IM A

p ? m

T - z me το

rmi rar; Ξ T ur » m4 -— γ᾽ » E ρα

on rem Te

ami

LL

C om

MORIMU HR AST ΚΓ ΜΝ] ΤΩΙ ἐγ τοὺ H Ud ]

it AU Y τῇ ἣν f Mi E i L| γ4 19} δὰ CN ' 1 e IU iA ^ Ὶ ἌΝ . ' ὴ m WV NS SN NONE ID NN Ad ind detetuys tte ns SMS ἃ MN RN n M fO s, ὙΜ ΗΘ ΔΝΝΝΑῚΝ A 1

ἣν VE . H M νι M C | Ni M du i "M Y ἣν M J WS ἢ ) ἢ

ΔῊ NV

4 " m ΣΟῚ , ““ὦ-

TU SAN n δι

Δ ΔῊΝ in

is Y U WM QU SERLO LUE GER ^ NS D | M QD ! ROVER SN US NS UNS MI à δὶ EOS. 1 BUR RI Qu ὃ

SER δ Y M NUN S δὰ ὶ

NN p WM ib Qo 1 W d

:] ἱ D e vgl» mean q^ ue am e e ai fal

p AL pt prt m MI e 7 * 47

τ:

ΔῊΝ Y NS I WEM

TON NIS HM i5 tt

ns P N hio N RU MN JN Νὴ h

TURON NO NEAN

ν ü Au UNS f «T1* rmt SU 1 ni ᾿ nu ν᾽ MUI ZUDEM SUN M | NS M | τ Y ΝΟΥ YS. N &

TERSNNE SY

NA | ἡ ἷ

a κι

N M ΝΝ ἸΔΝῸΝ ἦν iN Y MY Νὰ AN Νὰ NY n δὶ

ς Qn wt ie M

1 » i Wi eh ὡς ! ᾿ :

E] LU!

us UM RV M

SS

S X d

SE id 3t "m M ' N ὶ QE SN ΔΝ . D ἐν SUMI MC NN Wie RN ms f S QN n wi Nt | NUS N RSS Wm ji EN ny S NI hs qs δὴν a Y i jy QW δὶ NR XN » m S iu W i NR NR UN UM ἊΝ NN Y NE Y A δὴ . | jen ὶ ὴ je NN

* OR NOR ON WINS n ἣ RSS en 3 i ἣν ROS

ἂν M ERE ΠῚ J nav NR

RN TURN

Ar 3 iu E ἊΝ τέ ] n

ζω D TI dies ^t Mn *. ^Y il Δὲν EM dT Νὰ εἷς AWSM Wv NS AM au x iu ἘΠῚ M M ut Sin t i Nili X Is in ' SN AM i

S Ὶ εἴ nnd 1113 AUN WA M ἊΝ εἰ uu M UE 1

Y 25 Wn N M b τὶ Ne ἮΝ ES NN : Ὁ

3 (n à SS ἮΝ

: AM ἘΠῚ "ils DW P TDI r : F1 ει Th*

"iT!

p

RELIQUIAS SACRE:

SIVE,

AUCTORUM FERE JAM PERDITORUM SECUNDI TERTIIQUE SZECULI POST CHRISTUM NATUM

QU/E SUPERSUNT.

ACCEDUNT SYNODI, ET EPISTOLZE CANONICJAE,

NICZENO CONCILIO ANTIQUIORES.

AD CODICES MSS. RECENSUIT, NOTISQUE ILLUSTRAVIT,

MARTINUS JOSEPHUS ROUTH, S.T. P.

COLLEGII S. MAGDALENZE OXON. PRJESES.

EDITIO ALTERA.

VOL i

OXONII: E TYPOGRAPHEO ACADEMICO.

MDCCCXLVI.

^ Digitized by the Internet Archive in 2010 with funding from University of Toronto

i http://www.archive.org/details/reliquiaesacraesO2rout |

INDEX AUCTORUM

QUI

IN HOC TOMO SECUNDO COLLOCATI SUNT.

Reliquis. Annotationes.

Pag. Pag.

* CONCILIUM CZESARIENSE .......... 3 ἜΣ Ὁ το ο αὩς Lr eun Cu UL M eire rule 1i. 16 17— 3B. : CONCILIUM LUGDUNENSE ......... 39—- 4l 42- 73. SECUS UI EE ud nem niti ets ies ed //—107; 108-121. conu OT REN ESRIGUTETEIT C CEN I TE EI 195—134 - 135—158. S. ALEXANDER HIEROS............. 161-167 168-179.

- AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS 1183-193 194-217. BIULBIDS AFBICANUS. ...:... RI 221—309 312—509.

D δ -. ". 4 * | S ——.5 L4 P ZO HE

AnSPE

JS fest ἢ

M. E" Υ ὶ ' | λ f i KI * : t-c wv 4. và .' 5 ' - * . | H"A47TH 1 Z

; ΕΟ τοῦς OM

H1 AM TN ]

CPI ó. LOU MUR ?

Ἢ ENT ocn b "M "MEM

DS r * - CADET! » e à «Ez Y εὖ

hes

)ÀI21TA PUO ATO n : , B^ 2 om RN JP NE ἷ AU E

᾿

CONCILIUM C/ESARIENSE.

D VOL. II. B J

/ Ν] e / E P ! ;1 / 1 $m à S E M I uU 53 : i | | | od

d

FRAGMENTUM SYNODIC/JE EPISTOL/E CONCILH CZESARIENSIS

FERME EXEUNTE S/ECULO SECUNDO CELEBRATI.

coo——-—udülfe—— ——— Ex fine Epistolc.

» 0» ^ Ed ces , a OE o ς ΤῊΣ ὃ ἐπιστολῆς ἡμῶν πειράθητε κατὰ πᾶσαν παροι- , , , , [- 4 hj » 5 κίαν ἀντίγραφα διαπέμψασθαι, ὅπως μὴ ἔνοχοι ὦμεν ^ , ^ ^ l1 ^ τοῖς ῥᾳδίως πλανῶσιν ἑαυτῶν τὰς ψυχάς. δηλοῦμεν δὲ €- “ σ ^ 3 Ὃν € , * , * 7 » ὑμῖν ὅτι τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ kai ἐν ᾿Αλεζξανδρείᾳ ἄγουσιν, € € ^ , € ^ Ἁ * , ἧπερ kal ἡμεῖς. παρ᾽ ἡμῶν γὰρ τὰ γράμματα κομίζεται ^ ^ ^ [4 ^ τοαὐτοῖς" καὶ ἡμῖν παρ᾽ avTGv' ὥστε συμφώνως kai ὁμοῦ 37 € ^ * € , € y . . * ayeuw ἡμᾶς τὴν αγίαν ἡμέραν, — Hoc attulit Eusebius lib. v. Hist. cap. 25. Date operam ut epistole ^ apud nos die Pascha Alexan- nostr:e exemplaria per omnes dris celebrari. .A nobis enim I5 ecclesias mittantur, ne nobis δά illos, et vicissim ab illis ad crimen imputent qui animas nos litere perferuntur; ita ut suas ἃ recto veritatis tramite uno consensu et simul sacro-

facile abducunt. Illud etiam sanctum peragamus diem. vobis significamus, eodem quo

B2

ANNOTATIONES

IN CONCILIUM CAESARIENSE.

P.3.1. 5. Τῆς δ᾽ ἐπιστολῆς ἡμῶν &e.] Caput 23. lib. v. Eusebiance Historie totum apposui, tanquam utile et intellec- tui valde serviens celebris quaestionis de pascha ab auctoribus mox seeuturis traetatse. Ζητήσεως δῆτα κατὰ τούσδε οὐ σμικρᾶς 5 [:4 ^ Led 5 , t δ € € , ἀνακινηθείσης, ὅτι δὴ τῆς ᾿Ασίας ἁπάσης ai παροικίαι ὡς ἂν ἐκ παραδόσεως ἀρχαιοτέρας, σελήνης τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην ᾧοντο δεῖν ἐπὶ τῆς τοῦ σωτηρίου πάσχα ἑορτῆς παραφυλάττειν, ἐν ἧ θύειν τὸ πρόβατον ᾿Ιουδαίοις προηγόρευτο' ὡς δέον ἐκπαντὸς κατὰ ταύτην, « 5 € / n" € J Ν ^ , "m ὁποίᾳ 0 ἂν ἡμέρᾳ τῆς ἑβδομάδος περιτυγχάνοι, τὰς τῶν ἀσιτιῶν ἐπιλύσεις ποιεῖσθαι" οὐκ ἔθους ὄντος τοῦτον ἐπιτελεῖν τὸν τρόπον

^ $5 ^ ^ / , , , * ^ ταῖς ἀνὰ τὴν λοιπὴν ἅπασαν οἰκουμένην ἐκκλησίαις, ἐξ ἀποστολικῆς παραδόσεως τὸ καὶ εἰς δεῦρο κρατῆσαν ἔθος φυλαττούσαις" ὡς μὴ δ᾽ ἑτέρᾳ προσήκειν παρὰ τὴν τῆς ἀναστάσεως τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἡμέραν τὰς νηστείας ἐπιλύεσθαι" σύνοδοι δὴ καὶ συνκροτήσεις ἐπι- σκόπων ἐπὶ ταὐτὸν éyívovro' πάντες τε μιᾷ γνώμῃ 0v ἐπιστολῶν ἐκκλησιαστικὸν δόγμα τοῖς πανταχύσε διετυποῦντο, ὡς ἂν μὴ δ᾽ ἐν

^ Lal e^ . / ^ n" e ,

ἄλλῃ ποτὲ τῆς κυριακῆς ἡμέρᾳ τὸ τῆς ἐκ νεκρῶν ἀναστάσεως ἐπιτε-

^ ^ /, » V :: , /, , , “ ^ ^ λοῖτο τοῦ Κυρίου μυστήριον" καὶ ὅπως ἐν ταύτῃ μόνῃ τῶν κατὰ τὸ πάσχα νηστειῶν φυλαττώμεθα τὰς ἐπιλύσεις. φέρεται δ᾽ εἰσέτι νῦν τῶν κατὰ Παλαιστίνην τηνικάδε συγκεκροτημένων γραφὴ, ὧν προὐ- τέτακτο Θεόφιλος τῆς ἐν Καισαρείᾳ παροικίας ἐπίσκοπος, καὶ Νάρ- κισσος τῆς ἐν ἱἹεροσολύμοις" καὶ τῶν ἐπὶ Ρώμης δὲ ὁμοίως ἄλλη περὶ τοῦ αὐτοῦ, ζητήματος, ἐπίσκοπον Βίκτορα δηλοῦσα. τῶν τε κατὰ

ANNOTAT. IN CONCIL. C/ESAR. 5

Πόντον ἐπισκόπων ὧν Πάλμας ὡς ἀρχαιότατος προὐτέτακτο" καὶ τῶν κατὰ Γαλλίαν δὲ παροικιῶν, ἃς Εἰρηναῖος ἐπεσκόπει" ἔτι τε τῶν κατὰ τὴν ᾿Οσροηνὴν καὶ τὰς ἐκεῖσε πόλεις" καὶ ἰδίως Βακ- χύλλου τῆς Κορινθίων ἐκκλησίας ἐπισκόπου, καὶ πλείστων ὅσων ἄλλων, οἱ μίαν καὶ τὴν αὐτὴν δόξαν τε καὶ κρίσιν ἐξενηνεγμένοι, τὴν αὐτὴν τέθεινται ψῆφον, καὶ τούτων μὲν ἦν ὅρος εἷς, ὁ δεδηλω- μένος. — lisdem. temporibus gravi controversia exorta, eo quod omnes per Asiam, ecclesice vetusta quadam traditione nive, quar- tadecima luna, salutaris pasche festum. diem. celebrandum, esse censebant, quo die preescriptum erat Judceis ut aguun mmola- rent: eaque omnino luna àn. quemcunque demum diem septimana incidisset, finem jejuniis imponendum, esse statuebant : cum tamen reliquo? totius orbis ecclesie alio iore uterentur, quà ev aposto- lorum traditione profectus etiammum servatur, ut scilicet non alio quam resurrectionis Dominice die jejunia solvi liceat : Synodi οὗ id, coetusque episcoporum convenere. Atque ommes wno consensu ecclesiasticam. regulam. universis fidelibus per epistolas tradide- runt: ne videlicet ullo alio quam Dominico die mysterium resur- rectionis Domini unquam celebretur : utque eo. duntavat die gaschalium. jejuniorum termiwum observemus. — Eustat etiamnum epistola, sacerdotum, qui tunc in Palestina congregati sunt : qui- bus presidebant Theophilus C«sarec Palestine, οἱ Narcissus Hierosolymorum. episcopus. Alia item exstat epistola Synodi Romana, cui Victoris episcopi nomen profivum est. | Habentur precterea. litere. episcoporum. Ponti, quibus Palma utpote anti- quissimus prajfuit. Epistola quoque ecclesiarum Gallic ewstat, quibus precerat Irenceus. | Ecclesiarum quoque n. Osdroence pro- vincia et in urbibus regionis illius constitutarum literee visuntur. Seorsum vero Bacchylli Corinthiorum: episcopi, aliorumque com- plurium epistole exstant. Qui omnes eandem fidem eandemque doctrinam proferentes, unam edidere sententiam. .Et hacc quidem fit, ut. dixi, illorum. definitio. Cons. notam infra ad Porv- cRATIS Fragmenta p. 17. Rursus vero cap. 25. fragmento, quod hie affero, verba istae Eusebius preemisit: Οἱ γεμὴν ἐπὶ Παλαιστίνης os ἀρτίως διεληλύθαμεν, 0, re Νάρκισσος kai Θεό- φιλος" καὶ σὺν αὐτοῖς Κάσσιος τῆς κατὰ Τύρον ἐκκλησίας ἐπίσκο- πος, καὶ Κλάρος τῆς ἐν Πτολεμαΐδι, οἵ τε μετὰ τούτων συνεληλυ- θότες περὶ τῆς κατελθούσης εἰς αὐτοὺς ἐκ διαδοχῆς τῶν ἀποστόλων περὶ τοῦ πάσχα παραδόσεως πλεῖστα διειληφότες" κατὰ τὸ τέλος

0 ANNOTATIONES

τῆς γραφῆς, αὐτοῖς ῥήμασιν ἐπιλέγουσι ταῦτα. ΤΗΣ δ᾽ ἐπιστολῆς &e. Episcopi vero Palestine quos paulo supra memoravimus, ANarcissus scilicet οἱ Theophilus, et cum illis Cassius Tyri, et Clarus Ptolemaidis episcopi, et qui simul cum ipsis convenerant, postquam de traditione diei paschalis que jam inde ab apostolis ad ipsos continua successione manaverat, multa n suis literis dis- seruerunt, tandem. ad, finem, epistolae lis utuntur verbis. DATE operam ut epistole &c. Hieronymus autem 'T'heophilum ecele- slasticis scriptoribus his verbis adjecit; Z7'heoph4lus C«esarec Palestine, quee olim. Turris Stratonis vocabatur, episcopus sub Severo. Principe adversum eos qui decima quarta cun Judceeis gascha. faciebant, cum. eceteris episcopis synodicam valde utilem composuit epistolam. |.De Viris Ill. cap. xliii. Ubi ait Ernestus Cyprianus ; an Theophilus epistole auctor sit, incertum esse, illi tamen rectius quam euiquam ex aliis, qui synodo interfue- runt, tribui, eum Cesariensis episeopus, tanquam Palzestinze metropolitanus alios omnes in Palzstina, atque ipsum quoque Hierosolyms episeopum auctoritate superaret, et primum locum in synodis obtineret. Hune insuper Theophilum et Nareissum Hierosolyms episcopum aliosque nonnullos ait Eusebius esse, ὧν ye μὴν ἔγγραφος ἡ τῆς πίστεως eis ἡμᾶς κατῆλ- θεν ὀρθοδοξία, qui rectee fidei doctrinam scriptis suis proditum nobis reliquerunt. cap. 22. Ceterum habet MS. Norfolc. τῆς δὲ ἐπιστολῆς OU ἡμῶν.

P.3. 1. 5. παροικίαν] Hane editionis Stephani lectionem codicibus Regio, Parisino utroque οὐ Florentinis stabilitam pro ἐκκλησίαν revocat jam Burtonus, quem secutus sum. Habet ἐκκλησίαν παροικίαν lectionem duplicem Cod. Norfolc.

Ibid. 1. 8. καὶ ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ] Habet MS. Norfolc. kai oi ἐν "AA. quod potest esse verum; id tamen ex unius tantum codicis auetoritate recipere nolebam. Neque interea Züwfinus idem invenisse videtur, qui vertit, Designamus igitur vobis quia apud Alexandriam eadem, qua apud. nos die, pasche solemnitas geritur. Abest particula καὶ à, MS. Bodl. seu Savif.

Ibid. 1. 9. παρ᾽ ἡμῶν yàp rà γράμματα) παρ᾽ ἡμῶν δὲ τ. y. Sic ex eodiee Itegio edidit Rob. Stephanus. In eodieo Mediceo legitur παρ᾽ ἡμῶν re rà γράμματα. Nicephorus vero in capite 36. libri quarti habet παρ᾽ ἡμῶν yàp rà γράμματα, atque ita codex Mazarinus, Fuk. οὐ Savil. Intelliguntur autem hie

IN CONCILIUM C/ESARIENSE. 7

litorze. paschales, quas ἑορταστικὰς vocabant. Ceterum hujus Synodi Cesariensis acta quadam exstant apud Bedam in libro de vernali z:equinoetio: quie licet à nonnullis illegitima habeantur ae spuria, haudquaquam spernenda mihi videntur. Baronius certe ea pro veris amplexus est. Varrsius. Praestat yàp Cod. quoque ANorfole. Rufimusque vertit, quia et ipsorum nobis littere. Nune addit Burtonus codices Venetum οὐ .Floren- tinos. Acta autem a Valesio hie commemorata, quanquam antiquitatis aliquid, fatente Basnagio in 4l. ad an. 19o. pre se ferunt, praetermittenda censui, quum non sine causa suspecta sint multis viris doctis, tam ex illis, qui à Romani pontificis stant partibus, quam ex Protestantibus. Sed non tantum verba epistole, quae ab Eusebio servata sunt, Gallan- dius in tomo ii. Bibliothece suce PP. cum adnotatione Valesii collocavit, verum etiam Acta posuit, de quibus loquimur, 'T'heo- phili nomine inscripta, in Prolegom. ejusd. tomi pag. xx. Hoc praeterea notandum est, pertinere ad hzee aeta Orationem illam Theophili, quae in Catalogo Codd. MSS. Bibliothecce Bodl. ad num. 1664. memoratur. Scripta est ante annos 80oo. judice H. Dodwello in Schedis suis nondum editis, quas ego possideo.

P.3. 1.11. τὴν ἁγίαν ἡμέραν] Videsis notas ad Porvcnaris CowceruuquE Lucepuw. Fragmenta. Festum paschale die Do- minieo observari oportere significaverant episcopi, qui je- juniorum paschalium solutionem cum die resurrectionis con- jungebant, ut ne alio quoquam prseter diem Dominicum mysterium resurrectionis Domini eelebraretur. Alioquin pas- cha suum luna quarta decima comedentibus id szpe contin- geret, ut post dies aliquot, sed ante diem Dominicum festum resurrectionis agerent. Extare in cod?ce Veneto ἑορτὴν pro ἡμέραν, nune refert Burtonus.

VIR ἣν * a.c FL, - Xu - v 3

Y Δ ΠΟΥ V1]

πη συν Ἢ Cody P 05 coyote en TN MOS

mM !t ibo T nn tiae FC EEUEDUDTMIBTASM wen ur) nerui 2dpmuno TET in OPE RON * tov M Hid cin ᾿ ' ΜΗ md Á ΝΕΏΝ oft. 38

I I ] PNE AL (av ovt Ἢ n «SUM. E : n lu ν᾿ Ἢ M ἶ AN i Hat 4 jm Jk. m. í i WD X

Eom. 6 AME , reco] LU quie SN

fans ὌΠ Ὑ 0 i a

y, κ᾿ m) " * T k . - LO L [Uu t Mor 11 pii É ᾿ | ^ ! | A | | FIM ibit usu duit et

AUI EM t. 5008 BOTE MAGIS

n LU Ern ber fu

dier? doanh t "m Notit yat

ὡς ἢ τ στ, ἕῳ put. ANE ' iiti) P ah x (ais mutis

! TT Agno (t desir ἢ 1 TS L É ὙΠ | t » dun fon uet Num m ν. , $a | Ve NU Adda "s RU n

ea n: » l ^7 LEN] tvi i ei NT "oft NA M PS ux * ΠΣ "i pe meta Cus bod. nr ἊΣ ^W

ME T ; , ^n ἢν | DANAUM ἔπ 21018 "indlti / 1a rf "VLC a s 3"

*

P ᾿ ' i Ln a j 2 ^ni ( "Ie. E Y | ΕΝ ur fen nin GT. WU 1 Pad ΤΙΣ ) Ἵ k ΕἸ ' ji " " d t , ! Ἢ 3 oriri ἀπ ΠΥ d MY "0 FR

ἐπ. eani Logo dad

^ --

5 Pie, "nm n ^ . - 3 r ; TT m uua rut iode ἀπ χη A hU o ME ILLE

| ED. 223 1.» rttvadl "m. i in Ἰωτὼ AT wig rl Peg ^u I "y

, AMI Hi E ὭΣ

L SUDO DRATA: ΠΥ additi dro agn ULT afi τὴς ^w IET Hio nisi οὐ vos dou uid adi 0€ * UA nemo ord optar. m WO EO S eid dup re Gn E . uf) (nl Jg wdt TU he

un E Ἐπ » 53 ἃ: "a τ i [eu

| AIUTO T. OS |

, 9 -- J Wy rw. - "E y

POLYOCRATES.

S. HrkegoNvYwvs, Lb. De Viris PHlustribus, cap. xlv. p. 119.

P OLYCRATES Ephesiorum episcopus, cum ceteris episcopis Asie, qui juxta quamdam veterem consuetu- dinem eum Judaeis decimaquarta luna Pascha celebra- bant, scripsit adversus Victorem, episcopum Romanum, Epistolam Synodicam, in qua docet se Apostoli Joannis et veterum auctoritatem sequi; *de qua hae pauca excerpsimus. JVos igitur inviolabilem &c. — Haec prop- terea posui, ut ingenium et auctoritatem viri ex parvo opusculo demonstrarem ^. Floruit temporibus * Severi Principis, eadem setate qua Narcissus Hierosolyma.

^ Qua prius excerpserat Eusebius, ea hic Latine vertit Hie- ronymus. Hanc autem Hieronymianam versionem ad Graeca infra apposui, quo facilius inter se conferantur Polycratis verba atque vetus eorum interpretatio.

b Eusebius lib. v. Hist. cap. 22. post commemoratum una cum aliis episcopis Polycratem, de iisdem ait, ὧν γεμὴν ἔγγραφος ἡ τῆς πίστεως εἰς ἡμᾶς κατῆλθεν ὀρθοδοξία, τούτους εἰκότως ὀνομαστὶ κατε- λέξαμεν.

* Qui imperare ccepit an. Christ. 193. et mortuus est an. 211. Victor autem episcopus Romanus vivere desiisse perhibetur anno 197, decimo tertio sui episcopatus. Floruit ergo Polycrates, qui annos sexaginta quinque nunc vixerat, Antoninorum quoque

temporibus.

Ὁ Hunm

IECIT

homm iato id |

*

$

a dium

FRAGMENTUM SYNODIC/AE EPISTOL.JE, QUAM SCRIPSIT

POLYCRATES EPHESINUS EPISCOPUS,

AD VICTOREM ROMAN/EQUE URBIS ECCLESIAM,

8 FERME EXEUNTE SZECULO SECUNDO.

Interprete S. Hieronymo.

ἭΜΕΙΣ οὖν ἀραδιούρ- Nos igitur inviolabilem cele- γητον ἄγομεν τὴν ἡμέραν" μήτε προστιθέντες, μήτε oz φαιρο ύμενοι. καὶ γὰ ρ καὶ aliquid, neque dementes. Et-

Χ , ’ κατὰ τὴν ᾿Ασίαν μεγάλα

bramus diem, neque addentes

enim in Asia elementa maxima ^ , e

στοιχεῖα κεκοίμηται" ἃ τινα ἶ

dormierunt, quz resurgent in

3 ^ € , ^ ἀναστήσεται T1) 7:4epa. TS παρουσίας τοῦ Κυρίου, ἐν die Domini, quando venturus € » ^ , , 157 ἔρχεται μετὰ δόξης ἐξ

est de colis in majestate sua,

, ^ ^ » ,

οὐρανῶν, καὶ ἀναστήσει ' , S Aet , et suscitaturus omnes Sanctos ;

πάντας TOUS ἁγίους" Φι-

λτπον τὸν τῶν δώδεκα Philippum loquor de duodecim 3 , ΟΣ / . . . . .

- ἀποστόλων, OS KeKOLJ4]TQGL — apostolis, qui dormivit Hiera-

20 H. VALESI1 INTERPRETATIO.

Nos igitur verum ac genuinum agimus diem: nec addentes quidquam, nec detrahentes. Etenim in Asia magna quaedam lumina exstincta sunt, qui illo adventus Dominici die resurrec- tura sunt, cum Dominus e cxlo veniet plenus majestate et gloria,

25 sanctosque omnes suscitabit. Philippus scilicet unus e duodecim

|

14 RELIQUI/E SACRAZE.

poli, et duas filias ejus, quie vir- ἐν Ἱεραπόλει, καὶ δύο θυ- /, 5 ^ ^ eines senuerunt: et aliam ejus PEN ἀντοῦ γε ΡΟΣ e Peur ἘΣ ὦ 5» παρθένοι" καὶ ἡ ετέρα av- ili iritu sancto plena - ΄ tr / filiam, quie Spirit P τοῦ θυγάτηρ ἐν ἁγίῳ πνεύ- t , e » in Epheso occubuit. Sed et ματι πολιτευσαμένη, ἢ ἐν » ^ , , e N Ejéco αναϊταύυεται ετι δὲ Joannes, qui super pectus Do- ΧῚ 7 €» x. NE καὶ loavvmos o ἐπὶ τὸ στῆ- . D * ^ 5 Pd mini reeubuit, et pontifex ejus os τοῦ Κυρίου ἀναπεσών" ^ , / e SN M , ris ὃς ἐγενηθη ἱερεὺς TO πέ- auream laminam in fronte por- i MU raAov πεῴορεκως, kai μαρ- 3 E tans, martyr et doctor in E- rye καὶ διδάσκαλος" οὗτος , "E y, 3 » pheso dormivit: et Polycarpus ied φέσῳ REDI UT N N , 3 ; δὲ καὶ Πολύκαρπος ἐν Zjwp- | martyr Smyrne / / REPOS EL ER y vy καὶ ἐπίσκοπος kal μάρ- . 3 * , y; PRA cubat. Thraseas quoque epi- 7US' Kat Θρασέας καὶ: ἘΠῚ:

, Ν . σκοπὸς καὶ μάρτυς ἀπὸ scopus et martyr de Eumenia

, / ^ 5, [^ Evueveias, ὃς ἐν Σμύρνῃ i 1656] / /o08N ^ ΄ in eadem Smyrna requiescit. κεκοίμηται. Tí δὲ OE AR

. . . , , 7 Quid necesse est Sagaris epi- γειν Σαάγαριν €T LO KOTTOV

M , Dy , scopi et martyris recordari; qui καὶ μαβτυβραᾶ, Os ἐν Aao-

, , »y N δικείᾳ κεκοίμηται; ἔτι δὲ in Laodicea soporatur; et Pa- : : i καὶ [ἰαπείριον τὸν μα-

j-MOHBNES cogn ap ^ ; i pirii beati, et Melitonis in sancto κάριον, καὶ Μελίτωνα τὸν

5 ^ Ν , e 7 , Spiritu Eunuchi, qui semper | €UP/OUXOV, TOV ἐν ἀγίιῷ πνευ-

5

20

apostolis, qui mortuus est Hierapoli, et dus ejus filie que25

virgines consenuerunt: alia quoque ejusdem filia, quie Spiritu sancto afllata vixit, et Ephesi requiescit. Preterea Joannes qui in sinu Domini recubuit: qui etiam sacerdos fuit, et laminam gestavit: martyr denique et doctor exstitit. llic, inquam, Jo-

annes apud Ephesum extremum diem obiit. Polycarpus quoque 30

qui apud Smyrnam episcopus et martyr fuit, itemque "l'hraseas Eumenie episcopus et martyr, qui Smyrna requiescit. — Quid Sagarim episcopum eundemque martyrem attinet dicere, qui Laodicew est mortuus? Quid beatum Papirium, quid Melitonem

POLYCRATES. 15

ματι πάντα πολιτευσά- β μενον ὃς κεῖται ἐν Σάρ- δεσι περιμένων τὴν ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἐπισκοπὴν, ἐν ἣ ἐκ ς νεκρῶν ἀναστήσεται. οὗτοι πάντες ἐτήρησαν τὴν ἡμέραν τῆςτεσσαρεσκαιδεκάτης τοῦ πάσχα κατὰ τὸ εὐαγγέλιον" μηδὲν παρεκβαίνοντες, ἀλλὰ ιοκατὰ τὸν κανόνα τῆς πίσ- τεως ἀκολουθοῦντες" ἔτι δὲ T ; ; κἀγὼ ὃ μικρότερος πάντων ὑμῶν Πολυκράτης, κατὰ παράδοσιν τῶν συγγενῶν ις μου, οἷς καὶ παρηκολούθη-

» ^ € Ν Ἁ σα τισὶν αὐτῶν. ἑπτὰ μέν - ^ , , ἦσαν συγγενεῖς μου ἐπι-

» Ἂ AC Ψ . N

σκοποι, ἐγὼ δὲ ὀγδοος" kai , Ν € , y

πάντοτε τὴν ἡμέραν Tya-

e ^ [14

20 γον οἱ συγγενεῖς μου, ὅταν € Ν » LN / 0 λαὸς ἤρνυε τὴν ζύμην. » N 3 » Ν E y, ἐγὼ οὖν, ἀδελφοὶ, ἑξήκοντα L4 y » , K P" πέντε €T» €xov ἐν Kvpio

kai συμβεβληκὼς τοῖς ἀπὸ

Domino serviens, positus est in Sardis, et expectat in adventu

ejus resurrectionem? Hi om-

nes observaverunt paschae diem decima quarta luna, ab evan- gelica traditione in nullam par- tem declinantes, et ecclesiasticum sequentes canonem. Ego quo- que minimus omnium vestrum Polycrates, secundum doctrinam propinquorum meorum, quos et secutus sum (septem siquidem fuerunt propinqui mei episcopi, et ego octavus) semper pascha celebravi, quando populus Ju-

derum azyma faciebat. Itaque,

fratres, sexaginta quinque annos

setatis mex natus in Domino, et

25 Eunuchum, qui Spiritu sancto afflatus cuncta gessit ; qui et Sar- dibus situs est, adventum Domini de celis, in quo resurrecturus est, exspectans. Hi omnes diem paschae quartadecima luna juxta evangelium observarunt: nihil omnino variantes, sed regulam fidei constanter sequentes. Ego quoque omnium vestrum mini-

3omus Polycrates, ex traditone cognatorum meorum, quorum etiam nonnullos assectatus sum: fuerunt enim septem omnino ex cog- natis meis episcopi, quibus ego octavus accessi. Qui quidem omnes semper pasche diem tunc celebrarunt, cum Judaeorum populus fermentum abjiceret. Ego inquam, fratres, quinque et sexaginta

35annos natus in Domino, qui cum fratribus toto orbe dispersis

16 RELIQUI/E SACRE.

a multis ex toto orbe fratribus eruditus, peragrata omni Scerip- tura, non formidabo eos, qui nobis minantur. Dixerunt enim

majores mei : Obedire Deo ma-

gis oportet, quam hominibus.

τῆς οἰκουμένης ἀδελφοῖς" καὶ πᾶσαν ἁγίαν γραφὴν διεληλυθὼς, οὐ πτύρομαι ἐπὶ τοῖς καταπλησσομένοις. οἱ γὰρ ἐμοῦ μείζονες εἰρή- s κασι, "πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις.

» , N ^ 5 , ^ / Εδυνάμην δὲ τῶν ἐπισκόπων τῶν ovurapovrov μνη-

^ ^ € ^ 5 7 ^ e ^ μονεῦσαι, οὺς ὑμεῖς ἠξιώσατε μετακληθῆναι ὑπ᾽ ἐμοῦ,

μι

Ν , : (9 A 5 , 3 2 ^ καὶ μετεκαλεσάμην" ὧν τὰ ὀνόματα ἐὰν γράφω, πολλα το , , , e NM» , hy / » πλήθη εἰσίν. οἱ δὲ ἰδόντες τὸν μικρὸν μου ἄνθρωπον, , “ΝΜ. ^ 5.7 σ“ 3^ ἐν Ν , συνηυδόκησαν τῇ ἐπιστολῇ" εἰδότες ὅτι eikr) πολιᾶς οὐκ

Ἰ ἰλλὰ ἐν Κυρίῳ ᾿Ιησοῦ πά λί ἤνεγκα, ἀλλὰ ἐν Kupio ἰησου πάντοτε πεπολιτεὺυμαι.

Attulit hec Eusebius lib. v. Hist. cap. 24.

sermones sepe contuli, qui scrip- turam sacram omnem perlegi, nihil moveor iis qua nobis ad formidinem intentantur. ^ Et- enim ab illis qui me longe ma- jores erant, dictum scio; Obedire oportet Deo magis quam ho- minibus.

Possem etiam episcoporum qui mecum sunt, facere men-

tionem, quos petiistis ut con- 15 vocarem, sicut et feci. Quorum nomina si adscripsero, ingens numerus videbitur. Hi cum me pusillum hominem invisissent, epistolam nostram assensu suo 20 comprobarunt, gnari me canos istos non frustra gestare, sed vi- tam ex praeceptis institutisque Jesu Christi semper egisse.

8 Act. v. 29.

ANNOTATIONES

IN POLYCRATEM. — —— »———

P.13. 1. 7. Ἡμεῖς οὖν ἀραδιούργητον ἄγομεν τὴν ἡμέραν, &c.] Fragmento prz;emisit Eusebius, quie hie sequuntur. Τῶν δὲ ἐπὶ τῆς ᾿Ασίας ἐπισκόπων τὸ πάλαι πρότερον αὐτοῖς παραδοθὲν δια- φυλάττειν ἔθος χρῆναι διϊσχυριζομένων, ἡγεῖτο Πολυκράτης" ὃς καὶ αὐτὸς ἐν 7] πρὸς Βίκτορα καὶ τὴν Ρωμαίων ἐκκλησίαν διετυπώσατο γραφῇ, τὴν εἰς αὐτὸν ἐλθοῦσαν παράδοσιν ἐκτίθεται διὰ τούτων. ἭΜΕΙΣ οὖν ἀραδιούργητον ὅς. Episcopis vero Asie, qui morem sibi a, majoribus traditum retinendum esse acriter. contendebant, Polycrates praerat. Qui quidem 4n ea. epistola quam ad. Vic- torem et ad. Romance urbis ecclesiam scripsit, traditionem ad sua usque tempora propagatam. exponit his verbis. NOS igitur verum ac genuinum &oe.

Ibid. ἀραδιούργητον ἄγομεν τὴν ἡμέραν ] ᾿Αραδιούργητον, vocem lexicis et glossariis pene ignotam, Rufinus vetus interpres Latine vertit infemeratam, et Valesius, quomodo vides. Habent enim Goss. Vet. ῥαδουργία, falsum, et ῥαδιουργὸς, falsarius. Do- cuit interea cel. Moshemius in Commentariis De Rebus Chris- tianorum ante Constant. M. Szec. 11. $. 71. in magno versatos esse errore recentiores scriptores, qui fere ad unum omnes opinentur, Asiaticos Christianos ideo a reliquis reprehensos, quod diem memorie Servatoris resurgentis sacrum eodem tempore celebrarent, quo Judzei pascha suum agere solerent ; eum revera objectum fuerit a ceteris, paschae illos egisse, hoc

est, epulum paschale celebrasse, haud secus ac Judzeos, quarta VOL. Il. D

18 ANNOTATIONES

decima luna post sequinoctium, non nocte resurrectionis Do- mini, atque adeo solvisse, seu interrupisse solenne jejunium. Attamen hine factum esse ait, festum illos resurrectionis Christi non eodem semper, quo reliquos Christianos, die Domi- nieo nimirum, sed diversis hebdomad:z diebus celebrasse, quippe eum decima quarta luna, post quem diem biduo com- pleto resurreetionis festum agebant, non in eundem singulis annis diem hebdomadz incideret. In hune modum vir doe- tissimus.

Et satis bene eum hae expositione convenit tum Eusebii historia in notis ad Cowciuu CasanreNsisS Fragmentum tran- seripta supra, tum Anatoli Laodiceni verba, quz infra ad- duxi. Vid. pag. 28. — Constat certe ex Polyeratis verbis, quae in hae epistola mox sequuntur, οὗτοι πάντες ἐτήρησαν τὴν ἡμέ- pav τεσσαρεσδεκάτης τοῦ πάσχα ΚΑΤΑ TO EYAITEAION, hoc loco agere venerandum senem de festo, quod quarto decimo die lunze post exemplum Christi in evangelio celebratum est. Neque verba neglexit addueere Moshemius. Remittendus autem lector est ad ipsum Moshemianum opus, ut sciat, qui- bus ibi argumentis hzec opinio a celebri seriptore Gallico Gabr. Daniele, Jesuita, primum in publieum edita, sed a 'Fillemontio in Mem. Eccl. not. 1. in /S. Victor. fusius oppugnata, explicetur atque stabiliatur. lIZundem vero 'lillemontium video in not. ad Historiam suam Concili? Niceni postea editam, sect. 13, Chrysostomi loco quodam inductum, dubitare, an revera per- tineret, ut ante se opinatum fuisse ait, hsec disputatio ad exspectandum diem Dominicum, donee observaretur resurrec- lionis festum ; anne potius tune temporis, vel saltem posteris temporibus, quzereretur, quinam fuerit dies ille lunze. deeimze quartze, qui paschze tempus demonstraret; dum, mea quidem sententia, utraque res olim venit in controversiam, quod ex Irensei verbis proxime post haee Polyeratis afferendis, aliisque auctoribus, colligendum est.

Sed solum Epiphanium testem affert, Moshemius p. 440— 442. operis modo dicti, quo ostendatur, veteres Christianos haud secus ac Jud:eos, stato die coenam paschalem celebrare atque agnum comedere solitos, ad H. Dodwelli librum De Usv Thuris in. [cclesia pro pluribus testimoniis nos relegare eon- tentus. In hoc autem opere, postquam ipsum mihi videre

IN POLYCRATEM. 19

contigit, pauca tantum inveni de nupero, quem vocat Dod- wellus, usu benedieendi atque edendi agni paschalis causa quadragesimalis jejunii solvendi, cujus quidem consuetudinis originem, sed minus vere fortasse, Caroli Magni temporibus idem vir cl. Dodwellus adseribere videtur. Vid. p. 207, 268. Age igitur jam alterum addam auctorem, qui hune morem commemoravit, Hieronymum Je Fita Clericorum ad Nepo- tianwm. Is nimirum, postquam dixit, si tantum literam se- quamur, omnes omnino ritus Judaicos nobis amplectendos esse, hzec scribere pergit; Crescamus et multiplicemus et replea- mus terram, nec immolemus agnum, nec mysticum pascha cele- bremus, quia hec absque templo fieri prohibemur. pag.15. ed. Fro- ben. Immo nunc alium testem accipe S. Jacobum Nisibenum in Sermonibus lingua. Armeniaca atque Latina primo editis anno 1756. Demum, inquit, et illud adjunzit (Spiritus S.), Co- medent festinanter. Hoc in ecelesia Dei servatur. Nam festinanter comedunt agnum, stantes 4n. pedibus suis, cum reverentia. Serm. xiv. p. 346. Verum hzc tantum probant agni esum, non itidem tempus edendi, quoniam novimus obtinuisse morem in ecclesia. Romana, ut Dominica paschatis ederent agnum con- seeratum. Et profecto, ut dicam, quod sentio, valde dubito, utrum Epiphanii locus, a Moshemio fuse quidem expositus, si recte intelligeretur auctoris propositum et sententia, agni vel esul probando sufficeret. Pascha quidem τὸ σταυρώσιμον, seu tempus crucifixioni Christi sacrum, alis testimoniis satis sta- bilitur ab ipso Moshemio adductis, sed nihil preeterea ; opus igitur est, ut aliquid in hae parte addamus, quo vetus tempus agni edendi probetur. .De Esu gni sermo quidam est i» Vigilia Paschatis inscriptus, qui inter opuscula S. Hieronymo falso adseripta extat, ubi vigiliam diei morti Christi dicatae significare videntur verba sub initium tractatus posita; ZJodie agnus Dei quà tollit peccata mundi pro omnium salute jugulatur, hodie sanguinis illius postes domorum ὅσ. | Preparemus nos, fra- tres charissimi, ad. immolationem agni &c. Atque extitisse morem solvendi jejunium die quinto hebdomadz saerze apud Christianos non Quartadecimanos manifesto ostendit Concilii Africani canon xLrv., quem tamen morem abrogare voluerunt canone suo xxix. patres Trullani, canonem quinquagesimum D 2

20 ANNOTATIONES

seeuti Concili Laodieeni, quod seeulo quarto celebratum fuerat. Porro, quod ad rem pertinere videtur, in collegii Magdalenensis libris expensarum antiquioribus eommemo- ratam vidi, cenam vocatam .Le Mawndy, que facta est am- liqua. et laudabili consuetudine (sie seviptum est) n die cae Doininice. Confer Mabillonii Vetera Analecta vol. IV. p. 455. Verum, quamlibet hze de ferize quintze paschalis eultu satis ostendi videantur, recte dubitari potest, an Victoris atque lrenzi temporibus apud Christianos Asianis oppositos mos observandz eocenz Dominieze obtineret, qui ipsi τῇ ἐπιλύσει jejunii paschalis ante diem Dominieum se opposuerint. Quod attinet ad Asianos istos, seu Quartadecimanos, si modo ante coenam suam pascehalem jejunare hi consueverint, constat eos statuisse, haud solvi, vel eerte non concludi, solenne jejunium epulo hoe paschal ; quis enim credat, eos non jeju- nasse per tempus aliquantum inter epulum idem et festum suum resurrectionis Christi, quod alio die przeter Dominieum, teste Eusebio v. 24. ut plurimum agebant? Vide infra notas ad Coxcir. σον. et S. Dionysii Alex. Epist. Canonicam. Sed hzee hactenus.

P. 13. 1. το. καὶ yàp kai κατὰ τὴν Ασίαν] Particulam καὶ ex altero Eusebii loco, lib. iii. cap. 31. ante κατὰ addidi, ubi hzc Polyeratis ab his vocibus usque ad illa ἐν ᾿Εφέσῳ κεκοί- μηται, p. 14. 1. 12. proferuntur. Optime enim, ni fallor, cum loci sententia particula convenit, quoniam, ut Gul. Hooperus, episeopus olim Batho-Wellensis, in TÉaectafu Angliee scripto De Quadragesima, part. I. cap. 1. $. 4. probabili ratione argu- mentatus est, a Polyerate ideo memorantur apostolorum mar- tyrumque sepulture, quod Vietor episcopus Romanus in epi- stola sua de sepulehris fortasse Petri Paulique et aliorum sanctorum, quorum auctoritatem Polyerati objecit, men- tionem fecisset. Et simile quid super respondente Caio Ro- mano ad illa Procli Phrygise hzeresis antesignani videas fuisse a Valesio observatum, ad lib. vi. //wseb. Hist. cap.20. Ille enim hzeresiareha de Philippo filiabusque ejus, atque ipsorum sepulehris mentionem fecerat; contra autem Caius Petri atque Pauli crepabat tumulos. Aitque nune Burtonus, se non dubi- tare, quin Polyerates ita scripsisset ; censet vero ab Eusebio

IN POLYCRATEM. 21

omissam fuisse particulam. Ac fateor haud reperiri particulam illo etiam Eusebii loco quem supra memoravi in cod. MS. Bodl. et codd. tribus in usus meos collatis, duobus scil. Vaticanis et uno F'indobonensi, qui eadem continent Polycratica ex eodem Eusebii loco sumpta. Nune addit his Burtonus codd. ΛΟ. Paris. τ. Florentinosque. Memorabilia interea sunt atque pietatis plena S. Chrysostomi verba in Zomil. 26. in Epist. ad Hoebrceos, quae eum ad historiam apostolicam illustrandam perti- neant, hue afferam. Τί δὲ, εἰπέ μοι, τοῦ Μωύσέως αὐτοῦ rà ὀστᾶ οὐκ ἐν ξένῃ κεῖται; τὰ δὲ ᾿Ααρὼν, τὰ δὲ τοῦ Δανιὴλ, τὰ δὲ τοῦ Ἱερεμίου; τὰ δὲ τῶν ἀποστόλων οὐδὲ ἴσμεν τῶν πολλῶν ὅπου κεῖται. Πέτρου μὲν γὰρ καὶ Παύλου καὶ ᾿Ιωάννου καὶ Θωμᾶ δῆλοι οἱ τάφοι' τῶν δὲ ἄλλων τοσούτων ὄντων, οὐδαμοῦ γνώριμοι γεγό- νασι. μηδὲν τοίνυν ὑπὲρ τούτου κοπτώμεθα, μηδὲ οὕτω μικροψυ- χῶμεν" ὅπου yàp ἂν ταφῶμεν, τοῦ Κυρίου 7) γῆ καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς. p. 561. tom.iv. ed. Savilii. Ubi maxime notandum illud de S. Thomze sepultura, eujus sepulchrum Indi orientales hodie ostentant. Vide notam supra ad S. PawrzNvw, vol. I. p.376. Ceterum his quidem verbis suis haud agnoscere vi- detur Chrysostomus, sed nescire Philippi apostoli sepulturam Hierapolitanam, neque mentionem fecit SS. Andres et Luez, quorum reliquias ab Imperatore Constantio Constantinopolim translata fuisse narrat tum Hieronymus, tam Philostorgius, hie in l. τπ. ist. Eccl. cap. 2. ille De Viris Ill. cap. 7.

P.13. l. rr. μεγάλα στοιχεῖα] Hieronymus et Musculus elementa vertit. Christophorsonus semínaria. Sed optime Rufinus /wmnina interpretatur. |Nam Greci signa zodiaci στοιχεῖα solent appellare. Sie apud Diogenem Laértium in vita Menedemi πῖλος ἀρκαδικὸς ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ἔχων ἐνυφασμένα τὰ δώδεκα στοιχεῖα. Sic autem vocabant ea signa Gentiles, quod prineipia vitze hominum ac fortunz in iis posita esse existi- marent, ut docet Epiphanius in hzeresi Phariseorum. rà μα- raíces νομιζόμενα εἰς ἀριθμὸν στοιχείων τοῖς πεπλανημένοις ὀνόματα ἃ ζώδια καλοῦσιν. | Ubi εἰς ἀριθμὸν ponitur pro εἰς λόγον. Et Hser. Manich. 6.9. Quare fallitur Salmasius in lib. de annis Climaet. p. 577. Neque enim Greci στοιχεῖον unquam dix- erunt imaginem aut figuram. Septem quoque planetas Grzci στοιχεῖα, Latini Elementa interdum voeant. Hieronymus in

Epist. ad Hedybiam quaestione 4. omnis hebdomada $n Sab-

22 ANNOTATIONES

batum, et in. primam, et in secundam, et 3. et 4. et 5. et sextain Sabbati dividitur. quas Ethnici Idolorum et Elementorum nomi- nibus appellant. Chrys.in Homil. 58. in Matth. ὁ yàp δαίμων ἐπὶ διαβολῇ τοῦ στοιχείου καὶ ἐπιτίθεται τοῖς ἁλοῦσι καὶ ἀνίησιν αὐτοὺς κατὰ τοὺς τῆς σελήνης δρόμους. Nec aliter sumit hoc nomen Gregor. Nyssen. in libr. de vita Sanetz Maerinze, ubi ait tantam esse audaciam pictorum, ὡς καὶ αὐτῶν τῶν στοιχείων τὰς εἰκόνας διὰ τῆς μιμήσεως ἀνατυποῦσθαι (conferas Valesii notam ad Theodoreti δέ. Eccl. 5. 30.) VarEs:vs. Ut astra recte dicuntur στοιχεῖα, ἀπὸ To) στοιχεῖν, quia ordinatas periodos decurrunt, sie minus eommode vocari videntur elementa, nisi dixeris ita mundum eonstare orbibus ecelestibus, ut litteris vocabula et orationem. Sive ut Valesius p. 54. ad Euseb. ideo sie dieta a Gentilibus, quod principia vitze hominum ae fortunz in iis posita esse existimarent. Unde astrologi apo- telesmatiei dieti στοιχειωματικοὶ, Salmas. p. 578. de annis Climactericis. In Testamento supposititio Salomonis apud Gaulminum in notis ad Psellum p. 13. dzemones: ἡμεῖς ἐσμὲν rà λεγόμενα στοιχεῖα οἱ κοσμοκράτορες τοῦ σκότους τούτου. Fa- BRICIUS ad. Polyeratis loc. apud Hieronymum De Viris Ill.

P. 13. 1. 12. & τινα ἀναστήσεται] ἅ τινα καὶ ἀναστήσονται Cedrenus. Hist. Compend. p. 203. ed. Basil. qui hujus ῥήσεως pauca quaedam excerpsit.

Ibid. 1. 13. τῇ ἡμέρᾳ] τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ Euseb. supra lib. ii. cap. 31. SrRorH. Adde AZwfimwm, eo saltem Eusebii loco, Cedreuwmn, Juliumque Pollucem 1n. Chronico, p. 208. ex codice biblioth. Monacensis ab Hardtio nuper publiei juris facto, quod tamen prius ex Ambrosiana Mediolani bibliotheca anno 1779. sine nomine auctoris Juli Pollucis prodierat, ubi hzeo Polyeratis afferuntur usque ad voces, ἐν ᾿Εφέσῳ κεκοίμηται. Habent codd. Vatic. et Véindobon. modo memorati τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῆς παρουσίας Κυρίου, Vindobonensis tamen articulum τοῦ ante Κυρίου servavit. Extat ἐσχάτῃ l. c. in codd. omnibus.

Ibid. l. 15. ἐξ οὐρανῶν] ἐξ οὐρανοῦ Eusebii /ocus prior, codd. Vatic. et Vindobon. Juliusque Pollux in Chronico.

Ibid. 1. 16. ἀναστήσει] ἀναζητήσει Eusebii /ocus prior. codd. Vatic. lufinusque utroque loco habens, requiret. His adde Julium Pollucem. Sed invenisse Hieronymus videtur lectionem alteram ἀναστήσει, quam prz se fert Graecus ejus interpres

IN POLYCRATEM. 23

Sophronius, comprobante Fabricio. Immo etiamsi priorem illum Eusebii locum exprimit coder. Vindobonensis, Àn eo tamen libro ἀναστήσει servatur. — Et imitatus fortasse est. Polyerates additamentum illud τῶν ο΄ ad finem /ibri Job, γέγραπται δὲ αὐτὸν πάλιν ἀναστήσεσθαι μεθ᾽ ὧν ὁ Κύριος ἀναστήσει, vel ἀνί- στησιν, quod memorat Origenes verba afferens sub init. /pist- ad Africanum $.5. His vero notam subjungendam censui viri doctissimi Keilii ad ed. nuperam Z'abricianc Biblioth. Gr. vol. vii. p. 169. Seripserat ibi quoque Fabrieius, apud. Euse- bium iii. 31. male legi ἀναζητήσει pro ἀναστήσει. ** De quo * tamen," ait el. Kcilius, * non sine causa contra statuit Tel- * Jerus in Polus. De Actis inter. 2dsiaticos &e. super paschatis * fempore, qua partem Actorum super hae controversia ex * Eusebii Commentariis exhibet p. 13. eui prius illud voca- ** bulum przeferendum videtur, (on solum. οὗ ἀναστήσεται, quod « jam, adhibuerat, et totum scribendi genus in hac epistola. ἰδιωτι- * κώτερον, sed mazüne etiam ob Rufini auctoritatem, qui ez- * presse vertit, requiret." Judicet lector. He olim attuli. Nune annotat Burtonus ad loeum, ** Certo certius videtur * Eusebium, qui non semper sibi constat, scripsisse, in ΠΙ. 51. ἀναζητήσει, hie vero ἀναστήσει : utrum scripserit ipse Poly- crates, judicet lector: sed ἀναζητήσει, ut quod minus aptum videri posset quam ἀναστήσει, pro ipsa hae causa przfe- rendum esse existimo." — Hzc ille.

P. 13. 1. 17. Φίλιππον τὸν τῶν δώδεκα ἀποστ.} Christophor- sonus hoc loco nequaquam boni interpretis officio functus est, qui pro Philippo uno ex 12. Apostolis, Philippum unum ex septem diaconis substituit. Vetus quidem hie error fuit, ut Philippum diaeonum et evangelistam eum Philippo apostolo confunderent. Et quia in Actibus Apostolorum cap. xxi, Philippi evangelistee quatuor filias virgines prophetasse lege- rant, Philippum apostolum conjugem habuisse et filias susce- pisse dixerunt. Ita prz;ter Polycratem Clemens Alexandrinus supra in capite 30. et Papias infra. (vid. supra vol.I. p. 12.) Verum ex Actibus Apostolorum manifesto colligitur Philippum diaconum, eum a quo Eunuchus baptizatus est, et qui quatuor habuit filias prophetantes, alium fuisse a Philippo apostolo. Vide Isidorum Pelusiotam in libro primo Epistola 447. et se- quentibus, ubi id apertissime demonstrat. Varrsms. (Vide

[12

[17

€««

[14

94 ΑΝΝΟΤΑΤΊΟΝΕΝ

quie notabuntur ad voees καὶ ἡ ἑτέρα αὐτοῦ). Φίλιππος τῶν δώ- δεκα ἀποστ. Margo Ewvemplaris Jones. Φίλιππον τῶν δώδεκα ἀπ. ed. Steph. Philippus evangelista Rufin. Srnorm. Habet cod. quoque AVorfole. Φίλιππος ὁ τῶν ὃ. à. Et codd. Vatic. atque Vindobonensis habent ὄντα pro τὸν, addiditque I?ceph. ἕνα post ἀποστόλων. Proxime post Φίλιππος τῶν edit. Steph. ad- scripsit Sealiger. Nune refert Burtonus lectionem τὸν τῶν extare in codd. Med. Maz. F'uket. Savil. Par. 2. Venetoque, sed ait se motum codieum variationibus utroque Eusebii loco τὸν expunxisse. Mihi quidem τὸν istic distinguere videtur inter duos Philippos apostolum et evangelistam.

P. 14.1. 3. καὶ ἡ ἑτέρα αὐτοῦ] Tertiam hanc Philippi filiam sejungit Polyerates a duabus aliis quz in virginitate conse- nuerunt. Ex quo colligitur, tertiam hane viro nuptam fuisse. Neque vero id pugnat cum capite xxi. Aetuum Apostolorum. Responderi enim potest, tum quidem eum ea gererentur quae memorat Lucas, Philippi filias fuisse virgines. Postea tamen unam ex illis à patre nuptum datam. Idque innuere videtur Clemens Alexandrinus in verbis quze supra citantur ab Eu- sebio. (Scil. lib. iii. c. 30. ἢ καὶ rovs ἀποστόλους ἀποδοκιμάζουσι" Πέτρος μὲν yàp καὶ Φίλιππος ἐπαιδοποιήσαντο. Φίλιππος δὲ kal τὰς θυγατέρας ἀνδράσιν ἐξέδωκε" καὶ ὅ γε Παῦλος οὐκ ὀκνεῖ ἔν τινι ἐπιστολῇ τὴν αὐτοῦ προσαγορεῦσαι σύζγον. Hsec verba ex Clem. Al. S?rom. lib. 111. cap. vi. p. 535. ed. Potteri citantur.) Porro Christophorsonus tertiam hane Philippi fihlam, eum duabus illis prioribus confudit. Cujus versio merito turbavit Baronium, ut patet ex Annalibus ad annum Christi 58. cap. 113. Repetit hune Polyeratis locum Eusebius noster in lib. v. eap. 24. ubi Christophorsonus tres Philippi filias reete dis- tinxit; et priorem suum errorem emendavit. Ceterum quzeri hie merito potest, cur Polyerates tres duntaxat Philippi filias memoraverit, eum in Actibus quatuor filie Philippi nume- rentur. Respondeo Polyeratem earum duntaxat mentionem fecisse, quse in Asia mortu:ze sepultzeque essent, ut videre est in integra ipsius Epistola quze refertur in libro v. Cum igitur una ex quatuor illis filiabus C:esaresze aut alibi mortua esset, ideo nullam ejus mentionem fecit Polyevates. Porro ex filiabus Philippi una Hermione, altera Eutychis dicebatur. Sie enim seribitur in Mens;o Grecorum. — Die 4. Septembris

IN POLYCRATEM. 25

commemoratio S. Hermione, unius ex quatuor filiabus Philippi apostoli, qui baptizavit Itunuchuim Candaces. — H«c et soror ojus Eutychis in. Asiam venit post mortem Joannis apostoli, &c. δ. pulta. est. Ephesi. Ygitur ex Menwo discimus, tertiam illam Philippi filiam, de qua hie loquitur Polycrates, Hermionem appellatam fuisse. Etenim Polyerates eam Ephesi sepultam esse dieit, eum duze ejus sorores sepulte essent Hierapoh. VaLEsiUs, ad priorem Eusebii locum. Volunt et alii multi viri docti eonfudisse inter se Polycratem Philippum apostolum et Philippum unum ex septem diaconis evangelistam. Proclus quidem Montanista, zequalis fere Polyeratis, existimasse vi- detur, mulieres hasce, quze in Asia sepulte sunt, easdem fuisse atque Philippi filias, quze tanquam prophetisse in Acfibus Apostolorum commemorantur. ta enim loquitur Proclus apud Caium, quem affert Euseb. lib. iij. His. cap. 31; μετὰ τοῦτο δὲ προφήτιδες τέσσαρες αἱ Φιλίππου γεγένηνται ἐν “Ἴε- ραπόλει τῇ κατὰ τὴν ᾿Ασίαν, ὁ τάφος αὐτῶν ἐστιν ἐκεῖ, καὶ ὁ τοῦ πατρὸς αὐτῶν. Idem quoque fortasse censuit Euse- bius, quippe qui proxime post subjecit locum ex Actibus; sed postea in eap. 39. Philippum Hierapolis ineolam τὸν ἀπόστολον appellat, eujus filias bene noverat Papias Hiera- polis episeopus; cum vero in epistola sua de tribus, non de quatuor feminis, iisque omnibus, ait S. Lucas, prophetan- tibus, mentionem fecerit Polycrates ; eumque constet ex iisdem Actibus Apostolorum, Philippum evangelistam eum filiabus suis apud Caesaream Palzstinz vixisse, quorum eubicula Paulam profieiscentem Roma ad Bethlehemum vidisse, tradit Hiero- nymus, Zpitaph. Paule p.173. ed. Froben. haud plane ab- surdum fuerit statuere, non confudisse duos inter se Philippos vel Polyeratem vel doctissimum patrem Clementem Alexan- drinum in lib. iii. S/ro; ubi dieitur apostolus Philippus filias suas in matrimonio collocasse, quod tamen de una tantum ipsarum recte ponas. Saltem credo, neminem, quidquid contra statuit Valesius, dubitasse, quin Philippus diaconus et evan- gelista in Actibus Apostolorum commemoratus, alius fuerit a Philippo ex duodecim apostolis. Dignum aliquatenus et hoc quoque notatu est, Nicephorum in lib. ii. Zisz. e. 44. Eusebii illa in lib. iii. jam ante allata repetentem, corrigere auctorem

suum ; addit enim, agere ea, quz ex Actibus Apostolorum ab VOL. 11. E

90 ANNOTATIONES

Eusebio afferuntur, de altero Philippo, non de apostolo, qui in urbe Hierapoli sepultus est. Mitto interim ea, quz narrat Mai tyrologium Romanum ad. 6. Juni, sicut illud Adonis ad 8. Id. Jun. de sepu/to Philippo diacono cum tribus ex filiabus ejus, non Hierapoli, sed Czesareze, quoniam ibidem asseritur, quartam filiam ejusdem Philippi plenam Spiritu Sancto Ephesi oecubuisse, id quod Polyeratis verbis alio detortis debetur. Mitto id quoque, memorare Nicephorum, aliosque scriptores, martyrium passum esse in lHierapoli Philippum apostolum ; quia certum est ex Clementis Alex. Sfrom. iv. c. 9. p. 595. ed. Potteri, Heracleonem hzeresi quidem Valentinianze addictum, sed ante medium szeulum secundum florentem, narravisse, Philippum, apostolosque Matthzum, Thomam, Levim, qui viris doetis est Lebbzeus, aliter dietus Judas et 'Thaddzeus, mortem siccam absque sanguine obiisse.

Caeterum, quid velit illud ἐν ἁγίῳ πνεύματι πολιτευσαμένη de tertia Philippi filia a Polyerate seriptum, satis clare, opinor, ostendunt Hieronymus et Rufinus interpretes, quorum hie vertit Spiritu Sancto repleta, e autem Spiritu Sancto plena, hoc est, ni fallor, prophetia charismate donata. Melius ergo verba reddit Valesius posteriore hoe Eusebii loco, quam ante, lib. iii. cap. 31. ubi verba Polyeratis ita Latine verterat, que spiritualem quandam vitam. duxit. Sed et recte idem Valesius verba similia ejusdem Polyeratis de Melitone, qui propheta habitus est, interpretatus est, ubi nota ejus adeunda est. He quidem olim adnotavi. Nune vero certior factus sum, existimasse virum sane doctissimum Samuelem Parr hie verbo πολιτευσαμένη significari mulierem quse res sacras in ec- clesia administraret ; cui quidem interpretationi favet Hiero- nymus in superioribus hoe modo vertens illud Eusebii de Meli- tone τὸν ἐν ἁγίῳ πνεύματι πάντα πολιτευσάμενον, semper Domino serviens.

Ρ. 14. 1.5. ἣ ἐν ᾿Εφέσῳ ἀναπαύεται) 'lextu suo eliminavit ἢ Strothius; idem olim suggerente Jacobo Gronovio in colla- tione eodieum Florentinorum ; et nune quoque Burtonus in utroque loco Eusebiano relativum omisit Rufino vet. interpreti atque Nicephoro ignotum. Verum agnoseunt illud codd. Fegius et Parisienses Mieronymusque in interpretatione. Ceterum ἀναπέπαυται pro ἀναπαύεται scribitur in codd. Vaticanis οὐ Vin-

IN POLYCRATEM. 27

dobonensi, atque hoe quidem Eusebii loco ἀνάπαυσται in cod. ANorfolc. etsi mendose.

P. 14.1. 6. ἔτι δὲ καὶ ᾿Ιωάννης] ὅτι δὲ ed. Steph. ἐπὶ δὲ Bon- garsii Lectt. Srnorn, de priori quidem. Eusebii loco hoe adno- tans. ἔτι re hoe quidem loeo coder ANorf. Ceterum hsec scribit in Zpistola sua ad. Clerum Populumque CP. Concilium Ephesi generale ἐν τῇ ᾿Εφησίων (ecclesia), ἔνθα ὁ θεόλογος ᾿Ιωάννης, καὶ 7) θεοτόκος πάρθενος ἡ ἁγία Μαρία. tom. 11. Concil. ed. Labbe. Sed vero Ephesinam S. Marie sepulturam, 51 modo hoc loco sepultura, non sola habitatio ejus significetur, nescivisse Poly- erates videtur, qui de ea silet. Joannem autem in illa urbe sepultum fuisse, Celestinus episcopus Romanus in Zpistol« ad. Synodum Ephesinam his verbis commemorat τὴν φωνὴν τοῦ ᾿Ιωάννου τοῦ εὐαγγελίστου, οὗ τὰ λείψανα παρόντες τετιμή- κατε, p. 666. ejusd. vol. Ad hze Ephesi extitisse temporibus ilis ecclesiam Joannis nomine appellatam ex Actis ejusdem Concilii constat.

Ibid. l. 7. ἐπὶ τὸ στῆθος] ἐν τῷ στήθει ed. Steph. SrRornm. Huie addit Burtonus codd. Keg. et utrumque Parisinum. Non ita vero Stephani editio in loco Eusebii priore. Exhibent τοῦ ᾿Ιησοῦ pro τοῦ Κυρίου codd. Vatic.

Ibid. 1. 9. τὸ πέταλον πεφορεκὼς] Hieronymus in lib. de scriptoribus Ecclesiasticis hzee. Polycratis verba sie vertit: qu? supra pectus Domini recubuit, et Pontifev ejus fuit, auream la- minam in fronte portans. Rufinus vero ita interpretatur: qw fuit summus sacerdos et. pontificale πέταλον gessit. De pontifi- catu Judzeorum hzee non esse accipienda, satis apparet. Neque enim Joannes pontifex fuit Judaeorum, aut ex genere sacer- dotali. ltaque recte Hieronymus vocem addidit pontifer ejus, id est Christ. "Tria enim in Joanne notat Polyerates, quae ad commendationem ejus faciebant. Primum quod sacerdos fuerit, deinde quod martyr; tertio quod doctor seu evange- listes. Proinde ut martyr Christi, ut evangelistes Christi fuit, sic etiam sacerdos Christi intelligatur necesse est. Quod autem de lamina dicit Polyerates, credibile est primos illos Christianorum pontifices exemplo Judaicorum pontificum, hoe honoris insigne gestasse. Certe et Jacobum fratrem Domini qui primus Hierosolymis episcopus est ordinatus, pontificaleii

E 2

98 ANNO'TATIONES

laminam in fronte gestasse auctor est Epiphanius in hzresi Nazarzeorum, et in hsresi 78. Idem de Marco evangelista tradit auctor MS. passionis ejus. Quem quidem B. Marcum juxta ritum carnalis sacrifici, pontificalis apicis petalum in populo gestasse J'udceorum, illustrium. virorum. syngraphe decla- rant: er quo manifeste datur ἐγ οἰ σὲ, de stirpe eum. Levitica, immo pontificis Aaron sacre successionis originem habuisse. VarEsis. Ad eorum sententiam amplectendam magis pro- pendeo, qui hoe tropice dici velint. Scilicet, summo illi ponti- fie Judzorum, eui tale ornamentum ex legis przescripto in Exodi eap. xxviii. comm. 36, 37, 38. posito gestare moris erat, confertur Joannes magnus Christi apostolus ae sacerdos, dum innuit collatio 1sta przestantiam apostoli super illos, qui postea memorantur, martyres et episcopos.

Ita quoque sensu improprio Melitonem hoc loco eunuchum appellari, plerique existimant. Certe premunt alteram petali hujus interpretationem | nonnulle diffieultates, quas urget Steph. Lemoynius in JNotis ad Varia Sacra, pagg. 26, et 27. Neque ea est auctoritas Epiphanii szeulo quarto labante seribentis, qui Jacobum fratrem Domini pontificalem laminam in fronte revera gestasse narrat, ut in re quidem hujusmodi assensum extorqueat. | Ac somniasse aliquid de sacerdotio Jacobi tanquam ab Aarone oriundi Epiphanium, constat ex Heres. uxxvi. c. 12. Eundem interea Jacobum solitum esse sindone vestiri, forsan ex imitatione sacerdotum Judaeorum, tradit supra vetustissimus auctor HzczsrePus, vol. I. p. 208. Cl. autem Lampius Zrolegom. Comment. in Joannis Ejcangeliwm lib. I. eap. iii. ὃ. 4. multos recentiores nominat scriptores, qui ita rem administrari velint, ut tale aliquid, licet fabulosum, de Joanne revera eredidisse ac tradidisse statuatur Polyerates. Dum conjecturam faeit Binghamus, Orig. Eccl. lib. ii. cap. 9. $. 5. loco illo persuasus Passionis δ΄, Marci, quem Valesius protulit, narratum fuisse novum istud de duobus apostolis Joanne atque Jacobo, propterea quod sacerdotes fuisse Ju- daici, stirpeque Aaroniea prognati censerentur. Denique Val- larsius ad. S. Hieronymum Zib. De Viris Il. uti jam mihi constat opus hoc iterum edituro, h:ee doete adnotavit. '* Pro- ^ nomen 4/48, quod maxime Valesius probat, non addit Poly- * erategs, qui nee auream laminam dicit, nee 2» fronte gestari

|

IN POLYCRATEM. 20

** solitam, sed tantum τὸ πέταλον πεφορηκὼς, nisl 8j πέταλον, ut ** quibusdam placet, bracteam auream signifieat. ^ Cweterum * nee verisimile sit, auream laminam Joannem in fronte ges- ** tasse, ut Valesius et. Petavius credunt, sed figurate hoe diei ** eo sensu, quo Horatius de virtute praedicat, * Non sumit nec ponit secures, * Judicio popularis aura.

* Ut perinde sit, auream laminam inter Christianos gestare, * ae pontifieis dignitatem, eujus ilud insigne est, obtinere. * Ad hune modum et Epiphanius, qui de Jacobo, et qui idem * de Marco tradit Auctor Passionis ejus ἃ Valesio laudati, * eommode exponi possunt." Sed hee hactenus. Ceterum pro ze$opekós ed. Steph. habet priore quidem Eusebii loco, πεφορηκὼς. itidem. Nicephorus, Cedrenus, Julius Polluvz, quam quidem seripturam Readingius illo quidem loco, Strothius autem utroque substituit. Sine causa, atque aliter editio Valesii, firmantibus M.Sfis meis, forsitan. Vindobonensi. ἘΠῚ nune refert Burtonus πεφορεκὼς habere editt. omnes przeter Stroth., et codd. seriptos tantum non omnes. Mox omisisse illud, οὗτος ἐν ᾿Εφέσῳ κεκοίμηται, INicephorum, notat Strothius. Juxta Ephesum sepultum Joannem fuisse tradit et Hiero- nymus in Lib. de Viris 1{|.-ιϑ' Mentionem autem de Polycarpo a Polyerate hie factam 7 δύ Bodl. post ilam Sagaris commemorationem posuit.

P. 14. l. το. kai μάρτυς] Conferas Cavium in. Vitis Apostolorum, p.122. Certe in insula Patmo exulabat Joannes διὰ τὴν pap- τύριον ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Apoc. 1. 1. 9.

Ibid. l. 13. Πολύκαρπος ἐν Σμύρνῃ) Burtonus ait ““π. ό. ac * ἐν Xy. editiones, codd. Reg. Med. Maz. Fuket. Savil. Norf. * Niceph. ó omittit Paris. Venet. Florentini, Hieron. qui vertit * Et Polycarpus episcopus et martyr Simyrnee cubat, quos se- * quor." Burtonum nune secutus sum, quia Polycrates, reli- quos sanctos dum memorat, locum sepulturz eorum signat.

Ibid. 1. 15. καὶ Θρασέας] Hic est Thrasea martyr, cujus mentionem facit Apollonius in libro contra Cataphrygas supra cap. 18. in fine καὶ Θρασέα δέ τινος τῶν τότε μαρτύρων μνημο- νεύει. Hune in. urbe Smyrna martyrio consummatum esse seribit Rufinus, quem secuti sunt Beda, Ado et ceteri qui mar- tyrologia scripsere. Polyerates tamen tantum dixit ὃς ἐν

90 ANNOTATIONES

Σμύρνῃ κεκοίμηται. V ALEsIUs. — Artieulum ὁ ante ἀπὸ Εὐμενείας posuit Nieephorus. Corrigebat Εὐμενείας pro Εὐμενίας Stro- thius. Neque aliter urbis nomen seripsit Sophronius Hiero- nymi Greeus interpres; suffragantibus Eusebnu MS Stis Regio et Parisino priore, ut testatur Burtonus, et Dresdense, referente Heinicheno.

Ibid. 1. 19. Eáyapw ἐπίσκοπον kal μάρτυρα] Hujus martyris mentionem facit Melito Sardianus episcopus in libro de Pascha his verbis ἐπὶ Σερουϊλίου Παύλου ἀνθυπάτου τῆς ᾿Ασίας, ᾧ Σάγαρις καιρῷ ἐμαρτύρησεν, ἐγένετο ζήτησις πολλὴ ἐν Λαοδικείᾳ, &c. quae citavit Eusebius supra in libro iv. (Vid. supra vol. I. pag. 115. et not. ad loc.) Fuit hie episcopus Laodiceze in Asia: Cujus temporibus commota est quzstio in urbe Laodicea de festo pasehal. In veteri martyrologio Romano quod edidit Ros- weydus, quinto die Octobris hzec habentur: Ewmenice Thrasece episcopi, apud Smyrnam coronati, qui unus fuit ex antiquis. Die autem sequenti hze notantur: .Sagaris episcopi Laodi- censis, de antiquis Pauli apostoli discipulis. V Augsws. | Hujus nomen supra quoque posuit Z&yyapw Nicephorus, Σαβαρὴν .HS. Norfole.. Videsis de hae, quam ferunt, Paulina disciplina notam ad Mzrrroxis Fragmenta p. 127.

P. 14.1. 22. Παπείριον τὸν μακάριον] In. codice Maz. Med. et Fuk. seriptum inveni Παπίριον, quod est nomen Romanum. Et Polyerates quidem non dieit eujus urbis episcopus fuerit hie Papirius. Invenio tamen apud Symeonem Metaphrastem, Papirium hune suecessorem fuisse B. Polycarpi Smyrnzoorum episcopi. Verba Symeonis hzee sunt in vita S. Polycarpi, karé- στησε δὲ ὁ Πολύκαρπος kal ἄλλους μὲν διακόνους" ἕνα δὲ ᾧ ὄνομα Καμέριος, ὃς καὶ τρίτος ἀπ᾿ αὐτοῦ μετὰ Παπύριον ἐπίσκοπος γεγέ- νηται. — Rufinus quoque Papyrium vocat. Sie enim przeferunt vulgatee editiones : sed vetustissimus codex Corbeiensis habet Papiriwm. V ALESIUS. Ita per ? nomen seribitur in codicibus quoque Ziufini, tum meo, tum illo qui in Collegio S. Magdal. Oxon. servatur. In ed. autem Mantuana anno 1479. impressa extat, sed et Papiam et Machariwm. ἸΠαπίριον item. exhibent Eusebii MSti Bodl. seu δον. et Norfole. Nune addit Bur- tonus codd. l'lorentinos, οὐ Dresdenseim Veinichenus. | Sed IIa- πύριον eum v JVéieeph. atque Sophronius Hieronymi interpres Grzecus, etsi Hieronymi codices. Papirium praestant.

ΙΝ POLYCRATEM. 91

Ibid. 1. 24. τὸν ἐν ἁγίῳ πνεύματι πάντα πολιτευσάμενον)] Hiero- nymus in libro de seriptoribus Eeelesiastieis haee. Polyeratis verba ita vertit: Et Melitonis in sancto Spiritu. eunuchi, qui semper Domino serviens positus est. in Sardis. Ex quibus ap- paret, Hieronymum verba Polyeratis male distinxisse in hune modum: Μελίτωνα τὸν εὐνοῦχον τὸν ἐν ἁγίῳ πνεύματι. πάντα πολιτευσάμενον. Rectius Rufinus ita interpretatur Melitonem propter regnum. Dei eunuchum, οἱ Spiritu sancto repletam. | Sie enim supra Polyerates de Philippi filia locutus est, καὶ ἡ ἑτέρα αὐτοῦ θυγάτηρ ἐν ἁγίῳ πνεύματι πολιτευσαμένη, 14 est. Spiritu sancto repleta. Certe Melitonem a plerisque prophetam exis- timatum fuisse testatur ipse Hieronymus in libro de serip- toribus Ecclesiasticis ita de eo seribens. —ZZwjus elegans et. de- clamatoriwm ingenium laudans Tertullianus in septem libris quos scripsit adversus. ecclesiam pro Montano, dicit eum a plerisque nostrorum. prophetam putari. Vartsis. τὸν abest a ANiceph. SrRorn.

P. 15. l. 3. περιμένων τὴν ἀπὸ τῶν οὐρανῶν ἐπισκοπὴν, &oc.] Clemens Romanus in Epistola, οἱ φανερωθήσονται ἐν τῇ EII- ΣΚΟΠΗ τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ. cap. 50.

Ibid. 1. 5. οὗτοι πάντες &e.] Hzc Polyeratis, de quibus supra egi pag. 117. &c. sua fecerat vel ante Eusebium seribens Anatolius Laodicenus, sceuli tertii auctor, in Ca4«one suo Paschali, eujus vetus versio ab ZEgidio Bucherio primum edita est. Sie vero Anatolius, aut saltem Latinus opusculi interpres Rufinus, Polycratis verbis prius allatis ; 7//7 quidem in xiv. die mensis primi diem paschz: observabant, secundum evangelium, οὐ putabant, nihil omnino extrinsecus addentes, sed fidei regulam per omnia conservantes. 7i autem (alterius sententize statores) JDomünicce passionis diem, transeuntes, ut tristitia ac marore repletum, confirmant ne liceat aliquando, nisi in die Dominica in qua resurrectio Domini a, morte facta est, et im qua nobis exorta est sempiterne causa latitice, Dominicum pasche celebrare iysteriwm. sect. vi. p. 445. edit. Antverp. Verba porro Polyeratis, κατὰ τὸ εὐαγγέλιον, ita interpretanda esse videntur: ii omnes vespera, hoc est, ineunte sacro die paschatis τοῦ σταυρωσίμου, coenabant, quemadmodum fecerat Christus D. N. non expectantes per biduum resurrectionis diem, ut pascha celebrarent.

39 ANNOTATIONES

P. 15. l. 12. πάντων ὑμῶν] ὑμῶν καὶ πάντων Niceph. ΘΎΒΟΤΗ. ὑμῶν πάντων verso tantum ordine MS. Norfolc.

Ibid. 1. 15. οἷς καὶ παρηκολούθησά τισιν αὐτῶν] PArras supra, p. 8. εἰ δέ που καὶ παρηκολουθηκώς τις τοῖς πρεσβυτέροις ἔλθοι. Polyeratem ita vertit Rufinus, Sed ef ego ΟἸἩγγ νην vestrum ininimus Polycrates secundum. traditionem parentum. meorum observo, eoruin duntaxat, quos et ab initio secutus sum.

Ibid. 1. 16. ἑπτὰ μὲν ἦσαν συγγενεῖς &o.] Rufinus existimavit septem ordine parentes seu propinquos Polycratis, episcopa- tum lIphesi gessisse. Sie enim vertit: Septem mamque ec parentibus meis per ordinem fuerunt episcopi, et ego octavus. Certe hie sensus ex verbis Grzeis elici potest. "lamen eum Polyerates non addat, propinquos suos Ephesinze urbis omnes episcopos fuisse, possumus intelligere illos in diversis Asiz urbibus sacerdotium obtinuisse. Varrsms. Rufin. septem. ex parentibus meis. Ubi parentes pro cognatis posuit, non pro genitoribus, ut Brutus parens Tarquinii Eutropio lib. I. cap. 7. et Geta; Gepideeque parentes Jornandi e. 17. Plura scriptorum loca notarunt Viri docti ad scriptores Hist. August. et Me- nagius Originibus Gallicis in parent. FAsnrcivs ad. Polycratem apud Zeron. Fieri poterat, ut ex Polyeratis domo hi episcopi, quorum traditionem ille se secutum esse ait, ab Ephesis longo ordine desumpti essent, eum propter alia merita, tum propterea quod primitie] lphesinz eeelesize, vel inter pri- mitias ejus, domus ista fuisset. Ita hujusmodi quid de Ste- phan:e domo in epist. priore ad: Corinthios capite ultimo ab apo- stolo significatum esse non nemo, sed vir doctus, haud inepte statuit, eujus nomen memoria mea excidit. Apud ethnicos quidem per multas zetates

domus Herculei custos Pinaria sacri. Virg. ZZn. viii. 270.

Et, quod ad rem magis pertinet, diu post exeisam urbem sacram manebat inter Judseos mos ille ipsorum vetustus, ut in offieis parentibus filii suecederent. Cons. Epiphan. Zr. xxx. n. 7. Sed vel propius accedit Jacobi fratris Domini in episcopatu Hierosolym:e constitutio, Symeonisque ex cognatis ejus in eadem sede successio, atque sacerdotalia nepotum Ju- dee, alterius fratris Domini, munera, quos ἡγήσασθαι τῶν ἐκ-

^ t 6^ / [4 ^ 4. 9 ^ r v ^ , κλησιῶν, ὡς ἂν δὴ μαρτύρας ὁμοῦ καὶ ἀπὸ γένους ὄντας τοῦ Κυρίου,

IN POLYCRATEM. 90

diserte affirmat Hegesippus supra pag. 214. electionem ta- men factam significans tam ob merita, quam ob cognationem. Posteris quoque temporibus adhue perstitisse eundem morem apud Armenios ostendit Canon. xxxi. Concilii im Trullo, qui sie incipit. ᾿Επειδήπερ ἔγνωμεν ἐν τῇ τῶν ᾿Αρμηνίων χώρᾳ μόνους ἐν κλήρῳ τοὺς ἐκ γένους ἱερατικοῦ κατάγεσθαι, ᾿Ιουδαϊκοῖς ἔθεσι ἑπομένων τῶν τοῦτο πρότερον ἐπιχειρούντων. | Ubi statuit Concilium, dignos, qui in cleri catalogum referantur, promo- vendos esse, sive sint ex sacerdotibus majoribus suis orti, sive non. Verum etiam diu post hoe zevum apud Scotos, Hiber- nos, Britonesque inveterasse hane consuetudinem, refert cl. Jamieson in. Veterum Culdeorum Historia capp. 2. et 3.

P. 15. l. 19. καὶ πάντοτε τὴν ἡμέραν ἤγαγον] Horum loco Hieronymus habet, semper pascha celebrawi, quamdo populus J'udeorwm azyma faciebat, adeoque verba οἱ συγγενεῖς aut non legit, aut expungenda duxit. Ea retinuit Rufinus. Covsrawr. ad Polyeratis Fragmentum, quod Zom. Pontificum Epistolis inseruit pag. 98. Hoc quoque Fragmentum eum Valesii notis repetiit in Bibliothece suse PP. tomo ii. cl. Gallandius.

Ibid. l. 20. ὅταν ὁ λαὸς ἤρνυε] ὅταν ὁ λαὸς zprve. Hzc lec- tio ferri non potest. Nam quartadecima luna primi mensis populus Judzorum non parabat fermentum, sed potius pro- jiclebat. Sie enim diserte Lex jubet. Quare hoe loco resti- tuenda est scriptura optimorum codieum Vaticani, Regii et Mazarini, in quibus diserte scriptum est ἤρνυε τὴν ζύμην. ln Fuk. seriptum inveni 7preve. Sed et in codice Mediezeo prius scriptum erat ἤρνυε : sed postea erasa litera v, ejus loco τ sub- stitutum est. Est autem ἀρνύειν plebeium vocabulum: eujus- modi verbis amat uti Polycrates, ut ex hae epistola apparet. Significat autem tollere, removere : unde et ἀρνεῖσθαι. Ceterum in antiquis codicibus Vaticano et Mazarino ad marginem scriptum est eadem manu Fl. ἤρτυε, id est, alias scribitur ἤρτυε. Quam deteriorem lectionem Rob. Stephano placuisse miror, Certe Rufinus 7pvve legit, ut ex versione ejus apparet. Sie enim vertit. Qu? omnes ita observarunt lunc diem, ut conveniret cum, illo quo fermentum. Judecorwum populus aufert. | Facessat igitur deinceps emendatio eorum, qui ἤρτυε rà ἄζυμα hie re- stituunt. Varrsrus. ἤρτυε rà ἄζυμα Christoph. Lectt. idem con- jieit Langus ad JVicephor. (qui habet ὅτε τῶν ᾿Ιουδαίων ὁ λαὸς

VOL. II. F

94 ANNOTATIONES

ἤρνυε τὴν ζύμην.) SrRorH. Veriorem lectionem ἤρνυε prestat MS. Bodl. seu Savil. eodemque sensu ἦρε MS. Norfolc. Hesychius "Hprverv, ἠκυβίστα interpretatus est. Vet. Gloss. Κυβιστιᾷ, cernulat. | Anglice turns fopsy-turey. Nune addit MSStis 7prve pristantibus codécem Dresdensem Heimichenus, et Parisinos, Venetum, et Florentinum priorem a prima manu Burtonus; sed ἤρτυε habere a manu prima posteriorem ait. Ceterum voces τῶν 'lovóa(erv ante ilas ὃ λαὸς ex JNicephoro, Rufino, Christophorsono, recepit, Strothius, quze tamen magis ex interpretamento orta sunt. Mox ἐγὼ γοῦν pro ἐγὼ οὖν ANiceph.

P. 15.1. 22. ἑξήκοντα πέντε ἔτη ἔχων ἐν Κυρίῳ] Nisi aliud suaserint ea qu: de Polyeratis cognatis supra memorantur, annos numerare hie Polycrates videretur a conversione sua ad Christum, eum ortus esset ab ethnicis parentibus. Omnes vero vitze suze annos venerandum senem recensere 'T'illemontius putat in Mem. Eccl. S. Victor. Art. v. Et forsitan eodem sensu Polyearpus proconsuli ad maledieendum Christo se co- hortanti puleherrime respondet, ᾿Ογδοήκοντα καὶ ἕξ ἔτη ἔχω δουλεύων αὐτῷ καὶ οὐδέν με ἠδίκησεν᾽ καὶ πῶς δύναμαι βλασφη- μῆσαι τὸν βασιλέα pov, τὸν σώσαντά με; ὃ. 9. Certe duo veteres scriptores, qui sunt. Chronici Alexandrini auctor p. 258 et Gregorius Turonensis ist. Francorum 1. 28. verba, Poly- carpi ita interpretati sunt. Sed tamen multi viri docti de annis fidei, non vite, hse Polycarpi intelligere malunt; de quibus nunc licet consulere cl. Jacobsonum ad S. Polycarpi Mar- L(yrium. | Ceterum καὶ ante πέντε, quod przestant ed. Steph. et Rufinus, textul restituit Strothius, dum notat seriptum fuisse istud numeris £é, ut apud JVécephorum extat, ideoque a di- versis librariis pro arbitrio vel eum copula vel sine ea seribi potuisse. Ita copulam habente MS. Norfolc. et ut testatur Burtonus, codd. fJtegio οὐ Parisinis, non habet MS. Bodl. nee fortasse invenit eam Z/ieronymus.

P. 16.1. 7. ἣ ἀνθρώποις. Post hzc ait. Eusebius, Τούτοις ἐπιφέρει περὶ πάντων γράφων τῶν συμπαρόντων αὐτῷ, καὶ ὁμοδοξ- ούντων ἐπισκόπων, ταῦτα λέγων: ᾿ΕΔΥΝΑΜΗΝ δὲ Χο. Posthoc de episcopis, qui simul aderant, ewm heec scriberet, οἱ eadem cum ipso seuliebaut, sic loquitur. POSSEM etiam &e. Conjun- genda autem erant, ut in Graecis faciendum curavi, duo h:ee

IN POLYCRATEM. 95

Polyeratis loca, quum olim ab auetore interjectum esse nihil videretur. Et video Coustantium hae de re mihi consentien- tem, qui, ubi supra, scil. ad Epp. Hom. Pontif. p. 99. hanc Rufini eulpat interpretationem, £t post pauca, de his qui secum aderant. episcopis ista. subjungit. — Nicephorus tamen locum in hune modum refinxit ; 'Ezi δὲ τῷ τέλει kai πάντων μέμνηται τῶν συμπαρόντων kal ὁμοδοξούντων αὐτῷ ἐπισκόπων, ταῦτα λέγων. Ceterum ex edit. Eusebii principe sive Steph. recepit in suam Strothius, τούτοις ἐπιφέρει περὶ τῶν γράφοντι συμπαρόντων αὐτῷ καὶ ὁμοδοξούντων ἐπισκόπων" ταῦτα λέγων, ubi notat, πάντων Nicephorwum legisse videri, sed Rufinum ad Stephani lectionem propius aecedere. Certe lectio Stephaniana sententiam il- lorum vel fortius propugnat, qui hane epistolam synodicam fuisse autumant, quod quidem alii negarunt. Similiter cod. Norfolc. habet τούτοις ἐπιφέρει συμπάντων παρόντων αὐτῷ kal

ὁμοδοξούντων ἐπισκόπων &c. Strothium secutus est Zimmer- mannus.

^

P. 16. 1. 8. ᾿Εδυνάμην δὲ] ἠδυνάμην δὲ Niceph. Et abest τῶν ab ed. Steph. ante συμπαρόντων. SrRoru. Omittit particulam δὲ, referente Burtono, Code Savil.

Ibid. 1. 9. οὺς ὑμεῖς ἠξιώσατε μετακληθῆναι $7 ἐμοῦ] Serip- serat igitur Victor Papa ad Polycratem Ephesinze urbis epi- scopum, ut convocato episcoporum Asiz concilio, literas suas et sententiam Romani concilii de celebratione festi paschalis ipsis recitaret: minatus sese illum à communione Romanz ecclesia segregaturum, nisi decretis suis obtemperaret. Et minis quidem Victoris ita respondet Polyerates, o) πτύρομαι ἐπὶ τοῖς καταπλησσομένοις. Ceterum quod attinet ad convo- cationem episcoporum, Polyecrates Victori obtemperavit, ut ex hoe loco apparet. Varrsis. Tandem finita est hze contro- versia Niezni Concilii decreto.

Ibid. l. 11. ἰδόντες τὸν μικρόν μου ἄνθρωπον] εἰδότες Niceph. Rufi. Non male. SrRorg. Qui ommes scientes parvitatem meam, consensu suo quc scribimus confirmant, Rufini interpre- tatio est. Nunc addit Burtonus εἰδότες habere codd. Med. Maz. Fuket. Savil. Florentinosque ; sed οὐ Dresdensem Heini- chenus. Quod ad τὸν μικρόν μου ἄνθρωπον attinet, adnotat cl. Heinichen. ad ἢ. 1. sepius genitivum ita poni, ut vel speciem significet, quee subjicitur generi, vel appositionis partes te-

F2

96 ANNOTATIONES IN POLYCRATEM.

neat. Sie ille. Apostolus habet similem vocum constructionem, ὁ παλαιὸς ἡμῶν ἄνθρωπος, Rom. vi. 6. οὐ ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος, 2 Cor. iv. 16.

P.16.1. 13. ἀλλὰ ἐν Κυρίῳ ᾿Ιησοῦ] Stephani quidem lectionem ἀλλὰ ἐν Χριστῷ 'lgoo0, Strothius restituit, praestante quoque Nicephoro, ἀλλ᾽ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ. Vertit Rufinus, in disciplina Christi semper conversati sumus. Nune addit Burtonus cod. Regium et Parisino. Sed cum lectione a Valesio recepta consentiunt ceteri MSSti.

CONCILIUM LUGDUNENSE.

πράσα ΝΣ

ὌΨΙ " b MINNS | "a

| T ad

FRAGMENTA SYNODIC/E EPISTOL E,

QUAM SCRIPSIT

S. IRENZEUS, LUGDUNENSIS EPISCOPUS,

AD VICTOREM EPISCOPUM ROMANUM,

5 FERME EXEUNTE S/ECULO SECUNDO.

o ————— i iff m--————————

ic (NAE yàp μόνον περὶ τῆς ἡμέρας ἐστὶν ἡ ἀμφισ--:

, , N Ν ^ d Mes » ^ ^ /, € βήτησις, ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ εἰδους αὑτοῦ τῆς νηστείας. οἱ

N οὖ » 7 ε 7 ^ , N , Ἀ [1 Ἁ μὲν γὰρ οἴονται μίαν ἡμέραν δεῖν avTOUS νηστεύειν" οἱ δὲ

, e ^ Ν , e N ΄ ef e δύο, οἱ δὲ καὶ πλείονας. οἱ δὲ τεσσαράκοντα opas ἡμε-

΄ NY t YN s ἘΣ S. ke Io puras T6 καὶ νυκτερινᾶς συμμετροῦσι ΤῊΡν ημεραν αὐτῶν.

(for. ut Vet. Interp. συμμετροῦντες, ὁρίζουσι τὴν ἡ. αὐ.)

Ν 7 Ἁ , ^ , , " , ^ »-29 καὶ τοιαύτη μὲν ποικιλία τῶν ἐπιτηρουντων᾽ OU νυν εφ

e

^ ^ E * , , ^ Ν Qv γεγονυῖα. ἀλλὰ καὶ πολὺ πρότερον ἐπὶ τῶν πρὸ 9

€ ^ ^ * v 5 Ν Ν , N ἡμῶν: τῶν παρὰ TO ἀκριβὲς ὡς eikos κρατούντων, τὴν

€ , N , X , 15 καθ᾽ ἁπλότητα καὶ ἰδιωτισμὸν συνήθειαν εἰς τὸ μετέ-

, ^ » , - , πειτα πεποιηκότων᾽ kal οὐδὲν ἔλαττον πάντες οὗτοι εἰ-

— Neque enim de die solum controversia est, sed etiam de forma ipsa jejunii. | Quidam

20 enim existimant unico die sibi esse jejunandum: alii duobus, ali pluribus: nonnulli etiam quadraginta horis diurnis ac nocturnis computatis diem suum

25 metiuntur. Atque hec in ob-

servando jejunio varietas nou nostra primum «setate nata est, sed longe antea apud majores nostros coepit: qui negligentius ut verisimile est presidentes, ex simplicitate et imperitia ortam consuetudinem posteris tradiderunt. Nihilominus ta- men et omnes isti pacem inter

40 RELIQUIE SACRE.

/, , ἈΝ , , N , , EY € ρήνευσάν Té, καὶ εἰρηνεύομεν πρὸς ἀλληλους᾽ καὶ ἢ ^ N € , ^ , /

διαφωνία τῆς νηστείας, τὴν ὁμόνοιαν τῆς πίστεως συνι-

στησι. Attulit hec Eusebius lib. v. Hist. c. 24. et proxime

post ait: Τούτοις kal ἱστορίαν προστίθησιν (Irenzus) ἣν οἰκείως παραθή-

σομαι τοῦτον ἔχουσαν τὸν τρόπον. , c xe ^ ^ , ε ΄ Εν οἷς καὶ οἱ πρὸ Σωτῆρος πρεσβύτεροι οἱ προσταντες ^ , 7 € νι ^ , ^ 9 / / Ν τῆς ἐκκλησίας ἧς σὺ νῦν ἀφηγῇ. Ανίκητον λέγομεν καὶ A 7, ἐν , μ- 7 » , É Πώίον, Ὑγῖνόν re kai 'TeAea $opov kai Ξύστον, οὔτε αὐτοὶ , 3 ^ , E] ^ , , »« ἐτήρησαν, οὔτε rois μετ᾽ αὐτῶν émérpemov' kai οὐδὲν 5, » ^N ^ 7 ^ δύ ΓΝ ^ ἔλαττον αὐτοὶ μὴ τηροῦντες, eipmvevov τοῖς ἀπὸ TOV ^ e » ^ , / N , , / παροικιῶν ἐν αἷς ἐτηρεῖτο ἐρχομένοις πρὸς αὑτοὺς. καὶ ^ 7 5 b ^ ^ ^ ^ ^ TOL μᾶλλον ἐναντίον ἢν TO τηρεῖν, τοῖς μὴ τηροῦσι. καὶ /, * N 5 ^ » , , E] , οὐδέ ποτε διὰ τὸ εἶδος τοῦτο ἀπεβληθησαν τινές" αλλ » ^ ^ N ^ / ^ 5 ^ αὐτοὶ μὴ τηροῦντες οἱ πρὸ σοῦ πρεσβύτεροι, τοις ἀπὸ ^ ^ ^ » » , * ^ τῶν παροικιῶν τηροῦσιν ἐπεμπον εὐχαριστίαν. καὶ TOU / /A , ’ ^ € / 9*3 N μακαρίου Πολυκάρπου ἐπιδημήσαντος τῇ Ῥώμῃ emi

^ / Σ s i 53 ^ M / » Ανικήτου" καὶ περὶ ἄλλων τινων μικρὰ σχόντες πρὸς

se retinuerunt, et nos invicem retinemus. lta jejuniorum di- versitas consensionem fidei com- mendat.

Narrationem deinde subjungit, quam hic opportune inseram. Est autem hujusmodi.

Sed et presbyteri illi qui ante Soterem, ecclesiam cui tu nunc prees gubernarunt: Ani- cetum dico et Pium et Hygi- num cum 'Telesphoro et Xysto, neque ipsi unquam observa- runt: neque his qui cum ipsis erant, ut id observarent permi- serunt, Ipsi tamen cum hoc minime observarent, pacem ni- hilominus colebant cum iis qui

ad se venissent ex ecclesiis in quibus id observabatur. Atqui observantia inter eos qui mini- me observabant tanto magis contraria videbatur. Nec ulli unquam ob ejusmodi consuetu- dinem rejecti sunt. Verum illi ipsi qui te precesserunt pres- byteri, quamvis id minime ob- servarent, ecclesiarum presby- teris qui id observabant, eucha- ristiam transmiserunt. beatissimus Polycarpus Aniceti temporibus Homam venisset, atque inter illos de quibusdam alis rebus modica esset contro-

5

IO

Et cum 30

versia, statim mutuo pacis osculo 35

se complexi sunt : de hoc capite

CONCILIUM LUGDUNENSE. 4l

, ^ , , ^ , ἀλλήλους, εὐθὺς εἰρήνευσαν" περὶ τούτου τοῦ κεφαλαίου

A! , , ε , » ^ e 5 , μὴ φιλεριστήσαντες εἰς ἑαυτούς. οὔτε yap ὁ Ανίκητος

* , ^ , , ^ ^ ej ^ τὸν lloAvkapmov πεῖσαι ἐδύνατο μὴ τηρεῖν, are μετὰ

, , ^ ΕΝ ^ 7 ΄ ^ ἣν ^ ^ Ἰωάννου τοῦ μαθητοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, kai τῶν λοιπῶν

» , ^e , 2. ^ , T » ^ 5 ἀποστολων οἷς συνδιέτριψεν, «eL Terpnkora' οὔτε μὴν

€ , ^ . /, » ^ , M o IIoAvkaprzros τὸν ᾿Ανίκητον ἔπεισε τηρεῖν, λέγοντα τὴν

, ^ ἧς , ^ , » ῇ , συνήθειαν τῶν πρὸ αὐτοῦ πρεσβυτέρων οφείλειν κατέχειν.

^ / “ b , 7 ε ^ ded Καὶ TOUTOVP OUTOS €xov1T ov, €KoLvov)a av €XaUTOLS' Και εν

^ 5 /, , e 9» , A , , τῇ ἐκκλησίᾳ παρεχώρησεν ὁ Ανίκητος τὴν εὐχαριστίαν

^ , .,5 N , Ν 9.54 Κα το τῷ IoAvkaprro κατ᾽ ἐντροπὴν δηλονότι, καὶ μετ᾽ εἰρηνὴς

ἀπ᾿ ἀλλήλων ἀπηλλάγησαν, πάσης τῆς ἐκκλησίας εἰ-

, , , ^ , ^ Ν , ρήνην ἐχόντων kai τῶν τηρούντων kai τῶν μὴ τηρούντων,

Apud Eusebium ibidem.

non magnopere inter se conten- 15 dentes. Neque enim Anicetus * Polycarpo persuadere unquam poterat ut observare desineret, quippe qui cum Joanne Domini nostri discipulo, et cum reliquis 20 apostolis quibuscum familiariter vixerat, eum morem perpetuo observasset. Neque item Poly- carpus Aniceto persuadere co- natus est ut observaret, cum Ani-

25 cetus eorum qui ante se fuerant

presbyterorum morem sibi reti- nendum esse diceret. Quse cum ita se haberent, communicarunt sibi invicem: Et Anicetus in ecclesia consecrandi munus Poly- carpo honoris causa concessit: tandemque cum pace a se in- vicem discesserunt: tam iis qui observabant, quam illis qui mi- nime observabant, pacem com- munionemque totius ecclesiz re- tinentibus.

------ lip — —

Ex eadem Epistola.

» ς»ν / 3 ^ ^ / * 3 Er ᾧ ἂν τις δύναιτο εὖ ποιεῖν τοῖς πλησίον καὶ οὐ

t

^. , , ^ E] , ^ , 7 ποιεῖ; ἀλλότριος τῆς ἀγάπης TOU Kuptov νομισθησεται.

Hoc attulit Maximus Confessor Serm. 7. De Eleemosyna, tom, ii.

39 Op. p. 554. ed. Combefis.

In quacunque re possit aliquis proximis benefacere, nec faciat,

VOL. II.

alienus a Domini dilectione ha- bebitur.

G

ANNOTATIONES

IN CONCILIUM LUGDUNENSE.

P. 39. l. 6. Οὐδὲ yàp μόνον &c.|] His premittit Eusebius, "Emi τούτοις (h. e. postquam epistolam aecepit Vietor, quze jam ante adducta est, Polyeratis) ὁ μὲν τῆς Ρωμαίων προεστὼς Βίκ-

5 ΄ yc" ] el ^ e 7 5 7 Ἂς τωρ, ἀθρόως τῆς ᾿Ασίας πάσης ἅμα ταῖς ὁμόροις ἐκκλησίαις τὰς παροικίας ἀποτέμνειν ὡς ἑτεροδοξούσας, τῆς κοινῆς ἑνώσεως πει- pürav καὶ στηλιτεύει ye διὰ γραμμάτων, ἀκοινωνήτους ἄρδην πάν- τας τοὺς ἐκεῖσε ἀνακηρύττων ἀδελφούς. ἀλλ᾽ οὐ πᾶσί γε τοῖς ἐπι- σκόποις ταῦτ᾽ ἠρέσκετο. ἀντιπαρακελεύονται δῆτα αὐτῷ, τὰ τῆς εἰρήνης καὶ τῆς πρὸς τοὺς πλησίον ἑνώσεώς τε καὶ ἀγάπης φρονεῖν. φέρονται δὲ καὶ αἱ τούτων φωναὶ, πληκτικώτερον καθαπτομένων τοῦ Βίκτορος. ἐν οἷς καὶ ὁ Elpqvatos ἐκ προσώπου ὧν ἡγεῖτο κατὰ τὴν Γαλλίαν ἀδελφῶν ἐπιστείλας, παρίσταται μὲν τῷ δεῖν ἐν μόνῃ τῇ τῆς κυριακῆς ἡμέρᾳ τὸ τῆς τοῦ Κυρίου ἀναστάσεως ἐπιτελεῖσθαι μυστήριον" τῷ γεμὴν Βίκτορι προσηκόντως ὡς μὴ ἀποκόπτοι ὅλας , ^ , 7 , * / ^ ἐκκλησίας Θεοῦ ἀρχαίου ἔθους παράδοσιν ἐπιτηρούσας, πλεῖστα ἕτερα παραινεῖ" καὶ αὐτοῖς δὲ ῥήμασι τάδε ἐπιλέγων. ΟΥ̓ΔΕ γὰρ μόνον &e. &e. His ita gestis, Victor. quidem. ltomana urbis episcopus illico omnes Asice vicinarumque provinciarum. ecclesias

ANNOTAT. IN CONCIL. LUGD. 43

tanquam contraria, rectee fidei sentientes, a. commmnione (vel, a communi unitate, utà vertit Christophorsonus) a/scindere cona- tur ; datisque literis universos qui illic erant fratres proscribit, et ab unitate ecclesice prorsus alienos esse pronuntiat. | Verum lec non omnibus placebant episcopis. | Proinde Victorem ex adverso hor- tati sunt, ut ea, potius sentire vellet quc paci et unitati caritatique erga. prooimum congruebaut. — Exstant. etiamnum, eorum literce, quibus Victorem acerbius perstringunt. — Ex quorum mwmero Irewceus in epistola quam scripsit nomine fratrum quibus praerat in Gallia, illud quidem defendit, solo die Dominico resurrectionis Domini mysterium esse celebrandum :/ Victorem tamen decenter adionet, ne integras Dei ecclesias morem sibi a, majoribus tra- ditum. custodientes, a communione abscindat. |. Et post multa alia in eam sententiam dicta, his etiam utitur verbis. NEQUE enim de die solum &c. &c. Quamquam studet in annotatione ad hzee Eusebiana osten- dere Valesius, Romanum episeopum ecclesias Asie? a com- munione non revera sejunxisse, sed id tantum conatum atque interminatum esse, tamen plerique docti etiam contrariarum inter se partium hac de re aliter sentiunt, verbis illis Eusebii praecipue nixi; καὶ στηλιτεύει ye διὰ γραμμάτων, ἀκοινωνήτους ἄρδην πάντας τοὺς ἐκεῖσε ἀνακηρύττων. Certe Nicolaus primus seeculo nono papa Romanus, jus excommunieationis sedi suce vindieans, hzee scribit in Epistola ad Manuelem Imperatorem. Deinde cum Asiani omnes inter cateros, evangelista. Joanne auctore, quarta decima luna cum Judaeis putarent. pascha cele- brandum, hos presul meritis et. nomine Victor ὦ communione collegii separavit. | . At illi omnes cum nonnullis ecclesiarum pr«- sulibus non solum huic manus minime prabuerunt, verum etiam pertinaci redarguerunt. Ep. ix. tom. viii. Concil. Labbe et Cossart p. 341. Seripserat enim Hieronymus in lib. De Viris Ill. voee Irencus.—Feruntur ejus et alice ad. Victorem episcopum Romanum de queestione pasclee epistolae : n. quibus commonet eum mon facile debere wnitatem collegit scindere. — Siquidem. F'ic- tor multos, Asice et Orientis episcopos, qui decima quarta. luna cum J'udeis pascha, celebrabant, dammnandos crediderat. In qua sententia, hà qui discrepabant ab illis, Victori non dederunt manus. Cum Eusebiano autem loco Cornelii ille apud eundem Eu- sebium lib. vi. cap. 43. etiam propter alias causas conferri G 2

41 ANNOTATIONES

meretur, ubi Romanus ille episcopus de Mose beato martyre, qui presbyter tantum fuit, hoc ait, ἀκοινώνητον ἐποίησε (No- vatum, seu Novatianum,) σὺν τοῖς πέντε πρεσβυτέροις τοῖς ἅμα αὐτῷ ἀποσχίσασιν ἑαυτοὺς τῆς ἐκκλησίας, hoe est, ut recte ibidem adnotat ipse Valesius, se à communione illorum separavit. Id quod fortasse Vietor de Asianis perfecit, re insuper ceteris ecclesiis per literas significata, atque ad earum imita- tionem proposita; τὰς παροικίας ἀποτέμνειν, inquit historicus, ὡς ἑτεροδοξούσας τῆς κοινῆς ἑνώσεως πειρᾶται. Sed conatus spem frustratus est. Victoris autem pertinacia hisce literis Irenei expugnata tandem fuisse tum Dodwello aliam rem agenti videtur, JDissert. ni. in Jrenewm, ὃ. 23. p. 266. tum Coustantio ad Epistolas fom. Pontif. pag. 99. cujus notam ad finem fragmenti hujus apponam; in qua przecipue observandum est Anatoli Laodiceni episcopi pro pace redintegrata testi- monium, frisque partibus, ait 1116. ὅν. sua regula, perseveranti- bus. Is,ut dixi, ante Eusebium s:zeculo tertio nondum finito seripsit; et ibidem przeterea refert, sect. vi. Cam. Paschalis, p. 444. ed. Antv. episcopos omnes Asiz ad usque sua tempora paschale festum luna decima quarta celebrasse. Constantini vero temporibus ecclesias hasee etiam ante habitam synodum Niezenam in usitatiorem morem cessisse ipse testatus imperator est in Zpistola ad Ecclesias De Synodo Nicena apud Euseb. De Vita Constantini lib. 111. eap. 19. Ita haud diuturnum fuit dissidium, eeclesiarumque Asianarum disjunetio ab urbis Romze episcopis. Ceterum illis assentiendum esse haud puto, qui ex Eusebii verbis in historia sua preemissis colligant, duo tantum, vel maxime tria concilia, quze sunt, Ephesinum sub Polyerate, Czesariense sub "Theophilo, Romanumque sub Victore, in hae causa esse celebrata, nec synodicas fuisse epistolas quse ab episcopis Gallize, Ponti, Orientis, Corinthive sint conscriptae. Adisis verba ipsa Eusebii, quz: ad initium Cowcrun C xsa- ΒΙΕΝΒΙΒ In notis collocavi.

