ΡΑ 4037 .V4 Copy 1
ΡΑ 4037 .V4 Copy 1
REGIA POTESTAS QVAE FVERIT SECVNDVM HOMERVM
DISSERTATIO IMVGVRALIS
QVAM
CONSENSV ET AVCTORITATE AMPLI88IMI PHILOSOPHORVM ORDINIS
IN
ACADEMIA FRIDEBICIANA HALENSI CVM VlTEBERGENSl
CONSOCIATA
AD
SVMMOS ΪΝ PHILOSOPHIA HONORES RITE IMPETRANDOS
H. XII
POSTRIDIE IDVS IVLIAS A. MDCCCLXVII VNA CVM THESIBVS
PVBLICE DEFENDET *
'
AVCTOR / 'T .
ALBERTVS EDMVBDVS VECKENSTEDT
VEHLITZIENSIS.
ADVERSARIOEVM PARTES SVSCIPIENT:
0. EILKE, CAND. THIL.
A. DAHL, dk. phil.
HALAE
FOBMIS HENDELIIS.
/
Γ. VOGELIO C. LEUIO
MAGISTBIS DOCTISSIMIS HVMANISSIMIS CARISSIMIS.
REGIA P0TESTA8 UVAE FVERIT SECVNDVM HOMERVM.
Quae fuerit apud Graecos tempore heroico regia potestas cum in disceptationem vocatum sit a multis viris doctis, non mirum est usque ad hoc tempus inter contrarias sententias non esse diiudicatum. Car- mina enim homerica, ex quibus solis cognitionem illius temporis bau- rimus, non primum statum populi exorientis civilem proponunt, sed condicionem rerum publicarum et privatarum, quae cum non unius poetae ingeuio excogitata videatur, prorsus remota esse potest a vero. Contra sane sentiunt, pristinum illum statum bene perspici posse, ei qui Woliii coniecturas probant et secundum Lachmannum Iliadem et Odysseam contextam esse ex variis carminibns popularibus putant. Haud enim dubium est quin illa carmina si popularia essent, verum tantum in conspectu positura essent. Ex natura artis poeticae enim res ipsae tantum carminibus popularibus proponi videntur animumque poetarum rebus ipsis adeo occupari censemus , ut illi nihil fere de suo addant. Quae popularia carmina omnia cum elegantiores quoque ho- niines, quamvis aliena sint a perfecta formarum pulchritudine , rerum vi atque potentia vinciant, baud dubie laude dignissima sunt, sed si perfectionis laudem sibi vindicare possunt, brevia tantum poemata esse debent, quae cum unica animi temperatione accurate sint condita, artem tamen multarum rerum perfecte componendarum non exhibent. Ut Hi- spani atque Arabes Hispanienses cum multorum versuum carmina ex tempore condiderunt, praeclaros aliquot locos fervore poetico ad sum- mum perduxerunt, numquam totum carmen bene coinposuerunt , ilt Ed- dae poemata atque Suecorum carmina popularia eiusdem sunt babitus. Homeri vero carmen utruntque ita uno animo, ita eadem cogitatione
est perceptum, ut neque eae quae inter se pugnant res minores neque interpolationes probare ullo modo possint, non poetam unum condidisse Iliadis carmen non unum poetam Odysseam. (Ersch und Gruber, Encykl. Bergk, Griech. Litt. S. 320-330.)
Est autem componendi ars summa atque summi tantum artifices et carmina epica et fabulas bene coinponunt; ut iiiter pictores Raphael summus coinponendi artifex sit habendus, ut Michelangelus pictores Germanos recte reprehendat , quod non possint tabulas sive imagines pingendas componere, ut G-ennanorum poetae epici non felicius artein colant: nam Wolframii Eschenbachiensis Parcival et Godofredi Argen- toratensis Tristan et Isolt, quaraquain omnibus laudibus sunt extollendi, non tainen fabulas beiie compositas exhibent, quippe quae consueto more ab Adanio iuitium capiant: atque Gudrun, caraien nostrum, tria certe horninuni genera tangit. Quain poetaruin artera inferioreni optime iam Aristoteles vituperat in libro de arte poetica , cap. XXIII, §. 3.
Ac Lacliinannus quoque in epistola ad Lebrsium missa (Friedlan- der, die hom. Kritik von Wolf bis Grote, prooem. in pag. VIII) illain facultatem, unitatem poeticam epopeiarum veluti de Ackillis ira vel Ulixis reditu eligendi in aDimum et arte et intellectu egregiuin quad- rare, optime dicit ; quara imitateni simpliciore poetarum epicorum aetate noii a poeta confici sed fabula ipsa animis oniiiium, quibus singula sint tradita, iniici docet. Sed quod eius rei exempluiii Xiblungiadem tantum profert, perperam egit cuiii quaestio de illo ipso carniiue sit instituta. Nec minus recte Laclimaiiiiianaiii argiinieutandi rationem se- cutus Arminius Koechly editis Iliadis caiTainibus sedecim „ scholarum in usum" melioreia viani mimire studuit eis qui rectam fabulae seriem sequi volunt: attamen quaecuuque exhibuit non ad suam sententiam probandara verum ad poetae artem illustrandam pei-tinent.1
Poetam igitur certum queudam quod Ilias prodit atque alium iu- genii mitioris Odyssea 2 et diversitatem reruia multarum iude nasci fa-
1 Tanti autein momenti res est, ut si Lacliinanni rationem secuti essemus. hoc nostrum opusculum prorsus aliter exaranduin fuisset, quippe in quo ad explicandam potestatem regiam usi simus plus quadringentis locis, quorum magnam partem respuere deberemus si viruin doctissiinum sequereinur: ex Iliadis carmine enim altero et nono centuii^ et triginta locos sumsiinus, quorum maximam partem spuriam ille habet libello, cui inscripsit: Betraclitimgen iiber Homers ffias, 2. Aufl. S. 11. 12. 13. Mit Zusatzen von M. Haupt S. 102. 104.
3 Neque tamen duui hanc Bergkii sententiam prooamus, omnia eius argumenta se-
cile perspicimus; nec miramur in diversissimas sententias eos viros doctos abiisse, qui de republica homerica egerunt, ut facile boc quoque loco quis dicat, rem quae sit perspici non posse. Nam profecto ubi verum non per se intelligitur ut omnes cogantur inter se consentire, ex natura animi humani bomines suas ipsi cogitationes easque alias aliis temporibus rebus subiiciunt. Rem vero dubiam rempublicam homeri- cam quoque esse cum facile appareat, regiam potestatem liceat paucis attingere diversissime explicatam.
Itaque iam ex antiquissimis temporibus non deerant, qui regiam dignitatem atque potestatem optimam regendae civitatis formam ha- berent et ad suam sententiam dictis summorum virorum firmandam Homeri versibus uterentur II 204, 4:
ουκ άγα&ον πολνκοιοανίη ' εϊς κοίρανος έστω
εις βασιλεύς ω έδωκε Κρόνου παις αγκύλο μητεω.
(7 Reden vom Jahr 1851. Dr. C. Heiland, p. 115, 116. 3)
Regiam potestatem ex illis versibus dei gratia existere, prae cete- ris Naegelsbachius professus (C. E. v. Naegelsbacb, hom. Theol. II. Aufl. §. 45) potestatem docet regi non magis a populo esse tributam quam bero a liberis ; eamqne regem non pacto 4 vel creatione sed a love ipso accepisse; quam sententiam non solum apud poetam interdum legi, sed inveni etiam poetam buius auctoritatis sibi conscium compluribus locis illam sententiam ex tbesauris doctrinae suae proferentem (er hat iiber dieselbe ein mehrfach theoretisch sich aussprechendes Bewusstsein 5. Abscbn. §. 45.) Contrariam fere de potestate regia sententiam Schoe- mannus est professus. Legimus enim haec (Griech. Alterthttmer, Bd. 1 .
quimur veluti quae dixit de poetis sive vatibus liomericis (in historia litterarum graeca- rum p. 323) contra quae comparandi sunt Iliadis loci III 54; IX 186 — 8, 104; XVIII 604, 493, 569; XXIV 720; I 472, 603; II 595—600; XIII 637 (731); III 393; VII 241 : X 13: XXII 391 ; XXIV 63.
3 Quos ipsos versus Sclioemannus quidcm de duobus vel pluribus unius civitatis rcgibus intellexit, quorum quis priinus atque summus sit non appareat; alii de inultis viris nobilibus potestate ornatis non optime rein publicain rcgentibus — quorum inalum imperiuin «Aristoteles (Pol. IV, 4, 4) exponit homines saepe expcrtos esse — Lachman- nus vero cum Hauptio eioxit versus II 194 — 7, 203 — 205 (Bctrachtungcn iiber Hom. Ilias von K. Lachmann, 2. Aufl. S. 12) nequc riegari potest, nimium cogitationis de re- bus publicis his versibus contineri. (E. Curtius, Griech. Gesch. 1. Bd. p. 124.)
4 Sed 24, 483 ab ipso Iove dicta legimus
ορκια πίστα ταμόντες 6 μεν βααιλενέτω αίεί —
1*
2. Aufl. ρ. 25.) De regis ratione vivendi atque eius consuetudine cum nobilibus atque populo, singula non multum extant; ea quae inveniun- tur probant regem esse primum inter pares. Ab his prorsus alienam Aristoteles in optimo illo libro de civitate scripto sententiam proposuit. Regia enim potestas tempore heroico secunduni Aristotelem manavit ex fonte diversissimo, civium volimtate. Pol. III 9, §. 7 :
Τέταρτον Ο' είδος μοναρχίας βασιλικής αί κατά τους ηρωικούς χρόνους εκούσιαί τε και πάτριαι γιγνόμεναι κατά νόμον ■ διά γαρ κ. τ. λ. — — Ιγίγνοντο βασιλείς εκόντων και τοις παραλαμβάνονσι πάτριοι et Pol. ΠΙ 10, §. 1. Βασιλείας μεν ονν εΐόη ταντα, τετταρα τον άρι&μον, μία μεν η
περί τους ηρωικούς χρόνους -— αυτή & ην εκόντων μεν, επί τισι ff
ώρισμενοις ■ στρατηγός γαρ ην και δικαστής ο βασιλεύς, και των προς τους &εούς κύριος. 5
Sed necesse est reipublicae ipsius finem anquiramus , quo melius ad Homericaui definiendani pervenire possinius. Aristoteles auteiu suiu- uius fere omnium qui de republica scripserunt, optiine ex uatura korui- num praeclarissime docet civitatis fundaraenta iaci his verbis Pol. I 1, §. 9: φανερόν οτι των φύσει ή πόλις εστί, και οτι άνθρωπος σ.ύσει πολιτικόν ζωον.
Quocum consentit Hegelius (Grundlinien der Philosophie des Rechts, Ges. Werke, Baud 8, S. 116, 117.) „Rationi est consentaneum honii- oeni vivere in republica et si milla respublica sit, ratio poscit ut eius fuudamenta iaciantur" — et ipsum Aristotelem ingenii acumine vincit simmio dicto: „Aetate recentiori multimi res])ublica profecit ut nunc
5 Quae sententiaraiii diversitas quomodo ex ipso cannine fluere potuerit, exemplum proferaiuus. Ex Odysseae carminis loco 6, 7 — 10 regem omnia eflicere apud Pbaeaces colligas
εν&εν ανάστησα* άγε NavaidOoi &εοειδη£
άμφι δε τεϊχοί έ'Ιασοε πάλει και έδείματο οϊχον> και νηον5 ποίησε &εών και έδάσαατ άροίραί.
Alia vero docent 13, 210 — 12 secunduni quos yersus apud Pliaeacuiu priiicipes sumina protestas videtur fuisse
Φαιήκων ίγητορεζ ηδε pteSorreS,
αί μ' «s άλ'/.ηΐ' γάϊαι• άπηγαγον , ντε μ' έ'ψαντο άξειν είί Ί&άκην ενδείελοι; ονδ' έτέλεσσαν ■
atque Ulixes a rege et ornni populo, ut redire sibi Jiceret, petierat 8. 15ΰ. 7.
vyv δε με&' νμετερτ] άγορτ; νόστοιο χατίζωΐ' r,uai, λισσόμενοί βασιληα τε πάντα τε δημον '
sit sibi finis per se." (Compar. F. Hcgelii Encyclop. der philos. Wis- senschaften 4. Aufl. ed. C. Kosenkranz. §. 549 S. 484.)
Fundamenta igitur civitatis contra Thucydidis sententiam qui rem- publicam esse censuit societatem humanam a praedonibus et piratis cives suos defendentem, cum Aristotele et cum Hegelio posita esse in ingenio humano invenimus, ita ut ipsa respublica sit finis per se. Rei- publicae autem initium quod cognosci possit, capimus ex eo tempore quo homines desierint circumvagari ferarum modo, ut quieti non solum ad iura privata, quibus vitam securam reddant, sed etiam agro colendo accedere cogantur ad bonorum possessionem. Nec sane ex rationibus huius terrae in qua vivimus, ipsa vita humana seiungenda est, ut necesse sit mores eodem modo leniantur et colantur atque agri. Coniunctum enim cnm agricultura est matrimonium. incepta autem agricultura nul- lius finis vita cessat quod bona possessa res familiaris fiunt. Itaque, quod homines non ignorant multa sibi esse parata, quae asservare stu- debunt suis, bonorum suorum cura, familiarum amore, certis institutis atque privato et publieo iure utentur. Quae praeclaris verbis Odysseae poeta ex intuitione animi quadam sibi innata docuit Cyclopum civita- tem describens 9. 106 — 9:
Κυκλώπων $' ες γαΐαν υπερφιάλων ά&εμίατων ικόμε&' οι ρα d-εοΐθι πεποι&ότες ά&ανάτοισιν ούτε φυτευουαιν χερσιν φυτόν ουτ άρόωσιν, άλλα τάγ3 αύπαρτα και άνηροτα πάντα φύονται.
