Mo Ste) Pew. tens pena ieie ren suae i qe io Bil Pcr enims vq eats ue
M
: E rne
2d m.
: rh det ir Seta à ni ! eo ^ *. d .
^ » (—— Murder rpdr (eri ae irs ji w ywrj qii dum Pr -
Digitized by the Internet Archive in 2009 with funding from University of Toronto
https://archive.org/details/operatextuadpraeO1 suetuoft
T AWETWAT | TOY BETA ur AMORE ) bali AY ! " , - n
2m s K T [ ' M. AMA AA "E | LIEN, Er í h "ag Y mic PEE ! "" /
ÜETONII TRANQUILLI ;;.
E B A.
" TO
TEXTU
AD PRAESTANTISSIMAS EDITIONES
RECOGNITO
CONTINUO COMMENT^RIO ILLUSTRAVIT
CLAVEM SUETONIANAM ADJECIT
DETLEV CAR. GUIL. BAUMGARTEN-CRUSIUS
GXMNASII MERSEBURGENSIS CONRECTOR SOCIET. LAT.
^ JENENSIS .SODALIS. — * ow €*
VOL. I. LIPSIAE APUD GERHARDUM FLEISCHERUM UN.
1.9 r B
VIRO:
MAGNIFICO ET SUMME REVERENDO
HENR. CAR. ABR. EICHSTADIO
THEOL, ET PHILOS. D., SERENISS. SAXON» DUCI A CONSILIIS AULICIS INTIMIS, ELOQU. ET POES. PROF. P. O, IN ACADEMIA JENENSI, BIBLIOTHECAE EJUSDEM ACADEMIAE PRAEFECTO; SOCIETATIS LATINAE JENENSIS DIAECTOREZ ETC. ETC,
IPSIQUE SOCIETATI LATINAE JENENSI HANC SUETONII EDITIONEM
ADDICTISSIMI GRATISSIMIQUE ANIMI MONUMENTUM ESSE Li
VOLUIT
DETL. CAR. GUIL. BAUMGARTEN- CRUSIUS.
"Ü
*- 2
F1 i i
*
P "y - » "P Ux ?N d 4 tv . - *. E i - ES
la
Peas
1 zi
: p^ ' " * [ya u- LR » / v
Q uod 'TUO nomine eorumque, qui sub auspiciis "l'UIS iu colendis ornandisque li Leris versantur, inscribere ausus sum hanc, quae in publicum jam emittitur, Suetonii editionem, id non arrogantia quadam, quae dignam tali ornamento eam judica-
xet, neque eorum umitatione factum est, | qui qualicunque labori ex spectatissimi cu- jusque viri patrocinio splendorem speciem- que aucupautur, sed verecundissimo non
y
ve
minus quam gratissimo animi sensu, cujus quum testimonium publice facere jamdu- dum desiderassem, vix meliorem oppor- tunitatem reperturus mihi videbar. Quum enim in eo maxime elaborare debeant so- cietatis, quam tanta cum laude communi- | que utilitate moderaris, sodales, ut studio- | rum assiduitate, laboris diligentia, publi- ce privatimque accuratam antiquitatis co- gnitionem augere et promovere nitantur, qua post restitutas literas prae ceteris ter- ris nostram patriam condecoratam non
siue superbia quadam nobis gratulamur;
et uiteiexisse me laudabile, quod mihi
[n
.etiam, ex quo benivolentia 'TUA. ascriptus
ei eram, propositum esse deberet, con-
. silium, et pro facultate ad attingendum et
persequendum illud aspirasse, hoc quasi
judicii voluntatisque monumento ostende-
re posse existimabam. Accessit, quod prae- ler communem, qua omnes in vera eru- ditione principes suspicio, verecundiam, et singularem sensum, qui pluribus fauto- ribus amicisque, quorum nomina vel lite- ris non exscripta animo tamen meo infixa sunt, propius addictum me esse jubet, ar- tius ''Ecum et sanctius mihi intercessit
vinculum, ex quo Jenensis academia, in-
Vs jl
ler cujus lumina praefulges, fratrem, na- -
lura non magis, quam animorum studio- rumque consensu mihi conjunctissimum, in magistrorum suorum consessum recepit, atque inde sibi suisque peculiarem officio. yum meorum partem vindicavit. Quibus omnibus quae praemittenda erat merito. rum 'l'UORUM laus, multarumque et va- riarum, quae nomini 'l'UO me eultumque ineum astriuxerunt, causarum enumera-
üo, ab invito fere omittitur, quod: nolle
'L'E laudari verbis, non minus persuasum .
habeo, quam imparem me esse laudibus
TUIS. Idunum tamen habeto, quem in«- |
Fiqaa C gne co
ter plurima pericula, quae a vicina barba-
rie studiis nostris imminebant, inter iram
€t minas dejecti divino auxilio patriaque
virtute tyranni, quem inter domesticas va-
ri generis molestias vanumque stultorum,
quamvis potentium, hominum contem-
tum, insitum et innutritum semper serva- 2? /
vi, doctae antiquitatis amorem non exi-
guum modo in 'I'UO patrocinio fomitem
ad sacrae flammae instar reperisse, sed
erectum etiam ornatumque illustri, cujus
.jam civem me fero, sodalitate, laetam
fiduciam animo indidisse, ubi favere coe-
püs nostris, quod spero rogoque, perre-
xeris, in posterum quoque haud inutile vel indecorum virium me mearum in de-
süinata arena periculum esse facturum,
Um c
Ita vale, "TUiSque usdemque meis me . commenda. | ;
PRAEFATIO.
F leischerus, cujus singularia de literis et soli-
diori maxime eruditione merita omnes norunt, quum ante triennium, plerosque auctorum) Ro- manorum, qui in scholis legi solent, continua serie edendi consilium cepisset, atque ita qui- dem, ut, textu ad optimas editiones vel reddito vel accuratius constituto, brevis annotatio sub- Jiceretur, quae accommodata ad adolescentulo- rum ingenia, removendis, quae gravissimae eos impediunt, difficultatibus sufficeret, eique ope- rae viros maxime adhibendos duxisset, qui in publica juventutis institutione versati, quid con- duceret illi aetati, quotidiana experientia discere facile potuissent; quae illi est fere translata ab Erfurdtio quondam nostro erga me amicitia, ut ad rem, cujus non exiguam speraret utilitatem, mei aliquid laboris conferrem, benigno de studiis meis judicio desiderabat. Et quum eligendi, in quo elaborarem, auctoris copia adhuc superesset, incidit statim animus in Suetonium, ut quem ob contractam a pueris familiaritatem, continuatam per plures annos publicam interpretationem, multiplicem denique, quam eruditissimus scri- . ptor suppeditat, materiam jamdudum intentiori studio commendatum, futurae vitae laboribus saepius destinassem. Neque ignorabam, quae ob eo incepto absterrere me possent rationes; imo reputabam, quot et quales viri eruditionem suam in recensendum explicandumque hunc auctorem
XII PRAEFATIO.
jam convertissent, ut arrogantiae fere videretur, Subinde in diversam sententiam judicare, impor- tunitatis, vestigia eorum sequi, et melius jam exposita praeter necessitatem repetere; perspicie- bam, quantam argümenti varietas non historiae tantum, sed omnis vitae reique Romanorum quum publicae, tum privatae requireret cognitio- nem; haud mediocris denique in promtu erat numerus locorum, in quibus vel residua textus corruptela, vel rerum ipsarum difficultas vanam hactenus aliorum operam reddidisset. | Accede- bat, quod ea, quae ex novis subsidiis, codici- bus nondum comparatis, alioque nunc primum .in lucem edito apparatu, singularis esse solet re- centissimis editionibus commendatio, nostrae de- esse fere videbatur. Sed, ut fieri solet, eadem, quae avocare debebant a labore, impedimenta praecipuum ad aggrediendum mihi admoverunt stimulum, ita tamen, ut, quos scripserat libra- rii consilium, fines, ne supervacuus noster esset labor, admodum excedendos existimarem. itaque, quum Fleischerus maxima facilitate, nulio modo se circumscripturum rationes nostras, asseverasset, et gravissimi virl, quorum judicium explorare licebat, auctores extitissent, accessi ad rem, his potissimum legibus constitutis, ut textum ad praestantissimarum editionum fidem, criticumque, quem exhibent, apparatum, quam castissime possem, reddendum curarem, com- mentarium historiae maxime ipsisque rebus ex aliis monumentis illustrandis destinarem, clavem denique adjungerem vel glossarium, quod ultra vulgaris indicis modum, in uberius explicanda Latinitate usuque dicendi quum communi, tum Nostri versaretur. Eminent autem inter superio- ris seculi editiones tres, Burmanniana, Ouden- dorpiana, et Ernestiana, a Wolfio repetita, sed ita diverso consilio institutae, ut diversum etiam
-
PRAEFATIO. XIII
eorum, qui. utuntur iis, judicium requirant. Quum enim Burmannus copiosissimam anriota- tionum, quas superior aetas pepererat, silvam suo suique temporis more larga manu dedisset, suc- cessit Oudendorpius, princeps fere inter Batavos in elimandis Latinorum monumentis, secutusque quidem Graevii et Gronoviorum vestigia, tanta excelluit in subsidiis, quae etiam nova haud pau- ca ei suppetebant, et comparandis et digerendis diligentia, accurata linguae et rerum scientia, ju- dicii denique acumine, ut primas in demerendo hoc auctore partes vindicare sibi posset. Ita mihi saltem, si profiteri licet, quod sentio, semper fuit persuasum, neque flectere potuit animum aucto- xitas nominis Ernestiani, communis patriae. stu- dio fortasse adjuta. Quamquam enim toto animo ab iis sum alienus, qui hodie id unice agunt, ut in Ernestium ubique invehantur, et, quo major superiori aevo hujus viri celebritas fuit, eo gra- viori acerbitate de summis ejus meritis per quam- libet occasionem detrahant, negare tamen nequeo, parum semper mihi placuisse editionum, quas in juventutis usum procuravit, rationem. Asper- sae enim subinde notulae, quamvis eximiam semper prodant viri eruditionem, adeo ex mero magis lubitu, quam certo consilio, profectae vi- dentur, ut praetermissis, quas plurimas prove- ctiorem etiam juvenem morari, ipse olim exper- tus sum,. difficultatibus, longiores aliis locis, ubi minus opus, et argutae nonnunquam, ubi intentior cura tanto viro omnem scrupulum exe- misset, facilem scriptoris lectionem eamque in-. genii, dictionis, argumenti cognitionem, quae ad familiaritatem quandam cum auctore assur- gere debet, minime efficiant; atque huic unice causae, quod Ernestium non dedisse putabam, quae dare potuisset, non immodesuae, vel mi- nori praestantissimi in plurimis literarum gene-
x1Vv PRAEFATIO:
ribus magistri verecundiae tribuendum est, si quando non dissentire tantum, sed impugnare etiam ejus disputationes, mihi sumsi. Reddere autem Ernestii editionem, non novam procurare, Wolfio fuit propositum, — Ita expunxit quidem, quas ille reliquerat, labes, textus sanitati ex pri- stinis novisque subsidiis, et singulari, quo va- lere virum nemo ignorat, ingenii acumine mire consuluit,.expediit etiam, quas quaesitas magis,
uam inventas viderat, paucis saepe verbis diffi- cultates, addiditque suae Ruhnkenii, cujus di- ctatis utebatur, auctoritatem, sed ipsa editionis ratione egregiam potius alienae crisin, quam ta- lem ipse dedisse visus est hominibus eruditis, qualem a tantis ingenii doctrinaeque divitiis omnes cxoptassent. Quae quum ita forent, ex- cudendam quidem curavi alteram Bipontinam, ad Ernestianae exemplum maxime expressam, sed
recognitam, novisque curis felicissime plerum- .
que emendatam, ita tamen, ut ex Oudendorpiana et Wolfana, quicquid melioribus libris fultum, vel linguae, etipsius auctoris usui, rerum deni- que veritati accommodatius videretur, tanquam ex reconditiore thesauro, afífunderem; neque longus fui in enumeranda, quam superiores edi- tiones copiosissime exhibuerant, lectionis varie- tate, sed de gravioribus admonuisse, vel, quae causas et originem variae depravationis docere juvenes poterant, commemorasse contentus, bre- vi tantum disputatione, cur hanc vel illam ratio- nem praetulissem, exposui. Ac meo quidem ju- dicio in mutando textu rarissime usus $um, in- nato quodam, quem profiteri haud erübesco , pu- dore, et satis justo talis sedulitatis odio; nisi quod majorem scripturae et interpunctionis, quam observatam huc usque cognoveram, aequabilita- tem spectavi, suspiciones autem, quae variis tem- poribus inter legendum vel interpretandum acci-
PRAEFATIO. xV
derant, solummodo in notis proposui. In hoc autem negotio, ut antea jam dixi, in paratis ac- guiescendum fuit, editionibus scilicet, quas qui- dem comparare ish licuit, praestantissimis, iisque, quae passim viri docti à in disputationibus de hoc vel illo loco uberius plerumque, quam in justa editione fieri solet, exposuerunt, quam etiam ob rem a longo inde tempore ad omnes, qui Suetonii aliquam partem tractarent, libellos
valde attendi, et quaecunque judicii vel novitate vel veritate notabilia viderentur, in rem meam converti. Ac praecipuam quidem messem inveni in Observationibus gMülleri, scholae Cizensis he- ctoris, cujus postea aliam cum maxima gratiarum actione mentionem faciam, quum in publicum emissis anno 1804., tum schedis, quarum usum mihi concessit, inaratis, et Waltheri, Lycei Torgav. Subrectoris, quae anno 1813. prodie- runt, finita jar operis parte ad me delatae, a qui- bus uti meam opinionem modo confirmatan, modo idoneis argumentis exemplisque adstru- ctam, modo correctam et refutatam, grato animo intellexi, ita, ubi discedendum putabam, non aliter id feci, quam ut modestiae nunquam im- memor viderer. XNeautem nulla prorsus ex nova librorum collatione editionis nostrae essent orna- menta, communicavit mecum Cel. Müllerus, quae est humanissimo viro etiam erga novum in re literaria hominem benevolentia, editionem Plantinianam anni 1596., a Petro Sorrvexio pro- curatam,, ad cujus marginem vir doctus varieta- tem notavit codicis, de quo ipse initie libri ita scripsit: ,,Caesares Suetonii contuli cum Cd. MS. membranaceo, ex bibliotheca Nicol. Jos. Fou- cault Comitis Consistoriani, bonae notae, sed admodum recenti; in cujus fine legebatur: JA. DE HOLLANDIA ROME 1444. XX. FE. FINI- VIT. Graeca deerant relicto spatio. De reliquis
XVI PRAEFATIO.
Suetonii scriptis idem eodem loco: ,, Librum de Graminaticis et Rhetoribus contuli cum antiqua editione, in cujus calce exstabat: | Impressum Florentiae apud Sanctum Jacobum de Ripoli. MCCCCLXXF III. anno 1729. mense Aprili et Majo in bibl. Senatus Lipsiensis. Ac de hac
quidem editione, satis ea nota et commemorata -
etiam a PBipontinis in notitia literaria de Suetonio Tranquille pag. XVI., dicere non attinet. Codi- cis autem varietatem excerpsi omnem, libroque praemisi haud mutatam, ut adeo admonitione non opussit, vulgatum, a quo discedit, textum
esse editionis Scriverianae; transscripsique etiani
manifesta, quibus scatet, vitia, ut ex librario- rum erroribus depravationis originem et progres- sus tirones discerent. Ceterum, qui diligentius eam collationem comparaverit, omnino parum accurate librarium, quicunque ille fuerit, in ne- goiio versatum fuisse, multis tamen locis opti-
morum codd. lectionem isto confirmari, nonnul -
lis singularem quoque neque insptali exhiberi, animadvertet.
Dicendum jam de commentario, quem fines -
antea scriptos egressum, ipse non negavi. Fuit
autem mihi in elaborando eo consilium hoc, ut | juvenes, quorum institutionem maxime spectat .
opus, et cognoscerent fontes, e quibus singulae
partes historiae, quam tractat Suetonius, uberius -
pet possunt, et in ipsa lectione vel privata, vel^
publica, comparandi supplendique copiam habe-
rent. Quod enim multi, nimis ita impediri de- tinerique lectionem, dicent, de eo ita sentio: esse quidem plerosque scriptores, maxime histo- ricos, celerius percurrendos, ne vel rerum ordo nimia tarditate memoria legentium excidat, vel depereat, ubi in singulis subsistas, magma pars
artis, quae est in continuata rerum enarratione; ^
in aliis autem diutius iiorandum, qui singulari
7
mA c^ uo
fus —q 9 w^ ev
"af Wese.
PRAEFATIO. XVIi
scribendi ratione, argumenti varietate, ipsisque, jquae ad requiescendum quasi fixerunt, interval- ]lis amplioris interpretationis et occasionem de- derunt, et effecerunt fere necessitatem. — Atque jtales profecto sunt vitarum scriptores, inque pri- mis Suetonius, qui res gestas Caesarum, ut ple- risque satis notas, brevissima narratione memo- rasse contentus, versatur maxime in describen- dis moribus iliorum et temporum :et hominum, in recensendis publice privatimque actis atque institutis, in multis denique longius expon-enis, quae vera historia ut levia suaque dignitate infe- riora praetermittere solet. Ibi igitur multa sup- plenda ex aliis scriptoribus, multa, quae ad leges, muores, instituta, totum vitae genus illus aevi pertinent, uberius explananda, praesertim quum, oppressa libertate, novam formam respublica non magis, quam vita et lingua Romanorum induis- Set. Praecipuus autem in ea re usus est Graeco- rum, quos, constat, suae genti accuratius expo- nere, quae Romani levius tangunt, addere etiam multa ex seriori compilatione, quae prior aetas vel ignoraverat, vel audire non sustinuerat, saepe etiam ea veritate uti et libertate, quam sueta ser- yitus metusque, vel studium partium et propriae gentis adhibere vetuerant Homanos. Horum ita- que scriptis, ubicunque idoneum fuerit, studiose collatis, et longiore interpretatione plerumque supersedere possumus, a Graeco homine, quem ante oculos habemus, jam exhibita, eodemque tempore non historia modo, institutis moribus- que antiquis juvenes optime yim^uemus, sed utriusque etiam linguae scientia, dum, quod La- tine legere et efferre didicerant, Graeco quoque habitu cognoscent; quid, quod ad avidius expe- tendos, quos serael gustare coeperunt, fontes ex- citabimus; quibus rebus eveniet, ut, quae per
xk
XVII PRAEPATISO.
diversas lectiones distribui alias solent, uma ea- demque ingenio et animo possint propinari. Jam quae solent Graecorum monumenta in manibus esse adolescentulorum, nisi Plutarchi forte hane vel illam vitam exceperis; et, si amplior etiam magistris supellex, quomodo poterunt afferre tot volumina ejusque plerumque molis, et conquirere locos in auctoribus passim dispersos ,. sine maxi- ma molestia, et rei non minus quam temporis detrimento? . His igitur ductus rationibus, quas veras mihi experientia et quotidiana, quae in hoc institutionis genere versatur, opera satis compro- baverant, prius quam ad interpretandum Sueto- nium accederem, vel aliorum commentarios di- ligentiori studio. perscrutarer, repetitam institui fontium, Graecorum maxime, lectionem, qui ut in Caesaris et Augusti vita largissimi affluunt, mox sensim sensimque decrescunt et tandem in uno fere Dione,eoque ne integro quidem resi- dunt. Ex kis, quae Nostro gemina essent, di- ligenter excorpt», postea in adstruenda ipsa an- notatione novo dilectui subjeci, unde id factum spero, «t aptiorem saepius locum et reconditio- rem, quam reliqui interpretes, compararim, in qua tamen re haud parum adjutum me fateor egre-
io Fabricii et Bieimari in Dionem commentario; vel, ubi praerepta jam a superioribus materia esset, meis tamen oculis singula vidisse, neque unquam in aliena auctoritate acquievisse, laudi. ducere mihi possim. Pitiscum enim, cujus edi- tio absoluta demum maxima operis parte in ma- nus meas pervenit, reperi quidem idem consilium fuisse secutum, sed quum commentarios indices- que promiscue compilaret, ob quod summo jure etiam ab Oudendorpio passim carpitur, et inutili mole lectorem obruisse, et contulisse, quae vel parum idonea vel aliena etiam et absurda atten- tiori lectione facile cognovisset. Ceterum poetas
| |
PRAEFATI O. XIX
rarius adhibui, nisi ubi ad mores seculi illustran- dos facerent, partim quod omnino hujus artis est, augere res et splendidiore coiore adornare, par- tim quod adulatio erga foedissimos tyrannos, qua -v. c. Martialis et Statius affluunt, tanto fastidio afficere intimum animi mei sensum solet, ut transscribere etiam et calamo repetere turpia ver- ba pudeat. . Fuit autem animus, non cum superioribus 'ánterpretibus de eruditionis judiciique palma de- «ertare, quod ;n Suetonio maxime summae arro- gantiae esset et temeritatis, sed eam exhibere Sue- tonii editionem, quae et magistris in publica in- stitutione, et adolescentulis aliisque, qui minus Ampeditam hujus scriptoris cnperent lectionem, àis denique sufficeret, qui animi magis oblectandi variisque antiquitatis thesauris instruendi, quam "xecondiram doctrinam aucupandi consilio ad eum "accessissent. Ita fieri non potuit, quin multa xepetenda viderentur, quae alii jam copiosius ex- posuissent, quod si qui crimini mihi dandum existimarent, maximam sane injuriam facerent. Quis enim noya omnia expetat in editione scri- ptoris sexcenties repetiti? imo utilius fuerit, eli- gere ex immensa copia, quae ad rem plurimum faciant, dilectu prudenter instituto, resectis, quae recentior aetas repudiavit, additis, quae yectius nunc expositasunt, in compendium redi- 'gere longiores de noimsla locis vel rebus dis- putationes, et ubi sententiarum diversitas acci- dit, omissis, quae falsa et inepta etiam doctissi- mis hominibus excidunt, vera omniumque pun- ctis probata ea brevitate eoque ordine referre, qui vera et expedita quaerentibus promtüioris cogni- tionis et facilioris judicii copiam faciat. lta, quum persuasum haberem, minus quidem glori- Olae, quae ex novitate quaeritur, maxime autem "utilitati consuli, et hanc unam fere nostris tem-
*
xXx PRAET SA T IO,
poribus nostraeque operae relictam 'esse laudem, et ipsam tamen haud sine labore et industria com- parandam; ad hunc finem omnes vires meas converti, et judicabunt fortasse, qui diligentiore examine laborem meum dignati fuerint, non fe- stinante animo atque studio me in eo fuisse ver- satum, neque aliena modo recantasse, sed, ubi acquiescendum etiam in doctiorum : hominum judicio atque auctoritate esset, propriis tamen oculis vidisse, neque ulli industriae pepercisse, quae necessaria ad nostras rationes videretur. Ac- cessit tamen huic editioni commendatio ex ea- dem, quam antea praedicavi, Cel. Mülleri huma- nitate. Misit enim auspicanti opus editionem Casauboni anni 1611., quae in bibliotheca Ci- zensi servatur, ob notas, a 'Thoma Reinesio mar- gini ascriptas, quarum specimen Ob»servationi- bus supra memoratis ipse olim adjunxit. Sunt eae maximam paitem historicae, partim aliorum - scriptorum locos, partim Gruteri inscriptiones. aliaque monumen a comparantes, quibus post- hac accuratius exp oratis et ad Nostri interpreta- tionem adhibitis quamquam nihil detrahitur Rei- ncsianis, vel ob ipsam doctissimi viri memoriam maximi aestimandis, factum tamen, ut minorem inde fructum carpere potuerim; neque tamen, quae nova et singularia Reinesius subinde admo- nuisset, ubique commemorare neglexi. Com- municavit mecum idem Muüllerus Jo. Freder. Rei- izii dicteta in Suet. Augustum et Tiberium, anno . 1751. calamo excepta, atque erunt fortasse, qui typis ea exscripta maluissent. Sed praeter nimiae prolixitatis immodestiaeque erga eum, cui usum - debebam, imetum alia neque levis, ut puto, me prohibuit ratio. Ex quo enim plures, quae Ba- tavi in scholis suis discipulis exposuerant, edere coeperunt, satis constat, non eum inde eruditio- ribus fructum provenisse, qui a talium imagistro-
ToR XEPEATIEIIO) XXfÍ
rum riomine poterat sperari, neque id vitio ver- «tendum gravissimis viris, quum illi auditorum Angenia privataeque institutionis utilitatem spe- ctarent, adeoque in levioribus saepe, quae igno- ari adhuc videbant, subsisterent, neque in pu- Jblicum exitura illa, cogitarent. Ita Reitzius étiam modo antiqua Romanorum instituta illu- Strat, modo usum verborum et grammaticam etymologiam indagat, multaque immiscet, quae yiva quidem voce addi solent, editioni non con- Pweniunt. CGCeterum, inde etiam varia me desum- sisse, quae prae ceteris utilia viderentur, lectores passim invenient; et quo major in legendis et gperlustrandis, quae in paucorum tantum conspe- ctum veniunt, voluptas, eo graviora etiam de opera nostra sunt merita viri, qui illorum usum nobis, et qui utuntur nostris, invidere noluit. hestabat adhuc, ut de glossario quaedam praemonerem. Sed, quoniam librarius precibus meis hoc dedit, ut seorsim iste libellus einittere- tur, propter eos, qui alia editione jam instructi aliquod interpretationis subsidium cuperent, ibi quid consilii secuti fuerimus, exponendi OCCAS10 suppetet. Itaque, quem laborem tristissimis temporibus, oppressa foeda dominatione patria, et imminente ut omnibus pacis artibus, ita literis maxime et antiquae eruditioni exitio, adortus fueram, postea inter medios belli tumultus, cir- cumstrepentibus armis, saepe adstante etiam mi- lite, continuavi, quem, parum denique aberat, quin ipse sumtis armis, morte forsan oppetita, ánterrumperem, eum, Deo satis dignas gratias dicere nequeo, quod absolvere mihi contigit resti- tuta laetiori rerum forma, oppresso tyranno, re- cuperata libertate, renascente felicioris aevi spe, novo emergente literarum flore, redditaque omni- bus, quae emori coeperat, vitae publicae priva- aeque alacritate; quae omnia uti sperare cum
XXII PRAEFA TIO
optimo quoque nunquam cessavi, ità postquam evenerunt, ereotiori animo patriae meae iisque, qui bene ei cupiunt; congratulor; juvenes autem, ut non minus assidua antiquorum monumentorum lectione, et sapienti veteris historiae usu, quam recentissimis exemplis, vivisque quum proximae miseriae, tum partae salutis vestigiis ad ingenuum patriae honestaeque libertatis amorem excitentur, piaque incensi flamma pro his sacris neque indu- striam, neque labores, nec mortem quidem obire recusent, sanctissimis precibus exoro. Scr. Merse- burgi d. XXVII. Jun. MDCCCXIHII.
Ita scripseram, quum editio nostra ante bien- nium prelis destinaretur. Inciderunt postea varia impedimen'a, quae operarum laborem moraren- tur, ipsumque librarium a maturando consilio avocarent, in quibus haud levissimum ex novis, quae ingruere coeperant, turbis bellicis. Quibus denuo copiarum nostrarum virtute disjectis, fra- ctaque, ut sperare licet, in multos annos vi ira- que hostium, eo felicioribus auspiciis Suetonium emittimus, cui quicquid recentioris curae interea impendimus, glossario, in quo adornando jam versabimur, inseretur. Neque valedicere possu- mus lectori, quin, lustrato jam, quod ante ocu- los habemus, primo operis volumine, gratias agamus Cel. Schaefero, cujus suetae diligentiae, quod sartum Lecsumque a typothetarum injuria illud prodit, unice debetur; et, quum laudes summi vir] nemini non cognitas nostroque loco longe majores sciamus, ut in quas omnia pectora conspirent, id tamen nobis habebimus, ut hac etiam nos nostraque dudum intellectae ejus armis citiae denuo commendandi opportunitate ex ani-
mi nostri sensu utamur. Merseburgi d. XXII. Januar. MDCCCXVI.
l e
— 25.
ef 26.
^COLLECTIO VARIAE LECTIONIS COD. FOUCAULT,
ad marginem ed. Plantin, a. 1596. notatae,
ILDUT IUS.
Caesar annum agens. Cormsutia, uxore, dote. Apollonio Moni. saepe illis.
Tribunazum. auctoresque restituendo. cujus £um.
a regibus. 4retho Marcio.
quam nihil dum. stuprum matri. ad ampl. rem. ter- rarum orbis.
P.Sulla et L. Antonio. T'amisius. signif. viderenz. Ta- misius addicit.
Venationesque. quod factum est. ,
£rophea. 'TheuzAonis. ;z sic. numero, Cornelis legi- bus condemnavit. (Adscriptum in marg. Scaber textus.) dignitate et aetate.
Decimum Syllanum. obtinuisset adeo. quoad manus. in alterum. optimatum.
gratias e/ per prim. viros cgit.
Vectius. cyrographum. eo quod compellari.
prov. ordinarentur. quum jam edictis.
ne Catone qu. ob£nente (correct. in margine). larg. aere publico heri. creatur. ab optim. collesque.
accensus funis. potestatem obiret. per ocum. campum Stellatum. — perpalam. a pluribus ad pl. hora,
filiamque Juliam, | paululum ante.
Socero ergo.
e petitoribus. | recepissent.
nequivisset. Nomen Lucam deerat relicto spatio. pro- rogarent. Verba perfecitque utrumque deerant. ze de- exat ante ;njusti. quosdam legatos. plurimum qu. quis- quam.
eique in sing. annos stipendii zomen imposuit, (del. quadringenties.) aversum casum. — assumta. | Gorgo- niam.
interünque. | et quando. et ne ea causa. quo ante ne- mo. quam maxime domesucantó prandia.
— $2.
— 54.
— 45.
persequebatur. patronone, | Ad verba: mec plebisc. adscriptum in marg. Nec supere i fluum. — 7ege jam incisa (deletis verbis i» aes.) Post condita sclicium est spatium. In marg. adscriptum) co^ à gnosceret. Novum relicto spatio. I
Post voc. infercessores elia manu insertum Trzbunos. — 4 eadem zempes/ate, collegam. a. ceterique.
causas ante, — Verba quae instituerat deexant, conii ; petissem, —— Post in ore habuisse relictum spatium dua» - rum linearum , Graeca in marg. addita.
jacta est alea.
suam diguitatem,
Ordo acsumma. Brunduzsium. Las. exitus. ^
proelio fudit. ins. tendi quoque. omnium rerum, e$ Verba de PÁarnace corrupta in. defrezare.
Drachum, | cozszstenda nece.
diffracto. lychnos. ceteris. -
in Equites Romanos, — viritim dimisit. epulum ad us4 que saturationem.
xenum suum. donatusque esf. per quatuordecim Se- B natus per orchestram. 2n moram cocleae.
pro parte dimidia (pro altera). — circ. tribum. ^ qui erat tertium. N
continuo deerat. ^ deducta summa. — distraxit, F ordine senatorios. ,
Nam. mon/e accubans. —Graecds Latimasque, — qui iu - Pontum et 77raciam effud. . Post £onderetur deerant verba: dilisenter, ac raderetur. .
laureae coronae. a fundamento. quia non vota — responderanzt. JLicimii deerat. — sponsam interiorem. — defendenti emixe - causam fiae Nicom. — ute. dilexit deevat. — e miro addixit. auro in Gallia emisti. dil. reginas (omisso e/). rasa (pro Naso). $aepe con- .
traxit. thalamegoque. — er aute forma aberat. quem de Cleopatra dicant. at me. furatus est.
militar! quare. — debeat Caesar. atque etiam. adole-
scenzis adhuc S:rabonis Caesar. ^ vix deerat ante zpsius putat. ;
Alii Oppium (sine enim). oim ornatu, para?am. vel- lent. Postea deerat Q5ou a: cujus temen rei vsque ad emendate. — praescripserit, — Post voc. poema. relictum eret spatium. — ad citeriorem (pro Ciceronem). ^ pro- | sequi vellet. — trag. Oedipi ^ qui ord. bibl.
LI
2
|
|
Xxv ad eludendum, "Saluini. cunctatior.. fictoriam. Mox aberant verba: auferre cal. posset. Nullum unquam. quijim pro quim.
pr«de. Veneris.
aquihfero moranti sectis.
vector navicula. partis aversae,
eruptionem host. subi/o.
vocatis. cum legionibus (sine numero),
cohibebat in ceteris. — clade Tiziana.
Gc sine. ipsialios. averso semel. castella. casum Stevae, et mox Steva. — C. Attili, mox: Attilius, — centum viginti sine et.
bellis nullam Gallicis. z0vazm qu. legionem. in armis "adhuc Pompejus.
milites esse se. — a£ sic quoque.
defendissemt. stipendium. a5 abstrahentibus. occ. diu apud se, advexit.
in diversorio loco (omisso ef ante iz). — et ipse humi— accubuerit. ^ evexit.
contra nullo. ^ Memmzni.
levissimus. ditionem. Corn.Sagittae. cur ergo. meos disjunctum in zz eos.
Afran. ez Petr. —proclamabor. | Picolai.
Aberant verba jure caesus relicto spatio, item z£ ante
cont. cons. | af nullos non.
T. 4mplius. aurispice. sacra quondam.
de collegio. repente. constiterit.
znsacrif Lat. ^ Epid. Maius. plebejo,
Consilia ergo. bini trimive. | statuae aberat post Cae- saris, mox etiam verba: 4c quia -—factus est. — M, que et D. Bruto pro vulg. Marcello.
vet, sepulcra. ossa Capys. u£ vagos. pa£Zbulo. mo- nuit deerat. super nubes. ef haec. — ins. ;udicem, — commisit. sine ulla sua noxa.
et sic trad. quidam. Mox Graeca integra insunt.
ex quadrante, Religuos in uza cera.
collocata est. — Voc. Urbis aberat post iZneribus, quam triumphnorum instrumento.
apud eam. — controv. quascunque.
noluisse. inspectautium se. — sed pridem.
subitam4ue sibi celeremque.
continuos dies. ,
A U:G U S.T U.S. exta rapta psecuit (omisso foco). a Servilio Tullio, | Aemilio Paulo. | e pago TT'uronio.
1
| L3 Et
bl id
E3
11. 15. 14. 15. 16.
19.
20.
2I.
existimaHone. diversores. T'uringum agrum. ef'Thrac.
Dec. in Macedonia. | Mox aberat voc. /óeris, et scrib. |
Octavio majore et Octavio minore, item 4ncaria et Acia et Acacia. verum idem Ant. Ferulomensis, et adscr. in margine: Kegio palatii (imo Za). Capita bibula. — habezur. — proximo suo. horror quidem. confirmata (omisso es/).
in memor;e. Mox aberat recens ante eo nato. $ed a M. pro opprobrio sibi nomen prius. JMimaciz Plau- ci, non cummnovo. inclyta Roma condita est. avi&m aberat relicto spatio. studiisque vac. ^ nutrito (pro vitrico). — militum (pxo multu). summa parte, singillatim. ^ e quibus. mortem avunculi, et vim necopinantes. provisum. — quamquam pafer ejus (pro pairicius). — trans laiinum ulta (pro translaticium jus ulla. | inde (pro invicem, sed correct.) ^ auz Reip. consul. susceperant. —de- mandatum £er£/um bellum mense. — fugisse eum.
Pansaque.
quia se obt. ceteri, in his (sine ez). — in Italia. ,
rumore-—delato. interem4us est. ^ qui opp. erumpebat.
ex proposito.
Lu£Arinum et ÀÁvernum mari /ocum. . Mox aberat quum ante A/eme. — devictus. | suppremum cesum. | àn consp. venisse. Democare. iterum. refugienze. —Cortejos.
et reconciliationibus. hosti ;ndicato. — Mox :/nusulam aberat post Samum, et militum post seditione- xepetit. -Alia temp. ^ ordinaverant (sed correct). ^ simula- cra. arreptum,
corpus deerat. aspersum. faciliorem. mil. ope. . cele- bratior e£ in post.
et rerum nov. /fdasii. a£ neque. —'emasini Epica- di. Paccina. T'lephi. rapere. .4d extremum Tele- phus — destinarat£.
altera (sine autem). ^ Sub finem ab Urbe alia manu ad- ditum.
gentes ZJ/pinas. Rhemi exigere temptaverat. — poena multatus est. e£ Scythas. | Armen. ante memoriam. c/ausit.
uta peritis (sine e). adeo denique (pro namque).
Equ. Rom., qui." Voc. delictorum sberst ante zenere.
quam ratio mil. (sine aur). pAaleres aut mur, cora» nas. | e£, sat aberat ante celeriter.
sed ante tempus. ultroque. et C. Turanium, T. nium, honoravit, quum praesidens idem fexret, — Urbem nam
E
xxVIH
festinatiu&, /antumque (pro caufumque). ' Maveis. ' pro visione paterna — zverat. desiderari adeo. ^ addidit (pro addiza). — serv. perducentem. ^ porticus Zánae e Octavio. a multis zuzc. a, M. Nero.
anzi mag. vicina. man. praeda (sine ex). ac ceteràt..
super duo millia. — velut exemplar (sine a4).
quam voluntas. honorazis ludis. idem quinquennio. sed e£zam lenitate.
e£ deambitu. — al.severius quam ceteras. —lenitague. — Verba partim ad se aberant. — in maturitate.
et quidem. abortivos. amicis aberat. excusanzes, Mox deerant verba publice jus. ^ pure ac mero.
disposito. quaesturam.
Quo. triumviratum alia manu add. — cinxit. satis ab- erat.
vir/ tosge. aft ne. proposuit.
im exprobatis. — Jevissimum.
4i comitiis. parentibusze. tribubus suis. ^ torsusve. positis lazgenis.
quadringenos. quamvis zom.
quadam steril. ^ cessavif. posthac rem,
fec. se ludos. nonn. ez£;2m. mec im Amph., sed ez. ex- structis guogue. minorumqgue. Novum (omisso prae- nomine). «etiam aberat ante Equitibus. — Licium. | per mediam arenam ad spectandum (passive). circa.
quid spectaculi (pro spectazdum). ^ milites. — multis € plebe. venire (pro venirent).
libererumque. | zz/ermissione.
in suaz qu. coloniagz. sub die. 4t necubi. at /s.— per singulos,
alias auzez. — ac tervae. — nec est.
Regnorum. 4c amic. Verba aut resipiscerent abe- rant. G£ plurim. : - ceterum num. - constituit, sub mazuz, à loco iidem
perferrent. — exiganz.
Sphinge aberat relicto spetio.
Aberat $5: :: Nec quicquam — inquisivit.
solere aberat. — ex quis sibi.
O aberat ante dominum. ejussiodi, vespera. — desideria aberat. — et quidem sedentes. — summovente. Mox ab- erat sedentibus.
Triumvirum. ^ contumacia fandi cuiquam defuit,
at ne.
quotiens. in tribus. etastantübus. Nomius. arctius enim vinctus, consent. cunctis, — Scrutario.
XXVII
Cap. 57.
| — 58. — 59.
— 62.
— 65. Ems
existimare; Áp. Scandaliarium. — in restitutione. | sina
gilaüm. revextenfe. — omnibus.
legatione aberat. nec Caesar Aug. | cum pop. (sine R..). iitulo victimae. | in CapitoZo.
expostulantibus. P. C/audio. et aberat ante ex alte» ro. cum hac quoque.
despondisse f///iem. ^ petisset.
et Lucium. Censorio. diufurnos. Ficinio. elabo- ravit. ut imo (sine iz).
Fede et Fedes (pro Phoebe). |a quoquam liberto. — lev/oribusque. eos app. ac tria carc.
reperirentur. Salvidemum. enim aberat post desider.; item de aute pluribus. | Agr. inpatientiam.
-Euceladum. — Coszm. incurrere, Polum. grassatos. pilus exsurgeret. — matris adulterium,
minima decl. ^ notatus est ef.
mirrhinum. festis e£ prof. —gerunticos. cause (pro ca- nem). calefecimus. retracz£um. | Ad enim post beni- gnitas additum in marg. Alii non habent.
item per annos. . zegnophion. ^ suburbanum liberto- rum. Laenmium. vet. e£ varitate (sed correct.). — qualia sunt capita (pro Capreis).
ab sorore, uxore et filia nepozzbusque. :
et aberat ante assdue. — dilectu. — secus pro semis relicto spatio.
joculariter tantum. ^ aversas. zndicare.
nam hoc qu. (sine nc). — in vescendo (pro essedo). un- gui. inobservantia.
Nepos tradidit.
at ne eas. ut evenit, recuperare non posset.
Filius MaracAus.
coxa indice. Mox aberat inde. ^ admoneret.
et hiberni quidem. —fepefacta.
occellatis.
hortatiozem (sed correct.).
concinnitate. curam dixit. au£ aberat ante necub;. lu- dens e? malum. à;
Cottidiano. ^ celerius— coquuntur. — et aberat ante pro s£ulto. — bateclum. pulle/aceum. ^ betizare. Jaconi-
"zare. dividere, et mox transferre. — sed idem.
custod;it. nam qui. zd aberat ante notarem.
magistro usus (omisso dicendi). eruditione etiam. — indigeret. u£ orationes Metelli. audü.
Item per omne ver.
Auspicia et omina quaedam. marique.
lego libris. ^ Accíam. Qbdormüvisse. — egressum. 1i-
XXIX
lam. picti. exigi. unique ommino (omisso olim).— r statim nocte, spem (pro specie). atinsequenti. Ci- cero Caesarem (omisso C.). ^ dem. e coelo. etiam ab-
"m erat ante óDferéret. nec minor. exsi/uif.
' Cap.95. a liquido. — 96. Quiet. aversa. inüzpsos. homini Eutychus., — 497. evectus (omisso es£).
"—e g8. profl.alvi (siue ex). Puteol suum. quae unc appul.— fausta omnia. xnissiZa. nihil al sponderet. — etiam tum — variantem. | Nolae deerat.
^ 99g. admissos amicos, er quid iis. ad Urbem. Pro de- - ^4 * minutio eadem manu in marg. erat divinatio. .» 100. diebus— minuz/s, inaede. dienatal/s. "pro Rostris ve- ' -- teribus(omisso sub). juraret. ac Mausoleo (omísso 77). — 101 apud virgines (omisso se). |quinguenos. perduxitque Uo eutvie absumsissent. essent. ^ "pm
Á TIBERIUS.
Cap. i. qui mag. constat. — 7ucio Claudio. — triumphos sex. — póst et duobus. — qui significatur.
i Claudius C/audus. ^ Tiberius Nero. ^ zotatissimum est.
" 5. clara et insignis. JDraso. ^ut fama esr. ;
4. 'Pater Tiberii zero. in quibus Nàrbo. orta esset. de-
inde Napolim. in SiciZa. : g" in faszis actisque zn publica rel. Isaurique Antonii,
6. prodidit; szmu£. et per Achajam. — c/avus et fibula.
7. et absens. rursusque grav. ^ O6. persecutus est. in
aspectum ez. mox discedit.
8. quorum djz invidiam. ejusmodi.
9. Tribunis mil dem. discordüs. exim. Brennos.
exosculatus.
ii, forte quondam. ^ al. exceptum (omisso es/). ^ u£ per val. perculsus ergo — diuque. hoc modo. capi jus- sit. laetus nuncio-— securo ab hac parte (sine jàm). — tutantibus.
12. remansit Zo/£ur. :
i4. ingressum. leg.arx. cum maxime expertus.
15. quod amiserat (omisso adopt£one). ne hered. quidem,
Parth. legazos. Mox deerat mandatis. inter Dam. fl,
17. censuerant. — aL, ut Pius.
18. contentusque uno (omisso sc).
19, sibi majoribus (omisso ac). .
20. reversus. seque praesidentióus. guodam cum ex, pas-
, - $us esf. congiarcorum.
| 21, viuis Tib. virtutibusque. | unicum Reip. praesidium. — | sive quid incidit (omisso 75gui/). teque oro, ut parces.
Lf
5
ELT1
TS FIRE TA
praetoriaz; Germaniczs. urgebant, obfirmitate.
pro sacra.
de se e£ de suis.
adversus te Zvberius. meque id dixisse, Verba me^ poenitet aberant. ) conservandam. referrent. forma legum. et diode per dissezsionem.
a $e dederant. jussus. sabbar. venientem eum. des glutire. EU EL j Princ. se exercuit. ^ eatenus invemiebat, ^ ejus const. - quasdam. S Ee excrevisse. anr. metelli. dimidiumque. edicto probi- ,buit. strezzarum. e£ aberat post consuerat. , —
publice deesset. ut aberat ante uxerem, — quo Julius. — al. e quaestura. "^. Thras: polim. Verba 4rchel., Cappadocem aberant. neque rediturus (omisso unquam). incoenarte deerat re- . licto spatio. . ne qui se interpellarezt, E p reversus. pertectosque. Liberius. alzer Syriam. "Mao Caprensi. monstruosique. — appellabant. incestarent (omisso se). .Phanistorum. palam (sine que). inter feminas. acerram deexat relicto spatio. —— — unde mora, ex odio. Y Wr persecutus. : ie Opera magn. egit. quo pacto, d Aberant vicba. et Jus. et vectig. qui min. est. me consiliis (omisso ejus)-—ef egere et. uti. actum 77 Senatu. — sed frequ. (omisso ez). funeris su. et in medio condemnarto.
sed zamen non statim, — consularibus (pro consolantibus). ore deducto. concitati proderentur. Nihilo levior. necem secessum. — app. eum Zuzum sanguine maceratum. — fav. oium. quo decre/um. ab impat. dominii (omisso Aomae). scribendi soletium. — palpitantesque adAuc. ^ Pauconius. ne vulgaret injuriam. usque eo detinuit, eadem conZzneret. de devotoque. adjec;/t mihi, affectione. scripta oium. praecipue auctores, jam et diu frigidus. :
XXAÍ
; ; CALIGUL A.
Cap. 1, diufurno morbo,
-— 2. propter quod.
— $$. oravit etiam causas triumphaleis. ^ Voc. Fariana. aberat. -—.6. Et ut demum. —- 8
. Aberet cognomen Capifone. vico Ambicarzo. Tibuxi fuerit. | quicquid adjuverit, ^ vocitetur. — XV. Hal. Jan. abunde pazere arbitror. ^ quae sola au£or (an au- . £orum) restat et publ. instr. autoritas. 9g. castrensi Joco. 160. patrem Syr. exped. (sine zz). transmutans.
mem
— 12, Sejano hoste tunc suspecto. — gloriatum enim assidue, — i4. externorum fervor. s
c—3
veteres post quam ut amici/z;a more maj. renurtc.,
15. Infendebat. sacram. affcerentur. criminum (sine que). 16. Ut lemior labor indic. ducentesimam. : ' 17. ex lal Ju; . usque VII. 1dus (sine ;z). .18. varii genex.. ac mulüf. quosdam etiam.
'Trojae zzcur- sione , e£ quosdam.
lese Lotiama. ex proximis znedia.
passuum. spa£ium.. quercica corona et cetura (omisso securz et), bora
] a" *?
20. Sed Aoc certamen.
— 21. alterum omissum est. dimetiendum.
-— 22. adorandum se. Voc. tetraones deerat.
—.925.. Actiacas simgulasque vict. Ligonem. ^et perist.. ab- olevisset.
— 24. consuet. stupri. Antonia avia; moctu prof. (sine que).
— 35. abduxisse suum (omisso ea;z). — ac prox. die. :
— 26. amicos propinquosque. ut equestres. senioque. -pe- gmaces. famem indixit (omisso populo).
— 27. contra port.med,. ^ eadem causa noverat. ^ad metalla er
. . munitiones viarum. ambigui /oci.
Voc. ao:rosVia» adscriptum : h. ei inverecundiam, — et
homizis. praetorium ugum,
,-— 80. ita fieri. deflevit, et eos edicto.
— 51. ut Aug. princ.
— $3. factorum dictorumque. | pomparum habitu.
— 84. omne hoium genus. consulto et auctore se. licuisse/, € civitate. — paululum abfuit.
— 55. ita proripuit spectaculis.
— 86. . Verba meque suae deerant. JW. Nestorem. Valer. Catu-
E lus. — trecentis adhuc lasc. votis.
— 57. Neporatus. Liburzas. incred. quadam celeritate.
— 59. ut ez vetera. — nec Mlum, nec se.
|]
reas expergefacta
somno Caesomma. — subjecit et vindicavit. inciderint. — 4o. ex graeculorum diurn. quaest.
»- 11.
-siestarcus. posse arbitremur eum. a Silvani filio.
wu
E
Ejusmodi. flagit. populó (ornisso om.). distrusis- . que. ad imitandos ad libidinem. desse fenoris, - at — que zz perjurio. ]
in vestibuZ/s. ad cap/endas stipes. Mox aberat saepe. — —
flumenque CZteram Meneroam. impetum feci&, quan« - to nunquam aliter. . !
ignominia dim, (omisso cum). commoda -meritze
mil | ad sexcentorum millium. ^ Adminiocino Bellini.
bostemque. inloc qu. mbumo. monuitque. £empe- | $tiva convivia.
capiurus esset. — ut Pharo. X d d
circum dedit,
colore pallido. et oculis zz temp quare e£ trans. ra- di, stere. insomnio, pelagi quazdam speciem. cu- bandi quoque t.edio.
transmarinas cerze.
Ex disciplinis. — suppetebantque.
canzator. Verba: pugnat. annis, aurigabat deerant. — eodem die, quo perit. Jac tam docilis,
studio doceretur. —.]M. Nestorem. . German corporis, — 4 qui eX eo. in amphoretis. moniZa gemmis. nec cessavit (omisso ex eo).
Cassius nomine (omisso quoque). ^ pantomimusg mini- ster. in laureato mimo. i "m gladio caesa. ^ accipe raptum. —xepente. quidam et» iam ferrum per obscoena, 4.
diebus quatuor. -h
hominum erga se.
nr
CLAUDIUS.
fossas magna vi et imm. op. — quandoque posset, resti- turum. eulogium. Verba pop. om. post sortem deerant.
— et spectare eum. — quid post haec — constituerit et reliquerit. ze parte sexta nuncuparet.
publice defuit. per se. exposceremf. circa sestertium vicies. nccessitudines ceteras.
acclamutante populo.
manibus subtentzs.
per haec e£ similia. quia sui diff. ^occuparant ut assev-- turi. Postero vero die, — diversa semZientium. —arma- tus. singulis quaterna.
Imperiogze. decernenda curavit. Circ. annuos. — quc per Circum. — Mox deerat docuit,
Cap. 12.
AXXIIE
Aberatac initio. u£ rata essent (sine que). non potuis- set audire eos. confirmarent.
et a singulis (omisso sed). Mox er aberat post reper- ti. eodem adoriretur. — Verba ac Messalae aberant. — atque ipsius servis. ac divinitus.
duos proximos. | quarto quoque amno. — Verba ex óono et aequo aberant. ^s 2 interdum iucousultus. —facill dabat poemes. ^— Cur:aLus gratias agens. abuti solitos. pede« apprehendezdo det. Plancum Paulumque. inaequaó:iter. — pressisset cui- dam. sed in per. (omisso e£a;2). Ptol. n Alexandri- am. ciimen majestatis, intulisse? arguebatur. vehementi Éuro. Orcadas insulas. praesidibus provin- cialibus. | secuta — adepta. eS arderez. repraesenzass. ^ velnon ex eo cogitavit, in- veniendos etiam tempore (sine in)... — ' cujusque cies. ^ Pompeae. Latine, ductum aquarum. novo lapideo op. 3t A comjlura e£ magnifica. e£ tribunali. seculares Quo- que. qnae utraque rosza. ^ Africanos. plurifaria e£ multiplicia. daturumrse dixéret. Pabulum. illud v. ne (omisso quoque). e ciente buccina,
et aberat post civiZemque.
Papiae legis. edicto abrogavit. non se lecturum. libertino filios, — decrétaque Ostien- si. Sy/llano. ep. commuz/s. 4A. Plancio. cognomen Chaucius. postaZam. impulsore CLerestro. templumque in Si- cilia. non recus. se — Zyberio Caesari.
J^Drusum Pompejum puberem. ^ Botern. | Verba aligue coeptam aberant. ^ Antomzam. Mox aberat Octa. am. Syllamum. persequebatur.
Aberat Narcissum, velicto spatio. Aomorari. studio au£ libidine. — equidem) insciens. ^ minora quae-
que. defensione ulla obtinentibus, ut cum de nece.
Oopimisque.
prospera.
sext. disc. (omisso szmul). conyiv. est et. nobilibus— vescentibus (omisso qui). "
penna. — vigilabat. tamen interdum. in gestaforio,
jugul. praecipiebat. cum per quaedam.
mil. vicem mimstratorum. et graph. ageret.
non indign. (omisso fam). cum adultero fe. quia subeunti (omisso s/ó/). satisfacientes.
*ckok
XXXIV
» Cap. 59.
— áo.
-—. 1l.
1
et in cons/Zum. omni oratione.
quis, velinter quos. — sciré aut cogitare. teste in natum. ego Theogonius videor Aowióraroc.
T. Lucio. obhesitantem. correctus saepe. quam e ganter. : j
Aberat alterum ante additum. mies j
et laudantibus. impuber:. 1
nonmulzumquepost. conscia quoque. eam desubsequ.
funeratusque est, |
accessisse sce. .
N ER O. , &
Gt ne praenom. rursus tres (omisso voc, sequentes). -
coapíassent. per prov. vectus est. cum os ferreum, cor - plumbeum esset, — Massiliens; obsidione. 1
ex Ais, qui p. l. damn. essent. ^ac sub. re integra, ad. sperszs. : 3
augurandiarte. zmmitis alia manu scriptum. 4 quod quantum potare videbatur. — sed in v. A. (sine et). sedin praet. auguriarios fraudaverit, — sororis loco. E
Nero natus est azte novem m. nasci zom potuisse. in-« fanti e. — neque ipse (omisso ;d). inter lud. audie.. rat. add. fabulae.
ludis Trojamis. amit.cjus Lep. a qua re. ind. deconA cursione, ^ exAinc. Praeíectó Urzbis afque Latina-. rum. sal. Claudii.
in Curia delatus est. Cu
laudavit ez consecravit.
interiorem adhuc. —zoz liber., zo clem. sed re fam. (sine «). quinquagena. divisit et plebem (sed corre- ctum).
secreta e£ ceteris. ;z camel, quadr. ludis quoque pro - aet. decurrit. inducta est Atranii toga , quae Incen« dium scribitur. sparsz et populo.
Aberat guod post muzere. —contectores quoque fer, et va« ia ar. min.
lMMitridatis. retulerint. dianam deductam.
sed conscriptas. proinde atque. in Curig. ^ admissos prioribus. conis: Rebili. orationes adSen. per Cos, ut et ante 1risulas.
defuncto Concio.
Magni Alexandri more.
et i; musica. factitaruzf. fuscae. in scenam prodi- re. Neapo/im. absolveret zomenm. per quamplures, —
Alex. i&lauda ionibus. quae de novo. adolescenzes, —
p 26.
XXXV
imbrices condiscerent et teszes (omisso vocabant). — oper.zovarent. ac sine anulo.
praestituzuz; diem. ;nortísse copiam. iu urzz. simul Praef. (sine que). Clínium Rufam. — zec dubitavit.
;Prasim agitatorem. objurg. paedasogo. cotidie. nume mos Circ. secessu commeabat. — multipZe;itatis. voluit Saepe. Scire e£ audire Gr. mec affécuone dil. —Scasio- pen.
jussit e? Olympiae. detineretze. quamvis tuum con- silium sit et zotum. itaque enixae — multi (bis omisso e?). observare, causare. et malignitate.
ut;zo0znunquam. sudorem fr. (omisso quoque), — deter- gere. ipse se, Olympiis Nero. mec eo serius. deinde aberat post decedens.
pompa ceterorum. in cubicuzZs. parcere arteriis. mul- tisque amicitiam,
occulte e£ velut. taberzas etiam. — quint. domi consti- tu£ae parze. .
e medio die. refotus saepe. Urbis e ambubajarum, — Ad znstitorio copas adscriptum: al. institoria , institor, et copias, locopas. appellaret. plures aliquanto rosa- ria (omisso absorptzo). ttem. in mul fzrcuram. ded. ad se uxorem habuit. — aíque hoc genere. — £erritum.
Aberat quatenus ante ferae. — callide obtegere.
impensarum ratio. praelautosque. J;;ridatem, ^ Spe- culum mirm. alea lusit. ez purpura. — minus mille carucis.
fam dammosior. suffeceruzt. ei tanta laxitas. — celatio- nes laqu. flores festulis. porticibusque aquarum. per CXL millia. secum a/rulisset. parva mol. opera.
dextans ei cogeretur, qui — ullae familiae. — studiosis »;- ris. clvit. sibi in certam. — animady. matr. i2 specta- culis,
Parric;da.
facta dictaque sua. — hactenus primum. in vexanda. — summ, qui et Romae. quum esse veneno tentasset, — tetrarchis, Bajulos. abjecto. mon inc. auctoribus, — yeteribusque. junxit parricidio. simul 4aud excepero.
Pomponiam Sab. an£ea nuptam. qui f/zsgeret e£ dolo — fateretur. Pompejam. ex auguratione. est genus, — servis sus demand. ^ Birro.
Nullus post Aoc. gentis stemmate. horarum spat. sign. saepe cecit. quandoque de Rep. ut sibi a pop. Rom. labefacta. ducum domus priscorum. quaedam Íortuita. Mox aberat umius. quam qui edi-
XXXVL
cüs, Lu£ sunt ila. neque auctores Aozum versuum. Pu pex/udicem. bib. vacaztemque. — exi£izi C. Glaudii.
Gap.4o. quat. anmis. Sspoponderaz£. desututo Orientis domina-
cu
Vti
41. 42. 43-
495. 46.
tionem, lente e£ secure. occasiozem zactus. Sub fin, cap. aberat voc. praecipere.
Edicüs tamen juridicis. ^ Senatus epistola. malum $e.
citharoedum. quam quod inscitia sibi, Postqu.etiam deinde. diusine voce. intermorfuo. re«
osipuit. lasciviaeque.
defenderentur, in utriusque loco.
caritate lucrazzcza. traderet tandem. et asco.
cum vet. cum novis. ad Octavia; (sed correct,). dedi- caturum. Asturcioue. transfigurafam. ac im hoc dec, versu.
decerpsit. varie agitavit. a£tractus prodiret. dir, e£ stragulis, — Spzculum. | Numentariam viam. aversa—comminantium, e£ quid in U. ex odore. adversus villae parictem.— modica culcztra. Ífameque et iterum sibi. aliquanzum.
uumgue comperisset. secum ex£ulerat. | Mox deerant q
verba: vivo — ac t., relicto spatio. In margine add, G. i, e, Graecum. | irrumpenti Centurioni, forzitudinemque vis. prius au£ magis, Hircius.
-dccia. monumen/a. imposi£o — horzzorum. - prope justa, luxuria. pene verticem,
max. efiam, popu raritate, nam c£ luctabatur. tota Graecia. etiam e£ Apollinem, e novam indixit.
quam periret dies.
modo e£ dicta, Volsesus.
G A L B A,
sed vel evid. ut hodie ea villa, pangi ramulum, ta. -
cto e coelo. August ert/am sceptrum.
pronepotem se Quinti Gapitolini. quod patern. orig,
unde traxit. illaus demum. non viz egressus. atqué ec gilbus.
Sergius. | VEI. Kal. Jan. «s'nistrorsus. adoptatusque A nov. sua Lira nom. et Ocel/are cogn. | nam Luc. mox pro Sergio. responsum est, summum — portendi. ad* vexit. menstr. deiude suppl. ac pervig;// snniversario.,
quae moritum adhuc. ut ;zz convenzz matr. quum ha- buisset.
funerambulos. filius exstitit. | Gaesare /udzs substit, — statimque percastra. — max. insignis (omisso zpse).
-
j XXXVII
Cap. 7. etiam e£ in parv. arctissima annona, vetuitque, si- mulac. adaqueri. )
- $9. sodalesque pazrios. iter zngressus. ^ vehicula. pro- vincia ingr. sacr. e£ infer aedem.
— Q9. Supervenerunt et, e? virg. honestae. — Jovis divinae. — simil, e/ a fat.
e 10. dein institio. — prudentiague e£ aetate. ^ decurso appu-
lit. justum piumque fav. Diis. ir, mors suz Vind.
ism
— 12, Galliarumque cunctantius. ablatam a Tarr. quos ex remig. (omisso voc. Nero) | non immisso modo. — sine commodo ullo, parax;dem. corau/o. manu sua pecul. (sine e).
—— 15. wenitione unus a villa. ;
— i4. Livius leg. ejus. Icelius. — summe (h. e. summae) equ.
gradus. adesse abutendum.
-— 15. pretio addici. impunita/em nos. pop. Rom. deposcen-
t. pro Tigellino saev. (omisso eriam).
— 16. flagrabat. solito praepomi. neque gratam rem hab. — se militem legere, non emere, sed max. furebst.
— 17. Pisonem Lic. produxitin c, mne tunc donazione ulla. — quo facilius. praeficiendi.
— 18. speculator. "Tusc. excurrisset. afrumque juxta senem.
— 19g. amplius quam cont. (omisso z/z/, sed relicto spatio). — in publicum objicerent. ac advenire frequ.
— 20. Germanorum vexill ^ Neromianus libertus. in patr.
suum. dispens, argutus. 22. usque eo abundazs. — 25. ut primum licitum esf.
OTHO.
Cap. 1. M. filius Otho. multarumgue et magn. deteczs. 7e- ctum inter patr, — splendida fem. duos filios tulit. Mox deerat voc. JMarcum. vixdum nub. .Gcrmanico filio.
4- 92. hal Majas. nor Aabitaret in Sen.
- $. die, quam matri Nero nec. dest. zz ad advert. susp. — Pompejam Sab. nuptiarum spem. müssos ad cvercen- dam. deducto matr. ef safis visum. — acrior zz unum omnem. Loc discidio innotuit. mmoderatiozem atque abstinenz/am.
e 4. cor... Gálliae primus accepíf. imparaturum, nec é2- via minus.
—— 6$. Speraverat Oro fore. in diem. af primo. res est,
«- (6, donec commissa mora, — obvioque non al. — quasi id
dem. zpst xel,
XXXYILE d
Cap. 7g. Ld 8. aem 9. -— 11.
12.
Cap. 1. -— $2. o 2. un — B5. — 6. — 7. — 9. —— 9. — 10. Es 11. -— 32. — 18. -— 14. — 15. — 16.
— 18.
Cap. 1.
Dei brevi orationc.
Germanic exerc. jamque ducibus. Verba: nulla ne— conditis deexant. aversissimüs auspic. caesas dictavit.
quin trahi z//Aum« propositum cepit. ;
abire zemptabant. ^ tanquam; desertores. V»
compez/. Íuisse. calvusque traditur. cotidie. lisire.
VITELLIUS.
Gc etiam sord. exstatque elogii. Fanmno. judicia st. — missos, : consutuyis. praelatus eloquio. ^ alter ante adire alia manu scriptum, pro ;:2x;:0 raunere (superscr. vel suinmo). '
para£psi. 4c Vitellius. VII. Idus. — mec quae prov. — pueril. primam (sine que). perp. spinzerzo.
locum Aabuit. quum pecul. merito.
curamque Operum. stagnum.
Fund. pezrono patre.
praestolantium (adscr. l. petzlantium v. postulantium). — det. turba. etin Ais. velut Deo donum obl. III. Con- sulis. rec. ctiam experim.
supplicia zmpressit. conc. carmini. etiam super. (sine jam). qui prior.
praem. agmüze, lustrav;/zque.
jussa Trib. ^ utque ez;az campos. mec €o serius. pro-
| palam auxerit. dedicandam.
aliquid et de Domitio.
ct mutua lib. reprehendisset,
a Parthia usque.
inque Írig. pot. infer Kal. Oct. propositus est. in morf£e. cat& muliere. Alii tradunt,
dilectum, Bebriacenses. cunctis declam, | eadem 7//a.— metuen£es su; sub/£o. compressit. jurare e£ ceteros, — solutaz. inaedem. ilum esse Conc.
Suasitque. — hostes approp. continze. ef qui simul erant. reJegato. culcifra.
ab As. quis esset. religazus. coma a capite. conjectura eorum.
VESPASIANUS.
De rebellione tr. Pr, locus etiam ad sext. m. — Spole- ?um euntibus. Ad voc. Vespasiae adscriptam in marg. lege aae. magnum judicium. — Petronii patrem (su-
prescr. l. mum). municipem operarum. —soLant (ita correctum).
XXXIX
Cap. 9. C. Pompejo Sabino. me quid oculorum consu. qu. fratre adempto, tribunazuz — in 7racia meruit. — sextoque vix adeptus est loco. ;Cajum zequeo non. — Germazmia. dignatus esr. ,
w— 85. Sabracensis. deLsatam. Ferenzi. Domic/lam. liber- tam e£ amavit.
*— d. Narcissi:z gratiam. translatus es?. —Nectem. in diti- onem, partim Auli Legati consularis. in brevi spa-
À tio. nec sine m. /zdignatione. jacta simt. obliga- zet. qui. impetraret. condormisceret. ut et indu- sStriae exper/zs. additis quoque duabus ad cop. leg. — correcta castr. disc. (omisso s/atm) . uno et altero proelio. scutoque.
e 5. non peramavit. ipsos decumbentis pedes. cypressus. — atque in Ach. ostenderet recenter quidem exemtum. — £ensam. et inde in Circ. ac non post (omisso multo).
» 6. Moes. exitus bina cum tr. leg. ingressis iter. nihilo ser/us. rumorem. qui Vit. fecisset. rescripserunt. — Jud, exerc. (sine deinde). ^ victorem Vitelhum. — ex praeszdia.
R— 7. Suse. iaque. sed Loc quoque accessit ^ nullo modo
rem. Tegere. atque in Z/s.
dolorem. ad omnem audaciam processerunt. exaucto-
ritavit. flagrantem ungu, |. quum ei. maluissem al;-
um abolevisses. ab hostia. ^ raciam. si possessores cui aedificatores cessarent, confecit deerat.
9g. itemque. differre deerat.
io. maj. ad modum.
ii, fliorum familiarium.
quando et con. nihil ornamenzi. scrut. salutantes.,
15. levissime tulit. retraxere. oblatrantem4ue nescio quid.
ij. dotavit ez/am. Morboviam. Pompzsianum.
15. reperiretur. qui reversurum. actatus deerat. neque
etiam.
16. obimissa. ef auxisse. vendicare, fumentes.
ple^is ulam (an plebis gulam) ?
ig. appellari tr. quadringenza. — Carpejo Diod. dabat sicut
Saturnalibus. ita per Bal. Martias. zec sic qu. Cz- biotandem. Yano axchimzmio. dicta viri.
20. miten£. de quo quidam. in erzsterio.
21, dein perl ^ ipsese. post dec. locum def. Gnidis. do-
mestica,
292, in qu. etZaec. quadringenta.
95. Verba jus fisc: deerant. nuncianfes legazos. yel cont. —
cet, prodigia. stella crin, coelo, — Junzam Calv. de g. À.
DUAE ET ] [t Qo
t3 -:
UT
Cap. 24. — 25, Cap. 1. — 2. — $5. e— 4. P 5. -— 6. -— 35. -— g. d 9. -— IO. -— 11. Cap. 1. *4
protinusque. Citillas. mun. hnmperatorís. opoxteref, su levantiurmg. "nn
se vidisse, rged. parte (sime zm). ipse e£ filii
T 1 T 7DWM ;
utut odio.
Gajana. — Septiconium. sordibus. perparvo obscuro (sine e/). Narczsco. ullo modo. qu. omn. memor.
Lat.linguae Graecaeque. — fmgendo. usque post extemp, alia manu scr. certa;ez imitari.
statuarum ejus et imaginum. — Arecidiam Tertul/am pa- . tre Equ. R. zaram. practoriarum. — Furw/lam. ex equestr. deinde hon. ^ 7raciam et Gam. ^ uxbes Jud. val. sub femoribus. circa se. : : additoque Páaphiae. —Jerosol ^ XIT. propugn. dece- denze. — Gut remaneret, — desciscere. — Or. sibi re- gnum. de morze. de: Puteo/;s.
consularem (omisso virum). averso rumore. comessationes. suspecta rap. mec vitio ullo. — praeci- pueque sun£ usi; Ber. sed exspectare omm. in publ. coetu. e£ solitas. Zermisque. exstruczas.
al. non haberent, quam sieasdem dem. —amzmum de- erat. to/a die. Suevi montis. in Vesenio. len. zo- ribus. subici ac,ven. in s. advehi.
pivuturum adjurazz. ^ conjunctos. ^ docens. si qua praet. salvum filium. sed ins. die. ferramenta, — venturum quoque. neque se ponere, gf. ut primo (omasso a).
dim. pa/udamentis. non ipse. nec cuiquam.
duos add. al. manu. — concurrit. ^ obsecratisque. — con. gessit, quantas nec vivo. 'quidem al. m. scr.
D-O M ITITAN;U:.
VIII. Kal Nov. adol.tempus. axg. vas. pollicenz-— variae superst. depr. non potuerzm&. nde progre$- sus. Dom. ef Long. oflicia urbana,
Germanig;ique. ob Aoc correcéus. quotiens. jus ex
consul. iure mod. depoposcissez£. militi offerret. —
vim struere frati. — propala;nque.
horarum. a Fubio Crispo.
eliam duplex equesire. Verba qc pedestre al. m. scri- pta. ad Jychinnos. anre pedes ejus stabat puer coconci- naius, parvo por'entosoque cap///o. .et quid sciret, tt quid sibi v. esset. — venales pugnas. efosso. proxie
m-— 105
Lnd 11.
; XLE
me Claudíus, facilius al. m. sér. — cycliaroedas choro« cycharistae. — philocycharistae. cursum etiam virgimis certam:ine. forte ducti. trecenzum. ^ die aberat. -- plebes. in quibus et. stadium et ex zmetodium. | max. ortus. sponte in Dachos, et mox de Cadis, —barb. copias. — praesagiis prius — compererit. | ipsum quo dimicandum, erat, divulsatum est. in commuzes rerum usus. rectarum coen. persevera- verif. equitesque Aóm. auteos £rinos. ne semper (omisso se). accommodaref. vocavit. au- ctor et ^unc pus fuit. corr. morum. vocabantur. — lege Catznia. | Osculafis sor. —corr. relegasset (omisso earum). deinde longo int. stupr. virginis. destinar:t. liberoLza£is. ^ omms. erga se. Rusz£z Caep. reos aurem. ^ prox. apud aerarium. ^ accus. quid. ih perpetutm don. ^ Ad subseciva hot. sucina l, licina. veteribus prioribus poss. : et Zznc max. aegrum. quod Z7Tecem. objecerit. | Cini- cam Corealem. ^ Orficum. Glabronem. quemque le- vissima. 'Aeu£acto. quodque cito hort. Salv. Occea- num. lmp. s/rici sui. imp, genes. | in membra- nas. Verba ac ducum aberant. quod petitus theca sed et. e0s aberat post suzcz. — phil. ommis. filium aberat post Ze/vid. | die in destinazo. part. aversae. ex no- tor. Tribuzos. neque apud mil. in £Arono. principii/ev;itas. neque omzi ab re. a pie- tate z7à.
n. €o serius. haereret. viv. ac mortuorum. adver- sus maj. uno existente. vivere! vitam. a procura. tore (suprascr. procuratione). circumseptus. a juv. — Histria.
se fratri et patri. e£ illos. evocatam eam. acclamari- que. tantos ing. cons. Aoc fieri jubet. — e£ pond. certi. Lanos ar/usque. inscriptum sit arcui. Mox verba, quae sunt in vulg., aream et calvitium, deerant, superadd,. alia manu: APRÁEI. necquicquam. susce- pisset (/mperium al. m, scr.).
jam pridie. Adolesc. tuo Caldaei. semperque anxius. — propositi de exc, vin. «excogit. hon. nec nisi (omisso . e£)... in manu.
negantemigue, ^ accur. impe/rravit. — u£ aberat post evenit.
Verba cubiculo — afferret olia roanu scr.
XLI
Cap. 17.
Cap. 1.
|| 3"
b:
tw 311.
idem lavantemne, iz ipe. horam. arrepto. dummodo
ferrum. Philx nutrix, filiae Titi.
in jumenta. etam hoc simulillum consolans. eadem remanent mecum. cap. fata.
etiam ita ex industria. efficeret,
nec elegantis. sucrucum.
quotiezs. super coen.Praetor. matrianum. | Oomina- batur.
statimque Divum. cont. e£ acerb. solo affgi. gal- bam sibi.
DE ILLUSTRIBUS GRAMMATICIS.
nein usu qu. oim. antiqu. doctornm quidem et poetae et semigraeci erant (omisso oraforecs). aut si quid ipsi Laune comp., praea/Zlegebant. ferantur.
inter sec. e£ tert. bellum (omisso Punicum). quum reg.
Pal. (sine zz). exemplo íuit (omisso ad zmitan- dum). .commentandoque ceteris. | zzo volumine. — quae legisse se, — praedicazt. rammaticaz. In fine
deerat voc. usus.
Initio aberat praen. Lucius. A. Metellum, — traduztur, pretia vero. Luczatium. — MeZissus. ^ Panosagase- ma. .JDCC numüm & Q. Catulo.. conduc£os. edocuis- sent. Zngressu.
Nepos libello. eos qui diligenter. epistola ostendit. — ze cum Sig. quidem. a Grammaríca, ne ilum qui- dem. namqze apud maj. quem zoz literatum. . discr. possessoribus. — paraphxases, a//ocutiones. — omitti jam vides. statim ludo.
praeter commentafores. libert. se dupl. cogn. esse per hoc indicat, —Saevius Poszinus idem ac Marcus do- cebit.
Scitabachionis. in zis M. Cic.
Marcus Pomp. ut coactus szf. anm. Eum. ; dicit. Pupillus. primo aberat ante appar. Ad voc. Perialogos adscr. f. msgi X Aó*yav, de is, quae contra nationem (1. naturam) fiunt. ^ megligentiore. acerbe. | quos omni i2 occasione. marmoreo, habirum.
Ztrius. | Athenis es? natus. Cap. Attejus natus. uta nimia. adjutor deerat. ad summa. in quís, derat, scribendi. Asinium cred. ufque maxime.
ad poeticas. Znscripsit praeter gr. lib. — senectuzem, — pauperzae. abductus. ^ depictam m, assilla. sapien-
:
Cap. 12. — I5.
^ Id.
1g.
— 20.
-— 21.
Íe- 20.
- $2.
— 5.
XLIII
tiam sit assecutus. tres calculi, sel. farris. ^ et rursus (omisso zdem).
Epicadus, in sacerdotio. quasi nunquam. Staberius hero suo ;zorem emtus, propter studium,
codic. Memmio. nihil Romae. — opinor deerat, etiam Graeca relicto spatio. ita me haberem (sine s). me- cum illum habere. — mihi so//eitudo. ^ mol. esse pos- sem. | Verba quum — non possit deerant.
Laeneus. Tell. £emplum. | oris probum. | monsrruo- sum, pretium suu retulisse. a/que doctr.
libertus Sarti. post znde. alios poetas perlegere. — Et Epirota.
inira se. | neque amplius. cent. sest. circa henicu- lum. in quo facte.
m;ox Pansg. in parcula. vota sua exstiterant, quum et doceret.
cujus etiam libzzs.
etsi deerat. adductum. — et audi et imitatus est. — qui quum admodum pauper decessisset. — ex liber.
quod eleganter curam. — Zocorum scribuntur. tracAe- atas.
exact. modestissimus. ^ quod Cassius. esse illuz Lati- num. certe jam mentitur.
Quintus Remnius. praesasante Virgilio. —Palaem. milis tem. lavare. sumus. quadringena.
quamvis omues contemni. et amovere curavit, — idque perraro numis, Pauca.
DE CLARIS RHETORIBUS.
Senatusconsultum aberat, item praen. Cajo. ' de Phil. et Rhetoribus. ^ ut s ei. item dixerunt: ze re- nunc. juventus ad quos in ludum. ^ Latine scilicet Rhetoras. in ludos zz/raxe. ^ quapr. etim lis. — vo« bis non placet. — eziam Graece declamavit. et quod cum Consul. causzs Caesaris. ^ Caesar primo imp. a. profluz copia, adeoque fluit. ^ cum breviter ac presse. dum utilia, —Aistoris deerat. — appelle addi- £is. adiere, pepigere, solvere. piscis nullus affuit. — in libertaze.
Cicero in epistola ad M. ^ Lucium deerat. apud eum exerceretur.
Piltus, ing. e£ studium, scrib deerat.
Xni
Cap. 4. ludum dicendi. & C. Epidio. Ííl. Scarni.
— 5. ibi et joci causa. comperitorum tuorum, falsum animo hominem. ;z £e deerat. vulnera secundum ju- gerum.
w- 6. sedens in opere. cal densum. declamare aut gemere;— Pisonem personalem. qu. cohiberemz lictores. — ut de- plorato. st. in zspeum erat. senior vomice Novari- um. Fini adscripta verba: ANZ] amplius reperitur.
uu
XLV
"DOOLLECTANEX , DE VITA EÉT SGCAIPTIS SUETONII TRANQUILLI
ex Angeli Politiani in hune Scriptorem Praefatione potissimum desumta,
L. SuETONIUS Tranquillus patrem habuit Suetos- nium Jenem *), tertiae decimae legionzs bello Otho- niano Tribunum angusticlavium. | Natus est circa - initia imperii J.espasiani: nam X X annis a morte ANeronis adolescentem , | item imperante Domitiano adolescentulum se ipse nominat.?) —.Adeptus erat et ipse tribunatum militum; sed contulit statim in propinquum suum. Caesenntum Silvanum. 9) Post Magister Epistolarum imperatoris 4drianz, eo ho- nore privatus est, quod apud Sabinam Principis uxorem CORR egerat, quam reverentia domus aulicae postulabat. 4) Matrimonium ipsi parum fe- lix , sine liberis: quare intercessione Plinii junioris jus trium. liberorum ab. imperatore Trajano obti- nuií.5) Praeter Fitas duodecim Caesarum (quas
*) Haec ex ed. Bipont. reddenda curavi, notitiam literariam de Suetonio, ut prolixiorem pro nostrae editionis ratione, praemit- tere nolui.
1) Vid. Vitam Othonis cap, 10. Avi sui mentionem facit in Caligula cap.19.
2) Neronis cap. ult.
5) Ct. Plin. Epist. L. IIT, g.
4) Ael. Spaxtian. in Hadzian, cap. 11,
5) Plin. Epist. L. X, 95.
XLVI
octo libris ita complexus est, ut prioribus sex sín- guli Imperatores ; septimo solstitiales illi, Galba, Qtho , Fitellius; octavo gens Flavia , comprehen- dantur) scripsit liaec quae recenset Suidas: | De Graecorum lusibus librum unum: De Romanorum certaminibus et spectaculis duos: De anno Romano unum: De notis unum: De Republica Ciceroniana, contra Didymum, unum: De nominibus. propriis, deque vestium generibus: De ominosis verbis: De urbe Homa et ejus institutis moribusque, libros duos: | De stemmatibus illustrium Romanorum. Ciiantur et hi Suetonz libri: De Regibus tres, ab - Zusonio; De institutione officiorum , a Prisciano ; .et ab eodem De Praetoribus plures: nam etiam .octavum allegat. | Zttribuuntur insuper Suetonio libri, Detriumphis: De Poetis: De vitiis corpo- ralibus: De rebus variis. | Sed ut duo posteriores a Jfutili tantum auctore Servio citantur , ita De insti- £utione officiorum , eL triumphis, e libris De urbe -.Roma fortasse petiti sint; atque De Poétis compre- hensi fuerint libellis De Grammaticis et Rhetoribus etc. quorum quaedam habemus. | .dlium quoque Sue- Lonium citat Fopiscus, etiam Historicum, sed cognomento Octavium : ejus nihil exstat. | erum .cum mentio J'opisci facta sit, lubet haec collectanea ipsius de hoc nostro testimonzo finire. | f'ocat Lgitur . emendatissimum et candidissimum scrzptorem. Quo elogio omnia dixit. à
XLVIE
NOTITIA LITERARIA i DE C. SUETONIO TRANQUILLO EX
Jo. Alb. Fabricii Bibliotheca Latina a Jo. Aug. Ernesti auctius edita Tom. II. Cap. XXIV.
"uU EUPOQ UN f D-aetas..7)
C. SvETONIUS ?)lRANQUILLUS, Grammatis »cus et Rhetor Romanus, scriptor, Vopisci judi-
1) Res ad Suetonium pertinentes narrarunt praeter JM. 4f; Sabellicum ex Phil. Beroaldum, Anonymus, cujus Collectanea s. loca ex variis auctoribus excerpta , quae ad Suetonii genus, vitam, studia, et opus de XII Caesaribus pertinent, leguntur in Sam. Pi- tisci editione Suetonii, Leovardiae 1715. 4. Tom. II. p. 1174. sqq. et in Petr. Burmanni edit. Amst. 1756. 4. Tom. II. p. 4g9. sqq. Dan. Guil. Mollerus zm Dissertatione de Suetonio Tranq. Altorf. 1685. 4. Martin. Hankius de Romanarum rerum Scriptoribus Lib.T. p. 110. sqq. Lips. 1688. 4. Laisne in Remarques sur la personne et les écrits de Suetone, quae invenies in Nouveau Recueil de Pieces Jugitives de Mr. Archimbaud 'T. Y, Paris 1717. 12. p. 25. sq. Jo. ANic. Punccius in d'ractatu de imminenti Latinae Ineuae senectuta c. VIII. $. LI. sqq. p. 555. sqq. Quibus add. 77e Jufe of Suetonius in Biographia classica Lond. 1740. 3. Vol. II. p. 231.
2) Tranquillus dici maluit, cum pater ejus Suetonius Lenis diceretur. Diversus a C. Suetonio Paulino, de quo "Tacitus XIV . 86. et Xiphilinus in Nerone, quemque cum Tranquilli parente confundit Muretus XV, 11. var. lect. et Xicco Polentonus in vita Suetonii nostri ap. Piglhium in Annalibus Hor. III, p. 600. Fuit et Suetonius Octavianus , à quo vitam Taciti Imp. scriptam refert Vopiscus,
XLVII NOTITIA LITERARIA !
cjio?), emendatissimus et candidissimus, Plinii 2) ju- nioris amicus, et ab eo adscitus in contubernium, 'l'rajani beneficio, cum drsxvos esset, jus trium libe- rorum consecutus, Magister Epistolarum , sed ?ab$ Hadriano remotus ab illa provincia, quod apud Sa-. binam, uxorem Imperatoris, injussu ejus, ut ait. Spartianus, familiarius se gessisset. el
SC R, I P qua Suetonii. Ex. scriptis ejus exstant 1.. Z7£ae XII iie
rum, pari libertate 3) ab. eo descriptae , ac ipsi vi- xeruut: (C. Juli Caesaris, (quae initio mutila esse videtur 'lTurnebo, Ursino, Torrentio, Pitisco, et. ante hos Ludov. Vivi, qui etiam supplementi loco - quaedam de Julia gente Cagsarisque juventa come. zuentatus est, quae occurrunt in editione Suetonii "Plantiniana cum "Torrentii iiotis 1574, 8. et in Vivis operibus 'l'om. I. p. 686. seq.) Dots Caesaris 4u- gusti, "Tiberii Neronis Caesaris, C. Caesaris Cali- . $ulae, Tib. Claudii Drusi Caesaris, Neronis Claus . dii Caesaris, Sergou Sulpicii Galbae , AM. Salvii | Othonis, A. F. 2p utriusque. P espaszant , et T. Flavii Domitiani. Hae vitae in. quibusdam Codd. et Suidae testimonio iu Vlll 4) libros tribuuntur, .
3) In vita l'irmi cap. 1.
2) Plinius X, 95. ad Trajanum: Suetonium Tranquillum, probissimum, honestissimum , erud:itissimum vitrum, e£ mores ejus secutus ct studia jampridem, Domine, in contubernium assumsi, tantoque magis diligere coepi, quanto propius inspexi.
5) Hanc a Tillemontio in Histor. hnperatorum et aliis qui- busdam reprehensam recte tueiur Baelius in Lexico edit. secun- dae: ubi etiam observat, Chronologici ordinis securum Sueto- : nium vitas per rerum capita maximam partem digessisse, et di- ligentissime annotasse, quae ad vitam, mores, indolem et inge- nium cujusque Imperatoris spectare observarit.
4) Lupus F'errariensis Epist. gt. Suetonium de vita Caesarum
DE SUEZTONIO TRANQUILIQ. XLIX
quam Sententiam in sua edilione sequitur Is. Casau- bonus; nempe ita, ut priores Imperatorum sex vitae singulos libros constituant, vitae Galbae, Othonis, iVitelli septimum, reliquae tres Imperatores de gente Flavia octavum. At aliis, ut M. Zuerio Box- hornio et Pitisco, qui numerum Suidae corruptum putat, singulae vitae singulos libros absolvunt, qui- bus praeit Vincentius Bellovacensis iu Speculo Histo- yiali, qui duodecim Suetonii libros laudat. | Non praepostere res narrare, sed temporum libenter observare ordinem, ostendit Cardinalis Norisius Epist. ad Anton. Pagium 'T. 4. Opp. p. 760., et- si alioqui vitam quamque secundum rerum ge- nera, non plane secundum temporum ordincm narrat. !)
— e, Libri de illustribus Grammaticis:
3. JDe claris Rhetoribus libri, sed majori parte mutilus. 4. Ex libro de Poetis ?) est Z7ta Terenti a Donato excerpta, Za Horatiz, quam Porphy- rio ad Horat. lib. 2. Epist. L diserte tribuit Sueto- nio, Jta Persii, Fita Lucani, et Fita Juvena- lis, quam alii malunt referre ad Probum, sed ex orationis convenientia Suetonio vindicat Salmasius ad Solin. p. 320. ltem e Suetonii Vita. Virgiliana multa ad verbum repetit Donatus,
in duos nec magnos Codices divisum a Marquardo Abbate mitti sibi desiderat: quod tamen de voluminibus capiendum.
1) De scriptis Suetonii novissime diligenter egit Edmundus BBurton. in Observations on the character and writings of Suetonius, in ejusd. Ancient Characters deduced from classical Remains, Cam«
bridge 1765. 8.
.2) Confer Rol. Maresii Epistolas p. 473. edit. Lipsiens. 8., et Vossium de imitatione cap. VIII. $. 9. Poésis unde coeperit, ex Tranquillo refert Isidorus Hisp. Orig. VIII, 7.
XO x
L NOTITIA LiTERARIA :
PLINII Fita et Liber de viris illustribus Sdss]
tonio praeter rem tributa.
Püni majoris vita Suetonio indigna est, ut judicat Casaubonus, eti argumento non uno Vose sius de Hist. Latin. ostendit, et Scaliger ad Euse-- bium non dubitat, plus quam quatuor seculis scri- ptam esse post Suetonii obitum. | Aliam ejusdem Plinii vitam, incerto auctore scriptam, vulgavit post alios Joannes Harduinus. Liber de viris il. Lustribus non magis Suetonii est, quam Plinii ju». nioris, sed Aurelium Victorem auctorem habet, Similiter falsi fuere; qui ex loco Orosii VI, 7. libros Caesaris de bello Gallico ad Suetonium retus lere, de quibus DBaelius in Lexico edit. sec. in Caes. sar, nola 5. De Plinio tamen nonnulla, ut ex '"ranquilli Suetonii catalogo virorum illustrium, affert Vincentius Bellovacensis libro X. Speculi Hist. cap. 67. Rabanus Maurus de Arte Grammatica 'Tom. L Opp. p. 46: Zranquillus vetustae seri-- ptor Historiae sic de poétis Gentilium et de poe-. matibus refert: Cum primum homines exuta ferz- £éate rationem vilae habere coepissent, seque ac JDeos suos nosse, cultum modicum ac Sermonem. necessarium commenti sunt (ita ex Isidori VII, 7. Orig. lege pro convenientibus) sibi: utriusque ma- gnificentiam. ad. religionem. Deorum suorum exe cogitaverunt. — Igitur templa illis, domibus pul eriora, et simulacra corporibus ampliora faciebant.. Jta eloquio etzam quas; augusiore honorandos putaverunt , laudesque eorum et verbis illustrzorz* bus, et jucundioribus numeris extulerunt, — 1d genus quia forma quadam efficitur, quae ZOcTUS dicilur, poéma vocitatum. est, ejusque fictores poetae.
DE SUETONIO TRANQUILLO, LY
SCRIP T.4. deperdita.
Multa alia scripserat Suetonius, quae interci- derunt. Ex his fuere: Ilegj rà» ze EAM: 7ru- ài, de ludis Graecorum lib. 1l. Suid. in Texy- XuAAos, €t Servius in. V. Aeneid. ubi male excu- sum de puerorum lusibus. Laudant etiam 'Tze- tzes Chil. VL hist. 85. et Eustathius ad lliad. c, JLib. HL. Historiae ludicrae Gell. IX, 7. .De specta- culis e£. certaminibus Romanorum, 78i TÓÀYy groLgoc "Payueeiois. Sewemy: wo) c*yevay lib. Il. Suid. [Iegi vcU XOTO 'Pojuxious $vuvTov , de anno Romano lib. l id. Ilsgi vow év vois [A Moig Gwpieimv, de notis, quibus Critici im libris utebantur , lib. I. id. Ileg; vis Kuktgevos 7roireis, pro Ciceronis Hepublica, adversus Didymu:n Chalcenterum Grammaticum (qut Ciceroni maledixerat, teste Ammiano XXII ult) Suid. IIeg] cvoucérow wugioy won ide2v. écOupntérav, wcud UzodWucTaY , wo TGY &AÀ«v; ois Tig Gj4QuévvuT A , de nominibus propriis, e£ de generibus vestium, Suid. et Servius in. VIII. Aen. IIeg; dusQiuov Aé-« £ewv iro (Amo QupiQv, wo moOtv ÉuMo TS, de voci- bus malz ominis sive maledictis, et unde quaecun- que, Suid. et Etymol. in zexoAizagos. lee; Pope, xci TV fv avT]] voipuoy xou «day, de Roma ejusque zustitutis et moribus, libri Il, Suid. In hoc opere fortassis lradiderat etymologiam vocis triumphi, quam e '"Tranquil!o affert Isidorus XVIIL 5. Orvi- ginum. Zrégpare Popciwv £ziGTMGy, Stemmata sive Genealogiae illustrium | Romanorum, | Suid. Libri 11] de Hegibus, quos carmine in epitomen cocgerat Paulinus, teste Ausonio Epist. XIX. — Je . institutione officiorum , Priscian. lib. VI. . Praeto- rum liber octavus, id. libro VIII. De vits cor- poralibus, Serv. in Aeneid. VIII De rebus variis, id. et Charisius lib. ». Etiam in lsidori Hisp. libro de natura rerum c. 27. quaedam momina vento-
LI NOT. LIT. DE SUETONIO TRANQ.
rum e 'lranquillo referuntur, et c. 38. locus ma- gnus de signis tempestatum ex Tranquillo in pra- iís: sed puto legendum zz vearzs. Joannes Gria- lus legit zz pratis, ut Aeuyas sive prata inscri- pserit libros suos de rebus variis; aliizm parergis vel rates: quae lectiones minus placent, |
G SUETONTII
TRANQUILLI
: EB G.A E SA ARES
GUIULIUS-GCGAESAR
[1] Annum agens sextum decimum, patrem amisit: sequentibusque Consulibus, Flamen Dialis destinatus, dimissa Cossutia, quae, familia equestri, sed admo-
nnum agens] Initium hujus libri, quale auctor conscripse- rat, periisse plerisque videtur, desiderantibus maxime prosapiae Caesaris mentionem historiamque pueritiae, quam, reliquorum lmperatorum vitis praemissam, in hoc uno praetermisisse Sue- tonium, credere vix licet. Accedit ad rationes satis graves libro- rum varietas, qui vel omittunt initio nomen, vel diverse prae- ponunt, ut adeo repetitum ifiud post libri inscriptionem libra- riorum sedulitati tribuendum videatur. — Natus est Caesar A. U. C. 654. C. Mario VI. et L. Valerio Flacco Css., Idibus Quinctil., unde huic mensi Julii nomen postea datum. (v. c. 76.) Obiit igitur pater A. U. 670. L. Cornelio Cinna IIII., Cn. Papiio Carbone Css. De ejus morte Plin. H. N. 7, 54. (ed. Franz.) ,,Nullis evidentibus causis obiere, dum calciantur matu- tino, duo Caesares, Praetor (Lucius), et praetura perfunctus Dictatoris Caesaris pater (Cajus), hic Pisae exanimatus, ille Romae ** — De gente Iulia copiosissime exposuit Glandorp. Ono- mast. p. 414. sequ., de Caesare Dictatore p. 425. Sequ. v. etiam Bayle Diction. sub v. César not, R. * Flamen Dial. defíinatus] ^ Suo loco mota haec verba aliis " videntur, aliis ab aliena manu inserta, ob difficultates chrono- logicas. Nam 7eilej. 2, 43. ,,quum paene puer a Mario Cinna- que Flamen Dialis creatus, victoria Sullae, qui omnia ab iis . acta fecerat irrita, amisisset id sacerdotium.** Eo autem anno, quem Noster dicere videtur (A. U. 670. v. 671.) fato jam cos- serant Marius et Cinna, ille 667., hic 669. Inter plurimos , qui
d cmm 'c. SUETONII
dum dives, praetextato desponsala fuerat, Corneliam,
Cinnae qaater Consulis filiam, duxit uxorem, ex 1 ; ;
qua illi mox lulia nata est; neque ut repudiaret, com-
pelli;a Dictatore Sulla ullo modo potuit. Quare et.
sacerdotio, et uxoris dote, et genuüiliciis hereditati-- , , 8
in hac arena desudarunt, de quibus plura v. apud Oudend., optime rem explicuisse videtur J7'sselins. Observ. 2, 18., qui, Caelarem jam A. 667. in Merulae locam Flaminem destinatum, | ea tempestate, de qua Sueton., dimissa Cossntia, Corneliam. duxisse, existimat, provocans ad morem Nostri, brevitatis stu- dio multa saepe uno comrate complectentis, tempore. diversa, cujus exemplum, nostro assimile, vide Tiber. 9. fin. ; atque ita etiam interpunxi, ut sensus existeret: Caesar, jam prius paene puer Fl. D. desünatus, sequentibus Cons. h. e. sequente post | patuis mortem anno, dimissa Cossutia, sequ. — Caesarem aus. tem destinatum (h. e. desienatum, ut T'ae. A. I, 5. destinari Cons. sules) modo, nunquam inauguratum fuisse Flaminem, docent et sequentia, ub! sacerdotio multatus dicitur, et P dle. l. c. et Piutarch. Caes. 1x. og — Merry feguiviy. sig Tcv iov ROUTER (ita leg. pro -9057À9:v) , oUmw màyU j«&igakt0v 0. Taír$; j4EV $4 E- Cii» xUTG) UmsVyxvTiMÜsig XvAAag T&QSTASUACS, confirmat etiam Taci-. Lus, qui Á. 5, 59. »duobus et septuaginta annis post Cornel, Merulae caedem neminem suffectum** dicit, ubi Lipsius scrupu-. lum, qui ex n. l. oriri posset, removit. — Ceterum. /Zamines (Dialhs, Martialis, Quirinalis) nonnisi e Patribus legebantur, Ritus electionis v. apud 7ac. A. 4, 16. De ejusdem dignitatis cerimoniis agit Gell, N. A. 10, 15.
praetexztato| i. e. ante sumtam togam virilem, quam quo aetatis anno induere soliti fuerint, controversum est. v. ad Aug. 8. — De voc. praetextatus v. ind. lta /ellej. 1, 10. ,,duos mi- nores natu praetextatos habuit.'* [d. 2, 59. ,,obiit, praetertato relicto filio.** Quinctil. Inst. 1, 8. ,,de quo genere optime C. Caesarem praetextatum adhuc accepimus dixisse.**
quater Consulis] i. e. qui omnino quater Consul fuit, ut Vi- tell. 7. ,zer Consulis filium.** Alii interpretantur: quart&m Cons.
Quare — multatus] (Non de uno tempore haec. intelligenda. Complecütur auctor Sullae injurias, quae ad diversas partes Caesarem transduxerunt, Sacerdotium sibi desinatum prius amiserat (v. supra), nunc et uxoris dotem et reliqua, eaque. non tam lege Cornelia de proscriptione, ad dotem et heredita- tes extensa, quam poena arbitraria, ut statuit hs nest. — Plat. Caes. 1. init. Tj Lvva ToU Mevagycavrog Svyatíga MopysAim,
IULIU.: 3
bus multatus, diversarum partium habebatur: ut et- - jam discedere e medio, et, quamquam unorbo quar- .lanae aggravanle, prope per singulas noctes comzmu- tare latebras cogeretur, seque ab inquisitoribus pecu- nia redimere; donec per virgines Vestales, perque "Mamercum Aemilium, et Aurelium Cottam, propin- quos et affines suos, veniam impetravit. Saiis con- stat, Sullam, quum deprecantibus amicissimis et or- natissimis viris aliquamdiu denegasset, atque illt pertinaciter contenderent, expugnatum tandem pro- clamasse, sive divinitus, sive aliqua conjectura:
£g EvcR«QaT425 XvÀÀag, ojr iimwiciv, ore Q2B« 9vv9si; «TocTX- | 4e: Éaigagog, toWjusucs 75» (sQvi» alT$c. ut etiam — redimere] Infinitivos discedere et redimere, pen- | dentes a cogeretur, praetuli ob orationis concinnitatem. Al. dis- cederet et redimeret, Rem Plut. l. c. ita: CUXvo9 J4EV TIVA yovev TAavdj«evog Sv Xaivorg SMAsTTEV £&UTÜV' P-wsiT& Üi AQQecTiaV (sine justa ratione Casaub. maluit $;' àoQwsríag) sig oiwiav éréQav J48*- TaXoJL126|k$VOg , xaTk yUxTX TtQumixT&i CTQaTiTaig TOU EUÀAa Qus" Q£uvep4évoug Su4siy« T& Jwpíx, xai ToUg wexquj«uévoUg GuAAaj4Bavous gi» , «V TÓv *ysuévx, Mogvsl:y (Phagitam. v. c. 74.) v&icac Ov* di vxk&yrO:g aQsi94. — Inquisitores sunt igitur homines ad inve- stigandum emissi, quos Gr. QuyaóoS4oag dici, notat Casaub. per virg. /'estal.] quibus jus erat, pro afflictis preces in- terponendi, maxime intercedendi pro criminis capitalis reis. Exempla sunt apud Cicer. pro Font. 17., Nostr. Tib. 2. Vitell. 15., Tac. A. 11, 352. H.5,81. — M. Aemilius Mamercus v. IMa- "nertus Consul fuit cum D. Bruto A. U. 676. (Cic. Brut. 47.), fuditque, quod Reines. annotavit e Liv. epit. 76., in bello Mar- sico Italicos, legatus Cn. Pompeji Consulis. 7. 4ure/ Cotta con- sulatum gessit cum Lucullo A. U. 679. (Cic. Vers. 5,15.) De propinquitatis affinitatisque cum Caesare rationo nihil constat, nisi quod Aureliam, matrem Caesaris, M. Aurelii sororem fuis- se, e n. |. colligit G/ardorp. Onomast. p. 144. sive div, s. al. conj.] h. e. sive Deo aliquo agitante eumque sermonem ut vaticinium suggerente, sive ad ita sentiendum humana tantum prudentia et accurata indolis Caesaris observa- tione commotus. Illud casum, hoc causas externas internasque rationes involvit. Similes locisunt Plut. Pomp. 76. s; 65 Tig $r; Yloum4(0u Àoyicuóg, &AX oDxi $aijuev fusivwv UDwysiro TZ» à- $óv. Dion. 41, 40. xai 7e:xUc€» SÀmiOx TOt T47XÀÀwc, (ut Keimar.
6 c SUETONII
F'incerent, ac sibi haberent , dummode scirent , eum; | quem incolumem tanto opere cuperent, quandoque eptimatium partibus, quas secum simul defendissent, exitio futurum ; nam Caesari multos: Marios znesse. [2]Stipendia prima in Asia fecit, M. Thermi Praetoris | contubernio; a quo ad arcessendam classem in Bithy- niam missus, desedit apud Nicomedem, non sine ru*
edidit) 2 xai Z« uavrtiag Tiv0g sys». Similiter Claud. 15. casu quodam an. divinitus.
Fincerent] ut antea expugnatum trop. de effecta tandem post multum laborem persuasione. lta Tib. 21. ezpugnatum preci- bus uxoris et €. 27. nec unquam ullis populi precibus potuit evin- ci. Similem usum verb. j4Xxsa9ai, Vikay , £wroAiognueiy , waravaus paxsicSa notavit Casaub.
multos Marios] Plut. oUx &Q« votv £xsi9 aUTOUG, &i 43 TOÀ- Aebg iv r9 Tai0] TroUT Mapicug £vogüci.
M. Thermi — contubernio] Aurel. Victor 82. ,,contubernalis | Thermo in Asiam profectus.** Contubernio ducis uti diceban- tur juvenes nobiles, qui in eodem tentorio habitantes artem muilitarem ab eo discebant. v. ind., Cort. ad Sa/lust, Tug. 64., Manut, ad Cic. ad Div. 5, 2o., Ernest. in Cl. Cicer. — De TAer- z10 nihil constat, nisi Minuciorum hoc fuisse cognomen. Quem Appian. Mirhrid. 52. pro Praetore fuisse relictum in Asia a Flac-* co, fascibusque a Fimbria privatum scribit (A. U. 669.), cum nostro eundem es8e non posse, docuit jam Casaub. Alius in bello civili a Pompeji partibus stetit. Caes. B. C. 1, 12. Flor. 4, 2, 19. Lucan. 2, 465. sine dubio idem, qui Catonis collega fuerat in tribunatu. Plutarch. Cat. min. 27. Sed is Quinti prae- nomen gessit, Propraetor Asiae, A. U. 702., memoratus a Cicer, adDiv. 2, 17. Att. 5, 20. Ad eundem epistolae sunt Ciceronis L 2, 18. et 15, 55. sequ. Dicitur etiam Thermus quidam eum aliis transiisse a Sexto Pompejo ad Antonium Appian. Civ. 5, 159.
apud Nicomedem] FTuit is Nicomedes IlL, a Mithridate regno exutu$, sed restitutus a Romanis, quibus postea, quum sine prole decederet, regnum legavit. Zppian. Mithrid. 7, ubi v. Schweigh. cf. Fabric. ad Dion. 43, 20. et patris mei elem. hist, ant. p. 413. — Ceterum Plutarchus haec omnia justo bre- viori narratione complexus Caes. 1. wai xaragàc s090; (quum se ab inquisitoribus redemisset) irj 9&Aarray, &ítmAsvcsy sig BiSu- víay woOg Nixojwoów T0» BaciÀfa" -xxg' c) OixTQijog oosvov o) o- Aóv, sir &wemrAiwv, &Aicwerai vto) iw C«ouawotcaw vijgov v-À
& U,L US; 4
more prostratae regi pudicitiae: quem vumorem aue Xit, intra paucos rursus dies repetita Bithynia, per causam exigendae pecuniae, quae deberetur cuidam libertino, clienti suo. Reliqua militia secundiore fama fuit, et a "Thermo in expugnatione Mytilena- rum corona civica donatus est. [35] Meruit et sub Servilio Isaurico in Cilicia, sed brevi tempore. Nam Sullae morte comperta, simul spe novae dissensionis,
-sparüy sequ. De pudenda Caesaris cum Nicomede consuetu- dine v. infra c. 49.
rursus repetita ] Illustrat hunc pleonasmum Bremius exem- plis Cornel. Datam. 6. ,,minus prospere procedebant** et Alcib. 6. rursus resacrare. Infra etiam Tib. 65. relata rursus. Plura dat Freinshem. ind. Flori sub v. rursus redire.
per causam | i.e. sub nomine, sub praetextu, cooQactr, v. ind,
libertino] Libertini opponuntur ingenuis; iidem liberti di- cuntur, addito nomine v. respectu manumissoris s. patroni, De alia multorum sententia v. ad Claud. 24. Ceterum h. 1. » praeter alios ostendit, fuisse nonnunquam libertinis patronos alios praeter eum, qui libertatem dederat.
reliqua militia] ta c, 5. tribunatu mil. c. 11. proscriptione, v. Gronov. ad Liv. 5, 54. et ind. nostr. sub in.
corona civica] v. Gell.5, 6. Plin. H. N. 16, 4,5. Voc. coron& h.l. a nonnullis omittitur, ut saepius. — De expugnatione 7y- tilenarum (sic scripsi auctoritate nummorum, et praeeuntibus Duker. ad Thucyd. 5, 5,, Voss. ad Melam 2, 7., Oudend. ad h, Ll, Oberlin. ad Caes. B. C. 5, 102.) v. Liv. epit. 1l. 89. ,, My- tilenae quoque in Asia, quae sola urbs post victum Mithri- datem arma retinebat, expugnatae dirutaeque sunt.** Prius jam Mytilenenses superaverat Lucullus, Sullae legatus. Piut. Luc, 4. Mortuo interim Sulla, expugnatio absoluta est.
Servilio Isaurico] qui Consul fuerat cum Appio Claudio Pulero A. U. 675. .4ppian. Civ. 1, 95. Est is P. Servil. Vatia C. F. M. N., qui postea Isauricus appellatus est, pater ejus, quocum Caesar consulatum gessit redux ex Hispania. A. U. 706. v .ad c. 55.
brevi tempore] Ante annum exactum A. U. 676. Romam rediit, M. Aemilio Lepido, Q. Lutatio Catulo Css.
spe nov. diss. ] Florus 5, 25. ,,Cupidus — rerum novarum per insolentiam Lepidus acta tanti viri (Sullae) rescindere para-
EU n c SUE'TONII :
quae per M. Lepidum movebatur, Romam propere redit. Et Lepidi quidem sokóbtate ; quamquam ma- -
gnis conditionibus invilaretur, abstinuit: quum in- geuio ejus diffisus, tum occasione, quam minorem opinione offenderat. [4] Ceterum, composita se- ditione civili, Cornelium Dolabellam , consularem et triumphalem virum, repetundarum postulavit: abso-
' bat.:* Cic, Cat. 5, 10, In ordinem redactus est a collega Catulo et Cn. Pompejo, Su/lanae dominationis ducibus atque signiferis, ut Florus ]»e: Plut, Pomp. 16. Appian. Civ. 3, 107. JA Qóv T? c9 ToU 'Ágriou TsÜiou j«A&)4c mUTOig "ysvOJAtvs4c, *TTUjisVog Ó AfTt- Oég xal oUx iQ v0À) fri &vriGX ov , ig Xaov OifmAsuCsy , iv9x vécu T4Ms0iy: x odj«svog amíSays.
occasione | Al. occasioni, Ablat. jungitur verbo confidere infra c.86. Plura exempla v. apud Burm. et Oudend., qui codd, auctoritate eundém casum h. l. reposuerunt.
Cornel. Dolabellam] cui Cn. praenomen fuit, Cn. F., Cn. N. Consul A. U. 675. cum M. Tullio Decula, e consulatu iMa- cedoniae praefectus, triumphavit de Thracibus. Cic. Pis. 19. Di- stinguendus est ab alio Dolabella ejusdem praenominis, Praeto- re, Ciliciaeque ex praetura praefecto, C. Verrelegato (Cic. Verr. 1, 4. et 2, 1, 25. sequ.) qui repetundarum accusatus a M. Aure- lio Scauro condemnatus est. Nostro defensores fuere contra Caesarem C. Aurel Cotta et Hortensius. Cic. Brut. 92. J'aler. M. 8. 9, 5. ,,Div. Iulius — vim facundiae proprie expressit, di- cendo in accusatione Cn. Dolabellae, quem reum egit, extor- queri sibi causam optimam C. Cottae patrocinio.* Male igi- tur ictor c. 92. ,mox Dolabellam judicio oppressit.* Non enim oppressit, sed petiit tantum. Plut. Caes. 4. à jv od» AoÀ, &-íQuys rÀ» Oíx*), — Alia discrepantia est in tempore accusa- iionis. Plur. ]. c. institutam eam dicit a Caesare post reditum ex insula Rhodo, consentiente 7 cí/l. 2, 45; «€t auctor dial. de orator. c. 54. uno et vicesimo actatis anno, quum secundum Nostr. acciderit ea necesse sit A. U. 677. M. Aemil. Lepido, D. lurio Bruto Css., quo annum 24. ingressus est Caesar. Sed de tahbus nibil potest certi constitui. — repetundarum] Plut. Ac- LoBikkow fWQuys wawdUr:we tragxiag. Postulavit h. e. accusavit ex lege Cornelia Sullae Dictatoris, quae illis temporibus proxima, Wecensum legum de repetundis v. apud Sigen. de judic. 2, 27. tio Clav. Cic. ind. leg. Mos autem fuit adolescentibus nobi- ibes Romanorum, accusare viros illustres, ad eloquentiae fa- xnam sibi comparandam.
r
Á- .
Eg-U E" POU-S 9
" Jutoque; Rhodum secedere statuit, et ad declinandam invidiam , et ut per otium ac requiem Apollonio Mo- loni, clarissimo tunc dicendi magistro, operam daret. Huc dun: hibernis jam mensibus tvajicit, circa Phar- macusam insulam a praedonibus captus est: mansit- que apud eos, non sine summa dignatione, prope
—
Apollonio Moloni] Al. Molonis. Fuit sane Molonis filius Apollonius; ,,sed fuit Graecorum (ta Spalding. ad. Quinctil. Inst. 5, 1, 16.) illo quidem tempore mos, nt ipsum patris nomen superadderent filio, cujus rei exempla sunt idonea apud Fabric. B. G. ed. Harles. IIlI. p. 275. Romanos contra genitivo usos in hac re, negat Salmas. ad Inscr. Herod. Att. p. 9o. Idem Spal- ding. docet, praeeunte Casaub. ad h. L, distinguendum esse no- strum Apollonium ab Apollonio Alabadensi, qui MaAaxcü co- nomen habebat. (Strab. 14, 2, 15.) quod secas fecerunt Ernest. in Cl. Cic. et Kaltwasser. ad vers. German. Plutarchi Caes. 5. v. etiam Graev. ad Cic. ad Att. 1, 17. Noster Ciceronis fuit magister. Plutarch. Cicer. 4. Caes. 3. £« 9s 7córov (np. post ca- ptivitatem apud piratas et ante actionem contra Dolabellam) — fmÀsusty sig '"Póboy ivl cxoMq) cog "AvoAéviov Tü» ToU MóAw- J0g, o) xai Ruxégwy 3xoo&ro, co(QicTsUOVTog £mipavdg, x«i TÓv TQÓ- 70V £TiEGkOUS &ivet OowoUvroc.
circa Pharmacusam ins.] ad litus Asiae supra Miletum (iz*0 MiAsrov Stephan. Byz.). v. Ce/ler, Geogr. A. 5, 2. p. 24. Aliae duae ad Salaminem juxta Atticae litus erant parvae insulae hu- jus nominis. Strab. 9. I, 15. iyraU9a $5 xai ai QCagjaxoUccat 9Uo vcía.
& praedonibus] Plut. Caes. 1. &Mexszoi (profectus a. Nico- mede) xsgj 75; Qaguoxotcoy vico» Umü mtgardv, 0» TÓTE CTÀí- Àeig uey&Aoig x«l cwá(sciv &cAtroig xxrtyóvrw» T4» D&kavray. Po- lyaen. 8, 23, 1. contra: Kaicapg à Ninop5ós -TXíwv ctQl MaAéav jmà Azerüv» jw FuXiwwew, GCousentit cum Nostro later. JM. 6, o, 15. qui: ,,inter primae juventae initia privatus Asiam: petens sequ.* — De origine horum piratarum v. 4ppian. ,Mi- thrid. 9»: sequ. Compescuit eos postea Pompejus. A. U.j667. «ppian. c. 94. Plut, Pomp. 24. sequ.
dignatione] h. e. dignitate. v. ind. Tac. A. 2, 55. ,quo plus
: : 4 . ; : «c dignationis adulatio haberet.** 5, 75. »dignatione magistratus.
4» 16. dignatio sacerdotum,** Apud Cicer, Att. 10, 9- fere omoes
,nec quicquam, nisi de disnatione, laborat, ubi miror, Cel.
10 C SUETONIY
quadraginta dies, cum uno medico et cubiculariis duos bus. Nam comites servosque ceteros initio statim ad expediendas peeunias, quibus redimeretur, dimiserat, Numeratis deinde quinquaginta talentis, expositus in litore, non distulit, quin e vestigio classe deducta persequeretur abeuntes; ac redactos in potestatem, supplicio, quod illis saepe minatus inter jocum fue- rat, afficerct. — Vastante regiones proximas Mithri-
Schützium, dignationem pro dignitate dici, negare. — ell. 2, 41. ,,ldsm postea admodum juvenis, quum a piratis captus es- Set, ita se pcr omne spatium, quo ab iis retentus est, apud eos gessit, ut pariter iis terrori venerationique esset. Male igitur h. 1. alteram lectionem: indignatione defendit Oudendorp.
ciun uno medico] Plut. l. c. ps9 évóc QíAov wai Ovoiv «uo- ÀoU9o:y; , unde nonnulli h. l. suaserunt: cum uno amico.
ad exped. pecunias] i. e. comparandas. Caes. B. G. 7, 56. ,non prius agendum constituit, quam rem frumentariam ez- pedisset.* — Auctore J'ell. 2, 42. publica civitatum pecunia ved- emtus est Caesar. Plur. l. c. gvsir« r&v spl &UTO0v &ÀAÀoy sig &À- Àqv Q:xTÉJA Mag mÜÀiw fmi TÜV TOV xQy4a&TwV TOQICJAÓV X. T, À. lidem postea: d 9' j«oy e& MuAQ4rov r& AoTga. Polyaen.l c. Roicag "E-iwQ&r4 MiA40:0v oiér4 mfjemii c-00g MuAQ40íovug, aQaxaAdv Xo4^j«ra imibaveicar oi 08 mapayoWua i-tjop«», Idem, vino me- dicato ebrios latrones oppressos a Caesare, narrat.
quinqu. talentis] Plut.l c. «e&rov j4kv o)v aiv4Ssig )w' aU. Tüy AÀjrQa siuoc: r&Àayra waTrysÀacty, dg OUX siüóTWV, OV 50oXx«or- s)" «Uróg 9' djucÀóvywcs mevTWkcovyra Odcsv. Polyaen.]l. c. Kaicap QrrÀ& rà ÀurQa Toig Àucraig &vagiQjx40ag Sequ. Zaler. M. l. c. »quinquaginta se talentis redemit.*
classe deducta ] Plut. «Xoia mÀ49óe«6 s090g £« oU. MiA4ciuv Jijn£vog, £-i To); À4GTàg àvWytro, wai waraÀxBüw ért mQg TU V4- € vavÀoxoUvrag, s«QaT40$& TÜVy TÀEiOTUY.
supplicio — afficeret] Secundum Plutarch. custodiae eos de- derat Pergami, commisso supplicio Proconsuli Iunio, sed eo tergiversante &g llégyagov cero, wal mvgecya'yév ToU0g AÀwcrg &TXyTXQ AVsüTEÜQUOZ), vT5Q aUroig Ooxv maiQey S» Ty V4CO mQo&iQX«et moAAawi. | Consentit 7 ell. 2, 45. ,,Omnes, quos cepe- rat, suffixit cruci** v. infra c. 74. — Pro inter jocum al. per jocum. Sed inter saepius esse i. q. in v. per, et de loco, tempore et re dici, docet Duker. ad /Jor. 2, 6, 41.
4
YU LIU S. ; 11
date; ne desidere in discrimine sociorum videretur, ab Rhodo, quo pertenderat, transiit in Asiam: au- xiliisque contractis, et Praefecto regis provincia ex- pulso, nutantes ac dubias civitates retinuit in fide, [5] Tribunatu militum, qui primus Romam reverso per suffragia populi honor obtigit, auctores restituens dae tribuniciae potestalis, cujus vim Sulla deminue- rat, enixissime juvit. L, eiiam Cinnae, uxoris fra-
ab Rhodo] Ita *aepissime scriptores. v.ind.sub c, et in- terpr. ad Caes. B. C. 1, 11. ubi a£ Arimino.
transiit in Asiam ] Magno sane hominis privati conatu. Praeera: Asiae tum Tunius, qui Vellejo Proconsul, Plutarcho 6 $iírwy 73v "Áciay , mox crgar4yóg (ut saepe Praetor pro Procon- sule, nomine universo) dicitur. Non sine justa ratione moro- sius ille arrogantiae Caesaris succensebat,
per suffragia populi] Plut. Caes. 5. coU 95 à*«ov Q4» uiv &m00siEiw Tj vp)g aUTày sUvoiag (ob accusatum Dolabellam) zàia- Bsv , o7: moóc V'&ioy Ilorilioy ioícag 0vsQ XiktaQxiag , TQÓTSQog àvy4- *yogsU95. Ita de Mario Sallust. lug. 65. ,,Ergo ubi primum tri- buaatum militarem 2 popz/o petit, plerisque faciem ejus igno- rantibus, facile notus per omnes tribus declaratur. Scilicet electio Tribunorum mil. modo penes imperatores, modo divi- sa inter Consules et populum erat (ab illis creati /iutu/i s. Pu- fuli, sec. Festum ab auctore legis Rutilio Rufo, ab hoc comi- tiati appellabantur), variata re pro varia partium vel ordinum potentia, vel postulante Reip. necessitate, ut populo, ineptis hanc dignitatem tribuendi atque ita patriae officiendi, potestas adimeretur. Locos huc facientes Liv, 7, 5. l. 9, 50. 1. 42, 71. l. 43,12. et 44, 21. congessit Sigon. de ant. jur. civ. Rom. r, 15. p.175. et Addend, p. 821. cf. Polyb. 6, 19. et Manut. ad Cie, ad Div. 5, 20,
auctores rest, trib..pot.] Rem, per plures annos cum maxi- mis contentionibus tentatam (v. orationem Licini Macri $a/- lust. Hist. 5.) pexfecerant Pompejus et Crassus Consules A. U. 684. Fell. 2, 5o. ,,Hoc consulatu Pompejus tribuniciam pote- statem restituit, cujus Sulla imaginem sine jure reliquerat.'* cf. Sallust. Cat. 58. Liv. epit. 97. Cic. Verr. 1, 15. Leg. 5, 11.jv. etiam £rn. Cl. Cic. de lege Cornelia tribunicia, Fabric, ad Dion. 56; 21.
cujus vim Sulla dem.] Liv. epit. g9. ,,Sulla Dictator factus— "Tribu»orum pl. potestetem minuit, et omne jus legum ferenda-
12 C. SU-EPT;O)N T E
tri, et qui cum eo civili discordia Lepidum secuti, post necem Consulis ad Sertorium contugerant, redi- ium in civitatem rogatione Plotia coniecit, habuitque et ipse super ea re concionem. [6] Quaestor Iuliam amitam, uxoremque Corneliam, deíuncias laudavit e
more pro Rostris. Sed in amiiae quidem laudatio-.
ne, de ejus ac palris sui utraque origine sic refert; "mitae meae Iuliae maternum genus ab regibus or-. tum, paternum cum Dis immortalibus conjunctum
rum ademit. Appian. Civ. !, 100. r4» 95 7G» b4u4agywy) &gyxv Isa wal àysiÀs», acÜsyscTaTWV GTO(Wvag, xal vópuo XwÀUSxc, j4x0s- píay dÀÀ» tv O5uagyov iiv ST: doxsiv i0 xal m&yreG ot $046 $ yéívovg &vrvwoioDpsvo: 73v &Qy2v ig TO j«EAÀow sEsrQémOvTO. ét; Caes AB. C. 2575401.
post necem] i. e. post mortem. Morbo enim obierat Lepi- dus. v. notata ad c. 5.
rogatione Plotia] Gell. 15, 5. ,,repperi tamen in oratione C. Caesaris, qua Plautiam rogationem suasit, necessitatem di- ctam pro necessitudine sequ.** /1ogatio differt a legesec. Festum ita: ,Jogatio est, cum populus consulitur de uno pluribus- ve hominibus, quod non ad omnes pertineat, et de una pluxi- busve rebus, de quibus, non omnibus, sanciatur. Nam quod in omnes homines resve populus scivit, Zec appellatur.* Egit igitur Plautius s. Plotius Tr. pl. hac rogatione de reducendo L. Cinna exule, nec confundendae ejusdem leges de vi et ju-
diciaria.:-
Iuliam] Plut. Mar. 6. Caes. 1. ubi: 'IovAím, warQüg a6:hQ3 Raís«goc, 6 mQscBUrsQog Cuvwxer Mágiog, iE xg Pysyóvei Mápiog ó vtüTcsoog, Avewióg wy haigagog. ld. c. 5 , rijc Magíou "yvvaraóc, Iov- Aíag, &mo9avoUcwe, &OsA(QiGoUg div aUTi)g E'ywdeuióv T& -Aej«mQóy 8 d- eooà $ujA9s, wai Tipi TV &w(;gav tTóAuacs siwovac Mlagicu TQoSé- c9ai, Tóre mQUToV O(Q9ticag Jagz& T9)y eri. ZUÀAA mouTSÍaV, mOÀEIWP T&y avoQdy agtSévruy. i
uxoremque Corneliam] Plut. l. c. 70 jv ec i "yoyaiEl mosae Burígai Aovyevc £xiroDiouc OisEiévau , &rQiov 5» "Pajíorg véaig. 9" oU« Qv iv 295, mpiTog tirs l&aicaQ $Ti Tg iaUTOU "yvvaixOg &moSayoU- cxc. Morem, mor:uos lauaendi pro Hostus, describit Polyb. 6. 55. o4. Matronis post beilu:i. Gall. eundem honorem txibu- turb 'uisse, auctor est Liv. 5, 5o.
paternum] | Fell. 2, 41. ,,hic (Caesar) nobilissimaIuliorum geuitus familia, et, quod inter omnes antiquissimos constabat,
TOU Lh fU M 13
est. Nam ab /nco Marcio sunt Marcii Reges, quo nomine fuit mater: a F'enere lulii, cujus sentis fa- milia est nostra. |.Est ergo in genere et sanctitas re- gum, qui plurimum inter homines pollent, et ce- rimonia Deorum, quorum ipsi in potestate sunt re- ges. n Corneliae autem locum Pompejam duxit, Q. Pompeji filiam, L. Sullae neptem: cum qua deinde | divortium iecit, adulteratam opinatus a P. Clodio; quem inter publicas cerinonias penetrasse ad eam muliebri veste, tam constans fama erat, ut Senatus
: ab Anchise ac Venere deducens genus sequ.* Jppian. Civ. 2, 68. ix wàg Aivsiov xal"lÀou roU Aivsiou TO TGy 'louA(wv »yívoc) mags" ysxSívrog ToU OvójuaTog, xytiro sivat. Caesar ipse apud Lion. 4t, $4. ví j4:v &wó Ts roD Aivsiou wai ao TOU 'lojAcu "yéyoya; €t Àn- tonius Dion. 44, 57. de (Caesare: óc: Tà J&tV vedoraTX $4 TOÀÀdy xal *y&yvaiay avüpüy Ev, TX 0s aQxaióTaTa Sx faciÀíuw wai Siüw fyiyvero. ck. Strab. 15, 1, 27. Coelius ad Cic. (Div. 8, 15.) Fene- ré prognatum dicit Caesarem. Eadem de Augusto /i7rgil. Aen, 1, 256. et 6, 79o. sequ. Detemplo Veneris Genetricis a Caesare condito v. ad c. 6i. quo nomine fuit mater] amitae luliae, Marcia, quae avo Caesaris, C. Caesari, nupserat. Male Casaub. ei, e£ Burm. pa- tris additum volunt. sanctitas regum | quos more inter homines sancito violari haud licet. lta auctore Serv. ad rg. Georg. 4, 21:. Sallusiius dixit: ,adeo illis ingenita est sazctitas regii nominis. — Cic. Sext. 57. fretus sanctitate tribunatus.'** Tribuni enim eramt sacrosancti ]. e. inviolabiles. Cerimonia Deorum, ut recte Wolf, est religiosa veneratio. Pompejam | Auctore Plut. Caes. 5. Ross quaestursm. Ibi enim: yeveMevog $' àmé Tc aQx36 exsiv4g reir Jy&eysco ^yvvaixa Ylojm-5:2» , fev $» RogvqAiag Svyaríqa, T4» vorsgov | Llojm4tp Mayvw *yoja)9si0avy. Pater l'ompojae, Q. Pompejus ufus, fhilius Q. Pompeji, Consulis cum L. Sulla A. U. 665., interfectus erat a P. Sulpicio Tr. pl. 7 e/L. 2, 18. ,,quin etiam Q. Pompeji Cs. filium eundemque Sullae generum per omissarios faciionis suae inteifecit (Sulpicius.)" De Pompejis Rufis v. Cl. Cic. iuter publicas cerimonias] inter sacra bonae Deae. Descri- ptionem hujus festi et facinoris Clodii lege apud Plut. Caes. 9. 10. Ej. Cic. 19 et 28. Dion. 57, 45. Cic. ad Att. 1, 12. Sext. 54. Liv. egit, 105. Accidit Praetore Caesare A. U. 692. Habebantur
14 c. . SYÜUUE-CREAMDONAY X
quaestionem de pollutis sacris decreverit. [7] Quae-
stori ulterior Hispania obverit: ubi quum mandatu Practoris, jure dicundo conventus circumiret, Ga-
/
enim illa sacra Cal, Majis a Vestalibus virg. in Consulum et Praetorum aedibus, prohibitis aditu omnibus maribus. v. C. 74.
quaestionem] extra ordinem. Cic. ad Att. x, 15. ,credo enim te audisse, quum apud Caesarem pro populo fieret, ve- nisse eo muliebri vestitu virum, ideoque sacrificium quum vir- gines instaurassent, mentionem a Q. Cornificio in Senatu fa- ctam — postea rem ex SCTo ad pontifices relatam, idque ab iis nefas esse decretum , deinde ex SCTo Consules rogationem pro- mulgasse; uxori Caesarem nuncium remisisse.** cí. ep. x4 et 16. Ciodins tamen judicium evasit, ut Jio 57, 46. à(si94 O5, wai- coi Tüy $ix«cTRv povgàv mag& r36 BovASG, Ocwg J4:0tV Xxaw0v UT aUr0U m&ÜwCi, wal aiT4caytuy Wal Aaóvrwv £Q' dcs xal ó laroU- Àog £TiGWdorTWV SAfsy, OTi TÀV (QUÀaw4v 9T40aV, OUX tyx ac(QaAdg ToU RAotíovu x«rawXQícwvrai, aÀÀ'1y aüTO) T& QW[4ATX , & — Dsbw- Qo9oxXnscoy , Guxadicwyrai. cf. Plut. Caes. ro.
decreverit | Saepissime ita Noster. Ita c. 12. ,4am cupide condemnavit, ut — profuerit,** c. 15. ,,sSuperavit, ut — Lulerit.** c. 14. ,metum injecit, ut —non piguerit.** Ib. ,,comminata est, e. Str. gl.intentans, ut s. u. pr. deseruerint, vix pauci — protexerint.** c. 67. diligebat, — ut — barbam summiserit, nec ante derserit.** C. 70. »circumegit et flexit, ut — responderint et — sint secuti.t* C. 72. stractavit, ut excesserit et — cubucrit,* Piget plura, exem-
pla afferre, praesertim cum frequentissimus hic usus etiam sit
Livio, Nepoti, Tacito, Vellejo.
ulterior Hispania ] i.e. trans Tberum. Plut. Caes. 5. 9awag 6: T3» "ywvei«x , rajkiag Sig lgsuoiav t» 7G cTrQaTWy&v, Bairtgu, (V- Bérsgi, J/'"ell.21, 45. ,,|cum esset Quaestor sub Vetere Antistio**) Cvv:$4À9s), 0» aUTÜV T TijAUy ati ÜrgTÉASCE , xai TOV vi aUTOU T&v &py«v rajiixy &roíisoe. — obvenit] sorte. [ta enim provinciae in- ter Quaestores dividebantnr. Cic. pro Mur. Qj ,,sed quaestura utriusque propemodum pari momento sortis fuit.'*
mandatu Praet.] Al. Populi Romani, corrupte e PR., quod legerunt P. R. — Al. mandato, Illud confirmant formae jussu, suasu aliaeque similes satis notae. — Ceterum Quaestores et ju- risdictionem Praetoris mandatu exercere, (ita Cic. Divin. in Caec, 17. Quaestor Caecilius vocasse partes ad se dicitur) et disceden- tisPraetoris munere fungisolebant. Cic. Div.2, 15. — Ad benefi- cia autem initio quaesturae suae provinciae Hispaniae tributa Cae- sár ipse provocat in oratione, quam dat auctor B. Hisp. c. 42.
conventus] — Conventus et judicia erant provincialia, ad quae
s&'U0LIt1us a5
desque venisset, animadversa apud Herculis templum Magni Alexandri imagine, ingemuit: et quasi per- taesus ignaviam suam, quod nihildum .à se memora- bile actum esset in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset, missionem continuo efllagita- vit, ad captandas quam primum majorum rerum oc-
conveniebant incolae a Praet. vel Quaest. evocati, (Caes. B. G. I, 54. ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos pro- fectus est** 5, 2. ,,conventibus peractis'** 9, 46. Infra c.50 et 56.) et urbes ipsae, in quibus conventus habebantur. P/iz. H. WN.-5,* 5. ed. Franz., ubi inter quatuor juridicos conventus Hisp. Baeti- cae nominatur Gaditanus. Graeci conventus agere dicunt ayo- Qaiovug SC. qjuígag a'yscSa.. lta dicitur Act. Ap. 19,58. v. Krebs. Lex. N. T. in &yégaiog et I. Fr. Gronov. Observ. 5,22. Cf. de his sign. et alia, qua cives Rom. in provinciis negotiandi causa commorantes saepe notat, /Mori ind. in Caes. sub v. conventus et Ern. Cl. Cic. :
in aetate] Annos tum (A. U. 697.) habebat Caesar 55. Ale- xander item mortuus est annum agens 55. post regnum 12 an- norum et 7 mensium. Jiod. Sic. 17, 17. Gades describit Strabo l. 3. p. 450. sequ. ed. Siebenkees. ubi multa etiam de templo Herculis, Alexand:i ibi erat imago propter genus, quo pertine- xe ad Herculem credebatur. Diod. 17, x. dicitur weyovóg xar& Taria a '"HoawxAéov;, ad quam originem provocat in oratione ad lhessalos. Diod. 17, 4. cf. Feil. 1, 6. Appian. Civ. 2, 151. (nisi Plutarchi ea est Alexandri et Caesaris comparatio) xai 7ó eyévos $« A0 X0TX4» $aaTsQog (Alex. et Caesar), ó psv Aiawiowg T8 x«i 'HeaxAsióyc, ó 05 aw Ayyicov rs xai 'Á(pgobíry;g. Ceterum Piut. Caes. 11. de Caesare Praetore Hisp. id narrat, quod No- ster, accuratior in temporibus, de Quaestore. lbi enim: ójuoíng 9: cd) £» "lg»oía GX0AX; ov0:6 , &voyivucxovT& Ti: Tüv epi '"AÀs- £ávéoov "yttygajsyvov , aQóopa "ysvécgar mQüg éavto ToÀ)Uv oóvoy, sira xai baxgUge: SC. A&vyrrai. Dio 57,52. ubi de praetura quidem Caesaris agit, prorsus tamen ad Suetonii verba: jr: &» roi; l'a- Qaígoig, OT & £T aja(EUS, T) JayrQi Guyyivea9at GvaQ so05€ xai mx- Q& T» M&vriwy fjuaÜs» , OT. iv jat'yaÀw Quvajusi $8TOui! ODtymQ xal t/xóva 'AÀ:favbgeu ivrab9a iy TQ '"HgaxAsou; (id enim es: apud Herc. templ.) avaxej«tv«» iódv, ayscrívals wai waTwÜUQaTo, Gri pooév Tw) (hey Egyov PTETOUyKRL.
missionem j Ita Sall, Iug. 64. ,, Marius a Metello petundi gra- tia misiionem rogat,'*
16 C. /JSOiULDES "E09 5N 71 X
casiones in Urbe. Etiam confusum eum somnio pro-
ximae nocilis (nam visus erat per quictem matri stu- prum intulisse) conjectores ad amplissimam spem in- citaverunt, arbitrium orbis terrarum portendi inter- pretantes : quando mater, quam subjectam, sibi vidis-
sel, non alta esset, quam terra, quae omnium parens -
haberetur. |8] Decedens ergo ante tempus, colo- nias Latinas, de petenda civitate agitantes, adiit:
et ad audendum aliquid concitasset, nisi Consules con-- scriptas in Ciliciam legiones paulisper ob id Ipsum
relinuissent: nec eo secius majora mox in Urbe mo-
s e t m eta
confusum] Al. male confisum. lllud est i. q. perturbatum,
cum nesciret, quid de somnio esset sentiendum, utrum laeta portenderet, an tristia. Ita Ovid. Heroid. 10, 105. ,,nec minus
besternae confundor imagine noctis. Eum Burm. deletum ma- :
B luit ut otiosum; sed morem Suet., pronomen praeter necessitas
tem adjiciendi, pluribus exemplis adstruxerunt Ern. et Ou- dend. — Somnium illud fuit Caesari teste oz. l. c. £y roig I'a- $eigotg, Gre ermjaisvs, Coll. 41, 24. sed Plut. Caes. 59. nocte, ante quam Rubiconem fluvium transiit. A&ysza: 85 (ita lai Th Tgo- ds jyuxTi Tg OiaQacswg ovp. iosiv Suec aav" £ÓoKst "yàp aUTOg 74 éavToU j«wTQl MiyvucSai 739 AQQWTCY Misty.
conjectores] Quinctil Inst. 5, 6, 50. ;,conjectura dicta est a conjectu 1, e. directione quadam rationis ad veritatem, unde etiam somniorum atque ominum interpretes cozjectores vocan-
tur.'** — De hac hujus somnii interpretatione plurima 'Casaub..
ad h. l. et Vabr. ad Dion. 41, 24., e quibus reddo unum locum ZIrtemid. Oneirocrit. 1,79. (p. 117. ed. Reiff.) &vyaSiv 9s wai aye Ti OgJaa^yw^yco ai mOAITEUTZ (3] [MiSiG GUY 77] JAxTQI). CXj«mivet "yàQ TX» maTQiOóx 3) |4970-
omnium parens] Liv. r, 560. ,,Brutus — terram osculo con- tigit, scilicet quod ea communis mater omnium mortalium esset.**
colonias Latinas] Int. Gallos Cisalpinos Transpadanos, qui jus Latii acceperant post bellum Marsicum lege Pompeji Strabonis, patris Magni, A. U. 664., quo minus contenti civitae
tem i. e. jus suffragiorum et honorum petebant, quam tandem .
nacti sunt a Caesare Dictatore. Dioz. 4t, 56. v. Sison. de ant. jure Ital. 5, 2., Torrent. Casaub. Wolf, ad h. l, Lips. «d Tac. A, 11,1235.
E
ÉCUOL/ y tU. "s 17
lius est. [9] Siquidem ante paucos dies, quam ae- dilitatem iuiret, venit in suspicionem, -«onspirasse cum M. Crasso consulari, item P. Sulla et Autronio, post designalionem consulatus ambitus condemnatis, ut principio anni Senatum adorirentur, et trucidatis,. (qaos placitum esset, dictaturam Crassus invaderet, ipse ab eo Magister euiviod diceretur, constitutaque ad arbitrium Republica, Sullae et Autronio consula- tusreslitueretur. — Meminerunt hujus conjurationis
M. Crasso] Consul fuerat cum Pompejo M, A. U. 684. De conjuratione cum Catilina v. Plut. Czass. 15. Cic. 35. Do 57, 55. et ibi Fabric. e:
P. Sulla) Cic. Off, 2/8. ,,Hastam dicitur vibrasse, Dicta- tore propinquo suo, neque sexto tricesimo amio post a scelera- tiore hasta recessisse*: (sc, Dictatore Caesare , cum Pompejanos rum bona in publica auctione emeret), ad Div. 9, 10. l. 15, x7, 19. ubi v. Cort, Sa. Catil. 17 et 18. ubi eadem conjuratio, di- yer59e ramen, narratur, haud commemoratis Crasso ct Caesare. De Autronio (cui libri Sueton. praenomen dant Lucium, cum -tamen Publium fuisse constet, quo errore P. Sulla etiam apud Gic. Off. l. c. in multis codd. Lucius dicitur, nos lh, 1, Bur- muannum aliosque secuti, praenomen omisimus) v. Cic. pro 8ull, 2, et. Sa//ust, l. c. atque ibi Cort.
post design. cons.] Creabantur Consules mense Julio vel Augusto comitiis centuriatis, unde usque ad Hal. Januar., qui- bus inde ab A. U. 6oo. consulatus initus est, Consules designa- £i dicebantur, praeter alios eo etiam honore eximii, quod pri- mi in Senatu sententiam rogabantur.
ambitus] i. e. illegitimae petitioij$, 254oxomixi; legos latas contra ambitum v. apud Sigon. de judiciis 2, 5o, Sulla autem et Áutronius, ambitus condemnati, consulatum , cui dev Ssiznati erant, capere haud poterant ex loge Acilia Calpurnia, M. Acili Glabrionis et C. Calpuruii Pisonis A. U. 656., guae tum valebat. (2/0 56,21. ciarà rdv bexamj«oU TQ] T&c aQyàg GÀ cxopivay svojuoDer9* mQàg aUTdy TÀ UTArwYy, i4T AQUA [ATE B.Owe Asósi GQày j96ya, &ÀAXk xai xonj«ara moozoQ)icuavss.) 1n eoruni locum Cotta et Torquatus, qui reos egerant, sunt substitut Sallust, Cat, 1g.
18 € SUETONII
Tanusius Geminus in historia, M. Bibulus in edictis,
C. Curio pater in orationibus. De hac significare vi- detur et Cicero in quadam ad Axium epistola, refe« rens, Caesarem in consulatu confirmasse regnum; de quo Jedilis cogitarat. 'lanusius adjicit, Crassum, poenitentia vel metu, diem caedi destinatum non ob- isse, et idcirco ne Caesarem quidem signum, quod ab eo dari convenerat, dedisse. | Convenisse autem,
-
Curio ait, ut togam de humero dejiceret. ldem Cu- |
Tanusius] v. Tamusius v. Tamisius, Senec. ep. 95. ,,Àn- nales Tanusii;scis quam non decori sint, et quid vocentur** sc. cacata charta apud Catull. ldem commemoratur Plur. Caes, 22. ubi perperam in multis l'ayócio; et Kavyciog. v. Joss, hist, pap 12.
JM. Bibulus] Int. edicta illa, quibus in Caesarem invehe« batur adeo acerbe, ut Archilochia dicerentur. Cic. Att. 2, 1g. v. infra c. 20 et 49.
C. Curio pater] C. Scribonius Curio, qui Consul fuit cum
Cn. Octavio A. U. 677. De eo Cic, Brut. 60. Off. 2, 17. al, ut de filio, ad quem sunt epistolae, Brut. 81. v. Cl. Cic.
Axium] Al. Auicum, Auzium, 44ccium, Nomen Axium ]a* pidibus confirmatur.
diem — non obisse] Al. male adiisse 5. adisse, Obire diem est die destinata adesse loco constituto, ut Cic. Div. 10, 25. ,multi — annum petitionis suae zoz obierunt** i. e, praetermise- runt v. ad annum non petiverunt, uti Cortius ad h. 1, qui preeter n. l. laudat ibi ad Att. zr, 2. ,,obieris Qu. fratris comi- tia'* et Lael, ». ,,qui diligentissime semper illum diem solitus esses obire.'* Graev. ad n. l. excitat Cic. pro Mil. 10. ,,nisi ob. ire facinoris locum tempusque voluisset.** Pe ep. 9; 57. »obi- re primum consulatus tui diem.*
togam de hum. dejiceret]| i. e. laciniam togae, quae sini- strum humerum togebat, plerumque subductam ita, ut sinus efficeretur, manu detraheret in oratione. De more oratorum, togam rejiciendi (quod verbum h. ]. etiam maluit posuit Burm. haud apte) et dejiciendi s. demittendi ab humero v. Quinciil. Inst. 1:1, 7. — De tota conjuratioue haud dubie accuratius ex- ponit $a/1. Cat. 18., qui Fal. Jan. prius, postea Non. Febr. cae- di destinatas fuisse dicit, sed Catilinam , ducem facinoris, an- te frequentem conjuratorum conventum signum pro curia $o- ciis dare maturasse. Dio 56, 27. e) pévTo: wai z0vv5Q94cay 74
bu ms 19 rio, sed ét M. Actorius Naso, auctores sunt, conspi- rasse eum etiam cum Cn. Pisone adolescente: cui, ob suspicionem urbanae conjurationis , provincia Hispa- nia ultro extra ordinem data sit ; pactumque, ut si- mul foris ille, ipse Romae, " res novas consurge- rent, per Ambronas et 'lranspadanos: destitutum utriusque consilium morle Pisonis. [10] Aedilis, praeter Comitium ac Forum, basilicasque, etiam Ca- pitolium ornavit porticibus ad tempus exstruclis , in quibus, abundante rerum copia, pars apparatus ex-
$eRcar, Duk rÓ TX» T& EmiBoUAxV mQojxvuS$var, xai povQày i va Kórra wai 7 Togaovárw maQà 75, BovASc QoS5vai. M. Actorius Naso] qui historicus memoratur etiam infra €. 52. " — Qn. Pisone] Sallust. l. c. dicitur is ,,adolescens nobilis, ,Summae audaciae, egens, factiosus, quem ad perturbandam Remp. inopia atque mali mores stimulabant.* Idem hanc con- jurationem cum superiori eandem facit. extra ordinem] Sail. 19. ,,postea Piso in citeriorem Hispan. Quaestor pro Praetore missus est (i. e. exira ordinem, vulgo. enim Quaestores cum Praetoribus et Proconsul. provincias adi- bant) annitente Crasso, quod eum infestum inimicum Cn. Poxopejo cognoverat. Periitin itinere, occisus ab equitibus Hispanis, quos in exercitu ductabat. Sall. l| c. Cic. Verr. 4, 25. Dio l. c. iv&i 9' c2v xal &; ó Ilícuy z99a00ysro, £Qofz9» T& *ysecuata , pM 7i cvyragaZy » «ai &USUg avTÓv ig lgwpiav, mocQaciy, (ug xai Ex A4QXA9 Tiya , fTtuNy8 xul O May PvraUÓA wro rV $T(W* giwv , àbixsgac Ti. aUroUc , tcQaeys. Ambronas] ta suadet Oudend. non sine Mss., qui ha-
bent Ambrones. Al. .4mbranos, Umbranos, Lubranos, Lambra-
nos, de quibus nihil constat. | 4mbrones exant reliquiae latro-
cinantium Gallorum, quos Maiius deleverat, Epit. Jv. 6Q. Eutrop. 5, 1. Oros. 5, 16. Plur. Mar, 18. eos dicit exercitus "Teutonicl jaag:j4GTaTCy jMÉQog, vQ ov TQoXTTNUTO 'Pejsaict j48t MaAAicv xai Éauríimvog vQóTsQov, Ot ex C. 1/, idem nomen ad Li- gures etiam ob communem originem periinuisse videtur. (v. JMMannert Geogr. dex Gr, u. Róm. T. 5. p. 291sequ.) Antonius etüam apud Dion. 44, 42. x«l wt OsboUlwra: «ky 5j laÀaria, T0; r8 ' ApBewvag xai ro06 Ripfoous &D' wax arsiAaca.
ornavit] tabularum, statuarum alioque apparatu, quem.
nonnunquam Aediles à s0ciis commodatam post ludos reddide-
20 €, S U.ET ONE
pgecur ctur.- Venationes autem ludosque et cum cole — 1ega , et separatim, edidit: quo factum est, ut come munium quoque impensarum solus gratiam caperet; nec dissumularet collega ejus M. Ares evenisse sibi , quod Polluci; ut enim geminis fratribus aedes in Foro constituta tantum Castoris vocaretur, - ita suam Caesarisque munificentiam unius Caesaris dici. A djecit insuper Caesar etiam gladiatorium manus, sed aliquanto paucioribus, quam destinaverat, paribus. Nam quum multiplici undique familia comparata ini-
runt. Cic. Verr. 4, Z. ubi etiam Forum ornatum, ut totus Oe mnino locus nostrum illustrat. Natum initium Fori ornandi ab Aedilibus Livius 9, 40. dicit post victoriam de Samnitibus.
V'enationes] De venationibus, quae ludis Circensibus exhi- bebantur, et in quibus vel ferae cum feris, vel bestiae cum hominibus, besuariis inde dictis, committi solebant, v. Onuphr. Panvinius de lud. Circ. 2, 7. (de venationibus a Caesa- re exhibitis p. 584. sequ. Tom. VIIII. Thes. Graev.) Bulenger. de venatione Circi et Amphitheatri (Thes. T. c. p. 749 sequ.) et Just. Lips. Saturn. Serm. qui eodem Thes. Tomo conti- nentur. à;
ludosque] scenicos. v. c. 59. et Tib. 54. unde histriones ludii. Dio 37, 8. «al tk '"Pwpaix xal 7k MsyaMQ4cix amoÀvTSAÉGTATX &roi40:9 (0 Roicag)..
solus gratiam iu n Dio. l. c. Eyévero psy "y&Q TüV 9arax- y49&Twy ic aUTX TÀ m X017 XOT TQ26 TÓV qvv&oXovra. Maguioy BigcuAev, r& 05 wai iío" TocoUtoy OB 0j Ev TeUrOIe Urepgee, egre xai c» £T £snsiyoug O0f«v cersqicacSai, wi OoKsiv à TAPA aUTüg yg iau£jat. Idea Bibuli dictum commemorat: à ej» BiBovAog &ÜTOg ETICAdTTUV BÀeysy , oTi TÜ &)T0 TO llolvbosUkt PTUS eia TOU »y&g ro: vxoU xorvoU oí TQOc Ty absAQv rü» li&croQa Qvrog , cw. £x&ivoU |40VGU Y £TwYVJAÍX KÜTOU "yivsTau-
glad. mumis] Voc. de hocludorum genere proprium, un- |
de, qui edebat, munerarius v. imunecrator. Domit. ro. For. 8, 20,9. v. ind. Lips. € turn. », 7. ,Specraculum hoc appellatum proprie munus,-vel quia populo gzatis darerur, vel, ut Tertul- lianus ait, ab officio, quia officium se mortuis facere arbiira- bantur.* De munere Caesaris Dio l. c. ir: 0E &ai [409 0JA& 24 0 a'yüvsxe Gm i TO T«TQi syaloQoov£a Tara Qi&UXnsv.
paucio donner Produxit tamen $eUyd Tgiawócix wal siaoci. Pint. Caes. 5
RU L tU 21
micos exterruisset, cautum est de numero gladiato-
rum, quo ne majorem cuiquam habére Romae lice- - ret. [11 | Conciliato populi favore, tentavit per partem Tribunorum, ut sibi Aegyptus provincia plebiscito daretur, nactus exiraordinarii imperii occasionem, quod Alexandrini régem suum, socium atque amicum
degyptus provincia] non proprio sensu; nam Augustus de- mum Aegyptum in provinciae formam redegit (Aug. 18.), cum Caesar ficere id veritug esset (infr. 25.), sed provincia b. ). ut Saepe, regio, locus, natio, ubi quis bellum gerendi munus accopits., ut Ernesti, in quam quis cum imperio mittitur. [ta Liv. 2, 54. ,, Manlio Vejentes provincia evenit.'* 40, 55. ,,quum — confectam provinciam nunciassent'* et postea: ,,Consulibus ambobus provinciam Ligures esse Senatus jussit.'* Atque ita de Graeco etiam homine Romanus scriptor JVepos Alcib. 4. »quim esset Álcibiades in magna spe provinciae bene admini- strandae.* Nota ree est, inde quodvis munus v. ofücium pro- vinciam dici.
plebiscito] i. e. comitiis tributis, plebejo magistratu rogan- te. Exempla datae per tribus provinciae sunt £Liv. 29, 15. ,,0- mnes tribus eosdem — Proconsules— obtiners eas provincias jusse- runt.** 50, 27. ,,Consules jussi cum Tr. pl. agere, ut, si 1is vi- deretur, populum rogarent, quem vellet in Africa bellum ge- rere.* Sall. Jug. 75. ,,et postea populus a Tr. pl. Manilio Man- cino rogatus, quem vellet cum Jugurtha bellum gerere, fre- quens Marium jussit.' Alia suppeditat Sigon. de ant.jur. pro- - vinc. 2, 1. p. 146sequ. JNam leges Manilia et Vatinia sstis sunt netae. Ita Catonem etiam in Cyprum plebiscito missum, an- notavit Reines. e Vell. 2, 45.
extraord. imperii] ut quod neque consulatu, meque prae- tura functus acciperet. [ta c. 9. Pisoni Hispania data prov. extra ordinem.
regem suum] Recte Ern. Ptolemaeum Alexandrum intelligit, quem post occisam matrem Cleopatram Alexandrini regno eje- .cerant, revocato ex insula Cypro Ptolem. Lathyro , quod fa- ctum est À. U. €9o. Errat igitur Torrent. qui de Ptolem. Au- lete sermonem esse|putat. Is,Lathyrzi filius nothus, regno exu- tus, Romam venit A.U. 698. Cn. Cornel. Lentulo, L. Marcio Philippo Css., ubi acerrimae de reducendo «o contentiones in Urbe fuerunt, reductus tamen est anno sequenti Pompejo M. et M. Crasso Css. ab A. Gabinio. v. Dio 59, 12 sequ..et c. 55, cf. continuatio Hollin. H. Rom. T. XI. l. 57. et patris mei ele-
22 c. SUETORNIrII1
a Senatu appellatum, expulerant, resque vulgo imr probabatur. Nec obtinuit, adversante optimatium
factione: quorum auctoritatem ut, quibus posset mo- dis, invicem deminueret, tropaea C. Marii de Jugur- iha, deque Cimbris atque 'leutonis, olim a Sulla disjecta, restituit; atque in exercenda de sicariis quae- slione, eos quoque sicariorum numero habuit, qui,
menta hist. ant. p. 574 sequ. — Ceterum n. l. res pertinet, ut recte Burm., ad injuriam Ptolemaeo a civibus illatam, quae populo Rom. displicebat.
tropaea C. Marii] Plut. Caes. 6. sikóvmg émoiqcaro Magiov xoUQa, xci ví«ag rooratcQógovg , àg Q£gu» vuwrüg sig TÓ Mami. )iov avéct4os:v. Accusatus ideo in Senatu a Lutatio Catulo, ad- jutus maxime a Marianis, periculum evasit. J/e//. 9, 45. ,,et restituta in aedilitate, adversente quidem nobilitate, monu- menta C. Marii.* Hunc vero loc. contra Flor. 5, 2., Romanis quoque morem fuisse, tropaea constituendi, ostendere docet Ern., allatis aliis, ut Cic. pro Arch. g.. P/in. H. N. 5, 5. Dion. 41, 24. Sed alia Graecorum tropaea fuerunt, in loco pugnae ere- cta, alia Romanorum in ipsa Urbe rerum gestarum zonu- menta. ,
in exerc. de sic. qu.] s,Caesar post aedilitatem factus est ju- &ex quaestionis'* (h. e. qui veluti partes Praetoris sive absen- iis sive nimis occupati agebat, unde et princeps judicum voca- tur Ascon. Paed. v. Heineccii Aut, Rom. 4. tit. 19. $. 15.) , eique Praetori operam navavit, cui sorte contigerar quaestio inter sicarios. Id erat fere aedilitiorum hominum munus, et gradus ad praeturam ex aedilitate.* ^ lta verissime Casaub. Sic Cic, Brut. 76. ,,is (C. Visellius Varro) cum post curulem aedilitatem judex quaestionis esset,** v. Sigon. de judic. 2, 5. Rem confi- cit locus Dionis ab interpretibus praetermissus, sicut noster & Fabric. ad Dion., l 57. 10, 6 cs yàg ró» Aovxgxriov e Tf; T8 ZEALov wpograÍcwog &mowTsivag, wal tr&Qóg Tig CU voU6 TüV fTiAwQUe X96vrwv Ux' a)ToU (DoysUcag , wal xaTwyop42»cav £xl Taig Gayaig xai ixoÀ&cS4ca», roU Kxicagor ToU louAtou ToU9' Ori j«&)uGTa w&- eaexivacayro;. Factum id esse L. Caesare et C. Figulo Css. A. U. 69o., anno igitur proximo post Caesaris aedilitatem, diser- tis verbis prodit Dio. De lege Cornel. de sicariis L. Sullae Dict, A. U. 671. v. Heine;c, Ant. K..4. tit. 19. $. 58. Leges Corneliae h. 1. dicuntur ob varia capita legis revera unius. Ce- terum similem Catonis Qüáestoris severitarem erga illos Sullae ministros narrat Plur, Cat. min. c. 17.
IULIUS 23
proscriptione, ob relata civium Romanorum capita, pecunias ex aerario acceperant, quamquam exceptos Corneliis legibus. [12 ] Subornavit etiam, qui C, Rabirio perduellionis diem diceret: quo praecipuo adjutore, aliquot ante annos L. Saturnini seditiosum tribunatum Senatus coórcuerat: ac sorte judex in reum ductus,
Laude E NEE
proscriptione] i. e. tempore proscriptionis, (Sullanse) v. c. 2.
relata] Puto scribendum de/ata, misi forte intelligendum de Senatoribus vel aliis, qui in munere publico erant constitu- ti, quorum adeo erat referre, T'ortasse intelligendum etiam sensu proprio. Capita enim proscriptorum relata ab occisorie bus loco publico exponebantur.
Subornavit] T. Attium Labienum, Trib. pl, qui C. Rabi- zium ob interfectum Saturninum, Tribunum pl., ideoque virum sacrosanctum, perduellionis crimine petebat. Defendere Rabi- rium Cicero, cujus oratio extat, et Q. Hortensius. — Perduei- lis pr. erat i. q. hostis, inde qui civem Rom. ut hostis tractas- set, et omnino libertatem et securitatem publicam violasset. v. Heinecc. 4, 18, 47.
aliquot anie annos]. Dio 57, 26. Tiro; 9* 83 Aapisyvég Y axiov "Pafigiov imi 7 TeU XarovQvivou QOvw "*ygap&jssvog, wAsicrov cQici TÁQayeV vXQÉGysv. O Ts "y&Q Xarovovivog TQÓ 75 XOU wai TQiXACyTX £r&y» (A. U. 654. C. Mario et L. Valerio Flaeco Css.) irs92v5wsi wal rà xxTrk TÜV mTÜÀAsjkoV TÜV 7Q)g &UTÓV oi UmaToi TÓTt TaQk TÁC fBouASg -Qogersr&y aro. Cic. in Pis. 2. numero rotundo ente qua- draginta annos rem factam dicit. De seditione Saturnini v. Jor. 4, 16. Liv. epit. 69. Aurel. ict. c. 71.
sorte judex i. r. d.] non ut judex quaestionis, ut Casaub. putat ; sed Duumviri in causa perduellionis judicabant, a qui- bus tamen ad populum provocare licebat, qui comitiis centur xiaiis de rco suffragaferebst. Liv. 1, 20. ,,Duumviros, qui Hora- tio perduellionem judicent, secundum legem facio.** 6, 2o. de M. Manlio: ,,Sunt, qui, per Duumviros , qui de perduellione an- quirerent, creatos , auctores sint, damnatum.'* Cic, pro Rabir. 4. diserte: ,,Hic (Labienus) popularis a Duumviris, injussu vestro, non judicari de cive Romano, sed indicta causa civem
lom. capitis condemnari, coegit.* Denique 2/057, 27. wai (3v ey&o «Uràg $x&ivog (C. Caesar) xai j«srà coU lixicagog voU Aovxicu Siu&Qwy: oU *y&p TAG, aÀÀ TO 03 Aeyópavoy megbovsAAiavog o '"Pe- ;Bígiog ixoí9w) xarbpx4Qisavre a)UTeU, xairor ju 096 ToU D$», x«rk rk mÀTQix , dÀÀà wQOg &UTQU TOÜ GTQaTWyOU, QUK &LOv, aiQE-
34 c 8$UE'TONII
iam cenpide condemmavit, ut ad populum provate qi nihil acque acjudicis acerbitas profucrit. [ 15 ] Deposita provinciae spe, pontificatum maximum petii, mon,
Sfr, ubi v. Fabric. qui tamen falso, T. Labienum (pro C. Caesare) cum L. Caesare Duumvirum fuisse, dicit, nostri lo- ci eo loco immemor. Postea. Dio, P. Metellum Celerem, Augus rem eundemque Praetorem , revulso in Janiculo vexillo comi- tia ante latam sententiam solvisse, Labienum a causa denuo a- genda abstinuisse, narrat. t
pontif. mar.] A. U. 651. M. Tullio Cid pond et C. Anto- nio Css. Dio 57,57. Rai rà; aígíctig TüV [sQéeow , "ypaN/ayrog 45V TOU Aapuwuct, ewcub&cavro; 0s coU lia(cagóg, £g Tüv Üy40V cUSig O €juiXog, map Tü) TOU EUÀAoU vójiov, PT&VW'ya'ycV , dyxVScTK/ASVOG TOV ToU Aojurícv. Initio enim pontifices a cóilegiis suis cooptaban- tur usque ad legem Cn. Domitii Aheuobarbi Tr. pl. a. U. 650., quae septendecim tribubus sorte ductis creationem tradidit, (Noster Ner. 2. 7'ell. 2,12. ,quo anna Cn. Domitius Tr. pl. legem tulit, ut sacerdotes, quos antea collegae sufficiebsnt, populus crearet.* Cic.Agrsr. 2, 7.) abrogatam a Sulla a. U.670. jam restitutam a T. Labieno Tr. pl. a. U. 69:. Postea sacerdo- tibus jus suum reddidit M. Antonius. Dio 44, 55. ig s To)g it- Qía; ajJig &wà ToU Ojos rlw algsciy TOU Goyispiug ETaVQya"ys, ó yse Kaícao, coU MeréALov voU EUssBoUg csÀsur4GaVTOQ, TG TE iQmeUvxc müTcU, xairoi: xal víoQ wal jc06zw iGTQATWYNWUc, STS9U- MupfE xal £) T3 mÀXÜs TH» SATiOx aUT2o, Duk TE TRÀÀA , xal OTt TO Ts Aa xarà ToU '"Pafigiov covaywvicxro, «ai TÓv ÁAsvroUÀoy &ToSays» oUw $Vw4Qicro, Acfy , ToUTÓ T& $TQaLs, wai AQXispsUG TÜV movyTiQiwwy, xximso XÀÀwv 7s 73g TiUi)g T0ÀÀQy , wai coy lu TOUÀoU j4&LiGTX , &v-LxOLOUIK&VONV , asbsty 9v. v.Jac. Guther. de ve- teri jure pontifcio i, B, Jo. 4nudr. Bosius de Pontifice Max. Romae veteris c. 5. (Thes. Graev. Tom. V.) Ceterum errasse €03, Pontifices comitiis tributis electos fuisse, opinantes pro- pter tribuum mentionem apud Cic. l. c. et nostrum h. L, non minus quam Grucáium de comit. 2, 2., decent Ernest, et Ou- dend, inde, quod Pontif. max. creaii sunt ante comitia tributa (orta a. U. 265.) neque princeps sacerdotum in comitiis, quae sine auspiciis haberentur, creatus esse vidctur. Conira pro- babile est, populum secundum tribus in car pum processisse, ibique in classes et centurias suas distinctum suftrazia edidisse. Ità tribuum mentio iu comitiis centuriatis infra c. 41 et 9o. Cic. Agr. 2, 1. v, Sigon. et Henr. Pales, ed Liv. w, 45. et Du- ker, ad Liv. 25, 5. qui locus etiam docet, haud facile creatum liquem fuisse, qui sclla curuli nom sedisset.
TF?»ltfi ) 25
. sine profusissima largitione. In qua reputans magni- tudinem aeris alieni; quum mane ad comitia descen- | deret, praedixisse matri osculanti fertur, domum se
. nisi Pontificem non reversurum. — Atque ita poten- lissimos duos competitores, multumque et aetate et dignitate antecedentes, superavit, ut plura ipse in eo- yum iribubus suffragia, quam uterque in omnibus, tulerit. [ 14] Praetor creatus, detecta conjuratioue Cati- linae, Senatuque universo in socios facinoris ultimam statuente poenam, solus municipatim dividendos, cu- stodiendosque publicatis bonis, censuit. Quin et tan-
-rofus. largitione] Dio l. c. wal «ke 9:pxrstowi xal woÀawst- €ai. cayrX TIVk xal TüV TUXOVTW) GTOiA coTOG EyfVErO , Wal ovre À6- eyou ojTs Sg'you OUDsVOg, ig TÓ araTUXsiv, vv S$OTOUÜXQsV , iiioTaTO" OU0s ZusÀÉy oí Tg «UTÍ& TaTsiVÓTWTOQ TQDg TA4V £* TOU ETSITX CXV, &ÀÀ dv fx£ysiosi mQeTtÜCa:, TOUTOUS ig XX] wQeiTTOyX; ÜTMOSTO.
domum se] Plut. Caes. 7. cc 0' $j4£gag $voT&cW;, xel Tj; pXTQg Sri kg 9UQXc wUTOy OU &ÜxwQuTi TQOTsjÁTOUCXQ , aJmXSXus- yog «Àr*» (id osculo fisbat)' w j4jrap , siwsv , TMWj«spov 7 cQyispé TOV UiCv , 7 Quyaba Over.
competitores] Q. Catulum et P. Isauricum. Piut. ). c. qui £vipayscr&rov; avboxg wai jyicToV £v fAeuAz Ovvaj«svoug €OS dicit, Dio l. c. ell. 2, 45. ,,et ante praeturam victus maximi pontifi catus petitione Q. Catulus, omnium coníessione Senatus prin- ceps. Sall, Cat. 49. ,,Sed isdem temporibus. Q. Catulus et C. Piso neque gratia, neque precibus, neque pretio Ciceronem impellere potuere, uti per Allobroges aut alium indicem C. Cae- sar falso (Catilinae socius) nominaretur — Catu!us ex petitio- ne Pontificatus odio incensus , quod extrema aetate, maxuomis honoribus usus, ab adolescentulo Caesare victus discesscxat.**
municipatim] Apud SaJust. Catil. 51. Caesar: ,,1:a conseo: publicandas eorum pecunias, ipsos in vinculis habendos per municipia, quae maxume opibus valent: neu quis de iis post- ea ad Senatum referat, neve cum populo agat; cui aliter fe- cerit, Senatum existumare, eum contra Remp. et salutem o- mnium facturum.,** Consentit i037, 26. "yidjugv $9wxe 05cai T£ aU- TOUc, xai ig wóÀtig àÀAovg GÀÀx wwraS£cSai, àv cUciÓy £eTiQujuÉ- »oug, ivl Tij ja«Ts «tpi àb&(ag cri auTw xQ4uericSÓyai moTE, wa» Puabg&e, Tig, i» moAsniwv poiga c2» TÓÀw , RÍ p à» QU'yor, slyau. Paulo diversam ejus sententiam dant P/ut. Caes. 7. e: Appian.
Civ. 3, 6.
26 cC SUETONII
ium metum injecit asperiora suadentibus, identidem | ostentans, quanta eos in poslerum a plebe Romana -
maneret invidia, ut Decimum Silanum, Consulem |
designatum, non piguerit, sententiam suam, quia mutare turpe erat, interpretatione lenire, velut gra- vius, atque ipse sensisset, exceptam: obtinuissetque adeo, transductis ad se jam pluribus, et in his Cice- rone, Consulis fratre, nisi labantem- ordinem confir- masscet M. Catonis oratio. Acne sic quidem impedi- re rem destitit, quoad usque manus Equitum Roma-
Dec. Silanum] Sall. c. 5o. ,,Tum D. Junius Silanus, pri- mus sententiam rogatus, quod eo tempore Consul designatus erat, de his, qui in custodiis tenebantur, praeterea de L. Cas- sio, P. Furio, P. Umbreno, Q. Annio, si deprehensi forent, supplicium sumendum decreverat, isque postea, permotus ora- tione C. Caesaris, pedibus in sententiam Tib. Neronis iturum se dixerat, quod de ea re praesidiis additis referundum cen- suerat." Appian. Civ. 2, 5. àÉiwUyrt 66 rà XiÀay, ToUg &vOpag &cy&T4 koA&cti jerivat , "oÀÀol cuveriOsyro io, £wi Négwya TG ey»ipi5g msQriodo4c , ó INéguy £bixaiou, QuA&rTE(V &UToU;, JA&xpr Ria- riva iA: moÀi[us xal rk &xoiBécrara juàJwci. cui sententiae Caesar postea addidit (vere mgogerí9s. defendit Schweigh. con- tra Casaubonum , suadentem mgoUrí9z ad n. 1.), $:a9&c9or 7026 àv$gag Fuxígwyx Tüc'lraAíag £y móÀaci», aig àv aUTÓg OcxijsAOY, judo ai» FariAivya xarxmoÀtu49£vros , 8g üxacTXQioy Umag Sici, wai jaw Q:» àvAwscTov $g dvügag ExiQaveig 7 m0 Aóyou wai Oix«g iLepyacpui- yoc, $C. à Fuziguv, nisi leg. i£ugyacjtyov. v. Hualdi Animadv. 51. in Plut. Ceterum discrepantiam aliquam scriptorum in enar- andis sententiis Senatorum de conjuratis nemo miretur, qui meminerit, ipsius M. Bruti historiam ejusdem rei non caruisse variis erroribus, quos arguit Cic. ad Att. 12, 21.
interpr. lenire] Auctore P/ut. Cat. min. 22. Silanus antea censuerat, Ooxeiy aUTQ T& icy arx maStiy Xoivar To)g &v0pac, post Caesaris orationem é£agveg 3v, cg oUó auTüg stro: SayaTov , &ÀÀ" sfoyjsóv* £r aov yàp ayooi "Poxto roUrowaxv ar&vrav. Idem Cic.21,
M. Catonis oratio | quae extat apud Sa/lust. c. 52. cf. Vell. 2, 55. qui Tribunum pl. designatum , adhuc admodum adole- scentem, fuisse Catonem dicit, consentiente Plut. Cat. £2. et Cic. 25. v. Fabric. ad Dion. l. c.
quoad usqué] Al. omittunt usque, et damnant Casaub., Burm,, Oudend. ;
manns Equ. Rom.] Secundum Sall. 49. ,,Q. Catulus et Pi-
^,
FrFUOLIYUS 27
norum, quae armata praesidii causa circumstabat, immoderatius perseveranti necem comminota est: et- iam strictos gladios usque eo intentans, ut sedentem una proximi deserucrint , vix pauci complexu toga- que objecta protexerint. "Tunc plane deterritus, non modo cessit, sed in reliquum anni tempus Curia absti- nuit, [15] Primo praeturae die Q. Catuluni derefectio-
$0 — magnam illi invidiam conflaverant, usque eo, ut non- nulii Equites Romani, qui praesidii causa cum telis erant cir- cum Concordiae, seu periculi magnitudine, seu animi nobili- tate impulsi, quo studium suum in Remp. clarius esset, egre- dienti ex Senatu Caesari gladio minitarentur.** Consentit Plut. Caes. g. Kaícag: 05 T3; BovAQc iióvr. w0XÀol v0» Tuxtgwva Qpov- QoUvrwy Tórs Viwv *yujyyà r& Ei cvvbpajuóyrzQ £TÉCJOV.
sedentem — deseruerint] quod Catilinae etiam accidit. Cic. Cat. 1, 7. ,,quid , quod adventu tuo ista subsellia vacuefacta sunt? quod omnes consulares, cui tibi persaepe ad caedem constituti fuerunt, simul atque assedisti, partem istam sub* selliorum nudam atque inanem reliquerunt? *
complexu top. obj.] Plut.l c. &àÀ4k Ricvgiwv rórs Abysrai 7X eyB£vyo! mspiBaAQy ÜmsEaeysiv «Uvüg OE 6 luxéqmv, d ot veavi- €xoi xgogéBAsyav, avavsücart, Qopw9eig Tüv b4j«cv , 4 T0» (Qóvov o- J.ug àQixoV wai maeavojJcoV j'yoUJ4sVog.
sed] Quod in aliis additur eriam, omisi auctoribus Ca- saub. Burm. Oudend., qui plurima omissi etiam post noz mo- do et noz tantum exempla collegerunt. S$uetoniana y. in ind. sub v. etiam.
Curia abstinuit] Sed Plut. Caes. 8. narrat, jit óÀiyag 3- píeag; Caesarem in Senatum venisse, et, cum de conjuratione $e excusaret, in summum discrimen incidisse, nec nisi con- gregato ante curiam populo fuisse servatum. Sed puto, ad | sequentem axnum id pertinere, cum de conjuratis deliberatum fuisset Non. Decembr., quamquam Plut. Caesarem adhuc cega- TWysiv j4&Àovra dicit.
de refectione Capitolii) Conflagraverat Capitolium prius, quod Tarquinius Superbus a Tarquinio Prisco votum fundare coeperat, (Liv. 1, 55, 56.) dedicaverat Consul Horatius (Liv. 2, 9. Plut. Poplicol. 14.), per Sullanas in urbe seditiones. P/ur. l. c. 15. Tv tv y&Q mgGrov (vaóv) — "Tagxuviou xaracwsvácavroc, "*Vgaxiou 9 xaSisQucayrogv toig £a QuALoq moXsj0i Tip &máAsce ( App. Civ. r, 83. r0 rs HioeriréAiov , Oxó TV faUiÀéw» TiTQawoCicig "9v
49 (0 0O. .849 EUR OQ. W T.X
ne Capitolii ad disquisitionem populi vocavit, roga-
Gone promulgata, qua curationem eam in alium -
iransferebat. Verum impar optimatium conspiratio- ni, quos, relicto statim novorum Consulum officio, fre- 4 quentes obstinatosque ad resistendum concucurrisse cer- —
nebat, hanc quidem actionem deposuit. [16] Ceterum Caecilio Metello, "Tribuno plebis, turbulentissimas
, » E , SSMES *o! , ,9? t mQócSsy Prsmi "ysudjusyoy iufTQuOÜX » wxl T4» mitia) oUOrig £T&VÓsI. CÍ. €. 86. aig *j4íQaie wai 70 Komiró)aoy SysmijumoaTO! xci TÀ £pyov TiVEG SAeyomoíov» Kü&gBuvog, 7) TGV Um&Tw), 3 XUAAx mé£jayrog sivat. Plut. Sull. 257.) Factum id A. U. 671. v6» $5 Osj-sQov, ita per- git Plut. l. c., avíez4ss ps» XUAÀag, imsyoa(p4 0s T4 wxSisgéocet
"
K&rovAog, XUAÀa -Qoawo9avóvroc. Pal. Maz. 6, 9, 5. -
ed disqu. pop. voc.] Dio 57, 44. éxgavrs, óvac TÓ jWtv ToU WYaxrovAov óvojux &w0 ToU v«oU TOU Aiüg ToU FuxmiToÀivoU aQa:psSsin (kÀomág cs "yàg aUcOv qD2uvs, Wal T0» Aoyicj4óy Tüv AvyAwjtvwy
Xo4péTey &TXTu^) Tu 9o 6» lIlouxzis TX Aovrk "Qoctisosy&caeQDat |
$xsrgaTiby non Pompcji studio, aAA' ?va «Ur0g wal Oik TOUTOM vÓ mÀSo; €(srsoic4Tai. CÍ. 45, 14. ubi inter alios honores id Caesari datum dicitur, ut, eraso nomine Catuli, (ó54 xai Tóv ysdíy, &Q' c0 TZ £WToi47ti &ÜDUVely &xsivoy Exsysiowesy , SxrsAécavrec) Caesaris nomen templo inscriberetur, quod tamen non factum. Lutatii enim Catuli nomen ibi permansit usque ad novum Vi- telli tempore Capitolii incendium, teste T'ac. Hist. 5, 72. ubi v. Ern. Ibidem Tacitus brevem Capito'ii historiam exhibet. — Ceterum ex dictis patet, disquisitione;i fuisse de peculetu.
in alium transferebat ] in Pompejum, ut docet Dionis l. c. CTTransferebat i, e. ut transferretur, rogabat. Non enim ía- ctum est.
novorum Gonsulum] Dec. Iunii Silani et L. Licinii Mure- nae. Officium est salutatio. Plin. Ep. 9, 57. v. ind.
actionem deposuit] Secundum Dion. l. c. absterritus maxime Metelli exemplo. de quo proxime, qui urbe cesserat ad Pom. pejum fugiens. lta enim ille: cJ uiv ojcw ys xagióscSet aUTQ 49shtv, cigrs xal &Q' avri Vik cobro "4Quo259vai Ti ToioUToV, olov ixig Nécwrs Dífbowroi, ümopsivai. De voce actio v. Ezn. Cl. Cic.
Caecilio Metello) INepoti. Petebat is maxime Ciceronem ob supplicium Lentuli et reliquorum conjuratorum, — Dio 57» 42. £gy:p 96 £ri 77 BovAs warsgusyaGers" dg yàg oUx s£à» c(Qieiw &vgv — ToU OXjiou S&vaTCV TOM TOU TLVOG secre eo isAo M. der xaTapoijv £y TG Ojo mpg roO IMgréAAoU roU Némwroc óri jaGQuGr& £y ov. Hae sunt | illae turbulentissimae leges, de quibus v. etiam P/ut.. Cat. n min.
- J
TU LI US E. leges adversus collegarum intercessionem ferenti, au« clorem propugnatoremque se pertinacissime praesti- tit donec ambo adminisiratione Reipublicae decre- io Patrum summoverentur. Ac nihilo minus perma- nere in magistratu, et jus dicere ausus, ut comperit paratos, qui vi ac per arma prohiberent, dimissis li- ctoribus, abjectaque praetexta, domum. clam refu- git, pro conditione temporum quieturus. Mulütu- dinem quoque, biduo post sponte et ultro confluen- iem, operamque sibi in a:serenda dignitate tumultuo- sius pollicentem , compescuit. Quod quum praeter opinionem evenisset, Senatus, ob eundem coetum fe- slinato coactus, gratias el per primores yiros egit: ac- citumque in Curiam, et amplissimis verbis: collau- datum, in integrum restituit, inducto priore decreto. [17] Reecidit rursus in discrimen aliud, inter socios Catilinae nominatus, et apud Novium Nigrum Quae-
26. ubi: ivrst2£» sig r4» OwLmpyiay 3jpvscAy ó MiérslAog £wwAyciag vs SoguBiOsig Guy-ys, wal vij«oy Zyoav;s, lomo? Máywov iívae xara TáXos Mera Ty Ovvajiswy zig lraÀiay, x«i maQxÀapóvra cá. eu iu T6ÀIV, Cog VO KaziXiva viv6vyeUoucay. 3 6s ToUTO Aó"yoc £u- TQeTHS $gyov 65 ToU Vój4OU xai TíÀog, P'yysigiCat Tk mQayjcava Tloje Tic, Xai vagabolya: T4V Wysjiovíav, et cap. sequ. usque ad ag. Pertinaciesime enin: inter collegas : restitit ei Cato. Conqueri- tur de ejus in se furore Cicero in ep. ad ejus fratrem , Q. Me- tellum Celerem, (ad Diy. 5, 2.). De ejus genere v. Manut. ad Ep. ad Div. 5, 1. Idem postea Praetor portoria ltaliae sustu- ht. Dio 57, 51. -
administratione] Àl. addunt praepos. ab. ta est c. 28. - ,,Quo « petitione honorum absentes summovebat.**
jus dicere ausus ] ut Praetor urbanus, cujus pr. erat juris- dictio. v. ad c. 45. Inde lictores, quos duos Praetor habebat in urbe, et praetexta , quam primo muneris die nuncupatis Yo- ti$ induere solebat.
Nov. Nigr. Quaestorem ] Ambigo adhuc, Quaestorem ur- banum, an quaesitorem, an Nidicein quaestionis intelligam, neque facile rem aliquis definierit. Plurima tamen videtur h. 1, esse Ernesti auctoritas, qui ex Cic. pro Flacc. 13. M. Curium et P. Sextilinm eo anno Quaestores vrbanos fuisse ostendir, Intellige igitur quaesitorem, cui extraordinaria de Catilinariis
25 1 €. &UETONII!Z
storem a L. Vettio Judice, et in Senatu a Q. Cu- rio: cui, quod primus consilia conjuratorum de- iexerat, constituta erant publice praemia. Cu- rius, e Catilina se cognovisse, dicebat: Vetüius etiam chirographum ejus, Catilinae datum, polli- cebatur. Id vero Caesar nullo modo tolerandum existimans, quum, implorato Ciceronis testimonio, quaedam se de conjuratione ultro ad eum detulisse, docuisset, ne Curio praemia darentur, effecit: Vet- ium, pignoribus captis, et direpta supellectile male -
quaestio a Senatu fuerat demandata, Id feri solebat in gravis- simis criminibus, de quibus nondum lex erat lata, vel ubi suf- ficere non videbatur, quae aderat. v. Cort. ad Sallust. Iug. 40. et jigon. de judic. 2, 33- p- 676.
L. Fettio Judice] Hoc cognomen e membranis, numis e£ lapidibus Vettio asseruere Graev., Casaub., Oudend., Ruhnk., WVolf. Conira Burm., Ern., Bremi probant vulg. indice, eun- demque hunc putant, qui commemoratur c, 20. qui per cone tumeliam indez appellatus Exn. videtur. Sed vix puto, huno iam acerbe a Caesare habitum, postea ejusdem causae serviisse, quamvis pessimae notae hominem fuisse, ex omnibus tpa v. ad c. 20. De hoc ita Dio 57, 41. oU jy oi ys ep gaaxor, oi jaéradL óvT&G TU RariAva Ty TQa^y|4&TÀ)V xai TÓTS STi TipiÓVTEQ, NcUxaQcw. &ÀÀà xai $éti Tg Tij&wgíag £ragarTOvro. Kai Exsivovc jasy erQacsyol xaS' inácroug mij D9évrss mQoxaríAafov roómow Tiyàk icwa- $acj£vovg, wai $riuwQQucavro frtQor Óe TGy AaySavóvrwV, JuwvUett Aevxíou Ouerrícu, dàvogüg ivm&wg cu'yxowwyw4cavrog jv Gic: Tc evwwjiodíag y TóT& 0k £m abri aUTOUS M(paivovrog, ZsÀryxójsvor &Bue xaiotyre. Vettius iste cum nomina conjuratorum in tabula per- scripta Senatui tradidisset, multusque inde multis calumniae netus esset, bos Tj 'yspoucim rà OVÓjkaTa aUTüv txriÓXVai' wax TOUTOU, Oi T£ dvaiTio. WaTíGTXCav , Wài TOlg UTsUSUVo:g Üiunat E*y£vov- 26. xal aUTüV oí j4ty maQóWTsQ, Oi 0s xai sQxjuxw wQAow. Ad qu. l. et ipse Fabric. falso, ut mihi videtur, hunc cum altero Vettio confudit.
Q. Curio] Fuerat is et ipse inter conjuratos, (SalJ. Cat, 17.) perductus ad prodendam con jurationem a Cicerone per Fulviam. Sall. 25, 206. yr
pignoribus captis] quod in jus vocatus a Caesare ob falsum indicium non comparuerat. Spreti unperii et neglectae digni- tatis, maxime negato majori magistratui obsequio, poena sem-
iU LIUS 31
mulcatum, ac pro Rostris in concione paene discer- ptum, conjecit in carcerem: eodem Novium Quae- storem, quod compellari apud se majorem potesta- tem passus esset. [18] Ex praetura ulteriorem sor- titus Hispaniam, retinentes creditores interventu spon sorum removit: ac neque more, neque jure, ante-
per erat carcer et pignorum captio. Graeci dicunt. iv£yvox. Aau- Bávsv. Plut. Cat. min, 37. &vsiÀoDvrog 0s T0 Küárwvec, cmt tidi9ac: Uv àmsiQoUvrwy , &vEy vga Axec9ai.— Cic, 45. &éy vga Aa- Bà» j4óvev imauc«ro. lta Liv. 5, 58. ,,postquam citatà non con- veniebant (Patres), dimissi circa domos apparitores — ad pigno- xa capienda. Cic. de Orat. 5, 1. ,,pignoribusque ablatis Cras- sum instituit coercere,** y. Ern. Cl. Cicer. Direpta supellex haud dubie est a populo, quicum apparitoribus in Vettii ae. des irruperat. Al. interpr. divendita.
compellari a, s. maj. pot,) Omnino, qui magistratum ge- yebant, compellarii. e. accusari, deferri mom poterant, (unde NNoster c. 18. post praeturam metuisse Caesarem judicium nar- rat,) vel infames aliquo crimine atrociori abdicare se magistra- tu cogebantur; multo minus major potestas i, e. magistratus, &gex1» (Consul, Praetor, Aedilis) a minori; quamquam enim Novio quaestio demandata fuerat, summam tamen Caesari, dum Praetura fungebatur, ob dignitatem debebat verecundiam.
sortitus] Praetores enim provincias inter se vel compara- bant vel sortiebantur. Liv. 27, 59. l. 54, 55. 1l. 45, 16, 17. — Hispaniam uter. Put. Caes. 11. 'Ig4píay, quomodo etiam Zpp. Civ. 2, 9. Dio 37, 52. 7j; Ausiravíag j4erà Tijv CmQUTXylav 3058, Omnes minus accurate.
sponsorum] i. e. qui pro debitore se obligabant, dati a debitore; ubi enim ultro se offerobant, jubebantque pecuniam eredi sua fide suoque periculo, dicebantur fidejussores; adpro- inissores erant, qui, quod suo nomine alii promiserant, idem pro altero quoque promittebant. lta Hcinecc. Ànt. 5, tit, 21. $. 4. Sponsores audiebant, quod, debitorem dicta die aes alienum solutarum, spondebant. — Ceterum eripuit Caesarem credito- ribus M. Crassi interventus, auctore Plut. Crass. 7. et Caes. 11. Ubi: dva?sfaj«évov b reU Rigaccou roDg j«&)49 Ta. xaÀtroUg xol dca QaiT4TOU; TU» DavucTüy, wei Oiryyvicayrog óxkTaKOCiw) Xai TQiX- Wevra rxAAyTwy , ovTwg :54A9av Pwi ri» Emagxíav. Debebat auiem Caesar prius, quam aliquem magistratum) adiret, a300 talenta. Piut. Caes; 5. unde Appian. Civ. 2, &. Qaciv aUTóv &msiv, C-& biovro Qigyikiuy xai msvraxodiw» uvgidtwv ($C. 0gaxj4d» i. e. mil- lies HS.), fva xci j«aoív.
quam provinciae ornarentur, profectus est: incertum, melnne judicii; quod privato parabatur, an quo ma- iurius sociis implorantibus. subveniret. Pacataque provincia, pari festinatione, non exspeclato succese sore, ad iriumphum simul consulatumque. decessit; Sed quum, edictis jam comitiis, ratio ejus baberi non posset, nisi privatus introisset Urbem ; et arabienti,
-
r MCA
ornarentur] Al. ordinarentur. Exrat quidem Senatus, ors
dinare i. e. constituere, decernere provincias, quo sensu iníra c. 76. dicitur: ,,magistratus ordizavit.'* et Justin, 50,2. ,,tribuna- tus, praefecturas, et ducaius muiieres ordinabaut.:* (ut mos: verordánen.) Sed facta jam fuerat &ortiudo, restabat igitur, ut provinciae ornarentur i. e. instruerentur rebus necessariis, ut copiis, pecunia, vasis, quninado magistratus ipsi orneri di- vuntur. Gr. xocyusiv, wócj4oy T4 aQx5 TQogriÓévai dicunt. y. de hac re Sigon. de ant. jur. prov. 2, 1. Heinecc. Ant. duree l. i1. $. 108. Ernest, Cl, Cic. in ornare. ;.. » privato] cum antea ut Praetor, postea ut praefectus provin- ciae compellari non posset. i Pacataque prov.] Devicit ibi Callaicos et Lusitanos, pro- pterea Imperator a militibus appellatus, Put. Caes. 12. Dio 57, $2. Appian. Civ. 2, 8. arQarik) a'ysigag &meTi9sTO Toig iTi Àormwoig "IB4ewv» ày& fog, j«6xQi TA "lBagíav ig và óAówAxQov &wiQwvs Pw- pixioig UxOTSAXW' xai xgXjaTa ToÀÀAà ig Pépwv amémcsj4Vys» ég TÓ OL. »0» rapusioy. et Id. Hisp. 6, 102. L'&iog Kaiasg , aíg&9sig 'lgagiag qrpari yit wer ai TCÀ&JAEly Gig oeneeiey , dca TG ljseav ica Ais. T0, 5 Pwjaioig &rt E)umiv , moMEJus GCuvQveykacs) myTX UTAWOUEY. Deinde rem pecuniariam apud llispanos constituit, auctore Piut.l. c. éraís 4g, ry -geQévru» Toig é(siÀouc: wa9' txacTOP £yiavTóy OUc jak» jaéQx TOY ÜaveigTYy avsigsiOoJar, TC) Ü8 Aermw oj. G9at T0y OscwÓTNV , ÜxQug &y oUTW; $nAvD9 TÓ Càvsoy. Frovocat ad. haec erga eam gentem) beneficia Caesar ipse in oratione Bell, Hisp. 42. ; non exspectato successore] quod facere debebant, ut pro- vincjam copiasque ei traderent, quo facto intra triginta dies e provincia erat proficiscendum , lege Cornelia. v. Cic. ad Div. 5, 6. quae tota ep. ad coguoscendum mutandi provincias morem multum valet; ad Div. 2, 15. exemplum etiam habes praepositi provinciae Quaestoris, quum successor justo tempore non ad- yenisset, * - án i ratio ejus hab. n. pj lntra legitimos dies d trinundinum prohieri caudidati debebant, Sa/l. Cai. 1g. Ceterum zmmagisrra-
*
IULIU S. 53
ut legibus solveretur, multi contradicerent, coactus est, triumphum, ne consulatu excluderetur, dimit- tere. [19] E duobus [consulatus] competitoribus, L. Luccejo, Marcoque Bibule, Luccejum sibi adjun- xil: pactus, utis, quoniam inferior gralia esset, pe- cuniaque polleret, nummos de suo, communi nomi- ne, per centurias pronunciaret. Qua cognita re, opti- mates, quos metus ceperat, nibil non ausurum eum in summo magistratu, concordi et consentiente colle-
tus, qui comitia habebat, ob varias causas negare poterat, ra- tionem se candidati habiturum. Liv. B, 15.
ut legibus zolveretur] bh. e. lege, qua absentis petitoris ra- fionem haberi vetitum erat. Absens autem erat, quod urbeni intrare ei non licebat, dum in imperio perseverabat, et trium- phum cum exercitu expectabat. Plur, Caes, 13. imei 95 roc jew pywptvoug 9olajBov s5w QuxrgiBsiy S68, TODQ 08 JaeTicytag ÜmaTEiay magóyrag £y TX miÀsiTOUTO cQATT&iV, SV TOLAÜTX '"yEyovig avriVorsia, xal v00g aUràg r&g ürariXag aQey[|«tvog agyxeuiosdiac, ec5jNys mQ6g TV CU'yxÀxTOV , aiTOUJ4EVO; AUTO 0095yar magamyy£AÀsy eig vrarsiay amcy- ti 9x 7G» QíAoy. Contradixit ei maxime Cato. cf. Plut. Pomp. 44. Cat. min. 51. Dio 57, 54. -gaZag 95 rabra, xai voj4igag (was y3» à- a)UTüy £xiBaciy -Q0g TÀ]9 UxaTsiay tlÀwQétvar, Omwcv65 TOf T&g &QXaigsCiag, xai Toiv» Tüv OiaOoxo» tÀSsiv, vipuyos* xal JXiov
wai wQà ToU míu pai Tk £TivbX(x, ETELD) 43 0iX T8. mQoUiscQraC Ova jv, air9Cc: aUTX. ji» TUXU 0s, coU Krwvog ori juaAi8ta. ivayTiw- Sévrog, tasiva jky slact. wai *yko jXTiQs TOÀ) mÀt(w kal usiQw v- maro; àwobEry Oeig wal sQeya moaluy, xai Extvixia mijyeiy.. Trium- phum tamen ei fuisse decretum, patet e Dion. 44, 41. et pp. Civ. 2, 8. i(Q' cic y uiv BovA3 Sqiopifstca: magécyty &Uru Sequ. — Ceterum Romanos ab observanda illa lege nonnunquam reces- sisse, docet etiam exemplum Luculli, qui absens aedilis fuit creatus, D/iut. Luc. 1.
consulatus] Maud dubie e glossa, ut saepe.
Luccejum] Cic. ed Att. 1, A7. ,,Luccejum scito consulatum habere in animo statim petere. Duo enim soli dicuntur petitu- ri. Caesar cum eo coire per Arrium cogitat; et Bibulus cum hoc se putat per Pisonem posse conjungi,'* ubi v. Schütz. Hic, Luccejus vero idem est, cui Cicero (ad Div. 5, 1o.) historiam consulatus sui scribendam demandat.
pronunciaret] i. e. promitteret. Infra c.26. , munus popu- ]o epulumque pronunciavit.' Cic, Cluent. 29. ,,qunm pro reo pronunciasset pecuniam,*''
I
$4 € S U'ECONEE.
ga, auctores Bibulo fuerunt, taniundem pollicendi: ac plerique pecunias contulerunt, ne Catone quidem abnuente, eam largitionem e Republica fieri. Igi- tur cum Bibulo Consul creatur. Eandem ob causam opera oplimatibus data est, ut provinciae futuris Con- sulibus minimi negotii, id est, silvae callesque decer- nerentur. Qua maxime injuria instinctus, omnibus officiis Cn. Pompejum assectatus est, offensum Patri- bus, quod, Mithridate rege victo, cunctantius con-
firmarentur acta sua: Pompejoque M. Crassum recon-
LU
ne Catone qu. abnuente — 6 fep. fieri] i.e. ne Catonequi-
dem negante, banc larg. Reipubl. essé salutarem, Ineptam esse lect.
& Hep. cum largitio non ex aerario, sed collatis singulorum pecuniis fieret , jam monuit Oudend. e Hep. ita dixit Liv. 8, 25. ,quum — Publilium imminentem hostiunr muris avocari — haud e Hepubliea esset. — Cic. Phil. 5, 15. ,,id cum — recte at- que ordine, ezgue Hiep. focisse et facere** al. ad Brut. 5. ,,si arbi- traxere utile eque liep. esse.**
cum Bibulo] ppian. Civ. 2, 9. 9. Uopuuévy 9' ados $ Bov- P (triumviros intellige) Asóxicv. BUfAoy i; éyxyriwciy ToU Haica- eos sx sigoróvqasy aUTd cvvágy sy. Aliam Írumenti distribntionem, suadente Catone populo ex aerario decretam, ad abstrahendos a Ceesare ante praeturam animos, narrat Plur. Caes. Q. Cat. min. 96.
optimatibus] Al. addunt a£. Sed plura exempla dativi ita positi in nostro occurrunt. v. ind. Simplicem etiam ablativum ita adhiberi docet past alios Oudend. ad hb. l1.
silvae callesque| h. c. ubi bella non gerenda, nihil gloriae parandum, cum latronibus tantum cozílictandum. Lips. ad Tac. Ann. 4,27. intelligit curam publicorum saltuum cal- liumque, in quibus pecora pascebsutur, aere aliquo con. stituto, Quaestoribus proprie demiandatam, interdum et Consulibus, si bella nusquam eut hostis; (quod vellem exem- plis confirmasset; equidem certe dignatione consulari inferius id putaverim.)
- assectatus est ] i. e. omni studio coluit. Gr. 9s9gastsUsiv; ab ut Dio saepius, vmégysoSu«. O[fensum i.e, infensum, iratum. y. ind. ix
acta sua] Auctore Dion. 57, 49. Pompejus ob hanc maxime causam L. Afranium et Metellum Celerem ad consulatum per- duxerat, quod per eos acta sua confirmatum iri, $ici persua-
? LI 4
YrUuvrLrIUuUs 355
ciliavit, veterem inimicum ex consulatu, quem sum- maà discordia simul gesserant: ac societatem eum utro- que iniit, ne quid ageretur in Republica, quod dis- plicuisset ulli e tribus. [20] Inito honore primus o- mnium inslituit, ut tam Senatus, quam populi diurna acta confierent,- et publicarentur. ^ Antiquum et-
serat; sic enim ille: 72:Às j4&v »yào dÀÀ& e, xal iv Tolg ux:cTA xoa» T$ Tivx TOi; CuysCTQatTsUMéVOIg Ot DoSvar, xai Tk mSTQUyjsivx WT T&yrT' PAiwvQwS$7yxi. Oi4uagrs 0s cu) TÓre. Obstitere ei praeter alios Cato, Metellus ipse, omnium maxime Lucullus,
reconciliavit — gesserant] Consules fuerant a. U. 694. Plut, . Ürass. 12. oU piv &atva» exi Tj; aUTás QuAo(QQos Uva sig t3» aQoIv waTracTAyTi;, &ÀÀ' óÀiyco Osiy ctgl wtàvtuy DiasoóJ«tuot , wal màvr& SvgkoAaiyoyrig &ÀÀAoi xal QuAovtrkotyTsQ, mOliTEUTOV XXi amQu- xrov ajToig T4» UraT&iay £T0í47ay. Reconciliavit utrumque Cae- Sar ante consulatum, uti praeter nostrum P/ut. Caes. 15. Crass. 14. dg PvwavjAS:» aw Tg PmaQyix;, mapacwsvadój«svog Ümartiay [«s- miévau. Poropej. 47. :A$à àm0 crQaTíia;, ubi sapien:er ds hoc €ae:aris consilio judicat. Dio 57. 5i. sequ. ppian: Civ. 2, 9. qui addit: xaí ri; aUtüv T4voe vi cup Qoociv4y avyyosQsus, Bag- Qu», £v) QiBAI mspiAay , fTÉygaws Tioinie: Jor. 4. 32 ri. Epit. Liv. 107. Minus accurate /'eliej. 2, 44. ,,hoc igitur Con- . $ule (Caesare) ioter eum et Cn. Pompejum et M. Crassum imiia potentiae societas.'*
primus — diurna ecta confierent e. p.] Huic Suet. loco cum refragari viderentur fragmenta dide actorum Sen. et P. lt., alterum enni56., alterum 692., edita a Dodwel/. Praelect. Cam den. p. 665—691., quibus innixus Graev. Nostrum erroris ar- guebat, ut qui a Caesare demum Cs. a.605. instituta ea dicerer; vindicarunt eum Duker. ad Liv. 44, xg. Wesseling. Probab. 5 et Ernesti in excuzsu ad h. ]. et prolus, de actorum S. P. Q. K: diurnorum origine, cujus summa haec est: Illa lragmenta cós- ficta videntur ab aliquo impostore. Memoriam autem ro;um publice gestarum singulis annis antica literis mandavit Pontifex Jmax., lique annales maximi sunt appellati, u£ adeo actis diur- " mis opus non esset, Haec annalium consciibendorum zaiio ob- .tinuit usque ad Ponüficem P. Mucium, h.e. ad medium prope seculum septimum ab U. C., postea fortasse ob turbas domesti- Ccasomissa. Ideo Caesar Cs.acta diurna instituit, post ejuscon- sulatüm propter optimatium invidiam intermissa, (nam per ali- quod tempus comuéntarii rerum urbonarum paivati tantum erant, v. Cic; ad Div. 2, 5. 1: 8, t. ad Att. 6, 2.) ab eodem Cae-
56 cC SUETONI! '
iam retulit morem, ut, quo mense fasces non habes ret, accensus ante eum iret, lictores pone sequeren- tur. Lege autem Agraria promulgata, .obnunciantem collegam armis Foro expulit. Ac postero die. in Se- natu conquestum, nec quoquam reperto, qui super tali consternatione referre aut censere aliquid aude-
sare alterum Consule et Dictatore postea restituta. &e- confrerent Oudend. restituit pro conficerentur.
quo mense] Alternis enim mensibus fasces habebant Css., quamquam alternis diebus nonnunquam eos mutatos contendunt haud paucie fragmentis act. diurn. modo commemoratis, ubi v. c. »V. Kal. Apr. fasces penes Aemilium, IV. Kal. Apr. fasces penes Licinium e. s. p.** ob quam ipsam causam Oudend. spuria ea pronunciat. Locus classicus de fascibus est apud Dionys. Ar- chaeol 5, ». osícavrsc, cg ioi boxsi, a3 B0 Toig "woÀÀoig P'yyi- yxyra: vtQi T3; waive vClirtxg oU4 aÀw94c, Ori Duo Bacisig wUpios yryóvaci Tg ToÀtwg «)9' fvóg, sxaríogov Tüv Üm&rwy ToU ÜdDrKX wiAS5Xx8ig SxOYvTOQ , WgTSQ tiov oi aGiASig, iMQrvay TÓ TE OÉOG aQpsAé- CÓ». Tüy TOÀiTRy , xai t3j; PEovCiag justbCat TUy QOovoy , ToU My &r- pou Ty UTXT«V ToUg DdOrwa wararülayrsg SytiGSoi msÀBWtig, TOU $' érípov, Üdswa OT«9éra; Qa(M)oug $X0ovrag jabvov, dug O6 TiV& [OTO- QoUsi. xai wOQdvag 'yivscSai 98 rdv wsÀÉutw») T3V TapaÀwNiw EK mà" girQom3g, eva nij)x waTfyoyro; avTOUG TaQaAÀAaE £xarépgov. Postea Valerius Poplicola à(siÀAev aàw8 r&v Q&fBwy ToUg vsÀéwsig Wal wa- T&0TWCATO TOig |4£T GUTOV Üm&TOIg 8905, Ó xai pfyQu T26 Ej&fjg Oréjatt- sy 3Juxíag (ita Dionys. 5, 19.) , órav ?Ew9sv rác mÜAtwg "yiywyrat, Xoz9ei coig wsÀéwsciw , £übov $5 vaig Gao. wocjuicSa: [novaug. ldem alteri tantum Consuli fasces concessit, qui mY0s postea etiam valuit apud Decemviros Liv. 5, 53. ,,eo dio penes. praefe- ctum juris fasces duodecim erant; collegis novem singuli ac- censi &pparebant.*
Lege— Agraria ] quales multaeante Iuliam fuerant latae, de quidem v. Sigon. de ant. jur. ]tal. 2, 2. p.627. sequ. Ern. Ci. Cicer. in ina. leg.
obnunciantem ] i.e. dicentem, se decoelo servaturum (Dio 50. 55. ficcwjusía» WowQiósm9a: dicit), vel tristia de coelo nuncientem, qua re comiiia dirimebantur et in alium diem differebantur, ex lege /e/ia de cormitiis Aclii Cs. a. U. 586. y- Ern. Cl. Cic. ad legem Aeliam etsub v. oónunciare. De re v. infra.
referre] id erat Consulis, qui fasces sorte tenebat (tenebat aute: tunc Caesar, Quem de suo facinore non relaturum fuis- ;& patet) vel Tribunorum plebis , vel Praetorum, quibus jus hoo
e
IULIUS 34
ret, qualia multa saepe in levioribus turbis decreta erant, in eam co6git desperationem, ut, quoad po- testate abiret, domo abditus nihil aliud quam per edi- cta obnunciaret. | Unus ex eo tempore omnia in Re- publica, et ad arbitrium administravit: ut nonnulli urbanorum, quum quid per jocum testandi gratia
dedit Augustus (Dion. 55, 7.) de illis igitur h. ]. est cogiran- dum, nisi quis cum Ern. referre putaverit esse i. q. relationem postulare. Censere h. l. sontentia:m dicere per egressionem, ex- cedere relationem, quemadmodum otiam interpretatur Reimer, ad Dion. 55, 5. Auctore etiam Dione 28 , 6. Bibulus rz ic-sgaíc &rsiQace jtv $v TU) GUvsOQiup «UTOv (Tv voJaov) Atcxi, PwéQavs OE oU- $áv c5 yàg ToU xA59ovg Gmovéy OsbouAwJ«évor mávtsG XCUXadcY.
domo abditus] Plut. Caes. r4. ó pk» o9v cvvaQy wv rob Kai- cxoog, BigAog, £wti wwÀUwy Troc Vój«cUg oUOEv EvíQuuyEV , aÀÀ& "moÀ- Àáwig $wiyOUvsus «era Fuárwyog imi TÀQ ayop&; &xo0Savsiv, S'yWAticx- pivog oixor TOV t4; &Qy56 Qpóvos OieréAecs. coll. Pomp. 45. pp. Civ. 2, 10, 11. narrat, Caesarem post contentiones de lege agra- ria Senatum non habuisse amplius, eed pro rostris cum popu- lo egisse, adjuvantibus Pompejo et Crasso, Senatum autem, cüm ab uno Cs. convocari non posset, in aedes Bibuli conve- nisse, tandem Bibulum progressüm in forum et oblocutum vi fuisse depulsum, additque c. 12. xai BUpAe; uiv, tx xttgv d- wayrx u&9sig, cix Tig iDioTHG, OU TQOXsi TÀg Oixiag ivi TÓ ÀoumOy T6 &gx3; &vay. Dio, qui accuratissime to'am contentionem $5, 1— 8. describit, c. 6. oU u£vror x«i ó BíBovuAog ivsóioou, aAA Tetig Oxju&Qxovg Guva*ewicTag QogDéptvo;, t£wüAves TO vojoSiryua. vai Táog, £T&094 jouir! aU TW juponjsix &ÀÀX mwpic avaBoAsg UxtÀsimero, Ísgojxvíay ig raza; ójsotug rà; ÀormXo TOU &roUg v jséQag , 8v aig ovÓ tig ixxiwciag 6 Onjuog £X TüV vOjwwv CuvsÀSri) füUvaTO, wQoOwyoQptucs- Tandem, omnibus frustra tentatis: avex doxes Tt oUy oixaór, xal cUx£ri TÜ vap&vay ig t2 WOivÓV J«PxQr TYg T&ÀsUTa(X; TOU &TeUG J|48QAG mapjÀ9sv, &AÀ i» c5 oiwia karautvwy asi rq Kaicagr, ósavig "ys ivtwréígidé Ti, iver£AÀeTO Did rGy ÜmwQsTÓ , OTi [sQOjJAV. X 6 E(M , Xa? eUb:y óciíwg ix Tv vijuwy ty aUTA OUvairo bgacSa:. v. Cic. ad Att. 2, 19. et 21, /el/. 2, 44.
urbanorum] i.e. jocosorum. P/in. ep. 4, 25. »quid hunc putamus domi facere, qui in tanta re, tam serio tempore, tam scurriliter ludit ? qui denique omnino in Senatu dicax et urba- nus et bellus est?*« Quinctil. Inst. 6, $5, 102. sequ. de vera urbanitatis notione multis disputat.
per jocum test.]j Muo sano pertinent verba: por jocum, non
3568 C.. BUDE Hum I S
*
signarent, non Caesare et Bibulo, sed lulio et Cae- saie Consulibus actum scriberent, bis eundem prae- poneutes, nomine aljue cognomine: utque vulgo mox ferrentur bi versus: :
Non Bibulo quicquam nuper,sed Caesare factum est:
Nam Bibulo fieri Consule nil meminz.
Campum Stellaten; , majoribus consecratum, agrum que Campanum, ad subsidia Reipublicae, vectigas -
post signarent, ut visum Lipsio et Torrentio, adstipulante Er- mestio. [n rebus enim seriis talis jocus et indecorus erst, et illeggitimus, ut bene Oudend. — Rem Dio etiam narset 59, 8. cà ps oj» àÀÀa ajTóg 6 liaicaQ Wal ipwysivo wai Cvvtf)oUAsvs wai Pirerts mAvrx XxaS9amaL TXW TZ TÜÀt, Óog Wal JA6yOG &UTZG AQXWY. C4:vmsQ yoQisvriQOJasvot rivsg TO J4:y TOU BifpouAcu cycju& mavyTKTOGU &r£CibTwy' vy 0E 03 liaicage QUo wal Gvcjsadoy wel 8yga(Qoy, X eióy T5 liaicoQx xai '"loUAioy Raigaga Umarst» A.éyovsc. e Campum Stellatem] agriCampani part-m, juxta montem Calliculam agrumque Falernum. (Cluver. Ital. ant. 4, 5, 5. Cellar. , Geogr. Ant. 2,9. p. 849-) Conjungit Stellatem campum et agrum Campanum etiam Cic. Agr. 1, 7. et 2, 51. Dictus ita fuisse vi- detur ab uxzbe Stella, quae ibi fuerat, Consecratus autem h. ]. non est Diis devotus, sed usibus publicis destinatus, zmajori- busi.e.a majoribus, (quae enim in nullius bonis erant, quodam-. nxiodo divini juris habebantur), fortasse etiam , quia per sacrata jura i. c. inter exccrationes publico addictus fuerat, Casaub. fa- ctum id putat in memoriam victoriae de Samnitibus a. U. 459. Q. Fabio V..et P. Decio lilT. Css. Conficit rem //e//. 2, 44. »In hoc consulatu Caesar legem tulit, ut ager Campanus ple- bei divideretur, suasore legis Pompejo. lta circiter XX, millia civium eo deducta, et jus ab .his restitutum post annos circiter CLII, guam £elio Punico ab Romanis Capua ia. formam praefe- cturae redacta erat.'* cf.loca Dionis et Appiani mox laudanda. agrumque Campanum] Cic. Ágr. 2, 29. eum »fundum pul- cherrimum populi Rom., caput vestrae pecuniae, pacis orna- mentum, subsidium be!li, fundamentum vectigalium, hor- reum legionum, solatium annonae'** dicit. Conqueritur de ejus divisione lege lulia instituta ld. ad Att. 2, 10. Dissentiunt autem , notante eliam Casanb., hic Graeci, qui divisionem agri Camp. a lege fulia agraria distinguunt. JDio 58, r. x» i ycav T4» T& xov amacav, w«ÀX» T3936 Rapymavibos, ÉyEj«8" (raír4» 'y8p iv rd Oxuocio £&aigsroy (uà TXv AgsTHw cuvsBoUAsSUCSV
: YULÍ1US. 39 lem relictum, divisit extra sortem ad viginti millibus civium , quibus terni pluresve liberi essent. Publica- nos, remissionem petentes, terlia mercedum parte relevavit, ac, ne in locatione-novorum vecügalium
slvai) sequ, et c. 7. 0 Te od». vópueg (lex agraria) ovrwg suvQd2», xai TQogéri zal Y GV liajmavs ^j TOig TQiX T8 TÀsiu T& éTi TÍWVE dxovciy £009», wol Qik moUro wal d'roixog Td) "Pwjaaiu) 3) Rh rU) TÓ- Ts wQüTov ivojuc2» (i. e. jus coloniae XD cum praefectura antea fuisset). Appian. Qiv. 2, 10; val vépsovg Tee Ty TEVATAV à; Tà BovuAsuTAQiCY ii seres, xoi am ejreig Qityspis, wal Tij) GorCTEUDU- Cay aUT$c u&jugra cipi MvrUqw, 7 ig TX weivd OrepucSotro, (quae egregia Schweigh. est emendatio, inssrto j e mostro l. ,ad subs, Reip. vectigalem relictum'*) «eig oíct varQaci maion dl cf. Piut. Pomp. 47. Cat. min. 51 et 52. ubi addit c. 553. £vaoSsi; eov ó Roicao dAAov el;(Qsos vópov, «3v fuxjumxvia) C E0V yv "Ágocxaraviucyra volg &àmüQotg wei mívarwM. dvríÀeys 9 cUóosíg, mÀMV ToU Ri&ravog. -
vectigalem] qui agri et publici dicuntur, hostibus erepti et ut patrimonium reip. xetenti : unde Cic. ad Att. l. c. »,portoriie Ita- liae sublatis, agro Campano diviso, quod vectigal superest dáo- mesticum, praeter vicesimam ? ** Alias vectisales etiam erant agricolonis divisi, sub conditionedecimarum cy emtigopsévwy et quintarum ry Qvrsvopivuv , vel viciis lhostbus maxime exira ltaliam relicti, e quibus tamen et ipsis decimae proventuum eraut solvendae. :
extra sortem] h.e. ut non sorte ducta, sed XX. virorum arbitrio divisio fieret, ut bene Torrent. llos Vigintiviros, qui solebant fieri agris dividundis, commemorat Vell. 2, 45- qui narrat, Ciceronem inter eos essc noluisse. cf. Cic. ad Att. 2, 19 et 9, 2.
ad vig. mill.] i. e. eirciter, ut ell 2, 44. WYta T'erent. Heautont. [, 1, 95. quasi talenta ad 15 coegi. Piura dat Ou- dend. ad h. 1l. et Mori ind. ad Caes, sub voc. ad. Al. h. l. ac,
' vitiose. Publicanos] Equites Rom., due VecHipola LU redeme-
rant, Jppian. Civ. 2, 15. of 9 irmésg— iu moÀÀoU T2v DouAXV 5 vov), asciy TiYx j«éQovg TOV (Qóquv aUTOig "ysvícSent, wal &mODIÉTQU- ps» $ BovAs. Ita eriam Dio 58, 7. coAAAwig T/c BovAüg 0:x9évrsG, CcwG £Ürwig TIV0G TUJICIV , OU tUQayTO, AÀÀu» Ts Wai vOU RTw- yog xyriroa&avrwy. Jure ideo reprehendit Catonem Cic. ad Att. », 1.
tertia merc. parte] App. rgírx ry jucSdciu? «üroig ma- Que. Dio: ro); 0 immíag, 8€. &vy49T4gaTO, TD TQuT4J4óQi0v C(pic, TUy TgÀUyv, & ijrMicSwyro, aQsic. cf. Cic. pro Cn. Plancio c. 14.
novorum véct.] non omnino novorum, scd quorum post
Ao c; s'UUDUEUSTOU RSS E
immoderatius licerentur, propalam monuit. Cetera iiem, quae cuique libuissent, dilargitus est, contra- dicente nullo, ac, si conaretur quis, absterrito. M. Catonem interpellantem extrahi Curia per lictorem, ducique in carcerem jussit. L. Lucullo, liberius re- sistenti, tantum calumniarum metum injecit, ut ad genua ultro sibi accideret, Cicerone in judicio quodam
Pd
fingula quinquennia nova fiebat locatio, ut recte interpr. Ou- 1end., cui rationi quomodo obstet Latinitas, equidem mon vi- deo. Ita infra c. 4o. ,cx Halendis Januariis novis'* ubi al. Íslso nobis. Possis tamen intelligere etiam mova vect., si qua adhuc existerent novis additis provinciis auctisque P. R, agris, quibus opponerentur ita cetera i. e. vetera, quae et ipsa non pro licitationis magnitudine, sed pro arbitrio Equitibus divi- debat. Ita sunt zova vectigalia apud Cic. ad Att. r, r9. l'or- tasse etiam cetera i. q. ceterum, xaore Graeco, rà Aorrá, ubi le- gendum esset: idem. De re Cic. ad Att. 2, 1G. ,,cwowóg est, ut suspicor, illis qui tenent, nullam cuiquam largitionem re- linquere.**
M. Catonem] Plut. Caes. 14. K&rwva jasv. odv émiy sigo tavra voUrug AyriÀéysi) emyys) tig QuAmw» 6 Ruaicag, cidjavog «Urów &mikaA£gicSai ToUg ÜwMágyovug, qui cum maxima tranquillitate viam eo institulsset, avTog 0:493) «gU Q« TUv OwuaQxwv &v0g, a(Qa- Aío9ai. róy. arva. Cf. Cat. 35. Jppian. 131. R&rwy 9' exis 9síe, éizaro j45» dog vog 8g j4£GOUG , wal Oxjuxyogriv xpxtro' parríwgog 9 omà Tüv lMaicagog agStg ijs(Q&Qsro, xai Aa9üy wav' dÀÀag óboUg aUSug àvibgapsy ig TO Dax, wai Àbyriw j«kv 8Ti, OUÓsVÓQ AMOUOVTOG, Q*&- qiyvwcus ToU 6s Raíces a'ygoixw; narro, j46yQr wai cóTS Ja&téw eos eel». Auctore Zion. c. 5, sponte multi Senatores Cato- nem in carcerem abeuntem sequebantur, et M. Petrejus, ideo a Caesare objurgatus, ór« jagüémw QiaQerusvug T3; AevASg &maÀAaT- voiT0, £QX 5, oTr J4sr& Piacuvog £y Ti olkuaaTi MAÀÀOV, 7 jeTX CoU &vratSa siat BovAoj«at, ad quae erubescens Caesar Catonem et Se- uatum dimisit. cf. Gell. Noct, Att, 4, 10. |
L. Lucullo] cum Qaesar rata esse juberet acta Pompeji, quamquam Zio C. 7. «oürcoy j4s» rà max9ífvra vxO ToU lloumw- jev -ayra, juT& TOU AAouxoUAAcU, ju*T aÀÀou TivOg avriGTAyTOS, sBeBaíocsv.
calumniarum) | Minabatur Caesar disquisitionem rerum a Lucullo in Asia gestarum. Calumniae pr. sunt lites per calu« jyuniam intentae, falsae.
, Cierous in jud. qw.] in eratione pro C. Àntonio, antfa
YULIUS ÁY
deplorante temporum statum , P. Clodium, inimi- cum ejus, frustra jam pridem a Patribus ad plebem transire nitentem , eodem die, horaque nona, trans- duxit. Postremo in universos diversae factionis in- duxit Vettium praemiis, ut se de inferenda Pompejo
collega suo in consulatu, postea Macedoniae praefecto, ob quam provinciam male administratam accusatus est. Dio 58, 10.
£* € M , jmd » - , 9 ^ , , Li € 6 0s 03 Fuwxéquy U-vsQ aUTOU TÓT&, a T£ Wal CUVAQXOVTÓG Oi, UTtQÜi-
xy, vÀs(oTX9 xarà TOU Kaicagog, dg xai «iio Tijg Oiw4g cUTOQ "ys* eysvwj4évov , xaraógoj49 £moincaro, wai rix aUTQy [avro] xai TQoc- aÀoibógxcs». Meminit ejus rei ipse Cicero pro Dom. 16. ,Hora fortasse sexta diei questus sum in judicio , quum C. Antonium, collegam meum, defenderem, quaedam de Republica, quae mihi visa sunt ad illius miseri causam pertinere. Haec homines im- probi ad quosdam viros fortes (Caesarem et Pompejum) longe aliter, atque a me dicta erant, detulerunt. Hora nona, illo ipso die, tu es adoptatus.** — Deplorante pro : quum Cicero deplo- rasset, àÀAo(voauévov, utin loco Dionis evyaQyevrog pro cvvdg- Éavro;.
P. Clodium] Piut. Caes. 14. ateyieov 95 vüv Tírts molicsv- p&ruy sboli», s c3 Raicagog UmaTsie O»Juagy ov aigsS5va: Riv Susiyov, UU o) TÀ mtpl TY 'yàjcy x«l r&g omoQgQATovg TaQsv0j4499 mxvyuxiOag. vo£9X O' £mi ry lFuxtowyog xxraÀgca. cf. Id. Cat. min, $5. App. C. 14. «al rórs 0WMxpy0y ig &xi(9ovAxv ToU luxégwvog amé- Qv: (róv ÉAd5:0y), $iaQAAÀovrog 59» T3v cuj4QgocUvsv TOv Try avógüy ig uovagxiay. Dio c. 12. V ell. 2, 45. ,,non caruerunt su- spicione oppressi Ciceronis Caesar et Pompejus. Hoc sibi con« traxisse videbatur Cicero, quod inter XX. viros dividendo agro Campano esse noluisset. '** Adoptavit autem Clodium P. Fontejus lege curiata. Cic. pro Dom. 15 et 2g.
induzit Psttium] Hanc emendat. Ursini receperunt Burm. et Ern. Vulg. inductum praemiis, ut sequ. ubi esset suppl. quez- dem, quod addit Guelf. 1. haud dubie e glossa, omnisque con- structio regeretur a creditur in fin. cap., durissima sane ratio- ne, quae tamen non obstitit, quo minus Gronov. et Oudend, vulgatam tuerentur. Verba Suetonii nemo restituerit sine sub- sidiis adhuc irrepertis. De Vettio res certa est ex aliis scri- ptoribus, ut Cic, ad Att. 2, 24. pro Sext. 55. in Vatin. 10, qui omnem culpam in Vatinium conjicit, quo tamen instrumento tantum Caesar utebatur, P/ui. Lucull 42. ubi: éwavawroivvrwv $5 rGy fslricruy évi TOig "yivCJ4kvOIg , mTQOW'yo» oi llojm4ixvoi DBpér- *ióy riya. (nisi vitium est in nomine et legendum Ovírriov) ev»-
A2 €. SiU E MUUN L.T
nece sollicitatam a. quibusdam profiteretur, produ- ciusque pro Kostris auctores ex compacto nominaret: sed uno atque altero frustra nec sine suspicione frau- dis nominatis, desperans tam praecipitis consilii even- ium, inlercepisse veneno indicem creditur. [2 1]Sub idan tempus Calpurniam, L. Pisonis filiam, succes-
[n
sk»Qívat. Afyoyrsc &ripoo edoyra Yloum4ta. waweivoc ayaworyo 2706» dv pi» c CuyxÀQto xaTqyígicty éríQuy Tivüw , iy 0 rj Duj« Aode XeuAAov Gvópacs, Gig Ux écxéivou mXQscXsuacjtvog amoxrsivo: Ilopm. . mWioy. evbsig üs tu Àóvym TQOQRT tv , &ÀÀA wai magavrixa Ojos 2» 6 &y9gumog exi evuxoQavria wai 0r poAz moowyjávos Ux' AUTOV- App. 12. OJécrioc 9, avo 04J40T:5, $g TO J4&mOy igopoquGw j«erx Zipiblou "yuMvoU, irem vai Ew cog 7s BufAov xai luxígwvog xai K&rwwog üg &yoigsciy Fieicagóg T& xai Ilojx4fou, wai rà EtQibioy auTw BüpAou Qopoot are» exiGotvet IIocrospiov. Denique Dio, perpetuus Cice- ronis Wanarinmiqua hominum Rom. obtrectator, c. g. Tux Quv 9: xai AoUxovAAog, cOx dgsCÜjusuOt TOUTOLG , &rOWTEiYAL TíV TB Fiaicagn xai r0y Ilopm5iov-0:1x. Aovwtov Th OJerríou ixtysigucau pé, o7 "RUEDA 6£& aAX óACyov wai aUTci eosam áovro. Tgo- pn vSsis «yàg sxsivog xai GuÀAÀ4Q9sic, mQiy 7i 6gáca: ; xxTiiTE) aU i 4üy. Addit postea, in calumniae suspicionem incidisse Vet- tium, cum Dbibulum inter reliquos nominasset. Patet, Sueto- nium verum vidisse in toto commento, historiam rei ex locis citatis esse colligendam. ^ Ceterum diversum humc Vettium nobis videri ab eo, qui c. 17. commemoratur, ibi diximus. intercepisse veneno] Prudenter Piut. Luc. l. c. xai 8e £6wQaS Tà TQX*AA pem abitysg 46g 6o 9tvros à £x TÓg tipxkTig vssesb, oU Meyop£you mn aUcopiórug TíÜvávar, Cxjusia O &yxis xal mÀWyG» Sovrog, tüóxet maQ aUTüV Av4oucJar Tv TaQsQAEUXMÓÜ- Twy. Dio nil nisi: &Q cs v0 oíx4ux i&címscs, wavraUOx oU ToÀÀo - Dorsgov $00Ào(Qev49*, ut etiam Jppian. xai ó Odérrwg, QuAas. cijusyog &» TQ OrTj4wTUQi , vvXTüg ayzgs94. Quod ad mortis gp. nus at'üüinet, qua pernt Vettius, consentit cum Plutarcho Ci- ccro in Vst. 1, qui, fractas in carcere cervices illi, dicit.
L. Pisonis] Caesonini. v. Ern. Cl. Cic, Successit Caesari cum AÀ. Gabinio a. U. 695. Plut. Cat. 25. jmarovg 95 (sc. a&mí- $s£av) DIlsícuy& cs Fiarocoyoy, 0; 4» macijo 135 Faicagog *yvveuxóe, x«i Lagivioy ÀAdÀov, 3« TG» Eloumicv xOAmwy à»S9Qwwov, wg (a- Civ oí Tüy TQéTOy AUTOU wai vóy Bíov siüóvsg. dppiam. 14. xai Üra- voy jy &má(pqvey AUAcy l'apivioy, QíAoy $avroU Asuxicu OE llsi- Cwvot, ToU CÜV «UT ja&Àkovrog vrartfUCSIV, TE» Su'vyaríga Kakmovg-
. Vía aUtóg Xysto oüvrog Fu&rayog, OteegTQoxsusoOas "you TV
LTULTIUMX 43
suri sibi in consulatu, duxit uxorem: suamque, lu- liam, Cn. Pompejo collocavit, repudiato priore sponso Servilio Caepione, cujüs vel "praecipua opera paulo ante Bibulum impugnaverat. .Ác post novam affinitatem Pompejum primum rogare sententiam coe- pit, quum Crassum soleret, essetque consuetudo, ut, quem ordinem interrogandi sententias Consul Kalen« dis lanuariis instituisset, eum toto anno conservaret.
Xysaovias. Plut. Caes. 14. ivrat9a 9* wal e(Qi$g« j«xorvQoj«évov Kagrwyoc, wai foGyrog, OUX avfxTOy siyai, "y&j^o:g OrxJ«xc T QOTEUO- pfvas T9456 Wysjioviag , xai OrX "yvyaixüy sig Erxoyiag wai CTQTsUJAaTX x«i OvvmjAzig &ÀÀw4Loug &yrtigxyóvrwy. — Postea al. in consulatum, quod praeplacuit Oudend. et Ruhnkenio, Servilio Caepione] fppian. l. c. $:bióg, 43 wal QiAog cv £m(Q9oyq758 c0) gevyí9u 746 svOwijaoyiag. Servilio contra promi- sit Pompejus suam filiam, desponsatam Fausto Sullae, ( Plut. Pomp. 47. usiAvyux Riacrievit 7726 0Qyzg 739 ixvroU 9v'yarsQx wxrat- vícag, DaUotw , cri mobi XUÀAx, TQórsQov &yyeyvsj4év4». cf. Caes. ij. Dio 58, 9.) cui etiam postea nupsit. v. ad c. 27. et 75. primum rogare] De tota consuetudine, rogandi in Senatu sententias, novoque Caesaris instituto v. Gell, 4, 10. et x3, 7. unde patet, primum rogari consuevisse principem Senatus, post comitia Consules designatos (v. Cort. ad Sallust. Cat. 5o.), vel, ubi extra ordinem quaereret Consul, nullum tamen alium, z;isz qui consulari loco fuisset. Neque primum Caesarem vulgarem ordinem immutasse, docet Jiv. 5, 20. ubi P. Licinius primus dixisse, a filio interrogatus, traditur. cf. Dionys. Archaeol. 6. c. 68g et 69 et 84. 1. 7. c. 21 et/47. l. 11. c. 7 et 21 et 58. Si- millimum Caesaris facto exemplum est apud eundem Dionys. ii, 16. ubi: oí vagi r6v "'Acmiov iBevAsUCayrO , gapkéci wx $t. xav xai BouAsc aliwci» cv|.BoUAoUG xaÀeiv, GÀÀk wat oiwsióTwTA x«i T4V 7926 «UTOUg $Taigíav. Plura de ordine rogandi senten- tias quaere apud Paul Manut. de Senatu Rom. c. 8. (Thes, Graev. T'om. 1. p. 919.) et Joh. Sar. Zamosc. de Senatu Rom. 2, 10. (Ibid. p. 1003.) et Nieupoort. Rit. Kom. sect. 1. c. 2. f. 5. cf. Fabr. ad Dioz. 59, 8. I toto anno] Casaub. ad h. l. et. Manut. l. c. hoc intelli- gunt de toto illo tempore, quod intercessit usque ad designa- tionem Consulum, quae fieri solebat mense Quinctili. Quid, si locum interpreteris non de prima omnino sententia, sed de iis, qui magistratu eo tempore non fungebantur ideoque ejusdem erant loci, inter quos, omnes tamen consulares, pri-
mum Caesar rogavit Pompejum ? "
44 Cc ' Sd EY.O € LI
[22] Socero igitur generoque suffragantibus, ex o-
rani provinciarum copia Gallias potissimum elegit, cu-
jus emolumento et opportunitate idonea sit materia
triumphorum. Et inituo quidem Galliam Cisalpi- !
Gallias —triumphorum] Acquievi tandem in vulg. lectione, postquam summos viros in refingendo loco frustra laborasse vi- di. Ac primum Gallias credidistare debere, quoniam prius to- ta provincia nominanda erat, postea partes, Cisalpina et Co- mota, ac posse, quamvis sequatur cujus, per synesin y. elli- psin voc. provinciae v. regionis, deinde sit esse quidem contra usitatum temporum ordinem pro esset, scriptores tamen, ma- xime seriores, in eo observando haud nimis semper esse sccu- ratos, (quod saepe iis accidit, qui vernacula lingua utuntur), et defendi posse more Graecorum, qui a tempore praeterito trans- ire solent in viva narratione ad praesens, praesertim quum h. l. praesens Caesaris deliberatio commemoretur. Denique emo- lumentum non solum, ut alii, vel de ubertate agri, vel de rei magnae absolutione, vel de iis intelligo, quibus solebat haec provincia ornaxi, sed de omnibus omnino ejus commodis et bonis, quae Caesar sine dubio optime perspiciebat, (nisi scrib. emolimento i. e. labore, de quo v. Mor. ad Caes. B. G. 1, 54.) opportunitatem eutem de situ regionis, satis opportuno ad mate- riam triumphorum, et ob subsidia belli facilius adducenda, et ob bellorum ex incolis finitimisque copiam. Non omittendum tamen, Casaub. emendasse: cujus emolumenta et opportunita- tes idonea sint materia triumphorum, Gruterum: elegit, emo- lumento et opportunitate idoneam materiam triumphorum, J. F. Gronov. tunc et emolumento et opportunitate idoneas materiae triumphorum , Jac. Gronov. cuivis emolumerto et opportunitate idoneas, et materiá triumphorum, quam correctionem non ipse modo valde laudavit, sed probavit etiam Oudendorpius, qui idoneas tamen post ezol. positum malebat, et Wolfius, quiaddit: »quis malet glandibus vesci, ex quo fruges repertae sunt ?* Fateor sane, nondum mihi ita de frugibus istis esse persua- sum, ut illis glandibus adhuc abstinere queam. Ceterum facit fere mecum, qui nuper de h. l. egit, J/altherus in Observ. ad Sueton., Torgaviae emissis, nisi quod durius verba ita jun- git: cujus sit materia triumphorum (h. e. quae praebeat v. ha» beat materiam tr.) idonea emolumento et opportunitate h. e. sive spectetur emolumentum s. opportunitas. Facilius certe . auctor scripsisset: «eujus materia sit triumphorum, et emolu- mento, et opportunitate idonea, stque ipse verbi esse usus hoc sensu orationem quasi consulto difficilem reddidisset.
€
iU rd DIA 45
nam, lllyrico adjecto, lege Vatinia accepit: mox per
Senatum, Comatam quoque; veritis Patribus, ne, si ipsi negassent, populus et hanc daret. Quo gaudio ela- tus, non temperavit, quin paucos post dies frequenti Curia jaciaret, invitis et gementihus adversariis ade- pium se, Kras concupisset ; proinde ex eo insultatu- rum omnium capitibus: ac negante* 'quodam per cons tumeliam, Facile hoc ulli feminae fore, respondit, quasi alludens, /n Syria quoque regnasse Semiramin,
Bi MÀ ——À
Stat mihi sententia, jungenda: cujus emolumento sequ., sit autem esse i. q. fiat, existat, et pudet fere, addere suspicio- nem, legendum: sibi esset pro sit.
Galliam Vader Lin Plut. Pomp. 48. Faícne $5 rXv ivrOg *AXxsov xai T34V £xTÓg $xsiv V aAaTiay, wai lAÀuQuOUg » tig T&VTAETÍAVS xal TEGCAQa T&"yuaT& TÉÀELx CTQxTi TO, BC. zv Qi. Eadem App. Civ. 2,15. Accuratius Dio 59,9. 0 rs yàp OpuAog ToU cs lÀÀvQi«oU xai 9g Lahatíag T$ £ivrTO0; Tv 'Al«sev ag£s: aUTw j4£rà TQiV GOTQaTC- qibwy Emi PTW cÉÍvTS SÜc*e, xoi *» QovA» T4» 7: l'aÀaTiay TÀXV £Tí» xstya TU GQwv, xai T1QaTÓTs0oy £TsQov TQocemérQsys. Paul. Oros. 6, 7. ,, Ànno ab urbe condita 695. (605.) C. Caesare et L. Bibulo Css. lege Vatinia Caesari tres provinciae cum legionibits septem (falso, nam reliquas Caesar ipse postea addidit, v. ad c. 24.) in quinquennium datse, Galliae Transalpina et Cisalpina, et Illyricum; Galliam Comatam postea Senatus adjecit.* Eodem de legionibus errore Éutrop. 6, 14. ,,decreta est ei Gallia et Il- lyricum cum legionibus decem.*:
lege l'atinia] sine Senatus decreto, rogante Vatinio Tr. pl. Cice. in Vatin. 15. Ita Numidiam Mario dedit populus ro- gante Tr. pl. Manilio Mancino, Sa/l.Jug. 75. Talis lex erat Manilia de bello Mithr. Pompejo mandando A. U. 687. v. ad c. 11. cf. Sigon. de sent. jar. provinc. 2,1. p. 124. sequ. Zeinecc. Ant. Rom, Append. $. 107. De eodem Vatinio, a Cicerone post- ea defenso, v. Manut. ad ep. ad Div. 1, 9. vo ala feminae] salse, quod muliebria passus erat Caesar. c. 23.
alludens] i. e. respondens per jocum, -ograiQwv, «vrvrai- (wv. Antea respondit jungendum cum zoz temperavit. Al. vi- tose responderit. Melius sane esset responderet.
In Syria] Saepe apud veteres Syxia sensu latiori dicitur pro Assyria, atque ita Syriara regno tenuisse Semiramin, au- ctor etiam /Mela 1, 11. ubi v. Tzschucke. Al. n. l. Zssyrie, haud dubie e prisci usus ignorantia,
"
46 € SUETONII
magnamque siae partem z4mazonas tenuisse quon- dam. [23] Functus consulatu, C. Memmio Lucio- que Domitio Praetoribus de superioris auni actis refe- rentibus ,' cognitionem Senatui detulit: nec illo sus- cipiente, triduoque per irritas altercationes absumto; in provinciam abiit; et statim Quaestor ejus in prae- judicium aliquot criminibus arreptus est. Mox et ipse a L. Antistio, 'ribuno plebis, postulatus, appelláto demum collegio, obtinuit, quum Reipublicae causa
C. Memmio Lucioque Domitio] Praetores fuerant anno superiori Caesare et Dibulo Css. Cic. ad Qu. fr. x, 2. fin. ,,Prae- tores habemus amicissimos et acerrimos cives, Domitium, Ni- gidinm, Memmium , Lentulum.* De Memmio plura v. in Cl. Cicer. et apud Manut. ad. Cic, ep. ad Div. 15, 1. Domitius, ini- xnicissimus Caesari, postea Consul fuit a. U. 700. càm Appio Claudio. Idem commemoratur infra c. 54. et Ner. 2.-
referentibus| sine dubio per egressionem relationis, de qua vi Tac. À. 2, 58. 1. 15, 49. Referre enim erat Consulum, si ad- erant, atque adfuisse constat Css. hujus anni, Gabinium et Pi- sonem. Saepe autem fiaito magistratu a Consulibus ratio acto- xum exigebatur. JLiv. $7, 57.
abiit] Maturavit ab urbe proficisci ob imminentem Helve- tiorum invasionem. (Caes. D. G. 1, 7. Expectavit tamen ante urbem. condemnationem Ciceronis. Cic. pro Sext. 18. post red. in Sen. 15. Dio 38, 17. ó pévro: lioicag (iZw *yàg ToU TsixoUG O KAdbiog Bí aUróv , im&ibs msg iLtgTQaTtUtTO , TÜV CuuiÀo? Cuvaya^ydy» xai &xeiyOy fmUyWÓOjuOVA Tw "ysyomjuhivwy STO4TXTO) TÀ» jM5V "yàp magavojiiay Ty «tol Tüy AsyroUÀov TQaXSévrwv warwrpwQicxro 3» pévret TijuwQiay T4» &*v' aUToi; "ygaQojnévy» oUx tBowijuxCav.