P. 39. l. 6. περὶ τῆς ἡμέρας) S1 quis eum Irenzeanis istis tres locos contulerit FnAcwENTI PorvcnarIS in pag. 371. lin. 3. et lin. 15. et pag. 369. lin. 7. is mecum fortasse sentiet, hie qui-

dem agi doe die, quo oporteret epulum paschale celebrare

Christianos, uti supra docuit Moshemius, non de festo resur- reetionis Christi, etsi hoc quoque per aceidens, ut loquuntur,

| |

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 45

venerit in eontroversiam. Dissentiendi enim ab Asiatieis eausa fuit eontraria opinio aliorum fere omnium judicantium, haud alio die atque Dominieo mysterium resurreetionis Domini celebrandum, simulque solvendum paschale jejunium, ut docet Eusebius V. 23. Atque melius esse differre epulum, quod in memoriam ultimse eos eelebratum est, quam antiecipare diem Dominieum, statuit non tantum Eusebius, cap. 23. sed etiam seriptor ille tertii szeeuli Anatolius, Can. Paschal. sect. vii. JVos, inquit, usque ad xx. lunam propter. diem Dominicam melius extendi pascha, decernimus, quam propter xv. lunam diem Dominicam anticipare ; in qua nobis in principio luz, et nunc 4n fine omnium bonorum presentium. commoda, et auspicia fu- twrorum, ostensa sunt. Vindieari autem paschze comedendz morem Dominiez diei propter resurrectionem Domini novi- mus omnes; eodem sie scribente Anatolio ὃ. xu. $7 xv. vel. xvi. et usque ad xx. luna fuerit inventa, pro reverentia Do- minice resurrectionis, que in die Dominica facta est, nobis si- militer celebrandum est ; ita, tamen ut. principium. pasche finem solemnitatis eorum, id. est vicesimam lunam, von excedat.

P. 39.1. 7. ἀλλὰ kal περὶ τοῦ εἴδους αὐτοῦ τῆς νηστείας] Duphi- cem ait Irenzus tune temporis fuisse dissensionem in ecclesia: primam de die paschze, alteram de forma jejuni. Non dicit dissensionem fuisse de jejunio, sed tantum de jejunii forma ; id est quot diebus esset jejunandum, ut postea explicat Ireneus. Omnes enim, tam ii qui pascha die Dominico cele- brabant, quam illi qui cum Judzeis quarta-decima luna festum illud peragebant, in eo quidem conveniebant, quod ante pascha jejunarent. Quod jejunium ex traditione apostoliea susce- perant perinde ae festum paschale. Certe Eusebius in libro secundo, capite decimo-septimo, testatur Christianos in ZE- gypto temporibus beati Marci evangelistze, paschale jejunium celebrasse. Ac licet fortasse quis eoncesserit Eusebium illie falli, qui ''herapeutas illos de quibus Philo in libro de vita contemplativa, Christianos fuisse crediderit: illud tamen ex eo loeo colligitur, paschale jejunium usitatum fuisse tem- poribus apostolorum juxta Eusebii sententiam. Idem quoque ex EÉpiphanio licet colligere. V ArEsivs.

1014. τῆς νηστείας] Tres apud veteres Christianos fuere jejunii species. Primum fuit jejunium quartze et sextze ferize,

46 ANNOTATIONES

quod solvebatur hora diei nona, post finem stationis seu συνάξεως. Quare a 'Tertullhano vocantur stationum semi- jejunia. In typieo monasterii saneti Sabze dieitur νηστεία τῆς ἐννάτης. Secunda species fuit jejunium quadragesimale, quod sub vesperam solvebatur. . Nam hora nona fiebat Synaxis, et post missarum solemnia vespertinum canebatur officium, ae deinde populus dimittebatur, ut docent Epiphanius, Amalarius et concilia Anglicana. Tertium genus jejunii fuit omnium strietissimum, quod usque ad galli eantum et primze lucis ex- ortum produeebatur. Quod idcirco ὑπέρθεσις dicebatur, La- tine superpositio. Hzee tria jejunandi genera aperte distin- guit Epiphanius in expositione fidei Catholieze, quze legitur ad caleem librorum illius eontra hszereses. Postquam enim de jejunio quartz) et sextz ferie, itemque de jejunio quadra- gesima locutus est, transiens ad jejunium paschalis hebdo- madis, ait fideles per eam hebdomadam solo pane et aqua vesci ad vesperam. Additque ἀλλὰ καὶ οἱ σπουδαῖοι διπλᾶς καὶ τριπλᾶς καὶ τετραπλᾶς ὑπερτιθέασι, καὶ ὅλην τὴν ἑβδομάδα τινὲς ἄχρις ἀλεκτρυόνων κλαγγῆς. Id est: Verum ht qui studiosi sunt, biduum ac tridwum et quatridwum. superponunt : quidam totam hebdomadem. usque ad galli cantun. Dionysius quoque Alex- andrinus in epistola ad Basilidem, νηστείαν et ὑπέρθεσιν aperte distinguit. Postquam enim dixit, per sex illos jejuniorum dies. qui pascha antecedunt, non ex sequo ab omnibus jejunari subdit hze verba. οἱ μὲν πάσας ὑπερτιθέασιν ἄσιτοι διατελοῦν- τες, οἱ δὲ δύο, οἱ δὲ τρεῖς, ot δὲ τέσσαρας, οἱ δὲ οὐδεμίαν" καὶ τοῖς μὲν πάνυ διαπονηθεῖσιν ἐν ταῖς ὑπερθέσεσιν, εἶτα ἀποκαμοῦσι καὶ μονονοὺ ἐκλείπουσι, συγγνώμη τῆς ταχυτέρας γεύσεως" οἱ δέ τινες οὐχ ὅπως οὐχ ὑπερτιθέμενοι, ἀλλὰ μηδὲ νηστεύσαντες, [ἢ καὶ τρυφήσαντες τὰς προαγούσας τέσσαρας, εἶτα ἐλθόντες ἐπὶ τὰς τελευταίας δύο καὶ μόνας ἡμέρας, αὐτὰς ὑπερτιθέντες τήν τε παρα- σκευὴν καὶ τὸ σάββατον, μέγα τι καὶ λαμπρὸν ποιεῖν νομίζουσιν ἂν μέχρι τῆς ἔω scd. Dominiez resurrectionis διαμείνωσιν.] Id est: Ali; quidem. totum. sex dierum. spatium. superponunt, jejuni perseverantes : alii vero. bidwum, quidam. triduum, non- qulli quatriduun: alii ne unum quidem diem superponwnt. — Ert iis quádem, quà amultum in superpositionibus desudarunt, ac deiude fessi propemodum. deficiunt, indulgenda est. celerior vefectio. ϑὲ qui vero non modo non superposuerunt, sed ne jejunarunt quidem,

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 4

&e. Vides jejunium a superpositione hic distingui a Dionysio: et ὑπέρθεσιν quidem sumi pro abstinentia a cibo usque ad galli eantum: jejunium vero pro inedia usque ad vesperam. T'er- tullianus quoque tres agnoscit species jejunii. Primam pe- nitus sublati cibi: seeundam diminuti; tertiam demorati. Primam simpliciter jejunium | solet appellare: secundam vero alieubi vocat portionale jejunium οὐ Xerophagiam: tertiam, stationum semi-jejunia. Cum tres ergo fuerint species Jojunii, quaeri non immerito potest, de qua loquatur hie Irenzus. Ac primum constat Irenzeum non hic loqui de jejunio quartz et sextz feris, seu de jejunio stationum. Quippe Irenzus hie manifeste loquitur de jejunio diei solidi, non autem dimidiati. Ait enim οἱ μὲν yàp οἴονται μίαν ἡμέραν δεῖν αὐτοὺς νηστεύειν, &e. At jejunium quartz et sextze ferie, non erat plenum jejunium, nee diei solidi, ut supra dixi. Quare locus Irenzei de hoe jejunio intelligi non potest. Restat ergo ut vel de je- junio quadragesimali quod solvebatur ad vesperam, vel de superpositione locum hune aecipiamus. Ae Dionysius quidem Alexandrinus et Epiphanius in locis supra memoratis suadere videntur, ut de superpositione potius intelligamus. V ArrsiUs. Hze vir eruditissimus ; ut vero eum eo sentiendum, verba quae proxime post sequuntur interpretanda esse de Aorarwm quadraginta jejunio, oí δὲ τεσσαράκοντα ὥρας ἡμερινάς τε καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦντες &c. ita verbis hisce οἱ μὲν γὰρ μίαν ἡμέραν &e. ab Irenzo indieatum putem, cetera jejunia me- morata diversz' formze fuisse, neque per noctem, sive horas nocturnas, continuata; sed ad vesperam completa. Attamen nullus dubito, quin omnes fideles Irenzi temporibus, qui die proximo ante resurrectionis festum jejunaverint, superposuisse, sive jejunium continuasse ad tempus, quo Dominum crederent resurrexisse. Qua autem hora noctis id factum, minime inter se consentiebant Christiani; εἴγε kal ἄδηλος ἦν, ait aut Glycas, aut Isidorus Pelusiota apud Glycam, 7 ópa τῆς ἀναστάσεως, καθὰ δὴ καὶ ἡ τῆς δευτέρας παρουσίας αὐτοῦ. Annal. P. i. p. 223. ed. Labbzei.

P. 39. l. 7. oí μὲν yàp οἴονται μίαν ἡμέραν &c.] Hzec Ire- nzel verba varie a variis accepta sunt, dum pro suo quisque studio Irenzeum ad suas partes trahere conatur. Bellarminus quidem de quadragesima locum hune intellexit, id est de

48 ANNOTATIONES

quadraginta dierum jejunio ante pascha. ltaque eum Irenzus seribit quosdam unum diem jejunasse, id Bellarminus ita in- telligit, ut diem unum, verbi gratia secundam feriam, absque ullo transegerint cibo, ae deinde modica refectione eorpus euraverint. Idem deinceps tertia feria, idem quarta, quinta et sexta fecerint, donee totam quadragesimam explessent. Verum hze explieatio, et a verbis et ἃ sensu lrenszi penitus abhorret. Nonnullos vidi qui hune Irenzi loeum de quadra- ginta quidem dierum jejunio acciperent, sed ita explicarent, ut quidam uno die, quidam biduo aut triduo jejunarent per singulas quadragesimae hebdomadas. ὗε quidem expositio priore illa multo videtur probabilior. Alii inter quos est Car- dinalis Perronius, Irenzi locum accipiunt, non de tota qua- dragesima sed de hebdomade paschali, quze incipit à secunda feria majoris hebdomadz. —Confirmat hane sententiam Dio- nysius Alexandrinus in epistola ad Basilidem, his verbis ἐπεὶ μηδὲ τὰς ἐξ τῶν νηστειῶν ἡμέρας ἴσως μηδὲ ὁμοίως πάντες δια- μένουσιν" ἀλλ᾽ οἱ μὲν καὶ πάσας ὑπερτιθέασιν, &ec. ut supra. Non ovum ovo similius est, quam sunt inter se similia hzec duo loca, Irenzi ae Dionysii: adeo ut Dionysius cum hzec scriberet, Irenzi locum in mente habuisse mihi videatur. Tertius his adjungi potest locus Epiphanii in expositione fidei Catholieze, supra jam a nobis commemoratus. VaczsiUs.

P. 39.1. 7. οἱ μὲν οἴονται μίαν ἡμέραν &c.] Sine dubio intelligit Irenzus sextam feriam majoris hebdomade. Cum enim de jejunio paschali loquatur, et quosdam uno duntaxat die je- junare dicat, quem alium diem intelligere potest quam diem paschz? Sie enim vocabatur dies ille, ut ex Tertulliano jam- pridem ab aliis observatum est. Quo quidem die, communis et publiea jejunii religio erat, ut seribit Tertullianus in libro de oratione. Qua de re insignis est Methodii loeus in con- vivio virginum, oratione tertia, qui hie meretur adscribi. ὥσπερ yàp εἴ τις ἐν ἡμέρᾳ ToU πάσχα καὶ τῆς νηστείας ἐπισφαλῶς νοσηλευομένῳ προσέφερε τροφὴν, καὶ ἐκέλευε διὰ τὴν ἀσθένειαν ἀπογεύσασθαι τούτων τῶν προσφερομένων, λέγων" ὡς ἄρα τὸ μὲν ἀληθῶς, ὦ οὗτος, καλὸν, ἐχρῆν ὥσπερ δὴ καὶ ἡμᾶς, καί σε καρτερῶς διαμείναντα, τῶν αὐτῶν μεταλαβεῖν: ἀπηγόρευται γὰρ σήμερον διαίτης ἐπιμνησθῆναι τὸ σύνολον. Id est: Δίαην quemadmodum 8) cui periculose eqgrotantà die paschae ac jejunii, cibum. aliquis

|

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 49

porrigat, jubeatque ut. οὗ corporis infirmitatem. degustet. aliquid ex iis quee porriguntur, ita. dicens : bonum revera, esset o. amice : oportebat te quoque, sicut. et. mos, fortiter. perseverantem. eadem percipere. | Hodie enim penitus interdictum est ullam cibi men- tionem facere. Et hoe est jejunium quod in canonibus Ti- mothei Alexandrini voeatur ἡ νηστεία τοῦ πάσχα. De ejusdem diei solemni jejunio Tertullianus in libro de jejunio ita loquitur. Cur stationibus quartam. et sevtam. sabbati dicamus, et jejuniis parasceuem ? | Quippe hie dies xar ἐξοχὴν dicebatur para- sceue. Cyrillus Hierosolymitanus in catechesi 18. διὰ δὲ τὸν κάματον τὸν προγενόμενον ὑμῖν ἔκ re τῆς ὑπερθέσεως τῆς νηστείας τῆς παρασκευῆς, καὶ τῆς ἀγρυπνίας. ἕο. Id est: Ob laborem vero antecedentem, tum ex. superpositione jejunii parasceues, tum, ex pervigilio, &c. V ArEsivs. Grabio, in Notis ad Zrenewm p. 465. locum hune de die proximo ante festum resurrectionis expo- nenti, et verba sequentia ex lib. v. Constit. Apost. cap. 18. ad sententiam suam comprobandam afferenti, 75 parasceue et sab- bato ex parte omui jejunate, quibus sat virium, suppetit, mihl genitus gustantes usque ad nocturwum galli cantum : si quis vero duos dies continere (in Grzecls συνάπτειν) non. valet, saltem. sab- batum servet ; Grabio, inquam, de magno sabbato μίαν ἡμέραν exponenti, ita respondet Georgius Hooperus episcopus DBatho- Wellensis in Nota postuma ad Tractat. suum Ze Quadra- gesima cap. ii. p. 161. ed. nov. Operum ejus. ** Mía ἡμέρα. * Quibus uniea jejunabatur, Tertulliani tempore Sexta esse ** debebat feria, abstinentize solenni dedicata. ^ Constitutiones * Apostolieze posteriores sunt. At hz, cum infirmiores, quos * yjres non sinunt totum biduum tolerare, Sabbatum saltem * eontinuare jubent, non minus voluerunt, ut usque ad Sexta * ferize vesperam tamen jejunarent." Obiter vero hoc notabo, omnia hzec de sexta feria sanctzee hebdomadz, et magno quod dieitur sabbato, sub conditione tantum pertinere posse ad illos, qui teste Eusebio in loco supra pag. 5. allato, luna decima quarta, in quemcunque diem septimanze incidisset, jejunia sol- verent, et a/io interdum die quam Dominico festum. resurrectio- «is celebrarent. Mos autem jejunasse vel levius vel strictius diebus inter epulum paschale et resurrectionis festum suum interjectis, haud dubitandum est.

VOL. II. H

δ0 ANNOTA'TIONES

P.39. 1. 8. oi δὲ δύο] Parasceuem scilicet et sabbatum mag- num. His enim diebus eatholiei omnes, nisi quibus morbus eausa esset, jejunabant. Tertullianus in libro de jejunio. Certe in. evangelio illos dies jejuniis determinatos putant, in qui- bus ablatus est sponsus ;. et hos esse jam solos legitimos jejuniorum Christianorum. | Et infra capite 13. ejusdem libri. —Zecee enim convenio vos et prater pascha jejunantes, citra illos dies quibus ablatus est sponsus. Denique in capite 14. eos dies parasceuem fuisse et sabbatum significat his verbis. Cur stationibus quar- tam. οἱ sextam sabbati dicamus et jejuniis parasceuem ὃ Quam- quam, vos etiam, sabbatum continuatis : si quando, (si quando continuatis, Tertulliani edd. plerzeque omnes) «unquam. misi in pascha jejunandum secundum rationem alibi redditam. V AvE- SIUS.

Ibid. l. 9. oí δὲ τεσσαράκοντα &c.] Antequam hune locum exponamus, stabilienda est ejus lectio. X Christophorsonus quidem et Savilius hunc locum ita legerunt ae distinxerunt. oí μὲν yàp οἴονται μίαν ἡμέραν δεῖν αὐτοὺς νηστεύειν" oi δὲ δύο" οἵ δὲ καὶ πλείονας" oi δὲ τεσσαράκοντα ὥρας τε ἡμερινὰς καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦσι, τὴν ἡμέραν αὐτῶν. Cui lectioni favet Rufini interpretatio. Sie enim vertit Rufinus: Qwidam enim putant uno tantum, die observari debere jejunium, alii duobus : alii vero pluribus ; nonnulli etiam quadraginta ; ita. wt horas diurnas mnocturnasque computantes, diem statuant. | Eandem lectionem secutus est Joannes Langus, qui Nicephorum inter- pretatus est. Verum huie lectioni omnes nostri codices refra- gantur. Certe in codice Maz. hie locus uno tenore ita scri- bitur οἱ δὲ τεσσαράκοντα ὥρας ἡμερινάς τε kai νυκτερινὰς συμμε- τροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν. In Mediezo vero et Fuketiano post vocem ópas apponitur virgula. Regius autem codex ita inter- pungit oí δὲ, τεσσαράκοντα ὥρας ἡμερινὰς καὶ νυκτερινὰς, συμμε- τροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν. Quod si post vocem τεσσαράκοντα distinetionem affixeris, nullus jam erit sensus. Quo enim referentur verba illa quse sequuntur ὥρας ἡμερινὰς, &e. utrum ad illos qui unum diem, an ad hos qui quadraginta dies jeju- nant? Ad hos eerte referenda potius videntur, utpote ultimo loco positos. Jam vero si ad hos retuleris, illud necessario consequetur; eos qui quadraginta dies jejunabant, toto illo tempore nihil prorsus comedisse: quandoquidem horas tam

IN-'CONCILIUM LUGDUNENSE. 51

noeturnas quam diurnas jejunio deputabant. Deinde cum Irenzeus jam dixerit alios uno die, alios biduo, alios vero plu. ribus diebus jejunare, quid necesse est addere alios quadra- ginta diebus jejunare : eum in eo quod plures dies dixit, quad- raginta satis comprehendantur? Verior itaque est nostrorum eodieum seriptura, quam Musculus in interpretatione sua fideliter expressit hoc modo: δὲ quidem alii unum, sibi diem Jejunandwm esse putant, alii duos, alii plures ; alii quadraginta horas diurnas et nocturnas computantes, diem suum, statuunt. Constituta jam lectione hujus loci, ad illius expositionem ve- niamus. Ait igitur Irenzus quosdam quadraginta continuis horis diurnis simul ac nocturnis jejunasse. Sunt qui existi- ment, hoe quadraginta horarum jejunium ab illis celebratum fuisse in memoriam spatii illius, quod a morte Christi ad ejus resurrectionem interfuit. Id autem spatium fuit horarum cireiter quadraginta: ab hora scilicet sexta parasceues, usque ad dilueulum primze feri:&e. Ego vero, illud quadraginta ho- rarum jejunium ab his potius celebratum esse crediderim in honorem ae memoriam quadraginta dierum ae noctium, qui- bus Christus in solitudine jejunavit. Nam cum veteres illi Christum omnibus modis imitari studerent, jejunium illud quadraginta dierum, quod supra humanas vires erat, hoc sal- tem quadraginta horarum jejunio zemulabantur. Tria igitur ex hoe Irenzi loco colligimus. | Primum est, jejunium ante- paschale jam inde ab apostolicis temporibus semper in eeclesia usitatum fuisse. Alterum, jejunium illud in honorem quadra- gesimz Christi fuisse celebratum. Postremo, varie a variis fuisse jejunatum. Semper autem meminisse debemus, Irenzeum hie loqui de jejunio superpositionis, quod per magnam hebdo- madam a Christianis celebrabatur. Ceterum semel admisso hebdomadis paschalis jejunio, etiam quadragesima admittenda est. Nam hebdomas paschalis, pars est, quadragesimze. Ac interdum quidem jejunium illius hebdomadis distingui videmus a jejunio quadragesimae, ut apud Epiphanium in expositione fidei; apud Clementem in constitutionibus apostolicis. Sed et vetus auctor in tractatu eontra Graecos quem edidit Petrus Steuartius in tomo singulari insignium auetorum pag. 599. de Grecis ita seribit. Nec quadragesimam celebrant ; cum. qua-

.dragesima sit jejunium quadraginta dierum. — Ipsi vero majorem

H 2

59 ANNOTATIONES

septimanam a numero quadragesime secludentes, sev hebdomadis quadragesimam claudunt. — Tot enim sunt à prima eorum septi- mana, usque ad sabbatum quod palmarum ramos precedit. In quo universaliter ab illis cantatur : Que anim utilis est com- plemus quadragesimam. | Verba sunt ex officio Grzecorum in sabbato ante Dominieam palmarum. Verum neque hie auctor nec plerique alii recentiores satis intellexisse mihi videntur, eur haee magna hebdomas interdum distinguatur a quadra- gesima. Non enim ita distinguitur, quasi revera non perti- neat ad quadragesimam. — Verum ab illa distinguitur, ut pars a toto. Cur autem a quadragesima interdum distincta fuerit, duplex ratio afferri potest. Prima, quod districtiori jejunio celebraretur, superpositionis scilieet ut supra ostendimus. Secunda ratio, quod haee hebdomas proprie ad pascha per- tinet. Ferie enim hebdomadis denominantur a sequente Dominiea, et ad eam pertinent, ut alibi demonsirabitur. Quare eum hase hebdomas Dominieam paschalem proxime antecedat, merito etiam ad eam pertinet. Hine est quod hebdomas μεγάλη dicitur. Cujus vocabuli eausas affert Chry- sostomus Homilia 3o. in Genesim. Sed vera illius vocabuli ratio est quam dixi. Cum enim hze sit hebdomas pasch:ze, dies autem pascha appelletur ἡ μεγάλη κυριακὴ τοῦ πάσχα, recte etiam hsec hebdomas saneta et magna cognominatur. In typico sancti Sabze, singuli dies hujus hebdomadis sancti et magni vocantur hoe modo: ἡ ἁγία καὶ μεγάλη δευτέρα, et sic deinceps. Incipiebat autem hebdomas illa a feria secunda, ut diseimus ex Cyrillo et "Theophilo in homil. paschal. et ex Epiphanio in Aérianis. Porro quamvis à quadragesima non- nunquam distingueretur ob eas quas dixi causas, revera tamen conjuneta erat quadragesimze, ejusque extrema pars erat et complementum. Certe id manifeste colligitur ex homiliis paschalibus Cyrilli: in quibus hze septimana perpetuo dis- tineta legitur a reliqua quadragesima; et septimana pasehze vocatur. Eadem tamen quadragesim:e eontribuitur, quippe quie quadraginta dierum numerum adimpleat. Denique illud etiam observandum est, quod seribit Socrates in lib. v. cap. 22. veteres Christianos paschale suum jejunium voeasse quadra- gesimam, quamvis non totis quadraginta diebus omnes jeju- narent. Ejusque vocabuli varias a variis causas afferri dicit,

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 59

Mihi quidem quadragesima dieta videtur eodem modo, quo quinquagesima quze est post pascha. Nam ut quinquagesima seu pentecoste, proprie quidem est dies ultima de quinqua- ginta illis diebus paschale festum subsequentibus; tamen late sumpto voeabulo, interdum significat totum illud spatium dierum, quod est a pascha ad pentecosten: ut apud Hiero- nymum in epistola ad Mareellam, apud Cassianum et com- plures alios. Sie etiam quadragesima, proprie quidem est dies unus de quadraginta : dies scilicet parasceue, qui quidem apud Alexandrinos erat quadragesimus, αὖ ex Cyrilli homiliis pasehalibus eonstat. Latius tamen sumpto vocabulo, designat etiam quadraginta dies jejuniorum qui pascha antecedunt. VaLEsIUs. Vexatissimus loeus, quem etiam aliorum eodd. MStorum, nondum inspectorum ope sanari, veramque ejus lectionem ae distinctionem restitui posse, dubito. Nos interim ex pluribus malis lectionibus eam elegimus, quae nostro judicio minus est mala, simul tamen antiquissima, ezeterasque enume- rabimus ordine. [Vide supra Valesii notam ; quod ad ceteras attinet lectiones a Strothio indicatas, abest ab ed. Steph. τε post vocem ἡμερινὰς, et, nune indicante cl. Burtono, a cod. Regio et Parisinis. Exhibent Lectt. Gruteri, et Marg. exem- plaris Jones, allat. ἃ Readingio ad calcem edit. suse νυκτερινὰς αἷς συμμετροῦσι, receptam autem a Strothio lectionem, oi δὲ τεσσαράκοντα" ὥρας T€ ἡμερινὰς καὶ νυκτερινὰς &c. extare ait ile apud Jwfmwm, Διοορὴ. Sav. Christoph. probante Beve- regio, sed lectio dubia est JV?eephori Grzece impressi, atque errat Strothius in lectione S«veilieni codicis, qui quidem, prout cod. Norfole. cum Valesiana editione consentit. Neque etiam Langus ANécephori interpres Latinus ita vertisse mihi visus est, ae sl alteram lectionem invenisset, cum interpre- tationem ejus consului, quze ante Nicephorum Grzce editum typis anno r560. mandata est Ex mutata autem Langi Ver- sione ἃ Frontone Ducezeo deceptum Valesium fuisse existimo. Nune addit Burtonus, virgulam post οἱ δὲ, item post νυκτερινὰς, ponere cod. Aegium.] Quod si conjecturze locus esset, scribere pergit Strothius, quae fere necessario adhiberi debet, quum συμμετρεῖν eum gemino accusativo, atque adeo pro ποιεῖν seu potius τιθέναι positum, constructionem efficiat nimis soleeeam ac insolitam, legeremus vel: οἱ δὲ τεσσαράκοντα καθ᾽ ὥρας ἡμε-

δ4 ANNOTATIONES

ρινάς τε καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦντες τὴν ἡμέραν. vel oi δὲ reo- capákorra' ὥραις ἡμεριναῖς τε καὶ νυκτεριναῖς συμμετροῦντες τὴν ἡμ. vel etiam οἱ δὲ καὶ πλείονας. καὶ οἱ μὲν ὥραις ἡμεριναῖς, οἱ δὲ καὶ νυκτεριναῖς συμμετροῦσι τὴν ἡἣμ. Ace ne forte alicui hzc emendatio nimis violenta videatur, notandum est, τεσσαρά- κοντα, quod unico charactere μ΄. seribebatur, eum μὲν compen- diose scripto facillime permutari posse Atque eum in hae particula semel principium corruptionis factum esset, csetera etiam mutari necesse erat. Quum enim acecusativi przeces- sissent, atque μ΄. seu τεσσαράκοντα ad sequentes traheretur voces, et in lis accusativus pro dativo ponebatur. Certe in nostra lectione neque geminum accusativum, neque συμμε- τροῦσι concoquere possum, sed potius participium desidero. Cseterum verbum compositum significationi simplieis nihil fere addere, sed positum esse, quoniam ad utramque vocem ἡμερινὰς et νυκτερινὰς referretur, puto. Quum autem hoc ipsum verbum nonnihil difficultatis efficiat, addere lubet loca nonnulla, quae neque in vulgatis lexicis, neque in /Sfephami Thesauro inve- niuntur, in quibus simili signifieatu obvium est. J7erodotus lib. iv. sect. 158. ait: kai τὸν κάλλιστον τῶν χώρων ἵνα διεξιόντες οἱ "EAAqves μὴ ἴδοιεν, συμμετρησάμενοι τὴν ὥρην τῆς ἡμέρης, νυκτὸς παρεξῆγον. Dionysius Halicarn. Antiqu. lib. vii. cap. 10. νυκτὶ μὲν εἰς ὄρθρον, ἡμέρᾳ δὲ eis νύκτα συμμετρεῖσθαι τὰς ἐφό- δους, et de admir. vi dicendi in Demosth. e. 10. ὁ ῥήτωρ τοὺς καιροὺς συμμετρεῖται. Sed de toto loco alii judicent, qui me praestant ingenio. SrRoru. Hec quidem Strothius; velim ego posteriora hzee, συμμετροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν, ex Rufino corrigere Latine vertente, if wt diurnas mocturnasque com- putantes diem statuant suam, συμμετροῦντες, ὁριζοῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν. Facilis corruptio verborum fuit. Sed hae re missa, si- militer ae Strothius jam pridem vir doctissimus Samuel Petitus in Var. Lectt. i. 4. legendum conjecerat ὥραις τε ἡμεριναῖς kal νυκτεριναῖς, sejuneta voce τεσσαράκοντα ab ὥραις. Sed pro lectione recepta, quam €Grzeei tuentur codices, et Musculus interpres ante Valesium amplexus est, verba apprime faciunt veteris eujusdam seriptoris à Beato Rhenano in epistola sua ante Hiufini Hist. Eccl. adducta. ** Ineidi nuperrime (inquit. Rhe- ** nanus) in Zóroyuv quandam τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας Graecam, * quam cum evolverem, oeeurrerunt forte fortuna lren:ei

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 55

" verba, quz Eusebius eap. 23. libri v. citat de jejuniorum * diversitate, sic Grzece habentia: φησὶν ὅτι τινὲς kal περὶ τοῦ [14 , , L4 ^ ^ / , L4 / νηστεύειν διαφόμως παρέλαβον, οἱ μὲν yàp μίαν μόνην ἡμέραν * ἐνήστευον., οἱ δὲ δύο, οἱ δὲ καὶ πλείονας, οἱ δὲ τεσσαράκοντα

ς-ς δ , € ^ ^ ^ eu , ^ U 4 ὥρας μόνας »eptràs καὶ νυκτερινᾶς, ραν QrvTi ἡμέρας vy-

* στεύοντες" καὶ πᾶσι συνεχωρίσθη (συνεχωρήθη) τοῖς ἀρχαίοις ἔθεσι χρήσασθαι." (ὑπ autem exemplar ojusdem, ni fallor, opuseuli in bibliotheca nostra Bodleiana extet, quod nihil fere aliud est. quam Eusebiani operis synopsis, verba hzc nonnihil ampliata hie exhibere potui. Numero 2408. hie liber in Catalogo M SStorum signatus est. Sed et in veteri De Gestis. Concilii Cesariensis Narratione, quae Bedze. temporibus vetustior est, jejunium quadraginta horarum ita commemo- ratur. Orientales, sicut historia Eusebii Ceesariensis narrat, quocunque die inense Martio quartiadecima luna evenisset, pascha celebrabant. In [talim autem alii plenos quadraginta dies jeju- nabant, alii triginta. — Alii dicebant septem. diebus, in. quibus mundus concluditur (h. e. absolutus est) s?bi sufficere jejunare : Alit, quia. Dominus quadraginta dies jejunasset, illà horas qua- draginta deberent. ἴῃ Baluzii Nov. Collect. Concil. p. 14.

Mihi quidem attento animo eonsideranti diversas pro utra- que interpretatione rationes, quibus illustres viri jejunium, vel quadraginta horarum, vel contra quadraginta dierum, ad. struere solent, horarum ilud ab Irenzo designatum fuisse, persuasum est. Cum vero hic de jejunio in sancta hebdomade servato loquatur lrenzeus, non de superpositione illa solenni, qua, ut infra refert S. Vicrogivs De Fabrica Mundi p. 456. àn alterum fit diem, aliquid praeterea addendum est. Qui come- dere omittebant ante meridiem diei erucifixionis, quo quidem tempore prandium seu anteccenium sumere solitum est, jeju- nantes usque ad tertiam horam nostram matutinam diei Dominieze, quo circiter tempore jam ante resurrexisse Christum constat, hi jejunium quadraginta horarum servabant, ab hora nostra undecima matutina diel crucifixionis numerare inci- pientes; completis diebus, ut ait '"l'ertullianus, quibus ablatus est Sponsus.

Interea, dum supra Valesius ait, necessario consequi, eos qui quadraginta dies jejunarent, toto illo tempore nihil pror- sus comedere potuisse, eo quod horas tam nocturnas quam di- urnas jejunio deputarent; hoe certe viros, qui colligunt jejunium

€

56 ANNOTATIONES

quadraginta dierwm, premit. Ad consuetudinem vero quod attinet quadragesimalem, antequam Valesius seriberet, osten- dit Petitus libro modo laudato, pag. 92, non omnibus diebus, &ed quibusdam tantum intra dies illos quadraginta quacunque ratione homines jejunasse; probat enim vir doctissimus jeju- nium servasse quadragesimale Romanos temporibus Augustini ac Leonis Magni tres tantum ferias singulis illis hebdomadis ad maximum jejunando. Immo Beveregius Annotat. in Ca- nones Apost. lxix. pag. 34. ἃ RzapiNG10 ad imam pag. 247. Eusebii sui positus, Valesio ita respondet; * In jejuniis cele- ^ brandis, przesertim hoe paschali, non ab omni prorsus ali- ** mento, ut cuique notum est, sed a carnibus tantum, vel aliis * fortasse nonnullis ciborum generibus, abstinebant, at reliquis * vesci licebat. Hoe egregie confirmatur ex Concil. Laod. * Can. 50. Sed rursus Beveregio Thomam Íttigium video inconstantize notam inurentem in Jissert. De Heresiarchis, sect.i. cap. 12. 8&. 9. ** Dieit quidem DBeveregius lib. iii. cap. 7. * Can. Apost. p. 397. non omni cibo per quadraginta illos dies * Christianos abstinuisse, sed jejunasse ξηροφαγοῦντας, et pane * tantum cum sale et aqua utentes. Postea vero p. 419. as- * serit per ejusmodi xerophagias jejunium proprie non cele- * bratum sed solutum potius fuisse, *Si igitur per xeropha- * giam jejunium solutum fuit, quomodo per quadraginta dies * horis diurnis pariter et nocturnis pro die computatis jejunare * potuerunt Christiani?z£? Hee Ittigius. Certe Valesium vix tangit Deveregii responsio a Readingio allata, et ipsum illud, horas diurnas atque mocturnas computantes, dici videtur non de xerophagiis, sed commune est strictissimze jejunii forme, super- gositio vocatse.

P. 39. l. 10. συμμετροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν] Miror tot ho- mines eruditos, qui hune IÍrenzi locum in suis libris expo- suerunt, ejus vitium non animadvertisse. Quis enim est sensus horum verborum? aut quis unquam credat fuisse homines, qui quadraginta horarum spatio diem metirentur. Atqui quadra- ginta horze biduum jejunantibus efficiunt. Equidem non du- bito, quin lrenzus ita scripserit. oi δὲ τεσσαράκοντα ὥρας ἡμερινάς τε καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦσι τὴν» νηστείαν. Qua serip- tura nihil planius esse potest. ^ Quare aut lrenzeus omnino ita scripsit, aut certe ita reribere debuit. Sed antiquari, voeabulo ex superiore linea. hue translato locum corruperunt.

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. δ᾽

VaurrsiUs. Nullis, quod meminerim, ex erudita civitate, ut- eunque diversa inter se sentientibus, Valesii eonjeetura se probavit. Neque vero omnibus plaeuit Grabii expositio, qui in Notis ad Zren. p. 465. cum vocem τῆς ἡμέρας in primo hujus fragmenti versu Zempus perperam, ni fallor, interpretatus esset, itidem vocibus τὴν ἡμέραν αὐτῶν, qus hoc loco occurrunt, generalem temporis notitiam attribuit. Ita enim Irenzus in tantulo spatio unam eandemque vocem in plane diversam sententiam acciperet, siquidem proxime ante in iis, οἱ μὲν yàp οἴονται μίαν ἡμέραν &e. voci ἡμέρα sensus ejus usitatus sub- jeetus fuerat. Proptereaque idem doctissimus Grabius, ut, postquam hzc seripseram, vidi, hoe nomine vapulat a Mas- sueto Dissert. Prav.i. in Ireneum p.87. atque itidem ab Hoopero Je Quadragesima, p. 161. ed. Nov. qui tamen iidem viri clarissimi, minus recte, meo quidem judicio, contra Gra- bium distinetioni post τεσσαράκοντα a Rufino positze patroci- nantur, ut jejunium quadraginta dierum apud lrenzeum inve- niant, quod quidem tempus nusquam apud Tertullianum ap- paret Irenzeo zequalem, in opere composito maxime de jejuniis. Neque a vera loci interpretatione aut Valesius aut Grabius discedere videtur, dum de superpositione verba exponunt, quae tamen solito eitius eoneludebatur. Verum plures superpo- sitiones, prout euique abstinere placebat, in hae hebdomada servari consueverunt. Epiphanius in Z7cres? xxix. num. 5. hae habet, ubi Essenorum, tanquam si revera Christiani fuissent, commemorat mores: ἐν ἡμέραις yàp τῶν πάσχων ἐκεῖ γενόμενος, τάς τε αὐτῶν πολιτείας ἐθεάσατο (Philo Judzeus), καὶ ὥς τινες ἑβδομάδα τὴν ἁγίαν τῶν πάσχων ὑπερτιθέμενοι διετέλουν: ἄλλοι δὲ διὰ δύο ἐσθίοντες [alternis cibum diebus capientes], ἄλλοι δὲ καὶ καθ᾽ ἑσπέραν. p. 120. ed. Petavii. Conferas autem Philonem ipsum inlib. De Vita Contemplativa, et Eusebium lib. ii. Zist. eap. 17. De superpositione plura posthae ad Dionysii Alex. Epist. ad Pasilidem. Hzee fere omnia in priori harum Reliquiarum editione dixi. Nune addo, monuisse ad locum Jaeobum Gronovium in adnotatiunculis ad Historiam Eusebianam penes me M SStis, * τὴν ἡμέραν αὐτῶν, id est, non * diem, sed quod fit in die eo, nempe jejunium, νηστείαν. Nil * muto." Neque cl. Olshauseno, qui anno 1820. ist. Eccles. Vet. Monumenta. Preecipua edidit, Strothii conjecturze supra

p. 53. memorate probantur, dum ait, si constructionem verbi VOL. II. I

58 ANNOTATIONES

συμμετρεῖν admittas, lectionem przesentem explicari posse, et'amsl legas ἡμέραν. p. 275. Immo Eusebii nuperus editor cl. Hemichen. in. Exeursu suo vri. p. 379. de hoe loco disserens hzee posuit. ** Puto verba Irenzi, οἱ δὲ τεσσαράκοντα ὥρας τε ἧμε- '* p.wás τε καὶ νυκτερινὰς συμμετροῦσι τὴν ἡμέραν αὐτῶν ia expli- " earl posse et debere; αὐὲ quadraginta horas diwrnas et ** nocturnas tanquam diem h. e. tempus quo jejunant, seu tanquam '" tempus suum. jejunandi computant, 1. e. numerant (ne scilicet '* vel per longius vel brevius tempus jejunent.)" Hsee vir cl. qui et optime monuit, verba περὶ τῆς ἡμέρας. spectare ad tempus diei paschalis, et verba sequentia ad diversitatem tem- poris jejunii antepaschalis, improbata interea sententia Va- les et Grabii verba illa de jejunio superpositionis interpre- tantium. Zimmermanno vero, qui anno 1822 ante Hein: ehenum Eusebium ediderat, locus nisi eonjiciendo vix sana- bilis visus est. Ego ex Rufino verba corrigenda esse duxi. Vid. supra pag. 54.

P. 39. l. 12. ποικιλία) ἡ ποικιλία INiceph. SrRorn.

Ibid.l. 13. τῶν παρὰ τὸ ἀκριβὲς ὡς εἰκὸς κρατούντων) Hune locum non intellexerunt interpretes. Solus Musculus sensum assecutus est, sed ex parte tantum. Sie enim vertit: ZZ ista jejunantium varietas, non nostro demum tempore, sed multo antea per. illos cepit qui ante nos preter. accuratam. diligentiam, ut verosimile est, rerum. habenis putiti, simplicem ac vulgatam con- suetudinem. posthabuerunt ac mutarunt. st certe hie Irenzei locus admodum intrieatus et obscurus. vul& autem ostendere Irenzeus, unde orta sit tanta diversitas jejunii paschalis. — Ait igitur eam natam esse, non ex lege aliqua ab apostolis aut ἃ Christo data, sed paulatim usu quodam inerebuisse ; ae postea episcopos quosdam, in iis quae ad disciplinam pertinent parum diligentes nec satis aceuratos, id quod simpliciter introduetum fuerat, licet singulare et ab aliarum ecclesiarum more diversum, in eonsuetudinem vertisse ae posteris observandum reliquisse. Reprehendit igitur illos Irenzeus, quod παρὰ τὸ ἀκριβὲς egerint. Est enim diligentis episcopi, videre ne quid novum in eccle- siam inducatur przeter reliquarum ecclesiarum eonsuetudinem. Ita Soerates hune Irenzi loeum cepisse videtur in eap. 22. lib. v. ubi postquam de jejuniorum et hujuscemodi rituum apud varias ecclesias diserepantia abunde disseruit, ita con-

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 59

cludit. αἴτιοι yàp, ὡς ἡγοῦμαι, τῆς τοιαύτης διαφωνίας οἱ κατὰ και- ρὸν τῶν ἐκκλησιῶν προεστῶτες" οἱ δὲ ταῦτα παραλαβόντες, ὡς νόμον τοῖς ἐπιγινομένοις παρέγραψαν. V ALEsIUSs. Strothius post vocem κρατούντων subaudit τῆς ἐκκλησίας, qui de episcopis loqui Irengum, juxta ae Valesius, putat. Sed vetus interpres Rufinus verba ita vertit, Qwe varietas observantic mon mwnc primum, weque nostris temporibus capit, sed. multo ante mos em illis, ut opinor, qui non simpliciter, quod ab initio traditum est tenentes, in alium morem vel per negligentiam, vel per imperitiam postmodum decidere. ἘΠῚ Grabius ait, ad /rencwm, ubi supra, * Ruffini potius interpretationem secutus sum, quam Musceuli et * Valesii, qui per κρατοῦντας intellexerunt ecclesiarum pr«esides. * dueti auctoritate Socratis hune lrensi locum, quem, uti * conjicere licet, prze oculis habuit, ita loco citato imitantis: αἴτιοι yàp, ὡς ἡγοῦμαι, τῆς τοιαύτης διαφωνίας οἱ κατὰ καιρὸν * τῶν ἐκκλησιῶν προεστῶτες &c. Haud memini enim, me uspiam in primszevis scriptoribus voce κρατούντων ita sim- ** plieiter posita episcopos designatos legisse ; altera vero signi- fieatio in ipso sacro eodice Marc. vii. 3, 4. et in Patrum monumentis frequentissime occurrit, et hoc loco antecedenti verbo ἐπιτηρούντων bene respondet. Quocunque autem sensu accipiatur, culpze τῶν παρὰ τὸ ἀκριβὲς κρατούντων, non ipsa * Jejunii ante-paschalis religio, sed diversa observandi ratio ** ab Irenzo adscripta censeri debet." De interpretatione vocis κρατούντων Grabio consentiunt doctissimi przesules Gunningius et Hooperus in Tractatt. suis De Quadragesima, Beveregius Cod. Can. lib. vii. c. 3. δ. 4. Massuetusque, Notis ad /rencwm p. 240. et alibi. Loco porro addas S. Scripture a viro cl. allato ilum Apocalypsis, capite 11. comm. 15. "Exe καὶ σὺ κρατοῦντας τὴν διδαχὴν τῶν Νικολαϊτῶν. Voces interea παρὰ τὸ ἀκριβὲς omissas esse in Scaligeri codice scripto constat; sed eontra fidem aliorum omnium codicum id contigit. Immo ex his verbis, τῶν παρὰ τὸ ἀκριβὲς κρατούντων, mihi nata est 'opinio, Irenz;i animo versatum esse przeter alia Asianorum errata caleulum eorum minus aceuratum decim:ze quartae lunze paschatis, quém iis adversarii objecerant. Inter Clementis Alexandrini libros recensetur ab Eusebio ὁ ἐπιγεγραμμένος κανὼν ἐκκλησιαστικὸς, ἢ πρὸς τοὺς ᾿Ιουδαΐζοντας, ὃν ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ δεδηλωμένῳ ἐπισκόπῳ ἀνατέθεικεν. lib. vi. Hisf. cap. 13. Vide 12

ςς

60 ANNOTATIONES

et Constantini Imp. Epistolam ad Ecclesias in Eusebii. Vita ejusd. Constantini lib. iii. eap. 18. Valesiique notam, et Constit. Apost. v. 17.

Ita eum Jud:zis non tantum eirea diem, sed etiam de mense eonvenisse Asiaticos, doeet Josephus Sealiger in Op. De Emendatione Temporum lib. à. p. 154. et ahbi. Vid. et Buxtorfii Epist. ad eund. Scaligerum, in Sy//oge Epistolarum per P. Burmannum edit. vol.ii. p. 563. Utrum vero hi quar- tadecimani, ait Scaligeri adversarius Dion. Petavius, Judaieum ecyclum, an alium quemlibet, tenuerint, divinari utcunque potest, pronuneiari eerto non potest. e Doctr. Temp. lib. ii. eap. 58. Certe tamen videntur ipsa lrenzi verba innuere, praesertim si alia cogitas, minus aecurate versatos fuisse non- nullos in paschze annuo tempore computando.

P. 39. l 14. τὴν καθ᾽ ἁπλότητα καὶ ἰδιωτισμὸν συνήθειαν] Ad hune Irenzi loeum videtur alludere Tertullianus in libro de Virginibus velandis, eum ait: Jw Ais enim fere consuetudo initium ab aliqua ignorantia vel simplicitate sortita, 4n uswm per successionem, corroboratur. V ALESiUS. — Consimilia Cyprianus quoque in Zpist. ad C«cilium, ubi de calice Dominieo vino et aqua misceri debito ita seribit: δὲ qwis de anteces- soribus nostris vel ignoranter vel simpliciter »on hoc observavit et tenuit, quod mos Dominus facere. exemplo. οἱ magisterio. suo docuit, potest simplicitati ejus de indulgentia Domin? venia con- cedi. Wp.lxiii. p. 109. ed. Benedietin. Sed male aliqui, ut Museulus interpres, in bonum sensum verba τὴν καθ᾽ ἁπλότητα καὶ ἰδιωτισμὸν &e. accipiunt. Certe contrarium sensum per- suadent cum auctorum loei modo adducti, tum vero voces Latinz,, quze. his Grzeeis respondent in alio Tertulliani opus- culo, Simpliees enim quique, ne dixerim imprudentes οὐ 1diotze, que major semper credentium. pars est. κο. Ado. Praweam. cap.3. Mendose els τὸ μὴ μετέπειτα pro εἰς τὸ μετέπειτα MS. Norfolc.

Pag. 39. l. 16. πεποιηκότων.] Jam tandem mihi innotuit Pru- dentii Marani de lIrenzi verbis conjectura, quam protulit anno 1742. in Notis ad Questiones et. HFtesponsiones ad. Ortho- doros in Appendice ad Opera S. Justini Δ]. collocatas. — Ejus autem adnotationem posui seorsum a e:zeteris, quae fere omnes de leetione verborum recepta traetant. .** Tune locum et sua

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 61

* gponte corruptum et variis interpretationibus vexatum emen- * dare et explieare conabor. Unum est quod clarum et per- * gpieuum sit, nempe de jejunio Dominicam resurrectionem * proxime antecedente aliquid ab Apostolis fuisse przescriptum, quod in eeelesiis nonnullis ab eorum, qui przeerant, negli- gentiam observari desierit. Przeterea repugnat omnino constans ille ex quadraginta horis nocturnis et diurnis dies. * Sed si pro quadraginta horis legamus viginti quatuor; et ** eontextus enitescet et quam consuetudinem a nonnullis vio- * Jari moleste ferat lrenzus, facile investigabimus. | Erat in * antiqua Eeelesia mos Apostolieus, ut sabbati saneti dies sine ullo prorsus cibo duceretur, nec quidquam degustaretur ante galli eantum post mediam noctem. Przeeipitur in con- stitutionibus Apostolieis, lib. v. cap. 19. w£ reliquis diebus ante Parascevem. hora nona vel vespere unusquisque comedat, vel ut quisque poterit : at Sabbato usque ad gallicinium. per- maneant, μέχρις ἀλεκτοροφωνίας mapare(vovres. Theophilus ** Alexandrinus in epist. ?. Paschali apud Hieronymum tom. 4. p.716. Justa, Apostolicas traditiones fiuiamus jejunia intem- pesta nocte octavo decimo die supradicti mensis Pharmuthi : et altero die, qui dominicee resurrectionis est. symbolum, id. est, nono decimo ejusdem mensis verum. Pascha celebremus. | Hiero- * nymus in cap. 25. Matthei testatur fraditionem, Apostolicam * permansisse ut in die vigiliarum Pasche ante noctis dinidium * populos dimittere non liceat. Vid. Method. in Conviv. Virg. * apud Combefis. p. 85. et Palladium Vit. S. Joannis Chry- ** sostomi, p. 84. ubi eadem laudatur Apostolica consuetudo. * Sed tamen quamvis transmissa ab Apostolis fuisset, non eamdem ubique auctoritatem obtinebat. Nam ut legimus in Can. τ. S. Dionysn Alexandrini, jejunium sabbato saneto sub galli cantum solvendum esse censebant Romani Chris- * tjani: non deerant eeclesize, in quibus id vespere faciendum * videretur. Dionysius Alexandrinus ea de re consultus, wf * negligentes et. intemperantes, reprehendit eos, qui wimium fes- * finant et ante mediam noctem, jejunium solvant. Non videntur Irenzi querele alio pertinere. Non enim eos vituperasset qui totum Sabbati diem jejunii traducebant; nihil enim amplius przseribebat Apostoliea traditio. Multo minus * eos reprehendisset qui duobus aut pluribus diebus jojuni

La DA

Lad Lag

€

Lay

[11

c

[11

[11

€

^

69 ANNOTATIONES

* manebant. Ibi ergo sol in illius reprehensionem ineur- * rerunt, qui non exspectabant galli eantum sed horis viginti ** quatuor a ecena, hesterna elapsis eibum sumebant. Horum accurata diligentia in horis nocturnis et diurnis numerandis ** confirmat 1d quod dixi, eos jejunii legem sie interpretatos * esse, ut diem suum non quadraginta horis, ut est in textu, * sed viginti quatuor metirentur. Neque enim numerantur * horze, ubi fervor praecepti finibus non coercetur. His adde * numerum quadragenarium cum eo, quem restituimus, facile * confundi. Uterque enim literis non multum discrepantibus * exprimitur, nimirum M. 40. KA. 24." pag. 490. Hzee vir doetissimus; quz tamen mihi non ita placent, ut propterea leetionem omnium codieum Eusebianorum deserendam putem.

^ e

P. 49. l. 1. ἡ διαφωνία τῆς νηστείας, τὴν ὁμόνοιαν τῆς πίστεως συνίστησι] Idem ait Augustinus in. Epist. 86. ad Casulanum. Sit ergo una fides wniversce que ubique dilatatur ecclesie, tan- quam intus in. membris, etiamsi ipsa, fidei unitas quibusdam di- versis observationibus celebratur, quibus mullo modo quod in fide verum. est, inpeditur. VAresrus. Loeum olim ita exposuit vir doctissimus Petrus Gunning, Eliensis episcopus, in Traetat. Anglice seripto, De Quadragesima p. 40; Scilicet omnes fidem suam ostendebant in sponsi mortem illam et passionem, eujus memoriam unanimiter prae se ferebat consensus eorum in je- junando diebus proximis ante resurrectionis festum, etsi in rebus nonnullis cireumstantibus inter se diserepaverint. Ita ille. Porro verum et vetus dietum est, atque ex hoc ipso irenzi loco fortasse desumptum, JDfferentiee rituum. commen- dant unitatem, doctrine. Namque, ut ait Casaubonus, hane diversitatem adeo nihil nocere vult Irenzus summx:e fidei Christianze, ut contra non medioeriter eo pacto consensus in przecipuls fidei eapitibus eonfirmetur. Confer Zvercitt. ejus ad Awunales. Baronii xi. 1. p. 210. ed. Genev. Habet ὁμολογίαν pro ὁμόνοιαν MS. Norfole.

Ibid. 1. 7. ἐν οἷς καὶ oi πρὸ Σωτῆρος] ἐν οἷς καὶ οἱ πρὸ X. ed. FH. Steph. | Duas priores voces expunxi, quippe qu:e abessent a quatuor nostris eodieibus Maz. Med. Fuk. et Savil. nee lege- rentur In interpretatione Rufini. | Paulo post in iisdem exem- plaribus [or legitur aeeentu acuto in prima syllaba, quod magis plaeet. Cum enim primam syllabam habeat brevem, eireun-

re

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 68

flecti non debet. VALrsivs. "Nune demum, eum istud ἐν οἷς Burtonus, probante Heinicheno, in Supplemento | .Notarum, fide nixus codicum egit, Paris. Florentinorum, Nicephorique revocaverit, idem in hae editione duxi faeiendum. — Seripserat paulo ante Eusebius, ἐν οἷς καὶ ὁ Εἰρηναῖος. In MS. Norfolc. ut ante vol. I. p. 217. ita hie Σωτηρίχου seribitur pro Σωτῆρος, qua de re in notis; mox deest oí ante zpoorárvres. Ceterum Sixtus, qui antiquissimus est episcoporum hie recensitorum, sextus post Petrum Petro non computato secundum Irenzeum et Eusebium, ecclesiam rexit Romanam, paulo post initia hujus sceeuli secundi ad sedem evectus. Confer not. p. 206. vol. I.

P.40. 1. 8. ἧς σὺ νῦν ἀφηγῇ] Nune Burtonum post Zimmer- mannum orationem pronomine σὺ augentem, quod in Nicephoro et in codicibus suis omnibus przeter Aegiwum Paris. et Venetum invenit, imitatus sum.

Ibid. 1. 9. οὔτε αὐτοὶ ἐτήρησαν] Hoc est, lunam quartam decimam, qua agnum sacro die paschatis ineunte comedebant. Confer notam primam ad Porvcnaris Fragmentum.

Ibid. l. το. οὔτε τοῖς μετ᾽ αὐτῶν ἐπέτρεπον In libro Turnebi ae Morzi ad marginem emendatur μετ᾽ αὐτῶν. Atque ita legit Rufinus, ut ex versione ejus apparet. Sie enim vertit: JVeque ipsi ita. tenuerunt, neque hà qui eum 4psis erant. — Posset etiam ΒΟΡΙΌΙ οὔτε τοῖς ὑπ᾽ αὐτοὺς, id est presbyteris suis ae diaconis, et populo sibi commisso. Varrsivs. Habent quidem edd. omnes rois μετ᾽ αὐτοὺς, cum vero JS. JNorfole. prseter Gruteri Lectt. in ed. Genev. marginesque librorum, quos Valesius com- memoravit, alteram przeferret lectionem, eam recepi. Grabio quoque probata est. Hzc olim notavi. Nune codices addit Burtonus Paris. priorem Florentinosque ae. Valesium in. Fer- sione lectionem przestantes a me receptam.

Ibid. 1. 12. καί τοι] καὶ τί Christoph. Lectt. SrRorg. | Atqui τι encliticeum AS. Savi/. seu Bodl. Ait vero Petrus Coustan- tius in Notis ad Aom. Pontif. Epistolas, p. 105. magis sibi placere eum Christophorsono Grzeee καὶ τί quam καί τοι, atque ita vertit, e? quid agis repugnat quam id observare, quod. alii non observant ? Neque aliter quidem interpretatus est Christo- phorsonus, si interrogationem spectes. Verum, ut interro- gatio melior sit, quod non putem, imperfecta foret oratio, nam partieula ἢ ante τὸ τηρεῖν desideraretur.

04 ANNO'TATIONES

P. 40. 1l. 13. rots μὴ τηροῦσι] Amplector.emendationem quze inlibris Turnebi ae Morzi habetur ad marginem, ἐν rots μὴ τηροῦσι. Est autem hie hujus loei sensus. Cum observantia alieujus moris et inobservantia sint inter se contraria, tamen quoties 18. qui morem observat quempiam, versatur inter eos qui minime observant, tune ipsa diversitas magis elucet. Hoe est quod vulgo dieitur in scholis philosophorum: eontraria juxta se invieem posita magis elucesecunt. Varzsms. Addidit Gruteri Lectt. Strothius, in quibus ἐν τοῖς μὴ τηροῦσι positum sit. Conjeetura optima. Haud vero invenit particulam ἐν Rufinus, qui sic vertit, cum utique et ipsis contrarium videretur, quod mon etiam caeteri similiter observarent. Anne ergo ita supplendus sensus £i— quamvis observantia magis contraria vide- batur non observantibus, quam. neglectus moris observantibus. Sed nihil affirmo. Verbum τηροῦσι Scaligeri MS. omisit.

Ibid. 1. 14. ἀπεβλήθησαν τινες] Rufinus hane vocem plu- ribus verbis exposuit, quae scholii vieem przstant. ANwnquam tainen. ob. hoc repulsi sunt αὐ ecclesice societate, aut. venientes ab illis partibus won sunt suscepti. ἀποβάλλειν igitur duo significat, aut ejicere ab ecclesia, quze frequentior significatio est, ut in capite ultimo hujus libri; aut omnino non admittere ve- nientem. Varrsivs. Iruditus Tillemontius tom ii. pag. 460. ceteris Victoris decessoribus hic ab Irenzeo memoratis Soterem et Eleutherum ideo non adjungi suspicatur, quia illi primum Asianos in urbe Roma eeclesiarum suarum more pascha cele- brare prohibuerint. Et probabile quidem est, controversiam de pascha, Anicetum inter et Polycarpum coeptam, inter utrius- que suecessores paulatim magis ae magis exarsisse. Quod si ita est, neque respuendum erit quod Beda et Ado tradunt, decretum ab Eleuthero de pascha editum, quod Vietor confir- marit; et eum eadem exceptione intelligendum erit quod de Victoris decessoribus generatim dieitur, eos nimirum eecle- siarum presbyteris, qui aliter pascha observabant, eucha- ristiam transmisisse. Cousrawr. |. At vero obstare videtur, ne quid Soteri atque Eleuthero affingatur a mansuetudine priorum episcoporum diversum, id quod de universa paee in ῥήσει superiore seriptum est; etsi nonnihil de duobus hisee an- tistibus in parte litterarum suppressa locutus esse lrenseus videtur. Sed forsitan erit, ut ex hoecloco cum majori veri

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 65

specie οὐ Lampius in Prolegom. Comment. n S. Joannis Evang. lib. I. eap. iii. $. 8. et ante eum Pearsonius plus semel in Operibus Postuinis, collegisse videantur, Xystum, sive Sixtum, primum inter pr:sules Romanos fuisse, qui pascha cum Ju- dais luna quarta deeima eelebrare desierit. Sed hae re in presens missa, quidquid fecisse cirea pascham Eleutherus atque Soter existimentur, quorum mansuetudo ac lenitas hie commemorari videtur, album de ausu tali silentium prohibet nos eredere, conatos esse hos episcopos quomodo Victorem, si hoc velit Coustantius, homines alienigenas contra sentientes communione ecclesiastica deprivare.

P. 40. l. 16. ἔπεμπον εὐχαριστίαν] Solebant olim episcopi, tem- pore paschalis festivitatis eucharistiam ad alios episcopos eulogiarum nomine transmittere. Idque tandem vetitum fuit concilio Laodiceno capite 14. At Rhenanus hune locum aliter intellexit. Sie enim adnotavit ad marginem Rufini. JA oc Irenci loco apparet, quod. si. episcopus aliquis Romam. venisset, Romanus poutifex eucharistiam hospiti solemniter transmittebat. In quo dupliciter fallitur; tum quod id pontificis Romani pri- vilegium esse sensit ; tum quod solis hospitibus seu advenis id prestari existimavit. Atqui ex concilio Laodieeno discimus, hune morem promiseuum fuisse, et ab omnibus passim epi- scopis usurpatum, ut ad aliarum civitatum episcopos benedic- tionis nomine eucharistiam transmitterent. Putavit seilicet Rhenanus, in his Irenzi verbis rots ἀπὸ τῶν παροικιῶν, subau- diri verbum ἐλθοῦσι. Quod tamen non est necessarium. Nam οἱ ἀπὸ τῶν παροικιῶν, sunt episcopi ecclesiarum: quemad- modum ἀπὸ AeféArov, est episcopus Debelti: ἀπὸ Ἐὐμενείας episeopus Eumenizx, ut supra observavimus. Porro ad hune morem transmittendzs eucharistiz, facit in primis loeus Jus- tini in prima Apologia, εὐχαριστήσαντος δὲ ToU προεστῶτος, kai ἐπευφημήσαντος παντὸς τοῦ λαοῦ οἱ καλούμενοι παρ᾽ ἡμῖν διάκονοι διδόασιν ἑκάστῳ τῶν παρόντων μεταλαβεῖν, ἀπὸ τοῦ εὐχαριστη- θέντος ἄρτου καὶ οἴνου καὶ ὕδατος, καὶ τοῖς οὐ παροῦσιν ἀποφέ- povcv καὶ ἣ τροφὴ αὕτη καλεῖται παρ᾽ ἡμῖν εὐχαριστία. d est: Postquam Antistes gratiarum actionem perfecit, et populus omnis apprecatus est, diaconi ex pane et vino et aqua, consecratis partes dividunt unicuique prasentium, et ad absentes portant. Hic cibus vocatur eucharistia. Scio quidem Justini locum de zegris

VOL. II. K

66 ANNOTATIONES

explieari posse. Sed nostra explicatio planior esse videtur. Illustre etiam hujus moris exemplum exstat in Actis Luciani martyris. Notandum porro est in loco Justini supra citato, panem eonseceratum a Christianis vulgo dietum esse eucha- ristiam ; quod confirmat etiam lrenzeus tum in hoe loco, tum in libro v. contra hzreses cap. xi. Clemens I. Stromat. p. 117. Tertullianus in lib. de Pudicitia c. 9. Varrsius. Addas his seriptoribus alium etiam Justino antiquiorem Ignatium Antio- chenum, qui duobus locis Zpistolee ad Smyrn. scil. δ δ. 7, et 8. et semel in Ep. ad Philadelph. ὃ. 4. nomen eueharistize hoe sensu usurpavit. Rectius vero explicandus videtur Justini loeus de rots θλιβομένοις h. e. segrotantibus et infirmis, uti fecerunt Grabius et Ashtonus in editionibus Justin? Apologiarum suis, sub fin. Quippe deportatio S. eucharistiz& per diaconos, in- quit Grabius ad Zrencwm p. 466. cujus quidem rei apud Jus- tinum faeta mentio est, sepius et ordinarie, ut aiunt, fieri solebat, altera vero, paschali, vel alio extraordinario tempore. Immo vero notat Coustantius, loco supra indicato, Inno- centium Romanum episcopum, etiam cum floreret Christiana religio, a Decentio Eugubino consultum, num eucharistia per parecias deferenda esset, hoc minime faciendum putare se Epist. xxv. n. 8. respondisse ; qwia mec longe portanda sunt sacramenta. Quapropter hoc quidem Irenzi loco post verba, eucharistiam. miserunt, subaudiendum arbitratur Coustantius, cum, Romain venissent : et ad illos missam eucharistiam eodem modo intelligit, quo Innocentius, in dieta epistola ad Decen- tium, ubi eam ad presbyteros ecclesiarum intra urbem eonsti- tutarum die Dominico mittere se solere significat ; nimirum ut se, inquit, « mostra communione, maaime la die, non judicent separatos.

P. 40. l. 16. kai τοῦ μακαρίου Πολυκάρπου &e.] Baronius in Annalibus, hune Polycarpi adventum in urbem Romam refert anno 5. M. Aureli Antonini, eodemque anno pontificatum Aniceti orditur: quod nequaquam probabile mihi videtur. Hoc enim anno, Polyearpus major erat oetogenario. Mortuus quippe est anno 7. M. Aurelii Imperatoris, cum sextum ef octogesimum zetatis annum jam exegisset. Ita enim seribitur in epistola. eeclesize Smyrnensis quam supra retulit Eusebius in lib, iv. ὀγδοήκοντα καὶ €£ ἔτη δουλεύω αὐτῷ. Id est, Octoginta

dn ose

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 61

et sez annos illi servio. Quod si annos illos non a primo statim ortu, sed a. pueritia ordiri lubet, quando primum homines ra- tiocinari ineipiunt; sequetur omnino, Polyearpum centenario majorem aut proximum, e vivis abiisse. Atque ita juxta com- putationem Baronii necesse erit dicere, illum nonagesimo itatis anno venisse Romam, quod. profecto nequaquam eredi- bile est. Eusebium vero hze objectio nullatenus involvit. Quippe Eusebius Aniceti pontifieatum orditur sub Antonino Pio, deeem fere annis ante Baronium. Idipsum in Baronio reprehendit Halloixius in Notationibus ad eaput ro. vitae B. Polyearpi. Varegivs. Male Baronius Hieronymum repre- hendit, quod Polycarpum ad Anicetum Pio imperante Romam venisse seripserit. Nam non tantum Eusebius in Chronico 1d in literas retulit, sed et in Historia lib. iv. cap. 23. (14.) eique adhzrent Hieronymus, Marianus Seotus, Ado in Chronico, Suidas in Polyearpo, aliique, a quibus primus dissensit Baro- nius, ut observavit Halloixius in Notationibus ad Vitam S. Polycarpi, eap. 10. Auf. Pagi, Crit. Annal. vol. I. pag. 160: a REAprNG10 allatus. — Fasti Siculi (sive Chron. Alex.) docent Polyearpum Romam venisse sub 'l'ertullo et Sacerdote, qui anno Dom. crvur. hoe est Pii xx. consulatum gessere. — Pear- son. de Amnis priorum Hom. Episc. cap. xiv. initio, ab eodem Rzaprxcro allatus.

Ceterum addidit partieulam δὲ post μακαρίου ANiceph. qui etiam ἐν Ρώμῃ pro τῇ Ῥώμῃ similiter atque ed. Steph. habet ; idemque a Strothio in edit. suam revocatum est. Consentit JMS. quidem JNVorfole. sed lectionem Vaesianam tuetur MS. Dodl. seu Savil. ἘΠῚ scripsit hoc modo cap. 8. lib. 111. Contra Heres. ipse quoque Irenzeus, ubi ejusdem rei mentionem facit, de Polyearpo ita locutus, ὃς καὶ ἐπὶ ᾿Ανικήτου ἐπιδημήσας τῇ “Ῥώμῃ. He olim notavi. Nune vero Burtonus ἐν τῇ Ρώμῃ dedit, ** e duabus (ait) inter se conflatis lectionibus. Legunt ** enim ἐν Ρώμῃ Steph. Stroth. Zimmerman. codd. Eeg. Pais. * uterque INorf. Venet. Niceph. τῇ Pop, Valesius codd. Med. * Maz. F'uket. Sav. Florentini. Ipse Irenzus apud Euseb. iv. ** r1. habet ἐπιδ᾽ ἐν τῇ Ῥώμῃ, deinde iv. 14. ἐπιὸ. τῇ Ρώμῃ."

P. 40. 1. 18. σχόντες] ἔχοντες ΜΝΙοορῆ. ϑτποτη. Ita et MS. Norfolc.

P. 41. l. 1. εὐθὺς εἰρήνευσαν] εἰρήνευσαν εὐθὺς Niceph. | Idem

K 2

08 ANNOTATIONES

verba περὶ τούτου τοῦ κεφαλαίου antecedentibus jungit, Verum aliter Eufin. SrRorn.

Ibid. περὶ rovrov τοῦ κεφαλαίου] Pessime hune locum inter- pretatus est Christophorsonus; eujus versio Baronium postea in errorem induxit. Sie enim vertit. Qwin pro hoc festo ob- servando, quod. controversie caput videbatur, caritatis vincula neutiquam. ruperunt. Cui interpretationi nimium fidens Ba- ronius ad annum Christi 167. seribit Polycarpum ideo Romam venisse, ut dissidia quz de paschali festo orta fuerant, eum Anieeto componeret: idque Eusebium et Irenzeum affirmare. Atqui lrenzus id non dicit, nisi forte ex versione Christo- phorsoni. Hoe tantum ait Irenzus, eum Polyearpus Romam venisset Aniceti temporibus, et leves quasdam cum illo de aliis rebus controversias habuisset, ambos tamen illico pacem inter se fecisse, ac de festo paschze noluisse inter se contendere. Non igitur ob qusstionem de festo paschz, sed ob alias quasdam controversias Romam venerat Polyearpus. Scio Hieronymum in libro de scriptoribus Ecclesiastieis, Baronii sententiam confirmare. Sie enim ait de Polyearpo. Aic gropter quasdam. super. die paschee questiones sub. Imp. Antonino Pio, ecclesiam regente Aniceto, Romam venit. Ita etium Eu- sebius noster in lib. iv. eap. 14. Sed cum Hieronymus id ex Eusebio sumpserit; Eusebius autem ex Irenzeo ; inquirendum est a nobis, non quid Eusebius dixerit ae Hieronymus, sed potius quid senserit lrenzeus. Vargsius. Atqui hoe ipsum Irenzi verba loquuntur, nempe Polycarpum Romam venisse ob questionem quandam, quze de die pascehze inciderat, διά τι ζήτημα περὶ τῆς κατὰ τὸ πάσχα ἡμέρας Euseb. lib. iv. eap. 14. M. Shorting. in locum, a Τύβαριναιο adduetus. Sin velit ille, voces istas lrensei esse, non Eusebii, ita quidem lrenszum narrasse seribentis, in hoe fallitur. Quin et Grabius et Mas- guetus, qui Irenzeum ediderunt, eum Valesio faciunt. Sed in- terea, eum. vidissem Melitonem in fragmento operis sui De Paschate supra pag. 115. Vol. I. collocato narrantem, mag- nam circiter illa tempora extitisse eontroversiam, πολλὴν ζή- τησιν, super hae re; lrenzique im hae epistola narrationem meeum considerassem ; vix dubitavi, quin eum ob alia, tum propter quzestionem de observatione paschz Polycarpus Ro- mam adierit. Profecto dum ibi manebat Polyearpus, mu-

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 69

los ab heretico errore correvit, ut tradit Eusebius tam in CAro- nico quam in ZZistoria, teste ejusdem rei Irenzeo quoque lib. iil. eap. 3. $. 4. qui hoe notabile de viro sancto adjecit ; wnam et. solam. hane veritatem. annuntians ab apostolis percepisse se, quam et ecclesia tradidit. Proxime post εἰς ἑαυτοὺς MSS. Bodl. et JNVorfole. pro πρὸς ἑαυτούς, Nune adducentem sex alios MSsStos Burtonum, atque in textum eis recipientem, virum cl. propter vicinum πρὸς ego secutus sum.

P. 41.1. 5. μὴν] Α INéiceph. abest. ὅτποτη. Mox, notante id Joanne La Placette viro doctiss. Observ. Historico- Eccl. p. 84. verbum ἔπεισε, persuasit, minus recte reddit Valesius persua- dere conatus est. Rectius habet vetus interpres Rufinus, neque enim aut Anicetus Polycarpo suadere poterat, &c.

Ibid.l 7. πρὸ αὐτοῦ] πρὸ ἡμῶν Niceph. SrRoru. Proxime post addit καὶ ταῦτα ante ὀφείλειν MS. Norfolc. sed frustra.

Ibid. l. 9. παρεχώρησεν ὁ 'Avíkgros τὴν εὐχαριστίαν) Hunc honorem Anieetus pontifex Romanus habuit venerabili seni Polyearpo, ut illum in ecclesia sacra facere sineret, et quidem przsente se, quod in primis notandum est. Sic Irenzi verba et Rufinus et ceteri interpretes acceperunt. Sed Franciseus Florens antecessor Aurelianensis, vir doctus, et nobis dum vixit amicissimus, hz lrenzi verba alter intelligenda esse contendit in tractatu ad Titulum 7. Decretalium de trans- latione episeopi. Vult enim Anicetum porrexisse duntaxat eucharistiam Polycarpo, non autem concessisse ilh jus sacra mysteria celebrandi. Verum si hune Irenzi locum ita intel- ligimus, quid honoris tributum fuerit Polycarpo ab Aniceto? Hoe enim diserte notat lrenzus, tum illo verbo παρεχώρησε, quod de suo jure concedere signifieat; tum illis verbis quze addit, κατ᾽ ἐντροπὴν δηλονότι. Id est, honoris eausa et con- templatione, ut vertit Rufinus. Certe si eucharistiam tantum Polyearpo porrexisset Anicetus, nullum ei przecipuum honorem detulisset; cum omnibus peregrinis episcopis id passim tribui soleret, ut cum episcopo civitatis simul communicarent, quem- admodum scribit ipse Florens ibidem, Sed et in concilio Arelatensi capite 20. decretum est, ut peregrino episcopo loeus saerifieandi detur. Varrsius. Idem, quod decreverunt Arelatenses, inveniendum est, Lowthio ad Eusebium indi- cante, in Constit. Apost. lib. ii. eap. 58. — Et hzec quidem Valesii

70 ANNOTATIONES

mihi magis placent, quam Lemoynii illa in Prolegom. ad Far. Sacr. fol. 14. et seq. ubi Florentis amplexus est sententiam. Attamen idem plaeuisse nune video cl. Heinichen. ad l. c. tum quod durissima esset locutio παραχωρεῖν τὴν εὐχαριστίαν, eo sensu ut sit, conservando eucharistice munus concedere, tum quod interpretanda non sint cum Valesio verba κατ᾽ εὐτροπὴν honoris causa, sed reverentie causa, quam scilicet Anicetus ha- bebat erga Polyearpum. Deerat prspositio ἐν ante τῇ ἐκ- κλησίᾳ in MS. Norfolc. |

P. 41. l. r1. πάσης τῆς ἐκκλησίας εἰρήνην ἐχόντων kai τῶν τη- ρούντων καὶ τῶν μὴ τηρούντων] Cum deesset καὶ priore loco, et τῶν posterius in ed. principe se Steph. atque AJNiceph. hos Strothius in ed. sua secutus est. Sed Va/esi? lectionem tuentur MSS. Bodl. et Norfole. alique eodd. teste Burtono, nec Rufinus vet. interp. aliud hie invenisse videtur. Ceterum Eusebius finitis Irenzeanis haze verba addidit: Kai ὁ μὲν Εἰρηναῖος φε- ρώνυμός τις àv τῇ προσηγορίᾳ, αὐτῷ τε τῷ τρόπῳ εἰρηνοποιὸς, τοιαῦτα ὑπὲρ τῆς τῶν ἐκκλησιῶν εἰρήνης παρεκάλει τε καὶ ἐπρέσ- βευεν. ὁ δ᾽ αὐτὸς οὐ μόνον τῷ Βίκτορι" καὶ διαφόροις δὲ πλείστοις ἄρχουσιν ἐκκλησιῶν, τὰ κατάλληλα δι’ ἐπιστολῶν περὶ τοῦ κεκινη- μένου ζητήματος ὡμίλει. Μὲ 7γθηαρι8 quidem momini suo vere re- spondens, nec solo nomine sed. etiam, vitae instituto ac proposito pacificus, pro ecclesiarum pace luec. imowwit οἱ allegavit. — .Nec vero ad Victorem, solum, sed ad multos alios ecclesiarum. anti- stites de questione proposita literas àn eandem sententiam misit.

Ibid. 1. 13. Eusebium] Haud propterea secum pugnare ere- dendus est Eusebius, cum Victorem dicit conatum esse Ásia- nos abseindere (vid. supra pag. 42.) Et abscidit enim re vera ÁAsianos, eum eos ἃ communione sua removit ; et conatus est ab ecclesic corpore segregare, cum ceteris episcopis ad idem przestandum et litteris et exemplo auctor fuit. At pleri- que eum potius commonendum censuerunt, ut in proposito non permaneret. Quo spectat illud Hieronymi de seript. eecl. €. 45. Victor multos Asie et Orientis episcopos, qui oiv. luna cuin, J'udeeis pascha, celebrabant, damnandos crediderat: in qua sententia, hi qui. discrepabant ab illis, Victori non dederunt ma- nus. Immo Victorem ipsum his manus dedisse, atque eorum monitis morem gessisse haud temere sentiamus. Et id quidem Anatolius Laodicenus episcopus, qui Probo imperatore circa

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 71

annum Christi 276. floruit, apud Bucherium pag. 444. diserte asserit. — Contentio, inquit, qucedam exorta est inter eorum. suc- cessores, Victorem scilicet Romance: urbis eo tempore episcopum, et Polycratem, qui tunc. in episcopis Asie primatum. gerere. vide- batur : quce Ireneo tunc. Gallie partis prasule rectissime pa- cata est, utrisque partibus in. sua regula perseverantibus, nec ὦ capto antiquitatis more. declinantibus. Quocirca Firmilianus epist. 75. edit. Pamel. ad Cyprianum scribit: /Seire quis etiam inde potest, quod. circa celebrandos dies pasche et circa multa alia divinc rei sacramenta, videat esse apud. illos (Romanos) aliquas diversitates, nec observari illic omnia equaliter, que Jerosolymis observantur. | Secundum quod in ceteris quoque provinciis multa pro locorum et wominum diversitate variantur : nec tamen prop- ter hoc ab ecclesie catholieee pace atque unitate aliquando. dis- cessuin est. Celeritas quippe qua, ut credere est, pax ad mo- dieum interturbata, in integrum restituta est, unitatis ruptze oblivionem ita peperit, ut ab ea aliquando discessum esse Cypriani zetate ne recoleretur quidem. | Hie tacere nobis non licet Epiphanii atque Sozomeni ex simili nominum confusione dissimilia errata. Epiphanius nempe, ubi ait, (Epiph. hzr. 70. n. 9.) Polycarpi ac Victoris temporibus Orientales αὖ Occiden- talibus ita divulsos esse, ut pacificas a se invicem, litteras nullas acciperent, Polyeratis loco Polyearpi nomen substituisse con- vincitur. Sozomenum vero, (Sozom. lib. vii. e. 19.) qus de Anieeto dicenda erant, de Victore dixisse planum est, cum scripsit, Victori et Polycarpo communi consilio placuisse, ut sin- gulà festum prout consueverant celebrantes, a. mutua inter se com- mumnione mequaquam discederent. CovsrawTr. Hzc ille, neque ab sententia ejus de rebus gestis Victoris discrepat Tillemon- tius in Mem. Eccl. Not. v. in S. Vietor. |. Conferas porro quz super his argumentis supra annotata sunt. "Tantum hic ad- dam, Soeratem lib. v. Zist. Eccl. cap. 22. dum optime ἢ. e. docte atque candide, de hoe paschali aliisque ecclesiz ritibus exponit, ostendisse, neutras partes ad traditionem confirman- dam seriptum aliquod testimonium afferre potuisse, quod de testimonio litteris mandato sevo apostolieo intelligendum esse videtur; paschale autem festum singulis locis usu quodam ae consuetudine varie celebratum fuisse. Ut, si liceat judicium meum his interponere, dicerem, rem ita quodammodo com-

12 ANNOTA'TIONES

paratam videri. Cum ex testimoniis Polyearpi atque Poly- eratis constet, ipsum Joannem aliosque preterea apostolos decimo quarto die lunze pascham celebrasse, id quoque obser- vatum esse fere ubique terrarum existimem ex imitatione eorundem apostolorum, qui ipsi non tantum in annuo festo, celebrando, sed et in tempore pasehs Judzos secuti fuerant. Eundem autem morem, perinde ae sabbati cultum, aliosque ritus Judaicos, non apud Romanam tantum, verum etiam alias eeclesias complures, paulatim in desuetudinem abiisse; apud nonnullas cito, apud alias serius; dum mos diversus eum honore diei Dominiez atque resurrectionis Domini, eumque odio Judaeorum, eonjunetus postea ita invaluit, ut in non- nullis saltem ecclesus consuetudinis vetustioris observato- res, pre ceteris jam pauci facti, 'lovóai(ew viderentur. Αὐ- tamen Eusebius initio Notarum in cowcir. cxsaR. allatus pag. 4. tum vero ipsi Palszstini episcopi, contrarium Asi- anis tempus defendunt, περὶ τῆς κατελθούσης εἰς αὐτοὺς ἐκ διαδοχῆς τῶν ἀποστόλων περὶ τοῦ πάσχα παραδόσεως πλεῖστα διειληφότες. — Vid. supra pag. 5. Sed velim in memoriam revoces, quanta rerum fieret mutatio in ecclesia ipsa Hiero- solymitana, post vietos Judzeos ab Hadriano Imp. per totam Judzam et alias regiones rebellantes. "lune τῆς αὐτόθι ék- κλησίας ἐξ ἜΘΝΩΝ συγκροτηθείσης, verbis utor ejusdem Eu- sebii lib. iv. 7st. cap. 6. πρῶτος μετὰ rovs ἐκ περιτομῆς ἐπι- σκόπους τὴν τῶν ἐκεῖσε λειτουργίαν ἐγχειρίζεται Μάρκος. Immo vero vel nomen Hierosolyms:e nova urbe 7Elia ex memoria vieinarum gentium cito deletum est; id quod ex dubitatione Romani przesidis, eum pristinum Hierosolymze nomen ex mar- tyre quodam audivisset, satis constat. Vid. Euseb. De Mar- tyr. Palcstinis cap. xi. Atqui apostolicam originem, qualem gloriabantur przesules Palzstini, consuetudini illi expeetandi diem Dominicum vindicat Imp. Constantinus in Epistola apud Socratem ist. Eccl. 1. 9. cons. et Sozomen. 47. 1. vii. capp. 17. e£ 19. Qui enim mos in ecclesiis singulis, seu ab apo- stolo seu secus fundatis, semper obtinuisse videbatur, is, prae- scribente regula, habitus est apostolicus.

P. 41. l. 27. Ἔν ᾧ ἄν τις δύναιτο &c.] Eadem Irenzei sen- tentia eitata quoque legitur in Claromontano Parallel. Da- masceni Codice lit. E. tit. 44. edita ab Halloixio in Vita

IN CONCILIUM LUGDUNENSE. 19

Irenzei pag. 499. nee non in alia Collectione Sententiarum ex Patribus Cod. 143. Barocc. fol. 17. pag. 1. et Cod. 238. in Bibliotheea Czesarea Vindobonensi. Sed in solo Maximo ad- scriptus est loeus, nempe ἐκ τῆς πρὸς Βίκτωρα ἐπιστολῆς, ex Epistola ad. Victorem. | Gnanius ad Zrencum pag. 466. Apud Damaseenum, seu rectius, Joannem Monachum, sie variatur ῥῆσις : Ἂν Q àv τις δύναται εὖ ποιεῖν TQ πλησίον, ἢν μὴ ποιῇ, ἀλλότριος ἕο. p. 480. ed. Lequien. Op. ,ϑ'΄. Joan. Damasceni. In iis autem, qu:ze przefatus est Eusebius in hoe fragmentum Epistolee ad Vietorem, positum est istud, ᾿Αντιπαρακελεύονται (episcopi Bíkrepu) τὰ τῆς εἰρήνης kal τῆς πρὸς τοὺς πλήσιον ἑνώσεως καὶ ἀγάπης φρονεῖν.

Quin et Irenzeum ἐν τῷ περὶ τοῦ πάσχα λόγῳ adduxit Auctor Querstionum. οὐ Respons. ad. Orthodoxos inter Opera Justini, Quzsest. 145. ex qua quidem lrenzana ῥήσει constat con- suetum esse ab Apostolicis usque temporibus, ut non flec- teretur genu in orationibus, neque die Dominico, neque pente- coste. Quum vero haud liqueat, desumptum 1llud esse ex hae Irenzi ad Vietorem epistola, quze nomine fratrum Gallize con- scripta est, cum ad alios, ut refert supra Eusebius, de festo paschze lrenzus seripserit, arripiendum istud tanquam syno- dieum aliquid, et propterea ad rem meam pertinens, non putavi.

VOL. IE. L

MAXIMUS.

S. HigRoNvwvs, 110. De Viris PH llustribus, cap. xlvii. p. 122.

MAXIMUS sub iisdem principibus (Commodo Se- veroque) ^famosam quiestionem insigni volumine venti- lavit, unde malum, et quod materia a Deo facta sit.

à Πλεῖστα μὲν οὖν παρὰ πολλοῖς εἰσέτι νῦν τῶν τότε σώζεται παλαιῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν ἀνδρῶν, ἐναρέτου σπουδῆς ὑπομνήματα ὧν γε μὴν αὐτοὶ διέγνωμεν, εἴη ἂν τὰ Ἡρακλείτου εἰς τὸν ἀπόστολον, καὶ τὰ Μαξίμου περὶ

^ , ^ ^ € , , ^ , € , ^ TOU πολυθρυλλήτου παρὰ rois αἱρεσιώταις ζητήματος, ToU πόθεν ἡ κακία, kai περὶ τοῦ γενητὴν ὑπάρχειν τὴν ὕλην. Euseb. H. E. v. 27. et Niceph. iv. 39. . Per αἱρεσιώτας Valentinianos intellige et Marcionitas. FanniciUs.

Gur. Cavius, /Tist. Lit. tom. I. pag. 95.

MAXIMUS, οὐκ ἄσημος ἀνὴρ τῆς Χριστοῦ διατριβῆς. Vir inter Christianos insignis (Euseb. Prep. Evang. lib. vii. e. 22. p. 357.) claruit an. 196. Scripsit vo- lumen de vulgatissima illa apud philosophos Qweestione, Unde sit Malum, sive περὶ τῆς ὕλης, vel, de eo quod Materia sit facta, et malorum non sit causa. Ex eo

78 MAXIMUS.

amplissimum fragmentum exhibet Eusebius (ubi supra) quod in Origenis etiam dialogo contra Marcionistas totidem verbis habetur. Ilinc nata viris eruditis dis- sidii seges. Vir cl. Wetstenius in Praefat. ad Origenis Dialog. id e Maximi libro περὶ τῆς ὕλης acceptum dia- logo suo inseruisse Origenem contendit. E contra Doc- tiss. Huetius, Append. ad Origenian. lib. iii. $. 9. p. 276. censet, Maximum nostrum, quem ad Constantini tempora detrudit, dialogum istum sub Origenis nomine composuisse, operique suo περὶ τῆς ὕλης intexuisse, et exinde fragmentum illud ab Eusebio depromptum esse. Cseterum infirmo plane tibicine fulciri mihi videtur sen- tentia Huetiana, et vix verisimilitudinis umbram ha- bere. Si Constantino imperante scripsisset Maximus, quomodo id Eusebium in econquirendis virorum eccle- siasticorum monumentis eo ipso tempore versatissimum effugere potuit? Quid? quod Eusebius Maximum di- serte aecenset eis, τοῖς εἰσέτι νῦν, de Commodi imperio loquitur, qui tune temporis vixerunt, et plurima lau- dabilis diligentiae monumenta post se reliquerunt (Eu- seb. H. E. v. 27.). Et Hieronymus quidem (De Script. cap. 47.) Eusebium de Commodi Severique imperio recte interpretatur. Immo Basilius et Nazianzenus in Philocalia Origeniana cap. 24. in fine, Maximo diser- tissime ascribunt, etsi id totidem verbis in Origenis dialogo contra Marcionitas se reperisse fateantur. Ut nulla non ratione concludi possit, autorem dialogi, sive Origenes sit, seu quis alius, fragmentum illud ex Max- imi libro περὶ τῆς ὕλης desumpsisse.

MONITUM.

Ic Excerptum Maximi nomine inscriptum vindica- retur auctor: szeculi ecclesise secundi, non quarti, quod docuerat illustris Huetius, Cavio in superioribus optimo jure placuit. Hoc autem simul monuerim, non omnes, sed tantum paucas istius longe ῥήσεως in Eusebii Preparatione Evangelica positze particulas, disperso- rum atque disjeetorum membrorum instar, in. Dialogo Origeni falso adscripto conspici; multo autem plures portiones ejus, in S. Methodii, qui tertio scripsit szculo, apparere opusculo De Libero Arbitrio, cujus fragmenta primus edidit Meursius, deinde Combefisius. Quz qui- dem fragmenta, sed ab excerptore quodam breviata atque mutata, una cum aliis quibusdam ῥήσεσι ejusdem operis Methodiani, Zliothece su: Photius interse- ruerat. Sed et alia multa preter Eusebianum Maximi excerptum insunt communia Za/ogo jam commemo- rato cum Methodio; quae etiamsi /a/ogi auctor ex Methodio desumpsisse censeatur, tamen vix dubito, quin partim ad eundem Maximum, tanquam primum illorum auctorem, pertinerent. Cum vero Maximi nomen ex more apud veteres solito supprimatur, neque alius quis-

80 MAXIMUS.

quam praeter Eusebium, dum exseribit, eum nomina- verit, ista frustula haudquaquam tam fidenter Maximo adscribi potuerint, quam nostra hzc ab Eusebio pro- lata. Ad Huetii sententiam quod attinet, vix ea se sustinebit; viro doctissimo scilicet statuente, quia Maxi- mi fragmentum, ut ait is quidem, in JXalogo De Materia compareat, cujus tamen fragmenti pars tantum, ut dixi, ibidem extat, ideo retulisse in litteras Dialogum illum seculo quarto Maximum, atque operi suo περὶ ὕλης 1ntexulsse; at vero constat S. Methodium ante Constantini M. z:etatem, quo regnante Jalogum verbis in eo quibusdam nixus scriptum esse ait Huetius, hocce fragmentum utendum accepisse, quod Maximi esse ipse . vir preestantissimus recte statuit.

Quid autem est, quod Gilbertus Genebrardus Latinus Origenis P/ilocalie interpres hoc Maximi excerptum, quod $$. Basilius et Gregorius Naz. si modo ab illis scholium a Cavio memoratum sit adjectum, ex Pr«e- paratione Eusebii in. Philocaliam suam se desumpsisse testantur, hoe titulo signaverit, E 7'ractatá Origenis in primum caput Geneseos? Pauca ila qua jam extant Origenis in Genesin, reliquie sunt, ut cl. Galeus in no- tula quadam ab Wetstenio ad Dialogi modo dicti finem collocata monuit, pleniorum Commentariorum super eodem argumento. Eusebius autem in reparatione sua Zrangelica paululum antequam Maximiana attulit, alia quzedam de ipsa hae qusestione, quod materia ortu non careat, ex Origenis his Commentariis adduxit. Potuerunt igitur hzc Maximi, vel pars saltem eorum, in Origenis his Commentariis olim extitisse. At vero prater morem erat Origenis, ut in commentariis suis longas aliorum ῥήσεις proferret, vel ut tacito nomine faceret aliena sua; et forsitan idonea causa fuit sanctis illis Philocali: editoribus, ut libello suo electorum Ori- genis ista Maximi insererent de materix ortu agentia,

MAXIMUS. 81

cum eorum partem in Dialogo Origeni adseripto inve- nissent. Sumpta vero esse a Basilio et Gregorio ex KEusebiana potius Preeparatione Maximi ista, ut omnes, ni fallor, PAlocalice: codices testantur, id ex eo contigit, quod pleniora et perfectiora quam alii eadem servaverat Eusebius. Scholium Philocalie adjectum hie afferam. Tara ἀπὸ τοῦ b λόγου τῆς EJceBtov τοῦ Παμφίλου εὐαγ- γελικῆς προπαρασκευῆς παρεκβέβληται. Μαξίμου δέ εἰσιν, ὥς φησιν ὁ αὐτὸς Εὐσέβιος. οὐκ ἀσήμου ἐν τοῖς Χριστιανοῖς συγγραφέως (elogium est ab Eusebio τῇ ῥήσει prsemissum). αὐτολεξζεὶ δ᾽ εὕρηται ταῦτα κείμενα, καὶ ἐν τῷ ᾿Ωριγένους πρὸς Μαρκιωνιστὰς καὶ ἄλλους αἱρετικοὺς διαλόγῳ, Τὐὐτρο- πίου δικάζοντος, Μεγεθίου δὲ ἀντιλέγοντος.

Sed vero Methodius, quocum fere consentit in lec- ᾿ tionis varietate «logi contextus, plenius interdum atque correctius quam, vel Zwsebü vel Philocalie, hodierni eodiees, partes Excerpti prestitit, ut vel eo nomine deflendum sit, haud extare integrum Methodii Je Libero Avbitrio opus, sed supplendam esse ex ab- breviatore Photiano partem ejus posteram. Hujus tamen exeerptoris ope orationem Maximi in locis quibusdam insigniter augere mihi licuit. Sin alicui in mentem venerit suspicio propter illum a Genebrardo przfixum fragmento titulum, tribui posse idem Origeni tanquam primo ejus auctori, potius quam Maximo, is non tantum sibi objieere debebit Eusebii auctoritatem in rebus gestis et seriptis Origenis versatissimi, qui illud Maximo attribuit, verum hoe quoque, quod omnibus notissi- mum est, tam infensum fuisse Methodium Origeni, ut vix credibile sit, illum, cantus ejus, quod aiunt, suis carminibus immiseuisse. Ejusdem quoque Eusebii auctoritas, tam in /Zistoria Ecclesiastica, quam in ipsa hae Preparatione Evangelica, Maximo opus de Materia tribuentis, satis, ni fallor, valebit contra alios, si qui fu-

erint, Methodio hzc vindicantes. Vel denique, si quis VOL. II. M

823 MAXIMUS.

contra putaverit, fragmenta operis περὶ αὐτεξουσίου, sive De Arbitrio Libero, sub Methodii nomine a Meursio et Comibefisio edita, simul cum Excerptis ejus ἃ Photio inventis (cui quidem critico aliorum quoque Methodii operum compendia obtigerunt) ψευδεπίγραφα esse, atque ad Maximianum omnia pertinere opus; obstet huic opinioni non tantum Hieronymus in Catalogo libellum de libero arbitrio Methodio adseribens, sed etiam ni- tidus ejus compositusque sermo ab eodem Hieronymo commemoratus, qui cum inest ceteris Methodii opus- eulis, tum maxime in limine fragmentorum περὶ avr- e£ovctov conspicuus est.

Sed haec hactenus. Hujus Éxcerpti contextus qua- tuor de fontibus precipue ortus est, Eusebii Prepara- tione Evangelica, Philocalia Origenis, Methodiique Zte/i- quiis, et Dialogo Origeni adseripto Contra Marcionitas ; quorum librorum tantum duo priores, Euseb? Prepa- ratio et Philocalia, totam seriem sermonis praestant. Ad Eusebium quod attinet, preter Stephanianam edi- tionem anno 1544 typis impressam, atque Vigerianam illam anni 1628, unum adhibui codicem scriptum, qui in bibliotheca Collegii S. Joan. Daptist:e servatur, melioris notz librum, sed vero haud valde antiquum. P//ocalice autem, in quam ex Eusebio ῥῆσις desumpta est, tres MSS. in auxilium vocare licuit, quorum primi copiam

mihi fecerunt custos et socii Collegii Novi, quod quidem

exemplar pulcherrimum Poli Cardinalis olim fuit ; alterum autem bibliotheca tenet splendidi Collegii SS. Trinitatis Cantabrigie, cujus lectiones discrepantes a Philocalia 'Tarini, qui primus Greca edidit anno 1619, mihi inde humanissime transmisse sunt, rem pro- curante viro ornatissimo Thoma Jones, S. T. B. ejus- dem, dum viveret, collegii socio. Codex olim claris- simi Galei fuit; et testatur Cavius quidem “754. Lit.

vol. 1, "Tit. Origenes, Philocaliam | Greece MS. ha-

MAXIMUS. 83

buisse Galeum emendatam ex variis scriptis codicibus, novaque versione donatam ; hie vero an liber idem sit atque ille in usus meos collatus, qu»rant alii. Certe obstat quod de leetionibusex aliis MSStis petitis a Cavio dicitur, eum leetionis varietas in ora hujus libri ad- posita (sed de Maximi tantum fragmento loquor) edi- tionibus wsebii ae Philocalie debeatur. Tertium Philocalie exemplar in bibliotheca extat Bodleiana, numero 3036 signatum, hujusmodi tamen indice adjecto, Collectanea ex». Variis Origenis Operibus. Chartaceum est, et recentiori :evo seriptum.

Quanquam vero aliud pr;terea PAlocalie exemplar in eadem bibliotheca conservatur, omissa tamen in illo sunt capita sex ultima, in quorum quidem tertio, sive capite vicesimo quarto, fragmentum hoc Maximi poni solet. "Transeripsit exemplar istud Georgius Contius natione Grecus, anno 1627, ex codice apud montem Athonem servato, quem vocat autographum Contius in epistola praemissa ad Thomam Roe equitem auratum, regis nostri ad Turcam legatum. Cui viro de auto- grapho quidem vix credo, quippe cum omittantur omnia hzc capita refragantibus ceteris Philocaliz codicibus; eaque olim omissio orta inde fuisse videatur, quod titulus sectionis secundze capitis vicesimi primi idem sit, atque ille, qui vicesimo septimo, seu capiti vulgo ultimo, prafixus est. Sin vero Contius ipse hzc capita omiserit, eo magis vapopaua nobis deflendum foret, quod ita jacturam auxilii ex antiquissimo codice, immo autographo, (nisi quod indices hujusmodi ex alio codice in alium transcribi solent) fecerimus. Est quo- que alius quidam codex in Museo Saviliano servatus, qui in Bodleiano Catalogo numero 6558 notatur; is vero tria tantum capita continet /?//ocalie Origenis,

capp. 21, 25, 22. Sed de his duobus codicibus satis M 2

84 MAXIMUS.

superque. Quod ad JZMethodiana Fragmenta attinet, Combefisiana editione anno 1644, typis impressa, una eum Photii opere, Jbliotheca dicta, usus sum. Dialogum autem, qui Origenis vocatur, contra Marcionitas, Graece primus edidit Basilee Jo. Rodolph. Wetstenius anno 1674. Hujus opusculi extat in bibliotheca Bodleiana exemplar MS. quocum edita, sed parvo cum fructu, contuli. Neque majorem mihi prebuit opem Dela- ruzeana JJ/alogi apud Origenem editio, quae quidem ad verbum ex Wetsteniana illa desumpta nullam va- riantem lectionem prs;ter unam nihili habendam ex codicibus scriptis suppeditat.

Archetypus vero nostri textus est Eusebii Zrepa- ratio Evangelica, sed ex Origenis P/ilocalia ezeterisque, quos adhibui, operibus a me mutata atque interdum aucta. Ita cum variationes Philocalia habeat a textu Eusebiano ad ducentas, Maximum fere quadragies inde emendare potui. Porro ssepius solito ex 4Methodio Dialogoque orationem totis sententiis amplifieare mihi licuit, quod quidem non ad ostentationem profero, sed ut demonstretur, quanto correctiores quandoque fieri possint auctores plurium ope librorum, maxime eorum, qui remotiori inter se cognatione conjungantur. Quse vero loca hujus longae ῥήσεως fuerint ex libris a me mutata, omnia ea signavi, reliqua fere varietate neglecta. Ad versionem Latinam quod attinet, Vigeri illam ad- junxi, iis tantum locis vel auctam vel mutatam, quos quidem ad Graeca quasi postliminio redeuntia refingere oporteret. De his tantum.

Ceterum ex antiquorum scriptis colligere licet, etiam seculo eeclesis:. secundo necessarium fuisse, ut. Chris- tiani in hujusmodi qusstionibus de materie origine diligenter versarentur, quippe cum heretici ethnicos philosophos secuti innatam materiam esse, et, ut ita

MAXIMUS. 85

loquar, 2nfectam statuerent, Deum qualitatum tantum opificem esse asserentes. Quod quidem ostendit Irenzei fragmentum illud fine operum ejus positum, περὶ τοῦ μὴ εἶναι ἀγέννητον τὴν ὕλην, Sive, περὶ τοῦ μὴ εἶναι τὸν Θεὸν ποιητὴν κακῶν, tum vero Tertulliani multi aec varii tractatus.

Monendus vero est lector, hoc Maximi fragmentum a cl. Gallandio in tomo ii. ABibliothece suze SS. Patrum nuper collocatum fuisse, sed ex Eusebii Preparatione ad verbum repetitum. Idem autem Gallandius in Pro- legomenis p. xvii. haud spernenda conjectura statuit, tum nominis, tum claritudinis, tum etiam temporis, ra- tione ductus, auctorem istum Maximum Hlierosolyms episcopum fuisse, qui ab Eusebio in Chronico ad annum Commodi Imp. sextum, Christi 185. collocatur. Idem censuerat ante Fabricius, ut constat ex Jelectu Argu- mentorum &c. Pro Veritate Rel. Christ. p. 162. sed nulla, ut ait Gallandius, reddita sententie ratione. Eusebius quidem nostri Maximi munus ecclesiasticum nusquam vel in Z7istoria sua vel in Preparatione commemorat, is vero magnum quoque Dionysium Alexandrinum paulo ante in eodem opere reparationis adductum omissa patrie et offieii mentione, ut notat ibidem Vi- gerus, satis frigide nominavit. Res tamen incerta est, quam statuere vult Gallandius.

ΜΑΧΙΜΙ,

QUI SUB FINEM SZECULI SECUNDI FLORUIT,

FRAGMENTUM. Ab Eusebio libro vii. Preparat. Evang. cap. ult. allatum.

— —ÁÉÀ— ——

5. Ex libro de Materia, qui in dialogi modum compositus est.

7 N , , , ’ er 5 S , ε » Orr μὲν ἀδύνατον ὑπάρχειν ἀγέννητα δύο ἅμα, οὐδὲ

uno ^ , , s N , ^ Χ σὲ ἀγνοεῖν νομίζω, εἰ καὶ τὰ μάλιστα δοκεῖς προλαβων

^ £ ^ , € , , 5 / τοῦτο προστεθεικέναι TQ Aoyq' ὡς πάντως ἐξ avaykns

Ner ^ , ^v ΄ DN e Ἁ τὸ ἕτερον δεῖ λέγειν, ἢ ὅτι κεχώρισται τῆς ὕλης ὁ Cos,

DI 5 ΄ σ » / 3 ^ E , M 53 30) GU παλιν, OTL «p.epta TOS αὐτῆς τυγχάνει. €L μεν ουν

€ ^ / » ἈΝ , ^ , / ^ N , / , ἡνῶσθαί τις αὐτὰ εἰπεῖν ἐθέλοι, ἐν TO ἀγέννητον λέξει"

e /, N , / y ^ , 3 7 ἑκάτερον γὰρ τούτων, μέρος ἐσται τοῦ πλησίον. ἀλλη-

A »; ’ 3, 5 , » 3 λων δὲ μέρη τυγχάνοντα, οὐκ ἔσται ἀγέννητα δύο, ἀλλ

Fr. Vigeri Interpretatio,

15 Ad hanc Fragmenti recensionem correcta.

Equidem duo simul qua ortu careant esse non posse, quin mecum intelligas, non dubito: licet hoc ponere insuper atque

20addere videaris: quoniam e duobus necessarium alterutrum est, ut vel segregatus a materia Deus, vel cum eadem omnino conjunctus esse dicatur. Qui

25 ergo ea conjuncta esse volet di-

cere, is unum duntaxat aliquid statuet, quod ortu careat; tunc enim alterius alterum pars uti- que foret; qui vero mutuam inter sese partis rationem ha- bent, eadem, qua? ortu careant, duo simul esse non possunt, sed unum ex diversis consistens. Neque enim hominem diversis constantem membris dividimus

88 RELIQUIE ΒΑΟΒΖΕ.

^ » , , , N N μιν » »y ἕν ἐκ διαφόρων συνεστὸς. οὐδὲ yap rov ἀνθρωπον ἔχοντα

διάφορα μέλη κατακερματίζομεν εἰς πολλὰ γεννητά.

» , , e e , , ^ - Ν Ἅ » ἀλλ΄, εἰ ὡς Oo λογος ἀπαιτεῖ, ἐν TL γεννητὸν, TOV ἂν-

0 2. ^ ἈΝ ^ Θ ^ , er ρωπον, πολυμερές πρὸς τοῦ Θεοῦ γεγονέναι φαμέν

e » / , ^ Ψ, z^ [4 € bi ^ δ οὕτως ἀνάγκη εἰ μὴ κεχώρισται τῆς ὕλης ὁ Θεὸς, ἕν Τὸ 5

3 P c) / 9 N / ΄ ἀγέννητον εἶναι λέγειν. εἰ δὲ κεχωρίσθαι φήσει Tus,

3 7 5 7 N ΤΙ ἡ HEN 7 3 l4 ej N b αναγκὴ εἰναι TL TO ανὰ μεσον ἀμφοτέρων, Οπερ Και TOV

^ / /7 N / χωρισμὸν αὐτῶν δείκνυσιν. ἀδύνατον γὰρ ἐν διαστάσει

» ΄ / 29 wA , » ἢ, P à e ἐξζεταζεσθαί τι ἀπὸ τινος, οὐκ ὄντος ἑτέρου καθ᾿ ὃ ἡ

’ ε » , 7 3 p , 7 διάστασις εκατέρου γίνεται. ὅπερ οὐ μέχρι τούτου ἵστα- το

b , , Ν Ν / e ^ ^ 3, 2, ται καὶ μονου, ἀλλὰ καὶ πλείστων ὅσων. Ov yop ἐπὶ

^ , 5 /, 5) , ^ 5 , , τῶν δύο ἀγεννήτων εἴπομεν λόγον, τοῦτον ἐξ ἀνάγκης

ὁμοίως προχωρεῖν (for. addend. δεῖ), εἰ τὰ ἀγέννητα δοθείη

/ τρία.

