.F$5 HARVARD UNIVERSITY TELE US LIBRARY OF THE DEPARTMENT OF MOLLUSKS IN THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGY Gift of: -..chard W. Foster '' HARVARD UNIVERSITY. "S LIBRARY ....OF THE I DEPARTMENT OF MOLLUSXS ^00 GqN THE Mm Mus..:2 vide we] eee WOW usa. o aS aa fuse Ru Wee. x 2 E. 5 "T. a Ai Ux cM VEM Le od cati M E N T I S. ET OCVLI i. In Obferuationc Animalium ^. ^ : Teflaceorum "vw zs Curiofis Nature Infpectoribus Nus Italico fermone primum propofíta AP.PHILIPPO BONANNO Societatis, Iefu, Nunc denuó ab andes Latíné dili s additis Teftlaceorum Iconibus,circa qua varia Problemata proponuntur. SET M I nm Pg ARTHUR JACOB GzQ MO R-QG S 1871. ROM E, I6 4! Fr Ex Typographia Varefij. "MDerxxxiv. - SVPERIORVM TP PERMISSV. f STEIN Feu Suas idea ^ i. AT üí sumi Comp Fs Y ssi Uy à eL: al cod T MAUS PALA GSP SMS dE : " inr "NX "TREO AMD LARA : | HTC EE 2" Mies I 2 4 uis A Le | E ^" n T E Rd X | "ADM ye D D preti Mb GR AN "w MOSES Erum naturalium, C» Animalium psa- US Cipu? Cognitio bumanam curiofftatem Jéiendique cupidinem adeo extimulat , vt Virorum fignum quamplurimi pretioffés laborum , temporis, aurique , expenfis illam explere. curauerint . v lexandrum M acedonem, licet Z/fa- ticis bellis diffratcfumstbefauros ingen- zes profudilfe fecimus, t à fuo praeceptore Ar 'ffotele Anima- lium Hifforia perficeretur. Verm quia commum «Mor- talium. lege vtrique defecerunt , multas amiffmnus paginas, temperum rwimis corfepultas y «vel imcendiorum «1 fublatas , que quidquid ille ab experientia didicerat bipes . ; MA ale T ale vero adeó magnum opus virico fub Rege fa perfici 4 nemine potulffet , «ot adbuc quamplurima de eifdem. enarranda non fupereffent . Noffro tgitur Aeuo Viros in- genio, eruditione eximios per Italiam, Germamam 5, Galliamyex Angliam difpevfos ad illud perficiendum Veri- fatis e Amor extimulautt y omnique mentis conata omnes fuam operam nauant, vt ad Veritatis trutinam reuao- cent quidquid 'R erum Naturalium | Scriptores enuncia- runt; fcribautque easque vvel temporis ,*oel cognitionis de- Jecfu ydem. omiferunt . Cum igitur in Animalium Teflaceorum bifforias y que pari, ac ceterarum Rerum Claffes , obletfatione ani- mum afficity quamplurima. fcitu digna deffdereutur, eo quod , vel omnino falfa ,vvel non fatis probata vel tedio quodam legantur Iconum defecius, in quibus Ammalia., relata clare recognoftere baud poffJumus y opera. pretium a duxit e Autlor. bifte paginis. Curtoforum oculis fubricere ad viuum expreffas. Concbyliorum Tefías, que ip/f£. no- fabili fggurarum y aut colorum wartetate , conflanti lege, in ffmgulis concinnata y ad. fpecies diuerfas referenda vifa Junt 5 eafque ,ex multiplici Oceani /fnu, ad mentem [uam priuato ffudio relaxandam , acceptas , publicis. im paginis collocare , ab JA micis extimulatus, nom refpuit 5 fbl fua- deus multorum pariter mentibus , oculifque son ingrato futuras obletfamento , dum in fe ipffs referunt mira. Na- gur& opera s indicantque touos. eiufdem lufus y d nemine, buc vfquerelatos . | Quinquaginta circiter fupra Quadringenta Inter fe diueyfas Italico iam pridem fermone defcripferat y, mune centum. alijs adieclis , curioforum oculis latino. porrigit y Qv ne ieiuna effet eorum vecreatio, utile menti otium ad- dit, dubia mon indigna Philofopbo proponens ; quibus ad Veritatem claré. dignoftendam | extimulatur , ea omnia, pratermittens y qua circa Teflacea longis enarrationibus Aucfo- : WEE SN t eAutfores. expofueruut y ne aliovum. diffa tranferibens » legentium aures faffidio damnet. | ^ Vtilem propterea. Tratdationem quatuor. 1n. partes diuidit; im quarum prima» poflquam non. puerilem » fed fapientem y. ac profjcuam. occupationem effe comprobauerit 7 eflaceorum. indaginem ,. eorum inueffigat Generationem, fue fub Marinis ondis illa fpatientur » ffuà. terrenis gle- bis ffré amimali fulfídant 5. Deindó materiam. aptari, recognofcit , qua formari po[Jant à. Natura 4 Colores infe- per» Formas y Qv Froprietates , quarum beneficio Diuini Opificis Prerogatiuas Pbilofapborum mentes fibi fpecian- das olgciunt , cetercfque demum «fus , quibus iuuantur Homines y ea. idcirco pretiofarum verum loco in. €Mufeis babentes quamplurimis , que referuntur . In &ecunda meró Parte ffngulas - defiribit , notanda Partes, Formas y Colores , Nomina y cv» «Maria vbi na- cuntur , In Tertia quadraginta circiter Problemata proponit, dubijs rationes fubnetlens , quibus aliquis Veritatis ni- Lor » uel. faltem affulgeat y ff clarius pbilofaphica indagi- ze recognofii nom poft. Docet «WMargaritas à rore ne- quaquam formari y vt fibi y c» multis Plinius fuafft zeque Concharum filias effe, fed morbofam earundam., juem .. Refert rationem y ob quam Cochlea auribus. ad- mota maris fufurrum videamur audire $ caufam inqui- rit, cur fub «ndis copioffus y quam fub glebis nafcan- fur y Ov precipue in Mari Indiarum Ortentali , in Qua egregius. piciurate : cur in fuperficie potil/onum externa eifhnguantur coloribus , cur. multa fpirarum orbibus. cir- cumuoluantur : cur membrorum diuerfitatem vix babeant; Cur Dentibus, Corde, & Offibus careant : Cur. Luna. deft- ciente macrefcant: Pigra Cv flolida fnt: Balamorum fuc- eus notfu eniteat . Cur. inter colores , quibus diuez/frmod? pinguntur y non. appareat Carnleus : c ÁAliague pofl. frnilia ' , 3 : Pro- Problemata, 2 mullo baffenus. pvopoffta , examimat : An» Cocblea, qu& dicitur Venerea fft *R emora à Mutiano re- latas cuius: abdita «ois *velocem Nauium curfum valeat retardare . In Quarta demum Parte , fupra Quingentas Teffa- ceorum Icones ponit, in. parte fecunda. deferiptas , &. tri- plicique Claffe diffributas , iu quarum Prima numerantur Vniualuta non T urbinata » 11 Secunda *Biualuia, in Ter- tia Turbinatas IN- INDEX (C NIPITWVMS:S PARS PRIMA: pere ad Lectorem . pag. " CAPVT PRIMVM, Qua ratione mens, ocullque fapientis poffint Cochleis dcle- &ari . 7 CAPVT II. Qua ratione à Cochlearum coatemplatione menti 5bleZatio augeatur . 12 CAPVT III. Animalium Teftaceorum diuifio, in qua Specierum Varietas , corundemque Origo indicatur. 17 CAPVT IV. Queritur an Cochlez propagatione Specierum generentur , aut » potius fponte ex fe nafcantur , 22 CAPVT V. Exponitur generatio Balanorum, eaque confirmatur Caput prz- . cedens. 29 CAPVT VE De materia apta ad productionem Teftaceorum. 17 CAPVT VII. | An Cochlez, quz in Terra inueniuntur . Lapides Terrigenz fint, inquamdam imaginem Cochlearum figurati, an potius in» Mari generata , 4t CAPVT VIIT. Earum Varietas in Formis, & Coloribus obferuatur; 52 CAPVT IX. Vndé nam oriatur diuerficas Colorum in Cochleis. 58 COROLLARIVM , Quz circa colorum Genefim in capite fuperiori diia funt Ex- perte ha o JUIR INDEX perimentis comprobantur. 65 CAPVT X. Referuntur Proprictates aliquorum Teftaceorum , in quibus elucet Prouidentia Diuina . | 67 CAPVT XI. De vario Teftaceorum Vfu. 72 CAPVT XII. Referuntur varia Mufea,in quibus Cochlearum , & Concharum Teítae coníeruantur, NIME PARS SECVNDA: Ty Teftacea in Parte quarta delineata, 86 CLASSIS I. Continens Vniualuia non Turbinata , $8 CLASSIS II, "a Continens Teftacea Biualuia, ———— 91 CLASSIS III, Comprehendens Teftacea Turbinata, I1Ià PARS TERTIA, (o varia Problemata Menti propofita in CLEferua- tione T'eftaceorum. Ht 173 PROBLEMA I. De Generatione Vnionum . Q:zritur in qua Concha fia&. 176 PROBLEMA il. An materia, ex qua Vniones formatur fit Ros, 179 PROBLEMA 1lII. An Vniones nafcantur ex Concharum Valuis , an in vifcezibus Oflreorum generentur, & an ijt Morbusan Partus illatum.» . pag. 183 PROBLEMA IV. Cur Teftacea oriantur potius in Mari , quam in Lacubus, & in.» Fluminibus. 187 PROBLEMA V. €ur naífcantur inMári potius, quam in Terra Mi 99 "v:13» T € € in.linam. COCAPITVM. PROBLEMA VI. Car multa nafcantur in Terra,nunquam veró in metallis. — 19r PROELEMA VII, Cur in Orientalis , vel Auftialis Indiarum maribus generentur in maiori copia , & coloribus magis Pic&urata, 192 PROBLEMA VIII. Cur aliqua Teftacea faper Ligna facilius nafcantur,quam fupra Lapidess 195 PROBLEMA IX. | Cur ita Teftx obdurefcaut, cum ex molli aqua generentur. 196 PROBLEMA X. Cur viuant Plurima immobilicer faxis a(fixa. 20I PROBLEMA XI. Cur noanulla fint certo ordine ftriara alijs non ftzlatis. — 203 PROBLEMA XII. Cur vt plurimüm in externa fuperficie finc coloribus pi&uratas. p2g- 205 PROBLEMA XIII. Cut multa fint Turbinata . 208 PROBLEMA XIV. Cut ex Turbinatis pleraque figuram Spheericam induant. 21$ PROBLEMA XV, Cur Turbinata, vt plurimüm habeant Orificium Teftz ad dex- teram partem conuerfam. 21g PROBLEMA XVI. Cur vix aliqua membrorum diuerfitas in Teflaceis appareat. . pag 222 PROBLEMA XVIIe Cur careant Offibus ? 225 PROBLEMA XVIII. Cur fint Corde orbata. 226 PROBLEMA XIX. Cur fint Edentula. 227 PROBLEMA XX. Cur Fel, Iecur, & Lienem Teftaceis negauerit Natura. 250 PROBLEMA XXL Cur Teítacea;qna os non habent, atcaren nutriantur, 231 PROBLEMA XXII, Cur Turbinata habeanc operculum. 233 PRO- INDEX CATITVM. PROBLEMA XXIiI. Cur multa Turbinata, (int etiam cornibus munit&, 233 PROBLEMA XXIV. Cur vocem non edauc . 236 PROEDLEMA XXV. Cur careant auditu, 235 PROBLEMA XXVI. Cur Tefte animata nullo fenfu fint predica. 240 PROBLEMA XXVII. Cur Teftacea, terre Vegetabilibus non abfimilia , nec viua, nec mortua odorem vllum diffundant, vt plurima Vegetabilia . ag. 242 ! PROBLEMA XXVIII. Cur diutius quam Piíces extra Aquas viuant, 143 ; PROBLEMA XXIX, Cur Echini,feu Marini Erinacei Dentes habeant, & Oua nume- ro quinario diíparia. 244 PROBLEMA XXX. Cur Turbinatis Cochleis Auri admotis videatur fibi quifque.» Maris fufurrum excipere . 24$ PROBLEMA XXXT. Cur in Plenilunijs finr Pinguiores. 248 PROBLEMA XXXITe Cur Pigra ftolidaque animalia fint Teftacea, 251 PROBLEMA XXXIIT, . Cur Cochleg Tefta non exuantur,vt Cruflata, 251 PROBLEMA XXXIV. Cur Ballanus fulgore quodam fplendeat, 2)j PROBLEMA XXXV. Cur in tanta Colorum varietate Cochleas picturantium , Ceeru- leus nunquam appareat, 2)7 PROBLEMA XXXVI. An à Cochlea Venerea, quam Echencideni,(cii Remoram dicunt, poffiz Nauium curfus retineri . 265 PARS OVARTA. Ontinens Teflaceorim Icoaes quz. in Parte fecunda defcri- buntur , : CA- J CAROLVS DE NOYELLE — Prepofitus Generalis So- cietatis lefu. Vm Librum, cui titulus (Recreatio Mentis, E €? Oculi in. ob(eruatione "T'eflaceorum curiofis Nature In[pecloribus propofita) à P.Philippo bo- nanno Societatis noftrz Sacerdote conícri- prum, aliquot eiufdem Societatis Theologi recognouerint , & in lucem edi pofle 'pro- . bauerint;facultatem facimus,vt 'Typis man- detur , fi ijs ad quos pertinet ità videbitur, cuius rei gratia has literas manu noftra fub- Ícriptas, & figillo noftro munitas dedimus. Romz 15.Iulij 1684, Carolus de *Noyelle. Im- Imprimatur, fi videbitur Reuerendifs. Patri Mag.Sac.Pal. Apoft. I.de Angelis Arcbiep.V vb.Vicefg. X Commiflione Reuerendifs.Patris F. Dominici Maria Pu« 4 tcobonelli Sacri Palatij Apoftolici Magiftri perlegi Librum infcriptum :. Recreatio Mentis , €x Oculi in obferuatiane Co- cblearum curiofis Nature infpectoribus Italico fermone primum propofita ab Adm. R.P.Pbilippo Bonanno Societatis Iefu , nunc denuo ab eodem latinà tradita . Nihil in eo reperi Catholicz veritati ; ac bonis moribus repugnans , imó publica luce di- gnum cenfeo, fi eidem Renerendiffimo Patri Magiftro vifum fueric. Ex Donio Nouitiatus Romas die 1, Nouembris 2683. Nicolaus Bello V.Procurator Generalis , c» Secretavius Generalis C. R. Miniflrantium Infirmis , $. Romane Inquifitionis ua- lificator ac $.Congregationis Indicis Cenfultor. ; Imprimatur ; Fr. Iofeph Clarionus S.Theologiz Profeffor ; ac R. P. F. Dominici Marie Puteobonellj Sac. Apoft.Pal.Mag-Socius Ord. Przd. rÜ PRAEFATIO AD LECTOREM. VI negotijs otia, ferijs ludicra miícent ; non tam fuo; quam nature genio , humanzque vitz conditioni obíe- T quuntur, Vite enim , vel laudatiífima tenor , fi nulla» voluptate interpelletur , fpeciem refert Muficz, aptis quidem. modulis temperate, imperfe&z tamen , nifi Harmoniam paufa condierit, Tempus, tefte Plutarcho, die no&eque componitur, quarum ifta quieti , labori illa debetur ; id quód Lucanus Piío- nem pluribus monuit, | (0 e Nec enim facundia femper Addutfa cum fronte placet, nec femper in avmis Bellica turba manet 5 nec tota clafficus borror ANotfe,dieque gemit, nec femper Gno[fius arcu Deflinat exempto , fed laxat cornua neruo ; Et galea miles caput, c latus enfe vefoluit ; Sané Viros vndecumque fpedatiffimos nouimus , feu priuato rum ftadiorum contentionem , feu publicas curas honeítis remit- fionibus , & ludicris exercitationibus ideóque laudabili vacatio- re relaxaffe, quód non fegne , & ignauum otiam fe&ati , confir- mare animum , & à labore recreare propofitum haberent . Fa- tetur id de fe Tullius, quód Tullius cum € foro, in quo verfarc omnium animos .quoquó vellet confueuerat , rus, & in villam » concederet , vifus fibi fuerit tanquam € procellofo mari ad por- rum , ab armorum ftrepitu ad pacis afylum , à fc denique, veluz ex aliena poteftate, ac dominatu euafiffe. Hinc fummis laudi- bus dicum illud Scipionis profequitur : Nunquam fe minus otiofum effe, quam cum otiofus , Ec veré nemo fapiente fuauiüs deliciatur, qui ad rernm meditationem , aut lectionem feceflun, & folitudinem captat; Eius rei grauiffimus auctor eft ZEneas Siluius Vir do&iffimus idem, & Romans Ecclefi» Pontifex Maximus , Efi (inquit) Magna Virorum recreatio, cum fe aliquis retrabit in. folitarium locum; vt meditetur y vel legat . Et veró ad recreandum animum quolibet libro potentior eft quicunque» demum partus Naturg, Hinc , vt nihil de tot alijs dicam , Sci- pio ; atque Lelius , tametfi alter ducendis agminibus, & confc- rendis pralijs, alter dicendis in Senatu fententijs, verfandoque.» quó veilet Collegarum fuorum iudicio infueuiflent, ad ljtus ma- ris cam aliquando voluptatem quarecbant , quam in d eícri- Epift 6s, Lib.$ c, 8. E PRJEFATIO defcriptione ipfe tibi miniftrare conftitui. Con/tat namque eos ; inquit Plutarchus , Caiete, &* Laurenti concbulas , & caleulos le- &itaffe. Quod genus recreationis etiam ab alijs pati ftudio , ac iucunditate vfurpatum vetus adagium peperit. Concbas legere ; hoc eft iucundis vtilibufque occupationibus fefe oble&are » . At enim ifta rudibus puerorum oculis parata neutiquam eft;cüm enim plurimas concharum formas produco , fimul Mufzum aperio, in quo non tantum fe lumina pafcant colorum , ac figu- rarum varietate , tanquatn qui viridarium ingreflus varijs confi- tum floribus , atque admiratione defixus, nefciret tamen quem.» ex illis omnibus praferre , ac concupifcere potiífimum deberet . Verum etiam, vt animus ex accidentibus fubftantiam cognofcere difcat , calleatque fubinde modum caufa(que tum molis , tum.» forma, tum denique coloris fingularum, Comperies enimueró quanti fit operis, ac laboris, penitüs intimeque rei cuiufcunque, velminimes pretium cognoícere, quam Natura produxerit , aliam atquc aliam admirationis materiam omni fuo opere» folita miniftrare , queque terres imprefla reliquit veftigia ; eamens capax, & prodigiorum artifex Gigantis effe depre- hendet . Equidem ifta magnificentiüs , quam veriüs me dixiffe ne- mo putauerit, qui vel folas Cochlez fpiras intuens exiget fecum, quantopere laboratum à Geom*etris fuerit in illis rite ducendis; & vcró quacunque demum eius artis przcepta tradiderunt ; aliter efíe camen femper funt vifi, vt qui cam é circuli portio- nibus in anguftius fpatium femper contradi compofuere, cum.» cc *ra fpirales linece circuli haud fint, tametfi circulares appa- rtcant. Quis, rogo, Vitruuius tam mirabilem , & nulla fatis ar- te imitabilem domum zdificauit ? Equidem quo magis in- ucftigandis earum caufis progreffus fueris , có clarius deprehen- des veriffinuum effe, quod Veteres dicebant , Deum, Naturc nomine comprehenfum, in omni opere fuo , geometrizare quo- dammodo , adeoque licere in fimplici Cochlez fpira iucundiffi- mo labore humanum ingenium fefe circumagexe. Non erit proindé, aut inutilis, aut ftultus eorum labor, qui vel à Pelagi fundo , vellittorali arena legant quod , ceu foret indignum oeulis noftris, aut aquis obruitur, aut pedibus procul- catur; At inquiet aliquis, nunquid ante difquirendum cenfes , fit ne quod pertra&andum fufcipimus argumentum eiuímodi , quod dignitate fua , ac pretio temporis , ac laboris impenfam., pro- AD LECTOREM. ; promereatur. Eft ne autem contemptibilius , atque informius Cochlea ex Animalibus vllum ? Quam apte illam contemplanti obijcias quod Teutonum Orator Romanis , qui, vt Plin'us re- fert, Romam vbi veniffet , eiufque pulcherrima queque luftraf- fet, contemplari iuffus à ducentibus fuit tabulam pi&am fum- mi, vt aiebant, pretij, atque artificij. Referebat ea Paftoris fpe- ciem pafcendo gregi intenti, habitu , qui huic hominum. generi vfitatus, vili , ac incompofito , Iam vbi ille femel atque.» iterum omnem dimenfus oculo fuiffet , nullo neque admiratio- nis, neque approbationis edito figno, profeffus eft: Sibi donari nolle talem. V irum viuum, "verumque: Sugillans haud obfcuré infelicem laborem haud alio fru&u infumptum , quàm vt eius honiinis effigies coloribus reprefentaretar , quem eorum adftan- tem nemo , vel afpedu dignaretur. Nunquid autem in Co- ehleas non hoc aptiüs cadit? Sané /imaces à limo dicuntur . Fefto Pomponio tefte, vt adeó à luto. natiuam humilitatem.» ducant, 1pfaque Anatome, quantumuis fefe fatigct, artus ordine difpo(itos reperire non poflit : neque aliud adeo mireris,quam.» quod animantes cüm fint , nihil fere animantium habeant , quippe corporis adeo imperfecti , vt neque oculis ; neque fan- guine , neque corde przditz duras filices fenfu, ac motu parum admodum vincant. An forté jn tam vafto Nature Theatro de- funt res alize nobiliores , elaboratiores , digniores ; oble&ando fapientis animo accommodatiores? Par ifla profectó ingenjj tam male feriati ftoliditas eft illi Claudij Caefaris , quem fcri- 2e caleu- bit Lzitus Calcagninus difpofitum in ordines Exercitum ad- xm ius uersüs mare duxifle , iuíTis militibus galeas Cochleis, quz li- ; tus omne complebant , onerare , bac ratione de Oceano triumpba- turum . ; Hzc pluraque alia dici fateor poffe ab ijs , qui nihil przte- rea cogitantes in folo nominc , vti per vulgi ora vagatut, ac- quiefícunt, Ego veró haud alia mihi defenfione opus efle cen- Íco quam, vt palam faciam,Sapientem ex omni rc quantumcun- que minuta , ac exili; quam ipfi Natura obtulerit , capere vo- luptatem pofle. Vnum à te poftulo, vt intelligentiam iuxta , ac fenfum adiftarum, de quibus agimus , Conchularum confide- rationem demittas, fic vt altera alteri magiftra fiat, ac ifte illi fe ducem praebeat , eo plané modo , quo in arre nautica oculus manuíque mutuum fibi officium preftant, cum ille deícriptas nauigationum tabulas examinat , ifta ad earum prafcriptum.» A 2 temo- Lib. 35; P:op.lib. 3 4 PRZEFATIO temonem regit, & vela pandit , atque alter. fcientiz , alteras. experientia magifterio edocetur . Idem feruet neceffe eft , qui de Naturz operibus philofophari amat ; quippe in ijs diíciplinis quz plane contemplatrices funt,licet quidem efle czco,reuocatis àd intima mentis penetralia rerum imaginibus , quod vt melius confequerentur , non defuerunt Philofophi , qui barbara qua- dam immanitate oculos fibi eruerunt , verüm in Philofophia» naturaliillos habere nos duces oportet , ac monítratores , nifi identidem incurrere in offendicula velimus . Hinc fapienter mo- net Galenus : Quicumque vult opersm Natura effe contemplator, oportet eum credere proprijs oculis , Quapropter. curandum fedu- ló.eft, vt certa rerum experimenta teneas , vt ne errore labaris ; quo etiam me aliquando mare decepit ; cum fcopuli cacumen, arbitrarer, quod nubis Horizonti imminentis erat principium . Sicigitur experientie partes erunt multorum rationum funda- menta ingenio miniftrare , quandoquidem , fi Tullio credimus ; zemerarium efl , aut falfum fentire , aut quod non fatis explorate.» perfpe&ium fit, && cognitum ; fine vlla dubitatione defendere. , Et veró fubit mc neglecti opportuniffimi temporis poenitentia», cüm ad litus maris Adriatici habitanti commodum eflet mul- tas mouere quzftiones, earumque folutiones animaduerfionibus fidelioribus adinuenire. At neque fic tibi fidem adhibere te.» velim , vt falfitatis coarguas quecunque alijs idoncis catero- quin auctoribus comperta fuerunt, Mihiifané propofitum eft per aliorum narrationes viam fternere ad multarum quazftionum haud ita expeditarum rationes eruendas , quas vbi experientia » duce inueftjgare non licebit , eas in medio relinquam feliciori- bus ingenijs penetrandas , & remoto penitüs omni ambiguitatis velo infpiciendas ; nempe fatis habiturus fum , innoxia volu- ptate oculos tum mentem non inutili doArina pauiffc ; vel qua- ftiones mouendo , non indignas Philofopho , vel à terrenarum » rerum confideratione ad coeleftium contemplationem animum. fübleuando . Sic vt ex illarum admiratione ad Conditoris lau- des exurgat , illius videlicet Artificis , ac Preeceptoris, qui du- bijs omnibus vnus occurrit , nodos omnes difloluit;, & verita- tem ex quauis quantumuis perplexa ratiocinatione exculpit, Ita veterum przefcripto nauigabimus nondum audentium.; alto fe committere, «7 alter remus aquas;alter fibi radat arenas; egregiam voluptatem capturi, dum prope litus mare percurren- tcs,inambulare quodammodo terre pullo pedum labore , naui. gare AD LECTOREM. : gare veró nullo naufragij metu nobis videbimur. Neque otioía, aut flerilis , fed fructuoía eius recreatio futura eft , qui veluti cymbam promouens, vel é terra paffim flores legit, vel retia, ac naffas colligit curiofis pelagi partubus refertas. Itaque dum.» naturales cauías attingemus , veluti remis vndas fulcabimus ; dumque iftas penitus introfpicere non dabitur , ad vniuerfalis caufze recondita mylteria,velut in portum , & folidam terram € naufragij periculo nos recipiemus. : Ha2ud equidem contilium eft, fpiffum volumen conficere 5, referendo quidquid ab alijs Scriptoribus de Na:vra Teftacco- rum fusé copiose que traditum reperi. Vt enim ingenue dicam, tametíi multos eorum percurrerim , non tamen contigit reperi- re, quod coneupieram , atque illi fefe expofituros promiferant. .Vifi mihi proiudé fuerunt earum Auium inflar , que fufpenfz inaere alarum vaftitartc ; ac multitudine plumarum magnam» fui fpeciem faciunt, capte vero deplumateque venatoris expe- &ationem molis, ac corporiscxilitate deludunt, Habeat proin- dé laudem fuam Arifeteles , quam illi animaducríiones fuz; in Libro quarto Hiftorix Animalium przcipué congeftz , pe- pererunt, Habeat, & Plinius fuam ; nec minorem reportaf- íe Bellonium dixerim , qui eam ob caufam difficillima lon- giífimaque itinera per tres Orbis Partes Europam , Affricams , Afiamque fufcepit . Rondeletio quoque accurate defcri- ptiones , Gefnero, damnate licet memoriz Scriptori , eruditae annotationes, ac denique Saluiano diligens multorum corpo- rum Anatome laudem íuam afferant. Porro ex his eatan- tum delibabo, quee ad. breuem tra&atum conficiendum crunt fatis: perindé enim ac Coralliorum Pifcatores , nulla certa.» ratione itineris fibi prefcripta, ibi fcilicet interfiftunt , vbi fpem concipiunt infignem ramum 6 maris fundo rcuellendi , €go quoque huic mori infiftens non id omne confe&abor, quod dicendi argumentum , ac materiam preebct, verum id dumtaxat, quod vel repetere neceffarium , vel cognitu dignius conuenienti- víque reputauero . Addam qua alij , feu infcitia ; feu pigritia, inexploratum dimifere , - . Et cesté non facilé dixeris ; vtra in re magis laboret in- genium, an tractataab alijs argumenta retra&ando an noua comminifcendo , Equidem in his viam tibi aperíias neceffe eft , vtque ad metam pertingas.tuis ipfe te pedibus tribuere: vtique.» cum defertas per Regioncs,tamquam per Libye yas en. va- um Lucan] j: Dial.4. de Rep. Liq:, Me- &aph. 6 | — PRAFATIO fium per mare; nllo fignata veftigio incedendum fit, in quibus »i Iter omne latet : nec funt difcrimina terre Fila ---- INullufque poteft confiflere miles Inflabilis vaptis,etiam quas calcat , «renis Exiguus profe&o illorum numerus eft , qui pariter , ac argue mentum quoddam pertra&andum fibi propofuere, viam ftatim inueniant, qua perducantur ad metam , imó plerique,cum iam. a fibiattigifle illam videntur, adhuc in principijs , atque carceri- bus confiftere deprehenduntur. Accedit quód in tam varias, ae prope infinitas femitas , aliorum videlicet , qui przierunt vefti- gis fignatas , diftra&um ingenium in totidem laberinthos fe» inducit, € quibus euadendi difficultatem ipfa viarum multitudo facit. Hinc ifia , quam in Teftaceorum contemplatione hone- ftiffimam voluptatem afferre leGoribus conftitui , non fane exi- guo labore parabitur, quippe quorum , vel fola nomenclatura. tam diuerfa apud Scriptores eft, vt non fine labore defignatum ab illis corpus intelligas, de quo fit deinde diflerendum . Quan- ti veró crit operis corum naturam caufaíque philofophando comprehendere? neque ideo tamen defpondere animum; imo Platonis dicto inter huiufmodi anguflias excitari te velim. ,. At non efl nobis quoque natandum, conandumque, vt difputationis vndas incolumes enadamus ?. Ariftotelem proinde imitabor, qui in triginta oo Secionibus Problematum fuorum plufquam 5 mille queftiones propofuit, ad rerum cxteróqui nodffimarum arcanas caufas eruendas,. Ego quoque feligam aliquas ad folum Genus Teftaceorum pertinentes ; occurram dubijs per eas ratio- ncs, que fe offerent , atque efficaciffime videbuntur , ita dum» taxat, vt alijs integrum fit addere quidquid voient, itaque» quod ipfe dixero, ex eo pretium habebit . quod alij, vel iam ad- iunxerunt, vel praftantius etiam fubindé adijcient .. Nempe , vt ait Ariftoteles: .Ouifznis aliquid de Natura dicit, c finguli quidem nil, aut parum ei addunt , ex omnibus veró colle&iis , ali- qua maguitndo fit . Quod fi fecus agerem,non vitarem remerita- us vitium,ab eodem Philofopho in alijs reprehenfum, La&antio tefle ; Aut flultiffimos , aut gloriofi[finos fuiffe , qui exiflimaffent Pbilofopbiam fuis ingemWs effe perfectam . Conabor praeterea. 5 id ita. przftare , vt etiam mediocriter eruditis quam minimo la- bore «a contemplatio conftet, Atque vbi vel Natura ; vel Ratio I 4AUq Ccon- PATTAM A22 : AD LECTOREM. 7 coutrouerfiam pepererit , primas partes Veritati dabo, Senece monito obíecutus. Malmm Virorum magnorum. iudicio. cre- do, fed uon me cuiquam eimancipaui - Vbi deinde tam abftru- fum. erit areumentum , vt ad intiímiora penetrare fenfus veteatur, dubitabo fcilicer;atque ex illo sgibi videtur eorum au- dacia reprehendetur , qui ftatim faciléque pronunciant ita rezz» fe babere . Apparebit demum quam voluptatem capere liceat ci, qui ex infpectione Cochlearum didicerit , non effe indignas admiratione noftra , imó deberi earum confiderationem | Phito- fophiz totius Naturz fcrucatrici , ideoquc à Sapiente non alie- nam effe RECREATIONEM. i CAPVT PRIMVM. Qua ratione mens, oculique Sapientis poffint Cochleis delectari . Tia, quibus Sapientes folent animum relaxare , haud funt in eo à curis omhibus reuocando , vt folent àliquando Naute , quorum mos eft & naui inlitus deícendere , vt in eo vndarum agitationem tantummodo euitent. Oculus fapientis Brutorum , & Vvigi oculis eft longe diffimilis. Hienim non. differunt à fpeculo , inquo tantum nudum obiectum cernitur ; eamq; fententiam de eo proferunt,quam fpecies ab eodem tranf- miflas fuggerunt, albumque efle dicunt fi album videant;bicolo- rem vero , fi duobus coloribus picturatum. — Zttonitum. proptc- vea facit Idiotam materia , inquit Galenus, cum oculis vfurpat opus, vel Arcis ; vel Nature precclarum. Artificij veró magnitu- do Sapiestem , qui non oculis tantum , fed mente perluttrat . intima hic obiecti quodammodo fibras penetrat , & veluti ana- tomico cultro przeditus omnia difpicit, nec à labore ceffat , do- nec oblectamento illo afficiatur, quo poft Geometricam demon- ftrationem inuentam, centum victimas , vt Mufis gratias habe- ret, Pj&agoras iugulauit, & quo Archimedem ita à fenfibus ab- itractum fcimus, vt circulo infiftens fupra arenam delineato, ab horrida mortis facie non abhorreret, quam ci Dionifij miles Sy- racuías aggredientis minitabatur . Eít inquam Sapientis animi Relaxatio , vt ea , qua idem. Archimedes in balneo fzpius oble&abatur,Geometricis demon- firatio- Epift4 $, De vías par. lip. 8» €,104. Plutarcus inMarcelg lo, Piütar- contra Epic.fent. De otio fap 6,34 Ser.7.de»- leiune Prxfati in Dal, 9 PARS PRIMA firationibus ludens, digitoque lineas formans fupra corpus odo« ratis vnguentis delibutum . Adcó verum e& maxima volu - ptate trutic animum affici, cum eó libere rapitur , vbi Natura. rerum fenfibilium obijcit venuftatem. Quamobrem eam tan« quam prouidam altricem effe obferuat Seneca, quee ingenitam 1n homine fciendi cupiditatem poffit explere , cum cariofam. no- bis ingeniura dederit, dr artis fibi , ac pulchritudinis fue confcia. fpectatores nos tantis verum fpetlaculis genuit , perditura. fruftum fui, fi tam magna; tam clara , tam fubiiliter dutfa , tam nitida , € 80n 'vno genere formata , folitudiui oflendevet . Et quocunque.» oculos conuertamus, vbique theatra rerum fciendarum ampliifi- ma patefiunt, quarum cognitione vtiliter animus oblcétetur E pii dell'opra, (vt ille cecinit) cbe del tempo auanza . Nec in tam vafta rerum cognofcibilium Vniuerfitate, vel ex mi^ nimis aliqua poteft indicari , quz à curiofis Natura indagatori- bus,veluti abditus thefaurus, non iudicetur. singulis pedum.» veftigijs prodigiorum aceruus fubeft, fiue per amena pratorum, fiue per littorum fpatiofa difcurras, vbi florcs quicunque, & are- nc fragmenta inter fe notabiliter differunt , vel forma ; vel co- lore, vel magnitudine, vel duritie, Ataliqui mente nimis de- cepti herbas, vt ita dicam, veluti Bruta decerpunt , florefque » calcant ; eorum pretiofiffimum fuccum negligentes. Quamob- rem iure meriro D. Leo omnes Mundi plagas paginas publicas appellauit, quz ab omnibus quidem leguntur , intelliguntur à nenune. Quod fi vniuerfus Terrarum Orbis huiufmodi doctrinarum fodinas mentibus vbique proponit , inmariquidem przcipué ; cuius in fcopulis quoque ipfis, c lapidibus, inquit S. Ambrolius reperit Natura,in quo deleclaret. Veluti in omnibus montium praruptorum faxis, omnique fpeluncarum, licet abdito recefíu, aliquid nafcitur , quod medicina facultati adiumento eft. Rerum prefeGó Nouitas vchementius mentem allicit quam excellentia ; Quamobrem quz affidué oculis vfurpamus, quamuis decora ; & admirabilia ea fint , vt plurimum przter- mittimus , nec oblectatione eorum animos recreamus , ignoran- | tiam noftram hoc pacto lactantes, qua rerum cognofcibilium » MER AL Hen notitia mentes priuantur , thefauro fcilicec pretiofiffimo , fub rerum omnium fuperficie;tanquam velo,à Natura recondito . Hoc veritati maxime. confentaneum de quocumque maris Cochlea. affirmare haud , dubitabimus, fi cius fabrice ftructu- j rám CAPVT I 9 tam, fi colorum varietatem, fi partium ornamenta, quibus om- nes condecorantur difpiciemus , adeo in fingulis prodigiofa ; vt cum qualibet ceterz de pulchritudine dimicent. ** E quel che il bellose il caro accrefce all'opre L^ Arte, che tutto fà , mulla ft. fcopre . j Ars enim, qua exornantur,fupremz mentis eft, vnde ftudio quo- dam laudabili in littoribus Oceani remotiffimis colliguntur à multis, vt inter gazas pretiofiffimas collocate lufus Natura ocu- lis intuentium explicare poffint , & oble&ationem parere non imparem illi, qua Romanus Vliffts Petrus de Valle afficiebatur,; cum Orbem Terrarum difcurrens, mores bominum multorum vidit, & rbes . Ille enim Epiftola vndecima referens Conchas in mari Rubro inuentasait: Pefcaua io, e prefi quantità di O[lri- che, e Lumacbe di pià forti, tanti Coralli, e bizzarie di quel mare; cbe ne bà empiute quattro, cinque ca[fe , e già le mando in Italia ; per farne col tempo vna fontana in memoria de miei viaggi . Na« fcono quefte in certi fondi , de quali à pieno il Golfo 4rabico,e i Pefcatori fcendono ín quei luoghi fin con la camicia à pigliarle.s , cbe l'acqua non arrina loro à mezzo petto. Io baueuo gufto di dire, piglia quefla, piglia quella, rompi quell'altra ; e dauo anco di sano, quando bifognaua, effendo l'acqua cbiara in modo; cbe [i ve- de il fondo , pià cbe non ft fà à Pufilipo la flate . Hac ratione iti- nerura labores fibi minuens ; dum oculos oble&amento demu.- cebat, vt olim fuos Beda, huiufmodi Nature ludentis opera» fibi proponens, eaque miracula dicens , que eum veris , ac ferys negotis quafi fatigata Indendo efformat . Nec lufus Naturz Sa- pientie Diuine inepte tribuitur , cum ín facris paginis eodem.» fignificetur circa Mundi opificium intenta /4dess in Orbe. terrarum . Villa enim, vt ita dicam, menti fpe&anda in Cochleis pro- ponitur, ruftico quidem,& negle&o ornatu concinnata,;at idcirco haud minus fpectabilis, & decora, Hinc iure multi prima rci alicuius apparentia adeo vehementi capiuntur amorc, vt caxte- ra negligentes, in eiufdem contemplatione filtant, non ftudio prorfus inani, quo Xeríes ille Regum ftultiffimus Platanum.» adamans, Trunci amore militum Turmis , quas in Lidie parti- bus ducebat, turpem nuntium remifit ; imo laudabili , cum Dci opera perfcrutantes , maxima e rebus minimis Sapientiz Diuinx argumenta percipiunt . : Multorum profecto Librorum volumina , quibus notiffima « B pluü- Tiriüs ferm,$e Beda apu Conóon. de brigan; iELlauus var.hitl, lib. 2:044. Nat queft lib.7.€.3 1s» $.Gio.Pao ]o Oliuva nel!'e let- tere Tom. a4let. 665. Plin,lib,$. €,18,. 10 PARS TRIMA pluries referuntur, vnica fuperat pagina, que aliquid noui men- ti difpiciendum proponit ; ideó laudibus femper celebrandam » ftudioforum Academiam arbitror, quam Regiam Societatem Anglicanam dicunt, cuius Affeclz hoc vnum agunt , & veríant, vt Nature recefíus vndique folerti, omnimodaque indagine » magis 1magifque patefiant : necnon. Collegium Naturz Curio- forum , quod in libera Imperij Ciuitate Schuinfurti anno. 1652. natales fortita eft Virorum dele&u abundantiffimum, quorum. 5 plurimi per Germaniae Prouincias difpcrfi, omnes medicis oc- cupationibus dediti;phyficis confiderationibus , & experimentis vacant. Celebrandum pariter eft Italicum Experimentale So- dalitium , cuius College veritatem adhuc ignotam experimentis detegunt , inter quos magni nominis Virum Florentia nutrit D.Francifcum Redi, Patric decus , literatorum non infimze ma- gnitudinis fidus , & ob experimenta quamplurima in Nature arcanis ítudiosé peracta Magnis Etrurie Ducibus charum , vt cetera ommittam , in Europa inítituta , ad rerum veritatem per- quirendam Veteribus omnino ignotam , pateatque Senece cf- fatum, qui dum viueret, ait : Malta feculis tunc. futuris , cunt memoria nofira exoleuerit referuari . Hinc etiam laudibus extol- lendus, qui Animalculorum partes minutti(limas, nec antea viías; fmicrofcopij ope mole auctas. fpectandas propofuit , qui Ara- neorum formas, eorumque telarum ftructuram , tempus infuper & fabricandi rationem cxa&é animaduertit, qui multorum.) Infectorum fibras accuratiffima diffeGione luftrauit, omnes qui- dem Veterum Philofophorum ia&abundas mentes redarguentes, multarum rerum cognitione penitus deftitutas , comprobantef- que, quod de Sapientia Diuina Vates facer aífirmauit , aflerens Deum mira femper operari, cum effundit illam fuper omnia ope- va fua ; Quamobrem Recens Auctor fuo calamo extollens fplen- didam liberalitatem , & folertiam , qua Magni Etruriz Duces Academiam promouent , ad res naturales attente difpiciendas , inftitutam, eos dixit , Promotori d'ogni marauiglia naturale, e be- nemeriti di fimiglianti delitie letterate , cbe fono i degni trattewi- menti delle anime grandi , € cbe raddoppiano la corona in chi. re- gna frà prerogatiue di tanto acclamate eraditioni .— | Ea etiam de caufa Alexandri Macedonis curiofitatem pro- bamus , naturam Animalium omnium dignofcendi cupidam 5; quamobrem Ícimus 4rifloteli fummo in omui dottrina viro ali- quot millia bominum in totius Afi Gracieque tradu parere iufa, miré CAPVT LI. 1: fniré quidem illum oble&antibus Animalibus , que ex varijs ierree marifque diffitis partibus deportabantur ; vel Quadrupe- dia illa effent ; vel Pennata, fiué. Aquatilia ; omnia fane , aut forma, aut moribus , ad oblectamentum afferendum aptiffima , Eorum partes deinde Philofophus pariter, & Notomifta Ari» ítoteles diligenti perquifitione fingillatim recognofcebat , vt ómnium mores, proprietates , & appetitus » fi claré non depre- henderet , faltem argueret ; idcirco Quinquaginta fermé volu- mina illa preclara de Animalibus condidit , quorum aliqua, à temporum ruinis füblata, quidquid ille de Infe&is Terrac, de Muíciculis Aeris,& Oceani Teftaceis differuit, nobis referunt Quamuis igitur yiliffima fint omnium Aquatilium Tc- ftacea , arguendum me fore haud exiftimauero , fi paruo. volu- mine in fuccifiuis horis, rebufque magis ferijs fubtraGis, con- cinnato , quamplures Cochleas recenfebo , quas , licet. inutiles vias, ac flocci eftimandas , aptas tamen duxi ad ingeniorum.» humanorum iatantiam infringendam , cum experientia fatis abundéque fit comprobatum, quod Plinius in libris Infe&orum animaduertit : Rerum videlicet naturam , nufquam magis , quam in minimis; totam effe . Quapropter ; inquit ille , quefo ne noftra legentes , quoniam ex bis fpernuntur multa, etiam relata faflidio damnent , cum in contemplatione Natura nibil poffit videri fuper- uacaneum . Quibus di&is noníolum voluptas illa afleritur ; qua ob nouas rerum cognitiones mens Hominum capitur, ve- rum Nature yoluntas explicatur quz , aflerente Tertulliano ; non ad oftentationem inanem diuitiarum fuarum res condit,íed ad homines vtiliter erudiendos omnia molitur. Hoc de mari à nobis dicendum effe quis dubitet? facro enim Vati , qualibet fub aquis condita obediunt, eum inquit ; Confiteantur tibi om- nia opera tua : benedicite Cete, €» omnia que mouentur in aquis. Neque linguz vocifque priuatio locum dubitationi relinquit , ait acutiffime S.Profper , cum laudantia dicantur, que funt lan- dabilia , dura que won poffunt elequi , faciunt non. taceri . Sub aquis enim, Nazianzeno docente , veluti Nautilus cognitio: eft , que fine remis, fine velis ; & clauo , feliciter finus Oceani profundiflimos peruagatur, receflufque fcopulorum abditiff- mos perluftrat, in quibus Purpurarum tincturas , & Concha- rum margaritas recognofcie, ac Platonis effatum damnat dicen- tis , nibil memorabile preducit mare . Si Celo illud compares paludi quidcm non abtimile dices, at prodigiorum fodinas cius | ba finus Lib.tie De Refur. e, id. In P£.t49* Berni, Apud À- riam libge €, tz PARS PRIMA finus effe quis dubitet? Quamobrem S, Abbas Radbodus fub aquis vitam traducere pofle peroptabat , vbi mira Natura ope« ra fine vlla mentis euagatione contemplaretur , Magna quidem ad hoc requiritur Vis ingenij ; & perfpica- cia ; quoniam, cum aliquid difficile captu mente affequi non; poffumus,; aut aliena nimis. à veritate pronunciamus , aut om- nino tacemus ab eo animi moerore abhorrentes, quo Tyrannus ZEgiptiorum Farao excruciabatur, cum viliffimis ranis ;, & mu- Íciculis przfocatus indecoré moreretur . Quare etrufcus ille.» Poeta res eque difficiles, ac iucundas fcitu. mente reuoluens ; lepidé fcripfit. : Hor dell'Ingegne ogni "vn la zappa pigli v. E fudi, e fi affaticbi, e fi affottigli. - Ideft Ingenij ligonem quifque arripiat , & fudet, defatige- tur, & acuatur . E quibus abundé comprobatur otio non inutili Cochleas é littoribus colligi pofle, non yt fuperuacanea ormamenta , ficuti mulieres Brafilianz ; capiti imponamus , fed menti fcientiam.» comparemus, quod Capite fequenti clarius comprobabitur, CAP. SECVNDVM. Qua ratione à Cochlearum contemplatione, Ment! obiectatio augeatur . Va ha&enus di&a funt, eam tantum delectationem eX- plicant ; qua purus oculus in rerum naturalium contem- placione recreatur ; Quod fi é rebus , que fenfibus obijciuntur ad Artificem Diuinum , à quo, tanquam à perenni fonte, quid- quid pulchrum ; quidquid bonum eft in Orbe terrarum , ema- nat, mentem noftram extollamus , oblectamento prorfus inex- plicabili afficimur , brutorum profectó , non Hominum mos cít, oculis tantum, non mente vti, in hoc adeó fpeciofo rerum.» theatro, in quo , tefte Epite&o, tanquam fpe&ator nafcitur ho- mo, optime fciente pulchritudinem non poffidentis , fed viden- tis bonum effe; quamobrem (ait ille) turpe eff bomini , fi inde incipiat , cà eódem defiuat , ubi cetera folent vatione deftitutas , magis autem conuenit indà incipere , in eo autem definere , quóuf- que Natura nos enexit ad. fsftigium quoddam , quo nimirum. ves con- CAT. II. 13 tontemplaremuv, eifque attendereus , quas D, Gregorius , tán quam "vefligia Creatoris aguouit , C per illa , qua ab ipfo [unt fe- quendo , imus ad ipfum . i H5 Neque debitum. omne perfoluimus , fi cognitione folam.» curiofitatem nutrientes, ieiunas prorfus animi affe&iones relie quamus ; rerum quippe naturalium varietatem fruftra contem- plabimur , nifi earum Conditorcm amemus . /anos effe fenfus bominis, in quibus non fubeft fcientia Dei , facra teftantur. elo- quia, & nulla prorsüs vtilitas e fola cognitione ad nos deriua- tur,nifi Thefauros, inrebus latentes, perciplamus . Quis Plt- nio, quis Ariftotele in eruditione rerum | naturalium malor * attamen illorum mifertus eft D. Abbas Clareuallenfis , eó quód inrebus earum. Ordinem, & Naturam , fint perícrutati , negle- Go proríus fine;in quem eafdem Opifex fummus direxit,vt nem- pé ait Gilibertus, prudenter intuenti admirationem Conditoris fa- serent, CT pi con[ideranti amorem s | Hinc S. Auguftiuum vehementer poenituit fefe otiose Ar neum obferuafle , qui Mufcas venabatur , ac fi truculentas. Gla- diatorum pugnas in Theatro circumfpexiflct, cüm eriam ex arae nei venatu haud paruam percipere poffet vtilitazem , falubriter animum erudiendo , vt S. Propheta Dauid eundem in pomatijs yidens, fuos mores inftruxit, dicens , 4sni noftri ficut aranea» sieditabuntur .. At vbiad meliorem vite frugem | fe recepit , ab inutili fciendi voluptate abhorruit inquiens: 4t ego jam in» ille vanitate won eram; tranfcenderam eams,c* conteflaute vniuer- fa Creatura tua , inueuevam te Creatorem . Philofophos omnes infuper erudiens, cognitionibus tanquam alis vfuros eos efle s; vt ad Dei folium mens euchatur , cum dixit: Si placent cor- pora , Deum in ilis lauda, er inartificem eorum amorem ve^ torque.» . / Neque longo pennarum volatu , fed vnico oculorum.» idu opus hoc perficiendum efle docet Richardus Victorinus ; cüm attenté perquirens, cur in fponfa facris Canticis defcripta , Columbae potius oculos, quam linceos fponfus adamauerit , demum ingeniose fibi refpondet : Oculos Columbaium fuífi- cere , eó quód haud loengé fponíus abfit , fed vbique fit proxi- mus; ideó Columbinum oculum Amorem e[fe , qui in vebus buma- xo "fui conce[fis, quocumque fe vertit, faniliarem babet adinonitio- Sem amoris . Quamobrem Pinacothecam efle hanc rerum. Vninerfita- [eot] Moral.li5; 26.6.8, In die V'encfer. $7 Ser.3.in.5 Cant Lib.£: Couíefs; dlrad.de grad.chaz e:3: Yn Pí2,16. De cocleft KHierar, c, 2,6 5. db, de» benef,c.1a C.Hierar, €52; $.51 ed Rom.te I4 PARS PRIMA tem S. Profper iudicauit,in qua fummus Rex, atque opifex Deus fuas collocauit ftatuas , quibus publicatur. Illarum nempé nulli, licet elingui, dicendum eft, loguere, vt te videam, vt olim diícipulo Socrates aiebat : Habent enim , fi intell:gantur , lin- guam fuam , ait S. Auguftinus, qua fuum Conditorem celebrant , & amorem erga eundem ab Auditoribus exigunt , e vzdique., omnia tib: vefonant Conditorem, cr ipfe fpecies Creaturarum voces quadam funt laudantium . Cum cateris Animalium diuerforum agminibus omnes etiam fpecies Teftaceorum voces fuas reddunt , carmine daui- dico extimulante: Felucres Celi, €? Pifces maris , € qui peram» bulant femitas maris. Omnia enim ftatuis Mercurium rcferen- tibus e&quiparauit Pachimerus D. Arcopagite fcholiafles , quce rudi Minerua fculptz, & pedibus manibufque orbata, numina. €ondebant in finu , nec vllam , licet ex minimis, rem indicare.» quis poteft , in qua aliqua Diuini Conditoris przerogatiua non affulgeat«. Conchulàm maris aliquam menti tuz proponas',; in- quit Tertullianus , c tibi, crede mibi , patebit Deus , fané totius expers inuidia per fingulas Mundi particulas vbique fplendens . Neque enim Diuini Conditoris pr&rogatiuz radijs Selis tantum,& Planetarum Hominibus defcribuntur, Minimz etista vilifmzeque res , que ante oculos. flant , docente Seneca ; amüo- rem fuum ingerunt , & inculcant , nec obliuiftt eius finunt. Età vebus snedijs , c infimis nominatur Deus , lapienter inquit De Arcopagita : cum à fingulis earum, aut Sapientia , aut Prouiden- tia, aut Bonitas eiufdem indicetur , quibus tam mira, tam pul- chra , tam varia fciuit , potuit, voluitque conficere . Si ab eius manibus venuftatem talem rudis materia mutuatur ; qua namo pulchritudine predita mens crit , à qua qualibet Orbcm Terra- rum exornantia per&ciuntur : Inuifibilia profetio ipfius à Crea- tira Mundi, per ea;qu fatía funt intelletia confpiciuntur . Om- niaque cum imediocribes minima, mediocria cum' maximis af- fiduo marte concertant, vr Artem fui Conditoris declarent non magis prodigiofam,quam dignam amore . jac de caufa aliquos truncis arborum amplexus , & Pjan- tis ofcula dediffe , nobis narrant hiftorie , non quidem amore » trgà eas ductos , fed Conditoris , qui hominum vtilitatt. omnia peifecerat . Hac pariter de caufa $. Retardus floribus adcó fna- uiter recrcabatur, vt cum virentibus non pofiec , falcem fruere- £ur depictis, & apis inftar ; mcl e fugulis delibaret , Mus infu- ONIS PL 13 infuper Epifcopus femper pra: oculis cofdem habens , Dei pre- rogatiuas, veluti coloribus in illis, expreffas , recognofcebat . B. Ioannes Marinoni, inter Clericos Regulares ob fanctimo- niam morum illuftris , campos videns, feu virentibus herbis,feu matura fegete flauefcentes, pias lachrymas copiose effundebat , Et D.Ignatium Loiolam in fingulis rebus philofophantem defi- xum hzfíiffe [cimus ; & animo pluries defeciífe , ac fi in fingulis attonitus redderetur ab ipfo Deo , omnes earum partes molten- te. Qua de re S. Theodoricus orbem Terrarum contemplari m4 s.dir, peroptans, eó quód à gloriz folio quodammodo recederet, fuum de Chrift« errorem apud Deum excufat;afferendo: à Mundo elementari om- Crucif. . . nes Hominum cognitiones expleri omnino poffe . Nobis enim.» 9ccupate extra Coelum. exulantibus Deum ciaré intueri non conceditur, fed ea recognoícere, que Deus ipfe condidit, ob quorum nott- tiam non mediocri de illo fcientia pozimur ; quare Salomon.» vnumqnemque noftrum alloquens , viam ad iliam aperit, cum» ait : Confidera opera Dei, porró, à raagnitudine fpeciei, G" creae qure cognofcibiliter poterit Creator barum videri . Hac mihi fuadeo animi relaxatioae Regium Prophetam. Dauidem rebus fenfibilibus delectitum, cum per amoena cam- porum, per Aulz cubicula , per filuarum inuia fpatiabatur ; vbi varietate , & elegantia rerum , vel pulchritudine colorum , vel partium difpo(itioue mentis curas fapienter demulcebat, dicens: Dele&lafli me Domine in. fa lura tua ,. c in operibus manuum» tuarum. exultabo , deinde Diuinam Sapientiam haud potens in- timé perfcratari, nec non prouidenciam , omnia gubernantem.s -Quam magnificata fant opera tua. Domine; lubiungebat, Nimis profanda facta f'ant cogitatioues tua , vir infipiens non coguofcet , € flultus non intelliget heec. Stultus quidem , eó quód intime omnia difpicere fibi fuadeat, cum externam tantum fuperficiem rerum contempletur, Infipiens veró , quia videndo attonitus hzret , mentem íüam ratiocinatione à Dco iuffa minime exercens . Mirari fas eft dum ab Ethnicis ipfis hanc veritatem do- cemur. Plutarchum audiamus. 4mor Diuinus , inquit ille», Traianum alloquens , mortalium oculis fubiccit rerum bonita- tem, & pulchricadiaem , vt ipfis , que foris apparent, gradum.» faciamus ad Diuinuns illad amabile , c» vere beatum , & admi- randum pulchrum . Sicuti Geometriam addifcere cupientibus piramides ; globuli , & cubi lignei ; vel metallici proponuntur, vt Sap.13: fl Pl.91: In ,herot; SNAP 16 PARS PRIMA vt in materia figuras tantüm fpeculentur. Qua cim ita nt, negandum profe&ó eft temporis pte- tiofi iatturam fieri ab homine, illoque indignum efle, quamuis ei Natura es fublime dederit. Celumque tueri, in luto oculos mentemque defigere , in quo Teítacea nafcuntur: imó pruden- tis effe ; cüm eorum perquifitione adeó falubriter poteft men- tem fuam erudire; non fecus , ac fapientem diceremus Regem . illum , qui gemmas in luto difperías , ad diadenia condecoran- dum , ditandumque colligeret . His igitur przlibatis, contra aliena dicta me ipfum muni- re neceffarium duxi, antequam Teftaceorum tractationem ag- grederer, demonftrando fcilicet vtile otium , quo fapiens in eis perquirendis oble&atur . Quamobrem nuilorum irrifiones per- timefcens, quamplurima é Maris fundo accepta, in confpectum dabo, Flumina enim ipfa ; qua fuas opes feliciter inco deper- dunt, ac nomina , elesauerunt vocem fuam , facro teftante clo- quio : Mirabiles elationes mavis , mirabilisin altis Deminus, Qnippe fub aquis Innumera Teftaccorum feges latet, qua iure » oculis fpe&anda proponitur, vt admirentur, menti veró , vt erudiatur , Animoque omni, vt erga Diuinum Artificem amo- rem , fefe falubriter oble&ando , concipiat. Feliciter igitur fruere his epulis literarijs Quicumque hafce paginas pertra- tas . Ille (beneuole Lector) famem curiofam vt eximam, ribi donantur; fi ventriculum nate fucrint forté delicatioribus affuetum cibis , faftidientem animalia hec Teftacea , primo af- pectu quidem horrida, fub eorum tegumento fcias iuxta. Aca- demicorum Intronatornm lemma. Meliora latere . Quod fi men- te xgra accedas, prorfus abftineas rogo . JEgro namque optima fzpe palato Infipida , at fanis fit placuiffe fatis, CAP, ?!LOGAP. TIE n CAP. TERTIVM. : Animalium Teftaceorum diuifio, in qua Spe: cierum Varietas , eorumdemque Origo indicatur. & D explendam Curiofitatem dignofcendi multiplicem Te- & fílaceorum Varietatem , que in. vafto marisíinu generan- tur, haud certé eorum. numerum perícrutari quis debet , quo- niam ex Dauidis ore, Oceani penetralja mentis oculo perqut- rentis ,.habemus : illiceffe Reptilia ; quorum. non eft numerus : & quamuis hiperbolicé loquutum effe inteliigamus , cüm ome ninó, quz fub ccelo funt, finito numero comprehendantur, non tamen à quauis mente , fed à Diuina tantüm , que omnia pro- creauit , poffunt fingula numerari. Sufficeret autem. omnes corum fpecies , aut formarum peregrina diuerfitate , aut. par- tium combinatione ; aut colorum varietate , inter fe diftinctas , quafi militari ordine ante oculos difpofitas cognofcere ; quod fané obtineretur , fi oculos conuertere fas eflet in eam Turrim , $ qua, Calligulz Imperatoris mandato, mira Concharum Co- chlearumque copia pendebat ,. vt in Pofteris memoria excitare- tur przclare;, fiud, vt veriüs loquar , flultz victoriz € mari re- latz, cim contra ipfum acies bellico timpanorum, tubarumque fonitu immittens , manum implere Conchiljs litore difpesfis . militibus fingulis imperauit . Verüm etfi curioforum oculi circa ipfam defatigarentur , quid profe&o , nifi angufti litoris.fru&us dignoícerent? non» utem cochleas in fecundis vafti Oceani finubus mira affidna- que varietate produstas. In cupidum fingulas numerandi ea.» biantis irrifio merito caderet, qua illos profequebatur , qui cüm Pifces in angufto maris finu viuentes numerare non valeant, multiplicem ftellarum varietatem , eamque ab oculis remotiffi- mam inquirunt. Ingens profecto fub vndis Animalium 1efta- ceorum numcerus deliteícit: & ne merito irridear, omniura ge- nerationes fingillatim referre non audebo, verüm aliquas eligens ex multiplici fpecierum varietate , quas in laudabili otio obti- nuit curiofitas, oftendam: Apud Au&ores, qui de Teflaceis tractationes inftituerunt, ; C non Lib.3.de» Teftaceis, 18 PARS PRIMA nion eadem fuit eorurh diuifio . Ariftoteles qué accuratus , ac curiofus Nature perfcrutator, poftquam multos cetarios , & hamiotas defatigauit ; Alexandri Macedoais ftipendio laboran- tes in expifcando ex altis Pelagi fluctibus , quidquid philofo- phica dignum erat obferuatione , ea in quatuor Claffes diuifit , ac fingulis earum diuerfas alias fpecies comprehendit , vt Cap.4a lib. 4. hift. animal. apparec. Etenim quia ad eorum plenam.» eognitionem haud neceffaria eft perfecta, & iuxta leges Logi- cz, fed prudens diuifio voluntatis . vt ea, qua totus Terrarum. Orbis in quatuor partes di(tinguitur, vel in. o&o inten(ionis gradus, calor,& frigus ; Omnia hic cum Aldrouando inter Scri- ptores eruditiffimo in duas Claffes diftribuam. Vna comprehen- det eaque vnica tefta circumte&a, Vniualuia dicuntnr, altera » veró,quz binis valuis defenía, vocantur Binaluia . Inter hzc autem Animalia aliqua, veluti milites catafra&i, tefta vndique circumteguntur, vt Echini , alia ex tegumento vnico, quo defenduntur, aliqua fui corporis parte exeunt, fron- temque oftendunt, quaá dimicatura , duobus , aut quatuor cor- niculis armatam , eifque quidquid progreffum in via impedire.» poteft, explorant. Huiuímodi funt Tutbinata. Biualuia vero ita binis valuis clauduntur , vt non ambz ex omni parte ar&é inter fe coniungi poffint , fed inaliquibus fuut perfe&é clufiles, in» aliquibus ore aperto aliquantulum hiant, vt in Balanis ; Tellinis ; Dad&ylis, Pe&unculis,& his fimilibus . Huiufimodi diuifione comprehendimus ea omnia , quz Pli- nius longé pariter , ac confusé defcripfit , poftquam in difficil- lima Pifcium perquifitione vltra centum fexaginta quatuor di- uerfas fpecies numerauerit. Vbi enim agit de Teftaceis. Con- charum genera, inquit, in quibus mira ludentis Natura varietas tot colorum differentia, tot figura, planis, coucauis , longis luna- tis in Orbem circumatlis, dimidio orbe cafis , in. dorfum elatis; le- uibus , rugatis , denticulatis , flriatis , vertice mnricatim intorto , margine in mucronem emiffo y foris effufoy intus veplicato , iama diftin&lione virgulata, crinita; crifpa , cmniculatim , pe&linatint., , imbricatim ndata, cancellatim vaticulata, in obliquum, in vectura expanfas praden(ata, porreGia, finnata y breui nodo ligatis ; toto la« tere connexis, ad plaufum apertis, ad baccinum incuruis. Non tamen plené,fic defcribens, leuigatas omnes, & afpe- ras comprehendit, non armatas,vel inermes, non nitidas , vcl a(- peras, non expanfas ; vel fpiris conuolutas ; non planas , vcl ta- 25i[^ , der cell. "CAP. IILO 19 mefcentes, non ftriatas, non pellucidas , & quotquot ingeniofo ftndio Natura efformauit , mira colorum varietate ita eas exor. nans; vtíingulas diftincte obferuare oculus non valeat, ficuti intimam earum cognitionem affequi intellectus defperat. Sed hoc manifeítius conftabit, cüm formarum venuftatem, & varie- tatem colorum obferuantes, videbimus;quam claré Diuini Con- ditoris Sapientia in eis elucefcat. Nunc poft breuem enumera- tiohem earum Origo indaganda eft , Si huiufmodi Animalium varietate copiofe Philoífopho- rum Turba pàranda cena hic eflet, vt folebat ad gulx oblecta- mientum antiquitus , & omnium voces excipiens, ficut olim.» Tullius Tufculanas Quzftiones, fingulorum fententias expone- re conarer , non tam € litore foluens ; immenfo pelago nauim. audacter traderem, fed prope Nembroti Turrim in linguarum; confufionem inciderem , cüm ea fit inter Philofophos alcerca- tio, opinionumque diuerfitas, vt non veritatem profcqui velle.» , fed pugnam fouere acriter videantur. Aliqui enim Ignem 5 elementarem rerum Parentem vocant, alij veró Aquam: funt,qui vel ex eorum confufione, vel ex proportione harmonica numero» rum,vel ex artificiofo Naturz ftudio, vel ex fortuita rerum com- binatione omnia deducunt, Eft fatis notus Democritus ille;qui à catholica fide ; ac à re&té philofophandi norma equé aberra- uit, putans cafu progenitam hanc Rerum varietatem , quz Mun- dum exornant; nunquam íatis damnandus cüm ijs , à quibus; res minimas penitus inutiles credentibus , fummi Opificis Pro- uidentia;ac Potentia fapientiffima impie negatur. Nonné forfan vna cum cateris rerum omnium choris , hic quafi infimus Animalium conditorem fuum publicat Deum.» ? & eloquenti, vt ita dicam , filentio affidue explicat magnum.» ilud Diuinz mentis volumen , in quo quidquid poffibile eft exacdé deícribitur; & quia fub vndis copiofifíima latet "T'efta- ceorum Turba, Diuitiz eiufdem ottenduntur, qui pené innume- mera in fingulis fpeciebus progignit , non ficuti inter maiora.» Animalia, quorum numerus ad pauca dilatatur . Cum primüm Orbem vniuerfum condidit, in tam miro , varioque rerum opificio nullum alium admifit , quafi ad labo- ruta leuamen, (fi tamen labor tribuendus eftei, qui fola fua.» voluntate mentis ideas perfeciffime exequitur) tunc enim omnia per ipfum fatta [unt , co. vocis! imperio , que vocat ee , qu& non funt, tanquam ea , que fant : Vndé cum primum in Aquis Ani- 6s malium 26 PARS. PRIMA malium vitam habuerünt; ipfe Conditor illis eft: elargitus ; id- circó poft verba illa: Producant aque addidit facer Hiftoricus, ereauitque Cete grandia, e eorum animam 'vinentem , atque qmo- tabilem .. In prafentia autem minori , vt ita dicam , ftudio vult ca fabricare , alijfque diuidens laborem , operatur vt ícribendi Przceptor à quo difcipuli manus in fcribendo ita regitur , vc ambo cam mouentes efforment characteres, eque à magiftro , ac à difcipulo exaratos; ita tamen ; yt huius mauus impulíu ab illo recepto opcretur . Sed antequam ad caufas inquirendas deueniamus , fimul cum quibus Agens Vniuerfalis vitam communicat Animalibus T'eftaceis, que immenfos Oceani finus replent, fcienda hic eft, magna lis, qua curiofi Perícrutatores inuicem altercantur 4 Aiunt multi, eis ineffe Virtutem quamdam propagatiuam, ficut in cxteris Animalium perfe&orum fpeciebus. Alij iudicant omnia nafci ficuti cetera Infesta e maífa aliqua putrefa&ta, prout exigit accidentalium reram combinatio , é quibus talis maí- fa componitur , nec omnes ipforum vitz originem eandem s putant. E Terra fuboriri, veluti é fepulcris expergefa&as ; Animas falsó aiuntaliqui; funt qui omnibus tàm mortuis , quàm viuentibus hanc generandi virtutem tribuunt, imó corpo- ribus putrefcentibus, afferentes; caufáta effe putredinem ipfam. ^ Nec defunt;qui naturalem aliquam co&ionem opinantur,quique animam quandam, vniuerfalem Mundi vocatam , aut Elemento- rum , aut abditarum iufluentiarum, find cceli , fiu ambientis ; fiué caloris , à cuius vi fragmenta quedam vegetabilium , & fenfitiuarum animarum, inter cadauerum latebras otio torpen- tium, ad illam corruptam materiam animandam excitantur. Sententiarum harum. examen nullatenus hic agerediar . Animaduertere tantüm fufficiat , quam perarduum , 1ncertum- que fit, veramcau(am Efficientem Animalium ; fponte naícen- tium recognofcere. Vndé Galenus aflequi eam poffe defperans, ab incepto deftitit, refpuens opinionem Platonis, quam fequun- tur Scotus, Suarez, alijque, cum afferunt , à manu Dei omnipo- tenti illa produci in materia praexiftenti difpofitaque , ne fibi perfuaderet Potentiam illam , que cateris virtutem formatri- cem fapienter communicat,ad efformandos fcorpiones cochleas fimilefque vermiculos defcendat . Qaod idem negans recens Audor in fuis accuratis obferuationibus circa generationes In- fe&orum, timens , ne Peripateticorum Turba in ipfum inue- i hete- CAT, III. T 21i heretutr; qui alunt: Non poffe rem nobiliorém à minus nobili geueráti , fuadere potis fibi conatus eft cum Empedocle, & pittagora, ab Ariftotele relatis, vitam fenfitinam etiam Plantis ineffe , camque Animalibus pofle communicari : Ac fi veritati confentaneum eflet , quod pulchro aurium blandimento Fabus lz finxerunt, cam dicerent: Armorum i&ibus vocem , & cruo« rem ex Arboribus emanafle, fub quorum corticibus Polidori;& Amadriades circeis artibus latitabant, hi Qui Deum rerum omnium Auctorem , & cuiufcunque anis malculi conditorem non affirmat , acriter à D. Auguftino re« prehenditur; Quando expauefcis, inquiens , in minimis lauda» Magnum . Qui fecit in Celo Angelum , ipfe facit in Terra ver- 1Toiculum : Quod non folum credendum eft de prima. rerum.J productione , vetum etiam de caeteris , & fi omnium conditor . vnicus affirmetur , letabitar Mare , ficuti campi, vtinquit Pli- nius,quos manus Regum colebant, gaudeute terra vomere lau- veato. & triumpbali Avatore , copiofis fcctibus faecundum , cone ditis à Diuini artificis manu, non ideo minori pretio habenda , quia materiales animas effiaxit ; dum fua virtute 8 vili maffa.s- venuftatis prodigia produxit, Eadem, inquit S, Ambrofius , fi cut non /aborat in maximis, ingentes quercus , & Cete grandia» componens , ita non fa/lidit in minimis, reddens prodigiofum ^ nature portentum vilem vermiculum , aut luteam cochleam 5, & facri Vatis effatum comprobaus ; dum facit mirabilia magna, SOLVS» Et quidem, vt verum fateamur , nonné huiufmodi rerum 5 opificium adeó mirabile eft , vt euiufcunque mentis ftudium.s explere poffit, indéque pateat , quod S. Auguftinus pronuncia- uit; Deum videlicet, ita artificem effe magnum in magnisyot minor n10n fit in paruis, quare cum Pifida attonitus hareat. Mirande, come la Diaina forza Non fi viflette, finche non aggiuunfo — Lauor immenfo alle fue picciol'opre . Si teftam obíeruas , deprimunt né Dignitatem Artificis circum- uolutiones ille , admirabili quodam artificio procedentes ? damnant fortaffe orbes , quibus feruata proportione finiuntur? imo potius celebrant, cum € lapidea materia compacte cere mollitiem oftendunt in multiplici varietate formarum, tot colo- rum, tot incifionum ,tot anfractuum difpofitione perornata» . Siveró cum infentgtis rebus , licet. praclaris. de nobilitate» con- in Pf, 148; C2f. à. in Genef, PK.71.8; De Cuit: Dei*l, ite €.31* De Opific. Muudn De vfu par.l.a3, 3.in Cage Fi154, 2i PARS PRIMA contenderent litem. definiret. S. Auguftinus , qui mufcam , eó quód fit anima. praedita, antecellere Soli , Planetarum principi , definiuit. Quiecas tanquam luteas animas , adeóque viles affir- mat, palinodiam cantabit profectó, cum Iuriftis, quie pulchri- tudine corporum venuftatem arguunt animarum, quibus à Na- tura conueniens domus fabricatur . Hac indicafle fit fatis ad. defenfionem illorum , qui co- chlearum productionem perfcrutantes , immediatam caufam. earum affirmant Deum, femper maiori mílimatione habendum cum Giliberto Abbate , qui copiofas variaíque rerum fpecies ab co conditas mente peruoluens, illi dicebat: V bique totus es , €x toto te vbique operaris , €? virtus tua obiqne , c7 tota opera- HY , licet non tota vbique expeudatur .. Semper in nouas produ- Cüiones intenta , & toti terrarum Orbi potentiz fuz thefauros impertiens, vt cecinit Propheta,preuidens longzuam affiduam- que feriem productionum : Generatio;dy Generatio laudabit ope- va tua, G9 Potentiam tuam pronunciabnnt . CAP. QVARTVM. Quzritur an Cochlez Propagatione Specie- rum generentur , aut potius Sponte ex fe naícantur. Ropagationem fpecierum in Teflaceis negauit. Ariítoteles , eaque, ficuti Infcéta , € maffis putrefactis fponté natei affir- mauit, Antequam ad Queflionis examen deueniamus, índie canda funt diuerfz generationes, quibus Viuentia producuntur . Triplici igitur modo , docente Philofopho , quorumcunque. Animalium partus vitam fortiuntur , fiue propria virtute , fiué ab altero communicata concipiantur à parentibus . Multa» enim generant filios perfectos ; qui perfecta fimilitudine caufa produ&iue affimilantur , cuinfmodi funt Homo , Leo , Equus ; Multa veró pariunt ouum ; quod animal dicinon poteft, licet contineat partem aliquam , ex qua Animal formatur, & partem aliam, ex qua nutritur , antequam in lucem prodeat , & hac ra- tione Aucs aliaque Viuentia , tum Terrefiria , tum Marina ge- ncrantur . Alia deinde vermem producunt ; qui licct. diffimilis gene- OMEN ^^ 3 géneranti paulatim eius fpeciem induit, & hoc pacto multa» infe&a efformantur . Preter generationes huiufmodi , quibus fpecies Anima- lium propagantur, aliam notat Arueus, vocatque Metamorpho- fim quamdam , fiue fubitam transformationem , que tunc àc- cidit , cum é materia difpofita naícens Animal é nulla caufa» vniuoca, fuz fpeciei propagatiua, procedit, citatque Ariítote- lem, qui de huiuímodi Viuentibus fermonem habens: Quorum fcilicet inquit , materia potefh à fe ipfa momseri eo motus quo. femen mouet im generatione aliorum. Animalium , qui motus dicitur fpontaneus; & cafualis , co feró modo; quo aliqua ab Arte fa- bricantur,velut opus. Architecturz , nec aliter poffunt effe ; ali- qua vero , & ab arte, & à fpontaneo motu poflunt obtineri , vtfanitas. Horum autem origo Íolet effe putredo» lutum , ex- crementum , fiuc alia, in quibus infit Virtus efformatrix ; & produc&iua, quz iuxta Ariftotelis fententiam eft calor quidatn.; Vitalis, iuxta Fernelium calor cocleftis , & primigenius toto elee inentari Orbe diffuíus, fecundum alios veró qualitates diuerfz , quorum non licet indaginem inftituere , fed folüm Cochlearum originem inuenire . Quicunque rerum generationem fieri propagatione fpe- cierum affirmat , etiam fub frigidis aquarum vndis eum ignem excitari putat; quo viuifica quadam Virtute, vt docebat Parme- menides, omnia producuntur. Qua de re Lucretius , alloquens Deam illam , cuius nomine Veteres cum Platone fignificati vo- luerunt Prouidentiam, qux Animalium generationibus precít, ---- Ita capta lepore , (inquit) Illecebrifque tuis omnis Natura Animantum Te fequitur ; cupide quó quamque inducere pergis . Denique per maria , ac montes , fluuiofque rapaces Frondiferafque Domos. Auium; campofque virentes Omnibus incutiens blandum per pe&orà Amorein Efficis; vt cupidé generatim facla propagent, Nafci veró ex Cochleis oua docuit in fuo Prodromo Illuftrifüi- mus Przíal Steno, vbihabet: Experientia conflat, Oflrea, ctr alia T eflacea ex ouis non ex putredine nafci Hzxcautem fententia dire&é Ariftoteli opponitur, quipoftquam multos Pifcatores ingentibus Alexandri Macedonis expenfis defatigaffet , vt fub mari Nature Arcana pernofícerct , conftanter affirmauit: 7ni- aer[im omnia Te[lacea fpont natura in. limo diuerfa pro differen- tia Extic. 4$. Metaph; libi7.9.. Lib. i; De folida in folidum pag. 55. Lib':s.^ift. Anim €,: £^ Martirus Lifler de Cochl.pag i 07» Pag, 172: 24. PARS PRIMA tia limi oriri, nam in cenofo Oflrea; in avenofo'concbe . Quamob- rem cupidus ab experientia ipía veritatem addifcere, ante- quam obtinere illam poffern,recentioris cuiufdam Tractatum.» de Cochleis Londini impreffum legi, in quo aflerit Cochleas non folum, vt pifces ex ouis , fed virtute ab alio accepta genera- ri, fic habens : Cocbleas autem in. coitu. generari nibil dubij efl 5 quod ipfum in multis earum fpeciebus tum tervefivibus , tum flu- uiatilibus fepius obferuauimus, & poftquam multa experimenta in Terreftribus Limacibus facta retulerit, quz curiofus Le&or ibi inueniet, ita loquitur de Aquatilibus : Mezfe Maie Ofl rea» faturam eiciunt. Figura lenticulari ef , e ipfis lenticulis paulo -maior . Saxis vevó veteribufque Oflreorum teflis vebufque fimili- bus per maris fundum difpevfis adbevet . (Non. (ing ratione conijj- ciunt recenter edita oua intra. viginti quatuor boras. teflis conte- gi. Menfe Maio Pifcatores captis Oftreis feturam. à ve, cui adba- - Et, leniter cultello fepavant , ea re mavi vuv[us commiffa , t. loci fecunditas impo[lerum praferuetur ; nifi vbi adeo vecenter edita, fit proles , "vt tuto. diuidi non poffit « Poft Menfem. vero Maium, auferre. furtum efl , nec nifi Oflvea , que iufla magnitudinis funt , impuné capere licet .. Hanc vveró prolem , aliaque Oflrea ad quof- dam maris finus deuebunt, vbi ea alueis quibufdam maritimis dee mittunt , quos le&fos , fiue flvata vvocamt, ibi adolefcunt , C9 pin- guefcunt . Alij, qui in eadem fententia conueniunt ; eam hiftoria qua- dam Eliani confirmant , referentis quafdam conchas fub mari Rubro viuere , quarum vna ita arcte alteri adnectitur , vt dentes ambarum perfecte fimul vniantur ; adeóque manifefté eompro- batur (aiunt ipfi) verum effe, quidquid iníua Mytologia dixit Fulgentiusquód nempé Concha marina toto corpore fima aper- 10 mifcetaur in coitum « Ha Ííuntbaícs , fupra quas talem fententiam flabiliunt, quz cum mihi femper vifa fint parum. firma illi affentiri haud potui, E nelongé aberremus à mari, in cuius litore difputa- tioncm iuftituimus, omittamus ea,qua de Terreftribus Cochléis narrantur (ab aliquibus enim .oua producuntur, & íimul na- Ícuntur fponté , ficuti mures , & herbe. quamplurimz) dedu- enda fortaffe idcirco erit ex peculiari , vel vnica obferuatione » vniuerfalis illatio ? Fallaciftimum profectó argumentandi gc- nus, cum potius é quamplurimis eruendam illam efle, quifquis Dijaküica velleuitet imbutus , pro comperto habec , quando habet, CA p. IV. 25 habet, quando philofophari aliter non poffumus , vt veritatem ; in aliquo rerum .abditarum genere abíconditam inípiciamus . Quaniobrem multiplicem eorum generationem hic enarrabi- mus; íedprimüm fciendum eft , quod in multis poft exadiffi- mam anatomen obfíeruauit Ariftoteles , rudem nempe partium molem inefle Cochleis marinis , find fexus diueríitate , fine membris ad propagationem aptis, vt fuo. loco clariüs patebit , exquibus arguit nullatenus à Cochleis progigni alias poffe.» ; vtab Animalibus perfectis ; cüm certiffimum fit à Natura da- ta efle omnibus inítrumenta ad finem obtinendum apta. Quod fi Bliani veram opinemur hiftoriam , eam arbitror conuenire» quibufdam Conchis, que binas valuas ita ar&Gé fimul conne- étunt, vt non duz inter fe coniun&z apparcant , fed vna quo- dammodo nulla diuifione circumfcripta videatur. Non igitur ex diuerfi fexus commiftione generare poffunt Teftacea , ncc etiam poffunt fecunditatem ouorum habere. Habentur qui» dem oua przcipué à. Turbinatis tempore Veris, & Autumni, vt obferuat Ariftoteles , at quia non aliquo determinato , fed totius anni tempore in ipfis infunt, definiuit vulgó dici oua per quandam nominis analogiam , & ab eis tanquam ab adi- pe nutrimentum Animalis, non fcecunditatem indicari. Pra- terea fi matctia , ex qua generantur Qua, cft Sanguis , vt ipfe» Philofophus docet, affirmandum neceflarió. eft , nullum. A4ni- mal exangue , idcóque nullum tefta circumtectum , effe ouipa- parkm , & licet oua produceret , illacfíe ad generationem inc- pta, que fine generis commiftione pariuntur , etiam muliercu- le Íciunt .. Tali bafe in hac quzftione fundata, diuerfarum fpecierum generationes, & partus fi infpiciamus , omnes vno codemque modo fieri videbimus. Apud Aldrouandum legimus Incolas Pirrz Infule in Lcesbio nunquam inueniffe Oftreazs numero auctas , licet femper mole maiores in eo maris finu , ad quem Íolebant trasferre , vt pinguius nutrirentur , quod idem de: multis lacubus affirmat Ariftoteles lib. 4. de gen. Anim. In. Pifcinis nouis aqua maris repletig Teftacea multa fponte exor- ta fuifle narrat Kircherius. Apud Tarentinum litus vbi Mare.» paruum dicitur, generantur Conchz ii/& ; quás Incole dicunt Cozze Mitulos Latini, necalibi , quam in Palis , & flipitibus, quihumi fguntur eo modo quo Venetijs ponuntur ad funda- menta Domorum ftabilienda; eifque nauiculas onerant, deinoe D ran£ Lib.; de» gener. Cr D. 24. Hif anim, 6.C.2, "A efiac. Jn Mundo Íugiez, L».; ds» Gen.anim € i1, I ib. e de Teliac, 26 PARS PRIMA transferunt ad. alium. Maris finum , vbi nunquam generantur 5 fed folàm molem augent, aptiorefque redduntur ad menías . Progenitam eíle magnam Oftrearum copiam in cenofis Pelagi locis, vbi exhaufta aqua, temperies fuit in luto apto; ad 'ca- rum generationem didicit ab experientia. Ariftoteles , & ego ipfe ab eadem edoctus vidi Conchulas. Cochleafque inter. fa- xoruni abditiffimas rimas, & cauernulas delitcícentes , qua de profundo Mari eruta in fruftra difrupi. przcipuc Mitulos é fuperfcie illa lutea pendentes beneficio tenuiffimi-fili tanquam fructus exarbore .. Infuper Microfcopico inftrumento fum íz- pe diligenter vfus , vtin arena Teftaceorum oua diflinguerem , nil tanien aliud, nift: teftras inueni, & adeó paruulas, vt inermem oculum penitus diffugerent , omnibus licet partibus Cochleca abíolutz , orbibuíque eleganti ordine. circumductis, non abfi- mili. modo, quo ctiam maiores ; & maxima circumplicantur Que ' perfectio fortafsé nulli Naturz opihicio coauenit ; cum.» gradatim femper. fuis in: opetibus ad perfectiora procedat . Narrat infuper in Relatione Congi Philippus Pigafetta Tur- binatas teftas generari fupra Balenarum cadauera ; quz: in lit- tora affricana marini zílus trasferunt poft truculentam pu- gnam ,qua fzpé inuicem congrediuntur. Aidrouando tefte » , uanigus , putrefcente fece fpumofa , adnafcuntur , ficut apad: Ro- diorum Vrbem fupra. luteas teftas in loco , olim Cochleis peni- tus carente , obdu&o ceno Oflrea reperieoantur« Hoc. etiam » paco 2? truncis putrefcentibus nafcuntur Conchz illiaà, Ana- tiferz dicte , de quibus fuo loco agemus , ficut etiam de Dadi- Us , & Balanis intra vifcera faxorum delicefcentibus .. Apud In- fulam Loandam 4mbiazamatare vocatam , hoc eft Pifcem lapi- deum, magna Oftrearum copia generatur fupra cortices arbo. ritn, quz fub marinis vndis virefcunt . Ex hacigitur aliarumque fimilium generationum indu- étione, quz adduci huc poficnt , Conclufio Oppiani Ariftotelica confentanca deducenda videtur; hoc eft . -Que non concutbunt, nec fztus nexibus edunt per fe nafcuntur, fado , velut Oflrea cano : Efl non diflintlo femper leuis Oflrea fexus : Hos inter pifces, nec mas, nec ferina nosa. efl. Poffent' quidem dici foecundx Cochlee , vt Plantz , quibus ea- rüm multz affimilantur , idcirco Plantanimalia dide à Philo- fopho; & fi Virtutem propagadue vtPlantz; non habeant fructu, n d CAPL. IV. 27 fru&u: ,. in. quo femen ad fpeciei. propagationem feruatur , ha- ' bere eam tamen poflunt in corpore diifufam , vt ex Plantis multe eam habent in radicibus, & trunco . Anguilla, cuj fexus difcrimen, oua , & femen Natura negauit , atterit. tamen fefe.» feopulisjinquit Galfendus cum Plinio,eaque flrigmenta vinifcunt, | uec alia efl. earum procreatio .. Huic fententiz. faucet fcecunditas Debit Ü Purpurárnum , quam cum 'Ariftotele raulti fupponunt. ex co, Mn Er) quia tempore veris ex teftis quidam humor muccofus effluit , ex quo deindé primüm condeníato , & quafi patamina Cicerum referente, poftea putrefacto, humoque diffufo alix purpure gé- nerantur., Foecundz támen analogicé dicuntur Putpurz , ficuti foecundos fungos dicimus (íitamen verum eft illos nafci in.» locis madefactis aqua, in qua deco&ifint fungi) ex humore» aliquo illorum ; vt apud Cubaguam Infulam certis anni diebus Oftrezs humorem quafi menftruum emittunt;quo aqua eíficiaic rubra, Putamina enim illa dicinon poflunt oua, quz vt talia» fint, debet Animal intra ipfa generari, meo quidem iudicio maflíam illam concreti humoris non à Purpuris progenitam du- xi, cum é mari Purpurarum foccundo acceptam diligenti inda- gine peruolui , fed potius Alcionium Diofcoridis , quod Impc- ratus inter Alcionia Secundum appellat. Ranz, vt Plinius af- p. Eous firmat , refoluuntur in. limum nullo cernente , c vuvfus vernis aquis venafcuntur 5 quamobrem , inquit Caflendus Teftacea , & Zoofita renafcuntur in lecis,vbi alia primüm vixerint, quia humt alique particule primigenie corundem infint, àut quia in. ci- neribus putrefacti cadaueris ineft. aliqua difpofitio licet occul- ti,ad nouam perpetuamque iudiuiduorum fipmilium generatio- nem. 'Hinc probabile redditur quod in Palladio retulit Fabri, generationem) videlicet fpontaneam é virtute , toto iu corpore » fo. Eabr; diffufa , à fe obferuatam fuifle etiam in rebus , quz virtutem » Pallcd. propagativam fpeciei habent, tunc quando ex cis beneficio artis Sparg c-*. Ípargiricz fal feparatus, humoque [fparfus, vt vegetabilium » femen, caloris , & huriiditatis Elementorum auxilio ; aliud cor- pus primzuo fimile portentofo nature arcano gcrminauit : Id experientia tentare poterit Zoilus quiuis (funt. verba Fabri) fi ex cálcinato. aliquo mixto vegetantem falem. extrabat purum. pu- tum, ab omni terrea feculentia defecatum , lotionibus , filtrationi- bus, f euaporationibus idoneis , donec in igne. leuiffimo velut cera liquefcat. Hoc paco cuiufcunque Plantz fal feparatus : T erre mandatur fub dio , aliorum feminum inflar . Tum aliorum femi- Di num » bet 52 Us IT 2» Sá. vea C S Lib.a. Pa. chim c.25. Dials.c.3 gtint?5 aei ac. QGe»sf. rs Pin. t0s 3» de Zerer, Animal, 28; PARS PRIMA num iuflar , flatim conuocato. fpivitu Mundi iu aere vefidente , c terra, C aquis ad generationem verum omuium s flatim putrefcit. , c germinat ; firaileque mixtum gerit , neque fal terr£ mandatus extratius eft . Mirum cerid , & quafi incredibile , fed quod vidi- mus , C fecimus facile teftari. peffumus .. Quod c vltra ratione.» fumma peruefligauimus ; eique tandem experientia ipfa confonum.» reperimus .. Hinc in pbialis. vitreis poffunt. flores, . poffunt planta plantari, &* nutriri, crefceve, G* germinare , $i vera fint hec. vt Fabri affirmat , quis credere recufabit, quod Petrus Gilius refert, Dizantinos videlicet Oflrea ferere , quz Vormius refert dici ab Italis Gauatoni , & eorum quafi lac in teftis feminare, id ipfum enim in aquam iniectum ad faxa ima adhzreícere , & Olltrea fieri. Alij veró cum Arueo iudicant fpontaneos partus io lucem.» prodire non quia hzc virtus caufz Vniuoce przcxiftat, verum.» quia in terra marique infit, nefcio quod , femen , quod 1pfi vo- cant genericum, quia ad generatioucs aptiffimum . Hoc docuit Fabri, & Kircherius nofter : . Fisnt.Cacbleg (inquiunt. Ambo ) ex femine generali vifcofo, c teuaci ipfius aqueyviuunr ex eodent, quod à Dco Terre Marique datum eft cum. imperauit, vt T erra produceret animam viuentem in genere [uo, Iumenta , c? Repti- lia, &*. Beflias Terre fecuadum f[peciesa [uam , cy Aqua produce- vent rcptile anima "vinentis , C "volatile fuper teiram . Aut quia Deus iufuderit. proprium. femen cuiufcunque rei , vt opi- natur Gaflendus , & manu adeó liberali, vt nunquam fponta- ncaram generationum feries terrarum 11 Orbe deficeret. Hiüuc Veteres. miram foscunditatem maris agnoícenres ; Dcoque. foli conuenire putantes,illud Neptunum dixere,nempé Deorum Pa- rcntem, cuius manum loco íceptri tridenti hafta exornatunt, vc ipfa dominium aquarum in triplici Regno, Animalium nempe, Vegetabilium , & Mineralium corporum indicaretur. Nos qui verum, & vnicdm Deum adoramus , & credimus, virtutem hanc ab eo donatam dicemus, & ne pulchra hec productionum feries deficeret . Continuo bas leges &ternaque federa certis Iinpofuit Natura locis. ; Quo autem pado ad finem ftatutuin perueniant , atque in 1js animal inlucem prodeat, altioris indaginis res eft ; & admira- tione potius, quam examine mentis humane digna, ficat fi quis iu filuis enutritus Artiumque mechantcarum penitus rudis, horolo- p" QAP. V. 29 horclogium rotátum infpiceret, mirari quidem poffet motus, & partes à quibus tale. opus componitur , nunquam veró cogio- Ícere quo factum fuerit artificio .. Verum licec omnia, qug in.» hoc Capite di&a funt, in fine libri fortaffis , vellibello alio contra oppugnantes exarato, enucleatius difcutieada erunt . CAP. QVINTVM. Exponitur Generatio Balànorum eaque — confirmatur Caput przcedens. ne appellatar , qua voce quidquid glandium nomine à nobis intelligitur ; Greeci fignificant . Hinc multae Balanorunma fpecies , vtíuoloco videbitur. In przfentia haud intelligendi funt ij, quos Petrus Gilius Jeses , dixit y c is cauernis faxo- rum flabulari, quoniam hec etiam conueniunt. Daóculis biual- uibus propter fimilitudinem ; quam habent cam Palma. fructi- bus fic appellatis, fed de ijs, quos in noftro Tradatu num. 25. & 26. Claffis fecunde pofuimus De eifdem loquens Aldrouandus dixit : 7s litore. 