Quaestor ejus] qui Consuli Quaestor fuerat, quo damnato, ipsa Caesaris, cujus jussu ille egerat, acta damnata videbantur, Hoc est in praejudicium. lta Cic. Verr. 5, 65. ,,praejudicium a $e de capite C. Verris per hoc judicium nolle fieri. Caes. B. Civ. 2, 52. ,,Pompejus enim, nullo proeljo pulsus, vestri fa- €&ti pracjudicio demotus Italia excessit* ubi v. Morus. Ib, sAfrici belli praejudicia.**
appellato d. collegio] tc. Tribunorum. Saepe ad infringen- dam unius Trib. atrocitatem reliquorum opera utebantur, Liv. 2, 44. l. 4» 48. 1. 6, 55. »conterridi Patres quum trepidassent, publicis privatisque consiliis nullo remedio alio praeter ezper- (am multis jam ante certaminibus intercessionem. invento, co?- legas adversus tribunicias rogationes comparaverunt,* Ne- quis,
PU LITU:. 47
abesset, reus ne fieret, .Ad securitatem erbo posteri temporis, in magno negotio habuit, obligare semper annuos magistratus, et e petitoribus non alios adju- vare, aut ad honorem pali pervenire, quam qui sibi recepissent, propugnaturos absentiam suam ; cujus pa- cti non dubitavit a quibusdam jusjurandum atque et- iam syngrapham exigere. [24] Sed quum L. Domi- tius, consulatus candidatus, palam minaretur, Consu- lem se effecturum, quod Praetor nequisset, ademiu- rumque ei exercitus; Crassum Pompejumque, in ur- bem provinciae suae Lucam extractos, compulit, ut
qui Reip. causa abesset, reus ageretur, prohibitum fuerat jam duodecim tabulis et denuo lege Memmia, quam tamen haud semper observatam fuisse, apparet ex Lh. l. et J"a/er. Max. 5,7; .9. De Antistio Tr. pl. ejusque cognomine, quod J^tus fuerit, an Severus, an diversorum ea, disputant viri docti, v. interpr. ad Cic, ad Qu. Fr. 2, 1. Ern. Cl. Cic.
recepissent] Al. pepigissent, quae mera est interpretatio. Ita saepius recipere pro promittere apud Ciceronem, ut ad Div. 1, 9. »quidque sibi is de me recepissat.'* 5, 8. ,,ea, quae tibi promitto ac recipio.** 15,5. ,,ut mihi coram recepisti." Phik 5, 18. ,,promitto, recipio, spondeo.'*- Antea inepte ia multis com* petitoribus pro petitoribus.
Lucam] Etruriae erat urbs ; sed illo tempore ad Liguriam eam pertinuisse, usque ad X iiu: flnvium procedentem, . et partem. Galliae Cisalpinae, docet Cluver. Ital. ant. x, 8, 2. of Cellar. Geogr. Ant. 2, 9. p. p. 709 et 712. Cic. ad Div. 15, 15. "municipium Lucensédicit, 1d. ad Div. 1, 9g. ,,Pompejus, cum ' mihi nihil ostendisset, se esse offensum, in Sardiniam et in Africam. profectus est, eoque itincre Lucam ad Caesarem venit sequ. De hoc thllequio Lucae habito Plut. Caes. 21. xai T émipayserára &v59dy xal purior) o6 "&ÀEICTOL duvgA ey Tes «U- T0» sig Aobxay, Hopmnióc vs Xa] ligáccog , wol " Awmios à 715 Z:«o* $ívog ayspv xai Néímwz, ó r4g lB4oíag av9ümarog wgTe eafibod: Xov; js». ÉmaTO) sia0Ci 'ysvic au, guyxgr nuc 9B mÀsiovag 7 6(ax0* eieug" BouXaw» 85 9£usvor9isgi947ay. $m ToUTOIG SÜEi Lloprstiov [A xai HRgaccov ÜT-&ToUug xmo0styS5vot, Raicaoi 05 xoagmuxT xxi T£vTX8* Tíay àÀÀq» £mijeTQéS4»a. Tüg OTQaTWyia;. Eadem Pompej. 5i. Crass.14.. Cat. min. 41., et Appian, Civ. 2, 17. 09s) aUTQ msgizéj- movri $6 "Páju«) v0ÀÀX mOÀÀo:; wQuhaTA, ai vs $T40(00 &Qy Ri T QU qégog azQyTwy, xai oi àÀÀug EriQaysig i; yysjoviag £9vdy 5j GrQaré- Tíbww» ib4ssav! ég ixaTóy jMév moTs al tiMoc: Qafboug ajMQ «UTÓ/
48 € SUETONITI
detrudendi Domitii causa consulatum alterum pete- rent, et ut in quinquennium sibi imperium prorogare- tur: [perfecitque utrumque]. Qua fiducia ad legio- nes, quas à Republica acceperat, alias privato sum- tu addidit: unam etiam ex Transalpinis conscriptam, vocabulo quoque Gallico: Alauda enim appellabatur:
EVE LTUM eytvéc9 ai, BouAsuràg 6s -Àsiovug OixwoCiwy , TOUS |4tV ajusiB6jukvoug (mio ry $03 'ysyovórwy, toUg O5 Dx oy juatiovjaévous, O06 0 dAÀo TI TOLOU* móTQoTOy aUTOis £5soryaccj£voug-DDio59,25.rem solummodo indigitát,
detrud. Dom. causa | Cruentas de consulatu contentiones Pompeji cum Domitio, quem Cato maxime ad resistendum in- citaverat, describunt 7/ut. Pomp, 52. sequ. Cress. 15. et Cat. 41 sequ. -fppian. c. 17, Dio 59, 51. ,
in quinquennium) Ita etiam Plut. et Appiaz. l.c. Unus Dio 59, 55., postquam narravit, lege Trebonia Tribuni pl. Crasso Sy- riam, Pompejo Hispaniam decretam íuisse, addit, illos, ne Caesarem ejusque amicos offenderent, c3» s'ysjovíeay wai ix&ivas vía £r msi (agys rXÀXSkg süpicwsTat) js4xUvar, ac, ne quis cum Ernest. ad h. l textus vitium id putet, conferat Ej. 4o, 59. ubi dicit ad A. U. 705., anno sequenti imperium Caesaris exire debuisse, cf. 40, 44. et 44, 45. ubi diserte Antonius in oratio- ne funebri: ivi vÀsicrov ág£ain ari) mQocsraZats — A&yw $8 70 6- xr Z£rsOty 0Aou £QiZac 3ysiovsteai. Ac veram Dionis esse sen- tentiam, credit Schweigh. ad Appian. Civ, 2, 18 et 25. Sed Cic. ad Att. 7, 5. », quem per annos decem aluimus contra nos** et ep. sequ. ,quum quinquennium prorogabamus'* et ep. 7. annorum enim decem imperium'* denique ep. g. ,tenuisti provinciam per decem. annos , non tibi a Senatu, sed a te ipso per vim et per factionem datos** ad qu. ]. v. Schtz, et ipsum contra Dio- nem disputantem. :
perfecitque utrumque] Haec verba cum Wolf. spuria exi- stumo, cum perfecisse Caesarem, quod vellet, sit jam in v. compulit. Absunt etiam a nonnullis, in plerisque aliis legun- tur ante: et ut in qM. Si quid aliud, placet mihi eonjectura Casaub. fecitgue per atrümque, ut in qu.
quas à Hep. acceperat] Eae quatuor fuerant ( v. ad c. 22.) praeter praesidia provinciarum Galliarum et Illyrici. Alaudam Quintam appellavit. Auxit tandem legionum numerum ad de- cem, sed privato sumtu. Nam, quae verbs in multis addun- tur: a/ias publico, cum viris doctis adulterina censeo. v. de le. gionibus Caesaris erudite disputantem ad h.l. Oudendorpium.
lauda] Eos, qui indagare hujus vocis originem satege- runt, nihil moror; constat enim, nihil certi ex ea opera pro*
IULIU:S, | 49
*
quam disciplina cultuque Romano institutam et orna- tam, postea universam civitate donavit. Nec dein- de ulia belli occasione, ne injusti quidem ac periculo- si, abstinuit, tam focderalis, quam infestis ac feris gentibus ultro lacessitis: adeo ut Senatus quondam,
. legatos ad explorandum statum Galliarum mittendos,
. LI * | decreverit, ac nonnulli, dedendüm eum hostibus, cen-
suerint, Sed prospere decedentibus rebus, et saepius,
ei plurinni, quam quisquam unquam, dierum suppli-
e Ó——
ficisci. Laudabo unum locum Plz. H. N. v, 44. (ed. Franz.) »praeterea parvae avi (sc. apex est n capite), quae ab illo gale- rita appellata quoncam, postea Gallico vocabulo etiam legioni nomen dederat 4/laudae.:** Vide, silubet, Harduin. ad lin. ]. c. et Torrent, Casaub., Berneccer. et Burmann. ad n. — - Cic. ad Att. 16, g. et Philipp. a, 8., 5, 5., 15, 2. /egionem Alauda- rum , milites 4laudas «ppellat, puto, ut nos, Gensd'armes nones nunquam de singulis miliiibus, qui ad illam legionem perti- nent. — Cetcrum piima baec legio videtur e barbaris conscri- pta, cum antea e civibus solum constitissent. v. Gibbon ilie story of the fall etc, c. x. p. 12. ubi notat: ,,Caessr formed bis legion Alauda of Gauls and strangers; but it was during the li-
. cence of civil war (in quo tamen errat); aud after the victory,
Ao raf, Ws
he gave them the freceocm of the city for their reward, disciplina — ornatam | Disciplina pertinet ad artem mo-
"remque militarem; ei junge: institutam ; tuítus ad arma et ve-
stes ; 4s oruabatur («ocj«siro) legio. ita infra c. 84. arma, qui- bus ecxculii,
nonnulli — censuerint] Plut. Caes. 29. e Tanusio refert, "Catonem, supplicationibus ob Caesaris victorias à Senatu decre- tjs , àro(p3vac2ot ^ysipusy , dz £wboréov écti rà» lieiseoa oig Bag- Béeouc, aQocisvjétvoug và TagactóvyÓya vriQ T0g TiÀtwc, wai TV dgày sig T6y aiTioy To£movrag. CF. E.j. Cat. 51. Compar. Nic. cum
| Cross. 4. Barbari ili erant Usipetes et Tenchtheri. De beilo cum
lis gesto v. Caes. B. G. 4, ivit. Dio 59, 47. sequ. Appian. Ceilt, fragm. (Vol. I. p. 85. ed. Schweigh.)
decedentibus| pro cedentibus, novo usu, si lectio sana. Sed n08s etiam : von Sistien geben, et Gr. cQoy wosiv ab uno ad aliud.
quam quisquam unquam] ante Caesasein, qui ipse suppli- cationes sibi decretas commemorat ,5 dierüm B. G. 9, ^5. (io — $9, 5.) 20 dierum post exp ;editionem Britannicam B. G. 4, 38. - (Dio 39, 55-) €x totidem post, victum Vexcingetorigem B. G. 7,
4.
60 " Go: sUETONMNIE 5
cationes impetravit. [25] Gessitautem novem ams |
K nis, quibus in imperio fuit, haec fere. Omnem Gal-
liam, quae saltu Pyrenaeo Alpibusque et monte Ge-
benna, fluminibusque Rheno et Rhodano continetur, |
patctque circuitu ad bis et tricies centum millia pas- suum, praeter socias ac. bene meritas civitates, in provinciae formam redegit, eique quadringenties in
9o. ubi tamen Dio 4o, 50. $uo, an librarii errore, sexaginta dies babet. v. Reimar. ad h.l. et /Fesseling. Observ. 1,6. p.20. Post be!lum civile adulationis in decernendis supplicationibus nullus fuit modus,
novem annis] Nam ante finitum alterum quinquennium (ex mente Suetonii) ad bellum civile profeetus est. Plut. Caes. 15. $T4 yàg o2b: $é«a ToÀs4cag sg] laÀaríav, «óÀtig ky $Tio 6«TawoCiag xarà xQTOg tAv , 82v4 0 iytiQucaTO TQraxóGia MbQiA-
€i 0s Tagoralajusvog X&tk ji£Qog TQiaxoCiaig, AxaTüv jui» dv xugel. $icQ2siQsv , &AAag 0s (male intrudit Reisk. 5/4, nam ita omnino.
nemo relictus pape) TOCaUTaG tQU"ypweoty. "o 67. 91 Mag piv X9nast. móÀti; wor& w&roc, 89y4 05 mÀsicva' TpiaxoCiwy UmSKTO sequ. Appian. Gelt. fr. (p. 75." rsAsvraia 65 xai péyicra. Tüy f; l'aAatag
"i'ej4aioig miro a'yjasvuy ECTi Tà vxo Ll aiu Raícagi evrgatwyotvri vob jisva. Ugi&O, T& yàg dvbg&y a'ygiuv, iy Toig Üfwa EriGIV, E Olg.
écrQaTWy»ctv, ip xtiQag »A5ov (&( Ti; OQ. tv Tà pg civavyáeyei) TETQ&KOSimy TÁEÍOGI!! Xai TOUTWy EWATÓV jab ie erygneav , fxaTóy 9' iv TQ TV xaríxayov. Plin. ll. N. ^, 25. Caesarem signis collatis quinguagies dimioasse, et praeter civiles victorias undecios | centena et XCII. M, hominum occisa proeliis ab eo marret. cf. V'elloj. 4, 47. qui tamen modestiore numero amplius quadragin- ta millia hostium a C. Caesare caesa, plura. capta dicit. v. quae. de numero eorum, qui in bellis Caesaris perierunt , disputat. Bayle diction. hist. et crit. sub v. César.
saitu Pyrenaco] Vulg. praemittitur a, quod consentientibus omnibus fere interprett. omisi.
quediingenties J| Eutrop. 6, 1j. qui nostrum exscripsit : »Galise autem tributi nomine annuum imperavit sestertium quadringenties,* Inde n.]. numerus, qui aberat, est restitu- tus. Ceterum tam modicum stipendium (ut adeo Lips. Admir.
2, 5. scribendum videretur: quater millies) tantae provinciae Caesar imperavit, ut parccret continuis bellis exhaustis, et &
novis rebus. eos abstraheret. io 4o, 45. nil nisi: xe? ajroUg Raicap xal QQcoga?g, wal QuxarocsCi, xxuarw» Tt $xpqacsGi, wel Qipmv PmiroÍeci, Tovg Mi» PTATG(WOUs, TOUS OR WNjatQuge, ubi v. Fa-
E
-
v
sump rotsmununsgrbsSss s
S/UCco2i308 Ew
singulos annos stipendii nomine imposuit. Germa- nos, qui trans Rhenum iucolunt, primus Romano- rum ponte fabricato aggressus, maximis aífecit cladi- bus. Agoressus est et Dritaunos, ignotos antea, su- peratisque pecunias et obsides imperavit: per tot suc- cessus ier, nec amplius, adversum casum expertus:
bric. Stipendiariae tamen provinciae &. tributariae, quae capitis censum quotannis solvebant, pejoris conditionis putabantur, quam vectigales, de quibus ad c. 2o.
ponte fabricato] Caes. B. G. 4, 17. Plut. Caes. 2». Dio 59, 48.
mazrimis aff. cladibus] non mimiis. Nam dies omnino ig. irons Rhenum consumsit. Caes. l. c, 18, 19. Diol.c. ave- 4(iQxesv ivróg WjusQv sixociy. Plut. 25. aveytdoyctv aj2ig tig TV Y'aiaríav, tixcc. Ousiv ÓscUcag $j4iQag 5» 77 ligjavixg OixTiTQUÓGO;S accurztius. lidiculus est Eutropius, qui l, c. Suetonium ma- gno ore superaturus: ,,Germano:que trans Rhenum aggressus; immanissimis proeliis vicit," [iectius Oros. 6, 9. V-ris:ine Piorus 5, 10, 15. , nec semel Rhenus, sed iterum quoque, et quidem ponte facto, peneiratus est. Sed major aliquanto ire- pidato: quippe quum Rhenum suum sic ponte, quasi jugos captum viderent, fuga rursus in silvas ac paludes; sed, quod acerbissinum Caesari fuit , non fuere, qui vincerentur.'*
Britannos] Caes. 8. G. 4, 2o sequ. et 5, 1—23. Plut. Caes; 23. 5$ 9 smi ToUc Dgsravo)g CrQaTs(x v3» piv TÓÀjaav sigs» Oyojuo €TX4v. TQüTOg yàp siQ Tüv éGwÉiov "KLksayüy émépy GróÀg, xal Qi T4; ÁATrÀavrióeg 9aÀacc4c, GTQaróy Sfv-l móASjkAeV WojiiQuy , sTA&UCS xal vjCo» , &TITTOUJAEV? Ux jA&yíSoUg, wal TOAÀX» SpiV TajATOÀÀCUG Cwy'yea(Q:Uc: magacyoUmav, tg Oveju« xal Aóyog oU, *ysvopiivogs Ud" evc5g, Té-ÀaOTa:, WaTATy iy ExLÜÉJSVOS, mQON'ya'yt» Scw Tg OiOU- pévag 13» "Pojaiwy $'yspovías. bi; 0s OiamAsUCAg 4. T: À. Priorem expeditionem in Brit, Dio 59, 5o. s:qu. alteram 4o, 1. sequ. das scribit. cf. Eutrop. et Oros. l. c; Tacit. Agric. 15. Diodor 5,2t; xa9' jj.àg 0: l'aiog Kaigag, $ àià rà; moaEsg iovcjin02 sis 2:56, mo Tog TüV javwjiovsuojfvuy sytigdGaro TA» vijcov, xai roug Bostrays voUg xaTaTOÀsjA4Gag, TvECyXaCE TEÀEDV (ooiGj4$vovg Qogoug. Veterum loca de Britannia eorumque de ea opiniones college;e Freinss hem. ad J7or. 5, 10, 2. Fabric: ad Dion. g9, 50. et omniu:h los tupletissimus Tzschuck. ad Ael. 5, 6, 4. |
per tot successus] Inepte hunc etiam locum exscripsit Ei. £rop. 6, 14. ,inter tot successus ter male pugnavit; apud Ar- vernos semel praesens, et absens in Germania bis: nam legaii
^
2 co Qu. SUBUETUPGOUNE IUE
in Britannia, classe vi tempestatis prope absumtia;' et. in Gallia; ad Gergoviam legione fusa; et in Germa« norum finibus, 'liturio et Auruncelejo legatis per insidias caesis. [26 ] Eodem temporis spatio matrem pri- mo, deinde filiam, nec multo post nepotem amisit,
ejus duo, Titurius et Aurunculejus, per insidias caesi sunt,'* ubi, Suet. verba muiaturus, in errorem incidit, -
classe — absumta] Nauíragio bis classis ejus aífecta est, in priori expeditione (Caes. 4, 20. Dio 55, 52.) et in altera (Caes. 5, 10, 11. Dio 40, 2.). Sueton. alteram cladem intelligere vide- tur, de qua Caesar ipse l c. c. ii. ,,sic ut, amissis circiter 40. navibus, reliquae tamen refici posse magno negotio vi- derentur.** 3
ad Gergoviam] Opgpugnationem hujus urbis Caesar descri- bit l. 7, 44sequ. atque ipse c. 51. ,,nostri, quum undique pre» merentur, 46. centurionibus amissis, dejecti sunt loco,'** post- ea; ,,€0 die milites sunt paullo minus 700. desiderati.* Zio 4o, 56. rà 9 jÀoy àcsMQoUsTO , 40i TÜV.'ys GCTQaTiwTUV CvXvoUg amipaAe Àa, xai 8xtiyovug &À4*TOUg édQ& OvTag. "
in Germanorum finibus] in Eburonibus, ,,quorum pars maxima ert inter Mosam ac lhenum** Cae;. 5, 2j. qui totam cladem Titurianam narrat usque ad c. 37. cf. Dio 40, 5, 6. Ho- stibus Ámbiorix praeerat.
filiam] !uliam, uxorem Pompeji, tenerrime dilectam mari- to. P/ut. Pomp. 55. Antea abortum fecerat prae terrore, cum Pompsejisenguine pollutam vestem e turba forensi domum rela- tam vidisset; Plur. l|. c. Fal. Maz. 4, 6, 4. postea adSig xücus« xai TtXoUGa Su vaibity , £x Tüy dÜiywy tTSÀEUT4TS, kai TÜ TOiDiOV oU ToÀÀàg 9j46Qag ivíowct. Cl, Caes, 25. ubi: xai yàg T8 BoéQoc s)9)c, oU v0ÀÀàg *j«£Qag J«&rà T3» jawTéQ& DuaQicav, STSÀsUTXCE. THV jp» "louAiay Qía Tv Ownoxcw agdjusvovy TÓ xÀÀ9oc sig TÜ Agtuev jvsyxs vibioy , waxsi xx0suJiica wtira:i. Dio 50,64. s» 9k v ayro TeUTo xoów? (A. U.70o. L. Donjitio, Appio Claudio Css.) xai 3 roU Ilopm34H00 ^vy3, SuyarQió» Ti. Tt4olCa , awé9ays. cÍ. 4o, 44, Appian. 19. — NN. l. postea pro nepotem al. neptem, quod pla- cet mulcis ob loca Graec. modo citata. Sed /'e/l 5, 47. septi- mo ferme anno Caesar morabaiur in Galliis, cum medium jam ex invidia potentiae male cohaerentis inter Cn. Pompejum et C. Caesarem concordiae pignus, lulia, uxor Magni, decessit; dtque omnia inter destinatos tanto discrimini duces dirimente fortuna, ///ius quoque parvas Pompsji, Iulia natus, intra breve spauuzu obiic'* Tta etiam Lucan. 5, 474. ,,mortemque nepotis,*
pl rus | 55
Inter quae consternata P, Clodii caede Republica, quum Senatus unum Consulem, nominatimque Cn. Pompejum, fieri censuisset, egit cam "Tribunis ple- bis, collegam se Pompejo destinantibus, id potius ad populum ferrent, ut absenii sibi, quaudoque imperii iempus expleri coepisset, petitio secundi consulatus daretur: ne ea causa maturius, et imperfecto adhuc bello, decederet. Quod ut adeptus est, altiora jam
et l 9, 1049. ,,nec nata jubet mocrere neposque.' Ceterum mea parum refert; $fliolusne fuerit, an filiola. Puto etiam Romae illo ipso tempore, quo obierat, rem haud fuisse ex- ploratam.
P. Clodii] scelestissimi hominis, qui omnia facinora Pom- peji, Crassi Caesaxisque auctoritati tribuebat, (Cic. de harusp. Xesp. 22.) interfecti a T. Annio Milone, quem Cicero timidior ob imminentem Pompejum male defendit. Dio 40, 48—54.. 4p- pian. 21, 22. Plut. Cic. 55. Fell. 2, 47. ,,Quo tempore P. Clo- dius a Milone, candidato consulatus, exemplo inutili, facto salutari Reip. circa Bovillas, contracta ex occursu rixa, jugu- latus est sequ.**
quum Senaius — decederet] Dio 4o, 50. dedu 05 Tüc mOAswg c2; (post pluriura mensium anarchiam) zzi rci; &gÉevci eQàv, xai 91a 3 goovrav, TÜYV gMÉV, (ig ÜtxT&TwQX TÜV Folios. ; Tày 96, dg Drarcy ví» KaicagQa alos95va. — (ofu9tvrsc évartoov ot T& aÀXo( Bov- Asurai wai BígouAog, Cgmsp TOU TÀW "ywüpuqw móürog ipmT4Oig vond- €icSai £j4sÀÀ8, mQoxaríAaBov T4w. TOU mAX490Ug ópjaq» , TO llojmyto Td» UmaTEÍAV , wise 1n bri roga aUT0y Ay S var, Wal J4ytp "ys, tv p) Ó Raicag. &Ucv4 cuvaghz, €óvrsj, ldem pergit c. 51. oJ pévror xai Móvog aQz«i $29íAwcs — xoi QoguSiig, ja ToTt utVjc Tj); x dugag cUc4c, 0 lajcaQ 8X Ts TÜV Üuvoucw) xal iX TQ TOU TÀXJoUG OTOU- $5; cu»egxmv» aUTO 9095, t$«sivip |4&V , ty« |43j Mal TayTEÀQ C Tapyus- à309at vopiG93 , wax ToUTOU Tiyk OQyZv ÜDrualay TOUT, Wagt- C«sUacs Dik Ty DuJA&oy wy £TiTQATAVAL, Wal &TÓVTI TV AQUA), OTXV ix TV véjuy xa $41» aiTQCau aUrég óz Ruivro) Xuwiwyx, Tíy9s- Q6y TÉ Oi OyTX xal OsMxaCUOU airiay exovTa , v QocelÀero. ce "Plut. Caes. 2g. et Pompej. 54, 55, 56. ubi amicis Czeesaris, ut hujus etiam mentio haberetur, rogantibus, dicitur Ponipejus respondis- 'Se, "yoajgaxrx Kiaicagog sev, BovuAojptv:v Aativ bimbo ov, wai maUcac9a: Tj; CTQXTslag" ÜraTEiXg jhéyTOL vai ]AY) tk QOVTL WAÀ di; Sogely eirqci «üTw 0094v«:. Cat. min. 47. 49. (is enim maxime suase- xat, ut;consulatus soli Pompejo deferretur, e pluribus malis mi- nimum eligens). Appian, 25, sequ. Vell, 2, 47. Liv. Epit. 107.
54 c SUETONII
medilons, ct spei plers, nullüm largitionis, aut. officiorum in quemquam genus, publice privatimque omi-it. Forum de manubiis inchoavit; cujus area su- per sestertium millies constitit. Munus popolo epu- lumque pronunciavit in filiae memoriam, «uod ante eum nemo. Quorum ut quam maxima exspectatio essct, ea, quae ad epulum pertinerent, quamvis ma- cel'ariis oblocata, etiam domesticatim apparabat. Gla- diatores notos, sicubi iufestis spectatoribus dimicarent,
f
Caes. B. C. 1, 9. cujus absentis rationem haberi proximis co« mitiis Populus jussisset** cf. c. 52. /Zor. 4, 2. ,,Consulatus, ab- senti quem decem Tribuni favente Pompejo nuper peque rant $5qu. P : millies] sc. centena millia, ut semper in hac dicendi forma, Ac legendum esse millies, non mi!/e, ut nonnulli putaverunt, qui illam pecuniae summam exhorrescebant, docet Plin. H. N,
86, 15. ,,Pyramides regum miramur opera, cum solum tantum -
foro extrueudo Hs. xnitie Caesar Dictator emerit, Idem, P. Clodium, quem Milo occidit, HS. ceniies et quadragies octies domo eta habitasse, et Milonem 11S. septingenties aeris alieni debuisse, ut prodigia animi lum. narrat, Absolvit hoc forum.
post bellum civile Caesar A. U. 70g. Appian. Civ. 2. 102. à
gT47s xai TY yevereiga TÜV VEXY — xai TÉj«svog TQ ytuj TEES WwAEV, 8 "Pupaíci $ 8ToZSy ay cg&y tlyat, OU TOv wvimy, AÀA Evi TgaEsci cCuviiy- Tw» £Q dAÀ4Aovc, et COinparat cum foro Persarum, de quo .Yen. Cyrop. 1, 2, 3. cf. Dio 45, 42. v. Pancirolli descriptio urbis Ro- mae (lhes. Graev. V. HI. p. 552.) et lez. Donat, de urbe Ro- qma 2, 21. (lbid. p. 65o sequ.)
ante eum nemo] $c. fecit in filiae honorem; post patxis euim funus res so:enois serat. Jta Faustus Sulla Diom. 57, 5r. auctore aydv& rs j40yojsoyíag tvi Tu vari Ewoi4CE, wal Té OXjuCV Aeprcüg sigríass. v. quse dixi de his ludis ad c. 10. ,
inacellariis] qui macellum i.e. fora, ubi res ad victum perti- nentes vendebantur, juxia Tiberim contigua tenebant. | Descri- bit Terentius, quamquam iu. Graeca fabula, Eunuch. 2, 2, 95. »inierea loci 3d macellum ubi advenimus, coucurrunt laeti mi obviam cupédinarii omnes, cetarii, lanii, coqui, fartores, piscatores* ubi v. Donat, Pro o4/ocata al. ab4ocata.
Gladiatores notos] i. e. ob artis peritiam jam nobiles. Zm-
fastis spec, 5. €, cum periculo, ne spectatores occidi eos jube- xent, id quod faciebant pollicem vertenies i. e. tolentes;; conu
" d
1
IULIU SS 55
vi rapiendos reservandosque mandabat, "Tirones neque in ludo, neque per lauistas, sed in domibus per Equites Romanos, atque etiam per Senatores armorum periios erudiebat ; precibus enitens, quod epistolis ejus ostendi- tur, ut cr aee singulorum susciperent, ipsisque di- - ctata exercentibus darént. Legionibus stipendium iu perpetuum duplicavit. —Frumentum, qnoiies copia esset, etiam sine modo mensuraque praebuit; ac sin- gula interdum mancipia ex praeda viritim dedit.
parci gladiatori, qui arma victus submittebat, jubebant presso pollice. Prius igitur, quam illi ferrum reciperent, Caésar sub- £ractos guo muneri servavit. stipendium) Quum post lulii tempora stipendium militum deni in diem asses essent (Tac. Ann. 1, 17. ubi v. Gronov. et Lips.excurs.) patet, antea quinos fnisse. [ta Polyb. 6, 50. ód- vic) G' of J4cy S60! Aaj«favovci T4; wa oxg Uo OBoÀoUG, cios raiiag- «(0i OrrAoU), oi 9 ixmiig Opa us, ad qu. L Schweigh, docet, duos Obolos Romano aere pr. fuisse 5 asses cum triente, (cum dena- rius, qui aequivalet fere drachmae, 16 asses valeret, Plin. 55, $» 15. duo antem oboli tertia pass essent drachmae) Polybiuia vero numero rotundo duos obolos pro quinque assibus dixisse. v. Lips. Elect. 1, 29. Gronov. de pecun. vet. 5, 2, Frumentum] Polyb. l c. ewropsrQetv-a: à' oi pz» ws2ol cv» QU» 'ATriuoU pibtavou DUo j4895 ju&)u0mX mag" ol D imEiG WQIS [ac oérTà g«sbijysoug sig TOV j4jva , mupQüv Os Duo. rGw*bs cujua uy of piv wiQoi TÀ i70? , oi 0' iw Trig vuv jisy jafbijavoy ;£va wal TQiTOV péoos , XQi9üy bs mívre. bi0orai OS TOig J4V Guj«4A eig TOUT. Sy Du- eia Toig Os "Peyjaaíon ToU Tt GiTOU xui Tj; SOS7T0c, WV TiVOG CTÀCU meogoe49 der, m&yray ToUTwy b TxJÍaG TV T&tayjAEv 4 TiAW» && TüV QVeviuy OvoAoyi2srat. Tac, 1, 17. quoties copia esset] i. e. abunde suppetente commeatu, neque legendum e cod. Perizon., quod Burm. placuit: ,,quoties inopia esset.'*, Tum enim haud bene sine modo mensuraque dimensus esset militibus Caesar. . mancipia ex praeda] Caes. B. G. 7, 89. ,,ex reliquis capti- vis toti exercitu capita singula praedae nomine" distribuit,'* r quem locum Noster ante oculos habuit, Vulg. et praedia, quod . omnem fidem excedit. Al. et prandia. Purm. conjicit et pecora, quod placuit Ernestio. Dremü: et pretiosa. "Nostrum edidit jam Wolf, qui monet etiam cum Oudend., hanc Csesaris largitio- nem fuisse contra vetera instituta, cum mancipia pr. essent ex-
56. €. €; € E MS Et ; TEN C [27] Ad retinendam autem Pompeji necessitudinem ae voluitatem, Octaviam, sororis suae neptem, quae C. Marcello nupta erat, conditionem ei detulit, sibique - filiam ejus in matrimonium petiit, Fausto Sullae des» . slinatam. Omnibus vero circa eum, atque etiam . parte magna Senatus, gratuito , aut levi fenore, ob-
tra praedam, eorumque pretium a Quaestore ad aerarium refer« retur, qualem Spartanorum quoque morem notavimus ad Xem, Ages. 1, 18.
necessitudinem] i. e. conjunctionem max. per affinitatem, -De ficta hujus voc. differentia ab altero zecessitas, (quam nun- quam observat e. g. Sallustius, cui semper necessitudo i. q. ali- bi necessitas) v. Gell. 15,5.
quae C. Marcello n. e. ) Consuli A, U. 704. unde Dion. 10, : 50. is dicitur Caesa i£ émwyapíag -oco4uwy. llaec Octavia, so- ror Áugusti, nupsit postea M. Antonio, v, stemma Augustae domus, quod Lips. Tacito adjunxit.
conditionem | i, e. uxorem (Partie). Cornel. Att, 12. ,,quum nullius nou conditionis potestatem haberct.* Unde etiam for.: mula in dissolvendis sponsalibus: Condiione tua mom utor, v, ind. — Al, h. 1. eonditione. vw
Fausto Sullae) Denuo de hujus sponsa agebatur, quam prius Pompejus contra datam fidem Servilio Caepioni promi. serat. v. ad c. 21, Tamen Faustus e:m tandem accepit. v, c. 75,
circa eum] Pompejum, cojg vtpí aUT(v, ejus amicos et as- seclas. Plut. Caes. ao. zyralSa waS53,.svog (in Gallia Cispadana) Pogpg yórysi, moÀÀGYy mpóc avróv aQuxvoujtvwv , Üi9oUc, wv PAaCTOG $s49sny xal Tavrag &veTíjTwy , T& J4iv Ex ovTXG i094 TaQ' AUTOU, T 9' iA*íQovrac. et Pomp: 51. joucóy 05 xai apyyugov xai TXÀÀa Àapus Qa xoi 70V AÀÀoy mÀoUTOV TÍV CW TOÀsjMiwy ToCoUTOV "éQrysVOjkkvoV Eig Tiv "jw amocTéAAwy, xal ÜiamiiQRv Taig Owgcboxiaig xai GU'yxo- gnySv ayoegavojatig vai CrQaTWycig xai Uraroi xai '"yvvaidiv aUrüv, wusigUro T0ÀÀoU;, quamquam utroque loco Plut. de priori, quam Suet, tempore loquitur, quod tamen nihil refert, quum Cae- sar hunc agendi modum ab initio continuaverit.
gratuito] non substantive sumendum puto cum Burm., sed referendum ad fenore, cuiinest pecuniae notio, quam euAA«XQuy
23 Ael ! : : h. l. statuit Ernesti. Pecunia autem gratuita est sine usuris ali-
cui data, ut Plin, op. 5, 11. ,pecuniam etiam — mutuatus ipse gratujitam dedi.** Al, b, |. gratuitu , mero, si quid video, vitio, LV althev. Observ. c. verba 2r«tuito et Jevi fenore absolute aov cipionóda ceuset, quasi Suet, scripsisset: aere alieno jta obstrictits ut auc gratuito debitum contraherent, aut leve fenus esset,
TULTISUS 57
strictis, ex reliquo quoque ordinum genere, vel in- vitatos, vel sponte ad se commeantés, nberrimo con- giario presequeboatur : libertos insuper ser vulosque .eujusque prout doinino patronove gratus quis esset. 'Tum reorum, aut obaeratorum, aut prodigae juven- iutis, subsidium unicum ac promtissimum erat: misi quos gravior criminum, vel inopiae luxuriaeve vis urgeret , quam ut subveniri posset a se: his plane palam, 5ello czvili opus esse, dicebat. [28] Nec minore studio reges atque provincias per terrarum orbem al- liciebat: aliis captivorum millia dono offerens; aliis citra Senatus populique auctoritatem, quo vellent, et quolies vellent, auxilia summittens: superque [taiae, Galliarumque et Hispaniarum, Asiae quoque et Grae- ciae potentissimas urbes praecipuis operibus exornans: donec, allonitis jam omnibus, et, quorsum illa ten- derent, repulantibus, M. Cisadins Marcellus Consul, edicto praefatus, de summa se Republica acturum, retulit ad Senatum , ut ei succederetur ante tempus
conpiario] Congiarium, cum pr. donatio sit pecuniae, olei, frumenti aliusve rei populo facta, postea de guovis dono dici- tur, ut h. l. et Vespas. 18. maxime de iis, quae Caesares vel po- pulo, vel privauis dare solebant. v. ind. — io 4o, 6o. (ihn quam de seriore tempore ibi sermo) «góc ty "ragotcav «i» &mgam- T6 OTOVÜXV 'odrs &Q'yvoiíou, ars xai E& AUTO SWsiyo aQyugoloydy, &Qsib:sTo, xal m«QegumicsEiTÓ Tidi mr&jaTÀ39S, vi) OUOS mOÀASCTÓV MÉgog Odasiv EjssAÀs. wal oU j46yOV "yB TOUG SAtUSéQoUu;, XÀÀ& wai TOUS QoUAoU, , ToU 7i M&Í ÜTwoUV maQk Toig becmóTrxug CiDGv Ovyajuévoug, &9sq&mwsus" wal OUxvoi &UTG Wal] $4 TOUTOU XX TüV LvcTÉwY Xa] TOV BovAsuTàv uUz$90£av. 4 '
M. Claud. iMarcellus) cum Servio Sulpicio Rufo Cs. A ; M, 7085:
retulit ad Senatum] | Dio 4o, 59. MágxsAkoc 95 mxvv' sU9Ug ixi c4 ToU Raicapog waraÀUcui (Tüg yàg ToU Llojm5fou jegíóog sv) dmTQaTTE kai àÀÀa T& £m &UTO TOÀAK , xal wert xal ÓjA00x6V cl 0» cQ6 ToU waSs3xovroc xoóvou «sp(pS5var, spwyxzaro. Appian. c. 26. eljw'ysico 9s Bx x«l Dia0GpoUc AUTO mjumSIV Ex] Tk &OvX, TQoaQaipüy TOU xgóvov. V. Caes, B. Gall. g. 55. Fiorus, nimio brevitatis studio, plurium annorum acta confundit 4, 2, 15. ,, ErgoeLentulo Marcelloque Css., rupta prima conjurationis fide, de successio-
.
58 e, S UV ROT MUI
quoniam bello confecto pax esset, ac dimitti deberet victor exercitus: et ne absentis D bs comitiis habere- iur, quando et plebiscito Pompejus postea obrogas- sct, Acciderat autem ;, ut is, legem de jure magi-
ne Caesaris Senatus, id est Pompejus, agitabat; nec ille abnue- bat, si ratio sui proximis comitiis haberetur. Consulatus ab- senti, quem decem Tribuni, favente Pompejo, nuper decreve- yant, tum, dissimulante eodem, negabatur. Veniret et peteret imajorum moie. lle contra Ee decreta, ac, misi in fide permanerent, non se remittere exercitum, Ergo ut in hostem decernitur.** — Ceterum n. l. in sequ. malim: pax esse — de- : beret pro esset.
quando et plebiscito P. p. obrogasset] Vulg. quando nec plebiscito Pomp. postea abrogasset, quod vix idoneum sensum exhibet. Nostrum e Gron. emendatione, legentis et pro nec, et Biissonii auctoritate, nonnullos Codd. habere: obrogasset, af- firmantis, quomodo edidit etiam Steph., recepit Vv olfius, Ple- biscitum intellige, de quo c. 26.,, ,,ut absenti sibi petitio secun- di consulatus daretu.* Ei plebiscito obrogaverat Pompejus le- ge de comiliis , qua cavebatur, ne quis sbsens honorem peteret, excepto tamen Caesare, quod ut illegitimum haud curabat Mar- celius. Jio 4o, 51. et 56. v. ad c. 28. ubi loca de privilegio. Caesari dato. congessi, — Vulgatam serius defensam vidi a JValthero l. c, ita explicante; quando legem illam de comitiis $. id ipsum, ut absentis nulla ratio comitiis baberetur, Pom- pejus postea zon plebiscito , sed mero arbitrio abrogasset, exce- pto Ceesare. Sed in ca interpretatione et dura. est omissio' ac- cusativi; id vel legem, et verbum ahrogare alieno sensu usur- patur de exceptione aliqua legi intrusa , quum proprie valeat: totam legem rogato de ea re populo abolere,
Acciderat autem] Dio 40, 50. xal róv «59i Tüy ay oipsctaly yójkoV, Tày *sÀsUOVTA , cOÜQ AQX3V Tiva fTay'y£Àhovrag $6 TM SXxÀw- Cía) X&yTWG &rayrXy), wWTB jxótva &m0vra aiQticSar, maQxjeÀxjui" yov wg avsvedcaro (Pompejus Consul) — cJ9' zZexUvS« jakv TéT8 cOixÜTa 'ypkwyac, UeTSQov 06 — TG Kaigap: xai aTivti (oi yàg Qi- Aci aUT0U. Duydg Uyavdwr ouv) eirijcos T3)V vraré(ay , sies. Sy»Qiero, $oU;' «Qogévygavs j4e» "yàg Tu vójup , TO Maivotk auTO Sjéivai "OiElV, oi; 4» QVojJ4XGTÍ T& xal àyrivQug £x(rQa-5, quod legis additamen- tum Suetonius ignorat. Valde ob banc inconstantiam repre- hendit Pompejum Cic. ad. Att. 8, 5. ubi dicitur ideo: ,,ille ab- sentis in omnibus adjutor, idem etiam tertio consulatu post- quam esse defensor Reip. coepit, contendit, ut decem Tribuni plebis ferrent, ut absentis ratio haberetur, quod idem ipse san-
'U Lr D. 59
siratuum ferens, €o capite, quo a petitione honorum absentes summovebat, ne Caesarem quidem excipe- ret, per oblivionem ; ac mox, lege jam in aes inci- sa, etin aerarium condita, corrigeret errorem. Nec contentus Marcellus, provincias Caesari et privilegium eripere, retulit etiam, ut colonis, quos rogalioue
Valinia Novumcomum deduxisset, civitas adimere- ^ :
7 xit lege quadam sua; Marcoque Marcello Consuli, finienti provincias Gallias Kal. Mart, restitit.** cf. Ej. Philipp. 2, 10. Ceterum M. Marcello Pompejum restitisse, auctor etiam jo 40, 590. jaSüy oz» vaU9' ó IlojmWiog — 0 jc) 83 cóv laícaga T2; Y'ysj«cviag magaluSQvat, oU0s aut doígxsiy $TÀóTTETO' ETQarT8 9', ómwc, Cra TOV Sebouéyov ct x eóvoy (:xTQal4 (rcUro 0E oUX 86 x XQ&y, xÀÀ sUSUg £y Ti UcTÉQw sT&( "ysyo7sO9ou Sj4sÀÀs) và T6 mx xar&S4Tai, Xi iOuwTSUCWwY Oika0c PTXVÉÀOm.
im aerarium ] | ubi leges servabantur. v. Aug. 94. privilegium] | Privilegium pr. lex est ad unius vel poenam vel honorem pertinens, s, brevius Jex de uno homine lata. (v. liosin, Ant. Rom. 8,6. p. 567.) H. l. intelligitur petitio alte-
rius consulatus, Caesari absenti plebiscito concessa. Novumcomum ] antea Comum. Liv. 55, 56, 57. v. Cellar, Geogr. Ant. 2, g. p. 68o. Auctore Plut. Caes.29. (qui tamen con- fundere videtur nostrum Marcellum cum alio, qui Consul fuit a, U. 705. cum Lentulo) graviori etiam injuria Marcellus Cae- sarem afíecit, Is enim: Neoxwjirag eva'yyog 9có Kuaízago; z» 'a- Axríx wxTwwicjaévoug a(wootvro Tijg ToÀiTt(ag wai MagnxsAAog" Uma- TSUwV $yx TGy tue fovAsuTQv , tig Pdjupy auwijsvov, xwicro ga- Booi, PxiÀfyav, dg vata coU p) "Pwjuxi0y tiva: TaQACWI4x mQogTí- $5401) atu , xal OstuvUsty &mióyra Kaicagr £xéAsus. cf. Appian. 96. seciuidum quem tamen Novocomenuses jus tantum latii, non civitatem , acceperant, Verba haec sunt- clu $t Niówojuow ó Jaisag s; Naríou Otweiuoy ei Oy "Alcs«ev) Wx4vRu dv OC! «aT eroe 3oX2v, tytyvovro *"Eojaxioy moÀirai* TÓbs "y&Q (Cy Utt TO. AaTi0v. Ty cJv sowdjauv Tiv&, dQxovr& T5 XUTOiQ "ysvojksvoV , xai TaQX TOUTO *Peyjaaiow siyou vopuitój«vov , ó MagwskAeg &Q' iBos ToU Maícapoc $Éqvs QapOoig 8D' 0r 05, oU macxOvrwy ToUro '"Pwujaiww zai TüV VoU» Um0 ógQyfg avéx&ÀumsTS, Tg mÀwy&g sivc. Écvíag Güj«BoLov , wal Qgs aJràg $x£Asue val OsotvUvar rd Paicagi. V. de hac re dispue antem Sigon. de ant. jur. Ital. 5, 2. p. 760. sequ. Errat. tamen Sigon. cum Appiano, quando, jus Latii tantum Novocomensi« bus datum a Caesare, putat. Plut. l. c. diserte 23» aoAirs(ay dicit, Consentit Sirabo 5, 1, 0. qui: Ko» V jy. iv. xatcivín jeereía
60 ^ éd sUETONII
tur, quod per ambitionem et ultra praescriptum data esset. [29] Commotus his Caesar , ac judicans, quod saepe ex eo auditum ferunt, difficilius se principem civitatis a primo ordine in secundum, quam ex secun- do in novissimum delrndi, summa ope restitit, par- tim per intercessores "Tribunos, partim per Ser- vium Sulpicium, alterum Consulem. ^ Insequenu quoque. anno, C. Marcello, qui fratri patrucli suo , Marco in consulatu successerat, eadem tentante collegam ejus Aemilium Paulum, Cajumque Curio-
Ylo&v4ioc $9 Erc&pov 0 Mawyotu wav» waxwDrimav U-Ó rà Ürsp- xeuja£vviv "Paurüv cuvqxicev' sir« l'aiog Xtriuy msi TQttXiMovs reoc- &95w«£* tira 0 950g Fiaicag mrvrawicyr i iovg ETITUVQQXICSV" WV OI TEVTX- xécio: Ty 'EAAQvwv Um-70$av ot inipavígraTor TOUTCiQ Q8 xai TO- jursiay 20wxs, Wal tvfvygawsv aUüTODg sig TOUg CUvoluoug. Recte igie tur judicat Zeineccius in Append. Anr. Rom. 1, 2. $. 85. Lati- nitatem Novocomensibus negare non potuisse Marcellum, ut
quam dudum ante Caesarem a Pompejo Sisbone essent conse- cuti, sed civitatem, quod comprobant etiam verba nostri: »quod per ambitionem'* i. e. ut gratia illorum hominum vale- yet, set ultra praescriptum** i. e, majori jure, quam Iex s, for- nula de cclonia deducenda preset pe »üata esset.** cf. Cic ad Att. 5, 11.
Serv. Sulpicium] Dio l. c. xai a9ro (M. Marcello) cz EcovA- miwióg xal Tüy Oxju&Qxwv» Tivsg avrímoxZav. Cic. ad Div. 8, 1o. »nosti Marcellum, quam tardus et parum efficax sit; itemque Servium, quam cunctator.** z
Insequenti qu. anno] -A. U. 704. Dio4o, 59. xai Bik reUro (ut Caesar hoc anno imperio decederet) Lily v& M águsAAon (le- ge M agxuéAAov vel adde Magxov) avevady 5 xai dbrAQév, Qeysras eyjàg &xXrégov) UmaTéUgor, Exsib cuj Kaícagi , xaimsQ £5 € emryajaía, «goto , (v. ad c. 27.) ix9o0; 3» xai T$y Fougiuva. Trí) l'diov, $r ix 9a xài «UTOV SK TG&À&i0U CÍ CvT&, ó41«agy cat &T0iX47£V (sc. Pompejus.) -ppian. c. 20. xai éwi ws ot jaalugTa £ySQcl TOU Majcaoog 3g ToUTIV jes9usav Drarc, Áiauóég T$ llatAog xai KAag- $iog MaágwsAAos, avewiie TOU TQoTÉQ0U MojniMMa il O4nox 5s Tt lov- gimv , £909; Qv wal cüs rc; Kaícagr xagreQóg, xai 8g TÓ» 3409 s- ys erróraos , xa] &iTÉiV ixaydrarog. De Marcellis v, Manut, ad ep. Cic. ad Div. 35, 7.
Aemilium Paulum] Jppian. l o, llabAoy 95 yuÀiwv wal m&V- euxosia) raMyrws Pmplaro, pity aUTG MTe CvjemQAT TE jure vot
EI IBS 61
nem, violentissimum '"l'ribunorum, ingenti mercede defensores paravit, Sed quum obstinatius omnia agi videret, et designatos etiam Consules e parte diversa, Senatum literis deprecatus est, ne sibi beueficium po-
xdv. Eadem P/ut. Caes. 20. ubi addit: àQ' &v (1500 raAévruy) xal r4» BaciiwQv £«tivog, OvojuaGTüy avAQwjax, TX a'yogá mQogeuóÀs Ac: , àv-i Tf Q'ovABiag oixoSopsSsiaay. cf. Pompej. 5g. Eundem "Aemilium cominemo:at P/ut. Cic. 46. Curionem] filium ejus, cujus orationes commemorantur €. 9. Àd eum epistolae sunt Ciceronis, quae l. 2. ad Div. con- tinentur. Mores ejus describit 7/e/l. 2, 48. ,,bello autem civili, et tot, quae deinde per continuos 20 annos consecuta sunt, ma- lis, non alius majorem flagrantioremque, quam C. Curio Trib. pl. subjecit facem ; vir nobilis, eloquens, audax , suae alienae- que et fortunae et pudicitiae prodigus; homo ingeniosissime nequam, et fácundus malo publico; cnjus animo, voiluptati- bus vel-libidinibus neque opes ullae neque cupiditates euificere possent.'* Atque ita etiam ZDiozi 40, 60. est xai c3» '*yvájew» 6ó- £Ug, simcHiy vs DuivÓg, Ti) TS TÀXDsi "iS9avÓTaTOg, Xa XQui&Twy 86 Tk -XVT& ATÀUG, iL wy j aUTÓG Ti TÀtOVEWTXCEUP , 3) Wal ÉTÉQu) Or zQaÍuy jAziQ:/, a(sibécraro;. Liberaverat eum Caesar aere aiie- n0,.quo ingente premebatur (Dio l. c, Piut. Caes. et Pompej. l c.). Appian. 26. mojoii adhuc pretio emtum eum dicit a Cae- Sare, quam Aemilium, dicens: Boupisva 08 (Sc. £vwQíaT0) wai €UjzmoárTii9 STi mÀRÓVwYy, ti0wg PVOXAoUJVO» UO XQsüv ToAÀGY. Faler. M. 9» 1, 6. ei sexcenties H3. aeris alieni fuisse dicit, ex quo loco Lipsius emendavit Vellejum 1l. c. ubi vulgo: ,,id gra- tis, an accepto centies HS. fecezit, ut accepimus, in medio re- linquimus.:* Plura de isto homine v. in Cl, Cicer. et apud in- terpr. ad Coel. ep. ad Cic. (ad Div. Q, 6.) desisnatos et. Consules] in annum U. 705. L. Cornelium Lentulum, et C. Claudium Ma:cellum. literis | Duplices Caesaris literas commemorat. P/nutarchus. Nam Caes. 50. Z£íev avvóg Ts (Hiaigag) varaSíc9e: rà (mÀa, Wai, Alejm5100 T&UTO «p4Lavrog, ajwQoTíQoug iQuorag "ysvopkfvoug sugiqwus- €GJaí Ti vraQà cV coÀrrAy a'yaSów. — Avráviog 0e Oi[4xggt àv Baica- Qo5 Ücip coUTwY P£miGTOÀZ wopuc2ticav sig TÓ meg S2weyxs, wal .Avtyvw Bía r&v» Urarwy, et postea €. 21. exti 0: v«gà laicagog j *c» ?Ti7TOÀal ji$TQuXQRU) Oowotvrog (xíiow yàg aQsig TaÀÀX TáVTO, TA» £vró6 |AAmEwy Wal TÓ lAAvQrk0) uet Ovsiw Ta'yj&TWYy &UTU 0097- 7X, laéy eig o2 TA» ÜsvTíQay UmaTs(ay fric) Sequ. lae tamen al- terae ad pactionem cum adversariis pertinent, de qua Sueton. postea. Ceterum Dio 4x, 1. multo accuratius narrat, Curionem
62 c SUETONII
puli adimeretur; aut ut ceteri quoque imperatores ab. exercitibus discederent: confisus, ut putant, facilius se, simul atque libuisset, veteranos convocaturum, quam Pompejum novos milites Cum adversariis autem pepigit, ut, dimissis octo legionibus , "Transalpina-
has literas a Caesare acceptas Ralend. Jan. 705. novis Consuli- bus Cornelio Lentulo et C. Claud. Marcello tradidisse, eosque, cum prius recitare cas noluissent, tandem à Q. Cassio Longino et M, Antonio Tribunis pl. fuisse coactos. iy 9s 75 PrigT6À T T& àÀAÀa, OC& veTb xaÀGg TÓ xciyóv 6 FRaicoQ tTtzOUMEE, Sya"yéeypao WTO, 4àl &TOÀOyiGJ4(C, UTiQ Uy YXTIRÓPTO. MaTa) UC) TE TÀ CTQaTÓ- miba wal 7c agg $wor4CkCDat UTICA vtiTo, ày xai 6 Ilopmuiog T& &Ura Oi mOIMCW fxtiyoU "yàg TàÀ UTÀo ÉyovrbG, 70k tavuTOV Dixaioy Bi- yo: àya'yxnacSvai aUT& a(siver Z)EMYEV, (va jA4 xal TOC £y S9Quic t00* $5. cl. initium Caes. B. Civ. ubi vitiose olim lereb:tur: ,lite- xis a Fabio Consulibus redditis, **quod mendum recentiores edd. expunxerunt, Plut, Pomp. 59. Anton. 5. J/ppian. 52. qui id etiam narrat, Cuilonem tribus diebus mille stadia cum trecen- tis ad aflerendas has literas a Caesare fnisse emensum , in argus mento earum consentit cum reliquis, nisi quod perscriptum addit: jr. 9íAo (6 Kojcag) Vlejoufo cvvamoSícSa: (TX dQy9»)s dexovro, 9 Sri £xsivóv cive àmoSwcroSai, wal rijawpü, avcima TB T margib: xai ovr xarà Tàyoc a(iz:cSav iQ d $* cQpx r&vrs; &véxnga*yov , dg éri moÀÉMOU watayysAia, Gi&Go Cy tlvai AAeuwuoy AAo* pírisv. De hoc v. c. 54. c
pepigit] i.e. pactionem obtulit, pacisci voluit, sed nom impetravit, ut infra Vitell. 15. — Hae sunt literae illae Cacsa- iis uerqiáQuy $oxotvrog apud P/ut. Caes. 51., de quibus modo di- xi. Appian. 52. auctor est, Ravennae quum substitissert, haec Caesarem de pace experiri, quam ex Corionis senteniia protinus ad urbem pergere, maluisse. o0; ocv QiÀoug — ita pergit — &kÉAsusy UTEQ &UTUU Cuj«fvar, Tà J4ty dÀÀa auTüv &9v4 xai GTQ«TO- «:0a àmofwcscSau, jaóva 0' fiery QOUo TéÀu, wai TX» lAÀugióa jusr& t2; £vrOc " AAnsuy laAaríag, twg vrarcg amcósiyS siu. Addit Plaut. Caes. 51. et Pomp. 59., Ciceronem, modo e Cilicia reducem, persuasisse amicis Caesaris, civsyóóvcag 8i Taig &igwutvaug Bwag- Aiaic xai GtQaTiGTaIG j46vo(c ESavigy iA cis morti Sai TG SiaAyesic, ( vel, uti in Pomp. est: s-:(09*cav oi haicagog QíAo: 9arsQow aeivas, quod Noster: vel etioz) una legio sequ.) Pompejum euam ad paciscendum pronum fuisse, sed omnia impedivisse Lentuli Marcellique impotentiam. Cererum Appianus has literas illis priores facit, qui omnino aeque ac Plutarchus, quem sequitur,
gULIUS 63
que Gallia, duae sibi legiones, et Cisalpina provin- cia, vel etiam una legio cum Illyrico concederetur, quoad Consul fieret. [30] Verum neque Senatu inter- veniente, et adversariis ncgantibus, ullam se de Ke- publica facturos pactionem , — transht in citeriorem Galliam 5 conventibusque peractis, Ravennae substi- tit, bello vindicaturus, si quid de '"Tribunis plebis, intercedentibus pro se, gravius a Senatu constitutum esset. Et praetextum quidem illi civilium armorum hoc fuit: causas autem alias fuisse, opinantur. Cn. Pompejus ita dictitabat, quod neque opera consum- mare, quae in:stituerat, neque populi exspectationem, quam de adveutu suo fecerat, privatis opibus exple- re posset; turbare omnia ac permiscere voluisse. Alii,
in temporibus multa miscet. — Transalpin, Gallia, supple mite $a ex dimissis. .
interveniente] i. e. auctoritate sua contentiones adversario- vum cum Caesare dirimente, auctoritatem interponente.
adversariis | Consulibus maxime, Lentulo er Marcello. -ppian. 52. xaraxwAuóvrwy 95 rüy ÜvaTay. V. ad cap. 29. fin,
liavennae] 4ppian. l. c. 6 9 deri àv. "(ousayóv £x. Boerra- vüy QismeTÀtUXxe(, xal amTÓ lisArüv rüv àp(Qé Tov '"Pjvoy rk oy TÀ "Alvsx QiÀÜUy civ Tsvrawigyilioug "iQoig xal iz TEUCL TQUAMOCIOIGS xartBaivsy emi Paffvwue, 5 cuva(QW4e Ts» v5 lraAía, wal Tg Hai. cagog &gxs1s T&Asura(a. Caes. B. C. x, 5. ,,Caesar eo tempore erat Ravennae, expectabatque suis lenissimis postulatis responsa, si qua hominum aequitate res ad otium deduci posset.**
intercedentibus] sc. Senatusconsulto de $e íacto. v. ad c. 51.
praetextum] Sic Tac. Histor. 2, 100. praetexto classem ad- loquendi. |. 5, $o. praetexto Reipublicae. P/ut. 51. 45» sUmga* mwicrárW» Taaícap: Ty mQoQactuy aUrol jewyavucapsvor sequ. Quod postea Burm. ante a/ias insertum vellet alij, id excidere quie dem potuit, sed non necessarium puto cum Ern. et Wolf. Sensus est: hoc illius fuit praetextum; hae itamen sunt verae causae, quas quidem opinantur.
opcra] aedificia, de quorum splendidis initiis noster C, 26. unde etiam populi ezspectatio, maxime ob ludos et alia mu- nera post reditum exhibenda. Consummavit illa, haec ex- hibuit post bellum civile. c. 38. sequ.
64 (€ WU EWUDUN TI timuisse dicunt, | ne eorum, quae primo consulatu
adversus ouspicia legesque et intercessiones gessisset, rctionem reddere cogeretur: quum M. Cato identi-
dem, nec sine jurejurando, denunciaret, delaturum -
se nomen cjus, simul ac primum exercitum dimisis- sel; quumque vulgo fore praedicarent, ut, si priva- ius redisset, Milonis exemplo circumpositis armatis causam apud judices diceret. — Quod probabilius fa- ciL Asinius Pollio, Pharsalica acie caesos profligaios- que adversarios prospicientem haec eum ad verbum dixisse referens: Joc voluerunt: tantis rebus ge-
siis C. Caesar condemnatus essem , nisi ab exercitu
auxilium petissem. Quidam putant, captum impe- rii consueludine, fpensitatisque suis et inimicorum
Álii timuisse dicunt] Appian. Civ. 2, 150. &g 9s rk tuU Tabs, 9 Oik 0fog, wa2à-sQ aUTO; SAEyt», :] agg o tmiQvj4la CUJATE- cá» sequ. "
Milonis exemplo] v. ad c. 29.
: Asinius Pollio] Dicitur is a /'ell. 2, 65. ,,Éirmus proposi- to et lulianis partibus fidus, Pompejaois adversus.** cf. id. c. 76 et 86. unde saepe commemoratur a scriptoribus, qui de bel- lo civili exposuerunt. Appian. Civ. 2, 40. missum eum a Cae- sare in Siciliam Catonem dicit insula expulisse, (cf. Morus ad Caes. B. C. 1, 50.) id. c. 46. reliquias post Curiomis cladem in Africa servasse. Plut. Caes. 52. in bello Afric. simul cum Cae- sare proelium sinistrum restituisse, Postea Caesaris in lispa- nia fuit legatus, Dio 45, 10. neque cxiguae ejus partes fuere in bellis civilibus post Caesaris mortem , Zppian. Civ. 5. passim; maxime in Porusino, Id. l. 5. cf. de reliquis ejus rebus et hono- ribus Fabr. ad Dior. 45^, 41. et quos ille laudat. Mentio ejus*
dem apud P/ut. Caes. 52 et 46. Pomp. 72. Epistolae ejus ad Ci.
ceronem extant ad Div. 10, $1, 52, 55. Scripsit praeter alia hi- storiam bellorum civilium, quam celebrat Horat. Carm. 5, r. ubi v. interpr. cf. Schweigh. ad Appian. Civ. 2, 79 et $2. J^oss, de hist. latin, 1, 17, p. 8o. sequ, Ernesti Cl. Cicer.
Hoc voluerunt] Verba sunt apud P/ut. Caes. 46. fcr" tBov- A49xcaw' tig TcUró ju& Av&yxwe UmcWysvyovro, iva l&ioc Raicag, ó jigyicToUg TbÀEj«OUg WaTópSwOag, si TQowXaju) Tk CrQaTSUJRTA , Xày xarsbikecÓwv. Addit Plut. raivá (xc: IlcAA(uy Ac. vviog Tà Qvae Ta "l'euaicri usv dva(QSéy£ac9at có» Raicaga vapà Tüy TóTS Xaupóv, "EAAsvioci 0' óc. aUTOU "ysyga(pSau.
I1ULIU SS. 65
viribus, usum occasione rapiendae dominationis, quam aeiale prima concupisset. Quod existimasse videbatur et Cicero, scribens de officiis tertio libro, semper Caesaren in ore habuisse Euripidis versus, quos sic ipse convertit: JNam si violandum est jus, regnandi eratia Fiolandum est: alis rebus pietatem colas.
[31] Quum ergo, sublatam Tribunorum intercessio- nem, ipsosque Urbe cessisse, nunciatum est, prae-
Euripidis versus] Cic. de Off. 5,21. ,,ipse enim socer (Pom- peji, quem ob hano necessitudinem curn Caesare potentiae cau- sa contractam vituperat) in ore scmper Graecos versus de Phoe- nissis habebat, quos dicam ut potero, incondite fortasse, sed tamen, utres possitintelligi : Nam.si violandum est jus sequ,** Patet indo: ,,quos sic ipre convertit** pertinere ad. Ciceronem. Verba sunt Eteoclis apud Eurip. Phoen. 573. si-t0 yàg aisi» Xe» rupavvíóog míq« Kallumrow» àbuudiv' rdAÀa ' sUcsQeiv xsv. Eadem citat Píut. €ozmpar. Nic. cum Crass. 4. N. Ll. mulu Grae- ca addunt, quae mili etiam e mavginein textum venisse viden- tur, aeque atque verba: tertio lióro, quae eadem fuit senten- tia Wolfii, quamquam in talibus, quid a scriptore sit profe- ctum , quid additum, nunquam certa disputatione efficietur.
Tribun. intercessionem] Cases. B. C. r, 2. ,,Sic vocibus Con- sulis, terrore praesentis exercitus, moinis amicorum Pompeji, plerique compulsi, inviti et coacti Scipicnis sententiam sequun- tur: utlante certam diem Caesar exercitum dimittat; si non faciat, eum adversus remp. facturum videri. lintercedii M. An- tonius, Q. Cassius, Tribuni pl. R«fe:tur confestim de inter- cessione Trib.; dicuntur sententiae graves sequ.** et c. 5. ,,agurn- tur omnia raptim atque turbate — uec Tribunis pl. sui periculi deprecandi, neque etiam exiremi juris intercessione retinendi, quod L. Sulia reliquerat, facultas tribuitur; sed de sua salute septimo die cogitare coguntur.**
ipsosque Urbe cessisse] Caes. 5. ,,l1laeo Senatusconsulta (dent operam Css. sequ. ne quid Resp. detrimenti capiat) per- scribuntur a. d. VIII. id. Januar. — Profugiunt statiin ex Urbe Tribuni pl., seseque ad Caesarem conferurt:*.— Plut. Caes. 51. Xloums4iíov $$ xaj«TTO|4ÍvOU wal $véibovrog (ita leg. pro vulg. 46v. TO), 0i TiéQi AüvrTACV OUM £í«» UraTsUOvTEQ, àLÀà wai Tic ovAag "Avrávioy xai Yiovgieva (male hune nominari pro Q. Cassio, du- dum, monuerunt interpretes) ,zgozxÀaxicayTig 853AacaV Tijg,
5
66 C. S/áUUBHITOO'NTK
missis confestim clam cohoriibus, ne qua suspicio moveretur, ei speciáculo publico per dissimufatio- nem luteríuit, et forinam, qua ludum gladiatorium erat aedificaturus, consideravit, et ex consuetudiue convivio se irequ-nii dedit. Dein post solis occasum; mulis e proxiuio pistiino ad. vehiculum junctis, oc- cultissimum iter modico comitatu ingressus est: et quum luminibus exstinctis decessisset via, diu erra-
T4» sümoEmSOTATW) MaicaQi rv moo(Qactuy aUTOI JAM AVNCAOuEVOL, WAT $6 c peli6ra Toug CTpaTUoTac, msQuiuvtv, fmibEnxvUJAEVOG ^ dyOQag $AAoyijaove xai agyovrag twi piCSiwv Csv*yy ci svvyórac Ey £m S3niy Oi^tr:Wal;. OUTw ^yàp am-à V dju4Q Gusu&cayrsQ iavTcUg Duk (Qi Bov Je wilyeTay. ld. Anton. 5. et Zppian. 55 qui: ciós ky Dy cyst moÀAg -p); haicaga, vuxrog avriwa , AaSóvrsg fydugovy ri óx^jua- TO; Midg2wTOU, Oigamiüyrw» :095Tag £vOuvrtg. Dio 4T, 3. cf. Cic- Phil. 2, 21. sequ.
praemissis c. c. cohortibus] Habebat, Caesar secum nonnisi $00 equites cum 5000 graviter armatorum, relictis reliquis co- pii* in Gallia Transalpina. Pur. Caes. 52. Pomp. 6o. nempe aderat l-gio XIII. Caes. B. Civ. a, 7. ,,banc enim initio tumul- tus evocaverat; reliquae nondum conveneraut,' Oros, 6, 15., Livium secutus, quinque cohortes memorat. cf. Jppian. 58. ubi: rob; cj» Acxa*ysDg aUtüy c)v oAeycig TOi; j.A)ugTX E)TOÀJ«OTÀ- TOig; tijxViud >aAJ4Evolc , mooUmMjATSy EgBÀDEIV Eg 'Agljuvoy, wai TU» TÓiv div» waraAapsiy* 5 9 icriy "raA/ag gd jurk TW» l'a- Àatiavy. Praefecir iis, auctore Plut., Hortensium.
aedific iturus] Ravennae, nbi adhncsubsistebat. Plut. Caes. l. c. ajrog; 95 T4» ji7 *jafQav Orgysy c» QQaysqu, j«ovcjud oig Eso rüg syvj4vadoj&vorg xai S&uptvec.
convivio se fr. dedit; Plut. c. uiwo2v 05 wvo0 Ícwégag Sspa- mtUCAg TO Oüja, xai TagshOUy siQ TOv àvOQRva , wai CU'yysvOjuEvog Poaxéa Toi, xexAyivorg Emi To Osimvov, x04 CuCXOTAQOVTOS ShaVEOTM, [xal| ro); jw aÀÀove QiAcQgova4Ssiíg, wai wsA&UcaQ Tipüjuéverv aurov d; eravsAsucójaevoy* (Appian. |. C. avróg 0s vsgi Sq TéQav, d 03 TÀ €À4a Svox ÀOUJASVOG , UTEXQ7S TOU TL|ATOOLOU , ToUg QiAoug awe. süy eri é0Ti&79ai.) GAvyok 05 Tày QiAuv mocsíQuro , M3) xaT TÓ aU- T0 TáyTag , &ÀÀOV O' aAA Ordwtiv.
mulis — junctis] Píut. adri; 98 vüv uic9iwv Qevydy £viBág éyóc, dÀauvsy íréQav Tivk TQUrcy GÓcy, sira mpàg TO Agiuuivoy &vi« erjiypac, Ww. T. À. vfppiam. wai QsU*youg ExiBác s WAavvE» Sg TO AQi* pivov, $voj4kowy ci Tdv Lrwiwy 8X ÜriacTyjAaTOC.
liininibus exstinctis(, Multa ad h. 1. Casaubonus de itineri-
"
IULIUS 63
bundus, tandem ad lucem, duce reperto, per angu- slissimos tramites pedibus evasit; consecuiusque co- hortes ad Rubiconem flumen, qui provinciae cjus fi- nis erai; paulum consttit, ac reputans, quantum moliretur, conversus ad proximos, £/zam nuzc,in- quit, regredz possumus: quod si ponliculum trans- zerimus, omnia armis agenda erunt. [32] Cunctanti ostentum tale factum est. Quidam eximia magnitudine et formain proxinio sedens, repente apparuit, aruu- dine canens: ad quem audienduin quum praeter pasto- res plurimi etiam ex stationibus milites concurrissent, interque eos et aeneatores, rapta ab uuo tuba prosi- luit ad flumen, «t ingenti spiritu classicum exorsus, perteudit ad alteram ripam. "Tune Caesar, £Éatur,
bus veterum nocturnis, et de laternarum (AempmT32w», Qovày) quibus uii ibi solebant, ratione.
ad lucem ) i.e. sub diei ortum. Ea ipsa enim mocte tra- jecto Rubiconé Ariminum cepit. Plut]l c. wal oQóju» T0 Aormiv 3)» Jdji$voc, sigémsct TQÀ Yj4&Qag sig TO AgiJuyoy , xal kaTEOX- | Appian. ' Agipivoy aipsi msgi &w.
ad liubiconem ] Put. Caes. 20. ó xaÀoUjssvog "PouBiwwv wo- raj4óg &TÀ Tig UmO vaig Alte: hiskrüws ópiQet Ti» AÀÀy» "IraA(ays et c. 32. d 7).9s» àmi Tàv ógi2ovT& TW» £vrüg "Almsav l'aAatríay dm Tg àAÀ4s "lraAíag morajióv , (Fovufixav WaAsira:) wai Ao*yicj4óg au- TV £igzs( J4ÀÀAow P'yvyiQoyra TO Osy , xal msQi(sojusvov co) J4&'y& O68 TU» ToÀ|uw|4iywy , &C-ys TOV OQG]4CY. xai T34V "TCQtiaV £TiÜTQOAX;, T0À- Àk piv aUTOg £) óavT(i OiWEyKS , Ciyz 79 "yvdyuq» £v Aj&QóorsQu [us- TaÀaga$wv, xai TrQoràg SCXs» «UTO TóTS TO DoUÀAsuju« mÀs(cTag *. T. À.
conversus ad proximos] ppian. xai wQ0g To); TaQiyrac s- T3, Aysvs'ykdov' "H js) imíOxsciQg , w) (Aor, «5:508 Tüg Qüin&csug Pol xaxüy dgher x 0s Oi&Bacig m&civ dv9qdrmoi. Fuit, ieste Plu- tarcho, inter amicos illos Asinius Pollio, cujus historiae procul Wubio haec omnia servata nobis debemus. Caesar cnim brevis- sime B. C. 1, 8. ,,cognita militum voluntate, Ariminum cum ea legione proficiscitur, ibique Tribunos pl. qui ad cuin con-, fugerant, convenit; reliquas legionss ex hibernis evocat et sub- sequi jubet.* [ta JDió 41, 4. cvS96jtvog ovy Talc $kti»o; Sg Agi4 pivoy 39: , SÉm TA; éaoToU AQyg TÓTS TQUTo) TQoxwoacag. lor. 4» 2, 19. ,,Prinmia Arimizo igna cecinerunt. lum pulsus Etrujia Libo, Umbria Thermus, Domitius Corfnio.'
68 €... 8S U.É TADAN- T:
inquit, quo Deorum ostenta et inimicorum. iniqui-
tas vocat. Jacta alea esto [ inquit. | [35] Atque ita ope jecto exercitu, adhibitis Tribunis plebis, qui pulsi supervenerant, pro concione fidem militum , flens, ac veste a pectore discissa, invocavit. Existimatur
————
Jacta alea esto] Vnlg. est, Tmperat., qui venit ex emen- datione Erasmi, omne fere punctum tulit. Adoptavi eum et propter locum verbi (alias enim scripsisse puto auctorem: ja- cta est alea, quamquam hunc meum sensum nemini obirudo), "et propter locos parallelos, qui in eo consentiunt. JP/ut. Caes. 52. TÉíAoc b& jerk Svuj«oU TiV0g , wcmtQ a(psig Savoy Ew ToU AoyigjsoG m,96 TO [4éAÀoV , wai ToUTO 0» TÓ xorviy TOig Big TOXxG Sj Baivouciy &mógou Wai TÜÀuag mQooljicv UmsiTUY' 'AvsQoiQSw wUpog wgjca «e « tiv tin paris , et Pomp. 60. &irx wevsQ oí góc BaSog aQuvrig djavig XxTO wgnujavoU tivo; &aUTGUC, |4UCag TU) Acyigj40 , Kai maQaka- Av ^jevog TQ3c TO Üsivóv , wai Togolrov qivoy EAAÀwviTTI TQO6 TOUS mogóvrag expoxzae 'AvsopiQ9w wupog buBíBads T0» cTQaTóv. pp. $5. xai timdv, 01& Tig Sv3ovg ewíga GÜV Opjuy, TO woivü» TÓUOF sim doy" 6 xuBoc avsgpip9w. Atque ita Petron. de b. ciw. 174. judice Fontana cadat alea.* Ceterum multis Casaub. illustrat locis usum v. àvaggimrsy , quibus addo P/ut. Brut, 4o. dyayyxacópasvog $ià pus; jaKyop6 Avagpiv/ar roy magi r2; margitog xuBov. Thucyd. 4» 939. Tecos xiybvvoy ayagormroUj«sv. l. 5. c. 105. Toi, 9'&; acay TÓ UTaQX 0v avagQrmroUdi. l. 6. c. 15. Umsg 7396 vdrQibOg, Q6 Jaeyit TOP $* rà» vgl» xivàuvov &vagQrrroUc4s. V. Valckhen.ad Zerod. 7, 50. et Schol. ad TAuc. l. c.
inquit] Frequens quidem est repetitio verbi £y apud Grae- cos; sed h. l adeo friget repetitum istud inquit, ut omittere
uidem cum alis ausus non fuerim, uncis tamen incluserim. C«l. Müller. in observ. cit. verba: ,,eatur — vocat,'* et: ,jacta alea esto* non uno eodemque, sed diverso tempore a Caesare prolata, eaque de causa alterum inquit a Suet. additum judicat. S.d diversas sententias auctorem more suo accuratius distinctus rum fuisse, credo, praemissis voc. ct , et rursus, et iterum etc. ut Aug. 71. et 76. Calig. 29, 50. al. 1; . adhibitis Trib.] v. supra. -4ppian. 55 wei ajTo)g $T: wO8 Syovrac, 0 Kaicag eTtÜsl«vu Qj CTQaTG , Wal 20&9iQs Abywv* Cr: xad cag, Tod. 0s £gyyaCajuévoug , 3'yctvras moÀSjuiove" xai TOLOUGOE dB Qa, UTiQ avTQV Ti Q9eyzajdivoug , oDTwg sZsAauvoveuy aicx ode. Cf. Plut. Ces. 531... Orauonem lege apud Caes. B, C. a, 7.
"peste. x disissa] Morem veterum, dolorem scissis vesti.
bus tvesiandi, exeanplis illustravit Fabzic. ad /ion. 40, 40. Vide
«€
IULIUS 69
etiam equestres census pollicitus singulis: quod acci dit opinione falsa. Nam, quum in alloquendo ex- hortandoque saepius digitum laevae manus ostentans affimaret, se ad satisfaciendum omnibus, per quos dignitatem suam defeusurus esset, anulum quoque aequo animo detracturum sibi; extrema concio, cui facilius erat videre concionantem, quam audire, pro dicto accepit, quod visu suspicabatur: promi«sumque jus anulorum cum millibus quadringenis, fama distu- lit. [54] Ordo et summa rcrum, quas deinceps gessit, sic se habent. Picenum, Umbriam, Eiruriam. occupa- vit: eL L. Domitio, qui, per tumultum successor ei
etiam interpr. ad verba Matth. 26, 65. círs 6 &gyitQsug CiéQosse Tà iju&Tix XUTOU.
equestres census] qui erant quadringentorum milium HS., ut patet e sequ. (ubi al. vitíose quadragenis) et P/in. ep. 1, 19: ubi Romano Firmo, cui centum millium census erat, offert ad implendas equestres facultates trecenta. millia nummuüm,. Insi- gnia Equitum Rom. fuisse anulum aureum, et tunicam angusti- claviam , equum publicum, sedemque in theatro in quatiuor- decim ordinibus, nota res est, v. c. 59. Ceterum recte , puto, Müller. in observ. €. p.5. legendum censet: ezistimabatur, nul- lis scriptoris etate falsi rumoris auctoribus superstitibus.
fama distulit] Casaub. sexto casu dictum putat fama, ut exercitus rem famá distulerit, | Oudend. cum Burm. melios primum casum intelligit, laudans Qvid. Her. 21, 51. ,,neve nl- hil credas in te quoque dicere famam.** Sen. Hippol. 789. ,0mmnis per populos fabula distulit ell. 2, 95, 12x. fama loquitur, narravit. Liv. 59, 6. attulerat fama.** Plin. 8, 11. ,nuncia- vit hoc fama regi.'*
.. Ordo et summa rerum] Occupavit deinceps Ariminum, quo L. Caesar et Praetor Roscius missi a Ponpejo ad Cacsarcm de pactione venerunt, (B. Civ. :, 8. Dio 41,5.) Arretium per M. Antonium, ipse Pisaurum, Fanum, Anconam, Iguvium per M. Curionem, Auximum, deinde agrum Picenum, urbes Cingulum, Asculum, Sulmon-m, Corfinium, unde Brundisium profectus per fines Marrucinorum, Frentanorum, Larinatium, in Apuliam pervenit (B. Civ. 1, 8—25.). Cic. ad Div. 16, 12. »ltaque quum Caesar amentia quadam rapereturz, et oblitus no- minis atque honorum suorum Ariminum, Pissurum, Ánconam, Arretium occupavisset, Urbem reliquimus.*
L. Domitio] v. ad c. 35. Ei Gallia ulterior privato prae-
7o C SUETONII
nominatus, Corfinium praesidio tenebat, im | lionem redacto, atque dimisso, ,secundum super mare Druadisium tetendit , quo. Consüles Potapepian
ter ordinem et legem (id enim est per tumultum, quum ra Sempronia C. Gracchi de provinciis esset cautum, ut provin- ciae magistratibus nondum creatis à Senatu decernerentur, v. Cl. Cicer. Sigon. de ant, jux. provinc. 2, r. p- 150. sequ.) decre-
ta fuerat ab iis, qui in Senatu Caesari adyersabantar. Caes. -
D. C. 1,0, ,,de reliquis 1ebus SC. perscribuntur, provinciae pri- vatis decernuntur, duae Consulares, reliquae Praetoriae; Sci- pioni obvenit Syria, L. Domiiio Gallia sequ.** v. Cie, ad Div. 16, 12. De deditione Domitii v. Cic. ad Att. g, 1. et. 8. Caes,
l.c. 16—235. Plut. Caes. 54. fppian.38. Dio 41,11:. Habebat
secum Domitius cohortes amplius 5o. Caes. c. 17. (ita etiam
Plut, Aopazíz *yovjatvo emsigüv ro:dwovra-) "fppian, ]. c. cà váyrag.
TOUg T?TQawLCY (Love.
in dedit. red.) Ernest. commendat alteram lectionem: im ditionem , negans dici posse in ded. redigere, sed dicendum ad. Eadem fere sententia est Sohelleri in lex. sub. deditio. Vulgae tam defendit Oudendorp. Esdom varietas est infra c. 74. ac in omnibus fere locis, ubi haec phrasis occurrit. Sed confirmari videtur in deditionem venire et iu ded.accipere locis Caes. B. Galla, 28. ]. 6, 5-et 9. 1.8, 31. Liv. 25, 21. l. 55, £o. Flor. 5 "o. lron- tin. 5, 5, 1. quos temerarium foret, sine codd. M. dghcern a opinione mutare. Pracierca vera est diierentia inter utrumque dicendi modum. 44 ded. redigere notat actionem cogentis, im ded. conditionem coacii s. dediticii. Vereor etiam, ut in di- tionem redigere , quod de locis populisque valet, aC plerumque, ut Woli. iuonuit, sine ulla praegressa deditione, aeque dici queat de singulis hominibus.
atjue dimisso]. Caes. c. 25. ,Erant Senatorii ordinis L. Domitius, P. Lentulus Spinther, L. Vibullius Rufus, Sext. Quinctilius Varus, Quaestor, L. Rubrius, praeterea filius Do- mitii aliique complures adolescentes et magnus numerus Equi- tum Rom. et Decurionum, quos ex municipiis Domitius evo- caverat. lios omnes productos a contumeliüs militum conviciis- que prohibet; pauca apud eos loquitur, quod sibi a parte eo- rum gratia relata non sit pro suis in eos maximis beneficiis. Dimittit omnes incolumes. sequ.'* c. Caes. ep. ad Oppium et Balbum (ad Att. 9, 3.).
fuperum mare] Adriaticum, oppositum infero s. Ftrusco, Tyrrheno.
Brundisium) quo venit a. d. VII. Id. Mart. (a. U. 705.), ut
*
IULIUS, 71
"
que confugerant, quamprimum transfretaturi. Hos Írustra per omncs nioras exitu prohibere conatus, Ro- mam iter convertit; appcllatisque de Republica Patri- bus, validissimas Pompeji copiás, quae sub tribus
legatis, M. Petrejo, et L. Airanioy ct M, Varrone
ipse scribit ad Oppium (ad Att.9, 15.). B. Civ. 1, 25. ,,Brudisi- um crum legioribus sex pervenit, veteranis tribus, reliquis, quas ex novo dilectu contecerst atque in itinere compleverat; Domitianas enim cohortes protinus a Corfinio in Siciliam mi-
serat.^ Denno ibi de pace cum Pompejo egit. c. 25. cf, epist. cit.
Consules Pompejusque] Caes. l, c. ,, reperit, Consules Dyr- rhachium profectos cum magna parte exercitus, Pompejum re- manere Brundisii cum cohortibus viginti.* Arte ibi certavere Pompejus et Caesar, ille, ut tutus a Caesare e portu solveret, obsiructis, quae «o ducebant, viis, hic, ut profecturum impe- diret. Caes. usque ad c. 209. Plut, Pomp. 62. Dio 4, 12.. Frontin. 2, 5, 5. qui inter strategemata refert hunc. Pompeji discessum. Aliter sentit Pit. l. c.
liomam] Caes. c. 52. Plut. Caes. 55. Raieag: 9$ BevAopis: pv 30206 Didwsiv &wopia veüy vv. sic 65 vXv '"Pájawy avicrQe E, "ye- eycvàg s» xj4sQaug 824xovra vAGX6 «yaijuxTI Tác IraÀAiag WUQiec,
appellatisque de Rep. Patr.| Caes. l. c. 7"cll. 2, 50. »quum transgressos reperisset Consulos, in Urbem revertit; redditaque ratione consiliorum suorum in Senatu et in concione, ac miser- yimmae necessitudinis, quum alienie armis ad arma compulsus esset, Hispanias petere decrevit. Zo j1, 15. và $: 05 Dgsv- Tácio) (à QuÀAaws;, ToU ja* Tiva Tüv aTyQNOTw) aTOTÀEUTa!, TciM- €sjiivog, TQóg TE Ti» Pj» x95, xai Tí "ytpouciag oí 8fw ToU «wjiweioU UxÓ T2 ToU 'Ayrwviou xai vxà TOU Aoy-yivov magacxsvacSei- €x"; (swxscÓvT&g "yàg tZ ajr3;, Tór8 aürA4» 599oi7av) c04uwybgq78 m2ÀÀà wai P*i&ik) , Cww6 wQóg T5 TÓ T&Qtv SUvorev aUrq (placet mi- hi hoc vulg. quod intelligo erga se, prae Reimari emendat. aj- ToU), xai TQOg TO uéhAoy &Amióa y0501:» AàBeci. Id. c. 17. cum Piut. Caes. 55. Metelli, Trib. pl, audaciam narrat, qui Cae:a- ri relictam in aeraro pecuniam expilanti maxima pertinacia xestitir.
M. Petrejo, et L. Afranio] Caes. B. C. 1,57. usque ad fin. libi, Dio 41, 20—24. Plut. Caes. 36. 4ppian. c. 42 et 45. bel- Jum hoc prius Hispanicum desciibunt. — (Caes. c. 59. ,,erant legiones Afranii tres, Petreji duae, praeterea scutatae citerio- ris provinciae et cetratae ulterioris Hispaniae cohoztes circiter Octoginta , equitum utriusque provinciae circiter quinque mil-
1? e SUETONII
in Hispania erant, invasit; professus ante inter suos; ire se ad. exercitum sine duce, et inde reversurum ad ducem sine exercitu. | Et quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, sum- maque frumentariae rei penuria retardante, brevi ta- men omnia subegit. [55] Hinc Urbe repetita, in Macedoniam transgressus, Pompejum, per quatuor
lia sequ.'* Petrejus et Afranius uterque in deditionem cum suis venere. ell. 2, 5o. ,, Uterque legatorum, et guisquis cu- jusque ordinis sequi eos voluerat, remissi ad Pompejum.** De eorum morte serius insecuta v. ad c. 75.
JM. Parrone] qui ulteriori Hispaniae praeerat. De eo v. Cses. B. C. 1, 58. et 1. 2. 17 sequ. Et ipse legionem Caesari transdidit c. 20. ,,Transdita legione, Varro Cordubam ad Cae- sarem venit; relatis ad eum publicis cum fide rationibus, quod penes eum est pecuniae, transdit et, quod ubique habeat fru- mnnii ac navium, Oostendit.^ Hispaniae Caesar Q. Cassium praefecit B. C. 2, 21. Dio 41, 24. -4ppian. 45.
obsidione Massiliae] Massilienses Domitii Corfinio dimis- si suasu id fecerant. v. infra Ner. 2. Caes, 1, 54. cf. 7 ell. 2, 5o. Flor. 4, 2, 25. Dio 41, 19. Strab. 4, 1, 5. Obsidionem Mas- $iliae narrat Caesar l. 2, 1—16., deditionem c. 22.
sum. fr. r. penuria] in Mispania. v. Caes. t, 48 sequ.
Urbe repetita] Quae ibi fecit, lege apud P/ur. Cses. 57. -ppian, 48. Dion. 41, 56. Dictaturam sec. Plut. a Senatu, sec. Appian. et Dion. a populo, et auctore quidem M. Aemilio le- pido, qui Triumvir postea fuit, iu se collatam post unde- cim dies deposuit, et Consulem se fecit cum P. Servilio Iseuri- co. Caes. 2, 21. ,ibi (Massiliae), legem de Dictatore latam se- seque Dictaetorem dictum a M. Lepido Praetore, cognoscit.'* et 5, 1. ,,Dictatore hsbente comitia Caesare, Consules creantur Iulius Caesar et P. Servilius; is enim erat annus, quo per le- ges ci Consulem fieri liceret. et €. 2. ,,his rebus — undecim dies tribuit, Dictaturaque se abdicat et ab Urbe proficiscitur Drundisiumque pervenit.* 7or. 4, 2, 21. neglecto rerum ordi- ne, quum primum Urbem Ooccupavisset, potitus post Pompeji fugam Italia, pene vacuam metu Caesarem ingressum Consu- lem se ipsum fecisse narrat. Graviori errore Eutropius, futilis scriptor, 6,16. ,.Consules cum Pompejo, Senatusque omnis, atque universa nobiliras ex urbe fugit, et in Graeciam transi- vit — Caesar vacuam Urbem ingressus, Dictatorem se fecit.*'*
Notavit Flori errorem etiam Freinsh. ad ]. c. in Macedoniam] Sumi h.l Macedoniam sensu Romano,
IU L r?0 € 73
paene menses maximis obsessum operibus, ad exire- mum Pharsalico proelio fudit: et fugientem Alexan-
et complecti, quicquid sub imperio Proconsulis Macedonici erat, adeoque etiam Epirum, ubi Dyrrhachium, notet Erne- $ti. Atque ita dicitur etiam e; Maxsboviay a Plut. Anton. 7. ubi v. Solan., Brut. 4., et Dion. 41, 10, 12, 15, 49. ubi diserte: «à $5 Av(Qayuey gy T4 "yy 79 TpÓtsQcy J4sy "IAÀvoray và» llagSivüv, yZy* Oí, wai róTs "ye à, Mawsboviag vevopucjsévyg ueiva:.. Coterum trans- gressus est Caesar, ut P/ut. Caes. 57. i-£ig £y uy Aoy&bag $Za- X0gioUg, Wai TÉyT& TOvyJaXT& , XEijAQVoG £y TQomaic OvTOg, iCTA|4EVOU "Iavovagieu j4»óg, auctore Dion. 4i, 59. Prundusium venit zz" &Eí0: ToU STovg et C. 44. jusgoUvTog TOU xijiÀvoc jJ^éQsi TOU CTQOTOU àT532:). lta etiam Appian. 48. :Z4& (Roma) Aexsuelou j4vóg 'Pejuaíotg Cwrog, oUX &vajisivag 0008 T/g-AQyG EVEX& TV VOUJOViXy ToU rou; TÀ4si&QoucaV , €t C. 54. XsiuíQuor 0 joa» rQomai xai TÀ TV»sÜua aXevrx xai A&dy&AloyrX wart4dÀvs, jA$gQt wai TV TQUTMV T9U £rov; *jéqay &y Besyrscio OiarQipar, et postea avwysro jsuis Vwy ixi óAx&Oóww. Caes. 2, 6. ,,pridie Nonas Januarias naves sol- vit, impositis — legionibus septem ; postridie terram attigit.'* mazimis obs. operibus] Caes. 5, 41 sequ., maxime c. 47. Flor. 4, 2, 59. »,Caesar pro natura ferox et conficiendae rei cu- pidus, ostentare aciem, provocare, lacessere; nunc obsidione castrorum, quae sedecim millium vallo obduxeérat; (sed quid his obesset obsidio, qui patente mari omnibus copiis abunda- rent?) nunc expugnatione Dyrrhachii irrita, (quippe quam vel situs inexpugnabilem íaceret,j ad hoc assiduis in eruptionem hostium proeiiis.' 7/e// 2, 51. ,, proximo anno, quum Dyrrha- chium ac vicina ei urbi regio castris Pompeji teneretur — sua et celeritate, et fortuna C. Caesar usus, nihil in mora habuit, quo minus et, quum vellet, ipse exercitusque classibus perve- niret, et primo paene castris Pompeji sua jungeret, mox etiam obsidione munimentisque eum complecteretur. Sed inopia ob- sidentibus, quam obsessis erat gravior.'* Dio 41, 50, 5i. Put. Caes. 59. Pomp. 65. 4ppian.61. ubi: zmzsróAguw0:) soyw $vc- -948Qri Ts xai maQaÀóyu Tàvyrx lloum4(os TX GTQaTómiDm, £i Téix et msQilagáy, E Sakácews ig 9&Àaccay amoTt(yigav — og pda n xai brag&iproi , $oÉav oigópasvog $i Tw TOÀ saa. ecadt yàg cay $iawócior xal gioi. ubi v. Schweigh., qui numerum stadiorum omnem fidem excedentem recte ad minorem redigendum censet, quamvis defendente illum Lips. da milit. Rom. 5, 15. Pharsalico proelio] victus antea ad Dyrrhachium, v. c. 56. Descriptionem proelii Pharsalici exhibent Caes. 5, 89 — 0c. flor. 4,2, 43sequ. 7eij.2,52. Plut. Caes. 42sequ. Pomp.6gsequ.
TU '€e 8 UETONII
driam persecutus, ut occisum deprehendit, cum Pto- leinaeo rege, a quo sibi quoque insidias tendi videbat, bel'um sane difficillimum gessit, neque loco, neque tempore aequo, sed hieme aoni, et 1ulva moenia co- piosissimi ae sollertissimi hostis, inops ipse rerum omnium, atque imparalgs, Regnum Aegypti victor Cleopatrae Írairique. ejus minori. permisit: veritus provinciam facere , ne quandoque violeutiorem prae-
-ppian. 65sequ. Dio 4x 55. usque ad finem hbri, Pharsalus, (dhessaliae urbs , Palaepbarsalus dicitur ab. Hirt. B. Alex. 49. ubi v. Cellar. et Mor. Ita etiam Eutrop. 6, 16. Frontin. 2, 5, 22. "n v. Oudend. Oros. 6, 15. "3
ut occisum depr.] suadente maxime rhetore Tbeodoto Chio, (ut narrat Pint. Pomp. 77.) quem in consilium adhibuerant Achillas et eunuchus Pothinus. cf. 4ppian. 8j. qui S8smium Theodotum dicit, Dion. 42, 5, 4. Interfecit Pompejum ad litus escendentom Septimius, qui stipendia sub eo fecerat, a Gabinio postea in Aegypto relictus. Comperit Caesar Pompeji mortem Alexandriae. B. Civ. 5, 106. Zio 42, 8
cum Ptolemaeo rege] Erat is Ptolemaeus XII. Dionysius, qui pati Ptolem. Auletae cum sororé Cieopatra successerat, De bello a Caesare in Aegypto gesto v. ipsum B. C. 5, 107, us- que ad fin. libri, Zirt. de bello Alexandr, Jor. 4, 2, 54 sequ. Fell. 2, 54. Eutrop. 6, 17, Plut. Caes. 48, 49. Appian. 89, 90. Dion. 42, 54sequ.
hieme anni | Casaub. defendit impugnatam temere bonib- nem locis Gell. 2, 21. anni aestas. 17, 10. aestu anni. 10, 5. ae- state anni flagrantissima. v. Oudend. ad h, 1l. Ad exempla ab 3is citata accedit, quod librarius omiesisset facilius azzi ut su- pervzcuum, quam ex suo ingenio addidisset.
Cleopatrae fratr. e. min.] Ptolemaeus rex perierat in fuga submerso navigio, B. Alex. 5:. lbid. c. 55, ,,Caesar, Aegypto atque Alexsndria potitus, reges constituit, quos Ptolemaeus testamento scripserat, atque » PR erat populum Rom., ne muterentur, Nam, majore ex duobus pueris rege amisso, mi- no» transdidit regnum, majorique ex duabus filiis, Cleopa- trao, quae manserat in fide psaosidiisque ejus; minorem Arsi- noea, cujus nomine diu regnasse impotenter Ganymeden do- cuimus, deducere ex regno statuit, ne qua rursus nova dissen- sio, priusquam diuturnitste confirmarentur regum imperia, per hoiuin*s sediiiosos nasceretur.** Dio 42, 44.
veritus prov. facere] Idem Augusti fuit consilium. Tac. A. 2; 59. o Augustus inter alia dominationis arcana, vetitis, nisi
TPUILTUX* ! 75
sidem nacta, novarum rerum materia esset. Àb Ale- xandria in Syriam, et inde Pontum transiit, urgen- tibus de Pharnace nunciis: quem, Mithridatis Ma- gni fibum, ac tunc occasione temporum bellantem, jamque multiplici successu praeferocem , intra quin- tum, quam affuerat, diem, quatuor, quibus in con- spectum venit, horis, una profligavit acie; crebro commemoraus Pompeji felicitatem, cui praecipua militiae laus de tàm imbelli genere hosiium contigis- set. Dehinc Scipionem ac Jubam , reliquias partium
permissu, ingredi Senatoribus, aut Equitibus Rom. illustribus, seposuit Áegyptum; me fame urgeret Italiam, quisquis eam provinciam claustraque terrae ac maris, quamvis levi praesidio adversum ingentes exercitus, insedisset.'' v. infra Aug. i8. et Lips. ad Tac. Hist. 1, 11.
de Pharnace] B. Alex. 69. usque ad fin. Plut. Caes. 5o, «ppian. 91. 9ià Xugíag £ri dagu&w4 5msiysro.. Dio 42, 45. ojrog j4zv *yko m«ic ToU Mi9giüsrov Xv, wai ToU Doemwógev ToU Kipapssotov Jexiv — imi9ujp46ag 0e mücav TW» maTQuay DaciAsiay avyavT40ac2at &maVÉéST) xot xÜTX4» TW» Ts TOU laígagog xai ToU llojem5iou CT&Civ. xai, oia rdv '"Pwj«ajuv TóTs Ji) TQ0g &AÀWAov, Acj ia» "ysvppsévury, &USig Os £y 05 AlyUrTo xaracysDÜsvrwy, Tiv T8 ÉRoXyióm awovii «Qogu'yvyrro, wal r4» Agjb/(a» &-voyTrog; TOU Awioraocu vàgav' Tg r8 liaàmaDoxi&g; xa] TGy ToU llóvrou móÀsá? Tiva, a? vj Tfjg Du9u- wímg vojup TQogetiTAgaTo, waTsgTQeÉwaro. Postea missum contra se a Caesare Cn. Domitium Celvinum ad Nicopolin devicerat et expugnata Amiso, Ponti urbe, Bithyniam peüerat, impeditus modo Asandri, Bosporo praefecti, seditione. B. Alex. 54 sequ. Dio 42, 46. Appian. 91. Hunc multiplicem successum noster dicit.
intra quintum — acie] ad Zelam Ponti oppidum. B. Alex. 72sequ. Auget rem Dio 42, 48. Raicag 95 ixi 72 viw4, waizsg 0) vyU DixTQETSÜ "ysvejuéuy » TOÀU xai GCov $T cvósuiA aÀÀx t(Qoó- yx4di», Gri i) cs Tj UT. WjaíQe wal iu v4 aUTX OQx ki A28 TQ0g Tüy coÀkui0) , wai &iós) aUTÓv , wai £yiuqge. 'ior. 4, 2, 65. ,hunc
- Caesar aggressus, uno, et, ut sic dixerim, non toto proelio
4
obtrivit; more fulminis, quod uno eodemque momento venit, percussit, abscessit.'* v. ad c. 57.
Pomp. felisitatem] Appian. gi. ürs xai Qaci» «vUTàv &pziiv dj uonagus, Nlojemtis, roroUroig àgx, xark Mu9gib«r4» Tóv ToUOs Ta cíQa, moÀsÀy àv0pXci, pifyag v8 von «al Mines Ex 8X ÀY 9 46-
Scipionem ac Jubam] xepetiia antea Urbe, ubi Coelius et Milo, postea L. Trebellius et P. Cornelius Dolabella Tribu-
76 €. $UETONIÍ
in África refoventes, devicit: Pompeji liberos in Hi- spania [36] Omwuibus civilibus bellis nullam cladem, nisi per legatos suos, passus est: quorum C. Curio in Alrica periit; C. Antonius in Illyrico in adversario-
ni pl. per ejus absentiam maximos motus excitaverant, necquic- quam repugnantibus prius collega Servilio, et sequenti anno (U. C. 707.) M. Antonio, qui Di tatori Caesari Magister Equ, additus fuerat. Multis ea narrat Dio 42, 17—55. Heditum ejus in Urbem et quae ibi egit, tradit inde a c, 5o sequ. De bel!o Africano, quod gessit A. U. 7og. Dictator liL, M. Lepido Magistro Equ., v. Hirrii liber singularis, Flor. 4, 2, 64 eequ. Fell. 2, $5. Eutrop. 6, 1g. Oros. 6, 16. Plut. Cases 52. sequ, Cat. min. £6. sequ. Appien. 95. sequ. Dio 45, x— 15. Qu. Scipio, socer Pompeji, post Caesaris victoriam ad Thapsum, se ipsum interemit. Dio 45, 9. Juba, Hiempsa is filius, Numidiae rex, et Petrejus, desperatis rebus, mutuis ictibus ceciderunt. Zio 45, 8. al.
C Pompeji liberos] Cnejum et Sextum. v. Bell. Hisp., reliqui scriptores La:inil. c., Plut. Caes, 56. Appian. 105. sequ. Dio 45, 28—41. Strabo 5, 2. p. 577. T. 1. ed. Siebenkees. Bello fi- nem fecit proelium opud Mundam. Cnejus in fuga interemtus est. B. Hisp. 59. al. De Sexto in vita Augusti plura videbimus.
C. Curio] Pexiit in proelio ad Bagradzm contra Jubae du- cem Saburam. Caes. B. C. 2, 95—42. ubi: ,,at Curio, nun- quam, amisso exercitu, quem a Caesare fidei snae commissum acceperit, se in cjus conspectum reversurum confirmat, atque ita proelians interficitur.** cf. Cic. Brut. 81. Plin. H. N. 56, 15. — Florus 4, 2, 50. nil nisi: ,,aliquid tamen adversus absentem ducem ausa fortuna est circa Iliyricum et Africam, quasi de $ndustria prospera ejus adversis radiarentur.'* Dio 41, 4r, j2. Zfppian. €. 44, 45. Pertinet baec clades ad A. U. 705., belli civi- lis primum.
C. Antonius] Haec res in Caesaris commentariis non legi- tür, unde verissima eorum videtur sententia , qui partem libri eorum secundi intercidisse putant. v. Mor. ad Caes. D. C. 5, 4» 10 et 67. Narrsnt tamen eam auctor Epitom, Liv. 110. ,,C. Antonius, legatus Caesaris, male contra Pompejanos in Illyri- co rebus gestis, captus est.' cf. /ori l.c. Appien. €. 47. wai Tüy aUTGy XJ4QÀy 'Avrivio; wspl "iy 'IAÀvgiba xccaro vró 'Oxra- ovíov, llojmyfo crQer4yobtvrog. AccuiaNus Dio 4i, 4o. dv d bà 93 raira sy Ts T9 '"'djuw xai $» T xia Pylyv&ro, M&pxog uev *Q»raodio; wai Acyxieg Xxgifivioc AiBuv, IleurAiy RogvxAwv Aeo- AofiAÀaw, «& re roU Kaícagog wp&trovra , kai 8v 73 AaAuaria Cvra,
$ULIUS. 2]
rum devenit potestatem ; P. Dolabella classem in eodem lilyrico, Cn. Domitius Calvinus in Ponto exercitum amiccerust, lpse prosperrime semper, ac ne ancipiti quidem unquam fortuna, praeterquam bis, dimica- vii: semel ad. Dyrrhachium, ubi pulsus, non instan- tc Pomp«jo, negavit, eum vincere scire: iterum in Hispania ultimo proelio, quum, desperatis rebus, et-
— — —
éf4Aacaw E ajt9c, c TeD Tlouxwtou v&vTiwwG xoüpusyor. w&I uri TelTo l iov '^ vrdviov exojaUvai ol àjsÀyGavra , 36 "ys vcibióy Tt. xa7 TÉxÀrncay. wayraüSa mTQóg T& TüVy Prix we luy fyxeTaAuQÜY9svrx wb Aia mi&C9éyra, macGUMi wn» oAiywy siAey. CÍ. Oros. 6, 15. Lu- €an. 4, 402.
P. Dolabella] v. Dion.l. nodo cit. Oros. l. c. ,,At vero Dolabella partium Caesaris, in li!lyrico per Octavium et liboe nem victus, copiisque :xutus, ad Antonium fugit. Basillus et Sallustius divideutes singulas legiones, quibus praeerant. si« militer et Antonius, Hoitensius quoque ab infimo maii cum classe concuirens, omnes pariter adversus Octavium et Libose. nem profecti et victi sunt. Antonius quum se Octavio cum 15 cohortibus dedidisset, omnes ad Pompejum a Libone dee ducti sunt.**
Cn. Domit. Calv.] contra Pharnacem. v. cap. sup.
ad Dyrikackium | v. Caes. 3,58 - 71. ubi ipse: ,,duobus hie unius diei proeliis C.esax. desideravit milites DCCCCL X sequ.*€ Plut. Caes. 59. Pomp. 65. Zfppian. 61, 62. Dio 41,50.
negavit, eum vincere scire] Plut. Caes. l. c. ejreg 9 aví- eyyw Tk x«$" aÀróv, vcr , &vrsi llojeriiog, Um sUAa(síag Tiwvóg 7) TU- X6» Soyw Mrys^w T^g oUW $TíÜwwtv, a&ÀAk uaSsiQSag sig TÓV xd- Qaxa roUg (QsU'yovrag &vex wo»Tsv , &imsy dpa góc ToUg (QiÀoug dmiwy 6 Raicag ZX$4190» à9 9» vix€4 TaQà TOi, voÀ£jicig xv, 8i TÓV ViXavra alxov. ^ppian. l. c. óri G93)4s90v àv à mOAsMog MrigyacTO TOig "T0À&- pioig , 8i TÓV Vixav $miGTapeevOV. Exe oy.
uliino proelio j aa Mundam. Fell. 2,55. ,, nullum unquam atro- cius periculosiusqus ab eo initum proelium, adeo ut plus quam du- bio Marte descenderet equo sequ.** £lorus 4, 2, 75.sequ. egregie pugnam, in qua ipsi veterani jam pedem retulerant, descri- bit, addens: ,,dicitur in illa perturbatione et de extremis agie« tasse secum , et ita manifesto vultu fuisse, qnasi occupare ma- nu mortem vellet sequ.* lta etiam Jurrop. 6, 18. ,,ultimum apud Mundam civitatem (proelium fuit) in quo adeo Caesar paene victus est, ut, Íugientibus suis, se voluerit occidere, ne post tantam rei militaris gloriam iu potestatem adolescen-
19 c& &«uUk965*rr
iam de consciscenda nece cogitavit. (37] Confectis bel- lis, quinquies triumphavit, post devictum Scipionem quaier eodem mense, sed interjectis diebus: et rursus semel, post superatos Pompeji liberos. Primum et excellentissimum triumphum egit Gallicum, sequen- tem Alexandrinum, deinde Ponticum, huic proxi- mum Africanum , novissimum Hispaniensem , diver-
tium, nátu$ annos sex et quinquaginta, veniret. cf. Oros. 6, 16. Auctore etiam Plut. Caes, 56. &wik» uir& T3) ja&y 5» mpg c6)sg ieu; sivtv , dug xoÀÀawig j:y &'ymvicaiTO T&Qi viKkwg» viv O8 mgürov TéQi vx jc, quod repetit Appiaz. 104. (qui tamen urbem, ad quam pugiiatum est, Cordubam dicit, de qua varietate v. Schweigh. ad Appian. ). c. Xyland. et Reimar. ad Dion. 45, 59- Tzschucke ad Éztrop. l c.) — Ceterum clades militum Cae- sarianorum per varia bella recenset etiam Jppian. Civ. 2, afyo. in comparatione Caesaris cum Alexandro.
quinquies] Addunt al. guinguennio vitiose, ex ejusd vos cis iteratjiouo, ut credo cum VVolfio, quod cui minus placuerit, subsütuet Durm. conjecturam biensnio vel Oudend. unoque anno v. uno paene anno. Quatuor enim priores triumphos egit A. U. 7og. redux ex AÍrica, quintum sequenti anno, quum umense Octobri (Vell. 2, 56.) in Urbem revertisset. JDescriptionem triumphorum v. apud 74Zor. 4, 2, 88.sequ. 7l. 2,56. Piut. Caes. 45. Appian, Civ. 2, 101. Dion. 4» Ap.
interjectis diebus] | Dio l. c. và irivivix rüy 78 l'aÀar&y wai Tü; AbyUmrov ToU T& D'agvaxov wai roU "lópou r&TQa wel ríocag. civ *j4éQaig 87&j«v s. Plor. l. c. ,,primum de Gallia triumphum £ransmiserat Rhenus et hhodanus et ex auro captivus Oceanus; altera ]aurus Aegyptia; tnnc in ferculis Nilus, Arsinoe, et ad simulacrum ignium ardens Pharus; tertius de Pharnace currus et Ponto; quartus Jubam et Mauros et bis subactam ostende- bat Mispaniam (sc. post praeturam , quum illo tempore. ob petitionem consulatus triumpho abstinuisset, v. c. 1j., et devi- ctis Pompeji legatis primo anno belli civilis). Pharsalia et Thapsus et Munda nusquam; et quanto majora erant, de qui- bus non triumphabat!** ubi Flori errorem quis non videt, quum $equenti demum anno Pompeji filios ad Mundam debellaverit ?
4jricanum] Plur. l. c. vóy AiBuxóv, oUX avó Xwwrimvog, àAÀ a-có "léa 0559s» roD BaciAéwg. ldem narrat, actum fuisse in hoc triumpho Jubae filium, qui postca inter historicos Grae- coa inclaruit,
Hispaniensem] anno post, U.70g. dequo Plut. Caes. 56. í 9" &v' ajroU (ex ultimo bello Hisp.) xara;j$sig $Qíaj«Bog, dg oU08»
DOR ce ift ail n
- ^
Lor
lC t, e i
1ULIUS 79
so quemque apparatu et instrumento, | Gallici trium- phi die Velabrum praetervehens, paene curru excus- sus est, axe difiraclo: asceuditque Capitolium ad lu-
L
&AÀo, '"Pmuotcuc 2viaccy w. v. À. Dio 45, 42. qni non ipsum mo- do de c vibus triumphasse dicit, sed eundem honorem conces- sisse legat:s Fabio et Quinto (Q. Fabio Maximo et Q. Pedio). Haud licnisss auiem ex civili bello neque ovationem, neque triumpbum , docet 7 aer. M. 2, 8, 7. quem citavit etiam ad h. l. Reinecius.
div. qu. apparatu et inst.] Ad fercula maxime spectat, qui- bus simuiacra urbium locorumque suspensa ferebantur, ut pa- te e Fiori l. c. et 7 ell, 2, 56. ,,Galiici apparatus ex citro (nisi leg. cedro, quod plaeuit eiiam "orrent. sd h. L), Pontici ex &cantho, Aiexanduni testudine, Alrici ebore, Hispaniensis are gBeuto rasihi consiiut.**
] elabrum preetervehens) pro praetervectus. v. ind. AL praevehens, quod commendat Burm, — Jeliabrum erat inrer Fo- rom hom., Palatii et Áventinum, prope torum boarium. v. Bariü. JMarlian, urbis Romae topograph. 5, 14. Al. Dozat. de urbe Roa 2, 15. l'am. INardin. Roma vetus 5, t0.
eze difracto j, Hoc omnino praeferendum alteri. d^fracto; Recte àocct Gasaub., illud esse QawxAay V. x«rax^ay, hoc &X0XAÀV. Medius axis sub ipso curru in paries, duss an plures, nihil reicrt, fractus fuerit necesáe est, $1 Caesar paene curru excue tiebatur. lta praelerendum etam puberna:ulo diffra to infra Ang. 17. alioruin defraito. Kem narrat Dio 45, 21. iv 9 etv L2] TQTX TW» Yviw»yT4Qiwy Tígag cUX avya$év aUTé fyévero. 6 yXe XÉuv TOL àgjsaTOg ToU wcJ«mixoU map ajTG TG Tvyaus, rg Üvó ToU Acvu- xoUÀAou cixobcjupSévTi , CU vVETQuD x, vcr KQ &réQou avTóV Tk Àoi- mà EmiTEAéCOI. Ain. 28, 4. ed. Franz. ,,Caesarem Dictatorem post unum ancipitem vehiculi casum ferunt semper, ut primum consedissei, id quod plerosque nunc facere scimus, carmine ter repetito secuxitatem itincrum eucupari solitum **
aetónditque Capit. — se kéntibus) Diverse Dio 45, 22. càg m n eU» &ÀAAag TV VikXTWOLsY WJAÉQXG, vUc TOU Evevépute o , Dry es TZ 0: TtAsvTaia, STD S« TOU De(TVOU PyÉvovro , S6 T$ TW4V $ay- TOU a'yogàv ajASs, BkauTag UmcO0sbsutyOg, vai avOsCL TayToDxTOlG scTs(Qavwj«6vog" wai EWtióty OIKa08, -avrOg J4t9 dg &iTEÍV TOU O5j.09 TaQamTÉjAT0VTOS; RUTOV , TtoAAwy 0s sAS(Q&vTwy Aajerabac (QegovTwy £x0- Mic954. Uter scriptor veriora narret, decernere non eudeo, ID»oito minus muiare ascenditque in descenditque cum. Cupexo Exercit. de elephantis (') ies. novi Ant. Rom. 5aliengr. T. ill, P. 74-.)) quum mense Octobri fractoque curru variae tsnram
$0 € SUETONII
mina, quadraginta elephantis dextra atque sinistra lychnuchos gestantibus. ^ Ponüco triumpho inter pompae fercula trium verborum praetulit titulum, Var Vipr Vici: non acta belli significantem, si- cut ceteris, sed celeriter confecti notam. [38] Ve- teranis legionibus praedae nomine iu. pedites singulos super bina sestertia, quae initio civilis tumultus nu- meraverat, vicena millia nummiüm dedit. — Assigna-
pompam usque ad luminum necessitatem impedire potuerint morae. v. Oudend. et Ern. ad bh. l, Duker. ad Flor. 2, 9, 10- Lychnuchi (GL lychnos h.l. exhibent) erant candelabra, ele phantorum dextra atque sinistra pompae incedentium probos scidibus imposita (Aauma$s; Dionis), ut docet Wolf. e Spanhem. de usu et praest. num. diss. 5. p.170. lta lychnuchi sunt i. q. lampades infra Domit. 4. et /ychnuchus ligneolus candelabrum apud Cic, ad Qu. Fr. 5, 7. — De primo triumphi die notat ad- huc Dio 42, 21. xai vóTs j4tv «ai roUg &vaBacjae)g ToUg E» v la- mirus TOig "yóvaciy aveQor caro, unde male l.l. pro ad Jumina maluere ad limina.
trium verborum praet. tit.] Flor. 4, 2, 65: ,nec vana de se praedicatio est Caesaris, ante: victum hostem esse, quam vi- sum,'* Auctore Plur. Caes. 5o. TQÓg Tivà TUy QiÀmv, "AjivrtOV, &yoava recig A&Eug 1A9ov, eov, ivix4ca, eumque sequitur, ut sem- per, 4ppian. gt. sg às 'Páyg» wsgl T/;0s T9; ju&ywg eméeTiAhsv" £y 0s jA9ov, so», tvinyca. Ex Dione nihil efficias. Js 42, 48- dicit, non ulla magis victoria Caesarem fuisse elatum, ér: £y 73 T4 aUTZ Xj«éqa xal Sv TZ aUTZ «Qa walxÀ9s vpóg tüV TeÀÍju4oy , xal slósy aUTOV, xai i»i«*0$, et sic Ántonius etiam in oratione fune- bri 44, 46. mgopyyyiÀ94 vs ejua «ÜTO vQoguóv, xai 49x maQdy, «ai cuvíBaAsy aU9wQóv, xai twíxscsv. — Postea im sicut ceteris subint. triumphis acta belli ferculis significantur. Al. ceteri.
vicena millia nummám dedit] Quod ab aliis praemittitur iz equites, omittendum esse ut ineptum, docuere jam Graev. et Oudend., quum constet, summae peditibus datae duplum dari solitum Centurionibus, triplum equitibus, quadruplum Tzi- bunis et Praefectis equitum, adeo ut equitum mentione, aeque ac reliquorum , Suetonius posset supei sedere. Porro praep. super ostendit, sermonem esse de addito peditibus novo prae- mio. Jio 45, 2t. Toi; crQaridraig cévTaxigXiÀAlag GAag (Sgaxguag) Syaj«s , et "Appian. 102. &Q' wv (ex 60ooo talentis cum dimidio, et 2922 coronis aureis, quae 20414 pondo efficiebant, quae o- mnino in triumpho transvexerat. cf interpr. ad ell. 2, 56. et
ZU jo RU 81
vit'et agros, sed non continuos, ne quis possessorum expelleretur. Populo praeter frumenti denos modios, ac tolidem olei libras, trecenos quoque numnios,
Lips. de magnit. Kom. 2, 8.) s)52g imi r9 Spi&pep Giietue, v
€ L4 L ,€ , P ^ hb Y z E ÜTtCXutva mAVS UrtpDBaAlÀuv, CrQaTidt7 |4£V &V& "r£yTGiC LAG Opa X)4&c ÁvTix&c, Aoxacyc 9 auvcU T0 QrrÀA&CIOY, kal y1ÀIaQy xal tzmreQa
- 941 Tà 81 $:mÀácicy, quae loca osténdunt, omittendum etiam esse
cum Oudend. ;zaterna, quod est in vulg. post vicena. Quum $000 drachmae sint in Graecis, denarius autem, qui drachmae convenit, quatuor sestertios s, nummos contineat, cíficitur sum- ma 20000 nummum. Haud nimium pro Caesaris facultate fuisse hoc donativum , patet ex loe. supra laud, et docuit Casaubo- nu$, qui tamen, vera quidem ad rem, sed nimia emendatioro locum ita constituit: ,,veteranis legionibus praedae nomine, ia pedites singulos (super bina sestertia , quae initio civilis tumultus numeraverat) vicena , in equites quadragena millia nummum de- dit.** Citavit locum, ut nos edidimus, etiam l'abric. ad Dion. l:c.
assignavit et agros] Sueton. totam Caesaris-largitioncm uno loco complecteus, hic refert assignationem agrorum, prius fa- ctam, nemps A. U. 707. ante bellum Afiicanum, de qua Dic 42, 54. xai xXdQav sx Ts 7j; Ouhociag, wai £x Tg éavTOU 0; Ta6i Ci Wiy SVitj«EV , GÀAÀoUg dÀÀx , xai v&VU TOQQu &- aÀÀWAw», A&TaQT4cag- eijTs MiyTs T6ig bj4ox eQoig c(Qag QofsooUs, ju4T aU TQ0g VswTEQiC|AV ároij«ovg, xa9' £V ccu GuvcikoUyTA(» "ysyécSar. Eam autem ad seditio- sos tantum milites spectasse, pavet ex zíppian. Civ. 2, 155. ubi Antonius: ro)g Tk wrw4r401x Àa[jivrag, xai xarà mÀj9og &j«x ccig QTÀoig, wig SCTQaTsUCVTO, UTÓ T7 aUT/ CUvTaisi, Cuvwwigj4ÉuOUg UmO Raíicagor, (cv 8T& moÀÀ«i J«vgiatsg siciy iy Tz mÓÀ&) Ti vojiGers mQu- Env, á(aipoujaévoug , «e» tiÀà4(Qaciy yj wQogboxdiri AXscSor, móhsáy T$ x&i ywgiwy; Cf. Ej. c. 149. Atque omnino in more olim fuis- $e, ut universae legiones deducerentur, cum Tribunis et Cen- turionibus, et sui cujusque ordinis militibus, ut consensu et caritate remp. efücerent, docet Tac. Ànn. 14, 27.
Populo] Dio 45, 21. 76» v& [40v ÀajmQGg siGTiaCS, wai Gi- TOV $5w TOU T£TavyJ4ÉVOU CX 8AGi0V "TQOGÉOu sy AUTO.
trecenos quoque numimos] Promisisse eos Caesarem narrat
- Dio 41, 16. A. U. 7C5. quum primum Romam, fugaio ex ltalia
.Pompejo, venis»er. Verba suat: xai mÉvr& wai áQ0oj4wxovrx Opa.
H WEM J , e ^ ^ - ' Xhàs $«acTwo Odcty Vzécysro. Jam 43, 91. wai TG 4s» CiroÓ0T0U*
E ^, [20 , x " , a «c ^7 quive OxÀo T&g Tt EbonikoyTx uai cívTS ÜQayJ4Ag » Gg TQOURSCAETO, LIA , ^ i E - xoci «TéegQag T$VTE Zal &tXoct 8C. S?ELJASV, Draàcuiuae autein 19 sunt
$90 nummi s. sestertii, adeoque 25 drachmae 100 nummi. p- pian. 102. wai roig Óxjióroug (Ouiverusy) GxnaGTO Jv&y Àcriww» i. €, 100 drachmas s, 400 nummaos,
*
$5 & SUR TONII.:
quos pollicitus olim erat, viritim divisit; et hoc am« plius, ceuteuos pro mora. .Ánnuam eliam habità- tionem Romae usque ad bina millia nummüm, in Italia non ulira quingenos sestertios remisit. Adje- cit epulum ac viscerationem, «t post Hispaniensem
—
lunuam et. habitationem] i. e. mercedem habitationis an- nuam a conductoribus solvendam (Miethzins, ivcíxiv). Ita Te- rent. Heautont. I, 1, 92. ,iuscripsi illico aedes mercede** de lo- catis aedibus. Jam quum illis temporibus haec merces ad in- sapam magnitudinem pervenisset, quod patet ex 7 ell. 2, 10. ubi, $i cuis sex millibus habitet, vix ut Senator agnosci dicitur, et Piut. Sull.1., ubiSuilla juvenis in magna pauperie 5o00 nummis habitationem conduxisse fertur, in angusta re familiari consti- tüti videbantur, qui 2000 nummum vel minus pro habitatione solvebant omae, et 5oo nummos vel minus in Italia, ubi vi- lior necessario erat merces. llis igitur saepius consulere stu* ducr;ant homines ambitiosi. lta M. Coelius absente Caesare le- gein tulerat, ,,qua mercedes habitationum annuas conductori- bus donaret* (Caes. B. Civ. 5, 21. Dio 42, 22. roig £y aAAorgiav ci«oUG. TO ivoixioy aQx»0t £TW4'y'yéAAero,) Similemnque promiserat Doiabeuia (Dio kh c. 52.); unde apparet, hanc rem cum novis tabulis conjungi solitam fuisse. Cui expectatieni ut satis face- rei Caesar, numo post triumphum unius anni mercedom iis, qui 2060 vcl minus nummum Romae, et in Italia noz ultra i. e, us- que ad 5oo soiverent, pauperioribus adeo remisit, Íacta pro iis Solutione, quod Dio 42, 51. xal T0 tvolxrov, GGoy ig msvraxociag $payxjuAg jv, iviavTOU Svóg &(eic (SC. roig ToÀÀo:c txagícxro) ldem habitationes ltaliae addit altero loco, ubi de eodem beneficio Ociaviani l. 48, 9. cjr8 — «ai 7à £voivicy , TOig j45 £y T dcT& ué- Xei TsvTavcGiay 0pmyj4Xv ODMQUCi, TY, TOig O t» T5 Àorv? leaÀio, xarà TO ríragQToy , fviavTCU 6vóg a(QsSijvor, ubi ex eo, quod oppo- nit cà» et xarà r0 céragrov, manitestum, fefellisse Dionem scri- ptorem, quem sequebatur, Latinum, quum, quod de annua mercede in ltalis etiam, sed quarta parte minore, remissa di- ctum erat, de quarta totius mercedis parte &. de trium men- sium mercede intelligeret, quod moneo, quum haud reete de«. fensum videam Dionem l. c. a Reimaro contra Casaubonum, ad n. l. eundem eivorem arguentem,
epulum ac viscer.) Plut. Caes. 55. éeri&cac £y WES xai OigxiAioig TQuaAivoi; Oj«oU duj«mavyrac. Ad coenas Caesaris t:rium-
phaies GC, firnuus sex millia numero muraenarum mutuo appen-
disse dicitur a Pii». g, i1. ldem 14, 17. ,quid? nom et Caesar
Dieistor triumphi sui coena vini Falermi amphoras , Chii ca-
2 ULüusx 83
victoriam duo prandia. Nam qnum prius parce, nc- que pro liberalitate sua praebitum judicaret, quinto post die aliud largissimum | praebuit. [359] Edidit spectacula varii generis: munus gladiatorjum: ludos etiam regionatim Urbe tota, et quidem per omnium linguarum histriones: item Circenses, athletas, nau- machiam. Munere in Yoro depugnavit Furius Lepti- nus, stirpe praetoria, et Q. Calpenus, Senator quon- dam, actorque causarum. — Pyrrlhicham saliaverunt
dos in convivia distribuit? idem
Higpaniensi triumpho Chium et Falernum dedit.
Epulo vero in tertio consulatu suo Faler- num, Chium, Lesbium, Mamertinum, quo primum temporo quatuor genera vini apposita constat.' J'isceratio Gyudae care 'mis est divisio, xgsavouía. v. Casaub. ad h. 1. -
ludos] scenicos. v.c. 10. Per omnium linguarum bListrio-
nes editos puto cum Casaub. propter magnam hoaBum copiam 'ex omzibus provinciis, ut nullius non voluptati con:uleretar, in Foro] Piin.19, r. ,,Caeszr Dictator totura orum lom. Íntexit, viumque sacram ab domo sua ad clivum usque Cspi- tolinum , quod munere ipso gladiatorio mirabilius visum tra- dunt.* Jio 45, 24. iva p46fva Gv S:wpit)m) ó qiog ÀvmA72, T&* Qam£racjpiaTa UTSQ AUTÜY CXQuX&, wig ^yé mié; aci, Ümsgetézacs.
Furius Leptinus] Dio lc. 25. i&yxovwro 05 £v màci TOi; e^ydi" ec» 6? T& ai 4aÀwTOL, Wal 06 9ayacoy dQhwwóreg wai ciysQ wol TV imcT$uy» OUX 0T: Tüv ÀAÀÀqy, aAAk &ei £cTQeTWyWwOTOg TiVG UiOts &joyo] X409. xal ovAeurX4g 96 Tig GovAoUviog Xírwog 296A448 4&9 ózÀAojiaySjoat, SxwÀj94 65. £xsivo [459 "yàg a*w4UZaro ó Koicag p5 wore Cvj4BHjvat ToUg 0. UmmÉag "csQiii0s jan goj4tvoug. Post pro nao- mine: Calpezus conjicit Reines. Calpetanus.
Pyrrhicham] | Plin. 7, 56. ,,Saltationem armatam Caretes docuere, Pyrihichen Pyrrhus, utramque in Creta.* vbi v. Hard. et Dalech. De saltationis modo v. Dionys. Arcbaeol. 2, .So et l. 7, 72. ubi: EAM y &' dga xai ro?To jv £v coi *áyU 09.09 Preciosvpa, £y OmÀciG 6 0oe3816 » xay uva I vooixn ; s Ais merus exi Tur&yw» & ovi xoc Usy wei Pextic 3a cuv
QmrÀ0ig T&TUVÍMUX UTÓ X90e&c &gioj«iyWq, &iTs "aÀaiTiQaV Srt liovos T«) aUTy xxracTX4Gajvay, CT& TÜ9 Aix TiÜ4vodpsvor Siysvy sBcu- Acyro xTUTU TS LTÀwWY Yaoi XIyyO£i jMSÀGy, xal uS, xaSezeQ d .MU9og Éyu. v. Onuphr. Panvin. de ludis Ciicens. 29, 2. (Thes.
Graev. Tom. VIIII. p. $45.) ibique not. Joh, Argoli. cf, l'abri. ad Dion. 60, 7.
i
34 € SUETONII
Asiae Bithyniaeque principum liberi. Ludis Deci- mus Laberius, Eques Romanus, mimum suum egit? donaiusque quingentis sestertiis et anulo aureo, ses- suni in quatuordecim e scena per orchestram transiit. Circensibus, spatio Circi ab utraque parte producto, et in gyrum Euripo addito, quadrigas bigasque et equos desultorios agitaverunt nobilissimi juvenes.
Decimus Laberius] Macrob. Saturn, 2, 7. ,,Laberium, aspe-
roe libertatis Equitem Rom., Caesar quingentis millibus invi-
tavit, ut prodiret in scenam, et ipse ageret mimos, quos scrie ptitabar; sed potestas non solum, si invitet, sed etiam si sup- plicet, cogit; unde se et Laberius a Caesare coáctum in prolo- go testatur sequ." cf. Ej. 2, 5. De eodem agit Gellius 8, 15. Íragment. |. 17, 14. ldem Laberii laudat Gemellos 1, 7. Salina- torem 5, 12. Bestionem 10, 17. ÀÁlexandream 36,7. Cicero eum commemorat ad Div. 7, 11. et 12, 1g. De mimis copiosissime egit lul. Czes. Bulenger. de theatro 1, 48. 'LIhes. Graev. Tom. VIlHil. p. 920. sequ. De annulo aureo et sede in quatuordecim v. ad c. 55.
e scena per orchestram] In scena egerat mimum, transiit per orchDestram, ubi sedes erant Senatorum , proximam sce- nae, ad z4 ordines.
in gyram Éuripo addito] Euripus maxima erat fossa, qua Circus maximus iz gyrum i. e. undique cingebatur. De Circo
€t Euripo Dionys. 5, 68. pjwog 4v "yàp TcU iz moboijsoU TQIüy xal
S4iCoUg :cTi GTa&Oiuv' sUQog 0s r&rTaQuy vTÀÉDQuy' mípi$ 0s aUTOU xa- TX T& Tàj j4slQOUS TÀEUQAG, ai XaTA JAlXV TOV £ÀaTTÓVA, sUgiTOG Eig U- mo0oy*v UOaTo; 2gdQuxTar, DaSog T& xai mÀaTOS Ütk&TOUG. «trà DE TOV sU guTOY (xobojaxyvrar OG Toa] rQiOTEyoi. Plura de Euripis omnino et de Circensi dat Zuleuger. de Ciyco. Rom. ludisque Circens. c. ar. (Thes. P. VIIII. p. 658 sequ.) cf. Alex. Donatus de urbe Roma 5, 14. (Th. T. IIl. p. 727.) Pancirolli descript. urbis Romae regio X!. (Ibid. p. 566.) Circum a Tarquinio Prisco extructum adeo exornavit Caesar, ut extruxisse eum dicatur a P/in. 56, 15. Id. 8, 7. Éuripis arenam circumdedisse Caesarem narrat, mne ferae eruptionem tentarent, quod alio tempore non sine vexa- tione populi fecerant, ?
equos desultorios] Desultores erant, qui duobus equis jun- Ctis vectà magna velocitate ab uno in al:erum transsiliebant. v. Bulenser. V. c. (Thes. T. Vll. p. 722. et 740.) Liv. 44, 9- »Mos erat tuin, nonduir hac effusione indue:a, bestiis omnium &£cutium Circum complendi, varia spectaculorum conquirere
TULLUS. p , $5 Trojam lusit turma duplex , majorum minorumque puerorum. Venationes editae per dies quinque, ac novissime pugna divisa in duas acies; quingenis pe- ditibus, elephantis vicenis, tricenis equitibus hinc €t inde commissis. Nam quo laxius dimicaretur, sub- latae metae, inque earum locum bina castra ex ad- yerso constituta erant. Athletae, stadio ad iempus
genera; nec (lege et vel am) semel quadrigis, semel desulto- re misso, vix unius horae tempus utrumque curriculum com- plebat.« i
Trojam lusit] Lusus Trojae erat certamen equestro a juve- nibus nobilibus commissum. Descriptionem v, apud ire. Aen. 5, 545. sequ. coll. Heyn. excurzs. Píur Gat. min. 5. mày aro iDrw3yy wai fegày im mroO popalo, jv naXotor Toeíav, dicit. Dio (5,25. vv Té (xtaCiay T4) Tooíay xoAovjéyy) ot maiüsg cí süTeTQiÓa: Xark TO &Q- Xoiov sToOujcavTo' xai $Q' ágju&cww oi V&aVICWO! Ol OjaÓTIACL nUTOIG - puÀAscavro. v. Onuphr. Panvin. de ludis Circens. 2,9. (Thes. T. V1lI. p. 422. sequ )
Fenationes] Dio 45, 29. wai v0AÀoUg "ys £v! «UTDig wol vay- v00oxoUg a'y&vag S9wws, SéarQÓV Ti WUVW'ySTLWCV IMQuícac, 0 xal &ja- Qu$iaTQov, Sx ToU míQiÉ Tayraó9sv sóQag &vsu CwovHi &xtiw, mQoG- sQQéOw' xal Z-i ToUTO xxi £mi T4 ÜvyarQi xai ÜS530iwv cQaryàg xal &yóQüy ómAojxy(ag $Toíx0sV. V. ad c. 10.
pugna divisa] Jio l.c. 25. vejc 9' dvbgeg cuvíBaAAs uky xal fva $»i 8v Tjj d'yoQa, weTsQ $í2i0TO" GUvÉBaAAs Os xai £v vw im- wo0gójyutp mÀsioUg , wal éwTíag UrTSUO:, Wai TSQOUG TeQ0ig, AÀÀsUQ T dvajuZ &ÀAW4Aoi iG0Ug. x«i TiVsg Wài aT sÀs(QavyTwy TéCCaQawOVTX époeyiícavro. .dppian. C. 102. £&míüwwt 05 wai ÜÉíag mOiiAaQ, imTWV TP Wai [kOUCIMÍ)g ; xA] TsQoJuxyioag, avOpgXuv xiliay Tóc érigoUc Xu- Aíoug, woi bwTOJ«x(ay OixwoCiwy TQ0g iGOUg xol àymjuiZ &ÀÀwv mE- Qüv Ts Wal bwTíwy eyüva' iA:Davray TS JiX 49 EixOCL TQ SLAOCI. Vell. 9, 56. Plin. 8, 20. Caesarem quadringentorum etiam leo- num pugnam dedisse narrat. Auctore eodem c. 927. et Dione 1, c. primum etiam illo tempore Komani camelopardalum vi- derunt,
metae] ,,Int. cum tota Circi spina, cujus in extremitati- bus metae erant. Ernesti, ;
Aihletae] quialias in Circo pugnas edebant, nunc aliis ludicris occupato. v. Oruphr. Panvin. l. c. p. 278. sequ., qni p. 285. ,et quamquam athletarum nomine omnes, qui corporibus suis quavis ratione decertarent, apud Graecos dicerentur, ta-
inen apud Romanos athletae proprie tantum vocabantur Pugi-
-
86 c SUETONII
exstructo ; in regione Marlii campi certaverunt per triduum. — Navali proelio, in minore Codeta de!osso lacu, biremes ac triremes quadriremesque '"Tyriae et Acgypliae classis magno pugnatorum numero confli- xerunL — Ad quae omnia spectacula tantum undique confluxit hominum, ut plerique advenae aut inter vicos, aut inter vias tabernaculis positis manerent; ac saepe prae turba elisi exanimatlique sint plurimi, etin his duo Senatores. [ 4o | Conversus hinc ad ordinan* dum Reipublicae statum, fastos correxit, jam pri- dem vitio Pontificum per intercalandi licentiam adeo
les ct Luctatores; caetera enim athletarum sive gymnicorum genera propria nomina habebant, ut Cursores, Saltatores, Glas diatores, et alit ejusmodi.**
in minore Codeta] luepte alii: in morem cockleae. Codeta erat ager trans Tiberim, de quo v. Nardin. Roma vetus 7, r1. (Thes. T. IHE. p. 34:2.) — Dio ]. c. xai víÀeg vavjsxwíav oUw £» c5 Salacc4, oU £v A(avg ivi, AX fv c5 $mt(qu ÜwoiwCt. je wpicy eae Ti. &v Tw" Agsip mebic xoiÀayac, UvOwQ TS $6 aUTÓ EQ]XE , xai yatg &pyymysw. Appian. |]. c. xai vavj«ay tay (SC. Sow) destv TiTQaxuge guhiuy » PriBsBuuórwy i j&x x» xiiuv éxarígu9sv. De nauniachiis omnino v. Oncephr. Panvin.l, c. 2, 1x. p. 450 sequ. Ceterum h. l. Tyriam Aegyptiamque classem intellige ad morem Tyriorum et Aegyptiorum armis virisque instructam, lta Claud. 21. ,,hoo spectaculo classis Sicula et hodia concurrerunt,** a].
fastos correxit] A. U. 7c8., quum Dictator esset III. es Consul Ilf. cum. M. Lepido Mag. Equ. Cons. III. qui annus di- ctus est annus confusionis, ut sequens primus lulianus, Plut. Caes. 59. Dio 45, 26. .ppian. Civ. 3, 154.
per intercalandi lizentiam ] Ejus licentiae exemplum dat DDio 4o, 62. ubi Curio 3Eíev, ya aÀAcy -Q0g Tk; aUürüv VojnoSs- cíag imtu BA Sjvou. ToUTO 05 PylyysTO J4ÉV , ÓCAXWIg "ye Xal xa95oy Jv. ubi v. Fabric. Cic. de Leg. 2, 12. ,,diligenter habenda ratio et intercalandi est, quod iustitutum perite a Numa, posteriorum Pontificum negligentia dissolutum est.** Piut. Caes. 59. -tei cÀ4v Tórs ojCay SÀiax3y oi ity AÀÀor mayr&maCi TOUTw) acyAÀoyicTwe sioy, oi 9' ispeic j«Ovot TOY xeipóy sibóTsg, SXalQwxc, xai TQoyoSw- yov j«wOsvég , TOV! EjapóA tja cy mQokypa(Qcev j3jv«, Mspxyxbóvicy bveju&- Qovré; , €» INoj«ae ó Bacileoc mQGTog $pBaAtiy A&yerat x. v. À. 7Ma- crob. Saturn. 3, 1j. ,,nonnunquam per gratiam sacerdotum, qui publicanis proferri vel imminui consulto anni dies volebant
SGE-d X-INAS $7
turbatos, ut neque messium feriae aestati, neque vindemiarum autumno competerent. Annumque ad enrsum solis accommodavit, ut trecentorum sexagin-
modo auctio, modo retractio dierum proveniebat, et sub spe- cie observationis emergebat major confusionis occasio.'* Nimi- rum quum Nma annum ita constituisset, ut alternis annig mensis intercalaretur , (v. interpr. ad Liv. :r, 19.) Pontifices, ani- bus id erat permissum, diebus vel pluribus vel paucioribus intercalatis, annoque ita vel prolongato vel deminuto, provti magistratui vel 'averent vel obessent, omnem ordinem niiscue- rant. v. Jac. Guther. de veteri jure pontificio 1, 22. (Thes. Gr. T. V. p. 42) aestatij Al. aestate, ut, competerent intrans. esset dictum, ut Áug. 51. ,,$1 cujusquam competeret aetas,** diverso tamen sensu. ad cursum solis] quum Numa ad /Junae cursum accommo- dasset more Graecorum, ubi quum singulis annis deessent de- cem dies et quod excurrit, mensem illum intercalarem, de quo dixi, secundo quolibet anno instituerat 22 vel 25 dierum, Mer- cedonium dictum, Píut. Num. x8. 'PeudAou "yàp faciAeiovrog, GÀoywg fxQUwTO TOiQ |4XGl xci ATAWTWG, TOUG |4:V OUO £IWOGIV YjAEw QU, roüg 0s mtyTS Kai TQuAwOVTX, TOU OB TÀE(OYwY Ao'yitQcjusvor TAG 9s vysvojfy4g avwjkaÀiag wsoi T4) CsÀX"4V xai TG) :xÀi0V syyciav oUX &q0)TsQ , &AÀ tv QuÀ&rTOvTEg MÓvOV, óTWG E$WKOvTX Xai TQIawOCiuV 3459d» Ó twiauTOg scToi. lNoupXg $8 TO mvaQ&ÀLa'yju« T$ &AvwuxALag Zjj4sqG» &vüsx« "yívsc9au Ao*yiQOjasvog , Cg ToU (4v GsÀwWvixwoU TQiXKG- víag vt)TXMoVTa TáCCaQag Yj4£gag Sy0vTOG, TOU Ós xAiawOU TQIA&XOCiXG $Í«4wovra TívTrS, Tg ivütxa TaUTAXQ X4épag OumAaciXQwy, ETWya'ys mao iwaurüy smi Tip O'iQoovagio jaw»; TOV tj4BóÀiuov , imo 'Peueiw? Misgxibivoy waAoUjssvov, stwoci xal Ovoiv *Xj«sQUv cvra. wai TOUTO JM5y e)UroU Tà liajix TÀg àvwjuaA(xg ju&iQóVwoy Sja8ÀÀe) (ajuaTeV QeyccecDou* Quod quum re vera accidisset, Pont&cum maxime licentia, Kaesar anni emendationem suscepit. jppian. i54. «0v £vi&vTOV, evdj.xÀey $T: OvT& ÜiX ToUg C9 Ort jvag Sj4BoAij4oug , (xarà "yàp | €sXQysy aroig XjgiSj«sivo) 3$ rà» ToU xÀioy Dgójuov ueTiBaAs), dg sjyoV Aiyórrio:, quocum consentiunt Dio l.c. roüro 05 £x 7j; & AAs£ay* $osía DiarQiBZc SÀaBs, et Plin.13, 57. (ed. Franz.) ubi: ,tres autem fuere sectae, Chaldaea, Aegyptia, Graeca, His addidit apud nos quartam Caesar Dictstor, annos ad solis cursum redizens singulos, Sosigene perito scientiae ejus adhibito.** et Zacrob. l c. ,posthaec imitatus Aegyptios, solos divinarum rerum omnium conscios, ad numerum solis, qui diebus tricenis se- xXaginta quinque et quadrante cursum conficit, annum dirigere
88 c SUET'ONII ' ta quinque dierum esset, et iutercalario mense subla« io, unus dies- quarto quoque anno intercalaretur. Quo autem magis in posterum ex Kalendis Januariis: novis temporum ralio congrueret, inter Novembrem ac Decembrem mensem interjecit duos alios: fuitque is annus, quo haec constitaebantur, quindecim men- sium cum intercalario, qui eX consuetudine in eum annum inciderat. [41] Senatum supplevit: patricios allegit: Praetorum, Aedilium, Quaestorum, minorum
contendit'* [d. 1, 16. ,, Nam Iulius Caesar ut siderum motus,
de quibus non indoctos libros reliquit, ab Aegyptiis discipli- nis hausit; ita hoc quoque ex eadem institutione mutuatus est, ut ad solis cursum finiendi anni tempus extenderet.* Plura de his Caesaris libris astronomicis dat Plin. l. c. c. 64.sequ: De astronomia Áegvptiorum v. Dio 57, 18. et Fabric. ad ht ]. interjecit duos alios] Dio 45, 27. &xrX wal éiWxovra hufoag. Macrob. |l. c. ,,C. Caesar exordium novae ordinationis initu- rus, dies omnes, qui adhuc confusionem poterant facere, con- sümsit; eaque rs factum est, ut annus confusionis ultimus in 445. dies protenderetur.* Cen:orin. de die matáli c. 20. Caesae reni dicit duos menses intercalarios dierum 67. in (inter) men- sem Novsmbrem et Decembrem interposuisse, cum jam mense Februario dies 25. intercalasset (rectius Sueton. ,,qui ex cons suctadine** sequ. Mercedonium dicit), fecisseque eum annum dierum 445. Qui recentiores: de anni luliani ratione egerunt, eos laudavit Fabric. ad Dion. l, c. cf. etiam Hugo Lehrb. der Ge- sch. des Lóm, Rechts not. 2. ad $. 112.
Senatum supplevit] "Frécenti fuerant Senatores usque ad Sullae xempora, qui primus post restitutam Romae libertatem numerum auxit. Ciz ad Att. 2, 14. Jam Caesar partim, quod multi bello civili perierent, partim, gratiam multis pro bene- ficiis redditurus, ad nongentos fere numerum ampliavit. Dio 45, 47. «ajsmAy9:ig j&sy £wl T3» "ytpovucikV , JuwOtv DiaWQivwy , MNT" t| Tig CTQaTidTQc, J4A»T. EP Tip AxiAiUDÉQes aig jv, SQeyQaW tv, wgT8 x&i Svyvawocioug TO xs(paAaicy a)TUv *yrvicSai. Vostea numerus ad millenarium acc:evit, donec in ordinem rem redegit Augustus. v. ad Aug. 55. cf. ad: Caes. c. 76, et 8o. Cic. ad Div. 6, 18. Ma- crob. 2,5, ,,Cicero facilitatem Caesazis im eligendo Senatu ir- xisit palam sequ.*
aliegit] Tac. Ann, a1, 25. ,paucis jam reliquis familia» rum, quas Romulus majorum et L, Brutus minerum gentiuni &ppellaverant; exbaustis etiam, quas Dictator Caesar lege Cas»
NU rr 89
etiam magistrataum numerum 'ampliavit: mudatos opere censorio, aut sententia judicum de ambitu con-
« *
sia, et Princeps Küugustus lege Saenia sublegere.* Ceterum id monendum, differre Patricios i. e. a primis, qui sub regibus fuerant, Patribus oriundos, a Senatoribuz, qui e plebe etiam erant, postquam quaestura functi fuerant. v. Lips. ad Tac. 1. c. et Anton. Augustin. de legibus (Thes. Gr. T. II. p. xi:96.) et Sigon, de ant. jur. civ. nid 1,74 p. *r62;
Praetorum — ampliavit] Dio 42, 51. iy« mÀsiovg aUTüy & asi Mp4Taü, CTQxTX4'yoUg T& 0f« (cum octo antea fuissent) ig; rà éviiv $TO0g &Ti0tiLi, wal iQgSag ÜT*Q T vsVOMACIAewO?. TOig T8 "yAàQ "OVTi(L- £i, xal roig ciwvigTaig (éjy wal «UTüg 2v) TOig TE TEVTEKAIDEMA wAÀOU- Mávoig &ya iu&cmeig TQocEVEIae. ld. 45, 47. ad annum 70g. agiSjsóy Qs oí J4kv &ÀXct OCormSQ wai TQTtQov, OTQaTw'yol bk TiGCaQscAalótyw.a (denuo aucto numero) -ajííou T8 T&CcaQAwovra — &msüsiy Oucav* (cum antea lege Sullae viginti tantum fuissent, v. Fabric. ad h. let interpr. ad Tun Ánn, i1, 22,) moÀÀoi; yàg 9?) woXX& Yrscy pívog , oUW siys) ümwg C (Qag aÀÀwg ajpssivsrat.. Sequenti apno Prae- torum humerum àá sedecim auxit. Dio l. c. 49. ergarsyoct c£ &x xaíbsxa vay, xal TOUTO Wal $Ti 0ÀÀk é&T4. 6t C. 51. xai $g j459 TÜ mwQüToy éroG rx|4Íat TEGOAQRMOVTA mQOEySiQiCO4GaV, vigmsp Wal TQÓ- T&QOvw' Wai a'yogavójaot TÓTS wQürOV OUO J4tV wai EZ sUümAMTQibdv , TéC- Cap&g 0s £4 roU mÀwJoug ov oí 0Ue T4» aTO TÀg (AwuurQog iTiwÀwciw Qégouciv" "(OmsQ mov xal sg ró0s :É $wsivoU «Tabtry iy Pujas évwus.) Duos igitur addidit Aediles e plebe, Cereales dictos, de qui- bus v., quos laudat Fabric. ad Dion. l. c. — Magistratus mi- nores dicebantur, quibus neque auspicia servare neque obnun- ciare comitiis licebat, iique vel ordinarii, ut Tribuni pl., Ae- diles pl, Quaestores, vel extraordinarii, ut praetecti annonae al. v. Hosini Ant. Rom. 7, 2. p. 487-
nudatos opere censorio] i. e. ejectos, exutos ordinibus vel $enatorio velequestri, eorumque insignibus nudatos ob facta, Quae notam censoriam mercbantur. Pro nudatos al. conjecere zotatos, quod sana facilius. Illnd exquisitius. Cic. ad Att. 1, 16. maculosi Senatores, zudi equites, i. c. nudaii. ta Caes. B. C. 1,7. ,,uudata omnibus rebus tribunicia potestate.'' (Opus censorium est factum mota censoria dignum, in quo Censoris opus s. negotium versatur. Cic. de Orat. 2, 9o. Gell. 4, 12. et 1.14, 7. — De rev. Dio 45, 27. 6r: 8s 0x rüv Qsvyóvrwv fw Or xacTX4oicu ToÀÀoUg Duk QOxpüQyuy 05 Twy WoTWya'ys, Wal OfL TOlG PsxacjoU £^ àgyr &mobeiEe: &ÀoUci» dv v3 lraAÀim OrairicSar ime Toss», érr TE |Q TA DovAÓv «j2i; oJ dZicug vivAg ajTü; VbyxaTiks. Es, ToÀAk wal wayrcbamk i9QvÀLriro. eL C. 47. sU9uvoufvovg Ts bi
90 6. BS.UE TONTSX
demmalos; restituit. Comitia cum populo partitus.
est: ut; exceptis consulatus competitoribus , de cete- ro numero candidatorum, pro parte dimidia, quos populus vellet , P ronüH NN. pro parte altera, quos ipse edidisset. Et edebat per libellos, circum iibus missos, scriptura brevi: Caesar JDictator ilii tribut. | Commendo vobis illum, et illum, ut vestro suffragio suam dignitatem teneant. — Ad- misit ad honores et proscriptorum liberos. Judi-
$ápcoic TivXg wal 2EeAeyyxouEvov "ys &méAucty, wgr& xai &iriay Duipodo- xag Ey ty.
Comitia] i. e, magistratuum electionem, comitiis centuria- tis ^ntea factam. J)/0 45,5. rdg T* "yàp agxàg «UT wal Tàg TOU mÀ5S9oug (raagistratus a populo tribuiis comitis dari solitos) àvíSscay. et C. 47. oí 0s 03 aAÀci &gycovrs, (praeter Consules, de quibus proxime dixerst) Aóyu j4£», üvó T9 ToU TÀW4Douc wai Uvü ToU ÓWj«0U , xaTrX Trà TXTQi& (T4v "yàp &woDtiziw auTOv ó BRaicag oUx iü&ZaTo), sQyw O5 Ux £xeivou xaTscTWGay, Mai Sg "yB TX 5Oyw dXÀs- Quzi sZeéj(Q9xcav. et C. 51. vgriro 4E» ^yAQ Tu AÀéyw ToU6 YjaicEug 0 Raicag, (iv vójap Oy ctw ToUTO Toiu4cajusyog) , sQyw 08, TAvTAG.
competitoribus] Ipsi A. U. 70g. consula:us decretus fuerat in decennium cum diciatura. Collegas sibi inde elegit e com- petitoribus suo arbitrio, Valeat igitur, quod alii sine codd. dederunt, petitoribus. ]
pronunciarentur] Creatum in comitiis magistratum Consul pr. dicebatur renunciare. F'ellej: 2, 92. ,,juravit, etiamsi fa- ctus esset Consul suffragiis populi, tamen se eum non renune ciaturum,** iv. 7, 26, ,,Consulem renunciavit. Unde acce- do illis, qui h. l. renunciarentur legendum judicarunt, Postea pro edidisset vulgo est dedisset. Praepositionem — videtur praecedens ipse.
per. libellos] quod imitatus est postea Augustus, ut narrat Dio 55» 54. ToUTw 0s (Srt) wai roiQ £TtiTa , "ygàj4aTA TiV& ÉxTU 9s, CuviGT TO Tt TÀ4ÜD&L wal TO) ÜWj4y CTOUG ECTOUDACE,
proscriptorum liberos] contra legem Corneliam Sullae Di- ctatoris A. U. 675. J'ell. 2, 45. Aedili adhuc Caesari hoc tri- buit verbis: ,,et restituta in sedilitate, adversante quidem no- bilitate, monumenta C. Marii, simulque revoeati ad jus die gnitatis proscriptorum liberi. Bene Burm. ibi monet, perfe- cisse Dictatorem, quod Aedilis molitus fuerat. JP/utarch. post priorem ex Hispania reditum factum narrat, c, 57. eígsSsic Oa DikraruQ 0x0 3c BovAZc, Quyabag r£ xarwyays, xa] TU» Exi XUÀÀe
At Jie rs E
2» £
NEP emo
E dum e
IULIU S. 9r cia ad duo genera judicum redegit, equestris or- dinis ac senatori: "Pribunos aerarios, quod erat lerlium, sustuli. — Recensum populi; nec more,
üugrux47AyTuV TcUg "aibAg P-:miuoUg Pvoi4cs, quod Dio41,19. ad A. U. 7(5., quum Brundisio Caesar Romam venisset, hisce Verbis: xai 70i6 Tat21 T) UTÀ ToU XUAAov £mwépuxSÉ»Tuy Guys airiiv £Q«e. Nimirum repetita videtur lex haec Iulia de pro- scriptorum liberis, vel sua voluntate Caesar in integrum resti« tuit multos, lege nondum lata, quam Dictator demum edidit. Ceterum a. Caesare ita restitutum commemorat Zio 45, 17. C. Vibium Pansam, et ab Augusto patris exemplo l. ^1,21. C.Carinam. Judi;ia] quae lex Sempronia C, Gracchi a Senstu transtule- rat ad Equites, (/'e//. 2, 6.) Senatui reddiderat Sulla, postea L. Aurelius Cotta, Praetor A. U. 685. Cn. Pompejo M. et M. Crasso Css., diviserat tribus ordinibus, Senatui, Equitibus et plebi, e qua tribuni aerarii judicia habebant. (v. iuterpr. ad Fell. 2, 52.) Denuo mutavit Caesar, his sublatis. Dio 43, 25. Tk — bikacr4Qix TOig T ovAsuTAIG xal TOig imTUGI j«OvOtg STÉTQENjEV, OTwg T0 xaJagüTxrov ji&Ài?ra asi ÜrkQor mQóTtQOV ^yàg wai zx ToU Oj4iAou vivEg GuvDiEylvwgWoy aUToig. V. Clav. Cicer. ind. leg. de le- ge Aurelia. Sigon. deant. jur. civ. Rom. 2, 1Q. p. 415. et Id, *de judiciis 2, 6. p. 55o. liecensum populi] i. e. plebis, quae singulis mensibus ex aerario frumento sustentabatur, priori tempore modico pretio, (ceu patet etiam e Liv. 2, 54. ,magna vis frumenti ex Sicilia advecta , agitatumque in Senatu, quanti plebi daretur'**), con- stituto postea variis legibus frümentariis, de quibus v. Ern. Cl. Cicer. ind. leg., donec lex Clodia P. Clodii Tr. pl. sanxit, ut gratis plebi frumentum daretur. Ea largitione urbs pessima hominum faece implebatur, ut recte judicat Appian. Civ. 25, 120. 7B cirwgéciov, Toig TévX0: y cowyoUjssvoy Ey jóv4 Pájcu, rü) agvyóv xai TTwysUovrx xai rayv*gyüy Tj; lraA(ag Adv &g r3» Pip £ma^yerar. Versatus fuerat ante Caesarem in ordinanda frumenti divisione Pompejus A. U. 698. (Dio 59, 24. Plut. Pomp.-5o.) Jam Caesar numerum eorum, qui participes ejus essent, ad dimidiam fe- xe partem deminuit. Zo 45, 21. r& c6 àÀÀa $iq«gipeUco, xai v0U mÀr9oug ToU 6v Giro) (pépovrog, ivl JuxwQór&TOV, OU xaT Diu», &ÀÀ' dg mov iy Taig CTAOSCIV Sms "yinyvsc2or, £ravE49t£/r05, iIíra- €iy £von4caTo* xai TOUS "ys Xj4íctig OpoU Ti (i. e. circiter) ajeüy mQexc4Aseps. Ceterum errasse reliquos scriptores, qui censum populi universi a Caesare habitum tradiderunt, ut P/ur. Caes. 555 qui: jerà 0s ràg 96ag "ytvo|4éwev Tüj44etuv, ayTi Tüy mooTÉQUV $usiv xci TQuXXOVTX jUQrAOwy é54rad247ay ai màdaGE TEVTSXAiÓSKA. TA-
:92 €. SsiUIE.T GNII
nec loco solito, sed vicatim per domi. nos insula- rum egit: alque eX viginti: trecentisque anillibus ac- cipieniium frumentum e publico, ad centum quin-
quaginta retraxit. — Ac ne qui novi coetus recens
" ——————— 0€ y ES [4 e
-Riwaórus dj cT&ciQ AveRQyAcaTo CupQopav, xai rocoUroy dTXViuCE
ToU OwjkoU j4Égog, €t ppian. Civ.2, r02. ubi: r6 95 roU OWuov mÀ$9oc &va'ygaxjaguvo , $s vum AEysrxr TOV mo) robos ToU moAÉJAOU eyevoj4tvwv sUgélv, FEpitomatorem denique Liv. rif. narrantem : »,recensumi egit, quo censa sunt civinm capita OL millia** no- tavere P'ualdus Animadv ad Plur., Torrent. et Cassubonus ad h.l. Ipse Dio, quiloco supra laudato de recensu plebis ejus- que causa recte exposuerat, vel immemor sui, vel utramque relationem compositurns, c, 25, censum praeterea habitum con- tendit, cui verissime opponit Rualdus monumentum Ancyra- num, ubi Augustus: ,,in consulatu sexto censum populi con- lega M. Agrippa egi, lustrum post anz m. alterum et quadrage- simum feci sequ.** unde proximum ante Áugustum censum in A. U. 685. s. primum Cn. Pompeji et M. Ctassi consulatum ca- dere , idem Ruald. docet. j
nec more, nec loco solito] Locum omnes campum Mare tium intelligunt. — 7Morem ad Censores et scribas publicos, iali recensu adhiberi solitos, referunt Cassub. et Rualdus 1l. Sed quum tales largitiones frumentariae fuerint prius, qnam Censores Romae essent, melius Ernesiàà Senatum ex arbitrio curam rei, cuicunque placeret, mandasse statuit, *
per dominos insularum] Insulae pr. aedes erant a reliquis
aedificiis sejunctae, via tanquam insulae mari cinctae. Sub Imperatoribus distinguebantur domus et insulae, (v. Ner. 16. et 58.) ubi aedes mercede locandae s. domus conducticiae, paupe- yum adeo habitacula, insulae, nobiliorum et ditiorum domus appellari solebanr. Qui illas possidebant et locabant, domini insularum, qui habitabant, inquilini et insulariiaudiebant. Eum loquendi morem Suetonius h. l. secutus est,
ex vig. trec, — retraxit] i. e. deduxit, subtraxit ab nume- xo 520000 ad i. e, circiter (v. c. 20. et ind.) 150000, ut super- essent, quibus frumentum e publico i. e. ex aerario daretur,
fere 170000 , (Dio l. c. xai ToUc vy 9*jaiostg Gju0U. Tt. TV TQoxTM-.
Asnps), quae unice vera est interpretatio Oudend,, Ruhnken., NVVolfii, Burm. subintelligit numerum, Ern. ad. recensum refert, explicantes adeo uterque retraxit pro redegit ad numerum
150000, quod Galli efferrent: il reduisoit le nombre à 150000.
Patet, Plutarchi etiam, et qui eum secuti sunt, errorem ex
oT Dh 30st PNE S apo oit t e
1U LIUS, ' 93 sionis causa moveri quandoque possent, instituit, quotannis in demortuorum locum ex lis, qui re-
censili non essent, subsorütio a Pra:tore f[icret.
[42] Octoginta autem civium nillibus in trausmari- nas colonias distributis, at exhaustae quoque Urbi frequentia suppeleret, sanxit, Ne quis civis major annis viginlU, minorve quadraginta, qui sacramento non tenerctur, plus triennio continuo [talia abesset: neu quis Senatoris filius, nisi contubernalis aut comes
n MÀ — ÀÀ— 9
h. l. vel communi aliquo fonte male intellecto fluxisse. Simile Augusti institutum narrat 7/0 55, 1o. ubiest: rà ToU Óxj«ou ToU viToborovj4ÉvoU 7TÀX906, AÓQuCTOY ÜV , fg EI4OCI [«UQIA OG WATÉKÀSICS, qui recensili non essent| i. e. qui in reconsu Caesaris admis- si sd frumentationem non essent. Casaub. Alii h. l. recensi, quae forma etiam infia Vespas. 9. a multis probatur. in transmarinas colonias] Corinthum maxime et Carthagi- nem, quas restituit Caesar. Plut. Caes. 57. Dio 45, 50. Strabo 17, 5, 15. (p. 676. ed. Tzschuck.) Zgzj«wjaévus 9' ovv imi T0À2v Xxpé- vov T2; Ragy90vog, xai cye6óv Ti TÓV aUTiv XQ6vov, Ovmso xal Ké-
'qu9oc, (JL ell. 1,18. ,,eodem anno, quo Cartliago concidit, L.
Mummius Corinthum — funditus eruii'*) ávcÀAnQ29 mA mgl TOUg aUTOUg Tw& Xoóvovg urQü lhaicagog ToU Üs0U, mÉjsNpavrOS Emoi- xoug "Pujsaiwy TcUg QoaiQOUjMévOUG , XAi TUV OTQAàTiwTOV TiyXg wal ybv si Tig dÀÀs aA oixsirai Tüy £) TZ Aug mÓÀswy. .fppiam. Punic. fin, Caesarem in Africa bellantem soiunio ad restituen- dam Carthaginem excitatum narrat, rem ab eo inceptam perfe- ci$se Augustum. Pausan. 2, 1, 2. Rógiv2oy 95 &v&cr«coy Mopnpícu moujcXyTog — ULGTtQoy À&youci» avorica: Raicaga, og mOliT&íuv. £9 "Pág TQGUToc T4» EQ' Xj«Àv xaTsOTX4C«TO' avoinica: 08 xai Kap sc- ya iri 15); &Qxjg Tj; &uToU. ld. c. 5, 1. liaígaga TO» cixiw0T3v Rc giv$ou T2; viv dicit. De coloniis Rom. et Caesaris singulatim agit Onuphr. Panvin. lmper. Rom. c. 1r. (Thes. Gr. Tom. I. p- 564. sequ.)
Ürbi] lta suaserat Casaub. pro Uris, probavit Wolf. in no- ta, quamquam in textu per errorem reliquit Urbis. lloc de- fendit Burm. usu absoluto verbi suppetere sine dativo, quem uticoncedo, ita frequentiam exhaustae Urbis concoquere nequeo.
quadraginta | Vulg. decem vitiose. Sermo est de aetate so- boli procreandae apta, qua nonnisi militibus abesse liceret, Oudend. conjicit: mizorve L, ut Casaub. praeiverat LX, utrum- que satis probabiliter.
contubernalis aut comes] De contubernalibus dixi ad c. c.
gá - "56 8& ux toxt.t
magistratus, peregre proficiscerctur: neve hi, qui pecuariam facerent, minus terlia parte puberum in-
genuoruim inter pastores haberent... Omnesque medi- cinam Romae professos, et liberalium artium docto--
res, quo libentius et ipsi Urbem incolerent, et cete- ri appeterent, civitate donavit. De pecuniis mutuis, disecla novarum 1abularum exspectatione , | quae crebro movebatur, decrevit tandem, ut debitores creditoribus saiisfacerent per acstimationem pos- sessionum , quanti quasque ante civile bellum comparassent, deducto summae aeris alieni, si quid usurae nomine numeratum aui perscriptum fuisse: qua condiüone quarta pars fere crediu
"Comites erant apud magistratus sine imperio, vel officii, vel amicitiae, non militiae causa. Ceterum haud improbabili con- jectura legendum: ,,76 quis Senator Senatorisve filius** censet Lips. ad Tac. A. i2, 25. ubi de commeatu Senatorum docte exponentem vide. !
neve hi — haberent] sc. ut remanerent in Italia ingenui, -
qui liberos procrearent, quum militibus uxores ducere haud liceret. Nit hanc Caesaris legem Casaub. docet lege Licinia, Licinii Stolonis, de qua Liv. 6, 55. et. ppian. Civ. 1, 8. £xgi- yay, guj6éva syst) TÓg0e TG "yüg TÀÉDQa csvrawoGiwy cÀsioya, juwOR mwocBarsny $xaTóy TÀi(w TàÀ j«tiQowx, wai mwsyraxciay rà sÀáccova. «ai eg TaUrTa 0 a)oTOig &giSu6y $AevSÉQuy Sysiy &T£é- raÉov, ci rà yiyvéjssvo. QuAAEE T8 xal [axyUC&ly £jasÀÀoy, quod non "primarium ex Casaub. sententia fuit consilium, sed id potius, quod Sueton. notat, ut exhaustae bellis Urbi per pacis artes et matrimonia ingenuorum copia suppeteret. disjecta — movebatur | Moverant maxime per Caesaris ab- sentism Coelius À. U. 706. et Dolabella A. 707. Dio 42, 22. et z2. Caes. B. C. 3, 21. ,,M. Coelius Rufus Praetor —ad homi- num excitanda studia — duas leges promulgavit, unam, qua mercedes habitationum annuas conductoribus donavit; alteram tabularum novarum.** decrevit — perscriptum fuisset] Instituerat hoc Caesar prius A. U.705. redux ex Hispania, ut ipse narrat D. Civ. 5, 1. ,,quum fides tota Italia essct angustior, neque creditae pecuniae solve- rentur, constituit, ut arbitri darentur, per eos fierent aesrima- liones possessionum et rerum, quanti quaeque illarum ante bel- lum fuissent, atque eae creditoribus transderentur, Hoc et àd
Td
adftind. omis MONS
€*ULIUS 93
deperibat. Cuncta collegia, praeter antiquitus con-
timorem novarum tabularum tollendum minuendumque, qui fere bella et civiles diss:nsiones sequi cónsuevit, et ad dehiio- rum tuüu-ndam existimationem esse aptissimum existimavit,** cf. Plut. Caes. 57. Dio 4i, 57, 88. -jppian. 92, 48. ubi: $i& ze moéuoug wai GraCtig xai TX» $W Tüvós TOiQ "iTQACkOJaÍvoi; imoUOay sUwviAy, Tàg 4s) aoxorag; (novas tabulas) oUw s0wxe, riaw-à; B3 Tv dvíuy &cíQwu», oi; (lege &v, quod visum: etiam Schwigh., vel s' ei; cum Musgrav.) is ToUg xe5cTag Toig Oaveicxciy avrl TUy Xex^4eTwv €:0vai.. Jam quum eo absente Coelius et Dola- be!!ià, de quibus modo dixi, ex illa lege turbarum ansam ce- pissent, devicto Phzrnace Roroam reversus A. U. 707. rem or- dinavit, de quo h. l. sermo. Id refert Dio 42, 5:. roig— m0À- Aoi; $xagicaTo TÓV T& T(xOV TÓV fTOsuAO[svoy cic , 8E oj TQ0g 70v llojmwiow ££e-0AÀsj43:, TAyT&, xal TO fvcixicy 0Ctw £g ciyTaxG- Ciag Ogay kg 59 » ivwavrcU &vog aQsig, (v. ad c. 88.) xai TQOcéTE xi rà; ri4MCeg TRY WTXj4&Tev, £V Oig T» àT0cCi» T» ÜDayucj- Twy xar& roUc voj«ovg (leges, quas A. 705. tulerat) yivyvsctai dor TQ66 TV EV 14 xo0vo aSíay erava^yaydy. Pri 0s Tip mÀNUst. vy Osüx- q400:048»ey TOAU T&yT& &TeUGvicTO. Jam locum Sueton. ita in. teliz6; Concesserat Caesar detcitoribus, quod ICti dicunt, be. neficium cessionis bonorum, et possessionum. à. o. fundorum, agrorum, villarum eic. et rerum, quas addit Caes. l.c. 1lla- rum ante beilum civile majus pretium fuerat, quà;n eo tempo- re, de quo sermo, quo multi pecuniae penuria vendebant, multae quoque possessiones per proscriptionem venibant. v. Dio l.c. Jam id datum est debitoribus, ut cederent bona cre- ditoribus eo pretio, quod ante bellum habuissent, et detrahe- retur praeterea de caplte, quicquid usurarum vel numeratum esset praesenti pecunia, vel perscriptum (verschrieben), quod, sive per argentarios, sive alio modo factura fuerit, opponitur omnino pecuniae numeratae, Quamquam igitur et nimio pre- tio pro hujus temporis ratione possessiones creditoribus trade- bantur, ac foenus insuper deperibat, melius tamen ita iilis erat consultum , quam novis tabulis, quibus priora debita prorsus abolentur.
collegia] Collegia a Numa fuerant constituta sacerdotum et augurum, et artificum atque operarum omnis generis, quod maxime laudat Plut. Num. 17. Postea tamen res in Reip. detri- mentum vertit. Nam, ut Ascon. in Cornel. i. ,,frequenter coetus factiosorum hominum sine publica auctoritate, malo pubiico, fiebant; propter quod postea coilegia Senatusconsultis (A. U. 686. L. Caeciho, Q. Martio Css.) et legibus pluribus
96 C)s4& 11: ET «o4 crx
stitata, distraxit. Poenas facinorum auxit: et quum locupletes eo facilius scelere se obligarent, quod in- iegris patrimoniis exsulábant, parricidas, ut Cicero scribit, bonis omnibus, reliquos dimidia parte mul-. tavit. [43] Jus laboriosissime ac. severissime diXit.
sunt sublata praeter pauca atque certa, quae utilitas civitatis desiderasset sequ.** Inde restituerat ea P. Clodius. Cic. im Pi- son, 4. pro Sext. 15. et 25. post red. in Sen. 15. Dio 58, 15. xal] tX íTaiQuWk WoAÀqyta £-(gwQiwg XAÀoUJiEVX, OvTX |4EV £X TOU & 90100 , xaraÀuS£vca 95 Xg6vo» rw&, avevs;caro. Comparaveris ea cum iis coetibus, quos Clubs nostra aetas appellavit. Pu- blicse igitur suaeque securitatis causa Caesar sequentesque lIm- peratores ea dissolverunt. v. Josep^. 14, 17. qui solis Judaeis, tales conventus agere, a Caesare concessum fuisse, narrat. cf. Sigon. de ant. jur. civ. Kom. 2, 12. p. 555. sequ. et Fabric. ad Dion. l. c. et sd 60, 6. ubi: éraigsíag $ravag Ssicag óxà ToU l'aiou (a C. Caligula) $iéAvca (Claudius.)
facinorum] Gewalttháügkheiten. Adjecisse nonnulla vide- tur ad legem Corneliam de sicariis.
quum locupletes — multavit] Libera fuerat civibus Rom., ante judicium cum rebus suis Urbe decedendi, potestas. Eam coercuit Caesar, publicae securitatis restitutor,, ac pertinet sine dubio hiclocus ad legem ejus de vi publica, de qua v. Sizoz. de judiciis 2, 55. P- 6;8. Parrictdas intelligo, qai civem pacis tempore interfecerant, ut in lege illa Numae: ,,Si quis homi- nem liberum dolo sciens morti duit, parricida esto.* Jielqui non sunt, quos Torrent. putat, qui non occidendi animo, ta- men occiderant, sed omnino omnes, qui facinus s. vim, sed sine nece, erga civem patraverant, Je verbis: ,,ut Cicero scri- bit,** quae Durm, loco mota et post exulabant ponenda, ut spe- ctetur locus pro Caecin. 54. ,,exilium non supplicium est, sed perfugium portusque supplicii; nam qui volunt poenam ali- quam subterfugere aut calamitatem , eo solum vertunt,** VVol- fius cum aliis suspecra censet, ambigo. Magis tamen ad alte- rum sententiam inclino.
Jus — dixit] Jurisdictio ad causas privatas, quaestiones ad publicas pertinebant. lila in urbe a Praetoribus duobus, ur- bano et peregrino, hae post consütutas quaestiones perpetuas inde a lege Calpurnia de repetundis A, U. 605. a quatuor reliquis Praetoribus habebantur. Quamquam igitur Caesar et sequen- tes imperatores jurisdictionem ordinariam reliquerant Praeto- ribus, exercuere tamen eam, ubi a magistratibus ordinariis ad ipsos fuerat provocatum, et in quibusdam causis, quas
IULIUS E
fRepetundarum convictos etiam ordine senalorio mos vit, Diremit nuptias praetorii vir, qui digressám a marito post biduum statim duxerat, quamvis sine probrisuspicione. Peregrinarum mercium portoria instituit. Léciicarum usum, item conchylia!'se ve- stis, eL margaritarum, nisi cerlis;personis et aetatibus, perque certos dies, ademit. Legem praecipue sum- fuariam exercuit, dispositis circa macellum cusiodi-
eingulari cognitioni suae feservaverant. Ilaec est summa eos rum, quae disputavit de jurisdictione Ern. in Cl. Cicer. et. iu excurs. ad h. Ll. Ceterum, quod idem vir doctus hoc comnia post movit tfansjiciendum censet, quum poena de repetundis xon ad jurisdictionem pertineat, id propterea non admi:to, Quod Sueton. mofe suo üniversum sequentis narrationis argu- Jnentum praemisisso, dein promiscue varias, in quibué ssve- xitas Caesaris elucebat, causas subjecisse videtur; ao Jurisdi- &iioris tiomine cognitiones nonnunquam comprehendi, ex Aug. $5. ipse Ern. concedit in excursu modo cit., in nota sui im- Óinemor. :
Hepetundarum] De legibus huc pertinentibus dixi ad c. f. Iulia a Caesare Consule lata, nuuc rspetita, superioribus erat severior. Nam, quum illae exilium tantum et pecuniae acceptae áestumationrem constituissent, haec ordine eiiam dcjecit reos et ju* dices ad litem «estumaudam statuit, v. Lips. ad Tac. Ann. 14, 28:
€f. do hac lege Sigon. de judiciis 2, 27. p. 618. :sequ. et Heinecc, Ant. Rom. 4, 15. r: 75-
post biduum] De divortiorum licentia v. Íuvekal. 6, 228. ;,Biunt octo mariti quinque per autumnos.** Jartial. 6, 7.
probri] i. e. adulterii cum uxore, quam postea duxit, Commnissi,
Lecticarum — ademit] Auctore Eusebio in Chron. iis ademit; quae nec maritos, nec liberos haberent, et minores éssent amn- mis 55. Legem de véstibus conchyliatis s. purpura fepetiit Au- £ustus. Dio 49, 16. v3» i€95r« T2» AAóvgy] jioiva AAXov, siÓ füv BovAsurGy, T&v (Casaub. verissime suadét rà» Ts) 6$» raig &gXaig GyTWV » SyDUsCZat SARAEUGEV.
Legém praec. sumtuaríiam] — Comftéfmnorzat éam Cic. ad biv; 7, 26. et 0, 15. et ad Att; 15, 7. ubi Caesar ex Hispania seris psisse dicitur, ,,sibi Certum ésse, Komae manere — ne $e ab* $ente leges suae negligerentur , siut é$$ét itegleéta sumtuaris.'* Ágit de legibus Eom. sumtuariis Gellius 2,24. qni tatnen Táliant Augüsto tribuit verbis: postremo léx lIulis ad popülum pé
7
^t
98 co S D XU Oo NJ
7E 2 , ' Z» 9 bus, qui opsonia contra yetitum relinerent, depor- tarentque. ad ,8e, summissis nennunquam . lictoribus atque militibus, qui, si qua custodcs fefellissent, jam opposita e triclinio auferrent. [44] Jam de ornanda UN. insiruenda;ue Urbe, item de tuendo ampliandoque à ox imperio, plura ac majora in dies destinabat: in pri- mis Martiis templum, quantum nusquam esset, ex- struere, repleto et complanato lacu, in quo nauma- chiae spectacuium ediderat, iheatrumque . summae
venit Caesare Áugusto imperante, qua profestis quidem , diebus ducenti finiuntur, Kalendis, Idibus, Nonis et aliis quibusdam festivis trecenti, nuptiis autem et'repotiis 118 mille.** Nimi- rum auctor legis fuit Caesar, teste iom. 45, 25. xai T& &vald- uaa Ty Ti Oy iyray , Ez] mÀdicToy Üv dcwríag iEwyjiívu 4 OU EV de pup A6v6v. SastQiaGÉy , &ÀAAk wal TQ SQyg iCXvodg i» QuAaxy $ronjga- To. Neglectam confirmavit Augustus, ut Dio 54, 9. r&y evcci- Tíay Tà uiv vwayrEÀg waríÀuCs, rà bs TQ0g Tí Cw(DoovícTtQov Guvé- eris cf. quae de hac lege contra Manutium disputat Ernesti in Cl. Cic. iud. leg. -
Jam| lta ed. Casaub. — Codd. vel carent prima litera, vel
exhibent ram, quod praeterunt Oudend., Ern., Wolfius, equi-
dem vereor, ut dici queat in transitu ad argumentum prorsus diversum. Adhibetur quidem saepe, ut Graec. 39, in respon- sione vel disputatione, sententia aliqua ante subintellecta; alia res est in narratione, ubi sequentia cum superioribus non cohaerent, qucd contra est in locis ab Oudend. citatis, ut lor. pro- oem. 2. et], 4, 12, 15. esa Duker. ad Flor. prooem., ut Liv. 29, 9.
plura — destinabat] De rebus, quas perficere Caesar medi- tabatur, v. P/ut. Caes. 59. Dicuntur rà fiovAsvujiéva Kaícag: Appian, 152. €t rà iyvecj«éva a)rc C. 155. et Oca -ysvéc9ou QsBou- Asvro Civ.5, 5. lb. dicit, Antonium habuisse rà jvojvXj4aca TüV BsBovAsuMtvev , coll. 2, 125. rx Umojuvaj«aT& Tijg apx?o 56 TOV "Ave. . Twwicy JaeTenOJ4iGsro. Ex his vrojuvuac: a Caesare ipso conscri- piis hausisse scriptores videntur.
naumachiae] v. c. 59.
theatrumque | Dio 45. 49. Séíargóy v& Ti xarà v0» ILojorgiov eiwobojijga: S9sÀ«Cag, TQoxariDaAsro juív , oUx sEeréAscE ÜB. dAAA ToUTo j4&v à. Av youcToc jaerà raUTa Exmorjcac, &m0 Magxov MagxéA- Aov rob absAQuboU $Tw»ojuacs. CI. inira Aug. 29. Dio 54,26. De alio cons:lio , Urbem augendi, prolato pomoerio , quod tacet Suet., commemorat Djo l. €., v. Manut. ad Cic. ad Att. 15, 55, et
Gell. 15, 14- $
magnitudinis, 'lTTarpejo monti accubans: jus civile ad. certum modum redigere, atque ex immensa diffusa-.
que. legum copía, optima quaeque et nece:saria in paucissimos conferre libros: bibliothccas Graecas et. Latinas,.quas maximas posset, publicare, data M. Varroni cura coinparandarum ac digérendarum; sic- care.Pomptinas paludes: emittere l'ucinum lacum: viam munire a mari supero per Apenunini dorsum ad "iberim usque: perfodere Isthmum: Dacos, qui se
jus civile — libros] Hujus rei periculum antea fecerat Cia cero , cujus librum laudat Gel. 1, 22. Verissime Zeiceecius Ant. R. prooem. $. i2. ,in primis dolendum, Caesari, huic operi quam inaxime pari, per Ííata non licnisse, tam prseclare de Roms. juxisprudentia mereri.* De serioribus collectionibus, snaxime de edicto perpetuo Salvii Iuliani, Hadriano Imper. edito, v. Id. $. 14 sequ.
M. Farroni] De hoc Plin. 7, 21. ,,M. Varronis in biblio- theca, quae prima in orbe ab Asinio Pollione ex manubiis pu- blicata Komae est, unius viventis posita imago e$t: haud mi- nore (ut equidem reor) gloria, principe oratore et cive ex illa ingeniorum, quae tunc fuit, multitudine uni hanc coronam dante, quam quum eidem Magnus Pompejus piratico ex bello navalem dedit. * — Errorem Ernestii, qui in Cl. Cic. hono Varronem, quem Cic. ad Att. 15,39. ToAvygaQáraroy dicit, con- fundit cum adoliescentulo, M. Bruti Quaestore (ad Div. 15, 10.), Manutium male secutus, jure arguit Schutz. ad h, L. Ad no- strum sunt epistolae Ciceronis, quae continentur libro 9. ed Div. Publiare in nostro et Plin, l. est publici usus faccre, Privata jam Lucullo antea fuerat bibliotheca, de qua v. Plut, TLucull.42. -
siccare Pomptinas paludes] Mandatum hoc. ei est honoris causa a Senatu $ec. Dion. 44, 5. v& Ts $À4 ob Tà llóvriva cau, xai ró» '"lo9j«0v Tv 735 llelomowv540ou 9:0QUZai, BevAsutdoiév TÉ Ti x&n6y T0/gai mpocsTaZav. Plutarch. Ll c. ut proprium tantum consilium commemorat verbis: zgàg roUToig TX jJ4s» GÀ: TÀ "c59l llic? xol X547íav $wrQé dag , ams0ioy àmobeizat (imtysiQet) mCÀÀaiQ Sysoryóy &v9gdmwy javgi&ci, Saepius haec res deinceps est tentata, semper Írustra , nostrae fortasse aetati servata.
emittere Fuciuum lacum] in Marsis. Idem tentavit Claudius (v. ad Claud. e. 20.), perfecit Hadrianus.
perfodere dirum ] Plut. l. c. àix faécon 6s BE €TQXT&lac;
de qua proxüne, viy KeguSiwv "IcS ydp ExTEXEiQRi ÜrncXATTRV. Vr
E OU L.IQUAS 99
| 100 c. SÜETONII
Parthis inferre bellum per Armeniam minorem, nec, nisi ante expertos, aggredi proelio. — 'alia agentem
atque meditantem mors praevenit: de qua priusquam.
dicam, ea, quae ad formam e: habitum et cultum et mores, nec minus, quae ad civiba et bellica ejus
studia periincant, non alienum crit, summatim- ex-
ponere. [45] Fuisse traditur excelsa statura , colo- re candido, teretibus membris, ore paulo pleniore,
Dion.l. c. Plin. 4, 5. ,,perfodere navigabili alveo angustias eas tentavere Demeirius rex (Poliorcetes), Dictator Caesar, Cajus princeps (v. Calig. 21.), Domitius Nero (v. Ner. 29.) infausta (ut omnium patuit exitu) incepto.* Nempe fatalem existi- mabant fuisse illis nefariam termini a Diis constituti destru- ctionem.
et Thraciam] Ern. rescripsit ex uno cod. per Thraciams quoniam haec terra peragranda erat Dacis Pontum petentibus. Sed monet Wolf., in talibus ne optimos quidem scriptores or- dinem quendam satis sollicite servare.
Parthis inferre bellum] | Plut. 1. c. maQucktU) 9$ xal vé pate €TQatsUsiy jy £vi llegjouc, xaracTQsqajitvw Os ToUTOUG, wai Dt U[oxavíag m&gk vi» Racmiay SaAaccay xai vo» BRuavwdeio) SwmEQisk* Sóvr. TüTOV, Sij TV ZvSikH» sjBaAsiy xal rk mEQio cupa T spjuavoigs xai l'sogavíay aJr2V $vi0QajióvTi, Dia KRisArGy PmavsASsiy sig IreA(ays xai Cuyax/ai TüV «UxÀow TOUTOV Tij); *'ytj«oViag Tw) TayT&yiSsy (lwsae yup *ipgicQicUeigwe. — Postea nec nisi ante expertos passive dixit, h. e. postquam velitando periclitatus esset, quo genere belli fa- cilime possent vinci, qua ipsa prudentia et cautione dux belli peritissimus praetulget prae imperito eodemque temerario Cras- $0. Apparatus ad bellum Parthicum describit Dio 45, 51. .4p- pian. 2, 110. ad A. U. 71o. szsvóst cTQaTtíav j4axwgày sp vs l'rag xai IlagSvaiouc l'íro jii» &J0T4Q4 xal QuAowoAéju xal "ysírovt £9yst TQosmiBovAsUwy llagS9uaicug 0s rivvuj«tvog 7$ 8; lFigaccoy mae qaeTovósc:wc. XlcgoTiày 64 mQcimsjemiy 50» TOv lóvio$ wtgav, bxx&ie (ska T&À» w-tQüv, xai (TTíAC Javgiovc. Antonius in oratrone fune- bri spud Dion. 44, 4o. devicto Pharnace protinus hanc expé- ditiouem agitasse Caesarem dicit.
quae ad formam — pertineant] Forma ad naturalem cor- poris &guram, habitus ad modum illud habendi (Haltung), cul- tus ad ^ sum, mores ad animum, studia. ad vitam vitaeque artes pertinent.
ore paulo pleniore| si cum reliquo corpore comparaveris macilento. ld enim notant mermbra tereiia, — Plut. 17. dicitur
1
i ' zw LUu*3* | 101
nigris vegetisque oculis, valetudine prospera; nisi quod tempore extremo repente animo linqui, atque etiam per somnum exterreri solebat. | Comitiali quo- que morbo bis inter res agendas correptus est. — Cir- ea corporis curam morosior, ut non solum tonde- retur diligenter ac raderetur, sed velleretur etiam, ut quidam exprobraverunt; calvitii vero deíormi- tatem iniquissune ferret, saepe obtrectatorum jo- cis obnoxiam expertus. Ideoque. et deficien- ilem capillum revocare a vertice assuerat, «et «ex
viv t£iv (OoVóg, wai TÀy CAQW& Àruxoc wal &maAóG, wai TiQl TV we(Qar JX» vocuO52, xai Toig ETiA4TTUKOUG SVOX OG.
per somnum exterreri] quod accidere solet vindictam op- pressorum metuentibus. Jugurtha apud Sallust. 72. ,,interdum somno excitus arreptis armis tumultum facere.**
Comitiali —morbo] Plut. 17. "Cordubae primum dicit cobro TÓ TàJoc ajTQ TQocrsc:iv (sine dubio Propraetori lHispsnjae), et €. 5;. nbi de proelio ad Thapsum exponit: oí 9' oU Qaciv avrà» 8y TQ &Q'yo "ysyémS oi, auyracTOVTOQ Ds T2V CTQuTiÀV wai DiaxcO «ot vToG aiyacSai có cOvw9sg vócWj«x. Appian. 2,110, vecQj««Tx TOU Gojixe Tog dicit ixiAxV(ay xai €racj4óv , oi(Qyió:c) Sj«rimTovTa AUTO 4X €TX TaQX Tàg &Q"yiXG.
tonderetur ] forfice, raderetur novacula. 7/ellere est pilos evellere adhibita volsela, quem hominum mollium morem no- tat Scipio apud Gel/. 7,12. verbis: ,nam qui quotidie ungueu- tatus adversum speculum ornetur, cujus supercilia radantur, qui barba volsa f«minibusque subvolsis ambulet — eumne quis- quam dubitet, quin idem fecerit, quod cinaedi facere solent ?*« Martial. 8, 47. ,,pars maxillarum tonsa est tibi, pars tibi rasa est, pars vulsa est; unum quis putet esse caput ?*« Atque Cle- mens Álex. Paedag. 5, 11. si b& ric Wal wsigarró Ti TOU "ysVsiOU , 0D pívto: mayrsAd WNpiÀwTéoy aUTÓ' aig "yo TO DíxuA, xxi xaTi- eywecTai :*) TOU "ysveioU 89 XQ wovpA, magaríAge: wai ÀeiócsTU "ysr- TYGCK.
obtrectatorum jocis] v. ad c. 51.
revocare a vertice] i.e. illos capillos, qui naturaliter a vertice in occipitium et cervicem inclinant, continua cura re- torquere ac reducere, et compellere in priorem capitis partem, quà praecipue erat calvus, ut interpretatur Oudend. Sezec. de brev. vit. c. 12. ,,quid ? illos otiosos vocas, quibus apud ton- sorem multae horae transmittuntur, dum decerpitur, si quid proxima nocte succrevit, dum de singulis capillis in consilium
| 102 SOUS, WO NO BON E
- omnibus decretis sibi a Senatu populoque honoribus, non aliud aut recepit aut usurpavit libentius, quam jus laureae coronae per petuo g cestandae. Etiam cultu no- tabilem ferunt. Usum enim lato clavo ad manus fimbria- io, nec ut unquam aliter quam super.eum cingeretur,
itur, dum aut disjecta coma restituitur, aut deficiens hinc at- que illinc in frontem compellitur?'* Schulting. conjiciebat: im verticem, quod probavit Ernesti. Repugnat locus Senecae laudatus. non aliud] ej&v P , et saepissime nihil aliud, noto neu- trius usu. Male alii correxerunt; noz alium.-
laureae coronae] Coronae a multis omittitur, ut c. 2. v. * C. 70. Ceterum de luxuria Caesaris conferendus locus 2ionis 45: 45. &Jrüg OE T3V vs OTOÀWVP Ti) fxivikiov £y macaug T&ig TAXVW'yUQE- €i var Üfy|ua fvsbUsTrO, wai TG OTs(DAw Tip Oa(vivo asi xai mavyra- XU ójuoiog ExocjaeiTO. wal TQíQaciy phy EmOiRITO TOUTO , G7 dvo Dae Aayríag 5V' cages 0s wal av aUTGU Pwsivcu Xóycy vtva, (insere ori) xai TóTt $ti, waicsQ vaQWDwic, ic xXÀLOg »TWet. TZ T& "yXo $095 qxvvoréoa £y maciy Ey BgUvero" xai 7 Urc0sdsi xai J«erk vaUra (leg. xai TraUTZ jJiÉv) &viors xal v53)x xal tguSeoxeóo » xarà roUs Daci- Àíag voUg £» T4 'ÀABs mort docui vd Gg xai TQOgXu4wy idis $us
TOv "IotAoy , y osjro. lato clavo — fimbriato] i. e. tunica laticlavia, manicas ad manus usque habente, easque fimbriatas, yruTüv; mAaTUCWJ4Q, X£- Qibag £yovri: by oi TV xagmüv xooccwra;, ut interpr. Casaub. Jta Lucullus sec. Plut. Luc. 28. gerebat ugoccwT4» £serQiba. , Hominum erat delicatorum, tunicas gerere manicatas s. chiri- dotas (ystpiburoDe yirüsuug Herodian. 542, 13.). Gell. l. c. ,,qui in conviviis — cum chiridota tunica inferior accubuerit.** Id. eod. cap. init. ,Tunicis uti virum prolixis ultra brachia et usque in primores manus ac prope in digitos, Komae atque omni in La- tio indecorum fuit. Eas tunicas Graeco vocabulo nostri chiri- dotas appellaverunt, feminisque solis vestem longe lateque dif- fusam decoram existimaverunt, ad ulnas cruraque adversus
oculos protegenda sequ.** 'Qui gerebant eas, mannu/eati dice- bautur. v. Calig. 52. ; ^
nec ut unquam — cinger etur ] Disputavere de initerpretatio- ne hujus loci Octav. d'eieisi ps de re vestiaria 1, 12, 15. (Thes. Graev. T. VI. p. 642.sequ.) Albert. Jiubenius de re vestiaria 2, 15. (ihes. Vol. c. p. 1025. sequ.) cui respondit Ferrarius in Ana- lectis de re vestiaria c, 44. (Thes. Vol, c. p. 1140.), Adde Ald. Manutium de toga Ronianorum (Thes, Vol.c. P 13972. Hosini Ant, Kom. 5, 52. p. 599. et interpretes ad h. l, in primis Graevium
LULIUS 10
,
et quidem fluxiore cinctura. Unde emanmasse Sullae dictum, optimates saepius admonentis, ut male — praecinctum puerum caverent. |46] Hibitadit primo | in Subura modicis aedibus: posi autem pontilicatum maximum in Sacra via domo publica. Munditiarum lautitiarumque studiosissimum multi prodiderunt: villam in Nemorensi a fundamentis inchoatam, mia- ——
et Ernestium. Singulorum opiniones recensere, longius foret. Ad veritatem proxime accedore viderir haec interpretatio: Cin- gulo constringebatur toga, superjrcta tunicae. c'rca Í mora, ita ut latus clavus tunicae, quo insigni Senatores utebantur, Conspiceretur. Jam Caesar, quum super latum clavum i. e. al- tius se cingeret, et tegebat cingulo clavum, et etficiebat , ut inferior pats togae laxius deflueret, quae erat fluzior cinciura» e usitata hominibus mollibus. Circtus enim, praecinctus, s$uc- cinctus 1. qQ. expeditus, gnavus, industrius. . Sic Zorart. Sat. 1, 5, 51. de homine morum inconditorum : ,Rusticius tonso 1074 defluit.** emanasse Sulla edictum] vulgatum esse antea minus notum, Adduut alii constat e glossa inutili, quum praecesserit ferant. De re Dio 45, 45. r0 9 oi» xaUvov roU Qóuxro; aJToU Ó psv Aag ÜvsTÜT3USV, OgTE Wal cOkTEiVA: &ÜTOV £9sÀX0ai, TOig T€ SLaiTY-
XUA-
caJiévotg &ims) (vael, siwsiy), Orr "EÉvyd) pity jgiotjuoi ToUTOV Uj4iv, Uj4fig J4$vTOL xal TXV) ToUTOV TÜV Wkxk&g QwyvJjtyov QuAaTTsOÓs" Ó $: luxíQwy oU Ovvsvós0E7, aÀÀà wal O(QaAsig $Qu. ovr Ux Gv moTE mQogsüóxqgx TV xaxüg ovrw QwvvUjyoy Ilojm4tov wgaT4csv. Cf. Macrob. Saturn. 2, 3.
in Subura] Barthol. Mar/ian. uvbis Romae topographia 4,
(Thes. Gr. T. III. p. 156.) ,,Suburra, quae inter Esquiltas et Viminalem jacet, principium habuit a foro Romano s. a fo- xo Nervae Imp., finem vero ad clivum Suburranum, dicta, ut Junius scribit, ab eo quod fuerit sub antiqua urbe,** Plura dat Alex. Donatus de uxybe Roma 5, 1o. (Thes. V. c. p. 705. sequ.) Rectius scribi $45ura, docent monumenta. v. Oudend. — De via sacra v. Onuphr. Panvini descriptio urbis Romae (Thes. III. p. 269.) et Pancirolli (Ibid. p. 559.).
domo publica] Dio 45, 44. inter reliquos honores Caesari decretos refert c/uíav, ors iy Tj ÜxpuoGim oiwsiv. Pertinuiese au- tem ad pontificatns honores domum publicam, idem Zio dicit X4 97. üt: T0» &QyuifQscw EV xoiv) T&VTwE OiXEIV yp Av.
Munditiarum ] *9vQ53;. Sall. Jug- 65. ,,uon Graeca facun- dia neque urbanis munditiis se exercuit.'* |
in Nemorensi] sc. agro prope Ariciam, ubi Dianae erat
oh 9e, SUETONII
— gnoque sumtu absolutam, quia non tota ad animum el responderat, totam diruisse, quamquam tenuem . adhuc et obaeratum: in expeditionibus tessellata et seciilia pavimenta circumlulisse. [47] Britanniam pe- lisse spe margaritarum, quarum amplitudinem con- ferentem, interdum! sua manu eXegisse pondus: geme imas, toreumata, signa, tabulas operis antiqui sem- per animosissime comparasse: servitia rectiora poli- tioraque immenso prelio, et cujus ipsum etiam pue
templum, cui a luco circumjacente Nemoris nomen erat. Com* menorat hauc Caesaris villam Cic. ad Art. 6, 1. ,,Caesarem im JNemorensi aedificando diligentiorem fore,** et 15, 4. ,,L. Caesar, ut yeniam ad se, rogat iz JVemus.**
tessellata et sectilia pavimenta] Pavimenta h, ], sunt ma- teria pavimentorum, quae circumlata in expeditionibus, ubi castra ponerentur, ad ornandum praetorium artificiose com- ponebatur. Tessellae calculi erant quadrati variisque coloribus tincti, quibus solum stratum fuisse, patet ex Senec. Nat. Quaest. 6, 51. Sectilia, Ai96cz ura, crustae marmoris varii coloris et for- mae, et ipsae «d artem junctae, emblemata veérmiculata. | Litho- strota in payimento ac solo mansisse, tessellata ad cameras translata et musivi operis nomine appellata fuisse, docet $a/ma- $ius Exeroit. Plin. p. 12314. quem sequitur Graev, ad bh. l. Qui plura quaerit (meam enim in his rebus ignorantiam ingenue fa- teo1), adeat Nicol, Bergier. de publicis et militaribus imperii Bom. viis 2, 12. et 2r. (Thes.. Graev. 'T'. X. p. 116. et 159.), qui tessellata majorum lapidum, ' sectilia minorum intelligit|pavi- inenta, et Hennini not. ad Dergier. (Ibid. p. 575.), et Casaub. et Ern. ad h.l,
Brianziam] Tac. Agric. 12. , Fert Britannia aurum et argentum et alia metalla, pretium victoriae. gignit et Oceanus margarite, sed subfusca ac liventia, sequ.** Contra Zjut. Caes. 25. dicitur in expeditione Britannica waxüca: roDg wolsuioug j«À- Àov, 2 ToU; ibicug dipsAgsoa (oU0:v "y&p, € Trial AoBsip xv aZiov Am. av2odxov weacBiuy xol msy47«v). Cic. etiam ad Att, 4, 16. ,,etiam illud jam cognitum est, neque argenti scripulum esse ullum in ila insula, neque ullam spem praedae, nisi ex mancipiis.'*
rectiora politioraque] i.e. in quorum forma et habitu nihil. reprehendendum, nihil vitii erat. lta Catull. 10. ,,non possem octo homines parare rectos, ubi v. Is. Vossius, orat, Sat. x, 2, 8*. crus ractius'* et y. 325. candida rectaque sit.** Eadem metaphora infra c. 56. commentarii dicuntur zudi, recti et $enus
IULIUS 105
deret, sic ut rationibusvetaret inferri. [48] Convivatum. assidue per provincias duobns tricliniis, uno, quo sagati palliative, altero, quo togati cum illustriori- bus provinciarum discumberent. JDomesticam disci- plnam in parvis ac majoribus rebus diligenter adeo severeque rexit, ut pistorem, alium quam sibi pa- nem convivis subjicientem , compedibus vinxerit; li- bertum gratissimum, ob adulteratam Equitis Romani uxorem, quamvis nullo querente, capitali poena af- fecerit. [49] Pudicitiae ejus famam nihil quidem praeter Nicomedis contubernium laesit, gravi tamen
sti. Vulg. h. L recentiora, quod frustra defendit Casaub., alii mutavere in decentiora (quae Lipsii est conjectura), teretiora (quae Nic. Heinsii), laetiora, vegetiora, eruditiora. Nisi inuti- lis esset h. l. conjiciendi opera, adderem: erectiora. Ceterum ut rectiora dicuntur servitia ob corporis formositatem , ita po»
litiora sunt artibus exculta, literarum, carminum, saltationis perita.
sagati palliative] ,,Sasgati sunt milites Caesariani alicujus dignationis, ut de cohorte praetoria; pa/liati sutem comites Graeci, philosophi, rhetores, quos illis temporibus illustrio- res Romani in comitatu suo babere solebant. v. Cic. pro Mil. 19. Hoc triclinium respondet ei, quod in principum aulis die Marschallstafel vocant. Togati sunt Romani, Legati, Quae- stores, tum Senatores Equitesque Rom. illustres, qui forte per provinciam iter facientes ad ipsum devertebant.** [ta Ernesti ad h. l. Apud Sallust. Jug. 21. £ogati sunt , qui negotiandi aut itineris causa erant in provincia. v. ibi Cort. Pallieti semper Graeci dicuntur, Cic. pro Rabir. Post, 9g. Phil. 5, 5. ,,Graeculi judicis, modo palliati, modo togati.* Jta comoedia v. fabulg palliata, in qua Graecum habitum histriones gerunt,
nihil quidem praeter] Quum sequentia capita continuam libidinum ejus historiam texant, pudicitia h.l. angustiori nag iione flagitia, quae contra naturam sunt, spectat. ]ta c. 2. prq- stratae regi prdicitiae. Similiter Aug. 71. impudicitia distinguj* tur a libidinibus, cf. Vespas. 13. ,,Licinium Mucianum, notae impudicitiae.**
Nicomedis contubernium] v. c. 2. Aurel. Fictore, 82. ,,quum saepe ad Nicamedem regem Bithyniae commearet, impudicitiae iofamátus esr,'*
*
í 306 € SU B,ZEZONMIEIYT
et perenni opprobrio, et ad omnium convicia expo- ito. Omitto Calvi Licinii notissimos vcrsus: Bithynia quicquid Et paedicator Caesaris unquam habuit.
Praetereo actiones Dolabellae et Curionis patris, in quibus eum Dolabella pelicem reginae , spondam in- Zeriorem regiae lecticae, ac Curio stabulum INico- edis , e& Bithynicum fornicem dicunt, Missa et- iam íacio edictd Bibuli, quibus proscripsit collegam suum J//Ahynicam reginam: eique Regem antea fu- isse cordi, nunc esse regnum. Quo lempore, ut M. Brutus refert, Octavius etiam quidam, valetudi-
Calvi Licinii] De eo v. Ciz. Brut. gx. ubi dicitur a magi- eiris parum institutu8$, naturam habuisse admirabilem ad di- cendum. Setyiicum ejus carmen commemoratur ab eodem Cic. ad Div. 7, 24. Erat filius Licinii Macri, a Cicerone Praetore condemnati, Plut. Cic. 9. Jal. Max. 9, 12, 7. :
actiones Dolabellae j Dolabellam patrem , aceusatum a Cae- sare, (v. supra c. 4.) inrelligit Ernesii, Torrentius filium, qui post necem Caesaris Consul fuit. Zciiones h.l. non sunt foren- ses, sed orationes in Senatu habitae. [ta Cic. ad Div. 1, 9. ,,in ilis autem meis actionibus sentemtiisque ommibus** et postea: »Tecreaii enim boni viri consulatu tuo, et constantissimis at- que optimis actionibus tuis excitati." v, Clav. Cic. in actio. De Curione patre diximus ad c. 9.
spondam interiorem ] Sponda sec. Tsidorum exterior erat pars lecti, p/uteus autem interior. Dicitur deinde de lecto ipso, ut J'irgil. Aen. 1,697. ,aulaeis jam se regina superbis Aurea com- posuit sponda, medismque locavit.'* H.l. sponda interior regiae lecticae pro uxore, quae in interiore lecti parte jacebat, quod mu- liebria passus esse Caesar dicebatur. Ge/l, 7, 19. quem locum supra jam citavimus, ,,qui in conviviis adolescentulus cum &matore, cum chiridota tunica inferior (praeferendum puto /n- terior, ut h. 1) accubuerit, qui non modo vinosus, sed viro- sus qnoque sit; eumne quisquam dubitet, quin idem fecerit, quod cinaedi fscere solent ? **
edicta Bibuli| vw. c. 2o. Prorcribere est literis publicis a]. proponere, h.!, igi'ur publice appellare. Vocabula dignationi consulari parum congrua explicare, pudet taedetque.
M, Brutus | sine dubio percussor Caesaris, sed in quo li- .bro, nescio. Vaiios tamen scripsisse, auctor Cicero pluribus
giae
3SUPEIUM 307
ne mentis liberius dicax, conventu maximo quum Pompejum regem appellasset , ipsum reginam saluta- vit. Sed C. Memmius etiam, ad cyathum et vinum Nicomedi stetisse, objecit, cum reliquis exoletis; pleno convivio, accubantibus nonnuilis urbicis nego- Ualoribus, quorum refert nomina. | Cicero vero non contentus, in quibusdam epistolis scripsisse, a satel- litibus eum in cubiculum regium eductum , in aureo lecto, veste purpurea decubuisse, floremque aetatis a Venere orti ia Bithynia. contaminatum: quondam eiiam in Senatu defendenu Ny sae causam, [filiae Ni- comedis, beneficiaque regis ia. se commemoranti, Zie- zove, inquit, zsiaec , oro te; quando motu est, eL quid. ille tibi , et quid. illi (ute dederis. | Gallico denique triumpho milites ejus inter cetera carmina,
locis, v. Cl. Cie, De Octavio nihil constat, neque refert, quae- rere de homine obscuro.
C. Memmius] qui Praetor Caesarem Consularem postula- vit. v. c. $5.
ad cyathum — stetisse] ad quod ministerium pueri adbi- bebantur nobiles iique formosi. Horat. Od. l, 29, 7. ,,puer quis ex aula capillis ad cyathum statuetur unctis?** ubi v. Mitscherlich. P/aut. Menaechm, 2, 2. cyathissare dicit. Verba -«t vinum xuihi, ut Oudend. et Wolf., e glosss venisse videntur.
eductum ] e triclinio vel e conclavi suo s. hospitali cubicu- lo. Torrent. et Graev. praeferunt deductum.
a FKenere orti]. v. ad c. 6. de hac Caesaris origine.
Nysae] .Maf[fei Antiqu. Aquit. cp. 3. e numo, cui inscri- ptum nomen Mogex; paeiMice«c, probare voluit, scribendum JMusae, Politianus dedit lectionem JMysce. y. quae plura de hoc nomine disputat Qudendorp. Ceterum orationem C. Cae- saris, quam pro DBithynis dixit, commemorat Gell. 5, 15, ean- demque, de qua Suet., dici, patet ex irgupenpo:; cujus prins cipium Gellius dedit.
inter cetera carmina] Dionys. Àrchaeol. 7, 72. s(psirai cvig *arXyovs: Tàg Vix«Q, iios T& Wal waracómTtV ToU ETIQava- €ràT»Ug à»0gag *. T. À. Liv. 59, 7. ,,csrminaque a »uilitibus ea in Imperatorem dicta, ut facile appareret, in ducem indulgentem ambitiosumque ea dici,** J'ell. 29, 67. inter jocos inilitares -— usurpabant huno versum sequ.* — JWartial. », 5. ,,Consue» vere jocos vestri quoque ferre triumphi; materiem dictis nec
108 c SUETONII
»
qualía currum prosequentes joculariter canunt, etiam vuigaiissimum illud pronuuciaverunt:
Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caésarem.
cce Caesar nune triumphat, qui subegit Gallias :
ANicomedes non triumphat , quz subegit Caesarerm. [5o] Pronum et sumtuosum in libidines fuisse, con- stans opinio est, plurimasque et illustres feminas cor- rupisse: in quibus Postumiam Servii Sulpicii, Lol- liam Auli Gabinii, 'l'ertullam M. Crassi,. etiam Cn. Pompeji M4uciam. Nam certe Pompejo, et a Curio- nibus patre et filio, et a muit;s exprobratum est, quod, cujus causa post tres liberos exegisset uxa- rem , e£ quem gemens Zegislhum appellare consues- Set, ejus postea filiam potentiae cupiditate zn matri- monium recepisset. 'Sed ante alias dilexit M. Bruti matrem, Serviliam; cui et proximo suo consulatu
pudet esse ducem.** v. Onuphr. Panvin. de triumpho ( Thes. Tom. Vill. p. 1572.). Ácclamationes militum ad laudem Impe- ratorum ve] per jocum pronunciatas collegit Brissonius de for- mulis]l. 4. pag. 549. sequ. — Ceterum gemina Suetonianis dat Dio 45, 20. xai v3» ragk T Nuwojwós Tv T5; Bi9ovíag Bacisu- eayri QivrQiBwy , Oct Ja&gkvióv mors xaQ UT Eysyóvst, Disusprüjaw- cav: vgT& wal sisiv, ori Kaicag [zy V'aAarag £00vÀAdGcaTo, Kaicagx $5 Nixou494;, additque alia ejusmodi carmina , quae tantum ab- fuisse Caesarem dicit, ur aegre ferret, ut militum potius licen- tia gauderet, v3» xa9' dcov Tij» cvvouciaw Ti» wgóg ví» Niwojuiiy $iéQBaAAew smi "yàp ToUT( vU T& tÜuckOÀaive, wai &yOwAog xy Àv- woU;«tyOg" &woÀO'ysiCDai T8 $TSXElQEL , XOi WaTdAVUS XQxX TOUTOU Mai eyéAwra mQocerapAionaysv
Gallias Caesar subegit] Versus sunt trochaici tetrametri
.catalectici, de quo geuere v. Hermann Handb. der Metrik P.
54. sequ. et Oudendorp. ad Nostr. c. 51.
Postumiam | quae commemoratur a Cic. ad Div. 4,2.
Cn. Pomp. Muciam] Plutarch. Pomp. 42. z£)Bgies — 5 Movxía cag& T2jv aTo053]4(av aUvOU X. T. À.
Servilia/n | Catonis ex matre sororem, (v. Plut. Cat. 24. ubi accepisse dicitur Caesar in Senatu Serviliae £xiesóliíou amwó- Àacrov x. v. À.), unde multi Drutum Caesaris filium existima- yunt. v. ad c. 82. cf. Bayle diotion. sub v, Servilie. :
proximo $uo cons,] i.e. proxime insecuto, eoque primo. Nam ex Flut. loco inodo cit, patet, Caesarem Praerorem desi«
burnrvs 109
sexapgies sestertio margaritam mercatus est, et bello civili super alias donationes, amplissima praedia ex auctiouibus bastae nummo addixit: quum quidem, plerisque vilitatem mirantibus, facetissime Cicero; Quo melius , inquit, ez£um sciatis, "Tertia deducta est: existimabatur enim Servilia etiam filiam suam Tertiam Caesari conciliare. [51] Ne provincialibus quidem matrimoniis abstinuisse, vel hoc disticho ap-
gratum turpem illam cum Servilia consuetudinem habuisse. Id, Brut. 5. vsavíay zi illo tempoxe fuisse dicit. Est igitur proxi- mus consulatus, quem paucis annis post praeturam primum administravit. ]ta etiam QCésgub. ,,eum àccipe, qui proximae tempora illa secutus est, quibus Serviliam amare coepir.** Sic prozima nocte Neron. 7. est: proxime inceptam Neronis di- sciplinzm insecura. Sed durior haec ratio visa est Torrent. Ern. et Oudendorpio, qui e cod. U:sini scribere maluerunt primo suo cons. v. Burm. ad h, l. et Jac. Gronov. ad Liv. 2, $5., ubi voces proximus et primus saepius in libris confundi docet,
super alias donationes] Agit de iis Dia 45, 47.
nummo addixit] Al. minimo. ldem est nummo. Ita Cie; pro Rabir. Post. 17. ,,ecquis «st ex tanto populo, qui bona C, Rabirii Postumi nummo sestertio sibi addici velit? ** Senec, epist. 95. ,quae maxima inter vos habentur — sestertio nuna aestimanda sunt.* Neque improbabilis emendatio Dentleji apud Horat. Sat. 1,4, 14. » Crispinus nummo me provooat* ubi vulg. minimo. cf, Ernest. in Cl. Cic. sub addicere, lta Angli: for a fartbing. — Ante nummo nonnulli addunt ei, quod etsi saepius & Suetonio sine necessitate adjicitur, h. l. minore nittur codie cum auctoritate, claudamque orationem reddit, i
Quo melius] i. e. vilius , quod dant alii e glossa. In verbis Ciceronis lusus est in duplici significatione vocabulorum rertiz $c. pars et Tertia, et deducere i. q. subtrahere, et tradere ad usum obscoenum. Narrat autem idem /Macrob. Saturn. 2, 2. ; Mater M. Bruti Servilia, quum pretiosum aere parvo fundunt abstulisset a Caesare, subjiciente hastae bona civium, non ef; fugit dictum tale Ciceronis: Equidem quo melius emtum scia- tis, comparavit Servilia hunc fundum Te»ta deducta. — Filia autem Serviliae erat Junia Tertia, esdemque C. Cassii uxor, lasciviente Dictatore tam in matrem, quam in puellam sequ.** De facetiis Ciceronis et temerario fere, ubique eftundendi eas,
pruritu v. Piu. Cic. 5, 7, 25. sequ. 58. Dio $8, 12.
110 c. SUETONII
paret, jaciato aeque a militibus per Gallicum tri- umphum:
Urbani, servate uxores, moechum calvum addu-
cimus. Zürum in Gallia effutuisti: a£ hic sumsist mu- . tuum. ^
[52] Dilexit et reginas, inter quas Eunocn Mauram; aBogudis uxorenf: cui maritoque ejus plurima et im- mensa tribuit, ut Naso scripsit: sed. maxime Cleo- patram, cum qua et convivia in primam lucem sae- pe protraxit; et eadem nave thalamego paene Aetbio- pia tenus Aegyptum penetravit, nisi exercitus sequi recusasset; quam denique accitam in Urbem, non
Urbani] De oarrminis genere v. ad c. 49. Solutius metrum
quamvis militum ajrocys?í» condones, tamen ex Ms. Medic. 5.
at ante hic inserendum erat, quod suaserat Oudend., fecit Wolf. ]lle, omisso etiam at, conjeoit Gal/ias, ut in quarto pede esset anapaestus. Dactylus in tertio, ut hic, est etiam in simili ver- su c. 8». Ernesti, qui duos versus non simul cantatos, sed alis interpositis, autumat, neglexit, Suetonium de disticho loqui. Ceterum pro effutuisti ante Casaub.-vulgo erat: auro in Gallia stuprum emisti. Glossam delevit Casaub. e codd. 1l- lud licentiae militari magis convenire, notat etiam Reines, ad h.1,
Bogudis uxorem] Mauxitaniae regnum divisum erat illo tempore inter Bocchum et Dogudem, Dio 41, 42. 6 vs Bówyog xai 6 Ba'ycUag B«ciAdig, 0T: £290 aücdy , (Pompeji et Pompeja- norum, max. Jubac) àvrwvoj&cS9»caw. Id. 45, 56., ubi de bello Hispanico, Béówxog pi» "yàp ToUt vitig rc llojm3io e-tjWpe, Ba- eyojag 95 aJr0g rc9 Baicag: Gvvseroárevgev , qui sec. c. 58. mmomen- tum ad Caesaris victoriam fecit, Bogud commemoratur etiam ab Hirt. B. Alex. 29, 62. B. Afric. 25. Pluribus de utroque agit Fabric. ad Dion. 435, 5. et de Bogude ad 48, 45.
Naso] M. Actorius Naso, quem laudavit jam c. 9.
peneiravit] pro penetravisset Gr. xai $i£Bu'ày per aT jai» Xe Ài2romíag, si j44 sequ. lta infra c. 58; ,,neque in Britan- niam transvexit, nisi — explorasset* Galb. 10. ,servi — trans- euntem paene interemerunt, misi expressa cruciatu confessio esset. Tac. À. 36, 52. ,,in amplexus occurrentis filiae ruebat, nisi interjecti lictores utrisque obstitissent'* a].
accitam in Urbem] Dio 45, 27. vÀAsícrq» 0' oUv Ojueg &iriay ixl o 736 ÉsomdTQag SQwri, oU TO s» TZ ÁilyUmT: (gi "yàg Swsiveg
[s
TU'L rose 111
nisi maximis honoribus praemiisque auctam remisit, filiumque natunr appellare nomiue suo passus est, Quem quidem nonnulli Craecorum similem quoque Caesari ct forma et inccs-u tradiderunt. M. AnLonius, agniium etiam ab eo, Senatui affirmavit: quae scire C. Matium, ct C. Oppium, reliquosque Caesaris ami-
^
X í
x«woósto), aÀA& cO $» aüTg T5 PX, *xgk rAVTWy S759. 5ÀS6 T8 *yàp ig 7à àcrv jerk roU àv Ogüg (i. e. cum Ptolemaeo, fratre mi- nore, cvi nupserat. Dio 42, 44.), wal sg aUToU reU Kiaíeagog igw- xic 4, wgTE Wai &xsivov £v' aj4Qorégoi; cQisc. wand axotcar. 0) jay xal &usÀ&y oí ov0&y, AÀÀX xoi sg TOUG QiAouc C(QXg rOUe Ts CujJaj«d- Xcug TcUg TGV 'Pwjiwiewy $cfypoxe. De consuetudine cum eadem in Aegypto v. Plut. Caes. 49. Dio 42, 54 et 44.
mazcimis honoribus] | v. Dion.l. c. et. Appian. Civ. 2, 1092. HRAsomaTQac v &ióva xaA4v» T5 $:4 (Veneri Genitricl) magscr4ca-
NAE HU Sem AoR i T0, Y Xai VOV CvvéOTxsy aUTy. iba ce
filiumque] Plut, l. c. «acaltrów — ri» RAsorargay Bacisdev-, cay AlyUcTOU, xal juo) DOTtQov £É aUTCU TtKOUCAy VÍOV , OV Age Zaybgsi; Raicagiwva Uxwyógsucay. Sed Dio 47, 51. a "Triumyiris Cleopatram impetiasse dicit, róy víóv, Ov LleoAsuatow «kV divójka- Q5, &£c- ÀàrT&To Ds é« ToU laícagog TtTOWévai, xai xarX ruUTO Raicagiwva c9ot4ylosus, BaciAéa vig ÁflyUcTSU 4A5495var. Eundem 49. 41. Antoniuin, QaciAé« BaciAÉay dixisse, 5o, 1. Caesarionem appellasse et in Caesaris faniiiam retulisse (coll. c.5.), / 51,6: iuter ephebos recepisse narrat. lnieriecius est tandem ab Au- gusto. v. inlra ad. Aug. 17. Ceterum , sive vere Caesarionein Caesaris filium prodiderit omnium virorum mulier, sive faiso, alii Caesari filii non fuere, quo umagis Dio 45, 44. Senatus taxat adulationem, qui omnibus ejus fiiis nepotbusque Impes- ratoris nomen aeque atque ipsi decreverat. — Postes reddidi Caesari, quod est ix antiquis codd., pro Caesaris, quamquam discrimen, quod in constructione voc. simiíis grammatici fine xere, nullum esse scio,
IM. Antonius] ut. officeret Octavio, adoptaio Caesaris filio; v. Dion. locis cit., maxime 50, 5. ubi: ri Raicegíey: dg xal 8A T6U Rkaícogog Ovrwg "y&yovórt Sj«sjuxQrugxxs: (Antonius testamento).
C. Matium, et C. Oppium ] Tac, Ann. 12, 60. ,,C. Oppius et Cornelius Dalbus primi Caesaris opibus potuere condiiiones pacis et arbitria belli tractare. Matios posthac et Vedios et ce- tera Equitum hor. praevalida nomina referre, nihil attinue- rit", ubi v. Lips. Cic. ad Div. 7, 15. C. Matium süavissimum doctissimumque hominem dicit. ld. 6, 15. Pansam , Hirtium,
312. Cc 8UETONII
cos: quorum C. Oppius, quasi plane defensione ac
patrocinio res egeret , librum edidit, JVo» esse Cae- saris filium, quem Cleopatra dicat. | Helvius Cin- na, 'lribunus plebis, plerisque confessus est, ha- buisse se scriptam paratamque legem, quam Caesar ferre jussisset, quum ipse abesset, uti uxores libero- rum quaerendorum causa, quas et quot vellet, duce- re liceret. Alque ne cui dubium omnino sit, et im- pudicitiae eum, et adulteriorum ílagrasse infamia, Curio pater quadam eum oratione ozenztum mulierum virum , et omnium virorum mulieres appellat. [55] Vini parcissimum ne inimici quidem negave- runt. Verbum M. Catonis est: Unum ex omnibus Caesarei ad. evertendam Rempublicam sobrium ac-
Palbum, Oppium, Matium, Postumium inter Caesaris fami. liares nominat, Plura vide apud Lips. l. c. et in Cl. Cicer. suis locis.
Non esse] Non deletum voluit Glareanus contra auctoris sententiam. Oppius eo libro testimonii, quod a se fieri vo- luerat Aatonius pro Caesarione, amovere studuit invidiam, Defensionem ad ipsum Oppium refero ob testimonium ei ob- trusum, patrocinium ad Octavium, cujus jura contra filium Caesaris spurium vindicabat. Postea pro quem Cleopatra dicat al.quem de Cleopatra dicant sc. natum s. editum.
Helvius Cinna] de cujus morte v. c. 85.
vellet] Sibi hoc privilegium postulabat Caesar, ut habe- xet, qui in imperio sibi succederent, ferrique legem jusserat s& absente, ad declinandam rei invidiam. Dio 44, 7. àjiéAst xoi *yv- yaijiv, ccaig àv (Omoiaig wal Ocaig Suadet Casaub.) $:À4es, euv- sivaí oí £TOÀJAWCAV TiySQ £miTQÉWOL, CTi TOÀÀaig xal cÓTS $TLt, Wai* msg msyT4A40vTOUTMS w», 80:270. Al. vellent contra Dionis aucto- yiiatem et Latini sermonis;rationem, quam restituere conatus est Oudend., conjiciens: quas qui: et quot vellet. Polygamiam apud Romanos prohibitem lege stabilire voluisse Caesarem, falsa etiam est opinio Zeinecc. Ant. Rom. rz, xo. $. 18. Antea in verbis: quam Caesar ferre jussisset, ne quis legendum putet ferri, supple se ex antecedentibus, de quo usu v. Drakenb; ad Liv. 27, 24. et Ern, ad T'ac. Hist. 1, 8.
"tque ] Reposui, quod est in edd. ant., pro ac. Al. ar.
. Fini parcissimum] Fell.2, 41. ,Magno illi Alexandro, $ed sobrio neque iracundo simillimus.**
"
cessisse. Nam circa victum C. Oppius adeo indiffe- rentem docet, ut quondam ab hospite conditum oleum pro viridi appositum aspernantibus ceteris, solum eiiam largius dicat appetisse, ne hospitem aut ne- gligentiae, aut rusticitatis viderelur arguere. [54] Abs- linentiam neque in imperiis, neque in magistratibus
ab hospite conditum vleum] Plut. Caes. 17. 'T2; $5 «eii tjv Ólarray süxoÀiag wawtivo moioUyrat Cxj4SicY-, OTi, ToU Ducvidovrog &üróy i» MsGioAavw Efvov, OvaAspiou Aécvrog, vagaS£vros &c má ga- y?» xal MUQcvy avT SÀaioU x&roxéayrOg, xUTóg Mtv a(QsÀg 8Qyss toig 0s (QiAoi Sue convoUe ty Pmémaisv. "Hexe y4e, LE To qd ap iiegpar tole amapég Xougiv" 0 0s T4) TCIAUT9 A'ygoratay e Ese yes «Uróg Scri» A^ygorwog. Qui locus non dubitare me jubet, qui in- £eliigam cum Casaub. oleum cozditum (penult. prodocta) i. e. myrrha infectum, k ERG Y ÀEU]AEV0Y (angemachtes Ocl) Usus myirhae erat etiam in condiendo vino, ut docet Piin. 14, 15. qui tamen ad lautissima vina myrrhae odore condita refert. Ali, ut Burm. et Ern., intelligunt conditum a condere, ut sit oleum vetus, nimis diu servatum, quomodo interpr. etiam Rei- mes. ad h. ]. allegans Salm. ad Simpl. p. 22. 25. et quae ipse no- taverat ad Plut. Caes. Quod vero ad firmandam hanc iotcr- pret. dícunt, oleum myrrha conditum lautius fuisae et elegans tins, nedum hospitis negligentiam et rusticitatem arguissc:, id xefellit Plutarchus, qui de awgeimía loquitur, optime sine du- bio gnarus, quid sui temporis hominum palato placeret. Con- sentit mecum Kaltwasser ad vers. german. Plutarchi,
Abstinentiam] Eam Val. Max. 4,5. et ipse opponit acarí- tiae et 'pecuniae cupidini. Est é*xgartia xozuárwv. De rev. Dig 42; 49. Tà T& CUJ«raY &imElV , XQMJ«xTOTOi0g àVijg E'y&yeTO , DUO T& &l- yai Àfywy Tà Tàg ÜuvacT&iag TaQaCcWsUXÓoVTX kal d(uAáccovra wal (&maUZovra, OTQaTióTag wal xgX.uaTx, wal raUra 0i AAAdÀey C)VECTSg- xiyai. T9 T& yàg TQ0(0z TX GTQaTsUJamNT& CUVÉEOÓXL, xoi &wBiyov EK Tüy OmÀwy GvAÀPysicJoi" xàv STsQcv ómotsQovoUv aUrüy $vüské- 5 xai T) ErsQOy Ov'ywaraÀu930:02o:. tQi [459 oUV TGUTwV oUTw xal iQgóvsi xai sÀeys» así. Kecenset deinde c. 50., quae in Urbe jeyvgoAóys. cf. loca infra excitanda, ad voc. sacrilegis, : neque in imperiis, neque in magistratibus] lta infra 6, 75. ,(magisiratusque et imperia capere. ** —7mperia in provinciie gessit ubi exercitibus praefuit (erat enim imperium rei mili- taris administrandae facultas, uii Sigon, ad Liv. 29. 58.) ma- gistratus in Urbe. v. omnino Sigon. l| c. et de ant. jure pro^ vinc. 5, 5, et 6. p. 291. sequ.
8
EOUSCLGOIUEWS. 11258
2315 G6 .S y Eg T'O,N FE
praestitit. Ut enim quidam monumentis suis testati sunt, in Hispania Proconsule et a sociis pecunias —— accepit , emendicatas iu auxilium aeris alieni, et Lu-. sitanorum quaedam oppida, quamquam nec imperata detrectarent, et advenienti portas palefacerent, diri- puit hostiliter. In Gallia fana templaque Deüm do- - typis referta expilavit, urbes diruit, saepius ob prae- dam, quam ob delictum: unde Tactupi, ut auro ab- undaret, ternisque millibus nummüm in libras pro- mercale Bex Italiam provinciasque divideret. Iun pri- $
y Proconsule] i. e. Proconsul; antiqua dicendi forma » opti mis scriptoribus usitata, (v. Cort. ad Sallust. Cat. 19. Jug. 58. et 57.) et repetita a Nostro Galb. 7. coil. Tib.5.et Neron.40. ubi est Propractore. Fuit quidem Caesar in Hispania pro Praetore i. e. ex praetura. C. 1j. Sed Proconsules saepe dicuntur, qui re vera erant Propraetores. Laudat Ernesu Manutium ad Cic. Verr. 5, g1. et de Leg. 1, 20. Duker. ad Liv. 57, 46. et 59, 29. Wol&us praetulit alteram leciionem a Proconsule, ut Caesar sive Quaestor, sive ex praetura Hispaniae praefectus Procon- suli, cui succedebat, pecuniam extorserit, injecto calumnia- rum i. e. criminis repetundarum metu, de qua re nondum per- suaderi mihi potuit, praesertim quuiu librarii, qui usum voc. Proconsule iguorabat, facillimus fucrit lapsus, repetita ultima litera ex Hispania. v. etiam Jj 4iiher. Observ. c. mecum con- Sentientem.
' eta sociis] Et non est etiam, sed respondet sequens : et Lusitanorum , quomodo intellexit etiam Oudend. Socios auctor dicit civitates Hispaniae socias, quibus non mayis pepercit Caes sar, quam hostibus Lusitanis. Burm. parum commode pub/ica- nos dici existimat, quos quidem socios saepissime appellari ob societates negotiandi causa initas , satis notum , (v. Burm. de vectigal. c. 9. Ern. Cl. Cicer. in socius) a Caesare tamen male habitos vix crediderit, qui ambitiosum, Equites sibi adjun- gendi, studium , quod Consul maxime ostendit (v. c. 20.), 1c- putat.
Lusitanorum] v. quae notavimus ad o. 18.
ternisque millibus — divideret ] Explicent Dudaeus de asse p. 269. et Gronov. de Sestert. p. 156. h.l. ita, ut, quum libra argenti mille asses, auri ut.decuplo gravior decem millia assium valeret, quae, sestertio s. numo ad duo asses cum dimidio ex« acto, 4cOO nummum eflecissent, Caesar minori pretio, quarta nempe parte remissa $, 3000 niunmis, auxuin vendendum dede-
LI Rh uS 1135
mo consulatu tria millia poudo auri furatus e Capito- lio, lantundem inaurati aeris reposuit. Societates ac regna pretio dedit, ut quiuni Ptolemaeo prope sex millia talentorum suo l'ompejique nomine abstulerit. Postea vero evidentissimis rapinis ac sacrilegiis et one-
rit. Recte tamen monet Ern., Caesaris tempore sestertium qua- tuor assibus aestimatum fnisse, 5000f8S. 5. nummum eflecisse adee 12000 assium, ut adeo non assium numerum, sed pondus sestertio- rum in eo negotio spectatura pateat.-— promercale dividere aürum est: venales, ad vendendum distribuere procuratoribus, et qui- buscunque hoc negotium dare Caesar voluit. Al, divenderet, quod jam est in voc. promercale et glossam sapit. Consensit Reis nesius. ; r
furatus e Capitolio] Lucan.z, 156. ,,eruitur templo multis non tactus ab annis homani census populi — tristi spoliantur templa rapina, pauperiorque iuit tunc primum Caesare fo- ma.* Graev. ad Cic. in Vatin. i12. opera Vaiinii, cui Cicero tribuit, hoc furtum pexegisse Caesarem suspicatur.
uni Ptolemaeo | Juletae, quem a civibus regno expulsum Pompejus et Caesar restituere receperant. v. Dio 59, i2. sequ. ubi haec de Ptolemaeo , nostrum locum illustrantis: c0AÀx civ Tüy 'Pwuaiw» Xxe4pmeca, Tk |4kV oiwOStv, TA Os wai OaVsidoj4sv0g, Omwg T4» 7s &QyXv DsQeido»roai, «ai (Aog wai CUj4jka 6c OvojsacS gs xarqvaÀdkst, x«i aUrk xoQk Ty ÁAlyomvrimy uiaiwg JoYyvQoAcvyst- Idem sec. Piut. Caes. 49. weis Riaicags q1Xíag &rvawociag mevri xcyra juugi&Oxg, fortasse ex pactione auri pro patrocinio.
rapinis ac sacrilegiis] Dicit maxime pecunias ex aerario desumias, quas ne quis atirectaret, execratione erat prohibi- tum. Plut. Caes. 55. Jppian. Civ. 2, 4i. rGy r6 &yaUsTOV ixiysr oov &TOy, à Qaci gri lisArcig m&Ào: CU» &Qaà Oxjaocia vs93- yat, j4X CaÀsUsIP £g [.x08V , si JA» lisiritwóg moÀsjkog Eziot, Ó O5 EQ, lMuzATroUg aUTóg £g TO ac(QaAécTaToOV £Àdv, AtÀvwfva: T6 TÓÀst T3V &* gav. cÉ. Dio 41, 17. ubi v. Fabrice. Quum reliqui sciiptores fo- ye$ aerarii effractzs a Caesare dicunt, satis lepide Caesar ipse B. Civ. 1, 14. ,,tantus repente terror invasir, ut, quum Lentuü- lus Consul ad aperiendum aerarium venisset, ad pecutiam Pompoejo ex S. C. proferendam, protinus, aperto sanctiore ae- rario, ex Urbe proíugeret.' De ablata pecunia 3pse nihil Sed Flor. 4, 2,21. ,, Aerarium quoque sanctum, quia taxdins ape- riebant Tribuni, jussit cílringi; censumque et patrimonium populi Roni. ante rapuit, quam imperium.'* Secundum Plin. $5, 17. (ed. Franz.) protulit tum ex aerario ,aterum aureorum XXV millia, argenteorum XXXV. et in' numerato H9, quadxzin-
136 cC SUE£TONIIÉ
ya bellorum civilium , et triumphorum ac munerum sustinuit impeéndia. [55] Eloquentia militarique arte aut aequavit praestantissimorum gloriam, aut exces- sit. Post accusationem Dolabellae haud dubie prin- cipibus patronis annumeratus est. Certe Cicero ad Brutum, oratores enumerans, negat se videre, cuz
j
genties**; auctore Oros. 6, 15. ,,2uri pondo quatuor millia cen- tum triginta quinque, argendi pondo prope DCCCC millia.** — Deinde post priorem reditum ex Hispania, sustulit sec. Dion. 41, $9. rà àvaS4)ara , rk c& &ÀÀax, wai cà £X ToU KamirwAiou may- Tra. lin Aegypto praeter reliquas exactiones j440E r&v ispü a7&i- «sro. ld. 42, 54. postea rx àvaS4gaTx ToU iv T5 lupa 'HoaxAs- cu; cayT« àytiÀsro. lb. c. 49. ultimo denique bello Hispanico XpyveoAóywciv, ccs [abe Tüv ToU '"HoakAsoug avaSwjuarwy TV 5V roi; l'aósigoi; avaxstatvwv Qsicac9a:i. ld. 45, 59.
militarigue arte] Maec Heinsii est emendatio, recepta & Wolfio. Vulg. militari, qua re v. quare, unde Lips. conjecit militarique re, quod omnes fere editores adoptarunt. More suo Suet. argumentum universum sequentis marrationis praemittit, et proxime agit de Caesaris eloquentia, inde a c. 57. de arte militari.
aut aequavit — aut excessit] — Quinctil. 10, 1, 114. C. Cae-- sar si tantum foro vacasset, non alius ex nostris contra Cice- ronem no:;ninaretur; tanta ln eo vis est, id acumen, ea conci- tatio, ut illum eodem animo dixisse, quo bellavit, appareat; exornat tamen haec omnia misa sermonis, cujus proprie stu* diosus fuit, elegantia. Idem vim Caesaris in dicendo laudat xo, 2, 25. et 12, 10, r1, Auctor dialogi de orator. 21. ,,Conce- damus sane C. Caesari, ut propter magnitudinem cogitationum et occupationes rerum minus in eloquentia effecerit, quam di. vinum ejus ingenium postulabet.* Ibid. Caesaris liber com- memoratur pro Samnzite, cui lentitudo ac tepor tribuitur. Ab eod. c. 25. Caesar splendidior dicitur. cf. D/ut. Caes. 5. qui: A&ysrar: 08 xal var mQàg- Aóycug moAiriuoDg 0 Riaicag agimra , ual $iamoveai: QuAeriaóraTa TZ» (uci, dog rà OGsuTtQsix jasy aDggiTwg Zysv, TÜ s cQwrsiow, GmTwc TZ Ovvaj«et Wal Toig OmAo:g TrQüTog EM J4&RÀÀoy , GÀÀeu acXoÀ4Srig Jsivar, c90g Om-sQ *») QUGig Upwysiro* Tg iy rp Àéyswy DstvórWTOS (Ti CTQaTtlRy xal TOÀliTR(XQ, Yj WaTikTÀ- Caro TZy wW'ytj0viav, OUX SZi«o.svog, unde ipse dixisse fertur An* ticatonem suum crgaciwriuoU Aóyoy avbgóc.
accusat. Dolabellae] vw. c. 4. Plut. Caes. 4. £y 'Páj 002233 iTi TQ Àóyug T:Ql Tàg GuvwWyoglag aüToU x&Qug 8SsÀajams.