ἃς N 3. A , , y ^ , / Kai γὰρ Ε͵Ἶι TOUTOV εροιμὴν QV, €L Kex opta TQ

5 , ^ 5 ’ [74 » ^ , ἀλλήλων, ἢ αὖ πάλιν ἕκαστον ἤνωται TQ πλησίον" eitis

Ἁ Ἁ € ^ , 9 ^ 3 7 Ν 9 VN , , μὲν yap ηνῶσθαί τις εἰπεῖν ἐθέλοι, TOv αὐτὸν ἀκούσει

^ ἊΝ y : , 3 3 , 7 » , TQ πρώτῳ λογον᾽ εἰ δ᾽ αὖ πάλιν κεχωρίσθαι, ov Qev-

N , 5 , ^ / € , ξετ αι ΤῊΡ ἐξ avoykns TOU χωρίζοντος ὑπτοστασιν.

in diversa genita; verum si, ut ipsa ratio postulat, rem unam quidem genitam, variis tamen ex partibus constitutam, homi- nem a Deo procreatum esse dicimus; sic necesse plane est, si Deum a materia sejunctum esse negas, unum duntaxat ali- quid, quod genitum non sit, agnoscere. Sin ab eadem se- cretum esse voles, medium ne- cessario quiddam inter utrumque statuendum erit, quo utriusque discidium ostendatur. Necenim unius ab altero divortium con- stitui, dignoscive potest, nisi tertium aliquid suberit, ex quo

divortium illud »stimetur. At- que hzc ratio, non tantum vel2o in hoc, vel in uno quopiam, sed etiam in pluribus locum habet. Quod enim de duobus ortu ca- rentibus dictum est, id similiter valere necesse erit, si tria po- 25 nentur ortu carentia. Nam de illis eodem modo quaeram, utrum disjuncta illa sint, an singula inter sese conjuncta. Si con- juncta quis esse volet defendere, 30 idem ego contra, quod paulo ante argumentum opponam. Sin distincta fatebitur, nunquam 1]- lius quarti necessitatem effugiet, quod hoc discidii genus efficiat. 35

MAXIMUS. 89)

/ ^ ó » 5 , / ε B. "Av δ᾽ ἄρα τις καὶ τρίτον εἶναι λέξει λόγον, ὡς

«ε , Ν ^ , , 7 , b ἁρμόζοντα περὶ τῶν ἀγεννήτων λέγεσθαι, τουτέστι TO

, , ^ vy N s /o0» 3 , e pre κεχωρίσθαι τῆς ὕλης τὸν Θεὸν, μητ αὖ πάλιν ὡς

, , e ^ 3 M , , , ^ ey ^ ἐν μέρει voa at, εἰναι δὲ καθάπερ ἐν τόπῳ τῇ ὕλῃ TOV

5 Θ Ν ^ Ν ^ DA » ^ o ^ Ν , » / εον, ἢ kai τὴν ὕλην ἐν TQ Θεῷ, τὸ συνέχον ἀκουέτω,

[:4 A , ^ ^ * ey » , , , ὅτι ἐὰν τόπον τοῦ Θεοῦ τὴν ὕλην εἴπωμεν, ἐξ ἀνάγκης

5. N Ν Ν 7 ^ Ν N e^ χά αὑτὸν καὶ χωρητον λέγειν δεῖ, καὶ προς τῆς ὕλης περι-

, χλλ ^ v « € 7 9g ^ ^ DÀ , , γραφομενον. ἀλλὰ μὴν kai ὁμοίως avTOv τῇ ὕλῃ ἀτάκτως

, NEL A / N / 9 πῆς 339. € ^ φέρεσθαι, μὴ ἱστασθαί re μηδὲ μένειν avrov eQ' εαυτοῦ

» , ^ , e y , y , N IO QUG'YKY, TOU, ἐν ᾧ ἐστιν. ἄλλοτ᾽ ἄλλως φερομένου. πρὸς , : 1 ]

^ , Ἄν ΤᾺ 2 s ^ » ων δὲ TOUTOLS, Και εν χείροσι yeyovevat τον Θεὸν εἰτειν

ἀνάγκη. εἰ γὰρ ἣν ποτε ἄκοσμος ἡ ὕλη, ἐκόσμησε δὲ

δὲ Ν ^ / , 5 ej αὑτὴν εἰς TO κρεῖττον τρέψαι προαιρούμενος, ἢν ποτε OT€

A3 , , 3 € , / . ^ ^ ^ καὶ ἐν ἀκοσμήτοις ἢν 0 Θεος. Δικαίως δ᾽ ἂν καὶ τοῦτον

τ5 ἐροίμην τὸν λόγον, πότερον ἐπλήρου τὴν ὕλην ὁ Θεὸς, ἢ

ἐν μέρει τινὶ τῆς ὕλης ἦν. εἰ μὲν γὰρ ἐν μέρει τινὶ τῆς

2. Quod si tertium quiddam existimet, de illis ortu carenti- bus commode satis responderi

20 posse, Deum videlicet nec pe- nitus a materia secretum, nec tamen partis in morem, cum eadem esse conjunctum; sed vel materia Deum, vel mate-

25 riam ipsam Deo, sic tanquam loco proprio contineri: ex hac opinione consequens illud om- nino fuerit, ut si Dei locum ma- teriam esse dicamus, eundem

gonecessario et capi ab aliquo, et materia ipsa circumscribi posse fateamur. Quin etiam illum ne- cesse erit, perinde ut materiam, perturbate ferri, nec eundem 35in se ipso manere semper im-

VOL. 1I.

motumque consistere, cum illud, in quo erit, huc illucque per- petuo rapiatur. Ad hzc, locum in deterioribus Deum ipsum ha- buisse concedendum erit. Nam si rudis olim et incondita ma- teria fuit, eamque Deus in ele- gantiorem et ornatiorem speciem conformare statuit, fuit pro- fecto, cum Deus etiam in rudi et incondita mole versaretur. Preterea hune etiam in modum urgere liceat, utrum Deus ma- teriam impleret universam, an in aliqua duntaxat ejus parte collocatus esset. Nam si in parte solum fuisse volent, mirum quam angustiorem illi nobis materia Deum faciunt, cum pars

N

90 RELIQUI/E SACR/E.

^ ^ Ν ^ [74 , ὕλης εἰπεῖν τις ἐθέλοι τὸν Θεὸν, πλεῖστον ὅσον μικρό- DEN ^ e "A - » N , δ, σ τερον αὐτὸν τῆς ὕλης λέγει" εἴ γε δὴ μέρος αὑτῆς, ὅλον , 7 392 , 3 5 / 5. / Ν 3 ὦ ἐχώρησεν αὐτόν. εἰ δ᾽ ἐν πάσῃ εἶναι λέγοι, καὶ δί ὅλης / ^ e ^ [4 , Le , κεχωρηκέναι τῆς ὕλης, πῶς ταύτην ἐδημιούργει φραστέον. » , N ^ , ^ ^ /, a ἀνάγκη γὰρ ἢ συστολὴν τινα ToU Θεοῦ λέγειν, 1)s γενο- Ψ , / , ^ » 9 - € / ^ * μένης ἐδημιούργει ἐκεῖνο, ἀφ᾽ οὗ ὑπεχώρησεν, ἢ καὶ E £N ^ , » e /, ἑαυτὸν τῇ ὕλῃ συνδημιουργεῖν, οὐκ ἔχοντα ὑποχωρήσεως , ᾿ ^ ^D y 92 E ΄ τόπον. Ei δὲ τὴν ὕλην ἐν τῷ Θεῷ εἶναί τις λέζει;, ε /, 5 /, ^ , € .“. » 3 ^ 5, 9 ὁμοίως ἐξετάζειν δεῖ, πότερον ὡς διισταμένου αὐτοῦ a « ^ -EW uy , 7 » € / / ἑαυτοῦ, καὶ ὥσπερ ἐν ἀέρι ζώων ὑπάρχει γένη, διαιρου- » /, ^ N ^ /, μένου kai μεριζομένου αὐτοῦ εἰς ὑποδοχὴν TOV γινομένων 5 CN LE. Punt - , , 4 e, , ET d 3 ἐν αὐτῷ, ἢ ὡς ἐν τόπῳ, τουτέστιν ὥσπερ ἐν γῇ ὕδωρ. εἰ Ν Ν 5) ε , D ἢ * 8. τ Ν b μὲν yap εἴποιμεν ὡς ἐν ἀέρι, μεριστὸν ἀνάγκη rov Θεὸν , ^ 5 ue TÉ , ^ A Sy 5 A Ὦ € Ψ εἰπεῖν. εἰ δ᾽ ὥσπερ ἐν γῇ TO ὕδωρ, ἢν δὲ &rakros ἡ ὕλη , N ^ , » * Ν x καὶ ἀκόσμητος, πρὸς δὴ τούτοις ἔχουσα καὶ κακα, TOV

Y / ΄ , 5 E , , x Θεὸν λέγειν ἀνάγκη τόπον εἶναι TOV ἀκοσμήτων καὶ

ejus aliqua Deum integrum con- tineret. Sin totam ab eo occu- patam esse dicent, et per to- tam eum pervadere materiam, dicant ipsi quoque, quemad- modum eam elaborare Deus ac perpolire potuerit. Siquidem aut sese Deum collegisse ne- cesse erit, itaque partem eam conformasse, ex qua secesserat, aut quod loci in quem sece- deret nihil omnino superesset, cum materia se ipsum una con- formasse. Jam vero, si mate- riam in Deo esse respondeant, querendum similiter fuerit, utrum sic in eo statuatur, ut a se ipso quasi disjunctus ille distractusque sif, quomodo sic

in aere tot animantium genera versantur, ut idem ad ea ca- pienda qus in ipso fiunt, ali- quam partium suarum divisio- nem patiatur, an potius, tan- quam in loco, hoc est, ut aqua in terra collocatur. Si quem- admodum in aere, Deum jam habemus, qui in partes distrahi secarique possit. Sin ut aqua in terra est, materia vero per- turbata atque indigesta erat, adeoque mala gremio suo con- tinebat, superest omnino, ut ipsum quoque Deum, et rerum imperfectarum et malorum se- dem ac locum esse dicamus. Quod mihi quidem cum minus

5

Oo

20

39

religiose dici, tum abs te peri- 35

" sS "C

"i aed n

MAXIMUS. 91

^ ^ ey , Μ 3 7 ^ τῶν κακων. O7€Q οὐκ εὐφημον εἰναί μοι δοκεῖ, ἐπι-

σφαλὲς δὲ μᾶλλον. ὕλην γὰρ συνεῖναι θέλεις, ἵνα μὴ

^ ^ ^ » ^ , ^ , τῶν kakav ποιητὴν εἴπῃς τὸν Oeov: kai τοῦτο φεύγειν , ^ , ^ ^ ^ 53 , προαιρούμενος, δοχεῖον αὐτὸν τῶν κακῶν εἶναι λέγεις. “- ' Et N o» Χ [r4 » ^ [j ,

5. y. τ μεν οὖν τὴν ὕλην, εκ TOV vrOOTOVTOV γενη- ^ € ^ » , € , hj ^ TOV ὑπονοῶν, ἀγέννητον ὑπάρχειν ἔλεγες, πολὺν ἂν

* , ^ , , , , , , ^ ef περὶ αὐτῆς ἐποιησάμην λόγον, eig ἀπόδειξιν τοῦ ὅτι ὃ ’ € , ΒΝ » L4 , Ν N M ^ ἀδύνατον ὑπάρχειν αὐτὴν ἀγέννητον. ἐπεὶ δὲ τὴν τῶν

^ , / » 5 ^ , "A κακῶν γένεσιν, αἰτίαν ἐφησθα εἶναι τῆς τοιαύτης ὑπο-

ὃ M 9,x,,:91.. 9.4 NC N , , , 37 ^ 10 γοίας, διὰ TOUT. ἐπὶ τὴν ἐξέτασιν rovrov ἔρχεσθαι δοκῶ. ^ N 7 ^ , 9c m , , Ν φανεροῦ yap γενομένου τοῦ λόγου, καθ᾽ ὃν τρόπον ἐστὶ Α N y ) e 7 » / ^ ^ τὰ κακᾶ, καὶ ὅτι οὐχ οἷόν TÉ ἐστιν ἀναίτιον τῶν κακῶν , ^ Ν Ν » ^ CU 3 ^ € , Ἁ εἰπεῖν τὸν Θεὸν, ἐκ τοῦ ὕλην αὐτῷ ὑποτιθέναι, τὴν τοι- 7 € F. , ^ /, ^ αὐτὴν ὑπονοιαν ἀναιρεῖσθαι μοι δοκεῖ.

] , 7 » σ ,F ^ ^ 5» 5. δ΄. Φής τοίνυν ἄποιον ὕλην συνυπάρχειν τῷ Θεῷ, ἐξ - hj ^ ^ , 7 » / ep ἧς τὴν τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσιν ἐδημιούργησεν ; οὕτω

^ 5 ^ , » , , € e PF. μοι δοκεῖ. Οὐκοῦν εἰ ἄποιος ἐτύγχανεν ἡ ὕλη, γέγονε

^ / Ἂς, ^ ^ , à! ^ /, e , δὲ κόσμος πρὸς ToU Θεοῦ, ἐν δὲ τῷ κόσμῳ αἱ ποιότητες,

tationem instituendam putavi.

culosius responderi videretur. Nam ubi semel intellectum erit,

20 Quippe materiam enim vis si-

mul existere, ne malorum auc- torem Deum esse fatearis, idem tamen, ut hoc ipsum effugias, malorum eum receptaculum ag- 25 noscere cogeris. 3. Et sane si ex rerum geni- tarum ortu atque natura in eam te mentem adductum esse di- ceres, ut ortu carere materiam 30 putares; ortu eam carere non posse, pluribus equidem rationi- bus ostenderem. Nunc quoniam malorum procreationem hanc tibi suspicionem movisse ais, singu- 35larem propterea de illis dispu-

N

quemadmodum existant mala, ac simul qui Deo materiam sup- ponat, ei quoque Deum malorum auctorem habendum esse con- stiterit, tum una suspicionem istam funditus sublatam iri ex- lstimo.

4. Tu ergo materiam ab omni qualitate vacuam, ex qua Deus mundum hunc procrearit, cum eo simul esse contendis. Ita mihi quidem videtur. Ergo si ab omni qualitate vacua materia fuit, et procreatus a Deo mun- dus est, et qualitates in mundo

2

92 RELIQUI/AE SACRE,

^ 7 τ / ς / m » τῶν ποιοτήτων ποιητὴς γέγονεν o Θεὸς ; οὕτως Exet. Ν » » € , , ᾿Επεὶ δέ cov καὶ λέγοντος ἔμπροσθεν ἤκουον, ὡς ἀδύ- , 5 5, / , ^ N » 7 νατον ἐξ οὐκ ὄντων γίνεσθαι τι, πρὸς τὴν ἐρώτησιν

, ^ , ^ b! ^ , , ἀπόκριναι τὴν ἐμὴν. δοκεῖ σοι τὰς τοῦ κόσμου ποιο-

ε £z , /, ^ τητας μὴ ἐξ ὑποκειμένων ποιοτήτων γεγονέναι ; δοκεῖ. 5

c/ / N Ἁ , / € /, , » LÀ Erepov δέ τι παρὰ τὰς οὐσίας ὑπάρχειν αὑτὰς. οὕτως y 3 N 75 , , € ’, , Ν ἔχει. —. Ei μὲν οὖν μήτε ἐξ ὑποκειμένων ποιοτήτων Tas , , / € N , 3 ^ 3 ^ ποιότητας ἐδημιούργησεν ὁ Θεὸς, ure ἐκ τῶν οὐσιῶν, ^ Ἂν » 7] 5 hi 5 , MED, 4 , v € N ^ τῷ μηδε οὐσίας αὐτὰς εἶναι, ἐκ μὴ ὄντων αὑτὰς ὑπὸ TOU ^ , ^ 3 ^ e ^ , , Θεοῦ γεγονέναι εἰπεῖν ἀναγκαῖον. ὅθεν περιττῶς ἐδόκεις “ , 5 / , , » μοι λέγειν, ἀδύνατον εἶναι δοξάζειν, ἐξ ovk ὄντων ye- 7. N ^ ^ 5, , € N * /, γονέναι τε πρὸς τοῦ Θεοῦ. ἀλλ ὁ μὲν περὶ τούτου 7 ce , lS Bur €. ^ » /, λόγος ὧδε ἐχέτω. kal γὰρ παρ᾽ ἡμῖν θεωροῦμεν avOpco- » » » ^ ΄ , ALTO δ πους ἐξ οὐκ ὄντων ποιοῦντας τινα, εἰ καὶ ὁτι μάλιστα ^ ^ y e ^ , , N δοκοῦσι ποιεῖν ἔν τινι, οἷον ἐπὶ TOV ἀρχιτεκτόνων TO /, 7 Ἁ -“ ^ , παράδειγμα λάβωμεν. | Kai yap οὗτοι ποιοῦσι πόλεις 3 » 7 s Y e / , , ^ » ς οὐκ ἐκ πόλεων, καὶ ναοὺς ὁμοίως οὐκ ἐκ ναῶν. εἰ δ᾽,

e? , 5 7 ε , » » » 5 hj OTL TOUTOLS$ οὐσίαι UV7TTOKELPTXL, OLEL ἐξ OPVTOP QUTOUS

sunt, istarum profecto qualita- —cebas, nihil ut omnino Deus ex tum auctor Deus est, Utique. nihilo efficere potuisse credere- Quoniam igitur ex te ipso paulo tur. Quanquam hune etiam in ante audiebam, ex nihilo fieri modum hac ipsa de re disputare nihil omnino posse, hoc tu mihi licet. Ab hominibus interdum respondeas velim. Existimas ta- — videmus, ex eo quod nusquam men, ni fallor, mundi qualitates — est, nonnulla fieri; ut in alio haud subjectis ex qualitatibus | quopiam susceptum opus efficere factas esse. Ita. Et a naturis maxime videantur. Nam ut in esse distinctas. Omnino. S1 architectis exemplum statuamus, ergo qualitates ἃ Deo, neque — urbes illi quidem, non tamen ex

o

20

25

subjectis ex qualitatibus, neque — urbibus, templa quoque non ex 30

etiam ex naturis producto sint, templis :dificant. Si enim quod quod naturze non sint, eas ex — substantie quaedam iis subjecta nihilo certe quidem productas sint, illos idcirco ex iis quie ante esse necesse est, Quare frustra, — jam essent, ista moliri existimes,

opinor, rem jta se habere di- tuum te fallit argumentum. Nec 35

—" 3

MAXIMUS. 93

^ ^ , ^ , , ^ * € Y » , ταῦτα ποιεῖν, σφαλλῃ TQ λόγῳ. οὐδὲ yap ἡ οὐσία , iN ε ^ Y , ^ 5 , ^ s ἐστὶν, ἢ ποιοῦσα τὴν πόλιν, ἢ αὖ παλιν TOUS vaOUS, » » € Ν ^ , , , e ^ , » » « ἀλλ᾽ ἡ περὶ τὴν οὐσίαν τέχνη" ἡ δὲ τέχνη οὐκ ἐξ ὑπο-

΄, Ν , ^ ON 7 - 7 , j^» κείμενης τινὸς ἐν ταῖς οὐσίαις τέχνης γίνεται, ἀλλ ἐξ

, »y , , ^ , , 7 , ^ 50UK οὐσὴς ἐν αὐταῖς γίνεται. ἀπαντήσειν δὲ μοι δοκεῖς

o ^ À , e € , , € » , Ν » οὕτω τῷ λόγῴῷ, ὁτι ὁ τεχνίτης ἐξ 7$ ἔχει τέχνὴης τὴν ἐν ^ » , , ^ N A! ^ , "mo. 5 τῇ οὐσίᾳ τέχνην ποιεῖ. πρὸς δὲ τοῦτο λέγεσθαι τοῦτ᾽ εὖ ἐ € y ^ » τιν ^ » 7] » e ἔχειν μοι δοκεῖ, ὅτι οὐδὲ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ €K τινος ὑποκει-

, , 7 5 V » , N 8.9.5 μένης τέχνης προσγίνεται. Οὐ γὰρ ἐνεστιν αὑτὴν eo

e ^ - ^ N , ^ * ,

10 ἑαυτῆς οὖσαν δοῦναι τὴν τέχνην τῶν yap συμβεβηκότων 3 * Ἂς ^ , N 5 / € , , ἐστὶν, καὶ TOV TOT€ TO εἶναι λαμβανόντων, ὁπόταν ἐν 3 , Ν , € * N » 0 Ν Ν e^ οὐσίᾳ τινὶ γίνωνται. ὁ μὲν yap ἄνθρωπος, kai χωρὶς τῆς , ^ » e , , "7 »*^ N , αρχιτεκτονικῆς ἐσται" ἢ δ᾽ οὐκ ἐσται, ἐὰν μὴ προτερον » 5 e N , , , 27 , , , ἄνθρωπος 7. ὅθεν τας τέχνας ἐξ οὐκ OVTOV εἰς ἀνθρώ - , /, , , ^ , ,

15 ποὺς πεφυκέναι γίνεσθαι, λέγειν ἀναγκαῖον. — Ei τοίνυν

^ ej » Bu.» 3 / , 7 ^ 3 a" τοῦτο οὕτως €XOV ἐπ ἀνθρώπων ἐδείξαμεν, πως οὐχὶ

^ Ἀ Ἀ ἈΝ , , 5 3 » προσῆκε TOV Θεὸν μὴ μόνον ποιότητας ἐξ οὐκ OVTOV

, , ^ ^ , ^ hi φάναι δύνασθαι ποιεῖν, ἀλλὰ καὶ οὐσίας ; TQ yap: Óv-

enim ejusmodi substantia, vel 20 urbem, vel templum efhcit, sed ea tantum ars, qua circa sub- stantiam versatur. Ars ista por- ro, non jam ex simili quodam artis genere, quod iis substantiis 25 includatur, existit, sed ex nulla prorsus antegressa in illis arte perficitur. At enim occurres, Artificem ex ea demum qua prz- ditus arte est, artem in sub- 3ostantia geminam efficere. Atqui ne in ipso quidem homine, ex antegressa quadam arte ars illa accedit. Nec enim fas est artem, quie per se ipsa sit, ullam sta- 55 tuere, cum accidentium, adeoque

rerum illarum ex genere sit, qua tum primum alterius beneficio esse incipiunt, cum in substan- tia aliqua insunt. Etenim ut architectura nulla sit, homo ta- men erit: eadem, si non prius homo fuerit, esse nulla poterit. Ita concludendum necessario est, ejusmodi artium esse naturam, ut in hominibus ex eo quod nus- quam est oriantur. Quod si ve- rum in hominibus esse osten- dimus, quisquamne porro negare audeat, ex nihilo vel qualitates, vel ipsas quoque substantias a Deo fieri pose? | Nam que ratio fieri omnino quicquam ex

94 RELIQUUIE SACRE.

«A ^ / 7 » » y * Ν N νατὸν φανῆναι γίνεσθαί τι ἐξ οὐκ ὄντων, TO καὶ τὰς 5 , » /, οὐσίας οὕτως ἔχειν δείκνυται. / , Ν N , 3 y, ^ ^ ^ ^ €. Ἐπεὶ δὲ πόθος ἐστί σοι περὶ τῆς τῶν κακῶν , ^ » γῆν ^ / 5 , / , γενέσεως ζγτεῖν, ἐπὶ τὸν τούτων ἐλεύσομαι λόγον. καί , / / A, N , σου βραχέα πυθέσθαι βούλομαι. τὰ κακὰ πότερον 5 5» 7 ^ LC ^ , 3 "^ /, οὐσίαι σοι δοκοῦσιν εἶναι, ἢ ποιότητες οὐσιῶν ; ποιο- 3 ^ 53 » /, ^ € N e τητας οὐσιῶν εὖ ἔχειν λέγειν μοι δοκε. 'H δὲ ὕλη »y a * 5 ’ “ E X 3 ^ ἄποιος ἣν καὶ ἀσχημάτιστος ; οὕτω προλαβὼν ἐξεῖπον ^ , 5 ^ , N * , € ». TQ Aoyg. Οὐκοῦν εἰ τὰ κακὰ ποιότητες ὑπάρχουσιν » ^ € &. voy » 5 ^ Ἁ , * οὐσιῶν, ἡ δὲ ὕλῃ ἄποιος ἦν, τῶν δὲ ποιοτήτων ποιητὴν 1O 5 * N 5 » Ν ^ ^ NI εἶπας TOV Θεὸν εἶναι, ἔσται καὶ TOV κακῶν δημιουργὸς ΄ , e) 7] 5 , e 3 /, ^ ^ O Θεὸς. ὅτε τοίνυν οὐδ᾽ οὕτως ἀναίτιον TOV κακῶν , ^ ἈΝ xv hy ey 5 ^ , εἰπεῖν δυνατὸν TOv Θεὸν, ὕλην αὑτῷ προσάπτειν πε- X 3 7 ^ , /, * ^ y » ριττὸν eivaL μοι δοκεῖ. eL δέ τι πρὸς ταῦτα λέγειν ἐχεις, 327 ^ , , Α 3 /, e ^ € , ἄρχου TOU λογου. εἰ μὲν ἐκ φιλονεικίας ἡμῖν ἢ ζγτησις 3 7 3 ^ , Ν ^ ^ 5 7 € , ἐγίνετο, οὐκ ἂν δεύτερον περὶ τῶν κακῶν ἠξίουν ὁρί-

Ν / [n ^ ^ * ζεσθαι. ἐπεὶ δὲ φιλίας ἕνεκα μᾶλλον, καὶ τῆς πρὸς τὸν

5

^ Ν 7 , ^ , πληδίον ὠφελείας τὴν ἐξέτασιν ποιούμεθα τῶν λόγων,

nihilo posse demonstrat, eadem ^ qualitatum auctorem esse con- in substantiis quoque valere de- fessus es, erit idem malorum 20 bet. etiam architectus. Itaque Deo 5. Sed quoniam de malorum materiam adjungere supervaca- procreatione aliquid audire ges- ^ neum est, cum ne sic quidem tis, in eam deinceps disputatio- malorum procreatione solutum nem ingredia. — Ac primum οἵ immunem Deum habere pos- 25 pauca ex te sciscitari libet. ^ U- sis. "Tu, si quid habes, quod trum ergo mala substantias, an ^ huic argumento respondeas, in- substantiarum — qualitates — esse cipe vero, etenim si contentionis putas? Substantiarum qualita- et pugne studio, h»c a nobis tes, inquis. Materia ut qualitate, suscepta disputatio foret, ma- 30 sic figura omni spoliata erat. lorum rationem in quistionem Hoc jam ante positum declaravi. iterum vocari non paterer. Sed Ipitur si et substantiarum quali- — quoniam amicitia potius, et prox- tates mala sunt, et materia qua- — imi utilitas in hujusmodi nos litate omni carebat, Deum porro sermonem adduxit, age, hanc de 35

; MAXIMUS. 95

vy Ν , Li /, , ^ ^ ἄνωθεν περὶ τούτων ὁρίζεσθαι ἀξιῶ συγχωρεῖν.

Τὴν

M / M MEC. , ^ ^ T7 μὲν προαίρεσιν τὴν ἐμὴν, ἐκ πολλοῦ σοι φανεραν εἶναι

^ M N , ^ , Ν ey , ^ δοκῶ, kai τὴν ἐν τοῖς λόγοις σπουδὴν, ὅτι οὐ πιθανῶς

εἰπὼν ψεῦδος νικῆσαι θέλω, ἀλλὰ δειχθῆναι τὴν ἀλή-

5θειαν μετὰ ἀκριβοῦς ἐξετάσεως. καί σε δὲ οὕτω δια-

^ ^ , , : ef ej , , κεῖσθαι σαφῶς ἐπίσταμαι" ὅθεν oi τρόπῳ χρώμενος

͵ 5 € ^ ^ νομίζεις δύνασθαι τὸ ἀληθὲς εὑρεῖν, τούτῳ χρῆσαι μηδὲν

, » N N , , , δυσωπούμενος. ov yap σεαυτὸν ὠφελήσεις μόνον, xpy-

, ^ 7 , ^ , , i EY e σάμενος TQ κρείττονι, ἀλλὰ TavrOS καμε περὶ cv

10 ἀγνοῶ.

, ^ ^ 7] ^ EY Ἁ X 5 /, «c. Σαφώς παραστῆναί μοι δοκεῖς kai τὰ κακὰ ova (as

ε , , δεῖ * 5 * » ^ , * 57 υπάρχειν τινας. οὐδε y*«p €KTOS$ οὐσιῶν αὐτὰ οντα

/ , N / $5 ^? Ν M 9t ὡν 53 βλέπω. Ἐπεὶ τοίνυν. ὦ οὗτος, καὶ τὰ κακὰ οὐσίας εἶναι

, , Ν ^ , , ^ λέγεις, ἀνάγκη τὸν τῆς οὐσίας ἐξετάζειν λόγον. δοκεῖ

N , , , , 5 ^ I5g0L Τὴν ουσιαν σωματικὴν τινὰ συστασιν εἶναι ; δοκεῖ.

ε N N , , M NN t ^ € /, » Η δὲ σωματικὴ σύστασις αὐτὴ εφ εαὐυτὴς ὑπάρχει OU

΄, Ν ie ΄, b 3 ΄ e δεομένη τινος, οὐ γενομένου TO εἰναι ληψεται ; OUTOS

integro questionem disceptare liceat. | Equidem sensum tibi 20meum, quidve hac in disputa- tione sequar, notum abunde tibi et exploratum esse non dubito: hoc me nimirum agere, non ut verisimilibus argumentis falsum 25 extorqueam, sed ut accurata dis- quisitione illustratum et confir- matum verum habeamus. Nec alio te animo esse prorsus in- telligo ; qua te ergo ratione ve- 3orum assequi posse arbitraris, ea tibi libere atque ingenue uten- dum statue, nam dum eo, quod melius est, abuteris, rem utique non tibi modo, sed etiam mihi, 35quem ignorantia liberabis per- utilem feceris.

6. Substantias quasdam, opi- nor, mala esse voles, quod ea, praeterquam in substantiis, nus- quam omnino videantur. Ergo, bone vir, cum substantias mala esse putes, sequitur profecto ut excutienda nobis substantie na- tura sit. An tu substantiam corpore: molis coagmentationem aliquam esse arbitraris? — Árbi- tror vero. [Ista porro corporea moles num ita existit ipsa per se se, nullius ut opem omnino de- sideret, ac eo przsente tum esse incipiat ? Prorsus. Quid ? Num tibi mala in actione qua- dam videntur esse posita? Vi- dentur sane. Actiones autem num esse tunc primum incipiunt,

96 RELIQUIZE SACRAE.

y ^ / N A ἐν / 3 / o ἔχει. Aoket δέ σοι τὰ κακὰ ἐνεργείας εἶναί τινος ; οὕτω Ν 7 Li A 5 , , *N 5 , μοὶ φαίνεται. Αἱ δὲ ἐνέργειαι rore τὸ εἶναι λαμβανου- € £ 9 9 enm» ^ ^ e, » , » |

σιν, OTTOT ἂν O ἐνεργῶν 7&1) 9 OUTOS ἐχεέι. Οὐκ οντος

δὲ c tat ^ y σ“ » Ay ἧς 3 € TOU €VPE€pyOUVTOS, OU O7T€éD €vepyeu εἐσταὶ πότε; OUK

» 5 ^ , δ » / p /, 2 y

€g Tat, Οὐκοῦν εἰ ἢ ουσιὰ σωματικῇ τις €O TL συστασίις, € ^ ^ , 3 ^ 7 » - ,

7 δὲ σωματικὴ σύστασις οὗ δεῖταί τινος, ἐν ᾧ γενομένη M 5 À , : ^ δὲ Nae) € 4 /

TO εἰναι ἡψεται τὰ O€ ΚακΚᾶ evepyetuat ὑπάρχουσι TLVOS, [4 3,45: 7 / , e , N 5 αἱ δὲ ἐνέργειαι δέονται τινος, ἐν ᾧ γενόμεναι TO εἶναι

, » y » / N , N » , λαμβάνουσιν" οὐκ ἔσονται οὐσίαι τὰ κακά. εἰ δὲ οὐσίαι N N N i] € , , / » € , : E] N τὰ κακᾶ, κακὸν δὲ ὃ φόνος, οὐσία ἐσται ὁ Qovos" ἀλλα ^ € , 3 e , , . » » » μὴν ὁ Qovos, ἐνέργεια ὑπάρχει TwOS' οὐκ ἐστιν ἂρα , 7 ε / , N No 9 ^ s τ y / οὐσία ὁ φόνος. ei δὲ τὰ ἐνεργοῦντα οὐσίας εἰναι θέλεις, , , ’ὔ - » € N 9. xc N σύμφημι kcyo. oiov ἄνθρωπος o φονεὺς, καθ ὃν μὲν y. 57 / 5 € 7A » / € Ἄν τῶν ^ λογον ἂνθ (TOS €OTLV, ὑπάρχει ουσια 0 δὲ ον ποίει , , , , » , , / , , » * ^ , , φόνος, οὐκ ἐστιν οὐσία, ἀλλ épyov Ti τῆς οὐσίας. 7 ^ AN » N N X N ^N λέγομεν δὲ τὸν ἄνθρωπον, ποτὲ μὲν κακὸν, διὰ TO L4 Ξ N » — , » X Ν ἊΝ 3 ^ φονεύειν: ποτὲ Ó αὖ πάλιν ἀγαθὸν διὰ TO ἐνεργεῖν » , ἃ, / ^ ἡ , /, ^ , ,ὔ ἀγαθον. και προσπλέκεται ταῦυτὰ τὰ OVOMOTO. T?) ovata cum isqui agit praesens adfuerit? — cedes tamen alicujus actio est, Utique. Sin qui aget, nullus czdes igitur substantia esse non erit, ne id quidem quod ipseagat potest. Jam si quz agendi vim esse poterit? Non poteris. EÉr- habent, ea substantias esse vis ; go si et substantia corporeze mo- — fateor id quidem: homo enim lis coagmentatio quaedam est,nec —csdis alicujus auctor, quatenus ullius presentiam requirit cor- homo est, substantia quadam porex molis coagmentatio,inquo est: qua tamen cedes ab eo fit, sata existendi vim accipiat: con- — ea non substantia, sed substantia

tra vero mala alterius cujusdam — quoddam opus est. Caeterum actiones sunt, actiones ἰδίῳ por- — hominem aliquando malum ob

20

25

ro alicujus presentiam postulant, ccdem ab illo patratam; ali- 39

in quo dum fiunt, tum existere | quando bonum, propter bonum primum incipiunt; restat pro- ab eodem effectum appellamus : fecto, ut substanti: mala esse — qui nomina, propter ea quie sub- non possint. Sin autem sub- stantie contigerint, ad ipsam

stantie& mala sint, et malum sit adhorescunt illa quidem, sub-35

cedes, cwdes erit substantia; stantia tamen ipsa non sunt. Nec

"3

MAXIMUS. 97

» ^ β , » ^ eo , » , n ἐκ TOv συμβεβηκότων avr), «riva οὐκ ἐστιν αὑτὴ v N , » EY € , , » » 3 , [4 , ovre yap Qovos ἐστὶν ἡ οὐσία, οὔτ᾽ αὖ πάλιν ἡ μοιχεία,

»Μ ^ € / ὍΣ RA , »y 9 δι ^ οὔτε TL TOV ὁμοίων KAakOv' ἀλλ ὥσπερ ἀπὸ τῆς γραμ- ^ ε NY ,ὕ AQ eec ^ * ^ ματικὴς 0 γραμματικὸς λέγεται, καὶ ἀπὸ τῆς pnropukns, € JA A Ν ^ , ^ € ^ ^ , , 50 ῥήτωρ, καὶ ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς, ὃ ἰατρὸς, τῆς οὐσίας δ» , ^ y » N e ^ » OUT ἰατρικῆς οὔσης, OUTE μὴν ῥητορικῆς, ovre γραμ- 55 » , » b ^ , 5 ^ N ματικῆς᾽ «AX ἀπὸ τῶν συμβεβηκοτων avr?) τὴν προσ- , , 5,» T7 [74 , / 0 ὃ ^ ηγορίαν λαμβανούσης, ἀφ᾽ ὧν οὕτως ὀνομάζεσθαι δοκεῖ, xw € , 3. 5 Ξε / Ν / x 5 ME οὐδ᾽ ὁπότερον αὐτῶν οὖσα" ὁμοίως μοὶ φαίνεται Kai ἀπὸ ^ 7 5 ^ ^ , , » τοτῶν δοκούντων εἶναι κακῶν τὴν οὐσίαν ὄνομα προσ- , 5 m» t , x) EB. , € /, λαμβανειν, οὐδ᾽ ὁπότερον οὖσαν αὐτῶν. καὶ μοι ομοίως » , / ey , ^ , , ^ ^ ^ ἐπινοήησον, εἰ τινα €repov ἀναπλάττεις ἐν TQ VQ TOV ^ ^ , / » : Ὁ , ^ θὲ » κακῶν τοῖς ἀνθρώποις αἰτιον᾽ ὡς kakewos, καθὸ εν , , ^ EA - ^ x Ν » Ἂς τούτοις ἐνεργεῖ καὶ ὑυποβαλλει ποιεῖν τὰ κακα, ἐστι καὶ 5 Ww N( , T ^ E ^ ^ , ^ LEN is αὐτὸς κακὸς ἐξ ὧν ποιεῖ. διὰ τοῦτο γὰρ κἀκεῖνος κακὸς E , e ^ ^ , , ^ ὃ ΄, εἰναι λέγεται, OTL τῶν κακῶν ἐστι ποιητης. ἃ O€ τις ^ 5 M 3 20 - , e , 7 » ^ » » - ποιεῖ, οὐκ ἔστιν αὐτος, ἀλλ᾽ αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ, Gp ὧν Ν 7 ^ * 7 ’ » N τὴν προσηγορίαν TOU κακὸς λέγεσθαι λαμβάνει. εἰ yap

Eus E Ir » ^ ^ ^ δ , s C€UTOP ὑπάρχειν €urTOLJA€v, ἃ ποίει, ποίει δὲ φόνους, και

20 enim aut cedes, aut adulterium, aut aliud quodcunque malum, substantia est. | Sed quemad- modum a grammatica gramma- ticum, rhetorem a rhetorica, a

25 medicina medicum nominamus cum tamen neque medicina, ne- que rhetorica, neque grammatica substantia sit; sed tantum ex 1is qui sibi eveniunt hane nomi-

30 num,quorum ipsa nullum est, va- rietatem sortiatur : sic ab iis quee vulgo mala censentur, substantiae nomen imponi statuo, quorum tamen ipsa nullum est. Perinde

35autem philosophari debes, ut

VOL. II.

alium aliquem hominibus ma- lorum auctorem animo et cogi- tatione fingas; eumque simili- ter,quatenus in ipsis male agendi principium et causa quaedam est, ob illa ipsa 4118 agit, malum esse. Nam malus utique dicitur ipse quoque, quod malorum auctor Ipse $81it; quae porro quis agit, ea non jam ipse, sed ipsius tan- tum actiones quadam sunt ;unde mali nomen haurit. Enimvero si que a quoque fiunt, eadem ipsum esse diceremus, cum cz- des, adulteria, furta, aliaque id genus scelera ab aliquo patra-

Oo

98 RELIQUIJE SACRE.

/, hy Ν. ΑΨ , [. $20 » μοιχξειᾶς, και κλοπ ας, Και οσὰ Τοῦυτοίῖς OJLOLX, CUTOS ἐσ TOt

^ , N m—9^5.5 Ν δ 3 ^ e / ^N Τοῦτοι εἰ δὲ Ταὺῦτ €GOTLP QUTOS, Ταῦυτα δ᾽ ΟΤΕ γίνεται ΤΡ

, 327 , , N Ἂς ^ 5 y συστασίιν €XeL, OU ytvopneva δὲ καὶ TOU εἶναι σπαυεταιί,

, N ^ N , /, » * e ^ γίνεται δὲ ταῦτα πρὸς ἀνθρώπων, ἔσονται καὶ εαυτῶν

ἘΝ 3 * Ν ^ 5 x ^ yp: 5 oL ἄνθρωποι ποιηταὶ, καὶ τοῦ εἶναι καὶ TOU μηκέτ᾽ εἶναι 5

» , N ^ , / 5 ^ b. 3 (3 ^ x αἴτιοι. εἰ δὲ ταῦτα ἐνεργείας αὑτοῦ Qus, ἐξ QV ποιεῖ TO

ἈΝ 3 » , , e , Ν e 5 / Ν Ν κακος εἰναι €XEt, OUK ἐξ ων ἐστιν ἢ ουσια. κακον δὲ

ἴ λέγεσθαι ἀπὸ τῶ βεβηκότων τῇ οὐσίᾳ εἴπομεν λέγεσθαι ἀπὸ τῶν συμβεβηκότων τῇ d

e, » , e , / Χ ^ ^ e253 , ἅτινα οὔκ ἐστιν ἡ οὐσία, ὡς ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς, O LaTpOS.

5 R25 e , ^ wy ε ᾽ὔ NN e e. ^ ει δὲ ἐξ ον €vepyet, εκαστος UT pxet KQKOS , ἃ δὲ ενέργέει 1o

5 hj ^ 5 /, » 5 ^ 5 * ἀρχὴν ToU εἶναι λαμβάνει, ἤρξατο κἀκεῖνος εἰναι κακὸς,

» N s M ^ ΄ 9 Ν e » , ἤρξατο δὲ καὶ ταυτὶ τὰ κακά. εἰ δὲ οὕτως ἔχει, οὐκ

» 5 y. v Are N 3 , Ν᾿ N ^ εσται QVO pxeos Ti$ KOGKOS, οὐδε αγεννήτα Τὰ KQKO, TO

A N 2 ^ 5 ’ γεννητὰ πρὸς αὑτοῦ εἰναι φάναι.

, N Ν * ^N c 3 / h Ἑ ^ ζ΄. Τὸν μὲν πρὸς τὸν ἕτερον, ὦ φίλε, λόγον ἱκανῶς 15

3 ^ fe A 3 ^ , μοι πεποιηκέναι δοκεῖς. ἐξ ὧν yap προὔλαβες τῷ λόγῳ,

» 7] 7 27. ^ ς 3 ^ 4 , ἐκ τούτων συνάγειν ἔδοξας καλῶς. ὡς ἀληθῶς yap, εἰ

3, 5 € e ^ , ἄποιος ἐτύγχανεν ἡ ὕλη, τῶν δὲ ποιοτήτων δημιουργὸς

rentur, hec omnia simul unus idemque foret. Ejusmodi porro 51 erit; cum istcc omnia tum existant modo cum fiunt, ac si- mul esse desinant, cum fieri de- sinunt, fiant autem ab homini- bus; homines utique et sui ip- sorum factores, et quamobrem modo sint, modo non sint, causae ipsimet erunt. Quod si ejusdem actiones ista esse concedis; ex iis tantum quie fecerit, non ex iis quibus substantia constat, is habet ut malus sit. Mali enim appellationem, ex iis quie sub- stantic contingunt, quieque sub- stantia ipsa non sunt, petendum esse diximus, quemadmodum a

medicina medicum nominamus. Atqui si ob ea quie quisque facit, 20 malus est, quze autem facit, prin- cipium habent, ut sint, ille quo- que malus esse coepit, ipsaque adeo mala simul esse cceperunt. Quod si verum est, neque malus 25 maliti:e suc principio, neque mala ipsa ortu carebunt, cum ab illo profecta esse dicantur.

7. Priclare quidem et abun- de superioris opinionis errorem, 30 o amice, tam luculenta disputa- tione confutasti: ex 115 enim quae ante posueras egregie confecta res est, Enimvero si qualitate omni spoliata materia erat, pro- 35 indeque si et qualitatum auctor

MAXIMUS. 99

* , «€ ^ , V ^ ^ ^ ^ E d vzapxe. ὃ Θεὸς, ποιότητες δὲ τὰ kaka, τῶν κακῶν ἔσται

M r , e ' 5 ε , M NE ποιητὴς ὁ Θεὸς. οὗτος μὲν οὖν ὁ λόγος πρὸς ἐκεῖνον

εἰρήσθω καλῶς, ἐμοὶ δὲ ψεῦδος δοκεῖ τὴν ὕλην ἄποιον

5 , »8N , s ^ y , ^ Ν εἰναι λέγειν. οὐδὲ (for. οὐδενὶ) γὰρ ἔνεστιν εἰπεῖν περὶ

€ ^ μι τὰ » »y M e 57)0TUOCOÜv οὐσίας, ὡς ἐστιν ἄποιος καὶ γὰρ ἐν ᾧ

» 3 , Ἀ , $. Ὁ Ν , [1 , ἄποιον εἰναι λέγει, τὴν ποιότητα αὐτῆς μηνυει, οποια

» Nt vy , e , s , 5 ἐστὶ ἡ ὕλῃ διαγραφομενος, ὅπερ ἐστὶν ποιότητος εἶδος.

o 3 / , s y »y s JE. ^ ὅθεν ei σοι φίλον ἐστὶν, ἄνωθεν ἔχου πρὸς ἐμὲ τοῦ

, , V e , 5 ^ λόγου. ἐμοὶ γὰρ ἡ ὕλη ἀνάρχως ποιότητας ἔχειν δοκεῖ.

o N ^ b! x , ^ , 7 S OL PN 5 100UTOS yap και τὰ κακα εκ τῆς ἀποῤῥοίας αὑτῆς εἶναι

y, ei ^ ^ e ^ N 3 7 5 , X λέγω, ἵνα TOV κακῶν 0o pev Θεὸς ἀναίτιος ἢ: τουτων δὲ

ε , € ὦν »r7 ἀπαντῶν ἢ ὕλη αἰτία.

Τὴν μὲν προθυμίὰν τὴν σὴν

3 ὃ , 53 /, ^ , ^ /, * ἀποδέχομαι, ὦ φίλε, kat σου τὴν ἐν rots λόγοις σπουδὴν

5 ^ ^ ᾿ € , ^ [74 ^ erouvo. προσῆκε yap ὡς αληθῶς ἕκαστον τῶν φιλομα-

^ ^ € ^ * € ΕΣ 7 ^ 500v, μὴ ἁπλῶς, καὶ ὡς ἔτυχε συγκατατίθεσθαι τοῖς

, 5 ^ ^ * ^ λεγομένοις, ἀλλ᾽ ἀκριβῆ ποιεῖσθαι τὴν ἐξέτασιν τῶν

λόγων. οὐδὲ γὰρ εἰ ὁ προσζητῶν, παρὰ λόγον Opi-

Deus est, et qualitates iste mala sunt, Deum plane malorum auc- 20torem esse csequetur. Quare quod priorem illam sententiam attinet, ab ea sum tua hac ra- tione deductus. esto. nunc au- tem falsum ilud mihi videtur, 25 materiam qualitatibus vacuam fuisse. Nam substantia nulla qualitate omni carere dici potest: cum eo ipso, quo materiam quis omni qualitate spoliatam esse di- 30 ceret, propriam ejus qualitatem indicaret, dum qualis materia sit explicaret, quod ipsum utique singularis quzdam ratio quali- tatis est. Deinceps ergo, nisi 35 molestum est, hanc mihi rursus a capite disputationem arcesse.

Jam enim materiam qualitatibus ex omni eternitate preditam, malaque simul omnia ex quodam ejus defluxu nata esse defendo, ne Deo caussa malorum assigne- tur, quie solam in materiam con- ferenda sit. Mihi vero tuus hic animus, o amice, admodum pro- batur; placet hoc in concerta- tionis genere tam studiosa con- tentio. Atque idem profecto eorum omnium, qui se discendi cupidos profitentur, consilium esse oporteret, ut non simpliciter ac temere quicquid ab aliis di- citur acciperent, sed rationum vim atque pondus suis accurate ac diligenter momentis :stima- rent. Nec enim si ille, qui cum

o2

100

MAXIMUS.

, , s 7 ^ 7 σάμενος ἀφορμὴν παρέσχε τῷ προσδιαλεγομένῳ συν-

/, € »2 7 ^ b M 5 Χ / * » » ἄγειν ὡς ἐθέλει, τοῦτο καὶ τον ἀκροατὴν πείσει" ἀλλ

— ^ a 7 εἴ τι (for. εἰ 0, τι Viger.) δοκεῖ δυνατὸν εἶναι λέγεσθαι

^ ^ 7 , € ^ 7 » ^ καλῶς, τοῦτο λέξει: map ὧν δυοῖν θάτερον ἐσται" ἢ

N ^ ^ ^ Z γὰρ καὶ πρὸς (for. πρὸς ἐκείνου) ὃ κινεῖσθαι δοκεῖ akov-

^ A , σας, τέλεον ὠφεληθήσεται, ἢ τὸν προσδιαλεγόμενον

ἐλέγξει οὐ τἀληθῆ λέγοντα.

η΄. Οὐ δοκεῖς δέ μοι δεόντως εἰρηκέναι τὴν ὕλην

3) » , A ^ pp [4 » / ἄνωθεν 7TOLOTT)T &.S €xetv, €L yop τοῦθ ουτῶς €xet, τινος

327) N , / ^ 3 / 3 ^ ἔσται ποιητὴς ὁ Θεὸς ; εἴτε yap οὐσίας ἐροῦμεν, προ-

^ , /, » » 5 , / » , ειναιί ταῦυτας φαμέν" ΕἾ Οὐ παλιν 7TOLOTT)TXS, Καὶ Ταῦτας

e , 7 3 ^ » , » * ὑπάρχειν λέγομεν. ουκουν οὐσιᾶς ΤΕ OUOmS, και 7TOLO-

, Ν 3 / ^ N 7 Χ τήτων, περιττὸν εἰναί μοι δοκεῖ δημιουργὸν λέγειν τὸν

2 τ ὟΝ / / Θεόν. ἵνα δὲ μὴ ἐμαυτῷ κατασκευάζειν τινὰ δόξω λογον,

, , / ^ /, , / N ἀπόκριναί μοι νῦν ἐρωτώμενος, τίνι τρόπῳ δημιουργὸν

o / D / / e N pov) » eva. φης τὸν Θεὸν ; πότερον Ori τας οὐσίας ἐτρεψεν

, b. /n» € / , / ej 5 / , , εἰς TO μηκεθ ὑπάρχειν εκείνας, α'ἰπερ ἧσαν ποτε, αλλ

€ / , LESEN 7 ^ [4 Ὰ Ν 5 / erépas παρ αὑτὰς γενέσθαι; ἢ ὅτι TOS μεν οὐσίας

altero disserit, rem aliter ac par est, definierit, indeque alteri disputatori ansam prwbuerit, quod volet, concludendi, auditori propterea hoc persuaserit; sed aliquid tum demum is egerit, si quod abs se cum ratione dici posse videbitur, id in medium proferet. Nam tum e duobus alterum consequetur. Aut enim, qui audiet, quo impelli se se fer- rique senserit, in eo tandem mag- no cum suo fructu acquiescet, aut adversarium ipse suum er- roris falsique convincet.

8. Ergo, ut ad rem veniam, equidem sic existimo, minus abs te vere qualitatibus ab omni sevo

materiam instrul, Hoc enim si verum est, cujus tandem rei Deum auctorem habebimus? Substantiarum ? at eas jam prius extitisse dicimus. Qualitatum ? at illas quoque jam ante fuisse agnoscimus, Cum igitur et sub- stantia per se se jam, et quali- tates existant, quamobrem Deum conditorem appellemus, superest profecto nihil. Verum ne ar- guti quidpiam ipse mihi moliri velle videar, dic mihi obsecro, qua tu ratione conditorem Deum esse putes. πὶ quod substan- tiarum naturam immoutarit, ut quam nactie prius fuerant ex- uentes, novam ipse quandam et

πὰ

ο

30

35

MAXIMUS.

101

Ν᾽ δὲ ON. e 5 ^ * ^ / ἐφύλαξεν ἐκείνας, αἵπερ ἦσαν προτοῦ" τὰς δὲ ποιότητας

», » ^ » ^ , , » ^ ἐτρεψεν αὐτῶν ; oU τι μοι δοκεῖ ἀλλαγὴν τινα οὐσιῶν

Ν y ^ / , γεγονέναι. καὶ γὰρ &rozov τοῦτο λέγειν μοι φαίνεται.

Ν , ^ /, , Ν ^» ἃ τροπὴν δέ τινα τῶν ποιοτήτων γεγονέναι φημὶ, kaÜ ἃς

s(for. καθ᾽ ἣν) δημιουργὸν εἶναι λέγω τὸν Θεὸν, καὶ

4 , , , , ὥσπερ εἰ τύχοι λέγειν (for. λέγομεν) ἐκ λίθων οἰκίαν γε-

, 32» €? , » , ^ € » » , , yovévat, eQ ὧν ovk ἐστιν εἰπεῖν ὡς ovk ert λίθοι μένουσι

^ , , , , , e 7 ^ ἈΝ , ^ Τῇ ουσίᾳ, οἰκία γενόμενοι OL λίθοι. τῇ yap ποιότητι τῆς

, Χ 5 M , Ν , συνθέσεως τὴν οἰκίαν γεγονέναι φημὶ, τραπείσης δη-

, ^ 7 ^ / , ej s 10 Àorort τῆς προτέρας τῶν λίθων 7rowT»rOs' οὕτω μοὶ

^ N Ν /, ^ 5 δοκεῖ kai τὸν Θεὸν, ὑπομενούσης τῆς οὐσιᾶς, τροπην τινα

^ , 3». ovx /, LES N ^ ^ TOV ποιοτήτων αὑτῆς πεποιηκέναι, καθ᾽ ἣν τὴν τοῦδε τοῦ

, y * ^ ^ , , κοσμου γένεσιν πρὸς ToU Θεοῦ γεγονέναι λέγω.

"Eze

, , ^ , v ^ ^ τοίνυν τροπὴν τινα TOV ποιοτήτων πρὸς TOU Θεοῦ yeyo-

, N » , , , / τς vévat Qs, ἀπόκριναί μοι βραχέα πυθέσθαι προαιρου-

μένῳ. λέγε δή.

3 ^ , ^ ^ τητας εἶναι τῶν οὐσιῶν ; δοκεῖ.

9» £€ , , ^ N N , E. ὁμοίως καί σοι δοκεῖ τὰ κακὰ 7roLo-

ἼΑνωθεν δὲ ἦσαν αἱ

, Ὁ » e^ e ^ 3 N » ^ 5 ποιότητες αὗται ἐν τῇ ὕλῃ, ἢ ἀρχὴν ἐσχον TOU εἰναι:

alienam induerent? An potius, 20quod substantiüs in propria naturae sus ratione conserva- tis, earum tamen qualitates mu- tarii? | Ego vero nullam in substantiis mutationem conti- 25gisse arbitror. Absurdum enim id utique fuerit. —Qualitates ergo mutatas fuisse aio, quod mutationis genus conditoris Deo nomen indiderit. quemadmodum 3o enim si domum aliquam e lapi- dibus factam esse dicamus, non tamen continuo verum sit, la- pides, exuta priore substantia, eam in domum esse conversos : 35quippe certo quodam ex com- positionis genere domum exti-

tisse contendo, priori lapidum qualitate mutata. Sic videtur mihi Deus, integra manente substantia, quandam ipsius qua- litatum mutationem effecisse, ex qua mundus iste hoc habeat, ut a Deo conditus esse dicatur. Cum igitur peculiarem quandam ejusmodi qualitatum rationem a Deo profectam esse statuas, pauca mihi tantum abs te re- sponderi velim. Dic amabo. Num tu similiter qualitates istas substantiarum mala quzdam esse opinaris? Omnino. Utrum igi- tur qualitates ille jam inde ab omni aevo materie inerant, an existendi principium aliquod

102 RELIQUIZE SACRE.

^ / ^ 0 Ἂς A , συνεῖναί φημι ἀγεννήτως τῇ ὕλῃ ταυτασὶ τὰς ποιότητας. NEN ^ Y / 7 ^ , Οὐχὶ δὲ τὸν Θεόν φης τροπὴν τινα τῶν ποιοτήτων me- /, ^ , , 3 , Ἂς ^ ποιηκέναι ; τοῦτο φημι. — llorepov οὖν εἰς τὸ κρεῖττον,

$5 * ^ ON ^ 7 ^ ἢ εἰς τὸ χεῖρον ; eis τὸ κρεῖττον λέγειν μοι δοκεῖ.

3 ^ , (^ ^ e N Y N N , Οὐκοῦν εἰ ποιότητες τῆς ὕλης τὰ kaka, ras δὲ ποιοτητας 5

» ^ , x ^ » € N , * iT αὐτῆς εἰς TO κρεῖττον ἔτρεψεν o Θεὸς, πόθεν ra kaxa, ^ , , * » , € TER , ζητεῖν ἀνάγκη. ov γὰρ ἐμειναν αἱ ποιότητες ὁποῖαι ποτ “" ^ /, ^ Ἁ , , 53 3 ἦσαν τῇ φύσει ἢ εἰ μὲν πρότερον οὐκ ἦσαν κακαὶ, ἐκ M ^ ^ N ^ ^ N 72 , δὲ τοῦ τραπῆναι πρὸς τοῦ Θεοῦ τὰς πρώτας τοιαύτας Ν Χ o 7, 4 , » » περὶ τὴν ὕλην γεγονέναι ποιοτητὰς (ms, αἴτιος ἔσται ^ ^ € M / Ν 3 » , τῶν κακῶν ὁ Θεος, τρέψας ras ovk οὖσας ποιοτῆτας Ν Ν 53 L4 Kaküs, εἰς TO εἶναι Kakas. , ^ x ^ * , E ^ ^ , θ΄. Ἢ ras μὲν κακας ποιότητας, εἰς TO κρεῖττον OU ^ ,ὕ Ν N EY Y EY s , δοκεῖ σοι τρέψαι rov Θεὸν, ras δὲ λοιπὰς kai μονας e , , 5 , ^ , ey N ὅσαι ἀδιάφοροι ἐτύγχανον τῆς διακοσμήσεως ἕνεκα πρὸς ^ ^ , / e » » , , τοῦ Θεοῦ τετράφθαι λέγεις. οὕτως ἄνωθεν ἐσχον €yo.

^ , 92V * ^ / ’ 5 Πῶς τοίνυν αὐτὸν τὰς τῶν φαύλων ποιότητας ὡς εἶχον

habuere. Inerant vero citra ul- lum ortus sui principium. Quid?

ustas materie qualitates esse arbitraris; malorum profecto

Num tu aliquam a Deo muta- tionem qualitatum istarum ef- fectam esse contendis? Plane. Utrum eam in melius, an vero in deterius factam arbitraris ? In melius certe quidem. Si ergo qualitates materie mala sunt, ecdemque cum melioribus a Deo commutatw fuerunt: unde mala profluxerint, quaerendum necessario est. Non enim qua- litates δύ quales erant natura, tales manserunt: aut sl, cum prius male non essent, illa ta- men divinitus facta mutatione, quae priorem naturam expulerit, ejusmodi quas nunc habet, in-

caussa Deus erit, qui quee male per se se non erant, eas in malas commutarit.

9. At forte ne malas quidem qualitates Deus in meliores

Oo

20

convertit, sed reliquas tantum, 25

hoc est eas, quibus nihil esset cum bonis malisve commune, ut major ex ea mutatione or- natus existeret. Ita quidem jam inde ab initio sentiebam. modo igitur qua male per se se erant, eas sine ulla mutatione relictas ab eo fuisse ais? An quod illas ut tollere similiter

Quo- 30

ac delere potuisset, noluerit ta- 4

men? an potius quod id perfi. -

MAXIMUS. 108

, , , , Ν » , καταλελοιπέναι λέγεις ; πότερον δυνάμενον μεν kaketvas » ^ » , ^ ^ ^ 7 ^ » ἀνελεῖν, οὐ βουληθέντα δὲ, ἢ τὸ δύνασθαι μὴ €xovra ;

Ν N , » , Ν ὃ. εἰ μεν γὰρ δυνάμενον λέξεις, οὐ βουληθέντα δὲ, αὐτὸν , , , ^ , [r4 , ^ Ν αἰτιον τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη, ὅτι δυνάμενος ποιῆσαι μὴ d N p x , 5 ΄,

5 εἰναι κακὰ, συνεχώρησεν αὐτὰ μένειν ὡς ἦν, καὶ μάλιστα er ^ ^ ey » , Ν δ. Νὰ ὅτε δημιουργεῖν τὴν ὕλην ἤρξατο. εἰ γὰρ μηδ᾽ ὅλως ei À , ^ ^ DA , ^ ἴτιο 5 € 7 μελεν αὐτῷ τῆς ὕλης, οὐκ ἂν αἴτιος ἣν ὧν συνεχώρει

/ ΚΡ τα. 7 ΄, » ^ 58) / / ΄, μένειν" ἐπεὶ δὲ μέρος μέν τι αὐτῆς ἐδημιούργει, μέρος δέ o » , ^ /, N ^ τι οὕτως εἴα, δυνάμενος κἀκεῖνο τρέπειν εἰς TO κρεῖττον, PN 4 , , y 5 / ^ N io αἰτίαν ὀφλισκάνειν ἄξιος εἰναί μοι δοκεῖ, καταλιπὼν / DA xy N 3,9 )À 6 e ὃ / μέρος ὕλης εἰναι πονηρὸν ez ὀλέθρῳ οὗ ἐδημιούργησε / , Ν M ἈΝ ἈΝ 7 Ν ^ Ν ΄ὔ μέρους. ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ μέγιστα κατα τοῦτο τὸ μέρος » ^ , ^ ^p" ὦ 7 ^ e ηἠδικῆσθαί μοι δοκεῖ, τοῦθ᾽ ὅπερ κατεσκεύασε τῆς ὕλης , 3 , ^ ^ ^ *, ’ μέρος ἀντιλαμβανόμενον τανῦν τῶν κακῶν. εἰ γάρ τις , , OS NC Ν * / , ^ e ι5 ἐξετάζοι ἐπ᾽ ἀκριβὲς τὰ πράγματα, χαλεπώτερον νῦν εὑ- , N y ^ ^ y, 5 z s ρήσει τὴν ὕλην πεπονθυΐῖαν τῆς προτέρας ἀκοσμίας. πρὶν ἈΝ 3 Ἁ ^ Ν X , , ^ ^ yap αὐτὴν διακριθῆναι, τὸ μηδὲ αἰσθέσθαι τῶν κακῶν

^ MEL N y NA ^ ^ 3. γιὰ / παρῆν αὑτῇ" νυνὶ δὲ ἕκαστον τῶν μερῶν αὐτῆς αἴσθησιν

cere nullo modo potuerit? ΚΞ] 20 potuisse concedis, negas volu- isse ; illarum caussam in Deum conferas necesse est, qui cum eas innata malitia liberare posset, suam tamen iis conditionem re- 25linquere maluerit, quo potissi- mum tempore materiam elabo- randam conformandamque sus- ciperet. Nam si materiam sus- que deque habuisset, non jam 3o qualitatum earum, quas integras manere sinebat, caussa diceretur. Nunc vero, cum ejusdem ma- teri| partem expoliret, partem indigestam ac rudem uti erat, 35relinqueret: qui illud quoque, melius efficere potuisset, is mihi

quidem culpe alicujus affinis videtur fuisse, dum in altera materie parte nativam etiam tum malitiam, in ejus quam ela- boraret exitium, haerere pate- retur. Et quidem gravis pror- sus hoc in genere, huic quam elaboravit materie parti, eo nomine facta videtur injuria, quod tantam malorum vim subire ac sustinere cogatur. Quisquis enim accurate rem sstimare volet, is longe deteriorem hoc tempore, quam impolita dum esset, materi:& conditionem esse reperiet. Nam antequam varias digereretur in partes, nullum ea malorum suorum habebat sen-

104 RELIQUIAE SACRE.

^ ^ /, Ν , λαμβάνει τῶν κακῶν. καί μοι ἐπ᾿ ἀνθρώπου TO παρά- ^ ^ , m δειγμα λάβε. πρὶν yàp εἰκονισθῇ kal ζῶον γένηται τῇ ^ à ^ , N ^Ü £N » À β , 0 τοῦ δημιουργοῦ τέχνῃ. τὸ jxÜ €vos ἀντιλαμβανεσθαι - E Nt ies / 5 Li S S. τῷ D» NY - τῶν κακῶν, παρὰ τῆς φύσεως εἶχεν ἀφ᾽ οὗ δὲ πρὸς τοῦ ^ 3 v » ^ Θεοῦ ἄνθρωπος γίνεται, καὶ τὴν αἰσθησιν τοῦ προσπε- ^ , ^ [14 » δ » λάζοντος κακοῦ προσλαμβάνει καὶ τοῦθ᾽ ὅπερ ἐπ᾽ εὐερ- (à τῆς ὕλ ὃ 0 Θεοῦ γεγονέναι λέγεις, εὑ- γεσίᾳ τῆς ὕλης πρὸς τοῦ Θεοῦ γεγον yes, ^ ^ , 5 ^ ρίσκεται μᾶλλον ἐπὶ TQ χείρονι προσγενόμενον αὑτῇ. εἰ 3. 5 ^ Ν / N N » ^ N N N Ν δ᾽ ἐκ τοῦ μὴ δύνασθαι τὸν Θεὸν ἀνελεῖν τὰ kaka, TO μὴ ^ , N A , € A πεπαῦσθαι λέγεις, ἀδύνατον rov Θεὸν φήσεις ὑπάρχειν. Ν δὲ LG / » ^ ’, , 0 cs ἐς 7 € 5. XN τὸ δὲ ἀδύνατον, ἤτοι τῷ φύσει ἀσθενῆ ὑπάρχειν avrov » ^ ^ ^ ^ / 7 7 ἔσται, ἢ τῷ νικᾶσθαι τῷ φόβῳ δεδουλωμένον πρὸς τινος / , N 3 N Ν / , ^ ΝΜ κρείττονος. εἰ μεν οὖν TOv Θεὸν φύσει ἀσθενῆ ovra 7 ^ ^ / ^ /, τολμήσεις εἰπεῖν, περὶ τῆς σωτηρίας αὐτῆς κινδυνεύειν - 9 A ^ ^ , N ^ / μοι δοκεῖς. εἰ δὲ τῷ νικᾶσθαι φόβῳ πρὸς τοῦ μείζονος, / y ^ ^ Ν ^ ^ ^ μείζονα ἔσται τοῦ Θεοῦ τὰ kaka, νικῶντα τῆς προαι- / » ^ M ε ες ὦ » 5 / , ρέσεως αὑτοῦ τὴν Opjuv* ὅπερ ἄτοπον εἶναί μοι λέγειν

^ ^ N ^ ^ ^ 7 περὶ Θεοῦ δοκεῖ. διὰ τί γὰρ οὐχὶ μᾶλλον ταῦτ᾽ ἔσονται

sum, quo nunc partes ejus sin- gule vehementer laborant. At- que ut ab homine sumatur ex- emplum. Priusquam animal opificis arte conformatum esset, a natura hoc habebat, nihil ut omnino mali pateretur. | Ex quo autem a Deo procreatus homo est, mali etiam 1immi- nentis sensu afficitur. Ita, quod tu Divini erga materiam Nu- minis beneficium interpretaris, hoc ipsi jam in deterius ces- sisse reperies. Jam vero, si quod mala Deus tollere non po- tuerit, eadem perstitisse voles, Deum ergo impotentem facis.

Impotens autem si erit, aut propter nativam imbecillitatem erit, aut quod servilem in mo- dum potentioris alicujus terrore superetur. Natura imbecillum, citra manifestum salutis peri- culum, affirmare audebis nun- quam. Sin majoris formidine victum esse dices, mala Deo simul antepones, quie vim ejus impetumque voluntatis impe- diant. Divina pridicari non nisi ab- surde potest. Quidni enim mala ipsa potius Deorum loco habeantur, si et Deum, ut ais,

I5

20

25

Quod sane de natura 30

superare possunt, et Deum il- 355

ς RE

MAXIMUS.

105

O Ν ^ ^ ^ , ^ ^ , s ^ εοὶ, νικᾷν κατὰ τὸν λόγον rov σὸν δυνάμενα τὸν Θεὸν,

» N ' αι ἃ ^N e , , , » εἴπερ Θεὸν ἐκεῖνο φαμεν, ὃ τὴν ἁπάντων ἐξουσίαν ἔχει ;

, ^ ^ E uh v. Bpaxéa δέ σου καὶ περὶ τῆς ὕλης αὐτῆς πυθέσθαι

βούλομαι: καί μοι φέρων λέγε, πότερον ἁπλῆ τις ἦν ἡ

ὕλη, ἢ σύνθετος. ἡ γὰρ διαφορὰ τῶν γεγονότων εἰς

, 7 , , ^ ^ , τοιαύτην με 7epuaTyoiw ἐξέτασιν τοῦδε τοῦ λόγου. εἰ

γὰρ ἁπλῆ τις ἐτύγχανεν ἡ ὕλη καὶ μονοειδής" σύνθετος

LM - , i , , ᾽ ^ EY Á δὲ ὁ κόσμος. kai ἐκ διαφόρων οὐσιῶν T€ καὶ κράσεων

^ , » , , ^ ^ » Ld τὴν σύστασιν ἔχει" ἀδύνατον τοῦτο (cor. τοῦτον) ἐξ ὕλης

,ὕ , ^ Y 7 s e! , EN 10 yeyovévau. λέγειν, τῷ τὰ σύνθετα μὴ οἷόν τε ἐξ ἑνὸς

» , ^N y y N Ν , € ^ ἀποίου τὴν σύστασιν ἔχειν, TO yap σύνθετον ἁπλῶν

^ / , , 5 , Ν e , τινῶν μίξιν μηνύει. εἰ Ó αὖ πάλιν τὴν ὕλην σύνθετον

, , , , ^ ^ ^ λέγειν ἐθέλοις, πάντως ἐξ ἁπλῶν τινῶν συντεθεῖσθαι

y ^ 5 N e N V φήσεις. ei δὲ ἐξ ἁπλῶν συνετέθη, ἣν ποτὲ καθ᾽ ἑαυτὰ τὰ

e ^ Ὁ ᾽ , € o , d Ἂς ι5 ἁπλᾶ, ὧν συντεθέντων, γέγονεν ἡ ὕλη, ἐξ οὗπερ καὶ

M. m / , M , c y N ^ γεννητὴ οὖσα δείκνυται. εἰ yop σύνθετος ἡ ὕλη, τὰ δὲ

7 , ε ^ Χ r » 3 ^ ^ σύνθετα ἐξ απλῶν τὴν σύστασιν ἔχει, ἣν ποτε καιρος,

ej Ἐν» , 53 , * N € ^ ^ , ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, τουτέστι πρὶν τὰ ἁπλᾶ συνελθεῖν. εἰ

E. ' CANT, € ovy , 9 , 3 ΄ δὲ ἣν ποτὲ καιρὸς, ὅτε ἢ ὕλη οὐκ ἦν οὐκ Tv δέ ποτε

20lud esse demum agnoscimus, quod summam habeat rerum omnium potestatem ? 10. Sed juvat preterea non- nulla ex te de materia quzrere. 25 Dic igitur, amabo te, simplicem- ne materiam an compositam fuisse putes? Nam rerum tanta diversitas ad hujus me discep- tationem quaestionis adducit. Si 3o enim simplex uniusque duntaxat forme ac figure materia fuit, mundus autem compositus et ex diversis substantiis et tempera- tionibus constans, fieri non potest 35ut dieatur hoc compositum ex

VOL. II.

materia factum, eo quod compo- sita non possint ex uno quali- tate omni spoliatoconstare: quod enim compositum dicitur, id sane plurium simplicium mix- tionem involvit. Sin eandem compositam fuisse vis, ex sim- plieibus igitur composita fuit. Quod si verum est, fuerant jam olim simplicia illa per se se, quorum ex compositione materia conflata est. Hinc porro geni- tam esse materiam efficitur. Nam si composita materia est, com- posita vero ex simplicibus coag- mentata sunt, tempus illud certe

P

100 RELIQUIZE SACRAZE.

Ν “ b , , 5 5 , y , / € καίρος, OT€ TO ἀγέννητον οὐκ ἣν; οὐκ ἐσται ἀγέννητος ἢ

E

e M 9 09 ^ 5 N o CE) ’ 5 S ὕλη. TO δ᾽ ἐντεῦθεν ἐσται πολλὰ τὰ ἀγέννητα. εἰ yap ἣν » Υ͂ ε ^N 5 ἣν i9 , ἈΝ NE. £3. v5 e e ἀγέννητος ὁ Θεὸς, ἦν δὲ ἀγέννητα καὶ τὰ ἁπλᾶ ἐξ ov ἡ ef , , » ΄ Ν , ΝΎ MY A ej ὕλη συνετέθη, ovk ἐσται δυο kai μονα τὰ ἀγέννητα. wa πα- , A5 ^ / » 3 Ων 3 τ » € ^ ρήσω τὸ ἐπιζητῆσαι τί ὄντα ἐστὶν (for. ἐστὶν ὄντα) ἁπλᾶ" 7 ^ 5 ^ * N e » , ὕλη ἢ eios" πολλὰ yap obros ἄτοπα ἀκολουθησειαν. ^ / N ^ » SEEN e XA ^ δοκεῖ δὲ σοι μηδὲν τῶν Ovrov αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντικεῖσθαι ; ^ , / X ^ EN A inp 5 ^ / δοκεῖ. ᾿Αντίκειται δὲ TQ πυρὶ τὸ ὕδωρ ; ἀντικεῖσθαί μοι / "e /, N Ν ^ EY Χ , Y ^ φαίνεται. ᾿Ομοίως δὲ kai τῷ φωτὶ τὸ σκοτος, καὶ τῷ m^ Ν 0 * Ν δὴ /, EY ^ ^ x ψυχρῷ τὸ θερμὸν, πρὸς δὴ τούτοις καὶ τῷ ξηρῷ τὸ € / ej 27) ^ , ^ , N ^ ὑγρὸν ; οὕτως ἔχειν μοι δοκεῖ. Οὐκοῦν εἰ μηδὲν τῶν » ΦΡῸῚΝ € ^ , L4 , , N ^ » , ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντίκειται, ἀλλήλοις δὲ ταῦτα avri- » » ey / ἢ ἃ N 5, ej ^ κειται, οὐκ ἔσονται ὕλη μία, οὐδὲ μὴν ἐξ ὕλης μιᾶς. e , , , /, / / ὅμοιον δὲ τινα τούτῳ AÀoyov πάλιν πυθεσθαι σου βου- ^ M , M ese N , , λομαι. δοκεῖ coL τὰ μερὴ μὴ avauperika τυγχάνειν ἀλ- 7] ^ 5 ^ ^ 7 , ^ λήλων ; δοκεῖ. Etvat δὲ τῆς ὕλης μέρη, TO τε πῦρ koi

Tí à,

“ € / N Y N /, [74 » ὕδωρ, ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ λοιπὰ ; οὕτως ἔχω.

fuit, quo nulla dum materia esset, hoc est antequam ea sim- plieium inter se se conjunctio fieret. Quod si tempus ejus- modi aliquod fuit, quo materia necdum esset; nullum autem unquam tempus fuit, quo res ortu principioque carens, non- dum existeret, ortu materia ca- ruisse non poterit. Coterum plura deinceps ortu carentia statuemus. Si enim et Deus, et simplicia ista, ex quibus con- creta materia est, ortu care- bunt, non jam duo tantum ortu carentia censebuntur ; ut pra- termittam id quirere, quid fuerint simplicia, materia an forma. nam vel sic multa ab- surda sequentur. Postremo, num

tu rem plane nullam, quz secum ipsa pugnet, esse concedis? Nullam. Cum igne vero num aqua pugnat? Pugnatsane. Si- militer et luci tenebre, et fri- gido calidum, et sicco humi- dum adversatur? Utique. Igitur si res nulla secum ipsa pugnat, hec autem secum pugnant, se- quitur omnino nec unicam esse materiam istas, nec unica tan- tum ex materia constare. Cui

20

persimile ac geminum illud est 30

quod sequitur. Quid enim, an- non partes aliis alias exitium ac pestem creare confiteris? Equi- dem. Materie vero partes,

ignem, et aquam, et reliquas 45

esse concedis? Et libenter. Ig- nem porro aqua, lux tenebras,

| |

MAXIMUS.

107

, ^ ᾽ b. ^ 3 ^ Ν T ΄- οὐ δοκεῖ σοι ἀναιρετικὸν μὲν εἶναι τοῦ πυρὸς τὸ ὕδωρ, τοῦ

Ν , N ^ Ν v o , , δὲ σκοτοὺς τὸ φώς, kai τάλλα ὅσα τούτοις παραπλήσια;

δοκεῖ.

, ^ , Ν , »y , , , » Οὐκοῦν εἰ τὰ μέρη οὔκ ἐστιν ἀλλήλων ἀναι-

N ἈΝ V ^ er , , ^ , , , ^ perika, τὰ δὲ τῆς ὕλης μερὴ ἀναιρετικὰ ἀλλήλων εστὶν,

5 οὐκ ἔσται ἀλλήλων μέρη. εἰ δὲ οὔκ ἐστιν ἀλλήλων μέρη,

Ε » e ^ , N ^N »w ᾽ N » οὐκ ἔσονται ὕλης μιᾶς. ἀλλὰ μὴν, οὐδ᾽ αὐτὰ ἔσονται

ey ^ , ^ » y: € ^ 5 * ὕλη τῷ μηδέν τι TOV ὄντων αὐτὸ εαυτοῦ αναιρετικὸν

€ , A! ἃ ^. 99 , , , N , ὑπάρχειν, κατὰ TOV TOU ἀντικειμένου λόγον. οὐδὲ yap

, , € ^ , , : N N , /, £e οὖ €gGTL TL αὐτῷ αντιίκειμεένον TO y«p αντικειμένα., ετέροις

» ^ /, «c N N 3. ^N € ^ , τιοαντικείσθαι πέφυκεν. oiov TO AevKOv, αὑτὸ εαυτῷ οὐκ

, / M N οἷ , , 7 , * ἀντίκειται, πρὸς δὲ TO μέλαν ἀντικείμενον λέγεται. καὶ

Ἂν ^ € , e ^ ^ 5 ^ 0 à 7 Ν δὲ TO φώς ομοίως, εαυτῷ μὴ ἀντικεῖσθαι δείκνυται, πρὸς δὲ

Ν r er » / s » ^ τς / TO GKOTOS OUTOS €XOV φαίνεται, καὶ ἄλλα γοῦν ομοίως

^ ey πλεῖστα οσα.

, 7 Ἄν uy / s 7 , ^ Εἰ τοίνυν καὶ ὕλη μία Tis ἦν, οὐκ ἂν

Ν ^ , er Ν ^ , , , 15 αὐτὴ αὑτῇ ἀντέκειτο. οὕτω δὲ τῶν ἀντικειμένων ἐχόντων,

b. Χ 5 Ἁ e / τὸ μὴ εἶναι τὴν ὕλην δείκνυται.

atque ejusmodi cetera, non tol- lere se se mutuo ac perimere videntur? Plane. Si ergo par- 20tes nulle mutuum sibi exitium afferunt, partes autem materie mutuum sibi exitium afferunt, nec mutuarum ista partium ra- tionem obtinebunt, nec proinde 25 unius tantum materie, aut vero materia prorsus esse poterunt; cum res nulla interitum sibi pes- temque creet, uti contrariis con- traria solent. Nec enim idem 3ocontrarium est ipsi sibi; con-

t3

traria siquidem aliis duntaxat contraria sunt: quemadmodum nec album albo, sed nigro tan- tum ; nec luci, sed tenebris con- traria lux est, similiterque de aliis plerisque philosophari potes. Quare, si materia quoque una quidam et simplex esset, nun- quam secum ipsa pugnaret. Ex qua tandem propria contrariorum ratione concluditur, locum om- nino isti materie nullum super- esse.

ANNOTACTTONJI/S

IN MAXIMUM.

—— RÀ ———

P. 87. 1. 6. Ὅτι μὲν ἀδύνατον &c.] Eusebius in Preparatione Evangelii hzec preemisit: Kai τὰ μὲν τοῦ Φίλωνος τοῦτον ἐχέτω τὸν τρόπον. Μαξίμῳ δὲ τῆς Χριστοῦ διατριβῆς οὐκ ἀσήμῳ ἀνδρὶ, καὶ λόγος οἰκεῖος συγγέγραπται ὃ περὶ τῆς ὕλης, ἐξ οὗ μοι δοκῷ μέτρια χρησίμως παραθήσεσθαι, ἐς ἀκριβῆ τοῦ προβλήματος ἔλεγ- xov. dta Philo. Ceterum, quoniam Maximus professor Chris- tianc religionis non obscurus, librum quoque singularem ac pro- prium de materia scripsit, jucat ex eo nonnulla proferre, quce ad exquisitam proposita qucestionis disceptationem conducant. Prox- ime post sequitur lemma istud, "Orr μὴ ἀγέννητος ἡ ὕλη, μηδὲ κακῶν αἰτία.

Ibid. ἀγέννητα)] ἀγένητα cum v» simplici, non. facta, hie et infra eodiees quidam tam scripti quam impressi przestant. Verum, quamvis inter has voees, quemadmodum inter illas γεννητῶν et γενητῶν, theologi ante et post synodum Niezenam distinxerint, id minus curasse antiqui auctores, tam ethniei quam Christiani, videntur, vel certe librarii qui opera illorum deseripserint. Sed Lucas tamen IHolstenius, JDissert. Secundá in Loca Quedam Concilii Niceni. ad ealeem Valesianze. edit. Hist. Eccl. Theodoriti et aliorum posita, eum harum vocum con-

—

ANNOTAT. IN MAXIMUM. 109

fusionem. inter legendum animadvertisset, corrigendas eas suasit. Ita et ἀγέννητα hie quidem praeferendum erat.

P.87.1.6. οὐδὲ σὲ] Ita scribitur ἐμφατικῶς nonnullis in libris pro οὐδέ σε, quod hoc loco editiones Eusebii Origenisque et aliorum plerz:eque habent. Supra enim posuerat heterodoxus apud Methodium, ἔδοξέ pov συνυπάρχειν τι αὐτῷ (Doo), ᾧ τοὔνομα ὕλη, ἐξ ἧς τὰ ὄντα ἐδημιούργησε ἕο. De Libero Arbitrio p. 355. ed. Combefisii. Confer et Dial. p. 88. Ita hoe Maximi loco dieitur heterodoxus prius adjecisse istud sermoni; dwo simul evistere, quee ortu careant, ὑπάρχειν ἀγέννητα δύο ἅμα.

Ibid. 1. 8. ὡς závres—óet λέγειν] lta ex Methodio edidi, adstipulante Dialogo contra Marcionitas, qui πάντως γὰρ---δεῖ λέγειν habet, dum apud Eusebium atque in Origenis Philocalia, τὸ πάντως---δεῖν A. scilicet eum antecedentibus conjungendum, scribitur. Quae quidem lectio, parum expedita cum sit, duos interpretes Latinos, Joan. Tarinum Philocalize editorem, atque Eusebi editorem Vigerum duxit in errorem. Melius enim convenit cum argumentis, quae sequuntur, altera scriptura ὡς πάντως &c.

Ibid. 1. 11. αὐτὰ! Methodianam: przetuh lectionem | .Zusebi- anc αὐτὸν, quze in Preparatione Evang. et in. Origenis Plalo- calia extat. abet αὐτῷ Dialogus.

Ibid. l. 13. ἀλλ᾽ ἕν---γεννητά] Hune locum usque ad vocem γεννητὰ supplevi itidem ex MefAodi? opusculo. Vw/go hzee sola ponuntur, ὡς οὐδὲ διάφορα μέρη τυγχάνοντα κατακερματιζόμενα eis πολλὰ γεννητά. Utinam longiora Methodii excerpta super- essent. Extat autem illud orationis membrum, ἀλλ᾽ év ἐκ διαφόρων συνεστὸς, in Dialogo adscripto Origeni, etsi συνεστὼς ibi legitur, sicut γενητὰ pro γεννητὰ apud MetAhodium, quze qui- dem seriptura apud eum obtinet.

P. 88. l. 3. ἀλλ᾽, ei] Abest εἰ ab Eusebiui Prap. edita, sed habet ἀλλ᾽ εἰ ejusdem codex MS. Coll. D. Joan. quod nune re- cepi. Habent ἀλλ᾽ ἢ Philocalia et Methodius. Deficit inter haze nobis Dialogus, usque dum venerimus ad voces, ei δὲ κε- χωρίσθαι φήσει τις. lin. 6.

Ibid.l. 11. ἀλλὰ καὶ πλείστων ὅσων] Pro istis posuit ille, qui Methodium apud. Photium breviavit, εἰ δὲ κεχωρίσθαι ἀπαιτεῖ ὁ λόγος, πάλιν τὸ χώριζον ἀπαιτητέον, ἕως ἂν ἀπείρων ἡμῖν ἀγενήτων ἐσμὸς ἀναφανῇ. Proxime post in illis, ὃν yàp &ec. vel subau-

110 ANNOTATIONES

diendum est λέγομεν aut φαμὲν, aut quid ejusmodi, vel di- cendum excidisse δεῖ post προχωρεῖν.

P. 88. 1. 15. εἰπεῖν ἐθέλοι] Ita, Methodius et Philocalia ple- nius quam Zusebi? Preparatio, quze przestat solum εἴποι. Vide et supra, et p. 89. l. r4. Deficit inter hzee Dialogus.

P. 89. l. 2. τὸ μήτε κεχωρίσθαι] 1ta. posui ex Methodio Dia- logoque, dum μὴ pro μήτε exhibet tam Eusebius in Preparat. quam .PAilocalia Origenis.

Tbid.l. 3. ὡς ἐν μέρει] Uniri velut in parte, vel ut pars unitur parti. Est altera probatio ab altero modo unionis, per modum contigui, locatique et loci, quae et ipsa ad hominem procedit; supposita crassa illa zestimatione de Deo, in qua erant Valentiniani. CowzErisius Notis in Methodium p. 463.

Ibid. l. 7. xepgróv] Ita Methodius, Philocal. Dialogusque. Sed in Prep. Evang. Eusebius vulgo habet χωρητικὸν, alteram tamen prestante lectionem a/fero M.Sto penes Vigerum, cui quoque probata est.

Ibid. l. 14. καὶ ἐν ἀκοσμήτοις] Particulam καὶ ex PAilocalia desumpsi.

Ibid. 1. 16. εἰ μὲν yàp] Partieulam yàp, qus in AMethodio, Philocal. Dialogoque extat, E'usebiano οὖν praetuli, quod tamen fortasse par et z:equale est, quodque nonnulli etiam P//ocalic codiees, teste Tarino, exhibebant. Insuper αὐτὸν post μι- κρότερον addidi ex Methodio et Dialogo.

P. go. l. 2. εἴ ye δὴ] Ita optime Methodius. Sed Pre- garatio edita ei δὲ, ubi monuit Vigerus, δὲ mutandum in ye vel δή. Extat δὴ in 24.S. Coll. S. Joan. et in Dialogo, ye in Philo- cala.

Ibid. l. 3. καὶ δι’ ὅλης κεχωρηκέναι τῆς ὕλης] Hoc addidi ex Methodio Dialogoque, dum in ceteris solum positum est τῇ ὕλῃ cum ἐν πάσῃ constructum, ubi tamen minus apte ἐν πάσι habet Dialogus.

Ibid. l. 7. οὐκ ἔχοντα ὑποχωρήσεως τόπον] Ait Vigerus, An- nott. in Euseb. Pr«p. Evang. hec argumenta nonnisi adversus eos, qui corporeum Deum fingerent, momenti quiequam ha- bere posse. Firmissima, autem ea esse adversus omnes, qui Deum in mundo tanquam in loco sibi proprio contineri, ex opinione Stoicorum, statuerint, monuit Stillingfleetus, Originum Sacr. hib. m. eap. 2.

IN MAXIMUM. 111

P. 9o. 1. 12. ἐν αὐτῷ Propositionem ἐν, quam deesse no- taverat, Vigerus, ex Methodio, Philocalia, Dialogoque recepi.

Ibid. 7; ὡς ἐν τόπῳ] Ait Combefisius, ubi supra, ** videri ** supplendum addito ἰδίῳ, nisi legendum sit ἀγγείῳ, cujus con- * tinenti:?. exemplum statim in terra ponat, hoe est, vase * terreo et fietili continente aquam." At vero verba ipsa, ἐν τόπῳ εἶναι, aliquem in loco sibi peculiari seu proprio ita ver- sari significant, ut ille alias omnes corporales substantias eodem loeo excludat.

P. gr. l. 2. ὕλην yàp συνεῖναι θέλεις) συνεῖναι ex Dialogo pro εἶναι. quod ceteri habent, recepi. Sed apud Photium Methodi? epitomator posult ὡς ὕλην ὑποτιθέμενος. Putabat Vigerus, qui εἶναι invenit, disputationis hujus ordinem postulare, ut ἀγέν- ryrov hic inseratur.

Ibid. 1. 5. ἐκ τῶν ὑποστάντων γενητῶν ὑπονοῶν) Apud Me- thodium ὑπονοῶν pro ὑπονοεῖν inveni. Inserit quidem Dialogus θέλεις ante ὑπονοεῖν, et particulam καὶ ante ἀγέννητον seu àyé- νήτον, quemadmodum ibi seriptum est, sed minus apte. Atque legendum opinatur Combefisius ad Methodium, ἔξω τῶν ὑπο- στάντων γενητῶν. pro ἐκ τῶν v. y. quod non probo, Vigerique in- terpretationem amplector. Mox vocem ἀγέννητον post αὐτὴν ex eodem JMehedio supplevi, quam hoe loeo desiderari jam vi- derat Vigerus.

Ibid. l. 10. ἔρχεσθαι δοκῶ] ἔχεσθαι Eusebius in Prep. Evang. impressa, quod tamen corrigend. ex altero suo MS. et ἔρχεσθαι reponendum, notavit Vigerus, hancque ait lectionem etiam Montacutii librum reprzesentasse. His codicibus addas illum Collegii S. Joan. Oxon. Nunc ἔρχεσθαι receptum est in Pr«- parationis editionem Lipsiensem anno 1842 typis impressam, qui» in hoe Maximi fragmento Vigerum non deserit. Quod ad vocem δοκῶ attinet, in ea eligenda Dialogum secutus sum. Prop. enim Evang. et Philocalia habent μοι δοκῶ, przestatque Methodius μοι δοκεῖ, quod. sequitur in lin. 12. ubi tamen νόει pro μοι δοκεῖ Philocalia exhibet.

Ibid.l. 13. ἐκ τοῦ ὕλην αὐτῷ ὑποτιθέναι] αὐτὸν, quod habet Prep. Evang. mutavi cum αὐτῷ fidens ceferis. Ita infra habes p. 94. l. 13. ὕλην αὐτῷ προσάπτειν. | Ceterum de re ipsa bene Tertullianus «de. Hermogenem cap. 10. Ergo, inquit, (scil. Hermogenes) ez nihilo faceret (Deus), ut mala. quoque arbitrio

112 ANNOTATIONES

ejus imputarentur ? Magna, bona fide, ccecitas hereticorum pro hujusmodi argumentatione, cum 1deo aut. alium Deum bonum. et optimum volunt credi, quia inali. autorem. existiment. creatorem, aut materiam cum creatore proponunt, ut malum. ὦ materia, won « creatore deducant, quando mullus omnino Deus liberetur ista questione, wt non autor ial? videri proinde possit, quisquis ille est, qui malum etsi mon ipse fecit, tamen a quocunque et unde unde passus est fieri.

P. οι. l. 14. μοι δοκεῖ] Post hse additum est apud 7etAo- dium, sed ex nota in margine, ni fallor, textui induetum : Ὅτι εἰ τὰς ποιότητας μὴ οὔσας ἐδημιούργησεν ὁ Θεὸς, kal τὰς οὐσίας ὁμοίως. Spectantur nimirum, quae sequuntur in pag. 93.

Ibid. 1. 16. τὴν τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσιν] Ita ex Philocalia edidi. Sed τήνδε τοῦ κι y. Prep. Evang. et τὴν τοῦ κ. y. Methodius atque Dialogus. Habes autem infra quoque τὴν τοῦδε τοῦ κόσμου γένεσιν.

P. 92. 1. r. ποιητὴς] lta omnes preter Prep. Evang. ad quam tamen Vigerus ex a/fero MS. ποιητὴς pro ποιότης le- gendum monuit.

Ibid. 1. 4. δοκεῖ σοι---γεγονέναι ; δοκεῖ.) Ita locum ordinant Methodius Dialogusque; idque melius quam vel Eusebius qui in Prep. Evang. habet δοκεῖς μοι---γεγονέναι δοκεῖν, vel Philo- calia, ubi extat, καί σοι---γίνεσθαι δοκεῖ.

Ibid. l. 7. μήτε ἐξ] Ita. Methodius et Dialogus pro μὴ ἐξ, quod Prep. Evang. et Philocal. Mox addunt ndem Method. et Dial. verbum ὑπάρχουσι post 1lla. μήτε ἐκ τῶν οὐσιῶν.

Ibid. 1. 11. ἀδύνατον εἶναι δοξάζειν] Sic Philocal. Dialogus, seriptusque Eusebius in. Coll. S. Joan. et Methodius, nisi quod ab hoe auctore verbum abest εἶναι. Sed in Prep. Evang. edita his vocibus praemittitur istud, συλλελόγισται ὡς ovk, ubi notat hzee. Vigerus : ** Corrupta ista sunt, nec saniora illa Manuser. «4 συλλελογίσται ὡς οὐκ ἀδύνατον €f οὐκ ὄντων δημιουργὸν τὸν * Θεὸν, ἀδύνατον εἷναι δοξάζειν ἕο. — Facile tamen emendari * possunt, si legeris, ὡς συλλελόγισται ἀδύνατον εἷναι δοξάζειν * &e." Ita vir doetiss. hzec vero ex nota posita in margine profecta esse clarius luce constat.

Ibid. 1. 12. ἀλλ᾽ ὁ μὲν περὶ τούτου λόγος ὧδε ἐχέτω] Con- cessio non est, sed quasi transitio. ViragRnvus, Mihi quoque particula ὧδε, ut fere fit, ad sermonem spectare sequentem, non ad praeteritum, videtur.

IN MAXIMUM. 118

P. 92. 1. 18. οὐκ ἐκ ναῶν] His verbis elauditur. Methodi Fragmentum a Combefisio, post Meursium, editum. — Reliqua ejusdem Methodii debentur Photio, qui excerptum attulit, in quo valde breviatur eontrahiturque auctor. Ceterum in P/- localie MS. Bodl. legitur, neque id male, hoe loco ἐξ οὐ ναῶν, sicut proxime ante, ἐξ o) πόλεων pro οὐκ ἐκ 7.

P.93. 1. 2. πάλιν] Hoe ex PAilocalia addidi. Deficit nobis inter hze verba Dialogus Origeni adseriptus a vocibus πρὸς τοῦ Θεοῦ l. 12. usque ad illa οὔτε yàp φόνος p. 97. l. 2.

Ibid. 1 6. ἐξ ἧς ἔχει τέχνης τὴν ἐν τῇ οὐσίᾳ τέχνην ποιεῖ] Pro his omnibus habet τῇ ἐν τῇ οὐσίᾳ τέχνῃ ποιεῖ Methodi Photianus Evcerptor, ubi hsec Combefisius notavit ; ** Quzeritur, * num ars ex prejaceente arte fiat, in habente, velut ex arte * quam artifex substantialiter habeat, ut ista solutio con- * tendit; vel ex nihilo sui, tanquam verum accidens, quod * tantum sit, cum in substantia aliqua fuerit factum, quod * Methodius intendit, ut eo evineat, posse Deum aliquid * majus; nempe ex nihilo etiam subjecti et absolute, nec * solum accidentia sed et substantias creare, eoque non ha- * buisse opus materia adjutrice."

Ibid. 1. 11. ἐν οὐσίᾳ τινὶ Addidi ex Methodii Ewcerptore τινὶ, qui et supra praebuit illud προσγίνεται pro γίσεται.

Ibid. 1. 14. ἡ 9] Hoe posui pro 7j δ᾽, quod in Prep. Evang. extat, nam et P/Ailocalia et Methodii Exvcerptor habent ἡ δέ.

Ibid. 1. 14. ὅθεν τὰς τέχνας ἐξ οὐκ ὄντων &c.| Subtiliora sunt quam solidiora. | Nee enim ὑλώδεις isti mundum ex alio mundo, sed ex materia factum volebant: et satis, opinor, vi- dissent, artes illas singulares ae proprias, non jam ex nihilo repente nasci, sed acri studio, continenti usu, improbo labore, ac similium artium imitatione paulatim excitari ae perfici. VicEeRvs. Hsze Vigerus ad Eusebii Preparat. Legendum monet Tarinus in JNofis à Philocal. πεφυκέναι δύνασθαι ex Philocalie | Codd. Thuani pro πεφυκέναι γίνεσθαι, qua tamen mutatione nihil opus videtur.

Ibid. l.:8. τῷ yàp δυνατὸν] Ita recte JPhilocalio atque Eusebii MS. Coll. S. Joan. | Sed Prep. Evang. edita Metho- diique Ewcerptor Photiamus τὸ yàp 9. Nune video hoe eor- rectum esse in nupera editione Photii Bekkeriana.

P. 94. 1.8. οὕτω προλαβὼν] Clarius esset, οὕτω yàp προλαβών.

VOL. 11. ᾳ

114 ANNO'TCTATIONES

Osterum hoe argumentum firmius est. Vicenus. At vero hoc ipsum ad partes respondentis pertinere videtur; conferas enim quz initio dieuntur sectionis prioris. Quse ergo in sect. septima sequuntur, ea fortasse tertio cuidam interloeutori attribuenda sunt.

P. 94.1. 15. εἰ μὲν ἐκ φιλονεικίας &c.] Ex Philocalia parti- culam yàp post εἰ μὲν olim addidi, eum ejusdem interloeutoris esse, cujus priora sunt, hzee mihi viderentur. Jam contra, al- terius esse, qui partes respondentis sustinere pergit, verba ista existimo. Inter h:ze autem non tantum in Dialogo ad- versus Marcionitas, omnia przterita sunt, verum etiam apud Methodi Excerptorem, usque dum veneris ad verba, kal προσπλέ- «era, p. 96. l. ult. Plurima interea hujusmodi ornamenta que Platoni summo dialogorum artifiei hic debet Maximus, in opuscula sua transferre amat S. Methodius.

P. 95. 1.5. καί σε δὲ οὕτω διακεῖσθαι &c.] Partes disputa- tionis nunc ita distinxi, ut hse, perinde atque illa verba, οὐδὲ yàp ἐκτὸς οὐσιῶν αὐτὰ ὄντα βλέπω, ad respondentis personam pertineant.

Ibid. 1. 11. παραστῆναι] Usitatius fuerit παραστῆσαι. VraERvs- Quod de malis hie statuitur, ἐπανόρθωσις videtur esse eorum, quze initio sectionis prioris de iisdem malis prolata fuerant.

Ibid. l. 16. ἡ δὲ σωματικὴ σύστασις] Ita Philocalia explica- tius, quam Prep. Evang. in qua solum extat αὕτη δέ.

P.96. l. το. κακὸν δὲ ὁ óvos—dóvos] Ita legitur in PAilocal. et Preparatione Evang. Coll. S. Joan. MSta, praeterquam quod in hoe codice κακοὺ (sic) pro κακὸν perperam positum est, perinde atque in editis κακοῦ, ubi verba quoque οὐσία ἔσται ὃ φόνος, ἀλλὰ μὴν ὁ φόνος, propter repetitas voces omittuntur ; eui quidem laeunze mederi voluerat Vigerus legendo, εἰ δὲ μὴ οὐσίαι τὰ κακὰ, κακὸν δὲ ὁ φόνος, ἐνέργεια &c.

Ibid. 1. 12. οὐσίας] Hoe ex PAilocal. pro οὐσίαν accepi.

Ibid. 1. 15. ἀλλ᾽ ἔργον τὶ τῆς οὐσίας) Ex eodem libro τὶ sump- tum addidi.

Ibid. 1.17. ἀγαθὸν διὰ τὸ ἐνεργεῖν ἀγαθὸν] Ita plenius et emen- datius P/ilocal. pro διὰ τὸ εὐεργετεῖν, ἀγαθόν.

Ibid. l. 18. τῇ οὐσίᾳ] h. e. homine, qui οὐσία est. Vid. infra.

P. 97. l. 1. ἅτινα οὐκ ἔστιν αὐτή] Ita. Philocal. sed αὕτη pro

IN MAXIMUM. 115

αὐτὴ in Prep. Evang. extat. Verba omisit Methodii Ewvcerptor Photianus, qui inter hz:ec orationem resumit.

P. 97.1. 12. εἴ τινα ἕτερον---αἴτιον &c.] Hic τι pro τινα habet Methodii IEvcerptor. | Loci sensus videtur esse — wtrwm. alium quem. fingas malorum auctorem, preter. actiones. humanas, quce accidentia subjecti sunt, sive hominis. Vide quod ante et post statuitur. Denique κἀκεῖνος est ἄνθρωπος ὁ φονεὺς, qui supra commemoratur l. 12. p. 96.

P. 98. l. τ. αὐτὸς ἔσται ταῦτα] Pro ἐστι lectione Prep. Evang. ἔσται ex ceteris recepi.

Ibid. 1. 4. ἔσονται καὶ ἑαυτῶν ---ποιηταὶ] Ita loeum restitui ex Dialogo Contra Marcionitas. | Pro vocibus enim καὶ ἑαυτῶν, prestat τούτων Prep. Evang. ἄρα τούτων Methodii Excerptor, τούτου autem P/Ailocalia. Unde Vigerus ait, ** ᾿Ασυλλόγιστος * videtur ista conclusio. Referendum enim potius fuisset, * hominis quoque naturam, pro tanta rerum istarum et ac- * tjonum mutatione mutari, quze sui tantopere dissimilis esse ** toties et inciperet et desineret."

Ibid. l. 10. ἕκαστος ὑπάρχει κακὸς, à δὲ ἐνεργεῖ] Supplevi hzec ex Methodi Ewcerptore desumpta, quse quidem τὸ ὁμοιοτέλευτον abstulit. Quatuor ultima verba, κακὸς, à δὲ ἐνεργεῖ, Dialogus prastat. Supra praebuit ὁ ἰατρὸς Philocal. pro ἰατρόν.

Ibid. 1. 13. τις] Ope MetAodiani Excerptoris additum est.

Ibid.l. 15. Τὸν μὲν πρὸς τὸν ἕτερον &c.] Videtur hie esse tertius colloeutor, eujus mentio initio fit, (scil. p. 256. Metho- diani libri De Libero Arbitrio) ut eadem hszeresi laborantis atque Valentiniani, qui modum alium tuendi errorem, socio pene revieto, suggerat. CownzErm. Notis in Methodium p. 464. Extat in Exvcerptis Methodianis, ἐξ àv yàp προλαβὼν ἔδωκε τῷ λόγῳ loco horum, ἐξ ὧν yàp προὔλαβες τῷ λόγῳ. Ita Platoni solenne est, scenze 8118 inducere unam vel plures personas, quze alteri disputatori opem ferant laboranti et ad incitas, ut aiunt, redacto.

Ibid. 1. 16. πεποιηκέναι δοκεῖς) Lectio hzc Methodiani Ez- cerptoris est atque Philocalie. Extat in Prep. Evang. πε- ποιῆσθαι δοκεῖς. Deficit inter hzec verba Dialogus.

P. 99. l. 1. ἔσται] Hoc ex. Methodii Excerpto οὐ Philocalia pro ἐστι sumpsi.

9 2

110 ANNOTATIONES

Ibid. 1. 4. οὐδὲ yàp ἔνεστιν εἰπεῖν] Propter verba, quse se- quuntur, καὶ yàp ἐν à ἄποιον εἶναι λέγει, videtur vel legendum οὐδενὶ yàp ἔνεστιν εἰπεῖν, nemini entm licet dicere, vel addendum τις ante λέγει, prout in Latinis vertendum duxit Vigerus. "Eocrt pro ἔνεστιν in libris legitur nonnullis.

Ibid. 1. 5. οὐσίας] Hane vocem pro αἰτίας habent Methodi KEwcerptor, Philocalia edita, cum ejusdem Evemplaribus MSStis, quie in Collegio Novo et Biblioth. Bodl. servantur; in marg. quoque Prep. Evang. ἃ Vigero vox eadem adposita est. Sed αἰτίας Philocalice MS. Coll. "T'rin. Cantabrigice οὐ Prep. Evang. cum edita, tum scripta in Coll. S. Joan. Bapt. Alteram tamen lectionem in codice suo invenisse videtur Georgius Trape- zuntius Preparationis ante Grazca typis impressa Latinus interpres.

Ibid. l. 17. παρὰ λόγον] Ita ex PAilocalia edidi, etsi zapá- Aoyov Preparationis lectionem in hune modum exponit Vigerus comprobante etiam Gul. Speneero, qui PAilocaliam post Tari- num edidit. * Hie ἀφορμὴν," ait Vigerus, * pro eo sumi ar- * bitror, quod medium vulgo Logici nominant, ejusque tam in * majori quam in minori eollocationem : παράλογον autem ** ἀφορμὴν, Sophisticam et ἀπατητικὴν argumentandi rationem, * qua quis velut ἀφορμῇ quadam, ad facilius alterum in er- * rorem inducendum abutatur. Quales ἀφορμὰς Socratici * eaptare videbantur." Hee Vigerus; sed PAlocalice inter- pretem Tarinum in hoe quidem loco vertendo magis sequen- dum puto, verbis ab eo ita Latine redditis, efs? enim quà querit rem, aliter, ae par est, definierit, indeque alteri ansam prebuerit quodlibet. concludendi, won. àdcirco auditori persuadebit. | Scri- bitur in PAilocal. τούτῳ κ. T. à. πείσει pro edito τοῦτο, sed aliter ejusd. MS. Coll. Trin. Cant.

P. 100. l. 3. ἀλλ᾽ εἴ τι δοκεῖ &c.] Ante ἀλλὰ minori tantum distinetione opus est: pro εἴ τι vero, malim ei, 0, τι. V iERUs. Amplectenda est emendatio Vigeri. Clausula autem sen- tentize 1n Ailocalia sic legitur, τοῦτο λέξει παρών" δυοῖν yàp θάτερον ἔσται. — ljusd. quoque dwo codd. penes "T'huamum, l'arino teste, pro λέξει habebant δείξει, quod quidem verbum additur in Cod. MS. Coll. Trin. Cant. Deficit autem inter hzee nobis non Dia/ogus tantum, sed οὐ Methodii Ewcerptor : quod propter sequentia deflendum est.

ΙΝ MAXIMUM. 117

P. 100. l. 4. 7) yàp kai πρὸς ὃ κινεῖσθαι δοκεῖ ἀκούσας &oe.] Sup- plevit xai ante πρὸς PAilocalia. ''um autem, vetus etsi mendum est, videtur mihi vox ἐκείνου post πρὸς excidisse, ut legatur, jj yàp kai πρὸς ἐκείνου ὃ κινεῖσθαι δοκεῖ ἀκούσας, τέλεον ὠφελη- θήσεται, ἢ &e. aut enim et ab illo audiens, quod. videtur agitari, fructum plane percipiet. | Preecesserat vox ἐκείνου in superiori- bus, p. 99. 1. 2. Ad verbum κινεῖσθαι quod attinet, posuit ni- mirum Olympiodorus Prefatione S'choliorum. 4n Gorgiam Pla- lonis, quam olim ex MSto edidi, ἐντεύξεις καὶ θεωρημάτων kunj- σεις, colloquia et speculationwm agitationes, sive. speculationes, &.ii. p. 563. et Eunapius, de Chrysanthio philosopho ait, οὕτως ἀλλοιότερός τις ἐν ταῖς λογικαῖς κινήσεσι ἐφαίνετο p.151. ed. Commelin. Legisse, vel legere voluisse, οὗ pro ὃ Gene- brardus videtur, qui PAilocaliam Latine interpretatus est, sic enim vertit, Jan vel auditor ex quo videtur moveri plane pro- ficiet.

Ibid. l. 12. λέγομεν] Hoc ex PAilocalia sumptum addidi.

Ibid. 1. 14. (va δὲ μὴ ἐμαυτῷ karacxevd(.] Ita JPhilocal. et Preeparationis MS. in Coll. D. Joan. | Exhibet liber editus, ἵνα δὲ kal μὴ karackevá(C. sine voce ἐμαυτῷ. Mox addidi μοι post ἀπόκριναι ex ead. Pilocal.

P. 101.1. 1. προτοῦ] Hane PAilocalic lectionem przetuli alteri Praparationis πρὸ τούτου.

Ibid.l. 4. καθ᾽ ἃς] Anne legendum καθ᾽ ἣν, quod quidem simili in causa habes infra lin. 12? Przestatque καθ᾽ ὅπερ Dia- logus. Sed tamen retineri potest lectio altera καθ᾽ às, quam ceteri exhibent. Videoque Delarueum in editionem suam ejusdem Origeniani Dialogi ex Philocalia eandem scripturam quasi optimam recepisse, pro καθ᾽ ὅπερ.

Ibid. l. 6. καὶ ὥσπερ εἰ τύχοι λέγειν] Reponendum Aéyoper videtur; sequente οὕτω l. 10. Proxime post ἐφ᾽ ὧν pro ἐφ᾽ à ex Philocal. Methodi Excerptore, Dialogoque et scripta Pr«- paratione Evang. in Coll. S. Joan. recepi. Mox autem Ae- γόμενοι habet pro γενόμενοι Methodi Exzcerptor.

Ibid.l. 16. λέγε δή. Ei ὁμοίως &c.] Tta ordinare locum post Dialogum, αὖ fecerat Vigerus in Latina interpretatione sua, malui, quam eum Zrep. Evang. sic Grzeca partiri, Λέγε δὴ, εἰ ὁμοίως &ec. — Philoc. habet Λέγε δὲ, ὁμοίως εἰ.

P. 102. l. 6. ἔσρεψεν ὁ Θεὸς] Ita Philocal. et Methodii Ez-

118 ANNOTATIONES

cerptor. Sed Prep. Evang. ἔτρεψε ὁ Κύριος, cujus MS. in Coll. S. Joan. verba omisit propter illa τὰ κακὰ hie repetita.

P. 102. l. 7. οὐ yàp] Hoc posui pro ἢ yàp, quod in textum Preparationis invexit ipse Vigerus, ut ex Latina ejus inter- pretatione eonstat. Certe non tantum JP/ilocal. οὐ prestat, sed etiam prius edita « Roberto Stephano Eusebii Preeparatio, et MS. Coll. S. Joannis.

P. 103. l. 9. κἀκεῖνο] Ita omnes przeter Prep. Evang. in qua extat κακεῖνα.

Ibid. l. 17. διακριθῆναι] διακοσμηθῆναι, quod prestat Methodi KExcerptor, Combefisio magis probatur.

P. 104.1. 3. τὸ μήθ᾽ ἑνὸς] Ita Preparationis M.S. Coll. S. Joan. et τὸ μηδενὸς Philocal. sed τὸ μεθ᾽ ἑνὸς Preeparat. edita, ubi Vigerus, ** Legendum videtur μηθ᾽ ἑνὸς, vel unico verbo μη- * Qeyós." Nihil ad rem habet Methodi Ewcerptor, vel Dia- logus.

Ibid. 1. 6. ἐπ᾿ εὐεργεσίᾳ] Cum in Preeparatione edita. ἐστὶν εὐεργεσία hie exstitisset, ideirco, quod sequitur, monuit Vige- rus. * Sensus postulat ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ, maxime eum sequatur, « ἐπὶ χείρονι." Extatque lectio ipsa in MM.S. Coll. S Joan. neenon in Philoca!. Dialogo, Methodique Ewcerptore, preeter- quam quod PAilocalie AS. Coll. SS. Trin. Cant. in textu suo habet ἕπεσθαι ἐπὶ mendose pro ἐπ᾽ εὐεργεσίᾳ.

P. 105. l. 1. δυνάμενα] Preparatio δυνάμενοι, ubi Vigerus; * Praestat omnino δυνάμενα, ut referatur ad ταῦτα, non ad * Θεοί. Atque extat hse leetio in P/local. et Dialogo. Verba hie przterit nonnulla AMeAodii Ewcerptor. Proxime ante restitui τὸν ante σὸν, quod omiserat Vigeriana Preparat. editio.