4nconi- pio:, tauo faxa magni ponderis quinquaginta , er plurium librarum € peftac. ziari trabuntuv .. His color , c conftitutio exterior ea efl , qua la- fidi Aetiti : rudis nimirum , cr non difficilis lefu y aut trita: inte- vior veró crufla; aut tunica dura eft, & qua poliri poffit , baud .fe- C15, atque interior Aetita tunica , colore etiam f[ubceruleo ,. Kum- puntur bac faxa maioribus malleis ferreis, non quó intus , vt in. Aquile lapide alius ealculus inueniatug , fed quo pifticuli delica- tiffimi extrabantur eiufdem. generis cum folenibus , quas Cappas longas Veneti appellaut: fed eó delicatiores quód mom aqua mari- na fed rove quodam tenuiffimo pev lapidem imbibito pafcantur . Hi plures numero faxo includuntur ,. vt fingulis fuis fit nidus ad magsitudiuem, c figuram pifcis omuibus lineamentis vefpondens, Inbis igitur validifmis faxis, in quibus aqua nulla, nullus liquor inuenitur, preter eum. ,quem Pifcis continet , non figura modo Da- ili, fiu folenis, fed vita etiara, &* omnis pifciculi laus perficitur, C" abfoluitur, melior , ut malto [it , quam fi. in ipfo mari extras lapidem natus. fuiffet - Cum p Vitas inter Biualuium fpecies vna eft, que Balani nomi- Dart.4. Clafi.5, de 30 PARS PRIMA Cum ergo. his vitimis verbis doceat Aldrouandus Bala- num ín lapidum vifceribus nafci : libec exa£tiffümum examen.» inflituerc , vt vera pateat eius orige , qua quidquid in. przcc- denti Capite diximus magis roborabitur. Pono. igitur fub oculis faxum ,. quod in partes diícétum veritatem oflendat . In quarta figura reprefentatur Tefíta cum animali, in fecunda cauernula faxi ; in quo viuit , quz zqué dilatatur , ac ipfum. Animal molem fuam auget, & pro comperto fatis haberetur iníaxo ipfo Balanos generari ,íi aliquis corum lapideis vifce- ribus circumdatus omnino delitefceret., ficuti in. Quercuum.» Gallis mvfca,vcrmes, & formicae inueniuntur, vbi nullum ap- paret foramen, mula nulla ; per quam ingredi ccrte potuerint. alibi generata. Verum quia ex omnium cauernis , vt in figurá apparct, extenditur ad fuperficiem víqué Camaliculus quidam , idcircó ignotum eft an generatio eorum intra lapidem fiat. Obferuando oninium domos, ita difpofitas, vt é fuperficie» lapidis centrum verfus, licet non per viam rigorose rectam , au- geantur,& nunquam é centro. ad fuperficiem , hoc.credere -re- cufabam, fuadens mihi extra faxum primüm generari, vt aliqui turbines viuentes in fpugnis primum alibi nati , yel vti vermes oriuntur in fuperficie lignorum pomorumque, ceincé partes intimas cortoderdo penetrant ; ibique femper aluntur. Sufpi- cabar idcircó oriri poffe in canaliculis quibufdam turbinatis ; & minutiffimis ; quos oculus niicrofcopij opc deprchendit in.» faxis, quique fub vitro, quales nnm.3. exprimuntur; apparebant, Nec obflabat , vt hoc crederem , faxi durities, quoniam.» in alio faxo , € fundo maris accepto, & in partes concifo , in- numeros vidi capaliculos non. quidem rectos , fed finé vlla. rc- gua inflexo tramite procedentes , vt notantur numero 7. In. fingulis eorum vcrmis valdé. viuidus latebat num. 8. expreflus; & num,g. mole maior, vt apparuit fub Microfcopio , & quia.» illum obferuabat non folum canaliculo ab(conditum , fed a!i- qua fui corporis parte in luto,quo cacernulg fíaxi replebantcr fiabulantem, inceffit mihifciendi cupido qua vi penetrare faci- le pofiet duriffima lapidum vifcera € quibus calybis ictibus fcin- tille ignis excutiebantur. Diligenti idcirco findio perquitens , animaduerti €x parte, e qua faxum penerrabat ; binos dentes euaginan, & quidem acutifümos fimiles iihs quibus Vipera ruculenter feriunt,colore uigros, & adeo duros, vt ferri incifio- ni tanquam oílea reüfterent . In figura 10. vidcpbrur quales Micto- TUTTA "a p NN VSONNNSSSSN SESS SN SN N S NANNY a9 BS GQAR We: 3I Microfcopium reprefentabat , vt faices caruati , & dentati , vt; ferra in parte, quz. € gingiuis prominet , ideft fupra lineam.» L-E. Componitur autem binis his. dentibus infirumentum.: uoddam ex vtraque parte acutum ; quo fax: particule pgala- tim radantur, & duriffima queque facile terebrentur. p 1 Hinc igitur prudenter crcdendum exiftimabam ,4ndé Or- tum ducere Balznos, eó magis. fuafus , quo magis ctedendi fun- damentum & ratio ex his , quz fabijciam, augebatur . Preter fupradi&os vermes alios obíeruaui ,, & quidem mirabili artifi- cioiníaxis inclufos.. Infpice fab littera N. num. 5. & niam. 6. littera A C D. eos'videbis ita inflexos, vt figura A C D. for- matur, in qua canales extenfi femper: paralelli , hoc eft cquali- ter inter fe diftantes' procedunt. víue ad fuperficiem , vbi fora- mina oftenduntur in A..lapideo tenuique fepio diuifa, Vbi- que digitalem cra ffitiem: non excedunt in longitudine, & vere mes inclu(i acum fubtilem , imà fetam equinam in. crafftie re- fernnt, omnino fimiles ijs, quos in tuürbinatis canaliculis fapra obíeruauiinus . Cum autem Balanum perfecté. formatum .nun- quam inuenire potuerim fpatio canaliculi inGexi minorem;ficuti nec vermem , qui paruulos Balanos magnitudine fuperaret ; pro- babile videbatur vermes illos faxum peruadentes à Natura pcr- perfici pofle, & in Balanos commutari , quorum domus remoto fepto in canalibus perfecté reprefentatur , vt confideranti pate- bit. Nec nouum in Natura. profectó eft, quod pluries Ariíto- teles obferuauit: fub plaribus videlicet formis poffe idem Ani- mal quafi perfonatum viuere. Credendum cft enim nón mu- tata fubftantia à Verme Aureliam, & ex ipía Papilionem , vel Mufícam emanare , nifi fuadere nobis velimus Animam pufri aliam effe in luuene aliam in. fene ,, quod à veritate. longií[imé aberrat . Verum quia vniuerfalem Conclufionem ex premiffis non.» euidentibus inferre fallaciffimum eft , diligentiori indagine» hzc perquirenda duxi. Quidquid igitur hactenus expofitura.» cit , cum D. Camillo Pichio nobili Anconitano, Viro xqué hu- manitate przdito , ac folerci in rebus naturalibus accuraté per- Ícrutandis,communicaut , vt in Anconitano litore Balanorura.» fertiliffrmo, diligenti obíeruatione ad conclusonem ftabilien- dam hac tria perquireret . Primum: An inlapide Balanorum vermes inuenirentur , quorum canaliculi ita € fuperficie exten derentur , vtfinÉ curuatuta aliquo in loco definerent ficuti nuin, xrten- Pag.8c; 3x PARS PRIMA Bum, $. litteráà M. & littera N. delineaui. Deinde am Vermes viuerent etiam in faxis, in quibus Balani nunquam genecan- tur, Demum an lapides aliqui vermibus iliis omnino | care- rent,licet Balanis pleni. Humaniffime ille poftquam diligen- tcr perfcrutatus fuit , vigefima tertia Januarij huius anni hauc epiftolam dedit . Sela Natura haueffe in me folleuato il talento conforme il defiderio, potrei hora fodisfare con vno fpiritoío difcor(o alle fue nobili iftanze , ma non poffo formare ne pure. vn ordina- rio racconto , che feruir pofla diluce frà le anguflte caucrne » d'vn traforato faflo di Ballani. Nulladimeno per dire confor- me a'dettami delia mia ignoranza , approuando la fua. confide- ratione , diró, ehe frà tanti vermi ; che fi fabricano la caía nel faflo, non fe ne troui pur vno, che non l'habbia perfettionata s. Eció 6 veriffimo , mentre non vidi mai anche col Microfco- pio vna cafa , ó canaletto, che non giungefie in giro con due» buchi nella fuperficie del fzflo . Che detti vermi fieno ilprin- cipio del Ballano l'efperienza non me l'infegna ; perche in altri faffi , che pur efaminai , non vi troual ne meno il fcgno. d'vn ; di quei Vermi, benche de'Ballani ve ne fofler di molti, e gran- di, e piccioli. 1ó fatto anche diligenza fe in altri faffi diffc- renti da quelli, oue fono i Ballani, ficno V'ifteffi vermi, e gli hó trouati, Si come hó veduto ancora molti faffi de'Ballani pri- ui diquei Vermi chiufi, e raggirati nel guício , che fogliono anche trouarfi foprale fcorze d'ogni forte di Conchiglie, e in ; mille altre cofe del Mare, che perció non só immaginarmi ; perche non fi debba concedere la creatione de" Ballani ne' faffi , íicome non fi nega quella de'Tarli dentro 1 legni , € nelle Pie- trc, Hactenus Vir ille preclarus non minori ftudio , quam.» efficacia Balanos in faxis generari mihi fuafit. Imó cuideriet comprobatum apparuit cum Dalanos, vix natos, & orizz magni- tudinem non excedentes , ita abíconditos in faxis vidi, vt licet omnes cum fuperficie communicarent , paruulo foramine in» ca apparente , cauernz tamen, vel claudebantur femper fpatio maioreserant, quà centrum lapidis refpicicbant P. uamobrem eequc impoffibilis exitus, ac ingreilus animalis includi dcpre- hendebatur, quod tutó negat recens Auctor 1n epiftola , quam edidit circa Corpora in lapides conuerfa , fatis eleganti , & erudita, Difficile vero,e/t inuenire;an Virtus fextifica; quzecunque » illa AMQGAP. WS 3$ illa fft , àquis potius mifta , quam faxo incluía reperiatur . 5a- xo illam ineffe fuadent Galle, Glandes, & Omphacitides multz, quz à qucrcubus alijfque arboribus glandiferis producuntur. Nam cum Gallis, qias Coronatas vocarit, crefcit quafi auum» in earum centro claufum , & in ipfo Vermis, qui in muícas mutatus onum perforat , gallam rodit, euóolatque é carcere, vbi viram obtinuit, Hancautem generationem arbizratur D. Redi vir celeberrimus, im arboribus non cafa. fieri (verbis ipfius vtot Pag.s14o; latiné editis Amftelodami anno 1671.) mequó à fuperuenien- tium Mufcarum grauidarum. femine ortum trabere '. idque tanto magis, quód nulla galluzzularum efl , que vermem fuum non ba- beat, €x quenis Galluzzularum fpecies proprias fuas , & deteymi- natas "vermium mu[cavum , & culicum fpecies producit nunquam variante Natura . Neque Generatio orta eft ex femine à mufcis. ibi depofito ; quoniam ex diligenti accuratiífimi eiuídem Viri obferuatione, vt ipfemet ait, animaduertendum eft,quód Galluzs P228 335; «ule omnes femper , e conflantiffimé in certa quadam , c deter- minata parie vasi mouelli nafcantuv : C quod Galluzzule mi- nores, que à folijs quercus, efculi ; aut. cevri procedunt ,- ibidem, fnb fibris, c neruis corundem conflantifime nafcautur , c nullam vuguam galluzzulam vifam effe , que in. plano folij inter. duos neruos najceretur , fed omnes infallibiliter procedere ab. illa parte folij , qua terram vefpicit, uullam à glabra , qua:Calo obuevtituv : cum. e contrario, omnes ille ; qu& in folys fagi, «7 arboribus qui« bu(dam non glandiferis movautur,in parte. foliorum glabra nafcan- tir» Qua de refupponendum eft principium. aliquod foctife- rum, à quo Vermes, Mufca, & Balani producantur . ; Nullus antem. mihi fuadebit ( quod | ille 'fortafsé: credit ) Plantas nempé non folum végetandi virtute , fed etiam fen- tiendi przeditas efle , qua animalia fenfitiua in ipfis generata » producere valeant , Scio à Pittagora, & ab Empedocle hoc fibi perfuafum . Verum illud afferere potius eft in fcena often- dere , aut florida fabularum Viret2, autquz in horrida filua» infignis Etruriz Pocta finxit dicens , j3] Allor porfi la mano vn peco auante , E colf; vn ramufcel da n gran. *runo; -E'L tronco fuo gridó y percbe mi. fcbiaute ? Da cbe fatto fiy poi. di fangue. bruno. ,. Ricominció a gridar , perche mi fcerpi ? Aon bai tu fpirto di pictatealeuno 8. . Berni, H 59- Phyfic. [zct; de» vatriet. Anim, 34 PARS PRIMA Huyomini fummo, ed bor fem fatti flerpi ; Ben dourebb'effer. la tua man pin pia , Se flate foffimo anime di Serpi . Come "vnof[flizzo verde , cbe arfo fia Dall'vn de capi, cbe dall'altro gem , E cigola per vento. , cbe và viaà; Cosi di quella fcbeggia "vfeiua infieme Parole, e fangue ; ond'io. lafciai la cima Cadere, € fletti, come l' buom , che teme. Poterit igitur àfaxo includi Virtus geueratiua , vt à Quercu continetur Virtus pariendi Mufcam, aut codem pacto, quo mat- fa aliqua ex luto, ouis, ac feminibus compada virtutem | habe- ret generandi flores, & Animalia, qux ziucuata potius , quam » propria appellanda effet. Hanc pro comperto habucrant mul- ti, qui in Adriatici maris litore, ingens faxum, incidentes , va- rias, prudentefque fententias inuicem - contulere, Saxum enim, ih quo Balanus generatur , nil aliud eft, quam argillacea mafia , fiué luteum fragimentum cum. fpiritibus. vegetabilibus herba- run, & Animalium compofitum, quod ex moute Gomero , .vul- gó dicto Monte di Ancona, in mare fubiectum prolabitur. Ita in argillis valdé duris vermes nafcuntur, & viuunt .. Alij au- tem virtutem hanc prolificam non í2xo tribuunt; fed aque , quz faxum .valdé porofum, imbueüs , fecum transfert. fpiritus Animalis vegetabiles, qui antea lato in mari vagabantur , Mco quidem iudicio veritati magis confonum efle duco , Virtutem hanc, nec ab aqua püra , nequé à faxo folo contineri. Non. quideni à püra aqua, quoniam non repugnat Balanos in di- uerfis lapidibus gigni, cüm vbique terrarum non defint pumicea faxa, in quoram poris ; & cauernulis poffit humor ille recipi , coagulari , & in Balanum perfici, & tamen in Anconitano tan- tum , ac Tulonenfilitore, vt Gaflendus refert , producuntur . Non autem à folo faxo ; quod. licet aqua dulci, roreque imbu- tum, nunquam Balanos gignit ; nifi cum in mare demergitur . Dicendum igitur eft, Balanum toties generari, quoties cum particulis terrz. primigenijs aptifque ad illius formationem.» aliz difpofitiones , & Concaufz mifcentur , humiditas videlicet fufficiens , fpiritus falfi , & prolifici ipfius maris, qui arcano Naturz puerperio fouentur, víqué dum Vitam fortiantur . Hac ratione pariter alia Teftacea producuntur in faxis diuerfis , prz- cipu? in Tarenti10 litore ea, quz cüm ob faporem fint om- nium dg ta. o. ^L ER NSAMERETMEM Vw ur nm mát —-) eed Ln m VIENI Ute um WIR cé memo, rtm ctae cop e aub". ete Nope co US : EAM xai api dme PT Pt : sa 5 nmt ime p aL nna V aea maro qu^ AE. acu Ns a a P : dac e t hagcemur sca arai tite 3 decet e atm, D a ccuieetit qu ame yb b to io pue cor n es -— Pom , -— € m M cde omen 73 cu fea Dent n al Ve - * ^ Dm UC amm oo vo S dx m Cart:Zs GAD. V. 35 nium praftantiffima, Daétylorum nomine figni&cantur. Ego ipfe in multis multa inueni , fed omnia Biualuia, ac teft fra- gili; Quamobrem fatis. comprobatum agnoui Naturam pru- dentiffimé femper operari, cum leut tantum armatura circum- tegere fuos partus voluerit, quos lam lapideo munimento con- tra inuafiones protexerat, Infuperex eidem nouum argumen- tum íumpfi, vt crederem fingulis lapidibus peculiarem virtu- cem inefle, à nullo quidem animali communicatam , vt , inuaria- raíemper generationum ferie ; Viuentia omninó fimilia pro- dacerenturi $6. ! Itridebit fortaffe mihi hec afferenti D, Redi, quiin obfere uationibus Infe&orum conítanter affirmat : nullam accidere ge- nerationem: fpontaneam , fed omnes , quz videntur in cor- poribus anima deftitutis ; accidere , ait ipfe, ita tamen , vt mufce ordinarie, c: culices, femen antea fuum. €ó deportarint, quo deficiente, ut alias dixi, nequé ex berbis , nequà ex carnibus pu- trefatlis , vel qualicunque alia re , aUu non viuente , quidquant., na[cetur , At quo nam pacto experimentum à me pluries fa- &urm oppugnaret , nefcio, Illud fubijciam, Flores hyacinthi- nos aliquantum maceratos, & contufos in vitreo vafe claufo de- tinui, vt aliquam fpontaneam generationem obtinerem : aliqua- rum hebdomadarum fpatio eam fum affequutus; nam innumcros vermiculos in putrida fcetidaque illa mafía pellucidos inueni, qui per vitrum hüc iillüc difcurrebant , quó magis à fundi hu- miditate diftantes, có viuidiores, Duorum feré dierum fpatio vitam duxerunt , deindé in Aureliam transformatis , ex: illa.» Papiliunculus colore cinereus, quatuor alis, & fenis pedibus in- ' ftructus euafit , quz omnia fubiecta figura oftendit, à vulgari Microícopio aucta. Pofito igitur» quod à nullo animali depo- fitum fucrit femen in vafe vitreo, vbi flores protriti fubíidebant, dicet fortafle aliquis fupra virentes flores fuiffe à mufcis reli- &um ; At fi hoc dicat; illum interrogo ,. quare à quolibet flore imó à quauis re putrefcente femper vernies eiufdem fpeciei , & non diuerfi producantur , cum «qué bene omnium vermium íemina potuerint à muícis vbique relinqui Exhis certis fidelibufque experimentis fatis comprobata videtur Balanorum generatio, iníaxis humore falfo imbutis facta , manifeftumque fit quidquid de Cochlearum formatione.» dictum fuit capite precedenti , & dicendum erit de Teftaceis ca- lycibus Animali priuatis.qui in arida terra inueniuntur . B a3 Viden- P2g.391: 36 PARS PRIMA Videndum in przfentia cft mirandum Naturz' artificium , | quo Balanus faxea. vifcera périmeat , &qué' crefcente cauerna », i quá latitat, dum ipfius moles nutritione augetur: Certi ífi- mum primó eft Balanum A: B. formari femper prope. faxi fa- perficiem , vt' videtur nnm. 6. lit.'X. deinde longitudine, & latitudine crefcente, centPum lapidis Z« num. 2. petere , à fuper- ficie X. recedentem , vbi eft forameh , per quod 'aqua maris li. beré flüitat. Quod: ion cognouerat Aldrouandus cum dixit : gratiffimos effe palato Balanos:, quia non 4qua marina , fed rove.» quodam tenaiffrao per lapidem imbibito pafcantur .— Praterca er- rauit à veritatc, affirmans fingulorum . nidum effe , ad magnitu- dinem , c figuram pifcis omnibus lineamentis refpoudentem., , . Videre enim poterat Balanum; licet in.lapide inclufum, cetcro- rum inftar pifcium natare in humore àquo immediate , & cir- cumquaque alluitur ; nec lapidi adherere , in quo |. cauernula » non perfcáé , tanquam vagina enfi , Animalis corpori correí- pondeat.fed,vt num.4.figuratur, vbi A. E. pro animali fupponit. Crcícit autem eadem cauernula, vt ftatuz augentur , & foflze , quibus pcr ablationem partium additur magnitudo, feu melius dicam vacuítas ; quas partes Balanus ipfe adimit , cum faxo hi- rudinis inftar, adhaerens parte A. valde dura, calloque fimili, & femcet ipfum contorquens , vi quadam à Natura ingenita , par- ticulas minutiffimas abradit laterum cortice rugofo, & afpero , augctque fimul fibi molem, & domum . Huius artificij argumentum fuit afperitas quzdam,, quam in parte fuperiori latibuli animaduerti formatam à circulis lu- teis, prout fub X. Z. num.2. & in foffts num. 5. qui circuli arc- fa&iin puluerem minutiífimum foluebantur , remanente. fuper- ficie dura, & perfe&tiffimé leuigata , prout notatur ab X. & P. Veftiuntur idcircó à Natura tefta duplici valde afpera in exter- na fuperfieie, qua veluti fcobina , denticalos acutos habente.» , faxum erodunt , formantque domum, quam quiíque , candem .; teftam inargilla, vel cera molli premendo , circumagendoque, obtincbit. Crefcente igitur hac ratione domo , fimul ctiam augetur. Animal nutritum luto, quod ex puluere faxi; & humore aqueo componitur, & in quo credendum eft aliquem faporem Animal allicieatem ineffe, quod manifefté arguitur ex arenofis excre- mentis per partem B. fiphoni fimilem , femper fuperficiem ref- picientem reie&tis ; materia illa boc pacto remota ; que Balani DrO- CAP. VI. 37 progreffum impediret . Nec tanquam fictitiam miretur aliquis famem ; qua huiufmodi cibus ab Animalibus appetatur. Ept- ftola enim, tuam D. de Viu mifit ad. D.Auzout ; num.,3 2. in.» Eruditorum Ephemeride notata , refert. ipfum vidiffe faxa cu- iufdam muri propé Caen in Normandia, partem Mundi Auftra- lem refpicientis, frequentibus foraminibus terebrata.; & dum.» caufam eorum curiofus inquireret , aliquos vermes inueniífe s hordei magnitudinem non excedentes « Tegebantut illi tereti te- fta fubnigra , in vna extremitate aliquantulum fubtiliori appa- rebat meatus ad excrementa emittenda , in altera ampliori ca- put exerebant,in quo oculos decem. valdé minutos numerauit , totidemque mandibulas, quas inftar circini quatuor pedum fem: per agitabant ; Nec illos erodere pofle faxa dubitauit ; iniurijs licet aeris, procellifque tempeftaturn refiftencia, cum multa co- rum fragmeata in puluerem fubtiliffimum penitus redacta. con- Ípexit ; quz fimul cum huiufmodi vermibus in pixide lignea optimé clauferat . Adeó comprobatur nullam potentiam, vim » nullam in toto Terrarum orbe inueniri , quz ab alia infringi, & omnino fuperari non. poffit, dum à paruulis tenuiffimifque bc- ftiolis, vt ille ait. Mors etiam faxis marmóribufque venit, - CAP. SEXTVM. De materia apta ad Productionem 4th Teftaceorum. Icuti fpontauez rerum generationes finé caufa vniuoca ini- mediata non fiunt ad libidinem earundem , quz velint cile quando cupido eas ad exiftendum alliciat, quoniam iam exiíle- rent , cum eíle deceznerent; Ita fummus rerum. omnium Opi- fex, qui immediaté , & folus iuxta mnltorum fententiam , opc- ratur, temere fuam potentiam non exercet , verüm feniper re- Ciffimas , rationabilefque regulas obferaans, in re qualibet , licet minima, fummam harmoniam reddit , omniaque con£cit , in Pondere Numero , cr Menfara .. Tunc maxime hoc patct , cum exempli gratia , ignis accenfus virtute propagandi calore fibi communicata non priuatur, aut lapis in aere proiectus ad tet- 4. Meteor, € 9 38 PÁRS PRIMA terram deinde fuo pondere defcendit, Seruat igitur in operan" doleges,quas fibi met ipfi impofuit. Quamobrem tunc for- mam fubftantialem materiz donat , quando difpofitam ad re- cipiendum eam videt , iubente lege iam flatuta : introducen- das femper efle difpofitiones ante rerum generationem , que tanquam pediffeque Domum preparare tenentur; in qua For- ma fubítantialis cft permanfura . Diuer(imodeé veró talis. prae- paratio fit, & iuxta exigentiam forma introducendz, ficuti diuerfus eft apparatus conueniens mulierculz ab eo ,: quam.» Reginz dignitas requirit . Cum autem Natura, & eiufdem Author veluti. Artifex infignis operetur; ficuti hic; non ex eodem mcetallo format en- fes, & fceptra, coronas , & galeas, ita ille materiam ad rerum.» generationem eligit aptiorem, magiíque difpofitam, vt alicuius Viuentis forma illi donetur. Indicata igitur caufa, ex qua.» finé diuinz Dignitatis iniuria poflunt Cochlez fuara. originem trahere, vt intimé eas. perluftremus, cognofcenda materia cít;, in qua yeluti fupra fundamentum Domus , carum Generatio perficitur e ) Solum humorem aqueum altquo coagulo concretum illas effe aliquis exiftimauit , fed faifo: Glacies enim , femper in.» aqua fupernatat, defcendunt veró Cochlearum Teflz, que po-- tius lapidex dicenda funt ex humo, & aqua compacte , cum la- pidis definitione circumfcribantur. Eam fi ex Arifiotele dcfu- mas, vbiait: Lapis non fle&itur efl friabilis , non recipit impref- fiones, non efl duéfilis . Omnia hzc Cochleis conuenire videbis, Verum quia alteri etiam conueniunt, nempe Terra , qug pura» non fic&itur, in puluerem redigitur, impreffion:s non recipit , necliquari vllo modo poteft , & tamen lapis dicerca non eft ; Fallopij definitionem adduco. Obferuar hic Auctor. oppofitio- ncm quandam in rebus . Terre videlicet , qua humido lique- fcit, non calore, opponi metallum, quod non ab bumido , fed à calore liquatur ; & quia corpus aliquod eft, qnod liquatur à ca« lore, & ab humido , vt fal ammoniacus , fic (ait) dandum cft aliquid . quod nequé ab humido; nequé à calido emolliatur , ncmpé faxum , quod idem de Teftaceis eft affirmandum . Si igitur cum faxo conueniunt ; promiícua erit materia ,- difpofi- tionefque communes, & faxis, & Cochlets ; quibus folum ad- ueniens coriofior humor ad formationem Viuentis inferuit ,. vt infra conftabit . Ad Ad lapidum autem formationem docuit Ariftoteles ne- ceffariam eífe Materiam quandam , quam vocat [utum lentum compofitum ex tenui terra, & aqua, quz, frigore fuperueniente , cogitur in duritiem 5 aut aliam, qua dicitur fuccus lapidefcens ; vel quia calor extrinfecus expellat totum humorem , à quo la- pidis concretio impediretur ; vel quia in ipfo infit quedam Vir- tus congelans; fiué diítin&a fit , vt in feminibus arborum, Vir- tus propagatiua , fiuó cum ipfa materia mixta , iuxta Alberti Magni doctrinam , quam Georgius Agricola diligentiffime per- Ícrutatur. Vtlapides inde , & Cochlez generentur ftulté opi- natas e(t Democritus in materia tali modo preparata animam eorundem age:c , quafi à calore fuperueniente expergefatamo. Ea quidem ab agente extrinfeco perficitur, quod agens aque bené poteft effz frigus, & calor, vt docuerunt Plato, 'l'heophra- itus, & Ariftoreles, calor inquam, non quidem nimius , né in» puluerem redigat maffam illam lutea, non modicus , quia» debet humorem , exficcare (ne iterum. humido liquefcat) & de- bité concoquendo, lapidem perficere , vt in fornacibus lateres , aliaque fimilia , qne tantam induunt duritiem, vt à Chalybe» percutfz ignem emittanz, veluti filices. Hoc idem notauit Impe- ratus in terra vulgo d'/fcbia , & egomet in porcellanis finen- fibus,non finé amicorum oblectamento expertus funi imo etiam in Cochleis Venereis,quz ex mari Mofambiquenfi acceperam » . Quod ft frigore ea materia. induretur , expelli debet. totum hu- midum né calido icerum fluat , vt metallum , faccarum candi- dum, & glacies , in quibus remanct humidum à frigore concre- tum Ideoque lapides dici non poflunt. Gencratur itaque in tali materia forma fubfítantialis la- pidis, & Cochlearum , quarum tefta duriffima eft, fi materia» valdé denía optimé exíiccetur , fragiliffima veró , fi humore.» careat; aut fi humorem habeat, coctura non perficitur. Vocatur haec eadem materia à Philofopho, vt diximus, Succus Lapideus, €ó quód ex humida lapideaque fubftantia componatur, vel quia Deus talem prodauxerit, vcl quia in maris zftu paulatim.» € faxis minutiffimz particule abraduntur cum terreis exalatio- nibus mifte. Talem humorem , & fuccum fubtiliffime notat Agricula valdé differre ab aqua, quz particulas lapideas fecum detulerit, cum à calore per coctionem aptam , aut alio coagulo denfitas aliqua illi fit inducenda, qua fi careant argille , inepta erunt ad lapidum; & teftarum productionem,& ficuti non oxinis fert Lib; a.de 5 ortu, & caufis fub- terr. Sea; probl. probl. tii, 40 PARS PRIMA fert omnia T'ellus , ita non in quolibet maris finu Teftacea pro« ducuntur , Sie t Siautem de tali coagulo fententiam laturi eflent Cbimi- ci, fal efie dicerent , quo putant condenfari quidquid gignitur à Natura. Verum quia humores finguli cum fale mixti ; indu- rari non poffunt , imó in generatione Cochlearum. putandum. potius cft, fale feparato, formari Animal tefia inclufum , quod argui poteft ex fapore falis , & virtute foluendi vifcera, que propria eff falis, vt cum Galeno notauit Cornelius Celfus ; Lib. de» comp.med De Gener €:4.n.a6. Ouid. Me- tam. . Pag. 08; ideo aliundé Teftarum durities probabiliter deriuatur. Vt tamen ipforum genio indulgeamus, illum effe Nitrum potius exiftimo; humorum enim coagulatio ex €o facilé obtinetur: idcircà fortaffis ZEgyptus Teftaceorum fertilis Regio eft , quia aquis Nili nitrofis imbuta, magnam nitri copiam fubminiftrat , ex quo vafaaliaque multa Incole conficiunt. Habentenim.» teftz virtutem reftriiuam, refrigerantem ,' & abfterfiuam 5 , que omnia Nitro conueniunt , ideóque in puluerem. reda- &as, docet Galenus applicandas Cicatricibus, Vlceribus , & Ambuftis . Quod fi verum eft , vt Plinius affirmat, nihil genc- rari, nihil enntriri à Nitre , dicendvm probabiliter eft, ex hu- more Illo partem magis aqueam ad formationem , & alimen- tum Aníimalis feparari,partem veró magis terream, & nitrofam, . vt Tcftatum fabrica conficiatur 5. ficuti offa iuxta. fententiam» Ariftotelis , ex partibus terréi alimenti babentibus admiflum humorem, generantur, citm virtute caloris interni exficeatur. bumi- dum, c quia , qu& calore concrefcunt non difJolnuntur igne ,. ideo nec offa » xp ^ Talem humorem, qui facilé in lapides cogatur non folum » inefle telluri, fed praefertim aqua: innumeris penc hittorijs , va- rijfque experimentis comprobatur, Aqua Stygis apud Nona- criam , ait Seneca, fi bibatur , ob gypfum miftum vifcera obtu- rat , quarc Poeta de flumine illo dixit : -.. Quod potum faxea reddit . Vifcera, quod. tatis inducit marmora rebus « n Apud Auguftam gutta cadunt é crypta, qua in libero acre. indurantur, Propé Ambergam, Rhodum, & Tiburin aquis Al- bulis, paludeque Reatina faxum pariter generatur . In quodam fonte refert Strabo florum corollás ftatim lapideas euadere , fi in ipfum mergantur, Auefíque volitare amplius non pofle ; fi ale eiufdem aqua madefant. In Muíxo Woman ow ;hiro- CAP, VII. 41 Chirothécam Friderici Imperatoris vna parte pelliceam,altera.» lapideam fuiffe, huiufmodi aqua madefada. Quod fi hzc, & fimilia tanquam commento excogitata negentur ; veriffimum.o finé dubio eft circa palos ; qui ad ftruendas domos Venetijs in fundo maris figuntur, videri ( vt Falloppius refert ) flrias. lapi- dofas qua fiunt ratione fucci lapidei, f prout eft magis, vel minus purus, varios lapides generari. Hac de caufa in Mari corallia.» virefcunt, quz , fi optimus fit fuccus , & perfecte. miflus , funt denfa, fi impurus,fpongiofa:Componuntur etiam Alcionia : imó quouis humore , generari Nitrum,falem,& lapides;qui Íub aqua concrefcunt. docuit Ariftoteles . Huiufinodi lapidifica Metamorfofis , qua multa poffunt in lapides abire examinanda vlterius hic eflet , fed de hoc alibi . In prz fentia di&um fit fatis de eo, in quo Teftacea conueniant : Ad videndum in quo eadem pracipué difcriminentur progre- diamur » CAP. SEPTIMVM. An Cochlez , quz in Terra inueniuntur , La- pides Terrigenz fint , in quamdam ima- ginem Cochlearum figurati , an potius in Mari generata. Á Ntequam copiofam Cochlearum varietatem perluítremus. Quzftionem, que multorum ingenia fatigauit huc reuo- candam duxi; Non vtique, vt corum fententias diícutiam.»; üm id à multis nouiffimd fadum efle fciam , fed vt. eas co- ram Leéctoribus fiftam . Inquirunt Veteres Recentefque Philo- Íophi : An Teftacea poffint in Terra generari , an potius omnia primum in mari producta , deinde hac atque illac difpería in., arida tellure. vitam amiferint. Loquimur enim hic de Tceftis finé Animali fenfitiuo é Terra defoffis, non de viueutibus te- fta circumfeptis . Quarum multa in Terra generari haud du- bium eft. | Nulli quidem latet innumeras feré Cochleas , & Conch:s fub terra varijs in locis delitefcere . Preter aliorum paginas. F qui Cap.2i 4 Meteor €3, De folido intra folid pa8:$4. 41 PARS PRIMA qui hoc affirmant , adeat Nilofcopium Béccani, qui fcire vult . loca, & regiones Teftarum fertiliffimas, At certum aliquid iudicare haud poffunt Viri rerum naturalium ftudiofi , an iltz videlicet figure Cochlearum in lapidibus é teftis marinis veré oriantur, quod plerique volunt; aut fui generis lapides perpe- tuó extiterint ; & cuta ipfis montibus nati . Falfuüm hoc putat Vir przclarus , ac Przful in Dania D. Steno, qui terreftres Co- chleas in tres Claífes diuidit , quarum duas in mari natas affir- mat, aliam veró humi ; Earum prima illas continet , qua cum marinis omnino conueniunt , altera eas , qua folum differunt pondere, vcl grauiori; quia (vt ille ait) fucco afcititio veplete , vel lcuioti . quia illarum pori leuiorum. partium expulfioue ampliati funt , idcirco in lapidem , aut in calcem. conuerfz . Tertia de- mum eas, quz fola figura marinis affimilantur , quarum aliquas acrcas vocat, quia nempé marinatum. Cochlearum teftis vi fuc- - ci alicuius diflolutis , fpatiola eifdem refpondentia inter glebas remanent acere. plena, in qua, introducto humore , feit materia » lapidefcente, formatur Cochlea aliquando gypfea , interdum. criftallina, aut fimilis, que veré Cochlez non funr. Aliqui veró cxcutientes, & liberé , prout ingenij propenfio extimulabat philofophantes, nimis faciie ranquam verum pro- nunciarunt quidquid opinabantur , licet falfum ab experimentis comprobatum appareret. Nonnullià coatra fenfuum du&ui omnino fidentes, fallacia ,. & infulfa argumenta effe iudicarant , que intelle&us, incertas à certis illationibus prudenter dedu- cens ad veritatem ftabiliendam fpeculabatur: vtrique , mca qui- dem fententia, infcitiz tenebris inuoluti. In rerum enim natu. ralium , & abditarum perfcrutatione fenfu vteadum eft, quo comite intelle&us tutum fibi «allem aperiat , in quo deindé ex vna re cognita ad aliam gradum faciens , veritatem demüm » teneat in profundo latitantem ; alioquin errabit profe&o , aut canisinftar ab ZEfopo defcripti preda carebit, dum eam putabit haberc. | Ariftoteles antem eandem quzflionem agitaus , fciens Fgypti Regionem Conchilijs plenam efie, maris eicctamenta» illa credidit, Ea enim Regio mari Rubro fubiecta,aquarum illu- uione pluries fub vndis iacuit, quibus ficcatis , tcítarum ingens copia fubfidit in arida , inquit Philofophus , ex quo Sefoftris di- dicit mare Rubrnm altius effe ZEgypto , atque ea de caufa;foflam € mari Erihreo in Nilum. non duxit, Iníu- d. did o CAP. VIL | 43 Infupet maximam partem ZEgypti ex. Nili allunione ex« creuiffe contendit, eam praefertim , que à montibus memphiti- cis ad mare víqué exporrecta, fluminis incrementis , late irriga- tur. Atque hinciam cífici , vt nequé flumina vlla fint peren- nia, nequé femper Mare alipuod fuerit , quod nunc mare effe » cernitur, fed viciffim modo mare , modo terras eadem loca fie- ri certis quibufdam temporum conuerfionibus , quibus nunc maximi humores alij; atque alijs locis exiftant « Ita Tanaim » ; & Mcotida paludem, & ipfum etiam Pontum €xiccatum 1r1, at- que fimiliter omnia permutanda in temporis duratione. Hzc & huiufmodi plura Arillotelis partim ex Herodoti. de Z£gypti hiftoria, partim de Platonis Atlanride Infula videtur haufitle» , que Oceani illuuie fub aquis iacet . Non eft igitur mirum.» fi gypti Regio nil aliud efle videatur , quàm I eftar um coag- mentum, fi Delphinum , & reliquorum pifcium exercitus fta- tio quondam fuit . In hanc fententiam inter Veteres Strabo, & Plutarchus defcendunt , fed multo certé prius Eratofíthenes ; qui fibi fuafit plurimis in locis. Concharum , & Oftreorum.» ingentem multitudinem cerni, & preter hec falíos etiam ila- cus inueniri, quia ibi maria fucrunt, vti fit circa templum.» Hammonis, & in ea, quz ad illud ducit via, quz ipfius teítifi- catione longitudinem habet trium millium ftadiorum . Ibi enim plurimam Oflreorum colluuiem efle fcimus , & prope ipfum etiam nauium maritimarum fragmenta monftrari. Hif- que indu&us Eratofthenes Stratonem | phificum , & Xanthum Lydum laudat , qui exiftimarint ipfum Hammonis templum.» prius propé mare ft:tifle, ac deindé ; nari dcfluente, jiu Mediter- ranea regione manfifle, Ex impetuofis hifce marium inundationibus' effrzenatam 5 quandam philofophandi licentiam iribuit Ariftoteli , licer fuo preceptori, Olympiodorus inter Interpretes eruditiffimus, eiuf- que efiata in fomnis excogitata credit ad tuendum quidquid de Conchylijs opinabatur , falfumque efe, omncs regiones , vbi Conchyliorum tefte inueniuntur, fub. Oceano laruitle. Vento- rum potius impetu arguendum eft (inquit hic Auctor) ablafas fuifle littoribus , ac in varijs Mundi plagis difperfas. Quis enim, íi ventorum vis ftatere appendatur; hoc fieri pofle ncga- bit? Nonné domus integre , Surio referente. , à fundamentis feparatz vile funt in Germania alió transferri vehementi ven- rorum impulfu, eorumqne. flatibus magnas trabes Templo pra Mo- 44 PARS PRIMA Moguntino ablatas, per aerem volitafíc , quafi pennas haberent; à Conrado Argentino accepimus , Huiufmodi argumeritis induci Prifci illi Scriptores, alios fibi pedaneos , qui de Conuchyliorum origine fusé traGarunt in eadem fententia flabiliuere « Verum , vt candidé loquar, vtrofque à re&o veritatis: tramite aberraffe iudico . Qua nam.» enim repentina Ventórum procella , aut fiderum impreffione » , huc illucque olim mare diícurrens, Prouincias , & Regna , lon- £o licet interuallo diffita, vnico quodam hauftu potuit. abfor- bere? Illud littoribus circumuallatum fuiffe ab Auctore Natu- rr pro comperto eft ; in quibus. indclebili. chara&ere. przce- ptum pofuit, cum diceret: ic confringes tumentes flu&ius tuos, cique femper, licet flu&tuanttum vndarum impetu violenter exa- gitatum, paret , ac vt cum Bafilio Seleucenfi loquar , Curuatis fluflibus termini Pofitorem adorat. Nonigitur Venti, quorum flatibus leues Conchule à loco vbi iacent vix eleuari videmus , neque Oceani Procelle adeó copioíam Teftarum fegetem in. varijs Mundi Pelagis diflemina- funt, Harum enim multz, ficuti fumniz Alpes, nunquam fub Oceano latuere, attamen in illis Concha, & Oftreorum teflz in- ueniuntur. Quod equidem cüm aliorum relatu;tüm experimen- tis diuerforum fum edo&us. In altiffimis Teffalie montibus cas efle Solinus narrat. In arduis Calabrie rupibus inuenit Alexander ab Alexandro;& alibi multi .. Quamobrem a diluuio vniuerfali delatas aífirmarunt , vt ceteros taceam, Calceolarius, Maffeus, Orofius, Columna, & Imperatus ; quod. referens Oui- dius ait . | V idiego quod fuerat quondam folidiffima T ellus , Effe Fretum; vidi fatfas ex equove terras , Et procul à Pelago Cóncba iacuere marina .. vnde Tertullianus hoc idem fibi perfuadens, fubiungit ; 4dbuc Maris Concba, cr Buccine peregrinantur iu montibus , capientes Platoni probare ctiam ardua fluitaffe . ian Verum quia ex Fracaftorio , & Corneli) à Lapide doctis Commentarijs accipimus Vniuerfum Terrarum Orbem haud iacuiffe fub marinis aquis, fed fub ccdleftibusj, cum catharactae Coli aperte fant, inferendum neceffarió eft, eas ineptas fuifie ad tantam Cochlearum copiam generandam , quia dulces ; Et quamuis falfis flu&ibus additz, quis tam facilé inferet Cochlcas cx imo fundo Oceani in fummgos montes peragrafle, quo qua- dra- draginta dierum fpatio. quibus fub aquis Terra latuit , vix Dcl- phinij& Phocz peruenerunt? Earum enim motus;quo progredi alió poffint, vel nullus elt , vel adeó tardus , vt ja. Ignauiz fim- bolum adducantur. Neque emortuis Viuentibus vacuas t€- ftas in adeó locorum | excelía flu&ibus afportari potuiífle notat. Ioannes Quirinus, imó, docente S. Auguftino : Fniuerfa, qu& ih Aquis "viuere po[fant Diluus plaga non tezgit ; Jgueterrena tan- ium mortificauit , ex eanempé ratione , quód Deus Terra maledi- xerit, non pifcibus, C" aqua, quoniam per aquam diluere maledi- &ionem illam parauerat; quod in diluuio e$ fa&íum . Aquatil/a., enim malediio vindice non fuccumbunt , quia in maledictionis participatione non funt . Scio equidem impudentis effe, non. confiteri aliquibus in locis mare aliquando fuifle, vbi Conchylia inueniuntur. Vitró concedendum hoceft; íed negandum de omnibus. In Alpi- us enim Tridentinis cum Ioaunes Goropius Beccanus perre- ptaret, alti(fima quoque montium cacumina vtroque pede vn- cis innixo , & manibus pinnato baculo greffam firmantibus , & ipíe conchas inuenit, & ab ijs, qui Capricornos , fiue Ibices, & Damas infectantur didicit non raro inueniri. Et crebrius haud dubie inuenirentur, fi lapides qué illic , atque in infimis locis exciderentur . Nauc cum ve&ura illinc nulla effe queat , nulla eft lapidicina , ni(i cam arcesex 1pfis rupibus excauantur; anguítis praecipici]s , & capreolorum femitis;, vel funibus fub- ceunde, Cum igicur eiuícemodi tefte internis , velterrx , vel faxorum vifceribus dclitefcant , & in fummis Alpium rupibus Taro interra teatcütur, non poteft fieri , v£ illic crebro videan- tur. Videntar tamea | faxis torrentium vi derafis , vel immani gelu, magno tonitru diuulfis, vel fulmine, turbine, aquarumue violentia precipitatis, aut difruptis , vel alia vi quapiam natur dehiícentibus, quibus fiat , vt quz intus condita fuere prodan- tut. Apud Limbaurgos, Leodios, Chondtrufos, Namurcos, Hau- nonas, Atrebates, Tornacenfes , & alios multos , à quibus , vel marmora , vel alia lapidum genera aduehuntur , non parua. eft teffarum copia, & Varietas. Vidi ipfe in marmore ceeruleo fo- lididfimo pe&ines multos , & ipforum fedem ita affabré. deli- neacam, vt nihil ars fimile poffe videretur. Vidi in filice du- riffimo tot Conchulas totas lapideas, & conclufis. valuulis in- tegras, vt magna cura , & arte ex illis fuifle cemento aliquo compactus videretur. In fuburbano Parifienfi agro , qui (a- per- De mirabi Iib, fac. Script lt, C€4* 46 PARS PRIMA perné copiofa fruge luxurians, fubtus cauus magna fub parte s cít, & vehiculis peruius , inueniunturtefiz non paucz turbi- num, clegantiffimo ordinc, & torte , & tuberculis infignitz, atque ita omnibus modis perfe&z , vt nihil preter viuum pi- Íciculum ad integritatem defit. Vidit fub Veronenfibus mon- tibus Saraina quüm Veterum monumenta fcrutaretur ; ibi nam- que reperiebantur: Ecbini lapides , Paguri , Concbe,Cocbleg , Oflrea, ficdleqne, Pifces , auium voflva , & id genus alia paffim, multa. Videtur etiam Antuerpiz quibufdam in locis poitquam ad aquam fubterraneam fodiendo ventum eft, magua quadam crufta ad duos circiter pedes crafía, aliquando etiam tenuior , quz tota eft ex huiufmodi varia Conchyliorum congefltione » coagmentata, quafi vena lapidis , aut marmoris eflet... Nec ccr- té in Mari , aut litore tanta congeries Concharum nullibi vifa eft, vt fruftra fomniemus ita paulatim, mare recedente , fuiffe.» congeftam , Nam fi hoc ita eueniflet, cerneremus adhuc in» Zelandiz, & Flandrie littoribus tante craffitudinis congeriem 5 *f'om. 4. $Mauri pag $60, n3» jacere. Non igitur magis ibi mare fuifle credendum eft , quam in lapidicinis Megarenfium , € quibus lapis eruitur , Concha- rum marinarum congerie compactus , & candidus , qui ab ipfis Conchides appellatur «Quod fi à marc ille originem duecret , in Pirrzo potius inueniri deberet ; & tamen cum tota Gracia varijs promontorijs mare ampleétatur,nufíquam tamen Conchis afflluentior, quam Megaris inuenitur , vbi Megarius ille lapis adeó folidé componitur, vt Caris Phoronei filij fepulchrum , & alia opera ex co facta fuiffe Pauíanias ceftetur, His enumeratis, Queftionis folutio non ex hiftorig monumen- tis petenda eft, fed & Philofophiz penetralibus, ad qux rapiendi fumus hac mirabilium rerum confideratione . Aciftotelem prius audiamus;qui lib.3.de Gen. cer 1, 7 eflacea,inquit , ita fe babent ad Aquam , ficut Plante ad Terram , ideoque Planta. poffunt vo- cari T eflacea. terseflria, Teflacea po[furt "vocari Plante aqnatiles. Non tamen indé inferendum ef: lcge 1nuiolabili femper Plantas à Terra produci , vt à Mare gigni nou poffint , ficut multa, quz fub aquis vinunt, 1n telluris gremio etiam fonentur. Hac enim pari toccundizate ditiffiina eft, ac Mare , in quo preter innume- ra pené agmina Cruftata , Squamofa ,' atqne Teftis inclufa.» , muiti frutices germinant , & Plancarum fpecies. Ineo enim.» crefcit Herba quam Lumbricaram vocant, crefcit pariter , quz dicitur Lanuta; ccefcie Capillazia, Forcellata ; Tremula , Palmi- folum v CAP. VII. 47 folium , & alia creícant' vegetabilia lapidofam fubftantiam.» habentia, vt Corallia., Millepora , Materpora , Porus Ceruinus, Frondipora, Retepora, Tubutaria, Muícus Petrofus , & alta» , lmó, íicuti inter Pi(ces (vt notat Elianus) , funt LeonumLs s Arieium, Panterarum, c Equorum effigies infaper flelle , e Pi- fcium genera. auium formas veferentia , ita pariter humi diuerfi gignuntur lapides ; quibus , vel. Plantarum , vel. Animaltum.s membrorumque diueríorum eífigies exprimuntur. Inter eos fingularis eft Lapis Ciffizes, qui nomen trahit à Cameciffo;idcft hedera, cuius folijs aífimilatur, lapis infuper Rhodites fic di- &us, inquit Boetius, à igura Rofz, ficuti Stilicites à ftipite ; Amigdaloides ànucleo amigdalarum , Bucardia à corde bouis , Ophites à ferpente , Fungites à Fungis, & cateri innumeri quos Geínerus recenfet vbi tractat de figuris lapidum, & Aim- brofinus recitat via cum lapidibus,quos Cephaliten, Cardicen; aut Perficaren , à figuris videlicet, quas referunt , appellat. Olaus Vormius, vti refert in fuo Müfzo;pofledit lapides iutcos; qui pecus cancri exigui referunt , quorum pars exterior ieuis ; & lubrica lineis albis , iunétutas coftarum in cancris refzrenti- bus przdita. Vocasntur tales lapides Carcini, non aliter , ac datur Amigdaloites . à forma amygdali, Botrytes ab incipien- tis botri fimilitudine ; Pifolithes à Pifis, Sicytes à figuras ficuss Neqne ommittendaà nobis funt offa illa enormiaque Gy- gantum fuiffe vana hominum ingenia crediderunt, ac ab aquis , virtute lapidifica impregnatis , in lapides indurata .. Huc reuo- canda eflec Quzeftio, qua quzritur. An Virtus lapidifica Ter- re infit, vc medufzo quodam dominatü . non fabulofo , fed ve- rO , omnia valeat in lapides trausformare. At né extra Cho- rum diuagemur, fupponenda tanquam vera, ac experimentis comprobata ; quamobrem lapides multos, membra humanas» , arborum fru&us, & alia referentes , primiin vera membra ve- rofque fructas extitifie , miht perfuadeo: de omnibus tamen.» cuiufcunque gencerisoffibus, quz paffiniin fubterraneis foflis inueniuntur negandum eft ,fie de cornibus incredibilis longi- tudinis , que mouocerotum effe dicunt. Quid autem de hifce fentiendura fit paucis exponamus , & quidem quod ad Gygan- tes fpedat, refragante Sacro Textu , vr riegare nor poffumus ; tà quoque nonnihil communi -famae concedendum eft , quam.» de Gigantibus varie apud Auctores relationes , veluti deR uo Lib. 16; €. E. Lib.2.c.13« Ebo c-16 Lib.sj Ia Deórü G en;e€.68, Mund. Snpbter l8 Íect.a] Lib. LP Reg. c.17, 48 PARS PRIMA fuo fidem legentibus extorquent. At fabulofum exiftimo Gy- ganten illum, quem Plinius afferit in Creta, rupto monte in- uentum quadraginta fex cubitis altum, aut aliud corpus buma- num; quod Fulgofius in Plutarcho affirmat inuentum Tingi Mauritanie in Vrbe, & dimenfum fexaginta cubitos impleuií- fe ; Tandem, vt multos ommittam , quos Kircherius in Mundo Subterraneo refert ; falfum exiftimo quod omnem admiratio- nem fuperat narratum à Boccaccio , repertum nempé 1n Erice.» monte Drepanitane Vrbi proximo , hominem fedentem , tante altitudinis , vt pregrandis nauigij malum ducentis cubitis lon- gum excederet, Qugrendum hic effet num verifimile faltem.» fit; Naturam carneas moles tam vaftas producere potuifle ; & ancorpori excedentis magnitudinis repugnet corpus organi- cum maius, & maius in infinitum , fed vt breuitati confulatur , adnotafle fnfficiat : à Natura, vtpote fagaci , ficut omnibus ani- mantibus ; ita & hominibus ad actioncs fuas probé obeundas determinatam corporis maghitudinem conftitutam cfle , vt quidquid vltra eam fuerit, roeritó monflrofum videri queat . Fabulz itaque funt, & anilia deliramenta quecunque de hu- jufmodi prodigiofz magnitudinis gygantibus produntur : Hoc fatis dilucidé. comprobat , quod Athanafius Kircherius de fe» ipfo refert; Certe , inquit , cum anzo 1637. Drepani movaver multum fané cum peritis de buiv[modi inuento morflra Gygantis que[iui, criptam montis mtraui , vbi dicebatur. inuentum fuifie, cadauer . Sed uibil borum qua de vaflitate fpecus fupra. allegati Autlores tradunt, reperi 5 imó "vix puto altitudinem triginta.» pedum, quantam. memini, corfütiffe , neque mibi vnquam , awt pedes manvfque , aut cranium, fimiliaque membra , ex quork fe prcportione «d. ordimarg bominis membra fatía , in notitiapr, vere. quantitatis pyedi&zi gygantis dewenive [perabam ; exbibere s potuerunt, quà partes organixaté » voti defwut , ita queque verita- tem rci fufpetiam faciunt. Verum igitur eft quod ipfa Sacra Scriptura teftatur: videli- cct Goliath altum fuifle palmis nouem fupra decem .. Verum 5, quod Hiftoriz referunt de celebri Viro Lufitano minori qui- dem ftatura, non. impari viribus, (Ori enim admoto manibus pomo, ex eo ita commode dentibus fraftula carpebat, vt manus remoucri nihil poflent,decem Jicet baiuli toto conatu trahendo duplicem funem illis alligatum, enixé laborarent. At huiufmo- di vafti corporis homincs ; quia admodum rari idcirco omnia , gua quz in criptis inueniuntur ofa, fiue dentes , fiu£ tibiz , fiué coflz, non Gygantum reliquias ; fed. opus effe Naturz in fub- terraneis locis generatum firmiter tenendum eft. Terrarum.» Orbem perluftra , in Palatinatu non procul Spira ; coftis , aut foermore humano fimiles lapides inuenies , item prop? Heidel- bergam Saxoniz,eruunturíaxa oflium inftar rotunda , quorum alia forma cranij humani , alij mali perfici figuram exprimunt : alibique paffim tanta corum feges inuenitur, vt ibi effe , non., poffit , nifi exercitus Gygantum , & quidem. mire maguitudi- nis, quz offium moli refponderet, antea extitiffent ; quos certc nulle veterum hiftoriz commemorant , neque à: maioribus tra- ditum eft Nepotum Pofteritati. Exercitus pariter Gygantum extitifle necefle fuit in cauerna illa in quam Panormi lIlluftziffi- mus Marchio Carolus de Vintimiglia , Vir eruditiffimus , nec non exactiffimus Sicilie hiftoricus introduxit P. Athanaium. Kircherium , eique magnam ojfium huiufmodi copiam often- dit. Rem totam ex eodem Kircherio audiamus. Me duxit ( ait ille ) ad locum tribus feré pafíuum millibus Panormo difti- tum,quod mare dulce vocant, Erat ibidem ingens montis Pro- montorium, & é regione foramen pragrande per quod in ob- Ícura immenfi fpecus latibula patebat aditus : defcendamus , in- quit,;2;m monítrabo tibi , mi pater, quantum Natura in fimi- libus humani corporis membris eífingendis poffit, accenfifque. s tz dis ; famulis preeuntibus, ingretfi fumus longiffimi tra&us antrum , & cum iam aliquantulum intima penetraflemus often- dit mihi in finiflro antri pariete , longe lateque exporrectum.» mirum Nature opus: Pariter dentes referebat paruos, medio- crcs, maximos , & cxceffiuz magnitudinis ea ferie , qua Natura maxillis Animalium inferere folet, infixos , tanta copia, vt cen- tum carros , inde onerari poffe facilà crediderim , tanta. anima- lium deatium fimilitudine , vt vix hos ab illis diftinguere po- tueris , fupra quidem candorem pelloftrem , inferius vio radi- ces mofirabant acutas, omnes tamen inlapidem folidum con- uerfos, tum ecce ad me VirIlluftriffimus; Hi fant dentes, quos nonnulli Impoftores hinc exemptos, pro Gvgantum , auc Elephantorum dentibus imperite plebi vendunt . Sed non fte- tit hic mira Nature induftria: vlterius progreffi in fubterra- ^iei cuniculi parietibus; nefcio que humanorum membrorum » lineamenta intuitij fumus 5 nunc enim Tibiarum protuberabant forma , modó vertebrarum genuumque veftigia, nullo tamen; otà Phific, fect.3e 5.N 3ts quat, i$. Tom; piific.fe&. a M s;nb.t y. 6* 77 9e Lapid; $O PARS PRIMA ordinis nexu fpecabantur, videbantur quoque nonnulli tumo- res argillacei ingentes, qui excifiex vna parte os genuum , ex altera concauitatem relinquebant , caluarize haud. abfimilem.» : Vndé luculenter admirabilem Nature in offibus, aut offibus fimilibus faxis formandis induftriam primó cognoui. His ad- dendum eft difcrimen , quod. idem Au&or comparata horum.» offium fymetria, cum humanis, obferuauit effe inter ofla vera, & à Natura. minerali produc , quód illa femper tibiarum ca- nales, fitulofofque meatus olim medulla refertos retineant , hzc veró folidum lapidem finé vlla Tibiarum concauitate men- tiantur, & talia funt offa lapidea, qux in multis Mufzis exhi- bentur,quare illa puram Natura opus credenda funt . Ex hac certa rerum indudione, rationi eque, ac experien- tix confentanca patebit profec&tó quàm legitimé inferatur Con- clufio , in qua afieritur etiam Teftacea pofle fub Terra genera- ri. later czteros id affirmat Galfendus, cum Natura , inquiens, eadem vbique fit, &r verum omnium. femina vbique contineat.la- pides efformat ex fueco idoneo in medijs continentibus , referen- tes. externa fpecie Concbas , cf Pifces , quos procreare eadem | fo- let in. medio, ac diffito mari . Ex eo quod, vt idem Auctor pro- bat , humore falfo Terra non careat apto ad eorum generatio- nem, eoque vel à mari per fecretas rimas tfnutuato, vel à foffis aqua repletis , in eiufdem vifceribus fubfidente ; dcindé in pro- bationem adducit, quod ex Afclepiodoro Seneca narrat , De- miffos videlicet quamplurimos à Pbilippo Macedonie Rege im. etallum. antiquum olim. deflitutum; vt explorarent, que vbertas eius effet, quis flatus, an aliquod futuris veliquiffet vetus anaritia defcendiffe illos cum multo lumine, x multos dura[fe dies , deindé longa via fatigatos vidi[fe [lumina ingentiac conceptus aquarum inertium; vaflos pares no[lris , nec c ompre[fos quidem terra fupere- mincute, (ed libera laxitatis non fané borrore vifos . Natura nunquam otiofa ibi res format, vbi aptum humo- rem inuenit ad earum concretionem eóque progreditur, quoad cius rnateria patitur , vltra progreflura, fi loci, & materie ino- pia non excluderetur. Antuerpic Latomus quidam viuum bu- fonem in medio marmore inuenit, nou aliundé quidem genera- tum, nifi ex apto humore marmori inclufo . Argenteam arbo- rem à fe vifam in fodinis refert Fabri, ek qua virtutem omnium productiuam , quamuis loci anguftijs ; vc! materiz inopia im- peditam vbigue ineflt arguit , Non eibigitur mirum Teftas in. nionti- CAP. VIL St montibus fummis iaueniri , minüs veró mirnm in illis inueníri , in quibus falfugo aliqua eft marine falfugini compar. Similis enim materia ad formas tales recipiendas eft apta , multifque.» in locis reperitur. Adde aquam maris cum fale miíceri , vndé detergir roboratque valdd ventriculum . Iníale infuper nitrum» inefle deprehenditur , qwia validius quam falfa aqua mifla cuns . €o foluit ventrem ; fubuevtit flomacum , € facit naufeam . Vnde 'inferendum eít in multis regionibus , vt in Egipto non falugi- nis modo , fed nitri etiam feracibus non mirum eíic Conchylia generari, ficuti generantur in fubterranea arena, quz loco, & Narura marinis vadis refpondet, cüm ca temperamentum quod- dani liquoris marini exugat, Oceano in Terras furfum per om- nes canales magna vi irruente . Hinc igitur deducitur quo pacto lapides in aquis generentur , vt Ariftoteles docet , & cauis fub- terraneis, & maximé ei arenge , quz proxima cít aquis per Or- bemTerrz fubtus meantibus, liquor quidam communicezur, qui Conchylierum figuras facilé induit, vitam etiam accepturus , filocus viuum piíciculum alere poflet , aut etiam , vt putat Grandi, quia in diuerfis Oceani alluuionibus quoddam proli- ficum Teftarum Ííemem Terre communicauerit , non autem » quia, vt Recens Auctor aflerit, Conchyliorum primigeniz par- ticule fortuitó cocuntes iilorum formam conftituant , Somnia hzc funt Athomiftarum . Anautem primüm Teftz formentur , an potià s cum ipfo Animali naícantur , non vna eft inrer Auctores opinio ; Gran- di, quem fupra citauimus Teftarum calices ante Animal gene- rari affirmat ; domus enim , vt ipfe ait ; conftitui debet ante- quam habitetur , quz vtique perfici poterit ab ipfo Animali non autem fundari. Huic (enrentiz fauere poterit ; quod in, minutis Conchis biualuibus pluries adnotaui. Lenticulge ma- guitudinem ille non excedebant , "'eftarum valuis ita perfe&é coniunctis , yt etiam cultri acie aperiri dií&cile poflent , vacuz tamen , & finé vllo animalis veftigio femper inuentz , idcircó argumento erant nullum adhuc Animal ibi fuiffe generatum 5. Verüm quia inter arenas , & lutum e maris fundo acceptum, plures , & quidem sminutiffimas Conchulas, ope microícopij deprehendere potui animali fcetas , clarius innotuit generari Teftam fimul, & Animal, cuius cadauer in Superioribus non.» apparebat, eó quia extra mare humor ille muccofus,;quo forma- batur, nec dum in callofam fubftantiam obduratus; penitus (Q2 exar- 4.Meteor, C. $* De verit: diluuij v« niueríf. loavnes Quirinus de futlilib, 'Trac.de foflilive Lib 2.de» genetr.cup Di ffert.de (ioíop, 2 PARS PRIMA exeruerat ; "Teftaceis enim Conche haud quidem parandee funt, vt domus , verum putanda vcluti eorum pars conítituti- ua, vt ceterorum Animalium offa; à quibus fi diuellantur,illicó vitam amittunt. : | Putat Falloppius T'eftacea omnia , qua fparfim in Terra.» ihiueninntur cum Animali inclufo forzaari, quod defectu humo- ris noritut , remanente cadancre ; quod ex humore lapidefcence aliquando reperitur obduratum «.— At eius fententiam non yti- que.examinandam putaui. Eam coram lectoribus fiflo , quos admonirtos velim quam caute credendum circa rerum natura- lium inquifitionem quidquid Phantafmata obijciunt, mentefque finé dele&u rationum opinantur. azioni enim , inquit Arifto- teles, fides babenda efl , fi que deimonflyantur , conueniunt cum.» ijs, que fenfa percipiuntur «. Quamobrem mihi perfuadco, non.» omnes Conchyliorum figuras & Teftis marinisoriri ; quod ple- rique volunt , fed fui gencris lapides efle , in ipfis montibus natos, &intrinfeca virtute auctos ; quam eis Nature Conditor impertiuit , quafi /udens in Orbe T'evrarum, lufibus vtique. eius dignitati non abfonis,cum Sapientiz, ac Prouidentiz argumena ta luculenter in fingulis przbeantur . Antequam Quaeftionem abfoluamus diífieultas diluenda.» nobiseft, quam Columna obijcit Theophrafto , qui multiplicis cencris ofla in Terra generati credebat: Nom enim, inquit ille; ANatura quid froflra facit , vulgato. inter Pbilofopbos axiomate . Dentes 4 frufira effent , uon. enim ; dentium vfum babere pof- funt, iia nec T'eflavum fragmenta tegendi , ficut nec offa nullum. Animal falciendi . Dentes (ine maxilla , 7 ejtacea finó. Animali , ofa 'vuica in. proprio elemento Natura nusiquata fecit, quomodo in alieno nuuc potaiffe, d feciffe eft credendum : | Argumento huic licet adeó impar videar , vt non arinis me . fed hoftili dumtaxat rifu, & folo claifico fupcratum iri adueríarius arbitretur , con- tradicere fas eft,vt totum nihili pendendum videatur, Primüm igitur illud aducrto ; multas plantas humozis. defe&u in ipfa» generatione deficere, ac mori: innumeros etiam flores. virefce- re , quilicet ad fru&us ordinati à Natura , in fructus non ab- eunt, imo in ipfis Calycibus arefiunt, ficuti plurimi Arborum.» fru&us marceícunt antequam maturefcant , Satis profedtó a- pertum eft multoties Nature [tudia fruftrari;cum Animalium perfectorum loco generantur Monftra; Deindé miror adeo fa- ciié Colnmnam fibi fuafiffe vera offa illa exiftere, que pice viícc- Z2 CAP. VIIL 53 vifceribus efformantut . Analoga enim fignificatione nomen.s ilis tribuendum putauerim potiüs , ficut Oftzecrum ;nomina. s applicantur teftis terrigenis, feü lapidibus , quibus forma Te- ftlaceorum | maris reprelentantur . Quid ergó argueudum dices aífirmantem terrena Teftacea effz Nature opus, quo marina referantur? Nonne in pluribus hanc agendi metodum exprimit, &in conuoluulis precipué, quz rudimenta Plinius cleganter? dixlt Nature /ilia facere condifcentis : haud impari modo,, quo Artifices argillaceas, feu cereas ideas conftituunt , quas fubinde in marmore, aut metallo perficiunt, Gaudet namque Natuta» huiufmodi serum ludibrijs; & vti omnia in omnibus efle. often- dit, ita pro conditione fingulis in rebus laborat , quantum po- teft, vt fin minus fenfum,faltem yitam ; fin miüus vitam, faltem figuram nudam ijs , ad fuam in. Vniuerfo decoris maieftatem » atteftandam , imprimat. O quam prouida , fagax ; & prudens illa eft; Ó quam formofa apparet Veritas; Hxc vbique folis in- ftar aliquo modo fnos radios; explicat , illa femper ex aliquo fine prudenter operatur , nec quidquam in Mundi Theatro vn- quam profert , quod licet numeris omnibus abíolutum, caeteris rebus non antecellat , admiratione tamen dignum non fit, $cd. nc à mare nimis longe aberremus, ad eius Cochleas redeamus. CAP. OCTAVVM. Earum Varietas in Formis , & Qoloribus obferuatur. Vi Conchyliorum varietatem obíetuat , eam landem Na- ture tribuendam exiftimabit ; qua Virtus Michaelis An- geli Bonarotz inter flatuarios eximi]; celebrata merito fuit, €ó quód in operibus, ab eo. fculptis, duo vultus omnibus línea- mentis omnino fimiles cerai non poffent ; | Adeó fcecundo erat ingenio menteque capaci , vt nouas femper ideas in marmore » reprefentaret . Teftaceorum enim tanta eft Varietas , & in fin- gulis formz peculiaris diuerfitas, vt nullum alteri correfpon- deat. Mirantur plerique cum Plotino Platonis affecla , artif- sicfam bane fiupendamque Veritatem. in abditifimis quibufque.5 befliolis cum finalem caufam in Nature laboribus fcrutari ne- [ciant, De» Lengob, 6,7119» Ricreatio ge del Sa- uio cap.rt Jibi 54. PARS PRIMA fcianc. Verum ceffabit admiratio , fi cauíz efficientis cognitio ignoranti tenebras difijeiat. Hec porro Dinina mens eft, qua infinitz fapientie argumentum vnica vel linea equaliter conuoluta in omnibus luculenter fuppeditare hominibus poteft, peritia longe maiori, qua Giottus ille ad oftentandam prodigio- Jam fuz artis peritiam , firmato cubito in tabula, circularem li- ncam adeo perfecte pennicilio delineauit, vt no» aliter quam cir- cino duca videretur . Omnia circumuolutos Orbes oftendunt , at in fimilibus figuris diffimilitudo adeó magna cernitur, vt Boldonus eam admirans dixerit . Tanto Natura in vu fembiante fleffo Di varie forme bà i jumulacri impreffo . Hoc eft in eadem Cochlearum apparentia diucrfarum | forma- rum Varietatcm impreflir Natura, quas , vt iucunde oculis vfur- patas; fic fermone fuse expreffas Ícimus à nemine, Nec mirari profc&oó debemus, cum ea fit Conchyliorum copiofa feges , vt nulli facilius fit loqui , quam verum. Natura pingere ,, Quod etiam de Floribus Plinius afleruit - Quod fi verbis aliquo mo- doexpreflas in his paginis candide Lcétor exoptas, cas cle- ganti eque , ac lncnienta. ccícriptione tibi fubijcio de Italico ferinone in Latinum conuería ,. qua P. Danici Bartolus fummi Conditoris Excellentiam in viliffimis quibuíque rebns íe pro- dentem , indicauit. Superant profecto vires eloquentie mea, ait ille, prodigioíx Cochlearum Teflz , mnltiplex partium f'ru- &ura, conuolutionum varietas , ornatus elegantia, colorum » difpofitio , formarumque mira dinerfitas , quz in eadem mare- ria tam vari componitur, & tam pulchré condecoratur . Quot- quotoculis vfurpaui, chiliades licet plures. excederent , mini- iram earum partem conftituunt , nullo prorfus calamo defcri- bendam , & quO plures darentur in fcenam €ó minor dicendi eflet facultas. Adceó verum eft inopes nos copia fieri . An. non Cochleis fexcentis modis in fpiram circumductis prodigio- fa Dei fapientia explicatur? nihil in. rerum Natura vilius quam.» ille , multiplici tamen artificio à Conditore Diuino redduntur capaces. Earum alique ita orbibus circumuoluuntur , vt fca- " po illi bareant , & quó magis à bafi recedunt, có in acuriorem turbinem mira proportione extenduntur, Alis contra in fe; ipfis Cochleate ex nulla parte in. mucronem exuberant , Inter has quz Vencree dicuntur , & earum fimiles fuos orbes omni- no contcgunt tefta cnius pars altera plaua ; altera in gibbzm.» clzua- eleuatur. Ali ex bafi pinnulis, aut criftis, aut muricibus cin- &a, paulatim deficientes turbinem exprimunt. Aliz vero ali- quando deprefix tonfil'as , & tubercula , altero alteri fuperim- pofito oftentant. Multz videntur quafi plane , multe fubro- tundz, rugoíz multa, vel expaníz, vel aperte , vel anguítis or- bium anfra&ibus Cochleatz , omnes quidem inter fe diuerífz fed omnes artificio elegantia , & venuflate ita pares, vt de pul- chriori iudicium ferré non poffis . Quz finé arte; & veluti ne- gligentia quadam formate videntur , maxime etiam cen(íendz funr pulchre, cum in ipfo ncglecu, errores placeant, & in. rudi quadam mafía maicRas cluceat, ac, vt ita dicam, pulchritudinis monftra iudicentur , In fingulis oris aperturam fi cernas, fuam quodque venuftacem explicabit labris , aut fimul ftri&é coniua- étis, aut omninó apertis , modó in longos canales productis , modoó in brachia expaufis, quibus lapideos polypos reprefen- tant. Nec facilé caufa reddi poteft , cur in multis labra multi- plici plicatura refl2ctaatur, cur in pluribus dentibus muniantur; non ad vulnera iafereada , fed ad ornatum .. Diaiduntur fub- indé in vulgares, & pretioías, 1u nobiles, & rufticas ; quarum.» plurime craftatee, fquamoia, corticoíz, crifpis corrugata, acu- leis fpinofz, mucronibus horridz , multz vero leues, pellucida, nitidz,& fandracca veiace , nounullz velut malleo contuíz, vel opere mu/iuo tefiellarz , Inter omnes veró pracipué Nautilus ob teftam pretio habendus, argenteo vel margaritarum nitore.» preciatam . Nec filentio pretereundi funt colores , quibus omnium 5 teftz exornantur . Ianumerz gignuntur albz, argentez, laca, badiz, cinerez, pulle, fubnigra, purpureez , flauz , aurez, por- racez , amethiftinz , & punicez , plurimz difcoforibus faícijs victate, modo in longum, modo tranfuer(im duZis,vel finuos crifpatis; Aliz veluti opere phrygio picte,aliquz teflellulis ai- bis , & nigris omnino diítin&z , alique multiplici colore depi- €x. Vt plurimum finé regula colorata videntur, aut guttatini a(perfaz, & punctis fignatz, aut notulis rotnndis , fe quadratis maculatz fuluis, rubris, fanguineis , vt in lapide Iafpide, centc- nifque diuerfis coloribus adeó variegata , vt verba ad fignifi- caiüdum apta deficiant . Ominitto igitar, quee recenferi hic poftenc, ftciacas , rugoías , fulcis excauatas, & crenulis crifpas, ommitto eas , quibus corone minutiíftmis incifuris notatz, ve- nuftatem adduut, quibus criftarum duplex ordo circa orbes cir- Lib.3; sé PARS PRIMA circumduciturt , & nodulis coniun&is inftar torquis ditatur . Ommitto eas, quibus decor additur à duplici linea altera.» vnionum, gemmarum altera, paffim guttulis coronatis diitináa, cas demum , quarum partes tuberculis , confillis ; pinnulis , & braéteolis laciniantur , Iater omnes, veluti inter igues Luna mi- nores, Vna eft, quz indico in litore reperitur fuaiculis difcolo- ribus contexta, inter quos veluti aliafila alba , & violacea fimul contorta;per orbium femitas ordine adeó elegaati difcur- runt,vt nunquam in fpirarum anfra&ibus confufa,(uum quodque fitum occupet, oftenduntque peritiam , qua Arcifex illam com- pofuit. Huc vfque P.Bartolus . Huic luculenta fatis, ac perípi- €ug Cochlearum defcriprioni vnam addendam cenfíso, longé omnium mco quidem iudicio clegantiffimam . Parua licet inole, in angufta orbium aglomeratione maguum exhibet arti- ficium. Nunquam iuter Perías foemina; licet muliebris luxus excultrix, multicolores linteolos glomerando , cidarim pulchrio- rcm fuo capiti aptauit , qui cum hac Cochlea poflet de pulchri- tudine dimicare, In Brafiliano litore frequenter reperta, maris ciectamentum dicenda non eft, vt de Vnionibus dixit "T'rtul- lianus,; fed eiufdem proles, quó pulchrior, €ó czteris charior . Ab Jndis vocatur patrio nomine Caramnugio , quod idem eft , ac Latinis Cochlea . Fraga dicitur ab Icalis à forma , & colore » purpurco finiili , fed melius Latini Neritam appellarunt; hoc cit maris genitam, ac fi ceteris rebus , que in mari generantur pul- chritudine antecellat;ficuti Nereides inter omnes Nerei Filias ves nuftate elegantiffinx . Si colores quibus tegitur infpicias, eam Cochlearum Regi- nam dices Biflo , & Purpura indutam , feit potius opere phry- giocondecoratam , Cutem enim oltentat lineis vnionum di- tatam,quarum vna alba eft , altera nigra , & continuato ordine alternate , Inter ea alia hnea coralliorum collocatur , tripli- cique hoc colore adcó fpectabilis apparet , vt Gratiarum. ma- nibus elaborata videatur . Fabulofvm quod ad excitandam admirationem Lucianus narrat ;, Prometeum nempé Aquarum.» Przfidem igneam naturam induiffe, at certius vero Cochleam hanc fola aqua nutritam igneo colore rubefcere , quam piceus , & albus adeó egregié notant, vt meritó Natura ingeniofum » opus dices , & maris florem , fed incorruptibile ; cum conchas £oribus equans Lucretius dixerit. Concharum geuns parili ratione videmus Pinge- MP — CAP. VII z (20 00 Pisgere Telluris gremium , qua mollibus vndis Litoris incurni bibulam lauat Aequor arenam 4 Verum fihgulas recenfere impoffibile cum fit ; confufa quadam cognitione omnes fimul comple&i fufficiat, qua ad earum s Conditorem. noftram mentem attollamus, inquirendo, quod D. Hieronymus in homine perícrutatus eft: cur videlicet , in. tam vili, & abie&a materia fpeciofiffimam formam pofuerit 'non veró cclefti? Lutea licet mafla compofitz , vafa, que Ra phael Vrbinas pinxit, pretio fuperant. Inter fenfitiua Animalia quamuis viliores cutibus ; veluti -acu pictis , & phrigio opere» decoris, adeo «ftimantur , vt cortex tantüm in fru&u mceritó dici poffit, ficuti Plinius dixit de fubere . — Et quidem, vt verum fatear , non femel preclaros fapien- tefque viros admiratione obftupefeentes vidi , cum plurimas ex elegantioribus in eorum confpectu darem, non aliter, ac fi Au- rorz palatium perluftrarent, in quo ; vt S. Praíul Appollinaris deferibie onm Mao MENSURA | Divipiunt diuerfa oculis , c ab Arte magiftra Hoc vincit quodcunque vides. Nullam! enim ex eis effe omnium pulcherrimam iudicare quis peteft, cum fingulz , vel partium ítru&ura , vel colorum varie- cate, vel orbium circumuolutione «qué poffunt oculos recreare , nouoque oble&amento animum pellicere , vt fenfibilibus rebus ad inuifibilem rerura'omninm Conditorem quiíque fibi viam.» flernens , eum tanquam fiderum Principem , à quo cxtera lu- men mutuantur, agno(ícat , ae profequatur amore, à quo , do- cente Seneca, dum ponuntur fapores in pomis , odores in flori- - busjin lapidibus colores, vfque ad delicias amamur . ; Hocigitur paco honetta laudabilique oblectatione affici- tur fapientis oculus ; dum Cochleas recognofcit , miraturque » íingulas', quamuis in eadem fpecie numerandz fint , proprijs quibufdam lineamentisà cateris differre , vt ftella differt à ílel- lain claritate, Attamen admiranda hec Nature opera, quàm; bominum pauci recognofcunt ! Satis enim comprobatum elt : Ab affuetis paffionem non fieri , vt inquit Philofophus, & cum.) omnia condita fuerint in hac Rerum Vniuerfitate, vt (docente » S.Baíilio) ad veri , ac folius fapientis cognitionem facile penetre- 3us. Conditoris tamen obliti; eius miracula non celebramus , Quod fi miracula dicenda non funt omnia ea» qux in hac re- Tuin Natura exiftunt; ex eo prouenit , ait $. Auguflinus Kaum iunt Lib.6,c.i$ Carm. 3 In princip Parab,? ie lom. Lib.s.de » Trinit c,6, ;t J PARS PRIMA fiunt continuato quafi. quodam. fluxu labentiuns snanantiumque rerum ex occulto in promptum y atquc ex promptu. in occultum» , vitato itinere. tranfeuntium .. Vndé admiratio non paritur fi fegetes € mortuis feminibus quotidie efflorefcant , ingens veró excitatur,fi cadauer in tumulo reuiuifcat , so». quia boc fii inains, fed quia arum; inquit idem S, Auguftinus, Hec libuit fuperioribus di&is adnedtere, vt voluptas co- gnitionis Animo pariat vtilitatem, indéque arguatur ; Quam.» pulchra, quam delectabilis vifu , inexaufta mens illa fit ; qua»s . infinite rerum fpecies comprehenduntur, fi paruz, & quidem. non inter omnes pulcherrimz intuentium oculos , animumque» adeó delectant? Verum né vaíto in Oceano felici quodam.» naufragio mens mea deperdatur, vela hic Colligam , & Coch- leas iterum oculis fubijciens , quidquid menti fuggerunt profe- ram certé philofophica indagine dignum. Sed antequam và- ria Problemata proponantur foluenda , quó magis obuia, eó difficiliora , humanzque mentis a&iuitatem proríus . exceden- tia; de Coloribus, quibus Cochlez pinguntur , aliquid deli- ' abimus. CAP. NONVM. Vndé nam oriatur diuerfitas Colorum in Cochleis. Ccultis profe&ó, & prorfus nobis ignotis legibus infcri- buntur Conchylia, qux à mufice notulis mufica dicun- tur, occulto etiam artificio afperguntur Venerce , fignantur Turbines , & variatur colorum apparentia in Nautilis, & Vnio« num matribus , ficuti occulta arte. Flores, Fru&us, Gemmz, ac- Metalla colorantur.. Quamobrem Bellonius poft diuturnum.s, & laboriofum examen in hec verba prorupit, nempé , de colore forma, c fubflantia dicere po[[nm , quod eos viderim fepius , vn- dé veniant non fat dicere poffum . Imo Plato ipíe. Quo autens menfura modo, ait , finguli colores fingulis. mifceantur , etiam. f quis nouerity narrare prudentis non efl, prefertims cum. neque nece(fariam , neque verifimilem de bis rationem afferre vllo modo qo[ft - | Attà- Attamen ficuti non otiosé oculos mentemque defigimus in rebus ijs, quae in hac. Natura Theatro proponuntur , &lau- dabili ftudio, confiderare:. cum D. Hieronymo poffumus flores , Lilium cum Niffeno , cum Tertulliano Pauonem inter aues ob plumas praeclarum , ita non audacis , fed laudi tribuendus eft conatus ille, quo rationem inquirimus in tenebris omnino la- tentem, inter quas femita aperienda eft mentis face, à veritate probabili nobis communicata, illorum inftar , qui metallorum.» fodinas ad thefauros eruendos magno cum vitz difcrimine per- fcrutantur, luteafque glebas, vt plurimum manibus pertractant. Feliciter erramus, inquit Ariftoteles , quando cum errore ali- quid verum affequimur , ita non qu&cunque procellofa maris agitatio nauibus nocet , licet à lítore quefito eas remoueat , fi ad ignotas terrarum plagas appulerint, vbi nouos mores Incola- rum agnofcant Nautz, nouifque mercibus redeant in Patriam onufti . : Licet igitur veram claramque rerum cognitionem affequi ilic fperem, vbi Increatz Sapientiz lumen ignorantia tenebras prorfus exterminat ; in hac; caliginofa gymnade, in qua verfa- mur, colorum inquifitionem pro mea tenuitate,quzcunque illa.» fit; hoc pacto aggrediar . Primó fuppono duplicem colorum fpeciem Cochleis ineffe, ficuti etiam.in Gemmis , Opaci videlicet , & Diaphani fiue Per- fpicui. Vterque autem, vel eis realiter ineit, etiam abfente s luce, vel folum apparens eft, cum lux affulget , & pro diuerfa» .lucis intenfione color variatur , vt videtur in gemma Opalo ; & in tefta przcipné Nautili, in quo , vt in Iride notauit Seneca ; videmus aliquid flammei , aliquid lutei , aliquid cerulei , &r an, Qozítnar, diffimiles colores fint feire non po[fis, nifi cum primis extrema, lib .4.€,3. contuleris . Huius coloris perfpicui examen Optice diíciplinas relinquo, vt colorum tantüm originem;qui fine vlla lucis mixtio- 6e corporibus infunt, recognofcam . Septem veró funt Colorum fpecies , iuxta Philofophum 5. Niger nimirum , fub quo comprehenditur Fufcus, fiquidem.» Fuícus eft quoddam Nigrum, Albus, Flanus, Puniceus , Put- pig qe (en pureus, Viridis, & Ceeruleus , qui colores confiftunt. in quadam & feufib. mediocritate inter album, & nigrum. Reliqui colores compo- €-4. art,3é nuntur ex mixtione horum feptem, Alij veró ad mixturam.» "'!?: colorum , eorundemque fecundum naturales gradus genefim» . Quinque prafipua eorum genera pro fundamento ponunt. Al- 2 bum; 6a PARS PRIMA bum, Flanum ; Rubrum; Ceruleum; Nigrum, quorum mixtura omns alij-intermedij , quorum non eft numerus enafcuntur , & funt in appofito fchemate comprehenfi . | Albus nigro ad «qualitatem partium commiftus nullum.5 alium preter quam cincritium parturit, cüm niger albo miftus femper fubalbidum quiddam obícurum producat, víque dum » totus albus color in manifeftam nigredinem , vel niger in albe- dinem fuperiniecta femper vberiori nigredine , vel albedine con« uertatur, fed ad alios progrediamur , 1, Albus;cum flauo fubflauum albo vieinum,flauus veró cum rubro aureum fiué fuluum .. Ruber cum caeruleo Purpureum,& caeruleus cum nigro fubceruleum nigro proximum producet. 2. Albus cum rubro producet colorem quem Incarnatum.^ dicimus., & ruber cum nigro, fubrubrum ad nigredinem ver- gentem . E35 T lou imp X anelli 3. Albuscum c&ruleo proferet colorem cinereo fimilem.s; flauus veró cum nigro fufcum . Lg 255 | 4. Flauus.cum caruleo próducet viridem colorem .ex om- nibus intermedijs conftitutum, quem ad «Homines, & Animalia obleétanda videtur Natura compofuiffc . Atque ex hac quadruplici colorum. combiaatione omnes componuntur colores; qui nnnc, remiffius nunc intenfius ad €os reuocantur , quorutn quique. nomenclaturam Ííuas ex rebus qu2s colorant videlicet ab Elementisjà Nubibus à Mineralibus ; Metallis , Herbis, Floribus; Volucribus, Pifcibus, Reptilibus, & Infectis fortiuntur . Qui plura defidcrat legat , in Tractatu quem Parifijs edidit de coloribusanno 1613. Ludouicus Sauottus. His prenotatis adiungo, que in Libro quinto de Generat. Animalium Ariftoteles indicauit , circa multicolorem eorum. apparentiam . Diuiduntur igitur Teftacea omnia ficut Anima- lia cetera in Vnicolora, Veficolora. & Varia. Vnicolora funt ,. qua quoad omnia indiuidua fpeciei funt vnius coloris, E. C. Concha mergariti feres in parte. interna femper margaricatam colorem oftendunt,altera Nautilorum fpecies lacteam albedinem habet , altera colorem opalo gemumz fitnilem ,. Animalia Verfi- colora, fed vnicolora funt, quorum totum corpus eft vnius tantum coloris, fed quzdam Indiuidua funt vnius coloris, que- dam alterius , Diueríitas hec videtur praefertim in Pectinibus ; quorum aliqui albi funt; aliqui rubei, aut fufco colore faturati. Anima- A etus &ncarnatus Pagina 6o - Qineritii Geruleus- RNige Animalia varia funt ; quórum corpora funt varia ; ita vt fecun« dum.vnam partem fint. vnius coloris ; fccundum aliam fint al- terius coloris. Rurfus Animalia varia fubdiuiduntur in duas Clalles. In prima Claíle continentur , quz funt varia fecun- dum totum genus, itaut omnia indiuidua generis , ant fpeciei fint varia. Iníecunda ClaWe continentur ca , quee non funt varja ex toto genere;, fed folum fecundum aliqua indiuiduas. Hzclege adeó immutabili colorantur ; vt aliquando , vel cit- cumftantia loci, vel temporís ; vel cibi ; diuerfum colorem: in- duerenon poffint. Quamobrem cum eodem Philofopho no- tandum eft frequentius colores variari in Animalibus, quoram Ípecies continet aliqua indiuidua vnius coloris, & aliqua alte- rius coloris , quàm in Animalibus vnicoloribus , hoc cft quoad ífpeciem determinatis adhoc , vt fecundum omnia indiuidua funt vnius tantüm coloris, exea potiffimum ratione , quia» cum fpecies eft. indifferens ad plures colores , etiam ejus indi- uidua poflunt effe indifferentia , adeóque ex vno colore poflunt tranfire ad aliam , qui non repugnat fpeciei, fic ex albis fiunt nigra, yel ex nigris alba, & ex albis partim nigra partim alba . Ex oppofita ratione Animalia V nicolora determinata ad hoc ; vt fecundum orinia | indiuidua fpeciei fint vnius coloris , non.» poffunt mutare colorem, nifi raró ex aliquo morbo , vel ex ali- qua extraordinaria portione , adeóquc vifaeft Perdix alba» Vría alba , Ceruus etiam , & Pafler alb1 , & Florentiz Leucozx- thyops Sereniffimo Etruriz Duci à Genuenf Senatu donatus. Quibus pofitis, dicencum eít, colores , quibus Conchylio- rum teftz femper pinguntur, itaut nec eorum fitus nequé figu- ra varietur, exigi ab aliquo Principio intrinfeco , eofque produ- cente; ficuti lux, & calor à Sole producitur: non vero fieri mera qualitatum combinationc, à qua quidam Nafatali , vt aic Boctiusin LiGro de Gemmis , omnium rerum caufas venantur » & cum immediatas;, & veras fcrutari neíciant , genericis qui- bufdam vocibus, & vt plurimum falfis, fuas fententias fucatas proferunt , né tacendo ignorantice dedecus patefiat . Qualitates cxco agunt modo, nec artem poffident, qua conftanter , & ea» dem femper emanante influxus. periodo, colores difponant;ita.» vt rofz , circuli , teffellulz , fexcenteeque aliae maculz reprefen- tentur , non fortuita pennicillorum combinatione, fed ftudiofa.» peritia, qua multicolores redduntur Auium plum , viridia ar- borum folia, & candidi calyces Liliorume Nec 62 PARS PRIMA Nec é patrioluto Animalia, teftis inclufa ad nobilitatis faftigium immeritó attollimus ; quid enim mirum fi hac pof- fint, cum nomine Potentiz fummz , fummzque fapientiz Te- ftacea operentur. Rerum enim (enfibilium acionibus Nature Conditor , qui omnibus przeft velo quodam obtegítur ; mere- turque Epigraphem , quam Planetarum Principi Mari, Terrag« que dominanti, quidam aptauit, cum fcripfit : AB VNO. Concurrunt quidem in pi&oria hacarte alia multa , & quibus, vt ita dicam colores exprimuntur , & multicolor tin- &ura exugitur, ideó Vniones, quià mari Britannico generan- tur non zqué albefcunt, ac Margarite orienzales Sinus Arabici, & Purpura Cypria magis rubeícit, quam ea , quae in mari Adriatico nutritur , ficuti Purpuras in mari Aquilonari nigre- Ícere, in Auftrali. vt plurinium rubras effe; in Orientali veró, & Occidentali linidas ex Ariftotele accepimus. Docet deinde idem Philofophus dupplici ratione variari pofle colores in eodem.» fubiecto , vel quia in eius generatione alterari nimis poflunt humores, mutarique temperies , que ad talem. colorem fubicéto inducendum exigitur à Natura, vel ex diuerfo potu aquarum 5; qua; fi calidz, candidum colorem inducunt, fi trigidz, fufcum, €x €a potiffimum ratione, quia cum calida multe particule aéris mifcentur, ex quibus candor prouenit, vt apparet in fpu- ma ex aqua ,&aére compofita. Verum rationem hanc Ariito- telis ad trutinam non reuoco . Illud affirmare indubitanter pla- cct , quod experimentis fatis euidentibus roboratur. Colores videlicet non paucos à diuerfitate humoris ; quo Animalia nu- triuntur oriri, ruríumque variari à diuería eorum caloris Co- &ione, fic Mitulorum caro, fi coquatur igne,e pallido colore in vitellinum tranfit, Quod fi Pili, Plumaz , & Pelles Animalium ab eorum ex- crementis proneniunt , vt Ariftoteles ipfe docuit, confirmatur quod diximus. In cute enim Cochlearum Teítacea colores przcipue apparent, non aliundé profe&ó multicolori, & varia , nifi ex varijs humoribus; quibus nutriuntur, ficuti ex multiplici cibo magis multicolores funt Vefpe quam Apes , inquit idem » €regener Ariíloteles.- Sed Cum Oceano mifceri hanc diuerfam humorum temperiem arguere poflumus é Coralliorum praefertim diuerfitate. Inue- niuntur enim alba;nigra, rofea , & purpurea, & quidem non 1n; diítinéia maris plaga fed ex codem lapide aliquando ; d im tim nata, cert ex diuerfitate humorum, quorum fedimentum» ad diuerfos Coralliorum cefpites femen pofuiz ; prebuitque ah- mentum, vtfcliciter in propria fpecie finguli germinarent . Hzc veró humorum neceffariam | feparationem tum accidere.» probabiliter mihi perfuadeo, cum maris ceftus non adeó feruet , & magis frigefcit , ficuti videmus Balfamum Zgyptiacum di- &um della Mecca, aqua calida diffolui, penitufque mifceri, ea» dem veró frigefcente feparariin globum condenfatum . — lftam veró tiü&uram ab exhalationibus , & mineralium. corporum fpiritibus prouenire iudicant multi, cum tingendi vim habeant ; nonnulli ex váària. Elementorum coctione illam.» deducunt ; plerique veró falinis corporibus, vitrioli,& aluminis adícribendam efle exiflimant ; quibus omuia Corpora faturan- pur , & potiffimum falis ammoniaci , cui infitum putant colo- rum omnium feminarium, qui in ejufdem fumo , cum fublima- tür igne, manifefté apparent. Sed ne ab inítituto noftro difce- damus , harum opinionum examen ommitto. Ad Luccrnam» enim Cleantis in abditiffimo terre antro labore improbo men- tem damnaremus otio iucundo priuatám , quo in maris litore.» -ad animi relaxationem sminimé vitupcrabilem copimus fc- riari . Suppono igitur cum Agricola mifta effe cum aqua maris ramenta plurima mincralium , & particulas falium , nitri. & aluminum, quz quidem agnoíci poffunt, przfertim fublimatio« neinfornace fpagyrica obtenta; ex qua diuerforum corporum miftione neceflarió diuerfitas colorum , & faporum nafcitur , cum rubrum Rubrica, & flaaum Ochra communicet, ficuti alios colores Rubigines, Salia;, & Bitumina producunt. Hinc aqua Fontis Tungreníis igne fuppofito ebulliens rubefcit ; Aqua Nili zruginofa apparet tempore ficcitatis, in lacu Babilonico calidis menfibus rubet, & quamuis multz aque. perfpicuz fint, & clare ,alueos tamen diuerfimodé tingunt ; Hinc in fonte.» Theano proximo alueus rubicundus apparet, & litargirij de- coctum, cum aqua purz infunditur , vt lac albefcit, & conden- fatur . Ex quibus fatis arguitur Cochlearum teftas diuerfis co- loribus pingi pofle ab aquis marinis, pro diuerfitate corporum ; quibusipíz inficiuntur . . Negandum autem non eft macularum diuerfitatem poffe 5 etiam ab extrinfecis, & accidentalibus caufis deriuare ; vel quia humiditas frigore exficcetur ; vel quia e varia caloris coGura» varia- Apud Ims peratum lib. s. De! luce.» Animal, Jib,s. prob 45 Probl.de5 colar.feéct, 38.n.8. Pfal.491 Saluft. Eus bars, lorerzo &raíio Poe;g, 64 PARS PRIMA Váriatur coloris apparentia , ficuti in agro Patauino glebz funt, in quarum meditullio terra aibalatet, que colore cianeo pingitur. fiaéri exponatur, Ita pariter Cerufia ex plumbo fa- &a flammarum vi in flauum colorem degencrat , & magis adu- íta in minium euadit. Ita osa coffa multo fiunt. candidiora, , vt notat Bartolinus, Poma à Sole diuerfimodé calefa&ta etiam D diuerfimodé colorantur , & Concharum valuas in aprico expo- fitas varijs coloribus infe&as, ego ipfe poft aliquotdies penitus albas inueni, Hinc Ariftoteles ad quafitum cur. Nauticz artis ftudiofi vt plurimum colorem rufum acquirant, refpondet ; ex eo naíci, quia mare per fuam falfedinem eft calidum , cr exicca- titumyadcóque aptum ad caufandum colorem rufum . Quid ergo mirum fi Teftacea innumeris pené diuerfi(que coloribus induantur, ac fi licet eiufdem fpeciei fint indiuidua , & in eodem aquarum gremio generata , € diuerfo tamen vbere traxerint alimentum ? Atque hac de coloribus in genere dixifie fufficiat. velle propinquius immediatas caufas fingulorutuca Ícrutari temerarium eft. In examine rerum naturalium ibi fifte- re prudentem Philofophum decet , vbi fenfuum duétu probabi-- libus rationibus fciendi curiofitacem lactat; quem nonüifi fum- mi Conditoris cognitione omnino explere in hac vita pofiumus. Qui iuré meritó artem penitus arcanam fibi vindicat Flores, & Conchilia coloribus pingendi, ciim dicit in. Pfalmis : Pulcbri- tudo agri mecum efl 5 ac fidiceret, inquit S, Mediolanen(is An- tiftes . Quis enim alius artifex potcít tantam rerum fingula» rium exprimere venuftatem ? Abditarum igitur harum reruma fibras magis intimé fcrutenturalij , Nos interim Conditoris Sapientiam in eis arguentes, Poetam audiamus cum ait illum, admirans , -—--. i| qual le piaggie Ji pii vary colori orna , e dipinge Cbe dell Aurora il matutino volto . Eiufdem enim iufla fic exequemur;qui vult Meutre opre. si belle al Mondo [pande , Cbe ger effe ammiriam! quanto ei fia grande . 