11 1111 11 ור 111 11 11 דראל רד ר 11 11 11 ר 1 1117 1 11 רוערע

וע יי א ר ארי ר עו יי טע ערע עו /

פּראַקטישע גראַמאַטיץ | . פון דער יידישער שפּראַך | .

ערשטער טייל

31 11 1 1111 13 111711171774 1411 111 14 1171 1311 1 144 118 1113 1111 11 111 יור אלו ור 1 ד ר וו אוו 1111 1111 11 1717 ווו

1111 1111 1111 1 1111 1111 111 111 1111 117 11141 11 1 1111 1111 7 וד ר 1 11 1 11 ר1 11 גד 1ג1ברר רוט

אוו

1116 ר 1 1 1 1 184 11 1113 11 117 3171 1414 1143 1 1711 1 111 13 11 8 בע 1111 1 1101 ר ר וט 1 11 1101 0110 לאגי 111 1411 41111171 7114 141 3111 1113 1117 דז 1121 11 1111 1 1114 111 21,111 1111 ווו

: | 1 = 1 0

131 1131 1 ר רד ר ר רעג ווו גו ור א = ווו 1 1 611 13 18 18 84 111 1 4 181 ןפדור ררלל ול פעבגפר ער

ײ 4 א

צ 8ג װעוג טפוששוצ ו{ת;ונשוטם 6סאמקזמותפ אמ לקעד 8 .סא

4118 41 אג) 1144 8 זק ה +-ג, אקעהםפ װממפוסטזצ מפמם אטיץ 1.צ

ת112/06 .

שז 1ן 1116 6005 016סט 11115 {ס 1װס165610011קן 6114 1618 װוז160 128015 װםסן /וט ,011115קן /רנוז {ס {רזס1זדסנוד מע1 1158 10066 סנ/ט1 ,15ש04ן .1 ז6װ/11 406 .10 וזםזק/

2

אט 1א8ם6 8008 מפנפסנצ. 841 א0ס471 א 5 5946 זא , 57ם ם 11 זא ג, 6. 8 מזאמסאס0ס1548ססז1צ. שש שז

תמזאמס אסס8 ופנמסזצ ‏ 81 אוסזדדא זי 45520181'35 21 , 81.51 111 צ, 6 81 191:6פפנצ | 2960-4900 413

480084688122.0286פ1נססזצ צצצצטל

1488 202 סאנסאש? תסן|8זא צם4 ת118 מתפ1מםפ1צ 1/41ד161ם 8286 9181 אטעצ918

;:צמם פתממזצסמסע 49 שש

עז 1 60196) .ם 1106 10160107181 נוטדסזם) 168 שש 4716, {181111 ווםנוזטגזב) זווסנוזשס5 סח 101160110/1 וזסנ/ספּזוב1 .8 סזסטזםם 8064 102016 שא281605 2024

06 1ז6ט180 1ו10111168110 80115ז106 141011160115 0561 .כז 1261 {1010111115/1 86 806 8/1ז8פ 1011116811071 67ט10ס/'1 166116116 8114 שזזחבן 142ז עס פסאעזםץ מאא 85ממזאמזא סאג ז66016) 8000 16615/1 / 1811081

1ססומץפ 21ת61801110 4 15 ,80004סכן 201060 זס ,6טסץ 06ס014 סח הס 001168 תסתק0010 זטס ז0} תסחהזנקפת1 16 .ץ16ט016211 100190} }0 .151261 ,תז1615216 01 1ת11202 600161/ 2051 60זסת סח עס ת46517 8

118 ק+נסקסעקן 1611600021ת1 תג 1804צעקסס סת! 16906018 זסתסי) אססם 1140152 21ת12610 סת1 ת1ג1ת40 110טטק 6 תז 67 !61 15 4106 115 ,16006טוסת, זטס 04 0654 606 10 .פאססט זטס תן -146064464 06 תגס 0106 +121צץעקסס זתס1זטס סת ה010טט זס} אזסטט תגתקזס תג 15 14 זס - 4068 סחטט שוסת טסץ }1 זס - אזסעט פנת} ס) 1206צץקסס 6ט20 תג 10סת טסץ 16 -600111167.07ת108096ס 81 600211 עס זס ,4101 413-250-4900 2 סתסתק צט 5ט 0020 162956קן

3

5 הי : ת : צ אי יי יי עי

= היילפערין און ם. וויינרייך

בּדאַקטישע גראַמאַטיק בּון דעד יידישען שפּראַך

ערשטער טייל

ווילגע -1928-ווארשע

ווילנער פאַרלאַג פון בּ. קלעצקין

610 ז 6 ט זא }6 1 מוזסמווגה =+ -167942 0202ץ/2זקן 121912ח8ז0. י | אע 0:6) איהו

31441) 10011041 א 046 4 יק יו

די קינדער של לאָפן נאָך

= ,2 הישט באבעגע אי װאלר /..

יט 0 / פערר ביעל מאַרגן מינטער. :

שי | | איך בּין שוין איצט אַ װט קינד

0 06 הױך פֿעדער טישל. שפינל איבּער - /

00 | = קליינע פייגל שרעק איך ניט . 0 א א קן = קליינע קינדער װעק איך נים ! 6 2 הו אין נאַך בּײַ עלטן מאמפ. , / א

2 א זומער שיר פיש הערינג, "יי /+.). 6 לייען איכּער די שורות, ואָםס מען פאַרשטײט פון וי יאָ א געדאַנק, | 2 יע צ לייען איבּער די שורות, װאָס גיבּן ניט קיין געראַנקץ ר א 0 - וויפיל שורות װײַנען דאָ פאַראַן מיט אַ געראַנק} - 0 ער

וויפיל שורות זײַנען דאָ פֿאַראַן אָן אַ געדאַנק? /

ש א | עטלעכע- ווערטער, װאָס גיבּן צוזאַמען א געדאַנק, - על יע ר אַץ. אש א

יע 17 טראַכט צו צוויי שורות װערטער, װאָס ניבּן ניט אט 1 1 א ױ שי : ייט קיַן נעראנק? א יע

: :

20 ! טראַכט צו עטלעכע שורות ווערטער, װאָם 50 צו =

2 : 0 7 | זאַמען א געראַנקי. א

2 : בּערל שרײַבּט אַ דערציילונג, ‏ בּערלען האָט זיך פּאַרגלוסט צונויפצושטעלן

איז גאָרנישט אַרױסגעקומען, האָט ער דורכן פענצטער א קראָ דערזען. בּערל האָט בּאַשלאָסן װעגן דע- קראָ מאַקע צו שרײַבּן, ער האָט שוין אײַנגעשונקט די פעדער, פּלוצלינג איז די קראָ. אַװעקגעפלױגן. בּערל אי בּרונו געװאָרן, ער האָט געואָגט:

-- און איך װעל פאָרט אָנשרײַבּן !

און ער האָט גענומען שרײַבּן אַ דערציילונג אָן 8 נאָמען,

לייען איבּער דעם ערשטן זאַץ בּיון פּינטל,

צי קען מען זיך אָפּשטעלן נאָך די ווערטער : בּערלען האָט}

און נאָך: בּערלען האָט ויך? :

און נאָך; בּערלען האָטס ויך פאַרנלוסט};

און נאָך; בּערלען האָט ויך פּאַרגלוסט צונוים. צושטעלןאַ דערציילונג?

וועלכע פון די 4 רײען װערטער ניט אַ פאַרענדיקטן נגע= דאַנק, װאָס מען קען אים פאַרשטיין?

לײען איבּער אין דער דערצײלונג דעם צװײטן ואַץ און | שטעל זיך אִפּ װוּ מען דאַרף,

הער זיך צו, װוּ לאָוטו אַראָפּ דעם קול ליעמה ‏ | צי סוף ואַץ?

קוק זיך צו, װאָס פאַר אַ צייכן ס'שטײט דאָרט, װוּ רעף-

קול לאָזט זיך אַראָפּ און מען דאַרף זיך אָפּשטעלן,

צום סוף פון אַ פאַרענדיקטן זאַץ, װוּ דער קול לאָזט זיך אַראָפּ און מען דאַרף זיך אָפּשטעלן, שרײַבּט מען אַ פּינטלי

=== +

1 גע

ארער= // צײילונג. ער האָט אָנגעהױבּן צומראַכטן אַ נאָמען. בּײַ אים /

20 0

| | 3 אָט װאָס בּערל האָט אָנגעשריבּן ;

= אונבפטב ואס 44 הצר א הוינצר. טר כּאָס אי {או גֿן וי 2168סטר . אין ונק סטיס אן אוון. ניט װײַס פֿון אויון 06 בר 0או1. או! בי :6 פקטן הינזר. צוד קיננדר פן און }רז צן. אָפֿטו! |04 יכ זור ניס 6ארנטן. אע /) בטסטר זשן אשנ 6סטנטה..ני0 א 166 הווזן בײַ איר בי זהו 0סדאר

| = אס ארזיס. אע וו אװאָ} אויסוואקסן

א גרויסצר . גטװאָ!0 װו) איה צײַן ;א

אן 0סאיזר.

צייל איבּער, וויפיל מאָל מען דאַרף זיך אָפּשטעלן לײענענ= דיק בּערלס דערציילונג, קוק דורך, צי האָט בּערל גום אויםגעשטעלט די פּינטלעך, אַרבּצט. 3. שרײַבּ איבּער בּערלם דערציילונג אין דײַן העפט, 4. שרײַב אַלײן אַן אַ דערצײילונג און שטעל אױס די פּינטלעך װוּ מען דאַרף, :

אֵר אס ראג א זי אין א

א אשנט0 אי אקאנאלן סארב" בֹאר. | 0668 פאט א װאָר} גטטאן א סטיי 2 א גאר ראה װאָס ראָס א" = = רצ אָפװו!אלן גאָס װײַרט/א אצ אַרײצ ‏ / : 6 אין סײה נצר װאנסס האָס 06 - : ארזיסאטעוושן און װזגראכ) ארייס ר

אעסט ראט (יט {טראס קיין קיוטור.

- אי בי אים פֿון בוט וט קוווארן - ואד

הע 1 די איבּער. די דערציילונג אַפּשטעלנדיק זיך און אלא : ! דיק דעם לק צום סוף פון יע זאַץ,. יי א 0

04

2 0 שי

| שרניב. איבער און שטעל- אוים. פינטלעך. בײַ יו א ָפּשטעלן | יע יע 2

1 8 ע 0 , | 5 5 יי 4 א ו 7 4 א : וֹ :0

בײ דלך וני שש 0

=== דאָס ווינעלע װיגט זיך ראָס לעמפעלע בּרענט. | א === די. בּאָבּעניו זיצט איבּער מיר אָנגעבּױגן . א 1 6 | = איך זע אירע קלײנינקע ראַרינקע הענש ‏ / 0 אי : איך קוק אין די אַלטינקע אויגן 2 א

דאָס וויגעלע װינט זיך אַהין און אהער א שט ר

א זאָק שטריקט די בּאָבּע זי לאָוט שטיל אַ טרער.

צי איז ריר געווען גרינג איבּערצולײענען דאַם לילג יא | = פאַרװאָס איז עס געווען שווער ? 1 00 | שטעל אוים. די פּינטלעך װוּ מען שטעלט זיך אַפּ א מען . | לאט אַראָפּ דעם + דאָס הייסט צום סוף פון ער זאַץ. 4 2 6. שרײַבּ איבּער דאָס ליד אַװי, אַו יעדער נײַער אץ . : א |װאָל זיך הב יפון 8 אַ נײַער שורה, 0

יי

6

א 2

6'=יאָר. 6

80 אָנאוקוון בור פֿרי-אָר בי / און כּאָס {לוושן ווארטושן בר שני - אי בוןטוקטן טוושן בי פֿאראיאָריהט - ארטוטרי פאָרן זיר באווקן סריסץ ארטצסורה בי קנאספן א'? בי הייודר כּאָהן רע 8טט06 טס רײַו אן פון יי ארױסקגקראָכן יונגנקט גושסאתצר בי - כין כּאָ פיה אױס{צכאַ9ט פֿון איר (עסארביקן 180 בי בצ פײַנאן {ו= - ווו 13 19צן קינבאר ויגן סוין ור אין ‏ / 206 ניס פיכן אין גרויסן איו פר"!ל- ‏ . / יץ ‏ 7ק ע 0 4

2 ארבעט, 7. שרײַב איכּער די דערציילוננ און בּאַצייכן ריכטיק די

? 'ערמער, װוּ דער קול לאָוט 0 אַראַפּ און מען שמעלם א פּינטל,

8. בּאַשרײַב, וי אַזױ דו בּיסט גענאַנגען אויף אַ שפּאַ= ציר אין פעלד, צי אין װאַלד, צי אין שטאַטנאָרטן,

7 אַ שפּאַציר אין וואַלד.

הײַנט זײַנען מיר גענאַנגען. שפּאצירן אין ‏ װאַלד דער װאַלד איז געווען אן אומעטיקער פון די בּיימער פאַלן אַראָפּ די בּלעטער די געבּליבּענע בּלעטער אויף די בּײ- מער זײַנען געלע די פּיינעלעך זײַנען טועקגעפלױגן מיר האָבּן אָנגעקליבּן געלע בּלעטער מיר האָבּן פון זײ גע= פּלאָכטן קרענץ מיט די קרענץ װעלן מיר. אויספוצן אונ= דוער קלאס די שענערע בּלעטער האָבּן מיר געבּראַכט אין שול מיר װעלן זײ. פאַרטריקענען

שטעל אוים די פּינטלעך װוּ מען דאַרף.

לייען איבּער די ערשטע צװײ זאַצן און הער זיך צ װי אַזױ רעדט זיך אַרױס דאָס װאָרט וואַלד אין ערשטן ואַץ און וי אַזױ אין צווייטן, צי רערט זיך דאָס װאָרט אַרױם אין בּי= דע זאַצן מיט דעם ועלבּן קול (מיט דעם ועלבּן טאָן)? אין - זועלכן זאַץ רערט זיך אַרױם דאָס װאָרט װאַלר שטאַרקער!

ארבּעט. 9, שטרײַך אונטע- אין יערן זאַץ װאָרט,

8

פראַגעס און ענטפערס

הײַנט האָבּן מיר שפּאַצירט אין װאַלד,

4) ווען האָבּן מיר שפּאַצירט אין װאַלר? הײַ נט האַבן מיר שפּאַצירט אין װאַלד,

2) ווער האָט הײַנט שפּאַצירט אין װאַלר? הײַנט האב מיר שפּאַצירט אין װאַלד,

) וואָם האָבּן מיר הײַנט געטאַן אין װאַלר} הײַנט האַבּן מיר שפּאַצירט אין װאַלר,

64 ווו הקאָכּן מיר הײַנט שפּאַצירט? הײַנט האָכּן מיר שפּאַצירט אין וואַלד, לײען איבּער די פיר ענטפערם און ייו אַן אין יעדן פאַל דאָס שטאַרקסטע װאָרט,

וי אַװי האָסטו געקענט אויף פּאַרשײדענע פראַגעט ענטפערן מיט די ועלבּיקע װוערטער ? |

פון דעם, צי מיר ריידן אַרױס איינס פון די װערטער פון זאַץ שטאַרקער, הענגט אָפּ דער בּאַטײַט פון דעם ‏ זאַץ, אַרױסרײדן שטאַרקער איינס פון די װערטער הייסט

-שטעלן דעם טראָפּ (טאָן) אױף דעם װאָרט. װען } א

מיר שטעלן דעם טראָפּ ניט אויף דעם געהעריקן װאָרט,

איז דער געדאַנק פון דעם זאַץ ניט גוט פאַרשטענדלעףף | . /

1 יש : : : ײ ירע * א : : וּ 11 = 1 2

יי יי 0 2 יי א יט

0 בא ע ט { אע א אע א : ו

אע יל יו |

א : 6 :

א : ו 8 א : ו : וו

1 , 6 0

4 יו 0 :

א 9 אי וי

ץֶ א

בײַ בצר}-/"ב בה שוב א {ו=

זון א זדרניינ? . באָס ארניינא! כאָ)

און גזרופֿן וב}. יוב איז פֿון באגיו צן בל טנאו:טצדראָגנץן {פסטאנטן װישן כאאבאָס רײַ נדר ארטס. יוב ראט קגון וס 61 פֿון כאולאק. בר 2}איואר ראָס אוב )אָין או'? בי הוין. אָס פֿײצר אי {דװאָרן גרוֹיס.

- :‏ בָאַר פֿון פאט 3אָס אײַצן כיך אָנאט = אי). בטוו1) אס הור !-י2 א !-

ׂ אפ ראָס אײגן א ר קאַואבעל.

: 86 רּאָט טס אײַלן קה צרט װיט מר

כװאוג . יוה כּאָ) א מה ווא

י ויו)| גרוֹיסן כַּאַוטר .

ןא

לייען איבּער די דערציילונג און שטעל אין יעדן ואַץ דעם ‏ געהעריקן טראָפּ, :

ניב אַכטונג וויפיל ווערטער מים אַ טראַפּ (בּאַטאַנטע ווערטער) זײַנען פּאַראַן אין יעדן זאַץ.

געװויינלעך האָט אַ זאַץ נאָר איין בּאַטאָנט װאָרט.

ארבּעט. 10, שרײַב איבּער די דערצײ לונג אין העפּט און שטרײַך אונטער די בּאַטאַנטע ווערטער,

10

פראַגעס און ענטפערסס, בּײַ בּערל = לײבּן איו געווען 8 לערנײַנגל,

4) בּײַ וועמען אי נעװען אַ לערנײַננל} בּײַ בּערל= לייבּן אין געוען אַ לערנײַנגל,

) ווער אי געװען בּײ בּערל-לײבּן} אַ לערנייננל אין געווען בּײַ בּערל:לײבּן,

דאָס לערניינגל האָט מען גערופן יורל.

) וועמען האַט מען נערופן יודל? דאָס לערנ= ייַנגל האָט מען גערופן יודל,

2) ווי אַווי האָט מען נערופן דאָס לערנינגל? יודל האָט מען נערופן דאָם לערניַנגל,

בּאַמערק אין דעם ערשטן בּײַשפּיל דעם סֵדר פון די ווער= טער אין בּיידע ענטפּערס, בּאַטראַכט דאָם זעלביקע. אין די ענט= פערם פון דעם צװייטן בּײַשפּיל,

צוזאַמען מיט דעם טראָפּ בּײַט זיך אָפטמאָל איך דער סדר פון די װערטער אין זאַץ.

0 1 די מאמש

אין פענצטער איז נאָך פינצטער

| עס שלאָפן נאָך די קינדער

ארבעט.

=:

{ 2 קינדער,

און זי -- זי גײם שוין שמילערהיים זי בּרענגט שוין פרישע מילך און בּרוים פאַר די קליינע קינדער

אינאָװונט היט דער זייגער

עם שלאָפּן שוין די קינדער

און זי -- זי זיצט זיך שטילערהייט זי זיצט און העמדלעך װײַטע נײם פאַר די קלייגע קינדער

, שטעל אוים פּינטלעך װוּ מען דאַרף, 2, שטרײַך אונטער די בּאַטאַנטע װערטער אין די ואצן.

