunt, fed tarde. 7 * - TER E 3. ) Contra ether vitrioli oleum hoc promte in fe re- Cepit, quamvis, «occafionem nactus aliquatenus exhalan- - di, illud brevi iterum dimitteret, quo facto fuperficiei ] ejus innatabat. 1 4.) Ellychnium, oleo huic immerfüm, ac deinde accen- fom; fatis velociter arfit, difpergens multum floccofa, 1 nigre fuliginis. 3 S.) Guttula ejus charte inflillata, ac flamme cande- 1 E j » le admota, non prius evanefcebat, quam charta ignem - concipere cepiffet. : : 1 6.) Drachma femis, cum aqua cocta, in auras abire noluit. 2 .7-) Acida mineralia concentrata oleum hoc paulatim - P in liquamen fufco - nigrum tomettunt, in accion bene PF folubile. n . ^8.) Cum alcali fixo citum ; füpo evadit; in as i 3 lubilis. P 9) Ad in illo (ofvebapdr co&ione. iSi bili wii n $. VI. : Em bs LN Deu oleo vins feci ex sapihha -— , ; 8 193 Es PUT c DE NEC CU ORATIME f yis 21 | ; Alterum Senor, quod i in excipulum tranícendisllkd ^ 1) Quoad colorem pulcre álbuit ;; aqua lotum , a&r ique. .per aliquot dies expofitum, omnem exuit odorem fülphureuni; "INatans erat fuper aqua poft edulcorationem paucis faltim ho- - ris , ac deinde fündum petiit... Subfidens hoc oleum lingue scs faporem penetrantem , aromaticum, inftar menthz. - 2) Alcohol, liquorque Deep. illud lubenter, : abf- que digeftione folverunt. »^- $3) Acida mineralia eoncentrata in illud eodem modo mm acinprecedefis. ||; 7 : ' TOT ; -4-2. Ellychnium, oleo hoc imbutum, ; celeriter deflag- Tat, cum multa fuligine. - 2555.) Tantillum ejusdem, in calido cocilenri evaporatum, pee Don reliquit. | jm Suplo Migwigo ness coude gre Vir. -— Oleum f. V.ad indolem refinofam Dietiis guamquam jux- n nro. I. III. VI. differre & proprii quid habere videtur... . lam queritur, utrum hec olea partem: eífentialem ethe- ris Y Daphtoeque. conftituant ,. five an. fluida hgr lis carere pont | E. Lucem affundent Efe. experimenta. uin . "Aétheris uncias (edeciri idi III. décies.de aque qirtiffimas p^ "unciis quatuor in Marie Balneo cohobabam. |; Sub: prioribus - »gettillationibus apparuere: fuper: phlegmate refiduo aliquot gut- | -t& dictorum oleorum ; pofteriores non nifi tenues, levesque | Oberrantes floccos ftitere , poftremaque nihil. ^ - l-Odo: ,Aqua. quoque ad. deftillationenr: mn b aliquot jc manis parum;.olei ad: áuggwn. dejàcitlo nfoiD «ui E [9 AG. Pbyf. Med. Ton. FII. M Aether | NUS t 194. lei i .Qheroata ALLÍ T ios d prem poft. tam crebras died a ex parte refolve: 1 . batur, quippe». omni cum cautela, duntaxat uncie feptem . reftab ak bassirem euluco | E -]am ubbbim. facete. placuit, num roii hic, frequen- tioribus! cohobationibüs;- particulis fuis oleofis orbatus, ad- | miftione acidi vitriolici; - denuo ejüsmodi olea proferre poffit? E - Ceterum ille notis virtutibus gaudebat ,; fed in majorigra- - dus penetrantior: votipe fuit, figidioss: atque ad rude ! promtuor. did [ $m | Unciis s quatmor mthetis $. VIIL. fubtiliffmi inflillavi uti- €ias duas olei vitrioli. .. "Turbabatur ftatim ether eum colore - lacteo aquulamque fecernebat. Cum inftillando perfeveraretmi, - € opacitas evanuit," & aquulafeparata. Quivis contactus | acidi, etherifque mutuus, ebullitionem excitabat, perpetuo, etheris aliquid in auras pellentem ; mixtura autem demum in fine füb ultima inftillatione incaluit. ; | Sub deftillatione, prima -uncia erat purus non muta ether; igne continuato, fequebatur naphthe fubfidentis fem "uncià, cum uncia una phlegmatis fulphurei. Ut naturam hujus naphthe gravioris indagarem ; aqu » illam lavi. Mergebatur tam ante, quam poft losionem ad. fundum. Cum illam aqua miftam deflillationi füubjicerem, ne. veftigium quidem olei $. V. & VI, in retorta excipuloque d prehendi. | | | | Naphtha faltem fub hoc labore reddebatur turbida, | : gravitatem retinebat. ^^ Guttula'ejus, in argenteo cochleari evaporata » mácu. . "lam nigram non reliquit. i Ellychnii flammam zgre aluit, fed absque fuligine. » 4 Elucefcit hoc experimento, etherem crebrioribus coho: bationibus prius dicta olea deponere, qua nulla ratione in & j^ Spr e ". f : s | x ^ ^ De oleo "d ofi: Jeehoie ex Morbo vitri e. 195 duci aut áugeri poffurit d quod fequenti proceffu. ulte- rius s confitibo: | ' -H $ XS CHETHSR E ex alcohol. Vp5ts (e ; olei ditio. | lí uncia , Olei olivarum femuncia, coloris atro - fufci , poft igeftionem deftillavi. Prima prodeuntis liquoris fesquiuncia - -erat turbida, male olens, flavefcens, inflammabilis. Poftea Besuchen circiter drachma tres uz fufci , "n ful- . phureo innatantis. . Adau&o igne refiduum in fine defüillationis idit: nec Jjntumuit. Caput mortuum reliquit nigrum , fragile, omnis —üpori & empyrevmatis expers. — Aqua, liquoris hujus fefquiuncise vüifta la&tefcebat, de- | - ponens paucis horis refinofas, floccofás, particulas, necnon . olei quasdam guttulas. Drachme tres olei, jungebantur aque -.ex parte, fed precigkabuwur rurfus particule refinofze di p Oleum terebinthinze; alcohol adfüfum, fub deftillatione eà- TAE. f ii phenomena exhibuit; modo producta magis petroleum J—olebant. - De concreto Mtr nihil in retorte collo com- paruit. . Hauror affert. ^ : ^ue e ce noir a iR muc 5 i s 3g; XL RA IR | 4r. E 5 to lo'atlud dri ténMo obslotà digeftionis niltiffimo, Y goes deftillavi duas menfuras liquoris anodyni, rite.pa- rati, fere usque ad aliquot uncias. . Hx monftrabant oleum - valde fluidum, flàvedinis eximie» , ponderis drachme unius, Mu . Bb 2 prom- Igitur non datur. amligfcaió oleorum in &there ; d d promte: séihlng fub Bus pee edens fulisinis, "a 3 gue & palato imprimens faporem vinofum, urentem. | E c $y XB. | | " Decem libre alcohol. methodo. Weftendorfana in M B. E bis cohobatz; ;confpe&ur | eet in refidui unciis oto, per - octiduum in | patina vitrea quieti trai Aids» , nonnullas ttem a ) | guttas, minus inflamm bilis quam P scedens, faporisque 1 üni, nOn aromatici. eH 1 à dq el2i1Ji 1210 €2'D SI in1112551b 19537211 BIlurs3909Li1 * - * a IET ' " I« E Ei 3 L2 | Variis hifce i in naphthiam. vitioli , : etheremque. Li con 3 tis experimentis 'elucét, duplicis eeneris olea. alcohol ineffe : 3 unum .fubtiliffimum , ad etlieris exiftentiam fümme neceffa- | rium, fpecificum; alterum 'minus fubtile ; maxime in naph- : tha prefens ,. ad indolem ISO HR deftillatorum ,. atque: bal- bL. funerum accedens. MB Ir. isto - "Aether ipfe numerófis ohiobatiónibus, oleis hifce gravio- rius liberatus, nihil amplius oleofi in. lucem profert, tam | fub ulteriori cohobatione ,. quam admiftione acidi vitriolici , - Wfed diutius ita tractatus, in | perfectam fui deftru&ionem abit, - ; -''eo^Aether.ad eam puritatem. non. redactus , ut ille f. VII - ' aque jungitur fuccuffione, quia alcohol ei femper adhaeret, ; & proprietatem. hanc fubminiflrat.,.- | Contra naphtha faltem ex parte mifeetur, atque ; , dum 1 aquam reddit lacteam, purificatur. m Sub finem addo, liquorem «etheremque fulphure inqui- natos, ad ufus medicos, fuperaquam, non alcali rectifican- .dos effe, quia hoc illis "yeh ca atque fragrantem en- git --— ——À - P — s... OBSERFATIO XLIL "n. y 151 orbi Vigetatio , pulcre fffaa , Ges x 197 . EIUSDEM. us - Fegeiatio, pulcre fü urata, pori arcani duplicati, impuri. XN: égetatió hac fingularis proprie ad hiftori iam aque fortis - "perdnet. ^^^. Vitriolum anglicum, in fuperpondio adhibitum, gunquam füb dcftillatione omnimode disjungitur; hinc. arcanum dupli- | catum femper eo inquinatum eft. Quando igitur caput mortuum elixatur ad parandum ar- canum 3 0i ad vitriolum non deftru&um femper re- fpigesdum ef üjusmodi lixivii eryftallos prima vice formatas in hy- pocaufti calefacti loco altiori, planis 1n patinis ad exficcatio- nem repofui. Poftero die, cum quasdam patinas forte aufer- rem, non fatis potui admirari elegantem vegetationem,. qua "fragmenta cryftallina duarum patinarum, fornaci proximarum, | modo pulcherrimo obtecta erant. Novi vegetationes arboris lune; folutionis faturatze me- "curii; folutionis cupri, cum ftanno Iimato ; omnibus tamen "iftis regularis hec' arborefcens vegetatio palmam praripit. - Quum relique per ramos cufpidatos fe extendant; hec in extremitatibus plures habebat nodos; truncum; expanfos OS regulares. ; &'tota fuperficies hortulo perameno fimilis p In margine vaforum, ubi fal prius humidum defluxit , ant fimiles rami paulum hurniliores. | 74d —- "Arbufeula hec €onftabant, exíalé granofo, dicitis egre abili "Maximum eorum, cum trunculo rumpene fuis ; in Ititudinem pollicis excrevit. - Totam maffam ope culi! a reliqua. MT falina feparavi, [ BUS provide immifi, in quo jam multis mature ftudio- fis fpectaculum prebuere gratiffimum. ILS ES S Bb3 s Ico- 198 | medicam. feliciter facienti, qui ipfas plantas, quarum heic. injicitur mentio, circa Halam Saxonum, dum ftudiis bid. . erga me benevolentia, veniam dedit, ut hec fua Flore Has - mandarem. [dgrat officii genus eo lubentius ipfi prefto, qu o —- Iconem hic dijiéio, pro hculite mea qualicunque. inc E arte delineandi, Tab. II. Fi ig.a. Ratio phenomeni querenda. eft in redundante ferri vis triolo. p: PR A3 Alia falia media ,- in quibus acida dominantur, nunquam - » cd temporis quodam intervallo, ad excrefcendum inci .. . Eflinga Onoldum ARM; | | tile d. $3. Oclobris 1780. n -: ORSERVATIO XLIII 3 1 Dn. D. IOANNIS IACOBI REICHARD. - Additamenta ad Floram Halenfem. Te pereant, Sodales, hzc qualiacunque additamenta, qui- bus Flora Halenfis, ab ll. Lesyfero 1761. publicata, no- à vis ditatur civibus, mecum conftitui, eadem in novis noftris ' Actis publici facere juris. — Debemus autem hzcce addita- - menta ac adnotationes botanicas Cl. 71. /P, Rotb, Med. Dod. - nunc Fegefaci ( Fegefak ) in Dioecefi Bremenfi fiti, praxin | vacaret, annis 1775. ad 1778. fummacollegit cura & defcrip - fit. , Idem ifte Vir, aliis jam fcriptis clarus, mihi, qua eft. lenfis auctaria, ne perpetua obruerentur oblivione , litteri: certius habeam perfuafum, fore, ut inde aliquid certe utili- — tatis in fcientiam redundet DORRNUE- . Ipfum nunc loquen-. | tem audiamus. : )fiogu VT - Nw b, — C Additamenta ad Floram Hafen. RN CR T, - Ad pag LL. dica s ipie Lin. Rariffime obfervavi in monte der Heide, bey dem ebmaligen Heidebauff. Floret Iunio. ^. - . 2) Veronica proftrata Lin. cum Var. 8. florealbo. Ha- bitat in collibus ficcioribus undique , precipue vero in colli- bus zvvi/cben Belberg und. HWevmelitz. Var. 8. In der Heide : am. Wege bey dem ebemaligen Heidebau[f. Florez Majo & Iunio. 3 e Veronica Teucrium Lin. Habitat in pratis paffim; ip en lvervveiden; im Mitteluverder bev gars Floret Iu- mio & lulio. -ddpag.10s |. . n. .... 1) Panicum viride Lin. Habitat in cultis , hortis olera- '€eis ad rupes Gibichenfteinienfes frequens. Floret zftate. - 2) Panicum glaucum JALin, Habitat in via Hala ppiim ducente. Floret cum precedente. Zldpag.13. . ... 1) Aira precox Lin. Habitat in arenofis bey der mec Floret eftate. — Ad Pag. 16. 1) Bromus mollis Lin. Habitat ad vias frequens ; pre-. — 'eipue vach der. Crüllvvitzer Papiermüble xu, ubi etiam legit -— All Scbreberus. - 2). Bromus arvenfis Lin. ad margines eorum obferva- ovit ll. Scbreberus. —- 4d Plantaginem maritimam pag: 22. -. Obfervaiio VL Ad lacum falfum prope Rulsdorf Cu nabe | oor dex lah ) copiofe obfervatur Planta, a Plantagine "mü-. 5 ritima admodum diverfa. Multo major eft illa; Folialanceo- AM E a Cw , - lata, fpitamea, planiuscula, carnofa, nuda, obfolete trico- pin. obtufiuscula, bafi membranacea, lanata, canaliculata, -hincinde dentata; dentibus nunc longioribus, nunc breviori- ssbuss. carnofis. Scopus teres, pilofus, fzpius pedalis & non- , nunquam. altior, afcendens, ante inflorefcentiam florum fu-- pere incurvus, Flores fpicati & paulo majores , am! in " Es . qui fru&ificationis partes cum Plantag. maritima conveniunt. -—— tibus, preprimis in den Pulverveeiden. Floretlulio. - ^ ^ - 406 ORA bir XLIL- den Schfoffe bey Gibicbenftein nacb der Sale xuund auf dem Hügel im Mitieloverder bey Gimritz. Floret Msjo & Iunio. ! fylvula intra Belberg & Weermelitz & in der Heide, vvo da. o ehemalige Heidebauff iege que IMefp. germanice fimilis "erat, nifi-quod Fut ; pnm nitidis; [uus minores, fed erii Flo- Plant. maritima. Spice longe » cylindrice , glabigs" Reli i An diverfa fpecies? Ita planta etiam in regionibus noftris ma ritimis copiofiffime obfervatur cum Plantagine maritima &co-- vonopifolia. —— (d ervatio 1l. In collibus ahte ud ra occurrit Plan. | taginis | pecies, quz planta eft exigua, f'oliis linearibus, cap- 3 nofis, integerrimis, bafi 1 villofis, fed non plane triquetris ( viX. "margines quidem confpici poffunt.) - An varietas Plantaginis | fübulatce aut potius maritime? Cl. Ligbtfoot in Flora Scotica * Vol. I. pag. 118. afferit, . fe Plantag. maritimam non folum in locis maritimis, fed etiam in fummis montium cacuminibus reperiffe. is i: ^ /pag.27. erae X 1.) Potamogeton gramineum i Habitat in dee Sale | Copiofe. Floret lunio & Iulio. '$.) Potamogeton marinum Lim. Habitat cum prece. dente. | 4d pag. 49. | I.) Selinum Carvifolia Lin. Flabitat in pratis humidio- - ag. 76. lw 1.) Saxifraga petrea Lin. Habitat am Falen ult dem: " Add pag. 89. 1 I.) Prunus avium Lin. Habitat prope Seben copiofé, Floret Aprili. | Ad pag. 9o. Obfervctio. Mefpili méeteii paffim legi! in dütnetió & — a 28 EL cum ramis armatus fpinis acutiffimis v -— | . Additamenta ad Flovam Halenfem. 50t "res & Foliaininora effent. An pro mera Mefp. gomaiice Va. crietate habenda hec planta? F loret Majo. Jd 97. pick P) gd ferpillifolius Lin. Habitat copiofe am Vogdli- "berg bey Benftcedt, unde in hortum botanicum Halenfem trans- (tulis Floret Iutio & Augufto. B Wl 9p s 3.) Stachys recta Lin. Flabitat frequens in der Heide an ;9 Berge, vvo ebemals das Heidebaus geftanden bat. — Florét Tulio & Augufto. '' 2.) Stachys annua Lim. Habitat copiofe inter egeta "prope P ctitsde am logelsberge. Floret Augutto. - 44d pag. 114. Orobanche major. ^ Circa Halam fequentes hujus plante vidi varietates: — . «) Florealbo. Habitatzm Mitielvverder bey Gimritz. - Flore rubente f. fufco. Habitat ibidem. — y) Flore ceruleo *). Prope Rulfdorf in vinea binter der Scbenke nacb Seeburg xu, ubi copiofe crefcit & latíffimum 2 gems praebet. Hezcce varietas bucusque ignota fuit & Ill. L.esfero. E loret Iulio. ^ 0 pag. i | : E 1.) cire afia lutera Lir, Copiofiffime invenitur in cotli- bis prope Gibichenftein und auf dem Fogelsberg: bey Benftadt. p locis ab Jl. a Ley/er allegatis mihi non occurrit. — — 4d pag. 116. ii: - .1.) Digitalis ambigua Lin. Habitat in fyluaticis der-Hei- dee Floret lulio & Augufto. * — — IE PT m! E i S iei CA ' Lin? Numerus Foliorüm & Florum fe- | andum differentiam fpecificam Linnei non femper in hac plari- | rcibendes - Planta: pedalis: vel igedah, efertt,. pilofa, ES Hee qaid. Oieididie levis Li de foris paff Dr. Reicbárit. - s. A48. Pbyf. Med. Tom. VI. GT | | | ^" n qu- VN : 5 Mors : ii 1 X a ET 2 . : - v E 4 ; | , - 4 x : ? 2e* IM S^ 00 asc Oro XIMIE. dis 70 3 4 t ] ! F A e. 111. LO Y : ^ " 202 " s») 5 Jl & Zu US *4s5 $5 Ww * 34 ^ d | z a. tis, obtufis, verfus Folii bafin alternis, verfus apicem ple- . — auf dem Jogonennien Bifchofsberge.. - Floret Iulio. & Augufto. | Perennis.e que s | pe / - ,Chioides , an potius. caffubiea? Ob füipulas femifagittatas, in-- . zii habuit ,. quam autem nunquam vidi. 'pe Gibichenftein; im Feldgarten des Iaifenbaufes;. am Dam- 'viasintra Halam & Niethleben, precipue vvenn man von der. ^5 4d pag. 162. "fis prope Gibicbenflein & alibi paffim. Floret Augufto & Sep- tembri Semina omnino pappo fimplici feffili MR TM SA. - [a « -— -s$ b Caulis fimplex, quadrangulus , ftriatus; fubflexuofus: -Fülia - pinnata, cirrhofa: pinnis ovalibus in acumen breve termina- ^ v rumque oppofitis, breviter. petiolatis. Stipule femifagittate, integre. Flores violaceo - purpurei,: pedunculati. .. Calycis : . MMETMLLAM Guill i is vig br (Pte 473 ) A lacinie ariftate , villofe. ^ Siliquee. lenti fimillime , glabra, : 2-Síperme. Habitat copiofifime in locis umbrofis der Hede. - E oiseftplana. 50 MUN - Obférvatio. Dubius hereo, utrum fit Vicia onobry- - tegras & Folia ovalia, latiora quam in Vicia Cracca j| nec. li- . nearia, anguftiffima, & Pedunculos folia non fuperantes (ut in | Viciaonobrychioide) potius pro Vicia caffubica, quam Ono- | brychioide habui. Amicus cariffimus //l. de Poigt hanc plan- ^ tam, quam cum illo communicaram, pro Ficia militari Cran-- A Dag 48s ouis Lio eo 1-7 cade 6 S Lactuca Scariola Jin. Ffabitat copiofiffime in vinea pro- me, vvenn man in die Pulvervveiden. gebet. —Floret Iulio Augufto. i : Py RU Wee | -.- Obfervatio. . . Lactuca faligna Lin. copiofiffime crefcit ad; & : Vn boben Brücke vor Pa[fendorf, dem neuen Damme rechter Hand" acb INietbleben xugebet , an den Ründern und Fabrvvegen. .. .&.)) After acris Lin. Habitat frequens in montofis afp 4 ris, auf dem FPogelsberge bey Ben[iedt. Floret Iulio & A d gufto. SHE m" 4dpag.165. xo "ib cts 1.) Filago germanica 7.i». Habitat in viis. & locis are M. Mdditaniia ad Floram ud 243 * Ad pag. 173. b - Zauichzllid paluftris Lin. Habitat in foffs & aquis mz ! mantibus prope /Meetbleben. ^ - E. "Obfervatio. Adnotare adhuc juvat; Caricem capfllarem Lin. quam cirea Halam crefcentem citat Ill. de Leyfer, effe Cáricem fylvaticam Hud/. id quod memorat Ill. 1 redes in | Spicilegio Fior. Lipfi ice n0. 661. | Bancofurto ad Moenum Onoldum "dd die 44- "Novembris 1780. - | n '* ... OBSERFATIO XLIÉ p» Dp. IOANNIS CHRISTIANI GOTTLIEB c ACKERMANN. o 000 s De Crinonum infantili morb. EE ska ue TÉ €t, I , Js533 » ev! ra 1] 'epius. accidit ; ut recens natis intiatbls, iisque? ; 'qui adio midium etatis fuz anni fpatium nondum füpergreffi fürit ,* - eutis,. inprimis in fuperioribus humerorum femorumque par- | tibüs, necnon in pectore,-dorfo, ac ipfo ore innumeris pun- -&is afpera tactu, amiffoque naturali fuo habitu, albida, aut. d potius tenerior quam in naturali ftatu euadat, ifque afper cu-: | tis habitus & ab i lis, qui in rebus medicis non exercitati de^ | tactu facile percipi poteft. | ,*- Afpredinem hancce puncta füb piriculs latentiá in cue te. copiofa, que tamen in fuperioribus córporis partibus, ac | dn natibus copiofiora funt, 'progenerant, dura, tactui acpref-: | fioni PAUL i aREERN fubfufca,: fubinde etiam fübrufa, | "o m (ye E. qua | l Iw 04. - Olfrato XLIF. quie ab ipfa cute pronior f colore facile. diftingu? pof. funt. | fünt, nec.« itudon ultra. illud spams 3 quod acus cufpid le E poffit, - ucitur. . ^. idi e Tali modo. heeminentie fe habent, ubi infantes aerbíive * -€alido five Vis expofiti fuere, percipi tamen longe melius) - poffunt, corpore i in calidae, balneum immiffo.. "Ubi;enim. cus) | tis calida fovetür atque relaxatur;. pratereaquefubftantiiaquie, dam fermentans, mel farina, & vini aut cerevifie faecibus E] remixtum illi calide illinitur, ac lenta: ; fictione, Íufpenfaquae | fi manu inftituta ei immittitur , omnibus iis in locis, afpredine fua reliqua cate paulo magis eminentibus, corpufeula e Cute emergunt parva , oblonga, colore ex rubra fufco, in füpre- — mis fuis partibus 'profandiore & ad higredinem vergente prae- - dita, craflitudine acum. mediocris magnitudinis referentiasy fübinde & craffiora; tamque copiofa, ut infántes iis fere ob- du&i effe videantur. .Difficulter fecedunt:a cute , ac intenfa — tantum frictione, quz laneo panno,. cum fapone fit, dece- dunt. Hinc & preftitiffe médicis quibusdam haud iobi ld bus vifum eft, ea e cute expulía, novacula refcindere. Ubicunque infantem calido balneo immiferis, tenellum- - que corpus frictionibus , inprimis cum fermentantibus füb- | "ftantiis tractaveris, femper corpufcula, de quibus diximus € ; cute:prolabuntur,. donec afpere ille eminentiz, de quibus di-. ximus, difparuerint ,', quod repetito frequenter balneorum " fermentantiumque unguentorum ufü fieri confuevit. ^ E. In iis corporis partibus , qua aeri frequenter. expofite funf, cutis habitus naturalis ac glaber eft; longeque rarius! afpera: ille eminentiz in iis obfervantur ; quam in iis, qua E continuo veftimentorum tegumentorumque ufu relaxari folentz In manibus digitisque ego crinones rarifime, rariffimosqu Fr tantum vidi, eosdem raro & in ore, .ac minus gem J quam in aliis partibus obfervavi, | In frontis tamen poter parte, in iisque locis omnibus,. que ad eam capitis p: em 1 fitafunt, que capillo karen B Bis REPE effe folent. Y^ , i D Grinonüm' infülüllmorbo, 0 Infüntes in quibue qnalum hoc feris; ubi altás jam radi- 7 eap fegit;; obfervatunt eft ; iique; in" quibus füeta auxilia ne- gle&a fuere. eo-veliementer "suivi Quamvis ut pluri-- mum majorem alitnenti copiam, quani fanis "fieri folet, de- - fiderent, nutritio corporis tamen non fuccedit. Corporaeo- rum: faücci antea plena extenuantur, » Perpetuisque clamoribus ac inguiétudinibus, a molefto forfan PFuritu a eriitonibus in cate producto origines ducetitibus ,. exagitau. Y dies: noctesque vi- - giles ac rhórofi tranfgunt;. Abdomen es alimento non: fatis - "digefto. intumefcit;. ac ac nutritionis: — E: eopiay Grieci Vvo- - eant, demum fübnafcitur. —Secedit NE ih infantibus ' tali modo affectis ins iaculo. jm - aide uon, quam jade ne feci esrS pi snl n MEAM atr m : Accidit autem id: huic morbo ,, quod vix alii. ulli, " id TS odo maxime vario fuper illius originibus; Menon áp: fi — nibus du&i,. aut falfis exemplis feducti philofophati oct Plurimi enim eum a vermibus. in cutis lacunis hofpi- ee ui deinde calida, ac dulcium füavitate allecti pro- pee em ducere arbitrati funt, ex iisque IoANNEM E m WorrGancuM HorkRuM **), DaxiEtEM SEN- pnr ÍOANNEM STEPHANUM STROBELBERGIUM "** *^, E77. TI 2^ TONUM 09€ ^7. qe FaipERICUM "FIoEMANNUM , E ky, nominaffe füflicit, Supremam corpufculo- : | Cc 3 : rum, 205. doi y Hercule medico VIL 6 E 3 Pratlice medicine Libr. 1L p. Ik cap. 24. pag. 302. * Manuduct, ad puerilium affeffuum cürat. um 4 : ) In idea medicine practice IX. V. 4. | | Arzney- di l. x9. cenf. & IOANNIS WIERI, e inet Ee MAI JOYA Krankheiten fol. 30. qui famem nori £xinoncs ; ^ alium morbum defcripfit, E r M s : * $ : ^y : i XN. -- * ' rum, que cute calida fota prodeunt, partem fubnigntót an 1 profundiore faltem. cok re.praditam » ;ipro vermis capite, falfa, - fimilitudine decepti, habuerunt, motumque adeo horum ver-. . mium quidam fe percepife perhibuerunt t3Us mrovols nata Alii fuere, qui hune morbum a pilorum fub cute reten- - tione oriri crederent, in usque EZECHEL a CasraO *) & SA- vueL HargnErrERus **2 eminent. ^ De pilis in alio; noftro y tamen cognato mor^ affectis loANNES Wgnus )loquitur,. "Morbum crinonur, Cun trichiafi IoANNES SCHENK a GRAFEN- — BERG cox it. ; ; Hn aget Pauca itum recentioris aeui -medici de crinonibus pro- , didemmr Qui morbum, velut cura fua indignum, obftetrici- . , /^nmififfe videntur. Primus fere eft VoGgus ne), /. gat éxplofa veterum de crinonum originibusopinione; novam : «didit, rationi fane & experientie magisconvenientem. Ort- rí autem putat crinones a muco in folliculis fubcutaneis reten- to, ab aere infpiffato ac nigrefcente, qui deinde aut preffio ne inter digitos, aut balneis calidis € foveolis fuis extorque- retur. p^ did í S | $$. MI. | 1) Lorry von den Krankheiten der Haut. II. II. pag. 349. feq. - ofa "o Ty. de igne lambente. cap. &,.— - ; " ^ E | **) s, Sunt pilorum intra cutim. propter ejusdem folito majorem com- » pactionem retentio , ad abfcefum quafí vergens, ,, HAFENREFFER / FER | de morb. cutan. I, 11. pag. 78, | | we) 4rzneybucb, loc. cit... | ; ene , , n m9" : 4: vua 1 02/2. A A pou Ps fiers eu s : i. br. H2 ! l. I3 ! ^ v 11 * Y eer) qi cognofcendis C. curandis pracipuis. corporis bumani afecti- — dus. $. 728. — v wquos (MOTO tuis 3 QUO c. Á / l ü " E — De cinonüminfantilimorbo. — ^. $07 I9 up. sidtocns mois ay. T dius of eunriinog. (cr xo. s n : t, INoluimus diutius immorari in excitandis auctorum de cri-, monum. originibus fententiis, quum omnes in eo conveniant, - pt crinones aut a vermibus.in cutis folliculis làtentibus, aut a - pilorum quadam .degeneratione in abfceffum vergente , : aut lenique a imuco in cutaneis folliculis; retento. coactoque oriri BEENDE oup 1nd etiam oiDofogbo -oi0q102 0555 - Patet autem utique ex eo, quod auctores in tam diverfas . partes, ferentes de. crinonum originibus fuum ps bie - rint,.morbi origines; ut in omnibus, .ad qu&gi&umana pote — pervenire cognitio ,- equum eft, nondum diligenter fatis tta- . ditas, neque indubitata exemplorum fide fatis conifirmatas effe, ^ ; Ad primam autem eamque principem medicorum opinio- nem. quam & Loanvus, Fir llluflris nuperrime, ancipiti ta- men incertoque animo adferuit, *) erinones. nempe quoad na- . turam fuam verminofos effe, quod attinet; priusquam inqui- -. ramus , utrum crinones viva infecta, acaris fimilia fint, mo- nendum eft, plurimos, qui in operibus fuis de iis fcripferunt, - eos aut prorfus non vidifíe, aut.faltim cum. dracunculis Aeru - aliorumque. veterum. ( qui venam Medinenfem: Arabum refe- - runt.) confudiffe, eosque adeo. verba de hoc morbo facientes — nullam fidem mereri. . | | "notuon — Merum enim vero impofuit & iisj- qui hunc morbum ob- MWervarunt, forma tenuis & oblonga corpusculorum e cute; ' medicinis..füpra dictis adhibitis, prodeuntium; in primis pro- — fundior ille & ad.nigredinem. vergens fuperiorurn :extremita- — &um five capitulorum color,. que caput,vermis & colore & - magnitudine fua fatis: exacte. referre videntur. . Et motum - quendam in corpufculis hifce. fubinde obfervatum effe, non — eft, quod -negemus , qui vero non talis eft, ut vermibus, qui Je cute prodierunt ;; proprius dici queat, fed potius a corruga- | 4tione & adfixictione quadam cutis a. calido balieo in frigidum po aerem ) -— | /- 9) Eonax von den Krankbeiten der Haut. II, II. p. 345. 208 -— Olfiruitio. XLIK. . 12 à 1] 1 aerem fubito translate , auc'ab ipfis etiam éiiüoribdl e qui PA | latebris fuis fenfim fenfimque expelluntur, eorumque exte- nuatione orítur. ^ Frigore inprimis id, quod crinónes pod. E xerat, protenderatque, calor videlicet, calidaque aqua, diffi patur, cutis adfiringitur, corpufculaque calore & aqueis par-- m" kí tibus extenuata frigido ficcoqueaere iterum corrugantur. Hine — & plurimi medici putarunt , crinones frigido aeri expofitos$ contracto corpore, retra&toque capite in cutaneis fuis habita- am culis iterum fefe abfcondere. Ü Eft porro utique quod dubitemus, quin morbi cum ef-- florescentiis cutaneis conjuncti a vermibus oriantur, neque . eft, quod credamus facile, corpus, inprimis cutim, inqua | omnes nervi terminantur , eamque ob cauffam & tenerrimo fenfu preditam tam infinitam vermium copiam, pondere fuo, - motu, irritatione & alio quovis modo eam exagitantem atqué — itritantem, humanum corpus (fi & ad &ffinaterd tenerrimam- - que etatem non refpexeris ) ferre poffe , quum innumeris dracunculorum, acarorum, aliorumque vermium generibus, qua in cute aliquando delituiffe conftitit, exemplis certumfit, . perpetua illa a corpore peregrino . motu fpontaneo gaudenté : producta irritatione ;' pruritum moleftum, 'ardoremiintolera- .' bilem, inflammationem ae fuppuratienem , ipfamque esee mortem produci, hà Quum itaque partim auctorum, qui hunc morbum a ver- | 4 qnibus oriri ftatuérunt, fida teftimonia defint, partim etiamra- . tionali judicio facile intelligi queat, plus mali a vermibus füb- 3 cutaneis oriri debere, quam a crinonum morbo obfervari CON- " fuevit , facile inducor ad credendum, morbum huric; quó- 4 » eunque demuni oriatur modo, à vermibus fáltim non oriri. . - . Necii, qui morbum pro pilorum affectione habuerunt, | rem tetigiffe videntur, nec, ut ex HarzeNREFrERI loco fuf excitato, clarum eft, mentem fuam tam dilucide expofüerünt, | ut Prius & ftabile- de'eoruriárgümentis judicium ferri v d £4 É m Nus J Süpereft , ut VocELu opinionem examinemus, quam tiullis exemplis , nullisque obfervationibus confirmatam , ve- - Jut in tranfitu, quod ajunt , in libro fuo propofauit. Quem in &inem obfervationes noflras, omniaque ea, qui comedo- nes diligenter, inprimis mierolcpp e ope examinando didici- mus, exponere expediet. L . Sepiffime ego tenerrima quadam Since) ; qua anatomi- - ei ad nervos teneriores firmandos utuntur ( Pincette), crino-: nes, balnei fuetarumque medicinarum ope, e cute expulfos, " avulfi, verum cuticula obftitit, neque, nifi lacerata velut eo in loco, cui crino infedit, cuticula, de cute fecefferunt. Corpufcula hec, foli aut aeri expotith: ficcátaque; eolo- ris valde obícuri & fere nigri fuerunt, admodum parva, fex- taque iis circiter de priore fua magnitudine pars füperfuit. Charte albida impofita, cultelloque tractata facile in pulve- rem fatis tenuem dilapfa funt. - d. TOTEM Pulvis hic microfcopii ope exaiinatus frufta élite ina- | quatis; cni angulis gaudentiaà " leviter teur ca : ode oq | - Aquam deftillatam, in. qua gutte quedam olei tartari per Biicunm folute fuerant ,' limpidam tamen, pulveri huic ad- fudi, qui mediocri calore folvebatur, itaut in fundo vafis pre- . ter tenacem quandam materiem; ' e catieula forfan. » que cum. i | erinonibus fimul fecefferat, natam, nil remaneret, * KA ] Et i. aqua ORO. füccefligs opus tamen dui agitatione 73 & calore. intenfiori. . Aqua hag, iciusope lefsurbiva, e€ya lt. | [ .33Ho«q à TOC muuieidk -ov. A48. Phy. Med. Tim. VL Dd T id 2 m De crinonum infantili morbo. 209 - — . alo -Olfrcitin XL. i | | TEMP e Solutionemin vafculum purum porte infudi, aquam- que léni igne. difipavi. " Remanfit in fühdo aliquid de maffi affa. quadam ex. fufco rofünde rüfa, qua ob veficulas- multas; | TE vero aerem. ferant , ingqualitér infündo bye erat, 3 "e | CF tis ud n adfüfa i iterum aquá,. fed dii- 3 culis folui potuit. Solutionis color fübobfcurus fuit. - * -ii- Ipfos crinones: recentes microfcopii ope examinans, hec obfervavi..- ha EI b. sl e9E | v cit ipte ba coi ait 1 ^ Ayulfi temailliir: forpipis ope crinonem fatis magnum de cute: infantis fex hebdomades. nati, . qui craffitudine. acum me- . diocrem retulit, longitudine vero fua duas aut tres lineas haud: fuperavit.. -Auctus fua magnitudine, -oeulóque armato exa- . minatus, mucum ex fufcofübrufuüm retulit, nullis vafis, nulla- que penitus, organica textura gaudentem, pellueidum inftar vi- : tri colore. eodem, ex fufco Videlicet fubrufo infecti. Ejus. fuperficiem circumdedit cuticula quedam levior.laxiorque; - pellucida pariter & manifefte. fübfquamof: fa, quz a violentia 1 forfanyi Iqua crino'a cute. avulfus fuerat, in lgeinias quasdam fcif-. fa in aere, nexa tamen maximam ad. partem cum crinone. flu- &uari videbatür. Numex muco in externa füperficiecrinonis ^ magis coacto ha lacinie? E cuticula. ortum Guxifle vidgnturs : MFES ope. una. cum crinone ivl. 1 " m 2. E UE capita 'erinohü.. five partes .e eorum. füpremas, : pro-. peut aut fübnigro potius. colore tinétas,. faepius examinavi, . que ob fimilitudinem, quam cum aliorum vermium capitulis 1 habent, medicis fzpius pro vermis animati capiteimpofüerunt,. E Perpetuum hoc fuit, üt corpus; feu media crinonis pars pel-- i tüeida' effet, utque nullum in' ea organiez: cujusdamr texture - veftigium percipi poffe. ? , Defui v vero in fuprema crinonis. ; eda s * e quer ] A De crüsorminfantilimorbo. — —— am paite; quam capitis nomine infigniuere , pellucidum illud, co- qun ut jon — Ve —— & RO SCAN Bat | Sti eum 35 icit C Gg e Pater. ex his experimentis dnédsd ue 1 w - 'Organici crinonibus nil ineffe, adeoque e eos s peline fil. a 5 v.e eos pro *ermibus h M ro, : "^4 AM TIAE pom A Oriso8bs habitu tantum externo vermes Heels 'eosque mec Meiocm.;) nec motu, nec excrementis fuis: corpus humanum E ledere. Maé effe; ex qua UON funt, materienf,: aiia cum Mfealtuo fale mixta fatis facile, calida fimplici difüicilius ;: frigi- da difficillime, vel nulló modo folubilem ; quod etiam exeo |» patet, quod erinonum folutio, igne coacta: 2 hovessd bio * Üimplex mucus, mutationes d "oy hr y atr d ME 4 ib555 À | Capitula crinonum, quae-pro vermium n ario habita Vm mucoó magis coacto , d & obfeuriore colore id . "dito, conflata E rur EE: | $ ; 145 Cuticulam aut iis faltim quasdam ficia ad cum 'cring- nibus fimul Jooedeber eis inprinils ij ences Br ng avulfis;i D mos oin o6 I TE UR "Hinc etiam. fieri, üt; elacuiiis fiüsi in cutim prolapfy: ea tam ülter ab iis purgetur, quam: sra pl cy] ut t& cuticulie Boparv cum is fecedat. A "VIOVIIERUTEC n5 € T d ) nd ; m poc! LUDHDRUIT V 11 IGITIOS dán ix BN BerescE A rieho4 tip e 4 | Ad cauffas crinonum, expofitis i lis, qua ad v veram eorum effentiam Priniet transgredior, in usque: tenerum a oru pos Mo 201^ -— d. v. , nir. .da- jl LA 3 T4 X * e pote MR 10 d 4 Sr VÀ À ra Àiii 315 / H ;ip ; us Haller prim. du: phy log. j. 190. pag. 7 E | Qu - 7 33 *. d | A T " ^ M , J.M A | pb . 812 o^ Obfervatio: XLIF., «Q datum corpus prima eft; que ad eos generandos difponit. Ra- ro enim accidit, ut torofi infarites, iique;in quorum corpore | omnia cum vigore quodam fuccedunt, hoc morbo corripian- - tur. Magis vero eo obnoxii funt ii, qui aut prematuro par-. — tu in lucem editi fuerant, aut ab egris parentibus.generáti, ab . egrave nutrice lactati, debile tenerumque corpus habent. . ,Oececafionem autem huic morbo copiofiffimam prebet ne- glecta in infantum regimine.mundities;, neglecta inprimis li- - teorum lectulorumque , quibus involvuntur, mutatio. Quum - "enimrin. infantibus omnes vite fane functiones ; fanguinis cir- culatio, egeftiones, caet. quam celerrime fuccedant, . infan- tum, praefertim linteis lectulisque calidiffimisinvolutorum, per- | fpiratio quoque intenfa eft, que, ubi aut (quod frequentiffime "fieri folet?) linteis madidis , aut alio quovis modo fupprimitur, -meceffe eft; ut perfpirabilis materia in excretoriis fuis ducti- bus fub:cuté haereat, ibique in mucum quendam cogatur, qui — deinde congelatus ac profundo ifto, fibi proprio, colore indu- tus, infantes fub crinonum nomine adfligere folet. tf . Accedit & id, quod in infantili corpore, fuccis non fatis 'fubattis digeftisque referto, perfpirabilis materia craffior ea fit , ^. -quea corporibus in quavis alia etate conftitutis excernitur, "Videtur & acidus, quem manifefte fpirat, odor, coagulabi- lem ejus naturam indicare. Augetur affüluxus humorum, qui -perfpiratione e corpore educi folent, perpetua velamentorum lectulorumque; quibus infantile corpus circumdari folet, fo- mentatione, ipfaque vafa, que excretioni humorum in cute inferviünt, perpetuo hoc fotu relaxantur. Ince & illud facil-- -lime explicari potefb quod infantes, etate paululum profectio- - yes, qui linteis non amplius involvifolent, crinonum morbo . corripi fere nunquam foleant. eru - 4. Obftrucüs ductibus excretoriis cutaneis a materia perfpi- rabiliin iis herente, ipfa perfpiratio minuitur, humores pe- .regrini, iique acres, excrementitii in corpore congerühtur, | - qui varieirritando, rodendo, tenerrimas corporis pe vel. - M 4 »Ó— j^ SEU. / — i / : | ; TRAY De'crinonum infüntill! morbo, — ^c814 !licant, :convulfionibus nervorum ; omnibusque aliis: fympto- ^ matibus ;: qui a partibus 'folidis nervisque irritatis proficifcun- itursanfam praebent. (20 5sUDPaQi L0000 60d | t iov: INotari autem inprimis meretur aucta illa, quz femper in "infantibus hoc morbo. affectis obfervari folet, ciberum, ac ali- »menti: cujuscunque, inprimis: folidi cupiditas, qu& ab acribus . "& acefcentibus -utplurimum humoribus; primas vias iicitanti-. "bus, facile deduci poteft. . Alimento autem copiofe affumto, —eoquenon, üt par:eft, digefto, neceffe eft, ut mali fucci, ma. -*]us corporis habitus & obftructiones glandularum inteftina- - lium ceterorumque infimi ventris vifcerum a vifcidis humori- ibus:generentur, acatrophia denique, cujus origines in infan- tibus, quorum folidz partes ob minorem eorum vim, fücco- rumque abundantiam , exiguum robur habent, facillimz funt, fubnafcatur. res ME sr .:Sedem morbi Voszrivs in cutaneis folliculis, qui febum -quoddam, cuti nitorem & teneritudinem concilians, emittunt, . conftituit. Quz opinio, quam nullis penitus argumentis fir- - matam VoctLius protulit, fi vera effet, longe alius, inflam- amabilis videlicet, ceruminis inflar, crinones natura effe de- —^ berent, quum in folliculis fübcutaneis non mueum, fed feba- — ceum inflammabilemque humorem contineri conftet. —Copio- ^fiffimi praterea folliculi hi fubcutanei in ore , in aliis autem. "eorporis partibus rariores funt, crinones vero in pectore, dor- fo, hümeris, femoribus, natibus, cet. iis certe partibus, in ^quibus folliculorum fübcutaneorum copia permagna non eft, —mafcuütur , eamque ob cauffam merito dubitare licet, utrum Lerinonum fedes tam anguftis iftis follieulorum fübcutaneóorum "terminis adícribenda fit. Nr. : 7 "Probátautem inprimis opinionem noftram de 'crinonum —inextremis vaforum, quz tranfpirabili humori edncendo in- —ferviunt, partibus, id, quod cuticule pars cum. crinonibus - —"fecedat, ubi eos vi quadam avulferis, aut frictione cutim ab "Nis purgaveris. ^ Folliculi enim 1n ipfa cuticula terminantur , EN 09 000 pue IBd ges sho ss o$oret. N. £ ^ LY "t. WF IA. "organ referens; digitis exprimi stars mes vero digics -- leviter £ra&hatum, inter eos colliquefcit.. .Pori vero, qui trafü- | . fpirationi & fudori: educendis inferviunt, maximaex parte cum ipfa cute terminantur, acmateria, quam demittunt, perfpi- - rabilís ab iis excreta, per lamellofam feu, ut Cle Klinkofch - ualuit , w cellulofam cuticule texturam. "colata excernitur. 4 Obflruétis veroà craffiore quadam coaétaque níateria poris cü- - .taneis, eaque e vafis emifla, cuticula,. que.tam. craíffo:cru- | doque huiori transmittendo impar eft, ab eo: y: elevetura: Lu mulque cum eo éieeedat neceffe. eit | TE 2 e Usi; onbigh : |3* dd d gekpaid, x VII. | rosis dub Caf s expofitiz, diciffágie de vera crinonum "fade di-- | fceptatione, ad medendi eis methodum progredior, in quo | tamen-exponendo ita verfabor, ütomiffa medicinarum, qui -ad hunc morbum profligandum medici comiendaverunt, pdr-s te maxima, vias tantum indicem dijudicemque, quas medici, crinonum morbum profligaturi, ingreffi funt. - " ea . .. Primum in his.locum ea methodus obtinet, qua cutis Ca. lida quadam, eaque fimplici fomentatione relaxatur , ipfique materie perfpirabili i in mucum coacz, ac fub crinonum. nomi Qe in tubulis excretoriis herenti, tanta diluentis humoris copi: "interponitur , ut eo tumefacta, & ipfa cute frictionibus: irri- tata, a contractis forte ab irritatione vafis cutaneis in cuti m "propellatur. Huic methodo maximam merito vim medici tr Lt buerunt, fiepius inprimis repetite, ac debito modo ,.:d grüne. id, quod. in cute RERER naturam fuerat , difpar -x-pw " 1*1 ; ^ 3n e3ru LS 131 Hem àift * vera natnra Bir ie Hn A a. Kia dn ejusd. diff. Pragenf, vali P. 316. feq. au , i» d . L . : 1 1 , vd PT t A !d " X- * ^ x *- co 0 Be crinonum infantili morbo. 215 | continuate , quum diluendi & difcutiendi vis calidze aque, -profertim cum vi quadam corpori applicat , maxima fit, üt & facile mihi perfüadeam, non oinnes crinones hac tnedendft methodo expelli; fed plures, calida in poris cütaneis folutos. aut cum. perfpirabili materia fenfiti decedere, :aut etiam 7 | NIIS valis refürberic 07d ers eumeeast x08 8 -. (93 —— Efttamen in hac methodo id moleftum, «iod; ubi in fantes integre fanitati ea reftituere velis, frequenti ejus ufü epusfit. Quum enim materies, qu& crinones conftituit, te- sax ac difficulter in calida aqua folubilis fit; credibile utique eft, non omnes crinones unico tantum adhibito balneo poffe decedere. Videntur adeo, nifi ftudiofe omnia, ac cum cura: quadam peragantur , crinones renafci, donec omnis eorum materies, ftagnans nempe in vafis cutaneis humor, penitus re-- folutus füerit. 10t39oEt à | - . Qui a vermibus crinonunr morbum derivarunt, novam eorum , prioribus egefílis, generationem a capitulis eorum - mon refciffis, aut a vermibus, qui latebras fuasiterum petierant, derivarunt, Hinc & plurimi, qui de crinonibus aliquid litte- ris prodiderunt, capitula eorum novacula abfcindi jufferunt, — Longe felicius fuccedit curatio, longeque citius morbus proflisatur, fi calide cutem relaxantt maffa quedam fermen- tans efaccharo aut melle, cum cerevifie aut vini fecibuspre- - : "parata, aut lixivium ex cineribus ligni inprimis querni para. "tum, aut oleum tartari per deliquium, Y aut fapo admifcetur. "qut cutis iis calide, lenta. & equali frictione illinitur. His A "Micinis, prefertim alcalinis id, quod in poris cutaneis haeret. eelerius & facilius folvitur, pori relaxantur, & ad ejiciendum. "dd, quod in iis ftagnaverat, difponuntur. Reftituta libe; FlOre rfpiratione , nova ftagnantis materie generatio Optime ofa c Mop or —* Fermentantia autem vehementer corpora, cuti ad ^. -eandos crinones illita; aliter agere videntur, egoque «c-:-- imi, quem in crinonibus curandis edunt, effectu- 5. pg v Y, | "P r9 "T 7-4 L ni z 21 e -5 OMS £16 p ; Aft XLI. re fixo (itas: inprimis effe arbitror, qui btctanbid D. ftantiis maxima copia evolvitur. Videtur evolutus ille; Ww fermentatione liberatus aer poris cutaneis fefe infinuare, eos. extendere, adeoque exitum peregrino corpori liberiorem pa- A rare. Forte & ipfi peregrino corpori fefe interponit, ac ela- tere fuo , majore inprimis vafis frictionis ope vi conciliata, | r exitum ejus promovet. E Hec medendi methodus tam efficax certaque eft, ut ego certiorem dari haud putem, inprimis ubi repetitis vicibus ea actam diu. adhibetuf, | donec in cute nil peregriti amplio | appareat. | ^ Et adflringentium: ineilitinacm. folutiones & deco&io- i nes quidam ad hunc morbum profligandum adhiberi jufferunt, ^ ut adítrictis cute vafisque, per egrina corpora ex iis propelle- - "rentur. Verum hec methodus incertior longe ea eft, quam - | expofuimus,. | - Zeulenroda in Voitlandia Onoldum im t miffa d. 1o. Decembris 1780. : 36i v OBSERVA 110 - XLV. Dn. D. PAULI IOANNIS FRIDERICI HEL- | MERSHAUSEN i 3 continuata de : deii, 2 HM Nh Pertinacilji ma obfiruétione alvi perfette fanata.. -— — Avo millefimo feptingentefimo fexagefimo. nono obfe M tionem, Tomo quarto novorum AGtoruminfertam, Oh. h-] fervatione L. pagina 245. de.obfítructione .pertinaciffima: plu- * rium menfium & confluxu fyfnptomatum in quadam. aegrot E : communicavi, cujus inen »., ut promifi, . nuric publici à i » | cio yu uu Y & Lh contintiata de pertinaciffima obfirattione alii 9c... 2A7. Mh facio, perfe&e fanataaegrota. Ultimum , cujus in hac obfer- »yatione mentionem feci, fymptoma erat, afpectus & proven- : tus macularum cafiarum,. in icterum fefe determinantium. létero profligato primo motus epileptici repetebant, & nunc -yomitus cruentus ad libram usque unam fanguinis floridi, in vafe aperto mox evanefcentis, fepius miferam ad lipothymiam usque exhauriebat, quem aphonia comitabatur. Liceat, hic allegare fingulare phenomenon , quod fanguis folum per vo- mium ejectus, non vero per Nopuribi iem emiffus, femper | evaporaverit, & aphonia non, nifi peracto vomitu, ceffaverit. Xomitum cruentum fub initio menfis Novembris excipiebat leucophlegmatia & tympanites eo gradu, ut ob infignem corporis molem clyfter, propter obftrué&tionem octo dierum neceffarius, adplicari non poffet, ut taceam anhelofam refpira- tionem & anguftias precordiorum. Folia fenne cum manna & fale tartari decocta, vix & fine levamine movebant alyum, pilule anticatarrhales Schulzii cum G. gutte acuate fortiter ve- -fO eam cum remiffione anxie refpirationis evacuabant, & nunc :egrotadeliriis vexabatur, querecidivus vomitus cruentusfifte- - ;bat. Paulo poft, ingenti humoris aquofi quantitate per al- vum eliminata, & alvo per quatriduum obftructa, eadem co- p per urinam excreta, corpus tympanite & leucophlegma- la liberabatur, cujus loco atonia per menfem Decembris «oo. continuabat, cum deliriis & proftratione appetitus. Anno millefimo feptingentefimo feptuagefimo, aphonia & de- Jiriis per fpiritus nervinos & olea deftillata fublatis, vermes per nafum exclufi & obftructiones alvi, per tres hebdomades inuatz, ingruebant. Status tympaniticus & metus fuffoca- | ionis, aliis lenioribus evacuantibus fruftra adhibitis, clyfma- «ta fortiora & continuum ufum mixture fplenetice expofcebant, nihilominus tamen alvus non prius folvebatur, ac poft vomitus €ruentos coloris hepatici, inftar ovorum inciforum. —Menfis Februarii füb initio tympanites recidebat, quam hamorrhagia mter mere ferofa cum ftuppa lino fimillima fiftebat, Per hane - p AG. Pbyf. Med, Tom. FII. Ee hgmor- D "TUMOR Obférostio XLV. — hemorrhagiam uteri pilule , ante aliquot dies affumtee, per và- E ginam uteri excludebantur; ergo fingularis & preternaturalis | via ex inteftinis ad uterum vel vaginam uteri quod adfit, ne- : ceffe erat, & nunc sgrota, per aliquot dies, a fymptomatibus | E, gravioribus libera erat, nifi quod usque ad finem menfis Fe- bruarii jucunde, in fomno & füb vigiliis, deliraret. Menfis Mar- | tius fe incipiebat cum repetita exclufione vermium per nares, - cum remiffione cephalalgie & anxietatis. — Circa finem hujus. menfis iterunr corpus intumefcebat, cujus flacciditatem diar- - hea & hemorrhagia uteri ferofa, cum fruftulis falinis terreis, per quam iterum pilule affumte excludebantur, provenie-^ bant. Sub initio menfis Aprilis iterum fic dicti lapides falini glu- tinofi eliminabantur, & in medio hujus menfis motus epilep- ^ 3 tici vagi obfervabantur, & circa finem inflatio tympanitica cum. aphonia. Hanc excipiebat, menfe Majo & Iunio hujus anni, mox obftructio pertinaciffima plurium hebdomadum, mox diat 1 hea enormis, quafi per hydragoga producta, cum intermix : deliriis, quibus aegrota vigil & in fomno afficiebatur, qu deliria, etfi magis jucunda, etíam per Iulium & Auguftum con- tinuabant. Aegrota ceteroquin fana relative erat, Sub finem Augufti iterum lapidem mere falinum, ponderisfeptem drach- ii marum & figure denticulate, cum gravi & dolorofo labore exe cludebat, quiainteftinum rectum figura lapidis laedebatur, cum hemorrhagia fubfequente; quaoccafione egrota me certioreir . reddebat de procidentia uteri, nondum penitus retropulfas qui eo magis dolores augebat, quia, aliquot faltem diebus praterlapfis, iterum lapis falinus, ponderis unius unciee, & fub initio Septembris ejusmodi concretiones miraculofe, in me? dio foramen repraefentantes, excludebantur. Circa finem Septembris iterum de lapide querebatur, juxta relationem e . grote, jam per tres dies off facro infixo, hoc enormi dolore& labore, adeo, ut aegra anxie peteret, abdomen per paracet n- thefin aperire, tandem expulfo pondere unius unciz, etiam in. medio foramen, & in hoc particulam inteftini.corrupti retinet - 3 Sr e i ie : — A aom | continuata de pertinaci]fima obftruttione aloi jc. 219 - te, egrota nunc per tres menfes a gravioribus fymptomatibus. - libera, attamen femper in delirio manebat, fub quibus in. pla. team, tecta faltem indufio ibat, qua ex caufa a Magiftratu , ut phrenitica, vel furore uterino laborans, in ergaftulum mit-- tebatur, fed etiam incarcerata vomitu cruento & lipothymiis primis menfibus feepius afficiebatur, interim tamen terror & alie animi commotiones fpasmos irregulares fiftebant, quos alias efficiunt. Dieta ftricte obfervanda , regimen morboac- ^ commodatum, fublevabantita operationem medicamentorum, . uit elapfo anno fana & libera dimitteretur, exceptis hyftericis -paffionibus, licet levioribus , 'vitam adhuc degit fanam; fed allegare neceffe eft, quod in hoc incarcerationis anno, fimul annos decretorios ratione tributi lunaris abfolverit, "quibus peractis tota fcena con- & occludebatur. Quod caufa omni- um allegatorum, tam graviorum quam variorum, fymptomatum, ex utero & temperamento fanguineo - melancholico originem traxerit, extra omnem dubitationis aleam pofitum eft. —Lafci- -ve ex temperamento , fed per religiofam educationem fup- preffze, cogitationes majorem ad uterum adfluxum efficiebant, "& impregnationes quafifpurias gignebant. Genitalia, femper fingulari orgasmoturgefcentia, refluxum impediebant, libidi- mes vero non, ut in inatrimonio, per coitum extincte, fpasmos ^'& concrétiones polypofas producebant, que ex fingulari COI- "poris difpofitione, & falfa humorum dyferafia; fal cum oleo- fis pinguibus corporis partibus exfudabant, in "forma lapidum "€oncr etorum,. & inde etiam macule cefie fundate funt; aci- ^dum enim predominans fulphur & phlogifton precipitabat quod femper colorem ceruleum reprefentat. Quod prater- —maturalis conformatio partium hanc miferam ad enormes & plane inauditas fpasmodicas conftri&tiones, & ad fymptomata confueta difpofuerit, ex effectibus patet. Mercurius enim | currens vivus adfumtus per vaginam uteriexparte excludeba- etur ; pilule trae preterlapfis aliquot diebus, iterum per. ar Ee2 ean- | 420 ^ X Obfervatio XLV. — ^ - difcrimine vite, locum habuerit, utrumque vero eft notatu di- femine, per multos annos variis hyftericis affectibus vexate,. i fatis fana vitam degeret. Obfervationes antiquorum Medico- hiftoria LXXV. ait, BENEDICTUM Svrvaricuu ipfi retuliffe;- matronam, diu colico dolore intenfiffimo: vexatam fuiffe , qui. tophaceam & calculofam, noftris fimilem, per alvum reddidiffi eandem viam proveniebant. Quid ex his concludendum, . quam quod preternaturalis tranfitus, ex inteftinis ad uterum vel BÉ vaginam uteri, adfuerit, vel ruptura inteftini & vagine uteri,fine nifimum. Negotium menfium, per animi pathemata, in füb- — je&o irritabili & fanguine pleno, alteratum , varias conge- - ftiones, mox compreffiones, mox irritationes fibrillarum ner- vearum producentes, effecit, inde lipothymise, convulfiones, - deliria & aphonia,| id. quod effectus teftatur, quia plethoraper - vomituni cruentum fublata, omnia allegata phenomena ite- ^ rum evanefcebant. Ex effectibus porro probari poteft affer- — tum, quoniam corpus ex illo tempore, quo, fecundum ratio- : nem etatis, tributo lunari non amplius penfitaret, etiam a'cru- ^ ciatibus, quibus per plures annos obnoxia erat & expofita, — liberabatur; ita, ut excepta atonia & debilitate memorie, ceu ^ effectibus nimis diftenfionis & ablatz elafticitatis, ceteroquin. rum jamjam varia allegata phenomena in hyftericis affirmave- runt, fic RivEnIus Obferv. XCIV. ancilla: mentionem facit, ex hemorrhagia in affectus hyftericos prolapfe ita graves, ut x " | aphona & quafi mortua jaceret, cum tamen apertos haberet - oculos, & manu fe ftrangulari indicaret, & Obferv. XXXI. | | qui epilepticos referebant infultus. Ratione excretionis info- — lita communicat hiftoriam in Obfervatione LXIX. de uxore mercatoris Monfpelienfis , que per alvum excrevit mate- riam quandam pituitofam, compactam & latam , fafcie in-^ ftar, palmi magnitudine, & THowas BanrHoLiNus Cent. IIL- nullis ceffit medicamentis, antequam fingulis vicibus materiam. A De lue pecudum ex contagio aris Gc. : tione LXIV. Cent IV. "n U- . — Finaria Onoldum : "m d. a1. lanuarii 1781. OBSERIATIO XERLO d Dn. D. IOANNIS GODOBEDI BÜSCHER, » hi De / ^ Lue pecudum | ex contagio: aevis putrido per ignem arcenda. E omnibus illis e terra noftra ejusque gremio in atmofphe- 4 ram noftram abeuntibus particulis inpurioribus , nulle - dantur, quie fanitate viventium magis notive eflimari poffint, . quam quz ex corporibus animalium, per putredinem refolutis, jn aérem egrediuntur, Elucefcit hoc jam ex averfione natu- rali & naufea, quas patimur, fimulac nervis olfactoriis acciden- taliter animal mortuum & putredine corruptum fübjicitur; ut - mihil in toto geocofmo fit magis averfabile. quid, quod averfa- -biliffimum. Patet hoc etiam ex effectu horum effluviorum fu- d nefto, ubi ex fepulchris ad longum tempus claufis, per factam - earundem aperturam, adftantibus lipothymie, motus epileptici, imo mors ipfa ud nrles caufata eft , & quamvis non negan- dum fit, effluvia ex regno. minerali unitati per infpirationem non minus nociva nominari poffe, hac tamen cum illis ratio- me virulentie minime comparanda funt. Cum igitur neque in | regno minerali; neque minus in regno vegetabili: quidquam re- j pure quod cum fetore putrido & effectu funefto effluvi- Lorum animalium putridorum comparandum fit, nullam fan ta- X d magis inimicam cauffam, quam illam jam nominatam, p.i LEE. gqmam "agnofco. Exhalantibus igitur hifce in atmofphe am Amo M i" (nis peottun putridis particulis , per d & tonitrua non ple- o ea | nario 221 & ipfum caleulum in utero inventum fuiffe, refert in Obferva- - ach — — Obfirvatio XLI. nario deftru&is, valde mihi probabile videtur, non alias, nifi - putridas illas particulas, morborum putridorum cauffas effe probabiliffimas. lam ad rem ipfam me accingam, & de morbo . illo, cuivis fere fatfuperque noto, differam, morbo videlicet bovino epxiemico, qui nihil aliud eft, quam febris putrida epi- — demica & fimulinflammatoria, cujus cauffa in nulla alia re - quarenda mihi videtur, quam in aére, feu potius in particulis | - illis putridis in aére contentis, & per refpirationem attraCtis, - cujus cauffa primaria nihil aliud eft, quam vapor ille putridus, ex animalibus in terra defoffis oriens, & atmofpharam noftram - inquinans, & per infpirationem ab aliis ejusdem fpeciei anima- libus receptus. Interim non negandum eft, propagationem - hujus mali etiam alia fieri poffe ratione, quando particule ille - putrida, fub forma roris, ex fuperiori atmofphere parte defcen- sw dunt, & prata & gramina, pabulum hujus generis animalium, - corrumpunt ( vergiften). Quo plura animalia igitur hac lue - in anno moriuntur, & eflluvia fua per poros telluris in atmo- - fpheram noftram exhalant, eo major propagatio hujus mali - poffibilis & probabilis erit. Hinc inde fequitur, quod fi hec animalia mortua terris per fepulturam non demandarentur, fed - in rogo ligneo per vividam flammam cremarentur, & confume- - rentur in cineres, ut fic impediretur, ne fub terra in putri- — laginem, qualitate & quantitate vitiofiorem, tranfire poffint ani- - malia mortua, propagatio hujus mali omnino refcindi poffit, - quia ignis corporum principia conftitutiva, que alias in nexu - fub terra manentia in putredinem abeunt, fic dirimit & ex — nexu fuo feparat, ut hac via, fecundum logicam proba- - bilium, maxima propagatio hujus mali eo ipfo impediatur. - Regeri quidem mihi poffet, remedium prefcriptum nimis fum- —- tuofum effe; fed refpondeo, quod, ratione utilitatis exinde emerfure, fumtus nullam in confiderationem veniant. Pona- - . mus problematice, quod fi 1000. pecora, hoc morbo infecta - mortua, non in cineres cremarentur, fed terre demandaren- . tur, ubi eo ipfo per fermentationem putridam venenofa vis, - quan-s x ola. aa a l Cuir hee s | ru Ks ^ e 7 -— a . ] se A ne 4 » E " - e: ? : à M y A "A^. Li » - De lue pecudum ex contagio Git. 223 quantitate & qualitate, fic major & vitiofior evaderet, uti hoc 4 probabiliter credendum foret, exhalationes tunc majori copia ." & majori virulentia, ex acquifita hac füb terra natura,fi inatmo- — fpheram abirent, effluvia alia 10000. pecora inficere poffent, & hac 100co. multiplicatione arithmetica, infeCtienem in r 00000. ejusdem fpeciei animalia traducere & propagare offent, quod vero per confumtionem eorundem per ignem feli fuccefmi non foret confilium hoc a me datum? Ex allegatis his caumg & - rationibus non minus patet, fepulturas hominum, propter ana. - logiam horum cum illis corporum, fanitati eque nocivas effe, - ut optandum foret, ut mos ille peffimus jam dudum in toto mundo abrogatus fuiffet, qui vix ante paucos annos in multis locis tandem abolitus eft. —Reminifcor , dum hec fcribo, ante aliquot annos in templo quodam Parifienfi tantum fveto- rem ex nominata cauffa productum fuiffe, ut ecclefiam illam frequeatantes naufea, vomitu, deliquio animi & morbis ma- — lignis correpti fuerint, ut templum illud denuo frequentare ne- — mo aufus fuerit, qua occafione Chymicus quidam, variis an- tea in vanum adhibitis remediis, per infufionem olei vitrioli fü- - per fal culinare, que mifcela fpiritum falis fumantem produ- — €it, vaporem illum putridum prc reliquis optime, Ífinon in - totum, tamen in tantum correxit, ut frequentatio hujus templi — deinde fine noxa fieri denuo potuerit. Sed turpius eiicitur, quam - non admittitur hoftis, & hofpes. - Hac occafione in mentem — mihi venit. Epitaphium Verheyenii, Profefforis olim Lovani- - enfis, hac Inferiptione dotatum: Ip ee — — Hic jacet Philippus Verheyen, qui ne templum dehone- - flaret, & nocivis halitibus infeftaret, partem corporis fui mate- —mialem hic in cemeterio extra urbem poni-voluit. Requies- —«atin pace. . : - BEEN 5 -— | u — Onoldum mi[Ja d. 92. Februarii OB- -— N d ue Obf. XLAL- E | OBSERVATIO XLI. xc dd Y Dn, D. IOANNIS FRIDERICI CHRISTIANE. | SCHERF. du | . De 1s CH Morbo Nigro. | 5 : e rix10 mez juvenilis praxeos medice anno vix elapfo, morbus mihi creditus, quem cives mei ferme pro infanabili huc . ^ usque putarunt. Matermez dilecte uxoris, illo tempore qui- | - dem nondum pietatis cultu a me perfequenda, aft omni ho- . noredigna, ultra fexaginta annos nata, & duodecim liberorum tenera mater, fubito animo defecit, & mihi cito accerfito, quod . . trifte & formidismis plenum fpectaculum! Aegraminvenio mo- . : / rienti fimilem, facie livida, nafo.acuto, oculis claufis & col- . lapfis, fudore frigido & tenaci, refpiratione vix fenfibili, pul- á fu minimo inequali, membris lividis, gelidis & flaccidis, un- -— .. guibusque ceruleis; liberi adftantes, fummo fub eiulatu & an- : ; xietate, vitam ftudent aceto & multifariis revocare odoramen- ^ . tis, laboribus etiam bene mox dicit Deus, & egra experge- - . facta omnium vultum ferenat. Dicenda vero, que hanc prae. - cefferunt lipothymiam: urens oppreffio in ventriculo, tormi- * na ventris, dolorque dorfi tenfivus ferme poft quelibet inge- — fta, inprimis poft cibum duriorem conditum vel acidulum, - cum vomitu operofo pituitofo, egram excruciavere noftram; Praecipue hodierna die atrociffimos in regione lienis dolores& - vomitus fuftinuit , ac diarrhea cum tenefmo. laboravit, fed . per diarrhaeam eiecta minime luftrari potuerunt. — Que ego - perpendens, & Hirrocaaris T'ssoriQuE effatorum memor, vo- mitum cruentum illico prenuntio, & femihora nondum pre- E terita, trifte meum prafagium evafit verum , evomuit enim eegrota circiter libras duas fanguinis atri coagulati, grumofi, ma-- T leque olentis , qui vero omnino non acido preditus-fuit fapo- - IC, - ' Em e, necin terra effervefeit Aegra admodum debilis, leviite- rum deliquio adfecta, quo vero mox fugato de auxietatibus - querelas habuit maximas; ego potum frigidum cum fucco . €itri leniter acidulatum prebui,& enema ex manna calabrina, famarindis & florum chamomille decocto adhibendum curavi, quod magnam fanguinis nigri & grumofi evacuavit copiam. ANoctufequens potio R. Pulp. tamarind. Mann. cálabr. aa 3j 8 7Sal. mirab. Gyavenh. 5jj Aq. comun. $vj eoque & cola D. S, omni bihorio cochlearia bina, & duo enemata plures procura. puri ius Lau RN VUE ours n à PNE : ^ - "demorbo nievo. 225. - . runt dejectiones nigras, levioribus deliquiis. Maneegrame-- - lior fe habuit, horis poftineridianis rurfus. duas dejectiones ni- gras, aft deliquio vacantes, clyfimate excitavi. Tertia die emul. fionem bibere juffi amygdalinam, & vefci cremore hordei; fub . vefperam enema injectum iterum grumos eduxit, aft multo cum Íflercore mixtos. Noxplacida, fed fomnus parcus. Quar- - £a die tranquilliora invenio omnià, enema feces eduxit natu- " rales & fine fanguine. Quinta die egre, clyfmata abhorrenti, -fequentem dedi mixturam: R. Anim, rhei, liquor, terre foli- -mt. tartar. ad 5(5. D. S. omni trihorio gutte centum. — Cibusfo- * lidior, quem clam me fexta die deguftavit egra, quendam ab- ? dominis excitavit dolorem ; iaxans preferipfi mannatum & lene, ?quod feces prima fede iterum fanguine mixtas eduxit. Tam 2ngula die vires reftituuntur , & die octavo potum theatum. Dex R.rad. vincetox.rad. taraxac. rad. graminis aa 3] Flor. ar-- 2mnice.3vj Flor. fambuci Flor. malve aa Mfs, C. C. M. F. fpecies 2m quatuor part. eq. dividend. ordinavi, cujus una pars cum "ebiaque communis leniter coquenda & per diem vafculatim fu- "prenda, & in quolibet vafenulo guttas fexaginta prioris mixtu- t$. Non multo poft frigori matutino expofitam egram horri- pilatio & animi deliquium invafit,quibus fugatis anxietates , devis cephalalgia, pulfus celer & debilis, dolores vehemen- "ifüimi in regione lienis &egram vexarunt , quibus omnibus in- ira paucos dies omnia fymptomata fupervenerunt febris hecti- '€e; dolores in regione lienis accreverunt, cum vomitu pitui- | | E | 0 ANov. 4.. Phyf. Med. Tom. VIf. Pre tofo erm 4 VPLEODES . ^ ng du SE 24 Pg S UR, Pra CORE SPAN. SRM ART X6 5 — OblewXLEL 2 78 tofo, aliquando etiam diarrhoea, ut mihi vifa eft, purulenta. Urina fuit aurantii coloris & purulento fedimento, quod fi interdum nonadeffet, dolores in hypochondrio finiftro fere | intolerabiles evaferant, ita ut coactus fim opio iis levamen - imponere. Conftitutio & vires corporis indies plus decreve- - runt, ita ut vegra tandem fceleto iacuerit fimilis. | Cui febri confuümptive, quam ex ulcere lienis promanare exiftimarem, multifariis remediis, ab autoribus in noftra arte clafficis valde laudatis, mederi ftudui, aft plane incaffum, donec tandem ali- | quando ex libro egregio: Medicus Sammlungen von Beob- acbtungen aus der. Alrznesvviffenfcbaft Zurch 1764. pag.:318. febrim hecticam interdum tincturz fulphuris Clauderi cum ex- tracto chinchinz obedire ,. & maximopere gaudeo de hujus tincturze efficacia in noftra egra, ufus enim hujus tincture, - cum extracto millefolii combinatz, intra tres hebdomades ae- - gram omnimode emaciatam optime reftauravit. " Iuri in praefectura Ilmenavienfi dicendo prepofitus I. C. HaGzn ultra fex & quadraginta annos natus, vite fedentarie omnino deditus, ftudiis fractus, atrabilarius, & multifariis mali : hypochondriac fymptomatibus, quorum vero alius medicus curanmr habuit, afflictus, quatuor ante ultimum diem & me in: confilium vocavit. Ambulantem invenio pallidiore autem facie, ' levibus ventriculi doloribus , appetitu proftrato, pulfu bo- | no aft celeriori; & de laffitudine per totum corpus, & fenfu - cujusdam debilitatis momentanez, poft quamlibeturine miffi- 7 onem, querimonias fundentem, mucum valde tenacem evomit,? & dejectio alvina'nigerrima , fplendens & fedimento potus 1 coffee maxime fimilis & craffa, magno me adficit timore." Per-? cunctationibus vero cognofco , quod omnimode memoratu 4 e bilitate. Neque ullo gravi oneratus fymptomate domo exi-. E ante. pe morbo nievo. L4 r 227 ante mortem vomitus pituitofus , leves ventriculi dolores, & appetitus languidus fupervenerunt ; contra hec morbi aug- menta remedia fumfit;nefcio qua. . Ego accerfitus enemata mollia bis in die repetenda, & potionem leniffime laxantem ex pulpa tamarindorum & manna calabrina confului, aquam frigidam cum fueco citri pro potu ,, & cremorem hordei vel "avene cum fucco eodem acidulatum pro cibo ordinavi. Ene- »amata.& ufus potionis magnam copiam hujus picei atri fplen- dentis evacuarunt craffamenti; que per tres dies medelacon- tinuata egrum valde reftauravit, vomitum doloremque feda- vit, appetitumque elevavit, fed eheu! feceffus nigri perfeve- rarunt. — Quarte diei nocte illico accerfitus, invenio egrum, lividum, flaccidum, fudore vifcofo madentem, pulfufere nul- lo, oculo dextro tenebricofo, cujus palpebre & tumidsz erant, fic & manus dextra tumefacta erat, & magnam copiam fan- guinis atri; male olentis, aft fluidiffimi & minime coagulati, per unicum folummodo vomitum & feceffum, paulifper ante meum -adventum, ejecit. Efficacioriconfilio impar acida mineralia in- terne & odoramenta externe fuafi, aft omnia incaffum, quin- o horas poft vomitum comatofus exfpirat ;ger. P - OBSERVATIO XLVIIL E . ElUspEM. 7 Diarrboez babitualis cum febre beGiica fHipatee quadam medela. D ie decima quinta Novembris 1780. quidam lanius quadra- genarius, dyícrafia atrabilaria ftrictiorique corpore, mee fe credidit cure, qui jam per quatuor feptimanas diarrhea la- oravit, fere omnes ipfius profundente vires, Mihi in cauf- fam& morbiftatum inquirenti, eger, quz fequuntur, narravit: " pe aliquot jam menfes omnium membrorum tn « i JRBÍ ^ -.ealor ad tactum non valde acris, noctu vero increfcens, ap- : ES - . ^ -— *- ^ A PN wo. * " - V T : . y lenta, fed mucofa & per intervalla affciens; lingua fuit arida, | -ullum fine magno virium difpendio movere valeret membrum;: . cemb:is legi in ea ipfa hora accepto anglico fcripto: Pra&js - 28 — — Obfrvaiie XLVIIL & quandam frigoris percepiffe fenfationem, quam ad debel- landam, drachmam circiter unam devoraffe radicis rhei , quae | vero nimium ventris excitaffet flusum, quem ad inhibendum - multa externa (forfan & calida interna") fed fruftra adhibuif- - fe. Quod vero anfam huic dederit morbo, nulla potui dete- - gere callida inquifitione. Diarrheafuitaqnofa, fatis frequens. | & copiofa, nil vero purulenti monílrans, pulfus ineitatior, | petitus languidus ;' fitis quodammodo.aucta; ingefta plerum» que tufliendo rurfus evomuit, tuffis vero minime fuit purus & albido obducta muco, fapor inanis; qualibet fere nocte diffluxit fudoribus tepidis, inodoris & defatigantibus, ita ut | fapiffime per unicam noctem ter mutanda ipfi fuerint indu- ? fia; urina fuit parca, badii coloris, & multo pultaceo gaudens . & rubello fedimgnto, usquam ullum. percepit dolorem aut . morbofum fenfum , refpiratio fuit bona, oculi vivaces, fed ! facies pallida; Multa dedi remedia refolventia , roborantia, | & involventia, ex quibus nominare liceat: extractum myrrha | aquofum, decoctum falvie in aqua calcis vive ,. gummi ar-«- moniacum & arabicum, corticem peruvianum in fübftantia | & decoctum, perfe & in connubio cum camphora, lichene? islandico, ext&acto martis, & multifariis extractis amaris, eli-j xirium acidum Halleri &c. fed omnia incaffum. Aeger quali-] bet die deterior evafit, fudores nocturni duüplicati, debilitas aucta, ita ut eegrotus affidue premeret lectam, & fere neque tuíffis quidem nunc rarior, vomitus nullus, fed appetitus pro ftratus, pulfus celerior & debilior, omnique vefpertino & ma- tutino tempore febris aeceffit fatis magna. Die tertia De: cal obfeérvations on tbe cuve of' bectic and flovo [évers and tbà- pulmonary confumption 9c. By Mofes. Grifftb. M. D. Lon don 1776. fplendidam commendationem mixture autori fa-. : Anuilia-. i Mw. De diarrbe ; dabituclis cum bcne becti lica Co C. j 229 miliaris &- e fanandas hsóHégs febres eliedffünuent & non ig- . norans, ab Archiatro digniffimo HurkLaAxpio faccharum myr- rhe Hoffmannianum, in connübio cum cortice peruviano & martialibus valde laudari, & nuperrime fexaginta lagenisaquee P. ex. Tungrorum fonte, myrrhinis fimul remediis, febrim hecti- . cam fanatam: illico decrevi cum hacce commendata Griffithi- -ana mixtura periculum facere. Quarta igitur Decembris die ' dedi fequentem ad modum Griffithii par atam mixturam: | (0 R. dy myrrh. elect, Sal. abfinthii, Nitridepurat. ad fcru- —- * pulos duos, folve terendo in Inortano vitreo cum Nae cerafor. nigr. unciis quinque, Ex. anti hypoch. R. Whyttii uncia una. Deinde adde Vitrioli martis factitii drachmam femis, facchari albiffimi drachmas | — .duas. M. D. S. omni trihorio cochlearia duo. Hac prima exhaufta dofi, febris minor evafit , diarrhea sRifir aft vires vix aucte. Die Decembris fexta eandem . dedi mixturam, qua vires aliquo auxit modo; die octava re- petii meam auxiliatricem mixturam eodem cum fructu; die ^vero undecima uxor imprudens, mundato pavimento hypo- " 'eauftum intenfe calefecit, ut repente exficcetur pavimentum, "vapor vero exinde réfudans egrum in pejus pracipitavit, mix- —tura vero fequenti modo mutata, uxoris errorem emendavit: 2 o R. Myrrh. elect. drachmam unam, Sal. abfinthii drach- | . mam dimidiam, folve terendo cum "Tre aromaticee X drachmis fex, ve cerafor. nigr. unciis fex, Mell. .de- | fpumat. uncia una. Dein àdde Vitrioli martis factit. — 7 -drachmam femis. Mifce D. S. in quatuor portiones di- videnda, quarum capiat unam hora decima matuti- na, quintd poftmeridiana & hora decubitus. L--JQue mixtura & decimaquarta dierepetita egrum tandem "fanitau reddidit, ita ut le&um fere perpetuo relinqueret, vires 2 ferme priftinas recuperaret, & ego medelam fequenti mixtu- ra, quum nunc priorem reformidaret eger, ad finem perduce- rem. .R. Extr. cort peruv. Extr. rad. gent. rubr. àà drach- : | y y Mr mas 230... Olfrouio XLIX. mas duas. Extr. Myrrh. &fi drachmam unam cum dimidia, - "Tre martis Ludovici unciamunam y«& menthe piperit. uncias - tres, fpirit. falis dulcis drachmas duas. M. D. S. omni quatri- - horio cochlear unum. Letus de hujus mixture magno fructu, hancce obfervatiunculam communicare amo, pluraque peri- cula cum eadem me facturum & redditurum fpondeo. — — .- ] Ilmenavia Onoldum "n die 1o. Martii 1781. OBSERVA'TIO XLIX. Dn, D. IOANNIS FRIDERICI GLASERL. De | Gu LAPSI cranii depreffione absque fugillationibus Gs AF j furis per feciionem legalem detecta. pons caelebs Suhlenfis iuvante obftetrice fetum mortuum . | enixa eft, qui paulo poft in Praefecturam Electoralem le- - - galiter infpiciendi cauffa deferebatur. Quoniam in capitetor- - tuofa flexura fefe offerebat, depreffionem cranii indicans; unde hac res fufpicionem habuit, an violentia quedam con- . tigerit? Quapropter me ratione officii, miniftrante chirurgo : oppidano,. prefentibus duobus Scabinis ad fectionem aceinxi. . Obftetrix adfeverabat, fe ftatim ab initio parturienti usque ad finem manus auxiliatrices admoviffe, nihil difficile obfervaffe, — & integram functionem vix trihorium impleviffe. Tantum ve- — ro abfit, ut ulla lefio capitis accufari potuerit, ut potius ipfa - | vigilanter affiftente, infans recens natus ab omni contactu ma- tris liber evaferit. Porro aiebat, fe ante & poft partum ven- trem gravide curatius fpectaffe ; ubi neque fugillatio neque ftatus quidam preternaturalis in oculos FUN fecundinis T omnino. ur De preternaturali cranii depreffione 9c. — 231 1 omnino integris. Femina graviditatem. neutiquam celavit, verum iudicio Electorali aliquot ante partum hebdomades de- nunciavit , indicato fimul eiusdem termino. Foetus ordinarii motus contiguabant biduo ante puerperium: verum enim ve- ro fubitus terror, pallor & tremor gravidam invaferunt, qua- - ftatim necrofin fetus fentiit. Cadaver fectioni deftinatum con- - formationem maturam oftendit, & longitudinem ulne Norim- "bergenfis prope adequavit; ungues, labia oris & reliqui artus eandem fignificarunt. Aderat color nativus infantis recens nati absque omni putredine, mox in confpectum veniebat tortuofa flexura cranii in diametro digitum unum cum dimidio, - in profundo quadrantem menfure Rhenane confttuens, oc- cupabat os bregmatis dextri lateris & viciniam offis frontis. In- tegumenta cutanea capitis ceteris concolores ne veftigium qui- dem fugillationis pre fe ferebant; finuofafuperficies tactui re- fiftebat, &folidum continuum iftis vacuum oftendebat. Re- mota igitur cute una cum panniculo carnofo & pericranio, cal- varia depreffa a meningibus & cerebro feparabatur , nullus - fanguis extravafatus neque fecretiones puris aderant, fingula »maturali colore predita. Quid quod? in cerebro diffecto naturalis conftitutio & lamellarum cranii compages prorfus illzefa obfervabantur. | Femina infons affer ebat, fe-in famuli- "tio tunc temporis fuiffe apud lanionem, qti boves & vaccas , dé&u fecuris interemit , & capita iumentorum percuffa accura- ^te crebriusque confideraffe,, & validam concepiffe imagina- "tionem, unde probabiliter hic nevus originem traxerit. Efto /hic cafus fupplementum hiftorie nzvorum. iu m Subla. TThuringorum Onoldun miffa d. 12. Martii 1781. ES Us oo SCHOHUM. ||. Cum unius rei plures poffunt effe Lesttek probabili con- de&ture facilis dabitur locus, cranii ii deferiptam depreflionem a E vio- My ^l - tra aliquod corpus durum,. ex quo offa adeo flexilia in foetu. PN AS 4198 7 Olfersati "m ; violentia quadam externa utero illata ortam éffe, Siquida om a! gravida domefticis laboribus adftricta, impreflione abdominis | | per farcinas ponderofas, duras, quas femine non raro. fpinz . offis ilei impofitas geftant, vel etiam in illifu abdominis cons - mutari queant, unde fepius fieri folet, ut alius generis ma- ^ "€ula reputétur, quz v. g. iriducta fuerit a decubitu; compref- : fioné aliisve accidentibus, hine vero remanet, & mora fua Veritatem patefacit, cur unie foli imaginationi non reponi &. reiici dp cauffa male conformationis. . d vetri I" OBSERFATIO. n Dn. D. FRANCISCI ZANETTL. SEMEN d De | pim oidyijn n Cepbalea biliofa. | : E Dp» fua feritate & contumacia chartis non inepte conereden-. dus eft morbus, quem a duodecima die menfis Aprilis e que ad finem Iulii anno. 1780. acriter fuftinuit Nobilis Baro: M, Helvetus, vir medis statis, fanguineo cholerici tempera. menti , fenfibilioris animi, conftitutionis fatis firme ac ftatura mediocris. Fic profpera, qua perpetuo fruebatur, valetudis: neabutens, utpote fibi non tantum violenta equorum pale- ftra, & itinera laboriofa, nullo-habíto refpectu ad. quafcum. que aé&ris , tempo rumque viciffitudines, verum etiam fanilia- res errores, in perverfo aliarum rerum non naturalium ufu, ir deliciis erant, ab hoc improbo vivendi genere ingentem capi-- - tis dolorem contraxit, anteriora occupantem fine febre. cona P — Medicus , fubducta primum enemate communi excre- | J men-| ". E 3 Í ] " "o " 8 "Y [um jj E -— De«eepbalea biliofa. 833 sientorum faburra, juffit protinus veriam in pede aperiri, bis - medicamen folutivum alterna die exhiberi, potionibus diluen- tibus, atque emulfionibus nitrofo-frigidis uti, fervata con- venientidieta. is methodice peractis, remifit quidem ultra fex. hebdomadas, at non filuit integre, moleftum fymptoma; | quin imo fub negle&o victus regimine recruduit, & abhinc -magis vefpertino potiffimum tempore, tum a modica qualibet occafione tantam quandoque nancifcebatur acerbitatem , ut^ illuftriffimus patiens, nifia domefticis cuftoditus, non femel dn femetipfum manus injicere tentaffet. ^ Quocirca fanitatis impatiens, hanc contra &gritudinem varios confuluit Medicos. -celeBerrimos, qui varia & egregia per duos menfes preeftite- rant medicamenta cephalica nempe, füccinata, cinnabarina, corticem peruvianum, decocta lignorum dulcifivantia, nar- .€otica; omitto ven: fectiones, hirudines, cucurbitulas, ve- ficantia, fed omnia fere incaffum. Hoc interimtempore cum quadam die egrotans nofter amicis fuis, qui ad eum invi- fendum venerant, remediorum farraginem hactenus fruftra fe tentaffe fignificaret, nec non eorum vim pervicacia morbi elu- fam effe quiritaretur, ex his unus illi refpondit, ne animum demitteret, neque amplius differret , me yocare atque con- P fulere. - Hicigitur ad me mifit nuncium cum epiftola, qua enixe I rogabat, ne gravarer, quampri imum ad eum vifitandum ire. 1l- luc accitus inveni virum generofum nonnihil emaciatum adhuc —eonftantem viribus, inappetentem, capite dolentem ; cate- fum hec aderant fymptomata: «color faciei 4ubflavus: zi Ofls | ficcitas & amarities, lingua bile tincta, pulfus quafi febrilis, -In confilium exciti mecum medici ordinarii, cuncta eegritudi- "mis, uz nobilem patientem exercuerant, momenta expo- Mfuersnt, mentione etiam de prafidis fruftra adhibitis. Qui- - bus ego intellectis, & diligenter perpenfis, breviter fübjunxi, HirrocRaTEM, meo judicio, in hoc cafü inter omnes fcriptores efte attendendum, qui aperte declarat: Morbi oriuntur par- — -- AVov. AG. Pbyf. Med. 1om. VIL | Gg tim — á— "na a dcs . Ne z SRL TL uV 2 SL. XM S SC ! P 4 ; : wc PE d S 3 vs T X , S . L] ] P E M ACE YN » " l j . vule $ T Y ^ t : ^ * i , d D. , -— — ^?294 — ur O bfervatio LERNEN E : Y ok : ? jim quidem ex bis, quee in corpore infant, pituita €5 bile, par» tim vero ex bis, que extra obveniunt, laboribus €9^- vulneribus, quin C9 a calido fupra modum calefaciente, a frigido fupra mo-. dum refrigerante , €9 ficco plus cequo ficcante, € bumido plus. equo buümettante a); & alio loco repetit: Bilis €9 pituita moi bos excitant, cum in corpore [upra modum «vel reficcantur , vel bumectantur , vel incale[cunt , vel refrigerantur. .Hoecve-- t0 pituitce , €9 bili contingunt ex cibis, €9 potibus, laboribus C9c.b) 1deoqueex his verbis, retento egroótantis tempera- - mento, ejusque vitz genere, non abs re colligere licebat mo- : leftam, qua hic pertinaciter affligebatur, cephaleam, nonnifi . .& bile vifcida & amureofa, in primis viis ftabulante, natales . fuas mutuari. Hinc, morbi caufa fic explorata, curam eo effe | dirigendam arbitrabar, ut ejusmodi humores prompte educe- rentur, quod facillime ( premiffis, ac interpofitis abundanter . potionibus diluentibus, bilem alterantibus, ex herbis cichoreo, . fumaria, taraxaco, endivia, acetofa, borragine, agrimonia, .