Aibrary of tbe füuseum

EL
| COMPARATIVE ZOOLOGY,

AT HARVARD COLLEGE, CAMBRIDGE, MASS.

j'ounneu bp pribate subscription, irt 1861.

DR. L. pE KONINCK^S LIBRARY.
No. /742.

——— BM "" -

| E ri rrekomi , |
E77 ey rt uo x

ES A

"d
&
1
3
H
"
-
H
E

Outva.rtarina,aculetke
ayfar pubis horrea.

goo
3

RELATIO
BREVIS PHYSICA

CVRIOSISSIMIS
DVABVS CONCHIS

VVLVA MARINA

ALTERA

CONCHA VENEREA
.NOMINATVR
IN CHARTAM CONIECTA ET CVM ORDBE
ERVDITO COMMVNICATA

| É |
FR. ERNEST. BRüiCKMANNO,
MED. DOCT. ET PRACT. BRVNSVIC.
CVM FIGVR. AENEIS

BRVNSVIG AE
|» MDCC XXII.

MTS

/ ERIS OLOATA
CONSUE CB DOCTRINA ACERRIMO
IVDICIO INCOMPARABILI: EXPERIENTIA
-—^ACRERVM VSV -
BER/ 35
GERMANIAM
1IMO
VNIVERSAM FERE EVROPAM
CELEBERRIMIS
LQRBLIME-,' 3.4
DE PATRIA LITERIS" OMNIBVSQVE BONIS
LONGE MERENTISSIMIS
| JILLVSTRIBVS
SAC. ROMAN. IMP. ACADEMIAE-
NATVRAE CVRIOSORVM
STATORIBVS. INCLYTIS
MAGNIFICO DOMINO PRAESIDI
AT QVE

EXCELLENTISS D. D. D. ADIVNCTIS

COLLECTORIBVS EPHEM E-
RIDVM

| PATRONIR MEIS MAGNIS.

EENET & jan

EX pro

N cen cuve jm

vA ! s OP

| GALA W AA Pt Ha
TUE " FVUKETEC

v Un erus vn T vi 541

&£

3M dI 2y
—LE 2*Y' | K

Ki. B Q2 Y

MVCGIMX VIRI

VIRI ILLVSTRES ATQVE
ieodoM AGNIFIGI- |. [70
PATRONI AC FAVTORES
OMNI OBSERVANTIAE SIVDIO
;DEVENERANDI |

Aud fine maximaadmirati-
ll onemirabile & ftupendum
- JE-variarum concharum 1inal-
tiffima maris abyflo degentium
& viventium, ex eaque in no-
ftras terras delatarum, adeo affa-
bre fatum atque inimitabile ar-
te opus confiderare & fixis ocu-
lis afpicere potuimus, quin fta-
tim ac derepente fummam fum-
mi Numinis agnoíceremus &
prudentiam & providentiam ,
eamque omnibus extolleremus
laudibus, quin & extemplo na-
bii z

tura

d SOM, 1. UE QUNM
tura in fingendis & procréandis
illis curiofiffimis corporibus fub-
marinis,machinulisque domipor-
tis nunquam non ífolertiffima ,
ipfumque mare & litus nitore &
fplendore conchyliorum teftac
orum infinitorum fuperbiens in-
gentem in admirationem.nos ra--

$Ág P E-

peret. Inter variaautem & pra-

itantiffimahorum marinorumge-

ncra,qua fundo maris valedixere
& in Mufeum noílrumaditum fe-
cerejfibique ibi locum elegere fi-.
xum,rariílima& pre omnibus re-
liquis, noftro quidem judicio, eft
fica mulierum cymba di&a, Vul--
vamarina & concha;a Venere no-:
men indepta, Venerea vocata. De

his duabus conchis otiofas quas--
| Mone ME.