Nam ubi agri culti sunt nulli etiam leges esse nequeunt, cum fami- liae seiunctae vivant. 9. 112 — 115:
τοΐαιν δ' οΰτ' άγοραι βουληφόροι ούτε &εμιβτες, αλλ' ο7/ υψηλών ορίων ναίουσι κάρηνα εν σπεσσι γλαφυροΐσι, &εμιστεύει δε έκαστος παίδων ήδ' άλόχων, ουδ' αλλήλων άλεγονσιν.
Sed multum nostra interesse videtur num Odysseae de Cyclopibus narrationibus , num cogitationibus philosophorum expositis fidem quan- dam historicam poterimus adiicere, repetendam ex rerum publicarum origine et populorum incunabulis. Quis enim dubitabit quin omnes gentes sanscriticae, quae unam originem pernmltis rebus produnt, rei- publicae quoque fundamenta pariter iecerint? En apud Phaeaces duo-
decim reges inveniuntur , quorum princeps summus tredecimus est, ut Odinum circumdatum reperimus duodecim Gothorum principibus. (Com- par. H. Leo Lehrbuch der Universalgesch. S. 363 Bd. 1 der 3. Aufl.) Similiter ea quae Tacitus libro de Germania exposuit illustrandae illi primi Graecorum temporis condicioni inserviunt, itemque Eddae car- mine interdum Iliadis meminimus. Notissima enim illaNestoris τόνεπ^ς, λιγνς Πνλίων άγορητης
vel Agamemnonis II. 23, 24
Ενό'εις ΐ4τρεος vit δαύρρονος ιπποόάμοιο ου χρη πανννχιον tvdttv βονΧτ^όρον ανύρα
optime conveniunt cum carmine Eddae septimo, qua haec legimus
Hildolf heisst er Der ratlikluge Recke, der in Badseiennd wohat
(Die Edda iibers. und mit Erlauterungen von K. Simrock. p. 50 str. 8.) Neque mirum. Ut enim animalium domesticorum nomina inter se consentiunt apud populos indogermanos , sic etiam frumentornm va- riorum, ut verisimile sit aratrum notum fuisse atque agriculturam iam ante id tempus viguisse quo gentes sunt seiunctae, quamquam fertur
Βονζνγης ό πρώτος βονς νπό Ιίροτρον ζη'ξας.
Cum igitur indogermanprum populorum proavi iam agriculturae studuerint, necesse est instituta quaedam pnblica et certum reipublicae statum apud eosdem valuisse, id quod ex aliquot noniinibus huc perti- nentibus apparet. Itaque in Vedis ubi multa bella enumerantur , dasa vox significat hostem et servum, δεσπότης apud Graecos servorum dominum. 6
Regis autem noinen reperimus (secundum Kuhu et Leo Meyer) in voce linguae sanscritae rajan, quacuni consentit verbum latinum rex goth. reiks, ir. riogh righ, vall. ri. — nam G. Curtium non possumus sequi, qui voceui latinam regis derivari dicit ex radice sanscritica rg' arg'-a-nii r-n-g'-e, graece όρεγ-ω, οηέγνν-ut (Gr. Etymol. I p. 154 et
G Aliam enim rationem sagacius a G. Curtio exGOgitatam non probainus. qui cum illain vocem eandcm esse ac δεσι -τχοτη-ς Biiulelierr (Grundzilge der grr. Etymol. l.Th. Ν. 37 7. ρ. 248) docuerit potueritquc adiicere Anglicum illuJ .,bu-band.>l non habebit nos sequentes.
II ρ. 313 ubi legimus in voce latina rex duas fortasse radices diversas „splendendi atque rcgendi" inesse; atque falsa Mommsenii vocis expli- catio Rom. Gesch. I. 2. Aufl. S. 59.
Corporis vero vires permultum valuisse ad adipiscendam summam regis potestatem haec docent: κράτος vocis significatio non est seiungenda a κρείσσων (ex κρατίων) κράτιστος, κρατεω quae verba vim vel robur significant, ut vox xatra et robur et virum ex secta bellatorum , khsatra regem in lingua zendica. Atque pater familias sive rex iamiliaris in his linguis eodem modo nominatur, nam gr. ποσι-ς et sct. pa-ti-s est dominus, coniux, et goth. fath-s dominus; ex verbis compositis autem goth. hunda-faths significat centurionem, sct. viQ-pati hominum dominum sive regem (G-. Curtius I. p. 132.) lith. wiezpatis terrae dominum, ipsum deum tantum et regem secundum Schleicherium, viQ-paiti dominum vici (Quibuscum consentit G. Curtius I p. 247, 48).
Nec minus ποιμψ λαών seiungendus est ab illa Vedarum voce gopa ; prima enim verbi significatio est bubulci-si licet Vergilii voce uti-, altera eum qui praesidio est alicui significat, praesertim deum tutelarem, postremo rex ipse vocatur gopa (Kuhn apud Weber, indische Studien Bd. I.)
Qua re primis regis et reipublicae exorientis fundamentis cognitis aggrediamur ad rem nostram ipsam.
Aristoteles libro citato regiam potestatem heroicae aetatis his descri- bit Pol. III. 9. §. 7:
κνριοι δ' ήσαν της τε κατά πόλεμον ηγεμονίας και των θυσιών, οσαι μη ιερατικαί, και προς τούτοις τάς δίκας εκρινον.
Quibus muneribus alii velut Schoem. Γ ρ. 28. Naegelsb. hom. Theol. p. 284 id addunt ut reges concionem convocent, convocatae praesint. Reges igitur exercituum duces erant. Legimus in Iliade IX 69:
Ι4τρε'ίδη σν μεν αρ/s σν γάρ βασιλεντατος εσσι
neque alia II 344, 5:
ΐΛτρείδη σν δ' ¥&* ως πριν έχων άστεμφεα βονλήν αρχεν ΐΑργείοισι κατά κρατεράς νσ μίνας.
et ipse Achilles ab Agamemnone petit ut exercitum ad pugnam adhor- tetur XIX 68, 9:
8
αλλ' αγε &άσσον οτρυνον πολεμόνόε καρηκομόωντας Αχαιούς.
Ulixes Cephallemum dux erat II 631 :
αντάρ ^Οδυσσεύς ηγε Κεφαλληνας μεγάθυμους
et Aiax navibus suis praeerat II 557:
Αίας δ' εκ Σαλαμίνος αγεν δνοκαίδεκα νηας
Achilles Myrmidonum quinquaginta navibus II 684, 5:
ΊΜνρμνδόνας δε καλενντο και 'Ελληνες και Αχαιοί των αν πεντήκοντα νεών ην άρχος Αχιλλενς.
Alia exempla vid. II 527, II 536 540, 1. II 581 586, II 591 601, II 603 609, II 638, II 653 4, II 671, II 695 704, II 711 713 4, II 756, II 816, II 819 20, II 824 26 7, II 835 7, II 846.
Quam ob causam reges saepe vocantur ορχαμοι velut 4, 291:
Ατρείδη ΊΜενελαε διοτρεφές ορχαμε λαών.
Populi autem omisso duce alium quem imperatorem flagitant ut Philoctetae turmae II 726:
οι δ ε μεν οι δ' οι άναρχοι εσαν, πό&εόν γε μεν άοχόν
aut Protesilai II 703 ; neque Myrmidones irato Achille pngnara commit- tunt cum Troianis II 686, 7:
αλλ' of/y' ου πολέμοιο δυοηχεος εμνώοντο ον γαρ εην όστις ocfiv επί στίχας ηγησαιτο
qui Achilles, Achivorum dux fortissimus niagnas res gesserat 3, 106. Ipsi autem reges inter primos pugnabant XII 315 — 9:
τω νυν χρη Λνκίοιαι μετά πρώτοισιν εόντας εσταμεν ηδε μάχης κανστείρης άντιβοληοαι θ([ρα τις ωδ} εί'πτ] Λνκίων πνχα &ωρηκτάων. ον μάν άκληεΐς Λνκίην κατά κοιρανεουσιν ημέτεροι βασιληες κ. τ. λ.7
7 Quibus versibus falsa Naegelsbachii sententia deprehenditur . qui ducum munus ob eam eausam propriam vocaverat fortitudinem . quod reges ipsorum virtute proelium decernerent ex II. XVI 541, 2:
κείται Σαρπ7]δών Ανκίων dyos αοπιστάων be Λνκίην ε'ι'οντο δίκτ^οί τε και σ&έιει φ
V 643, ubi Tlepolemus in Sarpedonem inveliitur his verbis
In ipsos reges populorum quoque gloria, quam in pugna sunt adepti, transfertur XVI 270, 1 :
άνερες ϊατε φίλοι μνήσασ&ε δε &ονριδος άλκης ώς•αν Πηλείδην τιμνσομεν κ. τ. λ.
Deinde regum est pugnantes collocare, disciplina igitur et ars mi- litaris. Quam ob causam Graecorum duces comparantur cum bubulcis qui greges mixtos secernunt II 476, 7:
ως τοις ηγεμόνες διεκόσμεον εν&α και εν&α νβμίνψδ' Ιεναι
atque Iris Troianorum ducibus ut praesint ipsorum viris acie instructa imperat II 805, 6:
τοΐαιν έκαστος άννρ σημαινετω οΐσί περ άρχει, των ε'ξηγείσ&ω κοσμησάμενος πολιήτας
ut Hector deprehenditur XIV 388
Τρώας δ'αν&' ετερωβεν εκόσμει φαίδιμος 'Έκτωρ.
Nestor vero haec II 362, 3:
κρΐν' άνδρας κατά φνλα κατά φρητρας Αγαμέμνων ως φρητρη φρητρηφιν άρήγτ], φνλα δε φνλοις
et IV. 293, 4:
ε'νθ•' ογε Νεστορ' ετετμε, λιγνν Πνλίων άγορητην ους ετάρονς στελλοντα και ότρννοντα μάχεα&αι
singula autem de hac arte militari leguntur in versibus 297 — 300 eius- dem libri ; in Iliadis rhaps. XVII Thrasymedes et Antilochus non cum amicis de mortuo Patroclo pugnant v. 381, 2:
τω δ'επιοσσομενω θάνατον και φνζαν εταίρων νόσφιν εμαρνάο&ψ, επεϊ ώς επετελλετο Νεστο)ρ.
Nec solus Nestor sed etiam Aiax artem militarem exercet adhor- tans exercitum et cetera imperans XVII 356 - 59:
σοι δε κακός μεν &νμο£, άτίοφ&ινν&ουσι δε λαοί
atque confert Achillis dictum quod nihil probat I 344:
οτϊω* oi Λαρα νηνοι oooc μαχέοντο ^Αχαιοί
Sarpedo enim Glauco tantum dixerat
τφ vvv χοη Λνκίοιοι μετά πρώτοιοιν έόνταε έβταμεν η. τ. λ.
10
Αΐας γαρ μάλα πάντας έπώχετο πολλά κελενων ν . . . . οντε τινά προμάχεσθαι Αχαιών ε'ξοχον άλλων άλλα μάλ7 άμψ7 αυτω βεβάμεν, σχεδόθεν δε μάχεσθαι. ως Αίας επέτελλε πελώριος κ. τ. λ.
Ad quam rem quarti quoque Iliadis libri versus 220 — 421, totius igitur libri pars!quae voe&tui Αγαμέμνων ο ς επιπώλησις, spectant, ubi Agamemno Achivorum catervas obit, Idomenei alacritatem laudans, Aiacis, Nestoris aliorum ut Menesthei Ulixis Diomedis cunctationem reprehendens.
Sed sine dubio fines hujusce muneris regii in bello ob eam quoque causam latissime patuerunt quod in rebus bellicis omnibus temporibus maxima vis ac disciplina necessaria fuit. Quam ob rem non miremur quod Aristoteles Agamemnoni vitae necisque vim tribuit quam ipsi non invenimus apud Homerum. Aristoteles autem haec Pol. III. 9. 2 : 6 γαρ Αγαμέμνων κακώς μεν άκονων ηνείχετο εν ταΤς έκκλησίαις , εξελθόντων δε και κτεΐναι κύριος ην ■ λέγει γονν
*Ον όέ κ' έγών άπάνενθε μάχης — — — ον οι Αρκιον εσσεΐται φνγέειν κννας ηδ' οϊωνονς' Παρ γαρ εμοι θάνατος.
quae eisdera fere verbis legimus in Iliadis libro II 39 1 — 3 ommissu versu παρ γαρ εμοι θάνατος.
Itaque Diomedes, qui in contione vekenienter in Agamemnonem invehitur, nihil regi ipsum vituperanti respondet IV 401, 2:
τον d' οντι προσέφη κρατερός Αιομηδης αιΟεσθε)ς βασιληος ενιπην αϊδοίοιο.
