^'' JAN 221929 TUY'! # * • ;* » * ^ ^l^ ■^ PAVLI lO VII COMENSIS MEDICX De Romanis Pifcibus libel/ lus ad Ludouicum Bot: bonium Cardinalem ampliffimum. IN OFFICINA FROBENIANA ANNO M. D. XXXI 'l^ f AVLI lOVIi NO^ » VOCOAIENSIS MEDICI DB Romanfs pifcibus libelfus adLu douicum Borbonium Car/ dinalem ampIifTimum» VADES Reucrendifn mc ac Illuftriflime doml ne, qut ecia lure optimo compellere potes , ut e^l literis trada,quae dc Ro^ _J! manis pifcib*? erudite at que fiibtiliter fuere difputata^quum te, dC 1 o A N N E M Lotharingum prxcIariffiV ini ingenij Cardinale c l e m E N s Pon/ tifex familiari couiuio^ueluti animum re> miffurus, hilariter excepiflet. Res efl: co/ gnitu tra(Satu(|i diffictlis,cum propter in> ftnitamfere naturatpifcium uarietaterri, qua^ meS^pIerofcpalios admodu curio^ fos hacflenus irrtto labore fatigauit : tum propter incredibilem fcriptoru difcrepaa tiam^qut ex multiplici linguarum uarieta teperpetuas huiufmbdi fliudijs tenebras bffuderunt* Quibus de caufis neceffe efi-, ucanimus rei difficultatepermotustotu hoc munus^quod maionbus docfirincTjCx AA z 3(^10/ 4 EPISTOLA a(Siorts4' iudicrj neruis effet extendendS, haud rnediocruer reformidet ♦ Sed ea eft dignitaSjamplitudoc^ imdCmota fuaui/ tas cum fingulari optimaru litcrarum cu/ piditatecoiundajUt honoris mei uel glo/ riol^, fiqua ingenuis ftudijs parta eftjia/ dura planefacere,quam hdneftiflimp de fyderio tuo penitus deefTe malim ♦ Veru tu poftea iudicaueris^an ego qui rem tani difficihs argumenti Ssf maiorem omnino ingenrj facultatem poftulantis fufcepi,irn pudetiac culpa uacauerimjquum eiusno/ minis ueniam iam deprecer, ut officiofus 8C perhumanus apparea.Proinde hunc li/ bellum ab acrionbus ceforibus minus fe/ uere iudicari uelim » quando eum feftiua quadam hilaritate ueluti ludibudus, dum multi per hasc Saturnalia^alex, caeterisc^ uoluptatibus uacarent, antiquis meis ea/ rum rerum obferuationibus memoria rc/ petitiSjexcogitauerimjS^aliqua ex parte perfecerim ♦ Eritcp hic male feriati homi/ nis ingenuus Iabor,fortaffe prgludium iu fti,abloIutic^ operis,fi qui literis ac indu/ ftria polIent,^pofita oculis^a: a me quafi per tranfennam comonftrata, accuratius contcnv CAPVT PRIMVM % contcmpIari,ac uberioribus intcrprctatio nibus illuftrare uoluerint . Ego certc hono mo do coclufi maris, ac fluminu pifces, uerS etiam ipfas beluas toto oceano fugientes perfecutus eft ♦ [taqj noftrorum litora fi/ nibus non abfcedam.atcp ij tantu pifces,c quibus Romg generofa paratur obfonia, € Tyrrhcno mari,fluuris,ac lacubus Italig citabutun Necp miru curiofis cffe debue rit, (i qu^ ucteres prodidere,noftrae tem/ peftatis pifcationi , omni ex partc, mini/ me cofenferint*Nam,etfi eafdem femper animantium fpecies pcrpetuo natura^or dine terra maric^ fuilTe, nequaqua iit du/ bitandum,multa tame uartjs de caMfiis ua riata,atque immutata uidentur» Infani fi/ quidem principes quibus opes ludibrio erant, iicut faominum , ita d^ pifcium co/ lonias al/quando dcduxerc, utluxuria in promptu haberet, quae pauloante fruftra cocupiiletjSC nouos inde incolas ipfa lito ramira/ PRIMVM ^ ramirarcmur.ScarSenim illum pra^nobi lem m Grxcia pifcem,que Ennius poeta, ob excelleriam, louis cerebru uocitabac, Optatus Tiberij Caefaris libertuSjUC ante cum LucuIIus cerafum, Campanis litori/ bus importauit, cuius fobole uel penitus interijfle^ueljUt credi par eft, longo patrij maris defiderio abdudu, in Grasciam re/ «neaffe putamus* Acipenfer quo<^ ille re i gum mefis ufurpatus3& couerfa in capuc fquammara ferie infignis , eade ratione, quod fortaffe fuerit inquilinus,hac ^tate proculdubio euanuit. Peregrinatur enim fua fponte pifcesjfsepiusc^ natalibus locis demigrat,tajdiocp Iitora,ueI ab innata la/ fciuia,ad qugredas nouas fedes g immen fa pelagi fpacia deferu tunNouos etia pi^ fces retibus exceptos pifcatores admirati funt, quos de extremis maris receifibus, imis que profundi gurgitibus prouenire, uel per Gaditanas fauces in mare noftra a uaftiffimo oceano irrapere credendum cft , ficuti etiam certis annorum curricu^' lis inufitatigeneris aues e diuerfa terra^' rumregione in Italiamaduolairctradun tUTtMuiica quoque pifcatorias artis inftru AA 4 mcnta 3 CAPVT meta dcfecercquu eius prsc cepta aut pcr manus tradf,aut Ifterara memonae inter/ cidentibus ueterum hbris,demandarine/ quiuerint, dC cotra, nou^ fraudes, alia^^ infid/ae a recentioribus fint excogitata?» quae res non mediocrem ad dinofcendos pifces difficultate artulifTe uidetur : ita ut cxiitimare liceat quofdam pifces,uno ar/ gumento quod nufquam appareant, uita re retia,atcp aftu noftrorum artes ludifica ri, aliquos uero frequentius , quam anti/ quis euenerit,capi,dequoru nommenuc maxime dubitemus. Coftat nonnuHos pi fces,alias in nullo cenfu,quod mire prin/ cipum guIafpIacuiflTent, fummam peralt quod tempus publica quada aftentatione claritatem obtinuifle, qui poftmodS ex^ Cinda cum his regibus raritatis opinione, quum omnes fapore ipfuma^quali acli/ bero totius populi iudiciometirentur,ui/ lifllmo demu pretio uenieruntuti modo Merluccia? plebeio admodu piCci Hadria nus Potifex (icuti in adminiftrada repub. hebetis ingenif, uel deprauati iudicfj, ita inefculentis infulfifl^imi guftus,fupra me diocre prctium, ridece coto foro pifcario, iam PRIMVJ^ 9 iam fecerat.Nec miru efTe debet, quii di/ werfum altj atc^ alij palatu habeat, numc/ roflorac^ obfonia man* petantur,^ terra, fiqufde non modo uolucresjcetera^c^ fyl uarum animantes foecudifflma maria gi gnunt> fed ex pifcibus etiam inftrumeta» (tupenda uarietate,qux homines imiten/ cur,in fabriles ufus abunde pra^beant, ni/ hilc^ animo concipi uel oculis uideri pof/ (it,intrahoc corlum, quo nos intcgimur, quod ipfe Neptunur pater in opuientiffi^' mis profundi regnis non habeat 3l beni/ gne largiatur* Scd SC maior pifciu copia, maior(^ uarietas, quam nunc confpiccre contingat 5 antiquitus Rom^ uifebatur, quum in fummo luxus faftigio percgrini pifces aremotiifimis Iont],Sicu!icp iitori/ bus peteretunob idcp cxpeciitifrimi myo/ parones eirent mftituti, quorum remigio quicquid Brunduft], MeflTanae.Tarentic^ cxcelleret, Romanis culinis protinus in/ ferreturjcoscp tum maxfme fapidos pi/ fces aeftimarent,quos &C maximo pifcan^ tium Iabore,&: fummis fumptibus quaffi Miffent» Sed hoccerte pari5 fuerit loni] in^ colas pcrforatis incluibs icaueis captiuos AA 5 trahercr fo CAPVT trahere, adtiicentibus^ remis ac uelis lon ginqua uerrere maria,ut magnaj Gra^ciac obfonia no recemia modo, ucrum adhuc fpirantia Romanilurcones abfumerent: quu in quibufda Ca;faribus ea quoc^ pru rietltis gula; petulantia fuerit,uc iti mariti mis regiom'bus faftidirec , quos poftea in tnontanisjocisc^ mediterraneis quum eP fentjueluti fordefcente uenatione,per di/ fpofItosequos&: quidemulta timetiunt feruorum diligentia adduci curaret » Ad^ inuentac quoq? fuere pifcinaeaquas ad ma re,infano quide fumptu extruebant,ut fac uientium aliquado uentora rabies dC hac quoc^hominix induftria uinceretur,nec caftigari iuxuria poftet , etiaft Aeolus ac/ queNeptunus, cajterac^ponti numina, infenfa ac infefta epulantibus efTe uoluif/ fent Jtac^ nullo anni cempore, nullisc^ ia locis, etiam a mari procul remotis, egre/ gij Romanis menfis pifces defuere. Siqui dem ftudiS eius rei,curamc^ illamjinuete racigencis mores excoluerant,quado nul la uel frigidulo , ut poetice dicam , digna equitc coena ceferetur, quac marinis dapi bus car uifTec * Nos uero contra, nifi lege coacfU tozSi piTcibus uefcimur, qua cettis dfe/ bus uolucre auc quadrupede entaflTe^pia/ culum tit ♦ Ita ut,fi animi religione foluc/ rentur, nunqua profedlo pifces ipfos, fed capum,perdice, ganeonesjpro mulis,au/ ratis, ac lupis fedlaturos appareat ^ atque hos tatum fortafTe,quum gula cotidianis expletaferculis noua iiibi ad inuitandam famem diuerticula quaefiuerit . Tatum<^ abefl, ut pifces cupidius afFe fugam in al/ tum multo gemitu moIientem,quieto,ua dofocp in litore defl:ituiflenc ♦ Ergo perpe cuis ueluti circumuallatus aggeribus crc/ bro,muIfoc^ reflatu indignabudus dC ex^ pirans circOfufis populis prapda? at^ (pe/ cfiaculo fuit,membratimcp fecuribus cae/ fus dC fubditus prglis in lucernarum ufus liquorem pra^buit^tanta erat belluacuaftl tasjtantac^ eius dorfi altitudo^ut facile u/ crincp pariter equitantibus mutuum afpe cSum eriperet ♦ Fuere miraculo ingencia ofl[a in cemplorum ueftibulis fufpenfa, dC in his pra^fercim oculorum recepcacula, qua: orbem pra^grandis doltj acquabanr» Sed ea res mox in prodigium uerfa eftoCi'^ cuci triftt admodum euentu ftatim appa/ ruitrquum cnim acftiui foles fozda putre/ fcentis bellua? uifcera feruoribus excitaca fanie corrupiflTenCjquaguam aggefta ma^ ceria cecerrimi odoris faftidio cremaret, breui cameadeo foscido, noxioc^ uapore rcgionem 14» CAfVf regtoticm fuapte natura pciililencem inf<^ cic>ut ea f naudid fpecflaculi uolupcas mul tis incpfara funeribus eo autumno confti cent * Non mulcis quoque ance annis alia «lufdem genercs bellua rion longe ab Ar/ nifluminis ofliio, faeuiente aufl:ri flatibus tempefl;ace,uadis i!lifa efl:, qua morbo ac fenio mulcac^ agicatione confecSam fimi>' lisaccotari! cocurfus diflecuic>excra(f}iscf| ad fpecSacuIum coftis, ipin^c^ Sphondy lis,concinuo concremauir, ne graui eo ha Iituraer adfedus infalubrior redderetur* Capidolium a Plinio Orcam uocatu eflfe crediderim, qua fpedance populo Roma no Claudius Caefar Oflrienfi in portu lon go plagarum ordine coclufam, ueluti ma ximo iti ctrco, uel ipfa Naumachia, Pra?/ toriana clafle inuedus^circumfufofjf mili te, expugnauitatcp confecit, nec minore quidefpedaculi gloria, quam antea fer/ pencem ad Bagradam Atf ilius Regulus admocis cafi:ris &rdirecSis catapultis atq^ baliftis opprefferirOrcas cu Bal^nis con tinenrer bella gerat dC toto oeeano cruen tifl:iniis inter fe pr^Itjsdimicant, utr^cp Gaditanu fretS aliquando ingrediuncur. Eft SEtVNDVM ii Eft 8iC in oceano Getartj generis Rota>quS uidit Lufitana claffls , dum extremS Ac/ thiopix promontorium fuperaret: gemi/ nas dorfo rotas geftare uidebatur, ad ea/ rumfimilitudinemquacfrumetanasmo/ lasimpellente uento editioribus in locis circunducunc « Extimuere tantas belluas cogreiTum periti nautae,qui modo ignotl maris immenfos fludus, certa^ pericula contempferant, fatiusc^ uifum conuerfis uelis fugam capere^cp expediare belluam terribili fragore uafta fpumofac^ maria profcindetem, dC fuperbo fremitu ueluti confpedis hoftibus prgliu cientemNe^ eamterruere excuflTa nauibus tormenta, quorum boatibus ea maria refonabar,fu/ gieiQsqf proculdubio immanis bellua ua ftis ma?andris adnatando fuiiTet confecu/ ta, uentis, ac uelis celeritate cedentibus, nid mirabundafubftitifTet. quippe quac perpetuam intedentibus fugam, fatis glo rioia infecSatione uidoria expreffiire ui/ dereturXofpicitur dC Phyfiter pifcis ex/ tra columnas hercuIeas,FIatorab Lati/ nis appellatus, qui frequentireHatu prae/ ^ltas undaseuomere folecita utprocul naui/ I^ C A P V T tiauf giorum uela ob fpuniantis aqua? can dorem appareant E^ bellua^fuperiorebi ennfo quibufdam Ca^farianis c Br/tania in Hifpaniam traijcientibus magnum ter rorem incuflferea quum GallorS nauigia ea uelorum fpetie e longinquo repra^fen^ taflent, qui tum ardete be!Io,ea maria in/ feftis claflTibus obfidebantSed iam ocea/ no fuas beluas relinquamus^quum fcrcu^ la menfarum potius, quam naturae maris tam multa miracula fimus narraturi* DE BOVE BELLVA ET CA NrCVLA CAPVT III SEd antequam ad eos pifces,qui coui/ uijs inferuntur, propofito ordine ue^ niamus, Bos ille ingentis , laticp corporis natantium hominum deuorator,minimc erit pra^tereiidus Js admirabili calliditate in mari hofl:ro graflfatur , portusc^ dC ex/ culta acdifictjs iitora fa?pius frequetat, in^ de occultus dC quafi torpens fimulata fe/ gnitia natates adoritur. Bendinellus Sau/ lus Cardinalis fajpius referre folebat , fc admodum adolefcente cum alijs eius aeta tis fodalibus natandi fl:udio, non longea portu in mare alcius prouedum,in huiuP modi T E R T I V M 17 lnodi be!Iiia incidilTe, quae fedato ac: ma/ xime tranquillo m mari quieta dCimmo/ bilis diftmde, atque perfpicue utfebatur, cuius afpecflu adeo expaueric , ut timore prsepediete ab folita natandi peritia pene deftitutus, argre fe receperit» Aethiopem uerog peregregius erat urinator,qui(^ ipfts adolefcetibus corporaeorum acanf mos maris periculis paulatim infuefacien do,natandi arte tradebatjfubfidenti in iti^ fidrjs bellug obuiu celeri natatu prodijffe, fiue ut pauetium mentes^eius monftri in^* curfu cofternataSjdefpecfJo periculo con/ firmaret, uel ut ipfe ad referendum mira/ culumjbelluat effigie propius intuererur. Scd belluam prapdae intentam illum teme re adnatanie immani exceptij hiatu con/ feftim deuora(ie, necp alia infeliciter per/ euntis Aethiopis acdita figna, pra:ter fpu mam cruenta, agitato in mari ebulliente, ita ut prius muldplici fi<:peracuta dentiil ferie cofiXus,quam deuoratus effe crede/ retur. Oppianus homicidam bouem ele/ gantiffime defcripfit,cuius fentctia a Lip po pulchernmis uerfibus Latine tralata eft,quumcae:teri autoresde hoc nuHam BB fcrc fS CAPVT fere metfoncm fectffent* Eft &infefta na tatfbus ipfa Canicula,qua^ mortiferis pcy Cius dentibusmordicus homines dilace/ rat^quam deuoretjquum capitefantufaf/ ua caftigatum habeat uentrem QC in ptdt^^ longam ac tenuem exeat caudam : cuius aftus>naturamc^ multo fimul metu,mul^ tac^ audaciamemorabile^fireferre cona rer,infuffiflime £acere,qua Phnius incom parabiti ekg^ia breuk:vteq? , urmiri eiui ingentj mosfuit,fuoIoGoeaexpreflen'r. DE STVRJONE CAPVT IIII EXomnibus pifcibus, g rautioribu& apponunt ur menfis, nullus eft toto mari, ue! amnibus ipfo Scurione proce/" rior atque fapidior» Siquidem ubique ter rarum dC maximum pretium dd fummam dignitatehac aetatefemper obtinoit.Ma'' ria hunc gignunt , fed eum .flumina maxi menobilitant,pinguefcic enim dulciun^ aquarum hauftujfubagreftemcpiBum fa/ porem exuit, qui priealto in mari cancipi tun Magnos amnes perquam hbenter fci bic , propterea in Nilo, Tanai, dC Danu/^ faio, Padot^fluminibus maxime reperi/ fiir.Caput eius roftratu eft,&: ad effigieni quadratae 1 quadrat^ pyramfdis protenfum ♦ Os illi eft (ine maxilliSjfinedentibus, diuerfum penitus ab reliquoru pifcium forma, idc^ fub mento in ipfa prope iuguli parte ad ti inilitudinem fiftulaj harundineas rotun/ dumjfemper^ patensj& chartilagineum S^fumme cadidum,cuius hiatu in proce/ rioribus hafta brachi) craffitudine haud facile impleret* C^terum totijcaput du/ ra potius ydCcalloh chartilaginc, quani certis offibus conftatjquod ex lento quo/ dam 5 dC pr^pingui mucore concretum efle uidetur*Naribus autem omnino qug illi pertenues funt fupra roftrum,refrige rantur, cumbranchijs omnino latiscare/ ant, dC R quam hauriendo recipit aquam, illam eode prono ore ftatim regerit. To/' (oautemdorfo crafliores qua^dam fqua/ m^offeaduritiecerto numero, ordinec^ diftincfiaejintercurrente fpin^ acie adele/ gantiam eminent, uti in magnificentiori/ bus ualuis hodie uidemus^quas ferrei at/ que inaurati claui certa ferie confixi de/ centiffime figurant^cafterae corporis par/ tes cuticulari SC fcabro admodum operi/ mentopotius^perpetuis fquamis inte/ BB z guntui: to C A P V T guntUTjidf adfubuiridis atridp coloris fpeciem. Quo nomine autem ab antiquis Sturio fuerit appellatus, baud facile diuu nauerim, quando grautdimi noftrar tem>' peftatis fcriptores uarijs fentctrjs inter fe diftentiat, quae quidem magno etiam in/ teruallo a uentatc difcrepant* Et has qut^ dem fententias uanis innixas conieduris aliquato facilius ent confucarejquam qe/ rum,certumc|; nom^celebratiftimi pifcis in medium afferre.Satis tamen fueriCjCU/ riofos de ahenis erronbus admonuiffe>ut aliud ipfi actommodatius ac melius inue ftigent, fi nos fortaife mmus propriu no/ ttien inueniile uidebimurRaphael Vola terranus, qui faboriofiilimum cundis dc rebus uolume codidtt, arbitratus eft eucti hodie Sturionem elfe , qui apud Grarcos Labrax,apud Latinos uero Lupus fuerit, cuius opinione plericp Romanae Acade/ miaj proceres d<. af)tc aiios Thomas Phae drus dC Portius Camillus omnibus conui uijs probaueruntjhis maxime addudi ar/ gumetis,quodLupus Tyberinus longe omniii piictu apud Romanos cilet lauda tiinmusjd^is maximequicloacas urbis intraret QV ARTVM tr inrraret, atque inter duos pontes capef e^* tur, qua una modo conditione Stunones omnium ludicio fummafapons comen" dationem accfpiat, ficuti eos Horatius dC Iuuenalis»!tem(^ M. Varro dC Plinius dC Macrobius celebrarintrreferre etia ad pri fcinominis coiecSuram, Sturiones hodic a noftris pifcatoribus Lupos appeIIari,fo lerec^eos captoeopifce,quum retiatra^ hunt,cIariore uoce prse fa?ticia,Iupi nomc ingeminare» Qu^ coiedura? multis raiio nibus mihi admodum friuolaf uidcntur, quum id genus argumenti apud Dialcdi cos fallacilTimu fit,Iupi Tybcrini funt de/ licatinimijfed Siurioes Tyberini funt de^ licatilTimi , igitur Sturiones funt lupi . Irt hoc enim noa coparatur totum luporum genus,cum alrjs pifcibusjfed eorij, quiin Tyberi capiutur, ab his qui in alto degat mari,differentia exprimif.Ridiculu enim cffer etiam apud mcdiocriter intelligetes parafitos,Lacciam,Sp!go!am,atcp Lam/ pecra in Tyberi parirer capros , qui moac Latine nominabQtur,uno prelato Sturia ne in fecundis dignitatis gradibus coHo/ care,quum Sturio non femper fit gratilTl BB 5 mus 11 CAPVT ' nias,utpotc qui m medifs tantum folftittj feruoribus laudetur^Pogius doflioris Po grj fllfus m fenecflute non tnodo eruditus, fed ufcp ad iracundfam in coditura fercu'' lorum morofus , &:uehemens parafitus, quQ Sturione apud antiquos Lupa fuiP fe &C ipfe crederetjin pontificifs quas ma/ xime fe(fiabatur,coenis,dicere folebat^ue teresinfulfum