12

9 ר אב 7 ס. : בּרענגט שוין מילך און בּרוים פאַר די קלינע

4) ווער בּרענגט שױין מילך און בּרױט פאַר די קליינע קינרער ?

2)וואָס טוט זי שױן?

3 וואָס ברענגט זי שין?

64 פאַר וועמען בּרענגט זי שוין מילך און בּרויט?

ער איי יי רעטאעט א טיט וי יי יל שאט יב די טיט יט יאר בק עי טי אט 1 א ( יי אי שי 6 א עי

האַרבּעס. ‏ 13. ענטפער אין דײַן העפט איף אַלע פּראַנעם, / = בּאַטאָנטע װאַרט פון ענשפער דאַרף מען אונטע

שטרײַכן,. אויף די פּראַנעם 8 און 4 ענטפער אויף.

אַזױ, אַז עם זאָל זיך צװאַמען מיטן מאָן |בּײַטן :7

דער סדר פון די ווערטער אין זאַק.

13 | שי פרעגזאַץ און אויסרופזאַץ | 4 1 וז

ער שטייט אויף, | שטיי שוין אױיף! פאַרװואָס שטייםמו ניט אויף ? 4 איך האָבּ דיר נע= בּרענג מיר שױן ציוועסטו מיר שוין 8 כּראַכט דאָס בּוך. אָפּ דאָס בּוך! הײַנט בּרעננען דאָס בּוך? : עם איז דרײַ דער אַך, סאיו שױן וויפיל איו איצט ...6 זייגער, ( | דרײַ דער זיינערן דער זיינער? = נעווען הײַנט אַ נו= נו, איז דאָס וועלבער טאָג איז 5 שלעכטער מאָנ, געווען אַ מאָג! נעװען אַ שלעכטעףף / איך קום שױן . קום אַהער} אפשר װאָל איך : קומען אַהער ' זי װײַנען אַװעק= | - אַ שאָד, זײ זײַנען צוליב װאָס דע א געפאָרן, שוין אַװעקגעפּאָרן} | זײ אַװעקגעפאָרן} ‏ /

הער זיך נוט צו, װי אַװי מען שטעלט דעם קול (די אינ= מאָנאַציע) בּײַ די זאַצן פון דעם |, דעם 11 און דעם 111 סלופּיק, סלופּיק ? | ' װאָס פאַר אַ צייכנס שם מייען נאָך די זאַצן פון דעם 11 סלופיק? .

מִיט װאָס פאַר אַ קול רערסטו אַרױס די זאַצן פון דעם װו ‏ .

בי יי יע מים װאָם פאַר אַ קול רערסטו אַרױס די זאַצן פון דעם !וז | = סלופּיק ? |

;אס פּאַר אַ צייכנם שטייען נאָר די זאַצן פין דעם 111 מלופיק ?

אי עמ דער זאַץ, װאָס דריקט אויס אַ פראַגע, רופט זיף / : פרעגוזאַץ. ער שרײַבּט זיך מיט אַ פרעגצייכן דער

זאַץ, װאָס דריקט אויס אַן אויסגעשריי אָדער אַ רוף, הייסט

אויסרופזאַץ. עֶר שרײַבּט זיך מיט אַן אויסרופצייכן

דירי י5:::6:6:::5::5:5:,:565:5:::,

ששקשקטקטטטייי :5241 ,1

14

אַ פאָלקסלידעלעי פייגעלע, פּײגעלע! פּי פי פי, װוּ איז דײַן טאַמע? ניטאָ הי, ווען װעט ער קומען? מאָרגן פרי, װאָס װעט ער דיר בּרענגען? אַ גלעועלע בּיר, ' װוּ װעט ער עם שטעלן? יע | הינשער דער מיר, א | װוער װעט טרינקען? 4 א איך מיס דיר,

שרײַב איבּער דאָס נאַנצע און שטרײַך אונטער די א פּרענזאַצן,

בי יאע) אי יי 8 אי ; ת 1 בי יע *

3 / רעטענישן , 27 4) װאָס איז העכער פאַר אַ הױיז | 0 װאָס איז פלינקער פאַר אַ מויז יב ר יע ) װאָסער װאַסער איז אָן אַ זאַמד : װאָסער מֶלך איז אָן אַ לאַנד ) װער גײם און שטײט הענגענדיק 64 װער גײט זומער אײַנגעדעקט אוּן ווינטער נאקעמ לייען איבּער די זאַצן מיט דעם נעהעריקן קול און שטעל װוּ מען דאַרף די פ-ענצייכנט,

ארבּעט. 19. שרײַב אַרײַן די רעטענישן מיט די פרענצייכנם אין העפט, בּאַשײד די רעפענישן און פאַרשרײַב זייער בּאַשײר,

16 אויפן פ ר אָ סט,

די יַנגלעך האָבּן זיך אַרױכגעשאָטן פון שול. כאַראַ פראָסט! סאַראַ זון! כאַראַ מֹחַיה! און מען האָט זיך גענומען יאָגן נאָך א שליטן, דער= יאָגט אנן אויסגעזעצט זיך אײינער לעבּן אַנדערן װי פּייגע= לעך אויפן דאך. גלאַנצן מיט די אייגעלעך אַרום זיך. פּלוצלינג האָט זיך דער בּאַלעבּאָם פונעם שליטן ‏ אױיפגעכאַפּט. ער. איז געווען אַנטדרעמלט געװאָרן,

טל - ייט 1 אי ישי זל יק

== 17 --

-- אָ, איר. אַװינע און אַװינע! -- האָט ער גענו: , מען שרײַען. -- אָט װעל איך אײַך! אַװעק, קונדייסים! די חברה פון שליטן -- האָפּ! און געמאַכט פים! = די קינדטר! מיט שנײי פאַרװאַרפט אים ! אין אײן רֶע האָבּן זײ פאַרשאָטן אי דעם שלימן, אי דעם שמײַסער, אי דאָס פערר,

לייען איבּער די דערציילונג מיטן געהעריקן קול און דער: קלער, פּאַרװאָס עס שטייען דאָ אויטרופצייכנם,

אַרבּעל. 10, שרײַבּ אױם די אױסרופואַצן אין העפּט, 7 לייען איבּער מיטן נעהעריקן קול דאָס ליר; פּאָלי ד ער פֹּאָפּוג , הײי, דו גרינער פּאָפּונײַ מיטן שנאָבּל װי אַ שופר! זאָג ! װאָס שרײַטמו אײַ און אײַ גאַנצע מעג אָן אויפהער? פּינטלט פּאָלי מיטן אייגל, שרײַט און פּינטלט מיטן אײגל; פּאָלי יל אַ בּייגט!

8, שרײַב איבּער דאָס ליד צו זיך אין העפט,

פּראקטישע גראמאפיק (2)

פֿיגן לש

| נאכסן פּאָרן זיר 010 אין 4 - כּאָ) צאטבטר. אויסקאשריגן: :

- גי 98זן

- טאהט, טאקט, פֿיאָ} 8ין

יש יי

- אָן, באָרטן אינגטרלייה

זיר 18 האָבן טאקט 3טרנטן א - 0 ,א סה' פֿיג} אינגרררייב: פַכיצֶר איג 1868אן איינצר , הינסצר איס - טי, גצ אָב 3כש און צּזרנאק 7302 318 זור.

-733 6607 פּױג! אי צס גי אל וארצר - פאָס הנ3 868כסאס.

= 3 יכ פּאָרן גוואצן ?אכן און = אצ - בי פֿײא? זרו טן איה 011 בי פֿײג} פאָכּן הײין {שראר 0 בר אי ארויס גאר (צכצל. -פֿועוואנטן הואצן די פֿײן} - כּאָהן זיב אים ג1סרטאט - אוון ואס פֿאַר פֿג} צײַו א אס וכ (צרצר 08 אונב+ {ואָ}ס: != -קווס אִין }אס צרײַן, וו איק - אײַק בצרבין), 9 | רצעט. ‏ 19. שרײַב איבע ר דאָס נאַנצע.

20. שטעל אוים די פרענצייכנם און די אױסרופּצײכנם

װוּ עס פאַדערם זיך, 1 שטרײַך אינטער די פּרענזאַצן אוֹן די אױסרופּואַצן

תע װאַָרט

18

- שמולצס פונדלרווײַטנס. איטעלע ! װאָס ? װו בּיסטו ? דאַ ! װאָס טוסטו? איך לײען א בּוך, קום אַהער ! איך. לייג נאָר אַװעק דאָס בּוך און לויף שוין צו דיר, צייל אוים, וויפיל וװוערטער וײַנען פּאַראַן אין יערן זאַץ,

הי צאָל ווערטער אין זאַץ איו ניט בּאַגרענעצט,

ו

ארבּעט. 22. שרײַב אָן צװוײ זאַצן צו 1 װאָרט און דװײַ זאַצן צו 9 ווערטער אין יערערן. 2 שהײַב . אַן. צווײי - זאַצן ‏ צו. 3 ווערטער, צװײ ין צו 4 ווערטער, איין ואַץ פון 5 װוערטער

2251 19 אין מײַן פעטערס גאָרטף בּײַ מײַן פעטער אין פרוכמנאָרטן װאַקסן עפּל- בּיימער, בּאַרנבּײמער, קאַרשנבּײמער,, פלױמענבּײימער און אַנדערע פרוכטבּיימער, פריליננצײַט אי דער גאַנצער גאָרטן בּאַשאָטן מיט ראָזלעך בּליעכץ, און האַרבּסטצײַט שמעקט ער מיט דעם רִיה פון פאַרטיקע עפּל און בּאַרן, אין די זומערטעג פילט מען ניט אין דעם בּלעטערשאַטן די היץ פון דער זון, סיאיז דעמאָלט נום דאָרט צו ליגן, העדן װי די פינל פיפטשען און זען, װי די זומער= פייגעלעך פּלאַטערן אינדערלופמן.

אַרבעט. 24, שרײַבּ אוים און שטרײַך אונטער די װערטער, װאָס בּאַשטײען פון צװוײי, למָשל: פרוכטגאָרטן, עפּלבּײמער |

5. שרײַבּ אַן דערקלערוננען צו די אונטערנעשטראַכענ ווערטער לויט דעם בּײַשפּיל; פרוכטגאָרטן ---אַ גאָרטן, װאָס אין אים װאַקסן פרוכט

6 שטעל צוזאַמען איין װאָרט פון רי געגעבענע עטלעכע לוים דעם בּײַשפּיל ;

= צימער פאַר קינדער == קינדער: | צײַט פון ווינטער -= װינטערצײַט, צימער, |אַ צימער פאַר די לערער == בּרױיט פון קאַרן == אַ נעסט פון פֿױגל ==

עטענץ פון עסיק == אַ טיש, װאָס מען שרײַבט אױיף קאַרב פֿאַר פּאַפּיר =- ' | אי == אַ שטיין פון אַ מיל == אַ מעסער, װאָס מען האַקּט מיט

אים ==

ר

0 גי אי

ווערטער, װאָס בּאַשטײען פון עטלעכע, רופן זיך צו= נויפגעשטעלטע.

אַ צונויפגעשטעלט װאָרט רעכנט זיך ניט פאַר צוויי, נאָר פאַר איין װאָרט. די טיילן פון צונויפגעשטעלטן װאָרט טיילן זיך ניט אָפּ מיט קיין בּלייז,

20

) פאיו דער האַרבּסט געקומען,

2) פקינד אי נעבּעך קראַנק.

) כהאָבּ מענטשעלעך, פּאַיאַצעגעך, װאָס בּרעכן זיך און שפּרינגען. |

4 מהאָט מימאַמאָל פאַרגעסן די נויט.

צייל איבּער, וויפּיל ווערטער זײַנען אין דעם זאַץ נומער 1 ט'איז, דער, האַרבּסט, נעקומען, וי אַזױ קען מען זאָגן אַנדערש אַנשטאָס ם'איוז? מאָ פון ויפיל װערטער אין צונויפנעשטעלט ס'איו? פון װעלכע צװײ? צי רערט יך אַרױם דאָס ערשטע

װאַרט אינגאַנצן ? | וויפיל ווערטער וײַנען אין דעם זאַץ נומער 2? פון וועלפע ווערמער איז צונויפנעשטעלם ס'קינד? ויפיל װערטער ײַנען אין דעם זאַץ נומער 3? און ויפיל אין דעם זאַץ נומער 94 װאָסער װאָרט איו צונויפנעשטעלט פון צוויי אין דעם זאַץ נומער 3? אין דעם ואַץ נומער 4?

װאַסער װאָרם איז נעקירצט אין דעם זאַץ נומער 3? װאָסער װאָרט איז געקירצם אין דעם ואַץ נומער 4 ועלכע געקירצטע ווערטער האַבּן מיר אין די 4 בּײַשפּילן?

די װערטער דאָס, עס, איך, מען װערן אָפט: מאָל געקירצט און צוגעשטעלט צום אָנהײבּ פון דעם צווייטן װאָרט. דעמאָלט קומט נאָך זײ אַ שטריכעלע פון

אױבּן. דאָס שטריכעלע רופט מען אַפּאָסטראָף.

דאָס געקירצטע װאָרט רעכנט זיך פאַר אַ טײל פון דעם צווייטן װאָרט, צו װעלכן סאיז צוגעשטעלט; דאָס געקירצטע צוזאַמען מיטן צוייטן רעכענען זיך פאַר איין וװאָרט.

21 געקירצטע ווערטער.

אַרבּעט. /2. קירץ די גענעבּענע װערטער לױט רעם אַנגעוי זענעם בּײַשפּיל;

איה וויכּ == ב'וויל. עס רעגנט == פ'רעננט איך גֵיי == עס בּליצט =- איך נעם -= עם איו == איך טו =- עס שמעקט =- איך שרײַב =- עם רוישט == עם נעמט ==

איך עס ==

דאָס טישעלע == דאָס מעסערל דאָס לעפעלע דאָס בּעטעלע == דאָס ייַנגעלע ==

מען ועם' == מען הערט == מען כאַפּט ==

/

מען שטעלט ==

ָ 8 ראָם קינד == ס'קינד מען נײַט == מיניים מען נעמט ==

=- 94 --

9 פאַרקירץ אין די געגעבּענע ואַצן די אונטערגע=. צי שטראַכענע ווערטער, איך בִּין נאָרניט אַזא צַדיק, ‏ איך זאָל ניט עסן קײן פּלײש. איך בּראַקיר ניט מיט אַ פישעלע אױך. עס ריפּעשט דער װינט מיטן טױער. עם שלאָנט אין דער נאַכט פון אַ פענצטער אַ פריילעכע שײַן. מען האָט אים גערופן צינגל. איך בּין שוין גראָ און אַלט געװאָרן, ליוסי'! עס װײינש דײַן שיינע ליאַלקע! מען איז געפֿאַלן אויף א שׂכל! עם װעלקן בּױם און בּלום. עס האָט דער פּעמער איצי אויסגעלערנט שנײַרערײַ. דאָס לאָשיקל איז אױסגעװאַקסן און געװאָרן אַ פערדל.

22 וו;נטצראָדווגט,

ווינמער, אָװנט. א און רױַק איז אִין אונדזער הויז,

בּײַ דעם אויוון זיצט די בּאָבּע, האַלט מיך אויף איר שוים.

מיט אַן אומעטיקן שמײיכל קוקט זי אויף דער פלאם און דערציילם מיר, װוי א פויגל האָט געלעבּט בּײַם יִם, | ווינטער, וויג -- מער, ! ניבּ אַ קוק, וי אַװױ דאָס װאַרט ווינ טע ר אין אַנגע= שריבּן דאָס ערשטע און דאָס צװײיטע מאָל, בּאַמערק, וויפיל מאָל. דו אַטעמטט אויס די לופט בּײִַם װאַָרם ווינט ע ר, דאָס װאַָרט - ווינטע ר טײלט זיך אין צװײי מײלן,

מע ר עי

לייען איבּער אויפן זעלבּיקן שטײינער, טײלנװײַז, דאָס װאָרט אומעסיק: או-- מע -- טיק,. דא האָסטו דרײַ טײלן לייען איבּער דאָס נאַנצע ליר, און יערער מאָל, װען עס הײיבּט זיך אָן אַ נײַער טייל, ניבּ אַ קלאַפּ מיטן פינגער אויפן טיש ארבּעט. 30. שרײַב איבּער דאָס ליד צו זיך אין העפֿט, און דאָרט, װוּ דו האָסט בּניִם לײענען אַ קלאַפּ געשאָן מיטן פיננער, שטעל אַרײַן אַ פּאַסיקל, בּײַשפּיל; ווינ- מער, אַ -וונט, שטיל און רו-יִק איז אין אונ- דוער הויז.

בּאַמערק, אַוֹ די װערטער ווינ ט ער, אָוונט לאָו

זיך פּרײַ אַרױפרײדן מײלנװײַז; וינ-טער, א -װנט, די װער=

טער ש טיל, און,. אין לאָון זיך ניט פרײַ. אַרױפרײרן טײַלנװײַו.

דער טייל פון װאָרט, װאָס לאָזט זיך פּרײַ אַרױס. ריידן בּאַזונדער, רופט זיך ט ר אַף

23 טס ר אלף. /אַרבּעט. ‏ 31, צעמייל די ווערטע- אויף טראַפן ; = טאַ-- טע שרײַ --ען ח--דר נע - בּן לע -- פל -מאַ -- מע לײַ - ען תל- מיר ‏ 7 יכ בי - כל לערער פאַנט-לען פַּנִים לויפן טישל + פֿעדער געהאַט מלך צאַפּן בּענקל אַרבּעט נאַטור שִׂמחה שרײַבן ‏ - הענטל טיונטער קומען פסח רײַסן פּיסל מעקער האַגרלען סוכּות כאַפּן הינטל

צו וויפיל טראַפן האָבן רי גענעבּענע װערטער?

= 936 =

דערמאָן זיך פינף װערטער, װאָס לאָון זיך ניט מײלן אויף קיין טראַפּן,. צו וויפיל טראַפן האַבּן אַועלכע ווערטער ?

דאָס װאָרט, װאָס בּאַשטײט פון אין טראַף, רופט זיך איינטראַפיק װאָרט. :

דאָס װאָרט, װאָס בּאַשטײט פון צװײי טראַפן, רופט זיך צווייטראַפיק װאָרט.

24

ט ר אַ ף.

גענוג שוין געהוליעט, גענוג שוין געשטיפמ! זעם, װי דער שוויים פון די כ נימער טריפםו, זעם, װי צעפּאַליעט איר זײַט און צעפלאַמט, הענט ניט געװאַשן און האָר נים טל אַרְבּעט: 32. שרײַב איכבּער די פיר שורות און שטרײַך אונטער מיט איין פּאַסיקל די אײינטראַפיקע ווערטער, מיט צוויי פּאַסיקלעך די צװײטראַפיקע װוערטער, 3. צייל איבּער, וויפיל טראַפן האַבּן די װערטער: געהוליעט, פָּנימער, צעפּאַליעט, געװאַשן ?