3oogat 2 cut P90 dad CO; GAP. IX: 6s COROLLARIVM. Quz circa colorum Genefim in capite | fuperiori dicta funt, Experimentis comprobantur. Iximus é varia fulphuris varijs falibus mifti conco&ione varios quoque, & diueríos colores emergere « Secundó ab exalationibus,& minerarum particulis fiue fpiritibus ; Tertió ex falinis corporibus vitrioli, & aluminis prouenire; Hzc autem. omninó experimentis,quas adducemus fat fuperque patebunt . Si ponantur laminz plumbez im fcypho aceto acerrimo pleno, eius acrimonia aliquot dierum fpatio refolutz in puriffi- mam candidi coleris cerufíam conuertentur, $i vero hanc cru cibulo igni validiffimo impofueris , videbis paulatim in flauedi- nem quandam lucidam abire , paulo poft in herbaceum colo- rem poitea in Fuluum, ac tandem in intenfum colorem rubrum, quem minium vocant, degeneratam 5 rurfus in. nigram fcoriam caloris ignei incremento mutatam, Si autem quaeras quomodo hic color caftdidiffimus pri- m , deindé in rubrum , & tandem in nigram fcoriam degene- ret. Reípondet in Mundo Subterraneo Kircherius , hoc fieri ca- loris ignei incremento ; primó fiquidem acetum , ignea qua» . pollet acrimonia; plumbum in particulas minutas difloluit, qua- rum fingule cum fale miftze fint ; à terreftribus deinde fecibus feparatz , lucidiíffima corpuícula exhibent , non fecus , ac fi vi- trum, in minutifftmas partes contuderis. Degenerat deinde in alios colores, vt dictum eft; & tandem in. nigram fcoriam, quia cum partes faline albe, ignem experte fuerint , fulphur illis admiftum in íal flauum abit, có quód aduftio particulas tranf- mutet in vicinum albo colorem . At fi ceruffa vehementius adu- ratur , iam obfuícatis corporibus falinis ,cerufla ex albo. & flauo colore mifta , fubuirefcente colore imbuta coufpicitur,; quam luminis reflexio in tali difpofite materig combinatione exhibet. Rurfus fi hec adhnc vehementius àduratur;in flauum colorem paulatim , eó quód materia vehementi calore exagita- ta iuxta colorum naturalium progreffum in eum colorem , qui 1 virl. Lib 81 Íect. 25 66^ PARS PRIMA viridi eft ptopior degeneret : falina veró corpóra , cum exhibent luminis illuftratione colorem , quem aduftionis incrementum » fecum portat, atque hoc pacto intenfiffimum rubedinis gra- dum, ideft minium; tandem | intenfiffima caloris: vis producet ; à quo gradu fi igais vehementius, & vehementius intendatur , videbis quod vti per luminofüm colorum gradus in rubrum » excreuit, ita hoc per vmbroforum colorum gradus , ideft puni- ceum, czruleum, cinereum paulatim ordine defle&tet , donec in nigri coloris fcoriain, albo oppofitam , iam omnibus fpiritibus. ditlolutis , inftar carbonum degenerat , Atque ex hifce luculen- ter patet, quomodo colores caloris vi in mineralibus paulatim ex vno in alterum gradatim iuxta ordinem naturalis miftura , tranfmutentur . Quomodo autem falina corpufcula fe mutuo deftruant, & inftaurent, hoc patet cxperimento. Si gallarum in aquam.» limpidam refolutarum infufioni vitriolum admifceas, ea ftatim.» in atramentum degenerabit , quod certé prouenit ex combufto fulphure , quo Galla conftat aque communicato . Si veró huic atramento aquam ftygiam fuperatfuderis , ecce (mirum di&u) aqua atramentoía mox priftinz claritati reftituetar , eó quód aqua ítygia corpufcula gallarum fua acrimonia prorfus con- fumet . Si veró rurfus huic aquz iam in priftinam claritatem. reduécte oleum tartari affuderis ftatim in atramentum reduce- tur, quia oleum tartari non abfimilem galla tin&uram continet, Vndé pulchrum arcanum patet ; Sienim in carta candida vi- trioli aqua aliquid infcripferis caracteres ficcati prorfus ena- nefcent, ac mox fi cartam gallarum infufroni immerferis , niger- rimo colore imbute apparebunt . Quas (i denuo deletas cupias, id fpiritu vitrioli , aut aqua ftygia preftabis. Pari modo tin- &ura violarum czrulea, oleo vitrioli fuffufa purpurafcit, cui fi guttas aliquas fpiritus corni cerui affaderis, - color purpureus in viridem continuó vertitur . Quz omnia dependent à varia differentium corporum con- ftitutione; quz cum varijs, & differentibus falibus varié tingen- tibus turgcant , ita quoque vàrias eolornm traufmutationes admittuuf . CAP. CAP. DECIMVM. Referuntur Proprietates aliquorum Tefta- ceorum,in quibus elucet Prouiden- tia Diuina. | I ob Formarum, colorimque varietatem pretio non vulgare habenda funt. Conchylia , plurimi quidem ex eó , quód fefe oculis exhibendo in hoc amplo Mundi Theatro prouinciam.» fibi impofitam optime exercent. Si Coeli enarrant. gloriam.» Dei, à Cochleis etiam celebratur Deus , qui vtique in viliffimis rebus Sapientiz, ac Potenti; theíauros oftendit, eiu(demques Prouidentia non minus , quatn varia argumentorum ratiocina- tione fenfibus ipfis declaratur. Illis enim Deus non tantüm.; quidquid ad Vite conferuationem requiritur, verum etiam. ad oblectamentum elargitur: Quamobrem Tertullianus ad in- fringendam audaciam Marcionis inter homines nequiffimi , Dei Prouidéntiam negantis, illi res infimas obijciens, An nc (ait) Vna cuiuslibet maris Concbula non dico de Rubro, fordidum artificem pronunciabit tibi Creatorem ? Serpentum mos eft. fuos partus in arena relinquere. Diuina veró Prouidentia rebus om- nibus à fe conditis , quz ad vitz futlentationem | requiruntur , donat, argumentum przbens in minimis maioris Prouidentiz, qua maiora, & Homines precipue moderatur, ac regit ; quorum . "beneficio hanc omnium rerum Vninerfitatem € nihilo euoe cauit. Inturiosé redarguit Naturam Plinius, cum diceret cap.29. lib.g. Carent Concha vifu, emnique fenfu alio, quam cibi , é7 pe- riculi , cap.veró 35. Concba, inquit, in qua Fniones generantur, cum; manum videt , comprimit fefe , operitque opes fuas , gnare» propter illas. peti, manumque fi perueniat, acie fua ab[cindit , nulla iufliore pena , C alis munita fupplicijs. Huiuímodi verbis Palinodiam ceciniffe iudicarem , nifi poeticé poriüs quam.» hifloricé loquutus eflet translatione quadam verborum , oculo tribuens quidquid ta&u peragitur, eum afferuit Pifcatorum cupiditatem ab eis fagaciter animaduerti , ficut Virgilius de» letratibus canum loquens ait. V'ifeque canes vlulave. per vsa- bras 1 2 Alber- Lib 44de» &nima c,8 Trac. de» A aim, €,19 68 PARS PRIMA Albertus etiam cognomento! Magnus de Concha Peine 5 fcribens ; Si quis (ait) digitum admouet fubito claudit oculum», ex quo cognofcitur babere "oifum . At experimentis fat mihi comprobatum apparuit feré omnia oculorum fen(íu carere s, Nautilo excepto. . Quamobrem vera fcripfit Ariftoteles de Teflaceis lib. 1. Animalium cap. I. vbi fic legimus : Habent profectà oculos tum cetera Animalium Geneva omnia , preterquam tefla inte&a, c [i quid imperfeifum aliud eft, & Talpa. Nunquid forraffe crudelem Naturam idcircó appellabi- mus? vtpoteque caliginofo in loco ea perpetuó damnarit , in quo nec victum quzritandi modum habent, nec lucis vfura.» fruendi. Apage qui de recta Nacurz operandi regula tam 5 abífurda animo concipis. Ea nempe adeó prudenter in omni- bus agit , vt licet liberali quadam manu , fuos thefauros elaz- giatur, prodiga ramen nunquam fit ; nec quid minimum fruftra vnquam operetur . Quamobrera prudens potius cenfenda eft , fi vifum Teftaceis animalibus non neceffarium denegauit. A- nimalia enim omnia tellis incluía , przíertim ea , qux Turbi- nata non funt; & progrediendi facultate carent , humore mari- no precipue nutriuntur, quem,.cum. per poros attrahaat , quz- rere vtique non debent ; cum in aqua generentur , & perenni quodam vbere femper ali poífint. Ea veró, quz preter aquam cibis diuerfis paícuntur , vt notat Ariftoteles, motu noa carent , & olfactu, quo appetitu excitato, fenfuum ducu eos inueniunt, Odor enim , afferente Theophratfto, Animalia omnia ad fumen- dum cibum inducit, quem naturali. quodam inftincto ad nutri- tionem aptum efle iudicant. Sic Purpurz , Turbines , & alia.» Conchyliorum Genera foetidas appetunt carnes natlis inclu(as à pifcatoribus . Hic autem aliquid dicendum eft de modo , quo Turbinata mouentur. Teftaram fcilicet. pondere onufta pedibus , bra- chijs ; & fquamis orbatz , fpumaunte reptatu. inceduut , ficuti Vermes, qui, vt notat Albertus ,. contratfione, c emi[fione cor- poris progrediuntur . Quàmobrem ipfe offium defe&us motui adiumento eft . Sibi fuafit quidam ex recentioribus Auctor, alioqui préclarus , iuuari motum ab orbium circumuolutio- nibus , quibus dum moumentur quodammodo nituntur; ac vires augent, vt moueantur facilius. At experientia didici ab eis quidem latibula formari, in quibus Animal inclufum , & fpiraliter conuolutum poflit tuto progredi , fibique polio O- GAP. X. 69 domum femper vnitam trahere ; obferuare enim quifque.» poteft Animal, cum moueri incipit , magna fui corporis parte € turbinata tefta exire , cum qua deinde, farcinze inftar dorfo '"ónpo(itg, progreditur , arcuatim membra flc&tens , vt fuo lo- co fufius videbimus. Nunc fatis fuperque fit Prouidentiam » Diuinam in eis elacentem admirari , qua gubernantur Tetta- cea, & quod mirabilius eft. animaduertere , ab eis nempe. bina faltem cornicula , é fronte emitti, non ad vulnera infligenda. ; fed ad itinera pratentanda . T'enerrima enim funt, & quid- quid in aduer(o poteft obijci , adeo facilé fentiunt, vt vix ta- &is, illico Animalia recedant, abícondantque fefe in Teftz receffibus , quam fecum femper deferre notauit ille apüd. Athe- neum , quia nemini credunt. equé ideó credendum eft yitam in eis viuere infelicem , :€ó quód anguíto veluti carcere incluía libertate frui nunquam poffint ; Amauturenim recefluum anguftiz , ficuti cateris re- bus placet quidquid earum prodeft coufernationi, quibus mu- nimentum formatur, fub quo offeníiones euitent, recedendo, cum offendere neminem poffint. Nec alia defunt Tutaminas , vr couleruentur : Illa enim, qua Íeniper Vt Plantz manent in loco, vbi nafcuntur , teíta durior , vel crafftor contra voracita- tem Piíciam defendit , alia licec mobilia preduri muniunt Mu- crones ; fiué Marices aculeati, alia lapidea lorica tuberculis afpera, multis veró oris apertura , vel, anguítiffina eft , vel o- perculo faxeo adeó ar&é clauditur, vt neque acicule capacem.» rimulam inüdiantibus relinquat ; Quapropter aptius illis quam Terree Früctibus Poetz carmina conueniunt , Dalla Natura ft vuol imparare Cb'bà le fae Frutta , e le fue cofe armate Di fpine , e velle, e offa, e buccia, e fcorxa Contro alla violenza . ed alla forza . A Haud equidem nego ex ijs multa tefta adcó tenui fubtilique » circumteda viuere , vc quaft. penitus inermia Pifcium voracita- tem euitare non poíliat , vndé à Polipis precipue complexu crinium franguntur, roflroque abripiuntur ab Aue Lari , qua referente Eudemo in libero aere ea relinquit,vt cadaut fupra fco- pulos,vbi demum teftis in partes concifis, facilé carnibus inclu- fis veícatur, reddatque falfum quod Ouidius dixit: Oflreaque in concbis tuta fuere fuis. At ncqué in ijs Prouidentia defccic , cum arenis tunjulata na- Ícan- - Plutar; Aporeph, Derri, Apud Gefner. | de Aquáat: PÍ 166,* 70 PARS PRIMA fcantur, €x quibus haud facile exhumari poffunt, ficuti Balani, & Dactyli Inter cetera delicatiores faxeo quodam argine circum- fepti ; multiqne minime molis Turbines in fpongiarum cauita- tibus aluntur fucco quodam foditiffimo , quo Pifces infidian- tes arcentur « Quod fi aliqua cortice feré. nullo munita, in, efcam tantum generata videntur , eis tamen alix. infunt dotes , quibus cxteris praftant , comprobantque effatum illud Horatij Neminem effe in hac vita ex omni parte beatum,(icuti nullus eft, nifi apud Inferos , omninó miferrimus. Vndé gignitur pius quidam affectus erga Dei Prouidentiam , cuius matrem adm.i- rationem efie affirmat D. Thomas cum Propheta clamantem.» : «Magna opera Domini , cogitationibus tuis non eft quis fimilis. fit tibi, nec in Codle tantüm , fed Terra marique omnes eam agno- fcunt, dum vident, Mirabilia Dei in profundo . Etne Cochlearum indaginem omniittamus ; illud hic ad memoriam reuoco , quod de ijs narrant multi, Oitreas vidcli- cct; que 1n mari. Perfico nafcuntur Perfarum Regem imitari , qui JEflate Sufas, Hyeme veró Ecbatanam Vrbem 1ncolit, cóüm.s menfibus frigidioribus in Ponto magis temperato ftabulantur , calidioribus veró in Egialo mari, cuius vnda minus calida funt frequentibus Euris agitatz . Conchas infuper , quibus vniones $enerantur gregatim ex vno in alium locum natare , ducente» omnium agmen vna inter ceteras maiori , quod tamen Proui- dentiz laudi tribuendum non negarem fiex rationibus alibi difcutiendis falfum effe non crederem .. At nulli profcétó im- probandum eft, quod de Cancello pluries docuit experientia , in]imo ncmpé illum gigni, deinde in vacuas teftas ingredi, vbi cum crenerit in ampliorem teftam fubire, vidclicet, aut Ncritz, aut Turbinis, íxpe etiam paruam Buccinam ingrcflum esm.5 circimferre, ibidem nutriri, & augeri ; deindé capaciorcm pete- re. Ariftoteles, qui in. hoe: minuto animali explicando diligen- tior videtur fuifle , quam in multis alijs cxplicatu alioqui di- gniffimis,illum quodammodo inter Cruftata,& Tcftacea Anima- lia ambigere dixip: Natura enim ijs , quz. fpecie locuftarum.o funt, fimilis: eft, & ipfe: per fe naícitur, quatenus vero tcftas in- grediatur, illicque viuat, teftaceis fimilis eft , Multi Eremitam bernardum illum vocant , Eremitam quidem ; quod alios fu- giens in tefta perinde , acin folicudine viuat , Bcrnardum au- tcm quod Plebs. vulgari prouerbio Zermardos homincs fatuos effe dictitet, fatuumque efle. cancellum. qui crufta tectus;chelas ha- habens, quz ad vitatn tuendam fatis effe poffent, alienas domos quzrat in quibus latens viuat, Verum prudentem potius du- xerim cum Ariftotele ; quod. nudas , & iniuriz valdé opportu- nas aliquas fui partes dura, & firma tefta muniat, Quid autem dicendum fit de Pinnis LeGori iudicandum relinquo, fi tamen vera funt, quz de illis Plinius afferit. Illarum. videlicet teftas à canchris paruis habitari , eifque in capiendis piíciculis auxilio efie . Pinnam enim ícribit Oppianus 1n. ma- enis teítis effe imbecillem finé mente, & find. oculis , ideóque» hofípitem cancrum excipere, à quo morfu admonitam , cum.» Piícis teftam fubit, illam claudere , predamque communem in.» tuto depafci , vndé Pinnophilax vocatus eft. Quapropter tu- && tiores viucrent Oftrez fi etiam inipfarum teftis focius fimilis habitaret ; opportuné enim admonitz teftas ; apertas ad aquam hauriendam clauderent , cum cancer lapillum chelis arreptum in eas iminittit , eoque impedit ne claudant , deindé ingreflus earum carnes deprzdatur . Hic adde Echinometras , quz fem- per teftis inclufz longis aculeis armaantur, quibus vtuntur , per- indé, ac pedibus ; his enim. nitibund& mouentur , fedemque » permutant in Orbem fe mouendo , cuius rei argumentum Ari- ítoteli fuit , quód. detritis fxpé aculeis inueniuntur , & femper aliquid alga fuis fpinis implexum gerunt. Eiuímodi autem Prouidentiz opera neceffitatis fubfidium effe fi quis dicat, cui Naturalopitulari tenetur , adeóque admi- ratione minus digna , hac profecto debenda erit Nautilo , cui pulcherrimam teftam non Muniniento tantüm Natura adiecit , fed Venuftati 5 in qua, velut in naui argentea, naufragio haud obnoxia per fumma maris fpatiatur , remigantibus interim. quibufdam brachijs , aut ventorum flatus excipiente membra- nula, quam ad velificandum extendit, vel ftatim crifpat.fi forte aliquem infidiantem oculis deprehendat;petitque maris fundum, vbi tuto ftabulatur . Sed omnium proprietates proíegui velle infiniti effet Ope. ris, cum fingula Animalcula zqué ac maxima Diuinz Proui- dentia argumenta patefacere homini poffint , ficuti Oftreo- rum Species vninerfz eaudem indicant cortice, quo teguntur , finc aptius loquar , comuniuntur , tanquam Arce animata , cni áptandum videtur , quicquid de Dauidica Turri S. Ambrofius dixit : fabricatam nempe illam fuifle $45/idio pariter , c" Deco- r. Decori quidem ob venuftatem fiue eolorum ,. fiué formz pul. In pf 318, b Epift, s.de ]i: Refur, DE C PARS PRIMA pulcherrimam vifu: Subfidie autem eó quód femper receptui dare fe poffint, cnm infidias animaduertunt , ad quas vitandas eam circumferunt. Vndé Prouerbium in eum, quinulli fidit : €ocbleis tu es diffidentior . Idem S. Mediolanenfis Antiftes, quem nominauimus , in; mentem reuocat ftudium cum Religione coniun&um , quo ipfe Echini proprietatem recognouit, illum nempé, imminente » maris tempeftate, faxis firmiter adhaerefcere, ne vndarum impe- tu huc illucque agitetur, ficuti alique alix Concharum ípc- cies, Plinio referente , adhzereícentes faxis figna funt tempelfta- tis, Sed caufam inquirens , nullam aliam cfle fibi perfuafit , nifi Dei Prouidentiam, quz.non laborans in maximis , neque» faitidiens in minimis, omnia que condit , miris proprietatibus ditat, qua in conf/iderante admirationem pariter geucrat , & Amorem: ,Zgyis Matbematicus, inquit Ambrofius, Quis Aflro- logus, quiue Cbaldaus fic poterit. fiderum curfus, Celi motus, e figna comprebendere ?. V ndà buic exigno animali tanta fcienzía , vlfutura prenunciet ? Crede quod. indulgentia Domini. vtri ms omnium , id quoque prafcientis buius munus acceperit .. Omuig., replet fapientia , qui omnia in. fapientia fecit: Quee cum ita» fint , nonne imbecilli , ac diffidenti animo fcopuli firmitatem s intcr maris agitationes Fides Diuina communicabit ? GAP. VNDECIMVM. De Vario Teflaceorum Vfu. E Vidquid rerum omnium Conditor oculis Mortalium fub- jecit , non ea folum de caufa factum efle dixit Apro S.Pau- nus , vt ex tjs carnalia emolumenta capiamus » fed etiam. multo magis fpiritualia perlegamus - Et rationi valde confonum cft, inquit Tertullianus, quod cum homo fpiritu conftet , & carne , virique eius parti fuerit abunde confultum , Hinc totus Ter- rarum Orbis vcluti vafta Bibliotheca animo eft, vtinea cru- diatur, corpori vcró tanquam ditiffimum Penu, quo indigentia InPf. qui fatisfat . Quare D. Bernardus: Quanta » inquit. Deum allo- habitat fermi 4o quens ; largitus es ad [uflentationem , quanta ad eruditionem. 5! Quzmobrem ficut olim ad. fuftentationem Elig Corui dapiferi I» ext:te- CAT. XI. 73 extiterunt, iuxta illud, Coraif22e precepi 5 vt pafcant. tibi ;. ita» pariter omnibus rebus preceptum poíuit , vt nobis vtilitati cf- íent deleétando fcilicec fentus faporibus , odoribus, coloribus ; & cantu; dando carnibus cibos, oifíbus arma , pellibus veftes ; plumis ornatum , tincturas fapguine , medicamina fuccis , mar- garitis diuitias. Nec minus quam cetera omnia Conchylio- ium Species aflerunt homini vtilitates,quas recenfcbimus. Pof- fent hic nnmerari innumeri pené modi , quibus Medicine fa- cultati profunt ; fed illos data opera ommittimus nolentes tranícribere , que fufis narraionibus Alij fuis in paginis pa- fuere, Quzarat curiofus Lector apud Dioclem Cariftium.» , Galenum , Mattiolum , Cornelium Celfum , Plinium , & Dio- Ícoridem . Medicamentis , quibus vel ex teftarum attritu , vel ex car- nium co&ione vtuntur Pbarmacopole in medicinz fubfidium longé nobiliores funt vfus , qui ceteris facultatibus prattan- tur à Cochleis; Ante omnes ille fciendus eft , quo rebus omnt- bus auteponuntur,cüm loco pecunia adhibitz rerum omnium pretium zquant , eafque producunt virtute quadam ab homi- num arbitrio accepta, vnde Ariftoteles notauit multos alioquin prudentia prz ditos , ideó fummé auaros efle, & pecunia tena- Ces , quia cà quidquid fibi libuerit facile confequantur. Propé Regnum Congianum vbi flumen, Coanza didum ab Incolis, ex lacu ,€ quo Nilus originem trahit , excurrit in Oceanum , adiae cet Infula, cui nomen Zoanzda; vulgo Paefe Rafo, e feuza Monti ; parum enim eminet fupra mare , mille quidem paffibus lata» , viginti veró millia paf(uum in longum «extenía,. icc igitur dici poteft copiofa monetarum fodina , quibus populi Congia- no Regi fubiecti auro argenroque praediuites vtuntur in come micrcije, loco pecuniarum praebentes Cochleas , qus referente » mihi oculato tefte, funt paruule Venereg , quas num. 233. Claffis 3. indicabimus. In Regno pariter Tobuti , quod af- fluit fluuius, AVigir , fiué. Senega dicus Cochlearum teltz ex Perfico Mari acceptz loco mouetarum habentur. In Regno Bengalenfi illao funt , quas Itali nominant Porecilette .. [n qua- dam Philippinarum Infula Venerez; num.247. dcícriptz,cxpen- duntur. Qua omnin à PP. Societatis Iefu Miffionarijs relaca.» mili funt. Infuper Ioannes Rho in Examerone de alijs narrat pecuniz loco habitisab Incolis Capitis Viridis . Vnde fálfura.» redditur vetus Grecorum adagium , quo Concha vilius efle» K fighi- 3 Reg $7; P;abl, de piud. fect, 39» Orat. 27. Philip.à S. Trin itin, Crient 1.7. o7 n Olaus ma gnus Page 203* Georg.a. Gio. Boe- mo né co- flumi del- lc &enti , Eneid, 1t, Scholiaft, Homeri liiad.5, Petrus Marur L4 dec. 3. Didimus apud A«he nium.» 74 PARS PRIMA fignificabatur quidquid nihili faciendum putabant ; Hinc ad alios peculiares Víus tranfeamus . In Infula Goa: nà; & Ollandiz regionibus Conchyliorum tefte igne peruttz , vti lapides, calcera fubmiuiftlrant ad edificia extruenda, quz tae men imbribus facilius difloluitur . In Orotingana Regione» loco ligonum Pinnis magnis vtuntur Rultici , & vitibus varia. Concharum genera fertilitatem addunt,dicente Virgilio. --—- QQuecunque premes Virgulta per agros Sparge fimo pingui, C multa snemor occale terra , Aut lapidem bibulum , aut f2uallentes iufode Concbas - Eas veró ad; nobiliorem vfum Ars milita1is accepit , belligeros. [piritus ciens apud Incolas Infula Cumanz in Animis militum Buccinis loco Tubarum, vt olim apud Romanos cum Buccina iam prifcos cogebat ad arma Quirites . Prifci Homines anté Tubam inuentam vtebantur,aut fumo;aut Cochlea marina. Tritones aliqui fabulantur Concha perfora- ta buccinare, Plinius iam Concha cancatem Tritonem dixit; & Virgilins de Mifieno Tubicine . Sed tum forte caua, dum perfonat «quora Concha. Accepto fortaffe à Pifcatoribus documento ; quorum mos eft apud plurimas Nationes fonitus buccinis reddere, antequam.» pifcari incipiant, ideoque dicti funt Conchite , & Conchiliari] à Plauto, cum ait: Sajuete fures maritimi Concbyta , atque» AN amiota, famelica bominum natio , quid agitis? Dubium autem cit an fonos edant Pifces alliciendi gratia , ficut ad ouilia vo- catur Pecus , vel ad venatum canes extimulantur , fiué potius animi relaxandi, vt apud Incolas regionis indice , quam dicunt Xaguaguara, mos cft lyrze loco Oltreoram teftis inuicem reper- cuífis ad numeros fonum edere , quo choreas, & tripudia fo- lemniter ducant . In Infula , cui nomen S. Marta non folum. parietes ornantur iuncorum, & palmarum ftoreis, margaritarum lineis diftinctis ; fed ad cubilia; & domorum ianuas Concha- rum copiam appendunt , quibus à ventorum flatibus agitatis fonusreddatur. In quadam Hiípani« plaga maritima fiítula- rum vices fupplent alique Cochlearum fpecies 1n. longum tur- binem conuolutz , Apud Romanos Senatorum fufiragia loco fchedularum Conehulz referebant in foro , cum de morte , vel vita captiuorum decernebant ; Imó magno pretio illas mercari, folebant, quarum purpureo fucco veftes tingebantur , parui ha- bentes multorum vitam, cuius difcrimine obtincbant paucas CcOi0o- CAP XL. 75 coloris guttás ; quibus luxum , & faftutri Iactabant , illum. - oftentando in veftibus, fubditis interim exofi, vc Alexander Per- fica vcíte clamydatus , fummis autem in amoribus habitus ; cüm Graecorum more modceílé indueretur . Saniüs quidem Conchylijs vfi fuere, vt alibidiximus duo illa Romanz Reipublice decora Lelius, ac Scipio,cum folebant Conchas ad Caietam , & Lucrinum legere , & ad omnem animi remiffionem ludumque defcendere. Authore Polluce ludi ge- nus eft , quo ducta linea difpertitos in partes pueros diuidit ; mox proicéto Oftraco fiue tefta ; pars quz fupinum pronumque cius cafum diuinarit , alteram in fugam dilapfam infcquitur ; deprehenfus confidet (afinum nominabant) repetitque cantio- nem zox an dies ?* Luíum iftum apud Hollandos etiamnum ex víu efle fcribit Nomenclator , vocarique ibi Luyfen efl noppem , fiué Nol of bol 5 quod eft Planum ne an Cauum ? Prater hunc alterum refert, quo Conchz fupra ftagnantem aquam vehemen- ter iaciuntur, & victor dicitur ille, cuius Concha aquz fuper- ficiem leuiter tangens, plures faltus ediderit, antequam, ceflan- te motu , demergatur in aquam . Ex hoc autem puerili ludo potet quis innumeros pené circulos obíeruare in aquarum.» fuperficie formatos , rationemque excogitare : cur femper fa« €tis. noui fuccedant , vnumque alter quodammodo infcquatur ; Come i Delfini ,quando fanno fegno Dante» A marinar coli'arco della fcbiena inf 21. Cbe s'argomentin di campar lor legno e Quando Concha vix aquam abradens , Exiguos format per prima volumina giros Sil. Ttal. Mox tremulum vibrans, motu glifceute liquorem 2 me Multiplicat crebros finuati gurgitis Ovbes : pundiibu jo -Donec poflremo | laxatis circulus oris Contingat geminas patulo curuamine ripas . Sed recenfere quis poterit quot modis mechanice Facultates Cochleas adhibeant? Ex ipfis plaftica ars conficit Porcellanam precipue in Kianfi prouincia Sinarum : ibi enim teftas minu- tatim concifas fub terra in locum aliquem fecretiorem recon- dunt, quem Pater liberis fuis defignati, atque ibi octuaginta» Pancirel, annos manent occulta, quo tempore elapío, filij, vel nepotes eas. tic.de Por- eruunt ad pretiofa illa vafa conficienda. Conficiuntur autem », €cllauis, inquit Ioannes Linícotanus , nauigationem Orientalem deícri- bens, ex curiffmra terra fpecie ; qua ciftrernis inicéta maceratur, Cap» *f R2 do- Li5.5.e is. 2cB. 76 PARS PRIMA donec duritie denida, fzpéque verfíata ; quemadmodum aput nos agricole lac in butirum exercent, in fummitate materiam.» excernant , ex qua fubtiliffimum] opus fit . Ex ijfdem pariter bene contufis , & maceratis conficiuntur: Intrita , in quibas ca- meorum calatüre impreffione repréfentantur. In Brafilienfi Prouincia imberbes aiiqui intcr agreftes populos capillum fub- nafcentem Conchulis interceptum derondent, quas é collo pen- dulas ad. iftos vfus eircumferunt .« Cochlea quam numero no- no Oleariam dicemus folebant Veteres in vfus quotidianos oleum haurirc , vel ea. oleum decapelare , cuius figura ad id percomodé quadrat . Huiuímodi ctiam , ficuti & teftam Nau- tili Aurifices, additis anfa, & ba(i , in vrceos efiormant eleganti artificio , quód eam contra venena aliquid valere credant . Mul- ta ctiam vilz dentifricijs conficiendis funt vtiliffimz., Apud ziptios Cochleis Venereis vtuntur mulieres ; & eifdem ornamenta quedam linea in amylo aqua diluto, lo- £à., deinde exiccata poliunt , adeo vt fplendeant . | Eifdem Itali; atque Graci, & Turc chartas leuigant , quod & Plinius olim.» faá&itatum fuiffe memorat, & Martialis cum ait : Leuis ab equorea cortex Marcotica Concba Fiat , inoffenfa cuveet arundo via . Ideóqueà nonnullis leuigatorie , vcl leuigate dicuntur. Hu- infmodi Conchis, ex Mari Rubro acceptis, oncrantur Cameli , eidem appenfae Claues non folum in Europa , fed in noua Hif- pauia geftari folenr . Fias Aurifices in duas partcs fecant , & Cochlearia conficiunt ; .hoc vocabulo expreíla, quia fiunt ex Cochlea. Has equorim frenis, & phaleris nonnulli accomo- dant. In Vrbe, Bengala dica ;ab Indis € Conchis Margariti- feris in cruftula diffe&tis fcrinia ; & belli inftramenta miro arti- fcioexornantur, Concha, qu& num, 2. Claffts 3. deícribitur coquinarie arti inferuit, in quadam Infula Philippinarum ad omnia ciborum genera clixanda . Inueniuntur enim in co mari adeó capaces, vt earum moles trecentarum librarum pondus exaequent, ficuti aliz innumerae parulores Pictoriz arti colores; & pigmenta cenferuant . Cuius autem calamus ad viuum poffet hic explicare quot ornamenta fontibus , parietibus , & ftatuis addant Artifices in- geniofi ? Adcat curiofus Criptam , que Varfaliana dicitur propé Parifios, quam fplendida Regis magnificentia , & ftudio- fa Archite&orum induflzia preclaram ornatibus cfccerunt Ibi, Ibimirosaquarum ludentium fontes , ibi Phebi ad viuum exe prefiam. imaginem videbit in marmore poft emenfa Celi fpatia inter placidas limpharum vndas laboris leuamen fumentis; ibi anhelantes eiufdem equos fitim reftinguere, omnia veró lapillo- um Concharumque inufiuis operibus exornata, vel columnis Cochicarum more contortis , vel Encarpijs ex ipfis Cochleis concinnatis fiué in phrigia ornamenta minutis eonchulis diftri- butis,fiué in Tritonum fimulacra coaptatis,pluribüsquidem.fed omnibus ingeniofis modis inter multicolores lapillos ad orna- -tum diffeminatis . En tibi fubijcio in fiue libri aliquas laruarum cfligies,ex imaginibus Parifijs impreflis acceptas , quibus operis &que praclari, ac curiofi abfenti oculo pr«beas argumentum. ... Necomittendus hic eft pius vfus , in quem multorum reli- .gio eafdem conuertit , conferuando fcilicet luftrralem aquam in templis, ac domibus, fabricando earum teftis globulos , quibus preces folent nuncupari, quos vidiffe fe narrat , Ioannes Rho, aureis filis elegantiffime intertextos , à Peruano Regno Sumino Pontifici Vrbano dono miílos, compofitum pariter praeclara. arte ex innumeris Conchyliorum teftis Altare , quod fuse. per partes hic Auctor defcribit. Ornamenta infuper elegantiffime concinnata facris imaginibus addi in aliquibus Belgij templis €x oculatis teftibus accepi, Illis veuntur pauperes incole in Oris; quatum nomina.» dicimus Curianam, Vrabam , & Xaguaguaram , ad verecundiz munimen, non fecus , ac Adam , & Eua poft innocentiz ia&u- ram confuerunt folia ficus ,. & fecerunt fibi perizomata. Alij ad pietatem fignificandam, qua longas itinerum peregrinatio- nes fufceperunt, ideóque Conche , Pe&ines di&x à Latinis, vulgó appellantur Cappe fante, & Cappe di S. Giacomo ab. v(a Peregrinantium , qui eas dorfo, & Pe&ori appenfas ferentes , cum ad eum venerandum Galiciam proficifcuntur , morem ali: quorum hoc pacto damnantes, quorum olim fuperftitiofa Reli- gio, poftquam eas Dianae, Venationis Dez tutelari, facranerint tanquam amuleta Canibus appendebant, vt inquit Gratius inter (Veteres Poetas non vltimus , | -—-- collaribus ergo Sunt qui lucifuga , criflas induceve malis luffere; aut. facris conferta monilia Conchis Non minus quidem damnandi , quam Trogloditarum fcminz, que vt amulata inter vbera geftabaut, auc ill, quae paruulas, & caudis Exam ofr 47.0:53. fetrus M ardr,l4 dec.43. Geni $» De Venati Yerf, 40e. Sceuole»; & Lu s de Saincte Matthe Hift. de » France; Hierouym Gilius l,16 pO - PARS PRIMA candidas venereas, vterinos calculos à figura ditas, tanquam. vteri morbis falutares pecori appendunt,feu verins dicam luxu- riz fuperbieque pretextus eft, quz vt hzc, & alia ornamenta.» , ccu valetudinis gratia, auro argentoque incluía oftententur; efficit, amatorum potins illiciz , quara fanitatis tuendee inítru- menta, aut amuleta morborum . Laudabili autem vfu. in Stemmatibus oftentantur , vel ar- $ento, vel auro, vel coloribus cianeis decorate, vel fafcijs pur- pureis diftin&z , vcl aureis Zonis circumíepte . Collocantur ctiam inter Aquilas, & Leones;, Animalium Principes , ad celc- brandas, vel Profapiz dignitacem , vellongiffimas perterrarum Orbem excurfiones , vel in mari clafficas pugnas , quas abundé relatas agnofcet curiofüs Lector in capite 30« Voluminis , quod Marcus de Vvlfon erudité confcripfit. Eadem é czno , vbi vilia natalia fortiuntur ad nobile faftigium euexit inclitus Gal- liarum Rex inter Ludouicos XI. cum Equites S. Michaelis di- &os , aurco torque infigniuit conchis fimul connexis efformato, additoque numifmate, in quo S. Michaelis imago Tartareum.» Draconem vulnerantis videbatur, reuocaus hoc ritn in omnium memoriam Pietratem Caroli Septimi Regis erga eundem Ar- caugclorum Principem, cuius patrocinium. fibi fpondens, ima- gincm in vexillis oftentando , victorias Terra Marique ex hofti- bus fe relaturum fperabat, vt retulit, cum illum apud Aurclia- nenfem Vrbem fibi , & Galliarum incolumitati in aere dimican- tem vidit, Nec tacenda eft vtilitas precipua, quam ad corpora fu- flentanda fuis carnibus afferunt T eftatorum phurimz fpecies . In Prouincia, Curtana dica, apud Pariam conchis , & Oftreis, vt plurimum vefcuntur Incole , licet leporibus , & cuniculis maximé abundent. Aliqui Populi, referente Strabone , Oftreas in Pifcinis nutriunt, vt menfis parandas facilé inueniant. Cui autem latet quanto apud Romanos eflent olim in pretio ? In.» hoc precipué damnandos, quód Prouidentim ordinem euer- tentes, Cula, & Vitio illi darent , que ad vite fuftentationen: 5 abundé condita é mari pifcabantur, Multi enim ad vencreos ftimulos addendos illis vtebantur. Aetio docente omnia Cone charum genera talem virtutem continere, à Poetarum com- mentis indicatam ; cum. aflerunt Venerem , vel natam iin con- cha, vcl in concha cimbe loco , Ciprum profecifle. Plerique.» veró, vt gulam explerent, Lucullo non abfimiles, qui lautiffiina coena CAP. XI. 79 cona dies omnes claudebat, omnium Elementorum tributis comparata, fiué , verius dicam , Trifauci Cerberi, & Geriones triplici abdomine ventricofi femper expetebant , quas vocabant Viduarum cupedias ad faporis praftantiam indicandam, pretio licet enormi comparatas . Quamobrem Seneca in turpe hoc gule virium inuehens: antem (ait) ex tot Concbylgs tam» longe aduectis per iflum. flomacbum. inexplebilem labitur? Qut- bus malis, vt mederetur Refpublica, Lex fcauri , & Populi Cen- forum fuit, Conchyliorum vfum prohibens conis , ac ca ferenti poenas perícribens . Ad memoriam hic reuocantur nunquam fatis damnandi mores, quibus eifdem vtuntur foeminxz. Varios autem illarum vfus recenfere quis poteft? Capiti fatis licet concinnato, & cirrulis floritufque abundé calamiftrato Cochleas addunt , 1n fimbrias, in tenias, & criftas circumponendo , mec putant onera , vt inquit Ambrofius, fi pretiofa fint . Ex ijdem, & gagatarumo globulis multe monilia, & cingula contexunt, przfertim viduz; Rondeletio narrante, qua luctus tempore nonnifi nigris càn- didifque ornantur. In Infu!a Cumana ex Conchis Mouilia , & ex Cochleis corollas , & armillas pauperes fceminz fibi compa- rant, ex margaritis veró ditiores . Apud Gallos in Vrbe Agde 5 lineas formant, referente Fabro, quas gaflant ad pompam ; c? de- corem , Eis vtrntur in fucis Grecorum mulieres, in fucco pomi citrij diflolutis, & fublimato , vel adipe gallinaceo permiftis : fic enim facies fplendidiores, & candidiorcs cffici putant . Verum omnium amores fibi vindicant Margarite, Necíolum Colum- bus hoc agnouit in Infula , cui nomen Gratie dedit, vbi poft diuturnos in mari labores , & vite difcrimina primüm appulit , Americanas Regiones inuifens, cum magnam vidit Margarita- rum copiam à nigris feminis pectore brachijfque nudatis often- tari. Foeminaram faftus, & vanitas cum ipfis nata , delicias Margaritarum huicfexui in Mundo muliebri veluti precipuum Elemeutum recenfet, & mulieres fe non putarent , fi Margaritis caterent . Nonne, & Iíaias cap. 3. verf. 23. in Mundo muliebri eas recenfet? Iilis vtuntur quamplurima non pudicitie tuen- dz, vt Puelle Bengalenfes, quz contra violentos fatis munit vbique incedunt , fi candidis margaritis ornentur ; fed vt ama- torem potius fint inuitamenta , & venalem fuam pudicitiam.» bac edera produnt , dum pulchriores iudicari ftudent, fi tamen.» palcta dicezda eft, vt cum Tertulliano loquar; mulier , habitu mere- Celius e difin 17. leét.c.234 Lib. 2344 €p.e Apud Gela 619; ' Be habitu Mulier, €.53; Senec. tib, de benef €.9. Libiz.c5 Ue habit, 80 PARS PRIMA meretricio velata , quo potius offenrantur corpora, quam ve* Itiuntur 1nquic Solinus . Longis Margaritarum lineis collo plu- ries circumduétis vanitatis mancipia efficiuntur, quarum tamen licentia, ait Sencca , non fatis viros fubieceratynifi bina , ac terna.» Patrimonia auribus. fingulis pependiffent . Fuit olim amentia pompa , cüm veriore [uxuvia , quam triumpbo ( Plinij ver- bis vtor ) Pompei imago Margaritis gemmilíque teílcllatas Romanis Ciuibus fpec&anda exiftebat in foro , verüm lon- ge maiorem fcriinarum ftultitiam dixerim , cum eifdem; onuftz incedunt, in quauis corporis parte eas offentantes , vt olim Lolia Paulina, Cleopatra, & delicatuli Parthorum Orato- res, quos Romse vidi; Tertullianus , babentes im Peronibus Mulier es P ?ones o Lib.o. €,$4 Heu monftrofa Vanitatis fcminez deliramenta !. Que concharum excremeatis fuperbiunt , pulchriorefque fe credunt « At cedo Margaricas plurimi faciendas efle apud. homines , eaf- que adeó pretiofas exiftere , vt omnium amores fibi meritó vin- dicent, Nunquid ideó faeminarum ornamentis addendas quis dicet, magna nummorum vi, qui Natorum alimento , Fami- liarum conferuationi , & Populorum bono debentur ; compara- tas ? Iure Plinius iu banc Gulz, & Luxus libidinem inuehitur s vbi fic ait 5 fed quid bec parua commemoro ? cum populatio. mo- vu, atque luxuria, non aliundé , quam à Concbarum genere pro- ucuiat? Iam quidem ex tota. verum Natura damnofify mum mare €ft, tot modis , tot menfis , tot pifcium faporibus , quibus peras capieztium periculo fiunt. Sed quota bac portio cf rcputantibus Purpuras, Concbilia , Margaritas ? Payum fcilicez. fuerat. in gue ias condi Maria, uifi manibus, auribus ,.capite , tetoque corpore.» à feminis iuxtà virif1ue geflarentur. uid mari cui veflibus "Suid vndis fluctibufque cum vellere ?. iNon recie recipit bac uos veyum ANaturd, nifi nudos. Efto fi tanta V entri cum £o $ocicias » quid tergori?. Parum eft nifi quo vefiimur , periculis etiam ve- Jliamur .. Adeo per totum corpus anima bominis qu&fita maxime [iacent . - Huius tamen obinrgationis aculei non mari debentut , vbi Teftacea nafcuutur, fed eas abutenti, quoniam (docente D.Am- brofio) wibil Natura deliquit ,' alimenta dedit , non vitia pra- fcripfit . T Quam veró fanius vtuntur Margaritis Przclarz ille mu- lieres, à quibus in templis Altaria, facreque Imagincs qum leco- m CAP. XII 01 decorantut . Egit hoc inter ceteras Diua Elifabet Hungari Régis Filia, & Langrauij Vxor, cum in Templo Margaritis ; & gemris onufta patibulati Numinis effigiem plagis cruentam.» infpiciens, vanitatis pertafa , pietatemque edocta in teftimo- Sandeusl 4 nium peenitentiz., quae fuerant Mundi , € carnis arma, malitiz- pag.jc«. que inftrumenta, pro tabernaculi ornamentis Deo Optimo Ma- ximo dedicauit . 7. PNom igitur bumano Generi tam variz , ac multiplices Conchyliorum fpecies ad inutilem pormpam Natura produxit , fed'ad laudabiles: vfus , inter quos , vel vnicus illam. maximé commetidaret , quo eius in producendo prodigiofa fertilitas ; fiue, vt verius loquar, Diuini Conditoris Bonitas, & magnitudo etiam in Rebus minimis oftentatur . CAT. DVODECIMVM. Referuntur varia Mufea ; in quibus Cochlea- rum , & Concharum 'eflz con- feruantur. T nelaudabilis hic vfus prctiofis phaleris perfonatam vc- ritatem, alioqui mendicam, in fcenam dare velle videatur , haud abs re futurum putaui, fi varia, & celebriora Mufea recen- ferem , in quibus inter cetera tüm Nature , tüm Artis prz- clara opera Cochlez fuum non indigne locum obtinuerunt . Ecíané turpis iniuriz nota illi effet , quiexeo vituperaretur , quia oculis mentique eas inaniter propofuiffet , ac fi cum Ne- rone pretioíi temporis ia&uram faceret purpureis aureifque » retibus piíciculos viles expifcando . Indignum quippé Homine cft inutilibus queftionibus'tótam mentem applicare,vt gloriam omnem ex ijs confequatur, at laudabile aliquando ad ca diuer- tere , quibus poffit animus obleGari. Quis nom miretur , ait Plinius de Platanis loquens , arborem vmbra gratia tantiim. ex alieno petitam oe? ftultus Arillomacus fuit , qui fexaginta s duor;m annorum fpatio Apum naturam , & mores Ítuduit perfcrutari ; ftultus Eliogabalus, qui,vt Romane Vrbis magni- tudinem indicaret, Arapeorum telzs in aceruum ingentem col- lectas in domibus priuatis, publico in foro propofuit; nec mino- EI 82 PARS PRIMA minoris ftultitie damnandum dixerim Domitianum , qui ri- diculum Mufcarum venatum edoceret ; Atnunquam fatis lau- dandus ille eft , qui inter priuatos parietes laudabili otio animi gratia per Montes,per Valles, per Maria, ac Fodinas fua mente.» péruagatur , & ex paucis rerum naturalium. fragmentis , qu& fub oculis habet, ingentes Natutz thefauros deprehendit , toto Terrarum in orbe latitantes. | Prudentes propterea , ac preclari Viri illi funt , qui quafi Cocblee (in domibus nunquam [int, patria domo exulantes., ex- tero in folo eam colere putaut, vbi poft longas itinerum dimen- fiones aliquid fcitu dignum in Accademijs audiunt , vel vifu fpe&abile oculis vfurpant in Mufeis,fiud à Natura , fiué ab Ar- te propofitum. Id Pittagoras ; id Socrates , Anaxagoras , De- mocritus, fexcentique alij fecerunt , quorum vita , vc loquitur Sinefius ; continua Venatio fuit, vt modo per ZEgiptum , mo- dó in Grzcia, modó apud Perías, fiué Indos aliquid noui , vel mente , vcl oculis affequerentar ; nihil. tanquam vile requiren- dum effe à Philofopho pro comperto habentes,quod in hac vafta rerum Vniuerfitate é Thefauris fuis à Natura depromitur . Atne ex Romana Vrbe longé aberremus: Et qui tante» fuit Romam tibi caufa videndi? vt olim Titirum alloquens Pa- ftor, fiab vnoquoque eorum fcifcitarer, qui ex diuerfis orbis Terrarum Regionibus illani petunt; non quidem libertatis Amor , re(ponderent opinor , verüm potius Templa preclara.» inuifendi, Maufolea celeberrima, prodigiofas Statuas, Villas, ac Palatia, & quidquid admirabile ex antiqux Romz ruinis eru- tum, vel fupra ruinas ipías conflru Gum Ars fpectandum adiecit. Verüm faniori profe&tó confilio allicerent oculos quz Natura proponit, ne tales habeant ; quos ante nauigandi peritiam habe- bant homiaes, cum Sua quifque piger littora norat Patrioque feuex faius im aruo, Paruo diues , nifi quos tulerat Natale folum , non norat opes . £go quidem , vt verum fatear , admiratione femper longe ma- iore Nature opus videndum duxi , quam Artis ,. przclarum li- cet, & numeris omnibus abfolutum hoc effet, illud veró natiuo rantum decore przditum . Quam difficile, aiebam , Ars fuis operibus equat Naturam ; Si enim ftatuam cernat oculus, ma- nus fcalpris munita ; mente adintrice ; poterit € memores imi- CAT, X II. 25 fimilem fabricare, veràm in ipfo marmore conítruendo nun- quam illam, ftimulos licet ingentes voluptas adijciat , zmula- bitur. Poterunt Vitruuius , & Archimedes montes lapideos in Porticus, in Columnas, in Fornices diftribuere , at Cochleam.» , vel minimam conflrnere , diminutam femper proportionem in.» Órbibus circnmducendis feruando;non poterunt. Adeó verum eft femper iperbolica vocum | additione nos loqui, cum dicimus, Artis opus materiam fuperari, ad laudi- bus illud celebrandum. Illa quippe nifi aureo poudere equali ducatur , vel ex huius inopia, vel ex copia materiz deriuat. | — Horum animaduerfione quilibet poterit Cochleas oculis perluftrare, abfque eó quód ftultitiz notam timeat,meritó olim illi tributam, qui iactabundus de fe ipfo aiebat : //e ego fum» nulli nugarum. laude fecundus , Poterit enim laudabiliter in., apparatu conuiuij peculiarem cibum laudibus quis efierre » , cxteris filentio non quidem contemptis , fed przetermiffis , & ficuti in Gemmea bulla fum habet pretium Berillus , licet Adamante vilior, fic pariter inter ftatuag. pretiofas tabulaíque » egregie picturatas, fuum meritó locum obtinent Cochlez. Videntur igitur in Mufeo, quodà Vormio infigni Medi. cinz profeffore in Ollandia, Vormianum dicitur, ab eodem... publicis in paginis erudite. defcriptum: videntur in Mufeo nobi- liffimze Familie Calceolariz:oftentantur,in Cofpiano,fic di&o ab Illuftriffimo Marchione Ferdinando Cofpio , Viro cuius doti- businfigniti Bononia iure gloriatur ; non magis , vt Naturz curiofa portenta, quam Magni Etruriz Ducis in Virum talem, beneuolentiz indicia , qui huiufmodi maris fructibus Mufeum., caceroqui preclarum, voluit condecorare . Alias felegit in Neapolitanis littoribus Ernuditiffimus Imperatus . Verong in Muíeo Mufícardo multe circumfpi- ciuntur; quamplurimz in Septaliano Mediolani , inter omnia propter varia tum Nature , tum Aitis opera celeberrimo . Qnamplurima etiam funt Bononie in Mufeo Iacobi Zanoni Viri pari humanitate, ac Botanica artis peritia, quam luculen- terteftatur eruditum opus Typis impreffum anno 1675. quo multarum herbarum proprietates reconditas , nouique Orbis plantas Italie ignotas patefecit , nunc à D, Peregrino Zanone » patri in vtroque non impare Filio, fummo ftudio cuftoditz cum ceteris varijfque curiofis Nature operibus, quae longa, & accu- Tata Íolertia ex multis Mundi Regionibus Parens amantiffimus, 2 dum 84 PARS. PRIMA dum inter mortales degeret, obtinuerat. ^ ^ Magnis Etruriz Sereniffimis Dücibus ; quoram | Liberali- tas, & litterarum Amor ingénijs ftimulos femper addidere , vt peunis liberiüs explicatis , eó volatum dirigerent , vbi ftudiofis experimentis Veciratem in profundo. latencem | in lucem erue- rent, cum in varijs Nature opcribus , tributa quodammodo. eX Elementis omnibus acciperent , fuum etiam iu Cochleis abun- dé obtulit Mare, illudque inter prctiofas gazas ad iniros Natu- re ufus explicandos Florentiz feruatur ; Ibi etiam multzefant apud Illuftrizimum Comitem Capraram , ibi apud D. Vincen- tium Viuianum ab Illuftriffimo Przíule Stenone acceptz, ficuti apud D.Cofmum Roferminum Pifanum aliz multz vifuntur. Quamplurimz etiam |finguleque praeclarae ingenti nummorum vilibi comparauit ftudiofus D. Nenrichcmont Parifijs ; Vrbe. Íciehtiarum omnitm altrice , in qua Alexandri Seueri memoria rcnouatur , cüius benignus inliterares Amor Vulpianum Iuri- ftam fua claniide circumtexit , fiue Iuliani , fiué Sigifmundi Im- peratorum , quorum Palatia tanquam priuatz domus Sapien- tum ad corum vitz füftentationem habcbantur . Ibi inquam 5 innumere criptam Varfalianam mufiuo opere diípofite | exor- nanc , in remotiffimis Oceani regionibus felecze , vt tanquam a maris flores oftentarentur ; haud breui die yernantes , vt rofa, -Quam miodó nafcentem rutilus confpexit Eous Hinc rediens fero vefpere vidit anum . At ne Roma difcedamus; in hac etiam Vrbium Regina multi Virorum egregij, vcl Docrina , vel natiux Nobilitatis excellen- tia inter pretiofas fuppelle&iles Cochleas pofuere- Eas vide- bis inter gemmarum matrices glebas in Regia Villa Excellen- tiffimi Principis Pamphilij apud S. Pancratium , quam dicimus di Bel Refpiro . Videbis in Villa Eminentiíftmi Principis Flauij Ghifij apud montem Efquilinum pofita , videbis in Mufeo, 1n.» quo D.Petrus Bellori ob fuam antiquorum numifmatum peri- tlam Reginz Suecorum inclytz acceptiffimus, felectas celebrio- rum Pi&orum tabulas , & Veterum erudita monumenta confer- uat, D. Auguflinus Scilla tum pingendi arte przclarus , tum numifmatum eruditione celebris ; multas pulcherrimas addidit varijs rebus lapideo fucco obduratis, de quibus luculentam. ; & eruditam Epiftolam Typis edidit. Multas in fuo Mufzo repofuit Eques Coruinus ; multas D, Andreas Donuicinus ; ali; quas CAT. XII. 85 quas ex cleganttoribus D.'€arolus Antonirs Magninus-s qua apud efus: Horedes éonfetyantur ihter arma Virorum yilufrium, & varia tumArtis.tam Nature opera ab ipío Magnino fuo cala- mo illuftrata. Sunt infuper ia domo D.Euftacnij Diuinl, quem Excellentifihàa, in Telefcopijs fabricandis:;! & horologijs componendis peritia celeberrimum reddidit : funt in Gazophi- lacio Excellentiffimi Principis Barberini propé Bibliothecam.» quadraginta circiter millibus librorum voluminibus impreffis przlo; alijfque multis Grezcé ; & Latiné. manufcriptis pradiui- tem , Sunt domi D; Francifci Galli , cuius folertia dinerforum Lapidum, Colorum, Fodinarum, & Mineralium frágmenta ma- gno ftudio comparauit, Innumerz, & pulcherrimae | oítenta- bantur in Muíxo Eminentiífimi Principis Virgilij Vrfini , pro- p8 Vrbis moenia in Via Flaminia ; deindé in ditionem Illuftrií- fimi Marchionis Virgilij Spade translatz . Videntur in. Mufzo Collegij Romani quod celebris P. Athanafius Kircher Mathe- inaticis experimentis , & Machinis infigniuit , illis additz ftudio P. Franciíci de Gottignies Mathematicarum in eodem Collegio Profefloris ; qui pro dcfiderata hactenus maiorum Telefcopio- rum firma fuftentacione,& commodo vífu.fabricata;atque inuen- ta fuit anno proximé elapfo Machina, quam in fine huius Li- bri delineatam reperies. At hxc indicaffe fufficiat . E domefticis parietibus longiüs peruagari recufans,tuis oculis, Lector curio- se; feriniolum fubijciam,mole quidem mediocre,at diuerfis Co- chlearum Concharumque fpeciebus caeteris infignioribus Mu- cis huc vfqué indicatis certé non inzquale. Earum tcfte in. paginis delineatz, licet finé coloribus vifz . facem tamen prz- ftabunt, vt Ez dignolci facile poffint, quas catalogis acque 1oa- gis, ac obícuris, quia finé iconibus , Au&ores comprehendunt . Hac inquam ratione non minus Oculis quam Menti Teftacco- rum obíeruationem fore arbitror oblectamanto, | PARS $6 PARS SECVNDA: Deícribuntur "Teítacea in Parte quarta; delineata. Pelago vela foluens , nautragium potiüs mentis timen- dum effe, quàm Recreationem fperandam agnofco , Ea enim eft Teftaccorum copia fub vndis , vt deficientibus ver- bis , fingulis vel folum nomen imponere Eloquentia defperet , Adeó faciliüs eft Naturz facere, quam homini recenfere , vt cum DPhilofopho loquar. Ad eorum Ciafles , fiué Genera fo- làm referenda , vel amplo volumini deficerent paging , & quie uis calamus , licet in fcribendo velox, àlabore deterreretur « Vtigitur Gruis , & Vulpis ceenam non inítiruamus , inepté lo» quendo, cüm ad animi relaxationem loqueudum eft, fele&as Cochlearum Teftas in prafentia oculis fubijciam, nc in cogno- fcendo animus defatigetur. Oculorum enim propria eft co- gnitio Rerum; quz Turbam faciunt, vt funt Flores, Plume, La« pides , ac Teftacea . Diuidam itaque omnia in tres Clafles , Vniualuium videlicet, Biualuium , & Turbinatorum , & in qua« libet eorum ea in confpectum dabo, quz diuerfitate Formarum, aut Accidentium notabiliter, conttanterque variata in omnibus, vifa mihi funt omnino fpecie differre . Priuantur quidem precipna vennflate, cüm in paginis de- lineantur, cüm enim vnicam partem femper oftendant , aliz celantur, quibus fpectabiles adeó funt, vt non facilé, que namo earum fit pulchrior poffir oculus definire. Imó cadauer potius- oftenditur à calamo, dum hie negando colores, eo priuat deco re, qui etiam Anima pulchritudinem in Hominum vultu depin- £it, amoremque al!icit oculorum . Oblectabunt nihilominüs quoquomodo expreffz , vt Lifip- pum monctz , celeberrimum illum flatnarig Artis peritum.» folitum ex manipretio cuiufque flatux denarios deponere au- reosíingulos; illum quidém, cüm fcxcenta , & dccem opera» ab ipfo fafta memoriz fubijJcicbant , nos veró , dum à fingulis ingens fumiliem "Icftarum numerus à fummo Opifice ampl- ceao A Rduum profc&ó opusaggredior, & quafi in fpatiofo 987 Oceano difperfus publicabitur , de quibus meliüs, quam de Lippi fignis Plinius diceret rante omnia efe Artisut elavitatem poffent dave , vel fingnla , Sunt enim , vt facies Hominum de» quibus lo1uens 1n Octauio Manutius Felix: Eadem ait, figuras omnibus, fed quedam vnicuique lineamenta deflexa ; fic, & fimi- les vniuerfi videmur , Gr inter fe (inguli diffimiles inueaimur In omnibus Tutbinatis, vt de reliquis taceam, linez fpizalis cir- cumuolutiones videmus , non tamen in omnibus eft totidem » Orbibus producta, nec in omnibus zqualíter apparens , fed in, aliquibus partim. celata, partim manifcfta, in alijs fupra fir- imam bafim, quafi circa columnam conuoluta , in alijs vero finé vllo fulcro Cochleata, in his depre(la, ac plana , in alijs intumea fcens, & (inuofa, in omnibus denique fimilis, & difcriminatim 4 apparens, | Defícribam igitur breuiter ja hac parte. Cochleas in parte quarta calamo delincatas vt colotes przcipué , locus vbi gene- rantur, & aliqua earum proprietas indicentur , relinquendo quidquid pro comperto non eft. Erraret profe&ó , qui alieno vultu calamo , vel pennicillo reprefentaret Heroem . Si pulcher eft fucis deturpatur, Nec Ars, fed fatuitas ad libidinem de- pingit, cüm loco Cyclopis deformis exprimit venuitum.» Achillem , Ad eas autem fignificandas vocibus neceffarió vtar multo- ties à Grzcis mutuatis , nec culpabiliter à puritate Latini idio« matis receditur, cüm aliter loqui non poflumus , Aliquibus enim proprium nomen non fuit ab antiquis Au&oribus impo- fituns, vel fi tribuerunt , recognofci haud facile poffunt , quia.» figuris noa expreflaz . Figure enim deí(criptionibus magno adiumento funt ; fiquidem hac ratione ipfe res velut in confpc- é&um adductz memori, & intelligentiae magnopere fubueniunt; Quapropter Marcellus Virgilius Latinz linguz pariter,ac Grz- cz peritiffimus in eruditis Commentarijs ab ipío editis fupra.» Libros Diofcoridis , à cali laberintho receffit dicens, aibil diffi- eilior effe in tota buiufmodi verum. Commentatione quàm in. ap- pellationibus bis concordem Veterum bifloviam oflendere. Subi jcio 3gitur breues Cochlearum defícriptiones, quz JIconibus earum- dem addite refpicientium oculis non minus oblecamentum.» aferent illo; quo Enea ab armis fibi à Venere donatis afficicba- tur, dum Marauisliando alfim fepra lo feudo 5j 88 PARS SECVNDA Si ferma , e l'indicibil artifitio Ond'era in. teflo , e l'argomento efplorae aen ooo QGLASSIS (PRIMA... a Continens Vniualuia non Turbinata in | Niualuium non Turbinatorum agmen ducat. Naixilus, | "Talis dicitur à verbo Grzco Nantilos quo.Pifcis, & Nau- tà figni&cantur. Ab huius tefla nauicula repraíentatur emi- nent! puppe in fe ipfa aliquantulum reflexa, |. fundo. Maris per aqua fuperficiem vclificat , membranulam mira tenuitatis tanquam veluni exténdens , vefpertiionum alis fimilem, quam.» duobus primis brachijs füftinet ,' & quatuor alijs fubremigans media cauda vti gubernaculo fefe regit. Triplicem Naucilorum Ípeciem aliquiaflerunt, vna tamen earum à Cochlcis , quz Vm- bilicata dicuntur non. dificit , ideó duastantum.| fpecies diuer- fas agnofcimus . Qui in przfentia deícribitur ad. fecundam pere tinere dicitur ab: Ariftotele, fed quia € voluntate pendet hic or- ^ do; illum , qui dicitur' ad primam fpecare numero 13. dcícri- bemus .:- Vcerque eorum cüm per mare velificat- folet aqua» tcítam implere;fi quid pauoris interueniat ; vt facilius demerga- tur, ad. vitanda hoc«modo: periculajafcenditque rurfus. rcfiam.s conuertens , quam humore exonerat induílria admirabiliori ea , qua Nauium fenrinz fordidis aquis enacuantur .. Quapropter Arcfius Epifcopus Dertonen(is eleganter illum,.defcribens ait . Aon bà ferro, 0 bitume , 9 tela , 0 traue JNe mai del nauigar. apprefe. l'arte Vn Pefte in Mar 5 € pur Noccbiero, e Naue E d: fe fleffo , e in qualfiuoglia. parte, Che i| vento foffi , egli di nulla paue Né fuor di sé brama timone , ó farte, Ab eodcm Nauium fabricam,nauigandique artem defumptam,» Oppianus affirmat. Pompilium illum efle ainnt Euftatij fa- bulz conuerfum ab Apolline in Pifcem , ideó Pompilum à La- tinis vocatum. Porcellanam eum dicunt Galli, quia hzc, vt diximus Capite XI. ex eius teíta aliarumque Cochleatum ab Indis conficitur. Alij vero. concham margaririferam appella- runt, . CLASSIS I. 99 runt, non ex fcecunditate qua Margatitas producat , vt falsó pu» tauit Au&or Mufei Septaliani , & Bellonius , idcó à Rondeletio. redargutus, fed ex colore, quo Margaritis affimilatur . Videtur: enim maffa quzdam é Margaritis compaóta, habens in exreriori facie operimentum , aut caftaneo colore circumte&um » aut albo , qui primüm ametifthinum induens , in ianthirum fubni- grum dcgenerat in ca parte , qua tefte aperturam verfus refie- Gitur. Apud Iabadium Infulam , & in Mari Sinenfi generatur, vbi Ars pretium illi addit egregijs Florum, & Auium czlaturis: foliataque pictura . Miis: Sub hoc numero in altero latere eiufdem aperto interior . fabrica patet , quz in triginta, ac plures concamcrationes diuiditur. Ex vna inaliam pro libito Animal tranímeare pu- tarunt aliqui, per fiphunculum quemdam, quo in omnibus adi- tus patet, vtin. inguftiorem femper, & magnis intimam ftatio- nem fecedens pericula tutius euitet. Hoc íuauiter ad Arn rt- ptas cecinit Strozza dicens , Gode egli folo n gran palagio altero Di gemmata , e mirabile [ivuttura Ed baquafi à noflr'onta , oue dimori : E fale, e flanze» e rvitirate, e fori. Verüm quia foramen illud vix fubule exili aditum | concedit , & Animal in latiori parte Teftae , vt offibus caro, coniungitur 1 credendum hoc minime eft. Ad alium porró víum Natura eas conftruxit , ignotum tamen , nec vnquam ab Auctoribus Nauti- lum deferibentibus ad. trutipam reuocatum . Ego quidem , vt meam fententiam feram , ad motum inferaire mihi fuadeo.» vt Animal facilius poffit in aqua fupernatare , cum Egli fol naue , er egli fol Noccbievo I perigli del Mar. fcanza pii. volte . | Sed de his valdé dubijs fortafle alibi . Certa nunc perfpiciamus Pars igitur externa induitur tunica quafi offea caftanco colore, maculata. Interior veró vnionum apparentiam fiué gemmx Opali variam ad varias luminis refiexiones exhibet,quam cum.» egrcgio Poeta Taflo obíeruans . | aD ber azzurra, € boc vermiglia JDivefli ,| efi colora in guife mille , Sicbuom jempre diuevja a fe la vede -Qualunque "volta à. viguavdav la. vriede, Cosi piuma tal'hbor, «bei gentile M duo- 9o PARS SECVNDA -morofa Colomba ilcollo cinge Mai won fifcorge à fe fleffa fimile, Ma in diuerfi color al Sol fi. tinge. Hor d'accefi rubin. fembra "vn monile Hor di verdi. Smeraldi il. lume finge Hor infieme gli mefce , e varia, e vaga In cento modi; i riguardanti appaga e Concha , Patella dicta à Latinis , iepas à Gracis, quafi íquama. faxorum, quibus femper adhaeret , Mul- tiplex illa eft, (ed omnes duabus claffibus comprehendit Sca. liger. Altera earum illas continet quarum in medio vidc- tur prominens centrum, vtin Clypeis Vmbo , ficuti apparet numero 4. in altera vcró numerantur magis deprefle , vt nu- mero $5. 6. & 7, Differuut aliquae notabiliter à ceteris fora- mine quódam , quod patet in fummitate ad rceiciendas partes inutiles nutritioni , vt in Echinis . Carent motu progreffiuo ; mouentur tamen attollendo aliquantulum teftam ad. liumorem facilius attrahendum , & fi à f2xo diuellantur vitam amit- tunt. Exprefíam fub hoc numero dicitur Cypria quia in Cy- prio mari, vt plurimum generatur , habet. rimas xqualiter di- uifas , & à centro ad. Circumferentiam re&é extenfas .. Colore eít luteo in externa facie ; in exteriori albo. Ipía veró aper- tura fiae bafis non ad amuffim rotundatur, fed paulo longius ex altera parte feré procedit . Patella indica maior, colore Margarite fublucide in. parte gibbofa, in caua liuido , fanguineis maculis bel- '1é diftincto. $ patella candida vbique ftrijs multum eminentibus diftin- &a, certo numero, & ordine, at ia multis czdem (trice funt minus notabiles . pa:ella reticulata , quafi retis foramina oftendeus con- / ftanti proportione à circumferentia ad centrum diminu- tajluteo colore, aut cinereo . : Pulcherrima hzc eft colorum varietate, quibus depingi- 7 gitur. Circacentrum alique linex fubnigra in girum du&z, album, quo tota tegitur exornant , vbique à punctis ni- gris, rubeis , flauifque dittin&um AMOUR ; Piares que delineari poflent omittuntur , quia. folum pro- pter colores inter fe diuerfz. Inaliquibus pars concaua vi- detur cruore imbuta, in aljs purpurco ; aut bos auque ciem CLASSIS I (ud faciem nigram, vel cineream, aut ad pullam accedentem often- dunt , in cuius fummitate nota eft violacea , quam multi vo- cant Oculum Hyrci, Tubuli , aut Siphunculi maris . Diuiduntur ab Aldrouan- do in quinque fpccies, inter quas duz funt precipue ; Hi mole maiores nomen trahunt à forma aliquantulum cur- uà, vt dentes canis , vocanturque Dentales; funt rotundi, & ftriati ,albo colore aliquando labeculis pallide. rufeícentibus maculato , 9 Antales dicuntur alij eiufdem formae , fed patuiores . Falsó putant nonnulli é maxillis Pifcis Dencalis ceci. diffe, quia funt tefle , in quarum vacuitatibus viuit Vermis €um ipís generatus: funt rotundi, & expoliti. A Dentali- bus diftinguuntur paruitate molis , & colore , quem vt pluri- zum refeum habent, aliquando lineis pullis in bafi commiftum. IO Auris marina , fic di&a à fpecie auris humane , quam. i: habet. Dicitur à Bellonio Patella maior ; quia Patel- le inftaríaxis adhaeret, Oftendit in parte extrema principium linez fpiralis, in qua patent foramina aliqua, quó magis ab origine diftantia, eó maiora, & magis eminentia , per que Animal humorem exugit; Lutea eft , vt plurimum externa fa- cies rubiginofis notis maculata ,fiué vt fexíordide rufefcens, colore pallide viridi afpería. Afpera eft , & inzqualis ob quaf- dam ftrias, quarum etiam maxima profundius fulcantur. Eiufdem auriculz par$ concaua, in omnibus femper fpe- Gabilis , aliquando enim videtur Margarite orientalis decer, aliquando JEneus coler argento miftus , aliquz vero di- uerfas Opali tincturas iuxta varias luminis irradiationes ia- dicant. patella optimé lenigata inter omnes maxima , Vberis pa- pillam exhibet, nunquam huius figure molem excedens. Inuenitur apud Canarias Iníulas , quas Fortunatas appellamus, in qualibet parte la&is albedinem induit, perfpicuo fuco cir- tectam . 13 Nautilus fiué Nauplius numero primo indicatus ; voca- tur etiam Italicé Polpo Moftardino, aut Mofcarolo .. Na- fcitur in Adriatico Italiss adiacenti , illumque inter Sepias Pi- fcatores deprehendunt propélitorales fícopulos, vbi frequen- ter pafcitur. T'eíla illi eft valde fubtilis folioque papyraceo fimilis, pellucida; & fragilis, la&teo colore imbuta , Nauiculam M 2 expri- à 92 PARS SECVNDA exprimit tribus partibus compaéta , nempe lateribus binis; & carina, inqua ílrie canaliculatim vbique du&tg terminantur , illamque dentibus afperam reddunt, colore luteo aut pullo di- ftin&is . | 14 Exprimuntur fub hoc numero nomine generico Balano- rum teftzg , fiué calices, qui feré nunquam foli , fed multi coniunctim generantur fupra faxa , ligna , aliorumque » Oflreorum teítas , vc plurimum cinereo colore, aut carneo , vel vinofo . 15 Hzc Balanorum tefta à fuperiorein his differt , primó quód huic anguftior apertura , fecundó Peponum inftar incifionibus quibüfdam facis profundis feró equaliter in mul- tas partcs diuiditur. Color illi eft. ignauiter Rubidus. In- uenitur in (copulis . IG Echinus marinus, fic di&us à Grzcis, eó quód vas quod- dam ad hauriendam aquam adhibitum exprimat , Cor- di valdé fimilis eft aculeis admodum raris parui(que conte- &o . Vocatur etiam Echinus 3patagus, colore terreo. In pro- fundo mari pafcitur, vndé difficiliter obtinetur. 17 Echinus alio nomine dictus Cardaus maris fiué Calyx Echynatus caftanczge marin e colore caítaneo, quo te- gitur. Multi ctiam colore flaido , multi fubnigro, & rubeo | in- ficiuntur , ideó Aurantiamaris dicti. Eos in quinque fpecies diuifit Rondeletiuas, Tres caaütum exprimuaturà nobis. Hic differt à caeteris mole , & aculeis quibus armatar longi(Timis omnium. Quifque eorum globulo , fiu maraillz adnectitur ; vt patet in A, B. & facilé ia partem omüem eriguntur , vt Aüi- mái ipfis vtens tanquam vecte moueatur . [. i19 ldem Echynus colore luteo; aculeorum veftigia demon- ítraus . 19 Echynus aculeis digitalem craffitiem *quantibus orba- tus, Dicitur ab Ariforele Echyaometra Pelagia, €ó quód czteris mole antecellat ; viuatque in abditiffimis Pelagi cauernis. Color illi eft Tophaceus, aut O!eacinus , 20 Tubuli vermiculares , fic di&i à Vermibus quos conti- nent . Adhazrent faxis, ceerorumque Oftreorums teftis adnafcuntur , vt ferpentes find. regula circumflectuntur , ideo Turbinati dicendi non funt. Innumeros quos vidi ad quatuor fpecies referendos duxi. A.B. C. D, indicantur illi, qui vt plutimum foli, & innumeris pené modis circumfiexi gene- CLASSIS IL. 93 generantur figura rotunda , & leuigata. In E, oftenditur maffa quzdam formata ab alijs , qui nunquam à caeteris feparati naf- cuntur , fuifque orbibus non quidem perfeété rotundis fimul conueniunt , Pars interior rotunda eit , externa veró fcre triangularis. Colore funt albo, cinereo, vel offeo , Sub F. (unt alijin longum non redé producti. Figura pariter trium | late- rum, quorum angulos crifta quadam dentata veluti ferra mi- rificc exornat : colore badio, aut vinofo, Aliquando 1nueniun- tur rotundi, & quadam lanugine circumtecti. G. illos indicat, qui femper quafi vifcerum maffam conftituunt, quare multi pi- íÍcium vifcera crediderant humore aliquo lapideícemte indu- rata. Maguitudinem à figura expreffam non excedunt , vt plu- rimum colore fufco, terreo, & Jiuido ; fub luto fcopulis immo- biliter adherefcentes viuuut, teftamque babent minutiífimis firys afperam . Ha&enus de T'eitaceis Vniualuibus , que ex varijs Maris littoribus curiofa obtiuuit Iaduftria,, nec ab omnibus rerum » naturalium Hiítoricis relata. Explicanda nunc eít fecunda.» Biualuium Claffis copioiior proculdubio, & pulchrior . CLASSIS SECVNDA. Gontinens YTeftacea Biualuia. 4 1 Oncha , Mater vnionum di&a, aut Margatitifera ; à Margaritis, quas gignit. Binis valuis componi- tur parum , & xqualiter excauatis,extrinfecus rugofa , & afpe- ra, at non ftriata. Intusautem leuis, & albefcens ex argen- teo colore. Teíta valida eft , & ponderofa, peainibus fimilis vnicam auriculam habet , Magnitudinem à figura expreffam 5», yt plurimum non fuperat; at in quibufdam Indiarum locis diametro palmi longitudinem zquat , talem habet , quz Bono- niz in Mufeo Cofpiano fpe&atur. Aliquando vifam adeó ca- pacem, vt Pifcis inclufus feptem fupra quadraginta librarum.» ponderaret, Petrus Martir refert. De generatione autem Mar- garitarum inter Problemata aliquid preelibabimus . Hic tefta s tantüm infpicipienda, in qua naícicur Margaritum , quod falsó dicitur Vnioà Latinis ab hoc ; quód ab vna nafcitur pir , vt Marbo- 94 . PARS SECVNDA Marbodeus , & Albertus cum Solino opinati funt* Ex qua» licet faiía opinione, verum intulit ingeniofus Au&tor, cum.» in Concha vnionem pinxit, vt indicaret Sereniffimam Mariam Joannam Bapciftam Sabaudiz Ducem , Matrem efle , ac Tutri-" cem Victorij Amedei Secundi ; appofita Epigraphe . 4d-Core«. nas educat Y num . V nionem dici , quafi Vnicum, quía nunquam duo toialiter fimiles inuemiuntur , verius dixit Dlinius. Satis enim comprobatum eft plures , & quidem magnos aliquando fimul generari, vt videntur in A. B. & in preclara Concha.» conferuata ip Regia Villa Excellentif, Principis Pamphilij Ro- mz,inqua tres Margaritz non mediocris magnitudinis Tefte adnátz videntur, Centum , & viginti Gafpar Morales coram.» fuis militibus numerauit in all3 / Americus Vefpuccius in epi- ftola ex Indico litore ad Hifpaniarum Regem miffa , Offrco- las (inquit) nonnullas,in quibus nafcuntur, Mercati fuimus;vbi in syibn[dam centum, cr triginta vniones,in aliquibus vtro non toti- dese reperiebantur , Tn Infula quz vocatur. delle Perle in Mari 5. Michaelis di&o , adeó pro comperto hoc habent Incolz, vt feecunditatem' Concharum huiufmodi , & Gallinarum omnino fimilem dicant , qua ficuti ab iflis Oua, ficab iliis Margarita fucceffiué , & quafi ftatuto tempore mature emittantur . Quz nam autem magnitude illis à Natura perfcripta fit, affirmari non potuit. In diuerfis Maris finubus diuerfz generantur , vt in varijs Mundi plagis varie funt Arbores , Flores ; Fructus , & Animalia: Inter ea alterum alteri antecellit , & quod in aliqua Regione minimum apparet, alibi comparatum , videbitur fi- cut: inter Viburna cupreffus , Petrus Martir multas refert Turturum ouis omninó fimiles . Celeberrima omnino funt il- le, quarum alteram Cleopatra aceto diffolutam propinauit. Antonio , vt experiretur in gloria palati qnid faperent Margari- tz, inqua vnico hauftu. opulentiffimum Regnum deglutiebat , alteram veró in binas partes diffe&am nefcio Quis Vencri ía- erauit, qnarum fingula centum fextertijs ; videlicet bis centum, & quinquaginta mille aureis fcutis , vt Budeus affirmat , pen- debantur. Gonzales de Ouiedo vnam obtinuit rotundam , & poüdus viginti fex ceratiorum habentem . Aliam emit Petrus Ariasde Auila in continenti Occidentali Indica , Gubemaror auno 1515. piri formam exprimentem , ac pondus triginta » ceratiorum fuperantem ducentis aureis nummis, Rom qua- draginia quatuor mille fcutorum pretio alia nuci aueliang fimi- CLASSIS II. 95 fimilis vendita fuit, & Maxirilianus Tran(iluanus cum per Ter-- rarum Orbein peragraret in epiftola quadam retulit binas. Mar- garitas oui anferini molem zquante$, quibus cuiu(dam barbari Regis corona ditabatur.. | i Iu varijs autem maris partibus generantur Margaritz, Sunt in Britannico, in Scotico, & Americano , verüm quia colorem.» la&eum oftendunt , nec nitide fant , vc Orientales , parui ha- bentur. In Proincia Cainduü cui Tartarorum Hex domiaatur, candida nafcuntur, licet parum rotunda , ia quodam lacu cum falfedine maris mifto. Apud Infulam Zipaugu dictam rubi- cundas , magnas , fatifque rotundas expifcantur Incolz , Pre- tiofiffimz veró funt, que apud Indicas plagas obtinentur e Tres autem funt (inus maris cxteris focuudiores paruarum Mar- garitarum , quz dicuntur Z/giofre. Primus nempé Sinarum.» Regno propinquus 4inao dictus , ecuadus propé Armuziz Re- gnum in Arabico mari, vbi Giulfau vocatur, Tertius inter ca. put Comorini , & Infülam Taprobanam, vbi Pifcaria à Marga- £itarum pifcacione dicitur tota illa terre plaga , qux caput Co- imnorini diuidit à firtibus proximis Vrbi, cai nomen Maaar. vbi Incole di&i Paragi:udociles, & inermes Conchas Margariti- feras ad vitam alendam continuó cxpiícautur . Nec impari pe- riculo, ac labore eas hoc modo fub aquis quzritant . E nauicu- lis; quas ponderó(is faxis vcluti anchora firmant, ad ima. taris ducentis feré palmis profunda defcendunt , aligato lapidi pe- dibus ne ob vndarum impetum huc illuc diuagentur, ibi Oftreas Vnionam in facculo , qui 2 collo pendet reponunt, deindé & faxo pedes liberant, vt facild Naaiculam repetant funis du&u , quo eadem firmatur faxorum beneficio , nouumque aerem at- trahant ad refpirationem perneceffarium. Pifcantur autem in.» tranquillo mari Sole nitente menfibus Aprilis, Maij, & Sep- tembris ; & quia Concharum carnibus Polipi, edacefque Pifces auidé paícuntur , folent Sacerdotes [dolorum veneficis incau» tationibus eos colligare, ne offendantur Vrinatores, foluun tque fub vefperam , vc Prazdones Margaritarum auidi , pertetrefatti ab earum piícatione arceantur. Diuiditur deindé praeda , cuins decima pars Regi offertur , vigeíima autem donantur Sa- cerdotes , | 2 (clinz quz dicuntur Pedatz à pedunculo quodam, quo €truncis putrefa&is, tanquam fru&us ex arbore, pen- dent. Color illis cft albidus, aut cinereus , ex binis valuis , & quà» 96 PARS SECVNDA quatuor álijs tefte partibus conftant ; Eadem figura reprefen- tat Conchas , quz Anatiferze vocantur ab Auibus quas gene- yant iuxta variorum opinionem . Eiufdem fpeciei (fi quidem » funt) cas cffe iudico , licet non omnes fint. huiufmodi auium » fecundze ; neque enim inauditum eft in Creta Infula tantüm , bacchiferam germinare faluiam, & Chienfi folo Lentifcum refi- nam gignere, que Maftiche cognominatur . Prodigiofas haíce Conchas Petrus Pena, & Mattheus Lobelius in Plantarum obfernationibus dcícribentes , aiunt ge- nerati apud Orcades , & Hebridas Infulas, in Tamefi celeber- rimo Anglix flumine , & in multis littoribus Scotia . Michael Megerus egens de Volucri arborea afierit à fe. multotics vifas pullis foctas . Hedor Boetius in Hiftoria rerum Scoticarum cu- riosó Ííupér huiufmodi Conchis inquirens, adhaeret relationi Alexandri Galli, qua aílíirmat veré in eis Aucs gigni, quae Bernacles dictas ab Anglis , Clacbis à Scotis. In eadem fencen- tia eft Dodinus in Theatro Natur. Aliquando hurmfímodi Concham cum aue inclufa oblatam Francifco Regi refert Sca- liger, Fabius Columna in Hiftoria Plantarum, Corradus Mun- fterus , in Scoti defcriptione , Olaus Magnus , Aldrouandus, fexcentique alij negare non audent ,, Quamobrem dubitandum non efie videtur, vbi veritas tot. infignium Virorum teftimonio roboratur, Cum tamen Preclarum hoc Nature prodigium » proprijs oculis intueri vehemens cupido meum animum exti- mularet, à nobili Viro, cum quo fumma mihi intercefferunt confuetudo Londini commorante , aliquam ex ijs obtinere cu- raui , fcd Concharum loco huiuímodi epiftolam dedit. Mit- tcrem libentiflimé Conchas à te expetitas, in quibus Aues ge- nerantur, vt ais, fub mari , quod Anglise ; & Scotiz littora al- luit; At, vt vcrum fatear, huiufmodi prodigium nunquam au- diui. Nafcuntur quidem vermes aliqui fub aqua non in Con- chis, fed in putrefcentibus lignis, illifque immobiliter adhzre- Ícunt , donec ad certam molem aucti papilionum formam ac- quirant, qui aque fupernatantes paulatim in Aucs abeunt . Dif- ficillimum tamen eft huiufmodi ligna inuenire, aueíque tales r4rÓ, & mitioribus anni menfibus obtinentur. Falfum eft, mi- hicrede, quod pro comperto tenes, verum autem qued admi- ratione rifnque tnam cpiftolam exceperint. omncs quotquot à me lcétam auribus perceperunt ; vale. Y ideat Jgitur, qui arcana Naturg perfcrutatur, quàm.s E 1 Lrmi- COCA 6 /"mmmmmmCm REEL MMC M c sni: Jl ' '"CLASSIS 1L 97 firmiter poffit alienis. narrationibus adherere , dum adeo dií- cordcs funt, longeque inter fe diuagantur . Omnes quidem» .Aues Brittanicas, quz Bernecles dicuntur , referunt , neque y1X Hiftoricus, aut Phificus eft, qui earum mentionem non faciat; multi tamen é truncis , multi € folijs arborum putrefactis ; ex mucore caring , vel ex vifcofo fcopulorum marinorum humore, alij nonnulli in Conchis Biualuibus progenitas credunt . Eas € folijs fragmentifque lignorum putrefcentibus gigni pofle.» putat Fabri , có quód certum fit é folijs hzrbz, ícabiofz di- dz, papiliones multicolores generari , ficuti € Bouinis excre- mentis , differentes Apum fpecies excludi experientia compro- batum effe affirmat Kircherius, quare Ouidius cecinit . DDeletfos matíates obrue Tauros ( Cognita res vfa) de putri vifcere paffis -Florigere. nafcuntur. Apes . Sicuti pariter é folijs fraxini formantur Cantarides, càm enim, inquit idem Fabri Natura, femper tendat ad perfecfiora , € quriora;, feparat purum. ab impuro , c putredinem vefpuens , ad formandum Animal meliores partes con(evuat . Huiuí(modi gene- rationcm fortuitam efle docet Kircherius , eamque fieri benefi- cio feminis apti, loci , & materia rite difpofite . Seminis qui- dem non Concharum fiué lignorum proprij , fed. aliundé mu- tuati. Cim itaque, inquit ille, Anateg Anferefque in mari gla- ciali ftabulantes eam ouorum in glacie copiam deponant, vt vniueríz Europz alendz fufficere poffent, & Sole Arietem Tau- rumque fubeunte, difrupta glacie fimul vniuerfa illa ouorum.» congeries vna rupta, flnctibufque maris inuoluta, hinc indes» quà maris impetus patct ad obuias Infulas depellatur , acci- dit, vt vbicunque fpermaticus humor conuenientem mmatri- cem inuenerit , ibi vel difpofitione aeris , aut terreni, marifue » conditione ambientis ex perfecte volucris femine perfectam » volucrem excludat . Cüm veró mari glaciali yiciniores Infula non fint, quam Orcades , & Hebrides $cotieg , vti & Hiberniz , hinc patet quomodo in illarum littoribus iftiufinodi Anferes ex tam diffrentibus fubiecdtis nafci dicantur, in quibus ,. vel mi- nima particula feminis recepta plaftica virtute eiufdem fer- mentata paulatim in perfectiffimam volucrem transformetut , & huiufmodi Conchas (ibi donatas dicit à do&iffimo P. Barilc- rio Ordinis Predicatorum . & rerum naturalium. indagatore» ítudiofiflimo ; | Nn Con- Mund'Sass ter.lib.:a. fect- 2. € 1, Metam: Mvnd., fubr.1:b.ia £ 9» OCT. 7 MN VU T 98 PARS SECVNDA 3 Concha Pedten di&a ob Strias,quibus Pe&inis formam ex- hibet, Italice dicitur Cappa fantfa;fiué di SGiacomo. Mul- tiplex eft huiufmodi fpecies. Hac maximam repre(entat;quc à fummo cardine ad imam oram palmi longitudinem multoties implet, latitudo veró ad vncias feré decem porrigitur .| E teítis altera modicé caua, altera plana eft alterius veluti operculum 5, quo folo adhzret. Vtreque teftz qua parte aurite ftriciores funt, & fimiliter ftriatz ; 1ipfz autem ftric admodum craffz , & eminentes à cardine. incipiunt , & ad imam oram. re&z proce- dunt. Exdem malores firi. alijs quoque ftrijs minutis exor- nantur , quas etiam minutas in ipfis auriculis ; & in canaliculis obferuamus. In vtraque tefta ad medium cardinem fimilis fi- nus amplus pyriformis eft , ibi niger quidam neruus finum oc- cupat, ipfümque cardinem maximé obfirmat. Intus albet , cx- tra ex albido, vel rufefcit, vel heluaceum colorem oftentat maculis rubiginofis , aut cruentatis , & in girum difpofitis in» ftriarum partibus eminentioribus. In illis veró, quz in Oceano generantur, tefta hgc plana multis coloribus varié exornatur , albo videlicet, rubro, carneolo;rutilo,1gneo;flauo, citrino,ruffzo, fubminio , ijfque omnibus miro ludentis Nature artificio di- uerfimodeé difpofitis . 4 Pars eiufdem gibbofa in longum ftriata colore alba , ali- quando nigra , perfe&té vbique clauditur operculo exce- ptis auriculis, in quibus patent rimuulz , quarum altera Animal exugit humorem, quo nutritur, altera reijcit excrementa . | 5 Peáen ftrijs valdé minutis fignatus, In vtraque tefta » equaliter gibboíus ; aliquando in vno , aliquando in. vtroque latere auritus. In litore Aquitanico frequeus, fub arc- na, vt tellina, pafcitur. Multicolor apparet, omneíque colo- res calamo pingere impoffibile eft . Multos enim candidus «o- lorin zxterna facie dealbat, multos vinofus tegit , inficiuntque alios colores diuerfi aqua quafi diluti , & pulcherrime tempera- ti, alij vero vefte pulla; & rubiginofa teguntur, quam lincolz , vndulz , & puncta heluea ; oleacina , vel furua mire difcri- minant . Pars autem concaua aliquando violaceum , ali- quando muftelinum ,'& burrum oftendunt , veluti fandracca pel- lucidos. peáen quafi planus ; auriculas habens à cateris differen- tes, vt plurimum luteo colore, inuenitur etiam albus, tha- Jaffinus , nigricans , & fanguineus , Pcé&en dins dis A Ms L nw MUT TU Mn USXPRX£|n CLASSIS I1. e 4 Pecten in vna tantum patte aurítus , habeníque ftrias val- dé inter fc dittantes, eolore affimilatur citro maturo , & raró inuenitur . $& Pecten planoconuexus parum difümilis abeo , quem.» nume 3. deícripfimus : differt folum ftriarum difpofi- tione , Maiores enim à «ardine ad imam oram ducte alije minutiffimis ftrijs interfecantur , vndarum feriem crifpati ma- ris referentibus : albus vt plurimum, at circa cardinem vbi linez Ítriarum concurrunt cerafinum , aut malacum colorem oftentat, paulatim oram versüs dilutum. Pe&en quinque tantüm ftrijs excauatus, amplíor cxteris ; cum auriculis binis aequalibus , colore albido alium ter- reum tcgente , qui circa oram minutiffimis , & frequentibus ri« mulis fignatus apparet . lo Singularis ; & praeclarus Peden hic eft. Videturex tri- bus valuis conftare, vna alteri fuperimpofita. Vnicam tamen habet, teftam , operculo coniundam , fed tribus in Iocis gibbofam . Color illi eft zneus cum nitore. Pecen cum fafcijs, fübalbum colorem habet circa cardi- nem cum flauo confufum in medio punctis nigris frequen- ter notatum. ]2 Pe8unculus , in quo fupra flauum colorem macula can- dida , & cruentatz ferpunt fine regula. 