habuifle palatu, quod tan/ topere Lupu celebraflent: eum enim car> nes habere cum praeduras,tum multa glu tinoiioris fucci exuberatia infuaueis^qug prius appetetes fatient 5C expleantjquam deledent^Propterea no domini,fed iami/ liaj potius menfis apponedum effe cenfe/ bat,uno tantum excepto capifccuius eW xidC leucophago conditi, latebras 8^ re/ ceflus omnes ipfe furcula fimul ac digitis auidiiTime fcrutabatur^Sed ne in refellen dis eorum argumentis nimium immorc/ mur, dfcamus Lupum alium efle pifcem a SturionCjSpigoIa uulgari nomine nun^' cupatumjquo probato, Sturionem illis (i ne nomine relinquemus ♦ Spigola hodie 3pud Romanos eft , qui in Venetia Va/ ' roIIus,Lupacius in Liguria, in Hetruria Araneus Arancus, & Lupus m Hifpania uocitat* Romartus inter Tybennos captus potes. omniu confenfu palmam obtmet:conftat enim ptfcatotum teftimonio,qui pluris U Ium,quam in alto captu mar i,iautorij ob/ fonatoribus uenduntJs admodum uorax fubire clo^acas folet 5C mediac cryptas in/ trare Suburrap,ut ait luuenalis, circa fter>' quilinia,fi ficio d/Iarari poteft , in Spigola autem (It repandum S>C Iatum,uti femper in ipfts ui demus OJVTARTVM %$ demustfoleant^ ad elegatiam obfo.nato/: res malo Arancio laxatas illas hiat/s oris tTiaxilIas adimplere» Ne(^ illud obftiterit, qiiod dicere folebat Amiterninus perti< nax grammaticus, qui perpetuas cum fyl labfs Uzes excrcutt : Horatium fcil/cet du xiffe proceros odiffc Lupos, ut fignifica^ m parucs maioribus effe praeftantiores, quod xd;jimuffim Sturionibus ipfis con/ gruere uideatur, quando Lurcones 6C di ligeriiflmi quiqj Cjaneonum paruo^ Stu/ rioncs, quos Porcelletas appellenc>rcpu/ diasis maioribus confedentur Pkirimum enisn a poetx fcnfibus bonus ille gramati cusaberrabat* Nam Horatius proceros Lupos cumTeipfisminonbus nocompa rauit/ed cum mulis trilibribus:ficuti paii lopoft apcrtiffime declarat, dicens maio^ rem a natura modum Lupis eife datum» qui Mulis parum crefcentibus (it denegi^ tus* uerum is tum egregie dC magno qui/ dem cumiocojquum fuperbe cootendc/ ret,a nobis coarguebatur. interrogacibus cnim quem nam antiquicus pifcem fuiffc Spfgolam putaret,qua adeo libenter ipfc cdere foleret^G Lupus Sturio effc dicerc/ BB 5 wr €« CAP7T tUTj reifpodebat illam cfle SquiIIatti,ridOT , :€i9 quidem crrore,ut in proprio capite de Squilla quum de luuenalis uerfibus age/* tur, difFufenarrabimus» Sed id me pluri/ , mum mouet, quod Spigola hodie in Hi/ fpania Lupus appelletur , quae una terra/ rumLatinamlinguamagnaex parte iti/ corrupta conferuauit,ipficp Ligures pro/ scimam Latino cius pifcis nome pronun . cicntCafterum adtoHendamhuius qux/ ftionis ambiguitatem, Ariftotelis fenten/ tiaadduccmusuitcnimLupu cfle fqua/ migcra S^ quatcrnis pinnis innatare.quae difFerentiae ipfum Sturionem excludere uidenturjquum non fquamis^fed cute po tiusafpera contcgatur, nec quatcrnis pin tiis adnatandi ufum infi:ruatun Pra?terea Galenus in tertio de AIimentis,Lupum ait fubtiliorcm generarc fanguinem , 8C proptcrca cum perdicis carnibus quada fimilitudine conuenire , quod nemo fa/ ntis Medicus Sturioni attribuere aude/ bit, quum craflxim potius humore adge/ ncrec,5^ ualde lentum, quod uifcofum di cunt,ipfiscp aptius adultac uitulae carni/ &US;quam perdicij Icuiirimis pulpis a^qul perctur pcrttur* Comcfius quocp Cclfus ad cor/ ^roborandam Galcni authoritatcmXupS 8^ Mutii intcr pifccs leuioris efle alimen/ ti apertiffime dicit, quod &: noftra quocp cxperientia cotidie comprobatur . Porrd ipfe diuus Ambroflfus in Hexahemero,tc neritudinem in Lupo miriiBce laudatjficu ti Plinius in code molWciem cxtollit, qudf nec Sturionis prartcner^ fintcarnes , dC Luporum longe tenerrimsc confenfu o/ mnium habeantur . Putauerc etiam Ph> nium quum Luposa candore janariim la natosdidos alTeratjde Scurione intellige'' ' re uoIuifTcjquod Sturfonum carnes pluri mum albicare uideantur,quafi lupi uel ar getearti fquamaru cadore uel fummo il/ !o lacfieara carniii albore^c^teros omneis pifces no fuperet Jllud quocp Martialis, Luneus eugmei Lupus excipit oru Timduiy Eorum opinionem aperte redarguit, quoniamTimauusflumenin finibus A^' quileienfiujcuius oftia celebrata a Virgi'' hojhodie magna ex parte extenuata, obli matac^ funt,Sturiones no habet,g tamen Varollis 8C Troc^is abudat.Quod fi dica iur Martiale pro Timauo Medoacu, quJ hodie ai C APVT hodie PatamnorOf Brenta efl:,accipere uo luj(re,eadem ratione refpodemiis, quum Breca manifefte,aut nullos, aut certe pait cfilimosj&f qutde mmutulos Stunones feratrita ut Marciahs celebraturus Stuno nem, mfulfe admodum ad Timauum re/ currifle uideatur, quum in propinquo Pa dum haberet,&: fua magnitudine infigne & multa Sturionum copia longe clariiH/ mum» Ad certiorcm quocp opinionis no ftraf fidem pertinere uidetur,id quod a pi fcatoribus non finemiraculo de Spigolis hodie recitatur : quos ut hamo hacferinc, ftatim dtfcurrere magno nixu, dilatare(^ uulnera referunt,ut hamorum infidia? ex^ carnificato fponcegutturc excidant, atcp co modo in hbertate fe uedicare, id quod diftinde Plinius ipfe Ariftotele fecucui commemoracExaduerfo autem conftat, Scuriones folis retibus capi, nunquam ue ro hamis,praefertim (i cubito maiores fue rintreosc^ pifcatores refertmt, magno imi petu plagarum fa?pe maculasdilacare 8C abrumpere confueuiflre, propcereac^ acci dere,uc hamis non capiancurjquonia Stu riones lambendo, fugedoc^ pocius quam uorando uorando, faepto ad efcam corripiendam ore ipfo finc controuerfia alantur. Ga?te/ rum id me plurimu admonet, ut Lupunt Sturionem efTe non polTe cerciffime cre/ dara>quoniam & Lupiomniu fermefcri/ ptorum te{iimon!o,&: Spigol^ hodie^ha morum hneas dcntibus ferratis abroderc foleant,quod Sturiones ipfos, quum den tibus manifefte careant,efficerc poffe ne/ n-io fanus affirmauerit-Extat quocp apud Columellam didum illud Phiiippi admo dum luxuriofum> qui apud hofpite Caffi noinoppidoLupum fibi in coena appo/ fitum guftabundus expuit^addes peream tnquit^nifi pifcem putaui, quafi uellet in/ nuere folos Tyberinos Lupos pifcis no/ mine dignos elfe , ca^teros autem Lupos inter quifquiliaspotius^quam inter pi^ fces elfe reponendos , ex quo ego plane cotjcio illum Lupum Sturionem efle mi/ nimepotuilfe^quado eius tracSus amnes, qui funt in Caflinare agro , dC in Arpina^ tium finibus,Sturiones non ferant. Quis nam autem fueritilleLupus M*Philfppi palato ingratus,docebimus,qua de Tro/ dis dget« Secunda opinio de nomine Stu nonis f' ftolis fuper ea re confcriptis diuulgauity indocSos appellans non fine uerboru con tumelia , qui fecus ac ipfe crederet , de ui eius uocabuli fcntire uoIuiffent:fed tantS abeft, ut ucrum nomen inuenerit , ut ipfe dum altos infcittae bonarum literarum ar guere contendft, in alium aliquanto gra/. uiorem errorem pueriliter fit lapfus.Scrt/ bit em'm Sturionem nullo modo Lupum effe,quoniam Lupus fine controuerfia^is hodie fitpifcis,qui abomnibus Lucius appellatur^quoniam lycos Graece,Lupus {it, qui poftmoda imiiiutata litera in Lu/ cium,deprauatibus Latinis abierir^expri/ mitc^ Philelphus effigtem illius Luci j ob/ longi pikisj extenti capit/s 5^ oris maxi/ me denticulati,qui furuas per trafuerfum fafciashabet,dorfum item atrum SC uen/ trcm trem admodum candidu» quic^ amnibua ac lacubus totius Italia; maxime (it famt/ Iiatis , quafi pr^properus fenex non ani> maducrterft Lupum quadrupedem lycuf, pifcem uero Labraca,a fuis (Srapcis appel lari ♦ Sed per deos immortales, quae nam infania fuerit,Lupos tantopere abomnt/ bus authoribus commedatos, dicere eoP dem efTcqui uufgo Lucfj uocitenturjqua Lucfj plebeia potius inter obfonia cenfe/ antur, quam Romae nobilium ufurpetur mennsita ut nuquamjnifi in fumma ma/ rinoru penuria,ficut aliquando accidit pi fcatione tepeftatibus fublata, in menfam u€niant>&: id tum etiam ad honeflandani potius patina, ut diciit, quam ad couiuas eo edulio conciliandos . Dicebat Pogius Lucio, etia ex Cimino lacu 8C ei quidem pra?pingui,nullam un^ ineffe gratia>nii1 quu folus in maxima conuiuarum inedia prandtjs apponeret.miror quocp tanrac le dionis homine apud Aufoniu ea carmi/ na minimeleditaflre^quibus Lucius igno' bilis pifcisaliusa Lupoapud Belgas 8C Britannos frcquens nominatur,ucpro/ pno capite de Lucio mox diccmus.Nec^ miruoi $t CAPVt mitS cflfc debct, fi Lucms apud antiquo* * ' parum cclcbratus efle ufdcatur,quii pau/ cos preter unum Aufoniumsauthores cu riofus ctiam ledor Cit inuenturus> qui de tacuum& fluuioru pifcibus feecrint mert '■' q> quu minorem quam in Delphinis uideamus , cum afpedu ipfo, tum natatu lafciuiam pr^ fe ferant^etiam fiftulam habeant, uti in Delphinis coziipi citur^quanquam diuerfomodo anatura (it indita , nam Delphini per fuam expi/ rant&T refrigeranturfiftulam,ea autem pro ore Sturiones utuntur, quum uti fu/ pra diximuS) S^ per nares dC paruas bran chias aerem pro uitalibus refrigeradis at/ crahant:nouitium'que hoc Sturionis no/ men antiquo Torfiohis uocabulo plunV mum alludere, ipfe Longolius arbitrare/ tur. Quibus addudus argumeniis Theo dorus Gaza, ut erat in transferedis Grac/ corum fenfibus, Plinianoru uerboriiob/ feruator atque imitator diligentiffimus, apud Ariftotelem in odauo de hiftoria animalium Phocenam,Torfionem uerte rit; Ueluti ab ipfo Plinio uocabulu mutua cus tus. CsBterum fibonacum uenia bonis mortuis licet refragari, nos docebiraus Theodorum Torfione pro Sturione ne/ quaquam accepiiTe, uel fiaccepcrit, plu/ rimum errauide, Plimum quoc^ per Tor fionem ipfum quem nunc qua^rimus Stu rione fignificare minime uoluifle» Siqui/ dem Gaza quu Ariftoteiem Latine inter pretaretur dicetem in ocSauo de hiftorijs animalium, In ponto fera nulla eft , prac/ terDelphinum &: Phocenam » pro Pho/ cena Turfionem dixit, quem Phocenam fciebat ab Ariilotele inter uiuiparos pi/ fces conumeratum,quii Ariftoteles alios pifcium eifeouiparos, alios autem uiui/ paros, id eft,qui catulos pareret, dixiftec* Nemo autem adeo imperitus eft , ut ne/ fciat Sturiones eflfe ouiparos, quod ex co tidiano efu depreheditur, 8C ex falfamen/ tis Cauiarijs,qug ex ouis Sturionum fine controuerfia conficiuntur ♦ Neque em'm credendum eft,tantaf eruditionisac dili/ gentiae hominem, uti fuic Theodorus,a/ deo puerihter fuilTe hallucinatum,pracfer tim quu hiic ipfumlocum aliter a Plimo fuiffe couerfum animaduerterer, qui pro C C 2- Phocena 96 CAPVT Phoccna no Torfionem,fed uftulumma, rinum fubftituerit, ut diligenter Hermo/' laus in caftigationibus annotauit*Pra?te/ rea apud Ariftotele Phocena Sturio cflc non poteft, quum in fexto de natura ani/ mahu ubi eius effigiem exprimit,clariffi/ medicatPhocenas omnino carerebran/ chijs, fed brachiarum loco fiftula habere, quod Sturionibus rainime accidit , quo/ niam preter fiftula oris,uti diximus^bran chias manifefte habentjquaquam paruas &anguftasjfi illastantae molispifcicom paremus, ita ut Sturio nullo modo Pho/ cena eiTe pofTit.Subiungit quocp Ariftor celes Phocena nafci in poto, quod de Stu rione minime dixi(ret,quando Sturiones omnibus fere in maribus facile reperian/ cur,magnamc^ eoru copiam infignes filti/ uij alant.fiue in mare noftru,fiue in ipfum oceanum euoluatur . Quod uero Plinius Toriionem^Sturionem eife putauerit,mi nime crediderim uel hoc uno argumeto, quod Sturionis dC magnitudine dC fre/ quentia, &C ipfo denicp pretio admoda cc lebratipifcis,abipfoPIinio nullam prac/ cerquam hoc uno inloco^ mentionem fa/ dam QV A R T V M J7 dam eflfe utdeamus, qua uel mimmos 8^ in edulfjs eciam praedamnatos piTces^noti modo in nono peculian aquatilia libro, fed m alijs obiter bcis fajpius nominet,ac que depingat* Vnde putandum eft Plini] Torfionesjficuti Ariftoteles afferebat, in ponto Euxino potiffimum uerfari, nec te mere per alia maria , extra Hellefponti, Thraci]'ue Bofphori anguftias euagari, PorroPIiniusafi uerba Ariftotelis cofide/ f emus,pro Phocena Torfione intellexif/ fc uidetur , qui Torfio eode tefte malefi> cus eft, quoniam canicularum roftris afti iniletur,a: ipfa quoc^ Phocena ab Arifto tele ueluti maxime malefica ferx nomi/ ne nuncupatur»Sed Sturio quomodo ma leficus effe poffit,non uideo,auum denti bus omnino careat , fic fortafiea natura formatus quoniam pifcibus no aIatur«R.< diculum enim effct dicere Sturion? inpi fces graffari per ipfam tantum lafciufam^ Nam magni pifces alios perfecuntur , ut intereptis ueluti proprio pabulo uefcan/ tur. Sed ut hac inueteratam de Torfionc opinione penitus couellamus, paulopdfl! alium a Torfionc dC quide f^pius ab ipfo CC r Pliaio J8 CAPVT Plinfo celcbrata pffccm Sturioncm effe monftrabimus » Quartao(xnio Hcrmo/ lai Barbari fuit uiri nobiliflimorS ftudio/ rum gloria infignis , qui rogatus fcnten^ tfam in tanta cruditorum diflcnfione, pcr epiftolam Paulo Cortciio refpondit, Stu rionem antiquitus Hyccam foiflre , cx te/ ftimonio Athenati hac coniecSura addu/ dus,quod Hycca porcum iignificet,Stu/ rionem autem porcelIetam,quum pracfer tim iit paruus , appellari a noftris magna cius nominis coformitatcNihil cnim me lius hadenus inuenerat HermoIaus»utpo cc qui ingeniofus dC prudens ineptas iam dcLupo, Attilo acTorfione opiniones repudiarat ♦ Potuit eum mouere Ambro/ (ius, qui in Dominica paiTionc dicit, Guc to fiue Gulo Porcellu amat, ut comedat, quafi perPorcdlS Ambrofius Hyccam exprefferitrSt: in Hexahemero ait luda^os marinis porcis uefci, quibus terreftribus non uefcantur* Sed haec coniedura fiigi/ da admodS uidetur,quum alius fit in ma/ riPorcus pifcisdiucrfus a Sturione, ho/ d/ec^ plures obefi pifces &: g pratpinguc atbdomcnbabemPorci apifcatoribus ap pellentur CX.V A R T V M $9 pcHcncur,ficuti Thynnum a Strabone S^ ' a Polybio porcu appellatu eflTe uidemus^ Cxterum ipfe Hermolaus in Corollario quod DiofcoridJs interpretationibusap/ peditjulidas ait uocatos eiTe porcos, qui tamen longe diuerfiffimi fintaSturiont/ bus, Syagrim quoq? pifcem appellaripo/ tuiiTea nominefuis . Athenaeus quoque, qui Hyccam authoritate Callimachi fa/ crum ueluti ob faporis excellentia appel/ lari dicit,mentionem de alio ptfce intulit, quem hyn, ideft fuem uel aprum nuncu^' parint» Ali) etiam Gra^corum Porcu ma/ rinu Pfammatida uel Pfammitin cogno/ minatum puta[t,ut clare appareat Hermo laum, Hyccam Sturionem cfle, pro con/ ilanti in ea epfftola afRrmare minime dc/ buiflJe* praefertim quij in caftigationibus Phnianis dC in ipfo coroIIario,de nomine Sturionis pliirimum ambigere uideatur» Quem modo Tomu Thurianu poflfe eflc dicat a Thurijs oppido Italig in Brut iorS ora,ut ipfe opinat didu^alludete uocabu li (imilitudinejprarfertim quu Athenxu* aflTcrat Tomu;n Thurianffi in Italia delica tiflimum obfoniS: modo eum putet cffe CC 4 Galeo/ 4o CAPVT Gaf eotcm ucl Xiphiam Strabom's autho ritate>modoeum didum fuiflTe afBrmet Scyllam &C Lamiam dC Carchariarad ex/ tremum uero tot nominu diuerfitate per/ plexus fateatur , uel Scurione antiquifus his appellationibus uocitati! effe , uel fic diclum aThuriano Tomo delicatiflimo obfonio, quod t5topere a Grajcis celebrc tun Scd illud me prajfertim mouet, quod nemo authoru quos legerim, praster un3 Athenajum de Hycca pariter dC Tomo Thuriano fecerit mentione, quando Stu rio celebratidimus pifcis > ut fa?pius dixi, certo claro^ nomine fuerit appell^ndus» Vcrum hacc noftra inuenta , quae luden/ do excogitauimus, in bonam partem a Ic cfloribus accipi uelim,atque eo animi can dore quo fcripfimus a dodioribus |gpen> di.no enim is fum,qui obtrecSatione alie/ nae laudis eruditior uideri uelim,quu ulla in parte cum his,quos fupra redargui^uel ingenio uel eruditione minime fim confe rendus Jgitur in tata eruditorum alterca/ tfone licebit dC mihi propria attulifle opi^ nionem,ita tamen ut cS pracfatione prius atcefterime tandiuinea femcua perman^ furum QyARTVM 4> furum,donecaliud>quodmagts ajtifenf, diligentiores inuenermt» Dicamus feitut Sturionem ab antiquis Silurum fuiUe ap peHatu, que pro Glani Theodorus apud Ariftotele interpretatur: fed de hoc, qu3 plures apud me certiores fint coiecSurar, hoc uno tamen maximeargumeto addu< corjUt Sturionem opiner effe Siluru, quo niam mira hercle uideatur, quod hac seta Ce^quis nam pifciu antiquitus Silurus fue rit , penitus ignoremus , qui adeo in ma/ ri ac fluuijs tefl:imonio Ariftotelis^Plinif, AthenacijSC Aufonij fit celebratus:ex ad' uerfo autem de Sturionis antiquo nomi/ ne plurimum dubitemus^qut fit omniuni feretotiusorbisfluuiorum incola fongc notiflfimus. Necp enim credendum eft: uc ceres adeo infulfi fuifl[e guftus,ut arbitre/ mur eos Sturionem minime cognouiflTe, aut Silurum ipfum uelutialiquo naturas defedu, tota eius generis extinc^a fobolc penitus euanuiflTeSilurus authorePIinio atque Aufonio,fluuiatiIis pariter ac marl nus cAi&C quidem pr^grandis, fed ptxci pua magnitudine in Nilo dC Gange uela ct amnium maximis^c^terum carne prac/ CC 5 dulci 43t CAPVT duld^nullis ofTibus uel fpinis interfitis^rp fi;roicem,caudac^DeIphino fimillimus» ira ut copellare eos libeat , qui propterea Torfionem Sturione eflfe uolebant,quod cfFigie ac roftro Delphinis affimilaretur» Id uero me etiam plurimum mouet,quod in Nilo, Boryfthene,atque Danubio, uti Plinius de Siluris ait,etia nunc frequetif/ fimos Sturiones effe cognofcamus Nam inomnibus Niliofttjs &: fuperius prope Memphim Aegyptrf Sturione expifcan/' tur«In Boryfthene uero,qui hodie Neper eft amnis , Phafic^ dC in ipfo Tanai apud Tanam cmporiu tanta eoru eft copia, ut cecaria? ibi inftitutae fint ofRcina^, in qui/ bus ea falfameta ex Sturionu ouis falitis, quas cauiaria dicimus,itemc^ ipfa Schina lia ex fummo Sturiois fpinali dorfo, fale, fumoc^ inueterata conficiantur Jn Danu bio aute adeo frequetes funt,S^ magni,ac ex eo minores etia amnes fubeant, qui in ipfum influunt,ficuti Drau5,Saua,ac Ty bifcum, S^ ut mira no fit eos etia Menim