דאָס װאָרט, װאָס בּאַשטײט פון דרײַ טראַפן, רופט זיך דרײַטראַפּיק װאָרט.

בּאַטראַכט זיך, צי זײַנען פאַראן אױך פירטראפיקע ווערטער ? פינפט ראַפיקע װערטער? זוכצעמל פאַר די װאָם קענען זיך נים דערמאָנען:

אוטעמיקער, איבּערגעפירטער, אויסגעשמערנמער, קאַפּאָמקעלע, א אונפּערגעשפּאַרמער, איבּערגעשריבּענער, אויםגעװאַשענער.

: עי ראק

א . ריע יע

בי 25 אַ ק צ ע נ ט.

נעם דאָס װאָרט ‏ שוועס טער, צעטײל עס אױף טראַפן, װאָס פאַר אַ טראַף װוערט אַרױפגערעדט שמאַרקער? צי מעג מען אויך אַרױסרײדן שוועסטער אַזױ, אַו דער צווייטער טראַף זאָל זײַן שטאַרקער ? :

אין יעדן װאָרט, װאָס בּאַשטײט פון עטלעכע טראַפן, ווערט איין טראַף אַרױסגערעדט, שטאַרקער. אַנדערש זאָגט | מען: אויף דעם טראַף שטײט דער אַקצענטט.

דעם אַקצענט בּאַצײיכנט מען מיט אַ שטריכעלע איבּער דעם טראַף.

לײען איבּער די װײַטערדיקע זאַצן, בּײַ יערן טראַף גיב אַ קלאַפּ מיטן פינגער אין טיש; בּײַ דעם טראַף, װוּ עס שטײם דער אַקצענט, גִיבּ אַ שטאַרקערן קלאַפּ, בּײַ די אַנדערע שװאַכער ;

פאַרגאַנגענע װאָך זײַנען מײַנע בּרירער געװען אין טעאַמער. שיינדעלע איז אַראָפּ אין גאָרמן געועגענען זיך מיט אירע בּלומען... אַרבּעט. 34. שרײַב איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערריקע

זאַצן און שטעל אַװעק די אַקצענטן בּײַ די ווערטער, װאָס האָכּן מער װוי איין טראַף;

הַנהלע האָט פאַרגעסן צו בּרענגען איר לײענבּוך. די פּאָרשטעלונג איז אַלעמען זייער געפעלן, דער ערשטער קלאַס איז אַװעק מיטן לערער אויף אַן עקפקורסיע.

5. שרײַבּ איבּער פון דײַן לײענבּוך פינף שורות און צעשטעל די אַקצענטן װוּ מען דאַרףי

-=- .28 ==

28 וי אַװױי מען האָט מײַן בּרודערל צוגעגנבעט.

הײַנט האָט מען מײַן בּרודערל יאַנקעלען צוגעגנבעט. אין שוב איז געוען זײער דושנע. פליגן האָבּן אים גע- בּיסן,. האָט די מאַמע אים אַװעקגעלײגט שלאָפן אין װע= געלע אין פֿאָדערהױז. דאָרט איז לופטיקער אײדער אין די צימערן, אַלײן איז זי אַװעקגענאַנגען קאָכן דעם מי- טאָג, פּלוצלינג כאפּט זי זיך: דאָס װעגעלע איו פּוסט, און יאַנקעלע איז ניטאָ. אַלײן איז ער דאָך אַוַוַראי ניט אַ. װעק, אַז ער איז גאָר אַלט מער נים װי פיר חײשים. /

אָבּער די שרעק איו געווען אַן אומויסטע. מען האָט יאַנקעלען אינגיכן געפונען. דאָס האָט אים פֿעסיעלע, או- דוער שכנהס מײדעלע, צוגעננבעט און בּאַהאַלטן אין דעם האָלצשפּײַכלער. זי האָט קיין בּרודערל ניט, האָט זיך איר זיי= ער געװאָלט האָבּן אַן אײגן בּרודערל; האָם זי צו- גענומען אונדוער יאַנקעלען.

קוק זיך צו, וי אַוױ זײַנען נעטײלט די װערטער, װאָס מען האָט אַריבּערנעטראָגן פון איין שורה אין דעד צװײיטער?

צי זײַנען אײנטראַפּיקע ווערטמער אויך אַריבערגעטראַגן!

אױבּ א װאָרט שטעלט זיך ניט אויס אינגאַנצן צום סוף פון דער שורה, טראָגט מען אַ טייל אַריבּער אין דער צווייטער שורה. אַריבּערטראָגן קען מען נאָר גאַנצע טראַפן קיין אײינטראַפיקע ווערטער טיילט מען ניט צום אַריבּערטראָגן, .

ארבּעט. 36. שרײַבּ אױם פון דער דערצײלונג די דרײַ:, פיר. און פינפטראַפּיקע װערטער און מײל זי צום ! אַריבּערמראָגן, |

טי יי

7. שרײַב אוים צען שודית פון דער דע-צײלונג, װאַם מען האָט צולעצט געלײע:ט פין לײענבּוך אין קלאַם, און טייל ריכמיק צום אַריבּערטראָנן אַלע ווערטער,. װאָס האָכּן מער וי איין טרצַף.

27

{) הײַנט האָט מען מײַן בּרודערל יאַנקעלען צוגעגנבעם- דאָס װאָרט ה ײַ נ ט קען מען טײלן צום אַריבּערטראַגן אין אַ צווייטער שורה ? פאַדװאָס ניט? | דאָס װאָרט ה אָ ט לאָום זיך מײלן צום אַריבּערטראַגן? פאַרוואַם ניט ? מען-? מײַן-? בּרודערל קען מען טמײלן צום אַריבּערטראַגן? אױף. װאַסערע אופָנים ; כּרו -- דערל. בּרורע -- רל, יאַנקעלען -- אױף װאָסערע אופנים קען מען טײלן ציום אַריבּערטראַנן ? : יאַנ --- קעלען, יאַנקע --- לען, צוג עגנב עט -- אויף װאָסערע אופנים קען מען מײילן? 2) דאָס האָט אים פּעסיעלע, אונדזער שכָנֹהם מײדעלע, צוגעננבעט און בּאַהאַלטן אין דעם האָלצשפּײַבלער. ארבּעט. 38, שרײַב אױס דִי װערטער אױף אַלע אופַנים, לױם וועלבע מען קען זי אַריבּערטראַנן פון אײן שורה אין דער צווײיטער, 9. צעטייל די ווערטער אויף אַלע אופֿנים צום. אַריבּער: מראַ:ן ;

שוועסטערלע- צעטראָנענער אַעראַפּלאַן אָפּטראָגן בּאַקאַנטשאַפט - פאַרשריבּענער אַטעמען געכּפלט אָפּנעװישט צעואַנטער קינדערשפּילכעלע איבערגעחורט

גראַמאַטיק קאָאַפּעראַטיוו פּנימלעך מִתָּנֵה.

חו. קלאַנג און אות

28

װײע נים,. דו װינטעלע!

שמילער שטילער, הינטעלע!

אין. מױל פאַרבּײַם דאָס צינגעלע! שלאָפּן װיל מײַן ײַנגעלע,

וויפיל ווערטער זײַנען פאַראַן אין דער ערשטער שורה פּונעם ליד?

וויפיל טראַפן זײַנען אין דער ערשטער שורה פונעם ליר? אין דער צווייטער שורה ? אין דער דריטער ? אין דער פערטער {

וויפיל טראַפּן האָט דאָס ערשטע װאָרט פון דער ערשטער שורה?

נעם די צװוײיטע שורה. רייד אַרױם לאַננאַםס דעם ערשטן טראַף, פון װיפּיל קלאַנגען בּאַשטײט דער טראַף?

פון װיפּיל קלאַנגען בּאַשטײם דער צווייטער טראַף?

פון װיפיל טראַפן בּאַשטײט דאָס װאָרט הינט עלע? פון װיפּיל קלאַננען בּאַשטײט יעדער טראַף אין דעם װאָרט?

די צאָל קלאַנגען אין טראַף קען זײַן פאַרשײדן. אין ריידן בּאַשטײט דאָס װאָרט פון קלאַנגען. אין שרײַבּן װערן די קלאַנגען בּאַצייכנט מיט אותיות,

,טי אי א

א ץ, = וק

29

די אותיהת.

א -- אַלעף

ם -- שלאָס = מעם ב -- בײן ג -- נון ב -- ויז ן -- לאַנגע = נון ג -- גימל ם -- סאַמעך ד -- ראַלעד ע -- אײַען ה -- הײי פּ -- פּיי ו -- װאָוו פּ -- פיי

ז -- זײַען ף -- לאַנגע = פיי

ח -- כעם צ - צאריק

ט -- מעס ץ -- לאַנגע-צאַריק י -- יור ק -- קוף

כ -- קאָף ר -- רייש

כ -- כּאָף ש -- שין

ך -- לאַנגע = כאָף ש - סין

ל -- לאַמעד ת - מאָת

מ-- מעם ת - סאָף

דער יידישער אַלעף-בּייז האָט 32 אותיות,

אַרבּעט. 40.

1

.2

3

א א

30 שרײַב אויס די װײַטערדיקע ווערטער לויטן אַלעף= בייז; מישפָּחה. כַּלים, לערער, חָכֹם. װאָלף. אַלמער, . בּאַרנע, צירל, פוינל, זײַד. שיירל, שָׂרה. נרובּ. היי. תַּנחום, פּינחס, הוויר, טיש, יומטוב, נאַן, סאָסנע. עמער, ְ שרײַבּ אויס לױיטן אַלעף = בייו די נעמען פון די שילער אין דײַן קלאַס, אל שרײַב , אויס לויטן אַלעף = בּייז די פּאַמיליע = נעמען פון די שילער אין דײַן קלאַס, שרײַב אוים לויטן אַלעף = בּייו די נעמען פון די היות, װאָס דו קענסט,

בּאַמערקוננ. אױבּ עס װעס אויף עפעס אַן אות פעלן

! אַ נאַמען, דאַרף מען אַוױי פאַרשרײַבּן; "אויף דעם אות.,, אין ניטאַ", אַרער? ײאויף דעם אות,., ויים איך ניט",

בּעט דעם לערער, ער ואָל דיר װײַזן, װי אַװי מען זוכט אויף אַ װאַרט אין װערטערבּוך, |‏ בּעט דעם לערער, ער זאָל דיר װײַזן, װי אַזױ מען צײלט לוים די אותיות פון אַלעף = בּייז,

31

די קינדער זעצן זיך אַרום טיש.

וויפיל מראַפּן האָט דאָס ערשטע װאַרט? מיט וויפיל אותיות איז אַנגעשריבּן דער טראַף? ויפיל קלאַננען האָט דער טראַף? מיט וויפיל אותיות וערט פאַרצײכנט יערער קלאַנג? |

יע

בּאַטראַכט אויף דעם זעלבּן אופן די װײַטערדיקע װערטער פון דעם ואַץ.

דאָס רוב װערט אַ קלאַנג בּאַצײיכנט מיט איין אות.

32

ער װויל זען אַ טשיקאַװע זאַך?

וויפיל טראַפן האָט דאָס ערשטע װאָרט} ויפיל קלאַנגען האָט דער טראַף? מיט וויפיל אותיות װוערט בּאַצײכנט דער ערש= טער קלאַנג? מיט וויפיל דער צווייטער? מיט וויפיל דער דריטער?

וויפיל טראַפן האָט דאָס צווייטע װאָרט? וויפיל קלאַנגען האָט דינר טראַף? מיט וויפיל אותיות איז בּאַצײכנט דער ערשטער קלאַנג?

בּאַטראַכט די איבּעריקע ווערשער : וויפיל טראַפן זי האָבן, וויפיל קלאַנגען אין יעדן טראַף און מִיט ויפיל אותיות װערט יעדער קלאַנג בּאַצײַכנט,

פאַראַן קלאַנגען, װאָס װערן בּאַצײכנט מיט צװײ אותיות, :

ארבּעט. 44, נעפין אױם אין די געגעבענע װערטער די קלאַנגען, װאָס ווערן בּאַצײכנט מים צװײי אותיות; : | = ריטשקעלע. פאזשלקע. זשאַבּע. טשאַמקען. פּיטשינ= ! קער, זשורנאַל, פישטשען,. טשעפּען. װאַלד. טשערערע. זשוק. משװאָק. 42. שרײַבּ איבּער די אַלע װערטער אין העפט און שטרײַך אונטער יענע אותיות, װאָס בּאַצײבענען צו= זאַמען איין קלאַנג.

פּראקטישע גראמאטיק (3)

בע אב וט

3

א ליינהיל בערם;

ליען איבער נאַנץ שטיל די קלאַננען, װאָס זײַנען בּאַצײכנט מיט די אותיות; .

א אן 1 :ר ע. ר יי 5

לייען זי איבּער אַ ביפל העכער,

לייען זי איבּער הויך.

לייען זי איבּער נאַר הויך.

בּאַטראַכם זיך: ס'אין נעווען גרינג אַרױסצורײרן וי דו האָסט געװאַלט? צי האָט דיר עפּעס װאָס נעשטערט? צי קענסטו דעם קלאַנג ציען װילאַנג דו ווילסט? און אַרױפרײרן קורץ?

בּאַמערק נוט, וי אַזױ דו האָסט נעהאַלטן דאָם מויל, בּשַׁעת דו האָפט אַרױפנערעדט יערן קלאַנג. צי האָסטו פאַרמאַכט די . ליפּן אַרױסרײרנדיק די קלאַנגען? צי האָסטו פּאַרדריקט די ציין?

! טראַכט צוֹ אַזעלכע װערטער, װאָס זאָלן יך אָנהײבּן מיט

רי קלאַנגען אַ, אָ, ו, י, ע, וי, ײ, ײ

צי

חי קקאנגען א, אַ. ה ת ט, ה, ײ,-ײַ קשנן אַרױסגערעדט וװערן אי שטיל אי הויך, אי לאַנג אי קורץ, בּײִַם אַרױסרײדן די אַלע קלאַנגען איז דאָס מויל אָפן, און די לופט גייט פון האַלדז פרײַ, אָן שום שטער. די אַלל קלאַנגען רופן זיך אַליינהילכערס., א ער ן וו שרי. עי עי אי .1 וע אע יי אַרבּעט. 46. שרײַבּ אױם פון דײַן כּוך אין העפש אַרײַן אַ 5--6 שורות און שטרײַך אונטער די אותיות, װאָס בּאַצײכענען אַלײנהילכערם, 7, טראַכט צו און פאַרשרײַבּ אַ צענדליק װערטער,

וועלכע הייבן זיך אָן מיט אַלײנהילכערם,

וֹ א , די מוטער רופם איר קינר,. די פור פירט תְּבוֹּאֹהי די נום איוֹ פול. דער בּרודער איז געקומען צו פליען. זאָל זײַן גענוג,

לײען איבער דעם ערשטן ואַץ, פאַרנלצך די שרײַבּנג פון. די ווערטער מוטער אין קינד, צי איז דער קלאַנג י אויםנע= ‏ לייגט אין בּיידע ווערטער אויפן זעלביקן איפן? |

נעם דעם צווייטן זאַץ, פֿאַרנלך דעם אױסלײג פון דעם קלאַנג * אין די װערטער פור אין פירט,

קוק זיך צו צום אױיסלײַנ פון דעם קלאַנג י אִין די װײַ= טערדיקע זאַצן, |

דער קלאַנג י װערט אויסגעלייגט אויף צוויי אופנים; מיט אַ יוד אוֹן מיט אַ וואָוו

אַרבּעט. ‏ 48, שרײַבּ איבּער צו זיך אין העפם די װײַטערריקע זאַצן ;

די מומער רופט איר קינד,. רי פור פירט תבואה,

די נוס איז פול. דער בּרודער איו געקומען צו פליען,

װוּ בּיסטו? מיר גלוסט זיך נים צו ליגן אױף דער זן. די שמוב איז פאַרשלאָסן,. װאָס האָסטי צו מיר? עס בּלאָוש. אַ מילדער וינט, זילבּער איז װײַם קופּער אין ‏ רויט, זי הוסט שמאַרק, |

אײן הוט -- צװײ הים / אײן נום -- צװײ נים

22

9. שרײַב אויס פריער די װערטער, װו דער קלאַנג י* אין אױסנעליינם מים אַ יוד, דערנאַך די ווערטער װוּ רער קלאַנג י איו אױסנעלײנט מיט אַ וואָוג

0. קלער צו צו אײן נײַעם זאַץ אויף איטלעך װאָרט, װאָס דו האַסט אויסנעשריבן.

1. שרײַם איבער אי העפט די װײַטערדיקע סלן: פיקלעך ר

איין קרוג -- צצוויי קריג

איין שוך -- צווײי שיך

איין בּרודער--צוויי בּרידער | אײן זון -- צװײ זין איין פום -- צװײ פים |‏ איין פוקם -- צווײי פיקס

2 שרײַם איכער אין העפט די װײַמערריקע סלופּיקלעך :

איין טוך -- צװוײי טיכער ‏ | אײן צונג -- צװײ צינגער

אין בּוך -- צוויי בּיכער אײן. רוט -- צוויי ‏ ריטער

איין הון -- צוויי הינער

איין גרובּ -- צװײ גדיבּער

3 שרײַב איבער אין העפש די װײַטערדיקע סלופּיקלעך :

איין פור -- צווײי פורן איין ‏ בּלום -- צוויי בּלומען אײין זון -- צווי זונטן איין מון -- צוויי טונען אײן וונד -- צוי. ווונד אין שול -- צװײ שול

ן

4, צו די ווערטער פון דער אַרבּעס 51 קלער צו ואַצן} פריער צו די ווערטער װאָס מיט וואָוו; דערנאָך צוּ די ווערטער װאָס מיט יודר.

5 צו די ווערטער פון דער אַרבעט 59 קלער צו = פריער. צו די װערטער װאָס מיט וואָיו, דערנ צו די ווערטער װאָס מיט ייד,

6. צו די ווערטער. פון דער אַרבּעט 53 קלער צו זאַצן.

די מאַמע צינדט אָן די ליכט. דער שוסטער פאַר= דיכט מיר די שמיול, -

יב אַכט, וי אַוױ עס וײַנען געשריבן די ווערטער: ל יכ ט,

פּאַרריכ ט, ו עס טרעפן פאַלן, װען פאַר דעם קלאַנג כ װערט | דער קלאַנג ע אױסגעלײגט ניט מיט אַן אײַען, נאָר | מיט אַ יוד. :

ארבּעט. /9. שרײַב איבער די װײַטערדוקע זאַצן,

די קאַשע איו געריכט,. ער רוכת מיך שפּאַצירן,

װוּ בּאָדסטו דיך ? אין צימער בּרענט אַ ליכט, 8 שרײַם אַרױס צו דיר אין העפץש די װערטער פון דער אַרבעט 57, װוּ דער קלאַנ: ע אין אויסגעליינט

מיט אַ יוד, : ה59. טראַכט צו אַ נײַעם זאַץ צו יערן װאָרט, װאָס דוֹ

האָסט אויסגעשריבן פון דער אַרבּעט 87,

36 5 2 ! ביילע האָט צונעשטעלם דעם לײטער צום בּױים און איז אַרױפּגעקראָכן גאַנץ הויך, דאָס קליינע קינד וויינט..