Cicero ad Brutum] c. 75. ;,Caesar rationem adhibens, con-
fUEÉIUsS 117
Caesar debeat cedere: aitque, eum elegantem, splen- didam quoque , atque etiam magnificam ac genero- sam quodammodo rationem dicendi tenere: et ad Cornelium Nepotem. de eodem ila scripsit: Quid? oratorum quem huic antepones eorum, quz nihi aliud eserunt? | Quis sententiis aut acutior, aut crebrior? | Quis verbis aut ornatior, aut elegantior? Genus eloquentiae duntaxat adolescens adhuc Stra- bonis Caesaris secutus videtur: .cujus etiam ex ora- tione, quae iuscribitur Pro Sardzs, ad verbum non- nulla transtulit in Divinationem suam. Pronunciasse autem dicitur voce acuta, ardenti motu gestuque, non sine venustate. Orationes aliquas reliquit, in- ier quas temere quaedam feruntur. yo Q. 2e- zello non immerito Augustus existimat magis ab actua-
suetudinem vitiosam et corruptam pura et incorrupta consue. tudine emendat. Itaque quum ad hanc elegantiam verborum Latinorum (quae, etiamsi orator non sis, et sis ingenuus civis Romanus, tamen necessaria est) adjungit illa oratoria ornamen- ta dicendi; tum videtur tanquam tabulas bene pictas collocare in bono lumine. Hanc quum habeat preecipuam laudem in communibus, non video, cui debeat cedere. Splendidam quan- dam minimeque veteratoriam rationem dicendi tenet, voce, motu, forma etiam magnifica et generosa quodammodo.'* Sue- tonius minus accurate, forsan ex memoria verba yeddidit. Ce- terum pro aitque Müller. in sched. Mss. susdet; additque, quod verissimum puto.
Strabonis Caesaris] qui Cic. Brut. 49. ,,orator non velhe- mens, sed festivissimus*! dicitur. cf. /'ell. 2, 9. Oratio ejus pro Sardis commemoratur ab eodem Off. 2, r4. et Divin. in Cae- cil, 19. v. Cl. Cicer. Pro adolescens n. l alii adolescentis, pa- rum commiode, sive ad Strabouis, sive ad eloquentiae1eiuleris.
in Divinationem suam] quam habuit ante ipsam in Dola. bellem actionem, Hunc autem pluribus orationibus a Caesare petitum esse, docent Zscon. Pedian. ad orat. pro M. 5cauro et Gell. 4, 16. qui actionem 'ejus tertiam ia Dolabollam laudat. Male inter fragmenta Caesaris (ed. Oberlin. p : 799-) hber ejus de divinatione refertur, Quid sit divinatio, e Ciceronis iu Cac- cilium divinatione satis notum. v, Gel/. 2, 4.
- . Pro Q. Metello] Trib. pl., de quo v. ad c. 16. AL mt pro Q. Metello, quam. Nostrum ex optimis libris reddide-
LU]
ra16 c &UETONrUI
riis exceptam, male subsequentibus verba dicentis, .quam ab ipso editam. . Nam in quibusdam exempla- ribus invenio, ne inscriptam quidem ro JMetello, sed, quam scripsit Metello; quum ex persona Cae- 'saris sermo sit, Metellum seque adversus communium obtrectatorum criminationes purgantis. .4pud mili- tes quoque zn. ZZispania, idem Augustus VON GA esse] vix ipsius putat: quae tamen duplex fertur: . una, quasi priore habita proelio; altera, posteriore; quo Asinius Pollio une tempus quidem concionandi habuisse eum dicit, subita hostium incursione. [56] Re- liquit et rerum saarum commentarios, . Gallici civi- | lisque belli Pompejan. Nam Alexandrini, Africi- que et Hispaniensis, incertus auctor est. Ali Op-
runt Oudend. et Wolf. Supple ex superioribus: orationem. ld vocab;!um infra etiam post: in Hispania idem Augustus du dum censent Gronov. Oudend. Wolf.
ab actuariis] i. e. rag v'yg∨, qui notis excipere solebant publice dicta, s. notariis, de quibus Martial t4, 208. ,,Cur- rant verba licet, manus est velocior illis; nondum lingua suum, dextra peregit opus. P/ut, Cat, min. 25. ewatioyoáe Qovce, eosque primum a Cicerone ad excipiendam Catonis de conjuratis orationem, (de qua v. ad c. 14.) institutos, dicit. Plura de actuariis v. apud Lips. exc. ad Tac. A.5; 4.
quum. ex persona] Hunc locum pleríque male ceperunt; Lipsius adeo legi voluit: ex persona Metelli, prorsus contra auctoris sententiam, quae ita se habet; Falsa illa est inscri-
ptio: quam scripsit Metello. lta enim Metellus in ea verba fe-
cisset, auctore orationis Caesare, quum i. e. quum tameri ex
peréona Caesaris sermo sit i. e. quum Caesar ipse suo nomine in ea pro Metello loquatur. Verum vidit Oudend.
posteriore] v. de proclio Mundensi ad c. 56., de Asinio Pol- lione ad c. 5o.
Nam Alexandrini — auctor est] v. quae Morus et Obexlin. ante singula haec bella monuerunt, et //oss. de histor. Lat. et Dodwell. dissesytatione de auctore l. 8. de bello Gall, et Alex. Afric. atque Hispan. — Mox pro suppleverit Müler. in obs. c. lezeadum censet supplevit, quum ex sequ. de eisdem commen- tariis Hirtius ita praedicat, auctorem de Hixtio non dubitasse pateat. At h. l. scriptor in recensendis aliorum opinionibus ad- huc versatur, suam jn sequentibüs prodit. -
tM
I |
i
pium putant, alii Hirtium: qui etiam Gallici belli no-- vissimum imperfectum que librum suppleverit. De com- mentariis Cicero in eodem Bruto sic refert: Cozumer- Zartos scripsit, valde quidem probandos: nudi sunt, recti et venusti, omni ornatu. ortaionis , tanquam veste detracta: sed dum voluit, alios habere parata, unde sumerent , qui vellent scribere historiam, in- eptis eratum fortasse fecit, qui illa volent calami- stris inurere, sanos quidem homines a. scribendo de- £erruzi. De iisdem commentariis Hirtius iía praedi- caL: 7£deo probantur omnium judicio, u£ praerepta;, non praebita, facultas scriptoribus videatur. | .Cu- e gus tamen rez major nostra, quam reliquorum, est admiratzo. Ceteri enim, quam bene atque emenda- £e, nos etiam, quam. facile atque celeriter eos per- scripserit, scimus. Polio Asinius, parum diligen- ter, parumque integra veritate compositos , putat,
Bruto] lta scribendum visum est Torrentio, Cassubono aliisque, et edidere Gronov., Burm., Oudend., pro libro. Codd. auctoritatem laudat Ondend. Ceterum locus extat Drut. 75. sta- tim post supra excitatum,
detracta] Malti hic et in Cicer, contra libros edunt de- tracto ex vulgari syntaxeos regula. Sed rarius dicendi genus defendit Oudend, locis Cornel. lhem. 7. ,,nam illorum urbem ut propugnaculum esse oppositum bexbaris.** Liv. 1921. ,,castra, non urbem, positam in medio.** Plura exempla dant interpretes adl. c. et grammatici ad figuram, quam Zengma appellant. Postea pro parata al. paratam.
calamistris inurere] Ita infra Aug. 86. Maecenatis dicuntur cincinui, quos Auctor de Orator. 26. ca/amistros Maec. dicit 1. €. verba comta, ad nitorom et decorem artificiose efformata.
' Hirtius] in praefat. ad l, 8. de bello Gall. Ibi postea per/e- cerit pro perscripserit. De re Plin. 7, 25. ,,Ánimi vigore prae- stantíssimum arbitror genitum C. Caesarem Dictatorem. | Nec virtutem constantiamque nunc commemoro, nec sublimitatem omnium capacem, qnae coelo continentur; sed proprium vi- gorem celeritatemique quodam igne volucrem. Scribere aut le- gere, simul dictare et audire solitum accepiinus, epistolas vero tantarum rerum quaternas pariter librariis dictare, aut, si nihil aliud ageret, septenas.**
Pollio Asin, —putat] Veritatem hujus judicii Pollionis de
Eu dE 0 119
1290 - - € SUETONRNII
quum Caesar pleraque ct quae per alios erant gesta, temere crediderit, et quae per se, vel consulto, vel.
etiam memoria lapsus, perperam ediderit: existimat- que, rescripturum et correcturum fuisse. Reliquit et De Znalogia libros duos, et znticatones totidem,
,
Caesaxis commentariis examinat Bayle not. G. sub' v. César, eo- rundem ao)S:yríay not. S.
De Analogia] Gell.1,10. atque id, quod a C, Caesare, ex« cellentis ingenii ac prudentiae viro, in primo de Zmnalogia li- bro scriptum est sequ. * ]d. 4, r6. ,,C. Caesar — in libris quo* que J4nalosicis omnia istiusmodi (ornatu, dominatu aliosque dativos quartae declin.) sine i litera dicenda censet.** 9, r4, ,,C. Caesar in libro de Znalopia secundo hujus die et hujus spee cie dicendum putat.** 19, 9. ,,C. Caesay ille, perpetuus Dicta- tor — vir ingenii praecellentis, sermonis praeter alios suae ae- tatis castissimi, in libris, quos ad M. Ciceronem de Jnalosia conscripsit. sequ.** Laudantur iidem libri a Cicer. Brut. 72. Quintil. Inst. 1, 7, 54. Macrob. Saturn. 1, 5. Charisio et Pri- sciano var.locis. Extitisse eos adhuc saec. XV. p. Chr. n., Mül- lerus Observ. p. 6. probat ex Aeneae Sylvii lib. de educatione liberorum (ep. 451.) ubi plura inde loca citantur, in acri &nt. non obvia.
Anticatones] quos opposuit Ciceroni, qui laudem ('stonis conscripserat. Cic. ad Att. 12, 4o. »qualis fatura sit Caesaris vi- tuperatio contra laudationem meam, perspexi ex eo libro, quem llirtius ad me misit, in quo colligit vitia Catonis, 'sed cum maximis laudibus meis.** coll. 12, 41, 44, 45 et 1. 35, 50. "Topic. 25. Tac. Ann. 4 94. Quinctil. 5, 7, 28. Juvenal. 6, 557. et Scholiast. ad h. l. GeZJ. 4, 16. ,,C. Caesar, gravis auctor lin- guae Latinae, in Anticatone sequ.'* JP/utarch. Caes. 5. £y TÀ mo)c Fuxígwya msi revo; avrryga(Qz , et c. 54. &ygaxys Fuxéguy Pyxiuuoy Ru&ruvog, Ovojua To) Àóryco Sépsvos Raamwva. wai moÀAoig à Aémog Xw Oik CmovD)c, dg sxig, uTÓ ToU Dnyor&rov TüV Q5TÓQuy sig TH» WalÀigr4s -sTOnj4£vog Ur69&Civ. roUT ivia Haicaga, xaT eceíav aUToU vojidovr« TOv TOU TtD/4xóToQ Di aUTóÓV STGIVOV. É'yQ&- Aysv ojv xQÀ^&g viva; xaTa TOU luxrwwog airiag Guvaya'yty* và Os Bie BAioy " AyrtxáTuv PmrwytyoamTa:. wai dGovbagTAG 8Xtt TV ÀUywy éxa- r&gog $ià Kaicaga xai BRaraya mT0AÀoU;. Id. Cat. min. ri, 56, 52, Cic. 59. JJppien. Liv. 2, 99. Dio 45, 13., ex quibus locis recte vid:tu: probasse Müller, ], c., legendum m, l. Znticatonis, misi duo libri de Anticatone aeque dici potuerunt Znticatones, atque
«flaudae dicti sunt zuilites legionis Alaudae. 1
x
dM EMEN er L..
atat
b
-
o-
LU EX UDUM 121
a€ praeterea poema, quód inscribitur 7er. Quorum librorum primos in transitu Alpium, quum ex cite-
riore Gallia, conventibus peractis, ad exercitum red-
iret; sequentes sub tempus Mundensis proelii fecit; novissimum, dum ab Urbe in Hispaniam ulteriorem quarto et vicesimo die pervenit. Epistolae quoque ejus ad Senatum exstant, quas primus videtur ad paginas et formain memorialis libelli convertisse, quum an- iea Consules et duces nonnisi transversa charta scri- pias mitterent. Exstant et ad Ciceronem, item ad
*
poéma] De reliquis Caesaris poematibus, et nonnullorum fragmenta v. ed. Caesaris Oberlin. p. gor. sequ.
quarto et vicesimo die] Casaub. legendum censet septimo et vic. die ex Strabon. 8, 4. (ed. Siebenk. T. I. p. 429.) ubi: Qaci 9' ol ev-yyoa(sig, £X9siv wal Fiaicapa en Pájuug évr& wol stkocty 3jiégeig eig 4» OodAwwva, xxi Tü GrQxTómsD0y T0 &yraUOa, Xvix« sjuAÀR CUvXTT&IW &iQ TOV mtQi TW» MoUv0av moAsuovy. Consentit Zppian. Civ. 2,105. ó $: Raicag j«e jv &mü "Pug é-r& wol sixoci» vj4égatg, Bagur&ro crQaT( MawQor&T4v 690v £T:À9iw. Bes in eo versatur, quem itineris terminum accipias. Nihil igitur mutandum. Dio 45, 52. nonnisi: rosoUro TO TÜg w09slag TX eL Ex og ATO , WgT8 wal TOig OiXSlO1g GJAX wal Toig £VXvrioig 0Q95Var, mQiV Cr: wai oAwg &y 77 Q50ía *y&yovsv &xovcS5va. — Auctor D. Hisp. 2. ,,quum ce- leri festinatione ad bellum conficiendum in Hispaniam venis- Set* et postea: ,ad quos celerius, quam ipsi opinati sunt, appropinquavit.**
ad paginas] i.e. complicatas, ita ut plures fierent paginae, quales sunt librorum nostrorum, unde epistolae etiam /ibe/l dictae sunt et codicilli. 'Tales antea fuerant /ibri memoriales t, diaria, privato usui destinata. Epistolae publicae scriptae fue- -xant transversa charta, quod recte Gujet. ,,du haut en bas du papier'* Erxn. in forma patente i. e. ut versus super omnem chartam transverse dirigantur, eaque postea vonvolvatur, Quam Casaub. et Bremius dant interpretationem, ut ad paginas sit ad marginem, ea huic l. non convenit. Nam de totis epistolis sermo est , quas profecto non scripsit ad marginem, non de ali- qua epistolae parte, quae impleta pagina sujferesset. — Cete. rum, quae restant Caesaris epistolae, et quicquid de iis tradi- tum est, extant in Caesaris ed, Oberlin. p. 781. sequ. Laudat eas Appian. Civ, 2, 79. ubi v, Schweigh., moremque, per epi. stolas s. codicillos (Billets) in Urbe etiam eum amicis res com» municandi, a Caesare inventum dicit P/ut, Caes, 17.
P4
122 €. SUETON IY
familiares domesticis derebus: in quibus si qua oc4
.cultius perferenda erant, per notas scripsit, id est,
sic structo literarum ordine, ut nullum verbum effici posset: quae si quis investigare et persequi velit, guartam elementorum literam, id est, d pro a, et perinde reliquas cominutet, Feruntur et a puero et ab adolescentulo quaedam scripta: ut Laudes .Her- culis, 'Tragoedia Oedzpus, item Dicta. collectanea. Quos omnes libellos vetuit Augustus publicari, in epistola, quam brevem admodum ac simplicem ad Pompejum Macrum, cul ordinandas bibliothecas de-
per notas] Gell.17, 9. ,,Libri sunt epistolarum C. Caesaris ad C. Oppium et Balbum Cornelium, qui res ejus absentis curabaut, In his epistolis quibusdam jin locis inveniuntur li. terae singulariae siue coagmentis syllabarum; quas tu putes positas incondite; nam verba ex his literis confici nulla pos- sunt. Erat autem conventum inter eos clandestinum de com- mutando situ literarum ; ut in scripto quidem alia aliae locum et nomen teneret, sed in legendo locus cuique suus et pote- $tas restituerctur; quaenam vero litera pro qua scriberetur, ane te iis, sicut dixi, complacebar, qui hanc scribendi latebram parabant. Est adeo Probi grammatici commentarius satis cu- riose factus de occulta literarum significatione epistolarum C. Caesaris scriprarum.'* Jio 4o, OQ. sidSsi 06, óvéTe Ti Di àmcQQ9- vxy Tiv| $T$078ÀÀe, TÓ TéTaQTOV a£i OTOUytit9 Avril TOU, xaS3wovroG evrey'yeMiav, orag avávyyacra roig moÀÀoig 4 Tà 'ypaQóusva. Au- gusti simile commentuin narrant Noster Aug. 8g. et Dio 515 5.
investigare et persequi velit] Illud est orcanum sensum in- dagando eruere, hoc ordine perlegere, quo sensu etiam dici- tur percurrere, transire , Gr. wagawolcev2siv, e-&0Sa1, Ürspy o Sat. y. Casaub. Postea dedi velit cum Bipont. ex correctione Erne- etii. Alii correxerunt vo/et. Si stat vulg. vellet, infra leg. rommutaret. Eadem est sententia Mü/leri in Observ. cit. , qui idonea confusorum ita per epitomen scribendi temporum exeme pla affert p. 6.
Lica collectanea] Haud dubie sunt Gàz»QSéyuara illo, quorum volumina confecisse Caesarem, auctor Cic. ad Paseium (ad Div. 9,16.). Ejusmodi collectiones baud repente confiunt; quam inceperat igitur adolescens, Caesar deinceps continuavir, novisque, quae notatu digna velaudivisset vellegisset, auxit, Ea est etiam sententia Burmanni.
Pompejum Macrum] Idemne sit, quem Praetorem comme-
--—
rub B5 E WA C. 125
legaverat, misit. [57] Armorum et equitandi peri- iissimus, laboris ultra fidem patiens erat: in agmine nonnunquam equo, saepius pedibus anteibat, capite detecto, seu sol, seu imber esset. Longissimas vias incredibili celeritate confecit, eXpeditus, meritoria rheda, centena passuum millia in singulos dies: si flu»
morat Tac. Ànn. 1, 72.,, an nostri filius, dubitat Glandorp. Ono» iast. Rom. p. 694. Ad alteram tamen sententiam propendet, Idem ad nostrum datam existimat Qvid. Amor. 2. eleg. «9. V. Broukhus. ad Tibull. 2, 6. et Tzschuck. ad Strabon, 15, 2, 4. (Tom. V. p. 430.) et qui ab illis citantur. Zrmorum et equitandi perit. | cf. Piut. Caes. 17. totum. De arte ejus equitandi ib. 73 j4sv oUv immsUsV £x aig jv aUTO Q&- $ucy* &i910TO "yàg eig TOUTICC) TÀg XEigag aOCywV, Wal Tq vüTw Tete mÀ&XGV, Aw xpXrog SÀaUysuy TOU iTTOW. £V Susiyy Os T2, OTQATElX (Gallica) weoc:E42140s9 icxaQ3j4svog Tàg $TigTOÀA; UTmayoQsUsi), wai Qugiv ój«oU "ygaQovciy &Xagusiv , dg 9 "Ommióg Quoi, xal «Asitoci. incredibili celeritate] Cic. ad Att. 8, 9. sed hoc -éga; horribili vigilantia, celeritate ,. diligentia est.'* Id. pro Marcell, 2. — Plena suntscripta Caesaris ipsius et reliquorum histori- corum testimoniis de hac celeritate. — Collegit ea diligenter Bayle Diction. crit. et hist. sub v. César.
expeditus] sine sarcinis s$. impedimentis, nota significetio- nc, Ern. tamen, quem sequitur Bremi, interpretatur: »1ta vestitus, ut $tatim paratus esset, si vis hostilis ingrueret** Bremi: ,,gorüstet, mit allem versehen, was er zu dem jedes- mahligen Zweck seiner lieise bedurfte, Wenn er gegen den Feind zog, war alles in einer solchen Ordnung, daís er sich gerade mit ihm schlagen konnte* quam interpr. defendere ego haud reciperem, In ed. Hal. est: expediens mer. rh. centena passuum millia, aliqua auctoritate, an ex conjectura, nescio. Haud inepta tamen est lectio. ÉFzrpedire saepius enim 1. q. per- ficere, et Liv. 59, 2. ,,per invias atque ignotas rupes iter f»gae non expedientes* quamquam ibi difficultatis alicujus vincendae inest notio.
meritoria rheda] Plut. Caes. 17. &xot«&ro j4£v "ys o6 TÀti- €rovg Uxvoug £v PxMuacis 3j Qogsioig » eig mQàsc 73» av&ravdiy xara mi9ípusvog. dxkriro Or jus9 $j«igav ivi TX (goUpix wei Tàg TÜÀSig xai ToUg X&Qakac, ivóg aUTi) Gv'yxaOuj«vou mai00g, TOV Ümoyg&Qsiy &j4x $idwoyrog si9idu£vwV , cvOg Q' shOTICSEV iDeerguórog eTQariGrov, Eie Qoc 2yovrog. cvvróveg 9 jAavvss ojTwc, G&Te TXV TQTUV s£oüov &xó "Pájawe moieájusvog, 2yboaiog $7] rv "Pobavoy £A 9siy.
124 €. S'"UETONIIt
mina morarentur, nando trajiciens, vel innixus in- flatis utribus, ut persaepe nuncios de se praevenerit. [58] In obeundis expeditionibus dubium, cautior an audentior. Exercitum neque per insidiosa itinera duxit unquam, nisi perspeculatus locorum situs; ne- que in Britanniam transvexit, misi ante per se por- tus et navigationem et accessum ad insulam exploras- set. At idem, obsessione castrorum in Germania nunciata, per stationes hostium Gallico habitu pene-
inflatis utribus] Xen. Anab. 5, 5, 30. Liv. 21, 27. ,,Hispa- ni, sine ulla mole in utres vestimentis conjectis, ipsi cetris suppositis incubantes, flumen tranavere.** Curr. 7, 5, 28. ,utres quam plurimos stramentis refertos dividit; his incubantes trans- navere amnem, quique primi transiecant, in statione erant, dum traJicerent ceteri * ubi v. Freinshem, Caes. B. C. 1, 4B. »quod consuetudo eorum omnium est, ut sine utribus ad ex-
ercitum non eant.** v. Oberlin. ad h. l. et Casaub, ad n.
praevenerit] v. Dion, locus 45, 52. ad cap. superius excitas tus. Put. Caes. 26. Oxov d-yyysAcv , 7) "ygajsaToDógev QrabUyar map &UToU x pvc T0XÀc jv àxioTOV, SyTaUDa jusTà T AC; 5wgaro Tijg CTQaTiAG-
per se] Caes. B. G. 4, 2x. ,Ad haec cognoscenda, prius quam periculum faceret, idoneum esse arbitratus C, Voluse- num, cum navi longa praemiuit.* Sed hoc non impedit, quo minus et per se i. e. ipse ($/ óavrot) locum perspeculatus fue- rit. Ex Caesaris silentio nondum Nostrum erroris arguerim, Al correxere persaepe v. per suos, Ern. nisi ante quam sequ. Al. Imperatori tribui dicunt, quae per legatos administraverit, Sed ita auctor non diserte addidisset: per se,
in Germania] in Eburomibus. De easdem re supra auctor c. 25. »in Germanorum finibus.* Eutrop. 6, 14. ,,in Germania** unde non corrigendum cum Ern. in Gallia. Solent enim scri- ptores finitimarum regionum nomina ut certis finibus non dis- cretarum permutare, Hactenus recte omnia Qudend,, qui tamen errat, pro at idem suadens itidem, quum de uno Caesare sermo sit, Nempe auctor ante exemplum dederat, ubi cautius egerat Caesar, nunc alia addit, ubiazdertius, Bene igitur opponit: at idem, lta Aug, 67. dicitur Aug. non minus severus, quam facilis et clemens. Post clementiae exempla pergit auctor ad geveritatem voce Jdem sequ, et Cic. ad Div. 15, 4, 52. ,,idem post injuriam acceptam ** sequ, ubi diversam agendi rationem priori opponit,
pui
adt selten:
n tne Cor NN me
QM:
J
TX ETUS. 1925
travit ad suos. '.À Brundisio Dyrrhachium inter op- positas classes hieme transmisit. — Cessantibusque co- piis, quas subsequi jusserat, quum ad arcessendas frustra saepe misisset, novissime ipse clam noctu parvulum navigium solus obvoluto capite conscendit, neque aut, quis esset, ante detexit, aut gubernato- rem cedere adversae tempestati passus esi, quam pae- ne obrutus fluctibus. [59] Ne religione quidem ulla a quoquam incepto absterritus unquam vel retarda- tus est... Quum immolanti aufugisset hostia, profe-
-4 Brundisio] Ita c. 4. ab Rhodo, ubi v.m. c. 55. ab Ale-
zandria. De trajectione in Graeciam hieme facta v. ad c. 55.
Cessantibusque copiis ] i. e. adventum diílerentibus. Ita T*- rent. Heautont. 1, 2, 1. ,,lisudquaquam etiam cessant** ubi Cal- purn. ,,id.est, nondum differunt adventum.'* Plut. Caes. 57. £mcgtUovro CX cÀaiwc eig TO Dosvr*o:0», indignantes Caesari ob con- tinuas expeditiones, cumque Brund, venissent, jam profectum eum acceperunt. Subduxit :as postea Antonius. Put. 50. ix ToUTOU xaréxAsuGs Jis» '"Ávriviog &mó Bosvrwciou Tg Ouy&jAsig oye.
novissime ipse — fluctibus] Rem a Caesare in commentariis praetermissam narrant Plor. 4, 9, 57. ,,positisque ad Oricum ca- stris, quum pars exercitus ob inopiam navium cum Antonio relicta Brundisii moram faceret, adeo impaiiens erat, ut ad axcessendos eos, ardente ventis mari, nocte concubia, specula- torio navigio, solus ire tentaverit. Extat sd trepidum tanta discrimine gubernatorem vox ipsius: Quid times? Caesarem vehis.* Jaler. Max. 9, 8, 2. Lucan. 5, 504—077. Plut. Caes. 55. ubi Caesar: 'I3:, &, "ysvyvais, TóAj«a wai 0£019:1 uxoiv: Raicae ex Qégsg, xai zy. Kaíicagog TUx»» cuj«mAéovcaw. wppian. Civ. 2
7. qui verba ejus ita refert: agoü» 19: 700g Tóy xAubwva, Kai- c«Qx Qégsg woi r3» Raicagog TUxxv, et Dio 41, 46. qui: i£éQg- vs) $aUTéV, wa$&Tsp ix ToUTOV xal TÓV xijaüv« maUCwV , xai SQu* .Oagcsv Kaícaga yk Avete. mocoUroV psv 92 Qeivijsa xat TOixUT*42 iÀwiOx yTO: TXVAÀÀwg, y xal £X javrsíag TiVÓG , SUxEv' wigra xxi maok Tà (Qaivój«sva "míGTiy TÜg GwTwoíag Sybyyvov moisigÜai. oU &yToi wai àmctQaiuUx' AÀÀ dg $mi v0ÀD ju&T49 m OV4CAg VÉTASUCE. aufugisset hostia] Cic. de Divinat. 24. ,,quid? ipse Caesar, quum a summo haruspice moneretur, ne in AÍricam ante biu- mam tran&mitteret, nonne transmisit? quod ni fecisset, uno in loco omnes adversariorum copiae convenissent.'* Profeciionem eem suscepit À. U. 707. roV ysj«Gvog j4scotvrog, Dio 42, 56. ubi
Z
126 Cc. $UETO9NII
--
ciionem adversus Scipionem et Jubam non distulit. Prolapsus etiam in egressu navis, verso ad melius omine, Teneo te, inquit, Zfrzca. Ad eludendas au- iem vaticinationes, quibus felix et invictum in ea provincia fataliter Scipionum nomen ferebatur, de- spectissimum quendam ex Corneliorum genere, cui
v. Fabxic. — Alia spretae a Caesare religionis exempla laudabo ad £775
Prolapsus — Africa] Dio 42, 58. ivB&yri: 98 aUti 7e vU euvrvg ix rorAbs EYyávero, vO' 2c 8i xai Ti Qopsgóv 0-0 ToU Dauuoviou ciciy £C4401v8TO &AÀk wal aUTÓ "ys $xtiyo £g a'yx90y ETQEWyey. Evi $5 yàp àjux T& Ts "ye Emi vat moocirraidE, xoi aUTOy ci0ÓyTA& EvL eria oí GrgotiGTon ibovrss 2 SU 40av , xai Gucavatyer4cayres £Sogó- Bucav: oU buyroQn23, &ÀX &wrtivag T3v xiga, T2? Tt *y/v, dg wal ixnüy 03 c:0v, TiQifÀAas xal wart(Q(Àsce xai avoowcec dc Pym cí, 'AQgu. Paullo aliter Frontin. 1, 12, 2. ,,C. Caesar , quum forte conscendens navem lapsus esset, Teneo te, terra mater, inquit. qua interpretatione eífecit, ut repetiturus illas, a qui- bus proficiscebatur, terras videretur.'*
Ad elud. a. vatic.] Plut. Caes. 52. -vvSavójisvot 99 yoscj«m 4iyi maAaup Saggsiw Toüg TOÀtkoUg, (og mQocixov aei TO) Xwrmiwvog mévsi wgateiv iv Aipór, xaArróv simtiy, sir £xQAavgiQwy &» aaubrx qiyi 09. Ewwríwya OTQaTW'yolyTX TV ToÀtjkimv , siTS xai GTOUVÓS TÜV eiwyoy olxgioUj«svog , (79 'y&pg wap" aUTOG Tig; QySQwrog , AÀAw prev eU xacaipoivytog xal maQupeAajafvog , oluíag 6s c3)g "AQorkavüv, Xxmiuy 9' ixaAsiro XaAAovriwv) roUToV tV Tag iA xig TQob-aTTE), WgTSQ 9- esjóva Tfjg CTQaTiag. cf. Dio 42, 57. qui bh. l. philosophus non xoxepóv, ut Plur, sed dAoyóv riva míariv confirmasse dicit Cae- saris hostes, Jaxbéva à» Zxeriwv& iv T5 'AQgua wawüg mpiar. Id. c. 58. «go;^agéXaBé Tiva. Sk Te ToU "yévoug ToU TüV Ewwridww» . dyra, wai ruv vQocwyogíav TaUry» Qágovra (exekaAsiro 6: XáAdTrwy). Plurima de hoc cognomine, sive Salutio, sive Sadvito scriben- dum, velconigendum cum Lipsio in Sa/acio (a verbo sa/az, libidinosus) vel cum Gronov. in Salaco v. Salpitto, vel cum Is. Voss. in Salicippius, disputant viri docti ad h. l. et Pin. 7, 10. (ed. Franz.) et 55, ?. sine fructu. In priore enim loco Pli- nius: ,Ejusdem familiae Scipioni post eum (Scipionem Sere- pionem) cognomen Salutio mimus dedit,** unde patet, non no- stro demum ad opprobrium vitae hoc cognomen venisse, sed uni ex cjus majoribus ob oris cum mimo Salutione similitudi- nem. c£ Sigon. de nominibus Roman. (Thes. Graev. T. H.
P. 1982-)
IXULIUSX i27
ad opprobrium vitae Salutiont cognomen ert, in ca- siris secum habuit, [60] Proelia non tantum desii- nato, sed ex-occasione sumebat; ac saepe ab itinere statim, interdum spurcissimis lempestaiibus, quum minime quis moturum speraret: nec nisi tempore ex- iremo ad diniicandum cunctantior factus est; quo saepius vicisset, hoc minus experiendos casus, opi- nans, nihilque se tantum acquisiturum victoria, quan ium auferre calamitas posset. Nullum unquam ho- stem fudit, quin castris quoque exueret: ita nullum spatium perterritis dabat. ^ Ancipiti proelio equos dimitlebat , et in primis suum , quo major permanen- di necessitas imponerelur, auxilio fugae erepio. [61] Utebatur autem equo insigni, pedibus prope
iumebar] Tac. Ann. 2, 45. ,,Cherusci — sumsere bellum.** 15, 54. ,,bellum acriter sumitur.'** Hist. 2, 42. »Othoniani,quam-
quam dispersi, pauciores, fessi, proelium tamen acriter sumsere.'*
speraret] Al. putaret. Promiscuum est. Calpurn. ad T*- rent, Heaut. I, 1, 107. ,spero pro credo usitatum est, sive de praesenti loquamur, sive de praeterito. Ita Gall. esperer.
cunctantior| Al. cunctatior, lta Tac. Hist. 5, 4. pro cune ctator al. cunctatior.
Nullum unquam — dabat] Lucan. 1,145. sequ. Ita in proe« lio Pharsalico, ubi Pompejus animo dejectus : oUxctv xai ixi ciu mags4BoAs»; Pompej. 72. Caes. B. C. 5, 95. Ita etiam in bello Africano, Píiut. Caes. 55. B. African. 85. cf. Bayle Diction. sub v. César.
equos dimittebat] Caes. B. G. 1, 25. ubi de pugna cum Helvetiis: ,,Caesar primum suo, deinde omnium ex conspectu remotis equis, ut aequato omnium periculo spem fugae tolleret, cohortatus suos, proelium coinmisit.* Idem PIut. Caes, 18. dg (xmog aUTO TQ0c42 Sw. ToUro piv, su, vi3cac xo550jxt moüg XV. QíiwEw, viv O' iwjs» $xl TODG "oÀtjMioug wai v&Q0c iQJa«caG SviBas. Fecit idem in summo discrimine proelio Mundensi, Z/or., 4» 25 82. Vell.2,55. Dio 45, 57. Polyaen. 9, 22, 16. Frontin. 2, 8, 15.
. equo insigni] Auctore Dione 57, 54. quo tempore primum consulatum petebat, Zx705 Tij aUr( üiDu&g £v raig TV mrpocSiay. moy» OüTÀaig Sw» fysvyvQSw Wal S«sivov JM5V "yavQoUj«SvOg &spsv, dÀ« Aovy 9» avaBaTXy oU0sva.&vsüExsTo. Plin. 8, 42. (04.) ,,nec Caesaris Dictatoris quemquam alium recepisse dorso equus traditur, idemque humanis similes podes priores habuisse, hac effigie
-
128 c. S UETUMEFI
humanis, et Àn modum digitorum ungulis fissis: quem natum apud se, quum haruspices, imperium orbis terrae significare domino, pronunciassent, magna cu« ra aluit; nec paüientem sessoris alterius primus ascen- dit: cujus eliam instar pro aede Veneris Genetricis postea dedicavit, [62] Inclinatam aciem solus saepe restituit, obsistens fugientibus, retinensque singulos, et coutortis faucibus convertens in hostem: et quidem adco plerumque trepidos, ut aquilifer moranti se cu-
locatus an:e Veneris Genetricis aedem.'** [ta etiam" Alexandri celeber ille Bucephalus ,,neminem alium, quam Alexandrum, vegio instratus ornatu, recepit in sedem,'* ut Plim. eod. ]. — Ceterum deletum malim nm. l etante iu modum sequ., nisi est ££wywrivóv.
ascendit] Graev. praeferebat escendit, quod de re ardua, ad quam enitimur, dici, bene monet Oudend. Equum ascen- dere, equitandi peritissimo haud nimis arduum fuerit.
Ven. Genetricis] Edidi Genetr. pro. Genitr. Burmannum secutus et Oudend., qui ad lapidum auctoritatem provocat. Ae- dem hanc Veneri Genetrici (dg wal àgyorytriót ToU "yÉvovg aUtoU ov74, ut Dio 45, 22.) vel J'icirici voverat ante pugnam Pharsa- licam. Jfppian. Civ. 2, 68. Suóusyóg rt vuxrüg ja&095 , TOv " Agy xa- TEKAÀRL, Wai TH» ÉavTOU mQOycvoy "AQgobir4v — vsiv T8 AÜTZ VikW- QQw JagiaTA4Quov iv 'Pájuu moiyceiy sjytTo xaTroQSdcag. et C. 102. &víoT4Os wal TZ "yveTs(Qa TÓv vediy , cigmkg stSaTO ju4bAÀw» £v Qagea- Àw J4ay £i29o«. V. Supra ad c. 26. et Fabric. ad Dion. 45, 22.
contortis faucibus] — Plut. Caes. 52., ubi de bello Africano, &cri Ó' 08 wai x«9' irígay jadywv» EmAÀsevíwT4Gay oi moÀÉJu(CI, CUj4* mÀowjs "ysvcjfvxg , tv y haicag ràv asro(pégov (QaUvyovra APvyeras, xa TA0j V SK TOU aUx£vo;, avaCTQs&var, xai timtiw "EvrabSa siciv oi moli. ppian. gó. ajróg 9$ A&yrro; vag& TXv Qu'yWv, Pyxelu- cru) àmaCip, PmicTQiD&v aUTOUg" Wai riyX TÀY Tà ja&yiGra CyjuEia, Tovg a&TOUC, (Qspóvrav v7 PavTOU ytiQi TtQrOTACAG, j«eTEVEyEiv dÓ 7/4 Quyc 8; TO vgóeS:y. J'aler. Maz. 5, 2, 19.
ut aquilifer] Factum id in proelio ad Dyrrhachium. P/ut. Caes. 59. laicag 9' UrayriAQuy &r&igàro j4sv. avacro&Qev To0g (peu- *yovTag, 8TÉQauy& O oUofv' aAA EviÀapgavojtvoU Try CWj«siww àmsQQi- -TOUV Gi XojJ4lQOyttg , wgTS DUO xai TQraxcyrx Aaftiv TOUG "oÀSj«lOUG, a)Tóg 95 magà MikQóy xA9sy dmoSaytiy. avbgi *yàg jasyaAup xai Qujuae Àéw , Qsuyovri Tag. aUróv , &rifaAQ? Tj» xtiQa, j«&vsry Ex&AEUGE) wai ecoéQscSai mQüg roDg moAsjkiovug. Ó 0s j.s0TÓQ € Tapa 56 vapà rà Dsre. y6y, &74QaTO T3) ju&xaiQAV , dg waSiSóéjusvos" Q9avs 0' ó reU. liaica-
ZgUfftius 129
spide sit comminatus; aliusin manu detinentis reli- querit signum. [65] Non minora illa constantiae ejus, immo majora eliam, indicia fuerint. Post aciem Pbarsalieam, quum, praemissis in Ásiam copiis, per angustias Hellesponti vectoria navicula trajiceret, C. Cassium, partis adversae, cum decem rostratis
,
oc UracmIcTUG Amonispag aUTcU TÀy duo. Magis ad Suetonii nar- rationeu) accedit Zppian. 62. si; 5 wai ereévas TÓ ewi«tiov &yÉ- Tiys Ty OJgía xov (i. e. cuspidem, erUgaxa) ig TÓv aUToWQXTopa* xal róvbe jos oí laícaQog ÜmacTigTX| xarfwcmrow. Cetcrum haec loca ostendunt, ineptam esse aiiorum lectionem: aquilifero moranti se. Pvo detinentis mallem cum Burm. . retinentis.
Non minora — fuerint] Totom comma ab aliena manu ia- trusum videtur Torrentio aliisque, nescio"an bene. Non solet enim auctor, ubi de eadem re agit, orationem ita interrun:pere. Sed potuit liic recedere à more vulgari. Talia igitur singulo- rum seusibus relinquenda. Fuerint (dürften, móchten seyn, &y s/s5,) praestat omnino vulgari fuerunt. Postea pro vectoria navicula vulg. erat victor navicula, quod rejectum a plerisque reddidit Báo.
C. Cassium] vulg. L. Cass. ta etiam est Dion. 42, 6. . OUTw 0 oy i» TUy»* vAvTX xUTi wQOUyeQH, cgr8 wal TO» '"EAAsg- vovrOv iy "opSjusio Tivi (vectoria navicula) -mtpaioUj«tvoc, ivérUXà p) To ToU llojcjtov vavuTiAC jigrX t0U lacciou ToU Acuxiou mÀ£oy- */' OU |iV0y OE oU0tv DrwüV UT &UTQV smaOty, &ÀÀ& xai TQOckaTaTÀ»- £a; e(Qà; mQocemcioxro , ad quema locum Xylander censet scri- bend:im F'atcv aüt certe Aoyyívcu , et n. l. Cejam pro vulg. Lu- cium, quuin ires omnino Cass Longini hoc tempore essent» Quintus, qui Hispaniae a Caesare praefectus 1bi periit; (Caes. B. C. 2,21. B. Alex. 48sequ. Dio 42,15, 10.) Lucius, qui et ipse in partibus erat Caesaris ante proelium Pharsalicum, (Caes. B. C. 5, 54.sequ.) n. l. igitur intelligi nequit; Cajus denique, qui Crassi Quaestor fuerat in expeditione contra Parthos, ( Plut. Crass. 18. 20:) Pompejanus postea praefectusque navibus Syria- cis (Caes. D. C. 5, 5 et 101.). — Jam hunc Cajum n. l. intelli- gendum esse, probar et rerum gestarum ordo, et teérimoniuim "dppian. 6. 87, Haceiog ju) 8g TOV Hévrev 8TÀ5i "QOG Qagyewsy, L7 m aUTOy &Ti Raickda, et c. 96- 75 7gir4 (post prosiium Pharsal.) ó' i£4Aavv:v (Vaesar) éml Tjy 8o waTk WUCTI) 77g IHoperat oU Quy$Sc wai T£» EJ qenevtov &Topia TQu4098?, Gkaüscu STkQeioUTO parois. Reciog 6k civ TQ MéQéi T&V TQigguv EL pon j4eC o O- eotvri, vQüg Q'agvax4y Pxscyójitvog" xai UUvgStig à» TOÀAeig TQifgsTi
9
139 ce, SU. ET O.M I
navibus obvium sibi, neque refugit: et cominus tens dens, ultro ad dediüonem hortatus, supplicem ad serecepit. [64] Alexandriae, circa oppugnationem ponüis, eruptione hostium subita compulsus in sca- pham, pluribus eodem praecipitantibus , quum de- siluisset in mare, nando per ducentos passus evasit ad proximam navem, elata laeva, ne libelli, quos
x&rk GCxa(pd» juxody, U-0 Osoug Tjg Kaícagog süTVXiag, TtQumU- GToU 03 xai eriQóBou mróTs o20:5, :LtmTÀa'yw wai vojicag of Tóy Rai- exQx Pmír40sG $TITÀSIV, TÀQ X51QX6 wQe'ysy tg aUTO) &vO0 TQuxQüy $6 cA&(), xal Gvy'y»ojuxv x7tt, Wai Tàg TQi4Qeig magsbi0ou, denique C. 111. ubi diseite I'&iog liácciog, ó Tàg TQi409R16 *aTà Tüy "EAAwg- mo)TOV PyysigiGcag Tw laicao:i. taque emendationem Xylandri probaverunt Leunclav. ad Dion., Casaub. aliique ad mn. l. Schweigháuser, ad Appian. 2, 80. , et ipse eam b. l. recepi, rei veritati obsecutus, quamquam, Suetonium per errorem Lucium dixisse, suspicor. In Dione enim sine dubio legendum c3 Aoevxíov, non quod duos Lucios Cassios sumam cum Fabricio ad l. c. parum probabiliter, sed quod manifestus error scriptos ris, qui Caji Cassii deditionem serius demum c. 15. narrat, li- brario tribui non potest. Si dicendum, quod sentio, Dionem a Suetonio deceptum credo, et hic etiam reliquendum Lucium cum omnibus libris. cf. tamen , quae continuator Jio/lin. hist. Rom. iniiio l. 45. de hoc Cassio monuit,
cum decem rostr. nav.] -fppian. 80. &B6ojwqxcvra Qumotig nominat. Idem hunc Cassium postea percussorem fuisse Caesa- ris dicit, ac fnere uterque, Cajus ct Lucius Cassii.
ne libelli — madefierent] Plut. Caes. 49. é-mÀsivrwy Oh moÀÀoaó9i» avT( Tv AjysmrTiov, Qiag &xurü» Big Tiv SaAaccay, &m&))5aro jÓ)iug ai xaÀemQg. Ors xai Abyscai BiBA(Oix xgaTüy moÀ* A&, p) vQoícS9a: BaLAóus»og wal QacTTiQéJ4svog , &4ÀÀ' dvéxwy UmkQ 75; SalAcoqg rk QipAQux, v5 £-íQa jsipó vwxsoSai — Dio 42, 40. pxbEy Ty *eajauArwy fhAp&zxg, & coÀÀk iv T agicTEQA Xtigl dyiwP - iy45aro. Oros. 6, x5. ,,per ducentos passus ad navem una ma- nu elevata, qua chartas tenebat, natando pervenit.'* Sed 7/o/. taire, gxavis auctor, rcm in dnbium vocat (Pirronisme de l'hi- stoire ante vitam Carol. XII.) verbis: ,,ne croyez pas un mot de ca conte, que vous Ííait Plutarque. Croyez plutót César, (Anctorem dicit Bell. Afric.21.) quj n'en dit mot dans ses com- xnenizaires, et soyez bien sür, que, quand on se jette dans la
3ner, et qu'on tient des papiers à la main, on les mouille.**
Tí iTi xgéíav gyojsv. jaaQrUQuys.
EULILUSX 131
tenebat, madefierent; paludamentum .mordicus tra- hens, ne spolio Sueratur hostis. [65] Militem ne- que ainoribus, neque a fortuna probabat, sed tan- ium a viribus; tractabatque pari severitate atque indulgentia. Non enim ubique ac semper, sed quum hostis 1i: proximo esset, coercebat: tum maxime exactor gravissimus disciplinae, ut neque itineris, ne-
paludementum — hostis] Dio l. c. narrat, Caesarem pa- ludamentum purpureum, ne natantem deprimeret vel hostium jaculis exponeret, abjecisse atque ita nando evasisse: 7j» $5 ic95rx ajTrcU (ita pergit) o1 AiymT( Àafóvrsg» mQóg T TQómaiov, & ioT945ay Tijg rQowÜg Tar, avrXQíjaCav, dg xai aUTOV fxsivty 9- enxórsg. 'Comnsentit Z/ppian. Qo. £a wal (s-ywv :6 T4» Salaccaw SÉW4AaTo, wai ip moÀU sv TU Qu9q Quv»Laro. Rai T34v xAapgo0a aj- TOU Aofóvtig oi 'Alsfaybgrig vsQi TQómai0v iwgfuacay. lor. 4,2, 59. ».inde depulsus in maria mira felicitate ad proximam clas- sam enatavit, relicto quidem in fluctibus paludamento, seu fato, seu consilio, ut illud ingruentibus hostium telis saxis- que peteretur. — Postea pro potiretur Cod. Memm. poterctur, ut Tiber, 57. oreretur, Claud. 15. adoreretur, quas formas pro- bavit Ruhnken., auctore VVolfio ad h. 1l. cf. Drakenb. ad ir. 7, 9. et Eruest. ad T'ac. À. 31, 25. Sed quum idem codex alibi det potiretur, recte videtur Ernest. ad Tiber. 57. has formas ad librarios magis revocare, quam ad usum scriptoris, cujus nulla in libris eet constantia. ldem valet de forma desiliisset, paullo superius in plerísque libris reperiunda, et mutata a Gro- nov. in desiluisset, ex nostri et optimi cujusque scriptoris usu.
neque a moribus, neque a fortuna prob. ] Inepte al. a ma- joribus. Oppon. exactor gravissimus disciplinae, et illustratur xes c. 67. Verba a fortuna Casaub. interpretatur a censu. Gr. wAÀovTivó»» SowiuaQs. Ita etiam Oudendorp. ,,Fortuna hic si- gnificat fortunas, censum et patrimoniim, a quo legebatur mi- les*, laudans Corne/, Chabr. 3. et Phaedr. 4, 4, 8. Sic sermo esset de dilectu militum, et probare opponeretur 7j rejícere, removere a militia. * Quid, si intelligas fortunam bellicam, vt militibus non sua ipsorum culpa, sed adversa fortuna supers- tis, 1d non succensuerit. v. C. 68. ,,ut consolandos eo$ magis Imp., quam puniendos habuerit.'* coll Caes. B. C. 2, 75. !ra Liv. 42, 49. ,,ad magnum nmobilemque aut virtute aut fortura hostem** et postea: ,,utrius meztis, utrius fortunae Coónsn!em ad bellum mittant.« ires ita nón sunt corporis, sed asnimi, Qjoj, &vópeía, nt Zorat. Carm. 4, 2, 22. ,,et vire$ animumque moresque aureos educit in astra'* al.
122 C. S" U^ETOGUN II
que proclii tex;pus denuncjaret, sed paratum et in- tentum momentis omnibus, quo vellet, subito educe- ret. | Quod etiam sine causa plerumque [faciebat , praecipue pluviis et festis dicbus. Ac subinde, ob- servandum se, admonens, repente interdiu vel no- cte subtrahebat; augebatque iter, ut serius subse- queutes defatigaret. [66] Fama vero hostilium co- piarum perterritos non negando minuendove, sed insuper amplificando ementiendoque, confirmabat, Itaque quum exspectatio adventus Jubae terribilis es-
paratum et intentum] | Sall. Jug. 46. ,,intento atque infesto exercitu'** ubi Cort. intentus dicitur exercitus, qui animum in bellum, non ad omnia alia intendit. Liv. 24, 55. ,,quam ,po- terat maxime intentus atque agmine ad omnes casus composito ibat.'*
observandum se] Nimirum jussit cos attendere ad se ipsum, observare, quid ipse ageret vel snscipsrpta ut repente profe- ctum statim subsequerentur. admonens dogicrisdz d. q. xeAsdcac. Subtrahebat sc. se, proficiscebatur, ut amocaroí(siv , UmocrokQsm. Pro defatizaret Gronov. edidit e Cod. Memm. defetizaret, for- ma antiquiori, Sed quis nostra aetate librum ferret ex omnium linguae no?trae aevorum formis compositum ? Assentior Dur- manno , qui se foetoribus illis antiquitatis delectari negat.
non negando min.] ut Cyrus suadet apud Xen. 2i dp. 6, 5» 17- Mxosv sÀaTrToU TeU &À«9oUc, py os nsiou Tà TÀVy TOÀEjilwY. Figrirrov ^&Q, |4siQo ciuSEvrag J«síoya i0ziv , yj isi awoUCaVTAG j4ti- Qcvx sógiczsiv. De Caesare autem idem narrat Polyaen. 8, 25, 19 Reicog & zy ee PnuiMyE Étp« ToUg CTQaTidTag , dg TQocüOkw- pias TbiG gum jeidevog Quvd 48005 » oU Jaóvoy &E£aQvog OUXM jV &ÀÀ gri wei mÀécvx eoywov mQogTiSs(g , wai [ag yxAUYuwV » £S&gevvey ; «£ erg vÀsiovag oup») "ysyvoiórsQov avycviescSat.
adventus Jubae] Sec. Apt jan. 96. adducebat ille «:2e2; dÀÀoug Aj4Qi TQickvoloug, xai icmÉA; Nejoag, ig OiguvQloug, xai axovrigxàg T0ÀÀoU; , xal £ÀéQavrag Sf4xovrx &ríporg, Cum Scipio jam octo legiones praeter reliquas copias haberet. Bell. Afric, 1. ,quum praesertim ab incolis cjus provinciae numciarentur adversariorum copisc, equitatus infinitus, legiones regiae qua- tuor, levis armaturae magna vis, Scipionis legiones decem, elephanti centum et viginti, classesque esse Complures.** c. 19 dicuntur ,regia auxilia, elephantes centum et viginti, equita- tusque innumerabilis, deinde legiones conscriptae ex cujusque modi genere amplius duodecím.** et c. 48. ad. Scipionem profe-
i - "
:] . $1 P? J y Aj,
IULIUS. 153
set, convocatis ad concionem militibus, Sczfofe, 1n- quit, pauczssimzis his diebus regem affuturum cuin decem legionibus, equitum triginta, levis armatu- rae centum millibus , elephantis trecentis. | Proinde desinant quidam , quaerere ultra aut opznari ,. mi- hique , qui compertum habeo , credant: aut quidem vetustissima nave impositos , quocunque vento, in quascunque terras, jubebo avehi. [67] Delicta ne- que observabat omuia, neque pro modo exsequeba- iur: sed desertorum ac seditiosorum et inquisitor et
ctus dicitur ,,cum tibus legionibus, equitibusque frenatis octingentis, Numidis sine frenis peditibusque levis armaturae grandi nume:o, elephantisque triginta.** In quantum verus sit copiarum numerus n. ]. vel in quantum auctus ab ipso Caesare, ego non definierim.
vetustissima nave] Casaub. maluit dativum. Sed verbi "imponere constructionem cuin ablat. zsserit Oudend., quem v. ad h,. l. et ad Caes. B. Civ. 5, 14. Bell. Afric. 54. Possis et- iam impositos absolute dictum censere et jungere vetust. nave avehi. — Ceterum hoc poenae genus Casaub. illustrat plurimis exemplis, e quibus laudabo Plis. Panegyr. 34. ,,Congesti sunt in navigia raptim conquisita, ut tempestatibus dediti abirent, fugerentque vastatas delationibus terras, ac, si quem [luctus ac procellae scopulis reservassent, hinc nuda saxa et inhospitale litus incoleret, ageret duram et anxiam vitam, relictaque post tergum totius generis humani securitate moereret.* —Hoeineccius autem (Ant, Rom. I. tit. 16, 6. 11.) n. l. non deportationem pro- prie sic dictam, inventam demum ab Augusto, suadente Livia, (Dion. 55, 18.) sed poenam quandam extraordinariam intelligen- darmi esse, verissime docet.
observabat] mon adjiciebat in ea animum, ea non cura- bat, neque puniebat (idienim est ezsequebatur) pro magnitudine culpae et poenae iis constitutae (verhiültnifsmà[sig, à propor- tion).
sediiiosorum] Dio 42, 55. Qukay90wmóreróg Ts *yXQ wv», wai X0ÀÀk xsyaQic|4Éva TCig Ts &ÀÀoig kal TOig GroeTid Toig |4R)iOT& "OL" &y, $svüc To)g Graci&Qovyrag G(DGv spigsi, wal icXuQóraTX aUTO)G £xdÀm2:. Locum nostrum vertit fere Polyaen. 8$, 25, 21. Raicap TÀ &j«aQrAJ4xT& TV CTQXTi(eTüY OU cXvTX T«QiQUAacoey (Observa- bat) àAkk oJ08 ToU &pagr&wovrag wark vj» àiiaw £TijawQriro, (pro modo exsequebatur) c3) €v'yyváp» avogsiag monpruxcyy »yovjsvoc-
/
134 C, — S.UUECYTWIN X1
punitor acerrimus, connivebat in ceteris. Ac none nunquam post magnam pugnam atque vicloriam , re- misso officiorum munere, licentiam omnem passim lasciviendi permittebat; jactare solitus, zmzltes suos etiam unguentatos bene pugnare posse: nec milites eos pro concione, sed blandiori nomine commilitones appellabat; habebatque tam cultos, ut argento et auro politis armis ornaret, simul et ad speciem, et quo tenaciores eorum in proelio essent metu damni. Diligebat quoque usque adeo, ul, audita clade Titus riana, barbam capillumque summiserit, nec ante dem- serit, quam vindicasset. Quibus rebus et devotissi- mos sibi, et fortissimos reddidjit. [68] Ingresso ci- vile bellum Centuriones cujusque legionis singulos equites e viatico suo obtulerunt; universi milites gra- iuitam et sine frumento stipendioque operam , quum
&i jhévroi Tig &üTAClxCEV , 3) THV TALIV BÀEUTEV , CUM ày TOUTOV &TijAd- 170v rao5wey.
officiorum ] castrensium , ut stationum, excubiarum, Opp. passim i. e. siue ordine lascivire.
commilitones] Polyaen. 8, 25, 22. Kairag ToUg CTQaTiG TAG &xaÀst CUOTQATIQTAg, Ti) iGOTiJ« TOU CVÓJ«xTOG mQoÜvjkoréQovg "oV $g Tàc |4&X ac.
tam cultos] Polyaen.l. c. $. 28. Raivag toig erQaridmTaug maQXy'ysiAev , orÀ« £xtuv &g'yUQu xai xQucdG meTOnkIÀÉva. juAAICTE quh9 wócjaOU )ágiv' oU YjicTa Üb, CTW; Wal OÍ GTQaTIGTERL TÀ TOÀU- 41|4X "mEQlJAXO WT X'yolvTO-
diligebat — reddidit] Polyaen. $. 25. Wiaicag vvSéój«svog dv YaXlaría xxrxwomZvai: QaAaywyag cTQ&TriwoTüV, wj4oUE XX TQOTSQOV &coxiiQaCDxi, iv £msLeÀD9Oy cijueQüe«: TOig avxQxjaivorg. ToUTO eÀsicT4) sUVoiay aUTW mag&'mayrwy emicvacaro. De clade Tituria- za v. ad c. 25. Ceterum ad vitandum hiatum: quoque usque adeo Müller. in schedis Mss. suadet: quoque eos adeo. t scri- benti ejusmodi «a«eQwva facile excidunt, et usque adea, ut Sue- tonio nimis est famiiiare, quam ut mutare audeam.
e viatizo suo] i. e, ex peculio, quod sibi in militia come. paraverant, Horst. Ep, 2, 2, 26. ,,Luculli miles collecta viatica zunultie derumnis, lassus dum noctu stertit, ad assem Perdiderat.** De stinesdio et frumento militum lom, v. ad c. 26. Post ante; universi omisi et cum Oudend. Idem voc. ejiciendum post gra- áuitam, vel legendum id est, monet Müller, Observ. c. p. 8.
Y V.£5 Qusdp 125
tenuiorum tutelam locupletiores in se contulissent. Neque in tam dinturno spatio quisquam omnino de- scivit; plerique capti concessam sibi sub conditione vilam, si militare adversus eum vellent, recusarunt. Yamem et ceteras necessitates, non quum obsideren- tur modo, sed et si alios ipsi obsiderent, tanto opexe iolerabant, ut Dyrrhachina munitione. Pompejus, viso genere panis ex herba, quo sustinebantur, cum
tenuiorum tutelam] i. e. pauperiorum sustentationem. ]ta erat tenuis et obaeratus supra c. 46. Tueri autem ita Aug. 49. ,,JUut — sumtus ad tuendos eos prosequendosque suppeteret.** Macrob. Saturn. 2, 2. ;,jinterrogavit, quia sutorein sciebat, quo ariificio se tueretur.'* |
plerique capti — recusarunt] Valer. M. 8, 8, 7. ,,T. Pon- tius pro Caesaris partibus excubans, Scipionis praesidio inter* ceptus, cum uno modo salus ab eo daretur, si se futurum Cn. Pompeji, generi ipsius, militem aííirmasset, ita respondere non dubitavit: Tibi quidem, Scipio, gratias ago; sed mihi uti ista conditione vitae non est opus. Sine ullis imaginibus nobilem animum! **
panis ex herba] Caes. B. C. 5, 48. ,,Est etiam genus radicis inventum ab iis, qui fuerant cum Valerio, quod appellatur chara, quod admixtum lacte multum inopiam levabat. id ad similitudinem panis efficiebant. Ejus crat magna copia. Ex hoc effectos panes, quum in colloquiis Pompejani famem no- stis objectarent, vulgo in eos jaciebant, ut spem eorum minuerent.** lin. 19, 8. (4x. ed. Franz.) ,,Lnec non olus quoque silvestre est trium foliorum, (al. triumphorum, quod pertineret ad sequens comma) Divi Julii carminibus praecipue jocisque militaribus celebratum ; alternis quippe versibus exprobravere, lapsana $e vixisse apud Dyrrhachium, praemiorum parsimo- niam cavillantes; (in quo errat Plin.) est autem id cyma silve- stris,** ubi v. Harduin., uti ad Caes. l. c. Morus, et Oberlin. in mantissa observ. Plut. Caes. 59. Qiday vuvà wümTOwTG 0i CTQU- TiGT&i €i *yaXawri Quoüvrsg mQoss(Dégovro, wal mots wal Quk«mÀAagav- 7:5 £Í ajTAg dorouc, wol aig vQo(QuAaxaig rüy coÀsuíov imi$Qxjuty- 7:5, SDaAÀoy siUw wal OisQQUmTOUV, ETIÀE-yoVTSQ, (op, doxpig V 3» "y ToiaUTag fw(Qfpw QiQag, oU maUGovrat tolicQxoUvrsg llejmsiov. à js£u- 70: Ilojy3iog ovrs roUg dQTOUQ, OUTS TOUg A&'yovug six ToOUTOUGC E£X(Ds- Qs09ai w90g TO zÀ9ec. 59UJ«0UV "yàg oi GTQ&TiUTaL, TV AygióTQT& xai ry &waÓziay TGV «oÀsiuy » woTsQ Dz0íwV, OQowüsvvrt;. Ap- pian. 61. v4» «óav 4oromciowy. Polyaen. Q, 25, 24. Kaisag i» Aus Tfig CTQaTiETaIg AQrOUg Üitüwxf, Ok&UACOS EA DOTÓUNs w. T. X.
136 e. s UEBv0MxI:I r
feris sibi rem esse, dixerit, amoverique ocius, mec cuiquam ostendi jusserit, ne patientia et pertinacia hostis animi suorum frangerentur. Quanta fortitudi- ne dimicarint, testimonio est, quod, adverso semel apud Dyrrhbachium proelio, Ghia in se ultro de- poposcerunt: ut consolandos eos magis imperator, quam puniendos, habuerit. Ceteris proeliis innume- ras adversariorum copias, multis partibus ipst paucio- res, facile superarunt. Denique una sextae legio- nis cohors, praeposita castello, quatuor Pompeji legio- nes per aliquot horas sustinait, paeue omnis confixa mulütudine hostilium sagiltarum, quarum ceutum ac triginta millia intra. vallum reperta sunt. Nec mirun, si quis singulorum facta respiciat, vel Cas- sii Scaevae Centurionis, vel C. Acilii militis: ne de p!uribus referam. | Scaeva, excusso oculo, transfixus
consolandos] Caes. D. C. 5, 75. Appian. 63. Polyaen. ]l. c. $. 26. a
centum ac triginta] Caes. B. C. 3; 55. »milia sagittarum circiter triginta, in castellum conjecta, Caesari renumeraves runt,* quem locum alii ex Suetonio, alii Suetonium ex QCae- sare corrigendum censeur, in quibus Oberlin. ad Caes, Ern. Oudendorp. et Wolf. ad h. l. Mihi Suetonii numerus proba- bilior videtur, quum is quatuor legionibus omnes pharetras conta oppugnaros exonerantibus magis congruat.
Scaeva] Caes. l. c. ,,scutoque ad eum relato Scaevae MR turiozis, inventa sunt in eo foramina CXX,** ubi vulg. GOXEXX. Sed Cellar. et Oberlin. minorem numerum praetulerunt, hic probabiliorem sane, quam loco, de quo modo diximus. lta etism Duker, ad /lor. 4, 2, 4x. qui: ,quo tempore egregia virvins S8caevae centurionis emicuit, cujus in scnto centum ate que viginti tslasedere** (4l, CXXXX... 7" aler, M. 5, 2, 25. scu- jus capite, humero, femore ssucio, et oculo eruto, scutum centim et viginti ictibus perfossum apparuit. "Idem Scaeva Pii Caes, 16. dicitur iy 77 «Qj Avoéiyiuv u&yw vóv (OSalpóy $xuomTsiQ TChtUMaTi, TOV Ü wji0V U07 xai TOV jJawQ6v dríQw OuÀxAa- Ives, c 0s Svgup Dry» $xaTóy wai tQi&wcytX TÀyyàg ayabrbwy- p&vog x. r. . Zppian. 6o., postquém virtutem Scaevae narra- vit, per errorem addit: m0AXA& «ai rct eovgaoyov Miveuxiev » xe Sóvroc, q "yf (Daei 73v piv aowiba ixaTóv wai sixeciy avabijacSa:
Yr € E EF UL S 133
femore et humero, centum et viginti ictibus scuto perforato, custodiam portae commissi castelli reti- nuii, Acilius navali ad Massiliam proelio, injecta in puppem hostium dextra, et abscisa, memorabile iliud apud Graecos Cynaegiri exemplum imitatus, traussilnit in navem, umbone obvios agens. [69] S«- ditionem per decem annos Gallicis bellis nullam om- nino moverunt, civilibus aliquas; sed ut celeriter ad officium redierint, nec tam indulgentia ducis, quam auctoritate. Non enim cessit unquam tumulthanti- bus, atque etiam obviam semper iit. Et nonam qui- dem legionem apud Placeutiam, quamquam in armis
BíA4, rà 0s cjua $5 roaUJueTx , xai T0 c(QOaAj«0v Ojcotvig Exxomijvat, cf. Lucan. 6, 140.sequ. - ,
— Z"lus] v. Valer. Max. 5, 2, 22, ,, Acilius quam decimae legionis miles pro C. Caesiris partibus maritima pvgna proelia- retur, abscisa dexira, quam Massiliensium nevi inujecerat, lae- va puppim apprehendit, nec ante dimicare destitit, quam ca- ptam profundo mergeret.* "P/ut. l. c. ubi plura ejusmodi ex- empla narrantur. De Cynaegiro v. Herodot.6, 1x14. ibique VVes- seling. et Valckenar.
umbone obvios agens] Plut. l. c. 47 $' àguresQ T0» Svos07 oUx &(Qxsv , AÀÀà rÜTTwWV sig Tk "TQÜquTAX TOUS TOÀSjk(QUg, GATÉCTQE- ^js TàyT&6, xai ToU Cxa(Qoug &vtxgarw0s. Ántea pro trazissiuit in multis transilivit, ut desiliisset c. 64.
redierint | Al. redirent. Exempla illius usus collegi ad c. 6.
Non enim cessit] Dio 41, 26. oUx )xsizsv. Idem de Augusto 49, 15. àÀX ojro: Wal OmsiZs» aUToig, vojiióww jwOiv Osiy Tóv àg- XovT« TXQk "ywju49 U-TÓ Tg Tüv OTQaTiwTOy Dix v0it07, (6 wal dÀÀo rz: ad2i; cQ &ik roUTO mÀsovewTESa: i9shwgovTUw.
apud Placentiam] Plura de hac seditione, quae accidit -Á. U. 7o5. post priorem ex Hispania reditum, devictis Afrenio et Petrejo, silentio praetermissa a Caesare in commentariis, nisi exposita fuit in parte hujus libri deperdita, (v. ad c. 56.) ^dant Dio 41, 26 sequ. et Appian. Civ. 2, 47. Postea: ,quam- quam adhuc esset in armis Pompejus** omnino intelligo: quam. quam durante adhuc bello, ut opus esset hac legione, et in- consultius videretur, eam missam facere. Cel. Müller. Observ.
. 8sequ. vel leg. censet. Domitius pro: Pomp-jus, vel aud quid, quod contineat laudem hujus legioms alias fortissimae (Caes. B. C. 1, 45. et 1. 5, 67. 89.) ut: quamquam adhuc in ar- mis promta v. promtissima esset. v. fuisset.
158 c. St xX-*oguwrr
adhuc esset Pompejus, totam cum ignominia missam fecit: aegreque, post multas etsupplices preces, nec nisi exacta de sontibus poena, restituit. — [70] De- cumanos autem Romáe, cum ingeniibus minis, sum- moque. eliam Urbis periculo, missionem et praemia flagitantes, ardente tunc in Africa bello, neque ad-
missam fecit] Dio 4r, 55. ivsxh4quas? aUroUg $mi Say&to. wai ro)g |4t) ÜoacuraroU, (ojTor "yàp iw TaQaGWtvig &Àaycw) tbi, ToU; 0 &AÀcu;, d oJbtv c (QUv OsojusVog, i8 xal EX&IVOL [ARV j4$TXu yox47ayrtg £(' oig SvQalav, avacTQarsUsCOa: sj45Àov. Caessr apud Jppian, |l. c. *eouor- ci) maTQio vójus , (it& corrigendum vi- tiosum Ilergst vój monuerant Casaub. ad n. l. et interpr. ad Dion. l.c., et correxit Schweighàáuser, quem v.) xei roU £&vde TéU TíAoug (émzib*4 ju&)icT& T5» cràCtw WaTieLs) rÓ DixaTow DraxAs- eóce Savsiv. (De decimatione, poena militari apud Rom. satis usitata, v. Hosiz. Ant. Rom. p. 749.) Oesvov ós (ita pengit 4p- pian. ) &99óug : s &TayTOG TOU TíÍÀoUg eysv2j«év5v , ei piv &egxevres aU- ToU mQogTsCOVTE, iMárcuov 0 0s laicag j«0)ig T8 xai w&T GÀiyoy &y- $100Ug , &g TocoUTov G|uag UDzywev , dug &xarév xai si«oCt jaovoug (oi wae TágÉair j&AiG TA iüÓw0Uv) OiawAxQGCai, xai Ovdsxa aUTUY TOUg À&- xXó»rag aysAsiy. Cf, Lucan. 5, 237. sequ.
Decumanos] i. e. decimae legionis milites. Ita guintadecu- manui Tac. Ànm. i, 25. unactvicesimani quintanique c. 51. 37. quartadecumani 37. al. tertiadecumani Hist. 2, 67. secundani B. Alex. 54. unetvicesimani Ib. c, 57. ubi al. corrupte uzdevicesi- mani. — Decumanos prae reliquis semper militibus Caesar di- stinxerat. Cacs. B. Gall. 1, 4o. coll. Dion. 38, 47. 48. frontin. 3, 11, 3.
Homae — /flazitantes] | Plut, Caes. 51. Dio 42, 52. sequ. Appian. Civ. 2, 92. Polyaen. 8, 25, 15. l'rontin. 1, 9, 4. coll. 4» 5» 2. Accidit haec seditio A. U. 707, ante bel'um Africanum.
ardente tunc in Afr. bello] Praepos, in deletam mallent Burm., Oudend, Wolf, excitatis locis Liv. 28, 45. , ardere bello Africam.** Ilor.5,5. ,,novis motibus ardere 4siam;** aliis- que, quibus addo Sallust. Hist. 1. fr. ardebat omnis Hispania citerior, ubi v. Cort. p. 955. Sed Cic pro Sull 19g. ,quum arderet acerrime conjuratio.* Forsan ardente est pro ezarde- scente, ut Tac, Hist. 2, 60. in nonnullis: ,,proelium atrox ar- sisset,'* in qua sententia mire me confirmavit Müjllerus, Observ. p.20. suadens: exardente v. exardescente, ldem vir doctissi- mus ad defendendam lectionem vulgatam attulit loca Ziv. 9, 10. yin civitate odium et ira ardet** et 51, 11. ubi nonnulli le- gunt: /lagrante bello in Italia. Mis aocedit /7 alther. Obs. p. 1r,
| ] |
IU'LX Ü & 139
ire cunctatus est, quamquam deterrentibus "amicis, neque dimittere: sed una voce, qua Quzriftes eos pro militibus appellarat, tam facile cireumegit et flexit, ut ei, mzlites esse, confestim responderint, et quamvis recusantem ultro in .AÁfricam sint secuti: ac sic quoque seditiosissimum quemque et praedae et agri destinati tertia parte multavit. [7:1] Studium et fides erga clientes ne juveni quidem defuerunt. Masintham, nobilem juvenem, quum adversus Hiem-
neque adire] Sallustium Praetorem, auctore Diose l. c., paene interfecerant, qui quum Romam profugisset, ijsirovro «UT evxvol jo9tvOg (Peibópsyor, xal &AÀoug T8 rÀvy. Syrvyévrwy eQi- €:, xai QovLsurà; $00 sc(QaZoy. Postea cum Caesare ipso agere postulantibus iwéírQsis aüvcig $6 TX49 mÜÀiy Gysu Uv OmTÀwv, mÀUV Tüy É(pGy, $55X9siv , ibique obviam iis processit. ppian. 92. &UT0g 0z, mAyTwV DÜrÜiüTwY , xai TAXQailyOUvTwy AUTO Ti 6g» ToU €79aToU (QuAaZacSar, jiaÀa Soac&wg aUroig £r: craciAQoUCiV Gg TO "Agiio) wsbioy émiÀ9sv oU TQopyvUCXg, xai &xi DWj«aTOg c QOy
una voce — appellarat| Appian. l c. 95. aQs953vat T$39 CToaTs(ac aveBówcxv" SÀvíGavTEg , CTQaToU Ütof«svoy 8g TOUG UmvOACL- «0Ug TOÀiJ«OUg MUTO , EQEIV Ti xal TsQi Ty Owgsüy. 'O 0s mag T5v &rayrav 90Zav, oUOs psÀÀwcag, amvswpivaro — 'A(isur. et postea: IloÀirag avri GTQatiwTdV "Qogtivsv' Omsp £CTi cUjaABoAov a(eij«évay Ti; OrQarsiag xai iQiwrsuOyTwy. JDio C. 55. KiaremÀeyssay sk Ts TG &ÀÀxc aUToU Q:avoíag, wai j.AAiOTX Ori Rvigirag , aÀÀ' oU CTQaTide Tag, aUToUg Gvópacs. Of. Plutarch. Polyaen. et Frontin. l. c. Eo- dem modo tumultuantes milites compescuit Alexander Severus, Lamprid. 55.
multavit] De hac poena nihil, imo diversa, Appian. et Dio. Pecuniam agrosque post bellum daturum se iis, testeutro- que, Caesar promisit, unam legionem decimam dimisit. Zp-
. pian. . TÜ OfnaToV U-sQuA-yst TíÀog , £6 ja£vov aUTOÓ TOU lAaicago e4^y Li
düiaAÀawrou (av£vrog. wai c(Q&g aUTóv jíiov» DuawAsoücai Tt, Mai T0 j«£gog 9av&ru xu Car. ó ÓR oUO0sy aUTOUg UmsQsSiQsuy STi OsQj«svog &xgiBüc usrayosUyrag, CuyxAÀaccsTO &maCi, Wal EUSug &ri TOV &y. Avv BUx móAsuoy z£z&.
Masintham ] Sequor Cassubonum, qui e regia stirpe ore tum hunc putat; ab eo iliempsalem (patrem Jubae, qui postea cum Caesare bellum gessit, 270 41, 41.) stipendia $. tributa dari 8i- bi voluisse; re ad Senatum relata, Masintham Romam veuisse, Hiempsalem misisse filium Jubam; ibi post magnam conutentio- nem vicisse Jubam, et Masintham pronunciatum sripendiarium
-140 C S UET'O'N I-I
psalem regem tam enixe deféndissct, ut Jubae, regis filio, in altercatione barbam invaserit, stipendiarium quoque pronunciaiüm et abstrahentibus statim eri- puit, occultavitque apud se. diu: et mox, ex prae- tura proficiscens in Hispaniam, inter officia prose- quentium, fascesque lictorum, lectica sua avexit. [72] Amicos tanta semper facilitate indulgentiaque iractavit, ut C. Oppio, comitanti se per silvestre iler, correptoque subita valetudine, et deversoriolo, quod unum erat, [ioco] cesserit, et ipse humi ac
i. e. qui certis temporibus Hiempeali tributa penderet, mec- quicquam contra nitente Caesare. .In rcliquis scriptoribus de Masintha et hac re altum silentium,
- Aabstrdhentibus] vel in judicium, vel e judicio in custo- diam, lta Cic. ad Div. 7, 52. ,trahantur per me pedibus om- nes xei,** ubi v. Cort.
inter officia pros.) Prosequi solebant, cum imperio, pa- ludatum, coxaitantibus lictoribus, ex Urbe proficiscentem, multi, maxime ex amicis. JLirv. 42, 49. ubi , contrahit enim (prosequentes) non officii modo cura, sed ciiam studium spe- ciaculi sequ.** Jzter officia prosequentium Lh. l. inter eos, qui officii causa prosequebantur, s. in turba prosequentium, ut re- cte interpretatur lleusinger. ad Plin. ep. 5, 12. Lictores Praeto- xem extra Urbem sex comitabantur. v. Jiosini Ànt. Rom. 7, 42. y. 555.
deversoriolo, quod unum erat, [loco] cesserit] Haec est Casauboni emendatio, recepta a Wolfio. Vulg. e: in. diverso- rio loco, quod uuum erat, cesserit, durissima verborum con- junctione et vix commodum sensum eíficiente. Burm. edidit
Stephani correctionem: in diversorio, guod unum erat, loco cesserit. Oudend... cum lleinsio dedit: deversoriolo eo, quod unum erat, cesserit. EKeliquas virorum doctorum emendationes v. apud Burm, et Oudend., quas si augere operae pretium esset, scriberem , mutata interpunctione: deversorio, quod unum erat loco, cesserit, vel, servata etiam praepositione, iz deversorio, loco quod unum erat, cesserit, ubi praeter comma nihil in vulg. mutatur. Cel. Müller. Observ. p. 11. locum ita constituit: ,,im deversorio loco, qui unus erat, cesserit.* Voc. locus sensu intel- ligit laissimo, ut Hebr. mp2. Gr. céwo;, ut sit: quicquid continet ac servat aliquid, adeo pars etiam domus, conclave, cubiculum. Postea revocandam censet veterem lectionem: ac- cubuerit ex signif. primaria, qua est juxta cubare, wagaweicSar.
foE oT US iár
F ! sub divo cubuerit. Jam autem rerum potens, quos- dam etiam infimi generis ad ainplissimos honores pro-
vexit. Quum ob id culparetur, professus est palam,
sz grassatorum ei sicariorum ope in tuenda sua di- gnitate usus esset, talibus quoque se parem sgratzarm relaturum. [75] Simultates contra nullas tam gra- ves excepit unquam,- ut non occasione oblata libens deponeret. C. Memmii, cujus asperrimis orationi- bus non minore acerbitate rescripserat, etiam suflra- gator mox in petitione consulatus fuit. C. Calvo, post famosa epigrammata de reconciliatione per ami- cos agenli, ultro ac prior scripsit. Valerium Catul- lum, a quo sibi versiculis de Mamurra perpetua sigmata imposita non dissimulaverat, satisfacientem,
Ceterum rem Plut, Caes. 17. ita narrat: £v óüj 0$ ^ofs GuysAa- e9rig $8 ytijaGyoc sig &vavju» dvSQárrov mívwroc, (c oU0Ey eügs mÀ£oy Oix9)AXTOG $VÓg, "yligzowg &Vx 0íza02ot Ouvaj«tv0U , TQUc ToDg QAoug siTÓv , Óg Tüv pi) fyrijuwy TagajrwoxrTÉov £14 Toig woaríoTOl;, tV 0 àva-xaiwy Toig &cDsvscTAToig, "O mwmioy £wtAsucty avwmaUcatc2at pérà 05 Tüv GÀÀay «jrüg i£» TO mQoCTEyli 7?g SUpag 8x&9svbsv. excepit | i.e. cepit, suscepit. Oppon. enim deponere. Curt. 6, 30. ,,quid inimicitiarum creditis excepturum fuisse, si inson- tes 15esissem.'** v. Oudend. ad h.l]. Cort. ad Cic. ad Div. 10, 7. — Pro zul/as vulg. nullos, ut contra praepositionis vim teneat.
C. Memmii] De hoc v. c. 25. de Licinio Calvo c. 49.
Fal. Catullum] Carmen est in Catulliamis 27. ,,Quis hoc potest videre, quis potest paii — Mamurram habere, quod comata Gallia JMabebat, et cuncta ultima Britannia? sequ.** Mamurram amaverat Caesar ingentibusque impensis coluerat, quam insanam libidinem er luxuriam mordet poeta. Mamurrae divitias commemorat etiam (Cic. ad Att. 7, 7. cf. Plin. 56, 7. ,Hic namque est Mamurra, Catulli Veronensis carminibus proscissus sequ.** «
satisfacientem] i. e. se excusantem, deprecentem. Tiber. 27. Claud. 58. Frontin. y, 9, 4. ,exauctoratos poenitentia coegit satisfacere Imperatori.* ]ld,. 4, 5, 2. de eedem re: ,,eos- dem, quos exauctoraverat, ignominiam deprecantes vestituit,'* Flor. 4, 12, 45. ,,barbarus -—— Caesari satisfecit." v. ind. Flor. T'ac. Ann. 15,44. ,,tum, ut adsolet in amore et ira, jurgia, preces, exprobratio, satisfactio.* — Satisfactionis formulam v. T'erent. Adleph. 2, 1, $. ,
*
142 Cc, SUETONII
eadem die adhibuit coenae, hospitioque patris ejus, sicut consuerat, uli perseveravit. [74] Sed et in ulciscendo natura lenissimus, Piratas, a quibus ca- pius est, quum in deditionem redegisset, quoniam, suffixurum se cruci, ante juraverat, jugulari prius jussit, deinde suffigi. | Cornelio Phagitae, cujus quondam nocturnas insidias aeger ac latens, ne per- duceretur ad Sullam, vix praemio dato evaserat, nunquam nocere sustinuit. Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis pro-
hospitiogue — perseveravit] i.e. hospitium ei non renun- ciavit, quod fiebat formula: ,,hospitio tuo non utor.* lta Er- nesti interpretatur. Scaliger ad Euseb. Chron. no. 1960. erro- ris Suetonium arguit, suffragante Casaub., nempe, quum scri«- p'um sit epigramma post Caesaris triumphos, isque brevi post Hisganicum, de cujus praeda sermo, caesus fuerit, non potuisse eum uti patris Catulli bospitio, qui domum in regione "ITranspadana haberet. Id Voss. ad Catull. l. c. et. Coter. ad h, ]. ita diluunt, ut epigramma illud ante bellum civile scriptum, Ponticam, quae ibi commemoratur, praedam, rapinas ex Asia- tica expeditione et Bithynico Nicomedis contubernio correptas, Hib-ram manubias et spolia ab Hispanis Lusitenísque post Praeturam capta esse dioant. His tamen non convenit magni- tudo praedarum, quam Catullus in versiculis carpit, eaque excusatio scriptoris est, non interpretatio. Praeferenda igitur ratio Ernestii.
Piratas — suffigi] v. c. 4. eil. 29, 43. ,0mnmes, quos ceperat, suffixit cruci.* P/ut. Caes. 2. -g9oa'yayé» Tog Àwcrag «mavrag àvwecraUQwct. Unus Fenestella apud Diomed. ]. rz. p. 561. decollavisse Caesarem piratas dicit, quod JFesseling. Ob- serv. 1, 20. nOn securi percussisse csse ostendit, sed decepisse,
fejellisse. Equidem fraudem iilam a Fenestella dictam puto, qua piratas a Caesare deceptos narrat Polyaen. 8,23, 5. — De phrasi: im deditionem redigere, cui h. l. etiam Ern. substituit in ditionem, v. ad c. 54.
Cornelio Phag.] v.c. x. — aeger, morbo quartanae aggra- vante, ut c. 1. Alii aegre, sine dubio por errorem.
a manu servum ] i. c. amanuensem. Torrent. et alii damnant additum servum, Casaub. defendit joco Cic. de Orat. 5, 60. »querm servum ille sibi habuit ad mazum.** Major est auctori- tas inscriptionum, &d quam provocat Oudend., ubi saepe ser- vus a rationibus, servus ab episielis al.
IULIUS . 143
miserat; non gravius, quam simplici morte, puniit. In P. Clodium, Pompejae uxoris suae adulterum, atque eadem de causa pollutarum cerimoniarum reum, testis cilatus, negavit, se quicquam comperisse 5 quamvis et mater Aurelia, et soror Julia, apud eos- dem judices omnia ex fide retulissent:. interrogatus- que, cur igitur repudiasset uxorem, Quoniam, in- quit, meos tam suspicione, quam crimine, judico carere oportere. [75] Moderationem vero clemen- iiamque, quum in administratione, tum in victoria belli civilis, admirabilem exhibuit. ^ Denunciante
* ,
simplici morte] Servi enim sub furca caesi in crucem agi solebant. Peneficium autem jam legibus XII tabularum ad parricidium erat relatum ; in quibus ita: ,qui malum carmen incantassit, malum venenum faxit duitve, parricida esto.** v. Liv. epit. 48. Legem Corneliam de veneficiis commemorat Cic. pro Cluent. 56., cujus capita v. apud Sigon. de judiciis 2, 51. p. 666.
in P. Clodium] v.ad c. 6. et quos auctores ibi excitavi.
mater Jurelia] Plut. Caes. 9. 3 j«r«49 ToU Raícagoc, AvQw- Aia, yvv5; C (Qeev, quae maxime impuris Clodii conatibus an- tea obstiterat, postea, quum muliebri veste sacras cerimonias inyasisset, foedum hominem detexerat. P/ut. 10.
interrogatusque ] Plut. l, c. à 9s BRiicag amwemáj«yaTo ub» sü$0g 734» llepTwíoav' jagrug 9: mQüg tjv Oixxv xAÀw9sig, oUót» sy Ty Awyopswy xark ToU Milwbiou vryvécks. dg 0$, ToU Aóyou va. gabófov Qavévrog, ó xatiyyopog xoóT4cs Tlüg e0v am-rTéj e T3? evvaiun; "Ori, iQ, cà» Sax» 4ziov9 [oj0 U-ovowSQvar. Id. Cicer. 29. ó pívro: Kaicag ov warTsjk«QrOQWCs *:9:ig £mi rà» KAAdbioy, e70' iQx« jovysía» xarryywwtfyar T2g "yuvarkóg a(Qsuíva: O' «Uviv , Gri Tí» Raícagog $05 'yájuty oU mQ&iswg wicyQàg MóvoV, &ÀÀà wai QyjAMge xaSapóv sivar.. cf. Dio 57, 45.
Moderationem] v. Caes. ep. ad Opp. (ad Att. o, 8.)
quum] Recepi procum cum Burm. er Oudend., quem vide.
Denunciante] Caes. B. C. 1, 55. ,,Pompejus discedens ab "Urbe in Senatu dixerat, eodem se habiturum loco, qui Romae remanssisent, et qui in castris Caesaris fuissent.'t | D/ut. Pomp. 61. 4dppian. 57. Dio 4t, 6: ceoax59s (Pompejus) — -gosmGv, Ori Tüy Umoj«siyAaVTX £9 TB TOQ [(O(9 Xa] fy Tuj Oj«04o TOig T& EvxVTix G(Di- Ci. T Q&TTOUCLy soi. Nostrum autem more suo reddidit Polyaen. &. 25; 27. Raicae IIoum2tov w4Qd$avrog 8)99av wai Toig j4gOeTáQur
344 c; 80 E"RÜRII
Pompcejo, pro hostibus se habiturum, qui Reipubli cae defuissent; ipse, medios et neutrius partis suo- rum sibi nuniero futuros, pronumnciavit. Quibus au- iem ex commendatione Pompeji ordines dederat, po- testatem transeundi ad eum omuibus fecit. Motis apud llerdam deditionis conditionibus, quum, assiduo inter utrasque partes usu atque commercio, Aíranius ac Pe- trejus deprehensos intra castra lulianos subita poeni- teutiainteríecissent, ad missam 1n se perfidiam )on sus« ünull imitari. «. Acie Pharsalica proclamavit, u£ czez- bus parceretur: deincepsque nemini non suorum, quem vellet, unum partis adversae servare, conces-
m oeriSebvous, &vrtwogue , xal iAevg 3y47s79a: xav 1009 TOig &AXU* TU CUM 466017-
ziedios | . quos Graeci dicunt i« rot uscou xna3543a: vel i^- €2a:, Herodot. 5, 85. l. 4, 118. 1. 8, 72. 75. vel ix jécov aj(pei» toracZai, ut IDió 41, 9. vel uscsósiv xal iQsbosUmw Toi TQAyjkaGuy, id. 41, 46. Noster infra etiam Ner. 2. ,,Consultante Cn. Pom- pejo de mediis et neutram partem sequentibus, (Cun. Domitius) soluscensuit, hostium numero habendos.** :
quibus — ordines dederat] i. e. centurias s. quos centurio- nes fecerat. lta Caes. P. G. 6, 4o. ,,centuriones, quorum non- nulli ex inferioribus ordinibus xeliquarum legionum virtutis causa in superiores erant ordines hujus legionis traneducti.* B. C. 1,5. , inulti undique ex veteribus Pompeji exercitibus spe praemiorum atque órdinum evocantur.** c, 77. ,,Centuriones in ampliores ordines** (sc. constituit e sequ. restituil) et 5, 55. »quem Caesar — ab octavis ordini&us ad primurm pilum se trans- ducere pronunciavit.'*
AMotis apud Ilerdam d. c. ] in Hispenia, quum bellum ge- reret contra Afranium ct Petrejum. Auctor pexfidiae mexime Peirejus. v. Caes. P. C. 3, 75. 76. 77. Polyaen. l. c. $. 25,
Acie Phars. proclanavit] Appian. go. Hwovxe; s; cà raÉng mayraxoU TsQiÉTEJuT&7 , Ci TOÍG Vi4üCiy SwéAtUOV AN/AUCTEIV TWV Qj4O&- Syàv, smi 0S roDg CujAMA 0Ug [42v0vg urwgriv. LPoblyaen. $. 29. Ssa- €xptvog TOUg ibioug GTQxTiGTaQ aj4évQmg TZ ViWX XQuj4svoUc » avéwpae ys QsióscSai cv ccAsjulw» (aD woAiràv e nostro, quod video pla- cere etiam Freinshemio ad Flor. 4, 2, 5o0.). Locus /llej. 5, 53., ubi de eadem re sermo, mutilus est. Jor. 4, 2, 50. | ,, Voces quoque obequitaniüs exceptae, altera cruenta, sed docta, et ad victoriam efficax: Miles, faciem feri; altera ad jactationem composita: Parce civibus, quum ipse sequeretur.**
LULIU S, 1495
sit: nec ulli perisse nisi in proelio reperiuntur, exce. piis duntaxat Afranio et l'austo et L. Caesare juvene; ac ne hos quidem voluntate ipsius interemtos putant:
nec ulli perisse] V'ellej. 2, 52. ,,nihil illa victoria mirabis lius, magnificentius, clarius fuit; quando neminem nisi acia consumtum civem patria desideravit." Laudibus extollit hana Caesaris clementiam Cic. pro M. Marcello 5. cf. pro Ligar. 6 »Qquis non eam victoriam probet, in quà occiderit nemo, nisi armatus ? ** pro Dejotaro 12. cf. Dio 4r, 62. (ubi v. Fabric.) 45, $o, et ita Antonius apud eundem 44, 46. ojrs "yàg aví2avs», oj- v6 SQvysv, 4AÀX' oU8' 2riadi94 Toxagámay iE wsivws TRV mQryjáTos cUÓsig" oUX OTi OU OrxoióraT& KV "0ÀÀoi $x0À&GS4cay, àÀÀ Ori ToUQ pity moAepioug a(QsibGg amoAAUyat, ToJg 0s 03] moAírag Guy , x&v at^ Àoí Tiv&G Vici, WysirO Osiv. :
Afranio et Fausto] B. Afric. 95. ,,Paucis post diebus, dis- sensione in exercitu orta, Faustus et Afranius interficiuntur ; Pompejae cum Fausti liberis Caesar incolumitatem suaque oimn- nia concessit." Contra Z7or. 4, 2, 9o. ,,Reliqua pax incruenta, pensstumque clementia bellum. Nemo caesus imperio prseter Afranium; satis ignoverat semel; et Faustum Sullam ; didice- rat generos timere; filiumque Pompeji cum parvulis (ita leg. cum Perizon. pro patruelibus) ex Sulla; hic posteris caveba- tur.* Europ. 0, 19. ,,Faustus, (Sullae quondam Dictatoris fi- lius) Pompeji gener, a Caesare interfectus est.' Qros. 6, 16. Caesar Pompeji M. nepotes fihamque Pompejam, simulque cum his Faustum Sullam et Afranium et Petrejum filium jussit ocoidi** Dio 45, 12. 'AQgawog 98 xal datore; Íxóvr&g 4s) cUX ZÀ9oy wQüg aüTóv' xai *ykQ 2 voscay amoÀoU[asyoi (Qu'yivtsg Ds à; Mavgirevíay , cuvsM4Q9ucav UO ToU EZurciov. xal S«sivoug jas axgi- Tovg Ó RaicaQ, Gg xal aixj«aÀGToUG, &mácQQaZ2s. cf. Jppian. 100. P/ut. 55. qui plures a Caesare interemtos esse dicunr,
L. Caesare] Filius is erat L. Caesaris, legati C. Caesaris. B. G. 7, 65. Noster commemoratur B. C. z, g. Dion. 41, 5. — Jam, quod ad soriem ejus post bellum civile, diversa dant auctores. Auctor DB. Aíric. 89. ;,,Cui (Caesari) in itinere fit ob- vius L. Caesar et subito se ad genua projecit, vitamque sibi, neque amplius quidquam, deprecatur ; cui Caesarfacile et prosua natura et pro instituto concessit.** Sed Dio 45, 12. rà7 $3 93; Riaidaga Ty AoUxiov, waicsQ £» "ysvet of dyTX Yol &)sÀoUcioy ixersUCavTo, Ojuwg Ex£103) OLX KVTOG AUTO) TQOCETETOÀGJA4WEL, TÓ 4EJ "rodiTOV ATI: Sun Àsuciv , wgrt i) 0i Tivi waTEuic2ar adToU bóZai* ümüTa Ds GXyEj* Ca; xüTOy T3 davroU (Qwvz 9avarüca:, TóTe 4v «veQaÀerO , VOTsQUy 9: xal xgUQa améwcsrye. Consentit Cic. ad Div. 9, 7, ubi v. Coijt. Haud satis accurate de eo agit Glanderp. Onomast. p. 424.
10
b
146 € SUEZTONIS :
quorum iamen et priores post impetratam veniam res bellaverant; et Caesar, libertis servisque ejus ferro ct igni crudelem in modum eneciis, bestias quoque ad munus populi comparatas contrucidaverat, Deni- que tempore exiremo etiam, quibus nondum ignove- rat, cunctis in ltaliam redire permisit, magistratus que et imperia capere, Sed et statuas L. Sullae at- que Pompeji, a plebe disjectas, reposuit. Ac, si qua posthac aut cogitarentur gravius adversus se, aut dicerentur, inhibere maluit, quam vindicare. Ita- que et detectas conjurationes conventusque nocturnos non ultra arguit, quam ut edicto ostenderet, esse sibi notas; et acerbe loquentibus satis habuit pro concione denunciare, ne perseverarent; Aulique Caecinae criminosissimo libro, et Pitholai carminis
Denique tempore — capere] Plut. Caes. 57. wai yào à(5xa mOÀÀoUg T4) mETOÀSjA4kÓTWY TQÜg aUTÓV, ivioig O8 xai Tijaàg W&i ag- X6» $6 Bgovre xai Kaccis , vQ0ct2u«sw Dio 47, 5o.
statuas] Eversae hae fuerant, cum primum victoriam Caesaris apud Pharsalum Romae accepissent, auctore Zion. 42, 18. Tàg jas» tinóvag ToU T3 llojera4iov xai ToU EUAAov ràg ivi 74 P3- JaxTi écTUSAG &VilÀO? &ÀÀo 0s Ov0s» TóTS sSTQaLay. Restitutas eas a Caesare narrat Id. 45, 49. Put. Caes. 57. et Cicer. 4o. qui Ciceronis dictum servavit, ór: caUT4 T4 QuÀAavSQwzix Raicao cobg js» Tlojmatov (07401, ToUg 0 aUroU mXyvvciv- ayógi&yrag. Po- Llyaen. $, 25, 31.
cogitarentur] Puto, hoc ad adversas de Caesare senten- tias privatim prolatas pertinere, contra dicerentur ad orationes, carmina aliasque, quibus animi sententiam prae se ferre quis poterat, occasiones publicas, quod patet e sequ., ubi cozju- rationes et conventus noct, commemorantur, habiti a gravius adversus Caesarem cogitantibus, et acerbe loquentes. Eo sensu opinari supra c, 66. v, Casszub. ad Aug. 51.
notas] Al. nora. lllud multis exemplis defendunt Burm. et Oudend., e quibus reddam Suetoniana, Aug. 66. Tiber, 49. Calig, 15. Ner. 29. quamquam buc minus pertinent, ubi plu- zibus nominibus neutrum subjungitur, solenniori usu, ut Aug. 66. cf. Oudend. ad Caes. B. G. », 7. D. Afr. 26. et quos ad b. l. laudavit, Cort. ad S2a//. Catil. 11. ,,corpus animumque virilem eífeminat,'* et ad Cic. ad Div. 5, 21.
Auli Caecinae ] Volaterrani, pro quo Cicero orationem
|
IULIUS. 143
E
bus maledicentissimis laceratam existimationem suam, civili animo tulit. [726] Praegravant tamen cetera facta dictaque ejus, ut ei abusus dominatione, ct ju- re caesus existimelur. | Non enim honores modo nimios recepit, ut continuum consulatum, perpetuam
habuit. Hunc saltem intelligit Burm. cum aliis. v. Erz. Cl. Cicer., qui incertum se/profitetur. Glandorp. Onomast. p. 175. De li- bro isto criminosissimo agunt epistolae Cic.ad Div. 6, 5, 6, 7, 8.
Pitholai] Apposite Torrent. excitat locum Macrob. 2, 2, »M. Otacilius Pitholaus, cum Caninius HBebilus uno tantum die Consul fuisset (v. ad c. 76.), dixit: Ante Flamines, nunc Consules Dialos fiunt.** v. Glandorp. p. 649. Bentl. ad iiorat. Sat. 1, 10, 21. qui Pitholeontem ibi commemoratum eundem auturmat.
civili animo] i. e. leniter. "Tac. Ann. 4, 21. ,quae in praesens Tiberius civiliter habuit.* et 2, 54. , Tiberius hacte- nus iudulgere matri civile ratus." Eutrop. 7, 5. ,civilissime vixit.'* v. Casaub. ad Aug. 51. et ind, n.
honores — perpetuam dictaturam] — De honoribus Caesari tributis v. Plur. Caes. 57. 4ppian.o6. Dio 42,20. et 45, 14. — Consulatum primum Caesar gesserat A. U. 695. cum Bibulo (v. c. 20.), alterum cum Servilio Isaurico Á. U. 706. (v.c.55.) Post victoriam Pharsalicam, auctore Dione 42, 20. jmwurog i1: mívrs iQiES. vavícDar, Wal OntrdTwuQ cUw fg fwjoy]yoy, &AÀ dg iy &uTóy 0Àoy AsyO5ve: iAas T4» Ts sÉcuciay Ty D4japyw» bià iov, Vg &isiv, mQogsOero. Certium consul. ingressus est A. U. 70. cum Lepido (Dio 45, 1.), quo anno, teste Dion. 45, 45., vvaro» &üróy $xi Üfx« éTX TQotysipicavyro, quem continuum consulatum i. e. qui per plures annos continuaretur, Sueton. dicit distin- guens a perpetua dictatura. ppian. autem, postquam c. 1006. marravit: àvsQo39:4 05 xal — vma«rog ig; 0íwxa sT4$ addit c. 107. TÀg 6b AÀÀag Tij4AG , o wpic Tjjg ÜsarroUg UTATSiAG, TQOGSJ4EVOQ , Um" Tovg £g TO j46AÀoy amíDuvsg mUTí» Ts Wai AvrüwiOV, TOV imwTaQXov &xvroU. Plura v. apud Pighium Annsl. T. III. p. 457. — 2Di- ctator primum Íactus fuerat post reditum ex Hispania, devi- vtis Afranio et Petrejo (v. ad c. 55.). Secunda dictatura delata ei est anno sequenti post victoriam Pharsalicam, Jio 42, 21. ubi Magistrum equitum assumsit M. Antonium. Iz decem annos eam accepit A. U. 708. auctore Dione 45, 14. xai Sukca- TwQa ig Dixa csLoc ($034) siÀovro, tandem perpetuam 44, 8. wai bi«r&TwQ Oix iíou jusrà TaUra aco Usig DvicxsTo. CÍ. 46, 17. Piut. Caes. 57. $ikrárwon aUróv àvíonEa» Qik Bíov. roUrO O' sv ó- MoÀowyovj«év* «sv cvgavyig, Tu. ayvmUSUNG Tg Meyapyiamg TO axaTd-
148 €. S UE'TOUTII
dictaturam , praefecturamque morum, insuper praes nomen imperatoris, cognomen Patris patriae, stae tuam inler reges, suggestum in orchestra; sed et am-
mavcroy mgogÀaBoucw;. Flor. 4, 2, 91. ,,ad hoc Pater ipse patriae perpetausque Dictator. -
praefecturam morum] Dio 45, 14. Tüv 7s ,T9íruy Ty Bxae e700 ixigr&Tw,) (oUTw "y&Q vw Qyojuue 24 , wxsQ oU iaGiag aro Tc ToU Tij«4TOU mQogQxOtwg 0/03;) c6 TQix aJTÓV £TW (siÀoyro). Idem . 44. 5. xai xUT6V 45V |rijuwTXV w&l j4óvo? xal Qi& fiov &iyau — Exyx- Qicavro. Ita Cic. ad Div. 9, 15. ,quamdiu hic erit noster hic. praefectus moribus." Ceterum quod Casaub. non ob causam & Dione relatam, sed per speciom potius modestiae Censoris no. men declinasse Caesarem dicit, coll, Aug. 27., id jure negat Fabric.ad Dion. 45, 14. Profecto non nimis modestus erat, quá ceteros honores, de quibus Sueton,, receperat.
praenomen Lnperatoris] Quod nomen antea duces ob res bello bene gestas a militibus accipere soliti fuerant, Caesar etiam prius eo sensu gesserat, et sequentes Caesares ob victo- xias vel ipsi sumserunt, (quomodo Augustus in lapide: Im- perator vicies appellatur), vel in duces contulerunt, (v. Lips. ad Ta;. Ann. 5, 74.) sed ita, ut nomini semper subjiceretur, id ab hoc tezmpore summum imperium ac regnum notare coe- pit, praenominis loco usurpatum. Dio 45, 44. Tó Ts coj aUro- MQaTOpog Cvej4& , €U war TÓ &poraiov iri: q4óyo9 , wgmréQ QÀÀor T8 xai £xsivog cog moÀÀaxig ik TGy TOÀÉj ww ET5MÀWNJ4caV, cUD dg oí Tuv aUTrorsÀ wysuoviay 3 xai aÀÀ«» Tiva shovcíay Aafévrsg wvojwaQcvro, &AÀk xna9&maf roUro 04, TÓ xai vUv TOig TÓ XQaTog Gyouci Dibéjus- yov &X&ly:p TÓTE TQiT( TE KA TQUTOV , wgTtQ Ti AUQiO» , TQOgéSac«y. Postea addit: 29sy m:9 xai éxi v&yrag TOUS M&Tk TaUT& aUTowQa- Togas 3 £rixÀsc0i; avT€ (ita lego cum Leuncl. pro 75 éixAsest ad- TZ), weTsQ Tig (Qa 75g &QX 5c; aUTüy ovCx, wxS$amsQ wai 9 ToU Kaie cagog, a(íxnsro. cf. ld. 52, 41. et 55, 17. Casaub. ad h. l.
cogn. Patris patriae] quod Cicero antea tulerat post dis- jectam conjurationem Catilinariam, Appian. Civ. 2, 7. ubi plu. ra de hoc nomine dicit, Caesari tributum illud referunt Dio 444. Appian. Civ.2,106. Flor. 4, 2, 93. Epitomator Liv. 116. In nummis etiam legitur Caesar Parens patriae. v. Fabric. ad
Dion. 1l. c.
statuam inter reges] Dio 45, 45. xai cóTE iv avügiayra aJ- ToU iAs(QAwriVoV , DOTsQoV OE wai agjux CÀov, t£» Toig (vTODQoj«latg MiTà Tüy Üsiwv d'yaÀjA&ro v mxíjemsOSa: E'yywCay. àÀÀwv T$ Tiva ie «óv& fig Tó9 ToU Movpoívov vaüy 9e awiwX*To i-wrygkwavrsg, wai &Àe As ig và Kemwréuo» maQk To0Ug BacisUcavrág vers 5» TZ '"Pps
IULIUS 149
pliora etiam humano fastigio decerni sibi pas- sus est: sedem auream in Curia et pro tribunali, iensam et ferculum Circensi pompa, templa, aras, simulacra juxta Deos, pulvinar, Flaminen, Lau-
&ví9:cay. "Talis constituta etiam fuerat Bruto, primo Consuli. Dio ibid. Pjut. Brut. 1.
suggestum in orchestra] ubi sedes erant Senatorum, (v. €. 59.) datae iis a P. Cornelio Scipione majore, Consule A. U. 559. v. Liv. 54, 54. Suggestus ille Imperatorum (de quo conferendus etiam Pliz. Panegyr. 51.) dicitur cubiculum Neron. 12. papilio , (unde Gall. pavillon;) a Lamprid. in Alex. Sev. 51. 61. et Spartian. in Pesc. Nigr. 1x. Plura v. apud Bulenger. de Circo Rom. c. 24. (Thes. Graev. Tom. VIIII. p. 6606.)
sedem auream] Dio 44. G. Gibgog T$ ol &viyQuCoc , xai GTO- A4 (ita corrigunt vulg. cr4À4 Ruben. de xe vestiaria 1, 2r., Graev. et Ern. ad h. 1.), £ «ore ei. Bacilsig i«fxQuvro, QgsvQ& Tg £x Tü) icTíoV wal £x rU BovAÀsvrGy :002$.
tensam et ferculum ] qnibus in pompa Cirsensi, cujus de- scriptionem vide apud Dionys. 7, 72., Deorum simulacra trans- vehebantur, Tensa Glossar. &gux 9:Gv. Diomed. deorum ve-
|! hiculum. Dicitur auctore Ascom. a tensis loris. v. Sche[fer. de re vehicul. 2, 24. — De Caesare idem narrat Dio 44, 6. sg 78
ck ÜDéatQx TÓV vs Dipgov aUTOU TüV $TiyQUGOV, xai T0) CTí(Qayov TOV Q1&Ài9e» xai Qi&yougov, iL (cov TOig TU) Ss, igxopiQscQat, wav maig i(mTo0Qoj«íaig 6x0» (ita Casaub. pro $5Acov) sg&vscSe: iv4Qi- €ayTo. templa] .Dio 44, 6. wai r£Aog Aix ve aUrOv &yriwQug "loUAcy wQepwyéQsucay, xai vaüv aUTG TZ T éTIi&iXtix &vTOU (inserendum enim puto rs cum Reimaro) mejvic2iva: Zyvecxy, spé cies v0» 'Ávróvioy, wigmiQ Tivk DiRÀ:ov , mooxsipicAjusvor. Zppian, 106. xai yet S yuDicavro moÀÀoUg aUTiQ "ysvícSa: wxO&TsQ Sew, wai xot vóv aUTOU xxl '"Ecmiitiag, «ÀAwAoug Osfiovjaévwy.
simulacra juxta Deos] Dio 45, i4. &gua TÉ Tt x0T0U £y c2 RaomitoÀio avr(rgóge moy T0) Aii iógu9syat, wai £i &iwóva aUTOV TÀG cixovjafy4c xaÀxovv £miBipag95yat, -"yga(xv Syovra, Ori "Hj«t9s0g Sort, 9C. iu$ÀsUcav , et 44, 4. TX T& «evíS)ix aUToU Owumoci« SU&V £WxQícavro, wal £v Txig T0ÀsC:, TOig T8 VaOig TOig 5v TY Pop mvX- €i», Ayügrkyra Tiyk aUTOU siyxi SuéAsucay. Flor. 4, 9, Q1. ,,Circa templa imagines; in theatro distincta radiis corona.**
pulvinar] Pr. erat lectus, in quo simulacrum alicujus Dei accumbebat , qui divinus honos nunc Caesari etiam datus.
Flaminem] v. locum Dionis modo eit. Fuerant Flamines antea Dialis, Martialis, Quirinalis. Cic. Phil. 2, 45. ,,Quem is
150 t sSUETONII
| percos, appellationem mensis e suo nomine. Ác nul | los non honores ad libidinem cepit, et dedit. "l'ertium et quartum consulatum titulo tenus gessit, contentus | dictaturae potestate, decretae cum consulatibus simul: | atque utroque anno binos Consules substituit sibiinter- — |
; Lc
majorem honorem consecutus erat, quam ut haberet pulvinar, simulacrum, fastigium (de quo v. ad c. 81.), Flaminem? Est | ergo Tlamen, ut Jovi, ut Marti, ut Quirino, sic Divo Julio M. Antonius ? ** e|
Lupercos] Duae antea fuerant Lupercorum, i.e, sacerdotum Panis, sodalitates, nempe Fabianorum et Quintilianorum, da quibus Festus. Tertia addita Lupercorum lulianorum. Dio 44, 6. xàx roUTOU wal cs)TXET4QlOX oÍ i yQwi, iSQOTOL0UG T8 £g Tg TOU. Xlayàg yujsvomoibixg, QirW» TiyX éraiQímv , 3j» 'lovAíaw dmópagav, | (sc. ivépucav). v. ibi Fabric.
appell. mensis) Dio 44, 5. novam Curiam Iuliam dictam esse xefert, ogrso ToU wal TÓV T£ 4jVo, ty i PyeyévuwTo, "lojAio», wal Tüy QvAGy juay, TX» wA«qc Acyctcav, "lovAiay &vewdAscay. Confirmasse id Augustum , idem auctor 45, 7. cf. Plut. Num. a9. 4Appian. Civ. 2, 106. &; 7$ TijAXV TAG "ysvéCewg aUTOU TO» lRwviv- víAcy psy "ToUAioy. avri RwivriAicu j«eruvójaacay siyai.. Id, Civ. 5, 97. Flor. 4 2, 91. JMacrob, Saturn. 1, 12. »(Quintilis) postea in honorem Iulii Caesaris Dictatoris, legem ferente M. Anto- | nio M. filio Consule, Iulius appellatus est; quod hoc mense a, | d.IIII. Idus Quintiles Iulius procreatus sit.'' Alios auctores Jaudat Y'abric. ad Dion. 44, 5. |
nullos nom honores] Al. non nullos, quod probat Wolf., | et sane est verius, quamquam illnd etiam stare potest, modo | ne verbum presseris, et cepit ad superiora, ubi omnes fere ma- gistratus enumerantur, dedit ad sequentia retuleris, quomodo sensit etiam Jüllerus in sched. Mss. Ceterum, quod ad rem. | aitinet, M. Antonium ita Magistrum equ. fecit Caesar, jas $orQaTWys4óra (Dio 42, 21.) et Dolabellam Consulem, neque ipsum Praetura functum (ld. 42,55), M. Lepidum triumpho ornavit 47s riwvàg vik40ayra, ji]T àQy3v j&XsTaj«svóy TiC:w , eun demque Consulem et Mag. equ. fecit. (45, 1.) De licentia Cae- saris in capiendis dandisque honoribus prolixius agit 45, 46 sequ,
utrogue anno] v. quae Pighius disputat de h. l. in Annal, "Tom. ill. p. 457. Dio, ubi de secunda Dictatura A, U, 707. agit,
t '
aUTég rà OsUTsQoy yoÉsv, maro: 0s £v 6Róbq avroD amobsry SévrsG, 0 re live; hi à Ovariviog (Q. Fufius Calenus et P, Vatinius)
id refert 42, 55. raiTa £v ixs(vop TUb érs4, EV ( DuwráTwp ju5v Ovtog
YULIU Ss. 251
mos novissimos menses; ita ut medio tempore comitia nulla habuerit, praeter Tribunorum et Aedilium ple- bis; Praefectosque pro Praetoribus constituerit, qui praesente se res urbanas administrarent. Pridie au-
dÀéyovro slyai, imoiges. (v. Macrob. 2,5. Pighius Tom. III. p.
449.sequ.) et ubi de quarta, conjuncta cum quarto consulatu, 45, 46. v3» 9' ojv àpyXv TX» UraTc» TaQxyQoNAx |459 , wal ply iQ Tv TóÀi £gÀS ev , avéAaf)sv" oU j«SyrO: xal Oià TéÀOUQ; $059, GAÀA 8y 75 'Pójus "yevsjusvog , &msiwé v? xUTV , xai T€ agio vw Hvlivrw, TG Ts TosBovic 9 Ll'atwo £vsysiqucs. wel exaibQ "ys Ó Cou v3 ct- Asuraía cj; ÜmaTsiag $jaégx amíÜaysy sUS0g avr UTeÜU sTSQoV 7QOg Tàg "sQiÀeimoug cag l'&iow Ravíviov av9s(Asro. v. c. go. Cic. ad Div. 7, 5o. Macrob.l. c. Plin. 7, 53. (54. ed. Franz.) Tac. Hist. $, 57. Plut. Caes. 59.
Praefectosque ] De Praefectis Urbi s. feriarum Latinarum i.e. fer. Lat. causa creatis, ut absentium Consulum vices ge- rerent, v. Tac. Ànn. 6, 11. et interpr. ad h. 1., de magistratu novo, hoc nomine inde a Caesaris tempore creari solito, ZHo- sin. Ant, Rom. 7, 14. p. 5o4. Dio 45, 28. ovr« 93 xai a)róg tke CTQRTtUCS), TXw TÜÀi) TO) Aemióu W&i m0liaVOl40iG TICiV CT, CÓ, TIGE Ooxsi, 2 e£, dg j.4ÀÀov msmicTsUTOi:, EmiTQéjag. Loquitur ibi de expeditione Hispanica. Auctore eodem 45, 48. vi r56 Gio *0806 $Uo r&v moliavojoUv Tw , £mri0* TxJ«l«g oU0sig TQÓXSytiQOTÓvsTO, E'yé- voyro, 1. e. aerarium administrabant. Erant adeo hi Praef. U. pro Praetoribus, Quaestoribus, omnique magistratu curuli, ab- sente in Hispania Caesare, sive, ut Dio ibid., ci noXixvójso: màv- TX Tà £y TO AOTtL TQU'yjarx |igTk TOU Aamióbu (mmaQyoUvTOg $UXOV.
praesente so] Dio 45, 48. sv 5 awcbxhia T4 ToU BHairagog, unde nullus dubito, quin corrigendum sit vel cum Torrentio absente se, vel cum Lips. prose, vel, quod malim, pro absen- te se. Fabric. ad Dion. 45, 28. nostrum locum ita excitat: »,Qqui pro praesente se sequ.** sine dubio ex conjectura. Perizon. suasit proficiscente se (quod esse deberet profecto se), Burm. prae- scribente se, Exn. praeeunte se i. e. ad praescriptum suum, Ou- dend. praesentes, Bremi: etiam praeseute se, diversa prorsus a ceteris interpr. sententia ideo novum et singulare institutum ab auctore memorari opinatus, quod, quum antea absentium magistratuum munera Praefecti Urbi administravissent, hi prae- sente etiam Caesare electi fuissent. Meliora eum docere pote- xat Dio. Reinesius ad marg. l. n. excitat Cic. ad Div. 6, 8. ubi: »quod omnibus in rebus perspexeram, quae Balbus et Oppius absente Caesare egissent, ea solere illi rata esse.* Haud puto tamen, hos ipsos Praefccios fuisse.
—
[22 €. 89U.E EQN II
tem Kalendas lIanuarias repentina Consulis morte ces« santem honorem in paucas horas petenti dedit. — Ea- dem licentia, spreto pairiae more, magisiratus in plures annos ordinavit: decem praetoriis viris con- sularia ornamenta tribuit: civitate donatos, et quos- dam e semibarbaris Gallorum, recepit in Curiam. Praeterea monetae publicisque vectigalibus peculiares servos praeposuit. 'lrium legionum, quas Alexan- driae relinquebat, curam et imperium Rufioni, li-
Pridie autem — dedit] C. Caninio Rebilo , de quo supra diximus.
in plures annos] €um expeditionem contras Parthos medi- taretur. Dio 45, 51. ómwg £xtivog mÀsiociv UTxQtTaig v oncSei Sv. xai 5 Ts vli jit GytU &Qyóvrwy iy 75 &TOUCia AUTOU "yívyTats
| 4) * AM A * € , 1 , * « p4T «0 wo éavT2v algoujtv; Tivàg cragiXcW , utvootvrO j&ky xa].
£6 TQia sj aUTOUG TQok«racTico:* (rogoUTOU "ykp Xóvou vQüc THV €TQaTi(aV QQuetiy tÜOwoUV). oU Jk£vro: wai c&yrag TQoxmébsiSav. Ap- pian. autem Civ. 2, 128. in oratione Ántonii: £j yàg msyrasTiG (dg ters) wai rà àcrUWk Üpiu, wol Tk i£r4Ci1x, xal Tàg Tüy £9vüy jj crQaromíbwy $ysjovixg Gigra STO.
recepit in Curiam] v. ad c. 41. et infra ad c. go. Cic. ad Div. 9, 15. ,,ego autem — mirifice capior facetiis, maxime no- stratibus, praesertim cum eas videam primum oblitas Latio tum, cum in urbem nostram est infusa peregrinitas, nunc vero et- iam braccatis et Transalpinis nationibus sequ.** Gibbon History c. 5. dehacre: ,the door of the assembly had been designedly left open for a mixed multitude of more than a thousand persons, who reflected disgrace upon their rank, instead of deriving honour from it.**
monetae — praeposuit] Monetae propre triumviri mone- tales s. treviri auro, argento, aeri, flando, feriundo (de quibus v. Rosin, p. 15.), vectigalibus equites publicani praeerant. Ser- vi peculiares opponuntur publicis. lta est peculiaris Caesaris servus in Inscript. Fabretti p. 507 et 556, v. Oudend. Infra Galb. 12. est: e peculiaribus loculis suis i.e. privatis, propriis. — Gro- nov, tonjiciebat pecu/iosos v. peculiatos, quod probatum Ernestio.
Trium legionum] Idem legionum, Aegyptum tenentium, numerus sub Augusto et initio imperii Tiberii, a quo ad duas deminutus est, v, Zac. Ànn. 4,5. ,,Cetera Africae per duas le- giones , parique numero -fegyptus,* et Mist, 2, 6. ,,egyptus duaeque legiones** ubi v. Lips.
Jiufioni] Al. Rufini liberti sui filio. FP.
Jap ToC
i-U.Lb- f^055 155
berti sui filio, exoleto suo, demandavit. [77] Nec minoris impolentiae voces propalam edebat, ut T. Aumpius seribit: Nihil esse Rempublicam, appella- tionem modo sine corpore ac specie. Sullam ne- scisse literas qui dictaturam deposuerit. JDebere ho- mines consideratius jam loqui secum , ac pro legibus habere, quae dicat. Eoque arrogantiae progressus
T. Ampius] Commemorastur id a Caesare B. C. 5, 105. Ad eum est epistola Ciceronis (ad Div. 6, 15.), ex qua patet, eum studium suum consumsisse in virorum fortium factis me- fnoriae prodendis. v. Cl. Cicer.
ac specie| Salmas. et Graev. 8uaserunt spec?em, quod in textum recepere Burm. et Oudend. Sed ita, opinor, scripsis- set auctor: ac speciem sine corpore, quod viderunt Graev. et Ernesti, conjicientes; ac sine corporc specicm. Equidem per- severo in vulgata lectione, íretus locis Cic. ad Att. 4,16. ,,Ami- $imus — omnem non modo $uccum ac sanguinem, sed etiam colorem et speciem pristinam civitatis ; nulla est respublica sequ.** et pro domo 55. ,,o0 speciem dignitatemque populi Romani** et post: ,illa fuit pulchritudo populi Rom., illa forma** et infra Tiber. 24. ,,vi cet specie dominationis assumta.** Atque ita unice probanda Tunstalli lectio apud Cic. ad Att. 10, 4. ,,plane fate- batur nullam speciem reliquam** sc. reipublicae, ubi vulg, »nullam spem.** Proprie dicitur pro Rosc. Amer. 22. ,,esse ali- quem humana specie et f/gura.** Est Ebraic. "wm et "IN".
nescisse literas] i. e. non intellexisse veram vim vocis di- ctator, quae pr. eum significat, qui dictata i. e. praecepta dat, magistrum populi, quam si bene cepisset, de deponenda co- gitsturum non fuisse, v. haud idoneum eum fuisse Gramma- ticum ludique magistrum (qui literas scire et dictata dare pr. dicebantur), qui discipulos maturius e schola sua dimisisset. illud potius. Potest etiam nescire literas dictione proverbiali esse i.q. stultum, ineptum esse. lta esset nostrum; ,,Sulla sey ein Narr gewesen, que Sulla étoit un sot sequ.** — Aliam inter-
pretationem , sed parum probabilem, hujus dicti dat interpres
Germ. Hollin. hist, Rom. T. X. p. 559. Sperasse populum fore, ut Caesar Sullae exemplo dictatura se abdicaret, auctor etiam Appian. Civ, 2, 107.
pro legibus h. q. dicat] Pertinet id ad eam potestatem, quae postea contineri coepta est /ege regia, de qua Ulpianus: »quod principi placuit, legis habet vigorem, utpote quum
lege regia, quae de impezio ejus lata est, populus ei et in eum *
154 €. SUETONTIIÍ
est, ut, haruspice tristia et sine corde exta sacro quodam nuncianle, futura diceret laetiora, quum vel- let; nec pro ostento ducendum, si pecudi cor de- fuisset. [78] Verum praecipuam et inexpiabilem sibi invidiam hinc maxime movit. Adeunies se cum ; plurimis honorificentissimisque decretis universos Pa- ires conscriptos sedens pro aede Veneris Genetricis
omne suum imperium et potestatem conferat,'* v. Heinecc. Ánt. Rom. I, 2. $. 62 sequ. !
"sacro quodam] i. e. in sacrificio quodam. Oudend, omisso sacro cum codd, reponendum censet quondam. Probat Wolfius.
futura dic. laetiora] Polyaen.8, 25. 52. wai jX» apuaivwe 8» "ysu40s02at » &miibày eüróg &9sÀqc4. Ex additamento: xai oj- Tw& £TÉQQwO0s TOU; CTQaTidr&;, patet, in expeditione aliqua id factum. Nimirum bis exta sine corde, &Aega, Caesari sacrifi- canti fuerunt, prius iz bello Hispanico, de qua xe Polyaen. et Sueton. h.l., postea mortis die, de qua v. c. g1. Docet hoo J4p- pian. Civ. 2, 152 et 155. cf. Plin. 1i, 71. qui minus sccurate rem cíferre videtur, narrans : ,,Caesari Dictatori, quo die primum veste purpurea processit atque in sella aurea sedit, sacrifcanti bis cor in extis defuit.'*
si pecudi cor defuisset] Ex hoc dicto Polyaen. l. e. $. 55. novam narrationem fingit. Is enim: Raicag, axagbíov SUga- c06 SUps9évrog, xai Tí wapAoobo), &Qx4, si aÀoyov Qücy wagbiav oUx &X5$ 0i GTpaTiQTaL , TcÜT. AwoUcayTsg, ESaQosucay.
-deuntes se] | Dio 44, 8. rai] £y pax mors *j£ga. — mQoijÀ- Sov aüTd iv T3 veb '"A(poobiciou -90yac) xaSwWj«iyc , dig wal TüVTEG ajux và Osboyjéva cQigiy &xacyysÀoturzsg — waQ9Wsuog G(Q&g, sim. OUV SsopAaia vivi, &iT& wai m&prX.AQiAX , "mQogsüESxTO' xai Op» £X TOU- TOU TàCi), OUX oTi TOig fovÀsuTaig, AAÀ& wal rOig AÀÀOig, TOCAU- T4y £/$BaÀeav, wer iy roig jaA&)iOTX mQO(Qaciv c3; PmiBovASg- TOig &TGO- xTsivag:) aUT0y magacyii». Addit, nonnullos eum excusasse, crt Tjg T8 Xo0iÀiag axQaT2g UTO Duagogolag i*&yóvst, xoi uk TOUTO, iy p £hi0icW, xaTípuiivsv" oJ J4ivro: Wal mtis: TOUS "OÀÀoUg fÜUvavre, $:& TO eT OU TOÀU ilwytoSívra aüTüy «üTowobim oiwa0s wxojucS5 veu QÀX jmsrÓvoUV 'ys aUTüV ÜwsQavytiv, xal OujicOUV dg UTcsQWQavov, €» aUroi Taig UrsploAaig cGy ciu» vmiíg(gova £meTOnjkiCay. GCÍ. Plut. Caes. 6o. Appian. 107.
pro aede l'en. Gen.] Liv. Epit. 116. ,Senatui deferenti hos honores, quum ante aedem Veneris Genetricis soderet, non assuirexit,' Put. l. c. $rvys Umto r&v &alwv wa9:Qóusvog, ubi rostra non vetera, sed nova Iulia intelligeada esse, monet Fa-
^
ULIU S 155
excepit. Quidam putant, retentum a Cornelio Bal- bo, quum conaretur assurgere: alii, ne conatum qui- dem omnino, sed etiam admonentem C. Trebatium, ut assurgeret, minus familiari vultu respexisse. Idque factum ejus tanto intolerabilius est visum, quod ipse, triumphanti et subsellia tribunicia praetervehenti si- bi unum e collegio Pontium Aquilam non assurre- Xisse, adeo indignatus sit, ut proclamaverit, Ztepete ergo a me, /quila, Rempublicam "Tribunus; et nec destiterit per continuos dies, quicquam cuiquam, nisi sub exceplione polliceri, sz Zazerz per Pontium Aquilam licuerit. [79] Adjecit ad tam insignem despecti Senatus contumeliam multo arrogantius fa- ctum. Nam quum sacrificio Latinarum revertente
bric. ad Dion. l c., quiz; «9 roU 'ÀAQoobiciov mooy&w. | dppiamn. 499 r&y ij4B0Awy. De aede 7'eneris Genetr. v. ad c. 61.
a4 Cornelio Balbo] Plut. l. c. xai vavv QovAópsvov aUTv UrtLayactva: r4 BouÀs ÀAéyovciy Um0 ToU TGV (DiÀdv, j4&ÀÀoy 95 wo- A&wwv, RopvyAiou BaABov, waracys95vat, QX4cavroc OU uev5305 Kaicao ov, ov9' aZicsig dg wQsirrova 9roamsUsG2o. CtaUTÜVS
subsellia trib.| ,Subsellia sunt Tribunorum, "Triumviro- xum, Quaestorum et hujusmodi minora judicia exercentium, qui non in sellis curulibus, nec tribunalibus, sed in subselliis coneidebant.** 4scoz,
Pontium Jfquilam] Fuit is postea inter percussores Cae- $aris. Dio 46, 598. .4ppian. Civ. 2, 1:8. Brutique legatus T. Munatium Plancum devicit, et periit in proelio Mutinensi. DDio l. c. 59 et 4o.
Latinarum] De feriis Latinis, institutis a Tarquinio Sup., v. Dionys. 4, 49g. et 6, 95. Celebrabantur quotannis a Consuli- bus in monte Albano cum magistratibus Latinis, neque prius illis paludatis exire Urbe in provincias licebat, quam rite eas obiissent, tanta hujus festi sanctitate, ut nonnunquam haud xite celebratum reversi illi instaurare juberentur, cujus rei dat exempla Liv. 52, 1. l. 57, 5. 1. 40, 45. Fabric. ad Dion. 50, 5o. Absentibus hujus solennitatis causa Consulibus, Praefecti Urbi sdministrabant Remp. v. Hosini Ant. Rom. p. 296. — — Caesari Cobsulisingularis honos erat datus, uerà rXc àvoxàg rg Aaríi- Vx6 £T] xtÀx4Tog $5 TV TOÀ: 64 TOU AlQavoU zgeÀaUysiyy , auctore Dion. 44, 4. Ceterum eandem rem, quam Noster, narrant 7/ut.
Caes. Ov. .4ppiam. 100. Dio 44,g. io. Vell 2, 6g. Epit. Liv. 116. Valer, M. 5, 7, 2.
156 c. SUETO'NITII
eo, inter immiodicas ac novas populi acclamationes quidam e turba statuae ejus coronam lanream candi- da fascia praeligatam imposuisset, et 'lribuni plebis Epidius Marullus Caesetiusque Flavus coronae fa- sciam detrahi, hominemque duci in vincula jussis- sent; dolens seu parum prospere motam regni men- tionem, sive, ut ferebat, ereptam sibi gloriam recu- sandi, 'Tribunos graviter increpitos potestate priva- vit: neque ex eo infamiam affectati etiam regii no- minis discutere valuit, quamquam et plebi regem se salutanti, Caesarem se, nom regem esse, responde-
candida fascia praeligatam] | Al.praeligata, ut statua antea redimita fuerit diademate. Illud reddidi cum Burm. et Oudend. Plut. 61. 950av avbpixyrsg aUToU Dinwjuaci) avabsbsisvor Bacilu- x»cij. ldem postea fasciam ab Antonio oblatam $:aósjx dicit ct:&vo O&Qvauc msprmemÀeyptvow. -ppian. iof. magis ad Nostri orationem : sxóy« 6 aUTOU Tig TÀ) UrsQsSidóvrww TÓ Aonyomolwjua 3)6 BaciAsiag £ers(Q&vors ba(Qvaig, aveememÀSyjafvwc; Taiviag Aavw»e. Dio 44» 9- T34V tixóv& &UTOU T3» $Ti TOU 4j4arog écTGGxy DixO»naTt À&- Sox avéówcay. Consentiunt auctores, ab inimicis ad augendam Caesaris invidiam institutam rem fuisse. De fascia s. diadema- tc, insigni vegio , v. Lips. ad T'c. Ànn. 6, 57.
Epidius Mar. Caesctiusque Fl.) Cajum ili, huic Lucium praenomen addit Dijo l. c., qui, tum demum punitos eos a Caesare, dicit, quum ei, qui primus yegem eum appellaverat, diem dixissent. Quod ad poenam, idem c. 1o. ita: «agpayayov cg &g T0 BovuAsuTA4QuoV ; waT«yogíay c? aUTOY sTOIOaTO, Wl w/iyov £mWyays. Wai oUX aTíXTSiyE 4t) WUTOUCc, (WaiTOt,kal TOUTOU TIVP Ti* put&vray eQíci,) mgoxraAAaZag 05 £4 75g Oxjapyixg Qik "EAovtou fiiov cvvxgxovrog aUTüv, aTX4Aswpsv s« TOU cuvsopiov. dppiam. l. c. «ar4yógqas) evi Tc DovAZg r&v «Qi TOv MaguAXov, dg $xiBoue Àsuévrwy oí j&r& TÉyV4 £g ruQavviüog Sua cAXy. wal &-WVw'yxsv, aii- ev 45 aUToUg tlvai Sav&TOU , 40v; 0 avroUg A(QaigsicSat xai maQae Aóuvy 75g Ts &QXjg Wal coU BovuAsuTAQicv. CÍ. Plut. et. 7 ellej. l. c.
valuit] Al. voluit. Sed voluisse, patet e sequ. Pro p/ebi $8. plebei al. plebejo. Sed omnes auctores consenuüunt, plures fuisse. Plut, Caes. 60. xai w«raBaivovrog :& 'AABwe Kaícapog &ig 7X9 TÜÀlV , $TÜÀJ440aYy aUvTO) ACT&CaCÓa: DaciAéa. Mppian, 10Q. ér&e Qu» O'aUróv ap Qi rkc müAag ióvra mo9t» Qacikéa mQogsumÓVT WV 3. m. À. Dio 44,10. agrà roUTO tg TEUO/TG &UTCV àvO TOU "AAQavo? Ba. ei avis trv16 uivijaagay.
Caesarem se, non reg. esse] — Plut. et Dio ed $4. facilsde,
IULIU $ | 153
rit; et Lupercalibus, pro Rostris a Consule Anto- nio admotum saepius capiti suo diadema repulerit, atque in Capitolium Jovi Optimo Maximo miserit. Quin etiam valida fama percrebruit, migraturum Alexandriam velllium, translatis simul opibus im- perii, exhaustaque Italia dilectibus, et procuratione Urbis amicis permissa: proximo autem Senatu, L. Coitam Quindecimvirum sententiam dicturum, ut,
àAAk aicap, xaÀzicSar. Appian. sUjcpyavag sis roig acmacajusvorg, OJx sui Baci 2;, àAAk Kaicag' ág 53 vsQi TO óvojux sc (Qo uivoig-
Lupercalibus ] quae a. d. XV. Kal. Mart. in Panis hono- rem celebrari solebant. Festi rationem describit P/ut. Caes. 61. cf. Dionys. 1, go. — Rem ita narrat Dio 44, II. éx&0*4 àv T4 TU» Avwalmy "yvjyomaudie àgQ 7s T3» Bacilsiav (quid pro inepto hoc vocabulo ponendum, ayogav, am fouAsiay aliudne, nescio) ipjÀ9t, wal Pri ToU B3eTO;, 72 T& iOÓsr: T4 facilia wexocja4pii- yog, wai Tij OTt(D&yw cu QiayQUce Aajemouvópusvog, smi TÓv Oi(ppov TÜv wsxgucwjitvov ixaSiQsro, x«l avTü» 0 Avréwiog Bacikéa T& jue Tüv cvwisQíe» (cum reliquis Lupercis) cgocwyógevcs , xai ó:a05j«a- TL Ay£bxC:» , &imüy Orr "Cobro col ó5j«og 0r ij4oU Olüwciy , &TEM(Qi- yaro jí», GT: Zi/g pvog Tüv '"Pwjaimy pacis)g si (an éori? ), xai TÓ DL &jró i; TÓ lRiamirÓAuoy Em&J4VpEV* oU pévron. xai 2Q'y59 £UX1», AÀAà wal ig T& Umoj vA uaa SyyeaQyva: £TOÍOtV , ÓTI TV pBa- €iAsiay mw &ox 70U OXJAOU Di Tus ÜraT$U Qibojéyw» Cog Sebopévay 29 ei CUx iiZaTo, UrwTTiÓS4 rb OL) i^ Cu'ywsiutvov TivOg AUTO TEXOisAÉ- y&:, wai cQiscSai: j&sv ToU Ov0jaxrog, poUAscSar 0s ixpiacj3vai "wg AeBsy aUTÓ' x«i Oryg :u:10424. CÉ, Plut. Caes. 61. Anton. 12. 4p» pian. 109. JPFel.2, 56. ,,cui magnam invidiam concilarat M, Antonius, omnibus audendis paratissimus, consulatus collega, imponendo capiti ejus Lupercalibus sedentis pro lostris insi- gne regium; quod ab eo ita repulsum erat, ut non offensus videretur.** J/or. 4,2, 91. ,novissime, dubium an ipso vo- lente, oblata pro Rostris ab Antonio Cousule regni insignia; quae omnia, velut infulae, in destinatam morti victimarn cone gerebantur.** Cicer. Philipp. 2, 54. 8 5- 5» 14- 15» 8; 15.
valida] Al. varia. De consilio, opes Ilium transferendi, v. interpr. ad Horat. Carm. 5, 5.
Quindecimvirum] De Quindecimviris v. Onuphr. Panwin. de civitate Romana c. 55. (Thes. Graev. Tom. I. p. 242.). Is de iis ita: ,,Horum munus erat, libros Sibyllinos custodire, quum ex S. C, adeundi essent, adire, et, quae legissent, Se- natui renunciare, et ea S. C, decreta procurare, ludos saecula-
eM
/358 € SUETONII '
quoniam libris fatalibus contineretar, Parthos nisi a rege non posse vinci, Caesar rex appellaretur. [80] Quae causa conjuratis maturandi fuit destinata negotia, ne assenliri necesse esset. . Consilia igitur, dispersim antea habita, et quae saepe bini ternive ceperant, in unum omnes contulerunt: ne populo quidem jam praesenti statu laeto , sed clam palamque detrectante dominationem, atque assertores flagitante. Peregrinis in Senatum allectis, libellus propositus est: Bonum factum : ne quis Senatori novo Curiam znstrare velit: et illa vulgo canebantur,
Tes celebrare, et postremo omnia peragere, quae Sibyllinos rum carminum jussu facienda erant.** Eorum numerum ad XV. euxisse videtur Sulla, quum Tarquinius Duumviris tantum libro- rum Sibyll. curam tradidisset, Dionys. 4, 62., postea, auctore Livio 6, 57. C. Licinius Stolo cum collegis rogationem pro» mulgassent, ,,ut pro Duumviris sacris faciundis Decemviri orea- rentur, ita ut pars ex plebe, pars ex patribus fieret,'* et se- cundum c. 42. eam legem pertulissent. Jis sertum decimum addidisse Caesarem, quod monere oblitus est Onuphrius ]. c., euctor Dio 42, 51 et 43, 51. Hoc tamen institutum nom stetis- se, ostendit locus Tac. Ann. 1r, 1r.
libris fatalibus] i.e. Sibylinis, ut qui /z;2 populi Rom. s. voluntatem fati de populo Rom. continere credebantur. De expeditione contra Parthos v. ad c, 44. De hoc effato carmi. num Sibyll. Plut. Caes. 60. xairo: xal Aóyov Tivk warícmtigay tig T0» 0540» ot raUT4» lRaícagi T2) Tia349 cQoÀtvoUyrsg, Xvg &X "ygajuue Twy XiuAAsiwy àAdei«a rà llág2wy Qaivciro "Popaaiorg civ BaciAst ecgar&uoJ4évoig £T. aUTOUg, AÀÀwg dviQr«ra ovra. ppian. 1IO.
JDio 44, 15. cf. Cic. de divinat. 2, 54.
destinata negotia] Vocab. negotia, quamquam abesse pos- $et, tamen retinendum duco cum Gronov. et Oudend. Saepe auctores addunt nomina, quorum ellipsis solennior, v. quae interpretes ad Nostri c. 2. de addito voc. corona.
Bonum factum] Haec formula edictis praemitti solita. Vi« tell. 14. P/aut. Poen. prolog. ,,bonum factum; edicta ut serve- tis mea," Joseph. Archaeol. 14, 17. 19, 4. exprimit: xaAüg syer. Polyaen. 8, 25, 15. ayx$94 TU)» quomodo etiam pp. Civ. 4»
11,81. Notatur signis B. F. et Q. B. F. cf. Brissonius de for- mulis 1l. 3. init,
IULIUS 159 i "Gallos Caesar in triumphum ducit, idem in Curiam. Galli bracas deposuerunt ,latum clavum sumserunt. Q. Maximo suffecto, trimestrique Consule theatrum introcunte, quum lictor animadverti ex more jussis- set, ab univetsis conclamatum est, Non esse Consu- lem eum... Post remotos Caesetium et Maárullum 'Tri- bunos, reperta sunt proximis comitiis complura suf- fragia, Consules eos declarantium. —— Subscripsere quidam L. Bruti statuae; UZinam wiveres. ltem ipsius Caesaris:
Gallos Caesar] v. ad c. 49 et 51. In sumpserunt penulti- ma corripitur, ut sfet?runt, abstuléórumt, defufrunt, abfu?runt apud Virgil. et Ovid. v. Heinsius &d Ovid. Heroid. 7, 166.
Q. Maximo] Q. Fsbio Maximo. Dio 45, 46. v. ad c. 76.
animadverti] sc. consulem adesse. ^ Verecundiam Consuli praestare jubebantur a lictore oocurrentes via cedendo, equo descendendo, capite nudando, assurgendo. Senec.ep. 64. ,,Si Con- sulem videro aut Praetorem, omnia, quibus honor haberi ho- nori solet , faciam, equo desiliam, caput adaperiam, semita cedam.'* P/in. Panegyr. 61. soleunem illum lictorum et praenun- cium clamorem dioit.
L. Bruti statuae] Plut. Brut. 9. Bootroy 95 v0AAoi uiv Ad«ot wapk Tüy CuvX9üyv, -oLÀaig Os (4g xal *yo&uguaciy tÉskaAotyro xal maQdguwy $-l TÀ9 *QàLiy Oi TOÀITXI. Tw J4tV "yàg dyÜgi&yri ToU meomáropog BooUrov, xal waraÀUcavrog T3» TU QaciÀíwy aQy*4v, $xíyga(Qov Ei9s viv jv Beotrog xat "'ilQsAs Q5» Bobrog. -0 9' «)roU DgoUrov B/j«« evQarAyoUvrog sügicWsro j«e9' yj«igav aya&mÀswv "yon AT V Toi0UTw»' BooUrs, xaSsUbsg] wai* On s! Boobrog &À3- Sà;. ld. Caes. 62. Appian. 112. woÀÀk syàg Toig av$yiaci roD m&- Ami Bgojvov , xal cj QiuacT4Qh? ToUOs ToU Boojrov, Toidós &T£yQ&- Qro Aà9ga' BgoUrs Owgobexeig; Dootrs vexgóg si; y '"O»QsAR wa »U7 m 8QuETy au qd CAvafiA cov rà Éwyovar iy OU £wyovog sl cD ccoU- $«. Jio 44,12. Ceterum de origine Bruti varia veterum etiam est sententia. Descendere eum a primo Consule ejusdem nomi- nis, contendunt Plut. Brut. 1. et Caes. 62. Appian. 112. Eutrop. 6, 29., negant Dionys. 5, 19. et Dio 44, 12. ubi v. Fabxic., qui pro Plutarcho cum Dione $uo pugnat. Potior Dionysii et Dio- mnis auctoritas videtur G/andorpio Onomast. p. 496. v. etiam Ernesti Cl, Cicer. in L. Brutus, €x Ba)le diction. sab voc. Brz- tus not. B.
ipsius Caesaris] Quod sequebatur sza;zae, ejeci cum Ou dend. Ita censuerant jam T'oxrent. et Gruterus, iu Mss, abesse
160 € SUETONIE
Brutus, quiareg ves ejecit, Consul primus factus est:
Hic, quia Consules ejecit, rex postremo factus est. Conspiratum est in eum a sexaginta amplius, C. Cas- sio, Marcoque et Decimo Bruto principibus conspi- rationis. Qui primum cunctati, utrumne illum in campo, per comitia tribus ad fuffragia vocantem, partibus divisis e ponte dejicerent, atque exceptum hanc vocem, testantes, probavit Wolf. in nota, sed in textu eam reliquit. — Ia sequentium versuum priori anspaestus est in altero pede, in altero versu dactylus in primo pede.
LX amplius] Éutrop. 6, 20. ,,conjuratum est in eum a LX vel amplius Senatoribus Equitübusque Romanis. Praeci- pui fuerunt inter conjuratos duo Bruti, ex eo genere Bruti, qui primus EÉomae Consul fuerat, et reges expulerat, C. Cassius et Servilius Casca.** P. Orosius 6, 17. ,jàn qua conju- ratione fuisse amplius LX conscios ferunt. | Multos con- juratorum nominat Cic. Phil. 2, 11., multos Appian. 115. Cata- logum eorum, quorum nomina ad nos venerunt, dedit Casaub: ad h. L, sed ex Appiano supplendum et corrigendum. cf. Fabric. ad Dion. 44, 14. Tzschuck. ad Eutrop. l. c.
Marcoque et Decimo Bruto] De Marco modo diximus et dice- mus ad c. 82. Decimo cognomen erat Z/lbini. De eo v. Plut. Caes. 64. et Brut. 12. /ppian. 111. evys0T540«vTo 0» T3» sTiOvÀNV juROucTA
$Uw dvópe, Magxog rs DBgoUrog, 0 liumiev $mixAxv, Boourou coU xarà XUAAay avwoxphévov maig, aUTG cs laíicagr mQogQu'yówv- &x ToU xarà DagsaAoy aruxxj4aro;" xal V'éiog Ri&cciog, ó ràc TQu4osig war T07 EAAQeqrovTOV $yxtigicag Tc Haicagu 0:108 j«&y ajo 3c Ilojrs- fov p.oiQag "yeyovórs" TGy O' avri Raícag: Querarav, Aéxij«og Booi- rog ÀABivog amayTig aisi mvagx Raícag: via wal micTSWG yoyuaté- &ovreg dÍior oig "ys xal wQaíug ivsxsiQige JagyiGTag , Wai, Ewi TÓ) SV Ais móAsoy amu), CTQATsUJ«XTX S0cAe, xai T34» liATOG)v emérQé- Xe, T3» pi» UmiQ AÀmtwy Axio, civ 9 £vróg'"AArtmv BooUro (sc. Magxo). v. Schweigháuser. ad h. 1. — Ceterum, quin n. 1. legendum sit Brutis, cum Gracvio nullus dubito.
in campo — dejicerent ] Quum de campo Martio sermo sit, ubicomiiia centuriata habebantur, hic etiam locus notandus ob tribuum mentionem, ut.c, 15 et 41, Magistratum, qui comitiis praeesset, sella curuli pro tribunali sedisse, patet e Liv. 39, 22. cl. Gruchius de comitiis Rom. 1, 4. (Thes. Graev. T. I. p. 6iosequ.). Pons s.ponticulus erat via, qua suflragia laturi e campo in septum. $. ovile transibant , ideoque dejici ponte et de- pontani dicebantur senes sexaginta vel plurium annorum, qui fuffragia cum reliquis edere ob senium cessabant. Quomodo
^.
"a
ZA UELEIEUS. i101
irucidarent; an in Sacra via, vel in aditu theatri adorirentur: postquam Senatus [dibus Martiis in Pom- poji Curiam edictus est, facile tempus et locum prae- tulerunt. [81] Sed Caesari futura caedes evidenti bus prodigus denunciata est. Paucos ante menses, quum in colonia Capua deducti lege [ulia coloni 4d exstruendas villas sepulcra vetustissima disjicerent, idque eo studiosius facerent, quod aliquantum vascu- lorum operis anUqui scrutantes reperiebant; t:bula aeuca in monumento, in quo dicebatur Capys, con- ditor Capuae, sepultus, inventa est, conscripta li- teris verbisque Graecis, hac sententia: Cuandaoque ossa Capyes detecta essent , fore, ut Iulo proenatus
4
igitur Caetar, qui comitia habebat, de ponte dejici potuerit, nisi tribunal juxta pcntem fuisse sumseris. cum aliis ignoro.
in Pompeji Curiam] .P/ut, Brut. 14. ibóxs: 9: xal TÀ TeU TÓ- mov|Ssioy &iyxi, wai TQOg aUTUY. €TOÀ "yaQ Xv, j4(& Tüy' vsQi TO Üía- TQov, iÍéóQay $xcuca, iv 5 llopmwLov Tig six» síOcWAtt, TÀc mÓ- Àswg CT4Caj4ivsg, CTE Taig CTOGAaIG Aa] TUO) ÜsxTQU) TOV TÜTOV EXtiVOV Swó- C408. &ig T&aUTMV OUV 3) DU^yxAxToc $kaAsiTO, TOU Magriou j]vog j«sÓu- Cra js00Uyrog EiboUg Magríag rijv Wj4égav "Cwj«alot xaAoUciv' digg xai $aipwy Tig £00xei rv &vopx TZ Ilojorytou 615 mooca£ei. Ap an. autem C. à15. Séai 0. d £v TG lloum54tov SsoTQw, wai BovAeurg- €/0V 4j4£ÀÀe TüVy Tig wiQi aU70 Oixwy &cicÓau, siwSüg. $-mi Toig Ü&oig bs »yisyvsoSa:. De Pompeji theatro, porticu, ba ilica et curia v. Alex. Donat. de urbe Koma 5, G. (Thes. Gr. T. III. p. 695.) et Fabric. ad Dioz. 59, 58.
prodigiis) De ostentis atque prodigiis ante Caesaris mor- tem v. Plut. Caes. 65. et Dion. 44, 17.
lege lulia] Caesaris primum Consulis. v. c. 20.
Capys, conditor Capuae] Firgil Aen. 10, 145. ,,et Capys; hinc nomen Campanae ducitur urbi, «* ubi v. interpr. Liv. 4; 57. narrat, ,,Vultuxnum Etruscorum urbem, quae nunc Capua est, ab Samnitibus captam, Capuamque ab duce eorüm Ca- pye» vel (quod propius vero est) a campestri agro appellatam.**
Iulo] WWolf. provocat ad Jirgil. Aen. 1, 288. ,ulus, a magno demissum nomen lulo,'* defendens hanc lectionem, Al. Jio, qui cum Trojanorum rex et ipse e Caesaris majoribus esse ferretur, xes eodem redit. Mox consanguineos intelligere licet de Bruto ejusque sociis, itia ut a duce reliquis nomen detur, vel, quod veri similius, 4e Romanis, ex'uno Trojanorum
A1
162a Cc. SUETONII
manu consanguineorum necaretur, magnisque mos Jtaliae ciadibus vindicaretur. | Cujas rel, ne quis fabulosam aut commenuticiam putet, auctor est Cor- nelius Balbus, familiarissimus Caesaris. | Proximis diebus equorum greges, quos in trajiciendo Rubicone flumine consecrarat, ac vagos et sine custode dimi- serat, comperit pertinacissime pabulo abstinere, ubertimque flere. Et immolantem haruspex Spurin- na monuit, caveret periculum , quod non ultra Mar- iias Idus proferretur. Pridie aulem easdem Idus avem regaliolum, cum laureo ramulo Pompejanae Curiae se inferentem , volucres varii generis eX proximo nee more persecuiae ibidem discerpserunt. Ea vero no- cte, cuillluxit dies caedis, et ipse sibi visus est per quietem inlerdum supra nubes volitare, alias cum Jove dextram jungere; et Calpurnia uxor imaginata
sanguine natis. Postea probant, quod in membranis nonnullis superscriptum legitur: fabulosum aut eommentizium, Casaubo- nus, Burm., Ruhnkan.
consecrarat] absolute i. q. usu humano exemerat, quo- modo auctor interpretatur: vapos et sine custode dimiserat. Non opus est addito Dei alicujus, cui conser-ati erant, nomi- ne, neque emendatione Turnebi: Zubiconi flumini, ubi in trajiciendo suspensum reliquitur. Torrent. et Ernesti Marti consecratos putant. llle, quod ad rem attinet, comparat loca Virg. Ecl. 5, 25. Aen. 11,89. Pin. 8, 42.
immolaniem] v. iufra sub fin. cap. Ceterum auctore Piin. 18, 25. (65. ed. Franz.) Caessr ipse in libris astronomicis ,,Idus Martias ferales sibi annotaverat Scorpionis occasu,** quamquam bunc l. cum Fabric. ad Dion. 44, 18. ita etiam interpretari potes : Caesar etiam annotavit, Idibus Martiis, qui dies feralis ipii exiitit, occidere Scorpionem.'* v. P/ut. 65.
regaliolum] trochilum, vt Plin. 10, 74. (05.) vocat, ubi: ,G8issident — aquilae et trochilus, si credimus, quoniam rex appellatur aviam.* Dicitur eiiam regavio/us $. e. rex avium, Graec. BaciAickoc. Gall. roitelet. v. Salmas. Exerc. Plin. p. 444 sequ. Nemzus autem proximum est platanorum, quibus cincta €rat porticus Pompeji, ut plurimis poetarum locis ostendit Alex. Donat. de urbe Roma 5, 17. cf. Nardini Roma vetus 6, 5.
Ea vero nocte— jungere] Dio 44, 17. $v t5 vuxti, £v 5 top&-
yx » (Leunol. supplet «99 72; 9jépag , &»-5 ic(., quod non neces-
TU ELELUSX i63
est, collabi fastigium domus, maritumque in. gremio suo confodi: ac subito cubiculi fores sponte patue- runt. Ob haec simul et ob infirmam vàletudinem diu cunciatus, an se contineret, et, quae apud Se- natum proposuerat, agere differret, landem Decimo Bruto adhortauie , ne frequentes ac jam dudum op-
perientes destitueret, quinia fere hora progressus.
est: libellumque insidiarum indicem , ab obvio quo- dam porrectum, libellis ceteris, quos sinistra manu
HÀ
sarium puto; oratione, ut dicunt, praegnante nox sequentein diem comprehendit) j ve yvy» aUroU TX4v» Ts oixiay cv cujsms- eTwxsyar, xal TOv ày0Qx cuvTSTQUCÜA! TS UTÓ TIVWV , X&i ig TOv WÓÜÀ- TOV &UTZ; wacraQuysiy s9oZs. xai ó laigaQ t£v! T& TGV vé(QUv psr£ue Qoc aiwosicJa:, wai vg ToU Ag jsipüg ATTEODGL. Appian. 115, Faler. M. 1,7, 2. Fellej. 2, 57. ,,ex uxor Calpurnia territa no- cturno visu, ut ea die domi subsisteret, orabact.**
collabi fastisium domus |] d erat pr. templorum; ita 7c. Hist. 5, 71. ,,susiinentes fastigium aquilae,'* a:zoí. Exat autem inter honores divinos C«esaxi decretum fastigium in domo. l'lor. 4s 2, Q1. Plur. Caes. 65. 3v yàg ri 75 Fiaisagog oixía mpogusijisyov, cioy imi WóCj4w xal GsjuvóTXT( , Tg BovAs vXQucajkívge , &xQwcaguy, $e AiBiog (otoget roUT GvaQ » laXmovgvía Jexcaj4ivy waTaQQuyvu- fi$vov , a0oEs morviRcÓDo: wai DxwQUsiv.
ac subito — patuerunt] Dio l. c. xxi «tí 90Qa1 ToU OGujsariov, iy d fxa9subsy, aUTOJaaToi 3v 950a. Plut. racày Gm TÀYy 9v- Qv» ToU OwjuaTioU x«i TGv Sugiówy avameravyuj«sywy , OiaTaQay sic ajux Tq wrÜTWw, Wi 7G (uri xaTxA«jemoUox6 Tg CtÀW4v9c yo9sro T3 BRhaXmovoviav Ba9iwz 4v xaSsUóoucav , aca(sig 08 Qwvàg waL ccs- yoyjuoUg &v&g9Qoug $4 Tüy UTYWY avaTSj4XoUCAy.
Dec. Bruto adhortante] Dio 44, 18. eooviQovteg 9' ody bik TraUTx roU Miaicagog, Osícavrsg oi Cuvwjióras, J4X4 &vauoÀ?g ^ysvojuó-
wv4c (SeoUg vy&g Tig DigASsv, OTi. oikO: T3» X.jaiQav GMBiVXV jMSVSi) CÓ
^ ; , , , es 2 * 7$ E£m-ifoDAsuMa c(pici OiaméCZ, wal auToO! (QwQa9dG0i, méj«TOUOL TOv Js ^ [ ^ Y, 0^ - y Boebrov v0» Asw«ov, 6TWG dg Wai T&V9 (DiÀog aUTU ÜoOMdv tiyaj,
' * i] L4 EL «-w c0130: aUT6y à(pinécSat. wai 06, T& TE mQOTaSEvrx 9* aUtoU (QavA:
^ , ' E] - R^ ^ , , » Ca6, X&i TX» *ysgouciay c(poóbga &vi9vg«EiV ibsiv aUTÓ» STITAV, ETE
68 TQosÀ9siv. c. Plut. Caes. 64. ppian. 115.
ab obvio quodam] vit is, auctore Plut. 65. 'Apesuíówgos, Twibiog T "y&vog , EAAqvixdw Aomev GoioTX4; , xai $i& ToUTO "ys'yO- yüg i»íou; CUvx9x4c rüy csQi Doovrov, ws wal yvüyot TÀ wAsicT& T&v «QaTToMívwv. Postea vero addit: svi; 98 (aci, &AÀO» &mwc $ovas T0 BiBAiow roUTo, T» 9 'Apgrsuibwpgov ovà ocAwg TQorsASAiv,
*
164 Q.' S;U!E TO'XE
tenebat, quasi mox lecturus, | commiscuit. Dein pluribus hostiis cac sis, quum litare non posset, in- iroiit Curiam, spreta religione, Spurinnamque irrl- dens, et ut falsum arguens, quod sine ulla sua noxa Idus
' &AÀ' ix9Àig9vai: Tapà TAcav T)» oó0óy. Secundum Jfppian. 116. TÀVy oiwtiwy Tig AUTO, TsQi vA;08 TAc PTiBovAZ; ma9dy, a9s:: jawvU- €:y 0 Pua9r). xai ó [4s ig hakmovovíay yÀ$s, wai rocóvOs juvoy sivay, 0r: 07 Qot Raícagog Ümtg sQyev &TtryÓvrwv , Avij«rvEv aUTOV &raysÀOÜsiv amó ToU (ovÀsUTWQiov OUM Sig TÉÀOQ Ax T yuyyousvx má)Tx mvemUC voc. 'O $' iy Rvíbo "yeyoyig aura Sívog "Aor&jaibupoc,
' de và BovAsuTAQioy trOQajuuv , süpey art dvargoUjasvoy. — "Ywó 9 dAAcU xai BiBAioy msgl T5 PmifcvAZg £ci00StV auTw 4poSusjifyw ToU Bov- Asur4giou, wal sUSUgc sji0vTi, gMtTÀ XEipag svptO» TtSvsàrog. Dio 44» 38. hominem non nominat, non magis Flor. 4, 2, 94. qui: »qnanta vis fati! manaverat late conjuratio; libellus etiam Caesari datus eodem die.** nec ell. 2, 57. ,,et libelli, conjura- tionem nuncianies, dati, ab eo neque protinus lecti erant. Sed profecto ineluctabilis fatorum vis, cujuscunque fortunam immutare constituit, consilia corrumpit.**
commiscuit | Dio: eJ avéyve, vopicag dhÀo mi ajrÓ cüy oUx ivsryivrav $y&. Cui non in mentem venit dicti Árchiae Sparraui apud Plut. Pelopid. 10. oJxcUv sig ajgiov tà ewovbaia.
pluribus hostiis — posset] Appian. 115. rüw ispàv 4» r9 Rai- Cat TO jatv mQürey «vsu wagóiag, v,» tg ériQor A&youciv , 9) wsQaAi TOig OTÀa-yyvoig 8Asrms. xai TCU J4AvTEWG &iTOVTOQ, Savároy TÓ Gy- piiov slyai, *sÀadag 8x, roroUTov aUTu xai megi "IBwoiav "ysvéeSat moÀsuoUyr: Ilcjumwio. v. quae diximus ad c. 77. Eodem m. do Alexzndrum spreta religione occubuisse, narrat idem Appian. Civ. 2, 155. cf. P/ut. Caes. 68. Flor. l. c. ,mec perlitare cen- tum (i. e. pluribus) victimis potuerat.' J.tare et perlitare est Graec. »oaJAiuspsiv. ppian. |. c. auSi; a)jTOV 6 Raísao $x£Asue SUsc9ai. wai ov0s»óg OUO wg xaAÀA«Qevjtvou, X» BovAXv Beabuvov- Cay oi00UJ«SV0g , XX] UTÓ Tdv EXSQUY, Ug QiÀwv, Emsryój«svog, gyfer, T&v (egy xara(pgov42ac.
Spurinnamque irridens] v. supra. Dio lc. ejrwg &Sápeti, €ijT& «ai wQ0g TOV j«avTiV , TOV TX Xj4Sp&v rxsivu» (QuAdcsscSaí moT& &JTj TQoa'yogsUTayra, simsiy £xickdorrwy" [iov 95a coU Tà j«avT&U- para; j oUX opas, Óci f X Xj4íQa, v fÜürbDiRig, vaQsOTL, «i £ydo (Àj xai $«siyog TOSOUTOV , wg Qao«, j«óvov àmexpivaTo, oTi IIaes- 61i» , ov0ETw 0s magsAxÀvSsv. cl. 'aler. M. 8, 11, 2.
sine ulla sua noxa ] i. e. damno. Laudatlocum Calpurn. ad Terent. Heautont. 2, 2, 27. ubi addit: s4a, quod est etiam im
c Ge EC
2^ re enne
NN
1ULIU.S. 1:65 Martiae adessent: quamquam is, venisse quidem eas, diceret, sed non praeterisse. [8»]| Assidentem con- spirati, specie officii, circumsteterunt: illicoque Cimber Tiilius, qui primas partes susceperat, quasi aliquid rogaturus, propius accessi; renuentique et gestu in aliud tempus differenti ab utroque humero iogam apprehendit: deinde clamantem, sta quzdem
plerisque codd., repudiatum a Graevio, Burmanno et sequen- tibus.
specie officii, circumst. ] dg S9spamsiovrsg. ppian. 117. imi v0U 9oóvov mQoxaSicayra mepiíoTHxy, oia (Aon Uy ÀeÀu9óm: Éie- $íog. Anromium (T rebonius extra curiam colloquio detinuerat, Lepidus apud exercitum erat in suburbio, auctoribus Plutar- cho, Appiano, Dione. oí ók 03 4AAci ita pergit Dio 44, 19., ràv Hiaicaga iv roUTw X990: vsgigravreg (35TQUGoDós r8 "yxp wai QuXomooc- $yycpoc 8g roig pMAioTx yv ) oi jutv SjauSoAóyovv , oi Os iírsuov 079«v eUróv, OTwg W«iCT& Ti UvomTsUOS. Plut. Brut. 17. oi jusv àAÀos Tóy 9igov ToU Raisagog mtQisOT4TaV , dg £VTV'yXVEIV. Tt. «6. cy Tag AUTO.
Cimber Tillius] Plerique Tullius. Appian. Civ. 2, x15 et 117. vitiose legebatur 'AríiAig v. 'Arri«g ante $chweigh., qui emendavit nomen, reddiditque TíAA:o;. v. ejus not. ad c. 115. Plut. Caes. 66. MeriAAtg uüpoog et Brut. (7. 'ToAAwg Hijfoog scribitur. v. inierpr., moxime Kaltwaseser. ad vers germanic. Plut, Caes. 66. cf. Fabric. ad Dion. 44, 19. et Reimar. ad 47, 51. Ernest. in Cl. Cic., et qui ab illis laudautur. denec. de ira 5, 5o. inter amicos, qui Caesarem interfecere, nominat Cimbrum Tilium v. Tullium, ,,acerrimum paullo ante partium ejus de- fensorem.*« . . 2
quasi aliquid rogaturus] Mppian. 117. évrvxàv 86 oógumov, &0sÀQo Qu'yabi x«9o9ov 7r. Contra Dio 44, 19. «90/51 Tig ad* TG, de xai xxi Ti "yivdonwwy. llle sequitur Plutarchum Caes, 66. et Brut. 17.
renuentique] P'ut. Bxut.i7. àworgiojsévov rg 057815 TO T QUTOV, 3/9", dg eUx àvíacay, ifavigrajaévou Bi«. et Caes. 60. dig xa9ícag Ois- xooUsro rA) Üs4Osig, Vai cQocWsiiVuy rarórsQov , s" yavawTet. — 4d p- pian. l. c. &vaciSeuévou nal ayriAévyevrog oAwg ToU fiaícagos-
ab utroque hum. togam appr.| Plut. Caes. c4» c»fswvov «U- moU Teig xsociv aj4(Qorépaug cuÀAAaQdw , dmvü TCU Toay*Aou xwarÜysv éwso jv cUv9xj«a T96 tT: sigWcsoc. Drut. aporsqarg vaig xspciv dx cüy Wj«wy wxrícTa0s Tü (j«ATi(0v. -Íppian. auroU Tg woQ(Qugac, dug &vi Osij&svOg, aA&fisTO, wai TÓ tijsx TSQuCTACOg ixi TÓV TQAj4Aoy (&TO coU cQ-) síÀxs, BoGw: "Ti [iga$uvere, & (QQiÀAci; ubi v. Schweigh
166 c. "Ew * m NT
vis est , alter e Cascis aversum vulnerat, paulum in- 'a jugulum. Caesar Cascae brachium. arreptuia gra- ra jug
phio trajecit; conalusque prosilire, alio vulnere tar«
Dio: wai và Í&&riow xU ToU &TÜ ToU wjuoU waÜSeilwuCE, CujAtióy 7B ToUrO xarà TÜ CUy*siJnEvOV TOlG CUVWJAOTAIG AiQUV.
e Casci. j| Ita emendandum vulg. alter Cassius v. e Cassiis, ut mox QCascae pro Ca;sii, jam censuerat Beroald., secuti Ruhn*. er Wolf. Favet etiam Oudend. P/ut. Caes. voXroc $a Waecxa; £ibsi vaísi maga TOv «Uyfva, mÀwyn» oj SavarqQópov, oUO8 faoriav, &A', deg siuóg, v àgy5 Toj*umrog juey&Aou TaQaxSsíc* cicrs xai róv Kaígaga jueracTQa(Qivra ToU P'yysigiüiou Aapéc9a: xa? xorxcy tiv. &jux 06 wg iíEQUv«cav, 0 gt TÀwWysic, '"Pwjaicri* Miapáórars Pxexa, Ti TOig; 0 05 mÀ4Eac, 'EAÀwwieTI TQO6 TÓ» dbsAQüw '!A9:AQi, pow2:. Brut. Riacuag 95 vQdrog (sicrsx& "yap ÉxicDisy) àvacm&cag ró Éiog GtÀaUvet oUx sig B39og maga Tóv WjaOV. &vriajpBavojuévou Os Tig Aes ToU MRaícaoor, wai ju&yx "Pwjaaicr? &vawgayóyrog "Avócis Kidoka, Ti moisig 5 Sxelvoc 'EAAQqvicri Tüv absÀ- Qà» vgo;wyogsUcag , ix£Aivos BowSsiv. et in eod. Brut. c. 45. Iló- mic; Kacxac, 6 *oüro; Riaícaga maraZa;. Mppian. Kásxeg 9' £Ds- €T Ursg xsQaÀ4g, &vi T4» c(Qa'yq» r0 Éipoc sosies modirog" mago 690v 0s ivérsjue TÓ 07:206 *. Tr. À. Erant nimirum duo Jervilii Cascae inter percussores Caesaris, Publius et Cajus, (Cic. Phil. 2, 11. v. Ern. Cl. Cicer. in P. Servilius Casca, et. Wesseling. Observ. 2, 16.) ut duo Cassii, Cajus et Lucius, v. Glandorp. Onomast. p. 797. De utroque Casca v. etiam Dio 44, 52.
aversum | ta legendum pro adversum, docent loci citati, Quidni aversi etiam jugulum (id enim objicit Oudend.) vulne- yare potuit admoto brachio? Caesar autem j&racrga(síc, ut diserte Plut., brachium ejus arreptum (al. abrepium et abrepto et arrepto) trajecit graphio. De graphiis, quibus ferreis vel aeneis iisque acutis saepe ad caedem abutebantur(v. Calig. 29.), v. Casaub. ad h.l. et Fabric. ad Dion. 44, 16., ubi percussores dicuntur gladios zv w;gwrícig (S. thecis graphiariis, ut Noster Claud. 55.) àvri *yQxjjasTsiwy Tivà» in curiam secum attulisse, Rectius enim yoagugarsia graphia, quam Casaub, ad h, l, Zibel- los, interpretatur Fabr.
conatusque prosilire] | Appian. wai ó Kaicag TÓ 75 Íu&Ti0? ATO ToU RiíjBspog éTiCràCa;, xai rc Xtipóg rov lRacxa Aeffoutvog, xai xaTaQ0g«y aT0. TOU SQóvov, wai £cigTQaQsi;, Tüv Racway siÀAxvca €e3» Bía «oÀÀg. oUrw $' Zyovrog aXToU, TÓ mwÀsupéy STspog, ug Exi €007Qo0Q2 rsTaj4&yOV , QusÀaUyst Xiibim. xai haeerog ig; TÓ mQÓgwr
vov emÀw2s, xai Dgoüvog iQ TOv jugóv txaTaZs, wai Dovxolvóg dg
và psTaDosvcv.
M— X à c t —n"Ó UU tte UT RU tt cM a ICE P A. Ri 3
-
— e m n sem
YULIUS 167 l 4
datus est. Utque animadvertit, undique se strictis pugionibus peti, toga caput obvolvit: simul sinistra manu sinum ad ima crura deduxit, quo honestius ca- deret, etiam inferiore corporis parte velata, Atque ita tribus et viginti plagis confossus est, uno modo adjprimum ictum gemitu sine voce edito, Etsi tra- diderunt quidam , M. Bruto irruenii dixisse, Kai cv, Tíxvoy; Exanimis, diffugientibus cunctis, ali-
Utque anim. — obvolvit] Dio l €. oS" jmà ro9 mM49ov; e«ÜrüV jT simiiy JugT8 TQàEaí Tt T0. Éaicaga $uv492var, aÀÀX avy- xalowNajsvovy oQarysyat moXAcig roxUjxc:. Plut, Brut. dg eis Booz- vo» iÀwópsvoy Éipog zw. aUTÓv, TÀ4» xiQga ToU KR&cxa xQatüy aQX5«s« x«i Tw ipaTio TA WtaAX9 zgykaAviXusyoc, mapiówws TÜ Cüjix Tag mÀwyaig. Caes. ovs BpoUroy eiosy éomacj«svoy cÓ ZS(Qog, iQsAwUcaro wark Tc xtaAQc TO lj4&Ti0y, Wai mag» Savróv. Appian. cra ry Rhaícaga £vi pfv vi 02v OQyz xai Bog, wa9&mceQ ÜDwgicv, £c tua- eTov aUTOy £vi0TQLÓSCDaw jJasrà Oz c3» BooUrou TÀwyx9, sir& &-o'yi- eyvdecxoyrx 42:4, TO [juXTi0) "TEQikaÀUNyacSat, xal vsCtiy SUCXA6VwI wagk ayópiXyr: llojm5tov. Idem etiam Pornpejus epud Pint. Pomp. 79. r«iz ysociv a«QorsQaig 03v T4Bsyvov £Qshwucasvoc xara TOU TQocdi mov, juX05v simüy avaZios dayroU, ux08 moi40a/ &ÀÀX CTE- yaEag Jaóyov , svswaQríQ4cs raig vwÀwyai;, ct Cassius apud eundem Brut. 45. cé; xAapU9ag £vi v4» wsQaÀ3v GcvayoyGy, x«i "yvjvucas T)V TQAyxÀov &mowOwat magscysv.
sinistra — velata] Demisit laciniam togae, quse subdu- cta sinistrum humerum alias tegebat, solutoque cingulo efte- cit, ut sinus deflueret. v. quos excitavi ad c. 45. J/aler. M. 4. 5,2. ,ne tribus quidem et viginti vulneribus, quin verecun- diae obsequeretur, absterreri potuit. Siquidem utraque toga ruanu demisit, ut inferior pars corporis tecta collaberetur.'
tribus et viginti] 'aler.l c. Appian. oi 95 wai dg ivópoc Qov aUTip cs60yTi , j4& Qt TQuUV Ev] Ezwoci mÀWyüw o0ÀÀol 95 OuwS:. Qój«evor usrk TGv EipGv, &ÀAQ4Aovug drÀwZav. Tantum omnium in cadaver furorem fuisse, ut gladios inferentes so invicem plures sauciarent, narrat etiam P/ut. Caes. et Brut. l. c.
Kal ed, ríxyov ;] Praemittunt alii; Kal eo e éxeívuy, quod igno- vot Dio,quil. c. 40» 96 Tivsg wal SXetyo simov, ocu mooc r0» Boolroy riv icxveSc marálayra £Qw Kai cU,rí«vov; Ceterum de consuetudine Caesaris cum matre Bruti Servilia, Catonis sorore, Noster supra c. 50. ; indeillo jam tempore multi Brutum Caesaris fiium habne- zunt, et credidit Caesar ipse, testibus Plut. Brut. 5. $xévti070 muc 5E $Sxvr0U "yssyovéyau. Appian. 2,112. woi^yào nUTG wal waig iyopuiQso &iyau, XsgoviMag 755 Kárevog à0AQ3; é9ac eios ToU ieicagon ers o DooUros
168 C. 7. DUDET ONII | ,
quamdiu jacuit, donec lectieae impositum, depen- dente brachio , tres servuli domum retulerunt. Nec in tot vulneribus, ut Antistius medicus existimabat, letale ullum repertum est, nisi quod secundo loco in pectore acceperat. Fnerat animus conjuratis, cor- pus occisi in Tiberim trahere, bona publicare, acta rescindere: sed metu M. Antonii Consulis, et Ma-
iyiéysszo. Collegerunt id maxime ex anxia cura, qua post pu- gnarmm Fharsalicam Brutum inter captivos non repertum quaeri C.es:r jussit, P/ut. Caes. j6. ubi: 0AÀAoig 9* wai r&v $miQovüy dóziay d0wwsy' cv Wal Bootroc 9» 0 wrtivag müTo» UeTfQov, £Q' q Aí- eyttai j43j (QouvoJatvip j4kv &*ymyi&Cat, CwSlüyTOG O5 xai TaQau"yEyejuEvOU cec aUTO) *»093vo1 Cia Qegóvrog. Td. Brut, l. c. Appian. 1. c. De. etinasse Caesarem bruto imperii successionem, apparere vide- tuy ex P/ut. Caes. 62. De patre Bruti, vel potius de Serviliae marito, M. bruto Caepione, interfecto in bello Sullano a Cn. Pompejo, v. P/ut. Pomp. 16 et 64. 4fppian. Civ. 2, 111.
di[fupientibus cunctis ] Plut. Caes. 67. waraugyacusvou 9s ToU dyÓgóc, 3 jv *yspoucía, x&ixsQ ei; j4co» BgoUrov sA96vrog, wg Ti mp] Ty TETQaCy|iÉV wy ipüUvToc , oUx &vacXoj4ivo 0ix Tv Sugüy siié- muTTR, WD (QeU-ycuca naTérÀ47s raga) xai Dtoug avópoU Tóv .Ów- J40V , WS TOUC j4SV TG Oikíag MÀAti&Iy, TOUS; Ü d TOÀEiTEI) TQaTÉCA xai x 4uarigTuoia" Ogrjam O5 Jxwgsiv , ToU jazV Emi TÜV TÓTOY, OY/o- piévovg vÓ maSog, voUg 0 swti9sv , éwoaxorag. Eadem in Brut. »8. cf. Appian. 113. Dio c. 50,
jacuit] pian. wagx avbógi&vrt Tlojemwicv. Put. Caes. sie &cÓ TUXXc, tiTE UTÓ TV Wr&iv&yrToy &TwCÓsig vQóg TX» Daci» , iQ" 36 0 Ilojm4icou Grfwwsy av$piac.
tres seriuli || Appian. 119. cy &990wg QiaQuyévrwv , Tti 9s- QXTovTtQ j40V Ot TaQSusixy , O0 TO Cüjux vg TO Qogriov svSéjasvor , Due" xójicay cixa0e àywpuaAwg; (verto: magno discrimine, inagna re- rum mutatione), oix TQsíg T0» Q0 oA(oyou *y54g xai JSaÀaccws "Qo- CTaTyv.
corpus occisi in T. trahere] Dio 44, 55. wai tivsg xal dr«- Qo» ro cüjux avreU Qivar £vevóouy. Pertinebat boc ad supplicii bosuium patriee i4nominiam. Antonius in oratione apud ./p- pian.2, (54. r0 05 cüj«« roU laicago; cuQójssvov wal edxiQjauEvOV xai aTaQow QurroUjusvov (xai yàg TaUTa &x TüV wÓjusy TOÍj TUQay- yeig &xiTérakTat) mipióNsCDau vojiders TcÜg S$GTQarsuptveug auTw j$ cf. id. 3, ig. v. Kirchmann. de funer. Kom. append. c. 4. P. 474.
M. Antonii] Eum post Caesarem interficere, reliqui con- juraü constituerant. Sed prohibuit ejus caedem Brutus, mia-
L— — Tl ECCE LLEVE
I LY €. i69
gistri equitum Lepidi, destiteruut. [83] Postulante ergo L. Pisone socero, teslamentum ejus aperitur, re- citaturque in Antonii domo, quod Idibus Septembri- bus proximis in Lavicano suo fecerat, demandave- ratque virgini Vestali maximae. Q. Tubero tradit, heredem ab eo scribi solitum, ex consulatu ipsius primo usque ad initium civilis belli, Cu. Pompejum 5 idque inilitibus pro concione recitatum. — Sed novis- simo testamento tres instituit heredes, sororum nepotes, C. Octaviunrex dodrante, et L. Pinarium et Q. Pedium
4
Ximo suo et reip. detrimento, P/ut. Brut. 18. ÀAnton. 15. Dio 44» 19. Caesare interemto, Antonius et Lepidus, vestibus mu- tatis, in alienas aedes fugerunt, conjurati in Capitolium pro. cesserunt. ^ Sequenti die Senatus, Ciceronis maxime suasu, a- pyxe7íay omnium ante factorum, Caesari divinos honores, Druto cum sociis provincias decrevit. hestitutam ita pacem turbavit apertum Caesaris testameutum funusque ab Antonio habitum, Diut. Caes. 67. Brut. 18, 19. Anton. 14. Zppian. 119 sequ. Dio C. 21 sequ.
L. Pisone] de quo dictum ad c. 21. Appian. etiam 2, 156. narrat, àuctore Pisone decretum a Senatu fuisse, «a; T8 DICT xag 8g T9 j4éGoV TQO(éQsi» , wai 2Xwr&V TÜV AVOQx Oxj«ocia-
quod Id. Sept. prox. in. Lavicano s. fec. | sc. redux ex Hi- -spania, priusquam triumpho urbem intraret. Lavicum (s. Li- bicum more scribendi Graec.) erat oppidum in agro Tusculano. v. Cluver. Ital. ant. 3,4, 25.
virgini Festali maximae] Solebant Bomani testamenta alia- que instrumenta vel pacis vel foederis deponere in templis, ma- xime Vestae. v. Aug. c. 10r. T'ac. A. 1, 8. ubi v. Lips. Appian, Civ. 5, 73. Dio 48, 12. et c. 57. — Maxima Vestalis est , quae Tac. Aun. 11, 52. Jestalium vetustissima, Dion. 54, 24. *» vsc* BsUouc« rdv Atirap9évwy dicitur. v. Lipsius de Vesta et Vestali- bus c. 7. (Thes. Graev. T. V. p. 657.). De testamento Caesaris v. Appian. 2, 145. Dio 44, 55.
Q. Tubero] historicus, laudatus a Liv. 4, 25 et 10,0. Gell. 6, 5 et 4. Plut. Lucull. 59. à Erwixi; Tovpégu» dicitur. v. Ern. Cl. Ciceron. ;
ex dodrante] i.e. ex tribus totius rei familiaris quadran- tibus. :
Q. Pedium] Plin. 55, 4. (7-) »,consularis dicitur triumpha-.
lisque, a Caesare Dictatore cohaeres Augusto datus.** [dem an- no sequenti Consul creatus est cum Octaviano jpp. 5, 94, mor-
E
170 c. B U0RTO0ONWNII
ex quadrante reliquo: in ima cera C. Octavium eliam in familiam nomenque adoptavit: —pleros- que percussorum in tutoribus filii, si quis sibi na-
tuus in ea dignitate 4, 6. Lex Pedia ejusdera contra percustores Caesaris memorztur Neron, 5. v. Cl. Cicer. et Glandorp. p. 667. — De Pinariorum familia satis vetusta v. Liv. x, 7. Noster cum Pedio haeres Caesaris dicitur etiam Appian. Civ. 5, 22. ab Anto- nio praefectus legioni Civ, 4, 107. Eum cum fratre Tito intelli- gendum putat Manut, Cic. ad Qu. In mr.
ez quadr. reliquo] Haec Lipsii est emendatio. Vulg. ,,ex quadrante, reliquos in ima cera. Adstipulati sunt Lipsio om- nes, praeter Salmas. de modo usurarum c. 11. p. 466.
in ima cera) i.e. parte testamenti extrema. Ita Cic. Verr. 1, 56. ,,in «codicis extrema cera.* QCerae enim omnino diceban- tur testamenta, ut tabulis ceratis inscripta.
C. Octavium — adoptavit ] Dehacre Heinecc. Ant. Rom. r.tit. 31. f. 1g. ita: ,,Erat et modus adoptandi per testamentum, non ab Imperatoribus demum, ut vulgo putant, inventus, sed jam tum libera adhuc republica receptus. Jam sb antiquissimis enim t'inporibus solenne erat Romanis, heredes suos non in bona tantum, sed et nomen adsciscere. Jdsciscere autem erat vocabulum adoptionis.* Exempla dat e Cic. de Offic. 5, 18. Brut. 5g. Cornel. Attic. 5. e Nostro Aug. 101, Tiber. 6. Galb. 17., quae maximam partem occupaverat Torrent. ad h.]1. Quum tamen haud legitima ea esset adoptio, confirmandam eam Octa- vius curavit a populo lege curiata. Appian. Civ. 5, 1i. et 14. ivSa l'aicv '"Avrdíviov, cT» a&osAQüv, "Ávrwwiovu, ergaTWyoUvra $6 mólsw;, Ümayri&cag, s Oo&ysc9at T4» 9íc:) ToU Maisagog. £3og -y&o Ti "Pojsnioig , To9g Sero)g exi |angruct "yiyvsc9at roig GarQaTWyols- amoygaNajkévov OE r&v Dyusociuy TO (jzx w. T. À. et C. Q4. àwo Os vüv Sucidy £xuTüv sigamoreirO Té) maTQi nüSig waTk véjuoy lovugartov &cTi: O' iml ToU ÜwJaov , "yiyvscSat T4» Sici sequ. Dio 44, 55. l. 45, 5. TOv. vój4oy TOy (QoacQuXTi4ÓV , xa iv Tiv ipmoi4qrw aUTOU TÀM ig rà ToU Raícagog "svéc2a: £24. coll. 46, 47. v. Sigon. de &nt. j«re civ. Hom. 1, xo. p. 159. et de judiciis 1, 12. p. 450. Jac. Cu- jacii Observat. 7, 7. Brisson. de formulis l. 7. p. 6o2. Hugo Lehrb. der Gesch. des Róm. R. not. 1. ad $j. 156. et quos alios laudavit Fabricius ad Dion. l. c.
plerosque] i. e. multos. Ita T'ac. Amm. 4, 9. l. 6, 5, 7. 1l. 11, 9. et plerumque pro saepe Ann, 4, 57. v. ind, nostr. Al. pluresque.
in tutoribus] Erxrorem Diomis, hos tutores Octavio con- stituios tradentis 44, 25. ubi: Or. 7s vüv "Oxracuioy vióv memwOÍg- T&t, Xl T0 " Ayrvioy , TOY T8 AéWijsoy , wai Tiyag &AÀoyg Tüy CcQa-
fo 7 hee c ÜÉ e coa D m bdFEME E m, cmo '-
[s^
IULIUS 371
sceretur, nominavit; Decimum Brutum etiam in se- cundis heredibus. Populo hortos circa Tiberim pu- blice, et viritim trecenos sestertios legavit. [84] Fu- nere indicto, rogus exsiructus est in Martio campo juxta Juliae tumulum: et pro Rostris aurata aedes ad
eyémv &xirQómouc v8 aUvoU (Octavii) xal wAwpovójeovg Tg cUciag, dv *ys 4| 86 S«sivoy sÀSor, wxTxÀéAorrs, notarunt Cujac. Observ. 7, 6. Casaub. «d h. l. Reimar. ad Dion. l1. c.
Dec. Brutum et. in sec. her. ] Plut. Caes. 64. Aíxijsog Boot- To; , $miWÀw) "AÀQivoc, miOTSUÜMsVOG J459 UO liaigaQog , wgTS Ai OSU- v$Qog Üw aUTOU XÀ490v2[405 *ys'yg&ip2ai.. Flor. 4, 4. Antonium etiam secundum heredem Caesaris dicit. Nimirum scribere solebant Romani v. substituere secundos et tertios heredes, qui succede- xent in hereditatem , $i primo loco instituti hereditatem cer- nere et adire noluissent, vel ante aetatem maturam obiissent. Mppian. 2, 145. oixri070? bs SQavx j4&)u8 Ta. xÜTOig, €Tt Ty dvbgo- Qóvu» Aéwiuo; à DeoUrog 5v ceig üsuTÉQe:g wAwoovóuoig P'yény xm maig. £9og "yag Ti "Pepatoi , mapa'ye&(sy moie xAwoovójstig réoous, si j43) kÀwpovojsoisy oí mQórsQos. — Sa//. Jug. 65. ,,quem Micipsa te- $tamento secundum heredem ecripserat.* ubi v. Cort. 7ac. Ann. 1, 8. ia spem secundam et tertio gradu heredes scribere di. cit. orat. Sat. 2, ^, 48. v. Heinecc. l. c. 2, 15. $. 2.
Populo hortos c. T. publica] Dio l. c. wai v5 «As voUG T$ w9T0Ug TroUg vaQXx rü» lispr. -fppian. v O53 OE jcav £VOrairu- px oi ximo: 9s6ojaévor, Plut. Brut. 20. oí mígay ToU moTmxj4oU vsjmor dicuntur. Publice igitur est ad communem omnium usum; oppon. viritim, ut apud /ppian. cd X4 €t xar. avàga.
trecenos sestertios | Plut. Brut. 20. 9s0opsywy xar aybga "Por- paioig m&ci 0pxxj4Gv iB3oj4xovyra mívrs, Eandem summam, con- venientem 500 sestertiis , habet Zppian. Sed Diol. c. a«i éga. xj4&e, dg uiv aUTOg ó Oxraovicg «oder, Tpiiwovra, dj O8 &rsQot, mívrs wai &0op.Wuovra $uacTo cv 0095vai Ws«&? suxsy.
Funere indicto ] per praeconem, quod fiebat. in nobilium funeribus. 7acita dicebantur vulgaria s. comrounia i. e. ho- minum de plebe. Haec noctu doducebantur. v. Kirchmann, de fun. Rom. s. p. 19.
in Martio campo] ubi cremandus erat mortuus post lauda- tionem in foro, quod postea secus accidit,
jaxta Juliae tumulum] filiae Caesaris, uxoris Pompeji, de cujus morte v. c, 26. De funere ejus Dio 59, 64. a/rQ49, sirs Siarpal«jávey TOy Ts exsiyoy (Pompeji) wei vüy ToU fiaicagog Qi- À«v, 9 xai dÀÀwg Tug xagicacSai TiV&g aUTOig £OsÀQTAVTSG , CUVMQ" mwacay, swti0» r&uicTa TGV $v/r4 a'yoQà $Taiyw» ErUXS, XXi y TO
172 Co sUU/IES m dw II
simulacrum templi Veneris Genetricis collocata; ine iraque lectus eburneus, auro ac purpura siratus, et ad caput tropaeum cum veste, in qua fuerat occisus. Praeferenübus munera, quia suffecturüs dies non vi- debatur, praeceptum est, ut, omisso ordine, quibus quisque vellet itineribus Urbis, portaret in campum, Inter ludos cautata sunt quaedam ad miserationem et
prio 739ie £Soxjav , wairor ToU. Acjurios àyDieraut£yov , wai Abycy- TO; GÀÀa T8, xai OTt OUX OCim 6v TU) (sg) TÓTW Óytu TivOG NyWOQicjune Toc 2«vrevro. cf. Plut. Lucull. 43.
ad simulacrum] i. e. ed similitudinem, ad formam. Ita Flor. 4,2, 89. ,,ad simulacrum ignium ardens Pharus,'* ubi v. Duker. Ceterum pertinebai hoc ad Caesaris aoSéweiv.
lectus] qui alias feretrum dicitur v. torus v. dectica. Ad caput hujus lecti erst tropaeum. ». lignum, cui vestis suspensa. Tropaea enin» veterum erant ligna vel lepides, quibus victo- rum arma suspendebaptur. Jppian.2, 146. wovróv dicit, Ibi de Antonio: r0 cüj«a ToU laísagec &yUjavov , wal r5» iGSyTx fi woy- TOU Qroojétvw» avácss, AsAawicjutvw) UmO0 TV TÀYX'yGv, wol wt(pvgjué- v4» aij«ari &UTOXQ&TrOpo;. idem addit c. 147. ávscxs Tig vvkQ TÀ Aíyog &vbosixsÀoy auToU liaicagog £x w4ooU v&TOI4uÉvov' TO [bw "yag cjua, Óg UmTi0V iwl À&xycUc, OUVX &wparo' TO Ds avügsixeAoy EM jj" xvi EmsaTQEQsro mràvry, xal c(paryal Tgrig xai sixodi w(QSucav, ay Ts TÜ CÜj4& «OV Wai Avk TÓ wpOQw TOV ÜwQtwOdg 8g XUTOV "yEVOJAEVALL.
munera] 9üg«, svyrXQix , quae in rogum conjici in more tui honorem et cum eo cremari solebant, v. c. vestimenta, ar- ma, ornamenta , mnzxime odores. Appian. 148. r3» woj«» 9a- NyiAseraeqy dicit. v. Kirchmann. l. c. 5, 5. p. 221.
su[fecturus] Ita Plut. Pomp. 45. eU Seuxj4Bov T9 ueys2at 6 xX9óvoc 02x sZ4owcosv. :
omisso ordine] i. e. non pompae funebri se adstringentes, cui alias dies non suffecisset. Constitucre v. ordinare solebant hanc pompam designatores s. domini funeris. v. Rosini Ant. lom. p. 229 et 552.
Inter ludos] Jppian. 146. &jg 9 ivi ccoig Aónoig &r&Qot Sgsvor Mir qó9g waTk m&TQiov 5906 UxO XoQdy i; avTOv "bovro, xal rà $e- ea aU2ig qUrOU Wal rÜ c$20; waTáAryov, xai vov TY ÜoXvwv aUTóg ó Raicap Sówti Aéytiv, OCoUg sU voi40si6 TG Ex Sod» , t£ bvopaTot, xal «egi rw G(Qa*y£ev» aUrUv t-tÀeyty wgvtQ t» SaUj«aTr "Ejuk 95 xod voUc0s vtpiG cai TOUg WrtvoUvTAg j4& 5 OUX SipsQev.sr: Ó. Oxj«og X. T- À. Morem, funera etiam ludis scenicis celebrandi, quem invenie- mis adhuc Tiber. 57. Vesp. 19. illustrat Kirchmann. l. c. 2, 7. p. 100 sequ. Ínífra commemorantvr ideo tibicines et scenici arti-
'
IULIUS 333
invidiam caedis ejus, accommodata ex Pacuvii Ar- morum judicio:
— JAMen' servasse, ut essent, qui me perderent?
et ex Electra Aiiilii alia, ad similem sententiam. Laudationis loco Consul Antonius per praeconem pronunciavit Senatusconsultum , quo omnia ei divina simul atque humana decreverat: item jusjurandum, quose cuncti pro salute uniusastrinxerant: quibus per-
Éces. Reines., postquam /zdos ad marg. h.l expliouit per: naenias, cantilenas, addit postea: Melius ludi hic exponuntur pro mimorum, qui funeribus etiam aderant, ut dicta lactaque defuncti repraesentarent , actionibus.
Pacuvii] tragici, Ennii aequalis, tempore belli Punici se- cundi, cujus frequens mentio in scriptoribus Latinis. Agebat tragoedia, de qua hic sermo, de contentione Ájacis et Ulyssis de armis Achillis, Verba Ajacis de Achivorum injuria conque- rentis esse videntur, nisi Ulyssem proxime spectant.
Mem servasse] Ineptiunt, qui legunt: 7JMen' me servasse, interpretantes : Mene me ipsum servasse, ut essent sequ. De ve- ro sensu nulla esse potest dubitatio, si quis consilium funeris xeputaverit, quo invidia crearetur ingratis erga Caesaris cle- mentiam percussoribus, et comparaverit «agaQoaci -dppiari modo citatam, locumque Cic. Phil. 2, 5. qui ad hunc versum spectare videtur: ,,qui illum interfecerunt, a quo erant serva- ti .* Si mutanda est vulg. lectio, quae senarium mutilum ex- hibet, vel leg. cum Grutero: /Me, me servasse v. Meu, me ser- vasse, repetito ad movendum dolorem pronomine subjecti, vel cum Burm. Servasse mene v. men', ut essent, restituto senario. Oudend. trochaicum trimetrum catalecticum esse putat, ubi nihil sane deest, Sed eum non expectas in hoc carmine.
. 4:tilii] veteris poetae, qui Sophoclis Electram Latinam fecerat, memorati a Cic, de Fin. 1, 2. et ad Att, 14, 20. a Vulca- tio Sedigito apud Gel. 1:5, 24. et a J'arrone de lingua lat. 5 €t 6. Conatus Torrentii et Casauboni, ejiciendi ejus nomen ex h. l. et scribendi: Ait v. 4tii, jure castigavit Baylein diction. hist. e: crit. sub v. 4ttilius.
Senatusconsultum ] v. c. 76 et 78. ZJppian. 144. jusjurandum. Appian. 145. xai adig &veyityyecks ToUg OQxoUc, 2 AX» QuAaEZa» Kiaícagk xai Tov Raícapo; CGj«x "rayri GS£vsi mTàyTag, y, 8, Tig &TL* RovAsucusy , (SdÀus tyr T00g OU aj«iVavTag AUT.
174 € SUETONMIIL
pauca a se verba addidit. Lectum pro Rostris in Fo- rum magistratus et honoribus functi. detulerunt. Quem quum pars in Capitolimi Jovis cella cremare, pars in Curia Pompeji, destinaret, repente duo qui- dam, gladiis succincij, ac bina jacula gestantes, ar- dentibus cereis succenderunt: confestimque circum- stantium turba virgulta arida, et cum subselliis tri- bunalia , quicquid praeterea ad manum aderat, con-
perpauca a se verba add. ] Dio longam Antonii orationem exhibet 44, 56—50., quam falsam et ad arbitrium confictam ju- dicat Casaub. ex h.l. et Appian. 145. Malim tamen cum Fa- bric. ad Dion. l. c., praeeunte Reines, Var. lect. 1, 21., ex Ci- cer. Phil. 2, 56. ubi: ,, tua illa pulchra laudatio, tua misera- tio, tua cohortatio** coll. Pfut. Brut. 20. et Anton. 14. ipsaque Appiani narratione, quáàe instar orationis satis longae Antonii verba apud funus fuisse ostendit, statuere, fuisse quidem ejus orationem, interruptam variis artibus spectaculisque ad mise. rationem comparatis, exornatam tamen a Dione et in eam for- mam, qua apud eum legitur, antiquorum historicorum more compositam,
Lectum pro Rostris — detulerunt] i.e. detulerant et pro Ko- stris s. ante Rostrain Foro deposuerant v. lectum pro Hostris (evra), qui ante Rostra postea erat, magistratus — detulerunt. 'Acegictwgc v. absolute, ut Wolf, scriptor haec narrat, non relative ad praecedentia. Videntur tamen haec a scriptore alieno loco nar- ra;ii; nam lectum in foro fuisse collocatum, supra jam dixerat. Quod ad rem attinet, ita Augustus ,,Senatorum humeris delatus in campum** (Aug. 100.) et Germanici cineres Tribunorum Cen- turionumque humeris portati a (c. Ann. 5, 2. dicuntur, cum plerumque a propinquis v. heredibus v. libertis feriid soleret.
pars in Capit. — destinaret ]. Dio 44, 50. w&x voUTov Té T8
z
€Gjia &ÜToU AQmACavTsg, Oi J45V EQ TO OiX»J4X, £V cy àxscQaxro, (Pom- peji curiam) oi $8 iQ có BRomwrdicv wojigat v8 &BoUAovTO , xai Ex&i xavcat xwÀuSíyrzs; bs Ux0 Tüv GOTgaTiwTOy (Appian. 148. Uvà Ty ispíwy) (ép roD j4X xai TO S&aTQov ToU; T VaoUg Cu'yxarawQuoS5- y&i, aUTOU iy T5 d'yoQà, wgmsQ tixyov, tmi TUQàv Pv&Saav,
repente duo quidem] prooul dubio ad id instituti, ut Ca- storis et Pollucis speciem gererent.
ad manum ] Al. ad donum, eadem fere codicum auctoritate, ad sensum probabilitate. Illud preefezo, quod tumuliuarium in foro cremandi consilium melius exprimit. Qui doma fere- bant, jussi quidem fuerant procedere in campum Martium, sed
——X—Ó————— —
-—
IULIU S. 1725
gessit: demde üibicines et scenici artifices vestem, quam ex iustrumento iriumphorum ad praesentem usum induerant, detractam sibi atque discissam in- jecere flammae, et veteranorum militum legionarii arma sua, quibus exculti funus celebrabant: matro- nae etiam pleraeque ornamenta sua, quae gerebant, et liberorum bullas atque praetextas. In summo pu- blico luctu exterarum gentium multitudo circulatim,
adesse multi adhuc poterant, et adfuisse multos, docent loca Graecorum, ut bene disputat Oudendorp., tuens: ad donum. Jdem sine justa causa conjicit: odorum, ut Nic. Heins. et Graev. idoneum, .ppian. 148. ig c4» a'ysgà» aU9ig S9:cav, sp- Sa r0 ca&Àoi "Pajaiei; s0Ti BaciAsiy , xal ZUÀA« aUTO xci fa9Qa, Cox T0ÀÀà jv iv a'yoga, wal st ci TOt0UTÓTQoTOV àAÀo (quicquid ad manum aderat), cvveveyxóvrsg, wal Ti» mo]aTAHy ÜawyiAeGTTX4» OU- cay (ad donum) sxigaAóvrig, ers(Qavovg T8 sVi00 Tog é£avTOv, xai dgigTEiA moÀÀX PxiSévyT&Q , ihW wav, wal TV VUxT& TayÜwki TÀ TUQd caoíjusvoy. Vides, ex Appiano utramque lectionem etfici posse. Plut. Caes. 68. oí £r: wócpioy siysv, ovVOs T&E:w aUTüV TÓ 73206, GÀÀAk To) J&EV VEXQU) TrQiCwQsDCayTs; iL avyogag fBà9Qa wal wvyxAioag x&i rQa&víQac, v(pijWav aUTOU xxi x&Tixoucay. cf. Brut. 20. Eodem modo combustus fuexat Clodius. Plut. brut. l. c. 4ppian. 3, 21. Dio 40, 49g.
tibicines] Al. siticines suzserunt, de quibus v. Gell. 2o, 2., sine codd. v. Kirchmann. l. c. 2, c. 4 et 5.
vestem , quam - induerant] cf. Plut. Lucull. 59.
veteranorum mil.legion.] .4ppian. 92, i120. r2 -«13492og rà» &TogTQaTtUoJ4Eywy , inquit, ov QuaAvóusvey sg TXg mwaTQiOag T1, — d99ovv rórs SGràDj4avsy Sv TOig isQoig x&l TsjkéveCiy , U(Q &vi Cxjutiwm xai 0Q' svi &gxovzi 756 GToriag TÀ MÁV Ovra G(Qicivy dg iTi 8i000y 5jüw OramsmQaMóTSS, EvwVeI V Sp 0 TL MiCGivTO. »
bullas atque praeteztas] quas gerere solebant usque ad vi- tae annum septimum decimum, Antea pleraeque i. q. multae. v. c. 85. Maleal. pleraque.
circulatim ] "Torrent, per vices interpretatur, melius alii: in circulos coeuntes, se congregantes, eosque pro diversis natio- nibus plures institutisque varios, Ita Caes. B. G. 1, 64. ,,totis vero castris milites circulari et dolere.** Judeei Cáesarem cole- bant ob devictum Pompejum, sanctae urbis expugnatorem, aliaque beneficia, de quibus v. Joseph. Archaeol. l. 13. Dec ho- noribus a Judaeis defunctis tribui solitis v. Geyer. de luctu Hebr. c. 6., maxime, quae $. 26. dicit de visitatione sepulcri, et JVicolai de sepulcris Hebraeor. 1, 5.
176 C. ESOUOBOPUUNE ru
suo quaeque more, lamentata est: praecipueque Ju- daei, qui etiam noctibus continuis bustum frequenta- runt. [85] Plebs statim a funere ad domum Bruti et Cassii cum facibus tetendit: atque aegre repulsa, obvium sibi Helvium Cinnam, per errorem nominis, ' quasi Cornelius is esset, quem graviter pridie concio- natum de Caesare requirebat, occidit: caputque ejus praefixum hastae circumtulit: postea solidam colu- mnam prope viginti pedum lapidis Numidici in Fo-
Plebs — tetendit] Plut. Brut. 20. dj 0s c cQ 228AaJavysv, &Àe
AayiScy 8AAog meocegópatvos , xxi óxAo)g &vacmüvrs; *44upAéwTOUE,
$:&9s0v £i d oix(xg TüV àyWoxqwóTww auTóv, C SjmTQMCOvTEC. &ÀÀ £wsivor j&&y &U Ts(gavot TQórtQov, a-eWQoUCavro TüV WivOUVOV. cf. Caes. 6Q. Appian. 147. ró BovAsuTA»Qi0? , 89a 6 Moisag avxw- v0, wart(As2av, xai TOUg AvOgo(óvoug, s«(Quyóvrag TQ0 ToÀÀo?, | "t&gi9 sov EG &QuT oU,
Helvium Cinnam ] quem Tribunum pl. commemoravit No- ster c. 52. Dio 44 50. &mí T$ Tàgj oiwias TU, C(Qaryiswv» eeuygay, xai dÀÀevg T£ £) TOUTO( Wai EAoviov NOVA 6xjapxoUvra jaTX» aT. wT&yaw' 0) yàg Ocw5 $Tt(oUAtUuGE vij Raigagr, &ÀÀA wai $9 TOig J4K* Juc-za ajT0) Z*j&v«' $vÀav4S4caw 0s, Ort KogyqAuo; KRí»»vag à cTQae TWyóe cupjuerám ye Tho £ri9Egswg. — Jfppiam. 14]. oU ayacyójsvot ti x&Qi Tc Opwvvjaiag oU0 awoUcat, Diécwacay Sworobü;, wai ov6sV aüroU jMígog ig va(QXxv» sogé9y. Cf. Plut. Caes. 69. Brut. 20. (ubi m0:47:x95 àyig dicitar, quod Xylander mutat iu xoAmixó;. Male. v. Geil. 19, 9 et i5.) Paler. Ma&x. 9, 9, 1.
Cornelius — requirebat] Appiam. 121. mo&mog $riQaivera HAiv;ag cTQaTWyóg, oiwtiog v.» :& f£zryajag TG Kaícagr, xal mapà Q0Éay PmsÀ9Uy £g ji£COUg , TX T& &C9?Ta TÀv OTQaTWyiw»v &mvsÜUCaTO, dg wagk Tugàvvov Dsbcpívgg UmrQopUy, xal riy lAaícaga TUQavvov £xaA&, xal roUg avskiyreQ TUQavyoxrOvOUGg xai TÓ TSTQayjiivoy écÉ- pj»uveV , dg OJ«cióTa TOV j.&MucTa TO wQoyovi4u wai TOU; dyOgag, dg &UsQ'yérag , Watiy &xéAsusy & ToU MRomiTwAioU xai "ysQaigsy.
solidam columnam ] v. Cic. ad Div. 1$, 1. et 9, 14. ad Att.
14, 15. ubi laudatur Dolabella, qui eam evertit. Id. Phil 3, 2. ubi: ,,eversio illius ex:ecratae colummae** et 2, 42. bustum in foro appellat. Dio et Appian. aram in busto extructam nar- rant. llle 44. 51. Bwjaov 86 riva £y t1? Tj cUQàg XwQic iópucajusvot (rà "yàg (2cr&) aJToU oi :f:AsUDsQo: wQoaviíAcvro , xal S; à wa- cQUov jv4jisicy waTESsvrO) SU&iy T8 Pv aUTip, Xai xaraQytcSa: TO jd * N - E] , * ; 1 Raícagi, ó$ wai 9:9, £T5ysiQouy. ot ov» vraror (Cn. Dolabella) &asisóv 7s dvérQe Way , wai Tiyag a'yavaxwTiCavTag &ml TOUTO CxóAacay.
: SUIT 177
ro statuit, scripsitque: PARENTI PATRIAE.
Apud eaudem longo tempore sacrificare, vota. sus- C)pere, con!roversias quasdam interposito per Cae- sarem jurejurando distrahere, perseveravit. [86] Su- spicionem Caesar quibusdam suorum relijuit, neque voluisse se diutius vivere, neque curasse, quod vale- tudnie minus prospera uteretur: ideoque, et quae ree ligiones monercut, et quae renunciarent anicl, nes
glexisse. Sunt qui putent, confisum eum novi-simo
illo Senaátusconsulto ac jurejurando , etiam custodias Hispanorum, cum gladüs scctantium se, removisse. Alii e diverso, opinatum, insidias undique iinminen-
Appian. 148. 2;2a (in busto Caesaris) Buwj4óc TQUroc (moGrov) £ré- 34, vi» à' icri vs; aUToU Raicagog, Dsiwv TtjaÀv aZioUjsvog (aEieu- Hívow, quomodo video locum etiam citari a Fabr:c. ad Dion. l.c.)j. Videtur ara posita tuisse juxta columnam ad cu!iun: Cae- saris; nam Aio 47, 18. «ei quóy ot (Caesari) dy re r5 a'yogà wal Sy TQ TÓTQ, i) ( £«£KavTO, TQoXaTsQaAÀAoyro (Triumvin). De muarmore Numidico v. Plin. 5, 5. (2.) yj
Parenii. Patr.) Cic. ad Div. 12, 5. ,((Antonius) primum in statua, quam posuit in Rostris, inscripsit: Porenti optime merito, ut non ipodo sicarii, sed Jam etiam: parricidae judice- inini.'*
apud eandem — perseveravit] WWVolf. vel errasse Suetom., vel restitutam a plebe columnam putat. Sed potuit manere lo- co, ubi fuerat columna, sanctitas quaedam), donec Augustus, teste Appiano, templum ibi exuuxit.
custodias Hispanorum — renjovisse] Ap,ian. 109. Aévysrat TOig (QiÀoig aUTOv svTtiÀaCcSau (uÀAaccuy — TuSojsvav Ó' £$«svay, EE €wuyXxwge TAA avTó» Cw|«aToOQuAa«tiv Tàg lQ5»gukàg emtigag Odg- $:» acuxécTsQov, Eq. OupvexoUg QuvAawZyg sUT: "yàg aiti OsbióTog.
. 3dem c. 118. aj4Qi 0s a979 Raicagi: (cum occid-re ur). ergariri-
xv uy oUX qw OU 'yàg bogu(pégorg zofGusTO, T5 Os TÀg X'ysoviag UT340sCia |4ÓvX. ) . /
sectautium] Haec Casauboni est emendatio. Vulg. inspe- 'ttantium, pro quo Torrent. insectantium , Jac. Gronov. adin- sectantium , lips. ad id sectantium, Heinsius sripautium v. circumstantium v. speculantium, Oudend. septentium conje- cerunt.
opinatum] sc. putant ex superioribus. Haec Torrentii et Graevii emendatio post Buxm. edita est ab Oudend. et. Wolfio,
Vulgo: ,,alii e diverso opinantur, insidias u. i, s. s. confessum
12
128. €. SUETONII
tes subire semel satius esee, quam cavere semper: Aliiderunt, dicere sojitum, non tam sua, quam Hei- publicae interesse, uli salvus esset: se jam pridem potentiae gloriaeque- abunde adeptum: Rempubli- cam, si quid sibi eveniret, n*que quietam fore, et aliquanto deteriore conditione civilia bella subituram, [857] lllud plane iuter omnes (ere constitit, talem ei mortem paene ex senlentia obtigisse. Nam et quon- dam, quum apud Xenophontem legisset, Cyrum ul- tima valetudine mandasse quaedam de funere suo, aspernatus tam lentum zmortis genus, subitam sibi celeremque optaverat. Jt pridie quam occideretur, in sermone nalo supcr coenam apud M. Lepidum, quisnain esset dias vilae commodissimus, repentinum inopinatumque practulerat. [88] Periit sexto et
satius eise, qu. c. s.'* Ahi alia vcl addunt vel demunt, v. Burm. et Oud. cf. etiam 7Falther. Observ. p. 11 sequ., cujus ratio ta« men et ipsa orationem valde difficilem reddit. Ceterum cf. /4p- pian. l. c. et Plut. Caes, 59. cà» 9$ QiAwy aliyrww aUTüy Oopu- Qoosiz2oi, wai voAÀüy $-i roUTO TagrXóVTW) caUTOUC, OUX UmÉji&e ysy , &ixdv, Gri [MéATiGy i0Tiy xad azcÜDavsy», 7 Ati mgogbokav, O quibus locis nostroque probabili conjectura Oudend, /e/, 2 57. ille dictitans, mori se quam timeri malle** corrigit timere. abunde adeptum ] | Sall. Jug. 65. ,,alia omnia abunde eran:.** Tac. Hist. 2, 95. ,,abunde ratus, si etc.** x Hempubiicam ) Senec, de clement, r, 4. ,,Olim enim ita se inauit Heip. Caesar, ut seduci alterum non possit sine utri. usque pernicie. nam ut ilii viribus opus est, ita et buic capite, ** apud Xenophontem |] Cyropaed. 8, 7. maxime f. 25. super coenam | or. 4, 2, 69. s,super mensas et pocula.** Nos: über sche. ^ : apud M. Lepidum ] Plut. Caes. 65. «05 jui&c 9. 3j4£gac, M&g- xov Aexiüou OsmViQowrOQ &UTOV, STUXE JAzV EXICTOÀOÍG Sreyopeo QV, veriQ giá 9er , Bereeuaevngr &jamiGóyTOQ O5 Ai*you, TOiOG aga Tü» S2ax- yaTwv &QiTTOC , aTavTaG QSacag s£sB i goev *( at oocOox»Toc. Paul- lo alitev Appian. i15. xo ji; Toit ToU BotAsiT3Qicu Qrapüw Emi bzi-voy dg A&miboy TOV i-cT2Qy0v. fTWysro A£wiuaov Pgobro» 'AABi- y0y 5c t-y mÓTOV' Wal Ayov ETI TX XUAixr mpoDSWws, Ti; dpimro; àve Spí-w Davarogs aigovjaéywy OE Er&Qa éTáQuYy, QUTÜQ SK TAWTW) ETYEE Ti) aiQvibicy. :
-UULVLAT S 179
[c9 rii aetalis anno: atque in Deorum nume- rum relatus est, non ore modo decernentium, sed et pérsuasione qutt Siquidem ludis, quos primo
consecralos ei heres Augustus edebat, stella crinita
sexto et quingu.] Natus erat Id. Quintil. A. U. 654. periit Id. Mart. À. U. 7:0. ; deerant igitur quatuor menses 56 annis,
.quos vixisse dicitur. Pur. Caes. 60. 9y&a«st 95 RaicaQ, T ut»
, * » , X ofr ku ,»5 - myT& "ys'ycvXc 8TX TSVT»X0yT& xal ix , llojemgio 0 8miQuugag cv mo- À) wÀécy srGv v:008gu). AÀ Dione 44, 7. numeyo rotuudO msyT4- xovToUT:; dicitur. Eodem aetatis anno obiisse Scipionem Aíri-
canum minorem, Virgilium et Plinium, notat Torrent.
4. primo consecratos ci] i. e. abeo, Caesare, (v.c. 20 ) Veneri
.Genetrici, sed non editos. Jio 45,6. xai jiszx ToUTO TU)V *&piugiv
T4» $i TX ToU AÀ(pocbiciou &wT00:051 xarabery 9eigay , Xv UTCOEL [4SVCL TiVe6 Qüvrog Sc: ToU liaicugac SiT&ÀBCELV, Ev OÀrywpíx, cigmsQ tou wa T4» Tüy liagiAimv fmcTOÉQOji(av , &TO:0UvTO , &aUTOÓQ (Augsstus) Emi TX toU wÀxXSovg SsQemtin, (fg xal TQ6ogWouCav Oik TÓ "yívoc, Toig bixsioig TÉÀ«CI Oi£2€ss. — Appian. Civ. 5, 28- Sy Taig Déaig, &g «J- T0; 0 haiceo fA uguspus) STáÀsL , &yaxstaEVag $4 TOU xaTo0g A(ppo- Qira "ysveTSiQa, Crs csQ aUTZ xal TOV viv O T&TZQ TG) Sy a'yoQü cj4 aura a'yoga avsTt2ai. — Plin. 2, 25 (25.) ludis, quos lac:cbat Veneri Genetrici, non multo post obitum patris Caesaris. v, Aug. 10. Errant igitur, qui praeferunt m. l. primos consecrato
€i. Decepit librarios, auctores hujus lect., dativus ei,
stella crinita | Pin. l. c. ,,Cometes in uno totius orb:s Io- co colitur in templo Bomae, adimodum faustus Diro Augu. sto judicatus ab ipso, qui, incipiente eo, apparuit ludis, quos faciebat Ven. Gen. — Namque his verbis id gaudium prodidit: lis ipsis ludorum meorum diebus sidus crinitum per septem dies in regione coeh, quae sub septemtrionibus est, conspe- ctum. Id oriebatur circa undecimam horam diel, clarumqug et omnibus e terr/s conspicuum fuir. Eo sidere significari vul- gus credidit, Caesaris enimam inter. Deorum immortalium numina receptam; quo nomine id insigne simulacro capitis ejus, quod mox in foro consecravimus, adjectum est.'* Nar. Tatio igitur Suetonii desumta est ex ipso Augusti scripto. Dio 49, 7. &CTQoV 7t map "ácas TÀC *j4éQag 8xtlyxg S4 TjG XQuToV T006 écTípay avs(Qsvy xai vuTO wopapta 7$ TivVRy waloUyTey, xai ^pzCs. J4atvgiy oix ToU sie 98 AEycYTU , ci TOAÀDU TOLUTO 487 CUM E&TOTtUOW T0 6: 03 haícagi: avTÓ, dg xai ac)JavaTiGJ«ivio , wal £g Ti Ty d^ €tQuv aoiSjuoy GuykartiAeyjéévg , averiSemay. cH. Plut. Cses, Gg. Tüv Ob 9s» (5C. SavjsacioraTOy) e T$ Lione wopjknr4s (35 ryko is VUkTeg t-7k kerà TA» Baicoocg CQoyu? CiacQETAoS, Sir $Daviéós)
180 €.. 9 U ET ONIS
per septem dies continuos fulsit, exoriens circa undec cimam horam: creditumque est, animam esse Caesa- ris in coelum recepti: et hac di causa simulacro ejus in vertice additur stella. ^ Curiam, in qua occisus est, obstrui placuit, Idusque Martias parricidium nominari, ac, ne unquam eo die Senatus ageretur. [89] Pereussorum autem fere neque triennio quis- : quam amplius supervixit, neque sua morte defun-
xai T9 «sgi TÓV vju0y a&j4xUQm]ux T756 mwvy2j;. Senec. Nat. Quaest. 7, 17. Serv. ad /irg. Ecl. 9g, 47. et quos alios laudat Fabric, ad Dion. |.c. Solis ecdipsin nzrrat etiam Zure/. / ict. $2. quiz »cujus corpore pro rostris posito, Sol orbem suum celasse di- citur." v. Heyn. ad 7irg. Georg. 1, 466.
Curiam] Appian. 147., quem $. ad c. 5. citavimus, incen- sam «cam a plebe narrat. QConsentit cum Nostro Dio 47, 1g. TÀ ciwxJ4m , Ey i io(Q& ^y» , maQxyoi4A T& £nÀsGav, wai DOTEQUV ig &(obow uersO«sUaday. wal TO fovAsuT»4QioV TO losliy x aUTOU xAx9:y mapk TQ MAéonrri dyojaxcjaévo vwobójacuv , wgmtp Ei»Quero.
Iiusque Martias] Dioib. v4» »:ígav, iv 5 iQovsuS», xv-- Qlav asi mor& sógav BovAZ; &xoucav aTo(gaba tvópuzay. dem c. a8 et 19, alios honores a Triumviris Caesari datos recenset.
Percussorum] | Dio 48. init. ó piv ebv Boro; 0 vs dc Cio; OUTwg àmÀcyro coi Éisciv , oig rà» laícaga amTiyo5cavto, C(pay&vTig* oi 8 &AÀÀo: oi "jg £v aUTóV tTiOUASQ jatratoóvreg, ci j4&& wQóTBQov, Ol 08 TóTS, Oi 05 |^sT& TaUTa, TÀ/v TàVU GÀlyuv, $(394e*7a» (nempe bello Mutinensi, ut Dec. Brutus, Pontius Aquila, vel Philippensi, ut Brutus et Cassius, vel postea conjuncti cum Sexto Pompejo): wc vov tÓ T& Oiuaiov sspe, xal c0 Óoiióvioy vysv , dv6ga alToUg sUsQyéry» Ov, &g TocoUroV xai Tc &QéTÀg xai TÜg TUJX$S T(oXwQ57avTa, aToxTilyavTag mari. Etlecit id, uti J7ut. Caes. 69. o Ae yag «UToU (Caesaris) OaljuQV, ó Tap Tóv Díoy £yoácato, xai TtÀsuTSGCavTOG $xx0ÀcUS4c& e Qóc ToU qivps ; 014 7& yg mTa64c xai Sakacoqg fÀaUvwy wel avi- AXysUmy, Axpi TOU juwOsva JumEiy TÜV amWtxXTOVoTWy , QAÀà xai TojG xa9' jricUy , 7) ipi ToU &gryov Oiyovrag, Y "yvdp4 MeTXCOOvTag, iTiísA9kiw. 2ppian. 2, 54 cvvéQx Ob auri, xal Tüy ig TO Cj PviBovAsucdyTwy Qyóiva QiaQvysiv, aÀÀà Tu aibi Gobvai Diwo» &Zíay, xaSamsaQ "AAsZayügw ToU; Quuxmov avsAóvrag. Gf. J'ell.2,69.
$ua morte, 1l, e. naturali s. jateii, ut Senec. ,,bella res est, ror sna mojte,* (€ mparat Casaub. Graeca (0: JSavareg,
edd: , » , , aUTO(J«xTOS JàV., CiWala TSÀsUTM.
X U-LI U-S 181
etus est. Damnati omnes, alius alio casu periit: pars naufragio, pars proelio: nonnulli semet eodem ilo pugione, quo Caesarem violaverant, inter- emerunt.
Damnati omnes] lege Pedia. Dio 46, 48. aUrei 79 Tvg06 wai UOxTog &ipyS40a9 , kal ai oUdíat &UTüy iüwusU9»cay. Vell. 2, €9., ,,et lege Pedia, quam Consul Pedius collega Caesaris (Ocia- vii) tulerat, omnibus, qui Caesarem patrem interfecerant, aqua ignique damnatis interdictum erat.'* v. Ner. c. 5. — periit, INotabilis loquendi modus, si refers periit ad damnati om- mnes, quem contra Ernest. postulantem perierunt Bremius ful- sit exemplo Cic. de. Off. 4:. ,ut enim pictores, et ii, qui signa fabricantur, et vero etiam poetae, suum quisque opus & vulgo considerari vulr** ubi unus cod. vo/unt. cf. supra c. $4. ,,praeferentibus munera sequ.'* Potes etiam post omnes supe plere sunt, atque íta interpunxi.
C IULIUS.QAESARAM OCTAVIANUS AUGUSTUS,
[1] (xrxvrw Octaviam Velturis praecipuam olim fuisse, multa declarant | Nam et vicus celeberrima parte oppidi jam pridem Octavius vocabatur; et osten- debatur ara Octavio consecrata, qui bello dux fini- iuimo, quum forte Marti rem divinam faceret, nun» ciata repente hostis incursione, semicruda exta rapta foco prosecuit, atque ita proelium ingressus, victor rediit. | Decretum eliam publicum. exstabant, quo cavebatur, ul in posterum quoque siili modo exla Marti redderentur, rcliquiaeque ad. Octavios refer- rentur. [2] Éa gens a Tarquinio Prisco rege inter
Felitris] De hoc Volscorum oppido v. Cellarii Geogr. Ant. 2, 9. p. $15. — Dio 45, x. ó s 64 l'jo; ó 'Owracviog — 4» ji» SL Ouskirguy và» OvoAcuibwy.
ara Octavio consecrata | Sunt, qui aram monumentum ]la- pideum eese putent, in Octavii honorem statutum, in his Er- nesti et Brei. Sed quum talis honor homini iributus illi an- tiquitati vix conveniat, neque ara pro quovis monumento apud $uet. occurrat, melior est ratio. Buyxm. Oudend. VVolfii, qui cum Lips. ad Tac. A. 2, 50. aram intelligunt ab Octavio sine dubio Marti consecratam, quae concitoris Octavii nomen retinebat, Hic usus dativi notatus est Cacs. 20. et 58, ubl: campum majo- ribus, consecratum et ludi ei consecrati. lta sensit etiam Reitzins.
prosecuit] i. e. quamquam nondum satis cocta dissecuit, et prosicias, àvagyXc, arae imposuit. De voc. prosecare in sa- crificiis solenni v. Brisson. de formulis p. 24. — Marti, qui illegitima sacra tamen probaverat victoria data, ara postea est consecrata.
quoque] Al, addunt anzo. Burm. conjecit quoguo anno in posterum , i. e. singulis annis, Sed anno glossam olet. Postea redderentur est i. q. darentur, quae vox alias de sa- crificiis usurpatur, (v. Brésson. l. c.), ut referrentur pro fer- rentur. ficliquiae non sunt exiorum, sed carnes victimae re. liquae praeter exta,
f,
€. SUETONII OCTAVIUS. 183
Romanas gentes allecta, [iu Senatum] mox a Ser. 'lullio in patriclas transducta, procedente tempore ad plebem se contulit, ac rursus magno intervallo per D. Iulium in patriciatam rediit. Primus ex hac magistratum populi suilragio cepit C. Rufus s quaestorius, Cneum et Cajum procreayit: a quibus
duplex Octaviorum íanmilia defluxit, condiiione di-
in Senatum] Totum comma variis impeditum est diffi. cultatibus, —Vaiietatem lectionis et virorüm doctorum conje- cturas y. apud Durm. ét Oudend. Sententia integra. videtur, abjectis verbis: in Senatum, quibus- originem dedit, quod conjungi solet, proximum verbum al/egere, vel, quod sequi- tur, ad plebem, cui sciolus dare voluit quod responderet. id quidem certum, alterutrum abundare, in Senatum, aut in pa- tricias, quum xeguin tempore Senatorum et Patriciorum nui!um adhuc essét discrimen , de quo dixi ad Caes. 41. cf. Paul. Ma- nut. de Senatu Rom. c. l. et ad Civ. ad Div. 9, 21. Eruest. mi- nus bene delere maluit in patricias, Sed his verbis respondere postea in patriciatum, monent Bremi et JFoif. Walther. Ob- serv. p. 12. interpungit post: a dJerv. Tulio. Sequentia: In patricias transducta sequ. interpretatur: quum antea in patri- cias transducta esfet, np. eo ipso, quod Serv. Tuli. in Sen. allegerat, proced. t. sequ. Sed hoc inutilem ejusdem rei infert repetitionem, a brevitate Suetoriana valde alienam. Ceterum, cuod gens Octavia, a Tarqu, Prizco Romam prius Velhtris transducta et civitate donata, inter patricias lecta dicitur a Servio Tullio, quum Senatum ab hoc rege suctum nullus scri- ptor memoret praeter Zonaram 7, 9. excitatum ab Oudendory., pato factum id esse ob divitias hujus gentis, per instituti cen- sus occasionem, -
ad plebem se cont. ]- vel per adoptionem, vel, quod verisi- milius, duum censum senatorium. amisisset, ad pudenudam in- copiam delapsa , ut Tac. A, 2, 58.
masno intervallo | i. e. diu post. Reitz. confert Cic. pro
"Rose. 5. pro Arch. 4. al. Inspte al. magna vi. Burm. suadet
magno, repetito e superioribus tempore, ut magnum tempus sit pro longo, durissima ratione,
pu D. Penn] Dio 45, 9. i£ eiv ceUtwy 6 Fioicag peydlo iT XUTO Arica , &g T£ TOUG sUraTQiOag AUTO 8g 9ya"ys , xai ti: TXV
doy*v jsws (Octavium) x. v. A. Factum id, quum lege Cassia
Caesar multos patricios allegeret. v. Caes. 41. C. Rufus] De gente Octavia omnino plura v. apud Glaz- dorp. p. 654sequ. et £iuperti tabul. geueal. p. 149 sequ.
184 SUE S SUP EORR YI
versa. Siquidem OCneus, et deinceps ab eo reliqui omues, functi sunt honoribus summis. At Cajus ejus- que pesteri, seu fortuna, seu voluntate, in'equestri ordinc constitere, usque ad Augusti patrem. Proa- vus Augusti secundo Punico bello stipendia in Sicilia 'Eribuesus militum fecit, Aemilio Papo imperatore. Avus munjcipaiibus magisteriis contentus, abun- dante patrimonio, tranquillssime senuit. Sed haec alii. Ipse Augustus nihil amplius quam equestri fami-- lia ortum se scribit, vetere ac locuplete, et in qua primus Senator pater suus fuerit. M. Antonius liber- liuum ei proavum exprobrat, restionem, e pago '"hurino: avum argentarium, — Nec quicquam ultra
E
Cneus, et deinceps—reliqui] qui omnes Cneum praenomen tenuisse videntur, ut alteri familiae Cajum haesit. v. praeter jam laudatos frnest. Cl. Cic. in Cnm. Octavius. Cneum, auctorem nobilitatis familiae Octaviae, commemorat Cic. Phil. 9, 2. abis »Cn. Octavii, clari et magni viri, qui primus in eam [amis liam, quae postea viris fortissimis floruit, attulit consulatum, $tatuam videmus in Rostris.**
ad Augusti patrem] de quo v. cap. sequ.
Aemilio Papo Imper. j Lucio, qui Praetor fuit Siciliae P. Scipioue Africano et P. Licinio Crasso Css. Liv. 20, 58. v. Pighii Ann. T, II. p. 215. ad A, U. 548. Imperatorem h. l. nihil esse, nisi summum ducem cum impeiio, docet Oudend. contra Pi- glium, qui l, c. suadet legi apud Nostrum: Praetore.
munic. magisteriis] vicorum, collegiorum etc. ut interpr. Ernest. [ta magistri e plebe infra c. 50. distinguuntur ab an- nuis magistratibus, Casaub. et Oudend. agya; municipales in. telligunt, magistratuum nomine a Romanis haud dignas habi- tas, quales erant Duumvirorum, Aedilium etc. Est etiam le- ctio ; ministeriis, si vel maxime reciperetur, sensus aeque incerti.
Ipse Augustus] sine dubio in libris de vita sua, dequibus 'v. C. 85.
M. Jntonius] in edictis, in quibus maledicta in Octavia- num congessisse, eique ignobilitatem objecisse dicitur Cic Phil. 5, 9. et 15, 9. vel epistolis, quas »falsa quidem in Augustum probra, sed multa. cum acerbitate habuisse, dicit Cremutius Cordus apud Zac. Ann. 4, 34.
ocT'Évrlious e. 185
de paternis Augusti majoribus reperi. [5] €. Octa- vius "pater a principio aetatis et re et existimatione magna fuit: ut equidem mirer, hunc quoque a non- nu!lis argentarium, alque etiam inter divisores ope- rasque campestres, proditum. — Amplis enim innu- iritus opibus, honores et adeptus est facile, et egre- gie administravit. | Ex praetura Macedoniam sorti- tus, fugitivos, residuam Spartaci et Catilinae ma- num, ''hurinum agrum tenentes, in itinere delevit,
megotiosibiin Senatu exira ordinem dato. Provin-
ciae praefuit non minore justitia, quam fortitudine. Namque Bessis ac "'hracibus magno proelio fusis, ita socios tractavit, ut epislolae M. Tullii Ciceronis ex-
C. Octavius pater] Fell. 2, 59. ,Fuit C. Octavius, ut non patricia, ita admodum speciosa equestri genitus familia, gravis, sanctus, innocens, dives.* Nicol. Damasc. do vit. Aug. marho pis» ovy 3» xüTQ lios OwrwoUicg avi] rdv £x Tij CU'y4AWrov. Plutarch. Cicer. 44. x» 958 v«rQog "ÜOwraoviov r&y oUx aya) &£mi- Qayüy ,- Arríac $E T0905, aosAQió5; Faisagoc.
hunc quoque a nonnullis] ab auctoribus versiculi: ,,pater argentarius, ego Corinthiarius,** quem Noster profert c. 70.
-divisores] quiin campo Martio candidatorum nomine tri- bubus pecunias dividebant. v. Hosini Ant. Rom. 7,9. et EÉrne- sti Cl. Cic. sub v. divisor, ubi tamen male divisores eosdem existimat, qui diribitores tabularum alias dicuntur. Operae caimpestres omnino sunt, quorum opera candidati ad compa- randa vel emenda suffragia utebantur. Cic. Verr. 5, 69. furem ac divisorem conjungit.
Macedoniam sort.] Successit C. Antonio, cum Cicerone Consuli A. U. 6gi., inde Macedoniae praefecto et ad repetun- darum crimen Teverso Caesare et Dibulo Css. A. U. 605. — V eil. l. c. ,, Hic Praetor inter nobilissimos viros creatus primo loco, quum ei dignatio Iulia gonitam Atiam conciliasset uxo- rem, ex co honore sortitus Macedoniam, appellarusque in ea Imperator, decedens ad petitionem consulatus obiit, praetexta- to relicto flio.'*
Bessis ac Thracibus] | Bessi, Gr. Bsyocoi et Escaci, ferocissi- ma Thraciae natio ad montem Haemum, nominantur priore loco, ut gravissima pars totius gentis. v. Cellar. Geogr. Ant, 2, 15. P. 1525. et l'abr. ad Dion. 47, 25.
epistolae M. uil. Cic] ad Qu. Fr. x, x, 7. His rebus nuper C. Octavius jucundissimus fuit, apud quem primum (ita
156 €. wg Ew Das
^ stent, quibus Quintum fratrem, eodem tempore pa- rum secunda fama proconsulatum Asiae adminisiran- tem , hortatur et monet, imitetur in promerendis so- ciis vicinum suum Ociavium. [4] Decedens Mace- douià, priusquam prolteri se candidatum consula- ius possel, mortem obiit repentinam, superstitibus liberis, Octavia majore, quam ex Ancharia, et Octavia minore, item Augusto, quos ex Atia tule- rat. Alia M. Atio Balbo et Iulia, sorore C. Caesaris; genita est. Balbus, paterna stirpe Aricinus, mulüs in familia senatoriis imaginibus, a matre Magnum
recte, opinor, edidit Schütz. pro primus) lictor quievit, tacuit. accensus; quoties quisque voluit, dixit, et quam voluit diu.'* Quinti ingenium diíficile et iracündum saepius vituperat ipse frater. | Postea proconsulatus Asiae soleuni permutarione dici- tur pro propractura. Ex praetura enim Q. Cicero administra- yit Asiam.
profiteri] Vocabulum hac de re proprium ex paucis codd. restituerunt editores, Vulg. confiteri. v. Cort. ad Sallust. Car. i8. qui et ipse, nostrum locum excitans , dat: profiteri.
mortem. obiit rep. ] v. Fell, l. c. Cic. Phil. 5, 6. »Ignobi. litatem objicit (Antonius) C. Caesaris filio, cujus etiam natu. yali$ pater, si vita suppeditosset, Consul fectus esset.''* Cetee rum bene restituit e codd, Graevius accusativum mortem pro zirte. Hic enim constans est usus sciiptoris nostri. v. ind.
nostr. AM. 4tio Baibo] Cic. l c. ,hujus sanctissimae feminae
(matris Augusti) atque opiimae parer, M. Atius D:lbus, in primis honestus, praetorius fuit,t Adulatur Augustum J'irg. Aen. 5, 56g. ,, Alter Atys, genus unde Zdüi duxere Latini , Par- vug Atys, pueroque puer dilectus lulo,'* artificiose amicitiam intex juvenes, qui Caeszris et Aucusti majores farebantur, fin- genus. Dio 45, 1. Augustum mà3g 'Arríac 456 ToU Raicago; absÀ- Q5; víóv dicit, ubi cum Heimsr0 aoc» de sororis filia intel- ligo, ita ut opus non sit correcione acsAQuog, misi scriptoris ibi est error, quod in tanto reliquorum consensu vix creden. dum. . Omnes hos locos neglexit GZandorp., ubi de Aua fami- lia agit Onomast. p. 151.
áricinus] De Aricia v. Cellar. 3, 9. p. 799. Cic. l. c. mu- nicipium Áricinum dicit , vetustate antiquissimum , jure foe- deratum, propinquitate paene Bnitimum, splendore municipum honestissimum,*
: j DOT OE AP WP SPURS 187
Pompejum artissimo contingebat gradu; functusque honore praeturae inter Vigintiviros agrum Campa- num plebi fulia lege divisi. Verum idem Antonius; « despiciens etiam inaternam Augusti originem, proa- vum ejus Áfri generis fuisse, et modo unguentarium tabernam, modo pistrinum Ariciae exercuisse, ob- jicit. Cassius quidem Parmensis quadam epistola, non tantum ut pistoris, sed etiam ut nummularii ne- potem, sic taxat Augustum: Materna tibi farina
inter V'isintiviros] v. Caes. c. 20.
idem Jntonius] v. Cic. l.c. Servius ad Virgil. l]. c, Vor. idem ale omisit Durm. Est idem Antonius, qui paternum Augusti genus contemisisse dictus fuerat c. 2.
Cassius qu. Parinensis | qui fuit ex percussoribus Caesaris, commemoratus ab Zppien. Civ. 5, 3. Kaecwc, 6 IIagn5zsi:g s-i- XA», UrsAéAswcTO Uxz0 BRaccios xal BoUrov -sQl T4» '3cíav smi ysdv» xai GTQaToU, oWjarx s«Àéysw. ldem c. 159. cum alii: a Sexto Pompejo ad Anionium transiisse dicitur.. v. Glaadorp. Onom. p. 208. Huhaeken. ad. Fell. 2, 89.
ut pistoris —nmunmularii nep.| pistoris a matre, nummula- riii. co. argentarll, TQamsÓirov, a patre.