amnem fubirc, ficuti Plinius aic , propter Lisboum,in quo Siluri,uc in Danubio,in Qataites cquos deprimat^Menim aut cum Hermo/ QVARfVM 45 Hermolao eutn amneeflfe putauerim, c| alio nomine dtcitur Oenus.ts Sueuorum gente e Vmdelicia ab Auftris qiii Norfd funt,dtuidit, Danubio<^ mifcct, ita utab Iftro Iftrionem pifce hunc eflTe di(5um pu tcm,quo in amne (It inftgnis^ut hodie ui/ demus &: Athengo phcet^g Siluru Iftria^^ num fiue Danubianii hondris atcp excel> Ictig caufa ubiq? nominauitSed audfam^ Aufbniu de Siluro in Mofella canente, g ignobiles ctfa Tincas minime praeterijt Nmc pecus exprimiue potuit his ueriibus quam pro Sturione Sf lurus r qui 8C magnus 6d fluuialis pariter ac marinus , 8C Delphino fimilis ac ipfo tergore uerum olei colorem refeire uidea 44 CAPVT curxonuenmnt profecflo hsec omftia Sta^ tiotii SC quidem adamuflim, tta ut nece^ k fit, cos qui id negauerint, &C afFerre afi^ qucm magnum pficem ex his fluminibus pro Siluro,qui fit a Sturionc diuerfus, 8C alium oftendere apud Aufonia per quem poeta Sturionem uolucrit demonftrarc* No enim credibile eft, eum qui minimos quofcp fluuiatilespropria nomenclatura perfecutus eft, ipfum Sturionem procul> dubio uel fua magnitudine, uel dignitate amnicolaru rege adeo fomniculofe prgte rtjflTe» Illud quoc^ opinioni noftrac aliqua cx parte fuflFragatur,quod in Canaria? in/ fula^ amnibus(eaad Atlanticum uergit occanum) multiacoptimi Sturiones pu fcationecapiatur, uti Hifpani, Lufi:tani(|p referuntquidum nouas incogniti orbis terras inufitataac admirabili nauigatio/ iieper immmenfum oceanum quacrunt, Fortunatis infulis aquationis gratia quo/ tidie applicItCuius Canariac amnes ipfe Plintus Siluris abundarc comcmorat,ne/ quc mirum eft,quum is pifcis omnia ma/ gnoru ammu fit familiaris,uti iti Thame/ Bdcanaiae^alqs^ amnibus^qui in ocea/ -^ ■■'y'- nutn QV A R T y M 4f num erumpunc, manifefte confpiefmus^ E-Urpania aucem omnis Scurione, Sulium appellac,ica uc parum ea uox a Siluro qui icem dC Sulius dicicur^abeiTe uideacur: quando uc ance dicflum efl:, una terraruth Hifpania ueceremRomancIinguaefonu» acc^ ipfa uocabula non (ine rubore dedt/ fcecis Icalia: recinueric. Quomodo aucem Siluri in Scuriones abierincnuper docuic 8^ quidem uc arbicror, felicidime inuenic Micbael Syluius apud Clemencem Pon/ cifice Luiicanis regis legacus » qui uci eii; optimarum licerarum accp omnis anciquJ catis fcietiflTimus, teftat Sulios longe optl mos, omnium confelTione in Afturia re/ periri, unde Afturiones didi finc, uelucf abregione nobiliffimos producence no/ uum cognometumjuecere repudiaco no/ tnine retuliffeuideantur • Diuus quoque Ambroiius opinioni huic noftrae aftipu/ lacur, quu dicit,SiIurus de aiioru pifcium uermibus uiuir.Scuriones nanc^ ucidixi/ mus , grandiufculos pifces deuorare ne/ queucquum ore fub roftro a nacura con/ llicuco» non facile nifiminuciilimos corri pianCiSCpropcerea folis fuc^onibus nu/ crianrur» 4«> . CAPVT trlantur,ut ctiam Albertus Magnus afle/ rit,apparetque hocUe in his euifceraussin ^uorum uentriculo quiperanguftus eft, nunqua deuorati pifces reperiantur.Sub/ dit tamen Ambrofius, inutilis faepe prae/ da pifcantium, ut uideatur in edulijs Silu rum minime commendarer (ed ego,in fy! iabam temerea librartjs additam putaue/ rim, fiquidem Silurus apud Athen^um dicitur fapidifTimus , quum enim Latum pifcem Siculo in mari frequentem uelJet laudare a carnis cadore fuauitateq?, eum Danubiano Siluro comparauitneque il/ lud Plinij parum conuenire Sturioni au^ tumauerim,qui!dicit,SiIurus carne prae/ duki, nuHis offibus » fpimVue inicrfitis, quum Scurione habere oflTa manifefte ap pareat*Exsftimo enim Plinium intellige/ reuolui(re,Siturum unatatum perpetua, qua trarjcitur, fpina cffe contencum, nul/ lasc^ fubinde fpinas (uti in alifs accidic) a Iphondylis oriri>quibus cota caro,corpo/ risc^ ambitus uelaticoftis i^xpiat,dclica/ tacq^ illae pulpac mulco cu faftidiOjtum pe riculo comedenciij concineantur^C^ceril uti cgo arbicror,Sturiones non co in pre/ . . tio' ayARTVM 47 tio fuere antiquioribus^uti nofliris teporl bus uidemus : fiue quod eius caro per fe dura 8C muko mucore pinguedinis replc ca celeriter fui defideriu primis mefac con greflTibus auferat,fiue qp pergrauis,ac mo iefta tenuioribus flomachis eile deprehe/ datur.uidetur dC nonullis Iuuenale,uilem omnino pifcem SilurdannotaiTe, quu di/ xit> Vedere mumcipes fracfla de merce Si luros, fed uenditore potius uilem qp mer^' cem ipfam,hoc eft Crifpinu ab Aegypto, luuenalem innuiffe crediderim, qui Silu/ ros frados,id eft mebratim caifbs,uti ho/ die uidemus^aliquado in humiliore fortu na ueditariu Quo in loco luuenalis Geor gius Merula oculatiffimus grammaticus Siluros non effe multu abiimiles a Sturio ntbus arbitratur^utpote qui iam animad^ uerterat illos qui Lupij, Attilumue^Tor/ fionemc^ fi^Hyccam Sturionem diceret> a ueritateplurimum errauiiTe. Quantum ^utem pertinec ad pifcis naturam , dici'' mus eumtardecocoqui S^propterea ex eius excretionibus multam generari pi/ tuitam. Vitium eius carnis aliqua ex par tetoileretur, (iin tabellas pollicis digitl craili^ 4% CATVT crafritudine fccaretur,torrerctur(| in cra/ tlcula dC quide ex prgcepto GaIeni,oleo, fale,acetocpJeni atcj iterata afpergtne in^ ditis: fed qui palato potius, quam ftoma^ iCho ftudere utdentur,elixum eum cu leii/ cophago paffim comeduntjs quum toto fere capiatur anni circuitu , aeftate tamcn» adultalonge probatiflimus a^ftimatur» Si luri fellc cum Attico melle permifto fufFu fos bouum oculos ueteres inungebat, uc Aetius afflrmatp qui medicas artis praecc/ pta Gracco fermone cofcripfit^Sed id po/ cius exeius humoris acredine,^ab oc/ Cultiore Siluri pifcis proprietate prouenl rc putauerim, quG etiam ex felle quadru/ pedum ac uolucrum &inter alias Perdi/ cum, ajgris hominum oculis notacolly/ ria infjcere foleamsus* DE VMBRINA CAPVT V SEcudum Siluros Scixna cgrandibus primi faporis obtinet claritate. Eam Varro dC Columella Vmbram appellar, quam 8^ Ennius quoque celebrauitjUt ex Apuleio deprehenditur,dum ait, Mddtturu^Turdiiy Merulmc^ Vmhram^ mdrini Hsec cota latioribus Iquamis intcgitur, denti/ denticufata eft,&: AriftoteIis,PIint)4 au thoritatein capite lapidem haberecon/ fueuit^agilis eft dC plurimum uorax.Prd/ ptereaAufonius ait,celer Vmbra nata/ tu* capitur ci5 Siluris frequeter circa oftia fluuiorum dC in alto etiam , quod Siluris tlort corttingitipfa quoque canicularibus diebus pinguefcitjparic^ fere pretio cO Si luris a^flatis tempore uertudatur.eam ho/ die Romani Vmbrina uocat, capita Vm brarum, ficuti dC Siluroru Triumuiris rei Rdmanae Conferuatoribusdono dantur, qui pifcatores inueterata quadam confue tudine eorum capitum tributi nomine ue cSigales fecerunr* Capitienim fumma in/ cft gratia j authoritate etiattl Archeftrati, qui in parandis obfonfjs, quod eoru inge niofiffimus eflet artifex,DajdaIu$ a Grx/ cis appellabatur» Is Vmbrirti capitis nobl lem quandam condituram,ut apud Athe tiaeum uidere eft , multis carminibus ex/ preffinpropterea hodie etiam quu pretio parari non poiTint, gulofiea capita quam auidiflime confecSantur ♦ Extat adhuc in cre quorundam facetorum ridenda fabit lade T,Tamifio, qui Romanis, aulicisc^ DD falibag 50 • CAPVf' falibus erat infignis, fed gula^ adeo proftl tiitXyUt infamfs haberetur Js quu per fer/ uum, qui m foro pifcano m eam cura in/ tentus excubarefolebat, ingentis Vmbrl fiaecaput Triumuiris delatu eflfecogna/ uiflet, in Capitolium protinus afcedit, ut fimulato apud magiftratum negotio, fer/ monec^ de indufl:ria protra(flo,prandiutn captaret* Veru illud Triumuiri iam Ria/ rio Cardinali donandum decreuerant,ita Tamiflus quum limine curia? efFerri in^ gentijcoronatac^ patina caput illud nobi le confpexiflTet, primo deceptus confilio, illud fubfecutus eft praemifl^o feruo , qui ueftigijs deferetiumminiftrorum infifte/ ret.Nec multo poft quum Riarianis aedi^ bus inferret, bene habet, falua res eft, in^ qm'tTamifius> opipare excipiemur, erat enim in primis mefas Riarianae,quaj Ion> ge omniu femper lautiifima fuit^ familia/ ris* At Riarius, ut erat natura munificus, maximij inquit hoc Triumuirale capu^ maximo debet Cardinalij ftatimc^ Fede/ rico Sanfeuerino proceritatis admiradac Cardinalitrafmittitur.coIIigit extemplo togam Tamifius, Riarium intempeftiuas munift> ttiutiiiic^tix incufans, m mutam(^ rcfihr, armunus adSanfeuerinfana domu con/ fequftur. Idem pari hberafitate facit Fed^ ricus , caputcp ipfum fplendidis exorna-' tum UGrbis auratacp illatu patina Chifio Pubhcano ditififimo deferri iubet , quod ei multo aere aheno grauibusq? ufuris ob/ ftricSuserat» Vohtat tertia iam fpc aui/ dam fruftratus gulam a^ftuans Tamifius, feftinabundusc^ incalefcente iam die in tranftyberinos hortos quos ipfe Chifius magnificentilTimosextruebat,contendit» Ibicp feffus admodij dC multo fudore ma^ didus quod grauis erat abdominis, quar/ to a fortuna decipitur, quippequi Chi/ fiumcaputilludrecentibus Boribus redj mitum adamato fcorto, cui ab forma eru ditis^ illecebris Imperig cognomen fuit, ut extcmplo deferretur curantem repe/ rit.FIec!iititaque indignabundus habe/ has retro, nec tamen fubiratus gula? ,qua3 herculeos labores attulerat^&^ adlmpe/ riam iam multo fole Sixtini Pontis femi^ tam exurenteadcquitac. Adextremum anhelantis gulae ea uis atc]? libido fuir, uc qui per tota yrbem fuerat raptatus, ideiii Db X sc ft • -CAPVT 6C togatus SC fcncx cum fcorto admiran^ ce noui hominis aduencum^nullo pudore difcubuerit, fic ut mirari definamus Api/ tium, qui ut ait Athena^us, cum Linterni Aftacos cacros pifcaret, audiffet^l longe maximos dC nobihffimos in litore Aphri co reperiri,eo propere ftimulate gula infi gni nauigio delatus fit • Statimc^ prius^ in terram defcenderetjoccurreiibus ibi pi fcatoribus cum aftacis^quod famaj expe/ (Sationicp minime refpodiffent, protinus conuerfis uelis, nec falutata quide Aphri ca,in Italiam ad grandiores aftacos fit re/ uerfus.Cgterum eadem prope Vmbrinac ac Siluro carnium conditio.utra^c^ enim, utdiximus^no mediocre imbecillioribus ftomachis negotium facere confueuerSt» DE THYNNO CAPVT VI THynni multitudinefuaomnibus Ic/ toribus funt noti^gregatim uagatur, ob id in Euripis maxima eorum eft captu ra.Irrumpunt maio menfein mare noftru ab Adatico Oceano cogetibus Xyphijs, hoc eft Spathis pifcibus^qui telo a roftris prominente inftrudi eos toto mari perfe/ quuntur^SimpIiciffimi funt pifcium,pro/ pterea S£XTVJil 55 pfcrcaud inanibustemculametisacfli fa cileuadis atque litoribus intruduntur. eo modo Gaditanuspopulus infinitameo^ rum multitudinem magno quajftu, folen nicp fpedJacuIo retibus extrahit.Saturan/ tur inde captorum recentibus pulpis cir/ cunfufajgentes,reliqua illorum multitu/ do cetarrjs infertur, falitur(^ ♦ aflTeruati ue ro membratim cadis celebri mercimonio per omnem fere Europam difFunduntur* uerum folo abdomine ualent, qux pars a Romanis Tarentellu dicitur, quod etiam Taretino in finu^ubi opima pifciu omnict captura eft^Thynni fale afferuentunreliV quae corporis partes , utpote quae pingui fucco admodum careant, in ignobilis po puli ufum ueniunt.quae Melandrya a Pli/ nio nuncupantur . Primus ab ipfo ftatim ouo Thynnoru foetus Cordylla dicitur, qui mox in Limarias euadit , ex Limartjs autem adolefcetibus Pelamides fiunt , Hc aluto diVJa?, quas nac etiam Palamias uo camus.qua uero Pelamides pedalem ex/ ceffere magnitudinc^in Thynnos abeut» Porro ex Thynnis(ut Athengo placet au thoritate Softrati) quum in fummum ex/ DD I creue/ 44 CAPVT creaerint, Or cyni infefti caetcris pffcibt» lefRciuntur ♦ Adeo enim Thynni augen' turjUt Plmfj teftimonio caudae eorum la/ titudinis duorum cubitorum reperiatur, quipoftea quindecim talentis pepende/ rint. Sed huic opinioni aduerfari uidetur Ariftoteles, quu afTeueret Thynnos biea nio uitam finirejidt^ efTe compertum uz^ rifimili admodum ratione,quoniam cer/ ro anno cum pifcatoribus Limariae defe/ ciftentjThynni etiam fequenti anno defe cerunt , ueluti omnibusferme captisLi/ marqs nullas reliqug fuperfuerint>quaf iti Thynnos adolefccre potuerint^ita ut cre-^ dam Thynnos bienni ^tatc excedentes alijs nominibus appellari , ut Orcynus S^ Pompilas nauigiorum comes,quemde genereThynnorum eiTe Plinius arbitra/ tur.CircaortucanicuIa Oeftrum patiun tur> parua animante fubpinnis aculeum infigente,quo dolorc inciiati nauigia ple runc^ tranfuolantjdem accidit Xyphijs, quos modo nominaui^Capiuntur ij circa Zepbyriu quod extremum eft Italig pro/ montorium, Spartiuentum a nautts ho/ dienucupatum. Retulit loannes Marius Cataneus Gataneus Nouariefis multaru literarum notitia infignis^qui Locrenfi in litore Xy phiorij pifcationi interfuit , eos tanta efle ingeni] docilitate, ut Grxcanicum fermo nem^quo ille magna: Grajcia? tradus uti/ tur^ab Italico diftinguere uideantur, idc^ admirandis argumentis deprehendi, quu Gr^cas uoces minime reformidet, ad Ita licarij uero fonu repente diffugiant,quod coplures Bruttj teftati funt ♦ li in Oceano Indico>in tantam augentur magnitudine, ut ualidiiTimis roftris Lufitanarii nauiii lateraad fefquipalmum aliquando perfo rarint,Xyphtj bonitate &: pretio Siluris fermefunt^qualesjuerum hatc litora ra/ ro adeunt,ueluti qui perpetuis maris asfti bus ut in freto accidit Siculo,gaudere ui/ deant.propterea Xyphij formajUC inalrfs fiet pifcibus,picSura non exprimet, quod cum uidere hadenus mihi non contige/ rit* Sed Thynni pariter ac Xiphij, quum Oeftrum patiuntur.uelutinoxtj damnan tur menfi's,Ca?cerum Thynni extmiepia guefcunt, adeo utporci iure ipfo nun/ cupentur, cum etiam,uc Polybius tradit> in profundis htoribus , uti porci folenti DD 4 glao'' §$ CAPVT glandibus uefcantur. Thynnireccnti pul pa iuxta uentrem, ipfoc^ pingui fumine, (icutipalato grati, ita ftomachis laguidio ribus? quibus naufeam pariunr,ualde ini/ fnici* circa uero dorfum dC caudam cotra ria ratione,quemadmodum ab nimia ari/ ditate parum dele^at^ita fuperfluo nuda/ ti humore minus ofRciut»FaIconius Etru fcus plebeius ganeo,fed eruditioris gulg, quum in Hifpania cetarijs praeeffetjnoua acfapidifflmuobfonij genuse Thynno/ rum uentre commentus eft, circucifo ab/ domine umbilicos enucIeadOjS^ fale, ace toc^,2< feniculo inclufos cadulis condien do, ita ut mox id cibartj genus pleri^ ap/ peterent, ac propter iucunditatem mira/ rentur,quem modo ut inutilem ex ofRci/ nis euerrere confueuilTent* Sed in uniuer fum faliti Thynnf, ftcuti uim alleuadi iti^ termortui guftus mirifica habent, tta mul ta bile aggenerata,fanguinem incendere, iecinorac^ adurere confueuerunt Recen/ tes pulpgrecfliffimccoquutur in uino cor ficano dC oleojpipere etiam cum cepis mi nutatim cxfis fuperaddito , quod genus condimenti Azeminumligures uocanr» Pelamides JEPTIMVM 57 Pelamides autem multum nutriSt,&r unV nam cient/ed tarde concoquuntur autho re Athenaso^qui tamen eas fahtas ftoma/ chis conferre teftatur. At Thynnorum le cinoribus mirapropnetasineffe traditur ad, prohibendam puerorum lanugmem, improbo quidem Mangonu inuentOsqui quum mares caftrare, dirum atcp crudelc nimis ducerent, ipfa tamen uirilitatis ini/ tia retardare,ueIutipropofi[ta pleniorcli/ bidine contendebantt DE LECHIA CAPVT VII ESt dC alius generofus pifcis magnitu dineatcp coloremedius inter Thyn num dC Vmbram,quem Romani pariter 8C Ligures Lechiam appellat. Eam aliqui Centrinam antiquitus fuifle arbitrantur, qqoniam pugnaciftima fit dC atris folidio ribuscp aculeis , quanquam non omnino logis circa dorfum armata , ut Oppianus de Centrina exprefferit ♦ At Lechia corio integit minime fquameo,ficuti iti Thyn/ nis uidemus , fed leui 8^ fplendido, quod argenteum eft , 8^ coeruleo colore perfu/ fum,caudaj uero pinna crefccntis luna? ft guram efFicitjConcaua illa rotunditace ad DD 5 circini !f8 CAPVr circiniducSum efFigiata* Eius etiam genc ris,quae latiorem habet uetrem,uuIgo pi^ fcatores Lopidam 8C aliiiLopida ahquarr to minorem Stellam appellant . Ego Le/ chiam antiquitus fuiflTe Amiam putaue/ rim,qua Phntus cum Thynnis exir e pon tum afTerit^na tota fpecie maxime Thyw nis cognataeffe uidetur, dC Oppianus audaces Amias appellat , quas comparat Thynnfs dC inire praelia cu Delphinis di/ cit ♦ Ariftoteles quoqiie Amias carniuo/ ras effe , SC ferratos habere dentes , bran^ chiasqf contedas teftatur* quae branchiae adeo patula? mihi minime uidentur in Le chia uti in altjs , ueluti Vmbris & Lupis 8)C Coracinfs cofpicimus Sed ut de hoc ni hil certi proferam^uerba Oppiani me mo uent,qui d(cit Amias hirudmu more Del phinorum exfugere fanguinem>quod Le chtjs attribui iure no poteft, quu dC in tri/ pedalecrefcat magnitudine, 8(rperacutis dentibus, folidiscp aculeis fint inftrucfta?, quibus armis non fugendo, fed pugnado pcr uulnera &r cxdem de Delphino uicflo riam confequantur. Verum hoc de mino ribusfortaue Amijs dixiiTe Oppianu ali/ - - > . . quis SEPTIMVJW 5W qu{s cxiftimabit ♦ Illud quocp Ariftotelis dc Amrjs parum Lechrjs conuen/re uide/ tur, aic cnim propterea Amias fic dicftas» quod gregatim uageturjLechias aute ib^ litarias fafpius capi manifeftum eft, quod raro accideret,fi turmatim uti Thynni,3£ plericp alij pifces per altum &: litora defer rcntur.Cgtcru ut Amiam hodie Lechiam cfle credamus,etiam id argumeto effe po ceft , quod Amiaf &r praetenera dC guftui fuauiffima carne a Gra^cis authoribus eP fetraduntur^Nam uti citat Achenaeus,8 g uniuerfam terra, cudacp maria peragraife uifus eft , ut gula? deli/ tias,fingula ubicp edulia expIorando,gu/ ftandoq; diligeter cxquirerct, Amiam ue luti nobiliflimij pifcem in nuptfjs Hebes ceIebrauit>docuitc^ foleni precepto ea fe liciffime coqui^fi cofperfa origano,8^ mr uoluta iuco, cucurbitae^ foltjs ad prohi/ bendu fucci delicatioris effluuiu miiioxU ^ bus flamis torrcretur*Modo aute conftar