װוּ װוינט איר איצט? דער מײַך אי בּרײט. ניט מיר אַ קילאָ בּרויט.

בי קאר

פּאַרגלײַך די שרײַבונג פין די װערטער: בּיילע, ליי- טער און בּוים, הויך, צי איז דער קלאַנג ײײ אױסגעלײנט בּיידע מאָל אויפן זעלבּיקן אופן ?

נעם אין דעם צװײיטן זאַץ דאָס װאָרט וויינט און אין

דריטן דאָס װאָרט וווֹינם, פאַרגלײַך דעם אױםלײג פון די

צוויי ווערטער,

קוק זיך צו צום אויטלייג פון דעם קלאַנג ײ אין די אַנדע=

רע זאַצן,

דער קלאַנג יי װערט אױסגעלײגט אױף צװײ אופַנים; מיט צוויי יודן און מיט וואָוו יוד.

אַרבּעט- 600. שרײַבּ איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערריקע זאַצן ;

הײזל איו צװײ. װאָכן געװען צו=גאַסט בײַ איר חַברטע קריינדעלע, האָסט געוען, וי אַװי מען בּאַקט בּרויט? אין טיג מוז מען אַרײַנלײגן הײוון, אַנים מױג ניט. איך פאַרשטײ זײער גוט אַלץ, װאָס דו מיינסט, לעבּן דעם בּוים שטייט אַ מײדעלע. גלייבּ מיר, אַז דו בּיסט ניט גערעכט, דער זײדע איז שוין געקומען אַהײם. װינטער הייצט מען דעם אויוון. די קױילן זײַנען רױט. לויף ניט ניך, װעסמו ניִם רײַטן קיין שיך. מיר מוען װײ די אױגן.

1. שרײַב אויס פריער די ווערטער, װוּ דער קלאַנג ײ אין אױיסנעליינט מים צוויי יודן, דערנאָך די

=

וועדטע-, װ דער קלאַנג ײ איו אױסנעלײנט מיט.

וי אווייו, : : , קלער צו צו איין נײַעם זאַץ אויף איטלעך װאָרט, װאָס דו האָפט אויסגעשריבן.

-- 30 = 3 שרײַב איבּער צו זיך אין העפט דאָס װײַטערדיקע סלופּיקל ; | איין בּוים -- צװײ בּײימער איין פויגל -- צוויי פייגל אַ גדויסער בּוים -- א קליין בּיימעלע. אַ גרויפער פויגל -- אַ קליין פייגעלע.

4. צו די ווערטער פון דער אַרבּעם 63 קלער צו זאַצן : פריער צו די ווערטער װאָס מיט וואָוו=יור, דערנאָך צו די װערטער װאָס מיט צוויי יודן

פאַרגעדענק, אַז װוּ עס שרײַבּט זיך וואָ וו יוד | איז בּעסער אַרױסצורײדן דעם קלאַנג אֵיי

37 -מיטהילכערס.

די לערערין. מירע האָט דערצײלט אַ פריילעכע גע= | = שיכטע. די געשיכטע איז די קינדער אַזױ געפעלן געװאָרן, אַז דער גאַנצער קלאַס האָט אַרױסגעפּלאַצט מיט אַ גע- לעכמער, אוי! אײַ! אײַ- אײַ - אײַ! האָבּן אַלע זיך געהאַלטן בּײַ די זײַטן און געלאַכט. |

| = די לערערין האָט געװאָלט אײַנשטילן דעם קלאַם, געמאַכט: ש-ש-ש, נאָר עם האָט ניט געהאָלפן. ענדלעך האָט די לערערין אויסגעשריען אויף אַ קול:

- שאַ! .

: א : א

= אי

האָבּן זיך די קינדער בּאַרױיַקט, און אין קלאַם איו

געװאָרן שטיל,

די ווערטער אוי, אײַ קען מען אַרױסרײדן אי שטיל אי הויך, מען קען זי אַפּילו אױסשרײַען אויך,. פאַרװאָס? װײַל זי בּאַשטײען נאָר פון אַלײינהילבערס,

צי קען מען דעם קלאַנג ש אויך אױםשרײַען? צי קען מען ‏

ִים אַרױפרײדן הויך? + וועלכן קלאַנג שרײַען מיר אַרױם הויך, ווען מיר שרײַען אויס דאָס װאָרט שאַ? |

פאַראַן קלאַנגען, װאָס פאַר זיך קענען זי ניט הילכן הויך, סײַדן מיר ריידן זיי אַרױס צװאַמען מיט אַן אַלֵיינ הילכער. די קלאַנגען, װאָס פאַר זיך אַלײין קען מען זײ ניט אַרױסרײדן הויך, רופט מען מיטהילכער.

ארבּעט. 65. רײד אַרױס די קלאַנגען ק, ל, אַ, ר, י 8, ם 0 ו א ע, אַ, פ, מ, נ, פּרוו אויִםס, וועלכן קלאַנג מען קען אױפשרײַען און וועלכן ניט, שרײַב אַן די אַלײנהילכערם אין איין סלופּיקל, און די מיטהיל= כערם אין אַ צווייטן סלופּיקל, :

38

מיסהילכערס.

- = ריד אַרױם דעם קלאַנג פּ. װאַפערע טײלן מױל פאַר- האַלטן די לופט בּײִַם אַרױסרײדן דעם קלאַנג? רייד אַרױס דעם קלאַנג ל, װאַספערע טײלן מױל פאַרהאַלמן די לופט בּײַַם אַרױסרײדן דעם קלאַנג?

רייד אַרױם דעם קלאַנג כ. װאָסערע טיילן מויל פאַרהאַלטן

די לופט בּײַם אַרױפרײרן דעם קלאַנג}

א ושי

! = װאָסערע מיילן מױל שטערן דער לופט פּרײַ אַרױסצוגײן, בּשַעת דו רעדסט אַרױס דעם קלאַנג װ? דעם קלאַנג ט?

= פּרוּװו, צי קענסטו אַרױפרײדן דעם קלאַנג פּ מיט אָפּענע ליפּן; און דעם קלאַנג ל האַלמנדיק הי צונג װײַט פון נומען? און דעם קלאַנג וו ניט צודריקנדיק די אונטערשטע ילים צו די אייבּערשטע ציין ?

==

די מיטהילכערס לאָזן זיך אַרױסרײדן נאָר װען מען פאַרהּאַלט די לופט מיט די ליפּן, מיט די ציין, מיט דער צונג, מיטן גומען; מיט אַ פּרײַען אָפענעם מויל קען מען זי ניט אַרױסרײדן.

29 פיטהילכלפס'

פֿאַרדריק די ליפּן און רייד אַרױס דעם אַלײנהילכער ו. -- פּאַרשרײַבּ דעם טראַף, ואָם איז אַרױס, :

דריק צו די צונג צו די צײן און ריד אַרױס דעם אַלײנ- הילכער ע, --- פאַרשרײַבּ דעם טראַף, װאָס איז אַרױס,

פאַרדריק די נאָז און פּרוּוו אַרױסרײדן דעם קלאַנג נ. -- צי איז דער קלאַנג אַרױס דײַטלעך? פאַרדריק די נאָז און פּרוּוו אַרױכרײדן דעם קלאַנג מ. -- צי איז ער אַרױס דײַטלעך ?

דריק צו דִי אונטערשטע ליפּ צו די אײיבּערשטע צײן און לאָז אַרױם אַ קול. -- פּאַרשרײַבּ דעם קלאַנג, װאָס איז אַרױם,

רײד אַרױיס דעם קלאַנג ג און בּאַטראַכט זיך, װאָסערע טײלן מויל דו האָסט געבּרויכט דערבּײַ?

! ריד אַרױס דעם קלאַנג ס, װאָסערע טײילן מױל האָסטו געכּרויבט ?

בר 220 "=

די מיטהילבער זײַנען ; בנ ד הו ז טיככ למ נם מפ צא ההא

דער אות יוד קען בּאַצײיכענען סײַ אַן אַלײנהילכער, סײַ אַ מיטהילמער, ‏ - ארבּעט. 66, שרײַב אוים פון בּוֹך צען שורות און שטרײַך אונ= טער די מיטהילכערם,. : 7. צו יעדן מִיטהילכער טדאַכט צו אַ װאָרט, װאָס ואָל זיך מיט דעם דאָויקן מיטהילכער אָנהײבּן.

20 די פין בּינעלע, בּינעלע, - האָניק מאַך ! נאָר דעם בּינענשטאָק בּאַװאך ! פאַראַן אַ בּער, פאַראֿן 8 בּער, װאָס ער ליבּט דעם האָניק זײער.

בּאַמערק, װאָסערע קלאַננען ווערן בּאַצײכנט מיט דעם אות אַלעף, אַרבּעט. 08. שרײַם אָן פינף װערטער, אין וועלכע דער אות אַלעף בּאַצײיכנט דעם קלאַנג אַ. | 9 שרײַב אַן פינף װערטער, אין וועלכע דער אות אַלעף בּאַצײיכנט דעם קלאַנג אַ, 9 70, שרײַב אָן פֿינף װערטער, אין וועלכע דער אות אַלעף באַצײכנם דעם קלאַנג ו (ט).

פאַראַן אותיות, װאָס קענען בּאַצײכענען פאַרשײדענע קלאַנגען.

(+ עי( יי 2 |; * א יי יי 4 א 5 7 יֹ ' | 0 א יי יק שז יט יא 1 4 : קְ 1 אי * = א / 7 י 0 : :

43 =

נ אַ כ ט. זאכט רוקט זיך אָן די נאַכט; געשטילט און אין שלייער אײַנגעהילט. אײנזאַם וערט הימל און ערד.

בּאַמערק, װאָס כּאַר אַ קלאַנג בּאַצײכנט דער אות אַלעף צום | אָנהײכ פון די װערטע-: און, אין, אײַננגעהילט, איינואַם?

ווען די אַלײנהילכערס: וי וי יי ײַ קומען אין אָנהײבּ װאָרט, שרײַבּט מען פאַר זי אַן אַלעף, װעלכער װערט ניט אַרױסגערעדט. דער דאָזיקער אַלעף רופט זיך שטומער.

אין דעם צווייטן טייל פון אַ צונויפגעשטעלטן װאָרט בּלײַבּט דער אַלעף װי אין אַ געװיינלעכן אָנהײבּ װאַרט, למַשל: אינאיינעם, בּאַקאויוון, ריבּאייזן. | |

41 שטומער אַלעף.. ארבּעט. 70, שרײַבּ אױים און שטרײַך אונטער די ווערטער מיט דעם שטומן אַלעף;

קויפט, קויפט, קונים! איך האָבּ אײַך צו פאַרקויפן

!‏ אַ פערהעלע, א וועגעלע אױיף רײַטן און אויף לויפן, קומט דער אֶװונט שטיל אַרױס און גײט אום גאַס=

אײַן,,. גאם-אוים,

=

2 44

8

אַלע אײניקלעך עסן, נאָר איך איינער בִּין אַן אויסנאַם. מען דאַרף זיך אַ בּיסל צואײַלן ! לאָמיר א אינאיינעם דעם רבִּין מקַבּל-פָּנִים זײַן.

אַרבּעט,

1 טראַכט צו (אָדער זוך או ף אין דײַן בוך) צען ווער=

טער מיט שטומע אַלעפן פאַר די אַלײנהילכערס, ‏

42 שטומער אַלעף.

װוֹיגט אַ בּאַבּעצע אין װאַלד, מיט אֵן אײניקל אין

װאַלר,

דו האָסט זיך אומזיסט געאײַלט. און יאָרן ציען, יאָרן פּליען. דוער. לאַנר,

ווו ס'איז אונדוער װוינונג, דאָרם איז אונ= האָסט געגעבּן אײַזיקן אײַנגעמאַכטט? נײן;

איך האָבּ אים געװאָלט געבּן, נאָר ער איז נימאָ. שיפרה איז אַן אײנאונאײנציקע מאָכטער בײַ אירע על-

טערן.

זײַן הוים יא וי א ריבּאײַון. ‏ מײַועלע,

מײַועלע, נאַ דיר א בּיינערנעם, גיב מיר אן אײַוערנעם. זי איז רוים 6 איבּער די אויערן,

אַרבּעט, וַ

2. שרײַב איבּער די זאַצן און שמרײַך אונטער די

שטומע אַלעפן,

3. זוך אויף אין דײַן לײענבּוך צען װערטער מיסן

שטומן אַלעף אין אָנהײבּ װאָרט (אָדער אין צו= נויפנעשטעלטע ווערטער) און שרײַבּ זײ אַרײַן צו דיר אין העפט,

4. טראַכט אַלײן צו צען ווערטער מיטן שמומן אלעף

און שרײַבּ זיי אַרײַן אין העפט,

-- 45 --

כ7. שרײַבּ איכבּער צו זיך אין העפם די װײַטערדיקע

ווערטער ; לאַנגאױעף - פּרעטאײַון אויסאיידלען ‏ - פֿאַראײיניקן מוילאייזל צואײַלן פּאַראײיבּיקן געאויקעט אױיבּנאויף הינעראיי *+ 43 6 עֹ נ ג, עֹ : 0

1) װעלול בּרענגט מיר אַ טרונק װאַסער.

2) מעסט אוים דאָס צימער אין דער לענג און אין דער בּרייט.

איך געדענק אַלץ, װאָס איך האָבּ געהערט.

4 די קינדער זיצן אויף די בּענק.

לייען איבּער דעם ערשטן בּײַשפּיל, הער זיך צו, וי אַזױי עס רעדט זיך אַרוֹים דער קלאַנג פון דעם אות אײַען אין דעם װאָרם וועלוו? וֵוי אַטױ רעדט זיך אַרױם דער קלאַנג פון דעם אות אײַען אין דעם װאָרט בּרענגט? ניב אַכט, װאָסערע קלאַננען זײַנען נאַכן אײַען אין דעם װאָרט בּ רענג ט, :

לייען איבּער דעם צוייטן בּײַשפּיל, פאַרגלײַך, וי אַװײ רערט זיך אַרױס דער קלאַנג פון דעם אות אײַען אין דעם װאָרט מעס ט און אין דעם װאָרט ל ענג, ; וועלכע קלאַנגען זײַנען נאָך דעם אײַען אין דעם װאָרט ל עננ, פֿאַרגלײַך דאָס װאָרט בֹּר עננט פונעם ערשטן בּײַשפּיל מימן װאָרט ל עננ פונעם צווייטן בּײַשפּיל.

--- 40 =

נעם דעם דריטן בּײַשפּיל, בּאַטראַכט דאָפ װאָרט גנערענק: /

וי אַזױי ווערט אַרױסגערעדט דער קלאַנג פון רעם אות אײַען און װאַטּערע קלאַננען נײיען נאָכדעם, פאַרנלײַך מיט רעם װאָרט בּענק פון פערטן בײַשפּיל,

פאַר די בּאַהעפטונגען נג און נק װערט דער קלאַנג עי בּאַצײכנט מיטן אות אײַען.

ארבעס. 6/, שרײַב אױיס אין העפט די װײַטערריקע ווערטער, דערנאָך קלער צו צו איין זאַץ אויף איטלעך װאָרטג

בּענקעלע, קרענקען, עננ. בענקסט, שענק. נערענקען. ברעננ.

24 06

לי

1) נעם דעם װעג אויף רעכטס. 62 ועליול, בּרענג מיר 8 שערעלע. 3) ער עסט בּרוים מיט קע. 4) כיהער ניםט, ואָס רו רעדסט,. לײען איבּער דעם ערשטן בײַשפּיל, פֿאַרנלײַך, װי אַװי רעדט זיך אַרױיס דער אית אײַען אין דעם ייאָרט ע ם אין אין דעם װאָרט ווענ. לײען איכער דעם צװײטן בײַשפּיל, נעם דרי װערטער וושלוול, ברענג, שעיעלע. וי אַװי לײענט וך דער = אײַען אין דעם ערשטן, װי אַװי אין דעם צװוייטן און װי אַװי אין דריטן װאָרט ? פּאַרנלײַך אין דעם דריטן כײַשפּיל די װערטער עםט און ק ע ז, אין דעם פערטן בּײַשפּיל די ווערטער. ה ער און ר עדם טי

א : 1 7

:

"=

עי ר א

דער אות אײַען בּאַצּייכנט טײלמאָל דעם קלאַנג צ (6), טײילמאָל דעם קלאַנג עי (|=). פאַרגעדענק: דאָס װאָרט זייער שרײַבּט מען מיט צוויי יודן (אין בּיירע טײַטשן): איך בּין זייער מיד; די קינדער האָבּן מיר געגעבּן זייער בּוך | אי טייפ יי ינאט קר( 0 יע יי ראי יש

15

ענג, ענק.

7 שרײַב. איבּער די זאַצן און שטרײַך אונטער די אײַענם, וואָם בּאַצײכענען דעם קלאַנג עי:

זאָל ער האָבּן צו געדענקען. זאָל אים פעטער שניי- ער שענקען. בּערעלע האָט געבּענקט נאָך זיין קליינינקן פרײַנד. = בּיידע גלײַך זײַנען מיר אַרױכגעקראָכן פון דער פינצטערער ענגשאַפּט. אך, פינצטער איז מיר, ענג איו מיר דאָ. ער בּרענגט דעם גרויסן בּייגל אַהײם. בּײַם װעבּן = ציען. זיך די פעדעם אין דער לענג און אין דער בּרים. = בּײַ = מיר איז אַרײנגעפלאָכטן אַ סטענגע אין צאָפּ. ‏ מײַן ר פּאָטער איז זײער אַ שטרענגער. מײַן בּלײַער איז לענגער = פּאַר דײַנעם, הענג אויף דעם האַנטוך. שוענק מיר אוים - דעם מאָפּ. מײַן פעטער איז פאַרשלאַפט געװאָרן אויף אַ געפערלעכער קרענק. מײַן מומע האָט צװײ נעמען:

{ = עמע און מערע. בּײַ אונדז אין גאָרטן װאַקסן מערן,

יש

-- 48 --

8. שרײַב איבּעֶר דאָס, ליד און שטרײַך אונטער די אײַענס, װאָס בּאַצײיכענען דעם קלאַנג עי: קומט דער האַרבסט, קומט דער האַרבּסט, שטייען בּיימער גרײטע; | הענגען זײערע צװײַגעלעך פול טיט עפּל רויטע.

טו איך צו די עפּעלעך אַ גוט-מאָרגן בּרענגען : זײַט איר ניט קײן שלעכמינקע, װעט איר איינם מיר שענקען !"