13 Peétunculus minutiífimis flrijs à centro ad oram fignatus ; fupra colorem onichinum, quo tegitur, faícijs nigrican- tibus cingitur, vel pun&is plumbeis rofeifque afperfis. | 14 Striz huius Pectinis rugofz funt. in partibus depreffiori- bus, ineminentioribus verólenigatz , Colore liuido , notuliíque flauis, ac rofeis fignato . | 15 Pcéten omnium longiílimus, leuibus rugis ftriatus ; co- lore, vt plurimüm muftelino, aut fubnigro, flanis notis maculato, in cardine autem balauftinum, aut igneum oftentat . Inuenitur ctiam vnicolor, nempé croceus, fulphureus , fangui- neus, igneus, ruber, puniceus,cincreus, & aurantio fimilis . Pe&en roíco colore , quem quinque ftriz albidz , & inss- quali diftantia difpofite diuidunt .' Huius fpeciei alter depingi hoc in loco poflet cum ftrijs liuidis ; afperfus colore.» viridi; fubflauo.lurido, & perraceo , 17 Concha Perfica € mari Perfico, vbi nafcitur, dicia. Cot- ticem habet afperum; & rngofum ,luteo eolore, intus N 2 vero 160 PARS SECVNDA vero albefcit, & la&eum nitorem Margaritarum Occidentalium reprefentat , 18 Concha Coralliná, aliter Pi&orum dicta , non quia ad vfum Artis pictoriz colorum pigmenta in ea reponantur, verum quia in minutiffimum pulucrem redaéta, purpureum , colorem, quo videtur imbuta pars anterior, olim Pi&urz fub- miniftrabat. In Egeo Mari prope Cariam viuit, referente Ari- ftotele, Leuis, & nitida intrinfecus; extrinfecus: veró tuberculis inzqualibus afpera. 19 Concha feré. plana, & perfedé circinata, caeterarum 5 eiufdem figurz ampliffima, albo colore, intrinfecus , ex- trinfecus caftaneo , & furuo mifto , Dentatae non funt valuz , quas ligamentum à ceteris valde diuerfum vnit . 4o Spondylus, fiue Oftrea. Gaideropode dicitur hec Con- cha, qua(i A&ni pes, cüni ab ea reprzfentetar, Tarenti- ni eam dicunt Scataponzolo . Efcopulis nafcitur imó pars co- rundem propter faxeam fubítantiam videtur, nec nifi ferreis farculis , & labore auelli poteft .- In medio cardine: vinculum.» nerueum praedutum inferitur. Tefta admodum inzqualis eft, & finuofa, inferior valdé fcabra, & veluti faxeis (quamis te&a.» fuperiorem cauo fuperat; Superior veró bronchis canaliculatis;& fpiffis. armatur . 4I Gaideropoda valuas vnitas, & apertas oftendens, funt am- bz intus , vt lapis patrius candida , foris pars inferior concolor eft faxis é quibus formatur , in fuperiori veró bron- chi, & tubercula finé vllo ordine difpofita teguntur quafi laneo operimento pingui, & vntuofo rufo colore. 22 Alia eodem. nomine donata, fed coloribus diuerfa . Can- dida enim inuenitur , afpería coloribus rofeis , & minio aqua dilüto; diftinguitur ctiam à cateris propter roftrum é car- dine produ&um pedunculo fimile ; quo fru&us arbori conne- éuatur . 23 Concha nafícens in Arena, aut in luto, multiplici nomine » ab Audoribus fighificata. Pinnam vocarunt Latini à figura quam habet fimilem Pinnis murorum, vt docet Aldro- uandus . Alij autem à nomine Greco Pinos,quo fordes figni- ficantur , deriuatum credunt,eó quod feré fordet luto in quo pafcitur , Ab Olao Magno dicitur Nacberone, Nacre à Gallis; Parricella à Tarentinis, Aftura ab Anconitanis , Concha» Jégiptia ab Ermolao ; ab alijs Lana Pinna, fiué Pinna Lana.s pro- CLASSIS II ioY propter Janeum capillamentum, quod prodacit;exhibitum in.» figura,qug, hic indicatur. Dicituretiam Perza à parte Anima- lis hoc nomine exprefla, aut Pinna Magna , quia czteras mole» fuperat aliquando tribus palmis longitudine. correfpondens . Exteriorem faciem terrez glebs fimilem habet, multoque luto raculatam , fi in luto ortum habuerit , interiorem rnbidam » fiué heluam cum nitore, pars veró acuminata, vbi Animal adhze- ret margaritarum vulgarium, aut aris colorenr oftentat , Si au- tem in arena radicem figat; foris eft. minus fcabrofa , intus ar- gento fimilis glafteo colore velato, Quafi planz in parte am- pliori funt teftz, € quibus conftat; aut vbiacuminantur quafi conum quadrilaterum eífingunt. 44. Pinnam hanc Aculeatam vocat Aldrouandus , at propter fquamas, non quidem perfeeté complanatas,fed aliquan- tum eminentes, & canaliculatas, Íquamofa videtur potiüs di- cenda . In parte concaua fub flauo pellucido nitentique argen teum colorem indicat , in gibbofa veró terreo,vel tophacco de- turpatur. In vtraque Concha cancellum femper commorari rc- fert JElianus, ac Plinius, qui € fumma ora teftz , qvafi & fpecula vigilans, fi ferrum, quo Pifcatores folent é fundo Maris pinnam adimere , aut aliquid fimile admoueri animaduertat , piícem. » pungendo confícium periculi facit , à quo mox binas valuas claudendo;& fibi, & comiti contra offenfas tutamen paratur e Alij veró opinantureunudem aucupari piífciculos, & vtrmes; quos veluti pretium pro locata domo: in alimentum pinnz fol- uat, fed falsó; cümenim Pinna more Plantarum nutriatur , aqua, & luto; in eadem tefta, ficut in. multis alijs Conchis ; cancellos fortuito commorari dicendum eft. Producitur à car- ne Animalis neruofus quidam ramus in maioribus pinnis pal- mi fere longitudine exteníus., veluti oloferico capillamento concinnatus, qua lana à multis dicitur,ab alijs Biffüs marinus", vt difiinguant à terreftri lineo, & goflipino. Contra hyemis humiditatem valet, &inauribus pofitus furdos iuuat. Sunt qui putant eiufdem beneficio fcopulis firmius adherere , cum.» mare ventis validiüs agitatur , multique fibi perfuadent rete.» quoddam effe ad piíces capiendos aptiffimum; at probabilius credendum exiftimo deítinatum à Natura, veluti radicem in. Plantis ad fugendum humorem , quo Animal tefta inclufum nue triatur , 25 Balanus,dc quo abundé aGum eft cap. 5. dicitur Due phola- 76Z PARS SECVNDA Pholades à Gracis , quo nomine res abdita fignificatur. Fre» quens eft iu litore Anconitano, & Narbonenfi: latitudo digi- tum cum femiffe aequat, longitudo feré ad medium palmorum extenditur. Componitur duabus teftis non perfe&é in omni parte claufis, vertex altera quafi bifida clauditur. Albidus eft in parte concaua, cinereus in gibboía , quae reticulata quafi ve- fle circumte&a valdé corrugata eft, & quidem aíperior ea» parte, qua penetrat faxum, in quo viuit. Sapore palatum alli- cit; humoremque tanquam faliuam emittit , qui noctu adeó re- fulget, vt caracteres admoti commodeé diftinguantur, fed de hoc fufiüs inter Problemata agendum . 46 Eiufdem Balani tefta diuerfimodé collocatz, & apparen- tes . 27 Saxi fragmentum, in quo Balanus generatür, cap. 5. partis primz fatis examinatum . 298 Dadüilus, dicus à fructu Palmz, cui affimilatur , tunicas fubtili circumtegitur colore caftaneo 4. Pholades etiam.» vocaturáàlatendo quia; vt Balanus intra faxi viícéra nafcitur , Ííed non adeó duri. Frequens eft in multis Italie littoribus , binis teftis fubtiiibus vna alteri coaptata conftat, intus leuis co- lore albido, vel cinerco . | 29 Da&ilus non diffimilis colore, fed aliquantulum figura, naícens in locis arenofis . 3o Mufculus dicitur hacc Concha à Latinis , à figura, qua. muris rictus exprimitur. Tarenti vbi copiose fupra ligna generatur, dicitur Cozza . Stabulatur etiam in cauernulis la- pidum , fedemque non mutat, fiquidem villis fiue fetis quafi ícopulis ligatus adnafcitur. Huius Conchz vtraque tefta ad- modum tenuis , partc veró acutiore paulo craífior , & fpiffior eft. Reliquo ambitu rotundo, multo tenuior,& fragilis. Feré ita menfuratur, longitudine duos digitos, & dimidium explet , latitudine paulo fupra vnum . At in aliquibus locis ad miram magnitudinem peruenit. Huic vnicum ligamentum cx aduerío cardini ad oram fcilicet. rotundiorem collocatum . Caro intus palleícit cruda, co&a vitellis onorum fimilis eft, in ambitu fim- briata. Tefta foris ex ceruleo nigricat, intus ex caeruleo albe- fcit, vtrinque veró leuis admodum «E litore tamen Drepanita- no , & Lufitanico multi ad me delati funt, quorum: aliqui par- tim viuido cinabaro, & fandichyno colore tecti, alij vero argen- tcosthalafino; Venetoque miré pigraentati CLASSIS. 11. 160j a1 Concha fiue Conchites in Italia frequens rugofus roftro fubtereti, & infigniter adunco donatus, defcribirur à Martino Lifter tra&. de lapidibus Biualuibus cap. 2. Huic color feré albidus iaterdum fubliuidus. . ii Dom 32 Concha nauiculam exprimens : Romboides à nonnullis di&a, Mufculus ítriatus à Mattiolo , ab alijs Mitulus: In profundo mari fub ceno ftabulatur, in parte inferiori nauis carinz fimili aditus patet, quo Animal veluti Planta faxis ad- haret, quamobrem pifcem illum diceres, quem Diodorus Sicu- lus refert reperiri,cüm in JEgypto Nili aque à campis recedunt, vel ranas illas ab 7Eliano viías Neapolim inter, & Puteolos media anteriovi parte formatas media pofleriori luteas.ci informes. Caro enim 1n tefta íncluía paulatim in callofam fubftantiam 5 degenerat ; €ó duriorem, quó. magis faxo propinquam. Luto tartaroque circumte&us terreo eft colore , aut vbi explicatur fubalbus apparet caítaneis notis maculatus, habet latera fulcis ftriata;, & minus profundis, quó magis ad pun&um | concurfus fiué centrum accedunt, Plana eft pars fuperior, vbi bine valus minutatim denticulatz .vniuntur , lineifquc fignatur ita difpo- fitis , vt lancearam acumina a/terum alteri fuperpofitum cf- fingant «- | 3 Concha quafi pzrfe&é rotuüdata , in omnibus partibus Jeuis, & nitida; ex:remx eius orz ambitus minutiffimis dentibus eft. afper, color? pullo ; affem mole aquat, in Iberico litore copiofa, vbi teftz coniunguntur fuluus color, nigro pau latim dilutus interdum videtur . 34 Conchula figure magnitudinem non excedeus , fed pul- cherrima vifu;eburnea in parte conuexa,in concaua Mar- garitis,vel argento obrizo fimilis, in oris fpiffis denticulis crifpa; frequens eft in Adriatici litoris arena , 35 Tellina fin& dentibus longitudine ceteris antecellens, pa- rum lata eft, & adeo expolita, vt arte fuperadditus nitor . videatur. Igaeo colore fulget , aut ex flauo in Balauftinum ru- beícit, interdum rofea eft, & aliquibus zonis candidis circa car- dinem difpofitis decoratur . | i 56 Tellina coloribus diuerfimodé temperatis , & euanidis vii» daíque referentibus fignata; formanturautem vndula colore baliolo chrifolitico;tndoque aqua diluto fupra fundum » vinofo tinum, im ambitu eft ferrata, & cum fuperiori paícitur 1n mari Lafitanico . Tell£s 104 PARS SECVNDA 37 Tellinz maris Italici extrinfecus! colore füluo cutn terreo . porraceoque mifto , intrinfecus veró , vt plurimüm cia- neo; interdum cum lacteo confufo , 38 Tellina vmbone omnium acutiífima ;..tefta , qua colori- : bus diuerfis quafi tefiellato opere decoratur,admodum 4 tenui . | 39 Concha dicta ab Incolis maris Ionij, vbi abundat, Nux maris, cortice rugofo, colore terreo . | 40 Solenis, hoc eft Concha longa, à Tellinis fola longitudiue diuerfa, intus Margaritarum nitore pellucida,;foris verà fub cortice furuo oleacinoque latet. 41 Concha Pi&orum di&a, non 4 colore, quem Prifcis fup- .. peditabat alia nut, 18. defcripta, fed ab vfu Pi&orum, qui Colores, argenti , aurique pigmenrza , vt plurimum in ea re- pouunt, Hac ad pictoriam artem ceteris eft przílantior ; gene- rata enim, vt. plurimum fub aquis fluuiatilibus caret fpiritibus, & particulis falis, quibus multi colores inficiuntur, & deturpan- fur. Furuo porraceoque tegnmente induitur, in partc veró Concaua argento, vcl Margaritis fimilis ; aliquando ex argento rubefcit, aliquando aqua cum glaftino mifta quafi velatur. In» huiufmodi Conchis quas Albula aque Romam ferunt;parunlos vniones inueni , ts 2 tllina femper in eodem fitu diftin&a fafciola candida s, quam color caftaneus in vinofum abiens hinc inde termi- nat; Elitore Germanico , & Britannico Romam mifla . 43 (cllina,qua mare Neapolitanum fatis abbundat , longe ceteris fubtilior, & fragilis , fubalba colore punéctatim fub viridi afperío, & lineolis oftrinis dilutis ; glaftinis, cinereis, & heluaceis notato , 44 Teilina rofeo colore zona candida diuifo, interdum inue- nitur in Latino litore lactea, balauftinam notam habens in vmbone , fed nitidior , & pulchrior apud Maderam Lufitanici maris Infulam . | 4 Tellina in eodem mari generata, in ambitu ferrata, diuer- faà cxtcris propter figuram quam vides, minntiffimis firigis rugoíz, & lacteo colore , | 46 Ima alba lineis caftancis huc illuc finé vlia regula dif- currentibus fignata,& punctis fubflauis afperfa , in mari JDrepanitano frequens . M ; . 47 ücllna frequentiffima in litore Antij, flauo os mci imu * CLASSIS I] — dew &mul & furuo, velcianeo , terreoque. Iünumeros, qua hic deícribi poflent, ommittimus có difficiliores!, vt calamo def(cri- bantur, quó pulchriores coloribus apparent. Alique enim ex Oceano Occidentali delatz, ita pellucida funt, vt non é Tefta- cca fubftantia videantur compofitz , fed ex velo albo dupplica- to quidem in| margine propter aliquam maiorem denfitatem , quà magis albefcunt. Nonnullz melino , vel citreo colore cir- cumteétz, innumerz niuis albedinem puriffimam referunt. Concha, Leuis à Rondeletio appellata, cüm leuitate à caeteris differat. Significabimus hoc nomine generico eas omnes, quarum teftz admodum funt. expolitz , & vnifor- miter ftriatz. Sicuti Oftrreum Conchas omnes afperas , & cot- rugatas indicat, Cochlea autem cetera Teftacea turbinatas. Abaliquibus dicitur Cama leuis, quod nomen aptiüs alijs ap- tatur, vt inferiüs patebit, Huic color eft cinereus circa oram.» rufefcens , extra rugis afperatur. figura quodammodo rhom- boide. Ipfe vmbo exiguus acutuíque eft, proxime vero íub vmbone cardo conítat ex duobus exiguis finubus;& totidem. , aut trinis denticulis . 49 Concha relata à Martino Lifter: cordis figuram aliquantus lum depreffi refert colore gipfeo flauefcente . 5o Concha Tellina etiam dicta , fed non, vt caetera in Ion- gum produda. Extrinfecus albefcit cum quidam rubo- re intrinfecus colore albo. $14 Conchz quafi fimiles forma exteriori,interiori vero diffi- 4 miles propter dentes , & commiffuras. Color ambarum i fubalbus , € in. parte gibbofa vinofus zonis heluis fa- ÍciatuS $3 Concha à colore corallij , quo externa. facies afpera illu- ftratur corallina di&a ; interna autem alba cft, & leuis. 54 Concha à Rondeletio rugata dica à rugis, quibus facics externa crifpatur, Colore terrco , : $ Alia Concha rugata, intus leuis, ex parte vero gibba : ali- que rugz tranfuerfim ducuntur , fed minus. crifpate : ex altera parte ab ymbone ad re&am lineam procedit, cx altera aduerfa rotundior cft quam fuperior . $6 Cama vocatur Concha hec. Nomine autem Cams ali- qui fignificari putant eas omnes , quorum tcftz valde.» fuübtiles , adeóque minus.quam ceterz ponderant. Aldrouan- dus veró eas intelligit , quarum ora non perfede vbique con- lul- iunguntur ; fed alicubi patet ,. vt in Balano fatisobferuanimus num, 25. Huiufmodi eft prafens , in cuius valuis patct aditus in A« ad attrahendum humorem à Natura fabricatus , Varie- tatem habet in figura. Nam ex his alia adinodum concaua », alia minimé profunda , alia diuerfimodé finuofa, alia ad amu(- fim feré rotuadatur , extrinfecus etiam in multis tuberculorum quorumdam non leuia veftigia tam bené difpería, vt quando- que brafficam cucullatam , vel crifpum Intubum diceres . Intus cum argenteo quodam | fplendore aliquando vireícit, aliquan- do rubet, vel flauefcit ; nonnullae auripigmento cum nitore illu- ftrantar , multz Margaritarum albedinem purpuriffa velatam.» oftendunt, multz zris rubiginem;flauedinem vitream multe , & cupream rubedinem fub íandracca pellucida latitantem . Pul- criores inueniuntur 1n Dalmatico litore faxis adherefcentes , & alibi à marinis eftibus erucatz . : $7 Multiplici nomine exprimitur Concha hec. Sole dicitur à Graecis hoc elt. fiftula fiué canalis, cui a fimilatur,cum; teflz ambe quibus conftat, coniunguntur , à Latinis Znguis quem fubftantia, & colore imitatur. Concbam longam eam.s dicunt Veneti, & alibi Italico verbo Cannolicchio, fiu. Pefce can- nella . Viuit, vt Tellina fub arena. Hzc tefta feptem minimüm digitos longa vix vnum lataeft. Huic fumma cuticula fiué membrana , qua tegitur fubfuíca elt , vel cellinarum vulgarium coloribus pingitur , inter quos linea albidior in longum exten- ditur, vt plurimum, interdum aqueo cianeo vndulata. Vtraque pars extrema retufa, & quafi prerupta, vtraque. femper aperta, & natutaliter hians. Coplosé in litore Latino , & alibi col- ligitut . ^ $8 Binisvaluis valdé tennibus componitur Concha hzc , & quidem funt feré plang , vt pifcis fquamz, Conchas tenuis: tefta videtur appellanda , extra fcabra , & lutea ; intra s ex argenteo colore glaftino velata , paulatim ad rufum cum Rni- tore pellucidum tranfit. Abbundat in Drepanitano litore vbi ab Incolis dicitur Sartaniello «.— sg Cama, alio nomine Clycimerydes magna , hoc eft Cama magna dulcis: falfedo enim minor quam cateris illi ineft ; In Iberico mari adeó crefcit, vt pedis longitudine com- menfuretur. Ponderofía eft, & denfa, figulino colore , maculis pullis deturpato. in parte externa, qua multiplices tunicas alias alijs fuperimpofitas oftendit . ! Con- GLASSIS IT.. 197 60 Concha denticulata mármorea fubftantia , intus candida » foris maculis fuluis ferpentibus mirifice exornata. 61 Concha pariter dentata, colore candido , quem linez fub- flauz vndas maris referentes belle diftinguunt, 62 utrcus coloreft huic multis preftantiori. Circa cardi- nem candida note ita difponuntur, vt fi binz valuce coniungantur; formetur quafi ftella fex radios habens. Hac Concha cum duabus prioribus defcriptis ex Vlyfliponenfi litore fuit delàta, nunquam aliundé ad me allata. : Concha émari Gaditano habita, minutis dentibus 1n. circuitu afperfa «. SpeGabilis illa eft colorum cauía; qut bus veluti opere phrygio videtnr ornata, eque calamo ; ac pen- nicillo difficilibus, vt exprimantur . Subflauum enim colorem ; quo tota tegitur, albus , rufus , viridis, fuluus glaftinus diuerfi- mode confufi, & temperati diftingaunt ; Forma eiufdem expri- tur à figura. onion | 64wN Conchz fafciate , non minüs pulchrz; quam c&terz . ) Tales dicuntur à fafcijs, quibus exornantur, Hz enim 65 caftaneo colore in rubrum propendente , ac pellucido , ità difponuntnr à cardine imam oram verfus , & ex vnolatere» in alterum, vt multis in locis iuteríe&tz , alijfque alijs fuperim- pofitis maiori coloris denfitate dupplicatum velum videantur. Notantur infuper maculis rubicundioribus veluti muficee no- tis ; aut mufiul operis fragmentis pellucida fandracca nitentie bus , In parte concaua leues , & candida , vt parius lapis ; Pul- chriores Tarentino in mari generantur , quas Incolx à cateris inferioris notes diftinguunt vocantes patria voce Caraadie. G6 Conchalcuis , & fafciata , fubtili teretique tefta , in con- caua parte cianea, in conuexa veró liuida, zonis caftaneis; & fubflauis cincta. | 67 Conchaleuis albida , in parte gibbofa linee furue, & fanguincg, itàferpunt , vt angulos acutos fzpiflimé et- forment.- . 68 Alia ex leuibus Conchis flauedine quadam aqua diluta» colorata, maculas infuper habet fubuolturinas, & fangui- nto colore puncatim , & diüuerfimodé notatur . His tribus Conchis Neapolitanum litus abundat . 69 Concha parum excauata, & quafi perfecté circiro rotun- data; in vtraque parte a!befcit, in externa minutiffime firigz à centro ad marginem prodncunturt , alijs lineolis intraf- QO az ucríuim te8 PARS SECVNDA uerfum incifis Corrugatz . Ab Oceano Occidentali in Iucem.s cdita; mirum Naturz artificium oftendit. v 70 Concha fatis nota in cenis, Oftrea Latine di&a non; Oftreum . Sigaificantur enim hac voce, vt Bellonius no- tat, ornnium Concharum Teftz, quz fcabrofz funt , & immobi- liter terrz adhzrefcunt ,, Huic admodum craffa , valida, & pon- deroía tcíta eft , figura fubrotunda , & inzqualis feré . Item 5 valuz inzquales, & diffimiles.fcilicet quarum altera plana;aitera caua, vtraque vero extrinfecus rugofa , & afpera admodum , at non firiata . Intus autem leuis, & albefcens cum argenteo quo- dam nitore , foris color fere. fufcus : ad femipalmarem longi- tudinem Concha diameter aliquando excrefcit , at in Indico mari, Vaíco Gama referente ». quafi vmbelle magnitudinem implent. LEGS | ^ 71 Concha Canaliculata;& fquamis afpera,ad Drepanitanum litus maris a&fluantis violentia ex Arcipelago delata Dre- panitani marmoris albedinem aquat. Artificioía quadam dif- pofitione fquamz quedam in ftrijs eleuantur, fed aliquantnlum plicatz,vt fcobina fcalpro elaborata videatur,uec facilé à calamo exprimenda . [TE vA Concha longis ftrigis canaliculata, in fingulis quarufn € cardine ad oram veluti crifta eminet minutatim ferrata , colore puniceo . yidtobe d 73 Concha frequenti(fimé vifa in litore Centamcellaram , & alijs adiacentibus Etruria. Pars conuexa ftrijs excauata; ex albo fulphureum colorem induitin vno latere , & ex eodem aliquantulum nigricat. Vbiteftx coniunguntur denticuli fre- quentes inlinea re&a ditpofit!. - : ! e Moda 74 Concha Indica non diffimiiis d fuperiori , nifi folo labro in altera parte magis extenfo, vt plutimuum alba ; inter- dum ex albo nigrefcit . | 5 75 Concha rugata albo colote tecta, quam fubminius , citreus « puniceus , & palearis color diftinguunt , Pulchriores de- feruntur à Lufitanico mari . Alia fulcis raagis profunde excauata, lateo colore in màri 7 Italie Mediterraneo abundé generata , Concha à Rondelerio Longadi&a; verum quia longitu- 77 dine alias multas, & quidem diuerfas equat, nomines ; quod "Plinius eidem impofuit. à cateris illam diftinguemus VO cando Camam Peloridem, Camam quidem ; quia Camis affimi- latur - CLASSIS 1I. d$ latur quazam tefte non perfe&é clauduntur , vt nut. $6. nota- uimus , Peloridem ; quia propé Pelorum Sicilizz montem fre- quentiffimé inuenitur, aut quía , vt Athenzus affcrit, Peloron rem magnam , & miram fignificat. Magnitudo tamen fimilis ili eft, quam figura hic exhibet. Valdé pulchra eft vifu , co- lore albo circa cardinem diftin&o faícijs rofeis , quibus bine notz candide radiorum inftar ab eodem cardine exteníz fu- perimponuntur; rugas , quibus in girum crifpatur alie mi- nutiorcs ità tranfuersé diícindunt, vt duppliciter corticofa yi« deatur, 28x. Conchz oblongz, & angufiz . italico fermone dicun- tur Cozze . Amba flrijs leuiter. rugofz, colore ca- 79 ftaneo, & albo ,fimiliter notatz. Diffimiles tamen.; Ípecie funt. Indicata enim à nura. 79. femper hifpida, & pilofa cute fuperinduitur , frequens eft in. otisSiculis poft maris fpu- meas procellas . 8o Concha tefta admodum craffa, & firma , in margine» dentata. Prodigioía eít cute , qua tegitur oloferico villofo fimili , adeó mirifice à Natura texto , vt eidem aptari poffit, quod S.Hicronyimus de Floribus dixit, nempe , reuera.» quod fericum , quz Pi&ura textricum poteít Floribus compa- rati? Coloreé rufo nigricat, at circa cardinem rubet, in con- caua parte ex albo nigreícit oram verfus , in qua colorem lie- narem etiam oftendit. Ex mari Tarentino Pifcatores depreheine- dunt,vocantque communi yoce Nucem Pilofam . OQi1x Concha Indica in diuerfo profpectu reprafentata , & quidem pulcherrima vifu. Pondcrofía propter fub- 82 ítantiam marmoream, qua formatur, nec à pario mare more differt colore , fupra quam note punicez, &rofez find vllo ordine varijs in locis flexuosé excurrunt, à centro ad oram ftrie admodum craffz , & profunde diriguntur. 9 3 Concha Imbricata ; in ftrijs enim. veluti tectorum ime brices corio lapideo aliquantulum eleuato effingit, adeó mirificé difpofitos , vt difficilius eos fermone exprimas , oculis veró víurpes iucundiüs. E Rubro mari defertur , interdum. quindecim librarum pondera habens; colore autem cft punicco fiué raarmoris Tiburtini. 84 Conchaalia imbricatim vndata non impari Naturz at- tificio , Venuftacem illi addunt canaliculi in ftriarum » deprefüonibus rcétà 6€ cardine excurrentes ,. Ex Orientalibus Iudi- 110 PARS SECVNDA Indici maris fibus in Europam delata mirum. ludentis Na- turz opus In. Principum Pinacothecis , & Fontibus regijs fum- ptibus exornatis,fua forma oftentat . 85 Concha Faíciata inter ceteras praíftantior, & non vbi- que obuia. Tefta leuiffima, argentea veíte fuperinduta, fafciolis oloíerici nigri fegmentata, in Gaditano litore ac- CCpta-» e Qa Concba fcre perfc&té rotundata ; à cardine ad oram ftria- ta fulcis veluti ab aratro fa&is ;, nempé duolatera in angulo acuto definentia habentibus . Planum eft interuallum.» quod vnum ab altero feparat, at aliquantulum rugofum fulcos eorumque finus lineole cattanei, vel crocei coloris finuosd ita» contexunt, vt opus fegmentatum;& phrygium videatur, raró in- uenitur in litore Siracufano . | 5 7 €-oncha altera parte profundé quidem éxcauata , altera » feré plana, vt Pe&en maximus . Strig parum profun- dz quó magis à margine reccdunt cardinem verfus , €ó minüs apparent, & in planam teftam abeunt. Intus colore candido , foris caftaneo. In Mari Indico nafcitur . 88 Bucardiadicitur hec Concha à forma, qua Bouis cor ex- primit. In profundi(fimis Adriatici maris partibus pros pé Dalmatiam ftabulatur ../Tefta tenuis, & friabilis eft ; in par- t€ concaua eburnea, in conuexa cutem habet firmé adharefcen- tem colore fubrufo , qui à cardine magis recedens , magis lu- teus, & rubiginofus euadit, i| ips T 89 Concha propter formam Piriformis dicenda canaliculis rotubdis minutatim fulcata. Albo colore, & circa cen- trum citrco, & fubviridi, tribus infuper vndis fuluis notata». Nafcitur in mari Indico . 9 Concha ftrigis femicircularibus fulcata;ftrijs veró perfe&e planis, fupra quas veluti veprium acumina rité difpofi- tà eminent alba colore;frequens in litore Adriatici finus. Concha Indica vifu prodigiofa, finuofis rugis afpera ma- ? ris vndas fauonio crifpatas reprefentat , inter cateras hoc fingnlare habet in crifpis, quod ita difponuntur , vt in me- diateflz facie à cardine ad oram , in altera veró parte ex vno latere ad aliud excurrant , & fi tunice quibus componitur derte- gantur ; tranfuerío , & miro opere contextc videantur: maculis furui, vel caftanei coloris Infülarum inftar in maris fine ordine»; difpoficis notatur . Con- | | | l h l | | | | | CLASSIS EET —^ rti 92 Concha fimilis defcriptz num,89. coloribus mirifico opi- ficio depida . Sulci parum , tefta veró admodum exca- uata, diuerfis coloribus fimul miftis, ita alpergitur,& fucatur, ytopus acu pi&um in lapide expreffum videatur. 3 E litozé maris Atlantici delata Concha hxc fülcos dup- 9 plicatos , & veluti capillorum trices contextos oftendit , colore, vt plurimum fubflauo , in ftrijs yero aliquantulum rufe- Ícenti. Cingitur infuper pulcherrimis zonis fuluis, heluaceis,& rubefcentibus in limbo euanidis, multiplicique in loco paulatim decoloratis . uà 9 Concha ftriata vmbone roftrata vinofo colore terreis ma- culis diftin&o . 95 Concha, qua à Latinis dici poteft Echinata ftriata ; ful- catur enim rotundatis canaliculis , fupra quas fpiílae Íquama eminent altera alteri perfe coaptata;ac fuperimpofi- ta. In mari Rubro, fiuc in finu Perífico generatur, Plurimi ab omnüibus habetur non forma folüm elegantia, fed colore exube- beranti rofarum, quo in parte concaua videtur imbuta . Etiam hac aliain Maffiliano litore inuenta, Echinata.» 9 ilriata dicenda merito eft. Strias enini magis iuter fe. diftantes armatas habet aculeis rotundis , & robultis ad vulne- randum aptiffimis, Colorillieft ex fuluo, & citreo , punétifque rubidis afpergitur. | 97 Concha ftriata Echínata fubrotunda ; à fuperiori diuerfa ob diftantiam flriarum maiorem , & aculeis non hifi pide fpinofis , fed plumarum inftar leuiter crifpatis, colore offco, vel puniceo. Naícitur in Adriatico. r 9 Nux maris dicitur Concha hic pofita, Tarentino in mari , & alibi frequens . Strie valdé fpiffe , & rotundatz colore albo fuluis, vel rufis maculis notato , 9 Concha faíciata di&a à Tarentinis Camadia de Luna,quia in plenilunio impinguatur. Teítacrafífa, colore albo , furuis zonis cincta. oo Nuces maris ab alijs diuerfz in parte concaua candide , in conucexa ex albo flauefcunt : ftrias habent zonis diuerfimodé flauefcentibus , & caftaneis fafciatas . Abbundant his litora Italiz, fed pulchriores mare Affricanum producit. Hactenus de Conchis Biualuibus. Impotfibile enim eft omnes recenfere, quas immenfi Pelagi foecunditas calamo de- Ícribendas fuppeditaret . Centenas Species propofui, yt aliquas nun- fit. — PARS SECVNDA nunquam ab Autoribus defcriptas Indicarem , quafque eurio- fis Naturz perícrutatoribus duxi fore non iniucundas. Claf- fcm igitur eculis fubijciamus Tertiam , qua non folüm numero plures, fed vifu delectabiliores comple&untur . CLASSIS 'TERTIA. Comprehendens Teftacea Turbinata. X gehe potiüs quàm Cochlea exprimitur in figuras prefenti, in qua os tefte valdé anguftum videtur sore Concharum . 'Turbinata tamen eft in parte, qua labrum.» infle&itur, abfconditque fub fe fpiras , quibus circumducitur. Cardo, cirea quod Turbinatur, aliquantulum eminet, illumque tubera quedam aculeata coronant . Colore exprimit candidum marmor ; macule quzdam caftaneo , vel violaceo colore certo ordine, ac interuallo in girum difpofitz inftar epcris fegmenta- ti duabus Zonis cam cingunt in medio, Pars concaua nitet, vt Porcellana Sinenfis: ab aliquibus velum nauticum vocatur propter figuram , in qua nauium carbaíus exprimitur , Latina.» vulgo diéta . In Perfico snari colligitur . Cochlea eodem nomine fign:ficata, at à cateris valde dif- crepans , in centro huius eminct quoddam tuberculum Balano fimile . Colore, quem habet carneum , iquilliticam ce- pam refert in parte gibbofa, in concaua veró é carneo albicar perfeéte leuis, & nitida. In Indijs Orientalibus frequens , & apud Infulas quas dicunt Philippinas inuenitur trccenis libris ponderans, eaque in arte coquinaria ad carnes clixandas , & 1n Templis pro aqua luftrali feruanda. Incolz vtuntur. ; Cochlea quafi omnino in Concham vulgarem explana- ta, intus liuida extra caltea : € litore Hollaendico habui, binas yeró alias hnic additas$ ex Siracufano mari. Patct in» earum centro foramen valdé profundum, circa quod orbes oc- culti producuntur ; Mirificé pingantur à Natura : vt plurimum colore leucophzo , aut violaceo diluto tefle coloribus luteis , rauis, caftaneis, luridis, & rofeis purctatim notantur , In parte xiterim liuidz, vel cinerez . Rotun- $5 RA. TYPI I CLASSIS iII. 1I3 4 Roturidiores fuperioribus funt ifte Cochlez , quarum.» labrum in medio ore fatis aperto infle&itur, multe ex his colore vinato, alique badio, multa fanguinco, vel violaceo afperfae . In parte externa albz, tefta admodum fubtili . p terrenis Cochleis hzc non differt, nifi colore , quo prz» clara redditur. Binas é litore Oftienfi prope Romam.» Amicus ad me tulit poft maris procellofi alluuionem , quarum: altera. fulphureo Saueícit, & linea oftrina fubnigra per me- dias ípiras circumuoluta faíciatur, altera veró rofeo dilucido pulchré purpurafcit , 6 Exprimit tefta hac Cochleam num. ». pofitam, at ali- quanto magis abbreujatam, & rotundam, magis etiam.» in cardine prominente inftar glandis , exprimuntur orbium cir- cumuolutiones. Huiuímodi aliquas habuimus é litore Iberi- co, colore varias ; alia enim albido pingitur, alia liuido,carneo; vel figulino, maculis nigris notato . 7 Cochlea in Rubro mari generata, grauis pondere, colore.» eburnea , circa labrum quo finitur,plicas minutas indicat veluti in tela Ollandica crifpa; Ex oris apertura magis longa quam lata dente quodam exerto quafi in duas partes diui- ditur. Leuem tcftam babet heec Cochlea tribus orbium anfra&i- bus finita: colore flauo fiué citreo , in maiori orbe ni- gricant lincole flexuofzr , in altero vero ftriz parunj excauate finuos? ferpunt. j 9 Oleariam dixerunt hanc Cochleam Veteres , có quód lu- cerna loco , vel pro menfura olei eadem vterentur. Pe- ponis magnitudinem azquanmtem Indiarum Incolz expifcantur . Cortice vcluti marmoreo , & craflo tegitur , quo fi denudetur pulcherrimum margaritarum nitorem oftendit , vel vt gemma.» liotropium dicta multicolor apparet . Inter pretiofa vaía au- reofque calices fupra Principum menías ob eius venuftatem., reponitur : 10 Conchylium Ron&feietij fortafíc cft Cochlea hzc, eo enim nomine, licet generico,videtur indicatacüm dixit : Cón- chylium ea parte latius qua. in turbinem definit , find aculeis, c tuberculis, foramen non votundum, vt in Purpura, &^ Bucciras , fed longum . Ab cadem purpureum colorem produci Plinius aflerit, at quia codem nomiue generico , & vniuerfali , idco de; verirare hiftorige dubitiudum pbrofe&o cft. Pro camperto tan- p tüm 114 PARS SECVNDA tüm habem us multiplices Teftaceorum fpecies ab eius pulchri- tudine fuperari: colorem enim album oftendit , maculis qui- bufdam ità notatum, vt vcftem Attalicam auro,argento, & mul- ticolori oloferico textam imitetur, Qaare Galli in excogitan- dis Cochlearum aptis nominibus non minus ingeniofi , quam.» in Floribus fignificandis Belgz, eam Drap d'argent , Hoc eft ar- genteum textile, nominaucetint . jg] Cochlea Ceclata antomaíticé di&a, eó quód operculum. 5 habeat inter cetera fingulare.. Omnium enim Cochlea- rum calci adnaícitur operculum,inquit Ariftoteles , quod carni beret, vt vuguis nofler , &ab Animali intra teftam ductum», illam perfecte claudit ; quapropter idem Ariftoteles docuit omnia T'eítacea dici pofle Biualuia .. Multis in locis frequenter reperitur, fed non in omuibus eque pulchra. Omnis quidem » craffo fcabrofoque cortice coloris lutei tegitur tanquam trilici ferreoque munimeuto loricata, in quo innumeri pené.puluilli, ftrigze, (quamulz , & filamenta crifpata , adcó pulchro ordine » difpofita apparent ,'vt opus phrygium in rudi corio acu pictum diceres. At fi decorticetur margaritarum nitore decoratur,& tu- bercula fupra orbium circumuolutiones fpirali difgofitione re- currentia, eó minora,quó magis ad mucronem accedunt , mar- garitz bifariam diuife videntur . Quamobrem Cochlea Perlata dicitur à nonnullis, [25 Alix eiufdem fpeciei fin cortice eodem margarita- ) rum nitore przclarz ; fed in diuerfo profpecu oculis 15 reprafentate . 4. Duplex operculum earum; In alterius fuperficie plana fpi- ralis linea apparet,qua tota mafla lapidea videtur in orbes circumflexa. Pellicula hzc tegitur colore fuluo, oleacino, cum tophino mifto ; ceterum intus eburnea. Alterius veró facies illa eft, que Animali adhzret, aliquantulum labroía, in margi- nedepreffacirca centrum» Colore , vt plurimum igneo, vel arantiato , vel balauftino, aut carneolo, quem fubuiridis cum, terreo ruiflus circa centrum deturpat. Vmbilicum marinum.» propter fimilitudinem cum vmbilico vocatur à multis , à qui- buídam Belliculum , à nonnullis Lapis $. Margaritz , & oculus S. Luciz , forcaffe propter virtutem afterfiuam humoris oculis noxij, aut quia contra venenatas oculorum faícinationes infan- tes iuuat;quorum é collo pendet tanquam pretiofum amuletum. Auguftinus $cilla agens de corporibus in lapides conucríis in ) EN CLASSIS Ill. tis in epiftola , quam fatis erudité fcripfit ;, ona pótiüs Cochleae rum efle fibi fuadet , fiué animalcula abbreuiata , nondum per fe&a, & ab eifdem Cochleis generata. At, alibi examinanda; res eft. Jg Cochlea vnà profpectu vifa non diffimilis ab alia defcri- pta num. 1. ex altera vero Piriformis apparens, Ex In- dico mari defertur fragilem , & fubtilem teftam habens fub vc- íte admodum eleganti, reticulato quodam opere diftin&a , co- lore vinofo fiué carneo , cum maculis muftelinis finé. ordine.» difperfis . IG Niuis candorem imitatur hzc Cochlea, é Papiracea fub- . A ftantia videtur compacta, atnon plicatili . Semicircu- laribus canaliculis diftinguitur, inter quos ftriz feré planz. ma- culis flauis tefíellatz . 1 Cochlez eodem modo canaliculatz fimilibufque notis diftin&te . Teflam habent fuperiori craffiorem ; os valde labrofum, & valuulis coronatum , in cuius extremitate foramen profundum patet ; ex eodem cuticula quedam fupra orbium maximum diftenditur quafi glutine aptata. In Siculo mari collectas habui . IB Cochlea maris Mediterranei , di&a à Rondelitio Ecbino- phora àtuberculis , quibus fpire frequenter gibbulofz tumefcunt , & proportione feruata diminutis , Candida colore, led rara . I9 Echinophora frequentiffime ad victum colle&a ; figura» alteri fimilis, colore autem tophaceo,vel murino . 20 Coch!ea ànemine obferuata , & Vlyffipponenfi in litore » reperta, in parte concaua colore candido , carneolo in. gibbofa. Hac infuper tranfuerfis. lineis tanquam fcalpro inci- fis rugata , punctifque fuluis afperfa. Ex binis orislabris aitc- rum inflexum prominet, alterum veró fupra maximum orbem ; expanfum crenulas abdit ; Eidem ligula quedam adiacet, bi; fariam cingens teftam, quatuor notis ex fuluo nigricantibus diftincta , 4I Proxime fuperiori in plerifque notis fimilis cft Cochlec huius tefta, at finé ligula , & maculis; Differt etiam là- bro turgefcenti, & triplici plicatura glomerato. 42, Cochica ex nouo Hifpaniz Regno Americano ad celeber- rimum preclarumque Virum miffa! Marmoream íub- ftantiagm fuo pondere refert 5. rotundis firijs vbique crifpatas , yj Ur Or- 116 PARS SECVNDA orbium anfra&us, ita profequentibus , vt vbique veluti fünicu- lis cin&a videatur. Os à cwteris diuerfum illi eft. Videtur enim,qua mucro orbibus finitur ftricté ftrangulatum .. Solet ab Indis Americanis foliata pictura argento auroque mifta deco- rari ad menfas, & Altaria exornanda. 23 Leuis tefta Turbo in mari Adriatico frequens ; fubtiliffi- mis crenis crifpatus , colorc lapidis Tiburtini , tribus fu- pra deceim orbibus; licet mole paruus, extenditur , 4 Maiormole hic alter Tutbo decem tantüm orbibus fini- tur,valdé autem illi tumefcunt. omnino leuigati, Color incft illi marmoreus fuübalbidus , & aliquantulum vetuftate » flaueícens . 4« Conuenithec Cochlea cum altera num. 17. defcripta, in.s ftrigis, & maculis . Bafim autem planiorem habet: vbi firiarum orbes finiuntur, Vmbilici forma apparet , quamobrem dici, potcft vmbilicata. In furmmitate oris plicaturz omes fimul glomerate quafi galericuli cirrum eleganter cfformant , Colore vbique eft candida , & adeó pellucida, vt note externe ex rubigine rufefcentes etiam in parte interna diftingnantur, Ex. - Indijs Orientalibus habetur. 25 Cochlea quafi funicuiis fpiffis cincta j& in fpirarum du- &übus diminutis , colore terreo , & violaceo diluto bico- lor apparet , 27 nterpulchriores recenfenda eft hzc Cochlea extero. in. mri Indiarum progenita, & partium fabrica elegan- tiffima. Cochleam depreffam vocarunt Nonnulli ficuti czte- ras, figura quafi planas , mirum Natutz artificium in ca non» diltinguentes . Figura hic expreffa eius faciem planam often- dit, in qua Cochlidij gradus, có minores , & anguíliores, quó magis ad anfra&uum centrum defcendunt , Nituutur autem.» lateri veluti muro,ab ore vfque ad imum mucronem turbinato, atque Cnchleatos anfra&usà Cochlidio diuidente , illumque.» daz linex candidis, & caftaneis maculis alternatim teflellacz ia vtroque limbo comitantur in parte exrerna , vbi teífeliati linea- res orbes recurrunt . Fimbria eius eft eodem colore fiauosé dif- pofito;alteramque teft faciem exornante maculata . 48 Eacít, qux fub hoc numero ponitur parum cleuata quam- uis gibba ,lacteo colore imbuta; lincis partim furuis partim colore caftanco teflellatis exornatur . Hutus CLASSIS IIl. 117 29 Huius characeriftica eft quidani finus cauus velut ) : Vmbylicus, vnde Cochlea vmoylicata dicitur,ab ali- 39 quibus veró Tigris nominatur, fupra colorem ebur- neum,quo pars extima tegitur, atrz maculae miro quodam ordi- nefant difpofite, fi vero Japideo quafi cortice denudetur ar- genteum margaritarum candorem oítentat . In Malabarico finu inuenitur , 31 Argenteam fubftantiam Conchz niargaritifere habet hec alia Cochlea ex litore Ollandico habita ; horrida equé , ac venufta , inter caeteras non minoris preti] efte Corticem » enim habet loricatum , a(perum, & tuberofum : frequenter ra- cemo(a cornicula quedam glomerata, & canaliculata ex eodem » ita eminent, vt licet ex lapidea fübítantia formata, ex molli cera videantur brafficam cucuilatam ad viuum exprimere . Multi- color dici poteft, cum puniceo,terreo, viridi,violaceo, atro; fex- centifque alijs dilutis coloribus fit afpería . 32 Ad aliud Cochlearum genus tranfeundum nobis eft, quas Turbinis nomine fignificabimus . (Turbo autem ille» dicitur, qui ex ore lato pauiatini productus in acutiffimum.» mucronem deíinit, quare magis longus eft , quam latus, Co- chlez veró orbibus minus exren(s magis ates funt quam lon- ge. Plurime inueniuntur Turbinum fpecies, & omnes. admo- dum pulchre. Turbo indicatus ab hac figura non folüm ex- tenditur orbium circumuo'lutionibus , fed ipfo ore , quod ori Purpurarum valdé fimile eft, beneficio canaliculi , qucm ad finem vtilem , Itcet nobis ignotum Natura fabricauit « Colore » carneo, aut fubflauo , multis in locis frequenter reperitur. 3 3 Turbo niuea albedine candidus,& leuigatus.In tribusOrbibus quibus finitur,ex albo nigricat;atro colore mucro induitur . Poffent hocloco depingi alij figura fimiles coloribus flauis , rubeis, fanguineis , leonatis , tophaceis diuerfimodé mittis di- uerfi. Iuxta Syracuías, & Catacenfe litus copiose habetur. 34 Turbo ftrigis femilunaribus, firijs autem planis rugofus , frequenter inuenitur albus, vel plumbeus, aliquando fla- uefcens, & violaceo colore in aqna. diluro tinus , raro punctis fuluis, & rufefcentibus afperfus . 35 qué fpectabllis eft hic alius ; vbique finuofis lineis tam bené fulcatus, ac fi effent ícalpro incife. Ofleum. colorem habet, & cum binis alijs fuperioribus in Adriatico generatur . Paruz molisfunt. Horum tamen ficuti, & alio- rum M 118 PARS SECVNDA ram huiufmodi magnitudinem Microfcopij ope amplificatam.» exhibebimus , vt clarius abdita partium ftruétnra in rebus licet minimis oculis patefiat . 36 Turbo inter Cochleas potiiis numerandus , ore longo an- gufto, & denticulato , vt in Concha Vencrea, colore al- bo, €um notis fuluis, yel rufis cum albo paulatim. confufis . Sulcis firiatur equali fpatio diuifis , & opere quafi teffellato , propter maculas nigricantes, decoratis . 37 Turbo orize magnitudinem non fuperans ; at fi mole , paruus , maxinié quidem venuftus , tribus coloribus, à quibus eleganter diftinguitur ;. flauo enim tegitur, fupra quem fafciola candida piceis maculis teílellata lineam tpitalem for- mat, orbefque teilte inclufos indicat, & pellucida veluti fandrac- ca fuperinducta vndique nitet . 38 Turbó cinereus finuosé productus cum ftrijs nigricanti- bus. 39 Turbo albus; & leuis , in quo orbes videntur turgefcere s beneficio ligulze aftri&oriz , qua fupra eofdem ab ore» vÍque ad mucronem circumducitur . Q Turbo in Syracufano litore frequens , albo colore, fafcio- lis ex flauo nigricantibus fegmentatus , & nitens . Inter- dum violaceo colore tin&um mucronem habet. 4I Turbo Leuis, pullus, cuius orbes e dextera in finiftram conuoluuntur , ore comprefio , denis fpiris faftigiatus , tenuis, ad magnitudinem auens grani fa&us vnciam dimi- diam longitudine implet, Eius bafis pauló anguftior eft yelut alter mucro, mediaque pars intumefícit. Apertura angufta , & ad imam eius partem finuoía , item eius oia leuiter reflcétun- tur. Orbium anfractus linea nigricans comitatur , quam.» veluti filum tenue , & album tefie infertum puncatim fi- gnat. 42 Turbo tredecim fpiris conuolutus , quas puncta e colore » caftaneo, in duplici linea difpofita pulchré exornant. 43 Turbo , qui cum proxime fequenti propter figuram. fimi- lem inter Buccinas numerari poteft , de quibus fuo loco inferius agemus, at quia molis paruitate ineptus eft ad fonum , Buccina non dicitur. Frequens cft in Adriatico mari , & Ie- uiffimus tefta, oni corticem referente , colore figuiino , vel vinofo . 44 Turbo cuius maximus orbis ventricofus , ore pM quá- CLASSIS III. II9 quatuor dentibus munito , quibus ferrei veluti clauftri apertu- ra effiugitur ; Intus albicat.foris caftanco colorc. 45 Turbo aliquando oftrino diluto tin&us , aliquando vinofo colore , interdum offibus fimilis. In fingulis orbibus inftar aurantij decorticati videtur in plures equales partes dif- fectus, quas fafciola plana eleganter diftinguit « Turbo colore flauus, tefta admodum fubtili, orratur à quibufdam tuberculis (upra orbes eminentibus , quos veluti filum fpiraliter du&us arctiffimé ftringit ,. In Adriatico reperitar, & in Lufitanico mari frequenter, & pulchrior . —— 47 Turbo furuo'colore tranfuerfis lineis profundé canalicu- latus, quatuor orbium anfra&ibus finitur , teftam habet valdé craffam, & robuftam. | 4 "Turbo veluti malleo frequenter compreffus , Pars intc- rior albicat, circa oris aperturam iater labra reflexa alte- ram partem dentatam oftendit . Ex ipfa ligula quzdam nafci- tur , orbemque ad mucronem víque connectit modo tefte iufer- tà, modo apparens, fed alio 1n loco collocata, 49 Turbo ex olcacino colore albicans, punctifque atris afper- fus, & quafi fandracca pellucidus . $0 Turbo figaram nuclei oliuarum referens, duabus faícijs altera candida , a'te a picca cinctus. $1 Turbo Pyriformis iquamis plenus, colore cinereus, Hunc cum quatuor precedentibus ex Indico mari habui, $2 Quatuor fabfequentibus figaris Turbines exprimuntur . Buccinis fimiles, at quia mole paruos inter Turbines retulimus . Malleolo negligenter collifus videtur, hic primus quia Inzqualiter compreffus . In ora aperturze labrum eleganter reflecitur,& animalis collo locum prebet cum ad motum exerit caput é tefta. $3 Turbo feptem fpirarum anfractibus finitus, ore valde lon-^ go; leuis ybique ; colore lapidis Tiburtini , interdum ex heluo fubniger . Supra modum tenuis , ac tener eft huius turbinis tefta» , adeóque admodum pellucida, & leuis eft. Ei ingens aper- tura oualis , color eftex flauo albeícens, interdum vinofus. In- tra tres fpiras finitur , quarum duz inferiores ad mucronem » admodum exigua , $$ Longior antecedenti Turbo, & leuiffimus , colore atro cum nitore . Tur- 120 LCPARS SECVNDA *6 Turbo leuis fafciola tenui in orbium commifluris ar&é ligatus caret mucrone acuto , fed veluti bafi rotunda f£- nitur, colore eburaeo, Viuit in fpongijs . 57 Turbo Indicus . Vocari potelt Auena marina propter fi- guram, qua exprimit arundinem paluftrem , aut arboris folium glomeratum . Colorem habet vinofum, nozu!is, pun&il- que flauis , furuis, caftaneis , & violaceis dilutis , ex nitor venuftis . 58 Turbo colorem Margaritarum fub marmorea vefte celans, videtur compofitus duobus teftz fegmentis, ita Cochlea- tis , vt giros efficiant angulo obtufo mucronatos , in quibus paffim exeritur lingula quedam, eleganter illos exornans . Turbo minutiffimis fulcis afper in omnibus fpiris , maxi- maexcepra. Hzc corona piunulis plena circumdatur , 1n quà velut in difco videntar alie minores fubfidere. Propé Or!5 apertuiam fi cernas , quatuor quafi crifpis conuolutum di- ces, hz autem pinnulz albicant in vefte pulla ; qua totus Turbo tegitur. 6090 Aliusfiné coronz ornatu, colore linido; interdum al- bo. "d 61 Turbo tuberculis vbique diftin&us, que fupra colorem au- reum mirifice albefcunt . 62, Turbo vndofis anfractibus productus , crenulifque trauf- uerfis afper ; vndé é linteo leuiter crifpato videtur com- pofitus . Multicolor plerumque , interdum albus, vel eburneus; vel nigricans, vel fubuiridis. 63 Huius Turbinis przcipia diftinftionis nota cft , macula- "rum candidarum , & fanguineatum difpofitios Mocó enim colore flauido , & cianco diluto , quo tefla pingitnr con- funduntur, modó ab eo omninó difiincs apparent . Vt pluri» müm in Neapolitano litore colligitur , colore ofieo tectus cum.» candidis notis. Hn j 2n 64 Duo Turbines Indici maris, qui inter eos connumcran- ) di cenfentur, Murices à Latinis dictos. Binis colori- 65 bus nempé albo, & pullo, quibus teguntur;pené innu- oras colorum apparentias effingunt . Hic niuis fnperatur al- Ecdo, illic à nigredine penitus celatur, in quadam parte paula- tim color pullus diluitur, & albus quodammodo dctegitur , amboque femper ita mifcentur , vt tertius quidam cclor ex ibo nigreícens, vel albefcens ex nigro. videatur, Quibuídam ne T —. GLASSIS IIE 12I tis. piceis, quafi calamó factis, & vndofis tranfuersc cingunturs ac fi filaeffent acu. tefte inferta: Sulcos in longum du&os ha: bent, & circa oris foramen yaldé productum, & anguftum,tefta. frequentiffimé crifpatur . Differunt aliquantulum inter fe difi po- fitione partium;& colorum ; qui tamen omnino fimiles funt in.» ambobus . p edem oon. à 2 | GG Quinque fafcijs cingitur hic alius cateris elegantior, Alte- rà colore fubnigro cft , altera purpurea , vel ad minium accedens, tertia fulua, viridis quarta; vltima oftrina; omnes ita à fummo vertice mucronem víque ita circumuoluuntur , vt in- tcruallo- quodam diftin&e inter fe , in eo videatur veluti album indufium, quó turbo tegitur . Valde nitidus eft , & leuigatus ; & ab Iadico mari cum ceteris oco fuperioribus habetur «—— 67 Turbo potiüs partium ftru&ura, quàm pictura coloris in pretio habendus Collare lineum canaliculatum nunquam Artificis manus crifpauit , à quó exprimi poffet huius oris apet- turà. Nunquam obfletricis manus regium infantem fafciolis attificiofius cinxie, quàm Natura turbinato huic Animali mar- morcam maífam miris circumuolutionum anfra&ibus Cochlea- uit: fed huac videre iuuabit;; nam eius fpeciem verbis repra- íentare haud ita expeditum ,. Iu mari Rubro nutritur , & non» diílimilis in. monte Etrufco ; quem dicunt Peglia, fub glebis inuenitur , 68 Turbo minutiffimis rugis à cardine vfque ad imum mu- . . «-ronenicrifpatus miro Nature artificio. Prccipuam.» diftinctionis notam przftat os quafi perfe&é circinatum , venue ftum propter coronam quafi ex opere topiario compactam.» ; cxíariatam, lacinijs plenam, & coloribus galearum criftas refe- rentem . ex Indico mari habui, 69 Turbo Tuberofus dictus à tuberculis, que vberum inftar ex orbibus fípirarum ad tutamen pendent . Os habct cum labro admodum produc&o, In luto ftabulatur, quo fi expolietur multicoloribus fnuccis videtur find ordine afper- Íus , In có viridis , furuus ; & violaceus inter ceteros diftin- guuntur., Q Dae parus Buccinz, in quarum bafi foramen fatis pro- fundum patet: vt parius lapis perfe&é expolitus , funt candidz, & nitide rubro,vel caftaneo colore tefiellatz. In Indico mari inueütas Purpurati Principis manus ceeteris hactenus de- Ícriptis addidit , Q (d urbo 134. PARS SECVNDA 71 Turbo ex Indiaruto litore habitus cum alijs, qui in hac pagina deferibuntur, Figura quafi piriformis, minu- tiffimis íulcis leuiter rugofus . Colore figulino , vel | pu- micco , 41 Turbo cianeo diluto tinctus pun&ifque candidis , & pul- | lis notatus, — Aliquando inuenitur albus cum maculis rufis . : T ; 73 Turbo, vt vifu dele&abilis, fic didu non facile exprimen- dus. Huius Cochleati orbes fimul conne&tuntaur ligula quadam, quz varijs in locis modó contexta, modó foris educa, vcfte quodammodo reticulata eos induit. Ea autem colore cít furua, tefta Cochleata ferruginca. 74 Color albus, & pullus diuerfimodé confufi huius Turbinis cutem eleganter pingunt. Pars, in qua efl oris apertura zqué producitur;ac alia, qua plurimis orbibus finitnr . Ab hac conus exprimitur in ;qualia tubera dittináus . 75 Turbo Muricatus , fic dicus à corniculis quibus Murices muniuntur , vefte alba tegitur, quam plurimz lineole rubre, & flaux finuosé inflexe reddunt indumento Perfico fimilem , ; 76 Turbo pariter Muricatus , quafi ex fumo nigricans , & li- neolis magis fuícis circumdatus , paruus licet mole tefta duritiem filicis equat . 2] Oculus Cefius antonomaftice dici poteft hic Turbo. Ex- primit enim colore cinerco pellem felis melitenfis, ciuf- demque oculos quibufdam tuberculis in fpirarum du&ibus pul- chra diípofitione aliquantulum eminentibus, in quibus caia veluti pupilla pellucet,colere ex leonato nigrefcenti coronata. Alia etiam minora tubercula in fpiras difpofita, oftentat colore fufco, quo Cochlez venuftas augetur. Rara eft, &cin Indico litore inuenta , & nunquam im vllo licet prediuiti Müíco vifa» . eu Q furbovulgo Garagoo diétus à verbo Hifpanico $earago! ; 7 multis in locis frequens multiplicique colore tinctus , ftrijs crifpatur inftar retis difpofitis , & in fingulis nodis fi- ué interfectionibus earundem veluti ferreo ftilo contufus vi- detur , 7 à 79 Turbo Tubcerofus quafi fubtili , & candida tela. Ollandica indutus, quz in multiplices plicaturas, & puluillos cortügatur : orbium anfradus obíccundantes , quidam veluti iMiMe CLASSIS III. 123 funiculus colore vinofo , & rufo intermediat: Turbo in Siracufano mari frequens, fulcis vndofis. afper, *- ,&t preclarus fabrica colorumque varietate . Singuli enim orbes ex duobus teftz fragmentis conftare videntut ; quorum.» vnum candidum elt, alterum ex fuluo purpurafcit e 9g Niueus eft hic alius , notulis ex fanguineis nigricantibus veluti calami ductibus fignatus , atque in partes fere zquales diftindus , vt Pepones . ji dui 4 Q2 innumeris pene coloribus.fimul miftis huius Turbinis cu- tis pingitur : in parte interna, vt plurimum albo,;circa.» oris aperturam violaceo, & nitido, in externa afper eft, & luto deformis, fub quo ftabulatur . 3 Turbo albus , in cuius orbibus labrofz tefte particulz paffim pendent mucronem verfus, tanquam pinnulz,& la- cinig lapidez , quibus formz elegantia augetur , & magis qui- dem à pun&is rubiginofis , quibus fpirali linea difpofitis no- tatur , 84 Rarus admodum hic Turbo eft. ex Indije habitus, colore ziziphino . Aureus,croceus,& candidus etiam inuenitur, & admodum nitidus . Circa fpirarum commiffuras fofficulz a-- quali interuallo interfe diftantes apparent;alterum oris labrum.» falcatum prominet,& inflectitur, vt in cane venatico . Turbo, Pentidadilus, à verbo Greco diétus.hoc eft quin- que digitos fiue appendices habens . Quatuor muniunt aperturam oris , quintum à fpiris in conum productis forma tur. Intus colore albo pingitur , extra albo ctiam flaue- íÍcehté . In adiacentibus Europz littoribus frequenter col. ligitur . 96 Turbo albus, & leuigatus. Marmoream teftam gerit ,pre- ter primum orbem planum czeteri funt gutturofi, & velu- ti tonfillis tumentibus pleni, 87 Turbo Pentidactilus alteri noa abfimilis circumuolutio- num numero, & fabrica. Differt autem tefta. fubtiliori, & aculeos minus productos habet, vefpertilionis , find dra- conis alam imitantes . Niueus habetur colore exlitore Vlyf- fipponenfi . 88 Turbo, Magnus appellatus , quia omnium , quos hactenus obferuauimus, cit maximus , Colore pumiceo , vel figu- lino , ore producto , crenulis tranfuerfis crifpatus ; fupra or- bem ceteris maiorem. ceruicem veluti bouinam , & robuftam.s Qu oítcn- 124 PARS SECVNDA oftentat, In mari Rubro frequens ,, & in monte Pelio Etruriz inuenitur . 99 Piramidales Vrnas ;.quibus cadauerum cineres Priíci : feruabant, Turbinesfequentes exprimunt , Bafim am- pliorem, & planiorem, quam in fuperioribus hi habent ; qua de caufa ctiam affimilantur Turbini luforio ; qui à Grecis Trochus. dicitur, à Virgilio eleganti Carmine indicatus , cüm narrans Reginam illam furijs agitatam, dixit . Ceu quondam tarto volitans fub verbere T urbo , JCuem pueri magno in 9yro "vacua atria circum lutenti [udo exevcent . - Strombi nomine cum Plinio nos iilos indicabimus , qui tamen tàm varios, & miros', yelnon agnouit, vel neglexit, Sub hoc numero deícriptus duriífimo fub cortice albo , & füubuiridi Margaritarum nitorem , veluti criftallina pelle circumtectum.» cclate Ex mari Brittannico miflus miré oculis fpectabilis. 90 Strombus Tuberofus fpiffis valuuáis intumefcens . ex ar- gentea fubflantia videtur fabricatus;quam faxea cutis cir- cumdat. Inora Pifcariz colligitur , 91 Strombus minimus in arena litoris Adriatici frequenriffi- mus,ficut , & alibi. Colore vinofo fiue flauefcenti , maculis rubricantibus , ac terreis notatus , voi fpirarum Oor« bes coniunguntur fubucularis albidior vna cum fpiris circum- flectitur. , : 92 Strombus admodum. productus decorticatus, colore mar- garitifero,tranfuerfis fulcis corrugatus, 3 Margarite nitor eriam hunc alium condecorat, tegitur 9 tamen à cuticula crocea, & nitida, Funiculo pariter cin- gitur in fpirarum commiffuris colore paleari, notulis vitellinis; aut lienaribus teffellato . Strombus Auritus , ex parte enim , qua Óris apertura cft ; 94 prominet veluti labrum auricule Leonis fimile . Inueni- turapud ícopules Syracufarum «i T8lla illi eft fubtiliffima )& afpera , ex minutiffimis filis ,, qua fetis equiüis contortis fimilia difficilius fermone exprimi poffunt $ oculis vero vfur- pantur iucundiüs . Colore tingitur terreo , aliquando puniceo ; Pars autem interior argenteo cum glaíteo miíto, vt in marinis Auriculis. di: : . 95 Eadem figura exprimitur à prafenti Strombo . Vefte» ? — attalica crif páta éundem indutum dices , fi cingala TESTE niculos; CLASSIS III. 125 hiculos , fila fimul intorta , & eorum nodos mirabili quodam.5 artificio difpofitos obícrues . Vifu quidem eflet deleGabilior fi verbis exprimi poflent colores lacteus , fubalbidus, viola- ceus , amecdiftinus , ac purpureus » quibus forms elegantia au- geiur $ 1 Pa 96 Strombus Vmbilicatus in Indieo litore eum antecedenti repertus. Hzc autem cít huius nota chara&teriftica » habere in centro tefta finum cauum veluti vmbilicum : raargari- tarum , & coralliorum lineis videtur ornatus. | 97 Adriatico in marl. generantur hi bini ftrombi , ciceris Q molem non excedentes. Concurrunt ad eorum orna- 2p tum colores terreus, fubuiridis , füícüs , & rauus di- uerfimodé fupra oleacinum difperfti, Aliquando in fummo mucrone purpurafcit , Jr ENT 99 Strombus nitore maximé pellucidus , & veluti fandracca.» illa tectus ; qua Sinarum Artifices fcrinia;, baculos , & vàfa miró depingunt . Sanguineum colorem habet notulis lie- naribus maculatum, argenteumque oftentat fi cuticula exuatur. ioo Strombus pariter Vinbiltcatus,margaritarum candorem celans fub cortice marmoreo. XO Irocus antonomaftice Magnus, & Duplex appeltandus . Superat enim cateros magnitudine, & ex duplici Tur- bine in baíi (imul coeuntibus videtur compofitus . Pulchra.» itriarum tranfuerfarum difpofitione fulcatur. Qua fpirarum.» turbiues coaptautur, rotundz ftrie circumferuntur alterum ab altero difcriminantes . (qOo2 Irocus Magnus, & Autitus , fic dicendus ab ampla au- Ita ricula, quam in bafi circa oris aperturam extendit. In parte interiori fulget Vnionum nitor , in exteriori cutis lapidea, & alba , faíciolis terreis fegmentata . Vterque hic Tro- cus in Indico mari colligitur . | (1023 Turbo inftar Muricis tuberculis armatus , Ex diuerfis tunicis corticofus apparet, alterum orislabrum itas crifpatur, vc quamuis afperum;& rude elegantiffimam formam » oftentet . 104 T urbo Angulefus, & tranfuerfis lineis leuiter crifpa- ' tus, quafi collum in bafi producitur, iuxta quod oris apertura valdé longa, & in centro fpitarum foramen profundum patet. log fTurbolapidtis coftis ita munitus, vt ipfi teftz [DIO Eee a poti- 126 PARS SECVNDA pofitz videantur, ac Értmmatz clauiculo , qui à bafi ad mucro« nem víqué in omnibus fpiris apparet. Ex binis labris quz am- plum os circumdant, alterum tefte incumbit , alterum leuiter crifpatur. Colore , vt plurimum cinereo, terreo ; conchyliato diluto , vel calteo. : : 106 Oo Turbines in hac lamina exprimuntur Obelifcis potiis quam Pyramidibus fimiles, Fifcaroli dicuntur à Tarentinis, cüm eo nomine alios non diffimiles fignificent , quibus Pueri ad fibilum edendum vtuntur ; quem dicunt Italis. cé Fifcbio . Omnes partium difpofitione elegantes in Oceano generantur, praeter eos, qui à nnmero 108. & r11, indicantur, funt enim hi in Adriatico mari frequentes, Qui defcribitur fub hac figura eius magnitudinem non excedit, Magnum tamen. artificium parua mole comprehendit. Spirarum enim anfractus depreffi, & fltriz in acutum mucronem definentes opere. attali- €o exornantur notulis croceis diftincto , 107 Turbo nitidus, & eburneus , in quo fpirarum commiffu- rz vix dignofcuntur , maculis rufis notatus , 1098 Turbo molem grani hordacei equans, colore figulino ; vel tophaceo,fpiffis contufionibus equaliter excauatus, IO9 Turbo Indicus niueus; & nitens, ex binis fafciolis Con- chiliatis , quee triticea. folia fuo acumine exprimunt ; ab vtraque his cingitur , orbiumque commifluras leuiter figna- tus vix demonftrat. Rarus , & pulcher, 11o PDopplicatis fpirarum anfradibus conftare videtur hic Turbo ; quarum fingule frequentibus fulcis à bafi víque ad mucronem du&is crifpatur . Colore terreo , vel albo . | III] urbo in fpongiarum cauitatibus viuens ; frequens in, mari Adriatico . Orbes habet mira arte compofitos ex tefla, quz videtur primum rotundata , deindé in Ípiras cir- cumtorta , & funiculis frequenter connexus , vt plurimum can- dido colore, funiculi autem liuidi punctis rubicundis , flauidis, & Conchyliatis diftin&ti, aliquando inuenitur aureus, vel rofeus albis filis ligatus . (US uy 112 lurboalbus,venulis rubris, ant rufis difcriminatus . fe Spiras habet inftar helicis ferre , qua lignis infe- ritur. 113 Turbo eburicus fuülco admodum profundo excapatus; quem duo veluti cingula fimul vnita cosnitantur » Vf in CLASSIS III. Te in bafi colum&z corinthie ad ornatum componuntur ab Ar: chite&is . J14 Tuba dicitur ob longitudinem hic turbo , colore of- íeo . Diítinguuntur in tres; veluti partes eius orbes à duplici fubuculari , qui à bafi víque ad! mucronem fpirarum.s ductus p rofequitur . In Perfico mari , fed raró inuenitur , Ig$g lurbo codem tube nomine pariter fignificatus , longi- tudine equalis faperiori, nec minus elegans . fexde- ,cim, & aliquando viginti fpiris finitur ;, mucronem habet mira proportions valdé acuminatum, colore eft eburneo, & Cochlea- tis crifpis corrugatus. ; EIG OStrombus lacteus, & leuis, in quo vbi funt orbium com- miffürz profundus canaliculus circumducitur, 117 Turbo inftar helicis ferrez , notulis rufis fignatus ; duo- decim Ípiris productus. Dicitur ob longitudinem.a Fiftula Mufica. I18 Eodem nonine fignificare hunc alium poffumus, à non- nullis Ceruinum Cornu dictum . Czteris prz(tat lon- gitudine, & notulis Conchyliatis, fiu ex purpureo colore ni- gricantibus , que iuxta fpirarum commifluras in girum difpo- fitz cburneum colorem , quo tingitur, pulcherrimé diícri- minant , 119 Pulchrior antecedenti eft praefens Turbo,quem Galli cum Ollandis Pontificiam Thiaram dixerunt. Triplici enim corona decoratus videtur , quam fpirz tuberculis eminentibus formant in cono . Minor cono, oris apertura efenotulis arantia- tis, vcl fandichinis afpergitur, & ob raritatem magni xítimatur. 320 Pluris tamen habetur alius ab. hac figura indicatus ; quam Calli appellarunt Plumam à proportione qua- dam cum pluma ftrutiocameli. Eius pulchritudinem augent macalz ignez ; ac rutilz , fupra"]aGcum colorem quo tingitur diffeminatz . I2i urbe Ventricofus diQus à primo Orbe , quo c«teros amplitudine fuperat. Przcipua nota illi eft labrum den- ticulatum inftar rote in horologio, & roftrum veluti nauale.* ; quo viam tentat dum mouetur , quare Turbo Roftratus dici etiam poteft , vt ab alio ventricofo diftinguatur . | 122, V*ochleas in hac 'lamina figuratas Turbincs naunulli di- xere , Nos Cylindros appellabimus propter figuram.» ; 8u& Cylináris affimilantur ; perfedé enim leuigati 3 rotuiü- ann T 128 PARS SECVNDA dantur , vt nullum fpirarum fignum appareat, nifi in bafi ; que plerumque eft admodum plana , velleuiter orbium commiffaris intumeícit. A Cylindro tamen rccedunt propter mucronem » , quo coni potiüs figuram induunt. In ipfo orisapertura ca- dem fere longitudine producta, & angufta . Ceteris Cochleis etant colorum varietate , qua vndz, linez, fafcice , meandri puné&a, foliofum, & frygium opus in eorum teftis adeo pul- chré formantur , vt maris portenta dicenda meritó fint. Pofi- tus fub hoc numero, in Indico mari repertus, niuco tegitur can- dore, quadratis nntulis piceis ita teflellato, vt ex ebeno, & ebore compefitus videatur . 123 Cylindrus indicus , & raro repertus, colore Conchyliae to, qui candidis notis paífim celatur aurea lineola. circumdatis, in bafi perfecté complanatus . 124 Turbo Cylindroides rufus ; vel albus pun&is fuluis , vel rübefcentibus afperfus . | 125 Cylindrus indicatus in A.Tam mira colorum varietate » pingitur, vt quàm vifu delectabilis, fic dicta non facile exprimendus . A viridi enim , à flauido , fanguineo , fufco ; ci- trco, & oleacino videtur fine arce afperfus , alter autem pofitus in B. vinofo tiugitur , circa bafim glandulis prominentibus de- coratur,& vbi in mucrone decre(cit eum cingunt quedam veluti fila frequenternodis implicata « 126 Opere acu pido condecoratum diceres cylindrum | hic pofitum à quatuor coloribus, albo videlicet , liuido , ex viridi flauefcente , & molochitico , fud albo, liuido , furuo, & terreo, mirabili quadam diftributione fimul confüfis . 127 Rauida vefte tegitur hic alius , fafcia alba eranfuerfim.s cindus , & binis alijs fafciolis in. longutm fegmen- tatus . E 158 Cylindroides perfe&é planus in baf;, in qua internos orbium anfractus linea fpiraliter contorta indicantur, colore füluo, hclaaceis notis nigricans . 129 Cylindrus corona multiplici decoratus , quam format globulorum linea in fpiris orbium fupra bafim emi- nentibus pefita. Colore aureo notis albis artificiose diftinéto . 150 Cylindrus fatis elegans colore albo;cianco, diluto, tyrio, & caftaneo coloratus . 151 Venoítas huius Cylindri augetur à notis aurcis , & rufis, ordine artificiofo diftributis ; nitidus eft, vc cactc- CLASSIS III. I20 ceteri » & perfectó leuigatus. — 132 "T'egitur hic alius vefte. quafi biffínà , in qua quadráte notule fanguinez, puncta crocea, & lineola rufe , vel fuluz opus quafi acu pictum efformant. 133 Iaf] pidis fragmentum in Siculis montibus erütum hunc: Cylindroidem diceres ex multiplici colorum miftura.:, qua tingitur, nec eam fpeciem verbis repraefentare cft ita ex- peditum , acit tut 13 lafpidem etiam hic reprefentat, at coloribus diuerfum, tingitur enim albo, rufo, rubro,muftelino;terreo, mo- dó exuberantibus modó decoloratis; & quafi velo tectis. 125 Cylindrus turcicam veftem attalica manu picam often. tans , quàm diíficiliüs fermone exprimas , oculis veró vfurpes iucundiüs finuofas | pi&uras, & meandros , quos aureus color cum albo , & fanguineo confufus efformat, Interdum in- uenitur quaí fquamis tectus ; que ijídem coloribus effin- guntur . 136 Cylindroides colore fuluo dilucido tin&us, & fquamis íanguineis decoratus . 137 Mucronem versis. cylindri huius. furuo colore imbuti giros efficiunt quidam veluti funiculi candidi , & circa bafim pinnularum corona eft redimitus . 12 98 Cylindrus candidus fafciculis piceis fegmentatus . i39 (QCylindrus viridi aquato imbutus , albis fafciolis cin &us ,quas notule anthracineg diftinguunt. Reperi tur etiamalbus;rofeus, luteus, nigricans, & Aurantio fimilis. 140 (Turbo ieuis minutiffimis fulcis corrugatus , colore ci- nereo, 18 medio ore denre armatus , qui valdé pro- minct TR ! I4I Cochlea hzc. Cylindroides melius vocatur , quam cecte- : ra huc víque defcripte, «quali enim craffitie ; vt Cy- lindrus in loggum producitur. In bafi veró oui mucronem.» refert, in quo tres » vel quatuor fpirz;quibus finitur lineolis in- dicantur. Inuenitur aliquando breuior, oliuz Hifpanicz fru- étum referens : optimé leuigatus , & quafi fandracca finenfi ve- latus nitet, vndofis meandris diuerforum colorum pingitur , vt clarius in figura fequenti apparet . | 142 Coloratur enim hic à candido, aureo, liuido;vinofo, fub- viridi, auo, citriug, luteo, violaceo, fexcentifque alijs KR ccla- 130 PARS SECVNDA coloribus, ita attificiosé fimul confufis ; & difperfis , vt acu pi- &us vidcatur. Inueniiar in litore Brafiliano mole longé mi- nor , quem Incolz vocant Zimbo , eumque iu. puluerem reda- Gum , cum potu miícent ad contringendos lapides in renibus, & veffica generatos . 143 Turboalbus, & raras, figuram exprimens cochlearum.5, quas multiex natione Hifípanicodicunt Garagoi . 144 Turbo [iue Murcx, fpecie eleganci fingularis, Orbium.5 enim alter magis eminet fupra alterum , quam in cz- teris, & finguli equali diuifione funt ftriati. Conus;,in quo oris cít apertura, crifpis ita corrugacar, ac fi effet violenter inflexus , pats exterior colore carnco pingitur , interior rofeo , labrum.» nigro,in rofeum paulatim ferae . 145 Turbo non minus pictura, quam fabrica elegans, & di- étu non facilé exprimendus , colore fubflauo cum tu- berculis albeícentibus, fafciolis infuper tranfuerfis cingitur ex colore rubro nigricantibus . I46X Turbinesauriti . Labrum enim habent expanfum , & auricule hominis fimilem . Conueniunt figura;diffe- 147 *unt colore : alter enim offeo pingitur , alter filis au- reis finuosé inflexis fignatur . 38g VlN 148 Buccina parua, & leuis, os habens ori hirudinum fimi- lé , & dente valido armatum , Intus albicat , foris co- lore burro flauefcit . 149 Buccina ficut ebur expolita , niueum candorem habens, & bafim ex multis membranis, altera alteri fuperimpo- fita corticofam . I50 Murices bini parui gibbofi , leuiter crifpati, & rari, in. parte orbis cateris amplioris ; ita intumefcunt , vt co- lumba pectus oua fouentis exprimant. Labrum circa os veluti alam cxpanfam habent, coloribus flauidis fupra album fine ordi- ne afperíis notantur. 151 Turbo, quem auritum nominat Aldrouandus, albus, & nitidus, vt parius lapis. Circa eiufdem os labra prodi- giofo artificio , ita refle&untur ; vt admirationem pariter au- geant, & venuftatem, — — d . 152 Turbo pariter Auritus cam labris duplici dentium or- E dine munitis , & nigris rotuiis teflellatis , in reliquis partibus cóloratas venas oftendit,vt gemma Gagates - 157 Goloribus fimilibus pingitur hic alius circinatus , & cial. CLASSIS III. 131 cráffiori 13bro, quod notule tirie diftinguunt in plurcs partes « diuerfus ab antecedenti. Orbium maximus multis in locis fine ordine leuiter intumefcit . 154 Turbo ab hoc numeto indicatus antecedentibus praeft macularum difpofitione, & oris artificio ; hoc enim à figura exprimitur, ille autem quadruplicato ordine difpofitz , feruataque inter fe diftantia ; aureo colore candidos orbes con- decoraat , 155 Maguitudine omnibus antecellit Turbinis huius tefta» , pariter auriti , & tubero(i , labra eleganter ita reflectit , vt animalis collo locum aptet, Poít maximum orbem valdé tumefcentem breui, & lato angulo finitur , tubercülos habetin girum difpofitos, aliquofque eorum valdé e tefta prominentes, . ac falcatos , vt canis venatici dentes, Alterum é labris eft den- ticulatum, alcerum crenulis rugofum. Quem hic figura expri- mic album cerneres, (i oculis vfurpares , tribus fafciolis croceis; & fuluo vndatis cin&um , Interdum inuenitur multicolor ex albo, vinofo, rufo , & ametifthyno confufis. In labro infuper prominence, & reflexo quinque notas habens , quibus pulcherri- mé decoratur | 156 Turbo forma noh diffimilis, € duplici profpe&u deli- | neatus. Ex vno fulcis in jongum flriatus apparet, & maculiscroccis in forma crucis difpolitis , notatus, vt veftis Attalica aureis floribus intertexta , ex altero veró os anguftum oitendit, & vtrumque labrum candidum denticulatum , quod à fuíco colore partem internam deturpante miré diftinguitur : cingitur infuper à mucrone ad bafim ligula alba , rufis lincolis tranfuerfim diuifa. Vbique autem videtur vefte alba indutus cum filis aureis intertexta, quare à Gallis vocatur Drappo d'ar- gento . 157 Pulchrior fafcia cingitur hic Turbo , illa enim maximo orbi inftar circuli marmorei perfecte coaptata, vbi mi- norem conncétit roftrum falcatum exerit , & pari modo € smino- ri ad minimum producitur . Eiufdem conus parum eleuatur; cx binis labris alterum crenis afperum , & nitidum, alterum vc- ró reflexum , & inftar membrana pellucide fupra orbem ita» extenfum , vt ab eo non perfecte abícondatur reticulatum opus; quo tefta veluti coelo incifa rugatur . Colore, vt plurimtim.» tngitur albo; plumbeo etiam infe&um & Lufitanico litore ; habui . diae co- 133. PARS SECVNDA 158 Cochlea aurita cateris rotundior tribus fafcijs equali: bus fegmentata ; virra ampliorem Orbem trib alijs finitur, Colore caltulo, burris maculis difcriminato. Aliquan- do videtur fanguineis maculis cruentata, In labrofo, & curua- to ore pars dextera traníuerfis fulcis corrugatur, finiftra admo- dumleuis, & alba; ficuti altera violaceo liquore in limbo vidc- tur infecta . : 159 Cochlea pariter aurita , & faíciata. Os habet orbium maximo cquale, & labrum valdé craffum, ac validura, ita reflexum, vt canaliculum fatis profundum eíficiat. Colore.» tingitur rauo , vbique crifpatur fulcis tranfuer(is , quos octo fa- ícieg albefícentcs comitantur, & binae bine in plures veluti claffes diuidunt. Y60 Strigis minds profundis fulcator hcc alia Cochlea au- rita. Quinque orbium fpiris conuoluitur, quorum.» quatuor in mucronem minuuntur, medietati amplioris orbis zqualem . Colore pingitur terreo, 1n quo triplex fulcorum dif- pofitio aliquantulum euanida apparet. - I6i lurbo Auritus Muricatus. Finitur mucrone acuto, & breui. A Gallis vocatur Crumena , eo quod mueroni adne&atur Orbis inftar inílatte crumcnae maxitmé ventricofus cum ote longo, & anguíto ,qaorum alteruin labrum denticula- tum,crenatum alterum. Ex vno profpcctu vifus, partes ali- quas aliquantüm turgefactas ofteudit . Vbique tamen expoli- tus, & leuis, excepta parte anguftiori, leuiter rugofa , ac fi fu- bucularibus clauderetur , Colore eft carneus rubro aureoque » vermiculatus, notulz autem,quibus labrum diftinguitur , é fub- nigro in anthracinum degenerant . 1 162 Out figuram exprimit Cochlea hic defcribeada, in lon- gum minutiffimis ftrijs corrugata , veíte Attalica aurea videtur induta à Natura, esque colore purpureo vermiculatas , labrum ori adnectitur niueum , faícijs fubuolturinis fegmen- tatum . ! | ) 16 3 Ore, & labro conuenit cum antecedenti hzc Cochlea , differt veró. maculis « Loco enim fafciatum notulis diftinguitur quafi negligenter, & fortuito à penunicillo fa- Qis. In breui cono, quo finitur orbes ogmanes indicat ful- Cis parum excauatis fecundüm longitudinem inzquales, & orbium maximo perfecté coaptatos . In parre exteriori colore pingitur ex carneo rubeícente., ab alijs coloribus diftin&o , vt in CLASSIS III. 155 vt in Iafpide ; eique fucceditladeus ; quo pars interior 'al- befcit.. | 64. Cochlea pramnio colore lydium lapidem fimulans , vl- tra maiorem fpiram vix duabus alijs paulum eminen- tibus finitur . Hzc cum caeteris in przfenti lamina dclineatis inmri Indico funt repertz . 165 .Cochka in litore Drepanitano poft maris procellas fre- quens, terreftribus Cochleis fimilis , qnare in terra.s generari à nonnullis dicitur, fimplicem quidem,& leuem teftam habet, fed colare amethiftino circa fpirarum centrum albefcente €legantiffimam. I6G6 Cochlea Deprcffa, quze dicitur Perlata, non ex marga- ritis, ab ipía generatis, fed à margaritarum nicore.quo fulget decorticata cute lapidea, & rudi. Fafcia colore puni- C€O à[pería cingitur qua infignis pulchritudinis nota illi au- getur, 167 Pert pariter cx eadem ratione dicenda eft hzc alia.» cortice duro, & fcabro induta. Quatuor orbium fpi- ris clauditur, cum quibus funiculi,& veluti fila intorta circum- ducuntur: eft ia eis mirus Nature lufus; Sulcis breuibus , & moderaze prefundis crifpatur , & ad variam lucis reflexionem. margaritg nitorem cum multicolori fpecie confundit . 168 Cochlea in mari Mediterraneo Italie non raró reperta, vri Perlata dicenda videtur à colore vnionis, fub cortice.» :veluti oui Struthiocameli celato . 169 Cochlea, cuius tefta crafía eit. & ponderofa , colore car : neo maculis rufis , & caítancis inuicem alternatis victata « : NS 170 Cochlea Vimbylicata Perlata. Quinque orbium anfra- i; Gibus clauditur; quorum decliuitas inftar propugnacu- lorum erifmatis pendet in fubie&am veluti (emitam agere quc- dam marginatam . Albedine Margaritarum Occidentaliutm pet- lucet nudata cortice albo , quo tegitur , & vermicalato finuofis lineis colore rubris,quem lacca exhibet . In lftore maris Lufita- nici reperitur . | 17I Cochea Turbinis figuram habens; in nullo Europas lito- E re vifa,& fuperiori coloribus fimilis. 172 Cochlea in mari Mediterraneo frequens, colore albo ; vel plumbeo minutis fulcis corrugata, corticem habec maculis oftrinis lienaribus ; & fubuolturinis diftinGum s a fub 134 PARS SECVNDA. fub qua margaritarum colorem celat. 173 E marmorea fubftantia videtur formata Cochlea haec ^ parua, fed valida ; labro extenditur, vt Turbo Pentida- clus, fub quo oris apcrtura valde angufta ; In maiori,& ferc vnjco orbe, quo intumcícit ; parui puluilli prominent, teflelluia quadrate difperfz ex colore anthracino notabilcs . 174 Cochlea murici fimilis propter tefi& validitatem , & tubercula, quibus in maximo orbe intumefcit, os ha- bet valdé dilatatum . Precipua Characheriftica nota iili funt binz cruftulx fubnigre propé eius aperturam, quas crocea linea coronat . In parte interna albeícit, 1n externa. ant aiba eft , aut carnea , 175 Murcx albus, & paruus tefta valdé dura cum labro ex- tenfo, fub quo precipua pars Coni occulratur . Qua- tuor orbibus finitur, quorum finguli in partes zquales fre- quentibus contufionibus diuiduntur , 176 Iníenis figuris, quz fubijciuntur , fex Buccinz indican- tur mole quidem paruz , vt pom: citrinl emina , at coloribus admoanm florida , & maculatum varictate fpeciotif- fimz. Quam primo loco vides alba veflis induit , punctis pur- puteis afperfa, maculis amaracinis notata, ac lincolis flaninieis , & inflexis vermiculata., 177 Colorleonatus , rofeus, & niueus 1n extremitate fimul confufi formant veluti lamellas fuperimpottzs ccfie vinofo humore imbuta ad ornatum huius Cocuic. c. Zx qua- tuor fafcijs quibus bafis vittata lacet, binz albcicunt, alix pure pureo colore faturantut. — — , : 178 Vndas maris finuosé inflexus exprimit color puniceus , quo pingitur hxc Cochlea lacteum candorem paffim. , oftendens multis in locis purpura aliquantulum rubeícentem . 179 Supra colorem vinofum punétis puniceis afperfa videtur hzc,vittata triplici ferie macularum albeícentium, quo- rum medietatem lienaris color circuit, paulatim iu vinofum.». cuanefcens , i8o Cochlca fub hoc numero pofita vix binis orbibus pra- ter allum maiorem , & ventricofum conuoluitur. Ea- dem picco colore deturpata punétis croceis frequenrer afper- gitut . 181 Veftem phrygiam,& meandris intertextam huic Cochlee formant colores purpurei diueríimode cxubcrantes , vel CLASSIS III. 135 vel remiffi,partim enim in pun&a rotundati, partim in lineas rectas, & iinuoías produéti, partim etiam vndofos anfra&us imitantes eleganti piura mirum Nature ]lufum oculis íubij- ciunt , 182 Cochlea, cui Turbinis nomen aptari poffe videtur, & quidem Tuberofi, propter frequentiffimas glandulas , quibus tefta leuiter paílim intumefcit . A ceteris precipue dignofcitur propter orbes ex oppofita parte. aliquantulum de- preflos, ac. figuram aliquorum Piícium exprimentes. Munitur etiam in vtroque latere crifta aliqua leuiter ferrata. inftar. ala- rum Pifcis . Coiore fubalbida , & quafi duobus filis fimul con- tortis, altero albo rufo altero cincta . 183 Cochlea, quz à figura Galee , quam aliquo modo ex- primit Galeiformis vide:ur appellanda , colore, vt plu» rimüm heluaceo, eius fabricam oculis meíids quàm calamo tantum delineatam hoc loco fubijcio,ne repetam, quz in appen- dice de Cochlea pariter Galcitormi dicenda erunt e 184 Cochlea albo, terreo , & fuíco , coloie fimnl miftis ma- culata, tefta praeuatida, tonfillis, & puluillis paffim tur- gefcente , 18$ Hanc Cochleam videre iuuaret ; nam verbis reprzfen- tare, haud ita expedicum . Sic enim eius pulchritudi- nem cernéres, ficuti imperitus ille mellis dulcedinem fibi fuafit folo palati experimento. Mira partium fabrica , & pulcherrima colorum varietate aeque redditur inter ceteras preclara . in ea orbium fpire adeo tefta coateguntur , vt vix in breui mucrone » indicentur , adeóque concha potiüis quàm Cochlea videtur ap- pellanda , jn parre concaua valdé leuigata eft alba, vel liuida o, vel carnea maculis rabidis cruentata. In Gibbof(a tegitur ve- luti oloferico filis albis, rubeis , furuis, purpureis, alijfque fex- centis multicolori .: Coftz infaper fuperinie&z in equales par- tes eam diuiduat, multiplici colore valdé notabiles , Illam ob- tinent in alto Mari Tadici Pifcatores , 186 Coch!ea fafciata inter. Purpuras numeranda . de quibus ' fuo loco agemus . Teíta conftat preualida aculeis complicatis horrida, quibus maximus orbis armatur in collum corrugatum denfinens . Conus,licet breuis,tribus fpiris conuo- lutus, infignitur oualibus glandulis excauato canaliculo circum- datis. Colore pingitur flauido notulis vinos fanguineis, & zerreis intermiftg. Ia duas pattes ctiam diuidicur faícijs alba.» & 156 PARS SECVNDA & rubra; aut ianthina. In Oceano Orientali réperitur ; Hinc ad aliud Cochlearum. genus progrediamur , que và cantur Buccinz , Caetera Teítacea. Hz fuperant magnitudine ». Buccinz autem ili funt;qua ore quidem lato , mucrone autem $cuto clauduntur iuxta Ouidij carmen : A. ------ Catta- Buccina. fumitur illi Tortilis in latum , qua turbine crefcit ab imo . Quamobrem fonitum edunt fi voce inflentar, & Tritonüm | ori admotas Pictores , & Poetz reprefentant , inter quos Ouidius Neptunur defcribens ait : : | Caruleum Tritona vocat , Conchaque fonanti Infpirare iubet, f'uciu[que, & flumina figno fam reuocare dato. ------- Mu Imó ab Antiquis Romanis loco Tubarum fuiffe adhibitas af- firmat Virgilius , canens ; | Euccina iam prifcos cogebat ad arma Quirites. Septem Igitur Buccinarum formas hic tibi fubijcio, quas inter omnes elegantiores duxi. 187 Omnium agmen ducat Buccina leuis, & nitida, e du- | plici fafcia candida, qua primus orbis cingitur, dicitur Fafciata. In mucronem deind? acuminatur fenis minoribus Ipiris, à quarta Cochlez parte commenfuratum . Oris labrum paruulis veluti acicule globulis diftinguitur , in parte gibbofa » notule furuz-, & rauz colorem vinofum ficquenter deco- lorant. 