- capillo veneris, radice graminis & rufci concinhnstsis, ac oxy- . mellite fimplici alteratis ) preftaret vomitus, alternis duobus ^. vel tribus diebus concitatus, ope competentis dofis fyrupi .- emetici Angeli Sale, donec malum exflirpetur funditus ,. fum- pto his diebus vefpere narcotico remedio. Infuper opere - pretium facerent quoque pediluvia tepentia ex aqua fluviatili, ^ furfuribusque triticeis parata, nec non clyfteres molles quo-..- tidie appliciti; ut femper alvus confervetur lubrica , habita. pre omnibus convenienti dieta, . / His prolatis confulentes Medici, meam propofitionem collaudantes, pleno affenferunt ore, eademque indicata reme- — dia in ufum duxerunt. Neque vero fpem fefellit hec cura-- tio, fiquidem relatum mihi eft, emeticum intra viginti dies per. 8$) L.de morb. b) L. de affccib. E K Dec cepbalata biiofa, — 335 - tres vices interpolatas exhibitum, miram bilis flavi copiam per vomitum & alvum eduxiffe, aliisque interim adhibitis ad nor- man prefidis, capitis dolorem mitigaffe, tandem prorfus evanuiffe, unde nobilifimus .Baro tam firmam adeptus eft - falutem, ut ne amplius jam ab octimeftri quicquam moleftie perfenferit. Cannobio, Onoldurm miffa d. 22. Zpril 1781. Buses OBSERFATIO LI Dn. D. SEBASTIANI PAOLI. Ex libio fulpbur inauratum. in. affeclione by[lerica proficuum. Eten affectus, monente SvpENHAMIO ,. chronico- X rum morborum media pars fint ; eius certe laudanda eft Opera, qui in eorum cauffas cognofcendas, ac remedia iis profligandis aptiffima, inveftiganda incumbat. | Huius generis morbum graviffimum, eundemque perrarum , cum defcriben-- | dum füfcipimus, remedium, eque novum ac prafentiffimum , Y quo fumma exitus felicitate ufi fumus, in medium afferre fta- -tuimus. Quod quidem remedium etfi maxime iterum iterum- que utilitatis, experientia magis quam. ratiocinatione compe- rimus; id tamen minime agimus, ut nunquam non certum ac -falutare praedicemus ; cum potius perfuafum habeamus, non modo ineptum aliquoties , verum etiam incommodum effe -poífe; nifi fuis temporibus accommodatum, a difficillime ar- ^tis non imperita manu prebeatur, Quo in perdifficili morbo ! "quotiescumque univerfalem aliquam cauffam, que ad omnes Jpertineret, ftatuere placuit, falfz inde illationes deducte funt, !curandique rationes propofite, quibus nulla fuerit laus, nifi movitats. Sires interdum ita fe habeant, ut fcopum attin- E DN AEEBT ^ gamus 236 5 - od Obfervgio Ll. .— . —-— UR b: - f pamus; non continuo ex fingulari illo rerum ftatu liberecons-— iectandum eft, fed fimile tantum in fimilibus decernendum ; donec temporis atque experieftie beneficio, meliorafuccur- " pant. Utenim, (1 quis latiffüme excogitando pervagetur, non 4 bene potiora artis fubfidia miniftrandi ratio explicatur; ita fi - quis in aré&tum fe contrahat, fibique ftatim placeat, en tibi - infinitailla remediorum feries, quae cum parum poffint, tum .- etiam non fine rifu excipiuntur. Ultima plerumque fubfíidia, licet ad :wgroti falutem nihil fortafle contulerint, vulgo kau- - dantur. Alia eft nature vis, alia remediorum: fuum inter. utramque difcrimen intercedit. ^ Quare fi unam tantum hy- - ftericam affectionem eo,; quod: mox proponemus, remedio fa- natam habuiffemus, nil minus quam de yulgando cogitare- mus ; neaut faciles nos, aut temere credidiffe videremur.- Differtatiuncule vero fines ne pretergrediamur , ea tantum enarrabimus , quz ad hocce nos remedium adhibendum per- 3noverunt: eft autem ex flibio fulpbur inauratum. — Ut vero aliquis fervetur ordo, nonnulla de hyftericis illis morbis affe- rimus, quibus iftiusmodi remedium convenire poffit, aut ali- — qua faltem boni exitus fpe tentari, | qi Nobiliffima iuvenis, annos nataquatuor fupra viginti, be- — me conftituta ,- eleganti apteque compofito corporis habitus. naturaque fanguinea, per integrum annum veriffime hyfteri-| ce affectionis moleftias atrociffimas paffa eft: dolores pericra- nium inter craniumque vix tolerabiles, vomitiones enormes, vehementesque cum acerba pectoris anguftia palpitationes;' precipua erant, que obfervavimus fymptomata , ceteris. omiffis, que in' huius generis morbis communiora effe folent? Diligenter, fuoque fervato ordine , efficaciora tentata reme- dia, tum que nervos, in quibus, nimiam ob fenfus irritatio-. mem, prima omnium malorum cauffa infediffe credebatur, cor-- roborarent; tum quz humores corrigerent circumeuntes, qui - ex nobilis iuvenis fedentaria quietaque vivendi ratione vitii. forte aliquid concepiffent, quo vitio nervofie vagine punge- T : rene - Ex libio fülpbur inauratum 9c... .— &s7 ^9 rentur, . quodque ec continent, mobiliffimum liquidum per- turbaretur. Ac revera, preter eam, quam diximus, & fpi- ritus & corporis inertiam, nullam aliam in cauffam excitantem five. rocatarcticam, culpa conferri-poterat. In nihilum ta- men hec omnia confideraffe ita recidit, ut ex potioribus re- - mediis, tam ad humores purificandos ,. quam ad fanguinem, . prognatosque inde etiam fpiritus reficiendos, adhibitis, nul- lus omnino extiterit fructus. . Quamobrem , cum nobilem. . juvenem acerbiffimis moleftiis faltem aliquatenus relevandi ftu- dio teneremur quam maximo, in animum tandem aliquando induximus, remedium adhibere docto ab. Chimico propofitum, cuius praffentiffima vis , atque adeo miracula prasdicabantur. Ejusmodi prefidiis, que levitas plerumque aut auri cupidi- - tas in hifce.praefertim morbis obtrudere folet , quam mini- mam fidem habendam effe non ignorabamus. Aliquid tamen | optima pro iuvene intentatum reliquiffe ne nos unquam pco- niteret , novum aliquid atque inufitatum tentare ftatuimus ; praefertim quod, aliis omnibus fruftra tentatis, id maximenobis licere putaremus. 1d autem erat pulveris cujusdam, cinereo . colore ad rofeum vergente, granum unum, quod aqua fonta- na, quantum cochlear capere poilit, infufum, mane, atque | fietuno omnino ventre fumeretur; diligenti cibi habita ratione, —& alio quovis medicamento prorfus interdicto. . Hec ad a- E nun. atque ad trigefimum usque diem continenter adhibi- ta eft curatio. Minimi ponderis remedio multam ineffe vim m aegrota, prefertim vero in ftomacho , ubi faftidia at- ue ad vomitum incitamenta, ceteroqui- leviff mma, atque adeo el atque iterum vomitum ipfum movit. Caput eodemtem- I ore vehementius concutiebatur ; antemeridiana potiffimum ie. quinque nimirum atque etiam fex horas; ut hoc tempo- - -gis fpatio decumbere neceffe effet;.. Alvus etiam libentiu$, at- - que. zque ac leni aliquo movereturpurgante, folvebatur. Jam "remedium hocce iuviffe res ipfa perfuafit: nam commoda ea- geemque diuturna fucceflit valetudo; atque hyftericis moleftiis PE | Gg 3 omni- NE. " * Que 99. — 4 D as - P z r ^ * NUS / x , - 3 T omnino libera exinde iuvenis, ne ullo quidem alio infirmita- - tisgenere tentata eft, fi, que minus gravia interdum patimur, incommoda excipias. | Quid vero? Ut hec vidiffemus, ea- - dem tamen vi eodemque fructu defcriptus pulvis quibusdam aliis in hyftericis affectionibus num agere poffet, cum dubita- remus , nil minus in animo erat, quam ad omnium omnino - falutem factum predicare. Fides ut accrefceret, confirma- tione opus erat, qua res multo etiam certius ftatueretur. Quod quidem nos per ea, qui mox allaturi fumus, affecu- | tos effe putamus. Tam enim de morbo infrequentiori magis- - que inveterato agitur, immo etiam in infanabiles relato. En - igitur compendiaria nudaque rei narratio. Puellam quandam, delicato quidem, non tamen infirmo, ' eodemque carnofo atque fanguineam ad indolem prono corpo- . ris habitu, vividoque ingenio, anno etatis decimo & octavo, cum ab hominum convictu per annum remota confediffet, . febris ex tertianarum genere invafit: que utut potioribusitera- - tis remediis fuerit oppugnata, ad decem tamen menfes perti- naxreftitit. Vehementiori aliquo remedio tandem aliquando . discuffa,. en paulo poft intermiffze fpiritus oppreffiones, mole- . fte circa ftomachum affectiones, & graves ad praecordia pal- - pitationes, Cum pluribus fignis fefe prodidit hyfterica paffio, - accedente etiam crudarum urinarum frequenti feparatione; : quae pathognomonicum, exSydenhamio, ejusmodi morborum ^. indicium eft. Convulfiones fubinde, etiamfi a ftomacho fem- - per proficifci viderentur, univerfa membra quatere ecperunt, — atque ita fzvire, ut fpiritu oppreffo, aortaque vehementer exagitata, frequenti ejulatione, graviffimi doloris indice, fa- . . tis aperte egrota hyfterica fe affectione, eoque omnium teter- rima, torqueri commonftraverit. Tranquillusin ea atque hi- ' laris animus, fuavesque mores prohibebant, quominus ullam | tante perturbationisremotam in ea cauffamineffe fufpicaremur, preter ilam, quam diximus, febrilem videlicet illum obfti- natumque habitum, atque interturbatas digeftiones. —Enim- . -w Dr ONSE NM. No Y i^ T ^ hee E on dee : flibio fulpbur indurdium Co. | 230 vero ab ftomacho, five al'zua alia ab fede chylo conficiendo . deftinata, moveri convulfio videbatur; nulla fiquidem uteri "culpa, utpote qui menftrua libens facilisque redderet. "Tam | acerbo tamque vehementi cum morbo validiffimis medicine armis dimicatum eft, diuturneque propterea inftitute atque iterate funt curationes. Modo enim varii generis amaricanti- bus, gummofis faponaceis, chalybeatis remediis id ageba- 'tur, ut cibi coctio expeditior meliorque fieret, atque indefe- licior chylofis confequeretur. Modo ad herbaceas ptifanas, - àd defecatum ferum, ad lac, atque adeo ad balnea conver- tebamur, ut univerfa humorum maffa dilueretur; atque ita in tam afflicto corpore ftimulationes minuerentur. Modo fucci- no, adlongum tempus, caftoreo, cinnabarique, nunc nati- va, nunc ex flibio, atque etiam mofcho utebamur, fi minu- tiffimis particulis excitatis circumque actis, nervi relevaripof- fent; ut vividiores facti, minus ad corrugationem convulfio- nemque proni effent. Poftremo levi aliqua fanguinis miffione, .five paregorico aliquo convulfionis impetus refrénabatur, ut fi minus diffiparentur dolores moleftieque, aliquanto faltem -Jevarentur. Eademtamen morbi vis, eademque perfiftebat atrocitas: qua miferandum in modum oppreffa decumbebat segrota,, quatuor aut quinque in dies fingulos paroxyfmis -acerbiffimis conflictata. Cum igitur ex validioribus artis fub- fidiis nullura omnino fructum quatuor annorum fpatio cepif-. -femus, curationes omnes, qua ad morbi cauffas oppugnan- das valerent, abjecimus; praefertim quod de leniendis, que fequebantur, gravibus fymptomatibus cogitandum effet; ne | 'iegrotantis vita extremum in difcrimen, veniret. Varia autem feaerant pro variis corporis partibus, «in quibus acrius inten- ^debatur convulfionis vis ; de qua optime & appofite Svpsx- "HaMius a): quamcunque etenim corporis partem in[ederit, (vm- quomata, qualia ei competunt parti, [latim producit, Qua- * .00 PIOp- » 2) Differt. epift, ad Guil, Cote. 240 : Obférvatio AE: propter nunc caputa dnbnitntioDs motibus, . lethargique- minis defendendum: nunc pectori, quod tuffis contumacia ,- fputo, . interdum cruento, fpiritusque anguília angebatur, fuccurren- . dum: nuncimo ventri fübveniendum ;. ubi atroces tenfiones | fieviebant, feparationibus aut interclufis aut inordinatis, ipfis- - que menftruis aut valde imminutis aut interturbatis. Palliati- - vis hifce curationibus dedimus quadriennium , que quidem; - iin corpore quotidianis acerbifimisque convulfionibus tanto - impetu quaffato, vitam tuerentur, non afpernande videbantur. | Cum itares fe'haberent, etfi parum curationibus ad hy-- . ftericum morbum diffipandum excogitatis confideremus, pul- - verem tamen illum , quem diximus, in enarrato fuperius mor- : bo profpero eventu adhibitum, iterum tentare decrevimus, - Eadem igitur methodo & quantitate fumendum cum prefcrip- ferimus , accurate egrota patienterque ad fexaginta dies ufà. eft. lidem inde effectus extitere : ad caput impreffiones, - affidua ad vomitum incitamenta, atque ipfe interdum vomitus, | & quotidiane fübtilium excretionum per alvum. evacuatio- ^ . mes. Quoties i in medicina, quod minus ratiocinando probavi- - mus, incomperta cauffa, ex fententiafuccedit? eiusmodi fuit hujusce curationis exitus; in qua tametfi parum admodum. fpeiinitio haberemus, ea tamen nihil felicius. Enimero quo- : . tidie magis convulfionis impetus refidebat, ut omnino tandem : quieverit, poftque annum atrociffime afflictationis fere octa-. vum defcripta euratione paulatim convalefcens, fatis. bene | puella fe habuerit, uti & nunc fatis bene fe habet, j Itaque, fiejusmodi pulverem ad atrociores pertinacio- | resque hyftericos affectus fanandos plurimum poffe predicaf- femus, jam nimia in nobis credulitas reprehendenda minime z videbatur. Quodreliquum erat, eo ftudio atque opera in. tendebatur, ut pulvis, quem, non fine mylfterio , veluti ar n canum impenetrabile datum acceperamus, cuius nature effet - inveftigaremus; quo poffet decerni, quibusnam hyftericis " fectionibus conveniret: id fiquidem nobis, quod cuicunque Medico effe debet, perum eft, nullum exiftere ommíno - OUR Ex fHbio fulpbur inauratum Esc. c UMt remedium, iod; in omnibus aeque hyftericis affe&ionibus va-- leat. Que quidem duo ut affequeremur, multa ac varia opus erat obfervatione, multaque experientia, ^ Duodecim anno- rum obfervationibus aliquatenus huic nos negotio fatisfeciffe credimus, quidquid inde collegimus in medium afferre fatis cum habeamus, integram aliis relinquimus curam exquifitiori diligentia remedium examinandi, quod tante in medica arte utilitatis effe poteft, fi fuo loco fuoque tempore adhibeatur. | Pulveris color, levitas, tanta in tantula quantitate vis, | quosque in ftomacho excitabat motus, eo ftatim nos addu- xerunt, ut remedium ex ftibio comparatum efle füfpicaremur. . Id autem ex variis obfervationibus pro certo habuimus. Quans doquidem quidquid ejus. pulveris allatum fuerat, ac fubinde alüs.pro sgrotis afferendum curavimus, nihil prorfus aliud - effe comperimus , quam fulphur ex ftibio inauratum, lam bonítat in eiusmodi fulphure multam ineffe vim, multoque certe majorem , quam in kermes , quod majori partium re- gulinarum copia abundet; quare nil mirum, fi vel granum unum commoveat ftomachüm, atque interdum cieat vomitum, —— «. Experientiares erat confirmanda, Certam igitur inauratiex ftibio confectam fulphuris quantitatem iterum iterumque variis in hyftericis morbis eum adhibuiffemus, en tibi iidem effectus tum ad ftomachum, tum etiam ad feparationes excretorum quod. attinet, atque etiam eadem aliquoties commoda. — Qu: prin». -€ipio erat opinio, ex fortunata quadam rerum confpir atione, tertam evafit infcientiam. Nam ipfa illa juvenis, de qua inox enarravimus, que poftocto annorum fere eontinentem de- Kubitum, incogniti pulveris ope convaluerat, aliquot poft an- - mos, quod aliquid hyftericsee moleftie iterum pateretur, iterum "eiusdem quotidie granum triginta per dies fumpfit. Esdem ánde in ea rurfus commotiones, eedem fecretiones, idemque" | eurationis früétus confecutus eft. | lam vero ut ftatuamus, quibusnam hyftericis affectionibus . gos remedium convenire poffit, in varias, unde illa pro-. Nav, A. Pbyf. Med, Tom, FII. Hh . ficis- -naurati ex flibio fülphuris curationem fubire juffaj unum . N ; -4 : i w- ^ "US eT 6 0L DELI TEE 35 DER S E (OT -m ^ 3 í GUT T l - , 2 ux Z386-2 c 1s d. 1 1 1 942 Axa m LL t is "um ficiscantur , caufas hls: non poffüumus, quin n: ccübl inane teceffum iniiciamus: his enim infpectis, que tandem ex illis, fi minus certa, at probabili ratione, oppugnandz atque adeo - profligande fint, facilius colligetur. — ld fiquidem nobis eft maxime perfuafum , fuipbur ex [libio inauratum ynodo quidem perutile effe poffe ac falutare ; modo vero damnofum potius. atque exitiale. Quam multa bona chymicze preparationes | humano generi attulerunt; fed quam multa etiam mala, cum . ab imperita manu fuerint adhibite | Non quod ee nimium - viblenser egerint, fed quod intempeftivus fuerit earum ufus; - mala ideo de illis plerumque opinio percrebuit. Sui medi- cameótorum actioni ftatuantur fines : en tibi ut commodior eorum ufus, ita & diuturnior. 3 — "Hyttericorum morborum igitur ad caufas ut veniamus; antiquitatis errores pretermittimus, qus cum in uterum cul- pas omnes coniiceret, tot ibi perturbationes, viciffitudines, : fitusque mutationes fieri perhibebantur: neque multas nobis . ea de re excogitatas hypothefes examinandi locus eft: qui- | bus ex hypothefibus aut animalis fpiritus tantum mobilitati,b) aut uteri atque adiacentium partium dumtaxat vitio c) aut ! imi ventris folummodo d») vifceribus hyftericarum, quotquot . funt, affectionum permanentes proximaeque cauffe funt tri- | buende. Que profecto erudite magis atque acute, quam; perfpicue ac vere tractantur; atque ubi de fymptomatibus; - quz hujusmodi morbis peculiaria funt, differitur, ingenii po» tius quam veritatis lux aliqua affulget. Nos quidem ratione. pariter atque experientia docti fic ftatuimus:. multiplices mo« leftiffimi morbi effe poffe proximas cauffas, uti & communi fententia multe funt procatarctice. Quam fepe fit, ut cum | b " SydenBago ut fupra. e aue | d iu c) I. Aftruc T, de Malad. des Femm, T. n. Chap. XIII, I (d 4) EE Mve de morb. nev.p. 175. &vanSwieten comment, in: Boch. ($$ 10754 y » ERLM CU 4 - * 2307 ^ - 7 p f " : 3 T xad, b - A - y d N *«. ^ * N s ' j J | A. P d Ex jflibio fulphur inautatum Cc. -245 ad ünam omnia. originem referre volumus, in errorem dedu- camur. Multe in medicina exercenda occurrunt fiemine deli- cato quidem fed fano corporis habitu ,. que ftato menfium or- - dine cum optime fruantur, certa nobis perfecte chylofis na- | turaliumque excretionum exhibent indicia. X Minutiffima fi in | eisqueque perveftigemus, nihil. omnino deprehendimus, quod -optimae non fit valetudinis argumentum. Quid tamen? Eas- dem atrocifimis hyftericis cruciatibus obnoxias habemus. - Sive in animo commotio aliqua, five fortuita in ftomacho cru- - ditas, five fubita in atmofphara immutatio, eas afficit, per- turbat , oiuique ex parte exagitat; ut inde palpitationes, fpi- ritusque anguflie , circa uterum faftidia, quidam ad gulam «quafi nodi, .certiffima tandem fuffocationis uterine indicia ma- nifeftentur. Hic certe nullam, quse ad uterum ceteraque ámi ventris vifcera pertineat , . morbi cauffam. comperimus: :ea fiquidem fuis ad nature leges partibus optime funguntur.*- :Quare quidquid eft. caufze, in habitum quendam nimium delica- «tum, ideoque nimium ad irritàbilitatem-pronum, potius con- - sgerendum videtur: qui profe&o habitus quidquid humane flructure ratio poftulat, diligenter quidem. libenterque prarftat ; fed ftimulatione vel minima, :aut levi aliqua, prefertim fi inu- fitata fit, impreffione, coneutitur, ;crifpatur," vibraturque, c violentos in motus atque inordinatos fertur. Itaque vel ':ab una odoris alicuius actione hyftericum fieri tumultum novi- - «mus, folaque füb pedum plantis titillatione vehementem in- "terdum convulfionem ipfamque epilepfiam excitari. lifce in "hyftericis affectionibus, quas. cum Italo medico e) heredita- »rias appellare liceat, quarum proxima atque integra caufa ner- »vis inheret,.non modo:nüllius utilitatis, fed. incommodi po- xius.effet .ftibii vis; utpoteque fuis regulinis. partibus nervo- fam fübito'ftomachi membranam tentando irritandogue , uni- verfalem faceret tumultum, morbique minime, quas diximus, :caufis. imminutis , morbum potius üpRun exafperaret. lam, Ev Hh. s | conftat. e) n. Ponticelli di affet : ifterica P. 64. —- x : - id. | 7 Obfiroatia LL - eonftat, fua pro mollitie nervorum augeri fenfum ; quod im - pueris quotidie fieri animadvertimus. — Quare motus, corpo- - L. - ris exercitatio , frigide ufus, idque omne, quod fibrarum corporis cohzrentie momenti aliquid addere poteft, aptius - commodiusque erit medice artis fubfidium. voila Multas vero quibusdam in feminis hyflericas affectiones . medici offendimus , quz nulla eiusmodi nervofe irritabilita- tis indicia dedere. Laboris ee patientes ut fint, neque ulla : ofnnino ex illis, que ceteras maxime perturbant, cauffa a£- ficiantur; tamen convulfionibus ideo conflictantur, quod va- riz adfint phyfice cauffe , qua ad nervos pungendos concu- ' tiendosque cum valent, tum debilitatem in eis irritabilitatem- - que illam exinde creant, que certe initio nativa non erat, fed morbofo ab habitu, qui in chronicis acerbisque morbis pau- latim fe prodit, füperinduei folet. — Hiec quotiescunque ita | fint, cauffam hyfterici morbi proximam ,: & adzequatam ipfo : in utero, partibusve adiacentibus interdum reperiemus. Nam | fanguis abunde in uterum irruens, eiusque lactiferorum. va- - forum tenfio, humoris acris, qui ex ipfo profluit, irritamen- : tum, multorumque preterea morborum genera, quibus, ex. plurimorum feriptorum obfervationibus, ovaria obnoxia funt, . ea omnia hyftericam affectionem excitare poffunt. . In hoe | autem rerumr ftatà parum admodum juvare poffe videturre- 7 medium hocce, de quo agitur : nunquam enim eo üsquepro- ^ greffurum putemus, ut uteri Circulationem expediat, eius- que fecretiones fuas ad leges revocet ; multoque preterea. "minus ut, qux im ovarüs tubisve, autaliis uteri partibus erea-- ta fuerint, vitia corrigat. ^ Chalybeata potius, gummofa &. faponacea proderunt; ficum diluentibusfeienter admifceantur, - uandoque etiameunm fedativis, inter que mofchum large ad- — hibitum prz ceteris utilem credimus. A 5 Quanquam hyftericas perfepe feminas male vexatas vi- — demus; neque tamen, quas diximus, cauffz culpari poffunt: - Quotiesid accidit, toties quod celeberrimus docuit van Swie- — . Ex flibiofülphurinawatm 6c. .——— ms ten res ipfa luculenter confirmat, . Ait enim -- Uferum pro cauffa abfoluta € unica paffionis byflericee baberi non poffe; : fed. omnia. fymptomata docent, in nervis per abdominalia vifce- - ra difperfis inordinatos motus excitari, qui po[lea totum cere- - brum turbant , 65 pe[fimas convulfiones producunt. £).. Sed quanti inde negocii eft adequatam ac mechanicam cauffam fta- tuere, que tantum in imo ventre tumultum excitando, om- nes exinde fenforii communis actiones turbare valeat. Per- - difficilem multi ne provinciam attingerent, culpam materis - quam dicunt morbofam, aflignarunt: quod fane idem fonat at- que ens pbyficum verum generans morbum; ens, inquam, il- lud Helmontii, qui elegantibus quidem verbis rem expedit , fed ita. ut.cum ob/cure morbi origini nullam afferat lucem, nos in fumma rei ipfius caligine relinquat. Magnus ipfe Bozn- Haavius cum conílanti experientia. vidiffet, mulieres dum in- cipiumt angi, €9. motum [anguinis penitus perturbatum babere, cum palpitatione , non ita dia po[T entire. ingentem motum cir- .ca bypogafirium fub umbilico -- íatis effe putavit, fi fedem in — mefenterio aut in inteftinis ftatueret-- idetur veroe[fe convul- fio nata €? propagata circa partes abdominales, forte circain- teflinum Cg mefenterium. g) | At vero fi procatarcticas eiusmo- di convulfionum cauffas inquiramus, aliqua fternetur via, qua —& ad proximam earum cauffam non fine aliquo rationis mo- mento ftatuendam perveniamus. Sedentarium cogitationibus- . que defixum vivendi genus, ciborum, quibus humoris &glu- ^tinis nimium infit, abufus, iterataque animi pathemata, -cauf- fie plerunque funt, . quibus fenfim eiusmodi morbi generan- Jtur: quod quotidiana monftrat experientia. Hifce enim po- fitis , nunquam non poteft digeftio retardari; crudus craffus- -ye chylus, parumque ad nature leges elaboratus conficitur ; - circulationibus in fanguineis vafis more iniiciuntur ;. in glandu- larum regione, qua in imi ventris vifceribus tam late patent, . £f) Van Swieten Comment. in Boerh. $, 1075. - g) Boerhaav, de morbis nerv, S, 175. Lal - z- t. LA CUA M "m 4*3 -- Je ' ; EN. Y - - » * v dibacdi c orOMfervatio LI 0000 minus bene minusque prompte expediuntur fecretiones: at. - que ita fit, ut torpori cuidam ac tarditati, quae eiusdem ca- — vitatis partes omnes exinde occupet, locus prebeatur. Sed. | cum. ex immortalis Ruvscuu obfervatione teneamus, minutiffi- mis ab arteriis non modo nervofas fubftantias, fed tenuiffimas - etiam earum fibrillas penetrari, illud nobis erit facile perfua- - fum, propagines quasque nervofas, quarum infinita prope- . . modum copia plurimo contextu atqueambitu.circum eas,.qua$ | defcripfimus, partes diffunditur, mollitiem nimiam, vifcidam . . lentitudinem; atque inufitatam debilitatem concipere. poffe.- Cum autem, uti diximus,partium, quibus nervus componitur, - coherentia eam ad fenfibilitatem rationem habeat, ut quantum . illa imminuitur, tantum ifta augeatur ; nil propterea mirum; fiin : eiusmodi rerum ftatu omnes imi ventris nervos vitiofaquedam invadat mobilitas, quaad tremorem, corrugationem, .convulfio- nemque fiant maxime proclives. Et ut laudatus Ruvscuius, | multis adhibitis obfervationibus, babuit pro lege naturce, quod 1 . Vulnera nervorum me[enterii in: claffem morborum letbalium re- - ferri debeant, b^) ita eorum nervorum perturbatio ifta. prepro- - pera frequenitiorque effe poteft morbi, de quo agimus, .cauf- fa. Ejusmodi porro ab nervorum .irritatione .& confequenti : vibratione univerfalem oriri tumultum, .adeo: compertum efl - ut luculentiori minime opus fit demonftratione ; prefertim.cum ? Hippocrates ipfe rem plane illis verbis declaraverit.- confluxio - una, con[piratio uma, confentientia.omnia.i) In hoc igituruni- - verfalis lentitudinis torporisque habitu, .circulationes urgende : . &tque accelerande fünt , fimulque expediende fecretiones at- - queaugende: quod tamen .continenti quidém fed moderata. *exftimulatione faciendum eft, ut quod volumus affequamur, h) Boerhaav, de morb. nerv, p. 175, | i) Hippocr, lib, de aliment. : ; AR de T i " E purgativa. hic remedia detrimentum inferre j jam novimus, . utpote que in inteftina potiffimum agendo , non fine aliorum Nifcerum damno, morbique incremento, humida exprimunt. .At contra hocce, quod modo propofuimus, remedium mo- derate in minutiffimam circumactionem agendo ,. fangui- mis in imi ventris vifceribus motum fuapte natura tardum accelerat, criticasque feparationes promovet, atque indeuni- verfalis in toto vafculorum genere confequitur energia, ma- jerque inter partes omnes, quibus fubflantie nervofe cem- ponuntur, coherentia, &, quod confequens eft, earum mi- muitur mobilitas: circumeuntia fiquidem. liquida purgantur , T id a Ex flibio fülplur inauratum oc. u 247. ee "- qua propterea commodam acquirunt crafim, atque hinc ni- mia in illis fenfibilitas extinguitur, in his autem heterogenece atque extimulantes ab urnumtur particule, fummo totius ani- malis economie bono ac tranquillitate: quae diuturna erit, fi amotis procatacticis morbi cauffis, qua Bro Sqiipone opus fit, ea vite ratio inftituatur. Lucca Onoldum mif 8. 3t. Mai 1781. E OBSERVATIO LH Eon p. IOANNIS NUSCH,. T IM Beuous: D E R13 4 s ; e Sarcocele cum epiplocele fine operatione chirurgica, tantum epe medicamenta tum internatum externa, feliciter curata. Gs hujus.urbis civis triginta fex annos natus di&tus, ) 'temperamenti phlegmatico - cholerici; laxioris fpongiofio- risque habitus, ftatim poft fcanfionem in altiorem arborem, dam aliquot menfes difterfionem & intumefcentiam fcroti, & dpfius finiftri tefticuli tumorem haud ita magnum & pene indo- s | lem- | | t PUE T - Olferoatio LIL x lentem percepit. diosdinártus ejus chirurgus ad ftagnatidel 3 nem refolvendam mox herbaceos imponit facculos, fed fine . effe&u.'" Nam ejus non modo non diminuebatur malum, fed | de die in diem | e contrario in majorem inerefcebat. molem... Volumine & pondere varias iam incommoditates, quin & nunc - dolores éxcitans tumor feroti potius non teftis, in cauffa fuit, - quod plures adhuc chirurgi ad medelam faciendam. accerfiti | fuere. Hi vero diagnofi & prognofi difcrepantes applicant | quidem multa, fed tandem fine teftis ablatione curam fieri non poffe afferunt. "Et quum & ipfi operationem hane füufcipere : nón conantur, fed ad quendam rufticanum herniotomum em- piricum, in chirurgicis minime peritum confugere fuadent, per- territus tunc vir vehementiffime, me rogari curavit ad eum vi- fitandum, &,fiars quedam valeat, fanandum. Futuri metu, anguftisrebus domefticis, & dolore cruciatum video egrum, fin- gularém reptefentantém farcocelen, cum epiplocele incipien- te conjunctam. Omnia figna diagnoftica prognofticaque in- dicare, contra fcopurm eft propofitum. satis monftrabat ftatim |. tumorem , infima fub parte tefticuli fedentem » OVO gallina- | ceo maximo multo majorem , nam quatuor in longitudine ,. | tres in latitudine habebat tranfverfos digitos, & totus teftis | fuit intumidus, atque tumor ipfe naturam fuam carnofam ope. tactus fatis manifeftabat, nam preter fingulare,: quod contra. SuanPir fententiam, mente vero Cor. de VELLARDI & aliorum | in fundo fedebat, durus dolorificusque non quidem initio, fed: nunc demum fuit, & femper accrevit; — Simulque per laxum | dilatatumque annulum, omenti-fruftum irruere, & in ferotum ilabi conabatur. Epiplocele fic imminens cum farcocele & | quidem in fundo tefliculi. Singularis, uti faltim mihividetur, - - Omnino cafus, de farcocele cum hydrocele, varias iam indie D cavimus hiftorias, fed rariffimum eft exemplum ; epiplocele nempe cum farcocele, cujus infuper fedes in fundo: tefticulld Macilentum corpus, facies pallida, anima triftis & valde af ficta, habitusque totus mgri , infuper febre lenta quadam m L3 P u zt E dw du De fire cum Piden 23 TN 249 ditus Taborantis iure valde mihí difplicent, periculofuim ideo curationis per exflirpationem eventum vereor, caftrationem. adhuc. rejicio,- &, minime autem maícule chirurgie inimicus; ab oper atione abftineo, dum mitiorainitio faltim tentare melius tutiusque puto, & quidem jüre, maximorum virorum exemplo atque auxilio: & quid factum, optatiffimus finis coronavit opus. Non totum quidem curationis diarium, fed ejusdem typum modo & precipuum tractandi modum hic tradere licet. .In- .dicationes ergo curatorias duplicis hujus morbi ftatim fequen- tes mihi prepofui. Epiplocelis caufa remota, laxa conftitutio egri; oceafiona- : lis, fcanfio fuitin arborem & defultus, ex hac inde proxima, mimis dilatatus annulus ; nam factum hic eft, quod coníflitutio- ne viri predifponente per extenfionem & deícenfum magis iam debilitatus dilatatusque annulus patiebatur , ut omenti pars per eum elaberetur. Ante omnia igitur requirebatur, re- ponere partem omenti prolapfam per annulum. ^ Annulum dein roborare, & conftringere, eoque precavere, ne repo- fitum nunc omentum denuo irruat. ^ Ad hec vero indicata Obtinenda , ftatim digitis meis omni cura fenfim fenfimque omenti partem prolapfam reprimo retropulfoque in abdominis cavitatem, & ne factam poft repofitionem denuo prolabi aut "protrudi poffit, aptam deligationem chirurgicam applico. Lin- "tea gradatim compofita firmeque compreffa, a Gallis Com- preffes graduées dicta, vapore fumoque roboranti quodam gum- mofo perfumata primo, & dein vino chalybeato infperfa, madi-- daque facta impono , eaque fafcia , fpica inguinalis dicta, -optime deliso. Sic annulus priftinum fuum robur, ad abdo- minis & omenti preffioni refiftendum brevi tempore accepit. | AJ:Nunc quoque ad farcocelis medelam me accingo; ejusdem ve- | fO indicationes curatorie fequentes mihi fuere. , Sarcocelis | hujus caufa remota quoque conftitutio laxa & ferofa prepri- | mis colluvies fuit, oceafionalis vero in arborem fcanfio, & in- | de tefliculi & feroti facta preffio: qua enim preffione atque -- ANov. AG, Pbyf. Med. Tom, FII. li con- [/ : T E : M n qs | 1 «n i CS Ad m- ERAN DN : MOM Eu da ii z ^. E E Ak EOS i b. | 850 ET Obfervaiie LII. n s EE MC * n J: he. : - p H H xc ; " aT & x — - mi voluminis tranfeat fübfílantiam, uti multa in fuperioribus | [wq - E ec- ,F - NEC N. UON. 3 — " Ww P ^ * - EY ii - | . [2.4 " EE SEPT SC X57 $E " 1 J , d A contufione genitalium partium, proxima hujus farcocelis cau- - fa efficiebatur, confiftens communiter in majori impulfü, ftag- natione, induratione, & tandem in carneam fübftantiam deges neratione multorum impurorum fuccorum. Rationes phyfio- | logicas hujus eventus non'explicabo, optime Platnerus defcrip-, fit Noftri mali aliam diverfam paululum originem puto, nam ^ moftro in fubjecto, ob nimis preffum contufumque tefticulum, - non.folum teftis inter ipfam fuam fubftantiam atque tunicam. | intimam, albugineam nempe, intumefcebat, potius, fere uti in. hydrocele interdum accidit, inter dictam tunicam albugine- . am, atqueinter vaginalem magna coacervatio impurorum fuc- corum caufabatur, adeo ut mox dicta tunica vaginalis valdefic, | preffa dilatataque atque extenfa fefe quafi a propria tefticuli | fubflantia fepararet, & infima ejus in parte, in fundo fingu- larem.formaret faccum, mollem, non confpicuum, non fluctu-. | antefn, initio non dolorofam, fed pene indolentem, durum, . inconfpicuum, firmum, femper accrefcentem, & manifefte ' concremento fpongiofo, indurato repletum. ^ Ad precaven- ? dum igitur, ne in duriffimam fere infolubilem & lapideam fum- allegatis fcriptoribus proftant exempla, ad profpiciendumque, ne.in dolorofiffimam cancrofam abeat naturam, uti Heiflerus, |. Tepferus aliique triftiffimos ejusmodi viderunt cafus, in ma-- lo hoc non recente quidem, fed tamen non adeo inveterato, ! nec valde maligno, propofui mihi primo, neceffaria praecautio- | ne, omnia poflfibiliatentare, an fpongiofz hz excrefcentie phar-? miaceuticas forte admittant medicationes, finon, tunc demum. operatione chirurgica malum auferre. — Indicatio igitur cura-. toria poftulabat ,. farcoceloidem tumorem fenfim fenfimque: emollefcere, ut inforberi, ad totam fanguineam maffam trans- vehi, per univerfum corpus dift-ibui, & per ejusemunctoria ^ ejici, fic totum concrementum fpongiofum tractu temporis confumi, & quafi depafci queat. | Quibus quoque & alia im- pletur indicatio ; illa nempe, quod hoc modo affecta pars a. | Ina- NT IDE E EE ET emer De farccele cum epiplocele us IDE majori affluxu impurorum füccorum', fic a majori tüfrenithis sali defenditur, omnes fucci depurantur, eliminantur, & fic. mova impletio pr ohibetur, Quibus finitis tertia tunc fuit in- dicatio, corpori non folum variis modis debilitato, fed etia parti hucusque affecte, convenientibus roborantibus füccur- rere. Atque omnes has indicationes optatifmo cum füccef- fuobtinui, nunc dicendis adminiculis adhibitis; bona nempe deligatione chirurgica, variis tonicis, uti emplaftro de cicü- ta, mercuriali, diaphoretico, falivatione, evacuantibus , fan- -guinem depurantibus, cum tonicis & corroborantibus mixtis, ufus fum. "Quibus diligenter adhibitis trium fpatio menfium, fine operatione chirurgica , egrum in integrum adeo reftitui, ut ne minimum hujus rali fiznum remanferit, & mifer adhuc, iam fortunatus autem fion. in fux familie falutem, confüe- tum fuum opificium & omnes graviflimos labores, optimenunc exercere poffit, quin femper firmiffima gaudeat fanitate, quan- quam a curatione hac, usque ad tempus quo id fcribo, plures quam tres elapfi funtanni. Reliqua ex typo diarii funt per- fpicienda,- po "Typus remediorum hoc in cafu adhibitorum. Anno hujus feculi feptuagefimo octavo füb initium Octobris dicti Büchelii "incepi fanationem, & fequentia adhibui remedia. ^ Ante omnia totum fcrotum, ad refolutionem ftagnantis fpongiofieque mate- -rie perficiendam, emplaftro de ranis cum quadruplo mercu- rii quafi involvebatur, & in lecto femper fupinus jacens zger "aptiffimo ligabatur fufpenforio , adeo ut fcrotum & teftis ho- rizontalem fere haberent fitum ; tunc celeberrime olim b. "Lindern panacee in pilulis , ex fubtiliffümo conftantis mercu- "fio dulci, per diem ferupulus porrigebatur, & fimul fpecificum illud aScurrETO, MarrHIOLO , JAQUAPENDENTE caet. fumme Jaudatum , fequenti in mixtura omni trihorio duo cochlearia "fumenda, 'ordinabatur ; y. g. R. aq. Petros. Chamem. àà jij. " Liq. terr. fol. Tart. 5iij. E rad. Ononid. 5(? Tinct, g'tis hell. Wed. «i Effent. Lign. faffafr. 3iij d. ad vitrum: quocum continua- | li 2 ba- 252 "Obfervatio LIl. .— —— - i . batur, usque ad duodecimum diem. Quia vero eger & de - alvo obftructa, & expectoratione diminuta atque difficultate - refpirandi conquerebatur, medicamen in fequens mutavi: R. . "Tin&. dii regulin. 5i? Effent. lign. Quai, & Saffafr. aa 5iip Anim. Rhabar. ?(| Liq. terr. fol. Tart, 3ij. Extr. Chin. 34 Aq. Veron. vinos. Syr. de Erys. Lobel. aà 3j Vefperafcente ceelotria coch- | leatia fumenda. Optimum quod dein evacuationis per alvum . & fputum preftitit effe&tum: quippe fimul ad decimum o&ta- ' vum Octobris cum preícripta panaczea mercuriali continuaba- tur, tunc enim neceffe mihi videbatur, incipientem falivatio- . nem evacuante aliquo medicamine paululum interrumpere, : quem in ufum dicto die prefcripfi: R. Elix. Citr. purg. 3] Aq. - ceraf. nigr. 3(6 Syr. Cort. aur. 3($ S. una vice vacuo ventriculo. fumenda & infufum Chamemeli fuperbibendum. Huc ufque nulla mali diminutio, quamvis & nulla augimentatio. . Conti- | nuabatur interdum femper cum panacaa Linderni, i. e. pilulis | mercurialibus, deligatione, & emplaftro mercuriali, atque | falivatio adeo procedebat, ut primo Novembris iterum fe- - quens evacuans preícribere deberem: R. Aq. Chamem. 3iij- - Salis fedlicens. 3$: Anim. Rhabar. 5i($ Syr. Cort. Or. 3j per diem - fumenda mixtura, 4& Chamzmeli infufum fuperbibendum. | Nunc iteratis evacuationibus, falivatione, decubitu,' dolori- bus, & diszta valde tenui defatigatus eger corroborari paulu-' lum neceffe habuit: prafcripfi igitur octavo Novembris fe-. quentem mixturam: R. Aq. Cin. Cydon. Veron. Vinos. Chz- refolii aa 3ij. Extr. Chin. aquos. 3($ Effent. lign. Quajaci, Saf-: fafr. aà 7j Tinct. 4ii regul. 5(6 terre Catechu 5j Syr. Cort. Or. 3j Sal. Tart. 5ij D. ad vitrum, omnitrihorio tria danda cochlearia. ^ Nimis tarde quum hue ufque per adhibita medicamina. curatio ^ - procederet, defifto a mereurialibus & ad Cicutam confugio. Interne Extractum Cicute, externe emplaftrum de Cicuta di-.- ligentiffime porrigo, fimulque & Daphne Mezerei Corticisope ulcus artifciale in brachio facere ftudeo, & infuper fequem- tem mixturam prefcribo: R. Aq. Cin. Cyd. Veron.vinos. Che- aiat " 1 -. De farcocele cum epiplocele €. v | 252 | ref. Cham. àa 5ij Extr. Cort. peruv; 5i Tinct, dii reg. 58 Gum- miamm.in -- Squil. $8 folut. ac dep. zi Syr. Cort. Or & Citr. - . &à 5] Sal. Tart. 5ij Omni trihorio tria cochlearia fumenda, fed proh dolor fine effectu, follicitus & ego ad priftinam viam de- | purantium mercurialiumque redeo, & deinde eorum opeheb- domadibus paucis aegrotus fanitatem recuperavit. | -— E. — OBSERVATIO LIII. EIUSDEM. De "Hydrofarcocele fe&ione longitudinali cum .extirpatione teflis 5 | curata. | E honefta quidem familía oriundus, fed ob minus fálutarem 7 corporis conftitutionem publicis fumtibus nutritus homo, viginti fex annorum, aliquot jar pér ànnos preter creberri- mam fuam cephalalgiasi confuetam cum vomitu conjunctam, quam ideo noftrates vernacula lingua minus dpto nomine das "Hauptbirn nominare folent, intumefcentiarn fcroti fentire cce- pit. Quanam de cauffa dicere non potuit. Satis fenfim fenfimque - ^ncrefcebat tumor in tantami midgnitudineni, ut meunte anno 1771. fuum officium porro preftare nón poffet. ^ Ad pervul- "gatum ideo empiricuni herniotomumi confügit, qui quidem —^non decidit, quenam fpecies fit hernie, tamen operationisifa- "eiende confilium dedit. ^Difplicet autem &gri prepofitis , ;qui eum, cuidam ex peregrino in patriamr reduci iuveni chi- . -rurgo tradunt. Hic pro hydrocele declarat,. ope punctionis . fere libram aque evacuat, & tunc fanatum dicit. Sed vix quin- "que diebus elapfis, aqua denuo fefe colligit, & eum anteaín finiftro tantum latere habuiffet tumorem, nunc & in dextro latere aqua maxirnia quantitate fefe coacervare incepit, Nam Ampfovidus chirurgus in punctione acu tricuspide feptum ' a. li 3 fcroti IU - .A0B) Pad —— d e — - — pio 00 OO IO : | X. peo. iar. pr RE C DNRUANTWETS Y "* LI "P Lar. fcroti perforaverat," Dye die in diem inereféens hydrocele; - eum pedibus rite incedere non finebat, denuo igitur áuXt-- lium querens, eógnatorum fuorum confultu ad me nunc fuit. milus. Infpicio, inquiro naturam morbi. Monftrat fcro- tum vehementiffime intumidum, unoin latere magna aquas co- pia impletum; diftenfumque, fic & in altero, ubi infuper & te- fticulus induratus atque tumidus fuit, . fimulin fine annuli, ubi proceffus peritonei exeunt, duriffimam & fere lapideam fen- tio maffam, ficuti & eventus monftrabat. Sarcohydrocele in uno & hydrocele tantum in altero fcroti latere. Proprio fuo exemplo de infufficientia punctionis convictus, nec fetaceum ' nec cauftica tentare volui, fed fectionem. longitudinalem & : exflirpationem praefero, atque confueto modo, uno me- | dico & tribus chirurgis prefentibus, caflrationem feliciffime ' inftituo,,& quidem tam cito, tuto & iucunde, ut poftea eger ipfe diceret, punctionem alterius chirurgi multo atrociores | fibi feciffe dolorés, quam hec exciffio. Mirum aliquod fuit; - "quod proceffus peritonei mere in lapideam fefe transmuta- | verit fübftantiam, adeo ut non cultro licet optimo, fed forfi- ce abícindere potuerim. Operatione facta, in lecto iacentis wgri herbacei facculi vino & fpiritu roris marini, meliffze, la- ' vendule infperfi imponebantur vulneri: & dein füper ignem accenfum & in oleo olivarum exftinctum linteum, tanquam : optimum fpecificum ejusmodiin cafibus a me fzpius expertum, tali adhibebam fructu, ut eger menfis fpatio integerrime refti- Pune & totum per fequens decennium interrupta gavifus fit "fanitate. a id "nl vum qur ——— ——— M — A. 179 : : j 1 A 4 | — Memminga Onoldum: | | mie d. 19. lunii. 178t. | - ho iet paccm vay SA v * » - ^ -—— De jim vef 7] urinarige deicntefinum situm; iss 1 E s OBSERVATIO L4LS de nacdauft iD. D CHRISTIANE GOTTLIEB BONZ. - Puniione vefic cce urinariee per inteffinum rectum. "lariffimus TTüEDEN exemplum compuncionis veficm ino ifchuria per inteftinum rectum feliciter facte , "Tomo - quinto Actorum horum novorum inferuit. ^ Siftit illud obfer- -vatio LXVIII. paginis 262. feqq. x | Ante illum eandem operationem; profpero cum fucceffu. - Cel. Seuuvcxzn infLituit, eamque defcripfit i inlibri, chirurgi- fche Wahrnehmungen infcripti, Tomo II. p. 469. feqq. Enar- ratidem adhuc duos cafüs, ubi Cl. TuEpEN veficam eodem modo, ac eventu compunxit. -Operationis hujus chirurziee, utiliffime, prefer dida re- - liquis veficam pungendi modis , auctor inventorque eft Cla- -rifimus F:ugnawr. Habes eam literis confignatam in libello | Cel. Povrrau, fub titulo, melanges de chirurgie , Parifiis 231760. prodeunte. ^ Utor verfione germanica, adornatà a -RuwrELr, chirurgo aulico Dresde, typisque 1764. excufa. : Dedit quoque Cl. F-vzaxT infteumenti fui, ad hanc operatio- nem accommodati, iconem nitidam. D lant haud ita pridem, quum ad puerperam &grotantem , - fanguine mihi iunctam, in oppido Wirtenber gico Liebenzell ?dezentem vocarer, contigit mihi convenire virum , in re "ehirurgica ac obftetricia verfatiffümum," Dominum Wacvg- -XRwM, commorantem Calve, urbis haud procu! ab oppido "Liebenzell fite, commercii frequentia celebris, qui egrote | ak in partus difficultate opem lit. E. ; | dts len- "v^ & | CNN | ki ] * rj » ( » " ; Y a. Al. ze * ! . zov OE e ^ bi. * «^ "d HJ / | asó E yim /Obfroio LIO bd "m * 3 Tentavit vir dexterrimus daiibon di vedde femel i inpe- - rino, fed cum fummo dolore, nulloque fructu egroti. At punétionem per inteftinum rectum ter adminiftravit felicifime; femel cum eventu-funefto, qui, an puncture tribuendus fit; | fane nefcio. Prius, quam F.vmawTI ferramentum incurvum ei innotefceret ,. recto utebatur, quod & Dn. FrvnasT ante - inventionem incurvi bis p. m. 480. 483- adhibuit. Inftrumen- ta hujusmodi Galli Troicars appellant. — Kxcitavi poftea per literas virum laudatiffimum, ut hifto- rias curationis hujus chirurgice mecum communicaret, fimul- que eas evulgandi poteftatem mihifaceret. Annuit libentif- - fime. Exponam igirur ipfius auctoris verbis , latine faltem - redditis, paullumque abbreviatis, primo puncturam acu recta — inftitutam, additurus eam, ad quam curva Dni Frunawr fum- ta fuit; morte fübfequente. Reliquas binas operationes cur- -. vo eodem ferramento annis 1778 & 1779. adornatas, profpe- . reque fuccedentes, vir optimus uberiore fermone profequi, . haud confultum duxit. Puno vefice , pera&ia acu reca. Agreftis LXVIII. annorum , bene valens , ingursitalo: in| corpus exzftuans vino, non fatis defecato, ortaque fimul cum .- fodalibus altercatione, in ifchuriamincidit, anno MDCCLKXXI. - Elapfis octodecim horis me vocari iuffit, trihorii itinere ab eo 1 remotum. Offendi illum cum pulfu forti & pleno: igitur — fanguinis ftatim fubtraxi uncias quatuordecim. ^ Poft balneum deinde ex aqua tepida adhibitum catheterem vefice immittere conatus fum: verum non potui illum, fummo licet ftudio, retro urethre bulbum transferre: Applicabam regioni pubis epithemata relaxantia, infundebam clyfmos emollientes, fed omnia incaffum. —Anuminquirens, inveni veficam urinariam | maxime extenfam, valdeque attenuatam. Ea res me induxit, | acum 1 n C MOM KC N "— , m De punttione veficee arinariee per inteflinum vettum. 257 j acum, quie ad manus erat, re&tam, fiftule inciufam, in vefi- "cam intrudere. Eum in finem egrum transverfim fuper lectum "collocavi, clunibus elevatis. Indicem finiftrum, oleo intin- .é&um, per inteftinum rectum vefice tumenti appofui,. ferra- mentum dextra prehenfum ad indicis ductum ano immittens, "veficamque perforans. Absque doloribus, magno potius "-groti levamine , tres libre cum dimidia lotii. profluebant. ^Cannulam per adftantem uf fque ad vefice evacuationem reti- meri iuffi; tunc illam retraxi. — Iam fymptomata omnia con- quiefcebant. ^Ceterum balnea aquse dulcis, ac epithemata pubi impofita continuabam, quz effecerunt, ut eger altero die urinam fine dolore per urethram redderet. Integre poft- *a convaluit, nec ullum ab operatione detrimentum paffus, . dot in hodiernum diem fuperftes elt. L -Puntii Ho vefi ice, Anftituta acti curva Domini FrugawT. - Arceffebar menfe Septembri 1777. ab agricola LXII. an- "norum, unius hore intervallo a me habitante , jam aliquandiu | "mingendi difficultate vexato. Hic, quum fub meridiem, sftu - "folis maximo, colendo agrum vehementer incaluiffet, caupo- nam intravit, ibique nimium in modum inebriatus fuit. Inde "vefperi hora nona, domum rediit, atque in bypocaufto lap- hs. regionem pubis menfe angulo validiffime illifit. Superve- ere mox dolores fummi, cum urinz fuppreffione, quam ad- "vocatus chirurgus loci cathetere tollere fruftra agsrefTus eft. "Poftero die ego illum adii, eique multum fanguinis e vena fe- (&a, ob pulfum plenum, ac vehementem, eduxi. —Catheteris 4njectio, quam moliebar, iterum impoffibilis fuit. Admove- Jbantur pubi epithemata lenientia, addebatur balneum, poft illud alvus clyfteribus mollientibus eluebatur, jungebantur "congrua medicamenta interna , fed fruftra, Balneum repeti- tur, catheter denuo adhibetur, fed irritus erat labor omnis. - "Tandem pun&ionem vefice ad methodum Dni FrunaNT, ci- — Nov. 48. Pbyf. Med. Tom, V1, — Kk tato | .. 959 zii Olai ) LU. ARE E. tato libello deliieatditl acu ejus incurva perfeci, quo facto, tres circiter libra-lotii fanguinolenti profiliebant. bai affed verabat , operationem fibi fere nullum dolorem attuliffe; Fiftule in vefica relicte imponebam nonnulla fplenia ob- longa, fafcia duplici T. firmata, ac &egro commodum fitum in lecto fuo dedi. In urethram ter, quaterve de die oleum. amygdalinum injectum eft. Exitum fecum alvinarum, brevi: operationem fubfecutum, fiftula plane non morabatur... Eam epiftomio claufi, quo experirer, num eger fua fponte minge-. re poffit. Verum ob accumulationem lotii, egroto moleftam, illud removere coactus fui. . Perfeveravi in balneorum: ufus. & applicatione fomentorum ad regionem pubis: at urina per urethram prodire noluit, .Quarto die tubulus ob negligen- tiam e vefica excidit. -» Recurrebant ob urinz retentionemt prifina fymptomata, accendebatur febris; quapropter pun-. . &tio fecunda vice neceflaria fuit... Effluxit iterum lotium, ul- tra duas libras. Nunc naajori cura tubulus retinebatur. De- nique injectionum oleofarum in penem, nec non balneorum, &c epithematum continuatione res eo pervenit, ut eger de- cimo octavo poft operationem die veficam per urethram le- "vari. In ano nec mininia egritudo relicta eft: eger tamet pedetentim in febrem hecticam incidit, que illi tricefimo fex- to à punctione die necem attulit, | Quanam ex caufa mortuus Bie? non liquet; quia cadaver | non diflectum fuit. Ef linea Onoldum mili. d. 22. Augufti 1791. (Ore C mmo ol itosd3 -—OBSERFAT10 E C Dn. CHRISTOPHORI FRIDERICI SIGEL. Hi firi morbi fpasmodici fingularis, Obfervationem XXXIII. L Tom. V1. AG. IV, C. forfan illufivans. - MPs diverfffos eosque fepe graviffimos a vermibus . excitari, obfervationibus & teftimoniis. celeberrimorum "Medicorum abunde quidem jam jam evictum eft, | Quam in- . | tricatam vero & fubdolam, refpectu diagnofeos, iftiusmodi af- fectus fubinde agant fcenam, vix magis dignum. annotatione dabitur exemplum, guam quod fequens morbi hiparis ex- hibet, ul ; Virgo quedam, profapie honoratioris, a nativitate fua ufque ad annum XIV. prater leve afthma, quod hereditarium - putabat, & morbos infantie folennes, haud ullasexperta erat corporis afflictiones : eodem anno XIV. quidem prima vice amenftruata, fed ab afthmate non liberata fuit: quovis trime- fti ergo fpatio venzfectiones larga. inftituebantur, quibus -afthma quidem levabatur, fed ventriculi nervorumque robur. minuebatur: accedebat mox frequentiffimus ad vomitum nifus "vomitusque ipfi, fzpius vix compefcendi, quorum caufa "eum vermibus adícriberetur, anthelmintica fortiffima ftrenue |'adhibebantur, effe&u vero prorfus irrito. 1767. poft febrem ^ neryofam, per duos menfes dur antem, bona ufa eft valetudine |'usque ad annum 1770. cum virgo febre peculiari ardente | atque inteflina adeo afficiente infeftaretur , ut fruftula, pro (membranis inteftinorum habita, excernerentur. Strenuus clyfimatum. ufus inteftinis auxilio fuit, fed nunc per totius an- | ni fpatium vomitus liquoris ferofo - fanguinei, ac tandem vomi- | tus ipfe cruentus, fecutus eft. Per 18. hebdomades vomitus | aquofi & cruenti nunc ceffabant, fed tunc quovis menftrua- . tionis tempore fputum cruentum, usque dum ulcera pulmo- Kk 2 nis " 9. 3 ^ A. ^ 3 " T ES ] Vr * , : » e ) MEC - ; be 4s, | x j « c & l fx e dé ^ 000 )8-,8füvaii LE «o C nis nafcerentur, que fingula, antequam rupta effent, febrem . vehementiffimam excitarunt. RUE EM -- ^ Aque Selterane cum lacte & per longum tempus perpe- - tuus fere ufus corticis china, cum venzfectione quovis men- - fe inftituta, tollebant denique malum, & priorum pathématum fere immunis erat usque ad armmum 1774. cujus periodi hifto- , ria in prioris. Tomi Act. N. C. Obfervatione XXXVII. legi | meretur. — : A | i » Ab hoc tempore usque ad annum 1777. uti ipfa teftatur | virgo, nunquam, prefertim vero tempore menftruationis, fa- ' nitate firma fruebatur. —Quivis animi affectus refuscitavit fpas- mos, mox graviores , mox leviores, & co ipfo anno recurre- | batfebris, illi fimilis; quam Excell. D. D. Prouceuzr trien- | mio ante defcripfit, quae demum intervallo 16. feptimanarum | fputo cruento finiebatur. —.. | L Per biennium dein fatis bona fruebatur valetudine, .uf- - que dum locum mutaret & vicinum noftre urbis pagunt inco- - leret. Adhuc mihi prorfus ignota erat virgo, eamque demum, | cum ad finem Novembris 1780. me conveniret, prima vice, & | quidem fatis robuftam & florentem, vidi, Inopinata igitur; die 2. Decembris 1780. transmiffa mihirelatio erat, virginem, ^ - quam paucis ante diebus videram & pro fana reputaveram, — heri fanguinem evomuiffe & adhucdum vomituritionibus &; fpasmis pectoris ita vexari, ut fummus fuffocationis metus ef-— fet: venefectionem jam inflitutam effe, fed eam parum vel. plane nihil profuiffe: abfente itaque Medico a me confilium" exfpectari. | | P. . Ex predictis, caufam tam ferocis fpasmíi in ftafi venarum abdominalium vel uteri effe querendam, mihi videbatur. Igi tur tam refolvendi, quam derivandi gratia fequentia transmifi/ , R. Sal. mirab. Gl. 3iij. anim. rhei 3vj. Aq. laxat. Vienn. menth;- pip. à 37i. Liq. an. FI. ij. Oxym. fquill. fyr. eort aurant4- 2a. 3j. M. D. S. Alle 2. Stund3. Lóffel voll, biff etlichemal Oefnung erfolgt. m 2, A Ld 1 Hiftoria morbi Jpasmodici fingularis &jc. 261. . R.. Spec. pro clyfim. emoll. 3vj. Sal. fedliz. 3ij. m. d, $ is - Species zum Clyftir. i R. Summ. millefol. r. alth. aa (4. fl. arnic. fem. badian. 3 da 5j. C. M. D. S. Species zum Thee. : Effe&tus voto refpondebat: poft aliquot infecutas alvi de- E insiUnes fpasmus ceffabat, & quanquam in pectore dolor quidam tenfivus remanferit, nox tamen erat tranquilla. - /Sub placato hoc intervallo menfes ingruebant, ac, cum rite & largiter fluxerint, multum levaminis & pibe de [pasmis non redituris , afferebant. Spes vero fefellit: infequente dié bis fBre cum hürioré - eorripiebatur egra, quam conatus vomendi, fpafmus, inten- - fusque totius abdominis ardor excipiebant: cui medendo, me infeio ,. fumus tabaci ano immittebatur, fed absquelevamine. . Pathematibustam valde urgentibus, ad gram ipfe me con- tuli. Vidi iftam mox diriffume vomiturientem & nil nifi. pa- TUum muci ejicientem, mox convulfionibus conflictantem, mox fopore fepultam, mox de ardore abdominis intenfo atque fiti. inexplebili conquerentem, quam tamen reftinguere ob me- tum vomitus non audebat. Spafinis tam enormibus in abdomine haud quicquam op- . portunius effe ptitavi clysmate emolliente: refpondebant ve- -rO adftantes, clysmata ab zgra valde reformidari,, quia qua- vis ano ingefta femper ore reddantur; ex hac caufa & pri - mum a me ordinatum clysma non effe applicitum. —- Aegra, ex alto fopore nunc evigilans, non folum dicta con- J firmavit, fed ultro addidit, Cel. Profefforem Pr ovcousrT, cu- jus confilio in eadem afflictione ufa fit, id infoliti faepius ani- "madvertiffe & Actis Nat. Curiof. inferuiffe: attamen ut fymp- -tomatis preter naturalis quoque avtoptes fierem , confilium . fequi non repudiaturam effe. Decoctum igitur ex aqua font. & floribus chamomille pa- ratum per fyringam immittebatur, fed quod vix fperaverim, EH Kk 3 le- — -W- cons Ober dt coU : 3 X " E- teviffimó vomitus nifu, intervallo paucorum hore minutórum, merum oré redditum erat decoctum. . Ne are cum tertio Decembris , medicarmnentis foli Ori in-.- gerendis rem agere potuerim, dedifequentem mixtuiram: — — . ,R.Decoé&t.c. chinz faturati vj. Tart. tartarifat, 5ij. Extr. hyofciami gr. vj. millefol. 3j. mixt. fimpl. alb. 5ij. fyr. alth. F. 5vj. M. D. S. Alle 2, Stuad 3. Lóffel voll. "Verum nil boni praftitit mixtura: febris & fpasmi alter- natim certabant, ardor abdominis intenfior fiebat : menfes in-- terea rite fluebant, & alvus potius erat laxa quam conflipata.- Quarto Decembris, ad fpasmos tollendos atque ardoris in. abdomine fenfum minuendum, cataplasma ex flor. chamom. & lacte paratum abdomini imponi juffi, ac fequentem potiun- - culam ordinavi, E R. Aq. cerafor. 3iij. cinnamom. cyd. 3(g magnefiz calci- | nate, g. arabic. aa 5j. liq. an. H. 3ij. fyr. acet, eitr, 3vj. M. D. 3. Alle». St. 5. L. v. Hifce ufurpatis & fpasmus & ardor in abdomine shagils quam huc ufque, urgebant, & fpasmus inteftina quevis fete fn- | gulatim dire convellebat. | Mutavi itaque formulam & d. s. Dec. fequentem dedi, 1 R. Aq. menth. pip. 3i. Decoct. chine fat. 3ij. Liq. C. C. fuccinati 3ij. Laud. liquid. Svd. st. xv. Sal fedat. Homb. gr. xv. - fyr. cort, aurant. 366. M. d. f. Alle Stund ». L. v. ^ Per breve tempus omnia in meliorem redigebantur ftatum, i mox vero evanidum. - E Spafmus nunc etiamrenes & veficam premebat, & inde in- d tenfiffiinus dolor ortus eft. 1 Urina, quamvis multum bibiffet, per duas fere dies no- 1 Ctesque retinebatur. Applicabantur clyfmata ex aqua mera tepida, fomentabatur abdomen , pedilüvium adminiftrabatur; | » fed incaffum omnia, | * UM | In € T3 3 YA Ed e —. Hiftoria morbi [pasmodici fingularis, 2c. — | 263 quela intercepta, atque ventriculus & potum & cibum refpue- - bat; fphincter ani claufus erat, ac fpasmus ad inferiora ita ur- gebat, ut ne clysma admitteret. — Cum itaque neque clysmatibus, neque medicamentis ore capiendis, locus effet, haud quicquam auxilii fupererat, nifi per cataplasmata id fieret. uffi itaque fuperius indicatum, ex flor. chamom. & lacteparatum, iterum imponi: Hoc etiam ef- fectum eft, ut fpasmus ceffaret, & tum mixtura d. 5. ordinata, tum & alimenta iterum propinari poflent, fomnusque feque- retur per noctem fere totam durans. Urina hucusque penitus retenta demum fequenti mane, poftadplicatum clysma ex. 3j. Cort. peruviani & Aq. font. q. f. paratum, primum guttatim , - poftea largiter fluxit Hujus fub ufu repetito omnia in meliorem ftatum rediere, - Spafmus, ardor abdominis, febris, diriffima pathemata, pe. -mitus ceffarunt, ut tantum de laffitudine membrorum, debili- tate & flatulentia conquefta fit vgra. Roborandi gratia demum. fequens elixirium. propinavi: R. Extr. c. peruvian. 5i[s. cascarill. 5f Liq. an. H. 3j. Aq. — einnam. vin. 5. menth. pip. 3ij. fyr. C. aurant. 36. M. d. f: R* - Morgens und 1. St. nach jeder Mahlzeit i. L. voll... Ab hoc tempore hoftis infenfiffimus filebat, usque dum ?virgo tot tantasque calamitates paffa die xxvj. Dec. huc loci L D - fe contulerat, & d. xxviij. menftruorum acceffum percipiebat. Hzc iniium quidem ceperugt blandum, horis vero 24. »vix elapfis tota fere feries fymptomatum periodi prioris fe fe *. zmanifeftavit. —"Menftrua ceffabant, vomituritiones, fpasmi - * »pectoris, abdominis, vefice, imo convulfiones, ardor inte- - füinorum vel totius abdominis cum febre anomala, bis, ter E Bue E 056 Obforato. AES 7 | JC per diem invadente , cum magno eftu ae plerumque. deliriis lam propinavi fequentem: in venis uterinis refolvere primarium effe putavi : Igitur i iterum. | tamixtura: R. Aq. cerafor. n. 5iv. c. peruvian. opt. & aleoh.- -Stuud »..L. voll. Verum hec boni nil preftitit: menftrua - . Ccontinuarunt, a. Li wi tüglich 3. mal 2-3. L. v. dit. Clysma emolliens ex flor. chamomille & cataplasma 63 finiretur fudore, & nox infequeretur tranquilla. — - ftipata, cruciabant miferam. per 8. dies: lisdem ergo. pate. | matibus fecunda vice , ut mederer, rogàtus fum. E. - Quoniam ex protinus ceffante menfium fluxu fpasmos: re- 3 vivifcere intellexi, e re effe putavi, primo leniter aperitivis & refolventibus agere , prefceripfi ergo mixturam: R. Aq. -— menth. meliff. anim. rbabar. 38 3j. Tart. tartarifat. giv. MP. | balf. St. gr. xv. Liq. an. H. 3j. Syr. c. aurant. 2($. M.d.(- Alle4. - non rediere, & licet dejectiones large fierent, fpasmi tamen - Die xxviiij. Dec. ob fpasmos yere convulfivos potiuncu.. ] R. Aq. menth. matricar. 23 3;. Liq. c. c. fucc. 3iv. Sal. fe- - dat. H. gr. xv, croc. gr, v. fyr. c. aurant. « M.d. f. Alle un | Sed nec hac profuit, & potius priores calamitates cum ar- dore abdominis & febre aucte videbantur. Adhuc dum ftafes . prefcripfi: : — R. Tart. tartarifat. 3j. Extr. myrrh. aq. 3j. abínth. 3ij.. Liq. an. H. 5(8. fyr. croci. 3j Aq. matricar, 5iijj M. d. fj. Die XXX. Dec. ob atoniam intefnorum & febrem, 24, horarum intervallo bis, ter infeftantem, elysma ex 3j. Cort. . chin, paratum applicari juffi) quod die. XXXI. repetebatur. ^ 1781. I.lan. fpasmus & veficam infeílavit, & febris re-. iisdém floribus abdomini impofitum, nec non fequens ufürpá- | 3ij. nitr. dep. 5(Á. gumm, arabic. 5i. £^. nitr. dulc. aij. fyr E alth. 2(4, M. d. f, Alle 2. St. s. L. v. ^ Tam boni es erant, ut ífpasmUs ceffaret, urina flueret, febris T: mox XP N71 Hiftoria morbi fpafimdic fingularis, &5r, «di — - Die I[do ardor abdominis auctus, febris bis invadens ^ eum horrore & magno eítu; repetebatur prior mixtura cum | - clyfmate; nox placida, | -Die lI. abdominis nullus ardor, febris vero bis recur- rens, dolor tenfivus i in hypochondriis, urina copiofa, alvus adftricta. i Priori ergo mixture rhabarbari or. 5. admifcui ; deje&tio- as nune infequebantur copiofe muci vifcidi tenaciflfimi: atta- | men febris eum horrore & ardore abdominis revertebat, & fpaf- | mi convulfivi diriffime tenebantzgram. Continuari voluiufum | mixture, quamvis adhuc auxilio non fuerit. | - Continuantibus fic graviffimis pathematibus, haud incon- gruum effe putavi, etiam fpecificis anthelminticis rem tentare, |, cum in.muco tam copiofo eoque vifcofiffimo lumbricos forte latitare, & convulfionibus caufam prebere, fufpicari fas effet ; | praefertim cum tam multa jam incaffum adhibita fuerint. Die IV. Ian. itaque dedi : — -—R. Helminthochorti 3ij. coq. in f. q. Aq. font. ad rem. £ol. $vj. add. Extr. abfinth. 3j. fyr. flor. perfic. 3v D.'S, | Marge u. N. den 3ten Theil. |^ . Die V. fpasmorum & febris alterna invafio , a mixtura - | nullus effectus in vermes. -D.. VI. fpasmus vefice efu halecis pellebatur, ciysmati- us antea duobus fruftra adhibitis. . - D. VII. clysma ex cort. peruv. & fl. chamomille para- li multum muci vifcidi & afcarides exturbavit, febris &- pasmi ceffarunt: eodem itaque die id repetendum curavi. D. VHI. fcopo refolvendi, alterandi & mucum tena- inum incidendi przfcripfi pilulas: | | , R. Extr. rhab. abfinthii &aà 5i(d. as. feetid. 3(. zb. T. fquil- le gr. xij. M. f. pil. nr. 120. diii. D. S. M. u. N. 10. zu. nehmen. | i Eo. A8. Pbyf. Med, Tom. VII. L1 Sub Mr 166. "edad | Olferoario xn. Sub ufü T pilularum virgo bene fe habuit; & quo- - i; tidie multum muci unacum afcar idibus eliminavit eum levip a XIV. Jan. dedi fequentes pilulas. 2 OR.CExtr abfinthii, rhei £a 5j. Vitrioli martis gr. viij. es ": rad. fquill. gr. xij. M. f. pil. nr. LX. D. S. M. u. Nachts 5. nehmen. Bine priores dofes per vomitum multum bilis mucofie co-. | loris prafini , pofteriores vero tantum per alvum mucum vif- | cidum cum copia lumbricorum teretium & afcaridum extur-. barunt. - XXI. Ian. menftruorum apparitio, pest comitata, ut [epius,. | P XXII. eorum inopinata retrocelfio , .ob terrorem. XXIII. Poft fumtos Elix. aperitiv, Claud. gt. LX. circ ! 1 vefperam uno impetu fanguinis, partim eongrümati, partim flo-. ridi ad Íbij. excretio, poftea vero penitus ceffante fluxu. .Ab hoc tempore usque ad diem XXX. Ian. fpasmi cum febre agitabant egram: quibus levandis quotidie clysmata bis; ter dabantur: cum quovis clysmate redeunte multum muci tenaciffimi cum afcaridibus, ac tandem etiam lumbricis teretibu : quibusdam , abiit. XXX. de infatiabili fere fame conquefta eft mpra, quare iterum ftatui anthelmintica adhibere, prafcripfi ergo: R. Hel- minthochort. 3iij. coq. in Aq. font. q. f. ad rem. col. 3vj. add. Sal. polychr. Seig. 3ij. Mp. balfam. Stahl. 3j. fyr. fl. perm 5vj. M. D. S. Táglich 2 - 5. mal 3. L. voll. Hac mixtura bis fumpta, manifefte apparuit lümbricgi rum copiam adeffe, eosque exitum impetuofe quarere. Spas: mi precordiorum recurrebant, & vomituritionibus anxiis plui . res lumbrici fimul ex ore vivi extorquebantur, id quod « eo- dem die faepius contigit. ^ E T E. L " P ! XA : Hifleria morbi fpasmodic fingularis, (9c. ^— 267 Ut infenfi hi incolz ad. inteftina allicerentur , clyfma ex - la&etepido melle remixtum applicari fuafi. Sedhoc, ob fpas- —» mum-& motum periftalnicum inteftinorum inverfum, ore red- - ditum eft: continuetur igitur mixtura, ut alvus laxetur, mO- - mui: quo facto, cum multa glutinofa materie ;. ova pifcium referente , prima vice 6. lumbrici teretes vivi excernebantur, - fecunda vice 24. & fic per vices ultra roo. ictibus & mons: dolorificis fpasmos diriffimos excitantes. Cum itaque intellexerim , Jumbricos.a remedio Hibsuin turbari, non vero enecari, d. III. Febr. fequentem exhibui mix-. turam. R. Sem. cyne levant, 5vj. coq. in f. q.' Aq. font. ad rem. vj. add. anim. rhei. 3j. MP, balf. St. 28. vitrioli martis gr. | Vj. Liq. an. H. 3ij. fyr. fl. perfic. 3vj. M. D. S. Alle 2. Stund . 2. Lóffel voll. . Effectus voto fefilnioliat: eodeni die ultra roo, fequen- te dié ultra 200. decefferunt lumbrici, maxima ex parte mor- tui, reliqui femimortui. Nunc febris iterum urgebat, &vi- res pu debilitate ic oot ird | SERMUR ex cort. WEAR & f. chamomille mane & vefpe- pes funt. | D. V. Febr, mixtura fupra dicta rütediibos iterum Bicbsur. qüoniam segra multitudinem lumbricorum in ab- l domine adhuc verfantem fufpicabatur, nec falfa erat percep- |tionis opinio: Cum infecutis enim duabus fedibus plures LX. | lumbrici exturbati funt, Priusquam vero hoc fiebat, sgra | de fingulari dolore duos circiter pollices ad finiftrum umbili- | ei latus fito & vix thaleri peripheriam equante, conquereba- |tur & anzie clamitabat, fe fentire, quod. copia lumbricorum ibi affixa fit; quod mordeat, fuctione ledat inteftinum: deni- E L1 2 | que. 34 07 uds Ob maio EK con 7 que tànquam ominofe inquit : 1 . quod uno impetu avufre & a á mox foras abiture- fint beftie ; quod ut fupra dixi & ftatim evenit. Nunc ardor totius abdominis setti & dolor acutus; - 1 locum fupra dictum, quem vulneratum putabat, ita affecit, ; utab extus eum tangere non liceret; febris cum horrore in- — vadens urgebat valde. Dolenti loco nunc fequens unguen- - tum illitum: JR. Ungt. alth. 5j. Camphor. 3j. M.- VI. Febr. mane mixtura fequens ordinata. | ..— . R&. Deco&. c. peruvian. concentr. 3vj. g. arabici 3ij. fyr« alth. 2vj. M. S. Alle Stund 2». L. v. Eodem die dolor loci fi- milis apoftematis pulfantis percipiebatur, febris recurrebat. .- Celeb. D. D. OrrrenbiNGER alius :egroti caufa huc vo- | catus, atque de confilio interrogatus, ordinavit pulveres fe-. quentes. R. Z cort. peruvian. 3(j Extr. hyofciam. gr. j. m. | f. pulv. d. in 8plo ad ch. dift. S. Alle 3.- 4. Stund :. zu geben. Sequebantur: dolor putati abfceffus pulfantis intenfior, fo-. por, febris cum delirio , tandem vero anxius quafifuror, ut. duo viri vix pares effent, egre, ne effugiat, tenendze. Fu-. rore aliquantulum fedato, clyfma ex fl. "éhánio titi. adplica- batur & foninus per aliquot horas tranquillus fequebatur. ' - D. Vil. Febr. mane dolor leci pulfans ita intendebatur;. ut epithema ceparum, oleo lini frixarum, fibi imponi ipfa «gra jufferit. Dolor primo auctus, poft aliquot horas penitus fe- re evanuit. Addi vero debet: egram apoftematis rüpti fenfa-. tionem habuiffe. Multum quidem. de veritate pofterioris dus bitavi, confirmata vero videbatur opinio, cum paulo poft infecutis fedibus aliquid puris fanguine remixti abierit. Nec dum vero calamitas defiit: paulo poft in parte prio-. - fi proxima, dolorem- apoftematis pulfantis iterum rercépili . Cepas ergo frixas quoque impofuit, & fpatio 24. horarum] plus - deist : ras pritna vice, pu alvum eliminavit. » Hiftoria morbi fpafmodici fibgularis, €gc. — 8659 -Clyfterés itaque mane & vefperi quotidie applicabantur, tum ex chamomilla, tum ex crem. hordei. Quoties illi rediere, -permulta fruftula membrane cujusdam excernebantur,. An . membrana interior inteftinorum ? Verifimile hoc videtur, tum Ob ardoris inteftinorum perpetuum fenfum, tum quod inte- ftina admodum fuere fenfibilia; ut ne minimum falis absque : dolore perferre potuiffent. Rectiusvero forfan fruftula exuvia- rum lumbricorum exiftimanda? VIII. IX. & X. ardens abdominis dolor, debris cum de- dirio '& infecuto fopore alternatim fzevierunt. XL Febr. convulfiones atrociffimz, jactitantes.- -Hifce 4. diebus decoct. chin. concentratum cum Oxy- melle fimpl. & clysmata excort. chin. opt. & fl. chamomille,: nec non epithemata ex chamomilla & abünthio, adminiftrata funt. - 'XII. XIII. XIV. ardoris fenfus in abdomine, febris cum delirio & fopore alternabant. uare vulnerarium & detergens fequens clyfina tentavi: - R. Rad. confolid. maj. acoriadult. àà 5vj. coq. in Aq. &pv. fbi(g ad rem.- col. bj. D. ad vitr. S. die Hálfte mit 1/2 Schoppen - füffer Milch zu vermifchen, und gegen Abend zu appliciren: mir der andern Hálfte Morgen früh eben fo zu verfahren, Prima dofis per.3. horas in inteftinis fervata, primo moli- — — D. XVI. formulam clysmatis mutavi, quoniam diftenfio- pem abdominis flatulentam ex admifto lacte, quod coagulatum | rediit, proficifci exiftimavi. — eR. Rad. confolid. maj. 3iij. fl. chamormill. 3vi. Coq. in Aq, | | font. & Aq. Calc. viv. aà [f:(j. ad rem. colat. Ibij. D.S. die eine | Hilfte heut, die andre Morgen früh zu appliciren, - Ardor abdominis per quoddam tempus ceffavit,. redit vero cum "febre. | ! L Li 5 | Aegra mina flatulenta , pofthec vero multum levaminis in ardore & . - excretionem alvi copiofam effecit; altera dofis idem praeftitit, WNA. 285-8 Obfervatio LE. iren ov Aegra corticis tandem pertefa, denegabat plane ulterio- : rem ufum illius, fequens ideo adhibui decoctum: : R. Ras. L. Quaffiz 3ij. coq. in Aq. font. fbi. ad rem. co- 3 lat. 5viij. add. Syr. cap. gr. jw. nitr. dulc. 3j. D. S. Alle. - '. 9. Stutid-. 3. Lóffel voll. : 1 XVII. & XVIII. contiteatus eft ufus deéo8li; & fympto- mata moderatiora aliquantisper videbantur. XIX. cum menfítruorum acceffione fpasmi & recurrebant, & ingravefcebant ; dedi mixturam: R. Aq. matricarie 3iij. Sal. polychr. S. 3j. Liq. c. c. fuc-: cin. 3j. Eff. fedativ. Gm. 3j. Extr. Hyosciam. gr. vj. fyr. pa- 1 pav.rh. 3(6. M- d.f. Alle 2. St. 2. L. voll. Ante cubitum menfes fluebant, & nox infequebatur tranquilla. XX. repetita mixtura, attamen ceffatio menftrui fluxus & reverfio fpasmi. [ XXI. Elix. aperit. Claud. ipfa egra a me petiit , ejusdem : fumfit bis de die gt. L. LX. & menfium parcus redibat fluxus, — ui nec die r : XXII.. defiit. Ab hoc tempore usque ad d, XXVI. nec ar- dor abdominis, neque fpasmus ,. fed febris quovis die poft. | prandium usque ad vefperam ,. intumefcentia abdominis flatu». lenta, fedes mucofo - glutinofz fpermatis inftar ranarum. . XXVII. dedi fequentem potiunculam. . | ON . R. Helininthochort. 3iij, coq. in Aq. font, q. f. ad rem... - col. $'ij. cadd. ariim, rhei 3j. MP. balf. St, gr, XV. M. 8. p "Tags 2-3. mal 3. L. voll. | 3 . :. Mixtura hec alvum decies duxit, Sequebatur: áidor db dominis ; febris per totum diem, dolor acutus punétorius 3. — pollices. infra umbilicum pofitus, ad tactum intolerabilis, E: XXVlIIante cubitum preferipfi: ! 6 R Seg cerafor, n. ES | oce nA ge cort. diis. opt. 3ij. | i] EE M sn hi E 7. " p. í , p 3 É- N. " : is -H Iiloria morbi i pamodi fecun &. 971 e -arábic. el. 3j. i M à Syr. papav. rh. 5(4. i — ..M.ds. Alle 2. St. 2. L. v. & clysma ex chamom. nec non - epithema ex cepis frixis, loco dolenti applicandum. Nox erat tota foporofa, fpasmis intercepta. XXVIIL dolor puncto- -rius & ardor totius abdominis intenfus, febris cum delirio per totumdiem: ante cubitum ideo iterum dedi: wR.Decoct. c. chin. concentr. 5iv. Y. ejusd. 3iv. Mixt. - fimpl. c. camph. 5j. fyr. diacod. 56. M.d.s. Alle 4. St. 3. L. voll. Loco dolenti fequens Ungt. R. Ungt. alth. 3i. Camphor. 3j. m. illini, & plantis pedum epithema ex fem. finap. ferment, panis & aceto vini confectum imponi, juffi. Deliria ceffabant, & fomnus reficiens usque ad horam viij. matutinam infeque- batur ..1. Mart. circa vefperam anxietatibus, tandemque con- . vulfionibus per 2. horas vexabatur:. his finitis, cgra apofte- ma. dolorificum ruptum. effe. dixit ; iterumque effati veritas comprobata ex pure, quod mox cum. clysmate redeunte, paulo antea injecto, decefferat, apparuit. Aue mox di- €t» ufum repetere confultum duxi. | —TL Mart. ardor abdominis , precipue in loco ilcerato, febris remittens, puris aliqua adhuc excretio. '" "Ante cubitum dedi: | KR. Pulv. c. peruvian. opt. 3(. fulph. iii aurat. gr. i(9, " Camphor. gr. (4 gumm. arabic. gr. v. M. f. pulv. d. ingplo ad ch, "dift S. Alle 3. St. 1. zu geben. Clysmata, hodie bis applica- 2a, erant ex decocto hordei & melle. Nox primo, ob dolorem - abdominis ingravefcentem & febrem intenfam, valde 1 inquieta, - tunc foporofa. B - Ii Mart. primo mane ardor abdominis multum diminu- Xus erat. | Clyfma fuperius repetitum cum pure fpiffo flaves- ;cente atque huic fupernatante rediit. Quo facto «gra extra Je&um per aliquot horas fe continere valebat, ac neque de | dolore, neque de febre conquerebatur. ; IV, 275 3 ut /- Olferato LE. IV. ab hora stia matutina usquead stam febris lenis: hac. | finita, ftatus tolerabilis, preter quod abdomen paulum do- luerit; circa vefperam dolor acutiffimus loci ulcerati, febris, | fpasmus, tandem fopor: durante fpasmo, cum fede fponta- - nea pus fusco rubellum eliminatum fuit; nox foporofa. 1 | : 3 i - Dedi R. Deco&t. c. chinz $iv. Extr, ejusd. 3j. nitri dep. - 568. mixt. f. c. C. 3iv. Syr. papav. alb. 34$. M. d. f. Alle St. . 2, Lóffel voll, & clyfma: R. Flor. chamomill. v. fumm. abfin- - thii à à 3ii.c. chine 5(4. c. c, m. d. in duplo f. zu» Clyftiren, . das eine heut, das andere Morgen früh zu appliciren, | V. tempore matutino dolor tenfivus ad lumbos & ver- | tebras dorfi, poft prandium febris, quam tranfpiratio & cef- fatio doloris infecuta, Repetebantur pulveres die 2. Mart.pre- . fcripti cum clyfmate hefterno. | 1 | Vi. fub ufu pulverum dictorum ftatus tolerabilis, febris poft meridiem lenis, fedes fpontanee. | D. VII. verfus vefperam fenfatio duorum apoftematumi in infimo ventre , nondum vero acuta: pulverum priorum ufum. : continuare fuafi. VIII. febris aucta, apoftematum fenfatio dolorifica, ten- : fiva, ut pedi finiftro infiftere non valeret, 3 IX. febris, dolor ut heri. Ad Niperam ruptio apoftema- [ Gs fuperioris. | 3 X. flatus ut heri, preter quod febris auctior & fpafmus adfuerit, ac apoftema inferius quoque ruptum fit: quo fa- . &o & dolor ad umbilicum ceffavit & facultas ambulandi rediit, XI. ftatus placatus. — EE XIL primo mane, febris, fpasmus, anxietates precor- - diorum , vomituritiones & vomitus cruentus. Cruoris ejecti 5 erant circiter [bij. quare venefectionem in brachio largam in- - Ítituere curavi, & mixturam feq. dedi. R. Aq. cherefol. Sj. - menth. pip, Tr. rhab. aquof. àà 3j. .. Mindereri 5(8 fyr. dia-.. co 36. m. E f. Alle St. 2. L. v. Circa vefperam vomituri- 4 tiones - m i H Htria mori "fpasmodic [; nf gularis 6. LE | tlonés 'redibant & ipfe vomitus muci tenaciffimi copiofi, abs- B" vero cruore, infequebatur. | .. Verfus noctem clysma ex chamomilla &c. & mixtura fe- uens propinata, ^R Aq. cerafor. $üj. nitr. dep. 5(j. fpec. diair f. 5j. mixt. f. 5j. fyr. Egpav-. rh. 38. D. S. Auf. mal zu É ' nehmen. io^ ^ Nox erat tranquilla... — . XIII. ftatus tolerabilis, febris lenis; fenfatio autem ite- »yum duorum apóftematum nondum quidem acuta. Pulveres. . duo chinati reltitanies per diem ufurpati funt, in noctem nihil - - ordinavi. ! XIV. Nox quieta, mane pectoris. dolor quidam tenfivus, Oobtufus. Ante meridiem ruptio binorum apoftematum , ex- cretio per anum multi puris cocti, cum coagulo ex pure & fanguine; poftea ceffatio omnis doloris. Ordinavi clyfma ex chamomilie decocto cum melle, & | | fequentia interne ufurpanda: —- . R. Flor. verbaíci, Cort. Cafcarillàa 364. c. m. d. f. Species - Zum Thee. R. £r dulc. 4. 3i aurat. a3 2j. Extr. rhab. 3ij. Extr. - €. chin. 2iv. m. f. pil. nr. 120. delun. D. S. Morg. u. Nachts. * 8- 10. Stück z. n. u. allemal ». Schaalen Thee nachzutrinken. 1 — XV. Excretio fanguinis congrumati, paucaquidem quan- "titate, nox infomnis. |. ^ XVI. Tenfio & preffio pectoris, verum absque anxieta- |.£e. Sedes quotidie fpontanez. | | | E XVII. Status placatus. — Ambulatio tempeftate ferena |'ealida in vineam; ad vefperam apparitio menftruorum ; ufum pilularum nunc interdixi, infufum vero meliffe fuafi. ; | . XVIII. Fluxus menftrui moderati continuatio, dolor pre- mens in pecore. — |—^* XIX. Ejusdem fluxus ceffatio, dolor acutus & pulíans | dn finiftro latere pectoris. IE XX. XXI. omnia ut heri. "T E Phy.Me. Tom. FIL | Mm — XXIL Z 4 7 U -9-. 374 EUN Olfraia LE. r Mp ^ XXII. Poft ambolatioriem j in campum , ex tufficula lest] rejectio puris cum siis fpasmus in pedibus & febris. or 3 E. dinavi : : | R.. Cort. peruvian, 3. G. arab, 36. extr.[cafcarill. gr. v. * m. d. in gplo. Ó Táglich 4. Dofes zu nehmen. 1 .XXIll. Ambulatio tempore meridiano, febris, ierumque | ejectio puris cum fanguine remixti, dolor ad pectus, ut ne. brachium absque exacerbatione doloris movere potuiffet. — XXIV. usque ad XXIX. dolor ardens & denique pulfans - ad pectus. | XXX. Excretio puris cum fanguine congrumato per vos E mitum. 1 XXXI. Remiffio doloris urentis, ftatus tolerabilis. ^ l. April. dolor tantum obtufus in pectore, 1 Ordinavi potiunculam ex Fb. chzrefolii rec, Mj. & feri-. lactis 5j paratam, quovis mane hauriendam, deinde ambu- | landum, & quotidie fequentis pulveris tres dofes devorandas: : R. Pulv. c. chin. opt. 3j Tart. tartarifat. (5. lim. gis al - - coh. extr. c. cascarill. aà gr. v. M. d. in 12plo. ^^ IV. narravit mihi virgo ad pectus nuncfe bene abere, ' quotidie vero a potiunculater vel quinquies laxari, poftambu- lationem fame vehementi vexari, & heri multum muci vifcidi, | ova pifcium referentis, & poftea etiam lumbricos 4. craffitie - digiti eliminaviffe. . dot 7. V. VI Status tolerabilis. | E Vll. Animus morofus, caput gravatum, abdomen tumi- | dum. . Seceffio lumbricorum teretium, ultra xxx. Dedi: Rd *t c. peruvian, fem. cynrz a gr. xv. vitrioli martis gr. j..M. d. 8plo f. Pulver, davon Nachm. um 4. Uhr u. Nachts vor fchl 2j fengehen 1. zu nehmen. R. MP. ba!fam. Stahl. 