Ibid. l. 7. σύνθετος δὲ ὁ κόσμος &c.] Cum verba, quse se- quuntur, a textu omnia abessent, ἀδύνατον τοῦτο ἐξ ὕλης yeyo-

νέναι λέγειν τὴν σύστασιν ἔχειν, ea Methodiani Eiwcerptoris solius ope restitul,in quibus tamen τοῦτον malim legere pro τοῦτο. lta nune correxit Photium cl. Bekkerus. Deerant autem verba in Preparatione et Philocalia propter τὸ ὁμοιο- réAevror. Desieratque Maximum deseribere Dialogus Origeni adscriptus. Ita vero in Annott. ad Pr«p. Hveang. Vigerus, * Mutila ista sunt. Commode sie expleas, πῶς δὴ σύνθετός

IN MAXIMUM. 119

** ἐστιν ὁ κόσμος, καὶ &e." — Et Trapezuntii quidem versio, qui Eusebianum opus ante Greee illud editum interpretatus fuerat, Vigeri emendationi favet. Code» interea JPrepa- rationis in Coll. S. Joan. servatus locum hoc modo ordinavit, σύνθετος δὲ ὁ κόσμος καὶ ἐκ διαφόρων οὐ. T. K. K. συνεστὼς, (Habet συνεστώς ἐστιν Methodii Excerptor) τὸ σύνθετον ἁπλῶν τινῶν μίξιν μηνεύει. Ceterum in vocibus, τὸ γὰρ σύνθετον scri- bitur in Preparat. edita τὸν pro τὸ, ubi tamen Vigerus τὸ reseribendum admonuit.

P. 105. l. 14. ἣν ποτὲ καθ᾽ ἑαυτὰ] Negari facile posset, quod hie assumitur. VickERUs.

Ibid. l. 15. ἡ ὕλη] Ita hie et infra l. 16. scribitur in Codice Coll. S. Joan. et Philocalia, sed a Preparatione edita utroque loco abest articulus; posteriorem quidem omisit Method?i Ez- cerptor ab Hoeschelio et Combefisio editus, nune vero a Bek- kero emendatur.

P.106. 1.4. ἦν δὲ ἀγέννητα)] Hoc supplevit Methodi Ez- cerptor ; itidem particulam καὶ in vocibus δύο καὶ μόνα. Habes initio Maximiani Fragmenti, ὅπερ οὐ μέχρι τούτου ἵσταται καὶ μόνου. pag. 88. πη. το. Ceterum desunt plurima in ipsis illis Methodianis ob τὸ ὁμοιοτέλευτον omissa.

Ibid. l. 4. ἵνα παρήσω--- ἀκολουθήσειαν] Hoc totum eum sup- plevisset Methodii Excerptor, avrà pro ὄντα legendum olim censui, eum illo àázA& construetum ; nune vero rescribere malim, τί ἐστιν ὄντα ἁπλᾶ.

Ibid. 1. 7. δοκεῖ δέ σοι μηδὲν &e.] Haud simplicem esse ma- teriam, auctor iterum probaturus est.

Ibid. l. 11. Οὐκοῦν εἰ μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ &c.] Et hzee consequentia oppido quam infirma. — Tota enim Προ ἀντι- μάχησις, est κατ᾽ εἶδος, non καθ᾽ ὕλην. VragERUs. Geminum quid de subtilioribus istis monuit scholium ab Hoescehelio in. Notis ad Photium pag.81. allatum; εἰ κατὰ τὴν ὕλην, ἀλλὰ μὴ κατὰ τῶν ποιοτήτων (an τὰς ποιότητας ἢ ἡ ἀντίθεσις ἦν, ἰσχυροὶ οἱ λόγοι.

Ibid. 1. 12. ἀλλήλοις δὲ ταῦτα ἀντίκειται] Debeo hoc quo- que MetAhodianis.

Ibid. 1. 15. δοκεῖ σοι rà μέρη μὴ ἀναιρετικὰ &c.] Sibi re- sponderi hzec quzestio vult, partes materi: non alteram alteri ferre exitium. — Conferas qui) infra occurrunt pag. 107.

190 ANNOTATIONES

ln. 3. Rem aliter administravit in interpretatione Vige- rus.

P. 106. l. 17. οὕτως ἔχω] Ita Philocal. et Methodi Excerptor pro οὕτως ἔχει. — Verba conferas, quee supra habes pag. 95. lin. 10.

P. 107. l. 4. àvaiperikóv] Ita Philocal. et Methodi Evcerptor pro ἀνατρεπτικόν. Sspenumero in superioribus ἀναιρετικὸν adhibetur.

Ibid. 1. 4. rà δὲ τῆς ὕλης---ἐστιν] Hoe membrum orationis Philocalia supplevit. Hodie enim a Preparatione Evang. abest; olim vero fortasse Georgius Trapezuntius, qui Euse- bium interpretatus est, in codice suo simile quid invenit. Habet quoque Method Ewcerptor, ταῦτα δὲ ἀναιρετικὰ rvy- χάνει.

Ibid.l. 6. οὐδ᾽ αὐτὰ ἔσονται ὕλη) Suspicetur quispiam le- gendum esse, οὐδ᾽ αὐτὰ ἔσονται ὕλη μία, ut supra lim. 192. Et Genebrardum video, qui PAilocaliam Origenis e codd. MSStis interpretatus est, ita vertisse, nom erunt unius materic, neque wna materia. Sed nihil mutandum esse infra patebit.

Ibid. l. 16. τὸ μὴ εἶναι τὴν ὕλην δείκνυται] Georgius quidem Trapezuntius, quem plus semel commemoravi, locum ita Latine expressit; Cum autem alice rerum aliis opponuntur, non eadem esse videtur amateria omnium. [ἢ omnibus tamen libris lectio recepta extat, neque etiam Genebrardus in PAilocalia sua, hie quidem diversum quid posuit. Post illa autem τὸ μὴ εἶναι sub- audiendum est avrà hoe est rà ἀντικείμενα, quomodo supra colligitur.

Ibid. óe(kvvra:] In Preparatione Evang. Kusebius ad- didit; Τοσαῦτα kai ὁ προδηλωθεὶς συγγραφεύς. In Philocalia autem scholium hie adjectum est, quod supra attuli in Monito, Ταῦτα ὑπὸ τοῦ ζ΄. λόγου τῆς Εὐσεβίου τοῦ Παμφίλου εὐαγγελικῆς προπαρασκευῆς παρεκβέβληται. Μαξίμου δέ εἰσιν, ὥς φησιν ὃ αὐτὸς Εὐσέβιος, οὐκ ἀσήμου ἐν τοῖς Χριστιανοῖς συγγραφέως (elogium est ab Eusebio τῇ ῥήσει premissum). αὐτολεξεὶ δ᾽ εὕρηται ταῦτα κείμενα, καὶ ἐν τῷ ᾿Ωριγένους πρὸς Μαρκιωνιστὰς καὶ ἄλλους αἱρετικοὺς διαλόγῳ, Εὐτροπίου δικάζοντος, Μεγεθίου δὲ ἀντιλέγοντος. Joannes Tarinus, qui scholium edidit, ait ; sum- morum theologorum, Basilii et Gregorii, qui Philocaliam ex variis Origenis comment. exeerpserunt, hane esse, non ex-

ANNOTT. IN MAXIMUM. 121

scriptoris alieujus, observationem, sibi satis probari tum forma ipsius, tum quod in tribus codicibus (nescit, an et in omnibus) reperiatur. Certe in tribus illis, quos ego in usus meos ad- hibui, eadem h:ee annotatio adscripta est. Denique hoc monebo, prater Maximi istzee alia ejusdem argumenti a Pho- tiano Methodii abbreviatore afferri, quorum pars fortasse eidem Maximo debetur, pariter ae nonnulla qux in integra parte ejusdem Operis Methodi De Libero Arbitrio compa- rent. Videsis Monitum Maximo praemissum sub init.

VOL. 11. R

CALU S.

S. HiggoNvuus, i0. De Viris PF lustribus, cap. lix. p. 136.

(x ATUS, *sub Zephyrino Romane urbis episcopo, id est, sub Antonino Severi filio, disputationem adversum Proeulum, Montani sectatorem, valde insignem ha- buit; arguens eum temeritatis, ^ super nova prophetia defendenda: et in eodem volumine Epistolas quoque

a Hunc Caium etiam volunt viri docti auctorem σπουδάσματος sive scripti adversus Ártemonis heresin apud Euseb. v. 28. secuti Photium Cod. 48. quanquam Eusebius diserte testatur se aliquid afferre ex libro μὴ τὴν προσηγορίαν ἐπαγομένῳ τῶν συγγραμμένων. | Ex neutro horum scriptorum quicquam extat preter pauca ea que Eusebius ex illis retulit.—Antoninus Caracalla, Severi filius Impe- rator ab A.211:. ad 217. FaBRicius. De libro adversus Arte- monem vid. infra. Photius Cod. 48. p. 35. Τοῦτον τὸν T'atov πρεσ- Bvrepóv φασι γεγενῆσθαι τῆς κατὰ Ῥώμην ἐκκλησίας ἐπὶ Οὐίκτορος kai Ζεφύ- ρίνου τῶν ἀρχιερέων. χειροτονηθῆναι δὲ αὐτὸν καὶ ἐθνῶν ἐπίσκοπον.

b Euseb. vi. 2ο. de Caii adversus Proclum loquens Dialogo: ἐν ᾧ τῶν δι᾿ ἐναντίας τὴν περὶ τὸ συντάττειν καινὰς γραφὰς προπέτειάν re καὶ τόλμαν ἐπιστομίζων. Bene καινὰς γραφὰς de Prophetiis novis Mon- tanistarum interpretatur Hieronymus, quarum non modo defen- sionem sed et σύνταξιν maxime et compositionem illis Caius vitio vertit jure merito. FABRICIUS.

196 CAIUS.

Pauli, *tredecim tantum enumerans, decimam quartam qua fertur ad Hebreos, dicit non ejus esse: *sed et apud Romanos usque hodie quasi Pauli apostoli non habetur.

c Euseb. vi. 20. τῶν τοῦ ἱεροῦ ἀποστόλου δεκατριῶν μόνον ἐπιστολῷν μνημονεύει, τὴν πρὸς Ἑβραίους μὴ συναριθμήσας ταῖς λοιπαῖς. Ex hoc loco Rich. Simon. lib. I. Hist. Critic: Novi Test. p. 175. colli- gebat Caium primum fuisse qui hanc Epistolam Paulo eripuerit, nisi quod Tertullianus maluit eam ad Barnabam quam ad Paulum referre. FABRICIUS.

d 4pud Romanos quosdam debebat dicere ex Eusebio; ἐπεὶ καὶ εἰς δεῦρο παρὰ Ῥωμαίων τισὶν οὐ νομίζεται τοῦ ἀποστόλου τυγχάνειν. | FA- BRiCcivs. Hae de re videsis, quie superius annotantur in Vol. I. ad AwxoNvMi FnaoMENTUM De Canone Novi Testamenti pp. 421, 422. Vid. etiam infra pp. 17, 18.

CAII,

QUI CIRCITER INITIA S/ECULI TERTII FLORUIT,

FRAGMENTA.

——— —

EX DIALOGO, VEL DISPUTATIONE,

5 CUM PROCLO, SIVE PROCULO, MONTANISTA.

Kai ἐν τῷ Γαΐου δὲ (inquit Eusebius lib. iii. Hist. cap. 31.) οὗ

μικρῷ πρόσθεν (cap. 28. ejusd. lib.) ἐμνήσθημεν διαλόγῳ. IIpókAos

πρὸς ὃν ἐποιεῖτο τὴν ζήτησιν, περὶ τῆς Φιλίππου kai τῶν θυγατέρων

αὐτοῦ τελευτῆς συνάδων τοῖς ἐκτεθεῖσιν οὕτω φησίν" Μετὰ ^ N , , € , ,

10 ToUTov δὲ προφήτιδες τέσσαρες αἱ Φιλίππου γεγένηνται ἐν ἹἹεραπόλει τῇ κατὰ τὴν ᾿Ασίαν" ὁ τάφος αὐτῶν ἐστὶν ἐκεῖ, καὶ ὁ τοῦ πατρὸς αὐτῶν.

Praterea in dialogo Caii cujus — Quatuor ροβίμθος Philippi filize supra fecimus mentionem, Proculus prophetides fuerunt Hierapoli

I5adversus quem instituta est dis- ^A, civitate, ubi etiam earum E o m Jug patris Philippi sepulcrum

rum exitu, plane consentiens cum x iis que modo retulimus, sic ait; Visitur.

————— 2.5 »————

Ex eodem. Opere.

20 "Eyo δὲ rà τρόπαια τῶν ἀποστόλων ἔχω δεῖξαι. ἐὰν γὰρ θελήσῃς ἀπελθεῖν ἐπὶ τὸν Βατικανὸν, ἢ ἐπὶ τὴν ὁδὸν τὴν 'Qaríav, εὑρήσεις τὰ τρόπαια τῶν ταύτην ἱδρυσαμέ- νων τὴν ἐκκλησίαν. Attulit hoc Eusebius lib. ii. Hist. cap. 25.

Ego vero apostolorum tro- tiensem viam pergere libet, oc- 35 pea possum ostendere. Nam current tibi tropea eorum qui sive in Vaticanum, sive ad Os- ecclesiam illam fundaverunt.

198 RELIQUIZE SACRJE.

Ex eodem. Opere. , Tr. «€ 5 3 /,

-- ᾿Αλλὰ καὶ Κηρινθος ἰ ὁ] δὶ ἀποκαλύψεων ὡς e 5 , / [4 El ὑπὸ ἀποστόλου μεγάλου γεγραμμένων, τερατολογίας ἡμῖν

ε 5122 / 3. p^ / 56 A Ὅν 7 ὡς δι ἀγγέλων αὐτῷ δεδειγμένας ψευδόμενος ἐπεισάγει,

/ N N Dd 3:20 e Ν , λέγων, μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἐπίγειον εἶναι τὸ βασίλειον 5

- ^ s ΄, » 7, WC (x 9 EE τοῦ Χριστοῦ" kai πάλιν ἐπιθυμίαις καὶ ἡδοναῖς ἐν lepov-

^ ^ /, . 7 7ὔ N 5 bj

σαλὴμ τὴν σάρκα πολιτευομένην δουλεύειν. καὶ ἐχθρὸς ς , ^ ^ ^ ^ 3 * ὑπάρχων ταῖς γραφαῖς τοῦ Θεοῦ, ἀριθμὸν χιλιονταε- ίας ἐν γάμῳ ἑορτῆς θέλων πλανᾷν λέγει γίνεσθαι Τιας Pap opes "nU adds ὁ . Hec posuit Eusebius lib. iii. Hist. cap. 28. 1o

—Sed et Cerinthus per reve- — mines Hierosolymis degentes lationes quasdam a se tanquam cupiditatibus et voluptati cor- a magno quodam apostolo con- poris obnoxios fore. Additque scriptas, portenta quzdam quasi hostis ille divinarum scriptu-

ab angelis sibi ostensa commentus nobis introducit, affirmans post resurrectionem regnum Christi

rarum, mile annorum spatium in nuptialibus festis transactum iri, quo facilius imperitos ho-

in terris futurum, ac rursus ho- mines decipiat.

De eodem. Opere. Ἦλθε δὲ eis ἡμᾶς (inquit Eusebius lib. vi. Hist. cap. 20.) καὶ 20

j 3 / ^ / € ^ Γαΐου λογιωτάτου ἀνδρὸς διάλογος, ἐπὶ Ῥώμης κατὰ Zedvptvor

^ , ^ ^ 4 € / € "^ πρὸς Πρόκλον τῆς κατὰ Φρύγας αἱρέσεως ὑπερμαχοῦντα κεκινη-

7 , ? ^ 9. 19 7 ^ M * / ^ * μένος" ἐν ᾧ τῶν δι ἐναντίας τὴν περὶ τὸ συντάττειν καινὰς γραφὰς

, / ^ / , ^ ^ € “αι 5" ,

προπέτειάν τε καὶ τόλμαν ἐπιστομίζων, τῶν τοῦ ἱεροῦ ἀποστόλου e ^ , 5 n" 7 Ν ^ € , ^ δεκατριῶν μόνων ἐπιστολῶν μνημονεύει, τὴν πρὸς Ἑβραίους μὴ 25

συναριθμήσας ταῖς λοιπαῖς.

Pervenit etiam ad nos Caii diser- — ponendis novis scripturis temeri- tissimi viri disputatio Rom:ze habita tatem et audaciam suggillat, tre- temporibus Zephyrini, adversus decim solum divini apostoli com- Proclum quemdam escam jri memorat epistolas: eam quae ad 30 heresis propugnatorem. n qua Hebreos inscripta est, cum reli- ile dum adversariorum in com- quis non adnumerans.

-— ——

JATIUS. 129

QU/E SEQUUNTUR, ;X PARVO LABYRINTHO SUMPTA SUNT, QUI VEL CAII, VEL ANONYMI SCRIPTORIS EJUSDEM ἘΝῚ EST.

Φ Ν M o ^ M , el s 5 «act yap (Hwretiei) τοὺς μὲν προτέρους ἀπαντὰς καὶ

» Χ ^ , , , αὐτοὺς TOUS ἀποστόλους παρειληφέναι τε καὶ δεδιδαχέναι

^ e^ ^ € ,F ^ ^ ^ » , ταῦτα, ἃ νῦν οὗτοι λέγουσι" καὶ τετηρῆσθαι τὴν ἀληθειαν

^ , 7) ^ , ^ 53 τοῦ κηρύγματος μέχρι τῶν Βίκτορος χρόνων, ὃς ἣν τρισ- / 3- , » ε , dba X 3t "N N καιδέκατος ἀπὸ llerpov ἐν Ῥώμῃ ἐπίσκοπος" ἀπὸ δε ^ , 5 ^ , , ^ 10700 διαδόχου αὐτοῦ Ζεφυρίνου, παρακεχαράχθαι τὴν T. 5 » 03 s N N , , * ἀλήθειαν. ἣν δ᾽ ἂν τυχὸν πιθανὸν TO λεγόμενον, ei μὴ ^ εὐ /, ^ € ^ , πρῶτον μὲν ἀντέπιπτον αὐτοῖς αἱ θεῖαι γραφαί: καὶ 5 ^ , 5 x , , ^ ἀδελφῶν δὲ τινων ἐστὶ γράμματα πρεσβύτερα τῶν , , A 5 ^ N WR ἘΠ ἢ ^ , Βίκτορος χρόνων, ἃ ἐκεῖνοι πρὸς τὰ ἐθνη ὑπερ τῆς aÀg- /, Ν Χ N , e , » , N ι5 θείας, καὶ πρὸς ras τότε αἱρέσεις ἔγραψαν λέγω δὲ E] , e , Ιουστίνου καὶ Μιλτιάδου καὶ Τατιανοῦ καὶ KAynpevros

Ν᾽ T αὶ , , - e; ^ € , καὶ ἑτέρων πλειόνων, ἐν οἷς ἅπασι θεολογεῖται 0 X puros.

Ν Ν , , s / M ^ ^ ,

τὰ yap Εἰρηναίου re καὶ MeAtrovos kai τῶν λοιπῶν τίς ^ v » /, Ν

ἀγνοεῖ βιβλία, Θεὸν καὶ ἄνθρωπον καταγγέλλοντα τὸν

A ἊΨ , ^ , ^ 20 Χριστόν; Ψαλμοὶ δὲ ὅσοι kai Qai ἀδελφῶν ἀπ᾽ ἀρχῆς

Afhrmant enim priscos qui- dem omnes, et ipsos apostolos, ea qua ab ipsis nunc dicuntur, et accepisse et docuisse: 86

25 praedicationis quidem veritatem esse custoditam usque ad Vic- toris tempora, qui tertius deci- mus a Petro Romanz urbis epi- scopus fuit: a Zephyrini au-

30otem temporibus qui Victori suc- cessit, aduiteratam fuisse veri- tatem. Ac fortasse id quod di- cunt, credibile videretur, nisi eis refragarentur primum qui- 35dem divine Scripture: deinde

VOL. II.

frattum — quorumdam — scripta, Victoris state antiquiora, quz 111 adversus gentes et contra sui temporis hereticos pro ve- ritatis defensione scripserunt. Justinum intelligo, et Miltia- dem et Tatiauum ac Clemen- tem, aliosque quamplurimos : in quorum omnium libris Christi divinitas adstruitur. Nam Ire- nil quidem et Melitonis et re- liquorum scripta quis est qui ignoret, in quibus Christum Deum simul atque hominem predicarunt? Psalmi quoque et

S

190 RELIQUI/E ΒΑΟΒ Ὁ.

€ Ν ^ ^ N , ^ ^ Ν x ὑπὸ πιστῶν γραφεῖσαι, τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ τὸν Χριστὸν - ^ ^ 5 , ^ ὑμνοῦσι θεολογοῦντες. πῶς οὖν ἐκ τοσούτων ἐτῶν karay- 7 ^ , ^ , » y γελλομένου τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ φρονήματος, ἐνδέχεται N / / e e e / τοὺς μέχρι Βίκτορος οὕτως ὡς οὗτοι λέγουσι keknpu- /, ^ N » 5 ^ ^ / , χέναι ; πῶς δὲ οὐκ αἰδοῦνται ταῦτα Βίκτορος karaw/ev- ^ , 7 ej 7 * 2 , δεσθαι' ἀκριβῶς εἰδότες, ὅτι Βίκτωρ τὸν σκυτέα Oco- v , / ^ d δοτον τὸν ἀρχηγὸν kal πατέρα ταύτης τῆς ἀρνησιθέου , ^ ^ , ἀποστασίας, ἀπεκήρυξε τῆς κοινωνίας, πρῶτον eirovra Ν » ^ , , v 7 , ψιλὸν ἄνθρωπον τὸν Χριστὸν. εἰ yap Βίκτωρ kar y , e € ’ /, 7 αὐτοὺς οὕτως ἐφρόνει ὡς ἡ τούτων διδάσκει βλασφημία, ^ 5 , N ^ Ψ , πῶς àv ἀπέβαλλε Θεόδοτον τὸν τῆς αἱρέσεως ταυτὴῆς

εὑρετήν ; Attulit hec Eusebius lib. v. Hist. cap. 28.

cantica fratrum jam pridem a fidelibus conscripta, Christum Verbum Dei concelebrant, di- vinitatem ei tribuendo. Cum igitur tot abhinc annis eccle- siastica doctrina praedicata sit, qui fieri potest ut omnes usque ad Victoris tempora eam quam isti dicunt doctrinam promul- gaverint? Quomodo eos non pudet hujusmodi calumniam adversus Victorem concinnare,

cum certo sciant 'lTheodotum coriarium qui defectionis illius Deum abnegantis parens et auctor fuit, primusque Chris- tum nudum esse hominem as- seruit, per Victorem a commu- nione ecclesie ejectum fuisse. Nam si, ut aiunt, Victor eadem sentiebat quz illorum docet im- pietas, cur Theodotum opinionis ilius auctorem ab ecclesia re- movit ?

—— — lili — — —— ——

En eodem. Opere.

Ὑπομνήσω γοῦν πολλοὺς τῶν ἀδελφῶν πρᾶγμα ἐφ᾽

« -— , : ^ 7 ej a , » / , , Tov ye€vop.evov' o νομίζω ὅτι * εἰ ἐν Σοδομοις ἐγεγόνει,

M ^ 5 , , , τυχὸν ἂν κἀκείνους ἐνουθετησε.

Facinus nostra «etate ges- tum, multis fratrum nostrorum in memoriam revocabo. Quod

΄ 5 Νατάλιος ἢν τὶς ὁμο-

quidem si Sodomis admissum fuisset, ipsos, ut arbitror, in- 20

colas ad poenitentiam provocare

a Mat. xi. 32.

o

20

25

CAIUS. 131

^ Ε] , , , δα ^ [j , , Aoyngr)s ov πάλαι. αλλ emi τῶν ἡμετέρων γενόμενος

^ e , / ^ ER. , / καιρῶν. οὗτος ἠπατήθη ποτὲ ὑπὸ ᾿Ασκληπιοδότου

(for. ᾿Ασκληπιάδου. vid. notam ) καὶ ἑτέρου Θεοδότου

Χ Wes 7 » / ^ τινὸς τραπεζίτου: ἦσαν καὶ οὗτοι ἄμφω Θεοδότου ToU

, ^ , » , ^ , σκυτέως μαθηταὶ, τοῦ πρώτου ἐπὶ ταύτῃ τῇ φρονήσει,

F^ , » ^ € ^ μᾶλλον δὲ ἀφροσύνῃ, ἀφορισθέντος τῆς κοινωνίας ὑπὸ

, € » ^ , » , » , N € Βίκτορος ὡς ἔφην τοῦ τότε ἐπισκόπου. ἀνεπείσθη δὲ ὃ

΄ e 3n » ^ δὸς / δὲ τἰὖῷὸ dn Νατάλιος vm αὐτῶν ἐπὶ σαλαρίῳ ἐπίσκοπος κληρωθῆναι

7 ^ [4 , o , , 9 ^ ^ ταύτης τῆς aipegoeos, ὥστε λαμβάνειν παρ αὑτῶν pvuxua

’ e * , , 3 N » ^ 10 δηνάρια ἑκατὸν πεντήκοντα. γενόμενος οὖν σὺν αὑτοῖς,

B ἃ , , 5 ^ € N ^ , δι ὁραμάτων πολλάκις €évovÜereiro ὑπὸ τοῦ Κυρίου. o

€

γὰρ εὔσπλαγχνος Θεὸς kai Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Xpuw -

Ν , , »y , , ; A τὸς, οὐκ ἐβούλετο ἔξω ἐκκλησίας γενόμενον, ἀπολέσθαι

ϑ ^ ^ e ^ ἄρτυρα τῶν ἰδίων παθῶν. ἐπεὶ δὲ ῥαθυμότερον τοῖς p

€ /, ^ , ^ » ^ το ὁράμασι προσεῖχε, δελεαζόμενος τῇ T€ παρ᾽ αὐτοῖς

πρωτοκαθεδρία. καὶ τῇ πλείστους ἀπολλυούση αἰσχρο- ρ pte, 7 OUS α 7) XP

, ^ e Χ € , 5 , , , κερδείᾳ, τελευταῖον ὑπὸ ἁγίων ἀγγελων ἐμαστιγώθη, δι

σ ^ bI » ^ , / e : o ὅλης τῆς νυκτὸς οὐ σμικρῶς αἰκισθεὶς" ὥστε écÜev

3 ^ * , » , * ἀναστῆναι, koi ἐνδυσάμενον σάκκον, καὶ σποδὸν κατα-

20 potuisset. Erat quidem Natalis nomine, confessor: qui non ita pridem, sed nostra state vixit. Hic forte in fraudem inductus est ab Asclepiodoto et altero

25quodam Theodoto argentario. Ambo autem isti discipuli erant Theodoti illius coriarii, qui pri- mus ob hanc doctrinam, seu po- tius insaniam, a Victore, ut dixi,

3otunc temporis episcopo ab ec- clesi:&& communione remotus est. Hi persuaserunt Natali, ut ac- cepto salario haeresis illius epi- scopus crearetur, ea scilicet con- 35ditione ut menstruos centum quinquaginta denarios ab illis acciperet. ^ Sociatus igitur il-

lorum partibus, sepe a Domino corripiebatur in somnis. Cle- mentissimus enim Deus ac Do- minus noster Jesus Christus, eum qui passionum suarum tes- tis exstiterat, perire extra ec- clesiam nolebat, Sed cum noc- turnas ejusmodi visiones negli- geret Natalis, utpote honore pri- m: apud illos sedis, et turpis lucri cupiditate (qua multis mortalibus exitio est) inescatus, tandem a sanctis angelis per to- tam noctem flagris eczesus et gra- vissime verberatus est. Adeo ut primo diluculo consurgens, saccum induerit, et cinere con- spersus confestim cum lacrimis S2

132 RELIQUI/JE SACRE.

, ^ ^ ^ * , πασάμενον, μετὰ πολλῆς σπουδῆς καὶ δακρύων προσ- E / A 9 / / εχ NY πεσεῖν Zejvpivo TQ ἐπισκόπῳ, κυλιόμενον ὑπὸ TOUS , 3 , ^ » ^ /, 5 Ἁ Ν ^ e ^ πόδας ov μόνον τῶν ἐν TQ κλήρῳ, ἀλλὰ kai τῶν λαϊκῶν" 7 ^ /, Χ 3 συγχέαι τε τοῖς δάκρυσι τὴν εὔσπλαγχνον ἐκκλησίαν ^ , ^ ^ ^ L4 , τοῦ ἐλεήμονος Χριστοῦ πολλῇ re τῇ δεήσει χρησά- , , N 3i /, m^ μενον, δείξαντά re τοὺς μώλωπας ὧν εἰλήφει πληγῶν,

μόλις κοινωνηθηναι. — Attulit hec Eusebius ibid.

ad pedes Zephyrini episcopi sese abjecerit, non solum cleri, ve- rum etiam' secularium vestigiis advolutus ; et Christi miseri- cordis ecclesiam ipsam quoque misericordem fletibus suis com-

moverit atque concusserit. Mul- tisque precibus usus, ostensis etiam vibicibus plagarum quas pro Christi confessione pertu- lerat, vix tandem ad commu- nionem admissus est.

————— ÁÉmÓ—— — Ex eodem Opere.

[4 7

Γραφὰς μὲν θείας ἀφόβως ῥεραδιουργηκασι' πίστεως N / Ν N ,

δὲ ἀρχαίας κανόνα ἠθετήκασι: Χριστὸν δὲ ἠγνοήκασιν' οὐ τί αἱ θεῖαι λέγουσι γραφαὶ ζητοῦντες, ἀλλ᾽ ὁποῖον ^ ^ 9 ^ ^ 5 , «ς ^ , σχῆμα συλλογισμοῦ εἰς τὴν τῆς ἀθεότητος εὑρεθῇ av-

7 5 ^ ^ ΕῚ ^ στασιν, φιλοπόνως ἀσκοῦντες" κἀν αὐτοῖς προτείνῃ Tis

΄ ^ e m » , , ῥητὸν γραφῆς θεϊκῆς, ἐξετάζουσι πότερον συνημμένον ^ /, 7 ^ ^ -— ἢ διεζευγμένον δύναται ποιῆσαι σχῆμα συλλογισμοῦ. , ^ N € 7 ^ ^ Ν ,

καταλιπόντες δὲ τὰς ἁγίας ToU Θεοῦ ypadas, γεωμετρίαν

, 7 € ^ , ^ ^ » , ^ ^ ἐπιτηδεύουσιν" "os ἂν ἐκ τῆς γῆς ὄντες kal ἐκ τῆς γῆς

Sacras quidem scripturas au- dacter adulteraverunt: primi- tivie autem fidei regulam reje- cerunt: Christum ipsum deni- que ignoraverunt: non inqui-

rentes quid sacri. doceant serip-

ture; sed cujusmodi syllogis- morum figura ad confirmandam

impietatem suam reperiatur, as- sidue meditantes. Quod si quis aliquem divina; Sceripturi locum eis objiciat, examinant utrum connexum an disjunctum syllo- gismi genus ex eo confici possit.

Relictisque atque abjectis sacris ;

Dei Scripturis, geometriwe stu-

^ Joan, iii. 30, 31.

20

x

30

-—— —

CAIUS. 139

^ Ν » , ^ λαλοῦντες, kai τὸν ἄνωθεν ἐρχόμενον ἀγνοοῦντες.

E»-

, ^ , » ^ , e^ κλείδης γοῦν παρά τισιν αὐτῶν φιλοπόνως γεωμετρεῖται"

᾿Αριστοτέλης δὲ καὶ Θεόφραστος θαυμάζονται: Γαληνὸς

^ y, € , ^ - « iT ^ ^ γὰρ ἰσως ὑπὸ τινων καὶ προσκυνεῖται. οἱ δὲ ταῖς τῶν

E / , M ^ Axe c n ΄ 5 ἀπιστῶν τέχναις εἰς Τὴν Τῆς αιρέσέεως αὐτῶν γνωμῆὴν

» , ^ ^ ^ , , /, ^ € ^ αποχρῶώμενοι, καὶ TT) TOV ἀθέων πανουργίᾳ τὴν ἀπλὴν

^ [4 ^ , , i ef A 9 ^ τῶν θείων γραφῶν πίστιν καπηλεύοντες" ὅτι μηδὲ ἐγγὺς

, € , / ^ , ^ ^ πίστεως ὑπαρχουσι, TL δεῖ kai λέγειν ; διατοῦτο ταῖς

θείαις γραφαῖς ἀφόβως ἐπέβαλον τὰς χεῖρας, λέγοντες

QE. Y 7 "Ju ^ ^ , τιοαύτας διωρθωκέναι. καὶ ὅτι τοῦτο μη καταψευδόμενος

» ^ , € , v ^ , ’ὔ’ αὐτῶν λέγω, 0 βουλόμενος δύναται μαθεῖν. εἰ yop τις

, , , ^ € , ^ , , θελησει συγκομίσας αὐτῶν ἑκάστου τὰ ἀντίγραφα

΄, ^ / à ^ ο ἐξετάζειν πρὸς ἄλληλα, κατὰ πολὺ ἂν εὕροι διαφω-

^ , , ^ » * . , ^ voUvra. ἀσύμφωνα γοῦν ἔσται τὰ ᾿Ασκληπιάδου τοῖς

15 Θεοδότου. πολλῶν δέ ἐστιν εὐπορῆσαι, διὰ τὸ φιλο-

’ » , k.! N 5 ^ N € "e , τίμως ἐγγεγράφθαι τοὺς μαθητὰς αὐτῶν τὰ vi ékaaTov

» ^ e , ἣν ^ 7] , 5 αὑτῶν ὡς αὐτοὶ καλοῦσι κατωρθωμένα, τουτέστιν ηφα-

, , N , N , , νισμένα. πάλιν δὲ τούτοις τὰ “Ἑρμοφίλου ov συνᾷάδει"

dent; quippe qui terrestres sint 20et loquantur terrena, et illum qui de calo advenit ignorent. Euclidis igitur geometria apud nonnullos eorum studiose ex- colitur. Aristoteles vero et Theo- 25 plirastus summa admiratione sus- piciuntur: Galenus autem a qui- busdam etiam adoratur. Proinde istos qui infidelium artibus ac disciplinis ad stabiliendam hz- 3oresis su: opinionem abutuntur, et subtili impiorum hominum versutia simplicissimam divina- rum Scripturarum adulterant fi- dem, remotissimos esse a fide 35quid attinet dicere? — Hinc est quod divinis Seripturis audacter

manus intulerunt, eas a se e- mendatas esse dicentes. Atque id a me non falso eis objici, quis- quis voluerit facile cognoscet. Nam si quis exemplaria illorum undique conquisita simul inter se contulerit, inveniet profecto illa inter se plurimum dissentire. Certe Asclepiadoti exemplaria non conveniunt cum illis que sunt 'CTheodoti. Multa porro hujusmodi exemplaria nancisci licet, propterea quod discipuli illorum studiose perseripserunt ea qua a magistris suls ut ipsi dicunt emendata, hoc est cor- rupta fuerant. Jam Hermophili exemplaria cum illis quie. dixi,

194 RELIQUIZ/E SACRAZE. , X » V € ^ , Ν 7 τὰ γὰρ ᾿Απολλωνίδου οὐδὲ αὐτὰ ἑαυτοῖς ἐστὶ σύμφωνα. Ν ^ ἐν / £9 3. m ἔνεστι yàp συγκρῖναι τὰ πρότερον vm αὐτῶν κατα- , ^ [74 , » ^ Ν σκευασθέντα, τοῖς ὕστερον πάλιν ἐπιδιαστραφεῖσι, καὶ

ε ^ N » / e N , , Ν ^ evpeiv καταπολὺυ ἀπάδοντα. ὅσης δὲ τολμὴς ἐστὶ τοῦτο

Ν « , N , , ^ ^ ἣν » ΤΟ ἁμάρτημα, εἰκὸς μηδὲ ἐκείνους Gyvoew. ἢ yop οὐ5

; γί j λελέχθαι τὰς θεί αφὰ πιστεύουσιν ἁγίῳ πνεύματι λελέχθαι τὰς θείας γραφας, y ^ ^ ^ / ^ kal εἰσὶν &TLi0TOL' ἢ ἑαυτοὺς ἡγοῦνται σοφωτέρους τοῦ 7] , , eX ^ ^ ἁγίου πνεύματος ὑπάρχειν" καὶ τί ἕτερον ἢ δαιμονῶσιν ; »ὼλΝ N , , / e A 3 Y ἢ οὐδὲ γὰρ ἀρνήσασθαι δύνανται ἑαυτῶν εἰναι τὸ τολ- , ^ 3 ^ 5 (2 * Ν μημα, ὁπόταν καὶ τῇ αὐτῶν χειρὶ y) γεγραμμένα" καὶ € , ^ , / N παρ᾽ ὧν κατηχήθησαν μὴ τοιαύτας παρέλαβον ras ypa- δ; y 3 8 /, φάς" kal δεῖξαι ἀντίγραφα, ὅθεν avra μετεγραψαντο, X cw » N B s vex ἘΝ ΕΝ ᾿ς 3 / μὴ ἔχωσιν. ἔνιοι δὲ αὐτῶν οὐδὲ παραχαράσσειν ἠξίωσαν 5 ^ 5 , e ^ 3 /, , , * X αὐτὰς, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ἀρνησάμενοι τὸν T€ νόμον καὶ TOUS / / / / d προφήτας" ἀνόμου kai ἀθέου διδασκαλίας προφάσει y , » » , δ, 7 χάριτος" εἰς ἔσχατον ἀπωλείας ὄλεθρον κατωλίσθησαν. Attulit Eusebius ibid.

minime consentiunt. Ea vero quam Da«moniaci? Neque enim

quae dicuntur A pollonidis ne se- cum quidem ipsa concordant. Nam illa qua prius ediderat, cum illis que postea invertit at- que luxavit, conferre quilibet potest, atque inter se dissonantia deprehendere. | Quante» porro audacie sit ejusmodi facinus, ne ipsos quidem ignorare credibile est. Aut enim sacras Scripturas a sancto Spiritu dictatas esse non credunt, ac proinde infideles sunt: aut semetipsos Spiritu sancto sapientiores esse existi- mant, ac proinde quid aliud sunt

negare possunt hoc facinus a se admissum esse, cum ipsorum manu descripta sint exemplaria ; neque ab illis, a quibus in Chris- tiana fide instituti sunt, ejus- modi codices acceperint: nec os-

20

tendere possint exemplaria, ex 25

quibus sua illa descripserunt. Quidam autem ex ipsis ne adul- terare quidem scripturas dignati sunt: sed legem ac prophetas

absolute repudiantes, per ille- 30

gitimam et impiam doctrinam, sub obtentu gratiz in altissimum exitii gurgitem delapsi sunt.

ANNOTATIONES

IN CAII FRAGMENTA.

P. 127. 1. 7. διαλόγῳ De Caii adversus Proclum libro viden- dus est Photius in bibliotheca. (Cod. 48.) Apud Theodoritum in libro iii. hzereticarum fabularum, ubi mentio fit hujus libri, κατὰ Πατρόκλου scribitur pro IIpókAov. Erat autem hie liber dialogus, in quo Proclus Montani prophetiam defendens in- ducebatur, ut patet ex libro iii. Eusebii cap. 31. Ubi verba ipsius Procli afferuntur, quibus ad adstruendam Montani pro- phetiam, docebat semper in Asia prophetas viguisse : et adhue sua setate exstitisse apud Hierapolim sepulera filiarum Phi- lippi, quae prophetize dono insignes fuerant. Quibus Procli verbis respondens Caius, ait Romanos longe illustrioribus se- puleris gloriari, Petri scilicet ac Pauli. Verba Caii habes in libro 1. eapite penultimo. (hie proxime post collocata.) Va- LESIUS, ad lib. vi. Zist. Eusebii cap. 20. Conferas notas supra ad Porvcnaris Fragmenta pag. 20. et 25.

Ibid. l. 9. Μετὰ τοῦτον δὲ &c.] τοῦτον pro edito τοῦτο nune recte recepit Burtonus ex codicibus scriptis Med. Maz. F'uket. Savil. Norf. Florentinisque, hoc addito, ** Nescientes librarii de * quo Proculus ante loqueretur, τοῦτον in τοῦτο mutabant: at * sj totus iste dialogus exstitisset, viri cujusdam apostolici * dono prophetico przediti nomen invenissemus ; talibus enim ** exemplis novas suorum prophetias Montanistze defendebant." Ita vir cl., qui refert omisisse particulam δὲ ed. Steph. codd. Paris. 1. Norf. Venet. Florentinos Nicephorwmnque. | Vertit Rufinus, post hzec autem ; habet τούτων ANiceph. Mox in Cod.

136 ANNOTATIONES

Norf. additur καὶ ante ὁ τάφος, et in Saviliài MSto deficit ar- tieulus ὁ ante ro? πατρός.

P. 127. l. 20. "Eyó δὲ rà τρόπαια &c.] Eusebius praemisit ; Παῦλος δὴ οὖν ἐπ᾽ αὐτῆς Ρώμης τὴν κεφαλὴν ἀποτμηθῆναι, kal Πέτρος ὡσαύτως ἀνασκολοπισθῆναι kar αὐτὸν (eodem Nerone regnante) ἱστοροῦνται. καὶ πιστοῦταί ye τὴν ἱστορίαν ἡ Πέτρου καὶ Παύλου εἰς δεῦρο κρατήσασα ἐπὶ τῶν αὐτόθι κοιμητηρίων πρόσ- ρῆσις. Οὐδὲν δ᾽ ἧττον καὶ ἐκκλησιαστικὸς ἀνὴρ Γάϊος ὄνομα, κατὰ Ζε- φυρῖνον Ρωμαίων γεγονὼς ἐπίσκοπον" ὃς δὴ Πρόκλῳ τῆς κατὰ Φρύ- γας προϊσταμένῳ γνώμης ἐγγράφως διαλεχθεὶς, αὐτὰ δὴ ταῦτα περὶ τῶν τόπων ἔνθα τῶν εἰρημένων ἀποστόλων (Petri et Paul) τὰ ἱερὰ σκηνώματα κατατέθειται, φησίν. ᾽ΕΓΩ δὲ τὰ τρόπαια 6. At Paulus quidem. capite: truncatus, Petrus vero. cruci. suffivus Jwisse eodem regnante traduntur. Quam. quidem. narrationem abunde confirmant Petri Paulique nomine insignita monumenta, que in urbis Rome coumeteriis etàammwum videntur. — Sed. et Caius quidam. vir catholicus, quà Zephyrini Romance: urbis epi- scopi temporibus floruit, in eo. libro quem scripsit adversus Pro- culum. patronum, secte Cataphrygarum, de loco in. quo predic- torum | apostolorum, sacra, corpora, deposita, sunt, ita loquitur. EGO vero apostolorum &e. Ubi ait Valesius, vocem eeccle- sidsticum, interdum designare virum catholicum, et opponi hzeretieo, atque in hae significatione malle se vocem accipere hoec loco, * tum quia hze frequentior hujus vocabuli signifi- * eatio est, tum quod Eusebius de Caii libro adversus Proclum * loquens, utrumque proprio epitheto designavit. Caium enim ** eeclesiasticum hominem appellat: Proclum vero Cataphry- ** garum seetze patronum, id est haereticum. ὃς δὴ Πρόκλῳ τῆς * κατὰ Φρύγας προϊσταμένῳ γνώμης ἐγγράφως διαλεχθεὶς, &oe. * Quippe Cataphrygarum secta in duas partes divisa est. * Alterius princeps fuit Proclus: alterius vero /Eschynes. ** eui Proclum sequebantur, dicebantur οἱ κατὰ Πρόκλον. | Qui * ZEschyni favebant, dicebantur οἱ κατὰ Αἰσχύνην, ut docet * "'ertullianus in libro de przeseriptione H:ereticorum." ἢ. e. eap. penult. Libri Adversus Ommes Fereticos "lertulliano adjuneti. — Monuit ad Eusebium suum cl. Heinichen., cum de Caio sermo sit, melius vertendum, doctor vel scriptor ca- tholieus.

P. 127.1. 21. ἐπὶ τὸν Βατικανὸν) Mirum est in omnibus nos- tris codicibus uno consensu haberi Βασικανοὶ, nec aliter legi-

IN CAII FRAGMENTA. 197

tur in Chronieo Georgii Syneelli. In sequentibus verbis 7) ἐπὶ rijv ὁδὸν τὴν ὠστίαν omnes nostri codices ὀστίαν habent. Verum in hoe dissentiunt, quod Mazarinus quidem et Mediezus co- dex eum leni spiritu scriptum habent ὀστίαν : Regius autem et Fuketianus asperum adhibent spiritum. — Porro Vaticanus quidem ad B. Petrum referri debet, qui sepultus est in Vati- eano. Ostiensis autem via Paulum denotat, qui sepultus est in via Ostiense. VarEsivs. M&S. quoque Savil. seu Bodl. ex- hibet Βασικᾶν, et Syncellus, prout edidit hune Goarus, ὀστείαν prestat. Ait Strothius, Eusebii editor, Lectiones Veneti co- dicis ὀστίαν habuisse, quod ipse in textum recepit, notatque, Stephanum edidisse ὁστίαν cum spiritu aspero, Jicephorum au- tem exhibere'Oergvcíar. Habet MS. Norfolc. ὀστισίαν, dum sep- tem variationes in hac vocula se observasse nune ait Burtonus, quas videas ad Eusebium ejus. Rwfinus vetus interpres posuit, Si enim procedas via, regali, que ad Vaticanum ducit, aut via Ostiensi &e. Nune Burtonus eodicibus Valesianis βασακαγὸν habentibus addit codd. Parisinos Venetum et Florentinos. | Ce- terum de sepultura beatorum apostolorum quadam ex Gre- gorio Magno Baronius profert in Annalibus ad an. 221. tom. ii. p. 360. ed. Antverp.

P. 127.1. 22. τὰ τρόπαια τῶν ταύτην &c.] Adversus Meta- phrasten, qui hzee Caii et alia quzedam Dionysii Corinthii per- peram intellexit, vide disputantem Valesium supra ad ejusdem D:iowvsu Fragmenta, pag. 193. vol I. De Petri et Pauli martyrio, ibid. supra p. 192.

P. 128. l. 2. ᾿Αλλὰ καὶ Κήρινθος &c.] Eusebius, Κατὰ rovs δε- δηλωμένους χρόνους (scil. Trajano imperitante) ἑτέρας αἱρέσεως ἀρχηγὸν γενέσθαι Κήρινθον παρειλήφαμεν. Τάϊος οὗ φωνὰς ἤδη πρότερον παρατέθειμαι (lb. ii.cap. 25.) ἐν τῇ φερομένῃ αὐτοῦ ζητήσει (conf. cap. 31) ταῦτα περὶ τοῦ αὐτοῦ γράφει: 'AAAA καὶ Κήρινθος &c. | Eadem tempestate alterius. heresis. auctorem Jf'wisse Cerinthum. accepimus. .De quo. Caius is cujus verba, su- perius retulimus, hec ὅπη Disputatione sua scribit: SED et Cerinthus &c.

Ibid. l. 3. μεγάλου] Vox abest a MS. Bodl. Mox δεδιδαγ- μένας pro δεδειγμένας ANicephorus et vitiose δεδιδειγμένας MSS. JNorfole. sed revelatas Hufinus. δεδιγμένους Florent. prior in marg. à prima manu, et ZJor. posterior.

VOL. H. T

198 ANNOTATIONES

P. 128. 1. 5. τὸ βασίλειον τοῦ Χριστοῦ) Idem referens dogma usitatiori voce βασιλείᾳ usus ait Dionysius Alex. ἐπίγειον ἔσεσθαι τὴν τοῦ Χριστοῦ βασιλείαν, in hoe Eusebii capite testis citatus. Supra ἐπισυνάγει pro ἐπεισάγει MS. Norfole. ἘΠῚ infra χιλιίο- eras pro χιλιονταετίας et ἐν γάμου ἑορτῇ pro ἐν γάμῳ ἑορτῆς habet AVicephorus. Ex collatione penes me Jacobi Gronovii nune mihi constat, legi χιλιοετίας in codd. J'lorentimis, et γάμου ἑορτῇ in a/fero ipsorum extare, et dicere virum eundem cl. malle se χιλιετίας.

Ibid. 1. 9. θέλων πλανᾷν] θέλων σπλανᾷν. Sic in editione Rob. Stephani nescio quo casu excusum est. Quem Typo- graphorum errorem secuti sunt postea Genevenses. Nos vero ex manuscriptis codicibus et ex Nicephori libro, veram hujus loci scripturam restituimus θέλων πλανᾷν. Varksms. His consentiunt codices Bodl. et INorfolc. atque Sealiger in exemplo edit. Steph. a, me szepe adducto. Neque discrepat vetus inter- pres, nec codices a Burtono nunc collati.

Ibid. λέγει γίνεσθαι. Deest λέγει in. Cod. MS. Bodl. ye- νέσθαι pro γίνεσθαι MS. Norfolc. et JNiceph. οὐ Flor. a sec. manu. Pondus habent argumenta, quibus probare studet Leonardus Twelsius, ZExaminat. Crit. Nov. Text. et Interp. ANov. Test. Anglica lingua scripta. P. iii. part. 2. eap. ii. 8. 3. Caium ad aliam quandam a Cerintho suppositam apoealypsin spectare, non ad illam, quse apud ecclesiam recepta est ; quippe eum Cerinthus de hominibus genio suo et voluptati indul- gentibus loeutus sit, cujus quidem luxus S. Joannes in ea- nonico libro nullam spem fecit. Adde quod, nisi totus erro, Caius non videtur τὴν χιλιονταετίαν improbare, quz ἃ Joanne commemoratur, sed tantum depravationem ejus detestari ab inimico divinarum scripturarum, in quibus ea sit, posita, intro- duetam. Quod autem maximum est, quidquid opinatus est de libro Caius, Cerinthi de Filii incarnati persona scitum omnino discrepabat a. doctrina de Filio Dei apud Apocalypsin. At vero constat, retulisse disertis verbis Alexandrinum Dionysium, nonnullos ex iis, qui se tempore antecesserant, repudiata Jo- annis apocalypsi, eaque per singula capita exagitata et cor- recta, affirmasse Cerinthum istius libri verum auctorem fuisse; cum vero magn:ie auctoritatis nomen ad faciendam fidemrn commento suo vellet przefigere, Joannis titulum eidem

IN CAII FRAGMENTA. 199

indidisse. ** Quippe hane, inquiunt" (verba affero Dionysii a * Valesio Latine versa) ** Cerinthi opinionem fuisse, ἐπίγειον * ἔσεσθαι τὴν τοῦ Χριστοῦ βασιλείαν, et in 115. maxime rebus, * quas ipse utpote carnalis et voluptatibus corporis deditus * praecipue coneupiscebat, hzesurum, in ventris scilicet, et * eorum qu:e sub ventre sunt satietate, id est, in cibis ae po- ** eulis, καὶ γάμοις, et in iis quibus ista honestius parari posse * existimabat; festis nimirum et saerifieiis et hostiarum mae- * tationibus," Hee Dionysius, proxime post hoe Caii frag- mentum ab Eusebio adductus, iterumque ab eo in lib. vii. eap. 25. ut euivis facile fuerit suspicari, magnum virum Dionysium ista Caii verba, inter alia auctorum loea, sibi proposuisse. Ad hzee diei possit, existimasse (sed falso tamen, immo falsis- sime) germane apocalypsis adversarios cum veteres tum recen- tiores, satis convenire librum illum eum terrenis earnalibusque Cerinthi opinionibus. Quin et multi viri docti in ea sententia fuerunt, ut statueretur Caius Joannis apocalypsin revera signi- fieasse. Ita verbi gratia, Lardnerus De Hist. Evang. Fide. part. ii. lib. i. eap. xliii. $. 15; sed et alii etiam plerique, tes- tibus Stoschio e Canone Librorum NN. T. ὃ. lxi. p. 195. et Keilio in nota ad ed. novam 'abriciance Biblioth. Gr. tom. iv. P- 792.

Attamen dignum hoc est observatu, Theodoretum in H«ret. Fab. Compend. lib. ii. eap. 3. ubi non tantum de Cerinthi re- velationibus mentionem fecit, sed et ista quas» Eusebius lau- daverat Caii Dionysiique loca sibi evidenter proponit, sie scrip- sisse ; οὗτος (Cerinthus) καὶ ἀποκαλύψεις τινὰς ὡς αὐτὸς τεθεα- μένος ἐπλάσατο; tanquam si illa Caii verba apud Eusebium, ἀλλὰ kai Κήρινθος ὁ δι᾿ ἀποκαλύψεων ὡς ὑπὸ ἀποστόλου μεγάλου γεγραμμένων, de Cerintho venditante seipsum ut magnum apo- stolum, non tanquam alii cuipiam revelationes a se fictas ad- scribente,intellexisset. Quse fortasse fuerit haud aliena ἃ mente Caii interpretatio. ta de Montanista quodam '"Themisone nominato hoe ait A»orrowius apud Euseb. lib. v. Z7isf. c. 18. ὡς μάρτυς καυχώμενος, ἐτόλμησε μιμούμενος τὸν ἀπόστολον, καθο- λικήν τινα συνταξάμενος ἐπιστολὴν, κατηχεῖν μὲν τοὺς ἄμεινον» αὐτοῦ πεπιστευκότας. Supra Vol. I. p. 468.

Quidquid autem hae de re statuitur, existimeturne Caius, necne, ad Joannis apocalypsin speetasse, obiter commemorare

T3

140 ANNOTATIONES

mihi liceat, librum hune omni veneratione dignum, saltem ἃ decem auctoribus tanquam θεόπνευστον adductum fuisse, qui quidem omnes aut vetustiores Caio, aut ipsi zequales fuerunt; et quorum nomina supra ad Fragmentum de CANONE scRIPTUR.£ commemoravi, Vol. i. p. 427. eontraque adeo vecordes fuisse nonnullos ex adversarns hujus libri, "Alogorum nomine ab Epiphanio appellatos, ut non tantum apo- calypsin Cerinthi esse dixerint, a eujus decretis notissimis tam de persona Jesu Christi, quam de ereatore mundi, isthoc opus plurimum distabat, sed etiam eidem hzeretieo Joannis quoque evangelium, librum Cerintho oppositum, adscribere haud vere- rentur. Vid. Her. 11. num. 3. et Philastrium De Heresibus, cap. 6o. Edidit porro S. Hippolytus sub Caii tempora .Apo- logiam. pro. Apocalypsi et Evangelio Joannis, testibus eum Hebediesu in Catalogo Libb. Chaldcorum p. 17. tum Statua Hippolyti, in qua inseripti sunt operum ejus tituli, Romze olim effossa. Que forsitan defensio adversus Alogos istos sus- cepta est; nam Capita ila Hippolyti adversus Caium ab eo- dem Hebediesu commemorata, etsi suspicionem moveant, hue pertinuisse non affirmaverim.

P. 128. l. 20. Ἦλθε δὲ eis ἡμᾶς--- πρὸς Πρόκλον] Cataphrygarum secta in duas partes divisa est. alterius princeps fuit Proclus, alterius ZEschines, ut scribit Tertullianus de preseriptione haereticorum in fine. (Vid. supra.) Qui Proclum sectabantur, dicebantur οἱ κατὰ Πρόκλον, teste ibidem Tertulliano. Ex quo apparet Grzeeum hominem fuisse. Aecedit quod Gaius ad- versus eundem Proclum Grzee scripsit. Quare non assentior Baronio, qui hune Proclum eundem esse vult cum Proculo Afro Latino Grammatico, cujus meminit Capitolinus. Ceterum Proclus Montanista insignem librum seripserat adversus Va- lentinianos, ut scribit Tertullianus in libro adversus Valen- tinum. Varksmus. Cujus notam de hoe Caii dialogo initio à me collocatam consulas.

Ibid. l. 23. καινὰς] kévas solenni permutatione MS. Norfolc. Alteram invenit lectionem, quze melior est, in codd. suis Z- inus. 15 tamen τοῦ δι᾿ ἐναντίας pro τῶν δι᾽ ἐ. legisse videtur. De his vero novis scriptis videsis Fabricium supra ad Hieron. De Viris Ill. aliquid annotantem, eui consentit ''illemontius Mem. Eccl. tom. 11. in Cato. pag. 76. ed. Bruxell.

“Ὡς.

IN CAII FRAGMENTA, 144

P. 128. l. 26. λοιπαῖς. Eusebius proxime post addit: ἐπεὶ καὶ εἰς δεῦρο παρὰ Ῥωμαίοις τισὶν, οὐ νομίζεται τοῦ ἀποστόλου rvyxá- νειν. Ubi hze Valesius. Eusebius supra in lib. iii. cap. 3. de Pauli Epistolis disserens, ait quosdam Ipistolam ad He- brzeos ut falsam rejecisse, asseverantes Romanam eeclesiam de ejus epistolae auetoritate dubitare, πρὸς τῆς Ρωμαίων ἐκκλησίας ὡς μὴ Παύλου οὖσαν αὐτὴν, ἀντιλέγεσθαι φήσαντες. | Rufinus in utroque Eusebii loco Latinos vertit. Hieronymus tamen in catalogo Aomanos interpretatur, ubi de Caio. .Decimam quar- tam, inquit, que fertur ad Hebraos, dicit non ejus esse. Sed et apud Romanos usque hodie quasi Pauli apostoli non habetur. Inter Romanos seriptores qui ita censuerunt, numerari potest Hippolytus Portuensis episcopus. Hie enim in libro adversus hzreses, Epistolam ad Hebrzos Pauli apostoli non esse affir- mavit, teste Photio in bibliotheca cap. 121. Hzee Varzsivs. Ad Fragmentum Dz Cawoxz Scnirervn e, admoneo fieri posse, ut Hippolytus, prout olim fecerat magister ejus Irenzeus, hanc- 66 epistolam si minus tanquam Paulinam, tamen inter libros sacros receperit. Ceterum etsi Fabricius, quod ante vidimus, ad Hieronymum suum notavit, scribere debuisse eum post Eu- sebium apud Romanos quosdam, non apud Romanos; de suis ipsius temporibus id affirmare poterat Hieronymus, quippe qui testatus alibi est, Latinorum consuetudinem non recipere hane epistolam inter scripturas canonicas. Jp. ad Dardanum p. 69. ed. Froben. quo tamen loco dicitur suscepta ea fuisse semper a Graecis, tanquam si Pauli apostoli fuerit.

P. 129. l. 5. Φασὶ yàp &c.] Eusebius hzec przemisit : Τούτων ἔν τινος (scil. ex orthodoxis quidem et eeclesiasticis auctoribus, sed Eusebio ignotis) σπουδάσματι κατὰ τῆς ᾿Αρτέμωνος αἱρέσεως πεπονημένῳ, ἣν αὖθις ὁ ἐκ Σαμοσάτων Παῦλος, καθ᾽ ἡμᾶς ἀνανεώ- σασθαι πεπείραται φέρεταί τις διήγησις ταῖς ἐξεταζομέναις ἡμῖν προσήκουσα ἱστορίαις. τὴν γάρ τοι δεδηλωμένην αἵρεσιν ψιλὸν ἄνθρωπον γενέσθαι τὸν Σωτῆρα φάσκουσαν, οὐ πρὸ πολλοῦ νεω- τερισθεῖσαν διευθύνων" ἐπειδὴ σεμνύνειν αὐτὴν ὡς ἂν ἀρχαίαν ol ταύτης ἤθελον εἰσηγηταί: πολλὰ καὶ ἄλλα εἰς ἔλεγχον αὐτῶν τῆς βλασφήμου ψευδηγορίας παραθεὶς ὁ λόγος, ταῦτα κατὰ λέξιν ἵστο- pe. ΦΑΣῚ yàp &e. Porro in cujusdam ez illis auctoribus libro adversus Artemonis haresim. elaborato, quam Paulus Samosaten- si8 nostris temporibus renovare aggressus est : evstat quedam nar-

142 ANNOTATIONES

ratio, historie quam pre manibus habemus valde accommodata. Supradictam enim. heresim qua Christum merum hominem esse dicebat, ante paucos amnos invectam. esse coarguens auctor ille, quandoquidem secte illius principes vetustissimam llam. esse jac- tabant: post alia multa adversus impium eorum mendacium ad- ducta, heec ad verbum refert. AFFIRMANT enim &c. [00] hzee annotavit Valesius: Nicephorus in libro iv. cap. 21. hune librum auctoris ignoti inscriptum esse dicit μικρὰν λαβύρινθον. Photius autem in bibliotheea capite 48. Caium hujus libri auctorem facit. τοῦτον τὸν Γάϊον πρεσβύτερόν φασι γεγενῆσθαι τῆς κατὰ Ρώμην ἐκκλησίας, συντάξαι δὲ καὶ ἕτερον λόγον ἰδίως κατὰ τῆς ᾿Αρτέμωνος αἱρέσεως, &c. Hic est ipse liber eujus fragmenta hie profert Eusebius, quem tamen a labyrintho Photius aperte distinguit. Sed Nicephori sententiam con- firmat Theodoritus in libro ii. hzereticarum fabularum capite quinto: ubi agens de Theodoto coriario, eamque de Natale episcopo referens historiam quam hie narrat Eusebius, ex libro qui parvus labyrinthus dicitur, illam esse depromptam tes- tatur. V LEsiUS.

Ostendere conati sunt multi viri doctissimi, Pearsonius, Lemoynzeus, Cavius, alii, hoe scriptum adversus Artemonis hzeresin, quod quidem titulo Parvi Labyrinthi insignitum fuisse testantur Theodoretus Nieephorusque, Caii hujus fuisse, Pho- tium enim aiunt, sed alio quidem loco, hune Labyrinthum Caio attribuisse. Nihilominus a Caio abjudicandum opus esse, vel certe rem in dubio relinquendam, censet eum Fa- briecius ad. Hieron. supra, tum Lardnerus De Hist. Evang. Fide part. ii.lib. iii. eap. 32. δ. 1. propterea quod ignorasse aue- toris nomen Eusebius Hieronymusque et Theodoretus viden- tur. Immo vero Photii ipsius verba, quem solum secuti viri doctissimi opus Caio attribuunt, rem non ex propria ipsius Photii, sed aliena tantum sententia declarant. Verba Pho- tiana à Valesio supra adducta in prsesens omitto; illa vero altera ex eodem capite a viris illis prolata quibusdam debentur annotationibus, quas in opere De Causa. Universi Photius in- venerat adseriptas. Potest tamen fieri, ut. veteres eritici, qui hune librum Zabyrinthum nominatum ojus esse dixerunt, recte id fecerint, scripti enim neque tempus nec indoles huie opinioni refragatur. Saltem sequali cuidam Caii adjudicari idem debet,

IN CAII FRAGMENTA. 143

ut ex verbis ipsius seriptoris evidenter patet, quippe qui de re quie Zephyrini tempore contigit, ita locutus est; ὑπομνήσω γοῦν πολλοὺς τῶν ἀδελφῶν πρᾶγμα ἐφ᾽ ἡμῶν γενόμενον. Νατάλιος ---οοὐ πάλαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῶν ἡμετέρων γενόμενος καιρῶν. — Vid. su- pra pp. ὃ et 9. Obiit vero Zephyrinus Romanus episcopus eireiter an. 216. Ait quidem Photius in loeo a Valesio ad- dueto narratum esse a quibusdam, seripsisse Caium et alium przeterea librum contra Artemonis hzeresim ; sed profecto hune librum diversum esse a Parvo Labyrintho, si modo omnia auetorum testimonia, et fortasse ipsius Photii verba, nam minime liquida ae distincta sunt, inter se conferantur, vix cre- dendum est. At vero probabiliter contendere quis possit, opus, de quo agimus, Parvum Labyrinthum, adseribendum Hippolyto esse, ἃ nemine tamen adhue, quod sciam, in re prassenti commemorato. In catalogo enim marmoreo operum ejus, Rom: medio szeeulo decimo sexto reperto, adseribitur ei Liber contra Platonem de Universo, Photiani autem critici, de quibus paulo supra, auctorem aiebant Pare? Labyrinthi fine operis sui testatum reliquisse seriptorem se esse Libri de Uni- verso. Am vero liber ille de Universo idem fuerit atque iste 8 se lectus, id sibi nondum liquere, ait Photius. Illud autem opus Caio, non Hippolyto, vindieasse constat eosdem criticos, quippe qui Labyrinthum a Caio eompositum fuisse statuebant. Sed de Libro dieto de Universo mox harum notarum fine.

Cum vero aliqui olim, teste eodem Photio, dixissent, Origenem fuisse scriptorem Labyrinthi, id Theodoretus haud verum esse judieavit. Enarraturus enim historias, quse sequuntur, de Natali, atque corruptione librorum saerorum ab hzereticis ten- tata, hse ait; Κατὰ τῆς τούτων (Artemonis atque Theodoti) αἱρέσεως ὁ σμικρὸς συνεγράφη Λαβύρινθος, ὅν τινες ᾿Ωριγένους ὑπολαμβάνουσι ποίημα, ἀλλ᾽ ὁ χαρακτὴρ ἐλέγχει τοὺς λέγοντας. lib. ii. Z«ret. Fab. cap. 5.

Ceterum de Labyrinthi titulo hzec habet Lemoynzeus, Var. Sacr. tom. i. p. 942. ““ Labyrinthus parvus, non proprie a * forma, sed a rationum pondere et vi nomen sortitus videtur, * quze ita adversarios stringebant, ut ab illarum flexibus non * possent se liberare, et quocunque se verterent, irretitos * eogerentur se profiteri. Unde vocatur σπούδασμα πεπονη- ἐς μένον, Eus. lib. v. cap. 28. magna arte et labore adornatum."

144 ANNOTATIONES

Utrum autem contra Artemonem sua direxerit auctor hujus libelli, quaestionem movet cl. Wesselingius, Probab. cap. 21. qua de re postea ad Antiocheni Concilii fragmenta, in quibus Artemon commemoratur, plura dicemus. Is interea, recte, opinor, monuit, non necesse esse, ut Eusebii verba ita alli- gentur, quasi Artemon ipse a scriptore impugnatus esset, etsi confutaretur ab eo hzeresis, quee Artemonia postea appellata est. Certe in his Fragmentis Theodotus tanquam hzresis τῆς ἀρνησιθέου auctor incusatur, non Artemon. Εὖ mox quo- que post primam ῥῆσιν adductam ait Eusebius de libelli serip- tore, προστίθησι δὲ ὁ τὸ προειρημένον συντάξας περὶ τοῦ κατάρξαν- τος τῆς δηλωθείσης αἱρέσεως (qui erat Theodotus) βιβλώον, καὶ ἄλλην &ec. Verum ut ita sit, vix illud tamen ex Eusebii verbis initio hujus note positis colligere quis poterit, existimasse eum, Artemonem ad longum post zevum, hoe est, ad tempora sua, haud minus atque Paulum illum Samosatenum, per- venisse.

P. 129. l. 9. ἀπὸ δὲ τοῦ διαδόχου αὐτοῦ Zedvpívov, mapa- κεχαράχθαι) Sed ab ejus successore Zephyrino fuisse adulteratam. Quod eum Valesius Latine ita reddidit, « Zephyrin? autem temporibus, qui Victori successit, adulteratam fuisse, non satis expressit hoe ipsimet Zephyrino ab Artemone ejusque asseclis fuisse objectum. | Anonymus Zephyrino zequalis, quem Caium nonnulli putant, mendacia Artemonis et asseclarum refellens, ubi Justinum, Miltiadem, Tatianum, Clementem, Irenzeum ot Melitonem recensuit; aliosque tacere se indicavit, in quorum scriptis pariter Christus Deus simul et homo przedicatur: eos summze impudenticze arguit, quod Vietorem impietati suze con- sensisse gloriabantur, atque hae ratione confutat : 7, uf aiunt, Victor eadem sentiebat quce illorum. docet impietas ; cur Theodo- twm, opinionis illius auctorem. ab ecclesia removit? | Unde con- ficitur, eos non solum Vietoris temporibus, sed et Victori ipsi calumnia imposita, sanetum illum papam perverse doctrinze suae assertorem mentiri non timuisse. Lis igitur consentanea loquitur Eusebius, cum hzereticos eosdem inducit affirmantes, veritatem ab ipso Zephyrino Victoris successore primum fuisse adulteratam. | Nee alia; videtur ratio, eur illum veritatis adulteratorem esse calumniarentur, nisi quia eum acriorem experiebantur seu perversitatis su:e hostem, seu divinitatis

IN CAII FRAGMENTA. 145

Christi defensorem. Tanto ejusdem deitatis tuend:e studio aecendebatur, ut eum confessor quidam Natalis nomine ad Theodotianos Christi Dei adversarios defecisset, :»egerrime, ac nonnisi multis sincerze. poenitenti:e ejus indieiis vietus, adduci potuerit, ut eum ad eommunionem admitteret. PrrRus Cov- srANT. ad /om. Pontif. Epistolas, in quibus hzee Parvi Laby- rinthi posuit pag. 107. Zephyrinum Victori in eathedra homan:z eeeclesiz2e successisse circiter annum Christi ducen- tesimum, consentiunt omnes.

P. 129. l. 13. πρεσβύτερα) πρεσβυτέρων Niceph. quod melius videtur. Mox apud eundem articulus deest ante ἔθνη, contra post Τατιάνου additur re. SrRoru. Quum lucidior sit altera leetio et veritati ipsi forsan propior, non assentiendum est Strothio de voce πρεσβυτέρων. Α Nicephoro quoque abest xai ante Tartávov, ubi et semper scribitur Βίκτωρος, quod przestant, eum Gruferi Lectiones, tum coder Barocc. qui numero 142. in Catalogo MStorum Bodleiance Bibliothece signatus est. Ceterum propter voces hie repetitas, τῶν Βίκτορος χρόνων, omissa fuisse in Zufini veteris interpretis codice verba videntur omnia, quz interveniunt. Ílabet χρόνων τῶν Βίκτορος MS. Bodl. seu Savil. Nune addit Burtonus codd. Med. et Maz. —Recepit in textum suum DBurtonus particulam «ai ante voces πρὸς τὰ ἔθνη ex codd. sumptam Veneto et Florentinis.

Ibid. l. 16. Κλήμεντος] Clementem esse Romanum, non au- tem Alexandrinum, qui hie commemoratur, paullum aberat, quin dicerem ostendere verba illa συγγράμματα πρεσβύτερα τῶν Βίκτορος χρόνων. Hiec enim Victor Romanze urbis episcopus anno 185. in locum Eleutheri subrogatus fuisse a plerisque statuitur.

P. 129. l. 20. ψαλμοὶ δὲ ὅσοι καὶ ὠδαὶ ἀδελφῶν ἀπ᾽ ἀρχῆς ὑπὸ πιστῶν γραφεῖσαι] ἀπαρχῆς ed. Steph. ex Regio quidem MS. Seribendum est ἀπ᾽ ἀρχῆς. ut habet codex Med. Fuk. Savil. et Nicephorus. Porro ex his verbis apparet morem fuisse anti- quissimum in ecclesia, hymnos et psalmos in honorem Christi componere. Certe Plinius in Epistola ad Trajanum narrat, Christianos in unum convenientes Christo hymnos canere con- suevisse. De his psalmis et hymnis intelligendus videtur Hippolytus in oratione de consummatione mundi sub finem. τὸ στόμα ὑμῶν πρὸς δοξολογίαν καὶ αἷνον kai ψαλμοὺς kal ὠδὰς

VOL. II. U

146 ANNO'TATIONES

πνευματικὰς ηὐτρέπισα λαλεῖν. Hujusmodi hymnus in honoreni Jesu Christi ὦ Clemente Alexandrino compositus exstat ad finem ejus librorum qui pzedagogi inseribuntur. Vauesis. Pro ὅσοι mavult legere ὅσιοι cl. Whitaker. in nupero libro ver- nacula lingua seripto De Arianismi Origine p. 294. Sed lec- tionem ego receptam retineo, quam codiees omnes atque vetus interpres Rufinus agnoscunt; verbaque ψαλμοὶ δὲ ὅσοι &c. hune in modum vertenda esse censeo, Psalm? autem quotquot sunt &e. In hymnis autem ab hoc antiquo auctore designatis recensendum putat vir doctissimus Thomas Smithus, Collegii S. Magdalenz magnum olim deeus, hymnum illum pene divi- num, qui Matutinus Grzecorum dicitur, quique hodie seeundum ritus ecclesi: Anglie; post recepta elementa consecrata re- citari solet. Vide Miscell. ejus tom. I. p. 137. Ejusdem fere antiquitatis eenset Smithus esse hymnum Vespertinum ; quod quidem earmen S. Basilius Magnus antiquum vel suis tem- poribus haberi testatur in JLib. De Spiritu S. cap. 29. Qua- propter hune hymnum, in quo, juxta ae priore illo Matu- tino, SS. Triadis laudes celebrantur, cum talem tantumque habeat antiquitatis suze testem, ad finem opusculorum tertii hujus seculi oportebit apponere, etsi possit vel hoc sseeulo vetustius esse canticum, quod a S. Basilio διὰ τὴν τοῦ χρόνου ἀρχαιότητα addueatur. Sanctus interea apostolus apud Ephe- sios uos et Colossenses hymnorum in laudem Christi Domini mentionem facere videtur. Vid. Zph. v. 19. et Coloss. ii. 16. Immo vero, ut preces in Epist. posteriori ad. Corinthios xii. 8. 9. ita δοξολογίαν ipse eidem, ni fallor, offert in cap. ult. Zpistolce ad. S. T'ünothewm posterioris comm. 18. Confer comm. 1. et 8. Cons. et Apoc. 1. 5. 6. v. 8. 13. οὐ vii. 10, 17. et 2 Pet. ipso fine epist. Ceterum hoc notandum est, S. Hippolyti opus De Consummatione Mundi a Valesio modo commemoratum ab omnibus fere vocari in dubium, ut ait Cavius 7Zist. Lit. tom. I. p. 108.

P. 130. l. 2. 0coAoyotvres] Supra, ἐν οἷς ἅπασι θεολογεῖται Χριστός. lta et fino ipso lib. quarti Contra Celsum Origenes: Θεὸς δὲ δοίῃ διὰ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, ὅς ἐστι Θεὸς λόγος καὶ σοφία καὶ ἀλήθεια καὶ δικαιοσύνη, καὶ πᾶν ὕ, τι ποτὲ θεολογοῦσαι περὶ αὐτοῦ

Ν ς * 3 » στον ^ ^ / , 329 φασὶν ἱεραὶ γραφαὶ, ἄρξασθαι ἡμᾶς kai τοῦ πέμπτου τόμου, ἐπ

π-.0.....». — τ:

IN CAII FRAGMENTA. 147

ὠφελείᾳ &e. p. 577. ed. Delaruan. Mox deest vox ἐτῶν in AMS. Bodl.

P. 130. l. 4. τοὺς μέχρι Βίκτορος] χρόνους addunt. N?ceph. οὐ Gruteri Lectt. Paullo superius articulus ante λόγον deest apud ANiceph. Srnorn. χρόνου Margo exhibet exemplaris Jonesiani a Readingio allati, χρόνους, teste Burtono, Paris. prior.

Ibid. l. 5. καταψεύδεσθαι) καταψεύσασθαι ANiceph. Mox idem, Θεόδοτον τὸν σκυτέα τὸν μετ᾽ ᾿Αρτέμωνα ἀρχηγόν. Sine dubio per contemtum σκυτεὺς. ut supra Marcion ναύτης dictus est. SrRorH. Scil in Ruopoxis Fragmentis vol. I. p. 447. Habent Codd. quoque Podl. et Norfolc. Θεόδοτον τὸν σκυτέα hoc ordine verborum; quibus nune addit Burtonus 47Med. Maz. et }γο- rentinos. Cum vero etiam infra p. 131. lin. 4. post hujus Theo- doti nomen τοῦ μετ᾽ ᾿Αρτέμωνα scribat Nicephorus pro τοῦ σκυ- τέως, videtur ipse sponte sua voces μετ᾽ ᾿Αρτέμωνα hoc quoque loco addidisse. Dubito autem, an τὸν σκυτέα per contemptum, ut loquitur Strothius, posuerit auctor, cum id posset adjicere, ut distingueretur 'heodotus hie coriarius a discipulo ejus Theo- doto trapezita, quem infra nominavit. Neque aliter sentire de Strothii opinione el. Olshausen nune video ad Zist. Eccl. AMonumenta, p. 280. De hoc porro Theodoto coriario, sive majori, ut appellant, intelligendus est Hippolytus, qui florens sub tempora quibus libelli hujus seriptor vixit, in opusculo Contra Noetwm, discipulos Noeti, Patripassianos dictos, ver- bis ait S. Seripture ita uti, quemadmodum usus fuisset Theodotus, ἄνθρωπον συνιστᾷν ψιλὸν (Christum) βουλόμενος. cap. iii.

Ibid. l. 7. τὸν ἀρχηγὸν καὶ πατέρα] * Quod dicit auctor * apud Eusebium, defectionis ilhus Deum abnegantis archi- * tectum ae parentem (Theodotum) qui primus Christum * nudum esse hominem asseruit, voluit, opinor, hune primum * inter mere Christianos, hoe est Christianos ex gentibus * dogma illud asseruisse ; eum priores istius blasphemize as- * gertores fere sub Christiana professione Judaismum pro- * pugnarint." Hsec Bullus in Judicio Ecclesie Cathol. cap. iii. pag. 26. a ReapiNc. adductus. Addas utiliter Pearsonii Via- dic. Ignat. part. 11. ad fin. cap. 2.

Ibid. τῆς ἀρνησιθέου ἀποστασίας] Confer illud Patrum Antio- chenorum in Syzodica Epistola apud Eusebium lib. vii. eap. 30.

U 2

148 ANNOTATIONES

de Paulo Samosateno, τοῦ καὶ τὸν Θεὸν τὸν ἑαυτοῦ kai Κύριον ἀρνουμένου. Et vix dubitandum, quin verba apostolica, Petri in Epistola posteriori τι. 1. et Judze comm. 4. etiamsi hoc loeo Judze non censenda sit germana vox Θεὸν, causam fuisse et ori- ginem, ut 7 ἀρνησίθεος ἀποστασία hseresis Anti-Trinitariorum appellaretur. Mox εἰσάγοντα pro εἰπόντα scribitur in codice Norfole. ibi vero vertit Rufinus, qui primus Romze ausus est dieere purum hominem fuisse Christum. Deinde ἀπέβαλε pro ἀπέβαλλε MS. Norfolc. et Niceph. Nune addit Burtonus codd. Florentinos.

P. 130. l. 26. Ὑπομνήσω γοῦν πολλοὺς &c.] Inter hane atque priorem ῥῆσιν posuit verba, quze sequuntur, Eusebius, Kai rà μὲν κατὰ τὸν Bíkropa τοιαῦτα. τούτου δὲ ἔτεσι δέκα προστάντος τῆς λειτουργίας, διάδοχος καθίσταται Ζεφυρῖνος, ἀμφὶ τὸ ἔννατον τῆς Σεβήρου βασιλείας ἔτος. προστίθησι δὲ ὁ τὸ προειρημένον συν- τάξας περὶ τοῦ κατάρξαντος τῆς δηλωθείσης αἱρέσεως βιβλίον, καὶ ἄλλην κατὰ Ζεφυρῖνον γενομένην πρᾶξιν, ὧδέ πως αὐτοῖς ῥήμασι γράφων. ὙὝΠΟΜΝΗΣΩ, γοῦν πολλοὺς &c. 4c de Victore qui- dem ita se ves habet. Qui cum. decem annis Sacerdotium admi- nistrasset, Zephyrimus ei successor. substitutus est, auno princi- gatus Severi circiter mono. Porro idem lle qui supradictum librum de heresis illius auctore composuit, aliam. quoque rem Zephyrini temporibus gestam. adjungit his verbis. F ACINUS, inquit, &e. Habent πίστους pro πολλοὺς Christophorsoni Lectt. et Juterp.

Ibid. 1. 26. ἐφ᾽ ἡμῶν] Tillemontius quidem Jem. Eccl. tom. v. in Caio, vertendum propter sequentia ait, non, qostro tempore, sed apud mos. Certe ita vertunt vetus interpres et Christophorsonus, sed hujus significationis exemplum desidero.

Ibid. 1. 28. Νατάλιος ἦν ris] Nescio an hie sit Czecilius Na- talis, qui disputatione Octavii Januarii coram Minucio Felice Rom:e habita, ad Christi fidem conversus est, ut scribitur in dialogo Minueii Felicis. Nomen certe convenit, et tempus atque professio. Varxsmus. Νατάλιος τὶς ἣν ordine mutato MS. Norfole. οὐ Cod. Darocc. 142. de quo MSto ad Hzar- SIPPUM nO08 supra pag. 229. vol. I.

P. 131. l. 2. οὗτος] μὲν addunt. Christoph. Lectt. SrRorn.

Ibid. ᾿Ασκληπιοδότου) ᾿Ασκληπιάδου MS. Norfole. et 'T'heo- doretus lib. ii. «eret. Fab. cap. 5. Cumque infra idem,

-

IN CAII FRAGMENTA. 149

ni fallor, vir in omnibus Eusebii codicibus atque in Thoo- doreto sclepiades nominetur, etsi eo quoque loeo Acephorus liufinusque. habent. Asclepiodotum, malim hie quoque legere Asclepiadem, potius quam infra eum Strothio ᾿Ασκληπιοδότου, quod rejieiunt Eusebii codices prseter unum omnes atque Theo- doretus, in textum pro ᾿Ασκληπιάδου recipere. Nomen utrum- que apud auctores obvium. A

P. 131. 1. 8. κληρωθῆναι] κληθῆναι ed. Steph. Ita seriptum profert codex Regius, eui consentit Rufini interpretatio. Sed quatuor reliqui codices Maz. Med. Fuk. et Savil. seriptum habent κληρωθῆναι. VaArrsiUs. Non displicet quod apud Ru- finum, «ominaretur ; ex quo et liquet eum Grzee legisse κλη- θῆναι. Neque vero obseurum est Natali vanum episcopi sine re nomen indultum fuisse, eum non esset inter illos hzeretieos episcopus qui ei ordinationem conferre posset. Hine non ali- cujus urbis, sed Z«cresis illius episcopus nuncupatus est. Quo- circa et infra dicitur prima cathedra insignitus, non quia epi- scopus aliquibus, sed quia toti hzresi przesideret. CovsrAwT. qui, ut modo docui, in Zpistolis Rom. Pontif. pag. 110. hane locavit historiam. In AS. quoque JNVorfole. et Barocc. codice, eujus supra mentionem feci, scribitur κληθῆναι. Sed pro al- tera lectione κληρωθῆναι testes addidit Strothius Cod. Veneti Lectt. ed. Genev. Marg. Christophorsonique Interp. quibus ad- jungendus est Margo evemplaris Stephaniance ed. Àn Bodleiana servati; jamque teste Burtono cod. Venetus unwsque de Fo- rentinis.

Ibid. 1. 9. μηνιαῖα δηνάρια py/.] Quinque cireiter libras An- gliezee monetze haee summa valebat. "Theodoretus vero, ubi supra, ὑπέσχοντο δὲ παρέξειν αὐτῷ πεντήκοντα kal ἑκατὸν καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν δηνάρια, promittebant autem, illi daturos se in singulos dies denarios 150. Post ilum JNVieephorus quoque, δηνάρια δὲ ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα καθ᾽ ἑκάστην ὑπισχνοῦντο mapé- xew αὐτῷ. Sed diurnum fuisse, haud menstruum, hocce sala- rium, vero absimile est. "Vetus habet interpres menstruc prestationis. Quinetiam antiqua hzec consuetudo ex Cypriani verbis in Epistola 33. positis colligitur. | Cceterum, inquit, pres- byterii honorem. designasse mos illis (confessoribus lectoribus) jam sciatis ut et sportulis disdem cum. presbyteris honorentur, et

180 ANNOTATIONES

divisiones mensurnas «quatis quantitatibus partiantur, sessuri nobiscum provectis et corroboratis annis suis.

P. 131. l 11. δ ὁραμάτων] ** Istiusmodi visionum exempla ἐς alia apud tertii etiam szeceuli scriptores, eosque probatissimze * fidei, non pauca reperiuntur. Qua de re videsis doctissimi ** Dodwelli Dissert. Cyprian. iv. ad Epist. 8." Bwllus Judicio Eccles. Cathol. cap.ii. p.27. a REaptwNc. allatus. In Dissert. quoque sua in Zrencwm secunda $.45. de hac ipsa agit his- toria Dodwellus. Coustantiusque, qui vertit, reprehendebatur in visis, οὐ infra, sed. cum. visis éllis obtemperare negligeret, ad locum hse ait; **Rufinus, vertit, admonebatur $n somnis. * Valesius vero, corripiebatur in somnis ; et infra, sed cum noc- * furgas ejusmodi visiones negligeret; quo in loco Rufinus non “ς addidit nocturnas. In utroque loco plaeuit litterzee Greeeze * adhzerere, in qua nihil est unde somniantine, an vigilanti * hzc visa ostensa sint, conjectemus. Immo Petrus Gillius * in Lexico observat τὸ ὅραμα, quo constanter utitur Anony- ** mus, de visis vigilantium proprie dici." At vero nocte ver- beratus fuisse Natalis dieitur. Et qui similem prorsus narra- tionem literis consignavit Beda de correpto flagellis a Petro apostolo Laurentio Cantuarensi archiepiscopo, rem ita narrare ecepit. Cum vero et. Laurentius Mellitum J'ustumque secuturus, ac Britanniam esset relicturus, jussit 4psa sibi mocte 4n. ecclesia beatorum. apostolorum Petri οἱ Pauli, de qua frequenter. jam diaimus, stratum parari, in quo cum post multas preces ac lacry- mas ad JDomünwm pro statu ecclesice fusas, ad. quiescendum membra posuisset atque obdormisset, apparuit ei beatissimus apostolorum princeps, et multo illum tempore seeretze noetis flagellis artioribus afficiens, seciscebatur, &c. Laurentius mox mane facto venit ad regem, et retecto vestimento quantis esset verberibus laceratus, ostendit. Hee, ad exemplum fortasse vetustioris narrationis excogitata, cujus quidem veritas nixa est fide atque judicio Natalis, apud Bedam extant lib. i1. ZZist. JEccl. Gent. Angl. cap. vi.

Ibid. 1. 11. πολλάκις] Abest ab ed. Steph. Srnorn.

Ibid. ὁ yàp εὔσπλαγχνος Θεὸς καὶ Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς] Formula est apud S. Cyprianum qui medio hoe seculo scripsit, satis obvia, Domus et. Deus noster Jesus Christus. Ita

IN CAII FRAGMENTA. 151

iisdem quoque temporibus Fortunatus, unus ex episcopis tertij de baptismo Coneilii Carthaginiensis, qui loco decimo septimo protulit sententiam, hoe modo loeutus est, Jesus Christus Dominus et. Deus noster, Dei Patris et. Creatoris Filius, super petram. cdificavit ecclesiam. suam, mon super h«resin. p. 233. Op. Cypriani ed. Oxon. Vide et in eodem Concilio ad nu- meros xxix. et xlix. alios duos episcopos similibus vocibus utentes, tum vero partem illam /Synodiee JEpistole Concilii Antiocheni, qu:e ab Eusebio allata est, in lib. vii. ZZist. cap. 30. Conveniunt autem ista cum verbis S. Pauli in. Zp. ad. T'itum cap. ii. com. 13. προσδεχόμενοι τὴν μακαρίαν ἐλπίδα καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ὃς ἔδωκεν ἑαυτὸν &c. Quze quidem solum Christum significare, olim intellexit S. Hippolytus, qui Irenzum audivisse dieitur. Sie enim ille in fine ipso opusculi De Antichristo, προσδεχόμενος τὴν μακαρίαν ἐλπίδα καὶ ἐπιφάνειαν τοῦ Θεοῦ kal σωτῆρος ἡμῶν, ἐν ἣ ἀναστήσας τοὺς ἁγίους ἡμῶν, σὺν αὐτοῖς εὐφρανθήσεται, δοξά- ζων πατέρα. αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς ἀτελευτήτους αἰῶνας τῶν αἰώνων. p. 33. ed. Fabricii. Porro ita Didymus Alexandrinus in opere nuper edito, De Trinitate, lib. i. cap. 2. δ. 16. Ei τοῦ μόνου Θεοῦ ἐξαίρετον τὸ ὑμνεῖσθαι μέγας Θεός" ἀναφθέγγεται δ᾽ ὁ Παῦ- λος, τοῦ μεγάλου Θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, &e. Ita et se habet titulus Zomilie primzse, quze S. Amphilochio adseribitur, Eis rà γένεθλα τοῦ μεγάλου Θεοῦ kal σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Sie preterea ilud Conmstitut. Apost. 1. 8. c. 1. Τοῦ Θεοῦ xal σωτῆρος ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Denique in eundem modum loeum Pauli interpretati sunt commentatores veteres, Chrysostomus, Theodoretus, CEeumenius, aliique. Ex quibus omnibus hoe saltem colligitur, non nostrarum tantum dierum esse tale apostolieze orationis interpretamentum. —Conferas et hie utiliter 2 Pef.i. τ. et clausulam epistole ejusd. et Apoc. xix.9, 17. Postquam vero hzec scripsi, duos viros eruditissimos Waterlandum et Wordsworthum vidi catholicam verborum horum interpretationem adstruentes, illum in Concionibus suis Moyeranis, Serm. mr. hune. vero in Zpistola ad Grawvillium Sharp. Epp. v. et vi. p. 121—131. Ceterum desunt voces xai Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς, quas preestant cum omnes Eusebii codiees, tum Rufini interpretatio vetus, in MSto Barocc. 142.

152 ANNOTATIONES

ubi infra seribitur τοῦ Θεοῦ pro Χριστοῦ p. 10.1. 5. Codex continet Jjusebii Historiarum Ewcerpta, ut supra ostendi.

P. 131. l. r4. μάρτυρα τῶν ἰδίων παθῶν] Coustantius, ubi supra, Rufini interpretationem adposuit, martyrem swum qui sibi in multis passionibus testis extiterat. Atque hine firmes illud S. Clementis Romani in Epistola ad Corinthios, rots ἐφο- δίοις τοῦ Θεοῦ ἀρκούμενοι----καὶ rà IIAOHMATA αὐτοῦ ἣν πρὸ ὀφθαλμῶν ὑμῶν. cap. li. ubi Patricius Junius παθήματα in μαθή-

para mutatum voluit. Ceterum παθημάτων pro παθῶν codd.

Venetum habere testatus est Burtonus.

P. 132. l. 4. τὴν εὔσπλαγχνον ἐκκλησίαν] Ea vide, quae supra annotavi ad E»risr. Lucp. gr VigNNENs. pag. 367.

Ibid. l. 5. πολλῇ re τῇ δεήσει χρησάμενον) De Poenitentium habitu gestuque vide "'ertullian. de Pudicitia cap. 13. Item de Poenitentia c. 9. e£ Beveregium Annot. in Can. xi. Concilii Niezeni Primi, p. 72. RrApiNG.

Ibid. 1. 6. τοὺς μώλωπας ὧν εἰλήφει πληγῶν] Valesius post Rufinum addidit, pro Christi confessione. Et hie hzerendum Greco duximus: maxime cum flagellorum, quibus Natalis a sanetis angelis ezesus est, proxima mentio, plagas pro Christi desertione potius, quam pro Christi confessione acceptas hic intelligi postulet. CousrAwr.

Ibid. l. 15. Γραφὰς μὲν θείας &c.] Eusebius hzee interposuit, Τούτοις ἐπισυνάψωμεν kai ἄλλας περὶ τῶν αὐτῶν τοῦ αὐτοῦ συγ- γραφέως φωνὰς τοῦτον ἐχούσας τὸν τρόπον. ΓΡΑΦΑΣ μὲν θείας &c. His adjiciemus alia quoque ejusdem. seriptoris de iisdem hereticis verba, que sic habent : SACRAS quidem, inquit, scripturas &c.

Ibid. ῥεραδιουργήκασι] Vertit quidem post Rufinum veterem interpretem Musculus corruperunt, Valesiusque adwulteraverunt, et similiter Christophorsonus depraverunt. Dubitandum autem est, utrum hie quidem verbo ῥαδιουργεῖν adulterandi subjiciatur notio, etsi ita deineeps de iisdem hominibus tanquam falsariis seribat auctor, rats θείαις γραφαῖς ἀφόβως ἐπέβαλον τὰς χεῖρας, λέγοντες αὐτὰς διωρθωκέναι, lin. 9. pag. proxime sequentis. Ea enim quie proxime post dieuntur, suadere hie possint, ut de prava potius sanetwe seripturze interpretatione, quam de corruptione ejus, postulari hzeretiei istà censendi sint. Certe

T"-————————

IN CAII FRAGMENTA. 153

eum significatione τῆς παρερμηνείας idem verbum Iren:zeus initio operis sui posuit; Kai διὰ τῆς πανούργως, inquit, συγκεκροτη- μένης πιθανότητος παράγουσι τὸν νοῦν τῶν àneworépov, καὶ aixp.a- λωτίζουσιν αὐτοὺς, ῥαδιουργοῦντες τὰ λογία Κυρίου, ἐξηγηταὶ κακοὶ τῶν καλῶς εἰρημένων γινόμενοι. Adv. Heeres. vid. et cap. i. lib. I. p. 17. ed. Massueti.

P. 132. 1. 15. πίστεως δὲ] δὲ et hoc loco et post abest a JNice- phoro. apud eundem ordine mutato legitur, οὐ τί λέγουσιν αἱ θεῖαι γραφαί. STrRorH. re pro partieula δὲ 7S. Bod/. in quo codice seribitur δ᾽ ἠγνοήκασιν.

Ibid. 1. 20. πότερον συνημμένον ἢ διεζευγμένον] Quid sit συν- ημμένον et quid διεζευγμένον, docent Dialeetici. —Pronuntiata quae Stoici ἀξιώματα vocant, alia sunt simplicia, ut illud: dies es: alia non simplicia. Ex his quze non sunt simplicia, alia sunt συνημμένα 1d est connexa, quze constant ex duobus diversis pronuntiatis ; ut illud, s? dies est, Tuv est. Alia διεζευγμένα seu disjuneta: ut illud, ew£ dies est, aut nov est. Vide Diogenem Laértium in Zenone. Sextus Empiricus τὸ συνημμένον definit, τὸ συνεστὸς ἐξ ἀξιώματος διαφορουμένου, ἢ ἐξ ἀξιωμάτων διαφε- ρόντων, διὰ τοῦ εἰ ἢ εἴπερ συνδέσμου. Et exemplum connexi quod fit ex pronuntiato διαφορουμένῳ hoc affert: si dies est, dies est. Ex quo corrigendus est Diogenes Laértius in Zenone hoe modo, ἐξ ἀξιώματος μὲν διαφορουμένου, otov, εἰ ἡμέρα ἐστὶν, ἡμέρα ἐστίν. Porro tam apud Sextum quam apud Laértium mallem scribere διφορουμένου, quemadmodum legitur apud Alexandrum Aphrodisiensem in priora Analytica. Nam à- φορούμενον, idem est quod δὶς λαμβανόμενον. Et heec quidem de harum vocum interpretatione dieta suffieiant. Quod vero spectat ad hujus loci interpunetionem, seripti codices inter se dissentiunt. Nam Regius quidem codex quem secutus est Rob. Stephanus, post vocem διεζευγμένον virgulam habet ap- positam ; ut scias voces illas συνημμένον καὶ διεζευγμένον, refe- rendas esse ad τὸ ῥητὸν quod praecessit: non autem ad σχῆμα συλλογισμοῦ quod proxime sequitur. Sed reliqui codices Maz. et Med. cum ΕἾ. οὖ Saviliano, post vocem διεζευγμένον nul- lam adhibent distinctionem, sed tantum post vocem συνὴμ- μένον. Quam distinctionem secutus Rufinus ac reliqui inter- pretes, connexum ac disjunctum, duo syllogismorum genera esse existimarunt. Mihi prior distinetió magis placet. Va-

VOL. IL x

154 ANNOTATIONES

LESIUs. At vero in interpretatione Latina sua Valesius al- teram distinctionem secutus erat.

P. 132. l1. 22. τοῦ Θεοῦ] Abest ἃ MS. Norfolc.

P. 133. l. 1. τὸν ἄνωθεν ἐρχόμενον) Christophorsonus vertit : Christum qui de c«lo venturus est penitus ignorant. Quam in- terpretationem equidem non damno. Sie enim loqui solent sancti patres de supremo adventu Christi, quo mundum judi- caturus est; non quasi de futuro, sed tanquam de prsesenti : ἔρχεται κρίνειν ζῶντας kal νεκρούς. Ita Hegesippus in martyrio saneti Jacobi, et ali passim ab Eusebio citati. Possunt tamen hse verba etiam de primo Christi adventu intelligi, quomodo accepit Rufinus. Varrsius. Christi coelestis origo, seu divina natura, humili terrenzeque. Theodotianorum sen- tentize opponi videtur. Nam proposuit sibi auctor illud ,S. Joannis 111. 30. ubi Baptista ait, ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ δὲ ἐλαττοῦσθαι: ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος, ἐπάνω πάντων ἐστίν. ὁ ὧν ἐκ τῆς γῆς, ἐκ τῆς γῆς ἐστὶ, καὶ ἐκ τῆς γῆς λαλεῖ: ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ἐρχόμενος, ἐπάνω πάντων ἐστί. Ceterum de cultu artium et scientiarum, quem auctor improbat, videatur Moshemius, Comment. De. Rebus. Christianorum ante Constant. M. Sec. Seeund. sect. xxvi.

Ibid. Εὐκλείδης γοῦν παρά τισιν αὐτῶν φιλοπόνως yeope- τρεῖται)] Rufinus vertit, Denique Euclides apud eos vel maacime ?n geometric disciplinis viget. Musculus, terram sedulo metitur. Sed Christophorsonus, propter geometrice artem. enixe recolitur, quae quidem interpretatio Valesiansze satis similis est, magis seeundum sensum, quam ad litteram.

Ibid. |. 3. Γαληνὸς yàp ἴσως Galenus enim de figuris syllo- gismorum et de tota philosophia libros eonseripserat, ut ex librorum ejus indice eognoseimus. Est autem illustre hoe tes- timonium de Galeno, quippe quod auetoris sit antiquissimi, et Galeni temporibus pene zequalis. Nee vero ex hoe tantum scriptore, verum etiam ex alis quampluribus idem colligere licet, qui Galenum Aristoteli ae 'T'heophrasto, ipsique adeo Platoni zequare non dubitarunt. Certe Alexander Aphro- disiensis in librum octavum Topicorum non proeul ab initio, satis indieat ita omnes de Galeno existimasse. Postquam enim docuit problematum alia ἔνδοξα esse, alia ἄδοξα, et ἔνδοξα

. "uus mr

IN CAII FRAGMENTA. 155

quidem in dupliei esse differentia: alia enim esse ἁπλῶς, alia ὡρισμένως : hse subjungit ; ὡρισμένως δ᾽ ἔνδοξα. rà τῷδε τινὶ τῶν ἐνδόξων ἑπόμενα" οἷον, Πλάτωνι ἢ ᾿Αριστοτέλει, 7] Γαληνῷ. V ALESIUS.

P. 133. l. 9. ἐπέβαλον] ἐπέβαλλον MS. Bodl.

Ibid. l. 14. τὰ ᾿Ασκληπιάδου). Apud Nieephorum seribitur ᾿Ασκληπιοδότου, quomodo etiam legit Rufinus. Paulo post ubi legitur rà yàp ᾿Απολλωνίου restituendum est ᾿Απολλωνίδου ex "T heodorito in libro ii. h:ereticarum fabularum capite 5. et ex Nicephoro ae Rufino. VarrsiUs. ᾿Ασκληπιοδότου, quod prze- stant Christoph. in Lectt. et Interp. a&que codex Flor. posterior, quod item supra extat p. 131. Strothius, ut ostendi, in textum recepit. Fieri tamen posse fatetur ille, ut suum ᾿Ασκληπιο- 0órov e vieino Θεοδότου enasceretur.

Ibid. 1. 16. τὰ ὑφ᾽ ἑκάστου] ταῦτα pro rà et λέγουσι pro xa- λοῦσι MS. Norfole. ἑκατέρου pro ἑκάστου Christoph. Lectt. et Interp.

P. 134.1. 1. τὰ yàp] τὰ δὲ Christoph. Lectt. et Interp. idem enim Christoph. paulo ante legerat πάλιν μὲν τούτοις τὰ Ἕρμο- φίλου. SrRorH. Nomen ᾿Απολλωνίδου pro ᾿Απολλωνίου Stro- thius, quem seeutus sum, recepit, Jufipwm INiceph. Theodore- twnque auctores habens, suasoremque Valesium. Nune addi his potest JM.S. JVorfole. et referente Burtono, codd. Flor. prior et posterior ; ᾿Απολλωνιάδου codex alter secunda manu, Venetusque ; ᾿Απολλωνίδου nune nuperze Eusebii editt. habent.

Ibid. 1. 2. ὑπ᾽ “αὐτῶν κατασκευασθέντα] Christophorsonus legit ὑπ᾽ αὐτοῦ. Quomodo etiam Savilius ad oram sui codicis emendavit. Nostri tamen codices nihil mutant; et vulgata lectio confirmatur tum ex sequentibus, tum ex "Theodorito. Nam 'Pheodoritus in libro ii. hzeretiearum fabularum cap. 5. hujus loei sensum ita expressit. καὶ οὐδὲ τοῦτο συμφώνως αὐτοὺς δεδρακέναι λέγει. ἀλλὰ ἄλλως μὲν τὸν Θεόδοτον, ἑτέρως δὲ τὸν ᾿Ασκληπιάδην" καὶ ᾿Ερμόφιλον ἄλλως, καὶ τὸν ᾿Απολλωνίδην ἑτέ- pos: καὶ τούτων δὲ ἕκαστον ἐπιδιορθώσεις τῶν οἰκείων ποιήσασθαι. Ex quibus apparet, Theodoritum hie legisse in plurali numero τὰ πρότερον $7 αὐτῶν κατασκευασθέντα. psa tamen orationis consequentia poscere videtur, ut ὑπ᾽ αὐτοῦ potius scribatur. De solo enim Apollonide id affirmat Caius, seu quis alius auctor fuit parvi labyrinthi : illum scilicet duas editiones com-

x2

156 ANNOTATIONES

posuisse sacrorum librorum, quarum posterior multum a priore differret. VAnEsrus. Ex MSto suo, quem bibliotheca Bodleiana nune tenet, Savilius lectionem haud sumpserat, quam in mar- gine exemplaris sui Stephaniane edit. teste Valesio adposuit. Rufinus autem interpres, numerum pluralem, ni fallor, in codice suo invenit. Nuper vero edidit αὐτοῦ Zimmermannus.

P. 134. l. 6. ἁγίῳ πνεύματι λελέχθαι] καὶ τῷ πνεύματι λελέχθαι MS. Norfolc.

Ibid.l. 9. ἑαυτῶν] μὴ αὑτῶν .M.S. Norfolc. nec male. Proxime post, ómor ἂν τῇ ἑαυτῶν MS. Bodl. pro ὁπόταν καὶ τῇ αὐτῶν.

Ibid. 1. 10. καὶ παρ᾽ àv κατηχήθησαν---ἔχωσιν)] Tota hzc peri- cope usque ad verba illa μὴ ἔχωσι, deest in codice Regio (nune addit Burtonus eod. Paris. priorem,) nec admodum necessaria mihi videtur. habetur tamen in vetustissimo codice Maz. Med. ae Fuk. et in interpretatione Rufini. Vargsivs. Addas ceteros codices in Burtoni usum ocollatos.

Ibid. 1. 14. ἀρνησάμενοι τόν τε νόμον καὶ rovs προφήτας] Pro- bro objectam supra fuisse his hzreticis veterum seripturarum antiqui fceederis corruptionem, non item novarum, fortasse ex his verbis eolhgendum est. Certe ita statuit Daronius, Annal. ad an. 207. p. 334. ed. Antverp. Valesius Zpist. ad Usseriwum de F'ersione τῶν ο΄, ab eo suo Eusebio subjecta, p.791. Lardnerusque De Hist. Evang. Fide part. X. vol. i. lib.i. eap. 32. 8.2.

Ibid. l. 15. ἀνόμον καὶ ἀθέου διδασκαλίας Subaudiendum videtur ἕνεκα vel διὰ τῆς ἀνόμου kai ἀθέου διδασκαλίας. Ita fere Langus et Musculus hune locum interpretati sunt, melius pro- fecto quam Christophorsonus. Male etiam Rufinus vertit: ef obtentu dmpice hujus. assertionis, quasi Greca sie construenda sint, ἀνόμου καὶ ἀθέου διδασκαλίας προφάσει. Atqui προφάσει χάριτος dixit Eusebius. Quippe Προυοῦϊοι illi, obtentu gratize quie per evangelium donata est, legem ae prophetas repudia- bant. Unde eorum doctrina merito ἄνομος et ἄθεος dicitur : ἄνομος eo quod legem rejicerent: ἄθεος eo quod prophetas unius ae veri Dei nuntios repudiarent. Varrstvus. Valesius ad hos genitivos ἀνόμου καὶ ἀθέου διδασκαλίας intelligendum putat €éveka. Mihi potius appositio τοῦ χάριτος videntur, ita utrum- que ad προφάσει referatur, atque explieetur, προφάσει. χάριτος, ἥτις ἦν ἡ ἄνομος καὶ ἄθεος αὐτῶν διδασκαλία. Srnoru. Com-

IN CAII FRAGMENTA. 15'7

probat hane Strothii expositionem cl. Heiniehen ad loc. eaque melior fortasse nulla est, quod libri omnes preter Rufini interpretationem eum seripti tum editi voeem χάριτος agno- scunt.

In S. Maximi Eclogís Serm. ii. 535. ed. Combefis. parvula extat ῥῆσις cujusdam Ca, sed inter excerpta ethnicorum auetorum. Similiter se res habet in codice bibliotheeze Bodl. qui numero 1607 signatur, in quo nullus, preeter Eusebium, ecclesiasticus scriptor adductus est.

Sed ne quisquam miretur a me preetermissum fuisse Frag- mentum Libri De Cawssa Universi, Sive περὶ τοῦ παντὸς, quod Caio presbytero a multis vindicetur, monendus est lector, fragmentum istud ab Hoeschelio in Notis suis ad Photii Bibliothecam primo editum, adjecisse Jo. Alb. Fabricium Hip- polyti operibus, fide Catalogi marmorei, eujus mentionem supra feci pag. 143. atque auctoritate inductum. Ad hoc extat in Parallelis, que vocantur, S. Joannis Damasceni, seu potius Joannis monachi, tom. ii. p. 755. ed. Lequieni, partieula quze- dam istius fragmenti Melitio Antiochi episcopo attributa. Posita quoque est altera portiuncula ejus in pag. 789. nomine Josephi inscripta, cui quidem historico, sieut Justino M.,Irenzo, Caioque, teste Photio, Cod. xrvi. opus De Universo a diversis seriptoribus olim assignatum est. Cum vero incertum sit, cujus revera id fuerit, utrum Justini, an Irenzi, an demum, ut pleri- que recentiorum statuunt, Hippolyti, potius quam Caii; eumque etiam Melitio quarti seculi ad finem vergentis preesuli opus idem, nee perperam fortasse, ad partem quidem ejus quod attinet, adscriptum sit, a meis certe collectaneis deperditorum Ante-Nieznorum auctorum exulare debebat. Veruntamen leetorem oper: pretium est commonefacere, multo auetius idem extare opuseulum finem versus codicis MS. Barocceiani in Bibliotheca Bodleiana numero 26 signati, idque edidisse cl. Th. Hearnium in Zvactatuum Curiosorum Anglica lingua con- scriptorum Appendice, una eum viri eruditissimi Gerardi Langb:enii Latina versione ae scholiis. Repetivit post Fabri- eium hoe opuseulum inter Hippolyti Fragmenta Gallandius in tomo ii. Bibliothece suze PP. qui preterea Eusebiana excerpta

158 ANNOTAT. IN CAII FRAGMENTA.

Caii adjunctis Valesii atque Coustantii notis in eodem tomo collocavit.

De Fragmento Libri De Causa Universi tantum; de .Epi- stola S. Caii fine tertii hujus szeeuli episcopi Romani hze addam: editam quidem illam Romse esse anno 1628 a Ces. Becillo Urbinati, subjectis Martyri? Actis, ut ex Hallervordi Biblioth. Curiosa memoravit Cavius in Hist. Lit. voce Caius. Mihi vero innotuit ex Oldoini Addit. ad Ciaconii opus de Vitis ac Gestis Pontificum epistolam hane a Czes. Becillo editam, haud aliam esse atque pseudonymam epistolam ejusdem Caii a Binio ceterisque editoribus in Conciliorum tomis positam. At vero servatam esse in archivis apud Christianos Malabaranos certiores nos fecit Geddesius hujus Caii episcopi Romani aliam quandam epistolam ; in qua ferebant confessum esse Caium, non magis sui esse interponere se rebus ecclesie Daby- lonieze, quam illius eeclesi:e. membrorum esse immiscere se rebus ecclesie Romanze. — Vid. Historiam ejus Ecclesie Ma- labar. Anglica lingua conseriptam. p. 70.