169 SBuccioa Magna antonomaíticà dicta ex :agnitudinis mole ncucm anfra&ibus producitur proportione fer- uata diminutis , illique primi erbis longitudine commenfuran- tur. Circa orbium commifluras veluti capillorum trices cir- cumuoluuntur, & fingulis eorum labrum quoddam adncétitur E quo veluti diftinGus cortex indicatur. In parte interiori ex carneo colore albefcit , exteriorem veró femicirculares maculz albae ,rufz, &caflance inuicem alternatz condecorant. La- brem, quod reflexum.| orbi propinquo adiacet, minutiffimis cre- nulis corrugatur, quod vero expanfum oris aperturam amplifi- cac, vhdofis finubus crifpatur . Inuenitur in mari Europz adia- cente , fed coloribus dilutis picta ; labrifque crenatis ; ac tp- bcrofis e * AA ; ir. : . 189 Buccina intrinfecus liuida . cxtrinfecus terrea. Ex bi- als labris alterum margine quodam rotundo prominet, altc- ha^ GLASSIS III. 157 alterum inftar Galearum crifte infle&itur. Septem minimum-» fpiras in integra tefta numerare licet . j Huic crebrae , & munus tiffime ftrig fecundüm fpiras circuminijciuntur « Item alic ftrie craíize du&u vndato, & tranfuerío eminent . 190 Buccina fenis orbibus finita, minutiffimis filis tranfuer- sé ductis afpera,colore tophaceo in parte externa;inter- na veró albo. In mari Brittannico nafcitur ficut,& antecedens . 191 Buccina quatuor fpirarum ductibus mira Nature arte | eleganter circamuoluta , intus liuido colore fabalbida, foris reticulatis fafciolis fuperinduitur , jnter quas rofeus color rubefcit . 192 Puccmna inter quinas circiter fpiras mucronata; qua- | rum prima admodum inflata ; la&e videtur imbuta» in parte interna, dcindé velo ianthino yelata . In externa veró fanguineg macule partim fupraalbama teftam difperíz iacent, yeluti Infule in mari Z£geo;quibus conuenire videcur quicquid de Fortunatis cecinit Ille : durte con. ordin. lungo eram dirette: E che largo & frà lor quafi egualmente -Quello fpatio di mar , cbe fi framettes Inuenitur etiam rofeo colore, rubeícens in parte interna, in» externa furua, vt mali perfici cortex, 193 Buccina foris rufa, intuscandida. Inter cxteras prz» cipue diflinguitur propter bina cingula rotunda ; qui- bus finguli orbes inter fe colligantur . Ac fi effet malleo com- préflà, quadratee valuulz in omnibus eius partibus , ita difpo- nuntur, vt inter fingulas veluti filura quoddam emineat reticu- lato opere connexum , & in notis albefcens . Os fer perfe&e circinatum rotundo cingulo coronatur,& in roftrum canalicula- tum definit. 194. Turbo marmoreus di&us ob teftam albam, &. pondero- ^ fam. Ventricofus dici ctiam poteft propter orbem » nimis intumefcentem, vndé Galli illum appellarunt Crumenam. es habet longum , anguftum, & triplici dente munitum , mu- cionem infuper rugofum , & maximum orbem lamellis quadra- US; & fubnigris tefiellatum . In mari Rubro paícitur . Quinque fequentibus laminis triginta paruule Cochlex exprimuntur, ope Microfcopij autas , vt artificiofas carum partes prodigiofo ftudio à Natura claboratas. oculus armatus tacilius deprehendere , calamoque clarius indicatet ., Omnium S autem Taff.eant, Lib,9 e33 138 PARS SECVNDA autem teftz adeo eleganti fpecie decorantur , vt quz nam czte- teris pulchritudine praftet haud facilé definias . Neritarum.» nomine. omnes. fignificabimus , non quia , vt docet Plinius: Sint ex Concbayum genere , que per maria nauigant , prebeutes cóncauam [ibi partem, alteram vcro flanti | auvg inflar veli oppo- nentes , fed co quód illi Cochlez tale nomen conueniat , quae , vt ait Elianus ; magnitudine exigua, forine palcbvritudine eximia fpeéiatur .. Vc autem eiufdem nominis originem indicent non- nulli, fabulam Hefiodi, & Homeri in fcenam proferunt , qua» decem fupra quadraginta filias ab Incolis raaris Nerco , & Do- ride progenitas dicant , & Nereides appellatas . Alij veró «à fabularum commentis non recedeares, illud nomen deducunt à filio eorundem parentum , cüi nomen fuic Nerites Hominum. » fimul atque Deorum formofiffimus , quem cüm Venus in Cce- lum adducere vellet; recufaffe aiunt, quód iater parentes , & forores viuere , quain Coelo potiri mallet . Quamobrem indi- gnata Iouis Filia; illum in Cochleam eiufdem nominis conuer- tit, comitem veró, & miniftrrum illius.loco Cupidinem ; ipfum quoque iuuenem, & formofum fibi delegic, & alis , quas Nert- tcs habuerat , eundem induit, remanente interim przxftantis formz elegantia , qua. cxteris Cochleis teíta excelleret . De » Nerite Cochlea loquens Bellonius fic ait. Nerite quoque tur- binati generis conchula , teftam in anfradum intortam habet; qua penitus inclufa nulla ex parte , preterquam capite conípi- cuaeít. Rondeletius autem illam effe afficmat cuius tefta eft leuis ampla, & rotunda . Verüm quia res tantummodo expreí- fas tuto recognofcere non valemus ni(i ille lineis etiam | expri» mautur, ne tempus, &operam deperdaimus ; Auctorum fenten- tias ftuftra perquirendo , Neritz nomine eàs Cochleas in pra- fentiarum fignificabimus, qua inter omnes pulchriores iudi- cauimus . 195 Omnium agmen ducat ; quz in Sardinie litore reperi- 9 tur fragee maguitudinem non excedens . Huius tefta» clauiculatim intorta innumeris globulis,fecundüm fpirarum pro- portionem diminutis , adeó pulchre exorrnatur , coloreque pu- niceo faturata purpurafcit; yt à coralliorum fubftantia compacta videatur . 196 Nerita depreffa , & Vmbylicata , In parte , qua oris eft ! apertura;feré plana, in oppofita aliquantulum gibba.: . invtroque leuiter rugata. 1n icli& centro finus Mus! » qui ici- dicitur Vmbylicus, ptofundé patet, in cuius fundo anguftumi.o foramen acicu!e vix capax. Hac Cochlea, funienlo pcr fota- men magis dilatatum inferto, multi vti folent orbiculorum le- co , quibus veites connectuntur . Dunchercano in litore fre- quens reperitur colore viridi diluto , la&eque milto tincta ; ac punáis inftar radiorum à centro fparfis purpurafcens . 197 Nerita binis tantummodó fpiris abíoluta , leui, ac tereti tefta , in parte gibba coccineo humore videtur imbu- tà, quem lineolz nigras & ex nigro albefcentes decolorant; in. plana veró idem color punéctatim difperfus purpureum di- itinguit . ; 198 Nerites colore oliuarum nigro, & albo ita depictus , vt linguas animalium extremas ,alias alijs fuperiniecas effingat. 199 Nerites, quem Turbinem meritó appellares propter mu- ^^ eronem acutum . Superatur partium ftructura, quibus conftat, ab opere,quo decoratur. Cingitur enim funiculis mul- ticoloribus, albis fcilicet, & pullis, aut albis ; & rubris, aut vi- nofis,& rufis» Inter funiculos flexuofe funt macule , & colore rubicundo , vcl conchyliato, vel nigro. qua ab interiecto colore albo fiué argenteo clarius diftinguuntur , Cortice nudata per- larum nitore fulget , frequens reperitur in Adriatico, pulcherri- ina in Ionio ínb luto ftabulans , 4oo Nerita habens teftam veluti corium pifcis fiue ferpentis Íquamofum ; non tamen horridam , fed pellucidam , & nitidam. Colore pingitur eleacino, qui in fingulis fquamis , vt lacalbefcit. 'Ternis fafcijs pullis cingitur, quas interrupta Íquama maiores exornaut, Inuenitur in mari Indico . aoi Nerita frequens in Adriatico, extrinfecus alba, lineis, & teflellulis fandice Indica formatis notat. , intrinfecus colore margaritarum argentea. 402 Alia parum diflimilis à fuperiori, maculis finuofis tef- fellata . ; 203 Nerita inter ceteras mole minima , ternis fafcijs albis , & zonis alijs rubeis vittata, quas puncta candida fre- quenter notant. 204 lia candida quidem colore imbuta , fed frequentiffimis " . pun&is fubnigra, maculas habet ouales filo pullo cir- cumfeptas . | 205 Nerites fquamis liuidis. & albidis difcolor ; que dee S I1DUS 140 PARS SECVNDA ribus anthracino, & fubuolturino fubieGis mire diftingaantur ; He vltimz tres in marí Indico reperiuntur ; & veluti Sinenfi gummi velate . T 206 Exludijs etiam hzc alia mittitur fulcis canaliculata s ; qui acutum angulum efficiunt , Vt ebanum nigra» , praterquam in centro, quod wt ebur albefcit. Ex vno infuper latere funt candide, & falcatz notulz ; in quibus elegans Natu- rxlufus. i207 Nerita cuius tefta veluti domorum. tecta videtut imbri- cata . Colore tophaceo,& terreo vilis;at tefiellulis qua- dratis iuxt2 orbium commiffuras artificiose difpofitis preclara. A408 Nerita deprefla nitore quafi vitrea ; colore rofzo , fupra quem notulae femilunares alb» , & plumbez lineam 1pi- ralem fecundüm orbium du&um efformant. 209 Prefens alba eft ; maculis pullis, & puniccis notabilis , in cxteris cum fuperiori conuenit, Alo Kactiam hac alia, colore carnco, & maculis albis plum- beis intermiftis tantummodo diffimilis . 24I1EI Neritadepreffa vmbylicatg, colore cinerea, punicco pun- &atim afpería . 112 Carnnceocolorc tingitur hzc , quafi filis olofericis rufis ; & conchyliatis fcgmentata. — 213 Ncrita depre(fa ; fulcis cochleatis afpera , quos fubucu- lares intorti comitantur . Elegantia redditur pradi- ta à eorona, quz oualibus tuberculis diftinttà eam repra- fentat ; quam ia columuaram capitellis. Acchite&i ad orna- tum effingunt . Color illi eft plumbeus lineis pullis fsnatus. 214 Nerita cinereo colore fubalbida , & rubris notulis fle- xuosé cruentata ; os habet fingulare dentibus diuerfis armatum . 215 Ternis dentibus munitur huius eciam 08; & quidem , vt ícalpris acutis. Eius pars interior albefcit, externa » cinereo , vel vinofo velatur colore , & minutiffimis ftrigis cri- fpatur . | ; dy 2I Nerites,cuius teftam albam bicolores faícice plumbea» fcilicet , & picea cingunt. Ex duabus Cochleis con- ftare illam diceres , quarum vna altera continetut . Ex his minor nigerrima punctis vix apparentibus licet albis afperfa»» | Os falcazum habet , & cum ««teris in hac lamiua fignatis in Indico litore reperitur M Qa CLASSIS III. I41 217 Neritze huic veftem formant frequentes, & fpiffi funiculi flauidi ex colore purpurco adiecto magis vifibiles, & maculis atris notabiles . 219 Ebasni nigredinem fuperat hzc alia. mole minima, lacteo colore punctata . 219 Ncrita cinerea, & vulgari cute tecta , fed vt margaritas Orientalis elegans fi expolietur . 220 Nerita magis afpera, & lamellis femilunaribus albis , & nigris alternatim diftributis teflellata. 221 Nerita ex quatuor coloribus albo, yiridi, oleacino , & : pullo multicolor. j 222 Neiitam hic figuratam deícriptam inuenies cap. 8. par.3- fed nunquam fatis laudatam . Ad eius ornatum color albus, piceus, & balauftinus , fiue corallinus concurrunt . Videtur enim quafi Coralliorum lineis fupra orbium fpiras cir- €umuolutis, & proportione fumma diminutis, ornata. Has al. bz linex ex globulis candidis videlicet , & piceis alternatim va- riatis intermediant . Mare vbi generatur iliud. cit , quo Brafi- liana littora aliuuntur, vc mihi vir funima fide dignus rctulit , Au&or tamen Mufzi Cofpiani illam in Rubro mati reperiri ait, vbi Cochleam Pharaoniam Pifcatores appellant . 223 Eiufídem Cochlez facics alia, oris aperturam oftendens, valde anguítam,colote laéteam ; & minutis crenulis ru- .gofam. a 224 Cochlea hrnacis nomine communiter appellata à for» m4, qua terreftribus limacibus omnimodé afüimilatur . Colore tingitur rufo, & nitido,cereis pun&is afperfa,& maculis Rotata;ex porraceo albefcentibus. 225 Cochica vmbylicata, inftar globi perfeété circinata,& le- uis, colore onichino . 226 Alia firilis,figura leuis,& nitida, afpería coloribus fub- uiridi,tüfo, & croceo veluti multa aqua dilutis. In ca orbium commiffurz indicantur à fafciolaalba clauicularim in- torta . In centro apparet quaíi bafis fcapi,quo orbes fulciuntur. 227 Cochlea alba propter colores rubrum; & oftrinum, phrys É gio veluti opere piGa. 2298 Cochlea reperta inlitore Siracuíano aurca cute te&a s ; |. quam color fuiuus pundatim fignat;& veluti velo gla- ftino fuperinduta . i 429. Cochleà muticata; cuius forma nimium id pf . ui 142 PARS SECVNDA Vltra maiorem orbem quatuor alijs turbinatur mucro , quem.» valida, & acuminata cornicula inftar dentium in girum di! pofita coropant, Inrus albcefcit;foris carneo colore rubet , 230 Cochlea; quz Sarmatica dicitur à mare, in quo vifam.» aliqui narrant , Eius teftam delineaui baud ex proto- typo acceptam (à nullo enim, ficuti nec à me inter cxteras pof- fidetur) vt fabulofam Cochleam in fcenam adducerem. Ex in- fucta enim corporis mole, oculis , pedibufque ceteris Cochleis à Natura ncgatis Fictitiam omninó efle putanit Ionflonus Vir eruditiffimus , à quo. eiufmodi Cochlex defcriptionem defum- ptam hic fübijcio . Sarmatica ( inquit ) dolium corporis mole » *quat, cornibus arboreis ceruum .. Extrema cornua in orbicu- lts rotundantur vnionum inftar fplendentes . Ceruice eius craf- fa, oculis accenfze candele modó micantibus , nafo obrotun- do ; & pilis felium adinftar obueftito, riàu oris magno , fub quO pendet , prominetque carnea moles afpecta fubbhorri- d3. Quatuor nititur cruribus , totidem latis , & aduncis pal-; mis. In Dania fe vidifle forte meatitur Theuctus 1ib.20.Coímog tom.2. Cochleas hactenus vifas fequitur agmenearum, quz, licet turbinatz, orbes fua met tefta, ita occludunt , vt Conchas pos tius dixerint Au&ores, quam Cochleas. Quod, vt intelligas concipias animo concham fimplicem per planum extenfam, de- indé vtramque in partem reduci , & complicari ad rotundam » liué ouatam concham efformandam duobus extremis, quo prius in plano oppofira iacebant , nunc inter fe iunctis ; & coherenti- bus, dempta rima , que denticulis afperiufcula eft, Sed vt à cateris conchis diftinguamus nulla fpirarum circumuolutionte » rcflexis, Venereas cum eifdem Auctoribus appellabimvus. Vn- Ge autem huius nominis ethymologia deriuetur , non vna , & cadem eft ipforum opinio... Falesdici, ait: Plinius , có quód apud Gnidiorum Venerem colebantur, Illis enim narrat Mu- tianus Inharentibus plenam ventis fteciffe nanem, portantem.» Nuncios à Periandro Corinthi Tiranno , vt caftrarentur no- biles pueri , oua de caufa Remoras idem Mutianus appellat. Porcellanas vero Gefnerus, quia ex illis porcellanica vaía con- ficiuntur precipue in Prouiacia Sinarum Kiamfi . Aldrovandus autem tale nomen impofitum «fle putat à pulebritudine , fplen- dore , 7 lerore , que dotes Veneris formofique corporis prae- cipux funt . Variarum fpecierum Venereas Auciores in fuis pe Y CLASSIS III. "i paginis exprimunt. Nos multiplices , & nünquam ab alijs expreflas, fcu deícriptas afferemus , & quidem fingulas ex fuo prototypo acceptas , ficnti omnes coloribus adeó palchris va- riegatas , vt in earum accurata defcriptione verba calamo deli- ciant,& oculis effent vfurpandz iucundius . 231 Quz primum locum obtinet , tefiam habet leuem , os quod per totam tefte longitudinem in omnibus ex- tenditur, zequalibus crenulis afperum . In partibus extremis foramen eít, alteram capefiendi cibi gratia, non afperum non.» rotundum, fed parum prominens, nontamen in angulos pro- currens: alterum ad excrementa reijcienda . Intus glaftino, fed diluto colore tingitur,in labris,vt lac albefcit. 232 Pareautem intumorem elata , palearicolore , fupra.» quem difperfz falgent maculz rotundz vitellinz , feu cérez cum me!le miftze , circulis aureis circamfeptz ,. Huiuf- modi conchis abundat mare Rubrum , ex quo Mercatores in JEgyptum rrausferunt, vbi in chartis, & pannis expoliendis víus eft . i 233 Venerea parua leuis, & nitida, intus colorc violacco, fo- ris, vt ebur alba, labris diuerfimode crenatis, eius dor- fum incgqualius quam czteris,& gibbofum , ita vt illi quoque tefta incumbere poffit ; fed obliqué . Idem per medium palli- dum eft, fiuéfubluteum . Frequentilfima in litore Infulz Loan- dz cui Congianus Rex dominatur , ibique loco monetarem . ha- - betur, vt Solinus narrat, inquiens. In Regno Congiano nullus alius preter Cochlearum marinarum loco pecunie víus eft, quas mulieres ad hoc condu&z colligunt . Nam mare ali- quantulum ingreffz corbes arenis replent, quibus Cochleas, pàáruas , & vtriufque fexus miftas reperiunt , abluunt , feparant fzmelle enim mafculis funt pretiofiores, quia lucidiores, & vi. fui iucundiores, & ita in regium thefaurum condunt, Et tales Cochlez, quamuis in omnibus huius regni littoribus reperiai:- tur, non tamen alie prater has folas, quz colore, qui ciacricius eft, faltem ab alijs differunt; funt in pretio ; vndé maximus Re- gis cenfus . 234. Hanc triplices fafciee equaliter inter fe. diftautes, & tcí- 1 fellulis faluis diftinétz cingunt , pars gibbo(ía ex ian- thino coloze albeícit, fupra quem ftellulz fulgent conchliatz- Pars concaua candida. cae. :44 . PARS SECVNDA 235 Venerea zizifino colore flauefcens, binis fafcijs albis vi2 - ta, vcluli labro excrefcente alboque coronatur cum.» rubiginofo interpun&o . — - | 236 Venerea la&ca tribus fafciolis oftrinis fegmentata , quas aurez laciniz exornant. $57 Violaceo fucco imbuta videtur bac alia ceteris longior, maculis infuper xcrampelinis noratur, inter quas qua- tuor maiores, magilque exuberantes apparent. Ex labris albis alterum minutis incifuris eft afperum , alterum dentibus mu- nitum . 238 Vencrea alba fafciculis tranfuerfis aureis vitata . 239 Ventrea ftrigis rugofa, intus alba, foris ex violaceo car- neum colorem induit, aliquando anthracinum. 240 Liuido, & rufo colore pingitnr heec concha , in dorfo binz linez flauent in onalem feré fpeciem coniun&a,;& 1n carnm medio fubuiridis tefta . 241 Vencrea vndequaque alba, fed in parte gibbo(a colore. ianthino preclara . 242 Huius teftam filaris atticus dilutus tingit,& rufus yaric- .gato opere exornat. Labra autem snelle flauefcentia.» pun&a fanguinca fpectabilem reddunt , | 243 Vinerea cxteris gibbofior,& ex vtraque magis produéta, ex cera cum melle mifta videtur formata ; punétifque.» heluaceis afperfa . NT EUN 244 Ex flauo albefcit huius tefta, quam Iiuide macula yeluti albo velo fubfidentes diftinguunt . 245 Venerea minima , & lactea, Calculus vteri diéta fiué etiam Belliaulus marinus, circa iittera maris inuc- nitur, ; 246V enerea Pyriformis liuida , notulis tyr;js ; & quafi velo al- bo tcétis ceflellata. | 4 Vencrea fílellata inter omnes fpeciofiffima . Loco pecu- a7 niz habetur in quadam ex 1nlulis Philippinis . Pars in- tcrior, qua compreflaeft, & plana ; videtur rufa , &ex rufo ca- flanea. Vbi autem in dorfum ekeuatur , partim violàc€o , pat- tim liuido tincta, intus ftellulis lacteis, & aurcis decorata . 2498 Stellata dicenda etiam bac cfi, € notulis rotundis, & ca- ftaneis notabilis ,c&terum cinereo colore vulgaris. Ome nes ex Indiarum littoribus habentur]euitate mita praeclara . Ebur- Im VAT. CLASSIS 1i. 145 . Ebutheam diceres ex albedine hanc Cochleam; ore an- 249 gufto, & labris cxacte expolitis, circa partem qua faxis . adhzret veluti cingulum eminet,ex cius tefta formatum . 250 Venerea teitudini fimilis . Eius doríum bifariam fecat à fulcus fecundüm longitudinem tefte productus , à quo aliz rimulz tranfueríz coftas fub cute animalis apparentes fi- mulants4 Colore terreo, aut xerampelino. — — . Venerea in mari Siculo, & Tatentino frequens, vbi 251 vulgó vocatur Porcelletta . Lapidem Bezaar di- &um colore lurido reprefentat , intetdam minus , aliquan- do magis exuberante , binas faícias quibus tranfuerse cingi« tur, vix indicar. In partibus oppofitis , vbi foramina duo, colore carneo in fubminium propendente rubeícit, in cuius me- dio binz macule nigerrimze hinc inde difpofite . Circa oris aperturam color dorfi paulatim euanefcens ia album mauta- tur, quo crenulz labrorurma aloeícunt , intus veró violaceo palleícit » AFTER LER : 252 Venerea que oui gallinacei figuram referens ex mira al- bedine Lactea dicitur. Prater candoris elegantiam. » norz illi praecipue funtoris apertura non re&ta , fed circularis, extremitates magis producta, quam in cateris, infuper ex labris alterum tantummodo minutis rimulis rugofum . Intus flauida ; aut albeícens , 253 Vencrea labris niueis ; & vbique incifuris frequenter crenata. Eius color ex albo vinofus apparet cum caz- neo miftus, ftelle fiué macule partis gibbze lenticularum feré magnitudine, quzdam dimidia atrz , in medio ambitu rafz , & ianthinze, dorfi latus fecundüm longitudinem, tefte alba linea. fecat, Partem internam ianthinus color tingit , in mari Medi- terraneo reperitur ; at in Oceano íubuiridi colore, & furuo aíperfa . 254 Vencerea ore albo , & erenato vulgaris , at plurimi habi- ] ta; & admodum rara propter colorem, eo enim peliem c3nis Brittannici exprimit, cinereis notulis diftin&tam, & pelluci- do nitore praeclaram . 255 Pari pretio zftimantnr quatuor aliz fequentes ,. Quam hic cernis in oppofita dorfo facie plana fere eft; & alba. deindé ligneum fiue helueum colorem induit, fupra quem dor: fummitas amethiflino fulget . 256 Huic fanguinez notule ceruffatam cutem crüentanr . I Nene- 146 RARS SECVNDA 257 Venerea oui gallinacei figuram exprimens colore rara.» » quo fuluam Leonis ca&f(ariem imitatur eius teftam ro- tundis lamellis cinereis teffellatam "fafcia eiufdem coloris bifa- riam fignat . Oris margines xerampelinis denticulis rubiginofis armantur. 2, 58 Venerea teftudinis inftar gibbofa ,la&eo colore tincta. in parte dorfo oppofita, eiufdem latera partim liuidas, partim heluacca , doríum autem rufum albis ftellulis no- tabile» . 259 Vencrea longitudine maiori, quam cxterze extenfa. Dor- fum in fummo varium cft carneis , pallidis , fuluis ; & glaucis maculis . Vtrinque per latera fubminium apparet . Ppars;vbi oris apertura, denticulis albis afpera, In mari Siculo reperitur interdum tranfuerfis fafciolis fegmentata . 260 Indica, & rara eft; quz fub hoc numero defcribitur: feré vndequaque ex liuido albefcit , & frequentibus lineis füluis, non in longum produ&is ; fed minutatim concifis figna- tur, ita vt fpatiola feré rotunda cinerea interiaceant, & aliquan- do velüti caracteres Arabici , fiud note arbitrariz effingautur . Latera ftellulz. ianthinz exornant ; quas plumbeus color , aut flauus ofufcat. Oris labra. veluti carnea dentibus rubiginofis corrugata. In vna extremitate trium , aut quatuor tefte cir- cumuolutiones linea fpirali indicartur cxterum perfectiffimée leuigatà- — : . 211171 | 46r 1n huius pariter fuperficie orbium incluforum rudimen- tum apparet. E finu Perfico copiose collec, non vili prctio eft, propter lenorem,& miram colorum varietatem . Eius tefta admodum valida, & ponderofa , intus albefcit, vt porcella- na, ore minimum patet, dentibus rubiginofis hinc indé rugofo. Foris qua parte faxis adharet; vt filex fubnigra, qua veró eleua- tur in dorfum , innumeris coloribus ita variegata, vt T'eftudi- num marinarum cortices expolitos referat , iucundius vfurpan- dos oculis,quàm verbis facile exprimendos, : 462 Venerea cuius longitudo latitudinem fuperat , intus amethiftino colore ; foris liuida, & aurcis fignis no- tabilis , 4623 Venerea ceterarum pretiofiffima ; & admodum rara» . Figura, vt vides, à ceteris omninó differt, colore ex pa- leari Vadequaque albefcit , rotundatis yeluti annulis aureis ; aut crocelis, & inzqualibus condecorata , ià ene- CLASSIS III. 147 6a Wenerea in ore Mofambiquani matis frequens , tefta du z 4 . riffima, & ponderofa. Antonomafticé 'l'igris appel- landa videtur propter maculas,quibus pingitur ; Inexplicabilis autem eft Natura, aut labor; aut lufus , quo cius cortici venu- ftatem addidit . Vinofo, vt plurimum humore imbuta , & íau- guinea faícia vittata maculas habet fuluas , conchyliatas, atras ; oftrinas alias alijs fuperimpofitas ; variaque ratione , & miftura multicolorem . In ore autem;& parte interna la&eim candorem oftentat » : 2 r 265 Concha eadem in duas partes diffe&a, internas orbium ; circumuolutiones demonitrans. 26G Venerea leui, & fragili tefta: Fafciata, dicitur à quatuor fafcijs derfum tranfuersé fecantibus, quarum omnes colores fanguineus, rufus , & citrinus diuetfimod? confufi pin- gunt, Ceterum vndequaque cinerea ,. prater rubiginofos den- tes , quibus ori labra rugatur: in extrema te(la parce lineola co- chleata interne fpirz indicantur, 267 Subtili fragilique tefta componitur hec alia omnium.» : longiílima , innumeris pené coloribus paífim afperfa. oculis fubijcitur, atro precipue , rubiginofo . fuluo , terreo , & heluaceo . Fafcijs infuper violaeeis in longum dudis , & alijs melleis tranfuerse fuperimpofitis decoratur . Huic frequentes oris incifure amaracinz colore badio diftinguuntur . Cochleas , quas diximus Venereas aliud Cochlearum ag- men comitatur , qua vocantur Purpurz , apud Veteres propter purpureum fuccum magnopere expetitz . Vna quippe libra huiufmodi coloris, fiue oloferici eodem infe&i , tanti quidem pretij erat, 'vt «quali argento penderetur , centum videlicet au« rcis nummis , vt Cornelius Augufti nepos refert apud Plinium . Quamobrem Poete , vtfignificarent fauciate Palladis vulnus fatcia Deam decente alligatum, Purpuream dixere , hoc eft prc- tiofiffimam . Purpurca pariter vefte apud Romanos induebantur Coníules, purpuream milites, Reges,ac Foeminz ad luxum often- tabant . Quamobrem apud Martialem conquerentes de purpu- rario Vrinatore aiunt Purpurz . | Sanguine de noflro tin&as ingrate lacernas Induis, & non efl boc fatis , efca fumus . De Zenone itidem referunt Hiftoriz , antequam in Zenophontis gymnafio Philofophiz morali operam daret, Purpurarum mer- caturam exercuille , quas ingenti quidem lucro Athenis vendi- umo. taflet, Theopot; apod heace Plin. € 9*5 At» UID e. ub9. Lib.:3. eP'S 87. 148 PARS SECVNDA taffct, nifi càm naui , Purpuris onufta Tyro Athenas redeunte.» ; & à repentina Ventorum procellain firtes colliía, fpem fuam, & patrimonium mifero in naufragio perdidiffet. Zenone antem. icliciores alij multi , qui Roma ve&tigalium oneribus non gra- uabantur ; dummodó effent Purputarij Mercatores . Tyrij pari- ter in celeberrima Pheniciz Infula Tyro ,' vbi Purpurarum flos pretiofiffimus ; poftquam Alexander Macedo continenti addidit, ( Magnam vim [axorum 7 yro vetere prabente ) libertate donati fuerunt,vt Namiotz Purpuras expifcarentur . At fi olim ex aquis pretiofiflimus earum color , etiam vitz difcrimine expetebatur , nunc à tellure copiose obtinetur. In.» America naícitur in. Cocci ftuticis fructu breue animaculum.o» quod ftatim , ac in aerem fructu iam maturo cft emiffum volat , ita vt culici fimile videatur , priufquam aucem: perficiatur, ani- malculum , fruétum cocci colligunt ; & fanguine infecti lanas tingunt. In Gallia Narbonenfi Anthyllon , vel Antycellion.» herba duorum generum eft , vna folijs ; & ramis lenticule fimi- lis, palmi altitudine fabulofis apricis. nafcens, fubfalía guftanti ; altcra Chamapitui fimilis, breuis, & hirfutior , purpurei floris , odore grauis, 1n faxofis naícens , inquit Plinius , cx qua defcri- ptione putat Volateranus hoc forté intelligi à Plinio, qued no- firi Fullones cremifinum vocant. CQChermes veró ex radicibus herbarum fumitur, ait Brafauolus, cum granula circa' radices colliguntur , quz breui tempore in vermiculum craunfeunt , ape- riuntur enim granula, & parua quedam formicaalata exit; Iu multis ctiam Germanis partibus colligitur , excellentior veró. jn Polonia circa Cracouiam ; à quo Vermiculate veltes nomi- nantur , fiué Cbermifine à Chermi veteri Sardinie Vrbi, vbi tali colorc fuerunt lanz , & oloferica flamina prinum iu- "fe&a» . Verüm nc à Mari difcedamus, 4quarum eff.cum D. Ambro- fio loquar, de Purpuris differente , quod in Regibus adoratur, aquarum efl fpecies illa, qu fulget .. Purpurca clamide ante.» omnes primiim indutum inceffi(ie in Afia 1 bhenicem in regia» dignitate conftitutum,ex Cedreni, & Suid hiftoria accepimus ; dono fibi impertita ab Hercule Tyrio philofopho tunc tempo- ris celeberrimo , poftquam Vertagus eius canis Purpuram ex vndis extrahens parpureo riétu. iguotum fiorem Domino indi- cauit. vndé Herculeam Purpuram nominauit Politianus. At nec Ax Affrica ; nec Affrica innidet Europa, In multis enim ma- CLASSISIIL ^ 149 maris Sinubus Purpurz producuntur. Inueniüntur in Cyprio s in Sardico,in Tarentino, & antiquitus celebrabantur in Adriatico mari generatz quare Salius Poeta . ANec Sydone vilior Ancon,murice, nec Lybico. Fert Laconicum mare Conchilia, ex quibus ad infe&uram ve- ftium Purpura comparatur,nobilitate folis ijs,quz ia Rubro ma- ri capiuntur inferiora . Ab omnibus autein color omninó fimilis haud exprimitur; Pro Solis enim propinquitate colorem habet , & puniceum quidem procreat Affrica , ideít quafi violaceum.» colorem , "T'yrus autem rubrum . Partes item Aquilonares ri- grum, Aufítrinz rubrum magna ex parte ferunt ; Orientales veró violaceum, quo etiam Purpura Tarentina commendatur . Necab vno Conchyliorum genere producitur; fertur enim à Maricibus , & Buccinis . E Cochlea Echinophora fub num. 18. & 19. pofita ianthynus pulcher effluxit cüm viuam Antio ad me miílam in pattes diíiecui , & violaceum accepit Fabius Co- lumna ab alia propé littora Vefluuij reperta. Hinc Muricatz , & Conchyliatz vcítes dicuntur, ficuti purpureus color Oftrum ab animali teftato,.quod Oftreum appellant Graeci. Qua nam aatem iaduüítia é. Purputarum teftis pretiofus eius liquor ecuatar , multiplicem illam effe ex hiftorijs accepi- mus . Ab eis cuomi , fi feriantur , a(firmat Imperatus : íponté emitti ait Columna:alij veró in mortuis inueairi volunt . Phzni- 5ces, vt narrat Gillius ex onormaftico Pollucis quarto , Purpura- rum captarumtcítas confringunt , & carnes ad tin&uram con- diunt, & aqua dilutas, & fordibus expurgatas (uccen(is ignibus in lebete coquunt: earum fanguis, vt ab igne incalefcit , fluit , & cffloreícit, partimque flauefcit, partim cyaneo colore fit , partim in alium colorem coaaertitur, ac iam quicquid impofue- risin illius colorem commoutatur. Qui plura defiderat adeat Plinium, Rondeletium , & Aldrouandum . Ego interim , ne , fufas aliorum narrationes reperendo , quo nihil facilius , abfur- dius nihil , meas paginas verbis impleam , Purpurarum teftàs , earumque fabricam à nullo fortaffis adco luculenter, & accurare expreffas,cecognofcam. 268 Primo loco pofita oculis fabijcitur , quam in mari Ru- - bro generatam accepi, Alba ii!a eft, fiud potiüs offeo colore aliquantulum flaue(cit ; in paite interna nitida, & leui- gata. In externa, tubero(a, notulifque rofeis , flauis, & furuis , & rubicundis fparfim depicia » 1n ca diftiu ionis nota przcipua cít 150 PARS SECVNDA eft canaliculus admodum longus, re&us, & paulatim ab ore , ex quo nafcitur diminutus , cuius extremitas fcalprum canalicula- tum effingit . Purpuram pafci perforando reliqua Concbylia puta- ait Plinius, exerta videlieet lingua fub operculo, que digito longior efl (ait Ariftoteles) qua tum Concbulas , tum fui geueris teflam.» perforare. potefl ; vnde Purpura voracior ad helluonem fignifi- candurn, inter adagia dicitur. Hanc autem linguam offeam fpi- nam potis dicendam affirmat Kircherius . Attamen quam lougé à veritate aberrarint hi Auctores Rondeletio, & mihi experimentis fatis eft comprobatum . Dili- genti enim anatome inter incifa Purpurarum membra nulla pars oflea inueniri vnquam potui , íed ad fummum callofa, quz in canaliculum inferta duriffimas teftas etiam calibi obni- tentes terebrare haud poteft , fed folum Coch]earum humorem; quem appetunt auidiífimé;exugere . 269 Purpura aculeata, quam melius Iftricem marinam dices, Sconciglio fpinofo vocatur Neapoli ob aculeatas veluti vepres quibus munitur; roftro longior, quam antecedens, mole autem minor,;fupra quatuor fpirarum circumuolutiones, quibus finitur,eminent fpirz, quibus etiam in formam crucis difpofitis roftrum armatur, Color extra terreus,intus albefcens. 270 Purpura ob fubftantiam folidam , & ponderofam Mar- morea dicta: colore,neque à marmore differt. Os illi an- guftum, & longum , vt in murice , E fuperficie externa. fulcis rugata, cornicula aliqua exeruntur; crifpa , & circumflexa muni- mento pariter,& decori . Fertur ex Indijs . hcl 271 Purpura in Neapolitano litore frequens , ibique vulgó difta Carofa , hoc eft fpinis detonfa, fufco , vt pluri- mum colore, fiue liuido; aliquando ; fed raró albeícens , cum.» maculis rufis fafcijfque Conchiliatis,aut croceis cincta, 272, Purpura ex Tarentino finu accepta. Pars cius extrinfe- ca coloribus atris, & oleaginis inficitur, intrinfeca vio- laceo, fiué ianthino cum albo mifto faturatur. Aculeis caret, fed tuberculis afpera inftar corona diítributis , tunicis pluri- bus in longum fuperpofitis videtur corticofa, & fulcis mi- nutiffiinis fecundüm fpirarum dudum circumuolutis ru- gatur. í à ! nv 273 Purpura eodem in mari frequens, intus albo, vnichino foris, vt à cxteris diftinguatur Crifpatam dicimus ; cu- cem enim habet inftar pomi paffi fpiffis rugis aíperam . Pur- CLASSIS III. 151 274 Purpura Echinophora fiue Echinata , fic di&a à validis "ü aculeis in prima circumuolutione eminentibus, Ap- pellatur etiam marmorca é tefta ponderofa; & dura. Vt pluri- mum. albeícit in parte exteriori , quz partim videtur malleo contuía, partim in puluillos tumet , oris autem labrum fpiffis ftrijs afperum mire multis in locis circumplicatur . In Adriati- co frequens, 275 Triangularem hanc Purpuram diceres yu oculis vfurpa- res; triplex enim in fpatium diuiditurá triplici ferie » veluti foliorum , quibus eft laciniata, vc crifpata lactuce ciftus, fiue braffica cucullata, ac fi lapidea materia non conftaret. Ex Perfico finu habita inter alias magis fpe&abilis , & rara» , Colore flaueícit, lineifque tranfuerfis ferrugineis diftinguuntur €rifpz, quibus vadequaque rugatur, excepto oreadmodum leui; & roíceo ad amethyftinum propendente;colorato. 276 Purpura pariter triangularis , fed colore terreo ab ante- " "cedente diuerfa, non tamen pretio vilior, eiufdem laci- niarum extrema Anthracina nigredine faturata. Os feré rotun- dum, labrum cartilagiueum fupra maiorem orbem aliquantum extenditur, (277 Purpura, qua Mare Rubrum abundat , vltra tranfuerías crifpas, quibus rugatur ; plurimos veluti cortices alios alijs fuperimpofitos oftendit . Hic non iniucundum . fore arbitror ; quod Ariftoteles ; & Plinius de Purpuris narrauerunt ; earum vidclicet vitam feptem annorum fpatio protrahi , eamqQe patere per orbes quibus toti- detm,quot amos babent tefla; intortdicuniculatim in erepidinem de- finit . At Ariftotelis fententie Fabius Columna auerífatur. Hic enim in breui de Purpura Tra&atu nocauit, Purpurz vitam plu- ribus annis finiri quam orbium fpiris teftam . Alij non ex or- bibus arguendam putant , fed ex corticibus, cum fingulis aunis eas nouo fuüperindui credant . Verum méo quidem iudicio vtrorumque opinionem magiftra omnium experientia refellit. Egb enim inter innumeras pené Purpuratum teftas in. diuerfis maris finubus diuerfoque in litore repertas nullam obíeruare » vnquam potui , qu& vltra quinque orbium circumuolutiones excrefceret, vnica excepta ; quam gum. 276. delineatam pofui- mus. Illa enim prototipo omninó equalis feptem orbibus fi- nitur, íeptemque pariter comprehenditur altera, quam apud me habeo omninó fimilem, licet mole triplo iminorem,vtraque.» VCrO 52 PARS SECVNDA vceró triplici corio iu lacinias excrefcente corticofa; Quam s hic defcribimus, fi inquiras, fiué paruulam ; fiué magnam,vna.» vitra quatuor fpiras femper connolutam videbis. Eiufdem co- lor eft furuus, aliquantum albefcens in orbium commiffuris . Inter czteras vnam feruo coloribus eque przclaram, ac calamo non facilé exprimenda . Rubro enim, tubuiridi, citrino, fülphu- I€O , vitreoque in externa facie decoratur , in interna autem ex candido purpurafcit , 2728 Adriarici maris Purpura, quatuorfpiris intorta, quas " faxea , & fubrotunda vincula ne&unt. Hac alba funt ; ilz;aut vinofz, aut fubflauz , vtraque veró fafcijs Conchyliatis; vel coracinis victata . 279 Purpura Gibbofa à Gibbis , quz in fingulorum orbium latere intumefcunt,| Gibba infuper, ficut;& cetera ore bium partes tuberculis, & tonfillis plenz funt , fed finc ordine» difpofitis ; Quapropter longé omnium clegantiffima habetur,& nulla quamuis folertia videatur à Natura elaborata, oculos ta- men deformitas ipfa dele&at. rie apertura valde anguflas , à cxteris dinería, & anfra&ibus finuofa , vndequaque videtur la- €te qualiter faturata , preterquam in dorfo , quod crocea pi- &ura apparet variegatum, Hac meum Cochlearium mare Indi- cum exornauiac. 28o Eiuídem purpurz facies, in qua oris patet foramen. 481 Afficano in litore ibuentam hanc Purpuram Ventrico- , fam appellandi. Orbggtffim primo maximé tumet, at quatuor alijs,quibus finitur; Mx ad femidigitalem latitudinem , extenditur: validis breuibu(que mucronibus armatur, qui tranf- uerfis crifpis corrugantur . Offeus color illi eft , interdum in.» mari Hifpanice Occidentali pulla inuenitur, & raro ex glaftino nigrefcens - idi 2825 Purpura Eehinata fiué Clauata , aculeis enim clauorum inftar acuminatis redditur notabilis . Labrofa infuper cft, labrifque longum , & canaliculatum mucronem effingit . Colore cxterro candida , interno flauida , & in mari Sardico ftabnlatur, que vero in Tarentino, fubuiridis,& lutea . 295 Quam hic vitimoloco vides ex Affricano mare dclatam ; i; Ventricofior ceteris eft , & mucronibus.aduncis mu- njt2. [llos diuerí: orbium cortices ;.quibus. videntur compasti, efformant, cum fioguli à ceceris fubicctis elati cemplicanrur, & 1Cie. CLASSIS IIl. 153 refle&untur ; idcirco non clauorum inftar, fed veluti Bouis cor- nua,minus tamen acuminati. Pars interna rofeo fulget, externa yeró , vel albo eft vnicolor, velflauo, tyrio , ac luteo mul«- ticolor . : i 1 284 Poft Purpurarum teftas Murices funt defcribendi, quo- rum pariter. purpureo fucco lanz, & oloferica faturan- tur. Siguificantur autem voce Mrex;qua Latini faxorum afpe- ra intelligunt . Vndé Poetarum Princeps Maro : Concu[fe cautes ; * acuto in Murice remi Obnixi crepuere . 1 Eadem pariter voce exprimitur Bellica Claua; ferreis acuícis horrida, cuius erat apud Barbaros precipue frequentiffimus vfus, truculento marte cum hoftibus dimicantes. Muricem. ergo, quem primo loco pofuimus Marmoreum dicimus . Eius enim Tefta craffa admodum cft , & grauis , talique ftru&ura ef- formata, vt fi ei manubrium addatur, clauam dices tuberculis afperam, non Cochleam , in qua anguftiffimi oris detegitur ri- mula. Ex imo Oceani fundo accipitur candido colore;íed rubris maculis cruentatus . 28$ Murex figura praeclarus. Ventricofus dici poteft à ma- iori orbe , quo folüm tumet, ceteris in breui cantüm mucrone indicatis. Vbique longi aculei eminent, Os quafi perfeGe circinatum labra refle&it, ex quorum altero binz tu- nice propendent , & licet marmorcee, tele inflar plicatilis refle- &untur . Iutus aibo;foris puniceo colore imbuitur, 28g Murexcinereus, & liuidus , cuius teftam in pyramidem eftormaant decem fpirarum circumnolutioncs,fuptra quas aculeí proportione artificiofa difponuntur, acutiores tamen, qui bafim coronant. Exea oris apertura nafcitur , eque longa ; ac omnium. orbium flru&ura; cadem la&eo nitore ficnti pars exter- na albefcit velnti fandracca velato. 283 Murex duplici faícioia in fpiram contorta, à baf; ad mucronem vittatus, Veftem Perfarum propriam huius tefta effingit;cuius color flauidus, fafciolz veró caftanez, aut ex rubro nigricantes , Fru&us eft maris Perfici ; & non vili pretio du&us . 288 Pluris autem habetur, qui ab hoc numero indicatur. Coronatus dici poteft ob coronam veluti regiam , qu fingulis orbibus adnectitur . Colorem habet fimilem palez , fu- pra quem aurez , & vndatim duce lineolae maris vndas leuiier V crifpa- 154. PARS SECVNDA crifpatas effingunt; apud Indos fuit inuentus : 289 Murex in Orientali Indiarum mari natus , qui Fafciatus dici potet € fafcijs in equalia fpatia diftributis. |H« Concolores funt teftz ex caftaaco rufefcenti , fed ab ipfa tefta.» adeó cleuantur , vt potiüs circuli ipfi fuperadditi videantur . Quinque orbium fpiris comprehenditur ; ex duobus oris labris alterum leuiter crifpatur , alterum valuulis , & ftrigis eleganter exornatur,quz in aduería facie inftar tuberculorum tumefcunt ; indicantque mirum Naturz opificium . 290 Murex Trangulaiis , coftis marmoreis etiam. cin&us . He autem in orbibus aptantur, vt plurimis tuberculis , & nodis inzquales ex pluribus tefle partibus formate videan- tur. Inlabro definunt, vt. figura repreíentat , iucundius infpi- cienda, quàm deícribenda . Pars cius interna, vt lac albeícit, ex- terna vero tophacea ell, vel flauida . 291] Murex Icuis , ac fragilis 1cftz . Ex tonfillis , quibus or- bes decorantur eft fpe&abilis,licet colore albo vulgaris; aliquando terreo etiam colore afperíus. 292 Pulchritudo huius defumitur à cute inftar Oloferici ' vndati, & bicoloris depi&a . Aliquando fquamofa fer- pentum pellem miris coloribus fimulat, interdum paleari colore flauidus, notulis furuis fignatur, vel ex oleacino fubuiridis, luri- das maculas oftentat . Ex Occani littoribus habetur . 293 Murex, qui Cochlea Hebrea à nonnullis vocatur . Infi- gnis eft ex maculis, vel fanguineis, vel terreis,qux tan- quam arbitrari notz fupra colorem album aureo miftum dif- perías; Habreorum characteres multoties exprimunt. Hx autem non abfimili modó , quo crefcunt incifurz in corticibus arbo- rum fa&x paulatim. cum tefta augentur , nec formam mutant, Muricem etiam mucronatum dicere quis poffet ex mucronibus in primo, & maiori orbe exuberantibus, quibus mira eius venu- Ílas augetur. In oris apertura pars finuofa alba eft, & niteüs la- bfumque crenatum detegitur «. 294 Murcx Roftratus meritó appellandus. Mucrones enim, quibus munitur,vt Corui Roftrum curuantur, Colori- bus antecedenti omnino fimilis . ^ 'Murex mucronibus breuibus, & fine ordine difpofitis ; 95 aculeatus, fafcijs infuper albis cinctus, czterum colore tyrio in nigrum propendente. 296 Murex nifi fallor, ceteris preftantior, aut m iu CLASSIS Ik —— i55 pulchritudine fecundus « 'Cochleas huiufmodi Muficss Galli merito appellarunt . Illi enim muficis notis lineifque Natur "n fignauit,ne forté marinz nimphz figuratis defraudarentur can. tilenis, Neptunufque Iouis non inuideret delicijs » aut fi com- mento non affentiris , vt fpectantium faltem oculis fuis numeris abfolutam harmoniam efficerent . Hz quidem non fortuitu co- lorum combinatione pinguntur, vt gemma Acates in annulo Pir- ri Regis, in qua Apollo cum Marfis cernebatur, ita diícurrentibus maculis, vt Mufis quoque fingulis fua redderentur iufignia , fed conftanti Naturz opificio, accutatoque ftudio in omnibus hujus fpeciei Cochleis notule niuficz lineis , licet non certo femper loco,fuperaddite videantur. Colores iucundiüs oculis vfurpan« tur, quàm calamo referuntur ; funt enim linez aurco fulgore.» notabiles, notalz fanguineas, pun&a ex flauo rubefcentia, tefta» autem fubie&a,vel vinofa, vel onichyna . ; 297 Altera eiufdem fpeciei pulchitudine etiani eximia , 29 Murex pariter ex muficis notis confpicuus; ab antece- denti aliquantulum differt . Habet enim teftam magis zqualem paruulis tantüm tonfillis in roftro eminentibus , Om- ninó autem. variat colores ; quoruni albus, aureus , fubniger , flauidus, oleacinus, & croceus diuerfimodé mifíti türcicam tibi referunt papyrum . Intus veró niuco nitote pellucet . 299 Murex elegautibus mucronibus tuberofus . Hi enim, ac fi detonfi fuiffent , aculeo carent , & foraminula often- dentes, arundinea potius fragmenta teftz. fuperaddita videntur , color illi aureus, vel albus in externa facie, interna veró niueus, rofeo, vel flammeo rutilans , À 3o0o Eodem colore intus rubefcit hic alius, corticé tuberofo, & alpero, in quo oris labrum admodum tumefcens vn- dofis finubus arcuatur, & fub eo mucronis circumuolutiones fere tote delitefcunt . In parte externa fanguine; & rubiginofe maculz marmoreum colorem contegunt, 301 Murex auritus, quem color albus , rubeus , conchyliatus viridis ,& furuus diuerfimodé cófufi elegantiffime fignat. 302 Oris aperturaà cateris diuerfa , vt in figura exprimitur internam partem recludit la&eo candore nitentem . cui circa labrum flammeus color copulatur. 303 Murex pyramidalis figurz , quam fimnlant feptem or» biumípirz ; minutis inciluris ftriate, & lentiginofis VV E notue L 156 . PARS SECVNDA riotulis fignate , vt plurimum colorc la&eo , interdumi vàdequas que vinofo . * $ ; 304 Murex, quem aliqui.nominant Auritum ob labrum inftar auricula exertum. Eius mucro turbinatus feré di:aidiam partem primi orbis adzquat;& corniculis , & puluillis frequen- tibus eft inequalis, foris, vel albus, vel fubflauus, intus rofeus.& fandracca velatus. In mari Hifpaniz Americange generatui,& ad bipalmarem longitudinem augetur . 30$ Que hactenus defcripta: funt Purpurarum, & Muricum : Teftz, omnes quidem aculeis, & mucronibus armauit Natura , vel ad pretioft fucci munimen , el potiüs ea ficut flo- ribus fpiras addidit, vt dixit D. Ambrofius , quafi quadam ama- 20ria ille&lamenta , vt flimulis llis egrà contattum admittentibus , ad maius de[fiderium colligentes:prouocavet . Vcrüm abditas re- rum caufas é profundis ignorantig latebris eruere quis potcft 2 Vnum pro certo habendum eft, Cochleas ncmpé omnes , infor- mes licet habeantur, & horridg, fuam venuftatem prafeferre » , qua eruditos oculos capiant oblectamento , Huiuímodi etiam.s cenfende, quas infra fubijciemus, licet coloribus non equé infi- gnes, partium tamen fabrica preclatas « Que fub hoc numero ponitur clarius ex figura patebit,quam deícriptione , liuido co- lore, fupra quem luteg,vel oleaging lineg ferpunt , 306 Murex alter auritus, cuius tefta ponderoía . In parte ex- terna colorem fulphureum, ant vinofum rufe macule di- ftinguunt, at iuxta orbium commiffuras rofeus rubor . Interna autem ex albo purpurafcit, & circa oris apertwram aurco piügi- tur, In mari Americano reperitur. 307 Murex magis auritus, quam precedens , labroque magis crafio, eius dorfum tranfuer(is fulcis ragatum duobus aculeis munitur, pars veró dorfo oppofita , vbi oris foramen.» nitida cft, vt in conchis Venereis; ex albo, oleagino, ltuidoque » colore tmulticoler apparet ; €ruentis infuper guttis, & punc&ulis pulchre notatur. YU qe 3 o8 Altera eiufdem | Muricis facies , qu& oris aperturam ex- hibet aureo colore donatam; qui paulatim in fubflauum euaneícit . Eiufdem oris cauitas adeo anguíta, vt carcer potius quam domus Animalis videatur . 309 Hic proxime. fuperiori 'forma par eft, vndequaque can« didus, notulis fanguineis fignatus, & zrranfucrsé ful. catus : ar paulo fubrilior tefta; & cum aculeis brenioribus . Eius '- CLASSIS Ill. 157 Eius precipua diftinctionis notà eft ldbrum ; quod in figuta.s exhibetur, vel ad tutamen;, vel ad decorem valdé produ&um. 310 Eadem Cochlea, cuius labrum canaliculatum, & oris ri- mula detegitur . 311 MurexàGrazcis Pentida&ylus appellatus ex appendici- bus circa labrum additis. "Vt plurimum quinarium. numerum non excedunt, & przclaro artificio concinnati, inftar branchiarum excenduntar , Qui hoc loco ponitur vltra quinque fex alijs decoratur , ideo rarus . Strigis crifpatut , colore eft rufo, & fuluo exuberanti notatus , vc! fanguineo , intus autem ex flauo albefcic maximé expolitus . 312W Licetinole fuperioribus minor , clegantia quidem non inferior eft hic Murex. Appendicibus folidis , & cur- 313 uis ,qüuos figura exhibet, ícorpionem feré fimulat , foris f ubalbidus eft , intus croceus', & oris aperturam minutiffi- mis incifuris rugatam habet. lilam in mari Indico fortuitó rc- pertum in meo Cochleario tanquam Naturz portentum a(ieraa- ri voluit Eminentifs . Cardinalis Vríinus . 314 Murex fenis appendicibus canaliculatis decorus , colore albus, ore aaguttiffimo, fulcis fignatus, quos tubercu- 315 la caítanea condecorant , Interdum rufo colore vnde- quaque imbutus reperitur 316 Cochlea, cuius teíta ctacbinatum Bou:s cornu colore re- prefentac. Voibilicus marinus vocari poteft ex figura. ita autem turbinatur,vt vtrinque caua fit in centro anfractuum, quod tamen minus eft in parte fuperiore quam in inferiore , & orbesin finiftram partem conuoluuntur , 317 Turbo, & quidem elegaatiffimus, quem dixere Galli Te- lefcopium . Dauplicatis orbium fpiris videtar Co- chieatus , in quarum altera teflellulis conchyliatis pulchre. dif- ctiminatur color albus,quo vndequaque tegitur. de I8 Cochlea, quam Galli Tulipam vocant, pulchritudinis fingularis,vulgo Pantu Madama, Eius maculz, quz al- bum di(criminant aureo colore fulgent . | 319 Gtographicam Tabulam reprefentat hzc inter omues vl- tima loco non venuftate , In eius enim tefta alba, ita » difponuntur macule,& lineolz furuz,vt Prouinciz, & Regioncs in Tabula geographica indicantur . Claudebat hzc triplex T'eftarum agmen, nempé Vniual- uium; Biualuium ;, & Turbinatorum , qua in prima libri huius edi- 158 PARS SECVNDA editione Italico fermone vulgata anno 1681. defcrip(i, laborem quidem non modicum aggretlus , at xque iucundum ; nec mi- nori fore cxteris Nature fludiofis oble&amento mihi perfua(i , fi publicis in paginis eorum oculis palam fubijcerem, que Diui- ni opificij argumenta inter priuatos parietes in ipfis prototipis contemplabar, Quamobrem ficuti aliquando. iugentofus Amor cx Mulcibre fecit Apellem,;fic ignara manus laminis cupreis ad- mota ad imagines efformandas , miro animi Itudio cam impel- lente, Coclo inciías vidi, nefcio an dicam ob rudem mineruam , ad deturpanda Dei opera, fiué potis eadem enarranda, Vnum fcio, me inopem tunc copia fa&um , & labore feffum deftitiffe s- ab incepto, Tanta enim eft Specierum varictas in Conchylijs,yt fingula profequi (i quis vellet , vafti maris diuitias in anguftum redigere auderet, E nobilioribus igitur nonnulla felegifle con- tentus , mentem ; & calamum ab huiufmodi ftudio íubduxi. Verum par eft animi, ac oculorum cupiditas, nunquam in hoc vafto rerum fciendarum theatro fatis explenda , nec € maximis dumtaxat é creaturis fapientia, Potentia , & Diuinitas Creatoris eluccícit, fed etiam é minimis quamquam contemptiffimis, Imà tam lucida, copiofa, & locupletia in Exiguis Maieftatis Diuinz extant documenta, quam in magnis , & maxima Naturz mi- racula in animalculis minimis maxime funt. confpicua , illaque » Deum: gloríficandi nobis aníam praebent , prsecipue ob varicta- - tem, qua in aliquo rerum genere ; ita conuenire interfe indiui- dua fubiecta videmus, vt nullum alteri fiinile dici penitüs poffit, & pemé infinita variaque rerum foboles non finé maximo oculorum, &animorum obleétamento excrefcere videatur. Hinc ergo opus hoc;quod patrio Italoque idiomate olim » Ícripfi , denuó Latiné fcribere aggrefius fum , vt fi forte ad exteras Nationes excurreret ; qua poflet eas. alloqui lingua.» non carcat, poffitque miras Naturz opcs Teftaceas fub vndis abfconditas omnibus indicare ; Eaque de caufa plurimas inter czteras haud infimas Cochlearum teftas rurfus animaduertens, & quidem obfernatione digniffimas , placuiteas € ptototipis delineatas iam exhibitis addere , nouumque curiofo rerum natu- ralium indagatori argumentum prebere, quo fimul Oculum re- ercare poffit, & Animum, | E Contulit ad hoc exequendum | Amicorum foilicita bencuo- lentia, contulit Virorum infignium fauor quibus aliquas, vcl colote, vel foima clegantiffimas in meo Cachlcario reponere» libuit; libuit, vtczteris Cochleis decorem adderent, volumini huic perfecionem, & amoris erga me ipfum fingulare monimentum « Contulit mare pracipué, quod oras Brafilianas alluit, illud ctiam , quod nouz Hifpaniz Regnum circumdat ; & quod in.» Orientalibus Indijs arenas imadefacit Mofambiquanas. Inter omnés veró , quas taüquam liberalitatis , fiud Vndarum , fiué Hominum notas iure meritó magai facio, caterarum przcla- riffimz proculdubio funt, quas S?reniffimi Etruriz Ducis Be- neficientia elargita eft , atque non minoris dixerim menti Admi- rationis,quam oculo Recreationis materiam « En tuis curiosó Ledor oculis illas fubijcio, quasab alijs fpecie diffzrre mihi fuafi, non quidem ordinata generum Vniual- uium, Biualuium, & Turbinatorum ferie diípofitas , fed grega- tim expreffas, prout manibus ab oculo difpiciente oblatzx funt , quz magis notatu digaz iudicabantur . 320 inter ceteras prima illa eft, quz in mari Orientali In- diarum nafcitur. Videtur à lapide pario compacta. , alba in parte exteriori, fed viridi pellucido obuelata, non zqua- licer diftribato . Quam hoc numero iudicamus ceteris addidit fua, qua pollet fingulari liberalicate Emiuentifs. Cardinalis Ghi- fius , vt viridis Cochlea iater Teftacea Animalia difficilis iauen- tu non deeífet . Supra talem veró colorem maculz terrei coloris tranfuerfim difcriminant incolas , quibus fpiraliter duáis, or - . bes onines figaanzur . ; [ 321 Murex quem Pifcatores ih tranquillo mari predantur ; defícendentes ad ima ia portu Cartaginenfi Am£ricano. ,kKius magnitudo aliquando palmi longitudinem excedit ; In.; parte interna apparec, vel albus, vel roíeus e fandracca valdé pellucidus , in externa veró flauidus , & ince qualiter. rugofus. Inftar quercus ramorum contorquentur murices, quibus primi orbis bafis armatur , inquo os valdé longum patet , fed. an- ; guítum. | 322, Turbo iconis magnitudinem non excedens vndequaque nitidus, & leuis, extra colore carneus » & fufcus , intus vero in albedinem propendet. Eius nota diftindionis eft qud- tuor dentium feries ia ore appareutium , & fpirazum duc&um in parete interna comitantium z à 323 Cochlea Indica ventricofa, & adeó leuiter turbinata , vt ex vnico orbe conftare videatur. Ex ore , quod firmis dentibus armatur,labrum leuiter rugofum exeritur , plicaturque u- *, Anaid A 160 PARS SECVNDA fupra maximum orbem tali modo, vt à bafi ad mucronem. totam circumpleétatur. Dorfum illi eft Iineolis parum figna- tum, Color veró multiplex . 'Carneus enim flanus, albus , & li- uidus fimul confufi vndatim illud fignant , Quod inter czteras Ípe&tabilem cam reddit, eft feries fex macularum à colore; violaceo ad nigrum vergente, quz im-craffiori oris labro fuüb-- fident, 324 Turbo nididus, & pellucidus carnco fuíco tinctus . Sin- ] gulas orbium fpiras feries alborum pun&orum pulchro ordinc diftributorum comitatur,& vbique vndatim fignat cruen- tus rubor . 325 Venerea mole parua, at magni facienda ob leuem tcftam . quà componitur,& diflimilatur à caeteris , vt plurimum crafla, & ponderofa fubítantia compacts: Ab eis differt przci- pue ob lineam fpiralem , qua in vna extremitate dilucidé appae ICs, internorum orbium circumuolutiones indicat. Color illi cft offeus, quem fafcia albidior in dorfo cingit ; apud Brafiliam naícitur. 326 Cafltanco tegitur colore hic alius Turbo, etiam e Brafi- lia habitus; tefta valdé leuis , & non parui eítimandus ob colorem. 327 Turbo eque longus;ac figura, qua indicatur . Tophino, vel igneo colore induitur, fed ob partium ftruécturam mirifice fpeGabilis redditur. Eum fubuculis ; & monilibus or- natum diceres, inter qua bina firiarum fofiz fecundum fpira- rum ductum circumuolutx . Ex India in italiam Hollandicus mercator illum detulit. 329 Murexegregius , quem binis alijs iam defcriptis ; nec: . A omnino fimilibus, munere addidit D. Pellegrinus Za- nonl Fiiius non degener Iacobi Zanonis celebris inter Bota- hiccs periti in Bononienfi Paleftra. / Galeiformis hic. dicitur €x forma , qua galeam exprimit non folüm craílo labro circum« Íeptam, fed breuibus, & robuftis muricibus quibus armatur con- tra Clauarum ictus. Valdé ponderofus eft propter crafiam fub- fantiam,qua componitur, & mole palmarem globum aliquando fuperat, Fuluo colorein parte externa pingitur. — — 3 29 In altera autem facie, quam hic delineatam vides, Os pà- tet anguftum, fed longum ; per quod color idem in au- rcum;ant rubrum propendens fpe&atur, labrumque habet craffis ' Dentibus munitum. 1 Huius CLASSIS III. 161 339 Huius Cochlez fiructura przclara eft, & rara, in altera» enim patte aliquantulüm tumefcente globi (egmentum fimulat,quod perfedé leuigatum abdirorum orbium circumuo- lutiones indicat fafcia quaedam é colore caiteo , qug fupra al- bum in fpiram circumducitur. Inaltera veró os patet medio- criter apertum, quod labzum molliter inflexum;& quatuor craí- fis dentibus munitum coronat . E. Ur ES oppofita autem facic, vt in figura exprimitur;inteftini - fragmentum in fe conuolatum fimulat fine fpirarum.» du&ibus . Colore cinerea eft , quem macula finé ordine diftri- buütz cx aureo condecorant e 332 lurbo élitore Brafilienfi acceptus , fin& circumuolu- tionum apparentia , Os valdé patens illi eft , & fub-- ftantia ponderofa conftat, in dorfo leuigatus,& pellucidus;at vbi Circa os circumflectitur binos canaliculos habet, qui in parce 1i» terna abduntur ;hzc la&co colore faturatur,externa vcró cinereo cum iyrio mifto propé bafim, . 333 Codhleaa terreftribus parum diffimilis , fed aliquantu- ' lum magis complanata. In binis partibus fpiralem.» Zonam oftrinam habet, que in interiori oris meatu etiam. ape paret quali iub velo iacens , ceterum vbique lacteam albedinem . oítentar, 334 Ridiculariam perfonam, quam vocabulo Zamwi exprí- munit Itali, inter Cochleas imitatur,qu hic (ubijcitur, Veftem enim illius fimulat tribus coloribus , quibus pingitur , nempe 1gneo fiue fandichino, conchyliato; & flaueícente 1ucun- dioribys vifni, quam calamo faciliter defcribendis, 355 WVigmclara etiam habenda eft hec alia inter Cochleas non vulgaris , eius maximum orbem fubucularis albus, &. leuis bifariam diuidit , & cum ipío circumuolutus in fecundi orbis commiflura deperditur . Caterz tcíle partes. leuiter ful- cantur, coloreque bicolori,cinereo nempe, ac plumbeo cingitur, quorum poftremus circa os in ollrinum vertitur. 3436 Cochlea in parte externa. afpera ob criftas , quac in fin- gulis fulcis,quibus fignatur, eminent, Plumbeo colore ;, & Brafiliano in litore inuenta. 337 Quem hic vides Turbo cilindricus €. D. Zanonis mufeo habui, non quidem figura mire fpectabilem , fed macu- larum diftributione . Supra colorern plumbeum multiplices fal.ie apparent caudidis,& conchiliatis notulis equaliter difiri- X butis 162 PARS SECVNDA butis:teffellata;8 tali ordine: vt poftanguftam latior, & poft fa- lati orem angufta collocetur . " " AU 533$9' Purpura é mári Braálienfi habita. Si albedineth óbfer- ^ 5, U6$É pulchro lapide pario; fiue alabaftrite formatam ; putabis.; fuperticies illi eft afpera ; & ragofa , vt ih catetis Pur- puris, fed valde leuigata, & pellucidi , licet'non aqualiter 'vbi- que complanata , fed fulcata femirotundis canalibus ; oris aper- tura fotundo labro cingitur, quod ronüllz' leuiter tümehres exornant , | 339 Venerea in litore Brafi lienft frequens; rotem Huius ico-: nis noh excedens, videtur crátlo fulsicalari circumdata, ore longo; & angufto; vbique leuigata , otlto colore flanefcens . 340 Buccina quinque fpiris abfoluta , quarum: miaXima oris aperturans.& quidem cotnplanatam oftendit. Ex duo- bus labris alterum -crenatunreft , alterum dente vhico müni- tum. Colorem liab&t: cinerea; & molem; qua in hac pagina» exprimitur. j4T Nerita inlitoribus Btafiliz abandaus; 2 globulis albis ,. & fandichinis vidétur compofita , rali artificio , vt in » talilinea fpirali diftributi , dam orbes coaficiuat: fimul coane- cantur, & quafi in duas Claffes alteraii rabrorum ; alborum al- teram vicifftan variatas diuidantur miro Nature lufu , magnum attificium ín parua mole oftentantis . 342 Murex valde labiofus , ex diuerfis dilutis coloribus variegatus , netnpé aureo, badio, & fanguineo . Intus veró lacteus. Eius nota in(ignis eft teífellula quedam quadra- ta ex coachyliata nigricaus , quz'propé os fubfidens , otiofus videretur Nature lufus , nifr in tota fpecie conitanter for- maretür. 343 Turbo, quem quinque orbium anfra&us circumfcribunt: crifpis ita rugatur , vt equaliter iater fe diftantes re- cürraut. Has binz fafciaefülüg circumdant , quarum fingulas aliz binz lineze aurez iatermediant ; omaefque fupràladeum.» colorem coufpicuz reddüntur . . Turbo ad digitalem longitudinem extenfus mucrone 5 311 valdé acuto,cuius linca fpiralis indicatur à laciaiarum, feu pinnularum ferie;bafim verfus propendentium,in qua os feré rotundum labrum delicatum oftendit - 345 Tellina in litore Brafilie abbundans fere rotunda , & li- neis, quibus leuiter corrugatur; valde pe In, ^. inis po v4 T PP UPDEDETESRAN" s - ^: (0: GL ASSIS TIL: 263 binis partibus laterum oppofitis totidem complanatas depreílio- nes oftendit, quarum anguítior cordis formam exprimit «. Diuet- fimodé pinguntur à violaceo colore ; .telique autem partes ful no tinguntur circa centrum paulatim albefcente, —— — Aq 346 Turbo mucronibus afper, qui binos circulos1n maximo orbe effiagunt. Cateri fpirarum ductus breuem conum formant , circa os valdé producitur labro eque craffo,& aper- to . Carneo colore facies interna pingitur, heluaceo externa. 347 Purpura ex Lufitano litore habita , lacteum candorem.» ; amulans. Orbium ípiras cingula rotanda comitantur; vbique leuigata fuperficies apparet, vt in ftatuis marmoreis per- fccté expolitis . 348 Tellina in Europe litoribus, vel nunquam » vel taró Vi- fa. In Brafilienfibus veró frequens ; reticulato opere» illam dices circumtectam, colore autem plumbea cft/fed vt plu- rimüm fuluo maculata . 349 Tellina,quam pariter Brafilienfe litus producit, antece- denti leuior,& fubtilior,la&eo candore albicans : multi- plici tunica videtur compofita ob lineolas ; quibus figuatur,;fu- pra quas alie linece tranfuertim ducuntur eo modo, quo hic ex- pretlas vides . : 350 fTurbo quorundam auium cor exprimens aliquantulum complanatum . Bina eius latera duobus labris exornan- tur,quorum alterutn oris aperturam coronat . Paruuli,ac dimi- diati globuli frcquenter in eius fuperficie eminent, quam fuccus Cirneus,vel terreus coiorat . 351 Concha Braáfilienfis niueam albedinem oftendens , é cen- tro circumferentiam veríus ita dilatatur, vt elipticam.z figuram potiüs imitetur non circularem . Sulcis profundis. fi- gnatur, quorum partes emineutes imbricutm difípofitionem » fimulant., cortice leui ; ac fragili ; ideoque raró integra ob- tinetur . 352 Jlellina 0 mari Brafilienfi habita magnitudine aliquauda feré. femipalmarem longitudinem zquans. Eius co- lor ad ccruleum inclinat, fupra quem faícia vinofa, & carnea ex- tenditur, vbique autem valdé pellucida eft, & nitida . 353 Tellina alia in codem mari frequens digitalem craffitiem, & longitudinem equans,vb ique candida. Hadáenus deícriptis alias addimus vfque. ad numerum.» feptuagefimum quintum indicatas ; quas inter caeteras praeftan- 3 4 A t1o0- 7" WW Fw : "y 164 PARS SECUNDA tiores habemus non foliim,quia partium ftru&ura, & colorum. varietate oculos rairé delectant; verüm quia magni Ducis Etru- ria Beneficentiam indicant , quz liberali munere nouos Naturz partus oculis fubijciens oble&ationem attulit, ac Teftaceorum ; hiftoria: non mediocre additamentum, vt olim Regia Alexandri Macedonis liberalitas Ariftoreli, libros Animalium perfcribenti, vberem materiam fuppeditabat . 354 Primum inter omnes fibi meretur locum Concha, quam fubijcimus, nunquam inter tot diuerías fpecies vifa», quas é multiplici maris finu induftrius labor. cbcinuit. In Pc- étinum genere videtur enumeranda , quibus fua forma affimila- tur. Biuis conftat valuis feré omnino complanatis , vbique ni- tida eft, & pellucida. Pars vtriufque iutima la&ea eft, & nitida, inferior externam habet faciem candidam , fuperior Zizifino co- lore rubefcit. In hac linez? apparent rubra in uigrum vergen- gentes, quz à centro ad circumferentiam dut illam in partes feré equales diuidunt, ficuti circa centrum aliz linez funt ing- quali interuallo pofitz. Vtraque autem facies iaterna lineas habet à circumferentia in centro cocuntes ; & in fuperficie emi» nentes, ac fi (ila glutine aliquo illi addita e(f2at, quz nota pecu- liaris diftinGionis eft , cum in ceteris Pectinibus interna facies perfe leuigatz appareant, ftriatz veró exteruz . 355 Nerita, parua licet mole , magno artificio depifta à Na- 3 tura colore purpureo , qui vndofis meatibus candidam cutem operc veluti phrigio exornat. Valdé nicida elt;ac fi gum- mi Sinenfi obuclata effet , 3 $6 Autecedenti fimilis hzc alia Nerita eft , colore tantàm., difcrepaus vinofo , quo tegitur , Binas vndarum feries habet é colore purpureo, & candido alternatim recurrentibus prope orbium commiflutas, 357 Paraam Rtiopis pellem colore fimulat hzc Cochleas, binis fafcijs cin&ta, quarum altera duplo latior eft,am- basque fecundàm orbium fpiras circumducaarur fpatio femper coarétate, prout feptem orbes , quibus abfolaitur , decrefícences, ii longam mucronem definunt . Turbinum genere comprehen- ditur, ofque habet valdé anguftum , quamuis in longum produ- &um, à Bafi ad cacumen in longum crifpatur, & tranfuerfim mi- nutiíftmad fulcatur . Cochlea valdé nitida , & leuigata. Praeclara illa eft 35 € maculis badijs fupra la&eum candorem pofitis , qui- ^CLASSIS IL ^ — es. quibus in plures veluti partes diuiditur; —— 359 Venerea mole parua , fcd omnibus hutus generis antecel- lens pretioque habenda. Aaureo fulgore tegitur,notu- lis Fotundis heluaceis fignato,quarum centra puactis nigerrimis - indicantur . 360 Turbo vbique crilpatus, ore longiffimo,& anguftiffimo ; Candor, quo tegitur aureo colore in. externa facic leui- ter notatur. 361 Cylindrus liuido colore, binis fafcijs albis cinctus, notu- ' lis cruentatis, & in girum difpofitis tefielIatus , cius ba- fis alba eft,& faunguinceis maculis equa!iter diftributis notatae 362 Cyindrus, qui é maculis Gagates dicitur , huic enim.» lapidi aífimilatur , Eius nota precipua linea fpiralis in -bafi apparens piunulis ornata , qua à inaculis cruentis frequen- ter norantur , ! :363 Pardas vocatur autonomafticé Cilinder hic ob maculas magno in pretio babitus. llle enim quafi teffzllulz fan- guinez eiufdem feré magnitudinis omnes fpatio equali iuter fe diftantes difponuntur fupra. lacteum colorem , quem praeterea » tres aurez. Zouz circumfepiunt. Jn bafi omnino complanata» linea fpiralis veluti canalis profunda circumfleGitur , 364 Cylindrus candidus, vt nix,tranfueifas ftrigulas habens , notafque aureas finé vllo ordine difpofitas offentans. |)36$ La&euscolor circumtegit hunc alium Cilindrum . At propé bafim in piunulas definente candida fuperficics 3Ppatet, intus autem violacea . | | /366« Cochlea depreffa in mari Indico generata, ruftico velu- 367 ti amictu 1aduta;& terreo colore, quo argenteus nitor celatur. lili non mediocre addit pretium ferics quae- dam pinnularum, quibus linea fpiralis belle laciniatur. 368 Cochlea colore cinereo. in dorfo tonfillas nigricantcs gefliens. Os habet valdé expanfutn, & apertum , labra carnea apparent, pars iütima cinerea, faícijs violaceis figaata. 36g Turbo cx litore Brafilienfi acceptus lui, & nitida fu- perfcie. Decorem illi augent bine Zonz muftellinz ; tranfuer(im ducte fupra colorem cinereum cum albo miftum. 3709 Cochlea alba, & leuiga:a, vt Porcellana . Vbi orbes fpi- rarum connectuntur , profunditas apparet , quz illos fimulintextos demonftrat . E maculis heluaceis , quibus nota- tur, magni ducitur. Cc- bri dd 43656 PARS SECVNDA 371 Cochlea leui ;& fubtili materie conftans; ob formam Buc- .€Ina appellanda videtur. Eius infignis nota eft candi- da Zona;quá cingitur maximus fpirarum orbis. Os habet feré rotundum » ex quo patet caudor interng fuperficiei. Externa» autem eft aurea . 372 XCochlea vmbilicata rotunda, & nitida; Quatuor cingi- .oGUHE fafcijs albis, quc notulis fanguineis , & heluaceis vndatim fignatur. Caterz partes indicam arundinem colore,» fimulant ; ore albicante. m 373 Turbo non diffimilis aliquibus Purpuris, fere albus,cum . ... notulis difperfis finé ordine caftaneis,& cruentis, In. fpiris tubercula habet molliter circumflexa , ac fi é cera con- ftarent. 374. Concha duabus valuis conftans leuiter imbricatis . Di- citur cor Veneris eó quód cordis figuram habeat.cum.» claufz, & fimul connexa videntur. Ea fummo | pretio ducitur , quia raró inuenitur . 37 $. Concha pariter imbricata , que inter Teftacea biualuia.» noniníimo in loco ponenda eft. Parum differt ab an- tecedenti ob formam, fed mole illam fuperat ;, & poudere . .Co- lor iili eft, candidus,quem Tubercula cruentata diftinguunt. 376 Tellina Indica, & rara, ficuti funt aliz duz proxime hic defcribendx , Videtur ex ebure formata ob albedinem , & leuorem . Supra dorfum binarum valuarum lincola ex fuluo ad nigrum inclinans finé inflexionum ordine ferpit. T AAA 177 Cum antecedenti conuenit huius forma , Íícd gibbofitate aliquantulum magis tumefcenti diuerfa. Eodem colo- re albo tegitur, quem maculz flammularum formam exprimen- tcs ingequali interuallo inter fe diftantes difcriminant, rcddunt- que in genere Biualuium aqué pretio habendas , ac viíu fpe- ciofas . 37 9 Pcellem Cameli aiperam fua cute iriitatur, quam hic vides, inter omnes fortafle huius gencris pietiofiffi- mam. Ampliori circumferentia quam ccterg , quafi perfecie rotundatur, magiíque explanatas habet valuas. Color illi cft fubalbus ; quem circa centrum difpofitz terna fafciole flauida diuidunt in partes equales ; maculzque aurez fignant finé ordi- ne cifpofitz , i P 379 Turbo nitidus ; & leuigatus ; cuius orbes vix in facie» externa indicantur. A vertice víque ad cardinem.» imum "TUE ix () 73 « - CLASSIS III. 167 imum ternafafciole in fpiram contorte pluries cingütit , qui rum prima fuluaeft,violacea fecunda; tertia auzea .— 7 3980 Concha Brafiliano in litore generata . Tiburtinüm lapis dem colore imitatur , leuigaca eft in parte interna , in.; externa veró fulcis parüm profundis corrugatur . 381 Echinophoram-iuré dices Cochieam hic pofitam ob tonfillas, fei puluillos,quibus-intumefcit. Caeterum.» globi afperi imitatur figarám : Co:ore' terro cum. offco mitto. pingitur, qui in partibus depreflioribus magis albefcit 382 Cama leuiter rugata, colore carico; qui circa centrum» àd rofeum, fei pütpureum inclinat ; & ab eodem oram verfus tres lienares radij fparguntur. 383 Coch!/ea quatuor orbium fpiris compofita, quorum mas ximus: valdé tumefcit in dorío ,' cater autém labro quodam cratlo orís czteroqui aaguftitfimi-quafi omnino abdun- tur. Color ori- ineft carneus, intus albefcit, toris plumbea eft , & flauida . ARP MM MEM 394 T*llins Bra'liano in litore frequens, minutiffimis crenu« lis fignata: Intüs purpureo faturatur , foris ex carac albefcit propé circumferentiam . 385 Cochlea in mari 1ndico generata , & leuiffima . Orbes hibet inflar Turbinis , at Concham duaruni partium fimul coeuntibus diceres , quibus amygdali fructis fer expri- mitur. Colore faülua cft, Incerna autem facies videtur. alba ea in parte , in qua oris elt apertura valde prodigioía proptcr den- tium aliquorum difpo(itionem,quibus maünitur, 1 386 Cum fuperiori certat de pulchritudine hac alia pariter. dentata in vtraque oris parte , alba , & poudcroía eft £qué ac parius lapis. Vbi oris patet foramen , aliquantulum » complanatur ; ceterum quàír omnino rotunda, vt globas, veluti fubucularibas albis compactus. . 387 Buccinula quatuor fpiris contorta, in omni parte per- . . fedé leuigata, lauri baccam zquàt magnitudine . Vbi otbium commiffürz fanc, albee notuize iacent, quas intermediz terree ad viridem propendentes diftinguunt : eodem colore tota fere tefta fatucatur, maculis furuis etiam teffellara 3 88 Quinque, quz fubijciuntur fupra pofitis,ex Neritarum.» genere-funt, in finu Pernambuci generate . Nuci auellanze paruulz fua mole omninó fimiles quali perfecte rotun- dz , yndique nitide; & leues, ita vt vix vnius orbis interni vefti- gium yt 5^ Y6g PARS SECVNDA gium appareat. At fi forma vulgares , elegantiffime funt pro« pter colorum difpofitionem , & varietatem , quaà Natura pin- guutur facilis oculis infpiciendam ; quam exprimendam cala- mo. Quam hic vides primo loco pofitam, malaco colore fatu- ratam;quinque faícijs albis à centro ad circumferentiam duis diuiditur,quarum lateri lineola anthracina adiacet. ga 389 Ex ebure compacta videtur hzc alia aliquantulum fla- ucfcenti,fnpra quam lineo!zs nigerrimaz finé vllo ordine; fiexuosé difcurrunr , | | 390 Diuiditur hac alia colore alba in partes equales;fafcijs, .. feü radijs coracinis, à centro ortum habentibus , magis amplificatis,quó magis oram verfus extenduntur . 391 Nerita pariter in plures partes diuifa vadijs , non re&é ; fed finuosé fparfis, & numero paucioribus, quam in. fuperior i, vt in Icone apparet . Liuido colore hifunt, lineolis piceis coniuncti fupra colorem ofíeum , quo tota Nerita in-: duitür, | $92 Radij auibus hzc alia in plures partes diuiditur, zqua- lia inter fe fpatia feruant, colore autem funt. albi, reli- qua tefle facics cerafino,vel puniceo colore facuratur cofque li- ncolz nigerrima: intermediante 393 Globi figura fere exprimitur ab hac Cochlea ternis ot- bibus rotunda , & vcluti pluribus fubucularibus. com- pacta. Colore albeífcit, porraceis,& luridis maculis tefiellatas . Linea veró,qui orbium commifluras indicat, à notulis luridis in partes zquales diftribnta comitatur . 394 Cochlea equé ob colorum , & partium venuf'a&m pre« tio non vili ducenda ; pingitur enim albo,rofco, & vi- ridi cum flanedine mifto,& fine vlla regula diftributis . Quatuor in orbes pyramidis inftar excrefcit fupra bafim valdé amplam , quorum finguli binis fubucularibus, velutié filis pluribus com- pz&tis, cinguntur . Circa bafis crepidinem velut! corona adiacet frequentiflimis pinnulis laciniata . Supra orbium tcflam vnde- quaque rugofam, & crifpam , interualli proportione Íeruata» 3 imbricamenta quedam eminent , quibus Animali munimento, funt, & decori. oncha binis valuis compa&a , in ora Braáfiliz fre-. C 395 quens , nunquam, in littoribus Europe adiacentibus vifa , licet in illis multe figura fimiles copiosé producantur , Eins przcipua uota diftin&ionis eff fulcorum habere fummi- tatem CLASSIS III. : 169 tatem ron femirotundam , vt ceterz eiufdem generis ; fed pla« nam,& tranfuerfim minutiffimé crenatam. —— i 3 96 Quam hoc in loco pofitam cernis 1n litore Pernambuci | repertam , paruitatem) molis artificlofa partium com- pofitione fuperat. Minor cft nuce auellana; tali autem arte.» ternos in Turbines excrefcit, vt turcicum, & elegantem Cidarim exprimat, Singuli orbes in plures veluti tonfillas turgefcunt , & diftribunntur , proportione diminuriouis feruata in fpirali circumuolutione , omne(que videntur quafi cingulo obftridi , quod comitatur aliud veluti filum globulorum , albi videlicet » & rubefcentis, alternatim difpofitorum , Reliquas vero tefie partes carneus rubor albo afperfus circumtegit . — 397 Concha Biualuis ; cuius tefta coniun&z optime leuiga- .. ..£ funt, & pellucida . Maculantur 1n externis , & op- pofitis faciebus, infectis aureo diluto; aliquibus maculis fuluis ad fanguineum inclinantibus . Alrerum ex duobus lateribus aliqnantulum | explanatum cordis. figuram. fimular , in quo li- ncolz coloris ex viridi, & rubro fimul.confufis ferpunt .. Reperi- tur in oris Brafiliz , 398 Non sbfimilis forma eft hec alia inter arenas. pariter ^. : Brafilianas generata , fed mole antecedenti preftat. Ex binis valnis, quibus conftat , altera hic fubijcitur, in qua re- prefenrantur macule vndas maris fimulantes ,. find indexionum certa diftributione . Colore aureo illz formantur , qui fupra ofitum, feu album, quo tota Concha inficitur,optimé nitentnec zquali coloris intenfione formantur; fed varia, paulatim cir ca.s exirema, ita suaneícente, vt olofericum opus perfecte imitetur , quod vulgo dicitur Pazta Francefe . Eius circumferentiam fafcia non parum lata comitatur coloris flauidi, in qua lineolz fuluz tranfuerfim du&z, in partes inzquales diftinguunt: Intus candida eft, & vbique pellucida gummi velata... 399 Quatuor, quas hic fubijcimus ex eo. genere Neritarum » : funt, ac illz , quas poft numerum 387. deícripfimus , d mari Pernabuci allatas. Quamuis partium ftrucura omninó cum illis conueniant, colorum tamen varietate, in omnibus con-: ftanti femper artificio difpofita,difcriminantur ,«- Quze primum locum obtinet diuiditur à tribus radijs à centro emanantibus €ó magis latis, quó magis ab eo recedunt .. At vbi mediam Co- chleam cinxerint,tranfuerfim quafi dimidiati non progrediuntur. Eandem infuper Cochleam bifariam fecat fafciaquzdam meau- Y diis Lib.34« €2p7; 170 PARS SECVNDA dris contexta,colore,quem lacca exhibet, nitidiffima, ficuti etiam codem radij pinguntur: lineola infuper picea omnium latera » comitante;que fupra albam Cochlee teftam optimé diitinguitar. 400 Malaco fucco videtur imbuta hzc alia, feu vinofo, afper- fa deindé liquore lacteo in gurtas diuifo, quarum me- dietatem circulus ater circumdat. T)iuiditur etiam bifariam à fafcia alba, & ramulo(a, cuius lateri lineola anchracina adiacet . 40I Nerita,vt Ebenus zqué nigra, cius medictatern lacte at- perfam diceres , & la&ea / Zona in zquales partes diui- fam, ficuti circa os eadem la&is albediue faturatar. 2eépoqtil 402 Alia parüm diffunilis labello quodam , quo circa os tu« mefcit, candida vt nix , duabus Zonis cinereis, & atris vittata: quz pifcis catem fquamofam fimulat ; inéer eas 'alià iu- teriacet ciufdem. coloris,minutiffimis linearum particulis com- pofita, prebetque illi (ingularem diftin&ionis noram. "M : 403 Teftaceum fragmentum, non Concha integra, his appa-- fitum cernitur , in litore Perambuct-4nuentum ; vel vii- darum feuientium impetu, vel.cafu alio hoc acciderit, vtrumque - fané deplorandum, quód integrum Naturx opus, inter cxtera» Biualuia primum proculdubio locati o5tinens, fpezare non» liceat. Pretiofum illud meritó, dices non tantum eó quód. in.» remotiffimis ab Europa litoribus obtinetur , verüm quia par- tium compafitione, & coloris przítautia; in T'eftaceis rariffimi , elcgantiffiinum eft. E particula hic fubie&a, Le&or curiosé,to- tius integrze Concha ftrucuram tibi propones, tanquam ab vngue leonem , vel ab ingenti coloffi membro eius magnitudi- nem , ficuti in angufta Timantis tabula Poliphemi vaftan& 5 molem agnofcebant, qui Satiros; igfius membra longa arundine dimetientes, iatuebantur , aut finé fabula Solis fimulacri propé Rodum terrzmotu proftrati ingentem imolem , cüm pauci pollicem eius ample&terentur ;. Quare hoc ,' inquam , Conchz fruftulnm, vt de illo ait Plinius , Jaceus quoque miraculo eft. InPe&inum genere numeérandam opinor: Verum partem il- Jam, quz in cateris feré plana eft, vel in radios à centro du- &os diuifa , fulcis habet profunde excauatam quorum fummi- tates rotundata, & in plures puluillos eformatz , minutiifimis infuper ftrigis fignantur , ita vt non € Teítacea materia, |(ed li- neo velo molliter complicato efformatz videantur . Balauftino, vel Sandychino fatoratur colore; pars veró interna candida tegi- tur fandracta , Mu- OLASISJE. — 55 404 Murex, quem Difcatores in. mari tranquillo Americano propé Vrbem Carthaginem expifcantur, inter Teíta- éca Animalia fortafsé maximus mole ;, & pondere . Duos pedes aliquando zquat longitudine. Itali patria voce illum vocant Garagoo Cornuto , fed aptius alij Muricem Alatum ; labro enim ori appofito adeó extenditur , vt illo veluti ala formetur , feu, vt verius loquar,tnarmoreus Thorax ad defenfionem pugnantis aptiffumus. Poft maximum orbem vbique crifpatum tubercu- lfque tumefcentem , veluti coronam. robufforum muricum.s oftlentat, quorum finguli trium digitorum craffitiem equant longitudine, crifpati, & infe ipfos conuoluti ramorum inftar quercus, diuturna aeris inclementia obduratz . Quó autem ma- gis mucronis cacumini proximi funt, eó magis breuiores protu- berant, Subfítantia valdé ponderofa , dura , & craffa formatur ; quamobrem difficilé creditu eft, Animal longé fua mole minus tefta, qua tegitur, adeó ponderofam domum valeat circumferre. Colore faturatur fimili marmori Tiburtino, quem cutis cratla; aurea, & terrea in parte externa circumtegit . 4O$ Parsveró interna , quz hic exprimitur nitida veluti fan- dracca velatur finenfi porcellana non abíimili . Ei co- lor fubeft rofeus, raró in teftis Cochlearum generatus;quó decor illi additur,& pretium. 