Materna iibi farina ] Ineptum siguidem post farina, quod deest in muitis, omisi cum aliis, Qudend. edidit si. Magis mihi placet, quod conjicit, scilicet. Postea crudisisimum pistr, non intelligo recentissimum cum Graevio, quo sensu fere hoc voc, apud Tacitum occurrit, sed rude, nullis rnoribus excultum (ut nostr. rof). Exprobrat euim Augusto genus servile, ab ingenuorum elegantia alienum. [ita apud Persium Sat. 1, 93. numeris crudis opponitur decor et junctura. | Pro finxit reddi- , dissem e nonnullis codd. pinsit v. pinsuit, quod praeplacui: et- iam Torrentio, nisi ab iilo staret aniiguissimorum codi. au- ctoritas. Pro NeruJlonensis lubeutissime admiiterem leeiionem antiquissimae Lugdun. edit, a Casaubono alletam: Nemoregez. sis i. e, Aricinus (v. ad Caes c. 46.), nisi sexaio esset de avo pae tierno, ad quod miror non attendisse doctissioos viros, Perizoe ) nium; Ernestium , VVolfium. QCozrtra quum Neralum s. ANerus li oppidum esset Lucaniae prope Thurios, (de quo v. Cel/ar. P. 998.), cui, quod apud nos etiam nonnullis oppioulis acci- dere solet, conteimtus aliquis atque ludibrium adhaesisse videe tur, acquiesco in ea lectione, et salse Nerulonensem dictam pro Jlhuriaó puto, Aliorum conjecturas maximam partem ineptas v. apud Burm. et Oudend.
a
188 c. .8/ Ug E TOM Yt
cx crudissimo Zíriciae pistrino: hanc finxit rnanibus collybo decoloratis Nerulonensis mensarius. |5] Na- tus est. iogustus, M. "Tullio Cicerone et Anionio Consulipus, VIIII. Kalendas Octobres, paulo ante solis exortum, regione Palati, ad Capita bubula, ubi nunc sacrarium habet, aliquanto post, quam ex- cessli, coustitulum. — Nam ut Senatus actis contine- iur, quum C. Laetorius, adolescens patricii generis, iu deprecanda graviore adulterii poena, praeter ae- tatem atque natales, hoc quoque Patribus conscriptis allegarel, se esse possessorem ac vclut acdituum soli, quod primum D. Augustus nascens attigisset; peteret- que donari quasi proprio suo ac peculiari Deo: de- cretum est, ul ea pars domus consecraretur. [o] Nu- irimenLorum ejus ostenditur adhuc locus in avito sub- urbano juxta Velitras permodicus, et cellae penua- riae instar: tenetque vicinitatem opinio, tanquam et natus ibi sit. ^ Huc introire, nisi ntcessario et caste,
— ——-
Natus est — Consulibus] A. U. 691. Vel. 9, 56. ,,Con- sulatui Ciceronis non mediocre adjecit decus natus -o anno Div. Augustus, abhinc annos LXXXXIL, omnibus omnium gentium viris magnitudine sua inducturus caliginem.* De die ejus na* tili controverso v. quae disputat et quos laudat Durmaznus.
ad Capita bubula] qui locus erat ;n regione X. Urbis Romae. v. Onuphr. Pazvin. descript. urb. Rcm. (Thes. Graev. T. III. p. 504-).
graviore adulterii poena] quse qualis fuerit, incertum, v. c. 54. ubi de lege Iulia de adulteriis sermo injicitur. Apte ad n. ]. comparet JZalther. Observ. p. 13. similem Taciti A. 2, 50, s adulterii graviorem poenam deprecatus sequ.**
aedituum] — Aeditui locorum sacrorum erant custodes, de quibus v. Hosini Ant. Rom. 5, 51. p. 219. De vocabulo ipso v. Gell. xa, 10.
donari — Deo] i.e. ignosci sibi in gratiam Dei, Ita Gr. yaxeidec9ai.' Flor. 5, 5» 50. , 1agratissimos — hominum iu hono- rom tamen mortuorum, sacris suis famaeque donavit, ** ubi plufimis exemplis locutionem illustrat Du&erus, cf. Freinshem. ind. Flor. in donare.
vicinitatem] | Laudat Reitzius Sal], Cat. 56. ,,vicinitatem armis exornat, ** et Cort. ad h. L, item Zorat, Epist. 1, 16, 44- , videt hunc omnis domus et vicinia tota,'*
OUCOT A WE ADU 189
religio est: concepta opinione veteri, quasi temere adeunlibus horror quidam et mctus objiciatur: sed et mox conírmata est. Nam quum possessor villae no- wus, Seu iorie, seu tentandi causa, cubitum se eo ceutulisset; evenit, uL post paucissimas nociis horas exturbatus inde subita vi et incerta, paene semianiez mis cum stralo simul antc fores inveniretur. [7] In- Íauti cognomen l'HURINO inditum est, in memoriam majorum originis: vel quod regione lhurina, receus eo nalo, pater Octavius adversus fugitivos rem pro- spere gesserat. "lhurinum cognominatum , salis cer» ta probatione tradiderim, nacius puerilem imagun- culam ejus aeream veterem, ferreis ac paene jam exe» olescentibus literis, hoc nomine inscriptam: quae do- no a me Principi data, inter cubiculares colitur. Sed et a M. Antonio in epistolis per contumeliam saepe 'Thurinus appellatur: et ipse nihil aniplius quam. zzz- rari se rescribit, pro opprobrio sibi prius nomen ob-
cognomem Thurino] Dio 45, 1. dat ei etiam cognomen fa:- Tiíxc, de quo v. Fabr. ad h. ]. Nisi idem, modo corrupte, ex- taret in Mss. Zonarae, putarem ortum e Raicag,; quod nomen Dio fortasse per prolepsin Octavio dedisset.
in memoriam maj. orig.] quae scilicet a nonnullis fereba- tur c. 2. Varias causas dat auctor, non omnes s$ua8$.
recens eo natio] Quum natus esset À. U, 691., Octavius autem pater, Antonii in provincia Macedonia successor A. U. 695. (v. c. 3.), in itinere rem contra fugitivos gesserit, Augu- stus tertium aetatis annum illo tempore excesserit necesse est, recens igitur capieudum de longiore intervallo, v. Oudend.
ferreis] injectis per eam artem , quam zjmaiecix3y dictam, notat Casaub.
6 Principi] Hadxiano, cui epistolarum magister Suetonius, Torrent.
inter cubiculares] i. €. quae in cubiculo constitutae simul £um Laribus colebantur. Lipsii conjecturam: inter cubiculi Lares ex Domit. 17. ubi Lares cuoiculi, probarunt Oudend. Ruhnken. et Wolf. Ernest. comparat ad morem illustrandum exemplum AlexandriSeYeri e Lamprid. Alex. Sev. c. 29.
190 Gg. BU VECL:OSN T I
^
jici. Postea Carsami, et deinde AvGUsTI co- gnomen assumsii: alterum, testamento majoris avunculi ;— altcrum ,.— Munatii Planci sententia : quum, quibusdam censentibus, Romulum appellari oportere, quasi et ipsum Qote st m Urbis, praeva- luisset , ut Augustus polius vocaretur, nor tantum novo, sed eliam ampliore coguomine. [quod lo- ca quoque religiosa, et in quibus augurato. quid consecratur, augusta dicantur, ab auctu, vel ab avium gestu gustuve, sicut etiam Eunius docet, scribens:
Caesaris] Delevi cum Wolf. przenomen C., quum de ad- ditis cognominibus sermo sit, b. l. prozsas ineptum, si vel maxime Augustus, assumto hoc nomine, Cajam praenomen usurpare penrexerit , quod et ipsum negat numorum auctoritate Oudend.
Augusti] De eo Dio 55, 16. oUrw 95 xal rà ToU AU*oUcToy Évoja wai maQX TZ; DovAS; xai magà ToU Dijucu £réDrro" BovÀwSÉv. TWY ye d sl TIC D* aUTOy meosetreit, xai TüVy J4&V TÓ, TüV 5 c0 xal &jwyovjasvwy xai aígoujfvuv, 8 Raicag fztDUjui kv icy uQue '"PojiAXog oóvogaac25vac aic lpusugg 6f, CT: UmOTTSUSTOL EX TOUTOU 77e Bacieiac ipsi add OUxír aUcoU di che ve id aA) Avyov- ctoc, Gg xai TÀüHÓ) TL 7) xxr incedo - wy, Exkwh»9wu xavTA yàg TÀ évripid jTaTA Xàl Tà legérara a2yovcra« TQC feyeosderar £É oímtQ wai cspacTÓy ary wai £ALqvidovrég TwQ, wTtQ TIVA cimvTüy, &*ü roU CefaCscSat, mQoccirov. De die, quo boc nomeu sibi imposuit Octavianus, variant scriptores. Ovid. Fast. s, 587. Idus Januarias (A. U. 727.), Censorin. c. 22. XVI. Ral. Februar. Oros. 6, 2c. VIII. Id. Januar. et tabula votiva a Narbonensibus Augusto A. U. 764. posita, quam dat Gruterus p. 229» Vi. Id. Januar. exhibet. Vide, quomodo conciliet ea Fabric. ad Dion.l. c. Annum fuisse U. C. 727. Caesare ipso VII. er M. Agrippa III. Css., e Dioneet Censorino 1. c. constat.
alterum testamento | v. ad Caes. c. 85.
Munatii Planci] Fell. 2, 91. ,,quod cognomen illi [viro] Planci sententia consensus univorsi Senatus populique Romani indidit, — Censorin. l. c.
lomulum] Fior. 4, 123, 66. ,/'Vractatum etiam in Senatu, an, quia condidisset imperium , Romnlus voceretur; sed san- ctius et reverentius visum est nomen Augusti, ut scilicet jam tum, dum colit terras, ipso nomine et titulo consecrasetur,** ubi v. Du£er. cf. Dio l. c.
quod loca — loma est] Verum size dubio viderunt, qui
DcoTXvwüuis 19t
ugusto augurio postquam inclita, condzia Ros . c
ma est. | T8] Quadrimus, patrem amisit: duodecimunr annum agens, aviam luliam defunctam pro concioue lauda- vit. Quadriennio post virili toga sumta, militaribus le o RRDDNEN
ex Festo haec verba sseuta censent. Uncis igitur inclusi cum Qudend., quem vide, et VVolfio.
C. 8. Secutus.sum in digerendo in annos rerum ordine Ou- dendorpism, quo accuratius nihil esse potest. Idem, qui de an- nis Augusti disputarunt, ad bh. l. enumeravit. v. interpr. ad Flor. 4, 4, 2. Fell. 2, 61, 1. et ad monum. Ancyr.
Quadrimus] A. U. 605. Natus enim erat A. U. 691. Pater ne totum quidem annum in provincia Macedonia transegisso videtur, (v. c. 5.) maturius inde profectus ad comitia consula- ria, nisi mors ejus referenda ad A. 696., quod fecit Kraus. ad Fell.2,59,2. lta aliquot menses ad quatuor Augusti annos accederent.
aviam Iuliam] v.c. 4. De more defunctos pro concione laudandi v. ad Caes. 6. Orationem hanc habuit Augustus A. U, 702. gebat enim annum duodecimum. — Quinctil, 12, 6. pleno numero: ;,,C-esar Augustus duodecim natus annos aviom pro Rostris laudavit. Discedit Nicol. Damasc. l, c, 5. or: Koieap mpi &Vyéa &TX |4&AiO TX "ye'yOVO g ÜDaUj4X TS OU J4IMQOV me &xs 'Popaioi, Queswg angórwra buÀdxcas sv Toix0s Yuwix, wai TOig &vbgact m0ÀU: £yyiverai Dógupog £v ToÀÀc OjkiÀw O3j«xyogotvri, (uisi leg. ó«4wyopotvrog, vel ex emendatione Vales. «al óxov Toig &v- $p&ci moÀUg &yyivsrai 9óguoc, 8v moAÀv) jk Oxj4w'yconcac) quod de oratione hac funebri intelligendum, patet e proxime sé- quentibus: &maZavovcy; 9 aüTq Tü]; v499;. -Jam ex h. l. et mox sequenti, ubi dicitur wsgi z75 ja&AucTa ^ysyoyoog vsccagaxalbewa tO- gam virilem sumsisse, J'a/es. ad Nicol., Gronov. et Hyck. ad Tac. Àun. 12; 41., Ferrar. de re vestiar. 2, 1. Graeviusque ad n. probare voluerurt, legendum hic esse: decimum annum &96ns;, quOS satis, opinor, refutavit Ozdend. ex tota tempo- ruin railoOne.
Quadriennio post] A. U. 706. quum annum vitae quintum decimum absolvtisset. Quod Gronov. ad T'ac. l. c. quintum des cimuim solennem ac legitimum tirocinii aunura fuisse contendit, id haud scio, an minus sit explóratum , quum piürima diversi usus apud scriptores exempla inveniantur, Vide:iur potius pro varia juvenum minaturitate, ommique ingenioruim reliquaeque conditionis diversitate et ob ailas causas. vel maturius, vel se- rius solennis ille ad virilem aetatem et vitam transitus iüstitu-
192 c &UETONXII
donis triumpho Caesaris Africano donatus est, quam- quam expers belli propter aetatem. — Profectum mox avunculum in Hispanias adversus Cn, Rompeji libe- ros, vixdum firmus a gravi valetudine, per infestas hostibus vias, paucissimis comilibus, naufragio etiam facto, subseculus, magno opere demeruit, approba- ta cito etiam morum indole super iüneris industriam. Caesare post receptas Hispanias expeditionem in Da- cos, eL inde in Parthos, destinante, praemissus Apol-
tus fuisse, eandemque sententiam video fuisse Cel. Reirzii ad h. L, qui pluribus hac de re egisse se dicit ad Nienport. Ant. Rom. p. 215. Qui plura cupit de re admodum incerta, adeat scriptores de re vestiaria Rom,, qui Thes. Graev. Tom. VI. con- tinentur. cf. Htosini ÀÁnt. Rom. p. 4or.
mil. donis — donatus est] Triumphus Caesaris Africanus incidit in annum 709. Conjungit igitur Suet. plurium anno- rum res uno commate, ct confirmat hic locus rationem WVes- selingii, de qua diximus ad Caes, 1. De donis militaribus v. C. 25. et Tiber. 52. Ceterum idem nayrat de Augusto /Vicol. Da- znasc. C. 8. £x£Asugs TU éavTOU àgj«aTi Éx80Da0, wócjuoug &UTÉV CTQU* TXyvkeig acxXcag (am xocja42ac) , dg &y ajrcU Gückxvow $» TOÀÉJAO eye'yovéra , ubi v. / ales, qui tamen temero de anno Suetonio litem impingit, moris hujus scriptoris modo notati immemor.
avunculum ] majorem, ut dixerat sup. cap. [ta Eatrop. 7, 1. Octavianum dicit Caesaris zepotein.
in Hispanias ] hd 708. quum annos natus esset 17. quem numerum reposuerunt J'ell. 2, 59. Oudend. sd h. l. et Kraus. ad Vell. — Octavium Caesaris in expeditione Hispanica comi- tem íuisse, narrat etiam Dio 45, 41. De morbo ejus atque iti- nere v. Nicol. Dam. c. 10. sequ. qui: z0)Aày 9 aUi Cuvewowjukiy groybaGéyTwy óiX TO MeyeSog Tg f» aUTQ sÀvÍó0g, TÀVTaG ragsaá- pisvog xai TYV jaTéga avT4V, TOUg GwvráToUg TV OixfTüv wai fQQw- j.&véC Ta TOUG £xAcZajuevog (paucissimis comitibus), cvvértve TA» T0- Qeíav, xai &TíCT:() TAL X Qxcajusvog Oi&0Qau8 Ti» jJ4xwoày óóóy (su- per itineris industriam). Idem tamen tacet de naufragio. J'e//. ]. c. quem C. Caesar, major ejus avunculus, educatum apud Philippum vitricum, dilexit ut suum, natumque annos XVII. Hispaniensis militiae, assecutum se, postea comitem babuit, nunquam aut alio usum hospitio, quam suo, aut alio vectum vebiculo; pontificatusque sacerdotio puerum honoravit.**
in Dacos, et inde in P.) v. Caes. 44. Dio 45, 5. à 'Owraog- iog éTvX3 Mi» TóT5, eT& 6 liajcaQ icy», £y T] AmxoAAwvia $TE
'
L
Cw w.G Ta vw2Lus i93
loniam, studiis vacavst. Utque primum occisum eum, ! heredemque se comperit, div cunctatus, an proximas legiones imploraret, id quidem consilium ut praeceps immaturumque omisit: ceterum, Urbe repetita, heree ditatem adit, dubitante matre, vilricó vero Marcio Philippo consulari multum dissuadente. , Atque ab eo tempore exercitibus comparatis, primum cum M, Antonio Marcoque Lepido, dein iautum cum A: to- nio, per duodecim fere annos, uovissime per qua uor ei quadraginta solus Rempublicam tencit. [y] Pro-
coo Td 'lovím dy wóATw , Evi *aubs(n WaTk "yàp TX» GtQaTsiay. &Ü- ToU T4» exl r0U6 llagS$ov; iwsice vQosméj[.mweTO. | dr pian. 5, Q. jte Qkwiov bk cri; wv, Sp AmoAÀweviav TX4» £vi TOU loviov, aibsUtCcOai T& kaài aGXtigJai Tk TOÀ&Mia , £v*íjwTéTO UTO TOU liaicagoc, tc tg ToU; *olÉov; (1n ed. Schweigh. vitiose, pu:o, est moAsqiovc) &XrOj«sveg auTO. Plut. Brut. 22. Fell. l1. c. ,,et partis beliis ci- vilibus, ad erudiendum liberalibus disciplinis singularis indo. lis juvenem, Apolloniam eum in studie miserat, mox belli Ge- tici (Getae enim, ut ejusdem stirpis natio, saepissime cum Dacis confunduntur, ut 4; pian. 5.25.) ,,ac deinde Parthici liae biturus commiiitonem.'** Liv. Epit. 1,7.
hereditatem cdiit] Dio | c. wsgaiwSíigQ 08 ic và Dosvréciov, x«i TXg TE Üin. s wa LI xai T3) 'ywüuazv TOU OwJ«oU T4» DryTtQay» [ia- Suv, oUxér' dvapoAàc tworjcaTo , voi p&higTa OTi: Wai yQnuaamra «oÀ- Àà xai GTQaTiuTeg CuxVOoUc GujmQomsj«(QSavrag &Isy aÀAà fo TE DvO- p ToU haicagog rapax Q3/«a ávéA.aBe , xai TOU XAxgov auTov OtsüiLa- TO, TG» T& TQa'y[AA T esy Ei eTO. Antc«a autem Ccon$.íium el d. «nt fuisse, ad exercitum in. Macedoniam confügienci, nawret 4p- pian. 5, xo. idque non improbatum ab Agrippa et Salvidicuo; V eltejus |. c.
dubitante matre — dissuadente] — Veil. c. 60. ,,INou place- bat Atae matri Philippoque vitrico, adiri nomen invidiosae fortunáe Caesaris. ldem J4ppian.l. c. L. Marcius Philippus, vitricus Augusti, apud quem educatus fuerat post patrie mor- tem (/Lio 45, r. Nicol. Dam. c. 5. qui eum) améwvovoy dicit rà t0» Vlaxsbóya. Qi. mov xiysigopsyey) Consul fucrat cum Cn. Cors nelio Lentulo A. U. 693. v. Ern. Cl. Cic.
per duodecim f. annos] ab A. U, 711., quo iniit societatezi €um Antonio et Lepido, dequa c, x3., u$que ad proeuuin apud Actium A. U.725.
per quatuor et quadr;] usque ad A; U. 767. Exsciipsit No- $trum Eutrop. 7, 4:
$3
19á (o 7.69 8 M NEUES NP: j
posita vitae ejus vclut summa, partes singillatim, nes
que per tempora, sed per species, exsequar, quo di-. stinclius demonstrari cognoscique possint. Bella ci- vilia quinque gessit: Mutinense, Philippense, Peru- ,
sinum, Siculum, Actiacum. Ex quibus primum ac novisimum adversus M. Antonium: secundum ad- versus Brutum et Cassium; 1ertium adversus Luc. Antonium, "Triumviri fratrem: quartum adversus Sex. Pompejum , Cn. filium. [10] Omuium bello- rum initium et causam hinc sumsit. Nihil convenien- tius ducens, quam necem ayunculi vindicare, tueri- que acta, confestim ut Apollonia rediit,: Brutum Cassiumque, et vi nec opinantes, et, quia praevisum
singillatim] Origo hujus formae ex singulatim ansam mih; dedit emendationis versus corrüpti Aeschylei, quem latinum dat Cicero Tusc. Qu. 2, 10. lbi Prometheus de Jovis alite: »Sublime svolans, Pinnata cauda nostrum adulát sanguinem,'* quod nullum sensum exhibet, vel «atis ineptum, — Quid si le- gas: si/lat? tum omnia plana. Ex st factum ad, ex ii/ ul, levissima permutationo, ut iu nostra voce. Pace virorum do- ctorum, quod aliquando in mentem mihi venit inter ipsam il. lius loci lectionem, h. l. proposui.
necem Qv. vindicara] Sec. -dppian. 5, 15. regessorat dissua- denti mati versum Horner. occikx TíSyaiqv , &x&i oUK GQ djdA- oy éraiQu) xTéiy0j4Mv e ETRMUVADIE ;
tuerigus acta] quae Senatus servaturum se juraverat. Jy. pian. 35, 5. Cic. Phil. 2, 59.
er vi nec opin.] Oppon. vi et legibus, atque mec opinan- tes et quia praev. peric. subterfugerant. | Praevisum autem magis imihi placuit, quem provisum. Providisss i.e. ca- visse eos periculum, quo nec opinanies opprimere speraverat, est jam in verbo saubterfugerant, id autem fecerant, quod prae- visum i.e, ante visum dis erat peficulum. Leges me intelligas cum Bernecc. et Burm. legem Pediam, latam demum in primo Augusti consulatu a collega Pedio, sed cum Casaub. et Ern, Corneliam de sicariis, luliam de vi publica, aut Iuliam maje- statis et id genus alias. — Ceterum quod subierfugisse dicit Brutum et Cassium, id de «eo intelligendum, quod, quamvis Praetores, ante finitum magistratus tempus in. provincias a Se- natu sibi decretas discesserant. Jor. 4, 7, 4. Dio 47, 20. à và w&p Bgotrog xai à Ridcaieg 79 juky mQUTO», MtTk TWV ys * TÀY "gig Ti» "Avrivicy vods 7& aÀÀovg c(Qigi "yavojkévyy , wal dg:
0€ 74 VI U'& 195
periculum subterfugerant, legibus aggredi, reosque caedis absentes deferre statuit. Ludos autem victo- riae Caesaris non audentibus facere, quibus obügerat id munus, ipse edidit, Et quo constantius cetera quoque exsequeretur, in locum Tribuni plebis forte demortul candidatum [ petitorem] se ostendit, quam- quam palricjus, necdum Senator. Sed adversante
,
- tf
Qàv ij5s9av, wal rk GTQaTW'ylaG tV Ti AUTO, t Xal TQiV, MÜCJu9 Ornoxcuv ims 0 xgiavró rwv& emi T5 ToU RaícaQog cava y»Atrai- ve, ifrydoo4cav, Gg xal ixi Tài 8MLw daQy&c, &g TQoceTéT&g ATO, émseyljasyoi. cÍ. Cic. Phil. to, 5.
Ludos]. v.Caes. $8. ubi locos huc pertinentes allegavi.
in locum Tr. pl. f. d. ] Dio 45, 6. diserte Helvii Cinunae ánterfecti in funere Caesaris (v. Caes. 85.) locum periisse icit. lbi enim: ézsxzíquoe ji» P4papxcar, mQÓg TB TUW T. Üwunkaya- *eyíag aopj44v » wal vQoc Tiv UTODoX7V tZ; iL aT; OvvaOTtiag xai $i& ToUTo tz Tc Mvvev opas wivij oj0w6 &vvemOuU)gaTO. Appian. 5, 51. mil nisi: v&v 05 Üuucgywv Tiv0g àroJavóvrog x. v. À.
candidatum jpetitorem]] Voc. petitorem, quod in. plurimis codd. abest, teste Oudend., ut manifestum glossema uncis in- clusi cum Wolfio. Oudend. proreus ejecit. Gronovium, illud de'endentem Observ. 2, 24. ita, ut candidatum pro adjectivo additum sit, refutat Burm., ,voc. candidatus ex illo genere adjectivorum esse docens, quae ita substantivorum naturam
aessumserint, ut consuetudine et usu somper pro iis habeantur.'*
Contra pugnat JZalther. Observ. p. 14., qui addidisse candida- tum putat Suetonium, ut rationem indicaret, qua in tribunatu petendo usus esset Octav., sc. quod non invasisset, ut consula- tum postes, sed cazdidatus et rite petisset. Quod voc. candi- datus pro adjectivo dici, adstruit ex c. 09., ubi vectores nau taeque candidati, abuti videtur eo loco, quo res ipsa et addi- tum coronatigue adjectivum ostendunt. Ubi de petendis ho- noribus sermo, semper substanüve dicitur, subintellec:o jam alio nomine, ut: vir, homo, ut adeo inhaerendum sit Buür- manni sententiae. ——— ;
quamquam — Senator] De discrimino patriciorum et Se- natorum v. Caes. 4t. Patriciis tribunatum pl. non patuisse, :deo- que v. c. Clodium adoptione ad plebem transiise, ut particeps potestatis ilius fieret, nota res est. Ut autem Senatores tan- tum iique plebeji ad eam admitrerentur, Sullae fuerat. insiitue tum, quamquam dubitet Zppian 1, roo. Civ. verbis: x»ai óUw iyw CaQUc simsiv, si XUAAer «UT , wa9& vw icTiW, sig TUV DovÀijs
L4
196 C'SUETONII
conatibus suis M. Àntonio Consule, quem vel praes cipuum adjulorem speraverat, ac ne publicum qui- dem ettranslaticium jus ulla in re sibisine pactione grae - vissimae mercedis impertiente, ad opiimates se con-. iulit: quibus eum invisum sentiebat, maxime quod Decimum Brutum obsessum Mutinae, provincia a Caesare data, et per Senatum confirmata, expellere armis nileretur. Hortautibus itaque nonnullis, per- cussores ei subornavit, ac fraude deprehensa, peri-
&xó roU Owjacv puerWveyaiy. CL. Lips. Elect. 2, 15. et Fabric. ad Dion. 54. 509. advers. — M. .4ntonio] v. Dio et Jppian. l. supra cit- Plut. Anton. 16. 944aQxia» $vieT4 u£TiOVTI. ne publicum qu. et transl;ticium jus ] Jus publicum est, quod a ad omnes cives pertinet, ut interpretatur Ern. in Cl. Cic. sub v. jus no. g. Translaticium pr. est desumtum, translatum ex aliorum edictis et formulis, inde i. q. usitatum , ordinarium, v. ind. n. Voc. jus ante Glareanum «et Ursinum desiderabatur. .Injurias Antonii ita paucis complectitur J/orus 4, j. ,,praelae tum sibi Octavium furens, inexpiabile contra adoptionem acer- rimi juvenis susceperat bellum, Quippe quum intra decem et Octo annos tenerum, obnoxium, et opporiunum injuriae jue venem videret, ipse plenae ex commilitio Caesaris dignitatis; lacerare furtis herediiatem , ipsum insectari probris, cumciis artibus adoptionem [Iuliae gentis inhibere, [non desineret] de- nique ad opprimendum juvenem palam arma moliri sequ. cf, Cic. Phil. 2, 42. et 5, 12. ad optimates se contulit] Plut.l. c. fFuwfowy: $e); éxvris $ ysayiag, xai Toig XÀÀo:g , OO. TÓV ÁvTdvIOV Sju(GOUV , Dr EXEIVGV J48V wxeiotro v? BovAz. Dec. Brutum |] Consul fuerat designatus a Caesare in an- num 711. et provinciam acceperat Galliam citeriorem. Jio 44, 14. Eam ereptum illi ibat Antonius, ut Caesaris exemplo cum exercitu finitimae Italiae immineret. ;/ppiaz. 5, 27. Dio 45, 0. Vell. ?, 60. ,,idem provinciam D. Bruto designato Consuli de- cretam , Galliam occupare statuit.'* Z77or. l.c. ,,et jam parato exercitu in Cisalpina Gallia resistentem motibus suis Dec. Drue tum obsidebat." cf. Cic. Phil. 3. percussores ei suborn.] quod alii verum, alii fictum ab An. tonio credebant, ut invidiam Octavio faceret, et in pecuniam adolescentis impetum faceret. v. Cic. ad Div. 12, 95. Senec. de clement. x, g. Piut. Ant. 16. Mppian.5, 33. JDio 45,8. quo.
OCTAVIUS 197
culum invicem metuens, veteranos simul in suum ac Reipublicae auxilium, quanta potuit largitione, contraxit. Jussusque comparato exercitui Proprae- tore praeesse, et cum Hirtio ac Pansa, qui consula- tum acceperant, Decimo Bruto opem ferre, deman- datum bellum tertio mense confecit duobus proeliis.
xum diyersas sententias de hac re jam comparaverunt Casaub. ed h. l et Firaus. ad Vell 2, 6o. mendacii Antonium diserte arguentem verbis: ,,mox etiam, velut iusidiis ejus petitus, sce- leste insimulare coepit; in quo turpiter deprehensa ejus vani- tas est.'* Idem fin. cap. ,,C. Caesarem juvenem quotidianis An- tonii petitum insidiis* contra affirmat, quod regessisse An- tonii criminibus Octsvium, auctor etiam est Appian. l. c. No- ster: periculum invicem meiuens sequ. — ac fraude | recepi cum VVolfio pro: hac.
veteranos — contraxit] Jell. c. 61. ,,primumque a Calatia, zx a Casilino, veteranos excivit psternos; quorum exem- plum secuti alii, brevi in formam justi coiere exercitus. Mox quum Antonius occurrisset exercitui, quem ex transmarinis provinciis Brundisium venire jusserat, lezio Martia et Quarta, cognita et Senatus voluntate et tanti juvenis indole, sublatis signis ad Caesarem se contulcranr.** cf, Cic. Phil.5, 2. sequ. et 5, 2, &, 16. ad Att. 16, 8. Liv. x17. Monum. Zncyr. in., Appian. 9. 4osequ. Dio 45, 7, 12 et 15.
Jussusque — praeesse] — Fell. ,eum Senatus, honoratum equestri 3tatua, — pro Praetore una cura Consulibus designatie, Alirtio et Pansa, bellum cum Antonio gerere jussit.** cf. Liv. 118. Cic. Phil. 5, 16 sequ. //ppian. c. 48. narrat, imperium ei prius a militibus delatum fuisse (rc Maicag: 9' ó &rQaróg msA4- «eae rs xai QaQBo(ogoug CXsuacjiÉvoUg mQOQanya yóvTse, Táicuv &avTüw &y)TiGTQATW'yov amo(Wuvai, moAéjuoU T& *wysjovsUcyr& xai cà, eisl Uv! dpxouc: ray Siyrwv. 'O ok vv jit» Tia EmzVEL, tO DE co- eycv 8g T4» BovAXv averiSero), deinde c. 51. decretum 4 Senatu su- per alios honores, roi; jx&roig "lgríw xai IIayca Raísaga cvorga- vX'ysiv o) vUv £ysi e7oaroU, quod c. G4. brevius, àvyrierQar$4- oSyo» creatum eum, dicit. cf. Ej. c. 75. Dio 46,29. móv rs vóÀs- pov 78v moüg aUrOv ("Avrdvioy) Toig Ur&Toi; xai Tu laícagi, c TQa- T34'y0U TiyX aQy3y àoyTsg, TQogéTaSav, eodemque modo Tiberius in oratione funebri apud Eund. 56, 56. àix raíra wal etQoTwyóy ary £iÀAscOs.
duobus proeliis] quorum descriptionem lege apud Appian. 5. 67—71. et Dion. 46, 571. qui vicisse quidem in priore Anto- nium narrant, sed tacent de fuga Octavii. cf, Cic. sd Div. l,
198 p. 9 P Ew MI
Priore Ántonius euni fugisse scribit, ac sine paluda- mento equoque post biduum demum apparuisse: se- quenti, salis constat, non modo ducis, sed etiam miiitis functum munere, atque in. media dimicatione, aquilifero legionis suae graviter saucio, aquilam hu- meris. subisse, diuque portasse, [11] Hoc bello quum Hirtius in acie, Pansa paulo post ex vulnere perissent, rumor increbruit , ambos opera ejus occi- sos, ut, Antonio fugato, Republica Consulibus or- bata, solus victor tres exercitus occuparet. Pansae
10, 11, 14, maxime go. l 1t, 15. ad Brut, 3. Phil, 14, 5, 9, 10, eli. 1. c.
legionis suae] ^ Casaub. nomen legionis, ut IV. vel tale quid excidisse putat. Melius Ern. interpretatur suae per: unius de legionibus, quas mercede conduxerat, quibusqué praeerat. Fortasse etiam intelligitur, quae .pp. 5, 66. come memoratur Kaísageg evgatsyic ro&ic Vel rà "Agsioy r$Aoc, Omnis n0, quaecunque ea fuerit, de ea est capiendum, apud quam forte erat Octavius. "
aquilam — portasse| Idem Zlorus 4, 4,5. ,,Tum quidem et- iam manu pulcher apparuit; nam cruentus ei saucius aquilam, a moriente signifero traditam, suis humeris in castra referebat.**
quum Hirtius — perissent ] — Fell. l. c. ,,Consulum autem al- ter in acie, alter post paucos dies ex vulnere mortem obiit.'* De vulnere Pansae Zpp. c. 69. ji&xyQ: Ilaveag 6QsAs TW» Aa'yévx TQwÜs(g, £g Beyeviav ifepéosro. Ljus mortem habitumque a mo- rxibundo colloquium cum Octavio narrat c. 75 et 76. Hirtius eutem (ut Id, c. 71.) x«i &; t crQacómsbov scpÀaTo ToU 'AyrwvioU, wai wsQi T4V CTQaTWylüx cxxv4» jumyojisveg £-:0&, — Utriusque ulti- mos honores curasse Ociavium, dicit fin; c. 76. "Igriov 95 xal YIavcav ó RajcoQ im:Qavüg $$awvTs, xal] 8j "Pian $T&j4TS jJ48TÀ Ti pas. Rumoren de Caesare mortis eorum auctore refert Tac. A. 1, 10. ,T20x ubi decreto Patrum fasces et jus Praetoris in- vaserit, caesis Hirtio et Pansa, (sive hostis illos, seu Pansam venenum vulneri sffusum , sui milites Hirtium, et machinator doli Caesar abstulerat) utriisque copias occupavisse.* JDio 46, 59. cwwsBy4 — Tóv 7s "Igriov iv v9 roU 'Avrwvíov €TQatowtbou waca- Aqw&, xab cov OUíicviov (Vibium Pansam) $« rü» rQavj«ATay, OU woAAd versqow (QJagvar Q9:iy airíav ToU JOavaTcv ayrüy wQég TM TZ; aQxs (iato Wv SOXEV.
solus victor tres ex. occ.] [ta edidi cum Oudend. e cod, . Vindob. Eutropius, qui solet reddere Suetonium, 7, 1. ,,quare
Doc T kV NO 199
quidem adeo suspecta mors fuit, ut Glyco medicus custoditus sit, quasi venenum vulneri indidisset. Ad- jicit his Aquilius Niger, alterum e Consulibus Hir- iium in pugnae tumuitu ab ipso interemtum, [12] Sed ui cognovit, Ántonium post fugam a M. Lepido re- ceptum, ceterosque duces et exercitus consentire. pro
partibus, causam optimatium sine cunctatione dese-
tres exercitus uni Caesari paruerunt.* WVulg. solus victores ex. €cc., pro quo victor esse legendum, ommes fere interpr. con- sentiunt, cnm Pansae legiones fusas esse constet.
ut Glyco medi;us] Defendit eum Brutus in ep. ad Cicero- nem (ad Brut. 6.) ita: ,,Tibi Glycona, medicum Pansae, qui sororem Achilleos nostri in matrirmaonio habet, diligentissime '€ommendo. audimus, eum venisse in suspicionem Torquato de morte Pansae, custodirique ut parricidam. nihil minus cre- dendum est, quis enim majorem calamiratem morte Paneie ac- cepit ? praeterea est modestus homo et írugi, quem mne utilitas quidem videatur impulsura fuisse ad Ce D sequ.**
Aquilius Niger] v. Joss. de histor. Lat. 5, 11.
a M. Lepido receptum] vel pouius eb ejas exercitu, cui dux accedere coactus est. v. J'ell c. 65. Appian. 3, Q5 sequ. Plut. Ant. 18.
ceterosque duces] | A4sinium Pollionem dicit et Plancum, de quibus Appian. c. 97. &idwoyri 08 T "Ávruevyie Afuijeoy mrooctytyys- eai IoAMwy Aciviog, a-yesy 0Uo r£À4. xai I Aa-ww ky '" Aciviog $xea- £s $inAAaryug; wal 0 llAe-yxog cÓv TQidi TíAeG: jasDio Tato tig TÓV Ave TÓYi0V , wert 40» Bagurarz4; óvvAjisg zoxtv ó Avrdwog. Ceterum ad societatem cum Antonio ineundam movisse Caesarem ijsum Ponsam moribundum, auctor Zppiaz. c. 75.
pro partibus] Inepta prorsus altera lectio est: patribus et conwa omnem historiam. Partes intellige adversariorum, qui piebis Caesarisque plebis amici nomen praetexentes percussores ejus persequebantur. Partes pro parte adversa sacpissime apud "T'acitum, ut Hist. 2, 87. ,,a Vespasiano ducibusque partium,** et €. 95. »$ane adventu ejus partes convaluerant,** et iterum 5$, 60. »uces partium.** Ita Flor. 4, 7, 10. »quuim —staret tamen pro partibus invicta fortuna sequ.** et c. 9. init. ,,quamvis in Cassio et Bruto partes sustulisset, in Pompejo toiur partium nomen &bolesset sequ.** Et ipsa de re nostra Cic. Phil. 13, 18. ,istas tu partes potius, quam a populo Rom. defectionem: vocas?* ct c. 20. »quodsi partium certamen esset, quarum omnino iomen exünctum est sequ.** cf, ind. nostr. et Freins&. ind. Flor. Eo-
200 "ome SOOCB mo W AI
zuit, ad praetextum mutatae voluntatis dicia factas que quorundam calumniatus: quasi alii se puerum, ali: ornandum tollendumque jactassent, nec aut. sibl, aut veteranis par gralia referretur. Et quo magis poeniieotiam prioris sectae .approbaret ,— Nursinos
dein deniqne modo simpliciter dicitur $ uoíoa de partibus Cae- sari$ dppien. 5, 75. et c. 85. et l. 4. 53.
alii e puecum] | Dio 46, 41. &usivog 9s Exi T& Toig &ÀÀou, xal &-' avrQ ToUTU , 6Ti TOig 14005, ÜtyAg a'yavawr&», eUxér avaBo- AÀà; (psio euim, égxv-BoAÀx; ortum e praecesente er) £voixcoTa sequ. Voc. puer, cum omnino adolescentem signi&ücaret, non xnagis coniumeliosum Caesari poterat videri, in ea aetate ver- Banti, quam similia cai, jisiQawizy , veayicuog , a Fabr. ad Dion. l. c. congesta, arque iia nornin:t eum Ci.ero saepius inter ma- ximas landes, ut Phil. 5, 2. ,,C. Caesar adolescens, paene po- tius pucrsequ.'* et 4, 2. laudo vos, Quirites, quum grarnssimís animis prosequimini nomen clarissimi adolescentis, vel pueri pouus sequ.* Sed a nonnullis contemtim üsurpatum fuerat, quod paret e Phil. 15, 11... puerum appellii, quem non modo virum, sed etiam fortissimum virum sensit et sentier. ita Brutus semper, v.c.ep. Brut. 16. ,,comrimendandus puero i/li Íuerim 6 ** — Decretum autem a Senatu, ne quis postea Octa- vium puerum diceret, tradit Serv. ad 'irgil. Ecl. 1, 44.
ornandum tollendumque | Vel. c. 602. ,.Hoc est illud tem- pus, quo Cicero, insito amore Ppun foie S partum, Cae. S»rem laudandum ct tollendum censebat, quum aliud diceret, aliud iutzlligi veliet.** cf. Cic. ad Div. 11, 20.
nec — par gratia referretur | Nec legendum pro ne, contex- tus cjarisSim:e docct, et ita ediderunt jam Oudend. et Wolf. Hoc ad facta, quae calumuiabatar Octavius, superiora ad di- cta periinere, monuit jar; Exn. Nimirum 5uet. imore suo sum- znam sententiae pracpovit, exempla singula submectit. — De ye v. J ell. 2, 02. Liv. 19. ,,*dversus C. Caesarem, qui solus e tribus ducibus superers:, parum grerus Senatus fuit." 4ppion, C. 8o. et G6. à às lRajcag 50 T0» GTQaTóv ig oQyxv, UT£Q Tt &U- ToU, d. GuvEx Gc; UB(iQu evo , avERivEL, xai Umso GO Exerywy. iQ 46, 40. ro» b: àx haigoga oU Ori ju&y&ÀoU rivég ST jiiwzaw, aÀÀX xai »araAus émEXt(Qqcav, mav$ 0€a £xtivog jATiQE AywicSao TU Axio Qóvvag.
iNucsinos |. De lNursia, oppido Sabinorum ad radices Apens nin), v. Cellar. Geogr. A. 2. g. j, 780. — Rem in bello Pera $ino accdicee , narrat Dio ,G, 15. ubt: Nougaioi 0: éq jk» Guo Aoyíay jaxosy xaxiy madóvr&g "ASow' (xii vro: TcUg dv T MaXM TU
ÜÓ.c T x WESÀ. S , 201
grandi peeunia, et quam pendere nequirent, multa- tos, eXtorres egit oppido, quod Mutinensi acie in- ileremtorum civium tumulo publice exstructo ascri- pserant, Pro libertate eos occubuisse. 135] inita cum Antonio et Lepido societate, Philippense quo- que bellum, quamquam iuvalidus atque aeger, du- plici proelio transegit: quorum priore castris exutus, vix ad Antonii cornu fuga evaserat. Nec successum
cQ); Tóv Maícapa cia. "svojuévw msTó)TaC ÜDawayrsc. EmEypaya? TOig JAVXJ&SIOIQ &UTdYV , OTI UmcQ Tjj. &ÀAeUSepiac aeymyiCOEUOL ETEÀAEUTM- Cay, majcmélÀon xQoskaci) $Ospiu940ay , cxT& xai TW» TOÀiy x«i 73y XQ«w» aja w&ca» fximxtiv, cujus ad rationem. et prontorem se €onfiietur Casaubonus, et ut 1pse contra Suetonii auctoritatem accedam, praeter reliquam veri similitudinem facit n.axime lo- Corum situs, Quid enim ad Sabinorum oppidum poclio Muti. nensi interemtorum sepul'ura ?
inita — societate | /ell. c. 65. De loco, ubi conventu ha. bito Triumviratum constituerunt, v. Graev. et Duke:. ad 7/7or. 4, 6, 5. et Cellar. Geogx. A. T. 1. p. 671. cf. Fabric, ad Diom, 46, 55. et Schweigh. ad Appian. 4, 2.
Philippense qu. bellum] contra Cassium et Brutum , cujus descriptionem lege apud 7/el/. 2, 7o. Flor. 4, 7. Liv. 124. Plu- tarch. Anton. 22. Brut, 56 sequ. Appian. 4, 105sequ, Dion. 47, 57 sequ. al.
quamquam inval. a. aeger) Vell. l.c. ,,Nam ipse Caesar, etíamsi infirmissimus vdletudine erat, obibat munia ducis sequ.** ubi v. Kraus. Piin. H. N, 7, 45. , Philippensi proelio morb:s, fuga, et triduo in palude larebrae aegroti, et, ut fatentur Agrippa et Maecenas, aquà subter cutem fusà turgida letera.** cf. Dio 47, 37. ubi ó e2v laic«o — ijr5(€424 , xaimsQ wai Tócs &Ti &goueràv. coll, c. 41.
castris exutus ] lor. l €. ,,capta sunt hinc Caesaris castra, inde Cassii.* Appian. 4, iio. Plutarch. Ant. ]l. c. 'Avrwvicu j4ày Pvxirerasyjiévou Raecim, Bgourw $5 Raicagog, oUbty apyov &Dav9 jud- eya voU Kaícapec , àÀA' 'Avrdwiog jv Ó vixGy w&vra xal xarcQ9dy. T3 j4Íy "ys mwgoréga jaXx9 KRaicag Umr0 Bgodrou «orà xgarog *TT95tlG, &sífBals r: cTQerómiÓov , wai juxgoy &9y To) Onvxovrag vxtwQu- eyuv. dig 0 auTóc £v Teig UvOj«vxj4AGL "yt yga Qe , Tv QiAay Twóg Cvap ibovrog, &vtxXwgxcs mQó t9 j4«x*;. De hoc somnio Artorii mee dici v. ad c. gr.
successum ] Addere solet Noster accusativum verbo mode rari, y. ind. ita Liv. 42, 62. ,Jmoderari animos im secundis."
-
202 6C, co UD ECCE UNI
victoriae moderatus est; sed capite Bruti Romam misso, uL statuae Cáesaris subjiceretur, in splendidis- simum quemque captivum non sine verborum contu- melia saeviit; ut quidem uni suppliciter sepulturam precanti respondisse dicatur, Jam istam volucrum fore potestatem : alios, patrem et filium, pro vita rogantes, sortiri vel micare jussisse, ut alterutri con- céderetur: ac spectasse utrumque morientem ; quum
Al. successu , quod esset i. q. in successu, rebus bene succeden- tibus, quod probabat Graev. ob usum ablat. absol. Suetonio Írequentem (v. ad Caes. 2. et ind.), Ern. dativum censebat con- tractum pro suecessui, qui casus et ipse huic verbo convenit. Sed scriptoris consuetudo observanda,
subjiceretur | Recepi hoc cum Casaub. et Onudend., pro-
bante etiam Wolfio. Al. submitteretur. Kecte monent Burm. et
Qudend., submitti esse supplicis et venerantis, subjici victi et quasi caleati, Ita Dolsbella Trebonii caput Caesaris statuae subjecerat, auctore Dion. 47, 20. xai £wxsivoy àrowrsiyug T3» wsQa- A3» alvoU wQ0g T349 ToU Maicagog siwóva SQ Qisp s. Ceterum Bruti caput homam non est perlatum. ldem enim Jio 47, 49. xai &U0roU (Druti) r0 atv àÀAo c&j.x ra(QZg UvO TOU '"Avyrwvíos ScUXSV $ 95 0» xs(QaÀ» $cTfj4(294 piv d; Tv Pojuwv, Jfuguüy: O8 Sy TQ aA-vÓ TOU AvgQaxiov ÜiXTÀo TsQumsCoUGa, ig v3» SáAaccav iQpiQy.
saeviit | Al. secuit, omisso antea in, quod occasionem dat Casaub., crudelissimum supplicii genus multis illustrandi. Sed de tanta atrocitate reliqui historici non tacuissent, et, quomo- do saevierit Caesar, proximis exemplis auctor docet.
Jam istam vol. f. pot.] Haec cod. Memmiani lectio pro- bata est Casaub, recepta a Graev. Gron. Ern. Wolf. — Sed Ou- dend. servavit: Jam istam in volucrum [ore potestatem, anti- quiore dicendi modo saepius obvio, ubi esse im c. acc. respon- det Graeco: svícSa. sig. V. Cort. ad Saílust. Cat. 19. ubi nostrum locum excitat, et ad Jug. 112. ubi optimi libri: ,»quum talem virum in potestatem Laberet,'* et Freinsh. ad Curt. 5, 3. Morus ad Caes, B. C. 1, 25. Al. in vo. fore pote- state,
patrem et filiuu] Hoc de Aquiliis Floris post proelium Actiacum narrat 7)io 51, 2.
sortiri vel micare] Al. dimicare. De v. micare v. Heusing. et Gernhard. ad Cie. de Offic. 5, 19, Eadem lectionis varietas est ib. c. 25. ubi pro: quasi sorte eut micando victue al, dimi- cando,
oc'TA'wrTUSX 205
patre, qui se obtulerat, occiso, filius quoque volun- tariam cccubuisset necem. — Quare ceteri, in his M. Favonius, ille Catonis aemulus, quum catenati pro- ducerentur, Imperatore Antonio honorifice salutato, hunc foedissimo convicio coram prosciderunt. Parti- * * P
tis post victoriam officiis uum Antonius Orientem
,
ordinandum , ipse veteranos in Italiam reducendos et municipalibus.agris collocandos recepisset; neque ve-
qui sa obt.] Optimi codd. quia, receptum a Burm. Oudend. Wolf. Sed non ideo occisus est, quia se obtulerat, morti et . antea destinatus, Alia res esset, si auctor dedisset: patre, quia $6 obt., prius occiso. Postea al. voluntaria nece. Utrumque re- ctum. v. Schaeferi glossar, Liv. in occubare et occumbere. Noe ster constanti usu acc'isat. ponit. v. ad c. 4. de mortem obire,
AM. Favonius ] Plut Caes. QE Q(4)wt Harwvog dicitur, et C. 41. Qadvioc , rz» h&ravog m«goxciavy vrororoUjssvog. Pomp. 60. avao T' dÀÀx jv oU w0v40Q6c, aUSabr(a 0E xai UBost moAAXvI; TX). Éacwuog eió[usvog amcJ4iusic2ons maQQgciay. Etiam jJio 47. fin. inter eos eum nominat, qui capti perierunt, Alios viros clariisimos res censet JZeíi. 2, 71.
partitis post vict. off.] Dio 49, 1. c4» T8 "yaQ àgy3w a)riwx &vsbácavro , wai Raicagr usu 9 v8 M x9ia wai 9 INovuMibix, "Avrwui $54 rs F'aAaTía xal * Ane] gyévero^ wai CuvÉSsvro, wir, av vivax &yxvawrw4Siv à Atmibog Emi ToUTOQ woi40:Ta1, TÜG iguwZ; auTO fw- evan C, 9. raUra às D» jóva Dio ov, OTi: XaQbO j4:v wal Xuut- Àíav à Xséfrog STi waTsiys, Tk DO AÀÀa rà i$w T46 TaAiac cy raga- X3 8 j». Postea, quum italiam partitione eos exemisse nar- yavit, ut ne de es, sed pro ea dimicasse viderentur, pergit : "Ayrüyiog Jis T49 Te WaTAOTACi) TOV ayTrTOÀsJk4CoyTwY CÜDigL, wai T)» &g'yuQoAovyiay cX»v» $g TX x0*4«ra Teic €TQXTLUTOLC erary ysÀSévra avsüéZaro' Üaicag 8s, Tóv 7s Atmi009, dv Ti vaQaxtv3, kaidcas wxi TO XiÉTQ vcQocmoAsQigai, TW) T8 Xxága», y" Toi$ Für enirebd a: ycig éipici UT£UyvTO, WaTaysij4mi TOig S5w TA; v*Aiuiag A&UTOV OUe Gi , QUg Xai sU) Oijuav. cl. Eutrop. 7, 2.
prentem ] V ell. c. 74. transmarinas provincias dicit, Ap- pian. 5, 5. TX TíQay &8 yy.
municipalibus agris j Destinatas veteranis a Triumviris TÀy '"Ira)uxdvy vóÀsuy O«rUxiós«x, auctor Appian. 4,5. De co- loniis ab Augusto deductis v. Onuphr. Panvin, Imper, Rom. (Thes. Graev. T. I. p. 563 sequ.)
4 i
204 €, $ HET ONNUEI
teranorum neque possessorum gratiam tenuit; alteris, pe! se, alteris, non pro spe meritorum tractari, quereutibus. [14] Quo tempore L. Antonium, fi- ducia consulatus, quem gerebat, ac fraternae po- ieutiae, res novas molientem , confugere Perusiam cocgiL, et ad deditionem fame compulit; non tamen sine maguis suis, et ante bellum, et in bello discri- minibus. Nam quum spectaculo ludorum gregarium
neque veteranorum — querentibus] v. Dio 48, 6sequ. Is €. 7. ejgrs T&D f roUTwy GuvíQ*, laicaoa utv, &7s wal Dig TV wEWTWj4d- Vwy Ti aQatgoUjatyoy , xai vvoug UrtQ a)Trüv xai WivbUvoUG TàCIV Óv ppotec TQoc&-ycyra , &jDorípor; avToI; moocCgoUsar, et o. Q. a 4 oci- Qorg |4£v "yàg abUvarov jv aUTw xapiQsgSar oi jy "y&Q UfgiQRw, o£ 9' àmaSsig slvai, xal oí piv Tà aAÀórQix Àefeiv, ct 0 và Savrüp Sys 99sÀow. cf. Jdppian. 5, 12 sequ.
L. Antonium ] De hoc v. Cic. Phil. 5, 7. 6, 5. 7, 6. 12, g. 14, 5. ubi ,,gladiator, mirmillo Asiaticus, latro ltaliae, insi- gne odium omnium hominum, vel, si etiam Dii oderint quos oportet, omnium Deorum:** dicitur. eil. c. 74. ;,Caesar in jtalian se recepit, eamque longe quam speraverat tumultuosio- xem reperit. Quippe L. Antonius Consui, viuorum fratris sui consors, sed virtutum, quae interdum in illo erant, expers, znodo apud veteranos criminatus Caesarem, modo eos, qui justa divisione praediorum, nominatisque coloniis agros amiserant, &d arma conciens, megnum exercitum conílaverat. Ex altera parte uxorAntonii (Marci) Fulvia, nihil muliebre praeter corpus gerens, ommia armis tumultuque miscebat.** De bel/o Perusino cf. adhuc lor. 4, 5. qui insigni errore ante triumviratus belli- que Philippensis historiam illud posuit. JLiv. Epit. 125, 126. Eutrop. 7, 2. Appian. 5, 14—49. Dio 48, 4—416.
consulatus, qu. ger.) A. U. 715. cum P. Servilio Isaurico,
Perusiam] "Tvgeowwióa wóXi) dicit Dio 48, 14.
ad ded. fame compulit] A. U. 714. Cn. Domitio Calvino JI. et Asinio Pollione Css., ut diserte monet Dio c, 15. — For. Ll c. ,intra Perusiae muros redegit, compulitque ad extrema deditionis turpi et nibil non experta fame.** Perusina fames in proverbium cessit. v. Lucan..1, 41.
Nam quum spectaculo] Id discrimen ante bellum fuit, ver- bis: circa Perus. aut. murum aliud, quod in beilo accidit, mar- xat, Rem Jppian. 5, 15. ita narrat: £y y£ ro: T 9s&rQip, T&v v0g &UTOU, OTQaTiÓT4g AvoQUV oiMelag sbgag, mag5A9tv i; ro) xaÀov- u&vove imméac (in quart. ord. sadentem). wol 6 jw OQj«og &vácWjuH
OC'TA YVIUS. 205
militem; in quatuordecim ordinibus sedentem, exci- tari per apparitorem jussisset, rumore ab obireciato- ribus dilato, quasi eundem mox et discruciatum nee casset; minimum aíuit, quin periret concursu et ine dignatione turbae militaris. — Saluti fuit, quod, qui desiderabatur, repente comparuit incolumis ac sine injuria. Circa Perusinum autem murum sacrificans paene interceptus est a manu gladiatorum, quae op- pido eruperat. [1 5 | Perusia capta, in plurimos animad- vertit; orare veniam, vel excusare se conantibus una voce occurrens, JJoriendum esse. Scribunt qui- dam, irecentos ex dediticiis electos, utriusque ordi- nis, ad. aram Divo Iulio exstructam Idibus Martiis
varo, xai ó laicag róv CTQaTidT49 avicT4csy. (ercitari per appae rit. juss.) ó 0: crQatóg Z'yavdxT4CE wal TsQiOTAyTtQ aUTÜ) ATOU- goUvra ToU 9s&rQov, TOv €TQaTibT4V XTYTOUV, OGUX ÓQj45VoV 3'yoU- pusvc: Qus Sao9av imsASóyra 0s SvÓpuCov $x voU Oscj«wTYQioU viv "QO- axS95vai* &gvoUjsycy cs wal TX "ys'yoyora DiyyeUjssvoy, NveUOscSau Qi0a- XS9évra sÀrysy, wai SÀci0óQoUV Gg rk xtiy& mQoDibOyza.
in quat. ordinibus] Ordin. omittitur Caes. 59. et delexi h. l. nonnulli voluere. Sed arbitrarium fuit scriptori, addere vel omittere hoc voc. Vide, quae diximus de addito voc. coroza Caes. 2 et 45.
Occurrens] i. e, respondens, ut recte interpr. Keitzius, comparans J/irgil. Aen. 12, 625. ,,talibus occurrit dictis,* Tac. À. 14, 55. quod meditatae orationi tuae statim occurram,'* et Cic. de fato 38. ,,illi rationi — sic occurrit** i, e. respondit, re- futavit. Addo similem usum Gr. aàxavrav.
ad aram Divo Iulio ezstr. | ut his quasi inferiis Manes Caesaris placarentur, quem barbarorum morem plurimis exem- plis illustrat Casaub., e quibus reddo Justin. ir, 2. ubi n. L comparavit Bernecc., T'ac. A. », 61. JLaler. M. 9, 2, a. cf. Freinsh, ad /Zor. 2, 5, 5. 4ra sine dubio est, de qua diximus ad Caes. g5. Eaudem Octavii saevitiam narrat Zio 48, 14. wai autóg pév, (L. Antonius) 4AAÀo: cà Tivs; dósixv scQovro, oci O& O mÀsioug rdv rs BovAsuTOV xal Tv i«Téwy (utriusque ordinis) $p9a- Qucav. xal Aóvyoc 'ys Exit, OTi OUO áATÀGg ToUTo EmaSoy, AÀÀ imi Tóv fwj«oy Tüó» Tt Miaicagi Tw «Qor&qe) dOiwjutvoy Ax SEvT&G UrTElg Tgíaxócio: (ita Medic. al. rerQaxócio:) , xai BcvAeurai àÀÀo: T& xal à Ravvorioc à Tigéigiog (0c mots S» 75 Üuagxi« 70 vÀj9oQ TO lai- cag: 70 "Üwraoviayu 2390c:0:») érüS3cav. Dicit has Perusinas aras Senec, de clement. ll. Diversus est JZppian. 5, 48. ubi: cog $$
206 c, 8 Ud a M 1
hostiarum more mactatos. —Exstiterunt, qui trade. vent, consulto eum ad arma isse, ui occulti adver-. sarii, et quos metus magis quum voluntas contineret, facultate L. Antonii ducis praebita, detegerentur; de- victisque his et confiscatis, promissa- veteranis prae- mia persolverentur. [16] Belium Siculum inchoavit in primis, sed diu traxit, intermissum saepius; mo-
Ylsgucicve, à TeU csi cU6 mapewaloUytaG, rX&itucty din; aysU TÜG Bov^5c ]40v46* xai 89otc: Guvé^yvw. cl 0: BovAsural vór& j4kv (QUAaEr magsóoSw7ay, «eT oU mOÀU bk avyoíS956av, xwplg AipiA(ou Asuvuiou sequ. et €. 40. Tij; 9 &xioU056, 9 4s) Maigag £0mívórro acagiv. Ó $5 eTQaTóc cU PvaUero emi ri: Sogu()Ov, áwg avwgé9ueav xai jcav cí ju&Ài0ta. Éxícapog £xSool, Kavourióg v& wal L'eiog dAapiog wai KAá9rg ó Bi9uvimóg , «ai &rsgot , atque eo modo Caesarem Octav. in Commentariis suis, ex quibus hausit Appianus, saevitiae culpam amolitum a se videri, docta est sententia Schwveigh. ad l. c. Eandem excusationem aflert 7 ellej. c. 74. ,,3n Pesusinos magis ira militum, quam voluntate saevitum ducis.** Scilicet Vellejo ex Augusti Commentariis, non ex rerum fide historia nuarranda erat, ut fieri solet ademta libertate.
consulto | 1n maxima varietate memorandae maxime lectio- nes: conspecto, e conspectu , conspicato , ex consulto, ex propo- sito, quae ortae fere ex erroribus et glossis. jLipsius Elect. 1, 12. emendavit compacto 8. compecto, quod probarunt Gronov. ad Liv. 5, 11. Oudend., qui in textum recepit, et JVolf., ut convenerit de bello sumendo inter Antonium et Ceesarem, ob causam mox memoratam. Equidem, ut hoc crederem, non xnagis a me impetiare potai, quam ut emendationem optimo- 35m librorum lectioni praeferrem, quae commodum sensum €xhibet. Consuito ostendit, non coactum ad hoc bellum eum (i. e. Augustum; cur enim haercant, quis intelligendus sit, in- terpretes , ut Ernest. conjiciens itum ad arma esse, et, qui ad- stipulatur ei, Bremius, non video) isso, quum [facile potuis- set, pacuone facta cum inimico, eo supersedere , sed consi- lium ei fuisse, occultas per armorum furores perspiciendi bomi- num sententias, —Consentientem fere postea inveni JVaither. Observ. p. 14.
Bellum Siculum] quod gessit cum Sexto Pompejo, Magni fiiio. Desczibunt illud ZZor. 4, S. Liv. Epit. 127 sequ. Pell. c. 72sequ. 4ppian. 4, 84 sequ. Dio 48, 15 sequ.
sed diu traxit] per septem annos. Nam A.U. 711. Pompe- jus Siciliam occupavit (-4ppian. l. c. Dijo 47, 12.) et 719. pror- sus devictus est.
OCTA'VIUS 204€
*
do reparandarum classium causa, quas tempestatibus duplici naufragio, et quidem per aestatem, amiserat; modo pace facta, flagitante populo, ob interclusos commeatus, famemque ingravescenlem: donec navi- bus ex integro fabricatis, ac viginti servorum milli- bus manumissis, et ad remum datis, portum lulium apud Bajas, imnzsso in Lucrinum et Ávernum lacum mari, effecit. In quo quum hieme tola copias exer- cuisset, Pompejum inter Mylas et Naulochum supe- ravit; sub horem pugnae tam arto repente somno de-
quas tempestatibus — amiserat] Dio 48, 45—49. Appian. 5, 8o sequ., qui c. 100. Pompejum se maris Neptunique filium jactasse dicit, s/9óusvov, oUx &yeU Üso0 Oig ovutw O9Égoug mTXicx: "og ToÀs4íovg. Accidit ea calamitas Octaviano A. U. 716., isque hunc annum et sequentis initium reparandis classi- bus insumsit. //e//. c. 79. ,, Aedificandis navibus, contrahendoque militi ac remigi, navalibusque asuescendo certaminibus atque ex- ercitationibus, praefectus est M. Agrippa sequ.** |. pace facta] Mutat hic auctor rerum ordinem. Pacis enim foedus initum inter Antonium, Caesarem et Pompejum A. U. 715. colloquio habito apud Misenum, de quo ut de pacis con* ditionibus v. /e//. 77. Appian. 5, 71 sequ. io 49, 56.
flagitante populo ] /ell.l.c. ,,expostulante consensu populi, quem gravis urebat, infesto mari, annona.** Appian.67. 'Popaíovg 9' 0 Auaüg £xísQsv , oUr& TOV bdo) SjymóQcy STvTAsÓVTwY, Ói&: IIoyers- 1oU kai XixtÀiag, oUT8 TUV £W ÜUCtwg, 0ik Eagbo xai MRjovoy &yoj4ie ya; 0xàó TG» Ilouws4iov, oUr £X 7g mctQaiag AifUwc, Qux TODg aUTeUg £xaTíQwÜsy vavxparotycas;.
donec — datis] Dio 48, 49. Rav roUTa mÀvi& TS xarà vaa, éx simi», tUy LraÀiav £yavmX'ysiTo' waitgérag TX |4sy rQüTX TXQà TGy QAwY, dg wai 5xivrwv biódyTwv, Sr£iTa Ü& kal TaQU TüYy &ÀÀwy TUy TS BovAsuTüy xai rv t-TícwYy, Tüy Ts ÜwjJuorüy TG» svTÓQuy , 0o UÀ OU CUyéAsysy, órA(cag TE 4uTEAÉ"/STO, W&l jQuj«xara maga T? TY Toli- T&v, (ita legendum puto pro rüv coArrixüy eum Leunclav.) xai mapX TüV CUpj4Ay wy, TUV TS UTMNKÜWV, Tüy TS t) 77 lTaÀx wai TOV Efe cX)Tww , 3990125. i
portum lulium] cujus descriptionem lege apud eundem Dion, c. 5o. ubi v. Fabric. cf. Cluver. Ital ant. 4, 2. et quos alios laudat Fabricius.
Pompejum — superavit] non ipse, sed Agrippa; Caesar enim magna clade a Pompejo apud 'CTauromenium affectus est , Cornificium etiam cum legionibus hostibus fere praedam reliquit, v. Appian. B, 106.sequ. Dio 49, 5, 4. Fel.79. Liv.
.208 C. SUETONII cd
vinctus, ut ad dandum signum ab amicis excitareturz Unde pracbitam Autonio maieriam putem expro- brandi, Ne rectis quidem ocuüis eum aspicere potu- isse insiructiam aciem: verum supinum, . coelum iniuentem, stupidum cubuisse ; nec prius sturrexisse, ac miütibus in conspectum fuisse, quam a M. Aeripe pa fugatae sint hostium naves. Alii dictum factum» que ejus criminanlur, quasi classibus tempestate pere diis exclamaverit, e£zam invito Neptuno victoriam se adepturum , ac die Circensium proximo sollemni pompae simulacrum Dci detraxerit. Nec temere plu- ra ac majora pericula ullo alio bello adiit. —"Trajecto in Siciliam exercitu, quum partem cveliquam copia- rum coniinenii repeleret, oppressus ex improviso a
120. Alterum proelium, quo res Pompeji afflictae, accidit pro- pe Artemisium, Dio |. c. 9. Appian. 1:9., utrumque A. U. 7:8.
devinctus] Al. devictus, solenni utriusque vocabuli contu- sione. Bene monet Burm., illud magis convenire arto somno, quo quasi vinculo alligatus jacebat.
supinum | Intelligit Casaub. de $:cibaruovyía Octavii, qnod supinus coelum intuens vota solum Diis faderit, collato Zo- rat. Od. 5, 25, 1. ,,coelo supinas si tuleris manus.** - Verum h. ]., ubi de somno sermo, quo sopitus torpebst, potius conferen- dus Horat. Sat. 1, 8, 1g. ,stertitque supinus,* et Nost. Claud. 55. ,,supino ac per somnum hianti **
- in conspectum fuisse] *ysvsc9ow.— Ita onim saepissime wiwys- €9ar cum | sig €t góc aliisque praepositionibus vel adverbiis con- junctum notat vezire. v. Gturzii Lex. Xenoph. in syíyyscSa: no. 12—29. Nostratium etiam idiotismus, improbandus tamen, dicit werden pro gehen, kommen. cf. dicta ad c. 15. et quae Burm.ad Ovid. Heroid. 16, 158. et ad h.l. Ex exemplis citatis reddam Cic. ad Att. 15, 4. ,,quo die in Tusculanum eram futu- rus. Alii tamen n. l. venisse, quod praeferrem, quoniam No- eter Caes. 35. ,in conspectum venit,* nisi Antonii verba com- mernórarentur, quae servasse auctor videtur.
quum partem rel. cop. continenti repeteret] Al. ,,quum ad partem reliquam copiarum (sc. trajiciendam) continentem repete- ret." Ceterum adiit hoc periculum Caesar post clade: apud "Tauromenium. angit rem 7'e/l. 79g. ,,neque ab ipso periculum abfuit.'* Fugientis ex adverso proelio aerummas narrat zppianm, C, 112;
l i |
0cTAVILIUS 209
Demochare et Apollophane, praefectis Pompeji, uno demum navigio aegerrime effugit. Iterum, quum praeter Locros Rhegium pedibus iret, et prospectis
biremibus lP'ompejanis terram legentibus, suas ratus,
descendisset ad litus, paene exceptus est. "lunc et- iam per devios tramiles refugientem servus Aemilii Pauli, comitis ejus, dolens proscriptum olim ab co patrem Pa:s'um, et quasi occosione ultionis oblata, interficere conatus est. Post Pompeji fugam, colle- garum alterum. M. Lepidum, quem ex Africa in auxilium evocarat, superbientem vigiuli legionum fiducia, summasque sibi parles terrore ac minis viudi- cantem , spoliavit exercitu: supplicemque, concessa
^a Demochare et Apollophane] quorum ille in proelio mox ünsecuto ad Artemisium se ipsum interemit, hic Caesari se de- didit. Dio 49, xo.
patrem Paulum] Hunc esse L. Paulum, Consulem A.U. 705., proscriptum 2 fratre Lepido Triumviro, eorumque pa- irem fuisse M. Lopidum Q. filium, Consulem cum Q. Catulo, motat Oudend. ex Perizon. Animadv. hist. p. 121.sequ. v. Hor, à 6, 4. Dio 47, 6. ibique Fabric.
M. Lepidum — evocarat] J'eil. 80. ,,Acciverat, gereus con- ara Pompejum beilum, ex Africa Caesar Lepidum cum XII. se- mniplenis legionibus.'** Postea: ,in//atus (Lepidus) amp/ius XX. Jegionum numero, in id furoris processerat, ut inutilis alienae
Uvictoriae comes, quamdiu moratus erat, dissidendo iu consi-
liis Caesari, et semper diversa his, quae aliis placebant, di- cendo, totam victoriam ut suam interpretaretur; audebastque denunciare Caes:i, excederet Sicilia.'* Appian. :25. ó ó£, (Lepi- us) ev rej-o:g (Plennii militibus, quos in deditionem recope- xat) £x«uv OUo xal BiMOCI TÉÀY mTiQÀV wal ixwmÉag TOÀÀOUg, in2670' xal xgat2Gry tüówti Eiwshiag, mQóQaci» Swy, Ori mQUrog £mipai, Tg viov, xal vÀ$0yag TóÀng £ra'ya'yorco. sequ. spoliavit,exercitu: supplicenque| lngressuacastra Lepidi Cae- sar legiones sibiadjunxit. Jl. ,,decimoque anno, quam ad dis- imiilumam vitae suae potentiam pervenerat, Lepidus et a militi- bus et a fortuna desertus, pulloguevelatus amiculo, inter ultimam Ífluentium ad Caesarem turbam latens, genibus ejus advolutus £5. "ppian. 126. r0 cx2j4a áAasas, 8921 TQÓg tàv Tiidüge, Dio 49, 12. i0ía OF xaT' Gf yug dg ÉxacTOL SyxaTfÀumCV aUTÓV, xaj piJicrayro* wai 5UTw ^ai &Wiiv0g 7jva'ykacÓ sQUsÀoyTag sy ic2571
1á
- & * - "n Qaia ixár4s avTOU "ysvác2a:-
210 4^ SCOD.EJUEOOUNCE CY
vita, Cireejos in perpctuum relegavit. [17] M. An- ionii societatem semper dubiam et incertam, recon- cilialionibusque variis male focillatam, abrupit tan- dem. Et quo magis, degenerasse eum a civili more, approbaret, testamentum, quod is Komae, etiam de Cleopaira liberis inter heredes nuncupatis, reli-
querat, aperiendum recitandumque pro concione cu- i
concessa vita —relegavit] 'Liv. 129. ,,M. Lepidus — reli- ctus ab exerritu, abrogato triumviratus honore, vitam impe- travit.* 7 ell. l. c. ,vita rerumque suarum dominium con- ce.s» ei sunt; spoliata, quam tueri non poterat, d gnitas.'* Diol.c. wal 2 sv &« roUrcU Tg Ts £ZouCiag T&C«46 "TaQsÀUS4, xai $iarTay 8v T "IraAía 0Un dyey QvAaxijs &xs. Contra ppm. l.' c. TJA, EV sg Pág, ep LIT " aya Ta6 Dior y amc aUToxgaTo- Qog, oUvósy &Ti TÀXY íegéa sg tit» iegwcUV4;. Serius tamen A. U. 726. invitum, et ut omnium contumeliae exponeretur, (etw Óri cÀiíoTW» wai; tvaciay xal vfi) mQóg Ta TÀ4V Tg icy UOG wai TQOg 7A» t7; GZibeswG aera o3) 0X:02àv7), €X agro in Urbem a Cae- $aje arcessitum esee, auctor idem Zio 54, 15.
semper dubiam |] ppian. 5, 52. sequ. c. 95. et 9/4. in cujus fine: cirwg aUroig 5v» CUvty3g 5 uitaBoLj] wQóg vs rkg UmOvciag Duk QuAagxíav, xal ig ràg cícTsig Um2 xotiac. Keconciliare eos sole- bat Octavia, soror Caessris Octaviani, nupta Antonio.
male focillatam] | Hoc voc. derivat Casaub. a faucibus, ut sit: aegras fauces lana apposita fovere; Gujet. a fovere, lau- dans Onomast. focillo, or, avaAauQavw, et foculo, ci9*víw; Bernecc. a focus, joculus , ut focillare sit diminutivum ex focus lare h. e. fovere, blando calore permulcere ac reficere. Hanc probabiliorem etymologiam censuit etiam Reitz., excitans Se- nec. epist. 13. ,,pudet me — tam levibus remediis te focillare,** addiditque: ,hinc et focale vestis valetudinariorum , de qua Fromond. ad Senec. Quaest. Nat. ]. 4. pag. ult.'* Sed hoc cuia optimis lexicographis derivandum a voc. faux.
testamentum — reliquerat | De hoc P/utarch. Anton. 58. qui depositum fuisse dicit apud virgines Vestales, more solito, de quo dixi ad Caes. 85. Addit idem: ZAaBsy eJv &A9áv (Caesar testamentum)' xal mQürcv j.*» &Urüg iia TÀ "yeygajtjaéva. 01598, xai maQscWJ4WaTo TÜTOUG TiyÀGQ tvxaTXyogxXroUg sSxsiTX T3» BOvuAJV àÜooicag àyeyivaTks, Tüy mÀtígcTwy ax0ug SxcyTwy' aÀAóworov "yàg
dócÍs) rivau wai Duvóv, sUSUvag Trivà Di0Svar Óvra, TtQl wy sQovuAM- 93 "*ysvsc3oi juerà TX» T&Àeur«v. Cf. Dio 50, 5. qui et ipse testa- ijentum proditum narrat Caesari a Tiiio er Planco, q' obsi- gnaverantillud, postea ab Antonio transfugis. Idem agavojd-
Due WA VvI.g X 211
ravit. Remisit tamen hosti judicato necessitudi- nes amicosque omnes, atque inter alios C. Sosiuia et Cn. Domitium, tunc adhuc Consules. | Bononien- sibus quoque publice, quod in Antoniorum clientela antiquitus erant, gratiam fecit conjurandi cum tota
raTOy Tg&*y|.x dicit, quod Caesar illud publicaverat. Capita au- tem ejus indicat haec: ri re lioicagiwwt óig xal i« coU Kaiícaoog Éyrwc "yeyovóri &j«sjueorUQyAst, wal TOig TaiCl TOig EX Tg AlyumTÍag ei TosQoj4tvoig Umsgónyxoug 09) Tivag Owgsàg türbdoksi! TÓ T6 Cüpx TÓ é&auroU iy vs 77 AlsLavbosia wal cÜv S«sivy Ta(Qva: SaswsAsUwsi. Ce terum, quod ad n. l. attinet, recepi emendationem Gronovii, codice Salmasii comprobatam, ubi de Cleopatra liberi sunt li- beri ex Cleopatra ab Antonio procreati. Vulg. de Cleopatrae li- beris. Freinsh. emendavit: de Cleopatra et liberis, C«saub. quod is Hiomae etiam de Cleopatra et de Cleopatrae liberis rel. Mitto alia. Id mihi certum videtur, ex dusbas particulis et atque etiam alteram alterius fuisse interpretationem , unde in verbis etiam a me editis pro ctiazz mallem et, sed illius sensu, por- ro fraudem fecisse librariis de dictum pro ez sine participio.
C. Sosium et Cn. Domitium] Domitio h. l. libri Titum dant praenomen; sed quum constet de Cnejo praenomine, cum Wolfio id restitui, atque ita tacite jam correxit Fabr. excitans nostrum locum ad Dion. 49, 7. ubi diserte T'yajog Aojiztog 'Aj- vóBagBog dicitur. Fuit filius L. Domitii, acerrimi Caesaris ho- stis (v. Caes. 25 et 54.), qui post pugnam Pharsalicam periit, (Ner. 2.) addictus Antonii partibus, nunc Consul cum C. So- sio À. U. 722. Dio 50, 2. 0 vs Acpirióg 0 lvaiog xai ó Zéccig ó Y'eio;, aj4Qórtgot Tg TOU Avravicu j4eQiótg CvTEg, Uratsuca», (ubi Yabr. parum sibi constans n. l. iterum excitato dedir 7. Domi- tium). lbidem Dio Consulum naziat cum Caesare contentiones; tandem: oí oy Ümxaro: «T. ayrsimiiy aT) SaQUoUyTsg, [4ijS Gioi- ajo: UTOj4tvovTSQ, tijg T& TOÀswg À&DQa mQoshsypqcav xai j«srk ToUTO Tp; TOv ÁÀvráwióy amijÀSov , xal Cici nai Ty &ÀÀ«v BovAsvs TU) oUx OÀiyo: GuvsQsimovro. juu9Uw 05 Toto ó Kaígao, éxdv» cs aücOoUG wmctmou(évat S(Qaoxsv, ivx Ja) val cg dry 7i PyxaTaÀsA:QSa: ó« auTüv 00w2, xal &xiTQÉTS(V Wal TOiQ &AÀOig Toi$ É9&Acuci TQ0g TÓ7 'Avriwioy jasr& aósiag &ragoi, Rediit Cn. Domis tius postea ad Caesarem, relicto Antonio. v. Dio 50, 14. Fell, 2,84. Noster Ner. 5. — Ceterum remisit h.l. Exn. interpzetá- tur concessit, condonavit ; malim intelligere pro aQís 3. e. àiés yat EréTQsTE.
Bononiensibus — gratiam fecit i. e. conjurare remisit. v, ind. n. Dio 5o, 6. Caesarem Bononienses adjunxisse suis pars
212 T €. 8'U. E T.D NE
Italia pro partibus suis. Nec multo post navali proe- lio apud Actium vicit, in serum dimicalione prolra- cla, ut in navi victor pernoctaverit. Ab Actio quum Samum in hiberna se recepisset, turbatus nunciis de seditione militum, praemia et missionem poscentium, quos ex omni numero, confecta victoria, Brundisium praemiserat, repetit Italiam, tempestate in trajectu bis conflictatus: primo inter promonioria Peloponne- si atque Aetoliae, rursus circa montes Ceraunios,
tibus affirmat. Ibi enim de Caesare: càyrx; yàg Tojg 0m0 ToU "Ayruviov amorutS£yrag , rà ty $4 Qopugac, «cs oÀimyoug Gvrag, TX $5 xai sUsQrysT4CaG, TmQocsTíÜsiTC. TX TS "yàg &ÀAx, wai TroUg T4» DBo- ywyiay ixoicUvTa5, aUT2g av2ig, iy& 0j Wal Uv £evroU aeuwicSat Oowüci, mQocwarscoT*4caro. Dissensus utiiusque scriptoris patet, neque dixerim, uter veriora dederit. Alium errorem, cujus accusavit Dionem Casaubonus, eum verba: in clientela al. anti- quitus esse , non satis intellexisse existimans, recte, puto, ab eo removit Derneccer. ad h. 1., assentiente etiam RKeimaro ad Dion. I. c.
apud Jctium vicit] a. d. IIT. Non, Sept. A. U. 725.^ s. ut Dio 51,13. c5 $?svréQa TOU Xem-cTsupoiov. Descriptionem pugnae v. apud /7'ell.84 sequ. lZor. 4, 1:. Plutarch. Anton. 64 sequ. Dion. 50, 12 ad fin. l.
Samum] Dio 51, 4. cà c8 iy cz EAXA0: 0124055. val TU TOIV S$soiv juve TX4Qlwv jusTÉAasv' (v. infra c. 95.) à& T3 T4» 'Ácia» xoju- €Ósig, wai iWalya TQocnaSicTeTO, rA c8 TCU "AyTwyloU Ojax SxaQabé- xi. lNimirnm Samus ad Asiam provinciam pertinebat. Appia- zus autem Civ, 4, 42., quem locum jam citavit Cssaub,, de Me- tell: xai icrQaTw'y544si wal 008 vspl T0 Awriov. &» O5 XE&j«o Oua- zQivovr: Tu Éaícogt roUg oiyrj4aAdroUg w. T. À.
turbatus — militum] Dio l. c./ $eQvgcávriss 9 aürüy £v voU- vi» QavsQüc, àre& wai TcÀ) àmO C(bGy amoQrüvrog aUToU, iQopa95 p Ti xxxv TQocT&ToU Aapóputvor 9gócwci. vai $ià rcbTO "ÁvrvioV pie» &XÀoic aya dara mQocéroZsy, xUTOQ OE &x Tijv lraAlay symsiyS3. j«s- doUyrog TOU eij4GVoc, t» x và Tíragroy prrà Maágxovu Rhgaccov je" xs» (A. U. 724.).
quos -—praemiserat | Et suos et Ántonianos, qui ad suas partes accesserant, unde addit auctor: er omni numero. R«m narrat 7Jio 5i, 5.0 9 OpuÀog cüv '"Ayrwyvsiwy CTp&TioT.V $6 Tà TOU Kaicago; crgarórsba waTtráj 24, wal ExtiTa TOUC 45V woOÀiTag TOUg ife Tc Xuxíag & T au ocíonv, uxoky uxüsvi OoUg, Sg TV lra- Àíay emémsj« 8 , TOUS 08 03 AcrmoUg Disc TEIQEV.
Li ,
O'c'r A Y^r'w4 213
ulrobique parte Liburnicarum demersa; simulque ejus, in qua vehebatur, fusis armamentis, et guber- naculo diffraclo. — Nec amplius quam septem et vigin- ti dies, donec desideria militum ordinarentur, Brun- disii commoratus, Asiae Syriaeque circuitu Aegyptum petit: obsessaque Alexandria, quo Antonius cum Cleopatra confugerat, brevi potitus est. — Et Anto- nium quidem , seras conditiones pacis tentanlem , ad mortem adegit, viditque mortuum. Cleopatrae, quam
gubernaculo diffracto ] | Al. defracto. v. Caes. 57.
INec ampl. qu. septem et vig. d. ] Dio c. 5. é& vs v4» 'EXAada ajSig rQixWocTz uiTk TX» QQiiiy $jéQa aTjQs, numero rotundo. Substiterat brundisii, ibique Senatum , Equites, magnamque partem populi obviam prodeuntes exceperat.
donec desid. mil. ordin.] Diol. c. xai aUrG» 6 Reicag Teig pi» AAkotg xo5jxr& &0wxs, TOig 0t Üik wavyrüg aUTO CUOTQaTsUCAC: Wai "yv mvQockaTÉvsias. TOUr "yko O»uovg TOUG i» r4 lraÀíx Tog T& TOU 'Ávrwwiou (pgov4cavrag ibomizag, Toig |4V OTQaTiüTAaig T&C T8 «Arg xal T& Q99í& &Urüv txagicaTo' £xeiywy Os 0» oig 45V TÀsiO- 0: Tó T£ AU/QQUyiov xal roDg QiAUTROUG, AÀAÀx Te ETOlkSI) AyTiÉU AS" TOig 95 Àormoig aQyUgiov avri Tg XdQag TO J/:» &Véijae , 7Ó O vmé* CXsTo- é
Asiae Syr. circ. Aeg. petit] Dioc.5. «ai $:ix voU 109/490 ToU tic YlsÀorovv4cov ràg vaUg Uv TOU y5ij4diVOg UTEQEVEYyXUUV, CUT TAX AW SG c4» 'Àcíay àvexojiiO 93 , c.gr8 al TOV Ávyriviov, Tjy Ts RAsor&rQayv, ix&rspov &jux, wal ori: a(QwiQJa 994, wai orc $xavÀ9e, jua9siv. Mox Paraetonio et Pelusio, claustris Aegypti, proditione praefecto- rum et Cleopatrae, potitus esi. c. 9. cf. Plut. Anton. 74.
obsessaque Jlexandria] ubi proelio equestri ab Antonio fusus est. Plut. l. c. í&Qu9ívrog 0 aUTcU -sQl TÜV imvmóbQojk0v, 'Av- Távi0; imshsÀD Uy w'yuvicaTo ÀajwrQUg, xai rQoTiy Tüw liaicagog ir- mí» $moíncs, xai xaTsüiw5s) àygi TOU mTQaTomébov. Dio c. 10. Sed victus postea Ántonius a pedite, factaque classis reliquarumque copiarum proditione, de morte cogitavit. Plut. 76. Dio. c. Ceterum cepisse Caesarem Alexandriam mense Sextili, anno- tavit jam Ernst. eSCTo, quod extat apud /Macrob. Saturn. 1, 12.
viditque mortuum] Sive miserationis causa, sive crudeli- tatis vidisse dicatur, amovere xem ex h.l. nonaudeo, quamquam Plutarchus, utsaepe, a Nostro diversus, c. 79. nil niei, cruen- tum Ántonii mucronem non sine lacrymis accepisse Caesarem, narrat. Alii praeferunt lectionem plurium codd. viditque mor- tuam. Cleopatram , quam sequ, quae convenit sane verbis JDio-
*
214 C SUETO NII
. . . z . - servaiam iriumpho magno opere cupiebat, . etiam Psyllos admovit, qui venenum ac virus exsugerent; quod perisse morsu aspidis putabatur. | Ambobus
ni$ C.14. TÓ Tt Cüjua aUTig sis, wai (QWgjuuwx «UT xai N/UÀÀOvE, si cw &yao(XAss, TQocWoeyxty, ubi tamen sequ. etizm Psyllos admovit nexu destituuntur et perit manifesta oppositio mem- brorum: et Zntonium quidem (u£v) — Cleopatrae (5£). Oudend, conjecit: ultroque morienti v. moríuae Cleopatrae, ita ut spon- tanea mors Cleopatrae opponeretur coactae Ántonii, mutatione arbitraria neque nimis facili. Nihili prorsus est Gronovii: unxitgue mortuum.
quam servatam — cupiebat] Plut. l.c. ix 8& codcov 70v Yloo- xA«3íoy Exspcps wsheUcAc, 2v OUvgrai p&XigTx, Tj; RAsomraroag Qd C46 «QaTZcoi. wal ^yag SQofMsiro vsQgi Ty wosxjk&ruv , wal J«&yx "Qóg 90Eav wysiro ToU Soi& [ov waracya^yéiv &wsivqv. Idem Dio c. 11. f aca $s Ez£DUJ«ct Js wal Tüy Ü4cavQUy fywoaTHo "ysvécÓDat, wai iusiyg» Qi- tX) T£ CU).Aafsiv, xai ig cà wwwr4oux avacya'ysiv. et C. 15. wai &y &vt* pshsla aUTX») imOiiTO, CTUOQ 0| Tà PTIViXLA. ETLÀO AT QUUM.
Psyllos admovit] De morte Cleopatrae v. Plutarch. Anton. 86. Dio 51, 14. — Psylli, gens Africae, vim serpentium vene- no contrariam habere credebantur, unde in poemate Cinnae apud Gel/. 0, 12. ,,somniculosam ut Poenus aspidem JPsyllus.* fn. H. N, 7, 2. ,, Similis et in Africa gens Psyllorum fuit, nut Agatharchides scribit, a Psyllo rege dicta, cujus sepulcrum in parte Syrtium majorum est. Horum corpori ingenitum fuic virus excitiale serpentibus, ut cujus odoxe sopirent eas.** Dio l. c. ci $5 03 VUAAo: bro: Qvbgsg pév scis (vywva "yàg oU vyiverat Suhckuy musa, PwjnvQQv . wal aUTo| Jax0ív , OmÓ quxbrvóg ajrüy Du. Q9£vrsg , BA&wric2oi. QUovroi 95 iE AAAAAwv, xal Ocxiaddove: Tk "ysy- y43fvrx, sro: ptr Oed mov sUS0g isBAx9fvra, $ wal T&v cmaQy&- Sey «UTüy stiAsSévrow TiGiy. oUTE "yAQ T0) Tai0ic TI Àvj&&(VOV TAE, Wa UxÀ Tic :05]r:06 «üroU vagzdc:. cf. Celsus 5, 28. Lucan. 9, 925. — Plura v. apud Fabric. ad Dion, l.c, et Cellar. Geogr. ant, 4, 2. p. 114.
morsu aspidis] Diol.c. «ai B uiv cape eUbsig olds», e). TQÓTU: $i89aoy* wevra]4o0a "yxp Aemrk viol TOv fBgayrtoya atc juéva sUQE9M. Aiyouct 05 oí jaév, Ori GG TiOu £v UOQía jj al £y dySeCi riG1V. quojue Sei odu €i TpogéSero" ot O6, Cri BasAcvgy, 2 Tà; TQigaG avBiQBV, i09 TLyI, ÜUVajuLy vOiAUTAV &XOVTI, w;TS GÀAwg 4&V J^05V TO Cia BAámTRV » ày Q' afe poros x«i Qgaxvrarov avparai, wai TéyiOTa wal o)ymóTaT&a aUTrÀ Q3egsw, aoicaca, Tío jus aUTJ» iv T wspaÀs SQogsr, wiymsQ side $5, Tórs 95, wQoxaravulast Ti: Tüw Bgayiova, ig TÓ aljix fváe- Ae. Ure né, d Uri Pyyórera., quérà cUw — do Sspamwauvéy
WUAAa), bUvayrar Ó c&vra T& iov TavTÜg QT STOU maQxyoux, mQiV
Duc TAX I s 215
' eommunem sepulturae honorem tribuit, ac tumu- lum ab ipsis inchoatum perfici jussit. Antonium ju- venem, majorem de duobus Fulvia genitis, simula- cro D. lulii, ad quod post multas et irritas preces
&TíÀere. Alias de mortis ejus causa et modo suspiciones profert P/ut. ]. c. Valuit tamen, de aspidis morsu fama, quam praeter alios tradiderunt 7/el/. 87. P/Jor. 4, 10. et Horat. Od. 1, 57, 26. ubi dicitur Cleopatra »fortis et asperas tractare serpentes, ut atrum corpore combiberet venenum.** Plura dant Fabric. ad Dion. l. c. et interpr. ad Aelian. H. A. 9, 11.
comm. sepult. hon.] Dio lc. c. 15. i$» vs t9 aUTQ TQÓmTWw £TXQuxSUSwcav, wAy Tj wUTz 9445 tr&Q4cay. Plut.l. c. Kaicag — Ta(var T0 cüjix Civ Ayrwytio AapmQUe xai. BaciAuüg Suéksvesy.
"ntonium juvenem ] Dio c. 15. r&v 0s $3 maibwy avTOv, "Av- TUÀÀog £y, wxiroi T4» Ts TOU Daicagog Ouyaréga tyyeyv4msvog (V« Nostr. infr. c. 65.), «ai ig 70 TcU maTQ0g aUT0U $49Gov, e » KÀso- vüTQx EmeTOi4Wer, w&TaQu'ydy , si9)g te Quys. Piutarch. 97. ' Ay- TwvioU 9: -ysysxv amcAvmóvrog £« TQrGy *yuvaixdy (ex Fulvia, Octa- via et Cleopatra) ézck -ai0ac, 6 mTQscBUrxTog, "AvrvAAocg, Umó Piaicago; àvgoí9€ j4óyog. €t c. Qt. ry OU. Avrwviou calc à J4ty Ew QovABíag, 'AvruAAog, Umü GCOsobdoou, coU maibaywyoU, TápaOoSsig &ní9avs w. v. À. Scilicet eum cum Caesarione Anionius in vi- ros retulerat, (Dio 51, 6. Plut. 71.) post fugam Actiacam Ae- Egyptum reversus, fy" o? re ÁryomT:0r, (ita Dio l. c.) óàg wai ay- $eóc rivoc 3/04 DaciAsUovro; c(Qàvy mooSuj«« Act, wal ot &AXot "roscra- vx& ixsivovg, &y "y6 ri é:ivoy e Qio: evj4B, SyovTsG wagTtQQ4cwci. wa; TOi; J4ky j«siQewioig Xi TOUTO aiTi0V TOU OÀéDQoU s*y&y&rO. OUOtTÍQOU (y&o aUr&y ó lixicxQ, dg xai &vOQV OyTuV, xai TQUCXX|AA TI TQoCTA- Cía; £vray , £Qsígaco.
simulacro D. Iulii] Nescio, quomodo Doctissimus Fabr. ad Dion. 51i, I5. in eum errorem inciderit, ut cogitaret h. l. de 205 Iulii Caesáris, Jtomae in ejus honorem exstructo , de quo Dio 47, 18., quod omnibus etiam reis et fugitivis loco asyli esse Romani decieverant (47, 1(9.), ornato postea et dedicato ab Augusto (51, 19. et 22.). 1mo sermo est de monumento, Ales xandriae lulio a Cleopatra condito, ac diserte Dio l. c. $eoov, 6 » RAsomárga iwsx0:2«s:, Cul tamem et ipsi asyli inerat religio ob divinos honores Caesarj decretos. Constat enim, non Ho.» mam fugisse Antonium juvenem, sed Alexandriae, cujus re. £num speraverat, interemtum. Ceterum morem, ad statuas et aras Deorum heroumque confugiendi, illustravit Lips, excurs. &d T'ac, Ann, 5, 56. ubi nostri loci non est oblitus.
£16 OS UETO WII
confugerat, abreptum interemit. Item Caesarionemg quem ex Caesare patre Cleopatra concepisse praedi- cabat, retractum e fuga supplicio affecit. ^ Reliquos Antonii reginaeque communes liberos, non secus ac necessitudine junctos sibi, et conservavit, et. mox pro conditione cujusque sustinuit ac fovit. [18] Per idem tempus, conditorium et corpus Magni Alexan-
Caesarionem] De eo dixi ad Caes. 52. De morte ejus Dio l. c. Fiaicagiuv 95 iq AlSiomias Qsiyuv, warshwQS4 Ts $v T 6g, «ài 9iQ9aes. Plut. Anton. gt. Fieiraptwva 96, Tov. £x Kaicapgog ct- var Àeyópisvov , 9 jJa&V. [4:30 eXémsjvUs Jue op pyuXTuy mOÀÀUY sig T3V "Ivbueyy 0i AiS9iowíag" $rsQog 0e mcaiba-yoryóg, Gjio106 C soüdoqu , '"Pó-- $wy, ayémsicsy PmTXyEADEiv , ig Haieopog aurov £ri Qeciheta» woAÀoUy- Toc. BovAsuouévou 9s Riaícagog, 'Apsicy siwtiu Aftyavuziw OUx a*ya* Sóy woÀvxaicaQix. C. 82. ToUToV piv oUv UoTsQoV améwTiiVs JuPTÀ TV TRiAsowaToag TiÀeuT4». — Postea cum Oudend. et Wolf. addidi voc. patre, a plerisque editoribus male omissum. Non est pleonastcum, sed Caesar pater opponitur juveni Caesari, Octaviano,
lieliquos — liberos] Susceperst Antonius e Cleopatra tres liberos, auctore Dioze 49, 52. woseQurxroue tv , "Alifaybgov uai RFiAAsoraroay (wai Oíóvj«o: "yaQ r&y 95cav) ,. veocerov 86, IIroAejaatov, T0) xai QiAabsAQov Pmu4X49£70«. (Liv. Epit. 152. filios tantum nominat, Philadelphum et Alexandrum. Honores, quos Ánto- aius liberis suis vel tribuerat vel destinaverat, enarrat Dio 49, 41.) De iis 51,15. 5$ rs RAsezaroa 'lófa 76 ToU 'lóou «aibi (filio Jubae, qui post bellum Africum contra Caesarem gestum per- ierat, eruditione Graeca postea celebri. v. Plut. Caes. 55. An- ton. 97.) cvvow«os. ToUTo yàg 0 Haicag roa(pévr: T& iv T5 raA(a, xai CUcTQaTtUCAjJuÉVw OÍ , TMUTQV T5 Xai TV fBaciksíay- TR? TaTQiaV 80wxs, xai aUTOlg xal róy ÁA£Éaxvogovy róy Ts llroAsuaio i$xagicaro. De reliquis liberis iisdem locis Dio et Plutarchus exponunt, Julius Antonius, minor ex Fulvia filius, Marcellam duxit post- ea, Marcelli ex Octavia, Augusti sorore, filiam, dimissam ab Agrippa, Juliam Augusti ducturo, Consul A. U. 744., ob ad- ulterium cum Julia commissum structasque Augusto insidias ab €o interemtus A. U. 752. (Dio 55, 10. Fell. 2, 100.) Duae ex Octavia filiae, Jutonia major Domitio Aenobarbo, avo Nero- . nis (Ner. 5.), Antonia minor Druso, Liviae filio, Tiberii frae tri, patriaue Germanici et Claudii, nupserunt,
conditorium et corpus] i. e. Aágvawa, S$54«»», simul cum corpore e penetrali prolatam. JJjo 51, 16. wai j4grà malva TÓ J4EY TéU '"Alsiavógou cjua $108, xai aUTOU wai TQogpyVyaro, wors Tl *j6
PCT YIUSs" 217
dri, quum prolatum e penetrali subjecisset oculis, corona aurea imposita ac floribus aspersis veneratus est; consultusque, num et Ptolemaeüm inspicere vel- let, Jesem se voluisse, ait, videre, non mortuos. Aegy pum in provinciae formam redactam, ut fera-
—
énic, Cc Qase:, SoxvcS95sa.. Funus Alexandri maxima pompa deductum fnerst Babylone Aegyptum (de qua re copiosissime exponit Diodor. 18, 26 sequ.), ubi potitus eo est Ptolemaeus. Strabo 17,1, 8. (T. V1. p. 5o4. ed. Tzschuck. 2 Spec às rüv Bact- Asímy éGTI Wai TO ka oUjasyoy Xha, 0 vépipoAos dvi iy iG ai rÀy pa- Cilísv Ta(ei, xal » 'Al:rfavbgow «994 wyag 70 cüpa ashóusveg Ylspóixxay ó ToU Ád&ycu KlroXsuaiog, waraWojilovrx 84 Ti; BaQu- Aüvyog — c0 06 cüpa coU AÀsZávboov wopicag 6 liroAsuaiog $«xüsu- €t) iy T5 AAsZavógsia, 0moU viv éri xsirar oU [^9 Sv 73 «UTX TUÉ. Àw' vaÀiy4 ^*àg aUr9, é«sivog O. 3) qQuOM wccréD uev.
aspersis ] Id cum Oudend. et VVolf. praeferendum duxi vulg. espersum. Veneratus est corpus et corona aur. imposita, et floribus aspersis. Sic modo oratio bene procedit, singulis nominibus suis participiis adjunctis. Pro aurea Dernecc. sino causa conJec. laurea. '
Ptolemaeám] i. e. Ptolemaeorum corpora et conditoria. Yta post plures ipei ces Sust. etiam Fabr. ad Dior. l. c., ubi plane e Nostro: rà $5 95 cy TlIzolsuatom, xairor TO "AXefan /6o&- wy &eTov?7 DovAXSiyTroV aUTQ OsiZa:, oUX &9sAGATO, &EUTUV 0v: ,Bo. | €iléx , aAA oU vexgojg iósiv Exs9Uj«40a.'* Scilicet illum unum re- gem, hos, quamvis wocOvgcoysv»4tovg, Communi mortuorum vulgo accensendos existimabat. Oudend. conjectura Ptolemae- ium v. Priolemaeeum - sc. conditorium (II-reAegaaisiov) nimis a Graecis discedit. QOccupstam tamen eam a DBernecc. probavit Freinsh. ind. Flor. sub v. Mausoleum.
Aegyptum in pr. f. redactam] | Dio c. 17. é 9& voírov Twv v8 ÁbyurTO) ÜxOTSAS E-0i305, xai TQ l &AÀc TO Feogy4Ahp $érQsVps. Nimirum praeposuit tantum praefectum -agustalem, omnique modo, nein valentioris hominis potestetem perveniret ea re- gio, Italiae imrninens, cavit. Tac, A. 2, 50. v. ad Caes. 55. De gubernatione Aegypti Strabo 17, 1, 12. (p. 517. ed. cit.) baec: $c &pyi« 05 vy scri, Qégoug j«sy TeXoUox aZiolóvyov;, Ux cwQoó- .Ywy 0s àybQüy OicixoUMEVA TOV mejimoj4évwy SmT&Qo ov as. 'O py ov» miu (QÓsig T3v ToU RacikÉmg Sy: raliw UT aUi 9' ScTiv Ó Ó uw cte o09óTr46, ó Tüy voÀÀdy wpictwv xUguog" &AÀcc 9 scriy Ó mQOgayos esuóusvog tBt0g Aóyog, og TU» AbsTcÓTw) xxi T&v sig Raicaga mixT&» CtiÀóyrwy aleracT4c &CTW waptmoyTas 08 vOUTOI owihsUOaQe
218 9e. $;UE'LoNII
ciorem habilioremque annonae urbicae redderet, fos- sas omnes, 1n quas Nilus exaestuat, oblimatas lon- ga vetustate , militari opere detersit. Quoque Actia- cae victoriae memoria celebratior in posterum esset, urbem Nicopo!in apud Actium condidit: ladosque ilic Quinquen»ales constituit; et ampliato vetere Apollinis templo, locum. castrorum, quibus fuerat usus, exornatum navalibus spoliis, Neptuno ac Mar- ti consecravit. [19] '"Tumultus post haec, et rerum
Yaxizagog wai cixovojuor, j4tiQu wai £ÀaTTU meme rSU bye TQXyp aca. Plura v. apud f'abr. ad Dioz. l. c.
fossa: omnes — detersit] Dio c. 18. vág v& Bibguyag, Tàg p» Sís«oS 408, Tàg 0s S« waivijg OrdQuES
urbem Nicopolin — condidii ] Dio B', 1. m0)Àip TiÀ £y TU €rQaroTíbou TÓzi, TOUG |AkV CUVa'ytígac , ToU; 0 dvacTNSag Tüy wÀy- cioydQuv,. CvvqWicss lNiukómoAm ejr 6voja boUg. Exponmit de hu- jus urbis origine Strabo 7,7, 6. additque: $ qiv ojy Niwémolug sUavOgsi , xai AajBver wo. wj4spav £ri9ogty, Pausan. 5, 2. 'Appea- xiürag 9&8 xai 'Ávaxrogíoug &xoiuouc ogu9imy evrac , Sxxyaysro 6 Punto BactAe)e £; INikomókswg Cuvorzic|sóv mQàg Tj Awzic. ct. 1d. 7, 8, 6. et to, 58, 2. — v. Serv. ad 7 irgil. Aen. 5, 274. Hare duin. ad Plin. H. N. 4, 1. Cellar. Geogr. Ant. 2, 15. p. 108g sequ.
ludosque— constituit ] Diol. c. &y&vx T6 TiwX wal j«oveiwóv wei yvjuvukóv , fxc0gopiag Tt, mIVTiTXQIXÓV , isQóv (ojrw "yàp To)g viv cír4Gi9 Pyovrag ovouaQouci, i. €. sacros ludos appellant, in quibus victores s. hieronicae de publico coenabant, ut Fa- bric.) xar£ón£s, 'Awria aUvóv wQogayopsUcoag. Frequens ludorum Actiacorum apud scriptores inentio. Loca collegit Fabric. ad 1. c.
vetere «dpollinis templo] Memorst illud Tuc. t, 29. 'Áwrio tg; AvawToglag "y5c, ej Ti (sgüy ToU "AvOAÀwwOg tCTIV, OL Polyb. 4, 63. và ràv "Áxagvayav ispév, waAoUj«svoy "Axricy , citati a Fabr.
' locum castrorum — consecravit ] Paulo diversus 2io l. c. v 'AxóhAewi TO "Àxrio cQujp4 T5 xal méTQX4ou, TÀ TS 4ÀÀa T ii, jJ4ÉxQi OtMpouc, 8X T&Y aiypaAd Tuy vsu ayéS ye" xai vaoy psíQu oiuobojaqosy. (vetus Ap, templum ampliavit). Postea: ci rs eewpiov , &v d $cx4v5cs, Aí9oug v:rQamíboig fwQwTiOwUS, Wal TOig de Aotei) Ej«fióÀoig &wÓCj44TsV , B00g TL Ey aUT TOU ATó6ÀÀwvog Ve «aigpicy i0gugaj4evos, — Otrabo autem l. c. wai í:pi» ToU "Axricu ?"Amxókhwvog fvrat9a idv., mÀx4Ciov ToU OrTüjJaxTOQ, AóQoc Tig, 80D W 9 veg, Wal üx' aUTU wi0icy dÀcOg £X0V wai vsdiia* £v eig dvéOwxs
!
OCTAVIÍIUS . 219
novarum initia, conjurationesque complures; prius- quam invalescerent, indicio detectas compressit, alias alio tempore: Lepidijuvenis, deinde Varronis Mu- renae ei Fannii Caepionis, mox M. Egnatu, exin
Kaicao v3» Osxavíay axooSiviov , -w8 juovowQóTOU jaExQot OsXw00Ug. Epigramma Philippi (Anthol. Jacobs. Vol. 2. p. 205. Ej. Ani- madv. Vol. 2. P. 2. p. 170.) hunc locum spectans, laudavit jam Casaubonus,
et rerum ] - Al. ez etiam rerum vel vitiose ae etiam. Delevi etiam cum Oudend., postea et ante alias.
alias alio tempore | — Recenset eas Livia apud Senec. de clement. r, 9. ,,Salvidienum Lepidus secutus est, Lepidum Mu- rena, Murenam Caepio, Caepionem Egnatius, ut alios taceam, quos tantum ausos pudet.'* Ib. , quum annum quadragesimum transisset, et in Gallia moraretur, delatum est ad eum indi- tium, L. Cinnam, siolidi ingenii virum, insidias ei struere,** Fuit hic Cinna Cr. Pompeji nepos. A Dione 55, 14. Uv«iogs Kopv$Aig dicitur, Svyargibot; ToU Jaey&Aov Ilojm4íov, ubi v, Fabr., qui Creum praenomen ut rectius dcéfendit.
Lepidi javenis] A. U. 725. Vell 2, 8g. Dum ultimam bello Actiaco Alexandrinoque Caesar imponit manam, M. Le- pidus juvenis forma quam mente melior, Lepidi ejus, qui Tri. umvir fuerat Reip. constituendae, filius, Junia Bruti sorore natus, interficiendi, simul in Urbem revertisset, Caesaris con- silia inierat. Tunc Urbis custodiis praepositus C. Maecenas. — Hic speculatus est per summam quietem ac dissimulationem praecipitis consilia juvenis, et mira celeritate, nullaque cam perturbatione aut rerum aut hominum oppresso Lepido, imma. ne novi ac resurrecturi belli civilis restinxit initium.** cf. Liv, Epit. 1553. Senec. l. c. et de brev, vit. 4. Appian. 4, 5o. Dio Bá , 15.
Farronis Murenae] A.U. 752. ll c. 91. ,,L. Murena** (adoptatus a L. Terentio Varrone) ,et Fanrius Caepio, diver- sis moribus (nam Murena sine hoc facinore potuit videri bonus, Caepio et hoc ante pessimus) quum inissent occidendi Caesaris
consilia, oppressi auctoritate publica, quod vi facere volue-
xant, jure passi sunt.'* J2i0 54, 5. Q'&vvio; [55v yàg Biauziwv àgyy- syüg Tg EviDovARg Pyívero, GuysmsÀapovro 5 xaj àÀkor x«i ciet xai ó Move$vag cvvojswj«owioxi, sir OUV aÀwQUg, &ir& wai tw Oinpo- A$c, Shy 9w, PTri03 xal awQáTw xal x&ToxoQii maQQigia mQos T&vraS ó- quotes Ex giro. xa] (oU yàg Um£jssiyay m0 Vrxao TA Quov) ego js» dg xal QuvÉluswo: jAmdaw, &mscQiyscav bs oJ meAAé VersQov. cf. Noster Aug. 56. lib. g. Macrob. Sat. Y, 11.
M. Egnatii) Rufi, Aedilis A, U, 728,, in quo magistratu.
220 : c SUETONIIÍ
Plautii Rufi, Luciique Pauli progeneri sui: ac prae- ier. has L. Audasii, falsarum tabularum rei, ac ne- que aetate, neque corpore integri: ilem Asiuii Epi- cadi, ex gente Parthina, hybridae: ad extremum - Telephi, mulieris servi nomenculatoris. Nam ne uliimae quidem sortis hominum conspiratione et pe-
vy Ajvyoucro) UmvespQoovjcar dicitur Dion. 55, 24. Consulatum profieri vetuit eum C. Sentius Saturninus, auctore /"ell. c. 92. Egnotianum sedes ervpisse triennio post Murenae Caepionisque conjurationem, patet ex eodem /e//. c. ^5., qui c. 9t. de eo ita: ,.Nequs multo post Rufus Egnatius, per omnia gladiato- ri, quam Senatori, propior, collecto in aedilitate favore popu* li, quem exstinguendis privata familia incendiis in dios auxe- rat, in tantum quidem, ut el praeturam continuaret, (de qua ye Dio l c.) mox etiam oonsulatum petere ausus, quum esses omni flagitiorum scelerumque conscientia mersus, nec melior ili res familiaris, quam mens, foret, aggregatis simillimis sibi, interimere Caesarem statuit. — Nequo hic prioribus iu occultando felicior fuit; abditusque carceri cum consciis faci- noris, mortem dignissimam vita sua obiir,*
Plauii Rufíj Dion. 55,27. Publius quidam Rivfus populum ad res novas concitasse dicitur. Eum /abric. ad h.l. eundem putat cum homine hic memorato. Res, forsan etiam lectio in- certa,
Luciique Pauli] Paulus duxerat Iuliam, neptem Augusti ex Agrippa et Iulis, — Consul fuit A. U. 754. V. de eo G/an- dorp. p. 51.
ex gente Parthina] Parthini s. Partheni gens erant Illyriae, de quibus v. Cellar. Geogr. Ant. 3, 15. p. 1027. Devicerat Par- thinos Asinius Pollio A. U. 715, auctore Zion. 48, 41., et inter rcliquos captivos Komam secum duxerat Epicadum, libertum postea suum ideoque nomine suo appellatum, ex quo matreque Jtala natus videtur hic Asinius Epicadus, ob parentes diversae gentis hybrida appellatus.
mulieris servi nomenculatoris ] | .Nomenculatorum non ad
rensationes tantum candidatorum pertinuisse ministerium, sed ad salutationes metutinas, dispositionem convivarum alizque talia, mone! ad h.l. Casaubonus. Servus nomenosdator autem eodem - inodo dicitur wAeovasri«dg, quo Caes. 74. & manu servus, Ut enim ultimae sortis homiuem ostendat, servum dicit, et mulie- ris servum, quamquam hoc ipsum voc. mulieris multi suspe- ctum habuerunt, Oudend. etiam conjecit muliebris, quod me-
mini facile placebit. | í
3
oO €T A Wu. sj DAI
viculo caruit. Audasius atque Epicadus Iuliam filiam et Agrippam nepotem ex insulis, quibus contineban- tur, rapere ad exercitus: T'elephus, quasi debita si- bi fato dominatione, et ipsum et Senatum aggredi de- stiparant. — Quin etiam quondam juxta cubiculum
| ejus lixa quidam ex lllyrico exercitu , Janitoribus de-
ceptis, noctu deprehensus est, cultro venatorio ciu- cius; imposnue mentis, an simulata dementia, incer- tum; nihil enim exprimi quaestione potuit. [20] Ex- ierna bella duo ommniuo per se gessit: Dalmaticum, adolescens adhuc; et Antonio devicto, Cantahricum. Dahnatico etiam vulnera excepit, una acie, dextrum genu lapide ictus; altera, et crus et utrumque bra- chium ruina pontis consauciatus. Reliqua per lega-
imposne] Al. imopsne, quod recepit Burm. lllud recte, - opinor, servavit Oudend., dictum docens pro nente capta, quum mens ex hominis potestate abiit, uti Festus.
Dalmaticum ] A. U. 719. adolescens 28 annorum. De hoc bello v. /lor. 4, 12. LLiv. 152. ppian.Illyr. 16.sequ. Dio 49. $8. $x1 9s: 054 roUg AaÀjakTamg mQóTtQoOg sv Ó A'yQumyTAG, £TEiTX OE Od 6 Haicag ereorgartvcs.
Cantabricum ] Flor. 4, 12, 46sequ. Fell. 9, 9o. Oros. 6, 21. Dio 55, 95. ubi: aUvóg 66 0 Aiwovoro; TQÓg Tt ToUg "ÁcTvQag wai mQóg 7095 FayraBpc)g aj4a $roAéas6s. Gestum id bellum A.U. 729. Huc pertinent carmina Zorar. 5, 14, et 4, 5. v. infra c. 81.
Dalmatico — consauciatus] Dio 49, 58. o7g sv vAsiovg ey, &UTol TCÀÀk xaixXtiyk mTxÜóvTtg, vojrs xai T0» liaícaga TQwS5va: — xarscroéya»ro. De altero autem vulnere, in ponte obsidionali accepto, idem c. 55. ubi de bello cum Japydibus: 7à yàg Má- ToUÀev , TÀ3V JatyiO TX» C(QGv mÓXiv , XgaTvvdj«svor. (Japydes), 0AAÀg psv mgorBoAàg Tüy 'Paj«xiwy &-sxQoUcavtO, mTOÀÀk OS juyavauaTE xaríQAsZay* aUróv Ts $4s1v0y àmÓ cUQ'you Tivóg LuAivou &miZvar TOV méQiBóAoU meigu/jutvoy xaTéroecay. Consentit Appiar. Illyr. 20, ubi cum tribus comitibus, in quibus Agrippa, paucisque satelliti- bus, pontem obsidionalem in oppugnatione Metuli ascendisse dicitur. jó5 9' avro? , ita pergit, civ »y&Qugav «s9Xvroc, &v aiüoi ey&v9j4svog Ó CTQaTOg avemXOxCct» àSgovg. xai mai» 5 "ysDvoa pags- S5ca xaramciTTii, Wai oi Gy0QsQ UT aUTXg a99óo: waTtydvvuvTO. wai ei j4ky. àmí9ayoy aUrüv, ci bs coyrQiBévreg sigovro. à 95 Maicag ixÀqjyx pi» Tó CWíAog TÓ Otiiv, wai ToUg figaxiovag aj4Qu w. T. À. Contra FJor. 4, 12, 7. in trajectu fluminis (error in varia signui-
Esq- Cc SUETONII
ios administravit; ut tamen quibusdam Pannonicis at« que Germanicis aut interveniret, aut non longe abes- set, Ravennam, vel Medioliisii; vel Aquilejam us- que ab Ürbe progrediens. [21] Domuit autem partim ductu, partim auspiciis suis, Cantabriam, Aquita-
ficatione voc. pozs fuit) factum id narrat hisce verbis: ,jin hos (Illyrios) expeditionem ipse sumsit, fierique pontes imperavit. Hic se et aquis et hoste turbantibus, cunctanti ad ascensum militi scutum de manu rapuit; et in via primus, tunc agmine secuto, quum Illyricus multitudine pontem succidisset, saucius manibus ac cruribus, speciosior sauguine et ipso periculo au-
gustior, terga hostium percecidit."* Ceterum, quod be/lo Dal-
matico Augustum hoc vulnus accepisse Suetonius dicit, quod in pugna cum Japydibus, Illyriae populo, tulit, (quo nomine etiam reprehensus est a P. Candido ad marg. Appian. Lis Schweigh. ed.) fecit id more veterum, qui gentes regionesque vicinas haud nimis accurate nominibus distinguere solent, et geniem saepissime pro singulis nationibus ejusdem originis di- cunt. Latüori etiam nomine Plin. H. N. 7, 45. ad res Augusti adversas ,,Pazunonici belli ruinam e turri** refert,
Pannonicis] A. U. 719. quo Illyricum bellum gessit. Dio 49, 56- &ri ILayyovioug $arQ&TsvGsV w. 7. À.
aut non longe abesset] Huc pertinet, quod 2io 55, 54. ad A. U. 761. «906 uívro: Tàg T&v» moÀÉj«w» Diayerpidétg oUTWg éQQwro, digr iy Ey^yU9sv wal ivi Toi; A«)juaTcig xai ixi Toig llavvovío:g mà?» Q, T. Xo3X GujkovÀeUew Sy», Tóc Agiuivoy SEdgpo& Ita A, U, 759. Galliam petierat, belli Germanici causa. D/o 54, 19. Di- citur etiam Tac. Annu. 1i, 46. Íessa aetate saepius in Germanias commeasse.
partim ductu , partim auspiciis suis] Plin. H. N. 5, 20. ex- hibet inscriptionem e tropaeo Alpium, ubi: ,quod ejus ductu auspiciisque gentes Alpinae omnes — sub imperium P. R. sunt redactae. **
Cantabriam] | Devicit Cantabros A. U. 725. missus ab eo Statilius Taurus, auctore Dione 5:, 20. — A. U. 729. expedi- tonem contra eos ipse suscepit, de qua superiori capite. Rebel- les post ejus abitum compescuit anno sequenti (750.) L. Aemi- lius (Dio 53, 29.). Denuo bellum inferentes perdomiti sunt a T. Carisio et C. Furnio legatis A. U. 752. (Dio 54, 5.). Denique finem fecit huie bello Agrippa A. U. 755. qui, narrante eodem Dione 54, 11. toUg s y t9 3)uxia moAsjulovg cmdyrag óÀtyov QiEQSui- Q8, x«l ToUg ÀowmoUg rÀ T8 OmÀa aQsíAtro, wai 8g Tà 7:Üia 8x TV igujxvày warsBipagev.
oO € T XV X Ww 5 223
niam, Panuoniam, Dalmatiam cum lilyrico omni: item Raetiam, et Vindelicos, ac Salassos, gentes [In alpiuas — Cocrcuit et. Dacorum incursiones, tribus
Aquitaniam ] Ad provincias, quas Augustus belli armorum- que causa sibl servaverat, diserte referuntur apud Zion. 55, 12. T'aÀ&ra: mávrsg, c? v8 Naofwyzoie: xal oi Acvy9ouvQcii, "Awvi- T&Vol TE xai lsATixOi , aUroí ts Wai cL àTOiko. GQàv — Celebrat M. Valerii Messalae triumphum Aquitanicum, actum A. U.
27. Tibull. Eleg. 1, 8, 5. et 2, 1, 55. ubi: gentis Jquitanae celeber IMlessala triumphis.** cf. l. 4. carmen 1.
Pannoniam] Pannonios bello ipse petiit A. U. 719. v. cap. sup. Rebelles vicit Geminus A. U. 720. (Dio 49, 58.) Sed ab anno 755. (v. interpr. ad //el/. 2, 96.) perpetua fere bella gesta sunt cum hac gente, (Dio 54, 20, 24.) quibus post mortem Agrippae praefuit Tiberius (Dio 54, 91, 54. Nost. Tiber. 9.), a qno tandem post variam belli fortunam perdomita est A. U, 759. usque ad 76:. 7e/l. 2, 110. et 114. Dio 55, 29. et 34.
Dalmatiam cum Illyr. omni] v. cap. sup. Bellum Dalmati- cum et ipsum confecit Tiberius. 77or. 4, 12, 8sequ. ubi Tiberium pro Z'ibio reponendum, viri docti censuerunt. 7 eil. 3, 9o. Liv. 159. Dio 54,54, 56. Provinciam eam factam, narrat 7 ell. 2,39. »At Tiberius Caesar, quam certam Hispanis parendi confessios nem extorserat parens, Jilyriis Dalmatisque extorsit.**
Raetiam, et P indelicos] Vell. loco proxime citato: » Hae- tiam. autem et 7 indelicos ac Noricos, Pannoniamque et Scordi-. s$cos, novas imperio nostro subjunxit provincias (Tiberius).'« Dio 54, 22. ubi *Pa,rodc, oiotvyrag utra) teU rs Nwpixou wai Tg PaAaría;, debellatos dicit a Druso et Tiberio (A. U. 739.). Ho- rat. Od. 4, 4, 17. et 4, 14, 14. ,,major Neronum mox grave proe- lium commisit, immunesque Raetos auspiciis pepulit sscundis.** cf. infra Tib. 9. — Scribendum autem: ZHaetiam sine h, e la- pidibus vetustissimisque Mss., docuerunt Drakenb. et Duker. ad Liv. Ep. r56. ét Oudendorp. ad h. 1,
$alassos] Dio 55,25. oixctci 95 (oí XaAacco:) Qw0 T&g "AM- T5. lbid. devictos eos dicit a Terentio Varrone A. U. 729. post Valerium Messalam, qui domuerat eos A. U.720. (Dio 49, 50.) Liv. 135. ,,Salassi, gens Alpina, perdomiti.** Strabo 4,6, 7. (Tom. Ii. p. 83. ed. Tzechuck.) dJersgov jkdvro: nartorQévyeto &)ToUg aQ04» à XsBacTóg, wai Tavrag SÀa(ugomrdA»ci. — lüv av ojy àÀAAwv Gwj«ATwv TQtig j«UgràÓsg SÉxracOQCav Pci toig EÁaXIciMOug, Tüy 0: j&xxij4wy AvoóQGy OxTAXIQiAi0* m&yrag 0 tmuÀxcs dsgévrtog. Quagóuy Umà 00Qu, xaracTQtVaXutvog aUToUg CTQaTWyÓs X. T. À-
Dacorum] flor. 4, 12, 18. ,,Daci montibus inhaerent. Co- tisonis regis imperio, quoties concretus gelu Danubius junxe-
225 € SUETONII
eorum ducibus cum magua copia caesis, Germanos- | que ultra Albim fluvium summovit: ex quibus Ubios . et Sygambros dedentes se traduxit in Galliam , atque in proximis Rheno agris collocavit. Alias item na- tiones male quietas ad obsequium redegit. Nec ulli genti sine justis et necessariis causis bellum intulit, tantumque afuit a cupiditate, quoquo modo imperium
ratripas, decurrere solebant, et vicina populari, Visum est Caesari Augusto, gentem aditu diíficillimam summovere. Mis- so igitur Lentulo, ultra ulteriorem repulit ripam; citra prae- sidia constituit. S$ic tunc Dacia non victa, sed summota atque . dilata est.'* cf. Dio 51, 22, 25. qui de alia expeditione sub M. Crasso contra Dacos exponit. Eutrop. 7, 5. ,,vicit autem proe- Mis Dacos.* In provinciae formam postea Dacia redacta est & Trajano. | Germanosque — summovit] E Nostro Eutrop. l. c. ,,Ger- manorum ingentes copias cecidit; ipsos quoque trans Albim fluvium suminovit, qui in barbarico longe ultra Rhenum est. I1loc tamen bellum per Drusum privignum suum administravit, sicut per Tiberium, privignum alterum, Pannonicum. Quo belio CCCC millia captivorum ex Germania transtulit, et supra ripam Rheni in Gallia collocavit.*' v. not. prox. De Drusi expedi- tionein Germaniam v. /dor. 4, 12, 23. Dion. 55, 1. Noster Claud. x. ex quibus — collocavit] Duplicem Eutropii errorem, et quod ad numerum, et quod ad caprivos Germanos attinet, cor- rige e Nostri Tiber. 9g. ,,Germanico (bello) quadraginta millia dediticiorum trajecit in Galliam, juxtaque ripam Rheni sedi- bus assignatis collocavit.** Ubios ex codd. Ursini post Casau- bonum ediderunt omnes pro: Szevos. lllam enim gentem tra- duxit Agrippa A. U. 717. (v. T'ac. A. 12, 27. ibique Lips. Stra- bo 4, 5, 4. (T. II. p. 49. ed. Tzschack.) «£gav $5 dxovy Odftor xa- cà ToiTo) TOV TÜTOV' CUg MiTWya'yt) "Aygímmag skóvrag tig TWV EvTOQ ToU "Pavov.) Sigamb:ios autem Tiberius A. U. 746. (v. Tiber. 1. c. T'ac. A. 2, 26. ibique Lips. Dio 55, 6. Sirabo 7,1,5. (T. II. p.921.) ubi: var; 0s (xQac) rà piv sig Th» Mero uetOyya- eo» "Pupaioc, Tk 0' $QS954 jaeragcáyra si; rj» tv DáSs xuwpav, wa Sámsg Magcof Aorxol 0' icly GÀiyor, xai rdv Xowy&upowv jatpog.) De orthographia nominis Sygambrorum v. Duker. ad Z4or. 4, 12, 24. et quos ille laudat, e: Oudend. ad kh. 1. tantumque afuit] Tac. A. x, rx. ,,addideratque consilium (Augustus) coercendi intra terminos imperii, incertum) metu, an per invidiam," v. l'abric. ad Dion. 54, 9. et 56, 55.
scc oma ms c
»
OCTAVILU S 225
vel bellicam gloriam augendi, ut quorundam barba- rorum principes in aede Martis Ultoris jurare coege- rit, mansuros se in:fide ac pace, quam peterent; a quibusdam vero novum genus obsidum, feminas, ex- igere tentaverit, quod negligere marium pignora sen- tiebat. Et tamen potestatem semper omnibus fecit, quolies vellent, obsides recipiendi. Neque aut cre- brius, aut perfidiosius rebellantes graviore unquam ultus est poena, quam ut captivos sub lege venunda- ret, ne in vicina regione servirent, neve intra tri- cesimum aunum liberarentur. Qua virtutis modera- tionisque fama Indos etiam ac Scythas, auditu modo
in aede Martis Ultoris] quam eb ipso Augusto conditam, narrat Dio 54, 8. ubi v. Fabr. v. ad c. 99.
novum gon. obs.] h.e. quod 4Ziomanmi huc usque non ex- egerant. Apud alias enim gentes jamdudum hic mos obtinue- rat. v. interpr. ad h.l.et Lips. ad Tac.Germ. 8. ubi: ,,captivie tatem longe impatientius fominarum suarum nomine timent; adeo, ut efficacius obligentur animi civitatum, quibus inter obsides puellae quoque nobiles imperantur,* ex quo loco, Ger- manos ita ab Augusto coercitos maxime fuisse, apparet. — Postea pro zaziam al. marum, non improbante Oudend.,, ut di- stinguatur a mariam a mare: pro pignora al. pignera, ut in v, pigneror. (s
ultus est] lta teste Casaub. optimi libri, et hoc praetule- runt Graev. Gronov. Oudend. Wolf. Reitz. Al. multatus est, quod analogia potest defendi, exemplis destituitur. Probarunt tan:en Burm. et Ernsstius, quos vide.
neve intra tric. a. lib. ] Laudavit jam Casaub. 2ion. 55, 25. ubi de bello Varronis contra Salassos: cuvéAafé Ts To) iv T 3ikia, xoi &méboto, £Q' « josig c (Div Svrüg sixociy irày &ÀsuSsQua- S$sí4, unde suspicstus est, n. |. quoque iegendum vicesimua.
Indos] Eutrop. 7, 5. ,,$cythae et Indi, quibus antea Roe manorum nomen incognitum fuerat, munera et legatos ad eum miserunt.'* Plor. 4, 12, 61. ,,illi quoque reliqui, qui immanes imperiierant, sentiebant tamen magnitudinem, et victorem gen- tium populum Romanum reverebantur. Nain et Scythae miserele- gatos, et Sarmatae, amicitiam petentes. Seresetiam habi:antes- que sub ipso sole /ndi, cum gemmis et margaritis, clephantes quoque inter munera trahentes, nibil magis quam longinquita- tem viae imputabant, quam quadriennio impleverant; et tamen
13
-
$26 €, $.U ET.0Nx85tI
cognitos, pellexit ad amicitiam suam populique Ro- mani ultro per legatos petendam. Parthi quoque
ipse hominum color ab alio venire coelo fatebatur.* Oros. 6, 21. apud Tarraconem citerioris Hispaniae urbem legatos in- dorum et Scytharum, toto orbe transmiso, tandem invenisse Csesaramn,* narrat, quocum consentit Éusebius in Chronico. Contra Dio 54, 9. Semi A. U. 754. convenisse eum Indos scri- bit (cf. Strabo 15, 1, 75. T. VI. p. 154. ed. cit), unde recte, ut puto, Casaub^nus duplicem eorum legationem statuit, . Celes brat rem Horat. Od. 4, 14, 41. ,,te Cantaber non ante domabilis, Medusque et Indus, te profugus Scythes miratur ,'* et 4, 15, 23.
Parthi] Eutrop. l c. ,,^rmeniam a Parthis recepit; obsides, quod nulli antea, Persae ei dederunt; reddiderunt etiam signa Romana, quae Crasso victo ademerant.'* Flor. 4, 12, 65. Liv. 159. JMon. ÁAncyr. ,,Parthos trium exercituum Romanorum spo- lia et signa restituere mihi, supplicesque amicitiam Populi Fo. mani petere coégi, ea autem signa in peneirzli, quod es! in templo Martis Ultoris, reposui'* /'i/ 2, gi. ,,dum pacatur Occidens, ab Oriente ac rege Parthorum signa Romana, quae Crasso oppresso O:odes, quae Antonio pulso filius ejus Phraa- tes ceperant, Augusto remissa sunt. Justin. 42, 5. Oros. 6, 21. Dio 55,55. £-:93 6 j«zv T»Qi9aT4c aUTóg , maQà 0& 03 ToU Cgaarov moéícpric» £Q' cic ayrsk&Aovy aÀAÀqAon , aQinovro, &; T» BovAX» aU- TOU; PjWwya'ys' xai j&TX TOUTO PTiTQaTEi; ap aUTAóG TÜv Dia*ywwciV, Tàóy 4t» T4oibxTX» T Coaary oUx :fíówws, Tüy b vióv aUTQ, DV mQóTsQov mag £wsivou Àafiy siytv, dmtmsuNysv Emi TO ToUQ TE ai- Xj«axÀdrovc, xai Tà C4j&tia Tk GTQaTiwTIXÀ TX Sy T& T3 TOU lig&cccu xai £y T5 ToU ' Avrwvíou cuj4oga aAóvra xcojicacSa;, quod factum A. U. 7531., et 54 8. Rav roro (A. U. 154.) 6 dgaáry, Qofw D&g MX xal ExiGrQaTRUCH oi, OTi JaxOtmw TV CU'yxiijasvay ETETOUAEL Ti, T T& CXj4si& AUTO X&i TOUQ aixjuaAdroUg, vÀN» DÀiywy, o) Um aigXxUv4c GQac &Q9sigav, 9 xal xar& xwpay Aa9óvrsg Stray, amá- TEjAN/S. wei aUTOUG &xEivOg , (dg xal ToÀfj Tii TOv llagSo» vsvixy- xüg, $Aags. Strabo l. 6. fin. et 16, z, 28. (T. Vi. p. 397.) Multi sunt poetae Romani istius aevi de hac Augusti laude. Ceterum cf. Jo. Gottl. Lindneri dissert. de signorum militarium, Augu- sto reposcente, facta a Parthis restitutione. Arnstad. 1765. — De rmenia, quam "indicasse dicitur Augustus, v. Oudend, ad h. l., Fabric. ad Dion. 54, 9. et 55, 11., interpr. ad or. 4, 12, ;5., ad. J/ell. 2, 94, 102. et 122., et ad Tac. A. 2, 5. Justo bre- vior h. l. Suetonius. Intelligitur enim expeditio Tiberii, qua Tigranem in Armeniae regnum deduxit A. U. 754,, Romanisque pristinum jus, reges hujus terrae jconstituendi, vindicavit. v. Tiber, g. Alia Caji Caesaris in Armeniam fuit expeditio A. U,
» Zee: a. ais aL M iQs
iita ^s
die ocio
Q' GO Tp AXuy quw ss 227
et Armeniam vindicanti facile cesserunt, et signa mi- litaria, quae M. Crasso et M. Antonio ademerant, re- poscenii reddiderunt, obsidesque insuper obtulerunt; denique, pluribus quondam de regno concertantibus, nonnisi ab ipso electum comprobaverunt. [22] Ja- num Quirinum, semel atque iterum a condita Urbe
755., quum mortuo EU Phraates Armeniam occupasset, quam h.l. per vertgev mQÓTsQov a Suetonio commemorari, falso credidit Casaubonus, ad cujus sententiam accessit Fabr. ad Dion. 55, 11., quamquam prius loco nostro ad 54, g. excitato, ubi de Tiberii expeditione sermo.
obsidesque ins. obtulerunt] Vell. 94. ,,quin rex quoque Parthorum tanti nominis fama territus, liberos suos ad Caesarem misit obsides. "fac. A. 2, 1. ,, Nam Phraates, quamquam de- pulisset exercitus ducesque Romanos, cuncta venerantium otfi- cia ad Áugustum verterat, partemque prolis firmandae amicitiae miserat, haud perinde nostri metu, quam fidei popularium dif- fisun.** Justin. l. c. ,,sed et filii nepotesque Phraatis obsides Au- gusto dati.'* Jtrabo 16. l. c. 6 9' gusivcv Ouabsfepsvog GpaaTWg TocoUroy icoUbacs mig] rij» QuÀ(lav r3» TQ haicaga rüv Xefacrów weT& xai T Tgómoia ETtjAV/EV , X xarà "Pwpaiwy AvscT4CAV Tag3usior xai WaAÉcag eic €UAAo^yov T'íiriov, 2 id imicTaTCUyTa TÜTE Tj); ZUQlaq, TS Te TaQxG maibaci/yvxzciouc svExsiQicEV cjagpa auTO, XsQgacTaDAysy, xal Pa $43» (2l. Rspocmaó4), xai Qoaar4v, wal Dowivxv, xai wyuvaixag TOUTwy DUO, xal visig TérraQac, Osüiug Tàg CTÁOSig X&À TOUG ETxiTLDR- Mívovg aUTQ w. T. À.
pluribus — concertantibus] Contentiones dicit inter Phraa- tem et Teridatem, quarum arbitrium Augusto est delatum. v. Dion. 53, 55. quem locum supra excitavimus. — Postea serva- vi comprobaverunt , quamquam Oudend. et Wolf. praetulerunt simplex probaverunt ex nonnullis codd., quoniam amat omnino Noster uti hoc compositorum genere, et hoc ipso verbo, ubi da plurium consensu sermo est. lta Aug. 55. ,,et un iversi quasi de ipso dictum exsultantes coriprobassent." Galb. i6. »eligerent ipsi, quem cuncti exercitus comprobarent.**
Janum Quirinum] De eo v. Liv. i, 19. Plut. Num. 20. Flor. 4, 12, 64. ,,Aususque tandem Caesar Augustus, septin- gentesimo ab Urbe condita anno , Janum Geminum cludere, bis ante 8e clusum, sub Numa rege, et victa primum Carthagine.** Liv. l. c. ,,bis deinde post Numae regnum clausus fult; om T. Manlio Consule (Plut. l. c. óxatsvóvrev Maguov 'AriMov xa; Tícov MaAAov), post Punicum primum períectum bellum ; ite- rum, quod nostrae «erati Dii dederunt ut videremus, post bel-
L
228 € SURTONRII
"memoriam ante suam clausum, in multo breviore lemporis spalio, terra marique pace parta, ter clu- siL. Bis ovans ingressus est Urbem , post Philippen- se, et rursus post Siculum bellum. —Curules trium- phos tres egit, Dalmaticum, Actiacum, Alexandri-
]um Actiacum, ab Imperatore Caesare Augusto, pace terra marique parta. 7ell. 3, 58. ,jimmane bellicae civitatis argue mentum, quod semel sub. regibus, iterum hoc T. Manlio Con- sule, tertium Augusto Principe, Janus Geminus clausus dedir.** — Ceterum, ter ab uno Augusto clausum esse Janum, auctores etiam sunt Oros. 6, 32. et Dio 51,20. À. U. 725. post devictum AÁnto- nium, 55, 26. A. U. 729. post superatos Cantabros, et 54, 56. ubi ad A. U. 744. $«Qíc92» jv ovv, TÀv 'lavóv vóv l'épivov, dog wai ctTaUjÉvoy T&Y TOÀÉJuwv , (AvEwwTO "y&g) xÀticSSvoar oU j4&vTOL xai £nÀzic94. ld autem vere factum esse A. U. 759., aífirmat Oros. l. c. , et probare studuit Jo. ZMassoz de templo Jani rese- rato Roterod. i700. cf. Fabr. ad Dionis locos citatos. |. Nunc plerisque viris doctis est persuasum, decretum quidem fuisse a Senatu, sed propter continua cum Dacis, Panncniis, Germa- nis bella non factum. In monumento saltem Ancyrano, uti nunc restitutum legitur, nil nisi: ,,Quumque a condita Urbe Janum Quirinum bis omnino clausum fuisse prodatur, eum S$e- natus per me Principem ter claudendum esse jussit," ubi v. in- terpr. cf. Duker. ad //Jor. l. c. et quos laudat Fabric. l. c. De serioribus temporibus egit Casaub. ad h.l. Quod autem non- nulli vel rejiciendum ter existimarunt n. L, vel mutandum in tertio vel tertium, id refellitur ipsis verbis a scriptore additis: in multo breviore temporis spatio, quibus rem sub uno Augusti imperio ter repetitam toti historiae Romanae intervallo, quo bie tantum idem acciderat, opponere eum, patet.
Bis ovans] Dio ter factum id narrat, primum 48,91. post bellum Philippense simul cum Antonio, alterum 49, 15. post bellum Siculum, de quibus cvationibus h. l. Suetonius, et ter- tium 54, Q. post pactionem cum Phraate factam et signa rece- pta. Ibi enim: xai TQocé£rz: wai &Tl x£AwTog 66 TÀHV TÓÀiy ÉqMÀaCE. Dissensus scriptorum tolli nequit, ac jure, puto, JZessclingii rationem , quam protulit Observ. 2, 4., hunc honorem Augusto a Senatu quidem fuisse decretum, sed ab eo non usurpatum, repudiavit Fabric. ad Dioz. 54, 8., quum diserte bic scriptor: ig4Àacs. Ceterum duplicem ovationem confirmant /Jasti Capito- lini. v. Casaub.
Curules triumph. tres egit] Dio 51, 21. éóQraes Os T9 jay mQUTQ *»jéga T& T£ TG» llavvoviw» xei TX T&» AaAjarüv, Tj Tt
E O0 C.I A WEISS 229
num, continuo triduo omnes. [23] Graves ignominias cladesque duas omnino, nec alibi quam in Germania, ac- cepit, Lollianam et Varianam: sed Lollianam majoris iufamiae, quam detrimenti; Varianam paene exitiabi- lem, tribus legionibus cum duce legatisque et auxiliis omnibus caesis; Hac nunciata, excubias per Urbem in-
'"Iamubiac, xai r&v Toogydpuy cÓic:i, BFaArüv v& wai Y'aÀatày Ti- yw». — ty 9s r2 0suTíQa X wQ0g Tj ÁwTio vauxgaríx OiewoTAOÓ4), xav T4 toiTX 9 Tie AlyUmroU xaracTQoQq. Egit hos triumphos A. U. 725.
Lollianam] A. U. 738. 7eil. 2, 97. ,,8ed dum in hac parte imperii (Panuonia) omnia geruntur prosperrime,. accepta in Germania clades sub legato M. Lollio, homine in omnia pe. cuniaé, quam recte faciendi cupidiore, et inter summam vi- tiorum dissimulationem vitiosissimo ; amissaque legionis quin- tae aquila, vccavit ab Urbe in Gallias Caesarem.** Dio 54, 20. 6 0s 9 éyicrog; rüv TÓTE GujaBAvroy rei; Pwjuaíoig moÀfj4wy , OcTEQ -02 xai Tüy Áj'ycucToy £x T3g v0Àtwg sEwya'yt, TQ0; To9g RsAroUg Pyívsro, XUyaj4Bool r& "yàg xai. OuUcixéras Ts xal léywr4oo: TO «sy mQUTov t&v TZ csrsQa Tiyàg aUTUy cCvÀÀafóovrig avsoT&UQwcay $7&TA& Dk xai T0v "PZvov Oiapáavrsc, T4» Ts l'egjuuvíav wai r4v Y'a Àaríay £ÀsgAar4cay' cTÓ T£ (mwTik0V TO Tv 'Pwepatey £T£ASOV c(Dígww $v49Qevcav' wal (Qsuyeuci aUToig àmwicTj4AEVOL, TOO TS AoÀ- Àiw dgxovTr: aUrdy £vérUyov Av&ATICTOL, wal üviwxCxy xai Sxeivov, Memorat et T'2c. A. 1, xo. Lolianas Farianasque clades. De dissensu Eusebii Chron. p. 155. et Ju/. Obsequent. de pro- dig. c. 153:1., qui prius a Lollio Germanos devictos produnt, v. JLips. ad Tac. l. c., Ruhnken. et Rraus. ad. 7/e/l. 1l. c., Oudend. ad h. 1.
Varianam] De hac v. lor. 4, 12, 50sequ. ell. 2, 117. sequ. JDio 56,18. sequ. cf. Tac. A. 1, 55. sequ. Accidit A. U. 765. Fell. l c. trucidatas dicit cum Varo z£res legiones totidemque alas, et sez cohortes. "Tac. Germ. 57. ,SVarum tresque cum eo legiones, etiam Caesari abstulerunt (Germani.)'* Plor,l. c. ,,un- dique invadunt, castra rapiunt, tres legiones opprimuntur.**
Hac nunciata] MDescribit Augusti dolorem io 56, »5. ubi: mTt 0s jua dy) 0 Aj-yovoro; rà T4 OvaQw cvpfsBwxóra , T4» Ts $0595- c& (wg Tiv&c (uci) msQisQQwEarO , wai mívJog jaf&^yx ü&wi TE TOig XTO- AÀwAée:, xal£zi TQ Tígí r& Tüv l'spuavidv wai wsQi TÀv laAaridv Sást, PTOnD)TXTO' TÓ T8 MiyiCTOV , OTt Xa] Emi T)» lraÀiay TÀV T& Pdo- J4«9 «UT4» ógjnGfi9 G(Qàg TQogsbOx4cs. wai oU-s mOÀiTU4Y Ol Xia &ÉidÀoyog UvsAiAsiTTO, wal Tk CUjn&a i4 , (V Ti Xa] ÜQeAog wv, £ws- x4xwtro. Deinde, collecta maxima veteranorum, libertorum,
230 "Uc, $E SP) N/A X
dixit, ne quis tumultus exsisteret; et praesidibus pro- vinciarum propagavit imperium, ut et a peritis et assuelis socii continerentur. Vovit et magnos ludos Iovi Optimo Maximo, SI RESPUBLICA IN ME- LIOREM STA'TUM VERTISS£ET: quod factum Cimbrico Marsicoque bello erat. Adeo denique con- sternatum ferunt, ut per continuos menses, barba
et recens conscriptorum multitudine, eum:/ Tiberium in Ger- maniam misisse, narrat,
propagavit] Al. prorogavit. lllud sat multis exemplis tuitus est Oudend. lh. ]. et Calig. 20. ubi: ,propagari sibi com- meatum.'* ÁssentiunturReitzius et VVolf. Contra Caes. 24. iidena ob codicum auctoritatem ediderunt: ,,ut in quinquennium sibi imperium prorogaretur,** quos secutus sum,
manuenos ludos] Ita Camillus Liv. 5, 19. ludos magnos ex Senatusconsulto vovit Vejis captis so facturum.* Ib. 4, 27. ,Dictator, praeeunte A. Cornelio pontifice maximo, ludos ma- gnos tumultus causa vovit. et 22, 9g. ,,Decemviri inspectis fa- talibus libris (v. ad Caes. 73.) retulerunt Patribus: — lovi la- dos magnos — vovendos esse, e quibus locis, ob diras clades vel tetra prodigia, omnino ad avertendam Deorum iram, vo- veri eos solitos fuisse, patet. Formulam nuncupati a Consule
voti exhibet Id, 56, 2. Institutos autem eos, Homanos quoque 1 appellatos, a Tarquinio Prisco, tradit :, 55. Copiose de his lu- -
dis egerunt Bu/enger. de Circo Rom. ludisque Circens. cap. 7. (Thes. Graev. T. VIIIT. p. 6o97.sequ.) et Hosin. Ànt. Rom. 5, ag. p. 541. Celebrari solent a. prid. Non. Sept. in bonorem trium Deorum, Jovis, Junonis et Minervae. Ceterum Zio. 55, 21. alio tempore, A. U. 760., ot per aliam occasionem, ob dira mu- lieris vaticinia, Augustum hos ludos vovisse, prodit. Ibi enim : xaT& T8 Tj, vXVW'yUQewg TÀ6 ji&y&ÀMg woZaTo, 6Ti "yvv) TiG 8; TOV Boa- xíova drra £vr£j«oUca, £9s(acé viva. Id tamen non impedit, quo minus post cladem Varianam idem fecerit.
si Hespublica] Al. Rempublicam, ex ignorantia usus verbi vertere intransitivi. v. quos laudat Duker. ad Flor. 5, 5, g. et indicem nostrum sub v. vertere.
Zdeo denique] Aurel. Fict. Epit. c. 1. »quod in tantum perdoluit, ut cerebri valido incussu parietem pulsaret, veste capilloque ac reliquis lugentium indiciis deformis.* ^ Oros. 6, 21. ,quam Reip. cladem Caesar Augustus adeo graviter tulit, ut saepe per vim doloris caput parieti collidens, «clamaret: Quincüli Vare, redde legiones.'*
dia:
ai ape etrts - -
»
H a"
O.G T. A V. UU 231
capilloque summisso, caput interdum foribus illideret, vociferans, Quznctiii lare, legiones redde; diem- que cladis quotannis moestum habuerit ac lugubrem. [24] In re militari et commutavit multa, et insti- tuit: alque eliam ad antiquum morem nonnulla revo- cavit. Disciplinam severissime rexit: ne legatorum quidem cuiquam, nisi gravate, hibernisque demum mensibus, permisit uxorem intervisere. — Equitem Romanum, quod duobus filiis adolescentibus, causa detrectandi sacramenti, pollices amputasset, ipsum bonaque subjecit hastae: quem tamen, quod immine- re emtioni publicanos videbat, liberto suo addixit, ut relegatum in agros pro libero esse sincret, — Deci- mam legionem, contumacius parentem, cum ignomi- nia totam dimisit: item alias, immodeste missionem
diemque cladis] Male Beroaldum e Flor. 4, 12, 55. ,, Varus perditas res eodem, quo Cannensem diem Paulus, et fato est et animo sequutus** Varianam eodem die, quo Cannensem, nem- pe a. d. IIT. Non. Sextil. accidisse cladem, conjecisse, docuit Casaub. ad h. l. v. Monum. Paderborn. p. 55.
Equitem Homanum] Sine dubio factum est post 'cladem Varianam, quo tempore Augustus maxima severitate cives ad stipendia coegit. iio 56, 25. xal éz£03 j«g6sig rv TX49 OCTQ&TtU- cüQ«cw *Xuixiav ixóvruv xarxAryS5vci 39éA«csv , iuAypgwcty arcus, xal Tüy jJ4kv juoDéTw) wÉí/Tf Wal TQu&XOVTX ETY "ys'yovóTw? TÓV TéjuTTOY, Tüy 0k mQscBuráQwv Tüv OiwaTov asi Àaaovro , Twv c8 oUcixy a (DeiÀero xai jyT(aw TE" x&i TéAoc, dig Kal àvU mroÀÀo! UO. oUTW Ti &UTOU mrQoET(jAWY, &míxrsiv T:9ag. Simile exemplum dedit Jaler. Maz. 0,5,5., ubi €. Vettienum, qui sinistrae manus digitos, ne bello Italico militaret, absciderat, Senatus decreto, publicatis bonis, aeter- nis vinculis punitum narrat, Seriori tempore exilium v. depor- tationem contra sacramenti detrectationem constituerunt. v. Torrent.
quod imminere — videbat | studio ordinis sui, ut Equitem emtum sub hasta statim dimitterent. Addixit igitur in auctione
liberto, qui pro libero quidem eum haberet, i. e. non servilibus
operibus vexaret, ut recte Burm., in agro tamen relegatum teneret, ig xwgíov xarariSéusyov , nt Livia apud Dion. 55, 18. vel 39 e'yows xaTraxAsicSéyr« , ut C. 20.
cum ignominia totam dimisit] exemplo Caesaris, v. Caes. 69. et 70. Ceterum plures militum Augusti seditiones a acripto*
233 Cc. SUETONII
postulantes, citra commoda emeritorum [ praemio- rum] exauctoravit. Cohortes, si quae cessissent lo- co, decimatas hordeo pavit. ^ Ceniuriones, statione deseria, itidem, ut manuipulares, capitali animadver- sione puniit: pro cetero delictorum genere variis
ribus commemorantur. H. l. autem intelligenda videtur, quae accidit post bellum Siculum, de qua Jppian. 5,128 sequ., qui €. 120. dbióou Toig 9éAovciy «mOCcTQxTiUsCDar wai "ysvojaéyoug 8g Dug- avgioug sUUg &míAus, wai £&émejure Tg vigou, 4X OixQ9siQaiey érá- Qov;, atque Zio 49, 15. sequ. coll. c. 24. citra commoda emeritorum [praemiorum]] Infra Aug. 49. est: "»quicquid ubique militum esset, ad certam srpendiorum prae miorumque iormulam adstrinxit, definitis pro gradu cujusque et temporibus militiae, et commodis missiorum;'* et Calig. 44. dicuntur ,,commoda emeritae militiae.** lta sunt emerita stipen- dia Liv. 59, 19. et saepius (v. Schaeferi Glossar. Liv.). Emeri- Eum. etiam et emerita simpliciter i. q. praemia emeritae militiae, Sed commoda emeritorum praemiorum tautologià dicerentur non ferendá. Itaque vel inserendum cet ante praemiorum, quo tamen parum consulitur loco, vcl cum VVolf. aliisque ejiciendum praemiorum , ita ut emeritorum sit masculinum, et commoda $. praemia intelligantur eorum, qui emeriti sunt stipendia. Bre- znius tueri conatur locum simili c, 10. ubi candidatus petitor, -Sed ibi eadem labes ex inepto glossemate.
decimatas hordeo pavit] pro tridco. v. Polyb. 6, 59. ubi agit de decimatione manipulorum, qui hosti cesserunt, addit- que: ToUTovg £k cXyTwV wÀwooUra: TG aTobsÜtLAiawóTWV Wai TOUG p» Àaxóvrag EÉvAowomsi warà vív Agri Qu9évra Aóvyov &TaQaiT4Twg (6 20Xíopxoc) voig $5 Acrmoig TO jaérQujua Qi9&c Soy; vri muQdy, SÉu xsAróu TOU xQaxog wal Tj; ac(aAsíag moric2a: Tiv TagsiiBo- A9». lta auctore Dioze 40, 27. in expeditione contra Parthos Antonius xal xgi94v m&ci» ajccig (militibus suis) avri ToU círou doxes, Wal £ütaTsUCÉ riyag, etib.c. 58, in bello Augusti con- ira Dalmatas A. 720. multa pertulisse Romani dicuntur, rs xai rÀy GTQaTiwTüy TiG! WQi939 avri TOU circu Oo$5var, xai érígoug T34V TaLiy PximOyTag OrxareuSsyei, et Appian. lllyr. 26. c3» 93 €mPpay, 9 T0 QuA4wioy iL£AimE, ÜrowAwouocac, tQujuimos Sayárg TÓ $ixaToy' Wai ÀoyxyoUg smi Ti Üsk&Ti Ovo' xai TOig Aormoig $^&)&UEV ixsívou roU ígoug wqi93y àyri viroy rQa(Q3»or OibocSai. ck. Polyaen. 9 24, 1 et 2.
capit. animadv.] v. Appian. loc. modo cit. wai AexayoUg ». T. À,
G-o TUA x^g m 2353
ignominiis affecit, ut stare per totum diem juberet ante Praetorium , interdum tunicatos discinctosque, nonnunquam cum decempedis, vel etiam cespitem
portantes, [25] Neque post bella civilia aut in con-
cione; aut per edictum , ullos militum commilitones appellabat, sed mltes: ac ne a filiis quidem aut pri- vignis suis, imperio praeditis, aliter appellari passus est; ambiliosius id existimans, quam aut ratio mili- laris, aut temporum quies, aut sua domusque suae majestas postularet. Libertino milite, praeterquam Romae incendiorum causa, et si turzultus in gravio- re annona metueretur, bis usus est: semel ad praesi- dium coloniarum, Illyricum contingentium; iterum ad tutelam ripae Rheni fluminis: eosque servos ad- huc viris ieminuisque pecuniosioribus indictos, ac sine
stare per totum diem jub.j Sunt eraesig imevsi0icTo:, de quie bus Livia apud Dion. 55, 18. Hoc poenae genus multis illustra- vit Casaub. ad h. l. V. omnino Gerhard. Sichtermann. de poe- nis militaribus Romanorum c. 14. jam citatus a Fabric., et Franc. Hoborte/l. de poenis militum etignominiis (Thes. Graev.
JT X. p. 1482).
tunicatos discinctosque] i. e. positis sagis omuique habitu militari. Polyaen. 8,24, ^. Zsgacrüg ToUg iml OTQaroTíÓov ia- Jaxeróyrag £«&AsUuCS TQO TOU OTQaTWysiou ÀuciQd vovg £cTrAVAV &CTL 6E Ore xai mÀuySo(Qogsiv 91. 0À4c xjj«éQag.
ambitiosius] i. e. ad conciliandum multitudinis favorem nimis comparatum , inde humilius, indecentius, quamobrem op«- ponitur sua domusque suae majestas. v. Graev. et Cort. ad Cic, ad Div.5, 7. Ern. ad T'c. Hist. 1, 85. ubi: ,,vulgus et plures, seditionibus et ambitioso imperio laeti,** et ind. nostr.
incendiorum causa | v.c. 5o. et Dio 55, 26.
semel a praes. colos. ] A. U. 760. Dio 55, 51. méjurst v0» l'ag- Ji89iXóy, —cTQaTi TAE of OUX &UysVeig jA9VOy, &ÀÀà va] &SsAsvSégoue 2g, dÀÀoug T£, Mai QCOUG "Ta QA T£ Ty &V0 QV wal Ta QX Ty "yuvorWüy OoUAoUG, egóg rà Tij«)j4oT& &ÜTOV, QUV rQoDy Suv Any 3AeuSéQucsv. P ell.2, 111. ,,habiti itaque delectus, revocati andique et omnes vetera- ni; viri feminaeque ex censu libertinum coactae dare militem.**
iterum ad tut, rip.] post cladem Varianam 4À. U. 765. Dio 56, 25. amoxÀwodca; 0s 34 TS TOV £cTQaTsUJAEVUV ):04 , WO EM TOV ifeÀsu9éQav, Ocoug 52vv499, xaTtAsks wai sUJUg d-cv09X ura TOU li- Bseícu ig vv L'sgjunvíav £m&jcvpsv.
eosque servos adhuc) Nisi servos adhuc additamentum sunt
234 €. $ S0U. E "EOKC WE
mora manumissos, sub priore vexillo habuit, neque aut commixtos cum ingenuis, aut eodem modo ar- matos, Dona militaria, aliquanto facilius phaleras et torques, et quicquid auro argentoque constaret, quam vallares ac murales coronas, quae honore prae- cellerent, dabat: has quain parcissime, et sine amb- itione, ac saepe etiam caligatis, tribuit. M. Agrip- pam in Sicilia post navalem victoriam caeruleo ve-
glossatoris, qui, quum praecessisset libertino milite, monere voluit, eos, quum servi adhuc nequedum manumissi essent, imdictos i. e. imperatos edicto pecuniosioribus (al. peculiosiori- bus, al. etiam vitiose peri ulosioribus) i, e. cx censu, ut 7 ellej., aQ0g rà TiXJaor& abUTÀy, üt Jio, fuisse; eadem perspicuitatis ratio auctorem ad adjicienda ea, non necessaria, commovit. Sed praeferenda tamen ea emendationi Oudend. eosque, ad hoc $ervo$ i. e. praeterea, émi roU7w, quo sensu sane ad Loc saepis- time occurrit. Postea sub priore vexillo cum 'Torrentio puto esse: sub eo vexillo, quod prima acie collocaret, s. quod in prioribus esset vexillis, adeoque hostibus maxime expositum, nisi mavis intelligere id, sub quo Romae jam fuerant in priore ministerio. Sed ipse auctor, modo manumissos eos, dixit. Auget autem momenta, quibus, abhorruisse a libertinorum mi- litum usu Augustum , ostendat, dum bis tantum usum, et in summa Reip. necessitate, et hostibus concidendos exposuisse propter periculum pacis tempore ab iis metuendum, et loco armisque ab ingenuis secrevisse, addit. Ceterum al. conjece- runt privo vel proprio pro priore. Sed hoc idem esset, quod: neque commiztos sequ. De vezillariis doctus est excursus Érne- sti ad Tac., quo varias virorum eruditorum de iis sententias in disquisitionem vocavit. H. l. milites levis armaturae intelli- gendi videntur, ut Tac. Hist. 2, 66., quo loco etiam ad ean- dem de hoc genere militum sententiam usus est Sa/mas. de re milit. Rom. c. 19. (Thes. Graev. T. X. p. 1427.)
Dona militaria] Genus, absolute praepositum more Grae- corum; phalerae et torques etc. sunt species, p subjunctae. v. Perizon. ad Sanctii Minerv. p. 708.
et quicquid auro arg. const. | Polyaen. 8, 24; 5. Espaerog 72i; aybgayaSoUciy aQ*yugíov xai xusiou j4sy&Àag sbiboy Owpsag.
sine ambitione, ae — caligatis] De voc.ambitio v. supra et iud. nostr. Caligati sunt i. q. gregarii, manipulares. v. myps-t Q. lta est &ovA3 M cyad &vo Tj TUY CTQaT(WTLAGV UTOD4.ATWY xeir etw; apud Dion. 45, 12.
M. Agrippam | Secundum Dion. 51,21. post pugnam Actiacarm.
1 l
mma
B^c TA -u»Es 2355
xillo donavit. Solostriumphales, quamquam et socios expediiionum, et participes victoriarum suarum, nunquam donis impertiendos putavit; quod ipsi quo- que jus habuissent tribuendi ea, quibus vellent. Ni- hil autem minus in perfecto duce, quam festinationem iemerilatemque, convenire arbitrabatur. ^ Crebro itaque illa jactabat: XzreUde [Dgedios. Et:
"AcQaxAis *yoo iaT wyuelyav, 1] Qeaaus. a'TQorTiNoiTIS-
lbi enim: usrk 8s roÜro roUQ Ts UmoGTQoTA yov; xxl bmYVeOs Wal iTi- Jiwcs», wgmsQ sí9icTo. xal r&y p4ky "Áygim may AÀÀoig TÉ TiCi wxl CyW- Ago Xyayosióei vavxgaTx4TIXUQ mQogeTéCSjayuye. Post bellum Siculum eidem coronam navalom dederat praemii loco, testibus Dion. 49» 14. Toig 1& ÜronTQaTWyoig GÀAoig T& QÀAa, xal Ti '"Ayoimra cTi- Qavov xtgucoty £j«BóAoig zowj«ivov tówoxsaco, JV ell. 2, g1. insigne coronae classicae, quo nemo unquam Romanorum donatus erat, hoc bello Agrippa singulari virtute rseruit,'' Liv. Epit. 129. Senec. de benef. 5, 32. Plin. 16, 4. et Serv. ad Virgil. Aen. 8, 682. qui coronam rostratam eam dicunt. Videtur igiturutram- que rem confudisse Suetonius, quod fortasse originem dedit h. l. lectioni iz Ci/icia, substitutae ab eo, qui post pugnam Actia- cam Ásiam Augustum petiisse, sciebat.
quod ipsi quoque ] Affectabant enim civile ingenium Impe- ratores, ducibus hoc dona militaria tribuendi jure relicto. v. Tiber. 52. Tac. A. 5, 21.
in perfecto duce ] Convenire absolute positum, ut vere Wol. fus, neque mutanda dictio in: perjecto duci v. in perfectum ducem, ut nonnullis temere placuit. Est autem 1. q. uti/e, ido- ncum esse, ut Gr. meocyxsiy pro eujQpéesiy.. v. lex. Xen. in xgogsxsiw n0. I$. et nO. 14. wgmsQ 8v» TvQavviót mQOGÀxe.
Em-s090s890a086wc] Polyaen.8, 24, 4. XsBacrog Toig $av- TOU GTQaT4'yoig TaQWyvysiksy , ac(QaAsiug Ts(QQovriEya: |nXAiCTX , wal CUVexGg EmíAwys TÓ, ZmsÜ0s Boabíwg, wai ró, 'ÁcQalWg vao sor apsívwy» , * 9oacUc GrQgaTrxÀAaT4e. Gell. 10, 11. ,,lllud vero Nigi- dianum (Nigidii interpretationem voc. mature dicit) rei atque verbi temperamentum Divus Augustus duobus Graecis verbis elegantissime exprimebat. nam et dicere in sermonibus et scri- bere in epistolis solitum esse ajunt: X-:i2s Qoooéwg, per quod monebat, ut ad rem agendam simul adhiberetur et industriae celeritas et diligentiae tarditas; ex quibus duobus contrariis fit maturitas .'*
'AcQx23:;] Verba sunt Polynicis apud Euripid. Phoeniss,
f
236 — € SUETONTI
Et, Sat celeriter fieri, quicquid fiat satis" bene. Proelium quidem aut bellum suscipiendum omnino negabat, nisi quum major emolumenti spes, quam damni metus, ostenderetur, | Nam nima commo- da non minimo sectantes discrimine, similes ajebat esse aureo hamo piscantibus : cujus abrupti damnum nulla captura pensarz posset. [26] Magistratus at- que honores et ante tempus, et quosdam novi gene- ris perpetuosque cepit. Consulatum vicesimo aeta- tis anno invasit, admotis hostiliter ad Urbem legio- nibus, missisque, qui sibi nomine exercitus deposcee rent: quum quidem, cunctante Senatu, Cornelius
612. Sententiam dat etiam Appian. Civ. 5, 84. ubi suadentibus, ut Pompejum classe aggrederetur, amicis respondisse dicitur Augustus, o)x svouAov slvat TÓ Qryoxivóvvov , S9a Gujujuoy ta &ÀÀ«v TQocbcwov. Diversum Caesaris fuerat ingenium (Cses. 58.), qui nonnisi tempore extremo ad dimicandum cunctantior factus est (Caes. 60.). Sed ille imperium expugnabat, Augustus, in- genio animique vi longe inferior, partum tuebatur.
Nam minima commoda] Polyaen. 8, 24, 6. XiBaeróg robg &vsu AycivsAs(ag QroxivoUvovg &Asgvys jaxosv OiaQéps TU yQucoig ay- xicTQotg &Ai&voJAEvwy. :
et ante tempus] v. supra €. xo. Cic. Phil. 5, 16. sequ., ubi censet, legum annalium in Caesare rationem non habendam, atque ita de eo decernendum: ,,C. Caesarem, Caji fiiium, Pon- tificem, Propraetorem, Senatorem esse, sententiamque loco praetorio dicere; ejusque rationem, quemcunque magistratum appeteret, ita haberi, prout haberi lege liceret, si anno supe« riore Praetor fuisset.** cf. Fabric. ad Dion. 46, 46.
vicesimo aetatis anno ] Eutrop. 7, 1. ut semper, Nostrum secutus: ,,HRomam cum exercitu profectus est, extorsiique, ut sibi vicesimo anno consulatus daretur.** J'e/4 2, 65. ,,Consula- tumque iniit Caesar pridie, quam viginti annos imple»et, X. Kal. Octobres, cum collega Q. Pedio, post Usxbem conditam annis DCCXI.** (ubi v. maxime de mense initi consulatus Rraus.), Liv, Epit. r19. ,,quum annos novemdecim haberet, Consul crea- ius est,'* ubi Sigon. integros novemdecim annos intelligendos, docet, viginti imperfectos. cf. Oudendorp. ad Aug. 8. et quos jlle laudat, Fabr. ad Dion. 46, 46.
admotis — deposcerent] vw. Appian. 5, 86—904. Dio 46, 42 sequ., qui C. 42. T4» Ts ovy TóÀw ovra; ó Kaicog agaxsi xará-
OCTAVIU S 234
Centurio , princeps legationis, rejecto sagulo, osten- dens gladii capulum , non duhitasset in Curia dicere, Hic faciet , si vos non feceritis. Secundum consula- tum post noveni annos , terlium anno interjecto gese sit: sequentes usque ad undecimum continuavit: mul- tisyue mox, quum deferrentur, recusatis , duodeci- mum magno, id est septemdecim annorum intervallo, et rursus terliumdecimum biennio post ultro petiit,
€Xs, xal ÜratoQ xol mwpOg ToU OWj«ov XmtORio 994, DUO TIVÀV RvyTi UT- Twy mQüg rà, &gxaigscíag aigeSéyrav.
Cornelius Centurio] Dio 46, 42. quadringentos legatos e militibus suis Caesarem misisse dicit; postea C. 45. sUTQsTüg Tw6 DiexooUc24cay ot cs dÀÀo: (avsqüg dyídovro , wai síg Tig mU. Tüy ££5A9£ vs £x rcU BovAsuT4Qiov, wai TO Zioc Aaev , (&omAo: "yàg siggÀwAUSscay) yaré Ts aUTOU, xxi simsV, OTi, ày UJAtig iV UTa- T£íxy 4 Ours rU laícaQr, ToUro Ódgsr wal nUTu ó luxégwy vmoÀa* Báv, A» cUTrwg, £x, TaQxwalQTs, AÀxWVers «2r3v' Alia a Centurio- nibus in Senatu dicta refert Z/ppian. 3, 88. Cetierum idem nar- yat de alia occasione Plutarch. Caes. 29., ubi: Aiwerai, mik cy &Qvyntvay wap a)roU (a lulio Caesare) ca£iagyüv, écrüra mQÓ ToU BcuÀsuT4giov ; xal wv9ój«svoy , dg oU Ot0wGiy 9 "yspovcia Kaica- Qi xoóvov r2; agx5g AAA avr4, Qavai, Od: xooUcavra T7 jio T4» Àa*» Tc; j4xxxígag. Error videtur Plutarchi, ortus ex nomine Caesaris, reique similitudine, repetitus tamen paulo diverso colore ab Appian. 2, 25., qui, negata absenti consula- tus petitione a Marcello, (aci róv Kaícaga Tw pwvéovri amoxpi- yxcÀat, WóvTOVTx T4» Aa» ToU ÉíQoug xs jor Ort.
Secundum consulatum] | A. U.721. Dio 49, 43. 0 9 od» Kai-
Cx TX4» Ümarsiay (xjo£s "yàg j4srk Aouxiovu ToU ToSAAev, cum L,
Volcatio Tullo, $sUTsQov) 75 vQUT5 s09)6 *4kíga waTX T6V ToU 'Áv- Tuviou roómoy &-sims. Novem autem Suetonii anni a finito pri- mo consulatu computandi sunt.
tertium] À. U. 725. cum M. Valerio Messala Corvino. Dio 5o, 10. Continuavit postea consulatus usque ad A. U. 751,
duodecimum ] A. U. 749. cum L. Sulla.
tertiumdecimum ] — À. U. 752. Hio ultimus Augusti fui consulatus, Consentiunt T7'ac. À. r, 9. qui: ,jnumerus etiam consulatuum celebrabatur, quo Valerium Corvum et C. Marium simul aequaverat,** (Valeriussex, Marius septem consulatus ges- serant.) et Statius Silv. 4, 1, 31. ,,ter Latios deciesque tulit, la- bentibus annis, Augustus fasces.* Quod enim quartum deci- mum Augusto etiam tribuunt À. 754., id ortum ex vitiosa ]e-
E
2358 C. .8UE'TÍOJSNI
ut Cajum et Lucium filios, amplissimo praeditus mas gistratu, suo quemque tirocinio deduceret in Forum. Quinque medios consulatus a sexto ad undecimum an- nuos gessit: ceteros aut novem, aut sex, aut qua- tuor, aut tribus mensibus; secundum vero, paucissi- mis horis. Nam die Kalendarum lanvarii, quum mane pro aede Capitolini Iovis paululum curuli sel- la praesedisset, honore abiit, suífecto alio in locum
ctione elenchi ante Dion. l. 55., ubi leg. T. Kaiesg ToU ÁAbw. vL, intelligendumque C. Caesarem, Augusti e lulia et Agrippa nepotem, jamdudum viderunt viri docti ad Dioz. l. c., mo- nuitque Ondendorp. ad h. l.
Cajum et Lucium] nepotes ex Agrippa, de quibus v. C. 64 et 65. "
suo quemque tir. — Forum] ut togam virilem iis daret. Tirones enim erant, qui hanc togam sumebant. v. Ern. Cl. Cic. sub v. toga et ind. n.
& sexto ] ab A. U. 726. usque ad 751. . . ceteros aut novem, aur sex j Al. vitiose: ceteros autem ser aut novem etc. lta primo statim consulatu se abdicavit post ini- tum cum Antonio et Lepido foedus, suílecto P. Ventidio. Dio 47, 15. De summa autem ex eo tempore in sufficiendis Consu- libus licentia idem Dio 498, 55. ubi: óx&rou; $5 ovs $Uo &rq0iovs, eigmrsQ $iOiCTO , A&ÀÀà mÀsioUg TÓTE "QUTOV sUJUQ tv Toig agyaigaciaug siÀovro' xai vQóTsQoV kv "yaQ j4&J' érá&poug Tivkg g*t aoJavóvrag, jp4T Er) &riuia, ju«TR ARÀÀwg Two vavSívrag, *gbav' aAA ixeivor pé wj -oU TOig &g 0ÀoV TOV $yi&uTOV JiigorovwSsigiv EOobsv , xará- 014cay' TróTt Di ivixUGioQ [^v oU0Plg 7052», TQóg OR 0X Tà TOU Xpó- you Ji£Qx AAÀoO: «i &AÀor &msbsiyOxcav. xai oi [4v TQUTOL Mai TÓ Ce yop. T3; UraTsiag 0k wXvyTüg TOU $roug (wgmsQ xai vUv "yí^yverau) H Cow ToUg 9 éráQoug Urol J«ky 0i tV TX mÓÀ& T7 T8 GÀÀa "raAía £v $x&cro TG TÓg &gqOjg aUtüy xoóvw dwéuaQov (6 wai viv meisirar) ci 0s Acro! 5 Tivàg AUTO ?) ovOsvag zoóscav, xai Oià TOUTO GjumkQo- rígou; c(Qag Um&TOUG EvsxaAoUY. Cf. ld. c. 53. Initium autem hu- jus moris fecerat Iulius Caesar. v. Caes. 76.
paucissimis horis ] Dio 49, 48., quem locum jam supra ex- Citavi: rj» UraTt(ay TZ TQdT4 t)9Ug *j4£qa actiwt. V. JÁppian. lo- co mox laudando.
pro aede Cap. lovis] Nam Consules Bal. Jan. magistra- tum auspicati solenni pompa in Capitolium procedebant, vo- tisque nuncupatis sacra Jovi Capitolino faciebant.
suffecto alio] Eum fuisse P. Antonium, docet Fabr. ac
OC T.ÀA- WX LiU.S | 239
suum. Nec omnes Romae, sed quartum consulatum in Asia, quintum in insula Samo, octavum et nonum 'Tarracone iniit. [2 7] Triumviratum Reipublicae constituendae per decem annos administravit: in quo restitit quidem aliquamdiu collegis, ne qua fieret pro- scriplio, sed inceptam utroque acerbius exercuit
Namque illis in multorum saepe personam per gra-
Dion. 49, 42. Sententiam eorum, qui P. Zatronium Paetum
successisse conterdunt, secutus est etiam Schweigh. in edit,
Appian. Ylyr. 28. vougswía 9' frovg &gZajvog ÜmaTsUtv, wai TV &Qx3» «Ur$c; *jpa; mvagabovg AUrQwvís Ilaíro, sU9U; £559 opsy aUSig &ti ToUg AaAjuxTaQ, Agywv er: TH» Ty loixv agyXv, ubi al,
"Avravís, sine dubio rectius, quamvis contra pugnante Pighio
Ànn. lom. Ill. p. 497. |. quartum cons. in Ásia] post devictum Antonium A. U. 724.
- v. Dio 51, 4. Collega erat M. Licinius Crassus,
quintum] A. U. 725. cum Sexto Apulejo. octavum et nonum | A. U. 728. cum T. Statilio Tauro et
729. cum M.4dunio Silano. Dio autem 55, 25. anno 729. demum
in Hispsniam eum ad bellum Cantabricum profectum et Tarra- cone aegrotum decubuisse, narrat,
Triumvir. Reip. cónst.] — Tresviros Jeip. constituendae eos appellat etiam Epitomator Liv. 120., et /ppian. Civ. 4, 2. xat y3v &Qx3v 8; O1699w0iv Ty £a DuAtuy, C. 7. waty9» AQy 3v &ri. xaracTdgEz Ty ragóvrw», ubi compa'at eos cum Harmostis Lacedaemonio- rum, et C. 95. ToU; T3V TÓÀiV ápuóca: wal 01009dica1 Tk Wotyk x£yi- gorov4utvovs, Dio denique 45, 55. &vij4sÀwràg wai OicQSwrüg TQÓG T& ÜioixxUiV xai x«r&OTACi) TÀV TQU'yj.&rwv. Nos nunc idem fere dicimus verbis: die neue Staatsverfassung organisiren.
per decem annos | Susceperant À. U. 711. in quinquennium, Dio l. c. Appian. 4, a., €t A. 717., illud toto jam biennio trans- gressi, in alterum quinquennium prorogarunt. Jio 48, 54. favroig 95 r2» Wysuovíay &g &ÀÀa fr míyre, PmR0) Tà TQóTtQe iie À4AUS& , sT$TQEY/av.
in quo restitit] Defendunt Octavianum etiam ZZor. 4, 6, 6. »haec scelera in Antonii Lepidique tabulis, Caesar percussori- bus patris contentus fuit. Haec quoque, nisi multa fuisset, et- iam justa caedes haberetur.** et Dio 47, 7. Proscriptionis cru- delitatem describunt 4ppiam. Civ. 4, 1—251. Jio l. c. eil. 2, 66, 67., qui et ipse: ,repugnante Caesare, sed frustra adver- sus duos, instauratum Sullani exempli melum, proscriptio.:
240 Cc S'UETONIIYI
tiam et preces exorabilibus, solus magno opere con- tendit, ne cui parceretur: proscripsitque etiam C. 'l'oranium tutorem suum, eundemque collegam patris sui Octavii in aedilitate. /— lunius Saturninus hoc am- plius tradit: Quum peracta proscriptione M. Lepi- dus in Senatu excusassel practerita, et spem clementiae in posterum fecisset, quoniam satis poenarum ex- actum esset; bunc e diverso professum, ita modum se proscribeudi statuisse, ut omnia sibi reliquerit li- bera. ]n cujus tamen pertinaciae poenitentiam post- ea T. Vinium Philopoemenem, quod patronum suum
solus — parceretur] Contra Dio l. o, wai vórs $5 ojx ccv moÀkoüg o0W s(9tiQsv, «4ÀAÀà wal £CwCS TA&iOTOUG. TOiQ TE TQODOUCL ToUc OscTÓTaG ( TOUG (DiAoug » x(aÀsmÓTaTa, wai TOig CuVagaj«Evoig TI" Viv, £TitiAECTATA EXQXTATO.
C. Toranium Appian. Civ. 4, 12. 5v 9s xai GOuwgaviog & - Oi6 TQO'ys"ypaj4JA4svO4g ,— Ae^yóJ4avog UTÓ TiVwV £miTQOTSUCa: Raícagog. v. etiam Schweigh. ad 4, 18. et Fabric. ad Dion. 55, 27. Glandorp. p. 844-
Junius Saturninus] qui scriptor Hadriani tempore vixit, aequalis Suetonii. v. Burm.
T. l'inium Philopoemenem ]) Dio 47, 7. Tavevcia , *yvv$ &ri- Qav94c, rà» avóga Tiro» Odiviov imiw4ovy Sévra, TO j&t» wmQüTOV dg xijwTOy vaQx am&AiuSéQu Tivi QuAcmOij4SvL. wa TáAQUN/EV , weTE Wal Tie WTiy TOU T&ÜV44évar aUTOv magaCXsiv' uer 05 rcUTO ÜxjaoTsÀX) &oQTXv» 3v Cvyvyevas Tig &UTAG T0408 Gj4ASÀÀAs, T4oxcasa, Tóy Ts Raícag& $ix c5; Üwraoviag c5; aósÀAQ s; TO D9éaTQ0v j40vov mày TQiUv &geÀ- J&y bierg&Zaro' xayratJa Pwmxwo4caca, TÓ Tb TQuy ty a'yvooUvri ci inYvuce, xai TXV wif)wToV xUTXV &cjicaca, t«ri9ry TOv aybga SíW- ea*yi»* w,Ts Tüv KRaícaga Savpacavra, màvra; psv aUroUg Aasivat,
- (xai *y&g roig cvykgUxvact Tiv& S&vazog mQosipxyro) vov Os 03 GuAemot- J4£v« Wai ig T4V (mrá0x xararala;, qui locus confirmat rationem eorum, qui mn. l. T. J'inium rescribendum censuerunt pro T. lunium. lta etiam judicavit Schweig. ad Appian. 4, 44. ubi: 'IeUvioy 08 &-sÀsUSsQog aUvoU lovviou , GuÀwumv, oixiíay wewrWj«EVOG AajemQy, Sv TO JasCauTATU) Tg Oikiag SWQuisv £v Aagvawi, og amÓ cib5eov sg y Qxj«Xrwy» 7 piBAiwy &xovci (uAaxqv* xal vuxrOg sTQsiQa xoi TG» a-090Ay. | Censuit enim nomen scribendum: OV. »:o0; cum Casaub. ad l. n., et postea diAomoiju4y pro QiAuev, quod nomen exhibent etiam nonnulli codd. Suetonii. Postea pro honoravit al. decoravit, quod edidit Burm. Sed constantem u- sum voc. Aonorare apud Suetonium docet index.
l
|
WU
OQ TATUS. 241
proscriptum celasse olim diceretur, equestri dignitate honoravit. ln eadem hac potestate multiplici flagra- vit invidia. Nam et Pinarium, Equitem Romanum, quum, concionante se, admissa turba paganorum, apud milites, .subscribere quaedam animadvertisset, curiosum ac speculatorem ratus, coram coníodi im- peravit: et 'lr'edium Afrum, Consulem designatum, quia factum quoddam suum maligno sermone carpsise seL, tantis conterruit minis, ul is se praecipitaverit. Et Q. Gallium, Praetorem, in officio salutationis tabellas duplices veste tectas tenentem, suspicatus gladium occulere, nec quicquam statim , ne aliud in- veniretur, ausus inquirere, paulo post per Centurio- nes et milites raptum e tribunali, servilem in modum torsit ; ac fatentem nihil jussit occidi, prius oculis ejus
Pinarium] L. Pinarius heres fuit Caesaris cum Octavio. Caes. 83. ubi v. Eum h. l. intelligit Dernecc. Sed ad augendam facinoris Augusti invidiam, coheredem ejus diserte, puto, au- €tor dixisset, ut antea C. Toranium tutorem suum. Quum nones nisi Équitem Hom. appellet, nullo alio nomine insignis fuisse yidetur. Ceterum junge: concionante se apud milites,
paganorum] Pagani opponuntur militibus, atque inde Chri- stiani pagznos appellarunt, qui militiae Christi non essent ad- 'cripti. [ta praeter alios hoc gentilium nomen ex ipso Latini- tatis gremio explicuit magister quondam meus, I. 4. JVolfus in disp. de Latinitate ecclesiast. in codice Theodosiano. Lips. 1774. Alias recensuit de eodem voc. sententias Schroeckh. Hist. '*ecclesiast. Tom. VII. p. 225.
subscribere] i.e. clam notare, quam vim sub habet in Ccompositis, ut Graec. j-ó. v. Durm. ad h.l. et Ern. ad Tac. Agric. 45. ubi: ,,quum suspiria nostra subscriberentur.*:
praecipitaverit |j Non opus erat, ut Ern. h.l. Latinitatemi hujus temporis impugnaret, quum Omnis fere pagina hunc Suet. morem ostendat. v. quae diximus ad Caes. c. 6.
ne aliud inveniretur ] Miror, Reitzium seusu obscoeno hoc intellexisse, collato Justin. 58,1. Imo saevitia Àugusti notatur, qui, quem sublatum cuperet, ne facta inquisitione innocens xeperiretur, iimebat.
oculis — effossis] Heinsius emendavit effusis, quod pro- bavit Oudend. Ita /zil $2. £3. seffossumque alterum. Romani
16
242 Cc;"S'UET o Nx
sua manu effossis: quem tamen scribit colloquio peti- to insidia!um sibi, conjeclumque a se in custodiam, deinde Urbe interdicta dimissum, naufragio vel la- lronum insidiis perisse. "ribuniciam potestatem per-
imperii lumen," ubi Junt. effusum. V. interpr. ad h. l, max. Burm.
quem tamen scribit] haud dubie in jmouvzj4aci, (v. C. 15.) ex quibus bausit Appian. Civ. 5, 95. ad primum Octaviani con- sulatum A. U. 71:. rem itanarrans : &oo£s $5 rai;6s aic 3j4égaug Rvoiv* rec F'4AXi0;, à0:Apóg Má&guou D'aAAiov evvévroc Avrzwvicg iy moAcriway CTQaTWylxy àQy 9v, ai7ij7ai1 Tak Raícagos rv GroaTxwyiav 75); AiBUscs xai cvrw TUXO» (Schweigh. conjicit c?rwg &vrvx v e Nostri : collo- quio peiito ; mallem aZc9 évrvx v) xiBovAsücau 7 Kaícagr. xai ay- c0U Tày ps) CTQoTW'ylay méQreiÀcy ci GUvaQXOL, TxV O cixiay Qioracty ó 67407, * 0: DovA3 weTryty;waWs Savacoy. ó 0s Raicag ig TOv a$sÀe Qà» inéÀsucs wQiiv, xai Dowti vstg &TiBà; oUOaj«oU &Trt Qavij- '»«i. (Sc hodie Galli, si quis tyranni scelere ovóajoU &r( Qaívs- c&:, dicere solent: ,il est à l'oubli v. il est mis en oubli.**)
Tribuniciam potestatem] Post devictum Antonium A.U. 7234. decretuim a Senatu narrat Dio 51, 19. ai rv Raícaga T4» rt éZovciay 73) Tüv 02 ].&Qy wv Qix Díou Sys , xai TOig Emi9owj«évorg aUTOY wai SyTOG ToU mwj4joíoU xai SZw Ja&yQt Oyooov Xj«igTaOÍoU aj4Uverv , (& jaxosvi Tüw Oxkapxouvrwuv SE$w.) Sed recepta demum est haec potestas ab Augusto 4 U.721. a. d. V. Kal. Jul., quod patet e Dion. 55, 52. ubi denuo: xai — 5 *ysqousía 034aQy0» aUcós Gia Bicu stvas £yw«Qicaro, et Jac. À. 1, 9. ubi: ,,continuata per septem et tri- ginta annos tribunicia potestas," numero rotundo pro 56 an- nis et aliquot mensibus, nempe ab A. 731. usque ad mortem A. 767. Ceterum de vi tribuniciae potestatis ab Imperatoribus assumtao agunt Tac. À. 5, 56. ,id summi fastigii vocabulum Augustus reperit, no fiegis aut Dictatoris nomen assumeret, ac vamen appellatione aliqua cotera imperia praemineret'' (coll. 1, 2.) et Dio 53,17. 2 «8$ $509 0Í& Y 0»jkapx Ux XWX«ÀO0UMÁY 9s 3» oí zàvu mots àv9572vvsg (Tribuni valentissimi tempore liberae Reip.) c0», 6iówcic Qici(1Ymperatoribus) c & ce £mi'ysesyvójssva iQ &TÉgou civóg à» 4s] CUVSTR1V OUI, TAUSLY, KG T J43) ka 2vBotdscSa: (jus vetendi et personae sacrosauctae) xày dga zt xal T6 fQayUToTOV 43) Cri &Q^/0) &AÀ& wat Avyx aümcic9ar Oózwci, xal &4QiTOV TOV TOL4CavTX aUTó v6 X&i £v x'^y3, amcAÀAUyat Éyjcagyeiv jue *y3Q, &Ts xai &j TCU; SUraTQiQag ravTwS TsÀoUyTEg) GUX OCiÓV VOJAiQCUCIM iiyars T3) 0s Q5 OUvaui) T4» Ty ÜyLápywy TACAV, 07) TiQ TÀ jue jura fyávsro, TQoctiÓ:yrai, ai Di aUtZc xai s Sjag(SjuGig Tüy irdy Tg &gx$j; «UTv, d wal xar' érOg &UTij» M&T& TU asi Oxjkape xoUvrw» ÀajBayóvrwy ». "rgogaivit.
peétuam recepit: in qua semel atque iterum per sin- gulalustra collegam sibi cooptavit. Recepit et mo- rum ]legumque regimen aeque perpetuum: quo jure, quamquam sine censurae honore, censum tamen po- puli ter egit: primum ac tertium cum collega, me-
: b QGUD eC Wm OS s 243 | |
semel atque iterum — colleg. sibi coopt.] A. U. 756. M. Agrip. pam, auctore Dion. 54,12. exerrx 65 ai T9 Avygimma àÀÀa TE :$ (cou 7: íavTG, xal Tijv iÉovciay r3» OX4uaQyix5» £g TÜv aUTÓw xoóvoy (im quinquennium, s./ustrum, utSuet.) sówxs, Cul postica pxorogavit hanc dignitatem A. U. 741. in alterum quinquennium, uv io 54» 28. x&v ToUTo Tü» "AwpimTAV £4 Tj; Xvgíag SA9évyra, 75 Ünuag- X04 SSovcia «091g 8g dAA £r« míévTE Eat ynAvys , id qucd Suetonius silentio uansiisse videtur, quoniam Agrippa proximo anno obiit; et A. U. 748. Tiberium, quoa Dio 55, 9. t9 Tisoip cà» SÉovciay vi» b4pxQyiwXv ig mívTs PT4 dvagae, Noster liber. 9. ,,tri. bunicíam potestatem in quinquenuium accepit." Eidem Jio 55, 15. eam pot. in decennium datam dicit A. U. 757., eoque fere exacto in novum quinquennium A. U. 760. l. 56, 29.
morum legumque repimen] Dio 54, i0. £TiusA4T2; TV TQ3- "Wy B6 TÉVTE ETX TaQaxin9sig 0itjsigovoy499 , (A. U. 755.) et c. 5o. psTk TOUTO Ó ÁjWwovcTog £mij4sÀsTXg T? x«l tmayoQSwtig 769 ToómtWY 8g &rsQa mévT& 871 aigsOeig (A. U. 742.) w. v. 4. Perpetuum tamen habuisse illud dicit Suetouius, quoniam post singula quinquen- nia vel per alias occasiones prorogandum sibi a Senatu aeque euravit, atque imperium ipsum post decennia. De praefectura imorum Caesaris v. Caes. 76. !
sine censurae honore] Dio 54,2. postquam dictaturam ob- latam non recepisse cum mnexravit: 73 0'ajró voUTo xal rial? wUriy 0:à Biov xsigorovíjco. BouAoJwéuwv» tmOixCtv' oUTs "yàg TY? dg xà» Ü-s0T*, Wal sU906 $TíQovg Tia rXg — am£ótitv. Sed so soóem $3, 42. dicitur riasTsUcag CÜv cu "Avygirma, et 54, 16. muiaceuav, et 54, 10. aai T)» :$ovciav 7X9 TÜV Tijw TV ig TOV &UTOV xoovc» (in quinquennium) sAagsv. Nimirum tribuit ei Censoiis norem, quum porestatem revera haberet. De illo autcm 53, 1f. v2 ejyàg 0 TiJux78ixy SÀoBov [atv Tiveg wal TüY «UrOvQaTÜQw) xxTà TO dQ* xXoiov &Aas 05 xal Aopuriavóg Qià Bou" CU jéfvro: wai vUv ari ToUTO eyiyvsrar TÀ ^yàQ 8SQp^yov aUTXg EXowTsg. oUTS a'QoUvro! $m. aUT5/, Gv- TE TX4V TQÓgkÀ«Ciy auüTüg. TÀ3V ty Taig xmToyQa(aig, xTüvrei, de potestate 55, 17. ix 0s ToU Tiju4T8UE(v , TOUG TS Dioug wai TOU TQó- m0U$ 2| i$tT&QoUOi, wai &TOygaQàg rorctyTXi xal TODG JA8y WaTW-
|o APyouG: xol éQ T2» (cTáÓA xal $$ TO BovAeuciviv, 700g 08 xai aTaAsÍ- | Qovci , ow à» avvoig Q0Ey. €6nsum tam. pop. ter egit] Ipse de seidem prodit Augus
244 c. SUE TONII
dium solus. [28] Dereddenda Republica bis cogi. tavit: primo post oppressum statim Antonium, me- mor, objectum ab eo sibi saepius, quasi per ip- sum staret, mne redderetur: ac rursus taedio diu- turnae valetudinis; quum etiam, magistratibus ac
stus in /Monum. Zrcyr. ,,In consulatu sexto (A. U. 726.) cen- sum populi cenlega /M. Agrippa egi, lustrum post annum al- terum et quadragesimum feci, quo lustro civium Romanorum censa sunt capita quadragiens centum millia et sexaginta tria millia. Alterum consulari cum imperio lustrum censumque solus feci Censorino et Asinio Cos. (A. U. 746.), quo lustro cen- sa sunt civium Romanorum capita quadragiens centum millia et ducenta triginta tria millia. Tertium consulari cum imperio lustrum conlega Tib. Caesare feci Sex. Pompejo et Sex. Appule- jo Cos. (A. U. 767.), quo lustro etiam censa sunt Romanorum capitum quadragiens centuc millia triginta et septem millia.'* Tres census commemorat etiam Dio, sed diversis annis. De primo Labito cum collega Agrippa A. 726. consentit 55, 1. Sed. alterum 74, 55. ad À. 745., tertium 55, 15. ad A. 757. refext; in hoc, narrat et ipse, assumsisse ÀAugustum àv S2uUmaTov £Eove CiXV góc Te TÜ TÉÀo; TV amo'yga(Qày wai -Q0g TÀ9 TOU xaSagciou m0i50:» , addita causa: Gc wg jx $óEsisV dg Ti[aw TG xUTÓ TOi&iV.
primo post oppr. st. /ntonium ] A. U. 725. Dio 52, 1. di- Cit QcvAsUc«cÓDar v& Ts ÜmÀa waraÜécDai:, wai Tà vwQé'ylaara Tj TP "yseoucia xai TQ OxJ4 &TiTQEV/ar, instituta autem cum Agrippa ct Maecenate deliberatione, ad retinendum imperium ab hoc fuis- se commotum, dissuadente Agrippa. Orationem, qua Senatum de consilio reddendae Reip. certiorem fecit ipse Augustus, ex- hibet 55, 1—10. De ea vide, quae judicarunt Fabric. l. c. et Fer- guson Hist. Rom. l]. 6. c. x. p. 514. vers. Germ. Prius etiam, devicto Pompejo, idem consilium eum prae se tulisse, affirmat Appian. 5, 152. wai 73» £yrsÀ3j moAirsiay SA&y&y a'TODGGeIy, Bi vaQa- ysvorro $x. Iag9vaiov ' Avrdvicg.
taedio diuturnae valet.] Falso, ut mihi videtur, huc refe- runt orationem ad Senatum modo commemoratam, quae ad tempus post devictum Antonium pertinet, Casaubonus, ipse tamen dubius, et Fabric.ad 55, 8. ubi Augustus: aUróg 7s "yàg cEfTÓViJA4At xal TéTxÀGi/TQQUj«a:, ab OUMÉT oUTE T9 WUX oUTS TU Có|iaT: &yrÉxsi» ÓUvajsoi. — Potius comparandus est locus 55, 30. 6 9 Aj ycveroc, fvóf«aroy psrk laaArovgvícu IIsíowyog agzag (A. U.- 751.) 366deT40:» aj9ig, wgrs jajossiay Skmí0a cwrxgíag Cysiv. mdy- T& *yoU» dg xai rsÀsuTTw» DiíSaTO , Wai T4Q "'yP àpy ag» TOUS TB dÀ-
OCTAVE U5Ss 245
Senatu domum accitis, Rationarium imperi tradidit. Sed reputans, etse privatum non sine periculo fore, et illam plurium arbitrio temere committi, in reti- nenda perseveravit; dubium, eventu meliore, an vo- luutate. Quam voluntateai quuin prae se identidem ferret, quodam etiam edicto hic verbis testatus est: Jta mihi salvecam ac sospiterm Rempublicam szstere in sua sede liceat, atque ejus rei fructum percipere, quem peto, ut opiimi status auctor dicar; et mo- riens ut feram. mecum spem, mansura in vestigio suo fundamenta | Reipublicae , quae jecero. Fecit- que ipse se compotem voti, nisus omui modo, ne quem novi status poeniteret. [29] Urbem, m pro majestate imperii ornatam , et inundationibus in- eendiisque obnoxiam, excoluit adeo, utjure sit. glo- riatus, marmoream se reliquere, quam latericiam
Àoug ToUg mwQürovg «i rGV BovAsuTAV wai rGu Lr TécV "aSooigag, Gix- 9o)ev j4sy ovüiva amtíbsifs, wairo: róy MaQusAAcy máyrwv mQokQiD A ceca ig ToUTO TQocüovwdyTrwy* 0iaAsy sig 0$ rivx xUTOIg TtQi TV Üw- pociav TQvyj&re», TG ji) lleicaw rà Tre Dvuvajastg xai Tàg TQoGó- Qovg Tàg Wcivàc $6 QiBAÍo) igyga ag Süwxs, Tc O "AyQimTa TOY Dax- wróAio» &y&ysigice, Ex hoc Dionis loco Burm. et Oudend. prae- ferunt lectionem codicis Torrentiani e Senatu pro ac Senatu. Sed quamvis ille, non omnes Senatores, sed primores tantum, domum Augusti accitos esse, ostendat, hi tamen ipsi, ut pars potior, Senatus nomine possunt designari. De rationario im- perii v. €. 101. Ceterum, ,,non desiisse eum quietem sibi pre« cari , vacationem a Rep. petere,** testatur etiam Senec. de bre- vit. vitae c. 5.
illam — temere committi] v. quae Noster de Caesare c. 86. cf. Senec. de benef. 2, 20.
Urbem, neque] His verbis novum caput incipiendum esse, quod vulgo a verbis: Publica opera exordiuntur, docet argumen- tum a superiori prorsus diversum, et cum sequentibus cohae- xens. Ineptum zamque pro neque, quod in vulg. legitur, ple- xique interpretes jam repudiarunt. Exornatio Urbis sola eff- 'Cere non poterat, ne quem novi status poeniteret,
marmoream se relinquere] Dio 56, 50. vaóg vs íraígoug cuy- sx&Aecs (ante ONEem)s xal tixüv aUTo0ig 0CX £40508, TíÀog SÓw, ürr T4» "Pógxw *wiv4» vagakagdy, Ai9(vw» Upiv waraÀsimw. Sed diversam hujus dicti addit interpretationem: oUro piv ojw ov
246 cC SUETO NII
accepisset. "lutam vero, quantum provideri huma- na ratione potuit, étiam inposterum praestitit. Publi« ca opera plurima exstruxit: ex quibus vel praecipua, Torum cum aede Martis Ultoris, templum Apollinis in Palatio, aedem "Tonantis Iovis in Capitolio. Fori exstruendi causa fuit hominum et judiciorum multitu- do, quae videbatür, non sufficientibus duobus, ct» iam terlio indigere. Itaque festinantius, necdum perfecta Martis aede, publicatum est, cautumque, ut separalim in eo publica judicia et sortitiones judi- cum fierent. edem Martis, bello Philippensi pro ultione paterna suscepto, voverat. Sanxit ergo, ut de bellis triumphisque hic consuleretur Senatus: pro-
—
mQó6 TÜ TÀV oivoÜcpajuRTwv aUTAG AwQiég, GÀÀX moe tà Tc Goy e i0XvQàv ivsüsi£aro , eandemque profert Iulianus , apud quem in Caesaribus Augustus: Umü cv &QuAIy cráctuy T?» "Pájawv ógdv &ig £0 atoV PÀaUvovuGav moÀAaxig wívóvvov , oUTw QuiS£j«4v và TsQi aU» T4), cTs [yan Of XXe, € Dcoi, rà Àcimüv abaj4Avrwow. V. Casau- bon. ad h.l. et Fabric. ad ion. l. c.
Forun|] De Foro Augusti v. Barthol. Marliani Urbis Ro- mao topogr. 5, 9., Ge. Fabricii descript. Urb. Rom. c, 7. et Alex, Donat. de Uxbe Roma 2, 22. (Thes. Graev. Tom. llI.) Inter Ur- bis miracula xefext Plin. 36, 15.
non sufficientibus duobus] Romano et Iulii Caesaris, (de quo v. Caes. 26.) — Scriptores Romanos, quum de tribus Fo-
ris loquuntur, Romanum, Caesaris, et Augusti intelligere, do» cet Ge. Pabric. l.c.
aedem [Martis] Genit. Martis práetuli cum Oudend, et Wolf. vulg. Marti. Non peudet a verbo voverat, sed est, ut Wolf. jam notavit, aedem Martis modo memoratam, Supra enim publica opera ejus uno commate nominaverat; nunc de siugulis exponit. Do hoc autem templo Dio 54, 8. vs 'Agsog Ti- MegoU sy cc Foriraliq, (id falsum esse, quum in Foro Au- gusti fuisse, et noster, et alii loci ostendant, docet ibi Fa. bric.) xarà 70 00 Aiig coU dsosrgíov ÓXAwmj«a, mQüg Ti» TUV Cijutim wy (signornm a Parthis recep'orum) ay&Ssgw, wal wuQu$5vatr ükéAsucs, xal éxoiwes. v. Ovid. Fast, 6, 545 sequ.
bello Philippensi —suscepto ] Ovid, l, c. 569. ,,Voverat hoc : juvenis tunc, quum pla sustulit arma,* Postea v, 577. ,,Tem- pls feres , et me victore vocaberis Ultor. Voverat; er fuso lae-
[:
OCTAVIUS, 247 vincias cum imperio petituri hinc deducerentur: qui- que victores redissent, huc insignia triumphorum in- ferrent. "lemplum Apollinis in ea parte Palatinae domus excitavit, quam fulmine ictam desiderari a Deo haruspices pronunciarant. Addidit porticus cum bi- bliotheca Latina Graecaque: quo loco jam senior sae- pe etiam Senatum habuit, decuriasque judicum reco- gnovit. "lonanti Iovi aedem consecravit, liberatus periculo, quum expeditione Cantabrica /per noctur- num iter lecticam ejusfulgur praesirinxissei, servum-
tus ab hoste redit. ** Perfecit, redditis a Parthis Romanorum signis (Qvid. 579sequ. Diol. c), A.U. 734.
hinc deducerentur | a-prosequentibus paludatos. v. Caes. 71.
Templum Apollinis] Dio 49, 15. vy Tónov, 0» i» v3 IlaAla- Tio (vulg. cor:upte Xrarío, v. interpr.), wgr' oixobojp5cai Tim, BüyWro, sü4j«oCiugEs, wal Ti ATOÀÀUVL [EQuigty , ETEiÓx xtQavvOg ig eUrüy £yxaTícWWNye, €t 55, 1. TO T& Á-mcoAAdvsioy TÓ T5 £v. T IlaAa- Tíw , x«i TÓ TSJAEVITJAX TO SQ] AUTO , TÀgQ TE avoU4«ag Tv pifAiamv, £Eem0i408 xai xaSiéQucs. (À. U. 726.) Fell. 2, 81. ,,templum Apol- lini, et circa porticus, facturum promisit (devicto Pompejo), quod. ab eo singulari exstructum magnificentia est.* Dedica- tionem hujus templi dicit Zorar. Od. 1, zi. init., bibliothecam autem Epist. 1, 5, 16. ,,et tangere vitet sciipta, Pa/atiuus quae- cunque recepit Z4pol/lo.**
Senatum habuit] Ita etiam Tiberius. Dio 58, 9.
decurias judicum ] quae tres quum fuissent, quartam addi- dit ipse Augustus, v. c. 52. et ind, — JSigoa. de judic. 2, 19. p. 407. ,,Iudices vero in decurias distributi feruntur fuisse, quas Praetores urbani non sorte, sed judicio jurati confecerunt; quoniam autem ex ordinibus iis, apud q6os judicia essent, se- ligebantur, selecti judices appellati sunt.* De voc. recoenosce- re v. ind,
Tonanti Povi] Dio 54, $. wal rv roU Aiüg o9 Boovróvrog &riwaAovj4évoU vaüy waSiígmcs" mel o) Duo TaUra Tagabiborai, Or* qórs Ts £v T3 isQovo'yim Beovrai Pyávevro , wai utr& TaUra veo TS AuvyoUcrw Toi6v0s £mécT4, de quo somnio v. c. g1. Dedicationem Dio refert ad A. 752. De templo v. Alex. Dozar. de Urbe Ro- ina 2, I1.
praestrinxisset] Al. perstrinvisset. lTllam vecam lectionem €$5e, docent sequentia, ex quibus patet, ictum fulminis juxta lecticam decidisse. Transcursum fulguris dicit c. go. Pro prae- lacentem &l. perducentem et praeducentem. v. Oudend.
248 €.5; & WV €T: N 5t
que praclucentem exanimasset. Quaedam etiam ope- ra sub nomine alieno, nepotum scilicet et uxoris so« rorisque, fecit: ut porticum basilicamque Caji et Lu- cil; item porticus Liviae et Octaviae, theatrumque Marcelli. Sed et ceteros principes viros saepe hor- tatus est, ut pro facultate quisque monumentis vel
porticum bas. Caji et Lucii] filiorum Agrippae e Iulia, de quibus c. 64. Alia fuit porticus, in honorem Caji et Lucii de- functorum extructa, de qua Dio 56, 27. ad A. 765.
porticus Liviae ] ubi domus antea fuerat Pollionis, qui, he- rede Augusto scripto, in testamento postulaverat, r5 o4]: 8- QrkaAARe spyov eixoüousS95»ar, ut Dio 54, 25. 0 o2y Aj-ycusrog T3V 6ixiay aUTOU &g Süx(Qog, moo(Qac: Tác Pwrivov waTacRKsUZc, OTWEG j4M- $5» jvwuómuvoy &y Tj mÓÀEL 8x1, wxroaAdy, meQiTTUOV (JKOODjA4TATOS *xi oU TO Ovej«x rÓ ToU lloAA(uvo; , &AÀk vÓ Tág Atcvlag &mEypas. v. Ovid. 6, 659. Plin. 14, 1. Haec exstructa est A. U. 759. De alia porticu Livia, £g 44» ToU cs l'aíeu wai coU Acuwíou Tüv HKaieeQwy;, de qua Dio 55, 27., proximo loco dixi. c£, Panciro/li descriptio U. Rom. reg. 5. (Thes. T.Iil. p. 554.) et Alex. Donat. le. 5 31. (p. 691:)
et Octaviae] Dio 49. 45. iv&593 8&3 oí Axpxrat mayrsÀüg $xs- xiígmvro, Tág r& crokg &ü TG Àa(DUguy ajTUy, xal Td &ToS94xag Tüy BigAimy, Tg Üxraoviavag a*0 v2; absÀQ2c aUros wÀs9sicag, xarscusUacc). (A. U. 721.) Commemorantur a Jeíl. 1, 11. Plin. 56, 5. Conflagrarunt cum bibliotheca Imperatore Tito A. U, 855. auctore Dione 66, 24. cf. Marliani l. c. 5, 11. Alex. Donat. Ew. 3, 19.
theatrumque Marcelli] flii Octaviae, a poetis illius aevi multis laudibus celebrati, Exstruxit illud Augustus in hono- xem mortui. Dio 55,50. xal adco» 0 AjyoveTo; 94uocía v8 SDsysu, imaivíGag wigxsQ siJigTO, Al $6 TÓ j«vwjsiow 0 wxobojssiro ( puto leg. qQxoóójuxro) warí2sro, c7 Ts juv4uy TCU Üt&rQsU TOU TQOKaTX- BA49évrog j«sv Um9 roU Kaisago;, MagxéAAou Q5 wvoj«acjévov , Eri" pes. (A. U. 751.) Dedicetionem hujus theatri narrat 1d. 54, 26. ad A. 741. v. Liv. Epit. 158. Plutarch. Marcell. 5o. sig tquÀX» ad- T0U «ai jy. Owrafíx j45y 9» j«xv4o. TÀ3V BriBAcoSwwwy avéSuxs, (in quo errare videtur Plutarchus. v. not. sup.) Kaicag 0s S9íaTgov, imwyodsjac MaguéAAov. cf. Marlian, 5, v1. et Donat. de Urbe R, 5, 7.
Sed et ceteros principes viros] Dio 54, 18. Toig TX E-wixi míjumOUCiy SQyov iw ry ÀaQuQwy ég TÀJ/ TÀv mp&Lsuv uvXjuj» mOiElV wQocévrafs. ac. Ann. 5, 72. ,nec Augustus arcuerat Taurum, Phiüippum, Balbui, hostiles exuvias aut exandantes opes jore natum ad urbis et posterum gloriam conferre,**
OCTAVIU S 249
novis, vel refectis et excultis, Urbem adornarent. Multaque a;mulüs exsiructa sunt: sicut a Marcio Philippo aedes Herculis Musarum; a L. Cornificio aedes Dianae; ab Asinio Pollione atrium Libertatis ; a Munatio Planco aedes Saturni; a Cornelio Balbo theatrum; a Statilio Tauro amphitheatrum; a M,
a Marcio Philippo] Vitricum Augusti cum aliis intelligit iDonat.l. c. 5, 14. ubi de hoc templo agit; alium, qui mater. teram Augusti duxerat, ZMasson. Vit. Ovid. ad A. 767. — De Hercule Musarum i. e. Movowyizs (inepte alii: Herculis et Mu- sarum) v. quae Torrent. ad h. l., /arlian. l. c. 5$, 9. Donat, l]. c. Has aedes dicit Ovid. Fast. 6, 779. sequ.
& L. Cornificio ]. sine dubio eodem, qui ínterclusas in Si- cilia copias Augusti pedestres servaverat, Consule A. U. 719. Templum Dianae Berneccer,. intelligit, quod fuit in monte Aventino , memoratum a Martial. 6, 64., de quo Pancicoll. in descript. U. R. ad reg. 15. (Thes. T. HI. p. 571.)
atrium Libertatis] Fuerat jam antea in monte Aventino templum Libertatis cum atrio, cujns frequens mentio apud Li- vium. Incendio absumtum splendidius restituisse Asinius vi- detur, et adjunxisse bibliothecam, de qua Pliz. 7, 50. et 55, 2. Qvid. Frist. 5, 1, 71. Ita sentiunt, qui copiose hac de re ege- xunt, Nardin. Rom. vet. 7, 9. (Thes. Graev. Tom.11II. p. 1595.) et Borrichius in libro: J4ntiqua Urbis! Rom. facies c. 35. (Ibid. p- 1604.)
& Munatio Planco] cujus magnae partes in bello Mutinen- si (v. Clav. Cic. et Glardorp. Onomast, p. 615.), Consule A. U. 712. cum Lepido. De templo Saturni ab eo exstructo v. Alex. Donat. l. c. 2, 14. (Thes. T. IHI. p. 609.) :
a Cornelio Balbo] Fuit is Gaditanus, immensis divitiis nobilis, qui primus ex exteris consulatum adeptus est. Pin. 7, 45. Dio 49, 52. Idem, dedicationem theatri ejus in. reditum Augusti e Gallia A. U. 741. incidisse, narrat 54, 25. v. Donat. l. c. 3, 8. (Thes. T. III. p. 694.) Bellor. in Fragm. vestig. veter. Rom. (Tom. IiII. p.17.)
a $tatilio Tauro] qui ex clarissimis Augusti fuit ducibus, v. Fabr. ad Dion. 49, 14. De hoc amphitheatro Dio 51, 25. coU $: 03 Rüaícagog rÓ TéraTQoy sr: UmarsUovrog; (A.U. 724.), ó Taügog 6 Xraríhiog 95arQóv Ti £v TO '"Ágtic msbio wuvwysrtüv Ai9ivov wo SEsmoíwss Toig sauTOU TéÀsCi, xai wa9iéowcsv OTÀojxyix, wai Ou TOUTO GTQaTX'y0v iva wagà ToU OXucu xxr Tog aigsiC9ur PA&j«fAays. Plura v. apud JMarlian. 4, 9. (T. HI. p. 359.) et Donat. 9, 7. (Ibid. p. 69o.)
250 C SUETONIS3S
vero Agrippa complura et egregia. [50] Spatium Urbis in regiones vicosque divisit: instituitque, ut illas annui magistratus sortito tuerentur, hos magistri e plebe cujusque viciniae lecti. ^ Adversus incendia excubias nocturnas vigilesque commentus est, Ad
Agrippa complura et egregia] Huc refer, quae de restitu- tis duttibus equ«e Marciae Plin. 56, 15. Dio 49, 42. Hio porro €.45. Tu V jeotíou Prec (A. 721.) a-ogavij«og à Aeygimrmag — màyra J4t9 Tà oikoÓcju»]aaTa TÀk XWciVX , TaCag Ds Tàg dOOUG, jAuX057 SW TOU Óukocicu Aa Mov, &msCksUaCE ToU; TS UTOVOJA.QUg SlewASwQs, wai 8g vy TiBsqw 0€ aUrüvw Umé£mÀAsvcs. Ab eodem Agrippa dedicata Se- pta in Campo Martio narrat 55, 25. et c. 27. porticum Neptuni, balncumque Laconicum exstructa, et, quod temporis injuriam vicit, Pantheon, de quo praeter alios v. JNardin, 5, 4. (Tom. ]lil. p. 1267.) S
in regiones vicosque] regiones r4. v. quae de Urbis regio- nibus Onuphr. Panvin. in descript. Urb. Rom. (Thes. T. IIT. p. 299. sequ.) 7P'icorum numerus est incertus propter dubiam apud Victorem et Rufum lectionem. v. quae Panvin., Panciroil. et Nardin. libris citatis.
instituitque — lecti] z4nnuos magistratus intellige ordina- rios, Aediles, Tribunos et Praetores; magistri e plebe, vico- rum magistri vel vicomagistri appellati, quatuor praeerant sin- gulis vicis, ut recte docet Panvin. l. c. Detoto hoc Augusti in- stituto Dio 55, B. ita cxponit: oí 6: 63 crevwsoi (vici) £vijausÀw- Ty Try woy 34 ToU Od MoU(ETU 0v); 0Ug kal Cr&V raga ovg KaAoUjasv* xai epi* ei: xai 75 £09) T. T4 &piv2 xai qaBocUXxoi, 9vo, S» auToic TOIG 2 wQioig €» ày &Qxw0i» , X[afQaug TiGi xocSai i0ó99, 7 Ts ÜcuAsia, y) TOig dyogavójuoig TV EjumtjsmQajAEVWV &vEM& GuyoUGA , Em&TQaTW' XaiTO. Kai &xiivw? (TG a*yogavéjuuwv), xai Tüy OxjaxQy wv Tüv TS GTQATX'yOy, và- cay T3) TDÀ0 , tij ÜütxaTéGOaQA «ép» vsu S5iCav , wAx4ow TQograx 98v- Tv" 0 xai vUy "yiryvscar.
excubias noct. vigilesque] Excubias non ipsos excubitores, sed certas stationes per Uibem dispositas, in quibus major pars excubitorum nocte maneret, recte sine dubio interpretatur Bur- mann. Praefectus his vigilibus yuxroQUAaZ dicitur Dion. $2, 24. De ipso instituto ld. 55, 26. xd; às iy c ygóv ToUTe T0)Àk vc TÓÀ&wg vUQi Qis(Q96Qx, àv0Qag rs sEsAsuSégou; (hic est miles lie bertinus, quo Ron ae incendiorum causa Augustum usum esse, Noster dixit C. 25.) éwTaxj vQóc ràg &vixovQlag «UTjjg xarsAEEarO, xai àgxovrAX UrmTÉÍa aUTCiG TQocáTalsv , d xai 0r GÀCyovu cag QiaÀU- CwV. cU j4$vTOL MAI &£0/08 TOUTO. XarajxaSd»y yàg &x t3jc raigac xai x oy- eiJsgraczv xal ayayxator&zyy Ty mag aurüy Bon9tay oUcav, irooyct
O'C' T4 YrUSs 221
coércendas inundationes alveum "Tiberis laxavit ac repurgavit, completum olim ruderibus, et aedificio- rum prolapsionibus coartatum. ^ Quo autem facilius undique Urbs adiretur, desumta sibi Flaminia via Arimino tenus munienda, reliquas triumphalibus vi- ris ex manubiali pecunia sternendas distribuit. Ae-
M , q 7$ 59 EN [3 , tT «o! , , eUTcUG. Mal &iCi Wal viv ot yuwro(DUAaxsg oUTOL (016V TiVX TQOTOV OUM EJ - E , k » ' , H M5 ^ * L $4 vüy amsksu9sQuv aTi JA9VOV , xÀÀa wai EX TOV xÀÀwy crQuTsUOjJ«SVOU* xal T£» v& £y T5 mOÀsi Sx ovs: (hae sunt excubiaeSuetonii, Corps de Garde), xai jucS2) £x ToU Owjociou (&gouci. Dicti autem sunt hi vigiles a reliquis militibus sparteo/lj, de quo nomine v. Casaub. ad h. l. cf. Fabric. ad Dion. l. c.
ad coércendas inundationes] ^ Cxebra:. harum est mentio
apud scriptores. Ita Dio 595, 20. à Tifsgig wsÀayicag -ACav Tiv
i) roig msüioig Poojaw» waréAa(cv, wers mÀticSai (A. U. 727.). c. 55. 0 7s TiBsQu; a2Z49sig Tv. Ts 'y&Dugay T4» £vAivxy xarícuQe, ai Ti» mOÀi) xÀer49 fTi TQsig Wj4ÉQag £v0140s» (A. U. 751.). ldem narrat accidisse insequenti anno 54, 1. et c. 25. ad A. 741., l. 55, 22. ad À. 759. et 50, 27. ad A. 765., ut in imperio Augusti subsistam, eamque calamitatem pro prodigio habitam, saepius monmet, quod patet etiam ex Horat, Od. 1, 2, 15. sequ. ubi v. interpr.
prolapsionibus] Al. proJationibus, quod edidit Oudendorp., probatum etiam a Graevio, qui interpretatur de molibus in Ti- berim jactis ad proferenda domuum spstia. Mihi praeplacet prolaps., quod intelligendum de singulorum aedificiorum rui- na, quum rudera universae Urbis vel magnae partis eversiones prioribus temporibus factas, per Gallos, crebraque incendia aliasque occasiones, spectent. Nam, quod hoc vocab. hoc uno loco ea potestate legi, objiciunt, id ad proscribendum il. lud haud sníficit.
desumta sibi Flam. via] Dio 55,22. iv T3 -oosiQWujsévvo £7&& (U. C. 727.), rà; benc vg sZw ToU Tit 0UG ÜvgoQsUTOUG UT aji&Àsi- «g ópüv oUC&g, Tg j&sy àÀÀag AÀÀo:g rici Gv DBovAsuTdV EmiOksUdCU, TOig oix&loig 7TéÀsG. mQocéroZs Tijg 0s 09 GAÀaguvíag aUTÓóg, tTEiÜWTSQ £uorQaTsUsiV Ór aUTÀG EJAEÀÀEV, ETEJAEÀ*w. wal » j4sv sUDUg TóTB Ei" veTO, Wai ÜuX TOUTO Ai EL4OWSG AUTUD fT Giówy sy T& TX TOU T.8soi* Sec »ys(QUga xal zvi'"Aguutyz £xor9uoay. ai 0 Aat UGTsQOV, siT. oU vQOg TOU Oxj4oCioU (iv5105 jagOsig TÀy BovAsurAY f0swg &vXAtowev), sirs xai TQ0g TOU ÁU'yoUCTOU Tig &imwtiV &DfÀs:, ETsCksusCÓwcay. CÍ, Nicol. Bergier, de publicis et militaribus Imperii Romani viig sect. 15. et 21. (Thes. T. X.) et Ce/lar. Geogr. Ant. 2, 9. p. 955.
. Nomen habebat haec via a C. Flaminio Censore, qui eam mu.
niverat, auctore Liv. Epit. 20.
232 6. 8. UE TON Et
des sacras, vetustate collapsas, aut incendio absum- tas, refecit; easque et ceteras opulentissimis donis adornavit, ut qui in cellam Capitolini lovis sedecim millia pondo auri, gemmasque ac margaritas quin- genties HS. una donatione contulevitL [51i] Post- quai vero pontificatum maximum, quem nunquam vivo Lepido auferre sustinuerat, mortuo demum sus- cepit, quicquid fatidicorum librorum Graeci Latini- que generis, nullis vel parum idoneis auctoribus, vul- go ferebatur, supra duo millia contracta undique cre- mavit: ac solos retinuit Sibyllinos; hos quoque di- lectu habito ;.condiditque duobus forulis auratis sub
aedes sacras] Addit sacras, ut c. 100. in aedium sacrarum mexima, et Deorum aedes Cal. 2:. et Ner. 59., quaniam voc. aedes in plur. numero dictum intelligi posset de aedificiis hu- snano usul destinatis.
in cellam Cap. Iovis — contulerit] post triumphum A. U. 725., ut docet Dio 51, 22. ubi de pluribus templis ab Augusto dedicatis exponit, additque: evyv& »yàg xai &g $xsivo (sacrarium Iulii Caesaris) averíS4, wal irsqa TG T8 À& T5 lRomirwÀ(vw xai 757 Ho« r4 re ÀS«va íe099$. De templis ab Augusto exstructis donisque ibi consecratis v. etiam Monum. Ancyr. tabul. I, a dextra.
ger nunquam vivo mus auf. sust.] Dio 49, X5. eX» ToU Ae. mi$ov isqwcUvsv QiboJdsyW9 Of OUX sAapsv oUós "yàg iÉ$v dre — &QsÀscSar, et 54, 15. woÀAXxig xai ioía xai wow Tg isQwCUvMG raUTX4c A&Xi0UJ4eV66 , OUM £üukaiwgE Qüvrog ToU Aemiócu Aafsiv auTX4w. Appian. 5, 151. 7oU 0& oAaoU TÀ2V mi fsguedvsy £g &UTOV £« As «ióou jura (Dégovrog , 9v eva dytiv vevójsiG ran j4&x pt Sav&rOU, OU sDÉ- ysro. Senec. de clement. 1, 10. iecepit A. U. 741., quod Dio $4, 27. ToU Asmióov jgsraÀAaZavrog aQxisosUg a-sbsiySx. De pon- tificatu maximo Imperatorum Bomanorum v. Jio 55, 17. et Fabrie at;ue Reimar. ad b. l. cf. libelli Jo. Andr. Bosii de Pon- tice maximo Komae veteris, et de pontificatu maximo Im- peratorum Romanorum , qui Thesauri Graeviani Tom. V. con- tinentur.
ac solos retinuit Sibyllinos] Dio 54, 17. xai rà $4 rà Xu BUAXEua, irum ÜmO ToU xoóvov *yrvyovóva, To)g isp£ag aUToOxtipla £wyosipacSa: né hsucSV , fva jawOsig £T&pog &Urà avaAsEwra. De Si- byiiis et libris Sibyllinis v. interpr. ad Gel/. 1, x9.
dilectu habito] Tac. A. 6, 12. ,,Simul commonefecit (Ti- berius): quia multa vana sub nomine celebri vulgabantur, san-
! ] h
pe
O CT A WV IU .S. 253
Palatini Apollinis basi. Annum a D. Iulio ordi- naium, Sed postea negligentia conturbaium atque conlusum, rursus ad pristinam rationem redegit: in eujus ordinatione Sextilem mensem e suo co- gnomine nuncupavit, magis quam Septembrem;
xisse Augustum , quem intra diem ad Praetorem urbanum de- ferrentur, neque habere privatim liceret; quod a majoribus quoque decretum erat, postexustum sociali bello Capitolium, quaesitis Samo, llio, Erythris, per Afrícam etiam ac Siciliam et ltalicas colonias, carminibus Sibyllae, una seu pluves fuese, daioque Sacerdotibus negotio, quantum humena. ope potnis- sent, vera discernere.** Similem dilectum instituit A. 772. ipse Tiberius, auctore Zion. 57, x8. ó cov» Tifégiog TaUT& T$ Tà Ev3, € xai Xysv053 Cvra , Oris, xai Tà DifAia veyTX T& jAxyT&íxy TiVX Sxovr& £vsUXéiyaTO' Wal Tà |Aty dg OvOSVÓg diim ATEMQUVE, TX OR fvé- XQuys.
Annum a D. lulio ordin.) v. Caes. 4o.
negligentia conturbatum atque confusum] | Macrob. Saturn. 1, 14. ,,Sic annum civilem Caesar, habitis ad lunam dimensio- nibus, constitutum edicto palam posito publicavit. Et erxror hucusque stare potuisset, ni sacerdotes sibi eryorem novum ex ipsa emendatione fecissent. Nam quum oporteret diem, qui ex quadrantibus confit, quarto quoque anno confecto, antequam quintus inciperet, intercalare; illi quaxto non peracto, sed :n- cipiente, intercalabant. Hic error sex et triginta annis per. mansit; quibus annis intercalati sunt dies duodecim, quum dew buerint intercalari novem. Sed hunc quoque errorem sero dee prehensum correxit Augustus, qui annos duodecim sine inter. calari die transigi jussit; ut illi tres dies, qui per annos tri. ginta et sex vitio sacerdotalis festinationis excreverant, sequens tibus annis duodecim, nullo die intercalato, devorarentur, Post hoc, unum diem secundum ordinationem Caesaris, quinto quoque incipienteauno, intercalari jussit; et omnem hunc ordi- nem aereae tabulae, ad aeternam custodiain, incisione mandavit.**
Sextilem — nuncupavit] Dio 55, 6. róv püjv« TOv EsÍriAiow &T(kxAOUjsvCV , Áv'youcTOP &vTwvó|in0s. 7v "yap &ÀÀwv Tóv Xe mríuBQiey CUTWQ, EfTtOWTtQ 5y aUTQ -fyysyévvWtO, TQora'yogsUcai &XshacavTwy, S$xtivoy «UTég TQosTiJuj7:V , (OTI xài UVxaTO; 8 &Uri Trà vQüToy a-vs0sbsinTO, wai [&&yag TOÀÀag wai j4&yáAzg iveviws«u. locus autem de ea re palmarius est apud /a- €rob. x, I2. ,,Augustus deindé est, qui Sextilis ante voca- tus est, donec honori Augusti daretur ex Senatuscousulto, cu- jus verba subjeci: Quum lmperator Caesar Augustus mense
254 C, "sS U X "RODA XI
quo erat natus; quia hoc sibi et primus consula- ius, et insignes victoriae obtigissent. | Sacerdotum et numerum et dignitatem, sed et commoda au- xit, praecipue Vestalium virginum. Quumque in demoriuae locum aliam capi oporteret, ambirentque multi, ne filias in sortem darent; adjuravit, si cu- jusquam nepiium suarum competeret aetas, oblatu- rum se fuisse eam. Nonnulla etiam ex antiquis ceri- moniis, paulatim abolita, restituit; ut Salutis augu-
Sextili et primum consulatum inierit, et triumphos tres in Ur- bem intulerit, et ex Janiculo legiones deductae secutaeque sint ejus auspicia ac fidem, sed et Aegyptus hoc mense in potestatem Populi Romani redacta sit, finisque hoc mense bellis civilibus impositus sit, atque ob has causas bic mensis huic imperio fe- licissimus sit ac fuerit; placere Senatui, ut hic mensis ;,Augu- stus appelletur. Item plebiscitum factum ob eandem rem, Sex- to Pacuvio Tribuno plebem rogante.* Ceterum hic honor da- tus est Augusto A. U. 746. Marcio Censorino et C. Asinio Gal- lo Coss., quod notat etiam Censorinus c. 23.
Quumque in demortuae locum ) Huc pertinet, quod Dio 55, 92. &mtiüs T8 CU QaOiwg oi maVU sU'*yty&ig Tag Du'yarégag 8g TA» TÀ6 *Eccíag isgaTsíay $r&0i00Cav , tvojao9ér5x wai e£ amsAsuSéQuy "y&y&V- y4]4£vag teg&cDat, wai 0 JA&V XA9oog aUrüv, mti mÀé(ovg xjuQpiuupyry- gay, 6&» Tj CuVBÜQip, mapóvrwy Tüy «aríQuv Gv, PyiverO, OU pávror xai ToixUTX Tig Amébexy 2». De modo, capiendi virgines Vestales, v. Gell. 1, 12. — Postea Oudend. mallet cum nonnul- lis: 7e — daret sc. Augustus. ]
Saluiis augurium] | Dio 57, 24. t0 cidvicjua TO TÀg Uyitiag (rectius 7j; cwT50ía; dixisset, ut monet ad h. l. Casaub.) diu intermissum repetitum marrat A, U. 69:. Cicerone et Ántonio Consulibus, describit autem ita: mobro gav-tíag tig tTQómog $CTÍ, mÜcTiy TiyX BÜpwv, ti £miTQiTSL C(DÍGIv Ó 9róg Üyitiay TO) DXJaw aicU- Gai Óg eU, 0ci0V ovOs airyciy aUTES, TQiV cvy «o95vat , yytv&c Sat. xai £rsÀsito WaT' 8rc6 y) jjaéQa, fy x Jaybrv OrQaTówsboy jayTB $*l TÓ- Asucv zt, jQT avreragsTRTTSTÓ Tig, j5TE Qju& Ero. Wal Did TOUTO £v TOig GUVEXÉGI XiyOUVoig ,. xai [aàÀicTA Toig tjAuAleig, cUX ExOiEiTO. QAÀwg Ts yaQ Ta*yy&Arro» c(Qíciv 2v, xaSagay TO màvTwV aUTüy 3» jiígav awgiBüg 7497741, xal TQogkTi ^ai dcoTüTaTOY), Xaxa ayTCUS EM
Tig OTACtCiy $MOUCÍOUVG ajJaUSxra aÀAWAcig mXQixCvTa;, wal ja&AÀove
Tag, àv TE 4TT4DQCIV , Y TE Wai VIMS)OWCI, KAakOUCSoi, SrtTX CwT- gíav mapa ceU 9aiov mQogaiTéiy. lnstaurasse iliud dicit Augustum simul cum clusis Jani portàs A. U. 725. l 51, 20. ubi: xai và
O Oc TA V.I Us. 255
rium, Diale flaminium, sacrum Lupercale, ludos Seculares et Compitalicios. | Lupercalibus vetuit cur- rere imberbes: item, Secularibus ludis juvenes utri- usque sexus prohibuit ullum nocturnum sj.ectaculum frequentare, nisi cum aliquo majore natu propinquos rum. Compitales Lares ornari bis anno instituit, ver-
cidwicj«a TO Tg U'yriag $TOij8aV" wai yaQ TóTs Üi avsQ tivOy QusÀf- Àuzro. Denuo repetitum Imperatore Claudio , auctore Tac. A. 12, 25. qui: ,,Salutis augurium, quinque et viginti annis omis- $um, repeti ac deinde continuari, placitum,** ubi vel error in mnunmiero sit necesse est, velinterciderit in scriptoribus celebrati inter Augusti et Claudii tempora mentio. v. Lips. ad Tac. l.c., Fabric. ad Dion. 57, 24., Politian. Miscell. c. 15., Bulenger. de auguriis et auspiciis etc. 2, 17. (Thes. Graev. Tom. V. p. 440.)
Diale flaminium] Dio 54, 56. x&» «9 avro ToUrw xQóvo (À- U. 745.) ó isQsUüc ToU Aug moUrov Jasra 06v MagotAay amsbüsiy 24. V. quae diximus ad Caes. 1. et Lips. ad T'ac. A. 5, 58.
sacrum. Lupercale] cujus paucis ante necem Caesaris cele- brati mentio Caes. 79. ubi plura de eo vide. Videtur intermis- sum postea ob ea, quae ibi acciderant.
ludos seeulares | Dio 54, 18. ad A. 757. C. Furnio et C. Sie lano Coss. c& c& caixovAágix à méjem Ta EmeréAscs. v. quae Fabric, ad h.l., interpr. inque primis Mitscherlich., ad Horatii car- sen seculare, al. ad Censorin. Cc. 17. et Zosim. 2, 5. Onuphr. Panvin. de ludis secular. (Thes. Graev. Torn. VIIII. p. 1078.) et Petr. Taffin. de veterum Romanorum anno seculari, ejusque celebritate potissimuzn per ludos seculares (Thes. Tom. VIII. pag- 567. sequ.). ;
Compitalicios] quos ludos ex viis compitorum, in quibus agitabantur, Compitalia appellitaverunt, ut Macrob. Saturn.
, I, 7. quem vide. cf. interpr. ad Cel/. 10, 24. Dionys. 4, 14. et
Rosin. Ant. Rom. 4, 9. p. 271. et 276. et l. 5, 20. p. 341.
Compitales Lares] i. e. $tatuas Larium, quae in compitis erant constitutae. Alii praeferunt lectionem: Compitaliciis, quae efficta videtur ad similitudinem praecedentis: Lupercali- bus, Neque dies ludorum Compitaliciorum, incertus quidem, agi tamen solitus, ut Donys. l. c. óAÀéyam verepov Xj«&qaig tv BRooviev, quocum consentiunt loca Cic. ad Att. 6, 7. et in Pison, €. 4., quae modo in IIII. Non. Januar., modo in III. Ral. Januar. incidisse illam docent, congruere videtur vernis floribus et aa- stivis, de quibus Noster. Singularis igitur hic honor fuit La- rium statuis habitus, a ludis illis sejunctus, lta etiam judica- runt Scheíler., Burmann., Oudendorp.
256 Cc SUETONIIK
nis floribus et aestivis. Proximum a Dis immortali- bus honorem memoriae ducum praestitit, qui impes rium populi Romani ex minimo maximum red.idis- sent. ltaque et opera cujusque, manentibus titulis, restituit, et statuas omnium triumphali effigie in utra- que Fori sui porticu dedicavit; professus edicto, coz- znentum id se, ut illorum velut ad exemplar et zpse, dum viveret, et insequentium aetatum Principes ex- zserentur a civibus, Pompeji quoque statuam, con- ira theatri ejus regiam, marmorco lano superposuit, iranslatam e Curia, in qua C. Caesar fuerat occisus.
[52] Pleraque pessimi exempli correxit, quae in per«
niciem publicam, aut ex consuetudine liceniiaque bele lorum civilium duraverant, aut per pacem etiam ex- sliterant. Nam et grassatorum plurimi palam se fere-
manentibus titulis] i. e. inscripis adhuc nominibus eo- rum, qui primi opera illa exstruxerant, vel imperfecta relique- rant. Id Dio 53, 92. eJ p£vrct wai t3» QOóZav 736 oiobojux4ctwg e(Qüy icQeriQíceTrO , AAA amíÓwxsP aUTOig TOig waTacksuACaGiy aU TOUS.
triumphali effigie] Recte interpretatur Oudend. triumpha- libus ornamentis et vestitu insignes.
theatri ejus regiam] i. e. basilicam, quae cum theatro erat conjuncta. v. ad Caes. c. go.
marmoreo lano superposuit | Hanc lectionem jam recepee runt Oudend. et VVolf. pro vulg. supposuit. Tali enim statuae hujus collocutione sub fornice trausitionem et perspectum per- vii Jani impediisse Augustum, recte ille monuit. Contra sta- tuae arcubus superimpositae in monumentis saepe conspi- ciuntur.
e Curia — occisus] Ad banc ipsam statuam interemti Cae- saris corpus diu jacuisse, ex Appiano et Plutarcho notavi ad Caes. 82.
Pleraque — correxit] Dio 55, 29. £rsi5 T8 «01Àà *w&wU xarà T8 Tkg CT&C&ig, AV TOig TOÀÍ|X0:6 , &ÀÀwog TS ai £V TX TOU "AvrwyViOU ToU T£ ÁsmióoU Cuvagxia, xal avcjwgc xai aüiWwc ETETO EL, mÀVT era Oi svóg TQO'ypXj4J4&TOg WXTÉÀUCSV , CQov TX EXT? aUT0U UTATEi- ay -Qog9sig. Pro pleraque Ernest. cum uno MS. zaluit plura- que. Atillud est i. q. multa. v. ad Caes. 85. ubi etiam pro ple- rosque al. pluresque. cf. ind.
grassatorum ] v. Tiber. 57. ,,in primis tuendae pacis a gras*.
saturis ac latrociniis seditionumque licentia curam hubuit sequ.**
^
OCTAVIU S, 257
bant succincii ferro , quasi tuendi sui causa: et rapti per agros viatores sine discrimine, liberi servique, er« gastulis possessorum supprimebantur: et plurimae fa- cliones, titulo collegii novi, ad nullius non facino- ris societatem coibant. Igitur grassatores, disposi- tis per ópportuna loca stationibus, inhibuit: ergastu- la recognovit: collegia, praeter antiqua et legitima, dissolvit, "Tabulas veterum aerarii debitorum, vel praecipuam calumniandi materiam, exussit. Loca in Urbe publica juris ambigui possessoribus adjudica« vit | Diuturnorum reorum, et ex quorum sordibus nihil aliud quam voluptas inimicis quaereretur, no- mina abolevit, conditione proposita, ut, si quem quis repetere vellet, par periculum poenae subiret. Ne quod autem maleficium negotiumve impunitate vel mora elaberetur, triginta amplius dies, qui ho- norariis ludis occupabantur, actui rerum accommo-
ergastula recognovit] adhibito ad hanc curamTiberio. v.Tib.g,
collegia — dissolvit] quod Caesar jara fecerat. v. ad Caes. 42.
Tabulas-— exussit] Dio 55, 2. nai Tàg $yyUag rx TQ06 TO O3. póctov vpÓ TÀ; vQ)g 74 AwTiw JA yug "ysvoJaévag , mÀXV Tüv T$gi TX (ixobou9MaTa, &T4AAAALS Ta Tt maÀeiX CujiBOAo4m TOV T Woiv t $QuAóvrw» $«avce, qui locus confirmat emendationem Beroaldi, quem plerique secuti sunt, excussit pro vulg. excussit i. e. exa- ininavit. De voc. calumniae sensu juridico dixi ad Caes. 20. cf. Domitian. 9. ,,//scales calumnias, magna calumniantium poe- Tia, repressir.**
Loca in Urbe publica — adjud.] i.e. quae utrum publica essent, an eorum, qui illo tempore ea tenebant, ambigebatur.