3. falis uv j tiv. Frid. 5ij. anim. rhei 3j. Aq. tanacet. 5ij. fyr. alth.. 34. d. f. Morgens um 7. u. nach befinden auch um 10, Uhr. r Lófelvoll, u. die Küórbelbrüh darauf. Zu trinken, .— . |" -1 d d Jl Hi Jloria morti pasiodi] [7 PM Cc. — a75 : VIII IX. Seceffio lumbricorum cum vx materie ver- . minofa per inferiora, & SUQEHRN denique lumbricorum craffo- rum per os. : | 7 X. Salis mirabilis 3vj. una vice fumendas, ac XI. pilulas - fequentes ordinavi. R. Gumm. ammoniac. galban. as. fetid. 3a 3ij. Extr. ab- - finth. rhei à 3j, Lim. g'is alcohol. 3ij. M. f. pil. pond. gr. ij. delun.. D s. Morgens und Nachts 1o. zu nehifien, und die . Kórbelbrüh nachzutrinken. Sub ufu pilularum, quz alvum quotidie bis vel ter duxe- runt, ftatus benignus. XIII. Menfes absque moleftia ingruentes, ceffabant die . XIV. die XV. recurrebant quidem, fed cum fpasmo. Sanguis erat polypofus, ater, congrumatus. Fluxu d. XVL.ceffante, dolor circa pectus & anxietates graviifime. Ambulatione in campum moderare conati fümus anxietates, "fed fruftra : tempore pomeridiano vomitus fanguinis ad 5j »menfuram infecutus eft, dolor tamen tenfivus circa pectus -non defiit: ante cubitum er zo venefectionem in pede infti- tuendam curavi ad $vj. nox erat placida ; primo vero mane - ex tufficula levi fputum cruentum. | - XVII. dedi fulepum acidum ex Syr berber. Violar. cum 4f. vitrioli, & pulveres ex nitr. dep. fpec. diajr. f. aa gr. xv. extr. - eascarill. gr. v. m.d.induplo. Ab hoc tempore usque ad xxviij. ^ diem fub ufü pilularum fupra memoratarum permulti deceffe- -relumbrici, quorum quidam longitudine 2/3 cubiti eequabant. ——— Pilularum nunc etiam pertefa virgo, ut formulam muta- remame petit. — ] Aprilis igitur xxvrr. prefcripfi: R. Extr. rhei 5i. aloés. |'aquofi, abfinth. g. galban. el. àa 2. m. folv. in Aq. melitf.- E add. fyr. c. aurant. Tr. e&'is cyd. àà 5(4. M. d. f. M. und achm, iedesmal 2. Lóffel voll zu iain. " XXX Virgo ipfa mihi mentionem fecit, fe tantum hodie. | tra 60. DUO & per ultimos 8. dies fumimatim ad 350. Mm 2 eo- *x a d E tie. £2 - oli Tc» n | di EC Obfroaro LES 6e S E "o- —- x eorundem ir hoi fub ufu elixirii. cmdiidia 3- 4. fedes mu. 3 cofas vermibus conglobatis intermixtas habuifle, attamen , - quod ipfi magno fuiflet incommodo, verfus noctem anxieta- | tbus & pavoribus ita obnoxiam fuilTe, ut noctes interea E buerit plurimum infomnes & i inquietas. E .D. HI. Maji iterumque igitur formulam mutare & martia: 1 lia, qu: anxietatum fortaffis caufa fuere , omitsere, ac fe- -. quentem mixturam exhibere confultum duxi: R. Sem. Cynz | levant $vj. r. rhei el. 5j. coq: in f. q. Aq. font. ad rem. col, - . B&wj add. Tart. tartarifat. $(5. extr. abfinth. 3j. fyr. fl. perfic. 5j. | . M.d.f. Morgens, Nachm. und Nachts 2. Lóffel voll, & hec ^ mixtura permultum muci verminofi, & tridui fpatio ultra130. | lumbricos teretes exturbavit. Verfus noctem quidem anxie- | tates quotidie recurrerunt, fed multo mitiores. ; 1 ^D. Vill. Maij fequentia dedi; .— — — eid R. Sem. Cyna lev. 3vj. COq. in Aq. font. ad rem. coii ; 3v. add. 'Tart. tartarifat. 5/5. MP. balf. St. 38. fyr. cort. aurapME ] 3vj. M. d. f. Morgens und Nachts 3. Lóffel voll. | .R. Aq. monk. pip. $iiij. 'Tr. eis cyd Ef. c. chin. àü 3iij. Liq..an. H. 56. fyr. cort. aurant.. 36 4 M. df Stirkende Mixtur, Vormittags um Io. und Abends um 4 . Uhr ». Lóffel vol. Éffe&usin lumbricos ficut a priori mixtura, &, poftde- ceffus plurium lumbricorum, ftatus melior per aliquot dies. - Ex his concludi vermium fobolem tandem nunc exftirpatam & tempus opportunum effe inteftina roborandi. UT rea XV. itaque dedi: R. zb cort. peruvian. 38. rhab. Of, cinnamom. ac. àà 3j. Tart.vitriolat. T. Lim martis alcoh a2. 3ij. 3 facch. alb. 3j. Ol. menth. pip. gt. vj. M. S. Morgens, Nachm; ri und Nachts jedesmal 3. Meffer Spitzen zu nehmen, ^ Verum enim vero longe alia dies poftera indicavit ; an- Xietates maxime, fpasmus pectoris, febris cim delirio inopis nato fübveniebant. —Clvsma igitur ac potiunculam Mr. ; "T praecepi Boer R. Aq. cerafor. n. 38). fpec. diair. La 2 E ; vw UH fori morbi fasmodii, fingularis, €. 877 | nitr. dep. 2j. extr. cafcarill. gr. vj. xa anod H. 5(. Syr. ac, itr. 3iij. M. d. f. Auf 2. mel. : - .. XVII, Omnia iterum meliora, preter dolorem gravati- vum in ventriculo, | XVIII. Lumbricorum. s. per vomitum ejectio. ^ XIX. Balneum in fluvio, tempeftate ferena calida, & -eruptio 38. lumbricorum per inferiora. XX. Repetitio balnei, iterumque emigratio plurium Jum- | Iiricoi um. XXI. XXII. ad yelpté am febris jebis cum anxietate, .. XXIll..Spasmus convulfivus. | XXIV. denuo preefcripfi : R. Pulv. f. cyne lev. 3ij! rad. jalapp. Jjj. gentian. r. gr. viij. fquill. ppt. vitrioli mart. aa * gr. iv. Conferv. rofar. p. 3ij. fyr. fl. perfic. q. f. m. f. bol. nr. dv. confp. faech. a. f. Morgens u. Nachts u. nach Béfin- - den auch um Vefper - Zeit r. Biffen zu nehmen. . . XXV. Poft fumptos tres bolos nulla fedes, ànxietates . vero maxime & febris cum delirio. Suafi, ut clysma applica- Tétur, fed idem fymptoma, quod jam fupra indicavi, iterum -evenit. Syringa enim aqua tepida, cui fal culinare immixtum . erat, repleta, absque embolo cito citius evacuabatur, ex quo - vomituritione levi falfus hide omnis per os rediit, INox erat A "placida, . — —XXVl Mane dedi: R. Aq. tanacet. 5i. Sal. mirab. Cl. Sif... MP. balf. St. 3:. Eff. fedat. Gm. Liq. an. Hoffm. aagt. x. fyr. cort. aurant. 3i. M. Per hoc effectum eft, ut tempore 'antemeridiano 34. per os, &ultra 5o. peranum decefferint lum- -brici. Ante cubitum bolum laxantem atque anthehlminticum , qui reftitit, devorare & infequenti mane potiunculam ultimam iterum fuümere fuafi,' atque iterum. 60. circiter eruperunt | ^ XXVIII, Repeicbannus boli, Lunbricorum Vero nulla 1 excretio. ii LL NEN S ud XXIX. Sub eodem ufü ro. lumbrici per os prodierunt, Ante deceffum eorum multum de nifu ad vomitum, dolorein ventriculo, frequenti ofcitatione conquefta eít gra. 'Anteno- E étem prafcripfi denuo: R. Sem. Cyne 3iij. g. as. feetid. extr. - panchym. Croll. abfinth. aa 3ij. M. f. c. fyr. fl. perfice, q. f: — bol. nr. vj. d. f. Morgens u. Nachts 1. Biffén zu nehmen. XXX. duobus bolis deglutitis cum fedibus vii, plus quam 3o eliminati funt vermes. i XXXI. Emigratio 5o. lumbricorum in balneo fluviatili. ' l. Iun. ver(us noctem fpasmus lenis. — . M. Tun. Acceffus menfium & continuatio eorundem usque ad VI. ejusd. hifce 5. diebus abftinere a medicamentis fuaf1. Vll. Dies tolerabilis. : VIII. Interdiu ftatus ut heri, verfus no&em, fpasmus | immanis precordiorum & convulfiones atrociffimz corpushor- fum vorfum ac in altum ja&itantes, in abdomine mox cavum, | mox protuberantiam pugnae magnitudinis mira vi elaftica cau- | fantes,ac per 2. fere horas continuantes, His finitis, fitis in- tenfa, fed impotentia, ob fpasmum pharyngis, per totam no- - Cem ne guttulam aque deglutiendi. | | Convulfionibus ceffantibus, fequens Clysma applican. - dum fuafi. RR. Flor. Chamomill. Hb. abfinthii aà 3e. coq. - in Aq. font. q. f. ad rem. f5j. add. g. as. foetid. c. q. f. ; Vitel, - ov. fol. 3i. D. S. zum Clyfir. 3 . 1X. Hora s. matutina fequentem fumfit potiunculam: R. - Aq. tanacet. 5i. MP, balf, St. gr. xij. g. af. feet. gr. vj. Sal, — mirab. Gl. 3j. Eft. fedat. Gm. gt. x fyr. cort, aurant. 3ij M. d. f. Auf. 1. mal. Nec vero fedes, neque lumbrici feq k bantur. Ante cubitum ordinavi: ——— P R. Pulv. fem. Cynz 3v. g. as. feet. extr. abfinthii aa 3j; — . extr. panchymag. Cr. gr. L. Vitriol. martis gr. x. M. f. c. m fl. perfic. bol. nr. 8. confp. pulv. facchar.f. Morg, und Nachts — .1 Biffen zu nehmen... R.. Aq. tanacet, menth. pip. conc. las — Xat. Vienn. a 3ij.i rims ixi 3j. ET. fedat. " m. H. T E " xj era v "DM TET ITET PES LEN EROS NOE ER LM - (dun TEEUN —. Hiftoria morbi [pasmodici fingularis , &. p 3a 30. Sal. mirab. Gl. 3iij. M. d. f. Erófnend und Krampfwehren-. de Mixtur, Morgens 1. Stund nach dem Biffen und nach Befin- - den auch des Nachmittags 2-5. Lóffel vol! zu nehmen. —. . Bolo primo ante cubitum vix dte demit 8. majores per os prodiere lumbrici. — «X. Eadem via ac magno cuni cruciatu 35. & per alvum eum magna copia muci vifcofiffimi ultra 250. decefferunt. Xl. Naufea, anxietates, vertigo usque ad meridiem, ver- | ,mium vero nulla feceffio, quamvis alvus octies ducta fit. Poft meridiem vomituritiones cruciantes, ac, hauftis 3bus cochlea- Xibus fuperioris mixture, largiffimus ipfe vomitus muci vifco- fiffimi pond. fbiij. circiter equantis. . . XH. XUL XIV. Dejectioneslarge muci vifcidi liverminofi XV. Febris cum delirio ; fpasmis comitata. .XVIl. Eadem fymptomata ; prazfcripfi ergo : | R. Cort. peruvian. opt. alcoh. 3j. vitrioli e'is,gr. j. M. d. in 6plo. ad. ch. dift. f. Heute noch 2». und Morgen die dpnge 4. Dofes zu nehmen. Ab hoc tempore. usque ad 27. Iun. hifce pulveribus & -.bis balneo in fluvio ufurpatis, & animi & corporis vires augeri videbantur, febre, filevem ex panico terrore ortam excepe- ris, & fpasmo, per xij dies penitus ceffantibus. - XXVII. Hora undecima nocturna fpasmus convulfivus. Amorofis. E c COXXIX. Idem ftatus: Quoniam ergo ex fymptomatibus no- -wam forfan progeniem lumbricorum adeffe fufpicabar , fe -quentem exhibui potiunculam. . : R. Helminthochort. 3iij coq. c Aq. font. q. f ad rem. /€ol. 3iy. add. MP. balf. St. gr. xij: Tart. Tartarifat, 3i9 Oxy- mell. fquill. fyr. fl. perfic. aa 3($. M. d. ad vitr. £. Morgens und Abends den 3ten Theil. —— XXX.. Potiuncula ante meridiem alvum ter duxit, & lum- bricum digiti erafitie per vomitum eliminavit, Poft prandium «i dh r Inoro- XXVII. Appetitus proftratus , laffitudo membrorum, * CS 1 . ? j » * » "xd ic - T * , " ^ "i - : CUN - i Ex 4 UA 1 I UAR : F. vs i — » [e] eS YS EN v er'Ui 16 . Ma 5 TOR - ' DON E "m In n 1 É P j Ensdechoncm infituere curavi. Aegrainunc iterum. mentis | . animalculum quoddam ex ventriculo in fauces afcendiffe, ibi- - . que dolorem intolerabilem morfu & ictibus excitaffe; nox erat | | febris & dolor ardens in regione fcrobiculi cordis. advertiffem , lumbricos in ventriculo moraturos per vomi- morofis, vertigo & peddDuscis convulfivus atrociffimus, dolorque. tenfivus circa peétus. ... INe igitur hemoptyfis: vel. vomitus recurreret cruentus, id quod, ob menfes proxime | Anftantes, reformidare fas erát; quamprimum fpasmus remifit, . compos facta ,. narravit, fervante.& durante fpasmo perfenfiffe, | placida... irn Men pn 05 Menftrua. absque fpasmo. idea Poft efum 'cancrorum fluviatilium ejectio lumbricorum 8. per vat. & plurium per fedes. - li. H1. Menfium parcus fluxus &1V. ceffatio ejusdem. | V. VI. Appetitus proftratus , morofis, ante cubitum | - - -Ordinavi: R. Pulv.f. Cyne 3v. g. as. ftetid. extrá&t. va« | leriane z€ rhabarb. ài 3i m. £, c, fyr. fl. perfic. q. f. bol. nt. IX. D. f. Morgens, Nachm. und Nachts 1. Biffen zu nehmen. - . Prima jam dofis lumbricos ita turbavit, ut dolorem pun-. &orium in ventriculo & pharynge, nec non fpasmum convul- fivum excitarent. Cum prater hec nifum ad vomitum anim-. tum exturbare animus fuit. Dedi itaque Tart. emetici gr. ij. in Aq. fl. acaciar. 3iij. fol. per vices. . Verum effectus confilio. nonrefpondebat: vix enim 2. cochlearia fumpta fuere, cum. zgra beftias illico inteftina repetiiffe affeveraret, quo facto & fpasmus convulfivus & nifus ad vomitum protinus ceffabant; ac quod mirabar, nec unus vomitus, potiunculam penus um "t : ptam, fequebatur. - 1 | Vll. Plures lumbrici, omnes mortui per alvum feceffe- runt, pari modo infequente die eorundem ultra 30. in balneo fluviatili. | . WEXKX. k rineis I5. ad b excernebantus ' B "Ma d á Lu x 2) RUE E ; : Ls Tte - j jp] z ^ fw died Hiftoria morbi fpasmodici frgularis, C. . a8: Xil. Cum curru iter-feciffet virgo , tempore antemeri- - diano 3. glomi ex lumbricis meris contortuplicatis conftantes — per alvum excreti funt, quos pomeridiano tempore ultra 5o. bx cum domi iterum adveniffet permulti non numerati fecuti iunt. ; ; Xlll. Exhibui pil. R. Extr. catholic. g. arabic. trit. gr.- "wiij. £r. dulc. gr. iij. Tart. emet. gr. i. m. f. pil. nr. x. D. S. Auf r. mal. Affectus erat enormis; infequebantur plures vomitus & - 22. fedes vermibus mixte. XIV. prefcripfüi: R. Sem. Cyne 3iij. coq. in Aq. font. -q. f. ad rem. col. $iijj add. extr. valerian. liq. anod. Hoftm. aa 35. fyr. fl. perfic. 2iii. m. d. f. Auf 2. mal. XV. Dimidiam partem pilularum fuperius defcriptarum . deglutivit ; atque & hec refracta dofis multos vomitus & fe- des cum diriífimis fpasmis excitavit. XVI. XVII. alvus obftructa, febris & Bbdé lenis. à itaque: R. Aq. tanacet. 3iv. MP. balf. St. 3j. extr. va- - lerian. 3ij. Sal. mirab. Gl. 5iij. Eff. fedat. Gm. 3($. fyr. l. per-- fic. 36. M. d. f. Táüglich 2-3. mal 3. L. v. Eodem & fequen- "ti die ufüm mixture alvus iterum laxa & eruptio multorum dumbricorum fequebatur. XIX. iter 3. milliarium curru faciens, bene fe habuit, quam- | vis plüres quam 5o. lumbrici feceffiffent. | XX. XXI. XXII. quotidie eruptio fatis numerofa lum- ticorum, verfus noctem febris lenis, absque fpasmo. — - XXIll. iterum dedi: R. Sem. Cynz 5(i. coq. in Aq. font. -q. f. ad rem. col. 3iv. add. Extr. valerian. 3ij. MP. balf. St. 3j. Oxym. fquill. fyr. fl. perfic. aà& 3(4. M. S. die eine Hedlfte "Morgen, die andere Uebermorgen zu nehmen. — ...R. Pulv. cort. chin. 3f. vitrioli martis gr. if$. m. f. p. d. in 4plo ad ch. dift. S. Nàchm. um 3. und Nachts um 9. Uhr r. Zu nehmen, | XXIV. XXV. flatus tolerabilis; lumbricorum cum fe- dibus multus feceffus,. : pe. AG. Plyj. Med. Tom. FIL. Nn XXVI. | H b j R " ^ NM j- A a C " K : b o lol - v E NI CREME CURES ^. OCA 2 LO M E NS Oleroaio LE sc i t Eus 1 XXVI. palpitatio cordis, apxietates 4 fpasmus & potum: | | | fanguinis floridi ad 5iv. Dedi: "m | ; Re Aq. matricarie 3iv, Sal. po eft. S. Elix. balf. t. t Hs 1 c si "di PAN aurant. 3f. M. f. Alle Stund 2. L. vac i 3 Mixtureg cefferunt omnia dicta fymptomata. E XXVI. ordinavi: R. Pulv. Sem., Cyne 3j. mufc. -— 3iij. ecthiop. min. 5j. fyr. liquirit. 3iij. Aq. Cinnam. vin. q. f. m... - d. f. Morgens um 7, Nachm. um 3. und Nachts vor Íchlaffen- 1 gehen , jedesmal 1. Caftanien grofs zu nehmen. | 1 XXVIll. XXIX. alvus adílricta, fpasmi, lumbricorum - nul'u: feceffus. . Bis itaque clysmata applicarentur, & poriümg : eüla laxativa exhiberetur, neceffe fuit. : XXX. Menftruorum acceffus absque fpasmo, & conti- . nuatio eorum usque d. II. Auguíli, fepofitis per 4duum omni-- | bus medicamentis. d JI. IV. Ele&tuarium reftitans per vices fumfit. | Eos V. Potiunculam fequentem dedi: R. Extr. panchym. | - €roll. g. arab. trit. gr. vij. Sal. mirab. Gl. 5ifs. Aq. laxat. Vi 3 menth. pip. aa vj. M. S. Erófnendes Tránklein auf einmal. | Potiuncula decies alvum duxit, & multum muci cum vermibus; |: eliminavit.. | j Vl. VII. Vill. Status interdiu tolerabilis ,, ante cubiti vero fpasmus lenis. . | IDEM . ]X. Pilulas fequentes exhibui: 3 .. R. Sulph. &ii aurat. Mercur. dulce. àà gr. xv. extr. vale-. rian. 7i. M. f. pil. pond. gr. ij. D. S. Morgens und Nachts - s.zunehmen. Priores dofes ftatum corporis tolerabilem. - minimum mutabant: pofteriores vero fpasmos immanes. exci- tabant; quos cum a vermium infeffatione oriundos exiftimave«. 25 rim, exhibui die XIVto bolos fequentes : * R. Pulv. fem. Cynz 3vj. refin. Jalapp. cum aa nucl. pin... * opt. trit. gr. xij. rad. fquill. pp. gr. vj. Tar. vitriolat. ethiop. min. àà 3j. Conferv. rof. 3iij. Syr. fl. perfic. q. f. m. f. bol. nr. * vj. confp. 3 facch. D. S Morgens und. Nachts 1. Au nehmen. | ES í EC Hiftoria morbi Jpasmodici fingularis &c. | 493 pine priores dofes multum muci vifcidi per vomitum ex- Picharont: & alvum fiepius moverunt. Relique paucas qui- "dem fedes excitarunt, verum tantam vim in vermes exferue- runt; ut eorum plures quam 200. triduo fint exturbati. — - - XX. Bolos repetendos curavi, & quoniam animadverte- "ram, dum curru vehereturvirgo, lumbricorum deceffum mul- . to largiorem effe; vectionem poft fumptos bolos per aliquot "dies inftituendam fuafi. Contigit etiam, ut t quotidie magna . — & vix credibilis copia decefferit. — ^ XXV1i.. Menftruorum invafio, dolor premens in pecto- "fe, fpasmus, abdomen inflatum. Ordinavi: R, Tart. tartarifat. 3i. borac.ven. 5$. extr. cafcarill. 3f. - Liq. an. H. 31]. fyr. croci 26$. anim. rhab. 5j. Aq. matricar. 5iij. "NES tiehch $-3mal 3. L-vol. - | — XXVMlil. Menftruorumceffatio & vomitus cruentus pond. "circiter libree unius, dolor pe&toris pego anxietas, moro- "fis, febris. DOUXXIX. XXX. - XXXI. . Eadem fNcipt&ma ta: Iterum de- "di: R. Sem. Cyne 5vj. coq. in Aq. font. q. f. ad rem. col. — $vj. add. t: Sem. Cyn alcohol. 5ij. Tart. tartarifat. 5i. MP. "balf. Stahl. 5». Liq. an. H. 5j. fyr. fl. perfic. 3j. M. S. tiglich 49 -39mal 3. Lóffel voll. | l. Il. Sept. eadem fymptomata & vermium nullaexcretio. - Ill. denuo prefcripfi: R. 4. ii aurat. £rii dulce. r. p 88. 3 Camphor. gr. vi. extr. rhab. centaur. min. s 3i j. m. f.pil. - mr. 60. confp. fem. lycop. S. Morgens und Nachts 6. Stück zu "mehmen. | T: Pilularum ufum, ni quid obftet, per quoddam tempus -continuare animus eft. Quoad entm opinionem & fenfum ip- "fios xegre vel pauci, vel nulli fuperfunt in corpore lumbrici. Atque verifimile id videtur, . cum ultima, alias tam efricax, mix- "tura anthelmintica nec-unum extutbaverit lumbrieum. — Refti- —tabit vero fine dubio vermium feminium ,' rnox itérum proli- "ferum, & mucus vifcidus, nove generationi admodum Oppor- od qui venas quascunque, ite abdominales obítrue- » n2 re Bd ^o .Olferotio LE. OM - re, doloris ddl anxietatum & variorum fymptomaum | cauffa effe poteft. — ^. H Quid effecturae. fint pilule ,. & an confilium votó fit. ree 1 fponfürum ,. in pofterum indicabo. Malui enim hiftoriam mor- : bi adeo fingularis huc usque obfervati, feptimo huic Acad. . Nat. Cur. Tomo inferere ,; quam illam utcunque abfolutam. fe-. quenti refervare. , Eruditorum orbis ex obfervatione, fumma fide tradita, fors | fan varia hauriet, qux Helminthologiz lucem afferre poffunt. Eidem & indolem & caufam morbi ulterius inveftigandam & ' penetrandam obíequiofe relinquo. . Pauca tamen funt, que. addam:. - Virginis diuturnam corporis aflictionem, Hyfteríam effe," variorum & magni nominis Medicorum confenfus fuit. - Qui- | dam illorum vermibus quidem praecipuam tribuit culpam , iJ quamvis Hyftteriam fimulindicaverat: verum fortiffimis anthel- | minticis, per longum tempus adhibitis, nec unum fugavit Ium 1 bricum.. Mihi ipfi fymptomata primum obfervanti ea pariter non. nifi hyfterica videbantur, usque dum memoratis medicamen- tis incidentibus fortiterque refolventibus, quibus infarctus ve- f 2arum abdominalium tollere animus fuit, mucus vere gluti- 3 nofus, quo forfan obducta fuit vermium foboles, in intefti- ' nis fenfim fenfimque folutus, & anthelminticis liber aditus ad vermes factus fuerit; quo facto, vermium demum tam enor- mis excretio ! Convulfiones atque fpasmos potiffimum a vet-- mium infeflatione ortos effe, ex fymptomatibus luculentifü-- ine apparuit. Neque vero non atrociffima illa fymptomata fieri potuit fe, cum tanta copia vermium corpus incoleret , univerfum - iro ont inteftinorum perpetuo perreperet; mordendo,. fü- 3 gendo, vellicando tunicas & nervos quoscunque Obvios- ae i ceret, vel quisquam dubitabit, ^ ud : Caufam illius phenomeni,.cum clysmata ore fint reddita prout paripicue. Excell; D. D. Pondus animadvertit, i E. : H Jlorid. tmàrbi: fpamidís fi ingularis, €5c. | 284 -dem liie & quidem partiali,- inteftina módo convellentá , : . rarius tamen a me obfervato, & ego non pofium non quoque adferibere. « Quam immortalis de Suvaces in Nofologie E Lihodice Tom. Í. pag. 587. & Clariffimus Sacam in Syftem. -morborum íymptom. pag. 346. Hyfterie verminofz ex unius -Celeberrimi atque Colendiffimi Ac. N.C.Adjun&i D. D. De-- Lit obfervatione * ) defumptam dedere defcriptionem ; ea ex -potiori parte cum morbo virginis a me obíervato convenire videtur. 0 | «^ Differt quidem variis fymptomatibus, forfan vero maxi- -me, gradumajore nervorum fenfibilitatis, ferocie fpasmorum -& inveterationis ab illo: attamen forfan & eodem , fcilicet . Hyfterie verminofa, nomine fummo jure morbus erit coinpel- Jandus. . Utinam curatio tam diuturni morbi, primum Medico or- DL rdtio abfente a me füscepta, poftea vero illo confentiente - ^ceontinuata, fine tandem exoptato coronaretur, & egra intfe- - fanitati reftitueretur. - Vüibinga Onoldum | mif d. 29. Septembris 178t. i *) D. D. Dzri Amoenit. Med. pag. 341. cafus gus, vermes malum. — byftericum mentientes, OBSERVATIO LI. Do. D. IOANNIS CHRISTIANI FRIDERICI CA SCHERF. 08 S CREME Diffeiio melancbolici. —"A nimus mihi non eft enarrande hiftorie morbi & methodi d X morbo medendi; folummodo quz in cadavere vidi lectu- -ris communicare volo. Vir quidam hujus oppidi incola & fe- ae iusdrogenaius; flature minoris & gracilioris; vi&tum fuum. Wo Nn 3 ine: 1 . E »- c s-06 — Y soit | Obfarcati Ln. As 4 merces vectitando meícatorias quzrens, multos i in diga n v mittens errores, vino adufto & maximopere veneri indulgens, 3 ita ut gonorrhoea pluries laborarit ( quam ultimo medica ro quidam e balneatorum numero, per avaritiam vel neglizencian 3 facultatis cujusdam medice in Doéctorandum creatus, quibus- : dam guttulis cohibuit,. ünde glandularum intumefcentia ingui- ' nalium exorta, qua adhuc duravit). Hic vir lapfum bonorum - fuorum prafentiens, qui cum aliis. impedimentis ipfi matrimo- - nium cum puella dudum amata omnino prohibuit, nonnullas - - .per feptimanas de ftupidiori mente & maxima circa pracordia 1 queftus eft anxietate. Dein. mente abalienari incepit ,.— vix | dormivit, nonrite & femper tardiffime ad. ea, que qusefita furit, ' refpondit. INNeque efcam neque potum popofcit, . alimenta : vero praebita avare devoravit; omni fere tempore mafticavit, - .etf1 nil comederit; uno die temulentus, taciturnus pér hypo- cauftum &. totam domum meavit, altero die vero loco fenon movit, monita nil curavit, interrogatus obmutuit. Paucis ut | lectori verbis morbi imaginem ante oculos ponam, in memo- - riam rogo. ut revocet Sauwagefii fpecies : uno enim die fymp- | tomata mei zgroti cum defcriptione melancholie attonite, al-. tero errabunde quadrarunt. "Vehementiffimis vomitoriis ex. ipecacaonha, fquilla, gratiola, antimonio, vitrioloque albo, . ventriculus minime obtemperavit, inteftina autem multum | . brunei & foetidiffimi ftercoris dejecerunt, fed fine lucis in mente ortu, quid quod?. quotidie ftupidior &infanior, tandem - per laqueum vitam exílinguere voluit fuam; infanaque fua de- - creta exfequutus effet, nifi ego medicus egrum vifitaturus, fortuna optima, aft mihi terroris divite, in momento gonftri- : - tionis laquei adveniens, alta voce & minis deteruiffem ab au- ^ tochiria egrum miferrimum. — Sanationem tentare, fimul. vero inopie egri & cognatorum cónfulere debui ; acetum igitur. -:dedi coneentratum. cum floribus.hyperici -& herba anagallidis, ; "fanguinis .ordinavi -miffiones,..pro potu ordinario -potioném - "pracbui Muzelianam, &, quumpenem cerneremretraétums: turam .tentavi camphor atam » Avenbruggeris . poftea: Nen o "a | Ban, EC Eu Y. ] SM TRAN Us — ONERE Diff&io melancbilici. rcge eae. - glandufarum inguinalium duritiem pilulas Hoffmanni majores . & alia remedia, fed omnia plane incaffum. ^ Quinque per fe- ptimanas folummodo mez cüre permiffum egrum pottea co- - gnati agyrtee cuidam, medelam fympatheticam promittenti, tra- -diderunt. Aeger autem quotidie pejor, tandem per tres fe- - ptimanas fere nihil comedendo , aquam. aft rariffüme , bi- - bendo, per inediam & morbum emaciatus, placidiffime & fere infcis obdormivit cognatis. Rumor de accepto philtro , ju- - dicem veneficium pertimefcentem commovit, ut cadaver rite - fecandum patri meo pie colendo, prefecture phyfico, tradi- tum fuerit, fectionem vero ego perfeci & fequentia adno- tavi. | | "Totum corpus extrema confumtum erat macie, abdo- men collapfum & mufculi intercoftales livebant. Aperiens. abdomen, neque ullum veftigium videbam panniculi adipofi, - peritoneum livebat & putridum erat; omentum usque ad ex- - actiffimam cum tela aranearum fimilitudinem confumcum erat. * Ventriculus arctior quam ordinario, omnis autem inflamm atio- -nis & erofionis expers, & continebat uncias circiter tres f»if- Mfioris & flavi impuri humoris. Pancreas flaccidum & tenue. Inteftina tenuia inania & inflammata, fic & craflamulta monftra- ^ bant inflammationis veftigia & parcam quantitatem ejusdem hu- moris, ut ventriculus continebat. —Mefenpterium flaccidum, fine omni adipe, aft etiam fine fcirrhis. Hepar erat magnum & ^ valde nigrefcebat, fine alio autem corruptionis figno , anterior . - ipfius margo: felleis tinctus erat maeulis. Née fellea erat longa, ampla & felle flavo turgidiffima. - Lien admodum p "vum, magnitudineovigallinaeei, & corrugatum. Vefica 1 uri | maria ampla, fana & urina tenuirepleta. Septumtransverfum | ita gangrenofam, vel putredine confumptum, ut minuna f 5 | pultem potuerit conteri. |—- Reclufo thorace, mediaftinum obfer yabim us 3 faccid | vemaciatum. Pulmones erant collapfi, fed abfcefhibus d. fen: |^rhis non corrupti, lobi finiftri autem. margo inf: dor incme | ftum pleura. coharebat. Pericardium tenue tanturumcco uc- y^ 258 | 4 n" Obfriaio. LH is 2 | ciam. femiffem ivi fligiotta continebat. Cof exát minimum , 23 ficcum, corfugatum, & ipfius auricule & ventriculi pallidi, fine concretionibus vel polypis quidem, fed etiam fere fine omni fanguine. Adnotare etiam-me oportet, omnes arterias - & venas totius corporis ferme exfangues fuiffe, ita ut manus - fectoris vix rubefcerent. E ;. Remota cranii olla, que valde cum dura matre cohzrebat, oculis fe offerebant glandule prope finum falciformem, que - congeriem quandam magnitudine nummi majoris formabahnt, dureque &fere fcirrhofae erant, "Tres cerebri membrane & finus falciformis fine vitio erant; finus longitudinalis, vene & - arterie meningis dure fanguine atro turge?cebant, Subftantia: | omnis cerebri erat fana, aft naturali mollior & non collapfa. - Ventricuius quilibet repletus erat rubicundo humore. Plexus' ^ choroideus fanguine turgefcebat, ipfiusque glandule dure & . fcirrhofae erant, obfesfus etiam érat quibusdam hydatidi- - bus aft minoribus. Glandulam pinealem mon invenire - potui, non ignoro etiam Kerckringum ne veftigium | quidem ejusdem glandule tetigiffe. ^Cerebellum & fpinalis medula fana & naturalis: Omnes nervi erant ficciores & te- nuiores, quam effe debebant. E Invenimus igitur hocce in cadavere multa, que a fagaciori- b bus & experientioribus anatomicis in fectionibus. hominum '- melancholicorum reperta funt: omentüm nimirum vitiatum, .— ficcum parvum & exfangue cor, flaccidum & parvum lien; - hepatis nigredinem, atro fanguine. injectas quafi venas & arte- . rias dure matris, duritiem & congeriem glandularum Pachio- niarum, plexum choroideum tumidum hydatidibus obfeffum , ipfiusque glandufarum fcirrhofitatem. Symptomatam & inven- torum explicationem eruditioribus & fagacioribus trado, — — llmenavia Onoldum mi[Ja d. 29. Decembris 1791. T E - "i a vai is S s — $ £" e Sem SEA id ocean SUPPLEMENTUM esperto H Bitorie morbi fremd fingularis. Menfe Sept. 1781 T : binga Onoldum miJae. | ». "* " a A "Dn. CHRISTOPHORO FRIDERICO SIGEL. : Mee per tam longum temporis fpatium EUR & qu omni fere fpasmorum genere exagitata, a abinaudito ver- - mium numero, ut dicam, trium forfan millium liberata, fub . ufu pilularum die tertio Sept. 1781. ordinatarum, per 3. ferme hebdomadas ab illis haud amplius vexata eft: pectoris vero do- lor, premens, ardens, punctorius, quotidie in illa ingravef- - cebat: pilularum ufum: ideo omittere, & venazfectionem infti- "tuere, neceffarium duxi. Cum ex larga fanguinis miffione auxilium non viderem, propinavi mixturam antiphlogifticam & "aperientem, in irritum vero effectum. | E - -Menfes nunc proxime inflantes, redeuntibus inprimis "fpasmis, haud levem incuffere mihi metum: an, premiffis balneo & clysmate emolliente , fequentia ad promovenda . menftrua boni quid preftarent, periclitari volui, ideo dedi: 7. R. Gumm. galban. as. fetid. extr. myrrh. aquofi aa Jiv. Extr. valerian. abfinth. üa 3i. m. f. pil. pond. gr. ij. f. M. u. i - IO. Stuck zu hon: | SE . R. Flor, millefolii f. arnice , caffie lign. aa zij. Tart. Buc 3v - m - ppt. m. d. f. Species zum Thee. —- -Quibus vix biduo adhibitis, menfes quidem ingruebant, — verum parciffime & mox penus ceffantes 3 CU febre & fpas- -mis ftipati. - : ^ Pilularum ufum ideo interdicere , infufi vero continuare eonfultum duxi. * JVov. AG. Pbyf. Med. Tom. VII Oo p 178: - z - Lt ec oclo a Supplementum / . f. cordial. frig. Liquor. min. an. Hoffm. Liq. vulner. veget. . D iterum ad fbij. fanguinis muco vifcofiffimo mixti excrevit, Cum - 1781. Die 3. . 8bris i inopinato , & uno quafi impetu circa. E Ibiij. cruoris floridi per os excrevit b. ny MEQUE ipo [. thymia , convulfiones. (3 D. s. Iterum fanguinis eje&io adtbj. continuantibus prio-- : ribus fymptomatibus: aquam ideo cardiacam, ex Aq. ceraf, - Dipp. & fyr. acet. citri compofitam, & pulveres fequentes 1 ufurpandos dedi. R. Pulv. c. peruvian. opt. 5f Rhei elect. — 2. Nitr. dep. gr. v. Extr. c. cafcarill. gr. iij. m. d. in oplo.ád d | ch. dift. f. Táglich 3-4. zu nehmen. Hifce pulveribusufa eft — egra usque ad diem 13. bris, quo ipfo die inopinato eadem - venas adhuc turgere animadverterem, illico venam in brachio. tundendam curavi, & largam fanguinis copiam eduxi; fequenti - die repetita eftfanguinis miffio ad fb(s & pulfus plenus durusque - iteratam & nunc in pede inflitutam vena fectionem poftulare - - videbatur. Virgo nunc quidem debilitata, pulfusque ejus mollior per. : totum diem obfervabatur: attamen verfus noctem febris re- — currit, & die 16. primo mane hemoptyfis enormis , librarum — circiter quatuor, primo lipothymia gravi, tum vero fpasmo di di- | riffimo pectoris ftipata, infequebatur. E Remedia, quibus primo fpasmis convulfivis atque gravis- fime lipothymiz iftos fecute, mederi conatus bw erant "e quentia : : A I) Clysmata, ex infuf. chamomille & file mia GL. * .2) Pulveres ex Nitro, dep. Spec. diajr. f. &agr. xv. me gr. ij. m. d. in 2plo ad ch. dift. S. Das eine fo gleich, das anc dere eine Stund hernach zu geben. E 3). Aq. cardiaca, ex Aq. cerafor. n. Lig vuln. veg. Dine Eff. cínnamom. Liq. an. H. Syr, papav. rh. M. d.S. Wiührend - der SChwüche ófters | I, paar Lóffel voll. 2 des » E M» d " v u w - put - &- e A x t e^ k J pn - " - - et^ kk ^ » X 4d 3 , à EN - 2 $ $ z ] we o 002 Hiflorie morbi fpasmodici (gc. .29I In miferrimo illo ftatu & maximo vite difcrimine egraver- - fata eft usque ad 1. d, Novembris; quare varia infuper, pre-- fertim Decoctum cort. chine, mox cum extracto ejusdem, mox eum Rhabarbaro & fale polychrefto Seign. junctum , mox fe- - quentes pulveres exhibui: R. Pulv. c. peruviani el. 3(i. rhei el.gr. viij. Vitrioli martis, rad. fquill. ppt. aa gr. i($. Quibus, lipothymia nunc quidem ceffante, continuantibus. - vero febre, fpasmis & dolore pectoris ardente, unice ufa eftus- - que ad 10. Novembris: quo ipfo die, fpasmo precordiorum goo antecedente , egra protinus apoftematis, ad fini- ram pectoris fiti, ruptionem, atque manifeftum horroris per - omnem regionem dorfalem fenfum percepiffe, contendebat. Ex improvifo graviffima fymptomata nunc mutata: fpafini ceffabant, febris cum ardente dolore fere penitus extincta ob- .fervabatur; naufeà vero conatusque vomendi adveniebant, fine dubio à pure in ventriculum defluente , quz brevi poft quo- que fublata funt, cum aegra mixturam fequentem, per biduum ufurpaffet: R. Decoct. c. chine concentr, 3iv. Extr, Rhab, - 3j. Oxym. fimpl. 3j. M. d. S. Alle 2. St. 2, L. voll. | | Omnianune in meliorem ftatum vergere videbantur; feb- ris. ac fpasmi leviffimum modo indicium, poft 4. feptimanas »penitus quoque evanefcens, fupererat: Appetitus unacum . eorporis & anime vigore rediit, ut nil morbofi tandem in vir- -gine appareret, nifi meticulofa quedam phantafia, de pluri- Amis prefentibus, & varie gefticulantibus, parvis diabolis, quee - quotidie proxime ante cubitum, ab hora fcilicet X. usque ad "XI egram, interdiu fane mentis & acuti ingenii, mifere cru- -eciavit. Brevi poft phantafia diabolos mutavit in fimias, ocu- -lis egre, etiam dum cone vel plürium amicorum focietati in- tererat, eque molefte obverfantes. -— .Cum hujus preternaturalis atque periodici fymptotuatis caufam ex vermibus repetendam effe exiftimaverim ; per VIII. dies anthelminticis folitis uti fuadebam, id quod etiam de mE | | Oo2 | e- . 2902 | | Supplementum Js. di effe&tu factum eft, ut rion folum plures iterum vermes excreti,- A fed etiam neque diaboli, neque fimiz iterum reverfi fint. Ab | hoc inde tempore menftruorum fluxus per 3. ftadia, fc. Menf. - Jan. Febr. Mart. moderatus & placatus erat, & virga per hoe | trimeftre. de fanitate fatis bona gloriabatur. NS 24 P Menfe Aprili vero fpasmorum levis recurfus & fluxus | menfium mox ceffans. . Stafes ideo uterinas folvere iterum - tentaturus, pilulas fequentes dedi: | R. Gumm. ammoniaci puriff. galbani puriff. a 3 3if. Ext d 1 abfinthii, panchym. Cr. &a 5j. fapon. venet. ziij. m. jf pil. pongas gr. iij. D. S. Morg. und Nachts 10. St. zu nehmen. : — Pilularum ufus, per 3. feptimanas continuatus, magne uti- litatis fpem afferebat; cum menfltrua per 2. ftadia parce quidem, - fed absque fpasmo fluerent , & vires anime ac corporis -— diminute obfervarentur. .Menfe Iunio, & quidem extra fadiüta inetitriadioniilg fpasmorum demum levis recurfüs: quare propter fufpicionem | vérmium iterum mixturam anthelminticam fepius praeferiptam | repetendam curavi, & quidem cum effectu, ut plures ver. H minium glomeres excernerentur. 3 . Quoniam vero ex fpasmis irregulariter continuantibus, pli res adhuc in corpore reftitantes vermes fufpicarer : fequentes: E pilulas anthelminticas propinavi, & frequentiorem Me velcurru, velequo fuafi: - Z s | Pilularum formula hec fuit: R. Extr, catholic, "a a bi " thii 2ij. g. as. fetide el. 5ii. Vitrioli martis f. 55. d r. e ppt. gr. xv. fem. cyne lev. 3v. m. f. pil pond. gr. iij. S. Mag gens und Abends 10- 12. Stuck zu nehmen, und 1 1. Glas kal Waffer darauf. Pilule iam dicte miri erant effectus, non folum i in ves M - incredibili numero jam confpicuos, fed etiam in incolam huc - usque ignotum, teniam fcilicet cucurbitinam, Rund ulraXX,. | | Root ulnas n LH à - Hiflorice morbi fpasmodici Gs ho Ws ulnas una cum lumbricorum teretium permultis elomeribus, , muco vifcofiffimo involutis, exturbavere. - Anxie nunc folicita virgo ob teniam ipfi immorantem, : Bcun, . quod infeftum animal brevi tempore & certe & - . penitus exturbar et, feverius a me petiit. - .. Dubius primum, an pilule mox defcripte pares GnE Gs - nie penitus exftirpande, deinde, an vifcera virginis ejusque - debilitat nervi remedia fpecifica IVoufferiana vel Herren- - fchbvvandiana perferre valeant, egrotam etiam atque etiam ro- - gavi, ut Medicum fibi eligeret, quiipfiin difficillima hac re confuleret. | Annuit votis optima virgo , & celeberrimum Phyficum . Cantftadienfium D. Offterdinger in auxilium vocavit. Hicea- dem dubia fovens, que ego fupraindicavi, egram primo cor- . roboraturus antequam fpecifica contra teniam adhiberet, die 17. Iul. 2o. pulveres fequentes & decoctum prefcripfit: — R. Pulv. c. chin. 5(.. vitriol. mart. gr. iij. m. d. in 2oplo, . f£. Tüglich 4. Dofes zu nehmen. R. Rad. caryophyllat. 5j. D. S. Wurzeln zum Trank.. Horum pulverum 4. hebdomadum fpatio 120. dofes de- Bruit, in effe&tum, ut quotidie anxietates precordiorum -aucte, furor ferme maniacus, fpasmique leves exorti, & per T intervalla fruftula tenic longitudinis varie eliminata fint. A Ad initium Septembris, fpasmo diriffimo convulfivo ante- - cedente, tandem tzenie in corpore reliqua pars, in globum ; . coacta, per anum deceffit. | "Totius tenie longitudo circa XXIV. ulnas equavit. De- | — je&tionem tenie fequebantur iterum fpasmi pectoris enormes [ anxietatesque., usque dum hemoptyfis horrenda recurreret, É quam grave deliquium dolorque pectoris intenfus excipiebant. E n cafu tanti vitz periculi nil dedi , nifi aquam cardiacam "fupra defcriptam & decoct. c. chine cum gumm. arabico & . CM "o à Oo 3 | yr. € 904 —— * Supplementum fyr. ac. citri jun&um, usque dum contfitiüm abfentis medie; jam petitum d. 7. Septembris, adveniret, quod fequens erat: R. Pulv. cort. chine, crem. tartar. aa 3/4. M. d. in —-— ad ch. ditt. f. Táglich 5s. Dofes zu nehmen. -. | Dum eorundem pulverum nro. LX, devoraverat wEà, — fpasmis infuper ceffantibus, vires ejusdem fenfim fenfimque - rediere, ita ut virgo de recuperata valetudine firma vix am- plius dubitaret. Proh dolor! vero dubia quedam adhuc füb- - . effe, non potui ego non confiteri. Ex longo enim morbo edoctus, tantundem fymptoma- | tum tribuendum effe hyfterie , quantum vermibus, & cer- tior factus, quod menfium fluxus nondum ordinatus, pecto- risque dolor revivifcere inchoaret, optimz virginis certiffimam ' fpem ipfe alere nondum potui. Atque utinam opinio prefa- : giens me fefelliffet! Dolor pectoris mox indies auctus, hze- : moptyfin gravem denuo minitabatur, que tamen moderata ob majorem, quam huc usque experta erat, fpasmum pecto- 13 ris, & tantum ad libre unius pondus, evenit. - Infequebantur - vero febris per biduum continuans, cum horrore & eftu al- - ternante, poftea fopor profundus, ex quo vix evigilans aegra - fequentia notatu digna narravit: ,,ad pectus nunc fe beneha- - , bere, omnem extravafatum fanguinem ad inteftina defluxiffe, »ibidem tormina ac dolorem lancinantem excitaffe: eadem E jam olim fibi eveniffe, mixturam ex corticis peruviani ex- tracto, nitro, camphora , fpiritu vitrioli &c. tunc temporis - utilem fuiffe, omnemque fanguinem coagulatum ex intefli- 1 ,.,nis exturbaffe; ut eandem ideo mixturam adhiberem, fe. 1 ., velle. — .Cum primariumin curatione femper habuerim roborare, & d laxantia adhibere non nifi cafu urgente COniücv eR di- - r Ctam modo mixturam propinare nullus dubitavi. Formula hec fuit. R. Deco&. c. chin.. concentr. "E Extract. ejusd. 3ij. nitr. dep. 5j. fpirit. vitriol. 3? camphorz gre Vi fyr. alth. F, 3vj. M. d. f. Alle 2. Stund 3. Lóffel voll. - à Ve- ^ J p 1 E * 14 , dr * : i] Hiflorie merbi fpasmodici 9c. 495 M nun: adeo utilis olim mixtura boni nunc nil preftitit, . Spasmi ; lipothymia cum gravibus inteftinorum doloribus al- "ternatim perfeverabant: quare neceffe duxi, vel clysmata ite- - rato applicanda, vel laxans quoddam Cpu CHR vel ec- . coproticum, adhibere. Transmittere vero laxantem mixturam fatius habui, quo- niam omnino ejusmodi fpasmi recurrebant, qui, quoties clys-- mata applicabantur, toties ea per os redierunt: quz cum - toties era jam experta effet, & multum incommodi, nil vero - utilitatis ex illis redundare agnoverit, ea ipfa repudiavit. - . * Formula mixture laxantis fequens fuit: R. Rhabarb. ver. el. 3ij. coq. in Aq. font. q. f. ad rem. colat. $iij. in quibus diffolv. Mann. cann. puriff. 3j. pulp. tamarind. 3f. add. Aq. menth pip. 5j, Spir. nitr. dulc. 38. M. d. f. Alle 9. Stund 1/2. Theefchaale voll, bis etlichemal Oefnung erfolgt. Contigit autem, ut nihilominus ob dolores ingravefcen- : - tes zftumque auctum, & quod mixtura nimis ferotransportata - erat, bis clysmata applicata fint qua minime per os rediere, - & multum fanguinis coagulati per anum feduxerunt, Sequenti die mixtura fumpta magnam fanguinis coagulati . quantitatem exturbavit. - . Ex graviffimo flatu redux virgo , pectoris regionem ab omni incommodo liberam nunc perfentifcit; facies antea palli- " da, genis rubentibus iterum floret, habitus corporis, quan- ' quam non obefus, minime tamen macilentus, viresque ejus pu jam ita reftaurate, ut, absque notabili membrorum laffitu- e, milliare per acclivia potiffimum proficifci quiverit. | -. Utitur nunc pulveribus a Cl. D. D. Offter dinger ordinatis, ex Cort. chine 5(j & Extr. hyofciami gr. i$ ter in die, dulcif- Bins & ipfius medici arbitrio corroborata fpe freta, omnem morbi curationem nunc abfolutam, & firma valetudine ipfam in -pofterum effe gavifuram: quibus Deus Ter Optimus, beni- gniflune annuere velit. P Scbo- »* Sipplenentm. hire morbi fpasmodis Us n i. E CT béo Stholion. DT ROM. n ^ 33 In precedente morbi hiftoria varia occurrunt phenomena, quorum in explicanda ratione hzreo. . Rariffimum fymptoma, quod clysmata per os rediere, a a fpasmis quidem effectum eft, Cur autem fub ejusmodi fpas-. mis, quibus egra alias certiffime poterat precfagire ; clysuiapa : furfum effe reditura, jam idem non evenit ? : Annon caufa in profligatis nunc tenia & lumbricis tere-. T tibus quaerenda? Ulcera pectoris, hemoptyfes fiepius fecuta, febre, dó- loribus ardentibus & pulfantibus, nec non pure eje&o. pro- deuntia, cur non. phthifeos fpeciem excitarunt ? : Hazcce, ficut varia morbi fingularia phenomena, . inda- y | ene Orbis eruditi digna mibi Videntur. . cx Faibinga. Onoldum E milJa d, s . Decembris 1782. 2 E | APPENDIX. 1 Eus SEPTIMUM - NOVORUM- - PHYSICO MEDICORUM l - ACADEMIAE CAESAREO LEOPOLDI- [ — NO CAROLINAE |* NATVRAE CVRIOSORVM IN GERMANIA. - "AL Eiusdem cta ad Hiftoriam Natura. . in corpora metallica efficacia Sectio i prima i V]. Memoria D. Gedegi Chriftiani Maren de. : CON TENTA APPENDICIS. - -. 1. D. Ioannis Iacobi RrrrER: Infufa Planta [ .& Obfervationes Cem Pars. primal fecunda, pag. 1. lem Svidnicenfium. . pàg. 103. III. Dn. Pauli loannis Boxz Syll oge Obfervatio-| . num quarundam, quomodo varia producta: medico-chemica, majore copia, minore fum- tu preeparanda fint, pag. I43.. - E IV. D. Friderici Wilhelmi CAPPzL Decas Obfer- vationum Anatomicarum, pag. 159. | . Laurentii CRazr.LI Periculorum Chemicorumi: . de acidi pinguedinisconcentratione, eiusque - &altera, pag.189. CILANO, pag. 205. "VII. Memoria Dn, Chriftophori Traugott 9 LI. pag.2II. VIII. Memoria D. Antonii Mariae MATANE P8. 219. |. IOANNIS IACOBI RITTER M. D. - ACADEMICI CURIOSI | INFUSA PLANTARUM - OBSERVATIONES OECONOMICAE. PARS PRIMA. -- Ztpp. IN. Ad. Pby. Med. T. VIL. 8 — ^ PR- 7 ^ e ZERRT " (5 ' » xh SN N | dif. PEE X (eq 2, À M lii la LN TJUnIN- Pp D | m A E r Vili 72 7 a —— — ^ WA. m CO GM Wf ^ SI 27A p EE - Ni es / » 3 L27 Ar, , PRAEFATIO. Ms ab omni tempore variis modis fimplicium indagan- dis defudare virtutibus, liceat & mini fcrutatorum au- . gere numerum, utpote cui pertotam vitam plantarum nof- cere vires cure cordique fuit. " 'Tantorum Virorum querelas : de materie medícz íncre- - mento onerofo, & incertitudine virium cum eo pari paffu - ambulante ; de nímiis laudibus non fatis probatarum planta- ' rum: vera medicine: obftacula; de notitia virium fpecificarum Bnscmme; de infcitia: num plante veterum & modernorum ejusdem nominis fint eedem; pluresque alias &c. quagquo- - que meas facio, heic renovare nolo, Perfuafus licet hucusque: date plante virtutem fpecifi- cam a priori effe indeterminabilem & unice praxi eruendam clinica; attamen vires plantarum gftimare medicatas infuforia - ad modum Thee electa methodus: an ex Infuforum. quoad - colorem, faporem, odorem vel cum date cognitarum virium - gente; qut plantarum inter fe analogia quid probabilius , a2 ; ne di- [ " "1 4 ét. : wi p Plastarum, - XT, - p: ne dicam certius eM analyfi- chemica fere uniformi hariolari | liceat. - Claffificatione futura forte i ianua pu reductionem nia- terie medica 'pandetur r4 EXPERIMENTA. hec TIME proprio Marte, nemine, quem noveram, preeunte *); ab aliis, quod tamen mefugit, - " .forte jam dudum centies facta, jam ante annos inftituta z nunc. demum in hunc ordinem otio valetudinario digefta. | ^ *) A1sTONUS: experimenta cum multis plantis infufione cum fervida - inftituit, hac tamen differentia, quod eas non modo per unum - immo: quatuor macerarit dies, quae defcripfit in libro cui Titulus; | Lefiures on tbe. Materia; Medica &c. quod per nova litteraria Gót- | tingenfiaz Gótting. Gelebrte 4nzeigem No. 58. 1771. p: 499. de-- mum menfe Novembre 1772. innotuit, Infufarum produéta. variant - . pre ratione more. . IXuES c.) B : Repetitiones experimentorum inzeniofforibus anfdin; aut. 1 | hiec confirmandi, corrigendi, aut certiora, aut nova produ- | cendi &c. prebebunt. Nullum dubium quin admixtione li- - quorum. falium alcaiium;, acidorum diverforum alia emergant. 1 phanomena. | Magni momenti ioveftigatio i in. indolem Plantarum í fi fie- 1 ret de novo, ac ft plane rudes effemus? PrawraRuw ficcarum vulgarium , & prout fefe fortuito in gfüicina própria obtulere, numerus: modicus infufioni ex- pofitus. Rem herbariani (farraginem potius), in materiam mecicam abundanti confilio, receptam füb- trutinam infufo- 7 riam revocare, Vs a Vires: fpecimen fufficiat.. 3 |... NoMINA TIG M vulgaria plantarum, licet non femper E ;adequata, fervata. Quedam eorum TOURNEFORTI- ex In[litu- — tionibus Kei berbarie; Ru:vu ex florc lenenfis editione. fecun- * das. &ex eo BaunisORum fratrum. munita auctoritate. i Syno-. E E EL ^ — 0 ainfufa Plantarum. M OR T. SyNONYMA, fed parca manu ambiguitatis caufa addita. Locus NarTArm in fübfidium hiftorie montofi ac borealis - - pagi hujus naturalis, futurisque Botanophilis adjunctus. Plu- rime heic in hortis ob celi rigorem colende plante, quee aliis immo vicinis Silefie provinciis fpontanez campeftres. ... REckws planta infufa in gratiam repetitoris adnotata; qui- . bus differentia inter planta recentis & pepeicy paenomenenom pos eflé debet. . E- Foris plantarum fed paucarunr, cum rorms mixta prout in Livin extabant, adhibita experimentis. Plante mixte ' afterifco *^ in margine notate , quo deficiente fingulae fub- intelligend:e earum partes. s *) Florum a foliis feparatorum infufio dabit alia phenomena, Sufpi- P pe^ €io : recenfita flovibus- potius quam foliis deberi. NoMiNA vERNACULA quibusdam adpofita *5; que vero incolis cum Germanorum denominationibus a Rurno citatis communia, omiffa ftudio. " Forte i in au&tarium ed Mznzzrn niomenclatoremr, - MiNsts experimenti repetundorum caufa notatus. fu (4e alius menfis, aliud celum, aéris alia gravitas ea mutatura? ViRES plantarum experientia clinica tam in aliorum » eM peo corpore declaratze, . | "OssstvaTIONES practice criticus; oeconomice : defide- ria, quzftiones, laudes fimplicium fobrie; cautele eirca eo- rum exhibitiones &c. in variegationem adfperfz. , EXPERIMENTA circa füccedanea Coffee, occafi ione nupe- ^ti Cicboracei, fcil. ex radicecichorei hortenfis ( cum epicrift); Tüftoris progredientis Solanituberofi, Coffee exotici in Sile- fa &c. narrata, e | | & 3 Mari p ou Infufa. Plantarum. bia v£Rr Botanicis curiofis fatis, fed vtulgéó minus no- E ti hiftoria ,' in fupplementum hiftorie plantarum adumbrata : 2 nefcienti an, & à quo, tradita extet ? 33 Ob ARUM fcopus ; ; Silefiorum Principatus hujus agri 3 (Circuli) economia ruralís, domeftica; modus vivendi; ho- | mines, pecoraque vaccas precipue &c. cibandi; la&icinio- , rum, butyri preparatio; frugum indoles, denominationes qua- dam peregringe; luxus tarda corruptela gentis pie ,. candide, | manfuete, fobrig, docilis, laboriofz, (cujus prolem to, 8, 6. annorum defidiofam non finunt parentes ) variis licet ter- | ri opibus carentis tamen forte fua contente, bene veflite, ' bene nutrite , hilaris ; &. fimilia qualiacunque, ( sAAerela ke verum fatear) ob genium feculi economieum ut publico, a - fcriptore opportuniorem locum, quo hec enarrare queat, m j caffum querente, fierent... Oeconomi judicent, ad quodnam . hec gens ob mores antiquos fimplices, agriculturam, (eco-'. nomiam domefticam, architecturam antiquam, vicinis cultio- ribus nondum aquiparandam &c. fit locanda aerum ? | OssERVANDI METHODUS: .1. Vasculo porcellano infufo coffee deftinato unciarum | quatuor pars plante ficcatze immittebatur; v. gr. Florum fcru- | pulus: Foliorum drachma: Radicum drachma due. Adfufa. fervida ad digiti fupereminentiam, Obfervationes de colore, fapore, odore, ex calente adii : huc infufo capte, Exceptiones cum frigefacto , fuo indica- i te loco. | 2. Infufum dada. refrigeratum , in duo vafcula üimi- TN lia ad partes decantabatur equales, Unialcali; alteri acidum addobatur, agitabantur paulum, charta impofita poft horulam | 1 demum infpiciebantur quieta... Vafculum unum mutationes. e cum alcali; alter um cum acido fiftebat phenomena, Y. uw - - -CONSPECTUS. PARS. PRIMA ! FLO ROREM ^ INFUSA PLANTARUM - No. rt. ACACIARUM. 9. AURANTIORUM.. Obf. de Cortice aurantio- . runt. » Carminativa : "qua negativa? 3. CENTAUREI minoris. Obs. Aqua ftillatitia emetica. 4. CHAMAEMELI romani. P" Obs. Infufum antihyfleri- E cum. s. CHAMAEMELI vulgaris. . Obs. Virtus antifebrilis du- qux pofitiva, 3 4 -bia. "3 COTULAE fetide. - . Obs.Priorum 4. & 5.vicaria. 7. HYPERICI. — — Obs. Semen oleofüm. . —. 8. LAVENDULAE. JV Obs. Aceti indoles. . Capparides aceto condite, » J quomodo fervande? - e^ LILIORUM alborum. n d34. PRIMULAE VERIS. 10. MALVAEROSEAE, fo» | re pleno puniceo. Obs. Infufum acidi, uti dfy- | rüpus violarum , index. Án vis anodyna ?- 11. MALVAEROSEAE, flo- re pleno incarnato. 'Obs. Infufum utriusque Nr. I0, & 1 1. quomodo agit? *) Injectio fyphone anginze nociva. 12. NAPELLI COERULEI. * ; Quis, qualis NAPELLUS? Obs. num fit venenatus nec ne? *) Án Áconitum cceruleumpraten- - fe in- hortos transplantatum ? 13. PAPAVERIS rhoeados, Obs. Ingrati pluribus. Seminis nigri ufus culinaris qualis ? Syrupi flor. papav. rh. e fucco preparatio. C08. Obs. Tnfufum Vinofum. - 15. RORISMARINI. 16. ROSARUM rübellarum hortens. fl.pleno. - Obs. Rofe centifolie Infu- fum urinofum, cujus co- j MOIS f 17. ROSARUMalbarum hor- tens. fl, pleno. Obs. Qualis differentia inter aquam ex rofis, cum vel -fine fale, conditis, ftilla- titiam ? 18. SAMBUCI. |. $8 EO COEHS e Cft. dp | T Obs. Infufum theiforme contra eryfipelas. Pultise baccis maturis vires? - Semen hydragogum. - k An, & quomodo fanandus | hydrops? | 19. SCABIOSAE. 20. TILIAE. Obs. Folia ovibus pabulum. ' . Proventus :e lana ovili an- nuus qualis ? . TUNICAE. ; Obi SPD dd acidorum in- | dex. nennen y PARS SECUNDA Ersdé Enck « ABSINTHII vulg. An vere indigena? . Obf. Sequelae ex diuturno ufu. |. Mixtura febrifuga. 2. ADIANTHI nigri. 3. ALTHAEAE. Loses] ..4- ARNICAE SCHROEDERI. Obs. fum? *) Ubi copiofe Arnica vifa? | 5. ARTEMISIAE. 6. BELLIDIS. Cujus virtutis Infu- uw P D $! | . 7. BETONICAE. $: ETC FORM T 9. CARDUI BENEDICTI - o. -HYSSOPEL . 3 de MAIORANAE: : | ; Obs. Infufi vis: qualis ? - ! 12. MALVAE vulg. ' 13. MARRUBII albi. | (a) An cuique lingue parit propria guftus fenfatio? 14. MARRUBII nigri. P **) An in materiam medicam Teo-- piendum ? -— 15. MA-- ^ 1$ MARI VERI. i - Hiftoria fuccincta, Scholion ad No. 4. & t5. Nomenclature plebeie ex- -— Obf. II. Caítanea an coeli empla egene: - A Exxotice : Pyrus, No. 4. Obf I, Beuré verd fertilitas. mitioris index ? Obf. III. Pyrorum indoles? Obf. IV. Tempus ea legen- di? | B. -- à) improprie: Uva. Obf. V. Rara earummatu- ratio. Pruine eftive. .. Quibus ex Uvis alvi obítru- or c d REM - CN) Morborum quedam? b. Pc 5$ b) inverfe: Prunus. Quse Hungarica, qua in- — digena incolis ? * Obf. VI Sexus an iis ? - Obf. VII. Quz fpecies coli- i e tur copiofius? quo legi- tur tempore prematuro? Cur? Quibus alvus inde fegnis ? - Dulcedinis carnis a cortice differentia: que? . - Obf. VIII. Arborum alter- nis fertilitas anmis, quies- 2 ME e Confpettus. qiu "7 e H 7. MELILOTL. — Obf. Quale amat folum? . An Adonis arvenfis fl. phen, calidioris foli nuncius? .(a) An differentia inter ole- um ex amyg: "alis dulcibus & amaris? P. Cujus faporis aqua ex amyg- dalis amaris ftillatitia ?- .18. MELISSAE. Obf. Utrum ferpillum vel micliffa gratior apibus ? Quo die & modo mel iis ad-- imitur ? Quomodo apum , vefpa- rumve puncture arcen- da? 19. MENTHAE crifpz. Obf. Infufa No. 18. & t9. Theiformia qualem leni- unt colican ? Unio preparatorum ex 18. aut 19, nimis activa hujus ^ gevi &egris. . ! Quo modo porrigenda iis? Vermes quo fugandi reme- dio. | . An neoterici eosdem a re- mediis obfervarint effe- Ctus ac veteres? *) Qualis feculo noftro materia me- dica ? 20. PIMPINELLAE fangui- forb:. 21, PU- -— Pd Lt NDILAE - Cnfciis dóhi — 0 02008 — . 21. PULEGII, Qui fiat anthelminticus?. 22. PULMONARÍAE ma-. autrefolvens? — ^ — js so CUIR, (b) Infantibus laxantium : 23. RUTAE. - * | que dofis ? 3 ;24. SALVIAE. | v Memoria faporis tenacillima : ^ 05. SANICULAE. | . fenne 'infufi. o KO 26. SATUREIAE. - [SENNAE Scrupulus. — | Obf. Condimentum, infre- 9^ SCROPHULARLÉE fcru-. . -. quens: cujus leguminis t femis. : $87. SCORDII. Obs. an vera horum prog *) An fama ejus perennis? . 5 portio? 28. SCROPHULARIAE. . (a) Anfaporis purgantium; 29. SENNAE. . illeefis viribus, corrector, . Obs. Que proportio folio- aut purgantia minus in- . rum ad fervidam ? grata inveniri queant? . QCuiinfufo fapor minus nau- 31. SERPILLI citrati. | feofus ? .92. TANACETI. (a) quomodo vis laxans In- 33. TRIFOLH FIBRINI.- fufo fervanda? 34. VERONICAE. | «— Modus. tenellis laxare al- | Obs. Cui palma: an Thee vum, decipiendo. ..*Sinenfium genuino ; an Mercurii dulcis eidem fco- veronice indigene?- po adhibendi modus. n aliquale - Thee | iw | fuccedaneum exoticity : PARS TERTIA. M E -No. 1. ALTHEAE.. | 3. ARI. | Obs. Infufi dulcedo a certa — Obs. an acore ejus s infufür .^ acidi quantitate non mu- — inpregnetur? 0 T tatur. Y stub ARISTOLOCHUE vs 2. ANGELIC/E. 5. CALAMLlaromatci. —— RN | | bs. 1. :- Obs. r. Infufi refrigerati in- doles. 2. Saccharo. condita fpas- modica, flatulenta radix. 6. CICHORII fylv. .. —. Obs. quo morbo egris car- dialgiam excitat, ventri- culo gravis radix? Scholion de nupero Coffee - eichoraceo ex radice ci- chorii hortenfis tofta &c. Experimenta circa: . 1. Hordeum mundum; 2. Amygdalas dulces ; 39. May2; - 4. lriticum hybernum; 5. Secale aeftivum ; *) Secale hybernum, quanti apud .... Silefios pretii? quz ejus fertilitas ? 6. Scorzonere hort. Rad. 7. Cichorii fylv. Rad. —.8. Cichorii hortens, Radix. — An Coffee cichoraceum fit — Coffee fuccedaneum exo- 2 tici; ; eoque falubrius? 8 -GENTIAN JE. - ato? 1o. -HELLEBORI nigri. X1, IALAPPAE. . Obf. Que dofis eerevifis: ; . que vino adfuetis? - Of quis fapor vino enu- Confpcttus. Radices. —— CM. Jalappam corrizens quale? Quomodo tenellis gratum parandum infufum? - 12. LIQUIRITIAE. Unde recens adportatur? Decocti virtus? Quo potus ordinarius: qui- bus? refragantibus. 13- NAPELL:. 'Obf. que poft decocti de- « glutitionem fequela? 14. NINSING. Obf. Unde? -Cujusnam plante radix ? -Differentia a Sinica. . Quo .extat ejus defcriptio - cumicone? . | 15. PIMPINELLAE albz. Obf. Qualis acor radici? An fiducia in effentiam con- ftans ? cui morbo? Radix nigra an fpontanea ? cui ufu; Effentia ? 16. POLYPODII mur, 17, RHEI el. Obf Mulcta ex anime in- tempeflivo ufu. à Quibus caute purgantia, la- xantiaque danda ? r Dehortationis ab improvido eorum ufu foftr um: qua- le? ^. An adeo falubre, ut vulgo creditur, Rheum ? bo Quo ME o6 Cnípetu. Quo ufus - ejus limitandus morbo? - Vislaxans qua ratione ? : Saporis correctores? 1g. SISARI. Obf. Qualis mutatio a foli | mutatione ? SCHOLION. Olera, legumina &c. incolis | .. &. ignota: a) ex Radi- ( Scorzonera; - cibus: (INapusluteus. Obf. L. /Welcke - rüben, fer- culum incolis quale ? b) ex Cerealibus: Zea. . *) Qua Silefix parte aliquomodo colitur : an molendinz aptze, B. Innotescentia: . a) ex capitatis : DrafficaSa- bauda. *) a quibus annis notefcere ccepit? b) ex filiquofis : Phafeo- S lus. Obf. II. Modusolim hosco- quendi. - Panis qualis plebi cariffimus ? | ^Kercula optima: quae? Tenellis urde. rhachiti- .des? *) Artispiftorie rudis plebs, **) Famulitio libre panis quo- vis die: quot? '"*) Radices. A c - 2^ A CMM " i &- k L y " z $ * Pes. B » n dem. i 5 Libre civilis Wr sica 3 3 Berne, Trajecti ad M, - ratio inter fe? a). — Paupertas opprobrio, E Signum ( €€ ). 54 c). Ex tuberofis: Sofannii 4 (3). Denominatio germani- . caDoGtoribus plebique di- . verfa. E Obf. I. quot varietates edi- - biles? | E -^- -- $.So0laltiffimus. Incolis nomen ab eruditis uti prioris difcrepans. — Obf. IL. No. t. & 2. nomen | vulgo commune. Utri copiofior cultus ? An juxta plebem panis reli- - quis cibis fit falubrior; & niger pre albo magis nu- - triens? (a). 3 Saporis utriüsque fpeciei - brevis integritas. 1 Modus eas fervandi. P Plantationis hiftoria quibus- - dam Silefie pagis chrono-^ logica. [ d), Ex plantis pabiacibidl T « lamentorum. 3 I. Medica. NE CU P4 Quoties fecari patitur ef Ü te? | | Quando vaccis minus ac- cepta? | . Strages a rigida RS . An Medica veterum fit no- p | Trifolium. purput eum - P onirufe. ..'*) Quz planta juxta HALLERUM, uz juxta RuPPruM? cui Trifo- lum s s. albo fl. Crus. plan- "' ta pabularis 1717. jam nota. Obf. I. Quando & quibus in. : agris feri ccepit? ' Quot vivit annos? | Quoties quavis fecanda ae- ftate ? An grata vaccis? An coloni lubenter illud co- - lunt? cur non? Utrum preftantius : Tr ifo- lium an Medica? .. | Satio alterna quibus? cujus . emolumenti ? Agrorum ad paícua ratio que? | — Obs. ll. Vaccas, antiquus mos cibandi: das Ein- brennen , quid ?. noxa qualis ? Carota lutea an adeo cOpio- fum vaccis ac in pages pabulum? *5 | Anbutyri inde Copia major? ? . Qualis laéti ab hocinfufo fa- por: ? anei adfueta plebs? b 3 Confpetius. Radices. ETT ONMUNETU XS Cur Silefiis pauca feni copia fufficiat ? . An Éremor uberior lads? ', an butyrum pinguius ? cujus faporis? hac me- thodo. *) Modus parandi BuTIRUM? ci- borum primarius: Pawr irrLr- NITUM. B. Bombycum: Mori hiftoria Peylaviz. Difflcultatesobftacula plan- | tationi: qus? quibus? (e) e Nucleis. P Quando Coffee Surinamen-. . fe, Martinicenfe. Levan- ticum innotuerit ? & ubi? *) An inde molimina hzemorrhoi- dalia frequentiora ? (C) Nota fed neglecta: si Beta cur falua incolis? . Cichorium crifpum. Obs. IIl... Qualis a jusculo urine odor? ^ 3. Lactuca fativa. Obs IV. Qualeferculum ex caule? quis fapor? 19. TORMENTILL. 20. YPECACUANN/E. 2L. ZEDOARLE. 22..ZINGIBERIS. . Obs. Vis: ejus, feminisque ; finapiquo vana cafu? an pulfui i&us crebriores? an fanguini calor auctus? IN F U- pm Ln ; bé co NU ;: " Lo Ut * - E xt , N : Pf Li M f JNFUSA PLANTARUM. PARS PRIMA. EOLh oO REB E | Ko. .|FLORES.| COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. I.lAcACcIiA- |fubflavus. |amariufcu- | Florum fic-|a Sale lartari color fla- RUM. lus. Lin-|corum di-|vus; ab aceto vini pal- gu: adhz-|gitis trito-|lidus. |rens. rum. lanuario Experimentum. . 3.|AvnAN- |fübflavus. [amariuscu |Florum re- adfufis iisdem eadem ac TIOREM,. lus. Cortic^ centium. . |No. 1. | *)mitior. | Januario. - Obfervatio. d Bo aurantiorum recens eque ae Y - - " -—P paw " . - " MOS coa ML. os m d M AE ceu cos Ml r Suum "c ae m a Po faccharo cónditus multum aeris continet: Flatulentus - ventriculo ob tenacitatem digeftionis difficilis, ructus gi- gnit. *) Pulverifatus preftat, ceterorum carminativorum par ratio fic dictorum v. gr. a femine feniculi faccharato ventriculo inflatio, ructus. * ) Carminativum pofitivum; Calida flatus abforbens: negativum. . ——— o —— $-,CENTAv- |fübflavus |Amarus. | Naufeofo- ladfufis iisdem eadem ac REI min, lrubicundus|Linguz te-|herbaceus. |No. 1. & 2. |naciter ad-| |haerens. tncolis Scbmekeblümel. 4 Peilavie auf. dem Que[Tenberg ad femitam gramineam, varjans folum infrequens. Obf. Aqua ftillatitia centaurei minoris ad viginti, uncias jaffatim haufta Emeticum. *-. í iex Nt | Cha ; dnfufa Plantarum. "P.L —Flres.. i ut -[FLORES. |COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. — 4.|CnAMAE- firamineus. amarus ra- fragrans |a fale tartati color fla- MELI ro- . (dici; nau-|florum re-;vefcens; ab aceto palli- mani, flo- feofus api-|centium, |dus. re pleno. ci linguae.| Ex recor- datione qe- ftiva. Ex Horto xu Mittel Peylau. Februario. — Obf. Infufum: Theiforme hujatibus antihyftericum, an- ' -'tispasmodicum ; ; flatus reforbendo fit carminativum, femi- . nibus quatuor carminativis preftantius. Nullum dubium, quin haec a vulgari diverfa fit. "5 |CHAMAE- |tramineus. (muito mi-jflorum di- adfufis iisdem eadem ac ^ .L (MELI vul- tior, gra-|gitis trito-No. 4. garis. | tior priori ;[rum. dulciuscu- 5 lus naufeo-| fus. -Peylavie ad vias fabulofas folo variabili c. n. 3. non quovis anno eque frequens. Incolis; Roemerey. Februario. Obf. Virtus antifebrilis medentem fefellit , falvis viri- bus priori no .4. fubftitui poffet vulgare hoc. E $6. COTULAE fubflavus. iamaricans, ad C HA- ja fale tartari. color ftra- 'jfoetidae- |oleofus, I ENEE mineus; ab aceto pallidus, minus nau- | vulgaris 1 - |feofusprio- adcedens. x1 ris no. 5. | Pevla ig. - Incolis: Hunds- Chamillen. Februario. Obf. Loco No. 4. & s. didbdete nee latisis re foret dia- no. 4. e3n p | Hype- tiorem hanc, cum quotannis copiofius proveniat, quam P re A MESS MEL - RM E Plau. 1 P. " Fora, iis NN No. o- FLORES: |COI [COLOR T SAPOR. | ODOR.| PHAENOMENA. . 7. Hy»ezRir- |turbidus '|amarus. laromati- |a fale. tartari "color ex ex cf |rubellus. joleofus. . |cus. rubello in flavum, psnio d dg | pof in priorem ; ab ace- d T j to in PR petes : Peylavie infrequens. f ! à i 3 Incolis Jobanas - Kraut - Blumen. | Februario. ^ Obf. Semen maturum, oleum. reum demi preffum | : / digitis ; fundit. | '"ILAvEN- [|miniatus, |aromati- |florum di-/|a fale tartari aC We fatu-- DULAE, |utiinfufum|cus, ama-|gitis trito-|re flavus; ab aceto Üa- tani Tuer Bo-jriufculus, |rum. |vus. EY *) fa- VAT. ! : turatum. . yd Ex Horto. BL Fébruario. - *) Ob infinitos infufi T/iee Boe tin&i gradus, &t« color flavefcens, norma interim. Licet infufi Thee Boey genuini (quod przefertim in. Silefia fatisrarum), tenuis color variegatus ex viridi - flavefcens; - faturati, unicolor flavefcens. M -|. Obf. Acetum Lavendule puniceum anniintervallo Vap- [pidum fit, pellicula grifea obducitur, tandem nigrefcit. ' Aceto novo priori diverfo citius mucefcit. Ratio florum. |Capparidum -Monfpelienfium aceto conditarum eadem; priori evaporato novo adfufo diverfo; fervantur eodem, . supe. | cierre PM — — 9.|Linxo- |fubflavus, |fatuus, nullus. |a fale tartari Color in fla- | RUM AL- vo - viridefcentem ,- uti BORUM, ! PST . |Infufum Z7Aee verd dilu- - |tum , ab aceto color e » Hidior, | Exhorto. | -— I4 x yA3 - Februario. — Koc MEA UN N A diff Plntárim. PMICJdüeek o 043 -No. 'FLORES. |COLOR. | SAPOR. | ODOR. | T PHAENOMENA. | IO. 6C Seq puniceus. 'herbaceus. naufeofo- 'a fale tartari color in vi- RoskEAE, amariuscu- dulcis; flo-'ridem; ab aceto puniceus |folio fub- lus, ad- — |rum. immutatus. | |rotundo, ftringens flore pleno | Ps niceoRup». h I5. Ed. NN Ida. i D Ex Horto cum fequente 11. Incolis; Pappel- Rofen cum fequente. já |. Fébruario. Obf. Infufüm ad dignofcendum acidum & alcali uti ^. [fyrupus violarum aeque 'jdoneum. Flos tinctorius, forte abu ei anodyna uti floribus Papaveris rheeados? SECUN v ALME RS E SENEC IC e C RR a fale tartari color in viridem; ab aceto in ru- bellum. prioris No. 10. rioris [9 [] I 9. .|ROSEJ&,fo- lio-: fubro- : |tundo, flo- . |replenoin- carnato . IRurpr:1.c, . Februario. ^p. *) Infufum utriusque Malyze No. 1o. & 11. mucilaginofum mechanice agit adhzerendo; oblinit v. zr. in angina ferofa partes tenfas; ferum Ee Cyn ostia EC exfudans, gargarifatione int empeltiva, aut fiphone nimis officiofo ab- E luendum, rigidas aiias demulfursm membranas fuperficiei glandula- "I6. qum confervat. m ra um [calido : vi-lherbaceus. [naufeofo- la fpiritu falis. armoniaci |... jflore coe- |ridis; fri-| [dulcis fo-Icolor viridis; afucco ace- - | ruleo. Igefacto : | rum. tofellze nulla mutatio. EE. S jviolaceus.- een 5| Srsoxyu: AnaconitumceruleumfeuNsegrrusL'*) C.B. - ^ P. 19 qoc In hortis floret omes u Kvr. Flor. acid Ed. 2da p. 290. | | Incolis: Jf/olfs - Kap ppe. s: Ld IN. A8. Phyf. Med. T. VIL. c Ex v4 o Jnfufa Plantarum. P. 1, .— Flores. s Es No. | FLORES. | COLOR. . |,SAPOR. | € ep "ODOR. [ "PHAENONENA. ES Ex horto Patroni vor Oberpeylau, recens. Augufto. : *) NAPELLUS nofter hortenfis nec pratenfis major, nec minor Rene t NO, aliisque. Defcriptionem ejus iconemque a TouRN&rFORTII: I, R. H. Tab. 239. 240. diverfam dediffem , nifi centies (fed , a quo 9 datas, licet non viías, opinarer, ) Obf. Idem NrErrtus hortis , SN , placentis &c.- P ornamentum hifce quoque regionibus. Infantes eum car-- punt, cum eo luduntífocordes impune ; virulentize mec. |note, nec fufpecte. Infufi florum aquofi mitis mane poft entaculim horas | guttee decem innoxie fcribenti deglutite. Florum recen- . tium odor naribus absque fequela exceptus. Caulis ma- fticati fapor oleraceus fine acore: metu non deglutitus | [füuccus. A planta uti olim a Cicuta) nudis udisque mani- ' bus nulla fenfatio ingrata noxaque geftanti. An Aconrr cerulei pratenfis I. R. FH. Tab. 240. inhor- 1 |tos transplantati formofior virulentiam deponens varietas; | an fpecies benignior hortenfis nofter NAPELLUS ? -— - —— —— t o— MÀ — MÀ .X3- PAPAv&- |Spadiceus, R1S rhoea- dos. Pe ylavie in agris, rari. Incolis: /FVilder - Mobn. Fouer - Blumen. j Februario. —— P Obf. Infüfüm mucilaginofum. Flores per fe, aut cum alis, infufi omnibus fere aegris adverfantur. — 3 Semen papaveris albi contufum, cum lacte, faccharo, | | lin pulpam agitatum, placentis paganis, condunt, paftillos,. T globulos inde formant; vulgo /Mobn- Klelel, avide has de- | |glutiunt delicias; fanis, laffis, & quibus animo tranquil- litas fomnus exinde placidus. — Valetudinariis , & quibus a fale tartari color in vi- -3 fidem; ab aceto rubellus, dulcis nau-, lialafico fo. S nagd NL o , 2 , I ^ lu " « EM. ca -. " 3 : d Sus - : A : " ; y » p —. nfufa Plantarum. P. I. TChoreso c I9 No. FLORES | COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. animo mobilitas, inquietudo, vis paregorica; quemad- modum opirt narcotica fufpenditur, Syrupus papav. rhoead. quibusdam e fücco prepa- ratur. —— ; | I4. ;. PRIMULAE | |VERIS. flavus uti. | herbaceus. florum. | i - Peylavis infrequens, Incolis Keulbaken. Februario, Obf. Flores vino rhenano adfufo impertiunt gratum fa- porem, coloremque. HR.heni accolis in ufu fub nomine; Scblülfelblumen - Wein. | vus faturatior; ab aceto ftramineus. nullus, ; fale tartari color fla- | I5: Ron1sMA-[ viridefcens|adftringens|uti floresla fale tartari color fla- RINI, uti 7/ee |dulciuscu- |digitistriti.|vus; ab aceto pallidior. ( Me iiis *) jus naufeo-| LM 1 1 Ex Horto. - 1 Fébruario. *^) Infufum 7/ee- Perd En tenue variegatum, flavo - viridef- 1 cens; faturatum unicolor viridefcens. | eoo " : ENTIRE ELRSTLUNLGSNUNCTIAUSULEUC SUN ACT ME INSIEAS SES 16. ;RosaRvuM |flavus. adftringens;uti flores |a fale tartari eolor in vi- irubellarum amarus, jdigitistriti,jridefcentem, ab aceto de- hortenfium. iftructus, ; fl. pleno. s Februario. | 1s | | . Obf. Rosa centifolia , maxima, multiplex C. B. Rur. l. c. p. 138. Urine per noctem infufa colore tha- . Maffino tincta. TIE | M n € 3 Ro- EM — bfufa Plantarum. P. L Flórek OON No. FLORFS. | COLOR. | SAPO l'SAPOR.] C | ODOR. | PHAENONERE.— : X7. RosamuM |flavus. ^ |idem priori floribus afale tartari & aceto cO- falbarum- .4No. 16. |analogus |lori eadem priori n. 16. — hortenfium Ny mitior, ry ht | 1l. pleno. / | Februario. Obf. perinde eft, utra adhibeatur? Aquas ci D | farum cum vel fine fale, ftillatitiam oculi eque bene fe- : . jrunt inflammati : - fal culinare i in fundo remanet alembici. : ag THEOD |virdélten miti: nau:| dori re-|a fale tattari color fla-- 1 vulgaris. | ]uti 77e- |feofus. centium, pies 3 ab aceto palli- . l1. B. Ferd. A |dior, | 1 Incolis Holunder. | : Februario. AS | Obf. Infufum 'Theiforme copiofum, calidum mulieri- ] bus eryfipelate laborantibus v quo cali- - dius, eo minus naufeofum. «1 *) Gratiffima vinetorum defectu planta villis frequens 5 baccas matu- - ritatem plenariam nondum nactas, acidas circa initium Septembris: , avidi decerpunt inpatientes coloni. Incole autumno e baccis maturis, cum farina, late pul-. : tem coquunt, ob gratiffimam aciditatem avide (frigidam vel calidam?) deglutiunt. Sudorem de nocte copiofum, urinam alvumque de die una movet. T . Semen baccarum (oleofum) ad drachmam & ultra arcanum hydragogum potens. . " Nec opus nec labor hydropicas tollere aquas, hic opus hic labor obturare fontes. n A e" ^ « : me - , ^ » ScAB10- | fabflayus, |amariufeu- | hisibaisus. |a fale tartari color viris — SJE.- lus.adítrin- defcens; ab aceto palli- - : ' gens, VIN dus, B Peylavie ad agros. | em , Fébruario. 5 E pod 19. | 1 * à Ni ' d T5 UE j| e / Infufa Plantarum. P.1l. flore, | ^ ^1 - No. |FLORES. | COLOR, SAPOR. | ODOR,; PHAENOMENA. /'9o.|Tirrar. |viridef- . |grate ama-|florum re-|a fale tartari color infla- P» - |cens. uti |ricans. | |centium. |vefcentem; ab aceto pal- d Thee-Verd. ; lidior. Tp Februario. | : - Obf. Folia verna juniorum frondium ovibus) pabu. um. Tilizramiannofiores refecantur; novi repullulant, hinc cylindri foliofi coronati fpeciem pre fe ferunt trunci mutilati, *) Ovis unius ex lana annuus plurium compenfatione duodecim grof- fos (45. Áreuzer) proventus in quibusdam pagihujus vicis, me— Ulises dm isssuheccip in priboiniseii d cndrajatrdidbum. 8I lTuxIcAE.|rubellus. |dulcis,mau-|dulciuscu- floribus di-jfeofus, lus. ]lutior. . Peylavise ad vias rari. - Incolis: Feid- IVelken. lanuario. iu | Obf. Syrupus ifte fuccorum acidorum aut alcalefcen- tium, uti fyrupus violarum , index? — - ———— d E aM Ex a fale tartari color in vi- ridem; ab aceto in puni- ceum, 2 LY t Ó——————À I$ em ^INFUSA PLANTARUM, ^ | PARS SECUNDA. E- Dui Loo d. x p. — - lI aea. a tmÀ— À ———— No.| FOLIA. | COLCR. | SAPOR. | ODOR. | .PHAENOMENA, - Pj|ABsiN- |citreus. ^ |amarus. |fragrans. |nec a fucco acetofeilze ES. vül p inguee | | nec a fpiritu falis armo BS 1.- radici ad- niaci mutatio ulla colori, jot4 haerens, DL * | Peylaviae:ad aprica ra:a, | 07] 7*) Flores & folia pr»mic. e infufa, quemadmodum hicce fervandi mos Br do: "ylantze obtinet in offici^is. SEU f ueseyey ijr rs 4 » ANovembri. ex; erimentum. c 3 Du- - t - ü X FN A ELI F, 1 - STRE * si /— 00 defufa Plantárum. P. 11^ Folia. — —— —— No.| FOLIA. | COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. —HÀ ÀÀ— À ——À— MÀ ——— A À ÀÀ cortice febri fugum certum, legeartisadhibita: Expertus. - m ——M——À— — $'|AprAN- |viridef- ^ |amariufcu-|herbaceus.|a fele tartari colot ex THI nigri lcens uti — !lus gratus, | viridi flavus; —ab,ace« - ( noftratis | T hee-verd. to pallidior, | ofüc. I, B. | Mee Syn. Filicula que Adiantbum nigrum ofücin. &c. RuPP. l. c. p. 348. | | Y Mast. 2r AW lulio. "3. |ALTHAE- lex flavo |dulciuscu- |herbaceus.!e fpiritu falis armoniacl | AE, viridis. us, | color flavus; afuccoace- . tofellge deítructus. INovembri. 2v I |. Obf. Spontanea alibi, in hortis colenda huic regioni, ' E -— ÁRNICAE |miniatus, lamariufcu-|fubdulcis |a fpiritu. falis armoniaci - Schroederi. llus, nau- lnaufeofus ,/color fpadiceus; a fucco | XS . |feofus. fere fol. |acetofellae deftruCtus: fa- - ! fennz?. ^ |por diminutus. *) Folia cum floribus cf. 1, *? ad no. 1. Ad acidulas veteraquenfes, | Incolis: Zirnica. Arnic-Blumen. cf. Scholionad No. 15, ^ Mari veri hiftoriam. . 3 IVovembri. - Rumor virtutibus major. da Obf. Princeps quidam Haffiacus in bellis feeuli hujus íni- — tio equitando fiftulam ani fibi contraxerat, quz inteflinum — rectum & cutem incommiffura natium fupra ani orificium ad. canalem ufque confolidata ficeum perforabat.. Medicus Ahemorrhoides hujus morbi caufam autumans ARNICAE pa- — a - Y x - - H ; ^ v lufufa Plantarum. P. 1l. Folia 25 No. | FOLIA. | COLOR. |. SAPOR. | ODOR. T PHAENOMENA. tronus, metu, ne fanguinis tractutemporis in inteftino recto coagulatione aut hemorrhoides aut fiftula recrudefcerent, arnice foliorum infufum theiforme mane tota vita forbil- landum ad uncias duodecim ferio inculcabat. Morem gef- fit obediens ftature procere, torofus, colli brevis, diar- [rhea levi ultra quinquaginta annos adfectus Princeps. An- - . [no aetatis 75. fubito inter prandendum extinctus. M. Augufto. | | : *) Arnica copiofe vifa in pafcuis lzetis villulas Kleim - Krau/ihe haud procui a Bunzjavia. | | 5.|AnTEMI- |viridiufcu-|fubdulcis. lfragrans. |a fpiritu falis armoniaci SIAE. lus. | aeque ac a fucco acetofel- [lze nulla colori mutatio,- | Peylaviz ad fepes non infrequens: an indigena? - / INovemóbre. 6. BkerLrpis fvlv. min. C. B. *») Folia cum floribus &c. . Peylavie frequentiffima, fub nive floret. *Cyck prm uer CREER EVER ERSMETT ICT CRUEL WAT UCET QUITE SED VERE XT 25 nut e A viridiufcu- |herbaceus ,|dulciuscu- |nec a fpiritu falis armom. lus. cua lus. [anifato; nec aceto ulla colori mutatio, Lu Decembre. | -.7. Brrow:- |miniatus. |herbaceus. |naufeofo- [nec a fpiritu falis armon. |cAx of, C. ' dulcis. [snifito ; nec aceto ulla : L | mutatio colori, -- 4m QQuefienberg. ^p. *) Folia cum floribus. Decembre. | | ——$. CaPrLLo-jfubflavus. ifatuus, |herbaceus,|a fpiritu falis armoniaci - [RUM VE- ! naufeofus. |fimpl. coloraurantiorum; NERIS a fucco acetofellae nulla "Monfpe- | colori mutatio, — lienfium I, | | R. H- 543. Nn Incolis: Prauenbaar. . Septembre. : : » | Caár- 4 0 drfafa Plantarum. P-1I 7 Folia. | BENEDIC- |cens. . |minusama- cens vividior, fapor di- TI. .|rus. minutus; ab aceto ftilla- . ? EC DS | iae color faporque b. 1 14 i ^ uis uS. — i Ex Hortis, fonda, | Decembre. — : 1o. |Hvssorr. lex flavo [dulciuscu- |fragrans, |a fale tartari color in vi- | viridef- ^ |lus. -|ridem; ab aceto — | cens, . ]mmutatus, .- | Ex Hortis. 1 lanuario. | ke |MAjona- flavo viri-|primo ad-|fervidoMa-,a fale tartari olor in fla- NE. diufculus. |ftringens |joranz, fri-| vum; ab aceto ftillatitio. amariufcu -|gido nul- |immutatus. E fus; dein ]lus. . deor PES E fubdulcis. *) Folia cum Floribus, | Decembre, | : - Obf. Infufum theiforme mulierculis aine, E -| Mec Aetio i E A Marvare lex favo Iherbaceus , liuius a fale tartati color in fla- vulg. flore|viridef- ^ |mitis, uti vum; ab acetó ftillatitio: fimplici C.!cens. infufi, | nulla mutatio, 1 5I * iNota. Priori misura] ] | | aceto ftillatitio adfufo co-- — - No. | FOLTA. | COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. jó 9c Canpur | viridef- labünthio nullus. à fale tartari colorvirides- - lor penitus deftructus i dpt mutatus, . Peylavie ad fepes paffim. | Incolis: Kaefe - Pappeln. " Decembre... T Infufa Plantarum. P.I Fa 07 | $$ pe . FOLIA. | COLOR. | SAPOR. | "ODOR. l TT PHAENOMENA.- e: dcn" miniatus. |linguae ra-lferventici-la fi fpiritu falis armoniaci BiI albi E dici ama- j|treus: fri-jcolor immutatus, a fale | vulg. C. B. rus adftrin-|gefatto tartari faturate flavefcens ; gens; api-|nullus. ab aceto pallidior. ci minor a). Ad muros aprieos ccemeterii templi cathol. i7 IVieder- Peylau. Sportanea tandem annorum decurfu. Im Augufto. CRUS Linguse , Oris palati, parti fapor ejusdem objecti gradu di- inctus - NL mad |. WV.Mannvu- j|ex flavo |amoricans, aromaticus;a fpiritu falis armoniaci jBir nigri |viridiufcu- |adftringens naufeofus, color plane flavefcens; a TU. B... [lus, acris, fere |penetrans. |fucco acetofellaecolor de- Uu. piperis. ftructus, faporque diminu- | tus, * ) Folia cum floribus. | | Ex Horto ad muros aprícos lectum, fed ibi non cultum, Octobri recentis infufum. - 3K) Preeftaret hanc fpeciem in officinas loco prioris , aut faltem intna- teriam medicam recipere. : 15. PR, uem nean s s — Manr vr- viridiufcu- ,amaro nau- |amaro-dul- |a fale tartari color ex vi- E lus. feofus Ro-|cis,naufeo-|ridi in flavefcentem; ab fismarini |fus. aceto pallidior. - |P.I. no. 15. ; - s] Syn. Tbynbra bifpanica. Majoranae folio I. R. H. D [P 197. Y i Marum Ruvrsr. », In hortis curioforum floret wftate » [Rur». p. 234. Domi ex vafis. - | Incolis Marum verum *) vide Scholion ad biftoris fe- —. ]quentis calcem. - P. Februario. (a | ! I mM xmas : (AN 48. Phy Miei LV. à MA- a6 hifi sp P. I. lia H ftra wx veri. E x5 : mo Mari veri HiSTORIA fuecindts.:- T dr n - ManuM VERUM. Frutex : exoticus perennis. Foliola altera E viridia nonnifi forti frictione manibus, aut hypocaüifti muta- ' tione, aut morbo plana expanfa, decidunt. : Frutici languido cafus foliorum-ab imis frondibus inci- | pit, fenfim ad fuperiores tnigrans: Aridorum deciderítium co- - lor ex viridi incanus, dein flavefcens, leviter rubiginofus.