406 Cochlea Indica, magnitudine,& forma omnino par iili; .. . quam Oleariam diximus numo. Claífis tertigg . E Mar- garitis compacta videtnr ob argenteum nitorem , quo vbique» pellucet. Cute infuper circumtegitur colore muftelino fatura- tà, & valdé nitida. Notam diftin&ionis peculiarem babet in. quibufdam tuberculis linea ípirali fupra orbcs difpofitis, qua cute exuta vnioncs illos diceres ; quos Timpana ob figuram fc- mirotugdam Artifices vocant, non quidem à Natura, fed ab Arte fuperadditos. Vnicam huiufmodi Cochleam ocu'is vfurpaui ipter pretiofas Excellentifs. Principis Pamphilij gemmas coilo- catam, 407 Teftaccorum Calycibus poft numerum 320. pofitis in.» hac fecunda libri huius Latina editione, Icones aliquas addimus , quibus , non quidem Nature noua opcra reprefen- tantur, fed Artis , Laruz enim funt varijs Conchyliorum teftis miro ftudio compa&e ad oculos zqué oble&andos , ac animum Sapientis erudiendum , qui é fingulis , licet vilibus Naturz re- bus, argumenta deducit,vt carum Conditorem laudibus efferat,& ! Y 2 pro- 177 . PARS SECVNDA profequatur amore ; In regia cripta Verfaliana fpe&antur ; in.» qua fignum Solis fculptrix manus fimulauit ; apud Thetidem 5; orbe peragrato,diucríantis:, additis ex mufiuo opere ornamen- tis, quorum materiem Vndarum fcecundicas 1n Conchylijs fub- miniftrauit. Hac delibaffe fufficiat; dum finem hic Conchyiio- rum Deícriptioni facimus, non Acmirationt. Hac enim coriti- nua debetur miris Nature operibus, in quibus etiam minimis Archite&onicam artis fuz. excellentiam depiügit. Debetur in- quam Naturz; vt Plinius ait , laftiuienti praefertim , cy. in magno gandio fertilitatis tam varié ludenti . In quingentis, & quinqua- ginta feré Cochlearum Iconibus defcriptis fatis illa comproba- tur,qua luteam maflam tantummodo circumuoluendo , ita fem- per in fpiras aptauit , vt cadem licet, diuerfa tamen in fingulis appareret s. Quod fi pari diftincione abditiffimos maris the- fauros altis vndis confepultos in fcenam dare fas effet, tunc cer- t€ miraremur magis , & inopem mos copia faceret, & in- numeris feré admirabilioribus portentis facundia ipfa obruta remaneret. Illis igitur ex omnibus delibatis,aliorum Narrationes eque diffufas , & obícuras propter Iconum inopiam elacidandas fpe- ro, Iconcs enim defcriptionibus magno adiumento funt , vt eas perluftrando fummi Conditoris manus recognoícamus , ac lau- demus, vt fecit Auguftinus, oculis fubijciens ftatuam argilla- ceam, quam fculptor effingit, intus ligna , & paleas, foris mem- brorum proportionem,& elegantiam, ita concipnando, vt nefcias , vtrum in ea condenda maior fit VIILITATIS habita ratio ,, quam DECORIS ; PARS audi 175 - PARS TERTIA (Continens varia Problemata, Menti propofita - In Obferuatione Teítaceorum. Riftoteles octo fupra triginta Se&ionibus , Problemata.s plufquam mille coniprehendendo, nihii aliud praftitie , , quàm totidem Qugftiones proponcre , circa res cani.» certas apud omnes, & quoad efle füim coghitas,quam incogni- tas humanis mentibus , & incertas, Quamobrem rationt. cu- ram demandauit earum caufas perfcrutandi. Vis intelligendi in homine , que Brutorum phantafianr longe excellit ; non fo- lüm immoratur oblé&amenta percipiendo ex. ipfa rerum cogni- tione,quz oculis obuerfautur 5 fed rei cognitae caufam inquirit; Neque opinandi libertatem intelligentiz relinquens , onus illi imponit, intíimas rei caufas in medium afferendi, quadam quafi Anatomce, ipfas rei fibras,& vifcera perfcrutando . Iam veró quod per. varia rerum genera excurrendo przfti- tit Ariftoreles; Nos vniinhxrendo, Tefítaceorum contempla- tioni prz(tabimus . Neque illorum irrifionem timemus , qui apud antiquos irridentes nonnullis minus aptis ad magna Rei- publice negocia adminiftranda, dixerunt ex vulgato adagio: Omnem rcrum agendarum peritiam in eis circa illud verfari, vt Ícirent' Concbam diuidere 5 Quandoquidem earum partes rima- ri, fabricam examinare , originem , & caufas indagare Opus eft antelligentie aflociate fenfui illas perfpicienti , fed ita in ca- rum indagine occupata, vt finé fudoribus Opus expedire non.» poffit, dum interim fenfus facili negotio , aliquas earum in par- tes difcindit. Hinc eft quod magnus Teftaceorum acctuus datus aliquando in confpe&um hominum ; ingenio , & philofo- phaudi arte. peritiffimorum , qui per itnaginaria fpatia volatum foliti fuerant facillime explicare abftrufis pene illationibus , il- los itanon femel admiratione perft;inxit , vt Orbem nouum.» ingreflos dixeris ; & Agelaftos omnes ex improuisó euafiffe crc- &ideris , cum eorum confueta vocabula magnificis phaleris bra- écara ijs rebus aptari nullo pa&o potuerint ; obtendentes in- tejm ignauis fne affuctum illud velamen ; quod falua contemnz ple Orat. 5. de Refurrect Tricnfo della Fa. ma C€.3. 174 PARS platricis Philofophiz maieftate ; non debeant. fefe ad tam infi ma Natupg demittere, cum tamen Natura in Minimis tota fit . Qui veró veritatis fulgore afflatus perípe&a rei alicuius, vel cau» Ía, vel origine, exiftimat fe ; quicquid admiratione dignum va- flo Naturz finu compleditur , deprehendifle ; camdem ipfe ca- tenam meretur, quz vaniíTimo illi Xerfi debebatur , qui conftru- €&to fuper Hellefpontum Nauali Ponte , vt ex Afia in Buropam.» uaijceret,aureos in illum compedes iniecit, quafi in tam exiguo freto totum fibi Oceanum fubegiflet , ) Igitur quemadmodum nullus omninó intelle&us contem- plandoimtimé res profpicere , ita nec omni refponfione inda- gando poteft acquiefcere , neque exigui luminis fplendor fatis cft , vt clare oftendatur Quid , Cui , Quantum, Quomodo , & Quicquid aliud rei cuilibet minime quafi, veland& , & obte- Sendz fuperfunditur. Quamuis tam lllufiris. in toto Mun- di Theatro fit Solis fax , quid vltrain rebus , quam illarum fu- perficiem oftendit ? Occultatis interim earum fodinis , earum» que vifceribus. £t quamuis hz , exhumátis quafi terrz vifceri- bus, efferantur in lucem,nil aliud, quam noua rerum fuperficies explicatur, quz rebus intimé latentibus velamen obtendit. Non ergo mirüm , fi tam exiguum lumen intelligentiz in diíquiren- dis caufis in ipfa interminabili Mentis formatricis abyffo tene- brefcat. Nullus vnquam veras indagines fecretorum miraculo- rumque Nature poenitus deprehendet, fortunato magis euentu , quam Niffenus ille ingeniorum Eminentitfimus, qui ad hzc Nature miracula caligare fatetur. Hic vna cum Bafilio Magno Fratre, & SoróreMacrina, doctrina non minus ; quam fanáitate illuftri , propofitis ad admirandum potiüs, quam ad difcutien- dum;huiufmodi Quaftionibus;quafi nodis inextricabilibus;pro- nunciauit: Et bec quidem emnia admirabilia funt, fed quo patte fiant, nobis ignotum eft .. Nihilominus ficuti temeritatis notam non effugit , qui fibi omnia fcire adblanditur , ita indignitatis incurrit , qui fibi de omnibus dubitandum adícifcit * Quamob- rem Petrarcha, vtriufque vitium praeftringendo,dixit . Vid Ippia il Veccbiarel , cbe già fü ofo ir: i só tutto, e poi di nulla certo Ma d'ogni cofa Arcbefilao dubbiofo. — Hinc eft, quod Congruentiam aliquam afferendo in ipfius cau- fz perfcrutatione, cui fi Artifex opus fuym conformaret, non.» fortuito ipfi quafi € manibus opus cxciderer, cft gnam qui« em, TERTIA 175 dein; fed tamen veram rei caufam afferre » quandoquidem Dei fapientia, nomine Operatricis Natura indigitata, ad Normam.» exa&iilimz prudentix omne opus examinat;omncs illos fines at- tenté reípiciens,qui rationem omnem poffuüt.in ipfum opus re- fundere . Et cum opera omnia in eum omninó finem coliimare dignofcuntur, juem fibi przícriberct Artifex fapientiffimus , in- fertur: Mundum , & creata omnia, non ex Athomis fortuitó combinatis compacta, vt volebat Democritus, fed omnia, & fin- gula vnum effe Opus intelligentiz , vt Anaxagoras enunciauit « Quemadmodum ergó.; non iie pro merito derideri , itas neque pro equitate damnari . $i in hac euagatione fimul , ac ftudio, varia Problemata proponeado circa Teftacea , non om- nia penitus, penitufque explanabo . Mihi fat erit, eas pro ratio- iie caufas dare, que menti occurreat, vel alijs melius ponderan. das , Ariltotelem imitatus , qui diuina quafi intclligentiz ad- mirationem fibi conciliat, dum in libris de Animantibus fines inueftigauit , propter quos membra: fingula iinius ; vel alterius ftru&turz faerint à Natara efformara in hoc, velillo Animal! ; quamuis ipfius difcurfus non femper & ratione , & veritate pro- cedar, qua de cauía in multis reijcitur à Galeno , przcipué in» opere illo excelleariffime elaborato ad eundem Ariftotelis finem; quod infcribirur de Vf» partium . Imó non minis celebre no- .men obtigit Ariftoteli ex libro Problematum , in quo tamen» negligens refponfiones datas obfirmare , tales folüm adnotauit ; quales fibi contemp.anti occurrerunt, vt eas poftea ad lancem » accuratius exigeret, quod morte preuentus przftare non potuit; quapropter vni eidemque Problemati, non femel propofito, fo- lutiones diuerfz contradicunt . - Neque debet vnquam fibi aliquis fuadere inter ea, quz, vel menti fe obijciunt , vellingua excidunt tantam confonantiam. s proportionis intetcedere , quanta in Muficis numeris. Coafo- nantiam hanc fibi depofcit ftudium ad lucernam Cleautis ad- laborans in fecreto cubiculi fui filentio , non animi Recreatio iuxta Maris littora euagantis , Effet hoc: mentem fatigare» , non relaxare, facto tantifper à grauioribus curis diuortio . Proponendo igitur, & fícribendo , Coronas quafi intexam ex floribus colle&itijs ; quibus pulchritudo maior , ex ipía maiori váàrietate accedit; totumque earum [lru&arz artificium in. €à fitum eft , vt negligenter collocati non ex arte intertexti flo- res appareant, & omne artificium ementiantur, Erit boc : Illa Ftsfielr, O1àtsj fv E58. 176 PARS TERTIA Ila ipía Teftacea imitari macularum varietatibus interftin&a » y vt marmora , Afiricanum antiquum rcferentia. His inconditée fparía macularum varietas: maiorem pulchritudinem adfert, quam fi fuiffent ille ex ordine diftributz : Tale boc prafeus opus "uolo , ficuti de operc fuo Vetus ille Scripzor pronuncianit , qui feptem libris colle&a retulit, quecumque nullo prorfus ordine enunciata, effuderat Amicomm Turba ; qua ad animum. recreandum conuencerat, nempe fuis in Saturnalibus Macrobius , talefque recenfentur Athenzi, Coenz, & Plutarci Sympofia, Recreatur animus,nuncloquendo, nunc audiendo ; € de.» Íuo premens, & de alieno recitans, quod ab intermiftis collo- quys non aberrat ; & quemadmodum in Muficis numcris , in- quit Macrobius , fit concentus ex diffonis; ita ex diuerfis , hinc inde iactis, & exceptis fuper Quzeftione propofita refponfis , mi- rà oritur oble&tatio , imó propter hoc, femper reliqua, refpon- fum aliquod pre omnibus obleGat, non fecus, ac palato gratior accidit vnus pre alijs fapor.. Hecigitur problemata in medium afferre, erit, non vana animum recreatione adípergere , efpo- nendo, que ex paucis temporis interuallis, mens potuit negotio- fa inucfligare, & quicquid ci arridet magis , in Qneftione pro» pofita : exhibita fic alijs tacentibus opportunitate loquendi, ea proferendo , que in melius excogitata corum intelligentia. depromct. PROBLEMATL De Generatione vnionum quzritur in qua Concha fiat. Nio,; quamuisdá Tertulliano di&us fuerit Maris eiecta- mentum, Vitium non ornamentum Concharum , totius tamcn Orbis terrarum amorem vendicat fibi, atque, vt Ioannes Rhó in Examerone fuo adnotauit : qwantumque col variaifi li Secoli, fion cangiati in effa i Coflumi, non é mancata poyó. dellazo Perla la fina, à tutte le genti comune; impevocbe ba non s qual &ratia, che con parole fpiegar non fi puó, € con. tacita eloquenza» 4 gh occbi d'egn vno perfuade: effer vn bellffimo parto. delle JVatura?, e degno ornamento dell Autore di e[ja . Propter incom- para- PROBLEMA 1. Tu parabilem Venuftatem. eligi meruit , ad Coeli Valuas , pulchzi- tudine fua adumbrandas , quod heroica plané Gratiani Comitis Mafa infimulans , cum de Conchis Genctricibus vnionum lo- ueretur ait : 5^ T Hor Voi del. Ricco Mar Concbe pregiate E Relor fac, Cbe à i tefori. del Ciel crefcete il anto. — Imó electus vnio in Symbolum illius Ciuitatis , qua 1n fe cole ligit quicquid bonitatis ; & pulchritudinis poteft appetere cor , inexplebilis capacitatis ; poteft nobis longiorum fermonum ar- gumentum fuppeditare . Alienum tamen eft ab 1nftituto meo , hic recenfere , quam multa multi de Vnionibus fcripferint , vei per ingeniofa emblemata illorum przrogatiuas exprimendo , vel virtutes medicas detegendo , vel valorem ponderando ; exa- &is fimul ad trutinam, alijs gemmis , quz; Regum Coronis 1n- fertz prefulgent, Contentus ego; ad litus Maris, vnacum alijs Teftaceis confuse collectis vnionem. excerpere, dubium illud in examen voco, quod fibi propofuit Ambrofius à fe ipfo exqui- : rens: nde mam Oflveis pretiofifmam Margaritam Natura i^. Emc ii, fixerit?. Quomodo illam maris aqua in tam molli carne folidaue- rit? Et curiofus nofcendi refponfum , quod ipfe noluit inda- gare contentus admiratione, profundo', deuotoque filentio Di- uinx Sapientis: opera venerante ; mirabile illud Magifterium.» inquiram, quo tam venufti partus pulchritudinem cffingit Na- tura. Atque, vtidmelius exequar, Notandum elit id, quod omnibus pro comperto cft, atque id à quo multi difcordes ab- fcedunt, dum Originem vnionum perquirunt. Vnanimi onines confenfione eonfpirant : illos efle Maris partus, quapropter Ifi- Apod Ma dorus notat à Latinis Margaritam dici, hoc eft. Maris genitam . 30. Coll. Verüm non omnes concordant in affignanda Concha , à qua» !?' producitur . Olaus Magnus Auctor eft in Freto Orotingano Vol; p, multas Conchas gigni, quibus nomen inditum : Naccberoni ,. 365 Hifque Incolas vti ad terram euolu endam, tanquam inftrumen- tis Agricnlturz ; atque in ijs Conchis rotundos vniones repe- riri, quamuis colore fubtníco oliuam referente , Huiuímodi Conchz figura confinules funt Pinnis inter Dalmatie fcopulos propé Corficam Infnlam; & alibi folitis procreari, & fortafle » non diffimiles fpecie ; quandoquidem in his etiam Vniones vifuntur . Propé Roefchildiam in Norncgia nafcuntur intra illa Biualuia Tcítacea ex duabus Teftis fiué Conchis compo£tz. que Mituli à Latinis dicuntur : quemadmodum etiam in Tc- E fia- Claff.3, Paolo Ma ra Fería- g9 C.1 HO] 173 PARS TERTIA ftaceis vnica tefta te&is Maris Auribus nuncupatis , quód Au- rium figuram referant, aptaute ijs Natura quafi per 1i0cum.s ingeniofuüm ornamentum illud , cuius pompam facere in. auribus feminarum luxus confueuit , Verum: 4 hi fimilef- que vniones , minimo funt is pretio, cum eas in fe dotes non referant, quz in omnium exiílimatione , pretiofam reddunt Margaritam . Dicuntur Margaritiferz illae Concha, quz generant vnio- nem, & quamuis nomen Conchz Margaritifere ijs folüm Te- ftaceis accommmodetur , qu& ex colore, vt magnus; adnotauit Albertus , aliquid babent de Natura Margarita ; cx his tamen alique tantum funt Genitrices vnionum nou omnes. Colorem habet pulcherrimum Margaritifere Concha illa, quz Olearia dicitur ex antiqua confuetudine, vtente ijs pro lucerna , & in.» Indiatum Orientaiium Maribus nafcitur numero noho defcripta. Habet etiam vnionis colorem ea Cochlea extima fui parte;nigro, & albo colore veíftita num. 29. & 30. exprefía . Habent, & alia inultz , habet Nautilus fpeciei fecundz , fed nulla ex his fce- cunda eft Margaritis ;. qua propter fallitur Auctor Septaliani Mu(zi; cum Nautilum de(ícribens ex multis , qui in eo afferua- bantur: 7i fi mira , inquit, "vna Perla ritonda , cbe in atto di v[cirfene dalla propria Matrice, out fi generauo , curiofamente. fi va[figura . Debuiffet potiüs illum , quem vnionem dixit , exifti- mare callum, ac tuberculum, ex abbundantia humoris genitum in interna fuperficie Teftz, atque hoc ex eo infertur, prater ra- tionem, qua fe oftendet quando Nautilus defcribetur ex varijs vnionum piícatibus in Maribus vtriufque Emifpherij fieri con- fuetis, vbi ex ocalatis teftibus , nunquam in gratiam vnionum » Incolz Nautilos expifcantur , imó propé Infulam , quam Iaba- dium appellant, é Regione profpicientem magnam Bornzi In- fulam , vix notum eft Vnionis nomen ; quamuis Mare illud , fccunda fit Nautilorum fodina. Pifícatu quidem omnes in- hiant cuidam Binaluium fpeciei, quam Audores non pauci Oftream appellant , aptato illi generali nomine Oftreorum , per quod totum id nomen acciptt , quod intra afperam ex humo te- ftam viuere confueuit; proprié tamen funt quzdam leutores Concha, figuram quafi planam, & circularem imitantes , vt vi- dentur num. t. Claffe2. & à Brafilianis exprimuntur proprio nomine illis impofito . Eriripebas, quod fonat Offreum planum . à Perfis , & à Pifcariz Incolis. Cberipo dicuntur , Teíte Boetio, & h- TM PROBLEMA Ll. 179 &fidem vocabuli mihi aftruit ex ijs vnus, qui apud Iapones Apoftolicarum Miffionum munus exercent , quo vocabulo. di- ftinguuntur Oftree ab alia fpecie non abfimili figura, & colo- re, Íed Vniones nunquam generante , quam Cbanquo appellant . Atque hoc abundé fit de Matre , Vniones generante . De loco, & quafi folo eorundem natali fatis dicium vbi corum linca- menta delineauitnus e PROBLEMA II. An Materia, ex qua Vniones formantur, fit Ros. Er omnium fermé ora decurrit , & multiplici Emblemate» p exprefla cernitur, antiqua opinio ,qua putat, Vnionem.o nihil aliud effe nifi puriffimam defecati Roris ftillam , fereno Coclo;in Sinu Conche Matris exceptam tunc temporis, quando extremam aquam vix lambens ; imo fuper litus egreffa neglecto mari vaftiffimo, fibi potum prebente , orc aperto inhiat, roris guttis forbendis, quibus pretium facit , cum in Vnionem effore mat. Hinc in Emblematum ftemmate dicitur : Celeflis filia, Roris, quemadmodum Conchz margaritifere reputantur Kore puro fecunda 4 | Contendunt hoc inter Recentiores non pauci,& ante omnes Plinius vulgi opinionem fequutus , de illis fcripfit : Has vbi genitalis anni. flümulauit hora,pandentes fefe quadam ofcitatione.» impleri vofcido conceptu tradunt : grauidas poflea eniti, partum- que Contbarum c[Je Margaritas , pro qualitate Roris aceepti 5. f: purus influxevit , candorem con[pici , fi veró turbidus , e» fetum, fordefcere, eumdem pallere, Celo minante , conceptum ex eo quip- $e conflare, Celique eis maiorem Societatem effe.quam Maris: im- de nubilum trabi colorem , aut pro. claritate matutina favenum , fi tempefliut fatientur , grandefceve, € partus, fi falguret compri- mi Concbas, ac pro ieiuzij modo minui. Verüm ex tam multis , quz in Curiofa hac narratione effundit , nihil nobis certi 1nno- tcíceret ,nifi eam ex maiore fui parte , mendacio fuffultam ex- perientia oflendiffet . A veritate primó alienum eft : Conchas Num.tj Claf.a, Apud Phi iip Picci- reli. ia mund fimb lib.6. c.i6* Lib.9 c 35 extiniam vnquam lambere Maris fuperficiem , & é maris egrei- ? Z3 fas 1ft4 Cha- yacen. de veb Peific 1 399€ 2. d» p:d che nzurm, De fubeil. €zerc.x59. Soli» c. 55 pP«S 190. Lib.í4.e. 8. 180 PARS TERTIA fas inlitus confiftere . Norunt hoc Piícatores tot Maribus fe» fe immergentes , qua depreffius qua eminencius profundum.» maris fcrutantes, zquali tamen femper vita difcrimine , vnda- rum fla:ellis expofitz, anhelitu non cructante in auguftias reda- dx, voraciffimorum pifcium infidijs eiedtze , & aquarum fri- gore peaé conftri&z . Noruut ij prazcipué , qui propé Iníu- lam, quam dicunt Taraquil, In Occidencalibus Indijs tran- quilo fe mari prorfus infundunt , imminente illorum capiti Oceano, vfque ad hominis ftaturam ,decies exa&am , exiguis Sarcinis é collo pendentibus ad eas feruandas, funiculis duobus lumbos precincti totidem Ííaxis pendentibus ad violentiam.» vndarum, immoro corpore retundendam, ne illos loco nioueat, dum vehementiore nifu debent incumbere , euellendis ijs à íÍco- pulis, quibus non femei altius infiguntnr . Conchz Margari- tiferz noa difcriminantur ab Ollreis , alijfque fimilibus Biual- uibus, quibus Natura, quamuis motum partium indulferit , niotüm tamen totius corporis progtreffiuum interdixit, vt aduer- tit Scaliger à Cardano difientiens . Ex Solino, in Mufzo Mofcardo citato , optimé noui Con- chas Margaritiferas turmatini natare , preuio Duce, vt Apes ; quo à Pifcatoribus capto ,. reiquz omnes facili negotio ca- piuntur. Hocipfum ab Jéliano traditur dicente: Gregatim, natant , cir quemadmodum examina. Duces, fic be Regem babent , tum forma tum pulcbritudine tusn magnitudine pra«flantem . Sum- ma autem cont:n'ione Vrinatores , cErtant ad capiendum, gregis Ducem; quód, eo cápto cuntium gregem, Re&ore orbatun , uon loco fe mouentem affequuntur «. Verum qua id. ratione po- teft fulciri, fi Conchz oculis captz , femper degunt in tenebris? Traduntalij propé. Infulam Coromandel , ac Taprobanicam., annuo duorum menfium pifcatu , nempé Aprili , & Maio men- fibus, capi Conchas, quo tempore expleto , nulle amplius in, eo Maris fando deprehenduntur , fed in. alio plufquam trecentis milliaribus diffito, Autumnante Septembri , inde arguentes , ex vauoia aliud mare Conchas adnauigare . Fallax omnino argu- £gnentam; nempé fieri poffzt piícatus, toto €o Maris tractu ,in- fequendo Retium infidijs turmas illas natantes, dum ita dicam, verfus Regionem illam mouentut quafi 1n aciem difpofitz,cum tamen illarum captura omnem eludat indufiriam. Rurfus fi ceutum dierum intercapedine vnum ab altero pifcatum abrum- pente ; transfretantes Concha tercentorum suilliariorum iter €on« PROBLEMA II. 181 eonficereht , tria fingulis diebus affignanda forent milliaria.» » quz in paffus diftributa fex fupra centum viginti horis fingulis attribuerent, quibas abfoluendis piger illz Cochlez raptus im- par omninó eft, quamuis neque faxis abrumperetur , neque lu- to,in Maris imo fubfidente , tardaretur . Poflcat fortafle tam.» longum izer emetiri natando. —Verumrvbi neceffaria ad hoc inftrumenta? Viuentia omuia in hoc Elemento natantia, vel Pennas habentà Natura aptatas, vt pifces , vel brachia adrepen- tia, vt Polipi, vel Crura, vt Cruftati , vel corpore toto in lon- gum producta, vt Anguille , & Murena fe contorquentes, & arcuatis partium motibus fe fuftentantes , fimulque iter. eme- tientes, Adnotauit hoc Scaliger cum contradixit Cardano 11.» vniuerfum afferenti , degere in mari viuentia motus expettia . Hac tu eruditione fubtilis nomen in mari adeptns effes , inquit il- le; fi Cardane notaffes feri. totius corporis motum , ingreffa Can- cris , repiione Concbis , uatatu maxime parti , idque multis :mo- dis, Pinnis mugili , pedibus Polypo , curuatione Gammaris , flexu ferpentibus,etiam volatu Miluo;quafi votatu Loligini,faltu Pettini. At Margaritifere manibus , pedibus , & pinnis mutilatee fem- per inter fna fepcza teftea incluía nunquam extra illa membrum nullum extendunt aptum ne quidem leuandz , multominus pro- uüehendz corporis moli , & quemadmodum in profundo Oceani degunt, ita alucis aqua picis immerfz nunquam fitum variant, cumque folüm motum efficiunt, quo ore hiaates poffunt, vt alia omia Biualuia humorem ad nutrimentum attrahere , Quód ci- gó fe fubtrahaut, eo ferà pa&o , quo flatis temporibus in alijs maribus Olítrez, non exinde fit ; quod ad alios finus f* transfc- rant; fed quiajluto, & arena profundius immeríz, inde poftca 5, vel naturali inftin&tu , & exiguo illo t1otu , eas prouchente.» paulatim Natura; vel apta maris agitatione, fundum vfque ma- ris conucluente , exillo quafi terre tumulo humeris fubducto emerguut quodammodo rediuiuz . Hoc totum Maris periti diuque iaü illo verfati Vrinatores mihi enunciarunt , qui ex obferuationibus przecedentium tempeftatum , ab imo ad. fum- mum, mare cotum euoluentium , artem didicerunt auguraadi , ac diuinandi maiorem , vel minorem in Pifcatu fercilitatera s « Abfonum igitur eft poffe Margaritiferas ex mari profilire , vel obrepere in litus , vt ofcitantes Ros bibant é Colo , ex quo prole: illam coacipiant, quz tanto fingulis in pretio eft. Op- t&aRit quidem jjas cernere Fabri ,. quafi fubíoiantes in Scoti to. Ex«ser; àig Cap.cé. Gemmar. hift, l. 3» €,37* vt 182 PARS TERTIA litoribus Margaritiferas in fuo mari abundé ferentibus, fed ne. que proprijs, neque alienis oculis datum eft intueri, Et quam- uiscgo diligenti examine totum excufferim, non vnum é Pro- uincia Malabarica venientem , poft luflratas à multis annis Oras Pifcarim , cui à fzliciffimo Vnionum pifcatu nomen eft inditum , nunquam audiui vifam ab co Concham in litore fe- riantem, quz fitiret rorem veluti Maritum cuius de[iderio biant, vteum Solino in eumdem errorem prolapío loquar , Sed pto ratione meo iudicio euidentiffima eft obferuatio Boetij de boot Viri eruditiffimi , & apud Rodulphum fecundàm in arte Mcdi- ca peritiffimi . Hic cum Vniones non paucos in minuta fruftu- la difcidiffet , quorum fingula multis fcorijs , feu membranis tenuiffimis compaéta erant , altera. fuper alteram, coaceruatis , non fecus, ac calcidicus Lapis , & Acates, imó , & ipfi intcrio- res Conchaz finus, quibus geniti Vniones excipiuntur ; conclu- dit manifeflum effe vnionum formationem , baud abfimilem à formatione Teftarum , & quemadmodum his nouum fit incre- mentum , & noua accretio per nouam iacruftationcm humoris coagulati, antequam nouus fuccedat humor , ita, & Vnioncs ipfi generatione veluti inchoati ex particula humoris inconccéti, Conchz genitrici fuperfiuo, illo tandem deníato , & exiccaco ; atque altero alteri fuperinducto augentur . Flirnc varie Vnioni- bus figure fphaericam non femper expleites quandoquidem.» nouus humor, qui alia fuperindumenta efformat, apratur core por! iam compac&o , quod fi ia formam regularem aberret ; eamdem femper figuram induit Vnio dum creícit. Hinc tanta in magnitudine Vnioni varietas pro meníura plurium pauca- rumue tunicarum eum veftientium . Quod fi vna Roris gut- tà ad formandum Vnionen concurreret , nec vitali calore Con, cha Matris concoqueretur , & in alimentum minimé transfor- marctur, vt acuté aduertit Rondeletius , eamdetn femper feré figuram induaerenr ,' & in magnitudinem eamdem excreíeerent ; nempe fluidi humoris gutta femper corpori aptatur ea parte», qua tangitur, altera in globum perfe&iífimum affurgente; eum- dem eciam Vniones omnes colorem imbuerent , cum Ros hu- moribus iliud adulterio coloris inficientibus mifceri non con- fuceuerit. Multis veró humoribus infe£tz funt maris aqua qui- bus aluntur Margaritifere , & Vnionibus ipfis materia fuppe- ditatur « Indé fit, vt illorum. nonnulli maiori mole commenfu- rati, & colore aliquo impurati ; qug macularum contagia pre- tium PROBLEMA lll. 183 tium illis imminuunt , in grande pretium affurgant , fi artis pe- ritia, adhibitis puluere alabaftrino fpiritibus vitrioli , ac tartari immifto , nounullis exterioribus tunicis exuantur, & maculis deterfis, corpus reliquum Vnionis colore optimo induatur. Atque ex hae vera ratiocinatione oritur varietas colorum in.» vnione, non ex fympatia , quam Plinius ceníuit intercedere cum Calo tonante , vel nubilo . Occidentales vriiones, quia magis referunt colorem lactis , quam argenti, minoris femper habiti funt, quam Orientales, & minimi, aut nullius pretij illi, qui in» alijs Conchis nafcuntur, liuido , & cinereo colore maculofi , aut ij quos nigrore fufcatos vidiífle fe narrat Gonfaluus de Ouiedo. Et tamen fuper omnia Maria fulgurat Coelum, ac conat , & in» onini angulo ipfius extat officina,vbi fulmina excudantur,qua in vniuerfa omnta terra marique degentia iaculentur . Non ergo ex Rore generantur Vniones . PROBLEMA III. An Vniones nafcantur ex Concharum Valuis, an in vilceribus Oftrreorum gene- rentur, & an fit Morbus, an Partus illarum? T oon femper gemmafcere ex teftis Conchyliorum , quo pacto callum ex multis partibus Animalium protuberat , exiftimauit Cardanus, eique fubfcribit Cafiendus, cui argumen- to eft : Similitudo fubltantiz cum Teftis , & quod ijs multi fimul infixi gemmafcunt. En verba ipfius: Generari Margari- tas in. tefla , non in carne fab[lantiz primim | fimilitudo oflendit . Vifa eft etiam Margarita tefla fus iun&fa , cr ob id tefta earum. intus inequales fant , & paalo infra , de alijs, quas viderat lo- quens, omnes (inquit) veluti in cinere Caflanea, ita in Matrici fe- pulte erant . Ifidorus Caracenus, ab Athzneo relatus , de Margaritis lo- quens, quz in Pinnarum Conchis generantur , dixit : Qrmnes faticare fui parte, qu& carni adbaret,Qr propé carnem : Vnio geni- tus in folida Concba parte augefcit ,, C alitur, quandim adnexus fae- Hift.indic ] ig.c.8. Lib.g: A pud A- thenaum lib.s, 184 PARS 'TERTIA fuerit : Cum verà abfciffuvam gemma caro fubnafcens mvlli- ter pr&feclam à Concba feparauevit, ampletti quidem , dr retinere feiun&am, verum nibil aleré praterea, fed leuiorem, nitidiorem.», puriorem cffigere « Ita de Margaritiferis fentiunt nonnulli, Vnio- nes, Oftrea lambcnte, paulatim à Concha. feiungi, eorumque.» fe partu exonerare , uon fecus , ac ouis multiplicanda fpeciei opportunis . Opiniones omnes nullo quidem funt. fundamento innixz, quandoquidem neque ex Margariris oriuntur Concha , neque Animal haud abfimile Offrez , quam in. maribus Italiz adiacentibus videmus, linguam habet formande Margarite op- portunam , quod fi contingeret , nunquam reperirentur. períe- cz quafi maturitatis Margaritz , maioresnifi à Conchis refe- Ce: Et tamen fcimus artifices lima , & fcalpro non paucos haud exigui valoris à Concha matre refcindere , eafque prafer- tim, quz ex altera fui parte plana. ex altera conuexz; Tymopana dicuntur à Plinio, quód bellici Tympani figuram praícferant . Relatis mox Auétoribus é regione oppoficus fuit Andro- flenes , quem fequitur Rondeletius ; nempé in Oftreg vifceri- bus genitas credidit Margaritas . cum fcripfit. 7n carne Offrce gigni vnionem , quemadmodum in fuum carne grandinem . Et ab bac opinione non alienum oftendit fe Gregorius Pifidias,quamy uisfalsó in fua Cofmopaia enunciauerit. Margaritas cfle la- Cis eoagulati guttas. Pio validiffima ratione videtur mihl efie modus Vrinatouibnus confuctus ad eas ex Conchis genitri- cibus facilé fubducendas. Refertur à Mattiolo modus confir matus mihi ob oculato fepius tefle in littoribus Amcricanis : Caápte, inquit ille , Margaritifert obruuntur fale in vafis fitili- bus. Nataque evofa carne, Vnionzs , ficus. Margbarite pure , cg expurgata, decidunt in ima voafis. tunc) quando infufa fepius aqua Margarite. femper in ina deziduut, C colliguntur minutiffime, ac otundeyor milli grana, e ferro peflea abfcindnntur illesque teftis ivfixe in pauciffimis Conchis reperiuntur . i Oriuntur ergó ex vifeeribus Oftreee vniones, neque fimili- tudo cum teftis , qnam referunt, contrarium probat , nempé, yt videbitous , ad vtrorumque fórmationem eadcm Artifex mate- tia, & fubfiantia poteft concurrere, quemadmodum alijs in. animantibus videmus ; ex eadem fubftantia elaborata offium. quamplurima , & tamen vnum ex altero non enaícitur ; neque» inmediate inter fefe copulantur . Dum hzc fcribo , magiftra» mihi eft experientia ad hanc veritatem fortuitó clucidandam.» quan- JPROBLEMAIIL — 185 quandoquidem exceptis ab Aniene flumine, prope Vrbem Ro- mam in Tiberim influente , nonnullis. Conchis Biualuibus num.40. fecunda Claffis in 4. parte expofitis dum gladioli acu- mine Oftrez carnem é tefta couabar diuellere , animaduertt cxi ftere in ca. duritiem quamdam , diligenterque fcrutatus, vnde nam illa durities ? inueni. fepultum in carne vnionem ea pate planum,quez Conchz incumbcbat,rotundum in aitera,argentco- que colore pulcherrimum , omnino fimili illi;qui in interna Íu- perficie Conchz fe oftentabat. : A a Neque id manifeftat. fundamentum cui Cardanus innixus eft, videns vniones multos Conchis impofitos : Nempé,vt plu- rimum, & quidem magnitudinis cuiuícumque , rcperiuntur. ab ijs feiuncti, & poflunt, vt lapides geniti ia multis finubus Ani- malium modo liberé vagari intra corpus fluidum » quo finus illi explentur, mod9, fixa veluti ftatione , in interna finus con- tinenti fuperficie confiftere, Videatur Bartolinus, qui eruditio- ne fua ad experientiam magiftram exactam id fuse oftendit, mihi abundé íat erit infinuafle ,. vt appareat: Non ex quacun- que obferuatione obfirmandum ftatim vt infallibile id , quod Íola probabilitatis apparentia verum reputabatur , vtinam tari -facilis eflet negotij oftlendere ; Num vnio fit legitima proles Conchz à Natura femper intenta, an vetó concepta fo rtuitó, ex parua aliqua affcctione in Animali quafi eegrotante , non fecus, ac in multorum vifceribus ex. defectu non abfünili lapides ge- nerantur , Negauit Plinius docens :. Partes inteftinorum efle Marga- ritas; Verüin ex hac doárina femper, & in omnibus Conchis rc- perirentur Vniones.Fabri in eam fententiam abijt,vt crederet ct- fe quamdam leprz fpeciem, Margaritiferas conchas inficientem, videnfque cas ex Conchis aflfurgere, quafi lepre grana: Et veré (pronunciauit) /eprofe funt, c qui femper bas comedunt ,. e bis p*o cibo ordinario vtuntur ,vere leprofi fiuut, addens : haud cie.» in controuerfiam vecandum, quandoquidem efformantur ex- cremento quodam , mclancolia infedo , acterreo fale pleno ; qua fant "oer figna lepra . Ad hanc opinionem roborandam ; liceat Vormij , & Anfelmi Boetij rationem in medium afrre ; $1 partus eflet Margaritiferz Vnio, dicit Anfelmus , haud cqui: dem generaretur in tam diuerfis fpecie Conchis, & omncs Mar- garitifere , cmenfts. ftatis temporibus illos eaiterentur , inqui Vormius ; cum autem certó cerüus fit, ncquà in omuibus A à C»a- Cent. : ObDicr.i6e Paoctimi. €i L3 0, dE Aud Bar tol:n cenz 4 obíer.1à Js Mufza pag 102* 186 -«. PARS TERTIA Conchis, neque poft: certa tempora «emenía reperiri; quemad. inodum éx alijs quamplurimis ,.diuerfo tempore excerpuntur ; confequens eft :: Vniones effe Morbos Concharum,non Partus . Italapis Bezaar , qui yt plurimum generatur in vifceribus Ca- prearum Pernanarum, rcperitur etiam: in filueftri animali Boui non abfíimiili. quam Perüani , 4ntam: vocant , imó,& in Ceruis Orientalibus Indiarum, & in plerifque Animantium generantur lapides Bezaar , & Vnionibus fimiles , neque in vna tantüm co- rum partc, vt bezaar, fed in diuerfis, ita ex Olao Borricchio no- uimus:: In corde Comitifíz de Loueftain anno 1666, feculo funde ,inuentos fuifle nonnullos. Ioannes Georgius Greffel- lius refert : ex aperta brachij vena in fene quodam plufquam. feptuagenario , effluxifíe (imul cum fanguine lapides quatuor , & in extrahendo ex foemina mortua partu reperiffe fe epati al- ligatam burí2m quamdam duriffimam vifcofo humore plenam, atque intra illam lapidem nitrofz fubftantiz , fed nullum. fapo- rem redolentis, ita in-Bouis felle aliorumque. Animautium veffi- cis, multi lapides generantur . | Iam veró formatur vnio ex o philofophandi modo, quem tenet Vormius , inter fui Seculi medicos fatis celebris ,; nempe ex humore illo à Natüra deftinato ad formationem Teítz eiuf- que augmentationem, humore inquam terreo , vifcofo , & fepa- rato ab humore altero, magis aqueo ;, qui viuenti pro alimento eft, coque propter- facilem ad Coagulum duritiemque propen- fionem tunc, vel maximé quando humor ille, ab animali aorbo- fo ernclaei , & expelli won poteft , ac in cerpore baret , ac detine- tur 5 quare fi ibidem. exiccetuv ,, rudimentum. , atque initium ft Margarite; qug adietfo fepius nouo bumore, eoque exf[iccato, cuté fubinde noua augetur, ac in. V nionem abit , nou fecus , ac in fellis vellicula, cr in vrina vef[fica lapides generanture quorum materia, qua per 'orinam excernitur dum in corpore vefice detinetur ; ibi- dem exficcatur , & inlapidem abit. Hinc apparet: cur varijs tunicis induantur non. vniones folum , fed etiam Value Teíta- cez, quibus includuntur. alijque lapides', qui in viuentibus ge- nerautur. Obdurationes ifle etiam in ipfis corporibus fluidis coalefcunt , vt apparet ia conftrudione vitri » ac tartari in vini dolijs. concurrente ad illas infirmitate expultricis potentia , & concoétricis; que in Margaritiferis, vtpoté exanguibus , nullius pené roboris eft . Hinc in fenibus , fi renium calor clangueícat, facilius generantur lapides; fi. vero intenditur vehementior, hu- : mo- PROBLEMA IV. — 397 mores , qui lapidefcerent foluit ;. quod in omnibus falibus eli- quatis accidit, qui fi calidi (int non lapidefcunt, : PROBLEMA IV. | Cur Teftacea oriantur potiüs in Mariquam in Lacubus, & in Fluminibus. Auca generantur in terra Teftacea ;. pauciífima, quz ex ali- cuius lacus finu , vel fluminis aluco colliguntur; Ingens eorum Turba Matrem, & Nutricem agnoícit aquam Maris; que ficuti fquamofis Exercitibus victuaria fuppeditat ; & innumeéta- biles Species Cruftatorum alit ; ita ferociífima eft cuiufcamque generis Conchyliorum ; neque hoc ex eo folüim accidit, quod Elemento illi generatiuam Virtutem Deus infuderit, vt ftatutis temporibus Teftacea eniteretur , quandoquidem corum partus ctiam edere potuiffet in lucem , vbicumque fuiffet effufa vis illa generatiua, quam fupremus Conditor indidit Mari , cus dixi; , €» facfa funt 5. voluic ille cam vim Mari inferere » ingeniofiffima quadam proportione qualitatum , habitudinis , vittutifque , vt fcecundiffimz forent aqua, eofque partus, adnitente etiam Na- tura concipcrent , conceptofque alerent , gaudentibus ias finu viuere, & non in alio , qui fuit illis maternus pronubus , & Maritus . Vndé fit, vt fi à mari natiuo abítradta , in pifcinam Aquz dulcioris transferantur quantumuis criftallina, quantum- uis pretiofa qualitate imbutz ex auri , vel argenti fodinis , pau- ló poft emoriantur. Fatendum igitur eft: Conchas inter, ac mare fummam proportionem , & qualitatum harmoniam inter- cedere nobis tamen ignotam, quemadmodum ex maiori parte, ignote nobis funt caufz , acíines rerum, quz in ampliffimo '] heatro Nature noftris oculis obferuantur , Ad quafiti elucidationem tres afferri poffunt. rationes , ex quibus poterit Le&or cam fibi fecernere , que arridebit magis , minufque à veritate recedet , vel fuffragio fuo omnes fingulafue damnare , vt veriorem. tandem ipfe depromat , atque hunc ani- 10i mei fenfum in. fronte cuiufcumque Problematis affixum.» velim , ad eam ícilicet notam effugiendam , que iure inuritur cuicumque excogitatam aliquam rationem afferenti , quam cxi- Aa a guum Sect.i4. proba 1 Sectia4. Fi à 7e 198 . PARS TERTIA guum lumen limitata intelligentiz detexit fibi intérim adulan- ti, quafi per cam ratiocinationem. intimas rei fibras fuerit per- fcrutatus, & à rebus ipfis in quxftionem vocatis , appofitum à Natura fiparium fubduxerit. Prime viam aperit Ariftotclis Problema inquirentis ; Cur in calidis potiüs aquis , quam in frigidis lapides genereu- zur, fibique inquirenti duplici ratione facit: fatis , altera dedu- &a ex principijs Empedoclis , quia nempe lapides concreícunt defe&u humoris , & quia hunc abfumit calor potius , quam fri- gus; coníequens eft, ex calore potiüs gigai , quam ex frigore » , quare dixit Empedocles :. Lapides, & faxa feruentium aquarura epera confici, vt manifeltam fit in mincralibus aquis , & calore tcpentibus .. Altera eft ciufdem Ariftotelis dicentis : vt crefcant lapides ; humidum prius calore liquandum efe, mox füperue- niente frigore coagalandum . Ca]or igizuc , qui in mifto , & inpurato aquae Elemento refidet ; humidum folüit , quod fuc- cedente frigore conftriétum , abit in lapidem : Quare? iun&is hifce rationibus euincitar. Lapides gigni à frigore aliquando , aliquando à calore , ex(ugente ifto , coagulante illo humorem 5 faperflauni;ad con(iftentiam lapidis neceffarium. Iam veró cum Teftacea ob duritiem teftarum, proximó la- pides affinitate contingant , vt vidimus , neceffarium eft in co- rum coagulatione formationeque , par quafi opificium intcrue- nire ; nempé vel calore materiam praparaunte ad eorum for- mationem , videlicet fegregata materia , que partim abijc in.» fabftantiam vinentis, partim teftam ipfam componit , fupremo operi manum frigore poltea imponente; vel vi caloris obdu- refcere humorem illum eiufdem tefte fabrice accomodatum.» , fegregato humore ad eam componendam inepto. Quando hoc totum ex addudis principijs illatuni veritati coafentaneum fit , probandam fupereft. In mari aquarum calorem inteadi magis, quam in Lacubus Fluuijíque;& in eo refidere caufam,generatio- ni T'eftaceorum magis accommodam . Duplici hoc ratione euincitur ab ipfo Ariftotelc allata in expofita , & inftituta hac fuper re queftione. Calidior eft , in- quitille, aquis Fluniotum Maris aqua; primó quiacum fit denfior, maiorem concipit calorem , ac feruat : fecundó, quia.» pinguior eíl,ex quo fit minus apta ad flammam reftinguendam, eaque propterea Miftis omnibus fimilis,quz, quó pinguiora, có calidiora experimur . Ex PROBLEMA Iy. 189 Ex hoc fundamento refilit ratio fecunda , cur crefcant po- siüs , ac viuant in mari Teftacea; Videmus Animalia fingulas »rouido Nature inftin&u ftimulata , pergere quaeritatum eas, qua ad proprij coníeruationem indiuidui conducunt , & € con- trario fe ab ijs aucrtere , quz poffunt ipforummet deftructio- nem accerfere, fic noxio frigore perltringente, ignem appetimus, calore nos foluente , refrigerium quaritamus; exanguia funt TTeftacea , adeoque frigore taümmo perítricta , quam ob caufam alimentum fibi querunt, & calorem foluentem . Cum ergó hu- midó przcipud, & calido conítet mare , multo magis viuenti- büs alimentum praftare , quam aqua fluuialis poteft potulenta quidem magis, alimento tamen opportuna minus, minufque» apta vite feraande,& generationi facienda, nempé nimio frigore vitalem calorem deftruente. Tertia ratio eft, quia humore ad formationem Teftaceo- rum opportuno abundat Mate , quem humorem vidimus nihil aliud efle quam miftum quoddam, cuius pars aliqua apta fit ad lapidefcendum, atque obdurefcendum in formatione teftarum.» pars veró ad abeundum in fubftantiam viuentis , in ipíis teftis inclufi , & quamuis non ita obuium fit ftatuere .. Num vis ifta coagulatrix magna ex parte proueniat, vel ex nitro , vel cx fale, vel ex particulis lapidofis , cum humido Elementi miftis; pro comperto tamen eft etiam iudice,ac tefte Experientias his omni- bus Mare affluere.non veró Flumina. Atque ex hac animaduer- fionc originem forté traxit Problema y quo Ariftoteles indaga- Probl, E; uit cur arenis lapiliifque abundet Mare magis , quam Lacus? Rationem affert , quia mare ventis agitatum continuó illo mo- tu inquictum ingentia faxa in fe fepulta corrodit , quz fi non.» femper in fruftà comminuit , lambendo tamen fingula, aliquam ex ijs particulam quotidie fibi decerpit, quamobrem ex ijs plu- rime fubfidunt in litore, alie minores , aquam femper inficien- tes, humorem lapidificum reddunt, fatis aptum generationi plurimorum vegetabilium lapidofam fubftantiam induentium. "97 (es 3, (692^ PRO- 190 .PARS TERTIA PROBLEMA V. Cur naícantur in Mari potius, quam. - in Terra? Strea, qua ex Terra genita , in ea degunt , yel fpeciem non variant , cum notabili folum diuerfitate accidentium im- prefla appareanz,vcl fi plures diuiduntur in Species, hz fingulas res omninó funt? omneíque nomine Cochlez comprehendun- tur,vna vel altera excepta Turbinum Generi fubordinata . Reli- quz , quarum folas teftas videmus Oftreis vacuas , vel in eas non generantur, vt opinagtur non paucicap. 7. prime partis re« lati, vel fi originem trahunt ex terra,numero funt longe impa- ics multitudini fub. vndis maris degenti, & habitanti. Sentien- dum igitur eft precipua quadam ratione in mari potius, quam.» in terra generari, Apparebit hoe , fi tertia ratio Problematis antecedentis in memoriam reuocabitur , & examinata vtriufque Elementi diuerfitate perfpicuum fiet in terra, nempé Elemento ex íc adufto, non dari humidum in ea menfura ; que fit Oftrea- rum generationi accommodata . | Secunda ratio inferri poteft ex pulcherrima confonantia » in rebus omnibus ex oppofitis partibus refultante , & quemad- modum ad impertiendum fuis operibus pulchritudinem , Pi« étura non folüm perfpicuis coloribus telam illuftzat , (ed vmbris etiam inficit, & obícurat, & Statuaria non omnia membra equa- liter prominentia effingit, nec deprefía equaliter , fic enim.» planam potiüs tabulam referrent , quam. fimulacrum artificis idea conceptum , ita in hoc Mundi theatro , fi vbique flos om- nis vernaret ; autumnaret omnis fructus ; omne viuens erumpe- ret, omnia vbique inculto horrore fyluefcerent , atque, vt mc- lius dicam, informe Chaos omnia confunderet. Voluit fupre- rius Artifex Chaos mundo congenitum é mundo excludere, Lu- cem p-opterca diuifit à Tenebris, Aquas à Terra,germinantibus hinc indc partito quodam ordine terre partubus, ex quo admi- rabiiis illa pulchritudinis confonantia refiliret , que nonnifi à niente res omnes capaci finu comple&ente potuerit excogitari. Hzc obiter infinuata fint in gratiam Ariíloteiis harmo- niam níamquamdam , & confonantiam obíeruantis', inter genera Te- - ftàceorum, atque Plantarum , nempé quemadmodum ifte , fe.» babent ad terram;ita T eflacea , inquit; fe babent ad bumorem. : quafi plante Oflrea terrena » Oftrea Plante. Aquatiles fint. Vt ergo ex plantis vix alique generantur in mari comparatione 1ni- ta ,inter infinitas propemodum germinantes in terra; ita ex Teftaccis vix aliqua debuerant gigai in terra; omnia fermé in» mati. | PROBLEMA VI. - Cur multa naícantur in terra , nunquam vero in Mertallis. Vbium hoc promouet Au&dor Muízi, ex nobili genere.» Calceolariorum , curatque dubium refponfione hac enoe dare ,. Elementum aquz , inquit ille , videtur ex zquo cum ter- ra contendere , generando Animata quamplurima fimilia Terre- ftribus, tantaquc operis elegantia , & felicitate, vt aliquando hominis lineamenta eífingat ; atque vt eft apud Bellonium.s , vnum femel edidit, Monacho haud abfimile . Quamobrem Ter- ra ingeniofa, quadam coucertatione prouocata , debuit formas tam varias , & aquarum viuentia reprefentare , quas tamen lon- gé minorem imbibunt perfectionem, quam maris viuentia , vt- poté minus apta minuíque faecunda, terre materix conipacta , cum aduerío feraci(fimum mare, grandioris molis Animalia.» compingat , vt Plinius aduertit. Iam veró in Metallis ;, Auctor fic profequitur , terra operari non poteft , quia in illorum cou- fru&ione dominatur aqua , non terra, qua. de cauía eorum coa- gulatio habetur ex frigore ; ac propterea contrario calore» foluuntur, vc docuit Ariftoteles. Hinc eft non pofle in Merallis Oftrea generari . i Refponfione hac;in medium produ&a , Problema lle dif- foluit , cui fi deberem € regione me opponere, illud folüm ad- Berterem ; Teftacea. vi rationis exhibite , in Merallis potius quam in Terra generari potuiffe ; nempe dominante in ijs aque klemento, imbibitur magis in illis materia; ex qua compingun- tur Teííacea. Verum Lectori meo commodum. faciam obíer- uan- Lib.3. de À uim.c.1& Pag 406, cr. PARS 'TERTIA uandi fingulare certamen rationum huiufmodi , atque interim.» illud vnum aduertam : Elementa dici à Philosophis , & effe ne- ceffarias caufas, nulla alia preuia confultatione, ratiocinatione , atque intuitu in operum fuorum molimen, & fabricam defu- dantes, nifi ea , qua ab Auctore Naturz , in ijs operante , diri- guntur 1n opus, effundente fe ipfam. effectus formatrice virtute , indit3 Elementis , quandocumque appofito impediniento non.» non remoueatur;quamobrem cum in vno loco non contingit ge- neratto,quz in alio fe prodit,imputandum hoc eft deficienti, vel difpofitioni', vel neceflariz virtuti; Ita proríus in formatione » , Metallorum , quamuis adeffet humidum fufficiens generationi Oftrearum , cum adfit exceflus frigoris coagulationem Mctallo- rum efficientis, abeft temperies ad illorum formationem nectfla- rà» Atque hoc abundé in refpontione Quafiti , PROBLEMA VII. Cur in Orientalis, vel Auftralis Indiarum ma- ribus generentur in maiore copia, & co- loribus magis Picturata ? Vamuis ex Mari originem trahant Teftacea , non tamen» ; Lib.z.fat , vt Ouidius loquitur. Omne mare eft generoía fertile.» Tcicà , quemadmodum non omis vbique Terra vernat in flo- ribus, neque autumnat in fru&ibus. Aon emnis fert. omnia T ellus Hie fegetes , lllic "veniunt felicis Vu&. Vix aliqua gignuntur in noanullis finibus Mediterranei , allucntis Italiam, in Adriatico quamplnra , quamplurima va- riaque in T'arentino finu excipiuntur , & long? diuerfas in- duunt formas colores , & magnitudinem in Rubro mari , in» Infulis Philippinarum, alijfque Orientalibus plagis , in Ameri- canis noui Regui litoribus , in Brafilie Oceano , & in eo mari , quod propé Lyciam Cochliufam interfecat, Infulam, qu à ma- £nà copia Conchiliorum nomen fortita eft,vt Regiones nonnul- le gemrois metallifque funt alijs feecundiores . i . Copiofg huius generationis Cenchyliorum Solem sonnullt faciunt Ar &orcm , quancoquidem , vt iuré. merito à Sapienti- bus fin.oíe Licrapolis experimebatur Solis n mult? ra- PROLBEMA VIL. 155 brachijs, manibufque exporredis, quafi omnia comple&tens , vt- poté; qui omnium generationum pronubus eft , & Maritus; 1tà» in Orientis maribns vim illius exiftimarunt magis actiuam.» ; nempe ex vicinore Solis radio citius incalefcentibus , verüm fal- fitatis notatur hzc ratio , nulla eaim ora dici poteft Orientalis ; nifi ad alteram comparata , vnde eadem Regio altera compara- ta eft Orientalis , Occidentalis veró refpedu alterius. Sic Hif- paniz Orientalis Italia eft, Grecia veró Occidentalis. Grxcis Orientalis cft Perfis, Indiarum autem regioni Occidentalis, ita- que Regionem aliquam efie Orientalem » vel Occidencalem ni- hil cft aliud , quam mera relatio , variabilts pro varietate termi» norum,ad quos refertur, ac propterea feracitas illa Teftaceorum prouenire non potcft ex fitu maris Orientem , vel Occidentem. rcfpicientis . Sed nequé cx Sole, viciniore radio efficacius operantes, namque Sol eadem propinquitate omnes Maris partes refpicit fub eodem latitudinis dd collocatas , & tamen non 1n omui- bus oriuntur Tcflacea , & à veritate abfonutn eft Orientalem ^ Indiam citius Sole illufirari; quam Occicentalem , quandoqvi- dem Sole, totum Terrz globum circumeunte, dici non poteft ex illius radio incalefcere prius vnam partem, quam alteram» , ni(i comparatione inita cum partibus calefactis. Sol in eadem.» latitudine eadem efficacitate dominatur omnibus Terrz parti- bus in latitudine eadem iacentibus , & Solille , qui nuuc oritur in Hifpania , quamuis paulo ante Indiarum tra£tus calcfecerit , paucis orisexactis nouo illes calore afficit ; vt veré pronunciari poit: Hefperiam citius quam Indiam calefa&am«4 | Neque» €x hoc capite potcft Sol tribnere aliquid vni potirs parti , quam alteri . | Alij altiori indagine caufas perfcrutati, in medium affe- runt fixas ftellas in ipfo Zenith quafi capiti imminentes .. Ve- rüm fi hoc flcllz przftarent ; diurna illis vertigine fe rotanti- bus confimilis generatio fieret in toto. ilio Climate , cui incum- bunt, quod tamen contingere non videmus, imó accidit mihi in Adriatico litore obfernafie ex aliqua. parte ad lapidis iadum., fodinam quafi cxurgere feraciffimam Conchyliorum , eamdem.» fpeciem referentium ,. exindeque etiam polt emeufa milliaria» cidcm afpectui Solis obie&a, ne vnum quidem inueniri, nifi fur- to forté fublatum, ex aliquo maris finu, & 1n litore à tempceféate euomitum , pb Dicen- Sect. i 3* probl.25. 194 PARS TERTIA Dicendum igitur fupereft: Terre quam alluit Mare» vbi ea generantur. inditam imbibitamque effe difpofitionem 5 ad illorum generantionem opportunam. Hxc in eo pracipué fita cft, quód materiam formatricem,& nuatritioni accomodam. s gerat , quam fupra infinuauimus ratiocinatione probabili efle » fuccum quemdam , humido miftum , ac terreo, attemperante » fale nitroque.' Cum ergo Indiarum Oceanus illarumque prz- cipué , quas. vulgó Orientales ,, & Auftrales dicimus fale ni- troque longé copiofiore inficiatur, quid mirum fi ditior Tefíta- ceoram, atque feracior alijs Sinubus deprehendatur ? Cur mare autem illud falfedine magis abundet,ac nitro , perquirit fuis in Problematibus Ariftoteles , refpondetque , quia cum vattiífimus ille aquarum tra&us Au'tralibus ventis omnium maximé con- citetur, admifcetur magis terre particulis aduítis , & falnitro- fis , ac proindé falfus magis efficitur aptiorque,vt nos dicimus, ad Oftreorum generationem . Earum de caufa generantur,ibi Teftacea. varietate maiori coloribus pi&urata , nempé ijs in maribus admiícentur magis , tum fales, tum mineralia diuería paulatim abraía in terrz vi- Íceribus tanta illa vndarum agitatione commotis ; cum ctiam.» exhalationes , ijfdem qualitatibus obnoxix , ac proindé in ijs Regionibus magis maculofa marmora infecta coloribas confi milibus, quibus multe Oftreorum tefte videríitur. adíperíz « Ita in littoribus Drepanitanis, vbi candidiífimum marmor e natina vena exciditur , & arene ipfe Alabaftri candorem in- duunt , oriuntur candidiffima Teftacea num,71. Claffis f(ecundz adumbrata. Propé Siracuías extrahuntur é mari minora illa.» "Teftacea num, 36. Claf.3. delineata vatijs confpería maculis , vt Iafpidis ; qui in illius terrz vifceribus generantur. Adde : frigidiffimi temperamenti Teftacea amare aquas calidiores »pinguiorefque ,' vt melius nutriantur. In maribus autem tum Indicis , tum Meridionalibus ; quz plerumque funt membra finufque Oceani, minori dulcore à fluuijs conditi , qui in ea aquarum immenfitate, nomen fimul cam aquis deperdunt, denfiores funt aquz, adeoque nutritium magis magifquc ca- lide. PRO- cÓ4€ PROBLEMA VII. — 195 o7 — PROBLEMA VIIL —— Cur aliqua Teftacea fuper Ligna facilius na- Ícantur, quam fupra Lapides? Nter fpecies quamplurimas Teftaceorum, locis affixas, vndé oriuntur, nuraerandi funt Tubuli vermiculares ; quibus rc- ferti vifuntur, non lapides tantum, ac ligna , fed multa etiam» Oftrearum teítz fcoriaque Cruftatorum , oritur etiam in illis ; Oítrearum fpecies , fubtilioribus valuis inclufz , & mole mino- ribus, quam quz confueto vocabulo Oftrez appellantur : Sunt; & mufculi, & alia huiufmodi , quz vt plurimum funt Biualuia ; cum vix aliqua oriantur Vaiualuia,atque hzc. nunquam turbi- natà, exceptis Tubulis iam indicatis , qui tamen in gyrum con- fueuerunt fe pro libito contorquere, defignata nunquam exa- Gé fpirali linea , quz, fpiris à bafi ad mucronem cum propor- tione decrefcentibus , fe 1n feipfam retorqueat. Quid autem.» in caufa fit, quod Turbinata Tefítacca non fint loco affixa , vt multa Biualuia, fed liberé vagantia alterius fortaffe loci erit in.» examen vocare, Satis hic indagare : cur nonnulla precipue Mauículi, libentius , vt plurimum fuper lignum excrefcant ? Quamobrem in Tarentino mari piícantes in magna copia con- uehunt , palis ab 1jídem infixis enaícentia ; vt cap.4. dictum.» eit. Nonnulli exiftimant : Coelum pluere his animantibus , Rore quafi obftetrice, qui in ea folum aeris parte virtutem eo- rum formatricem iufundat , Verüm quia nunquam potuit mi- hi ratio euincens innoteícere , propterea nunquam potui in, hanc fententiam abire, vt reputem ex vniueríali caufa effe&um hunc prouenire, SiTeftacea viuunt in aqua maris ,& ibi cre- Ícunt, ergó íunr Partus maris , cum indubitatum omnibus principium ferat, Ex his quibus aliquid conftat, ex his in- quam, nutriri; & quemadmodum per totum mare diffufa, vaga- tur Virtus formatiua Teftaceorum ; ita opinandum eft: Vim, horum generatiuam eidem mari congenitam ; quapropter hoc przmiffo, vlterius ratiocinatione fic-pergo: Et quia naturalis Philofophia debet manum cum natura conferere , aduerto ; Bb a anti- 196 PARS TERTIA antiquum effe in Natura , ex liquore aliquo ; nonnullas pat- ticulas poflc fecerni aptas concreícere ; quando conceptus ille s fit vale ligneo, nón veró ex alia materia confiato. Saccarum.» candidum cum liquefcit; nunquam gemmafcit circa vas vi- &reum,cum tamen facilé concrefcat id ligueo.In Calentibus aquis celebris Balnei Aponitani, prope Patauium, exceptis ligneo ca- nali, illas ad molendinum deferente , cernuntur lapides creíce- re circumquaque, humore illo lapidifico geniti , quem fecum » euchunt, atque illüc conuehunt , non tamen cernuatur vnquam excreícere circa lapides collis , qui eifdem aquis medefit. Ne- que hocaliundé meo iudicio petendum eft , ni(i ex eo, quod €um lignum multis poris fit peruium , aptis humor! excipien- do, qui in ijs fübíiftens concreícere incipit , hiíque, partibus fic concretis , alius humor fuperinduitur , qui ob ingenitam ho- mogenitatem facilé adheret , & per additionem partis ad par- tem illud corpus effingitur, quamuis fluido, & excurrenti 1nclu- fum , & quoniam in vitro , ac lapidibus non reperiuntur ea po- rorum receptacula, apta ad humorem fifítendum , huiufmodi ef- fe&us non gignitur, qui tamen contingeret fi lapides eflent po- ris peruij . quemadmodum cernuntur excrefcere. in mari Tarta- rum,& Mufcum lapidofum; alijque Alcionij non fuper filices , Japillofque maximé expoliatos, fed fuper petras maximé fca. bras, & cauernofas . T f | d Qua propter videor mihi, pofle euincere ad formationem 5 mufculorum , aliorumque fimilium , cum neceffarius fit humor illc fubfidens in mari difperfus, fub(idere illum facilé intra. po- ros ligni , quibus retentus , alijfque qualitatibus fermentatus partum illum cfformat, eo fané paco; quo intra cauernofas ali- quorum lapidum cauitates generantur,vbi non find animi oble- &amento, ijs apertis, potui aliquos deprehendere, obtutum pe- né omnem ecftugientes PROBLEMA IX. Cur ita Teftz obdurefcant , cum ex molli aqua generentur ? N produ&tionibus caufarum , quz dicuntur vniuocz interce- dere femper dignofcitur magna iuter illas ; & effectus, cx ijs FEX. MT. "m ^7 UL PCT UUSDORSE T A LA CTUNEOC e ib PROBLEMA !X. rg7 jjs emanantes , fimilitndo , Et monílra cicuntur illa, quz ex potiffima fui parte cum Genitrice caufa non coníonant: Fories pf;j Aum ereantur fortibus , sec imbelles progenerant. A4qnile colambas, lib.6c 25 inquit Horatius: At in aiijs caufis non vnivocis,quanta alterum ab altero difcriminat diífimilitudo ! Quid vnquam maiorem.» induere pulchritudinem poteit, quam flos? Hic tamen ex rudi, informi terra matie excluditur . Ex truncis, non fecus, ac offa.» ipía obdurefcentibus, enafcuntur tencerrima folia, ex afperrimis fpinetis Rofa tam fuaui colore delibuta : atque ex fterquilinie alimentum attrahens Cedrus, mira. fuauinate torpentes fpiritus excitante, & recreapte, florem gignit, & fru&um . Huiufmodi funt Teftacea, in liquido genita Elemento, fed ita valuis , ac te- ftis lapidefcentibus , vt videantur intra filicis vifcera omninó concepta ; & quidem inilla aqua, que uullo vix temporis in- teruallo , ob inditam fibi vim tam acrem , non folum putridas reddit ingentium nauium trabes, antennafque, fed Calybes , & &ra comminuic, obdureícit adeo domus Teftaceorum, vt Caly- bem ipfum duritie. fuperet ,. fi magiflerio Nature addere quis velit artis ornamentum . Exiftimarunt nonnulli. Teftaceis in maricorticem tenc- tefcere quemadmodum de Ouis, inquit Plinius , mollia e(íe in.» ytero aerique expofita, obdurcícere, calore externo euaporavte » bumorem , atque hoccautum faiffe à Natura ne matrem. eniten- tem dolore torquerent. Expcrientia tamen hoc efle falfusa.» oitendit ficut falfum eft Valuas Teilaceorum molles effe fab aquis. Equidem nou negarem educta ex aquis, & multo magis ab Animali feiuncta, duritiem aliquanto maiorem indusre.», non fecus, ac duriora funt viuentis caiufcumque ofla , cum fit €x vinente cadauer,quam cutn viuit 5 Ícilicet oífa in viuenti com- pofita quamdiu debitum fibi augmentum non expleuerint per apertos poros, vt obferuauit Boyles , humore illo nutritino im- buuntur ,qui quamuis ingreflu fluidus natiuo tamen. tempcra- mento difponitur ad abeundum in fuübftantiam offis magis , vcl minus folidi , pro varietate debita partibus organicis eiufdem » compofiti, vel quia in humiditate carnis offa veftientis, fepulta, nequeunt extrinfeco calore penitus exficcari, vt fit cum omni carne nudantur. Atque hoc verum cfie fatis oftendit expcri- mentum eflis recentcz nudati ,. & Ju fernenti aqua per aliquod fpatium fubfidentis , aqua *nimi poftquam ebulliuerit aliquan- tum condenfatur in gelu; extracto videlicet humore illo quo r£ Contra Card.exer 2212, L)b.ne.37 198 PARS TERTIA referti erant oíIrs pori à vi penetratiua caloris in aqua efferue« fÍcentis , qui humorem illum raritate diftenderat . Duritiem.» hanc contrahunt multi lapides , qui in terre vifceribus. cenere- Ícentes , eciam ad (ecuris ictum facilé fcinduntur in partes. Coe- lo autem aperto expofiti, adeó obdurefcunt , vt omne temporis tormentum facilé perferant, quamuis aliam ob caufam ; cum, hoc prouenire poílit ex temperie aliqua aeris fuperinducta lapi- dibus, vt ferro molli, atque candenti communicat aqua. Iam veró fi Teftaccorum crufte , vt pro comperto eft , ab ipfa prima formatione ingenitam habent duritiem fub aquis; exiftimauit Scaliger praeclarum fuifle hoc inuentum Nature » quia parandum eis fuerant munimentum. atque hoc dido ingerit noflris mentibus infinite Prouidentiz opus fuiffe, exanguibus exoffibus , & inermibus Teftaceis contra Pifcium voracitatem.» cafam conitraere , in qua abderent fele. tam valido tempera- inento obfirmata,vt omnem dentis acutiffimi morfum eluderent, ac deg!utientis famem indigefto fibi cibo non pafcerent. Quame obrem animaduerfione dignum eft ;; duriora efle illa; quz in.s fundo maris nafcuntur, vel infixa funt fcopulis, quam: quz fub arenis concipluntur, vtpoté minus expofità, czcterorum ani- ^mantium incurfionibus . Leges autem. Nature duritiem huiufmodi piefcribentes ezdem tunt;quz alijs corporibus eam impertunt .. Ex admiftio- nc perfecta , & coagulatione partium foiidum corpus compo- nentium, refultat durities, & tunc contingit coagulatio , inquit; Gcber cum fit; Rei liquorofe ad folidam fubflantiam per bumidi priuationem vedutfio : atque hzc, duobus modis ,' nempe, vel calore humidum perfcété. exiccante , co tantum reliéto , quod partibus interfe compingendis aptum fit, vt euenit in Porcel. lanis, alijfque fictilibus , in Auellanis , in Cocho , ac fimilibus exíiccationibus, quas efficit Natura ; vel frigore humidum con- denfante, ad(tri&is viícofis partibus , vt euenit in Metallis, & gummis, cum fudantes d cortice minori calore comprimuntur , vel humidum feparante, fuperfluo humore poenitus expreflo , vt euenit in creta humida, que frigore obdurefcit , fuper inducto ipfi non fcmel. velo humoris cuiufdam gelu conftriéi,& extra partes terreas , & confiftentes expreffi ,. Dixi gelu conftricti j quandoquidem aqua cüm non poffit humiditate omnimoda.» fpoliarti , poteft quidem gelu concrefcere , non tamen proprie coagulari. Eodem feré pa&o poteib contingere — in. £- PROBLEMA IX. 199 Teftaceis , fcilicet inita tali feiunctione ab. illo fucco , quem. fecernit Natura ob eorum formationem , atque augumentur. », vt Oftreum humidum fibi neceííarium attrahdt ; abiectis parti- bus magis terreis ad Teftam elaborandam , ita vt , vel magis magifque calore concoctum , vel extrinfeco Elementi frigore » condenfatum, opere magis abíoluto perficiatur durities, quam- uis inter aquas po'fit omnino confiítere quo paco plurimi la- pides confiftunt, & obdurefcunt in aquis. | Exiccationi huiufmodi addi poceft : Oftrea ipfa paulatim.» fibi ipfis duritiem illam compingere , concoquendo non tam.» innato calore fatis exangui, quam virtute quadam humiditatem fuperfluam, attrahente. opportunam tamen fuz nutritioni, ex qua feparatione teftz obdurefcunt magis ; atque hoc opus tunc forté perfecte effiugitur quando intra illa fepimenta. Ani- maliaper menfes plures conclufa viuunt non alio humore» ; quam $4eco fao , fuumque dici poteft id quod totis vifceribus Animal imbibit, quodque Teftzs fuz communicauit in ea tani- diü depofitum , quamdiu iilud fibi refumere cogeretur . Ad quam rationem roborandam , accomodata fatis videtur mihi Hiftoria, & ciufdem ratio , quam affert inter Chimicos celebris Fabri . Refert hic, noanallas aquas, vix à fonte diftractas coagu- lari in lapidem, aliquanto Diaphanum, & quai alabaftrinum 5 ; & ratio eft; inquit ipfe ; quia his aquis admiícentur. plutes fpi- ritus falis apti foluendis ijs partibus, qugad coagulum funt per fe ipfas difpofitze , quibus natiuo € fonte abreptis ijdem fpiri- tus euaporantes facile euanefcunt, nequealij fubminiflrantur, vt euenit in fonte, iu quo perenne eft illorum effíuuium. Hinc oritur perfe&a aquarum coacretio in lapidem. Igitur fi in.» mari ex illa portione alimenti inferuientis coagulo Teítz feiun- gat Oftrez humorem illum falinum , & vna cum illo partes fpi- -ritofas, magis obdure(cere faciie poterit reliquus humor Herc- rogeneus, Tefteque confiftentiam aquireze . Atque hoc extra controuerfiam videor mihi poíle de ijs Teftaceis enunciates , quibus foliofz funt Teftz pluribus tunicis conueftitz : quae rum altera tra£tu temporis alteri. fupcerinduitur , vt exaf£té ani- maduertit Dominus Steno ; atque ita pluribus quafi moenibus Obuallatum, & obfirmatum creícit animatum illud Teftaceorum munimentum , quod in aliquibus mole minoribus , adeóque» recenter genitis Smicrofcopio exploratore didici, efie pauciori- büs Pallad, Íparg.C.a7 Ia Prod. de folido ingra folid 290 PARS TERTIA Dus fepimentis eontextum , in maioribus veró alijs ex pluribus tunicis corticofum , imó inter minima vix embrionem cgreffa » obíeruaui nonnulla tum materiz tenuitate, cum humiditatis exceffu trafparentia, quafi omnino tenera , & humori muccofo fimillima , quo veluti velo ex omui parte dittento viuentia Opc- riuntur, & quo caía conftruitur cam bcaé in interiori fui parte , toti eorum corpori accomodata. Aduertendum etiam eft , indita effz fali virtutem. impe- diendi perfe&am concretionem , vt apparet in experientia cele- Retüer bri, cuius meminit Regnerus, vbi fzpi(fime inquic, falem vo- de Graaf, latilem eum fanguine permaifcuimus, qui propterea fluuidus reman- de fucco fit, quod à nullis vebus ipfi permifcendis , certins quam à. falibus Pancreati- volatilibus expetaueris . Atque in hac fuppofitione ijs, que $9 €. ds fuperius indicauimus, addi poteft, facta (alis feparatione ab hu- more in teftam abituro , & minorem feinper confiftentiam 5 induturo , poteft humor huiufmodi confifientiam lapidis fio1 acquirere , dum nodó miltus tir particulis acidis ap- tis àd eam compingendum, fciunctis partibus fpiriofis ,. fal- Espercir fifqQue; per quas in fluiditate perfiftunt . Quandoquidem. , €a naG — vt docet Dauid Becheus eunáfa acida rodunt; é7 coagulant , coa- Prec —— eulando veró.c7 ipfa coagulantur . Quod manifefte fe prodit in. multorum liquorum coucretionibus, facilius obtentis , fi ijs mi« fceatur acetum . Atque hzc funt. folida coagula , de quibus De fet-— y yillis docuit fieri concretionem cum corpufcula falima in fubietfo eent,c 18, quopiam laté difperfa congregari , C invicem coniungi incipiunt s Indéque, aut fibimetipfi s, aut cum terra unita ex fluida » € 120l- li fubftantia duram, cr compacíam producunt , adfcrente fecum £3 corpufcula materia , in coagulum concrefcente. Totbm hoc non minoriobfíeraatione, quam cuideutia obíermauit idem. Vvillis in famine bombycis ; quod vix ore egreflum ita obdure- fcit, vt nullo neque humido , neque calido, neque ficco poffit £molliri, quod tamen intra ipfa vifcera giomeratum ; maílam.» humidam rerebat, nulla fui parce confiftentem , 362A aS cot 2p Oud PRO- PROBLEMA X. 201 PROBLEMA X. Cur viuant Plurima immobiliter, faxis infixa? Vecumque Animalia,in tribus Elementis , Aeris, Terra , & Aquz degentia, poffunt pro arbitratu fingula Elemen- ta percurrere, & de prato in pratum , de fylua in fyluam , de» Climate in aliud , de vno maris Sinu in alium commigrate.» . Regionem variant Hirundines , & Coturnices , Ex Scythia Grues in Zgyptum conuolant , atque ex gelido Thracia Stri- mone Pellicani in Danubium feruntur . Ita ab Euxino Thynni in Mediterraneum tcepentius enauigant, neque vl- lum cft animal ; quod in libertate natura non pofuerit folique abdomini natum ; cum omnibus di&um illud poflit aptari . Mos numerus fumus , d fruges confamere Nati. Poffunt enim ventri indulgere , quo magis voluptas alli- cit, aut Soli vbertas, aut temperies tempeftatis inuitat« In folo mari Viuentia reperiuntur , Vitz fenfitiuz non expercia, flatis locis infixa, vt.notauir. Ariftoteles, atque: huiufmodi eft. non.» vna fpecies Teftaceorum , quz iafelicia videntur , vt f&bulofus ille Prometheus, quia indicta ipfis à Natura quafi catena ,. funt Ícopulis alligata. Difcrepant à Turbinatis , quz vtpoté liber- tate donata, quaeumque veríantur intra fuas T'eftas ; & Teftz ipfz nulli funt loco affix ; quia funt ipfis Teftis incarnata.» , quemadmodum Teflz ipíe ar&iffima vnione , carum fubftan- tam continuante , funt fcopulis affixa , qua de cauía argumen- tum prabent Ouidio, de generatione Animalium poft aquas di- luuij atlerenti (fabulofo commento ex falfa Epicuri doctrinas deprompto) homines quoque ex Terra genitos , nempé Rufttici dum fulcis aratrum. infodiunt: Verfis Animalia glebis . Inueniant , C in bis quadam modo cepta per ipfam AN afcendi fpatium,quadam wperfecia fuifque Trunca vident bumeris , Q eodem Corpore fp ZAltera pars viuit, rudis cfl pars altera 1 ellus . Illam proindé proport ioncm referunt , quàm Ariftoteles Cc adno- Ph S P Anim.e 12 t. Metam, LOREM TafT coat 67,1lan, 10 Epift 8o; Confo! ad H:luc 125 202 PARS TERTIA adnotauitiüeffe 1js , "& plantis ; quz funt femper in motu aug mentationis,& finé motu progreffionis genitalibus locis infixz , Irrogabitur fortaffe crudelitatis nota Naturz? quafi veró. per- petuó illa vinculo obítringens , ad mendicitatem damnauerit , ex eo tantum viéctitantia, quod ijs cafus offert , & ad fuftinendos flu&tuum fzuientium iius , nonapro ijs cauernofo aliquo re- ceílu, infcopulis , quo fe recipiant; Haud equidem. Nulli eoim Nouerca Natura, fed Mater , nullos foetus fuos ad omnem emninó miferiam proftituit, & prouidentic argumentum eft quod fpeciem przfert crudelitatis , quandoquidem quacumque in mari degunt, fcopulis infixa poffunt intra fe fepta recipere » , vcl in circulos turbinata, vt vermiculares Tubi , numero vigefi- mo exprelfi , vel in geminas valuas complanata ; in quibus tan- quam in te&o,& cubili tranquilla ftatione quiefcunt : Cüm autem eo folum humori nutriri debcanc ex quo. ge- nerantur, attrahentia illum. przcipué per poros corporis, prom- pté illum exugunt, quoties ianatus appetitus ad illum aeceahen- dum excitat phantaliam;quamobrem potius Natura pra cxteris confuluit , dum in expedito femper ijs voluit humorem | ad ex- tinguendam fitim vnicé factum , & poffunt com felici illo Paito- re,jam in euum inue&o , poft maculas à paupertate deterías , quas illi immeritó inurunt nonnulli;caucre, $pengo la fete mia nell'onda chiara € be non tem'io, cbe di Venen, s'afperga . Et cum eodem. E quefla gregia, e l'Orticel difpenfa Cibi xonconpri alla mia parca Menfa , Ita Maris vnde T'efítaceis conuiuium iuftruunt apparatif- fimum ex ijs, quz appetunt finé tormento follicitudinis de cibo cogitantis, & fine labore menfam infternendi , In hoc pa- riforte felicia cam ijs pauperibus , de quibus Seneca : Nulla follicitudo iu alto illius efl, quandoquidem contenti explere non Capicitatem, fed Naturam, eui fatis efl etiam parum; quemadmo- dum illi, nibil fatis efl . Cum autem fcopulis affiguntur ex hoc ipfo componunt Mundi pulchritudinem, in tam grandi Naturz Theatro, vbi in., tanta varietate corporum viuentium,fen(a carentium , & mobi- Jium, ficut nonnulla funt viuaciffina , quorum quies eft ; nun- quam quiefcere , ita hec ordinem conftituunt, cuius vita» eit : fencire quidem , fed non loco nioueri natali folo m : quoc VAM PROBLEMA XI. 253 quód fideram Ccelo affixorum prerogatiua eft, nempé his in, ordine fuo femper manentibus,illis nunquatn variantibus fitum, atque ita rebus Gngulis in ordinem recurrentibus , & ad nutum formatricis Idez fefe inuicem attemperantibus chorgam illam.» ducunt , & mundi harmoniam intexunt. ex diuerfis , & aduerfis fonis confurgentem, cum tota huius Mundi CONCORDIA ex DISCORDIBV S confit. PROBLEMA XI. Cur nonnulla fint certo ordine ftriata alijs non flriatis . "7w Vàm facile eft hoc Problema exponere, tam arduum eft iliud vera racione eucluere, nempé humana intelligentia s, nun.juam occultas corum, qua obuia funt cauías pertingente », quamuis ad eas fcrutandas omni fibtilitate fe pronehat.. Quz enim vnquam. ratiohum congeries in illud poterit collimare, vt pro tam varijs Maculis,Coloribus, Situ in pellibus Animalium, in Auium pennis , in toiijs florum, in Oftreorum teftis , fingu- lez rationes aptentur , Angulis peculiarem rationem fibi vindi« cantibus? cum fingulz fint opus intelligentiz formatricis , fin- gulas maculas diftingnentis, non fortuita cafus combinatio . Etfi cafu fpumas. «fBnxit fpongia in ri&u rabidi Moloffi,cum » defperato ab artc illius Magifterio, totam pingendi fuppelle- étilem , colores, & Pennicillos in illum proiecit, fibi ipíi indi- guacus Appelles ; Aduertendum tamen eft enentum huiufmodi fuifle quidem fortuitum refpecu hominis de illo nil cogitantis; neque illum piaeordinantis , non tamen refpeétu Dei ; à quo ita pendent omnia, vt fingula fint. ab eo,vel volita , vel permiffa.. Animum adiecit ad rationem propofiti Problematis iu- dagandam, Cardanus, cümque eam afferre intenderet. inquit , fit autem varietas flrie certo ordine ,.quoniam res parua, variata; ac mifia esiam obiter, dum equaliter erefcunt fpatia, certo ordine.» laborata videntur. Sed metitó deridet illum Scaliger , qui enim hzc dicit , nihil dicit . Siccine Cardane : arguit Scaliger . eQuaie manus duas babeam , caufam reddis, dicendo. c2 uia, Ceca má- Marc, Vis Gor. prf, in Genef. € éc.C ard exerc, 2300 204 ^ PARS TBRTIA manus duas. infans cum baberem; firaul. cum corpore creuerunt ? Qui dicit adulto homini ineffe manus ; quia inerant etiam in- ,fanti , non rationem reddit ; fed quaftionem eludit. Aliquali modo fatisfacit, qui prudentem finem defignat ; ad quem in» homine manibus dotando refpéxit Natura, afferendo cum Ari- ftotele; & Auguflino: dotatum hominem manibus , vt ijs tan- quam vniuerfali inftrumento ad omnium artium opera vteretur.- Nec debet erubefcere ignorantiam fatendo , qui plurium effe- étuum caufam nequit indagare . Fateri hanc Scaliger non eru- buit ita cum Cardano concludens : oc non efl oflendere cau - fam, cum dicitur, fivias babent. Buccini , quia eis ablate non funt. Imoó itultos omnes illos exiftimauit ; qui illarum caufam inqui- runt, vtpoté qua ncqueat inueniri . En ip(ius ratiocinatio: Ego veró fi me caufas bafce » quàd. nefciam ivrideatis mon iratus dicam . Fos omues Pbilofophos fabtiliores infanire .. Namque.» partium caufas cum ex vtilitatibus eliciamus , auarum partiem nullus vf»s percipi queat , be partes , fai quoque caufas nobis ignotas babent .. Eiufszodi eft color , leuitas , flria ,. fplen-; dor. Natura veró plus lufit in noflfrarum mentium agitationiDuss. quam in firiarum macularumque. tum ordine , tum varietates». Hucufque Scaliger, cui nee totum do , neque ex toto contradi- co, cum enim in multis Teftaceis , atque ijs precipuc, qua Pe&ines dicantur vniformis appareat» & ordinata ftriarum de - du&io, quz ex vno puncto ad circumferentiam diftentz , maio- rem identidem induunt craffiiem , proportionato inter fe diffi- tz interuallo, poflumus profecto hinc arguere ; inditam ijs vir- tutem productiuam forma tam ordinate difpofite, non: fecus, acinradice, & in'arbore agnofcimus virtutem ramificam ad eamdem femper prolificationem ramorum tendentem, quamuis virtutem huiufmodi magna ex parte nobis natura fubduxerit. Verüm fi ex propinquo dignofci non. poffunt indiuiduc rerum effe&rices. Virtutes ,.rnon tamen impoffibile. nobis ett : pradentem aliquem finem inueftigare Naturae, earum ftrucu- ram hoc vel illo. modo archite&antis . An non ita reddita» fant Oftrea, pifcium palato magis afpera , vt faciliüs ab corum inuafionc fubriperentur * elaborante illis quafi clypeum Natü- ra non minüs fortem ad illa,tuenda , quam ad oculorum oble- &amentum, tam cleganzi opere intertextum *. Sic in tradito fibi à Venere clypeo Eneas & robur fufpiciebat , & admirabile. tex- tum . Annon tanta colorum, macularum » ftriarunique. varie- tàté , PROBLEMA XII. 203 tate, argumentum | nobis fupeditauit ; illarum magifterium.» fufpiciendi, eamque ex illa obicétationem percipiendi , quam ex tanta rerum etiam neglectarum diuerfitate poteft oculus, rnira.á voluptate deiibutus experiri , atjue ex minimis maxima inte- gendo ad maximam. omuium ratiocinationem tandem pertinge- re, nempé vati fimam,.