Diuturnorum reorum] Eadem benignitas Domitiani tradi- tur C. Q. ,,reos, qui ante quinquennium pioximum apud aere. zium pependissent, universos discrimine liberavit; nec repeti, nisi intra annum, eaque conditione permisit, ut accusatori, qui causam non teneret, exilium poena esset.'! Sordes reorum dicuntur ob togam sordidam, quam gerebant, Est igitur intel. ligenda afflicta eorum conditio. .4bolevit e catalogo reorum, qui in aerario servatus est, ut docet locus Domit,
triginta — accommodavit] Nimirum, quum dierum zc/a. 6torum i.e, quibus judicia haberi non lieebat, numerus nímis Cxevisset, ita ur tempus, intra quod peti poterant rei, fseils
4
258 €. oBUCUEUTUIO0NOX E
davit. Ad tres judicum decurias quartam addidit ex | inferiore censu, quae ducenariorum vocaretur, judi- caretque de levioribus summis. ludices a vicesimo aelalis auno allegit, id est, quinquennio maturius,
posset elabi, iis triginta derraxit, eosque inter fastoz retulit s. üciui rerum i, e. habendis ju«ciciis accommodavit , qui occupas bantur ludis honorarii; h. e. non publicis s. ad Dei alicujus cul« tum celebratis, sed ad Praetorum aliorumve magistraveum bos norem in muneris auspiciis plebis delectandae causa editis, Quicquid enim non a tota Republica institutum erat, sed ab aliis vel honore aliquo ornatis, vel-honore aliquem orneturis, honorarium dicebatur, Jta edicta Praetorum continebant jus ho- norarium , et arbiter honorarius est apud Cic. Tusc. Qu. 5, 4r. y. Cl. Cic. in honorarius, Ceterum Heitz. ad h. |. monuit, am- plius hic non esse plus quam trig., sed praeter solitos judiciorum dies hos trig. Augustum adjunxisse, citato Jor. 2, 2, 19. ubi tam:n est oppositio: ,,e£ haec, et trecenta amplius castella va- stata sunt.**. Nostro loco amplius eo sensu. prorsus abundaret, quum id ipsum, alios trig. dies destinatos esse judiciis, totum comma exponat. lmo obtinet suam significationem amplius duobus nominibus inclusum, et, quod Oudend. vere monuit, aliquando plures, aliquando pauciores, ultra triginta tamen, dies iis ludis, nequaquam statis, occupatos fuisse, ostendit.
judicum decurias | v. ad c. 29. Tertiam d.curiam tiibuno- rum aeraiiorum sustulerat Caesar, auctore. Sueton, Caes. 4r. ubi vide. Postea legom de nova decuria,, ex Alaudis et Cen- turionibus composita, tulerat quidem Antonius in consulatu, sed hostis judicatus rem non peifecerat. Jam, quum tres b. l. judicum centuriae commemorentur , tertia tribunorum aerario- rum restituta interea videtur. lta sentiunt Torrent. ad Lb. l. et Franc. JioZorte/l. de judiciis (Thes. Giaev. Tom. Ill. p. 15.). Sed Paul. ZManut. de legibus Romanis c. 15., Antonii legem de tribus decuriis prorsus non abrogatam, quum hostis judicatus ille esset, existimat. Quintam decuriam postea addidit Cali- gula. (Cal. 16. ,,ut levior labor judicantibus foret, ad quatuor priores quintam decuriam addidir.**) Judicibus, sextam decuriam adjici precantibus, negavit Gaiba (c. 14.). .
ducenariorum ] quia lecti erant ex hominibus inferioris census, qui tsntum ducena sestertia possidebant, non, ut ce- teri, quadringena, ut vera est interpretatio Graevii, Errat igitur Zeinecc. Ant. Rom. 4, 17, 2., dictos ita existimans, »quia de minoribus summis judicabant, quae CC millia nummuüm non excederent.'*
& vicesimo aetatis anno] Haec est emendatio Cujazi Ob-
QcoTaA'VrUus, 229
quam solebant. Ac plerisque judicandi munus detre- ciantibus,' vix concessit, ut singulis decuriis per vis» ces annua vacatio esset, 'et ut solilae agi Novenibri ac Decembri mense res omitterentur. | [33] l1pse jus dixit assidue, et in noctem nonnunquam; si parum corpore valeret, lectica pro tribunali collocata, vel eliam domi cubans. Dixit autem jus non dil'gentia modo summa, sed et lenitate: siquidem manilesii pare ricidii reum, ne culeo insueretur, quod non uisi con- fessi afficiuntur hac poena, ita fertur inlerrogasse: Certe patrem tuum non occidisti? | Et quum de 1al- so iestamento ageretur, omnesque signalores lege Cornelia tenerentur, non tantum duas tabellas, da-
serv. 21, 52. probata a Casaubono ad h. l et Bynkershoek. Observ. Juris 6, 17. ac plerisque reliquis, pro vulg. tricesimo, quum annum 25. muneri judicis obeundo legitimum tuisse, ali« unde constet. kaud inepte tamen comma: id est — solebant, glossam existimat Oudend., Augustumque non quinque annos solito citius, sed serius judices allegisse, ubistaret, quod in omnibus Mss. est, tricesimo.
Noveinbri ac Decembri) qui menses toti fere ludis feriisque dati paucos dies fastos antea etiam habueraat. fies agi enim eodem sensu dicuntur, quo supra actus rerum, de habitis scilicet juàiciis,
jus dixit assidue] v. ad Caes. 45. De jurisdictione Augu- sti cf. Dio 55, 21.
pro tribunali] Non est loco tribunalis, sed ante tribunal, ut saepissime apud optimos scriptores, quamquam in iis ipsis id aeque reprehendendum puto, atque, quod multi nostratium particulas vor et für discernere nesciunt.
ne culeo insueretur] ex lege Pompeja, cujus clausula haec | €5t: ,,18 (qui parricidium vel patravit, vel tentavit) si cozfes- $us erit, virgis sanguineis verberatus, deinde culeo insuatur cum cane, gallo gallinaceo, et vipera, et simia, deinde in mare profundum culeus jactetur.** v. Anton. Zugustin. de legi- bus (thes. Tom. IH. p. 1250.) et Sigon. do judiciis 2, 51. (lbid. p- 1792.). Diserte igitur additur in hac lego, non nisi confessos afficiendos hac poena. Effugium Augustus ipsa interrogandi xatione reo suppeditavit, quum non quaereret: Num fecisti p2rricidium, cujus reus ageris? sed: Nonne verum est, t9 pauem non occidisse ?
omnesque sigu. lege Cornelia ten.) Verba hujus legis; latae ? Cornelio Sulla, haec eunt: ,Praetor, qui ex hac lege quao.
260 € 5Uw*tT-*90nmNtl1t
mnatoriam et absolutoriam , simul cognoscentibus de-
dit; sed Lertiam quoque, qua ignosceretur iis, quos
fraude ad signandum vel errore inductos constitisset. Appellationes quotannis urbanorum quidem litigato- rum Praefecto delegavit Urbis; at provincialium con- sularibus viris, quos singulos cujusque provinciae ne- gotiis praeposuisset, [34] Leges relractavit, et
a —ÀMÀÀ M Ó—
ret, de ejus capite quaerito, qui testamentum amoverit, cela- verit, eripuerit, deleverit, interleverit, subjecerit, resignave- riti, quique testamentum íÍalsum scripserit, signaverit, recita- verit dolo malo, cujusve dolo malo id factum erit, sequ.** v. Sigon. ds judic. 2, 52. Sed inde ab Augusti demum tempori- bus eos, qui dolo malo, et qui aliorum fraude, vel errore in- ducti crimen falsi commisissent, distinctos fuisse, ex n. l, viri docti probaverunt. cf. Heinecc. Ant, Kom. 4, 18, 65.
ZAppellationes] De appe lstionibus doctus est excursus Li- psii ad Tac. 4.14, 20. Pertinebant illae ad praecipuas imperii fir- mandi artes, quibus Augustus ususest, quuni judicium de gravis« simis rebus ita ad ipsum rediret, ideoque suadet ei Maecenas apud Dion.52, 55. bixaCe 9& wai a0r0c lBÍix T& 7$ E(Eocux xal rk àvamUgu- Tij4&, 074 Xy TaQA T& TÜV 4s(GOVWY &QXOvTOV, Wal vagi Ty STITQUTUV, TOU r£ OÀiaQx OV, W&i TOU UTOTIJAYTOU, xai TOV Pragy wy, TOU TE TCV Cir OV &TiCWoTSUvTOg , W&i TOU vuxroQuAaxoUvTOG, a(Quwyira:. jwT& "yàg a TíOieg |iT AUTOTEAXNG OvTW Tig TÜ TAQXTAV SUTW , COgTE |4J) CUM E(Qé- cij4oy &*' xvTOU Oixg» "yryvsz09av.— Ceterum. hunc Dionis locum cum nostro non pugnare, satis ostenderunt Fabric. ad eundem, et Lips. l. c, quum ultimam et in gravioribus rebus ad sese provocationem ab Augusto perpetuo servatam, constet. cf. Ca- lig. 16. et Ner. 17.
Pracf. deleg. Urbis] Num ita scribendum esset, timide ambigere se dicebat Lips. l.c. Recepta postea est ea emendatio vulgati Praetori urbano , vel comprobata saltem a Casaub., Ezn., Qudend., VVolüo:; assensus est etiam Reitzius, quia Praefecti Urbis potestas sub Principibus maxima. Maecenas apud Dioz., 52, 21. judicium de causis, in quibus a reliquis magistratibus provocatum ad ipsum fuerat, Praefecto Urb. diserte tribuit. v. ad cap. 57. Error exstitit e compendio PR. URB. Quod autem quotannis delegasse eam provinciam Praefecto Urb. dicitur, id, acute Oudendorp. vidit, factum, me tantam potestatem some] in perpetuum illi traderet, quod cauto et circumspecto Augusti inzen:o optime convenit. In provinciis ob crebram magistra- 1u..m permutationem minus erat periculum,
D;.CTAYV IU S 261
quasdam ex integro sanxit, ut sumtuariam, de adul- ieriis et de pudicitia, de ambitu, de maritandis or- dinibus, Hanc quum aliquanto severius quam cete- ras emendasset, prae tumultu recusantium perferre sumtuariam] Retractavit sumtuariam lulii Caesaris, unde Gell. 2, a4., ubi de legibus sumt. ,,Postremo lex Iulia ad popu-. lum pervenit Caesare Augusto imperante sequ.** v. ad Caes. 45. Dio 54, 2. ràv cveciriey rà «ty mayrsÀdg wxTéAvcS, T& Ós mQog TO Cwoovscrsooy evvéareiAs. (A. U. 732.) cf. 54, 16. ubi sermo de inhibito foeminarum ornatu. de adulteriis et de pudicitia] Hanc celebrat Horatius Od. 4, £,22sequ. ,,Nullis polluitur casta domus stupris ; Mos et lex maculosum edomuit nefas ; Laudantur simili prole puerperae; Culpam poena premit comes.** et 4, 15, 10. ,,0rdinem Rectum evaganti frena Licentiae Injecit, emovitque culpas, Et veteres revocavitartes.'* Constat, primum severis poenis libidines coercuisse Augustum, quae tamen qua- les fuerint, incertum. v. quae disputat de hac lege Zeinecc. Antiqu. 4, 19, 21. cf. Anton. Augustin. de legibus (Thes. Tom. IL. p. 1207.3sq.) et in primis Lips. exc. ad Tac. Ann.4, 42. Cete- rum n. l. pudicitia flagitia spectat cum maribus commissa, quae saepius Znpudicitiae nomine notantur, cum libidines stupra et adulteria comprehendant. v. ad Caes. 49. et ind. nostz. de ambitu ] | Dio 54, 16. coUg 6:a&cavrac rivac eri raic agxaig ig váwTs STX aUTdy elezs, et £5. 5. ToU; Gxovdapyiiivras Xetisara cQ0 TÀy aeycaigscidy , eere Ti $VéyUQ0v, TQO/T:05v, Emi TQ j4X0Ry voi0UTO) xUTOUS vO/jOXL, 7) GTtQij9vai 7üy OsbopEywy. cf. Augustin. ]. c. p. 1215. de maritandis ordinibus] Dio 54, 16. roig 7» a-yaj«oig vai vaig àvávbgorg BagursQa rà ixir(juia Pmérafe wai z4maAuy TOU TE "yd- «ov wal c5 maibomOiiag k9Àa &9iwsy. orat. Carm. secul. y. 17. »Diva, producas subolem, Patrumque Prosperes decreta super jugandis Feminis, prolisque novae feraci Lege marita.^ Tulit hanc legem A. 736., eamque male observatam sécuta est Papia Poppaea À. 762. v. Lips. excurs. ad Tac. Ann. 5,25., Anton. «dugustin. l. c. p. 1211. sequ., Heinecc. Ant. 1, 25, 6.sequ. et Ejusd. Comment. ad Leg. Jul. et Pap. Popp. qui de quin ha* xum legum copíose egerunt. emeudasset | Defendit Ern, hanc lectionem contra Heineccii conjecturam : manda:set, prolatam in Comment. ad Leg.Pap. Popp. 155, p. 46. quod ante Augustum jam leges ejusdem argumenti fue. fant, severius tantum ab eo repetitae. Orztionem Q. Metelli ce prole augenda Noster diserte commemorat infra cap. $9.
262 62s TEX 0531
non potuit, nisi ademta demum lenitave parte poe- narum, et vacatione triennii data, auctisque praemiis. Sic quoque abolitionem ejus publico spectaculo per- tinaciter postulante Equite, accitos Germanici liberos, receplosque parlim ad se, parlim in palris gremium, ostentavit; manu vultuque significans, ne gravarentur imitari juvenis exemplum. Quumque etiam immaturi- tate sponsarum, et matrimoniorum crebra mutatione, vim legis eludi sentiret, tempus sponsas habendi co- artavil, divortiis modum imposuit. [355] Senatorum afflueutem numerum deformi et incondita turba,
vacatione triennii data] $c. a novo mstrimonio post more tem conjvgis. Augustus in oratione apud Dian. 56, 7. «ai 0708 Ég raÜra píyro: wxTWTEiLa Up Xe, AAÀk TÀ Jubv "Qürow TQÍx £TY GÀX wQüg TaQacwWsUi» SÓwxx, TO O5 bsuTsQOv , O90.
auctisque praemiis] Praeter alia huc maxime pertinet jus trium et quetuor liberorum, quod tamen datum saepius etiam innuptis, vel oxbis prole, atque sterilibus. v. Heinecc. l. c. $. 9.
Equite] 1i. e. Equitibus s. ordiue equestri. Ita c. 44. ,,mi- litem secrevit a populo,'** et saepissime alibi,
immaturitate sponsarum] [Initio immaturas sponsas Augustus ipse concessisse videtur, quod exprobrat in oratione apud Dionz, DO. 7. xaíro: wai yqotsUti Üjiv &vXÀàg CTi WSQag xal jamotmu "y&- p» (gaíag £mérQsvya, tva TÜ Oyojua T&y jutAovupmQiev S)yovrsQ, oi- xwsAxg purs. Sed hac venia in abusum versa, de hac ipsa xe cavit lege supra dicta A. U. 756. Id Dio 54, 16. dg $' oiv fo wig Eyyvigusvor, Tàg J4kV Tij«Xg TÀV "yeyajsqxóTwy SxapmoUvTo, m0 0s Spyyoy aUTGV oU TagsiyovTO , mwQocérails juxorMiav PyyUxv lcx- Si» , )459' $v ov0s Dvoiy éroiv OigÀ9Ovrwv "yajamger Tig, TOVTÉOTI , OEMÉ- . TIV. ^AyTWG £'y'yvüODai TÜy "y& vc ax aUTg axoÀaUcovra. Odsxa "ykp TAig WOQAIg &c TX4V TOU "yaJuOy wQav $T TÀ40 Voj4iqerar. , Hoc tan- tüm modo Dio a contradictione vindicari potest. Ceteram ob varias causas postea etiam sponsalia ultra biennium sunt pro- lata. v. Cujac. Observ. 16, 55.
divortiis modum imposuit] ademta dote, cujus culpa divor- tium factum esset. v. Lips.l. c. et Commentar, I. C. ad Leg. Pap. Popp.
affiuentem numerum] v. Caes. 4t. coll. Dion. 45, 47. quem locum ibi excitzvimus. Sub Triumviris auctum esse Senato- rum numerum, tradit Dio 48, 54. s& T6 BovAeurWoiov «ÀtieTeUG ecovg eUy, Ort TV €UI4J45y xv. 7 wal CrQaTiOTXC , "aibA; TE d mTEÀsU- Sigev, &AÀà nai QovAgyg Dvtyoa va». de examinato ab Augusto
OCTAVIU S 11:968
(erant enim super mille, et quidam indigniffimi, et post necem Caesaris per gratiam et praenium al- lecti, quos Orcinos vulgus vocabat,) ad modum prisunum «et splendorem redegit duabus lectionibus:
Senatu exponit Id. 5», 42. xai jz& TaUT& TipX4r&Ücag cv TS ?Ayein a (A. U. 725.), dÀAAa Tí iv& 0tópS&0s, wai Tüv BovARy iq TX0£. TDÀÀOID j&5V "y&Q (woti c, TOÀÀoi Ds xai wsiol maXQk T3» a&iay 5M Tày S4QvAÍey moÀéuwuv £BoUAsvo» , wgrs Xai ig XiÀ(oUg TO mÀ49w|«X 5g "ysgouciag aUuZuS»at.
Orcinos] Plutarch. Anton. 15., ubi de Antonii post necem Caesaris impotentia, haec de novis ab eo lectis Senatoribus: moÀÀoU; 08 BouAturàg (amsOsiwvus), zviouc 0B wai warfyys msv'yabsu- pévouc, xal waSsip*yjaévoug 8AUSV, d 05 TaUra TU Kaisaqi Gifavca. $40 toUTcUg ocayrag EviCkdumTTOVTSg Ci "Pwpaio: Xaxocyirag ixa- Aovw. QOrcini proprie vocabautur liberti, herorum testsmentis ) manumissi, tanquam liberati literis ex Orco datis, quod trans- latum ad lectos post necem Caesaris Senatores ex ejus UmoJuv4. paci, quorum auctoritatem Anionius jactabat. IN. loco ante Ca- saub. vulgo legebatur: aborüros. Al. probant formam Órcivos, quam jure repudiat Oudendorp.
duabus lectionibus] Monum. Ancyr. ,,Consul quintum (A. 725) jussu Populi et Senatus Senatum ter legi. De hujus an- ii lectione Dio 52, 42. voírov; oUv $«xgiva: povAxSsig, avTóg j4bw oJ)éfva aUTEy a&-9Às 8, mQoTQiQajusvog 6s C(Dàg £4 ToU CuvsiDóTOg ToU T£ 'yávovug; xai roD ficu àrmacTàg SauTCig "ysvíCÓDai, TO jukV TQà- TOV csVTWWOVTA "oU EvtiCsy 89sÀovrdg £xccTijvar TOU CuvsüQicU, &vtiT& Or wal àAAoUg &xaTOV xal T&CCXQ&wovTX juu4scacDar c(Qàic wweyxacs. xai &UTdy JTÍjJWCS MEV OUO£Va, Tà Ó OvójuxTA Td ÜsuréQuv EEí95ut. TOig *yàQ TQoTÉQoug , OTi M3) EQOviCav , aÀÀ' &U9Uc Em&i9agy cav ol, &Q«s rü ivelbucua , cor &UTOUG J4jj £xO4juocisUSSjuxi. OUTOL j4$ OU &xoUcio: 039) Iüuorsucav., iteram narrat ld. 54, 15. ad annum 736. Ibi vir virum legit, reliquosque Augustus ipse proprio de- lectu addidit, donec sezcentorum Senatorum numeras effice- retur, Notat enim Zio c. 14. éBevAsUcaTo [47 "y&Q TQuaxoCiovg &U- TOUG W&Tk TÜ &QYaicV TOjCAL, WO TXVU A'yATXTÉÓV Voj4LQwY &iy&1, TO* woüroug àjioug ToU cuvsbgiou G(D3v sUgsS*var. OugxsQavavrwv Ok may. "Twy ój«oícog (Tq) "y&Q TOÀ) cÀsÍovg TOV SjJasyoUvTU? SV aUTv) TOUG Diae *yex(Q70j«£voug s35c9at, (QoptioSat j«xAXov «üToUg, [44 (QrwTsUG WI; 3j T(0c00xàV , Ori wai BcvAsUcouci, cuvíBarve) ToUg iLawocisug waTs- AíZaro. Et hae quidem suut, de quibus Suetonius. Dio aus tem tertiam quoque memorat 54, 26. ad A. U. 741. quartam 54, $5. ad A. 743. quintam denique 55, 15. ad A. 757. ubi: $iaó2- Xov x«i Bo49o)0; £ywy (Tiberium et Germanicum) ,. $icAé£au. 73v
264 €. SUE TONII
prima, ipsorum arbitratu, qua vir virum legit; see cunda, suo et Agrippae: quo tempore existimatur lorica sub veste munitus ferroque cinctus praeses disse, decem valentissimis senatorii ordinis amicis sellam suam circumstantibus. ^ Cordus Cremutius scribit, ne admissum quidem tuuc quemquam Sena- torum, nisi solum et praeteniato sinu. Quosdam ad excusandi se verecundiam compulit: servaviique eliam exousantibus insigne vestis, «et spectandi in orchestra epulandique publice jus. Quo autem lecti
eysQeuciav ajdJig 594AwG Y wai Osxx fovAsUTMg, oUg JAXAtGTA fTiJ4NS mgofaÀójivog, rQ8ig &T avrüy izsraCTAg xTÉOEESV , OUg Ó XARQog. "2 Aero. od j«ívrot wai TcÀÀol ojT& TQoxaTi£yvecay c(OGv, sLoycíag au- TCig 0o9siT4g , wgmeQ wal TQóTSQOv , OUTE dxcvrig acAs(QSscay. Ut dicam , quod de hoc Suetonii et Dionis dissensu judico, vide- tur ille, accuratissimus scriptor, eas tantum lectiones memo- yasse, quibus Augustus Senatum a deformi et incondita vba liberavit, hic eas confudisse, quae ad solenne pristini Censo* ris s. magistri morum olficium pertinebant.: Quintam il'e prae- termisit, quoniam, ut ipse Dio fatetur, successu caruit, In monumenti autem Ancyrani verbis, uti nunc leguntur, men- tum esse suspicor, quum id quidem explorstum sit, Augustum quintum Consulem Senatum legisse, sed eodem anno ter hog factum, vix sit credibile.
lorica sub veste munitus] Hic etiam magis credo Suetonio, quam Dioni, qui 54, 12. Sáógawx uc0 T5 CroÀz xoAhàwig Wai sg eUTó 70 Cuv£DQiOV Egi» SUXEv,
Cordus Cremutius | de quo historico v. Calig. 16. et Tac, Ann. 4, Z4. coll. Nostr. Tiber. 61. et Oudend. ad h. 1.
ercusaqndi se | id quod Dio l. c. £x coU. avvsióóroc ToU vg ^yé- vovg Wal ToU Biov brkacTà; ÉavTOig "ysvíCSo:, &SsÀovrag $wcrivat ToU «vysbgioy , vooxarayvüva: G(QUv. Apud T'ac. Ann. i1, 95. excue sati mox dicuntur sponte cedentes , ut moti Senatu et judicium Gensorum sibi respondent. :
insigne — epul, publ. jus] Insigne vestis est tunica laticla- via s. latus clavus. Jus spectandi in orchestra datum est. Seua- toribus a Consule Scipione Africano A, 558., auctore Liv. 34, 54. Publice denique epulabantur Senatores in Capitolio in coe» na Diali s. epulo Jovis, v, Fabric. ad Dion. 48, 52. ubi: £y vg waysysos v3 TÀV "Pejsiuv ov0sg T&v RovAsurAv fy TO LiamwiewuAiw, woemsQ siSicTO , iigv.39€, quod pro prodigio habitum, et ad 54, Y4. ubi de data hac motis etiam ab Augusto venia anctor iia:
bDcT4UYtwsS ; 265
probatique; et religiosius et minore molestia sena« toria munera fungerentur, sanxit, ut priusquam consideret quisque, thure ac mero supplicaret apud aram ejus Dei, in cujus templo coiretur: et ne plus quam bis in mense legitimus Senatus ageretur, Kalendis et ldibus: neve Septembri Octobrive men- se ullos adesse alios necesse esset, quam sorte du- ctos, per quorum numerum decreta confici possent:
«Uroig xal cuySs&cacSot wal covacriacagDa: voi; fBovÀsvovCi, 79 V» TÀ CWtU? XQwjévoig, GUVaY(OQXucS, xal iQ TÓ STtiT& TAG ApgXXe airsiy $mérQsVye. xai aUT&V oi Juey mrÀsioug 9mayiASov Jeoóvv) ig TO Cuvébgiov, DÀivo: Oi Tiysg S9 Tip jaéTUp, [4478 TG "ySpovciag J«4T8 TOU ÜxJ4OU Vojit" Q6jsvor, xarsAsiQ9s4cav. of. Gell. 12, Q.
et religiosius et minore molestia] Illud pertinet ad: ut prius — coiretur, hoc ad: et ne plus sequ, , more Suetonii saepius notato, primo membro complectendi, quae deinde singillatim edisserit.
ut prius — coiretur] Dio 54, 50. j«srk $5 voro 0 Ajyovcros, £T)4gÀwTA4o T^ xal PrayoQS9wTA4c cüy ToÓTwy tg sTsQa TéyTR $T aiQz- Ssíg (A. U. 742.) — Svpuav v& Tro); BovAsurAg £V TQ Cuvsüpiw, óca- xig ày t0gx aUrdy 5, xal v4» àpikiw wgOg BavTÓv oU woiicDai, T8 pév , tyx 9socepaoi, (ut relisiosius —fungerentur), ró 66, 1va amo- 47i Gvviggiy , $«sAsuse, quomodo editus nunc est locus ex veris- sima emendatione Casauboni ad h. l. Ceterum, Senatum in va- yia templa fuisse convocatum , nota res est. Pro senatoria mu- zera al. dant usitatiu8; senazorio munere, sine dubio ex inutili correctione, Ita Cornel. Datam, 1x. ,,Datames ;nilitare munus fungens primum.'** Eadem varietas infra c. 45.
ne plus quam bis] Bis terve singulis mensibus antea habi. tum fuisse Senatum legitimum (qi opponitur indicto v. edicto per singulares occasiones), ostendit ad h.l. Boxhorn. ex vetere Ralendario, inserto etiam cum notis Petri Lambecii Tom, VIII. Thes. Graev. Instituisse autem aliter rem Augustum non tani; ut aliqua molestia liberaret Senatores, quam ut reruin protesta* tem ad se unum magis traheret, acute vidit idem Boxhorn. Pro ageretur al. haberetur.
Septembri Octobrive mense] ob vindemias.
per quorum numerum — possent] Dio 54, 55. égàw Os ov; eUx asi CUxvol CUVsAEyovTe , 5wéAsuca rà Doyyero «Ur]G wal E» sÀ&r- TOCiV )) v:TQaX0Gio:g "yisyysg Dai, 00 "yag S559 Tiva $4 ToU TQiy aÀÀwg xvocíc2ar. cf, 55, 5, ubi: vüy &gr9j40v Tàv sig T9 xUQwciv Tüy Ooy- páTws Ayayxeisé, k«9' snagTeY sito AUR — Qig)cj4o9éruse, — Alie
266 | € SUETON TII
sibique instituit consilia sortiri semestria, cum qui- bus de negotiis ad frequentem Senatum referendis anle tractaret. Sententias de majore negotio non more atque ordine, sed prout libuisset, perroga- bat, ut perinde quisque animum intenderet, ac si censendum magis, quam assentiendum esset. [36] Au- ctor et aliarum rerum fuit: in quis, ne acta Sena- tus publicarentur: ne magistratus, deposito honore,
tempore, gravi Romam vexante fame, permisisse eum refert. £5, 26. ut Senatores etiam Urbe discederent, s dditque : xai €mwc y àv ja)ory Pw ceUTov T& DóyuaTx S-oDiQ4TA:, XÜpux TyTX dà yryvwecKkópisva Ux0 TUv asi TaQÓyTwVy siyat EXsAsUCOM.
consilia sortiri semestria ] Dio 55, 21. ad A.727. 006 T£ U« wTOUc. 7 TÓV UvaTOV, ÓTÓTE Wai aUTÜg lüTATsUO!, XÀX TüV AÀÀw» dQxóvrwv £v& m&p' ExaGTOV , Fx Tb TOU Ao: oU Ty BovAsurGv mÀxSoug TiyTSAGiÓEA& TOUQ XAxQm Aayxovrac, CuuoUAouc $c &Sajanvcy magsAd- Bavev wcrsÓ! avTOv Wai roig &ÀÀotg T&CL xorvoUTDa: TQ)xcoy Tia TÀ voju.o9sroUJ4EvX vojuiGecOar. Ec&(psQs j^sv "y&Q Tiva xal 8g màCaV TV esoouciaw BéATioV j4ÉvrOL vbjuiG uy slvat MtT OÀieyww w&9' $cvyíay T& Te TÀ&Í Wai TA jj(Qu "TQOCkOTEIOCDaL, TOUTÓ T& EXOi8L, Mai 8OTIV CTB xai £óixaQs jaer' «Urüy. Atque 55, 28. ad A. 760., hoc est anie mortem Augusti proximum: xai GcujoUAou;, UO ToU "y5gwc, (uQ' eP-5Q ovs &g TO BovAsuTAQiov Ti, TÀ349 GTaviwTaTA, CUvE(Doi- ra) sixociy éryGíov; vyr4GaTO. TQóT&Qov "yko wx9' &xroOV sjva wvrsAai* $sxa xpogsriÓaTo, wai mQocsv/4 Día 294, mávS' ócx ày avr jir& T& TOU C.ftoicu xi j«&T &xeívey , TOV TP &el UTaTtUOVTwY, Xi Ty &Q TOUTO dxobsóisyphfvwv, TGy v8 Sy'yóvwv aUTOU Tüy ToTüy DÜxAcvóTi, Ty Ts àÀÀwv (GoUG à £MAGTOTS mTQogragaAaQz, ovAsvopévo Oógw, xU- Q(&, &g al v&Cg T$ ysQovcia ág&zavTa, rival, f
non more atque ordine] de quo diximus ad Caes, 2t. Quum ji, ad quos vulgaris rogandi ordo uon descendebat, ad eorum, qui prius sententiam meditati dixerant s. cersuéraznt, verba ace cedere v. assentiri is voce, vel manu, vel pedibus per disces- sionem, solerent, novo instituto id effecit Augustus, ut ome. nes, exspectantes, ut ipsi iortasse primi interrogsrentur, et prosparati Curiam intrarent, et in ipsa deliberatione ad rem, quae ageretur , animum iatenderent.
ne acta Sen. publicarentur] De his actis v. Caes, 2o. Ad h.l. facit locus ioi 55, 19. ubi dicit, in lhusioria liberae Reip. condenda adiri posse rà jvouv4uara Tà O4puógia, et de- inde addit: ix 5s 934 roU xoóvov éxsivou vk jdsy wÀtim wQuiQa xai $/ acÜQparwy "yvywscla: ofaro. si 06 xov Wai Tiva OxjoCisUSEÍ» , &Ahà veSéAtyxTA "ys Ovra amicTHiTA. Wal "yàg AkyscSat wai
OCTAVIU S. 267
statim in provincias mitterentur: ut Proconsulibus ad mulos et tabernacula, quae publice locari solebant, cería pecunia constitueretur: ut cura aerarii a Qnaesto- ribus urbanis ad Praetorios Praetoresvetrausiret: ut cen- tumviralem hastam, quam quaestura functi consuerant
TQXTT&£CÜA: m&yTX 7p0g rà TÜ) X2] WQ&TOUVTUY TOV T$ "TXpaDUvaCTEU- éyruy eís: BovA4aara ÜromTtiü:T&i. Wal WaTk TOUTO TOÀÀÀ Miy 02 "yryv^jisva SeuAAsivar:. ToÀÀA4 08 wal T&Vvu Guj4xivovra «yvosirat myTX Of, (6 eiTHIV , AÀÀwg mwe. 7 Og TQ&TTSTaL, DixDQosirou.
ne magistratus — mitterentur | Dio 55, 14. woiyz 95 03 m&civ aUTOi; &T*yóQsUCS , [450&V& TQÜ méVTS £TOy 4T TO $7 TZ mÓÀRL Goat xAx4ooUc2a;, id quod jam Pompejus Consul lII, A. 702. lege Sanxerat, auctore eodem Dion. 40, 55.
ut Proconsulibus] i. e. omnino praesidibus provinciarum, Pecunia illa, quae vasarium dicta, jam antea dari nonnunquam magistratibus ad vasa coinparanda solebat (v. Clav. Cicer. sub v. vasarium) ; saepius praebenda ea ituris in provincias manci- pes publice redimebant, ut recte interpretatur ad h. l. Casaubo- nus locum Dionis nostro cag&AA4Ao» l. 53, 15. wai và» pguc2o(o- QA» wai £xsivorg (nempe oig eiTQOTOIC, Wai TOig àVJUTXTOLG, TOIG T8 àytiGTQaT4yoi; , QuOS Proconsulum nomine complectitur Sueto- nius) xai Toig «AÀoig $i6ocSa:, TÓTE &VOMIGOX. TO |4:V "yaQ cat $pyoAXaQoUvTég TivsG T&Qa ToU 0:4 «oCÍOU, vavra c(Qio. rà c9)g T3v &gx3» Qégovyra mvagsiyov ézi 0s 0* ToU Kaicagog mQüToy a)roi £wtivor rawTóV Ti ÀAejapavtiy zokxwTO. wal TOUTO j42V OUX £4 TOU, icov màcicQígi, aAÀ cio mou wai Y gegsia &yTE, £TXy 94. wal Toig "ya &c:TQÓxO:g Wal aUTÓ ToUTO àIÍiojaTOS Cvoj4x aO TOU aguÜpA00 Tv Oi00- píywy avroig Xogu&Tov mQogytyverai, Datum id consilium Augus sto a Maecenate, refert Dio 52, 25.
ut cura aerarii — transiret] Dio 53, 9. voóg TA» O:00«401V (rüv xowi4Arow év TO) Ox«ocicy) 8Uo xaT sroQ £4 TUy tOTQATW'YyNvÓTwY aigric2a: £w&Aeugs. CÍ, Ej. libii c. 52. Reddidit collegio Quaestoe rum curam aerarii Saturni Claudius Imperator, (v. Claud. 24.) unde Quaestores aerarii apud Tac. A. 15, 98.
ut centumviralem hastam — Decemviri cogerent] i. e. ut jus dicium Centumvirorum, ab hosta loco, ubi habebatur, praefixa ipso hastae nomine appellatum, quod Quacstoiii antea convo- caverant (v. Dio 59, 7. ubi: ojrs ydg ci rapiat, 0€ viv TW» amo- xAQ4owci) Tày 0rwactGy "ysyícSoi txQjv, vQxvro), Decemwiri litibus judicandis (s. antiquius stilitibus judicandis) postea convocarent eique praesiderent. Dio $4, 26. eos rog 9£x« , rcüc £zi TV Oixa- CTW0iwy TüV ig TODg £xaTÓv àyügag wAÀxocujisvww a-roüsiwvUjatyoUg , et simul cum Triumviris rerum capitalium , Quaiuorviris viarum
268 C. /S5U EK TON D
cogere, Decemviri cogerent, [357] Quoque plures partem admini:trandae Reipublicae caperent, nova officia excogitavit: curam operum publicorum, via- rum, aquarum, alvei Tiberis, frumenti popujo di- curandarum, et Triumviris monetalibus ex Equitibus Senatus- consulto A. U. 741. facto, lec:cs dicit. v. Sigos. de judic. x. c. $. et c. 28. Siccama de c»ntumvirali judicio (Thes 6srsev. Tom. Yl. p. 1827.) Heizecc. Ant. Rom 4, 6, 9. et Erz. Cl. Cic., ubi de Decemviris et centumvirali judi io suis locis exponit.
Quoque plures: | Compass. | jam Casaub. verba Maecenatis epud Dion. 52, 25. TQ0c 9 $71 «ai xaÀ&g iyu , 6d mÀeuivey TEvTX Td Tj KQy9 T-QecWnoyra Divysz9ar, Ocwg wal disAüvTai ejus CUXVOb, xai Sj4T8LQOL TOV mQO'yJAXT QV "yi^yyeyTai. OUTU "yag O6 75 AQ jitvot p.c) suvoXcovci Go:5 T60Àvti0j amoÀavciy Tüv woivày a'ysSQüy xar TO0UL/0(, al CU a(QSovdrxTa Tolg &&| &giCTOIg "QU; TÀyTA TA Ayay- xatx xon475.
curam operum publicorum] | De his Curatoribus operum publ. v. Panciroll. de magistratibus municipalibus c. 14. (Thes, "Tom. IIl. p. 53.) ubi laudat U/pian. ,,Cura exsuuendi ve! refi. €iendi operis in civitate munus publicum est,** et eundem, de officio Proconsulis ita exponentem: ,,Aedes sacras et opera publi- ca circumire inspiciendi gratia, an sarta tectaque sint, vol an aliqua refectione indigeant, et $1 qua coepta sint, ut consurm- xnentur, prout vires ejus Reip. permittunt, curare debet, Cz- ratoresque operum diligentes solemniter praepónere.** Quod enim in provinciis, idem in Urbe horum Curatorum munus fuit, administratum antea a Censoribus atque Aedilibus. Vitel- lium curam operum publicorum administrasse, auctor est No- eter Vitell. 5.
viarum] Censorum, deinde Quatuorvirorum id munus fu- isse, docet Lips. excurs. ad T'ac. Ann. 5, 51. ldem, perpetuum certumque munus id fecisse Augustum, censet. Jio 54, g. (quem locum Lipsius praetermisit) córs 05 aürég T$ TQocTaTWG TGy csi T3» "Poux ó0Àv oigsOsig, (À. 754.) xai Té XQucotv j«iAuQV xtxAÀ4nivoy 80T40s, xal àOoTo(0Uc aUraig 5X TV £cTQaTYyXXó- vua», QaBOcUxei; 9Uo xguj&voug, "mQocérals, et 5j, 26. inter Vi- gintiviroS ro)0g rícCaQa;, TOU TV iv T4 acTti 0DRv ETIuEÀOUJ«SveUG fuisse dicit, additque: oí yag 95 OUo oi Tac Pa coU Ti)yoUc 6OoUg PyxsQiQóMavot of rs ráCOaQsg ci &g T3» Ropemraviay TijkTÓJASVOL, xaT" AáAvvro. c£! Nicol. Bergier. de publicis et milii. Imper. Rom. viis sect. 4. (Thes. Graev. Tom. X. pag. 22 sequ.) et Pancirol, ]. c. (Tom. Ili. pag. 9.)
equarum| De Curatorum agaarum munere agit /Marliam.
OU UT CYT I0 S 269
,
vidundi, praefecturam Urbis, triumviratum legendi
in U;b. Rom. topographia l. 4, ro. (Thes. Tom. III. p. 145.) ostenditque id fuisse, ,,exira Urbem ductus circuire, animad- vertereque, au vitio aliquo laborarent, et quibus partibus suce currendum; ac etiam beneficia recognoscere, ne quis non core cessam sumiperet equam, darcque operam , ut in casieliis sali- entibus sine intermissione aqua flueret sequ.**
alvsi Tiberis | qui Curatores ,,non solum fluvium coerce« bant, et uc esset sine sordibus ac impedimento, curabant; ve- rum etam terminos statuebant, quo usque habitare in ripa, vel aedificare licebat ,* ut docet Georg. Jaóric. in descript. Urb. Rom. (Thes. Tom. lll. p. 452.) idem affert inscriptionem, aliamque /arlian, l. c. 5, 15. (ibid. p. 181.) in quarum illa: »b. Fisellius C. F. Varro, eurator riparum et aivei Tiberis, in hac: ,/Mlessius Aiusticus, curator alvei et riparum Tiberis, et cloacarum Urbis.'*
frumenti populo dividundi] A. U. 752. ipse Augustus, sic ut prius Pompejus, in maxima fame &zij4eÀ«T26 TeU Gitov dictus est, auctore Dione 54, 1i. qui ita pergit: xai 6g ToUTO J«tV avay- xXaíwg SósSaTO, xai txéAsuCe Óuo Avügag Tv wQO TévTS TOU Ail £TQV ácrgaTWywnóTw? ^Qüg T3» TcU cíTroU Oiavoj4m» x&T Tog aigsiCcOat. Id. 54, 17. $usvojsoSérst, (ya &mi T5 ToU GíroU Diabocti mQeaAAmvrat xai ei iy Taig àQX^i; &si QVTSg ty& tWaCTOG SX TUV TQÜ TQidVy $TUY ScTQaTWy4^óTqY, xal S aUTüy véCCaQs; oi Àayovrsg CirO0OTdCiy EM 9:400y5;, quae mutatio facta ÀA.756. Tanacm haec cura deman- dara est viris consularibus A. U. 760. Id Dio 55, 51. xai &vi ya T4 cirobiix OUo aUOig ik TU) UmatsuRÓTWy ETij«SÀsTAG TOU CítOU CVV QogooUyoig amébeize.
praefecturam. Urbis] De praefectis Urbi, quales tempore liberae Eeip. et sub Caesare fuerant, dixi ad Caes. c. 76. Nova praefecti U. sub Imperatoribus esse coepit dignitas. — Describit eam Maecenas apud Dijon. 52, 21. «oAiagyxoc $& 03 tig 6k Ty moo" xóyTuG7, Wal 94 TU» TaVTX TX kaÓSkOVTa "QemTPTOÀvTEUMÉVWY , d ToDEL- w)ücSw' oUX tva àrcOjyCavrwy xov Tüy Ur4TGy 4px», &ÀÀ iva Td T& &ÀÀa &si Tj); mÓÀswg TQOOTaTZ, W&i Tag ÜiWag, TÁg TE Tapa TÀVTWy dv &izcy &oxóvrwvy iscij ovg Te ai avaojwmijiOUg, xal T&g TOU Da yároU, TOig T8 £V TZ TÓA&i, TÀlV wy y SiTQ , Rai Tg SIw auris me XQ misT4Au0vTAX xai $*T&WOClwv CTta0ÍwY OIXOUOi, wgivy. Postea poe tóstatem ejus esse debere perpetuam, dicit Officia ejusdem Hotomann. de magistratibus Romam. ]l. x. (Thes. Tom. Il. P. 1875.) haec ex Ulpiano constituit: ,,Ut servorum de dominis querelas, vicissimque horum in illos criminationes audiret ; ut patronis de libertis ingratis querentibus jus diceret; ut de tutorum curatorumve criminibus cognosceret; ut nummulario-
270 C. S U.E T ONI-t
Senatus, et alterum recognosceudi turmas Equitum, quotiescunque opus esset. Censores, creari dcsitos; longo intervallo creavit: numerum Praetorum auxit.
rum argentariorumque fraudes coorceret; ut carnis curam gere- ret; ut quietem in populo procurzaret, illicitaque collegia coer- ceret; ut spectaculorum disciplinae praeesset; denique, quic. quid non modo intra Urbem, verum etiam intra centesimum ab Urbe lapidem comuvissum esset, animadverteret; sic ut et Urbe et Itaba inierdicendi potestatem haberet, itemque in in- sulam deportandi.* Ornatus est hac dignitate Agrippa A.U. 755, auctore Dion. 54, 6. ubi diserte eum a oXAmgxus TQ Dua rag avexag aigoujsévo, h. e. a vetere magistratu ejusdem nominis, cujus species sub Augusto etiam remanserat, distinguit. Alios nominat Tac. Ànn. 6, 11. ubi v. interpr.
triumviratum legendi Senatus] Censorum antea fuerat, le- gere Senatum, liege Ovinia. v. /Jesius in Praeteriti Senatores, Fabric. ad Don. 57, 40. — Consilium, novum hunc faciendi magistratum, et ipsum tribuit Viaecenati, quamquam de uno tan- tum, non de duplici triumviratu loquens, /)io 52, 21. ubi ille ita: £rsQoQ TB Tij Ek TU Üjn0iqV wai aUTüg aiQsiCOw, were TK TE "yÉ- y4 Wai Tà6Q OvGiag, TOUG TS TQUTOU;, kai Tày DBovAÀsUuTOUY Wal T&» lmcTÉwy, ày0QUy 7$ £jscrwe xai maiOmy, "yuvauküy T6 Wal TÀV mQocpWovrwy aUTaig, SEsTAQsiy T& Mad EXiCMOTEIV' Wal AUTOV j4bV iTAa- yeg9oty 0CX |4MT& TiVÓg Tijsgiag &Si& &OTL , ai Tapapdpusya, TOÀÀUy xai j4&'yXwy WaXüy airix "yiysrer TX Os 03 jusiQu Gol $TiXCivoDO Sat. BouAsuTZ ^*y&Q Tivi, xai Tij *y& agioTw JusTa TOV mOÀÍaQy 0), JARAÀOV j Tii TV rTÉGV, mQocréray Sai voUTo Ori. xai TÓ *yS Gvoj«a WmÓ Tijg 06 T!MaQX:a6 (ravTwg "yàg G5 TQosCTavo: TRV Tij4jCEMV "TQOGNKEL) &i- xórwg àv ÀaBer, wire Umoriauris xaAsicSar Eundem magistratum perennem fieri jubet.
Censores] Dio 54, 2. postquam, ipsum Augustum censu- rae honorem recusasse, narravit: ej9/; érígovg Tira, llabAóv vs ÁipsiAutoy Aémiboy , xai Aovxioy Movyazioy IIAa^yxov, ToUTov jaÉv, aosA(Qov ToU LlAawyxcu sxsivov ToU STiwWWouyS£vrog Ovra, Ty 0s Ob Aémi0ov aUTOV TÓTS SayaTwSÉyra , actüciÉsv. EGyraTOL ojroi và TijAYM. T&lay i0LQTat Gua 8c 0v. (A. U. 752.) De his v. Fell. 2, 95-
numerum Praetorum auxit | quod feeerat jam Caesar. v. ad Caes. 41. Respicere igitur Suetonius non eum, qui sub Caesa- re, sed , qui libera Republica fuerat, numerum videtur. Dio enim 55, 52. ad À. 751. crQamwyo)g 9íxa, dg ovüsy $Tt "wAtiÓvwy $rcj4tyOg , AmfÜtiLE wal TOUTO Wai Evi cÀ&iw $T) WyívsTO. Sj«sÀÀoy OB aUTüV oi j4ty dÀÀOL TA aUTG &xsQ xai mwócÓcy mwon405y , OUo Oi sm] T2 Üiou, O8. 006 r3 'ysvioso Sau — Consentit Zell. 2, 89. qui; ,,im-
Ó CTAYI'U'S- 271
Exegit etiam , ut, quoties consulatus sibi daretur, binos pro singulis collegas haberct: nec obtinuit, re- clamantibus cunctis, satis majestatem ejus imminuui, quod honorem eum nou solus, sed cum altero, gere- ret. [38] Nec parcior in bellica virtute honoranda, super triginta ducibus justos triumphos, et aliquanto
perium magistratuum ad pristinum redactum modum; zantume« modo octo Praetoribus allecti duo.** Sed anno 764. sedecim, ut sub Caesare aliquando, Praetores fuerc, auctore eodem Dion. 56, 25. wai CrpxTyol iuuaibsxa xobav, (msi TocoUroi Tt T/Q v (YQ &yreroi47ay , wal cUoéva aUT AumCa: Ó Aj-youcToOQ, Ol& f TOLOUT OLG €», (vost cladem Varisnam) $2íA40s39. oU p3y wai TOig &ÀÀcig Toig iQsEsS &rsC4 TXUTOÓ Ey&;sTO, aÀÀ' oí Od0sMa £mi TOÀD xxrícT4CaV. Haec autem ultima Dionis verba confirmat T^c. Anm, i, i4. » Candidatos praeturae duodecim nominavir (Tiberius), nume- rum ab Augusto traditum,'* ad quem locam v. excurs. Lipsii.
exegit] i.e. postulavit, rogavit; non obtinuisse enim,. ipse auctor addit. Postea in edit. Wolf. mendose legitur quod: honorem quum sequ. Ex eum factum cum, inde quum.
justos triumphos] Quomodo tot triumphi agi potuerint us- que ad snnum 740., eX quo ii desierunt, docet locus Dion. 54, 12. oí j4év , ÀyGTàg GuAAcj«BAvevrSg, oí 08, mÓÀsIG CTaciaQoUCaC xa TaÀÀáccovrig, wai $-wQs'ovTO TüV ViWWTX«QiuV , W«i ETsj4TOV AUTÁ. Ó MyXe AU'yevcro; xai TraUra a(Q9ovwg vici TX» "ys TQé TX» iyapiQero. Sed inde ab A. 740. justi triumphi non amplius habiti a ducibus, sed ornamenta iantum triumphalia iis data. ld Dio-54, 24. e3 piévrOt wai ck Priyixim , airo. Ny QuSévra avr (Agrippae), émíu- (Q9. oUc& 'yàg é&ygawtv àgy»» sc TÓ GvvéDQioy' Ucmkg TV TQ«yDívruy &Ubív. &(' o) 9j wai oí stk TaUTX, Vijaw TIVI TO) Ex&(voU TQÓTW XQ. j&tvot, 0UO' &ÜTOl TG) 4Oiyc) £T &TéOTSÀÀOV, OUTE TÀW TÉJXIV TOV Viwy" T40lwy £üifavro. xai Oi ToUTO OUO &ÀÀc Ti] STi TV Üjkoiay «UT moijcai ToUTO £094, A&AÀà uóverg Toig fTiVIWÍON; TijuGig P'yaupoUyrO. De his risaig £rtvivtorm 8. viur40totg V. Fabr, ad. Dion. 560, 17. et Onuphr. Panvin. de Triumpho c. 6. (Thes. Tom. VIII. p. 159r. sequ.), qui de iis ita: ,, Duces quoque, qui Caesarum tempore fuerunt, invidiam maximi honoris vitaturi, rebus egregie ge- stis, triumphi mentione omissa, triumphalibus ornamentis con- tenti erant. Haec autem fuerunt: supplicationes decretae, ape» pellatio Imperatoris, laurea corona, praetexta s. trabea trium- phalis, sceptrum, statua , sacrificia , et cetera triumphantium in- Signia; curru tamen intra Urbem non vehebantur, neque con- suetam pompam agebant. Qui honor usque ad Constantini Imp.
272 c SUETONIILÍ
pluribus triumphalia ornamenta decernenda curavit. Liberis Senatorum , quo celerius Reipublicae assue- scerent, protinus virilem togam, latum clavum in- duere, et Curiae inieresse permisit: militiamque au- spicantibus non tribunatum modo legionum, sed et praefecturas alarum dedit: ac ne quis expers castro- rum esset, binos plerumque laticlavios praeposuit singulis alis. — Equitum turmas frequenter recogno- vit, post longam intercapedinem reducto more trans-
M — À— à
tempora permansit, post quae cum triumpho paulatim oblite- xari coepit.'*
protinus virilem togam) Puto, stare posse hanc lectionem, ut procinus sit simul, xu« (sogleich nach einander), atque pla- ce: mihi asyndeton, quod eodem fere momento togam et lati- claviam tunicam sumtas ostendit. Al. virili togae lat. cl. indu- cere, quod prorsus ineptum esse, quum latus clavus esset in tunica, haec sub toga, jam docuit Oudend.; alii, quos memo- rat Torrent. (non igitur Casauboni est emendatio , cui tribuunt eam Graev. et Ernestius) legerunt: protinus a virili toga sequ. i. e. post, Ern. suasit : cum virili toga, vel: protinus, ut viri- lem togam, et latum clav. etc. Oudend. protinus virili a toga et latum cl. induere, et curiae etc. Omnia non necessaria esse vi- dentur. — Cetorum, vel prius a Senatorum filiis latum clavum si- mul cum toga virili per bellorum civilium licentiam sumi so- litum, idque ab Augusto confirmatum modo et ad veram juve- nuin, qui inde in Curiam admittebantur, utilitatem translatum, vel adolescentulo Augusto tantum a Caesare datum fuisse, ap- paret ex Aug. c. 94. ubi v.
tribun, modo leg. | Dicti ii Tribuni laticlavii, v. Domit. e. 10., uti anpusticlavii, qui illustri genere non orti virtute eque« strem locum s. tribunatum meruerant, angusto clavo, ut vete- res Equites, insignes. v. Ernest. ad Othon. xo. lae illo tem- pore equitatus erant, ex gentibus exteris, Gallis, Germanis, Hispanis, atque provincialibus collectus, quum post bella ci- vilia nullus fere equitatus Romanus superesset, De varia ala- rum significatione, quae diversis Reip. temporibus obtinuit, v. Schelius in Hygin. (Thes. Graev. Tom. X. p. 1075.sequ.).
Equitum — recognovit] Jecognoscere Equites, iferádev ToU; immíag , fuerat antea Censorum; id Augustus nunc admini- stravit, ut partem praefecturae morum, quamquam saepius, saltem nomine tenus, partitus videtur hunc honorem cum Tri- umyiris iis, de quibus cap. sup., ut reliqua ceisurae officia. cf,
OCTAVIUG 273
vectionis, Sed neque detrahi quemquam in transve- hendo ab accusatore passus est, quod fieri solebat: et senio vel aliqua corporis labe insignibus permisit, praemisso in ordine equo, ad respondenduin, quo- ües citarentur, pedibus venire: moX reddendi equi
gratiam fecit eis, qui majores annorum quinque et
iriginta retinere eum nollent. [39] Lmpetratisque a Senatu decem adjutoribus, unumquemque Equitum ralionem vitae reddere coégit: atque ex improbatis
-alios poena, alios ignominia notavit; plures admo-
nitione, sed varia. Leuissiimum genus admonitionis fuit traditio coram pugillarium , quos t1aciti, et ibi- dem statim legerent. ^ Notavitque aliquos, «quod pecunias levioribus usuris mutuati, graviore fenore collocassent, . [40] Comitis tribuniciis, si deessent candidati Senatores, ex Equitibus Romanis creavit,
Fabric. ad verba Dion. 55,21. cv iLéraci» cy UcmÉWV 732» f» T3 &yogà 'ywyvojívo9 avssLero. dranivectio singulis annis Idibus Quinctil. fiebat (Liv. 9j. fin.) ab Aede Honoris, exira Urbem Sita, in Capitolium. v. Hosin. Ant. Rom. 4, 11. p. 285.
reddendi equi gratiam fecit] Casaub. maluit retinendi, quo- niam gratiam facere in Nostro alias est remittere, permittere, ne quid fiat, quod faciendum erat. Sed ita auctor brevius di- cere potuisset: mox gratiam fecit iis, qui — retinere equum nol- Jent, ac inphrasi: gratiam facere omnino est sensus: alicui con- cedere, quod ei gratum sit, in utramque partem, vel uz vel ne faciat aliquid. — H. 1. igitur est i.q. porestacem fecit, ut Liv.5, 41. »facta per Coruelium Valerio dícendi gratia, quae vellet.** Tribuit autem Augustus iis, qui ad eam actatem prcvecti nulios, quibus in Senatum intrarent, honores acceperant, hoc beneficium, ut a molesto, stipendia inter Equites merendi, onere liberati, ordinem equestrem retinereut,quoexcidebant vendere equum aCensore jussi.
a Senatu] Al. e Senatoribus. Praeferrem, quod et aliis placuit, e Senatoribus , nisi obstaret xaxé(wvov ob sequens ad- jstoribus. Mallem tamen cum Burm. e Senatz.
si deessent candidati Senatores] Post Sullae tempora Se- natoribus tantum tribunatum plebis patuisse, monui ad c. 10, Ab illis, quim infirmatam hanc potesta;em detrectarent, jam ad Equites etiam translatam, narrat loco e Nostro expresso Dio 54, 5o. rà» 9s Owypagxíav QAyay c(Qi6ga, Qix TO Ti» (cx 0v o(Qy xaraAsÀUGDa:, aivoUvTwv, évojuoOérycsy, £4 TV Ur TÉWM TY JA] SÀaT*
1B
L|
27A — € SUETONII
ita ut. poiestate transacta , in utro vellent ordine, mae nerent. Quum autem plerique Equitum, attrito bel lis civilibus patrimonio, spectare ludos e quatuorde- cim non auderent, metu poenae theairalis; pronune clavit, non teneri ea, quibus ipsis parentibusve eque- sier census nunquam fuisset. Populi recensum vica- iim egit: ac ne plebs frumentationum causa frequen-
tius a negoliis avocaretur, ter in annum quaternüm
mensium tesseras dare destinavit: sed desideranti con- suetudinem veterem concessit rursus, utl sui cujusque
T5y wéyT? Wai E[M0C1 J&UQiRO Wy vsxTXpdywy mcQoDaAAccSa: TéUg 39 Tag &QX&i; tva fxaGTOV, w&* TtoUTwy TO mÀZSec ToUg tvybEovrag aigeic Sat c(Qíci», (hic puto excidisse dts BovAsUsiv, vel iQ' w BevAsUuw) ai j45y wal DovAsUst» Jutrà TOUT. &ÜáAouy , Bi OS [4M » 8g Tv imvTADA a7- Sig &£mavi&yon £Xaivou. (A. 742.)
metu poenae theatralis]. Legem Juliam- theatralem comme- morat Plin. 55, 2. ubi dicit, nemiri aureum annulum gestare licuisse, ,,nisi cui ingenuo ipsi, patri avoque paterno sester- tia CCCC census fuisset, et (jus) lege Julia theatrali in qua* tuordecim ordinibus sedendi.'* Coerciti igitur hao lege ii, qui equestri censu (de quo v. ad Caes. 55.) destituti in spectaculis in quatuordecim ordines se intrusissent, eamque legem in men- te habere videtur auctor infra c. 44., ubi spectandi confusissimum ac solutissimum morem. correzisse et ordinavisse Augustum, dicit,
quibus — equester census nunquam fuisset | Omnes edd,, quas vidi, dant uz;quam sine ulla animadversione, praeter Dre- mianam, quae exhibet nuzquam, verissime, Scilicet eos exo- mit poena, qui non profusione sua aliave causa inhonesta pa- trimonium contrivissent, eos adeo, quibus per bellorum civi- lium calamitates ipsis parentibusve equester census numquam fuisset. lta secundum Dioz. 57, 1o. liberius Giéyga(s ToUc ju&v Z0 àcthytiag, ToU; 05 xal Urü vTwXsíag, O70: jux 0£va aUTXg Aoyi- Cji0V $iMÓTA d«TO0ci»ai £O UvavrO. F t
populi recernsum j ut Caesar c. 4r. ubi vide. Non magis hoc loco quam illo de censu totius populi Rom. cogitandum.
sui cujusque mensis ] Injuria Bremius haec verba vel non Latina, vel durissima judicat, suadens: suum cujusque mensis. Sed male interpretatur vulgatum ita: sui sc. frumenti tesseras cujusque mensis, quae sane contorta esset constructio, [mo ge- nitivus pendet ab omisso: tesseras vel frumentum. — Suus quis- que mensis dicitur ut suum quodque tempus, atque est i. q. sin- guli menses. Nos: allemal auf seinen Monat i, e. monatlich.
cu
—
"
x
0OCTAVIUS 275 mensis acciperet. Comitiorum quoque pristinum j's reduxit: ac multiplici poena coército ambitu, Fabia- mis et Scaptiensibus, tribulibus suis, die coniitt'orum; ne quid a quoquam candidato desiderarent, singuía milia nummum a'se dividebat. Magni praeterea cx- istimans, sincerum atque ab omni colluvione pcregri- ni ac servilis sanguinis incorruptum servare populum; et civitatem Romanam parcissime dedit, et manunit- tendi modum terminavit. '"iberio, pro cliente Grae- co petenti, rescripsit, Non aliter se daturum, quarm si praesens sibi persuasisset, quam justas petendi
-
Ita bene quis diceret: pecuniam non in annum, sed suo quo.« que mense accipio.
. comitiorum — reduxit] i. e. qualis comitiorum species sub Caesare fuerat. v. C«es. 4. Dio 53, 21. 0 Te ÜSj«oc $c Tàg aQyat- Qi^lag kal TÓü cMjSoy «D Cbvshf*sro. oU jíáyro: wai $mQATTSTÓ Ti, Ó jj Wai £wsivw SotJ8. TOUQ "yoUy aolovtag ToUc |4sV auTOQ SKARYyÓJLEVOG mposQB«AAcro, roUQ Os ai &Tl T) ÜWjuo TUS TS Oj4iÀo) M aT& TO aQXecioy wOi0UJ43U06 5, ETSMSAtITO GTWEC [AMT AVETITYOSMOI, |4XT &X TraQxAsAeUuCsqs, 3j Wal 0:macjuoU, A ToDELXVÜUVTAL. ;
Fabianis et Scapiiensibus] | Ad Scaptiam tribum pertinebzt ob gentem Octaviam, ad Fabiam ob luliam, in quam per ads optionem venerat. Postea pro a se i. e. de suo al, corrupte asse,
et manumittendi modum terminavit] per leges Fusiam Ca. niniam, cujus latae tempus incertum, et 4eliem dSentiam, la- tam À. U. 757. Sex. Aelio Caro et C. Senuo Saturnino Css., de quibus copiosissime egit Heinecc. Ant. Rom. l. s». tit. 6 et 7. pag. 110.sequ. Jio 55, 18. moAÀüv Ts ToÀÀeUg &àxQi8&g (quod Vabr. interpretatur: plena et justa libertute, Caszub. ad m. l. emendat a«gírwe) iAsuSépoUvrww , üi£raLs TWv TS W4Auíay, 5» TOV TS SAsuÜJsQdcovr& Tiyx xoi TÓv A(QsO9scó|ksvoy ÜT aUTOU sS DÜtwcOC xal Tk ÜrxardjuxTA , Oig Ci TE &ÀÀOL TQ TOUg SÀsuÜspouj4éveug, wai auroi wi óscTÓTo: CD "ysvéj«svot , ygxcoryro. Auctore eodem 55, 535. quartum volumen eorum, quae mortuus Avugostus reliquit, continuit jyreAàg xai imicwopysi; TG lipsqio xal TQ wow, &AÀag T8, X&l ümug p*T AxsÀAsUSrQUO: TOÀÀoUg, iv& M» mXyccbamOU OXAGU TV WÓAiW vÀxQUCwO: JiT av tg TX4V ToÓiTslav CUXvoUg 8gyQeueiy, fy& mOAU T9 bi&(Qopov avTog TQ; Tovg UT44oorQ 5. De iota mdnue. mittendi ratione apud Romanos et de sumyno, qui suo tempore invaluerat, hujus moris abusu, multis agit Dionys. Ant, 4, 24.
276 C SUETONILI
causas haberet. Et Liviae, pro quodam tributario Gallo roganti, civitatem negavit, immunitatem obtu- lit, affirmans, $e facilius passurum, fisco detrahz aliquid , quam civitatis Hiomanae vulgari honorem. Servos, non conientus, multis difficultatibus a liber- iate, et multo pluribus a libertate justa removisse ; quum el de numero et de conditione ac differentia eorum, qui manumittereniur, curiose cavisset, hoc quoque adjecit, ne vinctus unquam tortusye quis ullo libertatis genere civitatem adipisceretur. Etiam ha- bitum vestitumque pristinum reducere studuit. Ac visa quondam pro concione pullatorum turba, indi- gnabundus et clamitaus, £z,
& libertate justa] Hac manumissi cives Romani fiebant. Cavit igitur de differentia eorum, qui manumitterentur, lege Aeiia Sentia ita, ut, qui propter flagitia facinorave ignominio- sa poena fuissent notati, accepta libertate ad dediticiorum tan- tum conditionem redigerentur h. e. eodem loco essent, quo ho- mines, qui bello in deditionem venissent. Caput hoc legis Heinecc. l. c. ex Ulpiano ita exhibet: ,qui servus, quaeve an- cilla poenae Causa a domino vizcius vinctave, aut in custodiam datus datave, quibusve vestigia scripta, itemque qui quaeve propter noxar tortus tortave nocens iuventus inventave, item qui quaeve, ut ferro aut cum bestiis depugnaret, damnatus damnatave, aliove supplicio aílectus affectave fuit: is esve: quoquo modo manumissus manumissave, justam libertatem nom consequitor, sed dediticiorum numero esto.'* De dediticiorum con- ditione Zeinecc. p. ^07.sequ. Postea tertium genus accessit li- bertinorum, qui ZLariui Juniani dicti a lege Junia Norba- na, lata ÁÀ, 771., quae manumissis per modos minus solemnes non civitatis, sed Latinorum tantum jura concessit, de quibus v. Heinect. p. io0. sequ. De justa libertate v. etiam Lips. ad Tac. 15, 27.
ullo libertatis genere] i.e. nullo manumissionis modo, ne. que solemni, neque minus solemni,
habitum vestitumque ] /estitus est pars habitus, qui ad to- tum corpus pertinet, et mmoduin significat, illad habendi, non vestibus |o, earumque colore vel forma conspicuum. Nes euam: Tracht und Hleidung.
pullatorum turba) Pullati s. atrati pr. rei dicebantur, to- gà sordida (iv 10957. Qaia) s. in sordibus incedentes. H. ]. plebs
OCTAVIUS 277
JARomanos, rerum dominos , gentemque togatam !
negotium Aedilibus dedit, ne quem posthac pateren-
tur in Foro circave, nisi positis lacernis, iogatum Í consistere. [41] Liberalitatem omnibus ordinibus per occasiones frequenter exhibuit. Nam et, inve- cta Urbi Alexandrino iriumpho regia gaza, tantam copiam nummariae rei effecit, ut, fenore deminuto, plu- rimum agrorum pretiis accesserit, et postea, quoties ex damnatorum bonis pecuniasuperflueret, usum ejus gra- tuitum iis, qui cavere in duplum possent, ad certum tem- pus indulsit. Senatorum censum ampliavit, ac pro octin- geutorum millium summa duodecies sestertio taxavil,
intelligiturfiomana , quae, toga fere deposita, tunicas sordi- das atque lacernas, quod pallii genus reliquis vestibus superin- duebatur, gerere solebat, unde Plin. epist. 7, 17. sordidos pul- latosque, Quinctil. Inst. 2, 12. pullatum circulum et 6, 4. pulla- tam turbam dicunt.
clamitans: Én] Ejeci cum Gronov., Oudend., Wolf., quod sequebatur in vulg. ait, conjunxique, quod novum ibi com- ma incipiebat, zegotium ed. dedit, cum superiori clamitans. Versum esso Jirgilii Aen. 1, 282. nemo nescit. Post iz loro circave cum Oudend. dedi pro Circove, auctoribus optimis codd. et Perizon. ad Sanct. Min. 4, 15. Sermo de concione tapntumi est, quod docet ipsum voc. consistere. Ad spectacula admisit quidem pullatos, sed media cavea sedere vctuit, ut tradit No- ster €. 44.
tantam copiam — effecit] Dio 51, 21. rocoUrovy r0 c479206 vu XonudrEy Dk mácWc Ojuoteg TX; TóÀtwg PEydoXGEV , cT? TX |4tV wTW- jaxra $miTiju S var, vk Dk DavsiG4aTa, MyxTQ4TUG £Ti OÜQXXjZ TQÓTE* Qov Ovr&, TTE í-l Tt) QuTW)4oQic) «UTAg 'yevác9at. — Oros. 6, 19. » Koma in tantum opibus (Alexandriae urbis) aucta est, ut pro- pter abundantiam pecuniarum, duplicia quam usque ad id fue- rant, possessionum aliarumque rerum venalium pretia statue- rentur.* Pro deminuto in ipsa ed. Wolf. vitiose diminuto.
qui cavere in duplum possent | i. e. praedibus vel pignori- bus datis de summa duplo majore cautionem interponere possent,
pro octing. — tazavit ] Dio 54, 17. vàg dQxàg aci vol; Sfu« nopiabuy (8C. 9payj.Qv 1. e. quadringentorum millium HS.) cUCíay Zzxovcr:, wai Agel» tx TOV vójuwv Ovvajsévorg, £TOvy'yEAÀsiw $Tt-rovyt. retcÓTw? (ah cos0Ur07) "yhp c0 fovhtuTixó9 Tijawj4m Tw
178 Q4 .5 U E T U"MT X
tes subire semel satius esce, quam cavere semper Aliiderunt, dicere solitum, non tam sua, quam Kei- publicae interesse, uli salvus essel: se jam pridem potentiae gloriaeque- abunde adeptum: Rempubli- cam, si quid sibi eveniret, neque quietam fore, et aliquaüuto deteriore conditione civilia bella subituram, [57] llud plane inter omnes tere constitit, talem ei mortem paene ex senleniia obtigisse. Nam et quon- dam, quum apud Xenophontem legisset, Cyrum ul- tima valetudine mandasse quaedam de funere suo, aspernatus tam lentum mortis genus, subitam sibi celeremque optaverat. Et pridie quam occideretur, in sermone nalo super coenam: apud M. Lepidum, quisnam esset iuis vilae commodissimus, repentinum inopiuatumque practulerat. [88] Periit sexto et
satius esse, qu. c. s.** Ahi ala vrladdunt vel demunt, v. Burm; et Oud. cf. etiam Zaliher. Observ. p. 11 segu., cujus ratio tae men et ipsa orationem valde difficilem reddit. Ceterum cf. ops pian. l.c. et Plut. Caes, 58. cüy os QiAw» aZiUvrww aUTrüv Oogu- Qogosiz2ai, xai m0ÀÀGy Emi rOUTO "ogcXóvTW) caUTOUQ, OUX Umkji&ie ysy , timuv, OTi BéATilv igTiV àxa& azoDavsiP, 3] &ti TQ0gÓoKGV, O 1 loci . . ili 1 7 j quibus locis nostroque probabili conjectura Oudend. 7$. 2, 57. ,,ille dictitans, mori se quam timeri malle** corrigit timere. abunde adeptum ] | Sall. Jug. 65. ,,alia omnia abunde eran:.** Tac. Hist. 2, 95. ,,abunde ratus, si etc. ** , liempublizcám ] Senec, de clement, zr, 4.. ,,Olim enim ita se inauit Keijp. Caesar, ut seduci alterum non possit sine utri- usque pernicie. nam ur illi viribus opus est, ita et huic capite, €€ apud Xenophontem |. Cyropaed. 8, 7. maxime $. 25. super coenam | or. 4, 2, 69. 5,super mensas et PUN Nos: über che. : apud .M. Lepidum ]. Plut. Caes, 65. c09 Jii&G 9. dnéoae, M&g- xov Asmiüov OsmViQowrOQ &UTÓV, STUXE |AzV £X10TOÀGiG Sneyop pev, eieriQ git Det , Eerakérusvog: &jumeGOyTOG OB À: Aa TOlOQ aga TO)» S9ax- yáTw) XoITTOC 5 aTayrag Q9&cxg iiipisosw 'O ampochokwroc. Paul- lo alitev Appian. i15. «Qo juXc Toióe ToU BovAswTXQiou jwpüv Emi bzi-voy ig Aémibov Tóy t-T0Qy0ov,. t-Wysro Afwipov Ügobro» 'AABi- yov «c t-y müToVW' Xa AUyov mi T7 XUAiwt mpoUANws, "li; dpimrog ave Dpí-w Savarog$ aigoujéywv 0& ETEQA éTiQuy, WUTOG SK TAYTW) ETHVEE - c0) ei Qvibicy. :
i ,
D
PUUULTEO 5, 179
quinquagesimo aetalis anno: atque in Deorum nume- rum relatus est, non ore modo decernentium, sed et pérsuasione vulgi. Siquidem ludis, quos primo 2 , yq consecralos c1 heres Augustus edebat, stella crinita
sexto et quinqu.] Natus exat Id. Quintil. A. U. 654. periit Id. Mert. A. U. 7:0. ; deerant igitur quatuor menses 56 annis,
quos vixisse dicitur. Put. Caes. 60. 9v$o«s 98 Raicag, Tk jt»
myT& "ys'ycvwc &r9 msyrTWXoyra xai SX, llojmio 9 émificag ov ro À) wÀéíc» $ràv vc:008Quv. A Dione 44, 7. numeyo rotuudo syT4- xovrcUTS; dicitur. Eodem aetetis anno obiisse Scipionem Aírzi- canum minorem, Virgilium et Pliniam, notat Torrent.
4. primo consecratos ci] i. e. abeo, Caesare, (v.c. 20 ) Veneri
.Genetrici, sed non editos. Dio 45,6. wai jusX ToUTO TÀV maoT»yUgIv
T349 zi TX ToU ÀQpocOiciou &wTO1408( kxTabtiy DeiGav , Xv UmCOEZ. [^SvOL TiV&g QGvrog 5r. ToU Fkaicogag &xicsAsOeU, £v QÀvyogíx, cigmeQ tou wa Ti» Tày liagiA(v fmcTOÓQojMiav , &TOr0UvTO , &UTOQ (Aug Sius) fv? "X TOU wAXSoug Ssqamíia, (og xai TQoc4kouCav Dik TÜ "yívoc, Toig vixsioig T£À«C: Oi£2w2s. Zppian. Civ. 5, 28. £v roig 9éau, ag aJ- To; 0 haiceo (Augustus) szsAz, ayaxwatjévas £x TOU "*aT006 pos Oir "ysversiga, Crs «so ajT4 Wal TO» vedv Ó aTAHQ TOV fy a*ycpi apx aUrZ a'-oga avsTridar. — lin. 2, 25 (25.) ,,ludis, quos laciebat Veneri Genetrici, non multo post obitum patris Caesaris. v. Aug. 10. Érrant igitur, qui praeferunt n. l. primos consecrato
€i. Decepit librarios, auctores hujus lect., dativus ei,
stella crinita | PZin. l. c. ,,Cometes in uno totius orb:s Io- co colitur in templo BRomae, admodum [Íaustus Divo Augu. sto judicatus ab ipso, qui, incipiente eo , apparuit ludis, quos faciebat Ven. Gen. — Namque his verbis id gaudium prodidit: Lis ipsis ludorum meorum diebus sidus crinitum per septem dies in regione coel, quae sub septemtrionibus est, conspe- ctum. [d oxiebatur circa undecimam horam diei, clarumqug et omnibus e terr!$ conspicuum fuir. Eo sidere significari vul- gus credidit, Caesaris enimam inter. Deorum immortalium numina receptam; quo nomine id insigne simulacro capitis ejus. quod mox in foro consecravimus, adjectum esr.'* Nar. Ta2lio igitur Suetonii desumta est ex ipso Augusti scripto. Dio 45, 7. àCTQov 7: magk áGac Tàc »j4íQoG &wtlyxg S4 Tg Aoxcov TQüg ácTéígay ays(Qsv4" wai xUTO xoju4TY) 7S TIvÀy waÀoUyTuV, xai ^o:CH- juaiutiy oi& mGU &iw)8 A&ycvTuY , Ci TOAÀD! TOUTO j4&v OUA ETiCTtVOV' T0 0: 03 haícag: avTÓ, dg «ai amJavaTiGgevo , 1 t6 Toy TU» d^ €TQuy aoiSjoy cuyxaTtAsyjMévQ, avsrigemay. cH. [lut Qses, 69, Tüv 05 Üüwy (5C. SavjuaciT&TOV) à T8 4f yc vopun TIS ep 5 'yào ij VUrTreg ivwTà kirà Tiv Raicoorg CQayi, GuTQETAS, $i. 2pavid24)
280 C. uS UD AE VTSQUNAEE
sum autem flagitanti, turpitudinem et impudentiam edicto exprobravit, affirmavitque, non daturum. se, quamvis dare destinarat. Nec minore gravitate atque constantia, quum, proposito congiario, multos ma- numissos insertosque civium numero comperissel, ne-* gavit aceepturos, quibus promissum non esset: celie- risque minus, quam promiserat, dedit, ut destinata summa sufficeret. Magna vero quondam sterilitate, ac difficili remedio, quum venalicias et lanistarum familias, peregrinosque omnes, exceptis medicis et , praeceptoribus, partemque servitiorum , Urbe expu- lisset; ut tandem annona convaluit, zmpetum. se ce-
catur, quam dari, ita et repeti ctreposci potius quam peti v. posi, coll. J'irgil, Aen. 12, 2. ,,sua nunc promissa reposci.'*
destinarat] Bene se habet indicstivus; nam verba sunt au- ctoris, non Augusti. Jungi autem quamvis indicativo, docue- re Perizon. ad Sanctii Minerv. p. 484., Cort. ad Plin. Ep. 2, 5., van Steveren ad Cornel. Milt. 2., Durmann. ad Ovid. Heroid. 7: 29. et 15, 119. Al. destinaret. Keitzius mallet destinarit, At, si vel maxime esset oratio obliqua, esse deberet destinasset, ob praecedens cffirmavit.
quum — comperisset ] Dionys. 4, 24. quo loco de abusu ma- numissionis loquitur (v. ad c. 40.) oí $: (rwyy&dveuct 75g iÀsu- Sspiac) , ?v« rày Oxj«on img Oi00j45y0v Ciroy ÀajsBavovreg xara jarva, xad £i Tij &ÀÀx waQa TOV Wyovj4ivww "yCyvoiro Toig &móQoig TÀy TOÀiTUV QiAaySQwrix, Q£guot Toig 0sbmóc: TÀV tAsuSsgíay. lta 1m Pompe- jana frumenti divisione (A. U. 698.) coAAoU6 -Qóg To; àv avTeU SÀmi0ag £ÀsuSsQw95va:, e Dion. 59, 24. notavit jam ad h.l. Ca-, saubonus.
quum venalicias — Urbe expulisset] Dio 55, 26. 'Pwejaatcug iÀüm£( — Aiüg i0 veóg (AM. 75) Juge Uv aUTCU TOUQ TS M0VOjM& y CUV- vag (Janistarum families), wai vk avbógamoD0a T4 wvwia (venalicias familias), $-&p wsvrWkcvr& wal £xrawociou; crabioug S&wOSxvar 8v T8 tijg Dsgamciiag xol ríV Áu'youGcTOy wai TOUQ &AÀovug TO mAeicv (partem-. que servitiorum) amoríuacSar Orosius 7, 5. contemio templo Hierosolymitano eam calamitatem tribuit, additque e Nostro: »Itsque anno imperii Caesaris quadragesimo octavo, adeo dira Romanos fames consecuta est, ut Caesar lanistarum familias, omnesque peregrinos, servorumque maximaé copias, exceptis medicis et praeceptoribus, trudi urbe praeceperit.* Praeceptores intellige Graecos ygaujuaruy 9i9acXaÀovg.
Duo TOWN us. 281
pisse, scribit, frumentationes publicas in perpetuum abolendi , quod earum fiducia cultura agrorum ces- sareí: neque Lamen perseverasse, quia certum Aha- beret, . posse per ambitionem | quandoque .resti- iui. Atque ita posthac rem temperavit, ut non mi- norem aratorum ac negotiantium , quam populi, ra- iionem duceret. [43] Spectaculorum et assiduitate,
impetum se cepisse] Subjectum est se, v. ind. nostr. sub v. impetus.
posse — quandoque restitui] Quibus non placuit, certum haberet , poíse (quod enim certum habemus, id non posse fieri credimus, sed fore) reposuerunt e cod. Vindob. posi se. At id exprimi jam videtur sequenti quandoque i. e. aliquando post se, atque fateor, non adeo me offendi illo posse. Certum enim y. persuasum mihi habere possum, forsan fore, ut aliquid fiat, i. e, posse fieri (ich bin von der Móglichkeit einer künfii- gen Sache überzeugt). Foriasse etiam posse inservit periphrasi futuri verbi restitui. Ceterum, quum constet, infinitivum praesentis saepe poni pro infin. futuri, de qua re v. Oudend. ad h. l., malim omittere illud posse cum Juntina et Aldina, ad- ditum forte ab eo, quem vexavit infin. restitui, vel ortum ex post se, quod glossema erat vocis qua"doque. posthac | Ita e codd. dederat Rob. Stephanus, reddidit Wolf. Vulg. post hanc rem, quod confundere poterat lectorem voc, post i.e. postez capientem pro praepositione. Burm. conj. porius. rem temperavit — duceret] Duceret edidi cum Wolfio, post- quam idem jusserant ex edd. antiquis Ernest. et Oudend, Vulg. deduceret. D' citur quidem subinde deducere pro ducere, ut c. 43. tensas dcducere , etiam deducere carmen , rationem, ubi est: fortführen, ducere de uno loco in alium, sed alicujus rationem . deducere ferri nequit, neque, si Suetonius dixisset, Romanis auribus placuisset. — Quod ad sententiam attinet, non pos- sum, quin discedam a Casaub., qui putet, Auguretum, ut vul- gi socordiam excitaret, ad frumentationem non minus eos ad- misisse, qui agros colerent et mercimonia exercerent, (eos enim zegotiantes intelligit) quam pauperes illos urbicos, qui soli ante Augustum publico frumento ali soliti. At ita socor- diam non excitasset, sed auxisset et ad plara hominum genera propagasset. Potíus: frumentationes ita temperavit i. e. mode- ratus est, imminuit, ut aratorum ac negoiiantium i. e. Equi- tum, qui vectigalia agrosque publicos conduxissent, multisque manibus opus haberent ad exercczda negotia colendosque agros, non minus rationem duceret s, haberet, multis scilicet pauperi-
282 . € SUETONIE
et varietate atque magnificentia , omnes antecessit. Fecisse ludos se, ait, suo nomine quater: pro aliis magistratibus, qui aut abessent, aut non sufficerent, ter ct vicies. Fecitque nonnunquam etiam vicatim, ac pluribus scenis, per omnium linguarum histrio- nes. Munera non in Foro modo, nec Amphitheairo, sed in Circo et in Sepiis, et aliquando nihil praeter
bus temperata frumentatione ad laborem illis ministrandum re- vocatis (alias enim agrorum cultura prorsus cessasset) quam po- puli i. e. plebis ipsius, quae tales largitiones perpetuo exspecta- yet atque postularet,
ait, 5uo noinine quater] In Monum. Ancyr., ubi: ,,ludos feci meo nomine quater , aliorum autem magistratuum absentium ter et viciens,'* unde patet, non addendum esse n. l et vicies post quater, vel legendum quadragies, quae Lipsii fuit senten- tia Elect. 2, 17. An vero repetendum 5$it vicies cx sequenti ter et vicies, quomodo Casaub. statuit, probante Wolfio, amb- igo adhuc. Exempla mihi desunt, aeque ao Burmanno, prae- missi ita minoris, subjectiqne majoris numeralis, neque pro- banda esset in auctore tam ambigua scribendi ratio.
vicatim — histriones] It» Caes. 59. ,,edidit etiam ludos re- gionatim Urbe tota, et quidem per omnium linguarum hi- striones.**
Munera] Hoc vocab., quod insertum emendationi Ernestii debemus, occupatae tamen a Perizonio, et comprobatae inge- nio Oudendorp., (cf. Ruhnken. epist. ad Ernest., colleot. Titt- mann. prima) reliqui, WVolfium secutus, qui tamen gravius ulcus hic sedere putat. Quid, si nihil inseras, et snppleas ex se- quentibus venationes, utsensussit: Venationes non in Foro modo soqu. et interinm (id enim est aliquando) solam venstionem sine alio munere edidit. Post sed supple etiam vel et, ut saepe (v. ind. in etiam), quamvis h.l]. multi addant er. Ceterum cf, quae de b. l. disputat /7 alther. Observ. p. 15.sequ. qui ab ini- iio capitis voc. spectacula huc referendum, non inserendum, existimat.
in Septis] Septa erant in campo Martio, circumdata por- ticibus satis amplis, in quibus etiam comitia nonnunquam ha- -bebantur. Dio 53, 95. ó 'A«ypim ag rà Xexrà Gvojsacjstva waSitpo- ci» (A. 7239.). ratra 0s £y TQ 'Agsio msbiw croaig mpi mé ToU Aec- míóou cQ6g t26 QuAerikag &gyaigegíag cuvvvobojuiva , wel mÀaii Àc- 9ívaig «ai Qu'ygaQyuaciy £xenocjuwosy , legAmx adr AmÓ toU ÀU*yoU- €T09 -Q0oga'yogsudag. Saepeibi exhibita munera. v. Calig. 1:5. et 21. Claud. 21. of. Fabr. ad Dion. 1l. c, es Alex. Donatus de Urbe
'
I PF)
I
OCTAVIUS —— 888
venalüionem edidit: athletas quoque; exstructis in campo Martio sedilibus ligueis: item navale proelium, circa 'lliherim cavato solo, in quo nunc Caesarum nemus est. ' Quibus diebus custodes in Urbe disposuit, ne raritate remanentium grassatoribus obnoxia esset, In Circo aurigas cursoresque et coníectores ferarum, et nonnunquam ex nobilissuna juventute, produxit. Sed et Trojae lusum edidit frequentissime, majorum
Roma 5, 16. (Thes. Tom. III. p. 746. sequ.) De venationibus et athietis v. ad Caes. 1o. et 59.
atLMetas — sedilibus ligneis ] Dio 55, 1. ad A. 726. quo Augustus sextum Consul, zai »ujuvixóg TÓT& &*yóv, cTc0iov TiyOg £y TQ 'Agsiw mT:010 ZuAiyov xoracusuacÜÉ£vTOQ, EPT004239.
cavato $0410 | À. 752. Dio 55, 10. Sáac rs v0:Ày , &; 78v QÀa- piviey ixT6bQoj.oy vOwQ fcWyays, xai £y «Uri E& Wal TQIAXOVTX xQo- Xó0sÀo: xac&xéT4Oay. Mon. Jncyr. ,,iINavealis proelii spectaculum populo dedi trans Tiberim, i» quo loco nunc nemus est Caesarum, cavato solo, in longitudinem mille et octingentos pedes, in la- titudine mille erant et ducenti, in quo trigista rostratae naves, tiiremos et quadriremes, plures autem aninores inter se corlli- Xerunt, Atticis et Persicis classibus pugnaverunt, praeter re- miges, millia hominum triginta circiter,* ut suppletum nunc legitur. cf. /el/. 2, 1c0. Ovi4. de arte am. x, 171. sequ. T'ac. Ann. 12, 0. et 14, 15. ubi v. Lips., et Reimar. ad Xiphilia. 61, 20. et 66, 25. ubi: £v xq àAcsi rip 769 L'afoo ToU T8 Aouxiov, o mcoT& Ó Ájb*yovdTog £v «vv0 coUT wgU&Zeco. Caesarum nemus dictum a Cajo et Lucio, Agrippae e Julia filiis.
aurigas cursoresque | Dc aurigis v. Onuphr. Penviz. de lu- dis Circensibus 1, 13. Bulenger. de Circo Icom. ludisque Circ. c. 50., de cursoribus Panvin. l. 9. (Thes. Tom. VIIII. p. 510. sequ.) et Bulenger. c. 81, de confectoribus ferarum ,' &yaigéroug, Bulenper. de venatione Circi var. loc. (Thes. Tom. eodem.)
Trojae lusum] lta optimi codd., et scribendum sic esse, non J[udum, probat Oudend., excitans | Senec. Troad. 778. et Serv. ad F'irgil. Aen. 5, 602. Saepius ab Augusto editum me- morat Dio, ut 48, 20. ad À. 714. rZ "Tgoía xaAoup4évg 9ik TÀV sU- eivày maibwy $yavpdb24. 40, 45. ad A. 72:. maviySetg ToAÀAg xai mayrobamàg £TOi90sy , wcr& Mi TOU; TGV BovAsurüy maióag T4» Tocíav imw«:Ucai. 51, 22. ad À. 725. wal t3» Toeiav sümaTQiOct maiDE; U- wsucav. 55, 1. ad A. 726. rijv U-mobQojíay Di& v6 TG mai0wy wai Oi Tüy àybgüy rüy sUysvüv Exoí4ss, et 54, 26. ad A.741. r$» s Tooiay Oí maibs; eí süTATQíÍba: ei T8 &ÀÀo: xal S*yyovoc aurou à L'aiog iwmév- cav. Ceterum v. ad Caes. 59. Pro majorum al, magnorum.
284 6. S'UE'TPORNWYrfT
minorumve puerorum dilectu; prisci decorique mo- yis existimans, clarae stirpis indolem sic notescere, Jn hoc ludicro C. Nonium Asprenatem, lapsu debili- iatum, aureo torque donavit; passusque est, ipsum posterosque Torquati ferre cognomen. Mox finem fecit talia edendi, Asinio Pollione oratore graviter in- vidioseque in Curia questo Aesernini nepotis sui ca- sum, qui et ipse crus fregerat. — Ád scenicas quoque et gladiatorias operas etiam Equitibus Romanis ali-
Postea dedi cum Oudend. dilectu pro delectu. Denique pro ro- £escere probat Torrent. enitescere, Burm. mallet enotescere vel innotescere.
lapsu debilitatum] | Hoc quid sit, intelbge e sequ. ,qui et ipse crus fregerat.** Ita Calig. 26. ,,insignes dohilitate a/iqnua core poris.'* Cicero pro Flacc.50. ,Ámembra, quae de/bilitevit lapidi- bus, fustibus, ferro, manus, quas contudit, digitos, quos confregit, nervos, quos cozcidit, restituere non potest.'' pro Sext. 57. vulneribus acceptis, ac debilitato corpore et contru- cidato.* J'ac. Ánn. 4, 65. ,quinquaginta hominum millies eo casu debilitata vel obtrita sunt.'* Senec. de provid. c. 5. et c. $. ubi debilitari et integris corporibus incedere opponuntur,
"esernini ) Marcelli, de quo v. Ern. ad Tac. A. 5, 131. Mox fregerat cum Ern. et Oudend. dedi pro efjregerat.
Equitibus Hom. ] Saepius hoc antea factum in tanta mo- rum corruptela, ut Senatores et Equites in scenam prodirent, vel gladio depugnarent. v. Caes. 79. Dio 45, 23. Ad Augnsii tempora pertinet, quod !d. 48, 55. iv ri 066 coeUrev irs (A. 715.) i) T3 TÀv ÁmvoÀÀwvysiwv iwTo0Qojiix «vOpec 5; 7j» (v ràOa TsÀcUyrEG Dsoía x«TsDaÀoy, 51, 22. Riyivróg Ti; OvivzéAiog BouXsuTAG SutvqjaAy ne, (A. 725.) et 55, 51. dicitur in sedilitate Marcelli éeyucr$v Tix iwTi& , 'yuyaix& Ts ETi(Dav? Sg 72v 6QyYXsTQav S;a'yaytiv. Senatus- consultum, quo id interdictum est, dicere Dio videtur 49. 45. mp0gamw'yopeUSx jx BovksuzAzv j«ovojsay si». (A. 716.), quod coufirma- tum ab Augusto legitur 5j, 2. £v&Ü**tp xal ix-m&iQ XO "yUvaiXEG iripavsig ty T€ OpyYCrQa «ai TÓTS "yi $vt0siLayrO , AwwWyéQsucEV cUX $7: TOi; maiCi Tüy B:vÀsvuTOv. (OTtQ TOU xai vQiv dksxdvTO) &ÀÀA $ei coig Ey'yóVCig. "oig TS Ey TZ (x Tà01 Oxcyórc s3sraQouivoig , jay" $5) &t( t0t0U70y Ogay. (A. 752.) Tamen 56, 25. (A. 754.., pudenda ila res, quam ipsa Imperatoris voluntas prohibere haud po. £uisse videtur, rediisse traditur. lbi enim: xai rmeig iv-x5UCIV (9 xai Savu&esy à» Tig) MoyopAXSi» émtrQ&T4, atque usos esse
OCcTAVW,LUs 285
quando usus est; verum prius, quam. Senatusconsul- to iuterdiceretur. — Postea nihil sane, praeterquam adolescentulum Lucium, honeste natum, exhibuit; tantum ut ostenderet, quod erat hipedali minor, li- brarum septemdecim, ac vocis immensae. Quodam auiem muneris die Parthorum obsides, tunc primum missos, per mediam arenam ad. spectaculum induxit, superque se subsellio secundo coliocavit. Solebat et- lam citra spectaculorum dies, si quando quid. invisi- latum dignumque cognitu advectum esset, id exira ordinem quolibet loco publicare: ut rhinocerotem apud Septa, tigrim in scena, anguem quinquaginta
hac venia Equites sub sequentibus Imperatoribus, docent loca Dion. 57, 14. et 60, 7. ubi v, Fabric.
Lucium] Al Licium, Litium al. Torrent. scribendum cen- set L. luum, cui adstipulantur Oudend. et. Wolf. — Casaub. rectum putat Lycium, nomen £97,140» , ideo minus probandum, quod de Romanis exhibitis sermo, «et diserte Áoneste natus di- citur. Fortasse stare potest Lucium, appellatumque vulgo mons strum illud a praenomine.
Parthorum obsides ) de quibus dixi ad c. 2r.
superque se subsellio secundo ] i. e. in altero ordine subsel- liorum in orchestra, quum in primo, scenae proximo, Prin- ceps ipse et magistratus sederent. super se dixit, quod, ut in omnibus theatris, posteriora subsellia altiora erant prioribus.
invisitatum ] i.e. nondum visum, Al. inusitatum, solenni horum vocab. confusione. Jta permiscentur Liv. 5, 17. ,gen- tem invisitatam etc.* ubi Gronov. etiam edidit inusitatam, et 5, 55. » quum formas hominum ;nvisitatas cernerent,** ubi Gronov, item inusitatas. v. 1bi Drakenb. et ad h. 1. Oudend., Ern. ad Tac. H. 2, 5o. V isitare esse i. q. videre (aller voir), nemo ne- gabit, qui vel e Sallustii lectione, frequentativa promiscuo pro primitivis dici, didicerit.
rhinocerotem] | A. 725. Dio 51, 22. wai 94gíx xal Bor &AAa (v8 TujATÀS9 5, xal QuwoxtQwg, imwTOQ TE TOTAj410g, TQUTO» TÓTB EV T7] "Páj oQSivra, ic(mys, ubi v. Fabric.
tigrim] Dio 54, 9. a legatis Indis A. 754. inter alia dona datas Augusto dicit xai víygsig, "rQürov Tórs Toi; Dwj«aicig, voe Jide 9 9ri xai roig EAAgciv , Q9siGag, atque Plin. &, 17. ,,Divus Augustus Q. Tuberone, Fabio Maximo Coss., IIjI. Nonas Majas, theatri Marcelli dedicatione, tigrin primus omnium Roiae
N^ -
286 Qo SUETONIÉL
cubitorum pro Conitio. /JAccidit votivis Circensibus, uL correptus valetudine, lectica cubans, tensas dedu- ceret: rursus commissione ludorum, quibus theatrum Marcelh dedicabat, evenit, ut, laxatis sellae curulis compagibus, caderet supinus. | Nepotum quoque suo- rum munere, quum consternatum ruinae metu popu- Jum retinere et confirmare nullo modo posset , trans- iiselocosuo, atquein ea parte consedit, quae su- specta maxime erat. [44] Spectandi confusissimum ac solutissimum morem correxit ordinavitque, motus injuria Senatoris, quem Puteolis per celeberrimos lu- dos consessu irequenti nemo receperat. Facto igitur decreto Patrum, ut, quoties quid spectaculi usquam publice ederetur, primus subselliorum ordo vacaret
ostendit in cavea mansuefactum; Divus vero Claudius simul quatuor,* t
pro Comitio] Comitium locus erat in Foro, juxta Curiam, coitioni coriorum msxime destinatus. J' arro de L. L. ,,Comi- tium ab eo, quod coibant eo comitiis curiatis, et litium causa.* De eo v. Nardin. Roma vetus 5, 5. (Thes. Tom. IIII. p, 1159; sequ.)
tensas] v. ad Caes. 76. ubi edit. VVolf. recte dat temsam.
H. l. minus accurate //;ensas. — Ceterum insolitum. id maxime fuit, quod lectica cubans Augustus tensas deduxit, quum cur- ru triumphali summi magistratus facere id solerent. v. Ziuben. de re vestiar. 1, 21. (Thes. Tom. VI. pag. 997.) — Deducere tensam legitur etiam Vespas. 5. quo loco aeque ac nostro Ernest. corrigendum censet ducere. Rectius Wolt. deducere vocabu'um hac in re proprium judicat. Id confirmare videtur, quod so-
lennis pompa de Capitolio per Forum in Circum deducta est.
theatrum ]Marcelli] v. supra ad c. 29.
Nepotum] | Caji et Lucii, filiorum Agrippae e Iulia.
correxit ordinavitqgue] Confusissimum ordinavit, solutis- simum correxit. Saepissime ita Suetonius. v. c. 45. fin. Mox in verbis : per celeberrinos ludos. consessu frequenti nullum 'esse pleonasmum , contra Ernest. docuit Wolf. Celeberrimi ludi di. cuntur, ad quos maxima hominum multitudo confluxit. Addi- tur antem conses:u freguenti, quod plenum jam erst theatrum, quum Senator intraret, ita ut ejus injuria esset conspectior.
u—
;OCcTAYIUS . 285
Senatoribus; Romae legatos liberarum sociarumque gentium veluil in orchestra cossidere, quum, quos- dam etiam libertini generis mitti, deprehendisset, Militem secrevit a populo. Maritis e plebe proprios ordines assignavii: praetextatis cuneum suuni, et pro- ximum paedagogis: sanxitque,ne quis pullatorum inedia cavea sederet. Feminis ne gladiatores quidem, quos promiscue spectari sollemne olim erat , nisi ex supe-. riore loco spectare concessit solis. Virginibus Vesta- libus locum in theatro separatim, et contra P'raetoris iribunal dedit. Athletarum vero spectaculo muliebre
Homae] Opponitur praecedenti usquam, In orchestra se- dem Íuisse Senatorum, saepius monui.
— Militem secrevit] vel honoris cause, ut distingueret homi- ne$, prae reliquis de se et de Rep. meritos, vel ut occasionem seditionum theatralium tolleret. — Hoc suadere videtur, quod exponit auctor de correcto solutissimo spectandi more, illud. locus Tac. Ann. 6, 5., a Casaub. jam excitatus, ubi Junius Gal- hio censuisse dicitur, ut Praetoriani, actis stipendiis, jus api- scerentur, in quatucrdecim ordinibus sedendi, cui increpans Ti» berius: reperisse prorsus, quod D. Augustus non providerit.
Maritis e plebe — assignavit] ex lege Papia Poppaea, ad quam refert honorem hunc theatralein etiam Lips. in excurs. ad T'ac. Anm. 5, 25. coll. Martial. 5, 4a. — Proprii ordines sunt subsellia a reliquis distincta. Inutilis conjectura est Ern. pro- piores, in vulgatoaliqnid inesse honoris, temere negantis. Post-
.eas ,, Virg. Vestal. locum in theatro separatim — dedit.
praetextatis] v. ad Caes. 1.
cuneum] Cunei scamiia erant in theatris, propter scalas juxta assurgentes in cunei formam directa. Copiose de iis agit Lips. de Amphitheatro c. 15.
ne quis pull.— sederet] De pullatis dixi ad c. 4o. Longis- sime removit sordidam plebem, et in summa cavea vel contem- tissimo loco spectare jussit, unde Ca/purn. Ecl. 7, 26. ,, Veni- mus ad sedes; ubi pulla sordida veste Iuter femineas spectabat turba cathedras.** 1
ex superiore loco — solis ] i. e. item e summa cavea, et £co- lis, non promiscue cum viris. Al, vitiosa interpunctione: So/is virg. Fest.
contra, Praet,trib.] i.e. e regione tribunalis Praetoris, qui ludis praeerat, Hoo fuisse ad Podium, probat Lips. de Am- phith. c. 11.
288 € SUETO NII
secus omnes adeo summovit, ut Pontificalibus ludis
pugilum par postulatum distulerit in sequentis diei
matutinum tempus, edixeritque, ZMuZeres ante horam quintam venire in theatrum , non placere. [45] Ipse Circenses ex amicorum fere libertorumque coenaculis spectabat, interdum e pulvinari, et quidem cum con- juge ac liberis, sedens. Spectaculo plurimas horas, aliquando totos dies aberat, pelita venia, commen- datisque, qui suam vicem praesidendo fungerentur. Verum quoties adesset, nihil practerea agebat: seu vitandi rumoris causa, quo patrem Caesarem vulgo
reprehensum commemorabat, quod inter spectandum. epistolis libeltisque legendis ac rescribendis vacaret;
seu studio spectandi ac voluptate, qua teneri se ne-
muliebre secus omnes] i. e. omnes ad mul. secus pertinen- tes, usu accusativi Graeco. Liv. 47, 26. ,liberorum. capitum virile secus ad decem millia capta** ubi v. interpr. Tac. ÁÀnm. 4, 62. ,,virile ac muliebre secus omuis aetas.** Hist. 5, 15. ,,multi- tudinem obse:sorum omnis aetatis, virile ac muliebre secus, sexcenta millia fuisse accepimus.'** N.l. alii muliebre sexus om- n8, ut sexus neutrum sit, ut penus, al. muliebrem sexum om- nem, quae varieias reliquis etiam locis reperitur. Ernest. dedit muliebre secus omne, v. Oudend. ad Frontin. 1, 2, 6- et ad h. lg qui tamen in nota probavit omnes contra Exnest., in textu reli- quit omne.
Poniificalibus ludis] quos, ut videtur, edidit pontificatu maximo suscepto. Casaub. Mox idem jam monuit, ipsa edicti verba ab auctore reddi.
ez amicorum — coenaculis] i.e. ex aedibus proxime adja- centibus, uude prospectus erat in Circum. QCoenacula autem in summis aedibus esse solebant. Idem narrat Dio 57,11. de Tibe- rio: ro); Tüy i-«-w» &'yvac t& eixiag xai avrüg (ut Augustus, de quo tamen ab illo auctore id non proditum, vel, quod prodi- dit, perditum) ràv amsAsUSéQuy Tivüg voÀÀdxig ida.
e pulvinari] Pulvinar jam Caesari fuerat datum, ut Noster Caes. 70. Talis lectus Augusto etiam sequentibusque Imperato- ribus pro sede fuit, ne quis cum aliis de pulvinari Deorum imn spina cogitet. v. Claud. 4.
aberat ) |n libris fere omnibus contra seasum: aderat.
seu studio spectandi] Tac, A. x, 54. ,,indulserat ei ludicro (ludis Augustalibus) Augustus, dum Maecenati obtemperat, ef-
^ ael ad up TE S»
OCTAYVIUS 289
que dissimulavit unquam, et saepe ingenue profes- sus est. ltaque corollaria et praemia alienis quoque muneribus ac ludis et crebra et grandia de suo offe- rebat: nullique Graeco certamini interfuit, quo non pro merito certantium quem que honorarit. Specta- yit autem studiosissime pugiles, et maxime Latinos: nou lepitimos atque ordinarios modo, quos ctiam . commiltere cum Graecis solebat; sed et catervarios oppidanos, inter angustias vicorum pugnantes te« mere acsinearte. — Universum denique genus operas aliquas pubiico speciaculo praebentium etiam cnra sua dignatus est. Athlelis et conservavit privilegia, ei ampliavit. —Gladiatores sine missione edi prohi- buit. Cocrcitionem in histriones, magistratibus in omni tempore et loco lege vciere permissam, ade- mit, praeterquam ludis et scena, — Nec tamen eo
fuso in amorem Dathylli; neque ipse abhorrebat talibus studiis, et civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi.* corollaria| 1. e. coronas, quas Plin. 21, 2. auctor est, initio dictas corollas propter gracilitatem ; mx et coro/llaria, postquam e lamina aerea tenui znaurata aut inargentata dabantur | FKarro de L. L. ,Corolilarium , si additur praeterquam quod debitum ; vocabulum fictum a corollis, quod hae, quum placuerant acto« ves, in scena dari solita .* De his aliisque praemiis victoribus in ludis diversi generis datis v. Panvin. de ludis Circ. I, 16. et Bulenger. de Theatro I, 59. ] Graeco certamini] à. e. Romae lingua, more, et habitu Graeco edito. Alii certamina in Graecia edita intelligunt. quo non — honorarit| v. ind. in qui. des honorarit al. Áono- raret. ln edit. Bremiana est, nescio an typothetae errore, Aozo- ravit. 2 opugiles| qui pugnis et caestibus pugnabant, de quibus v. Paz- vin. de ludis Circ. (Thes. Tom. VIill. p. 516. sequ.) ordinarios] Erant lecti homines, qui legitimo tempore, loco et apparatu inducebantur; ita infra Calig. 26. ordinar:us est appa-- ratus. Catervarii non singuli cum singulis, sed coníusi mixtis que pugnabant et per catervas. lta eos describit Lipsius Saturn, 2.6. sine missione] i. e.ità, ut ad mortem pugnare cogerentur, praeterquam ludis et scena] i. e. 8t ea; tantum. punireninr à magistratibus , quae ludorum tempore et in scena peccassent,
19
290 €. "B; E'X-O0 NP
minus aut xysticorum certationes, aut gladiatorum puguas, severissime semper exegit. Nam histrio- num licentiam adeo compescuit, ut Stephanionem togatlarium, cu) in puerilem habitum circumtonsam matronam miuistrasse compererat, per trina theatra virgis caesum relegaverit; | Hylan pantomimum,
neglecta vel violata publica oblectatione. Ac verberum etiam im- munes fecerat histriones Augustus, ut Tac. Ann. I, 77. ubi v. Lips., qui n. l ita emendandum ibi censuit, ut legitur, pro: praeterquam ludos et. scenam , favente cod. Ursini, assentientibus Torrentio, Casaubono, Grutero, et plerisque. ^ Casaub. suasit etiam : praeter ludos et sc. , Burm. praeterquam per ludos et sc. Oudend. praeterquam in ludos et sc., ut est in cod. Vindobon. et in uno libro reperisse se, aíBirmaverat jam Torrent.
xysticorum| qui in xyszis i. e. porticibus tectis hiberno tem- pore pugnabant. v. Panyin. l. c. pag. 501. Commemorantur etiam Galb. 15.
exegit] i. e. disciplinae a&dstrinxit, exacta de sontibus poena, ut Caes. 69. Ita Tiber. 19. ;,disciplinam acerrime exegit." Caes. 65. exactor gravissimus disciplinae. Claud. 54. ,,poenas ex/ge- bat,' Interpretatur etiam auctor ipse proxime insequenti: Zcen- tiam adeo compescuit.
tozatarium| i. e. actorem fabularum togatarum, de quibus
Bulenger. de 'Theauo 1, 6. Vera autem videtur emendatio £oza- *
tarum $c. actorem , exhibita jam ab Egnatio et Torrenio, et a plerisque editoribus probeta, sed ob codá. silentium in textum nondum recepta. Stephanionem primum togatas saltare insti- tuisse, tradit etiama Plz. 7, 48. (49-)
circumtonsam| Circumtonderi, megiksigsgSar, puerorum fuis- se delicatorum , &raAdGy, mulus ad h. l. ostendit Casaub.
Hylan| Multa de Hyla et Pylade histrionibus Macrob. Saturn. 2, 7. ubi: ,uec Pylades histrio nobis omittendus est, qui clarus in opere suo fuit temporibus Augusti, et Hylam discipulum. us- que ad aequalitaüs contentionem eruditione provexit. populus deinde inter vtriusque suiiragia divisus est. Pyladen Urbe sum- morum atque revocatum ab Augusto, memorat etiam Zo 54, 17. JluAaàs» 7ivà éQx40Tüv ik Ov&ciy £zsAxAaj«fvow waTwyaysy. ldbi- dem Pyladis cum bathyilo, Maecenaüs amiasio, contentiones sce- nicas relert, quas etiam Jjacrob;us l. c., quamquam Hyla pro Baithyllo nominato. Copiose de his artificibus agit Bulenger. l. c.
1, 91. Pantomimorum axtem circa Augusti primum tempora prod-
iisse, appellatosque eos, quod unus saltator tot personas susti-
do on ace
í? "oor WEN EORR V. 291
querente Praetore, in atrio domus suae, nemine ex. cluso, flagellis verberarit: et Pyladen Urbe atque ]ialia summoverlt, quod spectatorem , a8 quo exsibi« - Jabatur, Belo istraiót digito, conspicuumque fecis- set. [46] Ad hunc modum Urbe urbanisque rebus adminisitraüis, Italiam duodetriginta coloniarum nu- mero, deductarum ab se, frequentavit, operibus- que ac vectigalibus publicis pluritariam. instruxit : etiam jure ac dignatione Urbi quodammodo pro parte aliqua adaequavit, excogitato genere suffragiorum, quae de magistratibus urbicis Decuriones colonici in
neret, quot partibus fabula constaret, docet Mariscottus de per- sonis et larvis c. 2. (Thes. Tom. VIII. p. 1118.)
Italiam —e frequentavit] Monum. dncyr. ,, Colonias in Africa, Sicilia, Macedonia, utraque Hispania, in Gallia Comata et Gallia Narbonensi praeter praesidia militum deduxi. Italia autem colo- nias, quae vivo me celeberrimae et frequeniissimae fuerunt, IIXXX. deductas habet,'* ubi tamen numerus e nostro demum loco suppletus. Colonias ab Augusto deductas recensent Pann. iu Ixiper. Romano (Thes. Tom. I. p. 585. sequ.) et 5rgon. de ant. jure Italiae 5, 4. qui, quum deducias ab Augusco post victoriam Actiacam acquisitumque summum imperium solummodo inteiii- gendas h. l existimet , quae Casauboni etiam est sententia, et Fontanin. de &ntqu. Hortae 1, 2, 3., numerum Suetonii non. eifi- cit. Oudend. igitur illas quoque octodecim comprelendendas hoc numero céu&et, quas Áng. Triumvir suo et collegarum, An- tonii inprimis, nomine deduxit , de quibus v. sapra ad c.15; quod sane est verisimilius.
quodammodo pro parte aliqua] 1lumc pleonasmum ab ommni- bus libris confirmatum defendit Oudend. ad Caes. 4. ubi: , oz distulit, quin e vestigio sequ." Aug. 06. ,, exegit zivicer; benevo- leniam mutuam'' Tiber. 4g. ,,vera plane certaque'* et c. 6g. »paene prope." Galb. 10. ,, repente ex inopinato." Non otiosa autem esse ia ejusmodi dictionibus, quae pleonastce addita vi- dentur, vocabula, sed accuratum) scriptorem singulis suiumn sen- sum tribuisse, singulis fere locis potest LESSE UP ut h. L pars et modus sane differunt. Non tacenda tamen conjectura, quant mecum communicavit Cel. Mullerus: ,, quamquam n:cdo pro parte aliqua ** (nur in einigen Stucken).
quae de ma gistratibus — ferrent] Locum maxime impeditum varie interpretantur. Ex Suet. verbis soli Decuriones coloniarum, non omnes coloni, jus sufiragii de magistratibus urbicis 4, 6; Ur-
292 V 06, "8 1. EMI ONDE X
sua quisque colonia ferrent, et sub diem comitiorum obsignata Romam mitterent. Ae necubi aut hone- storum deficeret copia, aut mulüitudinis soboles, equesirem militiam petentes etiam ex commendatione publica cujusque oppidi ordinabat; at iis, qui e plebe regiones sibi revisenti filios filiasve approba- rent, singula nummorum millia pro singulis divide-
[47] Provincias validiores, et quas annuis ma-
bis Romae habuisse videntur, quod repugnat juri, quod coloniae habebant, civitatis. —Norzs. ad Cenotaph. Pis. ad novas tantum colonias «b Augusto conditas novum id iustitutum pertinere exi- siimat. Burm. trajectione loco mederi conatur, legens: excogi- tato genere suffragiorum, quae de mas. urb.in sua quisque colonia ferrent, et Decuriones. colonic Tu diem comittorum obsienata Romam miüterent, probantibus Oudend. , Voláo et Reitzio. Oudend. tamen ferrent intelligi etiam posse existimat pro accipe- rent , referrent , obtinerent , ut Caes. 15. ,,ut plura ipse — suffra- gla tulerit," ubisensus esset, Decuriones colonicos ab Augusto etiani admissos esse ad honorum et magistratuum urbicorum pe- titionem ,' remissa Romam veniendi ibique profitendi necessitate ; quae rato mihi maxime arridet. Sed quid, si singularis quae- dam signiücatio est in verbo ferrent, intelligendo pro f-renda cu- rarent s. ferri juberent , ut Decurionibus coimitia in coloniis ha- bentibus, auctoribus adeo suílragiorum ibi Íereudorum atque praesidibus, suffragia ipsa tribuantur. Ferrent interpretari étiam aliquis possit referrent i. e. libris inferrent (in ein Register eintra-
gen), ut relata ita obsignataque homam mitterentur suílragia. "Tta latae rationes secundum nonnullos apud Cic. ad Div. 5, 20, 9. Post viros doctissimos de sensu loci incertum me profueri, non pudori cst.
Ac necubi — dividebat] Protasi zecubi honestorum d«ficeret co- pu, respondet apodosis: equestrem miliiam i. e. tribunatus et praefectur as petentes (s. forma antiqua petentis) etiam ex comm. — ordinabat 1 e. muneribus peütis ornabat (nos: anstellen). Ita Claud. 25. ,,equestres militias ita ordinavit, ut post cohortem alam, post alam tribunatum legionis daret. Alteri membro: aut multitudinis soboles junge: iis — dividebat, ubi ejicicndum puto a7 cum Casaub., vel legendum aque vel e£,, uti judicavit
, edam JM .ller. Observ. p. 14. — H«giones moli intelligere Uibis Koiae, sed XI. Italiae.
Provincias. — suscepit| Dio 58, va. ojrs wàvrwv evrüg vy
ijy» dgxsv, oU9 Ocw» àv AQi4, ÜuxmavTóg TOUTO mwoOnjca» &Qu^
OC T Avw. I U.s. 295
gistratuum imperis regi, nee facile nec tutum erat, ipse suscepit: ceteras Procousulibus sortito permisit: et tamen nonnullas commutavit interdum: atque ex utroque genere plerasque saepius adiit. — Urbium quasdam foederatas, sed ad exitium licentia pracci- pites, libertate privavit: alias, aut aere alieno labo-
&AÀà TX j4ty acÓsvíoTsQU , Og wai siQwvaia wal &vOÀsium, amibuws 05 BovAz' rà D icxvpQórsQa, dg wei cQaXsQk wai &TiwivbvvA , Wai TOi wrOÀtJoUg Tiv, "TQogolxOUg 8y0vTa, | 4Xi aUTà xxJ' £xvvà gvyx Ti VewTsQiCai Üvuvajsya , KaTÉCMS' AÓNyu jV, GTWG Y j4V "yspoucía &):dc Tà ualligTx Tg AQG WxQTOTO, &UTOQ (B TOUQ T& TÜvOUG Mai TQUc XiybUvoug SX0i' apyu 06, tva fTi TZ *po(acti TaUTY Exsivot E» xoi àoTÀo: wai AJAXX OL WT19 , AUTig Os 0X j4óvog xal &TÀAX EX, xai GrQxTioTxg TQÉ(Qw. Postea recenset provincias ei Senatorias s. populares, et Lmperatorias v. Caesareas,. cf. Strabo 17, 8, 25. et Fabric. ad Dion. |. c., qui utrumque scriptorem accurate com- paret.
Proconsulibus sortito permisit] nsignis de tota hac re locus est Dion. ]l. c. c. 15. cujus partem tantum hic reddam: àv» Sv- m&TOvg X«ÀciGDat j43 G7t. 006 OUO TOUG UraTSUXÓTA,, GÀÀÀ wal TOUG dlAovyg, rüv éiaTQaT4y4xÓraw , ) OoWoUyrw? ys icrQaTWy4a&vat s, [42- voy óyrag, (i. e. Proconsulum nomen viris etiam praeioriis et or- namentis praetoriis insignuitis imposuit) QafioUyo vs c(Qàg áxa- TíQoug, OcDigmsQ, Wal £y TG dOT&i veVÓpuGTa:, XpijTSat, wai Tk TG &Qa3s PmigWJ4a xol maga piiax &j4X TO £5w TOU TwjANQLOU "ytvscSau, mQocTí9ecOa1, wal OixmavTOC, |45ytQl ày &vxx0jJ10S Gciy , Sysiv &xélsu. C&. ToU 0$ $rípoug Üm0 T& SxuTOU (nom sortito) aigsia9at, ual cv Q $67 BeuTràg aüroU &vriCTQaTS3'yOoUG T& ÜvojAQsTÓa., WAV £x TV ÜmarsuxóTwy dot, Quérals. Strabo autem l. c. wai sig j4gy càg Fiai- cagog x'ysjoviag xal Oi0tw»Tr&Q BRaoicaQ míjuTEi , Ürxipiy XAÀoTS Aw; rà; XQxg, wai TQóg ToU0G WaiQoUg TOluTSUOJASuOG fig OR TÀg O40cíag à O5jog 6TQ«Txyobg 3j UTXTOUQ, €t recensitis provinciis consularibus et praetoriis, sub finem libri addit: «àg 9: àAA«g $raQxiag $Xst Fiaicag' cv sig &g iy mwéj4mwE) TOUG ETIJASÀM T OAEVOUG ÜraTi(4(Ug dyDQag, &ig &c G8 CTQATWYyLA0UG , sig Ag Q3 wal ixTIA0UE-
nonnullas commutavit interdum] | Dio $5, 12. Varsooy TÀ4v «iV R-Qoy woi vj» Ll'aÀarias 739 «-:01 Nova T 9xjwo TiOwAtU, würüg 05 r4» AaAjuariav avráAes. wal ToÜTO j459 Wal $T dAÀwy i9»üy j«er& raUTa $TQ&XD».
plerasque saepius adit] | v. ad fin. cap.
Urbium — libertate privavit] Dio 54, 7. voUg FivQiwvoUe, óvi "Powj«aioug Tiyàg &V GTACSL >IyÓiGNVTSg AcméKTELaY, SOpvAdGaTO"
29^ € SUETONII
rantes levavit, aut terrae motu subversas denuo con- didit, aut merita erga populum Romanum allegan- tes,- Latinitate vel civitate donavit, — JNec est, ut opinor, provincia, excepta duntaxat Africa et Sar dinia, quam non adierit, In has, fugato Sexto Pompejo, trajicere ex Sicilia apparantem continuae et immodicae tempestates inhibuerunt, nec mox oc- casio aut causa wajiciendi fuit. [438] Regnorum,
——
wai roUro xai roU Tvoíoug, ToU ve Eibwviovg Di& Te GráCSi, Exolu €5y, £V TÀ Xugíia "ysvojssvog. (À. 754.) v. Tioer. 57.
terrae inotu — cond:dit] | Dio 54, 25. IIaQtor; esimac mov47a0t x«i Xgxiare fxagídaro, ai T4V T0Ài AU*yovGTay xaÀtiv, Mari Ooynx £mérQrs, additque: raUra 9E £&ygava, oUx 0T: wai dÀAaig móÀsgi. woÀÀaig wal TQÜTEQOV Wai jT TOUTO Mai XUTO, 0 ÀjyovOTOéGs áQ' opoiaig cuj(DoQxig, wai oi BeuAsuTai &TEX00Qx7a7 ^ wv £i TiQ &rávTQvy |iy4j4OVSU0t , améQayTOV àV TO sp^yov T/g Cu"y'yox(Q3c "yévorro * &AÀ' íri Mai Tàg £TwWUJAlag Taic wOÀtCIV 3) "ytQovucia sv Jaígsi Tij4Sjg 3ysus. Ct C. 50. &£vtiOx 9j Aix r0 8Svog &xiXovpíag TiyOg Ouk- CEICJ4OUG p&^iorx iésro, rüy QóQov aUTig Tüv &Ttiow Ex TV £avTOU Xon. TwV TW WOiyu £gX4vsyxs. Ab eodem c. 25. dicitur Romam rediisse a. 740., $xzi03 c&vra TX TE £y Toi; laAaTÍaig Xa] T& £V Tag ligjiae viai T&ig T 'l94olaig, *cÀÀk jJ«tv avaAdecxg ig &&cTOI;, TOÀÀÀ Di xai Tg £ríguy Aa($siy, TW» Tt £A&UÜEQiay wal T/V TOÀAULTELAV TOig j45M QoUc, roUg 0' a(QsAój4SVog , Duowsucao.
Nec est, u£ op., provincia] Praeter bellorum occasionem et civilium, et eorum, de quibus dictum ad c. 20. et 21, saepius adiisse provincias dicitur a Dione, e. g. 55, 22. Gallias Hispa- miasque a. 727. et denuo Gallias 54, 1g. a. 758. Maximum autem ejus iter fuit a. 752. et sequentibus, de quo 2/o 54, 6. sequ., ubi in Siciliam profectus omnes inde provincias ad Syriam usque peragravit, diutissime in Graecia commoratus, transactaque Sami hieme. cf. 7ac. Ann. 5, 54. ,, quotiens D. Augustum in Occidens tem atque Orientem meavisse, comitelLivia? ** — — Pro zec est al. non est. Omnino auctor ordinem narrationis haud bene intere rumpit, Naim haec pertinent ad superiora verba: a/que—— pleras- que sacpius adiit, quo transponenda, judicavit etiam Müllerus in sched. Mss.
Ii has — temp, inhibuerunt] | Dio 49» 54. Kaicag $8 £y TeUTUw, v
* [L] ^-- " ^ * - , " $vu0g 0 T& DXiífrog awoÀdÀs:, xal T& Ey Tj AiUsg xaracractwg
dósiro, jÀSs juky Pg v» XuweAiav, dog wai Swsiy& wÀsUCOUMEVOG" E'yXQoe VíGag 0s iyrai.Sa ÜmwÓ TOU yiijadivoc , oUwérs &megaido S4. (A. 719.) Renorum] lw optimi codd., et ediderunt Gronov. et Qu-
OCTAVIUS?S 295
quibus belli jure potitus est, praeter pauca, aut iis- dem, quibus ademerat, reddidit, aut alienigenis contribuit. Reges socios etiam inler semetipsos nee cessitudinibus mutuis junxit, promtissimus alfinitatis cujusque atque amicitiae conciliator et fautor; nec aliter universos, quam membra partesque imperii, curae habuit, rectorem quoque solitus apponere ae- tate parvis ac mente lapsis, donec adolescerent aut resipiscerent: ac plurimorum liberos et educavit si- mul cum suis et instituit. [49] Ex militaribus copiis legiones et auxilia provinciatim distribuit: classem
dend. Alii comprobarunt. Similis usus genitivi occurrit infra €. 95. peregrinarum cerimoniarum sequ. Vulg. regna, quod or- tum ab eo, qui illum usum ignorabat. — Potitum autem Au- gustum belli jure regnis fere omnibus, docent P/urarch. Anton. 61. et Dio 5o, 6. ubi anxilia Antonii recensent. Ille: gacisig 9' U-4xeo) cuvsjuay ouv, Déóxyoc, ó AifgUwv, wai Tagwóvbwuoc, 0 T6 &yu KiAiiac s xai Kamrabokia; j4sy "Apgy£Xaoc, IIaQAayoviag 9s di. AabsAQoc, Éojuaxysc 9s MiS9pibarue, '"ASSAXag: 08 Ogauyc- ojTot p5w «UT vapocay. &$x 0s Ilóvrou IloXipev cTQaT0y S*tm£, wal MáaáAxog i£ '5pgaBíag, wai Hec ó 'lovbaiog" Zr: 9 'Aj«Uvrac, à Avxaóvw» xai DUaAarüy BaciAsUg* xv 9s wai T«g& roU Mxowv Gxci- Aéwg a-sGTeÀj4év4 Qo»9e:x. — Hic Antonio adínisse dicit roug rs BaciAsig wai roU; ÓuvacTag maVTAG, d siTEIV , TOUG TY TU Pwjuaiqy &QXX TÓT& UT Z£xtvOV OUCA 'ySTWiüyTXC, ToUG |4EV XUTOUGg, TOUG 08 $i ériQwv. -
conciliator et fautor] Lips. conjecit auctor. Sed hoc jam est conciliator.
educavit simul cum suis] ut Agrippam, Herodis ex filio Ari- etobulo nepotem, cui Romae educato magnam cum Druso, Ti- berii filio, fuisse amicitiam, narrat Joseph. 19, 6, a. (ed. Haver- camp. p. 886.)
legiones] Accurate de legionibus Romanis earumque stativis agit Dio 55, 93. ubi v. Fabric. et Reimar. Jdem c. 24. vb» j4tv $3 rocaUra v$iy» (XVIIII. legiones) rüv ix ToU weraAÀóyov cTQa- T£UOJAMÉVWV , 8íw TOU TS A&CTIXOU xai ToU Qegu(ogiwoU, scTÍ. TÓTE Ob ài ToU ÁU-eUcrou TraUTX TS, SiT! OUV TQiX &íTS TÉPTE Mai E(XOCUV $»r«, iroí&Dsro , wal cujua ww) T5QGV wai imTémV wai vauTdv ócabsrors Jv. eU "yag éxv TO axgiis aimaiv,
;
296 cS 0 EUREN Tr
Miseni, et alteram Ravennae, ad tutelam superi et inferi maris collocavit. — Certum numerum partim in Urbis, partim in sui custodiam allegit, dimissa Cas lagurritanorum manu, quam usque ad devictum Au- tonium, item Germanorum, quam usque ad. cladem Varianam, inter armigeros circa se habuerat; Ne« que tamen unquam plures quam tres cohories in Urbe esse passus est, easque sine castris: reliquas in hiberna et aestiva circa finitima oppida dimittere as- Suerat. Quicquid autem ubique militum essct, ad
classem — collocavit] v. Tac. Ann. 4, 5, et Lips. de magn. Imp. Rom. 1, ^.
Certum numerum — allesit] Pro certum al. ceterum. Dio l. c, 0€? re GwuaToUAaxwsc, [UQuL Gvvtg, wol DR) TETA"yIAÉVOL, x«ioi rc móAswe Opovgoi &avicy cot r£ OvTSg, wal TéTQayd) Vsyspj4&Vor , Iivor v8 UmTrig £miÀsWTOL, OiQ TÓ T&y lavacUwy dc^ 7g Baraojag r3g d» Tw "D 4ww v«40cu Ovojum, OTt 03 mQariGTOL T TEURLM &icí, wtirai. oU p£vroi &pi9|4Óv aUTGY &woipz, wiirtp cUDS Tüy dva- "xXA9T7w» (Evocatorum), sixsiv OUvaj«ar wai "yàp TOUTO:C joiaTo m vopiiQsty à o veUg GvorQarsucajfvovg Td) TaTQi TQég Tà OTÀa aJ- Su éxi TOv "Ayróvicy aveXAASCsV , iTWQucs Q&^ xal sicl wai vUy GUcTM* Ma (iov, Qafcug Qégovrsg, ugmsp oi ixarOvraQxor CÍ. Lips. de magn. Rom. 1mp. I, c. 4 et 5. Fergusog Hist. Rom, 1. 6. c, 2. P* 550 sequ. vers. Gexm. , notasque docu in:erpretis,
Calasurritanorum] Mispanorum,. quorum custodias Caesa. zum etiam habuisse, legimus Caes. 86.
usque ad. cladem lariaram| post quam rerum novarum sue spectos dimisit. JD/o 56, $5. ixsi0* T& GvXvol i» *5 "Pj xai La. Àárat xai FieArol, of juty GÀAwg (riv jaotyT&; , ei Qs wai fw Tj ÜcQue Qiu GrQacsuóp&yo: 900v , iQoB53» ji» tt Vsoxjad Tui" xal TOU- 7006 MtV tQ VQCOUS TiyAg a-xácTHÀt, TOig Ü aQmAci(g twxwpiTat Tig «óÀtwg TQOcéTaLe. .
Neque — plures qu. tres cohortes] Dio l, c. cwuaroUAxxag Orxox* Tsr&yjitVovg i. e. in decem divisos cohortes dicit. 7«c. Aun. 4, 5. ,,tres urbanas, novem. praetorias cohortes, Etruria fer- me Umbriaque delectas, aut vetere Latio, et colomis antiquitus Romanis'* memorat. vy. de hoc auctorum dissensu Lips. l. c. et Fabric. ad Dion. l. c.
reliquas — assuerat] — Gibbon Hist. c. 5. ubi de militibus praetorianis copiose agit, haec addit, locum nostrum illustrantia: » but, as their formidable aspect would at once have alarmed and irritated the Roman people, three cohorts only were statio-
Lac a s t NOD n mae at Fn dic i dl
——
0.6 "T ALY. ICU.S. 297
certam stipendiorum — praemiorumque formulam astrioxit, detünitis pro gradu cujusque et temporibus militiae, et commodis niissionum, ne aut aetate aut inopia post missionem sollicitari ad res novas possent. Utique perpetuo ac sine difficultate sumtus ad tuendos eos prosequendosque suppcieret, aerarium militare
ned in tbe capital, whilst the remainder wyas dispersed in the adjacent towns of italy. **
ad certam stip. praem, formulam asirinxit]. Dio 54, 25. nar- rat, Áugustum a. 741, Romam reversum libellum per Qoaesto- rem recitari coram Senatu jussisse, in quo oiéraZs rà v6 £r94 (sti-
Sc m UE H y , by D , * , pendia) oca oi -oÀAirai GTQaT£UGONTO , Wal TX yQ*xrx (praemia)
$ca rauzajasvo: Tg OTQ&T&(ag, AVTl Tüg QoQag 9j» asi TOT& ZTOUV, AWowro oTwg $xi G9roig (h. e. ad certam formulam adstricti) &xti9s» j04 waTaAEvyójuswor, jAxjótV TOUTWwV "yS GvEX& VEWTEQIQUTIY. Ju |Os 2 vs agidja0g Tdy trüv, Toig |4» Dcgu(Qógoig Odbsza, roig 0 &À- Àoig £w«atüska, x«i TO j45V AQ'yUQlov, TOig ]45V SÀaTTOV, TOig OB «Asioy. De stipendiis milium Rom. omnino cí. Lipsi excurs. ad 7ac, Ànn. 1, 17.
definitis — commodis missionum] Gradus et discrimen inter milites legzionarios, praetorianos aliosque, et inter gregarios eos- que, qui honores militares, centurionatum, tribunatum, prae- fecturam alae gesserant, respicit. Commoda autem ;nissionum de- finivit Augustus a. 759. secundum JDronem, qui 55, 25. qaAsrüg Qs 03 Tdv cTQaTie TOV wpOg TX TV àSÀww CpuMQoTHTX ÜiX TOUG TOÀÉ* poUvg ToUg TÓTS fv&OTX4WÓTAG OUX Wi7T& ÉyoVvTwV, Wcl ja»Osv0g Saw TOU T£T&'yjSVOU THg CTQaTsixg CDIGL gegóvov ómÀa Aa(Mi» &9&£XovrOg, &X/- Qiíc94, Toi; j4sv sx ToU Dogu(QegiaoU mcsyTawigyiiag Opay aac, Evti- Odv $wxaibsxa dTx, Toig Ds STtQOig, TQigyiA(ixg , £mti0dv ELAOCA OTQUe T&UCwvTa:, 0/0009ai. cf. Calig. 44.
tuendos eos prosequendosque| i. e. alendos et honorandos. v. ind.
aerarium militare] Dio vajs£iov evrgarusTIXÓy dicit 55, 25. ubi constitutum illud narrat a. 759. partim ex pecuniis, ab Imperatore ipso, regibus privatisque collatis, partim, quum illae ad sumtus non suílicerent, ex ovis vectzgalibus. Nimirum cA» siwott3» Tüy 5 WÀ5ouy x&i TG) Üwosiv, ag ày oi T&ÀsuTGVTEQ cii (cÀ»» TGV mTAVU GU'y'ysvàv, 7) wai vsV»TwYy) WaTaÀsiTWOIi, Wwar>yCaTO, dg xai 8v roi; ToU Raícagog Umojv «ac: TÓ TáÀog ToUTO "yeyogajejsévoy SUQrov. Sefwro j«sy "ydo wi mQórsQóv moTt, XaTaÀuSiy bb uiro raUT&, aU ig Tór& ixayWy93. — Centesimam rerum. venalium ut aliud subsidium aerarii militaris nominat 7uc. Ánun. 1, 7g. ubi v. Lips. De reli- quis cí. Burmann, de vecügalibus Rom, c. ax. Ceterum, quod
298 C SUETONTII
cum vectigalibus novis instituit. Et quo celerius ac.
sub manum annunciari cognoscique posset , quid in provincia quaque gereretur, juvenes primo modicis intervallis per militares vias, dehinc vehicula, dis posuit —Commodius id visum est, ut, qui a loco perferunt literas, iidem interrogari quoque, si quid res exigant, possint. [5o] In diplomatibus, libel-
^
ad cur^m hnjus aerarii attinet, Do l €. ró rajisioy CTQaT. Ti6i Tüy £c-9xTwWywxóruy, TOig ÀeyoUcip , Evi TQix &TX4 DiOIXEIV "rQoC- éraÍs, QaBÓoUyci Ts avd OUO kal TZ dÀÀw Uc iGía TZ TQOiWKOUCM X0ew1ivo. "Lapidem, in quo nomen praefecti aerarii militaris, meinoxat L;ps. l. c. *
sub manum] Al. sub manu. Eadem varictas apud Hirr. Bell. Afric. 56. ,,dilectus quotidie libertinorum — habere atque sub manum. Scipionis in castra surwmiftere nom intermittit. * At Cic. ad Div. 10, 25. ,, Vocontii sub manu ut essent, recte ob yer. bum esse, quamquam, loc sumto pro »ysyíaSas, stare etiam posset accusativus. , Succedit sub manus nezotium*' Plautus bis Mil. glo« rios. 5, 2, 4g. et 4, 4, 7. Ubique inest significatio: fac;/le, prom- te, celeriter. lta Graeci j-0 siga, de quo v. Wyttenbach. ad Plut. de sera num. vind. p. 15. et ix xs1góg, de quo Schweigh. in Lex. Polyb., et ówoyvimg, $$ üwoyvíov. ltr denique si siciy Ux TÀ4V X£HiQk dou wí£yrs aQTOi, Et oU aigiv aoro: UO TXv xtig& j«ou (ad manum, in promtu) dederunt 1 Sam. 21, 5 et 4. interpretes Graeci
Hebraicum qnm et "T rühL—9N *
ut, qui & loco — possint] Dedi cum Quid quod cum optimis codd, et ant. edd, maxime convenit. lta Sueton. sua ad- huc aetate id institutum servari docet, neque referenda verba ad consilium August. Graev. locum ita constituit: ,,u£ qui alicunde perferrent litteras, udem interrogari quoque, siquidem id res exi- geren!, possent," atque ita edidit Ernest, nisi quod servavit a loco, (pro quo alicunde conjecerat jam Casaub.) et interpretatus est cum Burm, a loco rei gestae, cujus nuntiandae causa umissi cum litteris essent, posteaque dedit s/ quid res exigeret. Wolfo totum comma insiürium videtur. Quod ad sensum loci attinet,
id modo moneo, s; h. l. essei. q. au, et pendere a verbo inter-.
rogari, ut saepe. Summa autem commodi in novo vehiculorum invento fuit in eo, quod Zzdem, qui a Joco missi fuerant, ipsi etiam ad Principem perveniebant, quod fieri non potuerat dispo- sitis per intervalla cuxsoribus. Plane igitur inepta lectio, quam Pitiscus exhibuit: ut, qui a loco eidem. pexfexrent literas sequ.
1
JO C'T A V.I U S. 299
lisque et epistolis signandis, initio Sphinge usus est: mox imagine Magni Alexondri: novissime sua, Dios- coridis manu sculpta, qua signare insecuti quoque Principes perseverarunt. Ad epistolas omnes hora- rum quoque momenta, nec diei modo , sed et noctis, quibus datae signilicarentur, addebat. [51] Clemen- tiae civiliiatisque ejus multa et magna documeuta sunt. Ne euumerein, quot et quos diversarum par- Uum, venia et incolumitate donatos, principem ete
Ceterum initium id fuit cursus publici apud Romanos, quum apud Persas idem institutum snb anzgarorum nomine diu ante viguisset, de quibus v. Herodot. Q, 99. XenopA. Cyrop. 8, 6, 17.
Sphinee usus est] Plin. 57, 1. , Divus Augustus inter initia Sphinge signavit, Duas iu matris annulis jam irndiscretae simili- tüdinis invenerat, (Altera ipse nsus ; haec supplet Fabr. ad Dion. l mox cit) Altera per bella civilia, absente eo, amici signavere epistolas et edicta, quae ratio temporum nomine ejus reddi postu- labat, non infaceto lepore accipientium, aenigmata afferre eam. Sphingem. Quin etiam Maecenatis rana, per collationem pecu- njarum, in magno terrore erat. Augustus postea ad evitanda convicia Sphingis, Alexandri Magni imagine signavit. — Dio Bi, 5. bixAS) eQoayiba, 9 «aic ox TóTE fy pro, ExtTCÍ4TO, Eiy- "ya £v Sxaréqa ój40i&V $xTUT Ta. Versgov vae ids sikíya TV &avrOd Eyyoas , £ws(uy TÀ TAXyTAX E£CY|ARIVETO. Wl MUTY) Mai Oi p4&Tà TaUTOe evroxparogs; , mÀ*4v» l'aÀgav, sx057avro.
Dioscoridis] Pín.l. c. ;,Post eum (Pyrgotelem , a quo uno in gemma scalpi se, Alexander Magnus permiserat) Apollonides et Cronius in gloria fuere, quique Divi Augusti imaginem simi» lem expressit, qua postea principes signabant, Dioscorides.
sculpia] Ern. reposuit sca/pta, quod cum aliis, gemmis scalpturam, lapidibus sculpfuram tribui, existimat. Sed omues libri conspirant in scu/pta, et discrimen inter utrumque verbum, quod re vera unum idemque est, fictum videtur. v. Scheller Le- xicon in scul/po.
horarum quoque momenta] | Opponi momenta Aor. longiori tempori i. e, diebus, quisub epistolis significari vulgo solebant, et esse ipsas horas, ilud spatium, quo hora definitur, recte mo- nuit Burm. contra Pitüscum, inepte Aorarum explicantem dierum,
Clementiae civilitatisque] De illa hoc capite exponit auctor, de oivilitate i.e. de ea virtute, qua civem se esse, et civibus, non servis, imperare $e, nunquam est oblitus, c. 52. usqve ad
fin. c. 56.
5oo cC SUETONII
iam in civitate locum tenere passus sit; Junium No- vatum, et Cassium Patavinum, e plebe hoinines,
alierum pecunia, alicrum levi exsilio punire satis
habuit: quum iile Agrippae juvenis nomine asperri- mam de se epistolam im vulgus edidisset; hic convi- vio pleuo proclamasset, Neque votum sibi neque animum, deesse, confodiendi eum. — Quadam vero cognilione, quum Aemilio Aeliano Cordubensi inter cetera crimina vcl maxime objiceretur, quod male opinari de Caesare soleret; conversus ad accusato- rem, commotoque siniillis,. Ze£r, inquit, Aoc mz- Ai probes: faciam , sciat Jelianus, et me linguam habere; píura enim de eo loquar. Nec quicquam wltra, aut stalim aut postea, inquisivit. —"liberio quoque de eadem re, sed violentius, apud se per epistolam conquerenii, ita rescripsit: | e/atz tuae, mi Tiberi, noli in hac re indulgere, et nimium in- dicnari, quemquam esse, qui de xe male loquatur. Satis es£ enim, si hoc habemus , ne quis nobis male jacere possit. [52] "l'empla, quamvis sciret, etiam
- quot et quos — passus sit] Senec. de clement. 1, 10. | ,, Igno-
vit abavus tuus (Neroni scribit) victis. nam si non ignovisset,
quibus imperasset ?. Sallustium , et Coccejos, et Duillios, et to-.
tam cohortem primae admissionis, ex adversariorum castris con- scripsit. Jam Domitios, Messalas, Asinios, Cicerones, et quic- quid flovis in civitate erat, clementiae suae debebat. — — Haec eum clementia ad salutem securitatemque perduxit; hacc gratum ac favorabilem reddidit sequ.* v. etiam, quae Maecenas ei sua- det apud Dioz. 52, 51.
Merippae juvenis] de quo v. cap. 65.
^ male opinari] i. e. prodere dictis, male se sentire de aliquo, Àoi$ogriv. v. ind. Maecenas l. c. r6 "yag, ori "ig £ÀoibóQwoé es, jj xai £rtQíV T4 àytTiTWOEiOV £iXE, jXWTE XXCUGXC TOT5 MaTX'yOpoUvTÓG Tivog, MyTE ExSÍlA D wc. aiTyQ0v |&ty ^yàg TÓ "iOTEUEU) , OT: Tig AT àbiwoUyrà Ce, xai sUspysroUyTx mayTrag TQosTNÀAXiOB, Xai jJ40VOR TOUTO TO10UCIV 0i Xaxdg àpyoyreg w. T. À.
sed violentius] |!d corruptum fuerat in. plerisque libris in sedulo lentius, wel mixia vitiosa et vera lectione, sedulo wio- lentius.
Templa] .Dio 51, 30. Kejcag 08 $» ToUT( T& s àÀÀa &xeujud-
OCTAYIUS Sor
Proconsulibus decerni solere, in nulla tamen pro- vincia, nisi conimuni suo Romaeque nomine, reces- pit. Nam in Urbe quidenr pertinacissime abstinuit hoe honore. Atque etiam argenteas statuas, olim sibi positas, conílavit omnes, ex quis aureas core CODYRNNENC
duds, wol rtuiu» v5 Ts Pj, wal c maTQi TO RaicaQi, vowx aU- róy 'lojAicy ovojuacag, sv Ts "Eom woi sy lNixaia wvytvécS9a: t(5- W&y. — Toig 0s 5» Eivoui (EAXwwag c(QXg fvixaÀécac) auTw T:)A, aOig JAs» " Aciaycig v Ileoyyaju, moi; 96 Bi9uvoig £v. Nqojagosix vsjasvt- Cat PmiTQEV/E. Wal TOUT SxtiUsy aglaj4s)cy, wal £T dAÀÀwy aUroxga- TÓQuy oU j4Óvcv Sv Toig JjÀAwwiuoig SOveciy , &ÀÀ& wai £y TOig &AÀCiG, 67x Tüv Pwpaiwy &xCUB, tytvETO. £V "yAQ TOL TO) AOTEL AUTO , T7 T8 &ÀÀ4 'IraÀín , oUx SCT( CgTig TV Wai t$( ómocovoUy AÀoyou Tivóg a£iy £TOA|AWGs ToUTO 70/0047 J«$rahAaZaci jaívrOt xavraUSx roig 6099üg aUcraQyX0aciy &AXa« T8 (009501 Tij&&] Ol0oyTa« , xal 04 xai xQu« moisira(, Quo loco cum nostro comparato, patet, templa in pro- vinclis Áugusto condita communia ei fuisse cum Urbe Roma, cujus simulacrum simul ibi consütuebatur, appellata tamen ple- rumque ab ipso, qui potior illo tempore erat Republica, Au- gusto, alia, quae Romae et in Italia fuisse legimus, post mortem
demum exsiructa esse. v. Lips. ad Tac. Ann. 4, 57. Fabric. et
Rebaar. ad Dion, l c. De Proconsulum temps v. interpr. ad Cic. ad Qu. fr. 1, 1. et ad Att. 5, 21.
argenteas siatuas — conjlavit] Maecenas apud Dion. 52, 55. xai &iX2vag CoU XgUcag Miy » a('yugag Jawoémors EmiTQÉN/ZG "ysváa Sou" 09 'y3g Móvov b«mav4oai, «ÀÀa xai £wiBoUAsuTOL xai ZAvyoxQóviot sigdíy" &ÀÀag 0s sv aUTaig Taig TÜv AvSod rwy Wvxaig xai ax4e&roUG xal àJavarove sz sUsp'yscidó» OwuuicUQyst" ax J4évTOL J4408 VaOy! moTS csQiü4g cauTQ 'ysviptyov W. T. À. — Unde rerum potitus, quae priori tempore positae ei fuerant, statuas conílavit, auctore eo- dem Zone $5, 22. à Av'yeverog xal àvbgidvrag mivag bavroU a'yv- Qovc, TQóg T? Ty (iAww wal mQóg 97|4wV TiVüy "yeycvórag, ig vopu- c|ix xaTikows, ToU 65 wai OincOt» mAVÜ' üCA "ys xai &Àrys DamaVa» $oxsi» (a. 727.), vel pecunias, ad statuarum honoszem collatas, in abum usum converüt, quod 2o 54, 55. i«5054 7s àgytQiov ajJig Sg tixóvag éavToU Wai ixtivy (sj BovÀa) xoi 6 $Q44cg Cuvsge XsvEyxay, &avToU j49 OUUSMIAY , "Yoytééag Ós.Oujaociag wai cQocéTt Wai "Ojovcia; , Eigzva$ 7s, 832740t» (a. 745). v. Harduin. ad P/im. 53, 12. (54) ,
ex quis] Ita Oudend. cum optimis libris. Vulg. exgue is. Est autem; ex quarum venditarum pretio. Monum. Anucyr. diserte: »Meae statuae pedestres et equestres et in quadrigeis argenteae steterunt in Urbe XXC circiter, quas ipse sustuli, exque ea pe-
202 Cc SUETON II
tinas Apollini Palatino dedicavit. Dictaturam ma- gna vl offerente populo, genu nixus , dejecta ab hu- meris toga, nudo pectore deprecaius est. [53] Do- mini appellationem, ut maledictum et opprobrium,
a M
cunia dona aurea in aede Apollinis meo nomine et illorum, qui mihi statuarum honorem habuerant, posui, **
cortinas] i. e. tripodes. v. Casaub. ad h. 1. i
Dictazuram] | Fell, 2, 89. ,, Dictatursm , quam pertinaciter ei deferebat populus, tam constanter repuiit.' Parun) igitur accu- yate, nisi erravit, Zorus 4, 12, 66. ,,Ob haec tot facta ingentia Dictator perpetuus et Pater patriae dictus." lllud enim nomen recusavit, hoc suscepit. v. ad c. 58. Dio 54, 1. tf34v bivraTwpiay QU cQo;4aTO, &ÀA& wal Ti» &CÜSTA& "oo;vaTiQQsyAeTO, Pxér joobve vQómoV &AÀwG C(pà, ewiCysiv , ]AWTE OixAE'yo[AtVOG , |4XT& Dtój4EVOGs 36vv999. TW T& yàp RÍouciay wal TX4» TipOj» x«i UmveQ TOU; ÜiwTATU- eas SX». 6Q9Qg TÓ Ts $míQ9ovov xai TO j40:/78» Tg ETIAASCEUG ajrü» £QvAcZaro. Factum liluó a 752. Diciaturam autem prorsus aboleri jusserat Antonius Consul a. 710. iege, cujus verba dat Appian. Civ. 8» 25. 13 &Éelval Tu waTk j440suíny aiTiaV TeQi OuwTAe cugoc àgxijs ars Emi Qpiiev , joue Aa ety Qi0oj4£vxy ". $) TÜV dX Ty. Oi Tivog UmEQi0OvTA VxToivei Qa; TUv £yruxÓvTwy ayaigeidgeu. CÍ. Ciccro Phii. 1, 1. et 2, 56. Dio 44, £1. 3
Domini appellationem] — Dio 55» 12. OscmórT«6 TüTs (a. 755.) 6 Alwoucro; Umü ToU OHjuov OvojuacSsig, oJX Oxwc Awvtivé jogoiva ToUTu wQóg ixvTOv TU) WQoggWj^aT: xoXqcacDat, a AÀa xai viv) Qu QuAax5g auTó £ro4caTO. Oros. 0, 22. ,, Domiai appellationem ut homo declinavit. Nam quum sequ.* -Verba enim Suetonii us- que ad: passus est verbo tenus transscripsit. ldem dat: a quodam mimo, quod commovit me ad praeferendam lectionem : a mimo alteri: iz mimo, quam probarunt Burm. Oudend. Ernest. lilam meliorem etiam censet Cel. MuZerus in schedis, quod spectante eo ludos jam continet verba: zz mimo, neque simpliciter dicitur: pronunciatum est sine persona addita, de quo tamen dubito. Ce- terum , quod Orosius, Augustum Domini appeliationem u£ Ào- minem declinasse, dicit, Christiano magis, quam Romano sensu illam cepit. A Romanis enim Dominus non A&omnmi, sed servo op« ponitur, et civilitatis Augusti documentum fuit, quod servilem adulationem recusavit. Apte Rez£zius in Dictatis comparat Sa//ust, Jug. 85: 9. 35- » exercitum supplicio cogere, id est dominum, non lLmperatorem esse," et Plin. Panegyr. c. 2. ,,non enim de tyranno, sed de cive, non de duiino, sed de parente loquimur ** ubi absurde in nonnullis est; de Aomine. Postea, accurate disiin- guere Suetonium, Ulanditias ab adulationibus, quum illae inter
OCTAVIUS 3035
semper exhorruit. Quum, spectaote eo ludos, pro- nuuciatum' esset a mimo, .O dominum aequum et bonum! et universi, quasi de ipso dictum, exsul- tantes comprobassent; et statim manu vultuque in- decoras adulationes repressit , et insequenti die gra- vissimo corripuit edicto, dominumque se posthac appellari, ne a liberis quidem aut nepotibus suis, vel serio veljoco, passus est: atque hujusmodi blandi- lias etiam inicr ipsos prohibuit. Non temere Urbe oppidove ullo egressus, aut quoquam ingressus est, nisi vespera aut noctu, ne quem officii causa inquie- taret. In consulatu pedibus fere, extra consulatum saepe adaperta sella, per publicum incessit, Pro- miscuis salutationibus admittebat et plebem, tanta
fratres sint, hae adversum potestates, monuit jam Casaubonus ed h. 1.
aut noctu] Narrat hoc Dio 54, 10. ad a. 755. £mti $e wai dg &t rs agxai xal oi &ÀÀoI erQoaayT?)Cai o£ mooxapsckeUdCayTO, VUXTUO 8g T3 TOÀLV &euOJ4IlOS4. et ad a. 741. C. 25. Tijy am&ytwCi/ TOU 6xj«0U x«i rór8 iZicTy. vuwrüg yàp 86 T3v TOÀi» EjéxOMICO4 OmsQ *O0v xai &ti (cg &imeiv) tiTB dj TX TQoaÓTSIR, siTE X&i GÀÀoCÉ TOt 3x0xj«0iX , xai aQogj«djusvog wal Pavuov , Oj«ociwg BSmOiBL, iy Jubel «)rdvw OxÀxoóc £i. Ob haec loca scripsi Urbe i, e. Roma, non uróe. Omnia erant oppida, comparata cum Urbe Roma.
imnquietaret| Recte sollicitaret, quod est in uno Torrent., Oudend. glossema judicat. v. ind. nostr. Antea idem ex optimis libris edidit vespera. Vulg. vespere. Secutus sum ejus Wolfii. que auctoritatem,
adaperta sella] i. e. ex omni parte aperta, ut omnes videre eum et accedere possent, in quo maxima est civilitas. Al. ad- operta, quae esset (Qogsiov xarácrEyoy, ut Dio 47, 10. vel oí$eog xarácrryo;, ut Id. 47, 23. v. Oudend. ad h, l. et ScAeffir. de xe vehic. 2, 4.
Promiscuis — et plebem] Dio 56, 26. 2à -A:icéTrovs, 3AÀwg Ta xai ócáxi, £óg« aUTüy £ylyveco, Sy TS TZ 'yopà, val fy aUTÓ "ys i7riv OTt TQ CUVsÜQhg , wal Sptóvra aUTÓV xai dmióyTe aUi; do TRÀ oye TO. jà» 0B kai £» T€ TaÀaT(p, xal xaSWjAswcy "ys, &cT& Ü' GTS wal KXTXWS(LSVOV, OU OTt 3j 'yspcuCía , aÀAÀa xoi ct bxTSIg, TOU bs Óy- Mo?v vToÀÀAoí, unde dicitur Tiberio in o:auone funeüri apud Eund. 50, 41. iy jv raj; éograig nai rÓ9 05/«09 oiwa0a mQo«s-
304 C. 87UETO NIS
comitate adeuntium desideria excipiens, ut'quendam joco corripuerit, quod sze szbi übellum porrrsere dus bitaret, quasi elephanto stipem. | Die Senatus nun- quam Patres uisi in Curia saiulavit, et quidem sedens ies, ac nominatim singulos, nullo summonente: et discedens. eodem modo sedentibus valere. dicebat. Officia cum multis mutuo exercuit: nec prius dies
$ifáusvoc, vs rei; dÀÀaug YjufQ&ig wai TA4V "ytpouciay sy «UTC TO BhovAsuTX4oiw acTaCajevec.
ut quendam — stipem] | Quinctilian. Ynst. 6, 5, 5g. ,, Adhibe- tur autem similitudo interim palam, interim inseri solet para- bolae, cujus est generis id Augusti, qui militi libellum timide porrgenti, Nol, inquit, dubitare, tanquam assem elcejhanto des. Macrob. Saturn. 2, 4. ,, Augustus, quum ci quidam libel- Jum trepióus offerret , et modo proferret manum, anodo retra- heret, Putas, inquit, £e assem elephanto dare? **
nisi in. Curia] v. Dionis locum proxime citatum, Non ad se domtüm venire passus est Senatum ad salutitionem, misi in ex- ircma aetate, -ed ipse Curiam adiit. v. Casaub. ad c. 25.
sedenies] mon ut intrante Augusto non surrexerint, (hic enim semyer, ctam Consulibus, [Sans habebatur) sed ut mox, salursto ab illis Imperatore, jusserit sedere, quum eos resalutaret, et verba ad eos faceret. Burmann.
nullo summcenente] 1. e. nullo nomina singulorum Senatorum subjiciente, quo, omnes penitus sibi notos, ut amicissimos, ostenderet. Docét historia, duces etiam regesque hac arte mili- tum animos sibi conciliasse.
eodem modo sedentibus valere dicebat] | Omisi cum Oudend., quod sequebatur voc. seden£ibus, singulis , inepte e superiori re- petitum, dedique eodem m. pro co, et valere dicebat pro vale dic., optimis codd. auctoribus.
Officia — mutuo exercuit) i. e. interfuit solemnibus, quae in amicorum aedibus per nuptiarum, tirocinii, funeris aliasve occa- siones celebrabantur, eosque vicissim ad se invitavit. v. ind. JMu- fuo scirvavi cum Oudend. ob librorum consensum. — Al. corrigunt mutua. Postea grandior jam natu dederunt etiam. Qudend. et Wolf. Al. grandi jam natu, quod defenditur megno natu apud Cornelium Liviumque. Jcxazus e$t: quum male se habuisset in turba hominum, quae ad celebranda sponsalia convenerat, huc atque illuc pulsus tractusque. ,, Nam qui fertur et raptatur atque huc atque illuc distrahitur, is vexari proprie dicitur * ut GeL-
lius 2, 6.
'OCTAVIUS 305
cujusque sollemnes frequentare desiit, quam gran- dior jam natu, et in turba quondam sponsaliorum die véxatus. Gallum Terrinium Senatorem, minus sibi familiarem , sed captum repente oculis, et ob id inedia mori destinantem , praesens consoiaudo revo- cavit ad vitam. [54] In Senatu verba facieuti dictum
est, Non intellexi: etab alio, Contradzcerem tzbz, si locum haberem. | Interdum ob immodicas alterca- iiones disceptantium e Curia per iram se proripienti quidam ingesserunt , cere oportere Senatoribus de Jepublica loqui. — Antistius Labeo Senetus lectione, quum 'CTriumvirum legeret M. Lepidum, hostem
olim ejus, et tunc exsulantem , [legit;] iuterroga-
inedia mori dest.] ex disciplina Stoica. Senec. epist. 58. ubi: », 81 coeperit senectus concutere mentem , si partes ejus convellere, $i mihi non vitam reliquerit , sed animam; prosiliam ex aedificio putrido ac ruenti. cf. epist. 7o. Notum etiam exemplum Atiici e Cornelio.
Contradicerem tibi] Ernest. delendum putat £i, ut minus
Laünum, Sed Suetonium jungere dativum huic verbo, quum prior aetas contra dicere disjunctim scripsisset, vel con/za aliquein dicere, docet index. Postea s; Zocum haberem int. si mihi ullus locus esset in Republica, si quid valerem (wezz ich nocA eine Stin- ane hütte). Antistius Labeo] Dicitur Tac. À. 5, 75. , incorrupta liber- £ate et ob id fama celebratior.* MNlemoratur a Pomponio de orig. juris inter principes Jurisconsultos veteres, quadraginta volurmi- num auctor. Zlorat/us tamen, Augusti irae blandiens, Sat. 1, 5, .82- » Labeone insamior, inter sanos dicatur.* Patris ejus simul- que filii laudem .4ppian. Civ. 4, 155. celebrat verbis: Aaeáv, sri coQía "yvóoruoc, 0 maTio Aapsdveg (nostri) roU war! &kc&igiav vójusy $T1 yÜv msQtevUjov. De utroque v. Glandorp. Onomast. P: 65. cf. interpr. ad Hora*. l.c.
quum Triumvirum legeret M. Lepidum] — Triumvirum, quod omnes codd. exhibent, auctore Torrentio, editores muiarunt in: vir virum, eX cap. 55. ubi primalectione vir virum lecisse dici- tur. Sed eam lectionem h. l. intelligendam esse, inde jam petet quod Labeoni legendi potestas fuit, Addito autem Zriziiv., scii- ptor distinguit patrem Lepidum a filio, quem conspirasse contra Augustum narraverat c. I). Contra uncinis inclusi /- gf et postea que subjunctum voti znzezrogaius , quod utrumque ei uno iibro
20
506 c. SUETONII
tus[que] ab eo, an essent alii digaiores, Suum quemque judicium habere, respondit. | Nec ideo libertas aut contumacia fraudi cuiquam fuit. [55] Et- iam sparsos de se in Curia famosos libellos nec ex- pavit, nec magna cura redarguit: ac, ne requisitis quidem auctoribus, id modo censuit, cognoscendum posthac de iis, qui libellos aut carmina ad infamiam
omitti, testatur Scheffer., quocum prorsus consentio, nisi quod ille delendum censet 7Zriumvirum.
an essent) Ernest. post alios probavit aznom editionis Steph., et Reitzius conjecit azze, particulam ze absorptam existimans a sequenti vocali. Sed a4 saepe dici pro azzon, ut aga pro ag oU, et encliticon ze pro nonne, probarunt Heusingeri ad Cic. de Off. 2, 15, 5. et 5, 17, 2. cf. quae ad utrumque locum addidit Gern- haxd. E
Suum *— respondit] 'Totam rem ita narrat D;o 54, 15. ,, itc $3 "Avricriog Aafieiy ig ro; BovAsUcovrag aJróv (Aéribcy), Ori ioi eyydijaa 8xsivy) &yiyvero (ubi puto scrib. é«dcreu pro sxwsív4, ut red- dantur verba Nostri: suum quemque judicium habere) &geyg&yato, TQUToV j4kw PEmwwQKNAEva: TB aUTÜV Sx , wal TijuwQnoso Sau $msiyncas iTSiTA Q5 eiróvrog agrob Bai ví 0siyóy. msT0Í4xa , xerse ty 8y T9 €vvé8 oic &vbga Oy cU ágiígswv &Ti Wai vUv aaQrogas rad oUwÉTt OUósuiay ogy3s £TOrI4CaTO.
libertas aut. contumacia] | Libertas fuit in dicto, contumacia in pertinacia, qua hostem Augusti legerat, monitusque ab Impe- ratore in sententia perseveravit. Contumaciam, cui Germ. Trotz optime respondet, cum nami jactione libertatis conjungit Tac. Agric. 48. Lrbertati opponit Ann. 5, 75. obsequium, quo sensu di- citur a Terent. Andr. 1, 1, 41.
sparsos de se in Curia] sine dubio post Senatus lectionem, qua multi oífensi et conviciis eum proscindebant, et mortem mi- nabantur, unde rec expavit i. e. contemsit vanas sine viribus iras. JMulícr. in sched. jungit: de se zm Curia sc. verba faciente, (über sein Benehunen auf der Curie) quee tamen ratio durior mihi vide- tur, quamquam auctor supra c. 59. traditio coram pugillarium.
cognoscendum posthac de iis] Jam lex XM. tabularum: ,,Si quis occentassit mnalum carmen, sive condidisset, quod infamiam faxit flagitiumque alteri, capitale esto. ** v. Jtosim. Ant. Rom. g, 6. p. 55..sequ. Sulla eam cognitionem ad majestatis crimen retu- lerat. Cic. ad Div. 5, 11. ,, Verumtamen est majestas, (ut Sulla voluit) ne in quemvis impune declamare liceret. Unde Tac.
Aun. 1, 72. »primus Augustus cognitionem de famosis libellis,
OCTAVIUS, $07
eujuspiam sub alieno nomine edant. Jocis quoque quorundam iuvidiosis aut pétulantibus lacessitus," con- iradixit edicto. Et tamen de inhibenda testamento- rum licentia ne quicquam constitueretur, interces- sit. [56] Quotes magistratuum comitiis interesset, iribus cum candidalis suis circumibat, supplicabat- que more sollemni. Ferebat et ipse suffragium in tribubus, ut unus e populo. Testem se in judiciis et interrogari, et refelli, aequissimo animo patiebatur. Forum angustius fecit, non ausus extorquere posses- soribus proximas domos. Nunquam filios suos po- pulo commendavit, ut non adjiceret, S; merebun- iur. Eisdem, praetextatis adhuc, assurrectum ab universis in theatro, et a stantibus plausum, gravis- sime questus est. .Amicosita maguos et potentes in ——— — ————
specie legis ejus (majestatis) tractavit, commotus Cassii Severi libidine, qua viros feminasque illustres procacibus scripts «:ffa- maverat. Eüam Jio 56, 27. ad a. 755. wei pa94v, 6rt [DA árra iQ' (Bos Twv evyyoxQerro, (4r9919. a)Tüvy ivc40xTO^ xxl éxfiy& Ts TÀ V fy Tj móÀ&i &UQsDÜEKvra wQo; TV ar'yoQavójuywy , Tk O8 4Ew mQüg Tüv ixacTax0Si &pxOvTwy , xari(QAsLa, xai Ty CUVDEvTwV -UTX EKÓÀaCS Tic.
edant] Al. ederent. lllud recte defenderunt Oudend. et Ern. quod pendet a cogzoscendum. -
Jocis quoque] Maec usque ad intercessit cum superiori capite conjunxi, quo pertinere ea, ipsum argumentum docet. Nam in- sequentia inde a verbis: Quories magistra?uum prorsus diversa civilitatis. documenta continent. Ceterum ZZ/[erus, ut omnia melius cohaereant, conjicit: Joc/s quamquam — attamen etc.
de inhib. testam. licentia] in quibus testatores convicia erga Imperatores saepe effundebant. v. L:ps. ad Tac. Ann. 6, 58. ubi: » Fulcinius Trio — supremis tabulis multa et atrocia in Macronem ac praecipuos libertorum Caesaris composuit.** Pro festa;uento- rum perperam S/gon. Disput. Patav. 1. reponendum censuit sco matorum. Postea ne quicquam constitueretur cum Gronov. €t Qu« dend., Miss. auctoritate, dedi pro: me Senatus quicquam constitue ret, quod glossae propius videtur.
in tribubus] duabus, Scaptia et Fabia. v. ad c. 40*
"lestem se] v. Dionis locos infxa excitandos.
Porum angustius fecit] quam facere destinaverat.
Eisdem — gravissime questus est] Dio 54, 27» vo TiBsetn
v. ad c. 99. ims"
508 c78 Ud TD No r
civitate esse voluit, ut iamen pari jure essent, quo ceteri, legibusque judiciariis aeque tenerentur. Quum Asprenas Nonius, ariius ei junctus, causam vene- ficii, accusante Cassio Severo, diceret; consuluit Senatum, quid oflicii sui putaret: Cunctarz enim se, ne, si superesset , eriperet legibus reum: sin deesset, destituere ac praedamnare amicum existimaretur. Et cousentientibus universis, sedit in subselliis per aliquot horas; verum tacitus, ac ne laudatione qui-
Tija40:9, ori T0) lios t» 7 cavWyUott T sUxraix, 3» ivl 74 iravóbw aUToU PueTíAni, (a. 741.) magsxoSicaTO xai Td Ü9juo wai- QT: ^ai xQóTtig wai £xaíyoig AUTUP STÍjAYCAV.
lezibusque jud. acque ten.] i. e. non exemti essent judiciis s, ob crimina aeque atque alii ad jus possent vocari. Aliss enim leves judiciariae dicuntur, quibus ordo modusque judiciorum, oerdinesque, à quibus haberentur, erant constituti. v. Ara. Cl. Cic. ind. leg.' |
Asprenas Nomius| Eundem puto, qui c. 45. lapsu debilitatus dicebatur, cum Dalechamp. ad P/iz. 55, 12. (c. 46. ed. Franz.) ubl: (unius panae) ,, veneno Asprenati reo Cassius Severus accu- sator objiciebat, interiisse CXXX. convivas.'* Filius fortasse fuit vel nepos Asprenatis Proconsulis, quem memorat auctor Bell. Airic. 9o. Nostrum Pliniique locum omisit G/azdorp. ubi de Noniis agit p. 626., uberior de Cassio Severo, celebii aetate Au- gusti oratore, p. 209. Hoc autem judicium respicit Zio 55, 4. QQiÀw Tivi Oix5» Qsüyovre Guvezyrac94 , mQosmIMOIvdcag aUrü rOUTO TY vysQoucia* wal $xtiyóv T& 8Gw0:, xal'rÜy kaTW'ycgev aUTOU OUX OmTwc Q/ iey)e Sexs, xaimso m&VU am0À)3 maQQXCix 2x9gcAjutvoy » &ÀAÀR xal £ü9vwójutvoy £mi Toig TQUm OG, Opus», siTOV , vT4 Ava'yxala Giciy $ To(Q4cía aüTcU, ik Tiv dvriQUe Tv o0ÀÀUy ov4oiav, slg. Postea superesset, cui opponitur deesse£, est i. q. adesset, adju- varet, causam defenderct, quam tamen falsam atque alienam verbi significationem judicat Ge/lius 1, 29.
in subselliis] ubi patroni et advocati xei sedebant.
laudatione qu. judiciali] Defendendi rcos per laudationes ju- diciales morem lege jam prohibueret Pompejus Consul HI. a. 702. auctore Dion. 40, 52. TivXg $- x«ivíTag UrÜü TÜV WeiyOjÉVay $i0ocSar (majemoAÀ0: *yXo UmÜ TÀy aXiow(crww SxaiyoUj«svor SExQma- €ovro) £TaWdo9wcs, vojpio9erQ40ag jigooym ST; TOTaQAmAy i2tyat iy TOig TOi0UTOIg "yíyvsC2or, quamquam ipse eodem anno contra le- gem suam peccavit in causa Planci, cui ita euvsezoU0acs (c. 55.), 478 xal [uBAio», éc&1v6» TS? aj4dà AUTOU WA iA STEÍAP $XQV,
Glandorp. Onomast. p. 210. sequ. De conjuratione Murenae v.
OCTAVWIU $ $09.
dem judiciali data. Affuit et clientibus: sicut Scu- tario cuidam, evocato quondam suo , qui postulaba- tur injuriarum. — Unum omnino e reorum numero, ac ne eum quidem, nisi precibus, eripuit, exorato coram judicibus accusatore, Castricium, per quem de conjuratione Murenae cognoverat. [57] Pro qui- bus meritis quanto opere dilectus sit, facile est exi- slimare. Omitto Senatusconsulta, quia possunt vi- deri vel necessitate eXpressa, vel verecundia. Equi-
es Romani natalem ejus sponte atque consensu, bi-
ip TÀ DukacTAouo» Emspspsw. Plutarch. Pomp. 55. et. ipse To36 "yiwo- pévoug csQi TV wQuvo|éywy emaiyoug dicit. "fuit et clientibus] Dio 54, 8. £v roig &AÀXoig SaerQtaQev , vigrs
' X&i QiAci TiCi S09uvopsévorg maparyt^yvsc Dat.
Scutario cuid., evocato qu. suo] |. Scutarium nomen proprium esse, quum alii de militum vel artificum genere intellexerint, alii scerutario praetulerint, quod scrutorum. venditorem , | "ygvrovóiAgv» significat, et omnis loci ratio docet, et ex Inscriptionibus do- cuit Burm., assentientibus Oudend. et Ern. Rem Jio 55, 4. ita marrat: ovTw OypowgaTiWóg 3ZioU sivai, vigT& Tiy0; TV CuCTQaTtUCa- Jáévwy oT aUTO( CuvVsyognjarog mg XÜroU Or49ívrog, TO jksv mQU- TcV TOV (iÀw» TIVA, dig Wai iy àcjroÀia Vy, CUVsITEIV &ÜTOQ WeAsUGat, £mw£iT EcRD7 £Mrivog OQyiCÓsig £x tyi gMívtcr, ócAvig EivoUgteg XQsíav £GXs€, OUX &ÀÀoy ik Avr tj««UTOU COL ETE ya , &ÀÀ xOrBg TaAyTA oU TQosxwvOUvsuCX GOU, eg T& TÜ ÜtMaOTQQUOV EgEÀSeiV , xal cvy yogijcai ci. cf. Macrob. Saturn. 2, 4.
Castricium] De hoc Castricio nihil constat. De reliquis v.
ad cap. 19. existimare] Ita ed. cum Ern. et VVolf. pro aestimare. Postea
quía dedi cum optimis codd., jubentibus etiam Wolf. et Mül- lero, pro quae. iiic monet etiam, ita scripsisse Suetonium quae possint pro quum ca. possint , quod tamen ita modo valet, si ad verbum omi/£o ut causa refertur, non si mera est éveZ5yse:5 vocis Senatusconsulta.
natàlem ejus] Dio 54, 84. wal cà *ysvé9)ia T& coU. Av*yoUcrou xal iv cw (-3x00Q0Jav) wad £9 T7 &ÀÀw mÓÀe. mOÀÀc62i Suoiav c(x- eyaig $rij«49* wal ToUTO j«fv, waiTOL [4X N74 Qua 96v, £v máciy dog eimeiy TOig STeG: T-QÓG TivOg TÜV ài GTQoTWyoUVTww &ylyssco, facta tamen nulla Equitum mentione. Id. 51, 1g. decretam íegopapiíay &y roig eys»&9Aiotg «)roU, GCircenses habitos 54, 26. et 50. ct Augustalia, eodem die celebrata, 56, 29. aliisque locis commemorat.
,
310 c. SUETON TI
duo semper celebrarunt. ^ Omnes ordines in lacum Curtii quotannis ex voto pro salute ejus stipem jacie-- bant; item Kalendis Januariis strenam iu Capitolio, eliam absenti; ex qua summa pretiosissima Deorum simulacra mercatus, vicatim dedicabat: ut Apolli- nem Sandaliarium , et Jovem "Tragoedum ; aliaque. 1n restitutionem Palatinae domus, incendio absum-
,
in lacum. Curtit| Originem hujus loci morisque narrat Liv. 7, 6. ubi ,, dona ac fruges super Curtium, qui in specum se im- mniserat, a multitudine virorum ac mulierum congestas ** memo- xat Digreditwr a Livio Dionys. 2, 42. ubi vé» ficógrucv A&wov i£ pízo pa)ucerx Tg Pojatwy) aycgüg fuisse, nomen autem ad Me- tium Curtium bellumque cum S$sbinis refert. Morem aliorum populorum exemplis illustrat Casaub. ad h.l. Cetérum Jio 54, 55. postquam pecunias ad statuas Augusti a Senatu populoque collatas atque ad pum usüm ab eó adhibitss garravit, addit: ast vs yse dc sixsiy, Wai iTi TácY veopase: TOUT £xXolcUV' xai TéAeg xal ty WUrz T4 TQüTy TOU £TOUG Wtox (Kal. Jan. stream) ovUwtri i0ía v0 xarifBaAAoy aUró, &ÀÀ' aUTw EXéiy( vQcgróvTEQ , Ol J45V TÀEIOV, Oi OB JAarToy tbiüocay. wai 0g, TQogÓsig ày &£T&QOV TOCOUTOV J| Wai vÀÉCV, àvyrsbibou, cUx, Gcwg Tcig DovAsuTaiQ, dÀÀà wai rcig AAAGi. Mas strenas ab. Imperatore Tiberio improbatas et edicto prohibitas, marrat Jo 57, Q. et 17. xestitutss à Caligula Noster Calig. 42. edi- cto denuo sublatas a Claudio 2o 60, 6.
etiam. absenti] Duker, ad Flor.2, 7, 8. supplet conferebant, quod voc. est in inscriptione a Torrentio laudata: ,, Imp. Divi F. Augustus, Pontifex Maximus, Imp. XIII. Cos. XI. Trib. Potest. XV. ex stipe, quam Populus Romanus anno novo absenti. contulit, * Omnino alterum verbum, huic commati necessarium, latet im priori jaciebant, per notissimam figuram, quam Zeugma appel- lant.
ex qua summa] Burm. summa e glossa profectum censet, ut inconcinne junctum sequ. pre£/osissima.
Apollinem. Sandaliarium] Nomen accepit a vico Sandaliario, ubi sazdalari; i. e. sandaliorum artifices habitabant, regionis Urbis quartae, ut Jupiter a »/co Zragoedo in regione Esquilina. Ita Diana Aventina, Jupiter Tarpejus, , Capitolinus, al. Sic judi- cat eiiam JPanciroll. in descript. Urbis Romae (Thes. Tom. HT. p.557). — Ernest. praefert lectionem : Sandaliatum i. e. sanda» liis iudutum. :
In restit, Palatinae domus] Dio 55, 19. ad a. 756. igwoyejcct 08 mors c) flaláruy DuraQsigavrog, wal w0AXGy aUTG voAÀÀÀ Puibóvrww,
oó0TAYELÜUs. $11
tae, veterani, decuriae, tribus, atque etiam singil- latim e cetero genere hominum, libentes ac pro fa- cultate quisque pecunias contulerunt; delibante tan-
tunmodo eo summarum acervos, nequeex quoquam
plus denario auferente, Revertentem ex provincia non solum faustis ominibus, sed et modulaiis carmie hibus prosequebantur. ^ Observatum etiam est, ne, quoties introiret Urbem, supplicium de quoquam su- meretur. [58] Patris patriae cognomen universi xe- pentino maximoque consensu detulerunt ei. — Prima plebs, legatione Antium missa: dein, quia non re-
eUbsy sAafsv, 7j j«0vov T&oà jus» Tüy Oxj4mv (recte, puto, Fabric. corrigit ry $5;j.07címy l. e. personis publicis) xvccbUv, Tapk 0s T&y (üt TOV Opa wv.
decuriae] ,,JDecuriae hic sunt operae magistratuum s. colle. £ia, in quibus scribae, lictores, viatores, nomenclatores et ac- censi magistratuum censebantur, ut multis docet Jalesus ad Amm. Marcell. 28, 6. ** Graevius. v. etiam Lips. et Ern. ad Tac. 15, 27. "Tribus pro plebe s. infimo ordine civium Rom. dicuntur, uti docet Duker. ad. Flor. 2, 6, 25. citatus jam a Wolfio.
ne -— sumeretur| quoniam dies illa festa s. sacra habebatur, qua supplicia sumi nefas. v. Fabric. ad Jos. 51, 20. ubi intex reliquos honores Augusto constitutum narrat, «4s jj4gay, & s &y eg TX» mÓÀiv &géÀ94 , Ouciaig T& mayOWisi d'yal95yat, wol (sQày «si aysc2ai.
Patris patriae] Flor. 4, 12, 66. ,, Ob haec tot facta ingentia Dictator perpetuus et Pater patriae dictus, * ubi Duker. citavit, qui de anno ac die dati Augusto hujus cognominis disputaverunt, Spanhem., de usu et praestantia numism. p. 446., Noris. Cenotaph. Pis. Dissert. 2. c. 8. et Perizon. Animadv. c. 9. cf. interpr. ad Ovid. Fast. 2, 127. ,,Sancte Pater patriae, tibi Plebs, tibi Cu- ria nomen Hoc dedii; hoc dedimus nos tibi nomen Eques. et ad Trist. 2, 59. et 181. Maxime probabilis est sententia eo- *um, qui Non. Februar. A. U. 752. quo XIII. Consul fuit Augus stus, datum existimant. Valerius Messala anno supeiiori s. 751. consulatum gesserat. Alii rem ad consulatum Messalae a. 748. xeferunt. v. Ern. excurs. ad h. l. Frovocat ad hoc cognomen suum Augustus in oratione apud Dioz. 56, 8. et memorat Tiberius in oratione funebri ibid. c. 41. 9ik. raUra sikórwg xal mgográryy &Uràü) xai marta Üx4j40ci0V £r0r0a025.
Prima plebs) Non puto cum Bremio, prima accusaüvum
212 C SUETONII
cipiebat, ineunti f ora spectacula frequens et lau- reata: mox in Curia Senatus, neque decreto , neque acclamatione, sed per Valerium Messalam. 1s, man- dantibus cunctis, Quod. bonum , inquit, faustum- que sit tibi , domuique tuae, Caesar Auguste: sic enim nos perpetuam felicitatem Heipublicae et laeta huic precari existimamus: Senatus de, consentiens cum populo Romano, consalutat PATRIAE PA- THEM. : Cui lacrimans respondit Augustus bis ver- bis: (ipsa enim, sicut Messalae, posui) Compos fa- ctus votorum meorum , Patres Conscripti, quod has beo aliud Deos CONGUE s precari , quam ut hunc consensum, vestrum ad ullimum vitae finem mihi perferre liceat? [59] Medico Antonio Musae, cuius opera ex ancipiti morbo convaluerat, statuamr aere collato juxta signum Aesculapii statuerunt. — Non- nulli patrum inci testamento caverunt, ut ab heredibus suis, praelato viciimae titulo, in. Capi-
esse plur., ut Gr. r «ode, sed dictum pro prior, quia sequitur p mox in. Curia Senatus. lta "Tiber. 7. ,,primum in Foro, secun- dum in Amphiteatro.'*' Postea 2l. per Valerium Messalam id mand. cunctis. Secutus sum Ondendorpium.
et laeta huc] Possis Au/c veferre ad Reipublicae per trajectio- nem, quamquam duiiorem. Alii alia supplent, ut Torrent. or- Xini, Oudend. Urbi. Perizon. Jaeta Auic mutavit in Senatui, Lipsius Zmprecari suasit, in meliorem sensum dictum pro appre- cari. Alii acquiescunt in deleto Auic.
Medico Antonio Musae] NEBEe hunc morbum Angusti, qui inciditin a. 721., D/o 55, 50. ubi: x«i aUTóv jobsy (&, Ti) jun Ty TàyU iyarya un ccv Ouvxusvov '"Áytdyiog Tig IMeUcag Wai wNve xeokevciais xel Vyvxoomocíaus GyfCwT7&^ xol Oik ToUTO xai XenuaTx T-Xp« T8 TOU AuyoUcrou wai Too Tc BovAZ; T0ÀÀà, wai TÓ xeuevig OaxruAíon (wsAeíSsQeg «yàp Xv) xoQ09a1, T4» T& àríÀtiaw ai éau- T4 Wai TOig 6JAOTÉXVCIG eUX 67i TOig TÓTS oUciy , àÀÀà xai Toig B8X&iv vx £eoptvoig , SAafsv. cf. c. G1. De Antonio Musa dixerunt intere pretes. ad: Plin. 19, 8. (58. ed. Franz.) 29, a. (5.) et 5o, 15. (59-) et Joh. Frid. Crellin singulari disputatione: Antonius Musa, Augusti medicus, observationibus varii generis illustratus. Lips. . 3725. v. etiam Fabric. et Reimar. ad Dion. l. c.
Dip TA €Xa9 S5 4i
tolium ducerentur, votumque pro se solveretur, QUOD SUPERSTITEM AUGUSTUM RELI- QUISSEN'T. Quaedam [ltaliae civitates diem, quo primum ad se venisset, initium anni fecerunt. Pro- yiuciarum pleraeque super templa et aras, ludos quo- que. quinquennales paene oppidatim constituerunt. [60] Reges amici atque.socii, et singuli in suo quis- que regno Caesareas urbes condiderunt, et cuncti simul aedem Jovis Olympii, Athenis antiquitus in- choatam, perficere communi sumtu destinaverunt, Genioque ejus dedicare: ac saepe regnis relictis, non Romae modo, sed provincias peragranli, quotidiana officia togati, ac sine regio iusignl, more clientium praestiterunt. [61] Quoniam, qualis in imperiis ac
votumque — solveretur] quod nemini, nisi Pompejo pericu- loso morbo conflictanti a. 705. , antea contigisse, testatur Zo 41, 6. ubi v. Fabric. pro se est i. q. nomine suo.
ludos qu. quinquennales| Decretam Ángusto Romae post vi- ctoriam Actiacam mavXyvoiy TevreT4oi0x , auctor Jo 51, 19. Id. c. 20. Pergamenis concessum narrat, róy a'ydva Tv tsQóv dwojixepuí- vov £mi T4 ToU vaoU «)TOU Tijv worsiv. llerodem Magnum hoc lu- dicrum in lionorem Augusu Hierosolymis et Caesareae instituisse, prodit Josephus 15, 8. et 16, 5. (ed. Haverkamp. p. 766. et 797.) De Indis quinquennalibus, et omnino de ludis votivis, v. Zosix. Ant. Rom. 5, 22. p. 545.
Caesareas] Urbes, quibus Caesarea s. Sebaste nomen, Mau- ritaniae, Palaestinae, Galatiae, Cappadociae, Ciliciae, Pisidiae, Armeniae, recenset P/nius l 5 et6. Consule, qui de geographia antiqua exposuerunt.
aedem Jovis Olympii] De hoc templo v. Meursius (Thes. Gronov. Tom. IIII. p. 849. sequ.) et l'abric. ad Dion. 69, 16. ubi perfectum illud dicitur ab Hadriano, consentiente S$par/;azo c. 15. cf. l'ausan. t, 18. et 5, 12.
saepe regnis relictis] 'Totum locum nostrum ita reddidit Eutrop. 7, 5... , Tanto autem amore etiam apud barbaros fuit, ut xeges, populi Romani amici, in honorem ejus conderent civita* tes, quas Caesareas nominarent, sicut in Mauritania a rege Juba, et in Palaestina, (ab Herode condita) quae nunc urbs est clarissi- ma. Muluü autem regnis suis venerunt, ut ei obsequerentur; ef
habitu Romano, togati scilicet, ad vehiculum vel equum ipsius cucurrerunt, «€
314 c SUETONII
magistratibus, regendaque per terrarum orbem pace belloque Republica fuerit, exposui; referam nunc interiorem ac familiarem ejus vitam, quibusque mo- ribus atque fortuna domi et inter suos egerit a juven- ta usque ad supremum vitae diem. ^ Matrem amisit iu primo consulatu, sororem Octaviam quinquagesi- mum et quarlum agens aetalis annum. Utrique quum praecipua officia vivae praestitisset, eliam defunctae honores maximos tribuit. [62] Sponsam habuerat adolescens P. Servilii Isaurici filiam: sed reconcilia- tus post primam discordiam Antonino, expostulan- libus utriusque militibus, ut et necessitudine aliqua jungerentur, privignam ejus Claudiam, Fulviae ex
Matrem] Atiam. v. c. 4. Mortuam $»j«ocía 7a(7 fuisse ho- noratam, memorat D:o 47, 17. ad A, U. 712.
sororem Octaviam] minorem, ex eadem matre Atia, nuptam prius Marcello, postea M. Antonio. Hanc enim, non majorem Octaviam, C. Octavii ex Ancharia filiam, et duplici conjugio illo et generosa indole nobilem feminam esse, contra Plutarchum et plerosque. stemmatis Augusti auctores ostendit Glandorp. Ono- rnast. p. 86. sequ. et 455., et h.l. intelligendam esse, inde appa- yét, quod simpliciter soror Augusti, uterina adco, dicitur. De ejus morte D:o 54, $5. iv 65 rx $T&i Exsivoo (a. 745. Q. Aelio Tu« berone, Paullo Fabio Maximo Css.) v3» 'Oxracvíay v2» ab:sAQhv &ro9avobgav TQoíSsro $mi ToU louAiou x*Quou, -ágawtrdcjuaTi: xai Tóre (vt in Agrippae funere, de quo Do 54, 28.) f-l ToU vtwqoU xoxcdjutvog. wal aJTOg Ts £xsi TOV $miTA(QiOv tim, wal Ó AgoUeog ivi ToU BajuaTog (0xI«ómi0v "yàQ TO m&v2o;) àAAaEmusvog TXv &cS5ra TüV BeuAsuriv, $yívero. «ai TO j4&V CGja& a)TZc oí "yauBooi ij4veyxav, TÀ $& 05 ruo «)t9 oU Távra 0 Ájyovcrog £ói£aro. ' dtiae filiam euam Fabricius ad h. 1l. intelligit.
P. Servilii Isaurici] sine dubio illius, qui cum Caesare Con- sul fuit A. U. 706. v. ad Caes. 25.
privignam ejus Claud'am) Dio 46, 56. xàv eoru of roO 'Av- vuyiov GrQaTiGTa: T2 Sv*yarsQx T3» Tj; Q'ovAoviag Tijc "yvvaixóg «U- T6U, 3v $4 ToU Kw ss, rà RMaísagr, xxiroc éríQav Pyyeyv- aevo, mQostévMga) , TOU 'Ávyreyíou OxÀAcvót: TOUTO xaratxeudcavrog. Xxi Cg 00x &w399»c0aTO. 0705 "yàg SuwobticS40s:02ai Ti E« Hc Exrya- BixgQ TQ); à Wark ToU Avrevicu mQ«Ztwv x us))ay , Svójuics. , rd 6 "yàg dÀka, «al TÜy raTíg& r0 laícaga ocUóty Ti )TTCV $4 Tg TQOg TW Ilojcm3i0v Gvyyiv&iag zav2' (2a ij9ihq0s war! avToU vgáLayra ri
Lo ——ÁÀ
D
O6 0'TÀVrFTIr,ES 215
P. Clodio filiam, duxit uxorem, vixdum nubilem; ac simultate cum Fulvia socru exorta, dimisit inta- €t4m adhuc et virginem. — Mox Scriboniam in ma- trimouium occepit, nuptam aute duobus consulari- bus, et ex altero etiazgu matrem. — Cum hac etiam divorbum fecit, perlaesus, ut scribit, morum per- versiiatem ejus: ac statim. Liviam Drusiilam matri-
eraro. Plutarch. Anton. 20. ivi 9' ocv Toig QixÀÀa yag raUToig od CTQaTiU TAL T&pigTAyTSG £XioUV wai "yx TO) Tv (QuÀíay cuvawac Bhaícooa, XAeBóvra T4» douABiag, 75g "Avrwviou "yuvaiuós , Su'yar£oa RA«$íaw. Factum id a. 711.
simultate — vir;inem] ila simultate, ex qua bellum Perusi- num exortum, de quo v. c. »4. :o 48, 5. Kateag T3» xaAsmóT4- TX TÀ; c&vÜsQXc |4* (Q5quv (Eusivy "ykg «X ^Àov 7j T "Avrwvic 9:a(pé- Q&c9ai Qoxsiv iBeuAsTo) TÀv DvyaTígx aUTZc, dg xai maQSívoy &TL 6jcav, (0 wal Ogwo &Ti0T08&70) aàTeTÉMN/aTO, OUX OwvWcag cjrs &i ToCoUTOy aÀAwc j "yuv« vexapSsvsUGSar maQ' aUT( joovov vouicSsls, OUr& TQÜc TÀV TaQaCXxsUXV TOv £CojéVWV, t| ix TOÀÀCU OcZssy aUrO moopsBouxsuwsvar —Dimislt a, 715.
Scriboniam] sororem, L. Scribonii Libonis, soceri Sexri Pome peii; quocum pacem inire optabat a. 714. ' Appian. 5, 5. $TícTkÀÀÉ Maix3va, cuvSécSo: EvgiBuvia 75 Aifuvog a0:AQZ, TCU w30sU0vTOE Ilojcw40 , fv sxo:*ai TWvós a(popju*»» i6 OixÀUccic, tl OtWOt:s. ad cUSóptvog à Aipwy, tm£€TsÀÀs TOig Cik&iolg, £yyusa» aUrz» TQ Rai. capi TgoJOpw;. D.o 49, 10. ty Xífrow, dg xai vicTÓTsQOV jj |«ai imxvgórtgov ToU AvTwvioy TQntiuQcac, T2v TS ja4TiQx auTO Movwiay Extr, xal T3» TOU Tiv9iooU «UroU, Aouxiou Xxoifwyiou Aifwvog dO:h(»v Eywj«s9" si mw £X Tig EUtQ'ysCiag xal $4 Tg CU'yysvtiag (ie "Àey avTüy T015701TO.
nuptam. ante duob, consul] Qui illi fuerint, non constat. Primum autem fuisse P. Corncliuin Scipionem Nasicam , patrem Corneliae, cujus mortem luget Propert. Eleg. 4, 11. censent Ca- saub. et Beroald. ad h. l., Glazdorp. p. 261.
divortium. fecit] À. 715. Dio 49, 84. $04 t32c Aiwcvi«g foav 3oxiro, xal Orà rolro wai TÀ4v XxQifwviay TtxoUSay oi Su*y&rQioy Quliam) axezéparo «U95«sQ6v.
Liviam Drusillam] | A. 716. secundum Dior. 48, 45 et 44. xai 6 Kaisag c5v Aucvtay Zywusv. "Hy 0s 9vyaàr4o js» Auovteu AgoUcov, C6 8) T& TOig iMTsÜsiTI fv AsuwdjkaTi fysyóVei, xai ExUTÓV MiTk Ty iv Mawsocvia jrrav xaTryoWOaTo' ^yvv4 9& voU Néquvog, 489" o evVéiéQu'ysy (post captum Perusium, v. Tiber. 4.) , xai cust "ys & aUroU gijva z«Tov. v. Claud. x. 7/ell. 2, 94. Tac. Aun. 5; 1.
»
316 c.. 8 Ü-E T.O' M €I
monio 'l'iberii Neronis, et quidem praegnantem, ab- duxit, dilexitque et probavit unice ac perseverans ter. [65] Ex Seribonia Juliam , ex Livia nihil Jibe- rorum tulit, quum maxime cuperet. Infaus, qui conceptus erat, immaturus est editus. Juliam pri- inum Marcello, Octaviae sororis suae filio, tantum quod pueritiam egresso, deinde, ut is obiit, M. Agrippae nuptum dedit, exorata sorore, ul k- ge- nero cederet. — Nam tune Agrippa alteram Marcel- rarum habebat, et ex ealiberos. Hoc quoque de- functo, multis, ac diu, etiam ex equestri ordine, circumspectis conditionibus, "FPiberium -privignum suum legit: co&gitque praegnantem uxorem, et ex qua jam pater erat, dimittere, M. Antonius scri-
primum Marcello] Plutarch. Anton. $7. £x 9$ Magn£AAeu 9voi» 'OvwraBíx SvyaTípuy cUcüy, £vóg 0 vioU MagxiAAov, ToUcoV [akv jaa moxiüx xal 'yxj4Boov ivoi»caro laicaQ, Ty 9&5 Sw'ytégay 'Ayeirra ti £ríQaw, Eówwty. ivt Oi M ágkeAMtog ireAsóryes vibyeuag xou, xai Raícagr: *yajsBoov exevTa mícTt) oUx tÜTOQOV jy $x Tüy dÀÀwy QiAov &A£cSait, Aóvyov » 'Owrafin moocuveyksv , e yos c4» Raica- Qoc Su'yaríga Àoeiy '"A«ygimmav, a(évra TX» &avT$;. «eicSÉávrog OE Kiaícagog wQUTov, siv' AyoimmoU, T3» j|«&t»v auri; &voÀaBoUca, cuve eiucsy Àvtwovio (Juveni, de quo v. ad c. 17. fin.), ij $& Raícapog 'Avyoixxag sy4uss. In hoc uno igitur discrepat a Nostro Plutar- chus, quod illam conjugum permutationem Octaviae consilio tribuit. Marcellum A. U. 731. mortuum, narrat Zo 55, 50. ejus- que viduam, Juliam, datam Agrippae 755. (1.54, 6.) suadente Maecenate, cujus haec verba affert: T4Xi«ojTov xUTóv "TETOWaG» vers » "'yajspoóv cov *ysvéaSoi, 9 QovsuSsyyac.
etiam ex equestri ordine] v. Tac. À. 4, 89- ubi Sejanus, audi- visse se, Scribit in codicillis ad Tiberium, ,, Augustum in collo- canda filia nonnihil etiam de Equitibus Romanis consultavisse. ** C. Proculejum ct quosdam alios eos fuisse, imsigni tranquillitate vitae, nullis Reip. negotiis permixtos, a quibus scilicet ad tantum honorem evectis nihil periculi immineret, docent, quae respon- det Tiberius c. 4o.
Tiberium — eleocit] Dio 54, 81. ad 'a. 742. và» Tifégriov xot duwy mQocsiÀeTO. — wa] vQoamocTAcag Wal ivsiyoU TV "yvvaiwa, wairot ToU c8 "AygixmoU Dvyacíga :Z àÀÀyg vivàg "yaperis czcay (e Caeci- lia Attici filia), xai ríxvoy 70 pv qo» TQí(ovga», T0 $& 5» *acrQl ixovcav, T4) lovuA(ay ci £yyUqcs. v. Tiber. 7.
bLop6UDAN EE. 317
,
bit; Primum eum ntonio filio suo despondisse Juliam; dein Cotisoni, Getarum regi: quo tem- pore sibi quoque invicem filiam rests in matrimo- nium petisset. [64] Nepotes ex Agrippa et Julia tres habuit, Cajum, Lucium, et Ágrippam: neptes duas, Juliam, «et Agrippiuam. | Juliam L. Paulo, Censoris filio, Agrippinam Germanico, sororis suae nepoti, collocavit. X Cajum et Lucium adoptavit, domi per assem et libram emtos a patre Agrippa:
Antonio filio suo) Antyllo, e Fulvia. Jio 49, 54. ad a. 717. 6 Raicap AvrUAÀe rd roU Àyrevíou viti vij» Dvyaríga, xaitusivog TU Aopario , xxiror roU aicapog C(Qarysi v8 "ysvojsévo , xol £v Toig aTo- Aovj4évoig SkT&Dévri, T)» SauTOU TXV 3* T; Oxraoviag oi "svvs49ti- .€ay iyqyyoxcs» factumque dicit suasu Octaviae, pluribus necessi- tudinis vinculis eos conjuncturae. ldem 51i, i5. interfectum An- tyllum narrat ab Octaviano, xaíro: T3 ToU liaícagog 9vyaríga Ey'yeyvsstvov.
petisset) nempe Augustus, quod si vel maxime falsum fuit ac fictum , ab Antonio tamen per convicia ei objectum est. Ca- saub. ad Antonium refert, probeta lectione pezzsse. Ferri hanc -quoque posse, (modo ne eum, quem Casaubonus, sensum sub- Jicias), quod non semel post relativa adhibeatur infinitivus, ut Caes. 52. ;, quae scire C. Marium sequ. **, recte monet Reitzius in dictatis.
L. Paulo, Censoris filio] qui ideo progener Adugusti dicitur c, 19. conjurationis contra eum postea reus, Pater Censor fuerat a. 752.] cum L. Munatio Planco (o 54; 2.) Ex Pauli atque Ju- liae matrimonio prodierunt M. Aemilius Lepidus, commemoratus Calig. 24. et Dion. 59, 11. et Aemilia Lepida, sponsa Claudii Cae- saris. v. Claud. 26. ubi 4dususti proneptis dicitur.
. Germ. sororis suae nepoti] Filius erat Drusi ex Antonia mi-
nore, Octaviae et Antonii Triumviri filia. Al. monente Torren-
tio uxoris pro sororis, quod et ipsum rectum, Drusus enim Li- viae erat filius.
domi per assem et libram emtos) quod vulg. per aes et libram, formula solemni: , Aunc ego homznem ex jure Quiritium meum esse ajo, isque init emtus est hoc aere aeneaque libra, unde Lipsius ad Tac. Ànn. i, S. taxat, quam perperam m. l. inolevisse dicit, lectionem per assez, sequiturque Torrentius, haud nominato Lipsio, more suo (v. Burmanni praefat.). Promiscua est utraque lectio. Ceterum domi emit, quum sub potestate adhuc essent patris Agrippae, ejusque solo consensu (ita Torrentius) per man-
315 c. 8wUETOoONÀNAXI
tenerosque adhuc ad curam Reipublicae admovit: et Consules designatos circum provincias exercitusque dimisit. Filiam et neptes ita instituil, ut eliam laui- ficio assuefaceret, vetaretque loqui, aut agere uice quam, uisi propalam, et quod in diurnos cominen- tarios referretur. EÉxtrauegrum quidein coeíu adeo probibuit, ut L. Vinicio, claro decoroque juveni,
cipationem rite factam Augusto tradi posset, non lese curiata adoptavit s, arrogavit in Foro, nti Tiberium cap. seu. Rem navrat Dio 5á. 1g. &£vi 0s 95 ToU Lotou rs Dovgviov xai l'atou XiAa- yov or4Tay (a. 757.). viov aüSig ó A'ygicTag aviiAero Tv ÁoUaioy óvojuaGSéyrx , wai aUTó) SUJUS Ó Av'yeu€Tog Jasrà TOU dbsAipo? ToU Yafov éxoi$caTO , j44 avej4eivag cQac avüguS2»ai, «AA avuTó)s» Duae $0xovc -T4; &eXijg aTe)síSag, 1v 3TToy £xiBovAsOwTat. — Tac. l. c. »genitos Agrippa, Ca;um ac Lucium, in familiam Caesarum jinduxcrat; nec dum posita puerili praetexta, Principes Juventutis appellari, destinari Consules, specie recusantis flagrantissime cupiverat.** eL. 2, 96.
tenerosque adhuc) i. e., ut Tacitus, nondum posita puerili praetexta, v. Graev. ad. Flor. 4, 4 2.
ad curam] al. curae, ut postea: ,,u£ etiam lanificio adsuefa- ceret , * ubi al. ad lanificium, promiscuo compositorum cum prae- pos. ed usu. v. Oudend. ad h. l.
Consules desi;natos) Monum. Ancyr. ,,Cajum et Lucium Caesares honoris mei causa Senatus l'opualusque Rom. annum quintum et decimum agentis Consules designavit, ut eum magi- stratum inirent post quinquennium, et ex eo die, quo deducti sunt in lFo»um, ut interessent consiliis publicis, decrevit Sena- tus. Equites autem Romani universi Principem juventutis utrumque eorum parmis et hastis argenteis donatum appellave- runt.* Consenüunt lapides atque nummi, dissentit JDio 55, 9. qui, quum Lucius cousulatum Cajo, jos i; $Qa8ou; sÀoDyri, a populo expetivisset a. 748., ayavaxráca: dicit Augustam, xai mgocereuSana: s40sjainy ToiaUTYV woigd» aya"yxuv, OTOÍa vOTE aUTOV War&Àafe, ^ys»scJai, wgTS Tiv& vsuTsQov sixoCieToUg UmaTSUGar, ubi de conciliandis scriptoribus desperat etiam Reumarus.
referretur] i. €. referri posset.
Extraneorum qu. coetu] i. e. consuetudine eorum, qui non ad domum suam pertinerent.
L. Vinicio] "Tres apud Vellejum occurrunt Vinicii, pater, filius, et nepos, cui historiarum libros inscripsit. N.l. maxima in exarando nomine librorum vaziietas. v. Burm. et Oudend,
OCTANVIUS. $19
scripserit quondam, Parum modeste fecisse eum, quod filiam suam Bajas salutatum venisset. Nepo- tes et literas, et notare, aliaque rudimenta, per se plerumque docuit: ac nihil aeque elaboravit, quam ut imitarentur chirographum suum. . Neque coena- vit una, nisi ut in imo lecto assiderent: neque iter fecit, nisi ut vehiculo anteirent, aut circa adeqnita- rent. [65] Sed laetum eum, atque fidentem et scbole et disciplina domus, Fortuna destituit. Julias, filiam et neptem, omnibus probris contaminatas, relegavit,
nofare] Recepi Lipsii emendationem, secutus Burm. Ou- dend. Ern. et Wolfium, quamvis notare ita simpliciter dictum pro scribere veletiam pro certis notis scribere paulum me offen- dat. Locus saltem Galb. 5. huc non facit, quoniam ibi est summqa notata. —Aptior est Quinctiliam. prooem. 7. ,,quantum notardo consequi poterant,'* Id constat, zo£are magis convenire literis aliisque rudimentis, quae docuisse Augustus dicitur, quam vulg. nazare, quod damnant ut alienum a corporis ejus imbecilli- tate, de qua v. c. 80., et imperii dignitate. De orthographia Augusti v. c. 99.
elaboravit] lta optimelibri. Vulg. Jaboravi.
ih imo lecto] Infra Claud. 52. ,, ad fulcra lectorum sedentes. ** Lips. ad Tac. 15, 16. suadet: nisi ut mo sequ.
e£ sobole et disciplina domus] Inde postea de morte et de de- decore prolis Augusti exponit. Laetus erat sobole, fidens disci- plina. domus.
Julas — relegavit] Dio 55, 10. t3» 'IovMav TX» Svyaréom, &cshvyaivouGay ovTw6, wgTe wai S» T9 d'yogà wal $c eUroU "ys TOÀ B*parog wai wwjuaÓsuy vUwTWwQ wal Guj«mivsiv , Ov5 05 mort (wpacag, ÜrzsQwQyicÓx. — TóT& 07V TOCOUTO Üuj«G fyQRcaTO, wijr& j^0 olxot &Uróv XaTaCXsi», &ÀÀà xai TZ "ysQoucía xoiyger. Xàw ToUTOU iXeiyy psv $; ILaybaregíav 73» 906 Fiajumaviía vijcoy Umsqugic2», wal «UH xai » Xxgifweia 9 4475409 £x0Uc« cuvslémAsucs. (a. 752.) Plura vide infra. De zepze Julia, Agrippae e Julia filia, 7c. Ànn. 4^ 71. ,,per idem tempus (a. 791) Julia mortem obiit, quam neptem Augustus, convictam adulterii, (cum D. Silano, 7u7c. Ann. 5, 25.) dammaverat, projeceratque in insulam Trimerum, haud procul Apulis litoribus. illic viginti annis exsilium tolera- vit, Augustae ope sustentata, quae, florentes privignos qunm per occultum subvertisset, misericordiam erga alllicros palam osten- tabat. e
220 c" SUETON II
Cajum et Lucium in duodeviginti mensium spatio amisit ambos, Cajo in Lycia, Lucio Massiliae, de- functis. Tertium nepotem, Agrippam, simulque privignum , Tiberium, adoptavit in Foro lege Cu-
»
sind ME s
Cajum et Lucium — defunctis) | Fell. 2, o9. ,, Armeniam Ca- jus ingressus, prima parte introitus prospere rem gessit; mox in colloquio, cul se temere crediderat, circa Ártageram graviter a quodam, nomine Ádduo, vulneratus, ex eo, ut corpus minus habile, ita animum minus utilem Reip. habere coepit. Nec de- fuit conversztio hominum, vitia ejus as:entatione alentium, Et- enim semper maguae fortunae comes adest adulatio, Per quae eo ductus erat, ut in ultimo ac remotiissimo terrarum orbis angulo consenescere, quam Romam regredi mallet. Diu deinde relucta- tus, invitusque revertens in [taliam, zn urbe Lyciae (Limyra no- minant) morbo obiit. * (a. d. VIIII. Kal, Mart. 757. v. Noris. ad. Cenotaph. Pisan. p. 348) cf. Flor. 4, 12, 44. cui loco adhuc cor- ruptissimo lux et medela fortasse afferenda e Sext. Rufi breviar. c. I5., €x parte inde transscripto. ac. À. 1, 5. ,, L. Caesarem, euntem ad Hispanienses exercitus, Cajum ,- remeantem Armenia et vulnere invalidum , mors fato propera vel novercae Livise do- ius abstulit. ** Hoc etiam Zonaras p- 589. ó loiog 8g Avia» £v PAxdbi mogÉmAtUCE( , cvSx 03 wai [ier4AAa sw. 6 0B AoUwiog &OsA(QOg ajcoU mQoaTícQsu, iSaiQvwo vícw &voSaváv. 5 rs ovv AiBía àvi "us Sav&TQ TOoUTwW» UTum-TTtUSx, kai 6 liBégiog oU moAXG wQórsQoy £X Tijg Póoou gg iw '"Pópw) Umcvosrscas. Cete- yum accuratissüóme Suetonius: 77» duodeviginti menstumv spatio. Obierat enim Lucius a. d. XII. Hal. Sept. a. 755. Fell. l c. »quum ante annum ferme L. Caesar, frater ejus, Hispanias pe- tens, Massiliae decessisset '* ubi forze significare aliquanto plus, notat ad n. l. Oudendorp. — Massiliae Lucium morbo solutum, auctor etiam ZVorus 4, 12, 45.
Agrippam) Posthumum, de quo v. infra.
Tiberium] Fell. 2, 105. ,,quod post Lucii mortem adhuc Cajo vive facere voluerat, atque, vehementer repugnante Nerone; erat inhibitus, post utriusque adolescentium obitum íÍacere per- severavit, ut et tribuniciae potestatis consortionem Neroni con- stitueret, multum quidem eo cum domi, tum in Senatu recu- sante, et eum, Aclio Cato, Sentio Consulibus, V. Kal. Jul, post Urbem cond. annis DCCLV IH. ** (ita recte emendavit nume- runi Hrausius post Grunerum et Burmannum) ,,abhinc annis XXVII. adoptaret** sequ. Piget enim, transscribere turpem Vel- leji adulationem. cf. Dion. 55, 18. et Reimar. ad h.1., Nostrum infra Tiber. 15. De adoptione hac legitima in Foro lege curiata,
——— HÀ j———
, » ^ c
Oc'TAVIEIUS, 321
riata. Ex quibus Agrippam brevi ob ingenium sor- didum ac ferox abdicavit, seposuitque Survrentum. Aliquanto auiem palientius morlem , quam dedecora suorum; tulit. Nam Caji Luciique casu non edeo fractus, de filia absens ac libello, per Quaestorem recitato, notum Senatui fecit; abstinuitque congressu
s. arrogatione Y. Heinecc. Ànt. Rom. 1, 11, f. 5. sequ. et S/con. de de jure ant. civ. Rom. 1, 10. Locus classicus est apud G-/. 5, 19. orippam — seposuitque Surrentum] | Dio 55, 52. &evAovQszAg T&'Áygimcmag X9, xal Tà TÀrcTa $ZAi0srO* OSsvmto wai lloctibiya $avrüy &-wyójaxQs. TZ 78 OQ'yX Tgomitri £xQiTo, xal T3» Aiovlay dg pxarQuiAv Qi£BaAAs» , aUTu TB T ÁUvyoUcTOo foÀAáwig ÜxiQ TY "a- TOUwV PTEkOAED" ad (oU ^*yàg i$Cegovidsro) amtk»QUyS5, «ai x c& QUCix aUTOU tU OTQATIWTIKG TXj«Si 80099» , «al avTog tg l1Aovaciay t4» -02; lijgvu vijtoy iveBAw24. Hujus loci non méminisse viden- tur, qui in nostro sordidum corrigendum censuerunt in Zorridum, vel scordalum , quae Salmasii conjectura tautologiam etiam infert, quum scordalus sit i. q. fzrox. "Verum sordidus dicitur Suetonio, qui Dioni, ejus interpreti, 9evAomgsm3c, rebus inhonestis et ge-* neris nobilitate indignis, ut piscaturae, unice intentus, quo sen- su sordidum ad famam est apud Cicer. de Offic. 2, 14. Ingenium ferox describit Dio verbis: 7-4 ópyZ vgomaréi £xQijre , sequ. — Cete- - rum Zac. Ànn. ;, 5. ,, Senem Augustum devinxerat adeo (Livia), uii nepotem unicum, Agrippam Posihumum, in insulam Plana- siam projiceret, rudem seue bonarum artium (id ipsum est sord;- cum, servilis iugenii hominem), et robore corporis stolide fzracem, nulius tamen [flagitii compertum.'* 7z/. 9, 112. ,,lloc fere tempore (a. 710.) Agrippa, qui eodem die, quo Tiberius, ad. optatus ab avo suo naturali erat, et jam ante biennium, qualis esset, apparere coeperat, mira pravitate animi atque ingenii in praecipitia conversus, patris atque ejusdem avi sul animum: alie- navit sibi, moxque, crescentibus in dies vitiis, dignum furore suo habuit exitum.'* v. ad Tiber. 22. 4bdicavit opponitur ad- optioni, quam irritam fecit Àugustus, adoptatum ejiciens e fami- 'du. Ha Reitz. in Dict. ad h. L., abdicationem distinguens ab ex- heredatione , quod ila vivo, haec fit mortuo; dedecora] i. e. stupra, adulteria, ut Horat. Carm, $, 6, 52; 5 dedecorum pretiosus emtor. ** v. c. 68. notum Senatui fecit] Dio 55, 10. dts — Wal 5 "yipov&ia xeivücai. Senec. de benefic. 6, 52. ;,flagitia principalis domüs in publicum emisit. * Dictionis notum facere exempla affett Reiiz, Plin. epist, 2, 11. ubi item: morum Senatui fücere, €t 45 96.5 et comparat notare Ovidii Ep. ex Pont, 1, 9, i2, — — Quades£orura 21
322 €. SUETONIX
hominum diu prae pudore, etiam de necanda delibe- -
ravit. Certe quum sub idem tempus una ex consciis liberta, Phoebe nomine, suspendio vitam finisset, AMaluisse se, ait, Picebes patrem fuisse. Relega- lae usum vini, omnemque. delicatiorem cultum ade- mit: neque adiri a quopiam libero servove, nisi se consulto, permisit, et ita, ut certior fieret, qua is aetate, qua statura, quo colore esset, etiam quibus corporis notis, vel cicatricibus. Post quinquennium demum ex insula in continentem, lenioribusque pau- lo conditionibus, transtulit eam. Nam, ut omnino revocaret, exorari nullo modo potuit; deprecanti saepe populo Romano, et pertinacius instanti, ales filias talesque conjuges pro concione imprecatus. -Ex nepte Julia post damnationem editum infantem agno- sci alique vetuit. Agrippam nihilo tractabiliorem, immo in dies amentliorem, in insulam transportavit,
——
sub Imperatoribus offücium fuisse, recitare eorum orationes in Senatu, docent loca Ner. 15. Tit. o. Tac. A. 16, 27. v. Fabric. ad Dion. 54, 25. et quos ille laudat.
Phoebe nomine] Dio C. C. ixi 496 Su'yxrQéc j«sbiy JagrQr&C AG, &XÀk xoi QArag, 07: Coolye racio pAAÀoy y iwtivsg "yrsyovéva: »9a- Ae, rv &AAwy t(etüsTo. * 08 0» GQoíBw, iEsAsuSéQa T8 T$; lovA(ag wai Cuvsg'yóg 0ícx , TQoaméíSaysy fxovGim, UiómsQ w«i à AUycucrog aJ)TX3V Ev 4V$C8.
itü, ut certior fieret — cicatricibus] ut sciret, quibuscum rem haberet filia, an. pristini adulteri eam adirent vel novi, minus ob pudicitiam ejus, quam ob conspirationis vitaeque suae peri- culum. Opuüme scire debebat Augustus, qui meruendi sibi es- sent, etiam propter bellorum, quibus interfuerant, odium, unde cicaérices. De Juliae adulteris v. /«Jlej. 2, 100.
ex insula in continentem] v. Dion. l. supra cit. Tac. Anm. 1, 55. , Eodem auno (a. 757.) Julia supremum diem obiit, ob im- pudicitiam olim a patre Augusto Pazdateria. i1sula, mox oppido ARheginorums qui Siculum fretum accolunt, clausa.** cf. Je. L e.
Ex nepte Juba] de qua dictum supra.
in insulam transportavit| Planasiam. v. supra. Reliqui $cri- ptores hanc 1nodo zmemiorant, silentes de Surrento,
Ü'o 4 ON TUS ac 3223
sepsitque insuper cuslodia militum. ^ Cavit etiam Senatusconsulto, ut eodem loci in perpetuum conti- neretur: atque ad omnem etejus et Juliarum mentio- nem ingemiscens, proclamare etiam solebat,
Ai9' óQeXoy d'yauog T. £ueyeu, d'yovóg t àmo-
| À&o204*
nec aliter eos appellare, quam tres vomicas, aut iria carcinomata sua. [66] Amicitias neque facile admisit, et constantissime retinuit; non tantum vir- tuies ac merita cujusque digne prosecutus, sed vitia quoque et delicta, duntaxat modica, perpessus. Ne- que enim temere ex omni numero in amicitia ejus afflicti reperientur, praeter Salvidienum Rufum,
Senatusconsulto| "Tac. Anm. x. 6. ,, Multa — saevaque Augu- stus de moribus adolescentis questus, ut exilium ejus Senatuscon- sulto sanciretur, perfecerat; ceterum in nullius unquam suorum necem duravit. '*
A139' óQsAov] Versus paulum immutatus ex ZZomer, 1l,
5, 4o.
vitia quoque — duntaxat modica| — Gell. 1, 17. ,, vitia enim flagitiis leviora sunt. De voc. dusiaxat v. ind., item de v. af fisere.
Salvidienum Rufum] Legatus hic fuerat Octavii in bello ei- yili , maximamque et utilissimam ei praestiterat operam, memo- ratus ideo Jom; 48, i3, 18. al. .ppian. Civ. 4, 85. et 5, 90. al. Necatum eum narrant Zo 49, 55. 4ppian. 5, 66., qui ab Antonio proditionem ejus patefactam Octavio tradit, consentiente Liv. 127. ,,Q. Salvidienum con:ilia nefaria contra Caesarem molitum, jndicio suo protraxit (M. Antonius), isque damnatus mortem sibi conscivit,* in hoc uno discrepante, quod mortem voluntariam contigisse homini dicit. 7e//. 2, 76. ,, Per quae tempora Rufi Sal- widieni scelesta consilia patéfacta sunt. Qui za/us obscurissimis initiis, (Dio: oóvog 5» [atv ££ àQaveszátuv.) parum habebat, summa accepisse, et proximus a Cn. Pompejo ip:oque Caesare ex equestri ordine Consul creatus esse (Dio: ig rocotvov 95 0x0 ToU Fiaicapog mQc- 3x94; ers aürüy Ts UmaxToV, uxüs BouAsUevca , aT60s(x Oval, wal T0» &ósÀQü» xUToU TQomTOSavi)T2, (ik ToU lifgioog, "ysQUQag i- &UTÓ ToUTO m049e(046 , iiiv 25vo1r.) , nisi in id ascendisset, e quo infra se et Caesarem videret et Rempublicam, '* Periit a. 714.
324 € SUETONILI
£ *
quem ad consulatum usque, et Cornelium Gallum, quem ad praefecturam Aegypti, ex infima utrumque fortuna provexerat. Quorum alierum, res novas inolientem , damnandum Senatui tradidit: alteri, ob ingratum et molevolum animum , domo et provinciis suis interdixit. — Sed Gallo quoque et accusatorum denunciationibus et Senatusconsultis ad necem com- pulso, laudavit quidem pietatem tanto opere pro se indignantium ; ceterum et illacrimavit, et vicem suam conquestus est, quod szbi soli non liceret, armi- cis, quatenus vellet , irasci. Reliqui potentia atque opibus ad finem vitae sui cujusque ordinis principes floruerunt, quamquam eti offensis intervenientibus. Desideravit enim nonnunquam, ne de pluribus refe- ram, et M. Agrippae patientiam , et Maecenatis taci- lurnitatem , quum ille ex levi rigoris suspicione, et
ad consulatum usque] ad quem tamen designatus modo est; nunquam enim gessit, prius interemtus. v. Fabr. ad Dion. et in- terpr. ad Vellejum.
Cornelium Gallum] Hunc praefecerat Aegypto a. 724. post mortem Cleopatrae ejusque prolis. Dio 51, 17. Peuiit a. 728. Dio 55, 23. rem ita narrat: ó 93 0; L'aAAe; RopgysAiez wai :E£ópoicsv và Tc Tijg. WoÀÀà je» *yàg x«i ji&ra:x $g TOV ÁU^youdTOV amtÀWesr, «oÀÀà 08 wai $rairix TapgtmQaTTS. Wai "yàp xai sixóvag E«UTOU Sy 6À, dg rtv, T ÁiyUxTO fGT4OS, Wai.Tà ép'ya OCK EPTEXOL)WEL, Bg ràg wUQajibag fciypa(Qa. xaTw'yog43: TE oU» $T aUTOig wr OvaAtoíoU Aag'yov , &raigou Té oi wai Cuj«BioToU évrog, wai Jiu» üvO ToU Auyeverov, wgt& *ai Sv Toig sÓvsCiv aUTOD XwAÀuSZvar QuairácSan, éyivoj«évou 08 ToUTOU, Xal &AÀc. aUuTG GuXvoi &méÜtvTO , Kai "ygaQpàg K&r' aUTOU woAAà, Ecvwyxay "^ xai 5 'ysooudia àmaCa AÀGvai rS aUTÜV $y Tci, Üiwat340i0ic , xoi Qu'ysiv 7720 oUciac CTtQuSévTa, xai TAÀUTMV ts TG ÁAu'youeTo 0027vai, xal savTou; Bov9uT2co:, syy4Qicavro. xai Ó EV TéQIa^y40«; t*Ó TOUTOL;, SauTOV "QOWaTtyo4caTrO. — — Pertinet Gallus ad celeberrimos illius aevi poctas. v. de eo Heyn. ad Firzil. Ecl. 6, 72. et ad Ecl. 10. et Burm. atque Oudend, ad h. ].
quum ille — contul.sset] ci. Tiber. 10. Non sponte abiisse, sed ablegatum ab Augusto, consentiunt reliqui scriptores. — Dio 53, $2. posiquam aegrotauntem Augustum imperium Agrippae desti- nasse narravit: Qaícag 9'cvv (ó AvwyoucToc) , xal juaSiv t0» Mag- xsÀÀov cUx ixiTOtieg TQ A'ypímma 01à ToUTO SyOvra, ig tX» Evgi&y sü90g TOv 'Avygimzay, |O] Wai GiaTQuÓX Tig xai GXug«axiK euTORg EV
OCT.AVIUS. 335
quod Marcellus sibi anteferretur, Mytilenas se, re- lictis omnibus, contulisset; hic secretum de comper- .ta Murenae conjuratione uxori Terentiae prodidis- set. Exegit et ipse invicem ab amicis benevolentiam mutuam, tam a defunctis, quam a vivis. Nam, "quamvis minime appeteret hereditates, ut qui nun- quam ex ignoti testamento capere quicquam sustinue- rii: amicorum iamen suprema judicia morosissime pensitavit; neque dolore dissimulato, si parcius, aut citra honorem verborum, neque gaudio, si grate pie-
TavuTG ojc: Cvjz , ézt5Às. wal Og S jy vo mÓÀswe S090c ifs ,€8», OU jiívrOL Wai £g T3» XEvugiay &Qíwsro, &ÀÀ' dri wai j4XÀÀov jise TQtiQwv, SX8i7à MàV TOUg UvOCTQATMN'yoUc &TSJAV/EV, aUTOg Ók £y ÁAscfis Gi£rgivps. a. 751. Videtur sane Dio in hac narratioiüe amorem Agrippae, quem ubique prodit, citra rei veritetem esse secutus. Nam Tac. Ann. 14, 55. Mytilenense secretum Agrippae ab Augusto permissum dicit, P/in.7, 45. (46) pudendam 42rippae ablezatio- nem inter Àugusti infortunia refert , quo loco pro ablesatio Jdceude dum SO temere Torrentius ad nostrum censet. "E. Fabzic. ad Dion. ]. c.
risvoris) Lips. ad Vell. a, 85. emendavit frigoris, idque pleri- que probarunt , Wolfius etiam recepit. Servavi omnium codd, lectionem , quae et commodum dat sensum ;. severzorem. solito vul- fum Augusti animadvertere sibi visus erat Agrippa; et linguae Latinae usui, quo nomine ab Ernest. impugnztur, non est con- traria. Defendit eam Reitzius in Dictatis locis PZz. 7, 19., qui tamen minus huc pertinet, quum rigor ibi sit i. q. ar&Ssi«, et €. 50. ubi rzgor atque calor opponuntur. Quamquam vero de corpore ibi sermo est, potest tamen eodem jure ad animum trans- ferri, qui calere i. e. amare desiit, quo frigus de eo dicitur; Ori-*
turque 1igor ex diuturno frigore.
Aic — prodidisse| ^ Conjurationem Murenae Noster memora- vit c. 13. De Terentia v. c. 69. Amabat eam Augustus, idque amicitiae Maecenatis obfuisse, narrat Dio 54, r9. c Mauwwva Bik rv yvvain& oUvi2 Opotug Satis, | Id. 55, 7. ubi de morte Maecenatis loquitur, quac in a. 746. incidit: iex vo&g a)róv à Àv- eyougTog &v09*68, xai OTi WX] WÀwoovójuov aUróv , xaiTsQ 6Tl 79 vvaixi vcxoAxtv ay, xxréAire. Maecenatem ac/ate provecta speciem magis in amicitia Principis, quam vim tenuisse, innuit etiam 7ac. Ànun. 3, 50.
citra honorem verborum] Ut maledictis, quos oderant, tyran- n0s maxime eorumque amicos, incessere solebant Romani (v. c:
5256 €. ^5 U:E.T O-N. icf
que quis se prosecutus fuisset. Legata, vel partes here- ditatum , a quibuscunque parentibus relicta sibi, aut statim liberis eorum concedere, aut, si pupiliari aeta- le essent, die virilis ^ogae, vel nuptiarum, cum incre- mento restituere consuerat. [67] Patronus dominus quenon minus severus, quam facilis et clemeus, imul- ios libertorum in honore et usu maximo habuii: ut Licinium Enceladum, aliosque. | Cosmum servum, gravisime de se opinantem, non ulira quam com- pedibus coercuit. | Diomedem dispensatorem, a quo, simul ambulante, incurrentii repente fero apro per metum objectus est,. maluit timiditatis arguere, quam noxae; remque nou minimi periculi, quia tamen fraus aberat, in jocum vertit. — Idem Proculum ex acceptissimis libertis mori coégit, compertum adul- lerare matronas; Thallo, a mauu, quod pro episto-
56.), ita laudibus prosequebantur in testamentis amicos, unde honori sibi duxerunt, inseri aliorum testamentis, etiam viri, neque pecuniae appetentes, neque talis subsidii indigi.
cum incremento regiitusre] Do 56, 22. ubi ge testamento Áu- gusti: xal vQogífi xal TOig TOClV ) jV urkpav éri. OvTwy TOUg TaATÉ- eas rÀy o)ctGy £xexAsoovojasuer , voogéra&s mAVTa METÀ TÜV TQoCU0qV, sT&(0ày àvüQwOdciy , axcócOuvai^ omsQ v0U xal Qv emoie. Exem- pli loco memorat Ern. liberos Herodis ex Joseph. 17, 11. extrem.
Patronus dominusque] Patronus libertos, dominus servos spe- ctat. Ita Caes. 27. ,, G;bertos insuper sergulosque cujusque, prout domino paíronove gratus quis esset , ** (prosequebatur).
Licinium Erceladum| Conjunxi utrumque nomen ut unius hominis, ex sententia Casauboni et Oudend,, cui plures codd, íavent. De reliqua lectionis varietate et virorum doctorum de hominibus obscuris opinionibus exponere non attinet. WVolfus probat emendationem Qudendropii: Licimum , Eunum, Celadum, inscriptionibus fultam. ^ Licimius Augusü libertus memoratur JMMacroó. 2, 4.
dispensatorem] i,e. rci familiari praefectum, qui pecunias ma- xime collocandos cusabat, Graeci $ioiT4v , émírgomov , QiXOVOJAOV dicunt. J£acrob. 2, 4. ,, dispensatorem Cacsar vocavit, et HS. cen. tum milla numerare Graeculo jussit. ** y. ind.
Iden] Macnus facilitaüs arque clementiae exempla dedit. Sequuntur jam alia severitatis. v. ad Caes. c. 59. *
OCTAVIU S. $27
la prodita denarios quingentos accepisset, crura fre- git. Paedagogum ministrosque Caji filii, per occa- sionem valetudinis mortisque ejus superbe avareque in provincia grássatos, oneralis gravi pondere cervi- cibus, praecipitavit in flumen. [68] Prima juventa variorum dedecorum infamiam subiit. Sex. Pompe- jus ut effeminatum inseclatus est: M. Antonius ad- optionem avunculi stupro meritum: item Lucius, Marci frater, quasi pudicitiam delibatam a Caesare, A. etiam Hirtio in Hispania CCC millibus nummüm substraverit, solitusque sit crura suburere nuce ar- denüi, quo mollior pilus surgeret. Sed et populus quondam universus ludorum die, et accepit in contu- meliam ejus, et assensu maximo comprobavit ver- sum, in scena pronunciatum, de Gallo matris Deün tympanizante, Fidem , ut cinaedus erbem digito temperat?
[69] Adulteria quidem exercuisse, ne amici quidem
cura fregzit] Vulg. effregit. Gronov. et Oudend. dederunt: Thallo — crura. ei fregit, pleonasmo non ferendo. Nam Aug. 94. in verbis: ,prandenti — aquila panem e; manu rapuit * a posset quidem omitti, sed non prorsus est supervacuum. Namque est €, dum prandebat. Domit. 3. ubi est: ,, uxorem Domitiam — candem xepudiavit * pronomen eandem suam habet significatio- nem. Est enim za7en eam, uti praecedens ex qua i. q. quaznquam. ex ea, quam voc. idem vim modo notavi.
praecip. in flumen] Ylustrat hoc xaramovricj«o? supplicium pluribus exemplis Casaub. ad h. 1.
M. Antonius] Cic. Phil. 5, 6. ,, Primum in Caesarem ut ma- ledicta congessit, depromta ex recordatione impudicitiae et stu- prorum suorum ? Quis enim hoc adolescente castior? quis mo- destior? quod in juventute habemus illustrius exemplum veteris sanctitatis? quis autem illo maledico impurior? **
Fidem , ut — temperat] lta dedi, inserto u£, cum Ern. et . Oudend., e Mss. Ita in primo pede senarii est anapaestus, in quarto dactylus. ^ Ceterum ambiguitas est in voc. orbis, quod tympanum (Tambouret) significabat, a Gallo digito pulsatum, a populo ad orbem terrarum trausferebatur, cui alius cinaedus, Augustus, praeerat.
32538 C. ;£j. 0€ T, 0 X- bI
negant; eXcusantes sane, mon libidine, sed ratione commissa, quo facilius consilia adversariorum per cujusque mulieres exquireret. M. Antonius super festinalas Liviae nuptias objecit et feminam consula- rem e triclinio viri coram in cubiculum abductam, rursus in convivium, rubentiibus auriculis, incom- liore capillo, reductam: et dimissam Scriboniam, quia liberius doluisset nimiam potentiam pellicis: et conditiones quaesitas per amicos, qui matresfamilias et adultas aetate virgines denudarent, atque perspi- cerent, tanquam 'Toranio mangone vendente. — Scri« bit etiam ad ipsum hoc familiariter adhuc, necdum plane inimicus, aut hostis: | Quzd te mutavit? quod reginam ineo? uxor mea est. [Nunc coepi, an abhina annos novem? tu deinde solum Drusillam inis? ita "valeas, uti tu, hanc epistolam quum leges, non inieris Tertullam, aut (Terentillam, aut. Rufillam, aut Salviam "Titiscenianz, aut omnes, | Anne refert, ubi, et in quam arrigas? [70] Coena quoque ejus
sed ratione] scelestiore ipsa libidine, quam excusabant. Sed probabilis haec ratio est in Augusto, quine peccare quidem sine arte atque dolo poterat.
viri coram] Servavi librorum lectionem irj, quam muta- runt in z;zo ob usum particulae coram. Sed jungenda e triclinio viri, et coram pertinet ad abductam , ut sit adverbii loco positum pro: omnibus adspicientibus, more Nosti, de quo v. ind. Ita sentit etiam 7Falther. Observ. p. 18. qui zriclinium h.l. non lo- cum , ubi coenabatur, sed lectum, in quo ad mensam accumbe- bant, intelligit.
Toranio] Yta edidi, ut c. 27, Idem enim est nomen, quam- quam non idem homo. Mango Toranius commemoratur etiam à Pün.7, i2. Macrob. 2, 4. ubi Toranius et T'oronius Flaccus dici- tur, et Sol;z. p, 8. ubi v. Salmas.
Tertullam , aut Ter.] Nomina facta e Tertia, Terentia, Rufa, et Titia, si vera est lectio: 7'///sceniam. Alii enim aliter scri- buur. Reliquas non moror. Zerentilla autem , nullus dubito, quia sit Terentia, uxor Maecenaüs, quam adamasse Augustum, notavi ad c. 66, v. Fabric. ad Dion. $4, 19. et Meibom. im vita Maecenat. c. 27. 1
OCTAVIU S, 329
secretior in fabulis fuit, quae vulgo 6t06txàSeog vo- cabatur: in qua Deorum Dearumque habitu discu-
"buisse convivas, et ipsum pro Apolline ornatum,
noun Antonii modo epistolae, singulorum nomina amarissime enumerantis, exprobrant, sed et sine aue ctore notissimi versus: Quum primum istorum conduxit mensa choragur, Sexque Deos vidit Malla, sexque Deas:
9w9sxx250;] a duodecim Diis majoribus, quos simpli- citer ro)g Odóskx 9:00; Graeci appellant, ^Nominantur his disti- chis :
Adbsk& sic 9s0] piy&Ao:, Zs)g, Hoa, Ilocubdy,
| Asparyo , Eopijc, "Earín, KuAXonóDs6, $oiBo;, 'EvvaAuóg T' '"Agy;, IlaAAag v, 'AQgotirg, "Aprsuig, sig] $sol Od0sxa ol e*y&AOL.
Quum primum — choragum] ^ Quum nimia sit emendatio Heinsii et Graevii: ,, Quum mimum histrorum (i. e. histrionum) conduxit mensa choragi,* quam interpretantur: quum mimici hi histriones, qui Deos Deasque ludunt, convenerunt ad hoc Augu- sti (chorazi) convivium; inepta autem hypallage, quam statuit Ernestius, interpretans: u£ primum istorum mensam conduxit cho- ragus ; nihil restat, nisi ut chorasum cum Casaub. et Oudend, dictum censeas per cvyió9si pro cAoragium, quod voc. supelle- ctilem scenicam significat, velj quod Bremio etiam placere video, et quod facillimum est, zzensam istorum intelhgas de istis, qui coenae secretiori interesse solebant,:s. de convivis ipsis, choraeum sutem ipsum Augustum, mensae, tanquam choro, praefectum, chori moderatorem, eumque conductum a reliquis, jspuicSwjakvovs in quo maxima inest contumelia. Optime autem id convenit sequentibus ; ,,Zmpia dum Phoebi Caesar mendacia ludit. * Phoebi enim partes agebat i5 et chori Musarum magistri, ut est in fragm. Callimachi: ivser' 'AmélÀwy T x99, simulque alluditur ad inanem famam, qua Apollinis liar ferebatur, v. c. 94. io: 45, I. Ceterum ZJa/Ziam non feminam intelligo, sed domum , in qua iste coetus habebatur. Haec de sensu difficillimi loci mea est sententia. Non potest autem, quin in ejusmodi epigrarumate multa insint, ab iis tantum prorsus intelligenda , qui eodeni tem- pore viventes, homines, locos, et quicquid indigitatur levi joco, optime noverant. Prorsus recedit a genuino sensu versio Anglica a, 1699., quae n. l. ita exhibet: ,,Soon as the vestments for the feast were hir'd, Six Gods, six Goddesses themselves at- tir'd In Maliia's view sequ. ''
330 C..48,U E T 0 NRI
Impia dum Phoebi Caesar mendacia ludit, Dum nova Divorum coenat adulteria: Omnza se a terris tunc numina declinarunt : Fugit et auratos Juppiter ipse toros.
AuxiL coeuae rumorem summa tunc in civitate penu- ria ac fames, acclamatumque est postridie, omne Jrumentum Deos comedisse; et, Caesarem esse plane "Ipollinem, sed Tortorem: quo cognomine is Deus quàdam iu parie Urbis colebatur. Notatus est ei ut pretiosae supellectilis Corinthiorumque praecupidus, eL aleae indulgens. Nam et proscriptionis tempore ad statuam ejus ascriptum est,'
Pater argentarius , epo Corinthiarius; quum existimaretur quosdam propter vasa Corinthia inicr proscriptos curasse referendos. — Et deinde bello Siciliensi epigramma vulgatum est :
Postquam bis classe victus naves perdidit,
"tliquando ut. vincat, ludit assidue aleam. [71] Ex quibus sive criminibus sive maledictis infa- miam impudicitiae facillime refutavit, et praesentis et posierae vilae caslitate. — Item lautitiarum invi- diam; quum et Alexandria capta, nihil sibi praeter unum murrhinum calicem ex instrumento regio reti- nuerit, et mox vasa aurea assiduissimi usus conflave- rit omnia. Circa libidines haesit; postea quoque, ut
toros] ta edidi, plerisque interpretibus praeeuntibus, pro thronos, quod vocabulum sola Plinii auctoritate nltitur. — T'orz etiam loco nostro magis conveniunt. Nimürum adeo indignati dicuntur Dii ipsi hunc Deorum ficticiorum conventum, ut ter» yas prorsus reliquerint , Olympum petituri, et Jupiter lecto, cui incubare solebat in templo, relicto et ipse a Romanis recesserit, quod augurabantur ex insecuta fame.