- Fo- . lia poft binas feptimanas demum nova ex nodulis ad priorum - alas propullulant. | Felibus ob odorem acido - volatilem S) tend. Cforte - earum urine analogum **5 ? jocando decerpitur, mafticando deftruitur, dum infecta, mufee eum intactum relitiquurie, | Sapor acris ut fatureja. - *) Spiritus MAnr acidus fuccos cceruleos in Wd s quidem non mutat, nec - cum alcali efferve(cit3 fed cum eo in fal abit medium juxta BvcQuETE | . Jutrodu&ion a l'étude des cor ps naturels tirés du regne vegetable, Paris, 2. | 1773. Gitting. gel. Znz. No. 4. d: g. Januar. 1774. p. 52. Analyti chemi- j c:ze fubjicere Marum, non fivit penuria plantze. - »*) Mant noftri odor Paleriane majoris radice odoratal. B. analogus, Ca- - tis quoque, juxta Auctores, infigne dele&tamentum, Rupe.1. c. P.214.Àn - ex analogia odoris, Maro fimilis ac Valerian: decantatze, fed ub aut- epilepticze vires? Altitudo ad. usque tres pedes. "Trunci craffities maxima ^. ad pollicem. Rami flexiles fe in figuras varias formari pati- 13 untur. 4 Propagatio: furculus anni prioris , quovis tempore ab- | fciffus , humo e fcobibus ligneis infigitur , loco umbrofo par- - cà irroratione reponitur. P T ransplantationem, humi mutationem, radicum copiofis- . b. fimarum, teretium, flexilium inde lefionem egre fert; im- - pune radices cum humi gleba adherente ex uno vafe in aliud- — translocando , füfcipitur transplantatio quovis tempore. E. Locum temperatum , aerem claufum, fed purüm, fo- - lem modo per feneltram omni amat tempore, frigoris, an . confuetudine? impatiens. Adniffo Eo aere frigidus | » | Aoc - ^ Iofüfa Plantarum. P. IL. Folia. Hiftoria Mari veri. a7 foliola ilico rigent, fe contrahunt, tepido brevi in priftinum expànduntur. M. Novembre 1771. frutex hypocaufti nimii caloris hy- berni vitandi gratia; in cellam amplam Variis e re cibaria va- poribus inquinatam locatus, foliolis vix intranti arefactis deci-. uis, tertia Martii 1772. adportabatur fpecie emortui; ibidem ajorana , rore marino aliisque plantis hortenfibus ibidem fervatis, illefis, priftino loco verfus feneftram repofitus revi- refcebat, ut vigefima Aprilis frutici forma, foliola, ejusdem. cum priftinis copie ac magnitudinis effent redintegrata. Apices ramulorum aeftate folem verfus, hyeme ad for- nacem, vel locum unde calor, fe inclinant , vas vertendo in. oppofitum rectificantur. Hyeme aeque ac aeftate odorem late fpargens ; tempus pluviofum indicat: "Thermometrum raro fallax. — : Halitus manuum attritu prolectus, naribus attractus, fter- nutatorius; oculis admotus lacrymas movet. Colo fereno, flante inprimis Euro, odor nonnifi aidé manuum repetita proliciendus'; Favonio leniter frictus emit-- tit odorem. Aegre, parce aut nihil fpirans, — coli conftan- tiam indicat. - —— Manibus quibusdam folia tácta, fenfitive ad inftar, fed lentius, fe contrahunt, tardius fe erigunt, remotis, | Hyeme vefperi quadam nive pugni mole, trunco conti- gua impofita humo. — Mane fequentetotus frutex aridus, folia "nigra, flaccida, decidua omnia. lico rami ad truncum ufque refecti; frutex locotemperato repofitus, adhibita cura femian- -ni fpatio ramulis novis priorem ambitum, vitam , ruborem 'elegantiamque na&us: Analogia cum Polypis ? Sitim feu irrigationis neceffitatem, ramulorum extremita- tes flaccide , recurve, folia languida contractaindicant. Aqua egelida (a frigida enim foliorum crifpatura ) adfufa ramulis femi- po vix elapfa facies Bes vivida; refecta omnia. ; d 2 | Ni- à "T Plantarum. P. IL Folia. Hifloria Mari velt; Nimius: hypocaufti calor, verno preefertim tempore, pau- cis horis ramulos fupremos precoces , luxuriares , teretes, pellucidos, nudos, brevis vite, quorum apici bina foliolacon- ^ jugata ad duos pollices ufque urget , quosfol eftivus produce- ; re non valet, languentibus reliquis. Remedium: Vepsmi . caloris, refectio precocium. - , Quindecim annorum intervallo bis floruit ; prima vice 1 Iulio, fecunda, elapfis octo annis, Augufto, drente Sirio. / .. Flores rubelli ( orum perficorum ) labiati ( ringentes) in fpicas collecti breves, inodori. Calix ventricofus, "Aes quinquefidus &c. Icon florum Rorismarini I. R. H. Tab. 94. - fatis bene refpondet. Florefcentia trium hebdomiadum fruti- | cem adeo debilitat, ut fequente hyeme interiret, nifi refeca- res maximam ramorum partem. Semini ejusdem plant fini- ta florefcentia fato germinatio nulla. Frutici, non obftante crebra mutilatione, vita ad viginti & ultraannos. Senectute fpinule in alisramorum. — Trunco | fquamule rhomboideae decidue recrefcentes. In languore a caufa occulta, refeétio aut fummitatum, aut 1 quatuor vel quinque ramorum lateralium auxilio. -Plebeiis adeo familiaris frutex, ut vix ulla domus fine eo. E Feminis odor contra cephalalgiam hyftericam. Inmateriame- - dica utique civitate donatus majorane, rorismarini, valeriane, | fatureie fimul fuccedaneus, frutex. | ER Scbolion. Ad nomina: Anwica no. 4. *5) ManuM vERUM nO. 15. *). 1 Plebis vernacula, non modo dictas plantas , fed fructus. PO . quosdam denominandi egeftas. Exempla. * Numerus eorum ex regno vegetabili , animali, mor- 1 E T 4 di. - E borum catalogo facile cumulari poffe: , fed 1 non hujus loci. A . Sufliciant adpofitz : | b 21 1 Jnfufa Plantarum. P. ll. Folia. Scbolion ado. 4. €? 15. 99 | ed CA) DrNouiNaTIONES- exotice: ( Gallice) :-- a PYRUS. | |. :.)) Pxnvs fativa, fructu aeftivo, oblongo, ruffefcente, faccharato. — RoufJelet batif. 1. R. Hi. p. 629. *) parciores fert fructus. Incolis: IMonz Dieu. U e V) Sapor quidem analogus, fed caro dura, exfucca. ? .. 92.) Pxausfativa, fructu xílivo, oblongo, magno (tur binato ) odorato, ex flavo nonnihil rubente, carne dura faccharata *), quandoque maculis latis ferrugineis asper- fus cortex. Bon Cbretien d'Eté I. R. H. 1. c. Incolis: Bon - Cbretien.. Vix ternis annis frugifera arbor: *) Succo dulci expreffo ad mellaginem infpiffato , femen finapi contufum infufum gratiffimum cibis condimentum in. Wetteravia. i .*'**) Denominatio itidem ( & cur?) Gallica; cum ultra fex innotuerint vi- cinis Germanicze, | ; . 9.) Psxmus fativa. Fructu autumnali , turbinato ( viridi) fuaviffimo: (fubacido?) in ore liquefcente. —.Beuré verd I. R. H. 1. c. Incolis Birne-gris, Beure gris vero lfembart. Obf. 1. Fructus hic ob corticem viridem &c. ingenuus Beuré verd Y. R. H. in hortulo Paftoris trihorio ad occafum - diftantis vici Petersovaldau a) ad radices montis auftralis die Ezule C qui Sudetorum pars) tres horas extenfi quatuor circiter mil- lia hominum alentis, fiti. Arbore pumila quotannis fertiliffi- ma cum pluribus ad fedecim & ulva unciarum pondus, fub. fine Septembris, vel initio Octobris demum maturus, fapi- - diffimus editur copiofe. | E a) An vicus fubalpinus ob AsrRANTIAM Rivini Ru». l. c. p. «go. quam ibi ad rivulum in planitie Iulio 1752. florentem vidi, cum inde per dor- fum feptentrionale dicti montis plantarum fpe rariorum, fed vana, ejus - confcenderem jugutn, : Obf. ll. Ibidem: Casraxga fativa C. B. ,,In hortis., Ruvr, ;p- 528. a Nobili Silefio b. ab F-ngelbard, cujus Majores e Ber- - "matibus, in horto plantata, fruétus moravicis quidem minores, fed aeque boni faporis quotannis profert: Coeli mitioris a Y d 3 | 4 1 - - - E Iff Plantarum. P. 7 Filia. Seb ad no. aei a Pynvs (ütiva, fuu autumnali, turbinato, feffili, fa. : I : vefcente , &in ore liquefcente. Beuré blanc d'AAutomne L Re | H.p.63o. Incolis: Blanfche Birnen. -. .*) Nec quóyis anno fructus fert, nec quidem maturos, arbor. Obf. li, Horum omnium fapor nec adeo fuavis, necca-. a ro eque ac meridionalibus fru&tibus mollis; fed circa capfü-. - lam feminalem lapidofa, Saporis incolumitas vix cium die- . rum. ! * Venditores pomarii poma, pyraque fpecifice haud appellare valentes maia m no vendunt pretio avidis, Obf. IV. Pyra pomaque ex obfervantia ftato tempore | 1 (fcil. Fefto Michaelis?) fint matura nec ne, cuftodie laffi, agi- tatis pertica arboribus terram delapfa colligunt. A 2s DENOMINATIONES inquilinz ; e improprie. ' VITIS VINIFERA. .. 1. Uvas. Acinis dulcibus albidis, & nigricantibus I » | -H. p. 613. Incolis: /fein. .— Obf. V. In vineto aprico recens ad radicem montis vi- - cini Fifcberberg plantato, ob etatis brevitatem ventosque au-- Ílrales licet, frigidos tamen, rarius; ad muros albos Vero ca- - lore-folis demum maturefcunt intenfo. P FHortulani, culture rudes (nulli enim vinitores ), vinde- . mias jam circa Septembris finem , egre Octobris initio, metu - pruinarum &c.; que quandoque medio fulii cadunt, vixtrans- | parentibus inftituunt acinis. — Talium ufu modico & medico; - per plures fucceffivos dies hora ftata matutina hypochondria- 1 cis fine materia, alvus folito durior; fepofitis, confueta iterum. Plures ex regno vegetabili ,. quzdam exanimali , immo morborum ( NM?) denominationes (.A. B. ) notari ulterius, ni- L. fia fcopo aliene, poffent. » (N) v. gr. Pleuritis: zig Brujflfeber. Colica flatulenta flexurze coli hyfe- b ricis : Seitenjtechen. Hydtogés VIRI Podagta: gichtige: &oje eed s «i33 », 4 i buf Plantarum. Pp. n Folia. Scholion P ÍVo. 4 T T ar | «e. )DENOMINATIONES germahicee quidem, fedj juxta alias. | regiones (b) inverfe : ^. : o NIPIPERE e PRUNUS. |. f. Pavxvus fructu (magno 5), ovali ) ceruleo, (nucleo feperdbib L R.H. p. 622. alibi v. gr. merídionalibus: Quetscb- T ineclis: Pflaumen, Land -Pflaumen. **) "Prüna hujus fpeciei cum nucleis clibano ficcata acida, au- "ftera, ex Moravia advecta pro Pannonicis rapide venduntur.. *) Fructus reliqui majores cujusvis coloris itidem eri audiunt; quos cognominibus a fe invicem diftinguunt. **) Pruna coernlea oblonga, ( ovalia ) nucleo non féparobili dulciora: In- colis Zwnigarita. : Obf. VI. Fru&ui hujates (no. 1. tribuunt fexus: Ma. (this. €ui cauda parvula ad nuclei apicem, pediculum ver- fus; adpendet: Pflüumling ; Femininus ; cui haec particula de- eft: Pflaume audit: hic frequentior illo. E. - 5. PRUNUS fru&u parvo * dulci, atro- caeruleo, (fere | globofo , nucleo feparabili ); Pruna Damafcena noftratia. L AR. H. 1. c. aliis: Damafcener-Pflaumen..— 1ncolis:.. Zvetfcb- *) Valent de reliquis minoribus, etiam fupra ad no, r, ES die. ! Obf. Vll. Species prima, viz. fructu magno ceruleo &c. a» praecocis frigoris autumnalis patiens, meliorum defectu, "unica fere, ubique copiofa colitur; & quamvis ob inclemen- "tem Iovem vix terno quaternove anüo plenariam nanciícatur . maturitatem, . vix ecerulefcens, confueto termino, füb Sep- tembris fcil. initio carpitur , vio eam non finit effe matu-- ise ss * L2 Specie dicta ob inperfe&am maturitatem cruda vel cocta, uti acetariis, hypochondriacis predictis alvus fegnis; bene maturze carni dulcedo melli- * ta, Cortici acor. Pus fecunda rarior immatura deeerpitur quoque. Obf. OE 2t dofus Plantarum. Pp. 9 Folia. vC M | Obf "Vill. Climate huic vico rigidiore. ditis al ernis | annis copiofos aut parciores, aut nullos etum quiefcentes; fe- runtfructus. - in 1 N —' o À ——— —— — No, FOLIA, | COLOR. SAPOR. ODOR. | 'PHAENOMENA. ——— — —— MÀ 16. |MATRICA- fubflavus, |amarus, j|plantz di-|a ale tartari color in |fla- | | RIAfativie aromati- |gitis tritze.| vum; ab aceto: Tila 1 C. B. Ru?r. ^ leus,adftrin- ' [nulla mutatio. - à p.173. . |gens. | .- *) Folia cum Floribus. Ex hortis. Ruricolis. Maegde - Hülle, alias: Miter. 0o Decembre. anntpdte 17. Mxr1LO- ,e flavo vi-|fubdulcis, |fubdulcis |a fale tartari colorin viri« . 'Trflore |ridefcens. |naufeofus, |naufeofus. |dem faturatiorem, ab ace- luteo. . uti olei a- to fimplici "ved fapore - | mygdala- que de: rum 8). *) Folía cum floribus, * Decembre. Obf. Solumavtcoeloaut cultura tepidius petithzc planta, quam dato loco fedecim annis nunquam videre contigit; - an. 1766. menfe Iulio prima vice in via publica flore lu- | |teo legi inquilinam.- 1 ApoNis arvenfis, flore pheniceo C. B. Rurr. p. 1 $9. quem hanc regiotiem ob afperius ccelum attingere timens, - bina abhinc milliaria Iunii fine in via publica Wratisla- - vienfi pingui lutofa nigra pededentim hanc regionem pe- - jtitur um offendi. 1 a) Oleumex amygdalis dulcibus & amaris zeque dulce; j aqua ex amyg- a dalis amaris ftillatitia amara, É 18. IMErLIss.| vitidef- ,corticis ci- hircinus, |a fale tartari color in fatu- ' [ /hortenfis. cens, tri recentis, ratum viridem; ab aceto ^. | | | fimplici nulla colori mu. Cx ; : tatio. EM Incolis: Immenkrast: & jure quidem. a Decembre, Aa Ob | » , bs zc : : 4 Er BE fua Plantarum, . P. d Ip s 8 $ o. T FOLIA. | COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. |. Obf. Grata, immo ferpillo gratiora apibus folia, co- - |piofum, sque ac tiliz, mel fuppeditantia, quod toto anno collectum die Mercurii Cinerum fumi ope adimunt. — ^] Qui faciem manusque recentibus fricantfoliis, ab apum .[vefparumque odore-manfüefactarum ( vel quafi temulen- : tarum ) punctura intacti manent, uti ferunt. Experimen- |. |tum periculofum. - Dux apum cujus g generis fub jullice lis eft? |' io. CHTGGRETPERIPENN leniter aro-|fragrans |a fale tartari color fature |fotundifo- : maticus, lantze. flavefcens 5 ab aceto fim- liae crifpze. COMPRAR plici immutatus, C.B. Ru». | p. 229. | . Ex hortis. Januario. B Obf. Meliffe & Menthe infufa theiformia antihyfterica —. |& anticolica certa ex caufa frigida, mulierculis ob fapo- irem, odoremque penetrantemraroaccepta; Menthe par- ^ |tes ad mentem Boerbaave in unum (v. gr. in. mixturam ) |concentratz a). ventriculo , fed pro more frigide ingefte, -|cum ejus inflatione, ructibus auctis toti generi nervofo - lrritationi, active *) nimis: calida falubrior. Mentha & - - [adultis anthelminticum fidum. [ 2) Idem valet de Meliffa, ejusque przeparatis. A» Clinico annofo non licuit effe adeo felici , a remediis activis tantos falutares ac veteribus obfervare effeCtus. Seculo noftro debiliori ac fenfibiliori materia nova me- dica, fatua ac iners, (ad otium fallendum, vel ut dixit olim FowTENELLE : pour amufer les malades) condenda foret? -— | App. IN. AG. Pbyf, Med. T. VIL — e ie dá " xA 4 io * 45 at NC P v J Pe SY E cM . 1, MERE put 1 * v M. "^ 1 / M ^^. UN er " NC M SN 1 (UM | 24 CREE Irfufa Plantarum. B. a olia XR. * " No. | FOLIA. moccmd T SAPOR. | ODOR. |. CERRENONENA.— » 90. PiwPI- flavefcens ;|amarus Mi herbae a fale tertari color in fa- — |NELLa uti Ze ftringens.. . . |ture flavum, uti infofum fanguifor- Bon dilu-|. — |Thee Boey faturatum, ab. be C. B. |tum.— p aceto deftrutus. — In vd in pratis uliginofis am der Frankenfleiner tr | Ó ET . Incolis: Welfcbé Bibernell ENRMAS ? Februario. LiT 3 mem m 2I. 'Purrart fatefcers aromati- |fragrans, a fale tartari eque qu : ' |atifol. C. |uti 7Aee- |cus. acer, |ritu falis armoniaci fature - Ip. Boey dilu- flavus; nec ab aceto, nec - tum. a fucco acetofellze ulla mu ? tatio, . E Ex hortis. - à 3 Januario. —ÁMÀÓ 22- Purwo- |flavus uti [|dulciuscu- |herbaceus. |a fale. tartari color in ob- NARIAE |7Z4ee- Boey|lus. . . fcure flavum ; ab aceto - En coiose faturatum. | jpallidior. E oft; | Peylavie binter dem Rog c'en - Teich im Bufcb. | Februario. ..— ——— — a 23. RUTAE virides- [amariuscu- ,dulciuscu- |a fale tartari zeque ac à fpi- : - [hortenfis cens. |lus; nau- |lus; naufe-|ritu falis armoniaci color latifolize C. | feofus. ofus, olio-|fature viridis ; ab aceto B. | rum jenna.|& fucco acetofellze. nulla. | mutatio, ES - ] n. Januario. E — — e ——— .94.|SarvrAE | fulvus. dulcis, aro-ldulciuscu- |a fale tartari color in. fl - latifol. | | maticus ad-lius..- vum; ab aceto fimplici eb RiviNI. feigen nulla mutatio. E Ex hoórdis; 5 ^ : con E . Januario. | nem E i-i * E 3 Jfufa Plamarum. P. 1l. Fia — ; 35 .No.| FOLIA. |COLOR. | SAPOR. | ODOR.| —PHAENOMENA: 25. SAN1cU- |flavefcens |herbaceus |herbaceus. la fale tartari color in LAE Offi- |uti Tice- paullulum fulvum ; ab aceto nulla cin. C. B. |Boey dilu-|adftrin- mutatio. ; ! itum. gens, Peylavie in nenioribus am Rogen- Teicb. Januario. 4: etis — M MÀ —— il — — 6. 'SATUvRE- lviridefcens [aromaticus |plantz di-|a fale tartaricolor flaves- IAE ati-. |uti T/5e- |dulciuscu- din trit. |cens; ab aceto deítructus. vel.B, [verd. lus. . Ex hortis. . | «oon Pfofferkraut. Martio, af Obf. Hortulanis coquisque plurimis not plante in- cognitus ufus. . Wetteravie condimentum ad phafeolos |gratum, aromaticum, Behnen- Besutgen audit. -— p. 4 I tokhrT. flavefcens Alii, ama-| mitior a fale tartari color in fla- [C. B. (*) |utiinfufum riusculus |planta hir-| vum; ab aceto nulla mu- Tee - Boey|naufeofus. |cinus. tatio. N | dilutum. Silefis non indigena, quantum hucusque innotuit in- quirenti, Á Januario, ] *) Quantus olim (an hodie?) de viribus rumor! an perennis? | A ————— I" | 98; SckOPHU- 2 incu. herbaceus |herbaceus. |a fale tartari color in fla- |ramiax j|lus. apici, ama-|. vefcentem ; ab aceto de- nodofe. -. |refcens ra- —. [|ftructus. . x dici lin- T guze. Tn der Ober - Peyle ad fzepes rivosque. . Incolis: Kropf- Wurz, lulio. | A e 2 Sen- iv jv 296 dnfufa Plastarun. B d Folia. | No.. | FOLIA. | COLOR. 3: SAPOR. | R. | ODOR. | E PHAENOMENA.- m ag. 2 fulvus uti|dulciuscu- ' 'naufeofus |a fale tartari fpadiceus ; ab 1 ftf A Thee Boey, lus naufeo-| dulcis. aceto vini vun color, - intenfius fus *) faturatum. : | Incolis Seems - Blatter. ; lulio. Obf. 1. Infufum ex foliorum fcrüpulo; fervide unciis. duabus femis factum. : 2. Infufum frigidum faporis minus naufeofi a) calido, - viribus integris. a) In halitu naufeofo vís laxans, infufione fervatur; ebullitione avolat, - g. Foliolum unicum cum infufo Thee, la&e, faccha- ro edulcoratis, tenellis per plures dies, augendo. quovis. die foliorum numerum, fic fenfim adfuefcentibus decep- | tisque Thee fpecie alvum facile fine torminibus laxat. Idem obtinetur: Mercurii dulcis fcrupulumi femis nodüulo- ferventis unciis viginti infundendo ; frigefacta pro potu: ordinario ; calida 7 bee Boey infufüm paratum, cum lacte, & faccharo pro guftu, bis de die vafcula quedam propi-- jnando: prius anthelminticum haud fallax; | pofterius la-' ixans b) mite, deobftruens fecurum &c. : | ] b) Laxantium dofis pro infantibus in ratione annorum inverfa; pro 1 fenibus directa. * ) Sapor odorque foliorum Sennz ingratus aíta mente ultra femife-- culum, obedientia quovis femeftre infufum forbillare coacto, recolitur, " —————— f SESS E f.pallidior |fol. CER ENSIS la fale tartari ceto minia: : f. uns cum priore (no. wullus. api-low nau- |tus; ab aceto flavus; in-. 3e. , Foliis 29.) minia- ci linguze feofus. fufo foliorum fennae (n. ScnRoPHU- |tus. amaricans |SCROPHU- |29. ) c. aceto msi * | LARÍAE | ScROPHU- £ nodofze.. LARIAE. 1] L nO. 28. 3 Julio. d | 1 | Obf. [. Infufum ex fol. ion f crupulo & fol. fero phul ad i rie fcrupulo femis, Fervide prior (no. 29. 1.) quantitas, * fufa Plautarum. P. lf. Folia. ^^ 57 No.] FOLIA. | COLOR. | SAPOR. | ! ODOR. | PHAENOMENA. ?39. An vera proportio fcrophulariee emendando folio- |rum fenne naufeofo fapori intemeratis viribus ? a) 1n faporis correctorem. purgantium , aut in purgantia minus ingrati, aeque efficacia ulterius inquirere haud vanus labor, — —— PTSECO UARTG DET TEEER END vim QE e 21. SkRPILLI |favo viri.|infufi cor- fragrans, |a fale tartari color in fla- citrati R1- |defcens, uti|ticum Cr- |plantze di- | vum; ab aceto rubellus; UAVIN. infufum |rRr: citra |gitis tritze.|a fucco acetofellze cocci- -— - [Thee l'erd.|acrimo- neus. niam. E. | Am Queftenberg copiofe in umbrofis , ad fylvule mar "ginem. LI Januario. 3*- 'ANAcE- fubflavus: amariüfcu- fragrans; a faletartaricolor flavus; 9. lus adftrin-|plantze tri-|ab aceto [fimplici nulla gens, tze debilior, | mütatio. | .Ex hortis. ! Januario. 33- TuS ror rt | viridefcens láufterüs, à- |Herbaceus. Ja fale tartari RE flavef- fibrini Zub. |infufi 7'/1ee;marus, lin- (cens; ab aceto fimplici folio lon- |/erd dilu-|guse radi-| nulla mutatio. — [giore. [n ci tenax, : ad&ringens naufeofus. ,| In Pratis udis birterm Filcberberg. | Iuconss.. Fieber - Klee. JMaffér - Klee. | Januario. ie VERONI- |viridefcens rbadeul. Htbadeur.[ a | fale tartari color in vi- "' -[cax offie. |infufi: 7/;ze |adftringens| ridi-flavefcentem; abace- Rurr. p verd diluti.|amariufcu- | to fimplici deftruétus, A 2s URN T | TU MT MIN "us. | In via ain crise Bk: | Januario. —— ] 3 " J e£" E 98. Mff Plntorm. P. "m Folia. E E M No.] FQ FOLIA. 1 COLOR. OR.T. SAPOR. | ODOR. É —PH XENOMENA. 7 1 Obf Brevis evi olim Jéronica Theezans, cui mure ; palmam Thee Sinenfium rapuit genuinum, rapietque fem- E per. Melampwri lutei anguftifolii: Incolis Eberizen. €. 7 D. Rurr. p. 239. auf dém Quaellenberg copiofi, infufum | | theiforme inftillato lacte, cum vel fine faccharo, infanti- bus in peedagogiis ientaculum per annos minime naufeo- . fum: TE fuccedaneum. LO * oo | * " Plante hujus partis IT, quarum bine partes, fe; flo- 1 |res cum foliis infufa fimul & que afterisco (*) in margine : |notate fc, No. 1; 45; 65 75 115 145 I6; 175 fuo reli- ^ "l&e loco. Claffem peculiarem conftituere nonfivit earum - paucitas, ; a Bin—— rix INFUSA PLANTARUM, | PARS TERTIA. RA Deb: C.E. S do tinc infufie; leniter aeg Nc RADICES| COLOR.| SAPOR.| ODOR. | PHAENOMENA. 1. [AL TH Ax. | ('übflavus. dulciuscu.- nullus, . |a fale tartari flavefcens Y lus. ab aceto & fucco aceto-- E felize rubellus. A Ex horto. : Obf. Decoctum siucofisui Aelio: peliicidutilt duis L5 cedo a quarta parte acidi adfufa non mutata, i - Martio. i iul -" MUT » -— fe Eo m Plantárum. Pl 7 Radices. Pro Ne 9 bi RADICES. ICOLOR. | S? | SAPOR. | OÓDOR. | PHAENOMENA: Mme DB. ÁNGELI- fufcus. |amarus, | radicis. |a fale tartari color fpadi- , yt CAE. " Jacris, ad- . [|ceus; ab aceto obícure | heerens lin- flavus. * ; guae. i [ Ex montibus Sudetis. ^h | Mario. - | " 4 1$ Anr. . |fübflavus fatuus. ! nullus, nec a fale tartari; nec ab uti Zthac | |aceto color mutatas, n. I. Aus Ex horto. : | / AMartio. Obf. Recens acerrima radix dion (ice ata, rius |nil impertit acrimonie, recentis ante annos maflicate me- mor ficcatam deguftare denuo non audebat terrefactus - fcriptor. j « 4. AnrsrO- | viridis. | |amarus ab- boi. a fyrupo papaveris rhcea- |IHOCHIAE |finthi D, I. dos color fufcus ; a fale rotunda | EE tartari nulla quidem mu- Rivisz. |. | tatio ; fed pellicula fuper- po natans, fedimentum al- «esr ; ab aceto itidemiin- mutatus color, DL. 2d Ex M. Sudetis. | I." [5 Incolis: Hoblvvurz. y »ur Martio. : y Lorsasutund | — HÀ t Ó——ÁÀÁ ——À pon D OLAML. manna aromati- Hingratns nec a fale tartari; nec ab. lAROMATI- . |cus radice jcaiido: fri-jaceto uiia colori mutatio. c1. C. B. «HN mitior, gido nul.. lus; . Tn pifcina Peylavienfi prope Gnadenfrey copiofiffim me. -. Martio. | : Obf. 1. Infufum frigefa&um brevi HUP NDEDE He | Obf. 4o defufo Plantarum. P. di Radios. B I WE Eo feudi n MIA. EX Les i c T ETT RIRER 2 Lic. M No. RADICES] COLOR; |. BAPOR: COBOR T. ^ PHAENOMENA. — — ————————— MSUXCWCEOENTECO C M: Obf. ». Calamus faecharo conditus ventriculo pusmos | ructus flatusque ciet, tandem ab eo eje Vom P cf. Obf. ad No. 2. P. i i; pm; Bx Reg ume ue ca. s ATUURR o ————Á— v — - ———À 6. |CsciionxE ifubflavus, | amarus. | nullus. |a fale tartari ater obfcu-' 3 f v eftris E | GUI Irior (fc. flavus; ab ace- C. B. | | | - . |to pallidus (fere üpipidui m Peylavie paffim ad vias publicas fl. coruleo. Incolis: Cicborien. ^" HOM Martio, $ Obf. Uncia femis íncifa fpecierum pectoralium off, - uncie uni c. femiffe mixta, infufo peéctorali theiformi | pleuriticis cardialgias excitavit; remota ceffantes, Alio- irum ventriculo gravis radix, S. - um FK- i "V à Scholiom- Crcuonm hitenfi. radix incifa, certa encheirefitofta, -€ verifata &c. in Silefia inde ab Anrio 1770. Succedaneum Cof- fee exotici perfecium, eoque falubrius jactari coepit. Dubitant - multi imprimis, quod a crude radicis falubritate ad toftam non valeat confequentia &c. Mitiffima planta, frigideindolis, em- pyrevmatica, acris, calida, fanguinem ex«eftuans toflione fit - . leviffima. mmo remediorum facile princeps cortex peruvia- 1 . nus alias temperatus toflione fit calidus, & extractum ejus | squofum licet, pulfum, caloremque inducit hecticum. - [ Cui Coffee martinicenfis, furinamenfis pro more valde to- ^ . fti decoctum valde faturatum amarum in deliciis ; providaque | lingue acumen Coffee levantici characteriftici deguftandiabaliis- ' que varietatibus diftinguendi fuo bono denegavit natura, lli deccéum haud difplicebit nuperum, immo eque ac Coffee - exotici adridebit, ; x E NOU -- daa ! rt va T i v * ; N ' M. ( 7 Pu EXPERIMENTA jam ante notum Coffee cichoraceum quz- MNanreircat |. 70^ | | H | — 1.) HogpkEoM mundum, fphericum, meridionalibus: Ul. mer - Gerfle, Perlen- Gerfte; Silefiis: Perlen - Graupe. |. JDeeo&um extofto, trito aquofum * ) faturatum, muci- laginofum jam Basit.EAE Septembre 1737. cum lacte, faccha- ratum ad modum Coffee, ad vafcula quedam ( Taffen, Scba- len ) -forbillatum; fed fatietas cito, ; Sapor haud ingratus, mitis, dulcamarus, oleofus; odor amarefcens ab empyreumate tecto, UA - *) Medicis tum temporis tanquam fanguinem incraffans, pituitam producens, augens, vaía emolliens fufpettum hoc decoCtum, quod jam anno i740. in Wetteravia modice faccharatum fine laCte, perannos quotidianum jentaculum . . feminis agiliflimis ,- cholericis, ex rigiditate vaforum hyftericis, absque ; ullo phlegmatis, aquofitetis, lentoris indicio , demulcendi fcopo forbilla- tum ; nullum inde lenimen malorum. Y 2.) AMYGDALAE dulces, excorticate , incife, tofte, trite, Pulvis fupernatans egre cum fervente mifcibilis , fpu- mans. JDecocto empyreuma tolerabile*), amaror modicus dulcedine mixtus, linguam praeterlabens ; odor dulciufculus, haud ingratus. | | | — ^) Variat empyreufna amarorque pro toftionis gradu. 3.) Mavz. (Mays I. R. H, pag. 531-) Incolis: Jfelch- -Korn. In hortis raro maturans, granis contufis toftisque & c, empyreuma modicum decoétum ceterum blandum, dulcedo amygdalino major, odor prioris 2.) WP Mes 07049 Tarricox hybernum I. R. H. p. 512. Vulgo: linter- dMaixen.. Rurr. p. 302. : | - 8$) Sscare eftivum. Incolis: Sommer - Korn, An ver- num I. R.H. p. 515? V agna! ? | *y Skcark hybernum majus C. B. Silefiis ( Korn aliis Roggen , primarium - frugam. Reliqua terrze producta, zequalis immo majoris pem , negligen- tius coluntur, aut huic poftponuntur. Ejus fertilitas otto granorum. 4 Utriusque 4) & 5) loti tofli, .triti vapor ingratus. De- &octum empyreumaticum , amarum, aufterum, lingue adhe- — app. IN. Ad. Phyf. Med. T. VIl..— £ rotis * * € —— Bnfufa Plantarum. P. lll. Radices. Scholion ad IVo. 6... 4t m Infufa Plantarum. P. I Radices. Scbolion ad No.G. — rens, Rodas minori rh 1275) quantitate faturans, pi. vis ponderofus fundum petens. — Sapor, addita licet Coffee exotici cujuscunque parte ana- tica conftanter ingratus, incorrigibilis.. 6.) ScogzoNERAE- hortenfis radix. hnifie , tofle &c. | decoctum empyreumaticum tecte amarum. 3 Sapor peculiaris (medicamentofus) facile naufeofus. Odor | 5.) & 6.) nares minus feriens prioribus 4. & 5.) - | 7.) Cicgoun fylveftris C. B. (f. offic.) radix. Minutim | fe&te , tofte &c. decocto egre faturando amaror Srorzonera ' manifeftior. Empyreuma 6) ingratius, linguae perceptibilius, Sapor medicamenti, non diu ferendus, & cui palatus non fa- | cile adfuefcendus. Odor. 6.) — 82) CicHoni hortenfis radix. - Decoctum ex certo mo-: do tofta tritaque radice, feu Coffee Cicboraceum nupere pre-- parationis ; empyreumaticum amarum quidem, linguam ta- men füupradictis (no. r - 7. incluf.) blandius adficiens. — . Odor adufte R. Cichorii;' nec non dictorum vegetabilium | tolerabilis licét, a Coffee ingenui tofti maxime diftans odorez plantam prodit inquilinam. sapor Coffee Martinicenfi ac Surinamenfi quidem analogus,. fed ftimuli expers, brevi faftidiofus, vappidusque; emi-. nentior licet citatis. Veri coffee credulitate fuffulciendus fapor.. Dicta hec de deco&tis aquofis fimplicibus No. 1 - 8 .) Và- lent. Amaror eorum empyreumiaticus faccharo & lacte, aut qui preftantior, cremore ejus, addito corrigitur quidem, fed. non tollitur penitus indeftructibilis, ingratus lingue fenfibiliori. Decocta ex granis Mayz 3) & radice modo diéta cicho- | 8 pfi hortenfis 8), cum rafüure cornu cervi pugillo, pro palato . edulcorata, cremore lactis inftillazo, quo calidius eo melius, hauíta,:ad binas modo dicli Coffee exotici varietates quam proxime adcedebant: forbillantibus fuco. m . Ponatur cum fautoribus: Decoctum ex radice cichori 2 hortenfis, mitius, anxietates , palpitationces, hamorrhoide: : c M Pu P € uw ; j : dufufa Plantarum. P. 11]. Radices, Scbolion ad INo. 6. 43 - ececas &c. non eo gradu, ac illud ex binis fabis exoticis, ex- - citare ; an vero fenfibilioribus plane innoxium, dubitandum? - - praefertim, quum, ut circa Coffee exotici fabas moris, ex ra- dicis ad nigredinem tofte, dofis copiofe prolongata ebulli- tione faturatius praeparatur decoctum, A i - . Quicquid fit, dictis vegetabilibus no. 1-8.) ne quidem - fabis exoticis e /Martinica & Surinamia exceptis, deficit inter torrendum fragrantiffimus longe lateque fe fpargens refocillans- quevapor odorque. Deficit omnibus & in infufo & decocto aromaticus innominabilis Coffee levantici aut pg. Mocca, lin-- guis perceptibilis folis acuatis fapor. Num ergo Coffee ciehoraceum fit füccedaneum perfe- Gum Coffee exotici & quidem omni modo [alubre: Yudicium ftet penes lectores? | | No. RADICES.|COT OR. | SAPOR. | ODOR: |. PHAENOMENA. 7. , GALAN- |rubellus. | acris, radicis; fed a fale tartari color fufcus ; |GJE ( mi- urens. - |debilior. jo aceto carneus. noris. ) NE AMartio. 9. GeNTIA- | flavus, lamarus,pe-| nullus, (a fale tartari color fa- INA& ru- 1 inetrans. | turatior; ab aceto palli- |brae. | Ie 57 | dior. | 1 l | . - Martio. Ex M. Sudetis.: | 9. M asir Ifubflavus. Idulciuscu- Lcadicis : fed |a fale tartari color fatura- | | |ius. debilior. |tior; ab aceto pallidior : | 5 uti prioris g. - Martio. Ex horto aufm Retbenbof. Obf. Vinum enulatum faporis urinofi ingrati, "s fo el- ; * í LE qu AO" 2] . 44 — E fi Plantarum. Pp. lL. Radices. y PRSE, S E No. RADICES. COLOR. [ SAPOR. |. ODOR- — PRAERONERK.—. 3 - 1o. HErrxs0-|flavefcens. [amariuscu. |naufeofus. |a fale tartati colo jdlavus; | RI queri, ^4 S6 lus, nau- ab aceto Jom NOU PLI feofus. | Martio. . Me s 3$ 5M ; Ex M. Sudetis, . : d n. ÍALAP- | fufcus. Metein [naufeofus. |a fale tartari color fpadi- - PAE. — |notiffimus;| ceus ; abaceto pellucidiof, . S | Iforte inde | fc. obícure flavus, luteus. | -|nomen (*) | i| | £3 Martio. — ON UT RE C Scbmeckenicht. E Obf. Hxc, radix cum precedente vini potatoribus mi-. nori dofi, quam cerevifie adfuetis, porrigenda.: 1 Ialappa cum vino albo infufa, vel leniter decocta, acre- dine virulenta orbatur naufeofa. | Tormina inde nulla, | Manna foluta calido grate edulcorat acorem infufo , uto iquoque infantibus adrideat. ES ex um *Y dulcis, [dulciuscu- | D raga i 32. | rou 1R1- a faletartari color flavus; ; TIAE. viridius- lus, ab aceto flavefcens. 7 | culus. ] E Mavtio. , Mut Ex vinetis Moraviz advehitur recens. ub Obf. Decoctum pro potu acrimoniam involvit fcorbu-. -|ticam ; alvoque lubricitatem conciliat: expertus. -. In quibusdam nofocomiis potus ordinarius, *) Radix |fit felecta, fana, munda: fecus fapor peregrinus pine: d ) Mulierculis non femper tileritbet tamen bibendus. 1 —— ——M—— —À—— Á—MÀÀÀ— — 13- "Na Phi yi füfas Wiaodebfas : I naufeofus, is fale tartarí nulla colori. |Eellebori — | Imutatió ; ab aceto colon | Ino. 1o.fere.! dilote flayusó E INovembri. . — ( | ! - | Ex horto. Ejusdem cum floribus P. I. no. 12. Plante. - ———— A, M , —— E A Ls Jfufa Plantarum. P, uL. Radies, —- 45 A AI Appui a com: | Obf. Decocti faturati gutte ducente ftatim poft pran- dium deglutite: naufea aliqualis, pretereaque nihil. Re- liqua de napello vide 1. c. | | | | NirwsrNG.| citreus. |fucceffive :!dulciuscu- | nec a fale tartari » nec ab fatuus; a-|lus. aceto ulla colori mutatio, marus; dul- : ji ciusculus (0 HLiquiritiae LUE no. 12. Sifari Americanum. INovembri. In Penfylvania culta Radix. A * | Li Obf. 1754. M. Augulíto ab amico *) ex Penfylvaniz [quo per annos commoratus, reduci hanc radicem adce- » ^ « Z* n——————ÀÓ———— RÉ————— pi. Craffities ultra pollicem, fubftantia alba, lignofa, dura, fecte transverfim ftrata eccentrica, nivea. | | *) Cujusnam plantae radix ? non addebat donator: quam quoque fcri- ptor ignorat. | Magna copia inde in Angliam transvehi, ibique fub nomine NixsiNG magno vendi pretio narrabat. Infufo vi- nofo aut gelatine vires tribuuntur analeptice Anglis. Ob figure , ftrucurze, coloris , faporis, odoris cum Sifari gerinanorum (vid. infra no. 18.) adfinitatem forte una eademque ex antiquo orbe in novum, aut reciproce tranfplantata radix ? ut nuncnomine Sifari Pen/vslvanici eam infignire liceret. : 5 Nomen NinsixG licet Penfylvanie, laponie, Sine au- diatide:in; . he tamen radices a fe invicem toto differunt ccelo: Radix Sinenflum teres, craffities vix ultra duas li- neas, flava, curvata, fransparens, elafüca , flexibilis, | | t. ]i5: - » E Plataran. P. T Gades. M. E "No. 3 jRADICES;| COLÓR. | SAPOR. |. [^| ODOR.| PHAENOMENA. T3 liquefcens ore glutinofa, faporis fubduleis naufeofi, uti gum- igum- 1 -mi ceraforum. Talis genüina M. Iunio 1743. Caffellis Hafforum apud. 1 pharmacopeum adfpe&a & deguftata; cujus defcriptio- [nem Ruweurus (forte primus P c. [cone, non fatis fimili | elodamenfis parte tertia bo- : bee olim iconem promifit, quam videre nondum contigit. - dedit, BusMaxnxus Horti Am Defcriptione ulteriori indiget radix hec rondum fatisnota, - — ! 15. Prwr- |fubflavns. Ipaullulum | nullus. a fale tartari color fa- 1 NELLAE acris. Radi-| |ture flayus; ab aceto pus albae. ci linguze | lidior, E adftringens. | Peylavie ,,in apricis & afperis tenui gramine veftitis fre- i; quens. ,, Martio. Ob[. Radix infüfo Wess acrior, contra anginam "um in effentiam fiducia vana. Species zigva a curiofis in hortis colitur: P sues dulcis,nau-|dulciuscu- |a fale tartari color minia- |feofus.. lus. tus; ab aceto flaveícens. 'iPorv»o- |fature fla- Dii offic. |vus (lu- Bn vulgaris |teus) C. B. feu murorum. -— iK Incolis: Stein - Wurzel. g E ar & ele- [fatur fla- insufeofos [naufeofus. |a fale tartari color E ba ^ ——---, |diceus; a fucco aceto An defcribendus, de-|lz croceus. guftantibus notiffimus. ut Mesi p X: - m ! Spiritui infufa frumenti eflentia antifebrilis vulgo « co- | : Im Rorbenbof - Garten an der Mauer zvvi[cben den Srei- zá4fy e » D did s Tufufa Plantarum. D. It. Radices. : 42 No. Vo. JRADICES.| COLOR. | SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. - | Obf. Semel in vita, & quidem Lauterbaci d. fexta Ta- . jnuar. 1745. rigido gelu, non egrotanti, fcopo, ex praeju- .— |dicio, laxandi. prophylactico, hauftu matutino animae rha- -|barbari frigide uncia, fub debito regimine, adpetitus prandio deficiens , circa vefperam, fpasmi univerfales , [tormina enormia ficca, ad lipothymiam ufque; lectus viri- ;bus fracto petendus , iusculis calidis , fomnoque egre fopita, die fequenti virium proftratio: nullae fedes. Propriis didici doloribus intempeftivam fanis purgantium laxantiumque, mitiorum licet, hypochondriacis fine mate- ria inprimis adhibitionem nocivam. Philantropia in po- |fterum petentibus disfuafi haud neceffaria. Deflexionis a recto tramite accufatio: fiducie in fanitatis cuftodem de- trimentum : foftrum. * ) Morbonz S$. :5s:. p. 6e. in morbis decennii quarti minoribus lap- fu memorize omiffa experientia hzec propria. Rhei ftimulantis, frasmos cientis, fanguinem exagitan- tis, inquinantis, hemorrhoides cecas prolicientis &c. ufus inprimis dyfenterie principio, jure limitandus. Vim egregiam laxandi quantitas minor pre majore ex- Mri Rheum, fi quater de die grana quinque cum ftibii ldiihbaretici grano uno vel altero & falis »eignette fcrupu- |lo dimidio in aqua deglutitur, vis laxans in ratione inver- ifa quantitatis, f. ponderis. Rhei fapor j iufeulo farinofo aut infufo coffee aquofo cor- rigitur: expertus ipfe toties olim. —————————— — M ——— GS * Es Y — — — A mo — Át 9 Á—————Á Xo — — a— sem —— 18. SisARI | citreus,. du! ciufcu- [infufo cali-'a fale tartari zque ac ab - |europze- llus. radice |do fubén l-"sceto nulla colori muta- um. debilior. (|eis; frigi- tio. ; do nullus. | Ex hortis. : Decembri. Sy- 1 : AT. , 7 TM S B E I & qu DNE fua Plantarum. P. duo [7 | re ) Sifarum Riivi LU dcs no- p : n" * e " ny- ? Siferum Germanorum C. B. ike - pm ma. jy. Rurr. l. c. p. 295,7. | Obf. Semen horto area fabulofa per annos fln; ter. tio quovis autumno radices craffas molles, longas, boni - produxit faporis; copia ob eximiam dulcedinem naufeofa, Mutata ejusdem horti area, foli a priori diverfi, lutofi. frigidi &c. cultura priftina radices degeneres, lignem, 1 jdure, teretes, infipide, non amplius edibiles eftofle,. in- |Vito defetendum hoc ferculum, E Scboliomn. n | dcos hec radix is peregrina anonyma non modal unica ; fed alia quoque oleralegumina &c. vicinis inquilina ante - hos viginti annos plus minus ignota ; tempore ab extraneis | parce coli incepta, deguítata, palato nec adfueto , nec us : fuefaciendo femper ingrata ; Ecce quaedam; iid (A) IGNOTA: | (à) ex Radicibus (4) longis, teretibus: . I. SconzowEnma latifolia altera C. B. dde ( Haler- 3 Wurzel. Rur?, 1. c. p. 207. je E : Neo — ^ (8) rotundis: poc | r. NaPus fativaradice lutea. ,. ,, Apud Batavos fomuensofl Socte Knollen. " Rue. 1, c, p. 83. toto fere anno egregi E ris. Obf. -J. RaPas Éiivgs radice oblonga, candida Rue. B ;1 c. poft demeffas feenaria falce fegetes, (atas fibi relingtud M paftinare negligunt ; nimis cito effoffas filo adpenfas aereapere to imperfecte ficcant. Semipuuide cum carne fuilla cocte hyeme ferculum preftantius omnibus. TWelke Rüben. |. DE y ] ,Ar€ e . b) Ex * dv Y ; B EN s 9. o e m M D Plusearim: B. . Ill Radizes. Schol ^ no. X8. 9. (5) Ex Cerealibus: | dm Germanis. ete jud * PER. pt L- c ea biglumis? — -— : | [ 3 In Silefia fuperiore, & calidiore, parce fub nomine Spelz colitur, no. deterendo i Me deficiunt, WIDE .(B) INNOTESCENTIA. E wespdme s coctiilctynR Ex Wien | B i. T PTEDA fübauda rugofa 1. B. Savoyen - Kohl hortula- |misexteris; - | Braffica , alba vel viridis, crifpa Q. B. Wirfibing Rurr, m €. p.744 | H Varietates non capitatze, nec non hybrid: Incolis per vdvenas inde. L 3 i itin annis fub nomine /Zel/chkraut demum innotuere.- LI 1. PHasEorus. Rivini, Bobner. Ru. l.c. p. 263. : || Pbafeolus [candens ,. filiquis longis ,.- latis incurvis, frati albo 1 R. H. Incolis: Pbafolen ;. paucis; Scbvverdtbobnen.. | |. - Obf. II. Fructus autumno filiquis exemtus aridis unice. hucusque i inufü.. Indea decennio ex imitatione 'advelarum - filique integre , recentes , juniores jam circa. Iulii initium , |dufculo carnis elixe transverfim minutimque fecte cum fature- - je (P. II. No. 26.) foliolis aliquot honoratiorum menfis in-: |poni cepit. .Plebi cum aliis oleribus tenerioribus aut fama , ' vis ex farina fecalina non fatis volatilifata *) nec bene fermen- 'te calefacto, nec fatis diu eo relictus, hinc infufficienter co- | Cus, acidulus, ventriculo onus, attamen tranfitorie fatiens, in- | ftruens &c. butyro femirancido fale licet condito illinitus €; |caro fuilla, paftilli molles farinacei (globuli ,' offüla) vulgo: E. immerfione bullienti uA butyro liguaioeio. em- (b) Ex filiquofis: P3 | aut. horto, notis parvi tamen momenti; utpote cuipanis gra-- 'tatus **), nec falitus, nec apte depfitus, clibano. non debi-. complete nutriens, ***) fodam excitans,. alvum non adfuetis ob- bs Z EA aT ies fecunda Taaar. npo Dinke meridio- ^w. men: Dinkel plane incognitum, 'Molendinz exteriore folliculo integre r : ^- p^ IV. Adi. Phor Med. T. FII. g Opy- Ae 1 "Te E hifufa Plaid P. ra T pyrevmátíco: C conditugito? ummo Qu perfuf cibus primarius, .- : quotidianus nunquam faftiditus: immo. ejus crefcit. efü. cupido. - | tuffeln oder Jrd- Aepfel. floret Iulio & Augufto " Ru»r. 1. c. p. 49. e aie € tenipore agris nondum abunde cultum videtur exoticum, Ico. 4 N [ LU Á *) A pulte eraffa, globulofa ex hac farina pufionibus j jam a tertio nativitae | tis die intrufa, atrophiz, rachitides. **) Farinam fecalinam, fermento vulgari ex farina acefcente (quidem. infi- . ciunt; triticeam cum fzcibus cerevifize fermentare unice norunt, nec aliter volunt. Operze piftorize rudes antiqui moris tenaces nova recufant. , ***) Famulus quotidie przeter alios pinguedine nàtantes cibos largiter íin- geftos panis fupra diéti libras civiles 9) 21/2-—3 ya; ; famula y ya— 2 — 2 1/2. comedit. (2) Libra civilis. wratislavienfis ad eam quz Bernz :: 3: 2. ad eam qua Trajecti ad Moenum :: 5: 4. dee** ) Cui res adeo GN domi , panem Eni butyro comedendi levis. note macula notatur. , 33. -«s Di&a Obf. I. & II. Circulum (Przefe&turam) ^ : montofum,. frigidiorem REICHENBACH Principa-. j tus Swidnicenfis unice fpectant. (c) Ex tuberofis: P 1. SoraANuM Tuberofum efculentum C. B. ad germ. Tw 1 vd-Birnen , nomen Doctorum Erd-fepfel ridentibus. ^j Nomina 2. 3. 4. a. figuree dictis analogía. fébus. Color TUUM ; uu. : dum. Folia teneriora. inter olera quibusdam. recepta, hl In bortis 2) variis totius Germanie i "QUf I. Varietates ruricolis comeftibiles quatuor fequen-. tes: , f a) albe : r. door RUM zs o | | ! — ^" feraffa incurve:. Po ür- precoces 2,1. o]: Supgmapen, ipee b ) ) rubra. md f rlonge transverfim fülca- 1 ! | ferotine ; ^i te: Zapfem. |. P SCA 1 rotunde- gibbofze cuneifore U LU co UE ges: die Küuligen. "nt E * p Plantarum. E A. Radices. Scbolion ad No. 1. E | 2. SoL altifimus, Tadice tüberofa, efculenta ,, Helonihe. mum indicum tuberofum C. B. P. £xd MAE In hortis & ag- ris a) frequens" Rur?, l, e p 168. ii 8) Secus in Silefía.- Y Tncolis: Erdebfel ftricte; doàlioribus: E dirigi . Obf. I. Ambz he fpecies nomine hujatibus communi Cürtoffel audiunt. . Licet prior hoc proprie infigniatur ceco- nomis. | T PHA copiofifiime i in agris ad varios ufus domefticos: co- Titur. Divitum menfis ob faporem farinofum $ pani 3Baegum - quoque fittitur. Qui cum plebe panis a) migri ( b. Obf. II. ) GOBIORÍR efum ad fanitatem maxime proficuum non modo. familiaribus E. DuuEE——————"JM9— 7 do- oor — NR o. M s 1 » " à i L -- Ll" fuis, immo convivis follicite commendant. . Plurimi liberis fuis parce edentibus abundanter eum obtrudunt minaces pa- rentes, 2) Panis niger feu febalínds minus quam albus ex Zea vel Tritico nutrit. "Secunda raro in hortis, nunquam in agris plantatur vili- penta | Utraque fpecies effóffa cellisque adfervata quatuor fepti- x manarum fpatio amarefcit, Prioris tubera hyeme folo relicta, Todo gelu adeas non penetret, incolumia, bonique faporis. "ad ver usque confervantur : de fecunda nil conftat. | Solanum tuberofum dee Silefiis primo. rumore contem- 'tui famam quidem fed tardam acquifivit. Refr agantibus tan- dem *rdine fequente puronologoE in agris plantari dde CO- -piofum v.gr. anno: '- : 1730. In Principatu AW rarislüvienfi: DRXGu UU ww. DIESEL E o 01745. . -. - -- Swidmcenf. ^ p v 18749. .-'- - '"Opolienf. 1760. - 2. ds qucm De reliquis nil certi. | g2 | / ex * L Plantarum: P. Til. Radicá: Stholion d 2x 3 vast cQ) Ex plantis pabularibus. "6 - a^ MEE ard | 21 X * Iumentorum..' dios : 1 ^ M eme r. MEpiCA major , erectior floribus violaceis, [s La e ne) l. R. H. p. 410. . Incolis: Sergeex corrupto nomine gal-- lico, vernaculi defectu, licet aliis Scbnekenklee audiat, . : Planta Peylavie per extraneum demum 1766. innotuit. ] füb frigido celo perennis. Aeftate eadem. quater fecati pati- - tur. Annofiori caules duriores palatum vaccis ledentes mi- . nus iis adcepta. Fama non adeo fecunda. Coloni ei invitam | impendunt operam. mute annua a rigida DnMque protréd eta hyeme. . : An hec Medica fi Vera Medorum, veterunigiit co 59 —.'^ —& TarroLm pratenfe purpureum C. B. P. Wiefen-Kle | -Rurr.l c. p. 254.. [nicolis rotber. gefeter Klee. — T 22), luxta HALLERUM apud Ruppium l. c.p. 255. (Quod feritur eR RE . Verietas pratenfis f. primae hujus fpeciei ),. ( folio maculato). juxta Rop- | 700 PIUM. I. c. Trifolio folio longo, flore pütpureo Riviw. fete fimile fe-- | gitur in agris ad jumentorum pabulum ,, cf. RuPP. p. 264. ( FAL cATA) Qui de fibi nupero trifolio majore I. five albo flore Crus. eodem deftina-- to ufui cum onobryete turcica jam 1717. nota mentiortem facit die RA - Obf BAS 1748- in agris Swidnicenfibus trifolium n. 2. in: rh vaccarum feri ccepit, Secale intactum floret Augufto. Mar- - tio feritur agro bene preparato pingui &c. quod nimie Ope-. ; .reruricolis ; ideo ob foli quaternis annis iterandum laborem ' moleftum negligitur. Triennium vivit. Quater quavis efla- | te fecari poteft. Ob caules molliores vaccis gratius, magis. que la ctiferum, praftantius trifolium oeconomis Medica. QD. | Quidam agros alterne urifolio & fecali magno emolumento con- ferunt. | | Pafcua rara; quod agrorum nd tenséonqa plnimolg campos In eos mutent, ASTON ad pur ratio: 10: :.- E » À wd wow - -— e ^. n NE " ^. " 7 e. NS. "I ic t." a " , L - "M D 3 TW B Bfufa Plautaryn. "d E Radices. Scholior ad INo. I8. $3 | |- Obf. Hn Nuperis Made pabularibus laudatis licet, Obti- . net tamen vaccas cibandi mos antiquus das Eirbrennen vulgo "fequens: Infufum furfurum tenue cui pro re nata; Hyeme: "aum toto anno pabulum *5; Aeflate: gramen, tritici luxu- | iantis folia refecta; Autumno: braffice capitate folia exterio- | ra decidua, marcida, erucis obfeffa, erofa caulesque conci- |-fos; folanum tuberofum (B. c. 1.) ; raparum folia ,- corti- | cesque; daucum fütivum radice lutea aurantii coloris is BB. ^ |PO3o7 00 | BU SN, Stapbylinus fativus Rond &c. | Paflinaca [ativa five Carota lutea 1..B. cy Mübrrüben | Mobren.,, Rurr. l.c; p. 278. incolis, (qui has. non adeo | abundanter ac in Anglia porrigunt) concifa addunt, inco- | quunt, mane & vefperi calide forbillandum porrigunt egre | grs icentibus eoque fubinde hydropicis vaccis. "Hac methodo perantiqua majorem pinguioris lactis co- piam, quam praedictis planus nacturos fe, faporem ejus mix- | tum fiepius naufeofum cum plebe parum curantes opinantur - economi. 4 | LP "gitur non tanta foeni copia alendis jumentis neceffaria uti aliis Provin- ' ciis; Cur Silefiistam pauca paícua (B. d. «. Obf. 1.5? patet, Quicquid fit: Cremor la&is uberior, butyrum*) | pinguius i abuüdantius vicinis ex dicis infufis quam id id aede fed vix M. Majo boni faporis eliciuntur. | .. *) Butyrum ex cremore lactis patel!is excepto 'argillaceis apertis plnres kebi Y domadas loco calido repofitis acci CCHME ennenterte, Ípumante, sopor ;Rus pro mora obtinetur. ; Valent heic quoque jam fupra ad p. b. Obf. L& iL "HM i [ .ftramen avenaceum, aut fecalinum ( hordeaceum enim equo- ! ... flate,, Rure, l, c. p. 92. f E tfi Plontaru. P. IL. Radices Schein Nei 18. — Me EHI Bombycum. | T2 Sonus fru&u albo (B; I. R. H. 589. ia in hortis ae- - —À( "s 24 hd. dÀ di Peylaviz circa annum 1754. ex femine in apticit iniit progerminate afpero tandem affuefacte coelo ad hunc. ufque diem languidi virent, Mori ob ver breve fzpiusque-nullum, - eílivasque pruinas (initio Iunii) folia ferotina, parca. Bom- :bycum defectus; methodi ignoratio; otii inopia, quod fru-- gum eulture omne impendendum ; : reditus cerealibus incer- - tiores, minores femper, a mororum cultura deterret. : deci las früges conferere natos, (e) E Nucleis : : —CorrgE Mar tinicenfe cum Surinamenfi demum- circa an- mum 1:739. in principatu Wratislavienfi, magno pretio notum. Decoéctum faturatum nimis, ex fabis in carbones toftis, cum cremore lactis forbillant nobiles bis, *^ plebeji femel de die. Amarore ejus adeo capti, ut Levanticum multo preftantius, | vix decennio notum, extremis modo labiisdelibatum, obífua- vem lenitatem &c. non adrideat fatuumque fapiat. .,*) inde ab hoc. tempore. molimina hzmorrhoidalia, bomorrhoides *oecze don tantis ) crebrius invadere. , MA (C) NOTA SED NEGLECTA. 1. Bzra fpinofa ( feu Ard femine aculeato C. Bo | Mang: old. | Beta caule albo. , fücco miti. ! an Beta pallide. virens major €. B? Rurr, 1. c. p. 341. Fatua incolis: . quibus nil fapidum, ni. ^. fi falfum, acidum, acre. 2. CicaoRiuM crifpum I. R. H. p. 479. d e E Plantarum P. p; Radices: ^ 53 D- — Endisia crifpa TaskkN. Kraufe Exdivgen. Rus, L. [a D 209. Endivi,. Somen - vuirbel. ; - Obf. ML. a jusculo carnis cui cma addita, urine Bs d Vioaceus AR E- 35 Lacruca fativa uibs non capitata I. B. Ru». 1. c. | p. 206. Folia oblonga fuperne ovata, ad caulem anguftiora; . 1 endula matura ob adligationem egi hortülanis: TUADddS ; jr aliis: Latticb.. X5 Obf: IV. Caulis cylindricus: decorticatus albus ín orbicu- * B ciripsverim fectus cum jusculo carnis, aut lacte debite di- "geftus, faporis uti braffice cauliflore C. B. Rurr. p. 75. fer- E , culum, . forte ob. eam, que circa. Beton (08; ;15 ? valet, LEN , . tionem plane inufitatum. |^. | ; Ius ad a I 9 No. jRADICES.| COLOR. | SAPOR. | oX»CT s PHAEKOMENÁ. ^ a 200 3 .ccUWeewao teh Masracesagsanvns HUEns PEN UR ur AMORIS OS BTEE SUELE MA SENIUB CTS ICs JA 2 MISC M Ap. ToRMEN- |miniatus — |amariufcu- |herbaceus. |a fale tartari color immu- - " TILLJE j|fadice ob- |lus adítrin- , tatus, a folutionecremo- i "ea C.|fcurior. ^ (|gcns. fis tartarí deftructus, j A 3 [ ] " : v t Nouwle v0 o 7 .Incolis: Hübner- Wurzel. — : —2o.IpkcAcU- |fubflavus. |amariufcu- | nullus, [a fale tartari color flavus; ^ JANHAE - 5o IS: ^S . ab aceto pallidior. — |. Martio. i 22H|ZgpOA- | fübflavus, radicis ; fed radicis pul-|rtec a. fale tartari , neca. » b BE minori gra- verifate, '"|folutione cremoris tartari d . ^. ]|du, aroma- , . [ulla colori mutatio. ticus, rat T Augujto. , * J nd d 2 | : Ta m : . — " CÉ. MER N j LÀ Bon ATA LZ. t ) 4 ' ^a " , * P » * M vu 1 - | ^s6. — defüfuPlantarum. P. IIl, Radices. — . Né. RADICES.| COLOR. -— N f hi M P l y SAPOR. | ODOR. | PHAENOMENA. - — | —— MM 22. |Z?NGIBE- |ftramineus. |acris, urens radicis pul-|a fale tartari color flavef- DO]FAS. P. 4 .*- radicis. verifatze, |cens; a folutione cremo- - " : i - |ris tartari deftructus. M E. Auguft 0. T'5 i * , m i À Obf. Senfus frigoris ultra annum fcrobiculo cordis, quem ^ nec pulvinaria calida nec infolatio ardente firio quotidie per - femihoram lenire non valebat, ex ventriculo (an bene) de- ^ rivatus ;- ad zingiberis pulverifati drachmam quovis prandio ci- bis adfperfam per annum, poítea ad femen finapi contufum, ' diuturnitate , quantitate modoque iisdem deglutitum , refu- gium: nec ventriculo nec fanguini calor; nec pulíui celeri- - tas aucta, * i ERN | | rid "ig TANTUM | T8 v . &. | e 1 — É v - . , E e PT ' ! . L3 " o an Bea v 2M "i ** hd m , o $ ; NS gt. : * E | ISBN N « AE : " " D. 4e - . 3 Li M IOANNIS IACOBI RITTER M. D. p. ACADEMICI CURIOSI ENXOTNEFUSA PLANTARUM PARS SECUNDA. Pam bad dE A COEES ES T — 42 E Pd i : - dp. IN. A8. Pbyf. Med. T. VIL ^ PRUE- " iE ye M SEES €" : z bk í s x, 1 A y [ Á A EE ^ po CI NC [^ Ne SS ! SS N NS ar) Mp 5 LO NRLL C ES QUU E. : s S XR. (/ : 2 cw er N /^* OS DU UE : ! N ; | E ! NO X / PCS SN HU Dos à XN NS 7 / r pi ure d " NS Se A AUS iacgo v. qc : zy " ^" iis P : "i - » ^ a | ; E ] r » : Pharmacepoe Hiluetica , prefatus eft ALBER IUS de | HA ILLER. bafil. 1771. folio. [ p, fine Prefationis celeberrimus de H ALLER plura ad- o» fert dubiafollicitasque curas, que neminem practicorum me- ET dicinam facientium latent. Quot quantaque in officinis phar- - ,,maceuticis exftant medicamina! Vix paucorum indubitatus »& infallibilis conftat effectus. — Voluminibus amplis veterum 'refertefunt pharmacopoeze, quorum afferta agnofcere haud L»hefitamus, abfque'eo, ut inquiramus diligentius caufas & b circumfítantias, fub quibus medicamentis ufi funt, lImolau- : ,,damus & extollimus eorum ufitata medicamenta, incerti, cmi etiam cum denominatione eadem plantarum, idem ha- o» beamus medicamentum. Certe omne, quod eorum libris - debemus , iterum & denuo per experimenta aut ftabilien- -.dum, aut relegandum foret. Et primo quidem fimplicia is. fine miftione i in decocto, infufione, extracto, deflillato fa- : h 2 nis N ie fad Ye "Afr t ,, nis s potiffimum corporibus Er liéanda: ac effectus perferutan- : ,,di effent, deinde certe eorum vires, aut veritati quam ma- - ximeanaloge inquirende in morbis, quibus videntur poffe - ,Opponi, & hoc prefertim in nofocomiis, ubi fallaciis cau- - fie facilius obviam ire poffumus, hecque omnia dexteritate ; b d ,; & finceritate quadam, remoto prejudicio, hypothefi, vana- ,que theoria in commodum future etatis litteris mandanda | effent. Ac non femel, fed centies repetita exiguntur. & juvabunt experimenta. Imo tediofus foretlabor, fed opere. pretium tamen haberetur, inire eundem**. - Tentamen hac pars fecunda: num fervatis viribus integ-- ris plantarum ficcatarum farrago officinis diminui poffet ? 3 : CLASSLIPTPCATIO. A JOQIPST. Sectio Prima Secundum COLORES qs UUPR FD'LS. ] Gradatione s, No. x. Fhridefcens 2.) F'iridis 9-). l"'iolaceus Rorismarini, : . Napelli Napelli Sambuci recentis recentis Tilice, calido infufo. . refrigerato infnfo, Adnotationes. . 1. An ob colorisanalogiam Sambuci & Tilie dodibus hifce po- fita analogia ? 3 2. Analogia vires? qualis alteri fulsflibnenda planta? RM E SEDE s Sr thor QN ^ - S. Utra e materia medica releganda? 4. Ratio gradationum coloris: 1: 2: 3::g: 1: I. ex quatuor duo refiduz. | | 9 JO Pop GUMECEEIUS, | Gradationes. ^ud. Sul tavis. a. Siramineus. 3. Flavefcens. ^ 4. Miniatus. | Acaciar. Chamomill. rom. — Primul. ver, Lavendul. Aurantior. Chamomill.vulg. ^ Rofar. alb. ' vid. n. g. Centaur. min. ! Rofar. rubell, - Cotulz foet. Lilior. alb. paribioin, I Adnotationes. -1. Valent dicta fupra ad no. 1, 2, 3. - Ex hypothefi ad I, no. 1: & 3; exduodecim remanerent quatuor: tertia pars. h 3 | Ru- 6a ^ defufa Plantarum Clafifeatio Floum. m BRpOLU B. E I toT "Gradationes |. 2 A No.tr. Caorneus. 2. Rubellus, 3. Puniceus. : 4 Spadiceus. | ak (Malve . Hyperic, ( Malvze fl. plen. ( Papaver, $ fLplen. unice, L purpur, . .. Lrhoead. : L inearn. | E Infufor. Sidi —5 - Adnotationes, I. ^g quinque refidui quema , Ex hypothefi cit. 2. Gradationum ratio no. 1: 2: 3: 4:: I. 2. I. If. . 8. Summa remanentium dori juxtacolores — —21--I10-—IQ |. fere dimidia pars. 4. Florum pallidorum ad obfcuros Cmiffis intermediis)ratio ; 3 [CI gym E d GIN v6) am x: lo: 3. fere 3: I. Anlex . L Cur. 12:1 jJ nature conftans. S. Colorum ordo pro infuforum copia:: 12: 5:-4:: flavus: ruber: viridis: flavus primatum obtinet; an quoque in fyftemate nature? 6. Color infuforum non femper refpondet florum colori. 7. An color infuforum virium characterifticarum index? Secundum SAPORES. Quibusdam communes. i Gradationes. kgs ele No.r. irat 2. Dulc- 2 Dulcis 4. Herba-. S, A4Amariusculus, 6. 4marus, WSCu- Paper. CES. Aurantior, Centaur, min. ! filios. lus Napeli ^ Acaciar. hamzm.rom. ^ alb. Cha- . Tunice Primul ^ Cotulz.- Hyperic. — mem, ver, LavenduL. .- . Rofar. rubell. . " vulg. . : Malv.flpl.inc. Rofar. alb. E Roris- - . . Sambuc. is EMEN mar, Scabiof, Infu 9 cr quenci: i. Tiliz. 1 - - - -— fuis Plantarum Claffificatio Florum. jn 63 E | Infufa (A) viridia: Florum : Napelli: Y ( nocivze quibusdam; hortenfi nondum declaratae. | Rorismarini | [E roborantes. attenuautes ] fi mavis fa. calidae] vires Eua. ? Vires 4 l diaphoreticze —— | difcre- , di lb.frigidze pantes. filiae '( lenientes - Acaciarum ] —— Chamzm. vulg. Vires a. antifpasmodicze v. lenientes ( tem- — Primul. ver. perantes. «à - Aurantiorum : FIGE - - Centaurei min. Y -b diaphoreticee v. excitantes (calida E a -. «€ Cotulae foetid. J ?E . — Cilior. alb, *8 -oc- Roefto ( quel) e c tefrigerantes v. fedantes, 5 | - Chamaemel. rom. 2 — fa calidae 2 -» — Lavendul. ] ? Toborantes 4 B fripidae - , - - Scabiofae ) |» -d4 J L 5 J l antifpasmodicee J - 1) Iuxta "im n médie hypothefes quales plante, tales aquis earum ftillatitiis, infefis adfignate ( precario) vires. 9.) INAPELLI pofita vinociva; viridis color falubres aeque ac nocivas inratione 3: I. indicaret vires: demto napello .. dubio) vires calide ad frigidas a: b. :: 1: 2. viridico- lori indicate. CB) Flava. Florum. Frigidarum virium ad calidas ex recepta Re papl ratio b 4- (d 4) :: 7: 5. colori indicata flavo. Cirta diffimilium: coloris ejusdem: - Plantae quedam (^ coloris diffmilis: virium analogarum. E ) Rubra: Florum. i - Hyperici - 0 CTunice. vires i -— travmatice, roborantes E- Malv. utr. ^ ^ ? demulcentes, relaxantes, fOitivbn paregoricze. ^- Papav.rh. jJ J D m ; Vires roborantes & relaxantes :: 2: 3. Infuforum color ad epe rubrum : 451 d. Flo- NP Tie XQ Q5, 2 9: i ES ue a 5564 "dnfufa Plantarum Claffficatio Florum, i Florum colorí rubro viriüm analogía bons 1 pre viri * flavoque, quzdam in ratione coloris obfcurati a lenimine, fe- datione ad faporem ufque vires pauce, cum. viridi &ílayo flo- - sum communes. mnia Co Infuforum coloribus mro flavo, viridis, index virium - diforepans:: 4: 6: 2 : 2. 3. I. communis :: IL; 3. I. Vires : 7 difcrepantes ad ros 2. I. cuique horum solet vires | characterifticee incertee adprobabiles :: 2; 1. - j Iuxta maximum probabile indicaret. MED | (. viridis ] vires ( :antifpasmodicas 4 infufi color —— 4 ' flavus ,? chara $ temperantes L | ruber j| éterifticee. ( fedantes ; paregoricce E An infufis foliorum, radicum coloris dati vires characte- riflice ? (fpecifice) 1 A Aniisdem infufis communis cum florum coloris eaedem. 4 ac florum vires communes ? - c ] antifpasmodicae : 2. ; Virtus -—À ! diaphoretieae. : 2. Veminens 3 2b. a|alus |- -4fedants — : ^. & Fienitiva intet . | Lroborantes — : I. difcrepantes. 2 .(1) Lenientium ad excitantes ratio :: 4: 3. b|viridis | - — ( roborantes : r, ) roborans. ] | vi- 4. antifpasmodicze : Sv] Florum color ^c 7 flavus res - disphoreticze : AS. $ 4 lroborantes — : I Qs 1 im- (2) Lenientium ad excitantes ratio 2; 2:: —Do plici- - r. ficnulla przevalet virtus. * d | cceru- E f(fufpectus nocivus : 1r. . o leus, lroborantes — : 23. roborans. * ' ffedantes — £US.- 99 8 As * e J ruber. $antifpafmodicee .: 1. NEA ovn 'qX L4 diaphoreticae — : 1 ( py M Uc lroborantes — : MEE M (2 Lenientium ad excitantes ratio::2. $9, Iuxta probabit maximam denotaret Li a albus j T Lenientes * u Mas A Floris color re- P | Viridis- Vires Roborantes 4; 0] 00 centis. c4 flavus expli- — Antifpasmodicas. . 29 m d|coeruleus | | citae. | Roborates '— |^ .. e L ruber. X1 | ob sSédaptesá joli inl 5 2M (4) Coloribus Fe rue b. & d vires roborantes Ma Cum 1 — — fufa Plantarum. Cloffificatio Florum. ——— 6s B fantes fint; jam ante hos triginta annos condere fyftema ex €oloribus animus fuit; fed deterruit moles imparem operi. i - leones inde ab hoc tempore colorati ad tale fyftema ja- - puám. pandere, aut id prefagire videntur nepotibus ? N ^Cum color florum eque ac figura partesque fexuales con-- . -Calido infufo quibusdam plantis, v. gr. napello, diverfus | - ex frigefacto color: an diverfz infufo calido frigidoque viresin- : de inferendae v. g. data veluti napelli infufi calidi nociva ; for-. - te frigido falutaris, aut vice verfa, - - Infufa calida frigidis preeftantiora, forte calore partes con- - füitutive plantarum acuate majorem activitatis adipifcuntur - fpheram. Ex coloris. Exids. dein refrigerati infufi diverfitate ulte- . &ius obfervanda alia & quidem nova obfervationum feries. - 4 25^ Adnotationes. 1 — rz, Anflores, quibus infufa fatua, fine viribus? an ex ma- 1 - teria medica profcribende? Aqua, faliva mercurius &c. con- | p d trarium fuadet. | | 2. Fatui ad fapidos:: 1: 20. | i .$ Gradatio faporum 1. 2. 3. 4. 5. 563013222,:9. 9. 8. 3 (no. s 4- 6€] [ mno 2 -d-5. ] no 4. 4. Sdisiinn ordo & ratiointerfe: 4 ^ amarus E dulcis ^ ? herba- 1 neis ecd. ceus. 2: 1 ipie cum herbaceo (nulli florum dnslogo). ad ADOS: 9t —. 18 : 6. an lex univerfalis ? j| Pg Infüfa infipida vel fapida, ut flores ipfi. . LÀ p.18 viribus donati, E T Quibusdam fapor primo amáriufcult us, poftea dulcis, 1 &vice verfa. Subdivifio infuforum in amaroduleia & dulcama- | ra repetitione experimentorum egets: numfapor ille fücceffivus Bie adfit determinante. iid IN. Ad. Phy. Med. VIL. — i | Po- J Fatuus I. amarus ad. dulcem :: 15: 4, :: (4: fere) in-- 0. 76. Demtis ex hypothefi tribus inertibus (4) rémanerent - 66 fifa Plaitafiir, Clofificatio Florum. - Ponamus faporem infufihomogeneum. Cf. fimiplicem fous | dati) unicam modo continere virtutem medicam. in 1 (— .—8- Si ex faporis infufi fimilitudine cum reliquis virium (33 militudo; demtis-no;g. & 2 (1 4c 2 — 3.) V. gr: ex no. 2.5 chamomilla vulgaris ; ex no. 3. flor. papav. rh. ex no. s. flor, acaciar. ex no. 6. flor. centaur. min. reliquorum vices. gere- - rent; mittendi 14. retinendi forent 4. ponet per nan. Men 4 fitio disar reliquis. | » "rn TE WHPE ODORES. in | 3 ; Gradationes:. Music : : ! Ne | | Floribus. À - 1. Nullus, 9. Herbaceus. 3.Dulcis. 4. nonanalog. 5. analogus. 6. aromaticus 1 Lilior alb. Centaur. m.: a)nudus. Cotul. Acaciar. Hyperici, Primul v. Scabiofze 'Tunice foetid. Aurant. 1 b) naufeo- Chamom. r. fus €hamom. v. - Malv. fl. Lavendul. pun. Rorismarin. ! Malv. fl. Rofar rubell. inc. Rofar alb. : Napelli Sambuci Papav. rh. | "Tiliae. à 5 AdBUPEtiqnek : ' t. Herbaceus fapor odorve ut ex graminis, abfque flore, - tecentis mafticatione aut infufo. $ 2. Sapor & odor infuforum in ratione coloris. Quo fer- 1 vidius eo magis radici lingue adhaerens infufimm. [. 3. An ex infufis inodoris ad defectum floris virium. valet. , confequentia? cf. no. 1. (b.) | Hr , | 4. Infufa inodora ad odora :: 2: 19. vel 1:9. fere. — (no. a (no. 4.(no. 5..no. 3 s. Odoratorumproprie ordo ∶ Eros Ci T C P 6. Aromatic Msaciona odoristmicum. . Ene gun ur dnfufi Plantarum. Clafificatio HFlrum ——— 6, | 570 Exoridnfufis decem modo florum odori analoga vix dimidia pars. An vires plantarum uti odores? Infufa odorife- — ra florum. analoga ad non talia 10: 1... | |. 8. Af fapores odoresque: naufeofi C curatius repetenti - - motandi) vim nocivam, falubrem aut vitandam plantam indicant. - ^ . 6. Si fleribus odoratis dati odoris date vires; erunt ino- - doris nullae vel ignotae, herbaceis indeterminate, active inno- IXeícupt/" ^7. lsáctié floribus inodotis (no. I. ) & herbaceis (no. 2.) ' demtis, exodoratis no. 4. cotula feetida, ex no. 5. pofito plan- tas ejusdem claffis fibi effe fuecedanea sir deis f. Rorismari- ' fi & Tilie, ex no. 6. fl. Hypericifervanda; demendi ex odo- - ratis — 13. ex ar. fimimatim relegandi t7. i I0. Ex diverfiflimis juxta materias medicas MURS vi- ribus, colores, fapores, odores fimiles, quemadmodum ex earum analyfi chemica producta fimilia, ; 1I. Infufis quibusdam ex floribus diffimilibus colores, fa- pores, odores communes, fenfus eodem modo ferientes, par- tes conftitutivas fupponunt fimiles, immo eodem modo agen- - tes. Inde nate ex analogis feu zqualibus infuforum adfectio- - nibus, ad vires communes analogas hypothefes. » 12. Ex florum liliorum alborum infufo fubflavo, id eft " pellucido fere, ad faporis odoris defectum, particularum agen- . tium paupertatem (defectum) unica valet conclufio; ceterís - lexuniverfa uti v. gr. floribus adrantiorum, centaurli minoris &c.. f aut directa, uti flor. lavendulee &c. Infufis quandoque fa- | pidioribus parcusque odor ut flor. cent. min. aut vice verfa ut X flor. rorismarini , quandoque fapor odorque pari anibulant - paffu, ut v; gr. chamemeli romani, & flor. rofar. rubell. feu — fl. primule ver, d | 43. An exfaturato colore, fapore acri, odore penetran- — te ejusdem floris (plante) vires active certo eruendz? inter au kh bos flores chamzmel. rom. layendul. rofar. rubell: eminet &c. s ee mr m ^s p^ o - : P e | : Es 14. . E Plstárin: n: Clfifcaió F Db "post 14D Quo Obfcurior faturatior color; eo magis: Sidibdd a- &ivarum copia;: -& vice verfa.. Plantis fapores & odores cani d munes certior, quam colores, virium index. Color quantitatem; - : 7 mmeiems figuram; fapor Nove vires indicant. £v umen ! Secundum PHAENOMENA. E A b Alcali. | Rorismarini |^. 1 viridefcens flavus. Sambuci 3 tav on PEE ER . fLilior. alb. Bid. f viridefcens 4 Rofar, ( rubell. i ( albid. o I | ; lSeabiofe. - — | p f Acaciarum fubflavus 4 | |! Aurantiorum 1. fale tartari flavus . 1 Centaur. min. fcrupulo. 4 | Chamzem. (rom. - : | : x: |j Cotulfotid.(vulg. - , LPrimul ver, |. — CR , fature flavus. (Lavendul . " carneus viridis ( Malv. fl. incarn. volatili * — Lrübellus : L Tunicze. ; Il. fpiritu falis rubellus rubellus : Hyperic. E armon. fimpl. | puniceus viridis Malv. fl. eei 3 aquof. gtt. fpadiceus viridis Papav. rhoead. (X XIL L violaceus viridis Napelli. ME Adnotationes. | | . Color infuforum fimilis ex additione alcali emergens, analo-- gas plantarum vires fi indicaret, ex no. 21i remanerent | novem in materia medica retinendz, cf. dicta, ad I. 1. LE 3. III. 3. (demendi 12— 21 -- 9. ) 2. Quomodo fele&us (cum florum vires analogorum impli.- cite aut mixta) inter plures inftituendus? (v. gr. an in - (a) flores rorismarini aut fambuci fervandi ) aliis expe-" rimentis ; inter quc experientia in propf*o corpore, pre : maria, dein in nofocomiis eruendum foret. . 8. Colorum ratio inter fe a -- c 4- d: b-c-e-g4hii: qo TU GI gr. i. flavus fpecierum uberrimus uti iufufis puris. — ; N- 1] "E us ^ 3 7 E Plantar um. C ipfa Pup - 69 "Coroltaria. b " 3 Coloris mutatio ab adfufis gummofas a refinofis feparatio- E nen particulas infuforum mutatas indicare videtur, hinc BE "quanam coloris a fale tartari mutatio indolis alcalinz aut . acide &c. index? m Coloris refolutioin alios ( 1.. viridescens in a. flavum 3 1 aprimitivo difcrepantes ' 2. fübflavus b. viridefcentem 3 | rátio refolubilitatis 3:23. rubens e.f.g. h. viridem s 1 PX PRIUS. 9,5. T. jt violaceus i, viridem I Es 3 - . * " Br» : ? | T2 E yo " E - . 2 ue - rr D | : « T A ; E 1 | I24 Color viridis juxta pi&or es ex flavo & ceruleo componi- tur, ceruleus in rorismarino, fambuco, fl tilie; fub- flavus in fl. lilior. alb. rofa utriusque & fcabiofz deftrui- tur. An exanalogia infuforum tam primitivi, quam de- ftructi, refiduique coloris valeat confequentia ad analo- giam virium eorum ? fexpelluci- 1: ífubflavus .. c.flavum. Fá B Mutatio 4 "35 ;4 4 " di fuste | miniatus . fatureflavum,8 obfcuriorem in faturatos. dni Condenfatio particularum obfcuros reddit colores. es a^i re L-4 Job. * - — .fexobfeuroin violaceus in viridem. E 1 pellucidiorem - ] IV. f Ad plane mutandos aut eosdem obfcur andos :: I5: g. / 1 *iocg 1 Vis falis tartari refolvens ad condenf: antem :: I2: g. :: ? 3: 2. Hn iv. vlc Hyperico vis falis tartari iners 1. ^ VI. Infufi Hyperici mutatio coloris reditusque in prifti nüm, ru- Ir bellus vel a corftantia partium (an virium qur ) vel i ab infufficiente falis tartari quantitate ? - VH. Vires falis ta*tari coloris mutantis deftruendi infufa red- 5 dendi, limpida, nulle, infufa florum te: acia. * Salis tar- — — tard vires coloribus mutandis fcil. refolventes ,, cozden- 2 ig fan- (a ES s OU do Dog WP 4€. 9 Iff Plasaram. Clajji ficat Foe. E s ^. — fantes, inertes inter. fe:: I2. 8 I. Subjecta muaronum | catalogus A. fiftit. E E Vill. An liquoribus ventriculi mox primis viis, falis tar tht m " : lutioni alcaline analogis, ezdem in infufa plantarum data- d i rum vires? - j IX. An, & quomodo alcalina infufis admixta indolis plana. | ! rum index alcaline , ammoniacalis, acide &c? — ve Saca B. Ab Acido. | T f 1. flavus, (a) deftu&us ^ (Rofar. (eod. | L ( albar, ; 2. viridefcens. (b) pallidior ( Rorismarin. - RS "M 2 / &Sambuci y uà LTiliae | ud i ] : E | Acaciarum , Pá Aurantior. E €-]1 . Centaur. min. n | «4 13.fubflavus. ^| (c) pallidior 4 Lilior. alb. fermentato. — |'- | Chamzem, (rom, $ | [e (vulg. I. ceto vinis, "RA 4 Cotule. . | , fimplici gtt. L Scebiofze. t xij. -— 4. flavus. (d) ftramineus Primul. veris - |5. miniatus (e) flavus. . Lavendulze, - (e) | ( | ( Malv. fl. incarn. "^ *. non fermen- c5 |6. carneus » menu LPapaver. rhoaed, — : tato, | 7. fpadiceus. ( Hyperici E 9. rubellus (g) puniceus, LTunicae — au IL. a fucco ace- t purpureus. (h) puniceus (Malv.fl.puniceg — - zojelige. -L1o. violaceus. (b violaceus. CHE o Adnotationes. Color deftruétus infufi primarius afpector, aque mere lim- T , * pida. Color pallidior iuo adeo tranfparens tam parce dado. quin - . parum abfit, quod itidem deftructus adpareat. infpicienti; - qui acetum pro bafi atramenti fcriptorii adhibent, nun- . quam obfcure nigrum obtinebunt atramentum. - i. acetofelle non major miitangis florum coloribus: vis [ pre aceto, , HU 1 a oí CÓ i Á "Tt ena Sueco - B ij v4 PI ATARI Ud (CA E Iiyfufa Plantarum. Claffificatio Florum. - BI - ? E Ab acéto olor rofis — — 5, deftru&us, particule tin&orig ^ - E non tam précipitate, quam deftructe (abforptan) volatiles. . HA. Colores in analogos f. cognatos mutati fecus ab alcali & E deem | EX EE ul «Obfeuris.« . pellucidiores f b-Fc-Ed-Fe4 f 2: E faturatis in allidiores. 3 T8 r4-1-4-1—I i p 3 4. feu vice verfa 'ex f pellucidioribus in obf Curos | pallidioribus infaturatos f-Fg: i dag. lll..Color immutatus f. conftans itidem analogus: puniceus ac violaceus h - i: r-F r—9. Carneus, fpadiceus ac rubellus f 4- g. fcil. malv. fl. incarn. papav.- D ac hype- rici exaltatus: tinctoribus notum. ^ À f (deftruendo — — |.— — Ss 2 1 vires , IL faturato in pallidiorem nl B AR dom 4 | mutando T us pu in faturatum 3 - Colores. | : iB cz ibas 3:5: t. fere de — L Tnertia f. impotentia - -€-— —. 29 Vires ad inertiam :: Ig 1 2 :: IO ! 1. " v. m colores Hin AE a, mutati b - g conftantes, h-4i: qu rog ep ig. * Vl. Acidi fcil. acer Vires Eo ates ad condenfantes feu par- ; ticulas tinétorias diluentes ad exaltantes. BL BrHorum colorisindolesa, d;: (£16: 43$ € 3, | mutationisque fufceptibilitas 2 - 8. inclufive patentaliquo- E- modo, quinam deftructi; mutati, conftantes. | "Vill. Acrimonia acida ventriculo aceti aut fucco acetofellze . analoga vires. Jis um deftructrices ad confervatrices :: ERO x MUS * (0: f. fere. P An & TRENTON acida infufis admixta plantarum indolis index ? - X. Comparanti vires alcali vel acidi infufis míxti difcrepantia ; aut concordia earum obvia. f Demta Claffe (a) cui colores deftructi acido acaciar. forte 7, quoque vires ex Claff. (b) fl. Sambuci; ex (c) fl chamo- . mill. rom, (d) primul. ver. expofita analogia virium VE | is s ", pt e 4 | edt pe UM IOTW Ln — hija Plantarum. « Cnf ji. Florum. | | Eu 3 i Ve à E 5. - fis date. fpecierum 5, 6X.21 | ufui interno fervinde. qua. i tuor; omittende 17. : E. Flores hyperici retineri poffent, nifi fapor ejus oleofo- in-. E Bata dai. aut decocta ingrata gen ;Eespnoféa - .conftanti analogarum virium demendze forent 16: (2 re- m -— 5 - t E - " - "d SP. ctia? m : | ud | p Ol INFUSORUM CLASSIFICATIO. - Een. SeCio Secunda Folia . 3 Secundum /COL ORE S. : 1 Lc TPRTDyr CXES . "Gradationes. Tt I. V'ridtjtens. : 4. ex Tiavo M abis ' Adianthi nigr. L. . " Altheeze Artemifize HytIopi - Bellidis. c. flotib. [te eet c. floribus Cardvi bened, — Malv. vulg. flore fimplici. Mari ver.- Marrubii nigri c. floribus Meliftze : .. Meliloti fl. luteo c. flor. Rute | à Serpilli citrati. M Saturete | : Folia coloris fimplic. ad duplicem :- 2e Scrophularize | / A4r.7. an his duplices vires? "un 'Trifoli fibrin; . | MT e '"Veronicz | NE hdabtiian dE | E - Que fe&ione prima de floribus dicta, de foliis quoque Và. "n lent. . | : Iput. 4 P. - Ex eal foliorum 24* colt (D) homogenei- palidi ad e» Variegatos :: 34: Li:7 112458; fere - Gradationum ratio ex colore foliorum I juxta hypothefin ex 18. plantis viridi No. 1. 2::11. E .muanerent duo. Sed eligende quales? er ^ x I E 2 JKLAVUS. s E | Gradationes. m. 1 - No. I. (OR NN $. Flave[cens. | 3. Flavus. ^ 4. Fulvus. 5. Miniatus. - — — ».. Matticar. c.fl. Capillor. Ven. Abünth. c. Salvi. Arnicee c, fl: 1 - Menthe. Pimpin.angu. fl. -— Senn;, . . Betonic.c fl. 2 Tanaceti | ^ Pulegii |; . Pulmonar. Marrub. alb. ; : dM Saniculze iacul, ; ( Scrophular. E - Scordi. |^, C. E Gud oe à | : L Senna mixt. L-. | Adnotationes. no E C dicienr huc quoque füpradicta. —. Gradationum ratio. 1, 2. 3. 4. 5:: 3*. tg 2.234. Infufa flava pallida ad obfcura :: 10: 6::5.9.0 5 Materia foliorum viridis copioflor flava ad infufa tranfit. Color viridis foliorum ad infufa viridia: flavat: 34: 19. pofi- - - -..ta analogia virium, exemta cujusvis « aradatio, nis unica plan- ta, reliquarum fuccedanea pro lubitu ex 16. remanerents; tollerentur tí. | B Ucasque. coloris plante retinende (2 c e» ex 345 Vix 3 quinta pars. * Sit j ior hypothefin ex infufis florum colore, "ad foliorum ad- m plicationem color viridis roborantis, flavus antifpasmo- dice virtutis index. — Qualis confenfüs inter eam & expe- E. pientiam clinicam? An vires falvise & fol. fennae analoge, - f color miniatus ex flavo & rubro conflatus, inter hos in- termedius, vires antifnasmodicas fimul & (c d atires ex fol. fennse & ferophulari jc indicaret ? | ' An fl. lavendule, arnicz & mifcele pofitive he vires ?. 3 |, [ viridi variationes fimplices ad Cginpofitos ore de . Colori : p * EL HAV e eec Ib. vu A - Variationes colorum Wnphges ad Serapeltuas M OA e TE TMIpUE I.fere. — An colores compofiti foli iorum plures. pro ratione variega- E E tonis indigit tent vires coajunctas? - Virium fimplicium duplo xg PUO um numerus. € p Blaxiarii Clofi ficatio fülirum. : 73 | Y LA». IN. AGE Pbyf, Mcd. Lil. ^ k Se- p | Secundum SAPORES. "T *! y -- x Gradatiónes. iw s Y. Fütuus. 9. Hn erbacews a. Dulis - ES Alromaticns, m | ' a mitis b sdfcingené Althzse - Meliff. citr. Capillor. ven. pes c. dl. .Betonic. c. fl. Artemifite ^ Menth. rot. , lv. fl. rub. Saniculz. Hyflopi ^ ^ Pulegii i Melileti c. fl Salviz | : Pulmonat, ^ Satureje ' / jc tx Senpoe open citr. s. Amarus- A Nudus vel fimplex. b. Adítringens. ^ c. Naufeofus. d, Aufterus . - sNudue c. fl. Majoran. c. fl. . Arnice.c. fl; |. — ^ — m Adianthi | Marrub. alb. — Mari ver. . "rifol. fibrin. —— Cardui bened. Matricar. Rutze New * Marrub. n. c. ll... Pimpinell.fangv. Scordii Scrophular. nod. Taaaceti, . Veronic. ( Sennze cum LScrophular. fol. Adnotationes, I. An infufis plantisque fatuis nulle vires? 2. Infufa fatua ad fapida 1 :.33. HODMITI UON /. S. Saporum ordo & ratio inter fe no. 1. 2. 4.4.5 2 114 1: Od 6: 17. Amarorum maxima copia uti floribus. Dulcisad - amarum :6 : 17 :: 1. 3. fere &c. Infuforum d uti fo-«- liorum. C | 4. Infipidi cum herbaceis 1 x 4- ad fapidos :: 5: 29 :: 1. " 1 . fere. | 3 5. lllis utpote inertibus plantis efficaces ex 34 refidum 29. Sapor ex herbaceo fimplici ad compofit :: 2 : 2 :: 1 : 1. $ ics AISTOS adm. en ^y ld " 1: 9. 8 6. Infufum amaro - dulce, majorane. "E 7. Sapor homogeneus fimplex unice virtutis medice index? 5 8. Sapor infufi ex pluribus. compofitus, uti vires difcrete | m 9. .- juxta fe pofite? Sapores fimplices ad compofitos : 36: BER y. 22, - EC ; P VR | | E py Plantarum. Claff ficatio. EF TT 75 1 : E do. Sapores fimplices: bini, terni, quaterni, 163 4N.2« 8:64 $9 1l. i d .Sapores terni: Meri nya nigro, mátricarim, fülvie , Ícor- . dio; quaterni: trifolio fibrino, veronica, quante hifce E plantis vires explicite? - Analogia virtutum ex analogia faporum. Demtis no. 1 & 2. fequentes ex no. 3., melilotus inter | demulcentes & fenne.foliainter irritantes no. 4. melif- fa, no. s. a. abüinthium vulgare; no. 5 b. marrubium :. album, no. 5. c. fcordium, no. s. d. trifolium fibrinum, . &qualium cum relictis virium, reliquorum vices fupple- . rent, mittende 22.retinende 7. plante, hucusque pa- rum certi eque.ex colore ac fapore erutum: Qualis inter has analogia fimilis faporis plantas ? an ex. foliorum fennz dulcedine, naufeofa licet, vis eorum la- xans, & in fimilis faporis meliloto ejus üereetus i imo con-- .* traria divinanda (fufpicanda) ? | -* Quis pro norma foliorum fenne ceteris claflis tertie plantis * . eorum vires tribuet laxantes; aut juxta altheaim aut me- — lilotum laxantem foliis fenne vim denegabit? — Data clinice plante fingule vi medica explorata, poftea ». P indoles norma foret comparandorum. EC 4 Secundum ODORES.. pp EC Gradationes. ; | ! s n" . 5, Nullus Herbaceus -2. Dulcis EB Du a Nudus | b. Naufeofus. c. Nudus — - Fl. Card. ben. Adianth. n. Capilli b Bellidis E Malv. c. 5l. A chzeze Veneris Salviz E - mpl. Pimpinell f. E ja Puimonar. m. s | . Sanicuiz | M Scrophular. n. — OE Scrophuiar. ce, — — d I Senn. mixt. * "lh qe 'Trifol. fibr. i3 | Veronicz. - ; E ^ — 2l un Fo- à TC i. di : uast uM 936 — Bara Phoiarii: Cuffcatio rv E id. Folio ru im. Od emigquicodse NIE ;Dulci£& 5. non analogus. 6. analogus - - 3 b. naufeofus. naufeofo - amarus. Quas XE. , Arnice - Manveri —— ^Abfinth.c. fl.- ..— Majoran e: E 3 Betonic c. fl. VOR DA "Artemifie ^ ^ 'atricaf. Melilot c. fl. —. Hyflopi. | Meliff. citt? 1 Rutze TUERI S ^g Marrub. a. c. fl. - Mefgthae «CASE bien. —. NT IL ee Marrub. n. ^. Pulegii 7 ^ ' -Saturejze ' E i | Scordii | Á Ren | Serpilli |. - E Tanaceti E AO ERIS: Tam | An ex dnfufis inodoris inertia aut defectus virium? Carduus | 1 bened. non confirmat, » 3 Foliorum infufa odore herbaceo nudo; feu indeterminato: in x cenfum inodororum vocata, erunt inodora, ad. odoraz 1 -E1..23 11 1. 2. naufeofa ad non naufeofa inodoris & er baceis demtis) : dS APP Rog, ANT 1 oni E | Odoratorum ordo & ratio no. 7 D. ns 4: 51 rk rg. 3 285 123 9. | PT foliorum odore fimilia ad di milia :: 9. s..