Attamen cavendum mihi videtur, ne cum Lessmanuo eelerriraam Ulixis iustitiam qua plebem sceptro percutit II 198, 9:
ον δ' αν δημον τ' άνδρα ΐδοι βοοώντά τ' έφενροι, τον σκηπτρω ελάσασκεν δμοκλησασκέ τε μνθω
huc pertinere putemus, nam rerum pertnrbatio prorsus aliena est etiam a rebus bellicis (Lessmann , de dignitate regia , qualis secundum Home- rum viguit aetate homerica. Paderb. 1828.) Praeterea Humpert qnidem (de civitate Homerica, Bonn 1839) regum proprium esse dicit eertamen suscipere singulare, exemplo utens II. libri VII. At illo loco non reges existunt ut pugnent contra Hectorem, sed
11
Νέστωρ δ* *Λργείοισιν άνίστατο (ν. 123)
et invehitur in fortissimos (ν. 159):
υμεων δ' οηιπερ εασιν άριστηες Γίαναχαιών
itaque Gracci Iovem rogant (ν. 179, 180):
Ζεν πάτερ η Αϊαντα λαχεΐν η Τυδεος υιόν η αυτόν βασιληα πολυχρνσοιο ΊΜυκηνης.
Nestor etiam aliud exemplum affert certaminis singularis quo ipse non pugnat quod rex sit sed II. VII 1 52, 3 :
αλλ' εμε &νμός άνηκε πολυτλήμων πολεμίζειν &άρσεϊ ω • γενεη δε νεώτατος εσκον απάντων.
Ereuthalio autem in certamen vocaverat omnes fortissimos v. 150, VII :
— προκαλίζετο πάντας αρίστους.
Neque melius nobis videntur ea quae regum propria sunt ab illo exposita affirmante bellatores fortissimos ac plurimos circum regem ver- satos esse. Iliadis enim libri II versus 576 et q. seq., quibus Agamem- nonis classis ditissima atque comites fortissimi describuntur , in alias partes spectant.
Alterum regum munus Aristoteles significaverat hisce verbis:
(κύριοι) κα) των &νΰιών οσαι μη ιερατικαί.
Publicorum autem sacrificiorum exempla, ubi sacerdotes non com- memorantur, invenimus in Odysseae libro 3, 5 — 9 ubi Nestor cum suis in publicis epulis et sacris Neptuno faciendis occupatus proponitur
τοι ()' επί &ινϊ &αλάσαης Ιερά ρεζον, ταύρους παμμελανας, ενοσίχ&ονι κυανοχαίτ?]
et q. seq.
Ιη libro Od. 13 rex Alcinous, cui soli a patre fata imminentia erant praedicta, petit a Iove salutem non solum sibi sed etiam populo. Quam ob causam illud sacrificium habendum est publicum. Legimus autem 13, 181—3:
Ποαειδάωνι δε ταύρους δώδεκα κεκριμενους ίερε ύσομεν , αϊ κ' ελεήση, μηδ' ημΐν περίμηκες ορός πόλει άμφικαλι'ψη.
Ipse Agamemno, regum rex ut ita dicamus, priusquam Graeci
12
primam ineunt pugnam, coram in principum praesentia II 406 — 10 sacra facit II 411.
τοΐοιν δ' ευχόμενος μετέίρη κρείων *4γαμεμνων
et cum Graeci et Troiani foedus ferire student, sacrificia ipse pera- git III 271-3:
^Ατρείδης δε ερνσαάμενος χείρεσσι μάχαιραν ■η οι παρ 'ξίφεος μέγα κονλεον αϊεν αωρτο άρνών εκ κεφαλέων τάμνε τρίχας κ. τ. λ.
Tum verisimile est, sacrificium publicum fuisse in Iliade enarra- tum, in quo Oineus Calydonius rex Dianae oblitus ceteris diis atque deabus messis sacra (ΰαλνσια) facit IX 534 — 6:
Άρτεμις χωσαμενη b οι οντι &αλνσια γουνω άλωης Οϊνενς ρέζ ' άλλοι δε Β~εο\ δαίννν^ εκατόμβας, olrj δ' ουκ ερρεξε Λιδς κονρτ] μεγάλοιο.
Quibus sacrificiis ηοη adiicienda sunt sacra domestica sive privata. Sicut nemo fere sine religione esse potest, antiqui populi, qui aberant a nostra scientia, et precibus et sacrificiis necesse est deos in omni vita semper sibi eonciliare studuisse. Itaque sexcenties sacrificia in Homeri carminibus enumerantur. Quare regis Pelei sacrificium , qui filium ca- rissimum cum amico Troiam mittit (IX 772—790) et Nestoris cum filiis domi peractum 3, 418 — 29 non tam regium est quam patris familias. Neque tamen omnino cum Schoemanno , qui sacrificandi munus regibus secundum Aristotelem tantum tribuit, regem diciums sacra publica per- agere eodem modo quo familiarum pater familias peregerit (Gr. Ant. p. 33.) Immo vero etiam posterius tempus, quo potestas regia saepius afflicta erat, hoc munus, hanc dignitatem regibus servavit.8
Neque alia res est apud Romanos (Mommsen, Roeru. Gesch. II. Aufl. 1. Bd. p. 227.) Quae res, exemplis carminuni homericorum quae attu- limus perspectis, haud dubie probant rectam esse Aristotelis senteiitiani ex qua regibus munus sacrorum θυσιών οσαι μη ίερατικαί est tri- buendum.
8 Vid. E. Curt. gr. Gesch. I 252. K. F. Hermann, Lehrb. der gr. Staatsaherth. 1841, §. 5 sub finem Nr. 11 et §. 56 sub finem Nr. 9; quibus locis ab Hermauno ci- tatis Herodoteis coiifer annotationes quas suae editioni H. Stein adiecit Ber. 1857. im- primis ad librum IV cap. 161.
13
Tertium regis munus Aristoteles hoc modo significavit :
(προς τούτοις) τάς δικας εκρινον.
Itaque Sarpedo Lycios non solum fortitudine servaverat sed etiam munere iudicis XVI 541, 2.
κείται 2αρπηδών Λνκίων άγος άσπιστάων ος Λνκίην εϊ'ρυτο δίκ?]σί τι και σ&ένεϊ φ.
et Agamemnoni Iuppiter iura dederat IX 98, 99.
λαών εσσϊ ανα'ξ και τ οι Ζευς εγγνάλι'ξεν σκηπτρον τ' νδε &έμιοτας "να σψίσι βονλεύ^σ^α.
Omittimus similem versum 206 libri II Iliadis, quem spurium ha- bemus quippe qui ex nostro videatur manasse. (vid. annot. ed. Faes.)
Sed restat ut quaeramus num rex solus sit habendus iudex. Am- plissimus atque notissimus enim locus ex quo qui facta sit iurisdictio, cognoscimus , iudices nobis proponit sententiam dicentes, non regem iudicem XVIII 407—506. Alio vero loco Od. 12, 439, 40 Ulixes narrat:
ημος δ' επι δόρπον άνηρ άγορη&εν ανέστη κρίνων νείκεα πολλά δικαζομενων αϊζηών
qua re Naegelsbachius putat coniici fortasse recte licere regem solum fuisse iudiceui. Attamen audacius videiitur disputata quae non firmiori- bus nituntur fundamentis , non enim alius locus II 1 84 — 6 :
Τηλέμαχος τεμενεα νέμεται και δαΐτας είσας δαίνυται , ας επεοικε δικάσπολον ανδρ' άλεγννειν ■ πάντες γαρ καλεονσι
quamvis Ameisius annotationem addat „de rege usurpatum cuius potis- simum munus est iurisdictio" (Ameis, Homers Odyssee, Leipz. 1856, Bd. I. Heft 2 p. 128) nos certiores facit, cum omnia de primorum vel proceruni quodam intelligenda sint. In lite enim amplius descripta le- gimus XVIII 502:
οι δε γέροντες έιατ' επί ξεστοΐσι λί&οις ϊερω ενι κνκλω et ν. 506:
τ οιο ιν επειτ1 ηισσον άμοιβηδις δε δικάζον et Achilles sceptrum esse in manibus iudicum dicit I 237 — 9:
14
νυν άντε μιν νιες 14 γαιών εν παλάμες φορεονσι δικασπόλοι, ο(ίτε &εμιστας προς Λ ιός εϊρυαται
nec XXIII vers. 513, 4:
ι
αλλ' άγη' Άργείων ηγήτορες ηδε μεδοντες
ες μέσον άμφοτεροισι δικάσσατε, μηδ' irf αρωγή
probant reges tantum esse intelligendos , quod primores saepissime ήγψορες ηδε μεδοντες nominantur. Viris deinde iudicibus Iuppiter ira- scitur, qui falso res diiudicant XV 386 — 8 :
Ζεύς-οτε δη ρ' ανδρεσσι κοτεσσάμενος χαλεπηνη οΐ βίγι εϊν άγορη σκόλιας κρίνωσι 3-εμιστας, εκ δε δίκην ελάσωσι.
Quam ob causam ex coDiectura tantum licet verum assequi. Ita- que putamus, ex consueto more reges ita se dedisse iurisdictioui atque litibus diiudicandis — nam crimina non in civitatem cadebant — ut cum primoribus sententiam dicentibus diiudicarent , ubi res poscebant, soli primores veluti loco citato XXIII 573, 4 sive solus rex XXIII 579, 80.
ει δ' «/ εγών αυτός δικάσω και μ' οντινά (Τΐ]μι
άλλον επιπληξειν ziuvutov, ι&εια γαρ εσται.
Menelaus igitur controversiam quae inter ipsum regeni et Antilo- chum exorta est, diiudicat. Kegum autem iustitiam inter sumnios hono- res esse habitam optima illa narratio declarat boni regis terraru bea- tam describens 19, 109 — 114.
Sed iam diligentius exponendum est de primoribus sive principi- bus quos vidimus non esse seiungendos a regibus.
Probaverant loci quos attulimus, principes cum regibus ius dicere iortasse pariter ac reges ipsos, nain m 12 libri v. 439, 40 citatis vir nobis significare videtur principeni. Xeque alia fes est apud Hesiodimi, qui in op. et dieb. principes, quos βασιληας priniores signifieare neino ignorat, introducit ius dicentes
v. 38, 39, 261 :
μέγα κυδαίνων βασιληας δωφοφάγονς, οΐ τηνδε δίκην ε&ελονσι δικάσσαι.
Optime autem hymnus in Cererem praeter officiuin iudiciale prin- cipum munera profert his verbis (150—2)
15
άνερας, οΐσιν επεστι μέγα κράτος εν&άδε τιμής δήμου τε προυχουσιν ϊδε κρήδεμνα πόληος εϊρύαται βουλ^αι και ι&είτ]σι δίκι-ριν.
Atque ipsum nomen declarat principes in bello duces fuisse. Sae- pius enim legimus ut in libro Π ν. 79;
"Λργείων ηγήτορες ήδε μέδοντες
sive XVI 164:
τοΐοι Μυρμιδόνων ηγήτορες ήδε μεδοντες
et XVI 533:
Λυκίων νγήτορες άνδρες et 7, 186:
κεκλυτε Φαιήκων ηγήτορες ήδε μεδοντες
sicuti apud Pylios principes duces tantum vocantur XI 681 :
οι δε συναγρόμενοι Γίυλίων ηγήτορες άνδρες δαίτρευον
et Ulixes fabulans narrat se regi obedire noluisse ipsumque ducem so- ciorum exstitisse 13 265, 6:
οϋνεκ' άρ' ουχ ω πατρϊ χαριζόμενος ΰεράπευον δήμω ϊνι Τρώων, αλλ' άλλων ηρχον εταίρων.
Sacrificiorum deinde munus ad reges solos pertinere studuimus probare neque tamen principes omnino seiungendi sunt quippe qui or- dinem secundum occupantes cum Alcinoo a Neptuno, ut ipsorum mise- reat precentur 13 185 — 7:
ως οι μεν ρ' ευχοντο ΤΙοσειδάωνι άνακτι δήμου Φαιήκο)ν ηγήτορες ήδε μεδοντες εσταότες περί βωμόν •
et Hector Troianorum principes ut cum virorum pugnam parantium fe- minis deos orent, est rogaturus VI 1 13 — 15.
Restat ut de potestate principum, quae conspicitur in ipsorum con- ciliis, iudieenms. Atque re vera nihil magis contra eam sententiam pugnat, ex qua rex libera voluntate et potentia existere dicitur , ut rex reddatur tyrannus Asiaticus, quam eius in conciliis imago.
Concilium autem convocatur a rege aut ab ipsis principibus. Ni- hil certi colligitur ex 2, 26:
ούτε πο^' ημέτερη άγορή γένετ' οντε &όωκος
16
ab Agamemnone eoncilium vocatur IX 89:
ΙΑτρείδης δε γέροντας άολλεας ηγεν *Αγαιων ες χλισίην
et Χ 194, 5 principes evocantur:
τοι ο αμ (πόντο Άργείων βασιλψς όσοι χεχλήατο βονλήν.
Hector cum Troianorum principibus concilium init X 414, 5: 'Έχτωρ μεν μετά τοΐσιν, όσοι βονληφόροι εϊσϊν βούλας βονλενει &είον παρά σήματι Ί'Ιλον.9
et cum Achille deliberant Achivorum primores XXIV 650 — 2. Nausi- cae autem patri occurrit a regibus vel principibus Pbaeacum in conci- lium vocato 6, 53—55:
τω δε &νραζε έρχομένω 'ξΰμβλητο μετά χλειτονς βασιληας ες βονλήν, νινα μιν χάλεον Φαίηχες άγανοί*0
Principes suo iure concilia inibant. Achilles enim legatis, qui ipsi
9 Ψ. E. Gladstone (Homerische Studien [A. Schuster] Leipz. 1863) audacius quam quem sequamur Troianorum concilium oinnino exstitisse negat. P. 408, 416, 7.