Lcchiam €0 CAPVT Lcchiam laudatiflimo fuminc 5C faporc" prarpmgutum pulpara cflTc prctiofam^cu ius capita Sturionum, Vmbrinarumc^ ca pmbusRomaeomnm ludicio pracfcrun/ tur^Probaciflfima autcm in Ligufl:inis lito ribus capitur , Ottobonus Flifcus gcncre ac hofpitalitatc illufl:ris,quum Gcnuas cP fcm,fcftiuo matronarum conuiuio tricu/ bitalcm nobisappofuit Lcchia, quap non modo Romanorum, fed dC pclagiorS pi^' fcium omnium laudes magno interuallo fupcrauit,ita ut aliqui fubttlioris gul«e ho mincs piilparum fuauitatc allcdit fcmcfa ex Lccbtjs obfonia in contumcliam auiu atc^ quadrupcdum,in altcrum dicm rcpo ni fibi plcruncp praccipiant.Quo fit ut Le chiam proculdubio fuiflfe Amiam fatca/ mur^quu nullum, qui infigni faporc prae/ fi:ct,pifccm fincccrtoLatino nomincfi/ mus rclicfluri, 8C nullus ab ipfa Lcchia pi/ fcis hodic nobis occurrat, que Amiac no/ tninc appeUarc audcamus^Ncc^ cnim mi bi pcrfuadcri poteft , ut cam in illoru fcn/ tentiam^quiLechiam cum pifcecredunt, quem pro Sturione Hyccam putauit Hcr tnolausi €0 lcut argumcnto^quod Hycca pra^po/ OCTAVVM 4i prxpoflco articulo, ftcuci nunc Icaliac ue/ cerem elocucionem amitcencis mos eft^tn Lechia abijiTe uideacur . Porro Icefius in libro de maceria Amias ab opcimo fucco ceneritudinec:^ comendauic,aicc|; no mul/ ca cu difFicuItace in uecriculis fecerni, fed non mulcu omnino praebere nucrimencii^ DE CORVO CAPVT VIII COruum eSdem efle dC Coracinum Theodorus Gaza exiftimare uide/ cur, ueluci a Coruo Coruulus, fiue Cora^ cinus defcendac.cui Hermolaus ^ Vola/ cerranus refragancur , quoniam authori/ catc Athenaei Coracinus a uerbo Grgco> quod genas,ocuIos<^ frequenter mouerc fignificatjnon autem a Coruo, qui Grac/ ce fit CoraXjdidJa exiftimet^Ego aute fe/ cusac Volaterranus putat, Coruii gene re ipfo aCoracino mmime differre arbi/ cror,eamaximeratione quodde Coruo nulla fere a probatis fcriptoribus mentio nem fteri coftet, authoritate uero omniii anciquori! Coracinus flc dC larus pifcis dC fubniger dC fquamofus^qua? differetig ei, quem nos hodie CoruiJ appellamus^ma/ nifefte confenciunt'Nam Coruus gibbe/ rofus ii; CAvrf rofus eft S^ proportione c^tcrorum fqut moforum admodu latus utdetur,uti acci/ dit Coracinis, quos Parmenio Rhodius, qui fcripfit de re coquinaria , ut allegac Athenae:us,Platiftaticos a latitudine cor/ poris appellauit ♦ Nigricantes quoque in Coruis pinnas confpicimus, quas Arifto phanes in Isbro de paluftribus, Coracinis atcribuit.Sut enim pclagtj SC fluuiales Co racini. Verum haec noftra flumina nullos aut certe rariffimos ferunt^in Nilo tamen Plinio Martialec^ authoribuSj&: in amne Bethi ulterioris Hifpaniae reperiutur,Ga^ dibus uero dC circa fretum Herculeu lauv datifRmi fimul ac maximi , pares Niloti/ cis capiutur, quos Zeos, dC item Fabros acoloreatras fuliginis appellabant^Cora cinus ex his eft pilcibus , qui comode^at/ quefeliciter(aliuntur,ficuti Galenus inlJ bro de alimentis refert*eum falitum Euti/ demus apud Athena:um>qui de falfamea ds fcripfir, Saperdam uocari affirmat* Ita ut Perfius ide intellexiffe uideat,cu dicitj Sapcrdamc^ aduehe PontOf Nos uero cu a^ftate frequentius,quani hyemcjUt Plinius etia author eft.cum ca/ piamus. OCTAVVM 4$ piamusjferuenti oleo ad mediam cotSurS mergere, dC extracSum protmus fale a^e^ to($ in fportuhs myrti foltjs certo ordine fubftratis reponere folemus , qua indu/ ftria aduerfus omne caloris contumeliam per hebdomadas aileruatur , Coracinus dC prajfertim Niloticus pra^dulces habci: carnesjque uero proximis litoribus expi^' fcamur tripedalem ad fummu no excedit magnitudinejfedcarne 8C aridiufcula, dC obidabhisqui gulac delitioftus ftudenr^ parum laudata ♦ Athenaeus elixo toftum meliorem efle teftatur , nos uero contra/ ria cofuetudine, quii recentes &:grandes nancifcimur, aeneis excoquimus cacabis fimpliciin aqua,extrac^umc^ uirentibus petrofelini folijs coronamus, iicuti etiam fit in Vmbrinis , quas dC fapore dC fqua/ marum latitudine plurimum referut»Ne/ que id inepta ratione, nam duriores eoru pulp^ penitus faporis gratiam amitterer, niii aliquo iuris lenocinio ab innata ilia duricie moll/rentur* Caeterum quaquami concocSu funt diflRciles paralyticis tamen mire conferunt , ut author eil ille Plinius qui de medicina librum c3fcripfit»In Co/ racint racmi capfte lapillus inuenitur,quepSe/ rorum coHo pro amuletis fufpefum regio niorbo aduerfari, ignobiles quida autho/ res tradiderunt. DE SPIGOLA SIVE LV/ po CAPVT rx LVpum antiquitus fuifle, quem Rd/ mani Spigolam, Varollum Venetii Etrufci AraneumjHiipani Lupum, Ligu res uero Lupacium appellar, in capirede SilurodifFufemoflrauimusXoIertiffimus pifcium habetur,&:idem delicatiflimus praefertim e Tyberi > dC inter duos pon/ fes,quod aquae fubiecSifluminisab mul^' tis cloacara effufionibus pinguiore efca fubeuntibus prxbeant ♦ Lupus Iiamo ca/ ptus uulnera cotempto dolore fortiffime laxat, dC excuffo hamo protinus refugin tnclufus uero retibusimis in uadis fuIciS crebro motu caude,reie(3is harenis facit# atqueita fubterlabitur, utOppianus au/ thor cHydC hodie pifcatores maioribus etiam miraculis additis,uno confenfu fa/ tentur* Propterea abipfa uehementiaa Graccis Labrax appellarur.Parir bis in an no LupuS)Ut Ariff oteli placetiumma in/ NCNVM ^ €f fcft faporis gratia hyeme capt/s, & lanua/ rio prarfertiimnenfe,tunc enta S^ tenerf tudine, ut( diuus ait Ambronus> SC molll tie,candore(^ ut Plinius aflTeuerat, maxiA me comsmedantur ♦ Luporum aliqui func lanati uel hnci a candore,ut Plinio,Mar/ tialic^ uidetur, aliqui uartj, ut Columellac placec,qiii in pifcinis ait includi poffe Lii pos (ine macuia, quos fecernit ab his qui Varij funt, ita ut proculdubio creda Va/ rios maiores apud Ambrofium efle de ge nere Luporum , quos dC TrocSas appeU lat.Trodlam enim efle Lupini generis ap paretjUt afpecSu,mutuaque naturae colla/ cione perfpicitur , ut latius in capite pro/ prio de Troda difleremus^Cajterum Lua porum carnes in ratione ualitudinis a Ga leno mirifice laudacur , quod fubtiliorem generet fanguinem &rperdicis carnibus jequiperentur ♦ Athenacus autem Lupos ait boni eflie CucciySC non multi nutrimen ti,quorum tamen fuperfluitates non faci'' lefecernantur, fed Cornelius Celfus Lu/ posficuti& MuIosIeuioriseflTe alimeiv tttefliatusefl:» EB Dc ^ CAPVT DE CEPHALO CAPVT 3^ MVgiles Graf co nomine Cephalos Romani uocantjqui in plura genc ra partiutur* Ahqui enim a capitis ampli/ cudine Capitones,aliqui a prominulis in^ ferioribus labris Labeones, 9 hasc cogno tnenta Romams familrjs indiderunt,ali| item Cefl:res,alij Bacchi,ali] demum My xini dC Chelones SfC Leuchifti &C Muco/ nes appellatur» Capitones menfe Deccm fcri grauefcere, ait Ariftoteles , qui id ge/ nus pifcium &C in mari dC in ftagnis dC in fluminibus gigni, ut uidemus, afleuerat. In uniuerfum Mugiles funt uelocitate ad mirabil!,utfagittaearcuemi(Tap,quum !a/ fciuiuntjuel retia faltu trafuolant,efl^e ui/ deantur. c mari al/quado amnes^S^ ex flu uijs ipfa maria ingrediutur. animal eft mi nime maleficu, utpote quod alga tantum ac herbis atcp his, qu^ in profundo uado acripis funt,quifquilrjs nutriatunpropte rea cgteri pifces,qui minime in alios graf^ fari folenr,MugiIem,ut fancflu ac optimu in honore habent SC uenerantur . Probat: cos Galenus,quimarinis fludibus exer/^ j Ccntur,cos uero,qui in ftagnis SC flumini bus tnxsutbiu fordes &: fterquifinfa alluentf/- bus, maxxme deteftabiles affeueratjquod cxeo alimecoadmodu feculento umum contrahant ♦ Dorionis quoc^ authoritate marini fluuialibus prafponutur,fed r\ pras fertim func peflTimi, g fua fpote in ftagnis atcp paludibus ex limo nafci dicuntur, ut tuntqui inEtruriaex Pnllinolacu apud Orbatelliiad mediterranea deferutur, ita ut &: illos etia uituperare liceatjquos Pa/ <;lufac atqp ipfi lutuleti foflfa^ Clodia? cana Ies,uifcere pra^tenero Ferrariefib^ dC Ve netis gratos copiofifllime prabct . Icefius Grgc^ author Athenajo pcrqp familiaris>^ idcm & coquus 5C medicus>CephaIos SC- guftui gratos ST laudabihs fucci cfl^e afl!e/ ric.Galenus uero eos tardiflimc&r multo quidem uecriculi cu labore digeri atc^ fe^ cerni pra£dicat,pra?cipit(^ in eoru coditti radebere addiherbaOriganu^cuius uir/ tute facilior excurfus ad uentrc infcriore fleri uideat,eos tame falitos minus noxi/' os eflTe teftatus eft.Nos uero Cephalos o/ mnes plenius eos incoena comedetibus dolore capitis>quem morbu medici rcccn liores GephakS diciit, poftpaucas horas t ; EE i induccrc ^$ CAVVT Induccfc faepc deprehendimus , maximc Ci ad laut/ores coenas ftomachi tenuio/ res accefferint» DE AVRATA CAPVT XI VEteres no modo Auratam pifce in honorc habueriit,fed QC Scrgtj Ro tnanipatritrjluxuriofa eius piCcis a?ftima rioneperpetuum famihg cognomentum fecere*fiquidem a mari,Auratarum,ah'oA rumcp pelagiorum pifcium femina atquc uiuaria in mediterraneos lacus deferebar, ut inobfequiupopinaru tralata maria ui deretur, qax pretiofa edulia dulcioribus denegata undts,improbo opuletioriS ftu^ diOjCotidtanis coenis copiofe fuggereret* fic Auratas, Lupos 8C Murenas fuburba ni LacuSjSabatinus dC Ciminus, dC mul/ to remotiores Vuliinenfis dC Yelinus ali quando procrearunt , qu^ feminaria de/ generante (bbolcquum exremi pifccs pa rum feliciter alienis in fedibus prouent/- renc, paulatim interierc* Ex auratis qu«' toto paffim mari , mira foccunditate pro/ gignuntur,Tarentinam anriquiores pras* tiilerunt/ed eam maxime qua? illata Lu/ cridis ftagnis Concharum efu pinguefce rec VNDECIMVJM 69 rct, ut ait Martialis illo in carmine* No« omnis Uudemyprctiumq; AurdU merctur, Sed cuifolus erit Conchd lucrind cihus* NonuIIioptimorum ftudiorum laudc infignes exiftimat inter Auratas Scaruiti fUum antiquts pretiofidimupifcemapL'^ fcatoribus uedi, qui dentes humanis fiml les, dC ad ruminandas maris herbas pluri mum idoneos babeat, maximec^ fquama rum fpecie Auratis affimiletur ♦ cajrerum ego crediderim eum no facile a nobis de/ prehendi, errore uendcntium, qui fimihv tudinedecepti,necp animaduerfa faporis nobilitate in foro pifcario eum Auratis dC Sargis commifccre confueuerint,con>' fenfu tame pifcatorum Zaphirus pifcis> fic a cyanco aus gemmae colorc dicSus, tnter Auratas loge fapidiflTimus exiftima tur»g fortafte Scarus antiquis fuerit. Por/ ro Auratac ajftate raro, hyeme autem fre/ quentiffime capiutur,qua2 tum laudatio/ res exiftunt. ipfaj inter caeteros pifces pe/ culiari quadam dote,finguIare ^ faporis iimul dC falubritatis gratia obtinet, autho re Cornelio CeIfo,g eas in ratione a^gro/ rum alendoru leuioris nutrimeti exiftima EE > uit 7d CAVVT uit.Re^c coqucnt fi ex prgccpto Galenf, easin crattcula fubditfs mitioribus pru/ nis oleo &C falcacetocp confperferis» ' DE DENTICE GAPVT XII C^Inodontes pifces,Latini Dentices uo^ i]jcant,proximos Auratis dC Pagris.ha/ bent enim prominulos dentesj 5^ funt la/ rijfubrubac^ uarietate confpicui» appella rur dC bic Sinodus a Graecis alio nomine Charax , id eft uallatus , uti eft perpetua extantium dentium ferie feptus ♦ Athe/ nacus eum in fretis longe optimu effc aif, qui &C falubrior eft^Galeno authorc,quii in uniuerfum meliores euadant^quos plu riraaiacflatione inquietaj^ftuofacp maria fatigarintxum Acftius Syncerus NeapoH ranus huiusactatispoeta nobiliflimusia lufibus pifcatortjs celebrauit quum dicif, Ddt Khombos Sime[f nusaute obfontjmedici magnopere de> teftantur, dC antealiosPetrus Aponefis, qui rudi illa tempeftate diuini conciliato/ ris cognomentuminea optimarum lite/ rarum ftrage promeruit Js enim pifces fe mel cocfios^aiTeruatosc^ 8>C prafertim ua/ forum coclufos operculis mortifera qua/ litatem adquirercmandentesc^ certo ple runcp ueneno inficcrejratione,atcg expe/ rimento deprehendifle affirmauir» D£ FRAGOLINO CAP.XIII AVratas fequunt Pagrijftue PhagrrV Fragolini uulgo didi, ex his qui aflTantur pifcibus longe probatifl^mi.func enim 8C guftui gratiores, 8C ftomacho ne quaquamoIeftijUtpotequirationabiliter febricitatibus ipfis concedunt. nam prae/ ter idquoddeomnibus faxatilibus Aui/^ cena intellexit, Pagri nullam uifcofi, len/ ticp humoris exuberantia habentjqui etia ipfo iure conceduntur^quonia quum uni uerfum pifcium genus frigidae atque hu/ midac Gt aature,humidafrjgidac^ cibaria EE 4 febrici^ rt CAPVT febricitatibus Hippocratis aiithoritatc dc bentur^ut aliquando mirer quofdam feru puIofioresmedicos>quum febris adfit,to cum prope pifcium genus prajdamnare* Phagros Romani 5C magna pars Tyrre/ ni litoris accolarum Fragohnos , Vencti AlboreS) ipfi uero Ligures antiquo ferua to nomine Pagros appelIant,quos,quum fefqufpalmi magnitudine cxceiTerint . in Denticesfiue Sinodontas cuaderecomu nis pifcatorum cofenfus exiilimauit» li pj fces a colore ipfo(apparet enim rubro ui^ no madefacfii ) Erythrinis dC lecinoribus pifcibus aiTimilantur authore Speufippo, ut ait Athenaeus» cuius teftimonio mani/ fefte reprehendiicur, qui Fragohnos Op/ piano atcp Anftoteh Ery thrinos eflTe pu/ tant, quos Theodorus Gaza Latine Ru/ beculas interpretatus eft, quum ibi Athe na?us Phagros Erythrinis comparet , qul fmt genere dmerfi, fed in ipfo colore con ueniant Verum id me plurimum mouet, ut ab illorum opinione receda, quod Arl ftoteles &: Phnius Erythrinos,uelRube/ culas grauidas dC plenas ouis, toto anni temporecapiafTeratjquum ineo genere mares XI M 7f inarcs non fint quod Fragolinis minHne accidiCjg paflirn pluribus anni menfifaus, iine ullo ouoru ueftigio comeduntur . 11/ lud quocp accefleric ad cofirmandam opi nionem , nam dum grata palato FragoIiV norum capita exugimus, plerti^ tenuipr lapillus dentibus importunus occurrit^fli/ cuti Arifiioteles & Plinius eoru capitibus ineffe tefl:antur. Vxdemus etiam eoru cor da triquetra: figurg fimiliajUt antiqui pro didere^Pagri ex fententia Iceflj ucre ipfo, Archeftrati autem exortu Caniculae func prarftantiores, nos autem hyeme eos lon ge fapidiffimos experimurXed ad fumma (aporis gratiam accerfendam,ganeonum iudicio tres omnino conditiones require re dicuntur, fcilicet ut fint dC recentes , dC frixi dC^fxigidU ita tamenut Aranctj ma/ li fucco ac modico pipere torpefcentes corum pulpaj aliqua ex partc moUianturt &cxcitentur* DE SALPA CAPVT ^XIIII SAIpapifciumpuIcherrimus nomere tinct, atcp omnibus notus cft, fiquidc eum a ceruice in caudam per argentea la/ terajaurca?, rubentes^ lineae certisdiftin EE 5 c^» 74 "CAPVT Hx interualKs decentiffimc depingoft* \xt% deGra^ci antiquiores Mnafeac Colopho nio , quod poema uarium ajdidiffet, Sa|/ pae cognomentum indiderint*freques eft e^procerus in Balearico mari,&: praefer/ timadEbufum infulaa copfofiffimis fa/ linis celebratam^appellatur ab aliquibus, ut Plinius author eft,obfco2nus pifds, quod percoqui non poITit, nifi ferula uer fceretunSolitarius eft,paritcp bis in anno Luporij more.Natura aftutus eiTe perhi/ betur, dC longe omnium liquidiffime au/ dit, aeftate mehor eft, dC e toto mari circa Mitylenemprobatiifimus* Casterum ille Arcbeftratus,qui in coquinaria a Gra^cis alter Theognis uel Hefiodus exiftimatus ' eft, Salpam femper malum nobili carmi/ ne pronuntiauit, ita ut mirum minime ui deatur, fi hodie quoque is pifcis, qui tam operofe atque eleganter a natura depingi tur,ab optimatium menfis,ut infulfus, dC mendax fit repudiatus^ : DE SARGO CAPVT XV IN bxc maria Sargus no femper(quani quam fit notus)enauigat, qui Brundti frjEnnijpoet» teftimomo loge optimus habetur fj^betur^pra^fertim fl pra? grandis fiiericij naiK^ quos Romae habemus, Aurata ma gmtudinc uix excedut,quam etialatftudi ne atcp argenteis fquamis referut.Sargus autuno 9^ uere parit,ut ait Ariftoteles, is alios minimecomicatur ueluti fuperbus* nulla ineffe gratia litoralibus, ait Pliniu^, quod mirii uidetur, quii is maxime circa litora capiatur>ut in libro de hiflorijs ani/ malium Aelianus latiffime differuit , ulJi Sargos ait caprarum eiTe amatoresjcosdfj propterea facile capi ad earil umbra, qua inextremis litorn marginibus &r fcopu/ lis collocatac aduerfus folares radios it\ jequora prof]ciat,&r extendatjatcp ea fpe/ cie,amore prgferuidi facile alliciant.Opt J mus eft Sargus occidete Orionis fyderc, tum enim uites folioru honore fpoliatur^ Archeftratus inpopinalibus delicijs mihl fa^pius allegadusjSargu ficca? carnis effe, ac ob id aftatum eum 8C caIidu,cafeo>ace coc^ conditu probat , ficuti uno edicSo o/ mnes ficcioris pulp^ pikcs condiendosi praecipitjfecus ac in pra? pinguibus dC te/ neris fit necefre,g folo fale atc^ oleo indU |is in craticula fdpidiirime percoquucur. T« CAPVT DE CAPONE CAPVT XVI / CApo Iitoribus noftris familiaris, Ve netis aute igaotus^caput habet ual/ deniagna,S^illudquJdem enorme,qua/ dratum dC nullis ueftitum pulpis* Oculi in co funt admodum rigentes,extcnta fu/ percilia> os languidum, minuti detes,fub mento autem oblonga^ ac rubetes pinnac ad impexac barbx fimilitudinetcaetero aut tem corporis traco rotundus eft 8C teres, decrefi:ttc^ in caiidam a^qualiter extenua tus^quoufc^ in poftremam deiinatcaudas pinnam*Porro uentrem habet ualde can^' didum>fed puniceo colore Muloru nmilt rudine uariegatum» dorfum autem flaue/ fcere potius quam rubefccre uideturjSo/ lidisquoqn S^albicatibusconftac pulpis, fed qui tame aliquato falubrior fit, quam fepidior eruditioribus praefertim gnatoni bus, qui illum ueluti aridiufculum aiper/ nantur* Reperiuntur dC alt] Caponcs qui bifurcata habent roftra , dC dorfum ofteis fquamis armatum^quos in genere Capo/ num pifcatoresipnmareseiTe teftantur^ Ego aute aliud genus eflc crediderim^Cg terum baec eft uera SC exprefl^a Caponis effigies tflfigtes, quac dum piTcium antiquiora ua cabula quaeriiarem, mihi haud cemere de (inguhs dubitantijnon mediocre negotiil fecit/qua modo illum a magnitudine ca^ pitis dc gcnere Capitonum alludente re/ eenti nomine, effe putare, modo Orphd ab oculorum afpedu