NHWISOINASSOSN,, e (gi d IAN ORTU,
dam inter exfpatiandum horas
perdidimus, quod tamen, fifcive-
rimus, VIRI ILLVSTRES atque MA-
GNIFICI, 16s in his vonis placuiffe,
nobis & volupe erit, neque mini-
mam Jaudemarbitrabimur. Aípi-
cite igitur, VIRI ILLVSTRES atque
MAGNIFICI, ferenis oculis, clarifT- |
maque fronte conchulas haíce,vi-
liffimafane& levideníiamunu(cu-
la, vix fatis digna magnorum vi-
rorum períonis; vEsTRA tamen
humanitas,quam pro nobis expe-
timus, undique eruditis omnibus
notiffima, nec hancce contemnet
operam , cum nec Oceanus im-
meníus femper purpuram nitidif-
fimam, uniones majores fplenden-
tes pornrigat, fed quandoque tan-

j cum

FIAT IJLLESTABS p si
oor SMAGNIFICL.

PATRONI AC FAVTORES OMNI
Mgiiin-d nd m prria :
4 IROPSRUERI gré

Ww [ BI SU " A3 sf ow Od

nur rimguem aamel ema d

Scribe. dian: (Ati afin

e Mufco meo: dito i d«:& Bess
-d. 8v0 — 1722. VEdW e À h AY ame; aT iw 3.

RELATIO

- CESASEPN STPPP

ie (RELATIO

CORO - MARINA.
WNEMER
ET

.CONCHA VENEREA.
vire ee fs, voa o a

YYLYA MARINA;
$^ osi:

Eo
I voluptatis & deliciarum elit in mari-
num ameniffimum exfpatiamur regnum,
" pedemque movemus in littora ejus altiffi-
ma, oculosque noftros aperimus in tot &
tanta eorum munera An ipie Juxta ac pra-

itan-

a ac artific

cond nc itorem ux Y
maximum merito laudibus fi
beamus neceffum. Sic imr
difimi finus innumera porr
drupedumque animalium ge
ucturz vegetab

ena
qua:

mum fcopulosque & faxa fübmarina abjediffi-
ma amans r& inhabi I: in nullius unquam ho-

aequor nobis largitur. Intér cetera autem mari-
na palmam omnibus praripiunt pulchritudine
fira , fplendoreque anticipant concharum fpec
es, quas recenfere , quousque tantum fünt mot:
. in lucem ex alto prodierunt , ingentis. molis
opus requireret , multorumque vita homur

E. ^

7 CT VBEVULVA MARINA ^? n
"huic labori non fufficeret ; faliim hinc in hoc
erbrevi fchediasmate duas conchas elegantiffimas
Tittorice pertra&are nobis propofuimus. ^——

. N'aria quidem. & multa hinc & inde apud
autores , qui de conéhyliorum familiis aliquid
publici juris fecerunt, partim , rion folum curio-
fa, fed & partim jueunda adnotatu reperire li-
cet; qua rurfüs partim veritati confentanea funt,
partim quoque a veritatis tramite mültum, imo
toto ccelo diftant & aberrant; funt autem con-
che certe nature & maris munera elegantiffime
elaborata & conftru&a, domicilia animalculorum
fübmarinorum repentium nulla arte , nullaque
artificis velifamofiffimi manu fa&a ac zdifica-
ta. Exemplo nobis fint in prafens Vubva tlie
di&a marina & Concha Venerea.

JAbsymetatc disE arc Ml one

Hxc Concha Vulva nempe. marina pri
mo ie noftro fe BEDAE. exactif i tinm
reprefentare videtur membrum vir ineu im, pie
dendum feu vulvam dictum , min in AS
habens, ad cujus latera duo. labia vel labra cri-
nibus obfita , a quo & nomen vulvae ;: hac con-
| "Oh URINAM E cha

,

nes. pnt, ri ;
que latere, ad inftar pubis, € gan
tiffümum fane natura :& maris fimulacrum. fub-
marinum; & marina voca ur, aloco eie na-

gà «9 fy " - " M. rs dat " «E [ene
, La"! f teg ns '
mM ^ wo Pts. "- € Add. Sedo f 5 ;

Ab dco ali in'ütroque labio duplici ordi:
ne, quibus echini hus ili anim: lis terreftris
inftar horrida eít; ue CON-
CHAE ECHINATAE AE, hominis — €
auribus
— ciem eem d Celeber, Ruyfchium

e videfis. apud Celeber.
RENE omnium animalium , lib. de
exar-

exanguibus aquaticis, Tab. XIII. cum deícriptio-
ne, qua articulo quinto, punc&o primo p. m.
42. videnda exítat. |