10 Probat noster quoque locus optime, κλειτονς βασιληας idem valere ac Φαίηχας dyavovs itaque Phaeacum principes alio loco 8, 41 σκηκτονχοι βασιληες nominantur neque aliis locis quidquam interest inter nomina principum atque regum vuhit XX 83, 4
Αινεία Τρώων βονληψόρε, 7tov τοι άπει/jxi ας Τρωών βασιλενοιν νπέσχεο οίνοτΐοτάζων,
quos reges principes esse probat Iliadis locus III 146 — 153 ubi Τρώω ν ηγήτορες (153) nominatim proferuntur, qui (v. 149) δημογέροντες vocantur et (150, 1) άγορηται έσ&λοί.
UJixis pater, qui rex Cephallenum vocatur 24, 378 ΚεψαλληΊεοϋΐΐ' άνάσοων ηρως nominatur 24, 134:
Λαέρτη ηρωι ταψηιον et Antinous rex 24, 179:
βάλε δ* Αντίνοον βαοιλήα. Ipse quoque Agamemno ηοη alio nomine appellatur 24, 24, 5:
\4τρείδη τίερϊ μεν ο έψαμεν Ju τερπικεραννω ανδρών ηρώων ψΐλον εμμεναι ηματα τΐάντα
et utrumque nomen legitur 24, 87 — 9.
Praeterea compar. I 176; 7, 303; 11, 628, 9; 14, 335, 6; 18, 64, 5: 21, 346. 7. I 144, 5; V 217, 311; XIII 463; V 633; XII 319, 413, 4; ΥΠ 106; XXIV 403, 4; 1, 125-7; 16, 122—4.
17
missi erant, ut Achaeorum proceribus nuntiarent se conciliari non posse cum Aganiemnone, imperat ius quoddam principibus tribueus 1X421,2:
«λλ' ύμίΐς μεν ιόντες άριστήεσσιν ^Αχαιών άγγελίην άπόφασ&ε-τό γάρ γέρας εστί γερόντων.
Itaque saepius legati, qui foedus feriant, pacem ineant, bella indi- cant mittuntur vel accipiuntur a concilio, a principibus. Ulixes est missus 21, 17:
μετά χρειος, το' ρά οι πας δήμος οψελλεν
a patre et a principibus 21, 21 :
προ γάρ ηκε πατήρ άλλοι τε γέροντες
et Aetolorum nobiles Meleagrum ut sibi opem ferat, rogant multa pol- licentes IX 574:
τον δε λίσσοντο γέροντες Αιτωλών et ν. 576:
υποσχόμενοι μέγα δώρον
Agamemno autem Nestore auctore IX 70 concilium vocat IX 89 ut de legatis ad Achiliem mittendis deliberent principes; itaque Pylio- rum duces qui praedam Eleam dividunt principes sunt habendi XI 687, 8:
οι δε σνναγρόμενοι Πνλίων ηγήτορες άνδρες δαίτρενον. ί ι
Itaque recte interpretari videntur qui Troianorum primorum ius iuranduin significari Yohuit iliadis carminis versu 1 19 libri XXII
Τρωσιν δ' αν μετόπισ&ε γερονσιον ορκον ελωμαι
(Ι. Η. Voss, Uebers. der ilias. Ι. Η. Ι. Koeppen, Anmerkungen zum Houier, 2. Aufl. 6. Band, gefertigt von H. Krause, p. 93. Schoemanu I p. 26.)
Quibus concessis vinum quoque principum fuisse non negabimus, uara Alcinous primores alloquitur 13, 8 et 9:
οσσοι εν) μεγάροιοι γερονσιον αΐ&οπα οϊνον αιει πίνετ7 έμοισιν
11 Quain ad magnaui virn principuin conciJioram probaudam conferenda sunt quae Hector dicit XV 720—3.
2
18
(vid. annotat. edit. Ameis. atque Faes.) Similia IV 259 (vid. Koeppen, Anm. Bd. 1 . p. 282 [qui addit „ahnliche Ideen lagen bei unserem Ehren- wein zum Grunde"] Scliomann , p. 28. Anm. L)
Concilionmi autem alius quoque finis sine dubio erat. Permultis enim in rebus non reges soli ut quid fiat, non principes cum regibus imperant, sed populus quoque ad deliberandum adbibetur. Quani ob causam ex ipsarum remm natura videtur esse effectum, cuiii in lnagnis concionibus voluntatem atque conciliuni difficile sit explicare, ut princi- pum concilium saepius is coetus fuerit ,12 in quo coetu autea res deli- berarentur atque destinarentur. Cuius sententiae exemplum luculentis- simuni habemus narrationem concilii atque concionis in libro iliadis carmiuis secundo. Agamemno eniin praecones ut populum ad contio- nem vocarent, emiserat ίί 52:
oi μίν εχηρνσσον τοι δ' ηγείροντο μάκ ωχα.
sed antea conciliimi init ΪΙ 53:
βονλην δε πρώτον μεγα&νμων ίζε γερόντων.
Contionem vocare vocatae praeesse reguin erat otficium ex Scboe- manni alioruuique senteutia.
In concilium non soluru rex principes vocaverat sed etiam prinei- pes regem. Neque solus rex eontionein babet. Regem autem Aga- memnoneni praecones ad populum vocandum misisse legiuius II 50, 1 atque ideni Agamemno IX 10, 11:
φοίτα χηρίχεσσι λιγνφ&όγγοισι χελενων χληδην εις άγορην χιχλησχειν ανύρα εχαστον.
Itaque Ulixes comitum concioueui constituit 10, ISS; 12, 319:
xul tot' iytov άγοριν &εμενος μετά πασιν εειπον.
Sed ipsa prima concio, quam carnien nostrum describit, a principe quodaui; ab Acbille est vocata I 54:
τγι δεχάτΐ] d* άγορηνδε χαλεσσατο Xaov Ι4χιλλενς l3
. 12 Xovem prinionini apud Acliivos II 404 — 8, duodeciin regum apud Phaeaces 8, 390, 1 — qui reges (7, 49. 50) saepissime vocantur ηγητο^ε& ηδέ fteSovres ut 7, 136: 8. 26, 97, 387, 536 praeter quos etapud Achivos et apud Pliaeaces multi alii principes erant. —
1 8 Qui eerte, quainquaui ee ipsum parein nominat Agameumoni Χλ'Ι 53 . ότχτι ots Sr roi• όιιοΊοι' arro etft/.toit autooai
19
Deinde comparanda est concionis celeberrimae descriptio, quae con- tio ab ipso Achille vocatur XIX 40 — 46; ithacensium concionem Tele- machus Ulixe absente vocat 2, 6, 7; et Antinous 16, 376, 7. Neque solum principibus sed umcuique ut concionem vocaret videtur permissum fuisse et sua ipsius causa et ad rempublicam ab hostibus defendendam et ob alias res ad populum pertinentes 2, 28 — 32:
νυν δε τις ώδ' ήγειρες τίνα χρειώ τόσον Υκει ηε νέων ανδρών η οι προγενέστεροι εϊσιν,
et q. seq.
Itaque non pro nihilo est habendus locus Odysseae extremns qui quamvis non antiquissimus sit, tamen quod consentit cum loco citato libri secundi, ex more certe illius temporis docet Ithacenses sua sponte, postquam Fama per urbem venerit, ad concionem ivisse 24, 420:
αυτοί δ' εις άγορήν κίον αθρόοι άχνυμενοι κήρ.
Quibus in concionibus principes multum semper valuisse verisimile est. Ipse Agamemno principes tantum compellat in concione IX 17:
ω φίλοι ΐΑργείων ηγήτορες ηδε μεδοντες
et in celeberrima contione ab Achille vocata legimus ΧΪΧ 78 :
ώ φίλοι ήρωες Javaol θεράποντες ^'Λρηος.
Ipsa Minerva ut principes in concionem vocet Telemacho suadet 1„ 272, 3:
αυριον εις άγορήν καλέσας ήρωας Αχαιούς μϋ&ον πεφραδε πάσι
quae concio ut in altero libro narratur ab unoquoque viro populari fre- quentatur.
Neque tamen colligendum mihi videtur, nulli populari unquam per- uiissum fuisse loqui in concione, ex irati Ulixis dicto in maxima rerum perturbatione II 200, 201 :
δαιμόνΐ άτρέμας ησο κα) άλλων μΰ&ον άκουε ο? σεο φέρτεροί εϊσι.
ιιοη par cst habendus secundnm Nestorem I 277, 8, 9:
μήτε σν Πηλείδη, θ'ε'λ' έ^ιζε'μεναι βασιλήι άντιβίην, έτΐεΐ ov7tod? όμοίης έ'μμορε τιμηύ οχητΐτονχοζ βασιλενβ.
20
Iliadis eniin locus XII 211 — 15:
ουδέ εοικεν όημον Ιόντα παρεξ άγορενεμεν
virum de plebe ob eam potissimum caussam, si stnlte vel inique pro- ferat orationeni vituperat. atque Thersites uon ideo videtur vapulare quod loquitur sed quod indigne in reges invehitur; attamen ipsi Graeci Ulixem laudibus vel summiim eins factum praedicant, qnod komiiieiii maledicum tacentem reddiderit ίϊ 274, 5:
vvv δε τοδε μεγ άριστον εν Ιίργείοισιν Ιοε'ξεν ος τον λωβητηρα επίαβολον (-'οχ άγοράων.**
Coiicioiii autem, cui ip.sa histitia dca praeest 2, 68, 69:
,λίσσομαι — — θέμιστος,
ητ3 ανδρών αγοράς ήμεν λύει rjSi κα3~ίζει
summa vis tribuenda est. Non enim sola foedera ineunda, pactiones faciendae ad coneilium spectant Ulixes et Mendaue eum sceptro pro-
pommtur loquentes in Troianorum eoncione propter Helenaui III 206: σεΰ W άγγεΚίης et XI 139 — 41; quae Idacus responsa referal ab Achi- vis, quem miserant de indueiis ineundie, Troiani in concione expectaut
VLii 414-6:
ol d' εατ' tiv αγορη Τρώες χα) Λαρδανίωνες πάντες όμι,γέοεϊς, ποτιδέγμενοι οπποτ' uu ε'/.doi *Ιδα,ΐος
et Acbilles cum Agamemnone in gratiam redit eoram in concione XiX
34, 5; 45; 05—69; 172—1.
Itaque magiius quoque bonor ex eoncione repetitur L 49« >, 1
οντε ποτ' εις άγορι)ν πωλέσχετο χνδίάναραν οντε ποτ' ες πόλεμον
et alia νοχ ornandi causa adiicitur 2, 150:
αλλ' οτε d>) μέαα-ην άγορϊ.ν πολυφημον ιχεσ&^ν.
Quaiu ob cansam Xestor summe laudatur, qui melle dnlcios (I 249) loquebatur I 248:
14 Sed omnino aostervir popularis (Ernst Curtias gr. Gescb.. Ι ρ. 124) aobili genere natus, - erat enim Agrii Hlius. cuiuspater est Portheus rex Calydonius XVI 110 — 7 — iii liubiliuui aumero est babendus, itaque ab Ulixe rocatui /.ι/ι^πεύ £άν ayopqnjs II "246.
21
Νέστωρ — τδνεπης άνορονσε, λιγνς Πνλίων άγορητης•
et oratoris summa laus legitur 8, 170 — 4:
&εός μορψην επεσι στέφει, οι δε τ' ες αυτόν τερπόμενοι λευσσουσιν, δ δ' ααφάλέως αγορεύει αϊδοΐ μειλιχίη, μετά δε πρέπει άγρομενοισιν ερχόμενοι? δ1 ανά άστυ &εον ως εϊσορόωσιν.
Praeterea vid. 3, 127; Ιίί 224: VII 125, 6. Alia quae contionandi magnam laudem cum ipsis bellis componunt, saepius leguntur velut IX 440, 1 :
νηπιον-ουπω εϊδοϊτ1 δμοιίον πολεμοιοι
ονδ' άγορεων, civa τ' άνδρες άριπρεπεες τεΚε&ουσιν
et 443:
μυ&ων τε ρητηρ' εμεναι πρηκτηρά τε εργο)ν
Deinde vid. XVIII 105, 6; XVIII 252; XV 282-4; Π 370; IV 399, 400; XVI 630; 4, 818; 16, 418 — 20.
Quam ad vim atque gravitatem concionis probandam, quae heroi- cis iam temporibus latissime * 5 patuit, consideranda sunt fora, ubivis, in unaquaque civitate certa atque fixa. Phaeacum enim forura Nausi- cae describit Ulixi 6, 266, 7:
Ivfra δε τε ύφ' άγορη καλόν ΙΙοσιδήιον αμφις ρυτοΐσιν λάεσσιν κατωρυχε'εσσ' άραρνΐα r
quod in urbem introductus admiratur 7, 43, 4:
&αύμαζεν δ} ^Οδυσσεύς —
αυτών & ηρώων αγοράς και τείχεα μακρά κ. τ. λ.