& horum ad | a5 QQmua :9: 34:1 11.5 fere; vix quarta pars, que in.ma- / teria inedica reformatio herbarum juxta hanc normam? ..Ex quavis Claffe viribus fcil. reliquarum equalibus herba fer- | vata unica (démtis no. Y..& 2.) v. gr. ex no. 3... arnica; ? ex no. 4. marum ver. ex no. 5. marrubium ab. ex no. 6. - meliffa citr. eligi queunt: ex 22. remaner ent xo E 3 quinta pars omittenda: 18. 3 Ex plantarum crudarum vel non analogo botes uti e ex no. 5, infufa odorata fragrantia. Spiritus rector foliis inierens ^ ' infufo calide vinculis folvitür odoratui , quam guftui fen- | fibilior. - E Iis copiofior quandoque, quam oldii inde ftillatitiis ; itaque infu- 1 E POL plantam ftagrantem non femper indicat. i a. no. 2. Gc S- Dp - m : í s: b B - dnfüfü E Caf ficatio Fülirun. n bd odore: fimplices ad caspofitbs : 251 91531 I. fere. . : Si vires in ratione odorum in una eademque planta; marum |... yerum parum notis palmam prazriperet ceteris. ] Odores ferventi infufo quibusdam herbis uti v. gr. majorang,- "-3marrüb: alb. citreus, frigefacto nullus, feorfim obferva- re haud abs re. - [nter herbas odoris dulcis naufeofi funt quedam foliorum je ne, quam adproximantes uti celebris arnica, ruta, fíàa- —^ sporis naufeofi , pofthabita amarefcentia, per fe itidem — — foliorum fenne, an ideo pecoribus acutioris odoris fapo- risque intacte rationalibus tanti herbe momenti? ; Infufs inodore non femper infipide v. gr. Hb. card. bened. - malv. & tota claflis no. 2. odoris herbacei nudi, inter quas. trifolium fibrinum eminet, citra errorem inodoris dur tum.- - Inodore & fimul infipide nulle ; nifi forte capillus veneris ex- 5 cipiatur. - Infufüm herbarum odores faporesque analogos babe indigi- D. -— tant, mari veri, meliloti, fcordii, fol.. fennze, ferpilli, 7^ —. haud dubie viribus integris, duobus fenfibus equabiliter 1 percipiendis abundantes, activa. - Odor quibusdam fapori diffimilis : ille. fübdulcis, hic amariut- culus, v. gr. herbe fingularis, rute, .odor hircinus, me- liffe, menthe, fcordii, analogie fpecialis forte index ? . Odoris fragrantia quandoque fà anoris gratiz refpondet, uti Hb. qua Wim "E D. dim te - 2 - -artemifie , hyffopi, majorane, marrub. alb. & nigr. & matricar. menthe, pulegi, (erpilli, tanaceti, haud rd B. multo diverfarum virium plante. T 2 B dones falubres a pr iOfl; fed an vires UCM T t 2 quea priori fine exper! 'entig adium: ento c!linicg.eruenda ? E €um ex alterutro nil Se id quod dubitandum. Ea | A Rea Se- 7 — p "hend dinde Filirum. QU Secundum: PHJENOMENA. : EROS 92. flavo iviridelcens (a) ^ fHy /ffopi e AM ad, viridis Mailer e C. 8. Merge 2 : (Cardui ben, Te nd " I. viridefcens . |, . &Meiffe. " xd X5 S efege / LRutze Pic "riae | : (b) (Adianth nigr. I. viridefcens viridi - fla-4 Mari veri | s vefcens* dni "el : aturejze jx. viridefcens flavus Urxifol: fibr. 27 sd (c) fMgajoran. c. fl. T. |9. flavo viridefcens . ^ flavus 4 Maivee c. fl. — Serpilli. EE "fMatricar. — r3. fubflavus flavus 4 Scordii : zl UI afagities 1 fl. Sale Fixo |4. miniatuss — — -— - -— — Marrnb. e Ls. fulvus flavus . Salvi 1, Save TanTA- 46. viridiufculus . Scrophularize T RI. 7. fubflavus Menthze. : T nS (d) — (Pimpinellze. Y | 9. viridefcens. - Obícute ; Pulegii. Oo E br [ Puimonarize. e dE - |. flaveícens. | fulvus — Sanicule- J o | (D [ Sennz C. . ; miniatus [ Scrophular mixt. o | I0. fulvus, g 22 Serinae fol. volatili urinofo II. viridiufculus | flavus qMarrubii nigr. qUBNT a NNUS I2. flavo viridis flavus . ( Althzeze : | ^ V (D--- IIl. Ser&1Tv Sa- |a. fubflavus - flavo - au- | LIS ÁRMONIACY ! rs 4 mant, Capillor. Ven. .. fimplici aquos.. | oen. J gute xij. Lr4. miniatus , fpadiceus .— Arnicze. c. fl. A floribus arnicz potiffimum color. Folioftum infufum thei- forme colorem flavefcentem fiftit apud forbillantes, - re- cordatio a multis retro annis, antequam ne minimum de harum obfervationum cogitaretur inílitutione y recentis | T pellucidiore ficcati. E isi P -— Dp Plontorun. Clafi /icatia 1 folis. s 99 | Adnotationes. ! Bimilitudo infuforum, addito alcali, virium earundem planta- 4^5 * rum index felectus unice a) ex feptem, meliffa; b) ex tri- - bus,- veronica; ex cj decem marrubium, ex d quatuor pimpinella alba, ex e) fanicula, ex f. & g; duabus fen- na cum foliis fcrophularie aut anatica aut dimidia parte; ex h) duabus, marrub. nigr. ex 1) capillus vener. ex K) arnica c. floribus. Ex 29. retinende novem, relegan- de viginti. (e4- f -- i5: (g t k) Colorum ratio: (a -- b) QEEUFO TIG TS)-—800t 5-15 (UEHED | — 3g. Cri) — 2. - Color flavus uti ubique uberrimus, hic quoque. | , Sal Tartari nullius infufo coloris deftructor, colorem ex infu- - fis vitidibus producere amat flavum. : Infufi productio flavi ad viridem ; utrique confervatio colo- rum, virium conftantiam; variegatorum mutatio inunum, diverfarum adunationem ; unius feparationem in: duo, vi- rium duplicationem ; unius transmutationem in plane di- verfüm,novarum pro ductionem; pellucidioris in faturatius, virium Concentrationem, acumen majus; faturatioris in pellucidius tenuiusque, debilitationem virium &c. indicant. Alcali fixi potentia infuforum mutandi colores f «, iW penitus difcre- ( ut viridefcens in flavum. ( 1 in (c) : pantes r Candy): . s R. ex fimplici in t birdetuetibcueis flaveícentem 1 in : fb): » Es " (1 M 2 in (c). 3-6 . Ex variegato ( flavo i iridem : ! | Y dn fimplicem ( virideftens "" — ( yirdemz, sin (a):.3 o d (xn | ftenuiore in faturatiorem — (3 in (c: primarius fim-- d 5. 6 in a 4: i) plex in M S | jzin ie): 1: Z9 .ad finem (AE Re de eap [8 in (gi1::/ j ex Lfaturato in tenujiorem — 3 à in: (0): 3x. xpi 3 Um o. 8 in (f).s- 8. xc dk 96. l - 1 50 ^ p Plantarum. Caf fictio Filiam, M - C ux —- t - M * A C primarius immutatus f, julio PCR idem. me cl -- Carduo benedicto, melitfze, rute vires exaltatz conflantes. » Potentia has producendi colorum mutationes z. vertendi in alios, 6. disjungendi ; v. conjungendi ; ó, attenuandi , e condenfandi, GCinertes T ::.96::2: 9:53: . Plante 3 refiftentes ad mutabiles 3: 23:: 1. 7. vis refolvens ad con- .- J— denfantem: Js «; i9: 113. Vis faturandi colores ad ES .tenuandos 1 19: 31: 53: I. Mutati colores, murate vires. Acrimonia ventriculo alcalina huic folutioni idaide abundan .V. gr. Vertuntur in diferepantes trifolii fibrini , vires i" junguntur in yeronica, conjunguntur in hyffopo; atte- . nuantur in marrubio albs c. fl. falvia, &c. condenfatze ruta. | . Probabilitas virium non modo condenfatarum, fed inteme- ^ ratarum imo acuatarum , ad mutabilitatem f. variationem ($1 112531: I1 7. hecincertitudo forte formularum fes- - quipedalium , quibus vis fpecifica fimplicium ( quod jam | dudum viri adgnovere graves) nunquam cognita erit, - Mercurialium purgantium indoles inde innotuit , quom a plurimis fola prafcripta fuerint. . Cicutg haud vilipendz tandem vera dcr fpeci- - 3 fica infallibilis virtus; modo fine connubio cum aliis, fed : períe fola prefcribi pergatur. - Materie medicae circa - rem herbariam incrementi onerofi mater? UU *) Juxta phartnaciam infuforum CXII ME vires quandoque in rationé. inverfa infpiffationis. Ab alcali urinofo mutatio coloris fixo non praftantior fimi. lis, «s £5 s: ratio horum: 12 1: 2; virtutis obfcurandi - colores, feu condenfandi particulas LOUP fupe dt ^ undantis.: Hinc indoles plantarum infüfarum.. ik t E An datur alcali volatile sentiet D. E fus alcali fixo ac volatili felectis plantis in arte. tinitoría. t ufus ? ; ? «7A B. ab Aet 9. HORS b ÍC Cardui. bened. dn taf Virliefcens M Meli'ot. »t- "P 2. x Ux s il aed B viridefceng E : E 1 4. TEE l flavefcens - ki LPimpinell, fonguif. ani infufo ad-. ( A. lii ( Adiantb. nigr, ^ mixto: viridefcens » falidior t Mar ver Fermeotato ^ ]^ x -. A4. AckTO vrNI 4 flavefcens Cm palldicr — | Pulmonar. mac. fimplii gut- |] . | 6. m ( Marrub. alb. c. f. qs xl. -. [ miniatus s flavus (Sennzc.Scro- j 7. & € , phul. [fulvus | ; . daxus Sennz pa y £o E: ( Meliffze citr, d vrl - (. Trifol. fibrin, do flavo viridefcens FE Hyffopi S icous & ( Menthze T obtvas | : € Tanaceti i [arcet Scordii - D * 12. | Lfulvus Salvize. A. * his duobus non modo color, fed fapor deftru&tus fimul, vires deftru&tze, P H 13. non mu- — » $ ftillatitio flavo petuo tatus -ocqgutis XH. (6c E. Ciubflarus ! d r AS. , —— "gon (flavo viridiufculus —^ fermenteto. : | . 16. deftru- — Xl Succo Ace- ! flavo viridis €tus. | | 2. TOSELLAEZ 17. -.. guttis XII miniatus 1 19.. non muta- «unu /Lfubflavus tus. - Defideranda. App. IN. 4d. Phy]. Med. 1 TEN —. 4hnfufa Plantarum. Claffificatio Foliorum. / 8i Forte pluribus hoc accidit, modo attentus fuit obfervator aut olim foret. ( Majoran, c. fl. ( Malv. c. fl. fimpl, ( Matricar. c. fl. € Saniculze Marrub. n. c. fl. Althz | Arnicz c. fl. Capillor. venet,. Nova experimentorum feries ex adfufo v. gr. -. alcali v. acido priori mixture, cui jam alterutrum infu- fum formanda foret: v. gr. quando infufo priori alcali ad aci- $3 - Sapor diminutus : vires imminuüté non deftru&i. | Obfervationum confpectus circa hanc diminutionem néglesg 1 . Succus acetofelle acidum potentius aceto fimplici quoad. dn« fufa foliorum, v. gr. aceto miniatus mutatus, fücco ace- : . Acidi ope colores deftru&te mutabiles, conftantes 6 J- 3-— T m Colores infuforum primariorum inter fe fatis analogi; illi ven- : x triculo delebiles, altera mutabiles debilitatas; hectena- ' ees plantarum fiftit vires, colorum analogia. non femper rA analogiam materia fufpicari, quod.v variationes ex inftilla- Ed E ] E i T. d asd o SERM La TRE 5 wA E P7. 27V, ' ^ » Ee Lu AX 9 Li Nx pidum reduxit, quo pertinet. Sect. II. no. 12. foliorum malve infufum ,' cujus uni parti acetum inflillatum fil E latitium , quo. concitatus color. manfit ,. fed alteri ei - parti fale tartari acuatze idem acetum colorem dein Y penitus , cuius indolis?. an acidz?- fic methodo inverfa fc. experimenta cum infufo acido mixto dein additione 1 alcali inftituenda. - An juxta phenomenon datum I. c. per analogiam deftru- €tio falubris vis medicate in ventriculo cum alcali feu de- leterie. per acidum potentior obtufio, quam fine eo au- - tumanda? : ctus. B Ex Inftillatione ' ^ mutatus t) E aceti fimplic. .). Wlavo- )- rmobelus ( — Y fucci acetojellaz. ) ^ viridefcens — ) 4) € Serpilli c, fl. ) arcu coccineus. ( E ejusdem plantae viridefcens ^ ( conftans Rugieic ? 20 feorfim binis infufis ^ flavefcens ^ ( flavefcens . Pulegii, tofellze deftructus. 65. Ski k i Ed E 94-9 24-14 t ectfth-L. b-cr-ddai-ck - $772. : 12-2 — 14 :: 3: 21 5 fere. ds indicant. Qu hf ufa Plantarum. Cijifcao Filiorum. DM i : H | | tions inftillatum colorem penitus deftruxit, inque Yin 3 € — fuf Plastarum. Claffi jficatio- foliorum. 83 Quale infufum fecundarium, tales plante vires? virium mu- tatarum exaltatio in preftantiores ferpillum ; conftantiam, | integritatem , acido ventriculi abundante pulegium, & - ' . ruta (fingularis planta) exhibet. Acidi indoles: quod colores faturati in pellucidiores vertantur, - diluantur , nulli in obfcuriores condenfentur. ' Acidum itaque infufum vires ( herbas.) fimul debilitat, nifi ferpillum excipias, quorum tentamina ad artem tinéto- riam inftitui poffent. . . Vires acidorum a&ive ad inertes : 17 : 13 1 4:3 4t Acidi in ventriculo horum acidorum analogi copiam vires her- barum infufis aut deftruere, aut convertere, aut intactas relinquere probabile in ratione 7:3: 2. 5. Herbas paffi- vas catalogus oftendit, indoles fcrutanti patebit. Ex histriginta herbis removendz, qüibus colores * "resque deflructe :a4d-g 64-3 —9. Mutabilibus incertis reti- nende, certum aliquomodo marrubium alb. c. fl. ex al- terantibus fol. fennz cum pulegio, ferpillo, ruta. - olia fenne ad claffem quidem evacuantium juxta difpenfátoria 3 pertinet, clinica experientia tamen docet, ab acido ven- . ^ . triculi copiofo (infantibus familiari ) laxantem ejus vim multum cicurari; quod aliis purgantibus &c. quoque ac- cidit, & folia fenne in alterantium claflem translocari BE ^ pefuadet —- ' "Color idem Cfulvus) mox mutabilis, mox conftans. Herbe $ conftantes virium integrae fubpofita virium eidem claf- fi squalitate reciproca, meliffam, mentham, fÍícordium, matricariam, felegende novem, relegande 2r. -. Indoli infuforum explorande fyrupus violarum adhibitus fuif- fet, nifi paucorum intervallo dierum colorem ob indo- lem aquarum, rubellum violaceumve indueret. Ex conftantia, mutabilitate , deftructione, fublatione colo- . . rum alcali aut acidi ope juxta infuforum normam, pre- 1 S MEE : 19 j copie Na 4 -—w 94 * Infufa Plantarum. Clafificatio Füliorum. de -i1 cepta; maculis, data eorum indole oleis pinguibus, | piceis &c. exceptis) e chartis, veftimentis, linteis &c.tol- - lendis, formanda forent. T . Macule indufiis linteisque atramentaric, folutione fülis effen- . tialis acetofelle & fucco citri deletio nititur hifce expe- . 3 ur rimentis ,. lucemque iis affundit, ab iis recipit iterum, ex- fuguntur, fed operofius, perfecte faliva madefacte. ^ ^. » An color infufi viridefcens alcalinam ; flavi fpecies, Ox utro- -. que variegatus, mediam ; rubellus acidam vel florum vel — herbe denotet naturam ? " An, fi ab acido admifto color infufi deftructus, fores hes alca- -— linge alcali fublatio colorisinfufo: acida hujus deftructio- nis, feu orte limpiditatis aquez hucufque nec in flori- bus nec herbis occurrit: aut ab alcali vel acido mutatu$, - medie; an ab alcali immutatus feu conftans , alcalings ^ acido vere refiftens, acida indolis index ? 3 An omnia alcaline naturae tot acefcentium plantarum? 3 Hoc modo carduus ben. planta alcalina; flores acaciarum & herba adianthi nigr. medie, flores hyperici, herba me- - liffe citr. alcalinz; flores malva flore purpureo herba E capillor. ven. acide indolis, & fic porro. E. Cum ulterius progredi non finant angufti ingenii cancelli, chy- 1 mie fublimioris me major cultor , obpofitas affertiones : in ratione (& experimentis in magnum plantarum m- $ nofeos emo!umentum proferat. Mutationes infufis florum foliorumque. admixto alcali vel | aci- do quecunque absque turbatione , praccipitatione, fedi-- 1 mento facte. . E. Ex herbarum numero mutationes fübiere triginta cleri] (dd Y quatuor manfere immutata, 7 . 8cida aut. alca!ia feorfim addita. «1 Infuficolor. ( Abíi.thii vulgaris folia & flores à füle tartari & E eireus ( aceto famplici ; E » Viri | my Infufa Plantarum. Claffificatio Foliorum. 25 - Viridius- (. Artemifiz folia .) 8 fpiritu falis ammoniaci & culus ( Bellidis folia &flores) ^ fucco acetofellze. | Miniatus ( Betonice folia & flores a fpiritu falis ammonia- E ci anifato & aceto limplici Herbarum vires ad conftantes ratio :: 30 : 4 :: 7 : Alias n-ob phenomenoftum aequalitatem Er pecu- mutabiles e liaris confüituenda? Coloris confervatio , refiftentia admixtis imtiutibitas ho-. rum, harum plantarum przeparata viribus integris incon- cuffis, acrimonia quacunque primarum viarum non, . Vi- rium equalitas fubponenda mutatis, nec moratis fuccis : C. H. inquilinis immifceri fperare finit, An huic virium integritati mixtura& e toto abfinthio ad mentem BoEaHaavr virtus febrifuga , cortice irrito, praftantior tribuenda? "Dataabfinthii vulgaris virtute, infufum aquofum temulentum, : » an ex conflantia infuforum pofthabito colore gualogia . ceteris virium? Experimenta probatura. . Miffa inodora infipida sued ex quatuor conflantium reti- ^. nende tres. | eor SECTIO TERTIA E UURTUTCES | «eg adu COLORES ] 1 Ws L VIRIDIS. Gradationes, B. vede 2) Flavo -viridiufculus, 13g Ariftoiochiae rot. Liquiritize, 96 — E Pinar. Clafificatio Radios. E E bá FL AV U S. HEBEL Td Gradationes. Attetotbo- EU Noi Sb 2. Stramineus. 3. Citreus. — 4. Flavus. s. Miniatus i Althzxz | Zingiberis. Ninfing ^. Gentian r. Tormentile, — Acri Hellebor. nigri Sifari. - Polypod. 5l | Calam, arom, i 7 Rhei. 2 i Cichorei 1 | -— Heleniü . ' | : ju Himpin. a. | | | | 3 duin. p" | | $ed En edoar. Vibe | : uü Il, RUBER. .- ^ . Gradationes. ou o . No. r1. Rubellus . Fufcus Z j — Galange 3 Angelicae .CIMM ACE lalappae. —— a 8n — Adnotariones E Did fupra de analogia colorum cum viribus eo tum virputi. ; bus prefumtivis &c. heic quoque valent adplicata, - Coloris viridis: flavi. rubri rátio : 2, 165: 4.:: 1. g. 2. Flavus primatum iterum obtinet. | Emetice, draftice, purgantes laxantesque alterantibus mixta; 1 an ex analogia infuforum juxta harum normam alterantes - forent evacuantes ? &c aut vice verfa. - E Varii coloris ex evacuantium claffe quatuor, caters alteran- | tes: feu aromatice manifefto fapore & non tales velaro- . i; mate expertes. b Radices aromatice note infufi flavi. Calamus arom. .zingiber, iH zedoaria, rubri: galanga, reliqua non aromatice colo- ris prioris II. pofterioris? ex colore viridi duo; demtis - evacuantibus ex flavo fibi invicem fuccedaneis ex aroma- ? ticis una, ex non aromaticis quoque una; colorisrubri | i : una P E. E e bfufa Plantarum. Claffi igi Radicun. | 8 ; una CUIR fufpecto napello itaque ex 29. fervida radi- ces 5. mittendze 17. | Ex coloris no. 2. fufci analogia ialappa seque deleted ac na- . pelli radix, aut hzc tam purgans quam illa utraque aeque virulenta: fed quale confortium cum angelica benefica? An fufcus color virium (fint falubres vel noxie^) in volumen anguftius condenfatarum (indicat? (auctarum ?) Non modo color infuforum ex radicibus fzepe diffimilis radicis ; ex. gr. althzc & cichorei albefcentis flavum infufum; na- pelli flavefcentis fufcum; fed quoque reliquarum parti- um plante e. gr., florum flavorum hyperici, rubellum; herbarum viridefcentium falvie ; fulvum; marrubii album miniatum diffimilis; Dato itaque partis cujuslibet colore conclufio ad. infufum concolor fepe fallax : cinctoribus nota. | y Partes plantarum recentes dati coloris y fiecanido eumi retinen- — stes vel mutantes; color infufi primarii, qui fapius ficca- te adpropinquat, & fecundarii in confpectum redacti fe- riem mutationum fifteret, nova forte circa colorum in- dolem plantarum fubpeditaret momenta, - Secundum SAPO RE S. vw Gradationes. Ko. y, Fatuus 9. D I i s. wr a Nudus vel Gail. b. tdeo: € amarus Ari Althzeze Polypodiü. | Ninüng. Helenii Liquiritize Sifari. . No. 4. A ES v4 co f. m LA. No. 2 Aromaticus, .. a nudus b naufeofus c adítringens d actis a nudüs b acris. Aviftcloch rot; Hellebor. nigr. "Tormentill. Angeli- Calami ar. 'Galang. Cichorei lalapp. . cae, Zedoar, Pimp. alb. —Gentian. r —Napelli, | | : Zingiber. gpeeacuscu Rhei. — Ad- | 88. ! | E Pintrun. Chfjfct Rain, per Aes Adnotátiones. TUTUR SMS An Plantarum nefcio certior infufi fapore? H » : An ex fapidiffimis radicum infufis ad virium pre ceterís EC. 3 te partibus preftantium valet confequentia? majus 0-2 bur exuberiore ejusdem plante partibus omnibus expe- rimentis acciperet faltem quorundam fapor v. gr. galan-- E. ge, Zingiberis eque ac radices urentes angelice, pimpi- nelle, cujus effentia in angina (notha ) a quibusdam ex- - tollitur parti tumide adplicata aeris . ea tranfit fere inte- 1 gra radicis, . Sapores fatuus; dulcis: amarus: aromaticus :: 1 : 6: 10. s. E An fapor infufi fatuus infipidam radicem- viriumque —. 1 indicet ? jene in contrarium radix ari, | | ' Fatue ad fapidos :: s : 21. Sapores demto rtc fimplices ad compofitos 10 : 11, fcil. C dulcibus: 4: 2:* 2: r. ex (C amaris: 4. 61 2. 3. P4 A278 -, ;& aromaticis.:.2 :-3 4 OA Sapores c prietbebég fimplices ad conpbftos e ex binis: plurí- - bus indeterminabilibus. | ; An vires fimplices ad compofitos i in eadem ratione? naufeofi A dulcibus? ; 1. 5 : ex amaris :: 4 1 6. 7 naufeofi ad omnes. S5: 16: 1 Naufeofum purgans forte a polypodii dulcedine i ed cum . amaro no. 26. juncto acuatus? analogia virium eadem lo-. - catis fede plantis; ; fed'adreliquas minime extendendum. Rheo confortium equum ex plurimis implicitis faporibus. P Rheo ex plurimis implicitis faporibus terni precipue, - amarus , naufeofus, adítringens eminent ; quod de hel- - leboro nigro & ialappa quoque verum eft" Siin rheo "amarum eftrefolvens ; adítringens roborans ; naufeo- ^ -fum laxans ? quod univerfaliter verum non eft. Vires * éjus a priori determinate forent: nonne circulus ? an b tant — ps RU ES Wf. z N TN. » j pe - TS ; pm Er - E ids Ü E AIhfufa Plantarum. Claffificatio Radicim, —— $9.— p tanti dictorum motus ex combinatione qualitatum contra- riarum ? / Fatuo naufeofis amaris doles helleboro , napelloque dem- tis, neglecta horrida jalappa, ex dulcibus analogis 6. in materia medica althez, liquiritie; ex amaris, ariftolo- chie, rhei ipecacuanhe; ex aromaticis, Zingiberis fumma ^ 9.retinende, reformande f. relegande t6. An fapor plantarum amarus fimplex, naufeofo junctus, nec ne, fit dehortatio naturz de non utendis ? i. Quod fupereft; dicta hucusque de foliorum , florum fapore amaro heic quoque valent ; an caufe morborum, que bus amara omnium frequentiffimz : ? Caufarum multe morborum grate , remedia ingrata, nature - repugnantia , an preceptum ejus tacitum de curatius tu-. - enda valetudine, aut disfuafio a materia pharmacevtico- medica naufeofa, evacuantibus exceptis, aut admonitio — ' gratioris feligendi fontis disztetici ? Saltartari, fpiritus falis ammoniaei faporem infufionis acu- unt, acida aut minuunt, aut penitus deftruunt, Secundum ODORES, jt Gradationes. f.Nullus — 9.Herbaceus 3.Dulcis —4.Naufeofus s. Aromaticus Radicum ; po Liquirit. innomina- | a.analogus b.non ana- BA Ariftoloch. Ninüng . bilis Angelic. . | logus 1 E Cichorei * rot, Polypod. Hellebor.n. - Galang. - Calam. —Gentian. r. Tormentill. Sifari, Ialapp. :- Helenit arom.. — Pimpin. alb. ^ : Napell. Zedoar, 3f | : Jpecacuanh. - Rhei. Zingib. | 3 ; -— — Adnotationes. 1 A An plantarum odor naribus exceptus preftantior virium index 3 infufo odore ? "Odor radicum infufarum vividior, penetrantior, quam florum * foliorumque, majores prodit vires celatas. | | t App. IN. A8. Pbyf. Med. T. ES m In- - SS Creer À PS CU EM p H 9o dif y Platarum. Clafi feat: dina. 2 e Infufa diu arom. & fifari germanorum odores fpirsbant NS E lida; frigida nullos, & cum pluribus non modo. radici- ' bus, immo herbis foliisque idem accidat » frigida minus | 3 fapida ingrataque evadant. P Infufa, apozemata tepida vel frigida egrotis concedere, ut — parum fapida, inodora lubentius, calida alias averfantes, . forbillent. Catalogus plantarum, mutationem faporisodo- . -. risve, odoris aucti aut diminuti, per calidum aut frigidum. An odor qd radices ufu interno diífuadeat mortalibus 3 jure?. fübeuntium novas obfervationes fubpeditaret.. Ínodori, herbacei, dulces, naufeofi &c. aromatici 116: 2 | 41416::31 I. 2. 2. 3. Infipidi cum herbaceis ad inodo- ' I08::8: 14:14: 6. demtis inodoris, erunt odores deter- | minati fimplices ad compofitos ex pluribus . indeter- : minabilibus ::. 12: 4:: 3: I. Ü Odor index drafticorum purgantium (no. 4. ) fidus; con- | fortio quatuor has radices junxit non incongruo. ee - Hoc duce:demtis inodoris. (no. 1.) 6, & herbaceis (no. 2) | | 2. ex quatuor dulcibus viriumfimilium liquiritia ; exnau- feofis receptis rheum ; exfex aromaticis zingiber, itaque . ex 22. fervandz tres, tollenda I9. : Infuforum quatuor odores ( no. 4.) nauíbofi, innominabiles, dictione deftituto. fcribenti, an quod ex pluribus impli- citis contrariis forte reagentibus compofiti; non modo ad - maufeam fed ad vomitum usque . inter qua helleborus niger eminet ) nares ferient quam ingratiffime? E Non omnibus inodoris infufis vires inertes ; imo radices que- dam, uti pimpinella.alba & ipecacuanha, active fatis. Odo- — . ris prefentia vires indicat; abfentia non excludit... 5 j Analogia inter odores infuforum & radices nec ne, feu datoin- fufi odore, ad eundem radicis, vel non; ratio illorum ad. SN hos :: 13: 9:: 4:3. opinatio quandoque fallax. Infufaw eromatica, radici analoga, ad non T" $5 14 v3 &l sÀ ' ! -- : k ; M 7 p » 4 n ei - 5. bo s TS [ Ik « : e 44 3. i t T "- N » | E VC -dnfufa Plantarum. | Cloffificatio Radicum. '91 f Jnodora fimul infipida unica ari radix. Nec eo neceffario fa- . pore deftitui teftantur radices althec , cichorei, gentiq- n& &c. no. 1. an vires ex infufis odori fapori seque fen- fibilibus duplicato, validiores? 3 - Quandoque odores incongrui juncti in Ninfing : an virium in c. -— e0 difcrepantium connubium ibi? | . Infufa radicum fapore odoreque dulci analoga deant dulce- dine abundantesradices liquiritiae, polypodii, quibus alia intercedit, ceteris analogis videtur copia virium major? Cur facchati inde ut & ex roob juniperi, quod anni fpa- tio parietibus vafis adhaerens reperitur, hoc ligeblo in- duftriofa confectio non tentetur ? Ex infufis conferent faporum odorumque gradus, intet flores, folia, radicesliquent, quis oculatior vires fpecificas a priori indicabit ? " «Hoc opus; hic labor ; cui impar fcribens. Jdores omnium infuforum ab alcali, urinofo, aut acido ad- ditis, non mutati. Secundum PHAENOMENA. " oa Alcalt !... I. Fufcus (2) bue 2. miniatus immutatus Tormentill, ] " . 9. fubflavus (b) f Althzeze ODER 4. Ítramineus, flavefcens. | lZingiberis EV &. fubflavus. (c) f Cichorei i | 6. flavefcens flavus 4 Hellebori nigr. E- . 7. flavo- viridiufculus. | Liquiritiae - E SEA .. 8. flavus. (d) f Gentian rubr, SALE TARTA- 9. fubflavus, ( fature '* Helenii j "RI. fubflavus. ( flavus : Pimpin. alb, —r . ferupulo.- fubflavus. (luteus) . (lpecacuanh. E . 10. fature flavus (e) T (luteus) on: Polypod. v. ec. ; 11. rubellus fufcus, Galangze mE. 12. fufcus Angelicze E fufcus ey i Í Talapp. m 13. fature flavus, Ddioe os, | Rhei, . 20 m 2 Ad- Be s n —X Radium. |. » j x : "Adhnotat Lon és. Eon in "ouk Infufa sei d mutabilia::2:14:5 117. | Anradix napelli & tormentille ob immutabilitatem colorispre- ^ cipue alcaling indolis; qua drm omnes Mes Vies - dentur ? | Br Colcrum ratio : b : c. d. e. f. g.1:: 2.9 4 he E 4 ot 4 Flaviad reliquos :: b p c cd: e-pf-Fgi2- 3t 4— 9. | 1413-5. 1 Salis tartari potentia colores pellucidiores in obfcuriores mu- . . tandi, non modo in floribus, foliis, fed quoque in 14 ra- dicibus confpicua maxime; vi radicum ab alcali conden- : fantur, acuantur. E An mutatio in colores cognatos radicum conftantiee virium - in ] dex? h . Polypodium vulgare videtur ambigue indolis vel mediz, ab al- .. califacté. An infufum galange rubellum virium fimili- - .^'- tudo, adparens ex fimilitudine infufi alcalini v. gr. piim- | | . pinelle alb. cum ipecacuanhe ; rheum & ialapp. & angel. - ab experimentis refutata. luxta hancnormam napellus ob occuparet locum, -rhei cum his connubium fufpectum. 1 napello faciens. j Ab alcali ventriculo hofpitante analogo: napelli (fi quz?) vi deleteria immutata ; reliquorum drafticorum , purgan-. tium &c. aucta; fpadiceus id : apipari finit color (g). - .? Infufa conftantia ad mutabilia 2: 14 511: 7. Ex 16. obana- logiam virium ex infuforum cognatione in materia medica adfervari poffent, radice tormentille ad coriarios & tin- . €&ores ablegata, ex b) zingiber, ex c) liquiritia; ex d) Pimpinela alba & ipecacuanha ex gj angelica & rhe- — u; fumma 6. mittenda decem. E. Plurima dictorum ad phenomena infufórum cum floribus& fo» liis cum alcali mixtorum 1 heic adplicabilia extant. | v ASA: - C p : , 1 e / " o. doful Plantarum. Claffi fficatio Rodcun. s .93 An infi radicum color: obfcurior, prse ceteris plante partibus, Alealinam 38 fixo E folution. cre- moris tartari drachmam.: II. fermentato aceti vini fim- | pliei gutt. xij. ^ non fermentató AI. fucco aceto- fellae guttis xij. indolem probet * .B. Ab Acido. I. miniatus ! (2) - f Tormentill 2. fubflavus deftrucius Zedoar. 3. fubílavus (b) ( Cichorei fubflavus fübflavus «4 Helenii 3. flavefcens . | 4 Hellebor. n. fubflavus lpecacuanhze 4. flavus f (c) ( Gentian r. 5. flavo - viridiufcu- ^ flavefcens j Liquiritie lus: : i bimpinell. 2. 2. fubflavus Poly pod, V. 6. fature flavus. (d) 7. fufcus s flavus. Napelli * (e) ' f Angelicaze gi fufcus .. Obfcure June Llalappae carneus Galangae 6. fatute flavus Saces: . Rhei fubflavus (h) xi: rubellus Althzeze demones: -" Acido manet in radicibus 1 3 colores diluendi, s) Um - reddendi poteftas. — Vis deftruens ad attenuantem :: 13:1 1:7. fere. "Acidorum vires in radicum infufa omnes amie ilte: Colorum ratio b--e4 d e-4--4-4 2-24 11 — I2. EEPPSEBRSeI41I-MT1—374t1:: fere lavo iterum maxima, quemadmodum acido colores florum, foliorum ( de potiori fit enim fermo) diluti, idem quoque radici- bus infufis accidit. 'Radieum ex clatfe (b) infufa addito acido adeo pallef I Pant, hk ut colorem pene uti prioris a) deftructum citra errorem —*- erederes; ejusdem inde cum its indolis. $6 7NE S An ^64 | aif Plantarum. Claff faro Radicun. E - An folutio cremoris tartari potentior aceto vini "— v nuo experiundum.- : : : Colores infuforum deftru&i, priorum pallefcentes $5 mutati in difgrepantes; 3:9 t$ I3: f. Vires medice a) ab acido deftructe; in b) c) dy e) f iei tate, rheo peregrini ( acidi? ) quid acceffiffe ; altheeze in alias plane diverfas transformate videntur. 5: An coloris pellucidi in obfcurum alcali ope mutatio refino- ' fum, & ob'curi in pellucidum ( & vice verfa) per acidum "| gummofum indicat? | 1 Analyfis chemica certior clavis januam ad nova referabit. 1 Unico coloris variegati infufo acido coalitus in unum flavef- - centem; forte vires ejus diverfas junxit in unam: fednul- / /di unicolori infufo radicum accidit divifio feu. variegatio j colorum. 3 Ob coloris deftructionem infufi tormentille ac Zedoariae,. an- 1 ne radices hz alcaline eminentes pre ceteris b. c. d. e. h. indolis? an galangzs & althecindoles acidefcens abt dd lpecacuanhe infufum gradatione unica, ialappee binis, napel- | . litribus; ab acidis pallefcebant. Si vires earum acidis 7 —. .ineadem ratione frangantur; an in ventriculo.ab. acido | ibi ftabulante eandem patiuntur diminutionem virium - étivarum? Hinc ipecacuanha & ialappa quosvis movet ' ventriculos, napelli vis deleteria ab acido ventriculi fran. - 1 gitur; abundante ialappe multum temperatur vis pur- - ^ gans: napelli deftruitur noxa virulenta, fi que ei ineft, ^ Virium hifce tribus tenacitas in ratione gradationum invera ! napellus ceteris domabilior. Demtis radicibus ex a), quibus ab acido deftruitur color, binis. ! : Ex cujuscunque .claffis omnibus fibi fuccedaneis,. una altera- que radix, v. gr. ex b) cichorei & ipecacuanhe, que certo - methodo dataalterans, diaphoreticum huic claffi dignum; - helleborinigri vero mitium confortium- eludit, nonnifi aci- — dis Bortonuas aut ionorids copiófis coércetur ; ex E N — r P RDE - *. E uw Pais - * — i» [4 E E ica ? Infula Plxsades Claff; fiato Radicair. : 95 -. liquiritia & pimpinella alba, ex d) angelica ex, g) rheum, - fic pharmacopoliis relinquendz, mittende decem. - Colori ceterarum plantarum partium faturatiori infuforum alcali | & acidi inftillatio nullum przcipitavit fedimentum hifce fedecim citatis radicibus, fundo vafculi femper confpi- cuo. Ex radicum 22. infufis, fex refidua , alcali aut acido adjectis ^^. feorfim immutabilia ; SPRILABHA: ratio 11 22 : 6:: II425f "opt. fenes I. a fale tartari ; folutione cremoris4 zedoarie color fubflavus. tartari. .f. Ari color fubflavus fere limpidus, cujus hndà: lis & infufum, cum afyrupo papaver. rh. gtt x. - induerat fufcum colorem, an ad claffem abfin- thii vulg. aut galange ordinanda? alii detgr- minabunt 5: non valde mirandum ; cum acer- rina radix infufis nil impertierit (cf. Obferv. ad no. 3. ) forte mere refinofe aqua irrefo- ^ lubilis fubftantie ? Vires fecula tenues. 'Ariftolochiae rotundae: color viridis He ) — Phaenom. | Calami aromatici color fubflavus Ninfing penfylvanici (. color ) citreus ! * " L Sifari Germanorum. ( color ) citreus Eeolor E. fubflavus, citreus:: 1:3: 2, viridis ad. flavum CROWN MES uem non modo juxta Wed flor umque inimo radicum -phanomena alias mutationes per infu (a quzevis fübire coa- étus fuit non mutabiles. Partium textura, cohefio peculiaris, tenacitas viribus, miftio d . cum füceis ad fines vaforum. ufque incorrurta fperanda. Ji A, calamo aromatico & zedoarie ob coloris fimilitu- L3 Hr EQHMTS di- 46 sni Playarm. Guia Radicuni dinem aromaticis adfociaretur, virium "eatundainigl [ inter ninfing & fifari major indelis virium confpirátio; H fifarigermanorum jure fuccedaneumninfing penfylv.Cqui ni finenfis ?^ foret. - b. Radix Ariftolochía rotunda amara impar proprie, fed ob fa« | porem analogum ex eadem claffe in gentiane rubre anti- - podagrica, que toties podagricorum fpem fefellit. — — 1 Ex hifce fex radicibus retineantur ariftolochia rot. fifarum | germanorum & zedoaria , mittantur totidem. Quaenam harum fex indoles an alcalina an acida? an plahtidl conftantibus partes refinofee & gummofe anatice? Sedu- | la quatuor herbarum exploratio clinica opere fane pre-. tum foret. 3 Infuforum colores, fapores, odores, phenomena, plantas ra- - ro uniformiter ordinant; unus jungit ab altero feparata &. vice verfa. : Quantum ex datis phenomenis conjiciendo adfequi licet: "Flo- 1 .. ribus debiliffime minime, herbis majores, radicibus vali- à diffime, infunt virtutes. E * * Y 3 " E Florum eque ac foliorum infufa quaedam colorem aut Thee: verd aut 'Thée Boey emulantur, fapor quorundam ana. logus, quidam herbaceus, aromate theizante tamen deftitui- - tur, nec odorigratia Thée, felectus alterutrius in fucce- .. daneum Thee verd aut Thee boey egre aut faltem ad tem- pus, uti veronice aliisque accidit, locum habebit. Fiat. inter flores cum no, rr. malva rofea flore pleno & i incar- - mato, & no. 16 rofa flore pleno albo, inter folia eum -— : no. 8. herba capillorum veneris monfpelienfium no. I2. | -. malva vulg. No. 20. fanguiforba tentamen. Color viridiufculi infufi, "Ihee verd; fübflavus, Thee boey | Y fpeciem quidem prx fe fert, faporque quorundam ad- ftingens odorque herbaceus ad bee boey vappidum. hi quo-- ^ IV o ^el "i ri : RE n CV LOI fili Plantartm. Claffi jicalio Radio. | 97 quodammodo àccedit,: fed fuccedaneum. T'hee boey inde E -eligere ullum offertur. An dulcis liquiritie? an àdftrin- 5 108ens. miniata tormentilla? | | Tabulae Harmonicae PE D Specimen. 's oss. Ex. infufis : quoad ] LA. bru e V. gr. Flavum. ex Plurimis Padei: | -FLORES. yt AENEIS 2 - "RADICES. 'No. I. Primul. ver. !che Wbhnb.ce- m - Gentianze rubr. 7 SL ROBUC Kb. 7 JPulmonar, mac, TO MIRUNE vulg. S.l no.3. . S. II. S — no. 3. . III. $. no. 4. /' B. Sapores v. gr. Amarum. - PSILORES 2. -.— FOLÍIA- di RADICES, Centaur. min. ^. ^ Abfnth.vulg.c, fl. . Ariftoloch. t. Chamzmel.- v. Adianth. n. . Cichorei C. Odores v. gr. Herbaceum. FLORES, | tut FOLIA . 4 gg RADICES: Centaur. min. "^ Adianth. n. — - Ariftolochia S ns Tormentill, : Althzeze. dh . Adnotationes. An inte par tium plantarum diverfarum infufa, quibus colo- — . fem, fapórem, odoremque uniformes, plantis integris ex — . quibus defumte partes effe vires equales ? — '- .. V. gr. ex coloribus A. equalibus; an vires eedem primu- . ke veris c. abfinthio ; ex b npgls b. chamameli C. adian- 3 thi ex odoribus. ' ; : Britemata materie medice, difpenfatoría. &c. tam diu refraga- buntur, nec unam ex' fex combinationibus, ex claffe fa- porum modo ob ejus analogiam , qua analogiavirium inter centaur. m, abfinth. & ariftoloch. r. patet, morantia; do- . |. mec experientia clinica lites jr tapoluene ANE B per N A8, Phy. Mil. L VIL mn ^ Cum E rt | 98 Cum plantarum diverfarum pártes infufis adhibitz, unius. ejus. : le" ; E] ,fColor 4. FLORES. FOLIA. . RADICES. ' Unfuti, ra No. x "ME" 1 : ue « / 7 EUN MA 1s v-*'5 ! | ^ - j " d » f ^ » ^ y. * " wo "7 5 x; * - 5 x à - Jy x [vj | - po Plantarum. Claro Radisin. demque plante non modo flores, folia, radices, fedcor- - tices, ligna, femina &c. nature curiofo experiuignionm 3d & veritatum latum aperient campum. E IL Ex Phenomenis: | | - Infuforum (a) peralcali. DOE A. Colores (4) mutati v. gr. in flavum. — — - | a ex plurimis pauci. MES FLORES : FOLIA | RADICES . 1. Rorismarini . . Satureje Cichorei |. . E 2. Sambuci Ttifolii fibr. . Liquiritize n - Colores mutati per (b) acidum v. gr. in flavum. FLORES, FOLIA | RADICES. . Primul. ver, . . Marrub. alb... Napelli | Lavendul. Sennz | . Angelicz Colores 8^) conftantes varii ex a) alcali adjecto. FLORES FOLIA: hr RADICES, - Hyperici ... Cardvi ben. Napelli Colores conftantes varii ex b) acido adfüfo. FLORES 6425 0*2 FOLIA RADICES. E Malv. f. puni; Pulegu | Galangze 3 Ó -. Colores conftantes varii ex utroque 2) & b) «dmifto. b omnes tertie H Y. Artemifiae | | B r.. viridiufculus. EY 2. i a d Bellid, c. fl. 9. viridis -— - 3. Ariftoloch, rot. 4. A : 1 [t . "Ari TONS s.fubflavus —- /» | -— - 5. Calamiarom, | 6. pi á : DROC E ., Zedoarize, E citreus — - -— 7. Abfinth. c, fl. [ g. Ninfing Pens, 8. : V qu. A L 9. Sifari Germ, - 9. miniatus 1o. Betonic, c, fl «v n , " j Eo i3 . * t E -— | Xy * à ' ui - " Á L "3 Plantarum. Claffi ficat Badii; | 5:99 - Rubellus (Hy asd nulli proprie, nifi forte excipias us tis diver gradationis unici, - ze Adnotationes Combinationes inter folia & radices nulle, fenfus manifefte contradicunt no. 8. abfinth. c. radicibus ninfing & fifari, pofita licet coloris utrorum conflantis harmonia citrei, quis earum vires deprzedicaturus easdem? "Tabula huic . profequenda ulterius perficiende & disharmonice facile condenda, fuperfedit fcribens, relinquit lubenti. | Colorum cardinalium fc. viridis, flavi, rubri ratio : 3: 7 : py. Flavi fubjecta, uti ubique uberrima, fed ad rd con- flantiam pre ceteris eminentem.valet reconclufio; tum ea effet ad viridis :: 1: 29, Sed coloris infuforum con- ftantia non a colore per fe, feda partibus plantae effen- tialibus dependere videtur, INotatu dignum, quod in plantarum partibus (f mavis plantis) v AUR Sot LXXVII. decem modo (vix pars s. nam 77: $1.8: I, fere) virium conftantium.- ; Si haec lex. per totam materiam medico-herbaceam obtiner ets qualis officinis pharmaceuticis reformatio; qualis plantis fervatis medicatarum virium certitudo, receptae & in dies noxie auctae farragine clinice unice, ac nonnifi in nofocumiis aeftimanda PAR ^ ^.IWI COT «a "RE WESS PIOIDNMEMNESUNMENES So PE : ii RON UE à) "IM ^ Q1NDICES Pd M alphabetiei Infuforum. E Ex plantis diverfis. "--— —— 1. : & CTh Do Hi... M . No. FLORUM, | No. FOLIORUM. "RADICUM. . - Y. Acaciar. '— y. Abfinth. vulg. c. flor, r. Althee -— CHAM «4. Aurantior. — . €. Adianth nigr. 2, Angelicee n 3. Centaur. min, — 2. Althzeze 3. Ari - E 4. Chameemel. vulg. 4. Arnicz c. flor. . 4. Ariftoloch. rot, 3 | Chamzemel. roman, 5. Artemifize ^ - S5. Calam.arom, - T 5. Cotul. foetid. 6. Bellid. c. flor. ..6. Cichor. fylv. u 6. Hyperici : 7. Betonic. c. flor, - ^ 7. Galangz. Pt 7. Lavendulz 9. Capillor. vener. $9. Gentian. rubr. 4 9. Lilior albor.. ^ ^. 9. Cardui bened. 9. Helenii i Jd e. (Malvz) fl. plen. pu- 1o. Hyffopi. — - qo. Hellebor. nigr. 1o. (rofcze ) nic. hortens. r1. Majoran. c. flor. .— 11, laleppe. . 3 3 11. (Malv. f. plen. incar- 12. Malv. vulg. | (2. Liguitite ^ — ^ 9 — . (mat. hort. «33. Marrub. alb. 13. Napelli hortens - 12. (Napelli hortens coe- r4. Marrub. nigr. c. fl. 14. Ninfing Penfylv. - ( rul. 75. Mari veri. IS. Pimpinellalb. , -33. Papaver. rh. 16. Matricar, c. flor. - 16. Polypod. vulg. E X4. Primul ver. - 17. Melilot. c. 8. lut. — 17. Rei - "COE 15. Rorismarin, 18. Meliff. citr. 18. Sifari germ. 4 16. Rofar. rubell. 19. Menthze crifp. 19. TormentilPe /— | . »7. Rofar. alb. 20. Pimpin. fanguif. 20. Vpecacuanhe, -— . — 18. Sambuci . 91. Pulegii ' or. Zedoariae E^ 19. Scabiofsee — - 22 Puimonar, macul ^ 22. Zingiberis, ^ ^'- 20. Tiliv |) 9g. Rute . 23. SEPAN - 4y, Tunicz. — 24. salvive ; 24. 0 M | | Cy | 9S. Saniculze ; Gr eI ES] » -ü | 26 Saturejze * L 27. Scordii . moda 28. Scrophular. nodos. |. ...- [(to2 iQ o9. Senne f ft. — . 40. Senn c. fol. fcroph. | ;- «. 31. Serpilli citrat. : E rh ! 3^. Tanaceti . . E : à 33. Trifol. fibrin. c OM Bx - 34. Veronic. officin, E Ex plantis 76. diverfis partes 77. infufze.- m 2^ - ze - u í L 4 1 "TE ; e "r i Vr : * A P ; : h ! . 4 . *- d OHAPU 1 Indices. | : TIUS 1ocI pO PY COENC DOR Xo oim eng | P PREEUM B) compofitus. : | DI Ex Planta eadem : k: - unica modo. " No. FLORES - "iso: FOLIA. No. RADICES; 12 : ee Dr — -— -— 1g Napelli. . VW. Index redu&tor. : Ex XXI. FLORIBUS Ex XXXIV. FOLHS |. Ex XXII RADICIBUS, |^ Ad FLORES. ' cto FOLIA; t - RADICES. ; Penes Lectores : note d erit. VVIT. Infutis Infufa. - 1. Liquida. : .y. Acetofelize füceus. eoi ur Prpeséesioed. | 2 ( fimplex | 6. € Salis Atmoniack- ( attifat, * Acetum vii ( ftillatitiutm. 7 e Ífpiritus |. : aquofus d C:emoris tartari folutio fer- - vida | 1. Sic poe r. - Sal tartari, cinerés clavellati, Syrupus florum aquilegiz ceerulei. altioris coloris infervit me- - .Jius inquifiioni note , qua alcali detegitur, quam fyru- - . pus violarum cujus color vix non femper purpureo acce- J dit Nam fi ferrum eidem immittitur , viridis elegans fefe manifeftat color, fine addito fale alcali. (fimplex, Terra martialis vel ochra bise cerulee vel lacca sulle admifta , cum iftud terlbgr impurum fit, non oftendit detum viride. : «biis: in Callia bec etíam in x fonte tignere vel deponere | - ochram. - B ron pürum fyrupo viotra efficit viridem colorem, fine - quodam additamento. | 2 NM n3 | Plan- — LI GMOC0 cox oC MINI Oo o NE Plantas forfan per feel sjosmodi principiorum. viides- 3 j cere. z 45 : T 4 - » " Anfiótaviifull flores flavós- 'complürintisi plantarum . a ex - genere filiquofo, quarum folia ad ceruleum. tendunt , colorem, in exficcatione libenter ad viridem accede d 3 », Ie, & quidem tales plante continent principia tin- - , Cure cerulee, uti videre"eft in Indigofera tintloria -» LiNN. Videtur itaque flavum illud, quod percipimus - » in flore recenti, volatile effe; quod evaporatum T , putrefactione deftruéctum, latenti ceruleo innato non | , amplius refiftit, quo minus 'evolyatur, uti id prefer. | ] » tim in Coronilla Ltxw, vidémus. »» E , —— - -- "Tantum. - Accipe ; ; fed fi quid novifti rectius ilis, caididus i dm pert. -- -- : I , s , X - rd A X A A M : ^ 1 Ns P4 : ^ Dy / ta uM "c E —-— "d Y ' c8 E E. 4 EN L € , t " n 1 x L ] » j 1 & A. » J ir 2 - " - M" / x X P - he 1 á D TEC. RE Nimm "Y » - * ^ ; " 1 ve * 4 ls Jb. ^ * d f UM de » * E d | ' i) : »i iun M - i ;, ML v M ) : * * PE E "e l * ^ - T E j x " Á M » "MELETEMATA - í Bou NATURALEM. iced debt COLLEGIT , - IOANNES IACOBUS RITTER M. D. ACADEMICUS CURIOSUS | EMERITUS RUN - ^ Licet pagus ultra milliaris longitudinem, rarifmí tamen fontes A peus [A in Fera orientali Ducatus Suidnicenfis circuli iRel: Ai chenbachenfis, ad confinia Principatus Münfterbergen- - fis & Bregenfis fita; ob coloniam fratrum m pe in'contigua G«ADENFREY famofa, eque montofa,. arida, — fterilis & ob fimilitudinem celi, rigorem hyemalem, bre- - d vitatem eeftatis , & feram maturitatem fructuum parcio- . 3 rum, regioni avimontane fimilis. u Solum in Peylavia fuperiore nigrum, jn media arehofüm 1-3 pidofum, inferiore fertile aliquo modo pingue; abundan- 1 tius triticum fert. 3 Lapides arenarii & calcarei ex vicino comitatu Glacenfi j petun- | tur, priores rubelli. Lapides fiffiles ex lamellis, utiSchi- | ftus gryfeus male coherens, fragilis compofitus , fepa- - . rabilibus cum micis nixtus , humidum refpuentes, nec - calce ligari patiuntur, licet defectu meliorum edificia conftruantur. 3 'Silices globofi rariffimi ad altitudinem viginti & ultra pedum | ... effodiuntur, | . Pafüm Achates, Topafii, in fuperficie terra confpicui, ab in- | 1 colis vilipenduntur; quibus frumenta loco lapidum pre-- 1 tioforum. ^ - - 1 falientes , putei frequentiores ; parum habiti priores ,- . quemadmodum raritatem eorum ín Silefie locis aliis. i dem obfervavi. Peylavia rivulo, ejusdem nominis, irrigatur, [ieló urente fiepius | exficcatur, qui rivulus longitudine pagi ultra viginti pis- . cinas alit, : E Humus ad fex imo adquatuor pollices profundus. - i In quibusdam agris poft meffem trifolium vulgare copiofe re. - pullulat fponte, . b Stratum humi excipit areng: rariffiine argille, quandoque des E ree profundius: nec marga nec torfa. n | Paludes facile exficcabiles, qui Kenitecio afpero unice . relin- - Jd ."-^; quuntur. PRA. " ^w Ws oc. T E : 2 ^N een o quanti i omi Ri ec di oio supobosep P BackiioEoA T0, cis 7 P irc. «catalogum eollectarum plantarum ; in finibus: psgi Peyla- | - vie quadrati unius millieris, quz mihiin arimontana, eujus clima & fitus cum hac regione montofa mediocriter convenit, hucusque vite ordine alphabetico collocabo. NT Fafeieulum plantarum ji fyftema redigere non operze pretium, ordo alphabeticus indicis/mnlviee fungens delectus fuit. |... Amieus Botanophilus in agro Peylavienfi nltra quadringentas plantas fponte nafeentes legit, agro Rüedefelio paucis exceptis com- qmunes, quas folum terperatius alit , easque confuülto omifi, . Botanieorum eft, uti ab aliis centies monitum przfertim me- dicorum, ut non medo plantarum recentium, fed precipue fiecatas partes fingulas in ufüs pharmaceutieos dignofeant, alias in errores Ancidunt graves, -uti radix polygalae amarie no[tratis ( feu vulgaris ) 1776. noviter inter fpecifica ad. ulcera pulmonum recepta copiofe ad tempus confuümitur, qui gnaro radix duleamarze é nulla alia eft. Sifides experimentis: Errore radix folami dulcamara. virtutes has acquirit hueusque ignotas. , Quam ob caufam multi.optant talem Floram, ubi folum no- men generis, differentia fpecifica, defcriptio omnium partiumetiam de plantis notis. — — pss 5^3 wy Tales optat ipfe Liswasvs de europaeis, uti de exoticis dedit. 5 ^. ,,Ex his medieus , pharinacopoeus &c. difceret, quomodo ve- gas fpecies difcernat. ^»^,5Sin. autem vellemus ufum. fpecierum allegare, fit tantummo- do de fpeeificis ignotis, fed certis eafibusy non, methodo obfoleta, multa lectione & copiofis allegationibus exornata, e. gr. Cox1o ua- - CUEATO LINN; fere: quatuor paginas implet.,, Conducibile foret, fed multis difficultatibus preffum , & quan. -"doque impoffibile;. determinare, quse requiruntur ad veram fpe- "ciem; aut. notas cara&terifticas indicare, quomodo fpecies a varie- —fatibus certo difüngui poffent. ..^ rd] A^ j x "Neapolitanum in Quarto. - n Bibliotheca Ímperiali Vindobonenfi adfünt duo manuferipta Diosconisis, cum leonibus , notum Conítantinopolitanum & aliud 8 c X es Ico- igna albo: fem: ignition j ^s rode minor asi Am » Sax YRaUuM , orchis fucum referens. LicssN , Bypnum. d 5 05] | ;^ Msc&os , afparagus compunétorius folii linearibus... Mxrirorvs, ille; filiquis rv curvis. « | cidete ch (Lcnuwrs , convolvulus. T E; (15308. editt -Lxeorsis, echium. — ^ T LirHosreR wv , planta fi filiquof& fotiis haftatis:.; PRUD. eror LarHvnus, planta i ignota, foliis trifidis. ^ ^^" -€uicvs, aculeata planta , quinquifido flore; .: ... ^ CreMaTviTEss, tamnus velímilax. ^. "Blut 22218 "PoixcoxazvM , nihil polygoati fimile. Kaque . ? fios "PoiswowrUM, quod pene fpeciem argemore fert. 'Ovoswa fimilat fymphyto echii folüs c nod . Utraque Sxsiusnia fünt mentha. | Srnarias, Orchis morio mas. "TPorxeowvx femina, limnopeuce.- Lee is Soxcnus uterque noftras. $5 [5 P3T 5 bitort 21 T CunvsauTHEMU M noftras. ri LowcnmiTis vero, tota, erronee, eapitibüs draconum, füite T — ' Hifee ieonibus inftru&tus peregrinator im Afia, haud dubie - maximam partem plantarum determinabit, quorum cognitio: hue- usque dubiis: & incertitudine obvolvitur, quz tanta fiducia hodi B in materia medica adhibentur, & plantis hodiernis, toto coelg. di-.- verfis, a modernis eaedem virtutes aca veteribus adferibuntur. p Cum in Flora Riedefelia par cior fuerim. i in agaricis fungisque, uberior fui in hoc fpecimine.- | Ad plantas coniferas, quz tanta variatione; "tüessit die & 1 . Sndeterminatione obvolutz; notulz quzdam eritiez paflim mms £ampus posed limites Peylaviae. v irr üiflu ovid amd d Hi - 000 s SPECIMEN FLORAE PEYLAVIENSIS. PLANTAE AUEX AL APE Ordine alphabetico. [2m - AGARICUS. cn I. "Agaricus NUES oris reflexis , fübjkaizi rubra. C. B. | Rurr. 368. Incolis Reiffgen. Incortice Abietis rubr. . ' . dn deliciis habetur, butyro frixus, ubi coriaceus fit abs- | que perniciei fufpicione avide comeditur. it, Ex. HgLv.. p. 49. .m.73.&c. lpfe eum fzpius fine noxa timidus licet comedi. 8. "Agaricus polyporus adgregatus. Herren od. Eich - Pilz. -—.Haemifpherico capitulo, fulva pellicula obducto, pedi- culo pyramidali, albo folido, itidem edulis.- Color, bafis, albus, aetate viridefcens, Augufto in pratis udis umbrofis. QT Aera. Sapor piper aceus hujus Agarici butyro adícriben- dus e | 3. Zgaricus polyporus. pileo cervino caflanei coloris femi- globofo levi, (cui in centro quandoque fovea) carnofus durus, amygdalinus, poris inferne tenuiflimis albis vix confpicuis, pe- tiolo conico itidem folido, unciam aut duas longo, aggre- - gatim- nafzens. Incolis Stein oder Eicbpilz. |. An agarico-polyporus pediculatus cervinus poris tenuif- | fimis albis? Rurr, 561. Ex. HiatvET. p.26. n. 2. Obfervatio. Hic Agaricus crefeit i in annis pluviofis majo- sl copia quam in aridis... .— . Ablutus,.forma cubica perfeitius : VDUCOÉN ferventi im- miffus, mollefcit, mucilaginofus, guftofus, remanente acri- "monia quadam. i M ade Pot Q 3 4. Z2a- 108 Meltencta ad H floriam naturalem Siditeibn. ^ i xiaivr bem : à » RE on m "us LE 5 Ws Aga aricus polyporus. eemifpbericus 'elafficus pu : mollis vubellus. "Durior etate pallidiorque; difciffo pars füupe- — — rior ad medietatem alba elaftica uniformis, inferior tubulofa, | fibrofa rubella,.fibra& perpendiculares. ^ Pediculus craffus, — folidior pileo, eláfticus, rubellus intus, albus extus, fibrofus afperque aetate. Incolis Rotbkappe. In gramine viget Augufto. - Edulis. | s. Zgaricus "polyporus beemifpbaericus mollis fulvus fuper- ne, albus inferne, fubftantia difcifla fuperior alba ad dimi- - dium, tubulofa perpendicularis, inferior cinerea. ^ Pediculus | albus conicus, state planus. Incolis Graf - Pilz. E dulis; viget : Augufto. DEM : Obfervatio. Agarici polypori eiat -— Auguílo | - demum fiunt. "Copia eorum uti totius fungorum gentisin ra- | i tione pluviofz tempeftatis. "n -— 6. Agaricus. femicircularis, "fufcus adevegatus; pollicis | diametro, fuperne glaber, inferne afper, rugofus ,- radiatus, 3 fere oris albidis, «etate nigricans. Vitàá tres feptirianas , in columna abietina vetufta, viget Augufto. n Agaricus pileo convexo , levi molliori éafbana colóris M flavefcentibus, 'petiolo albo porofo, incolis: Herren- — ile DE -g. Agaritts femiglobofüs füperne cinereus , inferne fuf- co -flavus, craffus, du; us, lanuginofus. u In prunis copiofus , mox femicircularis , cuneiformis, r ungule pedis equini fimilis, ad bafin latiores, leves quando- . - que ftriati, quandoque ftriis binis vel ternis excentricis margi- - ni parallelis. Subftantia homogenea dura, elaftica, paülu-a . ]um juniori, lignea provectiori. Viget Iulio. - 4 . Aearicus lolitarius femicircularis , pollicis diametro, à fuper ne & inferne glaber fufcus, juniori margo albus ,'" latus, . adultiori evanidus. Color brunus in nigrum. — Vita tres heb-. Ü domades. mo enarcidum, fragilem. | CM Meletemata. ad. Hifteriam. natáralem Suidnicenfem. 1og ; I0: Aaaricus albus. repens varie figure, albus yinios, ditior carneus, aetate putrefcens nigricans. -][ncolis. 5chvvamm ,: Hols - Scbvvamm. --Ex rimis afferum, trabium abietinorum humidorum, ré- cens adhibitorum nafcens , repens, ferpens, ligna exedit, de- .bilitat, exofus aedificiis, quercubus &c. minus frequens, liber figuram rotundam'adfuümit, in circulum fe expandit, gelatino- fus initio, tractu temporis colorem ciriepetm duritiem Ina- - jorem elafticam acquirit. -Oblervationes. — Agaricus albus repens, qui lignum exe- dit, eft fortaffe Zlgaricus fébaceus Ru?», —— Agarici albi repentes exofi in aedificiis nominantur Moun- RAY, fecundum fyftema LiNNAEG, mucor fepticus, Mkp. Bia. 2.B. 4. St. 77. p- 595. QE acq — € Lmser Diff. de Lede paluftr. Upfal. 1775...) "TAS fecundum Linnaeum Agaricum album impedit. | j | 11. Zgaricus pedis eum facie, in trunco veftuto quer- mo. Septembr. Féuer -Zunder. i ^ 12. Zlgaricus Cdeliciofus) DEI pileo tiflaceo fucco lutefcente , Riff ke Herbflling, Scao: eR FLon. Bus. no. 959. 13. Aearicus quercimus. femiorbicularis craffus,. Zunder- | Sivuamm y tibl ter... Im Bufcb am Rogenteicb. ( Excoriatus malleo refiflit. | - Obfervatio, 1 Agaricus quercinus ftypticus eft, fanguinem- : | 4 que vulnerum fiftit. AGI. Soc. Augl. Hümb. | Correfp. [No. 92: 1754. -.———- Lola Eo Agaricus (an "Agaricus ?) fimbriatus, luteus, jnaltum repens pyramidis ad es ig Fimbriae undofz trans- . verfie parallele «ut -/Mancbettes). ad terram craffiores, altius cong breviores. 5eptenibr. ad columnam quercinam, ad deam oun[tenberg "y * An Licben gnus luteus &c? pog o qS dio JMeletemata ad Hiftoriam vaturalem "Suidnicenftm, — um 3 o d$. An Agaricus coccineus planus coriaceus ? ex. rima. fata - trabis abietinae, glacie liquefacta inundate, per dies ET lineae, paucis poft diebus fufcus, tandem niger, exfk cCatus | : $£orrugatis, deciduis lamellis , abíque odore, —À X767. : Obfervatus in cubiculo. An Licben? - E Obfervationes ad Agaricos. — . swine ES N». uoad figuram duae aes : E —- Agarici a ian Becr qualitatem J — ;. Rr pesi f quoad j ( folitarii "Her iis t focietatem L MAEUN : | (ES - Avari uoad ( por '.. f .coriacei " PU garidi: -Í fü bftantam . L folidi, | $ fungofi . - o jt orsi L^dggneg. "7 OMM Td uoad . vf otbiculares h. m Agarici - Lieu ram - L femiorbiculares. | 2 — Agariei ^ ( dum adhzfionem ( cum vél fine pediculo. — 1 P Agarici - polypori, fungique juniores ; elevati , hemispha- | rico conici, state plani, fenectute cavi, miarcescunt. Mu- . tant gradatim colores etate in obfcuriores. ' | Agarici ex arborum truncis, lichenes ex afferibus, agari- | 1 Co. -polypori ex terra, fungi modo ex arena, modo ex m pavimenti lapidei, fruftis ligneis progerminant, m —ARUNDO. E 4, , - Armtido vulg dris, Rurr. p. 318. Arundo patuftris T Ra 32. 48s. Im Rogenteicb. Schilf, Rabe; ! ; ; Obferv. Nopium hp ode plebeiorum edes — | teguntur. *1 | | ALNUS. ip Alnus votundifolia, glutinofa , victi C. B. P. 428. | 3 - Rurr. p. 329. E —— Obfervationes. Alni rotundifolie radix tenuiter diffe&ta polita feriniariis ligna exotica emulans grata marmorea exhibet. ! Alnus cum betula, corylo, populo, falice &c. rums | F no catharctico &c. quovis decennio ceditur. MAT d . E radice ad priftinam magnitudinem repultulat, ramen- | E ta in fafciculos co]lecta fub nomine CReifi ig) carius quam li-- | gnum | STI 3 ^ " " S ^ e S i Cur Y — . Meletemütá:ad Hiftoriam naturalem Suidnicenfem. Y1y- gnum abietinum venduntur, hypocauftis calefaciendis, obci- ' tam combuflionem, adprime utilia. - n uva BULETUS. ou po pen i. Boletus efculentus pileolo nigrefcente reticulato conico naturali, fed petiolo craffiore folito, craffo, porofo, craffitie ultra pollicem, quatuor pollices extenfo niveo. . | n Lg" l ^ir lunio ad radices alni. . 2. Boletus pballus capite fufco, mucofo, retículato co- nico ,.olente, pediculo non bülbofo , fed radiculis fibrofis. brevibus; viget Augufto rarus. Fotor prodit plantain. ^ E uu on. BYSSUS . | INTE — rr Bwffus niger ad terram im Hofel, M. O&obr. 1771. sun S Dylfus albus ramofiffimus C fubafferinus?) horizonta- lis, filamentofus, arborefcens, in fuperficie inferiore affetis abfetini corrupti fundo hypocaufti, fublati. Fig. 1. Longitu- do plante trium pedum, latitudo maxima quatuor pollieum, minima duorum. In fummitate quinque corpora plana, com- preffa, lentis mole ac figura , cirrofa, cum fibra longiore in , margine, femicirculariter pofita. Ramuliiriformamrhombiper rete quandoque communicantes: foliola nudo oculo vix vifi- bilia, compreffi ramuli. "Planta afferi aréte adnexa fibrillis ex ramis in lignum-derniffis uti v. gr. radici gráminis. "Totaplan-- ta dura, fragilis, truncus eraflitie equabilis ex minoribus cón- , flatus filis, imo trunci plures fere paralleli equales, habitus, afpectus , ac fi fila alba texta afferi ftudio adfixa, biennium injuriis aeris refiftit immutato colore, radices fparfe vage, per fibrillas intermedias communicantes, in fuperficle afferis pa«- "vimenti fruftum. byffi bienniis injuriis ereptum tr773. DN | Obfervatie | Rufpatores talium afferum plures detecturi | byffos ejusmodi. - . jo bn ; | | 3. Bxffus paludofus, pannofüs, filamentofus, ex aquis exfiecatis ftagnantibus: Güwflenbero. — ^ ^ - | .... Obfervatio. Natura byfüi filis conftare fertur. m n^ Yi - Ui. P743 ri qt. "Uu Y Ó' » -— ^ | : 3n A "etn an - . Malteimidarad rim radon idnicenf riso ud OCARPINUS | aes Füpifus Dodonaei Pempt.. 841 Wiis- - Bui. Stein- Bu : cbe, Hage-Bucbe, in fepibus, Carpinus | fexu diftintta e 3 Scmorien Fr. BàámB. p. 216. no, 930. ^". K "Obfervatio. Ii cortice carpini exctefcentia, fortaffe Stai - Bs arborum. - An lichenes nigri in cortice carpihi emortui Etiam fcabies arborum, qua gelatinofa, eum guurie Tugofi s : iiec KAGUS, | . osa od [xu difinda planta. SCHOLLER«. Er. Bann. p. TI n0.'377- ^ - Pagi unicam fpeciem." novit "Iournefort. I. R. H. p. 584. Objfeérvationes. Sylva'fagine nulle; — '- .Fagus rubra fert nuces , (Silefüis Bufecken) alba non fru. | &om. vifi ilem fert, Efe illa mas? hec femina ? Lixivium dé "ea ord ; brte dealbat lintea, albze maculat, quod cortex efficit; ^: Obf. Iticola hujus regionis diftinguunt fagum in duas fpe- | cies, in albam & TuBrén» non JERIPSSE M ide Bot a. nicis. | vec eiiiielB * M 3utiobr 1E] kk a FUNGUS 77 aeonsp daoF ungius orbicularis planus , , pileo plano; corvino; "- mellis albis; pediculas albus,. fine annulo: an eimem. kiefer tok im GartenbeuJel. ^ - "Obférvat:;- Albe lamelle etate ejusdem cum pileo color 4n Ex. P. 37. n. 16? Rupr. p.365. E oes Füngus coricus pileo globofo, colore albo, paucis pott. diebus, dein conico, lamelle alba adultiori rofez, fenio ni . gricantes, "Vigor trium hebdomadum. Augufto. In acervo | fordium coriariorum, Champignons. Fungi conici ad tene. " tem talés quidam. ib » Fungus cnicus pile 1 lanell Bibis, pediculo den. 3 Champignons) qt viam. iti ETAT Cla! í P i 'A -u-d LS Ai » D. à F4 we 8: HO Wess m : Mibrosii ád Hiftoriam naturalein Suidnicenf W. 13. *. [unior absque pediculo, setate pediculus brevis, capitu- Tum state fquamas feparabiles, .margini parallelas cinereas, nigricantes, feparare finit, lamelle utplurimum albe, rofei coloris rarioris, odor violaceus, :.. 4. Tüngus conicus pileo lamellis pediculo fufcis , adgrega- um has). Vita quatuordecim dierum. Fine lulii im Gar- ten - beeufel. 34 Füngus campeftris albus, fuperne pileo iios (etate) inferne rubens , lamellis rofeis (Rurr, 369. ) Micatr n. 8. p. 174. Champigzon. vulgo. & cessa inter edules. Euw. HELV.^p. 50. nO. C o MB -6. Fungus minor violaceus mollis pileolo conico, cuiapex tuberculum mammillare , pileolo color faturatior lamellis, caulisque unicus, ad umbrofa, rarus, auf. dem. Queflenberg-. J UN x | F 5i 7. Fungus pileolo glabro concavo ,. oris reflexis lateritii coloris membrana fübtili albida, tranfparente, imbricatim in Íftelle formam tecto ,' lamellis utplurimum albis, maculis ru- bellis, pediculo albo extus, intus fere fanguineo, medulla - alba, acaulos. . Ad terram inter mufcos ad radicem abietis rubra. - viget O&obr. Incolis Reiffeen edulis. —..$8. Fungusadgregatus. — vA) Fungus adgregatus minor pileolo.c. conico albo glabro; - -Jamellís cinereis. Pediculus albus cylindricus folidus; haud | cavus (quantum oculorum acie obtufa obfervare licuit). Fun- $us mollis, elafticus, tener, ex ligno putrido, in hortulo. - b) Füngus adgregatus major adultus planus laciniatus, . . lamelle nigricantes. In culina 1 in fiffuris afferum ábigtinarumi, | Fine Augufü. Obférvatio. Refciffis aut evulfis fungis hifce ( hujus fpe- -ciei) lamellz hore fpatio nigrefcunt. Fungi adgregati plures pediculi in terra. adunati , 2 x una gauati radice: »* ogerminantes. ' pb N. 4d. Pbyf. Med. T. YL- po 9. A ^- bl - 7, Loss mM s - , k | : » m. 3 SNC J* X 2 ; RC EN MC f » t u d ud I4 Meerenata ad Hi flariam atifeis v Saber. 9. Fungus bemifpheericus Cjuniorj pileo planoy oboe: rufo fcu ex rubro flavefcente, medulla capitata, alba, lamel-. Ed lis cinereis, càule ex albo flavefcente, pediculo cavo. . Obfervatio. Color rufüs feu ex rubro flavefcens, fpe- ciem desi coloris iisdem fungis monftrofis in ScHsErrFERO. o. Fungus conicus mollis pileolo violaceo , lamellis albis, etate Bie us pediculo albocylindrico. Incolis blauen éub-. licb, fungus columbinus. Queftenberg. 11. Fungus pileo plano cervino lamellis flavis,. pediculo albo cylindrico, edulis. Kiefer-Scbovamm. In radice abietis. rübre, viget Augufto. 2. Fung us conicus mollis albus: ( totus fcil.) -pileolo la-, mellisque albis , pediculo albo cylindrico. | Amariufculi fapo- ris. Edulis. "^ Incolis Bitter- Schvvamm. 13. Fümgus luteus planus-villafus ftriis violaceís, lamellis bifidis, pulverulentis, Ad prunos Rurr. 371. Ex. HeLv. p. 58- No. 4. Augufto. 7 Fungus convexus, folitarius: elafticus, 'coloris totus . auranti diluti, oris fimbriae albis, petiolo cavo. medulla concolore pleno. , Ad fruftum abietinum , folo Dumido. loco umbrofo. Viget Octobri. 1s. Fimgus conico- planus glaber, centro margineque pi- leo flavis inter(titio budgldirb. lamelle albescentes (ochro-- leuee ) pediculus glaber, cylindricus, meditullio albo, odor merulii.. In trunco tili Stock - Scbvvemmel. Edulis. ^ minor, pileolo & lamellis riurinis , petiolo albo glabro cavo. Obfervatio. Brevi adolevit perfecte eodem loco, biduo 16. Füngus mollis conicus glaber fucculentus, adgregatus /; poft pileoto colorobfcurior, lamelle nigricantes. az. Fungus adgreg atus major fociatus conicus, pileo ex albo & murino variegato - (fcil. centro albo, reliquo margine jnurino: lamellis murinis, petiolo albo, glabro, radice fibro- . /fa, fubftantia pilei durior tenax, odor gratus. Triduo adole- vit iri vireto ad frufta lignea i in loco umbrofo. Et. z hi E DR -— ave EN ri -^ * ] * a Lu y , » ' 2 M - ü X - UR XC 3 : S2 $ r iU " 23 A N — rd / " s 3 p l4 « - A : € i " ; LUE ME - ; Mas v * x . A - - 3. Meletemata ad Hiftoriam naturalem Suidnicenfem. [ 15 Da. /. Obferoaiio. Biduo poft pileus ex flavo & violaceo varie- - gatus, laciniatus, lamelle nigricantes. j 1 48. Fungus glaber excavatus medio coloris obfcure late- j ritii, ad marginem dilutior, lamellis albefcentibus, pediculo fere ochroleuco, - cylindrico, glabro. Crudus edulis. . "incolis. ; uesling. Ad radices arborum. — ;Obfervatio. Fractus ; lefus lac dulce fundit giutinofum L ex parte pilei medullofi. -— 19. Fungus adgregatus, pileo conico ad marginem ochro- leuco;,'. centro flavefcerite ; lamelle ochroleuce, ad viridem adcedentes. colorem: virides potius. ^ Odor haud ingratus, pediculo colore ochroleuco glaber, cavus angulofus compref- fus, pediculi ad terram eontigui pu fafciculati, Ad trabem quernam terre impofitam,- 20. Fungus pileolo cavo coloris lateritii, o oris iéBexidi fu- . perfieie afpera reticulata filamentofa (vvie Seidemvvatte) fepa- / rabili, cutisad inftar, lamelle albae, pediculus Blabers cylin- . ^ dricus carnei eoloris. Incolis Bufcb Birk - Reisge j. Edulis, : viget Octobri, dU se .. 21. Füngus fuillus pileo plano magno coccineo verruco- . 2. fo, verrucis lamellisque albis, annulo "fugaci, albo bulbofo - P pediculo. Es. Hat v. p- 39. n- 26. Rur?. 2 Wm 365. 59 7? Incolis Füiegen Pilz, viget Augufto. 2-. . Obferoationes. Digiti attactu pileus vi deleteria ex opi- 1 nione vulgi orbatur, B — Colle&ores attactum pilei caveant. 2 . BzanuuamD in chemüfcben Verfucben pulvere vsdicull e extre- 7 mitate inferiore ficcato, fine annulo, ulcera fanaffe perhibet. -Scribenti non licuit effe adeo feliei. ^ Caules torrefacti cum -annulo in ulceribus fine euphoria, teftante BERNHARDO, " -— .-Funeitorrefacti fubterreflres, adfperfi nihil in ulcere cu- |tis praftitere, &apud egrum nonnullas feptimanas ipediusr tus incaffum. fuit, | : E pa ONU Ob- l : " ] 3 " - M RO SER SR em v ! (T . or - - , r 4 IN , P - 2 Il S : 4 Ey z Uv. : u e uh PE: LO EAE E 16 — Meletématd ur bfleriam naturalem Suidricefe "Obfervationes ad-Fungos. An fungus. pileo convexo ca- fianco; lamellis luteis, Ru?». 368. Haller E-. Herr v. p. 48.3 n. 73.? quos incole Augufto copiofe colligere folent, transver- E. fim fcindunt, in fole torrent, hyeme cum prunis arefactis vel - | cum jusculo acido comedunt, tunc autem tenaces funt. (inns 1 taffe Gras- Pilz.) 3 Fungi recentes conici adulti oris plani, fenescentes cavi, | ore lacere fiunt. — 35. L In hofpitis vireto, in pruni trunco putrido vulgo Krüten- 3 Pilz füb patulis fungis hofpitantes vidi bufones recubantes, . fenescenti capitulum planum fiffum laeiniatum, margo albus, | centrum fuscum, interftitium. dilute flavum | Fungi esculenti Pi/zer comefti noctu movent urnam. ^ — .Fungorum obfervatio proventus. major, zftate pluviofa - calida, quam frigida. 1 ... Fungus ruber Aeisgen eft fungus feffilis, non acaulos $» poteft rotber Champignon nominari. d Fungus albus Cbampignon: eft etiam feffilis, non acaulos, Jd Fungi molles, etate fiunt puciagingls. color dilutus in obfcuriores mutatur. . É 3 : RC : E .. Gramen loliaceum radice repente, - five gramen offici- . sarm L'TouiE: 'OztT I. R. H. 516. Rurr. 304. 3 Im Herrfibafts-Garten unterm Mayz. i 2. Gramen caninum arvenle (fübterraneum) five io sco- E. LI nipis C. B. P. flor. Tulio. Quec ken. HaLrL&g Ex. H. Lv. no. 243 p. 297. É Obfervatio. Radix alba hortis agrisque fere indelebilis. 4 3. Gramen luliaceum engufHiori folio C5 fpica. C. B. p. Rupr. 30s. E -. HELv. p. 206. n. 5. ad margines viarum. E Ray- Graff Gürting. Anzeigen v76s. p. 1213? P Obf[erv.itiones.. Cum Tac regione oves optimum pluri- | anumque, vacca pauciifimum & deterrimum pabulum ; vefei COQUnDtUr, & neque cultura pratorum, neque electio fpecierum. i m d gu. -— - 1 "t D MEL eum PPEDUN ISIN mS CR VETTIN AT , ES * z i £j Ny noun." ode Pb un - A odd Qe LE * UN - HMieetemata: ad bifloriam naturalem n Suidnicefeni I 17 | graminum RpoSuNdag praterea hoc gramen durum nullius | eft pretii. — — Nomen Ra» - Gra[f , ab Anglis etian hordeo murino .L. uti Gallis Avene elatiori L. datum eft. Gütiing. Anxeigen.. md. | Ray- Gras nominatur lolium perenne (in H. v. HaLLER — AAbbandlurg über die Futterkreeuter ) 8. 1771. Bags. 'Tars»s eff minime Ray-gras. Anglorum ib. - Lolium temulentum , Silefiis Trefpe. — 4. Gramen dactylon folio latiore efculentum gd B, Rur. -. 808. Manna Scbvvaden. In ftagnante aqua. bevm rotben. Hoff. Obfervatio. Gramen manna nominatur etiam feftuca flui- tans. Boz Differtat. de Gramin. Mann. non autem eft quod vidi. Vacce appetunt hoc gramen. [n $ Melica mutans L.. hangendes Schaugras. Gramen typboides caule p capitulis plurimis; am i baafteicb flor. Majo. Obfervatio. Poft. gramina addere enumerationem fru- mentorum, qua in agro Porn feruntur, nifi eflent exo- tica & pauciora. - i1 : IUNCUS. -p. uncus levis panicula [parfa minor C. B. HaLLER Ex. Hes v-p 253. Rurr. 145. f Obfervationes. Medulla concifa, contufa carnem luxu- riantem abíumit. Plenilunio; uti fertur, medulla ineft plante; (ME uni- ce eo tempore colligitur. ——' Medulla vulgo "eadem tempore plenilunii pro ellychniis collige:da, juxta opinionem vulgi. E!lychnia inde bona cum Ol Olivar. Junci medulla Cvalgo Senten- Mark ): x MT. T3. ^ deus ddena depu LICHEN. .: indien! Varietas. hu», ibid. | — S- .Lcoperdon pyriforme cineraceum ( folitarium?) L. "d ^— t. Mucor (Lichen?^ albus afferiquercino udo (finuato) E b : hte 1 ^ * - » R74 UP : vcr ot TARTE NUS C tu xoa poro pU DL: F3 " d L. | : , E Hg Miktemata ad lijhoriah naturalem — CER t4 Lisbon Wiveus tumidus insqualis, Divitiae ver- ^ rucofus oculo armato, In trunco abietis putrida. Augufto. | . An Situs albus? - : 2. Licben coriaceus fufcus fcutellatus , pediculo brevif- a fimo , fuperne radiatus, diametri femuncie, margine nigro " levi, inferne niger, equabilis, Circuli duo eccentrici, quo- rum centra pediculus craffitie linee. . Ex fiffura columneex- | corticate rubre (des Gartenbeeufels.) 1 * J Obfervatio. Plures contigui, lichenem radiatum & reti 3 cularem quafi fiftebant. | 3 Td LYCOPERDON. t. Lscoperdon folitarium claufüm afperum fefüile , Ca- E piis; nucis juglandis mole & colore, pediculo albo , radi- 1 culis humo ad fuperficiem, (im. Herrfcbafts - Garten) "| 2. Lycoperdon vulgare Rurr. p. 356. viget Septeinbr, 23 «38. LNcoperdon capitatum afberum , ( cinereum gregatim. meitewp.) Rurr. 356. Ex. HELV. n. 5 p. 12. Oueflenberg. .— — 9 L»ycoperdon capitulo alabafo compreffo feffile, ore cy- —- .H.:563. leon. 331. An varietas prioris? E 6. Lycoperdon pyriforme album I. R. H. cit, varietas prioris? in pratis beym Rogenteicb. | 7. Lwcoperdon petiolo longiffi m0. capitulo globofo , ore cylindraceo, RIREGHD Lixx. Cliff. Rup?. ibid. Ex. Harv. n. 7. ibid. g. REIN love fifi le Rurr, ibid, crefcit cum pra- cedente am Que[tenberg. » MUCOR: alterne, ceruffe inducte fimilis. - . e ; " Ex ? T * E. Ex folo, quo ex rimulis paffim Hrconbtda minima cinerea. (o 59. Mucor [pbeerocepbalus pun filiformi n. 1083. P» 149. yE le dnnsce T. AV. | E e MERULIUS. p - 83. n. 1. Rurr. 363. Incolis Geel - Schvvümmel, ad margines viarum. | . Obferv. Run queruntur ficut alii congeneres. -* 9. Merulius flavus pileolo flavo plano integro, caule flavo, 3 m Meletemata ad hiidian naturalem Suidnicenfem. : X19. r. Merulius flavus. oris contortis €9 laceris Ew. Hit v. p. lamellis flavis citrinis, odore violaceo. Incolis Geel Scbvvoüm- | mel, Geel |Münnel, edulis, Fortatfe Cbanterelle Gallorum? Pi--- - -. leus etate cavus , fcütellatus ad oras fiffus, color fufcus, vi- .get Augufto. | | - Obferv. Merulium Chanterelle ad exemplum. Harrrnr recentem ex fylva domi portatum , cum pullis elixum fine — noxa comedi avidus juvenis. UG violaceus falubritatem dint. ^ yr. -» QUERCUS. it; eias latifolia müs, qua brevi pediculo eft C. B. |o SysON. Quercus vulgaris , brevibus pediculis 1. ix Eos. eu us cum longo pediculo C. B. | LO S605. Quercus vulgaris longo pediculo T. B. 2 Obfervationes. Sylva quereina ,. am Reygerbufcb conftat. : LixwEk nominat Steireicbe Irgx. Bo Gane nucis cuprefii forma in. quercu juniore am Ro-- * genteicb. Augufto. - 2 : jn Galle fünt vefparum opus. P In Silefia nominatur Quercus. Kraut- Sicin Ficbe. die Stein. (oder harte )) Eid . die Gras (oder weiche). ^ — guias fexu diftin&a planta ScHoLLER. Fr. BARBYENS, e 21 i 10. 528. quoque mea fententia, | d ass / ] Y D (120. Meleteimata ad hiftoriam naturale Sudicenen. RUMEX. : Rumex maritimus L. Ober P: yii | rites Lapatha i in agro Riedefelio lecta. hic Tepotre nolui, ini ; SALIX. Que de lapathis füpra monita hic quoque valent. - Obfevvatio. -Salicis cujusvis flores CEHENNE incola no- E minant, J SITUS. x M Situs, voeifer Schimmel ? concrementum album pla- -num expanfum niveum, in arenofo folo floccorurfi nivis ad in- ftar fparfum, variz latitudinis, ad tactum duriusculum non glu- tinofum, nitens. Linesevix altitudinis, uncis latitudinis ; "dis - gito delebile fere, ficcum inodorum, oculo armato flrim fub- - tiliffime nivez longitudinales, parallele, uti mercurius dulcis - in phiala , flofculi ex parvis figuris nivis ad marginem rari, - Subftantia exíiccata duriufcula, ficcate color niveus immuta- | tus. Vita in aprico duodecim, in udo viginti dierum, am pe ftenberg. 2. Situs (Lichen) albus tenuis níveus minus pulverulentus.— eequabilis, uti prior, atomis ad folem (uti cryftalluli fplendenti- bus, in ramo excorticato abietino marcido. Obferv. Terram contiguam gbducunt fquame ficca, (uti. 1 fal tartari aceto faturatum ). Situs lateritii coloris, in trabe vetufta abietina , humi- do marcida ( Fenfler-Sim[en.) Primo obfervatus s. Mart. 1773. meridie, ^ Color lateritius, durus, nitas unc. unam pol- licis unam latitudinis. Color obfoletus, fitus roáteidus collapfus. Color fufcus, color ad rubro- nigrum friabilis digito. Spbeerocepbalus f. Lscopérdum minimum. — Funguli minimi nigri pulverulenti, cf. H vien fig. 3. Tàb. 1. capitulis Íphericis, vix femen is papaveris nigri mole, petio-. lo pili craffiuie Cen plurimi linee vix dimidia altitudi- - ! | nis. i ; * * E a 1 E b í - p : ? "m , ; [ April. T ^ / ' - Mietemata ad biftori dam naturalen Suidricenfem. (101 | fis. Sylvulam i in folo albo Bitesies tacti acu immobiles. Di- - gito contriti pulverenigro confpergebant ; oculo armato iidem [-PUvi Can Semen? )) niger uti Lycoperdi: an Spbaocepbalus mWiger Hattni? Mucorem fimilem in columna abietina Menf. Tul. in bor: tulo offendi. Tab. HI. Fig. ». . | Obfervationes de Lycoperdis minimis. 1n S?HAROB ids? | Die i4. Auguft. 1770. in eodem ejusdem afferíis querni loco tecto , vafe remoto ex rimis Obfervata corpuf- cula- nigta fpherica, femine papaveris nigri minora, quorum medio trunculus ftiliformis perpendicularis itidem pili vixcraf- fitie linee altitudinis erectus, fine nilo alio faftigio fürgebat: an caulis plante capitulo deciduo? corpuscula oculo nudo ni- gra, viridia armato, digito refiftentia, non pulverulenta, trun- ry xpi niger forte aridus. Tab. HI. Fig. 8 TYPHA. — 1. Typba paluffris major C. B. Ruer. 321. im Rogenteich. - Huff erkol n . copiofe. ler [nola tegunt cumtrunco domos & horrea, Flo- res peri in ufum lectorum. | PLANTAE Mcd Iu DR ANEMONE. ELI Anemone nemorofa flore luteo unico RUP. 164. Sym. Anemone ranunculoides Lixw. am Pluderbrunnen. | Flores initio .Aprilis.legit Sam. KaAMscu pharmacopeus. ...2. Zinemone [slveftris flore gemello albo pentapbwllo, Tba- 377 Iri folio. Confer: HALLER, EN. p- 310. legit S. KaAwsch. om "Dpyron thalictroides L am ded brunnen fi. init. pp. N. A8. Phy]. Ma. TFL.« ADOS. " d $ - ^ ws : -— ' - " "7 ^122. Meletemata ad Hi firn naturalem. Suidriceon. 555 us ADONIS. Ados icfliuolis L. inter fegetes. AC KR. ! : I. Acer temüfolium. "Rub. f. cer [vs Tisi Si-- lefiacis, Spiz;- oder. Leinbaum. | Acer mas f; montanum, Silefiacis Orle, pc RME Obférv. Vermis non perforat, OT ei "ALISMA. 4 : 4« Alisma Riviri, Saulüffel. 7] : : - Obfervationes.: Ujus latere: averfo) ad tumores cedema- cofos; s n1) Subjecta cholerica generis feminini eryfipelate i in- facie; mafculini tibiis corripiuntur. ALLIUM. - t. Allium campeftre purpurafcens. C. B. P. 74. elt, p. 153. Feld IÍ&noblaucb ; in agris von Ober peyle legit ^S. |OKRAMSCH. | ASTER. 1. ZÁfler luteus femina. — After montanus hirfutus, 7Maág- debüll, am Kogenteicb. ASTRAGALUS. r. ZAflragalus Tuteus procumbens five. fylveftris. Mevifon; | Glyzir: hizafylveftris, floribus luteo pallefcentibns C. B. Ruer.- P 269. gos voild Süsbolz. am Cuefienberg.. 1. rantia Rivini, am Pluderbrunn. i 'BETULA. |t. Betula. vulgaris -Dodon.- Pempt. : 839. [L.B. 1. 148. "m Rurr. p. 265. Ohfervatio. Betule cortex coriariis groffo modo pulveri- E fatus quercino equivalet. Lignum excorticatum ad bonitatem pretiumque fágini Dn c bri, tam quoad ignis calorisque conftantiam ,... quam carbo- 3 num refiftentiam, quam proxime accedit. fun am ; E "ws - - T Meus WAS C UU WES M » L à CRI M e PPS, "5 Ael beat RULWEW Tm 7 SET, QUEE E am, o WEN F TAA T Z - TURCIS CUTS XR. - —M "UTLDUSAESTESSM TV ARE Te TN — —Meletemata. dis hiftoriam. naturalem Suidnicenfem. TT EM | BLATTARIA, | | 2T Blattaria lutea folio oblongo laciniato C. B. Ruer. 247. Qu | m Eriic am Bacb in M. Peile. Augujlo. : LUSOSBUGIJSSUM. 2025.5 i VBusloffn anguflfolium minus C. B. Russ. I7. p e . den iracbdtk ern von. Mittelpeyl & | | BUGULA. | - Bugula. a) foliis ovatis, inter flores füpatis fügcli v re- * pens for: caeruleo H. E. H. n. 2- p. 634 "-- - b) flore caürneo, f. Iulio am. Gudftae 9 CHAMAENERION. .. Cbameenerion glabrum latifolium minus Rut. 38. Fo 0- « lia 1 ind majora ad caulem latiora, nonlanceolata, acuminata ., .. Obtufe, füuperiora alterna anguftiora, unifloro fcapo. Garzen- | .- baustreppe. : | E Vx — CHAMAEMELUM, Chamceemelum nobile C, B. Rvrr. 173. fil. Iun. i vias | S idbleue 2, Cbareemelum inodorum C PUER .173. lul. Que- | lenberg: | (9?) Cbameemelum füeridum C. B. Tm/ 35. Cerila alba Dopo. Piwer, p. 258. Rurr. p r39. Amat variabile folum. : E. CHRYSOCOMA. | E- ^n C yfocóma folüs linearibüs petiolo fub flore intumef- E cente, H H. EX S. n. r. 703. fl. Augufto an der Mauer beym p | CHAMAEPYTIS. AM .. Chameepytis. lutea. Scblagrüslein, Rupe. p. 220. ad V muros templi & | COLCHICUM. * Colchicum. autumzale L. Bor. Sobedinibr. O&obr. in . pratis intern PUT | i q 2 CON —- BEI — 1 7 — Meltemata ad bifto idm — Suidricenfm. B | CONVOLVOLUS. E. .. Convolvolus. minor arenfi i5 flore . variegato C. BO ; aero p. 28. ;À | Obfervatio.. Ab incolis contra tormina infantum infufo r. theiformi ufus frequens. | Odor florum vefperi gratus. CONYZA. EPA v: Consyxa lutea autumnalis , 8l. Octobr. in aridis, 8. Convyza vulgaris f. O&obr in arenofis. y 3. Cenyxa linariee folio. 'T. Rue». 1 92. ad foffas. fl. Au-| * ufto. . . .4. Conyza media Mathiol. After pratenfis autumnalis. 