4 VE

Rumphius, oculatiffimus cocus, in elegan-
tiffimo opere , lingua fífüa vernacula Belgica
edito, cui titulus: Zmboinifcbe. Roritait - Kamer,
vocabulo Belgico, eez Venus - Scbulp met Haa,
id eft, ee Venus Mufcbel oder. Schale mit Haaren,
appellavit, quique eam quoque Tab XLVIIL fi-
gur. IV. int XXXVIL Hoofideel, pag. 160. ico-
ne exprimi & depingi curavit; verba ejus funt de
hac teftacea concha fequentia: Fa Venus- Schul-
pe bet man 2. forten, eene forte van de Chbama afpe-
72, quam 143. Tab. XLIV. depingit; eez ender |
forte bet. dubbelde Venus Hartje, iff eum forte van
de Pectines, voor eene van deze 6o. Ducatons be-
1ealt ; ex qua defcriptione infimul & pretium ob
raritatem hifce noftris in terris judicare licet; fed
hodie hocce pretium in vilius degeneravit ; quae
enim in adjacente huic fchediafmati tabula exícri-
ptz proftant, individuum non nifi uno conftat
thalero. Prater hunc autem cccum, & Beslerus,
qui dum inter vivos obambularet, inftructifunum.
omnium rerum Mufeum poffidebat, ejus fpeciem
habuit, quam videre pts inter Rariora Mu-

3 fei

fei Besleriani a Lochnero edita, Tab. XXI. figur.
XI. p. 75. & ante hos duos jam paucis lineolis eju:
defcriptionem in Celeber. Olearii Mufeo Gottdorf-
fiano Tab. XXIX, figur. IV. vidimus.

$& vm

-. .. Concha hzc purpureo-alba ex Amboiria, Afiz
Infula , in noftras, licet raro rarius, apportatur re-
giones, in cujus maris littoribus tempeftatum tru-
culentia ejecta, & quafi evomita colligitur, cum re-
B pi y marium oed iis minime pct
perhibentur; magnitudo ejus non femper eadem

Hujus duo individua , parum ab invicem ab-
ludentia & diftantia, fatisque elegantia, apud nos
in Mufeo vifui fe offerunt, qua quoque in adje&a
tabula videre licet ; ufüm quantum fcimus, medi-
cum adhuc non invenit; fed queritur, cum mul-

.tis rebus naturalibus ex fola fignatura vires adfcri-
bantur medice, an non huic quoque, cum figna-
turam Cymbze virgine, ut fupra jam inmuirmus,
pre fe ferat, vis quedam medica & falutaris, vir-
fusque conveniat in morbis pudendorum Min
num aque ac mulierum? fed alii dijudicent & in

cidant

foli adfcribentes..
purpureis, uti in p

ccm Mame H
| DE |
CONCHA VENERE A.
&.

Erbrevem Vulve Marine exhibuimus cum.
defcriptione delineationem, nunc & de Con-

cha Venuerea, quam rubrica. indicavit, quedam
nobis dicenda reftant. Concha antecedens bival-
vis fuit, hec tantum univalvis eft, hinc plane di-
verfum & peculiare genus ab anteacta, uti jam .
Cap. antecedent. $ IV. indicavimus, conftituit.

$. II. :

Veneream vocitant autores hanc Concham,
a Vene-

ormi
dide s nome ni
tàfit Domina.

co, elegantiffimi
^rum pi&orumque "familia ior &
vel quod Veneri , & dijudic q osdam ,. »
grata fit, decidere are hoc
mus. Credimus s potius , quod pariter ac
Vulva Marina ,. nome dE & analogia
cum virginum pudendis dono E ded

cojo wplap. |
biis, non ac ig. itece mus,
fed faltim in. margine crenatis, qua 1 rima magna
uibusdam Venus audire folet, e quoque