Quo de Phaeacum foro comparanda sunt quae leguntur 8, 5; 8, 11, 12, 16, 17; Neque aliud Ithacensium fornm videtur fuisse 2, 13,4: τον δ' αρα πάντες λαο/ επερχόμενον d-ηευντο ■ εζετο δ' εν πατρός &ωκω, εΐξαν δε γέροντες'
deinde 16, 361, 2; 17, 52, 3; 20, 361, 2 aliis locis. Laestrygonum au- tem occurrit 10, 1 14. Troianorum in forum, quod ubi sit legimus II 788:
ol (f αγοράς άγόρενον επ) Πριάμοιο &νρ^σιν πάντες δμηγερεες, ημεν νέοι ήδε γέροντες
5 Compar. Gladstone (Schuster) 320 impriinis 328, 9.
22
equus Achivorum est admotus 8, 502, 3:
τοι & ηδη — — —
ί/«τ' ενι Τρώιον άγορΐ] κεκαλυμμένοι Ίππω •
atque certnm quoddam Troianorum forum probat II. locus \[[ 345.
Itaque non miramur Achivos Troiam decem annos obsidentes con- cionibus certum locum, forum igitur sibi elegisse XI 806—8:
αλλ* οτε όή -/.ατά ννας ^Οδνσοηος &είοιο
ί'ξε &έο)ν Πάτροκλος, *ha o<l? άγορτ• τε ΰε'μις τι
ηην, τγ\ όή και G(f ι S-ειΖν ετετενχατο βθ)μοί
Neque tamen forum magis valebat quam concio, qnae, si fieri ne- cesse erat, aliis quoque locis habebatur, ut concio Troianorum bellum ante urbem gerentium VIII 489, 90; XVIII 245; Achivoruni VII 381-3.
Res quomodo in concione peractae sint, de Germanis Taciti quo- que narratio videtur docere cap. 1 1 Germaniae Ced. lac. Griimn. j „Ut turbae placuit considunt armati — — Mox rex vel princeps, prout aetas cuique, prout nobilitas, prout decns bellorum, prout facundia est, audiuntnr auctoritate suadendi uiagis quani iubendi potestate. Si dis- plicuit sententia fremitu aspernantnr, sin placuit, framcas concutiunt.u
Atque re vera Graecorum quoque sedentium, XVIII 245 — 7, (E. Cnr- tius, gr. Gesch. p. 124) videtur ftiisse vel assentando acquiescere in principis vel regis coutionabundi sententia, vel contra illos tuiuultuari. Legimus enini VII 403 et IX 50:
ως εφα&' οι d' άρα πάντες επίαχον νίες ίΑ/αιών μν&ον άγασσάμενοι
Similia II 333, 394 et VIII 542; XVIII 310:
ως "Εχτωρ άγόρεν επ) $i Τρώες χίλάόησαν.
Interdum tacentes quoque assentabantar velut I 22, 3:
ivd•' άλλοι μεν πάντες ίπευφήμψίαν l-iyato) α?δεΐσ&αι &' ίερηα κ. τ. λ.
saepius autem re explicata, sententia eerte a tacentibns probata coucio mittitur nulla re praeterea addita a poeta ut IX 79 VII 379:
ως ίφαίΡ οι δ1 άρα τον μάλα μεν χλίον t]d' επί&οντο
23
deinde Ι 304, 5; II 807, 8; II 381 et 394; Viil 530 et 542; VII 367 et 378; XVIII 245 et 310; XIX 276; 2 257.
Neque ullo momento concionis vis diminuitur, si non omnibus locis additum est, quod populus voluerit; nam non solum Germauorum est fremitu aspernari: Thersites invehitur in Agamemnonem II 243:
ως φάτο νεικείων Αγαμέμνονα , ποιμένα λαών
ι
atque Ithacenses ηοη consentiunt cum principe Halitherse 24 , 463, 4 :
ως εφα&7 οι δ7 αρ7 άνήι'ξαν μεγάλω άλαλητω ημίσεων πλείους
et quibus ηοη placet Odysseae extrema pars, hi legunt 3, 149, 50:
οι δ7 άνόρονσαν ευκνήμιδες Αχαιοί
rjxfj &εσπεση], δίχα δε σφισιν ηνδανε βουλή.
Hector autem Polydamanti dicit ηοη fore ut Troiani ipsi obediant XVIII 295, 6, id quod ratum faciunt XVIII 312, 3; neque Ithacenses oratorem sequuntur 24, 465, 6:
ου γάρ σφιν αδε μτ&ος ενι φρεσιν αλλ' Έυπεί&ει πεί^οντ7 ■ αιψα κ. τ. λ.
Luculentum denique locum de populi libera voluntate praebet Odysseae contio 3, 137 — 185, licetque versibus citatis adiicere 3, 150:
δίχα δε σφισιν ηνδανε βουλή
itaque 3, 155—7:
νμίσεες δ1 αρα λαοί ερητνοντο μένοντες
αυ&ι παρ' Ατρείδτ} Αγαμε'μνονι, ποιμενι λαών
ήμίσεες δ7 άναβάντες ελαύνομεν — — —
vide imprimis versus 3, 162 — 3, 165, 6, 7.
Vehementer Myrmidones in ipsum Achillem invectos esse in con- tione legimus XVI 202, 3 et 207:
μ7^τιάασθ'ε έκαστος- σχετλιε Πηλεος υΙέ, χόλω αρα σ7 έτρεφε μήτηρ νηλεες κ. τ. λ. ταϋτα μ7 άγειρόμενοι &άμ7 εβάζετε — — —
Populi igitur potestatem in concionibus novimus neque tamen his finibus potentia popularis est circumscripta. Nam non multum abest
24
quin Troiani invehantur in Paridem et seeimdum Hectorem non modo haec fieri poterant, sed etiam populus quod non invectus sit in Pari- dem, ab eo vituperatur his verbis ϊίί 56, 7:
αλλά μόλα Τρώες όειόημονες • η τε κεν ήδη λάϊνον εσσο χιτώνα κακών 'ενεχ' οσσα εοργας.
Nestor et Ulixes quaerunt ex Telemacho num inferior evadat quod homines ipsum oderint 3, 214, 5 et 1.6, 95, 6:
είπε μοι ψ εκών νποόάμνασαι η σεγε λαο) εχβαίρονσ' ανά όημον
et Antinous pertimet ne homines sibi inorem non gerant 16, 375: λαο) d' ονκετι πάμπαν ΙφΛ ήμΐν ηοα ψε'οονσιν'
ab Antinoi patre ipse Ulixes populuni prohibuerat 16, 42S — 30:
τόν ρ' ε&ελον φ&ΐσαί κα) αποροαΐσαι ({ Γ/.ον ?)τορ
)]όε κατά ζωήν (ΐαγεειν μενοεικεα πολλή?.
αλλ' Όόνσσενς κατέρνκε και εσχε&εν ιε/ιενονς περ
et Pisistratus Nestoris filius indignatur, quod Telemachus, qui eum tue- ant.ur patre absente uou habeat 4, 166, 7:
ovSi o\ άλλοι ίΐσ' ο* κεν κατά όημον άλάλκοιεν κακόττ,τα.
Gravissima quoque semper habetur tama popularis 14, 23S, 9
ovSd τι μηχος ήεν άνηναοβ-αι χαλεπή cV έχε δήμου ψήμις.
(compar. VI 350, 1.«•)
Reges autem qui populo donii bellique in omuibus fere rebus praeerant (6, 196, 7:
d-νγάτηρ μεγαλήτορος ί4λκινόοιο, τον ό'έκ Φαιήκων εχεται κάρτος τε βέη τε)
divites erant, itaque Ulixis divitiae laudibus oruantur 14, 96— 9S:
1 6 Ac de liac popalad faina qaantara vel (jraecortun aatiqaisstmi temporis mores adiuverit vid. K. F. Hcnnaun 8, 23. Naegelsb. VI, 17. Praeterea compar. Gladstone
(Schustcr) S. 342. 343.
25
η γάρ οι ζωή / τν ασπετος ' οντινι τόσση ανδρών ηρώων, οντ1 ήπείροιο μέλαινης ουτ1 αντης Ιθάκης ' 7
atque a populo ditiores reddebantur. Quam ob causam in concione Telemachus haec 1, 392, 3:
ου μεν γάρ τι κακόν βασιλενεμεν αίψα τι οι όώ άφνειόν πελεται και τιμηεστερος αυτός.
Jtaque Sarpedo ob eam causam amicum Glaucum hortatur ut foi> tis sit, quod ut ipse multa a populo acceperit Xil 310, 1 et 3:
Γλαύκε τίη δη νώϊ τετιμήμεσ&α μάλιστα εδρτ] τι κρεασίν τ' ήδε πλιίοις δεπάεσσιν
και τέμενος νεμόμεσ&α κ. τ. λ.
quod honorati sint et epulis et praedio regio. Quod praedium regium emolumentorum potestatis regiae summum videtur fuisse. Nausicae Ulixi patris praedium describit 6, 293 :
ένθα δε πατρός εμον τέμενος τε&αλνΐά τ' άλώη
Ulixis praedium memoratur 17, 298, 9 et 11, 185 vel praedia Ulixis nominantur :
Τηλέμαχος τεμένη νέμεται.
Populus autem praedia novo regi praebet ut Bellerophonti VI 194, 5:
και μεν οι Λνκιοι τέμενος τάμον ε'ξοχον άλλων καλόν φνταλίης και άρονρης, οφρα νίμοιτο
et ob maiorem quandam fortitudinem ut principes Meleagro praedium pollicentur, qui ipsos conservet IX 578:
ένθα μιν ηνωγον τέμενος περικαλλες ελεσθαι.
Sed legimus loco citato Sarpedonem non solum praedia regis emo- lumenta habere sed etiam epulas, quibus populus regem honorat. Ne- que alia de Diomede sunt scripta VIII 161, 2:
1 7 Quid divitiae valeant Aristoteles non ignorat qui causam nobilitatis divitias esse dicit Pol. IV 6, 5 η γαρ ευγένεια έστιν αρχαίος πλούτος και αρετή (et V. 1, 3.)
26
Τνόείόη περί μεν σε τίον Javao) τα/νπωλοι εδρΐ] τε κρεαοίν τ' ηδε πλείοις δεπάεσσιν.
Quae emoluraenta si populus non sua sponte praebebat, rex et sibi et aliis poscere poterat, ut Hector — qui sine dubio magis Troianorum potestatis regiae partes agit quam ipse Priamus — XVII 225, 6:
τά α,ρονίων δωροισι κατατρύχω xal εδώδχ λαούς
et similia fingit Ulixes 19, 197, S:
δημό&εν αλφιτα δώκα και α\&οπα οίνον άγειρας και βονς ιρενσασ&αι.
Quam ob causam ηοη mirabimur, regem a populo petere quae ex- pensa habuerit, ut Alcinous 13, 14, δ:
ημείς S* άντε άγειρόμενοι κατά δημον τισόμί&> ' άργαλ. κ. τ. λ.
vel populum quae rex expensa habuerit redditurum se esse promittere ut I 127, 8:
άλλα αν μεν vvv τηνδε &εω πρόες • αντάρ l4yatol τριπλή τετραπλή τ' άποτίσομεν —
Dona autem et voluntaria et, si recte interpretamur ft/fi«rrfg, de- stinata et fixa (secundura Schoem. p. 35. Koeppen, erklar. Anm. II Γ. Bd. p. 20) tertium lucrum potestatis regiae suiit habenda ex II. li- bro IX 154-6:
εν δ' άνδρες ναιονσι πολνρρηπς πολνβονται,
oV nti ι dwHvijaty** &εόν ώς τιμησονσιν,
και οι νπυ οκηπτρω λιπαράς τελεονσι ^εμιστας.
Deinde 23, 357.
1 * Aliam vero explicationem nostromiii versuuiu . ex qua δωτΊιαι intelligendae sinl „vernacule VOn den Sporteln der Rechtspflege" tGladstone [Sclmster] P. 298) non poest*- mus probare. Neque melius argumentis atque duobus incertis exemplis — ccntra quae compar. luculentissimus Odysseae locus 15, 415—484 — iirniata videntur. quae auctor idein (P. 297, 298) protulit de donis, quae lneivatores pere$nini regihus praestare de- buerint, ideoque de fructu regio ob immunem mercatui'ain accepto.
27
Quibus emolumentis veluti certis atque fixis addenda est praeda hostilis. Permultum sane haec aliquid acquirendi ratio valere debet, ubi populi de iure sibi hostes sunt. * 9
Praedarum autem possessionem populi concedunt regi, quas prae- das distribuat. Achilles omnia dederat Agamemnoni IX 331—3:
πάντα φέρων ^Λγαμεμνονι δόσκον ΐΑ.τρείδΎ\ • 6 δ' οπισ&ε μένων παρά νηνσι frotjoiv δέξάμενος διά πανρα δασάσκετο, πολλά ό' ε/εσκεν.
At liberum praedae arbitrium Schoemannus regi ex hoc loco vindi- care non vult, quod iratus Achilles fortasse modum excedat, sed eadem dicit Agamemno Teucro VIII 289-91:
πρώτο) τοι μετ' εμε πρεσβψον εν χέρι &ησω η τρίποδ' ψ δνω ίππους αντοΐσιν οχεσφιν ψ γυναΐχ' et q. S.