46 8 נ ג, אֹ ג ק. 1) יאַנקעלע וויל 8 יעגער זײַן. 2) אין פעלד װאַקסן זאַנגען. 3) דערלאנג מיר דאָס בּוך פון דער פּאָליצע! 4) מײַן בּרודער איז קראנק,

לייען איבער דעס ערשטן בּײַשפּיל, װי אַװי ווערט גע=

שריבּן דער קלאַנג אי אין דעם װאָרט יאַנקעלע? פאַרנלײַך מים דעס װאָרט אַ אין דעם זעלביקן זאַץ, פאַר וועלכע מיטהילכערם שטייט דער אַלעף אין דעם װאָרט יאַנקעלע?

לייען איבּער דעם צוזייטן בּײַשפּיל, פאַרגלײַך, וי אַװױ עס

שרײַבט זיך דער קלאַננאַי אין דעם װאָרט זאַנגען און װי אַװי ער שרײַבּט זיך אין דעם װאָרט יאַנקעל ע? בּאַרנלײַך מיט דעם אית אַלעף אין דעם װאָרט וואַ ק סן, פּאַר וועלבע מיטהילכערם / שטיים דער אַלעף אין דעם װאָרט ואַ נג ען?

8

שא טלעק

לייען דעם דריטן בײַשפּיל, באַטראַכט דאָס װאָרט רע ר. פא נ1, בּאַטראַכט אין דעם פערטן בּײַשפּיל דאָס װאָרט ק ר אַ נ ק,

אין כֹּלַל בּאַצײכנט דער אות אַלעף (אַ) דעם קלאַנג אַ. נאָר פאַר די בּאַהעפטונגען נג און נק בּאַצייכנט דער אַלעף (אַ) דעם קלאַנג אֵי

אַרבּעט. 9/, שרײַב אוים פון דײַן ליענבּיך פינף ווערטער, ואס אין זי ווערט דער קלאַנג אי אױסנגעלײינט מיט אַן אַלעף (8).

0. שרײַב איבער דאָס ליד און שט-ײַך אונטער די ' אַלעפֿן, װאָס בּאַצײכענען דעם קלאַנג אי;

ג עפאַנגען דער פרילינג איז געקומען, דער שניי איז צעגאַנגען,

זיצט אין אַ שמײַגל אַ פויגל געפאַנגען,

עם קלינגען אויף פעלרער דעם שניטערם געואננען...

.זיצט אין אַ שטײַגל אַ פויגל געפאַנגען,

פּינצשער ווערט דרויסן, די זון איז פאַרגאַנגען -- זיצט אין אַ שטײַגל אַ פויגל געפאַנגען.

די נאַכט איז געקומען, די פענצטער פֿאַרהאַנגען,

זיצט אין אַ שטײַנל א פויגל געפאַננען.

1 שרײַב איבער די געגעבּענע בײַשפּילן און שטרײַף אונטער דעם קלאַנג אַי (אויסנעליינט מיט אַלעף פאַר נג/ נק;

פּראקטישע גראַמאָסי? (4)

-- 50 -=

װאַקסט פון יערן קינד אַ ריז בּיון הימל צו דער=. לאַנגען. עס רײַסש זיך אַרױם פון מײַן בּרוסט אַ געואנג אָן װערטער און אָן אַ ניגון. שמורעס בּיוער, זאָג, װאָס דו פּאַרלאַ;גסט פּון מיר,. ‏ ער טוט א שפּרונג אַראָפּ פון. בּאַנק און אַרױף אויפן פּריפּעטשיק. הער נאָר, בּרורער, װאָס איך דאַרף: אַקעראײַנם בּלאַנק און שאַרף. איך האָבּ בּאַקוקט די בּילרער, װאָס זײַנען געהאַנגען אויף די ווענט. מיר זײַנען גענאַנגען שפּאַצירן.

427 ימיכאַליעקה האָבּ איך מיר אַ מיכאליעקו, װווינט ער אויף דער לאננער גאִם, מאַכט ער מיר, װאָס איך ויל, מאַכט ער מיר, װאָס ער קען, מאַכט ער מיר א פײַפעליו, פײַפעליו מאַכט אַװי; פליו פליו פליו, פלין פליו פליו-- מאַכט דאָס פּײַפעליו, לייען איבער די ערשטע צוויי שורות, פאַרגלײַך, וי אַזױ רערט - זיך אַרױם די באַרעפטינג פון די אותיות ל י אין דעם װאַרט מי= ב אַליעקו און דער שיא דעם װאָרט לאַנגער? געפין אין

דעם ליד נאָך װערטער מיט אַזעלכע בּאַהעפטטנ:ען פין לי אין שרײַב זי איכער צו זיך אין העפט,

הע ייג

2 װען דער קלאַנג ל פאַר אַן אַלײנהילכער דאַר אַרױסגערעדט וװערן ווייך, שרײַבּט מען נאָכן לאַמעד אַ יוד. דאָס זעלבּיקע איז אויך מיט די מיטהילכערס ד ז ט נ ס.

ארבּעט. 82. שרײַב איבּער די װײַטערדיקע זאַצן און שטרײַך אונטער די אותיות, װאָס בּאַצײכענען אַ ווייכן מים:

הילכער ‏ מײַן פּאָטער רופט מען ניאָמע, מײַן זיירן פּיניע, און מיך זיאמעלע, ' |

דאָס האַרץ האָט מיר געקלאפּט: מיאָך, טיאָך, טיאָך,

דיאַם דיאַם דיאַם,. אויף יענער זײַט יַם רײַסט מען זיך שוין פּאַר די האָר, 0

מען האָט געשפּילט אין מעאַטער ,כאַטיע די יתומה".

איך האָבּ אַ חֵבֹר, רופט מען אים סיאָמע, זײן מאַ- מען רופט מען פּעסיע.

זײ זײַנען געוען גאָר. קוצעניו-מוצעניו.

איך קען א ליד פון קאַדיע מאָלאָדאָויסקי

28 וזדייכצ' מיטהילכערם. מיר האָבּן געלײענט װעגן מאָטל פּײיסי דעם חַוֹנם, מאַניע, ‏ מאַניט,. מאַנקעלע האָט אַ שיינע פּאָפּקעלע, מײַן פעטער רייכערט אַ ליולקע. קליינע מײַדלעך שפּילן זיך אין ליאַלקעם.

א א אי

אין מײַן בּוך איז פאַראן אַ ליד פון מאַנו לײבּ, א ליד פון משה קולבּאַק און אַ ליד פון משה-לײיבּ האַלפּערז.

מײַן חַברטעס שוועסטער רופט מען בּעמי.

ליוטי, ליוםי, נאַ אַ גלעקל! |

פּאַר דעם אַלײנהילכער י שרײַבּט מען די וכע ' מיטהילכער אָן אַ יוד.

א ווייכן מיטהילכער צום סוף טראַף שרײַבּט מען אויך אָן אַ ידי

אױּבּעט. 823. שרײַם איבער אין העפט די זאַצן פֿון דעם איצטיקן נומער,

49 פּן.

לעבּן אונדז געפינט זיך דער טראָפּן מילך",

די מאַמע האָט געבּראַכט אַ לאַבּן בּרוימ. מיר האָבּן אָנגעהױבּן צו שרײַבּן, לײַזער קען גוט קלעפן.

נעם אין דעם ערשטן בײַשפּיל דאָס װאָרט טראַָפּן. צעטײפ עם אויף טראַפּן. פון װאַסערע קלאַננען בּאַשטײט דער צווייטער טראַף? מים װאָם פאַר אַן אות אין פֿאַרשריבּן דער לעצטער

קלאַנג

פֿי+' 426

עם פון דעם צװייטן בּײַשפּיל דאָס װאַרט לאַבן, נעפן דעם צווייטן סראַף; גיבּ אַכט, װי אַװי עס רערט זיך אַרױס דער לעצטע- קלאַנג און וי אַװי ער איז פאַרשריבן,

טו דאָס איינענע מיט די װערטער האָבּן, אַננעהויבן, שרײַבן, קלעפן פִין דריטן אין פערמן בּײַשפּיל,

=

אין כּלֵל בּאַצײכנט דער אות נון דעם קלאַנג ב; נאָר װען פּן און בּן זײַנען בּאַהאָפּטן אין טראַף אָן אַן אַליינהיל כער צװישן זיי, בּאַצײכנט דער נון דעם קלאַנג מי

אַרבּעט. 84. שרײַב איבּער די װײַטערדיקע זאַצן און שטרײַך אונטער, װוּ דו הערסט נאָך אַ פּיי דעם קלאַנג מ און דו שרײַבסט דעם אות נון:

די קינדער שטופן זיך. די בּעקער זיפּן מעל. מיר. קלאַפּן אוים דעם שמויבּ פון די מאַטראַצן. די פישער באַפּן פיש, מיר קלעפן פון לײם. איר זאָלט ניט פאַר: קניפן די שטריק. בּלינדע געפינען דעם װעג מאַפּנדיק. די מומער זיצט צוקאָפּנם בּײַ איר קראַנקן קינד. מײַן בּרו דער קען אױיסװופּן אַ גאַנצן טעלער פּערלגרויפן. בּײַ ליפּען זײַנען אײַנגעריכט. די ליפּן, '

שרײַב איבּער די װײַטערדיקע זאַצן און שטרײַך ונטער, װוּ דו הערסט נאָך אַ בייו דעם קלאַנג מ און דו שרײַבּסט דעם אות נון;

אין מײַן גאָרטן װאַקסן ריבּן,. מיר האָבּן נעכטן גע-

קליבּן יאַנדעם אין װאַלד, די מאַמע האָט געהייסן ציפּען

בי

נשאָבּן קאַרטאַפּל. זאָג ליבּען, זי זאָל אָנרײַבּן כרײן. רי פּאַסטעכער מרײַבּן די קי אין פעלד ארױם. װײַן מאַכט מען פון װײַנטרױבּן, האָבּ איך אַ פּאָר מױבּ,

טױבּן, װאָס זײ נײען הױבּן, איך האָבּ געגעבּן דער באָ- :

בּען אַ מתָּנה,

6 שרײַב איבּער צו ויךְ אין דעפםס די וװײַמערדיקע

ווערטער ;

קנײַפּן שמעפן דראַפּען צופּן היפּן קאַפּען שמאָפֿן אײַנואַפּן קװאַפּען זיך צאַפן = שנאַפן טשעפּען האָפן קעפן קאַלופען

1 +שרטם -איבעה צו. זיך -אין. העפט די װײַטערף =

ווערטער ; 1 גלייבּן געבּן בּעבּען יי בּלײַבן דלובּען

ערלויב וועבּן סקראָבּען ראָבּן לעבּן כליאָבּען אָנהײבּן זיבּן

5 = בּ 9 ארבעט. 8. שרײַב איבער דאָס ווײַטערדי? קע און שטרײַך דערש בײַ אונטער, װוּ דו הע-רסט א פ; צוויי ריפּן = אײן הים צוויי 0 = יי יי צין יי יפן א אײן זים צוײי טרעפּן -- אײן טרעפ

הא ר אע

מיר קלאַפּן -- איר קלאַפּט מיר קלעפּן -- איר קלעפּט זי שמופן -- איר שטיפט 9. שרײַב איבער אין גיב צו; מיר שמאָפּן -- דו שטאָפּסט מי- צופּן -- דו מיר קנײַפּן = איר קנײַפּט מיר פאַרקניפּן -- איר 0 שרײַב איבער די װײַטערדיקע זאַצן און שטרײַך דערבײַ אונטער, װו רו הערסט דעם קלאַנג פּ און דו שרײַבסט דעם אות בייו; דו שרײַבסט. ער װעבּט. איר גראָבּט. דו גלײבּסמ, ער לאָבּט זיך. דעד לערעד לױבּט מײַן אַרבּעט. זי הײיבּט ניט אָן צו ויסן. די מאַמע דערלױיבּט נים צו פײפן, . 91 -מאה איבער די זעלבע װערטער אַזױ, אַו עם ואָל זיך גאַנץ דײַטלעך הערן רער קלאַ:ג ב: דו שרײַבּסט -- מיר שרײַבן ער װעבּט -- מיר װעבּן איר ;גדאָבּט דוֹ גלײבּסט ער לאָבּט זיך ער לױיבּט זי הײיבּט אָן זי דערלױבּט

טי ער

אין כּלל בּאַצײכנט דער אות בּייז דעם קלאַנג בּ און דער אות פּיי דעם קלאַנג פּ. אָבּער פאַר מיטהילכער טרעפט טײלמאָל, אַז עס הערט זיך פּ, און שרײַבּן שרײַבּט מען פונדעסטועגן אַ בּייז כּדי צו ויסן, צי מען זאָל אויסלייגן דעם סָפקדיקן קלאַנג מיט אַ בּייז אָדער אַ פּיי, דאַרף מען איבּעראַנדערשן דאָס װאָרט אַזױ, אַו דער סְפקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן אינגאַנצן דײַטלעך. אויבּ דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך דער קלאַנג בּ, איז אַ סימן, אַז װוּ סאיז דער סָפק דאַרף מען אױך שרײַבּן אַ בַּייז,

אטא

31

,3 8

ארבּעט: 92. שרײַבּ איבּער און דערקלער, פאַרװאָםס איו אין די װײַטערדיקע ווערטער אַנגעשריבּן פּיי אַדער בּיין:

זײַן װײַבּם = װײַל װײַבּל ליבסטער -- װײַל ליבער לייבקע -- װײיַל לײבּ גרעבּסטער--

דאָבּציע -- : | לײַבּקאָליר --

ער בלײַבּט - שמױבּפֿאָדעם --

ער כאַפּט-- דו שטעפסט --

זי מרײַבּט -- ר הייבסט --

= /ם יי =

3. שרלײַם איכעד און פאַרנערענק, די װשצטערריקע ווערטער ; | פָּם האָט ריפּס א טניפּס גאַלאָם קליפּ-קלאַפּ -+ שעפם

6 ; שּ

8- 3 יו 4

ו שש

:שׁ

4 שרים אוים. פון, די. װײַטערריקע זאצן. די װער- טע-, װוּ דער פַפּקריקער קלאַנג איז אויס:עליינט מים א בּייו;

מען לעבּט, דערלעבּט מען, לײבּקעם פאָטער איו א יו ער איז בּײַ זײַן טאטן דאָס ליבּסטע קינד, די שפּין האָם אױסגעװעבּט שפּינװעבּם. די זאָקן זײַ- נען פון לײַבּקאָליה, די מאַמע קלײַבּט נחת פון איר געראַ- טענעם בָּחוֹר. דער טױבּשטומער קען ניט רײרן און ניט הערן,. בּײלע מראָגט אוירינגלעך אין די אוערלעפּלעך,

יש ראָם װאסער איז לעבּלעך, נים קאלט און ניט הײס. די

| גרעבסטע װאַנט אין הז האַלט אײן מעטער,

5 דערקלער, פאַרװאָס שטיים אין די אויסנעשריבענע

ווערמער פון דער אַרבּעט 94 אַ בּיין, . לױטן בײַשפּיל ; לעבּט -- װײַל מיד לעבּן רערלעבּט -- װײַל מיר דערלעכן לײיבּקעם -- װײַל לײיבּע,

78 ה

אַרבּעט. 96. שרײַב איבער און שטרײַך אונטער דעם אות בּיין;

קאָרבּ -- קערבּעלע הויבּ -- הײַבּעלע באָבּ. -- בּעבעלע שמובּ == שטיבּעלע ריבּ -- ריבּעלע װײַבּ -- װײַבּעלט, מױבּ -- טײַבּעלע שוב -- שײַבעלע

איך לױיבּ -- מיר לױבּן איך מרײַבּ -- מיר מרײַבן

ייה האר.-- מיר האכן איך'רײַב -=- פיר רי-ן

סוף װאָרט קען אויך זײַן אַ סַפק, צי מען זאָל אויס? לייגן דעם קלאַנג פּ מיט אַ פּיי אָדער מיט אַ בּייז. דאַרף מען אויך אין דעם פאַל איבּעראַנדערשן דאָס װאָרט אַװ, אַז דער פפקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן דײַטלעך. אוב דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך קלאַנג בּ, איז אַ סימן, אַז װוּ סאיז דער פַפק דאַרף מען אויך שרײַבּן אַ בּייז,

ארבּעט. /9. שרײַב איבּער און דערקלער, פאַרװאָס אי אין די װײַטערדיקע ווערטער אַנגעשריבן פּיי

קנאָפּ --- װײַל קנעפּל ריפּ -- װײַל ריפּן שויבּ -- װײַל שויבּן בֹּאָבּ -- קלאַפּ -- גרובּ -- מרויבּ -- גאָבּ --

הױבּ -- האָרבּ --

ר = : - א

1

,

8. שרײַב ; אויס פון די װײַטערדיקע זאַצן פריער די ווערטער, װוּ דער מַפקריקער קלאַנג אין אויסנע= ליינט מיט אַ פּיי, און נצַכדעם די ווערטער, װוּ דער ספקדיקער קלאַנג איז אױיםגעליינט מיט אַ בּייו:

די -כרפנפ. איו זײער. הארב, בּאַרװאָס האָסטו מיר געגעבּן אַ שטופּ? ער אי אַרײַן אין שטובּ, דער סלופּ איז אַ הױיבער. מען דאַרף אלײן קענען צוניען א קנאָפּ. דאָס װאַסער איז מריבּ. אין קלובּ אַרבּעט מען דרײַ מאָל א װאָך,. איך האָבּ געמאַכט אַ קנופ אין נאָו= מיכל, איך זאָל ניט פּאַרגעסן די זאַך, װאָס מיר האָבּן אַפּנערעדט. גיבּ א מאַפּ דײַן דפק. דער קאַרפּ איז פֿון די פּיש, װאָס האָבּן שופּן, װער עם גראָבּט אַ גרובּ אונטער זײַן חַברם שטובּ, פאַלט אַװױי פּײַן אַלײן אין אים אַרײַן.

9, דערקלער, פּאַרװאָס שטייט אין די אויסגעשריבענע ווערטער פון דער אַרבּעט 98 אַ פּיי אָדער אַ בּייך לויט די בײַשפּילן :

האַרבּ -- װײַל האַרבּער שמופּ -- װײַל שטופן,

53 ט יי ד ארבּעט. 100, שרײַבּ איבער אין העכּט די װערטער;

יורקע, דָווירקע, זעלדקע, שילדקדויט, לאַנדקאַרטע: װאַלדפּאַלאַץ,

= ) אי 5

אין די אַלע װערטער הערם זיך דער קלאַנג ם פּאַר די קלאַנגען ק און פּ, און שרײַבּן שרײַבּט מען פונדעסטװענן דעם אות דאַלעד. פאַרװאָס? יודקע -- װײַל יודע דווידקע -- זעלדקע --

שילדקרויט--װײַל שילדן לאַנדקאַרטע -- ואַלרפּאַלאַץ -- זײַדקראָם --

1. שרײַב איבּער אין העפט און דערענדיק לױט די

געזונם יק געזונטער הייט

קליין -- קלײנערהײיט קראַנק -- שטיל -- ניכטער -- פאַרשלאָפּן -- 2 שרײַב איבּער אין העפט און פאַרגעדענק :

קרובים רופן זיך אַנדערש פּרײַנט. מיר זײַנען מיט אים שטיקלעך פּרײַנטלעך.