bC rubro coIore,ar/ bitrarer, modo Erythrinus^fiue Rubecu/^ la ob eundem punicea colorem effe uide retur» NuIIa cnim ex recenti gentium ap/ pellationeantiqui nominiscoiecfiura ad/ ferebatur,ut pro certo poffem aliquid eru ditorum auribus digna affirmare , quijm Romanieum Caponem,Organum ligU'' res,GaIIi uero Rofcettum,quod eora lin/ gua rubetum fonat, appellec» Sed Capito nes de genere Mugtlum,uanam(^ fubiV de eius nominis coniecSuram effe depre^ hendimus, ficuti exiftimare uidetur Vo/ lacerranus,quiimprudeter Caponem pu/ tauit effe Labeone . Orphum uero maio/ rem effe pifcem,6<: unica etiam traiecfJum fpina,quod in caeteris rariffime accidit,S^ denicp tardiffime eum mori, fi etiam cul/ .tro medius diuidat , authoritate Aeliani, Athenaei, fiC Oppianiclare conftac . Ery/ thrinum 7« CAPVr dirinum qaoque effe non poflc eadem ri^ tione apparet , qua opimonem de Pagrb* refellimusjquonia is toto anno grauidus, ouiscp pleniflimus capiatur,Capones au/ cem magnaex parte uentre uacuo repe/ riantur.Sed nos eum proculdubio de Mu lorum genere effe putamus, parati muta/ re fententiamj fi acutiores meliorem attu ferint^Siquidem Mulum expreffiffime re fert 8>C capitis effigie dC ipfo colore puni^' ' ceo , qui nullis alijs in pifcibus, excepto Capone,&: MuIo,ea claritate cofpicitur* Aliqui enim barbam habent, qui barbatt &«barbatuli a multis,&: prajfertim aJCicc rone dicuntunQuod autem duo fint Mu lorum genera^apud Athen^u plane per/ fpicitur.anteponitenim barbatii Mulum imberbi MuIo,ficuti Sophron poeta iudl cabatPlinius quoq? id Muligenus^quod eft diuerfum ab his qui gemina barba ca/ pillari infigniutur,AIutarium appellauit,; quod barbatorij comparatione uiliffim^ crattVolatcrranus in hoc decipi uifus efl; quoniam Mulos barbatos coseffequo» uulgus Barbos uocat, arbitratur, Barbo^, fcilicet uiuacesillos SC ^kouoxu maliciai ualdc tnldc noxios, quuBarbatusfit marinus, hic uero Barbusfitfluuialis^ab Aufonfo enim Barbus uiuax celebratur,qui etia eo argumento quod tarde moriatunde genc^ reMulorum barbarorumeflTenopoteft, quoniam Muh',tefte Plinio , ficuti 8(rnos fscpius uidimus, cum primu extracfii reri^ bus fuerint, protinus expirent, contra uc ro Barbi uenales in lacubus ligncis, uc iti Ticinefiforo uidere eft, diutiflime uiuat» An autem Alutarius is ftt qui Capo nun/ cupatur^in medio relinquemusNec eria abfurdum foret,fi pro Capone Cycharus accipereturNatura enim qualitatec^ pul parum, uc Galenus innuir,Cytharu a Ca poneno multum differre deprehedimus* DE LACCIA CAPVT XVII LAccia pifcis Romang Academig do diflimos quofqj diu torfit, quum itx urbe longe fapidiflimus haberetur^nec fa cile reperirec quo nam Latino uocabulo foret appcllandus,adeo ut ipfe Poponius Laetus gramaticoru cius ^tatis princeps, SC Plattna ide ab ingentj monumetis dC di liges hiftoricus Sl cocus induftrius,tcme re Lupu efle crcdiderinf; duplici quidcm crrorc Nr c AT V r crrore,qaando &: quid Laccia antiquftui fu€rit,&: qui Rt hodie Lupus Tyberinus, penicus ignorafTe uideantur Js pifcis fub^ tfliffimis contedus eft fquamis dC argen/ teo fulgore cofpicuus^ pufparu uero mol Ilcie,faporcque admodum delicatus > ue/ rum adeo frequentibus ac moleftis fpintl lis praetenerg eius carnes impediuntur,uc inicouiuijs illaru c^dio at(^ periculo fum mac fuauitatis gratiam amittant.Subeunc Lacciae Tyberim amnem ad prima ueris (igna, fed tum ftrigofa? dC ab quadam ma rinaf falfuginis aridftate parum amabiles, quae mox paucorum dierum mora Tybe ritiis in undis mirifice pinguefcut»raro cu bitalem fuperant magnitudinem>8(r inci/ piente ftatim a^ftate in maria reuertiicur, ftc ut rehquo tepore rariffime appareant^ Praeter ipfum Tyberim, Arnus, dC Vm/ bro in Etruria, in Capania uero Lyris 8i Vulturnus laudatiffimas prajbent. in Pa^ do quo^ reperiuntur haud ignobiles , it% Galli^ uero, Hifpaniacc^ amnibus longe fnaxima^jfed quas fapietiores parafiti Ty berinis minimeeffc comparandas exiRi/ ment ♦ Hifpani Saualos, Alofas Galli SC Campanl X V I i ii Campan/ , Etrufci aute SC Veneti uccere feruaco nomine Clupeas appellanc. apud Anftocelem uero, Strabonem , Aehanii, Oppianum A Athenacum Thriffas lege/ re eftjquam uoccm Alofam intcrprecan/ tur Theodorus Gaza &C Gregorius Ti> phcrnas : ica uc idem efle dC Thriffam QC AIofam,6<: Clupeam , qua modo Roma/ niLaccfam appellec, manifefte appareac, quoniam Aufonrj poecg Alofajquu dicic, $tridentes^;focis ohfonia plebis AlofaSy Romanae Lacciaf,uci GaIIirefertic,om/ ninofimilIimafiC5&: Clupex Venetorac^' qucEcrufcae^idemeflecumLaccijs cenfe antur^Verbanus Lacus,qui hodiemaior cognomine nuncupatur,item 8C ipfe La/ rius Acones pifces ferunt,effigie ac fapo/ re Laccijs perfimiles , uerum magnicudi/ ne inferiorcS)Ucpote qui ad fummum, pe dalem menfuram non excedat.uere quo/ quefuntgracilesnatura a Lacctjs pluri/ inum diuerfa^autumno autem q^ optimi: necjf illud obftiterit quodaplerifc^dici/ tur,Clupcam eande SC Lacciam eiie noa poffe,quando Clupea tantae (ut uidemus fi Laccia fit} nobilitatis pifcis,ab ant/quis F F autho/ 6i cAPvr autlioribus latinis paru celebratus elle ul deatur^Na unus mihi pro ommbus Enni us poeta amphffime fatisfacit quu dicit, Omnihus tit Clupca pr^efiat^^MujieU mmndy Uuresfunt Aeni,afperit ojlrea plurima Ahydi, Mus Mitylcme cji, Celebrat etiam al/os pifces, ficuti uide re eft in his carminibus quos Apuleius in Apologctico citauit. Id uero accidiflTecrc diderimjquoniam Clupeajtoto fermean no delftefcant , tantumc^ perangufto illo adolefcetis ueris tempore,quo folum infi gni faporepr^ftant, uelutiin oftentatio/ nem fui, amnes fubeundo capiantur , ita ut acute 8C perurbane dixerit Hierony/ mus, Vidaidem fummus &reIigiofi(u/ mus poeta^quum in conuiuio de Polypa rum,Luporuq? prudentia diflVreretur,n,c minem Clupea pifce prudetiorem fibi ut deri^quoniam no alias, nifi quum obefus eflet, appareret, 8C quidem opportunifli/ mo tcpore,quado uereipfo,per facras le/ ges fublatis carniu obfonijs,ipfi pifces in fummo honore a Chriftianis habeantur, Cxtcru Laccia? uberrime nutriutrfed glu tinofiorisalimentiexcrementa iti ftoma chis ±VXJt ts this no facflc atterutur,proptcrea ab ipfis cxhalajtionibus intempcftiua fomnolcn/ tia induccrc>&: fitim augcrc cxiftimatur^ prxfcrtim ii appetcntibus ad expleda uel mcdiocris ctia gulaj dcfidcria minime de fucrint^quod paucis.uel certeipfis tatunt e fummo ordine nobilibus^ob cius pifcis graue pretium,raritatcm4j contingit* DE TRIGLA CAPVT XVIII LAtiniucteres Triglam a Grxcis ap/ pcllatam, Mulum uocaucre^a colore Muleorucalciametorum, quae languidii ruborem illum , ut in Pcrfici &C Cichtnu nis herbar inuerfis foitjs confpicimus, rc/ pra^fcntat, ut rcfcrente Plinio, FcneftcIIa cxiftimauit ♦ Triglae uero nomen ob id k Graecis fuiffc inditu,quod Diana? Hecati dicaref,quae fit triformis,unde Virgtlius dixcritjTria uirginis ora Dianar*Ea ucro decaufaDiang facrificari tcftaf Athcnx us, quonia Triglae Leporcs marinos ho/ ininibus mortifcros,uti uenatici canes ue natricis de^ aufpicijs perfequacur.Ea Ro mani hodie, quu iam uetus Latinu MuU nomcn exoleuerit, Grxco uocabulo Trf gla appellat.fuic i$ antiquoru ^digo luxii PF i adeo S4 C A P V T adeo infignfs dC predofus, lit faeptus air/ genti puri pondere apriuatis etiam Qu(/ ritibus emeretur > quum pedis longitudt/ nem fuperaret.Galenus ut erat acerrimu? Romanac luxuri^ caftigator>untus eius pifcis a^ftimatione plerunque miratus eft eorum gulam^qui tantulum pifcem tantj emeret:cuieruditi ganeones fubtililTime refpondebat,proceriores propterea quae/ rtVquod in maioribus dC maiora capita dC ampliora iecinora^ad condenda uaria pul menta inuenirentur j ut ex Oratiano car/ mine,quum dicit, Mulum infinguU que minucLs pulmetd neceffe ejiy Et ex Plinij uerbiSjqui alecem ex iecino ribus Mulorum confici afflrmar,manife/ fte deprehenditur* Trigla ter in anno pa/ rit,nec amplius^quoniam ter foctis uermi culus innafcat, qui genitalia femina proti nus abrodat.Trigla? admodum funt uora cesjita ut humanis etiam cadaueribus ue/ fcantur , ficuti in hanc fententia exprefTic Oppianus, quum dicit, TrigU uorutfocdnsfordes^^ mergit in duum Omnes illuuies ponti* Probantur Mult qui barbatifunt dupli ci crine xvirr 8^ ci crinc a mento defluentc * altefa fpecies ignobilis, Alutarm uocatur. m Thafi in^ fulae Iittoribus optimi dC maximi euadut, apud nos hyeme 8C fuburbano in mari ca pti maxime laudatur . Ligufticis enim dC Venetis , itemc^ Neapolitanis non ea fa/ poris gratia^quanqp fa^pe multo grandio/ res in conuiuia ueniat » Galenus ait Trig/ ld£ carnem neq? pinguem, neq? Ienta,aut uifcofam eflejfed dura atcp friabiIem,pro pterea gratam guflit^^, dC digeftione faci/ lem , & in genere alimenti naturae homi> num congruente 8(fmaxime accomoda^ tam/ed eam Plinius neruis inutilem exi/ ftimauit : recSe atcp falubriter in craticula coquitur^qua? loge fapidior erit , fi petro/ felini fubfrixa folia atque inftillatus cum oleo Arandnus fuccusaccefl^erint. Api/ tius nepotu ille maximus gurges inGa/ ro,quod ex falitoru Scombroru muriali/ quamen erat, uiuos Mulos^ut fapidiores cuaderetjcnecauit* Trigla (i in uino fufFo cetur^idc^ a uiro protinus ebibatur, impe diendac Veneris poteftate haberc Athc/ nacus , autoritatc Therpficlis affirmauit, qui S^ mulieres quo^ fi illud itidem pota FF } ucrinc t6 C A P V T uerintjtninitnc pofle cocipcrc tcftat^ cft*. DE SAVRO, TRACHVRO, ET SCOJMBRO, CAPVT XIX SAurus antiquum nomen adhuc rcti/ net>necpcdis magnitudinecxcedit> niinorcs fridurae nomine ueniunt»Sunt enim multa pifcium genera, qua? ob par^ uitatem in fartagine frixoria ferueti oleo coquuntur,ficutTtigl£c,Boc«,Scombri, Tracburi,Pagri,6<: Aurata?, 6C propterea unonomine fridurjuulgariter appellan cunSauros Galcnus a carniu mcdiocrita/ te laudauit , quod mcdias fint inter duras SC molliores. Athenscus quoque cos fapi diflxmos efle ait,fi[ excptis brachtjs^cafco^ falcyatcp origano codiantunTrachina 8^ ipfa etia in fridurac numcrum rcfcrtur, cf; Tracburij>ut Oppiano uidctur, cffe puta inus,ueL ut Athena^o piacct>Thrachidas eo argunieto,quod infefta dC prope laeta/ lem fpmainceruicibushabeat>&r binaa iceiii ahas 5^ quidem acutifltmas ab auri/ bus promiaeces Hicpifcis oblogus efl: ac tenuis SC falcacos inuentre, cuius latera line^ frequeces 8C obliqu» uergentes ad c^rulcum colorepulcherrime defcribiix^, Scombruia Scombriiuero noftri Lacerta appellanr, quia a Venetis anciquo nomine nucupa>' tur.Cornelius quocp Celfus ea pro Lacer to accipere uidet, ex quo falfamentu fieri ait.interpres etia Galeni antiquior dC iti/ eptior SaurujLacertu perperam appella^ uit.Scombri 8C oblongi dC exiles funr, d^ fulphureo colore cofpicuijprgfertim qu3 in aquis uagantur^uere pinguefcunt,quo tepore Vencrrjs inter delicatiora obfonia reputantur. Rom« auteab innata quada ficcitate funtignobiks.Icelius minores Scombros maioribus anteponitjquos bo no fucco nutrire uentres autumar,fed quJ Camen difFicilis fecretionis habeantur. DE ASELLO ET MERV/ LA CAPVT XX ASellu proprio nomine Ligares,Ro mani uero Scarmum 8C Merluzii appellat,capite efl; admodu latOjprelToc^, ucinGobijs uidemus,oreaucem maxime denticulato ac patulojcartero corpore cft oblongior, fquamar funt admodu minu/ t% 8C uergetes ad ciaereu coJorem, ficuci iti afellis quadrupcdibus cofpicimus. M» cnim Varro Mcrula , Turdu, Vmbra ft, FF 4- ecAkV t$ GAPVT SC Afellum a colore quem referat,a{t ap^ pellari', Afelli dum acftiui foles feruefcur, ardoris impatietia Iatitant,ficuti Glaucus S^ Aurata.nec quoties pariat,inueniri po tuit, ut ait Ariftoteles . Eoru genera func duo>maiores Banchi,qui in bipedale ma^ gnitudineaugetur5a(: minores quos Cal/ larias uocant.PIinius eos m capite lapillil gerere SC delicatos eflc comemorat,Gaie nus uerocum faxatilibus xqualem habe/ re carnem atteftatur» funt dC Turdi fubut ridi colore 8C frequetibus guttis,ut in uo lucribus uidemus, uariegati atque infi/ gnes, itemc^ Merulae, Coccyges a Gratr cisappellata?,quas ab medio quodam co/ lore inter atrum atcp fubfuluum Merulis auibus affimilantur, fed in Aquatihu ge/ nercjnon eam habet faporis nobilitatem, quam Turdis ac Merulis auibus ueteres attribuere.Siquide 8C Turdiadmodiiin/ fulfi funt,&: Merula? ut Athenxus ait^dif ficillime cocoquuntur,in quarum condi/ cura Archeftratus illepoetaparafituscu cafeo,maIo4? granato &C fale atqp oleo Sil phium admifcuit, quod ut Hermolao pla cctLafcrpitijgenus eft^fedquomodo is fuccus XXI 99 fuccus concretus S^ odoratus in condicu ra piTcium conuenire pofRr, alfj uiderint^. Sunt 8C Phycides Tincarum ymdium co lorem atc^ effigicm refereces ( Fici uulgo nuncupantur)quiprocerum patinas raro implent,quum infipidinfimi tinu DE BOCA CAPVT XXI DOrfum picSuratum habet Boca^pi/ fcis notus omnibus ferme htoribus» 2tcp uno tantum nomine nuncupatusrdi/ dus eft a uoce , propterea quod faccr fic Mercurio eloquentise deo, hcuti Cytha/ rus ApoIIini,Dianae Trigla, Libero patri Cittulus, Veneri Apua, dC ipfi Neptuno Pompilus nauigiorum comes. Ariflopha nes autem Byzatius^ut Aihen^o placet, Bocam potius Boopam appellaridebuif/ feafTeritjquoniam is pifcis prajgrades ha beat oculos, ficuti 8C SiIurii,potius Sciu/ ruma crebro motucaudx nQcuparit.Cac terum Bocas fcecudifTimac funt,8^ grega/ timcapiuntur,folentc^eas pifcatores in oleo^acetoqifemicocflas cum myrtoplu/ rima in caniftris afTeruare , quas poftmo/ dum in remotifTimas a mari Italiac regto/ nes mercimonf} caufa deferuntur» FF 5 De fe CAPVr DE GOBIO CAPVT XXII GObio uel Gobiiis Venettjs frequ& 5C pingui teneritudine delicatus,ra/ riflime Romac confpicitur, pro fquamis yariam cutem habet 8C ualde lubricaxan dfcantesnigris, Plinio auihore^pracferun tur,uirides autem funt peffimi, femipeda lem longitudine non excedunt,drca litor ra parere foIent,ut Anftoteli placet,&r ua dofo potius in mari ac a^ftuarifs quam in afto , uel ubi fluc^us fcopulis allidunrur» quancp 8>C eius generis maiores fint ex fa/ xatili genere,quos 8C Caulinos dC Cotho nas»ut Hermolao uidetur, Siculiuocaue/ re« Icefifus Gobios multi eife fucci 8C fac i lis digeftionis afferit,fed qui 8C exiguum fimul &^malum pracbeanc nutrimentum^ Galenusautem dicit,Gobiones circaare nofa litora 8C faxofa promoncoria efte 8C guftui gratos, 8C in prima fi^: fecuda digc ftionefacile fecerni: cotra uero quiofttfs fluurorum <^ ftagnis capereturxUalde de^ ceftubiles ♦ Sunt etiam fluuiales Gobij ex Verbano pracfertim 8c:Lariohcubus,g infignes habentur,ipfisiecinoribus pa/ ' larb gratLTiinis^eos 2C Strincios dC Boie/ trifTias XXIII n trifRasInfubrcs appdlat^inEtruria quo/ ' quc in Marina pracfertim amniculo, q ex Apennini iugis apud Pratum oppidu in Arnum euoluitur, lodij funt pifciculi dc/ licatiorcs Gobionibus admodu fimilcs, qui quum effigiem illam mire exprimat, ctia in tantula carne eunde fapore habet*. DE SCORPBJ^A CAP. XXIII O Corpionem 5C Scorpena Ariftotelcs j3 diucrfos faccre uidctunidem dC puta/ uit Athenaeus, qui citat Ariftotcle : undc Hermolaus quoq? ipfe in CoroHario ni/ hil pro certo affirmarit,Ca?teri5 ScorpenS fermeomnes uernaculo nominc nuncu/ pamus pifce fubrufum^uarium^^ 8^mul/ tis armatum aculeis, cute autem minimc fquamea/cd Gobionis ftmilitudine lubrl ca, qui, ut ait Ambrofius, ucnenato acu/ leo fit truculentus. eorii unum genus pe/ lagium eft, altcrum pal jftre;illi rufefcur, ij uero nigricant , qui & minus proban/ f ur^pariunt bis in anno. In uniucrfum Icc ftj authoritate uentrcm leniunr, facile fe/ cernuntur, £>C quum muko abundent fuc co, multum ctiam alimentipra^bent.Epi/ charmus ia nuptijs Hebes , Scorpenam aic 9t C A P V T aic effe folitatig 8^ marina uefci afga* tni/ norcs qui femipedalem longitudinem no cxcedunt>maioribus anteponuntur iudi/ cio Archeflratij qui fuit obfoniorum ftru dor longe fubtiliffimus. ' DE PERCA ET MELANV/ RO CAPVT xxirii PErcas pelagias Romae raro uidemus, aiTimilantur ha? Ma:nis ipfisjqua? ho die Menulac dicutur, nam fubfuruas ha/ bent Zonas , quibus ipf*e toto corpore fquamofa? , 6c argcnteac diftinguntur, iti dorfo impares eminent aculei tenui inter fe membrana coniuncSi Propterea Athe/ natus Percam ait fpmis efTe coronatam, &rinfigni uarietate confpicuam*PuIchrae qutdem funt,gratajc^ guftui, &C languen^' tibus falubres * Plinius inter faxatiles eas conumerat, dC cx ijs qui hyeme capiatur^ Dux&r magifter Percarum eft Mehnur rus, qui alio nominc Oculata dicif a ma/ gnitudine oculi, ut Theodorus interprc/ taturtuarius eft &C frequetibus guttis con fperfus,non abfimilis Aurat^, uerum na tura ut Aeliano placet, pifciii dC timidiifi mus idem QC cautiiTimusmam cx ipfa ma ris X X ! I 1 1 f§ rfs tranquillitate piTcatora aduetum prae/ cognofcit, tnergitq^ feprofundiflfimo m;i tiiii uero in fummas aquas fuerit enatan^ dum, agtt circa fcopulos dC mira fagacita te in fpumis latiut, quas infradi fcopuhs flucSus continue excitant* Cornelius Cel fu« Oculatam in genere alimenti maxi/ me probauit • Numenius ueroMelanur ros uim obftruedarum uenarum habere, SC multo Sargis fapore dC fucco inferio> res efle teftatur:ita ut Melanurus alius ab oculata efTe uideaturjficuti fenfiffe PliniS putamus,qui Oculatam Soleis atcp Pafe/ ribus admifcuit3&: in eode uerfu utriufc^ mentionem feparatim facit, quod S^ dili/ getiffimus Hermolaus animaduertitjqutl inhocpifce autPIinium jautTheodorfi crrauifle arbitrareturld uero Gazam mo uerepotuit,quoniam Ariftoteles quu dc Scaro mentionem faceret,femper Mela/ nurum illi coniunxit, idemc^ feciffe Cel/ fus uideretur ♦ nam Scarum femper cum Oculata nominauit^quafi quum Melanli rum dicfiionem Graecareformidaretjocu^ latam pro pro Melanuro fubftituerit.qui pifcis a latinis^ uti hodie Yenctrjs SC alibi Ochialis f4- CAPVr Ochialis proptcr oculora magnicuditieiti nuncupatur^non autem is a nigricte cau/ da?,ficutiGr2eci