Tortorer] | Marsyae. Laudat Wolfus Bóttiserum Mus. Att. I. p. 557. de hoc cognomine exponentem,
infamiam impud;citiac] | Denuo impud, de marium stupro di- ditur, quod objectum Augusto dixerat c. 68. Sequitur enim? circa l/bidines haesit , qvod a feminarum commercio non alienum eurn fuisse, significat. v. quae notavi ad Caes. c. 4g. et in ind.
à
B
b'/crWux* YS 331
ferunt, ad vitiandas virgines promtior, quae sibi un- dique, etiam ab uxore, conquirerentur. ÁAlcae ru- morem nullo modo expavit, lusitque simpliciter et palam oblectamenti causa, eiiam seneX; ac, praeter- quam Decembri mense, aliis quoque festis profestis-
que diebus. Nec id dubium est. .JAutographa qua-
dam epistola, Coenavi, ait, mz Tiberi, cur iüs- dem. .Jccesserunt convivae F'inicius et Silius pater. Inter coenam lusimus yegovcixcg , €t heri et hodie, Talis enim jactatis , ut quisque canem aut senionen
miserat, in singulos talos singulos denarios in me-
E . . dium conferebat: quos tollebat universos, qui Fe- nerem Jecerat. Etrursus aliüsliteris: Nos, mz Tr- beri, Quinquatrus satis Jucunde egimus. | .Lusimus
enim per omnes dies, forumque aleatorium. caífeci-
simpliciter e£ palam] i. e. sine omni dissimulatione, ut osten- deret , se tale oblectamentum , infamiae alias obnoxium , non pu- dori sibi ducere. ta Pl. epist. 1, 15. dissimulanter et furtim, atque szmpliciter e£ libere opponuntur, et Graeci dicunt &wAd, ut in phrasi: &vÀGg r3» *yvdj«$9 omopaiyeg Sau.
préeterquam. Dec. m.] qui praeter aliam morum licentiam ludo etiam aleaeque dari solebat. v. Mar£al.4, 14, 7. ,, Dum blanda vagus alea December Incertis sonat hinc et hinc friüiilis.**
cum iisdem] Nisi nomen aliquod latet in hoc voc. corruptum, est: cum iisdem, quibuscum soleo, et quos nosti. Postea vspov- TiXXg Casaub. recte interpretatur: ut [ines senes otio redditi, oblectamenti causa, non cupiditate lucri.
Talis enim jactatis| Talos quatuor ad lusum adipi. fes- seras tres. llis quatuor erant latera , quibus inscriptae uzio, se- nio, £ernio, quaternio (ita enim Mpiipo oppositi erant; in tesse- xis, quibus sex latera, b/nio etiam et quiuio, ut in nostris). 7e- nus 8. jactus Venereus $. basilicus in singulis talis diversos nume- ros ostendebat, Cazis, pessimus jactus et damnosissimus, eosdem in singulis.
Quinquatrus] Festum hoc in honorem Minervae post v. Id.
Mart. s. d. 1g. Mart. per quinque dies celebrabatur. v. Ovzd. Fast, .$, 809. sequ. Gell. 2, 21. Varro de L. L. l. 5. cf. interpr. ad Gel-
liil c. et Calendaria, quae Tom. VIII. Thes. Graev. reperiuntur. forum aleatorium] i.e. alveum, tabulam aleatoriam a fo- rus, non forum , qui error fuit Torrentii et Casauboni,
»
534 C..SUET Ó NJ'I
mus. Frater tuus magnis clamoribus rem gessit. dd summam tamen perdidit non muitum; | sed. ex magnis detrimentis praeter spem pauíaiim retractus est. Eso perdidz viginti millia nummum meo no- mine; sed quum ejfuse in lusu liberalis fuissem, ut soleo plerumque. Nam si, quas manus remisi cui- que, exegissem, aut retinuissem , quod. cuzque dos navi, vicissem vel quinquaginta milia. .. Sed. hoo malo. Bentignitas enim mea me ad. coelestem gio- riam efferet. Scribit ad. filiam: JAMzsi tibi denarios ducentos quinquaginta , quos singuüs convivis de- deram., si vellent inter se inter coenam vel talis, vel par zmpar ludere. 1n ceteris partibus vitae continen- tissimum fuisse constat, ac sine suspicione ullius vie iu. [72] Habitavit primo juxta Romanum Forum, supra Scalas anuiarias, in domo, quae Calvi oratoris fuerat: postea in Palatio; sed nihilominus aedibus
manus) Bremi post alios intelligit de damnoso jactu, Imo est pecunia post talem jactam in medium collata, Nos dicimus: der Satz vel Gallico vocabulo 7a bete. ,
per impar] Lusus erat puerilis. Horat. Sat. 2, 5, 249. con- jungit: ,, Ludere par impar, equitare in arundine longa. **
Romanum Forum| Additur Romanum propter duo alia recens exstructa, Julium et Augusti. v. ad c. 29. Scalas anularias , quae et qiiod genus aedificii fuerint, et cui rei inservierint, unde de- nique nomen acceperint, ienorare se fatetur Nard;n. Rom. vet. 5, 16., cum Ernestio dictas puto ab aurifabris, qui auulos ibi ven- derent, uti vicum. san dalarium a sandaliariis, v. c. 57.
. Cale oratoris] C. L»cinii Calvi, de quo v. Cic. Brut. g1.
zn Palatio] unde domus Caessrum Palar/a appellari coepe- vunt. Jio 52, 16. xaÀsitar 05 và facit val&Ticy, OUX Ori wal Sboié tors oÜTuQ aUTk £vcp&itcSai, aÀÀ omi $$ v& TO llaAatig Óó Haicag xu, wai ixi 76 CrQatWyiov siyt, xaí Tiva xai TQOg TJ» TOU "PagUAeu -Qotvelwxsrw QXjuwqv * cikia autoU &TO TOU Tavrüg tQovg SÀaBs. xai bk ToUro, wüv GAÀcS( woU Ó aUTOXgerwup WaTaÀUx, TW TOU vxaÀaricU £xixÀwciy 9» xaTayorys aUrcU icyti — Hànc Augusti do- mum pal«tinam incendio 3b-umtam et restitutum, legimus c. 57. Postea (ita Do 55, 19.) 6 AvxycusTog, ThHv cixiav Oixcoóuwsag, tby- pioc(mcs TRGaV, tirs 04 bià TÀv CUvTíAt(aV, THv wapà& ToU OXuov ei vy&véjivuv, tirs wa] 6r) agyitpEei zv, dv i» TOlg (Wioig aja xai 3y TOig KOiyOig C/X914. (v. &d Caes, c. 46.)
*
Oo0c"UWv-AY PU SO ; 333
modieis Hortensianis, et neque laxitate, neque cul- iu cousplcuis, ut in quibus porticus breves essent. Ale banarum columnarum, et sine marmore ullo aut in» signi pavimento conclavia. Ac per aunos amplius quadraginta eodem cubiculo hieme. et aestate mansit; quamvis parum salubrem valetudini suae Urbem hie- me experiretur, assidueque in Urbe hiemaret. Si quando quid secrelo, aut sine interpellatione agere proposuisset, erat illi locus 3n edito singularis, quem Syracusas et Te .yóQuvov vocabat: huc transibat, aut in alicujus libertorum suburbanum; aeger autem in domo Maecenatis cababat. Ex secessibus praecipue Írequentavit maritima , insulasque Campaniae, aut proxima Urbi oppida, Lanuvium, Praeneste, Ti- bur; ubi etiam in porticibus Herculis templi per-
Albanarum columnarum] i. e. ex marmore montis Albani, cui ob viciniam exiguum pretium.
Àieme et aestate] longe adeo diversus a Lucullo, qui apud Plutarch. c. $9. Pompejo dicit: síra coi 0oxü £A&rTOva Ty "igde Vw voUv Sjsiy xal rv TsÀaQ'yüv, wcTs Taig wQatg My Cujj«sta ae Àsi» ràg Quairag 5. Nota Romanorum in multitudine villarum, di. versoque pro variis locis annique tempozibus apparatu Juxuría,
assidueque in. Urbe hiemaret] i.e. quamvis omnes hiemes in Urbe transigeret, eaque valetudini suae parum salubri, tamen ne cubiculum quidem mutavit, Aliialiter. Erasmus Aiemaret expli- - cavit: incomunodo hiemis aflligeretur, Graev. quamvis assidue in Urbe spurca esset tempestas, (ut Columell. 11, 2. /uemat et pluit) qua tamen interpretatione postea retractata, locumi ita constituiti »quamvis parum salubrem valetudini suae Aiemem experiretur, assidueque in Urbe hiemaret. Gronov. emendaüone, quam nonnisi docta inyenüo commendaverit, pro i» Urbe legi maluit müuccide, probatque Ernesti. Oudend. 4ieme cum cod. Vindob. ejiciendum putat, et pro zz Urbe legendum zu; Si quid mu- tandum videretur, quod neque Wolfio placuit, legerem: et quamvis — experiretur , assidue in U. hiemavit.
Syracusas) Vel Archimedis diaetam respexisse existimant, vel omnino, quod magis mihi placet, quum nullam Augusti et Archimedis videam similitudinem, morem Syracusanorum, exe - struendi in edito loca ejusmodi singularia. v. Corel. Dion. 9.
in portic, Herculis) Tibur enim wxbs Herculi sacra. Caiig. 8.
E d
334 €c..a8)1 E Tot NP x*x
saepe jus dixit. Ampla et operosa praetoria grava-
batur. Et nepiis quidem suae Juliae; profuse ab ea exstructa, eliam diruit ad solum: sua vero, quam- vis modica, non tam statuarum tabularumque picta- rum ornatu, quam xystis et nemoribus excoluit, re- busque vetustate ac raritate notabilibus: qualia sunt Capreis immanium belluarum ferarumque membra praegrandia, quae dicuntur Gzgantum ossa, et arma Heroum. |7;5] Llustrumenti ejus et supellectilis par- simonia apparet etiam nunc, residuis lectis atque mensis, quorum pleraque vix privatae elegantiae sint. Ne toro quidem cubuisse ajunt, nisi humili et modice insirato. Veste non temere alia quam domestica usus est, ab sorore et uxore et filia neptibusque con- fecta: togis, neque restrictis, neque fusis: clavo,
Strabo f, 5, 11. Tigovox, 2 r0 HoaxAaucy. Martial. 1, 13. ,, Her- culei Tiburis arces dicit. "
xystis| i. e. porticibus, ad ambulationem et confabulationem exstruciis. i
sint] Malim cum Vindob. szz£. Alias dixisse opinor fuerint pro €. &iEy AY.
modice instrato] i.e. nullis pretiosis stragulis, quibus Ro- mani aeque superbiebant, ac toris alüoribus.
non temere alia quam. domestica] Placet mihi, ut plerisque interpretibus , transpositio verborum , quam primus suasit Tor- yenüus: ,, este non temere alia domestica usus est, quam ab uxore sequ. * Nam quum doinestica vest;s opponatur Zogis et forensibus sc. vestimentis, non potest esse dom cozfecta, sed quam domi gerebat, ut Vitell. 9. ,,ita ut erat, /z veste domestica Imperator est conusalutatus. * l'ortasse tamen omnino est vestis s;Lis, haud pretiosa (ein Hauskleid). Facit huc locus Senec. de tranquill. an. c. 3. , lenet me summus amor parcimoniae, fateor. placet zom in ambitionem cubile compositum, non cx arcula prolata vestis, non mille ponderibus eut tormentis splendere cogentibus pressa; sed domestica et vilis, nec servanda, nec sumenda sollicite. ** Vulga- rem verborum ordinem tuentur Wolf. et Z/altAÀer. Obserw. p. ig., qui et ipse domesticam vestem simpliciorem habitum esse putat, z072 temere h. e. non praeter singularem causam cum splen- didiore s. forensi? mutatum.
togis — fusis] v. ad Caes. c. 45. Clavum autem dum gessit
m
OCTANYVIUS | 333
nec lato, nec angusto: calciamentis altiusculis, ut procerior, quam erat, videretur. Et forensia au- iem et calceos nunquam non intra cubiculum "habuit, ad subitos repentiuosque casus parata [74] Convi- vabatur et assidue, nec unquam nisi recta, non sine magno ordinum hominumque dilectu. Valerius Mes- sala tradit, neminem unquam libertinorum adhibi- tum ab eo coenae, excepio Mena, sed asserto in in- genuliatem, post proditam Sex. Pompeji classem. Ipse scribit, invitasse se quendam, in cujus villa ma- neret, qui speculator suus olim fuisset. ^ Convivia nonnunquam et serius inibat, et maturius relinque- bat; quum-convivae et coenare inciperent, prius- quam ille discumberet, et pernianerent, digresso eo. Coenam ternis ferculis, aut, quum abundantissime,
justae latitudinis, non imitatus est homines elegantiores, qui la- tiorem purpuram habebant.
calc. altiusculis] uti Caesar, qui auctore JDion. 45, 43. 73 UTobéCs: UNJXÀ» £xQijrO-
recta] sc. coena, ubi ordine discumberent convivae. Oppon. sporiulae. Postea dedi dileczu cum Memm. aliisque uti supra C. Z1.
Valer. Messala] cujus EP uen Us supra c. 58. memoratur.
Mena] s. Menodoro. Mic famosus ille est desultor parium in bello inter Sext. Pompejum et Octavium. De nomine Mena vo- xogicTiXGg facto ex Menodoro v. labric. ad Dioz. 49, 50. ubi di- citur Mya; z£sAsu9sgog (Ilcjerulov) , 9 m&vu moogkxnziro. | Gravissi- mam Pompejo praestitit operam a. 714. vastata Italia, capta Sar- dinia, cui praefuit usque ad a. 716. quo tradidit se Augusto, et insulam, et classem, et exercitum. Zo 49, 45. Inde, saepius afflictis ducibus Pompejanis, rediit ad Sextum a. 718. (2/o 4g. fin.) Sed eodem anno partes Augusti denuo amplexus (zo 49, 1.) mansit in ejus fide, periitque sequenti anno , interfectus a Pauno- niis. (Dio 49, 57.) -4ppianus semper integro nomine Mywéowgov eum nominat Civ. 5, 66, 70. et sequentibus.
asserto in ingenuitatem| | Plura enim erant jura ingenuorum, /quam libertinorum. De discrimine utrorumque v. ZJenecc. Ánt, 1,4, 1. Nazaltbus restituti dicebantur, qui in ingenuitatem erant &sserti s. vindicati.
ápeculator| i. e. satelles. v. ind.
35356 C^ 8U ET ONAI
senis praebebat, «ut non nimio sumtu, ila summa comitate. Nam et ad communionem sermonis tacen- tes vel summissim fabulantes provocabat, et aut acro- amata et histriones, aut etiam triviales ex Circo lu- dios interponebat, ac frequentius aretalogos. [75] Fe- sios et sollemnes dies profusissime, nonnunquam tan- tum joculariter, celebrabat. Saturnalibus, et.si quan- do alias libuisset,, modo munera dividebat, vestem, et aurum, et argentum: modo nummos omnis notae, etiam veleres regios ac peregrinos: interdum mihil praeter cilicia et spongias, et rulabula, et forpices, - atque alia id genus, titulis obscuris et ambiguis. So-
acroamata] Non de rebus, sed de hominibus hoc voc. dici ascriptoribus Latinis, probavit Ern. in exc. ad h.l. Ita Cornel. Att. 14. ,. Nemo in convivio cjus aliud acroama audivit quam anagnosten, ^ H.l. intelligendos maxime musicos, docet locus Macrob. 2, 4. ,, delectatus inter coenam erat symphoniacis Toranii Flacci mangonis.**
aretalogos] Intelligit Casaub. miseros philosophos, qui con- vivia beatorum Írequentabent, et Romulidas saturos variis de ' virtute et vitio disputationibus oblectabant, quos PAilo Leg. ad Caj. ro); a7 Tai0síag dicit, ad Augusti coenam admissos. Sed quum de comitate coenae ejus sermo sit, malim intelligere cum aliis scurras, qui magno ore suam aliorumve virtutem praedican- tes oblectationem risumque convivarum movebant. Ita etiam doctus interpres Ferguson Hist. Rom. l. 6. c. 4. p. 440. cf. Tur- neb. Advers. 10, 12. qui tamen sine justa causa ab ageróc, gratus, non ab aàgsr4, deducit vocabulum, atque Rupert. ad Juvenal, Sat. 15. IO.
profusissime, nonn. tantum joc.] i.e, maximo sumtu, quem tamen nonnunquam in jocularia tantum profundebat. Alii repe- tendum putant zozuunqudms, ac si dixisset: znnunquam prof., nonn. jocul., auctore Gronov. ad Liv. 5, 59. Ita profus. pertineret ad: modo munerG dip. — argentum, et joculariter ad sequentia, quod Sueionii mori sane convenit. 5
titulis obsc. et ambig.] i. e. lemmatibus, inscriptionibus, quae obscurum ambiguumque, plerumque obscoenum sensum habe- rent, unde 1isus materia, ypromtis ex involucris muneribus, comparatisque titulis, saepius etiam ex eorum, qui acceperant, velnatura, vel indole.
ecTA4YLus $3;
lebat et inaequalissimarum rerum sortes, et aversas tabularum picturas in convivio venditare, incertoque casu spem mercantium vel frustrari, vel explere; ilà ut per singulos lectos licitatio fieret , et seu jactu- ra, seu lucrum communicaretur. [76] Cibi (nam ne haec quidem omiserim) minimi erat, atque vulgaris fere. Secundarium panem, et pisciculos minutos, et caseum bubulum manu pressum, et ficos virides biferas maxime appetebat: vescebaturque et ante coe- - nam quocunque tempore et loco, quo stomachus de- siderasset. Verba ipsius eX epistolis sunt: Nos zz essedo panem et palmulas gustavimus. Et iterum; JDum lectica ex regia domum redeo, panis unciam cum paucis acinis uvae duracinae comedi. Et rur-
sortes — venditare] Lusum, simillimum ei, quem nos Lor- ferie dicimus, explicat Gesner. ad l'abri Thes. sub v. sors.
communicaretur] i. e. ab iis, qui hnic mensae accubabant, ilius mensae convivis, quid singulis vel lucri vel jacturae acci- disset, narraretur, ad joci risusque communionem.
pisciculos minutos] ta etiam Terent. Andr. 2, 2, 22. et pisci- culi parvi Cic. de nat. D. 2, 48. Exemplorum et Graecorum et Latinorum dedit copiam FiscAer. ad 7F'eller. P. HM. p. 57. cf. no- tata a nobis ad .Xez. Ages. 1, 21.
manu pressum] Burm. recte intelligit, quos mo/les vocat Co- lumell. 2, xi. et distinguit a veteribus et aridis. Lips. cumque eo Torrentius maluerunt maze pressum.
biferas] Plin. 16, 27. (50.) ,,Sunt et biferae in ficubus. In Cea insula caprifici txiferae sunt. Primo fetu sequens evocatur, sequenti tertius.** JD;o 56, 50. ubi Liviam morüs Augusti suspe- ctam fuisse naXEAE. venenatis ficis scelus patratum dicit. XUxx Tiva £m OfvOgoig éT $mÓvrx , &( wv 6 Alyovc ros adroxeigín CUxX- óen £s, QagluXww Exoics. xai «UT» 78 ajax Tk av5À&(Qa 205:8, sausiyt rà T£(Qapjayj«éva T QocéBaAAsy.
quo stom.] Lips. et Torrent. ejici voluerunt quo. Sed uti solere voc. quicunque Süetonium eiiam praeter nexum cum se- quentibus pro omzs, docebit index.
ex regia] Dubitant interpretes, utrum intelligenda regia Nu. mae, adjuncta aedi Vestae, cujus atrium postea effecit, an regia xegis sacrorum ; neutram , puto, sed 5esiica;s nescio quam, ubi ambulaverat Augustus. lta supra c. 5r. theatri Pompeji regia dicebatur.
22
358 c^ 8$U7E TOWINYfFI
sus: ANe Judaeus quidem , mi Tiberi, tam diligen- ter sabbatis jejunzum servat, quam. ego hodie ser- vavi, qui in balneo demum post horam primam noctis duas bucceas manducavi, priusquam | ungt inciperem. | Ex hac iuobservantia nonnunquam, vcl anle initum, vel post dimissum convivium solus coenitabat, quum pleno convivio nihil tangeret. [77] Vini quoque natura parcissimus erat. Non amplius ter bibere eum solitum super coenam in ca- stris apud Mutinam, Cornelius Nepos tradit. Postea, quolies largissime se invitaret , senos sextantes non excessit, aut, si excessisset, rejiciebat. Et maxime ! :]
sabbati) Ex ignorantia moris Judaeorum Augustus ita scri- bit; jejunio enim celebrare illi sabbatum non solebant. Eodem errore Jushn. 56, 2. ,,Moses sep!zmum diem more gentis Sabba- tum appellatum in omne aevum jejunio sacravit, quoniam illa dies fametn illis erroremque finierat** ubi v. Bernecc. Ern. cum aliis sabba£a intelligit de Aebdomade, ut Luc. 18, 12. v4eredw big ToU capp&rov, quod prorsus contrarium sententiae Augusti, de die loquentis.
inobservantia) sc. temporis et loci in cibo sumendo, qua cer- tae horae nunquam se adstringebat. Casaub. interpretatur inob- servantiam , iudiiferentem circa rationem victus animum, quod ad sensum est idem. Al. observantia i. e. ix raUTw; T36 Cvv49síang, ut idem Casaub. vertit. Magis hoc placet Oudend.; sed jure monet Wolfius, ipsam insolentiam formae znmobs. causam erroris librariis fuisse. 'Tuetur eam etiam Spalding. ad Quincil. 4, 2, | 107. ubi pro: ,, quae ne fecisse inobservantia quadam videatur '* al. manifesta correctione: size observantia, et comparat Gall. inad- vertence , et inconsiderantiam Nostr. Claud. 39. Y
Cornelius Nepos) quo libro, incertum. Obiisse Cornelium principatu Divi Augusti, testatur PLz. 10, 25. (30:) al.
senos sexiantes) Sextams duos continebat cyathos, cyathus duodecimam partem sex£ari?, ut adeo sem; sextantes duodecim cyathos vel sextarium eflicerent. — Ita £riens tertia pars est sextarii s. quatuor cyathi Martia? $, 1, 24. quadrans sextarii quarta pars &. tres cyathi 7Zarzial. 9; Q4, 2. Jd. 11, 5f, 7. ,,quincunces, et sex tyat os, bessemque bibamus * nominibus ab assis divisione petitis. Sex/urius autem sexta pars erat comg//, congius octava amphorae. cf. Budaeus de asse l. 5. p. 567. ed. Lugdun.
rtjiciebat] vomitu, v. Exn. Cl. Cic. in $«eri43. De hac Ro-
TT gae
pen
- Am — T -— 4 D, X? NM
!gcTAVIUsSs: 339
delectatus est Raetico, neque temere interdiu bibit. Pro potione sumebat perfusum aqua frigida panem, aut cucumeris frustum, vel lactuculae thyrsum, aut recens acidumve pomum succi vinosioris. [7 8] Post cibum meridianum, ita ut vestitus calciatusque erat, retectis pedibus paulisper conquiescebat, opposita ad oculos manu. —.À coena lucubratoriam se in lecticu- lam recipiebat. lbi, donecresidua diurni actus, aut
manorum luxuria Senec. ad Helv. c. 9. ,,Vomunt, ut edant, €dunt, ut vomant; et epulas, quas toto orbe conquirunt, nec €oncoquere dignantur. ** Raetico] Plin. x4, 6, (8.) ,,In Veronensi item. Raetica (vi- x2), Falernis tantum posthabita a Virgilio. * (Locum dicit Georg. .3, 96. ,, et quo te carmine dicam, HRaetica? mec cellis ideo con- tende Falernis.*) Id. tamen eod. cap. ,, Divus Áugustus Setinum praetulit cunctis,* quod nomen habuit ab oppido Setia prope Tarracinam. Idem narrat ib. ,, Divi August judiciorum ac pa. lati peritissimum e libertis, censuram vini in epulas ejus facien- tem, dixisse hospiti de indigena vino, novum quidem sibi gu. stum esse eum , atque non ex nobilibus, sed Caesarem non aliud poturum,'* quod et ipsum ostendit, Augustum in exquirendis pretiosioribus vinis haud nimis fuisse delicatum. Suetonius h.l. secutus videtur Virgilium, Raeticum ob Augusti palatum laudan- tem, quo 'etinsecutos principes usos, P/in.], c. testatur. acidumve] Praeferunt Oudend. et Wolf. aridumve, quum arida etiam poma etin hiemem condita succo non careant. Sed setineo acidum. Recens dicitur de tempore maturitatis, acidum de genére pomi; genitivus succi vinostoris est à-slwysqTióg pro: Ut quod utrumque pomi genus succi est vigosioris. rcteclis] i. e. apertis s. stragula non tectis, qua alias meri« diantes uti solebant, neque tamen exutis; accubabat enim, ut Westitus colcia!usque erat. lta interpretantur Oudend. et WVolf. Ali, ut Casaub. et Erxn., praepositioni re vim tribuunt emiTaz:- wv, ut re/ectis Sit bene, diligenter tectis, contra solemnem verbi usum, quem adeo negligi non potuisse a scriptore, docta dispu- tatione evincit Bremius. Alii legere vel suasere rectzs, retractis, rejectis, quos ridens VVolfius jocose addit: resect;s; Modo re- secii fuissent Augusti pedes, interpretes inani conjiciendi labore Supersedissent. Nicol. Heinsii emendationem praetectis probavit Burm., reliquit tamen codicum verecundia vulgatam lectionem. | se zn lectic. lucubrat.] v. Casaub. ed b.l., qui morem vete- rum, meditandi et scribendi in lectulis, e Cier« de Qrat £j 5. | i
34o C, SUETO NUI
omnia, aut ex maxima parte, conficeret, ad mule tam noctem permanebat. In lectum inde iransgrese sus, non amplius, quum plurimum , quam septem horas, dormiebat, ac ne eas quidem continuas, sed ul in illo temporis spatio ter aut quater expergisce- retur. Siinterruptum somnum recuperare, ut eye- niL, non posset, lectoribus aut fabulatoribus arcessi-. tis resumebat, producebatque ultra primam saepe lucem. Nec in tenebris vigilavit unquam , nisi assi- dente aliquo. — Matutina vigilia offendebatur: ac si vel officii, vel sacri causa maturius evigilandum esset, neid contra commodum faceret, in proximo cujus- cunque domesticorum coenaculo manebat. Sic quo- que saepe indigens somni, et, dum per vicos depor- taretur, et deposita leclica, inter aliquas moras con- dormiebat. [79] Forma fuit eximia, et per omnes aetatis gradus venustissuma; quamquam et omnis le- nocinii negligens, et in capite comendo tam incurio« sus, ul raptim compluribus simul tousoribus operam daret, ac modo tonderet, modo raderet barbam, eo- que ipso tempore aut legeret aliquid, aui eliam scri beret. | Vultu erat, vel in sermone, | vel tacitus, adeo tranquillo serenoque, ut quidam e primoribus Galliarum confessus sit inter suos, eo se inhibitum
Senec. epist. 72. Plin. ep. 5, 5. Ovid. Trist. 1, 10, 57. Pers. Sat. 1, 35. aliaque locorum silva illustrat.
evisfandum) i. e. e somno suxgeudum esset. Vulgatum vi dandum i. e. si nox vigilia transigenda, ita emendandum esse, optimus quisque interpres judicavit. Sensus enim illud postulat, quum sermo sit de sacris et officiis amicorum , quae frequentasse eum, legimus c. 55., lisque ante lucem adeundis. Ita non du- bito, quae Burm. etiam ad h. l. sententia, Cicer. ad Qu. fr. 2, 15. legendum esse: ,citius, quam si de multa nocte ewiezlassent * pro vigilassemt. Respondet enim praecedens: ,,si sexius, quam voluerunt, forte surrexeériz£. *
modo tonderet — burbam] Dio 48, £4. narrat,: barbam eum posuisse a. 715., aetatis quarto et vicesimo, additque: xa; ó jukw xai $csit& $v-&ÀtoUTO CÓ "yívtow. | Quomodo differant £ondere et raderg baxba:m, daxiad Caes. 45.
QOCTAVIUS. 341
ac remollitum, quo minus, ut destinarat, in transitu Alpium per simulationem colloquii propius admissus, in praecipitium propelleret. ^ Oculos habuit claros ac nitidos, quibus etiam existimari volebat inesse quiddam divini vigoris; gaudebatque, si quis sibi acrius contuenti, quasi ad fulgorem Solis, vultum summitteret: sed in sénecta sihistro minus vidit. Dentes raros, et exiguos, et scabros, capillum leni- ter inflexum et suffiavum, supercilia conjuncta , me- diocres aures, nasum et a summo eminentiorem, et ab imo deductiorem, colorem inter aquilum caudi- dumque, staturam brevem, (quam tamen Julius Ma- rathus libertus in memoria ejus quinque pedum et dodrantis fuisse iradit:) sed quae commoditate et aequitate membrorum occuleretur, vt nonnisi ex comparatione adstantis alicujus procerioris intelligi posset. [80] Corpore traditur maculoso, dispersis per pectus atque alvum genitivis notis, in modum et ordinem ac numerum stellarum coelestis Ursae; sed et callis quibusdam, ex prurigine corporis assiduo-
Oculos] Plin.11, 82. (54.) ;,Divo Augusto equorum modo glauci fuere (oculi), supraque hominem albicantis magnitudinis; quam ob causam diligentius spectari eos, iracunde ferebat.** zdlurel; Vict. Epit. 1. ,, Fuit corpore toto puleer, sed oculis magis. Quorum aciem clarissimorum siderum modo vibrans, libenter accipiebat cedi ab intendentibus tanquam solis radiis aspectu suo, A cujus facie quum quidam miles oculos averteret, et interroga- retur ab co, cur ita faceret, respondit: quia fulmen oculorum tuorum ferre non possum. **
im mémoría ejus] Non dubitavi ita scribere, i. e. in libro de Augusto conscripto, pro vulg. im memoriam ejus. Sic Claud. 1. , vitae memoriam prosa oratione composuit.* Lips. conjecit; libertus et a memoria ejus, quam emendationem commendat Wol- fius. Oudend. probat parum probabilem conjecturam Canuegie- teri: sed jam immemor ejus, Scilicet putat , falsa de Augusüi sta- tura scripsisse Marathum , post mortem ejus immemorem, Bre: vis memoriae homo fuerit necesse est.
maculoso| Muller. in sched, interpretatur Jeproso, quod ma- cula de lepra dicitur et elephantiasi. Sed id repugnare videtur sequ. dispersis — genitivis notis.
342 c. ^8 U* rut:
que et vehementi strigilis usu plurifariam concretis, ad impetiginis formam. . Coxendice et femore ét crure sinistro non perinde valebat, ut saepe etiam inde claudiearet: sed remedio habenarum atque arun- dinum confirmabatur. Dextrae quoque manus digi- tum salutarem tam imbecillum interdum séntiebat, ut torpentem, contractumque. frigore, vix cornei cir- culi supplemento scripturae admoveret.. Quesius est et de vesica, cujus dolore, calculis denrum per uri- nam ejeclis, levabatur. [81] Graves et periculosas valetudines per omnem vitam aliquot expertus est: praecipue Cantabria domita, quum etiam, destilla»
habenarum atque arundinum] Recepi emendationem vulg. arenarnm $. harenarum , quam protulit defenditque duabus acri- bus quidem, sed.doctis dissertationibus Dan. Guil, Trillerus. Crurum femorumque debilitatem putat contraxisse Aug. ex vul- neribus atque luxationibus, de quibus enpra c. 20. Alligabantur igitur femori crurique luxaüs aruzdanes 1. e. fulcimenta lignea s, arundinea (6290: , y&Q3qu85 , cavis , cy bausc) per lora quaedam longa, lata atque tenacia, quae priscis medicis audiebant Aabenae, Jasciae, lintea , lora, vincula et l'gamenta (tj4&yvsg , vaivían , &mi- $écj«aTx , mi£0a;) Cels. 8, 10. et c. 15, 16, 20. Lapsum inter Aabe- nas et harenas similem ostendit locus JMMazil. 5, 195. ubi vice versa pro Zabenis legendum Zarenis. Vulgatae lectionis interpretationes v. apud Burmann. lnielhgunt plerique fomenta. arenae calidae, Equidem et medico credere malui, et obsequi auctoritati. Ge/lz 19, 8., qui ex Caesaris libiis de analogie Zarenas in plurali nume- xo vitiose dici contendit, et vituperasse narrat l'rongonem homi- nem quendam ob verbi vitium, qui aquae intercutis morbo hare- narum calentium usu liberatum se dixerat, De verbis; nom perinde valebat. v. ind. lta Tac. Agr. 10. ,, perhibent, ne ventis quidem perinde attolli** sc, mare, ubi in vulg. vitiose proinde, ut saepe. . Cantabria domita) Duplicem Augusti morbum perhibet Dio, priorem ad a. 729., quo in Hispania erat, 55, 25. ubi: à jtv £x ve TOU xajuXrOU xai £4 Tüw (Qovriów» voc4cac, ig lago&nwva avexde Q4085 xci £xü 53006075, alterum ad ga. 751. c. 50., quem locum
attuli ad c. 59. ubi etiam de 4ntonio Musa dictum. Quod frigi-*
dis curatus dicitur h.l. Augustus, id Zio syvx goÀovaiaug xai Nux gae mocíaug. Plin.ig, $.(58.) ,, Divus Augustus lactuca conservatus in aegritudine fertur prudentia Musae medici, ** quod de alio morbo intelligendum; de Loc, quod Id. 29, 1. (5.) ,, contraria
Q 6.9. À W XE. uU» 343
tionibus jecinore vitiato, ad desperationem redactus, contrariam et ancipitem rationem medendi necessario subiit, quia calida fomenta non proderant, frigidis curari-coactus, auciore Antonio Musa. Quasdam et anniversarias, ac tempore cerlo recurrentes, expe- riebatur. Nam sub natalem suum plerumque langue- bat: et initio veris praecordiorum inflatione tentaba- iur, ausirinis autem tempestatibus grawedine. | Qua- re quassato corpore, neque frigora neque aestus fa- cile tolerabat. [82] Hieme quaternis cum pingui to- ga tunicis, et subucula et thorace laneo, et feminali- bus, et tibialibus muniebatur: aestate apertis cubi- euli foribus, ac saepe in peristylio saliente aqua, at- que etiam ventilante aliquo, cubabat. Solis vero ne hiberni quidem patiens, domi quoque non nisi peta- satus sub divo spatiabatur. ltinera lectica, et nocti- bus fere, eaque lenta ac minuta faciebat, ui Prae- neste vel Tibur biduo procederet. Ac, si quo per- venire mari posset, polius navigabat. Verum tan- tam infirinitatem magna cura tuebatur, inprimis la- vandi raritate. Ungebatur enim saepius, et sudabat ad flammam: dcinde perfundebatur egelida aqua, vel sole multo calefacta. At, quoties nervorum causa
medicina gravi periculo exemtum * Augustum ab Ant. narrat. Destillationibus edidi cum Oudend., non dist Est enim Gr. xarággoug. Gravedines destillationesque conjungit etiam Cels. 1, 2.
cum pingui toga] i.e. crassa, maxi igariw. — Juvenal. 9, 98. pingues lacernas (ubi v. Rupert). Martial. 4, 19, 1. ,, Sequanicae pinguem textricis alJumnam * dicit, hic etiam 6, 11, 7. ,, me pin- guis Gallia vestit. **
subucula et thorace laneo] | Hanc veterum edd, lectionem re- ctam judicavit Ferrar. de re vestiar. 3, 5. (Thes. Graev. T. VI. p.729.), edidit Burmann. Vulg. subuculae thorace laneo. Quid si excidit Joco, ut a prima manu esset: e£ subuculae loco thorace laneo. Vix enim credibile, tot vestimenta superinduisse Áugu- stum.
peristylio] xysto, a colummarum ordinibus ita dicto. v. ad totum hoc caput Casaub.
egelida aqua] v. Cels. 4, 24. laudatum a Casaub.
. 344 c $S$UETONII
marinis Albulisque calidis utendum esset, contentus hoc erat, ut insidens ligneo solio, quod ipse Hispa- nico verbo duretam vocabal, manus ac pedes alter- nis jactaret. [83] Exercitationes campestres equo- rum et armorum stalim post civilia bella omisit, et ad pilam primo folliculumque transiit, mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat, ita ut extre- mis spatiis subsultim decurreret, segestri vel lodicula involutus. Animi laxandi causa modo piscabatur
Zlbulisque] Plin. 51, 2. (6.) ,, Juxta Romam lbulae aquae vulneribus medentur, egelidae hae, sed Cutiliae in Sabinis geli- dissimae,'* ubi v. Harduin. Strabo 5, 5, 11. £v 05 TO mebicp roUTco (Tiburtino) à 'Aviwy QiéZudi, xai rà ' AABcvAa waÀoUjasva Qei tar MpUxQA Sk ToÀÀOy mwyGv, mQüg Two(ihag vócoug, xai Tivovoi. xai $yxa94j£)soig viva. | Martial. 1, 15. ,,canaque sulphureis zilbula Jumdát aquis." Propter hunc locum, et quod Albulae, ut sul- phureae, suapte natura calidae sunt, Torrent. legi vult; marinis calidis, Jbulisque, assentjentibus aliis. Ego, quamquam nihil exploratum habeo de harum aquarum natura et usu, puto tamen, in nonnullis morbis majorem iis arte daji calorem , et eo opus esse, conjicio e Strabonis loco, qui /$ara wvxp& dich; neque absone Reitzio addere Suetonius caZdis videtur, ut exceptio eo melius appareat, quoniam superiore capite de /rzgidarum usu dixerat,
ligneo solio) scamno balneari. Plin. 55, 12. (54.) s, stratas ar» gento mulierum balineas ** ut sui temporis luxuriam dammat,
campestres] quae in campo Martio habebartur.
pilam pr. folic ulumque] Follis s. folliculus minoris pilae eit genus, De varii hujus lusus modis v. A4dam. Ant. Rom. T, II, p. 215. sequ. '
extremis spatiis] Omisi, quod i in multis abest, iz, ob mo«- yem auctoris saeplus notatum. Zxfremis spatiis est sub finem am- bulationis. lta C/c. de Orat. 7, 7. ,, quum — in ambulationem ventum esset; dicebat tum, Scaevolam, duobus spatüs tribusve füctis, dixisse. * cf. Nizol. Observ. in Cicer. sub v. spatium, Fi» nita igitur fere ambulaione decurrere solebat Augustus et. subsul- tare, quo corpus fortius motaret , ex praeceptis medicorum,
segestri] vel segestrio. Hanc Cujacii emendationem , prola- tam Observ, 12, 15., interpretes uno ore collaudarunt, illustravit multiplici eruditione Casaubonus, Vulg. sestertio Turnebus Ad- í vers. 5, 18, explicabat de veste duum in omnem partem pedum ei semissis.
O 0: A WT US, 345
hamo, modo talis aut ocellatis nucibusque ludebat cum pueris minutis, quos facie et garrulitate amabi- les undique conquirebat, praecipue Mauros et Syros. Nam pumilos, atque distortos, et omnes generis ejus» - dem, ut ludibria naturae malique ominis abhorrebat. [84] Eloquentiam studiaque liberalia ab aetate prie ma et cupide et laboriosissime exercuit. Mutinensi bello, in tanta mole rerum, et legisse, et scripsisse; et declamasse quotidie traditur. Nam deinceps ne- que iu Senatu, neque apud populum, neque apud "milites, locutus est unquam, nisi meditata et coms posita oratione, quamvis non deficeretur ad subita
ocellatis] | Ocellata Casaub. interpretatur globulos vel lapi- deos vel ebuxneos vel ex alia qua materia, quibus olim puellae lüdebant, coómparatque zeretés lapillos Ovid, Metam. 10, 260. Talos nucesque ut lusus puerilis instrumenta jungit etiam JJoraz. Sat. 2, 5, 171. et finitis Saturnalibus JMartidl.5, 84. ,,Jam tristis nucibus puex relictis Clamaso revocatur a magistro. * Persius de- nique de senili aetate 3, 10. ,, nucibus facimus quaecunque re- lictis. '*
cum pueris minutis] Dio 48, 44. mauoiov rt 0 SiS959sy (gar—- rulitate amabiles Noster. dicit), oia ai wvvalweg "yu|ayà óg -A428 &9Uoovca: TQí(ousiy. et ex eodem XipA/. 67, 15. «moaibiov 7i TG eyuj«vày Gv Y/i9Ugev, ubi v. Reimar. Copiosissimus h. l. etiam Casaubonus.
pumilos) pumilones, nanos. v. Gell. 19, 15.
malique ominis] Keitzius ad h. 1, Si quis homo monstrosus obviam veniret mane egredienti vel iu itinere, infelix habebatur, |. utiet de Aethiope Z/orus 4» 7, 7. ,, obvius Aethiops nimis aperte ferale signum fuit, '* unde di;stor^/ vocantur monstra ac prodisia apud Senecam epist. 50. et Quinctil. Inst. x, r.
non deficeretur] Edidi, quod dat cod. Memm., aliique jam interpretes receperunt, "Vulg. quamvis non deficeret, quod, etsi illud probabilius ob ipsam dictionis insolentiam, quae fraudem facere potuit librario, defendi tamen posse puto, non, ut Burm. placuit, subaudito e praecedentibus orafio, sed ut interpungatur post subi/a, hoc sensu: quamvis non deficeret (Augustus) ad subita, quum extemporalis etiam ei esset facultas, s. ob ext. fa* cultatem , subjunctis, ut saepe, ablativis absolutis. Sed illud, Wt dixi, praefero. Noster de Ill. Gram. 5. ,,quum jam non gressu modo deficeretur, sed et visu. * v. interpr. ad PAaedr. x Fab, 21,
346 €. ;S D'E/T:OXNVE.I
extemporali facultate. | Ac ne periculum memoriae adiret, aut in ediscendo tempus absumeret, instituit recitare omnia. Sermones quoque cum singulis, at- que etiam eum Livia sua graviores, nonnisi scriptos, et e libello habebat, ne plus minusve loqueretur ex tempore, — Pronuuciabat duici et. proprio quodam oris sono, dabatque assidue phonasco operam: sed nonnunquam, infirmatis faucibus, praeconis voce ad populum concionatus est. [85] Multa varii generis prosa oratione composuil, ex quibus nonnulla in coetu familiarium, velut in auditorio, recitavit: sic- ut AVescripta Bruto de Catone: quae volumina quum jam senior ex magna parte legisset, fatigatus Tiberio Aadidit perleg.mda. — Item. 7Jortationes ad philoso- piam: et aliqua de vita sua, quam tredecim libris, Cantabrico tenus bello, nec ultra, exposuit. Poé- iicam summalim attigit. Unus liber exstat, scriptus ab eo hexametris versibus, cujus et argumentum et titulus est Szcz&a. | Exstat alter aeque modicus Zpz- grammatum , quae fere tempore balnei meditabatur. Nam tragoediam magno impetu exorsus, non succe-
ubi est defectus annis. Ceterum in ed. Bremiana insigni typo- thetae errore deest n/5; ante meditata.
scriptos] Dedi cum Oudend. conjecturam Burmanni, pro- batam etiam Ernestio. Vulg. im scripéis v. simpliciter scriptis. Longum cum Livia sermonem de clementia erga eos, qui insidias Principi struxissent, exhibet Dio 55, 14. sequ.
phonasco] qui. peroranti sonum praeiret instrumento musico, et omnino tollendae vel summittendae vocis regulas edoceret. Quinctil. X, 10, 27. , ut uno interim contenti simus exemplo C. Gracchi, praecipui suorum temporum oratoris, cui concionanti consistens post eum musicus, fistula, quam covágroy vocant, mo- dos, quibus deberet intendi, ministrabat, ** ubi v. Spa/dinpium, nostri tamen loci immemorem. Gell i, ii. ,,ecce autem, per tibicinia Laconica ,. tibiae quoque illius concionazoriae in mentem venit, quam C. Graccho cum populo agenti praeisse ac praemon« strasse modulos ferunt. **
de vita sua] Haec sunt Umojyvssxrx. Augusti, commentarii , cie tata a Plutarch. Anton. 22. et :ppian. Hlyr. 34. et Civ. 4, 110.
of cibpt tel repo E c 0 943
| dente stilo, abolevit: quaerentibusque amicis, quid- nam Zjax ageret, respondit, JJjacem suum in spon- giam incubuisse. [86] Genus eloquendi secutus est elegans et temperatum, vitatis sententiarum ineptiis . atque inconcinuitate, et reconditorum verborum, ut ipse dicit, foetoribus. Praecipuamque curam duxit, sensum animi quam apertissime exprimere: quod quo facilius efficeret, aut necubi lectorem vel audi- torem obturbaret ac moraretur, neque praepositiones verbis adderé, neque conjunciiones saepius iterare
Ajacem — incubuisse] Macrob. 2, 4. ,, Àjacem tragoediam Soripserat, eandemque ,. quod sibi displicuisset, deleverat. postcà ucius gravis tragoediarum scriptor interrogabat eum ; quid age- xet, Ajax suus. et ille, ;; spongram, inquit, zncubuit.' Nimie rum jocose, ut verum Ajacem in gladium, ita suum in spongiam, qua deleveret scripta, incubuisse i. e. ad mortem decidisse, dicebat, elegans et temperatum] | Elegans est, in quo dilectus verbo- rum, femperafum inter rusticam inconcinnitatem et nimiam aíte- ctaüonem. Ob hanc oppositorum rationem mon recepi lectio- nem concinuitate, pxobatam ab Oudend., Ern. Wolf, et intel- lectam de quaesito sententiarum ornatu ex antithetis, similitu- dine memb:iorum, verborum al. Ceterum laudant dicendi genus Augusti 7ac. Aun. 15, 5. ,, Augusto prom/a ac profluens, quae de- ceret Principem , eloquentia fuit** et Gell. 10, 24. ubi ,, Divus Au- gustus linguae Latstinae nom nescius, munditiarum patris sui 1n ser- monibus sectator * et 15, 7. ubi epistolis D. Augusti, quas ad Ca- jum nepotem suum scripsit , tribuitur , elegantia oratiomis neque morosa neque anxia, sed facilis et simplex." Exemplum impro- batae formae insolentioris dat Quzzctiliam. 1, 6, 19. ,, Augustus quoque in epistolis ad C. Caesarem scriptis emendat, quod is ca/- dum dicere, quam calidum malit, (Spald. contra dedit; ,, calidum Gicere, quam ca/dum ,'"* quod vix probandum) non quia illud non sit Latinum, sed quia sit odiosum, et, ut ipse Graeco verbo significavit, msgísQ"yov, ** | praepos. verbis addere] Graev. et Gronov. ediderunt urbibus J "pro verbis, secutusque est Ernest. Genuinum esse verbis, docet :NVolf., et affert exempli loco adire ad aliquem , propugnare pro aliquo, inscribere aliquid in loco, in lioc uno errans, quod. de ge- mere eloquendi tantum, non de scriptura Suetonium loqui con- tendit, 1s enim diserte: ,,necubi Jec£orem vel auditorem .obtur-
348 €, S.U,E T.OJN.II
dubitavit, quae detractae afferunt aliquid obscurita- tis, etsi gratiam augent. ^ Cacozcelos et antiquarios, ut diverso genere vitiosos, pari fastidio sprevit, ex- agitabatque nonnunquam: in primis Maecenatem suum, cujus uuee(2geyeig, ut ait, cincinnos usque- quaque persequitur, et imitando per jocum irridet. Sed nec Tiberio parcit, et exsoletas interdum et re- conditas voces aucupauti. M. quidem Antonium ut insanum increpat, quasi ea scribentem , quae mirene tur potius homines, quam intelligant& — Deinde lu- dens malum et inconstans in eligendo genere dicendi
baret.^ Ceterum fragmenta Augusti nimis pauca sunt atque exi- £ua, quum ut argumenta ex iis contra hanc loci interpretatio- nem peti queant. Dremius in textu dedit uró;bus, in nota defen- dit verbzs. ,
Cacozelos] Quinctil. 8, 5, 56. ,, axcàwXoy id est mala affecta- tio per omne dicendi genus peccat. Nam et tumida, et exilia, ct praedulcia, et abundantia, et avcessita, et exultantia, sub idem nomen cadunt, Denique xaxóÓ4Aoy vocatur quicquid est ultra virtutem, quoües ingenium judicio caret, et specie boni fallitur; omnium in eloquentia vitiorum pessimum. ** Intiqua- rii sunt, qui verba formasque antiquas et obsoletas im sermone sectantur.
Maecenatem] quem Senec. ep. 92. ,,ingenium et grande et virile habuisse dicit, nisi illud secum discinxisset,'* et ep. 114. non oraüo ejus aeque soluta est, quam ipse discinctus ?. non tam insignita iliius verba sunt, quam cultus, quam comitatus, quam domus, quam uxor? Magni ingenii vir fuerat, si illud egisset via vectiore, si non vitasset intelligi, si nom "etiam in oratione difflueret. "Videbis itaque eloquentiàm ebrii hominis in- volstam, et errantem, et licentiae plenam.* Affert deinde veba nonnulla Maecenatis, quae optime docent, qui sint illi Iv goBes- «sis cincinni, eadem metaphora ab Augusto dicü, quà Cicero calamistris inurere scribebat Caes. c. 55.
et imitando — irridet] v. Macrob. 2, 4.
quasi ea scribentem — intelligant] | P'utarch. Anton. 9. sx ero $» TO xaÀovjafvw jv "Aciavo QW4Aw Tüv Aóywv, dv9olvri uuo TX xar $xsivoy TOV XQóVoV , &x0vti 08 xoAÀQv Oj.ótóryra *Qóg TÓv Bio» eUroU, xojcráó xal (evayuatiay (TX, Xal WiYoU yavgrajkaTog wal Quorqaiag aywjuaAoU ECTÓV,
^.
OCTAVIUS 34g
ingenium ejus, addit haec: Z'uque dubitas, Cim- berne Znnius, an F'eranius Flaccus imitandi sint, tbi? ita ut verbis, quae Crispus Sallustius ex- cerpsit ex. Originibus Catonis, utaris? an potius Zsiaticorum oratorum , inanibus sententiis, verbo- rum volubilitas in nostrura sermonem transferenda? Et quadam epistola Agrippinae neptis ingenium col- laudans, Sed' opus est, inquit, dare ze operam, ne moleste scribas , aut loquaris. [8 7] Quotidiano ser- mone quaedam Íírequentius et notabiliter usurpasse eum, literae ipsius autographae ostentant. In qui- bus identidem, quum aliquos nuuquam soluturos significare vult, zd Kalendas Graecas soluturos ait; et quum hortatur, ferenda esse praesentia, qualia- cunque sint, Con£enti simus hoc Catone; ét ad exe
Cinberne Annius] De hoc v. Heyn. ad Firg. Catalect. 2. et Spalding. ad Quinctil. 8, 8, 20. Postea utrum Z'eranius Flaccus idem sit, qui Macrob. Saturn. 5, 2. commmemoratur, an scriben- dum Ferrius Flaccus cum aliis, qui celeber et ipse fuit gramuma» ticus, memoratus a Sueton. de ill. Gram, 17., fastorum Praenesti^ norum, ut creditur, auctor, eta Ge//io 16, 14. et 17, 6. ubi liber ejus de obscuris Catonis citatur, post multas virorum doctorum disputationes aeque incertum. Id modo patet, opponi hos gram- maticos ut cacozelos et antiquarios oratorum Asiaticorum splen- dori verborum et magnificentiae, qua Antonius delectabatur, unde iis assentior, qui pro az legendum censent au£, ne disjum- gantur duo homines, qui ex ipsius sententiae ratione ad idem ge- nus pertinent.
zmanibus sententiis] Plerique interpr. receperunt Gronov. emendationem: nans sententiis, facilimum verborum nexum praestantem , vulg. inanibus cum reliquis jungi posse negant. Ser- vavi, ablativos absolutos esse existimans, co sensu: ita u£ inazes Insint sententiae v. in maxima, sententiarum. inánitate, quo modo tales ablativos inseri sententiae, tritissimum. — Si scripsisset Àu- gustus: inanis sent., posuisset hoc, credo, post verborum volubi- litas. Gaudeo, idem fere sentientem invenisse JZaltAher. Observ. p. 39.
-dorippinae neptis] quae nupsit Germanico.
Cont, sim. hoc Catone] i. e. quum verum Catonem non babea- mus amplius, hic nobis pro Catone sit, hoc simus contenti, id quod de hominibus aetatis suae dictum postea ad res etiam trans-
350 €. .4,8,;U.B T,OL, M X,E
primendam festinatae rei velocitatem ; — Celerzus, quam asparagi coquuntur. Ponit assidue et pro
stulto baceolum : et pro pullo pullejaceum; et pro
cerrito vacerrosum ; ei vapide se habere, pro male; et bezizare, pro languere, quod vulgo lachanzzare dicitur; item szzt4s, pro sumus; et domos genitivo casu singulari, pro dozius; nec unquam aliter haec duo, ne quis meudam magis, quam consuetudinem putet. | Notavi et in chirographo ejus illa praecipue: non dividit verba, nec ab extrema parte versuum abuudantes lileras in alterum 1ransfert, sed ibidem
stalim subjicit circumducitque. [88] Orthographiam,
RÀ M
ferre potuit. Interpretatur dictum auctor ipse verbis: quum Aor- iaiur — qualiacunque sint. Nos ita dicere possemus: |, Zr seol- len mit diesem Herrmann, mit diesem Luther, mit diesem Friedrich zufrieden seyn." Hi enim homines ob diversas virtutes aeque in proverbia apud nos abierunt, atque Cato apud Romianos, teste Valer. Max. 2, 10, 8.
baceolum) Vel cum Beroaldo leg. blaccolum , ut sit a Graeco pA4Z, velcum aliis bacelum a B&x4Ao;, quod Hesychio est à já- eyag xal àvo«roc , nisi baceolus liberius formatum est ab ipso Au- gusto € pax4Xog. v. Casaub. t ]
pro pullo] Intelligo cum aliis de colore pullo. Ahi suase- runt: pro pulejo pulejacium. Sed recte objicit Ernesti: quomodo tam frequens pulegii.s. puleji mentio ?
cerrito]| i. e. cererito, Awwrgolsrro 1l. q. znsano. v. Horat. Sat. 2, 5, 279., qui locus cerritus scribendum esse per duplex x ob metri rationem, ostendit. J'acerra est i. q. szipes, unde AÀu- gustus novam formam fecit vacerrosus.
vapide] a vapore i. e. vel morbo ardentiori, vel aestu tempe- statis. Al. deducunt a vappa , quoniam Horat. Sat. 1, 1, 104. con- jungit vappam ac nebulonem. | l'apidum. pectus dicit etiam Persius Sat. 5; 117-
betizare] fortasse inductus obscoeno versu Carull. 65, 21. Verba: quod vulgo lach. dicitur , impugnata ab Ern., quod nulla hujus usus vestigia reperiuntur, jure defendit Bremius ex nostra linguae communis Romanorum ignorantia. Ceterum al. scribi maluerunt bezissare et Jachanissare, quoniam literam z pro ss inde ab Augusti demum temporibus a Romanis receptam, e gramma. ticis constat.
tn
—" 1
OCTAUVIUS 351
id est, formulam rationemque scribendi a grammatis cis institutam , non adeo custodiit:; ac videtur eorum potius sequi opinionem, qui perinde scribendum, ac loquamur, existiment. Nam quod saepe non literas modo, sed syllabas, aut permutat aut praeterit, come» munuis hominum error est. Nec ego id notarem, nisi mihi mirum videretur, iradidisse aliquos, le- gato eum consulari successorem dedisse, ut rudi et indocto, cujus manu Zxi pro zpsi scriptum animad- verterit. Quoties autem per notas scribit, b pro a, c pro b, ac deinceps eadem ratione, sequentes lite- ras ponit; pro x autem duplex a. [89] Ne Graeca- rum quidem disciplinarum leviore studio tenebatur: in quibus et ipsis praestabat largiter , magistro dicen- di usus Apollodoro Pergameno , quem jam grandem
id est — institutam] Hoc additamentum, glossatori a Buxm, tributum, vindicat Ernest., ob majorem , quam quae glossatoris videatur, elegantiam, deinde quod non quamvis, sed a gramma- ticis demum constitutam orthographiam interpretatur, adeoque non pro communi aliqua definitione, quales e margine nonnuns quam in textum irrepserunt, habendum est, denique quod mori Suetonif, tales explicationes addendi, convenit. Idem cum Qu- dend. custodit e cod. Memm. edidit pro custodiit, quod per totum caput praesenti utitur auctor. Vulg. bene defendit 7JZal/ther. Obs. p. 19- quod c. Q4. est exercuit, c. 85. composuit , c. 86. secutus est, sequentia a verbis: ac videtur, auctor ex autographis refert, quare commode tempore praesenti utitur. Ante oculos enim illa habebat in scribendo. Ita c. 97. ,, literae ipsius autographae os£entant. *
Quoties a. per notas scribit] v. Caes. 56. —.Dio.51, 5. $xécrsAAa $5 wai £xs(voig (Agrippae et Maecenati) xai Toig GÀAÀo:g Toig T&yV Qoi, émórs Ti Ófovro Or amoQQyTrw» oic: OxAücoi, TÓ OsUTtQoY dsi GTrorxsiov TOU T(9 QWjuxT: ^QocWWovrOg AyT Sxsivov àvTEy'yoa Qu, ubi v. Fabric. — Postea restitui pro x, quod omnes libri ha- bent, temere mutatum a Casaubono in pro z. Literas enim y et z non esse Latinas, et in Graecis solummodo adhibitas vocabulis inde a tempore Augusti, recte monuerunt Graevius et Ouden- dorp. , qui a genuina lectione non recesserunt.
Apollodoro] A Strabone 18, 4, 5. inter celebres Pergamenos memoratur 'AcoAAó9wQog 0 QHurwQ, ó Tàg TÉyvag CuyyoeVag, xal 74v "AmoAAoboQsov afosci) mapavya'ydvw. — . Me)icorx $5 :$20s Tiv "AmoÀÀó0woQo? 3 7co9 Raízagog QuA(a ToU XsBacToU, $ibAckaAÀo» TÀV
"
$52 C. SUETONII
natu Apolloniam quoque secum ab Urbe juvenis ad- huc eduxerat. Deinde eruditione etiam varia reple- tus est per Arei philosophi, filiorumque ejus Diony- sii et Nicanoris, Contubernium: non tamen ut aut loqueretur expedite, aut componere aliquid auderet. Nam et, si quid res exigeret, Latine formabat, ver- tendumque alii dabat. Sed plane poematum quoque non imperitus, delectabatur etiam comoedia veteri, ei saepe eam exhibuit publicis spectaculis, In eyol- vendis utriusque linguae auctoribus nihil aeque secta- batur, quam praecepta et exempla publice vel pri- vatim salubria: eaque ad verbum excerpta, aut ad domesticos, aut ad exerciluum provinciarumque rectores, aut ad urbis magistratus plerumque mitte- bat, prout quique monitione indigerent. ^ Etiam libros totos et Senatui recitavit, et populo notos per
APyw» "ysóusoy, uti ibidem pergit, consentiente Quinctil5, x, 17. ubi: ,, Praecipue tamen in se converterunt studia Apollodorus .Pergamenus, qui praeceptor Apolloniae Caesaris Augusti fuit; et "Theodorus Gadareus sequ, **. Studiis vacasse Augustum juvenem Apolloniae, legimus c. 8. :
per 4rei philos. — contubernium] Hanc corruptissimi antea loci, duam Salmasius dedit, emendetionem reddidi post Gromo- vium, Oudend., Wolfium. "Vaiias lectiones, quae nullum fere sensum praebent, vide apud Burm. et Oudendorpium. Ille ita edidit: Deinde et. er. var. repletus, Spkaerz, Arei phil., filiorumque ej. Dion. et Nic. contub. iniit. Scd Sphaeri nomen et ipsum ex emendatione demum in textum venit, iz:£ a multis Mss. omitti- tur. De 4reo philosopho v. Fabric. ad Dion. 51, 16. ubi peper- cisse dicitur Augustus Alexandrinis ob deum Serapin, Alexan- drum conditorem, et'Agsioy róy moÀiz4», v «ov QuAscoQoDvrí c8 xai cuvovri c£ £x ojo. Cf. Plutarch. Anton. go. — — Sphacrum , qui prorsus huc non pertinet, memoret JD/o 48, 55. Xaigovy 6 Kaicap maiba-eyov Ts wal s5sheUJeQov aUTGU "ysvojasvov » Oxj«ogim S9ews, ubi Fabr. a Sphaero Borysthenite, philosopho Stoico, quem Cic. Tuscul. 4, 24. laudat, hunc diíferre, post Torrentium ad h. l. docet, |: si quid res exigeret] D:o 51, 16. xai TOy ys Aóryov, i'i dde: fvn eQició (Alexandrinis), &ÀAqwiocTÍ, Ówwg eu»üci» aUroU, sims, quam orationem ab Ario s. Áreo Graece redditam videri, monuit
ibi Fabric.
oO0QTAYLIUS 353
ediclum saepe fecit: ut orationes Q. Metelli de prole | augenda, et Rutilii de modo aedificiorum: quo ma- gis persuaderet, utramque rem non a se primo anmi- -madversam, sed antiquis jam tunc curae fuisse, In- genia seculi sui omnibus modis fovit. Recitantes et benigne et patienter audivit: nec tantum carmina et historias, sed et orationes et dialogos. | Componi ta- men aliquid de se, nisi et serio, et a pracstantissi- mis, offendebatur; admonebatque Praetores, 5e pa- terenlur nomen- suum commissionibus obsolcfieri. 19o] Circa religiones talem accepimus.. '"lonitrua et íulgura paulo infirmius expavescebat; ut semper et ubique pellem vituli marini circumferret pro remedio,
Q. Metelli] Macedonicum intelligendum esse, Censorem piis xum ex plebe factum cum Q. Pompejo, (a. 625.) patet e. £z. Epit. 5g. ,, Q. Metellus Censor censuit, ut omnes cogerentur da- cere uxores liberorum creandorum causa. exstat oratio ejus, quam Augustus Caesar, quum de maritandis . ordinibus ageret; velut in haec tempora scriptam , in Senatu recitavit.** Gel/. 1400 ubi Metelli orationem de ducendis uxoribus commemorat, Nunui- dicum dicit (Censorem a. 652.) velex errore, vel quia idem ax. gumentum sermone tractavit. Sequuntur eum Torrent. ad. c. 54., Casaubon. ad. h. l. et Fabric. ad Dioz. 56, 6. Sed vide Duker. ad Liv. l. c. et Oudend. ad h. l. Eundem Fergusomi errorem Hist, Rom. 6, 5. corrigit doctissimus interpres p. 576.
Rutili] pe dau videtur P. Rutilius Rufus, de quo v. Clav. Ciceron. Fortasse oratione modum praescripsit, ultra quem aedificare non liceret. | Curae s rem Augusto fuisse, marrat Strabo 5, 8, 7. &msj4sÀs29 ud ov» 6 XeBastü; Haieag c&v TOLOUTWY Suezruiiir wn TÀ; TÓÀ£W6,; mec [|48» Tàg £T QX7eiG CuvráEag qroacior oy £x rÀy aTsÀAsUuDéQuy TO Box 3scov* TQ)6 08 Tàg cupi toe Güg Tk Uxyx4 Tüv xaiyüy oinobojan uiri XaSsÀdy, wai kwAUGag £Zaís Qeiv. mc0GV 0 TÜ TQ; Toig ó0cig maig Oxj«ociaug.
commissionibus| i. e. Oratorum poetarumve certaminibus; in "Theatro vel Amphitheatro habitis, unde eorum cura ad Praetos xis, qui ludis praeerat, munus pertinebat.
pellem. vituli marini] Plin. 9, 55. (56.) ,ex iis, quae terra gignuntur, lauri fruticem non icit (fulmen), nec unquam quin- que altius pedibus descendit in terram. Ideo payidi aliiores spe- cus tutissimos putant, aut tabernacula e pellióus belluarum , quas vitulos appellant ; quoniam hoc solum animal ex marinis non per-
23
354 € SUETO NIE
atqué ad omnem majoris tempestalis suspicionem in abditum et concameratum locum se reciperet; cons sternatus olim per nocturnum iter transcursu fulgus ris, ut praediximus. [91] Somnia neque sua, neque aliena de se, negligebat. Philippensi acie, quam- vis statuisset non egredi tabernaculo propter valetue dinem, egressus est tamen amici somnio monitus: cessitque res prospere, quando captis castris lectica ejus, quasiibi cubans remansisset, concursu hostium confossa atque lacerata est. Tpse per omne ver pluri- ma, et formidolosissima, et vana, et irrita videbat: reliquo tempore rariora, et minus vana. Quum de- dicatam in Capitolio aedem 'T'onanti Jovi assidue ire quentaret, somniavit, queri Capitolinum Jovem;
cutiat; sieut nec e volucribus aquilam, quae ob hoc armigera hujus teli fingitur. **
transcursu fulguris] v. c. 29. Pro praediximus al, e glessemate supra diximus, nisi utrumque additicium est.
PAilippensi acie — monitus) | Vell. 9, 70. ,j1pse Caesar, etiamsi . infirmissimus valetudine erat, obibat munia ducis, oraius etiam ab Artorio medico, ne in castris remaneret, manifesta denuncia- tione quietis territo.'* P/rfarc^. Anton. 22. dg «üróg iv Tolg Ümo- piysj«aci "yé'yga(Qs àv (wy viv2g Qvao ibávrog, AvEXdpxXcs TQÓ Tijg péxsc, et Drut. 41. Kkaicag j4$v, d; aUràg i» Toig ÜTOjvWMacIV iorogeéi , TG» QiAwv Tiwvóc, '"Agrepiou Maguou, xaS' Umwvov ibivrog Qduv wsAsUoucav £woTjvar haicaga, wei jursÀSGsiv 8x TOU y&Qaxogs &D9acs jinQOy ÜmsuwoJuGZti , SOcEÉ vs TeSvAyair. TO "yàQ (oQriov ws- 9» &x5yTioig xal vcCoi; BaAAovrsg OujÀncav. cf. Jppran. 4, 110. Dio 47,43. 6 V largüc à Gvvày cQ Kaícag: £vógitév ot riy ' ASyvav. mpoce qTAOC&V, 8A T8 Tjg CXv5g &UTÜV, W&íro: xai TÓTE $TL Waxüc AgQwe ercDyTa, SEosyatysip, wai $6 Thy TaQ&raLuw xatacriges UQ oíT5Q xai £09» x. T. À. Cl. Flor. 4, 7, 9. F'eler. M. 1, 7, 1. Lactante Inst. 2, 7, 22. Tertullieg. de anima c. 46. N.1. ali medici pro amici. Utrumque verum, ut patet e locis citatis. 44;z/e/ tamen praeferendum, quod Plutarchus habet rà» iíAwv» Ti»ég utroque loco, et edic; substitutum videtur e serioribus scriptoribus. Eadem confusio erat Caes. c. 4.
per omne ver — vidcbat| Causam medicorum filii quaerant in eo, quod c. Qt. ,, uitio veris praecordrorum injaiione. tentaba- tur.* Valetudinis divexsam conditionem diversa somnia gignere; quis non est expertus ?
IRET MURUS:
OCTAVIUS, 02929
cultores sibi abduci: seque respondisse, "Tonautem pro janitore ei appositum: ideoque mox tintinnabu- lis fastigium aedis redimiit, quod ea fcre januis de- pendebant. Ex nocturno visu etiam stipem quotan- nis die certo emendicabat a populo, cavam inanum asses porrigentibus praebens. [92] Auspicia et omina quaedam pro certissimis observabat. Si inane sibi calceus perperam, ac sinister pro dextero inducere- tur, ut dirum: si, terra marive ingrediente se lon- ginquam profectionem , forte rorasset, ut Jlaetom, maturique et prosperi reditus. Sed et ostentis prae- cipue movebatur. Enatam-inter juncturas lapidum ante domum suam palmam in compluvium Deorum
Ls
Quum dedicatam — dependebant| De aede Jovis Tonantis v. €. 29. Somnium narrat Do 54, 4. j«stk raUTX OvaQ TQ Auvyoo0To vroidybs ÉmícT3. TüV 'yXg av9gdrvwv, TÓ jV Ti, TQ); TO Livoy waP T9U óüvóuarog «UTrOU xai ToU siüoug, TO Os xai, Or: UTO TOU ÁU/you- €rov lóguTo, j4&yigTOv OB, OTL mQUTUQ ob ayióyTsg ig TO lacius) SusrÜ'yyavov , TQotsoXo|4tvwyv Ts «UT xai ciBóvraoy, (ex quo loco legendum fere nostro puto frequentarent) $0o£s và» Aia r0» iv t$ gpifyAÀo vau Ovrx, OQ'y5Zv dg wai rà OsUTsQa aUToU (Qsgüjusvov moisi- "Cat, Wai £X ToUTOU SAtiyc TS EITSIV , (tog GAeyev) ori mQo(QUAaxa TüV Booevrüvra 8x01. xal &m-tibY XjaéQm syévsTO, wdÜevyx aUrO miQU)V/ S, fiparGy c3» OvsiQwE:m. oi yo vàg cUvoi«íag vu«ruQ (QuAaccovwrsg xw- $ovoQoootoiy , &rwe C4juaiytiy GQiciv , ómórav BovAuSdct, OUVwvrat. Amperfectum dependebaznt, pro quo Oudend. suaserat depezdeant, bene se habere, ut actionem Augusti respiciens, neque tamen Sue- tonii aetate hunc morem omissum significans, docet Wolfius.
Kx nocturno visu est Cc aia Diod, 35. 5s 05 wal fxsivo Jjovca, órt Xad &AÀo ti &gyóeiv E Ao*yfov Tiyóg 2 xal rir «apk Tüv vQocruXóvrww ol, dig xal mQogaiTGy , Ey juiX TOU $rOUS Wj4s- Q« sÀ&j.Bavs. x«i ToUTO |kíV, S6 'y8 Tto TiOTÓV, OUTW "7TaQa0sooTat. lllustrat rem Casaubonus ex more veterum, quo rerum Éíelicita- tem contrariae conditionis mentione temperabant, Nemesin ut zerum laetarum comitem exoraturi.
calceus — induceretur] Plin. 2, 7. (5) ,, Divus Augustus lae- vum prodidit sibi calceum praepostere inductum, quo die sedi- tione militari prope affl:ctus est, **
compluvium| | Compluvium s. impluvium aperta erat area in mediis aedibus, ad lumen immittendum excipiendamque plu- viam. Ara ibi erat Deorum Penatium. v. Clav. Cicer. sub v.
356 Coe sU NES dg EE
Penatium transtulit; uique coalesceret, magno opere curavit. Apud Mishlon: Capreas, veterrimae ilicis demissosjam ad terram languentesque ramos conva.
luisse adventu suo, adeo laetatus esi, ut eas cum ree - publica Neapolitanorum permutaverit, ÁAenaria data. ;
Observabat et dies quosdam, ne aut postridie nun- dinas quoquam proficisceretur, aut Nonis quicquam rei seriae inchoaret; nihil in hoc quidem aliud devi« tans, ut ad Tiberium scribit , quam dusQnploy nomi- nis. [95] Peregrinarum cerimoniarum sicut veteres. ac praeceptas reverentissime coluit, ita ceteras con- temtui habuit. Namque Athenis initiatus, quum postea Romae pro tribunali de privilegio sacerdotum Atticae Cereris cognosceret, et quaedam secretiora
Penates. Contra Lares colebantur in foco, qui erat in atrio. v.
ibid. Lares. ut cas — permutaverit en. data] | Dio 52, 45. ad " 725. wal
T4» Éamgíav maQàk T» Nenmohrüv, ivrsg TÓ &ex«ioy j», àvribós — €& yoag jAhafaTo. wsirai UR oU mTéQQw 735 xaT& EugQsvrév 3 jrefgou, à
yx. T. 4. Strabo 5, 4, 9. at O5 RmcGsa: 8Uo TOÀbyvac exov TÓ Ta- Aci», vOTigoy O8 juay. Nezmo^ira: 05 wal rTaUTA4V xaT£CXoy , ToÀÉe
A
pi 08 &mopaAcyrés vàg Ili24xoUcag^ (quae postea 4enar;iae nomen
acceperunt) aréAaBoy TAA, Oóvro; «UTroi; Éaigagog roU XsfaccoU,
rà; 9s Raro&ag 10107 m 0::8aj4Sy QU X^TiOj4& (V. XTjj«a), Mai XaTOIMSUn- .
jangavTos-
postridie nundinas] | Fortasse ob zovemdiales, moxtüis sacros: |
Macrob. Saturn. 1, 15. ,, quoties incipiente anno dies coepit, qui
addictus est nundinis, nis ile annus infaustis casibus luctuo- | sus fuit; maximeque Lepidieno tumultu opinio ista firmata est. ** 1 v. Casaub. ad h. l. et Fabric. ad Dion. 40, 47. et 48, 55» — In No- ^. zis 6vgQzpuam nominis (patet enim, hanc, non omnis, veram esse j lectionem) quaerenda est in dissecta voce, ubi oritur mom i5, quo .
ire et oxanino agere aliquid vetabantur. Peregr. cerimoniarum] Geniuvo generis praeposito subjumi-
guntur species. v. supra €. 4Q- regnorum. — Pro praeceptas i. e. an- | tea captas, usitatas (fi;uAer angenommene) al. receptas, quod in-
ter pretationem sapit. Athenis inéfiatus] quum devicto Ántonio a. 725. eo venisset.
Dio £51, 4. wal TV TOi» Qeoi» (Cereris et Proserpinae) wuveTa4eie» |.
peréAaptv.,
o0 TA V:Y:u:s. ; ng
proponeréntur, dimisso consilio et corona circum- stantium , solus audiit disceptantes. At contra, non modo in peragranda Aegypto paulo deflectere ad vi- sendum Apin supersedit; sed. et Cajum mepotem, quod Judaeam praetervehens apud Hier osolymam non supplicasset, collaudavit. [94] Et quoniam ad haec ventum est, non ab re fuerit, subtexere, quae ei prius, quam nasceretur, et 1pso natali die, ac deinceps evenerint, quibus futura magnitudo ejus et perpetua felicitas sperari animadvertique posset, Velitris an- tiquitus tacta de coelo parte muri,.responsum est, ejus oppidi civem quandoque rerum potiturum: qua fiducia Veliterni, et tunc statim, et postea saepius, paene ad exitium sui, cum populo Romano belligera- verunt. Sero tandem documentis apparuit, osten- tum illud Augusti potentiam portendisse. Auctor est Julnus Marathus, ante paucos, quam nasceretur, menses, prodigium Romae factum publice, quo de- nunciabatur, regem populo Romano. naturam partu- rire: Senatum exterritum censuisse, mne quis illo anno genitus educareiur: eos, qui gravidas uxores haberent, quod ad se quisque spem traheret, curas.
consilio] Ita optimi interpretes dederunt pro cozczko. Con- silium est judicum, quod opponitur vulgi circumstantis coronae. Postea paulo ex plérisque codd. restituit Oideud, Parum interest, siye ein wwenig, Sive um. cim swenig dixeris. : Hierosolymam] Burm. et Oudend: praeferunt Zerosolyma ob usum scriptoris Ner. 4o. lit. 5. v. Ern. ad 77c. Hist. 5, 2. 8ed Saepius scriptores eidem formae se non adstringunt, quaudo va* ziae frequentabantur. Supplicare esti. q. sacrificare v. ind. belliceraverunt| Sic dedi cum Medic. et duobus Vindobon.
;U0
pro 5e/lzeraverant.
Julius Marathus| libertus Augusti, qui memoziam ejus scri- psit. v. supra e. 79.
publice] à. e. loco publico, unde apparebat, ad totam Kem- publicam prodigium pertinere.
populo Romano] Recepi dativum cum Gronov. Burm. Qu-
- dend., ut parturire sit i. q. partuxientem: destinare, Al. popuE
4Rom. Postea in ed. Burm, vitiose est g se pro ad se.
358 €. 5U E'TONLI
se, ne Senatusconsultum ad aerarium deferretur. In Asclepiadis Mendetis QecAcycup£ysy libris lego, A- tiam, quum ad sollemne Apollinis sacrum media no- cte venisset, posita in templo lectica, dum ceterae mátronae dormirent, obdormisse; draconem repente irrepsisse ad eam , pauloque post egressum; illam- que expergefactam, quasi a concubitu mariü, puri- ficasse se: et statim in corpore ejus exstitisse niacu- lam, velut depicti draconis, nec potuisse unquam exigi, adeo ut mox publicis balineis perpetuo absti- nuerit: Augustum natum mense decimo, et ob hoc Apollinis filium existimatum. — Eadem Atia prius, quam pareret, somniavit, intestiua sua ferri ad side- ra, explicarique per omnem terrarum et coeli ambi- ium. Sommniavit et pater Octavius, utero Atiae ju- bar solis exortum. . Quo natus est die, quum de Ca- tilinae conjuratione ageretur in Curia, et Octavius ob uxoris puerperium serius affuisset, nota ac vul- gata res est, P. Nigidium, comperta morae causa,
Asclepiadis Mendetis) De hoc Asclepiade Aegyptio (Mendes enim a nomo Mendesio dicitur) nihil constat. Rem narrat Dio 45, 1. 9j "ÀTria buvdg idxuQidsro s« ToU '"AmóAÀumvog aUTóV Wexvw- xávart, Qr. xarabapSricA v0TS $v vac a)TOU, Üpdxovri TIVI. jai yvue Sas ivópads, xal bik roUTO Tu (AvOv[4Évu) XQóvo ir£ks. Ceterum vitio- sam esse lectionem: dum cet, matr. dormirent, nemo non vidit. Dun enim h. l. esse debet Germ. 2:5, quod docet et modus sub- junctivus, et quod causam significat, cur Atia lecticam in tem- plo posuerit. Nisi quis igitur totum comma resecandum censet cnm 'Torrentio, probanda est emendatio vel Graevii: dum cer. matr. domum irent, quae placuit. Oudendorpio et Fabricio ad
Dionis l c., vel Ernesti: dum — venirent v. convenirent, quae |
sane praecedentibus: posite in t. lectica , optime convenit, lau- dato etiam a Wolfio. Alias conjecturas v. apud Burmannum. purificasse] ne sacra polluerentur. Ladem tia — ambitum] | Diol. c. coíy v& 3 sig Qüg SEivasg SüeZsy Qvag Tà Cm-Àeyxva éavt3g ij TOV eUgayóv ava(foscSa:, xai Pi màCay Thy "y5v $*EkTtivsCÓaL.
r
: à
*
D
peer Octavius] Diol c. xai vy aür4 vuwrl xai à "OwraoUiog |
à4 ToU aibcícu aUTijg TV iov aàvaTÉíAÀsiV EvjutCEV. / zP4 M : " " » P. Nieidium] Dio: deri 78 0 aig Pysyívv»ro, xai INvyibug
uem. Nugent
A——--————————á
OCTAVIU :S. 359
ut horam quoque partus acceperit, affirmasse, domi- num terrarum orbi natum. Octavio postea, quum per secreta Thraciae exercitum duceret, in Liberi patris luco barbara cerimonia de filio consulenti, idem':affirmatum est a sacerdotibus: quod, infuso super altaria mero, tantum flammae emicuisset, ut supergressa fastigium templi ad coelum usque ferre- tur; unique [olim] omnino Magno Alexandro, apud easdem aras sacrificanti, simile provenisset ostentuin. Atque etiam insequenti statim nocte videre visus est filum mortali specie ampliorem, cum fulmine et sceptro, exuviisque Jovis Optimi Maximi, ac ra- diata corona, super laureatum currum, bis senis
$iyovÀo; BovÀsurzs vaQxyoljx aUT Tv aÜraQxía» ipavrscaTo. (QicTa *ykQ TV xa' &xvrüv TV T& TOU TÜÀov Oixwócj7O , wxl Tàg Tüv» àcríQw» Oia(Qopag, 0c& T& w«9' íxvToUg "yvyvópsvor, wai ecx cvj4«iyvUvreg &ÀÀWAc( £v T8 Tig OMiMaig wal sv Taig OiaGTAOECLV dmorsÀoUs:, Dikyvuw' xal wxrà ToUTO xai «iría», wg TivXg &TOQQA- Tovg PixTQiBBàg 7Oi0UJ4£V06 , 87s. oUTOG OVV TóTS T0V Üxwraosioy Bea- QUrsQov &g 0 CuvéüQiov , Oik TOV TOU maibg TÓxov , (sTvye "y&o BovA3 o)ca) &wavrW4Gayra aywgsro , Oik Ti SQga0uvs" xal ia9Uy «X» aiTieV, aysBógcs) Ori, Ascmór4» *Miy £*yivv4cag. wal aUTüV £«rapayS6vr« imi TeUTQ, Wai Qia(Q9siQa: TÓ mwauiblo» £SsÀ*4cayra, Tics, ELTUDV, ér. 'Absvaróv Bor: Toi0UTÓV Ti aUTó» waÜtiv. cóTe 4k) Q7 TaUT £Àéx 99.
in Liberi patris luco] Attulit Ernest. ad hunc locum illu- strandum Jfacrob. Satuxn. 1, 18. ,,ltem in Thracia eundem lia- beri Solem atque Liberum accipimus; quem illi Sebazium nun- eupantes magnifica religione celebrant, ut Alexander scribit; eique Deo in colle Zilmisso aedes dicata est specie rotunda, cujus iuedium interpatet tectum; rotunditas aedis monstrat hujusce si- deris speciem , summoque tecto lumen admittitur sequ. **
unique-[olim] omnino] Olim uncis inclusi cum Oudend. Deest enim in pluribus, et minime necessarium est h.l, et inconcin^ mum, Postea dedi Zusequenti statim nocte pro sequenti nocte sta- tim, ob frequentem usum illius verbi apud Suet. et ordinem, ver- borum concinniorem. favent codd.
laureatum currum] Variae super h.l. fuere virorum docto- rum conjecturae, quas vide apud Burm, et Oudend. Optima emendatio esset, quae codice Ursini nititur super deauratum cur- rum, probata ab Erxn., Ruhnken., Wolfo, nisi bene se haberet
560 . C 5*8 UEM T.O:.N:PI
equis candore eximio tráhentibus: Infans adhuc; ut scriptum apud C. Drusum exstat, repositus vespere incunas a nulrjcula, loco plano, postera luce non comparuit: diuque quaesitus, tandem in altissima lurri repertus est, jacens conira solis exortum. Quum primum fari coepisset, in avito suburbano obstrepen- les forte ranas silere jussit: atque ex eo negantur ibi ranae coaxare. Ad quartum lapidem Campanae viae, in nemore prandenti ex improviso aquila panem ei e manu rapuit: et, quum altissime evolasset, rursus ex improviso leniter delapsa, reddidit. | Q. Catulus
vulgata. Apud Xenophontem Cyrop. 8, $, 12. in pompa Cyri est Sepa Aeuwóv , xevséGvyev , $0T8MjaÉvOV, Abg isqgóv, et 'HAiou &Qj.X Aevuóv , wal roro $8cTsj4pívoyv. In triumphis autem non currus modo, sed fores etiam arasque lauris redimitas fuisse, LOta xes8 est. Ceterum non opus est, ut super, quod pendet a videre, cum DBremio accipiamus pro zzsuper, praeterea, quam» quam saepius a Nostro ita usurpatum. Ablativi autem 5s senis — £rahentibus bene subjunguntur descriptioni, ut Graecorum geni tivi. Quod ad equos tandore eximios attinet, v. interpr. ad Curt. 3$, 5, 11. ubi: ,,currum deinde Jovi sacratum albentes vehebant. €equi** et ad Flor. 1, 5, 6., Oudend. ad h. l.
apud C. Drusum] Jure Muller. in sched. legendum censet 2 Caesarem. Drusum. ldem locum planum imum. esse docet con« clave (Zimmer par terre) opp. turri, quae in eadem domo erat.
ranas] Ob hanc rem Maecenatem putant ranam sigillo in« sculptam habuisse, quod narrat Pis. 57, 1. v. AMeibom. Maecen. €. 15. de ea opinione dissexentem,
"d quartum lapidem] Dio 45, 2. cespojsévou $8. $v aygi aUe ToU, a&TO; EM TOV XiQv aUToU iixpmacag dgroV , Sj«srSwpic2: (i. e« evolare; n. enim l vulgo volasset, absorpta litera e a praecedente altissime, ut xecte monuerunt Burm. aliique) xal uerk ToUra xXraTTX|4yog , AríOwxe» aurov. ldem narrat Zonaras. Campanam viam Fabrett. luscript. p. 491. mediam dicit inter Osziensem et Appiam, cum qua ab aliis confunditur.
Q. Catulus] Diol c. à vs RrobAog, 078 aUTóg *0U $wpaxog vió) 'ÜOnraoviov, ivopucs TOUg Tai0ag 3v TOig VTTVWOIg 70U6 EU'ysvsig TÁVe vq £p Tw homiTu) b TQOgo0cu 7996 Tóy Aia m£mOUjCÓ&: , xai £V aUTM TOW Ü&^y tiwOva TiVX ijo Peojagg i Tíy &xsivoU MÓÀTOYy tu pa BA ukvat, $uxTAXyiig O8 àmi TOUTQ, AVÀZEv £g TÓ Mamirdt0y moogsuEUj«svog Tui Séd' wai Pi T0» Üwraoviv sUQGy dAÀwg &vapspxxóro s TÓ TE SiQoó
OCTA VIUS 561
post dedicatum Capitolium duabus continuis noctibus somniavit: prima, Jovem Optimum Maximum e praetextatis compluribus, circum aram ludentibus, unum secrevisse, atque in ejus sinum signum Rei- publicae, quod manu gestaret, reposuisse. At in- sequenti, anüimadvertisse se in gremio Capitolini Jovis eundem puerum: quem quum detrahi jussis- set, prohibitüm monitu Dei, tanquam is ad tute- lam Beipublicae educaretur. .ÀÁc die proximo ob- »vium sibi Áugustum, quum incognitum alias habe- ret, non sine admiratione contuitus, simillimum dixit puero, de quo sommiasset. Quidam prius sommium Catuli aliter exponunt, quasi Jupiter conipluribus praetextalis, tutorem a se poscentibus, unum ex eis demonstrasset, ad quem omnia desideria sua refer» rent: ejusque osculum delibatum digitis ad os suum
aUToU coi; c0 SVUTYI09 TQo630)40CS , xol v3) &ÀX»OsixV tj Osce ifs- Bai&cacc.
signum, Reip.] Dio vextit: siwóyx riy cj; Pójs4g, ut inepta adeo appareat interpretatio Casauboni, quam sequuntur Reitz. et
Bremius, de 0»Locíx cQQayió:, cui insculptam fuisse putant ure bis Romae imaginem.
insequenti| Junctim scribendum sic esse, non zz sequenti docet praecedens pria sine praepositione, et usus scriptoris, de quo consule ind. in insequi,
tutorem] Simile somnium Ciceroni tribuit Pluzarch. Cic. 44., in quo, postquam Senatorum filii ad Jovem accesserant omnes, Octavio etiam propinquante, videbatur Deus éxréiva: 73v OsÉiAy, wai eimi" vw Pwjuxior, méQag Uu Sj QuAIay mroÀ£J4mV oUTOG Tjy&J«00 esvój«svog. Diversum enim id est ab eo, quod proxime Noster Narrat.
ejusque osculum e retulisset) Inteligo cum Ern. de digitis, pueri labellis impositis, deinde ad sua admotis, quo osculum ab illo ad se revera referebatur. Hic osculandi pueros maxime moe Qus apud nos adhuc est usitatus., Burm. putat, Jovem prius dis gitis osculum, i. e. paryi pueri os, leviter tetigisse, simulque eum levasse, et ori suo admovisse pueri os, eumque sequuntur Ous dend. et Wolf, Argutantur, ut mihi videtur, in primitiva signis ficatione voc, osculum, quod ex asse respondet nosiro JMulcAen.
3562 €, SU. E T' g^N* YOX
retulisset. M. Cicero, C. Caesarem in Capitolium prosecutus, somnium pristinae noctis familiaribus iorte narrabat: puerum, facie liberali, demissum coelo catena aurea, ad fores Capitolii constitisse, eique Jovem flagellum tradidisse; deinde, repente Augusto viso, quem ignotum adhuc plerisque avun- culus Caesar ad sacrificandum acciverat, affirmavit ipsum esse, cujus imago secundum quietem sibi ob- versata sit. Sumveuti virilem togam tunica lati clavi, resuta ex utraque parte, ad pedes decidit. Fuerunt, qui interpretarentur, non aliud significare, quam ut is ordo, cujus insigne id esset, quandoque ei sub- jiceretur. Apud Mundam D. Julius castris locum
Tia Tac. H. 1, 55. jacere oscula, quod Xip/ul. 64, 8. QiXaara Si Tvüy bawrUAwVy TÉJCTELV.
JM. Cicero] Diol. c. waioiswov r8 aUToU OvTog , wi TÀV OraTQI- p» i£ 74 "Pájn moioujaévov ; 83oEà mors 0 luxíguy dvag, &Aycaci Ta aüróy xyeucaig ig TÓ liamirTduoy fw ToU oUQaveU waJi4xcSar, wai p&eTeya maQk coU Ai0g siÀwQévai" xxi (oU "yàg zmicTXTO Ogrig 3v) msQiérUxÉ T& &ÜTj Tf UcTEQalag EV «UrG vi ÉKamirwAig, xal *yvwgi- €ag a)üriv, Dopymscaro TOig TapoUg: T3» Ov, ad qu. l. notat Fa- bric., /lagellum. symbolum fuisse eripiendae Romanis libertatis, quum flagris servos tantum coercerent.
Sumenti vir. toyam] | Dio l. c. jsigawtwSévro; 9s jueTk "TOUTO ejroU, xai £g TOUg £(QnBouc sqióvrog, c5» Tt $693Ta T4» dvbguxxv ivüUyror, Ó yicUw TsQisQQocy TE $xaTéQuOs» avà vüv S*wjuidwy, xai Mixer TÀv Toby xaTiQQ uy. ToUro auTO j4sv x«9' éavrü cUX OTwg Tíwaggiy TiVX, Gg wal a'*yaSóy Ti "TQOUMjAAIVEL; £Qepry , aÀÀXà wai 3jwiacE ToU TagiyTac, OTi Ev TYj TQUTX TGU AvOgr«cU xvrüveg ivüUest cvvspsfAxsi^ ExzÀ90) 0s T '"Owraoviw simpy, ort Tà dZiwjuu TÓ BouAsurixóv TV UxO ToU; «cba; juoU Ox40&* SxBxcty woüg TÓ M- x9» sias». .Latum clavum simul cum toga virili singulari Cae-- saris beneficio adolescentulo Octavio datum videri, quum vetere more ab iis demum sumceretur, qui post gestos honores in Sena- tum adimitterentur, monuimus ad c. 58. Aliam minus probabi- Jem rationem dat Ferrarius de re vest. 5, 15. De suturis tunica- rum agit Id. 5, 16. — Postea injuria Ezn. scribendum duxit szgni- ficari. Suppl. :d.
. Apud Mundam| Dio 45» 41. Caesarem post hoc proelium mhaximarum rerum spem concepisse narrat, Oi& 76 ràÀÀa, xal e2x, quurra $Tí0 BÀacTóg Tij $« Qoíwxeg, d» TU Tg jyWs xwplo
oc'rAvlrto s. 2363
capiens, quum silvam caederet, arborem palmae repertam conservari, ut omen victoriae, jussit: ex ea continuo euata soboles adeo in paucis diebus ado- levit, ut non aequipararet modo matricem, verum et obtegeret, frequentareturque columbarum nidis; quamvis id avium genus duram et asperam frondem maxime vitet. Illo et praecipue ostento motum Cae- sarem Ííerunt, ne quem alium sibi succedere, quam sororis nepotem , vellet. In secessu Apolloniae The- ogenis mathematici pergulam comite Ágrippa ascen- derat: quum Agrippae, qui prior consulebat, ma- gna et paene incredibilia praedicerentur, reticere ipse genituram suam, mec velle edere perseverabat, metu ac pudore, ne minor inveniretur, Qua tamen post multas adhortationes vix et cunctanter edita, ex- siluit "heogenes, adoravitque eum. ;'lantam mox fiduciam fati Augustus habuit, ut thema suum vul- gaverit, nummumque argenteum nota sideris Capri- corni, quo natus est, percusserit, [95] Post necem Caesaris, reverso ab Apollonia et ingrediente eo Ur- bem, repeute liquido ac puro sereno, circulus ad
$yroc, s)$0g Evi Tj viw4 iLíQv, additque: wal oJ A£ym uf», dri cuvEQsgá c4 ToUTi (Casaub. ad n. l. corrigit: ó-: oUx £Qsgé «3» ToUTo, üt Qégsiy siti. q. cj«aiysiy) » &ÀX' oUk Swüivw "ys éri, aÀÀK T9 Tjj; a0:A(Q3; aUToU tYyvyóvo T3 "Oxracvlw. cvvsoTQaTsUeTÓ Ti yo &Üri, Wal £X Tüy TOv TÜy Tt WivOUY«V aUTOU ExAaju Very gjASÀASV.
pergulam] Ern. interpretatur jvs990v, diaetam in loco edito. Docuit in perguíe Crassiius Grammaticus, auctore Nostro de ilustr. Gr. 18. — — Agrippam cum Augusto Apolloniae fuisse, docet etiam Zell. 2, 59.
ut thema suum vulsaverit) Dio 56, 25. ojrwg o/0:) r9 AU« eyoUcTw Tüy xa éavTüv SjusÀsv, woTS Wai £« TQoyoa(Qus vACi TÀV TU» àccípww Qi&vaZiw , UQ' «v £yeysvvqro Qavsoüat.
nummumque arzenteum| Plures nummos diversae materiae, quibus insculpta Capricorni nota, Augusti s. Xsfaero? nomen prae se ferentes, dedit Pazznus ad h.l. tabula XIII. no. 9. cf, Fas "bric. ad Dion. l. c.
liquido ac puro sereno] Serenum substantive dictum, ut sae- pius, nec audiendus Reitz., qui adjectivorum alterum ex inter- pretatione ortum existimat, Saepius praeter necessitatem plura
$64- C SUETONII
LI
speciem coelestis arcus orbem solis ambiit: ae subinde Juliae, Caesaris filiae, monumentum ful- mine icium est. . Primo autem consulatu ei augus rium capienti duodecim se vultures, ut Romu- lo, osteuderuut: et immolanti omnium victimarum jocinera replicata intrin:ecus ab ima fibra parue-
ejusdem potesratis vocabula jungit Noster.. Nos etiam: óe AelL- fem, heiterz: dfimmel.
circulus — amit] Fell. 2, 59. ,, quum intraret Urbem, So- lis orb:- (super capit ejus) curvatus aequaliter rotondarüsque , in colorem arcus, velut coronam tanii mox virl capiti imponens, conspectus est. * Senec. Nat. Quaest. 1, 9. ,,circa Solem visum coloris varii circulum , qualis esse in arcu solet'* narrat. | JF'ersi- colorem circulum dicit Plin. 2, 20. cf. Oros. 6, 238. D:o 45, 4. 8e v3» *Pdyuy Sgróvrog aUTOU, log mayrx TOv "Aio moÀA wal xoOdÀx TweQü* &CXEV , cui compares Zonar. 10, 15.
Prio a. consulatu] Dio 46, 46. TÀÁ meüry Ty &pyauiptgiAy dg v0 m&0icy TÓ AQsioV £geÀSd , "yUm&g 55, Wai jasTG: TAUTA njewyto dv Ti TQi$ TOUS CTQuTi Tag, &ÀÀoug Odsua £i08 , quod confirmare vi- de.ur opinionem Casauboni, candidato consulatus Octaviano hoc augurium) con'rigisse existimantis. Sed praeterquam , quod Octa- vianus consulatum rapuit, non legitime professus est, magistra* tibus tantum, non candidats, suguria capere licuisse, constat, atque /ppian, 3» 94, diserte: aigsSsig 08 aUTóg — TÓliv dg Vmarog ipjs xal S9ys, Qubs«x ci yvmGv» Qpavevrwv , 0d0U6 Qaci xai "PejdAo T» *0Àu9 OiviQovri oSivar.
uninclanéi, Subjungit hoc Suetonius per crsQov «órsoov, ut monuere Casaub. ad h.]. et Wesseling. Observ. 2, 19. p. 210. Accidit enim hoc Octaviano ante consulátum, ut docet Dio, qui suo loco rem narrat 46, 55. Syowti aUt(, Cr8 TÜV Wócjg«0? xal T3» sÉoucíay coU €TrQac4'yoU &ÀAafs, Qrvr& rà sjraT& EV TÀCK TOiG ispsiotg, Odiótua ovcuw, sug&94. PUn. 131, 57. (73-) ., Divo Augusto Spoieü sacrificant primo potestatis suae die sex victimarum je- cinora replicata intrinsecus ab ima fibra reperta sunt; respom- sumque duplicaturum inira annum imperium, E
replicata] D'octa est super h.l. disputatio Jo. Christ. For- scercKii, qua ostendit, Jecinora replicaia , $vrra , s. duplicia , du- plicata (ut, Paler. Max. 1, 6, 9. caput Jecinoris duplex dicit) esse praegrandia, solitam magnitudinem excedentia, Comparat Cic. de Divin. 1, 14. ,, tenebrae conduplicantur* i. e, augentur; ad Mierenn. 5, 4. ,, duplicatur voluntas ** i. e. augetur; Firgil, Ecl, 2, 67. ,,50l duplicat umbxas,'** cui respondet; majores cadunt üm-
o9 CTAYVIUS 363
runt; nemine peritorum liter conjectante, quani laeta per haec et magna portendi. [96] Quin et bel« lorum omnium eventus ante praesensit. Contractis ad Bononiam 'lriumvirorum copiis, aquila tentorio ejus supersedens duos corvos hinc et inde iulestantes afflixit, et ad terram dedit; notante omui exercitu, "futuram quandoque inter collegas discordiam talem, qualis secuta est, atque exitum praesagiente. nPtüi- lippis, 'hessalus quidam de futura victoria nuncia- vit, auctore D. Caesare, cujus sibl species itinere avio occurrisset. Circa Perusiam sacrificio non li- . tante, quum augeri hostias imperasset, ac subita - eruptione hostes omnem rei divinae appavatum abstu- lissent, constitit inter haruspices, quae periculosa et adversa sacrificanti denunciata essent, cuncta in illos ' recasura, qui exta haberent. Neque aliter evenit. Pridie, quam Siciliensem pugnam classe committeret,
órac «l. quae legisse, neminem poenitebit. Nimirum ob nimiam magnitudinem ita se replicueren: exta, ut duplicia viderentur.
paruerunt] Dio sogí94, Plin. vepérta sunt. Inepte in vulg, patuerunt, v. Oudend. ad h. 1.
ad Bononiam] Dio 47, i. HaiícoQi, vür& tUSÜg £vl raig CvyDy Xáig aeTÓG, UTéQ TB Tc CX:vijjg aUTGU (QQUÜsig, wai 0Uo wógaxag mQoc* mtGüyrag Ol, TiÀÀsiy TS TV TTSQUV "tEiQw(AóVOUG , A XOATEiVAG » TV vixX» xar aj4Qoréqw» aUTOJ sO0wxs. Cl. Zonur. 10, 16.
In Phihppis] D'o 47, 41. àvijg OsccaAóg SüoEt£v ot àv Kaícaga TV TQóTsQOV wtWeAsuxtvoi sts» TO) lhaícagr, GTi TS 56 vg Y 4A) »ys»*€orro (quomodo emendavit locum Reimarus), x«t tva ava Aáf»w ci dv GikraToQsUw» aUT0; tQige. wal Dik TOUTO TOV ÜaxTUALOV &UTOU TÓTS Tt &ÜJUG wsQiáUsTO , Wai PTElTA "OAAXMIG EQEQEV.
sacrificio non litante| ta Graecis victa ipsa dicitur xaÀe Auspriv. Herodot. 9, 19. xaAAisqqckvrev Tüv iQdv, et 7, 154. ToiGt Zmapruyryc: nallasQca: Sucpkivoici oU SüvvaTo sC. Tk iQ&. V. Jj es^ seling. ad 9, 19. et Schüfer. ad Lamb. Bos p. 215. de Lat. &/are Oudend. ad Lucan, 6, 525. et ad h. l., Heyn. ad Firg. Aen. 4, 50. . ^. Pridie, quam Sic. p»] Dio 40, 5. post rem apud Siciliam male gestam id accidisse Augusto narrat. lbi enim: ^ai a)rig J4Ry $V adaAei jv* ópy 0: r0 CTrQATeuJax SV Tz vC dmtiANj4JAévOv , OtivOig 7X*9:10' xai oU TQoTtQoy &veÜDagoyas, Q.V [x 2UV TjV& , $4 TÜQ Sa- A&GC46 «ürójaaTOV dvageoé)ra , «go; Tog "í0xg aUTOU TQojTsCiiV
366 Cc SUETONII
deambulanti in litore piscis e mari exsiluit, et ad pedes jacuit. Apud Aclium descendenti in aciem asellus curn asinario occurrit: homini Eutychus, be- siiae Nicon erat nomen. Utriusque simulacrum aeneum victor posuit in templo, in quod castrorum suorum locum vertit. [97] Mors quoque ejus, de qua dehinc dicam, divinitasque post mortem, evi- dentissimis ostentis praecognuiia est. Quum lustrum in campo Martio magna populi frequentia conderet, aquila eum saepius circumvolavit: transgressaque in vicinam aedem , super nomen Agrippae ad primam literam sedit: quo animadverso, vota, quae in pro- ximum lustrum suscipi mos est, collegam suum 'Ti- berium nüncupare jussit: nam se, quamquam con- scriptis paratisque jam tabulis, negavit suscepturum, quae non esset soluturus. Sub idem tempus ictu ful-
£X ^ào ToUToU "-i0TsUCAG Toig JAyTECIV , SiTOUCIV Oi CTI ÜovÀdCETAXE ajTA4v, &viQQic9». Plin. 9, 16. (22.) ,, Siculo bello ambulante in litore Augusto, piscis e mari ad pedes ejus exsilit; quo argu- mento vates respondere, Neptunum pauem adoptante tum sibi Sexto Pompejo, (tanta erat navalis rei gloria) sub pedibus Cae- saris futuros, qui maria tempore illo tenerent.** Ceterum dat. deambulazti pendet ab ad pedes jacuit, a quo durius sejunctus est, inserto pisc. e. ;. exsiluit, misi leg. deauióulante $c. eo, Graeco more.
Apud Actium] | Plutarch. Anton. 65. Kiaicagr Aévyerar jay 8er C^Üroug &mO tijg Gwuvijg XUxÀvq mepiüoyri mQ0g Tràg vaUg av9ogurOc SAay- wwv Gvyoy amoyrge:. mUSojivo Ok rotvojux "yVwpicXg «UTOV simsy* '"Ej«ol uiv Ejruxoc ovoj«m, v0 0 Qvo Níxov. 9:0 wal voig SjBóAot Tóv vüm0v WO7j4Gy UOTSQOV, sCT4OS xaÀXoUv Gvyoy xai àv9Qwmow. cÍ. Zo- nar.10,50. De £emplo ibi condito v. ad c. 18.
super nomen Ásrippae| cujus monumentum in campo Martio memorat D:;o 54, 290.
collesam s. Tiber.] v.'ad c. 27.
Sub idem tempus] Dio 56, 29. wal wspavvüg 8g siwóva aUroU £v TG RomitoAÓ éGrücay jeg , TÓ ygajjux TÓ ^rgürov ToU Gvópuo Tog ToU KRiaicagog qpàvitv. CÓsv oi j«aytéig T $WaToCT. [4T TGUTO ajrà» 3j«£Q« $&ímg Tuvóg j«cíQag JasraApscSo: EDaGaV^ TEWjuotQGjAEV OE, (ri 1Ó TE CTOLXSIOV Exélvo Tüy "Gv &xaróv aqiSj48V mag Toig Aariveis, xai rà Àormüv màv Ovoj«x Üs0v magà voig lugcWvoig voe: , quae ultima verba ostendere videntur, comma: zd es£ reliqua pars e Caesaris
OCTA YIU S. $67
minis ex inscriptione statuae ejus prima nominis li- tera effluxit. — Responsum est, centum solos dies posthae victurum , quem numerum C litera notaret: futurumque, ut inter Deos referretur, quod AESAR, id est; reliqua pars e Caesaris nomine, Etrusca lin- gua Deus vocaretur. 'liberium igitur in lllyricum dimissurus, et Beneventum usque prosecuturus, quum interpellatores aliis atque aliis causis in jure diceudo detinerent, éxclamavit, (quod et ipsum mox inter omina relatum est) JNon, sz omnia morarentur, amplius se posthac Romae futurum. | Atque itinere inchoato, Asturam perrexit: et inde praeter consue- iudinem de nocte ead occasionem aurae evectus, causam valetudinis contraxit ex profluvio alvi. [98] Tunc Campaniae ora proximisque insulis cir- cuitis, Caprearum quoque secessul quatriduum im- pendit, remississimo ad otium et ad omnem comita- tem animo. Forte Puteolanum sinum praeterve- henti, vectores nautaeque de navi Alexandrina, quae tantum quod appulerat, candidati coronaüque et thura libantes fausta omina et eximias laudes conges- serant: Per illum se vivere: per illum navigare: libertate atque fortunis per illum fruz. Qua re ad- modum exhilaratus quadrageuos aureos comitibus di- visit: jusque jurandum et cautionem exegit a singu- lis, non alio datam summam quam in emtionem Ale-
nomine non esse insiticium, ut Oudendorpio placuit. -J4esar Cas saubonus deducit ab a/ca fatum i. e. Deus.
Tiberium -— dünissurus| — Fell. 2, 125. ,,Caesar Augustus, quum Germanicum nepotem suum, zreliqua belli patraturum, Guisisset in Germaniam, "Tiberium autem filium missurus esset in Illyricum, ad firmanda pace, quae bello subegcerat, prosequens eum, simulque interfuturus athietarum certamini ludicro , quod 'ejus honori sacratum a Neapolitanis est, processit in Campa- niam, **
Asturam] Insula fuit in ejusdem nominis flumine in Volscis, ubi Ciceroni villa, unde factum postea videtur oppidum. v. Cel-
fur. Geogr. Ant. 2, g. p. 809.
568 c SUETONII -
xandrinarum mercium absumturos. Sed et ceteros continuos dies inter varia munuscula togas insuper ac pallia distribuit, lege proposita, ut Romani Graeco, Graeci Romano habitu et sermone uterentur. Spe- ctavit assidue et exercentes ephebos, quorum aliqua adhuc copia ex vetere instituto Capreis erat. lisdem etiam epulum in conspectu suo praebuit, permissa; immo exacta, jocandi licentia, diripiendique pomo- rum et obsoniorum rerumque missilium. | Nullo de- nique genere hilaritatis abstinuit. "Vicinam Capreis 3nsulam 'AzrgeryozrcAuv appellabat , a desidia seceden- tium illuc e comitatu suo. Sed ex dilectis unum, Masgában nomine, quasi conditorem insulae, xz:;- eTív vocare consuerat: hujus Masgabae, ante annum defuncti, tumulum quum e triclinio animadvertisset magna turba multisque luminibus frequentari, ver- sum compositum e tempore clare pronunciavit: KruoTcU d£ TUp[Ócy sisogo 7rvgovjevoy. Conversusque ad 'Thrasyllum, "Tiberii comitem, con- tra accubantem, et ignarum rei, interrogavit, cujus- nam poctae putaret esse; quo haesitante, subjecit alium: 'Oezs Cuseei Mac'yaav viuopevov s ac de hoc quoque consuluit. Quum ille nihil aliud responderet, quam, cujuscunque essent, optimos esse; cachinnum sustulit, atque in jocos eífusus est. Mox Neapolim trajecit, quamquam etiam tum infir-
ex vetere instituto] Gxaeco; ;nam Graeci Capreas incolue- rant.
diripiendique pomorum) De hoc loquendi modo v. Gronov. ad Gell 16, 8. Sancti; Minerv. 5, 8. — Ipse Cicero Phil. 5, 5. » agrorum suis latronibus condonandi.* N.l. tamen al. reru- que missila. Je missilibus v. Neron. ax. cf. Bulenger. de venat. Circi c. 25. (Thes. T. VIIIT. p. 794-)
xrisTt5v vocare] Videtur hic Masgabas ejus'jussu colonos deduxisse Capreas , a Neapolitanis permutatione acceptas. v. C. 62* De Thrasyllo v. Tiber, c. 14.
OCTAVLIU SS, $69
mis intestinis morbo variante: tamen et quinquennale cerlamen gymnicum, honori suo institutum , per- spectavit; et cum Tiberio ad destinatum locum con- tendit. — Sed in redeundo, aggravata valetudine, tandem Nolae succubuil:; revocatumque ex iiinere "liberíum diu secreto sermone detinuit, neque post ulli majori negotio animum accommodavit. [99] Su- premo die identidem exquireus, an jam de se tumul-
.tus foris esset, petito speculo, capillum sibi comi,
ac malas labentes corrigi, praecepit. Et &dillisis
quinquennale certamen] Dio 56, 29. 75 Extuéong &tst, (a. 767.)
»w Eve T£ ÁmovÀ3iog wal Xí£rog Hojerijieg Ürársuay , eEwg- iio, TS $6 TÀ4V Rajmaviay ó Ajcyovcrog, xai Tüy a'yüva cé» iv T INsamóAs: Qtx9eíg , gms. 89 INcoAx piti ast. v. Fell.l.c. Oppi- datim fere in Augusti honorem a provinciis ludos quinquennales fuisse constitutos , legimus c. 5g.
Nolae succubuit]| Fell.1. c. ,, Quamquam jam motus imbe- eillitatis inclinataeque in deterius principia valetudinis senserat; tamen obnitente vi animi, prosecutus filium, digressusque ab *€o Beneventi, zpse Nolam petit; et ingravescente in dies vale- tudine, quum sciret, quis, volenti omnia post se salva remanere, arcessendus foret, festinanter revocavit filium. llle ad patrem [patriae] exspectato revolavit maturius sequ.** — Zac. A. 1, 5 ,vixdum ingressus Illyricum Tiberius, properis matris litteris accitur; neque satis compertum est, spirantem adhuc Augustum upud urbem Nolam, an exanimem zrepererit.' [ta etiam Jur. Victor Caes. 1. Unus Zutrop. 7, 5. ,, obiit — in oppido Campa- niae J4f£ella * quocum consentit Eusebius in Chronico.
secreto sermone detinuit] cf. Tiber. 21. Idem narrat Jl. l.c. IDio 56, 21. ut incertum tradit. Is enim ita: oU j4EvtOt xol £x a- vag sU9U0g 0 9avacog aUTOU Sy&iero. 5 'yàg Awovta , Qofs2sica 1 moU "Tigsgíov $» 77 AaAarix &T OvTOG VEWTEQIOÓX Ti, Cuv£MQviys» ajTiv
**5 - M - 1 a d ^ * mo "Méx oU £Mtivog a(pi«ero. TaUTX yàg 2UTW) TOig TS TÀEÍOT. wai aZiG*
micTOTSgoig "yé'yoxmTXi. Ell "y&Q TiVe6 , 0) xal mXoa'ysyécSot moy Tie Bégiov TX vóco aUToU , xal £viGWWveig Tiyàg map aUroU AeQsiw siQae cay. Dubitat etiam Zacizus l. c.
malas labentes] Apte Casaub. comparat Zurip. Hippol 1456, À«BoU, m&rsp j40U, Wal xxTOQ9wcoy Oíuag. — Pro Jabentes al. Ja- | bantes, quod probavit Casaub. lllud exemplis defendit Ouden: dorp. .
24
$579 £,;, $UETO NI
amicos percontatus, Ecquid s videretur mimum vitae commode transecisse , adjecit et clausulam:
Ej dé zy EMT VE TO Rayyio
Aore wgoroy, Wo ViGYTES UpiEig pera Xexs wTu-
ZHoeT e.
Omnibus deinde V EMEÓA dum advenientes ab Urbe de Drusi filia aegra interrogat , repente in osculis Li- viae, et in hac voce defecit: via, nostri conjugii zemor vive, ac vale; sorlitus exitum facilem, et qualem semper optaverat. Nam fere, quoties audis- set, cito ac nullo cruciatu defunctum quempiam, sibi et suis euOuvacixy similem (hoc enim et verbo uli solebat) precabatur. Unum omnino ante efflatum animam signum alienatae menlis ostendit, quod sub- ito pavefactus, a quadraginta se juvenibus abripi, quesias est. Id quoque magis praesagium, quam menlis deminutio, Íuit: siquidem totidem milites Praetoriani extulerunt eum in publicum. [100] Ob- iit in cubiculo eodem, quo pater Octavius, duobus Sextis, Pompejo et Appulejo, Coisulibus, decimo quarto Kalendas Septembris, hora dici nona, septu-
Et admissos amicos] | Dio 56, 50. wgéroy 05 0*4 Tiy& map xDTüy ójsotens TOi yshwromoicis, dg xai t*i jijicU TiVÓg TEÀeUTZ, aiTyGOAGg, - xai cjaTavU m&yr& TÓV Ty avSQéemuy Qíov OiéC Keys.
de Drusi filia] Livila, ex Antonia minore. v. Claud. 1. Post dedi znzerrogat pxo zaterrogabat cum Burm. et Oudend,
hoc enim et verbo] literpretatur Wolhus: nam eüam verbo hoc ut solebat, non iantum sententia et voto, Ali euim e£ di- cium putant pro e£emim, ut Gr. ^yàg &at.
in cubiculo eodem] | Tac. A. 3, 9. ,, Multus hinc i»so de Au- gusto sermo, plerisque vana m;yantibus; quod idem dies accepti quondam imperii princeps et vitae supremus; quod Nolae in do- mo et Deuda in quo pater ejus Octavius, vitam finivisset ; ** ubi v. Lipsius.
duobus Sexíis] A. U. 267. v. Dio 56, 29.
XIIIH. Kal. Sept. | Dio 560, 50. xal ó it» o)UTw T4 Efvvsawaie $sadts coU Avryoterov , £v 9 ToTs TÓ vero) UTATEUCS, jJ4sT3AÀaES, Qxw^ag j4tv mévTE xal éfoojwxovra £it54, xai yag O5xa, xai 54EQag P$ xal siwoci. (T9. yàg TQiT xai sixocTZ TOU Xemrte«Doicu (a. ( gr.) Pytytvy47o) J4ovagX.x0ag 96, aQ' o) TQég T Axrio svixs08, rícGaQu
OCTAVIUS, 971
agesimo et sexto aetalis anno, diebus quinque et tri- ginta minus, Corpus Decuriones municipiorum et coloniarum a Nola Bovillas usque deportarunt; no- ctibus, propter anni tempus, quum interdiu in ba- silica cujusque oppidi, vel in aedium sacrarum ma- xima, reponeretur. A Bovillis equester ordo susce- pit, Urbique intulit, atque in vestibulo domus collo- cavit. Senatus et in funere ornando, et in memoria honoranda, eo studio certatim progressus est, ut inter alia complura censuerint quidam, funus trium- phal porta ducendum, praecedente Victoria, quae est in Curia, canentibus naeniam principum liberis utriusque sexus: alii, exsequiarum die ponendos anulos aureos, ferreosque sumendos: nonnulli, le-
x«l r&CxQawoyra iv , OtWxTQtOV Xj«sQUy Ofoyrx, ubi v. Fabric. cf. Oudend. ad h. 1.
Corpus — deportarunt]| Dio c. 51. v8 9' ovv cüpx TO ToU A3- ryoucTou £x j45& Tig lNdÀ4g ol mgro: wa9' éxacTY» mÜDuy Ev DixOox e iB&cracay" mQ0g 08 03 77 Pd "ysvo|atvov oi iwmEig maQaAaóovrsg vUXTÜg $g T0 ACTU &gEXÜMACAV.
equester ordo| qui impetraverat id a Consulibus per Clau- dium, quem perferendae legationis patronum elegerat. v. Claud. 6.
in funere ornando] Tac. À. 1, 8. ,,uihil primo Senatus die agi passus (Tiberius) nisi de supremis August. ** cf. 2o ]. c.
funus tri. porta ducendum] | Tac. A. 1, 8$. ,,tum consultatum de honoribus; ex quis maxime insignes visi: ut porta trium- phali duceretur funus, Gallus Asinius; ut legum latarum tituli, victarum ab eo gentium vocabula anteferrentur, L. Arruntius censuere.* Illud vere factum , narrat Do 56, 42. j«erà voUro Tv xiv» oí aUTol cimsQ xai mQÓTsQoy agaj«svor, Oix TV ETIVIMÍMV TU- Àày, x«rk rà 77 fovÀ5z OóZayrx, OisuOpucay , cujus loci immemor fuit Lipsius, ad Tac. l. c. temere pugnans cum Casaubono,; qui idem ad h. l. notaverat. | praec. Fictoria] quam in curia Julia constituerat Augustus. Jio 51, 22. x«i ó BhcvAsuTA4Qi0v T0 lovAiiov , T8 &mi T9 ToU TaTQ)G &UTGU Tij47 "ySVOJAEVOV , WaDiÉQuOsy. &£vícT40s 0s ig ajTÀ TÀ A'yaAjk T0 —5c Ní^«g, xai rà VUv dv* 04AQV, dg £oltv , OTi ToQ «UTÀS T3" &gy3w ixr4gaTO. X» Os 0X Tüv lagavr(vw», xci kti$sy sg Tij» Pvo- JA» WcopicS£y , Sy TE TQ GuysüQig ibQU2w, wai ÁryuzTici Àapuooig £«90,449: , ubi plura de hoc signo dat Fabricius. pon. anulos aureos] à Senatoribus Equitibusque. v. KircA-
Hn
$73. €.. SUETO XII
geuda ossa per sacerdotes summorum collegiorum; Yuitet, qui suaderet, appellationem mensis Augusti in Septembrem transferendam: quod hoc genitus Au- gustus, illo defunctus esset; alius, ut omne tempus a primo die natali ad exitum ejus, seculum Augu- stum appellaretur, et ita in fastos referretur. Vee - rum, adhibito honoribus modo, bifariam laudatus B est: pro aede D. Julii a Tiberio, et pro Rostris ve- teribus a Druso, Tiberi filio; ac Senatorum hume- ris delatus in Campum, crematusque. Nec defuit vir praetorius, qui se effigiem cremali euntem in coe- jum vidisse juraret. ^ Reliquias legerunt primores
Qu. oS a mann. de enulis c. 135. De mutatis in luctu anulis agit Id. de 4 funeribus Roman. 2, 17.
per sacerd. summorum collegiorum] quae quatuor fuerunt, (*àg TáccaQag isQUaUyeE appellat .D;/o 55, 1.) Pontifices, Augures, Se- premviri Epulonum, Quindccimviri, ad quos postea accesserunt Sodales Augustales. v. Casaub. ad h. L, Lips. ad Zac. A. 3, 64. et Fabric. ad Dion. 55, 1.
bifariam laudatus est] Dio $6, 54. gorcS9eizne 75e wAMvag él qoU OwuwyeQrkoU xj«aTog, G&mO jui) iusiyou Ó Apgoitcóg vi avbyvww* àx) 0: rA» $TiQuy SpBoóÀw» Tuv 'IovAtwv à TiféQiog Owjsóciov 9X Tiva. xaTa GUyjaa AÓ'yOY £T' auTO £-ctiA5EZaTo. De Ptostris Julüis v. Fabric. ad Don. 43, 49. Àb his disiaguuntur Jtostra getera , TO Owawycei x» Bj4a. Aliih.l. legunt: pro Hos£ris, 3ub veteribus, quod 1erri non posse, docuere Ern. et Oudend.
Senatorum humeris) Dio 5o, 49. waQ5» Os wai CvvsZíQsosv ade mày d 75 "yiQoutim wai » (TA, ai. T5 'yuvains; &UTUV. xai rà Üogu- Qogiuóv * cf T$ Aovrol T&VTS;, dg simwiiv, Oi Ey TX *6Àk "TÓr& OVTSgQ y. T. À. E vir praetorius em explicat Dio 56, 46. ixeiv4 (Livia) 9$ 93 Novjssote? riyb '"AvTiwu , ovAsutZ $OTQaTuyW«óTi, TivTS Xai Si4OCÉ pisgrabag £xagicaTo, (ri: à» ÁU-youCcTby i; TOv oUQavóv , xarà Tk "rSQÉ Ts coU bloówAou wal igi roU "PwpaUÀoU AtfyÜjktvya , OvióvTa Bwgawtvat docs. Proguraret al. jurasset.
Reliquias legerunt] 4o 56, 42. nominat eiiam L:viam , cujus jussu sine dubio fecerunt Equites, Ita enim clauuit funeris de- sciptionem : TgaxSévrauy 0s TOUTUWY, cí jak AÀAÀO atyAla yycav" d$ $5 ày Awvwa xaTa Xxwpgav TiVTE *»aíQac Ju&T& TV TQuTuy [TTÉw? piivaca , r& T$ bOTÀ AaUTOU CvvsAsZaTO , xai Eg TO JavWasicy xaTESETO, lücm una3xái, amica €X 10go aquilam ad coelum evuolasse, anie
e cTAYIGSE: 573
equestris ordinis, tunicati et discincti, pedibusque nudis, ac Mausoleo condiderunt. Id opus inter Fla- miniam viam ripamque Tiberis sexto suo consulatu éxstruxerat: circumiectasque silvas et ambulationes in usum populi jam tum publicarat. [101] '"Testa- mentum , L. Planco, C. Silio Consulibus, tertio No- nas Aprilis, ante annum et quatuor menses, quam decederet , factum ab eo, ac duobus codicibus, par- tim ipsius, partim libertorum Polybii et Hilarionis manu scriptum , depositumque apud se, virgines Vestales cum tribus signatis aeque voluminibus pro- tulerunt. Quae omnia in Senatu aperta atque reci- tata sunt. Heredes instituit primos, Tiberium ex
mum defuncti eo portaturam, quod illustrat significationem ostenti, quod Noster c. 97. primo loco inter mortis praesagia retulit.
Mausoleo] De hoc visio v. Bartoli veterum sepulcra (Thes. Gronov. T. XII. yp. 57.) et Donat. de Urbe Roma 5, 16. (Tbes. Graev. T. HI. p. 746.). escribit illud. Strabo 5, 3, 8. (T. II. p. 169. ed. Siebenkees.)
L. Pianco, C. Silio Css.] A. U. 766.
duobus codicibus] i. e. ita, ut idem testamentum duobus vo- luminibus contineretur, quorum alterum ipse, alterum liberti conscripserant, quibus se vivo omnia nota esse, noluit. Alii de duobus exemplis interpretantur. Sed ita diversis locis deposita fuisse, recte monuerunt Ern., Oudend., Bremius. ac. À. 1, 8. ,» testamentum , z//atum per Virezines Festae, Tiberium et Liviam heredes habuit sequ.** Dio BO, 52. xal gsrà voÜTo Tàg OrxO Aog «)ro9 IÍoAUfióg vi; ÉkatsaQuiog àv£vyvor , c JA mo&rov BovAsuT4 Toi- eUróv Tri avaAéysc2au — Zonaras p. 545. 7g O:1x94«ag aUroU ó Apcü- Cog, i4 T&v atimxoÜévev Trüv Tg Ecríag isQetSv , «ig magsréSsiyTO, siA4QUg sig TÓ cvv&bQrov tigWve'yxe, wai Tr&g GQga'yióag oí xaTacM- gopájusvor &xs0késavro, wai aveyvda2:usav i» im4xóc ToU covebprou. cf. Tiber. c. 25. De Vestalibus, testamentorum custodibus, v. quos citavimus ad Caes. 85,
Heredes instituit] Tac. l. c. ,, Tiberium et Liviam heredes habuit. Livia in familiam Juliam nomenque Augustae assume- batür: in spem secundam nepotes pronepotesque; terüio gradu primores civitatis scripserat, plerosque invisos sibi, sed jactantia gloriaque ad posteros.** Dol. c. warsAíAsuwTO Bi fv aUToi, T JASV
9o p$ox TOU xÀ»gou vc Tifspie, T 08 Àormüv 4 Aucvig, wg TiV&g
334 c. SUB YO NOrI
parte dimidia et sextante, Liviam ex parte tertia quos et ferre nomen suum jussit: secundos, Drusum, Tiberi filium, ex triente, ex partibus reliquis Ger- manicum liberosque ejus tres sexus virilis: tertio gradu, propinquos amicosque complures. Legavit populo Romano quadringenties, tribubus tricies quinquies sestertium: Praetorianis militibus singula milia nummorum, cohortibus urbanis quingenos, legionariis trecenos nummos: quam summam reprae- sentari jussit: nam et confiscatam semper repositam- que habuerat. Reliqua legata varie dedit: produxit- que quaedam ad vicies sesteriium, quibus solvendis
Aé-wovciy. fyx ^8 vt xat Exeivy) t7; o9ciac xUTOU dmóV5TAL, TXok TG BovA$c 5T4caTro, TocoUToy aUT9 xci vaQX TOY VÓj4oV warauTEiy Üvvd- S5». Lex, qua solvi Liviam oportebat, ut trientem acciperet, Voconiane fuerit, an Papia Poppaea, disputant Jurisconsulti. v. Reimar. ad D/on.l. c. De heredibus secundis v. ad Caes. 85.
ferre nomen suum] Tiber. 296. 4ugust; nomen hereditarium Tiberio, sed epistolis tantum ad reges ac dynastas additum ab eo dicitur, Livia Juliae Zusustae, 'lovAiag Esfacrg, nomen tulit,
liberosque ejus tres) Neronem, Drusum et C. Caesarem. Calig. 7. |
Legavit pop. Rom.) Tacitus l.c. utramque summam con- junctim effert: ,,Legata non ultra civilem modum, nisi quod populo et plebi CCCCXXXV , praetoriarum cohortium militibus singula numum millia, legionariis CCC, cohortibus civium Ro- manorum CCCCC numos viritim dedit, uti locus nunc resti- rutus legitur. Dol. c. wr$«ara 05 xai xQ5uara moAAx moAAcig xal TV cQogXxüvTwy ot xal] r&y aÀÀorQiuv, oUX OTwg BovuAsuTeig xal ixT£UCi) , &ÀÀk wai BaciAsUci, TO T8 ÜWJu Xing javgiábag (qua— drinsenties HS.), wai Teig GTQaTidTaig, TOig j4&V OoQu(pógoig waT& ms)TAHAOVT& Wal biawogíag Dye jag, Toig 0 GOTiKOIG THW XjAGSIAV , TOR T$ Àorm TU "ohio mÀ949& (i. e. legionibus e civibus tantum conscriptis) mévrs xai &gocjuxovra $o935vo: £wfAeucs, prorsus con- venienter cum Nostro, nisi quod XXXV HS. tribubus datum omisit. Nimirum quod populo Romano legatum erat, in aera- rium publicum condebatur; quod zribubus s.plebi, viritim vel vi- catim distribuebatur. us
ad vicies sestertium] Recepi cum Wolfio emendationem Pe- rizonii, quam Casaubonus in quibusdam reperisse testatur, Vulg
oCcTAvzÜ50s* $75
annuum diem finiit, excusata rei familiaris mediocri- tate: nec plus perventurum ad heredes suos, quam millies et quimgenties, professus: quamvis viginti proximis annis quaterdecies millies ex testamentis amicorum percepissei: quod pacne omne cum duo- bus paternis patrimoniis, ceterisque hereditatibus, in Rempublicam absumsisset. Julias, filiam neptem- que, si quid his accidisset, vetuit sepulcro suo in- ferri. De tribus voluminibus uno mandata de funere suo complexus est: altero indicem rerum a se gesta- rum, quem vellet incidi in aeneis tabulis, quae ante
ad vicena sestertia, quae exigua summa fuisset neque conveniens verbo produxit , quod valet ex£end/t , auxit.
Julias — inferri] Diíol. c. vowrog j«évrot soi ToU; &AAorQiovg caibac cy (narraverat proxime benignitatem Augusti erga liberos eorum, qui legata sibi testamentis reliquerant, de qua v. c. 66.) TÀ]» Dvyaríox oUTs waTAyax^y&, w«icsQ xai Ówposd)w a£icag, wai Ta- Qjvai tv TruQ aUTOU jayWj«s(o a TN'yo peu.
JDe tribus volumiiious] Dio quatuor memorat 56, 55. &gsuo- pic34 95 xai QiBAíx ríccaQn" xai aüT& à Agoicog &vé£ysw^ Eyé- "yo«TTo 0s £v J&bv Tq "Qd , o0X TÁg Ta(Doc siysro' iv Os Tu Otu- TÍQg, Tà &pyx & érQaÉe vwáyra, à wal ig xaL«ig ecTAÀag TQÜg 73 jeuwq «eUTroU gTraSesicag ava-pa(xvai &xéÀAsuge" TÓ TQiTOw, TA T5 TüV €rQxTiQTÓ) , xai Tà Tüy Tocg60wy , TUV TE AvaÀwjukTwy Tüy ÜX4Jio* Cíuy , TÓ 7$ vÀjj9og Tüy EV Toig Ü4c7avgoig XQXJ4&Tov , xai oca àAÀx ToicUTóTQoTma Ég THv xysuovsi«y (Qégovra sv, sigs' wal TÓ TÉTXQTOV, $vroÀàg wal &$TiC4wVsug TO lifsqgío xai TQ x0w99, daÀAÀag Tt, wai QTeg 47 amsÀAsuSsQQc: moÀÀoUcg, va jà3 mavyrobamOU OyÀoU TV mii» -À«4edOwGi* J44T aU Sg TXW mOÀiTsÍAV CUXVOUS SgygáQQuoiv , (vx woÀÀ T0 Dik(QoQov aÜToig TQÓg TOUg ÜT:«óoUG 4^ T& T5 kOiyk TÀCL voi; OuvajaÉvorg *ci siüfvai wai TQ&TT&iy &TiITQÉTSUW, val 3g Juxofvm &vagrav aJrX maQ5vscs C(Qigww , ümwg jx78 TUpavvióog Tig ExiDUJ.404, Ja4T a) wraicayrog &xtiyou, TO Oxj«odicv G(QaÀy. "ywdjuwv T8 aUToig 3Ówxs, roig Ts TXQOUGiV aQsc2ivar, wal jayüajag Emi mÀE:OV T3jv dQ- X3» $xav£4sa: £9:Ajcai:. DvgQUAaxróy T£ vyko aüTZv £c:09ai, wei wiyüuysUcsiy £« ToUTCU Xai Tk OvTr« &moÀéca: &Qx' ToUro "yàg xai eüTrüg üvrwc Así rOTS OU ÀO'yto j4óvoy &ÀAk xai Sp'yw ETX*40405' TaQ0V «^U» aU ToÀÀX $4 ToU agBagutoU TQogkT4GacJo:, oux 796A408. TaÜUTx j4ky a£ &yroÀai $0». Quartum cum tertio Suetonius con. junxit. indicem. rerum a se gestarum) Hujus pars servata nobis est
$46 c SUETONII Mausoleum statuerentur: tertio breviarium totius im« peri, . quantum militum sub signis ubique essent,
quantum pecuniae in aerario et fiscis et vecligalio«.
rum residuis. ^ Adjecit et libertornm servorumque omina, a quibus ratio exigi posset.
——
in menumento Ancyrano , quod hunc prae se fert titulum: ,,Re- rum gestarum Divi Augusti, quibus orbem terrarum imperio po- puli Rom. subjecit, e£ impensarum, quas in Rempublicam popu- lumque Rom. fecit, incisarum iz duabus aAeneis pilis, quae sunt Romae positae, exemplar subjectum, * ex quo collegit Lipsius ad Tac. A. 1, 11., n. L legendum zz aeneis pilis pxo tabulis. Sed quum eodem redeat, nihil mutandum sine codd., uti judicavit jam Casaubonus.
breviarium tot. imperii] Supra c. 28. rationarium imperii ap- pellabat./ Argumentum dat etiam Tacitus 1, 11. ,, Opes publicae contineba^tur: quantum civium sociorumque in armis: quot classes, regna, provinciee, tributa, aut vectigalia, et mecessita- ies ac largitiones, quae cuncta sua manu perscripserat Áugustus,
addideratque consilium coercendi intfa terminos imperii, incer- 3
tum metu, an per invidiam, *'
Bj
| P
" T E
sr NENEI SPBHÓ5DLGTE
MÀ —
TioEbEBnILIUS-.NENRSOSO
Q A BssB dis Bg
ET: 1] P gens Claudia (fuit enim et alia plebe- ja, nec potentia minor, nec dignitate) orta est ex Re- gilis, oppido Sabinorum. Inde Romam recens con- ditam cum magna clientium manu comaumigravit, au- ctore ''ito Tatio, consorte Romuli, vel, quod ma- gis constat, Atta Claudio, gentis principe, post re- ges eXactos sexto fere anno, a Patribus in patricias cooptata. .Agrum insuper trans Anienem clientibus,
gens Claudia] V. de Claudiis Glandorp. Onomast. p. 232. sequ. Plebeji fuere Claudii Marcelli. ; ex Regiis) Sedes hujus urbis, quam reliqui scriptores Hte- gillum, dicunt, incerta. v. Cellar. Geogr. Ant. 2, 9. p. 776. Co- gnomen inde accepit Claudius Regillensis v. Regillani. cooptata] Pertinet ad gentem , ut accepit et adepta est. Ma- luerunt enim al. zz patricios cooptato. —Cooptata est illa auctore - T. Tao, vel, quod magis constat, Atta Claudio v. C/auso, ne haec jungas cum commugravit praefevasque ideo aliorum lectio- nem: ,afque a Patribus in patr. cooptata, agrum — accepit. ** Consentiunt autem Zi. 2, 16. ,,Seditio inter bell pacisque au- ctores orta in Sabinis, aliquantum inde virium transtulit ad Ro- manos. namque Átta Clausus, cui postea Appio Claudio fuit Ro» mae nomen, quum pacis ipse auctor a turbatoribus belli preme- xetur, nec par factioni esset, ab Regillo, magna clientium comi- tatus manu, Romam trensfugit. His civitas data, agerque trans Anienem. vetus Claudia tribus, additis postea novis tribulibus, qui ex eo venerant agro, appellata,** et Dionys. 5; 40., qui ad eunum 250, U. C. aerae Cat. (exactos reges dicit anno 244., adeo- que sex£o fere anno post) &v4o Tig 84 ToU Xafivwv s9yovg, mÓÀiw eixdw 'PXyilÀoy, sUyswXs wei xenjuxci: Qvveróg, [Tiírog] ÉAajowos,
578 C SUETONII
locumque sibi ad sepulturam sub Capitolio publice accepit. Deinceps, procedente. tempore, duodetri- ginla consulatus, dictaturas quinque, censuras se-
piem, lriumphos septem, duas ovaliones, adepta
est Quum; praenominibus cognom'nibusque variis distingueretur, Lucii práenomen consensu repudia- vit, postquam e duobus gentilibus, praeditis eo, al- ter latrocinil, caedis alter convictus est. Inter co- guomina autem et Neronis assumsit, quo siguificatur lingua Sabina fortis ac strenuus. [2] Multa multo- rum Claudiorum egregia merita, multa etiam secus admissa in Rempublicam exstant. Sed ut praecipua commemorem , Appius Caecus societatem cum rege
mt qr ———.
aUroj4oÀei mQ5g xUTOUG, CU'yytvsiAy Te u'y&Ay Emanyójusyoc, xad Qi- Aoug xal mtÀaTag exco aUTOig M&TavacTayrag t(scTioig, OUX £À&T- TOUG mEyT Oud X Oy TOUG 0TÀa ger $vvajssvovg , rclatisque hujus
consiiii causis ortisque inde rei Rom. commodis; addit: a09' dy
5 BovAx xai 6 O5J«og tig T& TCUG TaTQixioUGg AaUTOV fy&ygavs, Wai TÀG miA&wg [AGiQoV tiaCEV COXv zBoUAsTO tig xaTaGxsUXV ODwuüy' jupay T aUTd TQ266S keV i Tg O0xja^clag TXV Ji£TaZO dubwv4; wai Ilaksvríag, €g 80i Giaveijuat XÀxQovg aac. TOig; TtQi aUTÓv, AQ dw wai QuA84 vig Pyísero COv (6v , BhAaubía waALovujévy. Eodem. spectat locus in orauone Canuleji apud Lir. 4, 4. ,, nobilitatem istam vestram — plerique oriundi ex Albanis et Sabinis, non genere nec san- guine, sed. per cooptationem in Patres habetis, aut ab regibus le- cü, aut post reges exactos jussu populi.'* cf. etiam Tac. A. 11, 24. sub GÀ Potall] Singularis erat honos sepultura intra Urbem, vaeter Virgines Vestales tributus viris clarissimis, de qua re co- piose agit JUrcehmann. de funer. Rom. 2, 26. Pro locumque al. ducumque. quo sign. — strenuus] Gell. 15, 22. ,,1d autem sive Nerio sive Nerienes est, Sabinum verbum cst, eoque significatur virtus et fortitudo. Itaque ex Claudiis, quos a Sabinis oriundos acce- pimus, qui erat egregia atque praestanü. fortitudine, Nero appel- latus est. Sed id Sabini accepisse a Graecis videntur, qui vincula et firmamenta membrorum vebga dicunt, unde nos quoque La- tine nervos appellamus. —. Nero igitur o vis et ecce et mas jestas quaedam esse Martis demonstretur. * Appius Caecus] ^ Liv. Epit. 15. gem legatus a Pyrrho ad Senatum missus petiit, ut componendae pacis ca.sa rex in Ur- bem reciperetur. de qua re quum ad frequentiorem Senatum
|0
TIBERIU S $79
Pyrrho, ut parum salubrem, iniri dissuasit. Clau- dius Caudex primus, freto classe trajecto, Poenos Sicilia expulit. Claudius Nero advenientem ex Hi- spania cum ingenlibus copiis Hasdrubalem, prius- quam Hannibali fratri conjungeretur, oppressit. Con- ira Claudius Appius Regillanus, Decemvir legibus scribendis, virginem ingenuam per vim, libidinis gratia, in servitulem asserere conalus, causa plebi fuit secedendi rursus a Patribus. Claudius Drusus, statua sibi cum diademate ad Appii Forum posita, Italiam per clientelas occupare tentavit. ^ Claudius Pulcer apud Siciliam, non pascentibus in auspicando
referri placuisset, App. Claudius, qui propter valetudinem ocu- lorum jam diu consiliis publicis se abstinuerat, venit in Curiam, et sententia sua tenuit, ut id Pyrrho negaretur.** cf. P/utarch. Pyrrh. 1g et 19.
Claud. Caudex] A. U. 49o. Vil. 2, 59. ,, Primus in Siciliam trajecit exercitum Consul Claudius. * cf. Flor. 9, 2, 5. Polyb. 1, ir. Diodor. fragm. l. 25, 2. Cognomen interpretatur Sezec. de brev. v. x3. ,,Quis Romanis primus persuasit navem conscen- dere? Claudius is fuit, Caudex ob hoc ipsum appellatus, quia plurium tabularum contextus caudex apud antiquos vocabatur; unde publicae tabulae codices dicuntur, et naves nunc quoque, quae ex antiqua consuetudine per Tiberim commeatus subvehunt, caudicariae vocantur. **
Claud. Nero| Liv. 27. fin. Polyb. fragm. l. 11. init, A. U. 547.
Claud. Appius Reg. Decemvir] Liv. 5, 44. sequ. Dionys. 11, 28. sequ. À. U. 507. Instituerat M. Claudium clientem , qui Vir- giuiam in servitutem assertam libidini suae traderet, unde ipse dicitur asserere conatus. Nomcn irginiam ante virginem inge- nuam excidisse, Mullerus existimat in schedis.
Claudius Drusus] Hominem et rem cum reliquis interpreti- bus ignoro. Insertum jam fuisse in Liviorum gentem per ad- optionem , docet cognomen Drusi.
Claud. Pulcer] ^ Liv. Epit. 19. Claudius Pulcher Consul contra auspicia profectus, jussis immergi pullis, qui cibari nole- bant, infeliciter adversus Carthaginienses classe pugnavit, et re- vocatus a Senatu jussusque Dictatorem dicere, Claudium Gliciam dixit, sortis ultimae hominem, qui coactus abdicare se magistra- tu, postea ludos praetextatus spectavit, * ex quo loco G/iciam.
$8o € SUETONII
pullis, ac per contemtum religionis mari demersis, quas! ut biberent, quando esse nollent, proelium na- vale iniit: superatusque, quum Dictatorem dicere a Scnatu juberetur, velut iterum illudens discrimini publico, Gliciam viatorem suum dixit. Exstant et feminarum exempla, diversa aeque: siquidem gentis ejusdem ulraque Claudia fuit, et quae navem cum sacris matris Deüm ldaeae obhaerentem T'iberino vado extraxit, precata propalam, u£ ia demum se seque- retur, si sibi pudicitia constaret ; ei quae novo more judicium majestatis. apud populum mulier subiit, quod in conferta multitudine aegre procedente car- peuto palam optaverat, ut frater suus Pulcer rewi- visceret, atque iterum classem aritteret , quo mi- nor turba Romae foret. Praeterea notissimum est, Claudios omnes, excepto duntaxat P. Clodio, qui, ob expellendum Urbe Ciceronem, plebejo homini, atque eliam natu minori, in adoplionem se dedit, optimates assertoresque unicos diguitatis ac potentiae
yestituendum n. l,, ubi corrupte legebatur Iliciam v. IHyciam, du- dum viri docti monuerunt. De re cf, lor. 2, 2, 29. Cic. de nat. Deor. 2,:3. Paler. M. 1, 4, 5. v. Peu Aun. T. II. p. 5e.
quae navem — extraxit] Liv.29, 14. Claudiam Quintam di- cit. lia etiam Cic, de harusp. resp. 13. et Ovid. Fast. 4, 505. De matre Demm /daea, (non Idea, ut est in Burm. aliique) i. e. Cybele v. Virgil. Aen. 5, 111, et 10, 252. ubi aeque: ,, alma parens Idaea Deiüm.*'*
novo more] quod femina tale crimen subiit, quod in sexum vuleo non cadit, unde /'a/er. M. 9 1, 4. damnat. ,, insontem cri- mine votum impium subvertit. 5 Rem narrant Z/v. Epit. xg. » Claudia, soror P. Claudii, qui contemtis auspiciis male pugna- verat, a ludis revertens, quum turba premeretur, dixit: Uti- nam fiater meus viveret iterumque classem duceret! ob eam causam mulcta ei dicta est ** et Gel. 10, 6. qui Appii Caeci fili- .am dicit, multamque dictam a C. Fundanio et Tiber. Sempronio Aedilibus Pl. aeris gravis viginti quinque millia, aliique.
plebejo homini — minori) P.Yontejo. Cic. pro domo c. 14. » factus es ejus fllius cont:a fas, cujus per aetatem pater esse potuisti. '*
in adoptionem] Sensu latiori pro azzogatione. v. ad Aug. 65.
"
TIBERIUS 3581
patriciorum semper fuisse, atque adversus plebem adeo violentos et contumaces, ut ne capitis quidem ' quisquam reus apud populum mutare vestem aut de- precari sustinuerit; nonnulli in altercatione et jurgio '"Tribunos plebis pulsaverint. Etiam virgo Vestalis fratrem, injussu populi triumphantem, ascenso si- mul curru, usque in Capitolium prosecuta est, ne vetare aut intercedere fas cuiquam 'Tribunorum esset. [5] Ex hac stirpe Tiberius Caesar genus trahit, et quidem utrumque: paternum, a Tiberio Nerone; maternum, ab Appio Pulcro: qui ambo Appii Cae- ci filii fuerunt. Insertus est et Liviorum familiae, adoptato in eam materno avo. Quae familia, quam-
aique adv. plebem] Familia superbissima ac crudelissima in plebem Romanam dicitur Liv.2, 56. De contumacia autem Appii xei lege Eund. c.6x. ubi inter alia: ,,illum non minae plebis, non Senatus preces perpellere unquam potuere, zonz modo uf ve- stem mutaret, aut supplex prensaret homines; sed ne ut ex con« sueta quidem asperitate orationis, quum ad populum agenda causa esset, aliquid leniret atque summitteret, **
virgo Vestalis] Valer. M. 5, 4, 6. ,, Claudia Vestalis virgo quum pafrem suum triumphantem e curru violenra Tribuni pl. manu detrahi animadverüsset, inira celeritate utrisque se iuter- ponendo, amplissimam potestatem inimicitiis accensam depulit. * Patrem dicit etiam Cic. pro Coel. c. 14., ut vel librarii, vel'scri- proris nostri error, vel diversa, quam secutus hic est, senteutia fratrem h. l. produxisse videatur. — Librario culpam imputat Pighius Ànn. T. H. p. 475. ad a. 610.
materno avo] cui nomen fuit L. Livio Druso Claudiano ex adoptione. Memoratur 7/2, 71. ,, Drusus Livius, Juliae Au- gustae pater'* et c. 75. ,,Livia, nobiliésimi et fortissimi viri, Drusi Claudiani filia. * Dro 4D, 44. 2» 68 9vyar4e (Livia) Arovfco Aooógovu, Og E» Ts TOig SwrsDsiciy iy c4 AsuxdjuaTi Fysyovsi, wal Savróv jerà TU» d» Maxsbovia jrTav waTiyosaro. Atque. de patris Liviae in Liviam gentem; et hliorum in Juliam edoptione, in- teiligendus etiam Zac. A. 5, x. ubi Julia Augusta i. e. Livia dici- tur ,nOobiütatis per Claudiam familiam, et adoptione Liviorum Juliorumque, cla:issimae ** et 6, 51. ubi: ,,patcr Tibetio Nero, et utrimque origo genis Claudiae, quamquam iater in Liviam et mox Juliam familiam adoptionibus transierit, 5 v. laps. ad
Tac, 5, 3. et Oudend. ad -h, 1.
Li
382 C SUETONII
quam plebeja, tamen et ipsa admodum floruit, octo consulatibus, censuris duabus, triumphis tribus, di- clatura etiani ac magisterio equitum honorata; clara et insighibus viris, ac maxime Salinatore, Drusis- que. Salimator universas tribus in censura notavit levitatis nomine, quod, quum se post priorem con- sulatum miulta irrogata condemnassent, Consulem ilerum Censoremque fecissent. Drusus, M hostium duce Drauso cominus trucidato, sibi posterisque suis cognomen invenit. "Traditur etiam Propraetore ex ;rovincia Gallia retulisse aurum, Senonibus olim in obsidione Capitolii datum, nec, ut fama est, extor- ium a Camillo. Ejus abnepos, ob eximiam adver- sus Gracchos operam patronus Seratus dictus, filium reliquit, quem in simili dissensione multa varie mo- lientem diversa factio per fraudem interemit. [4] Pa- ier Tiberii, Quaestor C. Caesaris, Alexandrino bello classi praepositus, plurimum ad victoriam contulit.
Salinator| qui Consul fuit a. U. 554. et 546. Dictator a. 547. et Censor a. 549. v. Liv. passim libris 27, 29 et 29. De censura agit 29, 57. ubi Salinatori Livio inditum cognomen dicitur ob in- ventum novum vectigal ex salaria aznona, populo gravissimum. Postea: ,, M. Livius— praeter Maeciam tribum, quae se nec con- demnasset, neque condemnatum aut Consulem aut Censorem fe- cisset, populum Romanum omnem, quatuor et triginta tribus, aerarios reliquit, quod et innocentem se condemnassent, et con- demnatum Consulem et Censorem fecissent, neque infitiari pos- sent, aut judicio semel, aut comiuis bis a se peccatum esse," v. Glandorp. Onom. p. 542.
Ejus abnepos| qui Consul fuit a. 641. et Proconsul Macedo- niae Scordiscos Thraciae populum devicit. Flor. 5, 4, 5. v. de eo Ern. Clav. Cicer. ad Brut. 29. et Off, 1, 50.
filium. reliquit] Nobilis hic est M. Liv. Drusus, avunculus M. Catonis, acerrimus inimicus Q. Caepionis, civitatis Italiae dandae auctor, interfectus tandem a Q. Vario. v. Fell. 2, 15. sequ. et quos alios laudat Ruperti tabul. genealog. p. 121. ci. Clav. Cic.
classi praepositus] Bell. Alex. 25. ,, Caesar classem jubet ex- pedixi «tque instrui, Praeficit huic Tiberium Neronem.'* jo 42, 40. Tifgégrog FiAagorog ó INéquv eg aurüv TóT& TÜV WoTaj4üV aya-
T f,B E R'IUS. 3985
Quare et Pontifex in locum P. Scipionis snbstitutus, et ad deducendas in Galliam colonias, in quis Narbo et Arelate erant, missus est. "l'amen Caesare occiso, cunctis turbarum metu abolitionem facti decernenti- bus, etiam de praemiis tyrannicidarum referendum censuit. Praetura deinde functus, quum exitu anni discordia inter Triumviros exorta esset; retentis ul- tra justum tempus insignibus, L. Antonium Consu- lem, '"Triumviri fratrem, ad Perusiam secutus, dedi- tione a ceteris facta, solus permansit in partibus, ac primo Praeneste, inde Neapolin evasit; servisque ad pileum frustra vocatis, in Siciliam profugit. Sed in-
mÀsUcag, Sw&iyoUg TB J4&x EMQUT408, xai Toig C(stíQoig aOstcTEQOV müy cpógrÀovy £T0Í90s. Petiit natrimonium Tulliae Ciceronis filiae hic Nero, sed occupavit eam Dolabella, Cicerone illi magis fa- vente. v. Manut. ad Cic. ad Div. 15, 64. et ad Attic. 6, 6.
P. Scipionis] soceri Pompeji, qui in bello Africano victus sua manu perierat.
abolitionem facti] i. c. ej«v4oríay , quam Cicero suaserat. "Tor- rent. fact? adulterinum suspicatur, Lips. emendat obZivionem , ut est Claud. 11. et apud Corz;d. Thrasyb. 3. Sane quidem factum ita aboleri nequit, ut infectum reddatur; scd abere saepissime est tantum ;nemoriain al. rei abolere, ut ipsa phrasis: abere de- decus aliaque exempla docent, in quovis lexico reperiunda.
de praemiis tyrannicidarum) Primus, auctore pian. Civ. 9, 121., Praetor Cinna prodiit, qui vóv lRaícaga rÜpavvoy $x&Asi , wal ToU; àvtÀóyTag TUQay»oWTivcUug, wai TÓ TExQCy|kévov &7íjvvvsy , dog ój«oibrxTOV JhAÀiGTX TiQ "Qo'yoviW " xal ToUg dyOgag, dg &UsQ'yérags x«Àsiy an&Aeutv £x ToU liamiTwÀioU wai "ysQaígsiy. — Videtur access sisse ad ejus sententiam Nero.
Neapolim evasit] Dio 49, 15.. j«er& ToUTwv» TV TÓTS TQOc T9 "Avréwio» i4 5g lraÀíag f«yuQgcXyruv xai hAavéng Tiféorog Né- Qu» suys Qoougà» «dg Tiva t) T5 lag mavía tixs, vol £m&i08 xaSumíprsQa Trà ToU laicagog syyévsto, "70s GU» Tt T€ 'yuvatwi Auovía AgovciAÀAa , xai GU» TQ visi ligspie RAavóto Néqww.. V «il. 2; 75:
ad pileum] i. e. &d arma, promissa libertate. Pileus enim signum libertaüs. ta, auctore .Zppzzz. Civ. 2, 119., intertecto Caesare, «iAó» Tig Exi 60Qaoc 8sQs, CUj«BBoAow SAsuSspdetoc. NNon- nunquam extremis rebus servis arma cum libertate data, v. Ireinsh. ad Z/or, 2, 6, 50.
t 284 c SUETOTÓNII
digne ferens, nec statim se in conspectam Sex. Pom- p9i admissum, et fascium usu prohibitum, ad M. Antonium trajecit in Achajam. | Cum quo, brevi re- conciliata inter omnes pace, Romam rediit, uxorem- que Liviam Drusillam,' et tunc gravidam, et ante jam apud se filium enixam, petenti Augusto conces- sit. Nec multo post diem obiit, utroque liberorum superstite, "Tiberio Drusoque Neronibus. [5] Tibe- Trium quidam Fundis natum existimiaaverunt, secuti levem conjecturam, quod materna ejus avia Fundana fuerit, et quod mox simulacrum Felicitatis ex Sena- tusconsulto publicatum ibi sit. Sed ut plures certio- resque tradunt, natus est,Romae iu Palatio, sexto- decimo Kalendas Decembris, M. Aemilio Lepido iterum, L. Munatio Planco, Cousulibus, post bel- lum Philippense. — Sic enim in fastos actaque publica relatum est. Nec tamen desunt, qui partim antece- dente auno, MHiriüi ac Pansae, parüm insequente, Servilii Isaurici Antoniique consulatu, genitum eum scribant. [6] Infantiam pueritiamque habuit laborio- sam ei eXercilam, comes usquequaque parentum fu-
-ugusto concessit] v. Àug. c. 62. Felicitatis] "Temere Torrent. mallet ecunditatis, Postea
publicatum est auctoritate locoque publico positum. XFI. Kal. Dec.] Dio 57, iQ. 754 £xr5X &mi Ofx« mensis No*
vembris. M. Aemilio Lep. — Planco Css.] A. U. 712. Pro post bellum
Phil. alii dant per, probantque Burm. et Oudend.
in fastos actaque publica] vetere instituto, quo parentes nato$-
sibi liberos apud acta profitebantur, ut Broukhus. videtur, an serius per adulationem , uti Reitzio, incertum. De instituti illius origine et usu v. Lips. exc. ad Tac. A. 5, 4.
laboriosam et exercitam] Ita emendarunt viri docti ineptum luxuriosam, quod libri ,exhibent, et exercitatam , quod volunta- riam magis actionem parianique ea peritiam, quam miserias et pericula, a sorte humana objecta, significat. Ita PZ/; ep. 6, 15. ,Unquamne vidisti quemquam 7am laboriosum, tam exercitum " et Panegyr. c. 86. ,, pro /aboriosa ista statione e£ exercita. — Cicer, pro Milon. 2. ;, quid enim nobis duobus /aboriosizs? quid magis sollicitum magis exercitum, dici aut ngi potest ? '*
"T^ rudUgEUUrp 385
gae: quos quidem apud Neapolin, dit irruptionem hostis navigium clam petentes, vagitu suo paene bis prodidit ; semel, quum a nutricis ubere, iterum, quum a sinu matris raptim auferretur ab iis, qui pro necessitate temporis mulierculas levare onere tenta- bant. Per Siciliam quoque et per Achajam circum- ducius, ac Lacedaemoniis publice, quod in tutela Claudiorum erant, demandatus, digrediens inde iti- nere nocturno, discrimen vitae adiit, Ílamma re- pente e silvis undique exorta , adeoque omnem comi- tatum circumplexa, ut Liviae pars vestis et capilli amburerentur. Munera, quibus a Pompeja, Sext. Pompeji sorore, in Sicilia donatus est, chlamys et fibula, item bullae aureae, durant, ostendunturque adhuc Bajis. Post reditum in Urbem a M. Gallio Se- nalore testamento adoptatus, hereditate adita, mox nomine abstinuit; quod Gallius adversarum Augusto partium fuerat. Novem natus annos defunctum pa-
iterum) lta leg. censuerat Ursin. pro item, receperunt Ou- dend. et Wolf. ob antecedens £/s, cui subjungunt Latini seme, iterum. v. ind.
Laced. publice] 1. e, non hominibus quibusdam privatis La- cedaemoniis, amicitia vel hospitio cum Tiberio patfe conjunctis, sed toti civitati, quod (al. quz) in tutela i. e. clientela Claudio- rum erat. Nota res est, totas civitates gentes Romanas nobiles elegisse, quarum patrocinio uterentur.
chlamys| ,,Sic Andromache apud irs. Aen. 5, 484. Phry giam 4scanio chlamydem donat. ** Torrent. Addit Oudend, Loz- gum Pastor. p. 4. ubi inter infantis expositi ^vwpicj«ara etiam Qaj«UO:ov &AovQmse wei mópr) XQuc5-
M. Gallio] Nihil constat de hoc Gallio, neque magni refert. Eo tamen pendeo, ut cum G/azndorp. p. 377. multisque interpr, eundem putem , qui commemoratur: a Cicer. Phil. 13, 12. ad Att, 10, 15. et 11, 20. Quae enim Ernest. ad h. l. regessit, nihil res fellunt. Fortasse frater Marci est Quintus Gallius, aimcemoratus Aug. 27., ut placuit etiam Torrent.
Novem. natus annos] Anno igitur U. 721. 220 48, 44. ubi concessam Augusto Liviam a marito narravit, addit: xal éksiveq (Tiberius Nero) rsAsvurG) oU «0cÀÀo ZérsQow &xírgowoY xal cow (puero recens nato, Druso) wai t TiBegíc avtów TóW Haígagm xa-
25
586 QG S EE T.0,8,11
|
trem pro Rostris laudavit. Dehinc pubescens Actia« co triumpho currum Augusti comitatus est, sinistes riore funali equo, quum Marcellus Octaviae filius dexteriore veheretur. Praesedit et Actiacis ludis, et "Trojanis Circensibus, ductor turmae puerorum ma- jorum. [7]- Virili toga sumta, adolescentiam omnem, spatiumque insequenlis aetatis usque ad principatus initia, per haec fere transegit: Munus gladiatorium in memoriam patris, et alterum in avi Drusi, dedit, diversis temporibus ac locis: primum in Foro, secun- dum in Amphitheatro; rudiariis quoque quibusdam
rOuxs.. Duxerat Augustus Liviam a. 716., dixit igitur Dio o9 woAÀd U0T:00» de plurium annorum intervallo, ut saepe. Multi ad h. Dionis l. errores sunt Fabricii in supputandis annis, con- - trarii iis, quae ad 57, 2. et 19. recte annotavit,
Actiaco triumpho] A. U. 725. v. Aug. c. 22.
fuünali eguo] | .4ppian. Libyc. c. 66. iwiBaivovs: ' air (cum Imperatore triumphante) évi 76 &gj«« ^aiég T5 xal wagZévor, mai ixl rüv ToQxóQwv txatíQwÜsv xi2&o: Cuyyytvsig , ad qu. ]. Tollius: ,Erant in quadriga quatuor equi, quorum duo jugales erant, dexter et sinister, duo fuzales, itidem dexter et sinister, omnes- que ita juncti, ut aequata fronte currerent. JZsales intra jugum ibant, ac QU*:ct dicebantur; funales utrimque ad latera. jugalium loro annexi, quos csgaQógoug et €&igatoug , TagQxógoug et magadsi- qov& idcirco Graeci vocabaut, quod funibus scilicet allizati forent ad latus jugalium, Sed et aogQ750:; iidem funales nominabantur sequ. ** cf. Salmas. Exerc. Plin. p. 898. , Turneb. Advers. 14, 17. et Casaub. ad Dionys. 7, 73. De comparativis smis£eriore et dex- feriore pro positivis v. ind. sub utraque voce.
Actiacis ludis] quos egit Augustus a. 726. Dro 55, 1. wai r3» maywyugi) T» Evi cz Yi, Ty mo0g Td Axrío "ysojsévy , Spy QicSst- Cay »yya'ys Ji$rk TOU "Avygim OU , YX&i $y a)T4 Tl)» bHwTO0pojuiay Oi& v8 — rüy maíbwy xal (ik Ty dyboGy rüy sUytvüv &Tol]CE. V. Aug. 1g. et Dio 5i, 1. et ibi Fabric, Difücultau, quae n. l. oritur ex eo, quod praesedisse Tiberius ludis dicitur, idemque turmam duxis- se, cui succurrit Casaub. suppleto fuit post majorum, [facilius medearis resecto er, ut ita legatur: praesedit et dct. ludis, Troy. Circensibüs ductor turmae puerorum. majorum. Praesedit cum vi- tico et Agrippa; quum ad Trojam ventum esset, ad certamen descenat,
rudiariis] Lips. Saturn. 2, 23. ,, Rudem indulgebant gladia- teribus veteranis, quasi magisterii signum, aut etiam novis, in
TIBERIUS, 387.
revocatis, auctoramento centenüm millium. Dedit | et ludos, sed absens: cuncta magnifice, impensa ma-. iris ac vitricl. Agrippinam, M. Agrippa genitam, | neptem Caecilii Attici Equitis Romani, ad quem sunt Ciceronis epistolae, duxit uxorem: sublatoque ex ea filio Druso, quamquam bene convenientem, rursusque gravidam, dimittere, ac Juliam, Augusti | fliam, confestim coactus est ducere: non sine ma- gno angore animi, quum et Agrippinae consuetudine teneretur, et Juliae mores improbaret ; ut quam sen- sisset sui quoque sub priore marito appetentem, quod
Lc
novo aliquo et strenuo facto. — — Quidam gladiatores liberi erant sive auctorati, qui arenae operam pretio locabant. Ji donati yude, redibant in veterem prorsus libertatem , nullo ultra vin- culo servitutis. — — Alii e gladiatoribus conditione servi. Hi do- nati rude non libertatem accipiebant, sed vacationem duntaxat a pugna. Lanistae deinceps prove lanistis erant, doctores tironum, et batuebant, non pugnabant. — — Qui donati rude, rzdiarii dici. Auctoramentum est obligatio ad serviendum pacta mercede contracta, ut interpretatur Heusinger. ad verba Cicer. de Offic. 1, 42, 5. ,lliberales autem et sordidi quaestus mercenariorum omnium, quorum operae, non quorum artes emuntur. Est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis," unde merces, pro qua rudiarii sponte ad pugnas gladiatorias redibant.
sed absens| v. Aug. 48.
neptem Caecilii Attici] | Cornel. Att. 12. ,, His rebus effecit (Atticus), ut M. Vipsanius Agrippa, intima familiaritate conjun- «tus adolescenti Caesari, quum propter suam gratiam et Caesaris potentiam nullus conditionis nom haberet potestatem, potissi- xnum ejus deligeret affinitatem, | praeoptaretque Equitis Rom. [filiam generosarum mupüis.* 7c. À. 2, 45. Drusi, Tiberii ]fili, proavum Pomponium Atticum dicit. Caecilii nomen Pom- ponius acceperat ab avunculo per testamentum adoptatus. CorzeL Attic. 5. Verba ad quem sunt Ciceronis epistolae e glossemate pro« || fecta mihi videntur.
sublatoque — dimittere] Dio 54, 51. eoe toc rácac (Augustus) XX. £xeivou (Tiberii) f39 *yvvat«a, xairo: ToU Ts A'ygií-*ov SU'ya- 4íqa iE àÀAÀ4g TivÓg "yajaet?; oUCav, Wai TíwYcy TÀ j«iv xy TotQowe Cay, tà bk £v "yac Ql Sy ovcay.
sub priore marito) Agrippa. Y. Áug: 62. Postea existimaba- fur est i, q. ferebatur. v. ind.
388 € SUETONII
sane etiam vulgo existimabatur. Sed Agrippinam et abegisse post divortium doluit; et semel omnino ex occursu visam adeo contentis et tumentibus oculis prosecutus est, ut custoditum sit, ne unquam in con- spectum ejus posthac veniret. Cum Julia primo con- corditer et amore- mutuo vixit: mox dissedit, et aliquanto gravius, ut etiam perpetuo secubaret, in- tercepto communis filii pignore , qui Aquilejae natus in:ans exstinctus est. Drusum fratrem in Germania amisit, cujus corpus, pedibus toto itinere praegre- diens, Romam usque pervexit. [5] Civilium officio- rum rudimentis regem Archelaum, "lrallianos, et 'Thessalos, varia quosque de causa, Augusto cogno- scente, defendit. ^ Pro Laodicenis, "Thyatirenis, Chiis, terrae motu afflictis, opemque implorantibus,
Asrippiam) Duxit' abactam Asinius Gallus, Asinii Pollio- nis filius, qui dicitur 7Zac. À. 1, 12. ,, pridem invisus (Tiberio), tanquam ducta in matrimonium Vipsania, M. Agrippae filia, - quae quondam Tiberii uxor fuerat, plus quam civilia agitaret, Pollionisque Asinii patris ferociam retineret.** v. Dio 57, 2. et. 58; 5- j contentis) Mallem zztentis, quamquam eodem redit. Tu- mentibus sc. obortis lacrimis, sed nondum effusis, ut recte Burm. Nam Casaub. contento intuitu tumentes cxplicat, comparans xu- Àoibiay e Theocrit. 1, 37. Nicol. Heinsius uventibus v. Aumentibus conjiciebat.
dissedit] Valde hoc differt a discidio. Illud dissensionem animorum significat, hoc matrimonii solutionem. — Nos ita Trennung et Scheidung distinguimus, Postea pro communis Ji pign. mallem communi.
Drusum fratrem| | À. 745. v.' Claud. 1. et Dion. 55, 9. T.g&- gioc &roSavóyra. ig Pájaxy $xÓuic8, TÀ.j4y mQüra jy ToU xac paabiou ToU GTQaToU, $ix T& TU» £xaTOvTAQXwy xai Dix TV POT xwv, ixt$sy 0s Dk Ry xa9' &xdcTry míliy mQüTav Bacrácag. /'a— ler. Max. 5, 5, 5.
Jrchelaum] ^ Cappadocise regem, cujus regnum postea in provinciae formam redegit. v. c. 57. Hunc, non Judaeum Ar- chelaum h.t intelliz endum esse, patet ex Dion. 57, 17. ubi dici« tur Cappadox d "ifsgís UVmomtwTwxdg, dors xai] GuvWyóQw, Orb ivi rov AlyeUcTov vTÓ rà» iTiy gin» naTyyopxO» , xQoygacSar.
^
TIBERILU SS 38g
Senatum deprecatus est. Fannium Caepionem, qui. cum Varrone Murena in Augustum conspiraverat, reum majestatis apud judices fecit, et condemnavit. Interque haec duplicem curam administravit, anno- nae, quae artior inciderat, et repurgandorum tota Italia ergastulorum, quorum domini in invidiam ve- nerant, quasi exceptos supprimerent, non solum
viatores, sed et quos sacramenti metus ad hujusmodi
latebras compulisset. [9] Stipendia prima expedi- tione Cantabrica Tribunus militum fecit: dein, du- €to ad Orientem exercitu, regnum Armeniae Tigra-
^ni restituit, ac pro tribunali diadema imposuit. Re-
cepit et signa, quae M. Crasso ademerant Parthi. Post haec Comatam Galliam anno fere rexit, et bar-
F'unnium Caepionem] v. Aug. c. 19. — condemnavit i. e. fecit, ut condemnaretur,. v. Ernest. ad h.l. et in Clav. Cicer. cf. Vi- tell. 2.
curam. adm. annonae) Vell.2, 94. ,,Quaestor, undevicesi- mum annum agens, capessere coepit Remp., maximamque diff cultatem annonae ac rei frumentariae inopiam ita Ostiae atque in Urbe mandato vitrici moderatus est, ut per id, quod agebat, quantus evasurus esset, elucerct.'* A. U. 732. v. Raus. ad Fell. Y. c.
repurgandorum — ergastulorum] v. Àug. 32.
exped. Cantabrica] v. Aug. 20.
ducto ad Or. exercitu] v. Aug. 91. Vell. 2, 94. ,, Nec multo post (A. U. 754.) missus ab eodem vitrico cum exercitu ad visen-
das ordinandasque, quae sub Oriente sunt, provincias, praeci-. ' puis omnium virtutum experimentis in eo tractu editis, cum
legionibus ingressus Ármeniam, redacta ea in potestatem populi «Rom. regnum ejus Ártavasdi dedit** ubi vel lapsu memoriae Artavasden pro. T'igrane dixit Vellejus, quod vix credibile in re
-tam recenti, vel lacuna in libris. v. Kraus. ad h. l. et Oudend,
ad n. Historiam pete ex Zac. 2, 5. ubi: ,,0cciso Artaxia per dolum propinquorum, datus a Caesare Ármeniis Tigranes, de- ductusque in regnum a. Tiberio Nerone'* et Dion. 54, 9. De receptis a Parthis senis v. quae notavi ad Aug. 21.
Com. Galliam — rexit] Pertinere hoc videtur ad a, 738., quo. Praetor Tiberius simul cum Augusto Urbe dicitur profectus Dior... 5^; 19. ubi vy. Fabric. Omittit xem Vellejus.
^ z
390 c.t 4D US Y gx ;
barorum incursionibus, et principum discordia in- quietam. . Exin Raeticum Vindelicumque bellum, inde Pannonicum, inde Germanicum gessit. Rae- tico atque Vindelico gentes Alpinas; Paunonico Breu- cos et Dalmatas subegit; Germanico quadraginta mil» lia dediticiorum trajecit in Galliam, juxtaque ripam Rheni sedibus assignatis collocavit. Quas ob res, et ovans, et curru Urbem ingressus est, primus, ut quidam putant, triumphalibus ornamentis honoratus;
Raetico atque Vindelico) v. Aug. 21. Diíon,54, 22. Gestum . hoc bellum est a. 759. conjuncis Drusi Tibenique viribus. V ell. 2, 95. ,, uterque, divisis partibus, Raetos Vindelicosque ag gressi, multis urbium et castellorum oppugnationibus, nec non directa quoque acie feliciter functi, geztes locis tutissimas , aditu difhcillimas, numero frequentes, feritate truces, majore cum periculo quam damno Romani exercitus, plurimo cum earum sanguine, perdomuerunt. **
Pannonico) A. 742. Missus est Tiberius in Pannoniam post mortem Agrippae. Zell. 2, 96. , Subinde bellum Pannonicum, quod inchoatum ab Agrippa — magnum atroxque et perquam vicinum imminebat Italiae, per Neronem gestum est,* .Dio54, 31, 54. Breucos inter Pannoniae gentes referunt Strabo 7, 5, 5. Plin. 5, 25. (28.) qui Savum 1luere dicit per Colapianos Breucose que, et Dio 55, 54.
Germanico — collocavit] v. E 21.
et ovans, et curru] Ovavit a. 745. Dio 55, 9. 6 Tif£gios TÀV es AaApaTOy xai Tüv Iavvoytav pwevis Ti a72ig — xgarR6ac và £*i TCU WíéAurog imibivix &xsjuvps. — Vell. 2, 96. ,, iiujus victoriae compos Nero orans triumphavit.'* | Scilicet turpis adulator dicere noluit simpliciter, ovasse Tiberium. Curru justum triumphum egit a, 747. de Germanis. Do 55,:8. Tigégrog £v T5 vovjapía , 8v y UrariUsw jaTà lvaicv Ilcwvog $9íaro, — TÀ ViwsrWoix yay. Vell. 2, 97. ,, Tum alter triumphus cum altero consulatu ei obla- tus est. *' Sibi enim constans, ovationem illam priorem trium- phum dicit. De alio triumpho post reditum ex insula Rhodo v. ad c. 27.
primus — tri. orn. honoratus] À. U. 74s. JDio 54, 51. wal ajrQ Dk raUTa jj 459 cuÀ3 r& ys &rivixix iyubicaro* ó 9 Ajvov- Crog TaUra J4k) OU PxíTQ8 iv é&cQràca(, Tàg Os Tij«àQ TàQ PTUVIXÍCUE «)jríbwxs. Addidit autem auctor pronus, ut quiduss putant, quoe niam alii putabant, primo Agrippae hunc honorem fuisse tribu- | tum, quibus accedit Dio 54, 24., qucm locum ad Aug. 39. dedi-
TIBERIUS gi
novo nec antea cuiquam tributo genere honoris. Ma- gistratus et matürius inchoavit, et paene junctim percucurrit quaesturam, .praeturam, consulatum: interpositoque tempore Consul iterum etiam tribuni- ciam potestatem in quinquennium accepit. [10] Tot prosperis confluentibus, integra aetate ac valetudine, statuit repente secedere, seque e medio quam longis sime amovere: dubium, uxorisne taedio, quam ne- que criminari aut dimittere auderet, neque ultra per- ferre posset; an ut, vitato assiduitalis fastidio, au- ctoritatem absentia tueretur, atque etiam augeret, si quando indiguisset sui Respublica. Quidam existi- mant, adultis jam Augusti liberis, loco et quasi pos- sessione usurpati a se diu secundi gradus sponte ces- sisse, exemplo M. Agrippae, qui, M. Marcello ad muzera publica admoto, Mytilenas abierit; ne aut
mus, ubi de ornamentis triumph. vide. N.l. pro primus al. prius, quod verum quidem ; nam tulit Tiberius haec ornamenta tertio anno ante ovationem; sed ferri non potest ob additum u£ quidara putant. Vidit hoc Burmannus, et neglexisse miror VWVolfium. Pxo honoratus al. ornatus. lud Nostro in usu esse, docet index.
Magistratus] Dio 55, 38. ad a. 750. t rs MagnéAAs fBovAsiutv
T$ iy TOiQ iare wywióet s xai T2v UTaT&lay Osxa Ü&TTOV ETE£CiV dte iySyógueTo , aiTjcat, Wai TO Tif ive mÉVTE Tg? énatAu axis aT8Ct TÓ aUTO TOUTO i us £069*. wai] magayp4& "ys obTog d TXJ4ÁXGS &xtivog 0s d'yogavójuog a-s0siyS«0av. 54, 10. ad a. 755. re cs T.gs- Qfs ràg rüv écrQaTWy44óruw» Tijjàg sücwrv (Augustus) , et c. 19. ad a. 750. icrQaT*ysss (Tiberius), maímwso Tàg GTgarwyikg Tij4Àg syw». Consul autem primum fuit a. 741. cum Quintilio Varo. 54» 25. unde junctim non nimis est urgendum, sed intelligendum de ueglecto vetere ordine annali, quo et certa aetas singulis magi- stratibus ineundis, et certum intervallum , post quod nova peti- to liceret, erat constitutum.
Consul iterum] ài. e. ex solenni auctoris brevitate: quum Consul iterum. fuisset. v. ad Caes. 1. ,, Flamen Dialis destinatus. ze Iterum Consul fuit Tiberius a. 747. Dio 55, 8. tribuniciam pote-
statem in quinquennium accepit a. 748. (Ibid. c. 9.) v. ad Aug. e. 27. statuit repente secedere] À. 749. annos natus 56. exemplo M. Agrippae) v. Aug. 66.
392 C. $SUETONZXI
obstare, aut obtrectare praeseus videretur. Qnam causan et ipse, sed postea, reddidit. Tunc autem honorum satietatem ac requiem laborum praetendens, commeatum petiit. Neque aut matri suppliciter pre- canti, aut vitrico, deseri se etiam in Senatu conque- renti, veniam dedit. Quin et pertinacius retinenti- bus, cibo per quatriduum abstinuit, Facta tandem abeundi potestate, relictis Romae uxore et filio, confestim Ostiam descendit; ne verbo quidem cui- quam prosequentium reddito, paucosque admodum in digressu exosculatus. [:1] Ab Ostia oram Came paniae legens, imbecillitate Augusti nunciata, pau- lum substitit Sed increbrescente rumore, quasi ad
ne aut obstare — videretur] Dio 55, 9. narrat, Augustum &d coercendam nepotum, Caji et Lucii, impotentiam Tiberio et tribuuiciam potestatem et compescendem Armeniam demandasse, additque: evvípx 9) aÜrx xal ixsiyoig wal vd "Tifsoiw mQogkootcat MXT349' TOig j4ÉV , ÓTL wapsuoacJa: £6ofav, TO OE, CT( TWV CQ'yNV eUrüy iQoB424. aj£Asi wai £g "Póbov, d xai vaibsüc&üg TiVOg Dae OJ&&V66 , >XÀM, j44T AÀÀouc TivAg, JA4Tt TXV Ü&gamtíay TàCAV P*a- eyéj4tvoc , 1v £xxobuv cic: wal 79 Ow xal Toig &p'yoig "yivgrar. 3 Miv oy &Àx2scr&rs airzia Tg £xbwjiag aUTcU TCiÀÓE ETÍ. — AÀóycy O6 Tix dxytt, wai Dik TXy "yvvaiua Tw "lovAíav, Cri jawxáT aUTNW Qipuv ddvaro, roUro mvoijca:^ xartÀiws yoUw aUTA4» &» TZ "Pájag. ci 9s Fpacay, xaÀsmva: aÜrÓv, OTi j44 xai Kaoicag amwtbriy54 ot $8 Ux' aUroU ToU ÁAU'ycUCTOv, (dg xai Toig vciGiV aUTCU ExiovAsU- ovra, ixQAa4S95var OTt 459 "yàg cUTS TWaibtiag tvexa, OUT aouA*X0ag rà Diboyiéyx (de Caji et Lucii adoptione) aws»uwce, b5Aov 4x T8 Tv dÀÀwy à» jurà TaUra &mgaks, xai Ex TOU Tàg biaSwwag aUTóv s02üg Tórs xal ÀUcai, wai TQ uxTQi TQ TS ÁÀÁUycUcTO aya*yvàyat, &yévsro' xaraix&Osro 0s mAvS' ogx ivsüEyero. — J'ell. 2, 99. ,, quum C. Caesar sumsisset jam virilem togam, Lucius item maturus esset, veritus, ne fulgor suus orientium juvenum obstaret ini. tis, dissimulata causa consilii sui, commeatum ab socero atque eodem vitrico acquiescendi a continuatione laborum periit. '*
véniam dedit| i. e. rogatus concessit, ut saepe apud Cicero- nem, v, c. ad Qu, Fr. 5, 1. ,,quod tibi amantissime petenti veniam. non dedit" ubi v. Manut., ad Att. 5, 2x. ,, dedi veniam homini impudenter petenü.'* — T'erent. Heaut. 5, 5, 5. da se- niam, Chreme, sine te exoret,'* v. Exnest, Glossar. Liv,, et, quos ille laudat, interpr. ad Firgil. Aen. 1, 519.
"
TI1BERIU.S. 393 L] ; , occasionem majoris spel commioraretur, tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit, amoeni- tate et salubritate insulae jam inde captus, quum ad eam ab Armenia rediens appulisset. | Hic modicis
contentus aedibus, nec multo laxiore suburbano, ge- mus Vitae civile admodum insüituit, sine lictore aut "wiatore gymnuasia interdum obambulaus, mutuaque
cum Graeculis officia usurpans, prope ex aequo. Forte quondam in disponendo die mane praedixerat, quicquid aegrorum in civitate esset, visitare se velle: id a proximis aliler exceptum: jussique sunt omnes aegri in publicam porticum deferri, ac per valetuü- dinum genera disponi. Perculsus igitur inopinata
.re, diu quid ageret incertus, tamen singulos circuit;
excusans factum eliam tenuissimo cuique, et ignoto.
Unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam
notatum est, in quo exercuisse jus tribuniciae pote- statis visus sit. Quum circa scholas et auditoria pro- fessorum assiduus esset, moto inter antisophistas gra- viore jurgio, non defuit, qui eum intervenientem,
Pete eme i D E RR
ad occas, maj. spei] Burm. praefert, quod est in cod. Co- pes., rei, illudque durum judicat. Mihi non ita videtur. Spes est res speranda , itaque Graecus dixisset àogu3» usiQoveg v. Aaj-
"4porígag sÀwióo;. Vulgatuma defendunt etiam Ernest. et Oudend,
Ceterum patet, intelligendam spem imperii.
genus vitae civile] Dio l. c. ig «3v vijsoy £A9íw oU0zy. oy oov €T PTQaTTEV OUTE SA&yty. Uno tantum lictore Athenis usum et- iam Germanicum, auctor 74c. A. 2, 55. ubi v. Lipsium, confe- rentem .Zppian. Civ. 5, 70. et n. l. De vocab. civilis v. ind. Postea gymnasia pro gymnasio dedit Oudend. secutus Casaubo- num et Graevium, illum ego.
aegrorum] Ridicula est emendatio Burm. equorum. Sensus est tam apertus, ut verborum pudeat.
Perculsus] Ern. et Oudend, maluere percussus. Nescio an argutentur in statuendo horum vocabulorum discrimine viri do- ptisshmi, Aptissime etiam vulg. defendit ZMzller. exemplo Liv. 2, 24. , Áricinos res inopinata perculerat.' v. etiam Glossar, Li- "yian. |. exercuisse) Alii probant erseruisse, v. ad Neron. 26.
H
Lo
$94 c, "sS"U mr d WT
et quasi studiosiorem partis allerius, convicio inces- seret. Sensim itaque regressus domum, repente cum apparitoribus prodiit, citatumque pro tribunali voce praeconis conviclatorem rapi jüssit in carcerem. Comperit deinde , Juliam uxorem ob libidines atque adulteria damnatam, repudiumque ei suo nomine, ex auctoritate Augusti, remissum: et quamquam lae- ius nuncio, tamen officii duxit, quantum in se esset, exorare filiae patrem frequentibus literis, et vel ut» cunque meritae,. quicquid unquam dono dedisset, concedere. 'ransacto autem tribuniciae potestatis tempore, confessus tandem, nihil aliud secessu devis tasse se, quam aemulationis cum Cajo Lucioque su- spicionem, petiit, ut sibi securo jam ab hac parte, corroboratis his, et secundum locum facile tutanti- bus, permitteretur revisere necessitudines, quarum desiderio teneretur. Sed neque impetravit: ultroque etiam admonitus est, dimitteret omnem curam suo- rum, quos tam cupide reliquisset. [12] Remansit ergo Rhodi contra voluntatem; vix per matrem con- secutus, ut ad velandam ignominiam, quasi legatus ab Augusto, abesset. Enimvero tunc non privatum modo, sed etiam obnoxium et trepidum egit, medi- ierraueis agris abdilus, vitansque praeternavigantium officia, quibus frequentabatur assidue, nemine cum A
C —
Juliam uxorem] v. Aug. c. 65. tutantibus] al. curantibus. Ylud rectum, v. ind. in tueri,
legatus ab Aug.) Abest ab in cod. Memm. aliisque, et eb- jiciendum duxit etiam Wolf., quod Ner. 5. legitur eidem .4nto- nio legatus et Vitell. 5. succedenti fratri legatus.
quibus frequ. assidue) | V ell. 2, 99. ,, lud etiam in hoc trans- cursu dicendum est, ita septem annos (ab a. 748. usque ad 755.) Khodi moratum, ut omnes, qui pro Consulibus legatique, in transmarinas profecti provincias, visendi ejus gratia ad eum ve- nientes, semper privato (si illa majestas privata unquam fuit) íÍasces suos summiserint, fassique sint, otium ejus honoratius imperio suo. * (Cum imperio ibant, qui legati dicuntur a Vellejo, in Caesaris provincias, ab eodem missi ad bellam gerendum,
TILIBERISÓÜ S. $95.
imperio aut magistratu tendente quoquam, quin de- verteret Rhodum. Et accesserunt majoris sollicitu- "dinis causae. Namque privignum Cajum, Orienti praepositum , quum visendi gratia trajecisset Samum, alieniorem sibi sensit ex criminationibus M. Lollii, comitis et rectoris ejus. . Venit etiam in suspicionem, per quosdam beneficii sui Centuriones, a commeatu castra repetentes, mandata ad complures dedisse am- bigua, et quae tentare singulorum animos ad novas res viderentur. De qua suspicione certior ab Au- guslo factus, mon cessavit efflagitare aliquem, cu- juslibet ordinis, custodem factis atque dictis suis. [135] Equi quoque et armorum solitas exercitationes omisit: redegitque se, deposito patrio habitu, ad pallium et crepidas: atque in tali statu biennio fere
cum magistratu Proconsules aliique a Senatu populoque missi, v. ad Alis. 47-
privig nuni Cons A. 755. Dio 55, rt. roS ó: latcv erakéw- rog ég Tü» TQ0g Agjusvioug mOÀsuov, O liféguog &£g X iov &ASoy au- và» &ÜsQATsUCEV. GTOTEiVOU TE "yàp GaUTÓV, Wal UTÉTITTEV jg 0T: TiO Yaiw, àAAX wal toig jT aUvoU ovct. — Vell2, 101. ,, C. Caesar — in Syriam missus, convento prius Tiber. Nerone, cui orunem honorem, ut superiori, habuit, sequ. ** ad qu. l. y. Kraus. . AM. Loi; qui cladem accepit, de qua v. ad Aug. c. 25. Pell. 2, 97- conviciis cumulat hominem, Tiberio gratificaturus. Dicit enim ,,in omnia pecuniae, quam recie faciendi cupidiorem, et inter summam vitiorum dissimulationem vitiosissiimum.** Id. c. 102. de ejus morte ita expouit: ,,Quo tempore M. Lollii, quem veluti moderazorem: juventac filii sui Augustus esse voluerat, perfda et plena subdoli ac versuti animi consilia, per Parthum indicata Caesari, fama vulsavit. Cujus mors intra paucos dies fortuita an voluntaria fuerit, ignoro. * Insanam ejus luxuriam, mortemque, ,, interdicta amicitia & C. Caesare, ^ veneno effectam narrat Pin, 9, 35. (58.) :
beneficii sui Cent.] h. e, quibus ipse ordines dederat, quales Leneficiarii'dicu. v. Lips. ad 7ac. Hist. 4, 49. li ex commeatu ad castra in Orientem redeuntes deverterant officii causa ad Tibe- rium, et ab eo sollicitati ad res novas ibi movendas dicebantur.
redesitque — ad pallium et crepidas| i.e. Graecum habitum sumsit, quo prorsus a Romano more et spe homani imperii re- cessisse videretur. Scipioui etiam objectum apud Lv. 29, 1g.
5g6 € SUETONII
permansil, contemtiior in dies, et invisior: adeo, ut imagines ejus et statuas Nemausenses subverterint ; ac familiari quodam convivio mentione ejus oria, exsiiterit, qui Cajo polliceretur, Confestim se, s juberet ,| Rhodum navigaturum, caputque exsulis (sic enim appellabatur) re/aturum. — Quo praecipue, non jem metu, sed discrimine, coactus est, tam suis, quam matris impensissimis precibus reditum expostulare: impetravitque, adiutus aliquantum et- iam casu. Destinatum Augusto erat, nihil super ea re, nisi ex voluntate majoris filii, statuere. Is forte tunc M. Lollio offensior, facilis exorabilisque in vi- iricum fuit. Permittente ergo Cajo, revocatus est; verum sub conditione, ne quam partem curamve Reipublicae attingeret. [14] Rediit octavo post se- cessum anno, magna nec incerta spe futurorum, quam et ostentis et praedictionibus ab initio aetatis conceperat. Praeguans enim Livia, quum, an ma-
a MÀ
,cum pallio crepidisque inambulare in gymnasio, libellis etiam palaestraeque operam dare sequ. *'
Nemausenses] i. e. Nemausi, Galliee Narbonensis urbis, in- colae. Rexisse autem Tiberium Comatam Galliam, legimus c. 9. per quam occasionem statuae illae erectae videntur. Gronov. ex corrupta codd. lectione dedit Resainenses v. Resaenenses. Resaina cnim Mesopotamiae urbs, de qua v. Cellar. Geogr. Ant. 5, 15. p- 732. itaque statuarum honos pertineret ad expeditionem Tiberii in Armeniam c. 9. Veram lectionem nemo constituerit in re, quae tot locis fieri potuit.
Permittente ergo Cajo] Ante utriusque (Caji et Lucii) inter- itum Tiberium Rliodo revertisse, auctor etiam Je. 2, 108. Mostuos autem illos, Cajum a. d. VIIII. Kal. Mart. a. 757. , Lu- cium a. d. XII. Kal. Sept. a. 755., notavimus ad Aug. 65. Red- iisse Tiberium circa mensem Julium a. 755., docet Noris. ad Ce- notaph. Pis. p. 255. Sine dubio igitur epitomatoris errori tri- buendum, quod legitur Dijon. 55, 1t. evvágw s2926 uerà Tabra, wai Tó» Tiféguow ix 'Póbou i; TXv Pág aQuxicSai, Aovxiou wal Yatou vsAzuT4CAVTwV , praesertàm cum Zonaras oU v0Àlw aQóT&Qev revertisse illum scribat. v. l'abric. ad l. c.
Livia] Plin. 1o, 55. (76.) ,, Livia Augusta, prima sua juven- && Tiberio Caesare ex lNcrome gravida, quum parere virilem
T fÉuE&EGeIUES 393
rem editura esset, variis captaret ominibus, ovuri incubanti gallinae subductum nunc sua, nunc miui- strarum manu per vices usque eo fovit, quoad pul- lus insigniter cristatus exclusus est. Ác de infante Scribonius mathematicus praeclara spopondit: efza;za regnaturum quandoque, sed sine regio insigni; ignota stilicet tanc adhuc Caesarum potestate. — Et ingresso primam expeditionem , ac per Macedoniam ducente exercitum in Syriam, accidit, ut apud Phi- lippos sacratae olim victricium legionum arae sponte subitis collucerent ignibus: et mox, quum lilyricum petens juxta Patavium adisset Geryonis oraculum, sorte tracta, qua monebatur, ut de consultationibus in Aponi fontem talos aureos jaceret, evenit, ut summum numerum jactu ab eo ostenderent; hodie- que sub aqua visuntur hi tali. Ante paucos vero, quam revocaretur, dies aquila, nunquam antea Rhodi conspecta, in culmine domus ejus assedit: et
Sexum admodum cuperet, hoc usa est puellari augurio, ovum iu sinu fovendo, atque quum deponendum haberet, nutrici per
$inum tradendo, ne intermitteretur tepor. Nec falso augurata proditur. **
ingresso primam. exped.) cui ut dux praeesset; nam im expe- ditione Cantabrica Tribunus mil. tantum fuerat. | Ostentum nar- xat Dio 54, 9. «ai yix 'ys xal vigi 75g j4OVXQotixg $v&Vcet, STE0X "TQOG ToUc GPilirTOUG aUTw mpogsAaUvovr: SóguBóg TÉ Tij ER TOU T2 Xy Mg QwoioU, d xal £« cTQxTOTÉOOU, 9400024, xai mÜUQ £X TüV Dwjedy, Tüy Üxà ToU Avrwyiou iy T: Ta(esUJ«aTi (OQuJ8üvyrwy , aUTÜjaxTOV ayéÀajaNps- Geryonis oraculum] Nusquam ahbi commemoratur, Sorzes tabellae erant ligneae, ygajanriia , quibus literae vel pauca ver- ba ad divinandum insculpta. v. Bulenger. de sortibus 1, 1. (Thes. Graev. T. V. p. 361.) — — Fons Aponi (ut Aponi fontes Martial. 6, 42.) s. Aponus (&xovog, ob dolorum, quod dabat, levamen) ce- lebratur a. Claudiano epigrammate, quod incipit:
, Fons, Ántenoreae vitam qui porrigis urbi, Fataque vicinis noxia pellis aquis. **
aquila — assedit] Casaubonus jam laudavit carmen Jfpollo- nidae Smyruaei huc spectans Anthol. Vol. IT. p. 121.
398 C. S:U7E 70 N EK
pridie quam de reditu certior fieret, vestimenta mue- tanti tuuica ardere visa est. — Thrasyllum quoque ma- ihemalicum , quem ut sapientiae professorem contue bernio admoverat, tum maxime expertus est, affir- mantem, nave provisa gaudium afferri; quum qui- dem illum, durius et contra praedicta cadentibus re- bus, ut falsum et secretorum temiere conscium, eo ipso momento, dum spatiatur una, praecipitare in mare destiuasset. [15] Romam reversus, deducto in forum filio Druso, statim e Carinis ac Pompejana
*O «ply £y 'Pobíorety av£uarog ispüg Ogvus, 6 mgiv lisguaQibarg ai&tÓ; (mTOQUM, Üxim&1j víT& T&QGÜV àyà mÀaTUV *»íQ atg9tig 2ÀvSov , "HeAiou vijgoy cc' &/ys NNáquv* xtivou O0 agAícS4v tvi Odjakdi , xeiQi. Cuva9Mc xoavyTOQog, oU (eU'ywv Ziüva roy iccÓj«sVsv. v. Jacobs Animadv. Vol. II. P. I. p. 562. — Rhodum aquilam non habere, confirmat etiam PZz. 10, 41. (29.) Thrasyllum] Hunc ut Tiberii comitem commemoravit jam auctor Àug. c. g8. De eo v. Tac. Ann. 6, 20, 21. Scholiast. ad Juvenal. 6, 576. Dio 55, 11. aUtóg T£ 'yag, (Tiberius) £avsiQóratog TG 0k TG» AcTQUV JuxyTiMEG vy, xal CO pacvAAoy av6ga m&c4c adTQoe Àoyíag Gixzsuwóra Sywv, TàyTAà xai Tk tavTw wai Ext(vorg (privie gnis) vszQwj4fva &wQiBGig xmícTaTo xai Aóyog £x&, Ori j4&ÀÀ rdg mort dy T9 Póbu róv OgacuAAoy aTO TOU Tix oUG Wctty, EvtiDÀ JADVog aUrQ may Oca ivevóst Cuvier, og sibsy aUrüy GxUSQuracayTa, XpS- ^ro Dix Ti CuVvéyo(Qsv 5. simóvrog 08, wiyDuvóv TiVX& UmoTTEUEIV, Üav- piácag oUWfT aUTÜü P£moÍWCsv. OUTW "yg TOU TÀVTA ixsivog Ca Qüg vost, wgT& Wai TÓÜ TÀO0iOV TO T2» a'y'yshiay Tw liBegio TZ; £g "Péjawv avawos quos TapA 7$ TZC jMTQóc xal magà ToU Av'yoUcrov Qégov, móQQw- $s) xaTibO) TQogrÀÉov , vQosumiiy aUTG à 'yyéAAew xjusÀÀAe IN. l. verbum expertus est explicat Tac. l. c. peritiam ejus hoc modo ex« perius et postea: cujus artem experiri Tiberius statuisset. Mox secretorum. £éemere conscium. esse potest vel: rerum secretarum ,; ar* canarum haud bene conscium i.e. peritum , vel: secret. injuria conscium i.e, indignum, cui secreta sua committeret. Ea inter- pretatio confirmatur verbis Dionis; £c&034 jóvog aUrg wdvy9' oca évsvóes. cuvyot. e Carinis] Carinae locus exant Urbis inter Coelium et És- quilinum montem, in quarta regione. Domum Cn. Pompeji postea possedit Antonius, unde jocus Sexti Pompeji, in Carinis
TIBEXII Ss | 399
| domo Esquilias in hortos Maecenatianos transmigra- vit: totumque se ad quietem contulit, privata modo oíficia obiens, ac publicorum munerum expers. Ca- jo et Lucio intra triennium defunciis, adoptatur ab Augusto simul cum fratre eorum M. Agrippa; co- actus prius ipse, Germanicum, fratris sui filium, adoptare. | Nec quicquam postea pro patrefamilias egit, aut jus, quod [adoptione] amiserat, ex ulla parte retinuit. Nom neque donavit, neque manu- misit: ne hereditatem quidem, aut legata percepit ulla aliter, quam ut peculio referret accepta. — Nihil ex eo tempore praetermissum est ad majestatem ejus
suis se coenam dare, quem narrarit Pell. 2, 77. et Dio 49, 59. ubi v. interpr. intra triennium] eX quo redierat Tiberius, sc. ita, ut annum yeditus, U. 755., mortisque Caji, U.757., more numerandi Ro- manorum in rationem ducas. Qui de intervallo intellexerunt, quod inter Lucii et Caji mortem effluxit, commoti maxime loco Aug. 65. ,,in duodeviginti mensium spatio amisit ambos ** n. l. cor- zigendum putarunt zzfra biennium, ut Lips. ad Tac. Ann. 1, 5, qui tamen ipse ad veriorem interpretationem vulg. lectionis pro- nus est, aliique. adoptatur] v. Aug. 65.
coactus — adopíare] Dio 55, 15. wai j4fvTor Wai aUTOy EkervOV ÜmomTsUGag *7 £«(QgovuOsiv, wal Qof49sig X wai vsoxjudG Ti, TV Fsouavisé» oi TOv abeAQuboUv , aíro: wal aUTu viov S ovTi , igevoi- 30s. cf. Calig. 1. .
Nec quicquam — egit) Adoptatus enim ab Augusto capitis deminutionem passus in ejus, qui adoptaverat, patriam potesta- tem transierat. Id Romanis adeo erat tritum , ut in sequentibus: jus, quod adopt. amiserat, voc. adoptione, quod abest ab optimo cod. Memimn. aliisque, e glossemate ortum videatur, unde cum Wolfio, Oudendorpium secuto , uncis inclusi.
quam ut peculio ref. acc.] i. e. pro peculio s. u^ peculium ae- cepta in tabulas inferret. Peculium est, quicquid liberi servive patris dominive consensu sibi acquisiverant. Quum .enim in potestate patria constituti patris ratione non personae, sed res essent, proprie omnia non sibi, sed ei, in cujus potestate erant, i. e. patri acquirebant, nisi quorum possessionem iis concessisset. v. Heinecc. Ant. Kom. l. 2. tit. 9.
| áoo € SUETONII
augendam, ac multo magis, postquam, Agrippa ab- dicato atque seposito, certum erat, uni spem succes- sionis incumbere. [16] Data rursus potestas tribuni- cia in quinquennium: delegatus pacandae Germaniae slatus: Parthorum legati, mandatis Augusto Romae
Asrippa] v. Àug; c. i5.
in quinquennium) À. 757. Dio 55, 15. coy $6 yt à Tipos xai £vxoi4CaTO, xai &ci ToUg liekroUg (éímcsQUs,) TX49 SIcuciav aUrG T32V b4uapyiav S; ófxa T4 $c9c, quo loco legendum putat Casaub. wire pro $áxa. Non credo; nam duo quinquennia jungit Dio, 46, 25. demum ad a. 766. post exactum fere decennium novum quinquennium commemorans,
delegatus — status] Verborum structura, quamvis impedi- or, tamen non mutanda, quod facere placuit Casaubono in: de- legatus pacando Germaniae statui vel: delegatus pacandus Ger- maniae status, €t Burmanno in: data rursus potestate tr. i. q. delesatus pacandae Germaniae statim, quod est yim iníerre au- ctori. Vide Ernest. in excursu has emendationes sic dictas acute taxantemi, et exemplis asserentem, rez non minus posse delegari alicui, quam munus v. provinciam xci curandae, quod negaverat. Rurm. Voc. status h. l. non esse proscribendum, docet et locus Calig. 1. ,,ad componendum Orientis statum"* et usus hujus voca- buli fírequentissimus. v. ind. n. et Freinshemii ad Florum. Dixisse eutem videtur auctor pacandae Germ. status, vitaturus 6j.010r&Aevra delegatus pacandus, v. d-legata pacanda Germania provincia, quod aures horrescerent. Ceterum eodem modo dixit Liv. 5, 19. ,turbatae urbis statu'* et 21, 18. ,, quie(ae civitatis statum.' Est igitur sensus n.l.: demandatus est Tiberio status Germaniae i. e. ipsa Germania, ut pacanda, pacationis indigens. De rebus a Tiberio in Germania gestis v. /e/]. 2, 105. sequ, quam- quam magno ore sonantem. Jo 55, 28. ad a. 759. (ad hunc enim annum usque bellum duravit, J'e/2, 122. ,,fractas post adoptionem continua zrienm: militia Germaniae vires ** dicit) modestiore oratione: £c roD; HisAroUg éergárscay j4£V xai àÀAÀot Tivé; , &CTQATtUCs 05 xai 0 lipégiog^ wai j4&oe Qu "y& TOU voTaj40U , 7Qó- viQoy ity ToU OvicoUgQyov, Msrà à ToUro Wai ToU 'AABícu mQotyd- eue, oU JqávrO: xai àLiouyvXjoveUTOV Ti TÓTE "ye &£x024355 (en fractes Germaniae vires!), xaíro: xal aüro«aro- Qog jJ» éri TOU AU'yojcTov, àÀÀ& wai ToU ligspíou &v' aUToig xÀ»- Sévrog, xxi Tia&g Emivixioug l'aiou Xavriou T9U c; l'epjuavíag de xovrog Aafóvrog" Emt103 MO) j40Yo» ama, &ÀÀà mai OsUTtQov , (Qogw- Süyr&; mUTOUG, SCTSÍCAYTO.
TIBERIUS áo1
veddilis, eum quoque adire in provincia jussi. Sed nunciata lllyrici defectione, transiit ad curam novi belli; quod gravissimum omnium externorum bello- rum post Punica, per quindecim legiones, parem- que auxiliorum copiam, iriennio gessit, in magnis omnium rerum difficultatibus, summaque frugum in- opia. Et quamquam saepius revocaretur, tamen perseveravit; metuens, ne vicinus et praevalens ho- slis instaret ultro cedentibus. ^ ÁÀc perseverantiae grande pretium tulit, toto Illyrico, quod inter Ita- liam regnumque Noricum et 'l'hraciam. et Macedo- niam interque Danubium flumen et sinum maris JAdriatici patet, perdomito et iu ditionem redacto. [17] Cui gloriae amplior adhuc ex opportunitate cumulus accessit. Nam sub id fere tempus Quincti- lius Varus cum tribus legionibus in Germania periit;
nunciata lllyrici def. . auctoribus Batonibus, Dalmatarum Pannoniorumque ducibus, a. 759. v. /e/l 2, 110.sequ. Jo 55s 29. sequ. Vellejus l. c. ,, Universa Pannonia, insolens longae pacis bonis, et adulta viribus Dalmatiae, omnibus quoque tra* €tus ejus gentibus in societatem adductis, constituto arma corri- puit. — Gentium nationumque, quae rebellaverant, omnis nu- merus amplius DGCG. millibus explebat. GC. fere peditum col« ligebantur armis habilia; equitum novem. **
quamqu. saepius revocaretur] Dio c. 51, à AjWoveroc, Ümo- wTíUSXg ig Tív lifégiov , cog buywSévra j«sy &y OuxTOrÉwV aUTOUG WQae T5cai, TQiBovrx Os ifsTiT4OsQ, (v dog £Tl TÀEiCTOV EV TOig OmÀoug ET r4 ToU moÀÉj4oU mQo(Qacs: Xj, méjuvst v0». E'egjsaviwóv, A. 760.
instaret ultro ced.] | Ültro jungendum verbo zmstaret, non cedentibus; est enim invicem. lta supra c. 11. ,, ultroque etiam ad- monitus est. rel. Aen. 2, 159. ,, ultro Asiam magno Pclopea ad moenia bello venturam. **
perdom;/to| Pax facta cum Pannoniis a. U. 761. v. Dion. 55. fin. Sed rebellantes perdomiti a. 765. Dio 56, 16. Geterum iz ditionem h. l. bene se habet, quoniam sermo de provincia, AL male ;z deditionem. v. ad' Caes. 54. , sub id fere tempus] | A. 765. Fell. 2, 117. ,, Tantum quod ult- mam imposuerat Pannonico ac Dalmatico bello Caesar manum, quum intra quinque consumumati tanti Operis dies funestaé ex Germania epistolae sequ. * v. ad Aug. 25.
26
4o2 Q, 8:U.ET,O.N EI
/
nemine dubitante, quin victores Cermani juncturi se Pannoniis fuerint, nisi debellatum prius Illyricum esset. Quas ob res triumphus ei decretus est, mul- tique et magni honores. Censuerunt etiam quidam, ut Pannonicus, alii, ut Inviclus, nonnulli, ut Pius coguominaretur. Sed de cognomine intercessit Au- gustus, eo contentum repromiltens, quod se defun- cto suscepturus esset. "lriumphum ipse distulit, moesta civitate clade Variana. Nihilo minus Urbem praetextatus et laurea coronatus intravit; positumqué in Septis tribunal, Senatu adstante, conscendit, ac medius inter duos Consules cum Augusto simul sedit 5 unde, populo consalutato, circum templa deductus
quin victores Germani] Dio 56, 25. wai ivi v4» 'IralMay TH» T8 'Pájs4» aUrXv ógjsosiv &Q&g meocsóóxw4se (Augustus).
triumphus ei decretus| | Dio 56, 17. &ri 72. viw4 TX j45y. AUycU- ecu xal v4 Tifspgi có v& TOU aUrowQarogog Ovoj«a "Qog9écSo: , wal fü rk EmiviYux Aij xt, kÀÀat Tí Tivsg Tij4&E , wal &yiOsg Sv Ty Llay- yovíx TooxaioQógor $30 $060950&v. raUTa yàp am0 moÀÀv Tàv NVyXQu- v9ívray cQiciy à AUvyovaTo; sOéZaro.
quod se defuncto] cognomen Augusti. v. c. 26.
Triumphum ipse distulit] per totum biennium. Triumpbavit enim ex Germania reversus, exeunte a. 765. /JVell.2, 121. ,, im. Urbem reversus, jam pridem debitum, sed continuetione bello- yum dilatum, ex Pannoniis Dahlmatisque egit triumphum. ** y, Masson. vit. Ovid. ad a. 765.
praetextatus] i. e. habitu consulari, mon triumphali, uti Graev. ad h. l. et Oudend., quos vide. Praetexta enim et sella curulis magistratus insignia, triumphi tunica palmata, toga picta et corona laurea. v. Liv. 10, 7. Ita 7ac. Ann. 12, 41. ,, Britanni- cus i praetexta, Nero triuinphali cum veste transvecti sunt. * Fa- bricius tameu ad Don. 48, 16. ubi nostrum locum adducit, prae- textam triumphi s. vestem «egrmóg(Qugov intelligit; ita etiam Bre- inius. j
pos. in. Septis tribunal] Dio 56, x. ad a. 762. & 9& 9: "Tig£etog de vq» "Pápxé, purk TÓs Xrudyvx, i» d NWivtos XovAmOuot wol Tio; Xafivog Üv&TsuCa7/, avewo]kicUw. xal «Ur xal ó AjyovcTog Ég 7ó mQo&cTuc» &mavr4cac, AO cs psT aUTroU ig Tk Xe-r& , xay. TXUSx a&-0 fBW4uaTroc TOV Üjj4OV 3jOTaCATO ' xal J4STÀ TOUTO Ta TS ÀÀÀX TÀ ToogNAoyTA &wi TOig TOIQUTORG £T0/5C5, xai Sáag &TIVIKIOUS QiÀ TOV ÜTATWV,
'TIBERIUS. 403
[18] Proximo anno repetita Germania, quum animadverteret, Varianam cladem temeritate et ne- gligentia ducis accidisse, nihil non de consilii sen- ientia egit. Semper alias sui arbitrii, contentusque se uno, tunc praeter consuetudinem cum pluribus de raiione belli communicavit. ^ Curam quoque solito exacliorem praestitit. Trajecturus Rhenum, com- meatum omnem, ad certam formulam astrictum, non ante transmisit, quam consistens apud ripam ex- plorasset vehiculorum onera, ne qua deportarentur, nisi concessa, aul necessaria. Trans Rhenum vero eum vitae ordinem tenuit, ut sedens in cespite nudo cibum caperet, saepe sine tentorio pernoctaret, praecepta sequentis diei omnia, et si quid subiti mu- neris injungendum esset, per libellos daret; addita monitione, ut, de quo quisque dubitaret, se, nec alio interprete, quacunque vel noctis hora uteretur. [1 9] Disciplinam acerrime exegit, animadversio- num et ignominiarum generibus ex antiquitate TOpes tilis, atque etiam Legato legionis, quod paucos mi- lites cum liberto suo trans ripam venatum misisset, ignominia notato. Proelia, quamvis minimum for- tunae casibusque permitteret, aliquanto constantius inibat, quoties lucubrante se, subito ac nullo pro- pellente, decideret Jumen, et exstingueretur; con- fidens, ut ajebat, ostento, sibi ac majoribus suis in omni ducatu expertissimo. Sed, re prospere ge- sta, non multum afuit, quin a Bructero quodam
repetita Germania] | A.765. Fell. 2, 120. Dio 56, 25.
deportarentur| i. e. navibus trajicerentur, — Al. deponerentur; quod probarunt Burm. et Ernestius, interpretantes: deponeren- tur e vehiculis ad fluminis ripam, ut navibus imposita transvelie- rentur, quod nimis quaesitum videtur.
Legato legionis] Legati praetorii singulis legionibus prae- erant, consulares totis exercitibus. Illorum inde a Caesaris tems pore frequens mentio, v. Ern. ad h. l., Lips. ad 7«ac. A. 2, 56.
& Bructero] De Bructeris v. Tac. Gexman, 25. cf. Cellar. Geogr. ant. 2, 5. p. 469. et 469. IN, l. vulgo a Ru£heno v. RAa-
404 €. SUETONII
occideretur: cui inter proximos versanti, et trepi- datione detecto, tormentis expressa confessio est co» gitati facinoris. [20] A Germania in Urbem post biennium regressus, iriumphum, quem distulerat, egit; prosequentibus etiam legatis, quibus triumpha- lia ornamenta impetrarat. Ac priusquam in Capito- lium flecteret, descendit e curru, scque praesidenti patri ad genua summisit. Batonem, Pannonium du- cem, ingeutibus donatum praemiis, Ravennam. transtulit; gratiam referens, quod se quondam, cum exercitu iniquitate loci circamclusum, — passus esset evadere. Prandium dehiuc populo mille meu- sis, et congiarium trecenos nummos viritim dedit, Dedicavit et Concordiae aedem, item Pollucis et Ca- storis, suo fratrisque nomine , de manubiis, [21] Ac non multo post, lege per Consules lata, ut provin-
feno. RKuteni Gzlliae sunt populus, de quo v. Cellar. 2, 2. P. 19I« cf. Oudend. ad Lucan. 1, 402.
triumphum — egit] A. 765. v. c. 17.
Batonem) Duo. erant Batones, alter dux Breucorum, inter- emtus a Batone Pannonio a. 761., in cujus potestatem venerat, v. Dion. 85, 54. alier hic ipse Pannonius v. Desidiates Dalmata, ut dicitur Dion. 55, 29-, qui post grave bellum Tiberio se dedi- dit, auctore Dion. 56, 16. ell. 2, 114. a. 7605. cf. Ovid. ex Ponto 2, 1, 45.
,»Maxima pers horum vitam veniamque tulerunt, In quibus et belli summa caputque Bato. **.
Concordiae aedem]: Dion. 55, 9. dicitur Bal. Jan. a.747., qui- bus consulatum iniit cum Cn. Pisone, Tó 'Ojovésioy. aUrig favrdg $micKksuA&Ga: TQogTéEag, éTwg TÓ TS iÜi0V Wal TÜ TOU Jooucov óvoj« 'aUrg Pmwygapz, et 56, 25. ad a. 764. r6 7s "Osovéstov mà ToU Ti- Bsoiou 29is9095 , xal aUTu 7Ó Te £«sivou Qvopsx , wal TO TOU AooUcov ToU àbsÀQoU xal cs9v«*oroc Emeyga p».
Pollucis et Castoris] Dio 55, 27. ad a. 759. 70 Auegreüosiov à "TiBígiog xa9isQdómag, cU T $avroU «vov Ovojux aUrQ , (RAavéiavoy éxvróv avri ToU KAavbicv, Dik cXv ig TO TOU AU*yoUcTOU "yivog S«TCÍ- 3ci», 2voju&gGag) «ÀÀ& xai vÓ £xsivovy (Drusi) $m&ygaws. Nunc dee nuo videtur exornatum fuisse hoc templum de manubiis.
non multo post) sc. post dedicatam Concordiae aedem, exor- natam Castoris er Pollucis. Referenda videtur haec lex, qua pro»
TIPBERIUSMS Ao5
cias cum Augusto communiter administraret, simul- que censum ageret, condito lustro in Illyricum pros fectus est. — Et statim ex itinere revocatus, jam qui«4 dem affectum, sed tamen spirantem adhuc Augustum reperit, fuitque una secreio per tolum diem. Scio, vulgo persuasum , quasi, egresso post secretum sers monem Tiberio, vox Augusti per cubicularios ex- cepta sil: JMzserum populum AHRomanum;, qui sub tam lentis maxillis erit. Nec illud quidem ignoro, aliquos tradidisse, Augustum palam nec dissimulan- ter morum ejus diritatem adeo improbasse, ut non- nunquam renmissiores hilarioresque sermones, super- veniente eo, abrumperet: sed expugnatum precibus uxoris adoptionem non abnuisse; vel etiam ambi- tione tractum, ut tali successore desiderabilior ipse
«onsularis potestas Tiberio data, ad a. 764. vcl initium a. 765. Vellejus enim 2, 121. pxoxime ante triumphum narrat, ,, Senatum populumque Romanum, postulante patre ejus, ut aequum ei jus in omnibus provinciis exercitibusque esset, decreto esse com- plexum.'* v. Kraus. ad Vell.l c., Pasium ad Ann. Baron. T. L p. 9: sequ.
simulque censum ageret] v. ad Aug. c. 27. cf. Ej. c. 97.
in Hllyricum] v. Aug. c. 97.
fuitque una secreto] v. ad, Aug. c. 98. £n.
sub tam lentis maxillis] ^ Compaset eum cum bestia, quae non necat tantum, sed lento cruciatu necandos vexat. Dicit, quam saevam ac lentam naturam 'Tiberii vocat auctor c. 57. Pro erit al. edit, mero vitio.
Nec illud quidem ignoro] Dio 56,45. vocotrov 9' oj» cà CUj4- ma) &ÀÀWAwy Vi«w&yxav (Augustus et Tiberius), were Tiy&g xci ig Tí» Ájyoucrov UmomTT&UGo:, Oti SÉemir4Osg T0» TiBigiov, xairsQ £U sibi ómolog Xv, Oi&Box ov &méíózibsv , iva aUTÜg sübclqi. TaUTa jukv $3 oj» ÜDorsgo» $iaSQosi» 3o£ayro. Tac. A. x, 10. ,zne Tiberium quidem (dicebant) caritate aut Reipublicae cura successorem ad- Scitum ; sed quoniam arrogantiam saevitiamque ejus introspexe- rit, comparatione deterrima sibi gloriam quaesivisse, Etenim Augusttís, paucis ante annis, quum Tiberio tribuniciam potesta- tem a Patribus rursum postularet, quamquam honora oratione, quaedam de habitu cultuque ct institutis ejus jecerat, quae velut vexcusando exprobrare **
406 €. SUETON/ZAI
quandoque fieret. Adduci tamen nequeo; quin exi- stimem, - circumspectissimum . et prudentissimum Principem , in tanto praésertim negolio, nihil teme- re fecisse; sed vitiis virtatibusque Tiberii perpensis, potiores duxisse virtutes: praesertim quum et, Ze- publicae causa adoptare se eum, pro. concione jura- verit, et epistolis aliquot, ut peritissimum rei mili- taris, utque unicum populi Romani praesidium, pro- sequatur. Ex quibus in exemplum pauca hinc inde subjeci. Z'/ale, jucundissime Tüberz, et feliciter rem gere, ipo xod vois Mcucaus ovexvwyay. Jucundissi- me, el, ita sim felix , vir fortissime, et dux yoyur- porars, vale. Et, Ordinem aestivorum. tuorum! go vero, mi Tiberi, et inter tot rerum difficulta- les, wx TocuUTWY Qovdupiav TY 0TQaTEUOMÉYRy , TOT. poiuisse quemquam prudentzus gerere se, quam tu gesseris, existimo. Ji quoque, qui tecum fue-
&aol xxi rait Mosca:g] Haec verba, quae vel desunt in Mss., ut plerumque Graeca, vel corrupte leguntur, varie tentata sunt a viris doctis, maxime ob Musarum, quae inepta h.l. videbatur, mentionem. "Turneb. conjecit aAà ergacwy&v v. dgiTs erQaTWyGy , Salmas. £oí v& wal TOig fj4oig v) aQuvTS GTQU T4y&v, Lips. iaoi xci Aacig voig Coig, Casaub., relictis Musis, WpicTa GrQaTWyGv, Oudend. euol xai Toig gei; coi s c7Q., DBre- mius £4ol xai 7cig GTQaTcl; àQ. CQ. insistentes fere vestigiis cod, Memm., ubi corrupte $j40; xai Tai j0vicag Oi; r8 G7TQ. , quibus addere quis posset: £o xai 'Pojaíog v. roig Pwjaxiotg argarwyüv v. àgigrx arg. Sed salva est, puto, vulgata. Laudat Augustus et artem militarem Tiberii sibi praestitam, et studia, inter arina . Musis dicata, neque inepte comparant locum Jorat. Od. 5, 4, 57. Postea pro vojujuorars al. s0BevAécraTs. Casaub. ex illo conjicit eyovipssorars d. €. "yvijcioraTé , V. 40vijAdürare i. e. constantissime et fortissime , ex hoc suvécrars. Vulgatum de perito, idoneo inter- pretatur Ernestius, laudans Wesseling. ad. Drodor. 1, 6., ubi «ag TOig Vous T&TOIg TÜV T£ QucioÀUywv wal Tv iOTOQuudiy.
éa2v|iay] Oudend. e: Wolf. praeferunt àrgeSujsíav. ex Memmiano. Versus: ,,|Unus homo sequ.** notus est ille Ennii de Fabio, posuitque Áugustus z2;/Zando pro cunctando, ut monuit jain Wolfius. ,
1 *
TIBERIU S. 407
runt , omnes confitentur, versum illum in te posse dici:
Unus homo nobis vigilando restituit rem." Sive quid incidit, de quo sit cogitandum dilrsgen- iius, sive quid stomachor, valde, medius fidius, Tt- berium meum desidero: succurritque versus tlle Ho- znericus:
Tovrou d' focrepévoro, wal iw vrvgós ciOopiveo
"Ape vooTücoupev, mre vrígi cid vorou. "tlenuatum te esse continuatione laborum, quum audio et lero, Dii me perdant, nisi cohorresctt cor- pus meum: teque rogo , ut parcas tibi: ne, si te languere audierirus , et ego et. mater tua exspiree mus, et de summa impera sui populus fiomanus pe- riclitetur. | Nihil interest, valeam ipse nec ne, si tu non valebis, Deos obsecro, ut te nobis conservent, et valere nunc e£ semper patiantur, si non populum Jiomanum perosi sunt. [22] Excessum Augusti non prius palam fecit, quam Agrippa juvene interemto. Huuc Tribunus militum custos appositus occidit, le- ciis codicillis, quibus, ut id facerct, jubebatur. Quos codicillos, dubium fuit, Augustusne moriens reli-
Tojs-ov 9 éc-.] lliad. zo, 246. Ibi est reUrov ^ écT., et postea Wolf. junctim edidit ssgieibe, quem h.l secutus est Dre- mius.
de summa imp.] Abest de in Memm. probatque Oudend, Mox pro: s £u non valebis al. si tu. modo valebis.
Agrippa juv. interemto] Tac. Ann. 1, 6. ,, Primum facinus novi principatus fuit Posthumi Agrippae caedes, quem ignarum inermumque quamvis fizmatus animo Centurio aegre confecit. ** Jio 57, 5. 794 Avyygix Tav «apoyan , acO Tjj; NáAc c£pN/ag Tid, dmÍxTuyE! xal PA&yS £y , [4X S4 Tg aUTOU TQogr&lsag TOUTO "ytyo- vívoi, &cuvtiÀst TS Tij ÜgàgayTi" OU 44V x«l TiiegQiay TLyX &UTOU &vonjcaro , &ÀÀ' sia roD; dv9Qdymoug Aovyomoisiv, ToU; pív, OTi 6 Advyoucro; «UTóy ÜvÓ T3v TsÀsuTÀw &«txQ4caro" ToUg 0 , Ori Ó 6xa- aiyragxXos » ó T4» (Qeougà» aüroU &ywv, xatvorojucUyTA v: amécQa- Ei» aUToyvwjaoysGag* àAÀeug, (ug 3$ Avia, &AX OUX £xtivog , &xo* Sayriy SWÉAsuCe.
Augustusne moriens] Tac. l. c. ,,Nihil de ea re Tiberius apud
4o83 €. SUETO NII
quisset, quo materiam tumultus post se subduceret; an nomiue Augusti Livia, et ea, conscio Tiberio, an ignaro, dictasset. liberius renunciauti "'ribuno, fa- ctum esse, quod imperasset, zeque imperasse se, e£ redditurum eum. Senatui ratienem, vespoudit; in- vidiam scilicet in praesentia vitans. Nam mox silen- lio rem obliteravit. [25] Jure autem tribuniciae po- testalis coacto Senatu, inchoataque allocutione, de- repente velut impar dolori congemuit; utque non solum vox, sed et spiritus deficeret, optavit, ac per« legendum librum Druso filio tradidit. * lllatum dein- de Augusti testamentum , non admissis signatoribus,
Senatum disseruit; patris jussa simulabat, quibus praescripsisset Tribuno, custodiae apposito, ne cunctaretur Agrippam morte afficere, quandoque ipse supremum diem explevisset. Multa sine dubio saevaque Augustus de moribus adolescentis questus, ut exsilium ejus Senatusconsulto santiretur, perfecerat; ceterum in nullius unquam suorum meccm duravit; neque mortem nepoti pro securitate privigui illatam , credibile erat, **
Livia| Tac. ,,Pxopius vero, Tiberium ac Liviam, illum metu, hanc novercalibus odiis, suspecti et invisi juvenis caedem - festinavisse. **
renuncianti Tribuno] Toc. ,, Nuncianti Centurioni, ut mos inilitiae, factum esse, quod imperasset; neque imperasse sese, et rationem facti redáendam apud Senatum, respondit. **
Jure aut. tribun. pot.| Usurpaverent Tribuni pl. jus, cogen- di Senatus, a. U. 5oo. M. Valerio et Sp. Virginio Css., duce co- naminis lcilio Tribuno. Auctor 2'/onys. 10, Zi. vóv jui) &pmTQo- «S:v yévov &wxÀ«cíag j4ivov xoay oi O4uapxor wUgror, foul» O8 eJva'ya'ysis | "ywojuw &yogsüerv , oUX SEX aÜTOig, aÀA xv UmATwy voUTO TÓ 'yéQxg. ci üs TóTs Üxj«QXor TQUTO» Cv'yxaÀsy &msBáÀovro Tà» BovAsv, 'IwiAAiou c34v -tiQav sigyygcaj&ívou. | Marcus Farro apud Gl. 14, 8. ,,Nam et "TTribunis pl. Senatus habendi jus crat. — Convocati a Tribunis pl. Senatus exempla sunt apud JXion. 41, 15. et 60, 16. ubi ad a. U. 795. xai of OWuagxor, TsÀsu- Tjgavros ev ivóg , aJTol Tiv ysgovsiav , £p TÓ TÓV ÓwuuagyX40ovr& &yri«aTadTZOOi., WairO: TüV UTXTWV TaGQÜVTWY , jSeorzay. cf. Fabric. ad Dion. 56, 47. /
allocutione] Addunt alii de Republica, quod ortum ex se» quente derepente,
Illatum d. Aug. test.) v. Aug. c. 101, et locos ibi allatos.
TIBERIU S. 409g
nisi senatorii ordinis, ceteris extra Curiam signa agnoscenlibus, recitavit per libertum. "Testamenti initium fuit: Quoniam sinistra Fortuna Cajum e£ Lucium filios mihi eripuit , Tiberius Caesar miht ex parte dimidia et sextante heres esto. — Quo et ipsa aucta suspicio est opinantium, successorem asciium eum necessitate magis, quam judicio, quando ita praefari non abstinuerit, [24] Principatum , quam- vis neque occupare confestim, neque agere dubitas- sel, et statione militum , hoc est, vi et specie domi- nationis, assumta, diu tamen recusavit impudentis- simo mimo; nunc adhortantes amicos increpans, ut iguaros, quanta bellua esset imperium; nunc pre- cantem Senatum, et procumbentem sibi ad genua, ambiguis responsis et callida cunctatione suspendens: ut quidam patientiam rumperent, atque unus in iue multu proclamaret, fut agat, aut desistat: elter coram exprobraret, Ce£eros, quod polliciti sint, tar
I sinistra Fortuna] Al. atrox Fortuna.
neque occupare c., neque asere dub.] Tac. À. 1, 7. ;, defun- cto Augusto, signum praetoriis cohortibus ut Imperator dederat; excubiae, arma, cetera aulae; miles in Forum, miles in Curiam coiitabatur; literas ad exercitus, tanquam adepto principatu, misit; nusquam cunctabundus, nisi quum: in Senatu loqueretur. * Hoc est Ggeré il. e. exercere prircipatum. cf. Dio 57, 2. De voc. species v. ad Caes. 77.
impud. mimo] lta emendavit vulg. imp. animo Gronov., pro- bantibus Dukero ad. Zlor. 2, 14, 7., Ernest. et Wolfio ad h.l. v. ind. in mimus. $i staret vulg., interpungendum saltem esset cura plerisque edd. et Oudend. post recusavit, jungendaque zmp. animo — increpans. — Yalsam enim daret sententiam illud; nam non revera recusavit, sed recusare tantum simulavit. Sed ita etiam inepta esset verborum ambages in zmpud. animo pro impu- dentissime.
|» precantem Sen. — suspendens] Tac. 1, 11. ,, Plus in oratione
dignitatis quam fidei erat; Tiberioque etiam in rebus, quas non occuleret, seu matura, sive assuetudine, suspensa semper et ob- scura verba; tunc vero nitenti, ut sensus suos penitus abderet, in incertum et ambiguum magis implicabantur.'"* cL Dio 57, 13 €t 2.
410 C. »8 UE T-O:.N'R I
de praestare: sed ipsum , quod. praestet , tarde pol- lieri. 'landem quasi coactus, et quereus, miseram et onerosam injungzi sibi servitutem , recepit impe- rium; nec tamen aliter, quam ut, depositurum se quaudoque, spem faceret. Ipsius verba sunt: Dun ve« niam ad id tempus , quo vobis aequum possit videri, dare vos aliquam senectuti meae requiem. |25] Cun- clandi causa erat, melus undique imminentium dis- cruninum: ut saepe, /upum se auribus tenere, di- ceret. Nam et servus Agrippae, Clemens nomine, non contemnendam manum in ultionem domini com- pararat: et L. Scribonius Libo, vir nobilis, res novas
Ipsius verba sunt] Dio 57, 8. wal voAXewig "ys 's'ysy OTi ,, As- emór4e MtV Tüy ÜoUÀwv, aUTOwpaTuQ Os Tüy CToaTiwTUy , Tüy Ós O5» Aormüy mgówquróg ijui." sÜyETÓ T£, ÜCÓwig TOi0UTÓV TIL XQa TÉGOL cocoUToy ^al QAcat xal &Q5ar ygóvov , Gcov àv Td OxuoCci Cuj«sex. Post suzt additur vulg. 4aec, quod delevi cum optimis codd. et Oudendorpio.
lupa se aur. tenere] | Terent. Phorm. 5, 2, 21. ,, quod ajunt, Auribus teneo lupum; nam neque quomodo a me amittam invenio, neque uti retineam, scio, * ubi Donat, dat proverbium Grae- cum; rüy urüy 4v vüv ÀUWov, oUT sot, ovr sive: Dvajaau, ubi interpretatio ab eo, ex quo Donatus hausit, addita videtur, quemadmodum etiam in Terentio versus: z47) neque — scio spue yius a Bentlejo judicatur.
Clemens nomine] Rem narrant Tac. 2, 59. sequ. Dio 57, 16. xay «d aUrQ &r& (a. 769.) FAWjasuc 7i5 , 9oUAóg re ToU ' Aeygirmov "ye- ejas xai v Xai TQO6e00Xüg xUTU, £TÀACATO aUTÓg SA&iVOQg &iVAl, xai £g riw l'«Aaríay 89v, ToÀÀoUg |&zV fvraUJa, moÀÀoüg 9s xai £y v5 raki QcTsQoV c-Qocémor4caTO" xai TéÀog xai tmi TX» '"Pájuwv diguu4q8 , dj wal Tiy mom TUQxV j4oVAQXiaw amoAYywópsvog" TagQacTojaóe yc 75 07) £Tl TOUT:D TüV £V TU GGTEL, Mai CUXvXy AUTO TQogriSse pévav, 6 Tipígiog coQía adrü» 01& TwvwY, dig wai và Sktivou (gos yoUvTUV, $ytipdcaTO.
L. Scribonius Libo] 'Tac.2, 237. sequ., a quo dicitur Libo Drusus e familia Scriboniorum. Dio 57, 15. AoUwicv ExgiBivioy Aipava, vsavicxo) süTaTQióWv, OcfavrX Ti VEWTEQiOR , TÉWG jA4EV &Q- Quto, cÜX ExQIVS , voc4gayTx 0b £i Üdvarov, Sv TE Gbij4TOD( xara e7iygq (ómolo ai rüv BovuAsuTO) "yuvaixeg xgüvrat) Bg T)V "ytpoucíay &gexójicE wol £TROA avo[oASC Tivog "ysvoMtvgg £avTOV TQcaTEXQM" var2, ai T&ÀtUT4GayTA SÜÓUVS, TÁ TS XQ/j«aTa aUTOU TOig M&T'yÓ-
TIBERIUS &11
clam moliebatur: et duplex seditio militum, in Illy- rico et in Germania, exorta est, Flagitabant ambo exercitus mulla extra ordinem: ante omnia, ut ae- quarentur slipendio praetorianis. —Germaniciani qui- dem etiam Principem detrectabant, non a se datum, summaque vi Germanicum, qui tum iis praeerat, ad capessendam Rempublicam perurgebant, quam- quam obfirmate resistentem. . Quem maxime casum limens, parles sibi, quas Senatui liberet, tuendas
Qotg 8Owxe, xal Quciag £v. aUTi OUX SayToU jóvov EysuX , GÀÀX wal ToU ÁAU^oUcrou, ToU T& caXrQüg a)TOU ToU lovAiou, xa9&msQ ToTE 8üsüoxTo, Vy4QucSvai émoigc:. Res et ipsa'ad a. 769. pertinet. duplex seditio militum] | Utramque Tacitus Ann. l. 1. narrat, Pannonicam trium legionum cep. 16. ad 50., Germanicam octo legionum cap. 51. ad 50., ad a. 767.
Flasitabant — praetorianis) Flagitabant, auctore T'ac. 1, 17. » Ut singulos denarios mererent; sextusdecimus stipendii annus finem afferret; ne ultra sub vexillis tenerentur, sed iisdem in castris praemium pecunià solveretur. ^ Àn praetorias cohortes, quae binos denarios acciperent, quae post sedecini annos penati- bus suis reddantur, plus periculorum suscipere ? sequ. '* cf. c. 26. ubi: ,, Clemens Centurio orditur de miscione a sedecim annis; de praemiis finitae militiae; ut denarius diurnum stipendium fo- ret; ne veterani sub vexillo haberentur. Non prorsus igitur aequari stipendio praetorianis voluerunt, quum ii binos denarios acciperent, ipsi singulos postularent. v. interpr. ad Tacitum. cf. ad Caes. 26. de militum stipendio notata. De seditione legionum Pannonicarum v. etiam 42/0 57, 4.
G:rmaniciani quidem] lta optimi editores interpunxerunt pro: Germaniciam,, — Quidam sequ. vel Germanicianis, aliisque scripturae vitiis, quae enumerata vide apud Burm. et Oudend, — Germaniciani sunt milites legionum, in Germania bellantium. v. ind. Zutrop. 7, 11. à. Germanicianis exercitibus. Yta Jllyriciani et Urbaniciani dicuntur. De seditione praeter Tacitum 1, 51. sequ. JDio 57, B. oi 0s &» 5 l'sgjuavia xai T0ÀÀoi bik TÓ» TÓÀsjsov 39Qou- cpívor, xai c0» l'sguavi«óv xai liaícaga xai 0X) roO "Tifsoiou xQsirtw óQUvTsg OvT&, OUDEy tj£TQlaQoy * aÀÀk TÀ aUTÀ TQoOTtiVÜM&- yot, Tóv T£ lipigiov f«axwyóguzav, xai Tóv l'guaviuóy aUTe«QAroQa &T£xkAAscay.
obfirm. resistentem) Tac. c. 54. ,, Sed Germanicus, quanto summae spei propior, tanto impensius pro Tibexio niti sequ. '*,
412 C. SUETONII
in Republica depoposcit: quando universae sufficere solus nemo posset , nisi cum altero, vel etiam cum pluribus. Simulavit et valetudinem, quo aequiore animo Germanicus celerem successionem, vel certe socielatem principatus, opperiretur. ^ Compositis seditionibus, :. Clementem quoque Íraude deceptum redegit in potestatem, | Libonem, ne quid in novi- iate acerbius fieret, secundo demum anno in Senatu coarguit, medio temporis spatio tantum cavere cone ienius. Nam et inter Pontifices sacrificanti simul pro secespita plumbeum cultrum subjiciendum curavit: et secretum petenij, non nisi adhibito Druso filio, dedit: dextramque obambulantis, veluti incumbens, quoad perageretur sermo, continuit. [26] Verum
quando universae — pluribus] Tac.1, ar. ,,in civitate, tot ilustribus viris subnixa, non ad unum omnia deferrent; plures facilius munia Reip. sociatis laboribus exsecuturos '* verba Tibe- yi in Senatu fuisse dicit. .Dío 57, 2. c& T4g aàpx53; Spyw mTOvra Qrorxdy, jovsiTO j44Osv «UTZG OtiOSai. Wi TO J4SV TQÜTOV WAi TACXV «UT4v OiX TS 74v WÀudaV (85 "yàp wel TsvTN4OVT& GTQ Eysyóvsr) wal 9/ ap BAveriay (v. c. 69.) — iZierac9a: dASysv. STtiTa DE WkoiywvoUg TÉ TiJxQ wal CuVAQX0oVvTXG, OUTL "yS X&i TàVTaV WwaÓDüraL, wemtQ 5V 6ÀryaQxía, &ÀX sg vQía uíQ véjuwv aÜTX4v » vTs(* Wal TÓ jv aUTOG SXEiw ZZiov, Tüw Os £érípey AAÀOIg maQsyQst. xv Os raUTA EV Ja$V , 3] 6 Pójsn wai 9» 4AÀ54 "IraÀix, ériQov 86, rà GTQaTÓTSDA , Wai ET&QOV,- f Àorrol vorioci.
fraude deceptum] Tac.2, 40. ,,dat negotium Sallustio Cri- spo; ille e clientibus duos (quidam milites fuisse tradunt) deligit, atque hortatur, simulata conscientia adeant, offerant pecuniam, fidem atque pericula polliceantur. Exseguuntur, ut jussum erat. dein speculati noctem incustoditam , accep:a idonea manu, vin- . etum, clauso ore, in Palatium traxere sequ. ** v. Dion. supra cit.
secundo demum anno] A. 769. quum imperium adeptus esset a. 767. v. Tac. et Dio locis supra citatis.
secespita] — Festus dicit fuisse ,,cultrum oblongum, manu- brio rotundo, eburneo, solido, vincto ad capulum auro, argen. toque, fixum clavis aeneis, aere Cyprio , quo Flamines, Flamie nicae virgines, Poniificesque ad sacrificia utebantur. * Imaginem exhibet de la Chausse de insign. Pont. Max. tab. 7. (Thes. Graev. Tom. V. p. 216.)