Neque alia Agamemno profitetur IX 1 28 — 30 :
δώοω δ' επτά γυναίκας
ας οτε Λέσβον ενκτιμενην ελεν αυτός εξελόμην κ. τ. λ.
Deinde vid. XVI 54; Ι 229, 30; IX 367, 8; Ι 118; IX 137 -9; XI 696, 7 et 703, 4; XVII 231.
Regi igitur praeda est data quam parte quadam regia arrepta (I 166, 7) distribuat aut sorte dividat 14, 232, 3:
των εξαιρενμην μενοεικεα, πολλά δ' όπίσσω λάγχανον •
quam praedarum sortitionem praeterea versus quadragesimus Odysseae libri quinti probat:
λα/ών από ληίδος αισαν.
Sed interdum distributio non a rege solo fit; in Iliadis enim libro XI v. 681, 8. Pyliorum principes occupati sunt dividenda praeda:
οι δε σνναγρόμενοι Τίνλίων ηγήτορες άνδρες δαίτρενον κ. τ. λ.
19 Plato legg. Ι 625: Ε, πόλεμο?, αεί πάσι διά βίου ξννεχψ εστί Ttgos άπάσαζ τάς πόλεις.
28
ita tamen ut regi maximam praedae partem tradant I 368, 9:
xul τα μεν εν δάαοαντο μετά σφίσιν νίες Αχαιών εκ δ7 ελον Ατρείδτ\ Χρνσψδα καλλιπάρν/ον.
Νοη alia XVI 56, 7 et eadem Thetis narrat XVIII 444, 5. Achil- les autem ab Achaeis sibi praedam puellam datam affirmat I 162:
όόσαν δε μοι νίες lA.yu.uov
et Nestor I 275, 6:
κονρην — — ως οι πράτα δόοαν γέρας νίες Αχαιών
qui ipse Nestor, quocl consilio omnes superabat, Hecameden accepit ab Achivis XI 626, 7 :
Έκαμήδη — ην οι Αχαιοί ε'ξελον, οννεκα βονλϊ] άριστενεσκεν άπύντιον.
Neque regi Alcinoo puella praeda a populo non est data 7, 10:
Αλκινόω δ' αντήν γέρας ε'ξελον
et feminas bello paratos Thersites dederat Agamemnoni II 227, 8:
γυναίκες — — ας τοι Αχαιοί πρωτίστω δίδομεν, εντ} αν πτολίε&ρον είωμεν.20
Quibus emolumentis, iisdem fere ac Iudaeorimi regnm et sine dubio plurimarum civitatum antiquarum (I. L. Saalschiitz, das mosaische Recht, ίί. Aufl. Kap. VII, §.7, 6) non soli reges fnmntur sed etiam nobiles. Aeneas enim praedium accepit a Troianis, id quod Achilles nos docet XX 184:
η vv τι τοι Τρώες τέμενος τάμον είοχον άλλων
et Ulixes ut Phaeacum prmeipum liberi paternum praedium accipiant precatur 7, 1 49, 50 :
20 Quam ob causam dubia sanc Vossii versio est Odysseae versus eentesimi i-exa- gesimi libri noni
euoi δε δέκ έ'ξελοι1 οϊφ
vernacule ,,icb.•' nam 9 548 — 51 Ulixis coniites ipsi cum rege praedam dividunt, regi hircum tantum vcluti regium donum tradentcs. Una cum rege Ulixc a populo praedanim distributio fit 9, 41, 2.
29
παισιν επιτρεψειεν έκαστος κτήματ' εν) μεγάροισι γέρας &' οτι δήμος ϊδωκεν.
Epulis quoque ηοη solum a principibus honoranttfr reges, sed etiaio principes a regibus. Nestor enim Agamemnoni :
Satvv όαΐτα γερονσιν
et multis locis Graecorum principes apud regem Graecorum epulantur IV 343, 4:
Πρώτω γαρ κα\ δαιτός άκονάζεσ&ον εμεΐο όππότε όαΐτα γερονσιν εφοπλίζω μ εν αχαιοί.
Neque praetereunda IV 259, 60; XVII 250, 1. Nec alia inveniun- tur apud Pliaeaces ubi Alcinous de principibus 13, 8 et 9:
οσσοι ενϊ μεγάροισι γερονσιον αΐ'θοπα οινον αίει πίνει' εμοΐσιν, άκονάζεσ&ε δ1 αοιδοί.
Telemachus quoque ηοη quod patris regis vices gerat, sed quod princeps est, ad epulandum invitatur ab Ithacensibus 11, 186 — 8:
δαΐτας είσας δαίνυται ας επεοικε δικάσπολον άί'δρ1 άλεγννειν, πάντες γαρ καλέονσι.
Alcinous et principes, ut populus sibi reddat ea quae Ulixi do- nent, eonsequi studet, ipsi autem nobiles a populo petimt quae Ulixi reddant 22, 5^:
άτάρ αμμες όπισθεν άρεσσάμενοι κατά δ^μον οσσα τ οι εκπεποται κ. τ. λ.
et ut in ceteris rebus reges fere aequant, sic praedae quoque maiorem partem nobiles accipere invenimus. .Praeterea adiiciamus locum ΪΧ 334:
άλλα δ' άριστηεσσι δίδον γέρα και βασιλενσιν.
Quibus perspectis, ratione igitur habita et mimerum et emolumen- torum regiorum, iam ipsam potestatis regiae naturam ad finem perdu- cere studeamus.
Permultae voces adiectivae, quarum magnam copiam inspicias apud Humpertum in prima dissertationis citatae parte, probant reges divini- tus datos a Graecis temporis homerici haberi. Ab ipso Jove reges orti sunt et potestate et dignitate. Legimus Π 197:
30
τιμή δ' εκ ζίιός εστί
Itaque sceptrum quod reges sibi ornamento atque honori gestant, a Iove est datum; IX 38:
σκήπτρω μεν τοι δώκε τετιμνσ&αι περ) πάντων
et IX 98,99:
λαών εσσϊ αναξ και τοι Ζενς εγγνσ.λι'ξεν σκηπτρον τ' rfie &έμιστας *ίνα σψισι βονλεντ,σ&α.
Praeterea notissimus locus est de Agamemnonis sceptro Π 100 — 108 neque minus II 46 et de munere regio a Iove dato I 278, 9; II 205; XVII 251; VI 159; 1, 390.
Sed illius potestatis divina origo non aliunde nobis videtur esse excogitata atque ex maguitudinis reruni maxiiuarum perceptione natu- rali, quae hominum animos incorruptos uiaxinie raovet.
Permultum et rex et fainilia regia valet: 4, 63, 4: ανδρών γένος έστέ δ'ιοτρειιέων βασιλικό ν σκηπτονχων, έπει ον κε κακοί τοιονσδε τέκοιεν ■
regina ipsa Alcinoi regis filia norainatur 6, 115:
σψαΐραν επειτ' ε'ρριψε μετ' άμσ,ίπολον βασίλεια-
fauiilia auteiu regia, fortitudine clara ut Ulixis 24, 508, 9:
μητι καταισ/ννειν πατέρων γένος. oV το πύρος πεο aXxjj τ' ψορέΐ] τ ε κεκύσμε&α πϋσαν επ αίαν
sacrosaucta habetnr. Legimus 16, 401, 2:
δεινό* δε γένος βασιλ/μόν έστιν κτείνειν κ. τ. λ.
Qua in familia regia potestas manere solebat, itaqiie Teleinachu regnaiidi spes miicitur a Theoclyineno liis verbis 15, 533. 4:
ιμετέρον cT οικ ΙΌτι γένος βασιλειτερον άλλο εν δήμω Ί&άχης, αλλ' νμεΐς καρτεροι αιεί.
Atque ex faiuilia hereditarium quoddam ius existit 1, 3S6 — 7
ut) σέγ εν άμφιάλω T&rxij βασιλέα Κρονίων ποιησειεν ο τοι γενεί, πατρώων έστιν.
31
Ad hoc familiarum ius spectare videtur quod Eurymachus Ulixis uxore in matrimonium ducta Ithacensibus imperare in animo habebat 15, 521, 2:
μεμονεν τε μάλιστα μητερ7 εμήν γαμεειν και ^Οδυσσηος γέρας ε'ξειν
atque Bellerophon rex fit, cui regis filia nupserat VI 192, 3:
δίδον δ7 ογε θυγατέρα ην δώκε δε οι τιμής βασιληίδος ήμισυ πάσης.
Fratre Protesilao ommum primo in bello Troiano occiso Podarces - turmae est praepositus, qui iunior fratrem seniorem regem sequi vide- tur II 706 — 8:
αυτοκασίγνητος μεγάθυμου Πρωτεσίλαου όπλότερος γενεη • δ δ7 αμα πρότερος και άρείων.
Etiam Agamemnonis sceptrum ius hereditarium probaverat notis- simo loco Ii 101 — 108atque hereditate potestas regia apud Phaeaces est accepta 7, 61 -63. Neque tamen ius hereditarium normam ex omni- bus partibus fixam possimms habere. Theoclymenus enim Telemacho regnandi spem iniecerat argumento hoc usus:
νμεΐς καρτεροι αϊεί.
Neqne aliud est quod Hector deos orat, ut filiolum faciant regem Troianorum VI 478-80:
(dore) ώδε βίην τ7 άγα&ον και Ίλίον ίφι άνάσσειν και ποτέ τις είπ/^σι, πατρός γ7 οδε πολλόν άμείνων εκ μολεμον ανιόντα.
Fortitudine sunima Aeneas quoque sperare poterat fore ut ipse re- giam potestatem a Priamo acciperet XX 179:
η σεγε Βυμος εμοϊ μαχεσασ&αι άνώγει ελπόμενον Τρώεσσιν άναξειν ιπποδάμοισιν τιμής της Πριάμου]
Quam ob causaui viribus atque robore fortissimi regis semper summa res nixa fuisse videtur et apud Graecos et apud alios populos anti- quissimae aetatis. (Vid. sacrorum librorum Sam. lib. 19,2; 10, 23; compar. Psalt. 45.)
32
Achilles ex Ulixe quaerit, num penes patrem senem sit regia Myr- uiidonum potestas 11, 495—7:
η fV έχει τιμήν πολεσιν μετά Μυριιιδόνεσσιν η μιν ατιμάζουσιν αν' 'Ελλάδα τε Φ&ίι,ν τε, ουνεκά μιν κατά γήρας ϊχει χεΐράς τε πόδας τ ε
neque fere aliterUlixes matrem rogat 11, 174 — 6 atque Priamus Aehilli narrat XXIV 487—9. Diis tuin iratis fieri potest ut alius quis prin- ceps accipiat regiam potestatem XX 306 — 8:
ήδη γαρ Πριάμου γενεην iy/θ^ρε Κρονιων. νυν δε δη Αϊνείαο βίη Τρώεσσιν άνά'ξει και παίδων παίδες et q. S.21
Aeneas igitur Troianoram rex existet neque dubitabiruus coniparato loco XX 179 — 183 quin fortitudine potius quam qnod consanguineus sit Hectoris (XX 213 — 40) regnum accipiat. Neque Aegisthus Aga- memnone occiso cousanguinitate solum rex fit sed 3, 304, 5 :
δεδμ?ι δε λαός υπ αντω επταετές δ' ηνασσε πολυ/ρνσοιο Βίνχητης.1*
Apud Ithacenses quoque dii constitiuuit quis regnaturus sit 1, 400, 1 :
Τηλεμα'/ ήτοι ταύτα &εών εν γοίνασι κείται όστις εν άμψιάλω Ί^άκι, βασιλεύσει ]Λ /αιών
et ipse Telemachus nou negat fieri posse ut nmltomin aliorum ftbaceu- sium regum quis adipiscatur patris mortoi potestatem I. 394—6:
αλλ' ήτοι βασιλιάς ΐΊ/αιών είσϊ και άλλοι
πολλοί εν άμψιάλψ 'Idwcij, νέοι ήδε παλαιοί.
των κεν τις τόδ} ϊ/ι^σιν. επε) Θάνε δΐος *Οδνσσενς.
Quam ob causain ηοη mirabimur, Antinoum etiam noii Ulixis uxore in matriiuomum ducta, regiam dignitatem appetiisse 22, 5n— ">2:
ούτι γάμου τόσσον κε/ρημενος ονδε /ατίζων. αλλ' άλλα (ΐρονεων, τά οι οικ ετελεσσε Κρονί(ον. oa:oJ ^Ί&άκης κατά δημον ενχτιμε'νης βασιλενοι.
21 Cf. Yergilii versionem. Aen. III 97. 98.
22 sive leg.
έπτάετεί 8' ΐ^ιαααε πολνχοί-οοιο Μι ν
κτεΐνα- 1-4τρεί8ϊ;ι•, δε'δμιτο δε λαοί ι.τ' αιτώ.
Schol. Soph. ΕΙ. 26 7.
33
Principuni autem maximam potestatis regiae spem habent illi qui cum populo coniuncti vivunt, ut Eurymachus 15, 520:
τον νυν ίσα &εω Ί&ακήσιοι εϊσορόωσιν
et populus suo iure res mutat ubi dii non sint adversarii 3, 214, 5; 16, 95, 6
η σεγε λαοί εχ&αίρουσ7 ανά δημον επισπόμενοι &εον όμψτ].23
Itaque legimus per se populum tantum valuisse ut etiam Telemachus libenter narret non omnem populum sibi esse iratum 16, 114:
ουτε τι μοι πάς δήμος άπεχ&ό μένος χαλεπαίνει ut Ulixes profiteatur se a suis esse coactum 12, 297:
Εύρύλοχ' η μάλα δτ με βιάζετε μοϋνον εοντα
ut Antinous timeat ne ipsos procos populus patria eiiciat 16, 381, 2:
μη τι κακόν ρέ'ξωσι και ήμεας εξελάσωσιν γαίης ημέτερης.