Venus pro pudendis T rius ug: R
at alios PT TAN ^

NH
EAS A
, *

T2. duo

Uy id i-e fynon munus fic inter veteres pa-
ta Pius CONCHA ERYTHRAEAM, quod
in maris rubri littoribus frequens adfit, vocitavit;
evolve, fi placet, Hylen poetriam, alii fcribunt He-
dylen, tractantem de Glauco, maris Deo, veniffe
eum nempe in antrum Scy lle, cujus amore captus
erát Ae. vide quoque Arteneum lib. 7. ubi M

e DAESDEENCILA VERIAKEAR -. eim
alia de hoc. Glauco referuntur, —Bellonio audit
LAEVIGATORIA, quodin ZEgyto ad lavigandam
POT. & telas coloribus permixto gummi con-
fectas ufurparetur ; aliis LAEVIGATA, quia la-
vis, quafi politurz fübjecta fuiffet; Ulvffes Aldro-
vandus in hiftor. natural. de animalibus exangui-
bus, cruftaceis, teftaceis & Zoophytis lib. III. cap.
foh p.180. inquit: quod paffim in omni Ita-
a ejuscemodi genus concha vendatur, &a mulier-
culis ematur ad polienda fua ornamenta linea,
Germani vocant, vveif Zeug pletten, ut fpleride-
ant; item CONCHA PORCELLANA, vel a por-
ci cujusdam roftro, vel quod polita, levis & fplen-
dens fit, quafi vafa Indorum porcellanica ; fed
credimus eandem cum antedicta voce , Concha
nempe Venerea, qua a Venere i. e, pudendis, ha-
bere etymologiam, & a porco, quo nomine pa-
riter natura muliebris vel pudendum gaudet, de-
nominationem accepiffe, ficque potius a porco
- virgineo & muliebri, quam porci ore vel porcel-
lanicis Indorum vafis hoc indeptum effe cogno--
men, quod nobisfirmiter perfuademus,. ^

T.

. - Dividuntur he conche in majores & mino- -
res; minores BELLICVLI vel BELLIRICI audi-
unt MARINI, fic dicti, eo quod olim inter medica-

* C mentá

PSI LIONE ;

19 X RELATIO BREVIS PHYSICA

menta cosmetica , ad faciei & manuum nempe cu-
tim glabram, politam , claram & perbellam red-
dendam ufürpati fuerint; fic proftat compofitio
unguenti fic di&i Citrini, quod hos recepit; fünt,
qui putant, hos belliculos marinos veterum fuiffe

vel effe recentiorum (ic dictas Fabas marinas.

Vocant volgo quoque CALCVLVM V'TERI vel

MATRICIS, Mutter - Stein , quafi utilem in puden-

dorum & uteri affe&ionibus ; fuperftitiofa enim

vulgi cohors, quae vel nunquam uteri fabricam vi-
dit, figuram hujus conchze analogam mulierum
matrici effe putat, hinc ab appenfo de corpore hoc
calculo, liceat nobis vocabulo hoc uti, in morbis
matricis paffioneque hyfterica faluberrimum fibi
inde promittunt eventum; fed calculus hic, abufi-
ve fic dictus, prater duritiem, nullam cum calcu-
lis habet affinitatem. Ipfi novimus mulierem con-
jugaram fucciplenam, dum Xeferlingz, Ducatus
Halberftadienfis oppidulo, adhuc praxi medica in-
cumberemus, qua, quoties affeGtu füi fexus mole-

füffimo, uterina nempe invaderetur, paflione, fta-
tim ád hanc concham , quafi facram confügiebat
anchoram, & non tantum portiunculam abrafam.
cum vehiculo deglutiebat, fed & deinde extemplo

ftatim hocce, fua opinione futnmum & fpecificum -
amuletum , ut olim Ethnicorum quorundam mu-

leres priapum, de collo pendebat, quo levamine:
vero, nefcimus; nos, minime fuperftitionis aman-

t M m i 2
tias 1 [d

t

"DE CONCHA VENEREA. 19
tes, hocce cum plurima amuletorum parte inter
medicamenta referímus Fig, i cum fola fi-
gnatura corpori nullamafferre poffit vim, nec de
fe fpargere; modo dicta mulier tanti zftimabat
hocce anthyftericum & uterinum medicamentum,
ut perfuafi fcribimus , vel viginti non vendiderit
rthaleris. |

E

$. V.