ער איז מײַנער אַ גוטער פּרײַנד. מיר בּאַגריכן זיך מים אים זײער פרײַנדלעך, זי איז מײַנע אַ פרײַנדין. עם בּלאָוט אַ שאַרפער װינט. עם װײט אַ קיל

יש

װײ און וינד איז קװאַרטיר, == זינט ער איז אַריבּער איז. צװײיטן קלאַם, האָט ער אָנגעהױבּן צו לײענען א פַך בּיכער, |

עס איז אַ זינד ניט צו העלפן דעם הבר,

מיר, װאָס איך האָבּ ניט קײן

9 54 5 יו

אַרבעס. 103. שרײַב איבּער און שטרײַך אונטער דעם אות דאַלעד:

קלײר -- קלײדעלע בּאָר -- בּעדער שווערד -- שווערדל ראָד -- רעדער מױיד -- מײדל

בּאָרד -- בּערדל

שמיר -- שמירן א

בעלר - ווילר -

ווילדער

איך רעד -- מיר רערן איך שנײַד -- מיר שנײַדן ‏ איך לײַר -- מיר לײַרן

איך קלייד -- מיר קלידן

סוף װאָרט קען אויך זײַן אַ סָפק, צי מען זאָל אויס- לײַגן דעם קלאַנג ט מיט אַ טעס אַדער מיט אַ דאַלעדד.

|| דאַרף מען אויך אין דעם פּאֵל איבּעראַנדערשן דאָס װאָרט

אַזֹױ, אַז דער ספקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן דײַטלעך. אױבּ דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך דער קלאַנג ד, איז אַ סימן, אַז װוּ סאין דער סָפק דאַרף מען אױיך שרײַבּן אַ דאַלעד,

בע ןאצ אובּעט. 104, שרײַבּ איבּער און דערקלער, פאַרװאָס אי אין . די װײַטערדיקע וערטער אַנגעשריבּן טעם אַדעה ‏

דאַלעד: ראָר -- װײַל רערל ‏ פעלר -- װײַל פעלדער בּאַר -- העסט - שמיד -- צאַרט -- וט -- האַרט. -- שי = באָרךי -- בלוט - האַנט -- הפלה - ראט -

5, שרײַבּ. אוים פון די װײַטערדיקע זאַצן פריער די ווערטער, װוּ דער סָפקריקער קלאַנג איז אוים- 5 געלייגט מיט אַ טעס, און נאַכדעם די ווערטער, װוּ דער סָפּקדיקער קלאַנג איז אױםגעלײגט מיט אד אל עהט.י | דער רײַטער רײַט איבּערן פעלר. פון יענער זײַם װאַלד ציט זיך אַ װעג. עס בּלאָוש אַ לינד ווינטעלע. מײַן בּרודער הײיסט דָװיד. אונדזערע פּרײַנט פון אַמעריקע זײַנען געקומען צו פאָרן: א פעטער, אַ מומע און א שועם= . מערקינד, קומט דער ליבּער זומער, שפּילן מיר אין זאַמד, נאָכן שנים בּלײַבּט דאָס פעלד פוסט און װיסט. דער ישמיד וועם צושלאָגן דעם פערד צװײַ פּאָטקעװעם,

6 דערקלער, פאַרװאָס שמַיים אין די אויסנעשר= בּענע ווערטער פון דער אַרבּעט109 אַ טעס אָדער אַ דאַלעד לויטן בּײַשפּיל; פעלד -- װײַל פעלדער זײַם -- װײַל זײַטל קינ - וחיל לינדער.

= םי =

כּ5 ט ס.

ארבּעט. /10. שרײַב איבּער צו ויך אין העפט די װערטער; דו מרעטסט, דו טראכטסט, דו שיטסט, אין די אַלע װערטער הערם זיך דער קלאַנג צ, אין ש-ײַבן שרײַכש זיך פונדעסטװועגן עס סאַמ עך, פּאַרװאָם} דו טרעמסט -- װײַל מיר מרעטן דו טראַכטסט -- װײַל מיר טראַכטן דו שיםפטם - יײַל מי- דו בײַמעסם /7- װײַל מוה דו בּראָטסט -- װײַל מיר דו גרײימטסם - װײַל מיר 3. שרײַם איבער - און אַנדערש איבּער לויטן. בײַשפּיל; = | מיר היטן - דו היטסט מיר רײַטן .-- דו מיר האַלטן -- דו מיר טרעטן -- דו מיר בּעטן ‏ - דו מיר װעטן זיך -- דו מיר קנעסן - דו זיר בּאַלײטן -- דו 3 שרײַב אַרײַן צו זיך אין העפט און דערקלער,

פאַרװאָס איז אין די שיטער נעדרוקטע וערמער אָנגעשריבּן אַ ט ע ס, לוים די בּײַשפּילן ;

ער גײט רעכטם

-- 4

-- װײַל אַ רעכטער

ער טוט מיר שלעכטם-- װײַל א שלעכטער

אַל דאָס גוס

זײַן פּנים איז א רויטם

דעם העב מם קאָפּ

דער בּלוטסטראָ

גב

מײַן פּרײַנדס הויז

דעם יאַטס קנצן גאָטס װעלט

ו 1

ר א = ירוי --‏ וװוײַס -- װײַל ער

2

ער איז דער עלטסטער-- װײַל דעם הונטס בּילערײַ -- װײַל

56

דס.

ארבּעָט. (110, שרײַב איבער צו ויך אין העפט די װערטער: דו שנײַדסט, דו רעדסט, דו באָרסט,

אין די אַלע ווערמער הערט זיך דער קלאַנג צ, און שרײַבּן שרײַבט זיך פונרעסטװענן דאַלעד סאַמעך, פאַרװאָס}

דו שנײַדסט -- װײַל מיר שנײַרן דו רערסט -- װײַל מיר רירן

דו. באַדסט } +- װײַט. מיר

דו לײַדסט - װײַל מיר

דו לאָדסט -- װײַל מיר : דו בּינדםט - װײַל מיה

1, שרײַב איבער און אַנדערש איכער לױיטן בײַשפּיל:

מיר װענדן -- דו װענדסט

בר דכ = זן סיר קליירן א מיר בּאַשײדן -- דו פיר שמירן. ‏ =-טדו מיר בּלענרן -- דו . סיר שיגרןף 1 דו ביר גרער) - ר

2 שרײַבּ אַרײַן צו זיך אין העפט און דערקלער, פּאַרװאָס איז אין די אונטערגעשטראָכענע װוערטער אַנגעשריבּן אַ דאַלעד, לויטן בּײַשפּיל;

דעם ‏ שמידם טעכטער - װײַל שמיד , = דָווירם פירעלע -- װײַל דָווירל

דעם העלדם גבורה = װײַל

מײַן פּרײַנדס געמרײַשאַפּט -- װײַל -

57-

דט,

ארבּעט. 113, שרײַב איבּער צו זיך אין העפט די װוערטער: ער שנײַדט, ער רעדט, ער בּאָדט,

פּראקטי שע גראמאטיק (5)

-- 66 --

אין די אַלע ווערטער הערט זיך דער קלאַנג ט, און שרײַב : קר און שרײַבט זיך פונדעסטוועגן דאַלעד טעס, פאַרװאָס!

ער שנײַדט-- ער רערט -

װײַל מיר. שנײַרן װײַל מיר ריירן

ער בּאָדט -- װײַל מיר

ער לײַרט -

װײַל מיר

ער לאָרט -- װײַל מיר ער בּינרטם -- װײַל מיר

4. שרײַב איבּער און

מיר מיר | מיר מיר מיר מיר מיר מיר

דערענדיק לויטן בּײַשפּיל!

װענדן -- ער װענדט זידן = לה קליירן -- עד בּאַשײירן -- ער שטידן.. - ער בּלענרן -- ער שינרן -- ער מײַנרך =+ ער

58

יק.

אַרבּעט. 115, שרײַבּ אַרײַן אין העפט די ווערטער:+,

ליכטיק, ציכּטיק,

פּ

רעכמיק, ויכטיק, שטויביק,

זניק,. לעבּעדיק, לוסטיק, זודיק, װײניק, װײַניק.

על מיטאָג, -

(116. שרײיבּ איבּער אין העפם די װערטער פון רער. אַרבּעס 115 און דערענדיק לויט די בּײַשפּילן: ליבטיק --- אַ ליכטיקער ציכטיק .8 יי אַ ציכטיקער 7 דערמאָן זיך און פאַרשר:יב אין העפט נאָך פינף ווערטער, װאָס ענדיקן זיך אייף -יק. 8, זוך אויס אין דײַן לײענבּיך און שרײַבּ איבער צו זיך אין העפט נאָך צען ווערטער, װאָס ענדיקן זיך אויף - יק. 9, שרײַבּ אַרײַן צו זיך אין העפט די װערטער; נעכטיקן, מעכמיקן זיך, בּאַרעכטיקן, פאַראײבּיקן, בּאַװיליקן, אױסלײידיקן,, פאַרבּרודיקן, 0. זוך אויס אין דײַן ליענבּוך און שרײַבּ איבּער צו / זיך אין העפט נאָך פינף ווערטער, װאָס ענדיקן זיך אויף -יקן. 1. שרײַב איבּער אין העפט און פאַרגערענק: צװאַנציק, דרײַסיק, פערציק, פופציק, ועכציק, זיבּע=

- ציק,. אַכציק,. נײַנציק. -

| = צענדליק, האָניק, ווייטיק, שלימעואַלניק,. קאָלבּױניק, | האָרעפּאַש ניָק, 2 שרײַב. איבּער אין העפם די ווערטער און פאַרגע= דענק, וי אַװױ מען ליינט זי אוים; זונמאָג, + מאָנטאָג,. דינסטאָג, + דאַנערשטאָג, פּרײַטאָל,

אין די ווערטער זונטאָג, מאַנטאָג, דינסטאָג, דאָנערש: | טאָג, פרײַטאָג, מיטאָג הערט זיך צום סוף יק, נאָר עס | שרײַבּט זיך אַלעף גימל,

59 ק יי 3, : : 4

לייען איבּער די ווערטער אוֹן הער זיך אײַן, זי אַװי דוּ רעדסםם זי אַרױים }

וויגשטול, טאָגסדר, װאָגשאָל, צוננפעלער, לונגפע= | לער, זינגפויגל, יונגפרוי. | :

פאַר מיטהילכער טרעפט טײלמאָל, אַז עס הערט זיך דער קלאַנג ק, און שרײַבּן שרײַבּט מען פונדעסטװעגן אַ גימל. כּדי צו װויסן, צי מען זאָל אויסלייגן דעם סַפקדיקן קלאַנג מיט אַ גימל אָדער מיט אַ קוף, דאַרף מען איבּעראַנ: דערשן דאָס װאָרט אַזױ, אַז דער סָפּקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן אינגאַנצן דײַטלעך. אױבּ דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך דער קלאַנג ג, איז אַ סימן, אַז װוּ סאיו דער סַפק דאַרף מען אויך שרײַבּן גימל,

צרבעט. 123. שרײַבּ אַרײַן צו זיך אין העפט די װײַטערדיקע ווערטער און דערקלער, פאַרװאָם איז אָנגעשריבּן נימל, לױט די בּײַשפּילן:

ווינשמול -- װײַל ויגן יונגפרוי -- װײַל מאָנסָדר -- װײַל טענלעך | בּרענשטאָט -- װײַל צונגפעלערר -- װײַל שפּריננפֿערער -- װײַל לונגפעלער -- װײַל פרענצייכן -- װײַל זינגפויגל -- װײַל מאָנטעגלעך --. וויייל

עעגשאַפּט - װײַפ

א

4, -בּאַמערק, וי אַוװוי עס זײַנען אױיסגעלײנט די װײַטער= דיקע ווערטער, און שרײַב זי אַרײַן צו זיך אין העפט ;

גרינגקיים,. שמרענגקיט, ענגקײט, לאַנגקײט, זייגקינד, אין די אַלע ווערטער איז אַנגעשריבּן נימל קוף, כאַטש עס הערט זיך דער קלאַנג ק, פֿאַרװאָס ? גרינעקיים: -- װײַל גרינגער שמרענגקייט--- װײַל שטרענגער ענגקײט -- װײַל ענגער זײגקינד -- װײַל זײיגן 59. שרײַבּ איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערריקע ווערטער און דערקלער לויט די בּײַשפּילן; ער מראָגט -- װײַל מיר מראָגן פר זיננט- - װײַל. מיר. זינגען ער קלאָגט -- װײַל דו בּייגסט -- װײַל ! זי קלינגט -- װײַל דו שװײַגסט -- װײַל ער לײגט -- װײַל ער לײַגט -- װײַל 6 שרײַב איבּער צו ויך א העפט און דערענדיק לויטן בּײַשפּיל ? : מיר פרעגן. -- איר פרענט - מיר זאָגן ‏ -- ער - מיר ברענגען = ער' זײ זייגן == ער

יע וט

מיר װעגן -- ער

זײ װיגן -- ער סיר נאָגן -- זי זײ ליגן -- איר

בּאַמערק דעם אונטערשייד ;

וז גענעכטיקט, װוּ. געמאָגט -- װײַל מאָנן. די אַרבעט איז אַרױס װי געמאָקט -- װײַל מאָקן.

די תבואה װאַקסט אויף די פעלדער -- װײַל װאַקסן. דו װאַגסט צו טאַן אַואַ זאַך! -- װײַל װאָגן.

ער זינקט אײַן אין בלאָטע -- װײַל זינקען. ער זינגט אַ ליד -- װײַל זינגען.

9 60 קְ ר 2 7 שרײַב איבּער און שטרײַך אונטער דעם אות גימ ל: קלאָג -- קלאָגן זעג -- זעגן טאָג -- טענלעך לעמבּערג -- לעמבּערגער װעג - װעגן געיעג - יענער ברע -- בּרעגן װײַסצײַג -- צײַגענער איך מעג -- מיר מעגן איך שװײַג-- מיר שװײַגן.

איך דערוועג זיך -- מיר דערווענן זיך.

סוף װאָרט קען אויך זיין אַ ספק, צי מען זאָל אויס: לייגן דעם קלאַנג ק מיט אַ קוף אָדער מיט אַ גימל. דאַרף מען אויך אין דעם פאַל איבּעראַנדערשן דאָס װאָרט אַזו,. אַז דער ספקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן דײַטלען. אוב דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך דער קלאַנג ג, איז אַ סימן, אַז װוּ סאיז דער סֶפק דאַרף מען אויך שרײַבּן גימל,

: :

אַרבּעט. 128, שרײַב איבּער און דערקלער, פאַרװאָס איו אין די װײַטערריקע ווערטער אַנגעשריבּן קוף אָדער נימל:

ציג = -- װײַל ציגן שטײַג -- װײַל שטײַגל -פּױיק -- װײַל פּײיַקל קלוג -- װײַל קלונע | בּאַרג -- שמעג -- גרינג -- 7 שטעקשיך -- פלינק -- בּאָק ‏ - געזאַנג -- | בריק = רינג -

9 שרײַב אוים פון די װײַטערדיקע זאַצן פריער די ווערטער, װוּ דער פפקדיקער קלאַנג איז אוים= נעלייגט מיט אַ קוף, און נאָכדעם די װערטער, װוּ דער ספקדיקער קלאַנג איז אױסגעלײיגט מיט אַ נימל: :

דער בּרעג יִם אין בּאַדעקט מיט זאַמד, ער טשע=

: פעם ניט קיין פלינ אויף דער ואנט,. ער איז אַ יונג מיט

בּײנער, װאָס אויף דער לונג, דאָס אױיף דער צונג. ‏ ער האָט געבּעטן אַ מרונק. ער גײַט ארום שלינג און שלאַנג. מען מעג שוין גײן אַהים. דערלאַנג מיר דעם קרוג. זאָל

= ײַן. גענוג,

- 312 =

. ענעּבירשעגסיוא דערקלער, פּאַרװאָס שטייט אין די‎ ..130 | ווערטער פון רער אַרבעט 120 אַ קוף אָדער אַנימל,‎

לויט די בּײַשפּילן ; בּרעג --- װײַל ברע

נן

פליג -- װײַל פליגן

1. שרײַבּ איבער אין העפט און דערענדיק לוט רי

בײַשפּילן }

אַכטן --אַכטוג בּאַפּרײַען -- בּאַפּרײַנג. - בּאַשריבן - באשרײַבווג | צירן ‏ :- . | בּאַנריסן -- - בּאַפּוצן. -- קלײדן - פאַרבּינדן -- רעכענען - 6 | װױנען -- פאַרשפּרײטן -- שמרעבּן --

2. שרײַבּ איבּער. אין. העפט און דערענדיק. לוט די

בּײַשפּילן ;

קלײין -- קלײנװאַרג

גאַלר -- גאָלדַוארג ויבקי = אַלט - לא . - יונג

בּאַמערק דעם אונטערשייר ?

ער גייט אין װעג -- װײַל וועגן, וועק אים אױף -- װײַל װעקן

ער נייט אויםגעפוצט וי אַ מאָק -- װײַל טאָקן,

עם איז אַריבּער דער טאָג

דער פּױער פירט זעק מיט מעל

==

דער פּױער האָט אַ זעג =

װײַל מענלעך,

װײַל זעקלעך, װײַל ועגן. ‏ -

- 7

: א יא 2

יש

01 | 5 פ מ.

די וװוערטער: דו פּרוװוסט, ער פּרוווט, איר פּרוווט, נע= פַּרוװום שרײַבט מען מיט צוויי װאָװן, כאָטש הערן הערט זיך דאָ דער קלאַנג פ, פאַרװאָס ? װײַל; מיר פּרוון. דאָס װאָרט בּריװוקאַסטן שרײַבט מען אויך מיט צוויי ‏ װאָוון, באַטש הערן הערט זיך דער קלאַנג פ, פאַרװאָם? | װײַל: בּריוול,

62 9 0 =

פאַרגעדענק, אַז די ווערטער ב ר יוו, פּרוּוו, ראָוו שרײַבט מען מיט צוויי וזאַװון,. כאָטש הערן הערט זיך דאָ דער קלאַנג 8, פּאַרװאָס ? בּריוו -- װײַל בּריוול פַּרוּו -- װײַל פּרוון ראָוו - װײַל באַון . (133. פאַרשרײַבּ אין העפט די פּראַנע און ענטפער אָפּ (ניט מיט ציפער, נאַר מימ אותיות); | וויפּיל איז דרײַ מאָל פינף? וויפיל איז צװײ מאָל צװעלף? וויפיל איז דרײַ מאָל עלף? פּאַרגעדענק ;: פינף, צװעלף, עלף.-

יע 2

4. שרײַבּ איבּער אין העפט ; דער אויוון איז היים,. דער רעגן פאַלט פון אייבּן. פאַרגעדענק: אויוון. אויבּן

22 טראַכט צו נאָך דרײַ זאַצן, װוּ מען שרײַבּט אויוון, און דרײַ זאַצן, װוּ מען שרײַבּט אויבן

03 .