Neque Achaei ullo modo regie aut tyraimice tractaiitur ab Achille aut Agamemnonc ; ΧΧΠΙ 155, 6:
Ατρείόη — σοι γάρ τε μάλιστα γε λαός Αχαιών πείσονται μύ&οισι — — —
Quam ad probandam vim et gratiam populi recordemur ea quae scripsimus deconcione, quibus dictis et locis citatis adiicimus 2, 239—41; 24, 546; XXIII 539, 40; IX 56; II 83; I 231, 2:
δημοβόρος βασιλεύς επει ουτιδανοΐσιν άνάσσεις ή γαρ αν Ατρείδη νυν ύστατα λωβησαιο.
Sed ηοη omnia plana sunt quae leguntur in carminibus homericis. Nam non solum dii permutandorum regum causa erant, sed etiam populi ipsi tantum valebant ut sibi alium regem crearent. Itaque saepissinie legimus
ουδέ μεν ονδ' οι άναρχοι εσαν πό&εόν γε μεν άρχόν.
Difficiliores autem res inveniuntur ; duo enim vel plures duces atque
23 Iudaeoruin quoque libri sancti sacpius narrant populuin ex sua voluntatc multa in regibus permutandis eifecissc. Saalsch. 7 §. 2.
34
reges simul interdum existunt. Luculentissimus ad difficultates expli- candas locus est II 559 et 563 — 67 ubi haec:
οΫ δ' 4ργος τ' είχορ Τίρυν&ά τε κ. τ. λ. των uv& ηγεμόνευε βοην άγα&ος Λιομτόης xal Σ&ενελος Καπανηος άγαλειτον φίλος νιος. τοΐσι (Γ αμ? Εύρυαλος τρίτατος χίεν ϊσό&εος ffwg Μψ.ιατεος νιος Ταλαιονίδαο ανοιχτός. σνμπάντων $* ήγεΐτο βοήν άγα&ός /J ιομηόης.
Tres igitur duces nommantur quorum tamen primns et sumnius Dioniedes. Itaque navium indicis locum II 645, 650 et 1 :
Κρητών & 'Ιδομενεύς κ. τ. λ.
των μεν άρ: Ιδομενεύς δονριχλντός ηγεμόνενεν
Μηριόνης τ' ατάλαντος *Ενυαλί(>> ανδρείο; όντ^
nobis explicant loci XIII 246:
Μηριόνης (V αρα οι θεράπιον ενς άντεβόλησεν
et ΧΙΙί 452, 3. Dicit euini Idoineneus
Δευκαλίων δ1 εμε τίκτε πολεσσ' άνόρεσοιν ανακτά ΚρητΊ] εν εύρεή].
Qua re perspecta non dubitabimiis quin Idoineneus rex summus fuerit. Sarpedo quoque et Glaucus Lycionim reges nominaiitiir II 876:
Σαρπηδών 8* ηρχεν Λνκίων xal lluvy.o; άμίμων
neque differuut dignitate locis XII 3i(), 11 et 318, 9; sed versus XII 101—4 probant Sarpedoiiem magis valuisse et fortitudine et, ni faUimur, potestate
Σαρπηδών d' τγ/,σατ' άγακλειτών επικούρων,
προς <Γ είετο Ι^ανκον χα) ΐ4ρηιον Άστεροπαΐον.
οι γαρ οι εΐσαντο διακριδόν είναι άριστοι
των άλλων μετά γ αυτόν ο <)' έπρεπε xui δια πάντων.
Maior deiude ducum perturbatio apud Athenienses videtur l'ui*>e. Legimus eniin II 546:
οΐ δ' άρ1 lAd-ψας εί/ον χ. τ. λ.
et 552:
των αύ&' ηγεμόνεν' νιος Πετεώο Άίενεσ&εις
ia vero XIII 195, 6:
35
Αμφιμαχον μεν αρα Στιχίος διος τε Μενεσ&ευς άρχοι Α&ηναίων κόμισαν μετά λαόν ]Αχαιαν
praeterea XV 337 (ubi Scholia sunt vid.)
"Ιασος αντ' άρχος μεν Ι4&ψαίσ)ν ετέτνκτο.
Quibus locis citatis adiicimus ΧίΙΙ 689-91 :
εν δ' αρα τοιοιν ηρχ' νιος Πετεώο Μενεσ^ενς, οι <Γ άμ' εποντο Φείδας τε Στίχιος τε Βίας τ' ενς κ. τ. λ.
itaque primus et summus unus Menestheus facile apparet. Quam ob causam nostro iure dicenius Paeonum summum ducem Asteropaeum fuisse, qui cum Sarpedone et Glauco Troianorum sociorum fortissimus habetur loco citato Xil 101 4. Alii enim Paeonum duces II 848:
αυτάρ ΙΊυραίχμης αγε ΙΊαίονας άγκνλοτό'ξονς
et XXI 155:
Παίονας άνδρας άγων δολιχεγχεας
qui ex versu eiusdem libri 163 cognoscitur ηρως "Αοτεροπαίος. Praeterea XVii 350, 1 occurrit Apisao:
ος ρ' εκ Παιονίης εριβώλακος εϊληλον&ει
και δε μετ1 ΐΛστεροπαΐον αριστενεσκε μάχεσ&αι
itaque Paeonum princeps videtur fuisse, quorum munus idem est ducere exercitum. Neque alia esse quae de Phocaeensium ducibus traduntur verisimile est. Legitur enim II 517, 8:
αντάρ Φωκηων Έχεδίος και Έπίστροφος ηρχον ν\εες Ίφίτον μεγα&νμον Νανβολιδάο
XV 515, 6 Perimedis filius Schedius dux Phocaeensium existit:
tvd* 'Έκτωρ μεν ελε Σχεδίον, Περιμηδεος νίόν άρχόν Φωκηων
at XVII 306—9 Schedius Iphiti filius omnium Phocaeensium fortissimus nominatur itaque coniicere licet , eum summum regem fuisse , fratrem Epistrophnm et Schedium Perimedis filium duces secundi ordinis, ipsi subiectos. Pelasgorum quoque duo fratres, Lethi filii, duces norninan- turll 840:
3*
36 Ίππό&οος J' αγε φίλα Πελασγών κ. τ. λ.
842, 3:
τών ήρχ' Ίππό&οός τε Πνλαιός τ' όζος ΊΆρηος, νιε δνω Λή&οιο Πελασγοί Τενταμίδαο
sed Hippothoi nomen iteratum virique fortissimi res gestae, quae nar- rantur XVIi 217, 288 318 probant, quis re vera rex fuerit. Subiectus regi Peleo Phoenix quoque videtur fuisse qui Dolopibus imperabat IX 483, 4, quem Achiiles se regem reddituram esse pollicetur IX 616.
Ex nostris carmimbus si probare studuiinus unum regera primum atque sunimnm fuisse etiam aliis ducibus eiusdem populi noiuiDatis, tamen non sequemur Schoenianniini , qui hanc quasi normam et legem ubique vigentem dicit in pag. 33.24
Fratres enim reges duos cognoscimus ex Heleuae dictis III 236—38.
δοιώ <Γ ov δνναμαι Ιδεειν κοσμ^τορε λαών Κάστορα Θ•1 Ιππόδαμον κα) πυξ άγα&όν Πολνδενκεα αντοκασιγνήτω et q. S.
Alii fratres II 729, 731, 2:
oV c)' ειχον Τρίχχψ κ. τ. λ. τών avi¥ ηγείσί))^ Ι4σκλητι ιον όνο παΐόε ιητηρ' άγα3ώ, Ποόαλείριος ήδϊ Μαχάων
neque quisquam fortiorem ideoque magis in bello vel iu regnando va- lentem recte dicere potest.
Fratres quoque II 828, 830, l :
Οι δ' Ιΐδρήστειάν r' ειχον κ. τ. λ.
τών ηρχ' ^Άδρηστός τε και ^'Λμ<ιιος λινο&ώρηξ,
νιε δ ν οι Με'ροπος Περκωσίον et q. S.
atque iidem uominautur XI 329:
νιε δνω Μεροπος Περκωσίον.
Neque fratres diffenmt II 864, 5:
24 Quain ob causatn citatam eius interprctationein versus homerici οικ aya&op πολνκοιρα-νίη , vcrnacule: „mehrere gleichberechtigte nebendaander sah uian gewiss mmer als oinen Uebelstand an, wie es auch Homer ausspricht" [ου* d γ. *. τ. λ) reiieiimis.
37
ΙΜίρσιν αν Με'σϋλής τε και *4ρτιφος ήγησάσθην νιε Ταλαιμένεος
sive II 867, 870, Ι :
Νάστης αν Καρών ήγησατο κ. τ. λ,
των μεν αρ' ΐ4μψίμαχος κα) Νάστης ήγησάσΟην,
Νάστης ^τίμφίμαχός τε Νομίονος άγλαά τέκνα.
Martis quoque filii duces sunt II 511 — 13 :
οι d' ^ΛστιΚηδόνα ναΐον κ. τ. λ.
των ήρχ' ^4σκάλαφος και ^Ιάλμενος, νιες ^!Αρφος
ονς τέκεν Ι4στνόχη
et iidem IX 82 ηοη diversa dignitate. Neque fratres Graecorum insu- lanorum duces non sunt II 676, 678, 9:
οι δ' αρα Νίσυρόν τ' είχον κ. τ. λ.
των αν Φείδιππός τε και ^ντιψος νγησάσ&ην
Θεσσαλού νιε δνω Ήρακλείδαο ανακτος.
Sed alii quoque qui ηοη fratres sunt, quos consanguineos esse non possumus probare, duces enumerantur neque ullo modo differre videntur dignitate ut II 862:
Φόρκυς αν Φρνγας ηγε και ΐΛσκάνιος &εοείόης
alii duo duces II 738; 740, 1; 745, 6:
οΐ Ο' ^ργισσαν έχον κ. τ. λ.
των avd*1 ηγεμόνενε μενεπτόλεμος Πολνποίτης
νιος Πειρι&όοιο κ. τ. λ.
ονκ οίος, αμα τωγε Λεοντενς όζος ^Άρηος
νιος νπερ&νμοιο Κορωνον Καινείδαο.
Deinde duo Thracum duces, viri fortissimi inveniuntur II 844:
αντάρ Θρηικας τγ/ Ιάκάμας και ΙΊείροος ηρως
atque alii duo II 856, 7:
αντάρ ^4λιζώνων *Οδίος και Έπίστροφος ηρχον, τηλό&εν εξ ΙΑΧνβης
neque quis Odium esse ducem summum probare potest ex Iliadis libro V 38, 39.
38
Plures autem quam duo duces dignitate non diiudicata inveniuntur ut II 858:
Μνοών όί Χρόμις τ,ρ/ί xa\ "Εννομος οιωηστής
quibus duobus ducibus alius quis adiectus est XiV 511, 2:
Αίας ρα πρώτος Τίλα/αυνιος Ύρτιον οντά Γνρτιάόην Μνοών ήρητορα χαρτίοο&νμων.
Atque primo navium indicis popalo Boeotorum a poeta Boeotio ? quinque duces snnt traditi II 949, 5:
Βοιωτών μιν ΠηνίΧίως χα) Λψτος ηο/ον !4ρχίσίλαος τί ΪΙρο&οήνωρ τί Κλονίος τι.
Pthiotarum duces duo nominantiir XI Ι ί 693:
Προ Φ$ι«»> df Μέόων τί μίνεπτόλψός τί Ποδάρχης 25
Epeorum duces ηοη soluni plures emimerantiir eed etiam plures terrae, quae res ni falliinur sic intelligenda est, ut Epeos primornm temporum genteni victricem et Elidi 13, 275:
η πς "HXtSa dho', b&i χρατίονπιν 'Entioi
et insulis imperantem habeamus. Leguntnr autem II 615, K; 6IS, 9:
oV <V αρα Βονπράοιόν τί χα) Ήλίόα Stav ϊναιον οσσον iqr' Ύρμίν^ χ. τ. λ.
τών αν τέσσαρες άρχο) ΐσαι•. δέκα ί1 άνορ) Ιχαστω νηίς ί'ποντο &οα), πολύς ιΥ ϊμβαιτον *Έπΐιοι
et duces enumeraiitur
Ι4μο:1μαχος χα) Θάλπιος Λιώρης ΙΊολνζίηος
Deinde XV 518, 9 Otum uecant
Φνλίίόεω Έταρον, μίγα&υμων άρ/or Έπίκΐν
Atque alii tres Epeorum dnces inveniimtur XIII 691, 2:
αντάρ ΕπΗων Φνλίίόης τί ΏΙ4γης3 αμφίων τί Λραχίος τί
25 Quamquam ipse Medo II 716—727 Philoctetae Lemfli relicti exercitui praeest. Podarces autem fimtzis Protefilai turniae II 695—707.