& infinitam Dei inteliigentiam, in quaa res omnes primó in exemplari conceptae , mox in lucem, & in. abfolutum opus proditurz , vt infinitam eius Sapientiam enunes ciarent , qua maxima femper etiam in minimis tota. eft , ipfius mente quaíi obítetricante dum incrementum excipiunt , vt con- fonantiam illam,& harmoniam partium effiagant;qua tanta vo- laptate perfundit,contemplatores Naturz ! Hanc fibi quifque dicendi Normam ftatuat , quando , vel nimia curio(itate fciendi euectus , vel temeritate interrogandi prolapfus , labia filentio obfignabit, cum non poterit mens in. occurrente fibi ratione conquiefcere . Neque videatur hoc ve- lum ignauiz obteadere ,; quandoquidem hzc eloquens ft ma- giitra,cum, Creaturarum aíiequi rationem non potens, ad Ipium Creatorem prouehitur, atque 1n co vno poft errores tam varios contemplatrix confiítit ; non fidelis minus in. afienfu prz ftando quam in philofophando 1ngenio fa, ratiocinandi motiuis,ex men- tis penu depromptis . PROBLEMA XII. Cur vt plurimüm in extima fuperficie fint coloribus pi &urata. Ves(itum hoc non ita proprié inftitaitur de coloribus 1e | ftaceorum, vt inftitui etiam non poffit de pennis Auium , ' dc pellibus Animalium , de corticulis Frn&uum; & quemadmo- dum vagatur per varia rerum genera ita communis cum reli- quis eft inftitutio de ijs philofophandi. Primó igitur notau- dum eft colores varios plerumque per extimam fuperficiem » excurrere , hoc eft perconuexitaten Teftarum , Cum appa- reant ali qa, ordine teffellato. interftindta , aliqua vndulata , a/- pería nonnulla , tantaque varietate diftinétayvt tantam columba collum non in duat; quando; mille trabit "varios aduerfo Sole.» €0ig- 2c6 —— PARS TERTIA: colores . Craffities veró , vt plürimum candidi marmoris , aut: liuentis colorem refert zquabili tractu imbibitum ,' interna fu- perficies, feü concamerata teftudo , vel colorem non variat , vel vniformi ducu colore eodem veftitur, Hac animaduerfione » przmiffa , reuocandum eft in memoriam quod alibi adnotaui- inus ; duobus modis pofle colore imbui ctuítas Teftaceorum, , nempé , vel ex indita 1llis virtute, vel ex magifterio Natura ; atque hoc pacto multa arborum poma Sul pingit coloribus ad maiorem , vel minorem caloris a&iuitatem atteniperatis ,'&& quia inditi non funt colores huiufmodi extimum corticem.s folum inficiunt . Idem prorfus potcft in mari contingere , vbi faporibus acidis commifta Alumina, vim habent , tranímutandi obícurum in perfpicuum , vt videri poteft in rubris purpureif- que coloribus . Ita fal ex calce fubíidens, violaceum mutat in czruleum , & fal ammoniacus nitrumque eumdem & ipfi va- riant colorem ; expertus fum , ab acido aqua,ad feparanda mee talla arte facta, cortofa prima membrana , quafi ex Tartaro , quam fuperinduunt Conchze , quas auriculas dicunt , viridera s colorcm fuifle expreflum . Poflunt ergo Teftacea , virtute qua- litatum ambienti humido immiftarum alterari, ac tranfmutari; vel in corpore toto,fi humidum quo proluuntur , vel corpus ip- fum coloratum eamdem temperiem imbuat; vel colorum va- rictate depingi, fi diuerfimode attemperentur , Eo feré. pacto papyrus afpería aquis ex galla expreffis candorem fuum nibil vitiatum oftendit , cum tamen Calcantho madefacta nigris fta- tim maculis apparcat infecta , Atque bic praetereundum non eft mirabile illud inuentum nuperrime 2d me ex Gallia tran(miflum , cuius ignotus eft Au- &ior, ncempé approximato ranruüm liquore quodam potie quem- piam nigris chara&eribus infcriptam legere cartham , quz cha- raceres aqua criftallina exaratos, omnino oculis fubducebat. Placct modum bic euulgare comparandi fibi aquas gémi- nas in hunc mirabilem cffe&ium adhibitas. Conltlruitur altera ebullientibus ad lentum ignem in 2equali menfura viua calce »; & auririgmento ; cauté tamen operi perficiendo affiftendumn 5 eli, ne illorum fumo caput infciatur. Altera conftruitur fo- luto ex ignis vi letargiro in acetum diftillato: liquore hoc carta conícribitur, liquore altero chara&eres fe produnt . Hu- iuímodi cffedus , ex varia acidorum humorem admiflione re- fultans, poteft etiát contingere ex intenliorc aliqua jc cen- PROBLEMA XI. ^ 297 fcentia « Ita fi fat igai propior. papyrus infcripta charaéteri- bus, fàcco ex malis limonijs, aut cepls exptcífo, legi potc- runt chara&eres , qui antea oculis. fubducebantur . Quod fi iadita Virtus depingit Tzítacea , eodem feró modo de illorum Teilis philofophandum ex mente do&rinaque Ariftotelis , ac de Auium penuis : A atriuntar pili peuns, cr cates, inquit 1lle; ex alimenti excreimeutis , * pro borum varietate colores varij re- filiunt . Dumque obferuat Animalia , quibus varius cibus eit ; varios etiam colores iaduerc , difcrimen affert intet apes , & Fucos, nempé hos prz illis magis pi&uratos, quia magis yarius eft eorum cibus . | 3418 Hoc ipfum in multis Vermibas poteít deprehendi , Bru- chus , qui Lrafficis vefcitur colorem imbibit omninó viridem; € contra varió maculofi, qui ex varijs floribus alimentum depa- fcunt ;& Antonio le Grand tefte , Au&oreque, nigrorem iu- duunt Auium pennz, quz fru&um delibant ex Taxo. Cum igitur confuctum alimentum Telftaceorum fit aqua» Maris,hzc, quantumuis limpidiffima, eft maximé etherogenea. infeda fulphuribus, falibus , bitaminibus ex finubus diuerfis, quos interflait, colle&is , diuerfifque fpiritibus à Terra exha!a- tis. Et cui nam ignota eit horum diuerfitas corporum 3. Varij coloris funt fales, ruber memphiticus, & oxanus, purpuregs in Centoripe, in Cappadocia fauus , In India, & niger, & rubeus. . His humido cominiitis , & magis minufne viuentis calore con- co&is plus minufue à terrena materia fegregatis effici poflunt diuerfi generis. macule fuperaddita materia ad illas colo- randas. Fateor enimueró non. poffe hanc afferri tamquam ratio- nem omnimodam, quandoquidem perfpicuum eft, Infantes ge- minos, eodem prorfus nutricis la&e enutritos ; efie aliquando , vt moribus , ita capillameato ; colore , ac lineamentis inter fe » maximé difcrepantes , dandum tamen Philofopho eft , multum ' conducere ad colorem Animalium cibos. De'Gener libs. c 6, In comp: rer memof Pag 353. Vt veró appareant Teftacea faperficie eftima colorara ftu- pendum plan? e(t Opificium Naturz. Aduertit Beregardus apud Carolum Fracaflatum iu omni Animali , fegregato ab excrementis alimento fieri in ijs nouam .fegregationem » , duplicis quafi Nature , altera nempé cft fpiritus , feu li- quor acidus, altera terre , & ficca manet, qua corpus mor- tuum dicitur. Hac fe ipfum exonerat Animal per feceflum altera ia Epift, d: » lingaae Yn Mundo fubter,l. 8, ' 208 PARS TERTIA in Vrinam abeunte; & Animalia quz non poflunt hoc pa&o fe exoncrare , vt Aues , & Teítacea neceffitate coguntur haíce.» partes fpiritofas fübrilefque intra. fua (epta continere , reiectis camen ijs ad extimas partes ab ipfa Natura tamquam fuper-- fuis, & pereaídem partes tranfudantibus.. Ex quia ambiens aer eas condeníat in Auibus detinetque , ficuti: aqua in Tefta-: ceis, hinc eífingitur cutis varietas, & pennarum "colores varios rcferentium pro varietate infe&ionis ipfi excretiento immiftz . Notandum ctiam eft : multa fuperueftiri rudi deformique» amicti , quo non detra&o, non apparent. colores. Amictus ifte in nonnullis non cft indumentum natiuum , vrillud , quo fe» ferpentes excoriant, & aliqua etiam maris cruftata , fed eft tem- pore aquis lutoque fuperindn&tum .. Vt autem addiícatur mo- dus ,quo circumamiciantur , placet addere experimentum mae giflerij confimilis ,, quod extra mare adnotauit Pater Kirche- rius : In afe, inquit ille; quo vrina excipi folet exponatur. feta equina, vel quid fimile, ita vt à fundo, vfque ad fupevficiem emer- gat eamque fic vrine expofitam relingue , e vidcéis corpufeulao falinonitrofa, que vrina infunt buic fete flatim adbavere , cr. pau latim in magnum corticem , inflav calcis. friabilis excvefcere , qu& in aeve. indurcfcit . Idem contingit in Palis mari ipfixis pro fün- damento Domorum Venctijs, & inter Teflacea , quz latiaé di- cuntur : Zrgule Afini , quibus fupren:ce.parti quedam Lunugo impofita eft,qua eciam Corallia vettiuncur,noanuliaque alia Te- ftacea in quibus quandoque extra aquas obdureícit , & lapideo quodam indumento illa conueftit. PROBLEMA XIII. Cur multa fint Turbinata. ? Nter multas Vniualuium Te(tacceorum fpecies , que in Mari I degunt, & reperiuntur in terra , pleraque funt. turbinatas , tali fpirarum varietate, vt ijs inuoluta omnis phantafia, nouas inueniie &iffidat , vires fuas in his intelle&ius amittit curiofi- tatc captus earum artificium indagandi, & Ofircorum figure tot tantifque fpiris turbinate, caufam afiequendi ; Nullus. cft qui ignorcr, multos lapides huiufmodi figuram | inducie , fem- per | PROBLEMA XIII. 209 per fibi conftantem , vt euénit informatione foliorum ; & in. falibus cum gemmafcunt . Propriam hàbent inter Metalla.s Marchefitz;inter lapides Gemmae; in fuccis Sales,in congelatio- pibus Niues,in Metheoris Irides , ficut habent plantz , atque » Animalia, quz quantumuis varia , figuram tamen genericam 5 eodem fibi tenore conftantem quafi propriam characteriftices notam induunt , Tlla eft in oculis omnium, fed illius originem omnesignorant . Georgius Agricola in eam fententiam abijt, vt exiftimauerit ex duobus potiffimum caufis , figuram in lapi- dibus deriuari. Altera ex loco in quo generantur , vt Cera plumbumque liquata, quibus forma exceptis, forme fimilis figura induitur, quia dum congelantur, non poflunt liberius excurrere quo ca conceptus prouchebat impulíus , nempe for- ma ipfa; ijs obftaculum opponente . Itanonnulli lapides, quafi pregnantes,lapillum aliquem,vel creta,aut ltquorem,ad modum globi, a&um in fpheram , intra vifcera fua quafi foetum conclu- dunt, qui liquor,vel obdurefcens calore; vcl codem exficcatus, & conden/atus à materno lapide feiungitur , vt videmus in Auella- nis nucibus, intra corticem exiccatis . Quod fi liquor , feà lu- tum ,íciü fuccus huiufmodi tenax fuerit, lapidefcit , quo pacto geueratur Aetites lapis , fi veró tenax non fit , abit in terram cretofam, vt plurimum, vt videri poteft in Geode . Si veró fuc- cus fit aqueus; ftagnat fluctuans in ipfo lapidis finu, Et iuxta hoc principium Falloppius argumentatus ait: Turbinata terre Teftacea prouenire ex fumofa quadam exhalatione, intus con- clufa exitum quzrente , eoque non patente ; ad modum turbinis agitata , quz dum gelafcit, formam turbinatam cífingit . Ve- rüm etiam 4i derur hoc in gratiam Falloppij, dici tamen non » poteit de Marinis Teftaceis ; cum. enim humidum fitcorpus , nulla figura terminatum, non poteft ea terminare, quaein Mari perpetuo fluctuante nafcuntur . Dominus Steno diligenter perfpcectis varijs tunicis, quibus Oftreorum teft conflruuntur, enunciat omnes primae tunicz exteriori fuppofitas fuifle in eam forman elaboratas , non quia humidum,;quo concreuerunt , fic eas effingeret , fed quia acco- modatas fuit loco, & continenti dum concreíceret humor , ex Oftreorum poris tranfudans; atque ex pluribus , vel pauciori- bus tunicis, inquit ille, colligi poteft , quot annis vixerint. Sed quia hoc dici nou poteft de vltima tunica , feii membrana lapi- deam ínbítantiam referente , quz alias circumueítir exiftimat, Dd ior- In nroir. de Íolido * Lib.s.coll, mat. 210 — 'PARS TERTIA ! formam illam. ex Ouis progenitam , nempé Ouorum ealicibus in eam abeuntibus. Huic tam diligenti Infpe&tori | perfpicacif- fima intelligentiz, & oculi anatomicé prafcrutantis , vix quid- piam opponerem ,nifi me reluctantem euidentia compelleret , ctiamfi ira philofophandum effet de "Tunicis interioribur inter Animal ipfum, & exttemam tunicam , alias omnes cooperien- tem ; de hac certe. affirmari non poffet ; quod ipfe docet, ne.» quidem de ijs Teftis , que foliofz non funt, fed vnica conftant tunica, ipía marmore denfiore; quandoquidem non ab ouo , fed fponté fua oriuntur inaquis figura nunquam immutata, quam fortafle in nullo alio viuente confpicimus. Mihi contigit plu- res fpecie difcrepantes in exficcato luto , vel inter minutiffimas maris arenas, deprehendere, quarum pluribus per Microfcopium mole auctis maiora erant árenz grana , quz nudum oculum.» vix non effugiunt , & tamen hzc fub eodem Microfcopio indue- bant magnitudinem globi; quo exoaerantur Bombarde . Aliundé ergó petenda eft ratio;cur figuram huiu(modi Cochlea: fibi aptent ? II ES Ratio altera, quam docet Agricola eft , & ex ipfa materia peti figaram. huiufmodi ; quemadmodum ex lidio lapide infru- fta comminuto proneniunt fragmenta humanis offibus omninó fimillima, atque ex Trochitibus Rofz figuram referentia . Ita» docet Erafmus Bartolinus, & à Mathematica rationem petit di- cendo , Matliefim effe Figurarum Magiftram ; ac propterea. cone templatus exagonam figuram,quam in Cellis Alueariornm Apes ar&itentantur , negat harum magilterium fieri ex inítinftu Na- turz, dicitque ab Apibus circularem effiagi, vtpoté figurarum omnium capacitfimam , ac fimpliciffimam , adeóque femper in- tentam ab Apibus; quod anfam dedit Pappo Alexandrino ftul- té opinaadi, apes ratione przditas efle , idemque Pappus affir- mat obferuari, cum a&u conftruunt in. Alueari concluíz, fi hoc petuium fiat, foramini cryftallo fuperimpofita , vt hoe repagulo apium exitus impediatur , & earumdem i&ss eludantur. Eua- dit tamen cxagona figura illa;dum ex mutua compreffione ce- dente cera, quamcumque formam facilé induente, neceflarió ex circulis compreffis refultat exagona figura. En Icone adum- bratus Bartolini difcurfus : fit Apis in circulo A. Hac introi- tum fzpius, & exitum facieus, debet eiufdem circuli partes comprimere , & qua parte compreffioni obítaculum non inue- niet, cedere ceram coget , Cum igitur reperiatur obftaculum-a in "T? PROBLEMA XII. — ar: Ínpun&is D. F. vbi reliquarum céllularum circuli fc tau- gunt , cera dabit locum ex D, & F. qua patte obftaculum nul- lum apponitur, nempé circa pun&a I, O. Quod fi in circulo .Q. Apis altera premat ex eadem ratione debet fe arcus exten. dere, contra oppofitam partem circuli A- vbi obftaculum nul- lum reperit, inclinabitur propterea verfus I. O. atque 1n ijs pun&is adnectetur materia, quz circulum referebat , partque» -compreffione adnexa, refultabit exagona figura ex neceilitate » materie obedientis impulfui, quod negauit Kepplerus , vbi tra- état de figura fcxangula , quam nix refert , vt repraíentat Ta bula hic appofita X. Z, Verüm de hoc curiofius fcripfezunt in Meteoris Renatus de Cartes , & Olaus Magnus in Gothorum. Hiftoria. Dicendum igitur ratione materiz obedientis impul- fui alicuius agentis figuram huiufmodi refultare. Sed non. omnia funt ex cera, neque omnia ex accidente. extrinfeco figu- ram induunt, quam referunt, Multa , imo pleraque libera na- Ícuntur, vel in humoribus, vel in aere, non aptis alia corpora terminare , cum termino ipfa careant, Aliundé igitur figure corporum effinguntur. Diuerfas videmus incíle formas com- munibus Salibus , cum concreti gemmafcunt , diuerfas Nitro imo liquori cuilibet, cum fubfidit;,humore exficcato. Sal Gem- ma funditur perpctuó ex fruftulis grandioribus , cubicam for- mam ferentibus . In Antimonio obferuauit Hipocrates naíci fguram Tctragonam, Sal indicus in figuram Pyramidalem » quadrangulam exacuitur ; alumen in cubos , falnitrum in tubu- los, quod tunc vifitur, quando folutum eft in humorem illum. s colatum ex ftercore, quo educitur,& vocatur maeflra, Calcantus in figuram racemofam denfatur , fal ex humoris ficcitate fubti- les in cruitas ; aliquando in partes minimas farine minutiffimze confimiles , vt videre eft in Maris littoribus lapidofis , & ali- quando in duriorem fubftantiam , lapidi non abfimilem , vche- mentiori igne exficcato. Imo Vvillis non folüm contendit, fingulis falibus , quos Primigenios vocant, proprias figuras inefle , fed eas afferit obferuafle in omnibus Salibus ex fingulis corporibus arte Spagirica! extra&tis , induentibus fingulis figu- ram cum fubfidunt , extimatque his partibus fubfidentibus in- didille Deum virtutem communicandi figuram ijs corporibus , ad quorum compofitionem concurrunt , vna cum fpiritibus ve- getabilibus: Sumt enim , inquit ille , Sales ifli Elementa veleti fecunda , d ab eorum in corporibus infitione. proprie , Gi Ido € tiati- Difierc. s. i ($e Le ferret € 8p. 12. "'Tacheniüs in Hipo- cizte chie micstolgzs 212 PARS TERTIA natue figur£ verum plurimim | dependent . Atque, vt. hic ommittam quz plurima ad veritatem hanc obfirmandam poflent afferri , abundé erit nonnulla experimen« ta in memoriam reuocare , ex quibus euincitur, quemadmodum ab eduécto ignis vi ex fubftantia aliqua, fale fixo, feà fubfidente in cineres , ità à. volatili euaporante in fpiritus, eamdem figu- ram retineri, quam antea induerat: & quoad volatilem veri ffi- mum eft, illum in frigidis hyemis no&ibus imponere quafi fo- lium glaciale vitris feneftearum, accedente humido accidentali, ex virentibus ramis , igni impofitis, fecum exeunte , atque in» ijlo folio , vitris fuperinducto imprimi ab illo fale imaginem.» arboris, ex cuius ramis fuit edu&us . Quoad fixum veró', ma- nifeftum eft, combuftis herbis, vel arborum ramis, eductaque.s cx illis aqua fale imbibita, ex eorum cineribus extra&a ; fi ci- neres hi ea aqua immiíti, in aperto vafe, íereno Colo. in» hyeme expofito , in glaciei fuperindu& crufta apparituram » figuram arboriscuius reliquix funt illi cineres . Ioannes Daniel Horítius ex abfynthij (ale vidit natam imaginem ipfius abfyn- thij Olaus Borrichius ex:proprio fale extraxit , ofteaditque » eleganter expreffam quamdam quafi fylunlam Cuprefluum.» , & ommiffis quamplurimis fcitu , digniilimis ,. fit pro omnibus celebris illa, que per omnium ora circumfertur , nomine Rofz Polonice obieéta oculis celebris Quarcetani , à medico quo- dam Polono, qui egregie callebat artem extraendi fales , & aderuandi fpiritus ex plantis expreflos in vitreis ampullis diligentiffime obíignatis. Hic cum quorundam rogatu vellet €fficere , vt germinaret Rofa , accepto vafe huiufce floris falem alleruante,. Vafis fandum lucerna ad mouet , vt aliquantulum in- tepefceret, tum tenui[fimuss dr impalpabilis ille cinis ex fe apem- tam Rofz fpeciem emittebat ; quam fenfim crefcere y vegetari , ac formam penitus totius Rofe floride umbram , ac figuram expri- mere videbat . H«c autem vmbratilis faura;vafe ab igne vemotó, var(us in faos cineres relabebatur . Ad determinandas autem corporis naturalis figuras, hoc vtitur difcurfu Vvillis fupracitatus , Sal, & fpiritus in. corpo- ribus ita fe habent , ac Circinus, & norma in Mathematicis fi- guris delineandis in pagina. Imitatur fpiritus pedem Cir- cini , mobilem , modo circumaétum , altero in centro. 1mmo- bili , modo liberé ducum vndequaque ab Artificis manu, quo paéto ducitur ftylus , coque circuitu line yarix, águra- que ^ li ? PROBLEMA XII, — 2:3 que/diuerfz: defignantur , Sal € contra imitatur normam, fem- 'perimmotani, & aptam terminare ftylunyseumque moderari . Quapropter vbi fali dominatur fpiritus , vc 1n. vegecacilibus; ac íenfitiuis, varietas maior figurarum exprimitur , & vbi (al dominatur fpiritibus , vt in. Mineralibus (alibufque ,- apparent corpora fimpuris minus varijs imprefía, fcmperque eamdem. retinentia. Indé fit ait Vviliis à Salibus per calcinationem ex- tra&is , vtpoté fpiritibus deftitütis , vix obtineri Chryflalliza- tionem: cum fubfiduut in cineres. Nitrum é eontra vtpocé fpiri- tofum facilé coagulari, figaram3ue pyramidalem induere ,. & Alumen maximé fpiritofum in Octoedrum facilé efformari . Praeclariffimz fang rationes , ted. miuus apta. ad obijcien- dam oculis menribufque veritatem .. Quandoquicem , vel fi- gura proueniat cx Salibus; vel ex S$piritibus , recurr.c argumen- tum, & ego vrgeo; icerum petens , cur.vtrique ad illam potias figuram inclinent, ac cendant , quam ad alteram ?. & quid tan- dem fint. fpiritus haiufimodi ; Infnitis propemodum refponfis inió vocibus ; audio conciamari:. Alij vim Magneticam cum.s Kircherio illos appellant ; alij generationum ideas cum Borcl- lo; alij formatricem virtutem. cum Cabeo , alij Agitationcm.5 Ípirituum , fed ignotam . Auguftinus Scylla cum nouerit. in» humano corpore per Anathomem in partes difleQo , inuencam "Chocleam perexiguam in finiftra cordis auricula, aliamque.» non ab(íimilem in veffica hominis paupertimi Florentiz reipons dere conatur dicendo, 7'ideo ; corpora membranafa ; calori mo- dico approximata colligi in fefe, vugas contrabere , ac facile tur- binari :/ Hoc ipfam exiltimarem in djs partibus noflri corporis , potuiffe contivgere, in quibus non. defunt. membrans , failfigve s bumores, €7 colliquati , &» gypfei;primifque magis magifque ex[ic- catis nullo quaft negotio velique. tuvbinantur faciléque fe. veddunt 4d finilitudiuem lapides [ubflantie , qua caput nobis obtundunt , € vauo ceri conatu laboraret fequens quod affequi nunquam, poterit, Machinatrix, & opifex eft mens illa;qux in rebus omnibns agitat molem ad intentum finem parces fingulas ordinans , & quemadmodum ad imponendam bafi immenfam aliquam. pyra- midem , concurrunt rudentes multi , multzque tractorix mas chinz, Trochlezque, fingulis vi , & celeritate proprii operan- tibus ad amuffim; nc(cientibus tamen quid,cuiuc iaborent;uip- pe expertibus fjiais refidentis in mente arcificis ; omnia ordi- nan- Lib.1 de» Artis ma. gnz lucis; e vmbra, Do Ideis g:mc.:i, OobÍ.92. Metam t OR io 7" 214 PARS TERTIA nantis , ac difponentis , ita in confiru&ione cuiufque corporis, — feü viuentis , feü non viuentis, omnia, & fingula difponit ex ordinc Efficiens Caufa , quamuis occulta, cui fingula obtempe- rant , Ita nobis in re noftra phylofophandum , neque indignum Phylofopho eft, aduocare Deum é machina, vt dicitur , cum. rerum Cauía penitus delitefcuut nobis ignotz, plenoque fidei obfequio venerari Caufam illam, omnia difponentem,feque fin- gulis. pro libito impartientem, que ex cadem mafía nouit res imaximo i1nteríe interuailo diítantes effingere, nulli communica- to , fui operis magiflterio, Noui Do&orem Carolum Fracaffatum in prima Cathedra magifirum Meflanz docuifle: fpiralem lineam fuifle ab eo ob- leruatam, vt neceffarium principium generationis Onorum in.5 pullis ; eadem videlicet fpirali linea efformante; quoddam quafi conglobatum ex ipfo Animali, quod Galbam vocat Arueus , fed libenter nouerim rationem , fi tamen certa , & in omnibus fuit obíeruatio . Nuncad propofitum fatis fic enunciare : Sic. vo- Iuifle primum Motorem, .& proprium cuique vegetabilem fpiri« tum indidifie;aptum ad turbinanda Teftacea, atque hoc, vt inter animas corporaque ea proportio intercederet ,quam adnotauit Hipocrates , nempé in viuentium efformatione hofpitalem do» mum inquiline proportionatam : architectante Natura, eo fané prudenris magifterio confilioque , vc monftra quam plurima. € Mundo eliminaret . Monlltrum autem effet , f1 generoía Leo-. nis indoles Ouis corpus incolerct; vel exiguus cuniculus vafta . Elephantis mole obuolueretur ; eodem prorfus pa&o, cum Co- «hlex manibus pedibus, & offibus careant, turbinatam illis domtm conftruxit, vt fe in ca. contorquentes poflent confiflere . Quod fi ijs motu progreffiuo dotatis neccffitatem impofuit , magna foi parte, extra Teftaceas Domos erumpeudi, fi hz tur- binatz non effent , omnis quantumuis leuis conatus, eas € Domibus illis feiungeret; imo ijs ipfamet fefe exonerarent , leui quouis obftaculo remorante iter. Voluit igitur Mens opi- fex omnium , pofle eas domibus fuis infertas, innolucris , & fpiris, quafi brachijs manibufque eas domos compleài, ijfque.» tenaciter inhzrere , vt fecuta. poflent conuehere , & vclentibus abdere fe, efict in promptu | fide ftationis receflus, quamobrem.» ficut dealijs omnibus , ita de Conchis poflumus dieere cum.» Virgilio . Hos Natura modos primim dedit. r t | PROBLEMA XI 5 ^^ Et Vvillis nil amplius pro. vetitate, potuit enunciare nifi; Sales peculiares figurationum modos à primo Conditore fuiffe fos- titos Quod fi vellemus dare ipíi.; eiufque Sectatoribus ad. res figurandas valde Sales conducere , non eflet hoc à veritate aber- rare dicendo polle concurrere fpiritum aliquem falnitrofum.5 , quandoquidem materia hec ad coagulatignem Tcftarum ; con- ducit, vc vidimus ; eadem quippe ad figuram. Pyramidalerm-» «&endente, qua figura, Turbinataomnia eflent imprefía,'fi poffent Teftz fuis ab Inuolucris expiicari, fuifque é fpiris euolui quod vehementer imaginanti: cogitantique facilé fe prefentabit . Quapropter Archite&dontco [piritui ipfis infufo. , cedente íÍpog- té materia, refultat facilé Teftarum figura, qus fpiris fuis, & inuolucris quemadaiodum tutam , & quietam ílationem | habi- tatoribus conftruunt , ita labyrinthum implicatiffimam intexe- runt inquirentibus cauías ijfdem fpiris impexas , ex cuius an- fra&ibns cunc folum euadimus , cum prudentem finem. Natu- rz, ita operantis euoluitnus. Quod íi non ad viuentis vtilita- tem ita eas conitruxifitt Natura, fatis eí(let, fuiffe, illas ad rerum varietatem in tam pulchro Mundi Theatro augendam.o elaboratas e ar PROBLEMA XIV. Cur ex Turbinatis pleraque figuram, Sphoericam induant? | lies problemata Atiftotelis ad mare fpe&antía ; illnd extat ; quo difquirit. Cur lapides Conchyliaque Sphoerica eua- dant, refponditque fibi , in caufa efle maris motum qua- qua verfus agitati, fingulafque Teftarum , & lapidum. par- tes adimentis ; ex qua partium detra&ione refultat figura fpha- rica ; eaque propter in littoribus plurimi deprxhenduntur , qui propriam natiuamque amiferunt: Quia extrema , inquit ille; compari ademptu circumfrala in. votundara ft colligunt fpeciem ..— Hac enim fola fimili extremo clauditur . Mare au- em quaqua ver(ns agitando pariter eivcimmundique frangit, atque obtundit. Ratiocinationis huiufmodi faündamentum eft: fup- ponere : Res illas, quz vndique atteruntur, acquirere figu- ram Sect 33. prob 36; 216 — . "PARS TERTIA tam rotundam, & carentem angulis. Verunr vt fündamento hu- iufmodi innitatur conclufio, aduertendum elt , fi ab'aqua agi- tataatterirur corpus zqualiter. circumquaque; necefle efle pri- ma&uam figuram corpori remanere t'-pro exemplo fit: cubus . A,B.C.D. fi aqua atterit zqualiter fuper- ficiem A. B. & reliquas corporis fuper- ficies , remanebunt: femper. anguli fü- perficiem terminantes ; quaré variabi- tur nunquam figura cubica corporis , quamuis mole imminuti - Atque fimi- li-proportione' philcfophandum de cór- poribus; quibuíque itregularibus, cuiuf- modi funt àrenz, vt apparent Microfcopio exploratz . Afierendum igitur , iam effe corpus rotundum : quo pofi- tocxtraaleam iàcitur Quzftio, que vr fubfiftat dicendum. : pofle corpus multis angulis prominentibus vndarum agitatio- ne,ad Sphericam figuram accedere , non quia vndeqnàque» atteratur aquis, fed quia in fundo maris circumuoluturm , ld- pilis fzpiffime obfito, in ijs partibus magis atteritur qux cit- cumuolutioni reluétantur magis, quales funt anguM , & partes reliquz prominentes, quibus magis, magifque confumpris, ro- tundafiguracon(nrgit. — Hzc tamen omnia funt intelligenda de Teftis, & Conchis ab Animali feiunctis. Nam quz viuunt, non perpetua cum.» mari circumuolutione retantur, fed vel viuunt arenis fepulta , lutoque , vel adhaerent. faxis , ac fcopulis ,, Notandumque» , quamuis pleraque turbinata circularem in fe figuram exprimant, quamnis noa exa&am , nurabili fané proportione minul circu- lis bafe minoribus, ac minoribus illo ,cui femper habent os impofitum víqne ad culmen , quo fe diftendunt. plus minufüe in figuram conicam . Quapropter nulla iuuenitur. Cocbiéas ; quz globum perfe&um exprimat, aut exadium Cylindrum,ficut in Conchylijs Biualuibus nulla exa&dum circulum exprimit. Addo: ea omnia Tefiacea huiufmodi figuris fuifíe à Natura» obfgnataà prima eorum infantia, quodin ijs etiam depre- herdi poteft, quz vix magnitudinem exequant puncti interpun- gente calamo efformati; quare Sphoericuüm illud opus tribucü- dum alteri omnino cft. Exiftimarunt nonnulli, ia eam fisuram componi Teftacea , quia Tefüs coagulatione humoris efformatis in mari , nulla; for- BTIMNDMTEITVTMLTS US. 4798 1 2-490 1 7$ ' TORT p us 2 e | | | PROBLEMA XIV. ^ 2:7 forma extrinfeci ambientis terminato , ipfis Teftaceis commu- nicabili , fponte affumitur figura perfectior , nempé circularis, inclinante ad hoc Natura, obice illi non oppofito , vt apparet incoagulatione humoris , ex quo formatur inaere grando, & perfpicuum fit innumeris huiufmodi fortuitis generatio- nibus . : : Verüm non ita poffumus philofophari , quia nequé coagu- latio humoris illius fimilis illis eff , nequé omne corpus quod in aperto campo compingitur, cernitur tali figura praeditum , at- que hoc pofito;euinceretur in perfectiffimos globos cftormanda cile Teftacea .. Cryftallum feré omne figura exagona concrefcit, rcfertque Ioannes Lact, aperto Amítelodami feminz cuinf- dam cadauere é patibulo pendente anno 1518. inuentos fuifie» in fellis veffica ab Henrico Medico Florentino quatuor fupra» viginti lapides, eamdem figuram cubicam przferentes , eam- demque magnitudinem, & colorem . In felle Ferdinandi Gon- zage triangularis vnus inuentus eft, & Fabritius Bartolettus in felle mulieris; Mantue trecentos inuenit , formam ciceris, & magnitudinem referentes . Olaus Borrichius feptuaginta adin- uenit irregularis figura, vt fabas « Sed obtundat fibi quifpiam liifce lapidibus caput, eorum caufaminquirens , Nos circa noftras Cochleas circumuolua- mur. Contendunt multi ex Coeli motu, aut Solis earum figu- ram derinare, nempé Sole fpiralem lineam defignante , dum ex vio in alium Tropicum circumagitur , eumdem etiam fpiralem motum ijs impertiri , referentibus eamdem viam luteis corpo- ribus, quam $0l ipfeluce fua defcribit in Celo. Ar enim veró videptur hi mihi in ipfa tanti luminis claritate cecutire, quam- obrem non poffunt in tantam illam] varietatem corporum , ac fgurarum obtutum defigere, quam Sol infliuentijs fuis ad- fpergit. Prefidet ille ; vt communis omnium Pater, & quem- admodum corpora otnia , eodem auri texto lucis conueftit, ita fuorum influxuum thefauros omnibus cequé aperit , ex quibus quodque fibi tantum affumit, quantum cuiufque Natura , tem- pericíque depofcit, perficiente vnoquoque in fe ipfo quidquid fibi indulger Natura. Et quemadmodum ros, & aqua , quibus in eodem folo flores la&antur, alba fit in. Lilijs , rubra in. Rofis , in omnibus omzia, vt eleganter Cirillus Alexandrinus , ita ex ca- lore Solis luto impertitur vis condenfandi fe in Metallum , flori Yiuacitas ad fe in folia explicandum , omnibufque corporibus c vir- Lib zde5 Lapid. TURA M es De Cunt. Dei lib.t34 €,17. Sect.6, piong, | T) 4. - 7 nS PCS 218 PARS TERTIA virtus ad pertingendum quo fua vnumquodque prouehit indi- tàà Deo propenfio ; quapropter optimé pronumciauit inge- niofus Auctor Epiftolz ad Regiam Societatem Anglie tranf- nifiz Augufto Anni 1669, Non in boc folo exemplo deliranz , qui von promptuaria Nature ; fed fua ipforum fomnia confulunt . Longé magis fapienter D. Auguftinus non contentus in a&um philofophicz admirationis mentem attollere , nempé vix digi- to à terra aflurgere , i1 omnibus diuini opificis manum forma- matricem aguouit, qua enim vi diuina, inquit , &7 vt ita dicam effettiua, qua fieri nefcit, fed faceret accepit fpeciem, cum mundus fieret, d votunditas Coli, c rotunditas Solis,eadem vi diuinae» , er effe&tiua, qua fievi nefcit , fed facere accepit fpeciem rotunditas oculi, & rotunditas pomi . Vt tamen vifibile opus, iuuifibilis manus Opificis Del non Solis oculis fidei, fed etiam philofophaatis intelligentix , Naturas rerum arcanas ad voluptatem íÍcrutantis, intueamur , opportunum loco videtur mihi Problema Ariltotelis , quo in- quirit, Cur partes Animaltum paucioribus organis elaborata $ accedant, vtplarimum ad figuram Cylindricam, non veró Trian- gularem pluriumue angulorum exprimendam ? Hauiuímodi eft Tibia , pedi comparata, manui brachium , arborum rami , floribus earumdem, & fructibus . Ratio, quam affert innititur axiomati Tarentini Archite dicentis . Res maturales ab intrin- feco moueri, proportione qnadam zqualitatis , nifi obex pona- tur , atque hinc fecundum omnes partes cqualitet crefcere » j adeóque augeri ad circularem figuram accedendo » culus partes fiagulz aque diftant à centro. Contingere hoc videmus 1n.» Floribus, qui quamuis numerofo foliorum ambitu , vel f? ve- ftientes, vel fefe explicantes, fluxu liberiori, vndequaque excur- rentium , tamen eo fe aptant ordine artificiose. neglecto , in» circulum fe conformante . Idem dicatur de fra&ibus,de calamo in pennis, de pilis in Animantibus, & de quocum jue; dante í25 in confpe&tum, veluti in fcenam in hoc mundi Theatro. Agnoíci ergo debet principium intrinfecam , hanc fibi figaram determinans , atqne aptans , quz proprior accedat , viuentibus operationibus efficiendis . Operante rerum Natura , ca vi virtuteque à fupremo artifice impertita, qui 1n earum for- matione optimé proportionem ; & confonantiam agnuoult, om- nia in fingulis operantem. Quoniam veró pars magna Telta- ceorum debebat multis fpiris ; & inuolucris turbinari, ea pro- pter PROLBEMA XV. ^19 prer. Natura in extruenda domo, figuram rotundam felegit , vt- pété omniut facillimam , ad circumrotandum ,& ad fe in fe ; ipfam colligendum, vt manifeftum eft in retorto capreolo yitis, cucurbitz , fimiliumque. plantarum;quibus attenté confideratis poterit vnufquifque curiofa obíeruatione deprehendere in, Turbinatis, figuras omnino tres ad ea formanda concurrere» , fpiralem nempé , propter continuas fpiras, quibus in fe con- torquentur . Pyramidalem, quoniam ex ore, in quo cft. bafis , in pun&um fe colligunt à plano eleuatum , quamuis diffimili- terinnonnullis . In hac autem continetur circularis figura.» quamuis non in omnibus perfectiffima , quz tamen appareret. fi poflent, fe tota explicare, quandoquidem appareret corpus omninó conicum, , & in co partes circuli proportionem feruan- tes , minori tamen femper, & minori periphzria , artificiose decrefcentis , PROBLEMA XV. Cur Turbinata, vt plurimum habeant Orifi- cium Teflx ad dexteram partem conuerfum ? Onuoluuntur tali lege Turbinata, vt fuper humum reptura. Orificium Tefte ad partem dexteram femper conuertant : obíeruauit hoc inter recentiores Martinus Lifter vbi dixit , Te- ílas motus Solis obferuande ; à finiflva dextram ver[us torqueri . Quod vt clarius fiat, obferuetur figura, in qua fpiralis linea, A. B.C. fupponit Cochlez circum- uolutionem . Initium hzc facit àcentro. O. neque contorfio- nem extendit verfus C, fed verfus A. & poft in aliquibus pauciores , in alijs plures fpiras terminum habet verfus A. nun- quam verfus C . Fingatur itaque linea ducta per centrum fpira- tum in plano Orizontali quod fit C, A. fuper illam fpiralis linea | Ee. non Tractg Cochles bina, m. De Teft. pag 332. De inceffu Anim C.2« 220 - "PARS TERTIA non toties interfecabit ex O, ad. C; quoties ex O ad A, vt palam fit in figura appofita. Non tamcn zenore inuariabili lex. ifta.» fertur in Cochleís, vt fit in Sole , quem contorquentem fe diur- nomotucirca gemina Mundi emifpheria , . obferuat quifque» in Boreali Emifpherio, nafci femper ex latere (iniftro, & oc- cumbere indextero, quia videlicet partes aliquz in contrarium fitum contorquent fe, In quarta obíeruatione. Augulti. 1669. tranfmiíla ad celebrem Accademiam; quz inícribitur . Regia Societas Anglie, duz fpecies referuntur , altera fimilis leui Turbini, ab Aldrouando detcripti , altera Auenz grano, à nobis expofita num. 41. in earaole , quam Microfcopíum oculo re- prefentauit ,. Hac denis fpiris à dextera ad fini(lram conuoluitur, inquit citatus Lifter , "Tertiam addit Fabius Columna , & Dominus Siucrs Mathematicus Hamburgeníis dicit: habere , in fuo Muízo Cochleam quamdam cinerei coloris, quee cft inter noftras, delineata num.5 16. Claf.3. Rare tamen reperiun- tur ja mari, & quia fortafle funt abortus , raonítraque Natu- 1z , propterea magno prctio habitz ; vide tres ego vidi , jnter magni pretij gemmas , afferuari à D. Cornelio Meier Hollandico, Machinarum inuentore , qui preterito anno potuit hic Romz fe opponere Tyberis violentiz, & fortiífimo agere », quafi catena illum frznare, cum przceps irrueret. ad aperien- dum illi noua dilaceratione finum; mou ad conuchenda tro- phaa; coronafque, vt olim feculis retroactis , fed vc viam. nouz ftragi, quam minitabatur , infternerct . Iam vero fuper obfer- uatione huiufmodi non exi(timet aliquis, temerarium effe cau- fam inquirere. Plures rationes, ac fines adhibet , cum operatur Natura , vt pluribus tin locis Phylofophus afferit, cum nihil fraftta , imó quod cuique Animalium fpeciei optimum cft; operetur. Quod antequam exigatur ad trutinam, fuppono , cx eodem Philofopho, commune efle omnibus animantibus , mo- tum à dextera inchoare;quo iacto fundamento , ficarguo. In.; extruenda Turbinatis domo , debebat Natura illam tali pacto architectari, vt ad illorumra motum apti(fima effet &ru&ara . Ijs ergo ex Natura inftin&a motum à dextera iuchoantibus ; nul- ium debebat ex ea. parte impedimentum apponi , fedliber pa- tere. aditus , fucceífiad cohzrens impulfut , ac motui, ac pro- pterea. debebat efíe fpiralis , itaut fa&o initio ab ipfo centro dexteram verfus fe contorqueret, eoque ordine víque ad Orifi- cium progrederetur ; ex quo non exigua fui corporis parte», vi- o omen "E e Rae a (2:221. MN ^ cà SAM Mi nj " Íl Iul M Tua nt Rc mand SUUS IINE B PROBLEMA XV. 221 viuets egreditur . Atque notandum hic eft, ex omnibus Tefta- '€eis, qua motu progrefíiuo incedunt, omnibus nempe pedibus deftitutis ; moueri fingula tota illa parte corporis , quam liberé € Tellis expediunt ; cum é contra Animalia perfecta , duabus tantum, ad fummum quatuor partibus deputatis ad motum.» fe prouehant. . Ratio ex Ariftotele eft, quia perfe&is Animanti- bus motus principium ineft , vnum indiuifibile, cui debent om- nia organa,ad motum in(tituta, conformati ; propterca, cum.» €x corde morus omnis principium trahat , organa duo fupra. cor collocauit Narara, quales funt manus in homine, in Auibus A.& , totidemque infra cor, quales funt in czteris Animantibus "pcdes. Cum ergo Teftacea fint fanguinis , & cordis expertia», cui apta membra conítruantur ad motum , debet. fingulis eorum partibus ineflc principium motus , adeóqueijs multz partes organica toto in corpore aptantur ad motum. Hac aptitudine; in omnes eorum partes diffufa, non mouentur fingula motu co- dem, fed aliquo vndanti fluxu, vr ferpentes, modó ad dexteram, modó ad finilram. fe conto; quences , arcuatis fupra pauimen- tum curuationibus , ita vz parte vna fe prouehente fequatur alia, reliquis reiduum corporis trahentibus; alia veró, vt ver- mes, natiua domo proríus expedita , vel eam femper cüm mo- uentur fecum vehentia , recrocedente vna parte intra aliam » , qua ruríam € fuo quaii receilu prodit , quando vult progredi , quo pacto in fe 1p:am recederet chirotheca, nunc ab. imo fur- fum, nunc à íummo deoríum, fupra manum dedudia, atque hoc paco uouentur omnia Teftacea, membris aliquo modo incli- : natis: quod fi hoc non contingeret etiam in perfectis Animan- tibus, motus euaderet impoffibilis, vt fus? oftendit Ariítoceles. Vndanti mota. pleraque contorquent fe ; nempé ad progredien- dum aptiffimo. Quod, vtclariüs elucidetur , videatur hgüra» appofita ; in qua à corpore Cochlez formatur arcus B. C. D. cuius bafis cft humus , fupra quam mouetur. In hoc triasgulo duo latera B,C. E.D. coniunctim coafiderata neceflarió ex Eu- clide, niaiora funt tertio latere, feu bafi B. Dy quod fi maiora.» non forent , nullus daretur progreílus in motu. En ratio in.» promptu . /fuac folüm poteft quis progredi , cum extendit par- tem inclinatam B.C.D. Iam veró íi hzc extendens fe, non exce- deret lineam B.D. non occuparet fpatium maius fpario à linea B.D, occupato . Non ergó fe proueheret ex D. nifi ad punctum B 5 cd. quia manifeftum eft prouchere fc vltra panum B ; ille ergo Cap 7. de incefl Ani Bold. de.» Longob. An balCa 10 lib,.$. 222. PARS TERTIA ergó duz linez maiores funt bafi B. D. adeóque arcuante fe.» Animali, eas dcícribit, fixa parte B, & ad. fe attradta parte. De € qua confiftente , extendit partem B. vt progrediatur vlterius . Atque hic placct aduertere :. falfum effe, fpiras Cochlez ad mo- tum conferre, vt docet infignis noftro JEuo Scriptor,exiflimans ex ipfis fpiris Animal vim acquirere ad motum , modo ijs in- nixum, modó extra eas diftentum , nempé parte , vel arcuata», vel retrocedente in fe femper extra Teftam extenfum. Hoc eui- denter cognoui , cum Cochlearum motum explorans teítis prius fublatis obferuaui, nonnullas retinere in fe internam fi» gurara Teftz in membrana tenui inftar vacue crumenz tunc folüm plena fe ipfis ; qnando ceflante motu in eam ícíe reci- piebant. | Iam dictum fatis de motu locali; dumque in illo poteft facilé deprehendi vis illa admirabilis, quam Mechanica cogno- Ícit in Ve&e , neque deprehenditur nunquam in quonam vis ea fita fit, aduertendum illud eft : nempé nobiliffimi argumen« ti fcientias corpufculum cuiufuis contemptibilis Animalculi abfcondere in fe , | PROBLEMA XVI. Cur vix aliqua membrorum diuerfitas in; Teflaceis appareat? Vàm varix apparent in teftis Cochlez, tam fimplices funt in partibus componentibus corpus;.in ijs abíconditum.» . In omnibus eadem fermé Organorum difpofitio, vix aliquam.» diuerfitatem oftentat. Ipfz vero Teftz , interfe ita diffimiles, vt vel intra eamdem fpeciem, nunquam dabitur , bis in eamdem.» incidere. Tanto Natura in von fembiante [leffa : Di varie forme, bà i fimulacri impreffo . Caro illis; vtpoté exangu s, liuida , macieque quafi cadauer confeca,é contra Teflee, veluti fabulofa Lorica Zznez à Vvlcano fabrefada. €& : Che di fanguigna luce , e di colori Diucrfamente accefi ,, era. fplendeute. O1flrea PROBLEMA XVI. 223 Oftrez corpus informe male dedolatum , videtur potiüs Embrio, quam opus abíolutum: Teftz veró eximia artis ma- gifterio elaboratze, quibus diligentiífimé ftudio fuprema manus fuit eleganter impofita, quamobrem in his Teftaccorum mo- numentis, & armis effingendis , quibas Oftrez peltatz , & cly- peate incedunt , apparet indufiria Naturz longé maior illa», quam omnem Ciclopes exercere, in armis Heroi fuo cudendis ex Vvlcani Officina, vc Dea maris efilagttabar,cum diceret. Ara acri facienda V iro, nunc viribus vfus, Nunc manibus rapidis, omni nunc arte magiftva , In promptu eft ratio: cur in membris vix aliquam, in. Teflis tantam varietatem przferaunt, fingulas Animalis partes Archite&ata fuit. Natu!a ; ad inftitutas ab ijs. operationes cífi- ciendas . Atque , vt ex Doctrina. Ariftotelis adnotauit. Magaus Albertus: ea qus nobiliora funt plures. partes babere neceffe.» efl, quarum actiones eorum [int , 7 officia. Plura euim defidevant infivumenta ea , que plures motiones exercent, Ita homini quip- pé Animalium przítantiífimo intelligentia ditato , quam. Ari- ftoceles, falsó camen,particulam diuinitatis appellat , data fue- runt organa , & partes uumero plures , & varietate, vt. poflet non folüm viuere, fed bene viuere. Et quamuis noa de(iut ignaui Cenfores Naturz, qui eam quafi Nouercam exiftiment, nudum hominem , atque inermem , veluti proieditium iufan- tem, omnibus deftitutum , iniurijs fortunz expofitum , profti- tuiffe; cum reliquis animantibus arma, & veftes abundé fuppe- ditauerit ; in fola manu. tameu omnia homini donauit Natura , veluti inftrumento, vt acuté Auguftinus , ad opera omnia ora- nefque artes ab intelligentia directo . Cum ergó Teftacea , vel omni motu careant , vtpote fcopulis , aut humi infixa, vel vix vllum motum edant ; eumque inuariabilem , quem ab origine » prima, tamque patrimonium omne , fecum traxerunt, nequé ab ipfa humo eleaentur magis anima, quam corpore; propterca.s nullam fermé nanciíci debebant diuerfitatem membrorum 5 , quz diíffimilaria dicuntur. Atque foli abdomininata, cas tan- tüm partes fortiri debebant ex magifterio Nature, quz necef. faria ad vitam cuique Animali perfe&^, Ariftoteles adnotauit : Guttur nemp?, quo cibum capiunt, Ventrem , ia quo rcpo- nunt, € concoquunt reliquo corpori impertiendum , atque in- teftinuni, ad cibi excrementa exoneranda . Hzc autem vitz in- ftrumenta , quam folerti induftria conftruxit Natura tam cu- rio- Eueid.1.8. Lib.z.de 5 par AÀuim., €, 1o, ar, is Lib.3.ciris 224 PARS TERTIA tiofa indagine eorum diner(itas effet examinanda ; Excurrat il- lam quis per otium fusé apud Ariftrotelem de partibus Anima- lium .. Hic fatis eft aducrtere cum. eodem, planum effe corum.» Ventrem, fisplicem , expolitum , atque vt in nonnullis auibus excurrentem , quibus cibus humidior, ijs nempe que cruribus longioribus corpus fuffulciunt fic enim poffunt cibum facilius concoquere. Non abfimile autem hie eft inteftinum, quippe femper in promptu cibus ex mari , quo vi&unt, non erat diutius . in vifceribus retinendus ad fuccum Nutritioni vtilem attrahen- dum , nouo videlicet femper é mati fuppeditato. Huiufmodi organum ineft, & plantis radicibus , quaíi ore attrahentibus ci» bum, alijfque partibus? ad exoneranda excrementa deftinatis ijs nempé, vt vult Ariftoteles, ex quibus erumpunt flores , fru&tuf- que, vel melius, ex quibus diftillant humores, & gummi, cum.» flores fint partus producti ad fpeciem propagandam . Sunt ta- m:en plante ventris expertes.cum nempé fit terra. pro ventre » s veluti nutrix infanti, alimentum plantis ferens, & concoquens . T'eftis tamen non debebatur. ifta fimplicitas organorum , & quoad illarum formam fabricamque, fit pro ratione, deftina- tas à Natura fuiffe ad conferuationem corporum incluforum.» omninó igermiumi. Simplicitate sembrorum vite confulens prodigalitatis notam elufit . Simplicitate munimentorum.s in Teftis damnata cgeftatis fuidet, ac proindé in ijs effingendis fe vfque in luxum efiadit . Cum enim Oftrea mille hoftium.» incurf;ionibus, & infidijs mille paterent in mari expofita, ea» tanta varietate peltata, & ciypeata inítruxit, alia videlicet ar- mata duritie, atque afperitate, alia tuberculis , & haftis, quafi praferratis , ad tormentum vifcerum , & palati. hoftium iníis diantium,przter commune omnibus effugium receptus , cum. natiuas latebras, intra fuas Teftas peterent. Quserenti. autem», vt quid tanta in Teítis accidentium varietas tanta peregrini coloris diuerfitas? Refponderem : ad eum proríus finem, quo comantes Crillz in galeis, & in Thoracibus Clypeifque fo- liofa ornamenta, Opere corynthio depi&da ad horrorem ar- morum quafi temperandum . Sapienti plané confilio Ars mi- litaris , nempé ars moriendi , elegantiam armis ipfis indu- xit , deauratis telorum cufpide, & enfium acinace , vt mor- tem ipfam natiuo horrore exuerct , atque iu ipfo Martis catppo, acies initru&as oftenderet, non tam ad Pugnam ; quam ad Chorzam. Tam praeclari inuenti laudem ; prima (ibi depo- icit PROBLEMA XVII. 225 fcit Natüfa; que artem. ipfam ad magifterium koc erudiuit conftru&is armis ac munimentis pro tam inermibus animan- tibus, tanta colorum , atque ornamentorum elegantia piGura- tis; elegantia tamen armorum robur nihil effzminante . Quo artificio tria pre ftat omninó preclara: nempé infirmis , at- que infimis animantibus arma, & munimenta comparauit,ocu- lorum oble&amenta, atque 1llicia abundé inftruxit , in tanta. colorum ornamentorumque varietate , fingulaque Teftacea fuo quaque quafi ftemmate infignita, & veftitu. confimili notata.» diícreuit . PROBLEMA XVII. Cur careant Offibus ? * Sía in omnicorpore funt multa numero: alia recta, alia Q tranfuerfim locata, & arcuata, fingula fingulis iuncta» infolabilibus ligamentis ; ita tamen enodata, vt poffint mem- bra pro opportunitate curuati, & omnia ita accommodata» , vt quamdam quafi trabium. ftrücturam. componant , eleuan- tem illa, & fuftenrantem . Iam veró fi Teftacea- humi. femper infixa nullo motu debebant fe expedire , nifi communi vermi- bus, & infectis , reptando progredientibus , huiufmodi mem- brorum ftru&urze inutilia fuiflent offa, imó Turbinatis im- pedimentum attuliffenr , nempé contorquentibus fefe , vel coarétantibus intra fpiralem fuam cauernam , debuit aptari corpus omninó carneum fibris vndequaque extentum , aptis , vel ad fe reeipiendum, ve) ad fe pro nata opportunitate diften- dendum. Addo: toti corporis ftru&urz , in vnam quafi al- uum elaborate inepta erant offa: ícilicet ex obferuatione» Philofophi, nullis animantibus venter diftinguitur , nec diften- ditur offibus , vt fic poffit, vel atracto cibo intumeícere, vel concepto fotui domicilium inflernere . Aliqua infuper offa. infixa funt certis partibus. animantium , inquir Philofophus . ad eas tutandas feruandafque , vt Cofle circumdantes Cor ; €um autem ad conferuationem Teítaceorum , munimentum .. Natura conftruxerit pro Galca; Scuto; ac Thorace illis aptatum | 1 Ff ad De [2:t. Awuim,lib.s €eg9, Macrob 226 PARS TERTIA ad incurfum quemlibet eludendum ; vt quid offa huic viuentium generi fabricare ? , PROBLEMA XVIII. Cur fint corde orbata ? Or in Animali eft , veluti Sol in Mundo, nempé caloris vitaliumque fpirituum officina, opera omnia efficientium, Satu 1e x quemadmodum antiquitfimus Philolaus--falsó exiftimaauit , C 27e Solem immobilem in hoc Muudi fiitzmate collocatum , & omnia circa ipfum in gyrum fefe mouentia , vtpoté ipfo iudi- gentia, ita pro veritate obferuauit Anachomus; inter partem qua animalia cibum recipiunt, dT inter partem, qua emittunt ex- ereraenta , mediam quo. ad fitum effe. tertiam partes , in qua. eft principium vite ; cornemp3, ex quo vno trahunt omaia fuüb- fidium portionemque fpirituum | operationibus iu(eraiene tium ; & quemadmodum Sole fublato euadecet Mundas in- forme exanimeque Cadauer , ita prorfus & Viucas , corde» fubiucto . Manifeftum fit hoc in quolibet perfe&ó Animali , & pro miraculo eft, excuiafdam pecore corde extracto , potuitiz 5 tameu illum aliquando voces edere , & alloqui: Carniticem » cuiícerantem , Manifeftum etiam fit in infe&is. non carenti- busfaaguine, & quamuis plures in partes diffecta adhac vi- uaut, momentanea tamen eft in ijs. partibus vita , exhautto íci- licet in ijs Vitalium fpiritaum fonce, hoc eft, corde. Cochleze tamen vinunt quamuis excordes , vt reliqua Animantia exan- guia. Et quamais Democritus exiftimaaeric, indicum eile cor omnibus, fed oculorum obtutum pro fua paruitate edugere » , omnen tamen , quamuis couatum impendat oculus Microfco- pis exploratoribus adiutus, ipía etiam inuilibilia obijcienti«- bus , nunquam poterit Cordis veftigium deprehendere , quod fané Microfcopij perfpicacitatem non eluderet; quemadmo- dum in generatione omnium Animalium noa exanguium vix efformatum cor in embrione detegítur . Gur ergo vitam quafi commodatam , Olflreis excordibus indulíit auara. nimis Natura ? En PROBLEMA XIX. 27 . En depromptum , ex ipfo fapientiffimo inftituto Nature refponfum? Ceca nunquam largitione fuos in Partus fefe cf- fundit Natura, neque illis fruftra Aerarij fui opes;ac Thefauros impertitur , Cacutientis Amoris,& genlJ infanientis eft ad nul- lam refpicientis vtilitatem beneficia conferre. Praltitit hoc ia- fanus ille Caligula, ad Rome confulatum inaugurans fuum ilum equum; cui à pernicitate curfus inditum Zgnei no- men eft , AUN es 0a Non fic infanit Natura eximiz perfpicacitatis in operan- do impertiens fingulis ; vcl fubtrahens ; pro aptitudine, meri- to, ac dignitate eorundem . Hoc pralibato , en Philofophi ra- tio, cur Teftaceis Cor Natura negauerit. Animalibus om- nibus non exanguibus neceflarium eft Cor , cum enim humi- do fluidoque conftet fanguis , indiget vafis aptis ad illum.» excipiendum , in quem finem elaborate íunt venz , quibus in omnia corporis membra diftufis ad imperrienda fingulis alimenta , neceffarium fuit eas omnes ex vna origine , veluti riuos ex vnofonte, corriuari; nempé ex corde, ex quo tanquam ex prima ícaturigine profluunt omnes , & fingulz. Exangui- bus ergó Teítaceis, quid mirum fi Cor non effinxit. Natura? Verüm quidem eft ad impertiendum Vitz alimentum , humo- rem aliquem proportionatum neceffarium effe pro. fanguinis fupplemento ; quamobrem in Teftaceis omnibus reperitur hu- mor ille, quem Philofophus Saniem appellat, quo pacto funt etiam partes , Venarum vicem explentes, quas diximus Fibras. quz Saniem, vel attrahunt ex Ventre cam primó excipiente » , & aliquantulum concoquente; vel per poros corporis ex Elc- mento, in quo vinunt , non íecus ac arbores humorem illum bibulis radicibus exugunt é terra, quz ijs pro corde, ac ventre €ft;parato femper ad alimentum fuppeditandum e PROBLEMA XIX. Cur fint Edentula ? Á Ntequam qufito refpondeam, firmanda eft eiufdem qua- à fiti fuppofitio ; nempe edentula efle Teftacea, In con- trariam fententiam abiere nonnulli , Inquit Ariftoteles:Concbas PI a den- Lib 3.c.4; &rt. 1, de» parz A ní, De part. Arim.c 4$ De Cochl P238 515. Is Miero- fcophis obf. 4C» 228 - PARS TERTIA dentibus etiam binis fuliri » "vt craflata «. Ira opinatut Martinug Lifter & Microfcopio exploratum hoc affert ex Nookio his verbis. E fuperiore oris parte Cocblee eiu(dem Tefla contexta , officulum durum , vecuruumque exemi , id mibi vifam eft fieuvari in modum dentium gingiuis ordine fuo difpofitorum , inque plures smiinoves mai0refque dentes nigros diuidi .. Verbm vnum foli- dumque. o[ficulum erat, quo eam Kofs folijs vefci ipfe obfernaui , atque ex us lanatas exiguas partes momordiffe in modum litteva maiufcule C. Huius autem o[ficuli pars. fuperior, eius inferiori , €f nigriori parte multo. albidior efl , & minus [inuata, ad oras Obferunt. Phiftcmed opfex 167» Ibid, Med có- tract. fer. 3. de Oítteo« paulatim extenuatur. in aciem , buic infaper veluti nonem dentes fiu partes eminentes omnes ipfo o[ficulo medio inter fe coniunla . En appoíita, quam 1píc addit. figura, in qua. A.B. C.D. eft pars fuperior exurgens ex Gingiua G. C«G. magis albicante,quam inferior N. I.K. ad modum dentium figurata incipientium ex LL de(nentium truncatim verfus K. funt camen coniuucti, fo- lamque dentium figuram referunt in partibus ex toto offis femicirculo aliquantulum promineatium in locis nouem I.Ke Fuit habita huiufmodi obferuatio in. Cochlea cerreftri , vt inquitille , qua de caufa &rmari ex illanoa poteft vniuerfalis «onclufio dum in alijs aquatilibus hoc minimé reperitur, Hzc etiam fententia é regioue opponitur Velíchio , qui in, prima Hecathoftea fuarum obferuationum , quas aano 1675. inferip(it Aeademizx Curioforum ia. Gerinania , dicit: Iniuité iniurioséque derifum Chirurgum celebrem , quem à prima. in- fantia per iocum vocabant Cochliodontem , quia in amicorum confetfa affirmauerat : Cochleas armatas dentibus: càm, inqait ille, ipfi fenfus. atteflentur mam Microfcopy ope, non iftis modo (nempé Cosbleis) cr fimilibus infectis , fed etiam. locuflis, gryllis , aljfque fuos dentium erdines effe, luculenti[fimd apparet .. Sed uam facild errare potuerit, fi tamen 1pfe obferuauit, error al- ter oltendet. in hoc ipfo , cum obferaationem fuam obfirmare 5 intenderct , auctoritate .JEtlj inter Grecos Medicos non igno- bilis. De dentibus etiam Oflrcorum (funt cius verba) iam olim quidam obiter Aetius recenfuit fed nos. vberius in Teotomicis noflris differemus. Qaandoquidem eaoluenti mihi quidquid in- dicatus Audor operibus fuis complexus eft , occurrit in. ipfo indice legere . Dentes Oflreorum , ícd paulo poft locum indigi- tatum percurrens, legi : Dentes Oflreorum tefla. illuflrat , velut rom teftis. erjam. Buccinorume cg Purpurarums non folum vi exterforia 5. fed etiam PR OBLEMA XIX. 229 Wem fubflantie | aptitsdine . Neque vlio pacto T'cft2cea denti- bus armata coutendic ; fed ad aliozum dentes illofirandos, & maculis detecgendos opportunam effe illorum Tcftam combu- ftam, & redactam in puluerem . Hinc,nefcio quo patto ante Velfchium potuerir Ionflonus pro veritate idem enunciare; có vel maximé, quód in. Veritatis teftem , textum Ariftccelis exi- bet, vbi Teítacea. iuquit, nutriuntur more plantarum per povos,c7 quidem bumore dulci . Pw Atque vt probationes expediamus. Dentes, inquit Ári- ftoteles, generantur, &* augentur alimento eodem, ex quo offa , c nafcuntur, non ex cute, fed ex offibus, &r babent Naturam offium , "t patet ex eo, quia fequuntur colorem offium , Hioc Zzthiopes candicant deutibus,quia offa funt candida: "Teftaceis ergó ex- offibus, neque ad ofla compingenda preparato ijs alimento, fe- quitur decon equenti 1lla etie Edcntula , Secundo , quia ma- gna copia materie pro Teitis fuppeditanda, nulla pro dentibus Íupereit , vt videre citin. Cornigeris Animantibus , ex parte. fu- periore edentulis ; nempé vtente Natura alimento; ad cornua.» efformanda , Ica mirabilis ille Pifcis nonnifi magno labore , & induftria raró admodum captus in glaciali Noruegiz Oceano; quem in fuo Mufzo Vormius defcribit ; cft, ore omninó eden- tulus , ex cuius parte fuperiori erumpit os. duriffimz candidif- fimzque fub(tantiz , ex zquo cum ebure contendentis, in. ha- flam veluti cufpidatam ad longitudinem palmorum decem.» produ&um, vt cernitur. iaduobus illis pulcherrimis in Villa» Phamphiliana propé S. Pancratium ab Excellentifs. Principe » Romz affernatis; & 10 alio in Mufzo Eminentiffimi Ghifij Principis Roma. Tertió probatur. Quia dentibus inftructa fuere Animantia nonnulla , vel tamquam armis ad pugnam , vel tamquam inílrumento ad voces enucleandas ; alia ad cibum atterendum , & digeflioni preparandum . Teflaceis veró , vt plurimum, attraheatibus per poros nutrimentum , more planta- rum,nemp? humorem in quo viuunt, otiofi dentes forent ad nutritionem . In hanc rem fingularis omninó eft Victoria, quam retu- fit Cochlea ex Serpente ; cum fentiens.fe dentibus illius inuadi, illico intra fua Teftz fepimenta fubduceus fcfe, traxit fecum » ferpentis caput,vi adacti ad mortem in eo carcere fubeundam 5, propterea concelebxata carmine recentioris Scriptoris;poll illam Viéto- De exang. aquat. 1,5. tc si hift. Anim.l. 8; &ap.1. hb. z. de» gener 6,4. Hipolitus Grafletti liepig gr. Ata Ha- fn an.« 230 PARS TERTIA Victoriam,illndque certamen Epigrammate eleganter expreffumi fic concludentis , | Rideo Partborum ingenium, fi Cocblea inermis Sóla boftem didicit contumulare: fuga . i PROBLEMA XX. Cur Fel, lecur , & Lienem Teflaceis nega- uerit Natura? ^ cft Animali Hepar ad attrahendam ex cibo in.5 ítommaco concoco partem ; ad alendum ipfum Animal aptiorem, & antequam diflribuar illum per membra , debet in.» quatuor humores partiri ; nempé in fanguinem ,. flauabilem.» , fiegma, & bilem atram. Ex parte magis terrea , hzc gignitur, quemadmodum ex parte magis calida , & fubtili flaua bilis ex frigidiori flegma ex magis temperata fanguis ipíe. Vtque fiat bic aptior ad nutritionem depuratur huiufmodi humoribus attracta à Liene atra Bill, flauaá felle , à venis vna cum fan- guine pituita ad humeéctandum. opportuna , fi quando nimium exficcaretur. Quia vero Tefiacea nutriuntur, vt plantz humo- rcm, quafi plené inco&tum attrahentes ; & aptum , vt conuerta- ter in fubitautiam viuentis, quin transformetur in fanguinem. ad alimentum viuenti praitandum : Hinc Natura hifce mem- bris fruflra inftruxiflet Teftacea. — Etc qui vellet curiofius hanc proportionis conftantiam inter plantas , atque leftacea exami- nare, obferuet incomparabilem illam Anathomem , quam vul- gauit longum ftudium, ftudiofaque diligentia Doctoris Malpi- gi, & agnoícerc poterit quam bene fibi refpondeant in ali- mento fufcipiendo , animaduertens in funima fimplicitate par- tium exquifitam. organorum diftributionem fibrarum ; neruo- rum , canaliculorum ad. fugendum , concoquendum , ac diftri- buendum alimentum , eamque cx hac animaduerfione oblecta- tionem percipiet, qua delibutum fe fenrir clariflimus Thomas Bartolinus ; cum €a percepta fcriptum reliquit : Z» Plamtis quamuis primo afpecin fimpliciffimo, reuera trachee funt, € aeri 1675 "2 jrferniunt; alia itidem afa, que dcferendo. alimento , alia qu& exco- PROBLEMA XXI. 23rY excoquendo: quarta denique que peculiari fucco coll;igendo infer- uiunt, vt taceam illa qua fnperflua excludunt. PROBLEMA XXI. Cur Teflacea , qux os non habent, attamen, nutriantur ? Vzfitum hoc ad multa Viuentium Genera extenditur,nem- , € Flo:es, Plantas, nonnullaque Infecta , ore careutia,illis tanc Nacura modum fuppeditauit ad alimentum attrahen- dum, & ad membra igula deferendum. Communis propterea omnibus refponfio aptabitur. Quemadmodum ergó Arbores fugunt é terra, vel ex aqua humorem nutritiuum Vitz, per po» ros radicum , fic Teftacea illa quibus negatum os fuit , conuce- niunt cum plantis, quz. propterea Plantanimalia appellat Phi- lofophus. Atque hic notandum :. Inter Teftacea fola Biualuia, parte hac corporis priuata cfle à Natura tamquam fuperfluas , nempé quia alimentum captura erant ex Elemento, ii quo na- fcuntar, fat erat in hunc modum attrahere. Os autem à turbi- natis plerumque habetur ; Vnudé poflunt prater aqueum hu- morem ; alium etiam cibum attrahere :. Sic vefcuntur carnibus purpurz ; pifcium auidiTimi funt Turbines didi Garagoi ad efcam pifcium hamo captati, alia lutum amant . vt Ballani , : de quibusalibi fcripfimus ; Marini Echiai pifciculis , & ver- iniculis oble&aatur , ex fundo maris. expifcatis , Quapropter notauit Ariftoteles, os ijs infixum extremz corporis parti exi- turo autem excremeni in parte fuprema. Cuni hzc. ex aduerío femper ori opponatur . Verum tameu eft exigao ca cibo indi- gere, vtpote exanguia , & idcircó frigidiffimi temperamen- ti, quafi fpiritibus deftiuci , Et quamuis in folàm Ventrem.», & Guttur fuerit ijs corpo:is moles aptata, non ramen funt voracia ,imó paucis , quz forbent contenta , nonnullaque vi- tam degunt ad menfes plures recepta, imó verius, fuis in 'Te- ftis fepulta, quin vnquam ex ijs prodeant ad aliud fibi com- parandum, PRO- Dt part. Anim c.$, num,9. De part, Anim.c. s. 3164. 232 PARS TERTIA PROBLEMA XXII. Cur Turbinata habeant Operculum ? X obferuatione poftrema antecedentis Problematis oritur praífens quzfitum ; cui antequam refponfo fatisfiat , ob- feruandum eft: ex tribus Claffibus, in quas partiti fumus Te- ftacea, numerofiorem effe Tnrbinatorum , nempé hac plures quafi fubalternas fpecies complecteute,quarum fingulis Opercu- lum eft impofitum, Animali copgenitum, eique femper infixum, vt vagues carni; quoties autem intra domum fuam fe recipit illud claudit, tam bené fibi aptatum, vt vnum videatur corpus; nulla diuifione diftra&um , non fecus , ac multe Binaluium fpe- cies fcfe concludunt , connexis ar&tiffimé in omnem partem. , valuis duapüs, quibus componuntur. Hinc Ariftoteles pro- nunciauié : T wrbinata Biualuibus quodammodo a[f[imilantur ; quippe qu& omnia opercnlo quodam: congenito carni patule oppo- fito clauduntur .. Qua. przlibata obferuatione , caufam fubdit deductam ex prudenti operatione Nature . Cum igitur Turbi- nata toto corpore tam diligenter Natura munierit , ne muni- mento careret pars illa; opificio Tcfta commeníurata , quz Ia- nua quzdam eít Arcis illius animata pr«fids gratia opercu- lum omnibus fuppeditauit, quo fe munimento concluía tu. tarentur . Confimilia funt. Biualuibus etiam Vniualuia, non Turbi- nata, namque licet vna tantüm pelta clypeata, hac tamen fem- per infixa fcopulis eft , qua ex eiufdem Ariftotelis Do&rina , Omne Vniualue , fit alieno fepto , quodammodo Biualue : Sic *ndequaque tutante illud Natura, adeó verüm eft 1 foetibus qui- bufcumque, quos in lucem enititur, prouide Matris inftar, Na- turam conífulere . rl pole cho PRO- PROBLEMA XXIII. 253 .- PROBLEMA XXIII. Cur multa Turbinata, fint etiam cornibus [HEETNOC auDIE 2 Aris Turbinata non pauca cum terre Cochleis conue- niunt, & quemadmodum his fefe mouentibus ,. modo bi; na, modo quaterna cornua cx capite prominent, ita. illis eodem plané modo confultum eft à Natura. borellius, obferuata in» illarum vertice nigra macula, nihil hzitans affirmauit : oculum cam effe , quo viam explorant , per quam poffint, fine impedi- mento reptare : Is limacibus, inquit ille , non folimz dentes. ac- cerrimi, fcd «7 oculi in cornibus ductitiy . Videmus nigrum eo- rum ab ivferiore cornu parte, fei à cerebro , ad eorum partes fu- premas afcendere 5 cum. moueri cupiunt , c greffum fuum. diri- gere, quo cornua conuertuptur ; Verüm non videtur. mihi hac cbferuatio neceffitatem inducere , firmandi conclufionem , oni- ninóoppofitam Ariftoteli , qui lib. 3. Animalium , ea diuidens inoculata , & exoculata, oculos negauit Limacibus: Zabent profedfó , inquit, oculos tum. caterva Animalium omnia ; prater- quam T efla intetía , & fi quid aliud impevfeifum efl , t Talpa , Quamuis punétum nigricans in fummitate cornua przfcrant , non propterea inferendum ex hoc oculos efle , fed potiüs macu- las ad ornatum, alioquin dici poterit, plures pifces Argos ef- fe, maximé oculatos , quandoquidem perfectiffimum Microfco- pium eorum pellem oftendit innumeris pun&is ; quafi pupillis oculatam. Ruríum fi oculos Turbinatis indulgere voluit Na- turi, cur eos in extremitate tam remota à capite collocauit ? Summitatibus Antennarum in. Nauibus commodari folet , vt ita dicam , oculus explorator fpecula profpeétans ab alta»; Animantibus fiué mari, fiué humi degentibus , fuerunt ocu- li capiti infixi , non. cornibus maximé produáis, vel immani probofcide in terram profütuti .. Quod [fi oculorum.» nomine volumus eas maculas infignire , diflorquetur equi- uoca nominis fignificatio , illi oculo proprie accomodata, cui deeft ex Ariitotele .vi(iua potentia . Hanc in fummis cornibus, fiué oculís Cochlearum non refidere, euincitur pluri- bus rationibus, De formatione oculorum in Animantibus Cg phi- Obferu 9o Cap.13, Lib. de» i olme?efe 2$, num.,3, 254 . . PARS TERTIA : [ Dc gener? philofophari aggreffus Ariftoteles, conftant,inquit, hi humore s 1C4 B7 codem, quo Cerebrum efformatur, humore nempé maximé hu- A rift. Probl fs& at.num.7, mido ; & quoniam poft Animalis formationem , paulatim » concoquitur, & exficcatur, hinc eft;ab initio cerebrutu , oculof- que intumefcere , & in vite progrefla imminui, atque ita de- bitam fibi perfe&ionem acquirere ; iam veró in Cochleis , toto ore , & toto ventre hiantibus , cum cerebro pars nulla refpon- deat, non poteft hzc extendi, ad oculos efformandos , ezque» maculz in recenter genitis apparent vix coloratz , augentur quidem proportionaliter ad Animalis incrementum,nunquam o tamen vt oculi, obtenta debita perfeéctione,decrefcunt . Oftendit hoc euidenter experientia mihi , Cochleam Echi- nophoram excorianti num.I9. tertiz Clais expreffam nempé cornua ipíius Callofz fubítantie , & valdé robufte adinueni : vndé potui in illa anathomem perfe&iffimam gladiolo exerce- rc. Excornibus alterum in longitudinem difcidi , deprehendi- que eamdem omninó intimam extimamque fubftantiam, & colorem, quamuis macula ; qux-oculus reputatur extremitate » extima infuüfcata aliquantulum appareret, Non contentus pri- ma obferuatione infliti aleerum fuauiter admodum abradere , qua parte apparebat macula, fei ocularis pupilla , . potuique.» illam facili negotio abftrahere,non fecus, ac colorem pennicillo fuperinductum , illi fubftantiz neruofz, Atque adeo mihi eui- dens factum eft ; non effe illam 1nftrumentum vifus, cuni nulla ibi pars, vllo organo inftruatur ad vifum . Ex ipfarum autem motu , certó obfirmari poteft non effe ; oculos. Hi enim pro eodem tempore non poflunt ad. contra- rias partes conuerti oppofitas omnino, ambobus fcilicet ex eodem principio pendentibus , quod ad duas partes oppofíitas moueri fimul non poteft ; fi veró fecus contigerit , malé con- fültum à Natura fuiffet : Nempé multiplicatum appareret obicétum , vt duplicatum apparet, cim ex induftria, & per vim oculos diftorquemus ; quemadmodum duplicatum — apparet obie&um digitis duobus atta&tum altero alteri fuperpolito , ficque é fuo fitu naturali fabdu&to . Iam veró Cornuta Te- ftacea nulla proríus lege in oppo/itas partes cornua contor- quent fiquidem aliquando , ita paralella extendunt , vt fi ocu- laris linea, & directoria protraheretur ; nunquam in idem obie- &um inciderent, aliquando veró dilatant in angulum, ita obtu- fum, vt ad punéta diftantiffima , àc propemodum oppofita tere mi- PROBLEMA XXIII. 235 minarent? quamobrem diligenter obferuautibus motum ip- farum, manifeftum fit , data efle illi cornua à Natura in fupple- mentum manuum , veluti.ceco gradum tentanti, & obítacus lum, aut periculum itineris exploranti . Duobus enim mino- ribus cornibus , in ijs quz quatuor cornibus funt inftruGe paulatim reptantes tentant identidem viam,reliquis veró duo- bus in aere libratis , & in diuerías partes. contortis;certiores fiunt, poffe per illud fpatium tuto euehere domum, quam hu- meris baiulant ; eiufque. ponderi incumbunt , cum eam futti- nent ; & quidem fi in his partibus praferunt fenfum vifus cur ad eum fitum peruenientes in quo poflunt impedimentum.» aliquod deprehendere, non defiftunt' à motu , fed audacter in» id quod obijcitur inuehuntur ; ac fi acutiffimis fenfibus effent armate , neque vnquam recedunt, nifi cum fentiunt duritiem , yel folidam lapidis, vel delicatam floris * Neque contente in fe ipfas fe collegiffe, ad primum leuiffimum eorum attactum 5», iterum, iterumque ea explorant , euaginatis denuo paulatim.» corniculis , ad motum timentis ; & non videntis, Enimueró nullum elt Animal, adeó ftolidum, vt fponté exponat incur(ibus potentiam illam , quam inftituit Natura, vt euitaret. incurfus ; nullum quippe reperias , qui oculis inuehatur in Ífpinas, vt ea- rum punc&uras exploret . Inftructz igitur fuere Cochlez his veriüs brachijs , quàm corüibus, vt ex ijs fuppeterec auxilium ad. motum ; neque ihis omnes fuerunt inttructz, quamuis vaga , nec locis fcopulifque infixe ; fed ille tantum , que motu progreffiuo fe prouehunt ; cuiu(modi funt. Turbinata, de quibus Plinius. Qgine T uvbina- torum génus mouetur; ac ferpit « Prater hzc inquit, Ariftoteles, gou defunt complura, qua cum [int abfoluta , mouere tamen: fe. nequeunt, vt Oflvee , nifi in quantum dilatant , vel claudunt fepta duo, intra quz viuunt, vt alimentum trahantex mares, De alijs nonnullis , quas Chamas leues appellant , fcripfit Pli- nius vidile fe in gyrum torqueri, quin vnquam à loco occu- pato recederent , quemadmodum Rotz firmo. axi infixe quan- tumuis incitatz ad motum, nunquam recedunt à centro , fuper quod fefe contorquent . Iam veró fisl'urbinatis fefe mouentibus , oculos negauit Natura, illorum defectum hifce inftrumentis füppleuit , vt pol- fent progredi , feque in fe ipfa recipiendo , à contrarijs tueri, quemadmodum fenfum olfa&us perfpicaciffiumum ^ ominibus Gg im- 236 PARS TERTIA impertiuit ; quapropter, fiquodpiam «corum aperta Teftais leuiter tangatur , ftatim fe ab hofte tutari contendit, quem.» tamen,(i oculos haberet,tàm propé accedere non pateretur, fed. . inalta illa cornuum veluti fpecula perluitrans;1ccedaar prohibe- dip ret, fe claudendo, Imo exiftimauit Boetius acuti'iino fenfü SC*DP* auditus eadem fuifle dotata , quapropter iaquit, occulunt fefe, €um litus clamore aliquo perftrepic, vel ingens lapis ja mare » dcijcizur, v(1ue adeó inditum eft cuicumque viueutci. tueri fe à noxijs iacarlibas . Hoc autemifequtura Problemata in examen VOCaDunt s | i Tomis Reliquum effet, hic attexere, quod. ia fua Cofmographiazs. liio. — refert feuetus de Cochlea quadam in Germanico Orientali Oceano iauenta, quae prascer. ramofa cornua, vt ceri , duobus O:ulis , colore viuacifimo. collacentibus ,erat inftru&a ; fed Hift a2. quoaiam Ioaitonus, illam , aut fabulofam exiítimauit , aut ma- de Cochl. *i; monitrum, ab illius examine, & cenfura abtineo,contentus,; MTM eam fuo loco fubijcere oculis inter alias de qua fententiam fe- rant curio(i indagatores prodigiorum Nature . PROBLEMA XXIV. Cur vocem non edant. Mnium in mari viuentium proprium eft: non poffe vocem aliquam edere, & quamuis pifces nonaulli vocales dican- tur,ipfi tamen vocem non edunc, fed quemdam quali fonum,fea firidorem , cüm partes aliquas mouent , quibus eos inítruxic Natura ad attrahendam aquam , vel enomendam. Teítacea ta- mens quemadmodum, & omnia Cruftata, omninà faut muta». Refert Strabo, fpeciem quamdam Nilum incolere,qua mugituns edit ; ledad verizatem illius Hiftorie conciliandam fatis eft, id expeciri in Teftis quorundam Turbinatorum, mugitu quo- dam, horrorem incutiente perftrepentium, cum vel ad bellum; vel ad venatum fono vocis humane inflantur. Ex duplici au« tem caufa Teftacea , vt alia quecumque in mar$ Viuentia, funt De Anim: muta . Primó enim. vox ex Ariftotele inafpera arteria cffingi- e€2 tur, cüm aer ad refpirationem attradus ex pulmonibus, impetu excluditar; que autem pulmonibus egent; carent arteria , nem pe PROBLEMA XXV. 45 pé officina ad vocem elaborandam . In Teftaceis totum cora pus. in guttur, & ventrem extenditur, fin pulmonibus , & arte- Iia; non ergo poflunt vocem vllam inflectere, Pulmoncs illis non indulfic Natura, quia cor negauit , ab ijs refrigerandum.s temperato calore fanguinis , ex nouo aere attra&o ; neque afpe« fta A:teria docauit, quam Animali inpertinit , ad aerem pulnio« nibus actractum Introducendum . Secundó, quamuis effent. in« flrucda organis vocem formantibus illam cdere non poffent iu aquis non adinitccatibus congruam illam acris agitationem, interpoiitam incer corpus percutiens , ac percuilum , guz. voci formandz, neceffario 1nferuit, vc clarius fequeati. probiemate . Aaimalia aucem aquis fepulta peculiari aliqua refrigeratione.» indigentia, quia non funt exanguia , aerem non refpirant, fed aquam. Atque huiufmodi fanc pifces , alia quia exanguia , ac propterea vix indigentia minima refi pirattone. ob imbeciliitacem caloris refrigerantur abuadé humore illo partibus intercutaneis ingefto per poros, quibus funt peruia, atque huiufmodi funt Teitacea « PROBLEMA XXV. Cur careant Áud:tu 2 Entiunt omnes communiter cum Ariflotele , Animalia ins aquis degentia fub aquis audire ; quod in quarto Ani- malium cuincere , non vna ratione contendit ab experientia. deprompta , nempe ex pif.ium fuga ad ftrepitum Remoram., aquas impellentium : ex ipfo: incondito fono , qui editur ex. in- duftria ance pifcatum, ad eos in retia congrezandos : ex Delphi- num przda, quos iam inter retia coaclafos Pifcatorum clamor Propellit in litus, vbi vinciuntur captiui ; ex alto filentio in. alijs pifcatibus indio, ne vel leui fono pifces fugentur. Non- nulli tamen acriter in Ariftotelem fic inuchuntur, Ad fenfas tionem auditus, &ad formationem foni neceffirió requiritur agitatio acris intercepti inter corpus percutiens , & percuflum « Quoniam veró hzc agitatio fierinon poteft fub aquis, hinc Cicri non poterit fonus, multoque minus audiri. Indé fit, vt fi ja fundo maris duo Corpora percutiantur ; quamuis ex metallg £nà- De (en&a bus c8 438 PARS TERTIA maxime fonoro elaborata non percipitur cxtra aquas fonus quemadmodum non auditur ingentium. Ancorarum rumor, cum mati iactz, faxa fundum implentia contundunt, Neque, intra aquas audiri poteft, quid extra illas agatur, nempé corpore » denfiore, aqua fcilicet repercutiente 1mpulfum aeris - agitati , nec potentis vltra procedere , fed in fe iplum reuerti. Atque» ex I etumonio expertiffimorum pifcantium vniones, corallia» , aliafque maris gemmas, innotuit hoc Ipfum ; referente Gaffen- do: ad altitudinem pedum fexaginta immerfos aquis in: Callie portu non percepifle tonitrua bombardarum é nauibus exe plofarum , propterea negandus eft incolis aquarum auditus cum fruftanea fit potentia illa quz nunquam ad proprium a&um reducitur, | lib.fe&, . inter hoc recenfendus eft. Caffendus, qui obiectis difficul- r.cj, — tatibus hoc pacto fatisfacit. Ad reuerberationem remorum fu- giunt pifces non quia rumorem percipihnt, fed quia vident oculis agitari, vel taétu percipiunt vndantium aquarum im- pulfum, ita folet tonitru Silucum timore concuterc ,* quia ex aeris refra&ione peculiarem aquae commotionem impertit . Hinc fzpé non fe fuga committunt ex vocibus colloquentium , vcl propé litus , vel 1n ipfis nauibus; fubtrahunt tamen fefe» , ad leuitfimam fupremz aque agitationem .' Idemque. Catlen- dus refert. Lucium , extremee aqua innatantem non fe fubdu- xifle ad flrepitum pifcatorum, fed. tunc folum quando ad eum pradandum cum filentio appropinquabant. Fabulofa propte- rea cxiftimat , quze narrantur de piícibus viuario conclufis ; jempé audito campanule Íonitu ad cibum accurrifle ; vt ce- lebris illa. Craffi Murena illum captans ex ipfius manibus cum vocaretur . Quod fi hzc vera fint contingebant, inquit ille; quia pifcis, aut cibum allicientem confpiciebat ; vel quia ex aliquo aqua motuadmonebatur ; quo pa&o furdus, cecufque fame- licus manum cibo admouerct fi preuio figno quopiam nom. femel percepto illum excipere aflucuiffet, Ia&is hinc indé in contrarium opinionibus ancipitem diü fuiffe me fateor de Ariftotelis fententia donec illam experientia» animo penitus obfirmauit. Innotuit illa mihi ex curiofis D1alo- Dial. gis Donati Rofletti , in quibus dum eruditos fermones interíe » commifcerent Edetimegorus, Oligetes, & Panderes,interrogan- ti huic ; an fonus intraaquas perciperetut, affirmatiue refpon- dit Editemegerus, & experimentum attulit à fe factum 1n. mari, im- PROBLEMA XXV. 239 immeérfus aquis ad menfuram circiter femicubitalem , expertus fum , inquit , audifíe me quidquid nefcio quis finé vocis con- tentione diflerebat, cumque longius aliquantulum à fuperficie aures applicuillem ad poplitem loquturi; cubito, & femi aquis immeríi, voces alta voce prolatas percipiebam ; inclinata tan- dem aure ad pedes illius, motum aque , & fonum quemdam.» coufufum excipiebam . Atque hoc experimento inter collo- quendum inferto, concludit, fub fluidis corporibus audiri, for- marique pofle voces, quia fluida omnia poflunt, vt aer. crifpa- ri, & vnd:;re, meuafura tamen fingulis proportionata corpori- bus, quandoquidem ficut in aere ad magnam diítanciam vox non auditur, nec fonus , ita in alijs liquidis intra fphaeram.» cuique commenfuratam , fonus, aut vox propagabitur. Hiuc manifefta fit ratio: Cur Pifcatores vnionum à Caílendo relati, non perceperiat tonitrua Bombardarum , & cur Anchorarum.» iadus fuper lapides non fint. auribus explorati , Experientia» certum eft : fi. quis ere campano perfonuerit inter aquas , ex- tra illas fonitum exaudiri nen leui tamen. difcrimine propaga- tum ac fonus in aere editus, ob corpus magis deníum , per quod fonus effunditur. Quaniobrem videtur mihi euinci pofle in mari degentibus, & in aquis otiofam non effe potentiara » auditus ; cum poílit illa ad actum fuunrrcdigi. Nullum de» hoc dubium íupereft in Dclphino Vituloque marimo , nempé in ijs manifefté prodente fe organo auditus interiore , vt nota- uit Rondeletius; fitque hoc clarius ex figuis ab eis editis,cum illicijs alle&i toto capite extra vndas porrecto , itinerantes na- ues comitantur. Non ita de alijs pifcibus philofophandum.» , nempé in ijs non apparente inftrumento auditiónis, vt appa rent organa odoratus. Multo minus id in Teílaccis toto cor- pore imperfe&is , & referentibus rudem potius, ac indige!tam carnis maffam » quam corpus organicum . Probabile tanien.» . exiftimauit Arittoteles 4. Animalium ; tali organo pifces cflc » inftru&os ; cuius argum:ntum eft, quod fe arenís contumu- lant,cum ferrum admouetur, quo capiuntur . Ego tamen explo- ratà noa femel hac veritate nullis illa mallei tunfionibus fupra vicina faxa , potui exterrere, nequé deprehendi, ea. ad illum ítre- pitum fe intra fua fepta recipere, ac teítas claudere. Sed tunc folüm cum leuiífimo etiam paleg atta&u tangerentur, Nega- to itaque ijs auditu;perfpicaciffimo fenfu tactus ad noxia, & con- traria eflugienda, T eftacca inftruxit Natura, Ad- Lib.3 c3; Cap. 9, 1.34, De Aui Lg $,1« De Anim. C.i LI 240 PARS TERTIA ^ Addi, & illud poteft, non ad fimpliciter effe, fed ad meli us effe Animalis, vt philofophatur Ariftoteles , fenfus, auditus, vi- fus, & odoratus fuiffe à Natura conceffos , quamobrem ij non omnibus debebantur, fed illis tantummodo qua motu progref- fiuo incedunt, fcilicet his ad alimentum fibi queritandum pro- grefluris, & ad ea etugienda,quzquaz eorum deftructiuum imo» lirentur, exploranda erant etiam é longinquo obiecta, ad que accederent, vel à quibus recederent . Et quia diftantia obiecta s folus percipit fenfus, vel auditus, vel odoratus , vel vifus , hinc dotata his tribus fuere Animalia progredientia , non veró im- mota, vel fe vix mouentia ; qualia funt Teftacea, degentia fub aquis, PROBLEMA XXVI. Cur Teflz Animatz nullo fenfu fint przditz ? "T3Eflam effe Animatam , nemo poteft ambigere ; eamdem s enim femper figuram feruare proprietas cft corporum.» virtute organica przditorum , quas in folis refidet. Animatis , in quibus 1n gratiam alterius, Anima operatnr ; Arbores;Flores, & Herbas, effe animatas argumento cft; peculiaris illa figuras per quam difcriminantur ad inuicem , Ita in Cochleis fceptum.» illud Teftaceum cft animatum, quia ficut. ofla in. nobis , ita. il- lud totum fimul eas circumueftic, cademque femper. figura li- neamenta praefert. Hoc fuppofito curiofum cft inueftigare : cur vita Animalis viuens,& nutritionc crefcens;feníu tamen om- ni deftituatur . Senfus omnis ex Ariftotele fenfnm tactus fupponit ; qno deficiente, deficiunt etiam. guflus, auditus, & vifus, Tcfüs ergo tadu carentibus , quantumuis animatis , nullus alius fenfus ctt affigendus . Eas ta&u carere , oftendit experientia 5 fi enim.» pungas, tundas, igne torreas, nullum in ijs fenfationis fignum experieris, vel occlufis Binaluibus , vel accelerato motu 1n. Tur- binatis , nifi quatenus offenfa ipfum afficit inclufnm animal ; Qualia funt in alijs viuentibus fenfitiuis ofa , talia funt fepta» in Teftaceis , nempé verifque fenfu carentibus ; ex parili vtrobi- quc PROBLEMA XXVI. 241 que ratione, quam affert. Ariftoteles ; Conftat , inquit ille» , "Ta&us temperamento quodam , & mediocritate tangibilium. s qualitatum; cum autein Offa, ficut & Teíte ? fint nimis terrea adeóque à mediocre temperie, tacui neceflaria, nimium diitan- tia, hinc vtraque ta&u funt deftituta . Examinandum tamen fupereft: quo pa&o, &qua vias communicetur Teftis alimentum , vtcreícant ? Curiofus hanc indagandi , inueni facilé in Biualuibus, acferé in Vniualuibus omnibus non Turbinatis . Partibus enim viuentis in. eorum.» fingulis adherentibus Teftis, noa fecus, ac fructus, & filiqua» fabz inclufus, vel domui fuz teftudo, dubitari non poteft, per eam viam alimentum corriuari Teftz , vt creícente Animali , creícat & ipfa Animalis telta, ciuíque bono commeníurata» . Dubitanti tamen mihi; num in ipfa ctiam Tutbinata corriua- retur , conatus eft omnem dubitandi rationem auferre Scri- ptor» inter Recentiores non ignobilis, affirmans : horum etiam lcarnem teitz inhe&rere in profandiore parte Cochlez , quz fpirarum centrum nuncupatur . Quia tamen in ferenda fen- tentia de corporibus Baturalibus , confilia petenda funt , non.» ex mente fola, vel propria, vel aliena, fed in confultationem , & ipfi fenfus vocandi , fummo ftudio , femel atque iterum in- fiti, vt hunc arcüffime coniunctionis nodum deprehende- rem, & infpectis ad vltimas fibras multis Turbinatis fpecie» diuerfis , in vna tantum potui illum detegere , folufque mihi obuiam fuit nexus ille, qui in Ouo putamen Vitello maritat, intercepto humore ilo, quod albumen vocatur. Hinc non. amplius anceps fui quin affirmarem in Turbinatis , nullo alio nexa copulante Teftam cum Animali , ni(i humore vifcofo ex ilius poris exudante , humore ipfo Teftam nutriri, fefe ad exi- gentiam Animalis accommodante . Neque à veritate abíonum videtur addere : ipfa maris aqua , quafi la&e , ea enutriri, do. cente experientia: Arbores longé magis excrefcere irrigatis aqua ramis, quam alimiento ex Terra per radices attracto.quod planius fit in Corallis, fücoque marino erumpentibus videli- cet ex duriffima filice hifce plantis, nulla prorfus radice infixis, íolaque maris aqua per poros vndequaque attracdta enutritis Hh pRO- Prol. fe i$3:&rt.4. 242 ^ PARS-TERTIA PROBLEMA XXVII. Cur Teflacea , terrz Vegetabilibus non ab- | fimilia , nec viua, nec mortua odo- | rem vllum diffundant, vt | Plurima Vege- | tabilia? | On abfimilia Vegcetantibus in terra effe Teftacea, alibi cum Ariftotele adnotauimus , nomen propterea Plantanima- lium fortita, Iim veró , quamuis ad firmandam fimilitudinem inter duo , non requiratur perfectiffima , & vniuerfalis propor- tio inter ea omnia , quz poflunc ad inuicem affirmari; ex eo tamen, quod fint affixa loco , ibique alimentum attrahaat , ne- ceffarium ad vitam, & ad incrementum, dici poflent Plantis non diifimilia . Non erit tamen abs re hic iudagare;cur nullum vn- quam reddant odorem, vt plurima vegectantia ? Problema fuit hoc ab Ariítotele ventilatum difquirente » $ cur ex nullis fpeciebus Animantium fiué Aquatilium, fiuc Ter- reftrium odor vllus emanet? Qaamobrem prodigij loco ccafe- tur folam Pantheram fuaue quoddam olere, reliqua Animanctia alliciens ad (efe? Supponit igitur primó . Foetorem in Viueau- | tibus ex cruditate alimeatorum incoctorum prouenire , pro- | batque affertum primó , quia fudoris excrementum in egrotis noanullis, »aale olet, vndé morbo maxime vitiantur, quibus tales e[fe non folent , non alia fané. de caufa , ni quia iü fanis cor- poribus funt faffizienter concoéta non veró in iafirmis. Hac fuppofitione, fibi veluti inftrata, progreditur alferens , Animalia omniaque carne conftant , aut corpore , carni a quiparato , vt - pifces, Teftaceaque , vtpoté humido affluentia , nou pofle alt» | qua excrementa fatis abunde concoquere , atque ex his, dum. viuunt, feetorem exhalari , & quidem graucolentiorem , cum.» ftmortem putrefcunt. Hinc pellis, & offa humore carentia | £ctent nunquam. Hinc plante, vt plurimum nil. grauc olent, | vel quia excrementis deftitute , vel quia. conftantes UT. ac ic- PROBLEMA XXVIII. — 243 ficco tétperamento, ea concoquente ; quin potius , odoris , & aridis qualitatibus difluunt , quibus precium fecit hominis aua- ritiz intenta ad eas in Syriam víque , & Arabiam Regiones Sole, & calore torrentes , inquirendas ; & per Orbem vniuerfum difpertiendas . PROBLEMA XXVIII. Cur diutiüs quam Pifces extra Aquas viuant ? pes Elementum Aquz alimento eft , vt ceteris Animan- tibus Aer. Inde fit, vt Pifces, vix aquis extra iutereant, ficut Aues aere priuata . Conueniunt cum Pifcibus etiam Te- ftacea, quz tamen non tam citó moriuntur , fed ad dies ali- quos vitam protrahunt nempé ad quadraginta, vt Ionítonus imó, vtalij teftrantur ad 5o. vt Purpurz . Vel quia fucco fuo aluntur, vel quia humorem imbibunt ex mari , ad eam mentu- ram ex Vormio , vt poflint ad tantam dierum longitudinem a vitam extendere, quod tamen & contrario deberet accidere. s , cum certiffima Ariftotelis obferuatione conftet: exanguibus Animalibus breuiorem eífe vitam , quam fanguine praditis : (mole tamen corporis aliquando in ijs fupplente defe&um fan- guinis) Ratio eiufdem eft, quia ad longiorem vitam ptotra- hendarn requiritur humidi pinguiíque teurperies ; qua carent Exanguia , quare fi apes, licet exangues;dintius viuunt, quam , alia nonnulla, prouenit ex hoc alimento humido , ac pingui , quod exugunt ex melle ; T'eftaceis ergó exanguibus deficere » prius deberet Vita, quam Pifcibus quibus fanguis per venas pleno amne decurrit. Nihilo tamen minus , ficuti verum eft in aquis dintius viuere, quz fanguine affluunt , quam qua ca- rent, ita veritati confonum eft extra Elementum illud minus vitam protrahere . Duabus, vtego arbitror rationibus poteit veritas ifta fulciri; quas antequam proferam , fupponendumo : Vitam confiftere in temperie debita humidi , & caloris , vndé maícula Animantia, vtpoté foeminas calore excedentia, vitam.» in longius prouchunt, nec fecus, ac in Rubro mari , calore fer- uenziffimo; ad inmanem magnitudinem excrefcunt Teftaceas . Hh $ Huic De longis tud. vitz pae. 5. Arift ibid, 244. PARS TERTIA Derefpig; Muicergó Bafi innititur ratio, quam primo loco attulit Ari- €io,897, ftotcles dicens, hoc cuenire , quia Exanguia temperamento mi« nüs calentia minore indigent refrigeratione , exigentibus illam in maiore copia ijs ; que fanguine abundant, nempé calore in.» ijs potentiore ad humidum,quo conftant abfumendum , atque.» hoc deficiente, fequitur corruptio . Depromi poteft alia ratio ex ijs, quibus fatisfacit quefico Philofophus,cur Palme, Cu- '| preffus , aliaeque robuftiores planta diutius viuant, quam Aui- malia fentientia? nempé : quia babent pinguedinem, cr vifcofita- — | tem d ficca , dr terveftres exiflentes , tamen non. babent facile ficcabile buinidum . Hinc fi quz non facild confumuntur, nec facilé corrumpuntur, manifefté infertur Teftacea extra aquas viuere diutius poffe , quam pifces, vtpoté magis imbuta quali- | tatibus humidis , & vifcoíis perfe&z exiccationi refiftentibus — | magis, tenuiífimo calore lenté humidum cxiceante . PROBLEMA XXIX. Cur Echini , feu Marini Erinacei Dentes ha: beant , & Oua; numero quinario difparia. ? j E(umo Problema iftud ex Philofopho lib. 4. de partibus Capiss Animalium, quod quam facilé! perceptu eft , tam obícu- ra videtur mihi refponfio, qua ipfe fibi facit fatis. Supponit ip- fe nonnulla; quorum primum eft. Echinorum Oua , quamuis di&a, renera tamen Oua non effe, fed pinguedinem quamdam.» ex bona nutritione genitam ; Secundum ; Animalia omnia» Oftreaceaia aliquo corporis latere Oua geltare , Ouis Echino- rum non abfimilia : Tertium ; habere hzc in fe ipfis figuram. fphoericam, ac tandem non pofle Ouum geftare, quod continuó toto corpore diffundatur, eique aptetur , fed quemadmodum.» reliqua Animantia, multa Oua in aliqua corporis parte geftarc. His (uppofitis refpondet problemati; cur Echini edant. Oua.» quinario numero imparia, quibus poffit Pentagonus delineari, fi ex vno ad aliud extremum linez ducerentur? Sic ergà diícur- fu progreditur ? e " . Sphericum cffe debet Echini corpus; Oua ergo gue , E. PROLBEMA XXIX. 245 | L 3 1 - L | dcbet numero imparia. Ergó cum id commune emnium fit , pro- prium autem illius, nempà. Ecbini , wt globi fpeciem. gerat, ovas numero impari [int nece[feeft . Probat autem illatienem, quia» fi numero effent paria, cum fint ita rotunda, deberent totidem in vno, ac in altero latere geftare , in ambobus ergó lateribus effent Oua, fed non debent in ambobus geítare, vt fecundo fuppofito premiffum eft , debent ergó numero imparia geftare e Iam veró : tria effe non poflunt , quia nimium effent diffita in- terfe, nec debent quinarium excedere, quia continuatum Ouum efformarent , & quodammodo vnu, inquit Ariftoteles ergo, &c. Atque ex hac illatione, ita obfirmata refert proportionem , qua Oua inter, Ventres , ac Dentes Animalis debet intercedere » ; quamobrem nec quinarium excedunt; nec numero minore ab co recedunt . Intimas rel fibras, altius perfcrutarer, Ariítotelis ratioci- natione non omnem mihi dubitationem auferente, nifi plané perfuafum haberem, immediatam nonnullorum effe&uum cau- fam nullo paco pofle innoteícere . Excedit humanam intelli- gentiam ignauiz mancipatam, D.Auguflinus, inquit , & quam. fublime fit, fais € laterious veritatem exrerum caufis eruere », nobiliffimus Virgilij verfus teftatur: Fel , quipoetuit rerums cognofcere caufas . Quàmobrem ficut fruftranceo labore quzritur: cur trifariam partita fit, frons omnis herbz , quz trifolium dicitur : & cur flores nonnulli quinque , alij veró fex | folijs ve- fliantur , ita omnem ingenij conatum eludit, indagare: cut gcítent Echiní Oua , quina diuifione partita. Mclius profecto veritatem detegit, qui dicit, quinarium implere , quia neque » quatuor, neque fex, voluit effe Natura , quo pacto Ouidius De- cumanum fluctum defcribens, inquit e Pofterior nono efl;vndecimoque prior . Natutz opera indagantes, neque omnia debent ex incuria pretermitcere, neque fingula ex merito fcrutari, & quando hil melius Occurrit , ac fuppetit pro ratione , & caufa effe debet , ilam, ad oftendendas rectum fuarum affluentias ex ideis,& era- rijs (uis opulentiffimis, ea depromere, que ad Mundi ornatum » €x tanta partium varietate conflatum poflit abuudé condu- Cere». PRO- De Ciuis De l7.69 Georg. 