Eft autem concha univalvis fimplex, id eft,
unica ovali fübrotunda conftans valva, rimam ma-
gnam habens, cujus duo labia in extremitatibus
dentata fünt velincifüras habent dentetas & ftria-
tas; fubftantia tefte eft valde dura; & quod inpri-
mis notatu dignum, tanta duritiei, ut nullos infe-
&orum dentes morfüsqne admittat, cum omnes
reliqua conchyliorum fpecies reperiantur quando-
que tractu temporis longo arrofz a vermibus, ti-
neisque concharum marinis, qua eis arrofioni-

bus juxta ac perforationibus elegantiam priftinam
naturalem demunt & corrumpunt, haec tamen
nullibi unquam exefa & corrofa percipitur vel
invenitur; variat magnitudo, ob quam in majo-
rum & minorum familiam paragrapho antece-
dente divifimus; Ad figuram tandem quod atti-
net, habet ovalem fübrotundam , prona parte
patulam , pofteriore avería claufam & ovifor-
mem ; coloris intus plerumque candidi fplenden-

| tis,

4
4

di,

z0 RKELATIO.BREVIS PHYSICA —
tis , exterius albi, rubri, purpurei, punctati; ma-
culati , ftris. nigris .albis mixtis, variisque. aliis
modis variegati, imo coloribus al»1ndat, pro va-
Yietate "fpecierum ,. vel. centenarium SESS DUE
longe fuperante!, diverfiffimis; tefta eft politiffi-
ma & levigata, unde & levigatoria, ut fupra jam
una vice innuimus, recte appellata, & ob fplen-
dentem, levitatem oppofita colorata fimulacra,
imaginesque pi&as, non aliter ac fpeculum, red-
dere folet, licet paululum obfcure. ido

$ VL

- . Varias, imo plures quam centenas, habemus
fpecies, & inter has quaedam funt elegantiffimz,
quas autem. omnes hic loci recenfere non opus,
cum maxima earum pars apud Ulyffem Aldro-
vandum , Rumphium, Gesnerum , Henricum
Ruyfchium in theatro univerfali omnium anima-
lium ;, & Rondeletium , videnda fit. Varia ma-
rium alta has nobis porrigunt conchas , inter
quas tamen ex Perfico finu, mari rubro & Am-
boinz, Infule Afiz, littoribus allatas reliquis ele-
gantiores, leviores & coloratiores deprehendimus.
E 4 A

gue We. qua

^ Varii ufüs, varizeque virtutes piis ur
ujus

DE CONCHA VENEREA. nos)
hujus Venerez concha adícribuntur , fic ad laxi-
tatem alvi, que diarrhoex nomine in fcholis Me-
dicorum venire folet, ftipandam & fiftendam pul-
verem ejus falutarem effe ftatuunt ; ad ulcera de-

inde inteftinorum atque uteri exficcanda quoque.
in pulvere; item ad oculorum morbos ab ulceri-
bus comitatos; pulvis enim ejus alcoholifatus ex-
ficcat, abftergit ulcera & abforbet humores acres
rofivos, ut aliarum concharum pulvis; Externum
quod attinet ad ufüm, dentifriciis adhiberi poteft;
item. majores domefticum habent ufüm ac ceco-
nomicum, ad leviganda enim, ut fplendeant,
lintea & papyrum quibusdam in terris, uti Ita-
lia, &c. adhibent, ad quam priorem levigatio- |
nem apud nos hifce in regionibus ferrea quedam
inftrumenta igne candefacta & involucro orichal--
ceo vel ferreo polito indita, vulgo Plerte, Plett-
eyfeu , ad pofteriorem vero, zum Peppiergletten,
dentes lupi, apri, aliorumque animalium in ufu
habent. Vectores & auriga minores ephippiis &
habenis, partim ornatus gratia, partim ex füper-
ftitione quadam, dum credunt, equos his orna-
tos melius currere , meliusque currum trahere
poífe , nec nimis avide bibere & haurire aquam,
Jte. verfeffen fich. micbt. leicht, peculiarem quoque
eis appellationem dedere & nominarunt , Sc/an-
gen - Kepfje, arbitrantes effe ferpentum fceleta
capitum, fed falluntur; putamus forfan ab analo-