appellabat, Nigricauda uel Atricilla uocetur, fed MelanuruSjqui Neapoli frequens eftjRomac raro confpt citur, fic ut nemini mirum efle debeat , fii eius uera effigiem inftituto pidur^ ope/ reminimereferemus^CgterumPercse^ut att Ariftoteles,in fluuijs 8C lacubus etiam uerfantur Jic^ hodie in Galha fumma ob/ tinentdignitatem alendis febricitatibus, appellac^ eos Galliantiquo nomine Per/ cas 3 quos celebrautt Aufonius Gallus> quum dixit in Mofella, . Nec te delicids menfarum Percdjllehd, AmnigencLs inter pifces digndnde marims, Solus puniceis fdcilis contendere Mulis* In Italia aute laudatiflfimi funt e Lanb lacu, quosNouocomenfes ipfi Percecos ' appellant:eosfamaeft fuiflTe adueditiosj 6C iixquilinos,tralatis fcilicet feminibus e lacu Eupyli,qui Lambru emittit amnemi ut meminit Benedicflus louius frater ia Larianis Lufibus ad Minitium Caluum* Bupylis exigudfum Percecus ortus in undn, Mf j peregrinum Udrius indc tulitf Scd XXI III ff Sed Eupylis multo minor es^quam La/ rias Per cecos producir, quoniam magna cxparre uel mfluentia aquarum defedlu, uel occultiorealiquo hiatu terra? hauftu$ multis ante annis exaruf t>abt]t'que m tres minores lacus aquis in depreffiora loca fubfidetibus, qui a Lictno foro uetere op pido^quod 6c ipfum interijt^pIebisLicini Lacus hodienuncupanturjn Lario Per/ caead pedalem crefcunt magnitudinem, croceas pinnas habet, 5C maiurefcetibus prsfertim uuis ab ipfo pingui 8;^ prgtene ris interaneis magnopcre commendatur^ Medici fere omnes Galliac Cifalpinx Per cas aegris robuftioribus apponere no du/ bitant,pra?fcrtim ficrudarum uuaru fuc/ co,quem aggreftam uocant, diligentifli/ mecondiantur ♦ Diocles quoqp Medicus in libro de falubribus , ut Athenaso pla/ cet 5 Percam e faxaulibus , qui molliores habeanc carnes , ut funt Turdi , merular, Gobt] S^Phycides,pIurimum laudauit* DE RHOMBO ET VASSE/ RE C AP VT XXV HAdlenus de fquamoiis pifcibas, nunc de planis agemus, qui fpinas habenc 9^ C A P V T habtnt, &C de his quae ab Anftotele Sela/ che, quod fpims careant , &C a Plmfo car/ thilaginata appellantur » In his principa/ tutn obtmetRhombus,fic didus fortaffe ab inftrumento TheflTalico magico,quod Rhombum,id eft rotundum fit. eft cnim hic pifcis longe latilTimus 5C ouali figura rotundior,qu^ forma in ifnftruendis acie bus Rhombi nomine a fcriptoribus rei militaris appellatur,unde Martialis, Quumuis Uu girat pdtcU.t K v - ^ •f??, Khomhus Utior eji tdmen pdteiid. Graeci authores Rhombu Pfittas nomi ne uocariit, ita ut Pfitta genus ad Rhom/ bum^PaiTere QC Soleam effe uideatur. Ari ftoteles nanc^ Rhombi nufqua meminit, fed Pafleres,fic hodie nuncupati a Roma nis magnitudine, faporec^, QC figura etia oblogiore a Rhombis differiit^in eo quo^ que diffimiIes,quoniam dexter fitus fit re fupinusRhombis, leuus aute Pafferibus &: SoIeisXa^teru Rhombus inter planos obtinet principatum , quem nobilis qui/ dam aulae procerum circa popinalesde/ iitias ingeniofiffimus aquatilem Phafia/ num dppellare folebat, non abfurda qui/ dein dem c:omparatione,ficuti&rSoIeas Ex/ lcrms, Lampetras Cotiirnicibus, Lupos altilibus Capis , Sturiones uero Pauoni/ bus ada? quauit,ut ex coquinartjs comen/ tari]s,quae eius coci nomine circumferun lur,lfcet intueri. Capitur Rhombustoto anno SC circa pinguiorem arenam,extre/ masc^ litora marginesmatat tranfuerfus> couoluitc^ fe cerus flexibus, Srrabonunt ttiore, utfitusoculorum uitium emedet^ fuac^ potius hcitudine quam pinnarS ad/ tniniculo fretus curfum dirigit , omnium profedo dC temporum 8C locoru pifcis, idemc^ dC delicatus SC falubris,hyeme ta/ men quam aeftate,&: inltalia Raucnn^» quamalibi multo laudatior.RhomborGi pulpae funt candidx, 5C preffo quoda hti tnore fucculentaj, quae affatim & falubri/ ter aIunt,modo in prima cocodioncqug celebratlir in ftomacho, fuperflua? earum partes perfediflime fecernatur . Galenus tn alendis conualefcentibus Rhombos m ture fimplici cum modico fale , porris dC aneto intritis perCoquebat^Sanis autem, 6C his qui fenfum appetetis ftomachi de^ iedum habuiftent,toftos in crate,aceto(^ GG confperfot W CAPVT cdnrpcrfosjud frixos cum Garo, ac uinb apponere confueuit* DE SOLEA CAPVr XXVI SEquitur SoIeajLinguIaca a M. Varro ne nuncppata, ab Athenxo aute Bu/ gloflusjquod bouinaj Iingua? effigie imi/ cetur^hodie in lautioribus couiutjs in fum maetiam caeterorum pifcium copiama/ gnam obcinet claritatem . Probaturbye/ me 8C frixa Aranci] mali fucco, piperecp confperfa^ Maxima in Belgicis oceanili/ toribus reperitur, noftrates pedalem lon/ gitudinem raro fuperat^Solea maleficos pifces defugiunt, ea<^ folum frequentant locajin quas belluae minime accedunt, ita m argumento fint maleficos non efle,ubl ipfae ueluti folutas metu uagentur . Solea leuiflimum adgeneratnutrimentu in fto/ machojfacile concoquitur,&: in fecundis uenarum&iecinoris digeftionibus nul/' la ferme noxiarum fuperfluitatum excrc nienta relinquit. DE CITVLASIVE SANCTI PETRI PISCE CAP. XXVII ^ 13 Ifcem e genere pIanorum,fimiIitudi>- X nelftricis^fpfa dorfiacicaculeatum;' capire f 3pite e:ktento,ore Iatiffimo,cmus^ maxil/' hx ex perfpictia membrana coftare uidea tur, Romani Citula dC fandi Petn psTce, uti 8C Veneci, Ligures autem Zaphirum appeilant» Sunt m eius utroq; latere gemt ni orbes, qui bina imprimentium digito^ rum ueftigia efle uidetunSaporcpretio, dC effigie (i caput abfcideris , ipfi Rhom/ bp perfirnilis^Quo autem nomineLatini ueteres Gr^cic^ iili! appcIiarint,pro con/ ftantiaftirmare non aufim»Quibufda ui/ ►detur effe Chalcis dc gencrc Rhombo/ rum apud CoIumellam.Piuaui cgo ilium ctTe Acanthiam, qui fit de genere Galeo/ rum apud Athena^u, fic didtus, quod [pi^ nofus fit, 8C certe fi Galei proie ore fufci^ piunt,ut eam ab inuadentiu pifciu iniuria tueantur, hic pifcis ante omncs os habec ^ptiffimUyUt ea pictatis in fiiios officia cq fnodilTsme pra?ftetur. Acanthig certe Op piano e genere Galcoru funtj&T aculeati, fed is fortaffe eft^qui a nobis Colubus pi/ ifcisappellatjinfimac plebis obfomu, qiix oblongus eft, SC carthiiaginatus^ fpina(}| habet in dorfo. Aliquado quoq^ dulMtaui, an cffet Cytharus,que fepius Galcnus c i! GG * Rhom' ioo CAVVT Rhombo nominauit, aflTerens Rhombo^ fapidiores &:mel/ores,e(re CythansyUC manifefte in mefa utrtufcp collatione de/ prehendimus.inuenio tamen apud Athe najum, pifeem Citulum dicari Libero pa trijficuti CytharO ApoHini^Triglam He^ cati, Apuam Veneri,qu» (i nominis con/ ieduram fequemur, profedo Citula Ro^ manusantiquorum Grc^corum Cittulu$ cflfepoterit^ r>E TORPEDINE CA^ XXVIir TOrpedo effigie^poteftate^ admira/ bilis^fic dicitur,quoniam capta in rc tibus, priufquam attingatun pifcatorum manus ftupefaciat : ^pterea Veneti eam Sgramfumjquod eft torpefcetis membrl affedus^appellanr.Romani autem modo Battipotam , modo Foteriftam, frequeiv tius uero Oculatellam dicut,quod in e/u$ dorfo quincp ocellos fubnigros ipfa naiu ra.depinxerit* Subrufa eft prona parte,fii pina autem candida . Auerroes> c^teric^ Philofophi Torpedinem ea qualitate ma nus adficerejqua ferrum a magnete lapi/ dc per£rahatur,exiftimarunt.At Galenus Torpcdine inter pifccs,quibus u cfcimur tatertio in tcrtio dc Alimentis nominauit,quanq^ ea hodie a plebe , egentiiTimisc^ homini/ bus tantum comedatur* DERAIAETALirS CA-XXIX SVnt etiae planis Raiaf5&: Squatinaf, 5C item compofiti ex utrifq? Rhinoba teSjfiueSquatraia?, quae feda? fimt afpe/ du^atq; efu admodum iniucundarsquum inter fordidoj plebis atcp paftoru obfonia cenfeantur* Raiarum fel auribus fanadis aptiflTimueft^ Squatinaru aute fcabra te/ gumentu ad pohendu ebur propter afpe/ ritatem ab artificibus expetitur^ex co cul tellorum dC faicatorum enfium uaginag Turca?5 Barbaric^ maritimi admodu pul/ chras conficere folent, quas Sagrinas ap/ pellant ♦ Eft etiam huius gencris Paftina/ ca^idem dC Turtur,&: Trigonjquga mor tifero aculeo lethalis ab Oppiano dicu tur, quo Vlyflcs idus a filio perierit, ho^ die Bruccus dida . Hsec fimul &: Raia SC fupra citaci pifces e muftelhno funt genc> re,proIem tameore(ut alij folent eius fpc ciei) fufciperenequeunt propter cauda/ rum aiperitatem^ GG $ Dc |oi e A P V T JdE rONGRO CAPVT XXXT "^ POft planos pifces oblongi 8C lubrici citabutur, 8C ante alios Congcr fub/ afbus, 5C teres, quitngetis Angudlaj fpe/ ciempraefeferc* Hunckefius aitomnt/ bus gregalibus pifcibus duriorem, S^ob raritatem carnium lenuiffime nutrire, nc que laudabilem prafbere fuccum, eum ta men ftomacho minime etTe moleftu , aut incomodum . Idq; Gatenus afFirmat , qirf dicit Congros parum afferre nufriment/> cacterum faciliime eorum carnes digeri> atcp fecernijita ut mirer Albertu Magnu, quum dicitjCogros natiua qiiadam pro/ prietate lepram morbum generareXon/ gros in immenfam crefcere magnitudine apud Sicyoncm Peloponnefia Eudoxus traditjita ut curru logitudine fuperet«Poir ro Archeftratusinlibro delegibus ncn/ trts, Cogros in Italia longe optimos iudi cauit>quod mihi nequa^ ueriftmile uide/ tur » Quando necp hodieaula? principes^ necp ipfi cupediuorae Congrum magnifa ciant^foliq; Hiipani Romanae urbis it\/ quilinieO exoticis quibufda pultartjs ia/ CP^d^in ft|mtnobono(€ habere uideant. DE MVRENA CAPVT XXXI MVren^ totomarifunt frequentes, fed in Siculo longe maximaf,atque optimg>cas Columella Flutas appellauit, quod fummis in aquis fluitentrunde accr dat,ut in nimijs folis ardoribus exufta cu te fefc mergere nequeantjamiflTac^ flexuo fi motus agilitate capiaturSunt maculo/ fx,&rin collo aliquot ftellas ad forma fe/ ptentrionis haberedicuntur , qua? ftatim morientibus euanefcant^Mira in his faga citas, nam ut fe captas fenfere^hamu auiV diflime deuorantjdentibusc^ lineam pro^' tinus abrodunt,&^ effugiunt. Veteres Ro manos auiuacitate potiusquama fapo^ ris prajcellentia Murenas aeftimaflTe cre/ diderim,quonia magna eoru copia in co/ tidianos ufus uiuarqs inclufa diutiflime poterat aflTeruari, caf teris pifcibus,aut te/ dio carceris, aut uitio pifcinarii facile pe/ reuntibus ♦ Conftat enim C* Hircium ex uiuartjs epulo triumphaIi,di(Satori Ca?fa ri fex milia Murenaru mutua appendifl^e* Manfuefcut, 8<:dc manu hominis efcam accipiunt^CraflTus ille cognomento diues Murcnam altilem adamauit,adeo utfato GG 4 fundam iot^ CAPVT fuhdam aliquando luxeritj&TtumuJo/n/ dident.Extac quocp illud falfiflimu Crafll dicfium^quum L^Dommo admoda riden tiyZtc^ admfranti,quod mortuam deflerec Murenam, refpodir, mirum quidem eflt quod extincfium pifcem lachrymis profe queretur, fed multo quide admirabilius» quod ipfe tres a fe elatas uxores non lu/ geret. Extulerat cnim trcs uxores DomiV tius,quas quidem ueneno,ut dotihus po/ f iretur,fufl;ulifl!e dicebatur» Alfquac etiatn fo^minas in delictjs Murenas habuerunr» ut Antonia Drufi^quae uni fpediatac man fuetudinisgematas inaures addidic Ve/ fcuntur humanis carnibusMurena?» id(|r VedrjPollioniscrudelitateuerij effe ap/ paruit> qui damnatgs feruos in uiuariunt demergebatjUt illi non extepIo>fcd paula tim iti minutifllmas difcerpti partes Mu/ rcnaru morfibus abfumeretur.Ferdt Mu renasin caudauitalem fpiritum habere, propterea illas aliquato celerius interimi> fi in extrema caudg parte potius quam iti capitefuftibus uerbcretur^Sanga Roma/ nus poeta lepidus, cuius beneficio Athe/ nasum Latinum Iegimus,qua Pyrgorum tn xx2cr loj in fitorc pifcarcmur , docuit Miircftas ab anciquis cxoflTari > Plauti authoritate,ut eoru carnes nuilis impcdita? fpinis gratio res redderetur,ingcntemcp ille Murenam binis bactllis utrac^ manu comprehenfls mcdiam afl:ringendo,detergendodp rede ^ feftiue admodum exoffauit. Serpentcs cum Murenis coire^quas fibilo eprofun^ dis inlicus euocentjdiuus Ambrofl'us,&! complures anriquorum tradunt, cui opi/ nioni Athenajus refragatur,authoritatc Aadreaj,qui de his quae falfo credutur li^ brum edidittMurenae toto anno pariunt, cftc^ de genere earum Murus robuftior, SC grd^iotydC unicolor Larici Iigno,coIo/ reperfimiliSjUt Ariftoteli uidetur, quem Myrinum Plinius appellat* Inuenitur 8C Murena fluuialis multo minor, quae una cantum habet fpinam,^: Gallaria, autho/ ritate Dorionis,ab Athena^o nucupatur, ita ut arbitrer hanc minorem Murena iry telligere uoluiflTe Athenacum pro ca^quac a nobis Lampetra uocitetur , fed de hoc mox diffufe diflTeremus^Murenarum car^ nes non minus nutriuncq^ Anguillarum atcp Congroruiti, ut Icefius aflA^rin VeriS GG 5 ab ^'^6 CAPVV ab duritic quadam innata dC cx tcftaci hii inorc laboriofiflTimc digeruntur, fed a la/ iflibus eximtjs fummam comendationeni accipiunt^quibus Heliogabalu Ca^farem Snfana prodigaIitate,quum in mediterra/ neis effet, aulam omnem> ac rufticos pa/ uiffe Lampridius in biftortjs affirmauit^ D E A C V C A P V T X X X 1 1 ESt SC Acus de longora genere, quac a Grxcis Rhaphis, dC Bellona dici/ tUr,.roftrum habet Gruis,uel Ciconiae fiV inilitudinejcororem uero argenteum,fpi/ tiam autenijut Afbertus Magnus annota liitjUiridis coforis» hic pffcis (cro parit, &C per aeftate tantu> utero dehifcentc tepore partus, fecus ac captcris accidat pifcibus, qui ipfo uufuaf foramine pariunt, ut Ari/ ftoteles exiftimauit ♦ Humidii, bonumc^ fuccum eius carnes pra? bet,fed tardiufcif le c^terorum coparatione cocoquuntur» PE ANGVILLA CAP XXXIII ANguilfas , quod anguibus affimt/ Icnt M. Varrodidasexiftimauir; nafcuntur ex fimo , afgarumc^ putredine jfmis in facubus SC fluuijs, nuffo coitu,nul lac^ fcctura, ut ait Ariilotcles > uiuaciffi/ mx X X X II r loT tnaf fant,quoniam branchias habent pciy angaftas,unde etia fit, ut turbidas aquai diffkillimas toIerec.Repenumur dC in ma ri anguillac fecundis amnibus deuedsei fc cus ac alijs contingat pifcibus, qut e mari fubire amnes, alle(Si aquarum dulcedine confueuerunc: SC eae quidem multo fapi/ diores uidencurjquamipfae prognatjjnu tritaecp in amnibus^uelutt quae uifcofum» lcntumc^ illum habitum penitus exuant faliarum aquarum egregio temperamen/ to^ Ncqj tamen credendum eft, tn alto ac profundo maridulciorcm deeflehumo/ rem,quo maxime pifces foueantur^Nam ut ait AriftoteleSjin ^fundis uadis aqua/ rum dulcium uenaj perennes exiftunt>8(C in ipfa marinarum aquarum mole porcio certa dulcioris humoris repericur, quum maris aqua,necp fimplex fit,neque,ut ali/ qui uoluerunt, purum elemencum,argu/ tnento func uafa cerea c nauigtjs tn alcum demilTa , qu^ paucarum horarum fpatio dulct aqua per meacus fubciltiTimos rece^ pca,manifeftiflime repletur,ut DemocrtV tus ance Ariftocelem : &C utrocp pofterior Theophraftus experimento deprehende tunt» fos cAPvr runt* Cactcrum Anguillx in mari rariflTi/ me,frequeter uero in omnibus ferme flu/ Utjs ac lacubus Italia^ capiutur. Sed ingen Ces 8C fapidiinmasalit Vulfinenfis lacus» quarum incredibilem mulcitudinem capt uidimus in excipulis ad egreiTum Martas amnis fabricatis> cum Alexander Farne/ fius Cardinalis Leonem Pontificein eam amo^nifllmam regionem ab urbe uenan diftudio fecedentem,regali magnificen/ cia fufcepiflet* Anguillas omni ex loco, omniq; teropore,&: prxfertim circa folfti cium medici deteftatur» Stomachis cnitn 6C renibusfunc inimic^ , fed praecipuum fcntiunt nocumetum ex earum obfonrfs, qui harenulas mingere cofueueruntjquo niam illa^ anguitlari glutino in calculos cogi 8C aftringi uideatun podagra quo(^ laboratibus manifefte officiunt, nec ullis morbismedentur,ficutiniquefecitTena/' cura uideatur,quae tam fuauem refutadis, cxpuendisc^ pifcibus faporem indiderit. C^terum Anguillas minimenoxias,fed quae propter exilitatem commode ueru/ bus torreri non poflint,gignit Scrius Cre tnonenfls agri fluuiolus, qui in Adduam excurrens XXXIMI to^ excufrens, Vidae poetae pacernas poflef/ fiones intcrluit. DE LAMPETPvA CA^XXXirH SVbeunt Arnum5&: Tyberim Lampe trx, atq? in his praeferum amnibus ad generofum habitum adulefcunt, Anguil/^ lis, uel paruis potius Murenis afTimilan/ tur^funt enim lubricafjS^ nigricantes,ten dente tamen earum parte prona ad cccru leum coloremaUtro^^ autem gutturis latc reforaminulentafjfiquidem feptenis part bus fiftulis mirabili ordine a natura fabri catis acceptam aquam emittut,quu bran^ chrjs omnino careat, nec cubitalem excc/ dere magnitudinem foIeant^Omnibus au tem Gdliix Qfalpinaj riuulis jpfiscp prx^ fertim Ticfnijatcp Adduaj emiifarijs mul tx reperiutur pr^tiofa? admodum,quan/ quam minimi digiti craffitudinem rariflTi ftie fuperent.Sed Romanis prapcipua no/ bilitas a magnitudine atque fapore,adeo> ut dcnis fa^pe aureis fingula^ u^niaf,ipfc> prajfertim uere quo maxime probantur, Necj cnimdum ieiunamus&: frugiefie debemusjluxuria caftigacunRetulic Pla/ tinain culinarrjs fuis^duoru Cardinalium luxii m:- CAPvr kixajfupcrbiac^ certantium otfonatorc» ccntum aliquando argenteof u nummuot uni Lampcf rx pretium feciffc, quu m fo> ro pifcario ambittofius cotendendo cunt pi^ccm pcrtinacijatq^infana profufionc ueluti ad haftam licitaretur* Lampetratn ncoterici quafia lambedis petri»di(^a pu tantjqua Grg cis GaIeu,Latinis uero Mu . ftela fuifle arbitramur. Eam Ennius poc^ ca pretiofiffimis aequalefacitj&TPlinius bpnitate Scaroproxima effeteftatur^&^ Ambrofius guftu fuaue uocat» Porro Ga leorum plura funt genera>ut apud Arifto tele, Athen^u^Oppianu^ac ipfum pra^ fertim Galcnii lieet intueri : dicitur enim , pifcis Muftela e Galeis, fiue cx MuftchV nogcncrCjUtThcodorus G«za pafftm intcrpretatur,proIcm ore fufcipere S^ rur fus cmittere,ut illam a pifcium malefico^ rum iniuria tucatur ♦ Ca^tcru Galenus in ccniolibro de alimentis Philotimiirepre/ bcndit,qui Galei! in ordine duras habcn/ tium carnes coliocabat, quuGalaxius fit is pifcis € genere GaIeorum,quem Latini Muftelam appellant, pifcis inquit & mo j, Usa &C apud Romanos gloriofus ♦ Nequef^ eniui enim ilk iretus pariter ac ineptiJs Gdcnl interpres unquampro Galeo Muftelam interpretatus eft ♦ Quod profecSo Theo/ dorus fedflTer, g femper nominibus Gra?