S. ALEXANDER.

y E A ἐ

“ἀν Lr '

Ὕ

,

JURTWEXILE MM

S. ALEXANDER.

S. HriggoNYuvus, Lib. De Viris Hllustribus, cap. l1xii. p. 141.

ALEXANDER, ἃ episcopus Cappadocia, quum desi- derio sanctorum locorum Hierosolymam pergeret, et Narcissus episcopus ejusdem urbis jam senex regeret ecclesiam, ^ et Nareisso et multis clericorum ejus reve- latum est, altera die mane intrare episcopum, qui ad- jutor sacerdotalis cathedre esse deberet. taque re ita

ἃ H. e. urbis alicujus in Cappadocia sitze episcopus. Eusebius vi. II. Kai δὴ μηκέθ᾽ oiovre ὄντος (Narcissi) διὰ λιπαρὸν γῆρας, τὸν ei- , , , n etj [j , , , , ^ . ρημένον ᾿Αλέξανδρον ἐπίσκοπον ἑτέρας ὑπάρχοντα παροικίας οἰκονομίᾳ Θεοῦ ἐπὶ τὴν ἅμα τῷ Ναρκί λ (αν ἐκάλ ὰ ἀποκάλυψιν νύκτωρ αὐτῷ jv ἅμα τῷ Ναρκίσσῳ λειτουργίαν ἐκάλει, κατὰ ἀποκάλυψιν νύκτωρ 2, Ov ὁράματος φανεῖσαν. Ταύτῃ δ᾽ οὖν ὥσπερ κατὰ τὸ θεοπρόπιον ἐκ τῆς τῶν Καππαδοκῶν γῆς, ἔνθα τὸ πρῶτον τῆς ἐπισκοπῆς ἠξίωτο, τὴν πορείαν ἐπὶ τὰ Ἱεροσόλυμα εὐχῆς καὶ τῶν τόπων ἱστορίας πεποιημένον, &c. Haec Eusebius, qui et supra in cap. 8. de Alexandro scripserat, ᾽ν τούτῳ δὲ (ἢ. e. imperante Severo) τῶν κατὰ τὸν διωγμὸν ἀνδρισαμένων, καὶ μετὰ τοὺς ἐν ὁμολογίαις ἀγῶνας διὰ προνοίας Θεοῦ πεφυλαγμένων, εἷς τὶς ὧν ὁ ᾿Αλέ- à » , 5. ^ - ἐς ἂν , H , E] , favüpos, ot ἀρτίως ἐπίσκοπον τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις ἐκκλησίας ἐδηλώσαμεν, οἷς ταῖς ὑπὲρ Χριστοῦ διαπρέψας ὁμολογίαις κατὰ τὸν τοῦ διωγμοῦ καιρὸν τῆς δηλωθείσης ἐπισκοπῆς ἀξιοῦται, ἐπὶ Ναρκίσσου, ὃς ἦν αὐτοῦ πρότερος, πε- ριόντος τῷ Bo. De Alexandri sede episcopali plura infra in notis p. r7o. b Itaque de Narcisso intellexit Hieronymus, quod legitur apud . , , , , ^ , - Eusebium (vi. 11.) κατ᾽ ἀποκάλυψιν νύκτωρ αὐτῷ δι’ ὀράματος φανεῖσαν, VOL. II. XY

162 S. ALEXANDER.

completa, ut predicta fuerat, cunctis in Palsestina epi- scopis in unum congregatis, ^adnitente quoque ipso vel maxime Narcisso, Hierosolymitan:z ecclesi: cum eo gubernaculum suscepit. 9? Hic in fine cujusdam epi- stolae, quam scribit ad Antinoitas super pace ecclesize, ait: SSalutat vos Narcissus, qui ante me hic tenuit epi- scopalem locum, et nunc mecum eundem orationibus regit, annos natus circiter centum sedecim, et vos. mecum pre- catur, ut unum idemque sapiatis. (Euseb. vi. 11.) Scripsit et aliam ad Antiochenses per Clementem presbyterum Alexandri;e, de quo supra diximus (cap. 38.): nee non ad Origenem, *et pro Origene contra Demetrium ; f eo

quod possis etiam de Alexandro accipere: nam utriusque mentio praecessit. Sed fateor probabiliorem mihi videri Hieronymi inter- pretationem. FAsnicivs. De Narcisso Rufinus quoque verba ex- ponit, lib. vi. Hist. cap. 8.

* Hoc non disertis verbis tradit, sed utique intelligendum innuit Eusebius. Adjunctus Narcisso Alexander in episcopatu Hieroso- lymitano Α. C. 212. Confer Tillemontium tom. iii. Memor. p.417. FannicrUs.

dE» ἰδίαις ᾿Επιστολαῖς rais πρὸς ᾿Αντινοείτας (Euseb. vi. 11.) Ubi ᾿Επιστολὰς dicit de unica Epistola, ut Vincentius Lirinensis in loco quem supra Ὁ. 114. annotavi, et Eusebius de Epistola Cornelii Rom. ad Fabium ἦλθον eis ἡμᾶς ᾿Επιστολαὶ Κορνηλίου. vi. 43. FABRI- οὔθ. Eusebius loci sensum aperire videtur statim post dicendo, ἐπὶ τέλει τῆς αὐτῆς ἐπιστολῆς, vel ἐπὶ τέλει τῆς ἐπιστολῆς, prout legere mavult Valesius ex MSStis suis. At vero huic interpretationi ad- versatur cl. Keilius ad tom. vii. ed. πον Fabriciane Bibl. Grece p. 287. ubi quoque eam attulerat Fabricius.

* Hane Epistolam ad Demetrium Alexandri Hierosol. et 'l'heo- ctisti Caesariensis Palestin:w episcopi nomine scriptam tradit idem Eusebius vi. 19. ubi nonnulla ex eadem adducit. FAnn.

f Proficiscenti Alexandria Origeni Zestimonium Ecclesiastice Epi- stole dederat Demetrius, quod probantes episcopi jam memorati, atque Origenis virtutem et doctrinam admirantes illum deinde pres-

byterum in Palwstina ordinavere, ut dictum supra cap. 54. FAnn1- CIUS.

S. ALEXANDER. 163

quod juxta testimonium Demetrii eum presbyterum constituerit. ὃ Sed et ali: ejus ad diversos feruntur epistolae. ^Septima autem persecutione sub Decio, iquo tempore Babylas Antiochis passus est, ductus Caesaream, et clausus id carcere k, ob confessionem Christi martyrio coronatur.

£ De his nihil apud Eusebium. Fannicivs.

? Circa A. C. 251. Λιπαρῷ γήρει kai σεμνῇ πολιᾷ κατεστεμμένος, anno episcopatus Hierosolymitani 39. Vide Eusebium vi. 39. et 46. FannRictvs.

! Eusebius vi. 39. τῷ δ᾽ ᾿Αλεξάνδρῳ παραπλησίως ἐν ᾿Αντιοχείᾳ τοῦ Βαβύλα μετὰ τὴν ὁμολογίαν ἐν δεσμωτηρίῳ μεταλλάξαντος. Hieronymus supra cap. 54. et Alexander Babylasque Hierosolymorum et Antiochene ecclesie Pontifices in carcere pro confessione Christi dormierint. Mirum est ab Hieronymo non celebrari bibliothecam in /Elia urbe ab hoc Alexandro instructam, ex qua plurimum profecisse se ad historiam suam componendam praedicat Eusebius vi. 20. FanBnRicCIUs.

k Sed, ut bene notavit cl. Keilius ad nuperam edit. Fabriciane Bibl. Gr. tom. vii. p. 287. non quidem violenta nece interemtus, sed in carcere tamen, in quem ob religionis professionem fuerat conjectus, mortuus, ut diserte tradunt Dionysius Alex. in Epist. ad Cornelium apud Euseb. H. E. vi. 46. et Eusebius ibid. cap. 39. Adde et Hieronymum ipsum a Fabricio proxima nota adductum.

SANCTI ALEXANDRI,

HIEROSOLYMJE, TUNC /ELI/E, EPISCOPI,

QUI A TERTII SECULI INITIIS USQUE AD MEDIUM S/JECULUM FLORUIT,

FRAGMENT A.

σι

-.----- --4»...- — —

ΕΧ EPISTOLA AD ANTIOCHENSES.

AAEXANAPOX δοῦλος καὶ δέσμιος Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῇ μακαρίᾳ ᾿Αντιοχέων ἐκκλησίᾳ ἐν Κυρίῳ χαίρειν.

» 7’ ^ ^ * ς σι . , » / N 1o eÀa pa. μοι καὶ κοῦφα τὰ δεσμὰ ὁ Κύριος ἐποίησε kara

. A ^ e ^ , ^ e , € ^ ^ TOV καιρὸν τῆς εἱρκτῆς, πυθομένῳ τῆς αγίας ὑμῶν TOV , , » , b hj E , , Αντιοχέων ἐκκλησίας kara τὴν θείαν πρόνοιαν Ασ-

, * , , »: 9 , ^N , κληπιάδην τὸν ἐπιτηδειότατον κατ᾽ ἀξίαν τὴν πίστιν

^ , ^ ^ , ^ , b. . τῆς ἐπισκοπῆς (τῆς πίστεως, τὴν ἐπισκοπὴν Niceph.)

/ . * * . 15 ἐγκεχειρισμένον. Hc affert Eusebius lib. vi. Hist. cap. 11. Alexander servus Dei,et vinc- — mec tempore, postquam comperi tus Jesu Christi, beatissimz An- ^ Asclepiadem virum fidei merito tiochensium ecclesi: in Domino | maxime idoneum, sanctissimae

salutem. Expedita mihi aclevia ecclesie vestre episcopatum di- 20 vincula Deus effecit custodie ^ vina providentia suscepisse.

---- — --ςς.--

Sub finem ejusdem. Epist. Ταῦτα δὲ ὑμῖν, κύριοί μου ἀδελφοὶ, τὰ γράμματα

ἀπέστειλα διὰ Κλήμεντος τοῦ μακαρίου πρεσβυτέρου,

Porro has literas, inquit, do- — byterum Clementem ad vos mi- 25 mini fratres per beatum pres- si, virum virtute przeditum et

166 RELIQUI/E SACRE.

, Χ » / Ν / . ἃ » NE ^ E πὶ ὦ

ἀνδρὸς ἐναρέτου καὶ δοκίμου" ὃν ἴστε καὶ ὑμεῖς καὶ ἔπι- , ^ ἃ A 9 ’ὔ’ N * hj / Ν

γνώσεσθε: ὃς καὶ ἐνθάδε παρὼν κατὰ τὴν πρόνοιαν καὶ

, NY ^ 7, » 7, ΄ Y » ^

ἐπισκοπὴν τοῦ Δεσπότου, ἐπεστήριξέ re καὶ ηὔξησε τὴν ^ 7 » /, . .

τοῦ Κυρίου ἐκκλησίαν. ^ Extant hzc ibidem.

probatum: quem vos et nostis dum hic apud nos presens esset, 5 jam etamplius cognoscetis. Qui ecclesiam Christi et confirmavit quidem Dei nutu ac providentia οὖ magnopere auxit.

———— --«“5“».- —

EX FINE EPISTOL/E AD ANTINOITAS. AE cs ΄, « » ^ S ᾿Ασπάζεται ὑμᾶς Νάρκισσος ὁ πρὸ ἐμοῦ διέπων τὸν 10

τόπον τῆς ἐπισκοπῆς τὸν ἐνθάδε, καὶ νῦν συνεξετα-

, , AY ^ , ^ e N ^ » , δ Cojevós μοι διὰ τῶν εὐχῶν, ἑκατὸν δεκαὲξ ἔτη ἠνυκὼς,

^ € ^ € /, 5 A € ^ .

παρακαλῶν ὑμᾶς ὁμοίως ἐμοὶ ὁμοφρονῆσαι. — Attulit hac

Eusebius bid.

Salutat vos Narcissus, qui an- — annos natus sexdecim supra cen- 15 te me episcopalem hujus ecclesie — tum: hortaturque vos mecum sedem tenuit, et qui nunc mihi ut idem omnes sentiatis. conjunctus est in orationibus,

EX EPISTOLA AD ORIGENEM. 20

^ ^ Ν 7 ^ € 5 , c/ € Tovro yap καὶ θέλημα Θεοῦ os οἶδας γέγονεν, ἵνα ἡ ' / ΕΣ τς , / » SOS ' ἄπο προγόνων ἡμῖν φιλία μένῃ ἄσυλος" μᾶλλον δὲ Oep-- / Φ Ν y, ΄ M » M μοτέρα ἡ kai βεβαιοτέρα. πατέρας yap ἰσμεν τοὺς μα- / » / ^ 7] Ν ^ , καρίους ἐκείνους rovs προοδεύσαντας, πρὸς οὗς μετολίγον , , E ΞΖ ^N /, € » ^ hy , " ἐσομεθα; IIavrouvov τὸν μακάριον ὡς ἀληθῶς καὶ κύριον" 2c Hwc enim Dei voluntas fuit, Patres quippe agnoscimus beatos ut nosti, quo amicitia nostra jam — illos qui viam nobis proiverunt, inde a majoribus inchoata, sacra οὗ quos brevi secuturi sumus;

atque inviolata maneret, immo Pantenum scilicet vere beatum ferventior ac firmior redderetur. ac dominum meum: et sanctum 30

S. ALEXANDER. 167

Ν bl t Ἂ, KA , , , , » BAD καὶ τὸν ἱερὸν KAypevra, κύριὸν μου γενόμενον καὶ ὠφε- , , » ey ^ , φ , , λησαντὰ je' kai εἴ τις ἕτερος τοιοῦτος" δι ὧν σε ἐγνώ-

NY * , » N , , s 5 / ρισα τὸν κατὰ πάντα ἄριστον καὶ κυριὸν μου καὶ ἀδελφον.

Hiec posuit Eusebius lib. vi. His!. cap. 14.

5 Clementem dominum item meum — quos tu mihi innotuisti, domine qui me plurimum adjuvit: et si ac frater longe omnium prze- quis alius fuit hujusmodi. Per stantissime.

——— ——— — flm ——— — — —

EX EPISTOLA

ALEXANDRI ET THEOCTISTI C/ESARIENSIS EPISCOPI Io AD DEMETRIUM ALEXANDRU/E EPISCOPUM.

N - - : e N e ,

Προσέθηκε δὲ (subaudiendum monet Valesius ἢ 07] «yt0- ^ , ey ^ 5 , , , 2 ᾽ N της) τοῖς γράμμασιν, ὅτι τοῦτο οὐδέ ποτε ἠκουσθη" οὐδὲ

^ , ἈΝ , 5 , “- *N € zv Es νῦν γεγένηται, TO, παρόντων ἐπισκόπων Aoikovs ὁμιλεῖν

3 5.ὃ c ^ 5 ΕῚ ^ , ej ^ ovk οἰδ᾽ ὅπως προφανῶς ovk ἀληθῆ λέγων. Oomov yovv

€ ’ e » , ». N 5 ^ v » τς εὑρίσκονται οἱ ἐπιτήδειοι πρὸς τὸ ὠφελεῖν τοὺς ἀδελ- ^ ^ ^ ^ ^ € ἣν ^ Qovs, kai παρακαλοῦνται TQ λαῷ προσομιλεῖν, ὑπὸ TOV e 7 , 7 ej , , » ded s ἁγίων ἐπισκόπων ὥσπερ ἐν Λαράνδοις EveXms vro , , £x p» N / kd , Nécvos' kai ἐν ᾿Ικονίῳ llavAtos ὑπὸ KéAcov' kai ἐν / / €. x EN ^ / ,

Συννάδοις Θεόδωρος vro ᾿Αττικοῦ τῶν μακαρίων ἀδελ-

^ Bi. ^5 N Na» » , ^ 7] . ^ 20 (Or. εἰκὸς δὲ kai ἐν ἄλλοις τόποις τοῦτο γίνεσθαι, ἡμᾶς

δὲ μὴ εἰδέναι. — Hmc attulit?Eusebius lib. vi. Hist. cap. 19.

Quod vero in literis tuis ad- ad populum conciones habeant. jecisti; nunquam antea visum Sic Euelpis Larandis rogatus nec adhuc factum fuisse, ut pre- — est a Neone; Paulinus Iconii a

25 sentibus episcopis laici concio- — Celso ; Theodorus apud Synnada narentur; in eo nescio quomodo — ab Attico fratribus nostris bea- a veritate longissime aberrasti. tissimis. Idque etiam alibi fieri Nam sicubi reperiuntur qui fra- credibile est, quamvis nos igno- tribus prodesse possint, eos sanc- remus.

30 ti episcopi ultro adhortaptur ut

ANNOTATIONES.

IN S. ALEXANDRI HIEROS. FRAGM.

P.165. l. 8. ᾿Αλέξανδρος &c.] Pramisit verba, quse se- quuntur, Eusebius: Τῆς δὲ kar ᾿Αντιόχειαν ἐκκλησίας Xapa- πίωνος ἀναπαυσαμένου, τὴν ἐπισκοπὴν διαδέχεται ᾿Ασκληπιάδης" ἐν ταῖς κατὰ τὸν διωγμὸν (Imp. Severi) ὁμολογίαις διαπρέψας καὶ αὐτός. μέμνηται καὶ τῆς τούτου καταστάσεως ᾿Αλέξανδρος, ᾿Αντιο- χεῦσι γράφων ὧδε. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ &c. Antiochice vero Sera- gione mortuo, episcopatum, eccleside suscepit Asclepiades : quà per- secutionis tempore fidem, Christi confessus, macüimam gloriam retulerat. —.Hujus. ordinationis mentionem. facit. Alevander 4n epistola, ad. Autiochenses his verbis. ALEX ANDER &ec. Sxna- ΡΙΟΝῚΒ Fragmenta supra adduxi, Vol. I. pag. 451. et deine. Epi- stolarum autem Alexandri chronotaxin constituit Sam. Basna- gius in Politico- Eccles. Aunalibus ad an. 251. p. 362 ; virumque sanctum ex Dionysii Alex. Epistola ad Cornelium apud Eusebium H. E. vi. 46. ostendit exeunte Novembri hujus anni 251, vel ineunte Decembri, quia is Decio imperante fato functus esset, vita decessisse ; Fabium autem Antiochenum mortuum fuisse novo adhue anno 252. Epistolarum vero primam illam esse putat vir cl. quze Antiochenses adiit de Asclepiade, quem epi- scopum sibi imposuerunt imperante Severo; Clementique Alexandrino epistolam ferendam dedisse Alexandrum Basna- gius ait anno circiter 211. Secundam statuit illam esse, quam de ecclesize pace misit Alexander ad Antinoitas. "Tertiam di- rexisse ad Origenem. Denique quartam missam esse episto- lam anno circiter 230. ad Demetrium Alexandrie episcopum,

ANNOTAT. IN S. ALEX. HIEROS. FRAGM. 169

ut ostenderet fas fuisse laieis, preesentibus episeopis concio- nari. Sed et alias Alexandri ad diversos annotat idem vir cl. olim extitisse epistolas, teste Hieronymo, qu:e temporum ma- lignitate perierint. Gallandius autem Alexandri epistolarum fragmenta, prout extant apud Eusebium cum notis Valesii, tomo 11. Bibliothecee Patrum sux interseruit.

P.165 1.8. δοῦλος καὶ δέσμιος ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ] δοῦλος Κυρίου kal R. Steph. In eodiee Med. Maz. et Fuk. inseriptio hujus epistole aliter legitur, hoc modo ᾿Αλέξανδρος ὁ δοῦλος καὶ δέσ- pics ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. quibus consentit Rufini interpretatio. VanEesiUs. Vocem Kopíov addere Christoph. in interp. sua. notat Strothius, sed eum eszteris facere Cod. Veneti Lectt. Nicephorumque ; quibus consentiunt etiam codd. Savil. seu Bodl. et Norfole. His nune addit Burtonus Parisiensem utrumque, Venetum, et PFlorentinos. Codici autem Norfol- ciensi, dum perinde atque Zegius cum Paris. utroque, Veneto, et Plor. utroque, articulum przepositivum ὁ omittit, suffra- gantur epistolarum omnium τῶν ἐνδιαθέτων inscriptiones, tam in seriptis libris quam editis.

Ibid. l. το. κατὰ τὸν καιρὸν τῆς εἱρκτῆς] Hane epistolam scrip- sit Alexander fervente adhue persecutione, cum esset in vinculis, nee dum ad episcopatum Hierosolymorum adseitus, ut ex his verbis apparet. Hine est quod in inscriptione epi- stole appellat se vinetum Jesu Christi. Ex quo conficitur, male in Chronico Eusebii Asclepiadis ordinationem conferri in annum primum Antonini Caracalle. Nam Asclepiadis ordi- natio contigit eodem tempore, quo Alexander ob Christiani nominis confessionem in careerem conjectus est. Id autem accidisse principatu Severi ipse Eusebius testatur in Chronico. VarEsims. Interea haud male statuit Petrus Th. Cacciari, qui Rufini Zist. Ecclesiasticam anno 1740. Rom:e edidit, suspi- eari licere, Alexandrum, sub Severo comprehensum, nonnisi post initum imperium Caracalle e vineulis dimissum esse, ex eo quod Severi persecutioni finem imposuerit ipsius impera- toris obitus. Cum autem prius expectanda fuerint ab urbe Roma novi imperatoris edieta, quam Christiani e carceribus edueerentur, nihil obstare, quo minus hoe temporis intervallo ad episeopalem sedem Asclepiades evectus sit, et ad Antio- chenos scripserit Alexander. Seripserat Eusebius fine cap. 8.

VOL. 11. Z

i70 ANNOTA'TIONES

Alexandrum ob insignem Christianz fidei confessionem. ad episcopatum Hierosolymorum eveetum fuisse; initioque hujus cap. xi. ostendit, eundem, eum prius in Cappadocia episcopus fuisset, statim ut Hierosolymam tum orandi, tum locorum visendorum gratia adiverit, episcopum fuisse constitutum. Qui quidem mos loca sacra invisendi postea increbuit, ut con- stat ex variis S. Hieronymi operibus cum aliis, tum Zpitaphio ejus Paule Matris, atque ex Gregorii Nysseni de Euntibus Hierosolymam: Epistola, quam primus edidit Casaubonus. Res vero ob eonvenientiam ejus eum Alexandri historia notabilis in hae ipsa sede sub finem seculi decimi sexti contigit, cum Ger- manus vir egregius, qui locorum saerorum visendorum gratia Hierosolymam profectus erat, Abdalle patriarche) precibus persuasus est, ut apud eum maneret, atque in eathedra pa- triarchali ipsi mortuo succederet. Vide Lusignani Zfinera- rium Londini anno 1801. editum. vol. ii. p. 210. Ceterum in notis ad caput hoe xi. Eusebiance Hist. Valesius se reperisse ait in lib. v. (lib. iv. p. 295.) Juris Gr«aco- Romani, ubi agitur de translationibus, Flaviadis Cappadocie urbis episcopum Alexandrum fuisse. Sed vero dubitat cl. Wesselingius Pro- babil. cap. xiii. p. 106. et seq. de isthae re, quia longe abesset Flavias a Cappadocibus, in Cilicia posita. Neque in loco de Alexandri sede Flaviade, qui a Valesio in Jure Graco-Rom. repertus est, urbs ea Cappadociz fuisse dieitur. Certe So- crates historicus perinde atque Eusebius, ignorasse videtur nomen urbis, dum hze seribit, Εὐσέβιος yàp ὁ Παμφίλου ἐν τῇ ἕκτῃ ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας ᾿Αλέξανδρον μιᾶς τῶν ἐκ Καππα- δοκίας πόλεων ἐπίσκοπον ὄντα εὐχῆς ἕνεκα ἐπὶ τὰ ἱΙερυσόλυμα &oc.lib.vii.cap.36. ᾿

P. τόρ. 1.11. zv0ouévo] Repetunt μοι post hoe verbum MSS. Bodl. οὐ Norfolc. quibus nune addit Burtonus codd. Med. Maz. l'uket. lF'lorentinosque.

Ibid. l. 13. τὴν πίστιν τῆς ἐπισκοπῆς] Rectius Nicephorus xar ἀξίαν τῆς πίστεως, τὴν ἐπισκοπὴν ἐγκεχειρισμένον. Quod &ive ex libro, sive ex eonjeetura Nicephorus ediderit, omnino probum videtur. Vangsimus. —. A Strothio quoque recte probatur leetio Nieephori; etsi aliud suadent codices Eusebiani omnes referente Burtono, nisi quod τὴν ἐπισκοπὴν habet MS. Nor- fole. — Oeterum, etsi refert. Zonaras in | ztpnalibus lib. xii.

eniqendd Ec e EE E ΉὍΩΝ

eL LLL LLL. LL LLLLLÓ]ZÓLÓLÓ]?Ó]^21ÓQCQUÁGG4GODOÓDAOOGZGGdUZGoG«AGGUOAIOHLTUUL;sIm -. CLCLCULULLUL!ÀÀ«"RIiUI UL!A AG! —

IN S. ALEX. HIEROS. FRAGM. 171

eap. r1. tradidisse Eusebium, opera aliquot istius Asclepiadis servata fuisse, ubi id fecerit historieus, plane ignoro; 'Er δὲ ᾿Αντιοχέων ἐκκλησίᾳ, inquit Zonaras, Xapamíevos àvamavca- μένου, ᾿Ασκληπιάδης τὴν ἐπισκοπὴν παρειλήφει, οὗ kal ὑπόμνη- ματα σώζεσθαι φησὶν ὁ Εὐσέβιος. Sed relativum οὗ ad priorem episeopum spectare ferme persuadent Eusebii verba in eapp. 11, 12. lib. vi.

P. 165. 1. 22. Ταῦτα δὲ ὑμῖν Κα. Inter hzee atque priorem ῥῆσιν hujus epistole interposuit verba, quze sequuntur, Euse- bius; Ταύτην δὲ τὴν ἐπιστολὴν σημαίνει διὰ Κλήμεντος ἀπεσταλ- κέναι, πρὸς τῷ τέλει τοῦτον γράφων τὸν τρόπον. ΤΑΥ͂ΤΑ δὲ ὑμῖν &e. Hanc autem. epistolam Clementi se perferendam: dedisse sig- nificat sub finem ita scribens : PORRO has hteras &oc.

Ibid. l. 23. διὰ Κλήμεντος τοῦ μακαρίου πρεσβυτέρου] De Clemente Alexandrino hie loqui Alexandrum putavit Hiero- nymus in catalogo. Certe Clemens Alexandrinus usque ad Severi tempora vitam produxit, et in his regionibus peregri- natus est, ut ipsemet testatur in libro I. Stromatei. Sed et Alexandri episcopi familiaris fuit ; (vid. supra p. 167.) cui etiam librum dicavit de ecclesiastica regula, seu adversus Judzos, ut seribit Eusebius infra eap. 13. Paulo post nostri codices Maz. Med. et Fuk. seriptum habent τὴν τοῦ Κυρίου ἐκκλησίαν (pro Stephani lectione τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐκ.) sicut legit etiam Hieronymus. (e. 38. de Clem. AL.) Vargsms. In loco celebri libri I. Szromatum mnuit Clemens, se apud Orientem versatum fuisse, quod quamvis ad Antiochiam magis quam ad Cappa- doeiam, dioeceseos Ponticze quze fuit, pertinet, Clementis tamen iter ad hane quoque regionem ex verbis Alexandri atque Cle- mentis bene colligendum videtur. Haud enim dubitandum est, etsi seribat Rufinus epistolam hane missam esse per Cle- mentem Antiochenz ecelesie presbyterum, quin Clemens Stromateus ab Alexandro hie designetur propter rationes, quas attulit Valesius. Hujus quidem Clementis nomen apud Antiochenos in honore fuisse ex Alexandri epistola eertum esse, monet cl. Hen. Dodwellus in. Dissert. nondum edita de Theophilo 4nutiocheno. Quin librum illum ad Alexandrum a Clemente Al. missum memorat przeter Eusebium Photius in Bibliotheca Codice cxi. Certe, ubi Clementem nominat Alex- ander in epistola ad Origenem, de Clemente Alex. ibi agi in-

Z2

172 ANNOTATIONES

fitiari nemo potest. Mortuum autem esse videri Clementem ante episeopatum Alexandri Hierosolymitanum ait Pearso- nius, Vindiciis Jgnat. p. 1. eap.x. Jure quoque Valesius putabat, hane epistolam scripsisse Alexandrum needum ad episcopatum Hierosolymorum adscitum. Et quanquam ex Hierosolyma ab eodem missam esse statuit Cavius in Vit. S. Clementis, vol. I. Vitt. PP. p. 196. res non ita se habere videtur, siquidem in vineulis, hoe est, antequam Hierosolymam adierat, Alexander illam seripsit. Propter enim priorem sub Severo fidei suze confessionem, uti testatur Eusebius, episcopus Hierosoly- mitanus constitutus est, idque statim post ejus ad urbem sane- tam adventum, quem contigisse imperante Caracalla Severi filio, omnes consentiunt. Regente quidem Decio, Alexander vinculis iterum constrietus est, sed diu post Asclepiadis ordina- tionem, de qua hze litterze loquuntur. Ceterum habet ed. Steph. τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίαν pro τὴν τοῦ Κυρίου é. prz se ferre autem τοῦ Θεοῦ Rufum atque JNicephorum, monet Strothius, cui lectio ista optima videtur. Sed unum ex Vaticanis M SStis Rufini habere Domni Cacciari testatur, quod et praestat eodex Rufini penes me vetustissimus. Porro cum Valesi JM$SStis Hieronymoque consentiunt mel libri, qui sunt. Zod/. seu Suvil. et Norfole. Nune addit omnes codices in gratiam suam collatos Burtonus przeter Paris.1. Illud τοῦ Δεσπότου vertit Dei Hiero- nymus De Viris Ill. cap. xxxvin. in interpretatione sua quae sequitur verborum Alexandri. «c vobis, Domini ac fratres, scripta transmisi per. Clementem. beatum. presbyterum, virum. il- lustrem et. probatum ;. quem. vos quoque scitis et nunc plenius ve- cognoscetis ; quà cun huc venisset, juvta. providentiam. et. visita- tionem Dei confirmavit et auct Domini ecclesiam.

P. 166. ]. το. ᾿Ασπάζεται ὑμᾶς Νάρκισσος &c.] Proemisit Euse- bius, Μνημονεύει γέτοι καὶ αὐτὸς ὁ ᾿Αλέξανδρος ἐν ἰδίαις ἐπιστο- λαῖς ταῖς πρὸς ᾿Αντινοείτας εἰσέτι νῦν παρ᾽ ἡμῖν σωζομέναις, τῆς Ναρκίσσου σὺν αὐτῷ προεδρίας, ταῦτα κατὰ λέξιν ἐπὶ τέλει γράφων τῆς αὐτῆς ἐπιστολῆς. ᾿ΑΣΠΑΣΒΤΑΙ ὑμᾶς Νάρκισσος &e. — Sane idem, Alevander 4n. suis ad. Antinoitas epistolis quae etiamnum exstant, episcopatus quem, cum. INarcisso collega gessit, meminit his verbis que ad. calcem, epistole leguntur. SALU'TAT vos Narcissus &c. Quid velit istud, ἐν ταῖς ἰδίαις ἐπιστολαῖς rais apos ᾿Αντινοείτας, cons. notam supra ad Hieronymum Ae Viris

IN S. ALEXANDRI HIEROS. FRAGM. 173

Ill. De origine autem urbis Antinocz in ZEgypto vid. supra Hxcgsieei. Fragmenta p. 218. vol. I.

Ibid. l. 11. συνεξεταζόμενός μοι διὰ τῶν εὐχῶν] Pessime hune locum verterunt Rufinus οὐ Christophorsonus. Recte autem Hieronymus, licet non ad verbum, interpretatur hoe modo. Salutat vos Narcissus, qui ante me hic tenuit episcopalem. locum, et nunc mecum eundem orationibus regit. Koc enim sibi vult Alexander, Nareissum in orationibus duntaxat, non in reliquo episcopali munere, sibi eollegam fuisse. Quocirca addit, eundem Nareissum annos centum ae sedecim natum esse. Ex quibus apparet, Alexandrum non tam adjutorem quam epi- scopum in locum Narcissi, utpote jam decrepiti, factum fuisse : Nareissum vero nudum nomen episcopi atque honorem reti- nuisse. Varrsius. Qui paulo ante przterea. adnotaverat ; ** Hieronymus in Catalogo et Nicephorus ipsum quoque Nar- * eissum huie rel consensisse scribunt: quod proeul dubio * verum est. Invito enim episcopo adjutor dari non potest. ** Porro in hae Alexandri electione, duo eontra ecclesiasticam * regulam admissa sunt. Primum, quod ab uno episcopatu ** Alexander ad alium translatus est. Alterum, quod super- ** stit1 episcopo adjutor et coepiscopus est adjunetus. Atque * hoe primum exemplum occurrit coadjutorum episcoporum. * Quod lieet postea vetitum fuerit in Concilio Sardicensi, ni * fallor, nihilominus identidem in ecclesia usurpatum est." Ita Valesius. Ante Sardicenses Concilium quoque Niezenum grassanti Isti consuetudini canone suo octavo obsistere voluisse monet Lemoynzus in Prolegomenis Variarum. Sacr. fol. 8o. At vero memoria tenendum est, eum propter revelationes divinitus missas hzc gesta fuisse, tum rei communiter suffra- gatos fuisse vicinarum ecclesiarum episcopos. Ceterum de usu verbi συνεξεταζόμενος adnumeratus lexica agunt.

P. 166. 1. 13. ὁμοίως ἐμοὶ ὁμοφρονῆσαι. Ed. Steph. ὁμοίως ἐμοὶ φρονῆσαι. In eodiee Med. ae Maz. et Fuk. et apud Ni- cephorum scribitur ὁμοίως ἐμοὶ ὁμοφρονῆσαι, rectius procul dubio, ut ex Rufini et Hieronymi interpretatione convincitur. VarEsis. Cum Vaesii MSStis consentiunt codices Bodl. seu Savil. et JVorfolc. et ceteri in Burtoni usum collati. In hoe autem posteriori codice scribitur παρακαλῶ pro παρακαλῶν.

Ibid. l. 21. Τοῦτο yàp xai θέλημα Θεοῦ] Eusebius, postquam

174 ANNO'T'ATIONES

Clementis Alex. aliqua produxit, hzc ait; Τοσαῦτα ὁ Κλήμης. πάλιν δ᾽ ὁ δηλωθεὶς ᾿Αλέξανδρος, τοῦ Κλήμεντος, ἅμα δὲ kal τοῦ Πανταίνου ἔν τινι πρὸς ᾿Ωριγένην ἐπιστολῇ μνημονεύει, ὡς δὴ γνωρίμων αὐτῷ γενομένων τῶν ἀνδρῶν. γράφει δὲ οὕτως: ΤΟΥ͂ΤΟ yàp καὶ θέλημα Θεοῦ &c. Hactenus Clemens. | Porro Alex- ander is de quo superius dizimus, in quadam αὐ Origenem. epi- stola, Clementis simul ac Pantceni tanquam familiarium. suorum mentionem facit his verbis: H /EC enim Dei voluntas &e. In Alexandri verbis deesse καὶ ante θέλημα apud ANiceph. notavit Strothius.

P. 166.1. 21. 7j ἀπὸ προγόνων φιλία] Constat ex sequentibus, paternam hane amicitiam Origeni et Alexandro derivatam a pa- tribus spiritualibus fuisse rerumque divinarum doctoribus. Hoc autem fortasse est illius epistolae fragmentum, quam me- morat Stephanus Gobarus apud P/otiumz, Cod. coxxxm. his verbis: Καὶ ᾿Αλέξανδρος ὁ 'lepamoAéev (corrigo fidenter 'lepo- σολύμων, ni ipse errabat Stephanus) ἐπίσκοπος kal μάρτυς πρὸς τὸν αὐτὸν ᾿Ωριγένην γράφων, λίαν οἰκειοῦται τὸν ἄνδρα rots λόγοις. Quanti autem vicissim optimum praesulem Alexandrum fecerit Origenes, testantur verba init. Hom. ejus m Librum Reg- aorwm. S ergo ntelligamus (inquit Origenes) e i» eo agro quem Deus plantat, quia non una sola, arborum. species est, quee tantum. dulcia ferat poma, sed. aliqua dulcia, aliqua austera, suce tamen unumquodque utilitatis et. gratie. — Nolite ergo àn nobis illud requirere, quod àn papa Alezandro habetis. Fatemur enim, quod omnes nos superat 4n gratia lenitatis. | Cujus gratice non solus ego pradicator existo, sed vos omnes experti cognoscitis et probatis. |. Eit ideo ejusdem quidem. agri plante esse possumus et. optamus, non tamen eundem. saporem reddere. — In. fructibus quidem, confitemur. nos. habere aliquid. amaritudinis in sapore, «ut forte quod, videtur magis, quam sit amarum, quia sermo cor- reptionis amarus quidem videtur esse dum corripit, dulcis autem efficitur, cum, emendat. Μοῦ. Lat. Versio. p. 481. tom. ii. ed. Delaruan.

Ibid. l. 22. μένῃ &ovAos] ἄσυλος διαμένῃ MS. Norfolc. μείνῃ pro μένῃ MS. Bodl. Nunc addit Burtonus codd. Florentinos.

Ibid. ]l. 23. ἢ καὶ βεβαιοτέρα] Nescit hzee verba MS. Nor- fole. et ἢ quidem abest ab ed. Steph. Mox deesse ἐκείνους apud ANicephorum notat Strothius.

IN S. ALEXANDRI HIEROS. FRAGM. 175

P. 166. l. 25. Hárrawov] De PaxrxNo vid. supra pag. 37 5- vol. I. Proxime post deest voeula ὡς ante ἀληθῶς in MS. ANorfole. Nune addit Burtonus codd. Aegium, Paris. 1. et F'lorentinos.

P. 167. 1. 3. κύριόν μου καὶ ἀδελφόν. κύριον καὶ ἀδελφόν μου AMS. Bodl.

Ibid. l. 11. Προσέθηκε δὲ &c.] Eusebius prius de Origene haee posuerat. Αὖθις ἐπὶ τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν ἐπανήει. χρόνου δὲ μεταξὺ διαγενομένου, οὐ σμικροῦ κατὰ τὴν πόλιν ἀναῤῥιπισθέντος πολέμου" ὑπεξελθὼν τῆς ᾿Αλεξανδρείας, καὶ μηδὲ τὰς κατ᾽ Αἴγυπτον διατριβὰς ἀσφαλεῖς ἑαυτῷ ἡγούμενος" ἐλθὼν ἐπὶ Παλαιστίνης (alii Παλαιστίνην) ἐν Καισαρείᾳ τὰς διατριβὰς ἐποιεῖτο" ἔνθα καὶ δια- λέγεσθαι, τάς τε θείας ἑρμηνεύειν γραφὰς ἐπὶ τοῦ κοινοῦ τῆς ἐκκλη- σίας οἱ τῇδε ἐπίσκοποι, καίτοι τῆς τοῦ πρεσβυτερίου χειροτονίας οὐδέπω τετυχηκότα αὐτὸν ἠξίουν. ὃ καὶ αὐτὸ γένοιτ᾽ àv ἔκδηλον, ἀφ᾽ ὧν περὶ τούτου Δημητρίῳ γράφοντες, ᾿Αλέξανδρος ὁ 'lepo- σολύμων ἐπίσκοπος καὶ Θεόκτιστος ὁ Καισαρεΐας, ὧδέ πως ἀπο- Aoyoüvrar ΠΡΟΣΕΘΗΚΕ δὲ &e. — Alexandriam regressus est. Aliquanto post tempore cum Alexandrie gravissimum bellum ex- citatum. fuisset : clam inde aufugiens, ac ne in. /Egypto quidem commorari tutum ratus, Palestinam petüt, οἱ Cesarec domi- cilium fixit. | Ubi etiam ab illius regionis episcopis rogatus est ut publice in ecclesia dissereret, et divinas scripturas, tametsi nondum presbyter ordinatus exponeret. | Atque id. manifestum uerit vel ex iis que Alevander Hierosolymorum οἱ Theoctistus Caisariensis episcopus ad Demetrium pro. hujus facti defensione scribunt in hunc modum. | QUOD vero in literis tuis adjecisti ζο. Vid. et cap. 27. hujus lib. ubi haee refert Eusebius, Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὁ τῆς Ἱεροσολύμων προεστὼς ᾿Αλέξανδρος Θεό- κτιστός τε ὁ κατὰ Καισάρειαν, τὸν πάντα χρόνον προσανέχοντες αὐτῷ oia διδασκάλῳ μόνῳ τὰ τῆς τῶν θείων γραφῶν ἑρμηνείας καὶ τὰ λοιπὰ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου πράττειν συνεχώρουν. Quippe ab iisdem episcopis Origenes postea presbyter ordinatus est.

Ibid. l. 1:. Προσέθηκε δὲ] Alloquebantur Demetrium in tertia persona, idque honoris causa. Subaudiendum est igitur ἡ σὴ ἁγιότης. sanctitas tua. Quse voces sine dubio przecesserant, ut constaret apertius, si totam epistolam haberemus. V ALxsivs. προσέθηκας Rufin. (Quod autem addidisti). Gruteri Lectt. Margo exemplaris Jonesiani ; at reete notavit Valesius sub-

176 ANNOTATIONES

audiendum esse ἣ σὴ ἁγιότης, aec Demetrium honoris causa in tertia persona appellari. SrRorg. Proxime post οὐδέπω pro οὐδέποτε in JMS. Norfole. et, οὐδὲ ἕως pro οὐδὲ νῦν, teste Bur- tono, habet codex Venetus, nec male.

P. 167. l. 13. τὸ, παρόντων ἐπισκόπων &c.] Hine colligitur Origenem qui catechetes fuerat Alexandriz, in privato audi- torio, non autem in eeclesia eatechumenos instituisse. Neque enim Alexandro et 'T'heoetisto episcopis id objiceret Demetrius, quod Origenem in ecclesia docere jussissent, si Alexandriz idem ab Origene faetum fuisset. Quare fallitur Rufinus, qui in cap. 3. hujus libri ita seribit. Videns Demetrius episcopus quod ad ipsum precipue doctrine gratia et predicationis verbi Déà, multitudines plurimee convolarent, catechizandi et, id. est do- cendi magisterium in ecclesia. tribuit. Certe catecheses olim non fiebant in ecclesia, sed in baptisterio, aut in aliquo alio extra ecclesiam loco: docet id Joannes Hierosolymitanus in epistola ad Theophilum Alexand. quam refert B. Hieronymus, De fide, inquit, et. omnibus ecclesiasticis dogmatibus heec locuti sumus, que et semper gratia Dei indeficienter n ecclesia docemus et 4n catechesibus. V ALEsYUs. Inter sacras ad populum eon- ciones, de quibus litigant episcopi cum Demetrio, atque cate- cheses, omnino distinguendum est; quamvis id facere neg. lexerit Ern. Cyprianus in Notis ad Hieron. De Viris Jil. ad cap. Ixii. de A/ezandro. 101 nonnulla scribens cum Valesii repre- hensione conjuneta. Sed hoe misso; ““ In constitutionibus * Apostolieis lib. viii. eap. 32. prope finem inducitur Sanetus * Paulus" (affert hzee ReApiNo1Us ex Joanne Pottero De AKe- gimine Ecclesiastico, cap. v. p. 244.) ** Laieis concedens ut eon- * ejonarentur. 'O διδάσκων, εἰ kal λαϊκὸς 5, ἔμπειρος δὲ τοῦ * λόγου, καὶ τὸν τρόπον σεμνὸς, διδασκέτω. | Conf. Concilii Car- * thaginiensis iv. Can. 98. Leonis Papse Epist. 62, 63. Hoe * gutem usitatum non erat, eum in sseulo tertio episcopus * Alexandrinus nil tale unquam inaudivisset; quique Origeni * ]aico hoe munus permiserant episcopi, quorum intererat, * quam plurima poterant in sui defensionem allegare exempla, * tria tantum adducunt, et fatentur se plura nequaquam re- * seivissc." — Conferas utiliter doctissimi viri Petri Hoylini Feclesiam | Amglicanam: Vindicatam, opus itidom lingua. ver- naeula seriptum, Part. d. cap. v. P. 2. $$. 3, 4. et cl. Bing-

ΙΝ S. ALEXANDRI HIEROS. FRAGM. 17

hami Origines Eecclesiast. lib. xiv. eap. iv. $. 4. Nihilominus eum ipso quoque Demetrio in gratiam rediit Origenes; etsi postea, cwm jam medic esset «tatis (de Origene hzee seribit Hieronymus de Viris I/l. cap. ταν.) propter ecclesias Achaice que pluribus lresibus vexabantur, sub testimonio ecclesiastica epistole Athenas per Palastinam pergeret α Theoctisto et Alezandro C«- sarec et Hierosolymorum episcopus presbyter ordinatus, Demetrii offendit animum. Confer et Photium Biblioth. eod. exviii. p. 296, et Cavium Hist. Lit. v. Origenes.

P. 167.1. 14. οὐκ οἷδ᾽ ὅπως &c.] Hzec epistola ad Demetrium seripta est ab Alexandro Hierosolymorum episcopo, viro di- sertissimo. unde singulari numero loquitur οὐκ οἶδα, quamvis non tantum &uo, sed et Ceesariensis episcopi nomine literas scribat. VarEsivs.

Ibid. l. 16. kai παρακαλοῦνται τῷ λαῷ προσομιλεῖν ὑπὸ τῶν ἁγίων ἐπισκόπων) Rufinus ita vertit, cwm. consuetudo hec sit, wt sicubi inveniantur qui possint fratres instruere 4n ecclesia, et con- solari populum, ad tractandum semper a sanctis episcopis invi- tentur, ut hujusmodi quid vetus ille interpres invenisse censeri possit— xal παρακαλέσαι τὸν λαὸν, προσκαλοῦνται ὁμιλεῖν ὑπὸ τ. ἁ. ἐξ Omisit verbum προσομιλεῖν ΟΝ οερἠογιδ, apud. quem cum additur, τοῦτο οὐ πρόσκομμα post ἐπισκόπων, hoc ex scho- lio seu nota in margine profectum videtur.

Ibid. 1. 17. Λαράνδοις] Lycaoni: in Asia Minore urbe.

Tbid. 1. rg. Συννάδοις] Scribendum est Συννάδοις (editio Steph. Συνάδοις). Certe Rufinus vertit apud Synnadam. | Urbs est, Phrygize notissima, sie dieta ἀπὸ τοῦ Xvvvaíew, id est Xvv- oweiv: eo quod multi ex Macedonia illue ad incolendum con- fluxerint. unde primo quidem dicta est Xvvraía, postea vero eorrupto vocabulo Σύνναδα a finitimis vocata est. Stephanus inlib. de urbibus. τὸ μὲν πρῶτον Xvvaía (scribe Συνναία) ἀπὸ τῆς συναγωγῆς kal συνοικήσεως προσαγορευθῆναι" μετὰ δὲ ταῦτα παρεφθαρμένως ὑπὸ τῶν πλησιοχώρων Σύνναδα κληθῆναι. Ex his apparet, Xórrvaóa cum dupliee v scribi debere. Quod quidem confirmant etiam nummi veteres. Extat apud Joannem Tris- tanum nummus Caracallze cum hac inscriptione CYNNAAEQN, AOPIEQON, ἸΏΝΩΝ. Qus quidem inscriptio docet Synna- denses fuisse Dorionas, id est Dorienses Ionibus permistos.

VOL. II. A

178 ANNOTATIONES

Erant enim origine Macedones, ae proinde Dorienses. Verum in medio lonie siti. Varrsmus. Si verioris scripture aliud praeterea desideres exemplum, dabit S?rabo lib. viii. ὦ Thoma De Pinedo ad S?eph. Byzant. adductus. | Nune refert Burton. habere cod. Florentinum 1. Λύδδαις pro Evvvdoow. sed in marg. legi, ἐν ἄλλοις, ενσυνάδοις.

Mvnaronivs vir cl. in Anecdott. ev. Ambrosiane Bibliothecce Codd. tom. iii. p. 148. ed. Neap. post allatum S. Cyrilli De Com- puto libellum hzee posuit. ** In Commentariis Victorini inter * plurima hsec etiam scripta reperimus." (Dubito an hze Muratori verba sint, an potius veteris alieujus descriptoris hujusce fragmenti ex Vietorinianis.) *Invenimus in membranis * Alexandri episcopi qui fuit in Hierusalem, quod transcripsit * manu sua de exemplaribus apostolorum. Ita vin. Kal. Janu. * patus est Dominus N. J. C. Sulpitio et Camerino Coss." (Mendose pro Sulpicio Camerino et Poppso Sabino Coss. vel pro Sulpicio Camerino Cos. hoc est, anno 9. serze vulgaris.) * Et baptizatus est vri. Id. Jan. Valeriano et Asiatico Coss." (Pro Valerio Asiatico rm. et Junio Sabino Coss. vel pro Va- lerio Asiatico Cos. ἢ. e. anno 46. ejusd. serze.) ** Passus est * x, Kal. Apr. Nerone mr et Valerio Messala Coss." (hoe est anno 58. ejusd. zeree). * Resurrexit vir. Kal. Apr. Coss. * supra scriptis. Ascendit in ccelos v. Non. Maj. post dies * xp, Coss. supra scriptis. Joannes Baptista nascitur ὙΠ. « Kal. Jul. et cireumeiditur Kal. Jul. Ad Mariam vero lo- * eutus est Angelus vur. Kal. Apr. sexto jam conceptionis ** mense" (for. legend. sextum j. c. mensem) * Elisabeth habere * dicens. Ex quo supputatur, eodem die Dominum fuisse con- * ceptum, quo et resurrexit."

Quantopere putida istee nativitatem, baptismum, mortem Christi signantia ipsis sacris scripturis adversentur, quam- que misere üs turbentur omnes eum historieze tum chrono- logieze rationes, non necesse est, ut operosius ostendam. .Ad- duxi quidem ista ex libro his terris rariore, ne Alexandri notabile quid przetermisisse videar; etsi nemini ratum haberi queat, hune verum esse Alexandri foetum. | Poteratne, quseso, ille, qui eum viris magnis Clemente Alex. atque Origene fa- miliariter vixit, hujusmodi quid literis consignare, Dominum

IN S. ALEXANDRI HIEROS. FRAGM. 179

nostrum prsedieavisse, αἱ Diis placet, per annos plusquam duodecim evangelium, cum unum tantum annum przedicationis, non, ut alii plerique tres annos, Clemens ille sibi cogitaret, si- militer atque alii nonnulli ex veteribus, Domini annum acceptum hoe sensu interpretatus? Licuitve cuiquam Christiano, nedum erudito episcopo, censere, non ante passum esse Christum, quam Nero imperii sui annum quintum esset ingressus, cum ipsi quoque ethnici resciverint, Christum imperitante Tiberio esse crucifixum? Apage nugas ; et fidei, quae nulla est, nescio quorum commentariorum tenebrionis illius Vietorini ineptice istae remittantur.

ELO OD TR

z ! JA O0 U 2OHMHTTH HIEDTAX! PEA P Wt |

HEN d 1 At AUTE ΒῈ γόνοι ihr auri (ugtuas τ Conde Ute, ar A ULE, ΝΥ die! L

ME ud 61 & ol (a Tu 4, ΠῚ ey r ἢ ΤῊΝ fu? umet. c Ἢ Y iie ad omoweQ ἈΠ... ΠΝ p 2 JADoncsimich-gwmoiu av usc ἢ. T νοῦ εν ΝΞ

i -» 59 IUUJPEAME OSA. ptost [9 ai] A odi nt

aas Vaud boaen mudo ütMiteus iis ΜῊΝ y rad Hd ntes ami rwr febiegosav Inia ἐν E AER. ει: IT aun ΟΝ y; i y bien " ZIDMULI. ditqum tavrodor d ἢ αὐ οὐ τὶ [iN f'éfnod duni FLORE

Ji 26

"M. LE A LI ἐν

τὰ ta Ads

CET UU S e "a Ls dude | Eds E. acd ὦν. OLI 2nd Pull Do. |

Mec EE AL 13 * 2

as UA c REM

uS LENA, L

a

uh - sr

» Ὁ 1 B B ἢ

LI

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS.

AUCTORIS ANONYMI

AD AVIRCIUM MARCELLUM

CONTRA

CATAPHRYGAS, SEU MONTANISTAS, 5 QUI POST INITIA SECULI TERTII FLORUIT, FRAGMENTA ;

Ab Eusebio in lib. v. Hist. capp. 16. et 17. conservata. --πτεξ-..-.---.---

Ex Operis Proonmnio.

2 K / [4 W wur »»)) , , ST E πλείστου 0C OU Και ικανωταάτου XpOVOU, «yere , , , v ^ , ro Αουίρκιε MapkeAAe, ἐπιταχθεὶς ὑπὸ σοῦ συγγράψαι N , * ^ N ’ / e τινὰ λόγον eig τὴν τῶν kara Μιλτιάδην λεγομένων αἵ- » /, , , ^ / » ρεσιν, ἐφεκτικώτερὸον πως μέχρι νῦν διεκείμην" οὐκ ἀπο- , ^ , 3 7 N hy ^ ^ pia. τοῦ δύνασθαι ἐλέγχειν μὲν τὸ ψεῦδος, μαρτυρεῖν δὲ £39 ín N Ν NX» , / , τῇ ἀληθείᾳ: δεδιὼς δὲ καὶ ἐξευλαβούμενος, μή πῃ δόξω. ^ , , ^ 5 , ^ ^ σι ιςτισὶν ἐπισυγγράφειν ἢ ἐπιδιατάσσεσθαι τῷ τῆς τοῦ εὐαγγελίου καινῆς διαθήκης λόγῳ' ᾧ μήτε προσθεῖ TI* ?)s Wege menm «his dit. 3 ^ Ν ^ x b , Υ͂ 9 TN pir ἀφελεῖν δυνατὸν, TQ κατὰ TO εὐαγγέλιον αὐτὸ Cum jamdudum id mihi mu- — rebar ac reformidabam ne forte nus injunxeris, Avirci Marcelle quibusdam viderer evangelicae 20 carissime, et adversus Miltiadis — novi Testamenti doctrinz quid- haeresim opus aliquod compo- quam scribendo addere, et de- nerem, anceps tamen atque ani- nuo statuere voluisse: cui tamen mo dubius hactenus substiti: neque adjici quicquam neque non quod aut mendacium re- adimi fas est, ab eo presertim

25fellere, aut veritati patrocinari qui ex evangelii preceptis vitam minime valerem : sed quod ve- agere instituerit. Nuper vero

184 RELIQUI/E SACRE.

x , 0 / , δὲ , » πολιτεύεσθαι προηρημένῳ. προσφάτως δὲ γενόμενος ἐν ^ Χ * * , ᾿Αγκύρᾳ τῆς Γαλατίας" koi καταλαβὼν τὴν κατὰ τόπον » 7 E ^ / , , € , Ν V MERI ἐκκλησίαν ὑπὸ τῆς νέας ταύτης οὐχ ὡς αὐτοὶ φασὶ προ- Ἂς X ^ , φητείας" πολὺ δὲ μᾶλλον ὡς δειχθήσεται ψευδοπρο- , Ἂ ^ 7 φητείας διατεθρυλλημένην, καθόσον δυνατὸν, τοῦ Kvpiov , 32 ^ , ^ παρασχόντος, περὶ αὐτῶν T€ τούτων καὶ τῶν προτεινο- /, e 5 DE e 7 / e / μένων UT αὐτῶν ἑκάστοτε διελέχθημεν ἡμέραις πλείοσιν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ; ὡς τὴν μὲν ἐκκλησίαν ἀγαλλιασθῆναι ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ: ὡς τὴν μ 7 y ἤναι, b! b N 3 , 3 5e ^ Ξ N ἃ 5 καὶ πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἐπιῤῥωσθῆναι" τοὺς δὲ ἐξεναν- EY ^ N , , τίας πρὸς TO παρὸν ἀποκρουσθῆναι" καὶ τοὺς ἀντιθέτους ^ , L4 5 ^ * , λυπηθῆναι. ἀξιούντων οὖν τῶν κατὰ τόπον πρεσβυ- ’ e ^ ’ὔ’ Ν) ^ , y τέρων, ὅπως τῶν λεχθέντων kara τῶν ἀντιδιατιθεμένων ^ ^ , -x θ / A: , € , , At εν" τῷ τῆς ἀληθείας λόγῳ ὑπόμνημά τι καταλίπωμεν" παρ- ^ ^ ^ ^5 ὄντος Kai τοῦ συμπρεσβυτέρου ἡμῶν Ζωτικοῦ τοῦ ᾿᾽Οτρη- ^ ^ N , 3 / , / Am / νοῦ, τοῦτο μὲν ovk ἐπράξαμεν" ἐπηγγειλάμεθα δὲ ἐνθάδε (a ^ , N e^ /, γράψαντες τοῦ Κυρίου διδόντος, διὰ σπουδῆς πέμψειν

αὐτοῖς.

cum essem Ancyre in Galatia, et ecclesiam illius loci nova illa non ut ipsi dicunt prophetia, sed ut postea demonstrabitur pseudoprophetia turbatam de- prehendissem ; quantum facere potui, Deo juvante tum de his ipsis, tum de reliquis omnibus quie ab illis proponebantur, sin- gillatim in ecclesia disserui plu- ribus diebus: adeo ut ecclesia quidem incredibili gaudio affecta, et in veritate fidei magnopere confirmata sit; adversarii vero

tunc quidem fugati et Dei hostes non mediocri dolore perculsi fuerint. Cum vero ejus loci presbyteri postularent, ut eorum quie contra veritatis adversarios dicta fuerant, commentarium ipsis scriptum relinquerem: ad- stante etiam compresbytero no- stro Zotico Otreno, id quidem minime praestiti ; sed simulatque huc rediissem, scripturum me omnia, et ad ipsos quamprimum

5

I5

missurum Deo favente promisi. 30

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS.

185

Itidem exo libri primi initio.

[3 , » » ^ MA , ^ , H τοίνυν ἐνστασις αὐτῶν kai ἡ πρόσφατος τοῦ ἀπο-

, ei Ν ^ , , ^ /, » σχίσματος αἵρεσις πρὸς τὴν ἐκκλησίαν, τὴν αἰτίαν ἐσχε

, , 5 , ^ A! N , τοιαυύτην᾽ κώμη τις εἶναι λέγεται ἐν τῇ κατὰ τὴν Φρυγίαν

5 Μυσίᾳ, καλουμένη ᾿Αρδαβαῦ τοὔνομα: ἔνθα φασὶ τινὰ

^ , *N » * τῶν νεοπίστων, πρώτως, Movravóv τούνομα, κατὰ Y prov , , , , ^ 5 , Ασίας ἀνθύπατον, ἐν ἐπιθυμίᾳ ψυχῆς ἀμέτρῳ φιλοπρω-

, , , € Χ ^ /, τείας δόντα πάροδον εἰς ἑαυτὸν TQ ἀντικειμένῳ, πνευμα-

θη , N , δί 5 ^ ^ Ν τοφορηθηναί τε καὶ αἰφνιδίως ἐν κατοχῇ τινὶ καὶ παρ-

, , ^ y ^ τοεκστάσει γενόμενον ἐνθουσιᾷν᾽ ἀρξασθαί τε λαλεῖν kai

^ EN * , Ν ^ N ξενοφωνεῖν, παρὰ τὸ κατὰ παράδοσιν καὶ κατὰ διαδοχὴν

ἄνωθεν τῆς ἐκκλησίας ἔθος δῆθεν προφητεύοντα" τῶν δὲ

», » ^ ^ , ^ ^ , , κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ ἐν τῇ TOv νόθων ἐκφωνημάτων akpo-

, /, Χ € PCM , /, &J€L γενομένων, οἱ μὲν ὡς ἐπὶ ενεργουμενῳῷ καὶ δαιμο-

^ Ἀν. 8 £g , € e£ Z4 Ν Ἂς » 15 VOVTL καὶ ἐν πλανὴης 7rvevuart ὑυπαρχοντῖί, kai TOUS ὀχλους

, , , » , * ^ » /, ταράττοντι ἀχθομενοι ἐπετίμων, καὶ λαλεῖν ἐκώλυον"

μεμνημένοι τῆς τοῦ Κυρίου διαστολῆς τε καὶ ἀπειλῆς,

Igitur obstinata illorum coitio

adversus ecclesiam, et nova 20 perniciosi schismatis heresis, hanc habuit originem. Vicus

quidam esse dicitur in Mysia contermina Phrygie | nomine Ardaba. In quo aiunt Mon- 25 tanum quemdam ex iis qui fide- lium numero recens adscripti fuerant, immodica primi loci cupiditate captum, primum sub Grato Asie proconsule aditum 3oin se adversario spiritui pra- buisse: et daemone repletum, subito quodam furore ac mentis excessu concuti ccepisse, et nova quadam atque inaudita prolo-

VOL. 11.

qui; hariolantem ac predi- centem futura, prater moreni atque institutum ecclesie a majoribus traditum et continua deinceps successione propaga- tum. Porro ex his qui tunc temporis adulterinos hominis sermones audierant, alii quidem ut abrepticium et da&moniacum ac spiritu erroris actum, tur- basque in populo excitantem in- dignabundi objurgabant, et loqui ulterius prohibebant. | Quippe qui in mente haberent discrimen a Domino prenotatum, minasque quibus jubemur adventum fal. sorum prophetarum vigilanter

Bb

186 RELIQUIZE SACRAE.

Ν Χ , * ^ ^ πρὸς TO φυλάττεσθαι τὴν τῶν ψευδοπροφητῶν ἐγρηγο- , , ^ ε , , poros παρουσίαν" οἱ δὲ ὡς ἁγίῳ πνεύματι kai προφη- ^ / , , s , 7 , τικῷ χαρίσματι ἐπαιρόμενοι" καὶ οὐχ ἥκιστα Xavvov - ἐξ Ν ^ ^ ^ 7 3 ’ μενοι" καὶ τῆς διαστολῆς τοῦ Κυρίου ἐπιλανθανομενοι" ἈΝ 7 X LE N , ^ τὸ βλαψίφρον kai ὑποκοριστικὸν kai AaorAavov πνεῦμα 5 ^ , * y e , » ^ προὐκαλοῦντο' θελγόμενοι καὶ πλανώμενοι ὑπ᾽ αὑτοῦ, ^ , , / ^ εἰς τὸ μηκέτι κωλύεσθαι (for. κωλύεσθαι λαλεῖν, kai) ^ "^ 7 ^ Ἁ , , σιωπᾶν. τεχνῇ δέ τινι, μᾶλλον δὲ τοιαύτῃ μεθοδῳ kako- , e ΄ * NY c , 5. ἐν τεχνίας ὃ διάβολος τὴν κατὰ τῶν παρηκοὼων ἀπώλειαν , / ec. τν » ^ /, μηχανησάμενος, καὶ παρ᾽ ἀξίαν vm αὐτῶν τιμώμενος, e , /, 7 » ^ ^ E ὑπεξήγειρέ re kal προσεξέκαυσεν αὐτῶν τὴν ἀποκεκοι- / $E NL ^ 5:19 , / Ld 2 M6 * μημένην ἀπὸ τῆς kar. ἀλήθειαν πίστεως Óuxvoiav: ὡς καὶ EX A 9 ^ ^ ^ 7 ἑτέρας τινὰς δύο γυναῖκας ἐπεγεῖραι, καὶ τοῦ νόθου L4 ^ € N ^ , , Ν πνεύματος πληρῶσαι. ὡς καὶ λαλεῖν ἐκῴρονως καὶ , 7 hy 5 , € , ^ / ἀκαίρως καὶ ἀλλοτριοτρόπως ὁμοίως τῷ προειρημένῳ. N N /, 5 ^ καὶ τοὺς μὲν χαίροντας καὶ καυχωμένους ἐπ᾽ αὐτῷ, μακα- ^ / N ^ F. ^ ρίζοντος τοῦ πνεύματος, καὶ διὰ τοῦ μεγέθους τῶν ἐπαγ-

Ψ, ^ » 5". c N ^ / γελμάτων ἐκφυσιοῦντος" ἐσθ᾽ ὅπῃ δὲ kai karakpivovros

5

—

5

ac sollicite observare. Alii vero velut sancto Spiritu et pro- phetiwe gratia elati inflatique mirum in modum, et distinc- tionis a Domino praemonstratoe penitus obliti, illum infatuantem et adulatorem vulgique seduc- torem spiritum ultro ad lo- quendum provocabant, capti ejus illecebris et in fraudem inducti. Hac igitur arte seu potius fraude ac versutia diabolus ad- versus eos qui dicto Domini audientes non erant, exitium machinatus, cum ab illis imme- rito coleretur, mentes eorum a vera fide secubantes somnoque

oppressas excitavit paulatim ac vehementius inflammavit. Quip- pe duas alias mulierculas susci- tavit, et adulterino spiritu re- plevit; adeo ut ipse quoque perinde ac supra memoratus ille, insana quedam et impor-25 tuna atque aliena loquerentur. Et eos quidem qui ea re delec- tabantur atque intumescebant, spiritus ille beatos prwdicabat, et promissorum magnitudine 30 supramodum inflabat. —Inter- dum tamen conjecturis et fide dignis argumentis utens, palam eos condemnabat, quo scilicet etiam objurgatorius videretur. 35

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS.

187

^ » ἈΝ ΕΥ̓ “ ^ στοχαστικῶς καὶ ἀξιοπίστως αὐτοὺς ἄντικρυς, ἵνα καὶ

» Ν 3 ^ » 9 ^ ^ ^ ἐλεγκτικὸν εἶναι δοκῇ" ὀλίγοι δ᾽ ἦσαν οὗτοι τῶν Φρυγῶν

3 , " ^ ^ , ^ ^ ^ e ^ ^ ἐξηπατημένοι: τὴν δὲ καθόλου kal πᾶσαν τὴν ὑπὸ TOV

» Ἀ ^ , ^ οὐρανὸν ἐκκλησίαν βλασφημεῖν διδάσκοντος τοῦ ἀπηυ-

5 θαδισμένου πνεύματος, ὅτι μήτε τιμὴν μήτε πάροδον εἰς

B. Ν M » , ^ ^ A! αὑτὴν TO Ψευδοπροφητικὸν ἐλάμβανε πνεῦμα. τῶν yap

Ν Χ 3 ^ , ^ ^ κατὰ τὴν ᾿Ασίαν πιστῶν πολλάκις καὶ πολλαχῇ τῆς

, , ^ , * ^ , Ασίας eig τοῦτο συνελθόντων, kai τοὺς προσφάτους

, , , , λόγους ἐξετασάντων καὶ βεβήλους ἀποφηνάντων καὶ

» , ^ ej σ b P , , το ἀποδοκιμασάντων τὴν αἵρεσιν, οὕτω δὴ τῆς T€ ἐκκλησίας

» , Ν ^ , » ἐξεώσθησαν, καὶ τῆς κοινωνίας εἰρχθησαν.

Hi perpauci erant Phryges, hu- jusmodi fraude decepti. Uni- versam vero, qua per orbem 15 terrarum sparsa est, ecclesiam, idem ille arrogantissimus spi- ritus maledictis appetere eos docebat, eo quod nec honorem, nec aditum ullum ad ipsam 20 pseudopropheticus spiritus repe-

riret. Nam cum fideles qui in Asia erant, sepius et in plurimis Asiz locis ejus rei causa conve- nissent, novamque illam doc- trinam examinassent, et pro- phanam atque impiam judicas- sent; damnata heresi isti ab ecclesia et fidelium communione expulsi sunt.

Ex libro secundo hujus Operis.

» N /, Ν , e ^ , ’ Επειδὰν τοίνυν koi προφητοῴφοντας ἡμᾶς ἀπεκάλουν,

σ N N , , , ^ , , P ὅτι μὴ τοὺς ἀμετροφώνους αὐτῶν προφήτας ἐδεξάμεθα"

/ ^ 5 SN ey » 7 ^ ^ τούτους γαρ εἶναι φασὶν ovs περ ἐπηγγείλατο TQ λαῷ

ε » , EH v ^ 25 πέμψειν ὁ Κύριος" ἀποκρινάσθωσαν ἡμῖν πρὸς Θεοῦ

» lY 5 , , ^ 3: £N ^ Ν ἐστι τὶς, ὦ βέλτιστοι, τούτων τῶν ἀπὸ Μοντανοῦ καὶ

Quando igitur prophetarum nos interfectores vocarunt, prop- terea quod loquaces ipsorum

30 prophetas non admisimus (hos enim esse affirmant, quos Do-

minus populo se missurum esse promiserit) respondeant nobis quaeso per Deum: est ne ali- quis eorum qui jam inde a Mon- tano et mulierculis garrire pri-

Bb2

188 RELIQULE SACRJE.

^ ^ ^ , 7 e € v , , τῶν γυναικῶν λαλεῖν ἀρξαμένων, 0s τις ὑπὸ ᾿Ιουδαίων , , ^ € N , , L4 » 7 5 , ἐδιώχθη, ἢ ὑπὸ παρανόμων ἀπεκτάνθη ; οὐδείς. οὐδέ ye

^ Ἁ -— , /, τὶς αὐτῶν κρατηθεὶς ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος ἀνεσταυρωθη ;

, N 5 LEN Ν ΞΈΝΑ, 15 E / ex oU yàp οὖν' οὐδὲ μὴν οὐδὲ ἐν συναγωγαῖς ᾿Ιουδαίων τῶν

γυναικῶν τὶς ἐμαστιγώθη ποτὲ, ἢ ἐλιθοβολήθη ; οὐδα- 5

7 3 ^ y N /, ^ vd μόσε οὐδαμῶς. ἄλλῳ δὲ θανάτῳ τελευτῆσαι λέγονται , Ν /, , Ἁ € A , Movravos re kai Μαξιμίλλα. τούτους yap ὑπὸ Tvev- € Z € , , ματος βλαψίφρονος ἑκατέρους ὑποκινήσαντος, Aoyos » ^ € /, s 9 ^ N MT N ^ € , ἀναρτῆσαι ἑαυτούς" OUX ὁμοῦ κατὰ δὲ TOV τῆς ἐκαστου ^ ^ / /, ej ^ ^ τελευτῆς καιρὸν φήμη πολλή kai οὕτω δὲ τελευτῆσαι ^ / ΄ , , καὶ TOv βίον καταστρέψαι, ᾿Ιούδα προδότου δίκην. ka- , Ν X 5 ^ b ^ ^ , θάπερ kai rov θαυμαστὸν ἐκεῖνον TOV πρῶτον τῆς ΚΑΤ 5 N 7 / - 5. τῷ Ν αὐτοὺς λεγομένης προφητείας οἷον ἐπίτροπον τινὰ Θεὸ- N e ^ , e , , ἂν δοτον, πολὺς αἱρεῖ λόγος, ὡς αἰρόμενόν ποτε καὶ ἀνα- L , b ^^ , Ν λαμβανόμενον εἰς ovpavovs, παρεκστηναί τε καὶ κατα- ^ € N ^ ^ , , πιστεῦσαι ἑαυτὸν TQ τῆς ἀπάτης πνεύματι" καὶ δισκευ- /, ^ ^ ^ ^ [4 θέντα, κακῶς τελευτησαι. φασὶ γοῦν τοῦτο οὕτω

7 , Ἁ v » ^ 5 ^ e ^ , 7 /, γεγονέναι. ἀλλὰ μὴ ἄνευ τοῦ ἰδεῖν ἡμᾶς ἐπίστασθαί TL

mum coeperunt, qui ἃ Judzis

instar proditoris Jude vitam persecutionem passus sit, aut ab

finierunt.

impiis trucidatus? Nemo certe. Nec vero ullus eorum pro Christi nomine prehensus, in crucem actus est: sed neque ulla mulier in Jud»orum syna- gogis aut flagris ccsa aut lapi- dibus impetita est. Nusquam profecto, nec unquam. Immo longe alio mortis genere inter- lisse dicuntur Montanus et Maximilla. Ambo enim ut fama est, ab insano spiritu incitati, laqueo sibi gulam fregerunt : non quidem simul, sed suc quis- que mortis tempore: atque ita

ille Theodotus, qui primus pro- phetie illorum quasi procurator quidam fuit, plurimorum ser- mone perhibetur falso mentis

IO

-—

5

Sic etiam admirabilis 20

excessu abreptus fuisse, perinde 2 5

ac si levaretur aliquando et as- sumeretur in coxlum: cumque se totum fraudulentissimo spi- ritui permisisset, ab eo in altum

Et id quidem ita faetum esse narrant, Sed quoniam ipsi non vidimus, nequaquam existima- mus nos quidquam eorum certo cognoscere.

jactatus miserabili exitu periisse. 40

Nam forte hoc, 35

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS. 189

^ , 5 , » X A! ey τῶν τοιούτων νομίζομεν ὦ μακάριε. ἴσως μὲν γὰρ οὕτως, ΕΝ N οι o , , ^ ἰσως δὲ ovy οὕτως τετελευτήκασι Movravos τε καὶ , ^ e , , Θεόδοτος καὶ ἡ προειρημένη γυνὴ.

lier illa jam ἃ nobis nominata occubuerunt.

forte etiam alio mortis genere 5 Montanus ac Theodotus et mu-

Ex eodem libro hujus Operis. Kal μὴ λεγέτω ἐν τῷ αὐτῷ Ao D χ AcTé μὴ ey Ὁ αὐτῷ Aoyo τῷ kara Αστέριον ν͵ , b. ἣν ^ 4 ^ , OvpBavov ro διὰ Μαξιμίλλης πνεῦμα, διώκομαι ὡς / , , : , D X , Ξ ev» 9 XN * λύκος ἐκ προβατων᾽ οὐκ eiui Avkos' ῥῆμα εἰμὶ καὶ τοπνεῦμα καὶ δύναμις. ἀλλὰ τὴν ἐν τῷ ) δύ μ μις. ἀλλὰ τὴν ἐν τῷ πνεύματι δυναμιν » ^ / EE. , ^ * ἐναργῶς δειξάτω καὶ ἐλεγξάτω" καὶ ἐξομολογεῖσθαι διὰ ^ , , v , , TOU πνεύματος καταναγκασάτω TOUS τότε παροντας" , hk , ^ ^ y ^ eis TO δοκιμάσαι καὶ διαλεχθῆναι τῷ πνεύματι λαλοῦντι, » /, AN S , N » 08 , ἄνδρας δοκίμους καὶ ἐπισκόπους, Ζωτικὸν ἀπὸ Κομάνης ’ 3 ^ * LO κ , € ι5 κώμης, kai lovuavov ἀπὸ ᾿Απαμείας. ὧν ot περὶ Qe- ἈΝ , , 5 5) ν᾿ * μίσωνα τὰ στόματα φιμώσαντες, οὐκ εἴασαν TO ψευδὲς Ἂς , ^ € , , ^ , ^ , 2s καὶ λαοπλᾶνον πνεῦμα vm αὐτῶν ἐλεγχθῆναι. ἐν ταυτῷ δὲ πάλιν ἕτερα μεταξὺ πρὸς ἔλεγχον τῶν τῆς Μαξιμίλλης ψευδο- προφητειῶν εἰπὼν, ὁμοῦ τόν τε χρόνον καθ᾽ ὃν ταῦτ᾽ ἔγραφε ση- 20 Nec mihi jam dicat ille Maxi- mille spiritus, prout in eodem

Asterii Urbani libro relatum est. ** Arceor tanquam lupus ab ovi- -

viros probos, et episcopali dig- nitate praeditos: Zoticum scili- cet Comanensem, et Julianum Apamenum. Quibus Themison

* bus. | Non sum lupus, sed 25 ** verbum, spiritus et potentia." Verum potentiam illam in spi- ritu evidenter ostendat et ap- probet, faterique et assentiri per spiritum cogat eos qui tunc ad- 39 erant ut garrulum illum spiritum alloquerentur et examinarent ;

aliique os obturantes, mendacem illum et vulgi seductorem spiri- tum ab illis coargui vetuerunt. In eodem quoque libro postquam nonnulla ad falsam illam Maxi- mille prophetiam convincendam in- terseruit, tum tempus ipsum quo heec scripta sunt designat, tum mu- leeris ilhus vaticinia commemorat,

100

RELIQULE SACRA.

μαίνει, καὶ τῶν προῤῥήσεων αὐτῆς μέμνηται, δι ὧν πολέμους

ἔσεσθαι καὶ ἀκαταστασίας προεμαντεύσατο' ὧν καὶ τὴν ψευδο-

λογίαν εὐθύνει ὧδε λέγων.

Ν ^ 5 Ἂ » , s ^ Ν Καὶ πῶς οὐ καταφανὲς ἤδη γέγονε καὶ τοῦτο TO

^ / Ν ^ / » , y ψεῦδος ; πλείω γὰρ ἢ τρισκαίδεκα érn eis ταὐτὴν 5

Χ ε , » - 7 e 5: s » Τὴν Ἠἠμεέεραν, ἐξ οὗ τετελεύτηκεν ἢ γυνὴ" καὶ οὔτε

EY » Y , / / uL M μερικὸς, οὔτε καθολικὸς κόσμῳ γέγονε πόλεμος" ἀλλὰ

καὶ Χριστιανοῖς μᾶλλον εἰρήνη διάμονος ἐξ ἐλέους

Θεοῦ.

quibus bella et tumultus imminere praedixerat. Quorum quidem vati- ciniorum falsitatem convincit his verbis.

Nonne, inquit, etiam hoc men- dacium omnibus manifestum ap- paruit? Etenim ab obitu Maxi- mille usque in hunc diem plus-

quam tredecim anni jam elapsi sunt: nec tamen ullum aut par- ticulare bellum aut universale in terris fuit. Immo Christianis precipua quadam Dei miseri- cordia, pax stabilis et firma per- mansit.

MÀ SE aee e

En libro tertio ejusdem Operis.

ey / , ^ ^ , , , , Orav τοίνυν ἐν πᾶσι τοῖς εἰρημένοις €AeyxÜOévres

, 3 EN N , /4 ^ ἀπορήσωσιν, ἐπὶ τοὺς μάρτυρας καταφεύγειν πειρῶνται"

N » , ^ 5 λέγοντες πολλοὺς ἔχειν μάρτυρας, καὶ τοῦτο εἶναι τεκ-

μήριον πιστὸν τῆς δυνάμεως τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς λεγομένου

^ / N y 5 » € » Ν προφητικοῦ 7TTV€UJaTOS. TO δὲ ἐστιν ἀρὰ ὡς €o.ke Ταντος

^ Ν ^ y € , N μᾶλλον οὐκ ἀληθές. kai γὰρ τῶν ἄλλων αἱρέσεων τινες,

ey » , » N ^ πλείστους ὕσους ἔχουσι μάρτυρας" Kai οὐ παρὰ τοῦτο

Postquam vero in omnibus quae supra posui convicti, nihil habent quod respondeant, ad martyres confugere conantur: asserentes multos se martyres habere, idque potentie prophe- tici illius qui apud ipsos est

spiritus certissimum esse docu- mentum. Sed hoc meo quidem judicio, nihilo verius est. Nam et aliarum hwreseon sectatores, plurimos se habere martyres prae-

25

dicant: neque idcirco tamen eis 39

assentiemur, nec veritatem penes

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS.

191

E » » » ἈΝ δήπου συγκαταθησόμεθα, οὐδὲ ἀλήθειαν ἔχειν αὐτοὺς

« , * ^ , ε » Χ ^ , ομολογήσομεν. kai πρῶτοί γε oL ἅπὸ τῆς Μαρκίωνος

$759 Ν , , e αἱρέσεως Μαρκιωνισταὶ καλούμενοι, πλείστους OGO0US

ἔχειν Χριστοῦ μάρτυρας λέγουσιν: ἀλλὰ τόν ye Χρισ-

' ». MER i er Eu ἢ ^ ^ ü 5τὸν αὑτὸν κατὰ ἀλήθειαν οὐχ ομολογοῦσι. καὶ μετὰ

βραχέα τούτοις ἐπιφέρει λέγων"

Ἀ , ^ ^ , Ὅθεν τοι kai ἐπειδὰν οἱ ἐπὶ τὸ τῆς kara ἀλήθειαν

, /, , » Ν ^ 5 , πίστεως μαρτύριον κληθέντες ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας TU-

, ^ , Ν ^ ^ ^ [4 » xoc ι μετὰ Τινῶν TOV ΟΑἼΤΟ ΤῊΝ TOV Φρυγῶν αιρεσ εως

, , , / N , εἶ * 10 Aeyojiévov μαρτύρων, διαφέρονται τε πρὸς avrovs, kai

N , 5 ^ À ^ ὃ X ᾽ν Ν , μὴ κοινωνήσαντες αὑτοῖς τελειοῦνται, διὰ TO μὴ (Qov-

λεσθαι συγκαταθέσθαι τῷ διὰ Μοντανοῦ καὶ τῶν γυ-

^ , ΄,ο (ὦ ^ E] N Ν » cx ^ VOLKOV πνεύματι. καὶ ὅτι τοῦτο ἀληθές, kai ἐπὶ τῶν

ἡμετέρων χρόνων ἐν ᾿Απαμείᾳ τῇ πρὸς Μαιάνδρῳ τυγ-

15 χάνει γεγενημένον, ἐν τοῖς περὶ Γάϊον καὶ ᾿Αλέξανδρον

ἀπὸ Evpeveías μαρτυρήσασι, πρόδηλον.

illos esse fatebimur. Primi certe qui Marcionis heresim sequun- tur, vulgo Marcionitze cogno-

20 minati, quamplurimos habere se dicunt martyres Christi. — Et tamen Christum ipsum revera minime confitentur. Paucis de- inde interpositis haec subjungit.

25 Quamobrem, inquit, quoties- cunque ecclesie viri ad marty- rium pro vera fide subeundum vocati, una cum quibusdam de Phrygum hsresi qui martyres

dicuntur, casu quodam coierint, semper ab illis dissentiunt: et communionem eorum sollicite vitantes, gloriosum martyrii ex- itum consequuutur; quippe qui Montani et muliercularum spi- ritui assensum commodare nefas ducant. Atque id verum esse constat ex iis qua nostra etate in urbe Apamea que ad Mze- andrum sita est, gesta sunt a Caio et Alexandro martyribus, oriundis Eumenia.

VI.

VII.

192 RELIQUUL/E SACRE.

Ex eodem libro hujus Operis. ^ , S € M » , 3 ^

Ταῦτα (λέξεις τινὰς) evpov ev τινι συγγράμματι αὑτῶν 5 7 ^ y ^ 5 ^ y ἐνισταμένων τῷ Μιλτιάδου τοῦ ἀδελφοῦ συγγράμματι, , e i9 ὃ ΄ s ^ ^N ὃ ^ A , , ΄ ἐν ᾧ ἀποδείκνυσι περὶ τοῦ μὴ δεῖν προφήτην ἐν ἐκστάσει

^ 3 ,

λαλεῖν, ermereuojuv. 5 peculiari opere docuerat non

decere prophetam in ecstasi lo- in compendium redegi.

Hzc ego cum reperissem in quodam libro ipsorum adversus Miltiadem fratrem nostrum, qui ui:

q

— —Áün————

Ew eodem libro hujus Operis.

Σ 9^ v [4 , 4 3 Co AAX Oye ψευδοπροφητὴς ἐν παρεκστάσει" ᾧ emerat 10

» S 5 , 5 , A » e , 5 //

ἀδεια καὶ ἀφοβία: ἀρχόμενος μὲν ἐξ ἑκουσίου ἀμαθίας, / N , 3 , / e e /

καταστρέφων δὲ eis ἀκούσιον μανίαν ψυχῆς, ὡς προεί- ^ h. Ν , 3, UA ^

ρηται. τοῦτον δὲ τὸν τρόπον, οὔ τέ τινα τῶν κατὰ τὴν

* L4 ^ N N Ν ’ὔ παλαιὰν, οὔτε τῶν κατὰ τὴν καινὴν πνευματοφορηθέντα

μι

7 ^ , 3, ͵ προφήτην δεῖξαι δυνήσονται" ἃ οὔτε 'AyaBov: ΒῬοῦτε τς 3, Ν Ἰούδαν οὔτε Σίλαν: οὔτε τὰς Φιλίππου θυγατέρας" 3 i. οὔτε τὴν ἐν Φιλαδελφείᾳ ᾿Αμμίαν: οὔτε KoÓparov: » , » Χ 5 ^ 7 οὔτε γε δὴ τινας ἄλλους μηδὲν αὑτοῖς προσήκοντας καυχήσονται. αὖθις δὲ μετὰ βραχέα, ταῦτα quai

Εἰ γὰρ μετὰ KoOparov καὶ τὴν ἐν Φιλαδελφείᾳ 2o

Pseudopropheta autem in fal- so mentis excessu cujus comes est licentia et audacia: a spon- tanea quidem imperitia initium sumens, in amentiam autem, ut jam dixi, involuntariam desinens. Hujusmodi vero spiritu nullum unquam nec in vetere, nec in novo Testamento prophetam af-

à Act. xxi. 10. xv. 32. xxi. 9.

flatum poterunt demonstrare. Non Agabum, non Judam, non Silam, nec Philippi filias, nec Ammiam Philadelphensem, nec

Quadratum, nec plures quoque 25

alios, qui nihil ad ipsos perti- nent, predicabunt. Paucis de- inde interjectis sic loquitur.

Nam si quidem ut praedicant,

b Act. xv. 32.

T—ÓEEDEE

AUCTOR ADVERSUS CATAPHRYGAS. 196

[4 « Ν , ᾿Αμμίαν, ὡς φασιν, αἱ περὶ Movravov διεδέξαντο ^ N Ν , ^N , s ΄ γυναῖκες τὸ προφητικὸν χάρισμα, τοὺς ἀπὸ Μοντανοῦ N ^ ^ / et MET. /, ὃ ΄ καὶ τῶν γυναικῶν τίνες παρ᾽ αὐτοῖς διεδέξαντο, δειξά- ^ ^ 5 ^ * , , rocav' δεῖν γὰρ εἶναι TO προφητικὸν χάρισμα ἐν , F^ , , ^ / , "3 » 7 ς πάσῃ τῇ ἐκκλησίᾳ μέχρι τῆς τελείας παρουσίας "o azro- - ^ » ^ στολος ἀξιοῖ: ἀλλ᾽ ovk ἂν ἔχοιεν δεῖξαι τεσσαρεσ- 5᾽ ^ »y ^ ^ 7 καιδέκατον ἤδη zov τοῦτο ἔτος ἀπὸ τῆς Μαξιμίλλης τελευτῆς.

post Quadratum et Ammiam πὶ ecclesia ad ultimum usque 10 Philadelphensem mulieres ille — Domini adventum permanere de-

Montani in prophetie gratiam bere auctor est apostolus. Sed

successerunt, ostendant nobis nullum prorsus poterunt osten-

quinam inter ipsos Montano ac dere, tametsi jam quartusdeci-

mulierculis successerint. Et- mus hic agatur annus ab obitu 1g enim prophetie donum in om- Maximille.

P r Cor. xiii. 8. Ephes. iv. 11; 12, 13.

VOL. 11. ce

ANNOTATIONES

IN ANON. AUCTOREM CONTRA CATAPHRYGAS.

P. 183. l. 9. Ἔκ πλείστου ὅσου &c.] Hsec praemisit Eusebius : Πρὸς μὲν οὖν τὴν λεγομένην κατὰ Φρύγας αἵρεσιν, ὅπλον ἰσχυρὸν Ν 5 / SN, ^ € , Ν ᾽ /, “Ὁ μὴ καὶ ἀκαταγώνιστον ἐπὶ τῆς lepamoóAeos τὸν Απολινάριον, οὗ καὶ πρόσθεν μνήμην ὃ λόγος πεποίητο. (lib. iv. cap. 27.) ἄλλους τε σὺν αὐτῷ πλείους τῶ ἀδε λογίων ἀνδρῶν, ἣ τῆς ἀληθεί s τῶν τηνικάαδε λογίων ἀνδρῶν, ἡ τῆς ἀληθείας ὑπέρμαχος ἀνίστη δύναμις" ἐξ ὧν καὶ ἡμῖν ἱστορίας πλείστη τις ὑπόθεσις καταλέλειπται. ἀρχόμενος γοῦν τῆς κατ᾽ αὐτῶν γραφῆς τῶν εἰρημένων δή τις, πρῶτον ἐπισημαίνεται ὡς καὶ ἀγράφοις τοῖς 5 9 x , /, , , / ^ ^ Ν κατ᾽ αὐτῶν ἐπεξέλθοι ἐλέγχοις. Προοιμιάζεται γοῦν τοῦτον τὸν τρόπον 'EK πλείστου ὅσου &c. Ef adversus Cataphrygarum quidem, heresim. propugnator veritatis Deus, tum. Apollinarem Hierapolitamum cujus supra meminimus, tum alios cum illo quam- plures doctrina, et eloquentia, praestantes, tanquam. validum atque vwoielum, telum, excitavit. |.A quibus etiam uberrima nobis ma- teria, ad presentem historiam relicta est. | Unus igitur ex illis n ipso principio operis quod. adversus Cataphrygas composuit, prius se cum, illis wuda. voce dimicasse admonet, eorumque errores. co- arguisse. Sic enim, sermonem. suum orditur: CUM jamdudum &c. Hie autem ad verba εἰρημένων δή τις ait Varrsims; ita quidem ex codice Regio edidit Rob. Stephanus. "Verum in optimis codieibus Mazar. ae Med. desunt duse postremze voces δή τις. In Fuketiano autem ita seriptum habetur τῶν εἰρη- μένων, ἤδη πρῶτον, &c. Porro quisnam sit iste ex cujus libro

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 195

adversus Cataphrygas testimonium hic adfert Eusebius, varise sunt scriptorum opiniones. Rufinus quidem et Nicephorus in lib. iv. cap. 23. eosque secutus Baronius, hune Apollinarem Hierapolitanum esse existimarunt, quem paulo ante nominavit Eusebius. Hieronymus vero in libro de scriptoribus Eccle- siasticis Apollonium esse credidit, graviori errore. Idem ta- men de Miltiade loquens, Rhodonem hujus libri auctorem vi- detur facere. Nam in Apollonio quidem hze dieit. J4pollonius vir disertissimus scripsit. adversum Montanwm, .Priscillam et Mawimillam insigne et longum. volumen, in quo asserit Montanum et insanas vates periisse suspendio. In Miltiade vero sic ait: Miltiades cujus Fhodon in opere quod adversus Montanum, Pris- cillam, Maaunillamque composuit, recordatur, &c. Sed utro- bique memoria labitur Hieronymus, dum Apollonio et Rho- doni tribuit, quie dicta sunt a scriptore innominato, cujus hie fragmenta refert Eusebius. Hune porro non esse A pollinarem Hierapolitanum, ex eo patet, quod Apollinaris quidem ad- versus Cataphrygarum hzeresim adhue nascentem libros serip- sit, ut testatur Eusebius in fine lib. iv. Hie autem ignotus auctor, post Montani et Maximillze ae Theodoti mortem libros suos exaravit, ut ex fragmentis liquet. Plura vide apud Hal- loixium in Notationibus ad vitam S. Apollinaris eap. 3. Qui tamen in eo fallitur, quod dicit librum Miltiadis ab hoc serip- tore redactum esse in compendium. Quem quidem errorem abunde refellimus in eapite sequenti. Varesmus. Cum codicis Fuketiani lectione consentit Bodleianus noster sive Savilianus, et propter ipsam illam in libris nonnullis voculze τὶς omissionem, ad Apollinarem pertinere egregia hzee fragmenta censebantur. Quid in codice altero Nozfoleiens? scribatur, cum mihi praesto non sit, haud certo scio. Hoe olim seripsi. Nune vero Bur- toni testimonio certior factus sum, extare voces δή rs cum in hoe codice, tum in Parisinis Veneto et Florentinis. Neque vero Valesio id eoncedendum, Hieronymum videri adeo sibi ineonstantem fuisse, ut, cum in capite 39. opus hoe Rhodoni tribuisset,in eo quod proxime post sequitur, idem ab A pollonio compositum fuisse scriberet; quoniam illa de Apollonii ad- versus Montanum volumine ab Hieronymo dicta, non ex Eu- sebii historia, sed, αὖ ante indicatum est, ex ipso Apollonii libro, ab eo hausta videntur. Contra vero vult, fateor, Pear- ee 2

106 ANNOTATIONES

sonius Vindic. Ignat. part. I. eap. vi. p. 88. a se ipso dissedisse Hieronymum. Sed mecum post vidi hae de re consentientem el. Keilium in Notis ad nuperam edit. Fabriciane Biblioth. Gr. vol. vii. p. 161. qui ait, multis visum fuisse, Hieronymum Anonymi opus contra Montanistas Apollonio attribuisse, sed admodum fallaci suspieione induetis. Revera autem Rhodoni attribuisse Hieronymum idem opus eontra Montanistas con- stat, ut monuit supra Fabricius ad Hieronymi Viros ll. in Ahodone, quod Hieronymus ait illum M?/tiadis meminisse, in opere suo quod. adversus Montanwum, Priscam, Macumilam- que composuit, hae mentione in his Fragmentis ab Eusebio servatis comparente. Ad hse nune mihi compertum est, Vallarsio Hieronymi editori probatam esse auctoris sui sen- tentiam ; facile enim Hieronymum posse ait, ex aliis mo- numentis, vel ex ipso Rhodonis libro, auctorem, quem Eu- sebius nesciverit, didicisse. Interea Gallandius secutus, ut ait, Valesium, Tillemontium, Longuerueumque, hzee fragmenta tanquam si Zsfterià Urbani fuerint in tomo iii. suze Dbliothecce Patrum uua cum Valesii notis edidit. Sed hac de re paulo infra pag. 207. Ceterum scriptoribus qui .4pollimari opus istud attribuerunt, adponendus est, ut puto, Auctor Libelli Synodici à Joanne Pappo primum editi, quod supra quidem ad S. ArornmanEM, p. 173, Vol. I. ostendi. Immo $Ste- phanus Baluzius (1n Nov. Collect. Conciliorum) contra Valesium, ut monet Gallandius in Prolegom. tomi I. Bib/liothece PP. p. exxi. pro A pollinari in hae eausa contendit.

P. 183. l. το. " Aovípkie MápkeAAe] Avípkie ex Regio cod. ed. Steph. Rectius in eodiee Maz. Med. et Fuk. seribitur ᾿Αουίρκι. | Apud Nicephorum in lib. iv. legitur ᾿Αβέρκιε. In Menologiis Graecorum ad diem 22. Octobris mentio fit τοῦ ἁγίου kal ἰσαποστόλου ᾿Αβερκίου ἐπισκόπου "lepamóAeos, τοῦ Üav- ματουργοῦ. Cujus vitam Grzee edidit P. Halloixius in tomo ii. de illustribus orientalis eeclesiz seriptoribus. Est autem id nomen Latinum, ut opinor, quippe eum nullam habeat Grece originis notam. Varrgsms. —difionis Steph. lectionem in codd. liegio οὐ Paris. 1. extantem, revocavit Strothius, al- teram tamen przestantibus libris plerisque aliis.

Ibid. l. 11, τὴν τῶν κατὰ Μιλτιάδην λεγομένων αἵρεσιν] Ni- cephorus addit ἴσον δ᾽ εἰπεῖν Μοντανὸν, quod Scholii ἃ vice

ΙΝ AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 197

Nicephoro additum esse non dubito. Sed eur hie quisquis est innominatus auctor, hzeresim Cataphrygarum, Miltiadis potius quam Montani sectam appellaverit, obseurum est. Non enim hie Miltiadem illum intelligit, de quo Eusebius in sequenti eapite loquitur. Is enim pro catholica veritate adversus Cata- phrygas seripsit. Itaque Joannes Langus, vir doctissimus qui Nicephorum interpretatus est, hoe loco Alcibiadem pro Mil- tiade emendavit. Certe Alcibiades inter przecipuos auctores sectee Cataphrygarum memoratur ab Eusebio supra in cap. 3. hujus libri. Aut igitur hic legendum est Alcibiades, aut illic scribendum Miltiades. VarrEsiUs. τῶν κατὰ Φρύγας λεγομένην αἵρεσιν Christoph. Lectt. οἱ Interp. Recte Valesius monet pro Μιλτιάδην legendum esse ᾿Αλκιβιάδην, cujus supra inter prin- eipes Cataphrygarum secte mentionem fecerat Eusebius. Similis horum nominum permutatio deprehenditur infra cap. 17. SrRorH. In loco quidem cap. tertii a Valesio indicato tres Cataphrygarum ductores, Montanus, Alcibiades, 'Theo- dotus, eonjunetim memorantur, quorum duo Montanus et Theodotus hie postea reperti. n sexta autem ῥήσει quae sequitur, pag. 192. nomen Alcibiadis pro Miltiade manifeste subditum erat. Propterea, cum res incerta sit, etsi melior for- tasse corrigentium lectionem causa, quod proculdubio extitit Miltiades illustris auctor, qui econtra Cataphrygas seripserit, nomen Miltiadis hie retinui. Neque id przetereundum est, etsi minus certum sit argumentum, quod attulit cl. Gallandius Pro- legom. tomi ii. Biblioth. P P. p. xxxi. is enim, eo quod Auctor Fragmenti De Canone S. Script. p. 396. in his Collectaneis supra collocati, de Mitiade, vel fortasse Miltiade, hzeretico quodam mentionem fecerit, inde confirmari arbitratur Eusebii lectio- enm, Nicephorique eum exscribentis. Sed video cl. Heinich. eum Zimmermanno Eusebii loco 4/cibiadis nomen nuper repo- nentem. ]Isrecte pro λεγομένην, quod in edit. Valesiana extat, Stephani lectionem λεγομένων post Strothium, ut nune ego feci, revocavit. Przestant λεγομένων referente Burtono codd. Jegius Parisienses et Florentini, quibus addidit Heinichen. in Supplemento Notarwuin suarum Dresdensem. | Desunt voces Aeyo- μένων αἵρεσιν apud AV?cephorum. | Hzec denique usque ad Num. II. omisit interpretari Rufinus, quod deflendum est.

Ibid. ἐφεκτικώτερόν πως} In codice Regio ac Mediezo πως

198 ANNOTATIONES

accentum rejicit in ultimam syllabam antecedentis vocabuli. Quod ideo notare volui, quia ad marginem editionis Gene- vensis idipsum indicatur paulo obscurius. In codice quoque Maz. et Fuk. πως accentum rejicit in antecedentem vocem. VanEsmss. Z7» ed. Steph. impressum fuerat πῶς cum circum- flexo, cui et accentuum regula et codices scripti refragantur.

P. 183. l. 16. ᾧ μήτε προσθεῖναι μήτ᾽ ἀφελεῖν] Forsitan auc- toris in mentem venit ilorum in capite ult. Apoca/ypsis, comm. 18. et 19. Certe illue spectant Tertulliani verba Ado. Hermogenem, cap. 22. Scriptum esse doceat Hermogenis officium. Sá non est scriptum, timeat vc illud. adjicientibus aut. detra- hentibus institutum.

P. 184.1. 2. τὴν κατὰ τόπον ἐκκλησίαν] Πόντον. (Steph.) Longe praeferenda est codicis Regii scriptura, quam confirmat etiam Nicephorus in libro iv. cap. 23. τὴν κατὰ τόπον ἐκκλησίαν. Id est ecclesiam illius loci, Aneyrze scilieet. Sic in inscriptione epistolae Smyrnensium ad reliquas ecclesias καὶ πάσαις rais κατὰ πάντα τόπον τῆς ἁγίας καθολικῆς ἐκκλησίας παροικίαις. Τὺ infra (lin. 11.) Varesms. Apud lrenzum quoque invenias, τῆς κατὰ τόπον ἐκκλησίας πάσης αἰτησαμένης. lib. i1. cap. 31. ed. Massueti. Cum Zegio MSto consentit Norfolciensis, et Strothium secutus τόπον in textum recepi. ldem nune fecerunt Zimmerman. Heinichen. Burtonusque, testes qui addit codd. Parisienses, Heinichenus eod. Dresdensem.

Ibid. 1. 5. διατεθρυλλημένην)] ld est personantem ae per- strepentem. Tota enim ecclesia illius loci, rumore novze pro- phetiz personabat, cum ob tante rei novitatem cuncti de ea re loquerentur. Ex quo apparet, donum prophetiz jam tum ilis temporibus in ecclesia rarum atque inusitatum fuisse; quippe eum exorta Montani prophetia, tantos tumultus tune temporis in ecclesia exeitaverit. Quod eerte non contigisset, si solemne tune ae pervulgatum in ecclesia fuisset prophetize donum. Porro διατεθρυλλημένην Langus vertit decantatam. VaunrsiUs. At vero disertis verbis narravit Eusebius lib. v. Hist. cap. 3. Montanum eum sociis opinione multorum pro- phetam habitum fuisse, eo quod πλεῖσται καὶ ἄλλαι παραδοξο- ποιΐαι τοῦ θείου χαρίσματος 1n diversis eeclesiis tunc etiam fieri solitze fidem fecerint κφκείνους prophetica gratia donari. Sed et testes sunt doni prophetiei iis quoque temporibus erebro

IN AUOT. CONTRA CATAPHRYGAS. 199

collati Irenzus, atque alius prseterea seriptor ortui Mon- tanistarum :equalis Justinus Martyr. Hoc enim Irenzeus in lib. v. Contra. Heres. cap. 6. — καθῶς καὶ πολλῶν ἀκούομεν ἀδελφῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ προφητικὰ χαρίσματα ἐχόντων, καὶ παν- τοδαπαῖς λαλούντων διὰ τοῦ πνεύματος γλώσσαις, καὶ τὰ κρύφια τῶν ἀνθρώπων εἰς φάνερον ἀγόντων ἐπὶ τῷ συμφέροντι, καὶ τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ ἐκδιηγουμένων. Et paulo ante S. Irenzeum Justinus in Dialogo cum Tryphone Judeo; παρὰ yàp ἡμῖν καὶ μέχρι νῦν προφητικὰ χαρίσματά ἐστιν. ἐξ οὗ kal αὐτοὶ συνιέναι ὀφείλετε, ὅτι τὰ πάλαι ἐν τῷ γένει ὑμῶν ὄντα εἰς ἡμᾶς μετετέθη. cap. ΙΧΧΧΙΪ. p. 189. Op. S. Justin. ed. Benedictinorum. Taceo de Melitone, qui teste '"'ertulliano apud Hieronymum De Viris Il. cap. xxv. ἃ plerisque propheta putabatur; sed nunquam de- fecturum esse in ecclesia donum propheticum auctor hie Ano- nymus fine Fragmentorum statuit. Fortasse ergo animos hominum turbaverat tune nova prophetia, ob novum atque insolitum oracula edendi apud Montanistas modum, παρὰ τὸ κατὰ παράδοσιν kai κατὰ διαδοχὴν ἄνωθεν τῆς ἐκκλησίας ἔθος δῆ- θεν προφητεύοντος (Μοντανοῦ). ait ipse hie scriptor infra pag. 185. tum propterea quod nova edicta cirea jejunia atque alias res praeterea vates isti promulgare ausi fuerint.

P. 184. l. 7. ἑκάστοτε] ἕκαστά re ed. Steph. Ampleetor emendationem Christophorsoni, qui ἑκάστοτε correxit, id est, assidue, quotidie. et sic Savilius ad oram libri sui emendavit. Varsesis. [In textum ipsam emendationem recepi fide codicis Norfole. nixus. Nune vero refert Burtonus, id se in eodem non deprehendisse. Mox abest ἐν ante τῇ ἐκκλησίᾳ ab eod. codice atque Nicephoro.

Ibid. 1. το. καὶ τοὺς ἀντιθέτους] Malim àvriéovs, ut legitur ad marginem editionis Genevensis. Cum enim jam dixerit τοὺς ἐξεναντίας ἀποκρουσθῆναι, ineptissima esset repetitio, si τοὺς ἀντιθέτους iterum nominaret. Verum ἀντιθέους, quod longe gravius est, appellat Montanistas, id est Dei adversarios, eo quod novum Paracletum inducerent. Atque ita in codice Fuk. et Savil. seriptum habetur. $i quis vero ἀντιθέτους retinere maluerit, non repugnabo. Infra enim dieuntur ἀντιδιατι- θέμενοι, ut et apud Greg. Nyssenum libr. I. contra Eunomium, et Paulum in n. ad 'Timoth. Varrgsis. Vox ἀντιθέους re- posita est in Marg. Exemplaris edit. Steph. in. biblioth. Bodl.

200 ANNOTATIONES

servati, quomodo a Scaligero allata est in libro Leidensi. Nunc Burtonus ait ceteros codices ἀντιθέτους habere.

P. 184. l. 14. τοῦ 'Orpgvo?] Male apud Nicephorum legitur ᾿Οστρηνοῦ. Distinguendus autem videtur hic Zotieus Otrenus, a Zotico Comanensi episcopo, eujus infra meminit hic auctor. Nam Comanensis ille antiquior fuit. Varrsmus. Contra cen- suerat Baronius in Aa«a/ibus, eosdem fuisse hos homines; Zotieum episcopum in Armenia ex Martyrologio Romano afferens; et hallueinari vult Nieephorum, qui eum presby- terum non episcopum nominat, quia auctor infra episcopum eum dicit ex vico Comana oriundum. H:ec ad an. Christi 205. Baronius, p. 329. ed. Antverp. Sed Zotieum Otrenum hie memoratum, qui satis aperte distingui videtur a Zotico illo Comano, episcopali honore haud donatum fuisse etiam ex voca- bulo constat, quo appellat eum Anonymus hie Scriptor; et dicerem Nicephoro in eausa fuisse vocem συμπρεσβύτερος, ut eum presbyterum recte nominaret. Post vidi Pearsonium in Vindic. lgnatian. part. 11. eap. 13. ubi pro distinguendo duos inter se Zoticos Dallzeo adversatus agit, przeterea statuentem, hune ipsum Anonymum seriptorem presbyterum tantum fuisse, quia nullus, ea przesertim zetate, episcopus historiam sui tem- poris, et res ab ipso gestas, memorans, alium ep?scopum. com- presbyterum appellasset. Forsitan verissimum hoc est; sed tamen ipsius ÀÁnonymi presbyteratus inde non probatur, id vero tantum, Zotieum quidem Otrenum haud episcopum fuisse sed presbyterum ; nil enim usitatius est, vel posterioribus tem- poribus apud veteres, quam ut episcopi viros in secundo sacer- dotii ordine constitutos compresbyteros suos vocarent. Ait quidem ssepenumero vir summus, presbyterum sese vocare Anonymum, sed ille nusquam id fecisse censeri potest, nisi hoe ipso loeo, quo Zotieum eompresbyterum suum appellat. Et res, quas se egisse testatur illo tempore Anonymus seriptor, eum munere episcopali mea quidem sententia magis con- veniunt. Origenem quidem contra hsretieos apud Arabes similia fecisse ferunt, sed ab episcopis vocatum ; Euseb. A. FE. vi. 37. quoeum conferas Niceph. 77. E. v. 23. Ceterum Otre- nen, à qua Zoticus appellatus, in Phrygia Salutari sitam esse monuit Pearsonius.

Tbid. 1. 15. μὲν] Addunt. αὐτόθι Christoph. Lectt. οὐ Interp.

«

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 201

SrRoru. Mox abest ἐνθάδε a Cod. Norfole. cui nune addit MS. Venetum Burtonus.

P. 184. 1. 16. πέμψειν») Hoe edidi pro πέμπειν ex MSS. Nor- fole. et. Bodl. seu Savil. extante tamen in hoec libro πέμψει. Sie infra pag. 187. lin. 24. habes ἐπηγγείλατο τῷ λαῷ πέμψειν. Idem jam fecit Burtonus, qui codiees addidit πέμψειν prze- stantes Maz. Florentinos, ct, ut conjecit, Med. οὐ F'uket.

P. 185. 1. 2. Ἧ τοίνυν ἔνστασις καὶ 3j πρόσφατος &c.] Prie- misit Eusebius; Ταῦτα xai ἑξῆς τούτοις ἕτερα kar ἀρχὰς εἰπὼν τοῦ λόγου, τὸν αἴτιον τῆς δηλουμένης αἱρέσεως προϊὼν τοῦτον àvi- στορεῖ τὸν τρόπον. Ἢ TOIN'YN ἔνστασις &e. Hoc et alia, in exordio operis postquam dizit, paulatim ulterius progressus supra- dictee haresis auctorem describit his verbis: IGITUR obstinata &c. Abest articulus ante πρόσφατος ἃ Cod. Norfolc. et Bodl. Nune vero ait Burtonus deficere hune articulum ἡ ante ér- cracis ἴῃ his codicibus atque J"/orenfinis, sed dubito. Certe abest 7 ante πρόσφατος referente Heinicheno a cod. Dresdensi.