1 conyze folio Kurr. 197. fl. Augufto ad foffas frequens. E. CUSCUTA. E. 1i. Cufcuta major C. B. Pin. de variis plantis adnafci-- » tur in aridis, fl. Augufto. | | E. CRISTA GALLI. | b: I. Crifla galli ( Ale&iorolopbus Har. Ew. p. 624. no. 23i E? calycibus glabris, foliis inter flores latioribus, flores luteifpi- | . cati, adpendices galee bini ariftati cerulei, folia conjugata — angufliora evidentius ferrata &c. calix claufus inferne pedeg ip culo adfixus, auf dem Queflenberg. — - E | CONSOLIDA. - - f. Confolida Rivini fiore purpureo Rurr. p. g. E - Varietas, in den Binfen von Oberpeslau. | di CYNAPIUM. d i B Cynapium Rivini &y Tabernemontan. Rur?, 284. Ton. floret in Hortis & inter olera. Greifs. Gleis, — T ^ DIANTHUS. D. I. Digile füperbus L. im. Rogenbufrb. floret Auguítosl Tunica montana, EHE, flore tenuiffime laciniato. Rum. Y wp "t - y ES & X rum Majo. ( . pnt peo 4 I" : ibid. B Melaeniiu ad bifloriam naturalem cue 125 ; DIGITALIS. is - Digitalis purpurea, auf der Nordjéite. des 2 ycherber- 2. Digitalis. Rivini. folio afpero C Rus. 243. binter ; einer ite: floret, Iulio. 9. a magno flore luteo C. B. Ruer. 243. f. O&obr. : -ECHIOIDES. I. Fxcbioides dios albo Rivin. frequens ad margines agro- E: ERIGERON. zi ato acre L. ad aprica am Teich v. Oberpeylit; . ,FRANGULA. r. Frangula Dod. Pempi. 787. Alnus nigra baccifera C, | B. P. ui 428. Rue». 44. Faulbaum. incolis ri aede in . hortulo ad Npos fponte, Majo. DCSERAGARLYM | M Fragaria vulgaris flabellis reptantibus H. E. p. 343. - ex corticis roboris rimis progerminans. Octobr. parafitica Ciber. Si eflate fragis vefpera ante cubitum, membra - figore lefa, per octo dies fricant egri, & per noctem ficcare pfnunt, frigus hyeme futuro nihil nocet. FICARIA, i. Ficaria vulgari is flore bexapetalo, an fetten Auen à | GENTIANA. | G 'entíana caerulea dope unifloro. O&obr. i in pratis m - Rogesteich. . GLADIOLUS. . . Glediolus germaricus, floribus vnoverfa difbofr tis C.B. T | indon Ober pue Gebüfchen legit Sam. EH Iun. . ME q3 : GAL- w Hi ] : zi Y [26 Meletemata. ad tifloriam: naturalem Suidoicerfe, : — GALLIUM. | E Gallium | "boreale L. in pratis infrequens, ef. Rus. 1 2d Harcgn ! HEPATICA. : 15^ Hepatica flore f implici ceruleo Rur,. p. 159. à. Mars. F am Quiddatipeng : HYPOCHAERIS. | [ Hiypacheris maculata. MPeil. am üsteid, Augufto o Syn " Hieracium latifolium glabrum , Blatkraut. HELLEBORINE. - ^ i Helleborine flore albo vel Damafonium montanum la- | tifolium C. B. Ru»r. 293. frequens floret Majo, - b | Obfervatio. Vefperi odor gratus, uti caprifolii Italici fed. ted avis. d XEx manipulo, cubieulo angufto inclufo, homini quinqua-- 3 .genario majori torofo apoplexia orta, tandem fanata , relicta - cecitate unius oculi. HYPOPYTHIS. r1. Hypopytbis lutea, am Kogenteich. floret Iulio, HIERACIUM. | — r. Hieracium (alpinum) latifolium maculofum, hirfütum incanum, flore magno, foliis dentatis Rurr. p. 287. An Hy- E: TUCNPRUTESEHUM, ? p. 360. """ LEVCOIUM. I. Leucoium vernum album nutans Cc. quandoque peta- 3 lis octonis totidem variat ftaminibus, ^ Du: plante vagina. comprehenfe quoque occurr unt cincte : PUE expanfa peta- * t gaudebat, caules , foliaque , ; contigui non concreti. vagina | 1 difciffa demum feparabiles. Bulbi haud dubie duplices connati. . Lectoris incuria terra relicti. Piftillum unicum fimplex. Ludit leucojum vernum album quandoque petalis. £3 tenis , totidem ftaminibus, Bulbus caulis ad diftantiam trium. — unciarum prolifer. feu bulbo cum cauli continuo alio , radi- - | : ! ! Ccu-^ - * ^ : / L » UM | : o , » Ü & P DES ^ ak - Meletemata. ad hiftoriam. vaturalen Suidnicenfm. | ^aa] , ' "culis in bafi. Folia conftanter quaterna caulem cingentia va- . gina inclufa, : : E ; LINUM. Linum [atium C. B. Rurr. p. 133. fl. Julio. Obfero. Exoticum. Flos & capfula feminalis irritabilis,. ; Linum, cannabi fata, ad arcendos pafferes cingitur. D LITHOSPERMUM i E -Lithospermum PURI flore albo, ad margines agrorum - floret Majo. ! 2. Lithospermum minus repens , latifolium (linguiforme - Jongifolium) C. B. Ru»s.. 1:1. a) flore ceruleo infrequens. - b) flore carneo varietas, fl. Majo, an der Mauer des Oberhofs. . í$ OLIGUSTRUM. 3. Liguflrum X. B. Ru». p. 36. in fepibus fl. Junio. Oblerv. Cantharides iisencsr & in quibusdam annis co- p piore plantam occupant. ! d LINARIA. t... Linaria. triphwlla ceerulea C. B. Rurr. 242. auf den Brachekern am Quefténberg. fl. Iulio. pD- MALUS. E Malus fslveftris Ru», p. 113. in campis. 8. Majo. : ? — Obferv. Malus fylveftris ad condinsefità adhibetur fic- . Catus aut recens fru&us. | » -MELILOTUS. BE - r. Melilotus [1 cevuleo, in dirico an der Strafe "enitits . des 'Teiches. fl. Iulio. | — s Melilotus flore flavo. rarius. —. ! ! 7 Oblervatio. Index foli culturà temperatiori , inde a fe- - "decim annis nunc primum ibi lectus. E MELISSOPHYLLUM. - Y Bi velim Rivini. Ru-r. 232. am SuMacech fl. - Tulio. | P Moo : pd | | MAR- P id ^d FN. : 129 Maetendta ad tiftoriar m natur at Sudrcofim. ^ MARRUBIUM. : E : » 5 Marrubium album vulgare C. B. mue 931. ad vias — | publicas beym Niederpeyl. Schlóffel, Augufto. non rgrum, " | MELAMPYRUM. d. Melampyrum coma cterulea C. B. P. Rurr. 193. : "^ OMYOSURUS. - * un Myofarus T. B. Rue», 105. auf der Mauer beym Obercd 3 hof, fub initio Aprilis. c. Alyffo, burf. paftoris &e. l0 | MURARIA. | 1. Muraria Rivin. Ru»? 347. Ruta muraria Tounwer. E 3n der Mauer des catholifchen Kirchhofs. | "x 235 NARCISSUS. m 1. IVarciffus racemofas, ( vel ramofis) cores. admat. 3 gines agrorum von Oberpeyle, floret Augufto. L OROBANCHE. P . Orobanche lutea ramofa, [pica irum nutante Rum, | 3 — 237. tu Reygerbufch, t | ORCHIS. 1. Orchis fslvatica praecox barba luteola Ruor p. E 39. edit. alter. im Rógenbufch. flor. Majo. : 2. Orchis fpiralis alba odorata, Rue». 29i. Iun. in pratis. ' humidis. L 3. driorchis flore purpureo (fpica conglobata) folio ma- - culato: floret Majo am Queftenberg, reliquas orchidis Es : in flora Riedefelia jam recenfitas mitto. - - ONAGRA. | : r. Onagra latifelia. I. R, H. Ruer. 37. im herrfehafi ; Garten, lulio. — Obfervatio. Copiofe, quandoque deinde evanefcens fine | caufa, / 1 . ONONIS. | 1. Ononis argenfis, bey Ober Peylau, 8. Iulio. VU 2. Cad [pinis carens purpurea Rue. p. a66. edd. loc. d Tis" E pa 1 á L4 UP ; "s - » M : 3 " " » e : : L . (0 Máerenata ad Hiforiam itoidbs SUM ADR. iu) —. 49ENOTHERA. P o & Qenotbera biennis L. 1n horto patroni, fponte. I. |... PRIMULA. o oq. Prima. veris inodora flere &? calice florali berbaceis, ! : fcapo trifloro birfuto. foret Aprili. - An varietas primula- fylvatice. flore pallido .& inodore | Run. I 7-2 PULMONARIA. 3. Pulmonaria pauciflera montana anguftifolia folio lon- - giore, Rue». p. 9. in moixofis aridis v. OPeile; floret Aprili. - S. Pulmonaria officinalis folio latiore £5 breviore. . in fyl- "vis humidis copiofe floret initio Aprilis. | PERSICARIA. 4d. Perfi cariaurens, Rue. p. 97. auf Pfüzenan Wegen. 2. -Perficaria urens , ( anguftifolia) Hydropiper? Wupp. . 97. non rara, floret Sept. in OPeil, ad ftagna. — | PIMPINELLA. E a Pimpinela fanguiforba radice rügra. Schwarze Bi- Dberneti. Rupp. 5o. , Ob[eru. Qua in diftri&o Strehlienfi, cum fpiritu frumen- ^ti abílra&a, qua remedio domeftico contra febrem utitur. l PLANTAGO. : — 1. Plantago anguflifolia glabra fpica longa, C. p. 1 Folia glabra longa acuminata non lanceolata, Caulis iti- dem uti folia glaber, hexanglus; pet Augufto, 4. Pyrus fslveflris C. B. P. 439. an Straffen, fl. Majo. E p p fracida cruda LEO oitur. E- OPYROEA. (€ I. Psyrola umbellata L. am Rogenteich. — 8$. Pyrola uniflora L. in fylv. arid. v. OPeil. floret Iulio. | 3. An Pyrola frutefcens arbuti folio C. B. Rupp. 295. E. multifloro ? im Reygerbufeh legit. Hmzius Pharma- bp- AV. 48. Phy, Mal. QUE s. RAN » "L4. Rupp. 65. Riibs- Riübenkraut. 73 q^ ; " L , » K € e, ago Malus ad Hi "WM Suidricenfem.. RANUNGULUS. .. [ En Rondrculus longifolius. -palu[tris minor" C.. B. pro 3 E | cumbens) flammula Iovis. Rupp. 103. : Obférv. Nonnulli medici angli eum preferibunti in degoctdu contra epilepfiam. UICTOAE: 4 Valet de ranunculis, quod do orchidibus. » (| 5: M | RHAMNUS. T i. Rbamnus catbarclicus Le. auf dem Queftenberg. 3 " Obferv : Khamnus cum corylis, falicibus, betulis, fpatio — epp abfcinditur, progerminat e radicibus in .terrà petrea. | RAPISTRUM f. NAPUS.. " r. Rapifirum arvenfe. "Fournef. Napus (vivellrig c. B. & : Obferu.. Ex femine parant. incole oleum. Folia recentia ulcera tibie fanant, fed urunt. 3 ., ROSA. T -1.- Rofü fslveflris vulgaris pomifera - drüe (oblongo. 1 major C. B. Rórr. 139. flore incarnato , . Clevi | (rotundo - aut ex carneo & albo : (.. .. «oblonga 2 ' variegato odorato» " ssa m oe (fpinofo (rotundo .. Am Rogenteich-Damm, ^ r : |^ wegen Obfterv. .ofze germinant e radicibus. I Ultima fpecies in hortis plantata fert. fructus dulces, fici a juslans parvus , qui etiam fepe inatur eipunh quales x auf. E dem rothen Hof. . SERAPIAS. mme longifolia L. in montofis von Ober Peile. füo-- 3 fet josio. SHERARDIA. . 1. Sberardia arvenfisL. im apricis cultis frequens. SCABIOSA. 3 r. Scabiofa multifido folin,. flore. flavefcente C. B. Ruvr. ^ 216. an Strafen und bergigten. Orten. fl. Iulio. 3 -3 - M pom ad: Hi floriam naturalem v Sui | E E. vimos 157558. SUPETRA ETT, 3. ose tur*O d Tatiabis Dill. L Gales y foliis & caule Matt tipido, ^Bore düpIO" calice longiore. HALLER. Ex. Hiaiv. O44. MO wo near ""(THALICTRUM. i ON di T Thalicirimi auguftiffi imo folio C. B. nv éd am ud | -. genteich fl. Iul, odor fravis fere ulmarie offici. - : — 8. Thalicirum angu[lifolium C. B. Rupp. p. 69. am Ro- | entm DO -8. "Ihalitirum alpinum, aquilegice foliis Townefort Rüpp. * db. auf Wiefen in OPeile legit KaawscH.- | ? THYMUS. r. Tbymus acinos Lis. ad faxa von MPeile.- TURRITIS. a. Turritis glabra, àm Queftenberg und ii in Mittel Peile. dion et. [ulio. ; Es ds TUSSILAGO.: | | : dui lago vulgaris C. B. Pin. 131: 192, in pratis hu- 4 midis von Nieder Pelle. Martio. ] ..- Obferv. Tuffilaginis folia in eryfipelate & nPEERUS tibie t adhibentur cum eyecos OG HIYA. y: n "Iba Theophrafti C, B. P, .Rupp. p. 326. in, horto - auf dem rothen; Hof viget in a&re aperto p any cura, acris - inclementias fine noxa ferens. ) | TILIA, | n. "lilia femina folio majore. C. B. Rupp. p 100.5 weiche - H TU Graslinde, Frühlinde, . — B8) Tia femina folio minore Rupp. p. 199, harte Linde, E Stein pue fpecte Linde. E Ys NN. ra Ob- Z4 IY e 4 e à T Melt vata PEPUNPSILRNN Sie. | Obferoatioes.. Folia & flores hujus: fep germinanttar- . . dius quatuordecim diebus aque:ac tribus hebdomadibus, prio- re.fpeeie, etfiradices.aqua tanguntur. — Folia autumno ea- dem proportione ferius: priore fpecie marcefcunt.. von Folia fature viridia tertia parte minora, quam: tilie: mol- - Mis:2). Lignum durius opificibus acceptius illo). Species, . non varietates. due. Marrvscnuka. Flor. Silef. 'Y- 1-p.481« — Licet butyrum duritiem, colorem faporemque febi, ex baccis, (fructibus) tilie foliis recentibus contrahat, Silefii: tamen faporem Butyri puri parum curantes, fpecie contenti bu- tyri,. illud pani illinitum. avide. deglutiunt ;, jpulionibins in fani - tatem. obtrudunt.. . Folia juniora tiliz, féil. recentiz, pabulum: ovibusufitatum: | & frequens, lanam teneram levem producit. '"Ponfores ob- fervant ,. oves.tonfura la&fos femeftri poftelapfo recognoféere;, - timere tremendo ,, tenfores. prifinos. Hlifis fécurus - ex ore: tonforum.. | Tilia mas funt tales: arbores; que demum (éptiino: vel octa- - vo. anno fructum ferunt.. P Tilia mas veteribus autoribus. eft potius fpecies Ulmi cum - magnis foliis.. E Lixiviumex cineretilie mollis aptum ad.infolandum, deal-- . bat: Cinistilie durz eft ruber; Lixivium rubellum, filums 1 & linteum cum illo: afperfüm, in loco. ubi lintea. foli expofita,, - rubieundum: & maculatum faeit. Y Ex opinione. maximam: partem: aquarum deffillatarum:. : fatuam ratus, folummodo aquis. tlie. aeaciarum;. fmbucis j per fe fatis: inertibus: cohobiatione vires: augere: animus. fuit... E:sque fpirituofas.:egre ferebant, imo plane refpuebant egri. - s Imo aqua meliffe decies. cohobata, fere fpirituofü; ventricu- j lo,oneri ructus crebros ciebat, egre: digetenda. Ultra quiin jo quen.ium [pirituofitatem. allérvabat. ! T NECUÓN "o on net on un Meetenata ad Hitorian sutéán Suidvicenfem. 193 E PLANTAE MONSTROSAE. PF rH ROSA centifolia mon[lvofa bortenfis, fere dini: ES Litterarum explicatio. Fig. 4. "Rofü inegra X.B. — — p E petala fature rubra calicem cingentia. A. ; b) calix rofz uti videtur, & fc. pentaphyllus, — . . €) petala rofz majoris B. matris. Po 4) calix rofe B. quadriphyilus, alias pentaphyllus. . Fig.s. Roja dilacerata vel explicata. A. Rofa minor A. : : a petalafature rubra calicem cingentia. —— - » - b) calix rofz pentaphyllos. | | . €y petala rofz majoris B. d) petiolus f. caulis rofze. Rofe A. caulis d) ex difco rofe B. ortus videtur, A. m albus, angulum acutum eum petiolo Tof B. e£- ciens. | . e,e) ffamina eum antheris caulem d) cingentia, inordi- . matim difformia; . Kofe relique fraticis nihil monftrofi fftebant. 2. PY RUM. monf[trofum geminum. . Litterarum explicatio. Fig. 6. 4 latere, naturali magnitudine. 8) Pyri excrefeentia coloris flavi obfeurioris fübflantige. eontinuo: , in fummitate conifonmis.. | b) Pyrum non excorticatum.. 2 ^-€,; Pedieulus.. ; . d) Calicis. petalorum reliquiz difformium ad Tatera pyri- h Fig. 7. a vertice. | | d) Sunmitatis pars.coniformis: 'cf. Fig. 6. a ——— B) Apex protuberantie conifoniiis 8), quo petiolis folioli ^ aridi cc eid fuperftes.. P 2 4a 7. €95 Ret c vam de -—- - 4 ATI, P E om) Ae AA -- LEN ^pa. MT xerit — ix is Cc ETE e A. 3 v »* d P Jer * C) i - 334. IMelotenata E Hi ] M - Nm. » J , F U^. ES - 7 " í ] a Y L. NES V . i . b. * 1 a » - eer e: d^ e : /AFSSÀ m. oriam uaturalem — 1 cy: Pyri (npetfeies extera; "—— 1u E cor vsos Fig. 8. Difciffum medio pyrum. f n &) protuberantia, ^. uu b) pyrum, fubftantia Vile cum protuberani. continua. .(eadém). «^, T cc) ramus vibflania ejus perforans ^. ue - d) calicis petalor um reliquiz. ' : eee) folia pyri ex ambitu calicis nata, lacera, | f) foliolum apici; — . | au Obfervationes ad pyra monftrofa. Fig. 6. & 7. à) Excrefcentia Pyri &c. E 5) pyrum alterum inverfum calici prióris infidens &c. 3 Nec loculamenta, necfeminaullibiconfpicua. |... — Fig. 8. pediculus ccc) recte per medium fere pyriutr ius- . r que progrediens; ramus cc) verfus medium pyri b) ad. fedem ' loculamentorum in fibras terminatus ligneas teretes. - DE Poma duo inaequalia ad latera concreta. Fig. 9. E a2) Calicis utriusque pomi reliquis. o" b) Commiffura inter utrumque pomum circularis, : C) pediculus pomi majoris o & minoris B. ad angulum | acutum conjunctus. 3 :d) Commiffura'a) pomi majoris A. calice ad pomiminoris ' EK calicem protetifa, cum circulari angulum formans obtufüm. — Segmentum inter calices aa) minus, quam inter pomi - majoris. A. Ca.) 2 E . Pomi majoris A diameter (a. ) ad minoris B inclinatus. | Wem Poma medio difciffa. Fig. 1. E aa) Calicis utriusque pomi reliquis. | 3 bb) Loculamenta utrique pomo bina vifibilia, Nucleigil is majori A. ac minori B. binis nigris maturis deciduis, huie UE. : Meletemata. ad Hiftoriam naturalem Suidnicenfem. !35 plo minoribus, pro ratione pomi B. pomo majori nuclei be | - ni vifui fe fiftentes; alii bini in fubftantia profundius delitefce- - bant more folito. Pomo minori B. nuclei modo bini maturi - nigri perfecti vifibiles, reliqui bini nigri quidem, fed imper- A fecti compreffi &c. a js ; .€) pediculi filamenta ad capfulam] pomorumfeminalem, & fere. ad calicem (aue protenfa, RATEUOH loculorum for- - mantia. | "og. bita. Subflantia utrique pomo. eadem continua. - ee ) filamenta cordiformia fundo capfulze ütrinque irre- En. arcuatim calici juncta : forte veftigia ftratorum ; e quibus poma conftant, omnibus communia pomis; peripheria pro axis directione rotunda circularis vel elliptica. ^ Pediculo fimplici e ) duo orti, unicuique flos perfe- &us ab invicem feparatus , fub incremento bini calices. fru: . &usque molles fe tangendo, cortices molliores deftruxerunt - . comprimendo , pulpa utrinque coalita usque in unum conti- nuum adunata videtur. T — Plura hüjus formé poma occurrere, eadem ratione inz- »qualia, nulla equalis molis, pediculus bifürcatus conftans. "Stru&tura interna fimilis omnibus, nifi quod feminum pomi majorum, per fectorum numerus ad 4, 6, 8, minorum ad 4, -impe:fectorum, comprefforum effet. — v Ortus horum , fimiliumque ex coaliiione duorum in unum? & M, E PLANTAE coii piu x | ABIES. EC TS Taxi folio, fru&u furfum (peGante. Tournefort. Rar p. 335. vueife Jaune , | Silefiis lamse, in Sylvis von be arpoyle rarius. "w , Er j f Ob- T - 2 e $ * "i Li NODE e. : : : : DE S a T ARMOR DON ^ ; : Xt d; COHEN "n : » , * Y ia; E * Mdetemata ad Hilrian — —: - Obfervatio. In pago veteraquenfi eft porticus Cfe. Alley 1 | abietinus. Creditur alias illos extendi non poffe. : o. /bies tenuiore folio, frat deorfum inflexo Turic Rupp. 335. rotbe anne, FicbteSilefis. In fylvis von. OPcile. "d "Tanne od. rotbefWanne "Tigurinis: Gallis Sapin. Obfervationes, Hoc lignum attrahit humiditatem modo . notabili. ^ Conflagrat fubito , & crepitat forte, Refina li-— - quefceit exinde. . Folia exficeata abietis (vveiffe T anne) decidua, reliquo- P rum uti abietis; Crotbe Tanne. ) pini] adherent fiecata ramis — folia. nerem, ad lixivium, quam recentes. Abietes, quercus, pini dant immundum Tn hine. * filum non albefcit, hi INUS. 1. Pinus fslveftris ^ | &Saxonibus. Furn & Tall Svecis, Dele Bernenfibus & Daille Gali : Helveticis:- Zirnenbaum D&sztERL, Tigurini. Obfervationes Foóbren und Kiefernbolz, ift einerley m i; Bü[ching Geograpb. I11. Theil 1. Band. p 7. Einleitung. 1757. 9. Dicitur. Fohren od. FKefern. Pini fylveftris. dr Norimberge Fóhre nabc Oelbafens Abbildung der vuilden pue . me G. G. À. no. 150. 1768. p. 1277. | Verbum Kiefer eft apud illum ignotum. | E A verbo Svecico Tall, Dele Bernenfium, & a Fra, Führe Tigurinorum, & Fubre Germanorum inferiorum deri- : Vare perett | CE Abietes. & fagi putrid dant eopiofiorem & meliorem ci-- 3 aris, Genevenfis I. B. r. 253. E Fichte, Fichtenbaum , Kibubaum. Rupp. 335. Kiefer Silefiis. z . DN E- ETAT n | *» E ! i. M^ P Meletemata ad. Hiftoriam naturalem Suidnicenfem. — 1g7 D 00 MANIPULUS PLANTARUM E SABOTHICARUM, | (ry "Refiduum trihorii, quod per currendo, errando, afcenfu per E. feffo, erat, plantis inpendebam legendis; fequentes - fponte fe curforie mihi obtulere: : - - Adnagallis lutea. Rupp. p. 19. : Afarum Diofcoridis Rupp, 6. 2- Burghard It. Sabotb. ] ; fene vulgaris C, P. Rupp. s. Bursb, It, Sabotb. p. 131. $ XU AMITA alpina quadrifolia Rupp.- p. 6. Gallium folis quater- fis ex ovato lanceolatis, — feminibus bivfutis ORE petiolatis, Haller En, «Hele. p, 459. n. 1. (IV. --—— Afperula levior acuzo quaterio folio uni. p. 6. Al/perula quadrifolia paluftris Rupp. p. 6.- - .. Gallium altiffimun foliis quaternis cin Haller En, Helv. p. 461, ^n. 6. 5 - Afperula faloatica Rupp. p. ibid. Mairifyloa. Tíag. |o MHirantia Rivin, Rupp. 280. | P . Balamina lutea, feu impatiens Riv. Rupp. «49. Burgb, It. - Sabotb. p. 135. n. 635. -—— Cbriftopboriana vulgaris noftras Rupp. 94. r .. Circea Lutetiorun Rupp. 55..—— : " D. "Digitalis purpureal, b, Kupp. po uie Iter Sd p. x iod n. 40. - Filipendula foliis 5i anguftis extremo aiblaro, minimis pinna- lis intermifis Hall. En.. H. n. 3. p. 307. am Fujf des Berges bey Kein. Süfterveiz. | - oo Fraxinus excelfior C. B. Rupp. $34. GER I. Tab. P. 127. n. 6. m Hellcborine titpls jin albo Tiemaen, C. b. p. 187. Rubb. pro9s- E - pp IN. 48. Py Med. 1 Ws utt H- d P a xag Meletemáta ad. Hiftoriam: naturalem Suidnicenfem; E - Burgb. It. Sabotb.. p. 138. r0. 54? no. d. Sabotb. p. 130. n. 21. | p.192. n. 86. Ey zd OBSERVATIONES AD HISTORIAM NATURAL EMO - JPlialangium. parvo flore ramofun. Rupp. p.150: v Hyperitum eganiffünun y. mon qnan, fois 0: lato Rupp. Hae H Lamium purpureum Toztidum Rupp. 224. A E Licben -petraeus. latifoliu:.... Hepatica fontana. Flor. fr P 1061. p. 131. T. IV. ad madidos rupes montis, [. Lupulinum: Rivini Rüpp- p. 256. Burgh. It. Sab, p..1 Sen pula Mercurialis [picata f. fcmina; Diofcor. Kupp. p. 327- , iNidus avis Kupp. p. 295- Pilofella: officin.. Rupp.. p. 203. | ge d .Polygonatum an ajtifolium 10n ramofum Rupp.. P 51. Low ^ Pyrola rotundifolia major. C. B. P. 191. : Pyrola. Rivin. fru&um fereus Wupp. p... 292. Rubeola "Towrnefort.. Rupp. p. 7. Ruhia cynanchica I. B. Sedum. minimum oe non, acre Spese A Hed Solanum f u:iofum f. Belladonne Rupp.. p. 252. | Thymelaea lauri folio deciduo Rupp. p. 45. ONE Valeriava officin.. Jy; iW Rupp. 214. Buwrgb. p. Sabe 1 Veronica officinalis f. mas pe o vulgati(fr ma Rim. 3 BunGHaARDUS femper iter fecit Septembr: in. montem Sabothum, non f e ri. poterat, quin multas plantas fine menfis Iunii florentes; Septembri de- florefcentes offenderit, & vice vería; bs MONTIS. SABATHI.. : "Videntur collapfi rupes. & lapides monte: deje&i, -— non eft matfa: homogenea uti plures volunt. Pauca aqua i: rec gatur. Strata juxta gravitatem fpecificam: non: jacent; nec pone dus. itaque. determinari poteft. — js " x De Altitude Montis. Sabotbi.. Oekonomif: be. [Nachrichten der Patriotif ^en Gefellfcliaft: in Schlefien PT. "rk d. 20. Febr.17739 p.49. No. VIl.p.52. Autori harum: paginarum eft altitudo. - - Mehtenata ad Hiferiamn ahud Sade. 139 montis s Sabothi fuper horizontem urbis Sabothi »s6 n 4. "Toifenz altitudo fuper horizontem Wr atislavienfem 279. Toifer, feu 674. — Parifer Fus. | Annotante BuRGHARDO, cujus.calculus quisquis fit, altitudo - montis a tadice 2109. Badabinl Fus, per confequens 2038. Pa- : rie Fu:. ; | E .- An error Burghatdif- - L j Los - Wratislavienfi, eftduplo altior bis femiffe monte Sabotho. : Sic altitudo media Barometri fuper littus maris viginti octo di- — gitorum. Eft demum 1) altitudo Wratislavie littore maris. . 78. Toifen, 2^) montis Sabothi 357. Toifen, .& tandem apicis. Su- . deti 768 Toifen. qeueWe er. rv Plante ficce montis Sabothi funt transmiffa &.donatead . Bibliothecam N. C. Erfordiam. Menfe lunio 1772. mittebatur quidam Botanophilus ad . montem Sabothum propriis fümtibus, qui autem loco planta- - rumin natura, Catalogum Linnzearum vifarum , tabula ex- ] Beprarum, modo afferebat: nullius ufus. L. E FASCICULUS PLANTARUM D | VETER AQUENSIUM. - ZIrenaria arvenft i: Rupp. p. 112. Aug. 1758. E Airnica foliis ovatis integris conjugatis Rupp. 175. caule uni- -floro fimplici. En. Helv. no. a. p. 373. E4. 2. Jul. 1759. Afperula quadrifolia foliis latis Rupp. p. 6. Auguft. 1758. - Afperula fylvatica f. Matrifyiva Rupp. ibid. Aug. ditt. P Cbamaenerion paluftre folio faligno molli & inp. 1758. Aug. ; LRupp.37 — L. Cicuta Risini Tupp. p. 284- Aug, 1764. (d Sequentes Plante lec in 4m. 1758. j^ -.. :Cboudrilla coerulea kupp. P: zos. dm E &acb den Hasen . dnd Bu LES * 2 uw | —- Apex (incolis Schuee- - Koppe).. montis Sudeti, ab horizonte S 9 Choy R3 d — 1 4o - - Meletiiada ad. Hiferiam Bah ar Sudrcénfm. p Cbondrilla forichi folio flore luteo pallefcente Rupp. 206.^ inae 3 Equifetum. arvenfe longioribus fetis Rupp- 348. Ho | . Geranium columbinum , di[fe&is foliis, pediculis forum longi mis | e ;, Rg.Rupp.p.131. * / ^. Gramen cyperoides tiro luteum vernum majus T R. -" Rupp. a 20. | d 3 . Granten cyperoides minus Rupp. ibid. | uncus levis panicula [paríaarmidinacea C. B. P. Rupp. p. D em Teich... Incolis Senten: Mavk., Obfervatio. Scriniarius, qui multo ufü pulveris Tabaci, po- lypum nafo, & ftertentem aliis moleftum f.mnum contraxit; - fimulac T abacá abdicato, hanc medullam nafo applicavit; & . hoc remedio polypus abfumtus fuit, refpirationem, & fom. num tranquillum nactus eft. 3 Cacobza vifcofa & birfuta Rupp. 177. auf dem Tiurm des scies 4 reni d. 3o. Iul) | Hejperis [slveftris inodora I. R. H. C. B. ad Runp. pz; 78 3 "Tab. I. Icon. 1. not a. c. Ic. T. 1. in prato ad viam faxofam ' prope fylvam. Vefperi licet lecte nullus odor. i28 Lanium vulgate album. Rupp.. p. 225. | . u— Lycopodium officingle Rupp. p. 385. OMM . Lyfimacbia Dio[corid. folio duplici mont: fo concreto Rupp. P. T 7 Meutha palu[tris folio oblougo Rupp. p.229. -— E Orobus Rivin, Kupp- p. 258. Plantago aquatica látifolia Rupp. p. 6o. pdap old Kiv. Rupp. p. 279. (o Ptarmica vulgaris flore albo Rupp p. 174. D | Sparganium rano[u Rupp. p. 325. | E: Syfimbrium eruce folio elabro flore iuteo Rupp p. 8o. & Tragopagon prateufe luteum majus C. B. Rupp. p. 208. d Vaccinium foliis buxi pervireus , baccis vubris Rupp. p. S2. co- É piofiffime. | Vcvonica foliis chamaedrios Rn, Rüupp. p. 245 ixery 2 0 TM minima Rupp. P 261. T. : | Anno | EN m Xx. m ^ ee E — Quaedam. ad hiftoriam naturalem fpettantia, . A4I p. L. Anno fequente 17 59. circa fittem diy lettain prütis;: t6) | 3 ' Alrnica foliis alternis jerratis, dichotomis brachiis Hall. Fm. b - Hielo, No. 1. p. 737. circa fodinas carbonarias, i - . Inter plantas quasdam tempéftate pluviofa curforie, bota- ? nicis autoribus deftitutus, lectas prope fontem fuperiorem ad - femitam, qua itur verfus /lldenturg, occurrit in umbrofis. 1 ^. - Boletus phallus cylindricus. e. bulbo cepiformi, extus carnei intus albi coloris, furgit;- pileus mucore tenaci flavo, | odoris cadaverofi, late fparfi; cujus caufa eum nequidem teti- - gi, cui infidebant mufce flavefcentes avide ; mephiti nares. - feriens Botanico fe prodit, alios fiue radice bg vii: non legi. j e JPbalias Haller) Exin." p. 24. : Boletus. Pballoides 1. R- H. p. 562. — "Baletus. phallum refereus, Füngus pballoides vulgo Rupp. - v/09d.. Edit.p. 360. . c Fungus foetilus, penis imaginem referens C. B. Pin. 374. Oblcreatic. Aquse Veteraquenses nunquam congelant. | Adfunt duo tubuli ferrei in eadem crypta; primus, qui ab. otiente per lithanthraces manat, eft copiofior; fortior, 'clarior . & fvirituofior fapore & odore lithanthracum infectus; contra ce a meridie profluit, multo minorum virium, in ufüm — non trahitur. — E QUAEDAM AD. HISTORIAM. NATURALEM 1 - SPECTANTIA. -- Carbonum foffilium abundantium bituminoforum: genere tef. Nie. l. c. $. 8. p. 9. & HorrMauNr obfervation. $. 82. p- 51: ftrata ad horizentem inclinata ad centum & ultra pedes 1 Er exhaufta, intervallo quinquaginta annorum resar- - eiuntur. ' Quando fchiftum cum pifeibus fipius reperiri mihi - certo relatum fuit, fed, licet data opera, nullos comparare - Badii. ^ Schiftus cinereus copiofe fuper ftratis lithanthracum effo- - ditur, plantas pictas nigro colore v. gr. equifeti, adianthi pue» "filicum fpecies &c. aut feorfim pictas, aut acervatim con- (E S 3 | geítas "i EN " TE Se - poules ad tifariam s natirm —— a inextricabiles (ifti. - - Alibi eodem fchifto uti. indo 3 lenter compreffo v. gr. Arundines ftriate , typha paluftris - major C. B. p. 20. Ruer. p. 324. Ed fecund. &c. cunralis - ignotis, máterie nigra picea carbonum zmula obducte, effodi- untur, copiofe, quorum varia fpecimina tam «ad Zibliotbecum - Academ, ANátur. Curios. Erfordiam, quam Gefnerum Tigurum & Grut 1 rwn Bernàm transmifi, iisque me penitüs orbavi. E Pyritis, pyromachi, Ochre, terra bolaris fpecies varias 3 legi: preterea circa fodinas carbonarias. Rivuli ochram de- — ponunt e montibus defcendentes largam. 33 0o In monte sulturino.4. vulgo (Geyersberg , qui tangit. montem .- Sabothum, Burgb. It. Sabotb. p. 19. invenit comes amiciffimus ' - lapides figuratos z conchitesterebratulos, flriatos. L ^ 1784. menf. Novemb. Pantbeuavie colle arenofo fruftuni 1 . fuccini ad magnitudinem pugni repertum eft, quod ipfe vidi, - | Ibidem duo erecta & effoffa fceleta armata inventa funt, | que fine dubio tempore Zémplariorum , qui ibi coenobium ha- buérunt, (cujus rudera 1757. e adivi,) ut nibi polfe(fon! tunc temporis narravit. TAN TUN. 4 ; Dn PAULI IOANNIS BONZ 1 | PHARMACOPAEI ESLINGENSIS ACADEMICI CURIOST.. SYLLOGE OBSERVATIONU! QUARUNDAM, QUOMODO VARIA PRODU- CT A MEDICO: CHEMICA,. MAIORE COPIA , MINORE. SUMTU PRAEPARANDA. SINT; E : * VT E : n E ; CERA "s T E ... OBSERVATIO I. | a De Fhoplero ac Urine fale effentiali. H.- "xperimentum. Urine hyeme colle&e fitulas quatuor; quas in terris Wirtembergicis /bmi vocant, & quarum - fingule libras XL. pondere equant, recepi; hanc ad cuticu- - lam in lebete ferreo evaporandam curavi , ferreo inquam, ob ' crebriorem vaforum terreorum perforationem ; lotium ad duas - circiter menfuras Wirtembergicas cum dimidia redactum fuit. - Evaporatione hyeme facta, lotium ad cuticulam femper re- . digere poteram, eftate vero ad mellis confiftentiam infpif- fabam. . Lixivium per pannum laneum percolatum infudi femire- - frigeratum i in ollas lapideas colonienfes, eique fpatium octo - dierum ad cryftallifandum dedi. Quo tempore elapfo fatis modica urinz cryftallorum quantitas in ollis reperta eft, quas - .a magmate ope lignef angufli cribri fecernebam. Cryflallos Eu frigida abluebam , ut ab adherente magmate repurga- -rentur, ubi etiam aco fubftantie earum folutum eft, id . - quod ex imminutione cryftallorum obfervare poteram: nihilo minus vero inde multo pu facte funt, color e pallide fla- T ve ac pellucidz. X - Has in charta bibula multiplici modo complicata ficca- ^bamir umbra, es&que pondere uncias XVI. equabant. Charta | — bibula multipliciter complicata in eo utilitatem exferit, quod - adhuc nonnihil partium oleofarum imbibit, ficcare ip umbra "quam maxime neceffarium eft; quia fi urine. cryftalli nimium 7. - caloris recipiunt, natura fua difhuunt, quam jacturam ipfe feci. EU Hac falis urine copia inftructus ad deftillandum urine B progreffus fum. A s in finem fex hujus falis | App. IN. s br Med. 1. uring Ps CQ RE IRR e Mem [t t Ido cw / Li. w 1 $ 1 * . ^ VI ier Hd j : d T -, E r i» : aud Mt 1 Y E Y , ^ D Lm ^ ^ - k 4: à $5 urine uncias in mortario ex, x ophite parato in pulverem com- * minutas. tribus unciis fuliginis tds in olla luto claufa exufte immiícui ; hanc mifturam ia retortam loricatam haffiacam dimi- P die ménfurze capacem inferebam, quam in furno reverbera- torio repofui, adhibito excipulo, quod Ballon. vocant, aqua Y repleto, adeo ut extremitas roflri retorte proxime ad aquam accederet, ficque praeeunte Cel. Marggrafto ( Chemifche d Schriften 1. Thl. pag 62 .) acftillationem' exorfus fum. AH | Furno aucto per gradus igne fere repleto , emicuit phof- phorus ad retortz roftrum fub forma flamme livide fenfim au- ? gefcentis. Inftabam operi validiffimum ignem per duas cum - ditnidia horas alens , quamvis nullus phofphorus fub-guttarum: b. forma appareret , aque tamen fuperficies turbida facta $,. at- : que in recipientis fundo notabile fedimentum paulatim contra- - étum eft, id quod in loco phofphori ab initio minime mume- | . rabam. | Vafis refrigeratis recipientem removi, in cujus fundo 1 fufco - flava quedam materies vifa eft; quam poft aque decur- - d - fum charte beneficio expromere poteram. ec partim gru. " mofa erat, partim pulverulenta, omnis autem tenera, tactu- que mollis erat, alia illius pars digito excepta in obfeuro luce- '| bat, alia fuper charta bibula deficcata ac inter chartam (eri 2 "toriam attrita ignem concepit. Pulvis hic senuini phofphori Ex indolem prz fe ferebat, quem in vitro cylindraceo aqua re-— pleto affervabam. y Priusquam hanc phofphori ináteriéin curatius explorabamiy *| 'ad alteram phofphori urine deftillationem proceffi,. quam ut — priorem ex vj. unciis falis urine & I1I, unciis fuliginis tzedze in^ füituebam , & in qua nil mutabam. — Similis phofphori pulv e. rulenti fpecies apparuit, quam, ut prius, Bps charte expro- | mebam & cum priore jungebam. A t Nunc aliquam hujus materie partem in aqua fubfidentem)) - recepi, in novam retortam haffiacam intuli, recipientem aqua | epum Appaluty, ac Cper gras deftillavi. " Phofphorus, igne - retof- | FP- (n . vani : £ eo t E oe m Yd 3 I | De Phosphoró ac "ud fale ilinlali 2 | 147. | - retortz fándum attingente, in vaporibus tra: nsmittébatur, qui -mubecularum inftar fuper aqua fluctuabant, ac tandem ab ea - abforbebantur. .Pulvis phofphorefcens poft recipientis remotionem adhuc . magis divifus reperiebatur , quin nonnihil ejus in aqua fufpen- - fum haerebat, quod nunquam feparare potui. - .. Phofphori pulverulenti reliquum in vitro cylindraceo aqua - calida retinebam, id quod autem liquefcere nolebat; calida opem aqua huic phofphoro affufa, ad argille elutriate inftar in partes diffipatus eft, ac egerrime fubfedit, fic pariter lar- gior phofphori quafi folut copia in aqua relinquebatur; — : Quicquid hujus materie adhuc colligere poteram, com-. . mifcui cum arena abluta usque dum globulos inde formare pof--. . fem , quas in retortam ingeffi, atque excipulo appofito deftil- lavi: modico ignis gradu phosphorus guttatim eluxit, Singu- ' lis minutis fecundis gutta cum fibilo in aquam delapfa eft, que - füb ea corufcabat, ac tandem fubfidebat. Solidas phosphori guttas excepi, qua in infundibulo vitreo, his rebus apto, facil- - lime colliquefcebant. Pondus equabat drachmas duas. - W 1I. Experimentum. Aequalisurine quantitaz, congela- | tione ac evaporatione concentrata, poftablutionem rurfus ug- » eias xviij falis urine exhibuit; id quod mihi phosphorum mo- do, quem füpratradidi obtenturo largiorem pulveris phofphoref- - eentis copiam fuppeditabat. Hunc cum arena mixtum deflillabam - - concretum impetraturus phofphorum, ac tribus deftillationi- - bus ex unciis xviij falis urine drachmas quinque & dimidiam - na&us fum phosphori glacialis, qui flavidus erat, fed benefr- . cio aque in vitrea retorta rectificatus albefcebat. E Poftea novem falis urinc uncias una cum IV. unciis & di —midia inflammabilis immifi eidem retortze, ac fubinde pulveru- ^dentum phofphorum obtinui, qui arene ope in formam con- - cretam redigebatur. - - Uncia una falis uring abluti non depura- -ti circiter grana quindecim, E ad fc QE t unum, fuppe- ditabat. | | A^ 5 duos Ps t£ : In h 1 à ^ x "am E - - - ^T EUM ; ad R | Obfroti 1 actes. £o : - In dpa falis urine, quum maxima huie ne-- : gotio accommodetur cura, majoris momeoti mihi videbatur. decrementum quam ut labore fuperfedere poffem ,. cera fa- lis uringg non repurgati experimenta capiendi, cum ex urina - infpiffata phofphorus obtineri poffit, ;conf. Cel. Marggraf. Ll: — —€. p. 6r. & Maquer (Anfangsgründe der pra&tifchen Chemie: e 2, ThL 3. C. 2. Proceff p. 75. praeunte Hellot.) EG - Cum ex quatuor infpiffate urinz fitulis, non nifi IV, un- cias falis urinze effentialis bene repurgati impetrare poflem, nec amolius inde obtineri poffit, cumque fere una falis urine de- - purati uncia. dimidiam drachmam phofphori,: vel grana xxxv. | prebeat, utilitas patet ex opere abluendi falis proficifcens, 1 nec eft quod Chemise ftudiofi detrimentofà falis urine depura- ^ tione fe abfterreri finanta fuscipienda operatione chemica, que E tanti fit momenti; 1 Utinam major in officinis pharmacevticis Chemie ratio: ha-3 beretur, & quavis operatio chemica, inprimis illa, que me- . dicinam fpectat, in illis perficeretur. — : ^ Coronidisloco cautionem adjicio, quae adhibenda eft, ne urina nimis celeriter evaporet. 1d enim aliquando me it- - vito factum erat, cum tempore cryftallifationis ingens gelu - exoriretur, mihi loco falis urine copia minutarum acutarum albicantium cryftallorum vifa eft, qua poft depurationem re- vera fal mirabile Gl. erant. . Ex refiduo, addita recenti urina; 7 | additoque tandem alcali volatili, cryftallos urine nancifci haud poteram, fed confufam tantum falium congeriem, nigrum co- 3 . lorem ac granorum fpeciem prebentium. E Eadem retorta haffiaca fex phofphori deftilligiones iifti- 3 nuit , eique lutum inftar vitrez lorice adhefit, itidem furnus . fcoriis intus obductus erat. 3 —.. At obiici mihi poterat , cur non ftatim ab initio arenam - admifcuerim, ut rectificatione fuperfedere poffem; fedrefpon- - deo primo, quianon ighorabam principium inflammabile &aci- | 4 dum ERUAC UM " i Men phofphori fufficere, deinde, - à quia - ; S * . De Pbofpborà' ac "Urine fale effentiali M 153 . quia, cum aliquando deftillatiónem cum arena junéctam füfcipe- - rem. in medio bore excipulum rimas agebat, ab hoc pro- - pofito interea defiftebain j eodemque tempore experimenta L j grromaun depr operabam, ad alia. chemica negotia vocatus. i D 1: Seen OBSERVATIO. 1I. iE Sinh - De Aqua forti, "methodo maximam ejusdem copiam obtinendi., atque caput mortuum ad varios ufus adbibendi. [Gu conftat, operationem hanc in labor atoriis pharmacev- ticis raro füfeipi qua ob preconceptam opinionem, va- - pores fanitati corporis noxios efle, deftillatoribus aque fortis penes qui magnum, ex ea lucrum capiunt, majus captu- , flars manum regeret. & — Hunc in finem iter. ingreffus fum ad duas tabernas , ubi aqua fortis conficitur, in Wirtembergia fitas, alteram Laurea- ci, quivicus eftprope Schorndorfium, Ebinge alteram. Rem - prafentem intuenti mihi perfuafum erat, commoda i in utraque taberna haud percipi, queinde percipienda erant. lam pro- - portione partium inter fe difcrepant, dum in altera duas vitrio- . li non calcinati partes cum una parte nitri commifcent, in al- . tera vero eandem vitrioli non calcinati ac nitri menfuram reci- piunt: hi minorem quidem aque fortis copiam adipifcuntur, — fed egregium arcanum duplicatum conficiunt; illi majore aqua fortis copia potiuntur ; fed arcanum duplicatum nunquam al- * befcit. Utroque in loco deftillant in vitreis retortis" quee » dE. rd y * RS o. a fubinde vel liquefiünt; vel rumpuntur. His rebus permotus animum induxi ad explorandum, qua via hec res, quae communi ufui effet, conficienda fit, ut pluri- - gnum inde capistur emolumenti. - L| Experimentum. ^ Nitri ac vitrioli non calcinati binge ^ libre, i in vitrea retorta deftillate, nonplane decomponebant ni- "rum, elixivatum arcanum duplicatum vero premiffa calcina- - done albefcebat; aqua fortis pondere fesquilibram "n ? "E 0 1350 -. ^ ^ Obfevaiio 1L. - -Levuis nexu artium ( Zufammenhang der Künfte von Ziegler - 1 überfezt ; legiffe memini, qua ratione in Anglia aquam fortem . - d ' «* Poft plura experimenta illud mihi denique omumvitm | eft, ubi vitriolum quidem omne nitrum Dopod poncbet , De- que tamen ipfius exceffu peccabam. Undecim vitrioli partes quinque nitri partibus adinif. iebariil tur: poft calcinationem ad. albedinem ratio vitrioli ad nitrum " erat ut 6 ad s. Nuncmea intererat, cogitare de rodehifta quadam, que 1 ^in vicem vitrearum retortarum fuccederet, quibus ruptis ma- - 3 jores fubinde fumtus in hunc laborem erogandi erant. InCl. - ex ferreis ollis deftillare confueverint. - Huncin fiaem ferream ollam, cujus figuram Tab. IV heic 1 adjungo, conficiendam curavi, cui vafeulum itidem ex ferro paratum fuperimpofui, cui poftea alembicus vitreus impone- batur, illud vero vafculum olla haud nimis arcte adher ebat, | utinter utrumque loro lineo, quod luto o erat, [pa- tium r?linqueretur; : Furnus tali modo exftructus erat , ut ignis totam olia] ambiret atque lamberet , cui rei inferviebat latus olle circu- lus, qui fpatium inde relictum clauderet, ac fuperne repleret. Infuper furnus tribus amplis fpiraculis inftructus erat, fes- quipollicem latis, ut immiffis per ea carbonibus, fub finem de- - ftillationis, fummus ignis gradus commode excitaretur, lisque P durante deíüillatione epiftomia ad regendum i ignem immitti at- - que removeri poffent. Idem furnus in aliis laboribus vices furni reverberatorii, le- - | . vi quadam mutatione facta. nrzeftabat. IT. Expetimentum. Vitrioli XXII. libras ingeffi " quoa ] ad albedinem calcinatum XII. lioras reliquit, ac nitri ficcati X. libras. Vitriolum qualibet vice in ipfa ferrea olla calcinaba-: tur, quz e furno. eximi eidemque immitti poterat. Hiec i inge- ftorum portio eque (üfficiens erat. ollas ad circulum usque im- | plenda. ; Primo — illud luto: communiebatur , cuide- i9 js inde Li 3t E. » & y: * 5 1 £ r 61 M MES NUS j &- Á ; » N AUS fa Á p s A H f 4 H 1 De Aqua forti, methodo maximam ejusdem copiam et. Ist | - inde amplus vitreus alembicus cum amplo ac longo roftro in- — fra furni oram defcendente, adaptabatur. Huic roftro reci- piens, quatuor aquz libras complexum, apponebatur ac luto muniebatur. — . Prioribus fex vel: iia horis leniffimus. fufcitabatur i ignis, MSN qui fenfim fenfimque augebatur; incalefcentem alembici tu- bum amanuenfibus tanquam normam przefixi; quo factoignis | minui debebat. Quod fi ad eum gradum ignis redactus fue- xat, ut quatuor carbonum manipuli tuto adderentur, porta -. -foci verfatilis occludebatur, inque majoriigris inerem ento ali- meritum per fpiracula prebebatur. [ip gradus ignis poft ; fpatium XXIV. horarum exftiit, ubi rubrivapores in alembi- CO evanuerunt. - . In ventre recipientis füb finem deftillationis bastbtous d; herebant flores,. venarum utro citroque difperfi arum fpeciem. ;pre fe ferentes, ante apertionem recipientis vero evaneíce- - bant: five Bernhardi fpiritus nitri glacie - formis fuerit, . | ' Aqua fortis flavo- -fumans erat ; cujus pondus undecim. - libris cum dimidia equale erat. Gravitas ipfius fpecifica erat . ad puram aquam,» ut fesqui uncia ad unam unciam cum feptem drachmis, adeo ut vitrum, quod fesqui unciam aque conti- , nebat, unam unciam aque fortis cum feptem drachmis reci- "pere poffet. . Quod fi illis undecim libris cum dimidia tantum -aquse adfundebatur, donec XVill. libras equaret, optimum E prebui aquam fortem vendibilem. Cab»nt mortuum non nifi per vim ab ole ferrez parieti- T bus eximi poterat, quz moleftia vero hac re depellebatur,, -ut olle interiora cocto gypío obducerentur. : - Nunc id mihi negotii datum erat, ut uberrimos fructus . perciperem ex capite mortuo aque fortis. Aft antecedentium à rexperimentorum ope jam experientia edoctus fueram, vitrioli "rationem ad nitrum multo minorem effe: debere, ad purum & "album arcanum duplicatum inde obtinendum: Phlog: fton enim, . quod. calci ferri adc adhefit, (quia vitrioli, cum immitteretur, em €e- Ks D NT. ^ ; TT. | " pur. JEN T TT iR div 4 à "Seer tet ^ " el 1 X " . f - - zu 49 L^ dp O38 ^ Olferoaio MI Co d pups i capia füfficiens brat fubinde leuia ductos contamina-- E bat, & quamvis idtertia vice calcinarem, color arcani dupli- - 1 cati adhuc e rubro pallebat, ochramigie ferrugineam i in eofo- | lütam preferebat. .—. N -' Hanc ob rem caput mortuum hujus ultime deftillátionis | M élixivavi, & fal ad ficcitatem iufpiffavi-eo confilio, ut illud in. furnum aquz fortis, fub finem cujusdam deflillationis, in validif- | fimum ignem paulatim immitterem. | E |^ . Quod eum per fpiracula in centrum ignis reverberantis — immittere cepiffem , ftatim perfentifcebam ftrepitum , quem - odor fülphureus fecutus eft, qui ad modulum immiffionis au- | ^gefcebat; ac lividam ceruleam flammam ex omnibus cibus, : fpiraculis edebat. 41 Quantumlibet his fignis decompofitio arcani ;i duplicari pa- 3 tef erit y in eventum tamen rei intentus eram: materies inge- - ta adhuc per tres circiter horas arfit inter carbones, levicum - ftridore crepitans. E. & - Furno frigefacto fal tanquam nigras móles; parietibus ac E ^craticule furni adhérefcentes, exemiz acrem alcalinum habe- 7 "bantfaporem, quas in pulverem comminutas elixivabam. |... In filtro refedit pulvis niger, qui ficcatus ferrugineum in- -duit colorem. Pulvis hic niger cum fluxu nigro in igne fufo- - rio per duarum horarum fpatium retentus ,. in grana converfus' x -eft, que granula ditfracta metalli fpeciem prz fe ferebant, at- que a magnete attrahebantur. t 723 Lixivium nullo modo éum acidis efferbuit, - Solutio angli- - ci vitrioli inftillata, fqualido - caeruleum effecit precipitatum, - qui vero poft unius hore fpatium in fufco - viridem mutabatur. - Itaque fal alcalinum durante calcinatione principium inflam- :maabile recepit, ac fpeciem lixivii fanguinis formavit. — | — 3 Lixivium hoc alcalinum, cum pari acidi vitriolici portio- -ne commixtum,. quidem non effervefcebat, poft tres vel - «quatuor horas autem fübflavus precipitatus fubfidebat, qui 1 | Heuer inftar fulphuris afit. Itaque nonnihil un M cu- E : | jus- E vie j y ME Li E? T forti, deiboli maximam ejusdem cóbiamtgc. 183 3 jusdam fulphuris in-alcali folvebatur, ( hepar fulphuris ) quod | »deliasrdtione interrupta penitus deflrui non poterat. , | His experiments premiffis lixivium, quod colore fübvi- ^ ridi erat, ad cuticulam evaporandum curabam, quod parvas foliatas, fed valde compactas cryftallos exhibuit, amari fapo- ^-ris , colore autem virides: he fpeciem illarum cryftallorum - referebant, que ex colcothare deftillationis olei viriolielixi- . "vato obtinentür. Inter depurandum harum figura mutabatur in Brant cry- ftallorum arcani duplicati. Cum cryftalli non amplius forma- — rentur, lixivium cum acidis effervefcebat. Hoc lixivium ad ficcitatem evaporabam, atque in crucibulo calcinatum rurfus elixivabam, tum poft omnes explorationes chemicas purum remanebat fal alcalinim, quod circiter octavam impuri, quod recepi, arcani duplicali partem referebat. / | Hec maffa falina calcinatione mutata, cuilixivium fangui-- . mis, hepar fulphuris atque arcanum duplicatum non decom- . pofitum immixta erant , occafionem mihi prebuit cogitandi, an non in laboratoriis amplioribus ex capite mortuo aque for- - tis major utilitas percipi poffet, quam id vulgo, ut in Saxonia - fierifolet, in fcrobes proiicere, idque poft nonnullorum an- - norum decurfum, addito denuo vitriolo, rur fus ad deftillan- — dam aquam fortem adhibere? » . Quodfi enim, arcanum duplicatum Bis: calcinaretur , ' facultas daretur, arcanum duplicatum integrum. decomponendi, | | partemque alcalinam colligendi. $ "Ego veroin id i intentus fui, ut arcanum duplicatum album, i quodque effet ufui, redderem: hinc unam arcani duplicati pri- - us obtenti libram cum duabus unciis nitri commifcui, eamque crucibulo commifi calcinandam. —Frigefactam hanc materiem . elixivabam, filtrabamac evaporabam: hzc vero nunquam tur- i - bulenta, ac pallide rubra reddita eft, fed clara permanfit, at- que perfecte tegularess puras ac. pellucida cryftallos exhi- . buit. - | p» N. A&. Pbyf. Med. T. PII. ;*Hoe-, i is UM 2 . / Pur - 154 SS GRON —Obfrodio 1 IL dust GUMY AEIOC experimentum. pluries repetit, -etiam. minorenitri €o- 1 pia, arcanum dup'icatum fubinde albefcebat: Proinde minor à nitri copia requiritur , ad phlogifton, quod ferri calx continet, | | . quodque eam in falibus mediis tam folubilem reddit, daitruega » dum. : Poftea arcano od Hcato hac ratione MED. immora- bar: quem ob finem *caput mortuum unius vel duarum deftil- lationum elixivatum fimpliciter infpiflavi, atque rurfus in pul- verem comminui; hujus libre uni unam duntaxat unciam nitri depurati immifcui, ignique, ut candefceret, per unius hore | fpatium commifi; fal meum inde extractum filrabam ac eva- . porabam , arcanum duplicatum ad priftinum candorem redi- . ps 3 . . lKaque hac operatione acquievi, cum maximam aqua: for-- tiscopiam, quoad ejus fieri poterat, obtinerem, atque ex arca» no meo duplicato eam utilitatem perciperem , quz refunden- dis fumtibus in carbones impenfis fubinde füfficeret. [ Proinde fecundum hanc methodum aqua fortis in officinis - faciliore opera, minori periculo ac majori utilitate elaborari | poterit. Caput mortuum Ur OeSew dne in regione noftra creberrime P ad poli enda fpecula adhibetur, alias loco terrae anglice operi | tectorio infervit. : c OBSERVATIO III. De - fpiritu falis, quatenus juxta metbodum aque E dgfilari [ nequeat. T Experimentum bujus rei, — Folatilifatio terrarum per acidum [alis. — , Cum in finiili ferreo vafe fpiritum falis, ope vitrioli ad al. bedinem calcinati, deftillare vellem , rem lufcepi, qua labori T infumco parum Fe "M 7 «NS - EM uM . Cong f f "c / , y . Ir Et b | De fpiritu falis, quatenus juxta. metbodum e. 1 55. alils inter omnes auctores chemicos, tàm veteres quam Mesures, fpiri itum filis itidem ut nitri fpiritum ope vitrioli, ' gu&tiore tamen igne, deftillari pofle. | : IunL Experimentum. Fidenti itaque animo xij. libras vi- trioli ad albedinem caleinati recepi, totidemque falisculinaris, utrumque in pulverem,comminutum ac bene mixtum vafi meo- commifi, IV. libras aqu infudi excipulo, ac per gradus xxiv, - horas deflillavi. - J . $ub initium multum .phlegmatis afcendebat, atque in - alembico hinc inde falinz ftellulze formabantur. Cum vapori- bus falinis concentratis immorarer, validum i ignem denuo per xxiv. horas alebam, adeo ut vafis fundus vi ignis, per xi viij. horas excitati, bacillis ferreis liquando adherefceret. | Verum enim vero hic gradus ignisnil efrecit, nifi ut alembieus albida quadam materie penitus obduceretur; ac tenues nubecule in p ReepMo circumagerentur, quce tamen in guttas non denía- . bantur. Ln .. Excipulo poft refrigerationem remoto cohorrui, cumloco . vaporum falinorum fuffocatoriüs vapor fulphureus in mares il- laberetur, qui tam velociter in laboratorio fe diffudit, ut " onmes, qui aderant, a loco digredi cogerentur. ^. . Acidi phlegmatici octo libras i in excipulo reperi, quas ab- 1 ftractione per retortam concentrabam, adeo, ut du tantum li- - breremanerent. At etiamnum carebat illis vir ibus, due vul- - -gari fpiritui falis vendibili infunt. E Duas hujus fpiritus falis uncias fale tartari fanitabam. id ? «quod unam duntaxat draehmam requirebat. -.... Ferreo vafe aperto, materiem falinam in profundum fiib- - merfam reperi, ac in duram maffam colliquefactam, füperne incanum referebat colorem, qua cum: malleo contunderetut , » pars quzdam diffracta eft ; ac fubtus cavam cameram monftra- . Vit, cujus in fundo NT. rubebat, ac neque a parietibus , ne- 5 . que inferne eximi, neqüe emolliendo neque coquendo vinci po- * terat; fed vas illud us variis hifce moliminibus, adhe-: | U : res- d To oP LIT. V B, 4- 156 —- Obfervosio Il. c refcentem ac liquefactam maffam falinam liberandi, difruptum .. eft. " | , [Y ge " KS : : .Ut de veritate rei melius convincerer, fequentia adhuc - experimenta inflitui. | acl .. JL Experimentum. Denuo dimidiam libram vitrioli ad. - albedinem calcinati, eandemque falis culinaris portionem vi- - tree retorte immifi, quam in furno docimaftico nudo expone- bam igni , ac per fex integras horas aucto igne deftillavi adeo, . ut retorta in fundo liquefceret. Süb initium phlegma afcen- . dit, ac quidam acidi falis vapor, roftroque retorte nonnihilfla- | vi fublimati fe infinvavit. ME E | E ^^ Fortiffimo gradu autem, neque vapor, neque guttz amplius ' vife funt. In recipiente aliquot tantum unciz dobilioris fpiri- | tus falis fine colore reperte funt, . fulphureum fpargentis odorem. Parvum illud flavum fublimatum in roftro retortze- exemi, ac nonnullas flavas guttas, roftro inherentes, collegi, : has per alcali fixum explorabam, alcali volatile apparuit cum ' nebulis albicantibus. Inde conjicio, hoc fublimatum effe fal. armoniacale, quod in fale culinari latebat, flavumque colorem. - a calee ferri exoriri, quod cumilla falis armoniaei partevolati- lifabatur. Eadem capitis mortui ratio fuit, ac illius inolla fer- — . rea. Spiritui vitrioli junctum denfos vapores falinos emifit. P Ex his duobus experimentis itaque facile colligitur; fpi- : ritum falis ope vitrioli e fale culinari non ita obtineri, ut mul- : tum inde capias emolumenti. | i III. Experiment. Colcothar & fal eulinare, in globulos - . efformata ac deflillata, vix acidum phlegma quoddam exhi- H . buerunt. | ! | j l1V. Experiment. Salculinare alcali fixo faturabam, ex .quo magnefie portio quzdam precipitabatur.. Hocautemvi- tiolo junctum, debilius acidum falis quam caetera prebuit. ) : b d ) » Y . P Y , ^. L e ! à s - NT z ^ P. ute De fpiritu falis, quatenus juxta : meibodum 5c. — 157 1S Experiment. Vitriolum ad rubedinem calcinatum , ac decrepitatum fal culinare paucos tantum. vapores falinos eis , buit, . iidemque retorta ignefcente ac materia liquefcente, , rariores apparuere, neque ullum fal armoniacaleadhafit, quod forfan decrepitatione evafit.. Hinc colligebam exiguum fpiritum fàlis, qui his antece- dentibus deftillationibus obtinebatur, fali culinari tantummo-- - dotribuendum effe, quod cum bafi terrea junctum erat. - - Atque revera fali Bavarico, quod meis tentaminibus ad- : bini : j magnefiz pars immixta eft, que acido falis juncta, fpi- - ritus per fe emittit. Conf. Cl. Weber (:Neuentdeckte Natur und Eigenfchaft des Kalchs, nebft einer oeconomifch chemi- fchen Unterfüchung des Kochfalzes und deffen. Mutterlauge. Berlin 1778.) . Sive liquatio falis roliaeris forfan impedit , quo minus fpi- . ritus falis feparetur. Recordor cum animo meo deftillationes ' fpiritus falis ope olei vitrioli diluti: (i refiduum falis libum fol- vo, idque foda foluta faturo, cujus fatis modica portio requi- - ritur, reperio tamen, fale mirabili. inde cryftallifato, e fex - falis culinaris libris, adhuc unam vel fesquilibram falis culina- ND» ris, quod füperfluum acidum vitriolicum decomponere non poterat. Pofthecatque alia plura, qua fücceffu carebant, tentamina, X fpzitum falis viliori pretio. elaborandi, atque illius opeaquam regis conficiendi, que in fabricis opificuni ad folutionemftan- ; ni; colorem coccineum exaltantem adhibetur, illud adhuc mentem fubiit, num aqua. VS e falibus, que: huc referuntur, -. deftillari queat ? . V1. Exreriment. Quare cómmifcebam uncias fex vitrio- ( Hh, ad albedinem calcinati, ur.cias quatuor nitri depurati, ac un- eias duas falis culinaris. Materia inftar ferri colliquefacta pa- nm acidi reca | | ugs d — filud [3 -— 158 Obfiruai. pA De fpirim fais; quatenus juxagie 1 "2 fitud quoque obitvatitdta eft, fal culinare ac vitriolum, in crucibulo tr actata, omne acidum libero aere emittere aec 3 caput mortuum relinquere, quod fal mirabile Glauberi con- 3 tinet. Itidem poft elutionem hujus falis metallica apparuere r . ferri partes fplendentes, quas juxta Cel. Spielmanni aíferta, In- — ftit. Chem. pag 156. in capite mortuo deftillationis obfervare : ^non poteram. . [taque fieri potefl, ut in nudo igne acidum falis - libero aere accedente feparetur , Quo; in vafis claufis. pluri-- : mum habet difficultatis. - E Cum denique nemo fit, qui nefciat, fpiritum falis vola- 'tilifáre metalla, etiam ipfius volatilifatio cum terris calcareis | -in propatulo eft. Spiritus falis, ope acidi vitriolici a vulgari ' fale culinari abftractus, per faturationem ope puri alcali pre-. - cipitatum fuppeditat, nullum vero ope falis culinaris fatura- : «ti, e contra longe majorem cópiam ope acidi falis, quod eter- - rea bafi deftillando impetrabatur, 1 Ef linga Onoldum milJce ; P d. 7. Martii 3779. ;one351 oH PE NM DECAS /. OBSERVATIONUM ANATOMICAR UM. INDAGATIONE T3 FRIDERICI WILHELMI CAPPEL | SERENISSIMI DUCIS BRUNOVICENSIS ET LUNE- |. BURGENSIS CONSILIARII AULICI fN UNIVERSITATE *U- LIA CAROLINA HELMSTADIENSI ANATOMES ET CHÍRUR- GIAE PROFESSORIS ACADEMIAE IMPERI^LI: NATURAE CCs RIOSORUM COLLEGAE MARINUS II, DICTI. , ocwiinod ge 4* «JXagdab wapa fana FASES. GA EHOEUS UIXED oM s RA UM Ms E AMEN "Ove AX Its AEN ENTIS. Wu. or on V. djs AL rus: 3 Y d dv 4 i tese 3r echar BEA Tr gir pae Wes LS IH GR GROTIAUSEM Ai po A siete: m E Zw ov ' Ih - . v. - à ANIÀ 1 uos ite uirga [- sendrat. - OBSERVATIO 1. LBigri phenomena in. cadavere: eiusque inteflinum ileum- / a lumbrico perforatum. ? fr | .nno 1770. ante portam Helmftadienfetn, verfus meridiem fitàm, curi prima luce inveniebatur cadaver feinininum, & . ; Lab adeo rigidum, ut'nullum membrum fle&i poffet. :'Ve- - fpera antecedente exivit femina, ad ftipem colligendum, fana, - fequente die vero mane mortua inveniebatur,| forfitan fomno ^ . torpida ei fe dedit, aca frigore eft exftincta. In corpore, ad theatrum anatomicum- allato, obfervabatur externe fractura ollis humeri finiftri, in ejus diaphyfi os penitus feparatum, nef- . cio quo cafus. forfitan temporis rigor fuum. hte contribuit, ut fractura facilius evehire potuerit, reliquum nulla violentia - figna: eonfpici poterant. Aperte cávitates tam abdominis, quam. - thoracis, glacie multa erant referte, frigore enim, vafis exter- - nis conítrictis, omnia fluida ad partés internas propulfa erant, . major itaque exhalatio interna fluidaibi accumulaverat, a frigo- -re adeo; eondenfata. - Cum fiuida tempore-hiberno ad interio- : ra magis propellantur, quam«ftate;. &! frigus majorein conci- j liet in partibus folidis tonum; ex eo deduci poteft, cur ap- - petitus hien melior, eftate;. nutritio partim inde uberior, ex qua. corporis vigor atque vivacitast. huic etiam accedit, | 3 - quod per calorem relaxantem. tempore zftivo: tnultá :diffipen- - tur fluida. etiam utilia que alias ad refolütionem; eiborum - tantum contribuunt, cum. contra hieme. in partibus internis k magis accumulentur. Namet(i tempore hiberno per: vias. üri- » narias fluida majori copia, quam eftivo, corpore eliminantur, 1 | fluidorum tamen diffipatio in genere non tanta hieme eft; quam T —smítate obfervatur..-. Inteftinum ileum. fere perforaverat jum- ^ bricus, a ad ejusdem tunicas tam firmiter adharebat, ut vi * gian». N Ae. Phy, Mad. T Pih ^ x Mu €- ^ . RANG s / D E Ne» nr 34 —- ré . LN ; du - *; * »2 3 t * - - - - MN - Ey Y: —— SR - "T.i d ^ - » pa * * li ei . : , ^ 5 CUN D CNET is À Een QU asy 2:399. c. mf 5 RT v- C$ * " E E . : | El AR c m Roa ooi nez c iow Obiit ie o omen M n d -" : "EM TA ] : / - 1 C. e AIC eet*457€ sax st. 162 Mure Phase VS T MRDTER Unde L7 UGUrn GEO S T : ve P "- ! Wr ^ rx "i rx 72/45 2 DR ; ; j ilb - E: NECS I divelli deberet; a)unicus folum aderat, nec pluresinveniebantur, - Uterus fanus, fitum ac figuram babebat naturalem , ovarium finiftrum multis hydatidibus erat refertum. In thoracis cavi- tate pulmones punctis confpiciebantur nigris, reliqua fecun- - dufü naturam. [n cerebro nihil obfervabatür, quod anatura- . li deviabat ftatu. 55500 Snnt ES .a) Eun plenatiae perforationis. inteftinorum, a vermibus produ&ae,Te- . cenfet Heifier in dem zweyten Dand feiner medicinifchen, chirurgifchén, - - . und anatomifchen , von mir herausgegzebenen Wabrnehmungen, Roftock, : - /1770. in. der ga. Warnelimung , Seite 135. . | JVorgagwmi de fedibus & ., eaufis motbor. . Epift, 34. Artic. 36. Pag. so. Qnod talia vulnera non ' femper lethália, fed confolidata, fint, recenfet Sclunucker" im erften Band - i feiner verrmifchteri jichirutgi(clién Schriften in der 4ten Beobacht, Seite 202. '« Berlin und Stettin 1776. | 1 Hue uw odio i gnicp tQ Adi qu ORUM ^07 Verminofa pullitie, hepar pregrande. ^ 70007 | Ji 1-33 r m NES A nno 1771. cadaver pueri octo circiter annorum accepimus, LX & uti/relatum efl, puer morbo obieratcatárrhali. : Altero | poft mortem die,' quo fe&io inftituebatur, . abdómen viride ' erat, quod vero' in nulla:alia corporis: parte obfervabatur, | -qiulla vero aderat putredo ,' nam cüticula firimiter.adhuc adhe- rebat. Mufculi erant folidi ac rubri, ut optime prepárari | poffent. In abdomine fluidum inveniebatur rubellum, ;phe- nomenon in. cadaveribus inflammatione interna defunctis. ob: ' veniens ,' contentorumque abdominis fitus ac ftatus erat natus ^ «alis; in inteftinorum tenuium canali lumbricorum b) nume- rus ad 49. afcendebat. Hepar permagnum. non folum regios — nem hypochondriacam dextram ,- fed & finiftram fimul occu: *pübat, ita, ut ventriculus penitus eo effet abfconditus. In - hepate tam vena umbilicalis nondum penitus in ligamentum - gnutata, quam canalis venofus coalitus erat. In thorace ac — «erebro preternaturalia non obféervabantur. ^ 5 0 (v 30.1809: fios YOTDPUL m3. 2801053 M16 T 2 á T D H c0 0H * - " ) -€—— : ' s 1 ' " Sur ? 1 | i d E L 4 á , - ? F MEM ; : ui X A p*y : e x5 " ' [^ d IS L| & 3 " , * Ni £ y. b: Wgscuim * 4 t N LOALR : Verminofa pullities, bepar»preegrande. 163 .. b). Quod in morbis infantum , quorum cauffa non fatis patet, | femper ver- — ; mes fpeCtandi fint, fatis notum eft, quoniam partim ex vifcerum debili- 1 * tate in infantibus, partim ex eorum dieta incongrua, facilius major mu-- - £* . ei copia iniprimis viis! quam in adultis colligitur, in quo vermium ovula ; .foveri, ac evolvi, poflunt, hoc potius hic Helmftadii obfervandum eft, , ubi plures infantum morbi a vermibus, & quidem lumbricis teretibus, de- 7" pendent, qui dirorum crüciatuum;! convulfionum ;' intus fusceptionum;. - wolvuli,. corporis intorfionum ,: aliorumque: horrendorum fymptomatum . .. caufíam prebent c), ut pro incantatis a credulis infantes-habeantur, Hic -,8 Vero non folum. ratio allegata, fed pracipue aqua caufam praebet, quz - "tanta ovulorum copia imprzgnata eft, ut nemo infantum, nec adulti, .; fe.iis liberos.effe,:. declaráre poflint, &.ii, qui diaeta vinofa quotidie ci; 5:"Utuntür, interdum vermibus. vexantur,-quos tamen his liberos ii mes - i15; dicihquidam prosuneiante ; 00:00 060 os 3 is sw T1178 fl .: €) Morgagni de fed, & cauif. morb. Epift. 3 4. Art. 32. Ro/en/fein Anwei- «^ fung zur Kenntniff und: Cur. der. Kinderkrankh.. überfezt, und mit Anmer- ^... kungen erlàutert von Murray, Gottirnigen und Gotha, 1769. Seite: 325. cifTalium-ovulotum vero.deftruttio facile eo acquiritur, fi aqua coquitur & f" Iehiseratà aflumitur, |..,gE oto velraluioódio oudxob mmopleibATE f i OBSERVATIO: IIl. Omenti e inteftinorum mala conformalio:, -ebolelitbus eryfLal- bi dae ... Hfermis, dQELA- enfe: Martio anni 1774. theatro anatomico inferebatur in- 4. fanticida decollata. Integumentis communibus. & muf- :culis: abdominalibus:demonftratis , aperiebatur abdomen. Omentum obveniens vix tegebat inteftina in fuperiore abdo- aninis parte. fita, & furfum erat protrufüm 5 jejuni pars, cum "amagna ilei portione in pelvi aderàt, reliquaque ilei pars occu- -ipabat abdominis latera. ita, ut mefenterium vifui fe ftatim of- ferret, - Colon transverfum preternaturaliter ad lienem aícen- .idebat,: ibique magnam formabat.curvaturam, :& latere fini- ftro fupra renem. defcendens valde anguftabatur, ac intefti- '. fi hujus angiiftia remanebat ;' usque cum 'inteftino: recto cot »jungebatur, reliquum vero valde; dilatatum 'erat. colon. .. He- spar naturalem quidem: habebat: fitum; fed valde'erat molle, —& in véficula fellea calculus. inveniebatur cryftálliformis d), iini 4 | dido do ETE Lope uti * & " N | m c iub ills ovre n uti etiam! in rene finiftro calculus aderat. e) In TRAPTS ivit ! 3 te lobus pulmonum .dexter valde adhzrebat pleure, finifter vero erat liber. Nonne omenti fitus aliquid loci: inteflinorum 3 alterationi conferre. potuit, dé quo antea dictum eft? In. exa- 1 mine mufculorum .deficiebat peroneus. ;parvus,, reliqui.ade- - rant & naturales. . Reliqua rite fe in corpore habebaht. * -d pO 4) Salerni Decas obfervatiod.: illattr. anatomic, Argentor, 1724. Pag. 8$. 3 | e) Cur in rene finiftro pra dextro caleuli oriantur, partim ex -— Te — - galium: diverfa longitudine & fitu;.quo ren finifter plus fanguinis ab aorta — viciniore quam dexter accipit, fanguinem veto' minori facilitate & celeri | . fate per venam renalem dextra longiorem ; qua cum ante aortam decut« - | yit, ab illa in diaftole alterne nonnihil comprimitur, vene cavze remifit, — partim quod calore non adeo foveatur, ac: ren dexter, cui lobus hepatis. 1 dexter incumbit , nam calor relaxaqs impedit, ne ftagnationes: tem: jacile - oriri poffint. : 'explicafi poteft. Conf. b. Stzulzii: "diff: de: p mcer: finito 1 inagis, quam dextro reni infefta. Zaí.1738. ^. iia giis] 1 OBSERVATIO IV. 1 Ainatome puerpere, cuius cordi pericardium arcte accretum erat. 1 | P. | n menfe anni 1774. fe&tioni tradebatur corpus mere- . A tricis; que tres feptimanás ;poft partum: erat; mortua. - Omnia vifcera abdominis erant inflammata ,: uterus: adhuc val- - de extenfus, magnitudo ejus aliquo: modo conveniebat cum ^ illa; quam Ruvscurus invenit f) vafaque ejus adeo dilatata, ut fpecillum modice craffitiei/iis facile poffet immitti.. —.Mammse turgefcebant , ductus lactiferi glandularum :mammarum 1ac. * continebant, & ex tubulorum la&tiferorum extremitatibus in i venas via, lac revehens, erat confpicua g). In thoracis cavitate pericardium h) cordi adeo arcte accretum, ut digitis non nifi : egre ab illo feparari poffet, & vix ullum fluidum in eo obfet- varetur, quod forfitan cauffa fuerit rnotuum epilepticorum D » quibus durante vita fiepili$ vexata erat,; nam cum.cor, üt mü- | fcülus, ob continuum fuum motum lubricatione egeat, natura : fluidum ibi depofuit; : quo owes rigiditas tam in fibris € alle T. 1, AR ^ er j Y - £ UN Tb MY 3 Laqor S AES ^ X wy Anatome puerpera » cujus cordi Cc. - 165 - laribus, quam nervis oritur, & actione eo impedita, motuum ponam anfa preheuns- qui etiam cauffa inopinati IROI- d fuerunt. : : | 1 " d) Gbersát. anat. chir. obferv. 43. fig. 39. pag. Eoo 58. g) B. Meckelii nova experim, &-ovfer vat. de finibus. venar. & vafor. 1ym- | pathic. Berolin. 1772. pag. 24. feqq. D Freiid biftory of phyfick part. 2« pag. 89. Auch 'Thefaur,. anat. VI. T MN 36. i) Heiflers. iédicinifthe chirurg. und anat. Warnem. ater Band Roftok 1770. die xu Beobacht. Seite 136. Columbus de re anatom, lib. 15. pag- 365, OBSERVATIO V. | Mi Ute orificium. preeternaturale , polspófce concretiones ín. ei pectore € cerebro. A nno 1775. menfe Januario Esberro nobis apportabatur. . .cadaver femininum. | In abdominis cavitate omentum at« .que inteítina in ftatu erant naturali. Ventriculus valde angu- ; ftus ac contractus , uterus. fitum. habebat naturalem ac. figu- ram, orificium ejus internum vero erat planum ac penitus ro- tundum, nec in lareribus tumidum, mucilagine alba claufum & - |. adeo anguftum, ut. vix acus nodulus penetrare poffet ; diu - fuerat maritata, nunquam vero conceptionem eft paffa, non- - DR T NSROIE TOUR TENIS x - oris, tincz habet, feu uti Hallerus dicit, quod transverfa eft - : , rima , tumidis labiis comprehenfa,, adfcribi poteft ? parietes 3 wteri erant craffi, interior uteri füperficies levifime humida. — k)- Vena.fpermatica finiftra, ex ovario afcendens, fle&tebatur verfus latus corporis dextrum, ibique per anaftomofin cavs ^ vene infimuabatur , ex eodem Orificio prodibat , curvaturis ; "Nariis ac flexuris ab illa poftea formatis vene: rurfus: coinmtü- DL |. ficabatur emulgenti finiftre. . In.thorace- inveniebantur ven- 5 pos facci & auricule cordis, aorta, vena cava, penitus po- | 0 Sen wp M Y jc ne hoc preternaturali orificii uterinifigure, quod alias formam / d 166 | | Olferuatio FI [de Wy uc i E "3 lypis referta, in famis-horum vaforum continuabatur poly«: 7 Quod hicce polypus rion ftatim poft mortem, fed per longum. enter dilucidari po Mz April anni 1775. permittebatur fectio privata viri - - pus,: in unum erat continuus ac penitus membranaceus. 2 | Fruftum hujus polypi, aque tepide immiffum, per noctem i reliétum, nullo modo refolvebatur, nec digitis conquaffatus ce- 1 debat, fed fibre denfze in eo valde erant. confpicue,- In ce- - rebro & finus quatuor praecipui polypis erantreferti; céréb- rum ipfum fanum obfervabatur. Mirandum eft, & quidem P valde, quomodo homo vitam bene protrahere potuerit, inquo .- tot & precipua vafa, uti-in hoc fubjecto, polypis erant adim- ^ pleta,; & circulus fanguinis.continuari potuerit, nam quod | faepius horrenda polypus producat mala, teftantur Autoresm). ^ tempus jam jam in gore hecferit ex ejus. usus futficis 5" e credo n). QUY ) d " k) Marrenrus de polypo cordis in operib. fuis Lugd, Batav, 1687. pag. 311. feqq. | D) BognwEn. Differtat. de prectvenda polypor. generat. Hal. 1738. m) Act, phys. med. Vol. 2. pag. 5, 5 n) Quod polypi non folum fanguinei, fed & adipot ac firmioris fabfitie: ^ -exabu(u fpiritus vini , animi affectibus, anxietate febrili &c. oriri pof- 'fint, in FaipEgRIicX HorrMANNi Med. ration. fyftem. Tom. 4. Part.4. Cap. IX. S. 19. v. Swa&reN Commentar. in BoknHaAv. aphor. de cog» noscendis &| curandis morbis Lugd. Batav. 1745. Tom, 2. pag. 194. — SawcrOnrI Med. Static. p. 315. ut & ab aliis annotatum eft, interim in — hoc fubje&o prius fuiffe rationem non eft verifimile, fed aliam effe arbi- - tror, cum. feminz prz viris longe fint plethoricze, humorum fpiffitudo ob - partium debilitatem folidarum , quze plerumque in iis obfervatur, facilius — oriatur, ac ex nervorum debilitate ad pathemata animi inclinent, — | .. | -OBSERVATIO VIO ovid dus Miei E pates obftru&tio cum inflammatione cli Pul 4 menum vomice. | T MÀ triginta circiter annorum, de eujus morbi cauffa inter fe diffentiebant medici. "Corporis füi macies extraordinaria, A C. : quam - x u : Ma A d m: » mi ! * | / Y EU, 1 | me - . : R É z E - Mefenterii C9 pancreatis obflruclio cum inflammatiore £c. 167. — quam per. multos annos in corpore füo experiebatur, - vifce- ris obftructionem quandam fere fupponebat, fed nulla morbi aderant figna, nam fe & excretiones , refpiratio, appetitus; -fomnus, corporis agilitas,. omnia rite fe habebant, per an- num vero ante obitum tuffi vexabatur cum crebriori falivze excretione absque omni materia fpiffa, fanguine aut pure, fed per totum annum femel fputum flriis erat coloratum fangui- neis. Cum neque de anxietate precordiorum, neque de re- fpiratione difficili conquereretur, pulmonem fuum faniffimum pronunciabat ,. fomnus naturalis & appetitus ufque ad feptima- nas quasdam ante vite f.z finem continuabat, & agile con- fervabat corpus. | Per quasdam feptimanas ante obitum fuum. febre corripiebatur, quam non fentire dicebat, interim adeo ea confumebatur , ut fceleti formam affumeret. Cum crede- ibat egrotus, de morte ejus non magis effe fermonem , &ve- ris, ac inftantis s&ftatis amoenitatibus certiffime. fe fruiturum jeffe, fubito diem obibat fupremum.. Examinando corpus fe- quentia obfervabantur. ;Cutis mufculis arcte adherebat, nam membrana adipofa vix obfervabatur, tunicaque cellülofa fere - wevanuerat. Omentum retro offa pubis defcendebat, .. cohe- -— rebat firmiter cum inteftino colo, & precipue ea parte; qua ? a adicsd !] 7 d » v 74 " , y. * re - ES [n] os n 3$. nominatur romanum; glandule miefenterii valde-erant ob- ftructz, potiffimum in iis locis, ubi cum tenuibus inteftinis co- Jdheret, eaque parte mefenterii, quie corporibus vertebrarum *conjungitut- lumborum. : Vafa lymphatica, per glandulas pe- - petrantia, ob earum obftructionem fluidum eur non transmit-- tere valerent, lacte erant turgida 5; quod. jucundum praebebat - dpectaculum ,. colon transverfum vafis abundabat lacteis, quod "valde in ea regione erat conftrictum, ubi fitus eft pylorus, - "praterea variis in locis erat.inflammeatum ac peranguftum, ubi defcendit, & rectum conftituit , inflammatio erat precipua, -& vafa turgebant fanguine. | Pancreas, quod alias molle & fa- - —— cile diffolubile; durum erat,.:'& plenaria totius corporis clan- LE Ws - »dularum obítructio- ficcitatem Ífubjecti explicabat, | Hepar ES | pre- gne F ternaturalis conditio nimio corticis peruviani ufui, quem af- "pleure adherebant, utnec vi digitorum cederent, fed cultro folvi - *producendam deftru&tionem , facile mihi unumquemque lar-. 4 eratinflammatus, auferebatur itaque cruíta & pus provenie- . bat, fuppuratio per tempus quoddam continuabitur & exfpe- | " camentisapplicads tollere, callus craffitiei quadrantis fere un- — - fecabatur, nullum obftructionis aut inflammationis fignum ' aderat, vafa omnia pervia; color hepatis rubellus." Ventriculus 3 in arctum fpatium contractus, tunice ejus craffe & fere fcir- . | rhofse, fed devomitionibus non conqueftus eft eger, quod in .. tali cafu ab aliis obfervatum eft. o) Nonnehzc ventriculipre- fumferat eger, adfcribi poteft? Diameter latitudinis pectoris erat anguftiffimus, & cavitate thoracis aperta, pulmones adeo deberent; externe pulmones eolorem habebant fübceruleum, & - cum tangebantur, lapidisinftar erant dura, & fectz vomicisdif- feminate, qusedam valde profunde, amboque lobipulmonum aut tubercülis crudis aut ^ vomicis adeo corrupti, ita ut vix ad - latitudinem duorum digitorum fani effent pulmones, reliqua ^ 'vero perdita. T'horacis anguítia, de qua fermo fuit,in hoc fub- jecto ad phthifin difponebat j; cum pulmones nimis compreffi iafficiebantur. Hic vir vitam fuam absque omni molefliag ex- . *cepto ultimo vite anno, continuavit , & quod variorum an- - norum feries tamen requifita fit, ad plenariam in pulmonibus ^ giturum'effe credo. . Humorum in hoc cadavere acrimonia erat vehemens, quod ipfe expertus fum. Digitus: meus index "dexter in dorfo, & quidem in eo loco, ubi os metacarpi pri- — mum. cum: prima indicis phalange ' conjungitur," ab apicé/co- - fte fracte leviffime vulnerabatur, & multum temporis ad hu- jus fanationem requirebatur. « Vulnusculumin principio vili- -pendebam, quoniam talia in corpore meo foli trado nature, ad'ea fananda, crufta obducebatur vulnufcufum, fed ambitus &abam fanationem, fed fruftra, nam vulnus obducebatur.cal- lo,. ita ut me coactum viderem, eum tam cultro quam medi- . . - cie BÉ - si b PASE. PHI EUR Pn x : AMefenterii C9. pancreatis obftru&io cum inflammatione &gc, 169 Cie. cum fenfim auferetur, : vulnus aderat profundum, 'ad cujus confolidationem plenariam ultra annum requirebatur. - Non folum mihi, fed etiam ei, qui manus in fecando mihipre- . bebat auxiliatrices; hoc obveniebat, & leves cutis incifure - in manibus per longum tempus fanationem admittere recufa- bant. Exhifce elucet, quantum pulmo ad praeparationem fan- guinis, de quo reliqua pendent fluida, conferat , p) qua ex ejus deftru&tione adeo erant maligna, nam pulmo fi folum af- fieitur, corporis totius marcorem producere valet q). — (9) HALLER opo, patholog. Obf. 21. Laubius in epherner, natur, eur, Cent. 7. Obf. 4 ! p Hrnw. SEPRR Inft. med. Norimiberg. 1747. 8. 209. g) v. SwrkTEN Comment. in Boerh. aphor, de scie i tear morb. Lugd, Bat. 1753 Tom. 3. pag: 653- : OBSERVATIO MIL. Hydrocephali iS pad iU! Des 17, menfium hydrocephalo a nativitate laborabat; pes ac manus ejus finifter erant paralytici, ita ut uterque pro- ptio conatu moveri non poffet, fi vero movebatur, tunc in- . fans lacrymando & clamando indicabat, eum dolorem fentire. A nativitate chirurgi medela quidem applicabatur, fed absque - fructu, motibus tandem corripitur epilepticis, a quibus etiám - brevi fubit mortem. In cadaveris fuperficie huc & illuc: tu- - mores quidam pifimagnitudinis inveniebantur, quidam erautab- -fceffus, alii cyftici tumores, & in lumbis aderant fürunculi, - Caput in ambitu ulnam fere cequabat, hiatus rhomboideus lati- | tudinem quatuor habebat digitorum, offa cranii per fynymenfin . adhuc conjungebantur, ac os frontis usque ad radicem nafi erat divifum, nulla aqua fub:cute & inter eam & cranium col- . lecta deprehendebatur, r) neque tumebat in ullo loco caput, in quo aqua continebatur. f) Membranis, quibus offa cranii. goce: mae :duram. matrem offibus ejus firmi- puo. IN, 4. Phyf. IMed. 1 FIL 3 | E X - i WI. i ratu cede: » pe Due n fervatio. Fl Na ^1 ter adherere videbatur, in finubus duree matrisnihil obvenie- bat preternaturale. Dura matre remota, cerebri lobi vàl- de extenfi confpiciebantur , ac fubítantia externa valdetenuis, | anterior lobus dexter in foffa coronali fitus valde erat. depref- fus, fulceumque habebat profundum, finiftro latere in lobo ce-. rebri pofteriori fupra tentorium cerebelli etiam fulcus' obfer«. ? vabatur. Hemifpheria cerebri cum diducerentur, corpus... callofum membranam duram atque callofam effe vidimus, & ^ incifa hac. tunica, non fubftantia mollis aut medullaris,fed fir- :— miffimum corpus aderat, feptum lucidum valde erat craffum, — quod clariffimus: "Warsow alias etiam obfervavit, centrum ovale Vrevssewi ventriculos cerebri anteriores tegens confti- .tuebat hac tunica, lobi cerebri adeo extenfi ac penitus erant excavati, ut ad lineam fübítantia eorum incifa culter ftatim in. - cavum penetraret, ex quo aqua alba, pellucida, faporisfalfi; — ponderis libre circiter uniuscivilis efluebat, plexus choraides - pallidus ac morbofus, lobi cerebri ejusque ventriculi tunica : E forti, alba, callofa, craffitiei t/6. uncie erant muniti,neccor- - pora ftriata aut thalami nervorum opticorum diftinguipoterant,: :. nam aqua comprefferat medullam, eaque erat glabra & folida; . Nervi quidam, uti par olfactorium, fübflavum habebant colo-; rem,,oculos movens vero- erat album; olfactorium; quod: i medullofas mollefque habet ftrias, tamin principio quam pro-. - greffu erat folidum ac firmum. | Opticum par erat denfum; &-- ubi nervi coeunt optici, ibi firmum formabant corpus, ita.ut | ex iis videri poffet, quod tunica alba denfa ac folida, qus ces rebrum intus circumdabat ac ventriculos, nihil aliud fuerit, | quam medulla, quae per aquam femper fuprajacentem com- A prefía, condenfata & in tunicam hanc glabram & folidam mu- tata fuit. Separati poterat hec tunica a fübítantia corticali | fine dilaceratione, ac inftar corii firmiter inter fe cohzrebat, | Infundibulum ftatim oculis fe fe oftendebat, rotundum, peo Un ftum. ac folidum , tubercula. quadrigemina indiftincta, crura . cerebri valde durar hec erant in cerebro notatu quam maxime | ; Sx LS E ads ^ -- Si ape "- Nos i | Hydrocepbali "iWefligatio. — I7 I [^ iis Dein ad examen cerebelli: progrediebamur,. fe&o ejus tentorio fanum inveniebatur, proceffus ejus vermiformes, ar- - bor vite optime cohfpicus.. Medulla' oblongata foliditatem - habebat naturalem, ventriculus quartus naturalis & nulla labes . in cerebello aderat. Corpora olivaria grandem habebant figu- ram, nervique in flatu fano, Abdomen a flatibus valde ex- tenfum erat uti & inteftina, in quibus nihil morbofi aderat, . in omento vix pinguedo obfervabatur, ut & in mefenterio, ubi . multe confpiciebantur glandule ac quzdam indurate, Hepar fanum & grande. Ovaria erant hydropica & ita extenfa, ut majora effent utero; ceterum neque in. cavitate thoracis aut abdominis fluidum inveniebatur preternaturale, ut & vifcera pecoris non a ftatu recedebant naturali, r) MonaaGNI de fedibus & cauff. morbor, Epift 12. Art. Il, Sauvages No- folog. method. Ed. in 4to dote 2. pag. 496. s) P. ArzciwETA L. Vl. Cap.3 : OBSERVATIO VIII. | Viforum fanguiferorum. mira. conditio per inictltionem cera de- teca. enfe Decembri anni 1775. corpus infantis düorum anno- | rum theatro anatomicoillatum, fequentia fub diffectione, - vafis ejus antea cera repletis, exhibuit. Cumaperiebatur ab- - domen, omentum verfus latus finiftrum inclinatum usque ad - umbilicum folum defcendebat. ^Vaía cordis materia ceracea per arteriam cruralem injecta dilaceraverat, ita ut pericardium . cera effet adimpletum, dilaceratio in fuperficie ventriculi an- ! i terioris ad auriculam inveniebatur finiftram. — In arcu arterize aorte hoc fingulare erat, quod ex eo quatuor rami peculiares - orirentur, immediate nempe ex eo proveniebant dus carotides » ^& due fubclavie, cum alias, uti notum eft, tres oriuntur ex . arcu arterie, nempe arteria innominata, ex qua fübclavia & - earotis dextra, ac carotis & fübclavia finiftra, arteria fubcla- - E via dextra m cfophago ad brachium dextrum répebat , &in . 