לײיען איבּער די ווערטער און הער זיך אײַן, װי אַװי דו רערסט זיי אַרױים}

נאָזשיכל, גלאָזקעסטשל, װײַופינגער. קעוקוכן. אײַו= קאַסטן,

פאַר מיטהילכער טרעפט טײלמאָל, אַז עס הערט זיך דער קלאַנג ס, און שרײַבּן שרײַבּט מען פונדעסטוועגן דעם אות זײַען. כּדי צו װויסן, צי מען זאָל אויסלייגן דעם סָפק? דיקן קלאַנג מיט אַ זײַען אָדער אַ סאַמעך, דאַרף מען איבּער: אַנדערשן דאָס װאָרט אַזױ, אַז דער סָפקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן אינגאַנצן דײַטלעך. אױבּ דאָרט, װוּ ס'איז דײַט: לעך, הערט זיך דער קלאַנג ז, אין אַ סימן, אַז װוּ סאיז דער סָפק דאַרף מען אויך שרײַבּן זײַען

אַרבּעט. 136, שרײַב איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערריקע ווערטער און דערקלער, פאַרװאָםס איו אָנגעשריבּן אַ זײַען, לוט דיי בּײַשפּילן !

נאָזשיכל -- װײַל נעול קעוקוכן -- װײַל הױזפרײַנר. =- װײַל הײַזער | איוקאסטן. ‏ - ה-- גלאָזקעסשל -- װײַל אויסלייזגעלט -- װײַל

שפּיוטרעגער -- װײַל רײַוקאשע -- יס

יב

7, שרײַבּ איבּער צו זיך אין העפט: אײנציקװײַז, פּאַר-

װײַז, טײלװײַז,. שורותװײַז, משונענערװײַז, מחנות= װוײַז, הױפּנװײַז, עמערװײַז, ייִנגלװײַן.

ר א בק ר יע א יע 1 אל 0 : - פאַרגעדענק, אַז אין פּאַרווײַז, טײלווײַז, עמערווײַז שרײַבּט מען צום סוף א זײַען,

.8

.9

טראַכט צו אַ ואַץ צו יעדן װאָרט, װאָס איו גענעבּן אין דער אַרבּעט 137.

שרײַבּ איבּער צו ױיך אין העפט די װערמער און דערקלער לויט די בּײַשפּילן ;

ער יוט = װײַל מיה) װיון דו לײוש -- װײַל מיר לײון ער גרײַוט -- װײַל דו בּלאָוט -- װײַל ער לאָזט -- װײַל

0. שרײַבּ איבּער צו זיך אין העפט און דערענריק : לויטן בּײַשפּיל ; ר מון..: - אר מוט מיר בּרויזן -- עס ברניום סיר הױיזן: - איר מיר. בײַון יע מיר בּאַנלאָון-- ער { |. מיר קרײַון אַרום -- איר

בּאַמערק דעם אונטערשייר;

ער װײַסט די װאַנט -- װײַל װײַסן

ער װײַוט דעם וועג --- װײַל װײַון

ער רײַום איבּער לענדער -- װײַל רײַון ער רײַסט פּאַפּיר -- װײַל רײַסן

6 64 ס -', |

אַרבּעט. '141, שרײַבּ איבּער די װײַטערדיקע װערטער און בּאַ-

מערק, ווּ דו שרײַבּסט אַ זײַען, כאָטש דו רערסט. אַרױס דעם קלאַנג ס ;

האָו -- האָון גרײַן -- גרײַזן הו -- הײַוער מויו -- מײַול ברױן - בהײעם נאַו = נעוף קלויז -- קלויון גלאָו -- גלעול בּליין -- בּלייון לאָר -- קאָון

סוף װאָרט קען אויך זיין אַ סָפק, צי מען זאָל אויס:

לייגן דעם קלאַנג ס מיט אַ סאַמעך אָדער אַ זײַען. דאַרף מען אויך אין דעם פאַל איבּעראַנדערשן דאָס װאָרט אַזױ, אַז דער סָפקדיקער קלאַנג זאָל זיך הערן דײַטלעך. אױבּ דאָרט, װוּ ס'איז דײַטלעך, הערט זיך דער קלאַנג ז, איז -אַ סימן, אַז װוּ ס'איז דער סָפק דאַרף מען אויך שרײַבּן זײַען

ארבּעט. 142. שרײַב איבּער און דערקלער, פאַרװאָס איז אין די װײַ=

גלאָז היים האָז גראָז נאָז ריז

טערריקע ווערטער אַננעשריבּן סאַמעך אָרער וײַען: װײַל גלעוער הי = -- װײַל הייסער קע -- 7 גערום -- א שאָם -- 3 מיו. - = מם . -

7 1

143 טראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאַרט, װאָס איז פאַראַן אין דער אַרבּעט 142,

5 לייען איבּער די װײַטערדיקע זאַצן און קוק זיך אֵיין, װי אַזױ זיי זײַנען אָנגעשריבּן ; קינדערלעך, זײַט פרײלעך! די מאַמע האָט דרײַ יינגעלעך, דרײַ יַנגעלעך געהאַשט מים װײכע רױטע בּעקעלעך װי צאַרטער סאַמעט גלאַט. און די גױם און די ייִרן לעבּן גליקלעך און צופרירן, בענדעלעס

פּערדל איז בּלינדלעך אויף איין אויג,

קוק זיך אײַן, -װי אַזױ עם זײַנען אָנגעשריבּן די ווערטער :

קינדערלעך פריילעך ייַנגעלעך נליקלעך בעקעלעך בלינדלעך

די ענדונג ל ע ך װערט אַלעמאָל. אויסגעלייגט לאַמעד אײַען לאַנגע:כאָף. 0

אַרבּעט. 144, שרײַבּ איבּער צו ויך אין העפט די װײַטערדיקע זאַצן ;

אונטער די גרינינקע בּיימעלעך שפּילן זי משהלעך,

שלמהלעך, סיאיז געװאַקסן אַ קליינע מאַרגאַריטקע מיט

7 זילבּערנע בּלעטלעך. איך װעל אײַך דערציילן א מעשׂה

-- 18 == מיט פינף אַרבּעסלעך, די מאַמע האָט אַהײמגעבּראַכט צוויי ניפּעלעך און מיך ; צוויי ניסלעך פאַר רי. בלירעף- לעף און מּיר צוויי נײַע שיך,

5 שרײַב איבּער צו זיך אין העפט און דערענדיק לויט די בּײַשפּילן ;

שטיבּל -- שמיבּלעך שיסעלע -- שיטעלעך אט

שיכל -- הײַועלע --

ווענטל -- לירעלע --

ביהט. = מיַרעלע --

הענטל -- | ווינטעלע --

0. פראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן וואָרט פון דער אַרבּעט 5

7. שרײַב איבּער צו זיך אין העפט און דערענריק לויט די בּײַשפּילן ;

שװאַרץ == שװאַרצלעך פּונקט = פּינקשלעך זים -- גליק -

בּיטער = / ענד -

ער = | ה"ם. --

האַרט -

8. טרצכט צואַ אַץ צו יעדן װאָרט פון דער אַרבּעט 9,7

- = א גב 2 טא אי יע יי 6 - דייר .ר 3 -

- 66 5 יי 7/ בּערל: שלאָג זיך נים !

חַיים ; װאָס אַרט עם דיך, אַז איך שלאָג ויך? בּערל; מאַמע! חַיים שלאָנט זיך!

געפין דאָס בּאַטאַנטע װאָרט אין דער ערשטער שורה,. צי איז אין דער שורה אויך דאָס װאָרט ויך בּאַטאַנט?

צי איז אין דער צווייטער שורה בּאַטאָנט דאָס װאָרט ויך?

בּאַמערק, װי אַװױי ווערט דאָס װאָרט זיך אַרױסגערעדט וען

| עס איז יאַ באַטאַנט און וי אַװי ווען עס אין ניט בּאַטאַנט. ניב

אַכט אויף דעם אונטערשייר,.

!הער זיך אײַן, װאָס עס איז געװאָרן מיט דעם װאָרט זיך -אין דער דרימטער שורה, ווען פּאַר אים קומט דער קלאַנג ט,

דאָס װאָרט זיך דאַרף אַרױסגערעדט וװערן פאַרשיידן לוט דעם װי דאָס װאָרט שטייט אין זאַץ: צי איז עס | בּאַטאָנט אָדער ניט, צי שטײט פאַר אים דער קלאַנג ט . /| אָדער ניט. די אויסלייגן אָבּער דאַרף מען דאָס װאָרט שטענדיק || אויף איין אופן: זײַען יוד לאַנגע:כאָף

| אַרבּעט, 09 לייען איבּער די װײַטערדיקע א און שרײַב איבּער צו זיך אין העפט ; פריער די זאַצן, װוּ זיך איו בּאַמאָנט; דערנאָך די זאַצן, װוּ זיך איז נים בּאַטאַנט און ניסט זיך

עי צונויף מיט אַ פריערריקן ט

הא צום סוף יענע זאַצן, װוּ זיך איז נים בּאַטאָנט און ניסט זיך 2 | גים צתויף - מיט אַ פריערדיקן ט..

אש ןא יי

ו

א מענטש, װאָס טראַכט נאָר װעגן זיך, רופט מען עגאַיִסט, האָט עם זיך א בּיסל געמאָן אין שטעטל! גײיםט זיך זומער בּאָדן, טרינקסטו זיך אין מײַך ; גײסט זיך װינ= טער גלימשן, מוסטו פאַלן גלײַך. װי אַזױ עס מאַכט זיך, איז רעכט. מיר דוכט זיך, אַז דער טאַטע אי שוין געקומען - אַהײם, װעסט גײין שפּאַצירן ? עס וענדט זיך, װי אַזױ ס'וועם זײַן דער װעטער, װאָם האָסטו זיך אַזױ אויסגעפּוצש? װאַש. זיך, ערד, און װאַש זיך, הימל; װאַשט זיך, פעלרער, און זײַט רײן!

0, קלער צו פינף זאַצן, װױּ זיך איו ניט בּאַטאָנט און גיסט זיך צונויף מיט אַ פריערריקן ט,

67 אויף. אַ פּײַערל. בּרענט אויף דעם פּריפּעטשיק. די זון גײם אויף אין מיזרח=ײַט, בּאַמערק, וי אַזױ. ווערט אַרױסגערעדט דאָס װאָרט אויף אין דעם ערשטן זאַץ און וי אַזױ אין דעם צװוײיטן, ניבּ אַכט אוה

דעם אונטערשייד צי איז פּאַראַן. אַן אונטערשייד אין אויסלייגן ?

דאָס װאָרט אויף דאַרף אַרױסגערעדט װערן פאַר". שיידן לוט דעם װי עס שטייט אין זאַץ.

אויסלייגן אָבּער דאַרף מען דאָס װאָרט שטענדיק אויף איין אופן: אַלעף װאָװו יוד לאַנגעפײ. ‏ /

אט עשר

אַרבּעט. 151. שרײַב איבער צו זִיךְ אין העפּט די װײַטערדיקע

=

זאַצן אויף דעם הױכן בּאַרג, אױף דעם גרינעם גראָו שטייען א פּאָר דײַטשן מיט די לאַנגע בּײַטשן, איך האָבּ פאַרשפּעטיקט אויף דער לעקציע. הײבּ אויף דאָס בּיכל. איך שמיי אויף זיבּן א זיגער. אויף פַּסח נייט מען מיר אויף א נײַעם בַּגד. עטל זיצט אויפן שטול. ער גײט אױף און אָפּ. ער איז שוין אויף פון זעקס אינדערפרי,

-רן. שרײַב איבער די וערטעה;

אויפשטיין אױפּרײַטן אױפנײין אויפּבּרעכן אויפהייבּן אויפ כאַפּן זיך אויפנייען אויפנעמען

3, מראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאָֿרט פון דער אַרבעט 6

4, שרײַב. איבער צוֹ ‏ זיך אין העפט ‏ אויף דעם טיש אויף דער בּאַנק אויף דער ערד אויף דער גאַם אױפן הימל אויפן קאָפּ אויף דער לבנה אויף דער פור

9, טראַכט צו אַ זאַץ צו יערער שורה פון דער אַרבּעש 4

פראקטישע גראמאמיק (6)

2 טס ט, 08 אַרויף. מאָטל קריכט אַרױף אויפן בּאַרג. בּאַמערק, וי אַװי עם איז אױסגעלײנט דאָס װאָרט אַ רויף, דאָס װאָרט אַרויף דאַרף מען שטענדיק אױסלײגן: אַלעף רייש װאָוו יוד לאַנגע-מיי. צרבּעט. 156. שרײַב איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערדיקע זאַצן ; יאַנקל גײט אַרױף אויפן בּוידעם, מאָמל שטעלט אַרױף דאָס בּוך אױף דער פּאָליצע. דער װאָגן פאָרט אַרױף און אַראָפּ. דער פּױער װאַרפט אַרױף דאָס האָלץ אויף דער פור, 7, שרײַב איבער די װוערטער ; אַרױפּלײגן אַרויפשטעלן אַרױפציען : אַרױפּשאַרן אַרופקריכן אַרױפּרופן 6 אַרױפּטראָגן אַרויפשימן 8. טראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאָרם פון דער אַרבּעם. 617 69 . פרנאצנדער. דער גאַנצער קלאַס האָט זיך פונאַנדערגעלאַכט.

בּאַמערק, וי אַזױ עס איו אַנגעשריבּן פֿונאַנדער,

= 58

| אין װאָרט פונאַנדער שרײַבּט מען אַלעמאָל אַ װאָוו | נאָכן פיי.

ארבעט. 159, שרײַב איבער צו זיך אין העפט די װײַטערדיקע זאַצן ; | פונאַנדערנעמען אַ זײגער איז ניט פון די גרינגע זאַכן, דער בּריוונטרענער טראָגט, פונאנדער די בּריוו. איך האָבּ זיך פונאנדערגעפרעגט בּײַ די פּויערים, אין װאָסער רים= מונג איך זאָל גײן צו דער שטאָט צו.

0. שרײַבּ איבּער די װערטער;

פונאַנדערטרײַבּן פונאַנדערװאַרפן פונאנדערשיטן פונאַנרערמײלן פונאַנדערװיקלען פונאַנדערװײינען זיך

1, מראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאָרט פון רער אַרבעם 0

70 פננהיף, צונזא מע דער לערער האָט צונויפגענומען די העפטן. דער לערער האָט צואַמענגענומען די העפמן. באַמערק, װי אַוױ עם אין אָננעשריבן צונויף, צוואַמען.

אין די װערטער צונויף, צוזאַמען שרײַבּט מען אַלעמאָל אַ וואָון נאָכן צאַדיק.

ארבּעט. 162. שרײַב איבער אין העפט די װײַטערדיקע ואַצן: פונאַנדערנעמען א זייגער איז שווער, אָבּער צונוים= שטעלן איז נאָך שווערער. הײַנט האָט מען צונויפנערופן ‏ אַלע שילער פון ערשטן, צווייטן און ררימן קלאַם; מען דאַרף זיך צװאַמענרײרן װעגן דער אַרבעט אין קלוב. בּערל לײינט צונויף די בּיכער און גײט אַװעק אַהײם.

3. שרײַב איבּער די װערמער}

צוזאַמענמישן צונױפּנײען צואַמענשטעלן צונױפּטראָגן צואַמענקומען צונויפדרייען

4. טראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאָרט פון דער אַרבּעס 698

21

צ 2 ט, לייען איבּער די װײַטערדיקע זאַצן : די געסט װעלן בּאַלד צופּאָרן צו אונדוער שטובּ. אָט זײַנען זײ שוין צוגעפאָרן מאָרגן װעלן זיך די געסט ווידער צ עפ אָרן. נעם די װוערטער; צובּאָרן צוגעפאָרן צעפאָרן

שי 2

: בּאַמערק, װוּ עם שטייט דער אַקצענט אין יעדן פון די דרײַ - ווערטער, בּאַמערק, ווי אַזױ די ווערטער זײַנען אױסגעלײגט. 7

2 0 װען מען וויל װיסן, צי מען דאַרף אויסלייגן צו א וי { אַדער צ ע, איז פאַראַן אַוֹאַ ‏ סימן: אויבּ אױף דעם טראַף שטייט דער אַקצענט, לייגט מען אויס מיט א וואָו; אױבּ אױף דעם טראַף שטײט ניט דער אַקצענט, לײגט מען אויס מיט אַן אײַען. ארבעט, 165, שרײַם איבער. צו זיך אין העפט; זעם, װי צעפּאַליעט איר זײַט און צעפלאַמט, פֿאַר- װאָס בּיסטו אַזױ צעמראָגן? דאָס מײדעלע האָט ניט גט=. װוּסט דעם וועג, האָט זי געבּעטן אַ פאַרבּײַנײער, ער זאָל זי צופירן אַהיים. הערשעלעס. האָר זײַנען אַלעמאָל צעשוי= בּערט. דו דאַרפסט צומראַכטן דרײַ װערטער, װאָס הײבּן זיך אָן מיטן קלאַנג ש. דער מאַננעט האָט צוגעצויגן דאָס שטיקל אײַון. דער שני אין צענאַנגען. דער שילער אין צונגענאנגען צום מאָול, י 0 = 8. שרײַב איבער צו זיך אין העפט די װערטער: יט צוגנבענען

! צערעכן =( צובּינדן | צעדראַפּען יי 2 צופּאַסן | צעבּליען זיך 2 צושוליען זיך ‏ | צעקריכן זיך

יו

בער א די 4 אלא

7 מפראַכט צו אַ זאַץ צו יעדן װאָרט פון דער אַר= בּעם 100.

8 פאַרגעדענק, אַז דאָס װאָרט צופרידן לײגט מען | = | אויס מיט א װאָוו,

עי אע /צ יא . 2 א . 8: ידי יש יאר" א א : ץא ריט ר יי

גע אי

8. שרײַב איבּער צו זיך אין העפט די װײַטערדיקע ואַצן +

און די גוים און די ייִדן לעבּן גליקלעך און צופרידן,

דער לערער איז צופרירן פון מײַן לערנען. ער איז אַ צו= פרידענער אַװעק אַהײם,

ו 9, מּראַכט צו פינף זאַצן, װוּ עס בּאַנעגנט ויך דאָס װאָרט צופרידן. :

72 ביל,

לייען איבּער די װײַטערדיקע ואַצן} :

איך האָבּ אָנגעגרײט פאַר דיר אַ מֹתָנה, נאָר איך האָבּ זי נים ב ײַ. מיר. בּײַ אונדז אין שמובּ ײַנען. פּאַראַן. שלום = עליכמם ווערק.

וען בּײַ איז אַ בּאַזונדער װאָרט, לײגט מען עס אַלעמאָל אויס: בּייז צוויי = יודן, אַלץ איינס צי ס'שטייט אויף דעם װאָרט דער אַקצענט אָדער ניט,

אד בעט./170, שרײַב איכֶער צו ויך אין העפט די װײַטעריקע) זאַצן ;

בּײַ װאָסער זײַטל האַלט איר הײַנט? ער האָט מיר.