TIBERIU S 413
liberatus metu, civilem admodum inter initia, ac paulo minus quam privatum egit. Ex plurimis ma- ximisque honoribus, praeler paucos et modicos non recepit. Natalem suum, plebejis incurreniem Cir- censibus, vix unius bigae adjectione honorari passus est. 'l'empla, Flamines, sacerdotes decerni sibi pro» hibuit: eiiam statuas atque imagines, nisi permittente se, poni: permisitque ea sola conditione, ue inter simulacra Deorum, sed inter ornamenta aedium, po- nerentur. ntercessit et, quo minus in acía sua ju»
civilem — egit] Dio87,7. à V od» oU0ky dri vsdtsQOy 3yyy£AAero, &«AÀà xc(QaÀGg c&yT& rk T&v "Poj«aíoy Sg TA49 X'ysjkovsiav aUTOU Cuvys" Qoóv4os* T9» Ts àpxiv oUbsy iti sipwvsuójssvog UmsüsEaTO, wai £P TouS0s aUi» rQÓóTUw, £Q' Ómov ó l'sqjuavióg $294, ÜUyyosyty. aUTO& j43V *aS' éavtóv 9 Tt 7) oUOsv ivQuTTS, TàyTa 9B 0 xal Tk CpuxQóTaTX dG v& Ty "ysQouciay ég&(Degs , wai Swsiy4 &xoivou. Hoc est civilem agere, s. meminisse, civem se cum civibus versari, et pauío minus quam privatum i. e. tantum rion privatum,
Natalem . suum]
XVI. Kal. Dec. v. c. 5. — Dio 57, 8. xal eUTw 'ys Dik m&vrwV Opkolwg O4MOTIMÜS YjV, WQTS OUTS 8) TOig 'ySV&- SAÀioig aUTOU "yiyvscSai Tr maQX TÀ wc9soT4WOg Ev$TQsTSy, EL Seriug etiam Tiberius eos lionores non admisit, ut narrat Id. 58, 12. ad a. 794. cU ux» ov9 6 liégrog cQ0g4ZzaTÓ Ti, &ÀÀwv aUTQ TOÀÀQV Ny4QuaSévruv, xai (xw; «ÜTÓg TS maTiQ Tj; TaTQidog TÓTS "ys Agi. TX 0voj««Qs0Daí , wai rk "ysv&O)ix auTO) Üfna TB TJ iTTGV Aj4iAAaug xal $cTi&GE: Tjj; "ytgouCimg TijMrO. AÀÀk xal TQOWyoQeUcsV av2igs jax93v& juwOsy Tot0UTov Spwysic9a:. — Plebeji autem. Crrcenses, distin- guendi a magnis s. Romanis, de quibus dictum ad Aug. 25., ede- bantur ab Aedilibus plebis in Circo Flaminio mense Novembri medio, ut adeo in Tiberii diem natalem inciderent. Plura de 1is v. apud Zulenger. de Circo Kom. (Thes. Tom. VIIII. p. 615.) Templa] Dio 57, 9. oov csj«bviCj4x aUTU cUX OTwg aUSaips* Tov, &ÀX cUb' dÀÀwg TóTs *yo trégsvícÓS" oUTs tixiva ili» aUo oU9svi 75004, dvTIWQUS "ykp TaQoyonjx &TWyCosUCE, Ja3TE TÓÀEL JAXT. jóiórX ToUTo Toii. QocíD£xs j&tv 'ykQ TZ AvoQQ4OEt CTi, V JM Py FeiTQtVe | mQorsmeims DE ÓT:, ,, 00v ETITQE uU. '' quo minus in acta sua juraretur] Tac. À. 1, 72. , neque in acta sua jurari, quamquam censente Senatu, permisit; cuncta mortalum incerta; quantoque plus adeptus foret, tanio se ma- gis in lubrico dictitans. ** JDio 57, Q. oU9' GTsQ &Évi T8 709 ÀU'ycU- €T ÜtUgo asi Sv T7 mQdty c6U sTovg; Wj4éQa , xal STi TOig AÀAO:g TOig M4ST' àxSivOV &gfacis — $Bmí T& TOi? TÜ wQgaTog àbi &yOUCiy $$ avaywHg
Ax& € SUETONII
raretur, et ne mensis September, "Tiberius; Octo- ber, Livius vocarentur. Praenomen quoque IMPE- RATORIS, cognomenque PATRIS PATRIAE, et civicam in veslibulo coronam recusavit. |ÁÀc ne AU- GUSTI quidem nomen, quamquam hereditarium,
eytyverau, TA T8 TQayDfyrx UT. aUTUV XX] Tk vay 9400jusva ÜmO TV &si QÀvrwy Ognoig rici BefarctoSai* oUbs roUTO TÀ "y& rp EQ. &xy- Tj vweQisiÓs "ySVOj«svov* xwaiTrOr £i Taig TOU ÁU'yoUcToU TQAEsCI TOUG TE &ÀÀovg v&yrag wQxoU, xai aUTOg wjavu&. V. Fabric. ad h. l. et Haz- Sen. de jurejurando veterum (Thes. Graev. Tom. V. p. 843. sequ.). I | ne mensis September , Tiberius] Quum Novembii natus esset, videretur legendum potius: ,,ne mens. November , Tiber. Septem- ber, Liv. vocaretur, wti placuit Casaubono, atque ita Jo 57, iQ. To 98 ys l.Bigiw 7326 BovAQg £yxeafvqgg» xai TóV "yovv juvat v0» NoéíjgBQiov, £v ( TZ $9 imi Ofxa tyeytvv4ro, Tiféguov xaÀscJa: aZi0UcWg, 5, xal Tí, SQu , mOnjTsT8, ày Oskargsig liaícapsg *é»wwrou;* Sed recte Oudend., Suetonium aliam sequi senten- tiam, dicit, sc. Septembri hunc honorem datum, ut Sextilem, Augustum appellatum, insequenu. . [ta ipse Sexüilis Augustum nomen non acceperat ob diem Augusti natalem, qui in Septem- brem incidebat, sed ob alias causas, de quibus v. Aug. 51.
Praenomen qu. Imperatoris) JDio 57, 2. 8g v8 Tà CTQaTÓmtÓX xai $g Tà 89y TàvT& dg aUTOWQarwQ sUSUg &mO T; lNuÀxg &TÉcTEIÀEs M3 APyav aUroxQáTwQ &ivar. VuQusz9sy "yo aUTQ xai TOUTO J4ETX TOV &ÀÀwv óvo[4&rwv oux £ÓéZaro. Addit autem auctor praenomen Im- per., quoniam iií eo singularis hujus tituli vis erat, longe diversa ab eodem alicujus nomini subjuncto. v. ad Caes. 76. A militi- bus sensu antiquo Tiberius etiam hoc nomen admisit. v. Dion. 57» 9. ad cap. 27. citat. cogn. Patris Patriae] Dio 57, 8. có «s v0U margüg T5; TaTQi- $oc TQó;Qx|4« mayrtAGg $udGgaro. cf. 59, 13. supra cit. Tac. 1, 72. » Nomen Patris Patriae Tiberius, a populo saepius ingestum , re- pudiavit. *
civicam in vest. coronam] Decretum fuerat, auctore Dion. 55. 16. , in honorem Augusti, ró rs ràg 0&Qvag 90 rà» BaciAsiwvy &UTOU mQoTi9&OSat, xai TÓ iy GTÉ(Qavoy TOY ópUivov UmtQ aUTdV ag- Tàc9ai. Hanc coronam querzia: s. civicam, ob servatos nimirum cives Augusto datam , celebrat Ovid. Metam. 1, 562. Fast. x, 614. Trist. 5, 1, 56. cf. Faler. M. 2, 9. fin.
ne Auzusti quidem] Dio 57, 2. xai và» wA5gov ToU Av*yoUcTovU Aafhás, T3» £zí4Àxci» aUTOU TaUT4v oUXx S9:ro, ct C. 8. xai TÓ TOU AvyoUecov TQUcQxJaa oUX &máSsTO páv, (eU yàg vaQiS$vai mor?
TIBERIUS 415
ullis, nisi ad reges ac dynastas, epistolis addidit. Nec amplius quam mox tres consulatus, unum pau- cis diebus, alterum tribus mensibus, tertium absens usque in Idus Majas gessit. [27] Adulationes adeo aversatus est, ut neminem Senatorum, nisi aut offi- cii aut negotii causa, ad lecticam suam admiserit;
ziacs) Aeyójsvow 9' àxoUwy, wai »paQijuvo» &yavymáewwy , KQspa" xai óc&xig "ye BaciAsUci TiCiy ETEUTEÀÀR , x«i Sweiyo "Qogsvé^yga (De, «à 9' óÀov Kiaicag, icri 9' Gr xal D'eguavinóg , 8x Tüv mà ToU l'*g- Iaxy oko pay évre 3 Ho-s cdd TÉ Tis "yteovciag, xarà TÓ aQyaioy, xai 0 iavToU GVojs& CETO.
Nec amplius quam mox) — Al. quam omnino. lud, quam- quam duriore verborum ojdine, unice verum. Non enim ser- mo de omnibus omnino Tiberii consulatibus, quum duo jam ante imperium gessisset , primum a.74ái., alterum a. 747. (v. supra ad c. 9.) sed de iis tantum , quos imperium adeptus recepit,
unum paucis diebus] À. 771. cum Germanico. Tac. A. 2, 55. cf. Fabric. ad Dioz. 57, 20. Suffectus est e mense adhuc Januario L. Sejus Tubero, ut apparet ex luscript. apud Gruzer. 26, 9. de qua v. Ernest. in exc. ad h. l. et Oudend., contra Cuperum ef Burmannum recte disputanites. Nimirum fuit consulatus Tiberii omnino tertius, Principis primus,
alterum] A. 774. cum Druso filio. Tac. A. 5, 21. ,, Sequi- tur Tiberii quartus, Drusi secundus consulstus, pairis etque filii collegio insignis." .D:/o 57, 20. Hunc gessit usque ad ial. April. Quis suflectus ei fuerit, memoriae non proditum est. v. P 3773 Annal. T. 1IJ. p.551. Neminem suffectam, sed Drusum iiim consulatus munia obivisse, statuit Oudendorp. ad h. 1.
tertium. absens] A. 794. quum Capreis degeret, adscito col- lega Sejano, cujus interitum meditabatur. v. ;o 58, 4. et Nostr. iníra c. 65. ubi quintus bic Tiberii consulatus dicitur, ex vera raiione annumeratis duobus ante imperium, N. autem l. legen- dum: usque in FII. Id. MMajas, ex lapide Nolano docent Gaaev. et Oudend., et Wolf. ad excurs. Ern. ad h. 1.
nisi aut off. aut neg. causa] Quod abest a plerisque, n/sz, au- ctoiitate trium codd. restituerunt Oudend. et Wolf. Ille locum sic interpretatur: ,,Noluit, Senatores aut Equitum praecipuos lecticam suam comitari, ut satellites, ac cagaxoAcvSeiv , ut Dio 57, 11. (cujus verba haec sunt: & 96 «ors &wi ToU OiQoov ixojdi- Gero , cU0fva oi maQaxoAouSsiv, oUx O-we (owAsUTAV , XÀA OUO im- mía TüV «Gru, Pix.) Sed si quis oiiicii aut negotii necessarii causa se adire vellet, facile admisit, instar Augusti c. 5.'* Hos
416 6 SUETOSNII
consularem vero satisfacientem sibi, ac per genua orare COHAHLOHN ita suffugerit , ut caderet supinus: atque eiiam, Si quid in sermone, vel in continua oratione blandius de se diceretur, non dubitaret in- ierpellare, ac reprehendere, et cominutare conti- nuo. Dominus appellatus a quodam, denunciavit, nese amplius contumeliae causa nominaret. Alium dicentem, sacras ejus occupationes , et rursus alium, auctore eo Senatum se adisse, verba mutare, et pro auctore, suasorem; pro sacris, laboriosas dicere co&git. [28] Sed et adversus convicia malosque ru- mores, et famosa de se ac suis carmina, firmus ac paüens, subinde jactabat, zn civitate libera linguam
non admisisse, superbiae potius fuisset, ut recte judicat Bremius, | qui tarnen officium à. e. salutationem male explicat.
consularem] Q. Haterium. Zac. A. 1, 153. ,,Constat, Hate- yium, quum deprecandi causa (1. e. sa£isfaczentem- apud Nostr. vs ad Caes. 75.) Palatium introisset, ambulantisque Tiberii genua advolveretur, prope a militibus interfectum, quia Tiberius, casu au manibus ejus impeditus, prociderat. neque tamen periculo talis viri mitigatus est, donec Haterius Augustam oraret, ejus* que curatissimis precibus protegeretur,** qui locns docet, Tibe- rium saevitiam potius, quam modestiam in ea re ostendisse.
Doninus] Dio 57, 8. oics yàg 0semór4v Savrüv rotg $AsvS£por, eUcs xUTOAQATOQX, TÀv TOig OTQaTiÓTOIg , wxÀeiy Eier, et mox: xai moÀkawig *ys SAwyso Ci — Asa móTc [45V Tüy ÜoUÀuv , aUTOKQATOwQ $E Tüv CTQaTiwTOv , Tüy Os OX Aorrüw TgóxQuróg (Princeps) sija. Tac. À. 2, Q7. ,,acerbe increpuit eos, qui divinas occupationes, ipsumque Dom;num dixerant; unde angusta et lubrica oratio sub Principe, qui libertatem metuebat, adulationem oderat. * De voc. dominus v. quae notavimus ad Aug. 53. cf. Lips. exc. ad Tac, l. c.
-adver«sus eium. Dio 57, 9- xai TO qeegiioSat reós Midi (aciQsuxv T8 Yyse 504 ai TÓ TO(0UTOV MM tsoto xai Oixxg £v. aUru moAÀAg écyyov) sWiCT& "QogsTO:siTO. OU0E icTiV yv TiV& TOixÜTXV E(D' áavrq rea» mQocsüsZaTo , waiveo r0v Áj'youcTov wai ev TOUT)p C- ppydvess. TÓ j&EW ^ykQ Qürov oUbíva oU0& cV $-' iwsiyw TivX aiTíay Àafóvro» ixóÀact», A&ÀÀk wal g'ynÀw9tvr&g TiVg , dig xai ETLwQWXxó- TXG THV TUXQjV xUTOU , &T&ÀuC6" cQcióvTog OB TOU Xoóvov, wai TÓVU TOÀÀoUg &£jay&Twcs. CÍ. quae Tc. 1, 72. sequ. de lege majestatis reducta maximaque severitate nue dicit.
TIBERÍU S 417
mentemque liberas esse debere. | Et quondam, Se- naiu cognitionem de ejusmodi criminibus ac reis fla- gitaute , Non tantum , inquit, otii habemus , ut im- gécare nos pluribus negotiis debeamus. |. Si hanc Je- nestram aperueritis, nihzlL aliud. agi sinetis: ornni- um inünicitiae hoc praetextu ad nos deferentur. Exstat et serio ejus in Senatu percivilis: Szquidem locutus aliter fuerit , dabo operam , u£ rationem fa- ciorum meorum dictorumque reddam: si perseve- raverii, 2nvicem eum odero. [29] Atque haec eo no- biliora erant , quod i ipse in appellandis venerandisque et singulis, et universis , prope excesserat humanita- tis modum. Dissentiens in Curia a Q. Haterio, 77zo- $cas, iuquit, rogo, sz quid adversus te liberius,: szcuL Senator, dixero. | Et inde omnes alloquens: JDixi et nunc , et saepe alias, P. C., bonum et sa- lutarem Principem , quem vos tanta et tam libera potestate. instruxistis , Senatui servire debere, et universis civibus saepe, et plerumque etiam singu- lis: neque id dixisse me poenitet, et bonos et ae- quos et faventes vos habui dominos, et adhuc habeo. [3o] Quin ctiam speciem libertatis quandam induxit, conservalis Senatui ac magistratibus et majestate pri- stina et polestate: neque tam parvum quicquam, ne- que lam magnum publici privatique negotii fuit, de quo non ad P. C. referretur. — De vectigalibus ac mo-
hanc fenestram] Ita Terent. Heautont. 5, r, 72. ,,quantam fenestram ad nequitiem pstefeceris. **
hoc praetextu] v. Caes. 5o. Postea plerique ad vos, et pro aliter al. alter vitiose.
Q. Haterio] v. ad c. 27. De ejus morte atque laudibus v. Tac. A. 4, 61. et ibi Lips.
vos habui dominos] In eo, et quod Senatui servire se debere dixit, excessit humanitatis modum.
neque ftam parvum — referretur] Dio 57, 7. aUTóg M89 Wa" $auràüy j 7:3) oU0:y ETQaTTS, Tyra Qs D3 xai TX CjuxgóraTa Bg T? TX» "ysooudiav &f(Dspe , wai sxBiva fwcivow. Quod ad dictionem at- tinet, confert Reitz. Cic. ad Div. 5, 11. ,, ut nullam rem, neque tam magnam neque tam parvam putct, quae mihi aut difficilis,
27
À18 & SUETONII
nopoliis, de exstruendis reficiendisve operibus; et- iam de legendo vel exauclorando milite, ac legio- num. et auxiliorum descriptione; denique, quibus . imperium prorogari, aul extraordinaria bella man- dari, quid et qua forma regum literis rescribi place- ret. Praefectum alae, de vi et rapinis reum, | cau- sam in Senatu dicere coegit. Nunquam Curiam misi solus intravit: lectica quondam introlatus aeger, co- mites a se removit. [31] Quaedam adversus senten- iiam suam decerni, ne questus quidem est. MNegante
'
aut parum me digna videatur.** ^ Ceterum referretur recte expli- cat Oudend. ,, per quosvis relationis jus habentes, civiliter pa- tiente et permüttente. eo, ** contra Ern. temere conjicientem re- Jerret.
monopolis) De monopoliis crebras fuisse querimonias provin- ciales ad Principes, crebraque Senatusconsulta, patet e Pig. H. N. 8, 57. (56.) Est autem rmonopoliMm, quando uni homini v. societati aliquid vendendum permittitur, exclusis reliquis , quo
- efficitur mercium caritas, unde legibus civilibus sunt prohibita. v. Cod. Justin. l. 4. tit. 59. leg. 1.
descriptione] i. e. non uiuo constituendo legionum et auxi- liorum numero, uti Ern., sed dispónemndis edam iis distribnen- disque per provincias. v. ipsum Ern. in CL Cicer. et alter. Ern. in Glossar. Liv. — Ceterum Memm. discriptione, quod jure im- probant Burm. et Oudendorp. Primitiva enim significatio vide- wur: in tabulam-v. catalogum referre, xara^ygaQsu , unde i. q. consti£uere, defimire, et ubi de re ad. varios homines vel partes pertinente sermo , distribuere, dividere.
Praefectum alae] De alis v. ad Aug. 58. ubi tribunatus legio- Hum, ct praefecturae alarum junguntur, qui locus docet, illo tempore majorem locum fuisse praefecti alae, -quam tribuni, quod mutavit Claudius. c. 25.
lectica — aeger] Dio 57, 17. ad a. 770. ojrw waxüg WisksiTO, wgrs iy Cwijemobig xaracTíyg sg Tü Cuvíooiy igkoMiGSTvar VojuiQóe piavov y&e 700 xai TOig aV0QACIV , 9» To0T$ Tig aj/Tüy ac2sydg Ew $xeiGs glor, waTawsijasyov auTOy &g(psQscSar, xai ToUTO xai 6 lipé- i06 Tóts P0008 , xai OrÀPy 39 "yé Tiva £X TOU Gxijemciou mTQOYUN/ac. De iecticarum usu v. Lipsius Elect. 1, 9. , ScAcffir. de xe vehicul. 2, 5. et Fabric. ad Dioz. 57, 15. Le modesta in remiovendis coe miuüubus v. ad c. 27.
Quaedam — ne questus quidem est] Dio 57, 7. xai S «ye TO - píco» TA» éxvTOU "yvdo» iSi» OUX emwg AYT&THIW AUT; TavTÍ Ti
D* X0 BOEURSICUSS, .5 419
eo; destinatos magistratus abesse oportere, ut prae- sentes honori acquiescerent, Praetor designatus libe- ram legationem impetravit . ]terum censente, ut "Prebianis legatam in opus novi thealri pecuniam ad muuitionem. viae transferre concederetur, obtiueré non potuit, quin rata voluntas legatoris esset... Quum
BT. bat ' . í Ld
agéaaíoy dyspasy * (Ve xai Táyayc ia oí 87T1y PE "e nee» TIydV Sore. xal J"yse AUTOS Vipos moÀMbus ióibev. et itus &XEIVog OR 8071 x Ori i$uüTX , SUTL Ü' OTS xal TQ TOG, )] xal Ber" &ÀAoug Ti- ydg, 7 »&i TSÀ&UTaiOg, Tà j4y dvTikQu; ATE(Qaivero , Tk O5 0j mÀe(G (iva 93 j43 90x TX4» voQQaCiav aUTGv a(aigsicSar) SAsys» éTw ,, EZ vyXijup» $TOLpUJAMV , TÀ Wai TÀ àV Pribataipay. *" yai 5 iiy zai ToUro T9 (0X9 TQ íréQu 16XÜV £yX0V, OU jMévTOt Kal S4wÀUOvTO OÍ ÀovrTO] UT. wUToU, Tà $oxoUvra Gic: Aj^ysiy. &AÀà wal moÀÀAwi; Ó j4sy TO E"yte VwOAs), 0i 08 J«&T AUTO) &T&QOy Ti AvÜwQOUvTO' xai >Ly C75 X&i ET8- mXToUV. Xi oU0sVÜ |4éVTOL TaQà ToUTO ÜQyv &igsv.
honori acquiescerent| Fuit, qui mallet: edsuescerent, et pro- barunr Ruhnken. et VVolf., Sed. acquiescere. Suetonio saepius est à. q. operam dare, studere. Yta c. 56. ,, Graeculos, quibus vcl anaxime acquzescebat." . Vitell 14. ,,vatcinante Catta muliere, cui velut oraculo acquiescebat. ** et Tit. 7. ,, amicos elegit, quibus tiam post eum Principes — acquieverunt » praecipueque sunt usi, * quibus singulis locis auctor etiam vacare, operam dare dicere po- tuisset, ut docet index sub operc; ut adeo, si reperissem in ali- :quo libro «dsuescerenz, id glossema poiius habuissem. Reitz. significationem contentum esse hoc etiam loco admitti posse, cen- set. - Sed hoc sensu. semper Latinos dicere: in aliqua re acquie- scere 1. e. quietum esse, illo acquzescere idem esse, quod accum- bere, exempla docent, in Lexicis reperiunda. ; liberam lezationem] v. Clav. Cic. Ind. leg. sub: Julia de le- gationibus liberis.
censente — obtinere n. potuit] le Vorbira docu — 6x iTikQe Ts, JNotandus usus participii prgesentis pro aogiozo , ut Caes, 65. admonens; et ayawóAeuSov, apud Graecos saepius obvium, quam apud Latinos. Quae enim exempla laudat Duker. ad. 7767. 4, 12, 29. vleraque non quadrant, ut monuerunt jam alii, prae:er Ju- Sin. 11, 7. ,, lterato quaerentibus de persona regis , jubentur eum. regem observare ** sequ. ubi auctor dicere voluerat, ut proxime ante, oracula responderunt, sed in scribendo cliud veibum adhi« buit, orationi minus conyeniens. lta m.l. auctor scripsit ceg- sente ob praecedens hégante, quumque pergere debuisset: Sena- dus obiinuit, ut rata v. L, e,, neglecto illo ablaüvo, aptiorem
420 €. SUETONII
Senatusconsultum per discessionem forte fieret, transs euntem eum in alteram partem , in qua pauciores eranl, secutus est nemo. Cetera queque nonnisi per magistratus, et jure ordinario agebantur; tanta Conu- sulum auctoritate, ut legati ex Africa adierint eos, querentes, irahi se a Caesare, ad quem missi forent, Nec mirum, quum palam esset, ipsum quoque eis- dem et assurgere, et decedere via. [32] Corripuit consulares exercitibus praepositos, quod non de re- bus gestis Senatui scriberent, quodque de tribuendis quibusdam militaribus donis ad se referrent; quasi
sententiam addidit, ipsum obtinere non potuisse dicens. Futiles autem sunt emendationes censens, et obtineri non potuit, quarum haec etiam sensum prorsus diversum efílicit. Ceterum v, viros doctos a Burm, et Oudend. laudatos.
Trebianis) Quae ex pluribus civitatibus Italiae, quibus Tre- biae nomen, intelligenda sit, hand deünierim. Trebiam, locum non multum Roma distantem ex Z;v. 2, 39. cum Donato Bur- mannus, Zrebu/lam Mutuscam Sabinorum, quae et Treb/a dicta, Oudendorpius, Trebiam Umbriae, hod. 77eb;, Reitzius dici cen- set. Hoc maxime placet.
per discessionem] Nota res est, triplici modo assensum in Senatu esse datum, vel voce, vel manu, vel pedibus s. disces- sione, ubi ad ejus partem transibant, cujus sententiam probabant, unde: pedibus in al. sententiam ire et ipse usus verbi: accedere ad al. sententiam, turpe denique pedariorum momen. Praeter eos, qui de antiquitatibus Rom. scripserunt, v. Cortium ad RN B. Catil. c. 5o.
assurgere] JDio 57, 11. coUe Te &sl dgyovrag dg iy Óxacvpatía £r(ua, xai Toig ümATOig Wal ÜTaviOTXTO GTóTS Üb aUTOUG OsiTViCo!, TOUTO j4EV , égtévrag c(àg mTpóg T&g SUpag &L:bÉyrTo, ToUTO DÉí, wal &TiO0yTAG TrQoém jum.
quod non — scriberent] quem morem primum neglexisse Agrip- pam, monuit jam Casaub. ex Don. 54, 24. quamque modestiae Agrippae id tribuente. Is: ore eyeave &Qx3v sg TO mUvÉbQuoV rip Ty "EE PM e00£». &Q' ej $5 xai oi jer rud Vójuo TIVE. TO) ixsivou mgóTi XQwjasyor, 070 aUTOl TQ xeive) Er &mécTsÀAÀov.
de trib. quib. mil. donis] Kem narrat Tac. A. 5, 21. ad a.775. »€0 proelio Rufus Helvius, gregarius miles, servati civis decus retulit; donatusque est ab Apronio torquibus et hasta. Caesar ad- didit civicam coronam, quod non eam quoque Apronius, jure Pro- eonsulis, tribuisset , questus magis, quam offensus. * Al. quasi nom
TIBERIUS 421
hon omnium tribuendorum ipsi jus haberent. Prae- torem collaudavit, quod, honore inito, consuetudi- nem antiquam retulisset, de majoribus suis pro con* cione meimorandi — Quorundam illustrium exsequias usque ad rogum frequeutavit. Parem moderationem minoribus quoque et personis et rebus exhibuit,
. Quum Rhodiorum magistratus, quod literas publi-
cassine subscriptione ad se dederant, evocasset, ne yerbo quidem insectatus, ac tantummodo jussos sub- scribere, remisit. Diogenes Grammaticus, dispu- iare sabbatis Rhodi solitus, venientem eum, ut se exira ordinem audiret, non admiserat, ac per servus lum suum in septimum diem distuleraL Hunc Ro-
-imae, salutandi sui causa pro foribus adstantem , ni-
hil amplius, quam ut post septimum annum rediret, admonuit. . Praesidibus, onerandas tributo provin-
omnium — tpse AN Aaberet. WMlale. Verba Tiberii ab auctore re- feruntur. v. Aug. 25.
consuet. antiquam] | Cic. Agrar. 2, 1. ,, Est hocin more posi- tum , iustitutoque majorum, ut ii, qui beneficio vestro imagines familiae suae consecuti sunt, eam primam habeant concionem, qua graüam beneficii vestri cum suorum laude conjungant sequ. '*
exsequias — frequentavit] Dio 57, 131. &Q' évi rivi ry éraigmy vrÀrUTA4cAyT: TÓV i£xw:TAQuOV AÜTÓg &ix&, €t C. 14. xÀxocyópnoog Uxó Tiveg XaraAtDÜsig, TO Gjua aUTOU CUVEEWVEyE.
sine subscriptione] Interpres Dzo 57, 11. roc«Urs4» £witiketav *Pobísv dgxovrs; &viGTsiAavTÉQ Ti aUTG, OUx Urkygajav T5 ivigToÀ4 ToUTO Q3 TO VojuCOjisvoV ; sÜyàg aUTUS moi0Uj4Evoi". agTETÉJA NATO Jasy G(Qag croUOZ , dog xal waxóv ri ópacuy, SA9üvrag O5 oU0ty Orwvoy sipy&carO, AÀÀ' UVroyodWayrag TO tvbáoy àréztj3, ubi comparat labric. PZm. ep. 10, 1. ,, Fortem te et hilarem , Imperator optime, ct privatim et publice opto,** et Brisson. de foyxmulis p. 524. Jure 3gitur improbant Wolfius et Oudend. Ernestii interpretationem de subscriptione nominum,
sabbatis] i. e. septimo quoque hebdomadis die, ut apparet ex sequ. iz septimum diem distulerat. Sabbati nomen a consuetudine cum Judaeis ad Romanos pervenisse, docet hic locus et eec. €p. 95. ,accendere aliquem lucernam sabbatis prohibeamus. ** De celebrato autem a Graecis quoque aliisque populis die septi- mo v. Casaub, ad h. l. et Fabric. ad. Dior. 57, 17. 1
* " kJ , c 304ti, WQTB, ETE(0Y TOTE Oi
- - T^
422 ca svE ST6xT:
cias suadentibus, vescripsitit Bohi paitorie 888^ tónd dere pecus, mon deg plabiro; [55] Paulatim Princi- pem exserutt; praestititque ;. elsi varium" dio; ^com- modiorem tamen saepius et ad utilitates: AMabtéig proniorem.. Ac primo eatenus interveniebat, 'ne quid perperam fieret. | ltaque-et constitutiones" quasdam Senatus rescidit, et magistratibus pro tribunali co- gnoscentibus plerumque se offerebat cons: Hiarium, as- sidebatque jaxtim, volex adverso in parte 'rimori: et si quem reorum clabi gratia, rumor 6586; subitus - derat , muc aut e p j aute quacsitoris tri.
port 0 I1) DU d - ircstusnev] Dio 87, 10. NS E Prgetiac TI WeyveeMrynes *. Ais psMog yovv "Pgures, Xen ca more «UT: TÀEÍQ : TÀ Tera"ylaÉy os £k T AiyórtoU 5c »0x5 Tib BH, AyramécTiiÀsy GTi^ » Ketgsa gat HoU Tà meépava , &AXM oUx axoSUgscSat. BoUAopcat; "t «cf. Oros. 7» 4. et Tac. À. 4, 0. ,,€t, ne proviaciáe novis oneribus turbarentur, atque vetera sine avaritia aut crudeli:ate magistratuum .tolerarent,. providebat.*. Dictum Tiberi mulus illuateeptb Casaubon. ad h.l. et Fabric. ad Dioz. l. c. | ; exseruit] i. e. abditum antea simulationis latebris yactalie et ostendit, Al. exercuit. Sed id jam est im praestitit, Exseruit finem simulatoni impositum, praestitit facta Principi conve. nientia significat, lta manurn veste abditam exsero, deinde ex- seruisse, lactis praesto. pom. ! L Mun interveniebat] | Antea in administranda Rep. omnia magistra- tibus relinquere. videbatur, nullas. sibi partes « aYrogabat. Nunc suam auctoritatem interponere, se negotiis regendis Aamgniscere coeperat. v. Caes, 50. neque Senatu interpeniente,,, et. ind, sub b. v. rescidit — primori| Tac. À. 1, 25. ,, Nec Patrum cognitioni bus satiatus, judiciis assidebat /m cornu tribunalis 'ü. e. m parte gimori) , ne Praetorem curuli depelleret ; multaque eo coram ad- versus ambitum et potentium preces constituta. sed dum veritati
consulitur, libertas corrumpebatur.** Dio 57, 7. inioíra 9: oxaboc
imi Tk TÓV agxóvrun Dinaerseux xai sragexedoUMtupE, v- avrüv, uai axagmylarrog. xal £wslvoug J4S) Ew Tj éaUTUV XdQ« nasi oi &(&t, aUTég Os tmi TOU BaSeov ToU xarayrixQug CpXv xEréEv QU. xa Sio wv, ZAs'ysw OCX £0UX&i AUTO , dg veésbgos. Ceterum recepi cum Oudend. et VVol. jux£im i. e. juxta magistratum cognoscentem (ut postea e TUE tribunali) pro vulg. mix£im i. e. inter judices,
e plano] Opponitur e Eur rbpAe s i. e. ejus, eui quaestio vel V ordisirfs competebát, vel extraordinaria demandata eat, tribus xal. Estigitur: e loco non edito i. e; inter reliquos judices,
TIBER IU $ 423
" V . , bunali, legum et. religionis, et noxae, de qua co- gnoscerent, admonebat: atque etiám, si qua in pu- blicis moribus desidia aut mala consuetudine labarent, corrigenda suscepit. [54] Ludorum ac munerum im- pensas corripuit, mercedibus scenicorum recisis, pa- ribusque gladiatorum ad certum numerum redactis. Corinthiorum vasorum pretia in immensum exar- sisse, iresque mullos X XX millibus nummüm venis-
^
Vreljeionis) i. e. jurisjurandi, quo praestito ad judicialem cal- culum accedebant.
corripuit] i.e. contraxit; minuit, ut Domit. 4. ,,singulos (missus) a septenis spatiis ad quina corripuit. * Ita corripere gra- dum Horat. Od. 1, 5, 33. v:atm corr. Plin. ep. 4, 1. al. de minuta, aucta celeritate, via dicitur.
mercedibus scen.] Tac. A. 1,77. ,, de modo Wasthis Q. e. mer- cedumi scenicorum) et adversus lasciviara fautorum, multa .dc- cernuntur, * ubi v. excursum Lipsii de modo lucaris variis tem-
ribus. Capitolin. de, M. Antonino Imp. c. 1i. ,, Temperavit Scenicas donationes, jubens, ut quinos aureos scenici acciperent; ita tamen, ut nullus editor decem aureos egrederetur. **
exarsisse] De vocabulis, annonae gravitatem significanti- bus, et ab incendio desumtis, v. T'urnzeb. Advers. 22, c. 52. No- tat ormnino exardescere, a parvo initio, ut e scintilla, in maxi- mum excrescere.
(resque. mallos] — Mullus est piscis, qui barbo quoque, Gr. TQoyÀs dicitur, descriptus a Plin. 9, 17. (50.) Tanta. autem lüxu- ria amabant hunc cibum Romani, ut, auctore eodem ZYiz. c. 5x. unum octo millibus nummiim, Cajo principe, emerit Apicius, alium sub ipso Tiberii imperio quinque millibus Octavius, quod narrat Senec. ep. 95., ut adeo, tres mullos triginta millibus ve-
nisse, haud incredibile sit. "Tamen ejicere hoc l. mullos viri do- cti voluere, quod proxime antecedit Corinthiorum mentio, et se- quitur, supellectib: modufn adhibitum. Burm. ideo. conjecit trullas v. trulleos, quod vasorum genus ad Corinthia refert Piz. $4, 2., et memini, eandom conjecturam me legere prius jam in singulari super hi. l. dissectatione prolatam a scholae Quedlinburg. Rectore, ZFinckeuio. Sed haec virorum doctorum conamina ve- nerunt ex inobservantia moris Suetonii saepe notati, quo duobus. membris duo subjungit, quae sibi invicem respondeant, ut adeo h.l. ob immensa Corznt&iorum vasorum pretia, supellectili modum adhibendum, ob £res zullos txiginta millibus HS. emtos, azzo-
&ain macslli quotannis temperandam censuisse dicatur, Utramque .
424 e. SUETONII
se, graviter conquestus, adhibendum . supellectili modum censuit, annonamque macelli, Senatus arbi- iraiu, quotauuis temperandam ; dato Aedilibus nes gotio, popinas ganeasque usque eo inhibendi, ut ne opera quidem pistoria proponi venalia sinerent, Et ut. parcimoniam publicam exemplo quoque juvaret, sollemnibus ipse coenis pridiana saepe ac semesa obs sonia apposuil, dimidiatumque aprum; affirmans, omnia eadem habere, quae totum. — Quotidiana oscu- la prohibuit edicto: ilem strenarum commercium, ne
fem in Senatu agitatam, memorat etiam Tacitus, quamquam non eodem loco, quod et ipsum erro:is causa fuit vinis doctis, Nam À.2, 33. ad a. 769., de vasis, vestibus, supellectle, íamis- lia, et 5, 52. ad a. 775. de coercendo ventris e ganeae paratu, xe- sumendaque Jege sumtuaria sententias in Senatu factas, marrat, v. Ernest. ad Tac. A. 5, 52. et excurs. ad n. l. Prius Tiberii edictum a. 769. commemorat etiam io 47, 15.
dato Jedilibus negotio] De eo intelligo etiam verba Taciti 5 55- ,, auditis Caesaris litteris, remissa Aedilibus talis cura** i, e, ab Imperatore, cui imponere eam voluerat Senatus, ad magistra tus rejecta, lpse enim Tiberius ibi in hlteris c. 54. ,,si quis ex magistratibus tantam indusciam ac severitatem pollicetur, ut ire obviam queat; hunc et laudo, et exoneraii laborum meorum par- tem fateor; sin accusare vitia volunt, dein, quum gloriam ejus xci adepti sunt, simultates faciunt (v. fugiunt), ac mihi relin- quunt, credite, P. C., me quoque non esse oiiensionum avidum sequ. '* Quod enim Ern. ad n. l. egerit, de diversis temporibus sermonem esse, non meminerat vir sumunus, Suetoijum partes singillatim, neque per tempora, sed per species exsequi, ut dice- bat Aug. g. Postea opera pistoria sunt dulciariorum opera (Back- tverk)-
omnia eadem h., q. totum] i. e. nihil interesse, e toto apro . apposito epulentur, an e dimidiato ;- easdem enim esse carnes, eundem saporem, ut recte Ernest. — Cl. Muller. conjicit; omnia eundem sc. dimidiatum aprum. Al. ita scripsisset auctor eum, non eundem.
Quot. oscula prohibuit] non puto ob superbiam, ut ipse etiam hac osculandi consuetudine facilius supersederet , neque ut. faciei morbis occurreret, inde oxiundis, sed ne turp? marium libidini occasio daretur, quam optime noverat flagiiosissimus Princeps.
strenarum commercium] v. notata 2d Aug. 57. Dio 57, 8- Ti- berium Kal. Jan. ad Uxbe plerumque abíuisse dicit et ob alias
TIBERIU SS E33
,
ultra Kalendas Januarias exerceretur. ^ Consuerat quadruplam strenam, et de manu, reddere: sed of- fensus, interpellari se toto mense ab iis, qui potestas tem sui die festo non habuissent, ultra non tulit. [55] Matronas prostratae pudicitiae, quibus accusa- tor publicus deesset, ut propinqui, more majorum; de communi sententia coércerent, auctor fuit. E- quiti Romano jurisjurandi gratiam fecit, ut uxorem. in stupro generi compertam dimitteret, quam se nun-
x
Causas, et, (va j3) apyUgrov map' aUrüv Aapavz" oU0s "ap oUON T0» Aü*youcroy $i TOUTO £-XVs(, Üik TO TOÀÀNV j4ty DucyéQsiay £v aUTG, TOÀÀL) 0s wal AykÀwGiy € t/6 &vribóCsWG "ylyvscSoi, et edi- cto rem abolevisse a. 770. c. 17. ubi: ó $5 0» Tl'.géQiog, 9-509 wai jastà TXV Vovjawvíay TiVEg Ap'yUQiov aUTio TQogNvPyxay, oUT8 SfZaTO, Xa Ti Wal *"ygajsjux sol &UTOU TOUTOU EZéSeTo.
ultra (02 tulit) lta optimi codd., et ediderunt Burm., Ou- dend. probavit VV olfius. Ferre est pati sc. se nba De non redd.dit. à
ut pr: pinqui more majorum — coercerent| vat enim uxor in potestate marit. v. D/enys. Archaeol. 2, 95. &gaprávovea 06 vt eyuv? 9iacT2v Tüv aDixoUjusvoy sA&uBavs, wal TOU j4Eyé2oUg Tg Tij" eíag xUoiov. T& UTa DS Ol Cu'yeysveicg jerk roU àvOpOc £Oi- xaQow. iv cig j» Q2oQk cój.aTOg, wal O màyTwy tÀyiCTOV &pj.aorsjaArav "EAAQ40: QóZsty àv Üm&Qysiv» st Tig olvov eUgs Sein vioUCA yvv$. aj4QórsQa "yxp raUra QupuoUy &xsAeugsy ó 'Pwj«UAog , cj j«ag- TWXTwV. *yvvouKSiwV tüyaTa, QOogay jusy amovoíag agx» vojpicag, j44 94» 95 9oeac. Ob temulentiam etiam matronas a maritis reli- quisque propinquis morte punitas, exemplis probat PZz. H. N. 14, 15. (14.) cf. Heinecc. Ant. hom. a, tit, 10, $, 6. — — Tiberii edicto occasionem dedisse, Casaubonus putet, quod Tac. A. 2, 95. narrat: ,,exactum et a Titidio Labeone, Vistiliae marito, cur in uxore delioti manifesta ultionem legis omisisset sequ. , ** et occasionem quidem dare potuit , gindniquam ibi ex lege Julia de adulteriis quaesitum.
juris. gratiam fecit] i. e. a servando jurejurando liberavit. Id ad Principum jus pertinuisse, docet Cujac. ad Novell. 51. Postea zn stupro compertam auctor dixit significatione, quod ajunt, praegnante, ita ut in corrupta duplex sit notio: reper/a et convicta. Koc enim auctori est compertus, ut docet index. Mül-
ler. tamen comperta, ortum putat ex compendio scribendi pro comprehensam,
426. C SUETONII
quam repudiaturum, ante juraverat. Feminae famo- sae, ut ad evitandas legum poenas jure ac digvitate matronali exsolverentur, lenocinium profiteri coe« perant: et ex juventute utriusque oydinis profligatis- simus quisque, quo minus iu opera scenae arenaeque edeuda Senatusconsulto tenerentur, 1amosi judicii notam sponte subibant. Eos easque omnes; ne quod refugium i in tali fraude cujquam Miet bags affecit.
[ 21:259] 91
ul.) " LE 3 ua
Feminae fam. — lenocinium profiteri coeperant] | Adulterii li- bidinumque graves poemes lege maxime Julia Augusti Impereto- xis constitutas fuisse, vidimus ad Aug. 54. ac in FauiL.Sentent. xec. l. 2. tit. 20., quem locum JZezecc. Ant. l. 4. tit. 1g. $. 51. excitavit, diserte legitur: ,, Adulterii convicias mulieres dimidia porte dotis, et tertia parte bouorum, ac relegatione in insulam. placuit coerceri.'* 1las poenas ut eilugevent, fauosae femiuae le- nociuium apud 4ediles, quibus fornicum cura, profitebantur , ita- que matronarum et numero, et jure excedebant, more jam inter veieres recepto, quum pudore adhuc a tanta infamua absterreri crederentur. (Locus classicus apud 7uc. A. 2, 85. ,, Eodem anno (772-) gravibus Senatus decreüs libido feminarum coercita, cau- tumque, ne quaestum corpore faceret, cui avus, aut páter, aut maritus Eques Rom. fuisset. nam Vistilia, praetoria famiha ge- niia, licentiam stupri apud. Aediles vulgaverat (à. e. lenocinium prolessa fuerat) ; more intcr veteres recepto, qui satis poenarum adversum impudicas in ipsa professione [flagitii credebant. ** ubi v. Lips. not. et excurs,) Sed hoc ipsum eifugium Tiberius iis exemit, quum sic etam exilio puniret, idque postea aeque va- luisse, docet locus Papiuani (a Lipsio án exc. citatus) l. ao. de adult. ,, Mulier, guae evitaudae poenae adulter gratia lenoci- nium ficit, aut operas suas scenae locavit, adulterii accusari da- munarique Senatusconsulto potest. **
-ex juventute — subibant] Utrumque ordinem senatorium dici et equestrem , et alias tritum, et patet e loeis Dionis, ad Aug. 43. citatis, ubi insanam seculi illius cupiditatem, in scena arenaque Operam praestandi vanamque artem ostendendi, mulus illustravi. Ita autem tenebantur illo furore senazorii equestrisque: ordinis ju» venes, ut, quemadmodum Ííamosae íeminae matronarum jure, ita ipsi loco et dignitate in Rep., aeque ac turpi judici notati, eponte exclusi esse mallent, quam ludicris illis abstinere. Hos ipsos, quum abjecto pudore a Rep. xecessissent; civitate etiam ejecit Imperator.
TY Wd ve so 423
Senatori latum. élavum « ademit, quum. cognovisset,
sub' Kalendas Julias demigrasse im hortos, quo vilius post diem aedes in Urbe: 'conduceret: ' Alium et quae- stura removit, quod uxorem, pridie sortitione du- ctàm ; postridie repudiasset. [56] Externas cerimo- nias, Aegyptios Judaicosque ritus compescuit; coa- clis, qui superstitione ea tenebantur, religiosas ve-« stes cum instrumento omni comburere. Judaeorum juventutem , :per speciem sacramenti, in provincias gravioris, coeli distribuit: veliquos gentis ejusdem;
* latum clavum ademit] i. e. Senatu eum movit. v. ind. in c/a- vus, lta scripsit auctor variafidi sermonis causa, quod *sequitur: quaestura removit. Yalendae Juliae locationibus ét conduciioni- bus liabitàtionum apud "Romanos erant constitutae. v.' Burm. de vectigal. é. 9.,. Manut. ad Cic; 'ad Div. 15, 2., Ernest. ad h. l.
pridie sortitionc] ^ Haec omnium codd. est lectio, probata Oudend. et VVolf., interpretantibus de uxore per sortem quasi ludo jocoque ducta, quod convenit levitati hujus tenrporis, ut monet Wolf., et consilio auctoris, qui de cóoercita tali levitate a Tibesio exponit. Sed Memm. habet pridie sortifionem, itaque $uaserat "J'urneb. Advers. r4, 17., explicans: j;E soirtitione pros vinciae quum amplissimas Speraret divitias, uxoris ut pauperis contuberniom despicere coepit. Melius Ern. curi aliis de elasd lege Papia Poppaea intellexit, ut ducta uxore honorem quaesierit; accépto honore uxorem repudiaverit. At Quaestorem jam fuisse; néque adeo tali iraude opus habuisse, recte regérit Oudend. , in dubium etiam vocans. Latinitatem dictionis: przdie sortitionerm;, cui quae exempla opponit Reitzius, mihil probant, quum in omnibus pridie.diei quidem vel festo aut ludo, nunquam rei ali- cui factae praepositum reperiatur. v. VVolf. ad h. I.
Katernas — compescuit) A. 772. T'ac. A. 2, 85. ,, Actum et de sacris Aegyptiis Judarcisque pellendis ; factumquePatrum consul- tum, u£ quatuor millia libertini generis, ea superstitione infecta, quis idonea aetas, in insulam Sardiniam. vekerentur, coercendis illic latrociniis, et, si oó grawia£em coeli interissent, vile da» mnum; ceteri cederent Italia, nisi certam, ante diem profanos ritus exuissent. * cf. JosepA. 18, 5., Philo Leg. ad Caj. p. 569. ed. Mangean. , qui tamen, quum íictis Sejani éxainibus rem trie buat, de $eriori tempore loqui videtur Ernestio ad 1'ac. l. €. nisl erravit Judaeus.
in prov. grav. coeli] in Sardiniam, ut docent loca citata. De TBOIE periculosas gentes in alias regiones transplantandi, v. Fabr.
428 € :; $;UETON TI
vel similia sectantes, Urbe summovit, sub poéna; per- petuae servitutis, nisi obtemperassent, Expulit et iathematicos: sed deprecantibus, àc, se artem de-; situros , promittentibus ,, veniam. dedit, [57] In. pris. mis tuendae pacis a grassaturis ac. latrociniis -seditio- - numque licentia curam habuit, ^ Staliones mnilitum per ltaliam solito: frequentiores; disposuit. || Romae castra constituit. quibus Praetorianae cohortes, vae gae ante id tempus, et per hospitia dispersae, conti- nerentur. Populares iumultus ef ortos gravissime
(x ad Dion. 54, 51. Simtlia sectantes non. esse Christianos, ut Pene visum, annus docet, qui est rg. p. Chr. n.
' Expulit et mathe.) À. 769. Tac. 2, 52. ,,Facta et de ma- thematicis magisque ltalia pellendis Senatusconsulta; quorum e numero L, Pituanius saxo dejectus est,'* ad q. l vide excurs. Lipsii, hoc et alia contra Chaldaeos et mathematicos edicta ex- plicantem. Do 57, 15. r&vrag To)g àÀÀoug (praeter Thrasyllum), v0UG T& ACTQOÀU'yoUg. Wai TOUG "yOxTag, &i TÉ TiVX ctTEQOV Wai ÓTOLV- eU» rQÜTov tjaavTSJ8TÓ Tig, TOUG J4tv Zévoug &9ayáTwCs, TOU; Üb TO-
Aírag, (cot wai TüT& éTi, j4érTà TO "mQÓTsQOV Oéyjun, Or OU mwyé- iuro jo4Oy TOi0UToy Ey TX wóÀR juyTaEigiCa d Sau , BcWy'yé.9noav Ty mÍXYX4 XQJ4tVOi, UmsQdQiCe. Toig "yag TéiSapx*caciv aUrüv aba £009*. Mathematicos vulgum eos dicere, quos gentülicio vocabu- lo Chaldaeos dicere oporteat, G-/. 1, 9. auctor. Adeo autem communis hujus nominis abusus exstitit, ut non ab. historicis modo, sed in ipsis legibus usurpetur, ut docent, quae de male- Jicis et mat&ematicis àn. Codice reperiuntur.
.. Praetorianae. — continerentur]. Quum dispersas Augustus habuisset (v. Aug. 49.), castris conjunxit Sejanus. Hic enim, ut Tac. À. 4, 2. ad a. 776. ,, vim praefecturae, modicam antea, intendit, dispersas per Urbem cohortes una in castra condu« cendo; ut simul imperia acciperent, numeroque et robore et visu inter se fiducia ipsis, in ceteros metus crearetur. * Idem JDjo 57, 19. ad a. 772. quo pertinere res videtur. De castris Praetorianis v. Alex. Donat. de Urbe Roma 1, 15. (Thes. Graev. T. IlI. p. 510. equ.)
et ortos] Dedi cum Burm. lectionem cod. Memm. aliorum- que bonae notae pro vulg. exor/os, ob sequ. ef me orir. Amat enim Suet, repetere e/— e/. Postea orerentur, quod Barm. rece- pit e Memm., scripturae duxi vitium, ut Caes. 64. poteretur, Claud. 13. adoreretur, Recta enim foxma orirentur ab. infun oriri,
TIBERNIU S Áe9
cocrcuit; et, ne orirentur, sedulo cavit. Caede iu theatro per discordiam admissa, capita factionum et histriones, propter quos dissidebatur, relegavit; nec, ut revocaret, unquam ullis populi precibus po- tuit evinci. Quum Pollentina plebs funus cujusdam primipilaris non prius ex Foro misisset, quam ex- torta pecunia per vim heredibus ad gladiatorium mu- nus; cohortem ab Urbe, et aliam a Cottii regno, dissimulata itineris causa, detectis repente armis, concinentibusque signis, per diversas portas in oppi- dum immisit; ac partem majorem plebei ac Decurio- num in perpetua vincula conjecit. JAbolevit et vim moremque asylorum, quae usquam erant. Cyzice- nis, in cives Romanos violentius quaedam ausis, pu-
——— MÁ—
et jore inconstantiam editorum, modo hanc, modo illam formam admittentium , taxavit Ernest.
^^ o Aistriones — relegavit] | .À. 775. secundum Dion. 57, 21. ubi voUp 9s ópyx0Tàc TÓg Tt "dj if4Aacs, x«i qaDapó9i Ty TíxvW4 x6s9ao« mpogóraZev , Ori tág re "yuyalkac cy vvoy , xa] Gráctg Jysi- eov (per factiones theatrales, quibus occasionem dabant, cf. Aug. 45.). Ad a. 776. refert Tac. A. 4, 14.
Pollentina plebs] Intellige PoZentiam Liguriae juxta Alpes, ut dicit PZ. 8, 49., de qua v. Cellar. 2, 9. p. rm De Corti re- gno, a quo Alpes Cottiae nomen traxerunt, v. Strabon. 4, 1, 8. et Cellar. p. 647. sequ.
ex Foro] ubi more Romano cadaver Centurionis honestis- simi depositum et laudatum fuisse videtur. Ern.
vim moremque asylorum] Hanc vim asylorum interpretatur Tac. À. 5, 60. verbis: ,, Crebrescebat Graecas per urbes licentia atque impunitas asyla statuendi; complebantur templa pessimis servitiorum; eodem subsidio obaerati adversum creditores, su- spectique capitalium criminum receptabantur. Nec ullum satis
validum imperium erat coercendis seditionibus populi, flagitia hominum, ut cerimonias Deüm, protegentis., ** Admissis civi- tatum, apud quas asyla ejusmodi essent, legationibus, ,,[acta - Senatusconsulta (ita Z'ac. c. 65.), quis, multo cum honore, i o- dus tamen praescribebatur."* Vere abolita asyla dicere Suetonium, quum modo praescripto vis adem£a esset, quamvis E relictis, Exrnestius in excursu ad h. l. docet.
Cyzicenis| Ademtam iis Jibertatem i. e. aUrovouiav e Dion. 54, 7. notavimus ad Aug. 47. HBestituerat eam Augustus a. 759.,
Aóo €. SUETO N'II
blice libertatem. ademit, quam. Mithridatico bélle merueranL,; Hostiles motüs, . nülla postea expedi- tione suscepta, perlegatos compescuit: nec per eos quidem, nisi cunctanter €t necessario. Reges infe- sios suspeclosque comminationibus magis et querelis, quam vi, repressit. Quosdam; per. blanditias atque promissa extractos ad se, non remisit; ut Marobo- duum Germanum, hHRhascupolim. lhracem , |. Avche- laum Cappadocem, cujus etiam regnum in formam
ENGL
auctore Dijon. 54, 25. Jam Id. 57, 24. ad. a. 777. xai Ko Lond» 3 EeuSepín a Suc , oT: T$ nue TiyAG füseav, xai OTi xai T0 Xeso», e TO AvycUetw Toii) yQ5ayTO, OUX i£sréÀscaV, &Qyof23. "Tac. À. 4, 56. ad a. 278- ,,Objecta publice Cyzicenis inchria ceri- moniarum D. Augusti, additis violentiae criminibus adversum cives Romanos, et amisere libertatem , quam bello. Mithridatis meruerant circumsessi, nec minus sua constantia, quam praesidio Luculli, pulso Rege. JPubZce Reitzius male interpretatur: ,, nom sua solius auctoritate sed consensu Senatus Populique.. *. [d ad- dere non attinebat, quum Tiberius omnia ad Senatum referret. Est: toti Cyzicenerum civitati, non singulis quibusdam civibus, ilh publicam, non his privatam (persósdjche) libertatem, ademit,
y. ind. in publice. — — Muller., mutata interpunctione, suadebat: |
Gusis publice, Àt ve borum ordo ita minus placet.
1247
Maroboduum] Marcomannorum rex fuit, qui eo -duce Bojo-
hemum occuparunt. Ejus ingenium describit JeLj. 2, 10g. Vi- -ctus est a. 770. ab Arminio. wc. À. 2, 46. et^a. 772., auctore Catualda, desertns a suis ad Tiberii misericordiam profugit, a quo Ravennae habitus per duodeviginü annos Italia non excessit, Tac. 2, 62 et 65.
Rhascupolim| De maxima in scribendo hoc nomine varie- tate v. praeter interpretes ad h.l. Fabricium ad Don. 42, 25. et quos ille laudat. Quum fratrem Cotyn interfecisset, per. dolum & Romanis captus inque Urbem tractus, postea Aexsita Hd de- vectus et ibi interemtus est, A, 772. v. J'ellej. 2, 129. Tac. À. 2, 64 — 67.
Archelaum] Hunc accusatum a suis Tiberius juvenis defen- derat. v. supra c. Q. Quum quinquagesimum annum Cappadocia potiretur, invisus Tiberio, quod eum Rhodi agentem nullo offi- cio coluisset, a. 770. Liviae literis Romam evocatus et in Senatu &ccusatus periculum quidem evasit, sed mox, iucertum sponte an
"M: PLA
J'If'Bd€ ROIU.. ÁSr
provinciae redegit. [53] Biennio continuo post ade- pium imperium, pedem porta non exiulit: sequenti tempore,. praeterquam in propinqua op pida, et quum longissime , Antio tenus, nusquam afuit: idque pere raro et paucos dies, quamvis, provincias quoque et exercitus revisurum. se, .saepe pronunciasset , €t pro- pe quotannis profectionem | praepararet, vehiculis comprehensis, commeatibus per municipia et colo- nias dispositis, ad extremum vota pro itu et reditu suo suscipi passus, ut vulgo jam per jocum Ca/Zppz- des vocaretur: quem cursitare, ac ne cubiti quidem mensuram progredi, proverbio Graeco notatum est. [39] Sed orbatus utroque filio, quorum Germanicus
fato, ibi mortuus est, regnum in provinciam redactum, v. Tuc: A. 2, 42. Dion. 57, 17.
profectionem praepararet| | Tta a. 767. auctore Tac. À. 1, 47. ,utjam jamque iturus, legit comites, conquisivit impedimenta (à. e. vehicula comprehendere Nostri), adornavit naves; mox hie- mem aut negotia varie causatus, primo prudentes, dein vulgam, diutissime provincias fefellit. *^ Id. 4, 4. ,, vetus et saepe simula- tum proficiscendi in provincias consilium ** dicit. | Commeatus Ern. et Oudend. non de cibarüs, sed de jumentis vehiculisque, quae certis intervallis mutabantur, intelligunt, atque convenit el signifcationi verbum disponere. GConsenüt etiam Schellerus in Lexico sub voc. commeatus.
- Callippides| ta edidi, non Callpidés, ut plexque. Sine dubio enim RaAAurzi05; ille est, «Gv» Tgavywo0ig) UxcwQiTWue, quem Xen, Sympos. 5, 11. et Plutarch. Agesil. za. et in Ápophthegm. Lacon. commemorant, Omnes motus gestusque tanta corporis agiltate et imitationis veritate exprimere solitus, ut szmia etiam nominaretur. Ziris£otel. de poet. c. ag. Graecum proverbium, quod singularem quendam hujus hominis mimum, nobis ieno- tum, spectare videtur, et, ut Zrasmus in Adagiis sub hoc nomi- ne dicit, de iis adhibebatur, qui in moliendis negotiis, quum multa se facturos minarentnr, nihil tamen conficiebent, aut, quemadmodum "Terentius ait, qui sedulo moventes sese nihil promovebant, occurrit etiam Cic. ad Att.15, 12., ubi de Varrone spem de dedicando Ciceroni libro factam dudum Éfrusirante: »Biennium praeteriit, quum ille RaAAim-TÍÓ44 assiduo cursu. eubitum nullum. processerit , * ad qu. l. vide Manutium.
, *
A32 € SUETONTII
in Syria, Drusus Romae obierat, secessum Campa- niae petiit, constanti et opinione et sermone paene omnium, quasi neque rediturus unquam, et cito mortem etiam obiturus: quod paulo minus utrumque evenit. Nam neque Romam amplius rediit; sed et paucos post dies juxta Terracimam in praetorio, cui Speluncae nomen est, incoenante eo, complura et ingentia saxa fortuitu superne delapsa sunt: multis- que convivarum et minisirorum elisis, praeter spem evasit. [40] Peragrata Campania, quum Capuae Ca- pitolium, JNolae templum Augusti, quam causam
Germ. in Syria] Antiochiae a. U. 772. v. Tac. À. 2, 69. sequ, cf. infra c. 52.
Drusus Romae] veneno a Sejano exstinctus a. 776. Tac. À. 4, Q. Dion. 57, 22. qui ad a. 775. refert.
secessum. Camp. petiit] A. 779. Dio 58, 1. amsóvnjsos Vs xat cíy w&igüv ToUToy £x Tg Pag, xal oUxtr: TÓ TaQAmav 6g TÀV TUI? &yswojsiOO9] , wairot J«&ÀAÀwv TS ati xai Era'yysAA.6jusvoc. Varias seces- Sus causas memorat Zac. À. 4, 57.
constanti — rediturus unquam] | Tac. A. 4, 58. ,, Ferebant pe- riti coelestium , iis motibus siderum excessisse Roma Tiberium, ut reditüs illi negaretur. unde exitii cavsa mulüs fuit, prope- rum finem vitae conjectantüibus vulgantibusque. neque enim tam incredibilem casum providebant, ut undecim per annos libens pauià careret sequ. '*
in praetorio] i. e. villa, palatio. v. ind. Tac. A. 4, 59. , Vesce- bantur in villa, cui vocabulum Speluncae, maie Amuclanum in- ter Fundanosque montes, nativo in specu. ejus os, lapsis repente saxis, obruit quosdam ministros; hinc metus in ommes et fuga eorum, qui convivium celebrabant, Scjanus genu vultuque et ma- nibus super Caesarem suspensus, opposuit sese incidentibus; at- que habitu tali repertus est a militibus, qui subsidio venerant. '* Pro est vulg. erat. | Strabo 5, 5, 0. post descriptionem Terracinae et sinus Cajetani: davíwys v' $vriDDav OTA4Àoia UmtQjueyé99 , XaTcr- xíag ueyy&Aag xai moAvrsASi, Dtbevyj«tva. À Spelunca, a Plinio etiam 5, 9. memorata, nunc adhuc dicitur Mare di Sperlonga.
incoenante eo| Explicant zn£us coenante. Sed nullus dubito, quin legendum sit coenante, quod in cod. invenit Lipsius. Idem ad Tac. l c. emendat: i» coenaniem eum. lta Tiberium non evasisse, dudum monuerunt alii.
1» cane nni nil aD Nr
/
TIBERIUS. 433
profectionis praetenderat, dedicasset, Capreas se contulit; praecipue delectatus insula, quod uno pare voque litore adiretur, septa undigue praeruptis ime mensae altitudinis rupibus, «t profundo maris. — S!a- iimque revocanle assidua obiestatione populo, proe pter cladem , qua apud Fidenas.supra XX hominum millia, gladiatorio munere, àmphitheatri ruina peri- erant, transüi in continentem, poteslatemque omni« bus adeundi sui fecit: tanto magis, quod Urbe vgre- diens, ne quis se iulerpellaret, edixerat, ac ioio itinere adeuntes summoverat, [41] Regressus in in- [OLTRE Tp ur qe
quam causam prof. praetenderat] Tac. 4, 57. ,, diu meditato prolatoque saepius consilio, tandem Caesar in Campaniam, specie ded:candi templa , apud Capuam Jovi, apud Nolam Augusto, sed certus procul Urbe degere, * quo loco [erri posse existimo elli- psin verbi, cui varie subvenire conantur interpretes. Capitozum. pro templo Jovis dicitur , ut Calig. $47. Capitohum Benevent: com- memoratur a Nostro Gramm. c. 9.
profundo maris; Al mari. Nolui mutare Graecismum , Ta- cito maxime frequentatum. llle enim: obszantia sivarum, oc- culta saltuum, humidum paludum , prominentia' montium , esperri- mum, hiemis al. Plura collegit Heinsius ad Ann. t, 41. Prcfan- dum. est pro substantivo, quod mon convenit loco Cahg. 57. jactae moles infesto ac profundo mari, quem temere adducunt, quibus n. l. placet mari. | De loco. Tac. 4, 67. ,,Solitud.oem ejus (insulae) placuisse maxime crediderim, quoniam importuo- sum circa mare, et vix modicis navigiis pauca subsidia, neque appulerit quisquam, nisi guaro custode. * Id est unum parvum- que litus Nostri.
supra XX hom. milla) Describit rem Tac. 4, 62. sequ., qui €. 65. , quinquaginta hominum millia eo casu debilitata vel ob- trita sunt.' Suetonius mortuos tantum numerat, Sequitur eum Oros. 7, 4. qui: ,, Amphitheatri cavea. populo gladiatorium mu- nus spectante collapsa est, et plus quam XX millia hominum occidit, **
summoverat] "Tac. 4, 67. ,, At Caesar, dedicatis per Campa- niam templis, quamquam edicto monuisset, ne quis quietem ejus irrumperet (leg. zzzerrumperez) , concursusque oppidanorum, disposito milite, prohiberentur, perosus tamen municipia et co- lonias omniaque in continenti sita, Capreas se in insulam ab- didit. '
^
258
A34 €. SUETONITII
sulam, Reipublicae quidem curam usque adeo abe jecit, ut postea. non decurias equitum unquam. supe plerit ; non Tribunos militum Praefectosque, non provinciarum praesides ullos mutaverit; Hispaniam et Syriam per aliquot annos 'sine oai le legatis habuerit; Armeniam a Parthis occupari, Moesiam a Dacis Sarmatisque, Gallias a Germanis vastari ne- glexerit; magno dedecore imperii, nec minori dis- crimine. [42] Ceterum secreti licentiam nactus, et quasi civitatis oculis remotus, cuncta simul. vitia; male diu dissimulata, tandem profudit: de quibus
singillatim ab exordio referam. lu castris, tiro etiam -
decurias equitum] De re militari intelligo cum Oudend. et Wolfio aliüsque, quoniam de ea in toto capite sermo, non de decuriis judicum cum Lipsio et Ernestio.
Praefectosque] sc. alarum. Junguntur enim Tribuni militum. v. ind. Male Casaub. eos intelligit, qui exercitibus rebusque bellicis praeeraiüt, Reliqui tacent.
non prov. praes. u. müláverit| Paucitatem Senatorum, in quos
crudelitas Tiberii saevierat, causam dicit Dio 58, 25. ubi: cocet- rov mi$Scog Tüy rs AÀÀwv xai rüy QevAsuTiy &TüÀtTO, weTs TOUS dgyovras ToU; nAygwrods , TOUG |A45V $erQatwyukórac E veia , To36 $' jTaT:UwÜTag £Ti :& £T) TÀg VAM Tüy $9yàv», Mii ia TÀy OasdojsSvuny aUT8SUg, CXtiv. Ti 'yào dv Tig EXot ToUg aigercUg 2vo- páduy , oig 4ai av0 QUT; emi mÀsiOTOy d exe £0i0ov; Varias cau- sas hujus instituti atiert Zac. A. 1, Qo. cf. ld. 4, 6. et Joseph, 20, 6. 5.
sine consul.legatis| v.ad Aug. 47. Praesides provinciarura Cae- sarearum Zegati Caesaris vel Propractores dicebantur, quamquam Consulares essent. lia enim Dro 553, 15. Tovg Érégoug UTÓ T? 5Aày- ToU aiesicSa:, xai moseBeurás xJToU avTiCTQaTW'yovc TS óvoj.a deo Sat, xày i« Tüv Ü-aTsUxÓTwV wOi, Oiérage (Augustus), ld. c. 12. ad INE T provincias refert Zispaaarm Tarraconensem et Lusita- nlam, et Sjriam.
Armeniam] Huc pertinet, quod Do 58, 25. ad a. 788. $5" Ao- TáBavog à I14o3ec , TsÀsuT4Cayrog; TOU 'ÀpraZov, T)» "Agutviav "Ag cáw» TW éautoU0 visi süwxs, xal STSi JawOsjdia Emi TOUTO vi MmpuE magk roU Tifspíou £yívsro, Tg Ts hamaÜoWíag Evtipa, xai UreQu- Qavirsgov» xai Toig llaoSon tygjro. cf. Tac. 6, 51. qui, non prorsus neglexisse rem Tiben:sin, docet — De Moesia Galliaque à vicinis populis infestatis nihil, quod scio, reliqui scriptores.
(|
TIBERIUS 455
tum, propter nimiam vini aviditatem , pro Tiberio, Biberius; proClaudio, Ca/dzus; pro Nerone, Mero vocabatur. Postea Princeps in ipsa publicorum mo- rum correctione cum Ponutipon:io fiacco et L. Pisone noctem conlinuumque biduum epulando potandoque consumsit: quorum alteri Syriam provinciam, alteri praefecturam Urbis confestim detulit: codicillis quo- que jucundissimos e£ omntum horarum amicos. pros fessus. — Sestio Gallo, libidinoso ac prod'go seni, olim ab Augusto ignominia notato, et a se ante pau-
»
nim. vini aviditatem] | Plin. 14, 92. (28.) ,,ipsa juventa ad snerum pronior fuerat (Tiberius). * Artulit Burm. carmen inedi- tum, cujus clausula:
,Exinde plebs Quiritium vocavit Non Claudium Tiberium Neronem, Sed Galdium Biberium Meironem. **
publ. morum correctione] de qua v. c. 55.
Pomponio Flacco] qui Consul a. 770. (Tac. 2, 41. Dion. 57, 17.), Moesiae praefectus a. 772. Rhascupolim per fraudes cepit. Tac. 9, 66. sequ. Fellej. 9, 129. Sysiaeque Propraetor obiit a. 796. Tac. 6, 27. v.Glandorp. Onomast. p. 705. et Heins. ad Ovid. Ep. ex Ponto 4, 9, 58.
L. Pisone| Obiit a. 785. T'ac. 6, 10. ,, Per idem tempus I.. Piso Pontüfex, rarum in tanta claritudine, fato obiit; nullius servilis sententiae sponte auctor, et quotiens necessitas ingrueret, sapienter moderans. Patrem ei Gensorium fuisse memoravi; aetas ad octogesimum annum processit; decus triumphale in Thracia meruerat. sed pra-cipua ex eo gloria, quod Praefectus Urbis recens continuam (lege recens conditam v. constitutam) potes statem, et insolentia parendi graviorem, mire temperavit. ** cf. JDio 58, 19. De ejus ebrietate Sezeca epist. 85. ,, L,. Piso, Urbis custos, ebrius, ex quo semel factus est, fuit; majorem partem noctis in convivio exigebat; usque in horam sextam fere dor- micbat; hoc erat ejus matutinum. Officium tamen suum, quo tutela Urbis continebatur, diligentissime administravit sequ. '* De annis praefecturae ejus disputat Ern. ad h. |. et ad. 7ac. 6, 1t. Meruisse eam compotatone, testis etiam P/ij;us loco supra cit, Eaque commendatione credidere L. Pisonem Urbis Romae curae ab eo (Tiberio) delectum, quod biduo duabusque noctibus per. po!a.. nem continuas:et apud ipsum jam Principem. **
Sestio Gallo] De Sestius s. Sextis Gallis v. Glandurp. p. 799. ubi hunc omisit,
436 € SUETONII
cos dies apud Senatum increpito, coenam ea lege condixit, ne quid ex consuetudine immutaret aut de- meret, utque nudis puellis ministrantibus coenaretur. Ignotissimum quaesturae candidatum nobilissimis ane teposuit, ob epotam in convivio, propinante se, vini amphoram. Asellio Sabino sestertia ducenta donavit pro dialogo, in quo boleti, et ficedulae, et ostreae, et turdi certamen induxerat. Novum denique offi- cium instituit a voluptatibus, praeposito Equite Ro- mano, T. Cacsonio Prisco. [453] Secessu vero Ca- preensi eliam sellariam excogiiavit, sedem arcana- rum libidinum: in quam undique conquisiti puellae rum et exolelorum greges, monstrosique concubitus repertores, quos spzntrias appellabat, triplici serie connexi, inviceni incestarent se coram Jpso, ul aspe- ctu deficientes libidines excitaret. —Cubicula plurifa- riam disposita tabellis ac sigillis lascivissimarum pi- cturarum et figurarum adornavit, librisque Elephan- tidis instruxit, ne cui in opera edenda exemplar im- peratae schemae deesset. ln silvis quoque ac nemo- ribus passim Venereos lccos commentus est, prostan- iesque per antra eL cavas rupes, eX utriusque sexus pube, Paniscorum et Nympharum habitu: palam- que jam et vulgo nomine insulae abutentes, Caprz- neum dictitabant. [44] Majore adhuc et turpiore iu-
sellaríiam] Tac. A. 6, 1. ,, Tunc primum ignota ante voca- bula reperta sunt, se//aziorum et sprntriarum , ex foeditate loci ac multiplici patientia sequ. ** Dio etiam 58, 22. ix ry igárwy , oig &vaib4y xal Tüv süysveGr&Twy xai aQQévey nal $4Às) Ojuolwg sxQu- a0 , Oii aAAeTO.
Elephantidis] | Molles Elephantidos libellos memorat Martial. 12, 42, 4.
schemae] | Al. scenae. ex5p« dicitur de modo exercendae libidinis, et venisse videtur mutatio a librario, quem offendit genitivus insolentior. v. f'urueb. Advers. 14, 17. Pro imperatae sc. a Tiberio al. vitiose /mparazae v. impctratae.
Caprineum] Nescio, cur probaverint viri docti emendatio- nes «amoiaw eum v. xamgav eun. Si vel maxime Caprineum esset corruptum , iusu/ae tamen nomen substituendum,
TIBERIUSMF 437
famia flagravit, vix ut referri audirive; nedum credi fas sit: quasi pueros primae teneritudinis, quos pz- sciculos vocabat, institueret, ut natanti sibi inter femina versarentur, ac luderent, lingua morsuque sensim appetentes; atque etiam, quasi infantes fir- miore$, necdum tamen lacte depulsos, inguini, ceu papillae, admoveret; pronior sane ad id genus libi- dinis et natura et aetate. — Quare Parrhasii quoque ta- bulam, in qua Meleagro Atalanta ore morigeratur, legatam sibi sub conditione, ut, si argumento olfen- deretur, decies pro ea sestertium acciperet, non mo- do praetulit, sed et in cubiculo dedicavit. Fertur etiam in sacrificando quondam, captus facie ministri acerram praeferentis, nequisse abstinere, quin, paee ne vixdum re divina peracta, ibidem statim sedu- ctum constupraret, simulque fratrem ejus tibicinem ; atque utrique mox, quod mutuo flagitium exprobra- raut, crura fregisse. [45] Feminarum quoque, et quidem illustrium, capitibus quanto opere solitus sit illudere, evidentissime apparuit Malloniae cujusdam exitu, quam perductam, et quicquam amplius pati constantissime recusantem,. delatoribus objecit; ac ne ream quidem interpellare desiit, .Éequzd poeniteret: donec ea, relicto judicio, domum se abripuit, fer-
Parrhasii| Plin. 55, 10. (56, 5.) ubi de Parrhasio exponit: ,Pinxit et Archigallum; quam picturam amavit Tiberius Prin- Ceps; atque , ut auctor est Decius Eculeo , L.X. sestertiis aestima- tam cubiculo suo inclusit. Eandem picturam Tyanquillum et Plinium dicere, putat Harduin. ad illum I. Equidem.Suetonium in argumento tabulae facilius errasse, existimo , quam Plinium, qui ex instituto de his xebus egit. Ceterum de eodem Parrhasio Plinius: ,,Pinxit et minoribus tabellis libidines, eo genere pe- t&ulantis joci se reficiens. **
et quicquam ainplius) Recte hoe praetulerunt Oudend. Ern. WVolf. alteri: nec quicqu., quod junctum verbo rescusantem con- trarium prorsus sensum efficit. Quicquam amplius interpretantur quicquam praeter coitum, Per sUfwuicpó» dictum puto de coitu ipso. JPerductam autem intelligo: domum Tiberii vi ductam vi raptam, ut stuprum ibi pateretur.
4358 €, ^S'UL.ETONPI
roque iransegit, obscoenitate oris hirsuto atque olido seni clare exprobrata. Unde nota in Atellanico ex- odio , proximis ludis assensu maximo excepta, pere crebruit: ZZircum vetulum capreis naturam ligurtre, [46] Pecuniae parcus ac tenax , comites peregrina- lionum expeditionumque nunquam salario, cibariis iantum, sustentavil; una modo liberalitate, ex ine dulgentia vitrici, prosecutus, quum; tribus classi» bus factis pro dignitate cujusque, primae sexcenta sestertia, secundae quadringenta distríibuit, ducenta lerliae, quam non amicorum, sed gratorum appellas
nota) Al mora. Graevius uwo2», feminam fatuam, Tur- neb. Advers. :4, 17. versum ab histrionibus tractim pronuncia- tum intelligunt. Utrumque contra loci sententiam. Alii corri- gere maluerunt locum, ut Burmann. zo/a vox, Oudend. mira im 4t. exod. vox, et probavit Wolfius, Puto notam, esse versum, mores Tiberii notantem s, in quo notam libidinum ejus quaere bant auditores. Ea ipsis ludis assensu maximo excepta est, et postea percrebruit s. in vulgi sermonem venit. — De exodis Atellanicis 1. e. fabulis jocosi atque satyrici argumenti, sic dictis, ut Diomedes ait, a civitate Oscorum Atella, in qua primum coeptae, et exhibitis plerumque post tragoedias ed exigendam tri- stitiam, v. Bulenser. de theawo 1, 9. p. 851. Tom. VIII, Thes. Gaaev.
caprets) Servavi ob omnium codd. auctoritatem , quam- quam capreae plerumque ferae caprae dicuntur, ut ostendit ad h. l. Oudend., qui ideo dedit capz/s. Puto, illud discrimen non semper fuisse observatum, et praeferendum h. l, capreis etiam ad genus femininum facilius agnoscendum.
Pecun. parcus ac tenax] | Gontra Tac. 1, 75. dicitur ,, erogans dae per honesta pecuniae cupiens, eamque virtutem. diu retinuiss se, quum ceteras exueret ** et 5, 18. ,, satis firmus adversum pecu- niam. [ta D/o 57,10. iA&yicT& $Q a)rüy OamayGv, mÀsicra i; TO xoiv6y av3Aig«s, ubi plurima talis munificendae exempla comme- moran Videtur igitur auctor de parcimonia tantum loqui, quam erga se ipsum suosque observavit.
com. peregrin.| Amicos sic dici Principis et propinquos, philosophos etiam et grammaticos aliosque doctos homines, quos jn itineribus secum ducere solebat, docet Ernest. in exc. ad h. l.
gratorum| Al Graecorum, et Graev. voluit..Graj.rum. Sed inter amicos ctiam Graeci, et Romani inter gratos i. e. quibus delecteretur,; quamquam non ad interiorem amicitiam admissis,
TIPDERIU S 439
bat. [47] Princeps neque opera ulla magnifica fecit ; (nam et, quae sola susceperat, Augusii templum, restitutionemque Pompejani theatri, imperfecta post tot annos reliquil) neque spectacula omnino edidit; et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit, ue quid exposcerelur, utique postquam comoedum Actium coactus est manumittere. Paucorum Senato- rum inopia sustentata, ne pluribus opem ferret, ne-
quae sole susceperat] Dio 57, 10. plurima aedificia ab eo perfecta scribit, quamquam suo nomine non. inscripto , nullum susceptum , nisi Augusti templum Romae. Ejus verba haec sunt: T& Ts QixobojaMj«aTA , à cQoxaTrB&Asro jy (0 Áj-yovcroc), oUw tse TíéÀscs 0É, SwTOiy TO Ovojax aUToU imfygaWys dici" rà v6 Aya) sare ^ai rk $Qd« aUTcU, xai Gc« ot OXjaot xal COX Ol iDirat ETOÍOUV , TX Jp5ev aUTüg Wa9iéQov, Tk OÓ& Tüy movriQixwy Tivi TQocéTacCs" ToUTO $e Tü xarà ràg imwyga(QuXg, oUw $T rxsivoig j4OvOig TOig TOU AU*yoU- €r0U &pyoig, &ÀÀX &mi màciy ójwoimg TOig $TICktU[G TiVOg Ot:St101V $-0ÍWOs. TàVTA& 'yXQ Tk TPTOVWWÓT& XyawT«4CXjJASvOg , (xUTOÓG y&Q oU05y TOÓ TaQATXV £X u&ivc, TÀNV TOU ÁUyouCcTELOU, xaTrsOXsU&OATO) oU0:y aUrüy iDiocaTO, ARÀÀX TÀk TÜV "QUTwV »eixcücjujcAyTwy aUr& Ovópaara cci G(Qiciy &m£Owxcv. , Cum Nostro consentit J'ac. À. 6, 45. ,, Ne publice quidem, misi duo opera, struxit, templum Augusto, et scenam Pompejani theatri, eaque perfecta, contemtu ambitionis, an per senectutem , haud dedica- vit.'^ Utrumque opus absolvit et dedicavit Caligula a. 790. v. Calig. 21. Dio 59, 7. Magnifica verba Vellej 2, 150. afferre piget.
rarissüune] Contra Dio 57, x1. cuvsx écraTa éri rà; 9éac &c4v»T& , TÜg TS TijÓj& T) iviTsÀoUVTwV aUTàg svexa , xal Tijg TOU mÀ^9oug sUxogj4lag, TOU cs CuvsopraQsv c(Dici. Ooxtiv. 0) "yàg ovTé - $0moUbacé cOTS TOTAQUTXV Tüy Toi0UTwYy QUOÉf/, OUTS OOLav Tiy& , Cg xal cvcm&UO0wy» Tivi, $CxXtv. Mecte dissensum ;conciliat Fabricius -ita, ut Dionem de priori Tiberii tempore, in quo summa ejus comitas, Suetonium de. posterior, ubi veram indolem. exuerat, exponere censeat. Ceterum n.l. a5 aliquo est ab ullo alo, qui- cunque demum esset, 5 ourivogotv.
utique postquam] à. €. praesertim postqu. lta Zi». 5, 65. » utique postremis mensibus, quum sequ. ** et 6, 20. ,, uique post- quam. sordidatum reum viderunt ** et 45, 25. ,, utique si^. In ver- bo. coactus es£ non argutandum erat interpretibus. ^ Cogere est vehementibus precibus, quibus resistere aliquis non audet, efílla- gitare. Ita &veyxéQ&v saepe dicitur. v. quos laudat Krebsius in Lexico N. T. sub voc. ave yxadQa.
4áp €. SUETONII
gavit, se aliis subventurum, nisi Senatui justas me- cessitalum. causas probassent. | Quo pacto plerosque modestia et pudore deterruit: in quibus Hortalunm, Q. Hortensii oratoris nepotem ,. qui, permodica re familiari, auctore Augusto, quatuor liberos tulerat, [48] Publice munificentiam bis omnino exhibuit: proposito millies sesterlio gratuito in triennii tem-
Lem RN
nisi Senatui — probassent] Vell. 2, 129. ,, Senatorum cen- sum, quum id Senatu auctore facere potuzt, quam libenter exple- vit, ut neque luxuriam invitaret, neque honestam paupertatem pateretur dignitate destitui. * Tuc. 2, 57. ,, Census quorun-am Senatorum juvit.** Dio 57, 10. *&v BovAsutüv CUXvoUg TEVOAÉVOUE; xai pwwsri pss BovAsusty Oik vOUT. £SíAovrag, EmAOUTICEV. OU MÉvTOL xal awQirw aUTO £voiei , A&ÀÀk wai Gi&ypa(Qs ro)g 45v umà ausivysiags TOU; 08 wai UTO *TWyElag, CCOL J490Éva aUTAS Ao'yigj4óu siwóT& ab" $oUva: &üUvavro. DD)e censu senatorio, quo qui carebant, sensto- riam dignitatem obtinere non poterant, nisi Principis libexali- tate adjuvabantur, diximus ad Aug. 41.
pudore] Muller. in sched. suadet pudor. Ingrata tamen sub- jectü est mutatio. à
Hortalum| | Tac.]. c. ,,quo magis mirum fuit, quod preces M. Hortali, nobilis juvenis, in pauperiate manifesta, superbius accepisset. Nepos erat oratoris lortensii, illectus a D. Augusto liberalitate decies Sestertii, ducere uxorem, suscipere liberos, ne clarissima familia exsüngueretur.* — Quod aucrore 4ususto liberos tulisse dicitur, id ipse Hortalus apud Tacitum: ,,hos non sponte sustuli, sed quia Princeps monebat et: ,, jussus ab Imperatore uxorem duxi, Quum subsidium rei familiaris sibi suisque petiisset, durissimum responsum tulit, ;, neque ** ita Tac, €. 59. fin., ,, miseratus est posthac Tiberius, quamyis domus Hor« tensii pudendam ad inopiam delaberetur.** A. 76g.
proposito) i. e. oblato s., ut Tacitus, qui fuse totam rem ex« ponit A. 6, 16, 17. disposito per mensas. Xs emim c. 17. y donec tulit opem Caesar, disposito per mensas millies Sestertio , facta- que mutuandi copia sine usuris (i.e. grazu;to , v. Caes. et ) per tricani^m, $i debitor popnlo in duplum praediis cavisset. Dio 58, 21. có vQa'yjux TÜ warà Tà Daysicj««Ta ij«£TQlaGe , xai jiiAíag z&i wsvraxocíag MvgioQac TO OxjkcCio EOWXEV (proposuit), WjT XÜ- và; Üv' àvégüy BouAsurüv aroxsi Toig Dsojévoi $6 TQia cT» sxüavEr €95va. — Postea difficultas rei. num. apud "Tacitum est inopia rei nus. Idem Senatuscons., de quo Noster, ita refert: ,,ad hoc Senatus praescripseret, duas quisque fenoris (i. e. pauimonii sub
TIPRERIUS, 441
pus; et rursus, quibusdam dominis insularum, quae in monte Coelio deflagraraut, pretio restituto. Quo- rum alterum, magna difficultate nummaria populo auxilium flagitante, coactus est facere , quum per Se- natusconsulium sanxisset, ut feneratores duas patri- monii partes in solo collocarent, debitores totidem
fenoxe elocati) partes in agris per Italiam collocaret '*i.e. ad agvos aliasque possessiones emendas converteret, nempe ut ne pecunia in paucorum loculis condita jaceret, sed venditione debitorum et emtione a creditoribus facta in communem usum rediret. — de- Ditores solverent. ld , commotum simul omnium aes alienum '* "Tacitus dicit. Denique res exped;itur dissoluto aere alieno refe- ctaque fide. Ceterum pertinet res ad a. U. 786. dom. insularum — pretio restituto] Bis hanc munificenuam exhibuit Tiberius, 2. 780., (de qua Suetonius lh. !. et Tuc. A. 4, 64. statim post descriptam Arophitheatri Fidenensis ruinam: ,Nondum ea clades exoleverat, quum ignis violentia Urbem ultra solitum affecit, deusto monte Coelio; feralemque annum ferebant, et ominibus adversis susceptum Principi consilium ab- . sentiae, qui mos vulgo, fortuita ad culpam trahentes; ni Caesar obviam isset, tribuendo pecunias ex modo detrimenti. Actaeque ei grates apud Senatum ab illustribus, famaque apud populum, quia sine ambitione aut proximorum precibus, ignotos etam et ultro accitos munificentia juverat. Adduntur sententiae, ut mous ; Coelius in posterum Augustus appellaretur; quando, cunctis cir- cum flagrantibus, sola Tiberii efhgies, sita in domo Junii Sena- toris, inviolata mansisset. Je/[ejus denique 3, 150. ,,qua libe- ralitate cum alias, tum proxime incenso monte Coelio, omnis ^ ordinis hominum jacturae patrimonio succurrit suo ? '*) et ;zerum 4. 7269., quam praetermisit Noster, sed memorant 7ac. 6, 45. » Idem annus gravi igne Urbem afficit, deusta parte Circi, quae Aventino contigua, ipsoque Aventino. quod damnum Caesar ad gloriam vertit, exsolutis domuum et insularum pretiis. Milles Sestertium ea munificentia collocatum ; tanto acceptius in. vul- gum, quanto modicus privatis aedificationibus ** et Dro 58, 26. mugi v0À) vÀsiw (quam inundatione, quam proxime narraverat) wei T& T0» iwx6090)407 xal wsQi TOv Aousvrivoy t(9aQy4. vts TÜV TiBiquow O:gx:AÍag wai TsVTaWoCíag javgt&Dag Toig QuuiwOrici T. AT. &)üroU $oUva;. His etiam 59, 16. ad a. 70g. &jmQucSsici ciCiv. 0X $"1wc 6 Tigégiog , àÀA& wai 9 Aivía sje, quod Fabric. ad prio- rem illam liberalitatem refert, ubi tamen Dionis gravissimus in
anno error foret. —T'emporum atrocitatem Tac. feralem annum dicit,
DO
A40 €. SUETO NIE
aeris alieni statim solverent, nec res éxpediretur: alterum, | ad mitigandam temporum atrocitatem. Quod tamen beneficium tanti aestimavit, ut montem Coelium, appellatione mutata, vocari Augustum jus- serit. — Militi post duplicata ex Augusti testamento legata nihil unquam largitus est, praeterquam singula millia denariorum practorianis, quod Sejano se non accommodassent; et quaedam munera Syriacis le- gionibus, quod solae nullam Sejani imaginem inter signa coluissent: alque etiam missiones veteranorum rarissimas fecit, ex senio morlem, ex morte com- pendium captans. Ne provincias quidem ulla libera- litate sublevavit; excepta Asia, disjectis terrae motu civitatibus. [49] Procedente mox tempore etiam ad rapinas conyerlit animum. Satis constat, Cn. Len-
duplicata — legata) Exsolvit ea, ad sedandam militum se- ditionem, fictis Tiberii epistolis, Germanicus, testibus 7uc. 1, $6. ubi perscriptum praeter alia litexis illis dicit: ,,legata, quae peüverant, ersolw duplicarique** et Dione 57, .5. 73» Bwgsàv TA» Q-0 roU ÀAuyoUcrov xaraAÀs(Sricav cic: QimASv , cog wai mag Sxsi- vov (quasi Tiberii jussu) 9£ówxs (Germanicus).
Sejano) Dio 58, x8. vog 9ogu(Dógoug wal Aówoig wal ooxjaxtt, xaimsQ Tk TOU XwiavoU (ovW4cavrag sibiug, &TijawCsV» 19 «UTOig "Qo- Suj«orégoig xaT. aUrGv (contra ipsos Senatores) xojs2a: 8x». Fa- ctum oppresso Sejano a. 795.
nullam Sej. imaginem] Plurimas Sejani statuas et imagines positas fuisse, concedente ipso Tiberio, et praeter alios honores etiam ad eas sacrificatum , testantur Tac. 5, 72. et 4, 2. ubi tam facilem Tiberium fuisse narrat, ut ,, coli per Theatra et Fora effi- gies Sejani, interque principia legionum sineret** et 4, 7,, atque JDio 57, 21. et 59, 2. cf. Senec. Consol. ad Marc. c. 22.
compendium. captans] sc. ne praemia emeritae militiae dare opus esset, de quibus v. ad Aug. 2r. et 49.
disjectis — civit] v. Tac. 2, 47. ,, Eodem anno (U.770.) duo- decim celebres Asiae urbes collapsae nocturno motu terrae! sequ. Plin. 9, 84. (86.) Strabo 12, 7, 18. et Dio 57, 17. rai $» 9 'Àcia míÀeci Taig UÜTÜ oU Ciicj4oU WaxwÜDsicaig avo tcTQaTwyx«ig (M. Aletus e Praetoriis 7c. l c.) eiv wévrs QafboUxo:; TQogerAy 94" xa] xpX4jr& TOÀÀA jaiy £x T&v (guy avsi9w, T0AÀà Q& xal mag ToU Tigspíov $0024. v. Yabric. ad h. l.
TTnp£tEÉET 8:5 —O A45
tulum AÁugurem, cui census maximus fuerit, metu "et angore ad fastidium vitae ab eo actum, et ut ne quo, nisi ipso herede, moreretur: condemnatam et gencrosissimam feminam Lepidam, in gratiam Qui- rini consularis praedivitis eL orbi, qui dimissam eam e matrimonio post vicesimum annum veneni olim in se comparati arguebat: praeterea Galliarum et Hispas niarum , Syriaeque et Graeciae principes confiscatos ob tam leve et tam impudens calumniarum genus, ut quibusdam non aliud sit objectum, quam quod partem rei familiaris in pecunia haberent: plurimis etiam civitatibus et privatis Veteres immunitates, et jus metallorum ac vectigalium ademta; sed et Vono- nem, regem Parthorum, qui pulsus a suis, quasi iu
Cn. Lentulum dugurem] Hunc Senec. de benef. 2, 27. ,, divi- tiarum maximum exemplum, sed ingenii tam sterilis, quam pus silli animi ** fuisse dicit, suum vidisse quater millies Sestertium. Distinguendum eum a Cn. Lentulo Gaetulico, qui T'ac. 4, 44. et Dion. 57, 24. commemoratur, multis docet Zzps.ad Tac.l. c., ex quo corrigendus Glandorp. p. 269.
Lepidam) A. 775. Tac. 5, 22. ,, At Romae Lepida, cui su» per Aemiliorum decus L. Sulla ac Cn. Pompejus proavi e»aut, defertur, simulavisse partum. ex P. Quirino, divite atque o:bo. adjiciebantur adulteria, venena, quaesitumque per Cíaldaeos in domum Caesaris; defendente ream Manio Lepido fratre. Quiri- nus, post dictum repudium adhuc infensus, quamvis infami ac nocenti miserationem addiderat. * Aqua aique igni interdictum ei, narrat c. 25. Consul fuerat P. Sulpicius Quirinus a. 742. cum M. Valerio Messala. Dzo 54, 29.
quod partem — haberent, Referunt ad legem Dictatoris Cae- saris, qua ;,, de modo credendi: possidendique intra Italiam", ut Tac. A. 6, 06., vel, ut Dzo 41, 58. jiwüéva mÀAsiov m£yTavigXiAiov xad jiogío» Opoyrjuüw $v deyugiw 9| xal xQuci ws«TijgSar, cautum erat, Jra Lipsius et Fabricius ad locos cit. Sed haec lex ad lialiam tantum et diílicultatem rei nuxnariae ex condita a fenexatoribus pecunia pertinebat. Hic de provinciarum principibus sermo. Kecüus igitur Ernestius, iis ex seposita domi pecunia rerum no- varum studium objectum esse, statuit,
Fononem| Hic Parthiae regno ab Artabano expulsus a. 769. in Armeniam confugerat,. sed inde etiam post breve regnum a, 771. Pompejopolim, Giliciae maritimam urbem, amotus fuerat.
&45 Cc S8UETONII
fidem populi Romani eum ingenti gaza Antiochiam se receperat, spoliatum perfidia, et occisum. [50] O- . dium adversus necessitudines in Druso primum fra- ire detexit, prodita ejus epistola, qua secum de co- gendo ad restituendam libertatem Augusto agebat; deinde et in reliquis. Juliae uxori tantum. afuit, ut relegatae, quod minimum est, officii aut humanita- tis aliquid impertiret, ut ex constitutione patris uno oppido ciausam , domo quoque egredi, et commer- cio hominum frui, veluerit: sed et peculio concesso a patre praebitisque annuis fraudavit, per speciem publici juris, quod nihil de his Augustus testamento cavisset. Matrem Liviam gravatus, velut partes sibi aequas potentiae vindicantem, et congressum ejus assiduum vitavit, et longiores secretioresque sermo- nes, ne ejus consiliis, quibus tamen interdum et egere
Tac. A. 2. init, et c. 58. Inde quum fugam tentasset , interemtus est in itinere, ita ut nulla Tiberii culpa esse videretur. v. Tac, c. 69. ibique Lips.
ad restit. libertatem) Nunquam dissimulasse Drusum, pri- etinum se Reip. statum, quandoque posset, restituturum, INoster auctor est Claud. rz. cf. Tac. 1, 55.
Juliae uxori] v. Aug. 65. et Tiber. 11. Ceterum cum n. l. consentiunt, quae ex Dione Zonaras p. 548. v4v $5 yvwaixa "leu- Àía) cUTs &rayWya'ysv 8X TÀ; U-sQopiag, »"7 TaQa TOU TaTQOg a&UTZ/g qoU Auvyoücrou xxrsbixAcOw Oi Gc&Aytiay, ÀÀAXk xal xarbxAsicSy aUTA4v, v;9' Um0 xaxcvxíac xal AuuoU (Q9agysat. — Tac. 1, 55. ,, Im- perium adeptus, extorrem , infamem, et post interfectum Post- humum Agrippam, omnis spei egenam, inopia ac tabe longa peremit, obscuram fore necem longinquitate exsilii ratus. * Ob- iit ea a. 767. — Proxime Brem. et Müller, legi jubent: ,, quod minimum. esset. '*
pubüci juris] Non redundat publici, ut Ernest. existimat. Ita publicum et translaticium jus dicitur Aug. ro. Scilicet, de quibus nihil cautum erat litera testamenti, iis non adsirictum se putabat, aequitatis incuriosus.
Matrem Liv. gravatus] Hoc est, quod Dio 57, 5. xai yàe váy» ajr$ »xSsre. De voc. gravari v. ind.
quibus tam, int. et egere] Hanc optimorum codd. lectionem cum Oudend. et Wolfio dedi pro vulg. quibus tantum int. et aegra ui solebat. t
— ————
T IBERIU S: j 445.
et uti solebat, regi videretur. "Tulit etiam perindi- gne, actum in Senatu, ut tilulis suis, quasi Augu- si, ita et Liviae filius, adjiceretur. Quare non pa- rentem patriae appellari, non ullum insignem hono- rem recipere publice, passus:est. Sed et irequenter admonuit, najoribus nec feminae convenientibus, negotiis abstineret: praecipue, ut animadvertit, in« cendio juxta aedem Vestae et ipsam intervenisse, po«- pulumque et milites, quo enixius opem ferrent, ad- hortatam, sicut sub marito solita. esset. [51] Dehinc ad simultatem usque processit, hac, ut ferunt, de causa. instanti saepius , ul civitate donatum ah de- curias allegeret, negavit, alia se conditione allectu-
actum in Senatu] Al. a Senatu. lllud unice verum. ac. 1, 14. ,, Multa Patrum et in Augustam adulatio. Alii Peren£em, alii Matrem patriae appellandam , plerique, ut nomini Caesaris adscriberetur, Juliae filius, censebant. ille, zmoderandos femina- rum honores, dictitans, eademque se temperantia usurum in iis, quae sibi tribuerentur, ceterum anxius invidia, et muliebre fasti- gium in deminutionem sul accipiens, ne lictorem quidem ei decerni passus est, aramque adoptionis et alia hujuscemodi pro- hibuit.* D/o 57, 12. coÀAoi giv |i$Tégx aÜT3V TÜG TaTQibog, TOÀ- Aoi 98 xai *yové« TQoga'yoQsUsCDa: "yvdjaw» SOwxay. àÀAÀot xal T6v Ti« Béípiov &x' aUTg $viwxaAricSa: ijxyX4Tavro, OTwg vgmsQ oi EAAxveg maTQóStz» , oUTw xai £xsivog JuxTQOOsv OvopÓwrat. a'yavaxTüy oV &xi ToUTOig , 0UTS TX Vj»QiÓdusya aUTZ, mÀU9 PÀaxicT«Vy , £TEKUQOUS eUT dàÀAÀO Ti UTÉQU'yAOV "TOISlV PTÉTQETEW. &iWÓVa "yoly 7oT& AUTG OLMON Tu ÁU'yeUcTo ÓciwGACHc, wal QiX TOUTO Wai TÀ4y BovASV xai Tol6 iw méag Tk TU "yuVauk y &CTiXCA: SÜsÀ4caCHc , cUT AÀÀwg Cuvsydgy- sív oi TOUTO TgüLai, Qi» T3» '"ysqoucíay NyyQigcacSai, ojT& TOUG Tórs ày0gag Drimvigar" &ÀX aUTüg Mtv TOUTOUG, Exé(v Ós Tàg "yvvai-. xag siCTiXCs" Wai TíÀog TU j4:y Üwociwy mavTXxaCiy xÜTN9 aTÀ- Aobe, Tk 0 otxor QiciAely Ol £Ceis, ti9' d xai &» ToUTOIG era Sit d», &xobapaíag T6 ieTÍÀÀstO , xal mÀvTa TQÓTOV aUTXv ilicTaTO * vjT8 xxi &g T3» Ramoíay Q6 iwetvy» oJX wicTa j«TaOTSvo: IN.l. pro
"Liviae filius mallem Judae filius, utà Tacitus habet. Juliae enim
nomen Liviae impositum, legimus Aug. 101. Obstat tamen,
quod a Tacito verba sententiae senatoriae ipsa, a Nostro res
omnino refertur, idque servato vetere eoque proprio nomine. admonuit] Vulgo sequitur: quod non majoribus sequ. decurias| judicum, Alia res supra €. 41,
446 C SUETONII
rum, quam si pateretur ascribi albo, extortum id sibi a matre, | At illa commota, veteres quosdam ad se Augusti codicillos de acerbitate et intolerantia. mo- rum ejus, e sacrario protulit atque recitavit. Hos et cusioditos tamdiu, et exprobratos tam infesle, adeo graviter tulit, ut quidam putent, inter causas seces- sus hauc ei vel praecipuam fuisse. "loto quidem tri- ennio, quo vivente maire afuit, semel omnino eam, nec amplius quam uno die, ac paucissimis vidit ho- ris: ac mox neque aegrae adesse curavit, detunctam- que, et, dum adventus sui spem facit, complurium dierum mora, corrupto demum et tabido corpore Íuneratam prohibuit consecrari, quasi id ipsa man- dasset. "Testamentum quoque ejus pro irrito habuit,
e sacrario] Intelligo cum Casaub. locum Augusto domi con-* secraium, ubi ejus imago habebatur et colebatur a Livia, et preuosissima xaj44Ai« ab eo sibi relicta servabantur. — Postea pro exprobratos Miüller. suadet exprom£os h. e. in lucem prolatos, Adverb. tamen zzfeste melius convenit vulgato.
inter causas secessus] v. Dion. loc. cit.
- Toto qu. triennio] Secessit Tiberius Capreas a. 780. Livia obiit a. 783. , unde Lipsius emendandum censuit fofo biennio. $ed more antiquo tertii anni pars annumeratur, et quod fo£o ad- ditur, idioüsmus est, Írequens etiam nosuatibus: ganzer drer Jahre.
ac mox — consecrari] D'o 58, 2. i» 9» rq a)ry TO0TO Xpóvo soi * Aucvia j«riAAaZsv, SE wal éüosxovra Pr Q«0aca. xai agriv 6 TiBégioc oUr& vocotcav £-ecWÉQaTo, ovr avoJavoücay aUTü; TQoÉ- Srro* oU ji» oU0E ig Tijv àAAO Ti aUT2, TÀk» Tc Owjnociag ExQo- Qc xai &ixóvav, friQwy TÉ TivwV OU6tv0g àÍiwy, Sy&ijatV. aSavarie Cía: 08 aUTE» AvTi«QUG &ww'yógsugEY. 7'ac. 5, Y et 2. ,, Funus ejus modicum, £estazentum. diu irritum fuit. laudata est pro INostris a C. Caesare pronepote, qui mox rerum potitus est. At Tiberius, quod supremis in matrem officiis defuisset, nihil mutata amoeni- tate vitae, magnitudinem negoiüorum per literas excusavit; ho* moresque memoriae ejus ab Senatu large decretos, quasi per mo- destiam , imminuit, paucis admodum receptis, et addito, ze coe- lestis religio decerneretur; sic ipsam maluisse, quin et parte ejus- dem epistolae increpuit amucisas muliebres; Fufum Consulem oblique perstringens. **
Testamentum — pro irrito habuit] Infra Calig, 16. euppres-
5. o. 4*8 ERES s | 443
omnesque amicitias et familiaritates, etiam quibus ea funeris sui curam moriens demandarat, intra breve iempus.affliit; uno ex his, equestris ordinis viro, et in antliam condemnato, [52] Filiorum neque na- turalem Drusum, neque adoptivum Germanicum, patria caritate dilexit; alterius vitiis infensus. Nam Drusus animi fluxioris, remissiorisque vitae erat. Itaque ne mortuo quidem perinde affectus est; sed tantum non statim a funere ad negotiorum consuetu- dinem rediit, justitio longiore inhibito. ^ Quin et lliensium legatis paulo serius consolantibus, quasi
sisse illud Tiberius dicitur. Zonaras p. 550. oU0:» rÓw Tic: xkaca- AsiQ9évrwy Um £xsiv4g ófüwwsy 0 Tlígégiog. Dio 59, i. ovósv ogosvi i« Ty £xsiyX4c QinSwudy a7-XAAaEs.
in antliam| Hanc lectionem pro ineptis reliquis, quas enu- mératas vide apud Burm. et Oudend.; prolatam a 7urzeb. Ad- vers. 14, 17. omnes editores receperunt. Ad aquam, antlia pedi- bus calcata, hauriendam damnabantur a tyrannis, qui in eorum odium. incurrisent, ut alii ad metalla. Artemidorus 1, 50. sig àyrA(ay! waraomaóscSa: dicit, Toles antlias in metallis: salinisque nostris quotidie videre licet.
alterius vit. infensus] Respondet: Germanico, i. e. alteri, us- que adeo obtrectavit, ne quis addat cum Lipsio: alterius virtu- tibus.
Nam Drusus — ind. Dio 57, 14. 77 oy? ovTw xor; i £x05* TO (Drusus), wgTS xal mvÀy»'yàg immi $Ti1Qavti QoUvar, xai Oik ToUTO xai K&erug magevUjuov Aaffsiv' v5 T£ 4S7 waTawoQX; ovTwg Éyvyys- TO, wgrs TOT? VUkTÓS j«TQydS:ici Ti0:1y imiMOvQ/Tar jugTà Ty DcQue Qiu» &va*xacÓiig, vwe aUrüv aitcUvtey, Ürojoy cici Pyytat xsÀsÜgai' Toig T5 ügyxOTaig OUTW "TQOrÉMsITO, oijT8 Wai GTXC(XCELV &JüroUg, xai uxo UT6 Tv vOpawwv , ovg Ó lifégiog &w ^ aUtoig Sgevqvó- «51, xa9ícrac9«i, Promtum ad asperiora ingenium Druso fuisse, Tac. 1, 29. et vili gladiatorum sanguine nimis gavisum 1, 76. di- cit. De voc. fluxus v. Cort. ad Sa//ust. Cat. 14. ubi ,, adolescen- tium animi znolles et aetate flux.
ne mortuo quidem] v. c. 62. De voc. perinde v. ind. Postea tantum non statim neque mutandum est, neque pro inutili pleo- nasmo habendum, Est enim utrique sua significato. Nos: fas£ sogleich von der Bestattung :
justitio] De justitio in publico luctu v. ZüreA&mann, de fu- ner. Éom. 4, 11. :
448 . €. SUETON TI S
obliterata jam doloris memoria, irridens, Se quoque, respondit, ezcezu eorum dolere, quod egregium, ci- vem lectorem .amisissent. — Germanico usque adeo oblrectavit, un el praeclara facta ejus pro superva- cuis elevarel, et gloriosissimas victorias, ceu damno- sos Reipublicae, increparet. Quod vero Alexandriam, propter immensám et repentinam famem, inconsulto sc adisset, questus est iu Senatu. . Etiam. causa. mor- tis.fuisse ei per Cn. Pisonem, legatum Syriae, cre- ditur: quem , mox hujus criminis reum , putant qui- dam. mandata, prolaturum, nisi ea secreta obstarent,
à Quod vero .. Alexandriam — in. Senatu] | Tac. 2, 59. , M. Si- lano, L. Norbano Css. (a. 772.) Germanicus Aegyptum profici- Scituy, cognoscendae antiquitatis. sed cüra provinciae praetende- batur; /evavitque apertis horreis pretia. frugum, multaque in xvigus grata usurpavit. — Tiberius, cultu habituque ejus leni- bus verbis perstricto , acerrime increpuit, quod contra instituta Augusti, non sponte Principis, Alexondriam introisset. * cf. no- tata ad Caes. 55. et Aug. 18.
per Cn. Pisonem], "Zéc. 2, 69. ,, Saevam vim morbi augebat pe'suasio veneni a Pisone accepti; et reperiebantur solo ac parie- tibus erutae humanorum corporum reliquiae, carmina et devo- tiones, et nomen Germanici plumbeis tabulis insculprum, semu- sti cineres, ac tabe obliti, aliaque maleficia, quis creditur animas numinibus infernis sacrari; simul missà a Pisone incusabantur, ut valetudinis adversa rimantes.** Dio 57, 1g. axéSays 0& £y "Av- Ti0xsia , Umó Ts TCU Lleicwvog wal 9mó «jg llAavyxivgg £TiBovuAsvSsig. Scelere Pisonis et Plancinae interceptum se, ipse dicebat Germani - cus in ultima oratione apud 7ac. 2, 71.
criminis reum] Rem ordine narrat Tac. 5 10— 15. Piso tan- dem períosso jugulo, jacente humi gladio, domi repertus est, incertum , propria manu interemtus , an imumisso percussore.
nisi ea secreta obstarent] Locum varie tentatum (longum enim foret, afferre virorum doct. conjecturas, inter quas tamen facillima Cel. Mülleii: nisi ei secr. obst.) sanum existimo, quanri- quam duriore verborum structura laborantem. . Interpretor: nisi id ipsum, quod ea mandata secreto data erant, obstaret, (sen nicht das Geheimnif.volle, bei. diesea Auftragen ihn die. Bekannt- machung derselben unmóglich gemacht Aàtte.) Scilicet, quum nullum adjectivi: secretus substantiv«m lingua haberet, Sueto- nius Graeca constructione usus est; 8; jj &TéQOgf& TavT& EXWÀvCR
TIPEERIUS' 449.
Per quae multifariam inscriptum, et per noctes ce« leberrime acclamatum est: Zedde Germanicum. Quam suspicionem confirmavit ipse POsteu conjuge eliam ac liberis Germaitici crudelem in modum affli- etis. [55] Nurum Agrippinam, post mariti mortem liberius quiddam questam, mauu apprehendit, Grae- eoque versu, Si non dominaris, iiquit, filiola, zn- juriam te accipere existimas? nec ullo mox sermone dignatus est. Quondam vero inter coenam porrecta aà se poma gustare non ausam, etiam vocare desiit, simulans, veneni se crimine arcessi; quum praestru- cium utrumque consulto esset, ut et ipse tentandi
G . I
l. e. aUrÀ ToUTo, OTi &miQouTx 5», quasi per ellipsin participii Zvz« post secreta. Nimirum Tiberius non ipse ore vcl codicillis man- data illa Pisoni dederat, sed per alios et tam secreto, ut aucto- xem sciret quidem Piso, sed prodere non posset. Diverse rem tradit dac. 5, 16..,, Audire me memini ex senioribus, visum sae- pius inter manus Pisonis libellum, quem ipse non vulgaverit; sed amicos ejus dictitavisse, litteras Tiberii et mandata in Germani- cum coninere; ac destinatum promere apud Patres, Principem- que arguere, ni elusus a Sejano per yana promissa foret; nec ilum sponte exstinctum, verum immisso percussore.** Varias yirorum doctorum. conjecturas v. apud Burm. et Oudend. Postea per quae intelligo ob quae, 9i0 v. hà TaUTa, sc. qula Tiberii man- data mortem Gcrm. effecisse vulgo putabant. Burm. éx frequenti Suet. usu explicat : dum ea SÉ o gm per ea tempora , quod aeque admitti potest. Pro celeberrime al. creberrime.
Nurum Asripp.] Germanici conjugem. Liberius questam esse de exitio Claudiae Pulchrae, sobrinae, cui imminebat Tibe- xius, narrat 7'2c. 4, 52., relatis feminae verbis haec subjungens: ,; Audita haec raram occulti pectoris vocem elicuere; correptam- que Graeco versu admonuit: zon deo laedi, quia non regnaret." Graecum versum velita efBinxerunt: E; 4j xoaceiz, re4viov , Uftoi- Qs09ai 0ox:ig53 V. Ei [534 TvQavyeig, SuyarsQ (V. réxvov), atiueicSat $oxeig; vel xeapici putant Yocem Iasonis apud Zrzsto£el. Polit. 5, 4. mEYYV ; 6T& [4j TvQavvo:. llla ratio, undeuude versiculus peuitüs fuerit, potior. v. Lips. ad Tac. l, c. et Casaub. ad n.
arcessi] Dedi cum Oudend., probantibus Graev., Gronov., Burm., Wolfio, pro arcessztum.
quum. praestructum utrumque) a Sejano, ut auctor est Tae. 4» 54- ,; immissis, qui per speciem amicitiae monerent , peratum
29
,Á90 € SUETONII
gratia offerret, et illa quasi certissimum exitium cae veret, Novissime calumniatus, modo ad statuam Augusti, modo ad exercitus confugere velle, Pan- dateriam relegavil; conviciantique oculum per Cen- turionem verberibus excussit. — Rursus mori inedia destinanti, per vim ore diducto, infulciri cibum jussit, Sed et perseverantem, atque ita absumtam, criminosissime insectatus est, quum diem quoque na-
M M——
ei venenum, vitandas soceri epulas. Atque illa, simulationum nescia, quum propter discumberet, non vultu aut sermone flecti, nullos attingere cibos, donec advertit Tiberius, forte, an quia audiverat ; idque quo acrius experiretur, poifia, ut erarit apposita, laudans, nurui sua manu tradidit. aucta ex eo suspicio Agrippinae, et intaeta ore servis transmisit. nec tamen Tiberii vox coram secuta, sed obversus ed matrem, zonm mirum, ait, si quid severius in cam statuisset , a qua veneficit insimularetur. Inde rumor, parari exitium; neque id Imperatorem palam áuderé, se- cretum ad perpetrandum quaeri.** A. 779.
calumniatus) Tac. á, 67. ad a. 760. ,, Additus miles (Agrip- pinae et Neroni) nuncios, introitus, aperta, secreta, velut in annales referebat, ultroque struebantur, qui momerent perfugere ad Germaniae exercitus, vel celeberrimo Fori effigiem D. Aususti amplecti , populumque ac Senatum auxilio vccare. Eaque spreta ab ilis, velut pararent, objiciebantur.** Accus&tara ear in Senatu l. 5, 5. sequ. nanat ad a. 782. ubi plurima, maximo liistoriae detrimento , intercideirunt.
mori inedia destinanti] A. 786. Tac. 6, 25. ,,Ititerfecto Se- jano, spe sustentatam, provixisse reor, et, postquam nilil de saevitia remittebatur, voluntate exstinctam; nisi si, negdtis aü- mentis , assimulatus est finis, qui videretur sponte sumtüs. *'
crim. insectatus est] Tac. ,, Enimvero Tiberius foedissimis eriminationibus exarsit, impudicitiam argüens, et Asiniurh Gal- ]um adulterum, ejusque morte ad taedium vitae compulsam. Sed Agrippina, aequi impatiens, dominandi avida, virilibus curis feminarum vitia exuerat, Eodem die defuncta, quo bieunio ante Scjanus poenas luiseet, memoriacque id prodendum, addidit Caesar; jactavitque, quod non laquco stranzulata , neque in Ge— znonias projecia foret. —Actae ob id grates, decretutüque, ut Xy. Hal Novembres, utriusque necis die, per omnis annos, donum Jovi sacraretur. * De signif. verbi zzputare, qua valet, velle aliquid pro beneficio haberi.sibique eo nomine gratiam deberi, (einem. ctwas hoch anrechnen) v. praeter Casaub. ad. bh, 1l., Fxeins-
c"
TEX BE-RLUS 451
'
talem ejus inter nefastos referendum suasisset. Impu- lavit etiain, quod no» laqueo strangulatam in Gemoes nias abjecerit: proque tali clementia interponi decres ium passus es, quo sibi gratiae agerentur, el Capi- tolno Jovi donum ex auro sacraretur. [54] Quum ex Germanico tres nepotes, Nerouem et Drasum et Cajum, ex Druso unum, "Tiberium, haberet; de ti- lutus morie liberorum, maximos natu de Germanici flus, iNeronem et Drusum, P. C. commcendavii: diemque utriusque tirocini, cougiario plebi dato, celebravit. Sed ut comperit, ineunte anno , pro eo- rum quoque salute publice vota suscepta, egit cum
Cumas À— ——À
hem. ind. Flori, Duker. ad Z7or. 4, 12, 62., Scheffer. ad PAcedr. 2, 22, 8. Rupert. ad Juvenal. Sat. 5, 14.
éres nepotes] v. Calig. c. 7. . . morte liberorum] natuxalis Drusi, adoptivi Germanici;
P. C. commendavit] "ac. 5, 29. ,, Per idem tempus (a. 775.) Neronem, e liberis Gcxmanici, jam ingressum juventam, com- mmendavit Patribus, uique munere capessendi Vigintiviratus sol- veretur, et quinquennio maturius, quam per leges, quaesturam peteret, nom sine irrisu audientium postulavit. * 4, 4. ,Inte:im anni (776.) principio Drusus, ex Germanici liberis, togam viri- lem sumsit, quaeque fratri ejus Neroni decreverat Senatus, repes tita. ^ Huc tamen maxime pertinet, quam 4, Q. Tacitus exhibet, deductis in Senatum adolescentulis, habita a Tiberio oratio, ubi haec ejus verba: ,,Érepto Druso, preces sd vos converto; Diis: que et patria coram obtestor, Augusti pronepotes, clavissimis majoribus genitos, suscipite, regite, vestiam meamque vicem explete. Hi vobis, Nero et Druse, parentum loco. ita nati estis, ut bona malaque vestra ad Remp. pertineant. ** cf, Cahlg. c. 10.
publice vota suscepta) | A. 777. 'ac.4, i7. ,, Cornelio Ce- thego, Visellio ; poa Css. Pontifices, eorumque exemplo ce- teri Sacerdotes, quum pro incolumitate Principis void susciperent, ANeronem quoque et Drusum isdem Dis commendaverej non tam caritate juvenum, quam adulatione; quae moribus corruptis perinde anceps, si nulla, et ubi nimia est, Nam Tiberius, haud uuquam domui Germanici mitis, tum vero aequari adolescentes senectae suae, HRPETHCHMEE indoluit ; accitosque Ponüces percun: ctatus est, num id precibus Agrippinae, aut minis, tribuisseüt, Et ili quidem, quamquam abnuerent, modice perstricti j (etes nim pars magna e propinquis ipsius, aut primores civitatis erant)
À52 c, "8"U Ef OWN t ; Senatu, Non debere talia praemia tribui, nisi ex- pertis « et aetate provectis : deque, ex eo, pateíacia ine teriore animi sui ppt: omnium CMT: ob- noxios reddidit: variaque fraude inductos, ut et con- citarenlur ad convicia, et concitati proderentur, accus savit perliteras, amarissime congestis etjam probris, et judicatos hostes fame necavit: Neronem, 5n in- sula Pontia; Drusum, in ima parte Palati. — Putant, Neronem ad voluntariam mortem coactum, quunt ei carnifex , quasi ex Senatus auctoritate missus, la- queos et uncos ostentaret; Druso autem adeo alimen- ta subducta, ut tiientuin e culciia tentaverit man- dere: amborum sic reliquias dispersas, ut ViX quane doque colligi possent. [55] Super veteres amicos ac
Ceterum in Senatu oratione monuit in posterum, xe quis mobiles adolescentium animos praematuris honoribus ad superbiam extolle- ret. : variaque fraude inductos] Sejani, qui prius Neronem per uxorem fratremque Drusum , mox hunc ipsum insectabarur. 7ac, 4, 59, 69. ubi: ,, Nihil quidem pravae cogitationis (Neroni); sed interdum voces procedebant contumaces ct inconsultae; quas ap- positi custodes exceptàs auctasque quum deferrent, neque Neroni defendere darctur, diversae insuper solliciuudinum formae orieé- bantur sequ. **
accusavit per literas] Tac. 5, 5. missae in Agrippinam ac Neronem litterze. — — Verba inerant quaesita asperitaie; sed om árma, non rerum novarum studium, amores juvenum et impue- dicitiam nepoti objectabat.** A. 752. Descriptio mortis in ean- dem lacunam incidit, quam supra doluimus. De insula Pontia (Ilovríag v$4c0ovg dicit Dío 59, 22.) v. Strabon. 5, 5, 6. vrüv ex- Xaíwy (de quibus dictum ad.c. 59.) iv Ost juaJiera "mQóxeivra: Duo y53001 v:Àá'yiai, llay9$aragix 78 xal [lIovría , juxQal j&v, olxcUjueyat 05 kaAGg, cU «0ÀU aT aÀAXÀwy M dn TZ *SiQou 08 y Evi C.
Druso — alin. subducta] A. 780. 7c. 6, 23. ,, Drusus deinde exstinguitur, quum se miserandis alimentis, mandendo e cubili tomento, nonum ad diem detinuisset.' Quod reL/guias eorum
dispersas Noster dicit, 2/o 58, :2. xai và icrG a)tà» (Drusi et
Agrippinae) oU j4óvov oUx i; Tà DaciAtx0v j£vxjueloy xaTtSsTo, QAÀ xai xguiQS5vai TOU XaT& 'yjg SxÉAtuCsv, cvorB jAw08xOTS £üp&Dijvat, Postea Caügula matris frauisque Neronis cineres liomam uans- latos Mausoleo condidit. v. Calig. 15. et J2:on. 59, 3-
TiGIB8SERIUS. 453
familiares, viginti sibi e numero principum civitatis depoposcerat, velut consiliarios in negotiis publicis. Horum omnium vix duos aut tres incolumes praesti- tit: ceteros, alium alia de causa, perculit. Inter quos cum plurimorum clade Aelium Sejanum,. quem ad summam potentiam non tam benevolentia prove- Xerat, quam ut esset, cujus ministerio ac iraudibus liberos Germanici circumveniret, nepotemque suum ex Druso filio naturalem ad successionem imperii confirmaret. [56] Nihilo lenior in convictores Grae- culos, quibus vel maxime aécquiescebat. Zenonem quendam, exquisitius sermocinantem, quum interro- gasset, quaenam, illa tam molesta dialectos esset, et ille respondisset, | JDorzdem; relegavit Cina-
consiliarios] Dio 57, 7. £rser0lsT0O Pip £y T3 &yogs , &Q' ov mec Sicav £xQx4MaTiÓs , wai cuj«BoUAoUg si, MaTà TOy ÀÁU'yovdTOV, mapshájpavsv. v. Aug. 35.
cum plur. clade Mg. Sejanum] Perit maximae impotentiae homo a. 734. v. Dion. 58, 4. sequ. Plurimorum clad-m cum interi- £u ejus conjunctam Zo itá describit c. 14. cí à 03 evyysvsig ot T& ÉraiQo! aUTOU, wal oi Àormcl mavTsQ Ci TG &ÜTÜy Y 0ÀAMEUCAUTEG, Wül €| TÀg Tij4àg AUTO SQW'yxCajJ4sVOL , ExQivoyrO. Xi &xsíyuwy TB Oí TÀEÍOUG 3Aícxovro S$(' oig Tgórspev £(QQovotyro* wei ci GÀÀow waTsbixaQou €eGv iQ' ci; vqórspov £Xw4Qicavro* wal Gvyvol xal TOW WSkQiAEvuay Tt Pmí TiO. Gi a(Dej«fvwy , xai waTWyognuO9scay xU9ig wai é&wCay, Ug xai T)V S«tlvoU Quy TóTE CwÜ&syrig. OvTwG, Ei W&i Jaxyótv aÀÀO S'yxAWum Te $TtÉQsTo , &ÀÀ aUcó "ys roUTO Shower o6 mo0g 739 Tijim- Qíav, oT: QiAog ToU XExiavoU £ycyóvE xa9am&Q oU xai aDToU TOU "Pigsgicu QiA49avrog aUTóv , wol bi £xtivov xai Tv dÀÀwy cUTO CT*OU- $acxyrw» Sequ. De circumventis Germ. liberis v. cap. superius.
nepotemQue — nat.] "Tiberium, interemtum postea a Cali- gula. v. Calig. 25. D/o 59, B. Servavi autem accus. nazuralem, pro quo al. za£urali, partim , quod concinnior est oratio, vita- tis tribus ablauvis continuis, partim, quod ita scripsisse aucto- xem, docet error librariorum, qui correxerunt fiium, um sequ. zaturalem.
Doridem| Oudend. suadet Doricen vel Gr. Aogiw$». At Pau- san. 4, 27, 5. cv OixÀewTOV 73V Awpióx, ct 9, £2, 5. 77» Qwv3v T3» Awgiba dicit. v. Fischer. Animadv. ad Weller. P.I. p. 35. RAo- d:os Doriensibus accenset T'ucyd. 7, 57. De corum dialecto v. Fischer. . c. p. 55.
454 € SUETONIÍÉSEIE
:
riam, existimans, exprobratum sibi veterem secessum, quod bDorice fhodii loquantur. liem quum soleret ex lectione quotidiana quaestiones super coenam pro- ponere, comperissetque, Selcucum granímaticum a ministris suis perquirere, quos quoque tempore tra- claret auctores, alque ila praeparaium venire; pri- mum à coniuberuio removit, deinde eliam ad mor- lem compulit, [57] Saeva ac lenta natura ne in pues ro quidem latuit: quam Theodorus Gadareus, rhe- toricae praeceptor, et perspexísse primus sagaciter, el assiuiulasse aplissime visus est, subinde in objure gando appellans eum zrgAcv eor) zreQQueptvoy. | Sed aliquauto magis in Principe eluxit, etiam inter initia, quum adhuc iavorem hominum moderationis simulae lione captaret. Scurram, qui, praetereunte iunere,
Cinariam] Al. Cineram v. Cynaram. wit ex Sporadibus. v. Cellar, 2, 14. p. 1265. Graevius conjecit Zenariam, de qua v. Aug. gz., et probaverunt js. Vossius, Nic. lieinsius, Ouden- dorp.
Seleucum] | Alexandrinum, cui J/omerici cognomen, de quo v. Poss. de hist. Gr.
Theodorus Gadareus| | Quinctil. Inst. 8, 3, 17. ,,Praecipue ta- en in se converterunt studia Apollodorus Pergamenus, qui praeceptor Apolloniae Caesaiis Augusti fuit; et Theodorus Ga- dareus, qui se dici maluit Rhodium, quem. studiose audisse, quum in eam insulam secessisset, dicitur. "Tiberius Caesar * ubi Spalding. landat Langbaen. ad Long. c. 5, 14.
-sQugjiévov| Al. wuoajévoy et avjexsQueojsévow. — Pleri- que post Casaub. receperunt T£ugapévoy. Sed praeterquam , quod ei(vgjiívog lornia est usitauor, et ita citatur locus a Suidas in "AA£favégog Alyaicg, quam ob rem probatur etism a Dukero ad "Thucyd. 5, 49., commovit me metrum, ut darem eQvQja4&vov, Est enim pars versus senarii, quo €x aliquo poeta petito usus es: rhetor. !
Scurram] D:/o 57, 14. wpoqsA9dw Tig vQüg vixgüv Duk TA a"yo- e en spájasvov , xai meos 10 oj; aUToU TQOQMU ag aSepiet Ti^ xai egopivay Tüv i0óvrww C, TI &igyke iyrsrTAÀSa. Ey T ÁUy:UcTO, $ri cüsrw cUbky SxoMigavro. sxflvov j45y aUT(M& ATÍMTEIVEV , yk aDrényyshog. agrd (Gg vov xel Erick wTUV sie) T Toug 9 aÀ* Àovc oj& ig jgaxgàx àm4AÀAaZs, x&Tk TiuTS wal iÍAoxcyTa Opa MAS $a. vias. Pro clare alii n. l. elazo, quod respondere videtur Graeco
YirnERHIVS | 455
clare mortuo mandarat, ut nunciaret Áugusto, zon- dum reddi legata, quae plebi. reliquisset , attractum ad se, recipere debitum, dueique ad supplicium im- peravit, et patri suo verum referre. Nec multo post in Senatu Pompejo cuidam, Equiti Romano, quid- dam perneganti, dum vincula minatur, affirmavit fore, ut ex Pompejo Pompejanus fieret ; acerba ca- villatione simul hominis nomen incessens, veteremque partium fortunam. [58] Sub idem tempus, cousu- lente Praetore, an judicia majestatis cogi juberet, ex- ercendas esse leges respondit, et atrocissime exer- cuit. Statuae quidam Augusti caput demserat, ut alterius imponeret. Actares inSenatu, et quia amb-
«Q6; vexo3y Dirk vlc ycoxs SMpspóusvov, quum clare minus conve- niat Gr. J42ugidzw. — Tamen illud et superfluum est et conira La- iinitatem ; nom ela/us enim erat mortuus, sed efferebasur; et clare mandasse dicitur, quum jocum cura circumstantibus com- junicaret, et invidiam ita faceret Tiberio. Scurra;z; autem non intelligo, quales funera sequi solebant, sed hominem de plebe, qui vulgi risum captabat.
dum vinc, minatur| Müller. suadet mina&atur.
Pompejanus) Dictum intellectu facillimum. Intelligit inter- necionem Pompejanorum sub Triumviris, qua Caesaris partes ad summam potentiam effloruerant. Maec est ve;us partium fortuza. Pro veterem al. veterum , xnale.
judicia majestatis] | "Fac. 1, 72. ,, Leger majestatis reduxerat, cui nomen apud veteres idem, sed alia in judicium veniebant; si quis prodiione exercitum, aut plebem seditionibus, denique male gesta Republica majestatem populi Rom. minuisset, facta - arguebantur, dicta impune erant. Primus Augustus cognitionem de famosis libellis, specie legis ejus, tractavit, commotus Cassii Severi libidine, qua viros feminasque illustres procacibus scriptis diffamaverat. mox JY'beriws, consultante Pompejo Macro Praetore, an judicia majestatis redderentur? exercendas leses esse, respon- dit." Dio 57,19. rà cs &AÀa ar'ygiwe jo5s, wal raig Tj; &ctBaiag Síxai , sí Tig OU, 600v ig 7i» Ajyovcorov, aÀÀLà xal ig aurüv Extivoy T): Ts JayTíQx aUüTOU, woaZag Ti jj xal simüy avemiTXDi09 ZTEAÀADM, Quoc i-:b41. ipacavidovro 0s oUxl oiwérat jaévoy xaTk Tdv iQíwv BscmoTUv, aÀÀ& wal iÀsUSsQor Wal "woÀiroi. 0s TE WXTW'yopucavrtg j xxi xarajaxgrUéxCavTíg TI, TAG oUciag TÜV A&ÀI/CMOMEVWV Dit- - Adsygxuov , wai mQogéTi xai dQyàg wei TIAS SroecsAeuavov,
- 466 €. &S:U4Eg P4O0! NE
igebalur, per tormenta quaesita .est. . Damnato reo, peulatim hoc genus calumniae eo processit, ut haec. quoque capilalia essent: circa Augusti simulacrum. scrvum cecidisse, veslimenla mulasse, nummo vel anulo effigiem impressam latrinae aut lupanari intu- lisse, dictum ullum factumve ejus existimatione ali- qua laesisse. | Periit denique et is, qui honorem in colonia sua eodem die decerni sibi passus est, quo de- crei et Augusto olim eraut. [59] Multa. praeterea, specie gravilaiis ac 1norum corrigendorum, sed et magis nalurae oblempcraus, ila saeve et atrociter fa- ctitavit, ul nonnulli versiculis quoque et praesentia exprobrarent, et futura denunciarent mala;
-Damnato reo] Eandem causam existimant, quam Tuc. 1, 74. -xefert, . Granii Marcelli, Pracetoris Dithyniae, a Quaestore Cae- pione Crispino majestatis postulato, subscribente Romano Hi- spone. ,,Marcellum insimulabat, s/nistros de Tiberio sermones ha- buisse. — Addidit Hispo, statuam Marcelh altius quam Caesa- rum sitam; et alia in statua, amputato capite Augusti, effigiem Tiberii inditam.* Tacitus, Marcellum criminibus majestatis abso- lutum, de pecuniis repetundis ad reciperatos itum, NNoster, reum damnatum, scribunt, Conciliare student utrumque scriptorem ita, ut rcpetuudarum, non znajestatis damnatum dicant, quod est contra mentem Suctonii, vel sententiae damnatoriae gratiam factam , quod non magis e n. l. elici potest. .. Nisi igitur erxavit Noster, quod in tanto damnatorum numero in hoc uno facile po- tuit, diversa res fuit, quod ideo quoque existimo, quod a/re- rius, non T'überi (utà Tacitus) caput statuae Augusti reum impo- suisse ,; Suet. dicit. servum cecidisse] i. e. verberasse. vest. mutasse] Nefas enim erat, sacrato loco corpus nudare, Casaub. 4rrian. Dissert. 2, 8. et /'aler. Max. 2, 1, 7. citavit. , Aumo — inlulisse| v. exemplum, narratum .a Seneca de be- nef. 5, 26. existimatione] i. e. judicio. v. ind. in existimare et opinari. Usus est hoc voc. auctor, quod dictum jam praecesserat, Praeter necessitatem ,. et sensu etiam graviter mutato, corrigere voluit Burm. dicto ullo factoque ejus existimationem oblique laesisse, quem vide docte refutatum ab Oudendorpio. ldem mcx detendit 4ono- YOU, pro quo vulg. Aonores. versiculis]
AEn Ww
Tac. 1, 72. ,, Hunc quoque asperavere carmina,
| I j i
TIBERILU S, 453
ME Sit : TM -ZEsper e£ immuíis, breviter vis omnia dicam? JDispeream , s; te mater amare potest.
Non es Eques. Quare? non sunt tibi millia centum: Omn:a si quaeras, et Iihodos exsilium est.
-urea mutasti Saturni secula, Caesar: Incolumz nam té ferrea. semper. erunt.
Fuastidit vinum , quia jam sitit iste cruorem: Tam bibit hunc avide, quam bibit ante merum.
"Aspice felicem sibi, non tibi, Romule, Sullam: Et Marium, si vis, aspice, sed reducem: Nec non, Zntoní, civilia bella moventis, ANec semel infectas aspice caede manus: Et dic , Homa perit : : regnabit sanguine multo, d regnum quisquis venit ab exsilio.
—
incertis auctoribus vulgata, im saevitiam superbiamque ejus, et discordem cum matre animum. Nonnulli horum versiculorum ante ejus principatum facti sunt, alii eo Principe.
millia centum) i.e. ne quarta quidem pars census equestris, ut non opus sit emendare cum Lipsio: quater et nom sunt tibi millia centum, qua medela versus vehementer cilaudicat. Postea
oma si quaeras cum Ernest. et Burm, reiero ad sequ. e£ 2Aodos
exilium esi. Mespondet enim superiori quare, et est: quid porro,
Ti 05, cL 0. &ri, Sequiturque responsio: ne civis quidem es, Rhodi exsul agis. Minus bene Dremius jungit: non s. t. millia centum; omnià: si quaeras; quod interpretatur: si omnia, quae possides, corradas et éóomputes.
- . Fastidit vinum] | Plin. 14, 22. (28.) qu. l. ad c. 42. citavimus, » Tiberium iz senecta jam severum (Pintian. sobrium corrigit) at- que etiam saevum, alias, sed ipsa juventa ad merum proniorem e scribit.
Romule) oc non regis nomen censet Muller. in schedis, sed diminutivum pro: Zomane, quod saepe dieu Roguius pro: ARomuleus, et hoc pro: HRomaonus.
si vis] i.e. efiam, porro, nota transeundi formula, quam exem- plis Latinis illustravit Burm. Sed, si vis, Graeci etiam: si 98
| BosAn, ut Xen. Memor. 5, 5, 11. (v. P'iger. et Zeun. ad Viger. p.
511.) et Galli: sz Fous voulez, ct nostrates: svenn Sie wollen, Yn»
pta, ne quid gravius dicam, correctio est Graevii: iz vivis, da-
ta, quod, ut ait, valde friget istud. si is.
458 C. SUETONII
Quae primo, quasi ab impatientibus remediorum, ac non tam ex animi sententia, quam bile et stoma- cho, fingerentur , volebat accipi; dicebatque identi- dem: Oderint, dum probent. Dein, vera plaue cerlaque esse, ipse fecit fidem. [60] In paucis die- bus, quam Capreas attigit, piscaLori, qui sibi secre- tum agenti grandem mullum inopinanter obtulerat, p*riricari eodem pisce faciem jussit, territus, quod is a tergo insulae per aspera et devia erepsisset ad se. Gratulanti autem inter poenam, quod non et locu- slam, quam praegrandem eeperat, obtulisset, locus sta quoque lacerari os imperavit. Militem praetoria- num, ob surreptum e viridiario pavonem, capite puniit. In quodam itinere, lectica, qua vehebatur, vepribus impedita, exploratorem viae, primarum cohortium Centurionem, stratum humi páene ad ne- cem verberavit. [61] Mox in omne genus crudelita- iis erupit, nunquam deficiente materia: quum primo matris, deinde nepotum et nurus, postremo Sejani familiares atque etiam notos persequeretur. Post cu- jus interitum vel saevissimus exslilit quo maxime
remediorum] Vulg. Romae domini. Spectet, quod imitio capitis: specie gravitatis ac. murum corrigendorum , unde etiam Tiberii vox: oderint, dum probent sc, xemedia, corruptis mori« bus a me adhibita.
primarum cohortium] | Vexat interpretes pluralis, unde Graev. e Lipsii emendatione dedit primarium, idem Lipsius Elect. 2, a7. suasit practoriarum , Oudend. et Wolf. sub primarum gentüs no- men vel tzle quid latere existimaut. Puto, primas cohorées dici praetorias, et prim. cof. Centurionem unum aliquem Centurionem praetorianorum, quum cohortem ipsam, cui praeerat, disun. ctius nominare, h. l. non attiueret. Sic nos: em» Officier von den Garden, von den Leibregimentern, wubi, eujus cohortis fuerit, non quaerimus,
Post cujus interitum] v4 Dion. 59, 14. sequ. qui o. 16, 9s xai mU axpipas SuaSov, aürel 0r éxvTGy avo) ijatveu, dri xal rà v9ó- vsp0v iurlva cU ToU Yyiavoi MgAMv 5j ToU Tipegiou Spya yv. oU "yàg pvc ot xacwopxXcavrig viydy ixglyoyro, àÀÀà xai oi wartiuQuetuak- vot tv&y dy9uAioxovro. odru; c02 0 Tigáqióg Twww spsibero, dÀA& xai ràciy adrQig KaT' GAARAWV KTEXQATO, evv' &àÀoy Pegauo) QiÀew
-
TIBERIUS 459
e » apparuit, non tam ipsum a Sejano concifari selitum, quam Sejanum quaerenti occasiones subministrasse. Etsi commentario, quem de vita sua summatim bre- viterque composuit, ausus est scribere, Sejanurm se punisse, quod comperisset , furere adversus liberos Germanici filii sui: quorum ipse alterum, suspecto jam, alterum, oppresso demum Scejauo, intcremit. Singillatim crudeliter facta ejus exsequi, longum est: genera, velut exemplaria, saeviliae enumerare, sat erit. Nullus a poena hominum cessavit dies; ne re- ligiosus quidem ac sacer. Animadversum in quosdam ineunte anuo novo: accusati dainnaitque muiti cum liberis atque etiam uxoribus suis. luterdictum, ne capite damnatos propinqui lugerent: decreta aecusa-
Lcnarimm ncsGE RENS UT *
c2à£ya sity, &ÀÀ Py TU) (gv) wal TO àbiMcUy wal r0 AvajQTATOV, TÓ v8 ÜrocT&iUÓ) T: xal TO AOslg, TQUg TU Tw Exiavdy &£yxh4arwy Ay&- WQIUO , Eylyvtco.
alterum — interemit] Periit Sejanus a. 784. Superioni anno interfectus fucrat Nero, igitur suspecto jam Sejano; Drusus a. demum 756., biennio igitur post oppressum Sejanum.
ne relig. qu. ac sacer]' quibus non magis, quam Kal. Janua- yiis supplicium de homine sumi, fas erat. v. Casaub. ad Aug. 47. Ceterum voc. Aom/ium, quod nonnulli in omzizo mutare volue- yunt, et postea zovo, quod aliis e glossemate ortum visum, recté ob morem Suetonii aliorumque defendit, addere solitorum , quae supervacua videantur.
lugerent| | Tac. 6, 19. ,, hritatus suppliciis, cunctos, qui car- cere attinebantur, accusati societatis cum Sejano, necari jubet. jacuit immensa strages; omnis sexus, omnis actas; illustres, ignobiles, dispersi, aut aggerati. neque propinquis aut amicis ad- sistere, illacrumare, ne visere quidem diutius, dabatur; sed cir- cumjecti custodes et in moerorem cujusque intenti, corpora jpu- trelacta assectabantur, dum in Tiberim traherentur; ubi ílui- tentia aut ripis appulsa non cremare quisquam, non contingere, interciderat sortis humanae commercium vi metus, quantumque saevitia glisceret, miseratio avcebatur.* Aliquando tamen id per- missum. .Dio 58, 16. sócÉs pity ^y& Tivx &|aygariay a.0TRV. OV& mOTG Siwy40a09oi. «xl y&Q sv9siv. coig QouAojsévoig «UTév iméTQEV/S , mQ05*. «m&TÓV, pot £Q dvÉQoU Tiv0g WwÀUsCÓai uvm TQUTO TOIfig" G vOÀ- Aeg $y40lóero.
460 €. A8vU' E T^uwN qt
toribus praecipua praemia, nonnunquam et testibus, . Nemini delatorum fides abrogata. Omne crimen pro capitali receptum, etiam paucorum simpliciumque verborum. — Objectum est poetae, quod in tragoedia Agamemnonem probris lacessisset: objectum et histo- rico, quod Brutum Cassiumque ultimos .Romano-
9
decreta — praemia] per legem majestatis. Dio 57, 19. ei v8 XxaTWyogqcavTiQ $ xai xatajJ4AgTUQXCAvVTÉ; TIVWV, Tàg cUcíag Tüv &kicuojévey OiÀc-yyavov, xai TQ0cÉTi xai &gyag xai Tijàkg "TQoG- sÀA&aBavoy, et, quem locum ex Excerpt. Peiresc. Reimorus in- seruit j8, 14. wai ^yàg i-i liBtgíou mdvréqQ oi waTWyopoUvrég Tiva X0Ajiara wai v0ÀÀA "ys && T8 TV OUCidy aUTQV Wal Ew TOU ÜwjucCÍoU, xai vQocfri xal Tij4Ag Tiv«6 éAajsBavov. 6x 05 wai tr&pot TQOXEiQug TiVàg DogupoUyrtQ, :] vai éTOiJumg TiVÀy waraw/wQuécjasvot, CL 4E &iMOVX6, 0i OE xai TijLAg ETiVIXiQUG EXTUVTO. wegT& Tiyàg TüV QAAwV SÀkagijawv , aZimDévrag TOiGUTOU Tivóc , 43 SsAijTat aUTÓ TQoSECS OU, yx [44 xai aUrOI 00S uci TOTE U|4CLOL Ewsivoig "yEyovEuat. :
Qune crimen pro cap. receptum] Dio 58, 24. &6si9» rv ai- qixÜiyTay TÓTE OU0slg, TOVyTEQ Ü wÀiCWcvTO , Ol j4tV, WÀtioug EM TUV TOU Tifeeiov. Yygaj4j4aTwy , vai &£« Tày ToU Maxgwyvog Badius et Üs $3 Aorxoi , $X w» Bovuksusc9ot cpac Uma mrEvov. :
poctae — lacessisset | Similis, nisi eadem, a bts tan- tum aliten excepta, causa fuit JMamerci Scauri, quem accusayverat Macro, ,, detuleratque,** ut Tac. 6, 29., ,, argumentum tragoediae, « Scauro scriptae, additis Pontius qui in "l'ber:um flecterentur. * Dio 59, 24. ' Argsüg us» Tà cois4a 5». maQyvti De rdv Apyoj«bvwy civi £r aUToU, xarà ró» Evgvrióu», Tva TX» ToU xgaroUvrog àfeuAiay Qég. ja9àw adv roUro à Tifégio;, &' &avri) rórs (an ró0a -) To Prog tigicSou SQ» 'Atgsüg $ià Tv puaiQovíay &iyat mrQogronpgájsevog, xai Ürum-üy (n, Balb eyü cv» Atavra auTOv c0:47w , Avarykwvw Oi TQeg- eya'ys» aUrosyTei &-oAécSa:. dta apud Nosur, sub .4ramemnomis , persona Tioerium probris lacessitum , ferebant,
Aistorico] | Tac. 4, 54. ,,GCornelio Cosso, Asinio Agrippa Coss. (a. 778.) Cremutius Cordus postulatur, novo ac tunc pri* num audito crimine, quod, editis annalibus, laudatoque M. Bruto, C. Cassium Romanorum ultimum dixisset. — — Egressus Senatus (c. 55.) vitam -absunentia finivit. libros per Aediles cremaudos censuere Patres; sed mansuerunt, occultati et editi, ** Dio 57, 24. KesuoUriog FA ógbo; aUréy si SauToU vsvícSau, Ov) T) Exiawg woge íxgcvcev , WwaywxagÓs. ouTw 'yXp oUó:) S8ywÀwam Exairicy - Aa fheiu q)vv4S4 , (nai vào fv mUAai i04 'yW4Qwc jv, xal £T:ixcTaTa Bre Bike) wgvs Exi T (GToQuX, ijv WAÀai mGT8 TsQi Ty T4 AvyoucTo
. TIBERIUS. 461
rum dixisset: animadversum est statim in auctores, scriptaque abolita, quamvis probarentur ante aliquot anuos, etiam Augusto audiente, recitata. Quibus- dam, custodiae iraditis, non modo studendi solatium ademtum, sed eliam sermonis et colloquii usus. — Cis tati ad causam dicendam pariim se domi vulnerave- runt, certi damnationis, sed ad vexationem ignomi- niamque vilandam; partim im media Curia venenum hauserunt, et tamen colligatis vulneribus, ac semia-
mgaxSívruy cuver&Dsixsi, wai yy aUTüg Exsivog AVE"yvMsL , WpiD vat, €t: riv 7e Ricciov nai Tüy Dgotrov £-4vs08, wal TOU OWiou tig T8 QovA3e na953aro* Tóv r* Raícaga xal T0v AU-vyovcTov si-$ ut) xai) 6U9ív, oU j4fvro: wal ümtQsCéj4vuvs. TaUT& T5 y&Q jriA4D , xal Duk TaUTx &UTÜQ Tt azíDayE, wai Tk CU'y'yp&Mj4uXTA GUTOU , TÜTS j4tV iV T4 TÜÀu sÜgsDÉvra , mQ)g Tüv d'yogavójumy , xai TX d5u TQ0g TV ÉxacTéx09: apy0ytuvy éwaU94* vVortoov 0s i5:0094 Te aD Dig (AAXor v8 ko wal u&AicTa 3 Su'yorwo «UroU Magwia cuvíxgriysy aUT&) wal c0ÀD aZiocTOvOacTóreQa Um0 Tj ToU liópbou cvj4Qoo&g Eyávero. N. l. junge : quamvis probarentur — recitata i. e. quamvis testimoniis , probaretur, evinceretur, ca recitata esse. -
studendi| Studere ea aetate absolute dici coepit. Plurima Quinctiliani et Plinii exempla v. in Lexico Schelleri. Ex hujus usus ignorantia venit n.l. leciio scribendi, sententia nimis circum- Scripta.
Citati — vulneraverunt] Dio 58, 15. v&v wotv airia9$vrw) €vx»c] Qty xal xaTWysowS2gay TaQóvTt;, xal amsÀoy4S0avro, wai maQéxCix "ys sigiy bi juzy&Às CxpucavTO' oí DB O3 TAtiovg aUr6i éxv- ToUg "gl &Advat Qi Seigav. Emoíovy 6 roUTo [4d)uGTa uf», Ti) uigra Tij» UBQu» , j«yr8 T3v aixíay Qégsuy" (m&vrsg "yàg ct Tivx TeiaUTMV
" eiTíay Aafóvrig, oUx OTwg iTTtig, &ÀÀk wai (BovuÀsuTai, OUO' oTOE &y0Qsg, aÀÀk wai *uvaiKsg, cg TO ÜsCj«wT4Qu0V Cuv&wÜoUvrO" xal warav«QuaSivrsg, oí «5v 8wet £woÀaQOvTO, OÍ Os wai a0 ToU Mocwi- Tulio) Óv0 Tüw Üwjuagy ev 5 xal Tüy UTATOV waTfKQu|AViQOVTO" Wal Eg TS Tv a&/jop&y T& CÓj«aTaà aUTdV &TAVTWY ipQiTTSTO , wai J«eTk TCÜTO Sg T0v moTa[iÓy PvsAAAeTO ) 4 0t, xalüTwc OÍ maibsg Tv OUCiV &UTODG xÀwgovoj.Ggiv. OÀiyst 'y&p mdvu rdv SSaAoyrz0oy mp9 Tg Oi- x5s TtÀ&UTQyTwWYy tÜxJ«EUOVTO " TQoxaAOU|AéVOU Qià TcUTOU TOUS &VÜQi-
! «ovg ToU TiBsgiou avTof)Tag "ysvéGSai, ty& Q3) a)Teg CQ &TOWTE[-
Vs) 00*7' egreQ OU TOÀÀQ) ÜsivóTsQov Qv, aUTOytiQia Tivà AmeSaysiv &Ja'yx&gca:, ToU T: OxJ4ic) aUTOV vragabotva:, "Postea edidi, auctore cod. Meram., sed ad sequ. pro e£ ad sequ., subintellecto quzd.z
| "post certz.
d
462 €, S8; U E10 NEI
nimes palpitanicsque i 1n carcerem rapti. Nemo punis iorum non eii» Gemonias abjectus, uncoque tra- clus; viginii uno die, [abjecti tractique sunt] inter eos feiinae et pueri. liumaturae puellae, quia more iradito nefas esset virgines strangulari, vitiatae prius a caruifice , dein sirangulatae. Mori volentibus vis adhibita vivendi. Nam mortem adeo leve suppli. cium putabat, ut, quum audisset, unum e reis, Car- nulium nomine, anticipasse eam, exclamaverit: Car- nulius me evasit. | Et in recognoscendis custodiis, precanti cuidam poenae maturitatem respondit: ANondum tecum in gratiam redi. Annalibus suis vir consularis inseruit, frequenti quondam convivio, cui ei ipse affuerit, interrogatum eum subito et clare a quodam nano, adstante mensae inter copreas, cur Pa-
viginti uno die] Quoniam Tac. 6, 19. immensam stragem fuisse dicit, Lipsius oo i. e. mille, alii alium numerum m, l, substituerunt. Sed patet, Tacitum de totius post oppressum Se« janum temporis strage, Nostrum de uno die loqui. Ceterum verba abjecti tractique sunt , quae e glossemate i in textum venisse, id quoque ostendit, quod £ractique sunt 1n mulus codd, desidera- tur, uncis inclusi.
Immaturae — strangulatae] | Immaturos ommino Triumviro- xum capitalium supplicio tradi, nefas erat, qnam ob causam Án- tonius et Octavianus rerum potiti maióízxov Tivà £g 8QdBovc $gyyx- eov, tv" dog sic &yOgag 50» T&Àdy avoJav;, ut harrat Dio 47, 6. H. l autem Suet. Sejani filiam dicit, de qua Tac. 5, 9. ;, Tradunt temporis ejus auctores, quia, T:iumvirali supplicio aífici virgi- nem, inauditum habebatur, a carnifice, laqueum juxta, com- pressam; exin, oblieis faucibus, id aetatis corpora (virginis sc. fratrisque) in Gemonias abjecta. Dio 58» 11. r& T£ raubia avro (Sejani) xarà oUyj.x àcífays, Tg WOQic, 49 T TOU KAavbioy viet Pyysyo*«wst, TQo0;aQ9agsies Ux ToU Oxj4íoy' dg OUX, 6710» GV map- Ssysuo[nsuyv Tiyk &y vj 0&6 «TOI amoAác2at.
Nondum — redi] Dio 58, 8- 954026 Tiyà T7WV fraiguy, EET AhÓyco mil Tfjg SavaTdctwg avToU *svoj«ty0U , sx ori. Ovbsrw airo SUA ety pata , €t C. 25. &y Toig TóTE (2. 786.) a-moSavotci x«l l'aAAGg Ey&v&ro. TéTE "yàg «Jv jéAig (dg aUTóG tive) xaruAAdyy.
copreas] fta legendum esse pro inepto capreas censuerunt Jos. Scaliger mot. ad Festum in sceurra, Lipsius Eleot, 2, 17. Turncb. Advers. 22, 51. , €t FRERRCEARE post Casaubonum omnes.
TIEERIUS. 463
€onius majestatis reus tam diu viveret, statim quidem gelulantiiam linguae objurgasse, ceterum post paucos dies scripsisse Senatui, ut de. poena Paconii quampri- mum statueret. [62] Auxit intenditque saevitiam, exacerbatus indicio dé morte filii sui. Drusi: quem quum morbo et intemperantia perisse existimaret, ut tandem veneno interemtum fraude: Livillae uxoris at-
y. hujus not. ad h.l. et Fabric. ad D/oz. 5o, 28. ubi Octavienis in oratione ad milites: -e)g xaÀo)g aJTrüv $raigoug wai TQaTsÓg, oUg aÜTol $xsivo: M oT Qe( a & &rokaAoUsi, et Reimar, ad 75, 6. qui xomoíxg Scribendum contendit. Describit eos h.l. Dio ita: XoTQÍXg TiVkg xxi "y&ÀwroTOI0Ug , aiCyim7TX J45V Tk si04 , GIC ivo OB TX óyÓj&ta xal rk iviTHOSUJ«aTX Sx oyTac, Val uk Tiv vBQuv Ty T£ &GéÀ- e*y&iny uvtomAovtóUvrac. IM. Paconius, legatus C. Silam, Procon- sulis Àsiae, inter hujus accusatores commemoratur a 7«ac. Ànn. 5, 67. V. de Paconiis, patre et filio, Lips. ad Tac. A. 16, 289. veneno interemtum| A. 776. Tac.4, 8. ,, Sejanus, maturan- dum ratus, deligit venenum , quo paullatim irrepente, fortuie tus morbus assimilaretur. id Druso datum per Lygdum spado- nem, ut octo post annos cognitum est.** Jd. c. 10. diversum de Drusi morte eorum temporum rumorem, et c. r1. ,, ordinem sce- leris per Apicatam Sejani proditum, tormentis Eudemi ac Lygdi patefactum , ** tradit, | D;o 57, 22. Aooüco; 98 ó maig aUroU Qagja- xp bidAsTO. 0 'yap Xwiayog £m( ts 17 (GUI wai el T2) aLiopuaT: UmsQ- padncac, rà c? àÀÀa Ümígo'yxog sv, xal tÉAog wai Emi TOv Agotcov íro&msTO, Mi ToTs TÜUÀL aUTU tyírsys. (ofwSsíg Ts £« ToUTOU xai ixsivoy xal Tó» TliBégiov, wai «Jaw xai TQog0oX»dag:s ày TÉV VsxVÍCKOV £wmTo0Uy T0::0*721, xal TÓV ^8Qcvyrx QàOTa JueTay torti CÓat, Qojux- xóv T: aÜT() 01& 78 TUy iy TZ Ü:QaTi(a aUTOU Ovrev, x«i Qik TÓjg eyuvatwóg aUToU , yv Tuvst AioviAAay óvojukQouGiy, dÜwks" xai yg xal Sjofysus» xUT4v. Proditum scelus narrat 59, 11. xai 5 "vv (Se- jani) 'A-&ixár& 00 xaveuQio29 £v , ua9otca Ok Cri: Tk TéAve aura Tí2w»4s, xai GO» Tà CópLaTa t» Toig ayopac|koig lücUCe, avEydi- 10s, xai &g DiBAlov ^ygdxpada msol oU Sav&rov ToU AgoUtou, wat T? Te iov Aag 73,6 "yvvoiwóg aUTOU, O/ yymsQ TOU xal aUtX TG áviol TQocextuQoUMsp, wgrs [owefi Guyorsiv, có jua To Tifspip ExtjcUsv, Uri 0 &avc3» DitjoxcaTo. xal cvrwg à Tif£grog Svruy i» cq BipAtg, xai QreAE-ySac Tk "yssyQapeuEvk , ToU; T& &ÀAÀoUG áyrag Kal TX» AtovlAs Àay &-íxT&(iV. ÁÀ. 704. Lieilae| fliae Drusi, fratris Tiberii, ex Antonia minore, Sororisque Germanici, quaé nupta Druso cum Sejano rem habuit, et contrd imariti vitam conspiravit. y. loc, cit. De ejus nomine
464 C^ SvvETYORITr:I
que Sejani cognovit, neque tormentis neque süpplicio cujusquam pepercit; soli huic cognitioni adeo per to-
ios dies deditus et intentus, ut Rhodiensem hospi-
iem, quem familiaribus literis Romam evocarat, ade venisse sibi nunciatum, torqueri sine mora jusserit, quasi aliquis ex necessariis quaestioni adesset; dein- de, erróre detecto, et occidi, ne divulgaret injuriám. Carnilicinae ejus ostenditur dus Capreis, unde da- mnatos, post longa et exquisita Lorimenla, praecipi- tari coram sc in mare jubebat, excipiente elassiario- rum manu, et conlis atque reinis elidente cadavera, ne cui residui spiritus quicquam inesset. Excogita- verat auiem inter genera cruciatus etiam, ut larga meri, potione per fallaciam oneratos, repente vere- tris deligatis, fidicularum simul urinaeque tormento distenderet. | Quod nisi eum et mors praevenisset, et 'l'hrasyllus consulto, ut ajunt, differre quaedam spe longioris vitae EOBliplisiét; plures aliquanto necatu- rüs, ac ne reliquis quidem nepotibus parsurus eredi- iur; quum et Cajum suspectum haberet, et Tiberium,
32 Ld
(nam Livia etiam ct Julia appellatur) v. Oudend. ad h. I. et Fabr, ad Dion. 57, 22. i| evite
quast aliquis ex necess. qu. adesset] Taterpretantur : ex neces- sariis ad quaestionem i. e. ex iis, qui ad verum eruendum. neces- sario torquendi essent. Sed quoniam haec ratio duriorem ver bo- rum structuram infert, malo necessarium alicujus reorum intelli- gere, quem quum Tiberius citstum ad quaestionem tescimonii causa adesse existumaret , subjici statim tormentis jussit. Rem $ic narrat Dio 58, 5. irspov TtyX xal mavv (exveds Bacavicag y. Pepra evove 6 6rI abinde NP)yepi AE X&i TAY) ecxovoZ OUT ÉATELVEV BUY eti S aem voTÉQUIE VpgigTAL, ) w,TE XaÀQg OuvacSau en -
TÀrasyllus — compulisset] Dio 58, 27. 60 J4AXV xai m5Vcég oí aivix2í)Tsg améSàyg» , QOià TV Ogszv Mey co(urTara TOY Tifseioy psrayiteicájueyov, TE(U | qub yàe evTOU Mal càyU , AxqipSie xai T4» "4k en wal TJ/ C pay , iy 3 1eSyaserro , UT EV * ÉxSivOV $$ 03» Oi«a- aAÀx 3n XsvoU BuboscSa: en» Ocwé dg xai STi pupóraoay. UE my irux55 cas aTOWTElVAL" Q xai Syévero. vojuizag Yyae xal j4$TÀ roure iftivai ci c0v2' Oca tBoUAsTo xarà CX 0ÀX» To , (07 AAAwg SOTEU* 02, xal Tc BcvAS6, ayriiTÓVTwY Ti *p0g TQ Bxcascug, 1v UTEUJU- yw» , àyapaAcjévug 72» naratix;» GUY, 0UX ceylo3o.
— 43
u^ m ww C ow t
nm 5m m "m s m. w
TIBERIUS, 465
utex adulterio conceptum, aspernaretur. Nec ab- horret a vero: namque identidem fe&cem Priamum vocabat , quod superstes orum suorum. exstitisset. [65 | Quan inter haec non modo iuvisus ac detestae bilis, sed praetrepidus quoque, aique etiam contus meliüs obnoxius vixerii, multa indicia sunt. — Hae ruspices secreto ac sine testibus consuli vetuit. — Vicie na vero Urbi oracula etiam disjicere conatus est: sed majestate Praenestinarum sortium territus, destilit, quum obsiguatas devectasque Komam non reperisset in arca, uisi relala rursus ad templum. | Unuun et al- terum consulares, oblatis provinciis, non ausus a se dimittere, usque eo detinuit , donec successores post aliquot annos praesentibus daret: quuni interim, mas nente officii utulo, etiam d«legaret plurima assidue, quae illi per legatos et adjutores suos exsequenda cu-
ut ex adulterio conc.] matris Livillae et Sejani. v. Tac. 4, 5. et Dion. 57, 22. quem locum supra transscripsimus. Id. 58, 95. "TTigégiov 91& 8 T3». 3Atav. (Tt yàg moubíoV 5v) xai Qik T4». Urowíay (oU »y&g $v:0750s70 ToU AQcUGov aig &ivat) apsópa,
fidicem Priamum voc.] JD'o 58, 98. ToAAaxig ÀPyetat wal r0» Yloíojuow jixwxQiígxi, oTt &gOwv Jaer& 7; maTQíbog nai j«er Tijg Daci Aaiag acd Asro.
contum. obnoxius] "Viri docti, qui rursus non attenderunt ad zorem Suetonii, quo summam eorum praemittit, quae deinde singillatim expositurus est, post Salmasium h. Ll. ejectum. volue- vunt contumeliis, ut obnoxius absolute esset 1. q. azx;us, sollcitus, ut supra c. 12. Nempe ab hoc inde capite ostendit auctor, izvi- sum et praetrepidum vixisse, et c. 60. contumelüs etiam obnoxium. Jia enim illud orditur: ,,Urebant insuper auxiaz mentem varia undique cozvicia sequ. '*
Praenest. sortium| De sortibus omnino dixi süpra ad 6, 14., de Praenestinis v. Cic. de divin. 2, 41. cf. Guther. de veteri jure pontificio 4, 12. (Thes. Graev. T. V. p. 197.) et in pfirhis Bulen- ger- de sortibus 1, 1, (ibid. p.561. sequ.) N.1. jure. Memns, lectionem e/ata sc, arca vulgatae re/a;as preetulerunt Erm, et Oudend.
assidue, quae] Vulg. plurima, &ssiduegue seqi Miud pros barunt Oudend. et Wolf., amoto, quod Ernest. ihjeéit. dictioni, plurima assidue, txvroloyteg crimine, quuin pfurimz teifi, ussidue lempus notet. .dssidwe enim est ssepe: v; ind; Quod ad rem,
3o
466 €.; S U E T ON: E
rarent, [64] Nurum ac nepotes nunquam: aliter post damnationem , quam catenatos, obsuiaque lectica, loco movit; prohibitis per aniiitem obviis ac. viatori- bus respicere usquam , vel consistere. [65] Sejanum,
res novas molientem, quamvis jam et naialem ejus
puhlice celebrari, ei imagiues aureas coli passim vi- deret, vix tandem, eli astu magis ac dolo, quam principali auctorilate, subvertit. Nam primo, ut a se per speciem honoris dunitteret , collegam sibi as- sumsit in quinto consulatu, quem longo intervallo
Dio 58, 19. 7ó» Ylsieuva vüy coÀixoyoy TiÀtuvATavTX bwuccia Ta(D4 áriu40t — wai AoUwicy àvr' avToU Aajiay ayDsiÀsTR , GV mQéraAxt 75 CrQaTià mQograLag xaTtiyt» tv TZ 'büjav. TOUTO ÓB xai S £ríQu»
OTOAÀGy Prol, Spyw Máv, oj9EvOg aUTy Osoj«svog, Aó-yw Ob ON, Tu
MXw ajToUg TQogToOtcUQtv0s. — Tac. 6, $7. , Extremo anni (786.) mors Áclii Lamiae funere censorio celebrata, qui administraadae Syriae imagine tandem, exsolutus, Urbi praefuezat. genus illi. de- corum, vivida senectus, et non permissa provincia dignationem addiderat. Exin, Flacco Pomponio Syriae Propraetore defuncto, recitantur Caesaris literae, quis incusabat, egregium quemque, et xegendis exercitibus idoneum, abnuere id munus; seque ea ne- cessitudine ad preces cogi, per quas Consulzrium aliqui capessere provincias adigerentur ; oblitus, Árruntüum, ne in Hispaniam pergeret, decimum M cnnum attineri. '*
loco movit] h. €. ab uno loco in alium transportavit. Inepte enim in diciat Reiizianis explicatur: relegavit et dignitate pri- vavit.
quamvis. — videret] Dio 58, 2. à 9 n Xwíavóg Éfí wai uXAXSy Zesro (an iníoero ». xai FxyQie9», 6xuc Tk ywésiu aUtoU bxuocix áográóyrai- TÓ "yàg 76i ases TÀV &vbptévroni,. «y E TÉ Bova xai 3 im-r&g, ai " QuAai xai oi vies; ci TP 8cT40ay eUróU , czó8 s£wot2 [i408 ày Tig" mot£cPsig 98 iix Juv 9 "ysgoudia, bia Os ol ixEIGS TÓ Ts «Ajo S4 7s TUv buuagyuv xai $« Tüv a'yopgavójuey Tüy Cs- TÍQwy 06 aj«Qorígoug aUToUg eTsjswOv" xai xÜxovro Uxtp aj«Qoi Goimg, xal &9uov, xal Tuv TU» auTAy wjuvucav. V. etiam ad c- 46-
collegam — in quinto cons.) v. ad c. 26. Dio 58, 4. Ex jakv 53 ec» ToU ^QoDavoUg cvbEy Sügacs TÓ Tt yàp DopuQopuuóv TV icy vodg wxtiwTé, xai Tüy BovAsuTGv TO jaiv sUsp'yeCiaug, TÓ $E SÀwic:, TO Ó& ^ai Qéfu ToocrmEToi470. Touc 7e TsQi Tov liBsroy dvrag OUTw T&ye Tag TQocjTaiQiTTO , wer Tà j£ fwtivov Tayra xd à &TQoTTE "&- gavrína oi &yythlicgan Ta Ü Vw avro CQuj«sya Mwoéya Tc Tipagic
TZPbBPEHRIU.'S, 464
absens ob id ipsum susceperat. Deinde spe affinitatis "ac tribuniciae potestatis deceptum , inopimmantem cri» J minatus est pudenda miserandaque oratione; quum inter alia P. C. precaretur, mterent aíterum e Con- sulibus, qui se senem et solum in conspectum eorum eum aliquo militari praesidio perduceret, — Sic quo- que diffidens, tumultumque imietuens, Drusum nepo- tem, quem vinculis adhuc loniae couüuebat, soivi,
' $3AsUy. AAÀÀwg ojy AUT0y jJs-sTOQP br0, xal vTaT.y Te aÜTÜV dTl- $u£s, ab xowevov Tüv» (Qocvriówy duigaQs^ Eaixvóg Ts à ipe, molÀáwig $xavaAajB&voy) sAsys' wal ToUTo xai "ygoQu? TQ/o Tb cy QovAX€ xai cg0g rü» 0Z;«c» £0*Aou. A. 784.
spe afümitatis] Non solom enim desponderat filio. Claudii Druso Sejani filiam, Claud.:7. 7Uc. A. 5, 2g. Dio 58, 1i. sed generum etiam sibi destinayerat ipsum Sejanum, 7uc. 5, 6. «t 6, B. data in matrimonium filii Drusi filia Julia, ut ad Dionis 1. €. ostendit Reimarus ex Zonara p. 550. Tov 0& Xsiavoy tvi j4&^y& OóEsg $rágac, xal w40scT3» imi louki« T3 ToU Apoucou Svyacgi Toi30 Xj g* vog, UCTsQoy &wTsive. Gener igitur a Tacito pro progenero dicitur.
tribuniciae potestatis] Secundum Xon. 58, 9. Naevius Ser- torius Macro, missus ad opprimendum Sejanum, i9à» avróv va- potTójAsVoy , Ort j«49£9 ot 0 lifégiog EmsoTaÀx&, TAXp&j4UÜycaTO, Ele müv i0ia wal y &xoQQaro , OTt TX» iíovcíay aUTQ Xv 44a QJ L3» Qoo. Potestatern autem tribuniciam dari solitam imperio de- stinatis, in Augusti Tiberiique vitis saepius vidimus. v. ad . Aug. 27. VE
pudenda mis. oratione] epistola ad Senatum missa, cujus ar- gumentum J2/o 58, xo. exhibet, his additis verbis: d; yov oUba 74» óbóv &c(QaLüg co0xc9a: DvvAjssvog , TOv $rsQOy Tüv UÜm-&tqY psrrexfpparo. Consules autem intellige suffectos, quum ipse c.m Sejano exorsus esset annurn. De Consulibus hujus annui variis "mensibus suffectis v. Fabr. ad Dios. l. c. et Norisu epistol. con« sularem (Thes. Graev. Tom. XI. p. 404.).
Sic quoque diffidens] Dio 58, 18. à 0s 07; TiBégroe, téw; uiv 8 Qéni ueyaÀo) waSsecTWanu, Ba 6 Xxixvóg waTacyy aUt4», (Urbem) £T' aUT0y £T:TÀsUCZ, xxi *Àoix maQsTWsUMCATO, (vA, QV Ti TOÍoUTOV €vupz, $iaQUyz* re re Maáxgayi, c Tivéc (Qaciv , SversíAatO, Ümwg &y Ti magaxip4OA. TOV Apotccy à: TB TX4v BouAX» xai 8g Tóy ÜDiaov igaya^4, xd aUroxgaTepx amobsiL4. Tuc.0, 25. ,, Tradidere qui* dam , praescriptum fuisse Macroni, 81 arma ab Sejano tentaren- tur, extractum custodia jJuyenem (nam in Palatio attinebatur) ducem populo imponere. **
465 €, ^85.0& TUNS-*I
si res posceret, ducemque constitui praeceperat, . Aptatis etiam navibus, ad quascunque legiones medi- tabatur fugam, speculabundus ex altissima rupe iden- tidem signa, quae, ne nuncii morarentur, tolli pro» cul, ut quidque factum foret, mandaverat. Verum, et oppressa conjuratione Sejani, nihilo securior aut constantior, per novem proximos menses nom egres- sus est villa, quae vocatur Jovis. [66] Urebant ia» super anxiam mentem varia undique convicia, nullo non damnatorum omne probri genus coram, vel per libellos in orchestra positos, ingevente. Quibus qui- dem diversissime aificiebatur: modo, ut prae pudore ignota et celata cuucla cuperet; nonnunquam eadem contemneret, et proferret ultro, atque vulgaret,
"UM -— -——
f Z2 € D *
".
nihilo securior] Non modo non admisit legatos, Roma ad gratulandum missos , dÀÀk xai tüv Ur&TO) TV wyetes , TÀ T8 aUToU ati Qesritavre, xai -Qóg T4» aCcQaAsiay T€ 8g TX» Toi aye ToU xopuib5s, vemEQ PT:iOTÉÀAXR&0, tÀDÓvra, Awtdcato.
in orchestra] ubi Senatorum sedes, tempore ludorum. Sic Aug. 55. » famosi lhbelli, i4 Curia de Aug. sparsi dicebantur, utrumque celeberrimo loco, quo magis «e vulzus exirent illa convicia, et porissima pars populi primum concitaretur." Burm, diticultates objicit fere ridiculas. Quamquam vinculis detenti, per alios poterant libellos exponere, ut ipsi solenni more expo- suisse dicantur.
proferret ultro] | Dio 57, 35. xr&v xa9' ixacrov &xeipàs , ccm Tivkg yTiaQo»ro (QAaUQeg Tti «uToU sipWxsvai, aUTóg tavTOV wàyra rà 6$ dyÓQií wy xaxà Ars. wai yàg Bi Sy &moQgyro Tig Wai mpg Eva PieA ay $3 Ti, Kai TOoUTO SÜxjocisusv, weoTs xai eg i x01và vcbp V3 M aur a icyesias9a xai voÀÀaxig & d tiva Tig, e eiguiéva , S£ wv sav Cvvrbs, veocnareiyeuero » res de Dikatórata opyi2tcSa: vojuiO9eis xax TOUTOV CvvéBarvey adTw , màvT& Ti (ya, &Q' oig Tcog AAÀoUg dg xal agsBoUvrag SxóAadsv, ayTOg Sg Savróv TÀwjjasAsi» , wal TQocír: xai XÀsvacjay óDAuGKdvsiv. à "yàp aTxQvoUvTÓ TiV5G [43] hikalykiva:, TaUta auTOg OucyuQijéjuswog sii" cSai, Wai xaToJyUw», àAx9ícrsQov SavTÓy abun. -aQ' o) $9 xab £ÍicT44ivair ivg GUT) Td» Qsvay UmdTTsiUGav. lt, auctore eo- dem 2:one 58, 25. et Tacito 6, 5g. Foicinius Trio supremis tsbue lis et ipsum et Macronem mulüs co'vicis prosciderat. wai oi Hv maiüs aUroU oUM fTOljwcav Tà; Dia9Wwac Oxj«ocuUcar* o Db 53 Tigégig, Ma9W» Tà "yrygoj uisa, ig To BovAsuTNQro» CQg Sgxoj«t"
TIBERIUS 469
Quin et Artabani, Parthorum regis, laceratus est literis, parricidia et caedes et ignaviam et luxuriam objicientis, monentisque, ut voluntaria morte maxi- mo juslissimoque civium odio quamprimum satisface- ret. [67] Postremo semetipse pertaesus, tali episto- lae principio tantum non summam malorum suorum professns est: Quid scribam vobis , Patres Conscrz- p, aut quomodo scribam, aut quid omnino non scribam , hoc tempore, Dii me Deaeque pejus per- dani, quam quotidie perire sentio , si scio. Exisii4 mant quidam, praescisse haec eum peritia futuros rum: ac multo ante, quanta se quandoque acerbitas et infamia maneret, prospexisse; ideoque, ut impe- rium inierit, et PA'TRIS PATRIAE appellationem, ct, ne in acta sua juraretur , obstinatissime recusasse, nemox majore dedecore impar tantis honoribus in- veniretur. Quod sane et ex oratione ejus, quam de utraque re habuit, colligi potest: vel quum ait, .Sz- milem se semper sui futurum, nec unquam mutatu- rum mores $405, quamdiu sanae mentis fuisset : sed exempli causa capendum esse, ne se Senatus in acta cujusquam obligaret , qui aliquo casu mutari | pos- sef. Et rursus: Si quando autem , inquit, de mo- ribus meis, devotoque vobis animo dubitaveritis; (quod przusquam eveniat, opto, ut me supremus dies huic mutatae vestrae de me opinioni eripiat) ni-
€S9üvat iwsAsuctW. TwigrA T& */XQ AUTO TV TCi0UTwy SusÀe, wai càg XaTWyogQiac xai ÀA«vSavoUGag ac S Oct ig TCUS moAlÀoUg éxdv, wxsQ Tiv&g &$Ta(vOUG, ES &QuiyEV. ajuSÀsr wal dca ó Aoobcog, oia £y Ts TaÀavmegía dv xai xaxoma9Qv iL4À4A5c8, xal TaUr« ig TXv DoUAM» &g&TtjAVN,5.
Artabani) de quo v. Tac. À. 2, 3. sequ. et 6, 51. sequ., Joseph. Antiqu. 18, 4. Regnum obtinuit ad Claudii usque princi- patum.
tali epistolae princ.] Scripsit eam a, 785. Fnsigne ^oc initium xeddidit etiam Tac. 6, 6. apud quem haec una varietas, quod àn« fra: ,, quam perire me quotidie sentio," quod praeplacet.
Patris Patr.— recusasse] v. supra c. ?5. Mox, quod ad Tibe- xii orationem , confer similem apud Tac. 4, 58.
470 €. SUETON LI
Ail honoris adjiciet mihi PA'TRIS PATRIAE ap- pellatio; | vobis autem exprobrabit aut. teraeritatem delati mihi cjus cognominis, aut inconstantiam cone rari de me judicii, [68] Corpore fuit amplo atque robusto: statura, quae jusiam excederet. Latus ab humcris et pectore; ceteris quoque membris usque ad imos pedes aequalis et congruens: sinistra manu agi* liore ac validiore: articulis ita firmis, ut recens et integrum malum digito terebraret; capui pueri, vel euam adolescentis, 1alitro vulneraret. | Colore erat candido, capillo pone occipitium summissiore, ut cervicem etiam obtegeret, quod gentile in illo vides batur: facie honesta, in qua tamen crebri et subiti tumores, cum praegrandibus oculis, et qui, quod mirum ésset, noclu cliam et in tenebris viderent, sed ad breve, et quum primum a somno patuissent;
r4
amplo atque robusto] | Vell. 2, 94. juvenis dicitur forma, cel- aitudine corporis ornatissimus, et c. 97. fratri ejus Druso pulchri- udo corporis vibuitur proxima fraternae. . In senectute praegraci- Jem et incurvam. proceritatem €i fuisse, Tacitus auctor Á. 4, 57« cujus nulla pagna cum Nostro, quum de varia aetate Tiberii exe ponant. Nam qui formam hominis describit, vel imaginem. exe hibet, juvencm , non senem delineat, à
capillo — obtegerct) Gontra seni zudus capillo vertex Tac. l.c., unde a Sejano ut (aAasgé; ludibrio expositus est. JDíom, 50, 19. -
subiti tumores] Tac. ,, Ulcerosa facies ac plerumque medica- minibus interstincta , ** 4d qu. l. Lipsius vulgatam nostri l. lectio- nem subtiles corrigit in substilli v. substilles. Burm. conjecit ru- bidi, Ern. Hwidi — Subiti tumores (haec enum optimorum codd. "Nectio) sunt subito saepe ori, sed ita, ut celeriter evanescerent, qualibus vinosorum et libidinosorum hominum facies obsitae esse solent.
qui — ten. viderent] | Dio 57, 2. imperium etiam recusasse dicit ob aetatem, xai $/ aj4BÀAvemiaw (mÀsicroy "yàp TCU CXxóÓTOVG BAruv , dyicra T3g 4j«sgag &uga) , ubi vide. doctam Fabricii an- motatiouem. n 31, 97. (4) serunt Tiberio Caesari, nec alii genitorum (moréalum glossam puto), fuisse maturam, ut exper- £efactus noctu paullisper, haud alio modo, quam Juce clars, con- "tueretur oinnia, páullaum ienebziis sese obducenübus,* ubi v. 3aterpretes. ;
TXIHESSTg 471
deinde rursum hebescebant. Incedebat cervice rigi- da et obstipa: adducto fere vultu, plerumque tacitus: mullo aut rarissimo etiam cum proximis sermone, .eo- que tardissimo, nee sine molli quadam digitorum ge- sticulatione. Quae omnia ingrata, atque arrogantiae plena, et animadvertit Augustus in eo, et excusare tentavit saepe apud Senatum ac populum, professus, naturae vitia esse, non animi. Valctudine prosper- rima usus est, tempore quidem principatus paene ioio propeillaesa; quamvis a iricesimo aetatis anno arbitratu eam suo rexerit, siue adjumento consiliove medicorum. [69] Circa Deos ac religiones negligen- lior; quippe addictus mathematicae, plenusque per- suasionis, cuncta fato agi. "lonitrua tamen praeler modum expavescebat: et turbatiore coelo nunquam non coronam lauream capite gestavit, quod fulmine afflari negetur id genus frondis. [70] Artes liberales utriusque generis studiosissime, coluit. | In oratione
cerv. rigida et obstipa] mit steifem, zurückgebosnem Nacken. Hic est incessus superbiae et arrogantiae plenus. Mox adductus vultus est ad severitatem compositus. v. Lips. ad Tuc. À. 14, 4. et Hist. 5, 7. ubi, excitato. n. l. adductum vultum gravem esse de- cet, senium et severum, quia alacres, comes, fronte fere sunt exporrecta et diffusa, contra tristes et severi contracta et adducta.
animadv. Augustus] cum reprehensione. ac. 1, 10. ,, Augu- stus, paucis ante annis, quum Tiberio tribuniciam potestatem a Patribus xursum postularet , quamquam honora oratione, quae» dam de habitu cultuque et institutis ejus Jecerat, quae velut ex- cusando exprobraret.
a tricesimo aet. anno] Tac. 6, AE ,Solitus eludere medicos yum artes, atqve €0s, qui post tricesimum aetatis annum ad internoscenda corpori suo utilia vel noxja alieni consilii indi- gerent.
maihematicae] v. notata supra ad c. 14. et 56.
coronam lauream] — Plin. 15, 50. (40.) ,, Tiberium principem tonante coelo coronari lauro solitum ferunt contra fulminum me« tus. * v. ad Aug. go.
utriusque generis] Wolfius cum Perizon. oratoríam et poeti- cam intelligit, Ernest. Graecum et Latinum, sermonem. Hoc praes fero ob locum Calig. 5. ,, ingenium zn utroque eloqueatiae doctri-
472 € SUETONII
Latina secutus est Corvinum Messalam, quem senem adolescens observaverat. Sed affectatione et morosi- iate nimia obscurabat stilum: ut aliquanto ex teme pore, quam a cura, praestantior baberetur. Come posuit et carmen lyricum, cujus est titulus: Con- quaestio de L. Caesaris morte. Fecit et Graeca po&e mata,,.imitalus Euphorionem, et Rhianum, et Pare thenium: quibus poetis admodum delectatus, scripta eorum et imagines publicis bibliothecis inter veteres et praecipuos auctores dedicavit: et ob hoc plerique eruditorum certatim ad eum multa de his ediderunt, Maxime tamen curavit notitiam historiae fabularis, usque ad ineptias atque derisum. Nam et. grammatie cos, quod genus hominum praecipue, ut diximus; appetebat, ejusmodi fere quaestionibus experiebatur: Quae mater Hecubae: | Quod. Zchilli nomen inter virgines fuisset: Quid. Sirenes cantare sint aodiíae ?
nacque senere praecellens ** ubi intelligi non potest, nisi Graeca et Latina elóquentia atque doctrina, et quoniam auctor hoc capite de oratione Latina , sequenti de sermone Graeco exponit,
Corv. Messalam] de quo v. Glanderp. p. 865. sequ., sicut de ejus consulatu à nobis dictum ad Aug. 58. Quod ad elocuentiam ejus attinet, v. Quinctil. 10, 1. ubi ,,niüdus, et candidus, et quodammodo prae se íerens in dicendo nobilitatem suam** die citur.
affctatione) v. Aug. 86. ,,nec Tiberio parcit, et exsoletas ánterdum et reconditas voces aucupanti. **
Euphorionem] | Ghalcidensis fuit, vixitque temporibus Ptole« aei Euergetae. Plura de hoc tragico nimis obscuro, ut dicitur & Cicer. de Div. 2, 64. v. apud Casaubonum. cf. Ern. Clav. Gic. et Salinas, «d Solin. p. 601. Cominemoratur cum /Aiano a Meleagro (Anthol. Jacobs. 1, 1.),
Rívanum| ^ Cretensem, coaevum Euphozionis, cujus frag- qnenta exs'ant apud Srobaeuwmn,
Parthes.m| Nicseensem , auctorem Augustei aevi, cujus librum csi egwerkàv vaS$544arwv servatum habemus. De utroque; Rhiano et Paythenio, consule Fabricii Biblioth. Graecam.
vet-res] h. e. eo^ , qui aute Alexandrum M. vel Ptolemacos
fnerunt, sicut veteres Romanis sub Gaesaribus vocantur ii, qui &nte Augustum, iam,
TIBERIU S, 473
Et quo primum die, post excessum Augusti, Curiam intravit; quasi pietati simul ac religioni satisfacturus, Minois exemplo, thure quidem ac vino, verum sine tibicine, supplicavit, ut ille olim in morte filii, [71] Sermone Graeco, quamquam alias promtus et facilis, non tamen usquequaque usus est; abstinuitque maxime in Senatu, adeo quidem, ut monopolium nominaturus, prius veniam postularit, quod sibi verbo peregrino utendum esset. Atque etiam in quoe dam decreto Patrum, quum £u/2Amum recitaretur, commutandam censuit vocem, et pro peregrina no- siratem requirendaim, aut, si non reperiretur, vel pluribus, et per ambitum verborum, rem enuncian- dam. Militem quoque Graece testimonium interro- gatum, nisi Latine respondere vetuit. [72] Bis
verum sine tibicine] Rem, omisso Minois exemplo, quod imitatus est Tiberius, narrat Dio 56, 51. ó 9s 03 Tigépiog wai à AAgoUcog à vióg «UroOU (aixv, Tüv a'yopaioy TQóTvO? mETOD AÉ RI siycw. wai ToU j4sv Ai|averoU xai aUTol e9UdaV, c) O aUAÀwT5 oUK £XQ17ayTo. De tibiis funebribus v. Kirchmann. de funer. Rom. 9, 5.
promtus et facilis] Dio 57, 15. wairsQ moXAàc j4&y Vivag Sv v3 $raÀéwT: TaUTy xal £xei (in Senatu) Aeyojifvag àxoUwv, moÀÀAg 08 x«i aUróg £rsQorüv. De monopolis v. supra ad c. 50.
im quod. decreto Patrum] Dio l c. ó 'ligégiog &csims pis £c95r: cwquez juofva avbga qoc2Jai, dmctims Os w&i xoUCU Cusüe janoéva , mÀj]v -Q06g Tà itQà, vojiósiy. &msi T& ÜiWwTÓQucáv Tiysc , Bl xai Tà &pyuQd, Tk xgucoUv ri GaDAw«x Ey oVTX , VTWyopsuja£ycy e pi- €iv six wiWTa09ai: , BouAsSsig xxi vtQi TOUTOU TL Übyuia moijOai, fW Àvcsy ig aUrÓ TO Ovojj« TO ToU fupàW4uaTog, Gg wai EAÀqwiwóv, sj BÀ«959vai* waíiro: j34 &xwy cw EtTiXWQiwg aUrÓ Ovoj&7*, [in quo errasse hominem Graecum, quum sz»z//a Latine sufAs«ara illa dici solerent, monuit Ernestius. Puridam autem Tiberii purita- £s Latini sermonis curam inde magis cognoscimus, quod vox emblema , Ciceroni etiam usitata, in sermonem quotidianum ab- ierat, lta nunc ridiculi saepe, qui vocabula peregrina, longo usu in linguam nostram recepta, exterminaje satagunt, et patria substituere.
Militem — vetuit] Dio lK c. íwnarovr&Qgysvo 'EAX4vieti £v Td €Uvsbgío jaxgrugAcai Ti £9sÀ€47avrog, OUM $3v»ícysro. Nimirum Ro- manus ab homine G:aeco testimonium interrogatus Graece, Las tine respondere jussus est. ldem dici Dio, qui quomodo gra
454 Cc. SUETONII
omnino toto secessus tempore, Romam redire cona- lus, semel triremi usque ad proximos Naumachiae hortos subvectus est, disposita statione per ripas Ti- b.ris, quae obviam prodeuntes summoveret; iterum Appla usque ad septimum lapidem, sed prospectis modo, nec aditis Urbis moenibus ,. rediit; primo; incertum, qua de causa; postea, ostento territus. Erat ei in oblectamentis serpens draco, quem ex con- suetüdine manu sua cibaturus, quum consumtum à forimnicis invenisset, monitus est, ut vim multitudinis caverel. Rediens ergo propere Campaniam, Astu- rae in languorem incidit: quo paulum levatus Circe- jos pertendit. Ac ne quam suspicionem infirmitatis daret, castrensibus ludis non tantum interfuit, sed eiiam missum in arenam aprum jaculis desuper petiit: statimque latere convulso, et, ut exaestuarat, affla- lus aura, in graViorem recidit morbum. Sustentavit
vem censuram mereat, qua ab Erestia notatur, equijlein, non video.
Bis agisce] À. 786. Dio 58, 21. Tigégioc $s 05 3A9s p veis qü àcTv, xal OiérQusy £v Toig TíQiS aÜUToU TÓTOIg, OU J4SVTOL Xal £csQoic 48v sícw , XaíTO. xal TQiNKOVTX CTaOicUG A*OCXUV, xal TAG Swyarígag rx; r& ToU l'spuavikoU vràg Àormag, wai T4» ToU AQeUcoU e3y "louAíay ixàoUg, et a. 788. Dio c. 25. TiBégiog 08 &v "Avrio To)g coU l'afov »y&j«oug épraQsw. ég "yàp T3» Pájaww oU05 Di ixsívoug ig- 8ASsiy 42éAxcsv.
prox. Naumachiae hortos] hortos Caesaris, de quibus Caes. $5. et Naumachiam, eífossam ab Augusto. v. Aug. 45. et aqua Alsietina repletam. —Frontim. de aquaeduct, sect. 13. v. Marlianz Urbis Rom. topograph. 5, 19. (Thes. Graev. T. III. p. 186. sequ.)
Asturae] v. Aug. 97. De Circejis v. Cellar. 2, 9. p. 810.
castrensibus ludis) ,,Malites ibi stationarii egerunt ludos s. venationem exercitii et delectationis causa, in Foro Circejorum arena sparso. Hos vocat castrenses, quia fiebant a militibus et sine magno apparatu. ** Oudend. Probar Wolfius, ac juxe, puto, comparari locum Claud. 21. ,, anniversarium 7z castris praetoria- ais exhibuit * coll, Dioz. 60, 17. ajràg ómÀopgaxíag a'vyüym 8» TU €rQatomíbo, yAapü0a iy69g, i94xs. Res enim eádem, loci tane tum et editores diversi.
, Gusteutavit] | J'ac. 6, 50. ,; Jara Tiberium corpus, jam vires,
TIBERIU S. | A75
tamen aliquamdiu, quamvis Misenum usque deve- ctus nihil ex ordine qnoiidiano praetermitterel, ne convivia quidem ac ceteras voluptates, partim in«- iemperantia, partim dissimulatione. | Nam Chari- clem medicum, quod commeatu afuturus, e convi- vio egrediens, manum sibi osculandi causa apprehen- disset, existimans tentatas ab eo venas, remauere ac recumbere hortatus est, coenamque protraxit. Nec abstinuit ccnsuetudine, quin tunc quoque instans in medio triclinio, adstante lictore, siugulos valere di- centes appellaret. [75] luterim, quum in actis Se- natus legisset, dzmzssos ac ne auditos.quidem quos dam reos, de quibus strictim, et nihil.aliud, quam nominatos ab. indice, scripserat; pro contemto s&
nondum dissimulatio deserebat. idem animi rigor; sermone ac vultu intentus, quaesita interdum comitate quamvis manifestam defectionem tegebat; mutatisque saepius locis, tandem apud promontorium Miseni consedit, in villa, cui L. Lucullus quon- dam dominus.'* JDio-59, 29. i(9acsv év Mae pieralaLag. $vó- Gs. |4£9 "y&Q EX mÀsioVoc Xxopóvou' Qogbowüy 0s 02 r4» OgacUAAcu mQoQQqgiv Duogsc9ar, odTs Toig iaTQoig £AQrvoUTÓ Ti, OUTS TG ÜiaiTWG pirígaAÀAsy, A&AÀ& moAÀAwig (cia i» 'ya4qa xal wócw [53 Oljsia, xarà Bocx) gagQarvój«swog) Tort j4:9 QGOV OUX «TtUUxsTO, ToTk Ó& aviQ- Qv»vro.
Chariclem medicum] ^ Tac.l. c. , Ilic, eum appropinquare supremis, tali modo compertum. erat medicus, arte insignis, nomine Charicles , non quidem regere valetudines Principis solis tus, consilii tamen copiam praebere. 1s, velut propria ad nego- tia digrediens, et per speciem oílicii, manum complexus , pulsum venarum attigit. neque fefellit. nam Tiberius, incertum an often sus, tantoque magis iram premens, instaurari epulas jube, dis« cumbitque ultra solitum, quasi honori abeuntis amici tribueret, Charicles tamen, labi spiritum, nec ultra biduum duxaturum, Macroni firmavit. **
instans] i. q. stans. Burm. et Oud. explicant: urgens, ut re- manerent, Át id ipsum ad dissimulandam valetudinem pertine- bat, quod et stere se firmiter pedibus posse, ostendebat, et vox non minus quam memoria ad appellandos singulos vatere dicentes suppetebat. Parum probabilis est emendatio loci, quam dat Lips. ad Tac. À. 5, 65. ,, au£ stans in medio tricliaio, aut stans in litore, singulos sequ,** s. au£ stans in medio triclinio, au£,e lore sequ.
476 € SUETONII
habitum fremens, repetere Capreas quoquo modo destinavit, non temere quicquam, nisi eX tulo ausue rus. Sed et tempestatibus, et ingravescente vi mor- bi retentus, paullo post obiit in villa Lücullana, octavo et septuagesimo aetatis anno, tertio et vice- simo imperii, septimo decimo Kalendas Aprilis, Cn. Acerronio Proculo, C. Pontio Nigrino, Consulibus. Sunt, qui putent, venenum ei a Cajo datum lentum atque tabificum. Alii, in remissione fortuitae febris
pro cont. se hab.] Contra Dio 58, 27. 43c BovASc, Gvrttmów- Twy Tt *Q0g rà; Dacávouc *üv ÜvsuJUvwv , &vagaAouisvge Ti» waTai- 3*3» Cv, oUX weyicSs.
octavo et sepíuag. aetatis anno] Tacy 6, 51. ,, Sic Tiberius finivit, octavo et septuagesimo aetatis anno." Dio 5t. 2t« tfiw $rcX wal] £fbojuqkoyra cr4, wal MQvag TíCCaQag, xai *ja&Qag Svvia. Natus erat mense Novembri a. 712. (v. c. .) mortuus est mense Martio a. 790. Zurel. Victor Epit. c. 2. ,, post septuagesimum ecta- vum annum et mensem quartum.' falso, et majore errore auctor de Caesar. c. 5. ,, quum imperium tres atque viginti, aewi octoge- simum uno minus annos egisset." Zufrop. 7, 6., ut assolet, Sue- tonium sequitur.
tertio et vicesimo imperii] Tac. l. c. ,,reiÉomanae arbitrium gribus ferie et viginti. annis obtinuit, nempe ab a. 767. usque ad 790. JDiol.c. ér4 u&v 8do wai eixost, jSyag 0s évr& wal *»ufgag érrk ipovAQy 9e, ex sua scilicet ratione, qua VII. lal. April, de» functum dicit. v. Fabr. ad h. l.
sept. dec. Kal. 4pr.) ta etiam Tacitus. Contra D/o: ys c«4AÀafs rj Íxr4 xai sixocT7 ToU Magríov *jdéga, i. e, VII. Kal. April Zonaras: siwocry$ roU Magríov.
C. Pontio Nigrino| Vulg. Nigro. Cognomen Nigrinum vin* dicatur Poniio et inscriptione apud Gruter. 19, 8. et a Dion. 58, 27.
venenum. ei à Cajo datum] Oros. ?, 4. ,, hic ambiguis signis veneni obiit. Pictor Epit. 2. nihil nisi: ,,insidiis Caligulae exe stinctus est. *
Ali] Tac.6, 5o. ,, XVII. Kal. Apr., interclusa anima, cre* ditus est mortalitatem explevisse. Et multo gratantum concursu, ad capienda imperii primordia C. Caesar egrediebatur; quum repente affertur, redire Tiberio vocem ac visus, vocarique, qui recreandae defectioni cibum afferrent. pavor hinc in ommes; et ceteri passim dispergi, se quisque moestum aut nescium fingere; Caesar, in silenrium fixus, a summa spe novissima exspectabat ; Macro intrepidus, opprimi eenem injecta multae vestis, jubet,
TIBERIUS 477
cibum desideranti negatum: nonnulli, pulvinum in- jectum, quum extractum sibi deficienti anulum mox resipiscens requisisset. Seneca eum scribit, intelle« cia defectione, exemtum anulum, quasi alicui tradi» turum, parumper tenuisse: dein rursus apiasse die gito, et,.compressa sinistra manu, jacuisse diu ime mobilem: subito vocatis ministris, ac nemine ree spondenle, consurrexisse, nec procula lectulo, des ficientibus viribus, concidisse. [74] Supremo natali suo Apollinem 'T'emenitem, et amplitudinis et artis eximiae, advectum Syracusis, ut in bibliotheca teme pli novi poneretur, viderat per quietem affirmantem sibi, Non posse se ab zpso dedicari. Et ante paucos, quam obiret, dies turris Phari terrae motu Capreis concidit. | Ac Miseni cinis e favilla et carbonibus, ad calfaciendum triclinium illatis, exstinctus et jam diu frigidus exarsit repente prima vespera, atque in multam noctem pertinaciter luxit. [75] Morte ejus ita laetatus est populus, ut ad primum nuncium dise currentes, pars, T?berium zn "Tiberim, clamitarent: pars Terram» matrem Deosque Manes orarent, ne mortuo sedem ullam, nisi inter impios, darent:
discedique ab limine." Dio 58, 28. «dx voro coAMy sy $Boviy TOig T& dÀÀO:g xal 72 lato, cg m Te)euT dg), m0ÀvV 0b xai (Q$fzv; uw xai QxX0wv, iysmOÍSI. osícag ody SASiyOG, 43 Mad aÀ39àÀ; SvacuS, ers Sj Qerysiv Ti airisayti &UTO Ó6 wai BXags eo evo . SÓwxr, xal fju&TiX TO0ÀÀk wol mata, G6 xai Sspjadíag civOg otojabv , le ion &paàÀr- xai cUTO£ &mETVIEEy &9tóy , Cvyapajéveu Tet avt xai TOU Máxuvos. cf. Calig. 12.
Apollinem. Temermitem] | Cic. Verr. 4, 58. in. descriptione Sy- racusarum, in quarta earum urbe, Neapoli, S/gnum etiam esse dicit ,, Apollinis, qui T'ernenites vocatur , pulcherrimum et maxi- mum, Nomen Zemenites datum Apollini & loco prope Syracu- sas. uphonuss Téíusvog, vóTog XixsÀiag UmÓ TÀg 'ExumroAAg TQ0$g Taig ZvgaxoUcai. v. Turneb. Advers. 8, 12.
templi novi] lh. e. ab Augusto recens exstructi. Hoc enim dici, patet ex memorata bibliotheca. v. ad Aug. c. 29.
latis] ra ex Torrentii et Casaub. sententia dederunt Qudend. €t Ernest. pro ;//atus.
478 Cc. SUETON II
alii uncum et Gemonias cadaveri minarentur, exacere bai super memóriam pristinae crudelit:tis etiam rccepti alrocitate. Nam quum Senatuscousulto cau- ium esset, ut poena damnatorum in decimum semper diem differretur, forte accidit, ut quorundam sup- plicii dies is esset, quo nunciatum de Tiberio erat. lios implorantes hominum fidem, quia, absente ad- huc Cajo, nemo exstabat, qui adiri interpellarique posset, custodes, ne quid adversus constitutum fa- cereut, strangulaverunt, abjeceruntque in Gemonias. .Crevit igitur invidia, quasi etiam post mortem ty- rauni saevitia permaneule. Corpus ut moveri a Mi- seuo coepit, conclamantibus plerisque, -4telíaz po- dius deferendum , et in. .4dmphitheatro. semiustulan- dum, Romam per milites deportatum est, crematui-
Senatusconsulto) A. 774. Tac. 4.5, 51. ,, Factum SC., ne decreta Patrum ante diem decimum ad aerarium deferrentur, id- que vitae spatium daminatis prorogaretur. Dro 57, 20. &óyj«a ^i mapaooSs yc £w&Aevte , jT. àcoZSv4cxsiy £yrOg Oéxa Xj«spüy TOV Wa- rasp»QicSévra Üv aUTdv, X75 TÓ'ypàj4an , TÓ ET AUT "yevój«EVOV, i; T0 íxjióciov é»TOg TOU auTOU Xxgóvou axorigsCcDar, OTwG xai dwo- Oqv TQoTUVSavxyra&: Tà Dófavra c(pici, wai imiDiawQivz. Postea triginta dies vitae damnatis post sententiam dati. v.Fabr. ad Dioz., L:ps ad 7c, l.c.
strangulaverunt) Servatos cos, narrat Dio 58, 27. oi $5 0 &AXo: (praeter L. Arrunüumn, qui venas ipse sibi resolverat. cí, Tac. 6, 49-) , et jue waravyyQuoSiévrs;, aAM oci "ye oUx if5» «UTeUg cQ0 rüvy Oíwa XjusQüv &moSaysiy, oí à8 xal Tg Oíxwc ajSig (Em&i0$ T0» TiféQioy xaxàg agpactotvra z22ovro) avaÀAsSsianc , Erd95cav.
Ateliam] municipium inter Capuam et Neapolin. Ignominia in eo, quod Imperatoris corpus non in Urbe, a qua tam diu afuisset, sed in exiguo oppidulo, propinquo Capreis et Miseno, consumendum censebant, Alludi eiiam ad flagitiosam ejus vitam ob tales Atellanorum amores, putat Casaubonus, Repugnat Gru- ierus.
in Amph. semiustulandum) Yta Caligula (infra c. 27.) ;, Atel- lanae poetam media Amphitheatri arena igni cremavit. ^ Alia ignominia erat in corpore semiustulato. Cic. pro Milone c. a5. init. ,, Tu P. Clodii cruentum cadaver ejecisti domo, tu in publi- cum abjecisti; tu spoliatum imaginibus, exsequiis, pompa, lau-
TIB.ERIUS P 479
"que publico funere. [76] Testamentum duplex ante ilennium fecerat: alierum sua, aiterum liberti ma- nu, sed eodem exemplo; obsignaverat jue etiam hu- millimorum siguis. Eo testimento heredes aequis partibus reliquit, Cajum ex Germanico, et Tiberium ex Druso, nepotes; substituitque-invicem. — Dedit et legata plerisque: inter quos virginibus V estalibus, sed ei militibus universis, plebique Romanuae viritim, at- que etiam separatim vicorum magistris.
daüone, infelicissimis lignis semiustulatum, nocturnis canibus dilaniandum reliquisü.** Id. c. 52. amburere abjectum dicit.
publico funere] Dio 58. fin. xai O»jocíaeg ts tas £rvxs wal ír4v£9* v0 ToU l'atov. cf. Calig. 15.
eodem. exemplo] i. e. eodem argumento. Caes. Civ. 5, 109.
heredes — reliquit] Cal. 14. ,, Tiberius testamento alterum mepotem suum, praetextatum adhuc, coheredem ei dederat, ** Sed irritam ejus voluntatem fecit Caligula. cf. D/o 59, x.
substituitque]| h. e. Tiberium secundum heredem fecít Cajo, et invicem, altero prius mortuo.
Dedit et lezata] Dio 59, 2, ea Cajum dissolvisse, tradit, Ejus verba haec sunt: 7oUg 7& ovv Qegu(Qógovg 290; (y7jvadiay Tore eujiivoug Ssacajusvog «$T TG "ysQoUCiag, TAG. TE nara Seions cies WaTÀ T£VTWKAOVTX Wai ÜixwoCiac $paxiàs OiÉvErj«S , Mal érépag T2CaUTag TQOGCETÉDWXt' ai Tu ÜnjAo TàG T& TÉVTS MAI S1xQCi 4ai $xaTOy xa] oa ivgi&dag (rocatra y&Q aUTc xarsÀsip3uoav) xai TQojéri Tág éf4Movra xaT avbg« Sg xis 4g £xi TQ faUcvoU &g ToUg £Q9Bovz igyea a oux eid pesar , JA8Tk TÜKOU TSVTEKkaiÓska DÀAÀwV àgaxjadiv eTíüwxs. TOig TS "y&Q acriMoig vai Toig voxroQUAaS:, TOig T8 PI5) TQ '"Iralíag $« TOU. waTaÀÜ-yov edet » € TÉ TL &AÀo GTQ&TEUMX TOÀiTIAOM 8) TOiG A'AQOTRQOIG TEIXECIV j", Tk xarxÀs(Sévrx OifÀucs: TOUTÉECTI, TOig |ASV QAOTIXOIg, &yà 7ÉVTS xai SiK8CI Wai &xuTOV $QaXI4&c, TOig 8 &AÀei magi, mévTE x«l $Q00juxnoyra,
De vicorum IaeslSris Ve Aug. 3o.
C CAESAR CALIG UL A.
[1] C nicos, C. Caesaris pater, Drusi et mi- noris Antoniae filius, a Tiberio patruo adoptatus, quaesturam quinquennio ante, quam per leges liceret, el posi eam consulatum statim gessit. — Missusque ad exercitum in Germaniam, excessu Augusti nun- ciato, legiones universas, imperatorem Tiberium per-
po iod
et minoris Antoniae] Plutarch. Ànton. 97. AwoAsetojatymy Ty "Ayruviou xai Oxrafiag $uoiv DuyaTéguy» T2» 5» Aojdriog ÁAivó- QaeBo; iAaBse, TX» 0s Cw(pgocUvg xai xaÀÀst c8giBówTOV "Avruviay Agotcog, ó Aifíag viog , mpéyovo; 0s Raícgapor. 8x ToUTwv Pyávero X'sgjavióg xai MAaUOro. Pro minoris ali n. l. junioris, quod glossam recte judicat Oudendorp.
adoptatus] v. Tiber. c. 15. Factum a. 7573. Die 55, 15,
quinquennio ante] natus annos viginti et quod excurrit. Quae- stor enim fuit a. 760. auctore D/oz. 55, 51. quum vitam iniisset a. 759. Annus autem quaesturae legitimus inde ab Augusti tem- poribus erat aetatis vigesimus quintus, ut patet e Dom. 52, 20, et docet Lips.in exc. ad Tac. A. 5, 9.
consul. statim] i. e. praetermissa aedilitate et praetura a quae- stura statim ad consulatum transiit, non eodem anno, sed quin- quennio post, a. U. 765. Dio 56, 26. Y'sgj«avimog TX» vvaTOv àg* 49» j05 GrQaTa'yncac ibiZaTo.
dMissus — in Germaniam] Multa omittit auctor, ad rem, quam agit, festinans, ut expeditionem Paunonicam a, 760. de qua Jo 55, Z1. sequ. Zell. 2, 116. et ves prius in Germania gestas, in quam 1uissus jam fuerat a. 762. auctore Dom. 56, 25. Denuo id factum a. 766. Vell. 2, 125. ,, Caesar Augustus, quum Germa- nicum nepotem suum, reliqua belli patraturum , misisset in Ger- mnaniam s$equ.'* Praefuit ibi octo legionibus. Zac. A. 2, 3e » Germanicum , Druso ortum , octo apud Rhenum legionibus ime posuir. ** c£. Id. 2, 321.
€. SUETONII CALIGULA. 481
iinacissime. recusantes, et sibi summam Reipublicae deferentes, incertum, consianlia an pietate. majore, compescuit; atque, hosie mox devicto, Lriumpha- vit. Consul deinde iterum creatus, ac prius quam honorem iniret, ad componendum Orieniis statum
expulsus, quum Armeniae regen devicissct, Ca, ja-
bd
legiones — compescuit] v. Nostr. Tiber. 25. Tac. z, 21. sequ.
Ahoste mox devicto] v. Tac. 1, 5o. sequ.
z£riumphayit] | À. 7709. Tac. 2, 41. ,, C. Caecilio, L. Pompo- nio Css. Germanicus Caesar a. d. VII. Kal. Junias tiomyhavit de Cheruscis Cattisque et Angrivariis, quaeque aliae nationes us- que ad Albim colunt; vecta spolia, captivi, simulacra monium, fluminum, proeliorum : bellumque, quia conficere prohibitus erat, pro confecto accipiebatur sequ.** cf. J/4[. 2, 129. Strabo 7, 3. $. 5 et 4.
Consul — iter. creatus] À. 771. Tac. 2, 53. ,, Sequens annus Tiberium tertio, Germanicum iterum Consules habuit. sed eum honorem Germanicus iniit apud urbem Achajae Nicopolim, quo venerat per lllyricam oram, viso fratre Druso, in Dalmetia agente. '*
prius — expulsus] Tuc. 9, 5. ,, Ceterum Tiberio haud ingra* tum accidit, turbari res Orientis; ut ea specie Germanicum sue- tis legionibus abstraheret, novisque provinciis impositum, dolo simul et casibus objectaret. *«* Missus est Germanicus a. 770. sta- tim post triumphum. 7ac. 2, 45. ,, Tunc decreto Patrum per- missae Germanico provinciae, quae mia dividuntur, majusque imperium , quoquo adisset, quam lis, qui sorte aut missu P.in- cipis obtinerent. f*
Arm. regem devicisset] A. 771. Tac. 2, 55. ,, Armenii regem illa tempestate non habebant, amoto Vonone; sed lavor nauionis inclinabat in Zenonem, Polemonis regis Pontici filium, quod is prima ab iníantia, instituta et cultum Armeniorum aemularus, venatu, epulis, et quae alia barbari celebrant, proceres plebeim- que juxta devinxerat. Igitur Germanicus in urbe Ártaxata, sp- probantibus nobilibus, circumfusa multitudine, iasigne regium capiü ejus imposuit. ceterl venerantes regem , Artaxiam consalu- tavere, quod illi vocabulum iudiderant ex nomine urbis.** c. 5g. » Vonones Pompejopolim, Ciliciae marniimam urbem, amotus est. * Lips. ad Z2c.2, 56. jubet igitur n. |. legi vei dogeciset, vel, quod potius censet, et plerisque probavit, dedisset. .Puto, Suetonium errasse, vel alium fontem secutum. Fortasse enam, Germanicus Armeniis in emoyendo Vonoue &unis opem praesii-
24
4802 €. 8$ U E.T O0N-XX
dociam in provinciae formam redegisset, annum ae tatis agens quartum et tricesimum diutino morbo An- tiochiae obiit, non sine veneni suspicione. Nam prae- ter livores, qui toto corpore erant, et: spumas, quae per os fluebant, cremati quoque cor inter ossa incor- ruptum repertum est: cujus ea natura exisiimatar, ut tinctum veneno igne confici nequeat. [9] Obiit autem, ut opinio fuit, fraude Tiberii, ministerio et opera Cn. Pisonis: qui sub idem tempus Syriae prae- positus, nec dissimulans, offendendum sibi aut pa- trem, aut filium, quasi plane ita necesse esset, eliam aegrum Germanicum gravissimis verborum ac rerum acerbitatibus, nullo adhibito modo, affecit: propter quae, ut Romam rediit, paene discerptus a populo, a Senatu capitis damnatus est. [3] Omnes Germani
terat, ut uterque scriptor possit conciliari. Ita fere vulgatam defendit etiam Jallerus Observ. p. 14.
Cappadociam — redegisse:] perducto Romam rege Archelao. v. ad Tiber. 27. Tac. 3, 42. et 56. ubi: ,, At Cappadoces, in Íor- mam provinciae redacti, Q. Veranium Legatum accepére: et quaedam ex regiis tributis deminuta, quo mitius Romanum im- perium speraretur. Dio 57, 17. wai 3 Razmabexía Tüv & '"Pu- j4ximy &yészero» wai ive] (xtrQ&TY. Strabo 12, 1, 4. reÀevtACavTog TÓy Bíov A gyeA&ov ToU BaciAeócavros, syvw haicág Ts xai y cü-yxÀ4- TOg, £vaQyiov &ivau "Pojaies a)T4*. À. 771.
obi!) A. 772. natus a. 759. v. d'ac. 2, 69 — 72. et notata su» pra ad Tiber. c. 52. .
cor — confici nequeat] | Plin. 11, 71. ,, Negatur eor cremari posse in iis, qui cardiaco morbo obiejiint; negatur et veneno in- teremtis. Certe exstat oratio Vitellii, qua reum Pisonem ejus sceleris coarguit, hoc usus argumento, palamque testatus, non potuisse ob venenum cor Germanici Caesaris cremari, Contra genere morbi defensus est-Piso, **
Cn. Pisonis] ac. 2, 6g. sequ. v. ad Tiber. 52.
Syriae praeposus) A. 770. Tac. 2, 45. ,,Sed Tiberius de- moverat Syria Creticum Silanum , per, affinitatem connexum Gei- manico, quia Silam filia Neroni, vetustissimo lhberorum ejus, pacta erat; praefeeeratque Cn. Pisonem, ingenio violeutum et obsequii ignarum sequ. *:
damnatus est] Tac.5, 10-——15. et Nost. Tib. l.c. Die 57» 1B. qui: $ $a IIeicw» ig T0 QovAsvTA4giov émi Tc (Qévo wr aUToU ToU
CA*1GDTPÀ s 483
co corporis animique virtutes, et quantas nemini cuia "quam, contigisse, satis constat: Íorniam et fortitu- dinem egregiam, ingenium in utroque eloquentiae doctrinaeque genere praecelleus, benevoleutiam sins gularem , conciliandaeque hominum gratiae, ac pro- merendi amoris mirum et eificax studium — Formaé minus congruebat gracilitas crurum, sed ea quoque paulatim repleta, assidua equi vectatione pest ci- bum. dHostem cominus saepe percussit. Oravii cau- sas eliam triumphalis; atque inter cetera studiorum mouumenta reliquit et comoedias Graecas. Domi fo- risque civilis: lhbera ac foederata oppida sine licto- ribus adibat. Sicubi clarorum virorum sepulcra co- guosceret, inferias Manibus dahat. Caesorum clade Variana veteres ac dispersas reliquias uno tumulo hu- maturus, colligere sua manu, et comporlare primus
"CT.Bspíou sigag9sig, mvaBolw T& Tiv& fcou4CaTO , wal ÉAUTIV MaTE- Xencaro.
Omnes — virtutes] v. Tac. 9, 15. et 75. ubi: ,, Et erant, qui formam, aetatem, geuus mortis, ob propinquitarem etiam lo». corum, in quibus interiit, Magni Alexand:i fatus adaequarent sequ. ** Dio 57, 18. xaAAiSTo: T0 cjua, Spietes 0s kai T34V Vox SQu' maibsia Ts àj«X wal Quj«n Bien eem, xal éc T8 TÓ TÓAÉUIcV dye $osióraTos «v, y£sQdtaTa T 04K $(09 TQocs(DegsTO^ xoi ÀtiOcTOV icy wy , ars Fiaicag ov, sZ tecv Toi; ac9tyscTsQoi; EGmQQivsL* wai cU0sy oUÓs Qc TOUg aQXoMévou; £raxSí;, oUT& TQUc TíV A pcotoy £-xiíD9ovov , o)rs mQoc TOv ligigiow &raiTiov &foatTsV. AÀÀk Cuvs^cvTs £ixtiV, tV OÀiyoig TX TTOTE OUTe sÉdjnagTé Ti. i6 T4» Vftagijacay aUTQ rÜy»v, oUr aUTóg Uv zxtívug Dit(Q9àgx x. t. À.
in utroque — genere] Graeco et Latino. v. ad Tiber. 7o.
Oravit causas| Dio £6, 26. ubi de primo ejus consulatu. set- mo: i4 «0ÀÀÀV wwtioUrO Ti TÀX49s:1, xai ovi UTEQSOÍXE! TIVÀV , OUX QcTug i-i Ty GÀÀw» Q(i«aCTüV, AÀÀ& wai &w' avuToU TOU AUyoUcTov. cl. Ovid. Yast. 1, 21. Patet autem, zriumphalezs dici ob ornamemns ta triumphalia prius accepta, quum statim post legitimum triume phum in Orientem profectus fuerit,
sine lictoribus) | Athenis uno lictore usus est, uc. 2, 55. » Hinc ventum Athenas, Loederique sociae ei vetustae nibis dae tum, ut uno lictore uteretur, ** ubi v, Lips.
484 sotwo WP c di Ker
aggressus est. — Obtrectatoribus etiam, qualescunaue ei quautacunque de causa nactus esset, lenis adeo ct innoxius, ut Pisoni, decreta sua rescindenti, cliene telas divexanti, non prius succensere iu animum ine duxerit, quam veneficiis quoque et devotionibus im- puguarl se comperisset: ac ne tunc quidem ultra pro- gressus, quam ut et amicitiam ei more majorum ree nunciaret, mandaretque domesticis ultionem, si quid sibi accideret. [4] Quarum virtutum íructum uber-
"Caesorum — ageressus est] A. 768. Tac. 1, 62. ,, Romanus exercitus, sextum post cladis annum, trium legionum ossa, nul- lo noscente, alienas reliquias an suorum humo tegeret, ornnes, ut conjunctos, ut consanguineos, auc'a in hostem ira, moesti simul et infensi condebant. Primum exsiruendo tumulo cespitem Caesar posuit, gratissimo munere in deíunctos, et praesentibus doloris socius. Quod Tiberio haud probatum, seu cuncta Ger- manici in deterius trahenti , sive exercitum imagine caesorum ine sepultorumque tardatum ad proclia et formidolo:iorem hostium credebat. **
divexanti] Recepipro diu verant emendationem, quae Li-
sio, Torrentio, Salmasio, in mentem venit, probatam etian Wolfio. lufra Ner. 34. » neque in d'vexanda quicquam pensi lia- buit. Decreta rescissa a Pisone narrat Tuc. 2, 69. ,, Ac Germa- nicus, Áegypto reméans, cuucia, quae apud legiones aut urbes jusserat, abolita, vel in conuaxium versa cognoscit. **
veneficiis qu. et devotionibus] Tac. c. c. v. ad Tiber, 52,
amicitiam — renunciaret] — Tac. c. 70. ,,compouat epistolas, quis amicitiam ei renunciabat,** ad qu. Lh v. excurs. Lipsii, — Jt ante amic. &best in cod., cujus collatio est in manibus Cel. Mülleri. | :
mandaretque — ultionem] | Oraio est apud Tac. c. 71. qui ad- dit: ,, Juravere amici, dext;am morientis contiugentes, spiritum ante, quam ultionem , amissuros. **
si quid sibi accideret] s c1 vá2o1, pér euphemismum. Erne- stius dicendum fuisse censet accidisset. — lta. aco ulciscentium respiceretur, cui sane post mortem demum Germanici locus, Sed verba h. l referuntur ipsius Germanici, mortem suam ut rem futuram et adhuc incertam cogitantis. 4dccideret igitur optativus est aoristi. Ita c. 24. ,, quod spe occupandi Urbem, si quid sibi per tempestates acc;dere£ , rvemansisset, * Auctor imperfecto usus est, quoniam retulit ad spem, scripturus «ccidzsse£, si retulisset ad: eccupandi Urbem, Non minore injuria Ern. infra c. 29. da-
E z
OC «* ET GU Lk , 4985
rimum tulit, sic probatus et dilectus a suis, ut Áu- gustus, (omitto enim necessitudines reliquas,) diu cunctatus, au sibi successorem destinaret , adoptan- dum Tiberio dederit: sic vulgo favorabilis, ut pluri- mi tradant, quoties aliquo adveniret, vel sicunde discederet, prae turba occurrentium prosequentium- ve nonnunquam eum discrimen vitae adisse: e Ger- mania vero, post compressam seditionem, revertenti, praetorianas cohortes universas prodisse obviam, quamvis pronuuciatum esset, ut duae tantummodo exirent; populi autem Romani sexum, aetatem, ordinem omuem usque ad vicesimum lapidem effu- disse se. [5] ''amen longe majora et firmiora de eo judicia in morte ac post mortem exstilere. Quo de- functus est die, lapidata sunt templa, subvoersae Deüm arae, Lares a quibusdam familiares in publi- cum abjecti, partus coujugum expositi. Quin et bar- baros ferunt, quibus intestinum , quibusque adversus nos bellum esset, velut in domestico communique moerore, consensisse ad inducias: regulos quosdam barbam posuisse, et uxorum capita rasisse, ad indi- cium maximi lucius: regum eliam regem et exerci-
mnat: ,cui tam diu non prodesset elleborum, ** rectam Latini- tatem postulare dicens profuisset. Imo continuus usus eliebori neque eodem illo tempore intermissus, antea tamen et adhuc sine fructu, imperfecto optime significatur. Ita Plutarch. Ages. 5. xobvoy oim moÀUy 8v T9 míÀu Ürd'y wv, airíny &cys sequ., ubi Qua yvy paricip. est imperfecti.
ut Augustus — destinaret] | Tac. 4, 57. ,, Dubitaverat Augu- stus, Germanicum, sororis nepotem, et cunctis laudatum, rei Romanae imponere; sed precibus uxozis evictus, Tiberio Germa- nicum, sibi Tiberium adscivit. *
adopt. Tiberio] v. c. l. et Tiber, 15.
lapidata) De usu hujus verbi v. Duker. ad FIor. 1, 22, 2.
barbam posuisse] Barbam ponere in luctu et capillos radere, gentibus Orientalibus erat solenne. Copiose de hoc more ege- vunt Kirchmann. de funer. Rom, 2, 14. et Geierus de Ebraeorum luctu c. 8. $. 5., nosti loci haud obliti,
regum, €t. regem] i. e. Parthorum regem, T)) D«ciAéx , rÓ»
A86 €,:5:8 U E Xa
tatione venandi, et convictu Megistanum abstinuisse, quod apud Parthos justitii instar est. [6] Romae quie dem, quum ad primám famam valetudinis attonita ek moesla civitas sequentes nuncios opperiretur, et re- pente jam vesperi incerUs auctoribus convaluisse tandem percrebruisset , passim cum luminibus et vi- ctimis in Capitolium concurfum est, ac paene revul- sae templi fores, ne quid gestientes vota reddere mo- rarentur. Expergefacius e somno "Tiberius est gra- iulantium vocibus, atque undique concinentium, Salva fRloma, salva patria, saleus est Germanicus. Sed ut demum, fato functum, palam factum est, non solatiis ullis, non edictis inhiberi luctus publicus po- iuit, duravilque etiam per festos Decembris mensis dies, AuxiL gloriam desideriumque defuncti etiam atrocitas insequenlium iemporum, cunctis nec te-
péyav Baeía. Plutarch. Lucull, 14. Tigranes etiam, Armeniae rex, ob maximam potentiam faeiAsy; Baci^émy dicitur. Id. Pom- pei. 589. hunc ducem dedignatum narrat, in literis àv lIlagSov BosiAéa BaciAémy mQocaryogsUsat
Mc;.stanum) 1, e. procerum. — Tac. À. 15, 27. Megistanas dr- znenios memorat. Senec, epist. 2931. JMejistanas et Saírapas come jurzit. !n N. T. idem voc. ter recurrit. JWarc. 6, 2». 'Hoáx»c oic "yevsioig aUTOU OriTVoy &TCÍ& TOiQ j4&'yigTàciy aUToU. Apoc. 6, 35. oi Bae;Asie 7; "yj; al oi jatyioT&yEG, €t C, 18, 23. ci eryiéTàveg tZ. yWs. Respondet Latinis: optimates, maoznates.
repente jam — percrebruisset] Tac. 2, 82.» Forte negotiato- yes, vivente aóhuc Germanico Syria egressi, laetiora de valetu- dine ejus attulere; statim credita, statim" vulgata sunt; ut quis- que obvius, quamvis leviter audita, in alios atque illi in plures cumulata gaudio transferunt, cursant per urbém, moliuntur tem- plorum fores, juvit credulitatem nox, et promtior inter tenebras affirmatio, Nec obstitit falsis Tiberius, donec tempore ac spatio vanescerent. Et populus quasi rursum ereptum acrius doluit, **
ne quid — morarentur] Recepi cum Burm. Oudend. Ernest, optimam lectionem, Vulg. ;norare'ur. Sensus; ne fores se vota xeddere gestientes quid (i. e. ci, sliquo modo v. aliquod momen- ' gum) morarentur i. e. detinerent. v. ind.
Salva Roma — Germanicus] Versus. trochaicus tetrameter €atalecticus.
per festos Dec. m. dies] Saturnalia,
OU ARUMEC UE. . 487
mere opinantibus, reverenlia ejus ac metu repressam "Tiberii saevitiam, quae mox eruperit. [7] Habuit in matrimonio Agrippinam, M. Agrippae et Juliae fliam, et ex ea novem liberos tulit: quorum duo in- lantes adhuc rapti, uuus jam puerascens , insigui fe- stivitate, cujus effigiem habitu Cupidinis in aede Ca- pitolinae Veneris.Livia dedicavit, Augustus in cubi- culo suo positam, quotiescunque introiret, exoscu- labatur. Ceteri superstites patri fuerunt. "l'res sexus feminini, Agrippina, Drusilla, Livila, continuo triennio natae: tolidem mares, Nero et Drusus et C. Caesar. Neronem et Drusum Senatus, '"liberio crimiuante, hostes judicavit. [8] C. Caesar natus est pridie Kalendas Septembres, patre suo et C. l'ontejo Capitone Consulibus. Ubinatussit, iucertum diver- sitas tradentium facit. Cn. Lentulus Gaetulicu: 'Ti- buri genitum scribit; Plinius Secundus in "Treveris, vico Ambiaüno,; supra Conflueutes: addit etiam pro
reverentia — Tib. saevit'am] | Dio 57, 19. Tipégic, iv) TÓ £sbostcy oUWér! siysy, Sg mwàv TroUvayrio) TV :rQicÓsy siQyasjtvwn) «UTQ, T0ÀÀRy Ovrav xai xaÀX., csQiéCTM.
Capit. Veneris] Commemoratur euam Galb. 18, 5. v. Nar- dini Rom. vet. 5, 16., qui, utrur» eadem aique Zirycinae V'encris aedes fuerit, an Calvae, an et alterius, incestum se fatetur.
Neronem et Drusum] v. Tiber. 24.
prid. Kal. Sept.] Consentit D;o 59, 7. T4» TaÀsuraiaw v0U Áde syoU670u natalem ejus dicens. Annus fuit U, 765. v. c. l.
Cn. Lentuius Gaetulicus] Distinguendum Gaetulicum a Lcn- tulo Augure, de quo dictum ac Tiber, 49., ac duos fuisse Gaetu- lieos, patrem, cujus mortem refert Tac. 4, A4. ad a. 778., et flium, de quo luc sermo, historiis carminibusque aeque cele- brem, Consulem a. 775 , interfectum a Caligula a. 792. ob con- jurationem, (v. D/on. 59, 22. et Nostr. Claud. 9.) docet Lips. ad Z'ac. l. c., ubi scriptores, qui eum memorvavere, citavit,
vico 4mbiatine] De orthographia nominis (sc.ibi:ur enim varie) locique situ v. Cellar. Geogr. Ant. 2, 5. p. 521. sequ, cf. /Jaz- nert. Geogr. Graec. et Roxa. Vol, Il. p. 185. sequ. — — Con /Zuentes sunt Mosellae et Rheni, hodie Coblenz. — Ceterum nii sen- tentiam confirmat 7zc. 5, 41. ,, infans in castris genitus, in ceon- tubernio legionum eductus, quem militar? vocabule Calizulam
488 ce $U EkTONTTI
argumento, aras ibi o*tendi, inscriptas, OB AGRIP- FINAE PUERPERIUM. Versiculi, imperaute mox eo divulgali, apud hibernas legiones procreatum in- dicant: In. castris natus, patris nutritus in armis, Jam designati Principis omen erat.
Ego in actis, Antii editum, invenio. |Gaetulicum ref^lit Plinius, quasi mentitum per adulationem, ut ad laudes juvenis gloriosique Principis aliquid etiam ex urbe Herculi sacra sumeret: abusumque audentius mendacio, quod ante aunum fere natus Germanico filius T'iburi fuerat, appellatus et ipse C. Caesar; de cujus amabili pueritia 1inmaturoque obitu supra dixie mus. Plinium arguit ratio temporum. Nam qui res Augusti memoriae wandarunt, Germanicum exacto consulatu in Galliam missum, consentiunt, jam nato Cajo. Nec Plinii opinionem inscriptio arae quicquam adjuverit, quum Agrippina bis in ea regione filias enixa sit, el qualiscunque partus, sine ullo sexus discrimine, puerperium vocetur; quod antiqui etiam pu:llas pueras, sicut et pueros puellos dictitarent, Exstat et Augusti epistola, ante paucos, quam obiret, menses ad Agrippinam neptem ita scripta de Cajo hoc, (neque enim quisquam jam alius infans nomine pari iunc supererat) Puerum Cajum quintodecimo Ka- leidas Junii, si Di volent , ut ducerent Talarius et dsellius, heri cum his constitui. AMiito praeterea €um eo ex servis 7neis medicum, quem, scripsit Ger- znanico, 8: vellet, ut retineret. J'alebis, mea grip-
appellabent sequ.** Pro Tacito pugnat Lipsius in excursu ad l. €, pro Suetonio Ernesüus ad nostrum, — Arbiter. hodie nemo fucci, nec rofert, tam accurate scire natale solum monstri. Opti- ine tamen Ondend. disputat in nota 6. ad hoc caput, qua Sueto- nii arg.ineiia confirmat.
uró- H rcul: sacra] v. ad Àug. 72.
pustperium] | Priscian. V. 6. ,, Pucri. femininum pueram dice- bzat aniquissimi, unde et puerpera , qoae puerum vcl pueram pà- rit." Idem docet voc. puella 1. e. puerula,
€ X LIGULA 489
pina, et dabis operam ,' ut valens pervenzas ad Ger- manicum tuum. — Abunde arbitror parere, non pot- uisse ibi nasci Caium, quo prope bimulus demum perductus ab Urbe sit. Versiculorum quoque fidem eadem haec elevant; et eo facilius, quod hi sine au- elore sunt, Sequenda est igitur, quae sola [actorum] restat [et] publici instrumenti auctoritas: praesertim quum Cajus Aaotium, omuibus semper locis atque secessibus praelatum, non aliter, quam natale solum; dilexerit; tradaturque etiam, sedem ac domicilium imperii taedio Urbis transferre eo destinasse. [9] Ca- hgulae cognomen castrensi joco traxit, quia maulpue lario babitu inter milites educabatur. | Apfid quos quantum praeterea per hane nutrimentorum cousues tudinem amore et gratia valuerit, maxime cognitum est, quum post excessum Augusti tumultuantes, et in furorem usque praecipites, solus haud dubie con- spectu suo flexit. Non enim prius destiterunt, quam ablegari eum ob seditionis periculum, et in proxi. mam civitatem demandari, animadvertissent. "lunc demum ad poenitentiam vers], reprenso ac retento
[actorum] rest. [et] publ. znstr.] Cum Cssaubono, Graevio et Oudend, actorum im textum venisse puto ex interpretatione publici instrumenti , quod patet etiam ex vitiosa in omnibus libris scriptione. Recepto vocab. actorum addidit aliquis ez ante publ. instr. Wolfius utrumque omisit. Nisi sequeretur auctoritas, sua* derem : sequenda est iyitur auctori, quae sola sequ.
Calgulae] Tac. v, 41. ,, Militari vocabulo Caligulam appel: labant, quia plerumque ad concilianda vulgi studia eo tegmine pedum induebatur.'* Jio 57, 5. L'&iov RaAryóXav, vi dv 09 avQu- vOmíbo T0 mÀriCTOV TQa(Dsig, TOig GTQaTieTiWOig UmQOsJ4ACIV AVT] TV &cri«Gv £xoTo, TQocovojaaQov, Idem Pictor Epit. c. 5. et Caes. 5., Senec. de constant. sap. 1g. De hoc calciamenti genere v. Jul. Nisronum de caliga c. 4., Balduini caleeum antiquum c. ag. et Ruben. de re vestiaria 2, 1.
in proximam civitatem] in 'Treveros. v. Tuc. 1, 40. sequ. Dio l. c. cv rs *yvvaiwx aUToU 'Aygumemivav , xal TOv viov, UvsuTtj4DSive vac 0i Uv ToU L'spuasucU, GuvtAa(ov. xai T2» j4EV "Avypum vay Pyxüpova ovcav à(Qxay «UT 0:49iyri, TOV Ue 0x l'aiov xauTéCGV.