32$. e0 E ! T" .quod ea, ubi tendines mufculi bicipitis fecedunt, in duos. di- . tioni ac delineationi dignas judicabam, & filio meo cum hoc committere vellem, fato mihi eripiebatur praeparatum , itaut | * ventriculum opériret, figebatur in latere dextro retro cecunm - B coss — » * - im ^. uefMweaeMLo ^7 98 D ) L. D] .eo loco óriebatur, ubi alias arteria fubclavia finiftra oririfolet, - t) longitudo itaque arterie fübclavie dextre. magna erat usque. axillarem confütuebatae brachialem, in qua hoc notabile, - videretur ramos & ita duplex effet. u) Porro füblingualem ac maxillarem externam f. facialem divifus ramüs conftituebat, | rnediante uno ramo etiam proveniebat occipitalis cum auricus ' lari. Arterie emulgentes tribus ramis ex aorta in quovis latere : proveniebant. EHaíce vaforum digreffiones ulteriori difquifi- - ] - 4 E "ulterius inquirere non poffem. Reliquum vifcera fana & nihil | pranaturale in iis obfervabatur, quantum ex examine generalio- ' rinotaripoterat. . — : . - t) Iiluftr. BormwgR,. obferv. binz anat. de quatuot & quinque ramís ex 1 arcu artet. magn. afcendent. Hale r741. HxtsTER. compend. anat. No- rimberg. & Altorf 1732. Tom. 2. N. 64. pag. 122. : v) Hai:sTER. compend. anat. 1732. Tom. a. pag. 126. Moxsrvs in differ- ^ tat. inaug. Obferv. med. mifcell. Obfervat. g. Reinig Differtat. de arter. ^ crural, vuluer. pericolos. Praef, B. Hrsr. 1741. ubiarteriae brachialis du- plex figura exhibetur. id OBSERVATIO IX, oT fa Inteflina preter. ventriculum ab omento derudata. 3 hne menfe &' anno, in cadavere virili hec obfervabarn- 7 tur. Omentum furfum retractum erat ac revolutuni, ut - inteftinum ita, ac fi confulto ac cogitato hoc factum effet, — nihil itaque, cum. abdominis aperiretur cavitas, de .omen- — J Es ; , 3 : n EI "ms - — o iiteflina preter veritriculum ab oménto denudata. — Y 75 - qie hic fitus ac compreffio omenti obfervata preternaturalis fe-- - «retionem pártium oleofarum impedire , preparationem bilis - mis in talibus fübjectis preb imminuere, ac anfam dolorum colicorum difficilisque digeftio- ere poteft, quorum diagnofis per- "- . fpe&u non erit poflibilis? Y WO OOBRSEEN A TIU X. sors n c Pbimofis €2' vifcera abdominis audite magnitudinis. rum ex vicinia advectum fuit, in quo in examine par- ki e. - 3 r ; ;1 M*s Januario 1776. cadaver viri fi exaginta circiter anno- tium corporis externarum confpiciebatur, colem phfímofila- . borare,. ceterum vero non. ulcus aut fub. preputio latens de- terioratio aderat. Cavitatibus apertis ,. in abdomine corfpi- ciebantur vifcera ingentis magnitudinis. Hepatis x) pondus ftatera indicabat decém effe librarum civilium, fübftantia ejus -vero naturalis & fana, habebat colorem rubicundum. Valvula fpiralisin veficule fellez collo & ductus cyfliciinitio erat diftin- .€&&a. Ventriculi capacitas erat permagna. Lien y) quinque libras * ponderabat & lividum habebat colorem. Renes fanguine con- grumato adimpleti & nigri obfervabantur, laboraverat mictu cruento, Vefica erat penitus inflammata & tumida, mufculi de- - truforis urinz fibre valde erant confyiCue. "Urethra non irflam- - mata,nec fignum pregreflz forfitan gonorrhesin ea confpic ipa- . terat. Venacava, porte, meferaica, nigrum; eóagulatum ac gru- ] , - ^ J i B ] i 1 TEM H EC P x) De thepatibus. magnis recenfet MoRnaA ue e cy 3 Jis a. - -ino- n " : pondus hepatis:in cadavere quodam judicatum fuifle dicit. De fedib. «x — €auífis morborum Epiít. 35. N.' 25. ! : Y) In cadavere ftudiofi a febre intetmittente diutius conflittati obfervavit VArrRUs lich-m ad hümani capitis magnitudinem accreviffe Ephemer. Nat. curiofor. Dec. .. .A. 9 & ;o. Obferv. 1^5. & quod in hominum cada- " vetribus; qui febre graviore.aliquando laboraverint. vel intermittente, vel ' ** fynocha continua, przegrandes lienes fzepifime inveniantur recenfet Wzrs- sius Commerc. litterar, Án. 1745. | irá i GNUS, G,ad quatuordecim libras- 3 174 Obferoatio X. Plinofi $ &? uifiera abdominis B. mofum fanguinem continebat. fn cavitate thoracis. lobus 0-3 nifter pulmonum infolite erat magnitudinis, & pondus ejus af- j cendebat ad feptem libras; tam tubercula cruda quam vomiee : in magna copia aderant, multumque incidendo effundebant : puris. Lobus dexter pulmonum erat fanus, fed firmiffime . cum pleura cohaerebat, & apex hujus lobi cum vena cava val. - de erat coalitus. In cava fuperiori & jugularibus aderant po- . lypi, quibus canales hi penitus erant occlufi, ac quidam erant membranacei. Cor erat permagnum ac perpingue, ut fibre . mufculares a pinguedine obfcurarentur. Frigus hoc menfe ^ erat penetrantiffuldum, cerebrum congelabat, & difruptisa frigore orbitis cerebrum in eas penetrabat. —De reliquo nihil . preternaturale videri poterat. . Helmfladio Onoldum Wii rss s ES mi[[ce d. 21. Maii 1780. | v— - |LAURENTII CRELLII- MED. DOCT. MEDICINAE THEORET. ET MATER. - MED. PROF. PUBL. ORDINAR. IN ACAD. IULIA CARO-. LINA ACAD. CAESAR. LEOP. CAROL. NATUR. CURIOSOR, ADIUNCTI ACAD ELECT. MOGUNT. SCIENT. UTIL. SOCIE- TAT. PHILOS. EDINB. AMICOR. NATUR. SCRUT. BERO- LIN. SOCII ACAD. REG. SCIENT. GOETTING, d CORRESPONDENTIS PERICULORUM ! | f BEMICOR. LU M DE ACIDI PINGUEDINIS CONCENTRATIONE |. EIUSQUE IN CORPORA METALLICA EFFICACIA, | SECTIO PRIMA. m ác meon: v: j (^a M Worv d oneds oa VUCLUe Ye dd " NATA Lag PS AM ERA UE " SY Usu: Ue erpetua eft atque facratiffima lex fociorum illuftriffime Aca- 4 demie Cefaree Leopoldino- Caroline, quorum numero 3ne effe adícriptum gratus, letusque predico, ut vel novas, : quzead nature penetralia tendunt, vias detegant, vel notas, -tritasque profequantur ulterius. Quo officio quum & ego ob- Ítrictus fim, omnes intendi nervos, ut pro virili defungar, nihilque magis iam nunc in votis eft, quam uthzecce, quas fumma, qua par eft; obfervantia illuftriffime Nature Curio- forum Academise offero obfervationes chemice, non difpli- €eant, tantoque virorum celeberrimorum confortio ipfe haud indignus videar. | "deu .. Novum plane acidum, fi non primus detexit, (quod cl. I. I. Rbadefio*) tribuendum videtur) attamen ejus naturam mi-- rum quantum patefecit vir inter mathematicos fummus. I. A. Segner**^, cujus ego quidem veftigia premens, non folum, quae fcripfit, veriffima, repetendo ejuslabores, reperi; fed '& fingularia quedam phenomena, que plane non tetigit, de- prehendi. Evicit ille quidem , adipem animalium ex oléo fluido & peculiaris generis acido efle conflatam , quod cumfa- Je alcalino vegetabili fixo, nece non cum volatili, coeat inaliud quoddam medie nature : aft adipis analyfin ad plenariam ejus. usque refolutionem , novem modo deftillationibus obti- nendam, profequendo inveni, illam effe compofitam (nume- to rotundo) ex 7/16 olei, 4/16 acidi & s/16. carbonis. ***) ' | ! ins cames pi j PEE -.*) Diff. de ferro fanguinis humani, aliisque liquidis animalium, Gott. 1754. ' *" Diff. de Acido pinguedinis animalis, Resp. D. H. Knape, ^. — " W&*) Aeris fixi, qui quamplurimis corporibus admixtus eft, magna haud " indicia inveni; parvus autem ponderis defeCtus, in analyfi adipis obferva- - tus; illi tribuendus effe videtur: majorem vero aéris fixi partem - fluidi ds obtenti interítitia intrare, à veró abelt propius. | "TER VOIME 1 : ms E Pa 1 : i ^w 199-— SA CC IMPR rei ce -—) Preterea nupfi acido fal alcali minerale, terram calea- - . fiam, ut & illam magnefie albe, atque bafin aluminis , qua - . ratione nova vidi falia media, nondum .adhuc defcriptar aci- - . dum vero ex his, àdje&to oleo vitrioli, expuli, ut .concentra- - tius obtinerem ; quo facto, & vapores continuo emittebat vi- - fibiliter) & faporis erat maxime acris, & ejusmodi puritatis, ut combinationem ineundo cum vini fpiritu concentratiffimos ' numerum augeret oleorum artificialium, naphtharum nomine - Bokorui TO ouk VE omvatssbn n Atenim vero, qua hoc acidum concentratum obtinerem ^ via, non expedita fatis, & tedii plena erat; quam ob rem men- te agitavi modos, quibus rectius ad finem confequendum pro- ^ gredi poffem: tentamina vero, qua hanc ob cauffam inftituis - nunc paulo fufius defcribere animus eft. | EXPERIMENTUM 1 E - Vefice cupree, alembico ftanno obdu&o claufe, ime - pofui adipem depuratam; igne leni fubftrato, nil obtinui, ni- . fi paullulum aqu: ; quo vero adaucto , prodiit fluidum viridi colore tinctum. | Sed eodem quoque tempore ftannum alem- - bici ; diverfis locis fufum , hic. & illic precipue eo in loco, — quo tubus alembico jungitur, prodibat. Finita deftillatione, ^ citra expectationem obtinui oleum omne, ut & acidum, in - forma fluida, ita ut nihil illius iterum coagulatum effet ; quamvis refiduumnaturam fere carbonis induiffet. Hac quidemratione - proceffus integer, quo antea acidum ex adipefeparabam, multo refectus videri poffet, quum nec fufione, nec repetita deftil- — latione olei, in excipulo iterum coacti, opus effet:. at enim . . vero (ut jam taceam de acido hoc modo impuro, atque cupro. infecto, quod indiget maxime depuratione & concentratio- ne.) vafa, huic operi deftinata, nimiam vim experiuntur, ea- VEU iSo Hio HAUA, Jug | que *) Quz vero experiments s fi ulteriori perluftratione digna videntur, liceat : H . mihi, pace L. B. illic nominare faturam obfervationum chemicarum a me. . - eüitam füb nomine Chemisch. Iournalln P,p. 60. ^ ^. ^ ^ a E Poriculorum chemicorum de acidi ping udin £c. "m que ad alios ufus futuros imparia fere ; nec riii previa repara: tione idonea iterum redduntur. Hae itaque fpreta methodo, cogitationi fubiit, anne fun. fan, ex febo & fale alcalino conflatus fapo , fcopo meo füb- ' fervire poffet, A vero enim propius abeffe videbatur, illum folvendo adipem, precipue ejus acido fe jungere; quo autem B ooa, nihil fperabam füupereffe amplius, quam eam a parti- bus oleofis liberare , quod vero nec nimis arduum effe credi- di, quia fapo per quodvis acidum , & per ipfa quedam falia - - - media, illas dimittit. - Periculis inftitutis, an exfpectationi refpondeat effectus experiendo , ftatim intellexi , fapone communi, ex cineribus clavellatis , falibus plurimis mediis turgidis , compofito & fale communi divite, nullo modo poffe nti, necefle itaque erat, ut [ fponem ipfe confieerem, | - * E EXPERIMENTUM II. | | -Immifi itaque calcis vive recentis folidz libram dimidiam | Eo , eamque falis tartari libra una ubique obrui, et linteo le- - viter tecta repofui tam diu ,. donec calx dehiscere incipe- . ret, Tunc affudi aque pluvige calide libras fex , .& coxi ad - quarte partis confummationem , &.transcolavi per linteum. 1 Lixivii, ovum recens injectum fottinerits; Cvel ad fic dicam - magiítram faponariorum acce dentis) unam quartam, portione ! | quadam aqua dilutam , , coxi cum libra una febi fub perpetua - agitatione, donec, maxima humiditatis parte evaporata, jam be- ; ne coire inter fe inciperent. "Tunc affudi fenfim lixivii reli- - quam partem, continuata agitatione, usque dum mixtura pel- - lucida, & quafi mucilaginofa adpareret & frigefacta gelati: - ne inftar concrefceret. i —— Utnunc partes oleofas, fali alealino unitas, rurfus expel- . lerem, quodnam fal adhiberem , deliberavi; elegi tandem alu- 3 | men, quia & omnium vilifimum. effet, nec timendum, illud L pois humida (uti ab acidis mineralibus adhibitis eveniffet ) fal 1rittud, « ex acido Dnpisets & alcali Vege mu d ortum, in fapo- E. | Z2 yj | | dr e y | ; ? - T BE » . b - aàg0 -- c cEauwentii Crelli ^; -— .. pe *y forte reperiendum, in partes divellere, eoque modo, acidum exfolutum, inílituta evaporatione in auras effe abitu- . rum, cum e contrario acidum aluminis tantundem modo fuse | .. ^ ^terrz derelinquat,- quantum alcalini liberi inveniat. E | Hip 5o BXPER. TH; 5 MPuenqeori qM — QGelating experimenti antecedentis in aquafervida folute addidi aluminis pulverifati partem quandam. — Quo vero mo- mento hoc illam intraret, fubito adeps coagulata petiit füper- . ficiem. Separata nunc illa per cochlear cribratum iterum | alumen adieci, coactam partem fluido fübduxi; eademque j| methodo continuata, donec illud, huic mixtam, nullam am- | plius mutationeni produceret. Quo facto, colatoque lixivio | amar, ad feparandain terram aluminofam ,. & interfperfas à- .- dipis particulas fluidum evaporavi ad ficcitatem. **) A XU . EXPER. IV. . . Maffe faline exficcatee admixtum, ut fperabam, fal Segne- — | rianum, optime in partes conftitutivas difcerpi poffe 'credidi . adjecto novo alumine, quum acidum, hocmodo obtinendum, minus acido vitrioli effe inquinatum fufpicarer. Itaque maf- . fie faline partibus duabus addidi partem unam aluminis ufti, .' ignique fortiori balnei arenz-expofui. Quo facto, obfervavi - vapores grifeos excipulüum occupantes. Quibus difparentibus, ^ vafisque frigefactis, inveni acidum fumans eiusdem faporis, . feliquarumque qualitatum, quas iamiam acido pinguedinis in- - effe alias deprehendi. f ee ys $8 Hac ratione itaque cognovi experimento, eam, quam exs . | cogitaveram, viam revera breviorem effe, illa, quam antea * inieram. At enim vero fimul animadverti, in excipulo odo- rem quendam acidi fulphuris, quod licet parva quidem copià . ab alumine, igne urfo, tefte cl. Beaumé (Chym. Exp. T.I. " j d he msc n eran in memoriam'lll.Ínventorís, nornen tartari animalis Segneri . | impoíui. /. - $t KK) Alumen forte fuperfluum , ut & tartatus vitríolatus maxima parte, me- . diante fi placet cryftallifatione, feparanda fünt, & tunc lixivium evapo- . randum; quo modo maíía valde imminuitur.- | Sc x - b. " t i D aii- Pu E: Periculorum cbemicorum de acidi pinguedinis €gc. — Y9Y -p- 235-) expellatur, tamen heic ob partes inflammabilés, non penitus a maffa falina feparandas , ceffit multo facilius. Quara- . ob cauffam, cum hoc itaque modo acidum peregrinum noftro - admixtum effet, aluminis loco, ob imminutam molem maffe, - - & ignis.gradum tunc minorem, adhibui vitriolicum acidum. — - . Tribus maffe faline partibus fuperfudi.unam partem olei vitrioli; quo facto ftatim vapor grifeus, acidum adipis pro- dens, fürgebat. Non opus erat nifi leni igne ad expellendum omne acidum ; fortiffimo enim quoque adhibito, paucas mo- - :do guttulas olei ex rubro bruni obtinui * ). s ^^ — "Cum nec exactum ducere calculum valerem tartari vi- triolati, in maffa falina contenti, nec acidi vitriolici, ad ex- . turbandum ex falenoftro acidum neceffarii; nimium forfanillius - effe adhibitum fufpicabar. Quam ob caufam faccharo faturni - foluto admifcui quidpiam acidi noftri; quo facto fundum pe- '' tebat pars in nitri acido non iterum folubilis; certo documen- . to, noftro acido admixtum effe vitriolicum: quod ut fepara- " rem , mixtum acidum fuper nova maffze falinzé parte iterum * deftillare decrevi, ut vitriolicum, alcali feiungens, novam acidi noftri portionem educeret, - : | Bua vwBDCE. "UEXPER; : Vk X MI UM | -—— Quatuor itaque uncias-acidi Exp. V. unciis duabus maf- - - fe faline Exp. IV. fuperfudi, fluidumque leni igne evocavi ; . quod quidem fumans,: aft limpidum erat, quodque nunc ex - facchari faturni folutione exturbabat, acido nitri adjecto eva- - nefcebat. | T p. 66 | 23 | : Hoc ' *) Qootiescunque hoc modo acidum expellebam, fempet ( quod utique' no- " -^fatu dinum) aliquid falis ammoniaci animalis , ex acido noftro & alcali volatili conflati, Obtinui. Hoc enim, aqua folatum , fenfüm frigoris lin- uz imprtimebat; cum calce viva tritüm odorem alcali volatilis, & adie- fto acido vitriolico illum edebat acidi pinguedinis. Hoc vero alcali vo- latile cum adipi defit, aut in fale tartari latuit, ( cf. cl. /7/;egleb Verfuch — -— &ber die »lkal. Salze ) aut , (quod tamen a veritate longius abeffe vide- — tur) alcali fixum, ob accedentes partes oleofas, volatilem natüram induit. Alumini enim omnium minime eft tribuendum, meiudice, - N Ma 0500s UEuwentiiCrel 0:000 s . NUS : Ld e bi ^Hoc itaque modo, leviori opera & fumptu, copiam acidi - T " "S f Y MA. - 1 L 4 | e TN L— v / i : * " c ÉN MS A; à " - -44 9. m ^ ; ER * à p^ i adsdenderd" -o uer concentrati mihi parare licebat; quum. de veritate experi- &nenti edoctus, nunc cineres clavellatos adhibere falis tartari loco poffem. nM | i5 EXPER. VIL s ; » Supererat adhuc inquirendum, anne acidum noftrum à fale alcalimo folo igne divelli poffet? Sumfi itaque unciastres | falis Segneriani, quas inieci retorte vitrec loricatze, quam igni | nudo per gradus aucto exponebam, iuncturis vaforum opti- me claufis. Primo pgodibat paululum fluidi, (quod fine dubio | aqua erat cryftallifationis ) fimulac vero retorta ignitioni pro» - —"-— 0 - xima erat, protinus oriebatur magna vis vaporum grifeorum, : que mihi fpem injiciebant, fore, wt acidum maxime concen- : tratum obtinerem. — Vafis vero frigefactis, in excipulo invee niebam fluidum XI. drachmarum, nec fumans, nec noto aci- di.noftri odore , fed illo potius preditum, quo fpiritus tarta- d) — 9 ^ rigaudere folet. Huic quoque accedebat quoad reliquas | qualitates: color aureus, parciffima cum fale tartari effervef- - centia, cet. Refiduum in retorta fal erat alcalinum verum, paululum modo nigrefcens, ob carbonaceum. quodpiam ad- haerens; veftigia falis alcalini volatilis nulla deprehendi. Non. multus ero in confiderandis mutationibus fingularibus, quas . forte hoc acidum habuit, igni expofitum t. fimilia enim pha-. nomena iam obfervata funtin terra foliatatartari, tartaro ipfo, .& faleacetofelle. Ex hifceitaque omnibus apparet, acida intime iuncta, principio inflammabili, igne fortiori urfa, de- ftructionem quandam pati; nifi (uti videtur ill. Prifileyo in proceffu clyfli nitri) loco deftructionis apparentis. tranfeant in peculiarem aéris fpeciem, | | : . EXPER. VIIT. | - | Acidum concentratum depuratum nunc ad folutiones me- tallorum convertere animus erat, [Initium feci cum auro: li- cet enim non magna aderat fpes, e rationibus theoreticis de- ducenda, fore ut hoc folvatur: tamen nihilin chemia m.s i Re | ; : " / / EASACEN G d praes aim Ria m 3 vid Macri MM E ae Bea í V - : ON. - ; ; : QUU T TRE 3 4 Periculorum chemicorum de acidi pinguedinis Cgc. — 189 effe, nifi quod experientia probatum, ratus, periculum infti- tui. .Grana 4. auri per vitriolum martis precipitati, immifi- uni uncie noftri acidi; digeffi leni igne, & paulo poft inveni, . quod antea limpidum erat, acidum aureo colore tinctum, licet - multum adhuc pulveris aurei fundum occuparet, Éxperien- . tie huic|non fidens, loco precipitati ufus fum bractea, eodem ' vero cum fucceffu. "Veram itaque füupponens folutionem, il- lam majori ignis gradu promovendam effe putavi. Acidumita- ? que cum auri bracteis retortz& parve indidi, & alii grana qua- tuor platine, ope magnetis a ferro, quantum licet, liberate. Ex utraque acidum, coquendo, omne fere evocavi. Tunc - hoc refiduo affudi, iterum evocavi; quo facto, utrumque . gaudebat colore faturate aureo, quamvis nec metalla penitus | . foluta viderentur. ldem acidum nunc fuperfudi argenti fo- liolis & mercurio: illa coquendo in partes minores difcerpe- - bantur; utrumque induebat colorem aureum, hifce folutioni- -bus non fainiliarem: quo percepto fpem omnem folutionisauri . & platine, ex colore hauftam, abjeci, quem potiori iure aci- do ipíi adfcribendum cenfui. s: [h : EXPER. IX - XVIII. . Unciam itaque unam noflri acidi maxime limpidi ,. co- quendo per fe deftillavi , atque vidi , illud in fine flavo colore - effe imbutum. :Remanfíitin retorta maffula bruna fub forma - circulorum concentricorum confpicua; acidum vero tranftilla- tum, aque inftar erat limpidum. Hoc unum idemque iterum Pinfudi nove, ac munde retortze ; eodem modo egi; atque - eandem quantitatem portionis brun: obtinui ; & quamvis ad- - huc octies, eadem methodo, idem acidum tractarem ; ultima - tamen vice non minorem partem refidui bruni in retorta inve- - fi, quam prima. Quod quidem, ficcum penitus ,. difficilli- -me, &non nifi parce, nec in aqua, nec in proprio acido ite- - rum folvebatur; nec in aqua forti, nifi calore adiuta; quo fa- — &o, hec colorem induebat aureum. | EA 2: l S i ) 1 an L) ; N .-. femel deftillatum cum eo, quarta vice obtento, compararetur, 1 * opera integre fere deftruatur. Hac itaque ratione videtur jJ Wut & acetum cum illis, que non niíi integra virium iactura de- - precipitatum ejusdem coloris, ac illud ex folutione ejus com- 1 hr 3 «4 M 3 ce T Y T ^w: a 194 7 5 3065 ula Orelli: T enit SE E x "Acidum belii. non amplius edebatvapores; acredo ejüg. r non ita inminuebatur,i ut differentia ab una deftillatione ad pro. 3 ximam fenfus incurreret; at enim vero percipienda. erat, fi Singulare utique eft phenomenon, quod hoc acidum limpi- . dum, quamvis antea totum volatile, deftillatione; - vel ipfa - fortiori digeftione, & colorem induat & fedimentum deponat; ^ illudque femper magis magisque debilitetur, & continuata : effe intermedium, ad concatenanda inter fe acida, mineralia, - ftillari per fe poffunt, uttartarus, & falacetofelle, ^ s. Ut itaque certior redderer, an aurum, vel platina folva- - | turacido noflro, fequentia inftitui pericula. | i | :0 EXPER. XIX. XX. | 3 Superfudi auri bracteis quibusdam , ut & paucis granis. 4 platine , unciam dimidiam acidi, quod totum ferc e retorta : evocavi, iterumque autem metallis reddidi; et eadem metho- do peregi. Utrumque fluidum coloris erat aurei; bractez dis- - cerpte quidem; aft magnam partem (ut & platina) non folute — erant. Acidi auro fupernatantis dimidiam , folutioni dilute : Íftanni admifcui ; quo facto fedimentum coloris rubelli indue - bat leve veftigium, fimilis illi, qui exoriebatur, cum eidem . folutionis ftannez quantitati adderem. dimidiam aquae , gutta | 3 una folutionis auri communis gravida. 3 Quod cum platina digeftum erat , acidum faturavi oleo.. 1 tartari per deliquium ; peracta effervefcentia parcum deprehendi - 1 muni; quod quidem iterum diffolvi in aqua regia, cui colorem - E aureum impertiebatur. Hinc fluere mihi utique videtur, para -. tem ia acido noftro folutam, non fuiffe ferrum, adhuc tocan $ admixtum , fed platinam ipfam. — Im—rb | Quodfi ex hisce periculis , . quodammodo vagis, negar . in hecce metalla acidi noflri efficaciam animus haud effet, ta- * men 1 * APTE P. co Periculorum cbemicorum de -cidi piuguedinis &9c. — x8 -— men minimam effe utique BO rod dic. Qualiscunque vero fit, animadverfione tamen atque ulteriori inveftigatione digna eft, qu: vero in fecundam horum fericulorum fectionem, ob prefentem acidi inopiam, rejicio. | ; EXPER. XXI. Majorem omnino vim exferebat acidum noftrum in hy- ." drargyrum per corium preffum. Deficiente quidem calore, - intaétum hoc relinquere videbatur: »aft, fecunda deftillatione. "peracta, mercurius, parca adhuc fluidi quantitate circumfu- fus, mobilitatem, & metallicum fplendorem ex parte ami- fir, atque circumacto vitro formam. cylindraceam induit. - Adieci iterum tranflillatam partem, remanente eadem. pigra mobilitate, & languido fplendore:' calor autem deftillatorius ei reddidit utrumque. Quodfi fluidum penitus evocarem; tota fere retorte fuperficies amalgamate quafi fuperinducta erat, quod vero non ex meris globulis, fed utplurimum ex . planis foliolis, argenti fpeciem pre fe ferentibus, conftabat ; LG ml pere rn - affufo iterum fluido excipuli, foliola, diu fuperficiei fuper- - patantia, tandem fundum petebant, rurfus diffoluta ; quod . quidem phaenomenon, deflillatione iterum ad ficcitatem pro- - tracta, fiepius obfervavi. ' ...Colata folutio cupri laminulis fuperficiem argenteam in- .. ducebat, & fale communi addito nullo fere modo turbaba- — tur: quod fi enim multo hoc fale divitem per filtrum fepara- . 3 rem a minimis & pauciffimis particulis flocculentis; NUDO | - cupr o mercurium tup erinduere valebat. ! EXPER, XXII. | n Argenti braéteas , auro vehementius, ESO DERIT aci- E , dum noftrum; atfoluti parca erat quantitas, que tamen cu- Ü ro adjecto evadebat confpicua. . Salis autem acido adjecto, b Bina fere exoriebatur precipitatio. "Evaporato fluido cryftal- di apparebant minime , aquam ex aere non attrahentes. DE pp. IN. Ag ; Pbyf. Med. T. VIE..." aà | Ex- i -— . RU i -- 7 turbabat füb forma albi pulveris. calor vero àccedens vim hujus augebat, Evaporatione infli- . tuta in cryfta . liquefcentes. - nequit, colorem tamen rubrum amittit & alba fit. Sapor fo- lutio evaporata, in cryftallos furgebat in aére perfiftentes. a € 7 f ^ * v4 REN : d [^ ] 5: * | NC à a c KEatentii-Grellii «7. cc Sotumr .EXPÉR XXük XXV. 05 008. a — eontrario vero noftrum acidum , ( & celerius adhue &. copiofius fal ammoniacum animale (Exp. V.*)^) argen- ' tum & mércurium, in aqua forti folutum, e menftruo ex- . EXPER. XXV. ANE Cuprum folvebatur fine previa quidem digeftione, do- cente colore, quem noftrum acidum pre fe. ferebat, viridi; ^ ro mox ex aere iterum attrahebat. E ^ EXPER. XXVI. : 1 Ferrum facilius adhuc cedit menftruo noftro; fapor eius | nunc evadit adílrihgens ; cryftallos dat aciformes, aére non | EXPER. XXVl. . | v Plumbi difficilior eft folutio, quam proxime ahteceden- | tium; corroditur modo potius, fluidumque evadit turbidum. ;Minium vero facilius fuperatur ab acido noftro, & quod ma- xime fingulare, fuperflua illius. quantitas, que folvi penitus - llos quidem coire folutio videbatur , aquam ve- | E lutionis dulcefcens; & fal commune nihil fere ex menflruo ^ precipitat. ASCMETUTO j (^: | EXPER. XXVIII. | E . . In reguluni antimonii acidum quidem valde agit; aft non | | -mifi calore adhibito; quum enim , quod tranflillaverat, parve. E in retorta adhuc relique fluidi quaotitati, adderem, turbi- . dum evadebat, lactisque ad inftar.erat confpicuum, & non ^ nifi calori expofitum priftinam pelluciditatem acquirebat, So- ' e. x - * ; Ur : .Ex-— Periculorum chemicorum de acidi pinguedinis €gc, — 187 I eoo y HREPER XXIX. ' Zincum facili modo i in noftro acido folvitur, & tunc pe- cüliarem acquirit faporem metallicum, Salis tartari folutio ex eo precipitat pulverem album; qui, florum zinci more, im - igne flavum induit colorem. Que adhuc fuperfunt, corpora metallica, in fecundam horum periculorum fectionem refervo: at liceat mihi pauca quxdam adhuc annotare de fimilitudine noftri acidi cumillo fa- is communis. Utrumque fali alcalino volatili nuptum, effi- cit fal medium volatile ficcum; & terre magnefie, fal ama- rum maxime deliquefcens: utrumque praecipitat argentum & hydrargyrum ex aqua forti; & turbidunr evadit, .f1 hujus fo- lutioni antimoniali addatur aquofius fluidum, Eandem acido- rum convenientiam teftatur fingulare illud phenomenon, quod fal commune non turbet folutiones argenti & mercurii in no- ftro acido factas. Intercedit quidem inter illa non levis utique differentia, quod noftrum videlicet intime coé&at cum parti- bus oleofis, cum calce concrefcat in cryftallos regulares, non deliquefcentes; cum fpiritu vini rectificatiffimo copiofam det atque facile parabilem naphtham ; argentum folvat, atque -mercurium, via confueta humida; fed nec animus erat affir- mare perfectam sequalitatem utriusque, potius modo fimili- tudinem quandam , & que apparet convenientia , major eft P» fortior, quam eorum diflimilitudo, | | Que vero omnia ü animo perpendimus, & acidum pin- - guedinis humane & fic dicti fpermatis ceti ( quod utrumque 1 ejusdem nature eft cum noftro acido ) refpicimus , facillima m - effet conjectura: acidum noftrum non effe, nifi fal commune -affumtum, vi mechanismi animalis parum mutatum. At enim vero denis hoc cederet cum noflro acido, quia, que id NM" NI | aa 2 lat- — " wes — Luwentüi Crellii Periculorum chemicorum 8c, "àndintél; animalia, pübló vegetabili velcentia,- tariffe - 1 : fal. commune affumant. Sed difficillime accomodatur hec hy- . - | pothefis eo acido, duod e fructus theobromse cacao oleo ex- ' preffo elicitur , & itidem ad naturam noftri acidi vergit. AK vero itaque propius mihi abefle videtur, fal noftrum oriri Ly ; pec , legno & vegetabili & animali, cominunibus. X Helmftadio Onoldum | Ua eif. 19. Septembris 3279. L^. LAURENTH CRELLII JAMEDIC. DOCTORIS, SERENISSIMO BRUNOVIGEN- SIUM ET LUNEBURGENSIUM DUCI. A CONSILHS IN RE-- BUS METALLICIS , MEDICINAE THEORETICAE ATQUE MATERIAE MEDICAE PROFESS: PUBL. ORDIN. ACAD. "CAESAR. LEOPOLDINO - CAROLIN, NATURAE, CURIOSORUM ADIUNCTI ACAD. ELECT. MOGUNTIN. SCIENT. UTIL. SOCIET. REG, FRANCOF. AD VIADRUM AD INCREMENTUM SCIENTIARUM DI- . JRECFAE SOCIETATIS DUCAL. BRUNOV. MEDICINAM FACIENTIUM AUT ET TEUTONICAE, SOCIETAT. BEROLIN. AMICOR. NATUR, SCRUTANT. PHILOSOPH. EDINB, SOCII, ACADEM. REG, GSCLENT, GOETTING. SODALIS AD LITTERARUM .cOM- AMMERCIUM .PERICULORUM CHEMICORUM . IDE ACIDI PIN GUEDINIS CONCENTRATIONE ... &IUSQUE IN CORPORA METALLICA EFFICACIA SECTIO ALTERA. M( "T M wu uL * E AE | "t AS VE Cel Vasa: us. yr um 1 auc wietred - Es TS. WS A Ee aiu OG: Sw; ubl ue d. JA e rit Ado. f 2d E vom m Borg s eu E ce : - Lt t ' — — - ate (gite , que Illuftriffime Nature Curioforum Aca- demiz oblata, fumma accipere humanitate haud dedigna- ta eft, fe&tionem alteram gratiffima :nente & omni, qua par eft, obfervantia, nunc offero. | E .EXPERIM. XXX. | . 7 Auri, ab acido pinguedinis animalis foluti, veftigium 1il- lud, eujus Exp. xix. xx. mentionem feci, me impulit, ut idem experimentis ulterius profequerer. Hujus metalli itaque bracteolam in vafis bene occlufis per 6. hebdomades calorifor- Amacis expofui; fluidum tunc decantavi, ut adiecto fale tartari viderem , an pars quedam ex illo precipitaretur a), quod qui- dem minime eveniebat. Ex hac vero mixtione calori iterum. expofita pulvis defcendebat, qui fluido decantato, aqua edul- . Coratus & ficcatus albi coloris erat. b) Que quidem terre R ES fpecies hoc modo non folum non effervefcebat , fed etiam di- geftione adhibita difficillime folvebatur; alia & contraria ra- tione, intermiffa nimirum ficcatione, fe habebat; cuifolutioni, an quid metallici infit, ut explorarem, tincturam fülphuris vo- latilem Beguini ( metallorum optimum proditorem ) adieci; fed precipitatum fulphur eiusdem erat coloris, ut cum puro . acido factum. ^ Hifce obfervationibus inductus pulverem il- --umtterram meram effe opinor, quam acidum noftrum fecum : - attol- 4) Mirum forfan poffet videri, quare folutionem ftanni in aqua regia ite- —. fum non adieciflem: fed ab eadem abfítinui, cum cafu viderem, fluida fupernatantia przecipitaticnibus ( e folutionibus plumbi, ftanni, regul? anti- monii bismuthi .& mercurii pet acidum noftrum factis) confufa, invicem novum przebere fedimentum, rubello colore confpicuum; cuius cauíía, ut infra patebit, in ftanno latere videtur. | 5b) ldem fere phzenomenon Obfervavi, mifcendo & digerendo folutionem alcalinam cum pinguedinis-acido, quod cum platina, argento & biímu- : J— tho antea digefferam. s lli 2: T — a ditotfebag, : "Ege "efrarum alcalinarura communium zs -- noftri unc. dimidia per menfis fpatium digeffi, cujus tamem - " magna adhuc pars in fundo vafis remanebat. Fluido .colato . Trogi. IUE it (tire M priori vafe ftatim fere confpiciebam bullulas aereas. fefe ex- - haud colore turbida modo aliquatenus evadebat. - fere momento tota ejus fuperficies bullulis aeriis tecta; ' pc E . daque erat illius folutio ; additis vero adhuc acidi nitrofi gut- 192 : E TE : A S cR Lire Gelli p TN 3 d 58 tiboshaud induta, ob volatilent'fiatiram ad. illam fluoris- mi- neralis pertinere videtur; quod vero affertum. experünennem Mog , peer [pce quantitas vetuit. i | B. cií-» eI JEXPER. AXXXL. m . rttrOJi ront [3E , r1 * í Auri nunc po per fal tartari parate gr. viij. eum. acidi | addidi tincturam fulphuri is volatilem , quo facto mixtum, colo- 3 rem e ceruleo- grifeum adeptum erat. Subfidentia facta, co- - latoque tunc fluido, refiduum in filtro ficcatum e nigro flavüm ^. erat, auri foluti prefentiam fic demonftrans ; quod autem lu- ' culentius adhuc apparebat, evaporata parte "quadam illius fo - lutionis, e qua tunc cryftalli e flavo prpns 3 vDéures incerte 2i EXPER. XXXIL. | - Difficultatem folvendi auri vincere cogitabam . addenda] aliaacida, Pari itaque aurez calcis portioni, affundebamaci- E di pinguedinis guttas 4o. quibus in uno vafe addebam guttas - 20. acidi nitr ofi puri, in altero tantundem fpiritus falis. In - cricantes, atque folutionis initium indicantes :« pofterius nul- | lam mutationem patiebatur. Utrumque poftea leni calore | fovi; fed licet folutio in priori concrefceret ; tamen in pofte- - riori nullum eius apparebat veftigium. , Utriusque fluidi Bubé d tas. g. infundebam in duas ftanni foluti atque diluti portiones quarum prior purpuram ftatim dimittebat, . pofterior mutato . J | ^ EXPER. XXXIIL- NIUEC A | Quo ex penam cum. fpem haurirem, fore, ut aurum - 1 metallicum ipfum folver em, eius bra&eole fuperfudi guttas - 80. acidi pinguedinís, & gutt. 20. acidi nitrofi puri, Eodem | ) d * E | /2 dis Mi -— ". E ^^ " , * k - , "S 33 b y — 1 Periculorum dhenicorum de acidi pinguedinis T 193 | tis 20. hiecce magis, magisque increfcebat., donec, calore adiuta, totam bracteolám confümeret. Quod quidem phe- momenon argumentum effe poteft difcriminis acidum noft-um . inter & illud falis intercedentis, certo enim certius effe vide- . &£ur, duas partes acidi falis fumantis, & unam aque fortis, au- rum non poffe diffolvere; inprimis fi digeftio non adhibeatur: quam ob rem itaque pinguedinis acidum fuo iure inter effica- E* ciora acida Jocum fibi vindicare videtur. EXPER XXXIV. - Platine calcem ex aqua regis per tartari fal precipitatam, | . eodem modo (Exper. xxxi.) tractavi, cujus folutio colata : eum Beguini tinctura fedimentum deponebatobfcurioris colo- E ris , quod in filtro collectum, ficcatum ex flavo brunumerat. .. Solutionis altera pars evaporata ir. cryftallos oblongas ex flavo brunas concrefcebat ; quarum copia illas ex auro poten multum füperabat, 2; EXPER. XXXV. : Argenti calx, continuata digeftione folvebatur, ex quo, . adiecta tinctura Beguini, metallum fulphuri adherens fundum - petebat, quod in filtro collectum, & ficcatum nigrefcebat. Solutio evaporata in cryfítallos coibat, albo colore ( ut argen- . tum nitratum) haud confpicuo; id quod acido longa digeftio- mne obícuriorem colorem induenti tribuo. . Oleum vitrioli - €minime vero falis fpiritus) folutioni admixtum; fedimenti ; v: procreabat. d j E EXPER.: XXXV. a De Mercurio ab acido noftro foluto iam Exper. xxr. re- - tuli. Facilius adhuc calx (a mercurio fublimato cum tartari - fale remixto, exorta) ab acido noftro fu(cipiebatur absque ca- loris adiumento. Quod vero mixtum deftillare decrevi exare- —ne balneo; quo facto in initio fluidi aliquid tranfibat, poftea - vero paululum adaucto calore, pars quedam fublimata alba collo retorte adherebat. Hzc autem nova mercuriifüblima- - Mfifpecies, aque deinde immiffa, difficilius, adhibita etiam xd IN. AGI. Por. Med. T. Fil. bb d di-- - iS " T— 4. FK n AT - 104 70 00s oco eaucedlibGrellll- 5 cet M digeftione, folvebátur, & adiecto fale tartari fedimentum al« - bur deponebat. Cum Beguini tinctura commixta ftatim in — fubftantiam nigram, paulo poft in cinnabarim mutabatur; cu-. ^ pro attrita, exacte licet ficca, albam ei inducebat fuperficiem - Cid quod mercurius quoque fublimatus communis preftat), - ANoftrum itaque acidum, excepto falis acido, folum omnium : eft, quod fublimatum ficcum. cum mercurio facit, atque : Cquod fingulare utique eft? leniori adhuc caloris gradufurgit, - - Arena enim inferius circumdata retorta, incumbebat recep- ^ taculo ex tenui ferri lamina confecto, atque lateribus coctis . füperpofito: quo modo ignis vis, & ob deficientem craticu- lam, & ob parvum foci fpatium magna haud effe poterat. 1 | EXPER. XXXVII. | M S Stanni Malaccenfis rafüra ab zcido noftroin pulverem fla- vefcentem corrodebatur; & maiori quidem adhuc vehemen- . tia, fi calori exponeretur, fic ut huius unc. dimidia. deftrus endis illius fcrup. i11. fufficeret. — Odor ex mixtura furgens maxime ingratus , & illi fere fimilis erat, quem falis acidum | cum zinco edit. -Fluidum paucum füpernatans turbidumerat, - quod omni ftudio decantatum charte bibule fuperfudi; fed haud mutatum tranfibat: quin chartam iftam duplicatam, imi- mo quadruplicatam penetraret; haud minus quam antea turbu- lentum. Aliquo tempore poftpulvisfubfidebat flavefcens, at» ' . que ei fupernatans fluidum pellucidum colore pulchre rofeo — fplendebat, quód decantare fruftra tentabam; fimul ac enim. - vitrum folummodo tàngebam , fumma imis mifcebantur ;; & : fluidum chartam bibulam, eadem fub fpecie turbide penetra- ^ bat; poftea iterum fubfidens. ^ Cui vero colori rubro fédie : mentum rubellum (Exper. XXX. n. a.) tribuendum videtur. — . Hanc corrofam calcem ftanneam digerebam aqua deftilla- , — ta, que colata dein atque evaporata relinquebat fal album fa- - cile deliquefcens. . Quodft vero eidem calci affunderem no- .— . wam acidicopiam, ut eandem ex toto in fluidum rofeum li- | - querem, ila quidem mox colore ifto ornata , fed fedimenti . - GUN AE ^ quan - .- NN ^ : ^ Periculorum dbekohun de acidi pinguedinis Gc. 195 : quantitas haud imminuta erat: que nunc calori expofita, il- - lud non folum non folvebat, fed & gratum colorem cum fla- VO pont. j EXPER. XXXVII. : "tieentiehud per longum quidem temporis fpatium cum. acido licet digeftum, non folvebatur; contrarium vero €ve- nicbat adhibita calce, ( quam ex folutione illius, cum nitrofo acido multa aqua diluto facta, deiecerat admixtum fal alcali- pum).. Quz vero folutio aqua adiecta lactefcebat ; & fedi- mentum album dimittebat: ab acidis vero vitrioli & idus mu- ] tationem nullam experiebatur. EXPER. XXXIX... - Cobalti ex fmalta reductus regulus, eodem ut bismuthum modo digeltus, eadem pertinacia acido refiftebat: calx vero - ex nitrato cobalto. per tartari fal defidens eidem facile cede- jbat. c) | Cuius folutionis drachm. tribus, cum unam nitriad- iicerem, & deftillationem inftituerem, hac ad medium perdu- - &a vapores vd NE flavos, verfus illius finem rubros. CExper. LXVI.) Partem falis iam cryftallifati & viridis diftin- &e obfervabam dealbari a vaporibus nitrofis; quod deinde fo- - Jutum in aqua , fpeciem conftituebat atramenti fic dicti Íym- | puhe. ex flavo viridefcentis. | T EXPER. XL. Ro dn regülum niccoli (repetita fepius, etiam adje&o car- - bonum pulvere, toflione , atque interpofita fufione. cum ni- "tro, calce & borace, preparatum) nulla fere erat acidi no- - ftri etiam cum illo digefti actio. — Adiectum ei fal tartari nihil -Jdeturbabat, quum e contrario tinctura Deguini, parvam me- - talli quantitatem fulphuri junctam deiiceret. Calx e niecolo ni-. | | trato per alcalinum falem diga sc absque digeftione diffol- ^a 2 Ve- * E €) Hxecce folutio, calori expofita , partem aliquam dimittit; qua poftea non ' -jterum füfcipitur; id quod in aliis or osi e, g. niccoli Se bismu-- BU hi, quoque obfervavi, / j 196 ^ Lauréntii Celi B vebatur ab acido és cujus color evadebat vidc &. adiectis acidis vitrioli & nitri nihil dimittébat. EXPER. XLI | - Arfenicum album magna cum difficultate, digeftione licet adhibita, folvebatur fic, ut ejus fcrupulus unus ab acidi noftri ungia dimidia vix fufciperetur. / Caloris ope autem hanc füb- - ibat maior illius copia, quam eo abfente fuftentari poterat ; quo factum, ut tunc parve cryftalli fundum peterent. Si no- ftre folutioni immittebatur cuprum, illud nihil deüciebat, fed : " potius pro parteab acido fuüfcipiebatur. ^Parte aquofa fen- fim evaporante fal apparebat e viridi ceruleum; fub finemve- - £o aliud faturate viride; luculento argumento, prius effecom- pofitum ex arfenici acido & cupro; alterum ex nofiro acore, eodemque metallo. Altera pars folutionis adiecto fale alcalino nihil dimitte- 1 |. bat; ea quoque pars, cuius fluidum in auras abierat, adiecto - ^ oleo tartari per deliquium ex integro folvebatur ; quod vero . non itamulto poft fedimentum deponebat, nova falis tartari . portione non auferendum; idque fal neutrum arfenicale fuifle, j parca aque quantitate haud folvendum cenfeo. EXPER. XLIl. Magnefie mineram Ilfeldenfem digerebam cum noftro aci- ^ do, quod illam in initio corrodebat, pulveremque nigrum a - cryftalliformi minera feparabat; deinceps vero illam in parca - haud quantitate folvebat. Quod cum aliis metallis digeftum. - acidum colorem brunum induebat, cum magnefia nullam pa- teretur mutationem ; & odorem fpargebat ad illum folutionis ftannee accedentem, faporis metallici. — Addita aqua illam turbidam paululum reddebat; vitriolicum acidum vero nihil - deiiciebat; (indicio, terram Calcarenil minere haud ineffe) . cum fale. fixo alcalino mixtum, fedimentum copiofum dimitte- a bat, quod ftatim novo adiecto acido iterum difparebat ; fi - vero converfa vice fal alcalinum fedimento maiori adhuc co- - piafüperfunditur, illud diffolvit adiecto vero tunc.acido e. - CUV- COL URS IETICONVE CARERE D-d o ^w Periculorum cbemicorum de acidi pinguedinis €9c. — 199 E ' i . t d» PUR eda 1s : j .g. falis, metallicam partem iterum deponit. "Tinc&ura Begui- mi acidae noftre folutioni admixta colorem pre fe ferebat ru- huc erant coloris. bellum, & que copiofiffime dimittebat, ficcata, eiusdem ad- d , , . i — Abfolutis nunc eis, que de actione acidi noftri in metalla. dicenda eránt , fupereft adhuc, ut videamus, quam rationem habeat idem acidum metallicis folutionibus adiectum. *- Ju Precipitationes metallorum , in aliis acidis folutorum , per acidi pinguedinis admixtionem exortce. | Aurum. Huius metalli folutionem in aqua regis ( quam vitro, in quo medicamenta fluida affervari folent, infuderam?)) aeri libero expofueram , ex qua hac ratione tandem pulchre eryftalliflave exortz erant; que figure falis communis appro- pinquantes, ex fuperimpofitis lamellis angulatis conftabant , in aere vero per plures hebdomades detente haud diffiue- bant. d) Quas quidem cryftallos in aqua folvebam deftillata fimplici, quz adiecto noflro acido, fedimentum flavum dimit- E . tebant. Decantato fluido, illud lavabam nova aque quanti- - tate, qua de'ufa, cum alia ejusdem deflillate portione adie- &a, fedimentum per plures dies digeffi; colavi, evaporavi, atque hoc modo obtinui refiduum, aquam ex aere attrahens, EXPER. XLIV. uetus Platina. Ex ejus folutione in aqua regis acidum noftrum - - deiiciebat pulverem fere aurantium, qui edulcoratus, multa -' aqua fuperfufus, digeftus, colato atque evaporato fluido, re- - fiduum exhibebat e grifeo flavidum, quod in aere auro minus . diffluebat. : e d bbg EX- ^4) Aliqua tempore poft invehiebam hafce cryffallos motum velut intefti- —— "num paffas, volumine adaucto in farinofam vel flocculentam fubítantiam mutatas, | q^ : "E 498 77000 os EanretiüCrelli vro S E. dim Y ! - ^5 tum à 5 j ; : f. 4 ' parti uni addebam guttas aliquot acidi vitriolici, a quo imper-. 3 addiftinguendum acidum noftrum. ab aliis, precipue vero à X MMC LD — TN Lea ! 7 1 i54. EXPER.. XLV. T e JOffi , uil he x E entum. dud acidum pinguedinis ex pud. nitrato . precipitabat e) coloris erat grifei paululum in .rubellum vergen- —- tis; & edulcoratione pregreffa cum aqua digerebatur. Cuius | fecta oriebatur praecipitatio ; altera, -evaporata,. relinquebat refiduum aquam, valde attrahens: Argentum vitriolatum ftatim — adiecto acido fedimentum album dimittebat; luna vero cornua ; cum acido digefta haud mütatà videbatur. ic ossuns OEXPERS. OXLVI. 3 "Meu Acidum .noftrum album próducebat fedi- 2 mentum ex mercurio hitrato £) fed (quod notatu quam ma- xime dignum mihi videtur) idem ex fublimato aliquid exturba- bat g); affufo' enim illo; mixtio paulo poft lactea- evadébats d pulverem dein album deponens; quod eo citius evenit, fi. inixtuni digeritur. . Fallor; authoc fedimentum album ex fub. limató corrofivo hac ratione ortum criterii inftar effe potefbo muriatico;. lllud vero fedimentum ablutum, digeftum, in aqua folvebatur, eique immifTum cuprum albefcebat; eadem ^ quoque folutio PME refiduum dabat DUI. in aere non - ipae Qd Som Joss [A JEXPER: XLVIL: CIS e E -iPlambini. Quie a faturno nitrato defeendetán éryfialli [ di acicule formam gerentes edulcorate, aqua digefte fa- - cilius fo e DAQHILS RCIdoqwe tunc Vno Mq fedimen- : TX TT TA, 9 Tr E? , 4 z .' LM ip): T 232414 j ] rà ! » -5€). Promptior adliuc erat precipitatio per fal ammoniacum animale. 5 ^4) Hic quoque magis adhuc preecipitabatur adiecto fale ammoniaco animali, - E .7£) Mercurius, acido falis optimé fuptus, addito acido vitriolico minime |. mutatur; atque fi aquze, fale felenitico foctae, fublimatum folventes, ali- quid flavi deponant (cf. Cl. Beaume Chym.. T. 2. p..434-) quod &. "ipfe di, tribuendum mihi hoc-videtur affinitati duplici , quum: nimium. aci- ^! dum falis terram calcaream quoque amet, Cw ob rationem metallum vitriolico acido cedat, -[3 Periculorum deii de acidi pirguediris 0r... 4 19 tum dimittebant. . Diffipata illius. folutionis humiditate fuper- ftes erat pulvis aquam parum attrahens. ^ | EXPER. XLIIX.: 24 (2856 Bismutbum. | Nittofum acidum ,' metallo ope. digeftionis ; (ufvBadt: deftiratum, tanta aqua copia dilutüm er at, ut, fo- lutione peracta, nova illi admixta aqua nihil precipitaret. Si- mulac vero acidi noftri guttze aliquot accedebant, pulverem album deiiciebant; :qui ablutus is um aqua digeftus, folutione colata, ders ii refiduum al um "rc eid fácillime li- gusce: | 19 JEXPER: XLIX.- | Regulus antimon. Saturata ejus in aqua regis (otukio; ad- . jecta aqua deftillata turbida evadebat, quam colatam, novaad- p" . dita aqua, non amplius mutabat:.'ab affufo vero noftro acido, ftatim oriebatur fedimentum album, 'ex quo aqua extrahebat partem fluido diffipato confpicuam ; que humiditatem iterum | attrahens; in cryftallos parvas tenues coibat.- - EXPER. L. Stamm. In aqua regis folutum metallum delicate ab acido noftro, & colorem induebat ex flavo brunum. Prz- cipitatum ablutum & cum aqua eie fal progignebat albi- dum facillime liquefcens. h?) -— EXPER.- LI. ijt | Cuprum. Hoc neque ex vitriolo ceruleo, nec ex. cupro [ nitrato per pinguedinis acidum precipitabatur. XDER. Lil. Axe - Ferrum. Nec nitratum, nec vitriolatum cum TET noftro Tf mixta fedimentum dimittebant. EXPER. Illi. * Zincum, nec nitratum , nec vitriolatum mutabantur 25 ^ acido noftro adiecto, eS Hioc, quz ab acido noftro in ducunt, praccipitata ni] effe videntur; quam falia metallica in aqua folutu difficilia, | .EXPER. BEENNERAIIME TS Cobalti nei nitratus ab acido pinguedinis affufo nullam. : perturbationem paffus eft. B iB nl EXPER. LV. nés *j * E INiccoli regulo nec nitrato, nec fito scidum mofrum. 1 gliquid extricare valebat. | | ; eto dg (is | 3:EXBBR. AuVT. : dio | DM | Arfenicum nitratum, acido noftro admixtum, nullum fe- P . dimentum deponebat, ni 2. :, EXPER. LVII. Magncfía nitrata nullam converfionem experta eft a no- ] ftri acidi admixtione. . | Acidorum diver[orum atio in fal fégneriatum xc» P Quod vitriolicum acidum, noftrum acorem ex fale hoc medio expellat, iam fupra protuli. | ) wc EXPER. LIIX. 3 INitrofam acidum. Duabus falis noftri drachitüs affudi - tantundem aque fortis, ut vocant, duplicis, ( quam peracta . eius precipitatione deftillaveram ) nulla effervefcentia fenfibi- - li inde oriente. Quod peracta deftillatione excipulo inerat ' - fluidum, faporis acidi noftri propriierat, fed odoriadmixtum | . aliquid aque fortis. Decompofitum vero fuiffe fal noftrum, : vague acidum expullumg demonftrat precipitatio celerrima : i) De figura huius falis monenda quaedam adhuc mihi fu erfunt; quod FE terram foliatam accedat, afferui; Segnerum fecutus. ed cum illud ma- «" jori in copia paraviffem , & maílam falinam perfcrutatem, —invemiillam crufta firma fuperius team , qua vero ablata, huic adhzerebant multe : cryftalli tres utplutimum lineas longze, pugionis quadrangula forma con- : Ípicuze, quarum duo latera oppofita ceteris anguftiora erant. —Si falis al- - calini quantitas nimia haud adjecta eft, & cryttalli ficcantur fupra charta - bibu!a; ilia in aere haud diffluunt: qua ratione , ut/ & cryftallorum for- ma a terra foliata tartari, mirum, quantum differunt. Sesneras vero in — hanc opinionem ex eo deductus videtur, rimas falis medii parcam modo | Dedi Rem pararet; quapropter latentes íub cruíta falina cryftallos, ob . atii & materiz defectum obfervare baud poífet. Forían nec acidum : ejus ab oleofis particulis falis liberum ; nec ad Wissen or aliud fal sml- calinum, quam cineres clavellati , adhibitum erat, Tu 5 . Periculorum cbemicorum de acidi pinguedinis Cjc. — aor e fai aturno nitiato, per fluidum illud , . quod deftillando — ! mueram. M 2SEXPER.. LIX. "UE Mariaticum acidum. : Aequale noftri falis medi & acidi muriatici pondus commifcebam: que, deftillata, exhibebant acidi pinguedinis dráehm. r1. proprio odore preditas, | & e fuüblimato corrofivo pulverem album precipitantes. "4o OEXPER. LX. ceti vini optimi drachm. VI. fuperfudi falis noftri drach. 11.quod ex hifce deftillando obtinui fluidum odoris erat ace- ti, & fublimato corrofivo admixtum, illud intactum relinque- bat. Cum in majorem rei explanationem refiduum in retorta adiicerem falis fpiritum, & deftillarem , acidum adipis fe pro- debat iam odore. & przcipitatione mercurii fublimati. EXPER. LXI. F Iuoris acidum pari pondere noftro fali admixtum celerri- me in illad" penetrabat, utficcum viderétur. ^ Quod nonnifi magno caloris gradu adhibito prodibat fluidum, fluoris acidum . haud mutatum erat, quod etiam faturno nitrato affufum ejus: pelluciditatem Cut ei moris eft k ) non tollebat; hac ratione quam maxime abhorrens ab acido pinguedinis. (ete : EXPER. LXII. | Pbofphori fal... Huius in aqua foluti unc. dimidióm. wide) . bam falis medii noftri drachm. 11. Sub initium deflillationis flui- . di quid tranfibat, quod vero nil nifi.aqua erat. Qua ex ex- . Cipulo evacuata,, ignem adaugebam, 1) quo adhuc aliquid ex -maffa extorquebam ,' quod vero nec acidum erat, nec e scams decomponebat. | E EXPER. LXIIL. | E^ rfenici albi & falis noftri paullifper flavidi parem quanti- tatem in pulverem album comminuebam, quorum actionem in fe HUN A: ut promoverem, - adiiciebam aque deftillate SU TT drachm. | cB ef. al. Scheele i in oun E Stockh. Vol. $ j A Idem erat hujus gradus, qui ad TMduandhp fal ammoniacum animale - . requiritur & majorem zdhue adhibere dubitabam , cum fal noftrum folo: igne vehementiori iam decomponatur. nint IN. 48. Py Md. 2 VIL. .. ec —Á Pd ^ - poc retortz parum fublimati, eiusque tenuis reperi. . . 1 "e s atre Crelli i ocuradarer e 1D - cedenti, ignis gradu) parum fluidi obtinui, «quod. nec fapi-. drachm. 11. qu& omnia leni calore digerebam. Elapfa vix hos d tz una quarta, pars quedam pulveris nigrefcebat, & parieti. in forma annuli nigri m ) fortiter adherebat; reliqua maffa fali- — ra ab illo feparata erat. Deflillardo (eodem, ut in Exp. pre- dum erat, nec.plumbum ex ejus faccharo precipitabat. In . EXPER. LXIV. E Cobaltum nitratum. ^ Salis noftri drachm. unam immifi 3 folutionis cobalti nitrate unc. dimidie, & fluidum penitus evo- cavi. Salexficcatum in retorta viridi gaudebat colore, quod. - frigefactum hunc commutabat cum albo: illud folvebam in; - aqua deflillata, qui nunc exhibebat novam atramenti. fympa-. E thetici fpeciem, cobaltino communi haud abíimilem, in lu teum modo magis vergentem colorem. | ,, EXPER. LXV. i] Salis ammoniaci;animalis (ex acido pinguedinis & alcalitd volatili compofiti) drachm. r1. commifcebam cum lapidis üc. | dicti heematitee granis xv. que igni expofita fublimatum exhibe- . bant; quod vero, peracta operatione, immutatum effe fal am: : moniacum, reperiebam, relicto in fundo hematite. Eadem - iterum mifcebam, addendo aque aliquid in meliorem utrius» - "que combinationem: fedtamen eadem eveniebant omnia, — ^ "Alio acidi pinguedinis in [alia media. SE EXPER. LXVI. .. Nitrum. Huius exa&e depurati drachmis 11. fuperfüdi;g acidi noftri tantundem, quod illud cum aliqua vehementiafol- — vebat. Retorta vix arenz calide immiffa, flavida iamavapos- ribus evadere mihi videbatur; qui color femper faturatior fie- - bat, donec eundem ruborem acquireret, qui adhibito vitrio- . 3 lico acido confpicitur. :Fluidum in excipulo odore: acido ni- . .trofo communi preditum erat, cui etiam aliquid acidi pingue- b dinis admixtum ; nam argentum puni non folito ab E : | m) Nil umi mibi videtur, uid fübita redn&io quzedam arfenici albi i in regalum ; de-- E. ftillatione quoque peracta nigrum adhuc erat &. durum; quod abrafum | monftrabat maffam albam, nonnihil firmam. .À vero propius mihi effe. vide. tur, réductionem hanc ortam effe a phlogifto, fali flavido inharente, - ko | * ( Periculoruim chemicorum de acidi pingtiedinis &9c, 203 ' mnore folvebatur; potius crufta tegebatur fatis dies colore ) dilute Hepatico confpicua. EXPER. LXVIL- : - Sal muriaticum. Hujus drachm. r1. folvebam in acidi ndftri pari pondere. Deftillatione ad finem tendente, diftin- . .&e obfervabam vapores grifeos: odor fluidi in excipulo con- - tenti, erat acidi muriatici; fed ut hoc cum certitudine qua- -dam conftaret, et an acidum pinguedinis admixtum fit, explo- raretur, res haud parum perplexaerat, cum utrumque mag- nam inter fe alat fimilitudinem. Cui vero fini refpondere ftan- num poffe iudicabam ;; eamque ob. caufam mifcebam 1) aque —fortis guttas 8o. cum gutt. 40. fpiritus falis;; 2) eandem aqua fortis & fpiritus falis copiam Qut 1.) cum acidi pinguedinis gutt. .:49. 3) aque fortis guttas 8o. cum acidi pinguedinis gutt. 40. ."Unicuique harum mixtionum deftinabam ftanni Malacc. fcrup. If. & in quodvis vitrum, a quavis ftanni portione , tenuiffima fila non prius immittebam, quam olim iniecta, absque caloris "auxilio, plane difparuiffent. Quevis enim mixtiones in me- allum agebant. N. 1. maxime, N. 3. minus, N. 2. minime. - Cum vero N.11. folvendo ulterius ftanno impar. effet, graria huius 7. adhüc fupererant: folutio erat pellucida, & absque -ullo fedimento. N. ». maxime turbidum erat, coloris ex gri- -feo flavidi, fedimento copiofo nigrefcente refertum ; ftanni re- ' fidui pondus erat gran. XVII. N. 3. exhibebat folutionem pel- lucidam, cum parvo in brunum vergente fedimento; fÍtanni -granis 9. adhuc fuperítitibus. ^ Hifce periculis peractis, que - regule inftar eiTe debere mihi animus. erat, admifcebam guttis. -8o. fluidi ex deftillatione obtenti guttas 160. eiusdem aque for- —tis. In qua mixtione diffolvebam pedetentim (iisdem pharo- - Anenis apparentibus, utin N. r.) ftannifila ,;.donec drach- - .-Ama 1. confumta effet; fed fedirnenti nigri quid.in fundo haere- | ibat. - Quibus. porideratis ,- concludendum. mihi. effe videtur, | - quod fluidum in excipulo repertum acidum fuerit muriaticum; pu quod. ma in ex vaporibus grifeis, & ex magna ftanni copia, . que absque magna fedimenti copia folvebatur, colligo: pin- ODHHN Vero Aem haud admixtum fuiffe, ea exratione — Á bc 8 eq | LH P * e . E 204 — Laurentii Crellii Periculorum chemicorüm gc. feo, quia folutio clara, nec fedünentüin brunum erat; nigrum - vero illud ex eo ortum fuiffe iudico, quod falis fpiritum (con- — centratiorem, quam opinabar) non diluerem nitrofi acidi - quantitate fufficiente. | p ." ^ EXPER. LXIIX. F "Terra. tartari i foliata. Huic addebam zquale pondus acidi] 3 noftri, cum qua paululum effervefcebat ; peractaque tunc de- ftillatione acetum excipulo ineffe prodebat odor, nec non de- | | Lari in füblimatum corrofivum actio. vis | - EXPER. LXIX. ] | Sal mirabile Glauberi. Quamvis haud exfpe&tari posl 1 videbatur, acidum. noftrum expulfurum effe vitriolicum, tamen ' experientiam confului, Utroque equali pondere mixto & de- - ftillato, inveniebam in excipulo fluidum, quod preterodorem | acidi noftri fülphureum quoque admixtum habebat. Pew obrem illud affudi folutioni plumbi in acido noftro facte, . .qu& fedimenti albi quid dimittebat ; i»dicio, parvam acidi vi- triolici quantitatem divulfam efle a fale alcalino; quod phlogi- : fto , àcido noftro adhuc adherenti tribuo, quo nimirum vitrio- 1 | ici acidi pars volatilior reddita videtur. opm OW e 0; EXPER. LXX. ES Tàrtarus. tartarifatus i in aqua folutus, adie&o acidó fedi- | menti magnam copiam dimittebat, quod, fluido-decantato, ves, . pi cremoris qualitates demonflrabat. 5 H«c funt pericula chemica, que cum acido pinguedinis | 1 hucusque inftitui omnía. Minime me fugit, materiam hanc - nondum effe exhauftam , multaque adhuc effe fupplenda, que - intimiori noftri acidi cognitioni favent; inprimis explorandos . effe affinitatis'gradus , quam metalla contrahunt cumacidono- ^ ftro; Quibus vera:omnibus exantlandis minime deero, fi mo- - .do-.cognoveró, labores meos huic rei impenfos plane haud dif- .- ..plicuiffe eruditis , imprimis illuftrifme: Nature Curioforum -Academiz, cuius aliquem in me favorem quam maxime Cupio, — ' .eique omni qua par eft obfervantia, de tur commendo. - . — Dabam Helm[lad. Pridie. — of SUUM Jun Mari. CIOCCLXXXL ».J15v illad , . VIRI EXCELENTISSIMI ET .EXPERIENTISSIMI D iS MIN I!I E. CHRISTIANI MATERNI kde ^. pk CILANO -MEDICINAE DOCTORIS, AUGUSTISSIMI REGIS DANIAE A CONSILIIS IUSTITIAE, PHILOSOPHIAE NATURALIS, MEDI- . CINAE ET ANTIQUITATUM GRAECARUM ET ROMANARUM PROFESSORIS IN GYMNASIO ACADEMICO ALTENAVIENSI, S. R. I. ACADEMIAE NATURAE CURIOSORUM COLLEGAE MENANDERII. DICTI, ET REGIAESOCIETATI SCIEN- TIARUM HAFNIENSI ADSCRIPTI. í MCN Ue 3 : x e fy Phi n ME ud E AER pw c^ E 7 S eee v unacti dt A iras pter Pyouen s ua atiATU TN aoo. | dee piel Ju MUR KO SASCS MT. : ii j TAA: e « QOL ADAE ht 21302] i1330205: AUT RRGRUR e n D DN UIETR A "ur i Een... nobile iftud fludium, omni evo riortalitin fu | gaciores habuerunt in deliciis. Tales, fi quidem hiftorize fidem habere, & , quod reseft, fateri volumus, in nullo pro- . pemodum vite genere frequentius comparuerunt, quam inter . Medicos. Quod tantum abeft, ut illis fit exprobrandum, ut po- tius laudi dari, & certo refpectu neceffarium haberi debeat, quemadmodum preter Io. Das. MaiogEM , Can. ParisvM — aliosque Illuftris WEpELws, Pater, adeo firmiter evicit, ut noftra nihil opus fit probatione. Equidem ex his quoque nonnulli voxwxcecarev illuftre nomen adepti & in omni ferefci- bili verfati funt, ad. minimum pro talibus haberi ftuduerunt, quemadmodum Hi&RON. Campawr, luf. CaEs. SCALIGERI ; Cows. Ges:;Enr, Fonrus. Lickert, HeRMaNNr CoNnINGII , GopornrEpi Tuouassit. & aliorum exemplis poffet comprobari. Plures tamen fuo fe metientes modulo unam tantum. atque al- teram difciplinam, fcientiam ut artem fibi felegerunt iuxta pal- marium Medicine ftudium inveftigandam, atque excolendam, uno magis appetente hanc, alio aliam, prout nempe diverfi folent effe mortalium genii. Vnde cum Faawc. Bac. de V&- RULAM!O de- Augment. fcientiar. Lib. IV. cap. ». inter Medi- cos licet obfervare eminentes cumulatim Poetas, Antiquari- . 0$, Criticos, Rhetores, Philofophos,. Politicos, Theologos. Et hoc fit; ut habeant, que fibi obverfantur obiecta tam fee- : da & triftia, animum ad alia abducere , "'& Maufis amoenis va- care. -Hiftorici & antiquitatum periti Scriptores exordine Me- dicorum floruerunt Worrrc. Lsziss, 1o; Sausucus, M-s0o- Mit, AboLPHUs Occo, Hi:exos. Mncuaranis, Canorus Parr- NUS, G. W. WEbE trus, HiRMANxus CowRINGIUuS, & MicHu. Fi. LocuNgnus. - Quod vero in proverbio dici fuevit, ubi dodi Phyficus, TT incipit Medicus, hoc in Academiis quoque crebro ufu ve- mire folet, ordini A(clepiadeo adfcriptos fpartam Profefforum * Phyfices ornaffe. Ampliffimus fefe offert numerus Virorum . dupliei hoc nomine Celeberrimorum. | Commendationem & - famam merentur Nicoravss AcERIvs Med. Doctor , Phyfices án n Academia AUS Profeflor Publicus floruit i " 8. Q., L| « " / - . LI * - AMT , 73 | ilb aar ort die: cie at s; P "ESL." GN es m o 4. LE ad; ev - Memoria Mas E " * A TI E P" J T. so tum & fepe verfatorum. -Celebre hoc noinen tuetur Gion- 1 Io. CONR; FUN CR Med. Dd*tor & Philofophie na "Profeffor Ordinarius Tübingenfis, floruit 1655. In fola Ac demia Altorfina fucceffione quadam TauRELLus ,- peu NossstERvs, in ütraque cathedra docuerunt. .. A condita V verfitate: Fridericiana Halenfi ius tradendi Phyficam apud M Med dicos fuit, agmen duxit Fiipgarcus HorrMaNNus. — Felix ab |. omni laude eft Academia noftra, complures in finu fuo fovens | | Polyhiftores ; eo magis autem luget fata triftia fodalium pre- | matura morte defunctorum ,. in ftudio rerum phyficarum mul-- Gius Cumrsri&NUs MarERnNus de"CiLANO, ex antiqua nobili | familia oriundus... Auram vitaleni haurire coepit Pofonii, me- : 1 ' tropolis Hungariz fuperioris d. 1g. Decembris A. R. S. 1696; Patrem coluit ManrixuM. MareRNUM, dignitate fenatoria ibi- dem illuftrem, avum lacosu«. MarEnNvuM ex Italia advenam, | "cui placuit vitam degere privatam. Etenim avitum decusin 1 Longobardia floruiffe, fplendidam vero pofteritatem fatorum : inclementia per Burgundiam, Bavariam, Alfatiam , Sueviamy . Auftriam & Pannoniam fparfam fuiffe novimus. A. 1564. So- 1 li natalis opportunitas Mufis manfuetioribus favens, iuvenem ad difciplinam bonarum artium detulit, ita, ut bene preparatus 1 Halam Magdeburgicam adiret. Quum fe primum confecraf- fet ftudio Theologico, literis quoque, quz ad humanitatem - fpectant, fedulo incubuit, Ciceronis ftrenuus affecla, cuius opera a capite ad calcem perlegit, ceu videre licuit i in auto» - . grapho exemplari manuaii, finivi die 5. Novembris 1719. ho- 1 ra prima noctis. . Poftea mütavit confilium , : & artis falutaris - precepta tradentibus adhefit, Hoffmanno, Alberti, Cofch- . wizio & aliis, quorum perfpicuitas & fuada preclare fatisfe- - 1 cerunt auditoribus. . Aliquamdiu in orphanotropheo Regio. praxin clinicam exercere cure cordique habuit, infulque a 3 varia elaborare fcripta" non immemor bona indolis iuvenes erudire. Arridebat autem cumprimis ipfi Helmftadium sime d - petrandos honores doctorales, Brabevta Heiftero, id o poft habitam differtationem: de Pss cum medicina necef- ou conjungenda, tcc die 3o Maii 17 jo Ad colophonem 4 fic' - he de P. Gtorgii Chriftiani Materni de Cilano. ' — — o9 ie TR ftudiis academicis Halberftadium fe contilit, & "in circumiacente regione plurima ad hiftoriam naturalem fpe- éGtantia monumenta collegit. Hac, & felectus librorum appa-: - ratus, Altonaviam transferebantur, ubi Medicinam faceredecre- * vérat. Omni doctrina & experientia ornatiffimus feliciter pro- fpexit atque confuluit rebus plurium aegrotantium lapfis, unde fama perlata eft ad Potentiffimum Danie Regem , cuius au- guíta clementia Materno de Cilano fparta Phyfici civitatis .AI- tonavienfis & Comiiatus Pinnebergenfis & Ranzovienfis con- credebatur, & paullo poft munus docendi Medicinam, Phy- ficam, & antiquitates Graecas atque Romanas, in Gymnafijo Re- gio 1738. fundato, nec non Directoris theatri anatomici, defe- " rebatur. "Ut vero academici officii partes alacrius expleret, - praxi clinic poft aliquod tempus muncium mifit, & mhil. v : prius fiihilque antiquius habuit, quam inftructiffims bibliothe- - Ce proprie delicías in ufum convertere peramcnum. T eftes. funt varia fcripta elegantioris literaturzé & obfervationes, qui- bus condecoravit a&ta noftra, phyfico - medica, quas patlim "ibidem viderelicet. Suntin promptu collectanea manufcripta, . ad pertexendas operum inchoatorum telas fatis idonea, | que illuminate antiquitates demonfirant, & in oculis confpectu- que exponunt... Dolendum fane fuit, imbecillitatem in- . gruentis fenectutis virum laboriofum (hs edloo quo minus . plurimorum expectationem explere. potuiffet. Verum enim. vero lampada tradidit maxime reverendo 7ldlero, Ecclefie ca- , . thedralis Altonavienfis Paftori, cujus fub accurata procura- " tione, Antiquitatum Romanar um Volumina quatuor in lucem . prodierunt Altonavii 1775. & 76. Sub initium anni 1772. vi- ^ res animi corporisque fenfibiliter labafcere ceperunt , . quz j tamen ad priftinum redierunt robur, ita, ut ipfi integrum ef- y fet, eodem temporis tractu abfolvere aliquot capita parti pofte- - riori addenda. Menfe lunio anni fequentis febrisintermittens - - in vifcera ipfius feviit, c cujus paroxyfmi parum curati in fe-.- Ae em ardentem, atque continuam, degenerarunt, & finem vite - dipp. IN. 4 Pbyf Me.T.VH. ^ dà chri- : 210 Mono Gvor; di C Cirifiai Materi de Gilano. 5 S E vantibus. Refp. Henr. Frid..Delio. An. 1740. ^ anniverfaria 1763. V- u.. ehriftianorum more laudabiliter gefta, die 9- luli 1773: impo-- E fi ue;*unt. * .. Preter;varia, breviaque, ends ^ ex Medicina, Phyfica& | 5 Antiquitatibus, qua, pro ufu difputatorio, typis impreflfa funt, 3 fequentia fcripta proftant, ordine chronologico collocata. | Programma de preftantia Philofophi naturalis An. 1739. 5 Einladungsfchriftvon dem Wachsthum der Anatomie, bey Erófinung des theatri anatomici An. 1740. | 3 Differtatio de corruptelis artem medicam hodie depra- ; .. Differtatio de terre concuflionibus Anno 1739, in Anglia. | obfervatis. Refp. lo. Pieter 1741. E Differtatio de cauffis lucis borealis 1743. z Differtatio de vi centripeta corporum fublunarium. Rep. r .. P. Biel. 1745. " P Programma de aqua virgine , ingenti edilitatis opere Mar» 1 ci Agrippa 1754. 3 - Programma de tiniverfaria Romanorum februatione 1749. | Differtatio de cauflis grandinum, nocturnis horis deci" 1 tium. Refp. Io. Henr. Ludov. brüning. 1755. B .. Nova disquifitio hiftorica, &. critica de gigantibus 1756. Programma de hiftoria, vite magiftra 1757. E Programma de Saturnalium origine & celebrandi rituapud | 1 Romanos 1759. 3 Differtatio de motu humorum progreffivo, veteribus non ^ "ignoto. 1762. b Programma de lavatione Matris Deum apud Romanos. ! K Programma de modo furtum quirendi apud Athenienfes : & Romanos, & apud hos tám ante latam ICM AebnE 1 quam di illam. ERIS | - MEMORIA - VIRI : ILLUSTRIS ET DOCTISSIMI - CHRISTOPHORI TRAUGOTTI DELII j SACRAE. CAESAREAE ET REGIAE APÓSTOLICAE MAIESTATIS - . CONSILIARII AULICI ACTUALIS ATQUE IN MONTANI- ^.» . STICIS ET RES METALLICAS SPECTANTIBUS " REFERENDAR LH. | ACAD. IMP. NATUR. CURIOSOR.. Apollodori Ill. u dep. do f TE m 101 -* E iv M |a A » X 1 n La zx , I : 3 IAN a ! E DAE J V* fibi de acceffu Viri gratulabatur aeademia Imperialis na- ture curioforum, e cujus indefefía nature, regni preci- pue mineralis, fcrutatione , improboque labore, pulcherri- mos fructus fibi poterat polliceri; cumjam habeamus, ex quo [fincere, graviterque; doleamus, quod conceptas fpes letas d abítulerit una dies. Scilicet occubuit vir, longiori vita dignif- fimus, cujus memoriam faltem. & in actis noftris confervabi- mus, quanquam multis non opus videatur verbis, ubi meritorum, & rerum bene geftarum, teftimonia loquuntur: quemadmo- dum in vafiis diariis literariis, vario idiomate ,' noftris tempo- ribus editis, honorifica Ejus elogii mentio quoque facta eft. Antiqua gavifa eft nobilitate gens Deliorum, fiquidem eo- rum familia in Holfatia,, & ducatu Megapolitano, ex nonnul- lis retro feculis , floruit. Reditus vero , quos e fuis terris; prediisve, olim ceperant, cum vix amplius foli fufficerent, ad füuftentandum variorum fingulorum rei familiaris. aliquem - fplendorem , plures poftea é masculis aliud vitz genus elege- runt, atque ftudiis operam navarunt. Inter hos precipue 4u- cas quidam a Delies memoratur, qui, Medicae fcientie pre- ftantia alle&tus , eam artem excoluit, cujus, inventionem ab - Apolline , ab infula Delo, quam ipfi natalem dederat antiqui- tas, Delius vocato, poete deriuarunt. Luce autem, Archia- tri Sverinenfis, pofteri, literarum nobilitate ducti, relicto anti- qui ftemmatis nomine, eo praeeunte, JDelios fefe vocarunt, cum, que iftius temporis erat confuetudo, literarum cultotes latio quoque nomine venire debere, autumarent: retento ta- men figillo antiquo , folis florem referente, ea propter,quod idem Delius Apollo, Sol, vocaretur, planta hec autem quoque fit Solifequa. Plures poftea ex iis, varia fortuna, e ducatu - €Megapolitano, in Saxoniam inferiorem, ac fuperiorem, in- que Weftphaliam, tranfierunt, & variarum familiarum, ulte- . rius poftea extenfarum, conditores, fago togaque clari, exíli- terunt, unus vero eorum, quos autem hic enumerare inftituti, dd 3 | . hufe ^. & verecundie , vetatratio, oannes 4dolarius Delius, Wall- Y * L - huf ie" Thuringorum. vixit , & munere Comitia provilliatig ^ in ducatu Weitfenfelfenfi; functuseft. Cum eo ornatiffima fe- - mina. Geitneria, cafarei officialis filia, fecundas nuptias contra- xit, cum ex ejus primo matrimonio Cel, de lufli, variis fcrip-- E tis, que mineralopgiam precipue, politiam, & oeconotiam fpectant, clarus, effet prognatus, Ex hifce parentibus natus eft Chriftopborus Traugott Delius, nofter, anno MDCCXXVII. Mature fatis in filio cum animadverterent optimi-paren- - tes fingularem i inliteras ardorem, praeceptoribus eum tradide- . . runt, qui partim in fchola cenobiali Dondorfienfr in Gymna-. fiis Ouedlinburgenfibus, & Magdeburgenfibus ,— iis ftudiis va- -. " cabant, quibus juvenilis aetas inpertiri debet. Inde in /Pi- 2 tenbergen[eim academiam fe contulit, & Iure confültoruim prae- le&ionibus.inrerfuit. Cum vero ipfum penitior nature cog- - nitionis traheret voluptas, eas precipue recitationes fedulo . frequentavit, in quibus utriusque mathefeos precepta, & . philofophie , hiftorieque naturalis inftitutiones, tradebantur) que maxime ipf] erant in deliciis, ^ Atque.in his ita verfatus eft, ut perpetuo, ültra proficiendi, flagraret amore, & am». 3 - plius quereret theatrum, in quo fitim, ex ipfis nature fonti- . bus, dulcius reftingueret. ] Lubenter itaque occafionem arripuit , quie ipfi fibnasli | cebatur, Piennam Auftriacam proficifcendi, cumhaudignora- . ret, quam dives nature gazis fit, e terris domus Auftriace late. patentibus , precipue Hurigaria, in quibus inquirendis loca- re poffet induftriam.- Vicndde itaque Auguftiffime Impera- E trici Marie Tberefiee, terrarum fuarum , & literarum, & ^ quarumcanque bonarum artium, matri indulgentiffime, com- - mendatus, Eadem annuum ipfi ftipendium generofiffime con- . ceffit, eumque iuffit, ut Scbemnitium fe conferret, ibique om- — nibus iis ftudiis, laboribusque, imbueretur, que omnem mi- E neralogiam & metallurgiam, fpectant. Inhoe ftudiorum tra-. - mite brevi, fcientiarum mathematicarum inprimis peritia, quam "B fibi compar Rye) iis TANE qui excitatiorum C do- | *»» O- 4 pos "o UE. Yd " uM REM EE MES S s , ^ 3 3 j N e 2 Ln om * - 3 » Ue " Did. » | ie seti MA CNEEEL s uie" [capis vo food e MES 214. murs Memoria P M" LI TR "aec, ^ M em . Chriflopbori Traugoit EHE o wm , documenta recta, zquaque, iudicii lance ponderare dcbe-- bant. Igitur anno MDCCLVI. in eas rrovincias mifus eft, - quas, nomine collectivo, Bannatum nuncupant, ut ibi. geotne- tris fubterranee , & defimitioni metailifodinarum, qucd cffi- cium" Mark/cbeider vocant, vacaret. In hoc fuo officio ita fe geffit, ut anno MDCCLXI. metallifofinarum magifter, an- mo autem MDCCLXIV. fummus earum praefectus, & illus- tris collegii montaniftici A[JefJor , nominaretur: in quibus offi- : ».w ciis adminiftrandis ita fe Auguftiffime commendavit, ut anno MDCCLXX. in academia, que Scbemnitii eft, inque qua fu- turi metellurgi formareptur, profeffor metallurgie, & mine- ralogie practice , Confrliarius ceejareus, & füpremi Cammer- - grafiatus A[fe[Jor , conftitueretur. Adimpletis itaque, ex voto, iis functionibus , quibus hucusque in Hungaria erat prefectus, confiliis fuis propius uti decrevit Zugufiifuma Imperatrix ,' qui itaque anno MDCCLXXII. Delium noftrum iterum Viennam evocavit, .ut fummo ifto collegio, quod rem omnem montanifticam, & monetariam, curat, adfociaretur, & honore, confiliarii aulici .,commiffionum, adficeretur. Atque cum priftino jam tempore Cognitionem intimiorem metallifodinarum Hungaricarum red- - diderit fibi familiarem, juíffit eum Zugujliffima Maria "Tberefia ut annis MDCCLXXV. & LXXVI. per univerfam Hanga- riam iter faceret, cunctaque vifitaret metallifodinas , ibique, - -— ubi neceffe videretur, plura melius difponeret. "Viennam de-.. mum, exactis hifce; cum laude, laboribus, redux, .corífilia- tii actualis aulici Czfareititulo Eum ornavitindulgentiffims Im- peratrix, atque eum fimul Referendarium, in rebus metallur-. Bicis, & monetariis, declaravit, - Preterea autem, quod induftria fua, & perpetuo labo- . re, Auguftiffime egregie placuerit, non minores quoque, ex . lisdem, pulcherrimos fructus cepit orbis literarius. . Scilicet - iuffit eum Auguftiffima, ut; quicquid longo ftudio, circa omnem —rem inontanificam, & metallifodinarum ftructuram, & difpo- fiio- ^ / fitionem, adeoque oeconomiam, & architecturam, fubterra- - . mentaediderat in diario illo, quod nomen: der Oefterreicbifche 3 Patriot, geffit; quamque tractationem , fub rubro: zibband- 3 ' - egregium opufculum , quod inferuit volumini tertio der Hungaria reperitur, genefin & naturam, defcripfit, fiquidem | j tum inde eft fplendidum illud opus, ob quod fere folum dig- ^ cben vori der. Fererzung der Metalle, und. infonderbeit des Gol- .iDeélio inventore , reperta eft, quanquam ea charactere exter- ^ i : - VR Ep 2 ^ PIX c E LAS voy 3 ; ; i " y 5 ; LerRM 216 JM c Memeria «P * c iS OR neam, confignaverat, cum publico communicaret, & in ufum précipue academic metallurgice . Scbemnicenfis , ederet. INa- — num laude virum mufa vetat mori, quodque, fummi.aerarii fumtibus, fub.rubro: Einleitung in. die. Bergbaukun[l,. cum: .- pluribus iconibus, aere expreffis, Vienne MDCCLXXIII. in. - forma quarta, ut aiunt, maiori,prodiit, quod, quantum orbi . literario, & fcientie fubterranes amatoribus, in aliis Europee provinciis degentibus, acceptum fuerit , plures eiusdem re- cenfiones, atque elogia, teftantur, ita ut & nuper Cl. Ferbe- - rus, in egregio libro : pbvficalifcb metallurgifcbe Abbandlun- — gen über die Gebürge und. Dergvverkein Ungarn, profeffus fit, adco diftinCte cuncta in eo opere effe defcripta, & enumera- - ta, ut vix aliquid füupereffe videatur, quod addi poffet. —— ^ 4 V'"Antea iam vero phyfica fubterranecw fuz fcientive docu- lung vom Urfprunge. der Gebürge, und der darinn befindlichen. — Earzadern, oder der fo genannten Geenge und Klüfte, inglei- . des, b. D. Daniel Gottfried Scbreberus, Lipfiee 1770. novi-' | ter edidit, atque fimul ea adiecit, quz de fingulari illa mine- | ra, que prope pagum lVagyay, in confiniis Ungarie & Trans- filvaniz fitum, effoditur, agit, queque auro admodum dives, ; no vix eo gaudere poffe videatur, cum mineram antimonii j. / vel galenam plumbi, primo intuitu, referat, ut ideo ad pof- - fibilitatem mineralifationis auri quoque merito concludipoffit; : — Non minorem quoque plaufum meruit vir beatus, ob | Scbrifften der Boebmifcben Privat; Gefellfchaft in quo Opali, ut 1 & care illius gemme, quam oculum mundi vocant, queque in 4 ipfe - poo Hm vebnylüphoriTrauson- Delisc o £l . ipfe, in loco natali Hungarie, hafce gemmas legit, earumque ortum inveftigavit, cuiusque nonnulla exemplaria ad: cogna- tum fuum, fTenr. Frid. Delium, profefTorem medicine, & che- mie Erlangenfem primarium , quo. erat in eum amore, be- nevole mifit. Qua occafione non poffumus non hic. annota- re, fepius contigiffe, ut, propter idem cognomen, imo &fi- Ailia nonnulla ftudia, in chemiam, & hiftoriam naturalem, loca- :ta, ambo hi viri inter fefe non femper fuerint diftincti ,. fed commutati, neque perpetuo fuum cuique tributum 2 qui ve- ro error, feu paralogismus; literarius, nunc facile eft excuti- ' endus. i7 ri itt | . .. Plura autem adhuc opera literaria, orbis eruditus, & aca- demia noftra, in quam, paucis anteobitum menfibus, ex me- rito, receptus erat, plura adhuc emolumenta, altera fua patria, . Abeatoviro, pro ea, qua pollebat, hiftorie naturalis , & mi- neralogie precipue, fcientia, potuiffet exfpectare, nifi trifte - illud fatum ipfi fubeundum. quoque fuiffet, quod fepiufcule alii viri docti experti funt, utaliis inferviendo fe ipfos confume- rent. Perpetui enim, & concatenati, graviflimique, labores . chemico metallurgici, in quibus exantlandis tantopere, nocte- que diuque, defudabat, vaporesque acres, qui Eum, dum phi- . lofophus per ignem exfiftebat, & fpeluncas metalliferas perrep- tabat, circumdabant, eífecere, ut cum arthriticis doloribus, afthmati, aliisque oppreffionibus, fepius ipfi fuerit colluctan- - dum, quibus fpecies quedam coliez iftius ficee, quam Picto-. -num vocant, acceífit, e quibus feepenumero graviter decum- - — bebat. . Pluribus itaque medendi methodis, in caffum adhibitis, autores ipfi, fuaforesque, medici erant, ut labores fuosftrenuos ad tempus feponeret, & priftinum aérem, qui ipfi minus con- veniebat, cum manfuetiori climate commutaret. . Impetrata itaque, ab indulgentiffima Maria Jberefia, venia , in Italiam fe conferre decrevit, ut precipue e thermis, quibus earegio ab- undat, novam quzreret falutem, fimul autem eam fcientiam , - que ipfi erat in deliciis, amplificaret. lgitur exeunte Augufto ratpp. IV. Ad. Phy. Med. T VI. ee — men- —— TU Aw. 7 U-— v "LÀ - 2s -' . 