Ibid.l. 4. ἐν τῇ xarà τὴν Φρυγίαν Μυσίᾳ] Rufinus vertit. Vicus quidam esse dicitur apud Phrygiam Mysic civitatem, ineptissime. Nec melius Musculus et Christophorsonus inter- pretantur apud Mysiam Phrygie. Quid enim, amabo, sibi vult Mysia Phrygie? Duplex olim fuit Mysia, sicut et Phrygia, teste Strabone in lib. xiu. Alia major, quam Olym- penem vocat Strabo, alia minor, quam Hellespontiam vocat Ptolemzeus. Utraque porro Phrygie contermina fuit. unde natum proverbium apud Graecos χωρὶς rà Μυσῶν. Fuit et altera Mysia in Europa, Thracie contributa, quam Latini quidem Mcesiam vocant, Grzeci vero semper Μυσίαν. Ad hujus ergo distinctionem, 7; κατὰ Φρυγίαν Mvoía hie dieitur Mysia Phrygie contermina, seu Asiatica. Porro vicus iste in codice Maz. dieitur ᾿Αρδαβᾶβ. V xLEsius. Proverbium Grzcum fere his verbis concipitur, Χωρὶς rà Φρυγῶν xai Μυσῶν ὁρίσματα. Exposuit Mich. Apostolius ἐπὶ τῶν ἐναντίων. Eustathius ad Dionysii Periegesim vers. 8o9. οὕτω δέ φασι δύσεργον εἶναι, διορίσαι Μυσοὺς καὶ Φρύγας, διὰ τὸ ἀδιάφορον τῆς οἰκήσεως, ὥστε τάχα καὶ τὴν παροιμίαν ἐντεῦθεν διεκπεσεῖν τὴν λέγουσαν, πόῤῥω τὰ Μυσῶν καὶ Φρυγῶν ὁρίσματα. p. 251. ed. Oxon. Μοχ Ap- δαμᾶν pro ᾿Αρδαβαῦ exhibent Christoph. Lectt. et Jonesiani Bod-

VOL, 11. nd

209 ANNOTATIONES

leianique exemplarium editionis Steph. Margines. οὐ Codex» MS. Bodl. seu Savil. Nune addas Scaligeri edit. Steph. exemplar in biblioth. Leiden. Sed lectionem receptam 'Apóafja? prestare testatur Burtonus cod?ces quoque Ztegiwm, Parisienses, Venet. et P'lorentinos. ᾿Αρδαβὰ nomen scribitur a JVécephoro lib. iv. cap. 22.

P. 185.1. 6. πρώτως] Hoc est, primum omnium, hac secta in- eipiente, ante alios omnes. Non vertit Rufinus ; in MS. Bodl. πρωτον est sine cireumflexo.

Ibid. κατὰ Γράτον] De Montanistarum ortu videsis nonnulla infra pag. 210. Montanus autem sacerdos ethnicus prius ex- titisse fertur. Vid. not. in Arorrouivw Vol. 1. p. 482.

Ibid. l. 11. παρὰ τὸ κατὰ παράδοσιν καὶ κατὰ διαδοχὴν] Verba in sequentem modum vult interpretari cl. Moshemius in Com- ment. De Rebus Christianorum ante Constant. M. ea enim, ait, viros doctos sese intelligere negare: ** Dicit scriptor antiquus * Montanum res futuras vaticinatum esse παρὰ τὸ κατὰ mapd- ** δοσιν καὶ κατὰ διαδοχὴν ἄνωθεν τῆς ἐκκλησίας ἔθος. preeter morem “ atque institutum ecclesice a, majoribus traditum et continua dein- 4 eeps successione propagatwm. Veteri nimirum et perpetuo ** eeclesize more sie comparatum erat, ut quae invidiam Chris- * tianis et perieula parere poterant dogmata et oracula, de * Antichristo nimirum, de Romani orbis exeidio, de malis et ἐς ealamitatibus imminentibus, caute oecultarentur, nec publice * pronuntiarentur. Istam consuetudinem Montanus desere- * bat, atque ea quz in arcanas aures dicenda erant, in vulgus * efferebat. Montani, przeceptoris sui, perieulosissimum | ex- * emplum muliereulze imitabantur, quae partibus ejus sese ad- * junxerant. Przedieebat nempe Maximilla, πολέμους καὶ ἀκα- ** rao vacías, bella et. tumultus Àn Ymperio Romano. (Eusebius * infra p. 190.) atque se mortua nullam amplius mulierem * fatidicam exorituram, sed συντέλειαν, consummationem scilicet * rof αἰῶνος seu qundi futuram esse. Hec oracula sola, si vel * ezeteroquin. nihil eum suis Montanus admisisset noxium, * Christianos inducere debebant pro ecclesize salute vigilantes, * ut ejusmodi homines incautos et audaces societate sua ex- ** eluderent. Abundabat, quod veteres non dissimulant, Mon- ** tanistce vero praedicabant, secta Montani martyribus. Forte ^ plerique horum non tam Christi, quam imprudenti: ae te-

ΙΝ AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 2023

* méritatis suse martyres erant, Romanisque judieibus poenas * violat:e majestatis imperii et orbis dederant." Sec. Secundi sect. Ixvii. p. 424. Vera quidem hzee sunt de eautione Chris- tianorum, verisimilia et illa de temeritate Montanistica, et for- sitan verba qu: mox sequuntur, καὶ τοὺς ὄχλους rapárrovrt, ista omnia Moshemii tueri videri possint; sed tamen, ni fallor, modus prophetandi przeter morem solitum et in ecelesia re- ceptum, seque ae res ipse przedietze, hoe. quidem loeo repre- henditur ; conferenda enim cum illis sunt, quie postea pag. 192. Eusebius exseripsit, ubi evangeliei vates, qui διεδέξαντο pro- phetiz;: gratiam, ab auetore recensentur. Porro de more modoque prophetandi diseeptare consuevisse Catholieos et Montanistas ex Tertulliano discimus, qui in lib. iv. Contra AMarcion. illud disertis verbis prodidit. lta enim eapite 22. ὑπερασπιστὴς ile Montani, * Faeiamus hie tria tabernacula, * unum tibi, οὐ Moysi unum, et Helix: unum ; sed nesciens * quid dieeret.^ Quomodo nesciens ? utrumne simplici errore, aun ratione quam defendimus in causa novce prophetice, gratice ecstasun, id. est, amentiam, convenire? Iw spiritu enim homo constitutus, praesertim quum gloriam Dei conspicit, cel quum per ipsum Deus loquitur, necesse est excidat sensu, obwmbratus scilicet virtute Divina, de quo inter nos et Psychicos questio est. Ita et in lib. v. ejusd. tractat. c. 8. ex voce ἔκστασις argumentum ducit idem Tertullianus ; i» ecstasi (inquit) ?d est, amentia, δὲ qua lingue interpretatio, accessit. — Oui quidem vocis interpretationi se opposuit, loca multa sacrse seripturze exponens, Epiphanius in Heres. xlvii. quae tota adversus Cataphrygas disputatio fere in eo versatur, ut ostendatur perturbatus atque phrenetieus vaticeinandi modus, qui przter morem catholiez eeclesie a Montano et prophetis ejus adhibitus sit, apud veteris novique testamenti vates nunquam obtinuisse. Confer Valesii notas infra, in quibus Tertullianum et Epiphanium adducit, ad voces παρεκστῆναι et παρεκστάσει, pp. 207. 214. Quod postremum dieit Moshemius de magno numero secte hujus martyrum, etsi nulli omnino martyres inter prophetas eorum teste hoc veteri auctore in ῥήσει III. extitisse videntur, firmabitur tamen ejusdem verbis in ῥήσει V. Et conferas quae infra notavi ad pag. 192. lin. 15.

P. 186.1. 3. χαρίσματι] Addunt πεπληρωμένῳ (for. πεπλη-

nda

204. ANNOTATIONES

ρωμένοι) Christoph. Lectt. et Interp. cum Rufino. ut. videtur, recte. SrRoru. Mox καυχώμενοι pro χαυνούμενοι M S. Norfolc.

P. 186. l. 5. βχλαψίφρον kai ὑποκοριστικὸν] βλασφήμον φρένον (lectionis duplieis vestigium) καὶ ὑποκριτικὸν MS. JNorfolc. βλαψίφρονον MS. Savil. seu Bodl. Nune addit Burtonus codd. Med. Maz. F'uket. Heinichenus cod. Dresdensem.

Ibid. 1. 7. eis τὸ μηκέτι κωλύεσθαι σιωπᾷν] Olim pro κωλύεσ- θαι reponendum notavi verbum κελεύεσθαι propter jussos spi- ritus falsos silere, non tantum hoe loco et infra, sed etiam alibi apud SrnarroxEM Vol. I. p. 452. οὐ Firmilianum. Epi- stola δ. 8. Nune vero propter superiora verba καὶ λαλεῖν ékó- Avor, retinendum puto κωλύεσθαι, et legendum, κωλύεσθαι λαλεῖν, kal σιωπᾶν. Facilis error propter τὸ ópotoreAevróv.

Ibid. l. 9. κατὰ τῶν παρηκόων] Rufinus 2ndisciplinatos vertit, Musculus émenorigeros,non male. Intelliguntur enim ii qui preceptum Domini, quo przmoniti fuerant ut a falsis pro- prophetis caverent, negligebant; τῆς διαστολῆς τοῦ Κυρίου ἐπι- χανθανόμενοι, ut supra loquitur hie innominatus scriptor. Pes- sime Christophorsonus. Varrsms. Rufinus illud ὁ διάβολος de Montano male exposuit.

Ibid. l. 11. τὴν ἀποκεκοιμημένην] Metaphora est a mulieribus, quze relicto mariti thoro furtim ad meechum transeunt. Nam κοιμᾶσθαι, seu dormire, de hujusmodi adulterüs dici solet, ut in libris sacris occurrit non semel. Quod eum-non intelligeret Christophorsonus, erroris sommo consopitam vertit. V ALESIUS.

Ibid. 1. 12. κατ᾽ ἀλήθειαν) Ita per apoeopen 275. Bodl.

Tbid.l.13.xoi ἑτέρας | Strothius ait, καὶ ἑταίρας Christophorsonum exhibere non male. Cui dum non assentior, puto hune simili usum esse loquendi formula, atque S. Lucam in AZeangelio ; "Hyovro δὲ kal ἕτεροι δύο κακοῦργοι σὺν αὐτῷ ἀναιρεθῆναι. Luc. xxii. 32. Proxime post in "or. τ. secunda manu additum est ὡς ante δῆθεν. Vertit nimirum Rufinus, Ai? autem velut a Sancto Spiritu repletum, et prophetice gratia repletum putabant.

Ibid. 1. 16. kal rovs μὲν χαίροντας καὶ καυχωμένους &c.] Hzee periodus eonnectenda est eum illa sequenti τὴν δὲ καθόλου &c. Sie enim sensus integer absolvitur ; quod interpretes non anim- adverterunt. "lamen acumen interpretis in hoe przeipue elucet, ut verborum ae sensus ἀκολουθίαν diligentissime con- sectetur. Porro hie locus in codice Maz. Med. Fuk. et Savil.

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 205

ita legitur καὶ robs μὲν χαίροντας καὶ χαυνουμένους ὑπ᾽ αὐτῶν, &c. VaLEsIUS,

P. 187. l. 1. ἵνα καὶ ἐλεγκτικὸν} Sciebat Montanus, seu. dze- mon qui per Montani os loquebatur, olim a Domino prz- dietum fuisse, fore ut Spiritus Dei in adventu suo mundum argueret de peccato. Itaque dzmon ille ut verum Dei Spi- ritum se esse auditoribus confirmaret, eos interdum arguebat et objurgabat. Vide Ambrosium in Epist. ad Thessal. cap. 5. Cujus verba hie merentur adscribi. Jine est unde et Joannis apostoli epistola. — Nolite, mquit, omni spiritui eredere, sed pro- bate spiritus si ex Deo sunt. quia s? multa bona dicat, in aliquo autem quod. fidei adversum est promat, sciatur mon esse Spiritus Sanctus. — Nihil enim erroris in Spiritu Sancto poterit reperiri. Sed aut per exercitium eloquii, quedam spiritalia, quedam vero carnalia, quia omnis error carni deputatur ; aut certe commento quodam. astutig bona fingit, ut his inserat mala, sicut. supra memoravi: quemadmodum in Montano et Priscilla et Mazimilla prophetis Cataphrygarum. Spiritus mundi imitatione bon? sumu- labat, ut per multa verisimilia, necnon et vera, mentiretur se esse Spiritum. Sanctum. V ^vEsrUs. — Confer 1. Cor. xiv. 24, 25. et Tertull. de Anima, cap. 9.

Ibid. l. 5. ὅτι μήτε τιμὴν] Omittit Margo ed. Genev. sed Chris- toph. μήτε πάροδον εἰς αὐτὴν μήτε τιμήν. SrRorH. | Verba ὅτι μήτε τιμὴν cod. Savil. seu Bodl. non agnoscit.

Ibid. 1. 8. eis τοῦτο συνελθόντων] Christophorsonus legisse videtur eis ταὐτό. V ALEsiUs.

Ibid. 1. 22. 'Ezeióàr τοίνυν &c.| Przemisit Eusebius. Ταῦτα ἐν πρώτοις ἱστορήσας. καὶ δι’ ὅλου τοῦ συγγράμματος τὸν ἔλεγχον τῆς kar αὐτοὺς πλάνης ἐπαγαγών" ἐν τῷ δευτέρῳ περὶ τῆς τελευ- τῆς τῶν προδεδηλωμένων ταῦτα φησίν. EIIEIAAN τοίνυν &c. His in principio operis commwemoratis, ac per totum. deinceps librum confutatione illorum erroris adjecta, supradictus scriptor in secundo libro de illorum. quos dizi obitu ita scribit: QUANDO igitur &e. ἐπεὶ δὴ pro ἐπειδὰν, notante Strothio, habet JVice- phorus.

Ibid. προφητοφόντας)] προφητοφῶντας Stephani MS. (hie est Medic.) Margo ed. Genev. et Margo Jonesiani Exemplaris. Srnoru. Nune addit Burtonus codiees Maz. F'uket. Savi.

206 ANNOTA'TIONES

dum προφητεύοντας habent Paris. 1. et Norfole. qui μὴ omittit. Conf. Mat. xxiii. 24. à Didymo Alex. fine harum Annotatt. seu potius à Maximilla pseudo-prophetissa allatum.

P. 187. l. 23. ἀμετροφώνους] Alludit ad epithetum illud, quo Homerus in lliade Thersitem affecit, ἀμετροεπὴς, quod idem est ae falsiloquus. Nam qui mentiuntur, nullum in dicendo modum servare solent. VALEsiUs. τὰς ἀμετρ. αὐτῶν προφητείας ἐξεδεξάμεθα Nicephorus posuit. Prsstant ἐξεδεξάμεθα teste Burtono codd. Florentini.

P. 188. l. 1. τῶν γυναικῶν) τῶν przfixi post MSS. Bodl. et Norfole. Nicephorumque, cui lectioni favet illud infra p. 193. l 2. τοὺς ἀπὸ Movrárvov καὶ τῶν γυναικῶν. Conf. et p. 191i. Hoe olim notaveram. Nune Burtonus τῶν recepit, quod qui- dem ait przestare codices omnes przeter Ztegiwm et. Venetum.

Ibid. ὑπὸ ᾿Ιουδαίω»] Hos dicit, propterea quod ad Judeam gentem missurum se esse prophetas Christus promiserat.

Ibid. l. 5. ὑπὲρ τοῦ ὀνόματος] In Nicephoro legitur ὑπὲρ τοῦ νόμου, quod non probo. subauditur enim τοῦ Χριστοῦ, ut Ru- finus et Christophorsonus supplevit. Sie infra eap. 18. loqui- tur Apollonius, ubi de Alexandro (supra Vol. I. pag. 470.) VaLEsis. Additum est, sed secunda manu, in cod. priori Florentino ilud τοῦ Χριστοῦ. ^ Conferas Annott. in S. Pz- TRUM Arrx. Vol. III. Zeliq. Sacer. p. 353. et in Auctorem Con- ira. Hereticos Vol. Y. Script. Eccles. Opusc. fine. Annotatt. Ceterum ex przedietionibus Christi de prophetarum suorum vexationibus arguit hie auctor falsos prophetas illos Montani esse, qui fuerint illesi. Post οὐδὲ yàp MS. Norfole. pro οὐ yàp οὖν.

Ibid. 1. 8. ὑποκινήσαντος)] ἀποκινήσαντος Gruteri Lectt. et Margo Jonesian? ezempl. Srnorn.

Ibid. 1. 9. κατὰ δὲ τὸν] κατὰ yàp τὸν Christoph. Lectt. Srnoru.

Ibid. ἑκάστου] ἑκατέρου Christoph. Lectt. Srnorn. Supra in lin. 8. pro ἑκατέρους scriptum est in MS. JVorfole. adverbium ἑκατέρως, additumque τοὺς ante ἑαυτούς.

Ibid. 1. 13. οἷον ἐπίτροπον] Rufinus hzec verba non agnoscit. Sie enim vertit τοί primogenitum. prophetice ipsorum, Theo- dotum, omine. Omnes tamen codiees et Nicephorus, hane vocem agnoscunt. Erat apud Montanistas arca qusedam, in

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 907

quam sodales stipem conjieiebant ad prophetarum alimoniam. Primus 'Theodotus hujus ares» curam gessit, quem idcirco proeuratorem prophetis hie seriptor vocat, quod reditus il- lorum et praedia proeuraret. Erat alioqui Montanus cum suis prophetissis, magnus zeruseator, qui pecuniam undique corra- deret oblationum specie. Salaria etiam prebere solitus iis, qui doctrinam suam preediearent, ut scribit Apollonius apud Eusebium in eapite sequenti (supra p. 467.). Arcam igitur seu fiscum habuerit necesse est, et procuratorem szerarii, qui salaria, id est, pecunias numeraret iis quibus Montanus decre- verat. Varrsivs. At vocem ἐπίτροπον sensu improprio hoc loco diei monet post Lemoyneum in Var. Sacr. 1. p. 465. cl. Heinichen. ad locum, qui et opinatur, Rufinum liberius tantum verba οἷον ἐπίτροπον vertisse.

P. 188. l. 14. πολὺς αἱρεῖ λόγος] In codice Mediezeo Maz. et Fuk. legitur ἐρεῖ. Apud Eusebium tamen in lib. viii. bis ita scri- bitur ut hoe loeo scriptum vides, πολὺς αἱρεῖ λόγος. ubi αἱρεῖ idem valet ae κρατεῖ. V ALEsSIUS.—AÓyos παρεκστῆναι τε kal kara- πιστεῦσαι ἑαυτὸν τῷ τῆς ἀπάτης πνεύματι, ἀφ᾽ οὗ αἱρόμενόν more καὶ ἀναλαμβανόμενον εἰς οὐρανοὺς Christoph. Lectt. οὐ Iuterp. Srnoru. In M$Sfo quoque JVorfole. male ἐρεῖ, lta et ceteri omnes, teste Burtono, przeter Aegium, Venetum, Florentinos et Paris. 2. Addit his posterioribus eod. Dresdensem Heinichenus.

Ibid. l. 15. παρεκστῆναι] Male interpretes omnes hune locum cepere. παρεκστῆναι est falso mentis excessu abripi. Sie zap- ékcracis supra sumitur, id est falsa ecstasis. Sunt enim verze eestases in ecclesia, cujusmodi fuit Petri apostoli, in Actibus cap. x. et xi. ubi Petrus vidisse dicitur in ecstasi visionem. T'alis item fuit eestasis Pauli apostoli, cum ad tertium usque ezelum abreptus est. Puerorum quoque ec- stases in testimonium adducuntur a Cypriano in epistola nona. Sunt item false eestases apud hszereticos, quee παρεκστάσεις eleganter dieuntur ab hoe scriptore. Eodem modo quo zapa- διορθώσεις falsee emendationes dieuntur a Porphyrio in quz- stionibus Homericis. Et hz quidem false eestases, propius ad furorem aecedunt, utpote a daemone proeurats. lle vero quie a divino Spiritu immittuntur, placidze sunt, nec statum mentis ullo modo perturbant, ut docet Epiphanius in hzresi Cataphrygarum, et hie auetor innominatus. Quare falltur

908 ANNOTATIONES

Nicolaus Rügaltius, qui in Notis suis ad Epistolam nonam Cypriani, eestases furorem et alienationem mentis interpre- tatus est. Non ita Hieronymus, eujus hze sunt verba ad Suniam et Fretelam. AJifer enim Latinus sermo ἔκστασιν ecpri- mere von potest, wisi mentis excessum. | Tta, etiam "Tertullianus in libro de Anima eap. 45. Hane vim ecstasim dicimus, excessum sensus et amentice instar. ldem tamen ecstasim absolute amen- &imm interpretatur, aitque spiritalem esse vim qua constat prophetia. Sie in lib. de Anima cap. 21. et in libro iv. eontra Marceionem cap.22. Verum hzee a Tertullano scripta sunt Montani erroribus jam decepto. V ArLrsivs.

P. 188. 1. 18. ἀλλὰ μὴ ἄνευ τοῦ ἰδεῖν ἡμᾶς ἐπίστασθαί τι τῶν τοιούτων νομίζομεν] In codice Regio, Maz. Fuk. Sav. et Med. seriptum reperi ἀλλὰ μή. Quam lectionem veriorem esse ex- istimo ; eamque secutus est Musculus. At Christophorsonus hze per interrogationem diei existimavit. Varrsws. μὴν ed. Steph. mox legitur ἄνευ τοῦ δεῖν in MS. Steph. et ad marg. edit. Genev. et μὴν δεῖν ἡμᾶς sine ἄνευ τοῦ Jonesianum Steph. Exem- plar. SrgorH. In editionis Steph. exemplari, quod in Bod- leiana servatur, ἄνευ punctis notatum est, et abfuit a S'caligeri 7M Sto. τι abest ἃ .M.S. Norfole. in quo seribitur νόμιζε pro νομί- ζομεν, respuitque vocem τοιούτων MS. Bodl. seu Savil. Nune refert Burtonus codices omnes preter Jonesii Lectt. prsestare μὴ, Sed seribi δεῖν pro ἰδεῖν in codd. Med. Maz. Fuket. Paris. 1. et Savil. ad προ extare in Florentino posteriori, atque a seeunda manu in priori, νομίζωμεν pro νομίζομεν. Hoc quidem ex con- jectura fortasse eausa emendandi ortum est, sed particula μὴ post ἀλλὰ cum verbo ἐπίστασθαι construi debet. Ceterum Apollonium ecclesiasticum scriptorem tradidisse, Montanum et insanas vaies perWsse suspendio, a3; Hieronymus De Viris lil. cap. xl. Cons. not. ad Arorrownu Fragmenta supra Vol. 1. p. 465. et ad horum Fragment. init.

P. 189.1. 7. Kai μὴ λεγέτω &e.] Alium przestiturus Eusebius ejusdem auctoris locum, hoe praemisit; Αὖθις δ᾽ ἐν τῷ αὐτῷ φησὶ λόγῳ, rovs τότε ἱεροὺς ἐπισκόπους πεπειρᾶσθαι μὲν τὸ ἐν τῇ Μαξιμίλλῃ πνεῦμα διελέγξαι: κεκωλύσθαι δὲ πρὸς ἑτέρων, συνερ- γούντων δηλαδὴ τῷ πνεύματι. γράφει δὲ οὕτως. ΚΑΙ μὴ λεγέτω &c. HRefert preterea, in eodem libro sanctissimos episcopos spiri- tum, ilum quà 4n Maaüimilla residebat, confutare conatos quidem

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 209

fuisse ; sed ab aliis qui spiritui favebant, prohibitos. Verba ejus hec sunt. Nec mihi jam dicat ἕο.

P. 189. 1. 7. ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ τῷ κατὰ ᾿Αστέριον Οὐρβανὸν] Hae verba sceholion esse mihi videntur, quod vetus quidam Seholiastes, seu Eusebius ipse, ad marginem libri sui annota- verat ad ea verba quze paulo ante przecesserunt, αὖθις δὲ ἐν τῷ αὐτῷ φησὶ λόγῳ. Porro ex his verbis elicitur, Asterium Ur- banum auctorem esse horum trium librorum adversus Cata- phrygas, non autem Apollinarem, ut credidit Rufinus et Chris- tophorsonus. VarEsivs. Verba ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ τῷ κατὰ ᾿Αστέριον Οὐρβανὸν Valesius scholion aut ipsius Eusebii, aut librarii satis antiqui esse putat, ac inde huie Asterio Urbano tribuit fragmenta hzee: quod idem etiam Tillemontius fecit. At nos quidem jam ad versionem vernaculam (a Strothio ipso factam) notavimus, verba ἐν τῷ αὐτῷ κ. τ. ΧΑ. plane non pro Eusebii proprüs esse habenda, sed potius auctori isti Ano- nymo, eujus fragmenta Eusebius refert, tribuenda. Retulerat nempe hie auctor antea quasdam ex libro quodam Asterii Urbani, qui forsan et ipse Montanista fuit, quee Eusebius excerpere inde, ae nobiseum communicare, necesse non pu- tavit. Nune pergit idem ille Anonymus: ze dicat, quemad- sodum in eodem sterii Urbani libro, (ex quo scilicet jam supra qucedaim, retulimus) spiritus &c. Hane horum verborum sen- tentiam quoque viderunt, Christophersonus, Dodwellus, Fabri- eius Bibl. Gr. vol. v. p. 19o. ae S. V. Walchius in Histor. Hzer. tom.I. p.658. Sie enim Eusebius adducere szpe solet ali- orum verba, ut omittat ex antecedentibus, qu:ze ad intelligenda addueta fere necessaria sunt. SrRorg. Dixit Strothius ad alium przeterea Eusebii locum lib. v. e. 18. sive supra p. 471. ubi Arorrown ῥήσεις afferuntur, καὶ πάλιν φησὶν (Apollonius) és ἄρα Ζωτικὸς, οὗ καὶ ὁ πρότερος συγγραφεὺς ἐμνημόνευσεν, ἐν Πεπούζοις προφητεύειν ἤδη προσποιουμένης τῆς Μαξιμίλλης ἐπιστὰς, διελέγξαι τὸ ἐνεργοῦν ἐν αὐτῇ πνεῦμα πεπείραται, dixit, inquam, Strothius, etiam ex hae appellatione, ὁ πρότερος συγγραφεὺς, confici posse, Eusebium ipsum ejus nomen ignorasse, atque adeo eum non esse Asterium Urbanum. [tidem cl. Keilius ad ed. nuperam Fabricimme Bibliothecee Gr. vol. vii. p. 161. ita commentatus est. '*LHzee verba, ut bene jam vidit Gottl. ** Wernsdorfius, De Montanistis, Sec. 11. vulgo creditis H«re-

VOL. IL. E e

910 ANNOTATIONES

* ficis, p. 4. not. 8. haud obseure videntur declarare, istumi ** Asterium Urbanum ipsum fuisse Montanistam, inque secte '* suze gratiam Apologiam scripsisse. Omnino enim, quinam * fuerit iste Asterius, in ultimo veterum de eo silentio nos * totos fugit." Hsec Keilius. Et fortasse ad imitationem in- seriptionis evangeliorum titulus hie przfixus est, Λόγος xarà ᾿Αστέριον Οὐρβανὸν, Liber auctore Asterio Urbano.

P. 189. l. 13. λαλοῦντι] λαλοῦντας MS. Steph. Margg. ed. Genev. et Jonesiami Steph. exemplaris. SrRora. Hi fortasse pro uno tantum teste habendi sunt, et cum recepta lectione faeit vetus interpretatio Jufimi, spiritum qui loquebatur 4n Mazimilla. Ceterum hzec illustrantur verbis Pauli in 1 Cor. xlv. 24. 25. 29. quo respicit auctor.

Ibid. 1. 14. Kouárgs] Oppidum videtur fuisse Pamphyliz. Certe Ephesius episcopus Comanenus memoratur in epistola episcoporum Pamphyliz provincie ad Leonem Aug. qu:e re- fertur in parte tertia Concili Chaleedonensis. p. 391. Varx- 5105. Κουμάνης scriptum est in MS. Norfole. Nune addit Burtonus codd. Med. Maz. F'uket. Paris 1. et Savil. Comanam Armeni: Secundze adscripsit, sicut ante Baronius, itidem Pear- sonius in loco jam indicato p. 200. Ad urbem alteram quod at- tinet Apameam, dubium videtur, utrum Apamea, qua ad Meandrum dieta est, in Phrygia sita, quamque auctor infra memorat, designetur, an urbs cognominis apud Bithyniam.

Ibid. 1. 15. oí περὶ Θεμίσωνα] Illustris hie fuit inter Monta- nistas, qui se confessorem et martyrem jaetabat; aususque est epistolam catholicam exemplo apostoli seribere ad eccle- sias, ut novam prophetiam commendaret. De hoc multa Apollonius in sequenti eapite (supra p. 468.). Vrssims. Ibi seribit et Etusebius, consignasse litteris Apollonium hane Zotici repulsam. Et simile quid passum fuisse Sotam Anchiali urbis Thraciz episcopum, eum daemonium Priscillze ejicere voluisset, jurejurando testatum reliquit ZElius Publius Julius, Debelti antistes. | Vid. SznArroNIs Fragmenta supra in vol.I. pag. 451. et notam ad loc.

P. 190. 1. 5. πλείω yàp 1) τρισκαίδεκα ἔτη] Ita quoque ad fragmentorum finem auctor ait, τρισκαιδέκατον ἤδη που τοῦτο ἔτος ἀπὸ τῆς Μαξιμίλλης τελευτῆς. Atque inde, ni fallor, depre- hendenda vera ipsius setas est. Cavius quidem, quemad-

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 211

modum alii quoque, statuit, floruisse eum cireiter an. P. C. 188. Sed seripsisse eundem post Apollonium Valesius ostendit. Apollonius enim, qui quadraginta annos completos fuisse pro- dit ab initio hzeresis Montani ad tempus quo ipse seriberet, adhue superstitibus Montano et prophetissa ejus opus suum composuisse videtur; dum alter hie auctor testatur se tre- deeim annos post Montani et Maximillae obitum sua serip- sisse. Vide Valesium supra ad Arorrovu Fragmenta, p. 482. Cum vero Eusebius in Chronico anno post Christum 172. Montanistarum ortum assignaverit, quem secutus est ipse Cavius Z7ist. Lit.in voce Montanus, posteriorem hune auctorem eonstat post annum 225 librum suum litteris mandasse; si modo vera sit Eusebiana temporis computatio. Sin autem etiam numeri illi Epiphanii, qui anno 156 Montanistas appo- nunt, vetustiores hos facientes, quam quzevis alize rationes an- tiquz, Pearsonio et Dodwello suadentibus, praeferri deberent, nihilominus szeeulo tertio, non seeundo, hoc quidem opus foret attribuendum. Non me fugit statuisse cl. Baraterium in JDisquis. De Successione Episcop. Kom. cap.xi. etiam multo eitius ortos esse Montanistas, sed vereor ut satis firmis argu- mentis fultus aliorum ferme omnium hae de re sententiis se opposuerit.

Quae notavi, priusquam seriptum vidi a Gallandio in Pro- legom. tom. ii. Béblioth. Patrum p.xi. ad annum usque 231 prorogasse hujus scripti :etatem Tillemontium. *'* Ex auctoris ** verbis colligit, subductis rationibus, Tillemontius Jem. ecl. * tom.ii. p. 441. ista scripsisse Asterium (vid. supra) circa * Domini annum 231, imperii vero Alexandri XI. et jure qui- * dem: nam Alexander, Herodiano teste, Hist. lib. vi. sub * jnit. eis τεσσαρεσκαιδέκατον ἐλάσας τῆς βασιλείας ἔτος ἀναι- * ueri ἦρξεν annis 14 extra sanguinem gessit imperium, αὖ * proinde quiete agere permissi fuerint Christiani eo impe- * rante, adeoque pax illa, qua sub Antonino Caracalla, sub * Maerino, neenon sub Elagabalo fruebatur ecclesia, sub * Alexandri quoque imperio stabilis et firma permansit, ut * geribit noster auctor." Sed vero nonnulli Herodiani narra- tioni contradieunt, quo minus pax longa ab auctoribus com- memorata Alexandri imperio tribuatur. Esto, at nimia illa Montanistarum vetustas eum Eusebii saltem rationibus male

E e 2

212 ANNO'T'ATIONES

convenit in Historia non tantum in Chronico suo origines istius sectze statuentis. Adeundum enim est libri v. cap. 3.

P. 190. 1. 7. κόσμῳ] τῷ κόσμῳ MS. Norfolc.

Ibid. ἀλλὰ xal] Abest καὶ ab ed. Sfeph. sed 1dem exhibent Rufus alique. SrRorm. Seriptum ἐλέους pro ἐλέου in MS. Bodl. Nune addit Burtonus codd. Med. Maz. F'uket. Floren- tinosque.

Ibid. 1. 18. Ὅταν τοίνυν &e.] Post libri secundi fragmenta ad alia ita pergit Eusebius: Kol ταῦτα δὲ ἐκ τοῦ δευτέρου avy- γράμματος. kal ἀπὸ ToU τρίτου δὲ σμικρὰς παραθήσομαι λέξεις, δι᾿ ὧν πρὸς τοὺς αὐχοῦντας. ὡς ἄρα πλείους καὶ αὐτῶν μεμαρτυρηκότες εἶεν, ταῦτα φησίν' ὍΤΑΝ τοίνυν &c. Atque: hec in. secundo leguntur libro. |. Ew tertio item volumine pauca proferre libet, ubi adversus eos qui jactabant plures illorum martyrio esse coronatos, hcec dicit: POSTQUAM vero &ec.

Ibid. 1. 21. τῆς δυνάμεως] Non agnoscit MS. Norfolc. nee in eodiee invenit suo vetus interpres, qui sie vertit, E/ hoc esse indicium, quod. verus sit apud ?psos propheticus sermo.

P. 191. l. 4. τόν ye] ye abest a JVicephoro, τόν ve ed. Steph. SrTRoTH.

Ibid. |. 5. κατὰ ἀλήθειαν [ Phantasiastarum seu Docetarum opiniones, quibus Marcion imbutus est, signat auctor. Vid. Tertullian. lib. i. «dv. Marcion. cap. ὃ.

Ibid. l. 7. Ὅθεν τοι καὶ ἐπειδὰν &e.] In Christophorsoni Lectt. hoec ὅθεν τοὶ deest, et post οἱ sequitur illud ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας.

Ibid. 1. i1. αὐτοῖς] Abest ab ed. Steph. Rufimus, Niceph. Christoph. Lectt. editiogue Valesit exhibent. Mox verbum re- λειοῦνται Suo loco movent, ac demum post πνεύματι ponunt, Christoph. Lectt. Sruorn. αὐτοῖς margo exhibet exemplaris ed. Steph. quod in Bodleiana servatur. Ita et margo Scaligeriani exempli. Sed abest, nune testante Burtono, a codd. Reg. et Parisinis.

Ibid. 1. 13. καὶ ὅτι--- πρόδηλον] Musculus vertit: Qwod autem hoc verum, et nostris temporibus—factum sit, jam antea patet.

Ibid. 1. 15. ἐν τοῖς περὶ Γάϊον καὶ ᾿Αλέξανδρον] De hisce duo- bus martyribus quod posuit Baronius, quomodo se tueri possit, nescio, in Notis ad Martyrol. Ftoman. Martii 10; nisi forte ex pseudepigraphis, * Eorum martyrium seripsit S. Dionys. Episc. * Alexandrinus. Extat apud Euseb. Hist. lib. 5. c. 15. in fin."

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 213

seil. hoc loco, p. 126. ed. Venet. 1630. Eumenia, ex qua ori- undus saltem Alexander, Phrygis urbs erat prope Apameam.

P.192. l.2. Ταῦτα εὑρὼν &c.] Pergit Eusebius capite 17. Hist. suse ita. scribere, Ἔν τούτῳ δὲ τῷ συγγράμματι καὶ MiA- τιάδου συγγράφεως (τοῦ συγγράφεως MS. Norfolc.) μέμνηται, ὡς λόγον τινὰ καὶ αὐτοῦ κατὰ τῆς προειρημένης αἱρέσεως yeypadóros. παραθέμενος γοῦν αὐτῶν λέξεις τινὰς, ἐπιφέρει λέγων: ΤΑΥ͂ΤΑ εὑρὼν &e. In eodem quoque libro Miltiadis cujusdam scriptoris mentionem. facit, qui adversus supradictam heresim. librum con- scripserit. Citatis enim. quibusdam verbis illorum hereticorum, ita deinde scribit : HZEC ego cum reperissem &e. Ubi Vale- sius: Ex his patet error Hieronymi in lib. de scriptoribus Eeclesiastieis (eap. 39.) ubi hzc scribit, Mi/fiades, cujus Ζύλο- don in opere suo, quod adversus Montanum, Priscillam, Mazi- millamque composuit, recordatur. Non Rhodonem, sed inno- minatum hune seriptorem debuit dicere. Nam Rhodon ad- versus Montanum et Cataphrygas non scripsit, sed adversus Mareionis hzeresim, ut testatur Eusebius. Varssius. — Aliter narrat Hieronymus in cap. 37. ejusd. op. Vid. supra not. ad init. horum Fragment. p.195. De Miltiade, quem uti notavit infra ad Eusebium Valesius, ecclesiarum sophistam, 1d est rhetorem et disputatorem, vocat Tertullianus, addidit hzee ipse Eusebius fine hujus capitis, eum auctorem hune Contra Cataphrygas missum fecisset; Οὗτος μὲν δὴ τοσαῦτα. 'O γέ τοι πρὸς αὐτοῦ δεδηλωμένος Μιλτιάδης, καὶ ἄλλας ἡμῖν τῆς ἰδίας περὶ τὰ θεῖα λόγια σπουδῆς μνήμας καταλέλοιπεν, ἔν τε οἷς πρὸς Ἕλληνας συνέταξε λόγοις, καὶ τοῖς πρὸς ᾿Ιουδαίους" ἑκατέρᾳ ἰδίως ὑποθέσει ἐν δυσὶν ὑπαντήσας συγγράμμασιν" ἔτι δὲ καὶ πρὸς τοὺς κοσμικοὺς ἄρχοντας, ὑπὲρ ἧς μετήει φιλοσοφίας, πεποίηται ἀπολο- γίαν. Hune inter scriptores, qui adversus gentes pro veritatis defensione et contra haereticos se opposuerant, memorat Parvi Labyrinthi auctor. Vide Can Fragmenta supra p. 129. Sed omnia Miltiadis opera, ait Cavius Hist. Lif. vol. 1. in voce, adeo funditus perierunt, ut eorum ne fragmentum quidem hodie supersit.

Ibid. 1. 3. Μιλτιάδου] Nescio quo fato Alcibiadis nomen pro Miltiade, et Miltiadis pro Alcibiade substitutum est. Nam superiore quidem capite Miltiadis vocabulum pro Alci- biade positum esse observavimus. Hie contra, Alcibiades pro

214 ANNOTA'TIONES

Miltiade irrepsit. Certe apud Nicephorum Μιλτιάδου legitur. quamquam nee Nicephorus, nee Christophorsonus hune locum intellexit. Varssms. ᾿Αλκβιάδου nomen prz se ferunt omnes praeter Iicephorum et Christophorsonum 1n versione ; qui quidem non agnoseunt Eusebii verba illa, αὐτῶν ἐνισταμένων τῷ, nec posteriorem vocem συγγράμματι. Atque hine ortus est error a Valesio supra p. 195. notatus, de libro Miltiadis ab auctore Contra Cataphrygas redacto in compendium. Omnia post prius συγγράμματι omittunt Christoph. Lectt. Rufus, (qui tamen nomen Jfiadis, vel Milciadis, recte Miltiadis in MSto meo antiquissimo, inter hz:e Eusebiana invenit ;) MS. Bodl. Margoque Jonesiani exemplaris, propter τὸ ὁμοιοτέλευτον. Adde, quod αὐτοῦ λέξεις pro αὐτῶν λέξεις Codes Norfolc. et Fufius in Eusebii verbis proxime ante positis przstant. Ceterum Strothius, nomine Miltiadis in textum recepto, quem ego secutus sum, sicut nuperi fecerunt Eusebii editores, Zim- mermann. et Heinichenus, quibus addas el. Olshausen., h:zec ait, ** [psa ratio jam docet, etiam si omnes eodd. ᾿Αλκιβιάδου exhi- ** berent, &eribendum esse Μιλτιάδου, quum et. Alcibiades ipse * (Euseb. v. 3.) Montanista fuerit, et Eusebius tam initio * eapitis quam in sequentibus aperte Miltiadis nomen po- * suerit. Et supra (p. 197.) contra positum erat Miltiadis * nomen pro Alcibiadis, unde patet quam solennis fuerit li- * brariis horum nominum permutatio." H:ee de re evidenti Strothius. Mox abest verbum ἐπετεμόμην a codice Norfolc. sieut δὲ in verbis Eusebii post ὑποκαταβάς. A Scaligeri quoque MSto abfuisse illud αὐτῶν, et istud ἐπετεμόμην, nune mihi in- πού.

P. 192. l. 10. ᾿Αλλ᾽ ὅγε ψευδοπροφήτης ἐν παρεκστάσει] Male Rufinus et Baronius hee verba ex Miltiadis libro desumpta esse existimarunt. Neque enim hie innominatus auctor, quic- quam citat ex Miltiadis libro, sed tantum ex responsione Cataphrygarum adversus Miltiadis librum ; quod non ani- madverterunt interpretes. Est autem hie hujus loci sensus; magnum esse discrimen inter veros prophetas et falsos. Veri enim prophetze, qui Spiritu Dei repleti erant, quieto ae tran- quillo animo przdieebant futura. ^ Pseudoprophets vero, qualis erat Montanus, cum furore et insania loquebantur. Certe eatholiei hoe precipue objiciebant Montanistis, qui se

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 215

prophetieo Spiritu plenos esse jaetabant, quod in eestasi pro- phetarent: eum tamen nee in. novo, nee in vetere testamento prophetas in eestasi unquam prophetasse legamus. — Itaque Miltiades librum adversus eos scripsit hoe titulo, Περὶ τοῦ μὴ δεῖν προφήτην ἐν ἐκστάσει λαλεῖν. Et Epiphanius adversus h»resim Montanistarum cap. 2. ὅσα γὰρ οἱ προφῆται εἰρήκασι, μετὰ συνέσεως παρακολουθοῦντες ἐφθέγγοντο. et cap.4. ae se- quentibus, hane verz ae spiritalis prophetis certissimam notam esse dicit, ut mentis suze compotes sint, qui futura prze- dieunt. Similiter Joannes Chrysostomus Homilia 29. in Épi- stolam 1. ad Corinthios, ubi diserimen affert inter divina- tionem et prophetiam. Hoe enim, inquit, proprium est vatis seu divinatoris, emotse esse mentis; pelli; trahi; raptari tanquam furentem. Propheta vero non ita: sed mente sobria, et eum modesta ae temperata animi eonstitutione ; et quze loquitur intelligens, dicit omnia. His adde Hieronymum in przefatione Commentariorum in Nahum. Non enim loquitur in. ἐκστάσει, ut Montanus et Prisca Mavimillaque delirant : sed quod prophetat, liber est visionis intelligentis universa qua. lo- quitur. ldem in prefatione Commentariorum in Habbaeuc. Idem in libro ii. Commentariorum in Epist. ad Ephesios. Aut igitur juvta. Montanum. patriarchas et. prophetas n ecstasi locutos accipiendum, et nescisse que dixerint ; aut si hoc àmpiwm est (spiritus quippe prophetarum. prophetis subjectus est) intel- lezerunt utique que locuti sunt, &c. Porro notandum est hune anonymum seriptorem nunquam eestases appellare vanos illos mentis excessus Montanistarum, sed semper parecstases, ob eam rationem quam supra dixi. Quippe eestases fere in bonam partem sumuntur à Cypriano et Tertulliano. Et viris sanctis immissze leguntur a Deo, ut Adamo et Petro apostolo. Ac pareecstasis semper in malam partem accipitur. V ALEsiUs. Ante hzec Eusebius scripsit, ὑποκαταβὰς δὲ ἐν ταὐτῷ, τοὺς κατὰ τὴν καινὴν διαθήκην προπεφητευκότας καταλέγει" ἐν οἷς καταριθμεῖ ᾿Αμμίαν τινὰ καὶ Κοδράτον, λέγων οὕτως" "AAA ὅ ye ψευδοπρο- φήτης &e. Deinde aliquanto post 4n eodem libro universos novi testamenti prophetas enumerat, inter quos Aminiam quandam et Quadratum recenset his verbis: PSEUDOPROPHETA autem, inquit, &c.

P. 192. l. 10. παρεκστάσει] παρεκτάσει MS. Steph. Margg. ed.

216 ANNOTATIONES

Genev. et Jonesiani Steph. ezempl. Srnorn. Proxime post ὧν pro ᾧ MS. Norfolc. sed male.

P. 192.1. 14. πνευματοφορηθέντα] πνευματοφορηθέντων Niceph.

Ibid. 1. 16. τὰς Φιλίππου θυγατέρας] Commemorantur hoe quidem loco Philippi evangelistze et diaconi filie, quarum mentionem facit S. Lucas in 4c/is Apost. sed de his atque Philippi apostoli filiabus, vid. supra ad Porvcnaris Fragmenta p. 24.

Ibid. 1.17. Φιλαδελφείᾳ] Hic et infra minus recte scribitur Φι- λαδελφίᾳ cum v. in MS. Bodl. Nicephoroque, et ad posteriorem locum nune memorat Burtonus codd. Maz. et Paris. τ. Idem ANicephorus "Ayavov pro "Ayafov solenni literarum β et v permutatione posuit.

Ibid. 1. 17. Koópárov] De QvapnATo Hieronymus supra pag. 71. vol. I. Eum atque Philippi filias ita induxit Eusebius lib. ii. Zis&. cap. 37. τῶν δὲ κατὰ τούτους διαλαμψάντων καὶ Κοδράτος ἦν. ὃν ἅμα ταῖς Φιλίππου θυγατράσι προφητικῷ χαρίσ- ματι λόγος ἔχει διαπρέψαι. Κοδρᾶτον exhibet προπερισπώμενον AN'iceph.

Ibid. l. 18. οὔτε δή τινας ἄλλους] In codice Med. Maz. et Fuk. apud Nicephorum legitur οὔτε τινὰς, &e. VArEsiUs. ἤδη ante τινὰς ex cod. Regio ed. Steph. ἔτι Bongarsii Lectt. οὐ Margo Jonesian) exemplaris ed. Steph. forsan recte. Nullam habent partieulam JAuwfini Inuterp. et ed. Vales. SrRoru. Additum est ἔτι ante δὴ in Sealigeri exemplo. Partieulam δὴ ex codice Norfolc. olim addideram. Nune, cum referat Burtonus, qui δὴ. mecum recepit, legi ἤδη in codd. Heg. et Parisinis, ye δὴ im Veneto et Florentinis, hoc posterius ye δὴ rescribere velim ; idemque posui in Grzecis.

P. 193. l. 1. ᾿Αμμίαν, ὥς φασιν Nomen ᾿Αμμίαν deest in MS. Bodl. ὥς ye φασίν preestat Nécephorus.

Ibid.]l. 2. τοὺς ἀπὸ Μοντάνου &c.] Hee et verba quze se- quuntur usque ad vocem πάσῃ in lin. 3. propter repetitam vocem χάρισμα in. cod. INorfole. desiderantur. Neque Rufinus priorem quidem partem eorum legisse videtur.

Ibid. l. 4. δεῖν yàp εἶναι τὸ προφητικὸν χάρισμα ἐν πάσῃ τῇ ἐκκλησίᾳ] Minus bene edif. Steph. cum cod. Jtegio οὐ (ΝΝΊοορῆ. ἐν πάσῃ ἐκκλησίᾳ. Censebat anonymus hie auctor, pariter atque Epiphanius, qui tamen antiquiorem se scriptorem,

IN AUCT. CONTRA CATAPHRYGAS. 21"

judice Dodwello Dissert. iv. in. Cyprian, $. 11. describit, pro- phetiam perpetuam fore apud ecclesiam, et ad mundi usque consummationem revera permansuram. Vid. Epiphan. Zr. xlviii. num. 2. Neque diversum quid indicant Maximille pseudo-prophetissgee verba, apud. Epiphanium ibidem servata : Mer! ἐμὲ προφῆτις οὐκέτι ἔσται, ἀλλὰ συντέλεια. Opinatur porro Dodwellus, istud collegisse veteres ex apostoli loco in Zpíist. ad Ephes. cap. iv. comm. 11, 12, 13. Lardnerus autem aucto- rem spectare censet ad Zpist. priorem ad Corinth. cap. xii. comm. 8-10. De Hist. Evang. Fide part. i. v. 3. lib. 1. eap. 33. Et vero fieri potest, ut utramque ῥῆσιν apostolieam in hune modum nonnulli olim interpretarentur. Fragmentum autem aliud à Didymo Alex. in opere De Trinitate servatum, quod quidem opus, ut sepius notavi, apud Italos haud ita pridem primum editum est, diversum quid statuisse Catholicos de per- severantia donorum prophetieorum nobis suggerit. Frag- mentum hie sequitur, ex Montanistieo quodam scripto de- sumptum. λέγουσιν, ὅτι ὑμεῖς (catholici) οὐ πιστεύετε μετὰ τὴν πρώτην ἐπιφάνειαν τοῦ δεσπότου εἶναι προφήτας" εἶπεν δὲ, φησὶν (prophetissa), ὁ Σωτήρ᾽ ᾿'δοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω πρὸς ὑμᾶς προφήτας καὶ σοφοὺς καὶ γραμματεῖς, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενεῖτε, καὶ σταυρώ- cere, καὶ ἐξ αὐτῶν μαστιγώσετε ἐν ταῖς συναγωγαῖς ὑμῶν (Mat. xxiii. 34.). lib. iii. eap. penult. p. 448. Conferas cum his alia, qua ibi posita sunt insignia ejusdem pseudo-prophetissze effata.

VOL. HH. Ff

JULIUS AFRICANUS.

, hs 7 Δ τ BRI MEM. BICI OPER MU TUNIS.

JULIUS AFRICANUS.

S. HicRoxYMvus, Lib. De Viris IHlustribus, cap. lxiii. pag. 144.

JuLIUS Africanus, *cujus quinque de temporibus ex- tant volumina, sub Imperatore M. Aurelio Antonino, 5qui Macrino successerat, legationem pro instauratione *urbis Eimmaus suscepit, quz postea Nicopolis appellata

a Nobile opus Julii Africani ac praecipuum chronographiz, sive ut Photio Cod. 34. ἱστορικὸν, quo res ab orbe condito ad A. C. 221. persecutus fuit libris quinque; Euseb. vi. 31. Τοῦ δ᾽ αὐτοῦ ᾿Αφρι- κανοῦ kai ἄλλα τὸν ἀριθμὸν πέντε χρονογραφιῶν ἐπ᾽ ἀκριβὲς πεπονημένα ἦλθεν εἰς ἡμᾶς σπουδάσματα. FABRICIUS.

Ὁ Imperator hic Helagabali nomine notior, qui imperio praefuit ab A. 218. ad 222. FannicrUs. Georgius Abulpharagius Chron. Syriaco, quod anno 1789. ediderunt et Latine verterunt cl. viri Brunsius et Kirsch. Antoninus Cesar Heliogabalus annos 4. Ejus tempore Nicopolis Palestine, que est Emmaus, condita est. — Ei ex- truende praefecit Julium Africanum scriptorem Chronicorum. p. $7.

* Emmauntem, vicum cujus meminit Lucas xxiv. 13. sexaginta stadiis tantum Hierosolymis abfuisse, Emmauntem vero civitatem qua et Nicopolis, stadiis centum et septuaginta sex, adeoque ab

229 JULIUS AFRICANUS.

est. "Hujus est Epistola ad Origenem super qusstione Susanne: eo quod dieat in Hebreo *hanc fabulam non haberi, nec convenire eum Hebraica etymologia fàzó

illo longe diversam observat desideratissimus Relandus in Palestina pag. 427, 758. FABRiciUs. Atque hujus posterioris urbis Afri- canum non tantum incolam sed etiam episcopum fuisse, vero haud absimile est, quoniam Africani episcopi Emmauntis Commentaria in Novum Testamentum et Chronicon memorat Hebedjesu Catal. Lib. Syror. p. 15. Et Dionysius Bar-Salibi Africanum testem citat episcopum Emmaus in Commentario suo in Evang. Vide Asseman. Bibl. Oriental. tom. iii. p. 14. et tom. ii. cap. 32. p. 130. Fratrem quidem Africanum vocat Origenes in Hesponsione ad eum, qui ipse tantum presbyter fuit, uti olim objecit Tillemontius Mem. Eccl. tom. iii. p. 111. sed ante Africani episcopatum hoc fieri poterat. Nominis vero Nicopolis originem et causam exponit So- zomenus Hist. Eccl. Ρωμαῖοι δὲ μετὰ τὴν ἅλωσιν Ἱεροσολύμων kai τὴν κατὰ τῶν ᾿Ιουδαίων νίκην, Νικόπολιν ἀνηγόρευσαν᾽ ἐκ δὲ τοῦ συμβαντὸς, οὕτως ὠνόμασαν. lib. v. cap. 21. Ita Nicopolis in Epiro post Au- gusti apud Actium victoriam «edificata est.

d Euseb. vi. 31. ᾿Επιστολὴ τούτου 'Opvyéveu γραφεῖσα φέρεται, dmo- po)vros ὡς ἂν νόθου kal πεπλασμένης οὔσης τῆς ἐν τῷ Δανιὴλ κατὰ Zo- σάνναν ἱστορίας, πρὸς ἣν ᾿Ωριγένης ἀντιγράφει πληρέστατα. FABRICIUS.

€ Χαριὲν μὲν σύγγραμμα, νεωτερικὸν δὲ καὶ πεπλασμένον vocat illam περικοπὴν Africanus, (in istac ad Origenem epistola, quae etiamnum extat) rectius utique quam Porphyrius, qui ideo totum Danielis librum putabat Grec? sermonis esse commentum, quia in Susanne fabula contineatur, dicente Daniele ad presbyteros, ἀπὸ τοῦ σχίνου σχίσαι, καὶ ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσαι, ut notat Hieron. prof. in Daniel. Ceterum ex fabule vocabulo non licet concludere narrationem ipsam pro falsa ideo habitam ab Hieronymo, quoniam eodem interdum etiam de verissimis rebus testatissimisque utitur: ut in Epist. ad Philem. p. 448. Longum est diversa Judicum gesta percurrere, el lotam Samsonis fabulam ad veri solis, hoc quippe nomen ejus sonat, lrahere sacramentum. FapnriciUs. Ad Africanum vero quod at- tinet, is profecto ne veritati quidem narrationis favebat.

^ ^ ^ ^ , ^ f "Ey μὲν οὖν “Ἑλληνικαῖς φωναῖς rà τοιαῦτα συμφωνεῖν συμβαίνει: παρὰ

JULIUS AFRICANUS. 223

TOU σχίνου σχίσαι, καὶ ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσαι, contra quem doctam Epistolam scribit Origenes. PS5Extat ejus ad Aristidem altera Epistola, in qua super διαφωνίᾳ, quae videtur esse in genealogia Salvatoris apud Matthaeum et Lucam, plenissime disputat.

τὴν πρίνον πρίσαι kai σχίσαι παρὰ τὴν σχῖνον, ἐν δὲ τῇ 'EBpaió« τῷ παντὶ διέστηκεν, Africanus respiciens ad illa que leguntur in narratione de Susanna; ubi Daniel ad eum qui dixerat se feeminam reperisse ὑπὸ σχῖνον ait: 70e yàp ἄγγελος Θεοῦ σχίσει σε μέσον. Et alteri qui ὑπὸ πρίνον, comminatur his verbis: μένει γὰρ ὁ ἄγγελος τοῦ Θεοῦ τὴν ῥομφαίαν ἔχων πρίσαι σε μέσον ὅπως ἐξολοθρεύσῃ ὑμᾶς. FABRICIUS. Vid. notam infra ad Africani Epistolam.

£ Euseb. vi. 31. Kai ἑτέρα δὲ τοῦ αὐτοῦ ᾿Αφρικανοῦ φέρεται ἐπιστολὴ πρὸς ᾿Αριστείδην περὶ τῆς νομιζομένης διαφωνίας τῶν παρὰ Ματθαίῳ τε καὶ Λουκᾷ τοῦ Χριστοῦ γενεαλογιῶν. FABRICIUS. Hujusce epistole frag- menta, partim ex Eusebii lib. I. Hist. cap. 7. partim vero ex codice MSto in Bibliotheca Vindobonensi servato mox prestiturus sum.

Denique in ipso Chronico suo, Num. r. sub fin., hec posuit Afri- canus, 'Azó δὲ 'Apra£ép£ov ὅθεν ὁ λόγος ἐξῆλθεν, οἰκοδομηθῆναι Ἱερουσαλὴμ, ο΄. ἑβδομάδες συντελοῦνται, ἰδίᾳ δὲ περὶ τούτων καὶ ἀκριβέστερον ἐν τῷ περὶ ἑβδομάδων καὶ τῆςδε τῆς προφητείας ἀπεδείξαμεν. Unde colligendum videtur, integrum ac singulare opus de Septuaginta Hebdomadis scripsisse Africanum, de quo silent Historic Litterariz scriptores.

"MJ tid *

| Y Ac A ! ud Bs 1 ELLE j IM SH b.

i A. a *4

oes

1 ^od "uv CTS Met HN

B ! t ἣν í "METURE vo ld ; ' dd P E ai wd E. - / ; ! ; RR UN ) ird ΝΜ" | T Lo OG

dd. i Á ID τ Εἴ

H i } i υ ub M, i γι ur mt A (Mind

JULII AFRICANI

EMMAUNTIS, SEU NICOPOLIS, APUD PALZESTINAM EPISCOPI,

QUI POST INITIA S/ECULI TERTII SCRIPSIT,

s RELIQULXE.

————— ttl ——— ———

'ASPIKANOY ΠΕΡῚ ΤῊΣ ΚΑΤΑ EOXANNAN 'IXZTOPIAZ 'EIIIZTOAH ΠΡῸΣ 'OPITENHN.

XAIPE κύριέ μου καὶ vie, καὶ πάντα τιμιώτατε ᾽ρί-

ἣ » ^ e x e b 5, ^ fe yeves, παρὰ Αφρικανοῦ. Ὅτε rov iepov ἐποιοῦ προς

Ἀ 5, , , 5, , ^ 5 , 10 TOV ἀγνώμονα διάλογον, ἐμνήσθης τῆς ἐν νεότητι προ-

/ ^ y * NU ^u 35, » ’ , φητείας TOU AavujA' καὶ ὡς επρέπεν, ἡσπασαμὴν τοτε.

θαυμάζω δὲ, πῶς ἔλαθέ σε τὸ μέρος τοῦ βιβλίου τούτου

κίβδηλον Ov' ἡ γάρ τοι περικοπὴ αὕτη χαρίεν μὲν

δ΄ , - M Ν /, ἄλλως σύγγραμμα, νεωτερικὸν δὲ kai πεπλασμένον

, , 2 x x , ν᾿ , τς δείκνυταί τε καὶ κατὰ πολλοὺς ἀπελέγχεται τροπους.

EPISTOLA AD ORIGENEM. Interprete J. Rodolf. Wetstenio.

Salve Domine m1, et fili, at-

que omnium honoratissime Ori-

2o genes, ab Africano. Quum sa-

crum haberes colloquium cum

Agnomone; mentionem injece-

ras prophete Danielis adhuc VOL. II.

juvenis: atque tunc, ut par erat, exosculatus sum. Miror autem, qui te latuerit, hanc illius libri partem adulterinam esse. Hec enim sectio lepidum quidem scriptum est ; novum autem esse

T5

226

RELIQUI/E SACRE.

TS ^ * ,ὕ » θ ^ x " , 7s y«p Σωσαννὴς ἀποθανεῖν κεκελευσμένης, πνεύματι € , , / e , ληφθεὶς ὁ προφήτης ἐξεβόησεν, ὡς ἀδίκως ἡ ἀπόφασις » ^ 3 “ N » , , €xot. πρῶτον οὖν ὁτι Δανιὴλ ἄλλῳ τρόπῳ προφητεύει « /, b! ^ » ὁράμασι καὶ ὀνείροις διὰ παντὸς καιροῦ, καὶ ἀγγέλου , 7 , A , . » 3 , ^ ἐπιφανείας τυγχάνει: ἀλλ᾽ οὐκ ἐπιπνοίᾳ προφητικῇ. s y Ν Y / e 3 7 ἐ ἔπειτα μετὰ τὸ θαυμασίως πως οὕτως ἀποφθέγξασθαι , » ἕ 3 kai παραδοζότοτά πως αὐτοὺς (for. αἰτίους vid. not.) azre- λέγχει, ὡς οὐδὲ (for. ὡς οὐδ᾽ 0) Φιλιστίωνος μῖμος. οὐ * , € A ^ / a4? » swf γὰρ ἐξήρκει ἡ διὰ τοῦ πνεύματος ἐπίπληξις, "ἀλλ᾽ ἰδίᾳ

/ € , ^ ^ ^ , N , διαστήσας ἑκάτερον αὐτῶν, ἐρωτᾷ ποῦ αὐτὴν θεάσαιτο vo

’ € M e N € N 7 » 5 μοιχωμένην. ὡς δὲ o μὲν ὑπὸ πρίνον εφασκεν, ἀπο-

, 7 ᾿ς Ἢ Ν 357 λ A ^ δὲ e N , Κρίινεται τρισειν αὐτον TOV Ααγγϑε Ov 70 E€ TO σχινον

5 /, ^ /4 , ^ , M 5 εἰρηκότι, σχισθῆναι παραπλησίως ἀπειλεῖ. ἐν μὲν οὖν

^ ^ ^ ^ ^ /, ᾿Ἑλληνικαῖς φωναῖς τὰ τοιαῦτα ὁμοφωνεῖν συμβαίνει,

Ν ^ N X ^ / παρὰ τὴν πρίνον TO πρίσαι, καὶ σχίσαι παρὰ τὴν σχίνον" 15 5 Y ^ € Ti ^ EY 7 3 € ἢ Ν ἐν δὲ τῇ “Εβραϊδι τῷ παντὶ διέστηκεν. ἐξ “Ἑβραίων δὲ

τοῖς Ἑλλησι μετεβλήθη πάνθ᾽ ὅσα τῆς παλαίας δια-

θήκης φέρεται.

et fictum, ostenditur et multis evincitur modis. Cum enim Susanna mori juberetur, Spiritu raptus propheta exclamavit, in- justam esse sententiam. | Unde primum argumentum : quod Da- niel alio prophetet modo, scil. per visiones, et insomnia, idque omni tempore, et angeli appa- ritionem interdum obtinet; sed non item per afflatum propheti- cum. Deinde, postquam mirum in modum sic exclamasset, etiam insolentissime illos redarguit ; quomodo nec Philistionis mimus acturus fuisset. Non enim suf- fecerat ei objurgatio per Spi-

ritum facta; sed peculiari loco sejungens utrumque interrogat, 2€ Ubi eam viderit adulterium com- mittentem ? cum autem alter, sub príno, dixisset; respondit, fissurum eum angelum: alteri, sub scAhino, dicenti ; eum scissum 25 irl, similiter minitatur. que qui- dem in Grecis vocibus, quod ad sonum convenire contingit ; du- cendo, a prino fissuram, et a schino scissuram : sed in Hebrza 30 lingua hiec omnino differunt. at- qui ex Hebr»o Grecis traducta sunt, quicunque veteris testa- menti esse dicuntur.

Item, quomodo captivi inter 45

à Susan. 51—59.

AFRICANI EPISTOLA AD ORIGENEM.

22/7

Πῶς δὲ παρὰ Χαλδαίοις αἰχμάλωτοι ὄντες ἐν τῇ Ba-

βυλῶνι, ἠστραγαλωμένοι "((ον. ἐστραγγαλωμένοι), καὶ

» ^ , » [3 , € » ^ , ἐν ταῖς πλατείαις ἄταφοι ριπτούμενοι, ὡς ἐν TT) προτέρᾳ

, , ^ 9 Ν [i ^ ^ (ὃ αἰχμαλωσίᾳ τοῦ ᾿Ισραὴλ ἱστορεῖται, τῶν τε παίδων

, ^ 7 , , Ν Ν ^ 5 αὐτοῖς ἀποσπωμένων εἰς εὐνουχισμὸν, καὶ TOV θυγα-

, , N . € , *" [1 , τέρων εἰς παλλακὰς “ὡς πεπροφήτευτο" οἱ δέ re (for.

, ^ ^ οἵδ᾽ ἔτι) kai περὶ θανάτου ékpwov' καὶ ταῦτα τῇ βασι-

, ^ , , & Ἁ - λέως αὐτῶν γενομένου γυναικὶ ᾿Ιωακεὶμ (for. τὴν τοῦ

7 , ^ , ^ , v d^ , βασιλέως αὐτῶν γενομενὴν γυναικα Ιωακεὶμ), ον συν-

^ A 100povov πεποίητο ὁ τῶν Βαβυλωνίων βασιλεύς ; ei δὲ

, c ^ ^ Ν , οὐχ οὗτος, ἀλλ᾽ ἄλλος τις τοῦ λαοῦ ᾿Ιωακεὶμ, πόθεν

, , ^ ^ ^ , τοιαύτη κατάλυσις αἰχμαλωτῷ περιῆν, καὶ παράδεισος

5 e , e € ἀμφιλαφὴς ἦν ; πρὸ δὲ rovrov ἁπάντων Te 7) Tept-

EA. LM , ^ ^ , ^ N ^ κοπὴ σὺν ἄλλαις δύο ταῖς ἐπὶ TQ τέλει, TQ παρὰ TOV

15 Ἰουδαίων εἰλημμένῳ Δανιὴλ οὐκ ἐμφέρεται. ἐπὶ δὲ

^ , , ^ € fo^ πᾶσι, τοσούτων προωδοιπορηκότων προφητῶν, ἑξῆς (for.

τῶν ἑξῆς) οὐδείς ἐστιν ἕτερος ἑτέρου κεχρημένος ῥητῷ

, E 2 ἣν » /, € /, » ^ 5 v » νοηματι ov yap ἐπτώχευσεν ὁ Aoyos αὐτῶν ἀληθὴς ov.

Chaldaos, talorum lusu venditi 20et distracti, et in plateis inse- pulti abjecti; (sicut in priori captivitate Israélis commemo- ratur) cum filii ipsis raperentur, ut eunuchi fierent, et filie, ut 25 pellices essent ; sicut a prophetis predictum erat: quomodo, in- quam, hi de morte judicium fe- cissent, et hoc quidem contra illam, que uxor erat regis ip- 3osorum Joacimi ; quem secum in thronum asciverat rex Babylo- niorum. Quod si non iste, sed

alius ex populo fuerit ille Joa- cimus ; unde illi captivo tante edes et hortus tam speciosus et amplus? Imprimis vero obstat, quod haec sectio cum aliis dua- bus, qua circa finem sunt, non continetur in iis, quz? Danielis nomine a Judawis acceptantur. Posthec omnia, cum tot prae- cesserint prophete; nullus e posterioribus alterius expressa sententia usus est; (non enim indigebat ejus sermo eorum, qui verus erat) iste autem, cum ho-

b Tob. ii. 3.

* Jerem. xvi. 3, 4.

Isa. xxxix. 7.

4 Jerem. lii. 32.

eg

298 RELIQUI/E SACRJE.

€ ^ δι 99 , /, , ^ € , , οὑτοσὶ δὲ ἐκείνων θατέρῳ ἐπαπειλῶν ὑπομιμνήσκει Aé- ^ , ES ^ Ν [4 » » ^ yovros ToU Κυρίου" “ἀθῶον kai δίκαιον ovk ἀποκτενεῖς. , ε / , ^ i ^ ^ € , ἐξ ἁπάντων τούτων ἐμοὶ δοκεῖ προσκεῖσθαι ἡ περικοπή. , Ν ^ / € * , ἀλλὰ kai τῆς φράσεως 0 χαρακτὴρ διαλλάσσει. 3, 5 M / NO uM S Ὁ A Expovca: σὺ δέ μοι καὶ ἤχησον, kai ἀντιγράφων s / AY /, / Ν ε παίδευε. τοὺς κυρίους μου πάντας προσαγόρευε. g€ οἱ , , ΄ /, »*€*^ , e ἐπιστάμενοι zràvres προσαγορεύουσιν. ἐρῥῶσθαι ae ἅμα e^ , /, » Ἁ ^ T) συνοδίᾳ, (for. addend. σώματι vide not.) καὶ κατὰ VOUV, ^» Θεῷ εὔχομαι. rum utrique minitaretur, eom- — sona: et respondendo erudi. 10 memorat Dominum dicentem: | Omnes meos Dominos saluta. Innozium et justum non occides. —'Te omnes docti (familiares) sa- Ex his omnibus mihi videtur, lutant. Τὸ quoque una cum hec sectio adjecta: quanquam comitatu, valere ex animo pre-

etiam dictionischaracter differat. δου, I5 Pulsavi: tu autem mihi re-

€ Exod. xxiii. 7.

moe ttl fl o το στον

EX EPISTOLA AD ARISTIDEM, DE GENEALOGIA SERVATORIS IN EVANGELIIS, 20

—— a d o

T. Ex duobus Codicibus MSStis Vindobonensi οἱ Coislimiano aumptwunm.

, L] ^ , ^ , o Οὐκ ἀκριβῶς μέντοι τινὲς λέγουσιν’: ὅτι δι-

7 , ε , oy ^ » ΄ 7, καίως γέγονεν ἡ διάφορος αὕτη τῶν ὀνομάτων καταρίθ- 25

—Haud vero accurate dieunt diversam hanc nominum enu- aliqui, jure optimo factam esse merationem commixtionemque,

AFRICANI EPISTOLA AD ARISTIDEM. 229

^ ε ^ Lj » ^ μησίς τε, καὶ ἐπιμιξία τῶν τε ἱερατικῶν, ὡς οἴονται καὶ ^ ^ ^ , ε Ν ξ΄ , τῶν βασιλικῶν: iva δειχθῇ δικαίως ὁ Χριστὸς ἱερεὺς ^ N , e hi , 0 ^ 2 τε kai βασιλεὺς γενόμενος" ὥσπερ τινὸς aeu ovvros ^ [i , , , o ^ e 7) ἑτέραν εσχῆΚοΟΤοΟς ἐλπίδα" OTL (anne legendum 7) OTL ?) € ^ » , » ^ ^ e , 50 Χριστὸς ἀρχιερεὺς ἐστι καὶ βασιλεὺς υὑπερκοσμιος. ^ € ^ , » , € , ^ καὶ τοῦτο ἡμῖν προσήγγειλεν οὐχ ὁ κατάλογος τῶν ^ 5 8 € , ^ , , ^ ἐλλὰ M φυλῶν, ovX ἡ μίξις τῶν ἀναγράπτων γενῶν, ἀλλὰ πα ^ ^ 3 , , , τριάρχαι καὶ προφῆται. μὴ οὖν κατίωμεν εἰς τοσαύτην LÀ ^ » ^ ^ » θεοσεβείας σμικρολογίαν' ἵνα τῇ ἐναλλαγῇ τῶν ονο- ^ , e , ιομάτων τὴν Χριστοῦ βασιλείαν kai ἱερωσύνην συνισ- ^ , ἣν 5, , ^ ^ ^ e ^ ^ τῶμεν. ἐπεὶ τῇ ᾿Ιούδα φυλῇ τῇ βασιλικῇ ἡ τοῦ Λευὶ ἃ b! , ^ f φυλὴ ἱερατικὴ συνεζύγη , Ἂ , , , /, ^ Ἐλισάβετ 'Aapov ἀξαμένου" καὶ πάλιν 'EAeaQap τὴν

τοῦ Ναασσὼν ἀδελφὴν τὴν

θυγατέρα Φατιήλ. καὶ ἐνθένδε παιδοποιησαμένων. ἐψεύ- τςσάαντο οὖν οἱ εὐαγγελισταὶ συνιστάντες οὐκ ἀλήθειαν, ἀλλ᾽ εἰκαζόμενον ἔπαινον ; καὶ διὰ τοῦτο, ξὸ μὲν διὰ Σολομῶνος ἀπὸ Δαβὶδ ἐγενεαλόγησεν ἐπὶ ᾿Ιακὼβ τὸν

τοῦ ᾿Ιωσὴφ πατέρα" "ὁ δὲ, ἀπὸ Νάθαν τοῦ Δαβὶδ ἐπὶ

tam sacerdotalium, ut opinantur 20 quidem, quam regiorum ; ut os- tenderetur Christus jure sacer- dos atque rex factus fuisse ; qua- si scilicet huic rei fidem quis ne- get, vel aliam spem habeat, pra- 25 terquam Christum summum sa- cerdotem regemque supramun- danum esse; id vero annun- ciavit nobis non tribuum cata- logus, nec generum, que litteris 3omandata sunt, commixtio, sed patriarche et prophete. | Ne igitur, vos oro, descendamus ad tam anxiam et minutam cirea religionem curam, ut commu-

f Exod. vi. 23, 25.

Ε S, Matt. cap. i.

tatione nominum regnum ac sa- cerdotium Christi constituamus ; nam cum regia tribu Jude tri- bus sacerdotalis Levi conjuncta est, siquidem uxorem duxerit Aaron Elisabetham — Naassoni sororem ; et Eleazar porro Phatielis filiam; ex illisque liberos uterque procreaverit. Num igitur mentiti sunt evan- geliste, non veritate sed Ποία laude constituta? ac propterea unus ex illis genus duxit per Solomonem usque a Davide ad Jacobum Josephi patrem ; alter vero usque a Nathan Davidis

h S. Luce cap. iii.

230 RELIQUIZE SACRE.

* ^ N € /, 3, Ἡλι τὸν τοῦ ᾿Ιωσὴηφ ὁμοίως ἄλλως (for. οὐδ᾽ ἄλλως) πα- ^ » A ^ B t ^ τέρα ; καί TOL ἀγνοεῖν αὐτοὺς οὐκ ἐχρῆν ὡς ἑκατέρα τῶν , , N ^ 7 , x € ^ κατηριθμημένων τάξις τὸ τοῦ Δαβίδ ἐστι γένος, ἡ τοῦ , , ^ , N 7ὔ /, : Iovóa. φυλὴ Baawky. εἰ yap προφήτης ὁ Νάθαν, ἀλλ᾽ σ s N oy / N € /, , ὅμως καὶ Σολομῶν, ὃ, T€ τούτων πατὴρ ἑκατέρου" ἐκ πολ- 5 ^ εἶ ^ 3, ^ € N N ^ λῶν δὲ φυλῶν ἐγίνοντο προφῆται᾽ ἱερεὺς δὲ ἐξ οὐδεμιᾶς ^ /, ^ , AT ^ , ^ τῶν δώδεκα φυλῶν, μόνοι δὲ, Λευῖται. μάτην αὐτοῖς ἄρα , Ν » , N Ν , ^ πέπλασται TO ἐψευσμένον. Μη δὴ κρατοίη τοιοῦτος , 5» , ^ 7 ^ , λόγος ἐν ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ, ὅτι ψεῦδος σύγκειται eig 3^ Ν 7 ^ , N , 5 , Givov καὶ δοξολογίαν Χριστοῦ. τίς γὰρ οὐκ οἶδε κἀ- το ^ N e , ^ , , ? κεῖνον TOV ἱερώτατον TOU ἀποστόλου λόγον κηρύσσοντος N /, ^ , , ^ ^ e ^ καὶ διαγγέλλοντος τὴν ἀνάστασιν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν, “ Χ , / » /, καὶ OucxvpiCouévov τὴν ἀλήθειαν: μεγάλῳ φόβῳ λέ. ἀπο Ὁ , » , / ^ , / yovros* 'ori εἰ Χριστὸν λέγουσί τινες μὴ ἐγηγέρθαι, alme 5 N Ν 3 7 ^ N ^ (for. excidit οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται) ἡμεῖς δὲ τοῦτο kalis M! b / nS SN N 3 , Ἂς φαμὲν καὶ πεπιστεύκαμεν, καὶ αὐτὸ καὶ ἐλπίζομεν καὶ 7 ^ ^ ^ ΣΝ, » κηρύσσομεν. καταψευδομαρτυροῦμεν τοῦ Θεοῦ, ort ἤγειρε Ν N Dy ᾽ » , N [74 c m τὸν Χριστὸν, ὃν οὐκ ἤγειρεν. εἰ δὲ οὕτως, ὃ δοξολογῶν

Θεὸν πατέρα, δέδοικε μὴ ψευδολόγος δοκοίη ἔργον παρά-

fillo ad Heli, simili ratione nec ista ratio, qua conflatur men- 20

diversa, Josephi patrem? Atqui profecto ignorare illoshaud opor- tebat, utramque seriem virorum enumeratorum Davidis genus

dacium in laudem et gloriam Christi. Quis enim nescit sanc- tissimum illum apostoli sermo- nem Servatoris nostrl resurrec-

esse, Judae tribum regiam. Etsi tionem pradicantis atque annun- 25 enim propheta Nathan fuerit, ciantis veritatemque aflirman- sed itidem et Solomon, paterque — tis, qui cum magno timore ait ; eorum. Ex multis autem tri- Si Christum dicunt quidam bubus orti sunt prophete, sa- ^ non resurrexisse, nos autem hoc cerdos vero ex nulla duodecim — dicimus et credimus, idemque et 30

tribuum, solique Levite sacer- dotes. Frustra ergo ab illis fic- tum mendacium. Minime pro- fecto valeat in ecclesia Christi

speramus et predicamus, falsum testimonium adversus Deum di- cimus, quod suscitaret Christum, quem non suscitavit, — Sin vero

| 1 Cor. xv. 12. et seqq.

AFRICANI EPISTOLA AD ARISTIDEM. 2231

Oo£ov διηγούμενος, πῶς οὐκ ἂν δικαίως φοβηθείη ὁ διὰ ψευδολογίας ἀληθείας σύστασιν ποριζόμενος, δόξαν οὐκ ἀληθῆ συντιθείς ; εἰ γὰρ τὰ γένη διάφορα, καὶ N , , , 5.4 Ν , , E μηδὲν καταφέρει γνήσιον σπέρμα ἐπὶ TOv Ἰωσήφ 5 εἴρηται δὲ μόνον εἰς σύστασιν τοῦ γεννηθησομένου, ὅτι βασιλεὺς καὶ ἱερεὺς ἔσται ὁ ἐσόμενος" ἀποδείξεως μὴ προσούσης, ἀλλὰ τῆς τῶν λόγων σεμνότητος εἰς ὕμνον ἀδρανῆ φερομένης, δῆλον ὡς τοῦ Θεοῦ μὲν ὁ ἔπαινος 3... er ^ 5, / N ^ , , ^ οὐχ ἅπτεται, ψεῦδος ὧν κρίσις δὲ TQ εἰρηκότι, TO Huc usque Codd. Vindob. et Coislin. quae autem sequuntur, Eusebius adduxit lib. I. Hist.

, ^ € ^ , IOOUK OP ὡς OV κομπασάαντι.

càp. 7.

adeo timebat ille, qui Deum pa- trem glorificabat, ne falsiloquus 15 videretur, opus mirabile annun- tians ; quidni jure is timeret, qui per falsi-loquentiam confirmatio- nem veritati pararet, opinione haud vera allata? Si enim ge- 20nera diversa sunt, neque ullum germanum semen ad Josephum deferunt, dictaque sunt solum- modo ad confirmandum de nas-

cituro, futurum eundem esse re- gem et sacerdotem, dum demon- stratio non adest, sed gravitas ac sanctimonia sermonum ad glo- riam futilem facit, manifestum est, ad Deum haud pertinere laudem istam, cum falsa sit; damnandum vero illum esse, qui eandem protulerit, jactans de re, qua non existit, tanquam si ex- titerit.

———————— gi —— ———— —— Ik

,

aS

Χ Ν ἈΠΕ 7 ^ ^ 3.9 * Ἐπειδὴ yap τὰ ὀνόματα τῶν γενῶν ἐν ᾿Ισραὴλ

» ^ ^ , ^ , , A! , , ηριθμεῖτο ἢ φύσει, ἢ vouo' φύσει μέν, γνησίου σπέρ- ^ Χ , X ματος διαδοχῇ (al. διαδοχὴ) νόμῳ δὲ, ἑτέρου παιδοποιου- , , 5, , 3 ea sk. . L e μένου eis ὄνομα τελευτήσαντος ἀδελφοῦ ἀτέκνου" (ori

Interprete Valesio.

3o Nam quoniam apud Israelitas generationum nomina, vel ex na- ture, vel ex legis ordine nume- rabantur: nature quidem, cum legitimi filii parentibus succe-

35 dunt ; legis vero, quoties quis in

nomen ac familiam fratris sine liberis defuncti filios sustulit. (Cum enim certa spes resurrec- tionis nondum eis data esset, fu- turam ejus promissionem mor- tali quadam resurrectione de-

299 RELIQULIE SACRAE.

^ , , , v Ν γὰρ οὐδέπω δέδοτο ἐλπὶς ἀναστάσεως σαφὴς, τὴν μεὰλ- , E] , 3 ^ ^ ej λουσαν ἐπαγγελίαν ἀναστάσει ἐμιμοῦντο θνητῇ, wa , , Z£ x » ^ J, , * ἀνέκλειπτον μένῃ TO ὄνομα τοῦ μετηλλαχότος.) ἐπεὶ 5 e ^ A / 7 , , e Ν ὃ οὖν οἱ τῇ γενεαλογίᾳ ταύτῃ ἐμφερόμενοι, οἱ μὲν διε- /, ^ /, e , N 3 , δέζαντο παῖς πατέρα γνησίως" οἱ δὲ ἑτέροις μὲν ἐγεννη- pg: N / , x , / θησαν, ἑτέροις δὲ προσετέθησαν κλήσει: ἀμφοτέρων , € , ^ , Ἂς ^ € γέγονεν ἡ μνήμη, καὶ τῶν yeyevvükorov, καὶ TOV ὡς , y »M/ ^ , / , yeyevvgkorov' οὕτως οὐδέτερον τῶν εὐαγγελίων ψεὺ- ὃ Ν ’ , θ ^ »N / : λ ’ A erat, καὶ φύσιν ἀριθμοῦν καὶ vouov* avveremAak yap » , b! , , bi ^ ^ N ἀλλήλοις τὰ γένη, TO, Te ἀπὸ τοῦ Σολομῶντος, καὶ TO 5, Ν ^ /, 5 T A , , Ν ἀπὸ τοῦ Νάθαν, ἀναστάσεσιν arékvov, καὶ δευτερο- / , ’ ^ γαμίαις καὶ ἀναστάσει σπερμάτων ὡς δικαίως TOUS αὐ- hk y » ^ Ν [/ τοὺς ἄλλοτε ἄλλων νομίζεσθαι: τῶν μὲν δοκούντων ΄ ^ δὲ ε PU , / N ὃ πατέρων, τῶν δὲ ὑπαρχοντων᾽ ὡς ἀμφοτέρας τὰς διη- , , 5 ^ » SY N , v yuces κυρίως ἀληθεῖς ovcas, ἐπὶ τὸν loono πολυ- , N , ^ ^ zÀokos uev, ἀλλ᾽ ἀκριβῶς κατελθεῖν. o N N 5 Ἂς , X N ^ Iva δὲ σαφὲς ἡ τὸ λεγόμενον, τὴν ἐπαλλαγὴν τῶν ^ , hy ^ NY SN ^ * γενῶν διηγήσομαι. ἀπὸ τοῦ Δαβὶδ διὰ Σολομῶντος ras

ἈΝ , , Ἂς / γενεὰς καταριθμουμένοις, τρίτος ἀπὸ τέλους εὑρίσκεται

lineabant, ut mortui nomen nul-

5

IO

15

lis unquam obliterandum szculis permaneret. ^ Quoniam igitur eorum qui inter majores Christi recensentur, alii naturali jure, ut fili, parentibus successerunt ; nonnulli vero cum ab aliis pro- creati essent, aliis adscripti sunt: ideo utrorumque mentio facta est, tam eorum qui vere patres, quam illorum qui quasi patres fuerunt. Ita fit, ut neutrum evangeliorum falsum sit, cum al- terum naturam, alterum legem in majoribus enumerándis se- quatur. Nam familie quie cum a Salomone, tum a Nathan de-

ducuntur, adeo inter se per-20o mixte sunt, partim reparatione nominis eorum qui sine prole de- cessissent, partim secundis nup- tii, partim etiam seminis sus- citatione, ut iidem homines di- versos patres habuisse merito credautur ; hos quidem ficticios ; ills vero naturales. Quo fit, ut evangeli utriusque narratio absolute verissima, vario quidem 30 linearum contextu, sed accurate ad Josephum usque descendat.

Verum ut id quod diximus, clarius fiat, utriusque stirpis seriem proponemus. Igitur si35 a Davide per Salomonem gene-

AFRICANI EPISTOLA AD ARISTIDEM.

953

MarÓav, ὃς ἐγέννησε τὸν ᾿Ιακὼβ τοῦ ᾿Ιωσὴφ τὸν ma-

τέρα: ἀπὸ δὲ Νάθαν τοῦ Δαβὶδ κατὰ Λουκᾶν, ὁμοίως

, N y € [1 « « ^ Ν τρίτος ἀπὸ τέλους Μελχὶ, οὗ υἱὸς ὁ 'HAi ὁ τοῦ ᾿Ιωσὴφ

, eN € ^ ^ ^ πατήρ" ᾿Ιωσὴφ γὰρ υἱὸς Ηλὶ τοῦ Μελχί: σκοποῦ τοί-

M ^ , ^5 Ν , ^ Lj , 5 vvv ἡμίν κειμένου TOU ᾿Ιωσηφ, ἀποδεικτέον πῶς ἑκάτερος

» ^ hj € ^ er , N , ^ ^ αὐτοῦ 7r&T)D ἰστορειται, O, T€ Ιακωβ ἀπὸ Σολομῶντος,

ε « Ἀ ^ , € , , ^ καὶ HAÀi ὁ ἀπὸ τοῦ Νάθαν ἑκάτερος κατάγοντες TO

΄, e / e A vw , ^ ^ γένος. ὅπως τε πρότερον οὗτοι δὴ ὃ, re ᾿Ιακωβ καὶ Ἡλι δύο ἀδελφοί: καὶ πρός γε, πῶς οἱ τούτων πατέρες

, » ^ ^ ^ 1o Ματθὰν καὶ Μελχὶ διαφόρων ὄντες γενῶν, τοῦ Ἰωσὴφ

» , , Ν ^ 53 e M ἀναφαίνονται πάπποι. koi δὴ οὖν 0, re Ματθὰν καὶ

€ NER 7 * S. x , / ^ e o MeAxi ἐν μέρει τὴν αὐτὴν ἀγαγόμενοι γυναῖκα, ὁμο-

/ » N , , ^ , Χ μητρίους ἀδελφοὺς ἐπαιδοποιήσαντο' τοῦ νόμου μὴ

7 7 » 5 , ^ » κωλύοντος χηρεύουσαν, ἤτοι ἀπολελυμένην, ἢ καὶ TeAev-

τς τΤήσαντος τοῦ ἀνδρὸς, ἄλλῳ γαμεῖσθαι" ἐκ δὲ τῆς Eat,

^ A! ^ N ^ ^ τοῦτο γὰρ καλεῖσθαι τὴν γυναῖκα παραδέδοται, πρῶτος

^ € » Ν ^ ^ , Ν , * Ματθαν, o ἀπὸ τοῦ Σολομῶντος κατάγων τὸ γένος, τὸν

laxo γεννᾷ καὶ τελευτήσαντος τοῦ Ματθὰν, Μελχὶ ὁ

rationes cum Matthaeo nume- 20raveris, tertius a fine reperietur Matthan qui genuit Jacob pa- trem Josephi. Quod si cum Luca a Nathan Davidis filio nu- meres, tertius itidem a fine re- 25 perietur Melchi, cujus filius fuit Heli pater Josephi. Sic enim ait; Joseph qui fuit Heli, qui fuit Melchi. Cum igitur velut scopus nobis propositus sit Jo- 3osephus, explicandum nobis est, quomodo uterque pater illius esse dicatur, tam Jacob qui ex Salomone; quam Heli qui ex Nathan originem ducit: ac pra- terea quomodo isti duo Jacob et Heli fratres fuerint ; deinde vero

VOL. II.

qua ratione horum patres Mat- than et Melchi, diverso genere prognati, avi Josephi fuisse pro- bentur. Matthan et Melchi cum eandem uxorem alter post al- terum habuissent, liberos ex ea, qui uterini fratres erant, sus- ceperunt. Quippe lex minime vetabat, ne mulier vidua seu re- pudiata, seu viro ipsius mortuo, alteri nuberet. Igitur ex Estha (hoc enim mulieris nomen fuisse accepimus) primus Matthan qui a Salomone genus ducebat, Ja- cobum filium sustulit. Post Matthanis autem interitum, Melchi qui ad Nathanem ori- ginem referebat ; cum ex eadem

uh

294

RELIQUI/E SACRE.

N , , / ? ἐπὶ τὸν Νάθαν κατὰ γένος ἀναφερόμενος, χηρεύουσαν ἐκ

^ . ^ ^ , 3 ^ € μὲν τῆς αὐτῆς φυλῆς, ἐξ ἄλλου δὲ γένους àv, ὡς mpo-

^ , , » N » e^N Ν *HAÁ ej , €UTOV, Q'yayopevos avTov, €g xev ULOP TOV L. OUTO εκ

, / ^ e. , , N Ν Ν διαφόρων δύο γενῶν εὑρήσομεν τὸν τε Ιακωβ καὶ τὸν

€ , c e v € , 'HAi ὁμομητρίους ἀδελφούς. ὧν ὁ ἕτερος ᾿Ιακὼβ «rék- 5

^ ^ , ^ ^ vov TOU ἀδελφοῦ τελευτήσαντος ᾿Ηλὶ, τὴν γυναῖκα παρα-

* ^ ^ 9 , A λαβὼν, ἐγέννησεν ἐξ αὐτῆς τρίτον τὸν leo"$' kara

; ἐν ἑαυτῷ, καὶ x λόγον᾽ διὸ καὶ γέγραπται" φύσιν μὲν ἑαυτῷ, καὶ κατὰ Aoyov' διὸ καὶ γέγρ

ΑἉ ^ Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν ᾿Ιωσήφ' κατὰ νόμον δὲ τοῦ

e 5 Ν Ν Ν ^ 3 ’ Ἡλι υἱὸς ἦν" ἐκείνῳ γὰρ ὁ Ιακωβ ἀδελῴος ὧν, ἀνέσ- 1o

, , , (/ ^ € , T1O€ σπέρμα. διόπερ οὐκ ἀκυρωθήσεται καὶ ἢ κατ

3 1M /, ^ ^ N e » N αὐτὸν γενεαλογία, ἣν Ματθαῖος μὲν ὁ εὐαγγελιστὴς

ἐξαριθμούμενος, ᾿Ιακὼβ δὲ, φησὶν, ἐγέννησε τὸν ᾿Ιωσήφ᾽

Ἁ ^ , ^ 5 eN e , 7 * ὁ δὲ Λουκᾶς ἀνάπαλιν" ὃς ἦν vios, ὡς ἐνομίζετο (καὶ

^ ^9 S ^ € ^ γὰρ καὶ τοῦτο προστίθησι) τοῦ leo", τοῦ HAL τοῦ τς

* V , , , , » Μελχί τὴν γὰρ κατὰ νόμον γένεσιν, ἐπισημότερον οὐκ

53 » ^ IY X089 » 35, ^ ^ ἦν ἐξειπεῖν. καὶ τὸ ἐγέννησεν ἐπὶ τῆς τοιᾶσδε παιδο-

4. » /, , /, N 5 N 7T OLLCCS QXpt τέλους ἐστΟΊΤΉσ €, Τὴν avadQopav 7 :00)-7

tribu sed diversa familia editus esset, ut antea diximus ; uxorem eam sortitus, Heli filium sus- cepit. Hoc modo Jacob et Heli licet diverso genere prognatos, uterinos fratres reperiemus. Quo- rum alter, Jacob scilicet, cum frater ipsius Heli sine liberis de- cessisset, viduam ejus conjugem sibi accipiens, tertium ex ea Jo- sephum genuit, naturali quidem ratione filium suum. Unde etiam scriptum est: Jacob autem ge- nuit Joseph. Sed secundum le- gem filius erat Heli, quippe cum ei semen Jacobus frater suscita- visset. Proinde nec generis per eum deducta series, vana ac fu.

tilis deprehendetur: quam Mat- thzus quidem recensens, Jacob, 20 inquit, genuit Joseph. Lucas vero e contrario a filiis ad pa- rentes ascendens. Jesus, inquit, qui erat, ut putabatur, (hoe e- nim diserte addit) filius Joseph 25 qui fuit Heli, qui fuit Melchi. Neque enim poterat disertius exprimi fictieia illa generandi ratio quie ex lege profecta est. Ideo in hujusmodi liberorum 30 generatione, verbum illud, ge- nuit, ad finem usque reticuit, cum ad ipsum usque Adamum, qui fuit Dei, gradatim ascen- dendo, totius generis seriem per- 35 duxisset.

AFRICANI EPISTOLA AD ARISTIDEM.

935

" v PN ἃ ^ ^ ^ ^ , ou σάμενος ἕως ToU ᾿Αδὰμ kai τοῦ Θεοῦ kar ava-

λυσιν.

»ῸΝ ^ , , ^ , , » Ν ^ 2 Οὐδὲ μὴν ἀναπόδεικτον ἢ ἐσχεδιασμένον ἐστὶ τοῦτο

^ ^ ^ e ^ , ^ » » . TOU yovv Σωτῆρος OL Καήῆτ ἃ σαρκα συγγένεις, Εἰ OUV

^ € ^ , , B. ob 5 φανητιῶντες, εἴθ᾽ ἁπλῶς ἐκδιδάσκοντες, πάντως δὲ ἀλη-

^ € , ^ *

θεύοντες, παρέδοσαν καὶ ταῦτα. ὡς ᾿Ιδουμαῖοι λῃσταὶ , , ^ , , , , , ᾿Ασκάλωνι πόλει τῆς Παλαιστίνης ἐπελθόντες, ἐξ ei- , , ^ Ν ^ , ej , / δωλείου ᾿Απόλλωνος, 0 πρὸς τοῖς τείχεσιν ἵδρυτο, Avri-

M [4 , ^ M ^ πατρον Ἡρώδου τινὸς ἱεροδούλου παῖδα, πρὸς Tots

, ^ ^ N , € N ro ἄλλοις σύλοις αἰχμάλωτον ἀπῆγον" τῷ δὲ λύτρα ὑπερ

τοῦ υἱοῦ καταθέσθαι μὴ δύνασθαι τὸν ἱερέα, O0 ᾿Αντί-

^ ^ , / » 5 * [rd zarpos τοῖς TOv ᾿Ιδουμαίων ἔθεσιν ἐντραφεὶς, ὕστερον

€ ^ ^ ^ eo c9 / 5, ^ , Ὑρκανῷ φιλοῦται τῷ τῆς Ἰουδαίας ἀρχιερεῖ. πρεσβεύσας

Ἁ Ἀ 7 .- « Α "^ € ^ ^ ^ δὲ πρὸς Πομπήϊον ὑπὲρ τοῦ Ὑρκανοῦ, koi τὴν βασι-

15 λείαν ἐλευθερώσας αὐτῷ ὑπὸ ᾿Αριστοβούλου τοῦ ἀδελ-

^ , " ^ φοῦ περικοπτομένην, αὐτὸς ηὐτύχησεν ἐπιμελητὴς τῆς

* Παλαιστίνης χρηματίσαι: διαδέχεται δὲ τὸν ᾿Αντί- πατρον φθόνῳ τῆς πολλῆς εὐτυχίας δολοφονηθέντα, ὁ ev c , ^ er qu 99 , b ^ υἱὸς Ἡρώδης" ὃς ὕστερον ὑπ᾽ ᾿Αντωνίου kai τοῦ Σε-

20 Neque vero id certa ratione de- stitutum aut temere confictum est. Cognati enim Servatoris nostri, sive ad ostendendam ge- neris sui nobilitatem, sive ut

25 simpliciter rem docerent, veraci utique sermone hec nobis tra- diderunt: latrones scilicet Idu- maos, cum Ascaloni Palestine civitati supervenissent, ex de-

3olubro quodam Apollinis quod ad ipsos urbis muros positum erat, Antipatrum Herodis cujusdam Hieroduli filium simul cum re- liqua sacra przda captivum dux-

35isse. Cum vero pro redemp-

tione filii minister templi pre- tium solvere non valeret, Anti- pater Idumaeorum more insti- tutoque educatus, postmodum Hyrcani summi Judaeorum pon- tificis amicus effectus est. Mox legatus ad Pompeium missus ab Hyrcano, cum ei regnum quod Aristobulus maxima ex parte oc- cupaverat, liberum restituisset, ad summam felicitatem perve- nit, curator Palestinz promotus. Tandem ab iis qui felicitati ejus invidebant, per insidias inter- fectus, Herodem filium succes- sorem reliquit, cui postea An-

Η ἢ 2

236 RELIQUI/AE SACRE.

^ /, , ^ 5 7 βαστοῦ, συγκλήτου δόγματι τῶν ᾿Ιουδαίων ἐκρίθη βασι- , e ^ / » ΄ ^ λεύειν. οὗ παῖδες, Ηρώδης οἵ T. ἄλλοι τετράρχαι. ταῦτα

Á ^ ^ N ^ € , € » 9 , μὲν δὴ kowa kai ταῖς Ἑλλήνων ἱστορίαις. ἀναγράπτων i , , , ^ 3 7 » , ^ δὲ εἰς τότε ἐν τοῖς ἀρχείοις ὄντων (πάντων Rufin.) τῶν € mm ^ ^ ^ 3 / EfpaikGv γενῶν, koi τῶν ἄχρι προσηλύτων ava- 7] e Χ ^ ^ ^ φερομένων, ὡς 'Axwp ToU ᾿Αμμανίτου, καὶ 'Ῥοὺθ τῆς ^ 337.9 , [4 , Μωαβίτιδος, TOv Te ἀπ᾿ Αἰγύπτου συνεκπεσόντων ἐπι- €t /, 5 £ ^ ^ μίκτων, ὁ Ηρώδης οὐδέν τι συμβαλλομένου τοῦ τῶν 1 λιτῶν γένο TO, καὶ τῷ δότι τῆς δυσ- σραηλιτῶν γένους αὐτῷ, καὶ τῷ συνειδότι τῆς Ova , , » cz ^ ἊΝ 3 Ἂ γενείας κρουόμενος, ἐνέπρησεν αὐτῶν τὰς ἀναγραφὰς ^ ^ 9.7 » v 3 ^ ^ N τῶν γενῶν οἰόμενος εὐγενὴς ἀναφανεῖσθαι, τῷ μηδὲ 5, y H 7 e^ b / 3.2 Aa ἄλλον €xeww ἐκ δημοσίου συγγραφῆς TO γένος ἀνάγειν » ^N Ld ^ / , ἐπὶ τοὺς πατριάρχας, ἢ προσηλύτους, TOUS T€ καλου- , , Y , , , , N ^ 5 μένους l'ewpas τοὺς ἐπιμίκτους. ὀλίγοι δὴ τῶν ἐπι- ^ 5, Ν e ^ 5 N ^ , μελῶν, ἰδιωτικὰς ἑαυτοῖς ἀπογραφᾶς, ἢ μνημονεύσαντες ^ 5 ’ ^ » 1 » 5 , ’ 5 τῶν ὀνομάτων, ἢ ἄλλως ἔχοντες ἐξ ἀντιγράφων, ἐνα- / , , " /, ^ , βρύνονται (for. ἐνεβρύνοντο Scaliger.) σωζομένης τῇ μνή-

My τῆς εὐγενείας" ὧν ἐτύγχανον οἱ προειρημένοι Δεσ-

tonius et Augustus ex senatus- consulto regnum Judae: adju- dicarunt. Hujus Herodis filius fuit Herodes aliique tetrarcha. Et hac quidem gentilium etiam histori:£ cum Judaica communia sunt. Ceterum cum ad id usque temporis in tabulariis publicis descripta essent origines tam fa- milarum Hebraicarum, quam eorum qui ad proselytos, id est advenas genus suum referebant, verbi gratia ad Achior Amani- tem, et ad Ruth Moabitidem, eosque qui ex /Egypto simul cum Israelitis egressi per matrimonia cum ipsis permixti fuerant, He- rodes priscas illas Israelitarum

familias nihil ad se pertinere in- telligens, ignobilitatis sua» con- sclentia stimulatus, omnia illa veterum familiarum monumenta concremavit : ratus se tum de- mum nobilem visum irij cum nemo esset qui ex publicis mo- numentis originem generis sui, vel ad patriarchas, vel ad pro- selytos, vel ad permixtos Israe- litis. peregrinos qui Γειῶραι di- cuntur, posset referre. tamen antiquitatis studiosi pri- vatos stirpis suie commentarios, vel quod nomina ipsa memoriter callerent, vel ex archivis de-

—

Oo

20

25

Pauci 30

scriptos penes se habentes, in 35

primis gloriabantur quod avita

AFRICANI EPISTOLA AD ARISTIDEM.

997

, , ^ ^ ^ ^ , , πόσυνοι καλούμενοι, διὰ τὴν πρὸς TO σωτήριον γένος

συνάφειαν" ἀπὸ τε Ναζάρων καὶ Κωχαβὰ κωμῶν 'lov-

"0^ ^ ^ ^ » , ^ δαϊκῶν τῇ λοιπῇ yy ἐπιφοιτήσαντες, kai τὴν προειρη- , , » , ὦ 4 . μένην γενεαλογίαν (ἐκ μνημῆς supplet ex Rufino Strothius) L4 ^ , ^ [4 ^ , ey , ^ » sek τε τῆς βίβλου τῶν ἡμερῶν εἰς ὅσον ἐξικνοῦντο ἐξηγη- ΄ y ».29 z »» » »y , 54. σάμενοι. εἴτ᾽ οὖν οὕτως, εἴτ᾽ ἄλλως ἔχοι, σαφεστέραν ἐζή-- , ^ » δ΄ , ^ [3 » /, γησιν οὐκ ἂν ἔχοι τις ἄλλος ἐξευρεῖν ὡς ἔγωγε νομίζω. ^ ^ » p , N € ^ e πᾶς T€ ὃς εὐγνώμων τυγχάνει. καὶ ἡμῖν αὕτη μελέτω, * ER. , , , ^ ^ 7 TY εἰ kai μὴ ἐμμαρτυρὸς ἐστι, TQ μὴ κρείττονα ἢ ἀληθεσ- , » , ^ N y , / , » , 10 Τέραν ἐχειν εἰπεῖν. TO μέντοι εὐαγγέλιον πάντως ἀληθεύει.

Καὶ ἐπὶ τέλει δὲ τῆς αὐτῆς ἐπιστολῆς, προστίθησι ταῦτα.

Ματθὰν ὁ ἀπὸ Σολομῶνος, ἐγέννησε τὸν ᾿Ιακώβ.

Ματθὰν ἀποθανόντος, Μελχὶ ὁ ἀπὸ Νάθαν, ἐκ τῆς

» ^ Ν » , * € , « , »

αὐτῆς γυναικὸς ἐγέννησε τὸν '"HA&. ὁμομήτριοι ἄρα ,

ις ἀδελφοὶ Ηλὶ kal'lako(8. ᾿Ηλὶ ἀτέκνου ἀποθανόντος,

€ " Ὁβ - TEN , ^ , , * 'I ^ ὁ ᾿Ιακὼβ ἀνέστησεν αὑτῷ σπέρμα, γεννῆσας rov loo79,

hy , Ld ^ ^ /, ^ m^

κατὰ φύσιν μὲν ἑαυτῷ, kara νόμον δὲ τῷ 'HAL. οὕτως

ἀμφοτέρων υἱὸς ἦν ὁ Ἰωσήφ.

nobilitatis memoriam conser- 2o vassent. Ex quorum numero erant hi de quibus supra dixi, ob propinquitatem generis qua Servatori nostro juncti erant δεσπόσυνοι appellati. Qui e Na- 25 zhris et Cochaba Judae vicis in varias regiones dispersi, supra- dictam generis seriem, ex ephe- meridum libro quam poterant fi- delissime exposuerunt. Sive igi- 3otur ita se res habet, sive aliter, planiorem certe interpretatio- nem, meo quidem judicio alio- rumque qui cqui rerum zesti- matores esse volent, nemo fa- 35 cile repererit. Proinde hac no- bis sufficiat, tametsi nullo testi- "onio fulta; quando nee me-

liorem aliam nec veriorem pro- ferre possumus. Ceterum quin vera sit evangelii narratio du- bitari non potest.

In fine autem ejusdem epistolae Africanus hec addit.

Matthan a Salomone genus ducens, Jacobum genuit. Mor- tuo deinde Matthane, Melchi oriundus ex Nathanis stirpe, ex eadem muliere genuit Heli. Quo- circa Jacobus et Heli fratres erant uterin],. Heli deinde sine liberis defuncto, Jacobus ei se- men suscitavit, Josepho genito: qui natura quidem Jacobi, lege autem Heli filius fuit. — Sic uterque Josephi pater recte di- citur.

298 RELIQUI/E SACRE.E.

EX

LIBRIS QUINQUE DE TEMPORIBUS, SEU CHRONICO.

RR E. N , AP À τῷ ^ M Xs Τὴν πρώτην ἡμέραν ó'Adpwavós νοητὴν λέγει, διὰ τὸ 5 5 , N /, ^ ἀδιοργανίστον εἶναι τέως TO πρωτόκτιστον φῶς καὶ

κεχυμένον. Profert hoc Georgius Syncellus in Chronographia sua pag. 3. edit. Goar.

Primum diem spiritualiter in- eo quod indigesta etiam fuerit telligendum esse dicit Africanus, — diffusaque primigenia lux. 1o

————— 'uflii————— ————

II.

Οὗτοι δέ εἰσιν οἵ περὶ τῆς ταφῆς τοῦ ᾿Αδὰμ εἰρηκότες, ' Ajpi- κανὸς καὶ ὃ ἅγιος ᾿Αθανάσιος. A Montfauconio in Collect. Nov. Patrum Gr. tom. ii. p. 105. ex Cod. sd Paris. 2441. desumpt. Est Catena in Joannem. 5

Hi de sepultura Adami dixerunt, Africanus et sanctus Athanasius.

———— — —ü ——————

ITE '"Evos "ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου ToU Θεοῦ πρῶτος, τοῦτ᾽ ἔστι προσαγορεύεσθαι ὀνόματι Interprete Jac. Goaro. 20.

Enos Domini Dei nomen pri- primus) speravit: hoc est Dei mus invocare (nomine appellari nomine ccepit appellari. —Ex-

k Gen. iv. comm. ult.

AFRICANI CHRONICON. 239

^. Li , Ν δῷ. ^ e A X ^ Θεοῦ: ἑρμηνεύεται γὰρ ὁ 'Evos ὡσανεὶ ἄνθρωπος, κατὰ ^ € ἢ ^ ey iT ^ € ^ eN » τον Epaikov νοῦν. οὕτω δὲ kal ὁ Σωτὴρ, υἱὸς ὄντως , ^ ^ N , x ἀνθρώπου kara TOv φυσικὸν λόγον. ᾿Αφρικανοῦ. Hac

. affert Georgius Syncellus pag. 10. CAronographia.

5 ponitur enim Enos secundum hominis filius est juxta natura- Hebraice litere mentem, quasi lem rationem : ait Africanus. homo, ita et Salvator veri (vere)

LY.

EN € y € 3 ^ ^ ΕῚ ^ Λέγεται yap ὁμωνύμως ὁ Θεὸς πᾶσι τοῖς ἐξ αὐτοῦ, , X 8 ^ , , Ν ^ , /, € Ν ιοέἐπειδὴ ἐν πᾶσιν ἐστιν. — Ev δὲ τῇ οἰκονομίᾳ, ὡς κατὰ ^N , , σ΄“ » Ν » uA Ν Ν τὴν οὐσίαν ὅλην ουσιωθεὶς, ἄνθρωπος λέγεται, κατὰ τὸ *, , d ]* - ^ ^ ^ , s

εἰρημένον" ᾿ Ἐν ᾧ κατοικεῖ πᾶν τῆς Θεότητος τὸ πλη- ρῶμα σωματικῶς. Haec in Scholiis extant Maximi Confessoris in Dionys. Areop. p. 76. ed. Corderii Op. S. Dion. Areop. adscript.

I$ Interprete Balth. Corderio.

Dicitur enim eodem nomine substantiam substantialis, homo Deus omnibus qua ex ipso sunt, dicitur, juxta quod dictum est : quoniam in omnibus existit. In 4m quo inhabitavit omnis plenitudo hac autem dispensatione tan- divinitatis corporaliter.

20quam secundum totam hominis

o oooc————Áüp———————— V.

περὶ οὗ (Mathusale) ᾿Αφρικανός" (hoc sumptum est ex

Georgii Syncelli Chronographia pag. 21.) Οὗτος ἁπάντων

, , ^ ^ ^ 5 ^ s ^ e £o^ πλείονα xpovov (Quot τῶν T€ πρὸ αὑτοῦ, καὶ τῶν ἑξῆς 25 Interprete Goaro.