געוויזן אַזױנם, = װאָס איך האָבּ בּײַ מיר אינדערהיים קײינ=

מאָל נים געוען. מיר האָדעװען אַ פײנעלע בּײַ אנדו אין

קלאַם. מײַן בּרודער איז זיך אַזױ פיל אָנגענאַנגען, או די שיך האָבן דֵךְ. בי אים. צעריסן. |

1 מטראַכט צו און שרײַב אַרײַן אין העפט פינף ואַצף ‏

װוּ ס'בּאַגעגנט זיך דאָס װאָרט ב ײ,

סאי קע יה

23

לייען איבער די װײַטערדיקע זאַצן; איך האָבּ בּאַקומען אַ פּײַנע מתָּנה, איך קען דיר ניט בּײַקומען. בּאַמערק דעם אונטערשייד אין דער אױיסשפּראַך און אין אויסלייג פון די צוויי ווערטער ; בּאַקומען בײַקומען : װוּ שטייט דער אַקצענט אין דעם ערשטן װאָרט? װי אַזױ איז דאָס װאָרט אָנגעשריבן ? = װוּ שטייט דער אַקצענט אין דעם צוייטן װאָרט? וי אװ" איז עס אַנגעשריבּן ? אױבּ דער. טראַף בּײַ, בּאַ איז אַ טײל פון אַן אַנדער װאָרט, איז דער כּלל פון אױסלײגן אַזאַ: אוב אויף דעם דאָזיקן טראַף שטייט דער אַקצענט, שרײַבּט מען בּייז צוויי:יודן ; אויבּ אויף דעם דאָזיקן טראַף שטייט ניט דער אַקצענט, שרײַבּט מען בּיין אַלעף.

- ארבּעט. 172, שרײַב איבּער צו ױך אין העפט די װײַטערדיקע זאַצן ;

הײַנט האָט מײַן מאַמע בּאַװכט אנדוער שול; זי

איז בּײַנעװען אויף דער לעקציע בּײַ אונדו אין קלאַס.

- לָאֹה האָט בּאַשריבּן דעם נעכטיקן שפּאַציר. מען האָט

די גאַנצע גאס בּאַפּלאַנצט מיט בּיימער,. װאָס בּיסמו

אַזױ בּאַטדיבּט? מען דאַרף רײדן נאָר װעגן דעם עיקר,

ןמ

די בּײַואַכן מענסטו אױסנלאָון. די געסט האָבּן בּאַשײנט די שימחה. שרײַבּ אַװעק אַ בּריוו און לײג בּײַ אַ פּאָכט-

מאַרקע אויף אַז ענטפער.

3 -שרײַבּ אַרױס אין איין סלופיקל די װערטער, װאָס הײיבּן זיך אָן מיט בּאַ, אין אַ צװײיטן סלופיקל די ווערטער, װאָס הײבּן זיך אַן מיט ב ײַ.

4 קלער צו צו איטלעך. װאָרט פון די בּיידע סלופּיק* לעך א נײַעם זאַץ און שרײַב אַרײַן די זאַצן צו זיך אין העפּט.

אַ פּאָר בּאַמערקונגען פאַר דעם לערער, 2 אנדזער גראַמאַטיק איז אויפגעבּויט אויף דער אַלײן? ט טעטיקייט פון דעם תּלמיד, זי דאַרף אים צוגעװיינען אַלײן צו 0 אָבּסערּװירן די דערשײַנונגען פון דער לעבּעדיקער שפּראַך. דאָס 00 הייסט אָבּער ניט, אַז דער לערער װערט דורכדעם פאַרװאַנדלט ( = אין אַ פּאַסיוון זפאַרגעבּער". פאַרקערט, דער לערער מוז געני דורכאַרבּעטן אין קלאַס דעם טײל מאַטעריאַל בּין די אויפגאַ: בּעס; לוט דער מדרנה פון קלאַס, איבּערהױיפּט צום אָנהײבּ, אין אַפילו א סברא, אַז דער לערער זאָל אַ טײל פון די אויפגאַ- | בּעס אויך דורכמאַכן פריער מינדלעך אין קלאַס איידער ער פאַר: {‏ גיט די שריפטלעכע אַרבּעט. 2 2 די כּללים זײַנען אויסגעטיילט בּאַזונדער. קיינער װעט א - = ניט זוכן אין זי קיין שטרענגע װיסנשאַפּטלעכקײט, נאָר װי װײַט מעגלעך האָבּן מיר געוען אױסנצולאָזן אַלצדינג, װאָס איו סות ר | די װיסנשאַפטלעכע בּאַגריפן. די כּללים זײַנען בּאַשטימט פאַר די ימער געראָטענע און פעיקע תּלמידים; אָבּער בּשום:אופן טאר | מען זיי ניט געבּן אײַנצוחזרן אויף אױיסװייניק. אויך דעם לערער 8 - װעלן די כּללים צוניצקומען, װײַל זײי װעלן אים פאַרשפּאָרן די יי 0 אַרבּעט פוּן אַבּסטראַקירן און פאָרמולירן. 2 3 דאָס בּוך איז אײַנגעטײלט אין דרײַ קאַפּיטלען: זאַץ, . װאָרט, קלאַנג און אות; דער צװייטער טײל װעט בּרענגען די - = לסודות פון מאַרפאָלאַגיע. אין יעדן קאַפּיטל װיקלט זיך דער מאַ: 0 טעריאַל פונאַנדער בּהדרגה; נאָר אויבּ דער לערער װעט געפינען - פאַר נייטיק, קען ער אין טײל ערטער בּײַטן דעם סדר. א 4 פון צייט צו צײט דאַרפן דורכגעפירט װערן איבּער: = חזרונגען. מיד האָבּן אויף דעם קיין ספּעציעלע פּאַראַגראַפן ניט א אַרײַנגעשטעלט, כּדי ניט צו פאַרגרעסערן -- און ממילא צו פאַר? | = טײַערן -- דאָס בּוך. דער לערער װעט זיך דאָ אַלײן אַן עצה געבן.

: 90. --

5 מיר האָבּן אַרײַנגענומען אין טעקסט מאַטעריאַל, גאַנץ אָדער טײילװײַז, פון פאַרשיידענע ווערק. די מחבּרים פון די דאָזיקע. וערק װעלן אוֹנדז געװיס מוחל זײַן, װאָס מיר האָבּן זײ ניט / פּורש-בּשמם געװען; דאָס װאָלט געװוען צו קאָמפּליצירט,

6 אין דעם אויסליג בּאַזירן מיר זיך איף די אָרטאָ: גראַפישע בּאַשלוסן פון צווייטן שולצוזאַמענפאָר; בּלויז אין טײל ניטרעגלאמענטירטע פראַגעס האָבּן מיר געשטעלט איף זיך. אין די העבּרעיִזמען האָבּן מיר אײַנגעפירט די פאַרלײַכטערונגען, װאָס ‏ דער שולצוזאַמענפאָר האָט געהאַט בּאַשלאָסן: אַז דער 1קְלאַנג ווערט אַלעטאָל בּאַצײכנט דורך אַ יוד, דער ט:קלאַנג אַלעמאָל דורך צוויי וואָוון. אױף אַזאַ אופן זײַנען צושטאַנדגעקומען שרײַבּונגען װי שיפרה, דָװיד. אינגאַנצן האָבּן מיר פּאַרייַדשט די . שרײַבּונג פון די אות:נעמען (8 29 און װײַטערדיקע), װאָרים אויך אין העבּדע'ש גופא איז דער אױסלײג פון די דאָזיקע װערטער ניט אַבּסאָלוט פעסט. פאָנעטיש האָבּן מיר אויך אויסגעלייגט אַזעלכע ווערטער וי שלימעזאַלניק, קאָלבּױניק, װאָס האָבּן זיך אין יידיש אינגאַנצן געבּיטן לויט זייער אױיסשפּראַך און פּשט.

אין דער פּראַגע וועגן די דובּלעטן װי קענען / קאָנען, ריידן / רעדן אאַז"וו האָבּן מיר זיך אָפּגעשטעלט איף די פאָרמען פון בּיידע מחבּרימס רײדשפּראַך. אָבּער דער לערער דאַרף גע* דענקען, אַז דאָס ניצן די אַנדערע פּאָרם טאָר בּשום:אופן ניט פאַררעכנט װערן פאַר אַ גרײַן און אַז דער תּלמיד מעג גאַנץ גלײַך שרײַבּן לוט זיין אױסשפּראַך און געשמאַק:

קענען / קאָנען, רײדן / רעדן אָבּער בּלױז: דו רעדסט, ער רעדט, איר רעדט, גערעדט און בּלויז: די רייד), געבּאָרן || געבּוירן, געשװאָרן / געשוווירן, פאַרלאָרן / פאַרלוירן, טאָן / טון (און אויך געטאָן / געטון), זײַנען / זענען, זײַט / זענט. ‏ -

גלײכבּאַרעכטיקט זײַנען אויך (הגם דאָס איז שוין ניט שייך צו אויסלייג): ניט / נישט.

8 בּנוגע נקודות רעקאָמענדירן נ מיד דעם לערער שטרענג זיך צו האַלטן בּײַ דער שיטה, װאָס איז אָנגענומען אין דעם בּוך:

אַ און אַ ווערן אַלעמאָל בּאַצײכנט (דעם אַלעף אָן אַנקודה ' דאַרפן מיר האָכּן פאַרן שטומן אַלעף); אַמבּעסטן איז צו שרײַבּן דעם אות מיט דער נקודה צװאַמען (זע די פּאַראַגראַפן מיט שרײַבּשריפט);

ײַ וװערט בּאַצײכנט מיט אַ פּתה (שרײַבּן, זײַ); ײ גײט אָן אַ נקודה (גיין, לייגן);

י ווערט געפּינטלט בּלויז נאָך אַ װאָקאַל (רויַק, העבּרעִיִש) און נאָך אַ קאָנטאָנאַנטישן יוד (ייִנגל);

ו װערט {געפּינטלט בּלויז בּיי אַ בּאַגעגעניש מיט אַן אַנדער ו (טוונג; גענוג צו פּינטלען דאָס ערשטע מאָל) אָדער צװײי װאָוון (וווּ,. כּרוּוו),

קיין חולם װערט ניט געשטעלט.

אין העבּרעיזמען װערט געשטעלט די נקודה בּלויז אונטערן אַקצענטירטן טראַף; נאָכן דורכגיין דעם 8 25 איז שוין פאַר די קינדער דער בּאַגריף אַקצענט קלאָר. אױבּ דער לערער געפינט אײַן, אַז ער דאַרף די קינדער לערנען שטעלן נקודות אונטער אַלע קאָנסאָנאַנטן, איז יעדנפאַלס די נקודות, װאָס שטימען מיט דער ייַדישער אױסשפּראַך: חֲנָה, בֹּרָכָה, מַשמָעָות אאַז"ו; קיין שװאָ דאַרף מען אינגאַנצן ניט שטעלן.

9 אין צװאַמענהאַנג מיט דורכגיין די אַפּשטעלצײכנס (88 1--17) דאַרפן דורכגעפירט װערן װאָס מער געניטונגען פון אינטאַנאַציע. דאָ איז דער פּלגץ צו פאַרטיפן זיך אַ בּיסל אין דעם ענין פון דעם אַ"ג זאויסדריקלעכן לײענען?

0. דאָס גרעסטע קאַפּיטל (ו) איז פאַרנומען מיט ענינים

- פון פּאָנעטיק און אויסלייג. אױבּ אין קלאַס זיצן צו יונגע קינדער,

װועט דער לערער זיך שוין אַן עצה געבּן, װעלכן טייל מאַטעריאַל ער קען איבּערהיפּערן; נאָר אין אַלגעמײן האַלטן מיָר, אַז פאָנעטיק איז אַן אוֹמבּאַדינגט נייטיקער טײל פון דער שפּראַכיקער אוס? בּילדונג, בּײַ לײַטן װערט אַפילו אויף דער מדרגה אָפּגעגעבּן נאָך מער צײַט און פּלאַץ אויף פאָנעטיק; מיר האָבּן דאָס דאָ ניט גע= טאָן,, כּדי ניט מיטאַמאָל אַריבּערצובייגן אין דער יידישער שול דעם

2 א

שטעקן אויף דער צוייטער זײט. עטלעכע פּרינציפּיעלע פּונקטן. דאַרפן דאָ בּאַלױכטן װערן.

1 די בּאַגריפן קלאַנג און אות מוון שוין זײַן בּאַקאַנט די קינדער פון דעם אַלעף-בּייז:לימוד; איצט דאַרף דער גרענעץ נאָך מער פאַרטיפט װערן. פאַר די אותיות האָבּן מיר אײַנגעהיט, טאַקע לשם דער דאָזיקער אָפּגרענעצונג, זײערע טראַדיציאָנעלע ייִדישע נעמען. ווען מען זאָגט: שרײַבּ אָן אַ ט קען זיך שאַפן אַן אילוזיע, אַז קלאַנג אוֹן אות זײַנען אידענטיש; װען מען רעדט וועגן אַלעף, בּייז, גימל, זײַנען אַראָפּ אַלע ספקות,

2 די דיפטאָנגען זײַנען פון איינפאַכקײט וועגן ניט אויס: געטײַטשט װי אַ סומע פון קלאַנגען.

3 רעכענענדיק זיך מיט די דיאַלעקטישע אונטערשידן בּיי די תּלמידים, האַבּן מיר -- צום ערשטן מאָל אין אַ יידישן לערג: בּוך - אַרײַנגעפירט בּאַזונדערע פּאַראַגראַפן פאַר דעם ט-דיאַלעקט (8 34, 35, 44, 52, 54, 60, 62, 64) און פאַר דעם ס-דיאַלעקט (33 36, 43); די ערשטע זײַנען בּאַצײכנט מיט אַ שװאַרץ קײַקעלע, די צוייטע מיט אַ שטערנדל. דאָרט, װוּ די קינדער דאַרפן ניט די פגעקײַקלטע" אָדער לגעשטערנטע" פּאַראַגראַפן, װעט דער לערער זײ פּשוט איבּערהיפּערן

4 צ 8 31 איז צו בּאַמערקן, אַז מיר האָבּן דעם כּויליש- יידישן |-קלאַנג (, ץ, ז אאַז"װו) ניט דיפערענצירט, װײַל דאָס װאָלט פאַרפירט צו װײַט.

5 אין טייל פּאַראַגראַפן (למשל 33) איז געװען אַ בײ: טיקייט פון אַ פאָנעטישן שריפט. דאַרף דער לערער האָבּן אין זינען, אַז אין דעם פאֵל בּאַטײט אַ--ס און ו--ט. דאָס אִיז גריג: גער איידער פאַרקערט אָ--ט, װײַל איך דער ט-דיאַלעקט האָט

געציילטע װערטער, װוּ ט װוערט אויסגעלייגט מיט װאָו (קונסט, - קולטור, ליטעראַטור), אינדערצײַט װאָס דער ס-דיאַלעקט האָט קיין איין פאֵל ניט, װוּ אָ זאָל בּאַטײטן ט.

אין עטלעכע פאַלן איז אין האַלבּע לבנות אַרײַנגעפירט

דער לאַטײַנישער אוֹת אויף צו בּאַצײיכענען דעם קלאַנג,

עג רער אויסקומען צו נאַרמאַליזירן די אױסשפּראַך פון ױ (8 66) / | אָדער צו רעגולירן דעם בּאַנוץ פון ס--ש; אין קאָנגרעספּױלן / װעט מען אפשר מוזן דערנענטערן די אױסשפּראַך פון אַזעלכע ענדונגען װי - ער צו דער שרײַבּונג (אַלזאָ: יעיגער און ניט עיגאָ אדג"ל).

גראַפישער אױיסשפּראַך" פון אויף, זיך אאַז"ו. אין 88 67 8 איז בּפּירוש אונטערגעשטראָכן, אַז בּלױז די שרײַבּונג

1 0 בּײַם אע : . = דאָס אייגענע בּײַם א בײַ; 21 ווערט גערעדט בּלויז רן אל (איך א דאָס בי מיר), און װײַטער איז 8 72

2 אין דעם גבול פון דעם ס-דיאַלעקט. װעט דעם /

'

0 יע שטאַרק געװאַרנט מוז דער לערער זײַן פאה דער איב |

1 4 :

41

11

,1

.( 0 =

= 0

זאַץ . :0

3 -- 2 7- 4 ,12-- 8 ,17 -- 3

װאָרט . 8, 9. 20-- 21, 2-- 24, 5, 6 27

אינהאַלט:

א געדאנק . פינטל . .

פּינטל-אינטאָנאַציע

טראָפּ (זאץיאקצענט).. .

פרעגצײכן און אויסרופצײיכן

װוערטער אין זאץ צונויפגעשטעלטע װערטער .

געקירצטע װערטער . .

טראַף . 5 װאַרטיאַקצענט

אַריבּערטראָגונג פון אײן שורה אין דער צװײטער

קלאַנג און אות ,:

8 ,30 -- 9 ,32 -- 1 3 ,4 5 6 ,39 -- 7 ,42-40 ,3 ,4 5

קלאנגען אין װאָרט. .

דער ײדישער אלעףיביז

-

װי אזוי דער קלאנג װערט כּאַצײכנט אין שרײַכּן

אליינהילכערס ה"-י 7 - * . 3 יו -- וי 2

מיטהילכערס

פּאַרשײדענע מינים

ענג, ענק . אי יי ענג, ענק +=

.

זײַטל

19 --

29 --

86 --

,6 47 ,9

א8נֿג, אַנק 5 . 5 . .

-- 48, װײכע מיטהילכערס . .

פן . 5 . .5 5 .

0 -- 51, פּ - ב . 5 . .

2 .3 4 5 .8 7 .8 59

,1 ,2 .3 ,4 5 .8 ,7 8 ,9

11 :2

בע 22 בו 14 עי 2 שיש שיש 2 א טי ער א דב טי טי עשרה יס ד טי בשע ייג יק.. 2 .

ק-- ג. * . ס

יק -- ב3. . . .

= - טינ 9 6

בר 1 עי יל טכ טא .2 ס-ז. + .

יא בא ךב יש טע אויף ‏ 3'ע. וט עי הו /=ע = אַרריףט ‏ עי פובאנדער- = שי א 2 צונויף, צוואמען. . . בקע אי" ר ר עי ר ר א פּאָר בּאַמערקונגען פֹאַר

איבהטל טי 2

. . . . . 5 3 5 . 5 5 . 6 . . . 3 6 6 . 9 * - 5 1 . . 6 5. 9 : 1 5 . 1 .

*

דעם לעָרער

זײַטל

50

52 54 .

58 59

01?

63 64 65 680 68 70

ץ רע . 74 = 16 = 177 7554 , 80

82 82

83 .

84

86 .

89 24

7

5 א שי

: 5

= א

א

5

אי

6 ר

י

' : : : : יק : ' 8 : א 4 1 בו א יש : יא ה : ז - ר א : : רוּ : א ר ' / , א | יע = אי | +* :