. C 5 gia,

2 . KELATIO BREVIS PHYSICA — —
gia, quam cum capitibus Npssrum habent , fic
dictas; appendunt, ita ut fzepius in uno ephip-

pio & freno cujusdam vectoris plures, quam

ducentas vidimus ejusmodi conchulas minores
unius ie Plura de hac fuperftitione vide iz
der gefirigelten. Rocken - Pbilofopbia.

$. VIIL |
Compofitionem nullam officinalem , preter

Maffam pillularum de Bdellio & unguentum fic
dictum. Citrinum ingreditur, in cujus vicem ta-

men matrem perlarum fübftitui & fupponi qui-

dam jubent; funt antem & unguentem & pillu-
le ferme plane abrogata. Ethiopes elegantiffi-
mis albis, quas peculiari nomine, vernacula fua
lingua, Buzios vocitant, nummorum, ut Ame-
rice incole nuces Cacao, loco utuntur, & pro
iis aurum permutare, liberosque fuos vendere
dicuntur. Ornamenti gratia agglutinantur cum
aliis teftaceis & cruftaceis marinis antris fübterra-
neis , que nomine der Grottez vulgo veniunt , uti
talia videre licet in viridario Saltzdalumenfi, Du-

catus hujus Brunsvigii Celeberrimo, quod certe

mundi miraculum appellari optimo jure meretur.

$
$. IX. ;

Porro hec Concha varios habet gyros, va-
riosque

DE CONCHA VENEREA. 23
ríosque anfra&us, qui in fracta ín apricum ve-
niunt & evidentiffime videri poffünt ; auribus
proxime & immediate appofita, in primis major
quadam fpecies, continuum fufurrum, conti-
nuum ftrepitum de fe fpargit, & cum auribus
affixis. communicat , hinc infcii fibi perfuadent,
fe maris, ex quo hoc teftaceum defumtum ,
zftum ac tempeftatem murmurantem audire pof-
fe, fte binten das Meer - brau[en bóren ; qui ta-
men fufürrus ex rationibus phyficis & ítructura
anfra&uofía haud difficili negotio decidendus.

ds X

Praeterea, licet rariffime, hoc marinum te-

ftaceum petrefactum reperitur, cujus exemplar
uoddam etiam apud nos in Mufeo proftat, & -
in thefauris fübterraneis Ducatus Brunfvigii, qui
fub prelo füdant, vivendum fe fiftet; preter hoc
noftrum Scheuchzerus quoque , Helvetia, orbis-
q:e totius eruditi decus ac ornamentum, ín vin-
diciis & querelis pifcium "Tab. V. p. 31. Concham
Veneris elegantiffumam lapideam Sriltavit, pra-
ter hec duo plura non aque apud autores vi-

dimus.

Et hec fünt noftre, quz de elegantiffimis
con-

(Oo tiae 2 ot C MN UMOR en p
"193 Dubaranpst abut Rp y strate

i4 REL.BREVIS PHYS. DE CONCHA VENEREA. -
concharum bigis, Vulva marina & Concha Vene-
rea nempe, in medium proferre voluimus ; me-
ditationes properante fatis volanteque calamo in
chartam conje&tz. ^ Sufcipite, VIRI ILLVSTRES
atqué MAGNIFICI, hoc, qualecunque eft noftre
in VOS pietatis & obfervantiz argumentum; ma-
numque aliquando & oculos hifce pagellis admo-
vere, ubi graviffimz rerum VESTRARVM cure
paulisper diffugiunt, ne dedignemini, nosque fi-
mul VES' IR A benevolentia, qua nihil
nobis poteft effe gratius , pro-
fequimini.

S "e
ue re:
"Aon i :

A
Eee.
gom
-— *
uns

JP WC m
REM Par s

qu, ^

UM

—

—
|

ail
4
]
'