—de quo Africanus. Hie pre posterioribus longiorem vitam omnibus, cum majoribus, tum annis nimirum, nongentis sex-

1 Coloss. ii. 9.

940 RELIQULE SACRE.

, € uS » » Ἂν "7 N , m ? , εἰς ἡμᾶς" εἰς (for. εἰσὶ) ἔτη τὰ σύμπαντα, “ἐννακόσια e , , , , 7 Ν , ἑξήκοντα ἐννέα. τάχα τι (for. re) σημαίνει τὸ πολυχρόνιον

, ^ * * e , € » ^ € , αὐτοῦ, διὰ τὴν ὑπερκόσμιον ὀγδοάδα, Κυριακὴν ἡμέραν. 357 * 5, x ^ 7] , e ^ ^ ὄγδοος yap ἀπὸ TOU πρώτου τυγχάνει. ὃ δ᾽ ὑστερεῖ τοῦτο (£ , c) Ν » À , ^ À (ὃ n ,

or. Τούτῳ) πρὸς ἀναπλήρωσιν τῆς χιλιάδος, "πάντων 5 p» , , , e , P 2 ὑπάρχων πλήρωμα, ἀνεπλήρωσεν ὃ Σωτήρ. εἶτα φησίν"

, ^ € 7 ^ Ἂν, ^ ^ x x ?Eigi τρεῖς ὁμωνυμίαι τῶν ἀπὸ Katv τοῖς ἀπὸ 230, os Ἁ / /,

'"Evóx, καὶ Μαθουσάλα, καὶ Λάμεχ.

aginta novem duxit. Forsan ejus tellige) quam addidit Salvator,

vitz: diuturnitas nonnihil menti ad complementum illi deficit. 1o objicit, quod c:zxlestem octo- ^ Tum subjungit. "Tres sunt quz- narium diem, videlicet Domini- dam filiorum Cain filiis Seth ap- cum spectat. À primo siquidem pellationes communes: Enoch, ille numeratur octavus: prima Mathusala, et Lamech.

vero millenarii perfectio (31. in- 15

VT. Ν , Jue ’ ^ N Ν Ρ᾽᾿Αδὰμ γενόμενος ἐτῶν σλ΄. γεννᾷ τὸν Σηθ, καὶ ,ὔ / y [/ ^ » , , τούτοις ἐπίζησας ἔτη Nr. ἀπέθανεν, ἤτοι δεύτερον θα- νατον. Χ , ^ / , N 7 » N Σὴθ γενόμενος ἐτῶν σε΄. ἐγέννησεν rov '"Evos. Απὸ 20 » ^ 7 , / , N » * 7 Αδὰμ τοίνυν μέχρι γενέσεως Evosg ἐτὴ τὰ σύμπαντα / υλε. "n N € , 9. τῆ [4 ᾶ Ν K € ^ vos ὑπάρχων ἐτῶν p;. γεννᾷ rov Καϊνᾶν. e^ A4 ^ ἢ ^ N , Καϊνᾶν δὲ ἐτῶν po. γεννᾷ rov Μαλαλεὴλ. Interprete Goaro. 52

Cum esset Adamus annorum ad Enos natalem diem nume- 230. genuit Seth: tum vero su- rantur anni 435.

perstes annis 700. luce privatur, Enos annorum 190. genuit hoc est secundam mortem obit. Cainan. Seth annis 205. natus genuit Cainan autem annorum 170.39

Enos: ab Adamo itaque usque — genuit Malaleel.

αἰ Gen. v. 27. ἢ Joan.i. 16. 9 Gen. capp. iv. et v. — P Gen. v. 3—28.

— ————ni I ' o — eóÀÓ!——m ommum t EBD NA...

pep f JT —

Copias 2

AFRICANI CHRONICON. 9241

Μαλαλεὴλ δὲ ἐτῶν ρξε΄. γεννᾷ τὸν 'Iapé0.

᾿Ιαρὲδ δὲ ἐτῶν ρξβ΄. γεννᾷ τὸν ᾿Ενώχ.

᾿Ενὼχ δὲ ὑπάρχων ἐτῶν ρξε΄. γεννᾷ τὸν Μαθουσάλα. καὶ εὐαρεστήσας τῷ Θεῷ, ἐπιζήσας ἔτη σ΄, οὐχ εὑ-

5 ρίσκετο.

Μαθουσάλα γενόμενος ἐτῶν ρπζ΄. ἐγέννησεν τὸν Λάμεχ.

Λάμεχ ὑπάρχων ἐτῶν pm». γεννᾷ τὸν Νῶε.

Hzc affert idem Georgius pag. 81. Chronographie.

10. Malaleel vero annorum 165. centis superstes cum Deo pla-

genuit Iared. cuisset, non ulterius visus est. Iared statis 162. genuit E- Mathusala annis 187. natus noch. genuit Lamech. Enoch vero annorum 165. Lamech annis 188. natus ge-

15 genuit Mathusala: annisque du- nuit Noe. --- ———üfs——— ——

VII. , , , s ex des 3, «Πλήθους ἀνθρώπων γενομένου ἐπὶ τῆς γῆς ἄγγελοι ^ » ^ , , / ^ , 35.79. τοῦ οὐρανοῦ θυγατράσιν ἀνθρώπων συνῆλθον. εν ενίοις » , e ε AS ^ ^ , N e ἀντιγράφοις εὗρον, οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ. μυθεύεται δε, ὡς 5 v N N ^ E N ^ 2οοἶμαι. ἀπὸ (for.legend. οἱ μὲν ἀπὸ) τοῦ Σὴθ ὑπὸ τοῦ , € e ^ p h * πνεύματος οἱ υἱοὶ Θεοῦ προσαγορεύονται, διὰ τοὺς ἀπ᾽ » ^ P P 327 αὐτοῦ γενεαλογουμένους δικαίους τε καὶ πατριάρχας ἄχρι ^ ies ^ "N Fe / ^ TOU Σωτῆρος᾽ τοὺς δ᾽ ἀπὸ Kaiv ἀνθρώπων ἀποκαλεῖ

N e »Ὰ7 ^ , , Ν y /, σπορᾶν, ὡς οὐδὲ τι θεῖον ἐσχηκότας, διὰ πονηρίαν γέ-

25 Interprete Goaro.

Aucta super terram hominum filios vocari, ob enatos ex ejus multitudine, angeli cli filiabus — stirpe usque ad Salvatorem jus- hominum commixti sunt: in tos et patriarchas: Cain vero quibusdam exemplaribus legi, progeniem, ceu nil divinum re-

30 filii Dei. Indicat, ut reor, Spi- ferentem, ob generis pravitatem, ritus sanctus a Seth patre Dei ac confuse nature dissimilitu-

q Gen. vi. t, 2. VOL. II. 11

949 RELIQUL/E SACRJE.

M Ν N ^ , , , » 7 νους, καὶ διὰ τὸ τῆς φύσεως ἀνόμοιον᾽ ἐπιμιχθέντων , ^ 5 ^ x , , , Ἀ αὐτῶν (for. δ᾽ αὐτῶν) τὴν ἀγανάκτησιν ποιήσασθαι τὸν

/ , N 359 , , ^ » , Θεὸν. εἰ δὲ ἐπ᾿ ἀγγέλων νοοῖτο ἔχειν τούτους (for.

^ M b / , » N » ^ τοῦτο.) TOUS περὶ μαγείας kai γοητείας, eru δὲ ἀριθμῶν

κινήσεως, (for. addend. ἐσχολακότας συνιέναι χρὴ; vide5

^ , ^ A m notam) TOV μετεώρων ταῖς γυναιξὶ τὴν γνωσιν παρα- , T , € » , ^ Χ , δεδωκέναι, αφ ὧν ἐποιήσαντο παῖδας TOUS γίγαντας, 5 ἃ m^ , , ͵ » ^ /, δι᾿ OUS τῆς κακίας ἐπιγενομένης, €yvo πᾶν ἀφανίσαι , , € Ν , σιν Ss? , , ζώων γένος 0 Θεὸς ἐν κατακλυσμῷ" “απειλῆσας pk. » , e , ἃ E] 7 /, €T?) οὐχ ὑπερβησεσθαι τους ἀνθρώπους. μῆδε νομι- 7 , à Y x 7 /, N e, ζέσθω eru, διὰ TO πλείονα Xpovov τινας ὕστερον ^ x ἈἉ , ^ / Z € Ν βιωναι. τὸ yap διάστημα τοῦ χρόνου γέγονεν ekarOv » » ^ ^ ÀY ^ ς ^ ^ ἐτὴ μέχρι TOU κατακλυσμοῦ κατα TOV αμαρτωλῶν τῶν ^ ^ ἣν "Te Noe διὰ δικαι-

, » , N ε / "d οσυνὴν evapeaTyGOa«vTL κιβωτὸν ὑπέθετο κατασκευασαι

, 57 * ^ TOT€' 9)Gcav γαρ eikocaeres.

ES ^ / ye o- , 93. N 30K Oeos: καὶ γενομένης, “εἰσῆλθον εἰς αὐτὴν, αὐτὸς T€ ^ M [o “τιν Ν € N N € , * , hi Noe, kai oi viol, καὶ ἡ γυνὴ, kai αἱ νύμφαι, καὶ ἀπὸ NY / 3 N , NY z /, v2 N παντὸς ζώου ἀπαρχὴ, εἰς διαμονὴν τοῦ γένους. “ἦν δὲ

natus. Nullus porro dubius hesitet, aut quaestionem anxius moveat, spatium hoc vite quos-

dinem, hominum semen appeliat: eisdemque indignationis su: sig- na Deum inflixisse narrat. At

si de angelis sermonem fieri sen- tiamus ; magiis et prestigiis de- ditos accipi necesse est, qui as- trorum et numerorum motum, rerumque sublimium, vel me- teororum notitiam mulieribus tradiderunt, quorum congressu conceperunt illie gigantes, a qui- bus scelerum omnium colluvie in universum orbem propagata, perfidum omne viventium genus diluvio perdere Deus decrevit, vicesimum et centesimum annum homines non superaturos mi-

r Gen. vi. 4. 5. Gen. vi. 32. t Gen

. vi. 9.

dam przetergressos contemplatus. ZEtatis quippe, durationisque vi- tx: spatium post solos centum annos diluvio instante termi. nandum, peccatoribus vicesimum jam annum agentibus, in sce- lerum poenam, velut lata sen- tentia fuit praefixum. Noe vero ob singularem justitiam sibi gra- tum arcam construere jussit Deus: eaque absoluta, ingressi sunt in eam ipse Noe, et filii, uxor, et nurus, et selectoe qui-

I5

20

39

dam ad generis eorum cujusvis 35

ἃ Gen. vii. 7. | Y Gen. vii. 6.

AFRICANI CHRONICON. 243

^ ^ e * Ἀ , , ἐτῶν ἑξακοσίων ὁ Νῶε, Ore ὁ κατακλυσμὸς €yévero. ^ « ^ « , 9) καὶ cA, "oe δὲ ἔληξε τὸ ὕδωρ, ἡ κιβωτὸς ἱδρύθη emi τὰ opy σ 3 ^ M , 'Apap&r, & τινα ἴσμεν ἐν llapÜ(a εἶναι τινὲς δὲ ἐν [4 ^ ^ 53 5 iT ^ , Κελαιναῖς τῆς Φρυγίας εἶναι φασίν: εἰδον δὲ rov τόπον « , » , a uu ^ , E ^ 5 ἑκάτερον. ἐπεκράτησεν δὲ ὁ κατακλυσμὸς €évuxvTOV' καὶ ^^ « A! ^ ^ ^ ^ τότε ἐξηράνθη ἡ γῆ" " οἱ δὲ ἐξῆλθον τῆς κιβωτοῦ kara , Li y € ^ ^ , ^ bro , συζυγίας, ὡς ἔστιν εὑρεῖν, καὶ οὐχ ὃν εἰσῆλθον τρόπον, y N , ᾿ Ζ » ^ , * ^ e ^ , κατὰ γένη" “εὐλογοῦνταί τε πρὸς τοῦ Θεοῦ. τούτων N " [4 ^ , , μὲν οὖν ἕκαστον τῶν διαφερόντων τι σημαίνει. — Affert

10 haec idem Georgius, partim pag. 19. partim vero pag. 21.

conservandi fiduciam animan- tit: ac demum exsiccata est tium primiti&. Imminente porro terra. Combinata demum mas diluvio annos vit&e sexcentosNoe οἵ foemina, prout reperiri con- jam attigerat: aquis vero sub- tigit, non ordine quo juxta genus

15sidentibus, in montibus Ararat, distincta fuerant ingressa, ex quos esse Parthi novimus; qui- arca prodierunt animantia, quae dam licet Celenis, vel in nigra subinde a Deo prospera bene- Phrygia contendant extare, (lo- — dictionum accessione cumulan- cus uterque mihi de visu notus tur: et eorum quidem, quz no-

20 est) arca constitit. ^ Aquarum bis conducunt, nonnihil ista sig- hzc inundatio anno integro ste- —nificant.

—— il

ΨΕΙ͂Ι,

8 ^ 5 ^ d ec ε Ν EN A , Nae ἦν ἐτῶν X. ὅτε ὁ κατακλυσμὸς ἐγένετο. γίνε- , , E 2 * , ^ ἣν ^ ^ ται τοίνυν ἀπο Αδαμ μέχρι Νῶε καὶ τοῦ κατακλυσμοῦ / »y . 25 Ba £8 . €T. Affert hoc Georgius pag. 83.

Interprete Goaro.

Ingruente diluvio 600. anno- tur versus Noe et diluvium nu- rum erat Noe. Ab Adamo igi- merantur anni 2262.

w Gen. viii. 3, 4. X Gen. viii. 19. y Gen. vii. 9, 15, 16. 2 Gen. ix. t. ^? Gen. vii. 6.

112

444. RELIQUI/E SACRE.

IX,

b Mera δὲ τὸν κατακλυσμὸν Σὴμ ἐγέννησεν τὸν ' Ap- φαξάδ. ᾿Αρφαξὰδ δὲ γενόμενος ἐτῶν ρλε΄. γεννᾷ τὸν Σαλὰ, βτῖζ * (N escit Africanus, sicut codex Hebrzus, τὸν Ócv- τερον Καϊνᾶν, qui inter Arphaxad Salamque hodie saltem in Versione τῶν 0 extat. Σαλὰ γενόμενος ἐτῶν ρλ΄. γεννᾷ τὸν Ἕβερ, βῴκζ΄. ἝἭβερ γενόμενος ἐτῶν ρλδ΄. γεννᾷ τὸν Φαλὲκ, βχξα΄. οὕτως ἐπικληθέντα διὰ τὸ ἐν ἡμέραις αὐτοῦ μερισθῆναι τὴν γῆν. Φαλὲκ ἐτῶν ρλ΄. ἐγέννησε

Χ € ^ m / »y / , , , * τὸν Ραγαῦ, koi ἐπιζήσας ἔτη σθ΄. ἐτελεύτησεν. ᾿Απὸ 5 E. uox * AMET

Αδαμ. ἐπὶ τελευτὴν Φαλεκ ἐτὴ y.

Ραγαῦ ἐτῶν pA. γενόμενος ἐγέννησε τὸν Σερούχ. Σεροὺχ ρλ΄. τὸν Ναχώρ. Ναχὼρ οθ΄. τὸν Θάρα. Θάρα ο΄. ἐτῶν ὧν τὸν ᾿Αβραὰμ, καὶ Ναχὼρ, koi' Appav. Τῷ γσοζ΄. ἔτει τοῦ κόσμου ἐπέβη ᾿Αβραὰμ τῆς ἐπηγγελμένης Χαναναίτιδος γῆς.

Ἔνθεν ἄρχεται τῶν “Ἑβραίων ἡ προσωνυμία. | 'E-

^ , , W » ραῖοι γὰρ οἱ περάται ἑρμηνεύονται, διαπεράσαντος Ev-

Interprete Goaro.

Post diluvium Sem genuit Ragam annis 132. natüs ge-

Arphaxad. Arphaxad annis 135. natus genuit Sala: anno 2397. Sala annis 130. natus genuit Heber, anno 2527. Heber annis 134. natus, anno 2661. genuit Phalec, sic vocatum, quod ejus etate divisa fuerit terra. Pha- lec annis 130. natus genuit Ra- gam, et superstes annis 209g. morte sublatus est. Ab Adamo usque ad mortem Phalec anni 3000.

^ Gen, xl.

nuit Saruch. Saruch anno cen- tesimo trigesimo genuit Nachor. Nachor anno septuagesimo no- no genuit Thara. "Thara anno 7o. genuit Abraham, Nachor, et Aram. Anno mundi 3277. ter- ram Chananitidem sibi promis- sam ingressus est Abraham. Hic primum nomen Hebrae- orum auditum est. Hebraei namque transmigrantes expo- nuntur, qui cum Abraham tra-

10. et seqq.

5

μαι

5

20

25

39

I

AFRICANI CHRONICON.

245

» € δι WC φράτην ᾿Αβραάμ' καὶ οὐχ, ὡς οἴονταί τινες, ἀπὸ Ejgep

^ , TOU προειρημένου.

, , Ἁ ππὺν ^ Συνάγεται τοίνυν εἰς τὴν ἐπίβασιν τῆς κατηγγελ-

μένης γῆς ᾿Αβραὰμ, ἀπὸ μὲν τοῦ κατακλυσμοῦ καὶ Νῶε,

E à , v , » Ν δὲ ᾿Αδὰ ^ , » s γενεῶν δέκα erm mue. ἀπὸ δε ἂμ, γενεῶν κ΄. ἐτὴ

γσοζ΄. Exstant haec in pagg. 86. et 93. et 99. ejusdem Georgii

Chronographic.

jecerunt Euphratem ; et non, ut quidem autumant, ab Heber : de 10 quo alibi sermo habitus. A preterito itaque diluvio, Noeque temporibus, usque ad

ingressum Abrahe in terram promissam, generationum decem anni ror5. colliguntur: ab A- damo vero, generationum: viginti anni 3277.

—————"N——————

X.

’ Ν 5 N , , Αἰγύπτιοι μὲν οὖν ἐπὶ TO κομπωδέστερον, χρόνων

ES , * , S5" δὰ X y ^ 15 περιττὰς περιόδους kai μυριάδας ἐτῶν, kara θέσιν τινὰ

^ , » ^ , » A d “ τῶν παρ᾽ αὐτοῖς ἀστρολογουμένων ἐξέθεντο. ἅς τινες τῶν ταῦτα ἀκριβοῦν δοξάντων συστέλλοντες σελη-

, "5 /, 5, ^ hi 5, N y νιαίους εἶπον ἐνιαυτούς" οὐδὲν (for. OL οὐδὲν) ἔλαττον

A ^ » , / ^ , Ἁ ἐπὶ τὸ μυθῶδες ἀπονενευκότες, συμπίπτουσι ταῖς ὀκτὼ

Ν » , , 5! ^ ^ , / [4 ^ , 20 καὶ ἐννέα χιλιασιν ἐτῶν, ἂς Αἰγυπτίων οἱ παρα IAa-

[i ^ , , ^ , 5 / τωνα ἱερεῖς eig Σόλωνα καταριθμοῦντες ovk ἀληθευουσιν.

Καὶ μετ᾽ ὀλίγα.

Τὰ γὰρ Φοινίκων τρισμύρια ἔτη, ἢ

^

* Ἔ / ^ * ^ ΄ 3 Ἢ τὸν τῶν Χαλδαίων λῆρον, τὸν τῶν τεσσαράκοντα ὀκτὼ

Interprete Goaro.

25 AEgyptii certe de suz statis antiquitate jactantius eloquuti, per annorum revolutiones et myriades prorogatam quandam seriem ex astrologicis experi-

3o mentis statuerunt: quas quidem ii, qui se penitius inspexisse ar- bitrantur, summatim legentes, fabulis nihilo secius addicti, an- nos hujusmodi lunares putandos

35 commenti sunt, et confictis octo

vel novem annorum millenariis, quz Soloni velut authori /Egyp- tiorum sacerdotes apud Platonem quondam ascripserunt, a veritate probavere se longe dissitos.

Et quibusdam interjctis. | Phoenicibus pariter myriades an- norum tres jactatas, Chaldao- rumque deliria, nec non quadra- ginta et octo alias myriades, quid memorare necesse est? Α Chal-

946 RELIQUIJE SACRJE.

, , ^ Ν , , , Ν , ^ Χ μυριάδων τί δεῖ καὶ λέγειν ; ἐκ τούτων yap ᾿Ιουδαῖοι TO » , , » x. Ν , , , , , ἀνέκαθεν γεγονότες, ἀπὸ Αβραὰμ ἀρξάμενοι, ἀτυφότερόν

A D , Ν δ "NB. ^ N ^ τε kai ἀνθρωπίνως, μετὰ (for. kara) τοῦ ἀληθοῦς διὰ τοῦ

, , 3 ^ ^ Μωσέως πνεύματος διδαχθέντες, ἔκ Te τῶν λοιπῶν ε “. ^ € ^ » * » ^ , /, Ejpeikev ἱστοριῶν, ἀριθμὸν ἐτῶν πεντάκις χιλίων 5

/ , Ἂ , , ^ 7 , πεντακοσίων εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ Σωτηρίου Λογου * ^ ^ , /, τὴν ἐπὶ τῆς μοναρχίας τῶν Καισάρων κηρυσσομένην παραδεδώκασιν. Extant hec in ejusdem Georgii Chronograph. pag. 17.

dais enim per Abrahamum pa- norum quinquies millium et io trem orti Judei, vero Moysis quingentorum numerum usque spiritu imbuti, qua dedecet ho- ^ ad salutaris Verbi adventum sub mines a fastu alienos, suique — Cesarum imperio mundo evul- memores, modestia, ex relictis — gatum posteris tradiderunt.

sibi Hebraeorum monumentis an- 15 c iilis XI. DYNASTI/E /EGYPTLE, QUAS EX JEGYPTIACIS MANETHONIS COLLECTAS AFRICANUS 20 IN LIBROS SUOS RETULIT DE TEMPORIBUS. mcm cd

Titulus Dynastiarum apud Georgium Syncellum CPol. ἂν ^ X Ν Ν , 7 ^ IIepi τῶν μετὰ Tov κατακλυσμὸν Αἰγύπτου Δυναστειῶν,

ὡς ὁ ᾿Αφρικανός. En primo Manethonis libro. 25 Ἁ , e α΄. Mera vekvas kai τοὺς ἡμιθέους Πρώτη Δυνασ- 7 ^ 7 , A (3 ^ , τεία καταριθμεῖται βασιλέων okro, ov πρῶτος M5vygs De Egypti Dynastüis post Diluvium, secundum Africanum.

τ. Post Mortuos et Semideos octo, quorum primus Menes prima Dynastia censetur regum — "T'heinites annis 62, regnavit, qui 30

AFRICANI CHRONICON. 447

Θεινίτης ἐβασίλευσεν ἔτη ξβ΄. ὃς ὑπὸ ἱπποποτάμου διαρπαγεὶς διεφθάρη. β΄. ᾿Αθῶθις υἱὸς ἔτη νζ΄. 0 τὰ ἐν Μέμφει βασίλεια οἰκοδομήσας" οὗ φέρονται βίβλοι ἀνατομικαὶ, ἰατρὸς 5 γὰρ ἦν. γ΄. Κενκένης υἱὸς ἔτη λα΄. δ΄. Οὐενέφης υἱὸς ἔτη κγ΄. ἐφ᾽ οὗ λιμὸς κατέσχε τὴν Αἴγυπτον μέγας" οὗτος τὰς περὶ Κωχώμην ἤγειρε πυ- ραμίδας. 19 ε΄, Οὐσαφαῖδος υἱὸς ἔτη κ΄. ς΄. Νιεβὲς υἱὸς ἔτη κς΄. ζ΄. Σεμέμψης υἱὸς ἔτη wj. ἐφ᾽ οὗ φθορὰ μεγίστη κατέσχεν τὴν Αἴγυπτον. η΄. Βιηνεχὴς υἱὸς ἔτη κς΄. ις5 Ὁμοῦ ἐτὴη σνγ΄. (σἕγ΄.) Extant hec in Chronographia ejusdem Georgii Syncelli pag. 54.

ab hippopotamo raptus periit. pyramidas illas erexit.

2. Áthothis filius, annis 57. 5. Usaphedus filius, annis 20. qui apud Memphim regiam zedi- 6. Niebes filius, annis 26.

20ficavit; cujus feruntur libri de 7. Semempsis filius, annis 18.

anatomia, medicus enim erat. sub quo maxima pestis /Egyp-

3. Cencenes filius, annis 31. . tum invasit.

4. Venephes filius, annis 23. 8. Bieneches filius, annis 26. sub quo fames ingens /Egyptum Simul anni 253. (263.)

25invasit; hic apud Cochomen DYNASTIA II. Δευτέρα Δυναστεία βασιλέων ἐννέα. Ὧν πρῶτος Βῶχος ἔτη λη΄. ἐφ᾽ οὗ χάσμα κατὰ Bov- ME A N^» ΄ , βαστον ἐγένετο, kai ἀπώλοντο πολλοί.

40 Interprete quidem Goaro, qui et reliquas Dynastias Latine vertit, Sed regum nominibus atque annis ad substituta Greca correctis.

Dynastia Secunda regum novem.

1. Quorum Bochus annis 38. — tus ad Bubastin, quo plerosque sub quo portentosus terre hia- perire contigit.

248

RELIQUI/E SACRAZE.

β΄. Καιαχῶς ἔτη λθ΄. ἐφ᾽ οὗ oi βόες " Amie. ἐν Μέμ-

L4 , φει καὶ Μνεύις ἐν Ἡλιοπόλει καὶ ὁ Μενδήσιος τράγος,

! 5 / ἐνομίσθησαν εἶναι Θεοί.

γ΄. Βίνωθρις ἔτη μζ΄. ἐφ᾽ οὗ ἐκρίθη τὰς γυναῖκας

βασιλείας γέρας ἔχειν. δ΄. Τλᾶς ἔτη ιζ΄. €. Σεθένης ἔτη μδ. ς΄. Χοέρης ἔτη ιζ΄.

5

ζ΄. Νεφερχέρης ἔτη ke. ἐφ᾽ ob μυθεύεται τὸν Νεῖλον

7 7 e /, e / eXUA- μέλιτι κεκραμένον ἡμέραις ἐνδέκα ρυηναι. Io

/ , » Ὡς SES [4 '3, ^ / , 7». Σέσωχρις ἐτὴ μη. ὃς ὕψος eixe πηχῶν €, πλάτος

παλαιστῶν γ΄. θ΄. Χενερὴς, ἔτη X. Ὁμοῦ ἔτη τβ΄.

Ὁμοῦ πρώτης καὶ δευτέρας δυναστείας μετὰ TOV i μοῦ πρ ρ μ

Ν » , , κατακλυσμὸν ἔτη Qve. (Q£e.). κατὰ τὴν δευτέραν ἔκδοσιν

᾿Αφρικανοῦ.

2. Ceachos, annis 39. sub quo bos Apis Memphi et Mmnevis Heliopoli et Mendesius caper habiti sunt Dei.

3. Binothris, annis 47. sub quo mulieres regno potiri de- cretum est.

4. 1165, annis 17.

5. Sethenes, annis 41.

6. Choeres, annis 17.

7. Nephercheres, annis 25. sub quo Nilum melleo liquore

Extant hec pag. 55. Georgii Syncelli.

permixtum diebus undecim flux- isse fabulantur.

8. Sesochris, annis 48. cujus 20 proceritas cubitis 5. latitudo tribus (palmis) protensa.

9. Cheneres, annis 30.

Omnium summa est annorum 802; 25 Primi vero secundique post diluvium principatus summa est annorum 555. (565.) juxta secun-

dam Africani expositionem.

DYNASTIA III. 30

Τρίτη Δυναστεία Μεμφιτῶν βασιλέων ἐννέα: ὧν

α΄. Νεχερόφης ἔτη ky.

ἐφ᾽ οὗ Λίβυες ἀπέστησαν

Dynastia tertia regum Memphitarum novem, quorum

1. Necherophes, annis 28. cu-

jus state Libyes ab /7Egyptiis

defecerunt, luna tamen praeter communem cursum aucta, metu 35

AFRICANI CHRONICON. 249

Αἰγυπτίων, καὶ τῆς σελήνης παρὰ λόγον αὐξηθείσης, διὰ δέος ἑαυτοὺς παρέδοσαν. β΄. Τόσορθρος ἔτη κθ΄. οὗτος ᾿Ασκλήπιος Αἰγυπτίοις κατὰ τὴν ἰατρικὴν νενόμισται, καὶ τὴν διὰ ξεστῶν λίθων L pea εὕρατο, ἀλλὰ kal γραφῆς ἐπεμελήθη. γ΄. Τυρίς ἔτη ζ΄. 0. Μέσωχρις erp ιζ΄. €. Σώυφις ἔτη «ς΄. ς΄. Τοσέρτασις ἔτη ιθ΄. IO E. Ἄχης ern μβ΄. η΄. Σίφουρις ἔτη λ΄. θ΄. Κερφέρης ἔτη κς΄. Ὁμοῦ éry σιδ΄. Ὁμοῦ τῶν τριῶν Δυναστειῶν, κατὰ τὸν ᾿Αφρικανὸν, ἔτη 15 vé. (ψοθ'.) Extant hec pag. 56. Syncelli.

Mesochris, annis 17. . Soyphis, annis 16.

. Tosertasis, annis 19. . Aches, annis 42.

. Siphuris, annis 30.

ducti seipsos dediderunt.

2. Tosorthrus annis 29. hic JEsculapius 7Egyptiis ob medi- candi peritiam habitus: sectis

20lapidibus edificandi artem in-

Oc-1 QW -

venit; et characteribus littera- 9. Cerpheres, annis 26. rum recte exarandis laborem et Horum summa annorum 214. industriam impendit. Trium simul principatuum ex 3. Tyris, annis 7. Africani mente summa 769. ud DYNASTIA IV.

Τετάρτη Δυναστεία Μεμφιτῶν, συγγενείας ἑτέρας, βασιλεῖς η΄. α΄. Σώρις ἔτη κθ΄. / ^ » / ^ ^ / » β΄. Σοῦφις ἔτη Ey. ὃς τὴν μεγίστην ἤγειρε πυρα- 80 γπαρίϊα quarta alterius cognationis Memphitarum regum octo.

1. Soris, annis 29. pyramidem omnium maximam 2. Suphis, annis 635. llle erexit, quam a Cheope rege po-

VOL. II. K k

250 RELIQUI/E SACRE.

μίδα: ἣν φησὶν HpoOoros ὑπὸ Xéoros γεγονεναι. οὗτος δὲ καὶ ὑπερόπτης εἰς Θεοὺς ἐγένετο καὶ τὴν ἱερὰν συνέγραψε βίβλον, ἣν ὡς μέγα χρῆμα ἐν Αἰγύπτῳ γενόμενος ἐκτησάμην.

y. Σοῦφις ἔτη ἕς΄. 5

δ΄. Μενχέρης ἔτη £y.

€. '"Paroíans ἔτη ke.

ς΄. Βιχέρης ἔτη κβ΄.

ζ΄. Σεβερχέρης ἐτη ζ΄.

η΄. Θαμφθὶς ἔτη θ΄. 10

Ὁμοῦ ἔτη σοδ΄. (σπδ'.)

Ὁμοῦ τῶν δ΄. Δυναστειῶν τῶν μετὰ τὸν κατα- κλυσμὸν ἐτὴ gps. ( aey .) κατ᾽ Adpikavór. Hec extant in pag. 56. Syncelli.

sitam Herodotus scribit. Idem 5. Ratoeses, annis 25. I5 Peroptes dictus, inter divos re- 6. Bicheres, annis 22. latus est, (contemptor Deorum 7. Sebercheres, annis 7. extitit,) librumque de sacris con- 8. Thamphtis, annis 9. scripsit, quem velut pretiosam Summa 274. annorum. supellectilem in /Egypto mihi Quatuor post diluvium Dy- 2o comparavi. nastiarum summa, ex Africano,

3. Suphis, annis 66. est 1046.

4. Mencheres, annis 63.

DYNASTIA V.

IIéuzry Δυναστεία βασιλέων ἐξ 'EAeQavrivys. 25 α΄. Οὐσερχέρης ἔτη κη΄. β΄. Σεφρὴς ἔτη ιγ΄. γ΄. Νεφερχέρης ἔτη κ΄. δ΄. Σίσιρις ἔτη ζ΄.

4 , » , €. Χέρης ern κ. 30 Dynastia quinta regum ex. Elephantina. Ir. Usercberes, annis 28. 4. Sisiris, annis 7. 2. Sephres, annis 15. 5. Cheres, annis 20.

3. Nephercheres, annis 20.

AFRICANI CHRONICON. 251 ς΄. Ῥαθουρὶς ἔτη μδ΄. ζ΄. Μερχερὴς ἔτη θ΄. η΄. Tapxtépys ἔτη μδ΄. θ΄. "Ofvos ἔτη λγ΄. 5 Ὁμοῦ ἔτη oux. (σιη.) Γίνονται σὺν τοῖς προτεταγμένοις αμς΄. (αἕγ'΄.)

^ ^ /, ἔτεσιν τῶν τεσσάρων Δυναστειῶν ἔτη acl. (ασπαΐ.) Extant hac in pag. 57. Syncelli.

6. Rathuris, annis 44. Summa est annorum 248.

i0 7. Mercheres, annis 9. Quas cum prioribus 1046. 8. Tarcheres, annis 44. Dynastiarum quatuor, annorum 9. Obnus, annis 353. 1294. summam componit.

DYNASTIA VI. "Ekrm Δυναστεία βασιλέων ἐξ Μεμφιτῶν.

ις α. Ὄθωης ἔτη λ΄. ὃς ὑπὸ τῶν δορυφόρων ἀνῃρέθη. β΄. dus ἔτη νγ΄. γ΄. Μεθουσουφὶς ἔτη ζ΄. 8. Φίωψ ἑξαετὴς ἀρξάμενος βασιλεύειν, διεγένετο μεχρις ἐτῶν ρ΄. 2o €. Μεντεσοῦφις ἔτος ἕν. ς΄. Νίτωκρις γεννικωτάτη καὶ εὐμορφοτάτη τῶν κατ᾽ αὐτὴν γενομένη, ξανθὴ τὴν χροιάν" ἣ τὴν τρίτην ἤγειρε πυραμίδα ἐβασίλευσεν ἔτη ιβ΄.

Dynastia sexta regum sez Memphitarum.

25 1. Othoes, qui a satellitibus 5. Mentesuphis, anno uno. est occisus. 6. Nitocris nobilissima et for- 2. Phius, annis 55. mosissimasui temporis mulierum, 3. Methusuphis, annis 7. vultu rubicunda, qua pyrami-

4. Phiops, sexennis regnare dem tertiam erexit: et annis 3o coepit, annis centum vixit (per- duodecim regnavit. mansit).

Kka

252 RELIQUI/E SACRJE. Ὁμοῦ ἔτη oy . 7 ^ ^ "4 , Γίνονται avv rois προτεταγμένοις ασὺδ΄. (ασπα΄.) τῶν ε΄. Δυναστειῶν ἔτη αὐϊζ΄. (αὐπδ΄.) Extant hec in pag. 58. Syncelli.

Summa, 203. anni. nastiarum annis 1294. appositi, 5 Qui preordinatis quinque Dy- — conflant 1497.

DYNASTIA VII. Ἑ βδόμη Avvacreía Μεμφιτῶν βασιλέων ο΄. ot ἐβα-

σιλευσαν ἡμέρας ο΄. Hoc apud Syacellum ibidem extat.

Dynastia septima regum 7o. Memphitarum, qui diebus 70. reg- to navere.

DYNASTIA VIII. 'Oy80g Δυναστεία Μεμφιτῶν βασιλέων κζ΄. οἱ éga-

4 y / /, S ^ σίλευσαν ἐτὴ pps. liüvovrau σὺν τοῖς Tporeray-

Lal

3 / ^ ^ μένοις ἔτη αχλθ΄. τῶν ὀκτὼ Δυναστειῶν. Extat apud 15

Syncellum ibid.

Dynastia octava regum 27. moratis itaque comprehensis Dy- Memphitarum, qui annis 146. nastiarum octo annis insimul regnum tenuere. Supra me- sunt 1639.

DYNASTIA IX. 20 € ^ , /, '"Evvarg Δυναστεία Ἡρακλεοπολιτῶν βασιλέων ιθ΄. ^ 5 3, / Ὁ οἱ ἐβασίλευσαν ἐτη υθ΄" ὧν Ὁ πρῶτος ᾿Αχθόης δεινότατος τῶν πρὸ αὐτοῦ γενό- ^ , , 5 / ^ , , ? [r4 μενος, τοῖς ἐν πάσῃ Αἰγύπτῳ κακὰ εἰργάσατο" ὕστερον € ^ , δὲ μανίᾳ περιέπεσε, kal ὑπὸ κροκοδείλου διεφθάρη. a5 Extant hec p. 59. Syncelli.

Dynastia nona regum 19. Heracleopolitarum, annis 409. sceptra moderatorum ; quorum

i. Achthoes vir majorum su- — menta dedit, versus est in amen- orum crudelissimus, plura totius — tiam, et a crocodilo necatus est. 30 JEgypti incolis ferocitatis argu-

AFRICANI CHRONICON. 259

DYNASTIA X. Δεκάτηῃ Avvaareía Ἡρακλεοπολιτῶν βασιλέων ιθ΄. οἱ ἐβασίλευσαν ἔτη ρπε. Extat ibidem apud Syncellum.

Dynastia decima regum 19. Heracleopolitarum totis 185. annis 5 imperantium.

DYNASTIA XI. "Evóekar Δυναστεία Διοσπολιτῶν βασιλέων is. οἱ ἐβασίλευσαν ἔτη μγ΄. Μεθ᾿ obs ᾿Αμμενέμης ἔτη ις΄. Μέχρι τοῦδε τὸν πρῶτον τόμον καταγήοχεν ὁ Μα- 1o νεθώ. Ὁμοῦ βασιλεῖς pLiB'. (c... "Erm frm. (gomy.) ἡμέραι ο΄. Extant hec ibid. apud Syacellum.

Dynastia undecima 16. regum Hucusque tomi primi argu- Diospolitarum, annis 43. quibus | mentum deducit Manetho.

15 Ammenemes per annos 16. suc- cessit. Reges itaque sunt numero 192. anni 2308. dies 70.

———-—— ———Áiü se-———————

AEYTEPOY ΤΌΜΟΥ MANEOQX. DYNASTIA XII.

^ , ε , 20 Δωδεκάτη Δυναστεία Διοσπολιτῶν βασιλέων ἑπτά. , / , , eN »y , &. Σεσογχωσις Αμμανέμου vios er) us . 5 3 e € ^ , , , B. ᾿Αμμανέμης ἔτη λη΄. ὃς ὑπὸ τῶν ἰδίων εὐνούχων , , ανῃρεθη. , , Μ΄ ^ e , , N y. Σεσωστρις ἐτὴ μη. ὃς ἅπασαν ἐχειρώσατο τὴν 25 Ex secundo Manethonis tomo.

Dynastia duodecima regum septem Diospolitarum.

i. Sesonchosis Ammanemi propriis eunuchis neci traditus. filius, annis 46. 3. Sesostris annis 48. . Hic 2. Ámmanemes annis 38. a novem annorum spatio totam

254 RELIQUIAS SACRE.

, / , , ^ , , Ν ^ » / Ν , Ασίαν ἐν ἐνιαυτοῖς ἐννεα, koi τῆς Εὐρώπης τὰ μέχρι / / , , 7 ^ ^ , ^ Θράκης" πανταχόσε μνημόσυνα ἐγείρας τῆς τῶν ἐθνῶν » ^ , ^ 9, fX Ἅ κατασχέσεως" ἐπὶ μὲν τοῖς γενναίοις, ἀνδρῶν" ἐπὶ δὲ ^ » ^ ^ , , , τοῖς ἀγεννέσι, γυναικῶν μόρια ταῖς στήλαις €yyapaa - e * . e € , ἈΝ σων᾽ ὃς (Scaliger habet ως) ὑπὸ Αἰγυπτίων μετὰ Οσιριν 5 πρῶτον νομισθῆναι. 2 ^ , m , δ΄. Λαχάρης ἔτη m. ὃς τὸν ἐν ᾿Αρσενοΐτῃ λαβύ- ε ^ , ρινθον ἑαυτῷ τάφον κατεσκεύασεν. 7 9 Χ » , €. Agpepys ero 9. » s. ᾿Αμμενέμης ἔτη η΄. 10 » Ν 3 ζ΄. Σκεμίοφρις ἀδελφὴ ἔτη à.

Ὁμοῦ ἐτὴ ρξ΄. Extant hzc apud Syncellum pag. 59.

Asiam subjugavit, cunctasque Thraciam usque Europe re- giones: et devictz nationis me-

4. Lachares annis 8. — Hic labyrinthum in Arsenoite sibi elegit sepulturam. [δ

moriam erecturus, quos gene- rosos comperisset virorum geni- talibus; imbelles muliebribus effictis arguebat. Idem post O- sirim ab /Egyptiis primo repo- situs est loco.

5. Ammeres annis octo. 6. Ammenemes annis octo. 7. Scemiophris ejus soror an-

nis quatuor.

Summa anni 160. 20

DYNASTIA XIII.

Τρισκαιδεκάτη Avvaa eia Διοσπολιτῶν βασιλέων £ .

^» , /, »y οἱ ἐβασίλευσαν vvy . ἐτη.

Hoc extat pag. 61. Syncelli.

Dynastia decima tertia regum 60. Diospolitarum annis 453.25

regnum moderatorum.

DYNASTIA XIV.

Fs m Τεσσαρεσκαιδεκάτη Δυναστεία ᾿Ξοιτῶν βασιλέων

, ^ » / og. οἱ ἐβασίλευσαν ἔτη pm.

altero Parisino.

Extat in MSto Syncelli 30

Dynastia decima quarta regum Xoitarum 76. qui regnaverunt

annis 184.

AFRICANI CHRONICON. 255

DYNASTIA XV. ΠΕεντεκαιδεκάτη Δυναστεία Ποιμένων. Ἦσαν δὲ Φοίνικες ξένοι βασιλεῖς ς΄. οἱ καὶ Μέμφιν εἷλον. οἱ καὶ ἐν τῷ Σεθροΐτῃ νομῷ πόλιν ἔκτισαν, ἀφ᾽ 5 ἣς ὁρμώμενοι Αἰγυπτίους ἐχειρώσαντο: ὧν α΄. Σαΐτης ἐβασίλευσεν ἔτη ιθ΄. ἀφ᾽ οὗ καὶ ὁ Σαΐτης νομός. β΄. Βνῶν ἐτη μδ΄. y. Παχνᾶν ἔτη ξα΄. 10 Ó. Σταὰν ἐτη ν΄. e. ΓΑρχλης ἔτη μθ΄. ς΄. ΓΛφωβις ἔτη ξα΄. Ὁμοῦ er σπδ΄. Extat hoc pag. 61. Syncelli. Dynastia decima quinta Pastorum.

15 Erant vero Phoenices Tpere- Saites vocata.

grini reges sex, qui Memphim 2. Bnon annis 44. etiam ceperunt : qui in Sethroite 3. Pachnan annis 6r. quoque tractu condiderunt ur- 4. Staan annis 50. bem, ex qua irruptione facta, 5. Archles annis 49. 20 /Egyptios subjugavere, quorum 6. Aphobis annis Ór. r. Primus Saites regnavit Summa anni 284.

annis I9. a quo tractus et regio

DYNASTIA XVI. "ExkouiQekarn Δυναστεία, Ποιμένες ἄλλοι βασιλεῖς

25 λβ΄. ἐβασίλευσαν ἐτὴ φιη. Extat ibidem apud Syncellum.

Dynastia decima sexta pastorum aliorum, quorum reges 32. annis 518. regnaverunt.

256 RELIQUI/AE SACRE.

DYNASTIA XVII. ᾿Ἑπτακαιδεκάτη Δυναστεία, Ποιμένες ἄλλοι βασι- λεῖς μγ΄. καὶ Θηβαῖοι Διοσπολῖται μγ΄.

Ὁμοῦ οἱ Ποιμένες, καὶ οἱ Θηβαῖοι ἐβασίλευσαν ἔτη

ρνα΄. Extat ibidem apud Syncellum. 5 Dynastia decima septima a- Summatim tum pastores, tum liorum est pastorum, quorum 'Thebaei annis r51. impera- reges 43. et Thebzi Diospolite — runt. ^ 43: DYNASTIA XVIII. Io

᾿Οκτωκαιδεκάτη Δυναστεία Διοσπολιτῶν βασιλέων ις΄.

Ὁ

ων

Πρῶτος ΓΑμως, ἐφ᾽ οὗ ὁ Μωσῆς ἐξῆλθεν ἐξ Αἰ- ρ μως, js ἐξῆ γύπτου, ὡς ἡμεῖς ἀποδείκνυμεν. Extat hoc pagg. 62 et 69. Syncelli. I5 Δεύτερος | κατὰ ᾿Αφρικανὸν ] κατὰ τὴν ιη΄. Δυναστείαν ἐβασίλευσε Χεβρὼς ἔτη ιγ΄. Τρίτος ᾿Αμενωφθὶς ἔτη κδ΄. Τέταρτος ᾿Αμερσὶς err κβ΄.

Πέμπτος Μίσαφρις ἔτη ιγ΄. 20.

Ἕκτος Μισφραγμούθωσις ἔτη xs. ἐφ᾽ ob ὁ ἐπὶ Δευκαλίωνος κατακλυσμός. Extant hec pag. 7ο. Syncelli.

ζ΄. Τούθμωσις ἔτη Θ΄.

Dynastia decima octava regum 16. Diospolitarum, quorum

Primus fuit Amos, sub quo Quartus Amersis, annis 22. 25 Moyses egressus est ex /Egypto, Quintus Misaphris, annis t3. prout demonstrabimus. Sextus Misphragmuthosis, an-

Secundus Dynastie 1:8. ex nis 26. Sub quo Deucalio- Africano, regnavit Chebros an- — neum diluvium. nis 13. 7. "Tuthmosis annis 9. 30 Tertius Amenophthis, annis24.

ur Ne TEC-———

PX

Fic d. -

AFRICANI CHRONICON. 251

η΄. ᾿Αμενῶφις ἔτη λα΄. οὗτός ἐστιν ὁ Μέμνων εἶναι νομιζόμενος, καὶ φθεγγόμενος λίθος. θ΄. *Qpos ἐτη λζ΄. (. ᾿Αχεῤῥῆς ἔτη AG. s ια΄. ῬῬαθῶς ἐτὴ ἕξ. ιβ΄. Χεβρῆς ἐτη ιβ΄. ιγ΄. ᾿Αχεῤῥῆς ἔτη ιβ΄. ιδ΄, ᾿Αρμεσῆς ἔτη €. ιε΄. Ῥαμμεσσῆς ἔτος ἕν. ro ις΄, ᾿Αμενῶφ ἔτη ιθ΄. “Ὁμοῦ ἐτὴ σἕγ. Extant hec pag. 72. Syncelli.

8. Amenophis annis 531. Hic 12. Chebres annis r2. Memnon habitus, et lapis lo- 13. Acherres annis 12. quela praditus. 14. Armeses annis 5.

r5 9. Horus annis 37. 15. Rammesses anno uno, ro. Ácherres annis 32. 16. Amenoph annis 19. 11. Rathos annis 6. Summa anni 263.

DYNASTIA XIX.

᾿Εννεακαιδεκάτη Δυναστεία βασιλέων ζ΄. Διοσπολιτῶν, 29. α΄. Σέθως ἔτη να΄.

β΄. ῬῬαψάκης ἔτη ξα΄.

γ΄. ᾿Αμμενέφθης ἔτη κ΄.

8. Ραμεσῆς ἔτη ξ΄.

€. ᾿Αμμενεμνῆς ern €.

ς΄. Θονωρὶς, ὁ παρ᾽ ὋὍμήρῳ καλούμενος Πόλυβος, ᾿Αλκάνδρας ἀνὴρ, ἐφ᾽ οὗ τὸ Ἴλιον ἑάλω, ἔτη ζ΄.

25

Dynastia decima nona regum Diospolitarum 7.

1. Sethos annis 51. ' 5$. Amsnenemmes annis 5.

2. Rapsaces annis 61. 6. Thuoris, Polybus Homero 40 3: Ammenephthes annis 20. — dictus, Alcandre conjux, sub

4. Rameses annis 60. quo captum est Ilium, annis 7.

YOL. IL L1

258 RELIQUI/E SACRE. Ὁμοῦ ἔτη o0 . (o .)

Ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ δευτέρου τόμου Μανεθῶ βασιλεῖς Lo ἐτὴ βρκα. ( Bas .) Extant ibid. apud Syncellum.

Summa anni 209. libro reperiuntur reges 96. quo- rum imperium ad 2121. annos 5

Eodem secundo Manethonis protractum est.

EK Γ΄ ΤΌΜΟΥ MANEOQ. DYNASTIA XX.

Εἰκοστὴ Δυναστεία βασιλέων Διοσπολιτῶν ιβ΄.

οἱ ἐβασίλευσαν ern pAe. Extat hoc pag. 73. Syncelli. IO

Ev Manethonis libro tertio.

Dynastia vigesima regum 1:2. Diospolitarum, qui annis 135. reg- naverunt.

DYNASTIA XXI.

Πρώτη kai εἰκοστὴ Avvaareía. βασιλέων Τανιτῶν ζ΄. 15 Σμενδῆς ἔτη κς΄.

. Ψουσένης ἢ Ψουνέσης ἔτη us.

. Νεφελχερὴς ἔτη δ΄.

᾿Αμενενωφθὶς ἐτη 0.

^. Oe. US 8.

᾿Οσοχὼρ ἔτη ς΄. 20 ς᾽. N'waxyns ἔτη θ΄.

Dynastia vigesima prima regum Tanitarum septem.

r. Smendes annis 26. 4. Amienenophtis annis 9. 2. Psusenes vel Psuneses an- 5. Osochor annis 6. nis 46. 6. Psinaches annis 9. 25

3. Nephelcheres annis 4.

AFRICANI CHRONICON. 259

ζ΄. Σουσέννης ἔτη ιδ΄. Ὁμοῦ ἐτὴ ρλ΄. Extant ibidem apud Syncellum.

7. Susennes annis 14. Summa anni 130.

DYNASTIA XXII.

, ^ 5 Εἰκοστὴ δευτέρα Δυναστεία Βουβαστιτῶν βασιλέων θ΄.

Πρῶτος Σέσογχις ἔτη κα΄. β΄. ᾿Οσόρθων ἔτη ιε΄. γ΄. δ΄. €. "AAXot τρεῖς ἔτη κε΄. ς΄. Τακέλλωθις ἔτη ιγ΄. το €. η΄. θ΄. "AAXoL τρεῖς ἔτη μβ΄. Ὁμοῦ ἐτη pig. — Extant hec ibid. apud Syncellun.

Dynastia vigesima secunda Bubastitarum regum 9.

1. Sesonchis annis 21. 6. Tacellothis annis 13. 2. Osortho annis 15. 7. 8. 9. Alii tres annis 42. 15 3. 4. 5. Alii tres annis 25. Summa anni 116.

DYNASTIA XXIII. Τρίτη kai εἰκοστὴ Δυναστεία 'Γανιτῶν βασιλεων δ΄. α΄. Πετουβάστης ἔτη μ΄. éQ οὗ ᾿Ολυμπιὰς ἤχθη

πρώτη. β΄. ᾿Οσορχῶ ἔτη η. ὃν Ἡρακλέα Αἰγύπτιοι κα-

20 λοῦσιν. , ^ y , y. Ψαμμοῦς éry (. δ΄. Ζὴτ ἔτη λα΄. Ὁμοῦ ἔτη πθ΄. Extant hec pag. 74. Syncelli. 25 Dynastia vigesima tertia regum Tanitarum 4. 1. Petubastes annis 4o. sub — Herculem vocant JEgyptii. quo prima Olympias duxit ini- 3. Psammus annis 10. tium. 4. Zet annis 21.

2. Osorcho annis 8. quem Summa anni 89. Ll2

E

960 RELIQUIJE SACRE. |

DYNASTIA XXIV. Τετάρτη koi eikoo T?) Δυναστεία. Bókxopis Σαΐτης ἔτη ς΄. ἐφ᾽ οὗ ἀρνίον ἐφθέγξατο. [Ern t M Hoc extat ibid. apud Syncellum.

Dynastia vigesima quarta. 5

Bocchoris Saites annis 6. cujus tempore loquutus est agnus. (annis 990.)

DYNASTIA XXV. Ἑϊκοστὴ koi πέμπτη Δυναστεία Αἰθιόπων βασιλέων τριῶν. 10 α΄. Σαββάκων, ὃς αἰχμάλωτον Βόκχοριν ἑλὼν ἔκαυσε ^ S 9 "4 » / ζῶντα, kai ἐβασίλευσεν ἔτη y. β΄. Σεύηχος υἱὸς ἔτη ιδ΄. , hM y / y. lepkos ἔτη m.

Ὁμοῦ éro μ΄. — Hec extant ibid. apud Syncelíum. 15 Dynastia vigesima quinta regum ZEthiopum 3. 1. Sabbacon, qui Bocchorim 2. Seuechus ejus filius annis in captivitatem redactum com- i4. bussit vivum: regnavitque an- 3. Tarcus annis 18. nis 8. Summa anni 40. 20

DYNASTIA XXVI. "Exr kai εἰκοστὴ Δυναστεία Σαϊτῶν βασιλέων ἐννέα.

α΄. Στεφινάτης ἐτὴ ζ΄.

β΄. Νεχεψῶς ἔτη ς΄.

, ar / y. Νεχαὼ ἐτὴ m. T δ΄. Ψαμμίτιχος ἔτη νδ΄. Dynastia vigesima serta regum novem Saitarum.

1. Stephinates annis 7. 3. Nechao annis 8. 2. Nechepsus annis 6. 4. Psammiticus annis 54.

AFRICANI CHRONICON. 261

€. Νεχαὼ δεύτερος ἔτη ς΄. οὗτος εἷλε τὴν 'lepov- σαλὴμ, καὶ ᾿Ιωαχᾶς τὸν βασιλέα αἰχμάλωτον εἰς Αἴ- γυπτον ἀπήγαγεν. ς΄. Ψάμμουθις ἕτερος (for. ἕτερως Ψαμμίτιχος vid. not.) 5er ἕξ. ζ΄. Οὐαφρις ἔτη ιθ΄. ᾧ προσέφυγον ἁλούσης ὑπὸ ᾿Ασσυρίων ἱἱερουσαλὴμ. οἱ τῶν ᾿Ιουδαίων ὑπόλοιποι. ». Apgcocts ἐτὴη μδ΄. θ΄. Ψαμμεχερίτης μῆνας ς΄. 19 Ὁμοῦ ἐτὴ ρν΄. καὶ μῆνας ς΄. Extant hec pag. 75. Syn- celli.

5. Nechao secundus annis 6. Judworum reliqui confugerunt.

Hic cepit Hierusalem, et Ioachas 8. Amosis annis 44. regem in ZEgyptum abduxit. 9. Psammecherites mensibus 15 6. Psammuthis alter annis 6. sex. 7. Vaphris annis 19. ad quem Summa anni 150. cum meri-

Hierusalem ab Assyriis capta sibus 6.

DYNASTIA XXVII. Ἑβδομὴ καὶ εἰκοστὴ Δυναστεία Περσῶν βασιλέων η΄. 20 α΄. Καμβύσης ἔτη ε΄. τῆς αὐτοῦ βασιλείας Περσῶν, ἐβασίλευσεν Αἰγύπτου ἔτη ς΄. β΄. Δαρεῖος Ὑστάσπου ἔτη λς΄. μ- 7 ε ͵ » ; γ΄. Ξέρξης ὃ μέγας ἔτη ka. δ΄. ᾿Αρταβανὸς μῆνας ζ΄. 25 ε΄. ᾿Αρταξέρξης ἔτη μα΄. , μα 7 ^ , s. Ξέρξης μῆνας δύο.

Dynastia vigesima septima regum Persarum octo.

i. Cambyses quinto sui in 3. Magnus Xerxes annis 21. Persas regni anno, JEgyptum 4. Artabanus mensibus sep- 30 obtinuit annis 6. tem. 2. Darius Hystaspis filius an- 5. Artaxerxes annis 41.

nis 56. 6. Xerxes mensibus duobus.

269 RELIQUI/E SACRE. ζ΄. Σογδιανὸς μῆνας ζ΄. η΄. Δαρεῖος Ξέρξου éry ιθ΄. Ὁμοῦ er ρκδ' . μῆνας δ΄. Extant hec ibidem apud Sya-

cellum. 7. Sogdianus mensibus sep- 8. Darius Xerxis annis 19. 5 tem. Summa anni 124. menses 4.

DYNASTIA XXVIII. Εἰκοστὴ ὀγδόη Δυναστεία. ᾿Αμύρτεως Σαΐτης ἔτη ς΄. Extat hoc pag. 76. Syncelli. Dynastia vigesima octava. 10 Amyrteus Saites annis sex. DYNASTIA XXIX. ᾿Εννατὴ kai εἰκοστὴ Δυναστεία Μενδησίων βασιλέων δ΄. α΄. Νεφερίτης ἔτη ς΄. β΄. ΓΑχωρις ἔτη ιγ΄. 15 y. Ψαμμουθὶς ἔτος α΄. δ΄. Νεφορότης μῆνας δ΄. Ὁμοῦ ἐτὴ K. μῆνας δ΄. Extant hec ibid. apud Syncellum.

Dynastia vigesima nona regum 4. Mendesiorum.

1. Nepherites annis 6. 4. Nephorotes mensibus qua- 20 2. Achoris'annis 13. tuor. 3. Psammuthis anno uno. Summa anni 20. menses 4.

DYNASTIA XXX. Τριακοστὴ Δυναστεία Σεβεννύτων βασιλέων τριῶν. α΄. Νεκτανέβης ἔτη uj. 25

β΄. Τέως ἔτη B.

Dynastia trigesima regum trium Sebennytarum. i. Nectanebes annis 18. 2. 'Teos annis 2.

AFRICANI CHRONICON. 2693 y. Νεκτάνεβος ἔτη uj. Ὁμοῦ er) Ày. Extant hec pag. 77. Syncelli. 3. Nectanebus annis 18. Summa anni 38.

DYNASTIA XXXI. s Τριακοστὴ πρώτη Δυναστεία Περσῶν βασιλέων τριῶν. ἂν. , δι ἂν ^ , ^ /, ^ α΄. ᾽Ὥχος εἰκοστῷ ére τῆς αὐτοῦ βασιλείας Iepacv, ἐβασιλευσεν Αἰγύπτου €T») ς΄. β΄. ᾿Αρσῆς ἔτη γ΄. το γ΄. Δαρεῖος er ὅ΄. Ὁμοῦ ἔτη y. Τόμου (ον. Ιοροπά. ty: γ΄. Τόμου) av. Extant hzc ibid. apud Syncellum.

Dynastia trigesima prima regum Persarum trium.

1. Ochus vigesimo in Persas 3. Darius annis 4. ISregni sui anno imperavit ZE- Summa anni 9. Summa to- gypto annis 6. talis 1050. (Anni tomi tertii 2. Arses annis 3. 1050.)

Méypt τῶνδε Μανεθῶς. Τὰ δὲ μετὰ ταῦτα ἐξ EAAm- νικῶν συγγραφέων. Extat hoc ibidem apud Syncellum.

20 Huc usque Manethon. Qus sequuntur ex Grecis authoribus petenda.

—— ——,]———— AAT De Diis Ethnicis.

Ἔκ τῆς φυλῆς τοῦ Σὴμ ἀνεφάνη ἄνθρωπος yvyavro-

, ; , f θ δὲ € Ν ^ N K , , , as γένης᾽ ὠνομάσθη δὲ ὑπὸ τοῦ πατρὸς Kpovos, εἰς ἐπω- νυμίαν τοῦ πλανήτου ἀστέρος, ὃς πρῶτος ἦρξε τῶν Ex tribu Sem vir extitit de ποπιθηΐο a planeta ducto; is

gigantum prosapia. Idem Sa- primus Assyriis imperavit. Ux- turnus ἃ patre dictus est, cog- orem autem habuit Semiramim,

964 RELIQULE SACRJE.

, , y N ^ Ασσυρίων. ἔσχε δὲ γυναῖκα Σεμίραμιμ, τὴν καὶ Ῥέαν , , € » b ἃ

καλουμένην, ἐξ ἧς ἔσχεν υἱὸν ὃς ἐπικλήθη Ζεὺς, ὁ καὶ ^ , Ν "Ν᾽ Au 3

Πῖκος, γήμας τὴν ἰδίαν ἀδελφὴν Ἥραν. ἔσχε δὲ Kpovos Ν EUR / M Y ) 3 e /

καὶ ἑτέρους δύο υἱοὺς Adpov, ἐξ οὗ καὶ 'Adpo, καὶ ^ € y , x /,

Nivov. ὁ Aópos γήμας τὴν ᾿Αστυνόμην ἐποίησε θὺυ- 5 , hj , Υ͂ ἈΝ , ^ yarépa. τὴν ᾿Αφροδίτην. ὃ δὲ Kpovos ἐξωσθεὶς τῆς Ba- , e M ^ 9547 et ^ X / , ^ , σιλείας ὑπὸ TOU ἰδίου υἱοῦ Διὸς, κατίων ἐν τῇ δύσει ^ ^ , 2 5 € ^ € , ^ , κρατεῖ τῆς ᾿Ιταλίας. εἶτα 0 Zevs ὑποχωρῆσας τῶν Ασ-

, , N συρίων, παραγίνεται πρὸς TOv Tarépa' ὁ δὲ παρα- ^ ^ » ^ ^ χωρεῖ αὐτῷ βασιλεύειν τῆς ᾿Ιταλίας. kai πολλοῖς ἔτεσι το , 5 /, / » ^ / βασιλεύσας, εἶτα τελευτήσας κατατίθεται ἐν τῇ Kpnyrm. /, iT ^ ^ ^ Méra δὲ Nivov ἐβασίλευσε τῶν ᾿Ασσυρίων Θοῦρας, ὁ L4 e 7 ^ ε καὶ ΓΑρης κληθεὶς, ὡς πολεμικώτατος. τοῦτον οἱ ᾿Ασ- / 9 ^ ^ , σύριοι Βάαλον, ἢ Βῆλ, μετονομάσαντες καὶ ἀναστηλώ- /, N S N ^ Ν hj σαντες σέβονται. — Mera δὲ τὴν τοῦ Διὸς τελευτὴν, 15 ^ ex ^ ? δ d Φαῦνος ὁ υἱὸς αὐτοῦ ἐβασίλευσεν, ὃς μετωνομάσθη ^ 3 A / 7 b ^ Ἑρμῆς. ἦν yàp λογιώτατος πάνυ kai μαθηματικος, ὃς hy ον ^ ^ /, » ^ , , » καὶ τὴν τοῦ χρυσοῦ ποίησιν ἐφεῦρεν ἐκ μετάλλων ἀν-

θρώποις. Ἢ μέντοι ᾿Αφροδίτη λογικὴ καὶ ποικίλη γε-

t3 Qo

mortuus est, et in Creta sepul- tus est. Post Ninum 'Thuras Assyriis regnavit, qui et Mars

qua etiam Rhea nominata est ; ex qua procreavit filium, qui Jupiter appellatus est, nomine

quoque Picus, qui uxorem dux- it sororem suam Junonem. Ha- buit vero Saturnus duos alios filios, Afrum, a quo Afri, atque Ninum. Is Afer ducta Asty- noma uxore Venerem genuit. Saturnus regno expulsus a filio suo Jove in occidentem devenit, atque Italiam obtinuit. Deinde Jupiter ab Assyriis discessit, at- que ad patrem se contulit, qui ei regnum Jtaliee dimisit, Cum vero per multos annos regnasset,

appellatus est, utpote bellico- sissimus, Hune Assyrii Baalum, sive Bel, mutato nomine appel- lant, statuaque ei posita co- lunt. A morte Jovis Faunus filiis ejus regnum tenuit, hie mutato nomine Mercenrius ap-

pellatus est, quum facundus ad- 30

modum esset ac mathematiec peritus, Idem hominibus auri ex metallis faeiendi artem in- venit. Venus autem erudita at-

que artibus exculta nupsit Ado- 35

AFRICANI CHRONICON. 265

, , , , , ^ €^ ^ , vouév: εἐγαμήθη ᾿Αδώνιδι τῷ υἱῷ τοῦ Kwvpov φιλο- , Ld » ^ ͵ σοῴῳ ὄντι καὶ αὐτῷ" οὖς καὶ ἄχρι θανάτου φιλο- T N 3 ^ ε ^ σοφοῦντας avv ἀλλήλοις βιῶσαι ἱστοροῦσι. — Wec extant in Chronico MS. ab Orbe Condito Symeonis Logothet» ; partimque 5apud Cedrenum. Ex Schedis Grabii Bodleianis.

nidi Cinyre filio et ipsi philo-

usque secum una philosophie sopho. Hos ferunt ad mortem

Vaàcasse. ο -- --͵ ι«οή0».- Ὁ XIII. 9^— Ν ^ ^ ^

Λιμοῦ κατασχόντος τὴν γῆν τὴν Χανανίτιδα, κατηλ-

3 ^ ^ X Ν M , to fev eis Αἴγυπτον ᾿Αβραάμ: δεδιὼς δὲ μὴ διὰ τὸ κάλλος

^ Ν » ^ , N 5 p »

τῆς γυναικὸς ἀναιρεθῇ, ἀδελφὸς εἰναι σκήπτεται. ἐπαι-

^ Noe By ID ^. “ ^ » ὧν A νεθεῖσα δὲ ἡγάγετο Φαραῷ᾽ οὕτω yap Αἰγύπτιοι TOUS ^ e , C ITS- Ν y » ^ cu^ βασιλεῖς ἑρμηνεύουσι. καὶ 0 μὲν δίκας ἔτισε TQ Θεῷ

e » 9 ^ , 5 ^ » ,

ὁ δ᾽ ἅμα τοῖς ἰδίοις ᾿Αβραὰμ ἤδη πλουτῶν ἀπηλλασ- 'σσετο. Ἔν Χαναὰν διεπληκτίσαντο ποιμένες τοῦ τε , ^ ^ , 3 ^ , , Αβραὰμ καὶ τοῦ Λὼτ, kal δόξαντος αὐτοῖς, ἐχωρί-

€ , , ^ N σθησαν, ἑλομένου Λὼτ ἐν Σοδόμοις οἰκεῖν δι ἀρετὴν kai

, ^ ^ , , εν LÀ κάλλος τῆς γῆς, ἐχούσης πέντε πόλεις, Σόδομα, Γόμοῤῥα, "Aóaua, Σεβωεὶμ, Σηγὼρ, καὶ τοσούτους βασιλεῖς.

, [4 , p ^ , 5 20 TOUTOLS οἱ πλησιόχωροι τέσσαρες βασιλεῖς Σύρων ἐπο-

Interprete Goaro.

Fame per. terram Chananiti- mittitur. Pastores Abraham et

dem grassante, Abraham descen- dit in Egyptum: at ne ob ux- 250ris venustam speciem occide- retur, fratris nomine simulate accepto servatur. Saram forma laudatam abducit Pharao: hoc quippe nomine reges appellant 3o /Egyptii: Et ille quidem simul cum domesticis poenas Deo sol- vit: Abraham vero cum famu- litio multis divitiis auctus di-

VOL. II.

Loth rixis pugnisque conten- dunt, ipsi tamen communi sen- tentia separantur ab invicem, Loth propter terre quinque ci- vitatibus Sodomis, Gomorrha, Adama, Seboim, et Segor, toti- demque regibus insignis, uber- tatem et gratam planitiem, So- domis habitare seligente. His vicini Syrorum reges quatuor, quorum dux praecipuus erat Cho-

Mn

9606 RELIQUI/E SACRE.

€ ^ » ^ , Aéugaav ov ἡγεῖτο *Xo0oAAayopop βασιλεὺς Αἰλαμ. N N A! N ^ συνέβαλον δὲ παρὰ τὴν θάλασσαν τὴν ἁλυκὴν, ἢ κα- ^ ^ , 7s 3 , ^ : ^ λεῖται νῦν ÜaAagca νεκρὰ ἐν ταύτῃ πλεῖστα τῶν , ^ Ν θαυμασίων τεθέαμαι. ζώων τε γὰρ οὐδὲν ἐκεῖνο τὸ ὕδωρ / Ν Ν N ε 7, y ^ ^ Ν φέρει. καὶ νεκροὶ μὲν ὑποβρύχιοι φέρονται ζῶντες δὲ Ξ ῸὋΦϑ᾽ 3 ε / / / N S , οὐδ᾽ ἂν ῥᾳδίως βαπτίσαιντο᾽ λύχνοι δὲ μὲν kauopevot , Ψ ’ Ν / , ^ Nigri ἐπιφέρονται, σβεννύμενοι δὲ καταδύουσιν. ἐνταῦθα εἰσὶν € 4 7 / N [:4 aL τῆς ἀσφάλτου πηγαί φέρει δὲ στυπτηρίαν καὶ ἅλα 3 , ^ » 9 ’ M! , Ἂς ολίγον τι τῶν ἄλλων διαφέροντα᾽ πικρὰ τε yap ἐστὶ Ν ^ » , ^ S ε ^ /, , καὶ διαυγῆ. ἔνθα δ' ἂν καρπος εὑρεθῇ, κάπνου πλέον ς / /, ^ i. δ» 5“ ^ εὑρίσκεται θολερωτάτου. τὸ δὲ ὕδωρ ἰᾶται τοὺς Xpo- , , ^ /, . cC , N 3 ΕΞ μένους αὐτῷ. λήγει τε παντὶ ὕδατι πάσχον τὰ ἐναντία » NN aui» , 5 M N ^ e € εἰ δὲ μὴ ᾿Ιορδανην εἶχε rov ποταμὸν τροφὴν, os πορ- , /, EY MAE N , , » φύραν διατρέχοντα kal ἐπὶ πολὺ avréxovra, ἔληξεν ^ ^ ^ 7 57 iT 4 3 ^ , ἄν θᾶττον ἢ φαίνεται. ἐστι δὲ παρ᾽ αὐτῇ παμπολὺυ ^ /, , ^ ^ , τοῦ βαλσάμου φυτὸν. ὑπονοεῖται δὲ ἀνατετραφθαι

e Ν ^ ^ N i ^ / , 7 ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διὰ τὴν τῶν περιοικούντων ἀσέβειαν. Extant hzc apud Georgium Synceell. pag. 10». Chronograph.

dollagomor rex Elam bellum in- tulerunt, et ad mare salis, nunc mortuum, manus conseruerunt. In isto mari quamplurima por- tenta visu digna observavi. Nul- lum animans nutrit ejus aqua ; et mortua quidem cadavera in eam cito merguntur, viva vero corpora enatant, nec imum fa- cile petunt: Faces ardentes in ea sursum feruntur, extincta merguntur. In eadem bituminis origo et officina: producit alu- men, et paucum salem, nonnihil a reliquis discrepantia, amara sunt enim et pellucida. | Ubi-

cumque circa eam fructus enas- citur turbido tantum fumo tur-

get. Aqua hsc utentibus ad-

modum salubris est, ac more cuilibet aqua contrario exsicca- tur: et nisl Jordanem ad instar conchze nutritium et continuum humorem subministrantem ha- beret, ac velut exsiccationis pe- riculo obsistentem, citius quam videatur, defecisset. Cireumqua-

20

25

que non minima balsami plantae 30

copia est, quam quidem ob vi- cinorum incolarum improbitatem a Deo dicunt profligatam penitus et extirpatam.

a Gen. xiv. 9, Το.

AFRICANI CHRONICON. 267

XIV. υΠαροικήσας δὲ (Abraham) ἐν Γεράροις, τὴν νῦν ' Aa. Ἶ pepots, T1) , , : ^ ^ , , , κάλωνα λεγομένην (for. τῇ νῦν ᾿Ασκάλωνι λεγομένῃ), μετὰ τὴν τῆς Σάῤῥας τελευτὴν ἔλαβε τὴν Χεττοῦραν , ^ , ^ , ^ , e δέν " ς εἰς γυναῖκα, ἐν TQ γήρᾳ αὐτοῦ. ἀφ᾽ ἧς ἔσχεν υἱοὺς πέντε, Ζεμβρίαν, ᾿Ιεξὰν, Μαδὰμ, Μαδιὰμ, ᾿Ιεσβών. Hzc extant in Georgii Cedreni Historiarum Compendio pag. 28. ed. Paris.

Interprete Gul. Xylandro.

ro Postea Abrahamus Geraris, ex qua filios habuit quinque, qua nunc Ascalon dicitur, in- Zembriam, Iexanum, Madamum, quilinum egit, et a morte Sare Madiamum, ac Iesbonem. Cheturam uxorem senex duxit.

o ———— M

XV. t , € x ^ , ^ Ν A] ις Ἑβδομήκοντα ἑπτὰ ἐτῶν λέγεται ἐλθεῖν τὸν ᾿Ιακωβ εἰς Μεσοποταμίαν. Hoc affert Georgius Syncellus in Chrono-

graphia pag. 105.

Jacob septuaginta septem annos natus in Mesopotamiam pro- fectus fuisse dicitur.

XVI.

Οὔτε κατὰ τὸν ᾿Αφρικανόν μοι δοκεῖ δυνατὸν εἷναι τὸν Λευὶ

20

γεννηθῆναι τῷ πζ΄. ἔτει τοῦ ᾿Ιακὼβ, οὔτε κατὰ τὸν Εὐσέβιον τῷ ^ , ^ ^ , . . αὐτῷ πζ΄. (legendum τῷ αὐτοῦ msg. vid. notam). H«c Georgius

ipse, pag. τοῦ. Chronograph.

2 Nec secundum Africanum pu- que secundum Eusebium annum taverim fieri posse, ut Jacobo an- ejus 86. num 87. agenti natus sit Levi, ne-

Ὁ Gen. xx. 1. et xxv. I. et deinc. ΜΙ 2

908 RELIQUI/E SACRE.

XVII. e N N ^95 b! , 3 y H ποιμενικὴ σκηνὴ τοῦ ᾿Ιακὼβ ἐν ᾿Ἐδέσσῃ σωζομενὴ N N , , , / 7 κατὰ τοὺς χρόνους ᾿Αντωνίνου βασιλέως Ρωμαίων διεῴ-- 4 £0: ^ / ^ θάρη κεραυνῷ, ὡς φησὶν ó'Adpiwavüs, ἕως τῶν χρόνων αὐτοῦ (for. τοῦ αὐτοῦ) ᾿Αντωνίνου ἱστορήσας. Hxc idem Georgius 5

pag. 107.

Interprete Goaro.

Pastorale Jacob tentorium E- ut testis est Africanus, qui ad im- desse usque ad Antonini Ro- perium usque Antonini deduxit his-

manorum Imperatoris tempora toriam. IO servatum fulmine dejectum est,

XVIII. " E ^ / Ν N / ταύτης (scil. τῆς τερεβίνθου) παρὰ τὸ πρέμνον βωμὸς ἦν, ὡς φησὶν ὁ ᾿Αφρικανὸς, ἐφ᾽ ὃν τὰς ἐκτενὰς (ἑκα-

/ : 31 3 ^ ,ὔ ^ / τόμβας Eustathius) ἀνέφερον ἐν ταῖς πανηγύρεσι τῆς Xo- 15

» z ^ 3 3 7 ^ ^ ας €PVOLKOL ὃ OU ΚατΤεκαίέετο δοκοῦσα 7T UT. ac at. p

Hoc affert Georgius ibidem.

—Juxta terebinthi hujus sti- tibus regionis incole; hee au- pitem situm est altare, ut ait Afri- — tem terebinthus, quamvis incen- canus, super quod hecatombas di videretur, haud combureba- 20 obtulerunt in publicis conven- tur.

o o————— uu ———— ῸὃΘὃ6ἁ

AIX. ὡς δὲ λέγει ὁ ᾿Αφρικανὸς, Ὅτι “ἐκ ToU Ἡσαῦ, ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ 'Ῥαγουὴλ γεννᾶται: ἀφ᾽ οὗ Ζαρὲθ, ἐξ οὗ Interprete Gul. Xylandro. 25

Africanus tradit, Esau cum alios — guelem Zarethi patrem. Zarethi niultos fuisse filios, tum Ra- filius fuit Iobus, is qui permissu

c Gen. cap. xxxvi

AFRICANI CHHRONICON., 269

, ^ ^ ^ , ^ (Mess , , Io, ὃς kara συγχώρησιν Θεοῦ ὑπὸ διαβόλου ermet- , ἈΝ , . * ράσθη, καὶ ἐνίκησε τὸν πειράζοντα. — Attulit hoc Georgius

Cedrenus Hist. Compend. p. 43. ed. Paris.

Dei a diabolo tentatus est, ac tentatorem vicit.

———————"üm——————— ὁ.

5 XX. " ^ δὲ 5 S ^ , ^ hm M » ^ c0 δὲ ἣν ἐτῶν μ. TQ αὐτῷ pA. ere τοῦ ᾿Ιακὼβ. διότι, ὡς φασὶν οἱ περὶ τὸν ᾿Αφρικανὸν, ἫΝ ἐζησεν ὁ " b! »y A Ν ^ Ν "T N , Αἱ 7 o0) ἐτὴ μετὰ τὸ παροικῆσαι τὸν lako(d εν Αἰγύπτῳ. Hoc refert Georgius Syncellus ad pag. 110. Chronographie.

10 Joseph autem erat annorum 70. vixit Joseph post commo- 40. eodem anno Jacobi 130, rationem Jacobi in ZEgypto. quoniam, ut ait Africanus, annis

XXI. ᾿Απὸ ᾿Αδὰμ τοίνυν ἐπὶ τὴν τελευτὴν Ιωσὴφ καὶ

157700e τῆς βίβλου, γενεαὶ μὲν κγ΄. ἔτη δὲ γφξγ. Hoc Africani idem Georgius posuit ad pag. 106. Chronograph.

Ab Adamo igitur usque ad generationes 23, anni vero 3563. finem Josephi et hujusce libri,

XXII. 20 Exo Libro Tertio, sub initium. ᾿Απὸ ToU 'Τρίτου τῶν ᾿Αφρικανοῦ Χρονογραφιῶν. Μέχρι μὲν τῶν ᾿Ολυμπιάδων, οὐδὲν ἀκριβὲς ἱστό- ρηται τοῖς Ἕλλησι, πάντων συγκεχυμένων, καὶ κατὰ Interprete F. Vigero.

25 Ante Olympiadum seriem, exploratique reperias : usque ad- Gracorum in historia certi nihil eo perturbata sunt omnia, nec

210 RELIQUI/E SACRE.

μηδὲν αὑτοῖς τῶν προτοῦ συμφωνούντων᾽ αἱ δὲ ἠκρί- βωντο πολλοῖς (for. ἠκρίβουν τὰ πολλὰ), τῷ μὴ ἐκ πλείστου διαστήματος, διὰ τετραετίας δὲ, τὰς ἀνα- γραφὰς αὐτῶν ποιεῖσθαι τοὺς "EAAqvas. οὗ δὴ χάριν τὰς ἐνδοξοτάτας, καὶ μυθώδεις ἐπιλεξάμενος ἱστορίας, μέχρι τῆς πρώτης ᾿Ολυμπιάδος ἐπιδραμοῦμαι" τὰς δὲ μετὰ ταῦτα, συζεύξας κατὰ χρόνον ἑκάστας, εἴ τινες ἐπί- σημοι, ταῖς Ἑλληνικαῖς τὰς "EQpaikàs, ἐξιστορῶν μὲν τὰς Ἑβραίων, ἐφαπτόμενος δὲ τῶν ᾿Βλληνικῶν, ἐφαρ- μόσω τόνδε τὸν τρόπον᾽ λαβόμενος μιᾶς πράξεως 'E(8- ραϊκῆς ὁμοχρόνου πράξει ὑφ᾽ “Ἑλλήνων ἱστορηθείσῃ, καὶ ταύτης ἐχόμενος, ἀφαιρῶν τε καὶ προστιθεὶς, τίς τε Ἕλλην, 7 Πέρσης, ἢ καὶ ὁστισοῦν τῇ “Ἑβραίων συν- εχρόνισεν, ἐπισημειούμενος, ἴσως ἂν τοῦ σκοποῦ τύχοιμι.

Ἑβραίων μὲν οὖν ἡ μετοικία ἐπισημοτάτη, αἰχμαλω- τισθέντων ὑπὸ Ναβουχοδονόσορ βασιλέως Βαβυλῶνος,

, » , ν , [4 7) ^ Ν παρέτεινεν €ry ο΄, καθὰ προεφήτευσεν Ἱερεμίας. τοῦ δὴ

ulla secum ex parte consentiunt, qui? antea contigisse memoran- tur. At in Olympiadibus di- gerendis accurate multi diligen. terque versati sunt, quod non longo intervallo, sed tantum suo cujusque res quadriennio defini- tas Graeci comprehensasque per- scripserint. Quamobrem ex fa- bulosis illis, quae ad primam us- que Olympiadem fama ceteris et hominum opinione preestite- rint, breviter cursimque libatis ; quie postea contigerint, ea si modo insignia videbuntur, ita cum Gricis Hebro»a contexam, ut Grecis obiter duntaxat per- strictis, historici more fusius He- braa pertexam. lu quo ejus-

modi futura mea ratio est; ut quoties Hebraicam historiam, qua cum Graeca aliqua tempore conveniat, tractandam suscepero, toties in ea constanter heserens, detractis, ubi res tulerit, adjec- tisve nonnullis, quinam aut Gra- corum, aut Persarum, aut po- puli cujusvis alterius, ejusdem tempore floruerit, aperiam: sic enim ejus me demum quod pro- positum mihi est, compotem fu- turum existimo.

Primum igitur celebratissima illa Hebraeorum migratio, cum a Nabuchodonosore Babylonis re- ge in servitutem abducti sunt,

5

—

o

20

25

39

annos tenuit septuaginta, uti fu- 45

turum Hieremias ante predix-

M:Malc-

AFRICANI CHRONICON. 2711

Ναβουχοδονόσορ μνημονεύει Βηρωσσὸς ὁ Βαβυλώνιος. μετὰ δὲ τὰ ο΄. τῆς αἰχμαλωσίας ἔτη, Κῦρος Περσῶν ἐβασίλευεν, à ἔτει ᾿Ολυμπιὰς ἤχθη ve, ὡς ἐκ τῶν Βιβλιοθηκῶν Διοδώρου, καὶ τῶν Θαλλοῦ, καὶ Κάστορος 5 ἱστοριῶν, ἔτι δὲ Πολυβίου καὶ Φλέγοντός ἐστιν εὑρεῖν, ἀλλὰ καὶ ἑτέρων. οἷς ἐμέλησεν ᾿Ολυμπιάδων" ἅπασι γὰρ συνεφώνησεν ὁ χρόνος. Κῦρος δ᾽ οὖν τῷ πρώτῳ τῆς ἀρχῆς ἔτει, ὕπερ ἦν ᾿Ολυμπιάδος νε΄. ἔτος τὸ πρῶτον, διὰ Ζοροβάβελ, καθ᾽ ὃν Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ἰωσεδὲκ, τὴν ιοπρώτην καὶ μερικὴν ἀπόπεμψιν ἐποιήσατο τοῦ λαοῦ, πληρωθείσης τῆς ἑβδομηκονταετίας, ᾿ ὡς ἐν τῷ "Εσδρᾳ παρὰ τοῖς Ἑβραίοις ἱστόρηται. αἱ μὲν οὖν ἱστορίαι συν- τρέχουσι, Κύρου τε βασιλείας, καὶ αἰχμαλωσίας τέλους" καὶ (for. καὶ τὰ) κατὰ τὰς ᾿Ολυμπιάδας οὕτως εἰς ἡμᾶς τς εὑρεθήσεται συμφωνήσαντα᾽ τούτοις γὰρ ἑπόμενοι, καὶ

N s e , ἈΝ ἣν » N , , 7 τας λοιπὰς ἱστορίας κατὰ TOV αὑτὸν λογον αλλῆηλαις

ἐφαρμόσομεν.

erat. Porro Nabuchodonosoris Berosus quoque Babylonius me- 20 minit. Exactis illis septuaginta captivitatis annis, Cyrus Per- sicum regnum obtinuit, cum Olympias ageretur quinquage- sima quinta, uti ex Diodori Bib- 25 ]iotheca, Thalli et Castoris, nec non Polybii et Phlegontis his- toriis, auferre licet; aliisque praeterea, qui Olympiadum se- riem texuerunt: omnibus enim 3oin eo tempore definiendo con- venit. Cyrus igitur anno im- perii sui primo, qui Olympiadis quinquagesimze quintz» primus item annus erat, per Zoroba- 35 belem, cujus etiam cqualis idem

Τὰς (for. Τὰ) δὲ πρὸ rovrov, ὧδέ πως

et socius erat Jesus Josedeci filius, expleta jam septuaginta annorum summa, populi Judaici partem aliquam primum dimisit, ut apud Esdram Hebrzum his- toricum legimus. Et quoniam regni Cyri principium cum Ju- daice captivitatis fine, histori- corum omnium consensione con- currit, similis etiam in Olym- pisdum annis, cum utriusque, tum caterorum deinceps con- venientia ad nos usque ducitur, quippe qui ab eo veluti cardine progressi, consequentes pariter historias eadem iuter se se ra- tione commissuri contexturique simus. Αἵ in superiorum con-

4 Ezrw cap. i. &c.

i2 RELIQUI/E SACRE.

e^ , e^ , 5 , , 2,79 , τῆς Αττικῆς χρονογραφίας ἀριθμουμένης, ἀπὸ KYyvyov ^ 24 2 ΤΣ 5f /, » 15 e /, TOU παρ᾽ ἐκείνοις αὐτόχθονος πιστευθέντος, ἐφ᾽ οὗ yé- € , ^ 3 ^ ^ Ν γονεν o μέγας καὶ πρῶτος ἐν τῇ ᾿Αττικῇ κατακλυσμος,

Φορωνέως ᾿Αργείων βασιλεύοντος, ὡς ᾿Ακουσίλαος ἱσ-

τορεῖ, μέχρι πρώτης ᾿Ολυμπιάδος, ὁπόθεν “Ἑλληνες 5

ἀκριβοῦν τοὺς χρόνους ἐνόμισαν, ἔτη συνάγεται χίλια εἴκοσιν. ὡς (for. ὃ) καὶ τοῖς προειρημένοις συμφωνεῖ, (for. συμφωνεῖν) καὶ τοῖς ἑξῆς δειχθήσεται. ταῦτα γὰρ (for. οἱ τὰ addend. vid. not.) ᾿Αθηναίων ἱστοροῦντες, 'EA- λάνικός τε καὶ Φιλόχορος οἱ: (for. ὁ) τὰς ᾿Ατθίδας, οἵ τε rà Σύρια Κάστωρ καὶ Θαλλὺς, καὶ (for. καὶ 0) τὰ πάν- των Διόδωρος ὁ τὰς βιβλιοθήκας, ᾿Αλέξανδρος τε ὁ Πολυΐστωρ, καί τινες (for. otrwes) τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἀκρι- βέστερον ἐμνήσθησαν καὶ τῶν ᾿Αττικῶν ἁπάντων. εἴ τις οὖν ἐν τοῖς χιλίοις εἴκοσιν ἔτεσιν ἐπίσημος ἱστορία τυγ- χάνει, κατὰ τὸ χρήσιμον ἐκλεγήσεται.

Καὶ μετὰ βραχέα ἐπιλέγει: Φαμὲν τοίνυν ἔκ γε τοῦδε τοῦ

/, » ^ ^ ^ συγγράμματος, fYyvyov, ὃς τοῦ πρώτου κατακλυσμοῦ

—

o

signandis temporibus, si Attico chrouographie rationem sequi li- bet; ab Ogyge, quem indidem satum esse credunt, sub quo in- gens illud primumque diluvium, regnante Argis Phoroneo, At- ticam invasisse Ácusilaus auctor est, ad primam usque Olym- piadem, unde Graci accuratam sibi temporum seriem ducendam putaverunt, anni colliguntur vi- ginti supra mille; qui numerus et cum superioribus optime con- gruit, et ex sequentium decla- ratione constabit. Il&c enim Hellanicus et Philochorus, qui res Atticas, itemque Castor et Thallus, qui Syriacas prosequuti

sunt, quique gentium omnium historiam in bibliothecam suam 20 inclusit Diodorus, et Alexander Polyhistor memorie prodide- runt: quorum etiam, e nostris preterea nonnulli, diligentius quam Attici omnes, accuratius- 25 que meminere. Itaque, si quee mille ac viginti annorum spatio paulo insignior occurret historia, eam commode suo loco dabimus. Idemque paucis interjectis, Vo- 30 lumus igitur, inquit, scripti etiam hujus auctoritate freti, Ogygem illum, qui quod haustis aquarum vi quamplurimis, salvus et in- columis evaserat, primo diluvio 35 nomen dedit, circa tempus illud,

AFRICANI CHRONICON.

213

γέγονεν ἐπώνυμος, πολλῶν διαφθαρέντων διασωθεὶς,

Ν ^ , ^ ^ ^ / v κατὰ τὴν az Αἰγύπτου τοῦ λαοῦ μετὰ Μωσέως ἔξοδον

γεγενῆσθαι. 'Τόνδε τὸν τρόπον᾽ ἐπὶ τὴν πρώτην ᾿᾽Ολυμ-

πιάδα τὴν προειρημένην, ἀπὸ ᾿Ωγύγου ἔτη δειχθήσεται

, B^ X N ^ , , , δ A ^ , v 5 ak. ἀπὸ δὲ τῆς πρώτης ᾿Ολυμπιάδος ἐπὶ τῆς ve. eros

^ , pr , , » ^ πρῶτον, τουτέστιν ἐπὶ Kvpov βασιλείας €ros πρώτον,

e "à , , , » , B 3A. 4 / ὅπερ ἦν αἰχμαλωσίας τέλος, ἔτη σιζ΄. ἀπὸ 'yvyov

^ , » , , τοίνυν ἐπὶ Κῦρον, ἔτη ασλζ΄. εἰ δ᾽ ἀναφέροι τις ἐπι-

» ^ ^ , /, Ἁ , λογιζόμενος, ἀπὸ τοῦ τέλους τῆς αἰχμαλωσίας, τὰ a0 AG .

» * , , € , ἡ." , Ns x ΙΟΕΤἢ KaTa ἀναλυσιν ευρισκεται ταυτον διάστημα, €. TO

πρῶτον ἔτος τῆς ἀπὸ Αἰγύπτου διὰ Μωσέως ἐξόδου

» b σ Β. Δ ^ ^ / , Ισραηλ, οσον απὸ TS πεντηκοστῆς πεμπτῆὴς Ολυμ-

, » ^ » , ^ e , πιάδος ἐπὶ Qyvyov, ὃς ἐκτισεν EAevoiva. ὅθεν ἐπιση-

, , , ^ M » Ἂ , porepov ἐστι καταλαβεῖν τὴν Αττικὴν xpovoypadiav.

ις 'OALya δὲ τούτων ἐν ᾿Ασσυρίοις λόγοις ἀρχαιότερα

μυθετεύεται (1. μυθεύεται). πρῶτος ἦρξε Νῖνος ἁπάσης

τῆς ᾿Ασίας πλὴν ᾿Ινδῶν, ἔτεσι τ΄, (cor. νβ΄. Goarus) ov

πολὺ πρότερον ᾿Ωγύγου. τοῦτον διεδέξατο Σεμίραμις ἡ

quo populus ex /Egypto cum 20 Mose migravit, extitisse. Id quod hunc in modum conficimüs. Ab Ogyge ad primam Olym- piadem anni putantur viginti su- pra mille: ab Olympiade prima 25 ad primum quinquagesimz quin- [δ annum, qui primus item Cyri regis annus est, idemque cap- tivitatis Judaice finis, anni sep- temdecim supra ducentos: ergo 3080 Ogyge ad Cyrum usque, anni triginta septem supra milleacdu- centos omnes colliguntur. Jam, qui sursum versus ab exitu cap- tivitatis annos retexere voluerit, 35is triginta septem supra mille ac ducentos revolvendo numerabit,

VOL. II.

hoc est idem prorsus intervallum ad eum usque annum, quo pri- mum ex /Egypto per Moysem eductus Israel est, quod abs quinquagesima quinta Olympi- ade ad Ogygem, qui Eleusinem condidit, excurrere dictum est. Atque inde quidem insignius Attiez chronologie principium duci potest.

Ex his rebus pauca, qua an- tiquiora sunt, in libris Assyriis narrantur. Universe autem À- sim exceptis Indis annis 300. (cor. Goarus 52.) multo ante Ogygem Ninus imperavit pri- mus. Huic successit celebris illa Semiramis, qua multis locis

Nn

974 RELIQUIZE SACRJE.

, ^ ^ ^ » / διαβόητος, ἣ πολλαχοῦ τῆς γῆς ἤγειρε χώματα προ- ,ὕ ^ N * / N » 5 » ^ φάσει μὲν διὰ τοὺς κατακλυσμούς" τὰ Ó ἣν ἄρα τῶν , » / / [4 d € / ἐρωμένων ζώντων κατορυσσομένων oi τάφοι, ὡς Κτησίας ^ e 5. / e ἱστορεῖ. ὥστε οὐδὲν ἀξιομνημόνευτον “ἕλλησιν ἱστο- ^ x * "d Ἂν ^ , ^ ρεῖται πρὸ ᾿Ωγύγου, πλὴν τοῦ Φορωνέως τοῦ συγ- 7 ^ ^ , x χρονίσαντος αὐτῷ, καὶ lvaxov ToU Φορωνέως πατρὸς ^ ^ 14 , , € ^ ὃς πρῶτος Apyovs ἐβασίλευσεν, os ᾿Ακουσίλαος ἱστορεῖ. , , , N ^T ΔΝ ^ 5 » rovrov θυγάτηρ lovs (1. lo), ἣν "low μετονομάσαντες , ὮΝ ^ N ἊΝ ἢ ’ N ^ σέβουσιν. Καὶ τοσαῦτα μὲν πρὸ ᾿γυγου. κατὰ δὲ N s , ^ ^ / τοὺς τούτου χρόνους, ἐξῆλθε Μωσῆς ἀπ᾽ Αἰγύπτου. καὶ , ^ ^ ὡς οὐκ ἄπιστον τότε ταῦτα συμβῆναι, δείκνυμεν οὕτως. ἈΝ ^ , , , ^ Dy ᾿Απὸ τῆς ἐξόδου Μωσέως ἐπὶ Κῦρον, ὃς ἐβασίλευσε hi M 5 / »y , /, »y μετὰ τὴν αἰχμαλωσίαν, ἔτη ασλζ΄. Μωσέως yàp ἔτη b! 4 ^ ^ n^ τὰ λοιπὰ τεσσαράκοντα᾽ ᾿Ιησοῦ τοῦ μετ᾽ ἐκεῖνον ἡγη- 7 » » / . Υ y σαμένου, ἔτη κε΄. (for. κζ΄. vid. not.) πρεσβυτέρων ἔτη , ^ A.9 ^ ^ ^ ἣν ἐν ^ ^ X, τῶν μετὰ ᾿Ιησοῦν Kpirov: τῶν δὲ ἐν τῇ βίβλῳ τῶν ^ / y y , εἶ Κριτῶν περιεχομένων, ἔτὴ vl. “ἱερέων δὲ ᾿Ηλεὶ καὶ

Σαμουὴλ ἐτὴ L. τῶν δὲ ἑξῆς βασιλέων “Ἑβραίων ἔτη

telluris aggeres diluviorum pre- tendimus. ΑΡ exitu Mosis ad texens metum congessit, re ta- men vera amantium, dum vive- bant, defossorum fuere monu- menta, ut tradit Ctesias. Nil itaque memoria dignum ante O-

gygem scriptis mandatum est a

regnavit, anni putantur mille ac ducenti cum triginta septem. Mosis enim reliqui ab egressu anni quadraginta sunt: Jesu, qui

Grecis, si Phoroneum sequalem ejus excipias et Inachum ejusdem patrem, qui primus Argivis reg- navit, ut tradit Acusilaus. Hu- jus filia fuit Io, quam mutato no- mine Isidem appellatam colunt. Verum de tempore Ogygem an- tegresso hactenus. ^ Ceterum ilius tempore, excessit ab /E- gypto Moses, id quod veri quam simile sit, hunc in modum os-

cendo prafuit, quinque ac vi- ginti: seniorum, qui post Jesum Judices fuere, triginta: Judicum omnium, qui proprio ipsorum libro continentur, nonaginta su- pra quadringentos: Sacerdotum Eli et Samuel, nonaginta: con- sequentium Regum Hebraeorum, nonaginta supra quadringentos.

5

La]

5

Cyrum, qui post captivitatem 20

secundum illum populo dedu-25

30

sequuntur captivitatis septua- 55

ginta: cujus postremus annus,

AFRICANI CHRONICON. AD

, , o ^ ^ » ^ , , τετρακόσια bL. ἧς τὸ τελευταῖον ἔτος (for. τῆς δ᾽ αἰχ-

ε , e ; 3 μαλωσίας ἑβδομήκοντα, ἧς TO T. €. Vigerus.) ἦν Κύρου

v ^ , » N βασιλείας ἔτος πρῶτον, ὡς προειρήκαμεν. ἐπὶ δὲ πρώτην

» , MM , v / » » Ολυμπιάδα ἀπὸ Μωσέως ἐτὴ ak, εἴπερ (for. καὶ εἴπερ)

BA ^ , » ^ » /, ^ δέπι πεντηκοστὴς πεμπτῆὴς €TOS πρῶτον €T?) ασλζ . Καν

τοῖς ᾿Ελληνικοῖς συνέδραμεν ὁ χρόνος. μετὰ δὲ " Qyvyov,

EN N Ν ^ ^ διὰ τὴν ἀπὸ τοῦ κατακλυσμοῦ πολλὴν φθορὰν, ἀβασί-

Aevros ἔμεινεν ἡ νῦν ᾿Αττικὴ μέχρι Κέκροπος ἔτη ρπθ΄.

Χ Ν ἂν , ^ ^ X , ^ Tor yap uera " XYyvyov Akratov, ἢ τὰ zrÀaacopeva τῶν

το ὀνομάτων, οὐδὲ γενέσθαι φησὶ Φιλόχορος.

Καὶ αὖθις.

* , , 5, ^ , ^ ᾿Απὸ ᾿Ὥγυγου τοίνυν ἐπὶ Κῦρον, ὁπόσα ἀπὸ Μωσέως

». s , » / ^ ἐπὶ τὸν αὐτὸν χρόνον, er ασλζ΄. ἀλλὰ καὶ ᾿Ελλήνων

7 ^ ^ ^ , ἣν , A δέ τινες ἱστοροῦσι κατὰ TOUS αὑτοὺς χρόνους γενέσθαι

τις Μωσέα: Πολέμων μὲν ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Ἑλληνικῶν

e ^ 7] 5 "49 ^ , ^ ^ ἱστοριῶν λέγει, ἐπὶ ᾿Απιδος τοῦ Φορωνέως, μοῖρα ToU

^ ^ , / ^ ^ Αἰγυπτιακοῦ στρατοῦ ἐξέπεσεν Αἰγύπτου, oi ἐν τῇ ι

regni Cyri primus fuit, ut jam ante diximus. Jam a Mose ad 20 Olympiadem primam anni fluunt viginti supra mille, cum ab eo- dem ad quinquagesime quinte annum primum, mille ducenti cum triginta septem numeren- 25tur, in quo nobis etiam cum Graecorum temporibus optime convenit. At vero post Ogygem, quod ingens ab illo diluvio con- sequuta vastitas esset, quae nunc 30 Attica dicitur, ea sine regibus annos centum et octoginta no- vem, ad Cecropem usque per- mansit. ^Acteum enim illum, qui post Ogygem recensetur, 35quaeque deinceps finguntur no- mina, Philochorus ne extitisse

quidem omnino confirmat.

Et rursus.

Ergo ab Ogyge, inquit, ad Cy- rum usque tantundem numeres, quantum ad eundem a Mose, hoc est annos ducentos et tri- ginta septem supra mille. Et vero Grecorum sane nonnulli Mosem sub eadem tempora vix- isse testantur. Nam Polemo quidem, libro Graecarum histo- riarum primo, conceptis verbis habet, Apidis Phoronei filii tem- pore, exercitus /Egyptiaci par- tem sese ab /Egypto subduxisse, atque in Palestina, quam Syriam vocant, haud procul ab Arabia consedisse: illos nimirum ipsos intelligens, qui Mose duce pro-

Nn2

RELIQUILE SACRE.

" , »t , 97 Παλαιστίνῃ καλουμένῃ Συρίᾳ, οὐ πόῤῥω ᾿Αραβίας ᾧκη-

/ € ^N / cav, αὐτοὶ δηλονότι ot μετὰ Μωσεως. , ^ ^ ι Ποσειδωνίου, περιεργότατος γραμματικῶν, ἐν τῇ κατὰ

᾿Ιουδαίων βίβλῳ, καὶ ἐν τῇ τετάρτῃ τῶν ἱστοριῶν φησὶ 1? ÜU p ἢ ρ 0t,

᾿Απίων δὲ ὃ

κατὰ Ἴναχον "Apyovs βασιλέα, ᾿Αμώσιος Αἰγυπτίων 5

, ^ - ^ βασιλεύοντος, ἀποστῆναι ᾿Ιουδαίους, ὧν ἡγεῖσθαι Mo-

, , N NE , ^ , / , σέα. μέμνηται δὲ καὶ HpoOoros τῆς ἀποστασίας ταύὐτης,

l'Audotos, ἐν τῇ δευτέρᾳ: τρόπῳ δέ ὶ Ἴου- KaL 4990108, €V Τῇ €vTepo 7 por e € TLVL Καὶ 10U

7 3 ^ ^ /, » hj ^ δαίων αὐτῶν, ἐν τοῖς περιτεμνομένοις αὐτοὺς καταριθμῶν,

X. 9 , N , ^ , , ^ , καὶ Ασσυριους TOUS ἐν τῇ ΠΠαλαιστίνῃ ἀποκαλῶν, τάχα

διὰ τὸν ᾿Αβραάμ. Πτολεμαῖός τε ὃ Μενδήσιος, τὰ Αἰ-

, , , e ^ ej Ζ : , γυπτιωὼν ἀνέκαθεν ισ 7TODpOv, Q7 «OL TOUTOLUIS G UvT pexeu

ej 500 » / S A /, e ^ 7 E ὥστε οὐδ᾽ ἐπίσημος ἐπὶ πλέον ἡ TOV χρόνων TapaAAayn.

σ /, e » σημειωτέον δὲ, ὡς 0, τί ποτε ἐξαίρετον Ἑλλησι δι

ΕῚ /, θ , , M , 00᾽ € 7 ἀρχαιοτητΤα μύυῦσευεται, μετὰ γε (0 €aà TOU ευρισ KE€Tat,

, N ^T^ , κατακλυσμοί Te, καὶ ἐκπυρώσεις, Προμηθεὺς, lo, Ev-

ρώπη, Σπαρτοὶ, Kopge ἁρπαγὴ, Διονύσου πράξεις, Περσεὺς, &0Ao. ᾿Ἡράκλειοι, ' Apyo-

^ , Ν 3» ναῦται, Kévravpo, Muvoravpos, τὰ περὶ ' lAwov, 'Hpa-

fecti sunt. Apio vero Posidonii filius, idemque grammaticorum omnium curiosissimus, libro ad- versus Jud:os, et historiarum quarto scribit, Inacho Argis reg- nante, Judaeos duce Mose, ab Amosi /Egyptiorum rege defe- cisse. Cujus etiam defectionis, simulque Amosis, libro secundo Herodotus meminit: imo et ip- sorum quoque Judaeorum, quos in cireumcisorum classem repo- nit, ac Palestine Assyrios no- minat ducta fortassis ex Abra- amo utriusque caussa. Quibus cum omnibus Ptolemao quoque

Mendesio, qui ab ultimis usque temporibus /Egyptiorum ducit historiam, ita convenit, ut inter ipsos nulla fere nisi levissima temporum differentia notari pos- sit. Ceterum, hic observandum etiam est, quicquid paulo rarius ob vetustatem Greci fabulantur, id omne Mose posterius inveniri, diluvia, incendia, Prometheum, Io, Europam, *(Spartos) Proser- pine raptum, mysteria, legum sanctiones, Bacchi gesta, Per- seum, Argonautas, Centauros, Minotaurum, res 'T'rojanas, Her-

, , μυστήρια, νομοθεσίαι,

—

5

25

culis certamina, Heraclidarum 35

AFRICANI CHRONICON. TT

κλειδῶν κάθοδος, ᾿Ιώνων ἀποικία, καὶ ᾿Ολυμπιάδες.

ἔδοζε δή μοι τῆς ᾿Αττικῆς βασιλείας τὸν προειρημένον

, , ^ . ^ ἐκτιθέναι χρόνον, παρατιθέναι μέλλοντι ταῖς ' Efpatkats

ἱστορίαις τὰς “ξλληνικάς. ἐξέσται γὰρ τῷ βουλομένῳ,

5 παρ᾽ ἐμοῦ τὴν ἀρχὴν κομιζομένῳ, λογίζεσθαι τὸν ἀριθμὸν

« , 5 , ομοίως εμοί.

» ^ ^ , / δ᾽. M ^ , , Οὐκοῦν τῶν χιλίων καὶ εἴκοσι ἐτῶν, τῶν μέχρι πρὼ-

» , hj , , της Ολυμπιάδος ἀπὸ Μωσέως τε καὶ ᾿Ὡγύγου, ékket-

, L4 Ν »y N II , Ν ^ "EG , μένων, 7I (0€0T CO pev eTetL TO GG Xa, καὶ TOV poeuov

το ἔξοδος ἡ ἀπ᾿ Αἰγύπτου, ἐν δὲ τῇ Αττικῇ ὁ ἐπὶ ᾿Ωγύγου

, * , ^ ^ γίνεται κατακλυσμὸς" καὶ κατὰ Aoyov. τῶν "yap Ai-

^ ^ , ^ γυπτίων ὀργῇ Θεοῦ χαλάζαις T€ καὶ χειμῶσι μαστι-

, 53 s 7 Ἕ “θα o ζομένων, εἰκὸς 7v μέρη τινα συμπασζχειν ΤῊ" ys, OTL

^ 3 ^ 7 , (for. ἔτι) re ᾿Αθηναίους τῶν αὐτῶν Αἰγυπτίοις ἀπολαύειν

δι X 3 » , y € , e » 15 εἰκὸς ἦν, ἀποίκους ἐκείνων ὑπονοουμένους, ὡς φασιν ἄλλοι

Ν » ^ , , € 3 ^

re, koi ἐν τῷ Τρικαρήνῳ Θεόπομπος. ὁ δὲ μεταξὺ e ^ , , ef

χρόνος παραλέλειπται, ἐν ᾧ μηδὲν ἐξαίρετον "EAMgaw

ς , * Ν , ^ » , » 5 ἱστόρηται. μετὰ δὲ τέσσαρα καὶ €vvevnkovTa €T, ἦν

reditum, lIonum migrationem, 20et Olympiadas. Ac mihi qui- dem Graecas historias cum He- braicis committere statuenti, ea potissimum Attici regni tempora describere visum est. Sic enim 25 cuivis omnino liceat, qui modo principium ex meis ducere volu- erit, eandem mecum in colligendo numero rationem inire. Illorum igitur mille ac viginti 3o annorum, quos ab Mose et O- gyge ad primam usque Olym- piadem fluxisse diximus, anno primo, uti Hebreorum Pascha, et discessus ab /Egypto, sic O- 35 gygium in Attica diluvium con- tigit. Et convenienter id qui-

dem. Nam cum ZEgyptios gran- dinibus, ac tempestatibus Dei prapotentis ira percelleret, fieri vix poterat, quin simul in quas- dam terrz partes calamitatis in- de aliquid redundaret. Ac pra- sertim Athenienses ZEgyptiace cladis partem aliquam subire ve- risimilius erat, quos /Egyptiorum coloniam habitos esse, cum alii, tum vero Theopompus in Tri- careno commemorat. Tempus inde medium pratermissum est, quod in eo nihil a Graecis me- moria dignum referatur. Post annos vero quatuor et nonaginta, ut nonnulli tradunt, Prometheus extitit, quem, quod homines ad

“18 RELIQUI/E SACRE.

M ej ^ ΄ , ΄ 5 Προμηθεὺς, ὡς τινες, os πλάσσειν ἀνθρώπους ἐμυ- , ᾿ς ^ ^ N 3, ^ Üevero: σοφὸς y«p ὧν, eig παιδείαν αὐτοὺς ἀπὸ τῆς /, / . . . ἄγαν ἰδιωτείας μετέπλαττε. — Hc fere omnia ex Eusebio in

lib. x. Preparat. Evang. cap. 10. p. 487. ed. Vigeri, reliqua Syncello debentur in Chronograph. pag. 63. et alibi. 5

disciplinze cultum ab nimia sim- — traduxerit, homines propterea plieitate solerter ingenioseque finxisse fabulantur.

XXIII. KE» libro tertio.

Οὔ μοι δοκεῖ καλῶς ὁ ᾿Αφρικανὸς τῷ γ΄. λόγῳ τῶν ἱστορικῶν 10 αὐτοῦ φάναι, τὴν ᾿Αργείων βασιλείαν τῷ σ΄. ἔτει τῆς ᾿Ασσυρίων βασιλείας ἄρξασθαι ἐπὶ ᾿Αρείου πέμπτου βασιλέως᾽ Ασσυρίων. Hoc Georgius Syncellus habet pag. 125. Chronograph.