/ cis^pro uirilijLatina uocabula reddere co. fueuit* Icefiuspariterinlibrodemateria, ' egenere Galeorum meliores 8>C mollio/ res Afterias appellauit, itautfortaftepu/, tandumfiteum pro Afteria Lampetranii innuere uoluiffe, quod Lampetra quafi a. maculis^quanquam obfcurioribus ftella/ ca CitydC mollis &C delicata. Inuenio quocp nonnullos authores, qui paruam Mure/ nam pro LampetraintelligatjUtait Athe, nacus authoritate Dorionis^apud que flu/ uialis Murena^qua? marina fit multo mi/ nonGallaria nijcupatur, quoniam unan^ tantu habeat fpinam ♦ Poteft quocp acci/ ^erCjUt idem fit Gallaria Athenaji, dC glo riofus Galaxius Galeni,unius literg cooi mutatione:necp mirum efle debet, quum utriufqueauthoris Grafci codices corru/; ptiffimi habeantur» Albertus quoc^ Ma/ gnus Lampetram, Murenam paruam ap pellauit^qui quanquam fitineptus &: bac' barus^ mininK tamen hoc fQmniaiTe pq/ / / tandus lii CAPVT tandus cft,quum ex ueterum potius com mentarijs laborfofiflime excerptis,quam a multo nobilioris ingenrj acumine tor^ Cantac^ uolumina condiderit^ Id uero me plurimum mouet, ut Galeum pretiofum apud Grafcos,noftrate hanc Lampetram noefle exiftimemjquonia isGaIeus,qui Rhodilonge omniumdelicatiffimuseft, ab Archeftrato in eo libro,quo uita quac/ rit Sardanapali, dicit eiTe Accipcnferjqui Plinio authorerarus inuentueil,&:rqua^ itiis ad os uerfis confpicuus ♦ Verura ipfi Gr^ci infimta quadam nominumconge rie Accipenferem appeUant,ut qui modo Ellopemjmodo Calllionymu, modo An/ thiam,aL puIchrum,S^ Calichthyn,queni ctiam minirtrt cum tibtjs coronati conui/ uijs inferrcnr, eum uocare confueuerint* Sed ut arbitrer Lampetra antiquitus fuif/ feMuftelamyPIiniusapertiffime fuadet, quii dicit in lacu Rhaetiae Brigantino Mu ftelam efle marinx semuIam^Nani^ is ho die Lacus Hydrius eft in Tridentinorum finibus , qui proculdubio antiquitus fuit Bngatinus. Isemittit amnem CIifium,in quo Lapetr^ repcriucur » Sebinus quocp Brixiano/ X 3t 5CI I I Jt ii^ Brixtanoriiiaeus Brigantino proximus, qui hodieHifeius dicic^&Olhu amncrri emittit , ut plures eius accolac mihi affir^ marunr, aliquado Lampetras Etryfcis ac Romanis fpecie, fapore*^ fimillimas pras buit.Nequepropcerea dixit Plinius marl nae semulamjquia captam mari intellige/ re ueht: marinaf enim funt , quas in Arna ac Tyberi capiuntur;Diftant fiquide lon goinceruallo pulparum bonitate abhis, quas in alto mari expifcari aliquando fo/ lemusjquum fubarid^,agreftesq^ fint^ita utexprimere Plinius uoluerit Muftelas, qux nunqua mare attigerint,fapore com Inedandas dulcibus in aquis reperiri. Ne que enim Pliniu Lampetras paruas(quas Lampetroccias uocamus ) marinis copa/ rare uoluiflTe crededum eft.nam fi de par/ uis intellexifletjad Brigantinum ignobi/ lem lacum 5C ipfis abftrufum in Alpibus minimefuiflTet recurrendii^quu, uti fupra diximus , tota Gallia Cifalpina in omni/ bus fluuiolis ac riuis copiofiftime repcri/ antur. Vnde uero Lampetra anciqui Mu ftelam appellarint, incertu eft . Veru ego pifcem illrtm a longitudinejcadorec^ ucn HH trfs ti4 CAVVT tris S^ a tergorfs fuperions fubluteo cola re (utiinquadrupedibus Muftelis uidcf inus)didum eflfe putauerim.Fuerealiqui eruditipres noftrx tempeftatiSjqui Lam/ petram apud Plinium Lumbricum fuific credtrenr,quu in nono dicat,Du« otnni/ no (unt pinnf longts pifcibus>ut Lumbrt cis 5C Anguillis 8C Congris,quu &C Lam^' pctraf fint Iongaf,&r Lubricis terreftribus certo confinio affimilentur* Verii locum ibi deprauatum efte oftcndit Alcyonius uir dodus,quum Plinius eadem uerba ab Ariftotele mutuatus efle manifefte depre hendatur . Verba autem Anftotelis harc funt ex libro primo denatura animahu, Qu^ aute in genere natatium pedtbus ca rentjhec aut pinnis natat,ut pifces,quorur alrf quaternas , binas fcilicet parte prona> 6^ binas fupina habent, ut Aurata,ut Lu^ pus:ali] bmas tantum, quilongi, leuesq?, funt , uf Anguilla? &C Congri : aut nullas omnino habent, ut Murena, fed ita mari utuntur^ut terra ferpentes, modoc^ fimili repunt in humore.Theodorus autem uer tit leuibusloco lubricis,quadoquidem ia medofam Phnij kcflione inciditnec fatis animad/ X ^C X I I I l iif 'ihimaducrtif,quo pado caftfgare eani o/ portererjUi librarioru uitio lubricis dicflio nem in Lumbricis^addito m litera abtjffe omnino crededum fit. Porrd Hermolaus in caftigationibus Plinianis nihil de Lum bricisdifferuir,in Corollario autem apud Diofcoridem>quum Muftelam nomina/ Vecquis nam is pifcis apud neotericos ef/ fet, cautiffime fubticuit: utpote qui de eo pifce mhil certi adhuc fe coperiffc memi/ nerat.Qudd Ci ha?c nonnullis qui inexplo rata ueritate morofi funt, mtnime fatisfc/ cerintjOperaepretiO erit eos Lumbrici no^' men pro pifce apud aliquem idoneum au thorem reperircquod certe nunqua (nifii fallimur)uel accuratiftima lecfiioc poteric Inueniri. Arfi Lumbricus erit pifcis qut Lampetra dicitur,teftimonio alicuius for taffe authoris ab inferis reuocati:quis de/ mum corra pifcis crit ipfa Muftela ab an/ tiquis tat opere celebrataV Quum nullu» fcre fit pifcis palato gratiffimus,cui fuum nomen,idemcp antiquum non rcddideri^ mus. Lampetra? igitur fuauiffimsc funr, Mattio tame Aprilic^ menfibus tantum* nam iucipieme acftate durefcit neruus in^ HH * tenar »S CAPVT terior^qui illis pro fpma efl: carteram deU canorequodam condimento multoma^ loremjquam ab ipfis pulpis, nobilitate ac cipiunt» Necare enim eam in Cretico ui/ no foletj eicp myriftica nuce os claudere, &:foramina illatotidem Cariophylis ad^' implere , in teganoq? conuolutam in (pu ras additis auellanis tritis^medulla panis, oleOjUino CreticOjaromatibusc^ad tem'' peratiores prunas, certis momentis fedu/ lo excoquererquo codimento Leo x ♦ in minore fortunajioci caufa,ut conuiuium exbilararetjMarianum Cucullatu falfum &rridiculum bomine memorabili impo/ ftura decepit . Namq^ funem inftar Lapc trae incoc^ium , multoq? illo iurulento irh>' merfum grandi in patina appofuit,ut no/ tam omnibus eius edacitate^gulamcjj efu deret^q iam magna pultarij parte abfum/ pta pfeudolampetra aggreftus, diu, mul/ cumc^ cum ea maxillis ac dentibusinhaer/ rente coIiu(Satus,cachinnum cundis tol/' lentibus facetiffime refpondit, utinam fic mihi fajpius illudatis , nam in hoc condi/ rnento non modo funes, (cd dC ipfas catc nas, quibus infant uobis fimiles uinciun/ tur ttir, ar cum uoluptate quide abfumcrcm. Cafterij Lampetrarupulpis nullam uim noxtam ineffe putandueft^quando 5C du ricie 5C lento pingui prorfus expoliatae ftnt, quibus maxime coditionibus pifces ftomachis incommodi effe cofueuerunr» Dicere autem eas ab occultiore poteftate neruis aduerfari,impudentisjuel fcrupu/ lofioris ingent] effe putamus* DE TROCTA CAP*XXXV QVidTrocfla Romanis antiquitus fuerit, haud facile adfirmauerim, quadounus tantae LatinisAmbrofius, folusqj ex omnibus Graecis authonbus Aelianus Trocflam nominarint:8(: id qui'' dem admiradum eft , quum omnium qui dulcibus in aquis generent,hic pifcis lon ge nobiliflimusa^quahcundlaru getium iudicio cenfeaturquaobrem in hoc prac/ fertim pifce condonandam mihi ab erudi tisueniam exiftimo.fi ingenue menon/ dum eius uocabulii a ueteribus ufurpatu reperiffe, minime inficiabor. Sed TrocfiS de Luporii genere fuifTe apud antiquos crediderim.uti Moderatus Columella cu riofos atcg oculatos lec^ores admonere ui HH f detur, «St C A P V T detiir, quum Lupos fine macula pifcmfa includi poflc afleuerct,a!iosc^ eflTe Lupos ' dicat, qui Varij appellcnturjtta ut Lupo/ rum alij fint fine macula,id efl: marmi^qui &:amnes fubeatralij Varij,hoccft fluuia^ tiles, quidulcibus in aquis generetur>ua de dC Trodam ab aliquibus inglorijs au/ thoribus Varium maiore appellari uide/ mus.certe Troda admodum uaria eft ni^ gricatibus maculis totum dorfum fpecio fc pingentibus» Spigolae uero unicolores potius atqj argentex efl^e liidentur, quan qua 8>C ipie ueluti ad retinenda Lupini gc neris appeIIationem,fubatris pundis,fcd n^inoribus 8C languidioribus , $ in Tro/ neq? Romanse Iuxuna?,necp admira/ biiioris magnificentia? fuifl"et?alios quani pelagios pdagfos pifccs illis in lacubus diflem/naf le. de marinis enim Columella loqueba^ tur,&: quidem nobiIi(Timis,ut de Auratis &:MurenisfimuIc(jLupisipfis claretc/ ftatus eft^quos tame omes deficiente pau latim eorum fobole, quum diu naturar rc pugnare nequiuerinc , penitus interqlTc manifefte uidemus. Improbumc^ illud fa dum&didu luxuriofum Philippi apud Caflinatem hofpicem certiffima facit coa icduram, Lupum illum,que ut infulfifti/ mifaporis expuerat,&r probro fubinde fucrat perfecutus, fuiflTe Trodam, quum in illis amnibus Ca(Iinatium>Soranoruni 8C Arpinatium TrocSwT plurimii capian^ tur, qaas Spigolis Tyberinis pinguiori/ bus minime comparandas Philippus eirc iudicabat.PIinius quocp aliquos Lupos a candore Lanatos appellari dicit, &C iliud quide proprie &C erudite, nam Lupos, id eft Trodas in uniuerfum fecundum car/ nes rubefcere,Spigolas aute pelagias pa/ riter ac Tyberinas infigni candore albica re clarilTime conftac ♦ Ca^terum Trocflani non facileinTybcri rcpcries , ficuii nec ipfam Spigola alrjs in ainnifaus urbt pro/ HH 4 pinquis* ItU CAPVT pfnqufs . Cur autem folus Aclianus Tra dam amphore clogio celebrant, proptc/ rea id accidffTe putaucrim > qudd tllc fue/ nt Prencftinus , apud quos Trodac pluri ma? fubfedis in amnibus capiantur. Qu2i ctiam ratione Diuum Ambrofium Anii^ ftftc Mediolancfcm, ucluti Larianis Tro (ftfs affuetum, uulgato cdam tum cius pi fcfs nomfni infcrufrc uoluiffc crcdedum eft* Sed Aelianus Tro(5iam e genere ma/ rfnorij facft, quaj cum Delphfnfs pugna/ re foIeai> ffc ut fd nomen noftrati Trodae parum conuenire uideatur*eam dfcit con tf nuos habcre dentesj dC eos qufdcm inci forios, captamq^ hamo non retroccdere, fcd continuefcqui, utco deglutito, infe/ riusc^ dcmiffo Ifncam abrodatjpropterea a pffcatorfbus hamos anfae logf orfs fuiffe excogitatos: faltatrixc^ ab co Troda ap/ pcllat, quod dC nos hodie uidemus, nam eas aduerfos amnes, uel e pr^ruptiflimfs etiam cautibus dccfdentes incredf bili im petu fubirccopertumcfttabNare cnfm fluuio in Vclinum Iac(!,qui hodic Pedelu cus eftjftupeda uelocitate uolucrum mo/ do afceadere crcdutur.qui lacus ab altiffi mo ftio monris uerrice cerris primo coarcfla^ tus anguftijsj&^ mox tota aquarum mole pr^cfptcat*^, nec fubiedis quide cautibus madefadis^ueluti ecoelo inipfum pro/ fluentem Narem efFunditur ♦ Nos quoqf Trodtas maiores audiuimus in Larij ripis lafciuo excurfu extremas arenac margt/ nes aliquando ad iufti palTus longitixdv nem profuIcafTe^Troclas longe omnium maximx centum aliquando libraru pon/ do Lario in lucu progignutur,& quidem omni aliOjUel marino etiam pifce fapidio res , praefertim fi Maio menfe dC in Bre/ fciae torretis oftio capianturtmortuae pau cifflmis horis fummam illam faporis gra/ tiam amittunt, quonia ob pinguem illam teneritudinem quam ocinime computre fcunt. Coquuntur cocifae in tabellas in Ic betibus lapideis torno fabricatis^fimplici in aqua, multo fale indito , alia(^ fubinde accerfita codimenta penitus alpernatur* Mufco enim quodam pruinac fimili pau/ lo poft fponte emiflb,rubete5 pulp^e pro/ tinus efflorefcunt,ita ut quum refrixerint niulto gratiores eflfeuideantur^Morus ta men nobilis parafitus^qui plurimajcrtidi HH 5 tioracp tibrac^ fti obfontfs pulmcnta commentu» €ft,Trocflam cubitalcm m praepmguis ca pt lure coquendam e(Ic cetifebat>ficuti 8C Phafianum adultum , quem mediocriter iti eodem capi iure elixare, ac demam ad auertendam ariditate,quac torrendo coiv ciperetur,omenti hoedini reticulo multis Gariophylorum clauis confixo inuoluta ad mitiorem prunarum uaporem in ueruc percoquere confueuit* Soleo ego pleruti que mirari quofdam,qui ut fapietiores ui deantur, Bcnacinum Carpionem, Pada/ num Silurij, & e mari plures pifces Laria nis TrocSis uel anteponere, uel exasqua/ re foIent5&:! item Sorang Trodac in eo ge nere principatum attribuantjquum maxi me fallantur* Nec^ enim obfoniorii adeo impentus eflfepolTum, ut temere de bac reiudicare fim exiftimandus,quum ex fu perojinferoc^ mari, ciicfliscp propc totius rtalif lacubus ac fluminjbus nobiliflimos pifces lautis faepe couiutjs guftauerim,S(i certacomparationecontulcrim: fed for/ taffe eucnic , ut homines ea maxime pro/ bent efculenra^quibus a pueritia infueue rmtjUti nobiii accidit Floretino , qui quii , m inccEna Lconis Pontificis,pe[agf}pifcc9 uario diTcumbentiSiudicio certatim at^ impenfe budarentur, extollatis ut lubet^ inquitjconuiuae marinos pifces, ego cetc Thrafymenia Tinca condita Leucopha/ go,his ueftris Triglis5Spigolis5&: Rhom bispra^tulero. quod dicfJum ut infulfum, omnibus pr^ rifu lachrymas excuffit, 8C in prouerbium paulopoft receptu, autho^ rijquianteaignotus erat, maximam attu litclaritate. Affueuerat enim ille Tincae pifci^qui a Horentinis mediterrancis ho' minibus facri pracfertim ieiunij tempore, iti fummo honore habetur ♦ TrocSae pin/ guiores,ut funt Larianaj,muIto fucco re/ plere corpora^genitalemqi humorem co-' piofc fuggerere dicuntutjUti Auicena de omnibus prope pifcibus^fi recentes 8C ca lidi comedantur,uno edicSo pronuciauit: scgris tamen euidentifTimcnocent, utpo/ te qu^ tarde, laboriofec^ Ln ftomachis aC terantur &C fecernantur. At fluuiales,qua8 aduerfo torrentiu impetu fatigantur,atcp occurrentibus inxqualium uadorum p^ tris illifg caftigatiora fumina 5C aridiufcu ias carnes oftcndunt 7 nxQdici blandiores n^ c A p V r ' «gf is apponcrc, comcnendarcc^ tion du/ bitant» QLiasetia mparalyticorucibartjs magnopere laudauit ille Plinius , qui ele/ gantem libru de morbis atc^ remedrjs co^ fcripfit.Fuit is proculdubio Plinio natura Its hiftorie fcriptore S^ Plinio Caccilio po fterior, uocatusc^ eft Plinius Valerianus Medicus 5 cuius marmoreum fepulchru Comi,ubi Plimoru familia floruif,in tem plo dtui Probini,aqua2facraf labellofup/ pofitUj S^ pulcherimis incifum characSq'^ ribus confpicitur- DB TINCA CAPVT XXX VI Tlnca? nomen nouitium dC reces eflfe uidetur,quando eius pifcis prifci au thoreSjUno excepto Aufonio, nuf$ me/ mincrint» Eft tamen celebratus apud Ci/ ceroncm quidam faqetus orator Placetiti nus , cognomine Tinca , g fortaffe abeo pifceflt cognominatus, quemadmoduoi Florentiae Lauretius Medices fenior, uti erat perurbanus,cuidam celebris famili^ .ciui fua^ domi Tincam ingentem exquifi ta arte codam falfo iac^ati,Tincac cpgno men, quod il!i poftea fuit aeternii, indide/ rittEgo uero paluftres hos pifces nullo iti pretio icxxvi i%i jprctio apud antfquos fuifle putauerim, &: propterea nullis literarum monumen/ tis fuiffe celebratosjmei^ plurimum mo/ uet Aufonius,g Tincas & Lutios ignobl liifimis pifcibus adnumerauit,necp eu ue tera uocabula fubditis nouitrjs nomimb^ fupprimerc uoluiffe credcndii eft, quum cajteri omnes pifccs ab eo ueteri riomine celebrentur, Sed Tinca, quanquam plc/ beius fit pifcisjficuti tota ferme Italia coa fpicimus, dC Aufontj quoquc teftimonio notum eft,qua dicit, Virides uulgi folar liaTincas, aliquando tamen in lautorS menfas uenitjSC ex his Roma?,pra?fertim Marficana e Fucino lacu, qui nunc Cela/ nus dicitur.Fucinianar labrum inferius ac tritu babet,quod eius generis indiciu eft, quippe qua? plurimu faxofo eius in lacus uado uolutent.Fert dC laudatiffimas par/ uus ille lacus quartodecimo ab urbe !a/ pide apud Bacanam fyluam ,quam An/ tonino Pio nota itinerario effe uidemus» quibus non modo pleberj , fed fplendidi cdam optimates fappius uefcantur. Nobi lis illeinteraul^proceres logeomnium atatis noftrae popinalis lauttciar ftudio/^ fiffimus ^4< CAVVT (Jfllmas, qui ducehta miha aurcorS Aumi miiminiientrefe cSdidiffealiquado glo riatus eft,Tincas Bacanianas autiino ca/ ptas^aliojarido^^ contritis>additisc^ odo ratis olenbus 8^ multo aromate, in tega/ nisad uapore tepidioris furni feliciffinic percoquebat. Fert S^ Tincas,quanqp mi^ noresjfapore tamen minime contenendo SancSacPraxedisIacus, in Lati], Sabino/ rumcp finibusjg Regiilus antiquitus fuit, illa nobilideuidiis Samnitibus pugna ce/ lebratus,fed ear cu Raijs 8C Squatinis,cag terisc^ uiliffimis pifcibusapud Patheon> Ignobili foro infimis hominibus uenuti/ dantur . Platina in culinarrjs fuis focde la^' pfus eft , quu Tincas antiquitus Ma^nas fuifTe exiftimauit,quac tinc controuefia i) (unt pifces.qui Menula? uel Giruli a Ve/ hetis appellantur, pifces inquam noti,S£ Ciceronis authoritatc uiliffimi.G^terum medici Tincis omnibus uim quadam in^ cffe ad progignendam febrem exiftimar, quoniam maxime in cocnofis degant,fi< putrefcentis limi fordibus uefcantur, Vc rum eas fciffas per dorfi !ogitudinem,pe/ dumc^ dC manuum plaptis applicatas ar/ dentis dentts febf is feruoribus pfurimum aduer fariquidam putarac exfecSaludceorum, qui quanquam foidide admodij,S^riden tibus aliis talia experirentur,aIiquando u menipflsacftuatibus exoptata bladimen ta feliciter attuliffe comperti funt^ DE LVTIO CAP. XXXVir LVtius nufquam mari, ubic^ aute fta gnis ac lacubus cum Tincis frcquen cidime reperit, qua una ratione, qui eum antiquitus Lupum fuifle extfliimant.ma/ nifefl:e couincuntur, Aufonius quoq? Lu tium nominat cum Tinca, que tamen ab plido nidore ingratii menfis eife teftaturr propterea non facile dtjudicauerim, an i& fit qui Lutius ab Italis,a Gallis uero Bro/ fcettus dicitur,quoniam is inter gratos fe cundae clafl^is ipforum fluuiaIium,inGaI/ lia Belgica at^ Britannia cenfeatun Ven ditant eum omni tempore uiuu>innatan/ temcji ligneis uiuarijs Britani, uentremcp illisulcro cultris aperiunt ad ofl:entadatn corum pinguedine, qux plagis exprimiV Cur,ut emptores afpedu iliminis allician/ tunnecp refutati propterea comoriuntur: ^ocunt enim prptinus pacentia uulnera Tincarum Tinca rutti contacfiti, quod earS tenacf i1/ luuie, ueluti glutinofo mcdicamme fohV dentur ♦ Thrafymenus lacus eius generis longe maximos^atc^ optimos nutrit:bicu bitales enim aliquando exceflere magni/ tudine ♦ Poft Thrafymenios e Cimino* qui hodie Rufilloni lacusdicitur (fuit is uicus antiquitus Rus Syllanum^Iaudatio res Roma? habentur * Nam quos prabet Bracciani lacus , qui olim Sabatinus fuit^ 8C fapore 8C magnitudine funt inferio/ res^Effigiem Lutij quum de Lupo agere/ tur,adamuffim expreffimus, ita ut pofte/ rijquem ego pifcem Lutium nomiftarim> minime fint dubitaturi , hic pifcis admo/ dumfalubris omnium medicoram iudi/ cioputatunCaeterum ab infulfa quadam pulparij ficcitate nullam unquam in optt matum menfis laudem uel commedatio/ nem adeptus eft , Ita ut ij noftrates Lutij cumGallicis dignitate minimefintcopa randijS^ te,tuos(^ couiuas lautiffime Lu/ douicealiquado deceperintjquum obfo/ natores Galli incoperto adhuc agreftiil/ lorum faporcjdum emeret, fola procerita cis fpccicduc^rentur:non cnim maximi ^ femper f emper optimi ♦ narn in omni genere pi/ fcium media a?tas,qua: nodum fummam hiagnitudineimpleuit Cornelij Gelfiau/ Iboritate commendatun Cxterum Lutio rum mandibulae toftap, in pulueremc^ re/ da(5ia?