2 BAS. ^ -ime 0 Memoria Chriflopbori Traugott Del — ———— menfe MDCCLXXVIII, iter iftud fufcepit, & precipue Pifam — elegit, ubi, per anni fpatium, commoraretur. Verum non erat —— in fatis, nec votis, ut eum in locum, quo-tendebat, pervene-. d rit. Florentice enim itineris literarii, & medici, dabatur meta, fiquidem, poftquam ibi per quatuor menfes fübfütiffet,die XXl. Januar. MDCCLXXIX. quicquid in eo-mortale fuerat, depo- — . fuit. 'Triftem hunc nuntium accepimus ab illuftri, generofiffi- — — moque Domino de Born, quem cum b. Delio diu junxerat - communis in mineralogiam, & hiftoriam naturalem, amoris, ftudiorumque, vinculum, communium quoque in eodem lm- periali, regioque, collegio, cui ambo adfcripti erant, officiorum : rationes, acintegerrima amicitia. Prefenferatautem forte vir beatus, haud diu eum inter vivos fore amplius verfaturum,atque, . - cum filio non gauderet, qui iis, que multo labore, fumtuque,. Coómparaverat, poftea gaudere, utique, poffet, antefufceptum iter, integra ejus, fplendidaque, &. multis mineris dives, col- — lectio adiCunkivam pharmacopoliorum caftrenfium Imperia- - lium dire&torem, tranfiit, atque fic cautum eft, nenature ga- 7x, multo ftudio collecte, & ordinate, fato quodam iterum dilaberentur, vel distraherentur. Viduz autem moeftiffime, pro- ut folet Auguftiffima, erga relictas fidorum, meritisque fuis con- ' fpicuorum, virorum, coniuges, effe gratia, annale donumfol- ' - vere juffit, ficuti laudatus perill. de Born filie octennis, proeo, quo erat in b. defunctum fincero amore, curam benevole infe fufcepit. Nos autem, cum fpectatiffimo admodum fodali àm- plius frui nequeamus, ultimum illud Ipfi Vale dicimus, at- . que curamus, ut exactis, in ftadio noftro, laboribus ingenuis, ' tandem eo deveniamus, ubi non amplius dolere fas eft, fcien- tiam noftram , quamvis & multo interdum fudore paratam , ^ Uberioris adhuc, & fupra fragilitatem humanarum rerum po- ^ . fite, cognitionis, exítitiffe nonnulla fallem fragmenta, ^ - MEMORIA - VIR! - CELEBERRIMI ET EXCELLENTISSIMI - .ANTONII MARIAE MATANI -— PHILOSOPHIAE ET MEDICINAE DOCTORIS IN PISANO ATHENAEO PUELICI MEDICINAE PROFESSORIS, ACADEMIAE IMPERIALIS LEOPOLDINO CAROLINAE NATU. RAE CURIOSORUM, REGIAE SCIENTIARUM LONDINENSIS, GOETTINGENSIS, MONSPELIENSIS, OECONOMICAE BERNEN- XEUT CMIS. ET BOTANICAE FLORENTINAE SODALIS. $5 ES poti Pc is Ht th - * U - A, co Io CM *" So ges d Lis b 3 aiii) | uni x L2 ec e preclasiffimos Viros, qui magna literarum laude floren- | tes Piftorienfem urbem memoria noflra exornarunt, hone- füiffimum locum habuit Zfntonius IMatani. Antiquiffima civitas, . fertilitate agri; facrarum aedium decore , ac eloquii corufci fama infignis, natale fo!unr eft, in quo ille lucem afpexit VI, | Cal. Aug. A. R. SS MDCCXXX. Patre loanne Maria, Ma- | treque IMaria Cecilia Angeluccia, le&iffimafemina. Ab incu- nabulis in finu optimorum Parentum educatus, pueritiam egit | fub eorum difciplina: primamque eius statem folers Magiftro- | rum cura iis artibus erudivit, quibus ingenia ad fummum ex- citantur decus. Ab ineunte etate ftudiis addictus, facilis in- | genii, indolis egregie fpecimen dedit: Amori literarum, par | in puero ftudium pietatis, clericali enim militie nomen dedit, .«c tonfura fuit initiatus. Preceptorem habuit P. 1o. Petrum | ZIngeluccium , quo duce latine linguz , rhetorice propterea, | ceterarum bonarum artium ftudiis operam" dedit, in quibus "haud mediocres progreflus fecit. Ex ephebis inde egreffus, X«&iucundiffimorum ftudiorum illecebracaptus, ipfosdoctrinarum | omnium fontes confectabatur, atque in Epifcopali Patria fuz . Seminario ad Philofophiam , & Mathefin adéo impigre ani- "snum applicuit, ut inter equales longe preftaret, & alios do- ceret. Pifas viginti annos natus profectus, ut in celebri illo Lyceo Medicine operam daret, fub Claudio Fromord, lo. | "Gualberto de-Soria, 1o. Baptifta Caracciolo, aliisque, Philo- | fophiam, & Mathematicen didicit, atque uno eodemque tempore fub Kaynerio Buona totum fe Medicinz tradidit, cui | ftudio per quadriennium deditus , tales in illo progreffus fe- | cit, ut aliis edocendis aptus iudicaretur. Anatomen, Chy- miam, Grecamque linguam didicit. .Bótanicam adeo in deli- «iis habuit, ut femper herbas colligeret, atque contemplare- 2) , weg tur, 222 — Sy e Memoria — 7 mic ART ,isgi : MEE mmo. mente mM E tur. Non illam affiduus frangebat. rcu cetereque [SE E zetatis petites, aut avertebant ab inftituto, aut retardabant: . contraque in tanta Gymnafii frequentia, pr eftantium ingenio- rum emulatio , maximum ftudiorum incitamentum, cupidam . excellentius mentem; acerrime excitabant. |Conatuirefpon- -. dit eventus ; nam ftudiorum curfu, ut conftanter, ficfelici- | ter abfoluto, non'doctrinam fibi modo; do&torumque etiam — decus, peperit. Philofophie ac Medicinz Doctoris infignia, . prid. Cal. Iun. A. R- S. MDCCLIV. Pifis.confecutus eft. In. Patriam reverfus, animum ad. Medicina ftudium magis magis- .que convertit, ac deinde Florentiam contendit, ubi ejusdem 1 artis Medice, humanique corporis ftruécturae peritiam non exi- - guam adeptus eft. | lbidem enim ut vox Óverois z exox moti — «4 fugeret, excellentes Medicos ZIntonium Coccbium, loan. ' 7argionium, aliosque ingenti cum fructu audivit. Hos egre- . gios Philofophos cum fibi gratia; officio, & ingenii preeftantia. - conciliaffet, eosdem fibi familiaritate & confueétudine devin- . (tos tenuit. In publico Florentino valetudinario: egrotorum grabatos coepit circumire, moeftos , qui gravioribus morbis : plectebantur, blande confolando ,. pretiofiora: medicamenta ac remedia tali cautione prefcripfit, que culpa in quolibet . eventu vacare credantur. . Medicine itaque: clinice ftrenuam . - operam navavit, & maxime naturali fcientie totum fere fefe - tradidit. Crebro fe contulit ad Bibliothecas, theatrum anato- - micum, & hortum. botanicum, divitis F lorentize gazis inftru- . €iffimum, quibus in locis optimum femper ingenii, docri- | neque fpecimen dedit. 'Aufpicio Beneficentiffimi Caefaris u-. - gu[lifimi, jufti meritorum teftimatoris Francifei J. in ampliffi- ^ ma Pifani Athenaei luce fuit conftitutus. | In eodem Lyceoca- . thedra donatus, aliquot annis cogitandi artem difciplinis omni- - bus anteferendam publice-profeffus eft, atque hanc fpartam | ornandam tyronibus diligentiffime fufcepit. n3 Poftquam vero Medicinz theoretice Mdihon iig 1 fout animum induxit ad confcribendas : medicas: Io EHE à i e 23 | ac M. . 4itonii Marie Matari. — . 2323 ac plurimum laboris , & temporis in erudiendis Medicine ftu- diofis impendit, ut docte omnia explicaret, atque omnemr füam operam. & diligentiam ad bene exequendum conferret in- junctum officium. Munere fuo cum magna eloquentie & eru- ditionis functus eft laude, adeo, ut omnium in fe ftudia , be- nevolentiamque converterit. .Anatomes amator eam faculta- tem docuit in Piftorienfi valetudinario, quo in loco sgrotos 'Je&o affixos, & manuali medele obnoxios comitantibus ali- quot Philiatris vifitavit. Anno MDCCLXII. octavo Id. Iun. -connubii iure fibi copulavit Z4pnam Marcbi, cum qua vixit conjunctiffime , & ex qua feptem fufcepit liberos, inter quos duo tantum virilis fexus fuerunt. Filiarum vero geminge oc- ceciderunt in cunis, reliqua amiffum parentem plorant. Ad Botanicam vero convertens Piftorienfem agrum fedulo perag- ravit, ad alpes perrexit, eiusque iter fuit per fylvas, & pra- ta, florida rariffimis plantis. — Humaniter ab agricolis ex- ceptus, inempta nactus dona ad.cibum habuit. Per acclivem & afperam viam perrexit ad locum vulgo dictum Scaffaiolo, ad. . quem de more viatorum prandium fumpfit in fcopulis, a natura quafi ad menfas, &fedilia fictis, Plantas omnes in alpibus,. nemoribus, antris, pratis aliisque locis ultro-crefcentes, at- tente conquifivit. Animantia, fodinas, cryftallorum genera- tionem, marmora, lapides, aquarum naturam diligentiffime Obfervavit, ac denique ex hifce regni lapidei corporibus po- . lyedris geometricis, parvum fuum mufeum locupletavit. Poft- | eaquam Piftorienfem tractum peragravit, penitusque pernovit, | ejusdem :naturalem hiftoriam . confcripfit ,.. fumtusque . pene | omnes Zugufliffimus Ceefar, Francifcus 1. in opus laudatiffimum füppeditavit. In Chymica ftudia fe totum abdidit, ftudium metallorum arripuit, Privatorum hominum ibfigniora Cime- - Jiarchia fpectare, & contemplari voluit, deque numismatibus, aliisque cimeliis, appofite fapienterque differendo, füse eru- ditionis fpecimina prebuit, Permultas horas non raro erudi- - tiffimis colloquiis una cum fratre fuc, Sacrofanctee E EMO. | Docto- D. / n , E , ) ^ - N » ya ^ t : * r m | Mena UT MS ] ) i AO "19 w^ p. Myr 4 " | ciplinarum, doctrinarumque ftudiis fe totum devovit;- ut pers | mittebat, faniliariterque illis utebatur. ^ .Ophthalmia quon- - Ceps incrementa fentiens, Piftorium,conceffit, ubi poft dolo- IO ui. adore nec noh in: Pattio; Epifi gupali Seminario & Collegio - . Sacre Scripture Rectore; :confumpfit, . atque hac confuetus - dine plurimum illi delectabantur & 'proficiebant in dies magis. - Hunc etiam minorem natu fratrem, non ob nature conjun- - Étionem tántum, fed ob quorundam ftudiorum fimilitudinem, fingulari quodam amore profequebatur. |Non ita tamen dif: — utilem variarum linguarum eognitionem neglexerit. Amici- ,. tie fedus cam plurimis literatis viris, cum Italis, tumr exteris iniit; quam nunquam intermiffo litterarum commercio eolere, & fovere pertendit; nam in Germaniam, Poloniam, Angliam, | Galliam, alibique epiftolas latine exaratas perfzepe mittebat; - In multos Eruditorum conventus, quos Academias appele . lant," cooptatus fuit. ''Varia ingenii hujus, fcientieque .- Ípecimina praebuit litterariarum Ephemeridum. fcriptoribus, quibus debemus celebres eas litterarias novitates, qus infcris | buntur É.xcerpta, aut Journaux... Do&tos: viros quocunque - efle, aut verfari intelligeret ad fe frequenter, & comiter ads - .dam gravi afffictus eft, que magnum , & acerbum commovit. - -dolorem, eíque legendi, fcribendique, & fomnum veniendi 3 cultatem diu fuftulit.. Recti tenax, & veritatis cultor ftudio-- 1 fiffimus, integritate fidei, morum candore, fingulari erga Pa» triam charitate praftantior, iucundus fuit elariffimis fue Vrbis - Viris, quos ipfe profequebatur omni officio, & apud quos. . modeftia fingulari, morum fuavitate, eloquentía, eruditione, ' honeftifümum benevolentie & eftimationis gradum tenebat, Procul ab illo fuerunt procacia verba pudori inimica, proci Ícurriles ioci, aut mimici, vél fcommatà , quae Religionem. ledunt, aut Piorum gefta in rifum vertmnt; ^ Etenim cum - doctrina femper miram. vite, morumque integritatem coniun- | Xit. Febricorreptus Pifis, atque illius initia negligens, dein rem, fübfecutum eft. fattidium: ciborum. omnium ; jam. enim xe / - Antonii Müria "Matan. ^ — — 888 cibum adeo faftidiebat, nihil ut: fiiere omnino poffet; cum- | que morbüs magis magisque ingravefceret; magis etiam. illius - Mason & virtus enituit. Maligna demum, continua, ac Snortifera febris eum invafit, quac aditum ei ad eternam vitam " cominuni opinione citius aperuit. Diu conflictatus cum vale- tudine, de vità ex Medicorum fetitentia, & maximo febris eftu ( cujus vim zquiffimo fübibat animo ) defperans, nihil reliqui.fecit, quo per religionem expiaret animum; & facra . fynaxi fiugularipietatis fignificatione refectus , divinum judi cem jam prope adventantem fibi exorabilem plácabilemque redderet. Poftremo. poft cetera fruftra adhibita Medicine au- -Xilia, manibus in crucis formam compofitis, oculisque in: cce - lum intentis ad extremum ufque fpiritum fortilflime cum morbo, &c morte luctatus XI. Cal. lul. occubuit A. MDCCLXXIX. Ejus cadaver ab ingenti fociorum fódalitatis facrorum ftigma- tum S. Francifci caterva ftipatum, apparatu decoro, ;àd S. loannis Fuor- Civita Ecclefiam elatum fuit, ubi piaculare fa- crum folemniritu, cantuque peractum eft, ac vefpere ad Mi-- norum edem delatum, proprio tumulo conditum fuit. -Fu- nus cand viri, maxima civium pars lacrymis fuit profecuta. . "Ant. Matani ftatura fuit juftam aliquantulum excedente; :colo-- | fre fivot! vifu infirmo, facie Hon ac liberali, . fed gravi, & fübtrifti ; magnis & cafiis oculis, nafo recto, barba & ca- Pillo nigro, fed jami curis cano, longis manibus, toto cor- , pere integer. * L Ejus opera, que typis excufa prodierunt, hzc funt. | De NU onte: hrbcoidfüflin morbis driteddwsillbues. -. . Florentig. 1756. Liburni. 1761. Francofurti. 1766.. | De rationali Philofophia, .e ejusque puiftinia. Pifis. 1757. & " 1766. Extat quoque in Eixcerptis totius vins a nec non Helveticee literaturee "T. Y. — * "App. N. Aa. xd Med. 1 FS | Helio- 06. TUN Memoria ao. 1. d Heliodori Lariffzii capita opticorum e : greco ] latine converfü, E & illuftrata. Filtpsly 1750.| "i | Lettera medica ad un amico di Novara. - Ih diaria literato um ; menfis Augufti, — Florentie. 4750. & in Diario Encyclo-. pedico .Leodienfi. 'Tom. XXIV. Luce. 1759. tandém. in Diario Medico Tom. Vl. Venetiis 1760. Praefatio in novam Opufculotum Bellinianorum editionem. - p Pifis. 175 9. Ragionamento fllofofico iftorico fopra la figura della terra, 53 Pifa 1760. 1766. - De offeis tumoribus obfervationés, Piftorii. 156 Colonie, Ü 1765. De Ispidei cyftidis fellez concretianibis poft icterum perio: : dieum repertis Obfervationes Phyfico - Anatomicg. . In -- -excerptis totius. ltalicee, nec mon Helvetice literaturce. -— "Tom IV. In mifcellaneis varice literature: 1n Colleclioni- bus Obfervationum Medicarum , quee. Anatomie. fuper- - firu&iee funt, quas edidit celeb. lofephus Benvenutius, quem literarum honeftatisque laude fpectatifimum, .ve- luti amicum omni officio quoad vixit Matanus coluit, ca- - rumque habuit. Demum in Diario Medico Tom. lV. Delle produzioni naturali del Territorio Piftojefe. relazione Iftorica, e Filofofica. Piftoja. 1762. - De lapidea Pancreatis concretione.: 7n Mifcellaneis varice lite-- ratur. In colle&ionibus. . Obfervat. Medicarum. In ! Diario Medico Tom. IV. X e z T! 2 A b * t4 - "v * rM C VC MEC Wu WM P212 A - giae »De- | 1 | dntonii Marie Matari. Sof | 227 Le Philofophicis Piftorienfium ftüdiis Différtitio. Augufta. 1764. ii CPrafatio in PN cin editionem Nicolai deinde de folido intra | folidum. Piftorii. Md. | | »—— De Dyfentericis affectionibus DUfeivationes. | p novis Adis - — Pbyfico - Medicis Acad. Leopold. Carol. INat.. Cur. Tom. Ir. ^h Diario Medico Tom. IV. s editionem licam Hilleriane Phyficlogia serodudio, | Venetiis. 1766, ! Y D . Epiftola Medico - Critica ad Amicum. Piüis, 1766. dDe remediis tractatus. Pifis. 1769. | Elogio di Michel - Angiolo Giacomelli. Pifa. r775. Michaelis Angeli Giacomellii Prologi in Terentium. Piftori | rs eA urs | Dy asma Qui plura volet, Diaria Meca Hiftoriz buritis : & Medi- cine aliaque adeat, quorum nonnulla' Matani fcripfit, - quafi fpoliis opimis fe condecorare curarunt. i Opera vero MSS. OMM Medico- Philofophics in libros ibyis arte Grai X. maftica Hieronymi Mercurialis. | Jafüituiones E optue Rationalis & Artis Critics. . Prelectiones ex Philofophia rationali, & arte Critica defum- pui 1 & in Pifano Lyceo habite. di Do Ru. cu Ns. MS 7 — Mengria Bie... " don De d» curvis Tractatus Mathernatieus. TEDCOHAN Nu Delle proporzioni Geometriche. ENTE & ni dap Spiegazione delle ptincipali voci della Storia Natures. b Inficutiones Medicine Roionalis Theorice & Practice, Proleiones Medico. Phyfice habite in Pifano Lyceo. Mifcellanea: Varia MSS. extant apud Iofephum Matani, . "mos 2d 7 du k ' Xu MT f. eS j Ae LUE gets A Sd ] X Lab * DI m. dv , à E aCiniae plumofae ^ — 110 Abies taxi folio, 135 * tenuiore fo- Neu cocmnoip9 maie 136 Abfinthii- vulgaris foliorum infufi co- lor, fapor, odor & phxnomena defcribüntür - VS D mp — — ex eo parata mixtura febrifu- ^gum certum e: 22* Acaciarum florum infufi color, fapor, - .odor, phenomena defcribuntur r4* Acatus Yplilophorus, in mytulo cyg- .Heo iaventus , ^ defcribitur 52: im * Mya pictorüm repertus — «83 Acer tenuifolum - — 129 ** Acetum lavendulaé anni intervallo - vappidumfit , tandem nigrefcit 16* - Acidi pinguedinis admixtione exortze -"pteecipitationes metallorum, in aliis -'acidis folutorum vc 192" Acidi pinguedinis aCtio in falia media qug epo p GIO. 207* Acidi pinguedinis concentratio , eius- ?) que in corpora metallica efficacia oetin HS 175? 189 Acidi pinguedinis fimilitudo cum illo —'i- falis communis | 197 * . Acidó pinguedinis folutio tentata, auri, '." argenti, platinze, mercurii 183 * 184. -— 385. 191. &c. cupri rg6. ferri ib. *'plumbi ib. reguli antimonii ib. Zin- "ei 187. ftanni 104. bismuthi 195. . 'cObalti ib. niccoli ib. arfenici albi LEER. iipneselib, 31076 7 on "Acidum 'piniguedinis cum fpiritu vini re&ificatiffülmo dat naphtham 197* Acidi vitrioli & falis effectus in prze- * paratione mercurii preecipitati rubri RU / " Io4. IoS sibo 4o MA Dsaipoc oim MEN | JGpNSDOE X : A: gaten eft nomen "belgicum Tal L] 5 Mflerifco muneri notati indicant. Appendicis paginas .— Acidi vitriolici partem femper conti- net fpiritus falis communis dulcifi- catus ^: : iris 193 Acidum falis communis fontibus ineft foteriis is En 125 Acidüm falis dulcificandi melior ratio - 162 feq. Acidum falis culinaris fpiritum dulci- ficandi varize defcribuntur methodi X65 feqq. - Acidum falis volatilifat tetrás 154* Acidus falis culináris fpiritus diffici- - Tiüs, pre reliquis, dulcificatur 163. Aconitum cceruleum vid. Napellus. A&inia crafficornis 113 A€ünia effoeta - : 112 ACtinia equina ty - 112 A€tinia felina 113 ACtinia iudaica ^^ ^ ; 1I2 Aétinia plumofa | IIO ACGiniafenilis ^ — '112 Additamenta ad Floram Halenfem Leyfepi-? coit rus COH Adeps animaliüm parvam continetizeris fixi copiam 177* eius partes con- füitutivzae ib. conf. Pinguedo Adianthi nigri foliorum infufi color, " fapor, odor & phenomena defcri- - '- buntur i | oQ* Adonis zfüivalis 122 * "Aegineta citatur 5 7 171*X Aeris ex contagio pütrido orta pecu- dum lues per ignem arcenda — aor Aeris fixi in crinonibus curandis ef- fectus —— 215 feq. Aeris fixi patvam continet copiam adeps ^ «i DN quant Aetheris indoles illuftratur 19 "TI y kon Ae- Aetheris.0!ea nequeunt multiplicari 19S Aether & liquor anodyrnus , fulphure inquinati, ad ufus medicos , füper aquam funt rectificanci 196 Aether, olei& gravioribus: liberatus, nil amplius o!coff in lucem profert 196 up mineralis per fe preparatio ; proprietates 49 Afiziiont hyftericae medetur fuiphur , antimoniiauratum . 2535 Agaricus terreftris, ,Oris reflexis, fub- ftantia rubra ;107 *.polyporus adgre- gatus ib. polyporus pileo cervino caftanei coloris ib. polyporus he- acres elafticüs mucofus mol- lis rubellus 108. polyporus hemis- ..phzricus mollis fulvus. ib. pileo /|Convexo ib. femicircularis fufcusib. .femiglobofus ib; ..folitarius femicir- ^eülaris ib. albus repens 190. pédis .. equini facie ib. ftipitatus, pileo te- ^ ftaceo, fucco lutefcente ib. quetéi- *ius femiórbicülaris cra(fus ib. . chen-agaricus : i ":Ihetulla coluber 23 Aira praecox 199 Hit fibpa, nomen Groenlandicum Ac- .finiz craífficornis . 113 | /Alalice & aphoniz hiftoriz. 190. funt. ^— morbi: diverfi: 5 .3bid. AAlalia'eft magis fymptomatica, apho- -- nia autem idiopathica 123 "Alcali.volatil fluor, quid fit? . tas Alcalini falis &c.-vid. Salis alealini Alcohol indoles illuftratur Alcohol: Anfunt duplicis generis. olea 196 ;Alisma Riv. ; 122* Alium campeftre purpurafcens | 122 * Alnus rotundifolia Ilo * "Alftonus citatur 4 Althzeze. foliorum infuf color , fapot, . odor. & phenpmens delcribuptur ^ j 22^ est "radicis fnfufi color, fapor, odor & phenomena defcribuntur — 39'* ! Alvi Obítru&tionis pertinacillumze eu- - | MA ratio | Alvi obftru&io pertinaciffima peciit ^ 'Ameifae fpecies 199 : . Anthelmintici Noufferiani. füccelus .&ione hyfterica proficuum; . . 935, .- Antimonii reguli folutio per acidum. 1 pinguedinis tentata. . ;- Ws. * Aortze polypi. o fanata . 216, ben: E I$ 3 Ammohiaci fixi falis fpecies ett. ns E frum 124 A mmoiífacüin: fal fixum ; vid. Sal am- moniacum. Amphibia facile poffunt viva trans- — — ferri 92 3 Amphibiorum claffis examinatur. ' 44 Amphisbzenarum note dace «3 08] - pere NS c "bibrui nj ?8 7" d "Amygdalarum duleium & amararum .- oleum: aeque. dulce, .32**. SEDIT E ,,aqua deftillata amara ib... Anatome püellze hydrocephalo demor- - L tuae R | G3 X5 169* E Anatomia melancholici 32 :;,986 38 Anatomicarum obfer vato pg. p E i y UAR de mer eto nomen Meses .A&inie plumofe «^ Io. Anemone nemorofa I3: * fylveftris | Thali&ri folio ib. A Anenry(ímata & polypi cordis &. ma- 1 : « Kimarum arteriarum 256. Angelicze radicis infuli color ,'. fapor, odor &.phaenomena Spiciponms. T .ge* Anguium note eharactei riflicae | Animalia ferpertia diftingüendi nova - .. methodus . 12 pel Animalium. putridorum. effinvia funt omnium pefiima hor 33 Animi pathemata: fubitaneze mortis . cauffa 5 98.feq. ^. inlumbricis exturbándis d 4S ^ 1 Antimonii fulphur auratum in afe | Aphoniz &.alalize;. iion ad. [2 2, : » morbi,diverli ib. .. Y Aphonia eft magis Hliopsihems al autem fymptomatica H T " r4 j3 : ] : ; , Mis t ; 1 - Wi 4 P, M | — .. pedis monftrofi fe&io .. - Aquam fortem maxima copia obtinen- / Apoplexia extincti. viri eiusdemque Aqua fortis a, mercurio przecipiteto . &bfiraCcta ad novas adhiberi poteft . folutiones 102. coeruleum induit - colorem . m ema Aqua regia ex natro & fpiritu nitri *».parari poteft | 3258 Aqu: Íoterice continent acidum falis communis 125 . di & caput mortuum ad varios ufus adhibendi methodus . ..149* Arbuícula ex arcano duplicato impuro | «»nata ts 197 Arcani duplicati impuri vegetatio fpon- tanea, pulcre figurata | 197 Arcani duplieati praeparatio — 153* Arenariae caricis vires radicis farfapa- rillze vires fere fuperant 1. conf. Ca- * ricis arenarize feq. E : Argenti folutio per acidum pinguedi- - mis tentata "Argentum vivum vid. Mercurius. Ari radicis infufi color, fapor, odor . & phenomena defcribuntur — 39 ** Ariftolochie rotundae radicis infufi color, fapor; odor & phzmnomena defcribuntur ; 39* adrifloteles citatur : -,.156 Arnics foliorum infufi color, fapor, odor & phenomena defcribuntur cad ER LP UN NO 22 — « rumor virtutibus major ib. Arfenicales partes continet mercurius 1 . 103 Arfenici albi folutio per acidum pin- -.guedinis tentata — 196 * "A riedi citatur 119 Artemi(iae foliorum infufi color, fa- phenomena defcri- | 23* ^ -— odor & buntur ' Arteriarum maximarum .& cordis -- . aneuryfmata & polypi 156 Arteriarum mira conditio i 17: Artuum inferiorum paralyfis poft lap- . fum vehicatorio Tfüblata 143 99. 183* 195 e pen our c dM. WORS Arundo vulgariS | - - o vU » "4109 «dleanius citatur o sIT - Alter acris 202 After luteus (ird Yo2** Aftragalus luteus ptocuimbens 129* Altrantia Riv. | 1 ao* / Aftruc citatur | 242 Atropa Belladonna 47. conf. Bells- donna, Auditus privatioa decocto radicis bel- - ladonnze aquofo 4348 4. Aurantiorum corticis noxii effectus qa — — florum infufi color, fapor, odor, " phznomena defcribuntur ib. Auratum antimonii. fulphur in affe- . €tione hyfterica proficuum 235 Auri folutio per acidum pinguedinis tentata 183.* 184. 191. feq. Y B. Baldinger citatur. .— 0055 RR Palneo immerfionis iliaca paffio cum vomitu ftercoreo fanata 147 Bardanz vis fanguinem purificans 10 Baron citatur 168 DBartholinus, Thom, citatur. 990 90x Baflerus citatur Ilo. II Baflerus citatur ^^. : 113 Bauhinus, C. citatur 47 Bauhinus ,. 1. citatur 47 Baumgaertner , tenthredo. . 138 Bawmé citatur | YQE — - ctatur. . 1980* 198 Beguini tinctura fulphuris volatilis optimus metallorum proditor op Belladonnze radicis decoctum aquo- fum, fenforium commune afficiens, | fenfus externos ac internos fufpen- dens, degiutitionem impediens, fu- rores &c. producens 38. mortem efficiens j 46 -— note characteriflicze ... 57 feq; Bellidis foliorum infufi color, fapor, odor & phaenomena defícribuntur | 22** Beto- l Betonicee Folfo Rind iifüfr colof, fapot, - edor & phenomena de(cribuntur Pon diis 23* Betila vulgaris 122* Beure gris & verd pyrorum nomina 29 ernell, vvelfche - ora ride Biliofa cephalza fanata ^'^ 232 Bifmuthi folutio per acidum pingue- . dinis tentata - — "195* Blattatid lütea ^ - : 323 * Boa conftritor. aliquamdiu vivus fer- eu«atus 5:z0t 27 oarum notoe characterifticze 17. fa- [comic d 17 Boeluner citatur UTR EN V Tan JBoerhüüve' citatur A 245: 348 Boerhaave citatur 169 * Boletus efculentus : ' 1rr?* — .phallus à; E Nia — -— phallus 141 * 'Bombardze ex iCtu Pravis capitis Izefio, eius fymptomata & medendi ratio QUM E Bo» Chrétien pyri nomen ^ — T SBohnguatror&íerpens ^—-— 23 Borrichits citatur — — ds Bromfield citatur. . | S DM Bromüsarvenfis ^ — —^— J. 199 — ' —' inollis DRE he ib. Bron: tja o UIN 25 - Bucquet citatur. . . e6* -Bufonum a ranis differentia 13 . Buffouius citatur ^ 5 I2 Bupula ; RT Bugloffum anguftifolium 123* Bilfelüng citatür | .136 * Burghard citatur 137 * 1389. 142 By flus albus ramofiffimus ' I11* pae WM quse cos apart ec paludofus. D ReE ib. TM — hs e Calami aromátici radicis infufi color, '"fapot, odor & phzenomera defcti- ' buntur. 39* E (c-— — - ' decoctum eft femedium d Caeciliarum Tiotze chara&tetiftico . 26 Cafiratione hydrofarcocele — | Caléitué iioii X : Calvarim offi d o trepan um ap- "'plitandi nova iiehodus tone Canum rabidorum iba cür itio. [iM2:ugTe0) «$2 |. 128. g.. Capillorum veneris foliocifiit^ i3 3 ^ color; fapor ;' odor & pbacho H " defcribuntur c Capitis a bombardoe i&u Lzefionis Pow d ptomata & medendi ratio 5sfeg, Capitis in offe parietali percuffio leth: L^ 1 ]is « '90. | Capitis leefio gravior vifcerum pe&o-- d ris & abdominis functiones tutbat - 74. quare? 7 Capitis petcuffio - gravis poft o annos lethalis ; 9t Caput mortuum aiquze fortis ad Ss 3 ufus adhibendi Pesci 149* Carbotuim foffilium ftrata-intra quin- — | quaginta annos refardiuntut — r41* — Cardui benedicti foliorum infuficolof, . fapor, odor & phzenomena deferi- . . buntur d 24* Carex E Ct 9039 33 — — Íylvatica e: db Caricis arenarize defcriptio g. locusna- - talis. Stop - radicis odor g. fapor db.ex- . tracta &.tin&turze affinitatem habent | ' cum extraCus ligni guaiaci ^ ib. - — —' arénariw extralta, — fpirituofum, gummofum arenariv fuccus ufum przei "jin morbis pectoris & nimos hum rum muco i3 guinem purificans , ufus oeconomicus. i d x — .-, arenariz vires radicis farfapa- - " : riiie vires fere fuperant: .s TOME Carl citatur | Ee 39 Carpinus Zodon. : n 2 CartheuJer citatur "S Caryophyllus vid. "Tunicze e AE 7306 Ca ^ro Exechiel ai citatur ^: | M "m Catarrhalis febris fymptoma » aphonia 122 P aourlofarnm dolotum remedium e!t fpiritus. cornu cervi, cum oleo oli- A15 V argum. : 146 Dey citatur 20. 23 Celfus citatur . ^92 Cenchris 17:18 Centaurei minoris florum infufi color, fapor, odor, phaenomena defcri- buntur | 14 * — aqua ftillatitia, emeticum ib. Cephalaea biliofa fanata 232 Cerebelli tentorium aquam, cui gut- . tc. olei innatabant, continebat 83 Cerebri commotio , cum variis fym- ptomatibus , vomitum fequebatur diuturnu 82. 83 Cerebri dura mater celerrime concreí- cit ri - Cerebri: polypofze concretiones 165 * .Chamaeleontis fpecies I5 X«Cbamaemeli romani & vulgaris flo- rum infuü color, fapor, odor, . phaenomena defcribuntur IS ^ Chamzemelum : 123* Chameenerion S ADEM 123* Cham:epytis 19 Cliarpignon 112* 113. I16. rother | 06 Chauterelle I19* - Chemica pericula de acidi pinguedinis concentratióne, eiusque in corpora metallica efficacia | 175* 189 Chemico-medica producta majore co- pia, minori fumtu, praeparandi mo- dus . 1457 . Chinz cortex vid. Erud peruvianus ." Cholelithns cry ftalliformis i 163* &lityfocoma 123* . Cichorei fylveftris radicis infufi color, fapor, Odor & phaenomena defícri- PESQCMS co | r4 o* .— - hortenfis radix tofta, fucceda- neum Coffee exotic. . ib, mex pun&um album 134. fuper- bus j 136 Ahudex TQ T iU Cimex Vilburgen(is | 87 Ciftus ferpillifolius 20K Claffificatio infuforum florum fecun- dum colores 6r** fapores 62 odo- , res 66. phxenomena dum colores 72 * fapores 73. odo- res 75. pbzenomena - radicum fecundum colirés 85* Hore 97. odores 8g. phznome- 91 ^s SRI tinctura fulphuris febrim Dis nat hecticam 226 Clyfma e muria falis gemmae obítru- cionem alvi pertinaciffimam folvit - MOL Clyfmata vomitu reiecta Cobalti folutio per acidum pinguedi- nis tentata ios* Cobre l'erde 17 Coffee. exotici füccedanea quidam - enumerantur 49 [sie Colchicum id m ; 123 4 Coli inflammatio .166'* Colli anguftia a decocto radicis bella- donnz aquofo orta 43 Colores pifcium , ferpentium & lacer- tarum naturales cum vita pereunt 2 Coloris niai rum florum claffificatio | 6I* - bolas infuforum, is pios claffifica- tio Pr * — -—. radicum un 8s* Colon inteftíinum anguftatum 163*167 Colubrorum familias 19. «c. note characterifticae ib. Columbus citatur .. - 165* Comedones vid, Crinones | Confolida Av. X24 Contagio ex putrido: aeris orta peca- dum lues per ignem arcenda ^ 2or Convolvulus minor | 19. Convulfivis morbís medetur füccus fe- 4 di feu femper vivi. majoris 22. Conyza 124* Cor permagnum & perpingue — 174* | 88 ordi 6g ' Claffificatio infuforum foliorum fecun--. . 261 . -— Index m m Cordi pericardium ar&te accretum 164* Cordis & maximarum arteriarum po- lypi & aneuryfmata — — 156 Cordis polypi . Cordyli fpecies : 7 Xf Cornu cervi fpiritus eum oleo oliva- ^ rum ufus in doloribus catarrho- fis IU Ur t AS Corticis aurantiorum noxii effe&tus 14 * peruviani extractum aquofurn colorem inducit hecticum 40 -— — .peruviani nimius ufus contra- .^ &iohis ventriculi cauffa 168 * Cotulz foetidae florum infufi color, fapor, odor, pheenomena defcribun- tut io Courtenvaux, Marq.de, citatur . 168 Cranii depreffio przeterpaturalis, zbs- que fügillatione & fiffuris, per fe- éionem legalem deteCta 230 — -— fuperoffe depreflo trepanstio- nem inftituendi nova methodus, duobus cafibus comprobata ^ 6t Crellius Laur. citatut — — 178* Cremoris tartari efficacia in hydrope | i Crinones funt morbus infantilis 203. eorum defcriptio ib. feq. quas cor- .poris partes frequentiffime occupent $904. eorüm fymptotmata 905. va- rix de iis autorum fententize 20«. feqq. obfervationes circa illos fa&tze 209. 210. vera illorum materia 211. .cauffz ot1r. feq. medendi methodus 214. feqq. Crifta galli 124. * Crocodili fpecies I5 Crotali notze characterifticee 16. fpe- cies ib. Crotalus horridus aliquamdiu vivus etvatus "7 v0 27 Cruris monttrofi cauffa phlegmone 61 Cryftalliformis cholelithus 163* Cufcuta | 124* . Cul d'ane eft nomen gallicum ACtiniae P pumofe . ! llo 165* ' Depreffio cranii przeternaturalis, abs- , Cul de cheval, nomen Gallicum AGi- nie craíflicornis ^ | 3 3 Cupri folutio per acidum pinguedinis * - tentata ^ 7.r86*— 5 Cutanei follieuli non funt fedes cri-. 3 nonum N ERN an Cynapium AKiv: dL D. do: Decottum caricis atenariz eft reme- dium fanguinem purificans r5- 8 Deglutitio ciborum a decocto radicis . belladonnze aquofo impedita ' 42 - Delii Chriftoph. Traug. Memoria 2119 Delius citatur I2I. 126. 285 que fugillatione & fiffuris, perfe- . €tionem legalem detecta ^ 239^ Dianthi horteniis in flore reperta lar- va phalonz, noctuae elinguis 34. conf. Larva EA — Dianthus fuperbus )24* — Diarrhoea habitualis, cum febre he- &ica ftipata , fanata 227 Diffe&ctio melancholici 986 Digitalis t 125* * — ambigua 201 - olaeus citatur 186 . , Dolores venereos farfaparilla fanat i olorum catarrhoforum remedium eft fpiritus cornu cervi cum oleo oli- | varum - 146 — Doris lacinulata --^5316', 33 Dovvari pulveris defcriptio 95. Draco volans eft lacerta UTE Dulcamarz radix fepius proradicepo- — lygalze amarae exhibetur Ios*. Dura cerebri mater celerrime concref- — — cit | íi 3 Echioides : Kdvvards citatur '. 29 Effluvia animálium putridorum funt . omnium peffima 291: - o 16 Er p "ra — LÀ - E Kinbremuien, modus cibandt vaccas 53* KEilerpathen krichender 5 Emaciationem veneream farfaparilla ^x fanat ' wr; Emeticis & purgantibus remediis epi- lepfia eurata - —. 147 Enemata vomitu reiecta 261 Enula vid. Helenium : j^ Epilepfia a. mercurialibus inducta 184. fanata - T 187 , Epilepfià fola primarum viarum eva- euatione curata - I47 Epiplocele cum farcocele fine opera- ' tione chirurgica, tantum per medi- Camenta interna & externa curata EO 4 cuin 247 Epitaphium Zerheyeni 2223 Erigeron acre 12s* KEvrxlegben citatur 1658 Erypelate femine in facie, mares in . tibiis corripiuntur 122* Enphrafia lutea 2oI Experimenta circa falis culinaris fpiri- tum acidum duleificandum. 177. feq. Exftirpatione teftis & fectione longi- " tudinalihydrofarcocele curata — 253 Extratta caricis arenariae & farfapa- — rillae - "e (9 F, e rubra, alba - - Füllopius citatur 99 Fafciculus plantarum Peteraqueufium ' : 13 » Febrehectica ftipata diarrhoea habitna- lis fanata : ; 227 Febris catarrhalis fymptoma aphonia. "n : U-— 122 Febris heCticee. remedium eft tinctura fulphuris Clauderi 226. tnixtura Grif- fithiana E 2298 "Febris variolo(a. intermittens 152 Felleus calculus cryftalliformis — 163* Feljenfleiger , cimex 136 Feminae prae viris tninus a decocto beliadonnae aquofo afficiebantur.45 E * : rio* [ | ED OSEE den Index |. VRAC Gn E Fermentantium corporum in crinoni- bus curandis effectus icd ppu Ferri folutio per acidum pinguedinis - tentatg ^ '- HT 1956 * Feuer- Blumen 19* Ficaria 125 * Fieber- Klee 37* Filago germanica 202 Florze Hàienlis Ler/eri additamenta 198 Florz Peylavientis fpecimen 107* Flores mercuriales -Yo2 feq. Florum acaciarum, aurantiorum, cen-- taurei minoris, chamaemeli romani & vulgeris, cotulae fcetid2e, hype- rici. lavendule, liliorum alborum, malv:e rofeze flore puniceo & incar- nato, napelii, papaveris rhoeados, primulz veris, rorismarini, rofa- rum rubellarum & albarum, fam- buci, feabio(ze, tilize, tunicse, in- fufa quoad colorem, faporem, odo- rem & phenomena deícribuntur rr 14-21* Florum infuforum claffificatio-fecun- dum colores 6r* fapores 62. odo- res 66. phzenomena 68 Flug[andried | 5 b] Flurant citatur 255. eftinventor pun- . Cüonis vefíicae per inteftinum re. ctum : aA ib, Foliorum abfinthii vulgaris, adian- thi nigri, althzea, arnicae, artemi- . fise, beilidis minoris , betonicáe, ' capillorum veneris, cardui bene- dicti, hyflopi, maioranae, malvze vulgaris, matrrubii albi & nigri, mari veri, matricaric, meliffze, menthz , pimpinellce fan- guiforbe , pulegii, pülmonarice maculofz , rutze, falvize, faniculze, fatureize , fcordii , fcrophularie, fennze', ferpilli, tanaceti, trifolii - fibrini, veronicz,, infufa quoad co- - lorem, faporem, odorem & phze- nomena deícribuntur gg2 Fo- meliloti, .. 22-37* - . Foetus putridi os parietale, in utero fomentationes frigide in capitis lee- .fionibus quid efficiant? 93. fxpe . effettu carent. ib. relictum, gemellum mentiebatur 54 Foetum & matrem: diverfo tempore affligentes variolze 15! Volliculis fnbcutaneis inclufo & infpif- fato muco falfo adfcribitur crinonum origo ur 206. 213 Fontibus foteriis.ineft acidum falis communis 125 Fordyce citatur RS LN Korskaol citatur II3.IIÓ Fraga remedium contra perniones : : s angi. Fragaria I25* Frangula . (i25 *- Freind citatur 165* Frigidze fomentationes in capitis lzefio- nibus quid efficiant g3. fzepe efiectu carent à ibid. Frigoris pheenomenva in cadavere, cu- ius inteftinum ileum a lumbrico per- fortum — 161 * Frontis oífis a fclopeti ictu, leviter percuífi fymptomata & curatio | 67 Funguli minimi nigri pulverülenti 2, 1290 Fungus orbicularis pianus 112** coni- . cus pileo globofo ib. conicus pileo lamellis albis ib. conicus, pileo la- mellis fufcis 113. campeftris albus. ib. minor violaceus mollis ib. pi- - leolo glabro concavo ib. adgrega- tus minor & major ib. hemifphz- ricus colore rufo 114. conico - mol- lis violaceus ib. pileo plano cer- . vinoibid. conicus mollis albus ibid. * luteus planus villofus ib. convexus folitarius ib. conico planus glaber ib. mollis conicus glaber ib. adgre- . gatus maiorib. glaber excavatus t1 5. adgregatus, pileo,conico ib. pileo- lo cavo, coloris lateritii ib. fuillus pileo plano magno coccineo ib. Fungus phalloides foetidus I41 * tono 2 ve o INN MUN My. ; b " » E Furor a deco&o belladonnx aquofo «' ue | | 4$ —— G. us CV S M Galangze. radicis infufi color , fapor, —— odor & phenomena deícribuntur ..- | 43*. Galenus citatur "Ne Galeopfis Aaar* Gallium boreale . i196* —- Garindfi el bahr. ,|, nomen Arabicum — - Attiniz crafficornis ——— 13 — Gauthier ci.atur E Gemellus alter fruftra expeCtatus jt | Gentiana caerulea : 129" — Gentianz rubra) radicis infufi color, — | ^ fapor, odor & phenomena defcri- : buntur . 43* .- Geofrois citatur 196 |. Geversberg vid. Mons vulturinus E Gladiolus I25* Glandula pinealis naturali major 83 Glandulze pinealis defeCtusin viro me- . lancbolico x egg X Gonorrhaeam malignam fuppreffam — rhagades fequebantur (dS4 Gonorrhzam virulentam fuppreffam — - varia fequebantur mala, tandem & | epilepfíia 194. Gramen loliaceumradice repenter16* - caninum arvenfe ib. loliaceum. an- guítiori folio & fpica ib. dactylon 117. typhoides ib. | Lo Grifíth citatur 228. eius mixtura an- .- tihectica : 2299 — Gronovius citatur I7. 18. I9. 20. 25. — , 92. 93. 94.^25. 36. | T Guaiacum lignum, vid. Lignum gua- iacum, " I6 - Haemocatartticum medicamentum eft 2 carex arenaftía IO . Hzemorrhagia natium enormis — r30 | Huen, de, citatur ..— 38. 182 .206 Hafeunrefferus, Sam, citatur 3 UOCE - Index AER d - 'Halenfis Florz. Leyfer additamenta 198 : Haller citatur . 47. 211 — -— .citatur » 169 * Harimannus , Io. citatur 205 Hlafeneft citatur i 52 . Hectica: cum febre ftipata diarrhoea habitualis fanata 227 Hetticze febris remedinm eft tinctura fulphuris Clauderi 226. mixtura Grif- fithiana : pus 223 rad citatur I62* 165. 172 Helenii radicis infufi color, fapor, odor . & phzenomena defcribuntur, | 43 * Helianthemum indicum tuberofum 51* Hellebori nigri radicis infufi color, fa- ^ por, odor & phienomena deícri- buntur 44. * Helleborine 126 * Hiellot citatur ; ...169 . Hemiplegiz fenilis remedium |: 145 Hepar przegtande -. 462* 173 Hepatica flore coeruleo 196 * Hermann citatur 2I Hernia omentalis vid. Epiplocele ' Hiems maxime opportunum tempus. .. variolis inferendis 155. feq. Hieracium |. ^ ' . 126* Hildonus Fabric. citatur 94 Hill, lac. citatur - 98 Hippocrates citatur 233. 246 Hiftoria morbi fpasmodici fingularis "Re 1 D 259. feqq. 289 Hiftoriam naturalem Suidnicenfem il- lufrantia meletemata . 103" Hoeferas [l/olfs. citatur 205 Hoffmann Fr. citatur ..164 Hofmann Fr.citatur : 208 Hoffmann Frid. citatur 166* KHuid-aal - 2 | 1IS8 Hunds- Chamillen IS* Hydra- brevicornis 114 ^-— -— capitata 115 — -— càrnea 116 — - crateriformis — 115 — - Iminuücornis - Immenkvauw Hydragogum potens eft femen bacca rum fambuci - 2o Hydrocephali inveftigatio 169€ Hydropis remedium eft cremor tarta- . ri | 187 H ydrofarcocele fe&tione longitudinali cum exftirpatione teftis curata 253 Hypopytis lutea 126 * Hyperici florum infufi color, fapor, odor & phzenomena defcribuntur16* femen maturum oleum fundit ib. Hypochzris maculata 126€ Hyflopi foliorum infuficolor, fapor, odor & phsenomena defcribuntur | AR | 245 Hyftericze affectioni medetur Hiit antimonii auratum 235 Hyfterici morbi, cum vermibus inte- jdtinorum complicati, hiftoria 259. feqq. 289. yon POM P Jalappze radicisinfufi color, fapor, ador & phzenomenadeícribuntur ^ 44 — - ufum gratum reddendi. modus | | en ib. Jbiiarum caecilia 15065 Jbibobora ferpens ——— 22 Ichneumon mixtus ^ . . 140 lgne arcenda pecudum lues; ex con- . tagio aeris putrido orta 221 Ileum inteftinum a lumbrico perfora-. tum 161* lex : II9M. liliaca paffio, cum vomitu ftercoreo, balneo fanata uM. : . 192* indigenarum plantarum virtutes, ha- . €tenus abfcondite, funt inveftigan- Fc dae : , Infantes. qui crinonibus maxime fint obnoxii . : PC C Infantis hydrocephalo mortui anato- | me | 169** Infantilis morbus funtcrinones .203 "ER In- E Tatlaniviatío din: oto Inflammatio oculi a pifo in nares in- trüfo orta 327. | Tufufa plantarum & obférvitties oe- . conomicae | v* fedq. dofufofum. florum: claifificatio fecun- * dum colores g1* fapores 62. odo- " fes 66. phenomena " 68 Anfufum malvze rofes' flore puniceo ^ad dignofcendum acidum & alcali jd iD POETS PNEEPLUYNTIS EIUS lugeris-pi. "7 t. TB. Inoculatio. váriólaruin vid. Infitio. Jn/thavyier — "^ - I8 lüfecta, que in L/ux. Syít. nat. non proftant , recenfeutur |^ I3I Initio variolarum optime hieme fit 153 Intellectus eclijfis a decoCto radicis belladonnz aquofo - 43 Inteftina ab omento denudata — 172* Inteftinorum. & o matio ,-. 1635 Inteftinum iléum a lumbrico perfora- tum 161* Inteftinum ' re&um acu tricufpide per- " foratum pro educenda urina ex ve- fica 255 im — rectum ex x vagina uteri ingte- diens peffus Roues o Jóhanuns- iraut- Blumen 16 * lobuflonus Io. citatur 208 Ipecacuanhz radix diaphotetica — g4t -— - radicis infufi color, fapor, odor & phzenomena de(cribuntur 55" iíchuria pun&ione veficze per inteiti- *pum recCum curata 255 Topyron thalictroides 121* Tvii 1I8 Iunci medulla polypus narium abfum- tus 140 * Tuncus levis . panicula. fparfa minor T ' 117* : Kaefe- Pajodli "E Kalm citatur . A18 WERT Keriperi eft nomen 2 Ense h enti mala confort- . Actinize plumofae Keulhaken- Klap- Konten eft nomen belgieum Atti- 19 Ri plumofze a1 Künko[ch citatur —. onsrE Kropjovurz EE 5* Kup]er fchroeter, Lucétiüd aeneus 189. aims | E Lacertatum colores naturales cum vi: m ta pereunt Lacertarum Z/nngei varia genera 1g - Lacertarum fpecies *o4$ Lactifetorum tubulorum in venas lac revehens via 164*. Laétuca Scariola | 202 — —-faligna ee NR Lapu producta paralyfis partium in- feriorum velficatorio-fanata 143 Larva phalznae, noctu: elinguis, in - dianthi hortenlis flore reperta 34. 3 'eius defcriptio 35. cum quibus ma- E xime conveniat 37. & ab iisdem | differat ib. Laubius citatur 169* Lavendulze acetum anni intervallo | | corrumpitur 16 * — — florum infufi color , fagor, - .odor, plzenomenadefcribuntur 16* — - Laxantia poft graviores gre ies P. nes potrigenda . ni E Laxantia prophylaCtica lio" Lemery citatur. d ES Lemures volarites ad gode genus pertineant . . - 13 Leutilius citatur D | e$. 3 Leücoium vernum album . 26* E Lewis citatur i y 5 Leyferi Klorze Halenfis. waMibape d r98 Lichen-Agaricus - lo9* Lichen niveus tumidus r19* coria- ceus fufrus — — ib. Lien permagnum . 173* . X , Ligni . 1; de lo ouv le c. ug Ligni ganiaci exttatta affinitatem ha- bent cum extractis radicis. caricis arenarizs- ut $8 Lighifoot citatur | | 200 iLiguftrum É ! 127 * - Liliorum alborum florum infufi, color, - " fapor, odor, phzenomena 16* Limax tergipes albidus 116 Linaria ccrulea — 122* Jinngus citatut 15. 16. 17. 18. 19. 20.^01. 22, 93. 24. 25- 26. 37. 47. 52. 118. ;« Lingus paralyfis a decocto radicis bel- .. .ladonnze aquofo orta 42 Linum fativum 127* Liquiritize.radicis infufi color , fspor, odor & phanomena defcribuntur 3 * Liquor anodynus & zether, fulphure inquinati , ad ufus medicos, fuper ^. aquam funt rectificandi 196 Lithofpermum . CO NERATA Lobaria quadriloba : 116 Lobus pulmonum finifter infolitze ma- gnitudinis | - ; 174* "Lorry citatur - .266. 207 Lucanus zneus - 139 Luem veneream, mercurio non fana- tam, farfaparilla fanat 7 Lues pecudum, ex contagio aeris pu- trido, per ignem arcenda 221 Lumbrici in magna copia exturbati per anthelminticum Noufferianum - Y45 Lumbrici innumeri per os & anum ' excreti . 269. feqq. - Lumbrici multorum morborum caufía gps gb 163 ** Lumbricorum ingens numerus in in-- '. teftinis tenuibus 162 * Lumbricorum vomitus poft gravem " capitis lzefionem : 55 Lumbricus inteftinum ileum perforans | | 161 * "Lumbricus latus vid. Taenia . Lycoperdon folitarium 118* vulgare |. b. capitatum afperum ib, capitulo -globofo ib, pyriforme cineraceum ib. pyriforme album ib. petiolo lon- gitlimo ib. leve feílile ib. minimum 120. M. Machina ferrea pro deftillanda aqua hu 4x50* Macquer citatur 148* Maegde- Hülle. o Maets citatur 167. 168. 176 Magnefiae folutio per acidum pingue- dinis tentata 196 * Maiordnz foliorum infufi color, fa- por, odor & phzenomena defcri- buntur 24* AMMalpighius eitatur 166* Malvz, flore puniceo & incarnato, infufi color, fapor, odor & phz- 'nomena defcribuntur 17* flore puniceo & incarnato, infufum ad dignofcendum acidum & alcali idoneum | CIR Malvz vulgaris foliorum infufi color, fapor, odor & phzenomena defícri- buntur ; 94* Malus fylveftris | [o7 * Manipulus plantarum ' Sabothicarum 137 * Marggrafius citatur 146 * 148 Marinorum ' mollufcorum . Norvagize defcriptio I!0 feqq. Mari veri foliorum infufi color, ía« or, odor & phznomena defcri- untur 2s* — - hiftoria fuccincta | 96* fpiritus acidus cum alcali abit in fal medium ^— 696 Marrubii albi & nigri foliorum infufi color, fapor, odor & phaenomena s—— defcribuntur : à; 95'* Marrubium album 1999» — JVatani ziut. JVav. Memoria ^ ero* Mater dura cerebri celerrime concref- cit | TTE JMa- € / u x i - E n- * 1 - » , 7» ede T ^ Vx ' pow ; 94 D à EE ? [; id »- ? DOE -c " xp, z ex 6 . 1 N " i x -Materni de Cilauo, Georg Chrifliani, ^— Memoria | -. or0*5 08s * Matrem & foetum diverfo tempore aflüügentes variole — ISY Matricarize foliorum infufi color, fa- por; odor & phaenomena defcribun- tur ^ 225 JMatthiolus citatur 38. 47 AVlattu/chka. citatur ^HHES 278 . Maxillae inferioris a dyfcrafia fcorbu- tica mutatze exemplum 27 Vieckel eitatur ^ I65* Medicamenta inveniendi variae ratio- nes exponuntur Medico - chemica produ&ta majore co- pia, minore fumtu, praeparandi mo- . dus ' 113* Medulla iunci polypus narium abfum- ,^ tus 140 * - Medicus citatur ;-- 226 Melampyrum - 129 * — - luteum, Thee fuccedaneum 3$8* . Melancholici diffeétio 206 '"Meletemata ad hiítoriam naturalem Suidnicenfem 103 * - Melica nutans — . bty 2 709017* Meliloti foliorum infufi color, fapor, odor & phaenomena defcribuntur y MERE : fige Melilotus flore caeruleo & flavo 127* . Meliffae foliorum infafi color, fapor, odor & phaenomena deícribuntur 2* *Meliffophyllum Riv. — . i Memoria Chri/loph. Traug. Deli eir* — — P7 | nion, Mar. Matani 219* — -— Georg. Chrifüan. Maierni de Giano — — (2.19059 ^- Memoriae eclipfis a. decocto radicis . belladonnae aquofo C444 .Meninx dura cerebri celerrime con- cate peefeit rdda rnuiar c TE ; Mentha eft anthelminticum . — 33* Menthze. foliorum infufi color, fapor, .odor & phzenomena defcribuntur ^* l 33* Mercuriales flofes. 162. feq. ad variós "Mercurius. quz tmala relinquit, farfa- E ado ufus chemicos adhiberi poffunt 103: . Mercurialia medicamenta epilepfiam . inducehant | 184 Mercurit foiutio per acidum pinguedi-^ nis teatata 7 183* 198. Mercurii vivi puritatis notae IOI Mercurium dulcem , qua anthelmiati- cum, exhibendi modus S6 t* Mercurium przcipitatum rubrum ma- — ioriinquantitate przeparandi metho- — dus ^KdoI —— Mercurius partes arfenicales immixtas | habet 1 I03 : parilla aufert 27 Merulius avus oris contortis 119 * flavus pileolo flavo 45. Mefenterit & pancreatis obítruCtiocum . : inflammatione coli 7::1069 73 Mefpilus germanica 200 .. Metaliica in corpora acidi pingnedinis efficacia ' 175. * 189 Metalliczte noxize partes facile fpiritui. falis culinaris dulcificato. immifcen- . | tut 169 ^ Metallorum, in aliis acidis folutorum, - przecipitationes, per acidi pinguedi- ^. nis admixtionem exorte - 197* | Methodus nova diftinguendi ferpentia I2. feq. — Methodus nova trepanationem fuper . offe cranii depreffo inftituendi, duo- bus cafibus comprobata 6r':3 ;Mineralis aethiops vid. Aethiops mis | s aris ^ cm "m - x em [er bo £5 £5 à et. EL - 6 EI C " LI Eh E E E] R2 Lv] L» o Mohn - Klofel s 0738* 4 ;Mollufcorum marinorum | Norvag&e defcriptio (^5 HO. feqq. Aon Dieu:pyri nomen ic gg m a Monro, Donald, citatut EL Monftrofsé plántze- nor T Monftrofi pedis cauffa phlegmone 6& : L 492 72M, 2 | $ . Mous ED c oho 0 0065 v - Mons vulturimus lapides alit figura- /.- * Morbi nígri hiftoria - (1. maeiilimam . TOR ur y: 142 Montis Sabotli alti tudo 138 * — -— hiítoriam naturalem concernen- tes obfervationes Vei o: ib. 224. feq. Morbi nien lethalis hiftoria 105. feq. cadaveris feCtio . 107 Morbi ífpasmodici fingular]s hiftoria ^ 9859. feqq. 289. Morbórum convulfüvorüm remedium . elt fedum feu fempervivum maius Morborum offium claffes - vs Morbus iufantilis funt crinones 203 Morgagui citatur sss78. 90. 94. — '— citatur 162* 163. 171. 1/73 Moriey citatur s07365. : Morífus canis rabidi aano : 128 IMort, (e, citatur 165. 168. 175 - Mortis. (abitaneze quorundam militum caufía 95. feq. . Muco in folliculis fubcutaneis retento falfo adfcribitur crinonum origo eu 213 Mncor albus z1g;* fphaerocephaliis P LUNIS uh aae Yi9 Muraria Riv. : 159 * Murray citatur ^ 109 Mures volantes ad quodnam genus pertineant 13 Muria falis gemmae in forma enema- tis folvit obftructionem alvi perti- 144 . Myae pictorum incola Acarus. ypíilo- phorus [n m DE MN Myofurus. 190* Myrrhinis remediis febris héCtica fa- BU es 229 Mytuli cygnei inter labia acari ypfilo- | phori inventi Myxine glutinofa "AS 32. . 318 CONDI PP Napelli coerulei bortedfis infufi color, - - fapor , odor & phaenomena defcri- buntur 18* floras innoxii ib.. — - fadicis infufi, color, fapor, ódor & phaeromena vagues Naphtha ex acido pinguedinis & foi: ritu vini rectificatifimo] 187 * Naphthse vitrioli oleum refinofum " chemice examinatum L S JM 190 Narciffus racemotus 128 * Narium hemorrbagia enormis | 1:36 —-— polypus medulla iunci abfum- s 149 Na/liser, eimex 127. Natrum cum fpiritu nitri combinatum dat aquam regiam - 125 — falis ammoniáci fixi fpecies E Nifed citatur 141 * Niccoli folutio per dcidum DESEE nis tentata Ras Ios Nigri morbi hiftoria 224 feq. morbi lethalis hiftoria 105 feq. cadaveris fectio 107 Ninling Penfilvanici radicis infufi co- lor, fapor, odori& phaenomena de-: ' fcribuntur 45 Nitri cum acido pinguedinis mixti producta 202 Noctuae elinguis phalaeriae larva rá- rior in dianthi hortenfis flore reper- 4. conf. Larva. Norviise mollufcorum »marínorum defcriptio * 110 feq. Noufferiani. anthelmintici fucceffus in m-—À 000 em expellendis lumbricis I45 - à n. Obfervationes oeconomicae P*feq, — -— quomodo varia producta me-- * dico- chemica, majore copia, mi- nore denm praeparanda ünt 143* i Obfervationum. anatomicarum deas Obfru&io alvi pertinaciffima peristte | fanata 216 fed. mefenterii & pancreatis, cum inflammatione coli : 166'* Obfiructionis alvinae pertinaci(limae curatio . 144 Oculi inflammatio vid. Ophthalmia. Oculirigidi a deco&to belladonnze aquo- ats 44 | Odoris infuforum florum plaliticato Du 66 ^ Odoris infuforum foliorum claflifica- - tlo z radicum claífificatio go * -- — Oeconomicz obfervationes 1* feqq. Oelhafen citatur i 1356 * . Oenothera biennis 129* Oettinger citatur 38 Olea duplicis generis alcohol infünt 196 Olei olivarum cum fpiritu cornu cervi ufus in doloribus catarrhofis; — 146 Oleorum in aethere non datur mul- v7 tiplicatio: :; 195 Oleum ex amygdalis dulcibus & ama- ris aeque dulce - Oleum refinofum ex naphtha vitrio]i fecedens chemice examinatum 190 Oleum vitrioli dulce. deponit oleur refinofum,. quod chemice examina- tur 190. Oleum vitrioli, fali culinari infufum, 'correxit foetorem templi ORTAM Parifientis 223 Olla ferrea pro deftillanda aqua forti. 1so* Omentalis hernia vid. Epiplocele " Omenti & inteftinorum mala confor- matio 1 7163* Omento denudata inteftina 172* Onacra I28* . Ononis | 128* Ophthalmia a pifo in nares intrufo is Orchis I aà i didex Onf cium uter] praeternaturale . dés 3 Orobanche UK g2* E 1 ?8* OM va | Orobarche major flore albo, rubente . f. fufco, cceruleo oot Os parietale foetus pntridi ,, relictum, gemellum mentiebatnur 54, Offi cranii depreffo trepanum appli- candi nova methodus 61 Oilis frontis gravis ex ictu bombar- . due contufio , ejus fymptomata «& - medendi ratio 55 Oflis frontis percuffio gravis poft Fs in nterO ^ - : a "cem annos letbalis ! 9I E Oilis frontis a fclopeti icu leviter. percuífi fymptomata & curatio. — 67 . Offis parietalis percuífio lethalis — 9e . Oifium morborum clafies 28 Ovaria hydropica (0 MI P.) Pallas citatur 2. 96 Pancreatis & mefenterti obftrndlios Ru ^ cum inflammatione coli 166* Pandang falamandra 1$ Panicum glaucum - 199 — -— viride Ib. 3 JPantheuaviae fruftum fuccini magnum ; fepertum' 142 * & duo fceleta ar- mata db. Papaveris rhoeados florum infufi, co- lor, fapor, odor et phaenomena .. defcribuntur ELA Papilio Pompadur defcribitur ^ —132- Pappel- Rofen — — "LN Füracelfus citatur Paralylis linguze a decocto radicis Md 1 ladonnze aquofo.orta 42 3 Paraly fis partium inferiorum poft la- 3 pfum veficatorio curata - 143 Parietale os foetus putridi, in utero M relittum, gemellum mentiebatur 54. A Pariienfe templum a fepultis in eo —.- cadaveribus foetore infectum 223 Paífio iliaca , cum vomitu ftercoreo, ' 3 balneo fanata — — r ^147. EVENTI ER JE. D - Pai] ; Js » |» Períicaria urens -— Ls Paffiones hyftericas fanat fulphur anura- —tum antimonii | 235 Pathemata animi fubitanez mortis caufa . -.98 feqq. Pectoris polypofae concretiones 165* Pecudum lues, ex contagio aéris pu-- . trido , per ignem arcenda 221 Pedis mon(trofi fectio 59 cauffa / 6t Pen(ylvanica radix ninfing 45* Percuíflio capitis in offe parietali le- — thalis | 90 " Percuffio offis frontis gravis poít de- : Phenomenorum infuforum foliorum cem annos lethalis XTOBE Pericardium cordi arcte accretum | 164*- Pericula chemica de acidi pinguedinis .concentratione, ejusque in corpo- . ra metallica efficacía 178 * 189 feq. Pernionum remedium fraga 125 * | 129À Peflus informis ex vagina uteti in in- teftinum rectum tranfiens 49 ejus defcriptio 5e F'othola ferpens NUM T Pet? citatur 77 78 Fhtiver citatur EE Cd 23 Peylavienfis florze fpecimen ^ xo7 * JPfefferbraut 35" Ph3enomena frigoris in cadavere, cu- . jus inteftinum ileum a lumbrico pet- - foratum . 16r Phenomenorum infaforum florum claifi&icatio ox 68 * -- claffificatio ] EAE — — — - radicum claffificatio 91** 'Phaleena bipunétata A4 Phialena , no&ua elinguis , ejusque jarva in diantlii hortenfis flore re- ». perta 34 ejus defcriptio 36 conf. L.ar- YA. - ^ Phallus .. : 141 * -Philine quadripartita 117 -Phimofis fine caufía venerea — 173* -Phlegmonis fingularis exitus 6t . .Phofphorum ac urinz fal effentiale - - majori copia praeparandi modus 145 * wadec c-r .Pifum in nares intrufüm ophthalmize -— Mae ' $ . ; Pilorum fub cute retentioni falfo ad- - feribitur crinonum origo 206 Pilularum fcillinarum défcriptio | 189 Pimpinela fanguiforba 129 * Pimpinellze (anguiforbze foliorum infu- fi color, fapor, odor & ph:no- " mena defcribuntur | 4* Pimpineilz albze radicis infufi' color, fapor, odor & pheenomenma deícri- buntur ; |. 46 * Pinealis glandula natürali major Pinealis glandulge defectus in viro melancholico 288 Pinguedinis aeidi concentratio, ejus- que in-corpora metallica efficacia 47S 199. conf. Adeps , Acidum Pinguedo nimia monftrofitatis. pedis. cauíía 6I Pinus fylveftris Pifces volantes Pifcium colores naturales cum. vita pereunt 26 Fijo citatur 26 cauffa 127 Plancus citatur IIo 112 Plantze monftrofze 133* Plantago anguftifolia 129 * Plantago maritima 199 in fummis et- iam montium cacuminibus reperitur | -200 Plantàrum indigenarum virtutes, ha- &enus abfeonditz, inveftigandse rx Plantarum infufa & obfervationes oe- conomicae 1* feqq. Plantarum multarum partes varias poífident facultates 5 Plantarum .Sábothicarum | manipulus ; 137 xé Plantarum Zeteraquenfium | faíciculus | ngu irr egg" Platerus, Fi. citatur 52 Platinae folutio per acidum pinguedi- nis tentata :183.* 184 193. Plinius citatur -. X56 Plumbi folutio per acidum pinguedi- nis tentata - *...186* bh$3 . Po- Ld 83 - b n M r , 4 " - x 3! T ! ^ pa A 2 , 3 ' "ES ko EE » : Nm. EL. LI 5 ^ ; - x - Polygalae amárae nomine faepius ex- ' bhibetur radix-dulcamara — —— 105* Polvpi & aneuryfmata cordis & ma- Ximarum arteriarum 155 Polypi in pectore & cerebro — 165* Polypodii radicis infuli color, fapor, odor & phaenomena defcribuntur 4 ; 4d" Polypus narium medulla iunci ab- fumtus. ^ 145* Poma mohnftrofa 134* Pompadur papilio defcribitur 132 Ponticelli citatur 243 Porterol, nomen Gallicum Actiniae craíficornis 113. Potamogeton gramineum 200 — -— marinum ib. Pott citatur gg. 163. 168. 170. I71. 176 -.Poita di mare eft nomen italicum A- — ^€üniae plumoíae mni Pouteau citatur 455 Praecipitationes metallorum, ' in aliis . acidis folutorum , per acidi pingue- ,dinis admixtionem exortae ^ 197* "Praecipitatus mercurius ruber vid. Mercurius - Priapus equinus !IO Priapus proboícidibus craffis rotundis — -— totus rubens Qi ue 'Primula veris 129 * Primulae veris infufi. color, fapor, odor & phaenomena defcribuntur 19* Pringle citatur 146* - Priflley citatur 182** Producta medico - chemica majore copia, minore fumtu, preeparandi modus 143* Prunorum variz fpecies enumerantur Prunus avium : . Qo0 Puelize hydrocephalo mortuz anato- me ! | I69* Puerpere anatome, cuius cordi peri- - eardium arCte accretum erat 164 -— i^ Palegii foliorum infufi color, fapor, . X : odor & phzenomena defcribuntur 34* . 4 Pulmonaria 12299. — Pulmonarize maculof foliorum infüfi — color, fapor, odor & phzenomena - defcribuntur 24^ Pulmonum lobus finifter ínfolitze ma- gni&udinis n ua Pulmonum vomicze 166 * Palveris Jowari defcriptio 3. 4 Punctio vefice? urinaric per intefti- num rectum | Pür- aal | II8 Purgantia proplyylactica nociva 47* Purgantibus & emeticis remediis epi- lepíia curata ^ foa P Purgantium ufus in ftatu variolarum defperatiffimo omnium pefíima 22I Pytola | 2 Deed egt Pyrorum varie fpecies defcribuntur : | 29 * Pyrum monftrofüum 133* :3 Pyrus fylveftris 129* — More. Qüuecken — . ! T6* Quercus latifolia mas 119* cum lon- . go pediculo ib. Quesnay citatur T | 9e Y j KR. Rabidorum canum morfus curatio - Radicis farfaparillae vires a viribus ca- rieis arenaric fere fuperantur I, conf. Sarfaparillae E Radicumalthzze, angelice , ari, ari- | ftolochize rotundze, calami aroma- tici, cichorei fylveftris, galangz, | gentianz rubro, helenii, hellebori . nigri, ialappz, liquiritize, napelli,. . minfing, pimpinellze albze , polypo- É A : d 1, ; 1 4$5 ^9 | LIS ii Putredo totius cadaveris celerrima 94 .. Putridorum animalium effluvia funt | | | - Ahadefius citatur EI dii, rhei, fifat, tormentillae, ype- cacuanhev, zedoariae, zirgiberis, dnfufa, quoad colorem, faporem, . odorem & phznomena deícribun- Mr rue 38-56* . Radix caricis afenaríze vid. Caricis are- — mariae: ; ;Ranarum a bufonibus differefitia 413 Ranunculus longifolius * 130* . Rapiftrum 130* Ray citatur - H9 Ray-Gras 117* Reguli antimonii folutio per acidum pinguedinis tentata 196 * Remedia inveniendi varie rationes recenfentur Retinofum ex naphtha vitrioli fecedens oleutn chemice examinatum | 160 Wyep. 177* Rhagades fequebantur gonorrhzeam malignam fuppreffam - 154 Rhamnus catharcticus 150* Rhei radicis infufi, color, fapor, odor & phazmnomena defcribuntur ^ 46* Richterus citàtur.-— 67 Riedgras 5 ARüverius citatur. e2o Roederer citatur 151 RoeJel citatur : i 37 Rondeletius citatur 113 - Rorismarini (lorum infufi, color, fa-- por, odor & phaenomena defcri- buntur ! I9*- Rofía centifolia monftrofa 133* — -— ÉÍ[ylvettris pomifera 130* Rofarum rubellarum & albarum infu- fi color, fapor, odor & phanome- ma deícribuntur 19 * 20 TN 3 Ren dexter abfümtus addebar. ru Rofe, nomen Gallicum Actiniz craf- - Bron o ^ 113 Rofenftein citatur 163* rad ferpens - 21 Rouf[elet hatif pyri nomen og*^ Rumex maritimus 120 * Rutae foliorum infufi color, fapor; odor & phaenormena defcribuntur 34* / m ,Salamandrze fpecies Salís acidum volatilifat terras: - | lhidex- 164* 165 Rüvfchius citatug Sabothi montis altitudo t25 * — -—- hiftoriam' naturalem concer- nentes obfervationes ib.. Sabotlhicarusm plantarum | manipulus | / 137 * : d 15 Sal culinare ac vitriolum, in crüci- bulo tractata, omne acidum libero aere emittunt | 1598 * Sal eflentiale urinae & phofphorum malore in copia praparandi modus * IAS7$ — Sal mirabile Glauberi, quomodo "hr ferat a fale amaro anglico & fed- licenfi | 121 Sal Segnerianum 180* 200 Salamarum anglicum & fedlicenfe, quomodo diíferant a fale mirabili Glauberi un I24 Sal ammoniacum animale 1gr* Sal'ammoniacum fixum ad parendum ' fpiritum falis culinaris dulcif/catum optimo adhiberi poteft fucceffu 194 Salia in media acidi piuguedinis actio 202* Salia media nova , nondum defcripta ; 178 * Sali culinari infufum oleum vitrioli correxit fcetorem nocivum templi cuiusdam Parifienfis 223 Salis acidum dulcificandi melior ratio 162 feq. I54 * Salis alcalini in aquis mineralibus prze- ' fentiam experimenta inftituta non femper probant | 128 Salis ammoniaci£ixi fpecies eft natrum $e 12 Salis communis acidi fimilitudo ra acido pinguedinis 187 * Salis communis acidum fontibus ineft foteriis . 128 hh 3 E - lE L Lu . : P 1 P y . B 1 $alis culinaris fpiritus acidus diffici. lius,-prae reliquis, dulcificatur ^ 163 - Salis eulinaris fpiritus duicificatus, .ab omni vitrioi acido liber , *obtineri - nequit 183 Salis eulinaris fpiritus dulcificatus fa-- cile partibusnoxiisinquinatmr 169 Salis culiuaris fpiritum duicificandi va- -'ric deícribuntur methodi |. r55 feqq. Salis & vitrioli acidi effe&us in prze- .paratióne mercurii przecipitati-rubti - j 104.-1O5. Salis gemmze muria, enemsztis forma applicasa, folvit pertinaciiiimam al- vi obítructionem '. | r44 Salis mirabilis Glauberi cum acido pin- guedinis mixti producta 204 * Salis muriatici cum acido pinguedinis: mixti producta 203 *, Salis fpiritus iuxta methodum aquae fortis deftillari nequit . 154 * Salivatio in variolis diutiffime pro- tracta 152 Salix 120 * . Salvie foliorum infufi color , fapor, odor & phenomena defícribuntur | 34* Salzaj/che 194 iISalzmann citatur 164 * " Sambuci florum infufi color , fapor, odor & phzmnomena defcribuntur 20* — — femen baccarum hydragogum ib. Sanforius citatur . 166 Sanctum lignum vid, Lignum guaia-. cum. ! Sand/egge 5 Sandriedgrvas Oi FLOS Sanguiferorum vaforum mira. condi- tio : 171* Sanguinem purificantia -remedia furit. carex arenaria, bardana, faponaria ^ 1o Saniculz foliorum infuficolor, fapor, ' odor & phenomena deícribuntur p | - .85* dc Nd oia jEsss Index E : A n « * * vi 4 E 2M "E * "UES- (E CX Saponacea vis farfaparillae 2A. Saponatix€ vis fanguinem purificans is RN m Vau Saporis infuforum florum claífifieatio ^ | Saporis infuforum foliorum claffifica- — - tio SEDES Lo — — 3* radicum claffificatió $75 9 Sarcocele cum epiplocele fine opera- - | tione chirurgica, tantum per medi- camenta interna & externa curata -- extirpatione teftis curata — 953. Sarmentum indicum eft nomen farfa- — | . parillze | 6.3 Sarfaparille extracta, aquofuüm, fpi- — | rituofüum , gummofum -6 3 Sarfíaparilize radicis nomen, unde? 6 . rotz bonitatis ib. affinitatem cum radice chinz habet ib, vires 7? partes conftitutivae ib. Sarfaparillze radicis vires a viribus ca- — ricis arenarie fere fuperantur — E - Satureje foliorum infufi, color, fa-. .- por, odor & phenomena defcri- ! | ! 247 .— —. - cum hydrocele feCtione b " buntur -35* Sawuvages citatur eg5 1I71* — Saxifraga - 2090 Scabiofía multifido folio 1g0* -. Scabiofze florum infuíi color,odor,fa- ' pot, & phzenomena defcribunturgo* — | Scabiem veneream farfaparila fanat 7. Sceleta armata Püntlenavim reperta 142* Scheele citatur ^ 9op* — Schenck Do. citatur 52. 206 Stheuchzerus citatur ^19 20 21 22 9$ ^' Schiftus cinereus piantas pictas pit 5 » 5cltq Via SSchlof/er. citatur | T T Schlffelblumen - ein or cag 2d Schineheblümel —— ^4 ^.— SSchinucker citatur à : I:Scholler citatur - Io9 * 112119 . sd d LE 4. aSdwe- Ldexi- o | ; — aSchreberus citatur: 203 Serpentium colores naturales cum vita aSchulze citatut | | 164 * pereunt -06 Sciliinarum pilularum defcriptio 189 — 5erpentium varia genera S ua Scinci fpecies - | 15. Serpilli foliorum infufi color, fapor, Sciuri volantes ad quodnam genus odor & pheenomena defcribuntur pertineant "od y. - 37* Sclopeti-i&u in fronte leviter percuili | Sherardia 130* fymptomata & curatio 67Í1eq. Sitelius citatur ^puagt Scorbuti varia fymptomata . 28 Sifari Europaei radicis infufi color, Scorbutica dyferafia mutans maxillam fapor, odor & pheenomena defícri- . inferiorem 26 buntur | -42* Scordii foliorum infufi color , fapor, Sifari pen(ylvanicum E odor & phonomerna defícribuntur Scrophularize foliorum infufi color, — fapor, odor & phzemnomena defícri- buntur 3s * . Scroti fphacelus curatus . 142 Scytale | 47 Seba citatur 15. I6. 17.19. 19. 2o. 9Y. 22. 23. 2]. 7285. t . Se&tio melancholici 296 Sectio viriapoplexia extincti eiusdem- - que pedis monftrofi Sedi maioris virtus mirabilis in mor- bis convulfivis | 23 Segner citatur "X229 Segneri tartarus animalis 180 * 2co Seiinum Carvifolia . 200 Semen hyperici maturum oleum fun- o. dito | a6 Sempervivi maioris virtus mirabilis in morbis convulfivis Sennz foliorum infufi color, fapor, odor & phznomena defcribuntur - -— infufum pro tenellis parandum : sos M . jb. a:Sennertus citatur 205 Seníorium commune a deco&o radi- - eis belladounae aquofo affectum 38 Senfus externi & interni adeco&o ra- - dicis belladonnae aquofo fufpenfi ds : P 38 Serapis A20 - Sergentia diftinguendi nova methodus 12 feq. - -- prae seliquis, dulcificatur ' t Adae ' Situs I20* albus tenuis ib. lateritii . coloris ib. fphaerocephalus ib. Slep - mark 118 Smilax farfaparilla 6 Süe- kufe, [Ge -nelde, nomina Danica Attiniae crafficornis — (OH Solanum dulcamara vid. Dulcamara Solanum melanocerafos f, manicum vid. Belladonna ^ Solani tuberofi varietates quatuor SOM - Spafmodici morbi fingularis hiftoria ' 259. feq. 289 Sphacelus fcroti curatus 142 Sphaerobafius 121* . Sphaerocephalus 121* Spielmann citatue- — - 1S9 -— citatur - I67. 168 Spiritum falis culinaris dulcificatum facile partes peregrinae & noxiae- intrant . . s $ i 169 — .—' falis culinaris duleificandi va- riae defcribuntur methodi 16s feq. Spiritus cornu cervi cum oleo oliva- rum ufus in doloribus catarrhofis Spiritu facchari colores :naturales Pi cium , ferpentum &c. conftantiores fervantur, quam fpiritu vini ^ o$ Spiritus mari veri acidus cum. alcali abit in fal medium 269 — -— falis culinaris acidus difficilius, 163 i* * d ^ L] * Tobi, f LA Spiritus falis culinaris dulcificatus, ab nequit - | 183 — — falis juxta methodum aquae .. fortis deftillari nequit . 154*. - Spirituum 'acidorum dulcificatorum 'utilitas indubitata. 162 Stachys annua 20t — -— retta, : ^ ab. Stannii folutio per acidum. pinguedi- nís tentata e I94* Stellionum nota cbaracterifüica 15. . fpecies : | 46 Stibii fulphur auratum in affectione hyíterica proficuum um n Sirobellerger citatur ' 205 :5Sirom citatur 1I3. I18 omni vitrioli acido liber, obtineri . - Succi fempervivi majoris mirabilis vir- tus in morbis convulfivis 3 Suceini fruftum magnum JZanthena- . Vide repertum : Succus caricisarenariae medetur mor- bis pectoris & a nimio humorum muco ortis Sugare 4j. . . . Suidnicenfem hiftoriam naturalem il- luftrantia meletemáta 142* IO 119 193* Sulphur antimonii auratum in alfe- Cone hyfterica proficuum 235 Sulphuris tinctura Clauderi febrim fa- nat hecCticam 226 — -— tin&ura volatilis Beguini opti- mus metallorum proditor I91* ,Suppreífio urinae vid. Ifchuria i(Svvielen, van, citatur 242. 245 repose ore, ce cithtür 166* 169 Sydenhani citatur 239. 240 Sylloge obfervationum , quomodo varia produ&a medico - chemica, maiore copia, minore fümtu prae- paranda fint Syrupus florum tuiicae acidi aut al- F iU cali index -21* à 8e : " : j 5 Ks E pi 4 "[abaci pulvis polypi narium cauffa. * -.'Tenthredo arbuftorum - 138 . Tinétura fulphuris Clauderi febrim fa-.— Hs? s : We yix 7 . J E c Veri £t ^ Tr X " LI quide: cel T » ! | .Y40* 0 TatCtus privatio a decocto bélladon- - nae aquofo TE &s ^ Taenia infignis longitudinis cum pet- .— multis lumbricis teretibes excreta | ES oH. : 29» feq. Tanaceti foliorum infufi color, fapot, odor & phaenomena defcribuntur —— De - oM B ) Tartari cremoris efficacia in hydrope — * I 97 N E — - tartarifati cum acido pingue-:. dinis mixti producta - 204* »- — — terrae foliatae cum acido . - pinguedinis mixtae producta . ib. | Tarterus animalis Segueri 18o* 900 . Templum Parifienfe a fepultis in eo — cadaveribus foetore infectum .. 223 Temulentia ex infufi abfinthii ufu 29* * Terrze foliatze tartari cum acido pin- - guedinis mixte producta — 204* - Terrarum volatilifatio per acidum fa- lis d548— Tefticuliexftirpatione & fe&tionelon- | * gitudinali hydrofarcocele curata. .w.5.05 953 "Tetrahit 1215 Thalitrum — EUIS Theden citatur 255 3 Thya M cL, o I3I* .— Thymbra hifpanica maioranz folio ^d EEUU Thymus acinos (c a3PE Tilia folio maiore & minore 131* - "Tilize florum infuficolor, fapor, odor. - & phenomena deferibuntur — ar* — — -— folia vernaiuniorum frondium ' . Ovibus pabulum Aex4 nat he&ticam .. 226 — Tincura fulphuris volatilis Beguini — optimus metallorum proditor rer* - , - 'Tor- ; | Index s STormentillze radicis infufi color , fa- Or , odor, & phzenomena defcri- ntur sS* Ae panatiéierm fuper offe cranii de- preflo inftituendi nova methodus, duobus cafibus comprobata éx "Ivifolii fibrini foliorum infufi color, fapor, odor & phenomena defícri- buntur 57 * "Triorehis 128 * Trifmofimus, Sal., citatut 168 "TTunice florum infufi color, fapor , : me & phzenomena defcribuntur or* —- — - Ífytupus acidi aut alcali in- dex UN 'Tutritis glabra 13I * Tufülago | | 131 Typha paluftris maion xor * F. Voginam uteri perforans & in intefti- num rectum tranfiens pefíus. 49 Valentini citatur 15. 40. Valentinus, Bafíl.citatur ^ 165. 168. 169 . Valvulze trieufpidales offeis lamellis munite 158 Variole cum diutiffime protracta fa- ^ livatione 152 Variolz eodem inhomine bis obferva- te | i: 350 — -— [ctum & matrem divetío tem- pore affligentes ISI Variolz fero fuppurantes 139 : P rirgiat folvebant ulcus venereum "x 155 Vasolarin: inftatu defperatiffimo pur- gantium, ufus 152 Variolis inferendis opportunum tem- pus, hiems. 153 Variolofa febris intermittens ^ - 152 Vaforum fanguiferorutn mira conditio per inie&ionem cerze detecta 171* laterus citatur 173 ** Vegetatio fpontanea, pulcre figurata, arcani duplicati impuri 197 Venze cavze polypi 165* Venerez rhagades a gonorrhzea ma- ligna fuppreffa 154 Venerei ulceris folutio a variolis 155 Venereos morbos farfaparilla fanat 7 Ventriculo gravis cortex aurantio- rum 14* Ventriculus permagnua 173 *- Ventriculus valde. contractus, forte ex nimio corticis peruviani ufu 169* Verheyeni] epitaphium 223 Vermes inteítinales graviffimos ex- citant morbos 259. per os & anum innumeri fere reiecti 260 feq. Vermibus crinonum origo falfo ad. Ícribitur 265 Vermium ingens numerus in intefti- nis tenuibus 162* Veronica hybrida /— 199 — -— proftrata | ib. — — 'feucrium ib. vods foliorum infufi colot, 6s por, odor & phaenomena defcri- buntur Qr * Veficae urinariae punCtio per intefti- num rectum 255 Veficantis effe&us in paralyfi partium inferiorum poft lapfum ex alto 143 pun mae [S] -* F'eteraquenfjum plantarum faíciculus | 129 * Vicia calfubica (| 201 — — militaris . 2e2 — -— onobrychioides ib. Viri apoplexia extinCii eiusdemque pedis monftrofi fe&io — 59 Viri prae feminis a decocto radicis belladonnae aquofo magis afficie- ^ bantur | 45 Vifcera abdominis auctae magnitu- dinis 173? Vifcerum pe&oris & abdominis fun- &iones a capitis graviori laefione turbantur 74. quare! 75 Vifus privatio a decocto radicis bel- . " Jadonnaeaquofo Obr "Vitrioli acidi partem femper continet fpiritus falis communis dulcificatus 183 Vitrioli & falis acidi effe&us in. prae- paratione mercurii praecipitat rubri - 104. IoS Vitrioli ex naphtha fecedens oleum refinofum — chemice X examinaturn 190 Vitioli oleum fali eulinari infufurn correxit foetorem templi cujusdam Parifienfis "Vitriolum ac fal culinare, in erucibulo tractata, omne acidum libero aere emittunt I58 * Viceris venerei folutio a variolis 155 . Fnzerus citatur 14$ . Vogel citatur. 164. 168. 170. 206 Volatilifatio terratum per acidum falis Mw 154. - Vomitortiis & purgantibus epilepfia * H Vomicze pulmonum | 166* E curata Ij —— Vomitu rejecta clyfmata 26r — Vomitum cruentum antecedentia pa- — themata 22& - Vomitum diuturnum commotio cere- — bri cum variis fymptomatibus fe-. quebatur . 8283 Vomitus lumbricorum poft gravem capitis lzefionem 55 Vomitus nigri lethalis hiftoria 105 cadaveris fectio 107 . Vomitus poft capitis laefiones gravio- — | res ciendus | 74..79 .— Vomitus ftercoreus, paífioni iliacae — junctus , balneo fanatus 1437. Vrinariz; veficee punétio per intefti- . | . num rectum 295 . Vrinee involuntarius effluxus a deco-. &o belladonnz aquofo — 44 — Vrinz fal effentale & phofphorum majore in copia prasparandi modus - ^ vie MTM Vrinz füppreffio vid.lfchuria — ^| Vrtica foluta caryophyllum referens | | lMIO — Vteriex vagina in inteftinum rectum - tranfiens peffus 49 . Vteri orificium przeternaturale 165* .. Vtero inclufüm os parietale foetus ^. putridi gemellum mentiebatur 54 Vulnufculum ex apice coftz fractze | . poft integrum annum demum fana- tum 168* Vulturinus mons lapides alit. figura- — tos . A33 mJ. Wallerius citatur Wafer - Klee IHÜeber citatur JPeigel citatur - IVeiff- [aum , papilio . IV'eiffius citatur Ileiffpun& , cimex Il/enzel citatur Il/iegleb citatur Il'iegieb citatur Il/ierus, lo. citatur Ider Mohn Jl'illougby citatur Ilolfs - Kappe JWoulff citatur X Xequiyiles ferpens . Index 164 37* 157* 174 132 173* 1234 169. 193 170 181** 205. 906 18 * 1!9 a* 172 Y. Vpecacuanha vid. Ipecacuanha Vpfilophorus Acarus , in mytulo cy- gneo inventus, defcribitur 52 Z Zanichellia palnftris 203 Zea - poding eft nomen belgicum A- &inize plumofze IIo Zedoarize radicis infufi color, fapor, odor & phomnomena defícribuntur $5" Zinci folutio per acidum pinguedinis tentata 197* Zingiberis radicis infufi color, fapor odor & phzmnomena defcribuntur 56 Zorza nobiliffima eft nomen farfa- parillze Zuckervvurzel 49* Zovipunt!, Phalena bipuntata 14g PAUSE * , ^ MUN od p TIT vy n 4 " - dec 2» x E XU "1 - yi E Mer oret. Hed. Jom " Se, "EA $2 i; s ; H "M " j / P 5 2 MA ; AMA A » (0010716 S | E 5 AMAA iL 21 UR 1 L^ s ur 1 | : d404425 OX S — ; Ud ame | "A E NN SR SEM CXNCCN Si NN SS NX NS SS SS mr, Og, SN SR SS SESS E AO) vU i NI. AUR v) j pag ES acl Üfferva, z ad. Crist. VII. pg o0. WI. e ec 1 rertrori y iba gu rr nt ni p ea |n JN»: ot. phapf Heel - * E * Yu ^ : : 4 ; - . F PX. pura TN s * i Y det "T Men v TA X" VCUEPLTA, B - * Zz p z $n " , , L / " ' —— » ^ TN , » Kc - - - * iuo P P E E 1 à E xm 77; iI* z 4 --—— P» iti dec * L K Li 4 2 HE s - À "T inns L2] » , Xe - "231 si "Y quiz prefund V T9 poil ad o INS et Med. pg To VIE. (c 1 | t 4 bod ^. ^ TIER: Dri agrmta re d T Nd | daas Pr. bum LA TOW 1 j ^ W » ) ios en Va Poi zx a M ae Mee P Ser inar d E TR A EN D eU n. apr aped P ct RR rie e Ren x EUER SM - T4tz PATE M. DIM i Yit * * 4 ERN CE i QUUE iet ED Ce S TRA rue e ANO ^ Ed & E Sur Peptua e e. S ee Vei T E did UR ad x VR EN IUS cus zm Cem sd x n E enne aA dE eL UUR UE n 2 -- HRS UA ins UU HE: MOLAR Wn 1 SERIA 5 $25 un * D M, vind Popp Mss 3z Wu ps SEO ea Nu L3 i er yrtuem- fre cw (ars ent Lo ELS S e UT B MOS quis Nuus l Me i y NEM DIAS v. 33H fel Lei on ea dress E Res 40a € v ^ m "mo "Pd Ld VITE TIU d p fem meia Rr