3; 246 PARS TERTIA PROBLEMA XXX. Cur Turbinatis Cochleis Auri admotis, videa- tur fibi quifque Maris fufurrum excipere . Cv nimis facilitate cireumfertur , ipfum maris fufur- rum aure percipi, Turbinata Cochlea auri admota quafi hzreditaría proprietate intonent ipfzTefte nou fecus,ac cx odo- rata radice fructus fuauiffimé olens, ab aliquibus plantis progi- gnitur. Vulgaris plané error vera reputans, quz per fenfus ap- parent non ante ad examen vocata ; qui vt ab ominibus deprz- hendatur, fatis eft indicafíe , fufurrum huinfmodi non exaudiri folum admotis Cochlearum 'T'eftis , fed quocumque alio cor- pore, aurem occludente, fic docente quemlibet experientia» . Ad caufam huius effeGum afferendam , diflinguenda funt duo genera corporum potentium huiufmodi fufurrum ciere. Vel enim concauum,& inane eft corpus,vel tale,vt aliquo pacto pof- fit externam auris Cochleam occludere , impedira feníatione s auditus? Si Concanuum , & multo magis Turbinatum eft cor- pus, vt Cochlez quamplurimz, enuncio auditum fufurrum.» efle fonum refiexum, vt in Echo , in Concauo cotpore editum €x aeris repercuffione, qui femper agitatus contorquetur , & ex interna ipfius corporis fuperficie refilit, aut acris illius , ex aure ipfa tranfpirantig , que tranfpiratio vix reuocari poteft in dubium, quamuis enim inter Cochleam internam , & exter- unam Auris nulla detur communicatio apparentis meatus (er- rante Alemconte , vt notat Ariftoteles , cum docuit , Capreas refpirare peraures ; cum hz fint organa ad audiendum fabri- cata, non ad refpiraadum) Cartilago tamen quz in tympanum extenditur ambas diuidens Cochleas tenuiffima eft, maximeque porofa, vt reliqua omuia corpora, ex quibus propterea, vt notat Hypocrates, continui emanant effluxus fenfum effugientes ; per ilam igitur Cartilaginem poteft halitus aliquis tranípirare ex partibus incernis tranfmiffus . Confirnatur hoc . Quia tympanum potcft didringi a" Q- PROBLEMA XXX. 347 j | folüm impetu externi aeris violenter nimium agitati , quam- obrem magnus fonas aurem obtundit, fed etiani ex Acre in- terno , quando non. poteft hie confueta facilitate , per poros Tympani tranfpirare, Idem Vrinatoribus contingere folet fub aquis non valentibus totum aerem internis vifcerum: cauitati- bus inclufum, ore exhalare, aer ipfe continetur non finé magna violentia mufculorum nou diftantium ab aure habente maguam affinitazem cum Ore ; atque ex hac violentia excitatur calor nouufque halitus ex partibus calefa&is , qui aditu non pa- tente, neque per os, neque per aures, partem debiliorem infrin- git, nempe Tympanum , per cuius poros in exigua fatis men- fura poteft exhalari . Ex hac pariter trafpiratione prouenit 1u- furrus fi quocumque tandem corpore aurem obturaute , trat- fpiratio illa impeditur, & quidem có maiore fufurro , quà den- fius eft ipfum corpus; fic obturata aure lineo panno non du- plicato, vix aliquis fonus percipitur, multus tamenjac maguus;frs non femel coamplicatus paunus illam occludat . * Atque vt hoc planus fiat , fciendum eft : in ipfo auris or- gano externz, Tuba, feu Cochleg , internam aliam Cochleam.» € diametro eollocatam reípondere , & in huius vacuicate contte neri acrem innatum , quo quamuis immobili ex fententia Ari- ftotelis, vc melias fieri poffic fenfatio auditus ; (quemadmodum |, a. , ri in oculo , vt vitio fiat , nullus debet color inetie , qui fpecies , s, inficiat ab obie&o tranfmiffas, alioquin adulteratum obie&aüm —— aliam à íua formam induecet) attamen quia ctiam aere ventis agitato fonum percipimus, exiftimo cum non. paucis , immobi- litatem aeris ab Ariftotele affertam , nihil aliud. fignificare» , nifi continui aeris effluuium , cauitatem illara aeris implens, non potente fonoro corpore percipi, per autis fenfationem , nifi detur fpatium aliquod aere oppletum , vtpoté opportuno medio ad fenfationem , quamuis aliquam ctifpationem , & vn- dationem excipiat intra Cochleam predicam contortus cx impulfu impreffo ab externo aere in contiguum tympanum, aut per continuum aeris eiufdem efflunium corriu&tum per cana- liculum palato Animalis infixum ; cuius argumentum ett ficca tuífis quam percipimus,cum aures irritamus,fcilicet compreílus aer 1üternus verfus afperam arteriam fe proripit , & auris Orifi- cium vellicans , prouocat tuffim . , Quod fi ille aeris motusnon femper aure percipitur con« tngit id ex maiore fenfatione ab alijs fenfibibbus potentiori bus 248 PARS TERTIA bus proueniente ; eiufmodi funt ca omnia corpora quocum que modo perpetuó commota ,ac propterca , vt obferuat Ari- Problde lloteles , voces melius audiuntur non , quam interdih quia cum voce,& fo 30! omnia moueat , noífes folent effe auictiores 5 & alibi dicit: no fect.ar, fonum. non. difcernimus nifi comparatione facla ad filentium., . C.19. Pari crgó proportione in re noftra: Agitatus internus aer,tunc SUR fiet auditui fenfibilis , quando externi fenfibilioris fenfatio j remoucbitur, & quia fenfatio huiufmodi tunc impeditur , cum auris corpore alique occluditur , prouenit exiadé quicumque.» tandem ille fit fufurrus, eó maior , quó magis organum auditus obtunditur. Sic ofcitantibus nobis, internus quidam veluti boatus per« cipitur, neque tunc externus fonus claré exauditur , non quia externa Cochlea fit obturata , per quam percuffi aeris. propaga- tur motus, víque ad auris tympanum ; fed quia fpiritus ore» excitatus claudit orificium canaliculi ex interno organo pro- uenientis, & aerem etiam conclufum comprimit;, quo exitum.3 fruftra querente, & continua alterius aeris refpiratione apita- to , non antea exauditum murmur effingitur . Neque ergó in.» Cochlearum Teítis excitatur fufurrus ille , quafi illis indita fit maris proprietas, continuo fufurro immurmurantis . PROBLEMA XXXI. Cut in Plenilunijs fint pinguiores . Vna incremento fuo omnium clauforum maris Animalium, atque Concharum membra turgere iubet, metaphorice quidem, fed veriffim? pronunciauit Palladius ; cum verum | fit, quod ex Graecis verfibus Oppiani retulit Lippius . ----- Cum Luna impleuerit Qrbem i Fama vefert proprio plenos pingucfceve tetto Sed cum multiuage decrefcunt cornua Luna Diminui graciles, tali funt lege coata , Hinc notauit Ifidorus: Conchas , & Cochleas inde voca- tas cfíe , quia deficiente Luna cauantur, idelb cuacuantur, & minuuntur. An bené illata fit nominis etimologia 1n examen VOCCt, cui pcr tempus vacat; abuudé mihi cft pro dii we i | | PROBLEMA XXXI 249 id afftri, & obfirmata veritate, rationem effe indagandam . Ne- qué facile eft, eam primó intuitu deprehendere ; quz enim. ; Lunam inter, & Cochleas intercedit relatio ? Quamobrem.» ingueícente veluti Luna debeant, & ipfa pingueícere ? Non. creícit Luna incremento molis, & globi , nec maiori vnquam , aut minori lumine clarefcit, cum femper pro medietate corpo- ris, íeu aequalem lucis exuberantiam excipiat; fed inflexo ad nos radio , Luna fe fpe&tabilem praebet , & pro maiore , vel minore apparentia , dicimus, illam modo incrementa lucis,modo decre- menta, ac detrimenta fubire . | E contra Cochlez , vero incremento pingucícunt,non qui- . dem Tefte , nunquam imminuta , fed caro intra Teftacea. fepta conclufa, quemadmodum pingueícunt reliqua omnia Animantta, qua perfe&ó modo nutriuntur . à Nullo folide rationis fundamento afferitur. à nonnullis illas turgefcere ex copiofiore cunc temporis alimento ; cum.» enim illud habeant femper in promptu , neque excitato nouo aliquo motiuo innato appetitu Animalis, opinandum eft , quo- cumque tempore pro íui neceffitate ; confuetam alimenti por- tionem illas attrahere . Probabilior videtur, & accommodata » etiam Teftaceis, Ariftotelis ratiocinatio , inquirentis : cur Echi. ni ia Plenilanio turgefcant. Hi uempeé frigidiffimo tempera. mento conílantes , vtpoté exangues, vt pinguefícant , non; folum indigent cibo, fed calore; & quia cum dicimus Lunam.» incrementa lacis accipere , augetur etiam lucis reflexio , & in- tendi neceffe eft , ex luce ipfa reflexa calorem , qua de caufa. dixit Ariftoreles : quemadmodum Sol fingulis annis Hyemem, &.Eftatem difcriminae, ira Lunam in fingulos menfes huiufnioe di varietates efficere, & aufpicatiffimam effe Teftaceis frigidiffi- ma humorum temperie compadis , fentientibus propterea Solis beneficium interdiü , & quidem zíftate intenfius , Lune vero noctu plenilunij calore ijdem acceptiffimo : addit propterea» prouenire hinc, vt eflate potius "vbique vigeut, preterquam. ist.» Pyrenfi Euripo. Pugnant tamen contra Ariftotelem rationes nonnulle , atque in primis Concharum perfectior eft Contlitu- tio menfibus intenfiore frigore hyemantibus , non zítiuo calo- re feruentibns ; neque certum omnino e£ : Lunz lumine auge- ri calorem, itaut Vinentia aquis fepulta tantam exinde vtilita- tem percipiant . Et quidem .ferenioribus noctibus plenilunij , intendi frigus experimur. Exifiimauit Plinius, Lunam ele» | li quod- De part. Anim e,5* 250 PARS TERTIA | quoddam inferiora Viuificans,quamobrem dixit? Hoe effe quod De reium rerya faturet accedenfque corpora impleat,abfcedens. inanet :. idceà variejiat^» $ 2.6. 57. De qualit. rec lib ^ fed 1.C.14e cum incremento cius augeri Concbilia ,, Cardanus dixit , id acci- dere. ,Quoniam tunc aqua, Limus, quibus vefcuntur;attenuan- tur, (* concoquuntur : idcó melius nutriun: ,. Q7 calor tunc in, illis augetur, quo fit, ut duplici caufa pinguefcant . Examinandas alijs pec otium relinquo pratlibatas rationes arridente interim mihi, rationc Caflendi . Idem omninó ille dubium mouit , & conatus reddere manifeftas, in multis Naturz opibus illas, quas occultas qualitates vocamus pronunciauit, non aliam ob cau- fam in Pleniluuijs pinguefcere Cochleas , & fimilia , humido temperamento conftancia, nifi quia Luna , quam fupponit cor- pus maximé humidum , copiofius illis nutrimentum fuppedi- tat,atque hoc effunditur in inferiora ; cum folis radij ex Lu- nari Diíco terram verfus reflexi , poffunt. fecum particulas illas humidi fuperficialis conuchere , qua iu ipía Luna exiítentes ; alterantur à Sole ; iraut Lux € Luna diffufa fit miftum quod- dam ex calido , & humido , ac propterea prolifico ; & apto ad nutritionem . Totum hoc obfirmat ex €o quod experientia.» compertum fit, à calore non tantum | Solis, fed etiam ignis, me- dio aliquo liquore , quafi vehiculo alteri corpori commanicato, ve! per refra&ionem procreari eifzstus mirabiles alteratiounum di» ueríarum . Quapropter porofa, & fpongiofa caro Conchyliorum imbibitur tali humore,ad nutrimentum maxime opportuno. Hinc Alcmanus Poetaconfiagens R orem Lunz filiüm , cecinit . Ros Iouis, «f Lun& vt foboles gratiffima nutrit. Hinc feptimo Saturaalium Macrobius perpendens: cur Lunz lumiae carnes putrefcant ?* Refpondet : afferens Quzftio- nem Plutarci, tertio Conuiualium dicentis : prouenire ex hue mido fuprabundanti genito ex illo Planeta incrementa maximé fufcipiente 5 addens arbores ipfas , crefcente Luna , vel plenas precifas, vepoté humore nimio przgnantes, ftuppa inftar molle- Ícere,ac tineas admittere , Atque hic opportuné mihi accidit, rationem affzrre, cur tantr eftimentur Concha) nonnulle , colores varios pro teme poris varietate induentes .. Non quidem ex Sympathia, aut con- nexione cum Luna ,: vt aliqui imaginantur, hoc prouenit, fed ex humiditate , plus minutifué colores addulterante , & quidem.» magis accenfos,(i hume&entur, vt pallore quodam exangues , fi eicaut magls » "m pPRO- PROBLEMA XXXII. 251: PROBLEMA XXXII.- Cur Pigta ftolidaque Animalia fint. "Teftacea, ? Igra funt ea omnia Animalia, que temperamento fuo plus aquei terreique imbuetunt , quam iguei , & aerei ; vbi enim minor copia fanguinis ibf copia minore fuerunt vitales fpiritus, qui ignis inftar viuidiores , magiíque adiuas eíficiunt partes viuentis, Teftaccis ergó exanguibus, atque aqua, ac ter- ra genitis piger motus , lenteque operationes funt inditz : ad- de : ijs animatam illam domum, femper baiulantibus, ex illius pondere tardari motum velociorem, vt plurimum , in vermibus liberé euagantibus; neque pernicitatem Pifcibus inditam,debuit Cochleis impertiri Natura ; earum enim , quamplurimis plan- tarum inftar veícentibus ; attra&o alimento per poros non de- buit imponi necefficas progrediendi ad victum quaritandum; neque vt pifcibus dari debuit. illis effugium per motum , quo fe proriperent ab infidijs,& voracitate potentiorum; cum intra fua fepta habeant in promptu effugium , ac tutamentum. Ex eadem inopia fanguinis prouenit ftupiditas illa , qua.» illis obruitur Phantafia . Atque ad hanc veritatem elucidandam arridet mihi, quod docet Philofophus, vbi querit, mclior ne» cenfendus fin. fanguis tenax ; & pinguis, calidus tamen ? An.; fubtilis, & frigidus? Refpondetque hunc magis conducere. ad potentias fenfitiuas , atque intelle&iuas 5. illum veró ad robu- ftiora membra cffingenda ; ztque proportione confimili id af- ferit de humore illo, qui in exanguibus Animalibus, corref- pondet fanguini, fanguineorum. Hinc oritur inter Anima- lia exanguia ingeniofiores effe plerifque Apes ; cum in his, locoíanguinis diffüluat fubtilis humor ; quamobret concludi poteft : ftolidas effe Cochleas; quia in his humor | fanguini re- fpondens, minüs fubtilis , aqua, acterra conflatur, continens folos fpiritus potentes eas animare, — Cur autem fint cerebro vacuz , parte inquam , in qua refidet Phantafia fenfitiua indu- cens ad operandum, «ca afferri poteft ratio: Cerebrum inelt Animantibus abundantibus fanguine , cum enim ipfum frigide lij fit De part, Animal, lib-2. C. $. SrtC.3, as2. /PARS TERTIA : fit attemperatum , neceffaria refrigeratione per fanguinem. adíperguntur i/quó rcfrigeria non indigent exanguia Anima- De part lia; cum abunde hoc ijs fuppetat, vel ex aere , vel ex aqua, in.» Animal Quibus degunt? propterea carent cerebro , fcilicet parte ilia, in c6, quarefidet perfecta Phantafi potentia;quz reddat eas follicitas ad opcrandum . I PROBLEMA XXXIII. Cur Cochlez Tefla non exuantur; - is vt Cruflata ? Lib;z;de f" Ruítatis à Cardano attenté obferuatis , qux mollefcunt Vatielufer, aliquando fuperiore parte Dotfi , & inferiore durefcunt (quod equidem argumentum eft : nunquam hanc exuitle) atque contra "'eftaccis zqualiter vadequaque Teftam durefcere ;'du- bium mouet ipfe : Cur vt Cruftata, ita & Teftacea feptum non — | exuant? Rationes tres affzrc in medium .. Prima : quia Tefta- ceis vita; breuiore peryodo detinita ,' tempus non fuppetit ad multa fpolia (ibi comptiugenda; quamobrem, ea quz ijs na- fcentibus eft pro iacunabulo, pro fepulcro eft morientibus . Secunda , quia renouata Tefta Cruftatis tollitur ijs magnum.» impedimentum ad motum , illius pondere retardatum « Qua- propter confuluit illis Nataza, longa crura compiagendo, qui- bus conatu incumbentia, vterentur tanquam vedibus ad leuan- da feipía in motum , € contra Teftaceis vix repentibus : nullius impedimenti eft Teftz pondus , imó in ijs ad fe tuendum mu- nimentum habent, ficut fuga fibi confolunt ipía cruftata» , Tertió loco afferitad Teftam commurtandam requiri , illam per- fee exficcari, & feparari à partibus humidis Animalis iüclufi; id quod facile euenitin Cruftatis, qux Cruftam arido. tempera- mento habent; difficilé veró in Teftaceis ; & prius quam Teíta fuffiienter exficcetur,moritur Viuens cam inhabitans . PRO- PROBLEMA XXXIV. — 253 PROBLEMA XXXIV. Cur Ballanus fulgore quodam fplendeat? Nter matis prodigia, nulli fecunda eft. lux. quam ex fe ipfis Ballani cffundunt, P.Arhanafius Kircherius: in fuo Mundo fübterraneo , dicit: Humorem ipfius fparfum | inter tenebras videri igneam pluuiam, & experimento à me fzpius inito , vidi Ípiendeícere , luce non abfimili fulgori Lampyridum quidquid . humore illo fuerat afperfumn. Non tamen innata eft Balianis » ' lux ifla, vt corporibus alijs non paucis, & Viuentibus tum ma- ritimis , tum terreftribus non fuerit impertita . Ee cornu affir- mat hoc Ariftoteles, & de fungo ; & ícimus, emiflam aliquando €x dentibus, tinguis, oculis,vifceribus, pe&ore, brachijs, capite; & càpillis hominis; Item ex Leone, i:quo; Tauro, Lupis, Cani- bus , Vulpibus , & Serpentibus , & qui curiofus effet , nofzcndi cafus non illepidos legat eruditiifmusza Librum , quem de Luce Animalium fcripfit Thomas Bartolinus : Nobis à tarí non.» zecedentibus fcire fatis eft: Dominum de Monconnijs vidiffe » in Muízo Domini de Flans Rupeliz Pifcem, qui dicitur Luna.» maris magnitudine cubitali, qui mortuus fulgore corufcabat, & refertur etiam à Gefnero , & Rondeletio : De Dattilis lo- quens Plinius, inquit 5. ZZis Natura in tenebris, remoto lumine, alio fulgore clarere; Cr quanto magis bumorem babent ; late in ore -mandentium lucere, in manibus, atque in folo,ac vefte decidentibus guttis. Idem confirmat Lipfius. Dattilus illuflrat vadiato lymine Pontum » Suppo[itus menfe, lumine mexsfa nitet , . . Kem D. de Monconnijs, aficruauit amputlam plenam hu- more cx ijs exprefío ; qui per noctem integram corufcauit ; cumque voluiflet illum ad [tiflicidium vocare, jux euannit. Dominus de Viu fcribens ad Dominum Auzout , afferit, inuc- niflc in Oftreis, & Microfcopijs exploraffe tria genera , fei f, pe- cies Vermiculorum : Prima fuit albida , babens virinque fingu- los 34- ant 25. pedes bifides , ex vno eapitis latere apparebat vi- gra macula. Dorfum [fimile Anguille exuvis denudate . Se- nnde yubra , cui [uut plurima plica in dorfo pedes non ab[umiles prio- Lbr:ptrn [X Lib.s d.» Aie Tom. t. Itiner pag 4$37* De ]unar. pifc lib.ig de piíc c. kib.g.c,68 In di225 erudie. 349 mart, 3566 | 1 2534 — — PARS TERTIA prioribus, oculos in capite vnus . Tertia fpecies "variegata , ba« bens caput fimile folee , multofque cirros pilorum albicantiupt.s à lateribus, Priores du& fpecies ex materia conflant. faecilà corra- ptibile , € vertuntur in materiam glutinofam , € aquofam , que - decidens ex Tefla lucebat fpatio viginti fecundarum , Eiufque » lux erat violacea non abfimilis fulphuri accenfo . Obferuauit infupertunc Vermes illos corufcare , cum Oftrca excuffa , ipfi dcciderent, & irritatos , vcl lucem non efudiffe , vel quafi mo- mentancam brenique illo fpatio , vna cum luce vitam de. ficere * . | Vidit Cardanus in fpinis nonnullis pifcium in mari Britan- nico Scotiz lucem , & carboni accenfo confimilem ad quinque Hifna, — ics fulgore protractum Georgius Margraninus narrat de. Pifce , quem Brafilienfes Iuruucapebam appellant, feu Itaiaram ; de» Cruftatis Leo Allatius , qui ad Licetum fcribens , dixit : ad il- lorum luceni potuifle cara&eres legendo percurrere. De Ru- bri maris Oftreis JElianus refert, & de Pifce,quem pulmonem., dicunt obferuauit Bellonius, de Lucerna veró cecinit Lippius Eft. mibi Lucerna pifcis, quód lingua refulget . , Si nocínu afpicias, lumina vera putes, Et Malatefta . Orvíc. de -Q ueflo quando d' eflate pii fevena pitc es, S$plende la notte, e l'onda pin tranquilla V ibra la lingua fua; da cuni balena Vn fulgor ; che fu'l Mar. fpeffo sfauilla . Delphini oculos in confirmationem Oppianus affert, & de nonnullis immanibus Caetis Olaus Magnus, quorum oculi in circumferentiam cubitorum decem extendebanrur , & de pupil- Lib hift la vna ex ijs , que rubrum; c flammeum colorem rcfevens à lon- pa den 8€ iu tenebrofis temporibus inter vndas veluti ignis accenfus pi- c5. fcauntibus apparet . De Sarmatica Cochlea preter Teuetum , tc- per-lib.14 ilatur Pereus. Iam veró tam prodigiofz lucis caufam inquirens przfatus Bar- toiinus,corfutar reliquas,que à multis circumferuntur rationes. Atque in primis cuilibet contradicit , qui dum lucem , ab Ani- malibus cmanancem, tanquam miraculum admiratur , eiufqu €.» Auctorcm. Devm folüm cfle fibi fuadens , excludit ab eins con- fortio Naturam «. Secundó loco contradicit agnofcenti huiuf- modi cfic&um à Colo ; cum hoc fit caufa extrinfeca. vniuería- lis, & 1«j.cta, potens difponere corpus inferius , M ca alte- PROBLEMA XXXIV. 255 .alterare; remoto hümore impediente , quemadmodum ex Plinio nouimus , plantam Niétegretum diebus triginta exficcatam.» ad Lunz lucem fulgere ; & luccm commodare, vt euenit in. Bononieníe lapide minerali. Neque fubfiftit Georgij Reifchi) Lib. io: do&rina, aflerentis lucem animantibus communicatam ab 18063 garg. pvo hoc enim pofito,poflet vt ignis extingui ab aqua . Itaque in exa- Jof.ttact«a menvocat: An immediata lucis huiufmodi caufa fit putredo, €-10. vt afferit Arifloteles ; quamobrem multa ligna pifciumque-» nonnulli aon lucent, antequam putrefcant, Et Galenus : Eqvi- deis vidi, inquit, Celumbarum [lercera ; ob putredinem accer[a., Lib de af- arfiffe. Idcm de Lan pyiidibus Efichius affirmat. Lampyris eft Aeediragin animalculum, ex fluppa , fen farementis natum fine. dubio. propter "al hob. putredinem antecedentem .. Verüm ita philofophando, obuium.» pe Lam;i non eft explicare modum, quo ex putredine oriatur fplendor . ridum ge- Exiftimant nonoulii gigni excalore atque humiditate ; nempé Rerat, hic exícitatur ex hamidis denfifque corporibus,ficuti frumentum ac fznum incalefcunt facilius , fi humefcant , quam fi exficcen- tur . Quare docet Varo, in curandis equis ne vngulas combu- vat flercus. in flabulis cauendum efl . Veiàm hoc fuflineri non», poteft ; fi enim in caufa cflet putredo , videremus in omni par- te pinguis corporis putrefactioni obnoxij lucis generationem ; & quia nobiliorem íeipfa effc&um caufa generare non poteft, inquit Bartolinus: propterea cx putredine lux oriri non poteft, Putredo igitur id folum efficit , vt in fua principia vefoluto com- Lib a; pofito,vel ad minimum à firitla partium vvnione laxatoylatentia lu- € 3 minum femira ob elementorum miflionem, fappreffa quidem non, genita libertati fu& veddat , quo pacto à putredine feiuncüs partibus alicuius compofiti infecta non pauca ex ijs feminibus D. antea femifepultis generantur ; propterea non ex quocumque miíto ineft propria miítura apta ad. fplendorem . Multó mi- nus id dici de Bellanis poteft, quia illorum humor , antequam putrefcant, corufcat,imo ijs corruptis, corrumpitur Lux. Excitatur aliquando flamma, & lux, ex atcritu duorum.» corporum , vt ex calybe cum filice , & exarboribus vento agi- tatis, mutua dum inier fe ramis flirpefque teruntur 5 nempe mo- Lucret. s tu illo excitata in flammam fpiritofa fubftantia, fic corfricatis equis , & ex corum pelle fpblatis fulginofis excrementis ; po- rifqgne cutis apertis, euaporant fpiritofz partes in fcintillas, quemadmodum etiam ex Felis pclle. Ita in puella quadam.» , payl fparg inquit, Faber obíeruaffe fe dum pe&ine crinem euolucret, deci- €,14. duas 256 PARS TERTIA duas in eius finu fcintillas , quafi cadentes ftellulas ; | quo por« tento Puella perterrita, deliquium fubitó pafla eft , mox animo erecta, vbi ab eodem Fabri portenti canfam. excepit . Verüm hzc etiam caufa extranea eft, neque afferri pro. Ballanis poteft fulgurantibus, etiamíi nullum patiantur atiritam . . Suppono propterea quod aflerit Bartolinus in fingulis cor- poribus lucem aliquam contineri, concludique à generaute , feü producente congenitam , quemadmodum . in filicibus , inquit Virgilius , . £neid,L6 Soueruntur femina. flamma IDE Abflvüfa in venis filicis . Quz pro opportunitate loci, temporis , & conditionum fe pro« dat (prztermiffa hic quaftione, vtrum acu, vel virtute, flamma, ila contineatur) & nono Problemate idem Bartolinus aflerit hanc obferuaffe, vcl in ipfa maris aqua, ex qua edu&o ftrophio- lo; aquis immerfo , noctu erumpebar fulgor ; quod ipfi argu- inento fuit, in ea imbibitum effe humorem oliginofíum , ful- phureum, falfumque facile abeuntem in flammam, qua de caufa Se&as; dixit Ariftoteles: Aqua Maris difficilius ignem fuffocari. Probl s. Inditis ergó, & immiftis faxo ; quo generantur Ballani ni- trofis fulphureifque fpiritibas, quod eninci poteft ex eo quod ferro in frufta concifum , mineralem odorem exbalat quaft cornu in igne vfti: dicendum eft, Ballano ipfi immiftos effe » ; ; huiufmodi fpiritus, eodemque aquis eduéto, & fublato impedi- mento denfi, & frigidi ambientis, cos facile erumpere , & quia» ex conflitutione Nature facilé concipiunt 1gnem , vel ex tenui calore aeris , per quem tranfeuatr , ve] ex motu ipfo;quo tranípi- rant; accenduntur , & lucent , €o pa&o quo fuper coemeteria , & cadauera pendentia ex patibulis, ignis ille appatet, qui à Meteo- rologicis dicitur : 7gnis fatuus, c inis lambens , compactus fu» — mofitate fubtili , & exhalatione viícofa , ex ratione confimili ac- cenía fplendeuteque « | PRO- PROBLEMA XXXV. 257 PROBLEMA XXXV. Curin tanta: colorum varietate, Cochleas pi- .. é&urantium ; Czruleus nunquam "Visa appareat ? LU Olor, vulgó dictus Cyaneus, vocatur etiam Vltramarinus ; vel quia, vt €xiftimat Brafauolus intenfior efttllo , qui apparet in mari tranquillo , vel quia vltra-mare quarendus cít vt placet Falloppio. Imó:à Latinis di&us eft. Ceftus;, & Ceeru- leas , vt notat 1n Commentari]s fuper Martialem. Perottus ; ex €o fortaííe, quod cum ceeleilis fubíitantia appareat, vix. in,terra, nunquam , vel rariffimé reperiatur in mari. Verüm quacum- que tandem fit nominis Ethimologia ; illud certum. eft, mille. nas inter Cochleas, & Conchas; quas ex diuerfis maris finubus potuit mihi expifcari amicorum induftria; & amor, & ex omni- bus quas in tot Muízis infpexi ,' afper(as maculis ; variegatas ; teflellatas, infectas tinturis innumieris; faícijs, & coloribus pig- menratas ; nullam vnquam deprzhendi , quz fe oftenderet , Czxruleo picturatam ..Quamobrem rationabile dubium. me» occupauit ; ac impulit ad indagandum : cur color huiufmodi , nequein Conchis,neque in Mari appareat . Non melatet indagare Naturam , Originemque colorum eíle : omnium Pbilofophie partium difficillimam , vt Scaliger ad- notauit: temeraárium tamen non eít, eirca id philofophari ; cüm non fit impoffibile fcitu, id torum , quod eft difficile ex- ploratu ; atque vt alibi diximus: ilerilis eft voluptas contem- plandi Natura opes, vbiad illorum caufas indagandas non. progreditur ratiocinatio , Igitur antequam ad QOificinam co- loris carulei iter infternamus , ne à re&o tramite aberremus , obfirmanda funt nonnulla; quibus altero veluti pede. poffi- mus eonfiftere , altero fzlici tramite ad terminum. vfque» progredi. Reiecta igitur primó , yríalía fententia. Epicureo- rum, atque Athomiftarm, qui in abfentia lueis , negabant effe corpora colorata, affero cum Perypateticis : colores luce qui- dem detegi; non tamen femperluce generari. Sunt hi íepifí- Kk mé Apud Ser nird, Caz- fium de» mineral. 1scfíg B.26 ScQ.315* Costra.» Card fect, $0, De color par. MCI Lib.de eo- lo Ye Coo Sect48,- Probl q.2$ 258 . PARS TERTIA - sné qualitas inhaerens, permanens propriaque rei coforatz . Dro- priam dixi, ac permanentem , cum aliquando accidentalis fit ex diuerfa commiftione proueniens, atque ex mera diípofitione » partium diuerfa, color vnus abeat in alium , omninó oppofi- tnm, vt in preclara experientia ; tanc adnotauit Boiles , cum.» pet vitrum abrafo nigro offe in ftamina tenuiílima diftra&o,illo- rum maffa apparuit alba ; non fecus; ac papyrus ipfa; & cxruleus puluis, flauo commiftus , in viridem colorem euafit, Aliquan- do etiam accidentalis eft , quia agente extrinfeco poteft facild variari. Ita mutatur.color in Calybe, igui attemperato , abiens ex airo ad rubeum , ex rubeo ad. violaceum . Itaadmotis igni Conchis Pectinibus : preclariffimis coloribus infectis, vidi ege, colores euanefcere, & purpurinis, flauis; & violaceis fubíti- tui c*&lorem palleícentem , & cinereum . Qua de caufa Arifto- teles innuens colorum materiam :. Porró, inquit , qu&tinguntuy omnia colores à tingentibus fumunt , multa enim floribus & terva nafcentibus, €? radicibus tinguntur.cr corticibus,c7 lignis, c fo- lys,e fructibus y. preterea.multa terra , multa fpuma , multa. cr atramento, quin ctiam nonnulla Animalium fuccis , alia vino ; quadam fumo; alia lixiuio , multa mari , cen pili maritirmorupe, ; eténim. bi à mari rufi. enadunt 5 c alibi , vltimi buius effectus caufam inquirens, dixit: Vtrum, quia mare fua. falfugine calidum c fquallidum efl, tale autem quodque pilos conficere vufos poteft, vt lixiuia, aut auri pigmentum. Vt nono capice aduertimus , de coloribus in vniuerfum loquentes. Atque mutationis huiuí- modi fiunt in coloribus, quibus delibuta eft fola füperficies , vt indictione fructuum, calore Solis, ac. tempeftate maturefcen- tium, ibidem adnotauimus, &in ipfo calybe, vt viola colorato , manifefte apparet.fi per medium: frangatur. Aduertendum fecun- dó; colótem permanentem proprium, vt in gemmis,quem fem- per videmus rubrum in Pyropo , viridem in Smaragdo , cru- leum ia Sapphiro , prouenire precipue ex admiftione humorum materieque vniuerfz; quibus componuntur, aut aluntur corpo- ra colorata,vel fint. Mincralia;vel Gemmz, vel Glebz, vel Vege- tabilia, vel Animalia. Quz autem fint magifteria , alterationes , conco&iones , yirefque Nature , in hoc opere nobiliffimo pingendi , diximus arcanum effe folis Angelorum intelligentijs peruium , cüm tot ipfa, ac tam varia fint gradu numero, & excellentia,quàm mul- ti colores difcolorefque tinctura funt ; quibus creata fubftantiz ap- PROBLEMA XXXY. 249 apparent infe&z . Poffe tamen à nobis principes caufa agno- Íci quibus Natura vtitur , tanquam officinatoribus ad corpus omne coloribus imbuendum. Períuafum fibi voluit Paracelfus ; idque in examen vocans, juxta artis chimice magifterium.» ; agnofcendo in rebus omnibus tria celeberrima chimicz prin- cipia hypoftatice : Salem, Sulphur, & Mercurium, fcilicet Salis nomine fpiritum acidum corrofiuum 5 Sulphuris veró fpiriturd ficcum, ac penetrantem, ac tandem pro Mercurio , vaporem hu- midum,ac tenacem docuit: colores omnes ex fale prodiresquando- quidem Natura colores protrabit ex fale, cuique fpeciei dans illum, qui ipfi competit, tandemque concludit : itaque quippe verum om- nium corpora cognofcere vult; buic opus efl, vt ante omnia cogno- feat falpbursqui defiderat nouiffe colores, is fcientiam iflorum petat à fale, qui fcire vult virtutes , is fcrutetur arcana Mercurij. Sic nimirum fundamentum. bauferit mifleriormm in quolibet. crefcenti indagandorum, prout Natura cuilibet fpeciei ea inge[fit . Alij figuram corporum Sali tribuentes , vt di&um eft Pro- blemate XIII, colorandi facultatem proprio fulphuri tribuunt , hoc eft alteri ex principijs componentibus mifta,in quc fingula poflunt refolui. Neque fallax meo iudicio cft argumentum ab experientijs depromptum , atque ne alibiexpofita , iterum pro- deant in Ícenam , andiamus Chimicos philofophantes ad expe- rimentnm Feburij Chimici Anglix Regis , qui : falem Tarta- ri lixinium, eo v[que prouexit , tin vitrea cucurbita fubliman- do, alté exurgens germinatiffimam *vuam | ( fi colorem exceperis ) mira fimilitudinem veferret . Quid ergó mirum (ipfi dicerent) ii vna cum Vuz figura , Vue color non gignitur? Pendet hic ex fulphure, illa ex fale. Primum maximé fpiritofun fub- tileque ad omnem fegregationem , vi ignis effecam, fe fubtra- hens; totum euanuit in tartari calcinatione , alter veró conftans parte magis terrea, ac pingui fubfidit in cineres . Si ratiocinationem hanc longius protraherem , extra pro- pofitum argumentum abducerer , neque eurfim Auctorum fen- rentie in diuerfa diftracte exigi poflunt. ad trutinam , Imo, vt aduertit P. Bartolus: Imprefa dalle pi celebri Academie de. Letterati, cbe boggidi fiorifcono farebbe : l'applicar concordemes- te per alcustempo l'ingegno, ela mano intorno à quella fola fpc- cie di lauori , che tutta à della virt&. formatrice de fali , facendoxe ogni po[ibile varietà di [perienze rettificate , e ficure , E ne. ba- DelGhiac c€'o f, erieu 24 51. rebbe il Moudo non feuxa. gran merito , e pari gloria degli 4uiovi, KEkz vh Exper,27. 23, Lib 19; 260 PARS TERTIA ^' vna delle pi& fplendide, e mifleviofe: parti della Filofofía taiuvale ;- In re nottra fatis eft. fcire :: Coiores multos ex Salibus : profi- 1 lire , quod curiofis experimentis intimé profpexit Boiles. Dper-. currat nofcendi cupidus eruditum | tractatum , quem.de colori- bus infcripüt; cum ab inftituto meo maximé alienum fit. ab alijs euu!gata in paginas noftras tranfuehere, fed illud folüm. inquirere, quod alijs , vel menti.non accedit , vel calamo non.» excidit, nempé :cur ceruleo colore non appareant Cochlez pig- mentatz? Antequam cominus rem attingam , praemitto id quod contra Paracelfum Boiles idem aduertit: Nempe, vniuer« falia principia ad obfirmandum veritatem indagatam , inniti experientijs non pofle , adeoque fales non fufficere ad genera- tionem colorum; cum hi, pendeant à Natura corporum (iagu- larium, quz pinguntur à falibus quod euidenter oftendit, quan- do vno eodemque fpiritu acidi falis flores. nonnulli crocei co- loris fubalbum induerunt , & croceus flos Rubbie euafit. in rubrum . Sic eadem vi exficcatiua ignis colore rubeo lateres imbuuntur, cinereo lignum, croceo.plumbum , ferrum violaceo; quod San&o Ifidoro argumentum przbuit exiftimandi colores perfici potiüs calore, quam generari , ideÓque. ait Colores dicti NIS A funt quod colore ignis, vel Solis perficiantur . Lib.$.de5 re metall, His prelibatis , quafi ex limine progrediar ad examen co- loris czrulei. Apparet hicinatiuus in Fru&ibus, Floribus, Herbis, Liquoribus, Autum Pennis,atque Lapidibus;non tamen in teftis Teftaceorum, faltem non ineo. gradu tinctarz exuberantis , vt in Floribus, Pennis; Lapidibus ; atque,vt hoc arcanum Nature intimé perfcrutetur pulcherrimas eft in Saphiro, Orientali gem- ma, quam Indi Calecutani, Cananores Zeilani , & Peruani , apud quos generatur, Nilaum appellant ; apparet in lapide.» Zaphirino vulgó di&o Lapislazulo , aut Turchina. Atque hu- iufmodi lapides, tefte Plinio Theofrafto , & Difcoride Aucto- ribus eruditiffimis!, & accuratis Nature indagatoribus, gignun- tur in Mezallorum fodinis, ac precipue cupri, auri , & argenti ; quod adeó certum eft , vt Agricola fignum infallibile dicat au- ri, vcl argenti ibi effe, vbi ceruleus apparet in terra, Et quia» Zaphirinus auri, vel argenti venis femper 1uternitet , Mefues il- lum inter ftellatos lapides numerauit , Ità in Silefiz Oppido, quod Golderbergum à vicino monte auri ferace dicunt , per- fe&iffirnus gignitur . Propé Cypram in cauernis, maris impetu excanatis refert Agricola vna cum feracib us metalli venia uni am PROBLEMA XXXV. 261i Jam vero fi in folis metallorum, Fodinis ;..& not alibi ge- nerantur lapides, ceruico illuftrati, dicendum coufequenter eft, iueffe. ibi materia , , aptam ad colorem hanc: produceadumo , cui à raritate pretium augetur. Exiftimault Agricola huius ge- nerationis materiam effe metallum ipfam , & cauleum tunc gigni ; quaudo fpiritus aliquis falis acidi, & corrotiui illam.» corrodit , & quemadmodum inquit ille, f; fuecas. vehementer. acidus conclufas circumfletevit avis materiam ipfam erodeus. eru. ginem efficit. Ad cuius genevationis experientiam Natura nos excitauit. dicimufque conficere tam eruginem vafilem quam eru- leum .. Atque vt hoc dilucide appareat, digna funt;qua in T hea- trum dedit experientia ; varijque modi ,. quibus ars extra fodi- nas tam illuftrem colorem comparat fibi.. Ec primo quidem.» extrahitur ab argento , fi argenteze lamina Mercurio prius ime meríae ponautur in vaíe , vna cum fale ammoniaco in quantita- te non exigua diluto aceto , ita tamen , vt lamine non (int. vafi jmmeríz ; mox obturato per dies, aliquot. vafe tumuletur fub ftercore equino, vc Cardanus docet , ijfdemque tandem 6 fler- corario illo tumulo erutis, eradatur Tartaram illud, quo appa- rent circumueftitz, quod aqua puraablutum , poftquam igüe prius incaluic, in caeruleum nitidiffimum tranfit . In arte vitra- rià alij fibi comparant Mercurio, Sulphure, & Ammoniaco (ale, igne calcinatis ; quo v(11e caeruleus faümus euaporet, Confici- tur nitidi(fimus zeris erugiue, vna cum Ammoniaco (ale , ftcr- quilino fepultis , & quidem mihi contigit id obferuate , quod poftea adnotatum ab Adiionda inneni, nempé aris eruginem acero acidi(fimo, & ammoníaco fale ebullientem , cxraleum in- duere, & viriditatem fuam omnino deperdere ; gignitur etiam ex laminis zris, infufis oleo ex Calchantho, vrinz fpiritui im- mifto; aqua ex viua calce fale ammoníiaco diluta, intra vas J£neum collocata czruleo colore tingitur . Laet, qui hoc do- cet, addit : per elambicum diílillatis floribus Anthemidis, vna cum fpiritu T'erebinthi , falis ammoniaci , & aqux. in vafe xnco "apparere ianatans aquz oleum fimile oleo ex faphiro , euraque . colorem ex fale ammmoniaco prouenire, qui ex aere fugens co- lorem, oleo commifcet . Igitur ex his omnibus experimeutis,& artis induítrijs arguispotcft abfconditum magifterium Natu- rz, cuius peritia, ve] in co maximé fita eft , vt (cite applicet aciua paffiuis inflituta veró qvamuis pree manibus habcat re- rum cauías ipfi ignotas ; effe&us quamplurimos arti inter- di- Lib sid? 5 ortu cauf, Íubterr, Lib.$.d: 5 fubtil, Agrcl.o; de nit, foil, Optic.i prep.39: Laet.1.3i de gem; €.4j5 262 PARS TERTIA dicit, qui ex diuerfarum rerum applicatione refultarent. Quam- obrem fentiendum eft , ad generationem carulei in lapidibus ,. requiri femper combinationem materie metallicz, falis acidi, corrofiui, & potentem calefactionem , vel ea fiat. vi ignis , vel Ípirituum fulphureorum , & falnitroforum in opportunis cir- cumítantijs calorem facilé concipientium ; atque hoc ira ob- firmato , ftatuitur Opinio Vvillis , affirmantis ex fulphuribus pendere colores. Iam vero fi ex terra nos transferamus ad ma» re, hic. find dubio fruftra inquifitio fiet de colore caruleo in.» lapidibus, & in feptis Teftaceorum , quz conueniunt in pluri- bus cum lapidibus. Si caeruleus lapidum neceflarió fupponit me- talli- alicuius generationem , vt cx adductis experimentis con- ftat; inco certé metallo requiritur calor penetratiuus mate- rir di(pofitz, potens illam concoquere, fermentare , & in me- tallum tingere ad menfuram difpofitionis , quze ineft metallo ; in quooperatur. Atque hic calor à Chimicis dicitur Sulphur ; aMeteor, Quo nomine iuxta mentem Ariftotclis inrelligitur vapor ficcus; & Ípiritofus, qui etiam Auripigmentum dicitur à Gebro, & fe- quacibus', vt aduertit Falloppius. Et quia hoc fulphur non re- peritnr in Elemento Aquz, humiditate , & frigiditate fibi con- genita illud diffipante, ac penitus extinguente , excludit ctiam ab Elemento illo generationem omnem metalli, adeoque tin- €turam omnem carulei ii corporibus; vafto illo Elemento ab- Íconditis , Verüm; quia apparet ex dictis fpiritus acidos , corroden- tes, & falfos conducere plurimüm ad carulei tin&taram, quan- doquidem ex qualitate merallicarum defectu fieri non poteft in mari zinétura exnberans faphiri, examinandum fupereft: cur faltem in gradu pagis remiffo gigni non poffitin mari, vnde- quaque acido, & falnitrofo;adeóque Teflaceorum feraci;qualis apparet in frn&ibus nonnullis,in plutimis floribus , Gin varijs anium pennis . TAS Parem explicate quaftioni diíficultatem patitur du- bium hic propofitum, atque intime infpectis vaftiflimis offici- nis, in quibus qualitates ; quas occultas dicimus , vtpote intel- ligentize noflra» non percepribiles ; operantur magifterio artis ratiocinationem noftram eludentis ; fubferipfiffem , manufque» NMicrim, dedifiem Ariítoteli, vbi dixit : Quemadmodum Fejpen €. n oculi fe babent ad lumen diei , ita intelleium anima nofira ad. ea qu& omnium funt. manifefliffima fe babere . De re me- tal sC I1, Re- PROBLEMA XXXV. a63 -. Referunt fzpé corpora omnia proprietatem Solis , eó magis luce fua imperuij obtutibus , quó magis peruia oculis illa eft ; Iam vero fi ceecatimus. in Sole ,: vt quidde coloribus iudicarem ? Prouidentiffimé conftituit Deus, humanum | inge- nium fupra fe, & fupra omnia eleuatum deprimi pondere.» ignauie fuz , quam cxperitur maximam , vel in quouis exiguo Naturz opere , etiam cum 1llud aggreditur exertis omnimodis conatibus philofophandi . : Magiítra tamea experientia , vel in nubilo , & in tenebris multa diguoícimus . Hzc autem. docuit me , cerüleum quem- libet ex aliquo minerali metallico expreflum ; comparari fem- per; tum ab Arte tum à Natura , medio aliquo corpore falfo , & acido : ficuc autem verum eft hiíce corporibus comparari E ita veriffimum eft in alio quocumque corpore deftruiab his colorem huiufmodi. Mihi hoc manifeíté innotuit cum diuer- fis quatuor liquoribus, acido, falfo, & corrofiuo , nempé fucco mali limonij, aceti, vringe, & aqua ex falnitro confecta . Singu- lis adfperfi vno eodemque tempore , mox feiunéctim particu- lam Bombycini cerule1 , pennam colore ccelefti nitidifTimam 5, exiguam quaatitacem Iudici, nempé fucci ex herba Gafto, cum modico pulucris carulei, quem communiter Encauftum dicunt; conflatum im officinis Vitrarijs ex laminis areis . Iam vero ab hifce corporibus falis, & corrofiuis , deftru&tus omninó fuic exruleus proportionato tamen temporis interuallo pro minore a&iuitate cuiufcumque , preterquam in Encaufto , qui fuum.» femper colorem retinuit 1mó nitidiorem imbuit aqua forti ime meríus, quz vtpoté vehementior , caeruleum confuümpferat in.» penna, in Indico, & in Serico . Eamdem | Metamorphofim in.» Floribus obferuauit Boiles ; cum repetitis experimentis edidit : violz cxrulee fuccum mutari in rubrum ex falibus acidis , nempé ex falis fpiritu, calcantho aqua falnitrofa, aceto, & fali« bus volatilibus Animalium nempé ex fpiritu cornu ceruini, vri- nz, falis ammoniaci , & fanguinis, quemadmodum etiam ab alijs falibus alcalizatis color iple viridis ttansformatur. Supererat examen liquorum , qui cxruleo imbuuntur à corpore aliquo , nullo adiutore metallo. Quaudo autem mihi ex proximo comparabam voluptatem illam , tunc perceptam.» , cum experientiz magifterio edoctus intelle&us , aliquid de no- uo addiícit, inueni illam mihi comparatam à prafato Boile », didicique vrina falefuffufo; colorem flauun aquz. impertiri, qua Experiri, &Q1 Art,mag, luc. 1.1.c.3 N ic. Moe nard, lib. fimpl, ex indic, €1 7 Experim. 401 264 PARS TERTIA quz antea ex calchantho cerulea apparebat «: Preclárior vifa.s cft mihi aque transformatio caeruleo infe&e ex ligno nefriti- co mirabili. Mexicani,apud quos nafcitur, dicunt illud Coathl, ac Zlapazathi, & prxter Kircherium dicit Monardus illiid ipfum quod ego confpexi, nempé, infufüm aqua dimidia bora poft inie(fum lignum. aqua cavuleum colorem. centrabere, qui fenfim.s intruditur pro. temporis diuturnitate, tamen[i lignum candidum fit. Hanc inquam aquam vidit Boiles flauum contrahere modico: aceto infufo ; mihi autem. limpida prorfus. apparuit, vt antea, ceruleo penitus euancícente , immiflis paucis guttis fpiritus falnitri. Non contentus primó experimento Boiles, aquam.» ilam elambicco diitillauit, qua limpida egrefía in. elambicci fundo nitidum czruleum fubfidentem reliquit, fed codem. aci- do afpería, flauum repente contraxit . | Ex his omnibus accidentibus , ac transformationibus ob- feruatis in czruleis coloribus ; quibus fuere imbuta panni , fio- res, herbz ; liquorefque, videor mihi habere pré manibus argu- mentum fufficiens caufz, cur in Teftaceis nou. appareat color huiufmodi? Non folüm hac fale maris fepulta funt; fed confla- ta ex materia multiplici falí(a , nitrofa ; acri , & corrodente 5, tam in teftis, quam in carnibus, videlicet plena qualitati- bus oppofitis generationi coloris huiufmodi ex raritate fuas pretiofiffimi, poflunt autem foiunr apparere ijs omnibus | colo- ribus pi&urata; quibus non contradicit , imo maximé confert fpirituum falnitralium;Natura, Interroganti veró . Cur hanc potiüs, quam aliam fpeciem induant.coloris, fiué ex fülphuri- bus, finé ex falibus, fatisfacerem refponío allato à Boile , accua ratiffiimo omnium indagatore Colorum Natura,nempé ; Kefpon- fum dare, quod fatisfaciat meum ingenue fateor inceptum battenus fupergredizur ? PRO- PROBLEMA XXXVL 36; PROBLEMA XXXVI. & Vltimum. Àn à Cochlea Venerea , quam Echeneidem. ; fíeà Remoram dicunt, poílit Na- uium curíusretineri. Mnes conueniunt : Viuerein mari Remoram , quam Grz- ci Ecbeneidem d retinendis nauibus dicunt, Latini veró Remoram à Remorandoy Non omnes tamen in eius defcriptio- ne conueniunt. Mutianus poft narrationem Nauisà Perian- dro expedite, vt in fecunda parte relatum eft, in medio curfu, feü improuisÓ rctente , dixit, prodigiofum hunc effectum tribu- tum fuifle,eyhi Cochleze.quam ipfe Muricem appellat, verum dum allerit : eam latiorem purpura, neque aperto , neque rotundo ore, ueque in angulis producente. rofivo, fed fimplici Concba vtrogue» latere. fe colligente, inde arguit Rondeletius» fuiffe Vencream » defcriptam à nobis num. 23 1. Claf. 3. Plinius cum narraflet : Nauigante Antium verfus (nunc Neptunum dicunt) Caio Ca- fare Caligula in triremi , qnam remiges quadringenti impellc- bant, addit : cepit flare nauigium : cumque plurimi fefe pro- ripuiffent in mare, ad caufam tam improuifi euentus inquirex- dam : circa nauim pifciculum inuenere adberentem gubernaculo , oflenderuntque Caio; & alibi : relata mora nauis Antonij pu- gnatoribus eius fuppetias ferentis , dicit : -Qui tuuc pojlea., videre, de codem pifce loquens, eum Limaci sagas. fimilem di- cunt» Affirmant alij cubitum magnitudine excedere , & Arifto- teles eum efle ex genere Pifcium iuter faxa viuentium. Dubium omne ex animo abrafflet, fi figuram illius , & lineamenta acumbraffet . Verüm fucrit hoc. neglectum , vel ex incuria, vel ex imperitia, nobis ille ceco quodam modo cft in- indagandus ; atque in tanta euentuum diuerforum varictate ;, nil aliud certé nobis afflatur nifi. Remoram pifciculum efie , tanta vi preditum, vt torporem , ac moram inijcere ingentibus etiam nauigijs poffit. Parua Echeneis adeflymirum ! mora puppibus ingens , Cecinit Ouidius , euentum adeo infuetum admiratus, fed non. L1 vitra ES 266 PARS TERTIA . vltra progreílus eft ad difcutiendum. Vtrum euentus llle vé- ritadi innitatur, & quo id pa&o po:Tit contiageres Plinius exi- ftimat non poffe rationem affzrri, eumque effectum , fponie 4a» occurrere immenfam potentie occulte documentum , Scaliger etiam occulté id tribueas qualitati, dixic, Temerarium effe illam | in- quirerc. Q;emadmodum enim terra ia centro. coniiftic Mun- di, ponderibus librata fuis, Coelum vero fua femper! vertigine» citcumfertur; ita quibufdam corporibus ineft potentia mouen- di,vt ia magnete ferrum moaente ; alijs veró inelt principium quietis impertiendz, inter quz Echeaeis receafenda eft ,. quo pacto pifcatotis manum torpedo reddit immobilem , quam- uis non illam attingat. Quod íi non quxritur: cur frigus opponatur calori: ita 10q]uirendum non effe ; cur corpora ha- bentia in fe principia motus , & quietis , alia motu impellant , alia quiete fiftant, Detur totum Scaligero, negare tamen ille» non potcrit: haud fruftra inquiri: Num pifcis huiufmodi pot- fit has vires exercere; dum nonita omuibus obaiumeil, ab eo iius (ifti, quemadmodum calorem oppofitum frigori cer- tum eft apud omaes, 'Gillius curiofus indagator Pifcium Nature, de Echeneide Apud Gef loquens: Ecbeneidem , inquit, non vidi , neque ex quantumlibez D ui infinitis percunülatus. fim , quemquam pifcatorem inuenire potui , Lib de» quibunc ipfam bactatate viderit , Adamus Lonicerus abijt in.» Aqua, — eamdem fententiam, additque (an apud fe verum depataaerit : an veró ad ingeniosd difputandum fibi referuauerit incertum) ftetifie Periandri, & Caij Czfaris naues, Reniora detentas, prz- fagium fuiffe eaentus futuri; quamobrem ftetit altera , inquit. iple, tamquam indignum indicante Natura bomini id quod confer- gationi ipfius donatum effet auferri « Altera veró quia eadem Natura optabat (futura Cefaris cede przcognita) ab ipfo malum auertere , atque d curfu infau- flo. dr infelici reuocare .. Verüm hoc eft humauorum euentuum arbitrium , & imperium Fato , & Fortunz committere ; quod Etnicum eft, coloque elementari mirabiles illas virtutes tri- buerc, quz tam varijs euentibus vitam diítingunt à primo ,«& inaufpicato nafceutis momento , exindeque przdic&tione ante- uertcre , quz poltea refpondent euentu, fpe&ra,& vmbras quafi venari, faneftorumque euentuum terrorem anticipare 5 philo- | fopho non delirantt incumbit ftudium , intimas rerum fibras | fcrutandi,vt € propinquo veritatem qua fieri poteft infpicia,nec | po PROBLEMA XXXV. 267 pro libito fabulari credula facilitate ample&endo quidquid fe menti offert veritatis larua perfonatum. Proponithoc Pro- In mecha: blema Ariftoteles , difquirens : qua vi pifciculus tam exiguus Biét* poffit, tam ingentibus nauibus moram inijcere? Atque hoc fuppofito tanquam certo, conatus eft , dubium omne paritate» diluere, quz in ipfa Naui fefe offert. In ipfa, inquit ille, tam exiguae molis gubernaculum minima vi circumactum poteft nauem totam dirigere , & contorquere ; in eaque non immoto gubernaculo, fed hinc indé conuerfo fiftitur motus, & curfus ; atque in vniuerfum verum eft, Motorem collocatum in extre- mitate corporis moti, pofle mouere facilé partem alteram eiuf- dem corporis, atque hoc non aliam ob caufam. Nifi quia 1n rebus fe mouentibus , prima pars fertur celerrimé in extrema motus remifione , quo patto in ijs qua feruntur in fine ceffat impe- tus , vndé poteft facilé remoueri, ac retardari, Ita clauus infi- gitur puppi Nauis extrema , quia poteft facilé contorqueri , & idcircó puppim mouere, quz incitatur motu tardiore » ; quam Prora , ac propterea minüs renitens motori ; quo fit quód Proramoueatur , & ipfa ad motum gubernaculi in puppi. Ex his omnibus infert. Philofophus: poffe etiam Echeneidem Na- uis gubernaculo adhzrere, & pernicitate motus huc illuc impei- lendo corpus ipfius , ambiguum motum prorz imprimere , quo nauis curíus non parum retardetur . . Bene eft : detur hoc Ariftoreli, non ideó exratiocinatione illa euidenti argumento concluditur de Echencidis vi,contra- dicente hiftoriarum fide . Plinius ait : circa nauim adbarentem gubernaculo , inuentam fuiffe Remoram . At. Cardanus aflerit : curfum illi inhibuifle, fundo inhzrenrem; Plutarcus veró lateri. n fympo. Neque folum afferitur : curfum nauibus inhiberi, fed immobi- * ? liter fifti . En ex iplo Plinio defrriptam hiftoriam : Paraus ad- modum pifcis Echeneis ( ruant. veuti licet , €» procella ) imperet |. fuvori, virefque tantas compefcit c cogit flare nauigia , quomodc Lib 9c.3$ non vincula vlla, non ancbore pondere irreuocabile ia&ia .. Infra- ipa. ct nat impetus, c7 domat Mundi Rabiem , nullo fuo labore , non. ve- tinendo , aut alio nodo , quam adbavendo , & Caffioaorus : Iu 2 dici maris Concba fimili potentia, labris fuis nauium dor. n ris fa finxerunt, quarum. quietus. tatus. plus dicitur retinere , quom exagitata po[int Elementa compellere « Stat pigra vatis. fumenti- bus alta velis, ér curfum non babet,cui ventus arridet, find ancbo- ris figitur, find rudentib us alligetur D PUES Pro- 268 PARS TERTIA Problema hoc fufius examipnauit 1n Academia Phificoma- thematicorum Roms fub fapienti directione. Illuftriffini Prz- filis Ciampini P. Francifcus E(chinardi Societatis Iefu ; qui attenté aduertit : Triain aliquo corpore impellendo requiri . Primó aliquo pa&o coniunctum eff? poceatiz mouenti . Se- cundo mouentis partes iuter ic vnitas. Tertió mororem effe, immobilem , & inhzreatem alteri corporiimmoto ,. Supponit vlterius. Non pofle à mouente exeri vires malores iilis , quie bus refiflere valeat extremum illud corpus, cui innituntur vi- res ille ,idque preclara fané experientia demonttrauit; eum equil:braco «quali pondere , & homine , vtroque pendente. ex Trochlea, quamuis ille conatum omnem exhibuerit, eleuare » nunquam potuit pondus feipfo maius, niü quaudo immotze Trabi pedes iafixit. Hinc non eft damnanda ia&antia, quz imponitur Archimedi, cum danti vaicam palmanm corporis extra Mundum immoti, quo pedem figeret, fidem fuam oppi- guorauít, fore vt non terram folüm fuo e centro diuclleret , fed Muadum vniuerfum impelleret , Hisratiocinando przlibatis , argumento procedit , tandemque concludit. Non pofle Remo- ranauim fifti, quamuis enim illa adhzrere poffit ligno , ibi- que conüftere finé partium fuarum diícontinuatione feiun- &ioneque, immobilís ftare non. poterit contra vehementem ma- ximé impetum à naui , ventis, remifque propulfa , iniectum » aquis Natura valdó mobilibus, & ex aquis tranfeuntem ad Remoram. Itaque fi Mutiani narratio vera effe non poteft de Concha Venerea ,cum ip(i aptari Ariftotelis ratiocinatio non po ffit, ijfdem de caufis potiori iure non poterit dici de» pifce ab eodem exhibito . | Vnum fupereffee: Vtrique Remorz nempé ac pifci me- morato inditam fuifle virtutem confiftendi contra omnem.s contrarium conatum immobileni, finé dependentia à corpore, cui ambo adherent, Verüm id contendere eft aperté contra veritatem rationemque pugnare , docente experientia , etiamfi deprzhenfa fuiffec Remora illa , aut ille Pifcis inhaerens naui- bus , quocumque vel leui manus conatu auelli facile potuiffe . Jam veró fi manus vna potuit illam eucllere , & àligno, & à mari, au non poterit eamdem abftrahere impetus conceptus à Naui, validiffimis ventis plenifque velis liquido Elemento inueda? Quamuis magnes ad fe ferrum trahat , & ar&iffimo fimpathiz nodo illud fibi deuinciat , fi liber. pendet in aere» pote- PROBLEMA XXXVII 269 poterit vtrumque à maiori vi huc illucque transferri pro libito . Ventis igitut propelletur tum nauis, tum Remora,quamuis hac illi firmiter adhereícat. Neque narratio quecumque rei pro- digiofz debet fidem à Philofopho exigere. Verüm quidem eft, Sarctum Ba'ilium, Sanctumquc Ambrofium in ea memoranda» nihil haefitautes argumentum ex ea deífumpfifle , diuinam po- tentiam oftendendi,tot modis participstam creaturis, dicente» primo. AVoeme im paruo boc eamdem. potentiam Conditoris f- gnificationem accipis ? & altero: 4n C buic putas. [mé Creato- vis munere tantum potuiffe fuppetere "virtutis. Verüm in hoc fidem fuam conditionaté manciparunt, & libertatem cuicumque fecerunt indagandi in his prodigijs veritatem . Pro Couclafione Problematis digaa e(t Plutarci obferua- tio. Res nempé quamplurimas non effe caufas. accidentium.» nonnullorum 1jsannexorum, fed fimultancos effecus tertie alicuius concaufe, vel ignota , vel difficilis indagacdionis . Ita Lacernz lycno incu nbens. fungus » non eft caufa pluuiz , fed vtrumque fit, plauia aenp2, az iuag 1s, €x aeris addeníatione » concretioneque vaporam, ita nauis, inquit Ille; retardari poteft ex nimia algz , & muíci copía innafcentis ; quà dc caufa fz- pius aflli&te naues recieancar. expoltunturque, atque intra mu- Ícum, vel algam poteft. abfcoadi i&emora , feü Pifcis , fed. Co- chlea ibi genita, vel pabulo ille&a, quod reperit. Poteft etiam fifti nauis improuifo ; & przcipiti aquarum decurífu, internas aquas coacitante, vt üon ícinel accidit. Et in. Oftio freti Ma- mertini naues optime inftructz, dum propellebantur ventis in- citatiffimé vela omnia implentibus, repenté vifz funt fifti, cum occurrerent aduciiz aquarum fluente , atque exertis hinc inde pari conatu viribus, vcraque iu alteram adnitente , & neutra al- reram 1n coateattone fuperante, omni penitus motu naues pri- uabatut , Verüm quia laciniofo nimis adhibito' difcurfu hac füper rc mens euagaretur , fatis eft mihi abrupta longiore peryodo lacinijíque, ac velis contra&is finem imponcre, quadrigentis, & eo amplius fpeciebus diuer(üs indicatis , potiàs quam exacta » delineacione defcriptis, plurefque dubitandi rationes, & quidem non ad puerilem ludum infinuatfe fi non omni. difficultate cuo- lutas , & enodatas ad recreandum tamen fapientis animum at- temperatas , Etenim de aliqua materia fcribere ; eodem ferc modo ficri de- Id ezamer hom. ?5 Examer; lib $:c.1O Lib », Simp t» 2€ prob] 7i 270 PARS TERTIA L debet , quo conuiuium inftruitur , in quo ncc. fingula fercula.» comminuuntur in frufta , vel fcinduncur in partes, nec omnia.s in vnam maílam congefta apponuntur conuiuis . Sed pars ali- qua manet vi aliqua conuiuantium denti fcindenda;probandaque feponitur . Et quemadmodum in conuiuijs indecora eft ciborum pe- nuria fic nimia copia faftiditur . Quamuis hic ab omni me no- ta vindicaret Plinij Iunioris lepido fale conditus apologcethi- cus pro fua epiftola longiore peryodo in multas paginas cx- currente ; ad Apoilinem directa , in qua explicabatur dcícriptio ruris fui ad omnes delieias voluptatefque inftru&i: Cum vil- lam, inquit, oculis tuis fubijcere conamur, non epiflola qua fcribit, [ftd villa qua defevibitur magna eft . FINIS; INDEX INDEX. A Qua aliquorum fontium cur facilé laquideícat e pag. 200 Animalia mole licet minima fapienter confiderata . 9. 10. Parua generantur in ma- lorinumiero, qua maxüuna. pag. I9 Multa viuunt fub diueríis formis accidentalibus fuc- ceffiae productis. jt Generantur intra gallas find (emine przaio à muicis relicto. 33 Cur generantur intra ía- X4e 34 Exanguia carent corde» . pag. 226 Exanguia breuiorem vi- tam agunt quam fanguinea. page 244. Sanguinea longius, quam exanguia viuunt €xtra à- quam, 244 Antalia dicuntur aliqua T'eíta- cea. 91 . Apis conftruit cellas rotundas non pentago:nas. 210 Ariftomacus 62. annos in A- pum ftudio tranfegit. — 8I Ariftoteles Animalium hifto- riam ícribens ab Alexandro iuuatute 87 Laudatur propter Anima- lium hiftoriam , & Proble- raatum libros , licet in mul« tis rationes fal(z (int . 175. Ars materiam fuperare hiper- bolicé dicitur. 83 Auditu carent T'eftacea. 237 Eius organum quomodo deflruatur. 246.247 Auris Animalis duplici Co- chlea munitur. 247 Auris marina dicitur Conchas vniualuis. 9i B Alanus quid fignificet. 29 Animal e(t Teltaceum » vnica valuainclufüm. ^ 9r Nalícitur éfaxoe — 30.31 Cur nocte fplendeat. 255. & leq. Quomodo in viíceribus faxi augeatur. 35:36. Deícribitur, Io: Biualuia dici poffunt Teftacca omnia. 233 Buccina Cochlea.1 21.130413 4. 136. & feq. Bonarota nunquam duos om- nino fimiles vukus fculptit . p48* 33 DN DW XN c Alligula ad triumphi fi- gnificationem Turrim Co- chleis exornauit 17 Calor eft. cauía diucrforum.» effc£tuum iuxta varictatem.» corporum per qua commu- nicatur, 2598 Caracteres aqua formati quo- modo legi poffint. 206 Cercbrum cur frigidum fit. pag. 251 Cochlez fapientis ftudium me- ^ rentur. 1. 16 Qua ratione dele&ent . 4. A mulieribus Brafilix , vt ornamenta capiti impofita . pag. 12 in tria genera diuiduntur. p38- 17 An generentur propaga- tione fpeciei. 20.& Íeq. Difficillimé defcribi pof- funt. 86 Quomodo dici poffint fo-- cuhdz. 26.27 Omnes inter fe diílimi- Iés, Earum varietas defcribi- tur, $4.& feq. pretio fuperant Vafa à Raphaele Vrbinate depicta, p23g- à 56 Sidcribus fimiles. $8 Prouidentiam Diuinam, indicant. 65 Earum vfus, & vtilitas.72. & Íeqe Monetarum loco adhiben- tur, l 73 Cibum fuppeditan, 75 Agriculturz feruiunt. 74 Archite&urz , & Arti mi- Iitari. | 74 In Pifcatu, Choreis,& LDu- dis. 74 Arti mechanicz. 76 In conuiuijs, & à luxu feminarum mali adhiben- tur. 77.& feq. Tenentur in Mufeis vt res pretiofz, 81.& feqe In Paginis delineate fine coloribus priuantur venufta- te przcipua. 87 A Íapientibus pretio ha- bita, I 73 Cochlea os habens in latere » finifiro. 1574€ $58 Cochlea dicta Cclata, Il4 Cornu Cerui, 127 Cilindrus varius, | 127.& feq. Corona Pontificia. 127 Depretia margaritifera.» . pag. 133 Galei formis. 135 Muricata, 155 Olearia, 113 Romboides. 102 Sarmatica. 148 Venerca vide Venerca Vmbilicata. 117. 1A4I Vmbilicata margaritifera. | p?8g. 153 Claudius Cafar iubet à mili- tibus manus impleri Co- chleis. 3 Coagulatio quando fiat. 198 Co- INDEX. Colores in Cochleis vndé. o- riantur. $8.& feq. Septem precipui , ex qut- - bus cateri conítant. 6o Diftribuunt Animalia in tres Clafies . 6o In Purpuris variantur , prout maris temperies exi- git. 63.148 Cur in fuperficie externa appareant. 38.205. Ornant, &diftinguunt, pag. uu Cianeus cur non inuenia- tur in T'eftaceis. 185.& feq. Concha Anatiferadicta. — 95 Concha Corallina Pictorum..«, P2B. 99.104.105 Cama, qug nam fit, 105 Dentata . 106 Faíciata. ^ 107-1II.135 imbricata, | 109 Lenis. 104.107 Longae 104.108 Perficae 99 Rugata, 105.108 Striata. 107.I11I , Concha dita Cozza. 109 , Cornua cur finc. 1n, Cochleis . pag. 68.233 . Cornelius Meyer Tiberim frz- nat argine, ne Romam inun- det. / 220 Creatore licet minime funt confideratione digne, — 7.8 Sunt veluti paginz , quas omnes legunt pauci intelli- gunt. 9 Deicdant nouitaté nons excellentlg. —— Nj Sapientie Diuinz opera: pag. g Hominnm imnentes fuper- bas humiliant. | | 10-12 Elingucs Deum laudant. pag. B I.14. Affedum non curiofita- tem explere debent. — 12.13 Deum publicant, vt res maxima, 13.14 Dei amorem confiderantt ingerunt. 14.15 Cor non inuenitur in Tefíta- Cels. 225 In Animalibus eft , vt Soi in Mundo. 226 Animalibus fanguineis nc- ceflarium. 226 D Adcilus Concha. 102.155 Dentes non funt in T'e- ítaceis , neque in parte fupc- IJOrl Oris cornigerorum.s . pag. 223 .Diuerfitas Colorum in Tei!z- ceis notas diflin&ionis fz- cit. 224. E Chinophora Cochlea, i:; Eliogabalus Arancorum., telis Komae magnitudiner explicat. $1 Errorcum veritate vtilis. «9 Ericinus Marinus. 4t Cur quinque oua, & den- tes habeant, 244. Mm A D. IN D E y A D. Ambrofio confide- ratus. 71? Saxo haret ante maris procellas. 71 EF El cut non habeant Tefta- cea. 230 Fceetor in Animalibus vndé o- riatur. 242 Figura corporum à quo pro- cedat. 210 Rotunda quare fit. in la- ppidibus ;, & Cochleis mari- nis. 215 G Aideropoda Concha bi- ualuis, Ioo Galba quid fitex Atueo. 214 Geographia dicitur Cochlea». pag. prd 157 Generatio omnium rerum fit concurrente Deo 20, & plu- ribus modis. 12 Giottus perfectum circulum.» lola manu delineabat, — $5 S, Gregorius Niflenus igno- rantiam fatetur Nature o- pera perícrutando , 74 I Strix marina dieitur Purpu« 1 ra. 150 Jecur cur non detur in Tefta- €€is, 130 L Apides quomodo formen- ture 39 Animalium membra refc- rentes. 47 Sub aquis calidis facilius generantur, 187 Diuerfi in venis;& viíceri- bus inuenti. 216 Lien cur non fit in Teftaceis. pag. 230 Linea fpiralis in omnibas ge- nerationibus principium po- nit iuxta aliquorum fenten- tiam. 214 Lifippus dele&abatur monetis, quz fibi foluebantur pro fta- tuis à fe fculptis, 8 Lux Animalium vide fplendor . Luna quomodo impleat Teíta- cea. 248 Quomodo dicatur creíce- re& minut. 248 A Sole illuminata radios infectos à fuis qualitatibus refle& it. 230 Quare putrefactionem in fublunaribus prouocat. 350 M Atres Vnionum. — 9,178 Non innotant aquis. | pag. : 146 Neque gregatim natant, page di Cur certis ann] menfibus folum accipiantur . 131 Mare cur Neptunno triGenie» Y ai^ I N D E X. armato exprimatut. —— 29 Aquas varijs humoribus miftas habet, 62 Magis calidum eft quam.» Lacus. 188 Aquas habet magisnutri- tias, licet minus potulen- tas. 139 Materia, quz nam fit apta ad Teftaceorum generationem . pag. 37 Membra cur non diuerfa in» Teftaceis reperiantut, 222 Cur in Animalibus feré rotunda. 218 Miracula à veritate deducun- tur, 59 Mitulus Concha. 103 Mundus Mufcum eft plenum. Ítatuis à Deo factis. 13 Eít veluti Pinacotheca» corpori, Bibliotheca animo, pag» 71 (Motus Animalium perfeétorum fupponit principium perfe- &é vnum. 221 Quotuplex fit. in eifdem , pag. 221 Teftaceorum non iuuatur à circumuolutione fpirarum. pag. 221I Murena cibum captabat 8 ma- hibus Craffi, 239 Murex quid, 153 Murex Gibbofus. 130 Albus. 133 Varius, 1535. & feq. Mufica dicitut Cochlea, — 154 N N^ ibi generat, ybi dif- pofitiones aptz ponuu- tur, $9 Veluti prudens Artifex operatur propter finem. 175 Nautilus Concha dicitur à na- uigando. 7o Defcribitur. 87 Vniones non producit. 17$ Nerita Cochlea cur dicatur. Pi 137 Defctibitur, 55 Varia, 139161.&c. Nuces marinz funt Cochlez biualues, I05.1II Ó Culus cefius dicitur Co- chlea. I22 Oculis carent Coclez, 233 Omnipotentia Diuina non de. primitur fi dicatur cauía im- mediata omnjum , 21 Os cur in parte, dextera habeant Cochlez , alique autem 1n.» finiftra, ; 219 Operculum cur detur jn Tefta- ceis Turbinatis. 148 Offa magis dura funt poft mo:- tem Animalis. — 198 Cur non dentur in. Fefta- ceis, 216 Gigantum an vera fint, quz € terra eruutütur, — 43 Oftrea. 107 Mm a Pin- "ng Inna matis habet focium.; cancellum. 32.73 iPatella Concha, .89.&c. Pili, & Penne à quo nutrian- tüf, ,407 Pentida&ilus 'Tarbo. 123 Philofophia naturalis experi- mentis edocetur. $ Plantz in qua parte os ha- bcan, 224 Carent ventre. 224. Vt Infantes alimentum » recipiunt. 224. Petrus de Valle oblectatur 'Fe- ftaceorum pifícatu in mari Rubro. Pluma dicitur Cochlea. 127 Pulinones funt inftrumenta vo- CÍs. 236 Purpurc magni habebantur ab Ant!qüts. 147 Purpuras mctcabatur ZenoPhi- lofophus. 147 Purpurarum Pifcatores vecti- galibus non grauabantur. Pag. : 143 Earum pifcatu mancipia» "piri libertati reddita. — 148 Quomodo carum color obtincatur. —— 149 Linguam an habeant Pur- pure qua Teftas tenebrare.» poffint, 149 "Multiplices ille funt. 150 Qnuamdia viuaut extra a- | quam, 5 155 Putrefa&io quomodo à Luna prouocetur, 250 INDEX: AA "VpPWP TT "M ^ LC Sal homini neceífa- ria. *u Laudem meretur , cum ad £nem optimum dirigitur. 1 Sapientis qualis. effe de- beat. 1,7.176 " Quomodo . Cochleatum.s obleruatione habeatur. | 4 Muficam imitatur. ^ 176 Roía Polonica quid. 212 Kos in Florum colores traní- mutatur. 217 S Ales Volatiles ; & Fixi figa- ras exprimunt corporum.» quorum funt, 21I . Vndé figurasproprias ob- tineàht. 214 Virtutem propagatiuam » continent. 27 Saxum à Vermibus corroditur. pag. 309537 Saxum in quo Ballani naícun- tur. 2t Scipio cum Lelio delectabatur Cochleis, 1 Scutum ZEnez à Venere datum 'Teftaceorum calyces cexpti- mit, 221 Senfu carent Teftz . 2328 Splendor Balanorum vndé oria- tur. 253 A multis rebus emanaz . pag 253 Spondilus Concha biualuis .. MOI di: 109 IN DE X. -Stupiditas Phantafie fanguinis - :defe&u caufatur. 251 'Sturio Piícis tonitru perterre» $58 fos 238 .SStrombi multiplices. 124.& feq. Succus lapidefcens quid fit. 4o In aquis multis commifce- . tut. 4^ - Safurtus maris cut videatur au- diri admota auti Cochlea» . pag» 246 X à deer in quo confiftat ex Ariftotele. 241 Teliing pedate. 95 Teftacea vntualuia ; quz nam.» xin li ' 18 Quznam DBiualuia,& T'ur- binata. 18 Quare aliqua teftis dutis aliqua tenerioribus tegan- tüfe 485 Tefte non funtexaqua glacie confiri&a. 38 Lapidibus funt fimiles. 39 Cur adeó durz. 40 Non omtisia generantur in mari. 4I In tcrra multa reperiun* tuf. | 41 Plantis fimilia. ^ 46.120 Vt Plantz nutriuntur.230 In mari potius quam in.» iacubus nafcuntur. 258 Ore priua quomodoó nu- triantur, 231 In mari potius quam in» Terra generantur. 19o In Indiatuih Auftralium.» -finubusfrequentiora. — 263 Supra ligna,quam fupra» faxa. ; 195 Non formantur rore. 195 'Cur duros habeant cali- ces. 197 Cur fint pigra in motu. p?$8. 251 Sub aquis non funt tene- fa, 196 Pluribus tunicis compo- nnntur. 200 Cur multa Turbinata, 2e8 Cur multa faxis aflixa. 201 Curmulta flriata. — 203 Cur odorem non exhalant. P238» ATH Cur extra aquam diutur- niorem vitam , quam piíces ducant. 243 Vrina excrementa non» eijciunt. 156 Teftz fimul cum Animali ge- nefantur, $i Non iuuant ad motum.» Animal inclufum, ó68 Animantur licet fenfu ca- rcant, 234 Cur non mutentur ficuti Cru£z 1n Cruftatis. 252 'Timpanum Auris quomodo frangatur. 246 Tuffis quare excicetur cum au- ris perfricatur. 248 Tuba Cochlea dicitur, 127 Tulipa Cochtea. 195 Tonitrua Sturiones pcrterre- faciunt. 258 Turbo leuis. II5,129 INOGEYX. Marmoreus. 137 Multiplexe | 113.125. &c. Tuibinata tribus figuris com- ponuntur Spirali, Piramida- li,& Circulari, 219 Teftis non. yniuntur ficuti Bi- ualuia . 258 y i; dni faxa corrodens. 19 : Vérmis ex flore hyacin- tho natus . 35 Venter Teftaceorum qualis.224 Vegetabiliamarisíaxea. ^ 47 Venerea Cochleacur dicatur.79 Multiplex. 8o An fit Remora,qua Nauis retardatur . 265 Viiuentia in mari vitam non» amiferunt in Diluuio vni- ucríali. 45 Vmbilicus , 114 Vnibilicata vide Cochlea . Vniocur dicatur Margarita.93 177. Ad quam molem crefcat . pag. 94 Vbi producatur , 95 In qua Concha. 100 Ab omnibus pretio habi- tus. 176 Aorcnon formatur. 179 Quemodo $2 marí acci- piatur, 179 Corticofus eft, 182 Vnde colorem induat.182 Quomodo expoliatur. 182, In Viíceribus Animalis gi- gnitur licet aliquando tcftis connexus . 183 Ab infirmitate potentiz expultricis perficitur. 187 Vox non emittitur à Teftaceis « pag. 236 Quomodo à viuentibus formatur. 236 An audiatur fub aquis. pag. 1938 Vt formetur requiritur agitatio aeris inter corpus percutiens,& percuflum.236 X Erfes Pl&tani amore cape tus. 9 Pontem nauium extruxit, vt mari frenum imponeret . , Pag. 17i Z Eno Philofophus Purpu« ratum mercaturam exer- cuit. 147 Cata- Catalogus Authorum quorum rmentio facta eft. A GElianus . JEneas Siluius. S.Augufliuus Agricola . Aquilonius « Alexáder ab Alexádro. Aldrouandus. Allatius. S. Ambrofius. Annibal Caro, Antonius le Grand. Appollinaris Epifcop. Arueus e Ariftoteles, Athenaeus . Aufonius. S.Bafiliuse Bafilius à Seleucia . Bartolus Daniel. Bartolinus Eraífmus. Bartolinus Thomas. Baptifta . Beda. S.Bernardus. Berni. Beccanus . Bellonius. Beregardus. Boccaciuse Bodinus . Boyle . Borellus, Boldonus, ; Boetius de Boote C Cardanus . Caracenus Ifidorus. Calceolarius . Caffendus . Celius Calcagninus . Celius Rodiginus. Cedrenus. Cefius. Cicero . Columna. Craflus . Dantes. S. Dyonifius Areopag. Diarum Eruditorum . Diodorus Sic. E Empedocles. Epitedus . Efichius . Efchinardus . Euclides, Eudemus. Euftatius. F Fabri. Falloppius. Fracaflatus . Galenus. Geber. Geínerus. Gilius. Gilibertus Abb. Gonuzalus Ouicdus. Gratianus . Giaflcttus Hipol. S.Gregorius Nazienzen, Grandus » Gratius. Grefelius Georgiuse H S. Hieronymus. Huochius. Horatius Fl. i Imperatus, Ioannes Boemus. Ionftonus . Ipocrates. Kircherius. Laet. S. Leo. Lifter . Lucerna. Lucretius. Ludouieus de S. Marthe, M Marbodeus. Macrobius. Maiolus. Malatefta. Margrauiuse Marcus Vi&orinus, Marcellus Virgilius. Martialis. Monardts » Mufzum Cofpianum . Mufzum Mufcardum . Mutianus. Olaus Magnus. Olaus Olaus Borrichius ;' |. Oliua e Olimpiodorus, Oppiaus. ^. E Ouidius. » a S. Paulinus. Pachimerus, Paracelfus, Panzirolus. |; Pappas Alexandrinus. Paufznlas., l'ereuse . Petratcha . Philippus à S. Trinit. Piccinellus . Petrus Martir. Pifidias. Pigafetta. Ppiato. Plinius. Pluthatcus . Pollux. Propertius . Pag 24. quando bab BeRoiar) S.Profper, | Quirinus. ; Quintus Curtius, R Renatus de Cartes . Regnerus de Graaf Rhedus. Rho. m : Ruccardus à S. ViSore. Rondeletus, Roflettus Donatus , S Saluflius Eubattes . Sandaus. . Saraina, Sauottus , Scaliger. Sceuola de S. Marthe, Scilla. Seneca. Silius Italicus, Solinus. Stobeus, ;^ |^. 5^ Strozzas- m Steno , Suidas. : Suetoniusi.; * 5 0 Suflüs, à ; T Taflus. Tachenius, S. Theodoricus Abb. Teríagus . 'Teophraftus. Tertullianus . Teuetus, Tirius « V Vander Boeghius . Velíchius. Vefpuccius. Virgilius. V viliius. Votziiiuse Typegratborum Errata fc. corrige » €t; quando pbilofophati. a5. olirea fexus, oft rea [exut 3o.fpugaisfpeogijs 35. ab eo quim, ab eo quem. 343 alipuod, aliquod, $3.cxercuezat,exaiuerat; 5 ; Verita:em, Variecazein. $5 Vidt ,Viftatee € 1. funt vnius fiat vnius. portioné,paíTionee 7.cni, cui 7 j.omnin,omnia, $8 hoc ritushoc ritu, 79 vtrntur,vtun:uur. 87 aciacorem;ama orum. nihil difficilior;difficilius, 83.in te20,inreflo, 8» ripras,ripas 180. moueutut, mGuecitur e 154. Vrinarouibus , Vsinarcribus 193. Maribns, Maribus. 05is exactis,horis exactis, 193.fuerant saunimentum, fuerar. .9 57 durities, duritie 3102.illius e!l,illis eft. 26s.infiuitum eius , infinitam eius aIc. Iu* terioribur,interioribus, figaram,figurzm. aichircprantur, a:chiceCtantur e 315. Tutexerunt,intexunt. 218.2 quz, xque. aaó- INook.0; HooK 0. 240, à T€! ius,ad melius. 24« é lateribus,e latebris, 149, vbique. vigent vigente | ijocommn;Cato,communuicaro plus amiüutifue, m.nuíués a55- Sellaats Ealass s Caccr aminoris momenti Le&or faeiid animagucttlte pM EXTRA | h SS SESS ENS "m A wm E S S, TESEROBQEIAMI ose tel Neo da devil inf T uM didus i Nd A | OW in, an MCN 2 Er e- calet anal VERS Ó- Qu a AR «len. .— ri P. eot f ec 4m - : P, ;! | AP EI met | qs INS " pf a py Cet I, D, P , , — Mn (er te CEST 2E» A 7 [S hu ^ M gm, t 72 229 E id ^, rr, N ALL d NN e "L à zu fri o hi, hm Accu, art i, line e He n 2 " e d E DE ui S T et ao E : NN NN N n E RI SESS. ipe dy Amt TUE M S " E " | NU / « SN Zi x //, NS y ET S AE - Nm E SESS — LOCKS AS ^ C ES i AS EN cS ——— RNMNNTT SU AASSSS emm (ti £— ^ E. aqui e eei y em arme E LU pec E^ NU 1 NUS NN ERA JH Essa. 7 188g; LEEET L NENNEN TT TEM UNNN EEACAANSS vm os m : -— om ss 9s mo di ont a ctm gne a Rmo I Ig / 7L A. NW Mera SS Va AES e xe - - v " D. i S E & EA Ff Sc n ! WD P ORAS S NOSE NUS M SENS UR kl S B ( s In- -j my [ CIL HH-DE [ [fl I 1H] FONS. 4:01 i e " - pr E e uu rmm de v. E "on oo—— ——BEEN * VOV MNA x 7. —— / TLMS ES ur MGR io mr ent S ua sd EM e teuer vtm pm ue E a^. . » dh CITETI "abu FN Dee pet ] es recep eal ry ud E a a" Ae ende pf pu VPN MR tn "wt des me ——Á ^ REN D e DET. ^N j————AM—ÁÁÁ ^ Ul zi 7 LZ SR SS Ui e A uod "A ct] fae teur ——Ó———Á— m P PPAR qe Pa gg oe me d L AH; jl ALI l| [ 580 It / Ali i» : zoe ^ ama) Wt Doce ?. dev rae IE em c ees i ] rmi tm t me emm NRI SS NNNM SS SS NN SNNNSSS NS aT lil à TN x [i int 1 EIE CER i] h^ 1: LIA I ien magna casa) cdi ns ger anim NS T MUSS PE e A etra I M K orat tua: Roc s S * x 1 E TAN RÁM ET. pr NOCNEEN. Ter Han pt p prp j/t WE NN NN 5 WI TAM / 7 [) 3 ipit li i ; - V oam QU SEE EL e M "e Nu uf uescciat tll et - R cunt 4 «n LA Ee T ER: - eom 2-2 IR Res ME. L4 er M EE Ga. ware gomme. cm uw C. E. VUA NY ja À Wem men ] Ear , NS Se. crees Ec. Mire rr Tire 7m «* veg « De- ' 2 APR 3 "E : ] - rae ^ : RS MT - - .- , - eT aul d ; s : 2 ' d * : ] ] 01wR M 2 ^ "ds E «t C ( GJ 1 N n , M j / ce ( qM VOSSS N |! e Li a. dedi editam d igit lon ahy edet . 2 " i Ob Wy kin 523-32 c4 ie abi Le mt: de ctum d evaserunt e vd Jr et ip v ; P i e i P4 4 AA : we peat ptor a ena ice M Ugmpe n PÉtmee mte t Nec D V » 3 j $ K bs 'C A px dr e 3 HET T TU mm m WT assammssntiui EIE i2: acd. DUE QNIN I ll ex ua 1 4 " 24x. ^s y EX * MEDII Ti ir por pel LN - " * t 2 dm adn i ex^ Pi jd AS l 018 IEPEUM - Jig itt n pe rrt otn * End TONS SUN PSU VA. S arta nip. omit apii phe z i C. i- MS cmd FEU VITOPT RUE NN T | A deve err eme 4 1] -— EE TEC E mde m —- E 4 : " A [ | i ] SNNS NS lo. Du CAR TET TMNYUS, Vy -— z - a T p ERE ww MEO VE «we, m - uu. fmc e Caro i) pem i; site yc y p". [ ^ ^ r aW p wy f dxals n i E ui Pee ead ES ES nM UI c, con CIE Rei SNC Un S ca Re ERU CMEit a. e Ro d. x - q2. NS NS UNS. SN NS SS iN NS MIA 7A 2 Uo HINT jn! si I «(T M : NE DEIN EL SESS SSSSSSSSSSS SN LE WA e iind wp D ae go at at ed " y ^b od y: y^Nn Mv MCN EL OC LCS, co. Calpe CPI A "i ». "4 ' [Ep "c e *$-- E. 5 dre LEA AM : - rSh ee SM - ge M A) jM SMS ASNS S uen nu -—t Macit » was MONT NN n » ES SV. NNNM il NW Nj) ? ^ MD D P uffta p, L/ A ATL jl ag MM ll, IN / ii l vtr Tl j | Meus ha i i hu CUL J.T .aFeT —— "wo | a oy due [| ) " h t -* e € 277, "d ufifr m om | X Ip. A ! i49 , W amr AN NS i: cer -— 1 QU ndn zb vum meth Aly n pee gy " Z * Mn "abus EE 5 nd er UT em p E 208 PHI MEE ne "ums deter di 7. Ni - EJ. ie. £ vtr oq . P "AL ^3 | or esde se iceliaMi r el Lau AR d d e "FEMENORT E ANA cual 4; initi din dugit i. id oia m n *o d eURBTal i4 Re uw QN - ^E. JV em cba € . e E ei os X n — d'a. EA AE ova Wem y lh ^ mmm, c» S pen m. n S9 ee. x "v "7 E Y t We E Ma * gem me mmi lr rm e nn » GUN DT NUT Doe 7 " d uitio, Gui ua a o QU NS j CRIAM LEER aum ^ - - wc quaten main C7 air mde C alt LL fen iniu om mun - pue Cm ts CAN - sot nis ——M"ME Suns r^ PU -— ram ry xe Xm els —^.. ^ iN ——— TÀI ra BR Er pom ars t » porc —m9— o ur ami mum, -— TI". boy. -- -- - € t - PA — e - uw m | —" —-- - E sd ^ A9 in 5. E e op St i A tM x E t E cmm Je — ra DEDE E er ! Za ; Lc - - —— --— o. m rÁ z ow "à e. : EU E NE "it LLL Weite te anre arabi * Y. rte ME: ——À L * E s : SSSSSSSSS ESSESNSSSSSSSSSSSSSSSS SESS Nd LONNNN PESOS By Prado i La A , L / E "90 a le LIN FP NO NDA A Pagos b 2 &c ) à jJ ? ^ & MuR af am er t * T ids mss ' j D L berg $e 7/7 "P A a ] 7 : 7 tm e$ su IM, v- A ; i eoe u^ Den —- ^ qoibos dil 2t an . - * (V N lj; / / DULL - ^a ree rper ^ot n e S NU" CN, CNGNI Iv ode ee S SS DOS NN Z Z Z z Z z A PA z z z z z z P, e a a aa 6 imis m6 am t E a I A uncut. 1o A Mw) - i |. de y ie . VL UA TLLENISEY | r ; fi ol eee P vr Rar - TS». —ÓáPr » 2" L y uL" b. J pi 1 i3 * ! E ! MAS. YN | ) Á ex L b au. À » 1 ? j | ; , y 1 $e. d Ü TLAR TAE D» EP PAS Bx UC LER fa i | jene eam gor enm ratri ARA. [ M" "ue PEN. e ye i LU ; z : ato X MOL Y CC 2. CIS TATUR TOUS o , L ERR - E E. 1 * Dx -* E * T : Bells ] H 2 M raus D NP Wn, WM y MI L E * E» tal ri 2 F eor dh z Besse cd TEM - : ES v ISEe*N pw wc LE T ken 3) m T m // 7, 7, Fr * $ xd Ae a [Os UU s falten E LR »& El »— ^ a2 E SONS ire, nw cma aile str 1 i ji » ELETURC ARIA , 7 est iN ' P "7/7 LLL 17 1 777 2/77,.,7 S" 7 LA 7 A. I, c ee gea Decree —-— — nar EM y - I SP -— 223 cL —- SN Em EN ql quM LIN " M m onus ANS «« [iU SN ASSSN DASSPRNS f] Ple T N CN. c4 S hf Ms M EAST - QD UN (T ( NM NN Y NW NN i NN NN SSNSSNSS NSSERR to eu I i e ea t LT M LE 244 p 3c ires SEE HEN per I e aT ane In 9 tae OA: -— dU AR qae T ORE h. pee vr UT eme v d iid 2] | AA M * [E EA * ' fil] UP ntm a c 24 x c zn NGC w p ne € ce ^ - -— UN K VM S E due——— Y SZ - p uta t Y N 1 NI S —. A wem rd Sr so es Je T )' C. dor oor, alf mim, m 3495 194 ÜU duis : AT MP l 21 EY : $ «y z Dres aatw ptr. gn à J us Lr D - X dU ue eae À * , D " : e E " & ^ * - 2 y^ p P" ; . € € -— E 229 -- , : & VOU - *31 í ^ ] "n X Y^ Sce Kv Dmm, 397 E AM | L| | TRIN MR "n bo ac m ec quide e UNIS . AS Y fS M n M XL : elc € «& € d fr , // Tl Ces RD AONS AES MS -z Mr Jy! 40 6 ez NAN SSSS NNNS SN ES SS tow e- Ond. tmo, E vr en tl, ri a "tir Ra ^ ea meer v^ iae reittiac s 3 ntt ame E m RD tr m crit P n Ud, ie orat m M OR lm urn 2 L€ d M Ll LEZEELIEUIUEEUTULILTÉITÉIIZGCILTLLILESGC a a Ee ree E EE Ra P, HA ME Ee GET DaRTs b bw Ipsa" : x^v. 2. 2 -- pa p oo inue e v Von Tm s gn SU . be 5 - - "vo * wi. "pe . " a D t ar ip 2 vio. cs Cw ^ "i -- - afe) DE » * m -- PÉSD^1i- Er S Mfr og Z—— AN IAS e, d — «I lf M 7 // 8 i — P E—-1J — —— ECL E ES xi (urs uo ome cm Mme Í u Y S LUPA - [| p ? S N t b SS N ped P SN M j oz / Jh 2) T 77 s AM - NW 7 Tal. * VEL ai : T n dm Kei he EE aer -—— € "X AU eU Ee eet X -- T 2 W. e ANS em m "(( A ly ? 7 rj Gi i » !- 3 a , ;| , - i l | : vens , n " : Lar * $ « " « X ^ ^ 7 3 4 * * hc " - ? e E ^ F ; Ld * : / 4 : i - . ^ 2 3 - Ei TN i E Fl P " » ^ * » " » / m 4 2e. LJ * D - *