/i aurei pondere cum uino fuman/ tur, in ueAca dC renibus calculos frange/ ireconfucuerunt DE R.AYNA SIVE BVRBA/ RO CAPVT XXXVIII ALufit finguli Italiae lacus fuos pi/ fces,qui casteris eius generis antef(S rantur*Nam ficut it\ arboribus, caiteris^ animalibUS uidemus/ic &C in ipfis aquati Jibus contingit, ut aliae atcp alia? aquas di/ uerfispifcibus occultiorequada proprie/ cate , uel a terreno, uel a paftione, uel ab ipfo demum ccelo prorfus accerfita , non folum ad maiore corporis amplitudine> fed ctiam ad ipfam faporis felicitate pluri ttium coferreuideantur. Probare etenim ficus h Liguria folemus , Etrufca perfica, Vcfuuinas uuas,a Clodia foiTa^Padic^ o/ fitjs melopepones, Appulas amygdalas, Campana malagranata> Picetes oliiias,e Romano agro poma apia » e Sabino pira II muftca, 150 CAipvr muftea,Taf cntinas iugIandes,Caftanea4 e Clauenna Rh^ticis proxima Alpibus, Nurfma rapa,&r ex V mbria expetita Ro tn3£ terre tuberarex animatibus ite boucs Infubres , iuuencas Romanas, Tufcos a/ proSjUitulas Suretinasjho^dos Vmbros, arietes Piftoriefes, galfinas Patauinas, 8C columbas InteramnefeSja magnitudine, fapore^ plurimum comendamus.Larius igit lacus ob longitudine a Virgilio ma/ ximus nucupatus, pifces longe omniuni maximos gignit,Trocfias ceniu aliquado librarii pondere, dC Burbaros duceniaru* Sed Burbari illi ingentes uideripotius hV quidis ac gfpicuis in undis, qp capi retib^ poffunt, quu ea impoteti impetu pferncy dilacerent Jubeunt folftitij diebus umbro (bs fpecus^in rupib^ Licinianis,qu^ funt in aduerfa Larij ripa contra InfuIamjEuri pum^illu gemmeua Caccilio Plinio cefc bratum. Eos induftrius quida facerdos fa gittis arcubalifta emiffisjquum in profun do quiefcetes fufcinis atqj tridentibus at/ cingi no poffent^uulnerare conabatur^nc que tamen fagittas longo alligati^ funicgt io,nifiauerfis officiebaf,quu illa fquama/ rum / X X X r X «5i rum ferte thoracati eara idlus facile repel lerent^Sunt &: m Mantuano lacu, g refta gnateMtncio amne late difFunditur^Bur bari pifces fapore longe opt imimam La/ riani fola magnitudine funt infignes,raro ij bipedalem excedere magnitudine folec, lati iunt,&C ingentiu fubauratarij fquama rum fpeciejrotiidoq? item labro auri colo rem refercte, pinniscppariterfubcroceis, logepulcherimireos Veneti Raynas,ipfi uero TicinefeSjPIacentinicp 5C c^teri Pa diaccolac Carpenas appellant, humidio/' res carnes/ed tame inaoxias habet^quod no tenacijfed aqueo potius humore abu/ dencj Ltnguaauteniaxime ualeredicun/ cur, nam oC fapore pr:^ftat, fi^ uim habet auged^ueneris>ficuciin Tincaru Si^ana cum linguis experimur* DE POLTPO> SAEPIA, ET LO LIGINE CAPVT XXXIX PRgter fquamofos pifceSj&C lubricos, & pIanos,eft etia molliu genus, fic di (fium, quonia ad tacfJii molle feniiatur, uc funt Polypi, Loligines, dC SacpiactCoftat Polypus corporeadmodum paruo,8c in tnedio ad emiuenda aqua fiftulato, quod 11 2. pluribus ijt c A p V r plunbus braclifjs5&: crmibus mftruit,qul bus, udeftomnm ferme pifciu folerafli/ mus, obuia quasq? copreheqdir, ligatsia/ uoluit,atcp flagellat>& ipflsdenicjf ofl:rqs filiceo tegumeto egregie mu^itis infidias inolitur^Siitenim ei cirrimultiplices,pla rima in extremis praetenturis acetabula, itemq? frequetes pediculi, manusqj plica tiles,quibus admiranda facinora dum uc natur^edere cofueuitrhiantibus flquidem conchis lapilli! imponit, ut illis (efe occlu dendi facultate eripiat. Leone>qui ualida Murena chelaru forcipibus necat, cirris inuoluit, coplexumc^ fugendo paulatitn interimit. Repit quocp frequeter in terra, oleas afcedit, &C in a^dificia aliquado traO greditur . Refert Plinius Polypii infignis audacia?, ac magnitudinis in cetarijs Hi/ fpaniac irrepfiffe nocfJuad lacus ligneos, falfamentac^ exedere,&: populari confue uiffe,ad extremum prxfecfJis fures obfer>' uantibus, latratu cani! deprehefum,expu gnatum^ totius familias concurfu,atquc agre telis ac tridetibus fuiffe confec5ij,cu ius cadauer ad infignis pugna? memoria Trebius Niger procofuli LtLucuIIo traO mifcric- X X X r X 151 miferit» Polypus ultra bimatu non uiuir, quem expirarem Venerealiqui prodide runt.Caput ebru chartilagine coftat,quae celeriter durefcit, immaturamc^ illis fene dam adferre foIetXarnes Polyporu, Ga leni atc^ Athen^i authoritate,durae funt, &diffi'cillima£ digeftionisrfi uero conco/ quantur,nonomnino malum autexiguii prxbent alimentu^Salfugine aute fua Vc ' neris pruritu excitant,&: mirifice langui'' dis^atcp defelTis auxiliatur* Afferutur Ve netias ex Illyrici, Dalmatiajcp ora fale in^ ueterati, quorum acetabula dC extremita tescirroru a fenibus adparandafobolem expetuntur. Alexis poeta in Pamphila^uc citat Athenaeus,quu incitameta Veneris percenferet,BuIbum, dC Polypu antealia ceIebrauit*PIinius quoc^ ille^qui demedi cina librii cofcripfitjUt alibi diximuSjPo/ lypos cardiacis coferrearbitratus eft^Sac/ pia aute &C Loligo in hoc differunt> quod Sa?pia latior, Loligo longior eft* h^c ru/ brumjilla nigrum in timore liquore emit/ titJneft LoIjgini,qu5 hodie Calamarium dicitur,gladioIus perfpicuus dC Chryftal/ ' lo perfinulis, Sa^pia autem corpulenciach * II j quaa>' 154 CAVVr quanda habct intcr fpinam &r os mcdiani natur^ fungofac atq? friabilis» Vcri^ ficu d dC in Polypojfunt barba?,crines,S<: acce ptabula 3 fed aliquanto breuiora , quibus efcam corripiunt: corporu uero aluei ali/ quanto capaciores qp in Polypis>quod na tura prolixioribus poftea capiliametis in Polypo compenfaric. Saepia, uc ait Athe/ no^us in libro de medicina pifcium, etixa uentri cofert, fuccus eius fubtilem reddic fanguinem, dC mouetcnfim per hapmor/ rhoidas*Oua auc eius, authore PIinio,uri nam cient, renumcp pituitas detrahfit* In uniuerfum uerOjmollium genus difFicilli me in ftomachis cocoquitur,fi autem co/ quatur,plenius nutrimentO pra^bet Qua ratione,utait Athenaeus,uenerem excita re dicutur,nam in cocodionibus primis, quiJ maxime Iaboratur,uentum plurima generari neceife eft , quo maxime uirilia inflenf ,qui Ti beria aic, apud Capreas pifcacori fackm. II 4 Locufta Locufta pcrfricariiufliflejquod ille a tcrA' » go infulac per dcuiaatcp afpera, ut Locu/ ftam dudum captam offerret,ad fe impro' Uifus erepfiflfet.Contra uero Cammarus» qui Leo apud Plinii! eflijUti etia nunc uul* gari appeHatione nuncupamus, dC forci/ peshabet pro manibus , 8C corpore leui' at^ coeruleo, multisc^ fubnigris maculis> fpledet,ut Arifl:oteIes pulcherrime depia xiu SC nos quotidie uidemus , que etiani Afl:acum appellauit Oppianus:nos uem ' Camarosappellamus eos,qui dulcibus in aquis reperiuturj ad paruoru Leonum effigiem^qui dum coquutur,protinusra' befciJt:eorii maxima habet copia in Gal/ lia Cifalpina^quae eft frequentibus amm> culis irrigua* Sunt 8C Maia? gradioresjro lundiore uentre,greflii in terra fegnes,in aquis aute ueIocifl[imap, Veneti Grance/ uolas uocant>quarurotundioribus teftis fpecula includere ad elegantia folet.Sunt dC PagurijGranciporri hodie nuncupati^. Item Squillae,fiue Chelis, quas Oppia/ nus^cajteric^ omnes Grgci Carides appel Iant:eas miru in modii commedauit Apu m$ in coquinario opere, Romani hodic Camm^/ Cammcrugias 5C Pernocias ubcafit.Sunt ■ qui arbitrentur Squillas eiTe id Cancrorii' ' genus> quod Gibbum Ariftoteles appcl/ ' lauit, uidentur enim Squilla? admodunt' Gibbac . Quid autem fit Squillaluuenal^ illo in carmine, Afpice qum longo dijiendut peiiorc: Uncent Qu£ fertur domino SquiUd, Ego putauerim illum Cruftaceoru no mina cSfudifle, uoluiffec^ intelligere pro Squilla Locuftam, aut Leone, qui domi/ nisapponi confueuerint:per Cammaros autem illos fcilicet paruos defignafte^qui Locuftaru ingentiu coIIatione,ueluti mi/ nutili, ignobilioribus couiuis apponerea- tur.in uniuerfum Cruftacea ab ouis com mendatiora funt^pinguefcerecp folet ple/ niluntjs: authore autem Galeno totu Crii ftatorum genus ob carniu duritiem diffi^ cillimecocoquitur, falfumc^ humoread/ generat, fed aliquanto mitiorem ipfis Tc ftaceis^de quibus mox agemus. Cacri au tem 8C Cancellijqui cauda non habent^Ia toc^ corpore dC ualde rotundo conftant, quic^colore rufefcuntj&Tappenfi lincis apud facellu Hadriani pacis uenudantur, II 5 hecSicis m C A^P V T h^dicis & lenta febre hborantibus mff c coueniunt>quonia humfdu, leuec^ 8C ual de refrigerans ahmentS prsebent, pra?fer/ tim fi(utipra?dpit Galenus)in aqua prae/ 'djecocSi magna ex parte falfuginem inna tam exuerint.hac Cancr2,qui Gratcc eft CarcmuSjfi m pateh*a uratur uiuus>fub ca nis fyderis orta,qu2 fol in Leone Zodia/ d tranfitja rabido cane comorfis miriffcc auxiliari Aefchrion Galeni prg ceptor af/ firmauitPelops aut medicus Galeno etia famihariSjid a qualitate materif ipfi"? Ca/ cri>n5 aSt a peculiari eius natura? propric cate prouenire teftat , cuius opinione ne^ mo fere fecutus eft^Sed Diofcorides intel Icxit de fluuialibus Cancris, quos cum ui tealba concrematosadmifta gentiana,ra bie affedis profpere femper exhibuic. DB OSTREIS ET ALIIS TE/ ST ACEIS CAPVTXLI ETeftaceorum genereRoma^inpre/ tio habentur Oftrea, Pedunculi, 8^ Telhn^ Oftrea mittit Corfica, fed raro, S(rfa*pso!ida,quoniam aduerfis tepeftati biis impfdita nauigatione , uel praedoni/ bus Maunsinterclufo man^non facile adi urbem mbctti pcrucnmnt* Ea ucro qii^ a Pifau d litore paucis ante anms afFerebatur,ex/ titiAd iidiiti earii progenie penitus abic/ ruac«Ofl:rea,quu Romana res magnitudi nis ztcjf luxuriae faftigiu teneret, a Brun/ dufio ii\ Lucrinu lacum tranfportabatur, quajuelutiea pcregrinatione gaudcntia,, adoptacacp dulcibusaquis mirifice pin/ guefcebantvFuerecj^ Oftrea adeo in hono reipfisgulac proceribus, ut in remotiiTi/ mas amari regiones ligneis lacubus ap/ portarentur.Referc Aihenaeus Apitiu no bilem parafitu,qui fuperioris nomine ap/ pellari promeruit , uafis fumma induftria fabricatis ad Traianum in mediterraneis Mefopotamiac cotra Parthos bellum ge/ rente recentiffima Oftrea detuliffe»ea ma jcime probantur, qu» magnaru nauiu ca^' rinis adhxrent,8cf ab urinatoribus de ma/ nu colliguntur ♦ In uniuerfum Oftrea, ut aic Galenus falfum humoreaggenerat,6propterea tentiginem in falacibus plurimum adau/ gent,aluum quoq? ca mouere Plinius me dicus '.iflmty qui 5C eorS teftas ambuftas dyffcntericis prodcffe , frixa uero eorum carnetn 14*6 CAPVr carricma ucnetio comefti Lcporfs marf/ nf liberare teftatur.Plinij aute naturalis hi ftorix fcriptoris authoritatCjftomacha re ficiuntjfaftidifs medentur,moIh'ut leniter a!uum, tenafmonicos iuuant,8C Veneris pruritu falfugine fua uehemeter incitant, co(3ac^ in teftis deftillationibus profunt» Affinem Oftreis Pedines ftuePecSacuIi, quos hodie Cochulas dicimus,natura at/ que fapore habent, funt ftriat:^ &C fubru/ bra carne, &C in Tarentino finu laudatifli m^dC gradiores, qua^ auriti PecSines La tine appellantur,unde Horatius dixit, l^edinihus pitulis iddut fetnoUe Tdrentum, Seqiiutur paruac tllae Cochulce, a uete ribus Latinis Mytili,a Romanis aute ho/ dieGracco nomine TeHinaj nuncupata?, quac bellariora loca obtinent, funt enim gratac guftui,uera arenulis fcatef,&r pro/ pterea calculofis officiunt. Cinere earum cafum pilora in palpebris prohibere Orf/ bafius affirmat^Sunt &C alia Conchara ge nera prope infinita,ut Purpurg,Buccinc, Aures,Digiti,Vhgues,PatelIe>Cochleg, qiiae cofulto prafterimus.qaonja fuburba no in mari rarifiimecapiatur^Eft dC Echir^ nus nus no ingratus princ/pu mcnfis,fpinp|b caftaneae tegunieto affimilatus,cuii|s gjr/ neris eft Echinometra multo ma|or,inaI/ totantumari ^genitus,que Ariftoteles uring deftillationibus eflficaciifime mede ri teftatus eft» Venit &: inter menfaru delt tias Vertibula fiue Vrtica,caIIus quidam ad magnitudine iuglandis^cuius duricic;$ ut ait Ariftoteles, media eft inter tefta 8^ coriii,coIore fubpallido 8C rubenti,ea fi;e/ quenter in Pyrgorum litore ad Centum/ cellas reperiturjquam ficuti palato iucun di(rimam>ita 6(: ftomachis minime infalu brem effe conrjcimus. D E S A L S A M E N T I S C A . X LI SVpereft ut de falfametis pauca attin/ gam9,qu^ adeo in honore apud Grae cos fuerutjUt Atheniefes Chereptrili,qui falfamenta uenditabat , filios in gratiam patris ciuitate donarint.Romani quoquc huic rei plurimu ftuduerut,ut ex Plinio It cet coiedariGaru ante alia in pretio fuit, liquame exfalitorum Scombroru muria confccfluj quod in uarios culinaj ufus ue/ niebat.conficiebatur optimu in Aphrica, quod fociorS quo^appeIIatueft:fed i^ hodie t4»t CAPVT hodie penftus cxoleufc*Maxima n$c gfi tiaeft Cephalom ouiSjquac gemmis folli cuhs circuncifa parte fuminis,recenubus Cephalis eximutur, quaeGrafCO nomine paffim Oa Taricha, id eft falica nucupan tur* Secundii Oa Taricba eminec Cauia^ rium,quod ex Sturionii ouis in Poto con ficitur,ita uc falita in maffam ingetem co gantur,8^ cadis includantur: cruda ea co/ medimusjuel in panis cruftulis ad prunas uftulacis: modico enim igne falfameta in uniuerfum indiget>authoritatc Athenafi, qui quum de celeriter fadis loquimur, tn prouerbiu ceffilTeaicciciuS c|? falfamenta coquatur.ficut de Afparagis Latini ufur/ parunc» Cauiaria lulio fecundo Ponitifici Maximo mirifice placueruncquod deie/ cSum ei ciboru guftu fa?pius alleuaffent, 8C Citi^ uitiis^ paricer , uc in fenibus acci/ ditjmirc lenocinari uideretur.Sunc etiam in fumma comendatione ex ipfis Scurio/ num pulpis Spinalia, fic uulgo nuncupa/ ca,quas laricinis lignis affimilantun Lau/ danc 8C Morone,ignoci nobis pifcis prae/ dura frufta, ualdec^ rubecia, quae Maroti dis paludis accol^ mcrcimontj caufa craf/ tniuunr. 3t L I ! i^ mittuntjca prius cxedi comode fton pof/ funr,nifi aquat cahda? perfufione molliail tur^Sardaf^qua? Plinfo, Theodoroc^ func Trichia?, itemc^ quac uocatur uulgo Ale ces,ah'quanto Sardis minores, iti magno ufu alendis famihjs exiftunt.Sunt fj digi/ tales pifciculi, qui loge optimi in Liguria faliuntuneos ahqui Apuas efle uoluerur, quac authoritateomniu ferc antiquorum ex hmo fiunt^SC in magna copia apud Py reum Athenaru portu capiutur.Ex Cim/ bricis quoc^ litoribus Aringhae , pedales pifces ia cratibus fale ac fumo inueteratl nobis afFerunt,quibus Hermolausquum eas citaret propriu nomen no indidit, uu pote qui Alecis uocabulu ab illis getibus ufurpatu no probabat, AdducOtur quoc^ ex finibus Gothiccjatqp Noruegia! cubita les Merluccist, adeo dur^ SC extent^, ut fuftibus afrimilentur,qaas in delitijs Ger «lanorCfjqui urbe incoluntscffe uidemus» Sed Thynnis prarcipue fora omnia SC ta/ 43crne falfamentariora rcplent,de quibus latem proprio capite difTeruimus. Salmo nes etia GaHia Bclgica quotannis mittit, fedinplebis udm^ quu (aKti priftina no/ bilitaccm H4 CAPvr bilitatcm amittant. Cseteru ex falitis pal/ mam,omniii cofeflione gtate noftra,obti nent Carpiones exBenaco lacu, qui fub/ frixi modice faliuntun referunt i) Troda rum faporcjati^ ipfam corporis fpeciem^ nam S^TpuIpae eoru rufefcunt, & argetea tergora uartjs pundis depinguncur ♦ Sed quae in Trodis nigra funt , in CarpiomV bus rubra cofpicimus, ita ut is pifcis, qui Aufomo Salar uocatus eft , proculdubio effe uideaturjquum in Mofella dici^, pMrpMrr /5^ Sddr (ieUdtus tergord guttis. NuIIibi quam in Benaco ex omni Ita/ lia Carpiones gignuntur.propterea fadiiJ cffe crediderim , ut antiqui g de pifcibus fcripferuncjueluti de ignoto pifce potius ^ quam de ignobili nullam fecer int mentio nem*Porro omnis generis Salfameta fan/ guinem inflammat, bilem auget, dC ftran gurtjs obfuni:his uero g mulca infulfa pi/ tuica repleta habenc ftomachum^ficcado, detrahendoc^ auxiIiatur,immoderace ue/ ro his ucences, uel eciam fenes ipfos uehe mencerad Venerem incicare plerique ^U ^thores tradiderunc* f I N I Sf ANTIQVA ET RECEJTrrORA nomina pifcium marmoxum,Iacu/ ftrium, 8C fluuiatiliu,quae in louij Cammencartjs concinentur» Acanthia cap.i^ Acipefercap^ i,54 Acon 17 Acus i% Alec j8 Alofa 17 Alutarius i5.&r 18 Amia 7 Anguilla $5 Anthia 54 Apua ii Araneus 4 Aftacuscancer 5 Afellus xo Attilus 4 Atricilla 24 Aurata n* SC 19 Aures 41 Addus 4*8^5 Alborcs cap . 0 Aleccs 4^ Aringhae ibid. B Bacchi 10 Banchus 20 Barbus 16 Batt/pota 28 Bellona ?2r Bos f Boca ip* dCzi Bruccus 19 Buccina 41 BugloiTus 26 Buibus 55> Burbarus ?8 Bottetnfla 22» Bi:ofcettus 5f KK Cal^ VOCABVLA Callaria cap» lo Callionymus 54 Calichthys ibid, Cammafu^ 40 CammarugfaibiU Catiicula ^ C^ncrus 40 Cancellus ihid. Capito 10* dC i^ Cauimus Carabus Caicinus Centrfna Cephalus Ceftris Carcharia Carides Charax Chalcis Chelones Cytharus i &: 9 Vertibula 41 Vmlpra 5 Z Zaphirus n Zeus 8 F 1 N I S>, BA5I1PEAE IN OFFICINA FRQ ^eniana , per Hieronymum Frobe/ nium, &: Nicolaum Epifcopiu, Menfe Augufto, Anno % 9 9 M A $