39
qui non solum Eleis Epeis praesunt sed etiam insularum Echinadum II 625- -8:
oV d' Ικ ζ/ονλιχίοιο Έχινάων S' ίεράων νήσων, αΐ ναίονσι περην άλας νΗλιόος αντα, των avSy ηγεμόνευε Μεγης ατάλαντος "Άρψ Φνλείόης κ. τ. λ.
Summam igitur si facimus rerum in extrema parte opusculi nostri explicatarum, regem liabemus, quem consueto more filius sequitur. Sed diis populisve invitis facile fieri potest, ut regnandi potestas ad alium quem fortissimum principem transeat, qnia potestatis regiae fundamen- tum est fortitudo. Neque solum unum regem sed etiam duos consan- guineos et plures nullo sanguinis vinculo coniunctos extitisse accepi- mus. Quos plures saepe uni maiori subditos fuisse probare studuimus, neque tamen negavimus, inveniri plures dignitate nullo modo diiudi- cata. Quam ob causam restat ut vel concedamus latius regiae potesta- tis fines patuisse, vel inter principes et reges non multum differentiae intercessisse. Γη quibus difficultatibus explicandis multi viri docti sae- pius professi sunt, distare inter se Odysseae reges atque Iliadis. Prin- cipes enim plus valere in Odyssea, neque reges vereri eorumque fami- liam, ut vel ius hereditarium non magni haberent. Inter quos viros doctos Lessmannus in dissertatione citata populo quoque plus in Odys- sea tribuit quam in altero carmine his: „Si quid vero populo conce- dendum est, id potius in Ithacensium Pbaeacunique civitatem cadit, quippe quae aliter fuerit constituta et mutata iam rerum publicarnm forma ad seriorum temporum rationem propius accedat." Non muta- tum autem civitatis genus sed reipublicae conditio efficit ut iliadis rex validior evaserit, quia bellum omnibus temporibus leges graviores, pote- statem maiorem praestat, quo Aristotelis quoque dictum spectat πάρ γάρ εμοϊ θάνατος. Neque tamen ipsius Homeri Agamemno verus rex cum historiae factis consentiens est habendus. Etenim rex quem vide- mus curis et perturbationibus vexatum, subsidiis atque rationibus non multum valentem, qui multa facturus est , pauca efficit , quem nulla fere potestate hi versus demonstrant II 72 :
αλλ' άγετ' αί κεν πως d-ωρήξομεν νιας Αχαιών κ. τ. λ.
is quo iure summam imperii sibi vindicare ausus fuerit? (E. Curtius, Gr. Gesch. 1. Bd. p. 123. Schom. p. 22.) At sine dubio Agamemno-
40
nis potentia olim latissime patuit, cuius ex nomine gentili insula no- men duxit usque ad nostrum tempus. Pelopidae autem semper magni- tudinis causam protulerunt. Fabulae enim antiquissimae atque rerum fama clarissimam stirpem regiam ex Asia ducimt (Preller, Gr. Mythol. II. Aufl. 2 Bd. p. 379, 382, 3.) Tlmcydides haec I c. 9: λέγονα δέ και οι τα σαφέστατα Πελοποννησίων μνήμβ παρά των πρότερον όεόεγμενοι Πέλοπα τε πρώτον πλη&ει χρημάτων , α τλ&εν εκ της Ι4σίας ϊχων ες αν- θρώπους απόρους, όύναμιν περιποιησάμενον την επωννμίαν της χώρας έπηλύτην οντά όμως σχεΐν , και ύστερον τοις εκγόνοις ε'τι μείζο) ξννε- νεχ&ηναι.
Neque ininus vasa picta, ex quo tempore Paridem Asiaticum ex- primimt, ex eo Pelopcm praebent viruni iuvenilem pulehrum, Asiati- cum. De divitiis autem huiusce familiae regiae non solum Thucydides narrat, sed etiain famae non ignotus est rex πολνχρνσοω Μυκήνης (cf. 3, 305; VII 1S0; Χι 46. Preller, II p. 384, 387 annot. 3 et 4. Curt, Gr. Gesch. I 381.)
Quam ob causam famam veram esse putamus, ex qna Pelopidae principes Phrygiae, cuius terrae religioni magnae deum matris Tanta- lum coniunctum videmus (E. Curtius, Gr. Geseb. I 77.) sunt habendi, qui Asiam deserentes Pisam Elidensem occupavenmt, postea vero pla- nitiem Argoruui cum urbe et arce Mycenis (Curtius a. 1.) Cui rei ma- ximum momentum tribuenduni est. Tbucydides enini narraverat curu magnis divitiis Pelopem ex Asia venisse. Magnae autem divitiae illis temporibus Asiaticos populos Graecorum consangoineoe iam eruditiores fuisse quam Graecos germanos probant Eo non solum divitiae spe- ctant sed etiam ipsae ruinosae Mycenae. Portam euini per quam Aga- memno velut triumphans in bellum Troianum est provectus (Gell, Pro- bestiicke der Stadtemauern des alten Griechenlands Tai. VIII, Erklar. p. 17.) marmore viridi duo Icones tuentur. Leones autem Ebeae sive Cybelae non solum sancti sunt, sed etiam leoues portae cnstodes Orien- tis terrarum proprii sunt habendi. Neqne minus leonum corpora ob artem statuariam orientis partes protitentur. Assyrioram enim vasa aenea et res caelatae animalia demonstrant corporibus longis, quos quidem leones licet vocare, neque tamen veri sunt, quippe qui non na- turam sequantur sed ex consueto more a posterioribus tradito, siut facti. Atque cadem animalia nostri leonee snut. Columna antem — reiicimus enim multorum virorum clarorum doctas cohimnae interpreta-
41
tiones — non alia est atque illae quae inveniuntur in sepulcrorum mo- numentis. Babyloniorum quoque et Assyriorum splendorem ornationis artes imitantur et Agamemnonis thesaurus vestigia parietum aere ar- dentium usque ad nostrum tempus servavit. (0. Miiller, Handb. der Archaol. der Kunst. III. Aufl. §.49. Liibke, Gesch. der Archit. 3. Aufl. p. 100 ann. 2.)
Neque minus originem Asiaticam columnae, quae in primo aditu sunt inventae, et colore vario et ornatu formarumque mollitie produnt. (Vide apud Ltibkeum columnam depictam in pagina citata, cui nume- rum 64 adscripsit.) Quam ob causam cetera quoque rudera ab Elgino illo loco inventa, optime Phrygiam patriam profiteri credimus, ubi si- miles sepulcrorum exstructorum frontes nostro quoque tempore exstant. (Ersch und Gruber, Encykl. Bursian, Gesch. der Griech. Plastik p. 393.)
Eeges igitur Pelopei, quorum urbs Mycenarum tempore heroico in- ter Graecos non niinus eminebat quam artium florentium aetate ipsae Athenae (E. Curtius, Pelop. II p. 401.) peregrini sunt qui divitiis et artibus patriam eruditiorem (Curt., Gr. Gesch. I 288, 416) fuisse pro- bant. Itaque intelligmius cur hi reges peregrini, quibus Lydorum lin- gua tyrannorum nomen adscripsit, alia potestate praediti fuisse debue- rint. Mycenis enim regem fuisse necesse est divitiis maximis valen- tem et multis servis, quibus rebus peregrinus princeps eo facilius Grae- corum exercituum snmmus dux existere poterat, quod mores eruditi- ores non sunt seiungendi a maiore arte militari. Nos autem rebus de Agamemnone explicatis ob eam causam summum momentum tribuimus, quod hi tantum reges alia potestate duos Homeri locos explicant. Me- nelaus enim Ulixem donaturus est urbe 4, 174 — 7:
και χέ οι *Άργύ' νάβοα πάλιν και όώματ' ϊτεν'ξα Ι'ξ Ί&άκης άγαγών συν κτημασι και τβκεϊ ω κ. τ. λ.2 6
Agamemno in Iliade eadem Achilli promittit IX 149, 153 — 6:
26 Non intelligiinus cur Menclaus promiserit quae nuiiquam sit facturus; in fabu- laruin carmine poeta non omnia movendoram animorum causa fabulari potest — quae leguntur apud Ameis, edit. in pag, 102.
42
"πτα δε οι δώσο) ενναιόμενα πτολίε&ρα
κ. τ. λ. πάσαι δ} εγγνς αλός, νέαται Πύλου ήμα&όεντος* εν ό, άνδρες ναίουοι πολύρρηνες πολυβονται ο" χέ ε δωτίντβιν &εόν ως τιμήσονσιν χαί οι υπό σχήπιρω λιπαράς τελεουσι &ε'μιστας.
Quam ob cansam Schoemannus dicit fieri potuisse ut ad poetas fama rerum Peloponnesiarum longe aliter constitntarum sit perlata (Schoem. I p. 35.) Ithacenses autem et Phaeaces si mitiores reges praebent, quorum potestas non illo modo latissime patuit, apud quos rex est primus inter pares, si cum regibus nobiles comparamus , nobis verae potestatis regem demonstrant cum historiae fide consentientem. Neque affirmare dubitamus, hanc Ithacensium et Pbaeacum regum po- testatem quadrare in germanos Graecorum reges omnes, ubi non anti- quiores incolae , rudiores illi quideni servi sunt facti (compar. Th. Momm- sen, Rom. Gesch. II. Aufl. I. Bd. S. 70.) aut reges peregrini maioreni potentiam maioremque dignitatem explicaverunt. Quibuscum gennanis regibus Graecis optime consenthmt, quae apud Taeitum in Germaniae libro legimus, capite septimo: „Reges ex nobilitate, duces ex virtute sumunt. Nec regibus infinita aut libera potestas, et duces exemplo po- tius quam imperio, si prompti, si conspicni, si ante aciem agant, ad- miratione praesunt."
In contionibus autem regis parvam potestateni cognovimus ex ca- pite 11 citato.
Apud Germanos igitur reges fortitudine fere omnia praestant, pru- dentia, reges qui ex nobilitate prodierunt divitiis et comitum magmtu- dine insignes (H. Leo, Lebrb. derGesch. des Mittelalters, I. Th. p. 33.
Si consideramus Germanoruni civitatem, in qua sont nobiles et ingenui vel liberi cives (loh. Scherr, deutsche Kultnr- und Sittenge- schichte II. Aufl. p. 38) recordamur Graecorum civitatis. Apud Aga- memnonem enim principes in concilio inveniinus, qui per se reges suo- rnm populorum in bello Troiano nihil aliud valebant quam Alcinoi prin- cipes aut Ithacensiuni nobiles, qui populi primores sunt, praeter quos alii nobiles malti et liberi vel ingenui semper floruenuit.
Aristoteles autem nobis dixerat heroico tempore reges volentibus civibus exstitisse, Tacitus Germanorum reguni creandoruin modum tra- diderat, apud Romanos penes cives quoque eivitatis siuuma res erat ut
43
haud dubie apud omnes antiquissimos Indogermanorum populos (Momm- sen, Rom. Gesch. I p. 72) quibus perspectis civitatem homericara sic constitutam fuisse putamus.
Reges potestatem non liberam agunt, quam adepti sunt fortitudine belli , in concione facundia , divitiis ; nobiles in omnibus fere rebus re- gem, qui primus est inter pares, aequant; potentia autem populi, cuius in consensu et regem potestas et principum auctoritas nixa, ex verbis oraculi Delphici explicanda est (Lyk. c. VI Plut.) δάμφ ό£ τάν κνρίαν ψιιν και κράτος.
~^ .
!
V Ι Τ Α.
Natus sum Iohannes Albertus Erdmundus Veckenstedt in vico Ierichovensi cui nomen est Vehlitz, ubi pater etiam nunc pa- storis evangelici munere fungitur. Mater dilectissima anno ineunte diem obiit supremam.
Litterarum elementis imbutus deinceps Parthenopoli , quod vocant Domgynmasium frequentavi, rectoribus Wiggerto, Horkelio, qui vir praeclarissimus praematura morte cessit e vita. In academia Halensi atque Berolinensi scholis interfui philologicis , philosophicis aliis per quattuor annos, nec minus artibus omnibus privatim semper vacui. Vi- ros audivi illustrissimos Bergk, Bernhardy, Leo, Erdmann, Schaller, Conze, Haupt, Mommsen, Muellenhoff, Trende- lenburg, Geppert, Friederichs alios. Seminario philologico so- dalis addictus fui Halis, archaeologico Berolini, Halis.
Quibus viris omnibus gratias ago quam maximas.
THESES.
I. Apnd Pollucem Α. 252 ex mea coniectura scribendum est : h> ω όέ 6 ρ ν μ ο ς ένήρμο<Τται ελνμα κ. τ λ
II. Ιώ Tacit. Germ. c. XV init. codicum lectionem: quo- tiens bella non ineunt, η ο η multum venatibus, plus per otium transigunt defendo.
III. Apollo cvri no* *ates Belvedere cognomen dederunt,
a i g i d a gerit.
IV. Thorwaldsenianae tabulae quae Alexandri pompam exhi-
bet, laus suramae artis tribuenda non est.
V. Holbenii Virgo Dresdensis Iesum puerum in am- plexu tenet.
VI. Recte Montesquieu (Considorations sur les causes de la grandeur des Romains c. XI) II n'y a point d' Etat qni menace si fort les antres d'une conqu^te que celui qui est dans les horreurs de la guerre civile.
LIBRARY OF CONGRESS
|
1 |
| |
0 003 046 475 8
II II II II II II 1 1 II II III Ι Μ Γ 0 003 046 475 8