490 €.;:8 "5ETOHBNEI
vehiculo, iavidiam, quae sibi fieret, deprecati sunt.
vo] Ceimitatus. est patrem ei Syriaca expeditione. Unde reversus primum in matris, deinde, ea rele- gsta, in Liviae Augustae proaviae suae contubernio mansit: quam defuuctam praetextatus etiam tum pro Rostris laudavit. 'lransiitque ad Antoniam aviam, et unelvicesimo aetatis anno, accitus Capreas a Tibe- rio, unoatque eodem die togam sumsit, barbamque posuit, sine ullo honore, qualis contigerat tirocinio irairum ejus. Hic omnibus insidiis tentatus elicien- iium cogenliumque se. ad querelas, nullam unquam occasionem dedit, perinde obliterato suorum casu; ac si nihil cuiquam accidissel: quae vero ipse pateres- tur, incredibiii dissimulatione transmiltens ; tantique in avum , et qui juxta erant, obsequii, ut non im-
reprenso e deprecati sunt] Tac. ,,Sed mihil aeque flexit, quam invidia in Treveros; orant, obsistunt, rediret, manert, pars Ágrippinae occursantes, plurimi ad Germanicum regressi. ** Invidia fiebat milibus, quod apud Treveros tutius mansuros dux judicaverat suos, quam in illorum castris.
praetextatus. etiain tum] annos natus 16. quum lucem vidis- set a. 765., Livia obiret a. 782. v. Tiber. 51.
pro Rostris laudavit] | Tac. 5, 1. , Laudata est pro Rostris a C. Caesare pronepote, qui mox rerum potitus est. **
unetvicesimo] Recepi Oudend. emendationem, jubente etiam VVolfo. Vulgo undevicesimo et inde vicesimo. Sed Tac. 6, 20. ad a. 79fi. , aetatis Caji unetvicesimum : ,, 8ub idem tempus C. Cac- sar, discedenti Capreas avo comes, Claudiam, M. Silani filiam, conjugio accepit.'! Id autem factum , auctore Nostro c, 12. , zox eta ziudlto post sumtam togam, Alias dixisset : insequenti auno.
barbamque posuit] ^ Quae initae vilis aetatis solennitas festo celebrari solebat, v. Ruperti ad Juvenal 5, 186.
qualis contig. — tirocinio fr.) v. ad Tiber. 54.
elicientium —— querelas) i. e. elicienüum querelas, et cogen« tium se ad querelas. In utroque verbo est conatus sine effectu.
oblterato suorum casu] Tac. 6, 90. ,,j4jmmamem animum subdola modestia tegens, non dammatione matris, mon exsilio fratrum rupta voce; qualem diem Tiberius induisset, pari habitu, haud multum distantibus verbis '* ubi conjicio legendum : ,, gua- je sc. habitum im diem (à. €. xa$' 3u4égav) Tiberius iuduisset, pari habitu, *
CALIGULA.- 491
merito sit dictum, zec sereum meliorem ullum , nec deteriorem. do;ninum fuisse. [11] Naturam tamen saevamr alque probrosam nec tunc quidem inhibere poterat, quin et animadversionibus poenisque ad sup- plieium datorum cupidissime inleressit, et ganeas at-- que adulteria, capillamento celatus et veste longa, noctibus obiret, ac scenicas saltandi canendique artes studiosissime appeteret; facile id sane "Tiberio pa- tiente, si per has mansuefieri posset ferum ejus in- genium, quod sagacissimus senex ita prorsus per- spexerat, uL aliquoties praedicarel, exifio suo ornnz- umque Cajum vivere: et, se natricem (serpentis id genus) poputo Romano , Phacthontem orbi terrarum educare. [12] Non ita mnlto post Juniam Claudil- lam, M. Silani nobilissimi viri filiam, duxit uxorem. Deinde Augur in locum fratris sui Drusi. destinatus, prius quam inauguraretur, ad pontificatum traductus
saevam- atque probrosam] sacvam, quod suppliciis interesse, probrosam, quod ganeas atque adulteria obire solebat.
quod sag. — perspexerat] Dio 58, 23. ojvs $rsQóv Tiva Oj«oiwg m-Xyv TcQogWu«ovra éauto syumy (Tiberius), wai £usivov wXwucTOV &£ibog ieójusvov , acj«tvme (wg Daci) vu» &pyv aT SÓwxsv" cw; TÀ T8 áxvroU T9 ToU l'aiou UmwsgBeAa cvyxgu(Q99, wai rÓ mÀsis» TÓ T£ sU'ysvécraTov Tj; Àorm?; BovASG xai [uer a)TOy (Q9agz. Aéysrai "yoty T0ÀÀaxi; ava(Q9éyZac9e: ToUTO O59 TD agxaicv»' 'Ej4s0U Savóvro; eyaxix quy Ore pl. Nepotem etiam suum e Druso, Tiberium, a Cajo interemtum iri, perspexerat, auctore eodem Dione c. c. T lafw dg xal jacvaQx 4covri tpacHinens xxi luos óri vOv Tifégtoy xai O0Àt^yov Xocvov BioesaSas, xal Uv aUroU SX8IVOU QovsuSassa Sot ee«dQàg qvis yyvón pt» "yàg oUbty oUbs Tüv xac Tiv Tioy* &ÀÀX xai sié mors aUTQ , OieQegojutvo moz TÜv lipéqiv, eri Xj v8 ToUTOV amoOWTs/sig , Wai O$ XÀÀo:. CÍ. Tac. 6, 406.
serpentis id genus) — Manifestum glossema. ta jam alii judi- carunt.
Juniam Claudillam] A. 786. ac. 6, 20. ,,Sub idem tem- pus C. Caesar, discedenti Capreas avo comes, Claudiam, M. Si- lani filiam, conjugio accepit. * D;o 59, 25. ad a. 789. refert: Ti Bégioc £v ' Avrio roUc ToU l'atov »yàjsovg &ópraQsv.
in locum — Drusi] qui periit a. 736. v. ad Tib, 54.
&d pontificatum] | Si Dioni fides, biennio ante, ls enim 59, $.
492 € 5 UETOSNMSYGEI
est: insigni testimonio pietalis atque indolis, quum, deserta desolataque reliquis subsidiis aula, S«jano hoste tuuc suspecto, mox et oppresso, ad spem suc- cessionis paulatim adinoveretur. Quam quo magis coulirniaret, amissa Junia ex partu, Euniam Nae- viam, Macronis uxorem, qui tum praelorianis co- ad a. 784. &« es edy ToUTwy 6 Ewiavóg ad Sig zAAcwUTo , wal bi^vt val voy T'siov à TifBsquoc (sp£a amobeiZag ExXvECR , vai Ti kai Gg OukOo OV &2Tiy Tj; jiovaggriag £Zwv iv&üriwvuro — Gaj! nomen queerit etuam Beumer. m his c. 7. verbis: 6 "TiBégi; tQéag utr! avToU TE Wal $ketvoy (Sejanum) xai «ày uiów avToU i£v0(47:, ubi nullus dubito, quin pro j4r' auroU T£ *Cribenüum sit j57à laiov, dd quia-m certum, $ ctonium nimio brevitatis studio tempora. paulum mie scuisse, Naim ponuüficatum Caji ad a, 794. pertinere, docent prae- ter Dionis l. c. verba: Sejano hoste — oppresso. Constat enim, Sejanum obiisse a. 794. Sed quum Augurem factum nmarrasset Cajum, subjungit statim auctor pontificatus mentionem, quam- quam biennio ante in illum collati. Quod Oudendorpiim verba adhuc vexant onis c. 7. 8 9 od» lifáquog Toig j45v isQuvaig Eri- JaA47:9 «ÜTÓV, OU |44V Wal J4&TETÉJA4Xp ATO , AÀÀX wai aiTQTAjAEVU- Cl, €Twg £j Tp» Kajmaviay £rl mvQoQAcR Tg juAÀovUjuQoU vocwcacag 494, xarà ydpay J«tivas mQocéralsv , dig xal aUTróg Od0W OUTW à TMV *ráj» aQiZousvog, id tribuendum errori, quem cum Fabricio alisque Dionis interpretibus erravit,. de Cajo iatelligentibus, quae ad Sejanum pertiuent. Verum vidit Reimarus.
ins'gni testimonio) $c. a Tiberio de pietate Caji erga se atque indole lato.
reliquis subsidiis] mortuis Germanico et Druso, filio Tiberii, sublatis fratribus Caji, Druso et Nerone. Quod ad spem succes- sionis admotum dicit, id D:o locis suprs citais: cg Qiaboyov avróv v3 jaovaQyiag izwv &vsbsiwyuTO €L: T3 labg dg xal jacvaQxwcovTé e QocELXCE- :
amissa Junia ex partu] Dio 59, 8. ad a. 790. T3» Svyariága ToU XiÀavoU $»Balévyra nd Orestillae, de qua v. c. 25., nuptias cum processisse dicit, Cum Nostro consentit 7Gc. 6, 45. mortem Juniae Claudiae ad a. 799. referens, "lo eüam legat, ad Caj. dxUjJ400Qoy àrcSayoteay tradit.
Enniam Naeviam , Macronis uxorem] Naevius Sertorius Ma- €ro (ita enim appellatur Dvon. 58, 9.) praecipuam Tiberio operam praestiterat in opprimendo Sejano, cui successit in cohortium praetorianarum praefectura, Sejazo deterior, ut Árruntius apud Tac. 6, 49., postea a Cajo ad mortem »dactus, v. infra ad c. 26. Caji cum uxoze ejus consuetudinem Ze. 6, 45. àta naxzat: ,, Ni-
Li
cA*tG p 495 hortibus práeerat, sollicitavit ad stuprum, pollici- tus et matrimonium suum, si potitus imperio [uis- set: deque ea re et jurejurando, et chirographo Ca- vit, Per hanc insinuatus Macroni, veneno 'll'iberium aggressus est, ut quidam opinantur: spirantique ad. huc detrahi anulum , et, quoniam suspicionem re- üneutis dabat, pulvinum jussit injici, atque etiam : fauces manu sua oppressit, liberto, qui ob atrocita- tem facinoris exclamaverat, confíestim in crucem acto. Nec abhorret a veritate, quum sint quidam auclores, ipsum postea, etsi non de perfecto, at cerle de cogitato quoudam parricidio, professum. Gloriatum enim esse assidue, in commemoranda sua pietate, ad uiciscendam necem matris et fratrum iniroisse se cum pugtone cubiculum "Tiberii dormien- 4is , et misericordia correptum , abjecto ferro reces- sisse: nec illum, quamquam sensisset, aut inqui- rere quicquam , aut exsequi ausum. [13] Sic im-- perium adeptus, populum Romanum, vel dicam hominum genus, voli compotem fecit, exoptatissis mus Princeps maximae parti provincialium ac milie tum, quod infantem plerique cognoverant; sed «t
mia jam potentia Macronis, qui gratiam C. Caesaris, nunquam sibi neglectam , acrius in dies ferebat, impulezatque, post more tem Claudiae, quam nuptam ei retuli, uxorem suam Ennuiam, immittendo amore juvenem illicere, pactoque matrimonii vine cire, nihil abnuentem, dum dominationis apisceretur, — Nam, .etsi commotus ingenio, simularionum tamem falsa in sinu avi perdidicerat.* Dijo 58, 28. à: y&e xaxdg 59» ToU T.Beeíou vocotv» Toc, TV vrayicWoy iStgaTsus (Macro)* xai i05 dri ig Sgwra «Ur0) vjjg éavToU "yuvaikóc "Evvíag OpacUAM4s cpoísswro. Hic lo- eus, comparatus cum superiori 58, 9g. certam fere reddit emenda- tionem Casauboni: Zuniam, Naevii Macronis uxorem.
Tiberium aggressus est] v. Tiber. 73. Mox pro retinentis Reines. ad marginem ed. Casaub. conjecit: renizentis.
et miser.] Alii suasere sed, Müller. a7.
voti compoter] Grammatice quidem refertur hoc ad populum Rom.; at simul complecütur genus Aom.;
de quo zeugmate v. Perizon. ad Sanctium p. 7i2. Wolf.
ág4 € SUETONII
universae plebi urbanae ob memoriam Germanici pa- iris, miserationemque prope affliclae domus. liaque uia Miseno mevit, quamvis lugentis habitu, et fu- nus Tiberii prosequens, tamen inter altaria et victi- mas, ardenlesque tedas, densissimo et laetissimo obriorum agmine incessit, supcr fausta omina sz- dus et pullum et puppum et aílumnum appellantium. [1 4] Ingressoque Urbem, statim consensu Senatus et irrumpentis in Curiam turbae, irrita l'iberii vo- luntate, qui testamento alterum nepotem suuui, prae-
—
a Miseno] ubi obierat Tiberius. v. Tiber. 72. et 75.
inter altaria — tedas] v. Lips. ad 7'ac. Hist. 2, 70., Casaub. ad h. 1.
omina) lta dedi cum Gronov. Burm. Wolüo. Vulg. nomina. Josephus &xiBowcti; sUQ$9ovg dicit, et Noster super i. e. praeter faustas alias acclamationes s. ozmnina , blanda ei noma data relert, Supra Aug. 57. ,,Revertentem ex provincia non solum /austis ominibus, sed et modvlatis carminibus prosequebantur. **
alumnum] Ypse se vtóv xai teé Qua» Senatorum íerebat. Dio 59, 06..- irrià, Tib. voluntate] de qua v. Tib. 76. ..Dio 59, 1. éxseivoc (Tiberius) xai r& Tigsqím 7G eyyóvo (Tiberio Gemello, e Druso filio et Livilla nepoti) r3» aüraQxíay xaTsAimtv" 6 05 95 L'&iog Tàg $1a94*ac «UToU ig T9 CuviüQucs 01k ToU MlawQuyog spmíjsyag, awUQoug jcó r& TRV ÜT&TWV W&i UTÜ TUV AÀÀwy TV TQoTAQsUABUXC|AÉVV Ci, dig wal mapa(pgovcavrog $moíxUtV" Qr. vGi0ip , i J4405 SgSADeiy Eg TO BovAsur40iov iw, Apysuv: cQ; eméTQEys. TíTs T& ODv mUQU Qux cÍcwg a)Tri9 Tg &àQX3g TagsAucE, x«l jueTX TOUTO Te/0AjJ4syO; Ax- £ntsivE" wairip ó TiBégros T0ÀÀayS Tà aUTX *ypg&qac, dg wai idu) qij& waQk ToUTO tloyTa , WaTiíÀiTS, Wal TOVTA& TÓTB PXsiv& ÜTÓ TOU IMéxgwvog &» T7 "ysgovcia &vsyvóc94. Curia nondum patebat ju- veniTiberio, ut praetexiato adhuc. Coheredem autem imperii cone stitutum eum fuisse, praeter verba Dionis et Xiphilini, qui: rv T:géíguo» — aUTOxQATCQa C)V avurG a«mébre, docent Josephus et Philo. Apud illum enim 18, 8. Tiberius moriens Cajo nepotem onsortem commendat, liic legsei. ad Caj. p. 771.
ut imperii c €U ruyaeyany en 6 Daicg cog &y viu, BoUAouxi ie, S4» TàV "yév&t J45V 7107 ; sUycia os a 08A (D6v , émépucvog xai T4 TOU reAeurugavro; T. wetyot gx yer» T7426 aUToxQaroUg $sovciag.
RE
&QioU Yyvopat ; épárs 65 xai aUTOi yip» 8r) OyTX XCOjA03] , xoi xeicovra ETiTQÜTV zai QibackaÀwy xai ToiDa^yw'yXy.. Alio loco xoww»óv amvoAspSsvra
12; àgyXs dicit. ldem paiet ex verbis Nosti, quibus 7us arói-
C. A) He Y;6 SUL DA: 495
textatum adhue, coheredem ei dederat, jus arbitrium- que omnium rerum illi permissum est, tanta publica Jaetitia, ut tribus proximis meusibus, ac ne tolis quidem, supra cenium sexaginta millia victimarum caesa tradantur. Quum deinde paucos po:t dies in proximas Campaniae insulas trajecisset, vota pro redilu suscepla sunt; ne minimam quidem occasio- nem quoquam omittente in iestificanda solicitudine et cura de incolumitate ejus. Ut vero iu adversam valetudinem incidit, pernoctantibus cunctis circa Pa- latium , non defuerunt, qui, depugnaturos se armis pro salute aegri, quique capita sua titulo proposito voverent, Accessit ad immensum civium amorem notabilis eliam externorum favor. Namque Artaba- nus, Parthorum rex, odium semper contemtumque
triumque omnium rerum Cajo permissum xefert. Frustra difliculta- tes quaesivit Casaubonus, ubi nullae sunt.
in prox. Campaniae ins.] Alterum ejus iter in Campaniam ad a. 792. refert Dio 59, 15. — Mox in test. sollicitudine est: ubi sollicitudinem testificari posset v. ubi id ageret, ut sollicitudinem testilicaretur, rne quis nove dictum censeat cum Ernestio pro: testificandae sollicitudinis. Utrumque enim, prouti sententiam ca- pias, aeque bene dicitur. Müller. nimis arctis finibus circumscribit auctoris sententiam , subaudiens: vo/a suspiciendi post occasionem.
in advers. valet.| octavo imperii mense per intemperantiam, ut narrat P/ilo p. 769. Dio 59, 8. j«er& ToUTO vocscag, aUTóg nz eJ4 aTiSays, TOv 0à 0? TliBégioy — avexoxaaro.
depugnaturos se] v. c. 27. In sua capita deflectere se puta- bant Deorum iram destinatamque alicui mortem , qui pro. salute ejus ita se devovebant. Apte Casaub. comparat Neron. 56. Eadem sententia veterum frequenübus pro patria devotionibus causa fuit. Postea titulo proposito est: formula devotionis in tabula publice proposita.
Artabanus] v. Tiber. 66. Goactum a L. Vitellio, Syriae prae- posito; Artabanum tanta verecundia Cajom prosecutum esse, ad a, 793. nárret Dio 50, 27., quocum consenüt Noster Vitell. 2. ubi vide. Quum tamen h. l, z/;ro ad colloquium venisse regem, dicat, idque primo imperii Caligulae anno, mutasse postea de hoc Caesare Artabanus videtur sententiam , fortasse offensus con- tumelia Darii Arsacidae, qui obses Romae erat, de qua v. infra $. 19, $ed ad pijstinum oflicium zevocatus a Vitellio. Suetonium
*
496 €. SUE TO NII
H
Tiherii prae se ferens, amicitiam ejus ultro peüiit; venitjue ad colloquium legati consularis, et trans- gressus Euphratem, aquilas et. signa Romana, Cae- sarumque imagines adoravit. [15] Incendebat et ipse siudia bominum omni genere popularitatis. "l'iberio cum plurimis lacrimis pro concione laudato, íunera- loque ampiissime, contestim Pandateriam et Pontias, ad tronsferendos matris fratrisque cineres, festinavit, iempestate turbida, quo magis pietas emineret: adiite que venerabundus, ac per semet in urnas condidit. Nec miuore scena Ostiam, praefixo in biremis puppe veAillo, et inde Romam Tiberi subvectos, per splen-
cexte eandem rem duobus locis ita sui immemorem tradidisse, vix credibile est. Diversa in excursu ad h.l. disputat Ernest. parum probabilia.
Incendeba;i] MS., cujus collationem commodavit mnihi Cel, Müllerus, habet zz£eudebat, quod probat vir ille doctissimus loco Tiberx. 62. , auxit zntenditque saevitiam. **
Jiberio — laudato) Dio 59, 29. $72»£2:j; Um ToU l'aicv. Idem tamen 59, 5. rov Tifégiov aUrÓv , Ov wai m&TTOV TgogwvójuaQe , TOV abjTüy T4 ÁU'yovOTQ TijAÀy ag Tc (BovAZG TUXEIV a£uoTaQ, ETELTX, íT£005 [4*4 rapax eua $Nyuyia942av , (ovrt "yàg Trdsjgat xuTOV UTOjAÉ- yovrtg, OUT ATijaCa: ÜaQGoUyTsQ, as J4wDrTw TWy TOU YEAVÍCAOU eyvajag» Ca(QG sibóTs;, Àc TXV TaQoucíay aUTOU Tàvra avtfAAAovzo) oUórv &ÀÀq TA»v Tt. Üxjiogía Ta(Qy ZyaAs, vuxTÓS T$ S6 TW» XÓÀiy TO CÀj4x aUTOU £ga'ya'ywv», xai aj&m TX 50 TQOÜtjA&vOg. EvCIyTATO jA5V y&Q xai Àóyoug £T aUTQ, AAA cüTwys Wai &arivoy OUTWG ETGiVUV, tg ToU Tt ÁU'yoUCcTCU X*ai TCU l'sQjaaviaoU TG9 ÜNJ4Q9 AVAMI[MVXCMAYS xai éayTOy aUT:j TaQaxaTaTiD EJ SV og.
matris fratrisque cineres] v. Yiber. 54. Dio 59, 5. r& àevà v& v& TC |A4TQ0G Mai TU» abtA(Qdv» TUyv a'roSavóvTuV, aUTÓQ TE *À£UCAg, xai aUTOQ AUTO &(Qia AvEAGjASyOg EMSj4ITE, Wai Sg TO TOU ÁÀU'ycUCTOU poA waTkSkTO, TÓ LjavTiOv TÓ TtQurÓoQugev fvóug, wai QopboUyeg TiGÍV , gmiQ Ev ETIViAIDIG, X0Oj|4yDtig. TA Te Vj4QiGOsvTa waT auTüy xayrx AcQkssp3:,. xal TüUg fxiBcwtUcavTag Gipigi cávT&G EKÓÁACE, ToUg T& (eu'ycvrag 91 aUToUg naTrWyeys. Geterum accuratius Noster Imairts fratrisque cineres dicit, quoum illa in insula Pazdaierias hic in £out;2 perierat, (mallem enim cum Toxrentio h.l. scri- bere Pontius. , ut Tab. 54.5 quod duplici forma idem auctor usus esse non videtur), quum Drusus Horae im Palatio interfectus fwisset, quamquam credibile est, hujus cineres eodem cum. illis honore fuisse conjunctos,
-
.CALIGULA 497
didissimum quemque equestris ordinis, medio ac fre- (uenti die duobus Iéreulis Mausoleo intulit. Ínferias- que his annua religione publice iustituit: et eo am- plius matri Circenses, carpentumque, quo in pompa traduceretur. At in memoriam patris Septeimbrem miensem Germanicum appellavit. Post haec Anto- miae aviae; quiequid unquam Livia Augusta hono- rum cepisset, uno Senatuscousulto congessit, ^ Pa- truum Claudium , Equitem Romanum ad id tempus, vollegam sibi in consulatu assumsit. Fratrem 'libe- rium die virilis togae adoptavit, appellavitque przm- cipem juventutis. De sororibus auctor fuit, ut omni-
|
«3 » CIIM. "^
freque '] Inutilis mutatio est Lipsii et Torrentii: fezr- venti, tautologiam euam auctori inferens pro sententia satis com- moda.
carpentumque] tensám.: v. Caes. 76. Omnino de usu carpenti 'w. Lips. ad 7ac. A. 12; 42. (o 4atoniae aviae] Dio 50, 5, ts 4599» «49 'Avtwvíay AüUoó- Tay cs &UD D$ xal i£otixy ToU Au^oUcToU amobtibag, T&vTa aUTÀ wA 'S&waf, óc& caig atrrag2éyoig Um-AQyEi, Sówwe, ubi v. Fabric. nu- "mos comparantemi; in quibus Antonia Sacerdos Jugusti dicitur, et inscripiionem apud Gruzerim p. CCOXXXVI, 9.
. Claudium -— assumsit] A. 790. Dio 59, 6. aürüg Üvartsves, "iy RHAagticy vü» $sic) wQogka[Bóy, ojToQ "ko dv T€ TOlQ io mEUCI MEX QE méts ihiradónsyo;, wal moeCfsuTAC vQ0c rév l'aioy, jusT& cV TOU Lu- Bsoícu Savarov, UmviQ Tj; LvmTabog Tiu(S ri, TÓTS TQUTO», WaiTtQ SÍ wal eecgaQaxovra $73 Difiwwd;, xal UTaTtUCEV üjx wal ioUA&US €: dn equestri ordine remanserat hucusque, legitimis honori- bes, qui aditum in Curiam darent, à Tiberio exclusus. v. Ciaud. 5.
. Fratrem Tiberium] Dio 59, 8. 4v TiB£giov , Xaíwso iQ Ts T0ÜG 'iQhBoug PyypoaQívra, xal Tüg viüTyTog TQoXgiDsyTa , wai TÉÀOS EgTÓi- xSivra , àvexe50«ro. lraturem dicit potruelem.
D- sororibus| Dio 59, 5. rai; aósÀQaig TaUr& Ts Tà& TÜV Ét:- m«gSiymy (qnae aviae Antoniae), wal ró tàj i--00goj4iag €i &v 9 |! v7 TQot0pia CvySsacÓa:, TÓ T& TÀG TS SUXàg ràg aT éro( UTÓ TüV GQxoVrww xoi UTO TU ispéwv UTto TS EavTCÜ wai U-vtQ TcU D»xj40fitu MciovpéVaQ, wai TOU; (QWOU, TOUS 8g TÀ4» dgji]y aUto?, QagiaSar Mal ^ 9*5, *wBivwy ój4oiwG, évsiju&. dd. c. c. 1n acta "Tiberii non juratum 'marra!', -Qdiique: egi 08 89 toU Avu*yoUctov ToU 7» Y'ajoo TÀ ^2 dÀÀ& wgmtQ &ii0TO, wal oTi ml €(Qà)9 aUtüy tal TüV fwywv v^]
^A " 292
49$ 9. SUETONILELI
bus sacramentis adjiceretur, NEQUE. ME LIBE; ROSQUE MEOS CARIORES HABEBO, QUAM CAJUM HABEO ET SORORES EJUS; item rela« iionibus Consulun: QUOD BONUM FELIXQUE SIT C. CAESARI SORORIBUSQUE EJUS. | Pari popularitate damnatos relegatosque restituit: crimi- unumque, si qua residua ex priore tempore manebant, omnium graliam fecit ^ Commentarios, ad matris fratrumque suorum causás pertinentes, ne cui post- modum delatori aut testi maneret ullus metus, con- vectos in Forum, et ante clare obtestatus Deos, ne- que legisse, neque attigisse quicquam, concremavit. Libellum de salute sua oblatum non recepit, con« tendens, nihil sibz admissum, cur uc invi-
isivo) xai càg &bsAQàg aUroU TporipicOUcI9, dj«0Tav, xal TAQ Td sUXag UxiQ màyTwv aUTd Ójoíwc £rorGavro, ex quo loco recte Ca- saub. nostro asserit Aabebo, quod Memm. exhibet, quum alii dent: abeo. Dio enim: mQori«400v0:;)), Atque lta suaserat jam Lips. ad 7c. A. 15, 07.
criminuimmque — gratiam fecit] Majestatis crimina intelligit, unde Don. 59, 4. Tà Tj; &ciDsiag f'ynÀWj«aTa maUCac dicitur, et c. 6. rk PynAzpBara 77; àcsgsiag, oigTsQ wal Tà [xA)iGTAa "oVGUj«EVOUG €(Qag £iga , xarsAucE.
Conmuncentarios — concremavit] Dio 59, 4. xai toig aqvecráci) ém( rs rÓy macíga xal T2) qajríga , ToUg 7s àÜsÀQoUg aurev, T9 T8 &o'yn» &Qsig, cg SAsys, wal rà "ygajuuaTa a)UTày xaraAéiag, maja mÀ549d; i$ ary» &vixrtivs. Di6Q9 tige [asv "yàg dog &ÀySOg "yoAjaaaTX Tiva , eU j4fvTO: WaXsivà Tà aUTÓXMQA TÜv axgiDi] SÀEyxOV SycvTmX, GÀÀ& avriíygaipa «jTUy» vo407ac. ld. c. 6. rX *ygajgaara TÀ mpi aUrüv, ocx ó Tipígrog wacsAsAoíwst, Guvvsag (cg "ys i£cxwxrerc) waríuaucsy" & Ty cri, looT $mx0ígCX, iva jugo &y mcAÀVU £S5sÀycu mw0T5 Qux TE TÀV jTíQx xai Óik ToU; A0sAQoug J4v47i«aWZCai TIL, $uv4294 eüro» Tqr«eg57acSar. Postea tamen plures arguios marrat €. 10. £x rüy""yoajju&Twy , & xaraxskavxivar ToTS &». Id. 6o, 4. in vita Claudii: Tà «oaj4«ara, à £TÀacGsTO j«iv 0 l'Miog Wtxave xtvoi, sUp&j» 0: Sv Tij Daciw GvrX, TOig T& DovAsuTaig £mébsie, mai &OwAS xai aUToig $Xtlvoig Toig TS 'yQeaciv avTA, Wal ka$' wy $y&ygazTO, Ava'yvàvai* xai j4&Tà TOUTO xaTsQQAsEsy. kxempla alio- rum, qui eadem animi magnitudine, et vera quidem, non ficia, ulionis materiam crematis inimicorum literis sibi praecluserunt, &ollezit l'abric. ad Dien. 41, 63.
CALIGULA. 499
sus esset: megavilque, se delatoribus aures habere. [16] Spintrias moustrosarum libidinum, aegre, ne profundo mergevet, exoratus, Urbe summovit. "Titi Lab:eni, Cordi Creuiutii, Cassii Severi scripta, Se- naiusconsultis abolita, requiri, el esse in manibus lectitarique permisit: quaudo maxime sua interesset, ul :actaà quaeque posteris tradantur. — Rationes impe- rii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio inter- ansssas, pubiicavit — Magistratibus liberam jurisdi- ciio:ein , et sime sul appellatione, concessit. Equi- tes Roniauos scvere curioseque, nec sine moderalione, recognovit: palam ademto equo, quibus aut probri alijuid aut ignominiae inesset: eorum, qui minore culpa tener iur, nominibus modo in recitatione praeteritis. Ut levior labor judicantibus íoret, ad
Spinirias] v. Tiber. 45., ex quo loco verba monsérosarunz libidinu; repetita arbiivatur Ernestius, probante Oudend. At ita glossatorem puto additurum. etiam. fuisse vocabulum repertores, oficensum hoc usu genitivi; ac Müller. excidisse etiam censet i7z- £entores; potius reper£ores.
T Labe.] Dehoc v. Glandorp. Onomast. p. 514.
Gord: Cremui:;] v. ad Tiber. 6x.
Cas. i Severi] De hoc Tac. A. 1, 72. ,, Primus Augustus co- gnitionem de famosis libellis, specie legis ejus (majestatis) , tra- ctavit, commotus Cassii Severi libidine, qua viros feminasque illustye« procacibus scriptis diffamaverat, ** et 4, 21. ,, Relatum et de Cassio Severo exsule, qui sordidae originis, maleficae vitae, sed orandi vilidus, per immodicas inimicitias, ut judicio jurati Senatus Cretam amoveretur, eifecerat; atque illic eadem aciitan- do, recentia veteraque odia adverüi; bonisque exutus, inter- dicto igni atque aqua, saxo Seriphio consenuit. * Historias eum scripsisse, patet e Nosti Vitell. 2. Plura v. apud Lig, ad Tac. 4, 21. et Glandorp. p. 209.
R«tiones 'mperu] Dio 59; 9. ToC Aovuriaoüs TÀy Üxj«oCieV xo. jiserov p) fwT£Üsij4ÉVOUG $V TU X06», 8» qQ à T:£orog ATP ITPLER T&yTag kaTà T0y ÁvyoUuCTOV TQof^yoav/s.
Mag:ratóus — concesst| undeSwuowpaTr«drorog initio fuisse dicitur D:oz.59, 5. De appellatione ad Principem w. dicta ad Aug. 53.
Equites — recognosrit] vw. ad Aug. 23.
506 €. SUETONITLI
quatuor priores quintam decuriam addidit: "Tentas vit et, comitiorum more revocato, suífragia populo reddere. Legata ex testamento Tiberii, quamquam abolito, sed et Juliae Augustae, quod "Tiberius sup- presserat, cum fide, ac sine calumnia repraesentata persolvit. Ducentésimam auctionum ltaliae remisit;
$
quintam decuriam] v. àd Aug. 99. et £2. cf. Plin. 55, 1. (7) -
suffragia populo reddere] Dio £9, 9. tàg àgyergiciag cj Te
O4uwp xai TQ TÀ2Ós &Toüfüwxt, ÀUcag bca m-s:p] avTüv à Tifépieg Goixs. Tiberio enim Caesare primum, ut 7uGc. Á. 1, 15. ,,e Campo comitia ad Patres translata sunt. Nam ad eam diem, etsi potissima "arbitrio Principis, quaedam tamen studiis fiebant. ** Biennio post, a. 792. jus illud populo Cajus denuo eripuit. Dio 59, 20. &míbwxs ji» "yàg Tàg &gyaigsciag aUTOig" Ar bij ixtívwy &yoríQuy T$ (UTD ToU T0ÀÀO xQoóww Jury sÀevSégwg wsyQujkxruXE- vài) ig 70 Opàv 71 7G» TQopkovrwy cic: Ovray , xal TÀYy GT0v8ag* xutyTwy , uarie [zsy. ja] mÀuóvwy ] vcovg aigsim9ot 80s. $mayysÀe Aüwrwy, ti 6 TOTs Wai UxsQ TÓV GQu9ja0y "yévowyto, OioJaOAO^yOUJAEV vo cp0g àAk*Aouc, B jy OyYj«x Tf; OwMowgaríag $odCeTO, Seyov 9" oU6by arg $y&jysvevo * xal (uk ToUTO UT aUTOU aUJig ToU L'aloy warte Àvu93c«v. Lezata — persolvit] "v. Dion. 59, 2. quem locum citávimus ad Tiber. fin. Addit ibi Dio: và 0' aUrà Tobto wai gl Tàg Tg Au ovtag $iaSzwag ÉmQazs* wal yàg ixtiva mayrx a&T4ÀÀaZe. De sup- presso Liviae testamento v. etiam ad Tiber. 51.
Ducentesimam] Instituerat centeszmam rerum venalium post bella civilia Augustus, ut militaris aerarii subsidium, (7c. A. 1, 78.) eamque "Tiberius servatam prius, quamvis deprecante po. pulo (Zac.1l. c.), postea, redacta Cappadocia post Archelai regis mortem in provinciam, quo levaretur vectigal, mutaverat in da- centesimam a. 770. (Tac. 2, 42.) Idem tamen senex ad avaritiam pronior, reduxisse cezfes;imam dicitur Dion. 59, 16. a. 784. post miortem S8ejani. Jám quum n.l. omnes hbri conspirent in le- ctione: ducentesimam, atque auctor accedat numus a Patino pro- latus, C. Gaesaris Consulis IJII., in quo medio sunt literae R. CC. h. e. remissa ducentesima , jure statuerunt (v. Ryck. ad uec. 2, 42. et Fabric. ad Dion. 55, 51. et 58, 16.) viui docti, Caligulam prius ducentesimam pro centesima rcstitüisse, postea et iliam ab- rogasse, de priore ilio benelicio intelligentes verba Dun. $9, 9. xai T0 7éíÀog Tc $«aTOCTj; waT$Avcs, quibus commoti Zurneb. Ad- vers. 27, 20. Lips. ad Tac. 2, 42. Casaub. ad h.l. emendaverant in Nostro: centesimam — Fortasse eiiam 2o hoc loco totum vecti- galis genus omnino éxarccti; nomine designavit. Ceterum cf.
c€uxxr:Gcuuss35 501
Mulus incendiorum damna supplevit: ac si quibas regna restituit, adjecit et fractum omnem vectigalio- rum, et reditum medii temporis, ut Antiocho Com- mageno sestertium millies confiscatum. Quoque ma- gis nullius non boni exempli fautor videretur, mi leri libertinae octoginta donavit, quod excruciata
CIDOLO pam
[|
JBurmann. de vectig. c. 5. , Casauboni tamen correctionem appro- bantem.
incend. damna supplevit] Dio l c. 8jmQxciv cw j4srà TG €TQaTiwTüy xaracBicag, ivWowuscs Toig Oxjuw2eici. Ceterum voc. supjlere haud simpliciter donationem significaoe, ut Ern. ad h. l. contendit, sed eam, qua suppeditato, quod deest, in statum in- tegrum aliquis restituitur, recte docet. 7/a/tAer. Observ. p. 21. neque potuisset ita a verbi natura recedi.,
Jructum 0. vectieal. et reditum] Veram credo Ernesti sen- tentiam, qui vectzgaliorum fruetum intelhgit pecuniam, quae venit e portoriis, dccumis, scriptura etc. redi£us cam, quae € ametallis regiis, tributis etc., atque eodem fere redit Beroaldi in- terpretatio , quamquam reprchensa ab Ernestio, qua vectzz;alia publicos esse reditus, reditus privata vectigalia dicit, Nostris ad- huc temporibus distinguimus publicos et privatos regum reditus (Staatseinkuünfte und Domainen etc.). — — Wolfius probat alteram lectionem redituum.
Antiocho Commazeno] Antiochi, interfecti ab'Augusto, (v. Dioz. B2, 43-,) à. 725., nepoti, et filio Antiochi II. mortui 775. impce- rante Tiberio (7ac.2, 42.), a quo in provinciam redacta est Commagene. Hestituit igitur Galigula avi patrisque regnum An- tiocho IlI. a. 790. (Do 59. 8. 'Avrióyto ToU 'Avrióxov v4» Roupa- eyuvAy» , 3» 6 TaTo «üroU S0Xs, wai mogér: wai à TapaSaAacoia Tj; Fiuxiag £ówxs), qui ab eodem ademtum recepit a Claudio (Dio 6o, 8.) a. 794. et ad Vespasiani usque tempora administravit, «cui auxilium contra Vitellium tulit, (Tac, Hist 2, 81.) Tito etiam in oppugnandis: Hierosolymis socius, (7Gc. llist. 5, 1.) v. patris mei elementa histor. ant. p. 451. sequ. — — Commagenes, quae ad Syriam pertinebat, caput erat Samosata. v. Strabon. 16, 8, 5- confiscatsm] nempe H5. millies, ne dubites cum Giareano, quo referas, ad fructum, an ad regnum.
mulieri — donavit] la Excerpt. Peiresc., quem locum Rei- may. inseruit Don. 59, 26., legitur: logumwüwisy PmipouAsuSSvot ÀsyS9évtx oi amus» , tT&(34 UG (QiAou mQ0s0294* xai iw éraiQay eUroD, 0r: Bacawic9sic« oUbky £LkiwEw, oUTE Ti& X&x0v süpaCs, wai mQo;írt Wal XQ4aci» sri447:/ , ad qu.]l. Valesius nostrum com- paravit. Perünere sane res ed prima tempora imperii Caligulae
302 C. SUETONII
gravissimis tormentis de scelere patroni reticuisset; Quas ob res inter reliquos honores decretus est ei clye peus aureus, quem quotannis certo die collegia sacer- dotum in Capitolium íerrent, Senatu prosequente, nobilibusque pueris ac puellis carmine modulato laus des virtutum ejus canentibus. Decretum autem, ut dies, quo cepisset imperium, Parz£a vocaretur, vel- ul argumentum rursus conditae Urbis. [17] Consu- latus quatuor gessit: primum ex Kalendis Juliis per duos menses; secundum ex Kalendis Januarüs per triginta dies; tertium usque in Idus Januarii; quare
videtur, — Pro octoginta al. octingenta , quae summa fidem ex- cedit.
Parilia] s. Pal;l;ja. Primord:a Urbis hoc festo (XT. Kal. Maj.) celebrabantur. v. Hosin. ÀÁnt. Rom. 4, 8. p. 265. sequ... Ceterum similis honor Caes» contigerat, cum «solennitate bujus festi conjunctus, quem tiradit Dro 4^, 42. vk wagi^ix ixmOoQoJaia aS a- yàTw , OUTLyS uai Ótà TÀ/ TOÀ, OTi £y aUToig EATiZTO, &AÀk Oik TWU ToU Raicagog v(u4v , 0üTt Xj a'y'ys^ia auTig TZ TQóTiQala mQ0g éOTÉQUy aixnsro, £ri4924.
primum ex Kal. Juliis) À. 790. lniit huuc consulatum Kal. Julius (ita enim restituerunt e Mss, Torrentius et Casaub. pro in- epto Januar.), quomiem in prius seiucstre acceperant ordinarii Consules, Cn. Acerronius Proculus et C. Pontius Nigrinus, qui- bus legitixno demum munenis tempore funcus altesius -emestris $nitio successit." D/o 59, 0. $v3(íe$4 uiv ojv xai wagaypüjax «Ue có» UmaTtUCa: (1. €. statàm. posi morcm Tibes:i, quae in mensem M:riüum inciderat, v. Tib. 75.), xaraa^vSévrwv ToU cs llgówAov xai coU Niygivou Tüy rÓrs àQgyivrwv xal usrà TCUTO xaT &TOQ UTATEU- ziv. 0) j4v x«i TQ0gs0:ZaTO ajra, àÀÀ' ém&(03X SMEivOL TOV EXJA4VOV, $; 0v arsü:üs y TO, OifjpzaV, OUTW 0X ^al aUTOg UT&TtuOS, T0v RAaU- &ioy T2V Üzioy mQo;^apuw. Cf. Lrnesti exc, ad h.l. et Qudead. not.
per duos menses) D:0 59, 9. raUr ojTwg Sy TX UraTtia $TQALS, QUo Ts 4491 wai Xj4&Qaug Ou6sXa aUTXV C). TOV "yàg Àorróv Tg S5&- 4A4veU Xoyov Toig T(Q0a-o0sbsryjkívoig &g aUTXv à&wfüwxe, Nomina sulieciorum :n altcr.am semestre ignoramus.
secundam| .299. JD 59, 15. TQi&wovra os O9» $jfgac 3efe xairo: Acuxic " Axcwviw TO cvv&gyovrt 82 uva ExmirQsN Ag" xai ay. c0) Xe'yxovlwuog Misziuog T2)1a9 QV OisbsZacc.
tertium] A. 795. LDi0 59, 24. v. paullo inferius. Quamquam autem usque in Idus Januor. modo gessit, totus tamen annus ejus - nominc dcsiguatus €&t, more illorum temporum solenni, unde
€ A'LI'c: uix 503
ium usque in septimum Idus easdém, Ex omnibus duos novissimos conjunxit. "lertium autem Lugduni iulit so'us, non, ut quidam opinantur, superbia ne- gligentiave, sed quod defunctum sub Kalendarum diem collegam rescisse absens non potuerat. Congia- rium populo bis dedit trecenos sestertios: toties ab- undantissimum epulum Senatui equestrique ordiui, etiam conjugibus ac liberis utrorumque. — Posteriore epulo, forensia insuper viris, feminis ac pueris fa- scias purpurae ac conchylii distribuit. Et ut laeti- tiam publicam in perpetuum quoque augeret, ad-
Trac. Agric. 44. ,, Natus erat Agricola, Cajo Caesare tertium Con- eule Idib. Juniis. **
quartum] | À. U. 794. quo anno periit mense Januario.
Ex omnibus — conjunxit] i. e. continuavit , ut Aug. 96. vel junctim gessit, ut Cland. 14. ubi opponitur per znmrervallum. Pa- tet autem, £res novissimos consulatus eum conjunxisse, ufde varie mederi conati sunt huic difficultatà viri docti, (v. Ernest. excurs. ad h.l.) sed frustra, si quid video. Errorem Suetonio excidisse existimo.. Interpretatio enim Cl. Mülleri rob conjunxit per: simul cum collega gessit, ut Cicer. pro lege Manil. c. 9. bellum conjungere dicit, cum usu Suetonii pugnare videtur supra notato.
Tertium — init solus) Dio 59, 24. Ür«rsdevro; xUroU 79 rQi- .£0V, OUOtig OUTS TOV Ü4jJAXQXV OUTS TÜV CTQaTX-yU) &Üpoicai TV "ys- Qoucíay £r0ÀJA40s. GuvaQyovra *y&o, oU Ti wai £xiTWOsUCaGC, (vcio ciovrai Tiy5) &ÀAÀX ToU 45V "mQoamCcÓsDsry|4Eyou TsÀsUTZTaMVTOQ, ÓTíoOU Bs jojós»üg Or OAbyov cürwg £v v3 ixwAxcia aUroU avyrixaracTivai $uv4S£vrog , oUbév« SC. |». woties abund. epulum] | À. 790. post dedicatum templum Au- gusti, ubi, auctore D;on. 59, 7. 4 BovÀ3 civ Txig 'yxusTaig G(QGV, .6 v& Üzj4og cic Ti&O4, cta. 792. Dio c. 15. wal 6 OXj«og síaTi&S:, Toig T£ BovAsvraig aig v& "yuvaidiy aUTüiy Owpsà s9099.
forensia] sc. vestimtenta. Opp. domestica. v. Aug. 75.
fascias] "Varius fasciarum. erat usus, varia materia et pre- tium. llligari iis solebant obvolvique pectora, femora, tibiae, aliaeque corporis partes, ut adeo pro pectoxalibus, femoralibus, tibialibus, quae veteres nostris similia ignorabant, haberentur. v. Salmas. ad Lamprid. Alex. Sev. €. 4o., Zirnest. in Clav. Cic. sub vocab. fascia , fasciolae, strophium.
504 C. A S'TSE TON E31
jecit diem Saturnalibus, appellavitque Juvenalem. [15] Muuera gladiatoria partim in Amphitheatro ' auri, partim in Septis, aliquot edidit: quibus- in seruit catervas Airorum Campanorumque pugiium, ex uiraque regione ejeclissimorum. | Neque spectacus- lis semper ipse prae:edit; sed interdum aut magistrae iibus aut amicis praesidendi munus injunxit. Scenis cos ludos et assidue, et varii generis, ac multifariam iecit: quondam et nocturnos, accensis tota Urbe lu» minibus. Sparsit et missilia variarum rerum, et pae naria cum opsonio viritim divisit. Qua epulatione Equiti Homano, contra se hilarius avidiusque vescen- ti, partes suas misil: sed et Senatori ob eandem causam codicillos, quibus Praetorem eum extra or- dinem | desiguabat. Edidit et Circenses plurimos a mane usque ad vesperam , interjecta modo Afkricana- rum venalione, inodo 'lrojae decursione: et quosdam praecipuos, minio et chrysocolla constrato Circo, nec ullis, nisi ex senalorio ordine, aurigantibus.
*
adjecit diem. Saturnalibus) Dio 59, 6. cvà'Rgivix ivl mévTs juípac &ograósq2ai: iw&Asucs. | De Saturnalium diebus, auctis ab uno ad quinque, disputat L;ps;us Saturn, 3, 8. et 4. De ipso festo v. Hosin, Àni. lom. 4, 16. p- 294.
in Amphit. Tauri — S-ptis] De illo v. ad Aug. 29., de Septis ad Aug. 45. De insano furore, quo ejusmodi spectacula amabat Caligula, v. infra c. 54. Dio 59, 10. éreiyas be To06 d*yüvag ToU- vovg Tk j£) mQüTa Sy Toic EewTOig — £m£(TA Dk al iTéQwSr, mÀbinTÓ e£ Xi j£&yigTX Oix00cjax oca XaÜDEÀdy , x«i ixgía TXSajasvog. TO "yàp coU TaUgou SíarQov UvsQsQqévgcs. Postea malim Jectissimorum. Litera e adhaesit vocabulo e praecedente regzone.
Sparsit et missilia] et tessevas distribuit. Dio 59. 9. *yvjsvióv viva &yva woigsac, OuiiQQre GU BoÀa, xal SÉ aUrU» mÀricTa ToiC &gricaci) ark Oif0wws. Eadem e(aigia dicuniur 67, 4. al. et €(Qeiqia fiXuva puaoga 66, 25. v. dé his fesseris et missilebos Lips, de inagn. Rom. 2, 11, et Reimar. ad Xip&il. 61, 18., ipsam deni- que descriptionem .Xrp//Lini 66, 25.
chrysocolia] De hac v. Plin. 55, 5. (26.) Id: m: ,, Visumque jam est Neronis Principis spectaculis, arenam Circi chrysocolla sterni, quum ipse concolori panno anrigaturus esset. 5 Imitatus igiiur esit Nero. Cajum , de quo tacet Plinius.
et AT 3-690 5A 505
Commisit et subitos, quum e Gelotiana apparatum Circi, prospicientem pauci ex proximis Maenianis postulassent. [19] Novum praéterea atque inauditum genus spectaculi excogitavit. Nam Bajarum medium intervallum Puteolanas ad moles, trium millium et sexcentorum fere passuum, ponte conjunxit, con- iractüs undique onerariis navibus, et ordine duplici ad ancoras collocatis, superjectoque aggere terreno,
e Gelotiana] sc. domo. v. Turneb. Advers. 22, 50. et Gruteri Inscript. p. DXCVIII, 7. in qua est: de domo Gelotiana,
Maenianis] Festus: ,,Maeniana aedihcia a Maenio sunt ap- pellata ; is enim primus ultra columnas extendit ligna, quo am- pliareniur superiora. Quis ille Maenius fuerit, incertum, Vide tamen Al. Donat. de uvybe Roma 2, 27.
JBajarum — conjunxit) Nonnulli addunt post passum voc. spa- tium, quod recepit Oudend., qui locum alias corruptum censet, nescio an nimis quaesitis difhicultatibus, Bremius etiam reyve- hendit auctorem, quod medium intervallum, non, ut res erat, Bajas et Puteolanas moles ponte conjunctas dixit. Sed in verbo conjunxit, ut saepe, ahud latet verbum , ut superstravit, ut sen- sus sit: Bajas et Putecl. moles, super medium intervallum pozte strato, conjunxit. Yd sane verum, scriptores saepius minus accurate scribere, dum brevitati niinis studeant. . Ceterum opus 1ta descri- bit Dio 59, 17. Vioc $5 £xeivyg j5sy. 7555 oroji5; (in Capitolium, de qua proxime dixerat) oU?s» mwgosr(u40sv, (oU08 ^yàg ojós «ryan Ti &vo* jiàgy &lyai , Urmo) OU 3 meigou DisÀagau) Oik OE v5j DaÀagcws TQómoV Tiyk DrimmTSUCaL Em&ÜUJA0S , "yt(QuouGag T0 j«eraZU r&y vs llovursóhwv xai Tà» BagAwv. (Baoulh, ut Tac, A. 14, 4. ,, vilae nomen, quae, promontorium Misenum inter et Bajanum lacum, Ílexo mari alluitur,** unde Oudend, ob brevius spatium, passuum numero a Suetonio dato magis conveniens, n. l, mallet Baulorum pro Ba- jarum) tà ^jàg y giov voUro xaT. ayrimégey Tc ms; (Puteolorum) dens $iEyov a)TÓg CraÜioUg £$ wai tíOCI. TÀcix 05 Sg 73v "ysQugav mk jue» 39901094, rà 05 xal waTsTksUACÓS. oU yxQ P24oxsce Tàk Zu. Asyüvat OvvaStvra dg £v BoayuTXT( , xairor Tyra COX SVsÜEyETO uva 9évra. à oUsQ wai Juióg i» vs T5 lraÀía wal £v TX Pdjam n&ligTa icyvQàg Eyívero. £Ge0x2* 08 oU, &mÀüg biobóg Tig, &ÀÀà xai ày&mavA&t £y aUT9 W&i WATAÀUCtIQ, WgTS aj UOwQ aUTàg TÓTIjAOV &rigpvrov Éysiv, tronSwcav. cf. Joseph. 19, i. qui a- axQwy £T "dxoa erabicug rQi&xovra fuisse dicit.
agsere terreno] al terreo. v. Oudend. ad b.l. et Tzschuck. ad Pompon. Mel. 1, 9, 4,
T
506 C..$,UUE T ONU
ac directo in ÀÁppiae viae formàm. Per hunc pon- iom uliro citro comimeavit, biduo continenti; pri- mo die phalerato equo , insignisqne quernea corona, et cacira, el gladio, aureaque chlamyde; postridie quadrigario habitu, curriculoque bijugi famosorum equorum, prae se ferens Darium puerum ex Partho- rum obsidibus; comitante praetorianorum agmine, .€t in essedis cohorte amicorum. Scio, plerosque exislimasse, talem a Cajo pontem excogitatum ae- mulatione Xerxis, qui non sine admiratione ali-
quernea córona, et caetra) Dedi quernea cum Ern. et Ou- dend. pro quercica. Postea auctore eodem Oudend. omisi verba: e£ securi ante et caetra. Desunt enim in plerisque codd., orta haud dubie e vitiosa scriptura voc. caetra v. cetra, cui quis no« tius vocabulum substituit; praeterea securis et gladius haud bene in eodem conveniunt, neque memoratur securis a Dione, qui l. c. $T&Ó* ce PTOQaa dv, TÓV Tt Üjpaxx vOv 'AAÀsZávbgou , (wig "ys SÀys) xai £x' avr) 9 ajad6a GxQiXX9 &AoUQ'ylj , TOÀD J4E9 jftpuciov , ToÀÀoUg 9: xat AíSoug "IvérxoUg iy ougav, ersvéüu* Eífog ve mapsQócaro, wai ecTi0a £Àofbe , xai Ogui sore avaro.
quadr ;ario kab.] Lips. mutavit quadrigarii. Sed Noster et- 3am c. 9. dicebat mazrpulario &abitu.
famosorum equ.] Dio: syov 9: adr» oi à9Àxral roc aZicute xórxro. Recentiores scriptores famosum pxo celebri jn. utramque partem dicere , veteres vix aliter, quam in malam, monuit Du- ker. ad. Flor. 5, 7, 6. .
Darium. puerum] Dio: wai àAAa 05 «Uv T0ÀÀA, dg wai Àa- (vga, evv4xoÀoU247s, wai Aagsiog, avX4Q "Agcaxióuc, £v Toig Üjag- QeUovet rórs à llagSwv dv.
proe or. agmine] 10: £q ts 70 QsUyjpua &mÓ vv BayAwy &f- fas, majímÀsS:ig wai ixwwíag wai vsGQoUg (rJuGjévoUg Sma'ybjaEVoG, wai G*0U0j xaJa&wso &vi woÀsuicug TÀyag ig T3» TóÀiy (Puteolos) &- ársc:, ubi de priori die serino.
in essedis] Dio de alteyo die, quo rediit Puteolis: of vs (DíAor xai oí íroigo: aUTOU Evi Dywj4&Twy &y 6793,01» av9woaig £Qsimovro, xal 6 crQaróg, xai ü *ys Àovróg GjniAoG, iOiwG Tug ExACTOL WSOCjAMjAÉVOL, ex quo loco adstruxerunt lectionem zz essedis pro zm essedo Qu- dend. et Wolf. )
aemulatione Xerxis] D o: 2; vé» Aagsiov wal vOv ZíoZwy ovosy Qy Ti CUM dvícuuTEV , dg xai -0ÀÀarAacio) c(Qàw j4érQov Tüc Dae lácew; £s)Éag. v. Herodot. 4, 05. sequ. et 7, 55. sequ. coll Pm. 4, 12. ubi de Darii Hystaspidae et Xerxis operibus exponitur,
CALIG UL A 1. /:907 Es quanto 'angustiorem Hellespontum ' contabulaverit ; alios; ut Germaniam et Britanniam, quibus immine- .bat, alicujus immensi operis fama territaret. Sed avum meum narrantem puer audiebam, causam ope- ris ab interioribus aulicis proditam, quod 'Thrasyllus mathematicus, anxio de successore "liberio, et in verum nepotem proniori, affirmasset, Non raagis Cajum imperaturum, quam per Bajanum sinum equis discursurum. [20] Edidit et peregre specta- cula: in Sicilia Syracusis asticos ludos, et in Gallia Lugduni miscellos; sed et certameu quoque Graecae Latinaeque facundiae: quo [certamine] ferunt victo- ribus praemia victos contulisse, eorundem et laudes componerc coactos, eos autem , qui maxime displi- cuissent, scripta sua spongia linguave delere jussos, nisi ferulis objurgari, aut flumine proximo mergi maluissent, [21] Opera sub Tiberio semiperfecta,
zn verum nepotem] naturalem e Druso filio, Tiberium.
esticos ludos) Non dubito cum Burm. Ern. Oudend., quin scribendum sit: zselasticos vel selasticos, quod ncmen datum lu-. dis Graecorum sacris ab honore victorum, quo, diruta murorum parte, in urbem invehebantur (a0 r2U &sÀ«Uvsw). Vide de his ludis, praeter laudatos a Burmanno, Petr. Fabrum Agonist. 9, 10. et 17. Saepius autem eos celebratos fuisse ab Imperatoribus | Komanis, docent etiam epistolae PZnzz l.10, x19. et 120. ubi v. Gesner. — | 4sticos (aeruxove a^yGvag v. &ari«oU;) probant Scal;ger de emend, temp. 5. p. 479. et Casaub. ad h. 1., intelligentes ludos Graecos, sic dictos, quod in urbe, non extra urbem, exhibeban- tur, in honorem Bacchi, et convenit iis aliorum lecuo 4£icos. Lectio vulg. 4asticos non magis est ferenda, quam emendatio Tor- rentii: 4íc£íacos. v. Ernest. exc. ad h. l.
Lugduni miscellos] Dio 59, 22. ad a. 792. x«i *yàg 9éxg wc iv Ti Aovy$oUvw &-:r£Àegs. Editi autem sunt procul dubio ad aram Augusti. Memorat enim Dio 54, 52. éogr5v, 5v» wai viy c&gl m0» ToU ÁuvyouUcTov Boj«0v iv AovybcUyo TsAoUci, ubi v.Fabric. Ju- venal. 1, 44. ,,Aut Lugdunensem rhetor dicturus ad avam.** JMiscelli dicebantur, ut mixti e vario certaminum genere. JMi- scellanea ludi Juvenal. 11, 20. huc non pertinent, v. ibiRupert, — Postea certamine videtur additicium,
508 € SUE TONII
' J
templum Augusti ibeatrumque Pompeji, absolvit. lnchoavit autem. aquae ductum regioue 'l'iburti, et ; Ainphitheatrum juxta Septa: qüorum operum a suce cessore ejus Claudio alterum peractum, omissum al- ilerum est, Syracusis collapsa vetustate nio-nia, Deo- rumque aedes rcieclae. | Destinaverat et Sami Poly- cratis regiam restituere, Mileti Didy meum peragere, in jugo Alpium urbem condere, sed ante omnia Ishuum in Achaja perfodere; miseratque jam ad dimctiendum | opus primipilarem. [22] liactenus quasi de Principe: reliqua ut de monstro narranda
templ. Aug. theatr. Pompeji] v. Tiber. 47. Dedicavit templum. Aug. a. 790. Dio 59, 7. £« 0s roUTrov TO *gdov TÓ ToU AU*ycUcTOU dodioos , T4V ETIV/ALOV CTOÀYV EvOUG" wai Oi Tk sU'ytyÉOTaTOL ToiÜEGS 670i "ys «ai aj QidaAsic 4Cay , per mapSévwv Gju0iwv TOV UjAVOY Z7ay x. T. . Theatrum Pompeji dedicavit Claudius. v. Ciaud. 2r.
aquae ductum] PlLn. 50, 15. (24. $. 10. ed. Franz.) | ,, Vicit antecedentes aquarum ductus novissimum impendium operis in- choati a Cajo Caesare, et peracti a Claudio. Quippe a lapide quadragesimo ad eam excelsitatem , ut in omnes Urbis montes levarentur, influxere Curtius atque Caeruleus fontes. Erogatum in id opus HS. LV. D.** v. ad Claud. 20.
omissum alterum] nempe Amphitheatrum. — Claudius enim opera potius necessaria, quam multa perfecit. Claud, 20. .
Polycratis) de quo v. Herodot. 3, 59. sequ.
Diileti Didymeum] i. e. Apollinis Didymei (Apollo Ai$ujaisz en Aióvj«sUg rectius dicatur, vide disputantem Ern. ad h.].; id certum , templum scribendum JDidy;eum, non Didymaeum, ut lMausoleum, Museum , Odeum 2l) templum, oraculo celebre. S:ephanus : Ai$vjaa , oU0sríQug, TróTog x«i jaavrsiov IMiAsrov , apis- Qepiévov. Ad ad "AciAAwyw. Describit templum Strabo 14, 13, 5. ubi: Biépeeeve 08 jeepie CeoQ; 9i& T0 ptysSec, unde perasere illud voluit Cajus, sed honore aedis in se translato. Dio enim loco, quem ex Excerpt. Peiresc. l. 59, 25. restituit recenüssimus editor: Teieg 9s £v c Ada TG duri r£J4vO, Ti. SaUTu i» MiÀW4ry Tsgtvicat YXÉAsUCR. TXUTA4V "yàp TWv míÀiy &w&ÀéLaTO , Àó'yq js siTy, OTi TV pi» "Edpsoovy *» "Agric, T5v $5 [légyaguoy ó Ajwyovcroc, T3» $6 Za» à CTifégug mQoxarnuA»Qaci r6 $8 àÀ4S£g, OTt TÓV VEO, 6v oí IMiAT0i0t t) AmOAÀwy. xai [«&yay wai UrsquaAAS &rotouv , iDiu- cag2a; Prs9/0j[40:. Gonsentit Zonaras p. 558.
Isthinum e perfodere| exemplo Caesaris, v. ad. Caes. 44.
»-
cáAvotr:eUtLa 509 sunt. Compluribus cognominibis assumtis, (nam et PIUS, et CASTRORUM FILIUS, et PATER EX- ERCITUUM , et OPTIMUS MAXIMUS CAESAR vocabatur) quum audiret forte reges, qui officii causa in Ürbem advenerant, concerlantes apud se super coenam de nobilitate generis, exclamavit, Ejz oigo yos £oTo , 8s [)xciAe Ue. Nec multum afuit, quin sta- tim diadema sumeret, speciemque priucipatus in re- gni formam converteret. Verum admonitus, ct prin- cipum et regum se excessisse fastigium , divinam ex eo majestatem asserere sibi coepit; datoque negotio, ut simulacra numinum, religione et arte praeclara, inter quae Olympii Jovis, apportarentur e Graecia,
Compluribus cognominibus] Dio £9, 3. 8wowgaviwioraTog siat tà mp&ra 0óf«g — jiovaQyiwdracog gyívero" wgrs mXyra OcX Ó ÀQ- eyovcTeg ty ToCOUTO T; &Qx 7) XQóWi JA0Àig Wai xa i9 fkaCTO) Nyw- QioSévra ci £0ffaro (vv $w« Ó "ifígiog 0UO QÀwg cQsgxaTo) iv jeux 3nufga Ka féiv. TÀX» yàg 76 ToU m Tp &TIXÀx0806, 0J0:9 AÀÀO ys" BeAsro* wai-Zusivg» 0s oO* 86 M&xQày mQocsuT40aTo. Nova praeterea erant cognomina, quae Suetonius comniemorat.
reges] Agrippam Judaeum et Antiochum eset in- telligit Casaub., atque eos affuisse Caligulae, wemso Tivág TUQAy- yobibacW&ÀAovg, testetur JDzo 59, 24.
Eig wo Te «vo £] Homer. Il. 2, 204. od» á*ya9óv oA vkeigav * sig woiQavoc sOTw, sig BaciAsUg.
speciem. princ.] i.e. splendorem, pompam, apparatum. v. quae de hoc voc. diximus ad Caes. 77. cf. Ernesti Clav. Cic. sub v. species. De princrpis nomine v. Lips. ad 7ac. 1, ».
divinam — inaj.|] JDío 59, B. wei vxoldg éxUTQ xal Suciac, dg- xal $5, "yC'yvscÓat EwfAsucs. c. 96. cv bv jgwx, T&v 05 O:0y aU- róy ayxwaÀoUyrwv , OtvGg SfsQgóvsciv. sEíou ak» "yàg wei TQiTsQo? Vio dvyDowmov vojiítsc2a:, quo capite, et 28. plura de hac ejus in- sania narrantur.
Olympi Jovis] Phidiae opus. JD/» 59, 98. moocsykaAéoae TO
Ait, ort r0 Fiamiróiov mooxaTéAaBe) , oUvw OX Ersgóv "ys ved & coo IlaAacím cw0v975 w*c0ops)c&TO, xal &yal|ux £g aUTOv jj2£Àq08 TO coU Abg ToU "Oxvperic $6 TÓ $xvToU sibog peragéuSpiaat, A5. 9vv3 sig 0é, (TÓ 7s yàp mÀoicv, TO TQOc TX wopu0:» aUTOU vavTAyn9iv, ws- gavvoig £D9&QX4, wai ysÀwg, OCcAwig TiV3 cog xai TOU TON £paw/2nse- yer meoci]ÀSov, moÀDg sÉxwousTO) Susivu asy ET»cS(ASI, aUTOQ OR $Te- ge» $écT5cs. Simulacrum loco moveri non potuisse; aliisque
!
510 G4 8 B.E T ONVULIE :
quibus capite demto snum imponeret, partem Palatii ad lorum usque promovit, atque aede Castoris et Pollucis in vestibulum transfigurata, consistens saepe inter fratres Deos medius, se adorandum adeuntibus exhibebat; et quidam eum LATIAREM JOVEM consalutarunt. Templum etiam numini suo proprium, et sacerdotes, et excogilatissimas hostias instituit. In iemplo simulacrum stabat aureum iconieum , amicie- baturque quotidie veste, quali ipse uteretur. Magi- steria sacerdotü ditissimus quisque, et ambitione et
prodigiis territum se, Memmium Regulum, cui datum erat trans- portandi negotium , ad Cajum retulisse, narrat Josephus 19, 1., Pausan. autem 9, 27., Cupidinem etiam 'Thespiensium eodem modo nefarie a Cajo attrectatum, sed non majori successu, ejus- que sceleris morte postea poenas dedisse aeque, ac Neronem idem conatum. Simulacra autem, re vera apportata, suis urbi- bus restituit Claudius, auctore J/om. 60, 6. amíboxe wai aig misc: ro)g avbQiAvTag, cvg ó l'ajog € aUTV peTETÉJATSTM.
partem Palatii — transfigurata) Dio 59, 28. và ce Atocxod- psioy và i» 75 a'yopa T5 "Pwjaia 9» tiaTsov , Óik j«écoU Tüy A'yxÀ- ji&T Oy eigoUCy Q/;aUroD $g TÓ lÍaAarit) imo:40aTO , Üxw& Wai vvUÀWw- ovs To); AicgkoUpoug (v.g *ys xai SÀsysv) £x. Postea restituit Dios- curis templum Claudius. Auctor idem JD/o 60, 6. àmébuxs xai voi; AicgwoUgorg Tov veuy. De loco ipso atque aede Castoris et Pol- lucis v. Nardini Kom. vet, 4, 4. (Thes. Graev. Tom, III. pag. 1147. sequ.)
medius) Al medium se ador., quod servavit Oudend.
Latiarem Jovem] Al. Lat:a;em, ut c. 16, Palhlia. Utraque enim forma in usu erat. Dio l.c. Ai&Aioy (Casaub. scribi jubet e n.l. Aía Aariaucy vel Aia Aariov, probatque jure Keimarus) v& aUT6 6vo|aaTag , TW» Ts lioicwvíay Tiv "yvyaixa xal rov RAagóiov, &AÀoug T$ ToU6 TÀOUuCiwTAaTOUG isQíng TQ0cSÜrTO, mivTIjAOVTA wai Dim" wocíag £ri TOUTU Tag cxácrou jvgiatag Àapdw. xal aUrüg éavTG isgàro , xai TOV iv TOV CUyisQéx QvméQQaive.
simulacrum — iconicum] ài. e. quod figuram vivi atque statu- ram (sixóva) exacte exprimeret. v. Harduin. ad PZz.834, 4. (9.) ubi ej/gies iconicae vocatae dieuntur, in quibus ex membris ho* minem ipsorum similitudo esset expressa. — ldem 35, 9. (54-) Pa- nacium, fratrem Phidiae, proelii apud Marathona duces :comi- cos jiuxisse dicit. Dio 59, 10. 8ixóveg aUToOU xoucije 8j TO lamiroAiv avatyojsvoe.
dMagisteria. sacerdotii] Magistri sacerdotii alicujus sunt ii,
€ AK LIG UL A 51x
licitatione maxima, vicibus. comparabant. Hostiae » erant phoenicopteri, pavones, tetraones, Numidicae, meleagrides, phasiauae, quae generatim per siugu- los dies immolarentur. Et noctibus quidem plena falgentemque lunam invitabat assidue in amplexus at- que concubitum: interdiu vero cum Capitolino Jove secreto fabulabatur, modo insusurrans, ac praebens invicem aurem, modo clarius, nec sine jurgiis. Nam vox comminanlis audita est:
J! 5 ^ A "H gw dvxeg "7 &ye cé
qui primum locum tenent inter sacerdotes Deo cuipiam conse- cratos; unde mag:sterium dicitur ipse locus et munus; h. l. plu- xaliter, quia per síces obiri solebat, quum ipsum sacerdotium perpetuum. esset. cf. Lips: ad Tac. 6, 12. et Casaub. ad Capiro/in. M. Anton. c. 4." Wolf. De ingente pecunia, quam dare coge» bantur pro his magisteriis, v. locum Dionis supra cit. et Claud. 9
Hostiae erant] Dio: xal ügvi9s5 a)ri) &TaÀol TÉ TiVEG Wai T0- ÀuTijaqrot aS inacry» 4j«sgav S9Uovro.
lunam — concubitum] Dio 59, 26. wai v4 Xsi€vy C Uy yi"yy£- D9xi(5 wai jv0 rfc NNix4s ers(QavoUa9a: SAsys. Zueóg Te slvat STÀár- Tito , 4al xarà roUTO xai "yvvaiZiv AÀÀaIg TR TOÀÀAiGg, M&i Taig dOsÀ- Qai; ja&jugT& , Guvsivou TQospacia xTo.
cum Gapit. Jove) — Dio zs 20. erPnriwaro Miv v&o xai £y TO
RacíreAis wardÀuci» Ti4A, iy , dg EAeyt TO Adi evvoixoiy. amas Éigcag 0s 0x TX Seurkglia 8» 75 GUvolxX08: aUTCU pápicsat. xai deca vyxaMidac «UT: , Cr« TO liamirduoy mQ0XacéAaDsy , elro $3 éréQóv rye veo & 7€ lIaAatitz erovàn enoboaijgaro gs.
vox — audita est; "H 4 &v&esp , y &yà cé] Haec verba pro iis, quae in editiones vuls. recepta sunt: si; yaia» Aevaüv msp&w Ct, €X Optimis, qui quidem Graeca exhibent, codd. huic loco restituenda, postquam ceusuere F;c£oríius Castigat. iu Cicer. ep. ad Att. 16, 6. et T'urneb. Advers. 22, 51. et 27, 20., praestans tissimi editores omnes exhibuerunt, auctoritate maxime duorum locorum, quamquam paullo diversorum, JD'ous c. 99. maig T& Beovraic &x jy av3)s Ttv06 ayrtBoóvTa, wai tai; acTQaTaT, avrijarQamre. xai óTÓTS WiQavvOg kaTaTÉCOL, ÀiSov ayTXMOVTIÓEV , ETLAEywy BO ExX- cr4 TO Tob 'Üj«490v *- (Il. 25, 724.) 5) &' av&eg' , 7 £y! cá, et Se- necae de ira 1, c. ult. ,, Cajus Caesar, iratus coelo, quod obstre- priet pantosimis, quos imitabatur studiosius quam spectabat, quoóque comessatio sua fulminibus terreretur, prorsus parum
certis, ad pugnam vocavit Jovem, «et quidem sine missione,
312 €..4; SJU; E;T.Q' M^DI
donec exoratus, ut referebat, et in contubernium uliro invitatus, super templum Divi Augusti ponte irausmis$0; Palatium Capitoliumque conjunxit, Mox, quo propior esset, in area Capitolina novae domus fundamenta jecit [23] Agrippae se nepotem neque credi, neque dici ob ignobilitatem ejus volebat: suc- ceuschatque, si qui. vel oratione, vel carmine, imagi- nihus eum Caesarum insererent. | Praedicabat autem, matrem suam ex incesto, quod Augüstus cum Julia filia adimnisisset, :procrealam. Ac non contentus hac Augusti insectatione, Actiacas Siculasque victorias, ut Íunestas populo Romano; :et calamitosas , vetuit sol- ]emnibus feriis celebrari. Liviam Augustam proa- viam, Ülyxem stolatum identidem appellans ,. etiam fanobilitatis quadam ad Senatum. epistola arguere aue sus est, quasi materno avo Decurione Fundano or- iam; quum publicis monumentis certum sit, Auli- dium Lurconem Romae honoribus functum. Aviae Antoniae secretum petenti denegavit , nisi ut inter- veuiret Macro praefectus. — Ác. per istiusmodi indi-
Homerncum illum exclamans versum: 5j W' &v&eg , 7 £y cá sequ. **
novae domus) v. locum Dionis supra citatum.
Ayrippae — nepotem] ex matre Áprippina. Dicitur autem
Agrippa Tac. 1, 5. zgnobilis loco, et Fell. 2, 96. Rovitater: yiuül- tis rebus zobzitavisse* coll.c. 127. Senec. Controv. 2, 4. ;; Tanta auiem sub Divo Augusto liberias fuit, ut praepotenti tunc M. Agrippae non defuoint ,: qui zgnobilitatem exprobrarent. **
Actiacas — celebrari] Dio 55, 20. consulatum dicitur qui- busdam abrogasse, ór: ivi raig ToU ÁU"yoUcTOv vixaig, &g TO» Av* Tüvioy EVbvIMARED, $oQTHv , V$TSQ ELDIOTO , Y)'yaeycy.
Ulyxem stolatum | i.e. callidam feminam, non inficete, Haud deerat ingenium Germanici filio.
ignobilitatis] Livia enim gens plobeja erat. v. Tiber. 5. Ti- beri autem maternam aviam Fundanam fuisse, prodit Noster Tiber. 5. — -Aufdium Lurconem (ua enim, viri docti consen- sere, e Mss. scribendum pro L/zgonem) Giandorp. Onomast. y. 158. eundem putat, qui C;c. pro Flacco 4. ad .Att. 1, 16. PL. 10, 2o. (arron, R. R. 5, 6.) memoratur, cf. Ernest, Cl. Cic. in: M. .Lurco.
8 A LE PuUO E.A 5153
guitales et taedia causa exstitit mortis; dato tamen, ut quidam putant, et veneno. Nec defunctae ullum
, honorem habuit: prospexitque e triclinio ardentem
rogum. Fratrem "Tiberium inopinantem, repente immisso Tribuno militum, interemit. Silanum item socerum ad necem, sccandasque novacula fauces, compulit: causatus in.utroque, quod hic iugressum se turbatius niare non esset secutus, ac spe occupandi Urbem, si quid sibi per tempestates accideret, reman- sisset; ille antidotum oboluisset , quasi ad praecav.n- da venena sua sumtum: quum et Silanus impalien- tiam nauseae vitasset ct molestiam navigandi, et 'l'i- berius propter assiduam et ingravescentem tussim medicamento usus esset. Aue Claudium patruum non nisi in ludibrium reservavit. [2:] Cum omnibus sororibus suis stupri consuetudinem fecit: plenoque
causa exsHHt mortis| Dio 59, 5. *t*» 73424», Y adr dert TL &ÜTQ, 8g avXyx4») &xO0UCIOU SayáTou waTSCT408.
Fratrzm T'ioerium — interemit] Dio 59, 8. 7ày T'pégiov, xaírso &g r8 T5; s(Da4Beug f'y'ypa(QévTx , ai Tüg vsóT4TOg "gokgiSévTa — xai víAog igrouj9tvTX, AysxQWcaTO, SyWÀxM& «UTO &Ta'ya'yuy, dg xai Tsheir4Ca: &UTOV wai sUZaj4fvu xal TQogüou4cavTi* a o9 xai àÀ- Asug ys GUuxvoUc £Qóvsuosv. Pho leg. ad Caj. Aéysra: 06, OTt wai xtAsucÓsig aUToxsiQia wTElyBI) $xUTÓV, E(QscTÓóTwy SwaTovt&Qywy xal XiikQymy, oig siguro [43) CuveQayacSat ToU &'youg, d oUX EZ8y aUe TorQaTÓQwVy AToy6yoUg wQ56 éTéQuy avaipsig. Zar sequ.
Silanum it. sócerum| | Dio c. c. 6 0s 053 msv9:900c aurov , Mag- xoc XiAavóg, 0029 UTOCXJ4tVOG Ti, OUTS MaTO[A0CAG , OjJAwg $8104 Da QU; a)TG UTÓ T» Tg aQiTj «ai VTO TÀ Cy'y'yevsíag 37, xai bik rovto mtgluBgídero tayTóy xarexowcaro, ubi piur:im;e contumeliae in
. Silanum collatae narrantur. 4/:;/o offensum dicit GCajum Silani
somonitionibus, pergitque: UmoAap&v oUy xal ToUToy &ivai TaQtvÓ- XAwua, T4V T0ÀÀX49 aUTQ $Ujcy TOY ETIÜUJuLOV épesovra , ToAAk Xe QsIV escas TOig $áij40Ci 3j; a moSavoUcuc (yuvoik es, 8 TA&fíÍQU [4iV Swsipyyg, SaUTOU DB "ysvój«svoy Csv9sQov sracTÁCsTa:, DoÀoQovei. De Claud;io v. Claud. 8. Paulo superius de impexfecto: ,,5i quid sibi — accideret * v. supra dicta ad c. 5.
Cum omnibus sororibus] "Yres ci fuere sorores, ut prodidit anctor c. ^*., Agrippina, Drusilla, Livilla. vo 59, 5. tá; à$e3- Qàg vaca; bia*sipag , eg viov Tàg buo watirinucio 9» vy tcity (QUrusillà) mgoamaZeve C. íi. T3 Aoevcilaz cvvowu qu Mover
ó3
314 Q9. ,.S,;U E. T O,N. EX
convivio singulas infra se vicissim collocabat,; uxore supra cubante. Ex his Drusillam vitiasse virginem, praetextatus adhue; creditur, atque etiam in cones cubitu ejus quondam deprehensus ab Antonia avia, apud quam simul educabantur. Mox Lucio Cassio Longino consulari collocatam abduxit, et in modum justae uxoris propalam habuit. Heredem quoque bo- norum atque imperil aeger insiituit. Eadem deiuncta, jusüitium indixit; in quo risisse, lavisse, coenasse cum parentibus, aut conjuge liberisve, capital fuit.
Aémibog, waibik& T£ Ajax xOTOU Wal égaCT2Q c», CUviy Ds xai O l aiog. et c. 22. v0y Aémi0oy — TO) 736 AgouciÀÀwg &vbgm, TOv ^al T«ig &ÀÀaig aUToU aOsAQaic, TZ TS A'yQucTIV4 xal TQ AicvlÀÀa J«eT. aV- TOU ixsivov Guvóvr« sequ. .Eufrop. 7, 7. etiam : ,, Stupra sororibus intult; ex una etiam natam filiam agnovit'** (ubi male vulg. cognovit, quod fuere, qui contra omnem temporum rationem de stupro intelligerent).
L. Cassio Long.]. Tae. 6, 15. ,, Servio Galba, L. Sulla Coss. (4. 785.) diu quaesito, quos nepzibus suis maritos destinaret Cae- sar (Tiberius), postquam instabat virginum aetas, L. Cassium, M. Vinicium legit. — — Gassius plebeji Romae generis, verum antiqui honoratique, et severa patris disciplina eductus, facili- tate saepius, quam industria commendabatur. Huic Drusillam, Vicinio Juliam, Germanico genitas, conjungit. * Id. 6, 45. pro- generos Caesaris Cn. Domiüum, Cassium Longinum, M. Vini- cium, Rubellhum Dlandum nominat. Hic L. Cassius postea Asiae praefectus, jussu Caji in. vinculis Romam deducius, mor- tem evasit. o 59, 29. ubi scriptoris vel scrib:e vitio Cajus dicitur, v. Reimer. ad h.l. post G/azdorp. Onomast. p. 205. et Lipsium ad Tac. 6, 15. disputantem contra Pomponium, qui cum C. Cassio, celebri Jurisconsulto, nostrum confudit, cf, Bajle dicüon. histor. sub: Cassius Lonzinus.
Eadem. defuncta]. A. 791. v. Dion. 59, 11. decretos mortuae a íratre honores fuse enarraniem.
capital fuit| Hanc Memmaiani et optimorum codd. lectionera comprobarunt Graev., Oudend., WVolhus. Al. capitale. v. de utraque forma, praeter Oudend. ad h. Ll, Tzschuch. ad Melam 1,9, 7. — Jio c. C. airíay O8 -ayTsQ OJ«0io; &xov, 8L9 :30957aV &TÍ Tivi, (0G ÀvTOUJ«EVOL, &iT& Wai dog xailgoyTss exgaSav (quem locum muulum esse, quilibe: videt, sine codd. nemo Jesutuerit). 3 «yàg M») Ti)Sri€ aUTW», du dvSQumOV, 7 ODoxuwsiv, dg Deóv, tvsxaAoUvTO. T&QiOTi Ó& 8j &v0g "àÀVTA TÀ TÓTE "ytVÓJASVà TEM|ANQACdO4, TOV "yàQ XU"
€x L1 f1'OU LÀ 915
.Ac moeroris impatiens, quum repente noctuque prolugisset/ ab. Urbe, | trauscucurrissetque Campa- niam, Syracusas petiit; rursusque inde propere rediit, barba capilloque proinisso. | Nec unquam pos!ea quantiscunque de rehus, ne pro concione qui- dem populi, aut apud milites, nisi per numen Dru- sillae dejoravit. Reliquas sorores nec cupiditate tan- ta, nec dignatione dilexit, ut quas saepe exoletis suis prostraverit. Quo /acilius eas in causa Aemilii Le- pidi condemnavit, quasi adulteras, et insidiarum ade
A«cavr« Sipuóv PÓwQ A-É«TiiVsV , c ams ravra. Td. c. 10. vai ér£- Qowe 9 Tt vocog ») TU TgoTáQu £T&( 0| Gvu paga, xai 6 75; AgouciAAgg T; absAQ5; aUToU Jávarog SDSfigs Ta Tt yap &AÀa, Wai & Tig aícTíuCsV , j jO *àCaTO Tiy&, ?) Wal &AQUCATO sy TaUTOug Taig Tj«sQatgs | iXoÀaQsro.
moeroris impatiens] | Senec. Consol. ad Polyb. c. 56. ,, C. Cae- sar, amissa sorore Diusjlla, is homo, qui non magis dolere quam gaudere principshier posset, conspectum conversationem- que civium suorum pr.íugit, exequ.isque sororis suae non in- teríuit, justa sorori non praestitit, sed in Albano suo tesseris ac foro , et provocaus hujusmodi aliis occupationibus acerbissimi funeris levabat mala. — — ldem ille C-jus furiosa inconstantia, Éodo barbam capillumque submittens, modo Italiae ac. Siciliae oras errabundus permetiens, et nunquam satis certus, utium lugeri vellet, an coli sororem. Eodem enim tempore, quo iem- pla illi constituebat ac pulvinaria, eos, qui parum moesti fue- rant, crudelissima aíliciebat animadversione. **
per numen. Drusillae dejer.] Vulg. nomen. Dio lc. wai ci (Drusiliae) rà 7$ 4AAa , cca 77 [r5] Auovía sàbéboro, ip4Qiíc94, xal (ya aSavariGc9X , xai sig TO BovAsuTHQioy XovOÓS avaTtiÜZ, wai eg TÓ iv Tj ayo,3 Aipgobicioy àyaAjua aUTÁs i(CojérQurov TU 26 SsoU svi Taic ój«oÁaig Tij4uig iEQuSy . OCw«Óg T& (Diog ciw000j44.7, xai i&paig &ixociy OUX OTi AvÜgig, AÀAà Wai "yuValAuBG "ysQaigevTot" ai TS ^yU- yaixneg &UTMV, 6CAXIC KV JKaAQTUQUGÍ TI, Gj«yUwO., xal iy Toig "ysvsCioig auTAG MopTM TS Ojici& TOig Vi&yaAxcici; A'ywrai, Wal » ytpoucia » rs ivTa, icTiTeu. Toti ovv llav5sa rt dwcuajsTo, xal Tij4uy Óaij«Oyiwy 8) TsOaig Taig méÀAsCI) WZiotro. AAiouiog vá «uj ls- pios BouAsvT4c &j r& TOv oUQayoy ayTX4» avaaivovgay wai Toig Sscig CUyyiwejuir»q» &«qaxsvai wj40OEV , SEwASaV &avtO) wal TOig TalCIy , Ei wpeuOoiTo , $TaQacajíévog, T3 T Tüy àA^wy Siy EzipDagtugin, Wi TjavuTÜe ix5iv5g^ SQ d TívTs k&i siwoci jt; c:a 6a d^apé
in causa enu Lcpidt,. 40 50, Z2; 0v Asmigoy fkslyov, civ
516 Q,: S.U E£-T-ó N FX
versus se conscias. Nec solum chirographa omnium; requisita fraude ac stupro, divulgavit, sed et tres gladios, in necem suam praeparatos, Marti Ultori, addito elogio, consecravit. [25] Matrimonia contra- xeril/'turpius, an dimiserit, au tenuerit, non est fa- cile discernere. Liviam Orestillam, C. Pisoni nu-
igacrip , rà» SgdjusyoV , vüV Tfjg AgovciÀluc óvóQa, Tü» xal roig aàÀ- Àaig a)roU a$sÀ(Qaig TX Awyguemiy4 TQ T8 AicviAÀa jueT' aUTOU SMELVOU cuvóvra, wb víyTs& £TsUL Ü&cC0y Tàg &gyàg vaQX ToUg Véjaoug aiTijdat irírosjs», Oy wal (uxboy ov Tijg Wysjkov&íag waTaAsiVVery &mW'y y 6 Aero, xars(Qóvsucs' wai Toig GTQacTidroug aQ'yUgtovy &Tl TOUT, wàSamsQ T0- lspiww Tipüy» wswgaTeXdg, cówxa" wai jipíb«a cQía m "pet TG Tigkwodg ise Th» Pij»v Smc&sjkNvy&. rT&g T8 a0seAQas, imi T4 Cvvovcix aUTOU, Sg Tkàc llovríag yud0v6 «aT&- 9sTo, T0ÀÀk moi aUTUV Wal &CS07 al àcsheys vw Guysbgia "yosiyac" xai T5 y&' Á'ypie Ty Tàk üCT& &ÜToU £v Übgía SÓwws, wsAsücag cÍ tV TOig WÜAvOig aUTi) Ürk m&cyc 6000 sxoUday, Sp Tv Pay AVEVEYyMSLV. £T&04 Ts CUxyk aüraig Or &xsivov OxAovóri mpogsyuQisaro , vTX'yó- sues jhj0svI TV Cu'y'ytvEv «UToU jowOsjiay Tiu» DioocSor. De ge« nere hujus Lepidi cf. Lips. ad Tac. 14, 2. de consecratis gladiis id. ad 15, 74. l L
requisita fraude ac stupro] i. e. quae sibi fraude comparave- rat, ne stupro quidem ad requirenda ea et elicienda iis, qui ha- bebant, omisso. Postea addrto elosio est addita tabula, inscri- ptione, titulo, quo consecrationis causa notata erat. v. ind.
discernere] Servavi hoc verbum, quamvis jubentibus Gro- nov. Observ. 5, 15. et Perizon. ed Sanct. p. 784- legi decernere, et probante Wolho. Ut enim mulus in locis diigere et deligere aeque valere possunt, quuin illud sit: e pluribus legere, hoc de numero aliquo legere, quod eodem redit, ita. discernere h. ei e pluribus, quae narrantur vel judicantur, quid verum,.quid pro- bandum sit, cernere, atque ita definire, decernere, cur ferendum non sit, haud video. Recte in sententiam nostram disputare vi- detur eiiam Bremius, et prorsus eam confirmant, quae 7Zalther. dicit Observ. p.21., discernere denotare antecedens, decernere consequens, ldem Lis.7, 9. discerm legendum, recte ex meo Sensu censet. 1
Liviam. Orestillam] | Corneliam. Orestinam eam appellat JDio £9, 8. quem sequuntur Xiphilinus et Zonaras... Dio ita: v3» $vya- T&Qx ToU XiÀavoU &xBaldy, (v. supra ad, c. 12.) £ysjs RogvoAiay "Ocgscriv&y , X» 29To0sy £V aUTOIC 7OÍG "yoj4olg, GUG TW SyyEyuxnaucyop eU71» l'oie RaAxovQvis Ileícws cuveugraQe* (h. e. quum ad ofjseim
*
E
CALIGULA. 917
benutem, quum ad officium et ipse venisset, ad se de- duci imperavit, intraque paucos dies repudiatam biennio post relegawit, quod repetisse usum prioris mariti tempore medio videbatur. Alii tradunt, ad- hibitum coenae nuptiali, mandasse ad Pisonem, con- ira accumbentem, JNoéz uxorem meam premere: sta- limque e.convivio abduxisse eam, .ac proximo die edixisse, MATRIMONIUM SIBI REPERTUM EXEMPLO ROMULI ET AUGUSTI. Lolliam Paulinam, €. Memmio consulari, exercitus regenti, nuptam, facta mentione aviae ejus, ut quondam pul- eerrimae, subito ex provincia evocavit, ac perdu-
etipse venisset) Toiv 9s buo jeg s2sM9eiv, aja orsooug e Dac, dug xai GCu'yyryvojsévoug &ÀÀXyÀorg , &£dpig8" wol Ti "ys IIaicwvt 0f àcU- | Aoug im&yscSai &miTQé pac, sir Emibs mÀsboyag qT2caTO, (xsv roig &y £950 xeigaGSat, simu óri, Kal crQaril Tat ToGOUTOL Coi. CUv£O0vTaL.
mandasse ad Pisonem] i. e. misisse, qui diceret Pisoni. Ita Graeci àxigr£Aluy dicunt et £j involuta jubendi notione. v. Sturzii Lex. Xenoph. in c&jvs:. no. a. lit. s. "De usu Lat. maz- dare hoc sensu v. Freimshem. ind. Floxi et Duker. ad Flor. 5, & 6. à
exemplo Romuli et Augusti] Romulus enim Hersiliam, (v. Plutarch. Romul. 14.) Augustus Liviam, nuptas jam , abduxe- xant. !
Lolliam Paulinam] A.792. JDio 59, 12. 9talurüy eAiyag *js5- £x; , Synj«s AoXAay ITavAtvav , aUrüy rov dv0gx a)tig Mjqutov Pyje eycUÀAov f"yyvijcai of T3» "yuvaixx awa*ynAgag, 3 xi avEMyyvoy aUT-4J magk ToU; vójkoug ÀA&Bw. wai sUS9Ug 'ys wai &wsivs» ií4Aacs. Haec Lolha Tac. À. 12, 1. filia dicitur M. Lollii Consularis, et neptis erat M. Lolhi, de'quo dictum ad Tib. 12. v. Plin. 9, 55, (58.) Claudii Imperatoris nuptias postea ambiit, mortua Messalina, (v. Zac. l. c. Nostr. Claud. 26.,) ad morte: adacta odio Agrippi- -3ae a. 805. 7c. 12, 22,
C. Memmzo consulari] ^Consul fuerat a. 784., quo tempore oppressus est Sejanus (v. Dion. 59, 9.) , praefectus postea Macedo- niae et Achajae (v. Pigh. Annal. ad a. 781.), unde transportandi Romam Jovis Olympii negotium a Caligula datum ei dicit Jo- seph. x9, 1. v. supra ad c. 22, JDefuncti a. 915. laudes celebrat Tac. À. 14, 46.
518 €. 450UnET-OiN.I
ctam a márito conjuuxit sibi, brevique missam fecit, iulerdicto cujusquam in perpetuui coitu. Caesoniam,: neque facie insigni, neque aetate integra, matremque jam ex alio viro trium filiarum, sed luxuriae ac is» sciviae perditae, et ardentius et constantius amavit; ut saepe chlamyde peltaque et galea ornatam, ac juxla adequitantem , militibus ostenderit; amicis vero etiam nudam. Quam enixám uxorio nomiue dignatus est, uno atque eodem die professus, et ma- riium se ejus, ct patrem infantis ex ea nalae. In- fantem. autem, Juliam Drusillam | appellatam, per on;nium Dearum templa circumferens, Minervae gre- mio imposuit, alendamque et instituendam comnen- davit.. iNec ullo firmiore indicio sui seimiuis esse cree debat, - quam feriialis: quae illi quoque tanta jam tunc erat, ut infestis digilis ora et ocuios sunul luden-
/
perductam] i.e. desponsatam. Coegerat enim maritum £wy- ev5sat or TXV "yvvaika, ut Dio l.c. Eusebius im Chronico ; , Ca- js Memmii Reguli uxorem duxit, zmpetenus eum, ut uxoris suae patrem esse se scriberet ubi v. Joseph. ScaZeer. Consulto. au- tem Suetonium usum turpi verbo perduciam (v. Tiber. 45), quum deduc: proprie sponsae dicerentur, recte monuisse videtur Eonesi, De verbo perducere sensu utroque, turpi et honesto, v,
. Walch. ad L«ciant. 6, 17. ubi perductores sunt Venones scortorum. missam fecit] mQo(Qacst J42v, Gg JAY) Tin TOUCAV, TO O 4356s, éTt $iaWopu; "UTXgc &ysycvsr, ut Dio c. 25.
Caesomam) Dio loco modo citato: £48aAÀGv r3v llavAivay — MiAwuviay Raicwvíay £yujsv» xv vQ6TsQoV j45V ej4oíx8US TÓTE Ob wa. eyaj&&TX4» mo0caTÓo4 9r^4Gt9 , smcSUOQ tV '"yaOTQU &áCXs», iy« auTO qtai0Íoy TQuXAOVDY)A8QO) TEXX. :
ornatam) ws«otjs»ukvyy. — Al. armatam e glossa.
lufauntem — commendavit] Dio (quem locum ex Excerpt. Pei« yesc. reposuit Reiiarus 59, 38): riiniid TS $* Boicovía SvyaTQiov nm Sereno njéoac TOY Yu $TfAB, TOUTÓ T$ aUTüg Qaruoviag magvmolira di Mali eri £y TOoCaUTaiG 3iespous xal sera xal &v4g (inverso ordine legcndum xai àvite x«i maTQ4g) sytyóvs. wed A govciAAay oUr4V Ov6j«aCag, $6 78 TO lomiTuey avxyays, xci ág . và ToU Aog eyóvara di wal maiba aUroU eUqav AvéSUwE, xa] TZ A3» yà ri9wvsia2os xagwyyoxssv. Jovis Capitolini genibus impositam, prodit etiam Josep/. 39, 1»
CALIGUL4A 919
tium infantium incesseret. [26] Leve ac frigidum sit his addere, quo propinquos amicosque pacto tra- ctaverit, Ptolemaeum, regis Jubae filium, consobri- num suum, (erat enim et is M. Antonii ex Selene filia nepos) et in primis ipsum Macronem, ipsam En- niam, adjutores imperli: quibus omnibus pro neces- situdinis jure, proque meritorum gralia, cruenta mors persoluta est. — Nihilo reverentior leniorve erga Senatum: quosdam summis honoribus functos, ad essedum sibi currere togatos per aliquot passuum
Ptolemaeum] À. 795. Dio 59, 25. l'àiog 9& iy ToUTO TÓV 78 Ilrclsaoiovy róv ToU 'ióBov woiba jugraTÉjJa x6 wai |ux9 dV , OTt TÀOU- T£l, A&WÉMTELUS , Wal dÀAÀoug TOÀÀOU; ja$T aUToU. CÍ. infra C. 55.
ex Selene filia] Inepte al. «x Helena v. Helene, et ex Helenae Jilia. Cleopatrae, e regina Cleopatra filiae, (v. Dion. 51, 15. Plutarch. Anton. $7. et ad Aug. 17. fin.) Antonius Selezae nomen indiderat, ut filio Alexandro SoZs, unde Solem et Lunam, Cleo- patrae liberos, ante currum triumphalem Augusti ductos, narrat Eusebius Àn Chronico. De Juba v. ad Aug. l. c. Consobrini au- tem Ptolemaeus et Caligula erant impari gradu. lle enim An-
, tonii nepos, hic pronepos ex avia Ántonia.
zipsur; Macronem, ipsam Enniam|] |JD:o 59, 10. Tó) Maxgwuv& pisr& Tijg Evvíac , jaqre TOU TaUTMG SQwTOG, J44T& TV EMEiyOU SUBQ'yE- TyjiXTWy, Ór d» T& T& dÀÀa xol TÀV Ay» aUTO JAÓyu CuU'YyxarsmQais, puv469eig , ég T8 BxoUGiov O5 Üayárou Awdvywys, woimsQ Wai TA» Àjyu- wTí» oí vQogT&ÁLag, Wai Íg aiGQUvWV, 9g aUTOg TO TÀECTOV JMETSUXE, XaTíOTA40s. mQoaywysiag "yag &^y«ÀwJam xUTi TQ)g TOig àÀÀOig &TX- »ya*ys. Postea jus necessitudinis Ptolemaeum, meritorum. gratia Macronem spectat. Plo leg. ad Caj. à «oiv Maxgwv w&vr« ix àÀwSiiag TQa'yjaTsUCcOj4EVOg MET $wT&VsCTATA4G O'TOUv0jg Xal QiAori- pag, TO y vwoüTo) Umso ToU cca: laiov, &wsira Os UmvsQ ToU J4O- yov T4» Wysuovíay Qiabilac2a:, ToiaUTX sUpaTO rà E£miytiQm. Ai&^ysrat «ye » óri 3v«yW&c2x ó OsiÀaiog, aOTOXsiQia wrsiyar $xuTOV , Wal TV
. «UrX» avaü£ZacSar cvj«Qogày 59 "yuv$, xWairo: voT5 VopucDsicx Bi Cvy49slag auTO "ysvégSor.
currere| lta edidi cum Qudend. et Ernest. ex optimis libris pro occurrere, quod. huic loco non convenit. Casaub. suadebat accurrere i. e. «agaSésv, (ut Plutarch. Lucull. 231., qui locus nostrum egregie illustrat) v. cegargoxaQs (quo utitur Appian. Syiiac. 64. et Civil 5, 70). Currere confirmatur locis Nostri Galb. 6. ,, etiam ad essedum Imperatoris per viginti passuum millia cucurrit et Eutrop. 9, 15. ,, Galerius pulsus, et ad Diocletianum
$20 C SUETON II
millia, et coenanti, modo ad plutcum, modo ad pes des stare, succinclos linteo , passus est: alios quim clam interemisset, citare nihilo minus ut vivos per- severavit, paucos post dies voluntaria morte perisse mentitus, Consulibus, oblitis de natali suo edicere, abrogavit magistratum: fuitque per triduum sine summa potestate Respublica. | Quaestorem, suum in conjuratione nominatum flagellavit, veste detracta, subjectaque militum pedibus, quo firme verberaturi
iusisterent, — Simili superbia violentiaque ceteros tra--
ctavit ordines. Inquietatus fremitu gratuita in Circo loca de media nocte occupantium, ommes fustibus abegit, | Elisi per eum tumultum viginti amplius Equites Romani, totidem matronae, super innume- ram turbam celeram. Scenieis ludis, inter plebem €i Equitem causam discordiarum serens, decimas
profectus, quum ei 1n itinere Ooccurrisset, tanta insolentia a Dio« cletiano fertur exceptus, u/ per aliquot passuum millia purpuratus zradatur ad vehiculum cucurrisse." | Addit autem /osgaros, ut recte monet Burmann., quo gravior hac veste oneratis esset hic cursus.
Praeterea zrreverentem] erga Senatum-ostendit, quod veste Romana
indutos servile officium praestare sibi coegit.
ad pluteum]| v. interpr. ad Propert. 4, 9, 68. ,, Lygdamus ad plutei fulcra sinistra latens, **
succinctos linteo] v. iuterpr. ad PAaedr. 2, 5, 11. ,,ex alticin« eus unus atiiensibus, cui tunica ab humeris linteo Pelusio erat districta, cirris dependentibus.** cf. Ferrar. de re vestiar. 5, 4.
Cn:ulibus — abrogavit nag.) A. 792. Dio 59, 20. Tüy 05s O3 Aopiziow wai VraTOV sUSUc amíOsEs, voUg TÓTS aQxovyrag (Cn. Do- mitium Corbulonem, suífectum Kal. Jul. v. Dion. c. 35. et col» legam incerti noiniüls; nam Sanquinium Maximum, quem Er- nest, addit e Dom. c. 15., finito priori semestri dignitate deces- sisse oportet. cf. Pzg4. T. II. p. 567.) xaraAUcag, or: $$ T "yt" yé9Aix aUTOU (sQoJ«yviav OUM Emi'yysiÀav.
Quaestorem — flagellavit] Senec. de ira 8, 18. ,, C. Caesar Sexium Papinium, cul pater erat consularis, Betiliconum Bassum, Quaestorem suum, procuratoris sui filium, alios Senatores et Equiis Rom»nos, uno die flagellis cecidit, torsit, nom quae- $11onis, sed animi causa. **
Ü E DUE Gg. 521
maturius dabat, ül equestria ab infimo quoque occus parentur. — Gladiatorio munere, reductis interdum flagrantissimo Sole velis; emitti quemquam vetabat z remoloque ordinario apparatu, tabidas feras, vilissi« 32os senioque conlectos, gladiatores quoque pegma- res, patresfamiliarum notos, sed insignes dcbiliiate aliqua corporis, subjiciebat, .Ac nonnunquam, hore
decimas mat. dabat| Patet, decimas doma fuisse quaedam, fortasse missila, quibus allecta plebs Romana locos ad rapienda illa idoneos, adeoque sedes etiam Equitum , ante ludorum ini- tium implebat, vi postea a venientibus expellenda, unde d;scor- diarum causa. ld confirmat locus, cujus, miror, neminem me- minisse interpretum, Galb. 15. ,,liberalitates Neronis, non plus decimis concessis, — revocandas curavit,'* ad quem v, notata. Cur decimae dictae, incertum , nisi quod Zurzeb. Advers. 19, 5. a decima Herculi pollucta nomen dellezum putat. Reliquorum in- terpretum conjecturas (nam ommes fere corrigendum locum cen- set) vide suis locis. Optima est Bulezgeri de venat Circi c. 24. et Ernesti ad h. l., tesseras. Hic tamen falso, s quid video, a communi tesserarum sSgmificanone recedens, tabellas intelligit, quibus 4n aditu exhib-ndis, graüs ingredi licebat ( Freicilets). reductis — velis| quibus spectantium capita tegebantur, ex quo primus id institueret Qu. Catulus, quum Capitolium | conse- craret. v. /'aler. M. 2, 4,6. Plin. 19, x, (0.) Lucret. 4, 75. remotoque ordin. apparatu — subjiciebut] - Keddidi locum , in quo sanando quanto opere viri doct desudaverint, Burmanni et Oudendorpnu editiones ostendunt , ad Oudendorpianae VVolfanae- que exempla, quamquam non nuilo h erente scrupulo. Remoto ordinario apparatu (v. Caes. :0:) — subjiciebat est: pro iis, quae alias ad oblectandum populum exhiberi in muneribus solebant, exhibebat, illis substituebat, (subjicere enim est sub. oculos ja- cere, ostendere, moríS:c9a«., ne quis cum Burm. et Ern. malit objicieba!) quae nonnisi taedium | cruciatumque spectantibus mo« verent, ut /abidas feras, (ita pro: rabidis foris Memm. aliique codd. optimae notae) non fortes validasque, sed tabe, vel mor- ^ bo, vel annis contracta macilentas, et qui caede;ent eas, bestia- rios vilissimos senioque confectos, (quamquam haec verba ex inier- pretatione vocab. zaó:das in textum venisse existimo , quod ex- plicuerat aliquis: weilissimas, senio comfectas; id enim conjicio ex omisso subs antivo, fere necessario, et desiderata in plerisque copula gue post sez/o ; nisi legere quis malit: vilisszmosque senes- que confectores, àyeigárag, v. Àug. 43.)5 et praeter hanc venatioe
522 €. 8707 E; T^O N E;I
reis praeclusis, populo famem indixit. [e7] Saevi- iiam ingenli per haec maxime ostendit. Quum ad saginam iíerarum , muneri praeparatarum, carius pe- cudes compararentur, ex noxiis laniandos annotavit; et, custodiarum seriem recognoscens, nullius inspe- cio elogio , stans tantumnmiodo inira porticum ue- diam, a calvo ad calvum duci imperavit. Votum exegiL ab eo, qui pro salute sua gladiatoriam operam
nem, qui o/ad;/atores pegmares agerent h. e. de pegmate s. con- strucia ex materja machina depugnarent (v. de pegzatibus Lips. de Amphitheatro c. 22., de pegzuaribus eund. Saturn. &, 14. ubi tamen et ipse de salva lectione dubitat; quid si legas pusles v. pugillares) , non palaestra exercitos, et qui e gladiatorum familia essent, sed pa£resfamiliarum, cives igitur Romauos, eosque zotos, non infimae sortis homines, (/n bonam partem addit Memm. e glossa, ne quis notos h. 1. znfames esse putet) hos ipsos tamen de- bilitatos, -em3ewjifvovug. Ceterum comparant locum Dion. 59, 10. ÉmiÀsUCÓVTUV TOTÉ TÜV TOig ÜXQiotg SX waraOix4c. OL00[4EVWV ,. EKEAsU- cs) £« ToU QxÀov ToU Toig (4gieig TQocsOTQKÓTOS CUvagmacÓDivai ciVag xai zaQ2A293var: Gic: , qui huc minus pertinet,
nullus inspecto elogio] i. e, tabula, in qua culpa erat per- scripta, ob quam in custodia servabatur.
a calvo ad calvum| | Dio 59, 22. ibáy mors óxÀov, stra Oscjsue vüv, siv& xa] dÀÀew cvivGy, Tpocárahs ToUTO 0X TO Asyüjusvev, dm ToU (aAangot j4éyoi T0U (QaAawooU mavrag «UTeUg GQavyijvai.. INem- pe quum porticum ingressus, totam congregatorum in custodia multitudinem oculis perlustrasset, in utroque latere extremo cal- vis forte conspectis, totam seriem sine discrimine ab uno calvo ad alterum duci ad supplicium jussit, quae res in proverbium obiit. Aliam, eamque non minus probabilem , interpretaiionem dat Reinesius ad marg. edit. Casaub. ex Dion. 58, 19. ubi a L. Se- jano Praetore omnes calvi Sejani, (nón, ut Reines., omnes Se- jani calvi) appellati dicuntur, postquam Florealia ad irridendum Tiberium calvorum ministerio celebraverat. lta Cajus Sejanornm odium his verbis prodidisset. Dixit autem auctor: sfans zamt. . intra port. mediam, ut significaret, non consedisse in tribunali ad dispicienda crimina, sed brevi obtutu defunctum.
Votum exegit] Dio 59, 8. IHosvAio; "AQgavioc Ilórirog, 03140746 Ts dy, W«i UTÓ JawQac woAawsiag eU J4óyov &Jskoyrwc, «AAk xal £&vog- xoc, dy ys 6 V diog ew95, (v. supra c. 14.) reAsurqaéw Uoc óusvog* "Arivióg Tí Tig XiwoUy0og, (mTSÜQ TB GM), Al JA0VO)4QO C81. Errany"yere Aéjsvog, &vri TV qpyuXray , & XkmiGoy mag «UTOU, (6 Xei avTiqyVe
QA ET GUU vA 523
promiserat, spectavitque ferro dimicantem; nec di- amisit, nisi viclorem , et post mullas preces. Alte- rum, quise periturum ea de causa voverat, cuncians iem pueris tradidit verbenatum infulatumque, vo- tum reposcentes, per vicos agerent, quoad praecipi- taretur ex aggere. Multos honesti ordinis, deior- malos prius stjgmatum notis, ad meta!la, et muui- tüjones viarum, aui ad bestias condemnavit, aut bee sliarum more quadrupedes cavea coercuit, aut mes dios serra dissecuit; nec emnes gravibus ex causis, verum male de munere suo opinatos , vel quod nuus quam pter Genium: suum dejerassent. Parentes sup- plicio iliorum interesse cogebat. Quorum uni vale-
xot oí av09aysiy £9sÀ«cavyTiQ, Awsc9ar, dAmobotvar TV UxidXs7iV Jvcyx&c94cav, (yx ja3 £rioQXxdw OL. xai TOUTOIL; j4BV aUT4 aiti TOU Say&Tov £y£veTo.
verbenatum. infulatumque] ut publicam hostiam. — Auctore enim ZTurnebo Advers. 22, 50. restitutum verbenatum pro inepto. verberatum. | Comparat Oudend. Servium ad Firgil, Aen. 5, 57. qui: ,», Massilienses quotiens pestilentia laborabant, unus se ex pauperibus offerebat alendus anno integro publicis et purioribus cibis. Hic posteà orna£us verbenis et vestibus sacris, circumduce- batvr per *otam civitatem cum execrationibus, ut in ipsum reci- dcrent mala totius civitatis, e7 szc projiciebatur (praecipitabatur).** Ayseren autem , quum non addiderit a/iquo, non incertum intel- lexit auctor, sed suppliciis destinatum, juxta portam Collinam, descriptum a PIararcA. Num. to.
ad bestias — coercui£] Dio 59, 10. rüy ixmí«» Tiwvà TV eTL- Qavüv j|.ovojuaxy50xi TB, dg xxi vpQicayTX TX*v jayréQa aXUTOU TV "AvyQimtTIYaYV, 3jyanyxace, xod viwygayra xaTQy:gorg magíbaxs, xal &TícQaÉs. TóV T& TaTíQa aUToU, xiv aüi»Xcavra, 86 T& 'y&4^&- &'yQxv, wersQ xai dÀAAoug CUxvoUc, wa9siQZs, xavrat9a 9i&DSsi- qs». De dissectis serra v. Casaub. ad h. l, et Fabric. ad oz. 68, $3, et ab eo citatos.
per G«nium suum. dejer.] | M/nucius Fel. Octav. c. 29. ,, Etiam principibus et regibus, non ut magnis et electis viris, sicut fas est, sea ut Diis, turpiter adulatio falsa blanditux. — Sic eorum numen vocant, ad imagines supplicant, Genium, id est daemo- nem cjus, implorant; et est iis tuiius, per Jovis Genium peje- rare, quam regis ** ubi v. Lindner.
Parentes — cogebat] Dio 59, 25. DsriAAivoy Éacciov. amocQa-
524 i C€..8 U E T ON E/I
iudinem excusanti lecticam misit; alium a spectaculo poenae epulis statim, adhibuit, atque omni comitate ad hilaritatem et jocos provocavit. Curatorem mu- nerum àc venationum, per continuos dies in conspe- ctu suo catenis verberatuin , non prius occidit, quam offensus putrefacli cerebri odore. — Atellanae poctam;: ob ambigui joci versiculum, ^ media Amphitheatri arena igni cremavit. Equitem Romanum, objectum feris, quum se innocentem proclamasset, reduxit; abscisaque lingua, rursus induxit. [28] Revocatum , quendam a vetere exsilio sciscitatus, quidnam ibi fa- cere consuesset, respondente eo per adulationem, JDeos semper oravi , ut, quod evenit, periret Tibe- rius, et tu imperares; opinans, sibi quoque exsules suos mortem imprecari, misit circum insulas, qui universos contrucidarent. | Quum discerpi Senato-
»yáver wskeügag, wal TV vaTíQx «ÜUTOU liamirwyx Tepsivx: (Dovsuej«é- yw» aUTG waTQ4veyxac&, ja47 &ürrotyra TL, YT. SiW'y"ysAjuévoy. TUSo- pívou v8 aUTOU , &i J&UGa *yÉ ci &xirQéTEL, TQoréTaEs xai Exsiyoy cae *y5jvat. epulis statim adhibuit) Senec, de iva 2, 55. ,, C. Caesar Pasto- ris, splendidi Equitis Romani, filium quum in custodia habuis- ser, munditiis ejus et cultioribus capillis offensus, rogante patre, ut salutem sibi filii concederet, quasi de supplicio ejus admoni- ius, duci protinus jussit. Ne tamen omnia inhumane faceret ad- versum patrem, ad coenam illum invitavit eo die. Venit Pastor, nihil vultu exprobrante sequ. ** ) catenis verber.) Sine causa interpretes novitate supplicii, in tali monstro minime miranda, moti locum mutare 'voluerunt, quum ahi satis frigide Zabenis suaderent , Gronov. autem et fei- nes. ad marg. catomis (warwjig), quae correctio aliam neceessa- riam reddidit sequentium: putr. cerebri odore in: putref. tabi odore, quae tautologiam etiam infert. Ztellanae)] v. ad Tiber. 45. ; t abscisaque lingua) Dio 5), Yo. Gmwg "ys ja*ts $miBosncac9os pore aivi&cag9ai vi bvysSüci, Tàs "yAdccag aUrüv mocamérsjus. qui univ. contrucidarent| Dio 59, 18. cU0s "yàg c90k roig sLa- Aavvoutvo:g àcQÀsia sv, àAÀà wai fue(yuy mw0ÀÀo, yrO: wark TV 690v , f xai iv v9 Qvyg, OuQ9s(govro. Philo in Flaccum sub finem: Q«civy Óci vUurwg mors Diygunvav 6 L'aiog, sig Syvoiay 3)À98 v iy ríÀu Quydbwy, óvój«wri psp moctrÀÀóyrw» áTvxsiv, iov '
QA LOC 6G UR AP ^u QR pem concupisset, subornavit, qui ingredientem Curi- -am, repente hostem publicum appellantes, invaderent, graphiisque confossum, lacerandum ceteris traderent. NNec ante satiatus est, quam membra et artus et visce- ra hominis tracta per vicos, atque ante se congesta vidisset. [29] Immanissima facta augebat atrocitate xerborum. ANzAz magis in natura sua laudare se -ac probare dicebat, quam, ut ipsius verbo utar, edi resvpiuy. Monenti Antoniae aviae, tanquam pa- runi essel non obedire, Jemento , ait, omnia mihz et in omnes licere. 'lrucidaturus fratrem, quem me- iu venenorum praemuniri medicamentis suspicabatur,
&TQa'yjicva xal XO0vx&ooyTX wai &Àsü$sooy Ovrwé TiQumSTODQjAEV UV * pieríTí9z: 05 wal T34» xA0i1), a'roüxj|«iag cQoga'yopsuüwy. &wooxj4ia "yag "ig £cTiV , S(paGgws), Y» Tüv ToicUTwV &Àacig, &xovtu» a(Q9svx Tr £miTiótiux , wal CUv AvQe'y|M0OCUvs wai sUcTaÜsia Qv OvWx|Atvwy, CU &romow etyca TQU(QGv , &oÀaUovTag sigxvxv , ic» wapmouj«£voug QuAó- co(ov" sir cQocTATTEi TOUG ixiQayserácoUc, xal wi» mÀtsiGTOg Ó ÀÀ- »yos , &vaipsS:]vou , tyga(Q3v 0c2g CvojxTuV , 3s »ysiro OAxwwoc. Id. leg. ad Caj. rüv erQarsvojaávww PmiTÉLMN/mg TiV& , JuMOsyOg woivoTáQoU mwQogmécóyTOg, T0UG AQiUTOUG Wai su'ysyscraTOUG, :j0: QUyTXG (og SV m«TQÍCi Taig VXOOIg , xai Tijv «rUXÍay sUTUXscTaTX (p£govrag, aJpóoUg ayaugsi, aÉvSog oiwTQóraTOV xai dampogüoWwrov cixorg Tüy i» Pu /peyXÀw» QogBaAdy. Rem indigitat Seuec. Consol. ad Polyb. ' €. 52.
discerpi Senatorem] Scribonium Proculum dicit Dio 59, 26. $eraU 76 TI Expifovio IIgénAc iveis, x«i $Qq* ai cU e aaa, variat oUTU TÓJ a)roWgároQa; &XX0UCAVTEG p TOUTO ei magóvrsg s x dei ácyo» v& Tóy Gu. BovAsUT)/, wai QiéT racay.
graphis|] v. notata ad Caes. g2.
&6raTtos iav] rmmobDiltatem animi, quo vocabulo de Stoi- corum av«i0250ix utitur Lactant. 6, 17. Laudabat Cajus eam ani- mi firmitatem, qua immotis oculis cruentissima suppliciorum spectacula adspicere poterat. Haud inepta est glossa codd. quo- yundam: Aoc est, inverecundiam ; $iarQsTsODa: enim saepe i. q. eió:;02a:. v. Casaub. ad h. l. Dio 59, 10. sv 95 o0 T0 wÀ$S9oc Tv emroAÀvuivws ovTd Ti ÜtiyÓv » (veimsQ Oswvóy dv) &ÀX Ómi voig TS (Q- oig aUTQy UmsQéyaips, Mai Tig TOU aljuaTOQ D$xg &TÀzgTeg SUY. et in omnes| Recepi cum Ern. et Oudend. Vuly. et Aomzm. Reliquam lectionis varietatem virorumque doctorum conjecturas y. apud Burmann. et Oudend.
526 €..^s' U E T.OZN II
"ntidotum , inquit, adversus Caesarem? — Relegatis sororibus, non solum insulas hahere se, sed etiam gladios, minabatur. — Praetorium virum ex secessu Anlicyrae, quam valetudinis causa petierat , propa- gari sibi commeatum saepius desiderantem ,| quum niandasset inlerim1, adjecit: mecessariam esse samn- guinis missionem , cui tam diu non prodesset elle- borum. D:cimo quoque die, numerum puniendo- rum ex custodia subscribens, Jtaizonem se purgare, dicebat. | Ga!lis Graecisque aliquot uno tempore con- demnatis, gloriabatur, Gal/lograeczam sese subepisse. [3o] Nou temere in quemquam , nisi crebris et. mi- nulis iciibus animadverti! passus est: perpetuo noto- que jam praecepto, Jta ferz, ut se mori sentiat, Pu- nilo per errorem nominis alio, quam quem destina- veral, ipsum quoque paria meruisse dixit, — "Tragi- cuin iliud subiude jactabat, Oderint , dum metuant.
Saepe in cuuctos pariter Senatores, ut Sejani clien- ies, ul matris ac fratrum suorum delatores , invectus est; prolatis libellis, quos crematos simulaverat, de- fensaque Tiberii saevitia, quasi necessaria, quum lot criminantibus credendum esset. Lquestrem ordi-
Truc. fratrem — Reles. sor.] v. c. 25 et 24.
propagari] v. ad Aug. 295. Postea pro prodesset Ern, postulat profuisset, de qua re diximus ad c. 5. — — Znr;cyrae insulae e/fe- borum furiosorum medelae adhibitum, notissimum vel ex orar. Arr. poet. v. 500. ,, tribus Znticyris caput insanabile, ** et Sazzr. 2, 5, 82. ,, Danda est e//ebori multo pars maxima avaris; Nescio, an 4nticyram ratio illis destinet omnem * et v. 166. ,, Naviget ZInticyram '* al.
subscribens] Supra c. 27. ,,ex noxiis laniandos annotavit. Mox rationem purgare Graeci $x«aSoai Aovyiguóv.
ut 1airis — delatores) D:e 59, 10. &T&Qou, woÀÀel j«tv xaTa- Ay4CucSivTsG, 0i 0E wal TQ:y &Adyar tQovsUSwsav* mwgoagis Juv, Quo T& ToUG "'yO»$ag xai $ià roD; adeApouc aUToU, TOUg TB &AÀOUS TéUg Q/ ixeiveug àvOÀOJ«EvOUG , TO Ü aÀx4Síg, Già Tàg OUGiNG.
prolats &bcuus| v. Supia ad C. X5.
€ALIG UL A 523
nem, ut scenae arenaeque devotum, assidue prosci- dit. Infensus turbae, faventi adversus studium suuim, exclamavit: Utinam populus Romanus unam cervt- cem haberet! Quumque Tetrinius latro postularetur, et qui postularent ,. "Tetrinios esse, ait. Retiorii tu- nicall quinque numero gregatim dimicantes, siue cer- tainine ullo totidem secutoribus succubuerant: quuni occidi juberentur, unus, resumta fuscina , omnes vi- ctores interemit. Hanc, ut crudelissimam caedem, et deflevit edicto, et eos, qui speclare suslinuissent, exsecratus est, [31] Queri etiam palam de conditione temporum suorum solebat, quod nullis calamitatibus publicis insignirentur: Augusti principatum clade Variana; Tiberii, ruina spectaculorum apud Fidenas, memorabilem factum: suo oblivionem imminere pro- speritate rerum. — Atque identidem exercituum cae- des, famem, pesülentiam, incendia, hiatum aliquem terrae optabat. [52] Animum quoque remittenti, lu- doque et epulis dedito, eadem dictorum factorum- que saevitia aderat. Saepe in conspectu prandentis vel comissantis seriae quaestiones per tormenta habes
u£ scenae aren. devotum] | Exnestii interpretatio : ,, nimis stu- diosum spectaculorum scenicorum et gladiatoriorum ** nimis est angusta. Furorem proscindebat Equitum, operas in scena arena- que praebendi, de quo dictum ad Aug. 45.
füventi adv. studium. suum] Dio 59, 15. airiai 95 eg v ju&At- €T T3; Op^?s «UTU) 'yi^vovro, rS TS |44 Omov0g Cuvs(Qoirw) — xal Ori j4XT& Xel mT&yTXG To)6 AQÉOKkoyTaG XUTQ ETXVOUV, xaí Tiyag xal TOP $vayriwy i7Tiy OT? PTipjwV. Erat autem addictus deditusque Prasi- nae factioni, ut narrat Noster c. 55. Quod ad dictum Caligulae atünet, Dio post narratam ejus necem addit 59, 50. iuyysóvcvóv c3 0i TaQÓyT&; ToU Àsy S$éyrog TOTP UT. aUTOU Toc Tüv D5j«oy* Figs yx XUyÉva SiyfTS, ÉTIÓSIRVUVTSQ GUTQ, OTi ÉMEIVOg J4EV XUXÉVA EVO, CXtig 0s 09 xsiQag TOÀAÀAg Sx eISV,
latro) sine dubio damnatus jam ad arenam.
Retiarii — secutoribus succuó.] "Totum pugnae genus illustra- tum vide a Lipsio Saturn. 2, 7 et 8. et ab interpr. Juvenal. 2, 145. €t 9, 200. sequ. , quo loco accurate illud describitur.
ruina spectaculorum] i. e. Amphitheatri. v. Tiber. 4o.
528 Cu 8$ UE TO. X br
bantur. Miles decollandi artifex quibuscunque e cu- siodia capita ampulabat. — Puteolis, dedicatione pon- iis, quem excogitatum ab eo siguilicavimus, quum multos e litore invitasset ad se, repente omnes prae- cipitavit. — Quosdam gubernacula. apprehendentes, contis remisque detrusit in mare. Romae publico epulo servum, ob deiractam lectis argenteam lami- nam, carnifici confestim tradidit, ut manibus absci- sis, alque ante pectus e collo pendentibus, praece- deite titulo, qui causam poenae indicaret, per coe- tus epulanium circumduceretur. — Mirmillonem e lado, rudibus secum batuentem, et spoute prostra- ium, coníodit ferrea sica, àc more victorum cum palma discucurrit. Admota altaribus victima, suce cinctus poparum habitu, elato alte malleo, cultra- rium inactavit. | Lautiore convivio effusus subito in
cachinuos, Consulibus, qui juxta cubabant, quid-
nam rideret, blande quaerentibus: | Quzd, inquit, nisi uno meo nutu jusulart. utrumque vesirum sta- Zm posse? [55]| inter varios jocos, quum assistens
decollandi] v. de hoc vocab. 7JZ'esseling. Observ. 1, 20: PPuteulis — praec pitavit] Dio 59, 17. £jeÀxo5sig 95 wal Umso" xopng wai GiTCU al J«&O9g ^ysVcJ«svoG , CUXVOUG Ja4kv Twv ÉrAiQuy Eg TJ SaAacsay &TÓ T$; "ys(UQag sQQuy8» CUXVoU; 6E xai TV dAÀAwy ty «Aoío:g Sj4BóAovg Sy oUGI TtQuTASUCAQ XaTtÜUCtV, wgTB8 XA] A&TOÀÉCÓGE qiy&g" ob "ykQ mA&ioUg, WalTsQ j«&JUOvTEG , ECu.9:0av. praecedente. titulo] h. e., ut io 54, 9. j«er& "ygajsuXruy T9 &iriay Tg 9ayaTdCsw; aUTOU OxAcUvTwv, ubi v. Fabric. Jlales titu- los et praeconum elogia collegit £r/s5soz. de formulis l. 5. p. 458. sequ. cf. D omauian. :o. rudibus secum baéuentem] quod tirones facere solebant cum lanista, exercitii causa. v. L.ps. Saturn. 1, 15. succ. poparum. Aaqb. — cultrarium maci.] v. Jac. Gu£Aer. de veteri juve ponüíicio 2, 14. (Thes. Graev. Tom. V. p. 108.) ubi: ,, Popae et Fictimarit sacrorum minisui praecipui fuerunt, Popae VUES mac!abant, P zcezmarzus Mas apparabat, et cultrum, aquam,. ignem et molam. Popas Plautus /ag;;405 vocat — — Fictinarius, poc oSUTa4 M00 X oTój«o6 ,. culirarius Suetonio, *t v. ibid. nostrum locun: amagine ilustratum. Pro poparuim. ai. 1, alii corrápte pora
pe Ls
EM
owiLuls uU .AÀ 929
; simulacro Jovis Apellem tragoedum consuluisset, uter illi major videretur, cunctantem flagellis discidit, col- laudans subinde vocem deprecantis, quasi etiam in gemitu praedulcem. Quoties uxoris vel amiculae collum exoscularetur, addebat, 7'm bona cervix, eimulac Jussero , demetetur. Quin et subinde jacta- bat, exquisiturum se vel fidiculis de Caesonia sua, cur eam tanto opere dizzgeret. [34] Nec minore li- vore ac malignitate, quam superbia saeviliaque, pae- ne adversus omnis aevi hominum genus grassatus est. Statuas virorum illustrium, ab Augusto ex Capitolina arca propter angustias in Martium campum collatas, ita subvertit atque disjecit, ut restitui salvis titulis non potuerint. Vetuitque posthac viventium cui- quam usquam statuam aut imaginem , nisi se consulto et auclore, poni. Cogitavit etiam de Homeri car-
pellem. tragoedum| | Ascalonitam , qui in deliciis ei fuerat. Jio 59, 5. V'aio; $oxsro piv «al Umó rGw &gjaaTXÀaTOUvTuV kal UmÓ Tüv ómAoj«agoUvTwv" £009À&Vs Üs wai Toig OQx40Taig Ai TOig AÀÀoiG TOig wsQl Ti Cw» £007. Tv ^yoU» "AcsÀAZv, v9 &UDowipsTa TOV Tüv Tór? TQa'yubày, xal £v To OxJ«00íc Guvóvra ot asl sbye. Philo leg. ad Caj. veterem Ascalonitarum simultatem erga Judaeos ex- "ercuisse hunc Apellem dice, additque: aÀA' ot £9 XaÀdy mo&Liu): xaÀoi cujsDovAet juroày VcoTsQOy T émixerpa ago) Tis aciBsing" 8 pi? (AmsAA3;) Àmà l'atfov aibsg: 0s2sig £(' érágoug airíaig ,, xai GrQse BAoUjsvog» wal TpoxiQÓjusvog £x cégiTQOTS , vgméQ iv TGig TéQuo0i- Qojcaid»ócor , in qua supplicii descriptione nescio an multum odio dederit homo Judaeus. demetetur] lta reddidit Graevius pro vulg. demetur. omnis aevi hominum genus] lta ex Memm. edidit Oudend, probans Graevii elegantem conjecturam: adversus omme omnis acvi honuünum genus. Al. adversus omne genus hominum , ubi omis &evi, quod necessarium ad auctoris consilium, male desideratur. Burmann. et Ernest. reddiderunt vulg. adversus jomnmis aevi Ao- 7Rines. nom potuerint] Al. valuerint, quod de homine, aut iis rebus, quibus agendi vel praestandi aliquid facultas, unice dici, juse eontenduut Burm. et Oudend. nisi quis cum Müllero legere ma. lit: restituere valuerint $c. homines, Antea ous pro salvis rale correxerunt Torrent. et Lipsius. , Feiuitque — pon: Comparat Casaub., quae de Claudio Di» 54
5230! €. x Ug.ETooINE
minibus abolendis; Cur enim sibi non licere, dicens; quod Platoni licuisset , qui eum e civitate, quam constituebat , ejecerit? | Sed et Virgilii ac Titi Livii scripla et imagines, paulum afuil, quin ex omuibus bibiiothecis amoveret: quorum alierum , ut zu£zus ingenii, minimaeque doctrinae; alterum , ut eerbo- sum in historia, negligentemque carpebat. — De juris quoque consultis, quasi scientiae eorum omnem usui aboliturus, saepe jactavit, se, ze/ercle, ejfecturum, . ne qui respondere possint praeter eum, [35] Vetera
60, 25. $-&05 TB *» mrü)ug ToÀÀGV sinóvuy $cÀwooUTO, (iL5» «ào &vt- Óx» roig BovÀoj«évoie &y "ygaipz xai sy. xaÀwo AiSw Ts ÜwjuocisuscSa:) Tag T€ TÀtióUQ AUTUYV $TÉQuCÓ TO: M&TÍÜsxwS, xai £g TO ETt(TR ATW'yÓ* Qiucs, JA40tvi iQioT , v) àv J434 9 DovÀx S*irQé/4, roUTO "oi&iy iid- yai* wÀXV ii Tig Bg"yov Ti C)40DoJAWWCoQ Eb, 5j XA] WaTAGKEURCALTO. TOU- TOig ^yko 03, Toig T& Cu'yysvéCiy aUTUV , tccagÓDài £v TOig Xwplorg Exst- voi; &Q7«s , ubi Fabric. laudat Edmund. Frcecum de statuis Ro- manorum c. 10. p. 77. sequ. P1o poni Müller. suadet repomi, ab- Sorpto re a praeced. auctore.
dicens) Éx margine intrusum videtur. lia etiam Oud. et Ern. ne qui resp. possint praeter eizi| Quum manifeste verbis in- sit sententia Caes. 77. ,,debere honunes jam pro legibus habere, quae dicat ,* quod confirmat PA leg. ad Caj. vój«ov. syyovjssvog éxuróv, TOD; TüV £xaCTay0U vojanSETQV , Xvg wsvAg QU7s1g, SÀvr», edidi c m Era. et Oudena. ze qui — possint pro une quid sequ. Quod enim ali: ze quis — possit, eodem redit. Pro pont al. possent; il- lud à proximo cffcturum, hoc a verbo jacravit penderet. Jam praeter eum dictum pro praeter se, in quo scriptores, quum alio- rum verba referunt, haud satis accurau saepius deprehenduntur, dum :e magis narrantes, quam eum; de quo narrant , respiciunt, Ita Valer. M. 5, 1, 3. ext. ,, percontabatur, an ea, quae ad aures ejus pervenerant , dixissent'* ubi auctor aeque a quaestione relata ad suam narrationem transit. Aeque Suetonium teicllit sententia 2 ,; Effecturus erat, ne qui resp. possent praeter eum ** cf. ad Ne- ron. 52. et Zufrop. 7, 11. ,quum tanti se non esse dixisset, ut propter eum. civile bellum cozumoveretur, * Zac. H. 2, 04. ,, Vi- tellus, metu et Ood10, quod Petrouiam, uxorem Sus, mox Do- labella in matrimouium accepisse£ ** ubi TO accepisset convenie« bat suam, comira post uxorcim cjus sequi Gebebat acceperat; sed avcior, quum nstorice addere vein coepisset , subiio ad Vitellii sententiam deilexit. Graecorum ininorem hac in re àxgigaiav esse,
: LN ; 6 X LIGULA 531
— familiarum insignia nobilissimo cuique ademit: 'Tor- quato torquem; Cincinnato crinem; Cn. Pompejo stirpis antiquae, Magni cognomen. Ptolemaeum, de quo retuli, et arcessitum e regno, et exceptum liono- rifice, non alia de causa repente perculit, quam quod, edente se munus, ingressum spectacula, con- vertisse hominum oculos fulgore purpureae abollae animadvertit. Pulcros et comatos, quoties sibi oc- currerent, occipilio caso deturpabat. Erat Esius Pro- culus paire primipilari, ob egregiam corporis am- plitudinem et speciem Co/osseros dictus. Hunc e spe- ctaculis detractum repente, eL in arenam deductum,
satis notum. Ceterum innumezxae fuere hujus loci emendationes, ut praeter aequum (praecedente ze quid), praeter Deum, praeter equum (Incitatum scilicet), praeterea ; taceo alias, quas unius aestumemus assis. v. Burm. et Oudend. — . Respondere autem proprie dicuntur, qui cozsuL solent, unde adhuc Jurisconsulti et responsa juris.
Ca. Pompejo] quem generum postea Claudii, et ab eodem occisum , narrat auctor Claud. 27. et 29. Ademtum autem cogno- men Megni a Cajo, restitutum a Claudio, narrat Dio 60, 5. oU dlon-3iov 0 l'aog v4» ToU Mayvou &rixAs0iv "rsQiéxoN/ev. OAi^ycU «5v ey&g xal &véc(QaEsw aUrév, Ori ovTwg dwojAQsco" aÀÀk ToUTO jiÍuy xaTra(poovqc«g dc xai waibíoU £r aUroU OvrOg, OUX fToiyCs, riy 05 $3 TQ0c0*0:19 waríAucsv, simüy 44 &ival oi aCQaAég, Mayyoy mtv mQoga'yogsUsG2ai. 0 "ye jaw liAaUOrog wai ixtivo «Uri TÀ TeUgosju &rábwxr, x«l T4» 9v'yaTéQx vwQogcuyonuc?. Verba stirpis antiquae ade dita dicunt, quia multi obscurae originis, ut ex libertis Pompe- jorum nat, Pompejum nomen gerebant. Equidem haec duo voc. glossam puto verborum: obifissimo cuique, alieno loco imu textum receptam. — ^
perculit] lta ex emendatione Lipsii et Perizonii, quae omne punctum tulit, edidi cum Eznestio pro percussit. v. ind, De Ptolemaeo v. ad c. 26.
purpureae abollae] |. Palii hoc fuit genus, unde. philosophis saepius tribuitur. v. Ferrar. de re vestiar. 2, 12, et interpr. ad Juvenal. Sat. 5, 115. et 4, 76.
Colosseros] a Colossus et 29 €65 illud nomen ab corporis am- plitudinem, hoc ob speczem ei datum.
spectaculis detractum) cf. Domit, 10. De Trecihus et hoplo- machis Y. Lips. S4turn, 2, 9 ct 1r.
^i
532 € SUETONII J
Threci, et mox hoplomacho comparavit; bisque vi» ctorem constringi sine mora jussit, et pannis obsi- tum, vicatim circumduci, ac mulieribus ostendi, de- inde jugulari. Nullus denique tam abjec lae conditio« nis, tamque extremae sortis fuit, cujus non commo- dis obtrectaret. Nemorensi regi, quod multos jam annos potiretur sacerdotio, validiorem adversarium subornavit. Quum quodam die muneris, essedario Porio, ob prosperam pugnam servum suum manu. mitlenti, studiosius plausum esset, ita se proripuit e spectaculis, ut, calcata lacinia togae, praeceps per gradus iret, indignabundus et clamitans, Domznum gentium populum ex re levissima plus honoris ,gla- diatorz tribuentem ,| quam consecratis Principibus, aut praesenti sibi. [56] Pudicitiao neque suae ne- que alienae pepercit. M. Lepidum, Mnesterem pan- iomimum , quosdam obsides dilexisse fertur, com-
Nemorensi regi) De témplo JD/anae Aricinae et Nemore di- ctum ad Caes. 46. De rege Nemoreusi i. e. sacerdote ita S/rabo B, 5, 12. Tó 9 'Agreuicioy, 0 waXotc: INéj«og, Sx TOU £v apugTéQa j^éoovg Tj; 0000 roig S5 "Aqgmkíag avapa(vousty sig TO Tig Aguxivyc is- Qóv. Aévycuzi 9' slvat a(piópup.x T7; Tavgorólou* wai yàg rt Baofa" i40» xQarsi al Xwu9ik0v wspl tO isgüv S906. wa9iGTaTai "yàQ iepsUg, 6 "ysvx9sig auTÓtsiQ TOU legwjévoU ^rgórsQov, Dgamér4e av4e* Zipwouc eU» iCTiy a&í, TtQiOWOTQV Tg E£Ti9ÉGSig, TOiJ40g &juuvecSo. — Tó ísgóv & àÀActi, — Ovid. Fast. 5, 271. ,, Regna tenent fortesque manu pedibusque fugaces; Et perit exemplo postmodo quisque suo. ** Sacerdotem igitur fortem manuque promtum, waLdiorem Cajus summisit, qui occideret et sacerdoiio potiretur.
essedario] De essedarüs i. e. gladiatoribus, qui ex essedis pugnabant, v. Z;/ps. Saturn. 9, 12. :
praeceps — iret] Heinsius suadebat: rueret. Genuinam le- ctionem tuetur Burm. versu Ca/u;l c. 17. ,,:re praecipitem in lu- tum per caputque pedesque. ^ cf. Duker. ad. Z;v. 2, 46.
tribuentem| — Accusativus regitur ab exclamatione indigna- dau unae inutilis correctio Lipsii: zribuere.
4. Lepidum] Drusille maritum. v. c..24. Dio 59, 11. -S
"06 Pics TOiDUAA TE 8px aUTOU xai &gacTMS GV s et c. £2. TÜV Afmi0ov iafiyov, TOV $QacTX»", TOY £QU[i&VOV SCQU.
AMaesterem- pantomimum] | De eo Dio 60, 22. avópuPrag 9»
*y
*e bI
- | QiA E I/^G Wt. 555
S
mercio mului stupri. Valerius Catullus, consulari familia juvenis, stupfalum a se, ac latera sibi contu- bernio ejus defessa , «tiam vociferatus est. Super so- rorum incesta, eL notissimum prostitu!ae Pyrallidis amorem, nonu temere ulla illustriore femina absti- nuit: quas plerumque cum maritis ad coenam vocas tas, praeterque pedes suos trauseuntes, diligenter ac lente, mercautium more, considerabat; etiam faciem -manu allevans, si quae pudore summitterent. Quo- ties deiude libuisset, egressus triclinio, quum maxi- me placitam sevocasset, paulo post, recentibus ad- huc lasciviae notis, reversus vel laudabat palàm, vel vituperabal; singula enumerans bona malave corpo- ris, atque concubitus. Quibusdam, absentium ma- ritorum nomine, repudium ipse misit, jussitque in acta ita referri. [57] Nepotatus sumtibus omnium prodigorum ingenia superavit, commentus novum balnearum usum , porleulosissiuma genera ciborum at- que coenarum: ut calidis frigidisque unguentis lava- retur, pretiosissimas margaritas aceto liquefactas sor- beret, convivis ex auro panes et opsonia apponeret, aut frugi homznerm esse oportere, diclitans, aut Cae-
Mzecalivx coU My4cz50og reU ópyxc0roU £xorcaro. &T si yXkQ TU Y'atqmorhiwsivog $«fy Quo, y&qiy Tivà aUTO TxUT4V 1/5 TQ0S $avrày CUuvoucíag warí2sro. Ínterfectus postea est a Claudio, ut narrat idem 2o 60, 51.
singula enum. — concubitus] Huc pertinet, quod Senec. de constant. Sap. 1Q. ,,AÁsiaticum Valerium in primis amicis habe- bat, ferocem virum, ct vix aequo animo alienas contumelias laturum. uic in convivio, id est in concione, voce clarissima, qualis in concubitu esset uxor ejus, objecit. es
in acta ita rcferrij in acta urbana, in quae matrimonia et divortia referri solebant. v. Lips. exc. ad Tac. A. 5, 4. Caligula autem ;/a, nempe absentium maritorum. nomine se repudium mi- sisse, in acta referri Jussit, ut recte monuit Oudendorp. ad h. la restituti 7/2 auctor.
Nepotatus) Ita e Miss. ediderunt jam Oudend. et Ern. pro nepotinis. — — Senec. Consol ad Helv. c.9. ,,C. Caesar, quem mibi videtur rerum natura edidisse, ut ostenderet, quid summa
5954 €, :S8 UE TPROPNCEOE :
sarem. Quin et nummos non mediocris summae e fastigio basilicae Juliae per aliquot dies sparsit in ple- bem. Fabricavit et deceres Liburnicas, gemmatis puppibus, versicoloribus velis, magna thermarum et porticuum et. tricliniorum laxitate, magnaque eliam vitium et pomiferarum. arborum varietate: quibus discuinbens de die inter choros ac symphonias, lito» ra Campauiae peragraret. In exstructionibus praeto- riorum atque villarum, omni ratione posthabita, ni- hil tain. efficere concupiscebat, quam 'quod posse eÍfici negaretur. Et jactae itaque moles infesto ac profundo mari, et excisae rupes durissimi silicis, et campi montibus aggere aequati, et complanata fossu- ris montium juga, incredibili quidem celeritate, quum morae culpa capite lucretur. Ac, ne singula enume- rem, immensas opes, totumque illud Tiberii Caesa- ris vicies ac septies millies sesterlium non toto vere
vitia in summa fortuna possent, centies Sestertio coenavit uno die; et in hoc omnium adjutus ingenio, vix tamen invenit, quomodo trium provinciarum tributum una coena fieret. **
nummos — sparsit in plebem] | Dio 59, 95. àv 3jacy &Sooicag, 40A) jy &o^yügio) SX JneT&doQoU TiVÓG, TOÀ) Os XQuciow EQQuy/& , xat moÀÀoi 05 &-dAcyro Üixpm&Qcyreg. Cibdgix "yXp jrQa ATT& XUTOLGs € Qaci riu, AvajiéjuaTo. cf. Joseph. 19, 1. qui et ipse, distri- buisse illum haec munera, dicit, jg c5; Baciuwag ieTAj«syOV. De ^asilica Julia. v. Al. Donat. de Urbe Roma 2, 17., qui colli Palatino vicinam eam fuisse existimat.
deceres)] 9s«39::4. llanc Turneb; (Advers. 22, 50.) correctio- nemi, petitam e Memm., qui dat de ceris, recepere pro de cedris Ern. et Oudend.
discum, de die] h. e. medio die, ante Justum coenae tempus; nonam scibcet vel decimam diei horam. De ejusmodi conviviis fempestivis v. inlra ad c. 45.
practoriorzin atque villarum). Vel splendore atque magnificen- tla praetoria. differunt h. l. a villis, vel praetoria aedificia sunt. ipsi Principis habitatüoni destinata, z//lae rei rusticae inservientia, U:oanum in villis aedificium interpretatur n. l. praetorium etiam Heinecec, Ant, Kom, Ll. 2, tit. 8. $. a.
sicies ac septies millies HS.| Dio $9, 2. wal i; P6oyrxc rat» xai ép ÜmToUS, TOUG 78 ja0VCJ4KQ0Ug , Wa] TAÀÀa Tà TOIOUTéTQOTAX , MT)Ujw
GA Tullo wg E A 535
tente. anno absumsit. [38] Exhaustus igitur atque egens, adrapinas convertit animum, vario et exqui- sitissimo calumniarum et auctionum et vectigalium genere Negabat, jure civitatem Romanam usurpare eos, quorum majores sibi posterisque eam impetr«s- sci:, nisi filii essent: neque enim intelligi debere posíeros ultra hunc gradum; prolataque Divorum Julii et Augusti diplomata, ut vetera et obsoleta, delebat.
€Tw; Dacav47ac, TO) S»cxvpoUc, usyXÀevc "ysvojtvoUc , Sik Boosuu- TATGU SÍskÉvwcs. — wívT& "ovy javgiàDag j«UpidDwy wal mivTGXOCiAC xal évTaXiXiMag (sc. 6QayjaRy h. e. vicies tcr millies HS.), dg &' ÉrsQot, OwTd) Ts (SC. JavQi&Oeg j«ugu&0wy) xai Ütgyiliag xai m&vTaXO- ciag (h. e. tricies ter millies HS.), «&946avQicj4svac süpdy oUós &g Tà TQiroy 8TOG J4$Qog Aw. «UT ri Ditto OsV , &AÀ' sUSU; Ti ír$pe maja- müÀÀw? TQo:08524 , quem iocum variis correctionibus cum nostro conciliare studuerunt viri docü, nescio an frustra, quum pateat, illis jam temporibus de magnitudine summae fuisse dubitat. m. Suetonio tamen maxima fides habenda videtur, ut qui mediam inier duplicem Dionis dederit.
Exhaustus — conv. an.] Dio 59, 4. rà rs X9"««T& xoi a(sio£- €rara àyjliGXe, xai QuxaQdaTa JpyvgoAoysi. De calumniis agit auctor hoc cap. usque ad verba: auctzoze proposita, unde novum caput descripsi, auctore etam QOudend., de auc£omibus c. 89», de vecti,albus c. 40. sequ.
posteros ult.à hunc gr.] Mera haec fuit in circumscribenda |
- vocabuli potestate calumnia. Poster; enim , ut Gr. &zé-yovor ,. d- zy2ve:, non filii tantum sunt vel nepotes, sed omnino omnes, ex alicujus stirpe legitima serie procreati, descendentes,
deebaor] Recepi correctionem , quae ipsa facilitate ut aptissi- mam se commendat. WVuig. deflebat, quod de mimica commise- ratione interpretantur, qua tam vetera diplomata nullius amplius auctoritatis esse posse, doluerit, sententia argumento, quod hic tractat auctor, parum congrua. Defenditur tamen a 7Jalraero Observ. p. 22. qui deflere, de re funebri desumtum, significare putat : aliquam rem ita habere, ut quasi sit concíama;a. | Casaub. alique post Lips. ad 7c. Hist. 2, 54. maluerunt de/laóat v. dif- fiabat (i.d cod. Memm. exhibet) h. e. spernebat, cum irrisu rejiciebat, ut Gr. xara(Qvsa» dicunt, quod serioris Latinitatis vocabulum nimisque quaesitum nescio an injuria Suetonio ob- :rudatur. Ad eandem cum delebat probabilitatem accedit, quod Ern. etiam suasit, abolebat, scriptori etiam mostro £rcquentissi- num , ui index docet.
,
536 €.: (8 "B RB T'O' Nx!
Arguebat et perperam editos census, quibus postea
quacunque de causa quicquam incrementi accessisset, -
"l'estamenta primipilarium, qui ab initio principatus
Tiberii neque illum, neque se heredem reliquissent,
nt ingrata rescidit; item ceterorum, ut irrita ei vana, quoscunque quis diceret herede Caesare mori desti- nasse, Quo metu injecto, quum jam et ab ignotis inter familiares , et a parentibus inter liberos, palam heres nuncuparetur, derisores vocabat, quod post
"rouebat ert perp. editos census] Casaub. corrigebat: edit census, SC. eos, quibus sequ., falsa, ut Wolf. monuit, sententia, quum cezsui, pátrimonio, incrementum accedat, non iis, qui possident; Ernest. uz pro e£, quod admitti potest, sed non opus
est. Zrguebat i. e. accusabat, in quaestionem vocabat atque con-
fiscabat census postea aliqua forte auctos, prius perperam editos calumniatus. Ceterum cf. ind. in arguere, et acutam de usu hujus voc. disputationem ZZaltheri Observ. p. 22.
primipilarium| ut quibus amplum plerumque patrimonium ex emolumentis bellicis testamentisque militum, dignum adeo f'rincipis rapina. Centuriones simpliciter, at minus accurate di- cit Dio 59, 15. -&cag XvÀüg rkg cüy £» TOig $warOvrAQy oig EGTQXTEU- J45»my oUciag , 6Goi jugTAk Tà ETiVÍMiM , & O vOTUQ XUTOU ETEJANUSUS €AÀ:» Tii XÜTAE, wai Jd TQ aUTOMQRTOQU, warsAshoimscav, «yr0g iau- TO x«i &vev NyuQiojsarog sigémoats.
quoscunque — destinasse| Huc facit, quod 2o c.c. ig mo)g móQoUg TüV JtgxjukTwy TQóTcQoy tV4QuaTo , Omwg odo: miyX T9 lips- Q5? x*araÀursiy &ÜsA47avTsg vsQicay, TO lah) aürk TsÀsuTOVTEG
, [r * lod ^ guxpicwyTat, px "yaQ i3» wal vao TOUG VíjaOUg Wal xÀxQovojutiy wel.
9w05u4aT& TOiaUTa Aaji[hkver) (Ort ju4TS "yUVxiXX TÓTE ^y& JRX»T8 "Xi0ag &ixs) 6Uvacat 902 , Ovyj«x vi "QosScro.
quum jam — nuncuparetur) Jio c. €. TéTs Ü oUTO! TE (og EXX« €TOL, WXl 0L QÀÀoL müvyTsg (0G Ei mEIV Ci EV TY] TWÜÀSI, TQÜTOV TiVÀ ATE- cvÀGvyro, xai aQ4ui0g TÓV "yé Ti Sy CvTvv oU0sig, OUX AVWQ , OU "yUVT» jV. xal yàg si rivx TG a(QaAisoTéQUy (Xv sia, XÀÀk maríQag T8 Wai cATTOUG, fAXTíQag T& XOl T42ac O(QXg OvoluAQwv, Qüvyr&g T& ExaQ- mw0OUTO, X&l TsAsuTüvrag TüV oUCi txÀqoovópti. Apposite autem Gruter. comparat locum 7c. Agric. 43. ,, Satis constabat, lecto testamento Agricolae, quo coheredem optimae uxori et piissimae filiae Domitianum scripsit, laetatum eum, velut honore judicio- que. tam caeca et corrupta mens assiduis adulationibus erat, ut
nesciret, a bono paire non scribi heredem; nisi malum Princi- pem. *
CALIGUL A. » $557 nuncupationem vivere perseverarent, et multis vene- natas macteas misit.: Cognoscebat autem de talibus causis, taxato prius modo summae, ad quem confi- ciendum consideret: confecto demum excilabatur. Acne paululum quidem morae patiens, super quas draginta reos quondam ex diversis criminihus una sententia. condemnavit, gloriatusque est expergefa- ciae somno Caesoniae, quantum egisset, dum ea meridiaret. | [59] Auctione proposita, reliquias omnium spectaculorum subjecit et venditavit, exqui- reus per se pretia, et usque eo extendens, ut quidam immenso coacli quaedam emere, ac bonis exuti, ve- nas sibi inciderent. Nota res est, Aponio Saturnino inter subsellia dormitante, monitum a Cajo praeco- nem, ne praetorium virum, crebro capitis motu nue tantem sibi, praeleriret: nec licendi finem factum, quoad tredecim gladiatores sestertio nonagies igno-
nimcupationem] v. de hoc voc. Brisson. de formulis 1.7. p. 585.
mactcas| s. mat£teas v. mat£yas (jarruog a gárr&w) i. e. pla- centulas. v. Turneb. Advers. 22, 6.
Auctione proposiía] b his verbis novum caput distinxi, quod jubet ipsa argumenti ratio. v. ad c. superius. — — Ad ver- bum subjecit supplent 425tae vel praeconi. Subjntelligendum po- tius ex superioribus auction, quamquam neque hoc opus. v. Tit. 8. et Duker. ad 77or. 2, 6, 47. Ceterum xem ita refert Dio 59, 14. TcUg viQrysvoutvovg Tdv [iovo|u&oemy (reliquias omn. specta- culorum) voig T& UümaTeéig xxi TOlQ CTQaTWyoig, Toig T& QÀÀOIg, 07x. £c. Teig £SEAovciw , aXAÀà xml To); wy axovra; (iaQdpisvog i aig imTo0QoMiaig xal TX TOlaUTAX TOitiV , wal 0j xai Toig iT AUTO ToUTO sAxgovjsévcig ort j&ÀtOcx (000 ykp ergaTWyoU; $; roUg ÓTÀcuay rog (eyGvag, wgrsQ moTB Evyi'yvero , Àayxávsy $w£Asucsv) vavro6 i$mwTi- Jj.À9 &vsbióoro" aUTÓg Ts tvi TOU mQar4oiou waSsQ(jasseg , wai aUróg D-:oBaAÀwv. ToÀÀo! 0: xal &AÀc9ev aQi«voUjasvor avrwvotvro aUrcUS" xai juAÀicS ori EwíTQsVys Toig BovAopívoig wal UmsQ TÜy vOMev TO &gi9uu TGV jovoj.ax oUyTwV xoc9at, wai moÀÀawig wal aUrOg ETE- Qoíra cQicty. «32 oí atv , xai Osdjssvor rüy &v9Qdmuv, oi 96, Xa- giéiGSat a7 vopiiGovreg , wal ot "ye mAsicuc, OGor iy 0ofy cégtovcíag cav, ayaÀücai T: Tüy ÜcaQXovrwv iTi T -Qo(aXOs0 TxUT4, ÜTWG m ev$gTsQOI "yeVÓJ4EVOL sQIOW2 O0: , DíAovrsg, [nty&Àwy aUTOUS XQxji- TU jyóQacav.
538. €. .S.U' E T.O N.!X
ranti addicerentur. Ín Gallia quoque, quum dammna- torum sociorum ornamenta, et supelleciilem , et ser- vos, atque eiiam libertos, immensis pretiis vendidis- set; invitatus ljucro , quicquid insirumenti veteris au- lae erat, ab Urbe repetiit;; comprehensis ad. depor- landum meritoriis quoque vehiculis, et pistrinensibus jumentis: adeo, ut et pauis Romae saepe deficeret, eL itigatorum plerique, quod occurrere absentes ad vadimonium non possenl, causa caderent. Cui iu-
damn. sociorum] Recepi emendationem Oudend., probatam jam à Ruhnken. e: Woli., confirmatam loco Dionis mox citando. Vulg. damnatarum sororum, quod cum loco, tempore, et Dione pugnat. "Burm. ejecta voce sororum, simpliciter suadebat: da- muctorum. Mihi hoc potius glossae loco voci vel sororum vel so- ciorum appositum videtur. | Mox Ziber:os edidi cum Burm. et Ysn, partim ob cod. Mcmim. aucioritatem , qui dat Ziberios. par- tun quod //b-r& optime excipiunt servos, salva partic. azque etiatn potestate. Vulg. enim Zó-ros in tali etiam monstro nimiam con-
tinere saevitiam vel 1usan:am videtur. Ceterum Dro 56, 21. ad
.792. dASv é»sies (in Galham); T&v uiv Tolsiwvw oUbéva ixà- XucCs, TOUG Ü UTXxO0UQ, T6 UG TE CUJMj&O y OUG MOI TOUS TOALTXG, mLiüdTA Xa Méy(gT* EXaWQuQyXCcs. TOUTO us) ^yAg, TOUG TL ExGcVTAG Ey v&cX TQ0(ecn £0djÀla, rcUTo 0£, xal Oda ct 7S iütQTa: Wai aí méÀAuc £xctgat 6353s» Hs y^ aUTQ Wyoy. dAàoug vewTSQiQOyTAaG, àÀ- Aovg ág sziBovasucvr&g oi i(Qiv:ve. xai xv Oxj4ócic» P'yWuAaja cct Cia: T0 TÀoUTEi?» ai oUTUYy Tà XKTXJAXTA AUTOS T(XQACKUV, TOÀAO Xal £4 TOUTOU TÀB07 72'yUQOÀO"y&i. mAvTEG yae qvayaáeovro , TayTOiwG (malim wavroia V.mavToiwv) 78 Kai 7OAU "y& UTEQ T$ aZiay dvsicS a.
quicquid instrum. vet. aulae erat) Do. wai & TÜc [4üvagyriag xs453Aia Tà XaÀAicTX Wal TÜ(AUATATA ETATEM N/ajAEVOG AUTEXXQUSE, TU $iZay r&v wor& xQxcajié?wy aüUTcig GujyTrw)àvy cQ. $mTPÀEYyS "yoUy à&Q' à&xacro (h. e. uAÓ non fraudis ac. lznocinii adhibui): "Tos- TO |.cU Ó vaTAo PxTXCaTO , TOUTO Y |ajT4Q » TOUTO Ó waTTO, TOUTO Ó mQóraczrog* 'Awrwwiovu ToUro AilyUvTioy , AUyodgToU TO ViX9TXQUOY. xq» TOUTU TÀy T8 Aya^yxA4v aj4x TXg Tpàcswg &uTdy EVEOELXYUTO y. weT8 pix6éva. Umojuéusiy sU oQéiv ücusiv" xai r0 ajiwj«a Cijígi GuvamsbiDorQ.
quod occ. abs. ad vadimonium, «n poss.| h. e. sistere se in ju- dicio , in quo certo die aífuturos se, datis vadibus, promisexaut, non poterant, via in Urbem longiore, comprehensisque omnibus vehiculis, quibus uti potuissent. Haud xzecte Bremius: ,,da sich Caliz. nach Gallen eutferut Latte, und sie auf den bestimmten Tas mcht dahin &omimen konnten, so verloren sie den Process. *
CALIGU IL A. 539
strumento distrahendo nihil non fraudis ac lenocinii adhibuit: modo avaritiae singulos increpans, et, quod nen puderet eos, locupletiores esse , quam se; modo poenitentiam simulans, quod principalium re- rum privatis copiam faceret. QCompererat, provin- cialem locupletem ducenta sestertia numerasse voca- toribus, ut per fallaciam convivio interponeretur, nec tulerat moleste, tam magno aestimari honorem coenae suae. Huic postero die sedenti in auctione misit, qui nescio quid frivoli ducentis millibus tra- deret, diceretque, coenaturum apud Caesarem , vo- catu ipsius. |4o] Vectigalia nova atque inaudita, primum per publicanos, deinde, quia lucam exube- rabat, per Centuriones 'Tribunosque praetorianos exercuit; nullo rerum aut hominum genere omisso, cui non tributi aliquid imponeret. Pro edulibus, quae tota Urbe venirent, certum statutumque exige- batur: pro litibus atque judiciis, ubicunque conce- ptis, quadragesima summae, de qua litigaretur; nec sine poena, si quis composuisse vel donasse negotium
Non enim de itinere li&gatorum in Galliam, sed iz Urbem sermo est, a quo prohibebantur vehiculovum penuria, quae effecerat, etiam, ut panis Romae saepe deficeret. De voc. vadimonium et vadari v. Clav. Cic. et Rosin. Ànt. R. 9, 15. p. 671.
causa caderent] Nam qui vadimonmium deseruisset, perdebat litem.
- Fectigalia nova a. inaud.] Dio 59, 28. (ex Excerpt. Peiresc.) TX T£ yix Kal] Tk WacYÀSiX, TG TE qa (ita Vales. pro corrupto deyac) xal T& $rxaCTQQix , TOUG TE XEiQOTÉXVAG od TX ay0gkmoba TA pic9o(Qogotyrx, r& re &ÀÀa rk rOixUTX — 3oyupiZero.
edulibus] Yta Memm. aliique antiquissimi. Al. edulis. Utra- que forma frequentatur. v. Oudendorp.
statutumque] Hoc jure praeferunt Oudend. et VVolf, Vulg. szatum. !
composuisse vel donasse negotium] Bremius donasse ad judi- ces, non ad partem litigantem refert, haud recte. Compono ne- gotium (/c4 versleiche mich) , ubi de stricto jure aliquid remitto, - ita ut utraque pars, litem non persecutura, et commodum ali- quod ferat et detrimentum. Dono negotium, ubi litem prorsus depono, relictis v. concessis adversexio omnibus, de quibus liti-
)
540 à €.2/8; U/ E-'E O N Zjf
convinceretur: ex gerulorum diurnis quaestibus pars octava, ex capluris prostitutarum, quantum quae- que uno concubilu mereret. JAdditumque ad caput legis, ut tenerentur publico, et quae meretriciuim, cL qui lenocinium fecisseni; nec non et matrimonia obuoxia essent. [41] Ejusmodi vectigalibus indictis, neque propositis, quum per ignorantiam scripluráe multa commissa fierent, tandem ílagitante populo proposuit quidem legem, sed et minutissimis literis, - et angustissimo loco, uti ne cul describere liceret.
gandum erat. Saepius haud tantu erat negotium, ut tantum ex victa causa vectigal solvendum ducerent, itaque, mittere rem litemque deponere, satius ducebant.
gerulorum] bajulorum, geronum; Tk àv$g&moóx Tk puc9oQo- QoUvrx dicit Dio l. c. — . De voc. captura v. Casaub. ad h. 1.
ut tenerentur. publico] h. e. vectigal aerario pendere, obliga- rentur. Pro: additumque ad caput legis Heinsius volebat: add. zd capiti, quod est alteram constructionem alteri substituere, Gro- nov. add/tumque et caput legis, quod sententiam praeter rem im- mutat. Ad legis de vectigalibus caput illud, quo de vect. ex re Venerea sanciebatur, additum etiam id, ut, quae meretrices antea fuissent (h. e. zeretricium fecissent), vel qui ex lenocinio lucrum comparassent, in singulos annos exerciti quaestus vecti- galredderent. Veram hanc interpretationem esse, docet tempus fecissent (non facerent).
matr. obnoxia essent] h. e. annuum vectigal penderent, veluti pro usu uxoris et dotis, quam marito attulissent, ut recte inter- pretatur Ernest. — Burm. semel tantum in conjugii initio, et ab illis, qui primum uxores ducerent, exactum illud existimat.
Jjusm. vectigalibus — liceret; Vectigalia illa indicta quidem exant a Cacsare ct magistratibus per vocem praeconis, sed non scripto proposi/a, ut ita facile rerum vectigalibus obnoxiarum summaeque tribuendae obliviscerentur, scrzp£ura à. e. lege scripta non moniti. lta ruulta commissa fiebant, multum peccabatur contra legem, per ignorantiam scripturae à. e, quia scriptam ali- quam legem non noverant. lta interpretandum puto locum ei, qui genuinum eum habet. Sed scripturae fere puto e corrupto glossemate ortum, Scilicet voc. propositis explicuerat aliquis ad- dito: scrzptura, vel substituexat etiam scriptis, idque alieno postea loco textui insertum. Id quidem certum, duram admo- dum esse vulg. lectionem, utcunque interpréteris, dicendumque potius fuisse, ut Oudend, monet, per indigentiam scripturae. Ut
QUE GT GU" EUM 541
. Àc, ne quod non mauubiarum genus experiretur, lu- panuarin Palatio constituit: distinctisque et instructis pro loci dignitate compluribus cellis, in quibus ima- tronae ingenuique starent, misit circum fora et basi- licas nomenculatores ad iirittqdk d in libidinem juve- nessenesque, praebita advenientibus pecunia ienebri, appositisque, qui nomina palam sübnotarent, quasi adjuvantium Caesaris reditus. .Ac ne ex lusu quidem aleae compendium spernens, plus mendacio atque etiam perjurio lucrabatur. Et quondam proximo collusori demandata vice sua, progressus in atrium domus, quum praetereuntes duos Equites ltomanos locupletes sine mora corripi confiscarique jussisset; exsultans rediit, gloriansque, nunquam se prospe-
pedal
tamen vel durius loquendi genus auctori tribuere, quam de corri- gendo loco cogitare malim, facit Dionis locus, e nostro fere trans- latus, et ex Exc. Peiresc. insertus l. 59,' 28. &x j£vro: «al mgl T9 TsÀüy miwQü» Tiva Gixvojuo2etXUaG, $6 AtUwwja a)TX Boaxvt&roig eyeajaJkaciy Sg ypavye, xal a(Q JXxÀoU civeg &vsxofjacs», óTwG dg 3XiGTa Ava'ytvdmorro , xax TOUTOU T0ÀÀo! roig EwiTiJMlOIg A yvooUv- TsQ TÓ W&XKwAUJkÉVOY Y) XEXEABUCI[LÓVOV TSQUTITTUCI/ , Sg TH Tóy ixmTóOooj«oy sUSUg CT0105 CuvébQgaj«oy , «ai osivà cuysQóygav.
. manubiarum| Salse dixit de Imperatore pro praedarum. Mox pro experiretur al. expediretur, quod probat Burm. e locis Oaes.4. et Tib. 49., provocans ad notata in PAaedr. z, 16, 2.
lupanar in Pal. constituit] Dio 59, 28. &ÀAX v& «ys ci«sjaro, rk £v aur TO llaXaci a-oo:ty9évra, wai Tàg "yuvaiWag T&g TV «QüTGy, ToUg Tt Tai0xg TOUg TOV Cspvor&Twy (/ngenuos, unde male Burm. n. l. suadet zngenuaeque) , o$g $g aUr& ua9iQwv vBQidsy , &n- -xagpmoUjiyog ix^ aUTOig méyTag cmÀg, TOU J4kV SOsÀovr&g, TOUG OB xai &xQyrag, GTWg [47] 4«i OUggcSQalvely TL YOJj10.9U/00 , maig &y Tig Givi T07£8V j
distinctisque] E vestigiis codd. Burm. suadet descriptisque, Oudend. discretzsqie. Idem bene exprimit vulgata.
pecunia fenebri, appositisque] Oudend. auctoritate codd. de- dit, plenius distincto post senesque, : ,,Praebita adr. pecunia fene- bris, appositique sequ. * Melius nectitur narratio, qualem reddi- dimus cum Burm. et Ernestio,
subnotarent] Ita Gr. moygéQsiv , Uxojujavoutiv , UmTOMVAZMATX, v. ind. 1n subscribere.
542 C SUETONII
riore alea usum. [42] Filia vero nata, pàupertatem, nec jam imperatoria modo, sed et patria conquerens onera, collationes in alimoniam atque dotem puellae recepit. dixit et, strenas ineunte anno se receptu- rum: steütque in vestibulo aedium Kalendis Januariis ad captandas stipes, quas plenis ante eum manibus ac sinu omnis generis turba fundebat ^ Novissime cone treclandae pecuniae cupidiue incensus, saepe super immensos aureorum acervos, patentissimo diffusos loco, et nudis pedibus spatiatus, et toto corpore ali- quamdiu volutatus est. [45] Militiam resque bellicas semel atügit, neque ex destinato, sed quum ad vi- seundum nemus flumenque Clitumni Mevaniam proces- sisset, admonitus de supplendo numero Batavorum, quos circa se habebat, expeditionis Germanicae im- petum cepit: neque distulit, sed legionibus et auxi-
nunqu. se prosp. alea usum] Yn Gallia ita factum narrat Dio 59, 92. »vBsümv 06 voT£, Mi jukOUy Crt OUX si4 oÍ aQ'yUQiov, zrwcB c: T&g Ty l'aÀAarüy amo'ypa(Qag, wai £5 aÜrüv TOUg TÀovCiwTATOVQ SaveTwSiyet wcAiücag, STaviÀ9É ms wQüg TcUS Cu'yxv(PsuTdc , wai &y éri*. "Tyzig mgl 2Àiyuy Ogaj]«3v &ywvióscOs, £d 0s Big jauglag wai miyTXWigX AX Jsugi&Oag y) 9gorca, )
in alimoniam] Al alimonium, solenni varietate, v. Ern, ad Tac. À. 11, 16.
strenas| Dio 59, 24. absenti etiam Cajo a Senatoribus in tem« plo Capitolino strenas depositas dicit. Verba sunt: ig rà Haci- cdÀ109 à900ot ol fBovAsurai avapavrsg, T&g Ts DuCiag £9uCay , wai TOV TtU lalov 9iQQgoy v0) sv (9 vac wsij«tvoV TQOCEMUV4CAV , Wal ETi Wi dpYyUQiov , xarà TO £mi ToU ÁU'yoUcToUv &2Jog iGyUG«v, dg. xai aU £xsivw Oi0ivrs;, waréJscay. De strenis v. quae diximus ad Aug. 57. et Tiber. 54.
saepe — volutatus est] Dio c. 28. &g Ts TÓ y vcíov wal rÓ àp- eyOgiov 70 cvAÀryóptivov àv aUTGV £aAÀÀlwvy éxAgTOTS éaUTÜV ÜkaÀiye ósro. Gacpe, quod deest in nonnullis, abjecit Buxm., szestituit Qudend. :
nemus flum. Clitumui] | Clitumnum, fontem fluviumque Um- briae, cis Apenninum, prisco templo cclebrem, descriptum vide a Plinio epist. Q, g. De eodem et JMevania uxbe cf. C«lar. G. A. 2; 9. p. 740
exped. Germ. impetum. cepit] Dio 59, 91. 8g 7X» Y'alaríay «Quo03, vQéQasiy jiév, rcóg liAvoUs «oÀRj4iQug » dog Wai -&Qa-
adimi
—
er d dXdo$4s 6 wun a 543
lis undique exciüs, dilectibus ubique acerbissime aciis, contracto et omuis generis comineatu, quanto nunquam antea, iler ingressus est: confecitque modo tam festinanter et. rapide, ut praetorianae coliories contra morem signa jumeutis imponere, et ita subse- qui cogerentur; interdum adeo segniter et delicate, ut octophoro veheretur, atque a propinquarum ur- bium plebe verri sibi yias.et conspergi propler pul- verem exigeret. [44] Postquam castra attigit, uL se acreni et severum ducem ostenderet, legatos, qui auxilia serius ex diversis locis adduxerant, cum igno- minia dimisit. At in exercitu recensendo, plerisque Centurionum maturis jam, ct nonnullis ante paucis- simos, quam consummaturi essent, dies, primos pi- los ademit, causatus senium cujusque et imbecillitas iem: ceterorum increpita cupiditate, commoda eme- ritae militiae ad sex millium summam rescidit. Nihil autem amplius, quam Adniinio, Cynobellini Britan- norum regis, filio, qui pulsus a patre, cum exigua
xivoUvrAg i, TO:40Gj4SVOg » SQ'yc Of, OTwg wal Tk fxelywy aySotyra TOig TÀoUTOi, wai Tk T&v lQaQuv, twynparicyrar.
legioni?us— aceró. actis] Dio 59, 992. siwcct, cg 68 ziv£c (acu míyr& wai s1uoct j«vgia0ag GTQaTiwTOY 7] Qoice.
quanto nunquam antea] |u maxima diversitate lectionis, quam recensitam vide apud Burm. et Oudend. , secutus sum au- ctoritatem Gronov. et VWolfiü. Quanto nunqu. ant. supple: iter znstitutum est.
quam consumm. essent] sc. militiam v. stipendia, quod latet in praecedente: maturis h. e. emeritis.
ad sex millium summam] | Honc Lipsii (ad Tac. À. 1, 17. ex« curs.) emendationem pro vulg, ad sexcentorum millium s., omnes editores probarunt. Nempe quum Augustus sanxisset, ut exacris viginti militiae annis duodena millia nummum praemium essent (v. Dion. 58, 23. et notata ad Aug. 49.) ad dimiduum Caligula inissionis commoda retraxit.
"ddminio , GCynobellini — filio] E n.l. Oros. 7, 5. ,, Hic siqui- dem magno ct incredibili apparatu profectus quaerere hostem vi- ribus otiosis, Germaniam Galliamque percurrens, in ora Oceani circa prospectum Britanniae restitit. Quumque ibi Àdminium, Cynobellni Britannorum regis bilium (ita enim leg. pro corrupte
544 €. -8UETONtI
manu transfugerat, in deditionem recepto; quasi universa tradita. insula, xhagnificas Romam literas misit, monitis speculatoribus, ut vehiculo ad Eo- rum usque et Curiam pertenderent, nec nisi in aede Martis, ac frequente Senatu, Consulibus tradereb5*, [45] Mox, deficiente belli materia, paucos de cu- stodia Germanos trajici, occulique traus Rhenum jussit, ac sibi post prandium quam tumultuosissime, adesse hostem, nunciari. Quo facto, proripuit se cum ami- cis ei parle equitum praetorianorum in proximam sil- vam; iruncatisque arboribus, et in modum tropaeo- rum adornatis, ad lumina reversus, eorum quidem. qui Seculi non essent, iimiditatem et ignaviam corri- puit; comites autem et participes victoriae, novo genere ac nomine coronarum donavit, quas, distin- ctas solis ac lunae siderumque specie, exploratorias appellavit. Rursus obsides quosdam , abductos e lite- rario ludo, clamque praemissos, deserto repente con-
Minccynobellinum), qui a patre pulsus cum paucis oberrabat, in deditionem recepisset, deficiente belli materia , Romanr rediit. ** Cynobellini duos alios filios nominat Dio 6o, 80., Cataratacum et Z'ogodumnum , devictos a Plautio , Imperatore Claudio, region Camulodunum 60, 21., de qua uxbe v. interpr. ad. Tac. A. 12, 52. Ceterum scripsi Cynzob., non Cinob., cum Qudend., auctoribus cod. Memm., et Dione, qui KuvvogsAAivov dicit locis cit. — Caji expeditionem brevissime describit Dio 59, 21. àAíyo» U-sQ rcU *PAvov TQoxwoXcag ÜrácTQEps, w«i jur ToUTO óppyGcag dg wal 8$, ri» Besrraviaw/cTQarsUcwv , dw a)roU TOU '(lwsavsU avexojuc2H, . xal Toig UmocTQaTA'yci; KarogSoUdi Tt mayv vjx.Scro. Postea pro spe- culatoribus al. corrupte: saepe latoribus. De illis v. Lips. ad Tac. À. 45. 41.
solis ac lunae sid. specie] sine dubio, quod horum etiam De- orum honores sibi arrogaverat, et attributa gestabat. v. oz. $9; 26. — Exploratarias coronas Bremius dictas existimat , quod ex- ploratis amicis darentur, vitam pro Caesare tradere haud veritis ; cui assentiri nequeo. lmo ob explorationem, quam susceperat sine proelio; ut tamen expeditionis et honos esset et memoria, inventae sunt à vano homine atque sociis tributae.
e literario ludo] "Ubi is fuerit, quaerunt; nemo dixerit, quamquam probabile, ex colonia aliqua vel alia urbe Rheno
G ATLIGUETLA 5495
vivio cum equitatu insecutus, veluti profugos ac re- prehensos in catenis reduxit; iu hoc quoque mimo praeter modum intemperans. Repetita coena, renun- ciantes coactum agmen, sicut erant, loricatos ad 'iscumbendum adhortatus est. Monuit etiam notissi- imo Virgili versu, JDurarent, secundzsque se rebus servarent. Atque iuter haec absentem Senatum po- pulumque gravissimo objurgavit edicto, quod, Cae- sare proeliante, et tantis discrimintbus objecto, teni- pestiva convivia, Circum, et theatra, et amoenos secessus celebrarent. [46] Postremo, quasi perpe- iraturus bellum, directa acie in litore Oceani, ac ballistis machinisque dispositis, nemine gnaro aut opinante, quidnam coepturus esset, repente, ut con- chas legerent, galeasque et sinus replerent, impera- vit; spolia Oceanz vocans, Capitolzo Palatioque de-
vicina abductos pueros. Perizom. ad Jel;an. 5, 21. sine exemplis in castris ludum liter. obsides habuisse, putat. JDio autem, vere hostes nonnullos per insidias captos, dicit c. 22. moAsuiw» éAÍyoug m0T& &TràTW Ti] CuAAa(QOv a0505.
Durarent| Firgil. Àen. i, 207. ,,Durate, et vosmet rebus servate secundis. **
tempestiva convivia] Ita, Memmiano cod. praeeunte, restitu- tum pro inepta librariorum correctione: zz£empestiva , quae ple- rosque locos invasit. De £empestivis conyiviis, h. e. ante horam solitam coenae, nonam fere vel decimam diei, inceptis, quae et intemperantiam et inextiam. tam mature comissantium ostende- bant, v. Lips. exc. ad Tac. A. 14, 2., Saímas. ad V'opisc. Flor. 6., Jreinshem. ad Curt. 5, 77 et 6, 29., e quibus Salmasius, :zn£em- pestiva convivia, quae nostro aliisque locis ferunt Lips. ec Freinsh. cum muitis, prórsus ejicienda e libris censet, ut libra- riorum modo errore orta.
Postremo — imperavit] | Dio 59; 25. ig r0y lwsayóv sÀ9dy, b; wal à» t5 Dosrrayix OTQaTSUTGV, xai mAyTac TOUG CTQaTidTAQ Ev T4 4iówi vagaraZag, TQu)goug Ts ETífx, wai OÀUyoy &TÓ TA; "y5c aT. Qx6, avémAsuGE. Xo j«T& ToOUTO Emi (oWJ«xTOg UV »AoU iQ4c7ag, wi CvUV94|ha Toig CTQaTiTaI; (0g £6 Mx» OoUc, TOI; TE CaÀTUyWTAIG iforQUvag aUToUc, sir iLaiQyxc Sx&Asucs GÓíG: TÀ wo'yxUAu CvAAÉ- £acoi. Aopy Te TÀ exiis TaUra, (xai y*o Aapsonv óxÀovóri mo0g TÀV TQ) 6TIUOAMLWV TOJ4T39 &OtiTO) |A&'ya T6 EQQOVXCSV , Gg Mal Tí»
22
o46 E. S U-E TO9'N. I
"
bita. Et in indicium victoriae altissimam turrem exe citavit, ex qua, ut ex Pharo, noctibus ad regendos. návium cursus ignes emicarent: prenunciatoque mis liti donativo, centenis viritim denariis, quasi omne exemplum liberalitatis supergressus, 24bife, inquit, laeti , abite locupletes. [4 7] Conversus hinc ad cu- ram triumphi, praeter captivos ac transtugas barbae ros, Galliarum quoque procerissimum quemque, et, ut ipse dicebat, £O eiu Àevrev, ac ncunullos ex principibus legit, ac seposuit ad pompam; coégitque, non tantum rutilare et summittere comam, sed et s«r- monem Germanicum addiscere, et nomina barbarica ferre. Praecepit etiam , triremes, quibus introierat Oceanum, magna ex parte itinere tc«rresiri Romam devehi. Scripsit et Procuratoribus, Triumphum ap- pararent quam minima summa ,'sed quantus nun- quam alius fuisset; quando irn omnium hominum bona jus haberent. [48] Priusquam provincia dece- deret, consilium iniit ncfandae atrociiatis, legiones, quae post excessum Augusti seditionem olim move- rant, contrucidendi, quod et patrem suum Germa- nicum ducem, eli se, lufantem tunc, obsedissent.. Vixque a tam praecipiti cogitatione revocatus, inhi- beri nullo potuit modo, quin decimare velle perseve- rarel. — Vocatas ilaque ad concionem inermes, aique
"(Lxsayóy aüTO» bsDovAeuévoc, wai TOig CtQxTiGOTOIC mT0ÀÀA iBaX4earo. 3 xai 0 4s» 8g TX» "P dojuqy Tà MO'YyxUÀLA AVRKOICEV , (vA Wal EMElvOIG TÀ AaQuga $54 sequ. De loco, ubi £urris ilia exsiructa est, vide disputantes viros doctos ad n. 1, — Fabric. ad Dionis l. c. ,, Hu- jus turris s. Phari ad Bononiam adhuc superstitis effigies apud Cel. Montfauconum T. I1lI. Supplem. tab. 50. **
rutilare — comam] Germanis enim , ut 7ac. Germ. 4. ,, tru- ces et caerulei oculi, rutilae comae, magna corpora et tantum ad impetum valida, *
Procuratoribus) sc. fisci Imperatoris, unde et sequentia : quam. ininund suia de pecunia intelligenda sunt, quae ex hsco iio impenderetur. :
quae — sedit. olim moverant] v. Tib. 25. et Calig. 1. et 9.
inermes] h. e. sine lo1icis, scutis et galeis. Haec enim proe
€CALIGULA, /— 84]
eliam gladiis depositis, equitatu armato circumdedit, Sed quum videret, suspecta re plerosque dilabi ad resumenda, si qua vis fieret , arma, profugit concioe nem, confestimque Urbem petiit, deflexa omni acer- bitate in Senatum, cui ad avertendos tantorum ded«- corum rumores palam minabatur; querens inter cete- ra, Íraudatum se justo triumpho, quum ipse paulo ante, ne quid de honoribus suis ageretur, étiam sub mortis poena denunciasset. [49] Aditus ergo in iti- nere a legatis amplissimi ordinis, ut matuüraret, oran- übus, quam maxima voce, JZ'eniam, iuquit, ve- niam; et hic mecum, capulum gladii crebro verbe- ram, quo cinctus erat, Edixit et, revertíz se, sed üs tantum, qui optarent, equestri a dou et populo t. nam, se neque civem, neque Principem Senatui am«
prie arma, ut Gr. óvà«, unde distinguuntur h. 1. gladii. Mox pro depositis al. dispositis, correctum jam a Turneb. Advexs, 27, 20. Ceterum vere factam talem militum caedem, prodit Dio 59, 22. ToU 0: 034 oixsioU ToÀD j«íQog SvéAum, TOU6 j45V xag éxXcTouÉ XaTaxómTTQV, TOUS 08 xai aS9góoug aj«a màvTaG (ovsUmy.
profugit concionem] Vulg. concione. Accusativum exemplis defendit Burm. atque puto, buic constructioni effuezend; etiam s. evadendi notionem inesse, quum altera fugientis modo actum eignificet, nisi hoc est argutari.
deflexa omni acerb. in Senatum] Dio 59, 25. àisA9à» & tv wOÀi9 , T3V BovÀ3» OÀiyou 80E540:» aToÀéCa: WàOaV, OTi |] Tà U-bg &y9gwmoy aUTu fUx»0icaro. Seneca de ira 5, 19. de toto Senatu . trucidando cogitasse eum dicit.
justo triumpho] Dio c. 22. 0và t&y UNE évtdWig &Üroe xo&rwQ, (w& vov xa Sóolry aUtu) j4ts Judy» Tiyà Vurqcag, prs moÀÉíjuó) TiJ& &àTOKTSiVAg, £TwVvOj4KO2» , unde ex dato, ob victorias scilicet; Imperatoris cognomine, justi triumphi praetextum ces pisse, colligimus.
quum ipse — denunciasset] JDío $9, 23. ^Xvwr& yk &&i tà Die $óps»a aUT( map oU0iy iri9:rO" mai jy9sto v, Bi jiwoh tuy Va QucS:i4, dx xara povoUjasvog " 3X3:ro 0B wi, si j«eíQe , ig nai ^üg TOV Àorray Bzovcíag &QaipoUjadvos. 0905 "yàg sBoAsrs 9oxsjv 7i Tà$ tipi TiyX aUTU (pspóvr dy ex" &ifvis svas , Óg zai WQsiTToCiy abtob obci:, xai xaoícac9a: cw oi, dg xal 9rto9 Gv, 41 buvapfvang (ita legendus locus corruptus videtur vel corrieendus : xai Xx2aet- caG9a: GQUy ol, dig nal srroy eQG» 4i Sobapiéq, 3Égivat).
548 €... SU ETONTII
/
plius fore. Vetuit etian, quemquam Senatorum sibi occurrere: atque omisso, vel dilato triunipho, ovans Urbem natali suo ingressus est. Intraque quartum mensem periit, ingentia facinora ausus, et aliquanto majora moliens. Siquidem proposuerat, Antium, deinde Alexandriam, commigrare, interemio prius ulriusque ordinis electissimo quoque. Quod ne cui dubium videatur, in secretis ejus reperii sunt duo libelli, diverso titulo: alteri GLADIUS, alteri PU- GIO index erat. ÀÁmbo nomina et notas continebant morti destinatorum.- Inventa et arca ingens, vario- rum venenorum plena: quibus mox a Claudio demer- sis, infecla maria traduntur, non sine piscium exi- n —ÀM— M Intraque quartum mensem] Quum natalis ejus in prid. Kal, Sept. inciderit, (v. c. 8.) mors in VIII. Kal. Februar. (v. c. 58.), vera censenda emendatio Perizonii et Ryckii ad Tac. À. 12, 5g. intraque quintum m. | Pxobarunt eam Ern. et Oudend.
reperti sunt. duo libelli] Oros. 7, 5. e n. l. ,, Duo libelli in secretis ejus reperti sunt, quorum alteri pugzo, alteri g/ad;us pro signo nominis ascriptum erat; ambo lectissimorum virorum utriusque ordinis (senatojii et equestris) nomina et notas conti- 'nebant morti desrinatozum, * Auctore Dione 59, 26. circumfere- bat istos libellos Protogenes quidam. Ita enim ille: 5v 9$& Tig Ylowroyiv9e -Qóg TAvTa aUTQ Tà xaÀsmdrara UmTxQsrüy , cgTS wal BiBAía ac] üJo megiQégeiv » wai aUTGy» TO j&sy $íQog, TÓ bs &vyxeu- Qíbiov óOvonAGs». Recte autem Orosii exemplo Oudend. n. l. reposuit, inverso vocabulorum ordine, zomuzna ef noías, quod probavit Wolfius, in textum recipere oblitus. Prius in libellis ills exaranda erant zozmzna morü destinatorum, et adjungendae azotae $. nmotandae causae mortis, crimina, quibus peterentur, Ernest. genera suppliciorum intelligit, quae magis e vestigio de- crevisse Cajus videtur. :
arca ingens| Oros.l. c. ,,Inventa est et arca ingens vario- rum venenorum (pocula conf;nens, quae e giossa addita censet OQudend., ut p/eza n. l) quibus mox Claudio Caesare Jubente.de- mersis, infecta maria traduntur non sime magno piscium exiüo, quos enecatos per proxima litora passim acstus ejecit, '*
a Claudio demersis] Dio 60, 4. X vs (Qgjuaxa, & T0ÀÀA £y Toig ToU l'ofov &0Q& 9X , wai Tà [uBÀ(a và ToU Llowroyévovg (Ov xa &TmíwTtiw6), TX T& "ypmjj4aTá , à &mÀ&OGETO j«sy O l'üiog wswavxévau, $Ugé93 0s iy rij Baciung QvyTA, 79 WeTiQAsqiy, uDi Qmnisi. auctor
CALIG U L A. $49
tio; quos enectos aestus in proxima litora ejecit. [5o] Statura fuit eminenti, colore expallido, cor- pore enormi, gracilitate maxima cervicis et crurum; oculis et temporibus concavis, fronte lata et torva, capillo raro ac circa verticem nullo, hirsütus cetera. Quare, iranseunte eo, prospicere ex superiore parte; aut omnino quacunque de causa capram. nominare, criminosum et exitiale habebatur. Vultum vero na- tura horridum ac tetrum etiam ex industria efferabat, componens ad speculum in omném terrorem. ac for- midinem. Valetudo ei neque corporis neque animi constitit, — Puer comitiali morbo vexatus, in ado- lescentia ita patiens laborum erat, ut tamen nonnun* quam subita defectione ingredi, stare, colligere se- met, acsufferre vix posset. Mentis valetudinem et ipse senserat, ac subinde de secessu, deque pnrgando cerebro cogitavit, Creditur poiionatus a Caesonia
verbum ad 7X Qaàguaua pertinens , celeritate stili ad libellos com- bustos pergens, nisi quis cum Fabricio venenorum descriptiones iis additas intelligit, ubi tamen restat eadem quaestio , quid cum venenis ipsis fecerit. Sed talia saepissime scriptoribus exciderunt, neque de inserendo aliquo verbo cogitandum.
col. expallido] 1ta optimi codd. pro pa/Zdo, Oculos Püz. 11, 57. (4.) Cajo tribuit rzgenfes. Senec. de constant. sap. 1g. formam QC. Caesaris maferiam fuisse dicit risus benignissimam ; ,tanta illi (inquit) palloris insaniam testantis foeditas erat, tanta oculorum sub fronte anili latentium torvitas, tanta capitis destituti et emendicatis capillis aspersi deformitas. adjice obses- sam setis cervicem, ct exiliteatem crurum, et enormitatem pe- dum. **
ita patiens] Malim idem pro zte. Quamquam puer morbo comit. vexatus, zdem adolescens patiens laborum erat, ut £azez sequ. Tam parum valetudo ei constitit.
potionatus]. Sine omni haesitatione verbum relinquo, Vege- tio et serioribus scriptoribus frequens, et ad analogiam verb. concio, concionari, eílormatum. Oudend. conjecit: po£ione ten- fatus, ut tentare veneno dicitur Neron. 25. — Philtrum autem Cajum a Caesonia accepisse, quod in insaniam verterit, auctores etiam Joseph. 19, 2. et Juvenal, 6, 616. ,, 1 non Et fureze incipias,
550 € ' SUETON EI
uxore; amatorio quidem medicamento, séd quod in furorem verterit. Incitabatur insomnia maxime: ne- que enun plus quam tribus nocturnis horis quiescee bat; ac ne his quidem placida quiete, sed pavida mi- ris rerum imaginibus, ut qui inter ceteras, pelagi quondam speciem colloquentem secum videre visus sit. Ideoque magna parte noctis vigiliae cubandique taedio, nunc toro residens, nunc per longissimas porticus vagus, invocare identidem atque exspectare lucem consuerat. [51] Non immerito mentis valetu- dini attribuerim diversissima in eodem vitia, sume mam confidentiam, et contra nimium metum. Nam qui Deos tanto opere contemneret, ad minima toni- irua et fulgura connivere, caput obvolvere, ad vero majora proripere se e strato, sub lectumque condere solebat. Peregrinatione quidem Siciliensi, irrisis multorum locorum miraculis, repente a Messana no- ctu profugit, Aetnaei verticis fumo ac murmure pa- vefactus, Adversus barbaros quoque minacissimus, quum trans Rhenum inter angustias densumque agmen iter essedo faceret, dicente quodam, non rediocrem fore consternationem, sicunde hostis appareat, ee quum illico conscendit; ac propere versus ad pontes, nt eos calonibus et impedimentis stipatos reperit, im- paliens mcrae, per manus ac super capita hominum iransjatus est, Mox etiam, audita rebellione Gere
ut avunculus ille Neronis, Cui totam tremuli frontem Caesonia pulli Infudit, **
insomnia] Al. ;usomnio, de qua forma singulari jure dubi- tantem y. Oudend, ad h. 1,
ad vero inajora) Displicet vero, quod abest ab uno cod. Alii aliter, Heinsius corr, a£ vero ad majora,
Aetnaei verticis] Turneb. Advers. 27, 20. e vetusto cod. ma- luit; era£erís, quod post Gronov. comprobarunt Oudend., Ruhnk,, Wolf.
Ads. barbaros qu. minac.] Tac. Germ, 57, ,, Ingentes C. Cae- faris mirae in ludibrium versae. '*
Q'ALYGUIL-E S01
maniae, fugam et subsidia fugae, classes apparabat; uno solatio acquiescens, trausmarinas certe sibi su- perfuturas provincias, si victores Alpium juga, ut Cimbri, vel etiam Ürbem, ut Senones quondam, oc- cuparent: unde, credo, p«rcussoribus ejus postea consilium natum, apud tumu'tuantes milites emen- tiendi, ipsum sibi manus intulisse, nuncio malae pusuae perterritum. [52] Vestitu ca!ciatuque, et ce- tero habitu, neque patrio, neque civili, ac ne virili quidem, ac denique humano, semper usus est. Saepe depictas gemmatasque indutus paenulas, manuleatus et armillatus in publicum processit: aliquando seri- catus, et cycladatus: ac modo in crepidis vel cothur- nis, modo in speculatoria caliga, nonnunquam socco muliebri; plerumque vero aurea barba, fulmen te- nens, aut fuscinam, aut caduceum, Deorum insi- guia, atque eliam Veneris cultu conspectus est.
ermaniae| Fuere, qui mutatum vellent in: Germanerum
ob sequens victores, immemores notissimae Latinorum consue- tudinis, quam synesin vocant, Mox cerzc e tibus Torrentii codd, restituerunt Oudend. et Ernest.
ac den. humano] Ern. legendum censet: zc dez. humano, Wolf. au£. — Mihi praeplacet ac, suppleto e super. ze quidem. Docte idem tuetur 7/alther. Observ. p. 25.
depictas] i. e. pictas. — Exemplis defendit Oudend. Ita in poematio Bibaculi apud Nostr. de ill. Gr. c. 11. ,, depictas minio assulas. **
plerumque vero — conspectus est] Dio 59, 26., quemadmo- dum ex Exc. Peiresc. locum dedit Reimarus, ita: ZísUg Ts siva: ixAárrtTo , Wai xarà TOUTO Wai 'yyvailiv &ÀAarg TS mToÀÀaig, wal Taig absAQaig g&AugTa , CUvsivat moosQQacigoeTo. wai ILoceibiy ajSi16, crt qocoUrov SaÀaccwc jaérQov s2suEs, "Hoa Ts Wai AQTsjug xai "Apo- Bir moÀÀcxi Pytyvsro. Tü» rs llgaxAia, rív T& Auóvucov, TOV Ta "A-óÀÀAw , roUQ T& &AÀoug OUy (OTi TOUg AQDtvacg, AÀÀA xal Tg 9244 Àsiag U-sxQlvsTO. "TQBQ "yag O» T34» TGV Gvoji&Twv j«PTAÓsCiv wai T dAAo cxAj4& av TÓ cQogjwov a(Qicuy &AmpiBavsv, wgr& écixsvat àv Qo- xsi». Torb piv "yàp SxAubgudówc swgiro, xai wgaT/oa xai 9UQcoV &1y8, TOT5 bs &QQsvwmóg QóxaAGy xal Asoytijv, 5 wai XQXuog acTióa vs Sióps. Astoyév&ioc ad xai jrX ToUTO TOywyiac &£avradsro * aQlaiydy Tà $0T1y QTG &AQATEI, 40i KtQAUVOV avdig avéTtivs. «aQDévoo
532 £., 2 BOB ONE OO BT
"Triumphalem quidem ornatum etiam ante expeditio- nem assidue gestavit; interdum et Magni Alexandri thoracem, repetitum e condilorio ejus. [53] Ex di- sciplinis liberalibus minimum eruditioni, eloquentiae plurimum attendit, quantumvis facundus et promtus, utique, si pevrorandum in aliquem esset. lrato et verba et sententiae snppetebant; pronunciatio quo- que et vox, ut neque eodem loci prae ardore consi- steret, et exaudiretur a procul stantibus. Peroratu- rus, siricturum se lucubrationis suae telum , mina- batur; lenius comüiusque scribendi genus adeo con- temnens, ut Senecam, tam maxime placentem, com- zhiSSiOnes meras componere, et arenam. esse sine calce , diceret. Solebat etiam prosperis oratorum
TE WUVW'ytTiwy 3 ww] TOÀSJUWX GjkDi0UTO , Wi [|LtT' OU vOÀD s*yvvaixi- GeV. oUTw «OU x&i TQ QUSJAQ Tg CTOÀX6 , xai Toig TQOcSéTOIg ToiC T8 msgiOérOig Axis PromiAAeTO" Wal mayra |4RÀÀoy Oowsi», » aàv9Qw- T06 aUTOWQaTwQ TS &vat, X9sAs. Eadem fere Plo l. c.
Triumphalem — gestavit] Dio l. c. raür« gk o» vk Gy5- JaaTXx, ÓvÓTE Tig Üs0g SmÀavrsTO tlvai, SÀapfBxye* — aÀÀwg bk 53 dv Ti T2 CQQIX7 Wal £) T7 ViwWuTyQla CksUz , dg TÀX49s., Eng oGÍEUSVe
JAMagni Alex. thor.| v. ad c. 19.
eloquentiae plur. attendit] Dio 590, 19. mootysiv &mávrav Tv éxTóQw» 3£ícv. Joseph. Yg, 2. Q4two Tt dQu0TGc, xai ^ÀdcoW Ty "EAAa0:, xai T5 'Pojuaioig maTQUo C(QéOQa xj7wwjévog. Cwvisi TB EM TOU magoxo4x, xai TOig UQ, $r$Qw» CuvrsOtiCi T& xal £x mÀsiovog TQoOU'yhtijaisVorg avyrsümO) SX TOU O5s0g x. T. À. ac.,À.15, 5. ,» Etiam C. Caesaris turbata mens (i. e. mentis valetudo , non tur- bata per iram , ut Burm. placet) vim dicendi non corrupit, * Si Suidae credendum, scripsit etiam Caligula Q4roguksnw víyvw» '"Po- j.xix&c, quem tamen librum Lips. ad Tuc. l. c. Germanico po- uus tribuit. Ceterum eruditionem n.l. recte interpretatur Ern, literas Graecas et Latinas s. philologiam.
Senecam] | Capitis periculum subiisse dicitur Seneca Jon. €. C. , Ori DÍuxv TiyX £9. 74 Ovvs0Qiw mapóyro; «UToU waÀdg Sim8.
commissiones meras] e*ywvicjuaTX, Abyovg Tgüg Tàg EmiDSisEUg x&i e&'yüvag 'ygypagujséyovg, quales erant orationes recitatae in com- missionibus, de quibus v. Casaub. ad Aug. 89. et ad n.
arenam, esse sme calce] » quod sententias plerumque loquere- tur breves et nulla admodum connexione inter se cohaerentes ** Casaub. Ingeniosa tamen est interpretatio hujus dicti, quam
c. L.rcu SA 555
actionibus rescribere, et magnorum in Senatu reorum accüsaliones defensionesque meditari; ac, prout sti- ]us cesserat, vel onerare sententia sua quemque, vel sublevare; equestri quoque ordine ad audiendum in- vitato per edicta. [54] Sed et aliorum generum artes studiosissime et diversissimas exercuit. Threx et auriga, idem cantor, atque saltator. Batuebat pu- gnaloriis armis, aurigabat exsiructo plurifariam Cir- co. Canendi ac saltandi voluptate ita éfferebatur, ut ne publicis quidem spectaculis temperaret, quo mi- nus et tragoedo pronuncianti concineret, et gestum histrionis quasi laudans vel.corrigens.palam eífinge- ret. Necalia de causa videtur eo die, quo periit, pervigilium indixise, quam ut initium in scenam prodeundi licentia temporis auspicaretur. Saltabat autem nonnunquam eiiam noctu: et quondam tres consulares secunda vigilia in Palatium accitos, mul- taque et extrema metuentes, super pulpitum collo- cavit; deinde repente magno tibiarum et scabellorum
dedit Müllerus in Observ. p. 15. sequ. , repetitum illud dicens a Circo, in quo Caji studia maxime versabantur, ut adeo Senecam &renaüm S. stadium, curriculum sine calce s. sine meta v. loco calce v. creta notato, ubi cursu exacto victor consistere et prae- mium accipere solebat, h. e. hominem dixerit ingenii intempe- rantis, qui, ut Ámm. Marc., extra calces decurreret , nimis co- piosum rebus et verbis, nugatorem ineptum, qui in Foro et in Curia multum agendo mihil perageret, declamatorem umbrati- cum, cui finis esset propositus nullus, et qui nesciret, quando loqui desineret.** Postea de v. rescribere i. e. àvrryge(paiy v. ind.
Threx et auriga] Dio 59, 5. agjxT& T8 YÀacs, wai Sj«ovoj«As 34089" DgxAc&i 7e $xQWucaTo, wai TQa'yobiay UmeuoivaTO.
volupt. ita efferebatur] Dio l. c. wai «ür&v (scenicorum) rà pi mQüra ÜsaTxc x«i axgoxTXe &'yiyvsre , CuvsomOU0aCs 76 Ti7i wal dyrscTeUDaÓsv , vgmsQ Tig SA TOU Oj&lÀoU vi» * xai 073 ÜucuoAÀ&vyag Tt TOig àvrikaDscT4MÓCIV , OUX &TX4»TX40t) PTi TÀ9 D&av. mooióvrog Os 0 TOU XQóyov , xal sg OxÀwjux wai £g a^yiyijux moAAd moo: À9sv.
scabellorum] | Scabella instrumenta erant pneumatica, quae calceorum modo pedibus saltantium alligats eundem sonum cre- pantem semper referebant, Descripsit ea et marmore illustravit
554 €. SUETONRNII
crepitu, cum palla tunicaque talari prosiluit, ac de- saltato cantico abiit. Atque hic Lam docilis ad cetera; natare nesciit. [55] Quorum vero studio teneretur, oinnibus ad insaniam favit, Mnestcrem pantomimum eiiam iuter spectacula osculabatur: ac si quis saltau- ie eo vel leniter obstreperct, detrahi jussum manu sua flagellabat. Equiti Romano tumuituanti per Cen- iurionem denunciavit, abiret sine mora Ostiam, per- ferreique ad Plolemaeum regem in Mauritaniam codi- cillos suos, Quorum exempium erat: £z, quem is(uc misi, neque bonc quicquam , neque malt , fe- ceris. 'lhreces quosdáàm Germanis corporis custodi-- bus praeposuit. Mirmillonum armaturas recidit. Columbo victori, leviter tamen saucio, venenum in plagam addidit, quod ex eo Columbinum appellavit. Alb. Rubenizus de xe vestiar. 2, 17. v. Exn. Clav. Cic. sub v. sca-
bilum,. ——
prosiluit — abüt| Die l c. &vaÉ mor reU; mQToUG TÍC "ysoov- €iag Gxovbá VuWTÓg, dg X&l £T ova'yxaióv Ti (QoUAsuJ«a META T SJA NJ i [4&vog , Goxxcero.
osculabatur| Dio 59, 97. siAsi 0Àvyíarouc* Toig yàg mÀsicreig wal vüy BovuAsurGw 3] T2V XsiQa 7] TOV wa TQOgMVVelv wo&'ys. wal Ou ToU oí QuÀxSávTsg Üm aUToU xiv aUTO xai £V Ty 'ysqovCi« Eyivue €x0v, xaírot roUg 0gx:9Tag xaJ wjiégav QuAoUvri maVTwv OQuyTWV, De Mnestere v. ad c. 36.
Ptolemaeum] v. supra ad.c. 26.
arm. recidit] h.c. non modo minus pretiosas et elegantes feri jussit, ut Ern. explicat, sed leviora etiam arina dedit et mi- nora, quo facilius Threcibus, quibus magis favebat, succumes berent.
venenum — addidit] Dio 59, 14. rose ve &cíaraug wai roüs £ve Goforároug rüv juovojk&y wy Qagjsaweo OiéQS urge. TO à' auTO TroUTO xai imi rüv ÜxTwy Tüvw T& $ViÓX€ TU AvriCTagieTOYy $TOÍSL (CXUQUg qào T Tí» B&rgaxiba £vüUvovri, wai OX TOUT 4vÓ TeÜ xoüjaTOg Td TQacivo xakovjéym TQogiwErTO " wers xaj viv sr: laiavo» aw aüroU TÓ JgpQiov » £y à Tà àguaTa Zo, waAsic2au. — De factionibus aurigarum, quatuor distinctis colo;:ibus, veneto s. caeruleo, pra- aino s. viridi, albo et russeo 8. russdto, quos vel a Diis, vel ab elementis acceperunt, accurate exposuit Bulenger, de Circo c. 48 et 4g. cf. Fabric. ad D'onis l.c., Reimar. ad XipA:l.61(, 6. et ^7, 4. ubi quatuor prioribus novas Domitianus adjecisse digitur duas
CALIGULA' 555
Sic certe inter alia venena scriptum ab eo repertum est. Prasinae factioni ita addictus et deditus, ut coe- naret inu stabulo assidue, et maneret. Agitatori Eu- tycho comissatione quadam in apophoretis vicies se- sterium contulit, Incitato equo, cujus causa pridie Circenses, ne inquietaretur, viciniae silentium per milites indicere solebat, praeter equile marmoreum, et praesepe eburneum, praeterque purpurea tegu- menta, ac monilia e gemmis, domum etiam, et fa- miliam, et supellectilem dedit, quo lautius nomine - ejus invitali acciperentur: consulatum quoque tradi- tur destinasse, [56] lta bacchantem atque grassan- iem, non defuit plerisque animus, adoriri. Sed una alleraque conspiratione detecta, aliis per inopiam
factiones auream et purpuream (wogQvgetv enim sciibendum ibi docet doctissimus interpres pro ag*vgot» ex Martial. Epigr. 14, 55. et Nostr. Domit. c. 7.).
maneret| ài. e. pernoctaret. v. ind.
Eutycho)] Joseph. 19, $. 4» $5 6 Edruxos ojrog Xvioyog ToU xao vou mQacivoU , miQiaroUDacTog LI'aiw, xai TeQi Tg oix000M.&G TüV OTàOtuy TOU asQi £MEIVOV ix7TMOU TO gra uer tuy érgiBero.
in apophoretis] h. e, donis , quae convivis a comissatione do» 4 mum redeuntibus a magistro convivii dabantur. v. Aug. 75.
Incitato equo] Dio 59, 14. wal fva *ys rüy txmuV , £v "Lywira- Toy dvójsmQs, wai imi Osivov ixdXet, oucag vs (leg. iv xoucw Ts) ajTG WQi9àg "agíBaÀAe, wal oivoy iv xQucoig iwxüpuxct mooUTiyE ^ TH» 7s CwTX4Qíay &UTOU xai T4) TUJO GijAVUS , Mà] TQOCUTICOxVEITO Wal Üraroy aUróy amobtiLtiy. xai *&yrGG AV xal TOUTO ETETOLjASL, Si TÀsiw xoóvov $Qwwsr.
vna alteraque consp. detecta] Zonaras p. 557. (quem locum cum nostro comparavit Reimarus ad' Dion. 59, 25.) co8row 95 Tw vQómov BioUg, màyTrwg PTiBovAsuS930:09a4 use. xai $dQaca cw izi9sci»* wal quAXaBOw "Avixioy isgsaDuoy (cf. Tac. A. 16, 17. qui "inicium Cerealem dicit) wal rà» viv aUvoU EsiZrov Ilavíyiov, éBacae yi&s, wal &wsi pxo8v e2sÀaÀy0sy, avémsioe ry I lamiviov, Gwrwoiav «UT xai aOsiAy roex 6 jasvo, X&T&/TSly TLVO)V 3j aa Sa ? Vysuodie, xai $usi* 90y «UTiKX Mai TQU£ aÀXovs &y 0Q32aAjoig aUTOU &T&XTEIVEVI SvOG OS TUM xretvopaéyay xai TOV verípa TxQsivau warqvávyuace , ToU víoU (Qovsvo- pévov * muSÓj4sVoV $5, s MÜsai aÜTO ÉmiTQÉREL, xai £Xeivov 0 Qavy5vac agoifrafsv, (v. ad c. 27.) à 8s wuybovsUwv, mQogemonqgaTO $4 Ty imifsBouAsuxóTuy tivai, Wal TOU; ÀoymoUg máyrag twQuvar UrkTyCerO,
956 € SUETONII
occasjonis eunctantibus, duo consilium communica- verunt, perfecéruntque: non sine conscieutia poteu- lissimorum libertorum, pra-fectorumque praetori 5 quod ipsi quoque, etsi falso, in quadam conjuratione quasi participes nominati, suspectos tamen se et in- wisos senliebant, Nam et statim seduclis magnat fecit invidiam , destricto gladio affirmans, sponte se periturum, si et illis morte dignus videretur: nec cessavit ex eo criminari alterum alteri, alque inter se omnes committere. Quum placuisset, Palatinis ludis spectaculo egressum meridie aggredi, primas sibi partes Cassius Chaerea , ''ribunus cohortis prae- toriae, depoposcit: quem Cajus seuiorem jam, ut
N^ 9.- 7 , *' , * Li - ^ * iJ ^"
x«i Gyo[sxde TCUG T£ £TXiQoUG 7026 ToU latoyu, wai ToUc CUVsQ'youc 76 , , * » ,
&csh'ysíag wai 46 OAíTwTOg. Wal TOÀÀOU; àv A mAEGEV, $i AX al
* 5 , ^ ^ yz y s * 4 ' ToU; EvAQX0OU; xai t0y lLiaAAwcTOV wai T*»9 Éoicwviay mQoctia aA vov * Li LIN 3 ' » , -- 1 f M x e» - 39i10T42*. *«i 0 j4sy améDJaysy , Tv) 6c lato TOV G6AsÜDQov «uTO ToUTO
| maQecAEUacEV. LOÍa "yàp ToUg Emo oUg wai có» KaAAucTOV TQocWaAE-
y tierna
-—
cajsvoc" sig Bis , Ex, TQsig O5 Ua&ig» Al ^yUJAVOG JAEV E^yd) CüTÀL- ejiivoi 0' Üjisig. ti OUV puCtiTÉ |h8 , wai &TmOxwT&ivety SéAers, (Qovsd- cact. £L &Aus(yoU O5 juictiCDat vopicag, wai Ay SsGDat TOig TQUTTO[AÉ- votg £xslyovg , UmiomTEUE O(Q&g , xai Éi(Qog xav v5 móÀs: mapsQuvvuto, xoi Guv£QaAAsv xUToUg &AÀWAoi (non cessavit — inter se omnes con zuere), OTwg X cuM(Qoovüci, waTà j«Ovag bwXGTU) dog "iCTOTÓTUD DiaAeyijksvog Tipi Tüy Aorrüv , j«éxpig oU Cuvéyrsg TÓ ET/QBiQAj4XS mQo44avro aUTóy TOig £TiBovAtUovc:i. De conspiratione Aemilii Le- pidi v. Supra c. 24.
Palatinis ludis) | Joseph. 19, Y. 9seqi&y. £) 155 ILIaXarto £xiv2- Aovj«fvwy. d'yovrai 05 £v Tips TOU mQUiTOU [aer TMGOAEVOU TXV. A QI (àv) ToU à»j4ov Raícagoc si; «Uróv, et postea: l'&iog bé, mQoóbwy aUrdg "vysvojsévywy , eSue T€) EsBaero Kaicagt, d 93 wal Trà TÜg ÜDtw- gia; 5'yero. Institutos hos ludos a Livia post mortem Augusti, narrat Dio 56, 46. xai *» Aucvta iix» 0* cix aUTu TAaVWyvgus Emi coc Aj£gac &» 7 Ilakario émoiwcsw , $ xal 6eügo si Um Ty asi &üroXQaróQwy T&ÀsiTau,
Cassius Chaerea] Dio 59, 29. &vsBoUAsucav aür Rdccióc T8 Xouoíag xci KiegysAu0g Xafivoc, waíiro: xiMiagxlas & Tq QopuQognx Éyovyrsg. cUvÁj4oCAV puk9 "ykp mÀslovsc, xai Gvuvjósgav TÓ mQaTTÓj4EVOU, i. ci; jv € c& KadJuerog xal (excidit nomen) ó £raexog* ci 9 aUró- ysipsg «UroU "ysvópuvor Pwsiycr zcav. luse conspirauonis narrauo- nem exhibet Joseph, 19, 1.
»
CALIGULA 9^ 554
mollem et effeminatum denotare omni probro con- suerat, et modo, signum petenti, PRIAPUM aut V E- NEREM dare, modo, ex aliqua causa agenti gralias, osculandam manum offerre, formatam commotamque iu obscoenum modum. [57] Futurae caedis muita prodigia exstiterunt. Olympiae simulacrum Jovis, quod dissolvi transferrique Romam placuerat, tan- tum cachinnum repente edidit, ut machinis labetactis opifices diffugerint. Supervenitque illico quidam Cas- .sius quoque nomine, jussum se somnio affirmans, im- molare taurum Jovi. Capitolium Capuae Idibus Mar- iiis de coelo tacium est: item lh omae cella Palatini
ut mollem et eff;m. denotare] Joseph. évsió* iq v3» ayavüoiav dicit. Jio l. c. yyówwi» T& alró», waimrtQ iQQwpsvícraToy avóQav Ovra, 6 l&iog évikdÀs(, wal Tü CUvD4Jqa aDTu, ÜTóTt ig PWSivcV xa $$xo:, YlóSov, 5j 'AQpobírgv, 7 érsQóv vi Tot0Urov, tbibev. Joseph. S$ex Ts £bi0ou Ovéj4xTa , xai TaUT& (V. ToiaUTX) aic Uvwg avamAsa. Pausan. 9, 27, 5. av99&o crQariórz Oibo)g asi TÓ aUTÓ C)VDwj«« pir& VroUAcU xAsuaciag, ig roGoUTo mQoWya'ys Sus (an SUjaoU 1) TOv dy9quoy , wgrs GUV9yj«a Dibóvra aUrOy OisgyAQerar. — Senec. de con- stant. Sap. 1g. ,, Chaereae, Trib. mil, sermo non pro manu erat, languidus sono, et infracta voce suspectior, Huic Cajus signum petenti modo Veneris, modo Priapi dabat; aliter atque aliter exprobrans armato mollitiem. Haec ipse perlucidus, crepidatus, armillatus. Coegit itaque illum, uti ferro, ne saepius signum peteret. **
osculandam man. offrre| Manus osculari, servorum erat, v. Fabr. ad Dion. 59, 27. quem locum ad caput superius citavi- mus.
commotamque in obsc. modum] €mendationes Lips. ad Tac. 15, 2. gcammatamque h. e. ad formam literae Gamma insertis coms mixtisque digitis flexam , et proxime zz obscoenum nodum argu- tiores sunt; quam veriores,
cachinnum — edidit] Dio 59, 28. y&Xwg, ócAwig Tiww5g Voc ad toU tOovg &Qaw/Ojacyor mQocj So», moÀUg SEqwoUsTo. V. supra ad c. 22. lautus autem. ferebetur esse Jovis cachinnus, ut machinas ài. e. vectes, quibus ad movendum ingens simulacrum usi fuerant opi- fices, labefactaret. Postea dif/userint injuria reprehendit Exnest. postulans diffuzerent. v. notata ad Caes. 6.
Capitolium Capuae] v. ad Tiber. 40.
558 GoesTU E T oO SU E- ^
atriensis. Nec defuerunt, qui conjectarent, altero ostento periculum a custodibus domino. portendi; al- lero, caedem rursus insignem, qualis eodem die fa- cla quondam fuisset. Consulenti quoque de genitura sua, Sulla mathematicus, certzss?mam necem appro- pinquare, aifirmavit. Monuerunt et Fortunae An- üatinae, u£ a Cassio caveret, ^ Qua causa ille Cas- sium Longinum, Asiae tum Proconsulem, occiden- dum delegaverat, immemor, Chaeream Cassium no- minari. Pridie, quam periret, somniavit, consi- stere se iu coelo juxta solium Jovis, impulsumque ab eo dexiri pedis pollice, et in terras praecipitatum. Prodigiorum loco habita sunt etiam, quae forte illo ipso die paulo prius acciderant. Sacrificans resper-
Palatini atriensis] Intelligunt cellam , 613448 s servi atrien- sis Palatii. $ed quum Capitolium s. Jovis templum praecesserit, Palatinum atriensem Apollinem esse puto Palatinum, de cujus templo v. ad Aug. 29. Conjunxerat autem Caligula (v. c. 22.) Pa- latium Capitoliumque ita ut Apollinis teu lai Palatini Jovi Capitolino pro atrio esset, et ipse Deus ad custodes, de quibus proxime sermo, posset referri. Nihil tamen defnio in re, de qua in utramque patem potest disputari.
eodem die) Ydibus Martiis, quibus Gaesar occisus fuerat.
Fortunae dntiatinae] | Al. sortes, quod ex interpretatione Or- tum videtur, quum sortium crebrior apud Nostrum fiat mentio.
v. quae notavimus ad Tiber. 14. et 65. — — Erant autem duae T'or-
tunae Anti, oracula edentes, quas veridicas sorores dicit Martial. 5, 1, 5. cf. Bulenger. de sortibus (Thes. Graev. T. Y. p. 363.).
ut a Cassio caveret] | JDio 59, 29. 9somgómic» 0& T: T l'alo GAi-yoy ij«mQocSsv fysyóver, QuAATTSCSa: iácaioy. xai ó jatv S5 l'&ioy fi4caioy r0» róTt T; Acíag àQxovra, (de quo v. dicta supra ad c. 24.) ET£52 TÓ nyévos. a-0 ToU liacciou s«s(vou ToU Tü» Raísaga dmo- XTEÍVAyTOS six. VTo-TtUCag, jxeremÉj paro «UTÜv $ebejssvov. mQo- £Xeys $' ox aürG TÓ baukóvi0v ToUrOv Tí» Káccio» Tóv Xougéav. !AmoÀAGwióg TÉ Tig ÁvyUTTi0g OikO: TÓ CUjJ«D&y aUTd wQosims. xal cxipQ2sg $i& moUr ig vi» "F9 (Cassius) mooi4x2*4 Tas «UT fV Pwsivz c5 XjíQu, £9 5 TihivTAORV éuiÀÀs, xal avaAsSsíg, dg wal ae" CAbyov xcXacS40ó|ssvog , £399. -
Sacrificans] non Cajus ipse, sed is, qui phoenicopterum Cajo sacrificium immolabat, (v. c. 22.) nisi quis, Cajum sibi ipsi sacrificasse, censeat, JosspA. 19, 1. im sacrificio, a Cajo Au-
GC, A. fo I:G U L.A. 559
sus est phoenicopteri sanguine. Et pantomimns Mne- ster tragoediam saltavit, quam olim Neoptolemus iragoedus ludis, quibus rex Macedonum Philippus occisus est, egerat. Et quum in Laureolo mimo, in quo actor proripiens se ruina sanguinem vomit, plu- res secundarum certatim experimentum artis darent,
E
gusto Caesari per ludorum Palatinorum solemnitatem oblato, Asprenatis Senatoris, qui postea cum Cajo perii, togam cruore respersam, idque mortis signum huic fuisse, narrat.
tragoediam] ^ Joseph. l. c. éeouto mie Neaua sig&yu Kuygav, i» d aUrÓg «s SwtaiveTO , xal 3 Svyaár4o MyQoa. aij T& 7» TrXYW- Tü» voÀU, xai TO TQ] TrÓv CTravQwSévra (de quo vide not. proxi- mami) £xxsxvjévov, xai TÓ msg Tóv lFiuvégav. Carmen, quod Neoptolemus tragoedui (wQwrsUuv» 75 j4eyaAo(Quwviía wol v9 9055) pronunciavit, Persarum) interitum spectans, sed ad Philippi mor- tem postea applicatum , servavit Diodor. 16, 92. ubi v. AVesseupe Ceterum, quod Josephus addit: ój«oAoysira: 0$ xai 3v yj4fQay £xst- yw» 'ysvécSar, sv 4 Oüucvov ví» "Apivrou , Nlawsbóvav fucik£a, wrsivs: IIapcaviag, sig TV £vaígwy , sg TÓ Séargoy sigióyra, ld tem- porum rationi non convenire, ex ínitio regni Alexaudri M. com- putat Usserius Annal. ad À. 5668. p. 157. sequ., ubi efficit, circa diem 24. Septembris Philippum occisum fuisse, cum Caji mor- tem auctor noster cap. sequ. ad VIIII. Fel. Febr. referat.
in Laureolo mimo] Joseph. jijaog sig&'ysroi, w«9' Oy GCT&UQoUe rai ÀaQSsig *yspaáv. De incerto hujus mimi auctore, vel Q. Lu- tatio Catulo, vel Naevio, vel Laberio, argumentoque v. Rupert. ad haec Juvenalis 8, 187. , Laureolum velox etiam bene Lentulus egit, Judice me dignus vera. cruce,"* quae, in crucem aliquem in eo actum fuisse, fortasse servum Laureolum, vere Josephum nar» rare, Ostendunt. Diverse igitur Noster, actorem e rana h. e. lapsu (puto enim intercidisse e aute ruina Ob antecedens se) se proripientem sanguinem illum vomuisse narrat, quo scena ré- , pleta est, cum Joseph. rà oíua TÓ TsQi r0» CravQwÜévra &xktyu- j4évey dicat, nisi utrumque in eadem. fabula occurrit, ut siaiuit eüam Oudendorp. Namque paucis probabitur emendatio, quar Thom. Reinesius margini adscripsit: cereina, hac addita iuter- preiatione: ,,Cum cruci afBgeretur, habuit utriculos de pelle cervina sanguinis plenos; subduxit ille sese ita, ut utriculi illi afhxi clavis sanguinem fuderint. * Ceterum pro vorut vulgo legi- tur vomit, ut, quod nullum dat sensum, vel ineptum, sed ex quo vera fortasse eruenda lectio: vwonuerat.
plures secundarum] sc. partium. Scilicet post actam fabulam prodibant in scenam hypocritae, qui primos actórés iinitabautur,
560 C. $8 D EUE Oo HEICE
cruore scena abundavit. Parabatur et in noctem spe« ctaculum, quo argumenta inferorum per Aegyptios et Aethiopas explicarentur. [58] Nono Kalendas Fe- bruarias, hora quasi septima, cunctatus, an ad pran- dium surgeret, marcenle adhuc stomacho pridiani cibi onere, taudem suadentibus amicis egressus est. Quum in crypta, per quam transeundum erat, pueri nobiles ex Asia ad edendas in scena operas evocati praepararentur; ut eos inspiceret hortareturque, re- stitit. ' Ac, nisi princeps gregis algere se diceret, redire ac repraesentare spectaculum voluit. Duplex
t
eoque artificio spectatores oblectabant, uti h.l. experímentum ar- tis dabant, fictum v. artificiosum sanguinem , aij4x TEXV4TÓV, Cer- tatim evomentes, quum primarius actor ob fabulae argumentum id fecisset. Male Bremius eos fuisse dicit, qui "minoris mo- menti personas agerent (seelche Nebenrollen spielten) , quamquam aliis locis apta haec est interpretatio. Omnino de secundarum et zertiarum. parti«m. actoribus vide docte disserentem Bulenger. de "Theatro 3, c. 7.
an ad prandium surgeret] e theatro. Dio 59, 99. e*e5cavrsg ajriy ix ToU Stargou iZsA9óyvra — aTéATSyay. Auctore Josepho Asprenas eum monuit, ut lotus pransusque reverteretur, vix dií- ferente in ipso theatro Chaerea negotium , ém&j xai m egi 73V ávyATX4v wQav 205g rà Tijc Sj«fgac 7v.
in crypta — restitit] Dio: iZsASóvvx, iva ToDg vaibag 9sà- exTai, oU EM T$ *EAAa$og xai Tg leviag Tüy ayU SU'ySyOv, eTi T4 Ty Ujkyoy TOV tig &avTóy meTOiM|«8vOv agar, psTETÉJAW/aTO Qj Stv, àmiWTuyay, Ey OTsywmQ Tiyi &moÀafovTsc. Joseph. éwsi O8 &vrüg yv voU faciAsious T&g |4V sUJ&íag GoUg Asimti, wa2' àc 0j $cT(WsGAV Tüy OoUÀwv ci ÜepamsUoVTsig aUTOV, X&i TQortCav oi msoi TOV KAag- Qicy. TgéméTai 05 xarà OTsVwTÜV Jgtuxóra — aj4x wal meibag, oi jjsca» & Tijg 'Acíag, xaravo5cw», Toj«mig AaUTUV SKSLOSW "ysyc]ARVNE ixi Uuvoig j«vOTXQlwy & &mETÉÀEL, iyi0. 05 xaT "TUQQUXISJAOUG , Qi EV Toig 9s&TQoig 8GOL/TO.
hortareturque| sc. ut partes suas bene agerent, quo pertinet mox alloquenti pueros, ut recte interpretatur Ernest., ut saliem haud necessaria videatur, quam Oudend, protulit probavitque, ingeniosa tamen conjectura Nic. Hopsii: sorZireturque i. e. soxte disponeret, quam firmare studet.loco Neron. 21., ubi de tali citharoedorum sortitione sermo.
dc, nisi — diceret — voluit] Gr. ixaviASs dy, 8i ja sequ. lta
EXE T GU EA 561
dehinc fama est, Alii tradunt, alloquenti pueros a Xergo Chaeream cervicem gladio caesim graviter per- cussisse, praemissa voce, /7oc ape! dehinc Corne- lium Sabinum, àlterum e conjuratis '"Tribunum, ex adverso trajecisse pectus. Alii, Sabinum, summota per couscios Centuriones turba, signum more mili- tiae petisse, et, Cajo Jovem dante, Chaeream ex-
Caes. 58. ,, neque in Britanniam zransvexit, nisi — exploras set. €* Tac. À. 11, 24. ,, nec multo post — offerebantur communts liberi, nisí Narcissus amoveri eos jussisset. * Id. c. 57. ;, ni caedem Nar- cissus properavisset, verterat pernicies in accusatorem.'* Princeps gregis est magister puerorum $cenicorum , xogobibáguales , postea repraesentare oeétarudun i. q. statim, e vesugio exlhibere po* pulo.
cervicem — percussisse] — Josephus Chaeream narrat, cum signum petenti rursus obscoenum dedisset, primum vulnus im- pegisse, non letale tamen, ita ut sine voce Cajus prae dolore fugeret. Describit vulnus ita: jscoxyog ToU T& «ov xai TOU TQU* (ov Qespójssvoy rO Zipog Pmécys» y) wAslg weocwTiQw jwotiv. Sc- nec. de constant. sap. 19. ,, Chaerea primus inter conjuratos ma- num sustulit; ille cervicem znediíam uno ictu decidit; plurimum deinde undique publicas ac privatas injurias ulciscentium gladio- xum ingestum est,
Hoc age| quae formula in sacrificiis erat solemnis, curam animosque praesentium ad actum sacrum revocans. Refert eam ad disciplinam Pythagoricam et inde ad Numae instituta P/u- farch. Num. c. i4. ubi: jéyr vUv, Orav &Qxwv "0c OQVi0iV 5 $vceíaig 9iargipy , Bosius" "Ox ays.. exjuaivat 05 9 Quy4* Tovro LIICCM cvvemiOTei(Qovca xai WarawoGj4oUc« TOUG TQOgTU^yX XVOYT XG» et: Coriolan. c. 25. ubi: órav agyovreg 5 ísgsig vQ&TTwci Ti TV Ssimy, 6 xXQuE TQós:0: pitya&Ày Qm; Boàvy* "Om &-se Cuualver $ » Qu4' Tobro vQ&TT?, TwQogéysiv xsAsUovuca roig isgoig o x«l popb:v Povyov &palAss urrafÓ, pub Xxoria» àcxoÀiag. Pluribus illustrat eam Brisson. de formulis l. 1. p. xi. sequ. — — Chaerea ad Cajum tanquam ad victimam accedens ea utebatur, atque ita Galbam etiam ,,obtulisse ultro jugulum, et, uz Aoc agerent &€ ferirent, quando ita videretur, hortatum ** narrat Noster c. 24.
Cornel. Sabinum] | Joseph. evóvw $5 qxcajiswo; mQog Tig XA eyxbóvog TÓ mspiTTOV si; TO "QócOsv fero (Quy, wai Osbajusvog aUTO» TYioov4A:6 EXapivog, T4» 9iàvoixv OX mQoxarzQyac.ivog, v9e1 wr» Sévra &vl "yovv. moÀÀol 95 mwspuüTAvTsg (D &vÓg SwusAsicjkarog SkOTTOV cci; £isci. — meAsuraiay 08 "AugAac Ojooysira: Ux krayrwy mÀy- M» Exayay4y, 5 jMigioTodi aDróy axerbdig,
46
562 Cc. SUETONIJII
clamasse , Jfccipe iratum , respicientique maxillam iclu discidisse. —Jacentem, contractisque membris clamitantem se vivere, ceteri vulneribus triginta con- fecerunt. Nam signum erat omnium, Zepete. Qui- dam etiam per obscoena ferrum adegeruut. Ad pri- muu tumultum lect:carii cum asseribus in auxilium | accucurrerust: mox Germani corporis custodes: ac nonuullos ex percussoribus, quosdam etiam Senato- res innoxios, interemerunt. [59] Vixit annis undes
-ccipe iratum] | Kecepi emendationem Lipsii exc. ad Tac. A: 15, 2. probatam Gronov., Oudend., Ern., Wolfio, et plerisque, commotus tot et tantorum nominum auctoritate. Inhaeret tamen animus vulg. Z4cc/pe ratum, quod ab auguriis ductum docet Bris- son. l c. p. 121., ubi aves ratum auspicium facere dicebantur. Cajus quum Joe; dedisset b. e. Tonantem , Fulgurantem, Vin- dicem, Chaerea regessit: en ratum tübi omen, en praesentem numinis vindictam. S1 falsa, haud absurda tamen vulgata est lectio, eamque defendit etiam ZZalrher. Observ. p. 24. ex con- juncta cum nomine Jovis Ju/minis , ideoque ictus, cladis notione.
contractisque membris clamitantem] | Quid hoc sit, scire se negat Oudend., suadens izdicantem, quod esset frigidissimum. Jacens et contractis i. e. convulsis membris prae vulnerum do- lore, clamitabat, se vivere. Quod Josephum, eum non clami- tasse, testari dicit Ouaend., id huc non pertinet, quum de primo Chaereae ictu nulloque ad vulnus illud amicorum auxilio implo- vato ibi sermo sit.
cum asseribus) quibus lecticam imponere solebant;
German: — interemerunt] Longa Josephi est narratio de Ger« manorum furore. Ínteremtos ab iis tradit Asprenatem , INorba- num, Antejum cum paucis alis, totumque theatrum strictis gladus circumdatum, donec Aruntius, certo de Caji morte al- lato nuncio, gratiaque tumultum sedaret. Dio 59. 50. £vsi 98 70 9cQu(oQixüy £rxgarTéro. wal Oia9éíovrs; £vUvSavovro , vig 1 «iov £c(a£s», OvuaAégrog 'ÁciwTiMÓQ, av4p UTaTtUxGc, avpuacTü» 0» vi1)& TQÓTOy XUTOUG XCUXaCt), aysÀÜuy &g msQiQavég Ti xwpiov, wai $xBox4cac' Ei9s £y& aüTO» aàvtwTóvüy. waTaTÀa'yíyrsg "yàp EmaU- «avro ToU SogUpov. His verbis, serius narrat Josephus , populura t£umultuantem ílexi;sse Valerium, de quo v. etiam 7uc. 12, 1.
! xit annis undetriginta] Natus prid. Kai. Sept. a. U. 765. (v. c. 8.) periit VIII, Hal. Febrnar. a. 794. Vixit igitur annos 28 cum quinq:e fere mensibus, atque accuratius ita Eutrop. 7, T7. , interfectus in Palatio est anno aetatis suae XXVIIII.* NN. etiam
*,
CULIGULZA 563
triginta! imperavit triennio et decem mensibus, die- busque octo. Cadaver ejus clam in hortos Lamianos asportatum, et tumultuario rogo semiambustum, levi cespite obrutum est: postea per sorores ab exsilio xeversas erutum, et crematum, sepullumque. Satis constat, priusquam id fieret, hortorum custodes um- bris inquietatos: in ea quoque domo, in qua occu- buerit, nullam noctem sine aliquo terrore irans. aéctam, donec ipsa domus incendio consumta sit. Periit una et uxor Caesonia, giadio a Centurione con- fossa, et filia parieti illisa. [60] Conditionem tem- porum illorum etiam per haec existimare quivis pos- sit. Nam neque caede vulgata statim creditum est;
l.nonnulli XXVIIT., sed vulgata rectior; solet enim auctor nu- mero rotundo uti.
imperavit triennio — dieb. octo] calculo inito a morte Tiberii, quae incidit, auctore Suet. c. 75., in XVII. Kal. Apr. a. 79o. JDio 59, 50- Y'diog 4s» 03; raUcx 8» ers: TQiOL , Xi A4 CIV £yVÉm, Yjaée Qxig T£ üxTO) val 8(x001, *QàZag, TOig EQ'yOtg &UTOIG, Cog OUM yjV D&0gs Sja9:;, quem locum injuria sollicitat Casaub. ad n., oblitus, Dionem Tiberi mortem referre ad VII. Rial. Apr. — — Josephus 19, 2. numero rotundo: éíraQT0V sViauTÓV yspkovsUCag "Pwj«aio, Asimoyra -s0CAQeV joy». Aliorum numeros attulit l'abric. ad JDionis l. c.
in hortos Lamianos] De his, juxta Maecenatianos sitis, v. Nardini Rom. vet. 4, 2. et Borrichii ant. Urb. Rom. fac. c. 7. — Gens Lamia nobilitate et originis, quam ferebat, antiquitate erat illustris. v. Zorat. Od. 5, 17, 1.
ab exilio reversas] revocatas a Claudio. v. Dio 60, 4.
uxor Caesonia| Dio 59, 29. r4» Ts *yuvaia wai Tri» Suyaréoa s0S06 ?eQa£ay. Interemta est, auctore Joseph. 19, 2. a Julio Lupo; "Trib. mil., misso ad hoc negotium a Chaerea. Fusam nmarratio- nem ita claudit: xai 50s usv sON/Uywg TaUT9 T£ÀsUTA jmà coU Aojn- v0U , W&i £T aUTX TO SvyXTQuov.
Conditionem — existimare quivis possit] Terent. Heautont, 2, 8, 41. ,ea res dedit tum exist/mazdi copiam Cotidianae vitae consuetudinem ** et Hecyr. 1, 2, 88. ,, ad exemplum ambarum mo- res earum existimans." Ernest., qui h. l restituit aes/imare, bene edidit defenditque ,, existimari (i. c. judicari) a medicis ju* bet** 7ac. Hist. 4, 81.
neque caede v. st, creditum est] v. Joseph. 19, 1,
564 €. SUETONIYI CALIGULA. ;
fuitque suspicio, ab ipso Cajo famam caedis simmlas tam et emissam, ut eo pacto hominum erga se men- tes deprehenderet; neque conjurati cuiquam impe- rium desiinaverunt. Et Senatus in asserenda libere tate adeo consensit, ut Consules primo non in Curi- am, quia Julia vocabatur, sed in Capitolium convos. *"6rint; quidam vero, sententiae loco, abolendam Caesarüm memoriam, ac diruenda templa, censuee rint — Observatum autem notatumque est- inprimis, Caesares omnes, quibus Caji praenomen fuerit, ferro perisse, jam inde ab eo, qui Cinnanis temiporibus sit occisus.
in asserenda libertate] v. Claud. 1o.
quia Julia vocabatur] Manc Curiam, destructa Curia Hosti« lia, Caesari aedificandam suoque nomine appellandam demoenda- verat Senatus, (D/o 44, 5.) post Caesaris mortem aedificaverant 'lTriumviri (Id. 47, 19.) dedicaverat Augustus. (1d. 5t, 22.) Mox. dedi ex more Suetonii conpocarint et censuerint. Vulg. comvoca- rent et censuerunt , quod ab aliis. mutatum in censerent.
fuerit] Yta vecte reposuerunt Ern. et Oudend. ob sequens s; eccisus, unde patet, constructionem pendere a verbo notatum est, Nam alias auctor non minus bene dicere potuisset, quod habent plures, fuit, ex veritate historica, non ex sententie aliorum. Ca- jum autem Caesarem, Dictatoris patrem, sua morte periisse, docet locus Plinii, ad Caes. i. citatus, morboque etiam Cajum, Au- gusti ex Julia et Agrippa nepotem, quos citavimus ad Aug. 65. Idem monuit jam Torrent.
qui Cinn. temporibus sit occisus] cuma L. Julio fratre, hospitis Etrusci scelere proditus, ut narrat rc. de Orat. 8, $. cf. Appian. Civ. 1, 73. Factum a, U. 667.
e *
t
IBINDING
LL
; Caius j ed. by Baumgarten-Crusius.
S Tren uillus
Suetoniu
59449B
Opera L.
Vol.
JUN 3 0 19b4
University of Toronto Library
ue —MÀÀ
DO NOT REMOVE THE CARD FROM THIS POCKET
Acme Library Card Pocket LOWE-MARTIN CO. LIMITED
jojasebed
itn ^ T 5 : Artus 4 seedob tera e inr eerie E nana besteht
verre : Ares du evo cte A^ adea Ae Amati qa Leia rd - ; r