Interprete Goaro. 15

Non placet Africanus tertio his- — Arii quinti regis tempore cce-

toriarum libro scribens Argivorum pisse. regnum Assyriorum anno 200.

--.-- πα. —— — ———

XXIV.

Καλλιθυία Πείραντος ἐν ΓΑργει πρῶτον ieparevae 2o τῆς Ἥρας (for. τῇ Ἥρᾳ). Τούτοις τοῖς χρόνοις "Ατλας ὁ Προμηθέως ἀδελφὸς ἄριστος ἀστρόλογος διέλαμπεν" Interprete Goaro. Callithya Pirantis filia, prima — poribus istis Atlas peritissimus

sacerdotio functa, et Junoni Ar- astrologus florebat, et ob disci- 25 gis sacra fecisse traditur. 'l'em- pline praestantiam ccelum sus-

AFRICANI CHRONICON. 219

ε » , y Ν » Ν MM , / ὡς ἐπιστήμης ἕνεκεν τὸν οὐρανὸν αὐτὸν φέρειν πεφὴη-

» / M MIT » 5 / μισται. — Eopurións δὲ τὸν ' ArAavra opos eivai φησιν € , * ΝΙΝ * [4 ὑπερνεφές. Οὗτος κατὰ τοὺς χρόνους Γοθονιὴλ ἤκμαζεν, ὡς

μαρτυροῦσι πάντες οἱ ἐκ τοῦ καθ᾽ ἡμᾶς λόγου ἱστορικοὶ, ἐν οἷς καὶ , e N ^ ^ ^ ς ᾿Αφρικανός φησι Οἱ ἀπὸ τῆς ΚΚουρητείας, τῆς νῦν » , ^ ^ , ^ » Akapvavias, Kovprres kai Κορύβαντες Ἀνῶσσον ᾧκι- ε ^N , o v , € , , σαν, οἱ τὴν ἐν ὅπλοις εὔρυθμον κίνησιν evpovres. "lov- ^ , ^ [4 ^ , τοις τοῖς χρόνοις Σῦρος ἱστορεῖται γεγονέναι γηγενὴς, ENS o, ε , » ᾿ , " / οὗ ἐπώνυμος ἡ Συρία: ἄλλοι δὲ, πρότερον ἔτεσιν p. , N , , Ν Ν το καὶ περὶ Προμηθέως δὲ καὶ ᾿Επιμηθέως τὸ αὐτὸ δια- , e ^ , / φόρως ἱστοροῦσιν, καὶ ArAavros," Apyov Te (for. addend. ^ , , ^ ^ , Ν τοῦ ΠΠανόπτου) kai ᾿Ιοῦς τῆς Προμηθέως θυγατρὸς, καὶ , e N N Ν Πανόπτου (for. delend. καὶ II.). οἱ μὲν yap, ὅτι κατὰ , b ^ , e AC / » Κέκροπα τὸν διφυῆ γεγόνασιν, οἱ δε, ὅτι πρότερον ἔτεσιν

15 ΣῚ ἄλλοι δὲ 1. Hiec Georgius attulit pag. 149. Chronograph.

tinere affrmatus est. Euripides extiterunt. Sub idem tempus

autem Atlantem nubibus mon- tem altiorem esse testatur. lle circa Gothoniel zetatem celebraba-

20tur: prout cuncti partium nos-

Syrus, a quo Syrie factum no- men, e tellure ortus dicitur : alii annis centum priorem asserunt : Et de Prometheo quidem, de

trarum historici asserunt, inter quos

' Africanus hac habet. Curetes, Curetia, nunc Acarnania, oriun- di, alio nomine Corybantes vulgo 25 dicti, Cnossum incoluerunt: et armatorum hominum ad nume- rum compositi motus inventores

Epimetheo, de Atlante, Argo, et Io Promethei filia, et Panopto diversa evulgant: et isti quidem Cecropi gemina forma conspicuo tempore zqualem, illi annis sexa- ginta, nonnulli tandem nona- ginta antiquiorem memorant.

280 RELIQUIJE SACRE.

XXV. '"E88ouykooTQ ἔτει ToU 'Ad0, φησὶν ᾿Αφρικανὸς, (for. addend. γεγενῆσθαι, vel simile quid) τὸν ἐπὶ Δευκαλίωνος κατακλυσμόν. Hoc affert idem Georgius pag. 154.

Interprete Goaro. 5

Anno Aod 7o. diluvium, quod sub Deucalione contigit, Africanus

assignat.

XXVI.

Τοῦτον τὸν ᾿Αβιμέλεχ, kai τοὺς ο΄. ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἡ βίβλος τῶν X» 3] Κριτῶν, d πρῶτον μὲν τοῦ Γεδεὼν υἱοὺς λέγει τρανῶς, ἔπειτα δὲ τοῦ 10 ἀδελφοῦ αὐτοῦ τοῦ ἹἹεροβαὰλ, ὃς συνῴκησε τῷ Γεδεὼν περὶ τὰ τέλη αὐτοῦ, ὡς αὐτόθι γέγραπται. καὶ δοκεῖ πως ἄπορον εἶναι. ᾿ΑΦρι- κανὸς δὲ τοῦ Ἱεροβαὰλ αὐτοὺς λέγει πάντας. Hxc ipse Georgius . 2 pag. 159. Qus sequuntur, extant in pag. 165. Αβδὼν κριτὴς ἔκρινε τὸν Ἰσραὴλ η΄. ἔτη. ᾿Αφρικανὸς ἔτη k^. φησὶν, οὐ καλῶς. 15

Interprete Goaro.

Abimelech istum et septuaginta selegit, ut ibidem scribitur, licet ejus fratres, liber Judicum, primo hoc dubium omnino videatur: A- quidem Gedeon filios manifeste — fricanus vero Jerobaal patrem om- nuncupat, postmodum fratris ejus — nium fuisse testatur.—Abdon judex Jerobaal, qui circa vitz illius ter- ^ judicavit Israel annis 8. scribit Afri- minum vicinam sibi habitationem — canus 20. verum errans.

to

o

— ————— uim — — — —

XXVII.

Εὐσέβιος δὲ μόνος ὁ Καισαρεὺς rà τῶν πρεσβυτέρων (qui Jo-

€

suam secuti sunt) οὐ παρέλαβεν" ὃ δὲ ᾿Αφρικανὸς ἔτη λ΄. αὐτοῖς 25 ἀπένειμεν. à πλεῖστα ἐπεγκαλεῖ ὁ Εὐσέβιος ὡς μεγάλα, φησὶ, Interprete Goaro. Seniorum annos Eusebius Ce- — signavit Africanus, quem pluribus

sariensis solus in numerum haud insequitur Eusebius, ceu lapsum in retulit: eisdem vero annos 39, as- errorem, et negotium vires proprias 30

d Jud. cap. viii. fine, et ix. i.

AFRICANI CHRONICON. 981

διαμαρτάνοντι, xai τολμηροτάτῳ πράγματι ἐπικεχειρηκότι" πρὸς

τούτοις ἄλλα ο΄. ἔτη, μ΄. μὲν τὰ τῆς ἀναρχίας, λ΄. δὲ τὰ τῆς εἰ-

ρήνης, οἴκοθεν παρεμβαλόντι, τὰ ὅλα ρ΄. ἀλλ᾽ ὁ μὲν ᾿Αφρικανὸς

περὶ τούτων ὡς διαφωνουμένων ἐν τέλει τοῦ ε΄. λόγου καθομολογεῖ. 5 Hiec ipse Georgius pag. 174.

superans aggredi ausum : quodque ducit. Africanus certe de istis quasi

demum annos 70. interregni nimi- plenam consensionem ad invicem

rum 40. et triginta pacis, et uni- non continentibus rationem reddit,

versim centum annorum summam δὲ oppositionem fatetur ad libri v. Iointerposuerit, reum omnino tra- calcem.

00 ——— ,sl—-—————— -

XXVIII.

Τὰ κατὰ ᾿Αφρικανὸν ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἕως τέλους τῶν Κριτῶν καὶ àp- χῆς Ἡλεῖ τοῦ ἱερέως ἔτη oi. κατὰ δὲ Εὐσέβιον τοῦ Παμφίλου μδ΄, κατὰ δὲ τὴν ἀκριβῆ καὶ εὐαγγελικὴν παράδοσιν καὶ τόδε τὸ

1s Χρονογράφιον ὃτνβ΄. τὰ δὲ vv. ἔτη τῶν Κριτῶν κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον ἀπὸ τοῦ y A8. ἔτους τοῦ κόσμου ἐπὶ τὸ πρῶτον ἔτος

^ € ' "HAel πληροῦται ἑνὸς ἔτους ὑπολειπομένον" ὅπερ ᾿Αφρικανὸς TOV ΠῚ , ^ N , b ^ ^ ᾽ , Σεμεϊγαρ λέγει κρατῆσαι τὸν ᾿Ισραὴλ, τῆς γραφῆς οὐκ εἰ-

, , . . πούσης χρόνον. Hec ipse Georgius pag. 176.

20 Interprete Goaro.

Ab Adamo usque ad Judicum Judicum anni 450. a divino apo- postremos fines, et ab Heli sacer- βίοϊο statuti ab anno conditi orbis dote potestatem in populum exer- 3902. ad annum Heli primum, si citam ex Africani computo anni tamen unum, qui excedit, sub-

25 coliguntur 4292. Eusebius Pam- traxeris, explentur. Samgar in phili 4044. censet: ex fidelioris [srae] Judicis officio functum

bei rationari et evangeli norma gcribit Africanus, Scriptura nullum chronographicum hocce laterculum αἱ potestatis spatium assignante. 4350. numerandos decernit. Porro

——————— r' 99 m ———————

is XXVIII*.

, ^ Απὸ Κέκροπος ἐπὶ τὴν ᾿Ιλίου ἅλωσιν συνάγονται μικροῦ δέοντα

ἔτη v. Leo Allatius in Notis ad S. Eustathii Hexzahem. p. 29. hoc affert ex Africano in Chronico.

A Cecrope ad ΠῚ excidium colliguntur anni paulo minus 400. VOL. II. o0

289 RELIQUIZE SACRAZE.

XXIX. JDe Sicyonorum Regno.

Africanus quidem dixit sie tenere (κατασχεῖν in marg. posuit Sealiger) eis (scil. Sicyoniis) omnes annos mille vir. (1007) ἃ minuitate autem eorum, (h. e. ab eorum defectu, seu fine) in 5 primam Olympiadam anni cccxxix. — Sicut numeratur (nume- rantur) ab initio Sicyoniorum regna (regni) in primam Olym- piadam omnes anni mille ccoxxxvr. Vieesimo nono autem anno patriarche Jacob illum (sie) Sicyoniorum initiavit reg-

num sie: 10 I. Egialeus ann. 111. Anni autem Jacob xxvrr. II. Europs ann. ΧΙ. Anni Isaac rxxxvir. III. Telchus ann. xx. Anni Abraham oxiv. (men- IV. Amphus ann. xxv. dose) Initiaverunt regna. V. Thelxius ann. 111. L5 VI. Egydrus ann. xxxiv. VII. Thurimachus ann. Anno quadragesimo tertio XLV. Leucippi, egressio Judze- VIII. Leucippus ann. rur. orum ex ZEgypto. IX. Mesapsus ann. xrvir. 20

X. Eratus ann. xvi. (Scal. ad marg. xrvi.)

XI. Plammeus xrvur. Ellada (deest aliquid).

XII. Orthopolus ann. xv. Marathus ann. xxx. Echirus ann. Lv. Corax ann. xx. Epopeus ann. xxxv. Laomedus ann. xuur. Ínachus ann. xiv. Festus ann. r. Adrastus ann. 25 rv. Polifidus ann. xxxi. Pelasgus ann. xx. Xeuxippus ann. xxxv. Polybus ann. xiv. (loco motus). Usque Xeuxippum tenuit (κατέσχε) Sicyoniorum regnum permanens annos quin- gentos (lego nongentos vid. not.) rxxxr. Post Xeuxippum autem reges quidem non fuerunt, sed przeibant eis Sacerdotes 30 Carnii ann. xxvirr. (for. xxvr. vid. not.) quem (Scal. ad marg. ὧν non ὃν) primus Sacerdos Archelaus annum xr. Post hune Automidus ann. 1. Post hune Methudutus ann. r. Post hune Euneus ann. 1. Post hune Theonomus ann. 1i. Post hune Amphycius ann. ix... Post hune Charidus (Scal. ad marg. 4

AFRICANI CHRONICON. 283

Charidemus) ann. 1. Osueh sustinens (ὃς οὐχ ὑποστὰς Scal. ad marg.) cibaria fugiit: a quo in prima Olympiada, ut fertur seriptura (ὡς γραφῇ φέρεται Scal. ad marg.) anni ccoxxvi. (supra, cocxxix.). Fiunt vero omnes (sic) Sicyoniorum regna 5 ab /Egialeo, usque in prima Olympiada anni mille cccxxxvr. H»c attulit Excerptor Eusebii, Africani aliorumque, homine Barbaro Latine vertente, quem edidit Scaliger in Eusebii Temporum

Thesauro, pag. 75.

XXX.

10 Ἐὰν οὖν “κατὰ τὸν ἀπόστολον, (inquit Georgius Syncell) τὰ τῶν Κριτῶν υνί. ἔτη, καὶ τὰ ἐπὶ τῆς ἐρήμου μ΄. ἔτη Μωῦσέως, Ἰησοῦ τε κζ΄, καὶ τῶν μετὰ ᾿Ιησοῦν πρεσβυτέρων uj, καὶ ἔτι Ηλεὶ τοῦ ἱερέως κ', Σαμουὴλ κ΄, καὶ Σαοὺλ μ΄, Δαβίδ τε μ΄, καὶ Σολο- μῶντος δ΄, συναριθμήσωμεν, ἔσται ὁ πᾶς ἀπὸ τῆς ἐξόδου χρόνος ἐπὶ

τς τὴν τοῦ ναοῦ κατασκευὴν ἐτῶν xv0'. κατὰ δὲ Εὐσέβιον χ΄. καὶ κατὰ ᾿Αφρικανὸν ὑπὲρ τὰ ψμ. Hc ipse Georgius pag. 175. Chrono- graphie su.

Interprete Goaro.

Recensitis ergo ex apostoli de- Salomonis tandem quatuor priores 20 creto Judicum annis 450. aliisque — composuerimus: integrum a pro- 40. Moyse per desertum duce ex- fectione ex /Egypto spatium ad actis, si Jesu rectore alios 27. sub — templi instaurationem annis 659. Senioribus Jesum sequutis 18. sub — secundum Eusebium 6oo. ex Afri- Heli sacerdote 20. sub Samuele 20. — cani mente supra 740. conflabitur. 25alios regni Saul 40. David 40. et

XXXI.

Εἰσὶν οὖν ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἕως η΄. ἔτους αὐτοῦ (Solomonis) ἔτη voy. κατὰ δὲ τὸν ᾿Αφρικανὸν δυνζ΄. κατὰ δὲ Εὐσέβιον po. Hec Georgius pag. 181.

3o Ab Adamo igitur ad annum ejus canum 4457, secundum Eusebium

(Solomonis) octavum anni nume- 4170. rantur 4478, secundum autem Afri-

€ Act. xiii. 20. 002

284 RELIQUIE SACRE.

XXXII.

Τούτοις rois χρόνοις (inquit Georgius Syncellus) προεφήτευσεν (regnante Joas Israelis rege) ᾿Ωσηὲ, ᾿Αμὼς, ᾿Ιωνὰς, Ναοῦμ: ἥνικα καὶ ᾿Ιωνᾶς ἐκπεμφθεὶς εἰς Νινευὶ, εἰς Θαρσεὶς φεύγει, καὶ ὑπὸ κήτους καταπωθεὶς τριήμερος ἀνεμεῖται. Θαρσεὶς δὲ Ῥόδον καὶ 5

Κύπρον ᾿Αφρικανὸς λέγει εἶναι. Hiec Georgius pag. 201.

Interprete Goaro.

His temporibus Osee, Amos, Jo- — triduanus evomitur. "Tharsis porro nas, e£ Naum prophete clarebant. ^ vocabulo Rhodum vel Cyprum in- At ubi Jonas Ninivem mittitur, in —tellectam jubet Africanus. 1o Tharsis fugiens et a ceto devoratus,

AXXIIT.

Τοῦ Ἰσραὴλ ις΄. ἐβασίλευσεν (inquit Georgius Syncellus) Φα- κεσίας υἱὸς Μαναὴμ ἔτη v. ᾿Αφρικανὸς δὲ, ἔτη β΄. — Hac Georgius pag. 202. 15

Interprete Goaro.

Israel rex 16. Phacesias filius Manahem annis 10. ex Africani computo duobus.

XXXIV.

Εἰσὶ μέντοι τινὰ (inquit Georgius Synceellus) τῶν ἀντιγράφων 20 (S. Scripture) κ΄. ἔχοντα ἔτη τοῦ Φακέε, ὡς καὶ ᾿Αφρικανὸς καὶ Εὐσέβιος" καὶ ἕτερα, vj. Ηος Georgius ibidem.

Interprete Goaro.

Caeterum codices nonnulli, quos sequuntur Africanus et Eusebius annos 20. Phacee assignant, alii 18. 25

LL

AFRICANI CHRONICON. 285

AXXV.

—-——Kai κατέσχεν ἡ βασιλεία Λακεδαιμονίων τὰ πάντα er TKE€. ὡς ᾿Αφρικανὸς ὁ σοφώτατος συνεγράψατο. H«c Joannes Malala in. Chronograph. lib. iv. p. 111.

5 Interprete Edm. Chilmeado.

—Duravit igitur regnum La- sicut scriptum reliquit sapientissi- cedemoniorum per annos 325. mus Africanus.

or —oc———

XXXVI. Τὴν α΄. Ὀλυμπιάδα ὁ ᾿Αφρικανὸς κατὰ ᾿Ιωαθὰμ Ἑβραίων τοῦ ΙΟ᾽Ιούδα βασιλέα συνάγει. Καὶ ὁ ἡμέτερος δὲ κανὼν κατὰ τὸν αὐτὸν παρίστησιν. Γράφει δὲ ὁ ᾿Αφρικανὸς ὧδε πρὸς λέξιν.

Αἰσχύλος ὁ ᾿Αγαμήστορος ἦρξεν τῶν ᾿Αθηναίων διὰ βίου ἔτη κγ΄. ἐφ᾽ οὗ ᾿Ιωαθὰμ. ἐβασίλευσεν ἐν "Iepov- σαλήμ. Kal ὁ ἡμέτερος δὲ κανὼν, λέγει, ἐπὶ τῆς πρώτης

ι5 Ολυμπιάδος τὸν ᾿Ιωαθὰμ βασιλέα ᾿Ιούδα συνείληφεν.

Haec ex Chronico Eusebiano attulit Chronici Paschalis, seu Αἰο;». Auctor pag. 104. ed. Ducangii, p. 193. ed. Dindorf.

Interprete Ducangio.

Primam Olympiadem Africanus Atheniensibus imperavit annis 20ad tempora Joatham Hebraeorum 54, (23.) quo regnante regnavit tribus Juda regis colligit. Noster pariter Hierosolymis Joatham.

etiam canon ad eandem tempes- N qc . Oo v . * tatem refert. Africanus porro hac ster vero canon, inquit, ]. Ὁ

ad verbum scribit. lymp. Joatham regem Juda com- 25 /Eschylus Agamestoris filius prehendit.

Ξ. ἰόν XXXVII. Ex libris tertio et quarto. --- “ἀναγραφῆναι δὲ πρώτην τὴν τεσσαρεσκαιδεκά- τὴν (Olympiadem) ἡνίκα kai Kopvfos (for. legend. ἣν ἑνίκα

30 ——primam inscriptam fuisse tam, in qua cursu vicit Coroebus. (Olympiadem) decimam quar- "Tunc regnabat Hierosolyma an-

980 RELIQUI/E SACRE.

, , , Ν Κόροιβος) στάδιον. τότε ἐβασίλευσεν ᾿Αχαὰζ ἐπὶ "lepov- ^N 3 ^ σαλὴμ. ἔτος πρῶτον. Εἶτα ἐν τῷ τετάρτῳ φησίν"

Ἦν δ᾽ ἄρα τοῦ ᾿Αχὰζ βασιλείας ἔτος πρῶτον, ᾧ

συντρέχειν ἀπεδείξαμεν τὴν πρώτην ᾿Ολυμπιάδα. — Hac 5

Georgius Syncellus attulit pag. 197. Chronograph.

no primo Achazus. annus primus, cum quo Olym- Deinde in libro quarto ait : piadem primam convenire de- Itaque is fuit Achazi regni | monstravimus.

τ — rit me —— — — —

AX XWVIIT.

Αὕτη πρώτη τοῦ ᾿Ισραὴλ αἰχμαλωσία (inquit Georgius Syncellus) / 55:537 / el / 3 - / FT ἡ 5 / πέφυκεν εἰς '" Acavpíovs, ἥτις γέγονεν ἀρχομένῳ ς΄. ἔτει ᾿Εζεκίου, ^ , / ^ κοσμικῷ δὲ ἔτει Oro. πληρουμένῳ. διήρκεσε δὲ ἡ avri) τῶν δέκα ^ / , 7 , ^ ^ / / 5 pw € φυλῶν βασιλεία ἐν Σαμαρείᾳ ἀπὸ τοῦ πρώτου βασιλέως αὑτῶν lepo- βοὰμ δούλου Σολομῶντος ἐν βασιλεῦσι ιη΄. ἔτεσι δὲ σξ΄. (accuratius 7 , EY ^ ^ ^ /, 5 / 5 Ν / σνη΄.) ἀπὸ yàp τοῦ κοσμικοῦ δφιγ΄. ἀρξαμένη els τὸ τεταγμένον £o» » ἃς 9 N ΄ » Ν , / , Oyoa'. ἔληξεν. κατὰ δὲ Adpikavóv Dy. κατὰ δὲ Εὐσέβιον δυνε. , Εὐσέβιος δὲ ὁ Καισαρεὺς σν΄. ἔτη ἐπελογίσατο, kal ἄλλοι ape. Hc Georgius scribit pag. 204.

Interprete Goaro.

Hec captivitas Israel prima et siquidem 4513. initio ducto, prz- ad Assyrios migratio anno Ezecie fato 4771.finem ultimum reperit : 6. ineunte, communi vero mundi qui secundum Africanum 4750. 4710. completo facta est. Stetit contigit: prout autem scribit Eu-

20

autem tribuum decem regnum per sebius 4555. Eusebius quidem 25

reges 18. sibi succedentes ἃ Hie- ^ Ceesariensis annos 250. colligit, alii roboam Salomonis servo earum solos 246. rege primo annis 260. Α mundi

AFRICANI CHRONICON.

ONT

XXXIX.

o ^ »$.» e» Εως τοῦ δωα΄. ἔτους ἐξ ᾿Αδὰμ οἱ ᾿Αθηναίων βασι-

^ ^ M ^ / λεῖς πρῶτοι ιζ΄. καὶ uer αὐτοὺς οἱ διὰ βίου λεγόμενοι

v , Mv ^ /, € ^ , , ἄρχοντες ιγ΄. ἔπειτα δεκαετεῖς ζ΄. ὁμοῦ πάντες AC.

ς κρατήσαντες τῆς Αθηναίων ἀρχῆς ἀπὸ τοῦ €. κοσ. per $ Τὴς pvauov ἀρχὴς «TO TOU y Ap. -

^ y » , : , BY: M er [4 μικου €rOUS €T GaUvGOavTO διαρκέσαντες €. ero) 0Aa« Vs e

N , »v , ^ € 7 , » μέτα TOUTOUS apxovTes ενίαυσιαιοι ῃρέθησαν ἐξ ἐπ»

, E TT. , / " , , s "y e τρίδων" ἐννέα re ἀρχόντων ᾿Αθήνησιν ἀρχὴ κατεσταθη

e M ^ , , » ^ , » ^ , ἡ δὲ τῶν ἐνιαυσιαίων ἤρχθὴη τῷ Oca. ἐτει τοῦ κόσμου,

10 Kpéovros πρώτου ἄρχοντος ἡγησαμένου ἐπὶ τῆς ιθ΄.

᾿Ολυμπιάδος, οἱ δὲ ἐπὶ κε΄. ἀφ᾽ οὗ ἐπὶ σν΄. ᾿Ολυμπιάδα

ἄρχοντες y. (κγ΄. Goarus ad marg.) μέχρι Φιλήνου,

καθ᾽ ὃν ὑπάτευον Τράτος Σαβινιανὸς Ρωμαίων καὶ Σέ-

, x ^ * ^ A 5. ^ e Aevkos, ἀπὸ TOv περὶ Βροῦτον μετὰ rovs βασιλεῖς ὑπα-

, , , S.A Ν , » 15 τευσάντων ke. καταριθμούμενοι, ἐπὶ TO evyky. éros

^ , A , "d 3 , ^ TOU κόσμου, κατὰ τὸν ᾿Αφρικανὸν, ὅπερ ἣν ᾿Αντωνίνου, τοῦ

΄ » , . καὶ Avetrov, Ρωμαίων βασιλέως ἔτος γ΄. Hswe attulit

Georgius Syncell. pag. 212.

Interprete Goaro.

20 Ad annum 4801. ab Adam creato, Atheniensium reges pri- mi fuere 17. in quorum locum magistratus tota vita prorogati 13. quibus decennales septem

25 suffecti: quorum omnium sum- ma est 37. imperium Atheni- ensium gesserunt a communi mundi anno 3945 extincti sunt tandem postquam integros an-

3onos 856. stetit eorum potestas. Ds sublatis annui magistratus excogitati sunt, et ex patriciis assumpti: novemque magistra- tuum potestas stabilita. — An-

35 nuorum porro magistratuum im-

perium visum est primum anno mundi 480r. Creonte primo principe instituto circa r9. et ut alis placet circa 25. Olym- piadem: a quo ad 25o. Olym- piadem et Philenum magistra- tum, alii medii 923. numerantur. Hujus Phileni tempore consu- latum Rome gerebant Gratus Severianus et Seleucus, ex iis qui circa Bruti &tatem regibus exactis, creati sunt consules 725. numero usque ad vulgarem mun- di annum 5723. ut author est A- fricanus, qui Antonini Augusti fuit annus tertius.

988 RELIQUIZE SACRZE.

qu “στορεῖται παρὰ ᾿Αφρικανῷ, ὅτι ἐν TQ λέγειν τὴν ὠδὴν τὸν Μανάσση, τὰ δεσμὰ διεῤῥάγη σιδηρᾶ ὄντα, καὶ ἐφυγεν. Hoc refert Joannes Monachus in Sacr. Parallel. lit. ε΄. tit. 7. p. 463. ed. Lequien Op. S. Joan. Damasc. 5

Apud Africanum traditur, Ma- vincula ferrea disrupta fuisse, nassz, dum canticum recitaverit, | eumque effugisse.

——————— ái — —— ———

XLI.

᾿Αφρικανὸς ἀπὸ τοῦ πρώτου ἔτους Σεδεκίου rà ο΄. ἔτη ἀριθμεῖ τῆς αἰχμαλωσίας. Ita Georgius refert Syncellus in. Chronograph. pag. 10

219. Interprete Goaro.

A Sedecia anno primo septuaginta captivitatis annos Africanus nume- rare exorditur.

——— if ie ——— —— —

XLII. 15

Lej , Lal ^ , , ταῦτα καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς, μαρτυρῶν, ὅτι ἐκ τῆς B . aixpa-

λωσίας Ἰούδα ἦν 0, τε Δανιὴλ, καὶ οἱ τρεῖς παῖδες. Ηος ejusdem Georgil est pag. 223. Interprete Goaro.

Hec Africanus, secunda Juda captivitate Danielem et socios pueros 20 fuisse delatos testatus.

- —— üm—— —

XLI μεθ᾽ ὃν (Cyrum) Καμβύσης παῖς κρατεῖ ᾿!ερσῶν ἔτη η΄.

τοῦτον οἴονταί τινες εἶναι Ναβουχοδονόσορ δεύτερον, τὸν κατὰ Ὀλοφέρνην καὶ τὴν ᾿Ιουδὴθ, ὡς kai ᾿Αφρικανός. Hc scribit 25 Georgius pag. 236.

Interprete Goaro.

Successor (Cyri) Cambyses Per- — nomine secundum Holopherni Ju- sarum excepit regnum, et tenuit dithque squalem nonnulli cum A- annis octo. Hunc Nabuchodonosor — fricano arbitrantur. 30

AFRICANI COHRONICON. 289

XLIV. ᾿Αφρικανοῦ περὶ τοῦ "Εσδρα.

3 , » , ^ U , P^ υγχωρήσαντος ᾿Αρταξέρξου, rovs ὑπολοίπους τῆς , , » , » » , , Ιουδαίων αἰχμαλωσίας ἤθροισεν "Εσδρας, rare λείψανα ^ ^ ^ ^ 3 » , € Χ ^ 5TOV σκευῶν TOU ναοῦ ἦλθεν ἔχων εἰς ᾿Ιερουσαλημ, καὶ Ν , »v/ ὃ τ Ν AN a , , / τὸν νόμον ἐδίδασκε. 'os δὲ ἐπύθετο kar ἐπιγαμίας » N , , ^ γ᾽, TET. ^ , αὐτοὺς ἀναμεμίχθαι τοῖς ἔθνεσιν, ἠνάγκαζε TOUS οὐχ « - »y ^ ey * ^ N ὁμοεθνεῖς ἔχοντας ἐξεῶσαι ἕκαστον τὴν γυναῖκα τὴν € ^ 9 « , ^ ^ , Ἀ ἑαυτοῦ. οἱ δ᾽ ὑπήκουον, καὶ τοῦ χειμῶνος ἐπειγομένου τὸ

1o ἔργον ἐπετελεῖτο. — Hoc attulit idem Georgius pag. 248.

Eodem Goaro Interprete.

Esdras, Artaxerxe permit- | miscuisse connubia, viros alieni- tente, captivitatis reliquias col- genis uxoribus junctos ad di- legit, et qua» supererant, sacris vortium ineundum impulit. Illi

15 vasis in Hierusalem illatis, le- jussis faciles sub veris initium, gem publice docebat. Ut vero — (hyeme urgente) obsequium ani- rescivit Judaeos cum Gentilibus | mi opere probatum voluerunt.

— —ÉÀn————

XLV.

h N , €

᾿Αφρικανοῦ. Ολυμπιὰς πζ΄. ὁ Πελοποννησιων καὶ

, N ^ , 20 Αθηναίων πόλεμος ἑπτακαιεικοσαετὴῆς, ὃν Θουκυδίδης

/ , , , συνέγραψεν, δὶ ᾿Ασπασίας πόρνας δύο, καὶ στήλας

Ν , , , , , κατὰ Meyapeov ἀστυγειτόνων, ᾿Αθηναίοις συνέστη.

Hoc posuit Georgius pag. 257.

Ex Africane. Olympias 87. siarum duorum scortorum causa, 2: Peloponnesiorum et Athenien- et ob decreta in Megarenses

sium bellum annorum 27. de urbi vicinos, Atheniensibus con- quo scripsit Thucydides, Áspa- flatum est.

f Ezr. capp. ix. et x. VOL. II. Pp

290 RELIQUIZE SACRZE.

XLVI. ᾿Αφρικανὸς ἔτη ια΄. (for. λα΄.) μόνα τοῦ Φιλομήτορος λέγει. Hoc scripsit idem Georgius pag. 289.

Interprete Goaro.

Annos 11. (31.) solos Philometori assignat Africanus.

——— «αὔτ... ——

XLVII.

Refert idem Georgius in ead. pag. Joannem Hyrcanum Simonis filium, Judaorum pontificatu annos 27. potitum esse, secundum Africanum. (κατὰ ' Adpikavóv).

XLVIII.

kal μάλιστα ᾿Αντιπάτρῳ τινὶ, (obvenit meeror propter ex-

utum regno Hyrcanum) Ἡρώδου πατρὶ, τοῦ βασιλεύσαντος ἔπειτα ᾿Ιουδαίων, ὃς ἦν ἀλλόφυλος, ᾿Ιδουμαῖος, κατὰ Ἰώσηππον, κατὰ δὲ 3 , ef e ,

᾿Αφρικανὸν, Ασκαλωνίτης, υἱὸς τινος ἱεροδούλου kaAov- » € / ^ ^ N Ν ^95 ,

μένου "Hpoov τῷ (for. τοῦ) περὶ τὸν νεὼν τοῦ ' Am0A-

/ 7 ν 3 , ^

λωνος τεταγμένῳ (for. τεταγμένου) ἐν ᾿Ασκάλωνι. T0U-

, ^ Ν ^ , / 5 ,

rov ᾿Ιδουμαῖοι λῃσταὶ τὸν ᾿Αντίπατρον εἶχον αἰχμαλω-

/, , 5 ^ / ^ , / , ^

τίσαντες ἐν αὐτοῖς λῃστεύοντα, λαβεῖν ἐλπίζοντες ἐκ τοῦ

Ν ^ ΓῚ πατρὸς αὐτοῦ Ἡρώδου λύτρα. διὰ δὲ τὸ πτωχὸν εἶναι

IO

h , ^ Z / ^ ^ /, TOV αὐτοῦ πατέρα, καὶ λύτρα δοῦναι ἀπορεῖν, ἐχρόνισε 2o

Interprete Goaro.

—pre ccwteris Antipater Herodis — trum praedonum latrociniis as- deinde Judzorum regis pater tor- — suetum, przdas ex suis agentem

quebatur: qui cum ex aliena Idu- captivum tenuerant Idum:ei mag- meorum stirpe traheret originem,

ut author est Josephus, ex Africani ; ; vero dictis, patriam habebat As- tis restituendz causa a patre Ms calonem, patrem vero nomine Pectata: patre vero rei fami- Herodem, ex eorum grege qui liaris angustia presso, nec liber- Apollinis fano Ascalone servie- tatis pretium pendente, interim

no pecuniarum pondere liberta- 5

bant, edituum. Istum Antipa- Antipater latrocinia diutius ex- 3o

-— E

AFRICANI CHRONICON. 291

, ^ , ^ € συλλῃστεύων, kai τοῖς αὐτῶν ἐντρεφόμενος ἤθεσι. οὗτος o € ^ LY , ^ , ^ ὕστερον Ὑρκανῷ φιλωθεὶς, πλούτῳ καὶ δόξῃ τῶν πολ-

^ ^ , ^ ^ ^ λῶν προεῖχεν ἐντρεχείας χάριν kal τῆς περὶ τὰ κοινὰ πραγματα δεινότητος. Hc affert idem Georgius pag. 296.

5ercuit, et Idummorum sese ex et honoribus, ob eam qua ute- toto assuefecit moribus. Hic de batur in rebus agendis vigilan- Hyrcano bene meritus, divitiis — tiam et dexteritatem auctus est.

00 ———— ———

XLIX. ΑΦΡΙΚΑΝΟΥ͂, περὶ τῶν Ὑρκανῷ καὶ ' Avrvyovo συμ- ιο βάντων, καὶ περὶ Ἡρώδου, τοῦ τε Σεβαστοῦ, καὶ

, / Ἂς , [4 , , / Αντωνίου, kai KAeorarpas, ὡς ἐν ἐπιτόμῳ.

m Ν ἃ ^ [4 ᾿Οκταούϊος ὁ Σεβαστὸς, ὃν Αὔγουστον καλοῦσιν oi ^ * ^ * ^ “. . * Ῥωμαῖοι, θετὸς ὧν vios αὐτοῦ (Caii Cesaris). ἀπὸ ᾿Απολ- , ^ »y , e 7 λωνιάδος τῆς Ἡπείρου ἔνθα ἐπαιδεύετο, εἰς Ρώμην ἐπ- λθὰ ^ , $9 ^ € /, » "AC , 15 ἀνελθῶν, τῶν ἐν τέλει τῆς ἡγεμονίας εἴχετο. ντώνιος Ἀ N ^ » δὲ ὕστερον τὴν τῆς ᾿Ασίας καὶ ἐπέκεινα ἀρχὴν ἔλαχεν" ais d , € , , , ^ x € N ^ ἐπὶ τούτου, HpoóOov κατηγόρουν 'lovóator ὁ δὲ rovs , 5 , € ,ὔ DUM hj 3 ^ ^ πρέσβεις ἀποκτείνας, Ἡρώδην ἐπὶ τὴν αὐτοῦ κατῆξεν

5 , [74 N e € ^ M 7 ἀρχὴν. ὕστερον δὲ ἅμα Ὑρκανῷ και Φασαήλῳ TO

^ , ^ 20 ἀδελφῷ ἐξεώθη, καὶ προσφυγὼν ᾿Αντωνίῳ, κατῆλθε,

Interprete Goaro.

Ez Africano: De iis que Hyrcano et Antigono acciderunt : et de Herode. Augusto, Antonio, et Cleonatra summatim.

Octavius, (Σεβαστὸς Grecis, obtinuit. ^ Ad ejus judicium

25 Augustus Romanis dictus, Caii Herodem reum egere Judei, filius adoptivus, Apolloniade E- — quorum legatis morte multatis, piri urbe, in qua studiorum cau- regnum restituit Herodi: qui sa morabatur, Romam reversus demum cum Hyrcano et Pha- in civitatis proceres invasit im- saelo fratre ejectus ad Antonium goperium. Antonius postmodum fuga se recepit: Judeis rede- Asiam vicinaque loca regenda ^ untem non admittentibus cru-

Pp2

202

RELIQULE SACRA.

μὴ δεχομένων δὲ αὐτὸν ᾿Ιουδαίων, μαχὴ γίνεται kaprepa..

, , AU δὲ Ν "A / /, , à , ^e ΜμΕΤ OU πολὺ € ΚΟ ΡΤ ἰγόνον Κατιοντα €KOLOOKEL Hex)

' Avríyovos δὲ προσφυγὼν Ἡρώδῃ (cor. ᾿Ορώδῃ) τῷ τῶν

Πάρθων βασιλεῖ διὰ llakopov τοῦ υἱοῦ κατῆλθεν ἐπὶ

χρυσοῦ ταλάντοις χιλίοις. καὶ ὁ μὲν ἩΗρώδης φεύγει" 5

Φασαήλος δὲ ἐν τῇ μαχῇ ἀναιρεῖται Ὑρκανὸς δὲ Av-

τιγόνῳ παρεδόθη ζῶν" ὁ δὲ Πάρθοις αὐτὸν ἔδωκεν ἄγειν,

» M , ^ V 53 e , e ^ A * /, Ν ἀποτεμὼν αὐτοῦ τὰ ὦτα, ὡς μηκέτι ἱερῶτο᾽ ἠδέσθη yap

v € La 3 ^ αὐτὸν ὡς οἰκεῖον ἀποκτεῖναι.

ἐν πρῶτον Μαλίχῳ τῷ τῶν ᾿Αράβων βασιλεῖ προσ- μ Ὁ TO

Ἡρώδης δὲ ἐκπεσὼν, τὸ

—-

φεύγει: ὡς δ᾽ οὐ προσήκατο αὐτὸν φόβῳ τῶν Πάρθων,

εἰς ᾿Αλεξάνδρειαν παρὰ Κλεοπάτραν ἀπῆλθεν.

᾿Ολυμπιὰς pme.

Ἦν

S Ἂ Κλεοπάτρα τὸν συμβασιλεύσαντα αὐτῇ ἀδελφὸν

» 7 Χ 5 / E1N9.1'9 , , ἀποκτείνασα, πρὸς ἀπολογίαν vm Αντωνίου εἰς ε- τς

^ * ^ 3 ^ 5 , 5 , λικίαν μεταπεμφθεῖσα, τὴν τῆς ἀρχῆς ἐπιμέλειαν ἐπέ-

τρεψεν Ἡρώδῃ" καὶ ὡς οὐδὲν ἠξίου πιστεύεσθαι, ἐστ᾽

^ e Ν « ^ ἂν καταχθῇ εἰς τὴν εαυτοῦ

MN » 9; 3N / ἄρχην, ἔχουσα αὐτὸν ἤει

4.8 , € A Pe /, ^ Ν » x παρὰ AvTOVLOV. ὡς δ᾽ ἑαλώκει τῆς γυναικὸς ἔρωτι, TOV

entum committitur prelium, et posthae haud diu superior factus fugat Antigonum. Hic Par- thorum regem adit, aurique ta- lenta mille pollicitus, Pacori e- jus filii auxiliis regnum recu- perat. Herodes versa belli vice in fugam agitur: Phasaelus oc- cumbit in certamine: Hyrcanus Antigono vivus traditur: hic mutilatis ejus auribus ne sacer- dotio fungeretur amplius (con- sanguineum enim perimere ve- ritus est) Parthorum potestati captivum tradit. ^ Herodes a- misso regno primum quidem ad

Malichum Arabum principem se 20 confert, ἃ quo Parthorum metu repulsus Alexandriam ad Cleo- patram tendit. Numerabatur tunc Olympias 185.

Cleopatra fratre regni con- 25 sorte occiso ad causam dicendam ab Antonio in Ciliciam vocata, regni curam commendat Herodi, qui ab ea nihil obtinuit quo re- duceretur in regnum: eo sub- 40 inde vie comite ad Antonium proficiscitur. llle mulieris cap- tus illecebris Herodem ad Oc- tavium misit: qui tum Anti- patri Herodis parentis tum He- 35

[9)

AFRICANI CHRONICON.

295

Ἡρώδην ἀπέστειλεν εἰς Ῥώμην κατὰ τὸν Σεβαστὸν

LE "Oxraovtov, ὃς διά τε τὸν ᾿Αντίπατρον τὸν Ἡρώδου

πατέρα, καὶ δι᾿ αὐτὸν Ηρώδην, διά re τὸ ὑπὸ Πάρθων

’ Ν , , i) ^ καθέστασθαι rov ' Avr(yovov βασιλέα, ἐπέστειλε τοῖς ἐν

Παλαιστί i Συρί Ü 1 TOV ἐπὶ 5 iy kai Συρίᾳ στρατηγοῖς, κατάγειν αὑτὸν ἐπὶ

Ν , , NY , , Ν ^ , , τὴν ἀρχὴν. kai ἅμα Σωσίῳ διεπολέμει πρὸς τὸν Αντί-

, ^ , , , Ν yovov χρόνῳ πολλῷ, καὶ παντοίαις μάχαις. τότε καὶ

᾿Ιώσηππος ἀδελφὸς Ἡρώδου ἀποθνήσκει στρατηγῶν.

Ἡρώδου δὲ πρὸς ᾿Αντώνιον ἐλθόντος ............. e.

10

*"*9* 9999929 ὁ ὸ ὁ ὁ. ὁ “5 ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ" δ ὁ ὁ ὁ καὶ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ Φ9ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ α ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ ὁ

, » N , , , , b ^ , τρία ἐτὴ τὸν ᾿Αντίγονον ἐξεπολιόρκησαν καὶ ζῶντα ἀπε-

, L] , κομισαν ᾿Αντωνίῳ.

᾿Αντώνιος δὲ Ἡρώδην μὲν καὶ

BN , , ys E N , ^ , αὑτὸς avyyopevaev βασιλέα, προσέθηκε δὲ αὑτῷ πολεις

Ἵππον, Γάδαρα, la(av, ᾿Ιόππην, '"Av05óova: καὶ τῆς

- , ^ !5'ApafBías, τὸν τε Τράχωνα, koi τὴν Avpavirw, kai Xa-

, s , N N Ν ^ , , , «iav, καὶ l'avAavqv: πρὸς δε, καὶ τῆς Συρίας ἐπιτροπὴν.

€ € N ^ , 4. ^ Ηρώδης ὑπὸ τῆς συγκλήτου kal 'Okraoviov τοῦ Σε-

βαστοῦ βασιλεὺς ᾿Ιουδαίων ἀνηγορεύθη, καὶ ἐβασίλευσεν

ἔτη Aó. ᾿Αντώνιος ἐπὶ Πάρθους στρατεύειν μέλλων

20 rodis ipsius memor, et quod de- nique Parthorum armis regnum obtineret Antigonus, datis ad Syrie Palestineque Duces lit- teris ut Herodem in regnum re-

25 ponant, mandat. Exinde Sosio junctus Herodes, variis praeliis ac non exiguo temporis inter- vallo, cum Antigono armis de- certabat. Per id tempus Jo-

3osephus Herodis frater unus e copiarum ductoribus occumbit in prelio. Herode ad Antonium profecto ....

Be... annos tres obsidionem

protraxerunt, et ad Antonium demum deduxere vivum: An- tonius ipse Herodem renunciavit regem, ac insuper urbes alias gubernandas demandavit Hip- pum, Gadara, Gazam, loppen, Anthedonem, et Arabie partem, Trachonitim, et Auranitim, Sa- ciam, et Gaulanem, ipsamque postremo Syriam procurandam commisit. Herodes a senatu et Octavio Augusto rex declaratus annis triginta quatuor regnavit. Antonius in Parthos expeditione suscepta, Judaeorum regem An- tigonum interfecit, et Arabiam

294 RELIQUIZ/E SACRE.

᾿Αντίγονον τὸν ᾿Ιουδαίων ἀπέκτεινεν βασιλέα, καὶ 'A- , Z , ’ὔ ραβίαν KAeorarpa. παρέδωκεν" διαβάς τε ἐπὶ Πάρθους, » , Ν ^ 5 N ^ ^ ἔπταισε μεγάλως, τὸ πλεῖστον ἀποβαλὼν τοῦ στρατοῦ.

Ἦν ᾿Ολυμπιὰς prs.

Ὁ Σεβαστὸς ᾿Οκταούϊος τὴν ἐξ ᾿Ιταλίας καὶ πάσης 5

e , , 5.49.79 , 5 » , , ἑσπέρας δύναμιν em ᾿Αντώνιον ἦγεν, ov βουλόμενον εἰς y ^ /, ^ , / “Ῥώμην ἐπανελθεῖν, δέει τῶν ἐν Πάρθοις ἐπταισμένων, Ν ΄ »y , / N $ δ ν ἣν b 3 ^ καὶ KAeoz«rpas ἔρωτι. ᾿Αντώνιος δὲ αὐτῷ, τὴν ἐκ τῆς , 7 , € M / - Ασίας ἔχων δύναμιν, ὑπηντίαζεν. o δὲ Ἡρώδης οἷα

ΧΝ Ν ^ , , N ^ 3557 δεινὸς, kal τῶν ἰσχυόντων θεραπευτὴς, διπλᾶς ἐξέ- N M Ν E 8 eum ev ἐπιστολὰς, καὶ νηΐ τὸν (for. legend. vgiróv) Ν , ^ € m^ Ἁ στρατὸν, ἐντειλάμενος τοῖς ἡγουμένοις καραδοκεῖν τὰ » , e ἃ » , € , A VN ἀποβησόμενα. ὡς δὲ ἐκρίθη Te ἡ νίκη, καὶ δυσὶ vav- 7 e * £d / » , » e μαχίαις ἡττηθεὶς ὁ ᾿Αντώνιος ἐφυγεν εἰς Αἴγυπτον, ἅμα ^ KA /, [4 ζ » “ὃ * N * τῇ εοπάτρᾳ, οἱ κομίζοντες ἀπέδοσαν τὰς πρὸς TOV Ν , / ἃ N 3. 7 35 , Σεβαστὸν ἐπιστολὰς" às πρὸς Αντώνιον εἶχον ἀπο- / Ne “ E P^ κρύψαντες. ἐπιπίπτει δὲ Ἡρώδῃ ...... (for. excidit ταῦτα, ^ , 5 ^ 4 J vel τοῦτο). KAeozarpa ἐν τῷ μεσαιολίῳ (μαυσωλαίῳ

corrigit Goarus) ἑαυτὴν διεχρήσατο, ἀσπίδι τῷ θηρίῳ καθ᾽

Cleopatrae commendavit: et in Parthos progressus exercitus par- te amissa, non leviter peccasse compertus est. Erat tunc O- lympias 186.

Cunctas ex Italia occiduisque regionibus copias contractas Au- gustus Octavius eduxit in An- tonium metu delicti, dum in Parthos praliaretur, admissi, et Cleopatrae illecebris detentum, ac Homam se conferre detrec- tantem : cui collectis Asiaticis viribus Antonius obviam pro- fectus est. Herodes porro velut astutia pollens, ac potentiorum obsequio addici consuetus datis

epistolis duplicibus, et auxiliariis copiis mari transmissis, duces ut prius eventum belli, quam con- fligerent, prestolarentur, admo- nuit. Adjudicata Augusto vic- toria Antonius preliis duobus fusus, in /Egyptum fugiens cum Cleopatra reversus est. Tunc occultatis, quz ad Antonium, litteras ad Augustum missas qui deferebant duces reddidere. Im- petit Herodem ...... sepulchrali Mausoleo inclusa Cleopatra as- pide fera tanquam mortis telo usa seipsam confecit. Eodem

Jo

20

39

tempore Cleopatra filios Solem 35

Lunamque ab ea vocatos in The-

AFRICANI CHRONICON.

295

ἑαυτῆς ὅπλῳ χρησαμένη. τότε Κλεοπάτρας υἱοὺς, Ἥ -

λιον καὶ Σελήνην, ἐπὶ Θηβαΐδα φευγόντας συνέλαβεν ὁ

Σεβαστός.

» € N Ακτία ὁ ἀγὼν ἐτέθη.

, [4 ^ , / », , ^ Νικόπολις ἡ κατὰ ᾿Ακτίαν εκτίσθη, καὶ

᾿Αλεξανδρείας εἰλημμένης πρῶ-

sTO$ ἡγεμὼν Αἰγύπτου πέμπεται Γάλλος Κορνήλιος, ὃς

^ , , , , ^ ^ , , τῶν ἀποστάντων Αἰγυπτίων καθεῖλε τὰς πόλεις. μέχρι

τοῦδε οἱ Λαγίδαι: καὶ σύμπας τῆς Μακεδονικῆς ἡγε-

μονίας χρόνος μετὰ éry τ΄. τῆς Περσῶν καθαιρέσεως

^ , i ^ ^ d ^ 7 δυοῖν δέοντα. (legendum videtur μετὰ τὴν [Περσῶν καθαί-

»Μ ^ , : , 1o pet ἔτη T . deleto δυοῖν δέοντα. Vid. notam). συνάγονται

/ € p » x Ἁ ^ , 5 ^ Ἂς D d τοίνυν oi χρόνοι ἀπὸ μὲν τῆς Μακεδόνων ἀρχῆς kai (ἕως

» , N pro καὶ Goarus ad marg. reposuit) καταλύσεως kara llro-

, Χ , ’ ^ , ^ λεμαίους καὶ τὴν τελευταίαν Κλεοπάτραν, ὃ γίνεται τῆς

Ῥωμαίων μοναρχικῆς ἡγεμονίας ἔτος ιδ΄.

Ὀλυμπιάδος

ι - δὲ '. ἔτος δ. Τὰ σύμπαντα ἔτη ἀπὸ ᾿Αδὰμ ευοβ΄. 50€ pm μ Vi M,

Mera ᾿Αλεξανδρείας ἅλωσιν ᾿Ολυμπίας ἤχθη ρπη΄.

E “4 , Ἡρώδης ἐπικτίσας τὴν Γαβινίων πόλιν, τὴν core

Σαμάρειαν, Σεβαστὴν αὐτὴν προσηγόρευσεν"

τὸ δὲ

, , » ^ ^ , / 5, Ν ^ ἐπίνειον GavTYS TOU Στράτωνος. σπυργον πολισ ας, αἸΟ TOU

, ^ , , , Ἐ » , e , N 5 / ,οαὐτοῦ Καισάρειαν ἐκαλεσεν᾽ ἐφ᾽ ἑκατέρᾳ ναὸν ἐγείρας

baidem fugientes Augustus ce- pit. NNicopolis ad Actiacum si- num construitur; et Actiacus ludus institutus. — Alexandria 25 capta primus ZEgypti dux Au- gustalis Cornelius Gallus missus est, qui /Egyptiorum ad per- duellionem deflectentium urbes subvertit. Hucusque Lagide 3oduraverunt, unaque Macedonii imperii series stetit post destruc- tum Persarum regnum annos duobus minus trecentos. Omne igitur temporis spatium ab in- 35stituto Macedonum imperio ad ZEgyptiaci regni finem, ad Cleo-

patram nimirum Ptolem&orum postremam concluditur: quod Romanorum monarchie et im- perii anno undecimo contigit, Olympiadis vero 187. anno quar- to. Annorum summa ab Adam creato est 5472.

Post Alexandriam captam cce- pit Olympias 188.

Herodes Gabiniorum urbem, Samariam olim dictam a se re- paratam appellavit Sebasten: ejus quoque navale, Stratonis olim turrim nuncupatum in ur- bis formam instauratum, Ca- saream vocavit, et in utraque

296 RELIQUI/E SACRE.

᾿Οκταουΐῳ. ὕστερον δὲ kai ᾿Αντιπατρίδα κτίζει ἐν τῷ ^ v AL ^ v Λυδῷ πεδίῳ ἀπὸ τοῦ ἑαυτοῦ πατρὸς (for. addend. προσα- es Ν N M b b , ^ γορευθεῖσαν)" καὶ τοὺς περὶ τὴν Σεβαστὴν οἰκοῦντας, e , λ b ^ , , , 3r » δὲ ὧν ἀφείλατο τὴν γῆν, ἐγκατῴκισεν ἐν αὐτῇ. ἔκτισεν δὲ Nel , s ^ NS / SEN o καὶ ἑτέρας πόλεις" καὶ τοῖς μὲν ᾿Ιουδαίοις βαρὺς ἦν, τοῖς 5 N y y 5 ^ / δὲ ἄλλοις ἔθνεσι δεξιώτατοςο. ^Hv ᾿Ολυμπιὰς ρπθ΄. MN / ^ Α ^ ἥτις πρὸ ς΄. καλενδῶν Mapríov κατὰ Ἀντιοχεῖς κδ΄. » « y D N ^ (addendum esse eTet censet Scaliger) ἤχθη, δι mJs ἐπὶ τῶν

/ £y » ε / r ἰδίων ορίων ἐστὴ O ἐνιαυτὸς. Hsc affert Georgius Syncellus

in Chronograph. p. 307. IO

templum Octavio consecrandum erexit: Postremam omnium de patris nomine Antipatridem in Lydo campo condidit ; Sebastes- que accolas, quorum agros oc- cupavit, fecit hujus incolas. Alias quoque urbes construxit : ac Ju- deis quidem onerosum, nationi-

bus vero reliquis urbanum et amoenum sese exhibuit. Olym- pias agebatur 189. quae bisextum diem 6. sexto Cal. Mart. anno juxta Antioch. eram 24. apte restitutum accepit, cujus bene- ficio certis ac propriis sibi ter- minis annus ccepit consistere.

—— πα». — —

ANAUEA T Ex Libro Quinto.

Ilepi τούτων οὖν τῶν τριῶν βασιλέων (Ochozia, Joas, Azaria) φησὶν Ὁ ᾿ΑΦΡΙΚΑΝΟΣ ἐν πέμπτῳ βιβλίῳ τῶν Χρονικῶν αὐτοῦ, ὅτι διὰ τὴν ἄγαν δυσσέβειαν αὐτῶν παρέδραμε τούτους ὁ Εὐαγγελιστής" ἔθος yap, φησὶ (Africanus), τῇ γραφῇ τοὺς οὐκ ἀξίους μνήμης παραλιμπάνειν, τὸν Συμεὼν, καὶ ἀλ- λοτε ἄλλως ἀλλαχόθεν πολλοί, (for. ἀλλαχόθι πολλούς.)

Memorat hiec Africani verba S. Joannes Chrysost. allatus in

Catena in. S. Matthei Evang. a cl. Cramer. edita, pag. 9.

De tribus autem his regibus (O- chozia, Joas, Azaria) Africanus ait in quarto libro Chronicorum suorum, ob nimiam impietatem ipsorum, eos preteriit Evangelista (Mat.

i. 9.), mos enim Scripturi est, indignos memoria omittere, ut Symeonem, et alias aliter alibi multos.

20

25

Oo

AFRICANI CHRONICON.

207

Ev Libro Quinto.

"ADPIKANOY, περὶ τῶν κατὰ τὸ σωτήριον πάθος, καὶ

^ hj , , TV ζωοποιὸν αναστασιν.

5 (ET DE SEPTUAGINTA DANIELIS HEBDOMADIS.)

---- Τὸ δὲ (for. T 08e) καθ᾽ ἕκαστον τῶν πράξεων αὐτοῦ ρ ,

. . ^ 7 ^ ^ P^ (Christi) kai θεραπειῶν σωμάτων καὶ ψυχῶν, καὶ τῶν τῆς

, , , , "d ^ , ^ γνώσεως ἀποκρύφων, ἀναστασεὼς T€ τῆς ἐκ νεκρῶν,

, , ἈΝ ΄ ^ ^ , , avrapkeaTaros πρὸ ἡμῶν μαθηταῖς T€ kai ἀποστόλοις

το αὐτοῦ δεδήλωται.

“ὦ ^ ^ , , , Καθ᾿ ὅλου τοῦ κοσμοῦ σκότος €7»-

^ , , yero φοβερώτατον᾽ σεισμῷ τε αἱ πέτραι διεῤῥήγνυντο,

Y M M Me , Y ^ ^ ^ , καὶ τὰ πολλὰ τῆς Ιουδαίας kai τῆς λοιπῆς γῆς karep- ῥίφθη. τοῦτο τὸ σκότος ἔκλειψιν τοῦ ἡλίου Θάλλος

» σι 5 , ^ € ^ € » Ν ^ , , ἀποκαλεῖ ἐν τρίτῃ TOv ἱστοριῶν, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, ἀλόγως.

"E ^ Ν »y ^ / Ἀ λ 7 δ΄ ἈΝ i5 Εβραῖοι γὰρ ἄγουσι τὸ πάσχα kara σεληνης ιδ. πρὸ

A ^ ^ ^ , Ν hy N ^ , δὲ τῆς μιᾶς TOU πάσχα τὰ περὶ τὸν Σωτῆρα συνέβη.

ἔκλειψις δὲ ἡλίου σελήνης ὑπελθούσης τὸν ἥλιον γί-

» , 1,9 δ᾽ , ^ 3 ^ ^ verat ἀδύνατον δὲ ἐν ἄλλῳ χρόνῳ, πλὴν ἐν τῷ μεταξὺ

Interprete Goaro.

20 Ex Africano: De iis qu& in salutari Christi Passione, et vivifica Resurrectione contigerunt.

Gesta sane illius singula, cor- porum animarumque curationes, praedicationis resurrectionisque

25a mortuis recondita quaque se- creta discipulis apostolisque illius nobis antiquioribus satis inno- tuere. Horribiles tenebre orbi universo incubuere : petrz terre 30 motu discissz, pluraque per Ju- deam et regiones reliquas, zdes in solum dejecte sunt. : Tene-

VOL. II.

bras hujusmodi solis defectum vocat Thallus historiarum libro tertio, et me quidem judice, nul- lo fundamento. Hebraei quippe luna 14. pascha celebrant: At certe paschalem solemnitatem die praeunte qus passionem spectant a Salvatore tolerata fuere: solis vero defectus non- nisi luna solem subeunte cer- nitur. "Verum cum non alio

Bg

298 RELIQUI/E SACRE.

νουμηνίας kai τῆς πρὸ αὐτῆς κατὰ τὴν σύνοδον αὐτὴν , ^ ^ 5 » / & ΄ ἀποβῆναι. πῶς οὖν ἐκλειψις νομισθείη κατὰ διάμετρον hj € / ^ , € 7 »y Ἂς σχεδὸν ὑπαρχούσης τῆς σελήνης ἡλίῳ ; ἔστω δὴ, συν-

7 * N Χ , Ν ^ αρπαζέτω τοὺς πολλοὺς TO γεγενήμενον, καὶ τὸ koc-

Un

Ν /, e / » € /, » ^ N pAkOv τέρας ἡλίου ἐκλειψις ὑπονοείσθω ἐκ ye τῆς kara ^ » , e ^ , τὴν ὄψιν πλάνης. [ Φλέγων ἱστορεῖ ἐπὶ Τιβερίου Kat- σαρος ἐ λήνῳ ἔκλειψιν ἡλί εγονέναι τελεία

ρος ἐν πανσελήνῳ ἐκλειψιν ἡλίου γεγον ελείαν, DN o [r4 /, , /, ^ e ᾽ὔ ἀπὸ ὧρας ἔκτης μέχρις ἐννάτης. δῆλον ὡς ταύτην. ]

, N € /, ^ Ν » , , € 4 je g T - is δὲ ἡ κοινωνία σεισμῷ καὶ ἐκλείψει, πέτραις ῥὴγ

, Ν 5 , ^ , , PUJLEPOL4S$, καὶ αναστασέει vekpov, TOG QUT?) T€ KLiVnaet io Pal 3 ^ ^ ^ , ^ , ^ κοσμικῃ 5 εν yovv τῷ μακρῷ χρόνῳ τοιοῦτον τι συμβαν

» / T M 5 , 0 , ὃ , M ov μνημονεύυεται. α 7) GKOTOS U€OTOU]TOP, OLOTL TOV

Κύριον συνέβη παθεῖν.

Καὶ λόγος αἱρεῖ ὅτι ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες εἰς τοῦτον

^ Χ , , ^ , συναιρουνται τὸν χρόνον, ἐν TO Δανιηλ...... «ἦν

ε N 5 b e » . . H μεν ovv περικοπὴ οὕτω πως εχουσα (scil. capitulum

temporis momento preterquam eo quod lunze veteris diem ul- timum et renovande primum contingit, in ipso nimirum utri- usque syderis congressu eclipsim ingruere observemus, qua ratione censebitur eclipsis sole opposi- tam luna cali partem tenente ἢ Esto tamen. rapiat post se quos volet, et inter alia toti orbi ma- nifesta unum hoc solis deficientis ex oculorum judicio portentum numeretur : Sane luna toto orbe radiante ab hora diei 6. ad 9. usque integram solis eclipsim Tiberio Caesare imperante con- tigisse narrat Phlegon: eam utique de qua nobis sermo. Ve- rumenimvero quz tanta est cum

terre motu et eclipsi diruptis saxis et resurrectioni mortuorum tantzque creaturarum omnium perturbationi societas? ^ Certe 20 longa retro annorum serie si- mile quid nulla reperimus acci- disse memoria. Erunt itaque novum Dei opus ille tenebrae ipso mundi Domino patiente 25 exorta.

Septuaginta vero hebdomades a Daniele memoratas hoc tem- pore complendas, et terminum attigisse ratio convincit ......... 30

Interprete Donato Veronensi.

Ipsa quidem particula, inquit, quz fere sic se habet, tum mul-

&£ Mat. xxvi. 51, 45.

AFRICANI CHRONICON. 299

Danielis de LX X. hebdomadis, quod ante heec adduxerat Africanus) , , ^ ^ * , πολλὰ τε kai παραδόξα σημαίνει. νῦν δὲ ὧν χρεία ^ , ^ , / * περί T€ TOUS χρόνους kai τὰ τούτοις συντείνοντα TOV , , “ ^ 5 Ν ^ ^ ^ λόγον ποιησόμεθα. Ori μὲν οὖν περὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ , ^ ^ , [7 , ςπαρουσίας λέγεται ταῦτα, μετὰ ἑβδομάδας ἑβδομήκοντα ^ X ^ m μέλλοντος ἐπιφαίνεσθαι, δῆλον" ἐπὶ yap τοῦ Σωτῆρος, ^ ^ , , ΄σ. ^ ἢ ἀπὸ τούτου, τά T€ παραπτώματα παλαιοῦται, καὶ * « , ^ ^ ^ » * el ai ἁμαρτίαι συντελοῦνται διὰ τὴν ἀφεσιν αἵ τε » , , ^ N ^ » ^ , 7 ἀνομίαι ἐξιλασμῷ μετὰ τῶν ἀδικιῶν ἐξαλείφονται, , . Κ΄ , ν ^ » το δικαιοσύνη τε αἰώνιος καταγγέλλεται παρὰ τὴν €k ^ , » € , Ν h ^ , , », τοῦ νόμου" ὁράσεις τε kai "προφητεῖαι μέχρις loav- i , ^ e ne M M ^ ^ Σ vov, '᾽χρίεται δὲ ἅγιος ἁγίων. πρὸ γὰρ τῆς τοῦ Σω- ^ ^ y ^ ^ τῆρος ἡμῶν παρουσίας ovk ὄντα ταῦτα προσεδοκᾶτο ᾿ ^ ^ , ^ e μόνον. ἄρξασθαι δὲ τῶν ἀριθμῶν, τουτέστι τῶν ἐβδο- Li , e » , , , 15 μήκοντα ἑβδομάδων, ἃ ἐστιν ἐτὴ Terpakoata. ἐννενήκοντα, »y v 5 , , ^ ὁ "AyyeAos ὑποτίθεται: "ἀπὸ ἐξόδου λόγου τοῦ ἀπο- “ ^ , ^ , / M κριθῆναι, καὶ τοῦ οἰκοδομῆσαι lepovocaAmu. συνέβη δὲ ^ , ^ ^ , ταῦτα ἐπὶ ᾿Αρταξέρξου τοῦ Περσῶν βασιλεύοντος &-

0 € Νεεμί χρ ὃ τούτου οἰνοχόος δεηθεὶ κοστῷ ἔτει. εεμίας γὰρ U wvoxoos δεηθεὶς

20ta tum admirabilia significat : attamen nunc de iis dumtaxat quae nobis ad rationem tempo- rum, et eorum qua ad tempora pertinent conductura sint, ver- 25ba faciemus. Quod igitur hac de adventu Christi dicantur, qui post hebdomadas LXX. ab ho- minibus esset videndus, neuti- quam dubium est: tempore e- 30 nim Salvatoris nostri aut ex illo ipso, et antiquantur delicta, et peccata consummantur : per re- missionem autem, iniquitatescum injustitiis expiatione delentur, 35justitiaque sempiterna denunti-

h Luc. xvi. 16.

i Dan. ix. 24.

atur, preter eam quz ex lege acquirebatur. Visiones autem et prophetia usque ad Joannem, et sanctus sanctorum ungitur: nam cum ante Salvatoris nostri adventum hace non essent, ex- pectabantur tamen. Numeri ve- ro initium accipere, hoc est LXX. hebdomadarum, qui sunt anni quadringenti nonaginta, Angelus precipit ab exitu sermonis ut respondeatur, et zdificetur Hie- rusalem. Porro hzc contige- runt regni AÁrtaxerxis qui Per- sarum rex fuit anno vicesimo: hujus enim pincerna Neemias

k Dan. v. 25.

442

9500 RELIQUI/E SACRE.

, , , y , ^ € Ν Ν ἀποκρίσεως τε ἔτυχεν, οἰκοδομηθῆναι ᾿ἱερουσαλημ, καὶ /, ^ , ^ / & N λόγος ἐξῆλθε κελεύων raUra' μέχρι μὲν γὰρ ἐκείνου ^ , € , € , L4 A! N Χ τοῦ χρόνου ἢ πόλις ἡρήμωτο. Κύρου yap μετὰ τὴν Li £ ^ , , ^ , ἑβδομηκονταετίαν τῆς αἰχμαλωσίας τῶν βουλομένων ^ Δ) hy ^ ^ ἕκαστον ἑκουσιαστὶ καταπέμψαντος, οἱ μετὰ ᾿Ιησοῦ τοῦ , t /, , , ΄ 5 μεγάλου ἱερέως καὶ Ζοροβάβελ κατελθόντες, καὶ οἱ ἐπὶ 7 e » 3 Ν , ^ , , M τούτοις ἅμα Eopa, τὸν νεὼν οἰκοδομεῖν ἐκωλύοντο τὰ ^ EY ^ ^ X /, Ὁ € 5 πρῶτα, καὶ τεῖχος τῇ πόλει περιβάλλειν, ὡς ov keke- / 3, 5 7 "y. λευσμένου τούτου. ἔμεινεν οὖν (for.addeud. οὕτως) ἐως , 9 / 9 -ς IY ^ Νεεμίου καὶ βασιλείας ᾿Αρταξέρξου εἰκοσαετοῦς, kai τῆς ^ » /, e ^ Περσῶν ἡγεμονίας ἔτους πεντεκαιδεκάτου καὶ ἑκατοστοῦ" » N M ^ e 7] ς N e Χ , 7 ἀπὸ δὲ τῆς ἁλώσεως Ἱερουσαλὴμ ἑκατὸν Ογδοήκοντα » , v 7 7 πέντε ἔτη γίνεται: καὶ τότε βασιλεὺς ᾿Αρταξέρξης éké- , ^ ^ , / N λευσεν οἰκοδομηθῆναι τὴν πολιν. Νεεμίας δὲ kara- ^ y /, e N , ^ πεμφθεὶς τοῦ ἔργου προέστη, ἡ δὲ Qkoóour0n πλατεῖα Ν e , Ὁ ^ ^ ^ kai περίτειχος, ὡς προεφητεύυθη" καᾳκεῖθεν ἀριθμοῦσιν ἡμῖν , , Ν N ^ ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες εἰς τὸν Χριστὸν συντελοῦνται. Ν 3, , ^ Ei yàp ἀλλοθέν ποθεν ἀριθμεῖν ἀρξαίμεθα, καὶ ovk

5 ^ » € , ^ N ^ »y ἐντεῦθεν, οὔτε ὁ χρόνος συνδραμεῖται, kai πλεῖστα &T0-

cum eum ipsum rogasset, re- sponsum accepit, ut zdificaretur Hierusalem. Et sermo exivit quo ipsum hoc jubebatur: nam ad illud usque tempus civitas deserta manserat. Cum enim Cyrus post septuagenariam ser- vitutem volentem unumquemque voluntarie emisisset, qui cum Je- su magno sacerdote et Zoro- babel, quique post hos ipsos cum Esdra descenderant, :edificare templum et murum civitati cir- cundare initio prohibebantur, tanquam hoc imperatum non es- set. Mansit igitur usque ad Neemiam et regnum Artaxerxis,

annumque imperii Persarum cen- tesimum et quintum decimum : cum vero a capta Hierusalem annus centesimus atque octo- gesimus ageretur, tum. rex Ar- taxerxes jussit edificari civita- tem, et Neemias unus eorum qui emissi fuerant, operi praefuit: et platea et muri ambitus «edificata sunt, sicut futurum prophetia significaverat. Inde igitur no- bisnumerareincipientibus, LXX. hebdomades in Christum termi- nantur.

Nam si ab alio quovis tem- pore numerandi initium fece- rimus, neque tempus ipsum con-

5

--

2$

20

25

39

35

«d

AFRICANI CHRONICON.

301

» , , Ν Ν , M "n , πα ἀπαντήσει. ἐάν re yap ἀπὸ Κύρου καὶ τῆς πρωτὴς

καταπομπῆς τὴν ἀρχὴν ποιησώμεθα τῆς ἀριθμήσεως

^ € , ε , , » Li Ν Ν , τῶν ἑβδομήκοντα ἑβδομάδων, εἰς €rr) ἑκατὸν kat προσέτι

Ei ἃ , Ν , , , , € Li , ^ περισσεύει πλείων δὲ χρόνος, εἰ ad ἧς ἡμέρας TQ

5 Δανιὴλ ὁ " AyyeAos. προεφήτευσε' πολλῷ δὲ πλείων, εἰ

ἀπ᾽ ἀρχῆς τῆς αἰχμαλωσίας. εὑρίσκομεν γὰρ τὴν [Περ-

^ , » , , σῶν βασιλείαν ἔτεσι διακοσίοις τριάκοντα περιγραφο-

μένην, τήν τε Μακεδόνων εἰς ἔτη τριακόσια | ἑβδομή-

^ , Χ κοντα delend.] παρατείνουσαν, κἀκεῖθεν ἐπὶ τὸ "Τιβερίου

/ , , » , pi. A 327 [j , io Καίσαρος ἐκκαιδέκατον eros eis (for. εἰσὶ) ἔτη ἑξήκοντα.

(Legitur apud S. Hieronymum interpretem ; atque exinde usque

ad annum quintum decimum Tiberii C:esaris, quando passus est Chris-

ius, numerantur anni sexaginta, qui simul faciunt annos quingentos 5,

nonaginta, ita ut centum supersint anni.)

i5. ᾿Απὸ δὲ ' Apra£ép£ov ai ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες eis τὸν

Ma. ^ ^ , x N , , ἐπὶ Χριστοῦ συντελοῦνται χρόνον kara τοὺς ᾿Ιουδαίων

ἀριθμούς. ἀπὸ yàp Νεεμίου, ὃς ὑπὸ Αρταξέρξου τὴν le-

λὴμ à δομή ἐπέμφθη. ἔτει πεντεκαιδεκάτῳ ρουσαλὴμ ἀνοικοδομήσων ἐπέμφθη, ἐτει T ι TG

^ ^ ^ 5 ^ Ἂν. καὶ ἑκατοστῷ τῆς Περσῶν βασιλείας, αὐτοῦ δὲ Apra-

20 ξέρξου βασιλείας εἰκοστῷ ἔτει, καὶ ᾿Ολυμπιάδος ὀγδοη-

veniet, et multa incommoda sub- ire necesse erit. Sive enim a Cyro, primaque emissione, sep- tuaginta hebdomadas numerare 25 cceperimus, anni centum et am- plius supererunt, sive ab eo die quo Angelus ipsi Daniel ora- culum reddidit, etiam major fiet annorum numerus. Multo au- 30 tem major si ab initio capte ur- bis. Invenimus enim regnum Persarum intra annos cc. atque xxx. contineri. Deinde Mace- .donum ad annorum numerum 35 continuari trecentorum et sep- tuaginta. Inde vero ad Tiberii

Caesaris annum sextumdecimum, annos sexaginta.

Ab Artaxerxe autem septua- ginta hebdomades ad Christi tempus perveniunt, si Judzorum numeros sequimur. Siquidem a Neemia, qui ut zdificaret Hie- rusalem est missus, anno regni Persarum centesimo et quinto- decimo, qui fuit ipsius reg- ni Artaxerxis vicesimus,at que idem octogesime tertie Olym- piadis quartus, ad illud tempus qui fuit Olympiadis ducentesi- ma secunde annus secundus, imperii autem Tiberii Cesaris

902 RELIQUIJE SACRJE.

- My , ^ N , ^ $6 κοστῆς τρίτης ἔτει τετάρτῳ, ἐπὶ τοῦτον TOV χρόνον ὃς ἣν ΨὌ ^ / 7 ’ ᾿Ολυμπιάδος διακοσιοστῆς δευτέρας ἔτος δεύτερον, Τιβερίου Ν , € , » M , » , δὲ Καίσαρος ἡγεμονίας éros ἑκκαιδέκατον, ἐτὴ συνάγεται 7 e , / e € e08N τετρακόσια ἑβδομήκοντα πέντε. ἅπερ Ejf)poika Terpa- , , y / * Ν ^ κύόσια ἐννενήκοντα ἐτὴ γίνεται, κατὰ TOV σεληγνιαῖον 5 , Χ » N , / , /, e , δρόμον τοὺς ἐνιαυτοὺς ἐκείνων ἐξαριθμουμένων, ὃς ἐστιν, , ^ e ^ 7 4 ὡς πρόχειρον εἰπεῖν, ἡμερῶν τριακοσίων πεντήκοντα , nue ^ 7 € /, [4 ^ τεσσάρων" TOU ἡλιακοῦ κύκλου ὑπάρχοντος ἡμερῶν τρια- / e , /, /, hj b! N , κοσίων ἑξήκοντα πέντε, τετάρτου. τὴν yap kara σελήνην / ’ € /, ej b ’ δωδεκάμηνον παραλλάσσει ἡμέραις ἐνδεκα καὶ τετάρτῳ. το b! ^ Nc N19 ^ ^ ^ » διὰ τοῦτο καὶ λληνες καὶ ᾿Ιουδαῖοι τρεῖς μῆνας ἐμ-- / »y » N ΄ : 3 ΄ ^ Ν βολίμους ἐτεσιν okro παρεμβαλλουσιν" οκτάκις yap τὰ “ἤ , ^ , N , ἔνδεκα καὶ τέταρτον ποιεῖ τρίμηνον. τὰ τοίνυν τετρα-

/, e , 7] » 5 / 7 κόσια ἑβδομήκοντα πέντε ἐτη, ὀκταετηρίδες γίνονται

: , , / N ^ ^ y , ^ πεντήκοντα ἐννέα, kai μῆνεις τρεῖς (cor. ἔτη τρία vid. is € ^ , A 3 7 ^ notam). ὡς (for. roD) τριμήνου δὲ ἐμβολίμου τῇ Okra-

, , ( 7 » ὃ )AL ετίᾳ γινομένης (cor. γινομένου) éry πεντεκαίδεκα, ὀλίγων e ^ 5 , /, ^ ^ N ἡμερῶν ἀποδεόντων, γίγνονται. ταῦτα δὲ πρὸς (for. εἰ ^ 3 ^ /, e , (A προσθῇς vid. not.) τοῖς τετρακοσίοις εβδομήκοντα πέντε

ἔτεσιν, αἱ ἑβδομήκοντα ἑβδομάδες συντελοῦνται. 20

sextusdecimus, anni numerantur perari. Idcirco et Greci et Ju-

quadringenti septuaginta quin- que, qui Hebraica ratione fiunt quadringenti nonaginta: utpote, cum illi ad cursum lunae annos computare consueverint, ut hac ratione annus sit; quod dictu facile est, dierum trecentorum quinquaginta quatuor. Cum ta- men solaris cursus dies conficiat trecentos sexaginta quinque cum unius diei parte quarta. Ex quo apparet lunares cursus duodecim, ab uno solari cursu, undecim diebus et quarta unius diei su-

dei ternos intercalares menses octavo cuique anno adjiciunt. Etenim si undenos cum unius parte quarta octies repetiveris, 25 trium mensium spatium con- files. Quadringenti igitur sep- tuaginta quinque anni, octennia reddunt quinquaginta novem et annos preterea tres. Cum vero 30 octavo cuique anno terni inter- calentur menses, conficitur an- norum xv. summa, paucis de- tractis diebus. Quos si ad quad- ringentos septuaginta quinque 35

——————————

AFRICANI CHRONICON. 205

^ , Li ^ ^ ^ ^ pg" p M») δὴ τις ἡμᾶς τῶν (for. legend. τῷ τῶν) κατ᾽ ἀστρο-

᾽ ^ » , 5 , , « σι νομιαν ἀριθμῶν απείροὺυς εἰναι νομιζέτω τξε . μερῶν

Ν , , 7 » 7 καὶ τετάρτου μορίου προτεταχέναι αὐτὴν. (for. legend.

, ^ M A Ν Ν , ^ Ν Ν ἐνιαυτὸν pro αὐτὴν.) οὐδὲ γὰρ ἀγνοίᾳ T ἀληθοῦς, διὰ δὲ

^ ^ ^ ς τὴν λεπτολογίαν τὸ ψηφιζόμενον συνετέμομεν. τοῖς δὲ

», *, » ^ , , » , Ν ^ , € » ἐπ᾿ ἀκριβες πᾶαντὰα πειρωμένοις ἐξετάζειν, καὶ τοῦθ᾽ ὡς ἐν

^ , Ν ^ » » , ey γραφῇ παρακείσθω. TO μὲν ἐτὸς ἐπίπαν ἕκαστον ἐστὶν

e ^ , * e , EY Ν , , , 7)4€peov T ξε . Kat, sepas καὶ PUKTOS εἰς ἐννεακαιδέκατ ον

διαιρεθείσης, μέρη τούτων τὰ €. (for.legend. εἰς ἐννεα-

10 καιδέκατα διαιρεθείσης μέρη, τούτων τῶν €.). μεταξὺ δὲ

^ , * Ἀ ΄ ^ , τοῦ λέγειν τὸν ἐνιαυτὸν ἡμερῶν τζε΄. kal τετραμορίου

(for. delend. καὶ τετραμορίου) καὶ τῶν ἀπὸ ιθ΄. τῆς νυχ-

, ^ , , ^ , e , Ν θημέρου μερῶν ε. ... -. εἰς τὰ νοε.. .. ἡμέραι TO

’΄ 978 / Ν , » ' M παραλλῆηλον εἰσὶν ς΄. kai τετραμόριον. €TL γε μὴν TOV

ἱἸςτῆς σελήνης μῆνα κατὰ τὴν ἀκριβῆ λεπτολογίαν εὑ- ρίσκομεν κθ΄. (for. ἡμερῶν addend.) καὶ ἡμισείας, ἡμέρας

Ν Ν , , » / , Ν L4 Ν καὶ νυκτὸς διαιρεθείσης εἰς μέρη σε. τούτων τὰ O. καὶ

addideris, hebdomadas LXX.

conficies.

20 Interprete Goaro.

Nemo itaque nos ceu pra- ceptis astronomize parum imbu- tos arguat, qui annum diebus 365. et quadrante componi jam

2 5 statuimus: non ex veritatis quip- pe inscitia, quinimmo exquisitas potius astronomiz minutias sec- tati relatam summam in hunc modum subduximus: accurati-

30 orem vero omnium notitiam con- sequi cupidis, quod sequitur etiam tanquam in tabula reprze- sentetur. Annorum unusquis- que dierum omnino 365. nume-

35rum intercipit : diei vero et noc-

tis spatio per decemnovennale distributo quinariam ejus partem dividentem esse percipimus. In- terim vero cum annum diebus 365. et quadrante componi, et ex decemnovennalis quotientis partibus quinque. .....postan- nos 475. dies sex cum quadrante ex aequo respondentes emergunt. Insuper vero mensem lunarem dies 29. et medium ad nume- randi exquisitiorem peritiam in- cludere reperimus: dieique ac noctis intervallo in partes 215. distributo harum 71. cum media de qua nonagesima quar- ta tria conficiunt habemus. Et hzc brevi temporis spatio col- liguntur.

904 RELIQUI/E SACRE.

ἥμισυ... . ἃ γίνεται ἐννενηκοστοτέταρτα τρία, καὶ ταῦτα Tap ὀλίγον χρόνον καταγίνεται.

Συμβαίνει δὲ τῶν (for. τὸ) ἀπὸ ᾿Αρταξέρξου βασι- λείας ἔτους κ΄, ὡς ἐν τῷ "Εσδρᾳ παρ᾽ Ἑβραίοις, ὅπερ καθ᾽ “Ἕλληνας ἦν ᾿Ολυμπιάδος ὀγδοηκοστῆς (addend.s

, / y 4 pd Ν , , τρίτης) τέταρτον éros, μέχρις ékrov καὶ δεκάτου "T ugeptov

“- , / » ,

Καίσαρος, ὕπερ ἦν ᾿Ολυμπιάδος σβ΄. ἔτος δεύτερον, | /, * , / ἃ v

ἐπισυνάγεσθαι τὰ προειρήμενα voe. ἃ γίνεται κατὰ

“Ἑβραίους ἔτη υἱ΄. ὡς προείρηται. τοῦτ᾽ ἐστιν ἑβδομάδες

y Ν ΄ ^ Ν e MN ^ N [4 1 o. καθὰ προεφητεύθη τῷ Δανιὴλ ὑπὸ τοῦ l'agpujA ἢ το | ^ » /, ^ hj Χριστοῦ παρουσία. ei δέ τῳ δοκεῖ τὰ ιε΄. erp, τὰ '"EÓ- 1 “. ^ 7] 3 ^ * ^ , ^ » ἢ ραϊκα, πλάνην ἐγγεννᾷν" μετ᾽ ἐκεῖνα, εἰς ἡμᾶς ἔτη δια- , , N Ἀ NS , , ’ ς , κόσια €yyvs, καὶ οὐδὲν ἐν μέσῳ παράδοξον ἱστόρηται.

p N ^ € , * € / € Ἂ e^ S: EN, δύναται δὲ kai ἡ μία καὶ ἡμίσεια ἑβδομὰς, ἣν ἐπὶ συν- /, e^ A ^ ^ τελείᾳ (for. τῇ a.) παραλαμβάνεσθαι δεῖν ὑπονοοῦμεν, xs ^ ^ , Ψ ^ / ^ παρηγορεῖν τὸν ἐπιζητούμενον τῶν ιε΄. ἐτῶν kal kov- 7“ /, e / € ^ φίζειν χρόνον. ὅτι re συμβολικώτερον αἱ προφητεῖαι » 7 ΄ὔ ^ ἐξενενεγμέναι τυγχάνουσι, δῆλον. € , N » dide / 53 Χ Χ Ozocov δὲ ἐφ᾽ ἡμῖν, ὀρθως, οἶμαι, τὴν γραφὴν

» ΄ , Ν Ν ^ “ . 7, ^ ἡ ἐδεξάμεθα, ἐπεὶ καὶ συναιρεῖσθαί πως ἡγουμένη τῆς 20

κῶς.

Ab Artaxerxis autem imperii anno vigesimo (cujus Esdras Hebrois laudatus author testis est) qui Grecanice Olympiadis 84. quartus fuit, ad Tiberii Ca- saris annum decimum sextum, qui Olympiadis 202. anno 4. equalis est ; annos Julianos 475. supra memoratos, qui Hebrcos 490. juxta praemissa, componunt, numerantur, id est hebdomades 7o. post quas Christi adventus a Gabriele Danieli preenunciatus est. Hebraici vero anni quin- decim aliis adjecti annorum sal-

tem 1o. errorem licet nonnemini videantur invehere: certe du- bium hoc in medium nihil ab- surdi proferre indubius sum. At quam commode hebdomas una 25 et altera media (quam ad nu- meri complementum assumen- dam conjicimus) de annis 16. quzstioni factz:e medeatur, et terminum reddat breviorem uno 40 verbo consummationem abbre- viet, quod prophetie symbolis involute proferri soleant, om- nino manifestum puto.

Sane quantum minerva dedit, 55

AFRICANI CHRONICON.

^ M , , ὀπτασίας περικοπὴ δοκεῖ, ἧς ἡ ἀρχή"

905

"Ev ἔτει τρίτῳ

^ ^ , τῆς βασιλείας Βαλτάσαρ, ἔνθα περὶ τῆς καθαιρέσεως

τῆς Περσῶν ἀρχῆς ὑφ᾽ Ἑλλήνων προδηλοῖ (for. προ-

, ^ V ^ ^ ^ ^ , ὃ λ ^ φητεύει), ἣν διὰ τοῦ κριοῦ καὶ τοῦ τράγου προδηλοι.

5 Ἢ θυσία, φησὶν, ἡ ἀρθεῖσα, καὶ τὰ ἅγια ἐρημωθήσεται

, , , e , εἰς καταπάτημα" ἅπερ εἰς [Br . ἡμέρας περιγραφήσεται.

. εἰ γὰρ εἰς μῆνα τὴν ἡμέραν λογισαίμεθα, ὡς ἀλλαχοῦ

^ , , , M ε € / , κατα προφητείαν εἰς ἐνιαυτοὺς αἱ ἡμέραι παραλαμβα-

» » , € /, "^ s νονται, καὶ ἄλλως ἀλλαχόθι, ἀναλύσαντες ὁμοίως τοῖς

Ν , , ^ à ^ € s. Y e ^ , ro7po rovrov εἰς μῆνας τοὺς Ejgpaikovs, εὕροιμεν àv k.

for. legend. ἐν ἔτει κ΄.) τῆς ᾿Αρταξέρξου βασιλείὰς ἀπὸ 8 7) p p

e € , € ^ , Ν , τῆς ἁλώσεως ᾿ἱερουσαλὴμ συντελούμενον TOV Xpovov.

: N , , , δορὰ à * € , - * , €r9 yap συναγονταὶ pre. Kai ἐνιαυτὸς εἷς ἐν ᾧ τὴν πο-

, / ε , 1gt 5 UM a 5 ^ Aw ἐτείχισεν ὃ Νεεμίας. τοὺς οὖν pmS. ἐνιαυτους,

^ e x» , € ! “ / ^ , /, , τς μῆνας εὑρίσκομεν (9r. Ejfpaikovs' τῆς οκταετίας ako-

i , ^ N , λούθως τοὺς πρὸς τούτοις (for.legend. τοῖς πρὸ τοὐτου)

ἐμβολίμους τρεῖς μῆνας προσλαμβανούσης. ἀπὸ δὲ ' Ap-

ταξέρξου ὅθεν ὁ λόγος ἐξῆλθεν οἰκοδομηθῆναι 'lepov-

scripturam recte me percepisse 20 arbitror: quandoquidem ipsum de visione dictum praecedens cal- culos omnes in summam redigere videtur, cujus verbis primis ait. In anno tertio regni Baltasar : 25 quibus de regni Persarum, ατῶ- corum armis excidio (quorum regnum utrumque arietis et hirci figura designat) vaticinatur : Sa- crificium, inquit, tolletur, et sanc- 30 fa in conculcationem deserta fient, que diebus 2300. circumscribentur. Die namque in mensem a nobis reputato, prout prophetarum lo- cis alis dies annorum vice; et

! Dan. viii. r. YOL. íi.

iterum alibi diversa ab his ra- tione sumuntür, diebüs pariter süperius memoratis in menses redactis, a cápta Hierusalem ad Artaxerxis annum vigesimum summam omnem consummatam observavimus. Anni siquident eoliguntur 185. quibus alter, quo Neemias urbi murum cir- cumposuit, addendus. Hebrai- cos itaque menses 2300. annos computamus 186. quorum oc- toerides singule menses tres in- calares ad sese ordine derivant. Ceterum ab Artaxerxis tempore quo de reparandis edibus Hie-

m Dan. viii. 19.

900 RELIQULI/E SACRE.

^ / « , ^ , σαλὴμ, o. ἑβδομάδες συντελοῦνται. ἰδίᾳ δὲ περὶ τού- Ν » , , ^ EY € , EY ^ των καὶ ἀκριβέστερον ἐν τῷ περὶ ἑβδομάδων καὶ τῆσδε ^ , , τῆς προφητείας ἀπεδείξαμεν. θαυμάζω δὲ ᾿Ιουδαίων Ν , , μὲν μήπω φασκόντων ἐληλυθέναι τὸν Κύριον τοὺς ^ , N , Ν € Ν ^ ^ * (for. τῶν) ἀπὸ Μαρκίωνος δὲ, ὑπὸ τῶν προφητειῶν μὴ 5 ^ , , » ^ ^ προηγορεῦσθαι, οὕτω γύμνως vm ὄψιν τῶν γραφῶν δεικνυουσῶν. Καὶ μετ᾽ ὀλίγα" ’ b [4 ^ Συνάγονται δὲ τοίνυν oi χρόνοι ἐπὶ τὴν τοῦ Κυρίου ,ὔ MNT * * ^ , , Y hy παρουσίαν ἀπὸ ᾿Αδὰμ, καὶ τῆς ἀναστάσεως (for. kai τὴν 10 » , - » , , , la , ἀνάστασιν vid. notam) éry εφλα΄, ἀφ᾽ οὗ χρόνου ἐπὶ 'O- ὃ , » / ε E ^ , t ^ , λυμπιάδα cv. ἔτη pL, ὡς ἐν τοῖς προσθεν ἡμῖν amo- δέδεικται. ^ Hzc partim extant apud Georgium Syncellum pag.

322. Chronograph. partim vero apud Eusebium .Demonstr. Evang.

lib. viii. pag. 389. ed. Gr. et Lat. Paris. 15 rusalem edictüm promulgatum ^ sum on mirari.

est hebdomades 70. complentur. Et post pauca:

De his vero accuratiorem trac- Anni itaque ab Adam condito

tatum de hebdomadum et prae- δά Christi adventum et ejus re- fata prophetia opusculo privatim ^ surrectionem 5531. colliguntur : 20 exposuimus. Judios autem Do- ἃ qua temporis epocha ad Olym- minum nondum venisse, Mar- piadem 250. anni 192. ut in pra- cionis quoque discipulos nus- cedentibus declaratum est, inter- quam ejus adventum prophetis currunt.

enunciatum asserentes non pos- 25

—— a ÀÀ LI.

Ὁ μὲν οὖν ᾿Αφρικανὸς συμφώνως τῇ ἀποστολικῇ παραδόσει τῷ εφ΄. ἔτει τὴν θείαν χρονολογήσας σάρκωσιν, περὶ τὸ πάθος καὶ τὴν σωτήριον ἀνάστασιν δυσὶν ἔτεσι διήμαρτεν, κατὰ τὸ εφλα΄. ἔτος τοῦ κόσμου ταύτην συναγαγών. Hoc Georgius scribit Syncellus pag. 326. 20

Interprete Goaro.

Africanus itaque apostolicae tra- ^ passionem et salutis conciliatricem ditioni concors divinze incarnat. an- —resurrect. eandem in mundi 5531. no in mundi 5500. relato, circa — colligens, 2. annis a vero aberravit.

AFRICANI CHRONICON. 9017

L1.

᾿Αφρικανὸς bé φησιν ὁ xpovoypádos, ὅτι ἐπὶ τούτου (sc. tem- pore Commodi Imp.) Κλήμης ὁ στρωματεὺς ἐν ᾿Αλεξαν- δρείᾳ ἐγνωρίζετο. Hoc scribit Cedrenus in Historiarum Com- s pendio pag. 251. ed. Paris. Interprete Xylandro,

Africanus in Annalibus autor est, sub hoc Clementem Stromateum

Alexandrie floruisse, ———Á "e —————-

LIII. τὸ Αφρικανὸς Αβγαρον φησὶν ἱερὸν ἄνδρα, τοῦ πρώην ' AB- γάρου ὁμώνυμον, βασιλεύειν ᾿Εδέσσης κατὰ τούτους τοὺς χρόνους. (post sc. tertii initia.) Hoc posuit Georgius Syncellus pag. 359. Chronograph.

Abgarum, virum sacrosanc- —Edesse his temporibus regnare, 15 tum, prioris Abgari cognominem, ait Africanus.

LIV.

Τοῦ δ᾽ αὐτοῦ ᾿Αφρικανοῦ (inquit Eusebius lib. vi. Hist. Eccl. cap. 31.) καὶ" ἄλλα τὸν ἀριθμὸν πέντε χρονογραφιῶν ἦλθεν εἰς VI ον. ἃ s / 2» LS e 4C * ἡμᾶς ἐπ᾽ ἀκριβὲς πεπονημένα σπουδάσματα" ἐν ois φησὶν ἑαυτὸν

^ , hj * 2o πορείαν στείλασθαι ἐπὶ τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν, διὰ πολλὴν

τοῦ ρακλᾶ φήμην.

Interprete V'alesio.

Ejusdem Africani quinque de fectum esse testatur, ob maxi- Chronographia libri accuratissime — mam omnium famam atque ex- 25 compositi ad nos etiam pervenerunt. — istimationem de Heracla. In quibus se Alexandriam pro-

RIZ

908 RELIQUI/E SACRE.

LV. Ex Libro Quinto.

€ ^ S € , /, ^ e , bi , » Ἡμεῖς yap ot κἀκείνων τῶν ῥημάτων τὸ μέτρον ἐπι-

7 ^ ^ Χ / στάμενοι, καὶ τῆς πίστεως οὐκ ἀγνοοῦντες τὴν χάριν, ^ ^ j ^ Εν Ἂν

εὐχαριστοῦμεν τῷ παρασχομένῳ "τοῖς ἰδίοις ἡμῖν Πατρὶ 5 , ^ e) ^ SN , € ^ ᾽ ^

τὸν τῶν ὅλων σωτῆρα καὶ Κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χρι- - 7 € / N / , cTOv' ᾧ ἡ δόξα kal ἡ μεγαλωσύνη, σὺν ᾿Αγίῳ Πνεύ- ματι εἰς τοὺς αἰῶνας. Hac laudat S. Basilius M. De Spiritu

Sancto, cap. penult. 8. 73. pag. 61. ed. Benedictin.

Nos enim qui et illorum ver- — sorum servatorem ac Dominum ΓΟ borum modum cognoscimus, ne- nostrum Jesum Christum, cui que ignoramus fidei gratiam, gloria et majestas cum Sancto gratias agimus Patri, qui nobis — Spiritu in secula. propriis suis prebuit univer-

D Joan. xiii. 1.

AFRICANI CHRONICON. 909

bv

Ad finem. Codicis MS. Chronici Eusebiani, qui in. Collegio Mertonensi Ovonii servatur, hac subjuncta leguntur, Hen. Dodwellus edidit.

5 ITEM SECUNDUM AFRICANUM,

Qui de temporibus et historiis Hebrzorum et Grazcorum et Per- sarum et Macedonum cum Alexandrinorum (for. ut infra, Alex- andrinis), itemque Romanorum V. libris omnia complexus est. Ab Adam usque ad Cataclysmum Noe anni uccxum. [tem ἃ

10 Cataclysmo (addit Noe Va/larsius) usque ad Abraham et trans- migrationem in terram Chanaan anni wxv. Habitatio omnis generis Israhel in terra Chanaan et in terra ZEgypti anni coccxxx. Moyses in heremo anni xr. Hiesus Nave et qui post ipsum Presbyteri an. rv. Judicum, et sine principibus, et pacis

15tempore, anni ccccxc. Sacerdotum et Judieum anni xc. Regum Hebraeorum anni ccccxc. Captivitatis et destructionis Hierusalem anni rxx. Persarum regnum (regum Ponfacus et Vallarsius) anni ccxxx. Macedonum principatus cum Alexan- drinis et Ptolemzeis anni ccc. Et imperium Romanorum usque

20 ad Salvatorem et resurrectionem ejus anni ixxiv. In se om- nes anni in tempus supra scriptum anni VDCCXXVI. (VDXXVI.). Exinde ad imperium Alexandri, hoe est, Moricaviti, ( for. Marci Aviti, vid. not.) qui, (et addit Vallarsius Op. S. Hieronymi editor.) Antoninus cognominatus est, anni crxxxiv. Edidit

25hec Henricus Dodwellus in Dissert. de Rom. Pontif. Successione, cap. vii. p. 98. Pearsonii Operibus Posthum. subjuncta, Postea ex Parmensi MS. Vallarsius edidit,

ANNOTATION ES

IN AFRICANI RELIQUIAS.

ANNOTATIONES

IN JULII AFRICANI AD ORIGENEM EPISTOLAM.

MONITUM.

Desumptum ex Caroli Delarue Monachi Benedictini Admonitione Vn Epistolam Africani de Susanne Historia ad. Origenem, atque in, Origenis ad Africanum Responsum.

Hisce duabus seriptiuneulis nihil fere est apud Veteres celebratius. Eusebius lib. vi. Hist. Eecl. eap. 31. ait: émi- στολὴ τούτου ('AdpikavoO) ᾿Ωριγένει γραφεῖσα φέρεται, àmo- ροῦντος ὡς ἂν νόθου καὶ πεπλασμένης οὔσης τῆς ἐν τῷ Δανιὴλ κατὰ Σωσάνναν ἱστορίας" πρὸς ἣν ᾿Ωριγένης ἀντιγράφει πληρέστατα. Hujus (Africani) exstat epistola ad Origenem. scripta, in. qua historiam. Susanna, que in Danielis libro legitur, spuriam et commentitiam esse suspicatur. — Ad. quam, epistolam Origenes co- piosissime respondit. Rufinus in sua versione hzec pro more suo sie παραφράξει. Per idem tempus erat etiam Africanus, vir in Scripturis ecclesiasticis mobilis. — Hujus. epistola fertur ad Origenem, scripta, objicientis ei vel proponentis, quod historia S'usanna, que in Daniele scripta, est, ficta, videatur et aliena, ἃ seriptura prophetica. — Cui Origenes magnificentissime rescribens,

ANNOT. IN AFRIC. EPIST. AD ORIG. 315

asserit. nequaquam Judcorum. commentis et. fraudibus auscul- tandwmn ;. sed hoc solum pro vero habendum in scripturis divinis, quod .L.XX. Interpretes transtulissent : mam. id. esse solum, quod auctoritate Apostolica confirmatum sit. Ubi obiter notes Hio- ronymum non oblique perstringi qui Praefatione in Danielem ex Judi persona loquens, Susannze historiam commentum seu Jabulam vocarat. Eusebio addendus est mox pr:efatus Hie- ronymus qui libro de Seriptor. Eccles. in Julio Africano ait : llujus est epistola ad Origenem. super questione S'usawna, eo quod dicat in Hebrao hanc fabulam mon haberi, nec convenire cum. Hebraica etymologia ἀπὸ τοῦ σχίνου σχίσαι, καὶ ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσαι, contra quem doctam. epistolam. scribit. Origenes. His consentit Photius in Biblioth. eod. 34. Οὗτος (Αφρικανὸς) Ν M * / Li ^ ^ X , ζ΄ € «ai πρὸς ὡριγένην γράφει περὶ τοῦ κατὰ Σωσανναν διηγήματος, ὡς , ^ 32:9 5 ^ € -" Lal , / b € , , , οὐκ ἣν αὑτὸ ἐν τοῖς Efpaikois ἀνεγνωσμένον, kai ὡς οὐκ ἀκό- λουθον τῇ ᾿Εβραϊκῇ ἐτυμολογίᾳ, οὔτε τὸ ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσαι, οὔτε τὸ ἀπὸ τοῦ σχίνου σχίσαι, ἃ καὶ ἐπιλαβόμενος ᾿Ωριγένης ἀντέγραψεν. Suidas in voce ᾿Αφρικανὸς, ait: κατὰ τούτου ἔγραψεν ᾿Ωριγένης., ἔνστασιν ποιησάμενος περὶ τοῦ τῆς Σωσάννης βιβλίου, τοῦ εἰς τὸν Δανιήλ. Idem in voce Σωσάννα. ὅτι κατὰ ^ ^ ^ o» , / y , τοῦ ᾿Αφρικανοῦ XefroU ἔγραψεν ᾿Ωριγένης, ἔνστασιν ποιησάμενος περὶ τοῦ τῆς Σωσάννης βιβλίου, τοῦ εἰς τὸν Δανιήλ. Bene qui- dem, ΠΙΒῚ quod Julium Africanum eum Africano Sexto con- fundit, uti Josephus Sealiger nos monet in Animadv. Euseb. ad an. wwccexxxvi, Freculphus in Chronic. tom. ii. lib. iii. cap. 8. AZujus (Africani) est epistola ad. Adaimantium: super questione Susanne, eo quod dicat ex in. Hebraico fabulam haberi (lege, ποῖ haberi) nec convenire cum Hebraico; contra quam, epistolam doctam scripsit Adamantius. Nicephorus Cal- listus lib. v. Hist. Eecl. cap. 21. Οὗτος δὲ (Αφρικανὸς) ἐπι- στολὴν σχεδιάσας ἔπεμπεν ᾿Ωριγένει, τὴν κατὰ Σωσάνναν παρὰ τῷ t Δανιὴλ ἱστορίαν, ὡς ἂν νόθον τῆς γραφῆς ἀποσειόμενος σύγ- b ἃ , , , /, , ^ , ^ γραμμα᾽ πρὸς ἣν Ὡριγένης ἀντιγράφων, δείκνυσι μὴ νόθον εἶναι, ἀλλὰ καὶ μᾶλλον γνήσιον τῇ γραφῇ, καὶ πληρεστάτην πραγμα- τευόμενον λυσιτέλειαν. | Gobelinus Persona in Cosmodromio setat. 6. eap. 10. Gordianus, mquit, émperavit annis sez. —. Hoc tempore Africanus Historicus fuit, qui scripsit ad Origenem unam epistolam, de historia Susanne. — Eam quoque inter opera Julii Afrieani refert 'Trithemius lib. de Seriptor. Eccles. Ad. Ori- VOL. II. 88

914 ANNOTATIONES

gene, inquit, de Susanna liber unus. Denique utraque hzee epistola tam unanimi veterum testimonio asserta, pluribus in- super hodieque consignata reperitur MSS. codicibus, quorum duo praesertim venerandam prze se ferunt antiquitatem. Alter enim e Dibliotheea Coisliniana. num. xxi. undecimo Ecclesise seculo est exaratus ; alter vero e Bibliotheea Regia num. 1892. scriptus est decimo tertio szeculo.

Certum est Origenem Nicomedize hane suam ad Africanum epistolam seripsisse ; eumque bis in Graeciam iter instituerit, primum anno 228. secundum autem duodeeim post annos, alterutro itinere Nieomediam petiisse, et inde epistolam de- disse videtur. EHuetius secundo itineri 14 tribuit. Certe in hae epistola Africano narrat Origenes, se ingenti labore He- braici textus et LXX Interpretum varias lectiones, faeta utriusque collatione collegisse, eaque de causa varias omnes editiones examinavisse. Quod s Hexapla sua indicare voluit quibus edendis manum admovit postquam sextam editionem, Epiphanio teste, anno Alexandri Severi septimo, id est Christi 228. reperit, non potuisse videtur hoe eodem anno tam arduum tamque immensum opus Hexaplorum eoncinnasse et edidisse. Melius ergo epistola ad Africanum ad. seeundum in Greeciam iter remittitur. Tilemontius non censet in hae epistola Hex- apla indicari, sed Tetrapla quas opinatur adornari potuisse ante annum 228. At vero in hac epistola de LX X. cum obelis et asteriscis editione loquitur Origenes num. 4. καὶ ἄλλα δέ ἐστιν, inquit, εὑρεῖν ἐν τῇ γενέσει οἷς σημεῖα παρεθήκαμεν, rovs καλουμένους παρ᾽ Ἕλλησιν ὀβελοὺς, lv ἡμῖν γνώριμον ἢ τὸ τοι- οὕτον᾽ ὡς πάλιν ἀστερίσκους, τοῖς κειμένοις μὲν ἐν τῷ “Εβραϊκῷ, παρ᾽ ἡμῖν δὲ μὴ εὑρισκομένοις. — Alia quoque τη, Genesi reperire est, quibus signa apposwimus, verua a, Grecis dicta, wt nobis ejus- modi loca, àunotescant : sicut rursus obeliscos, is que in Hebreo quidem exstant, apud nos autem non inventuntur. Quod autem in Tetraplis editionem L'X X. non emendaverit Origenes, sed iis manum medieam obelorum et astericorum usu postea ad- moverit,nempe eum Hexapla et Octapla adornaret, invicte probat R. P. Domnus Bernardus de Montfaucon in Prz- liminaribus suis ad. Hexapla pag. 10. et pag. 38. Non ergo solum post Tetraplorum, sed etiam post Hexaplorum editionem et ad secundum Origenis iter in. Greeeiam epistola ad Afri-

ΙΝ AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. — 315

eanum remittitur. Quod autem objicit sibi Tillemontius ex epistola Africani, ubi Origenem ille filium appellat, non tanti esso momenti videtur; nam verisimile est ideo filium Ori- genem fuisse nuneupatum, quia longe minor zetate erat: quie ratio tam in primo, quam in seeundo ejus itinere par haud dubie erat. Nee desunt exempla quibus id confirmetur: Eu- sebius enim Vereellensis Dionysium Mediolanensem episeopum, ztate jam maturum dignitateque conspicuum, se tamen ju- niorem, filium compellare solebat. Hoe DELARU/EUS; tum eonfutare pergit Wetstenium Origenianz epistole pri- mum editorem, qui censuerat, non eo spectare Origenis ar- gumenta, ut ἀποκοπὴ Susanne pro canonica, θεοπνεύστῳ, ve- raque et genuina libri Danielis parte recipiatur, sed tantum ut pro vera utilique, ae proinde inter pios et sacros libros legenda historia habeatur.

Idem. Carolus Delarue in Praefatione ad Origenis Opera anno 1733. Parisiis ab eo edita tom. I. pag. vi.

Quod ad varias spectat ἀμοιβαίων Africani et Origenis epi- stolarum editiones; utramque primus Latine tantum edidit Leo Castrius hispanus, przefixitque suis in Isaiam prophetam commentariis Salmantiee vulgatis anno 1570. Utramque deinde Gilbertus Genebrardus anno 1574. editionis suze (Ori- genis) tomo secundo inseruit, Gentiano Herveto Aurelianensi, et eanonieo Rhemensi interprete ex codice manuscripto Guil- lelmi Sirleti eardinalis. Postea Africani ad Origenem epi- stola integra cum initio responsi Origenis ad Africanum Grzece dumtaxat edita est Auguste Vindelicorum anno 1602. cura Davidis Hoesehelii post. Adriani Isagogen sacrarum Serip- turarum, et Hesychii presbyteri Jerosolymitani στιχηρὸν in Esaiam et duodecim Prophetas. Responsi Origenis ad Afri- canum fragmentum alterum Greece item edidit Patricius Ju- nius Londini anno 1637. post catenam Graecorum Patrum in. Job. Denique utramque epistolam simul Grzce et Latine. una cum Dialogo contra Marcionitas, et Origenis exhortatione ad Martyrium Basilee anno 1674. in lucem edidit Joannes Rodolphus Wetsthenius, oratorise artis in ejusdem urbis aca- demia professor. DELA RUE.

Qus supra allata sunt Carolo Delarue debentur. Utile

916 ANNOTATIONES

autem, superfluum enim haudquaquam erit, si de fontibus textus epistole hujus, quam editurus sum, plus aliquid hie subjungam. Primum in hoe genere sistit se Leonis Castri Versio Latina, deinde Cardinalis Sirleti Codex MStus Grz- eus, ex quo priorem quidem interpretationem suam confecit Gentianus Hervetus ad Genebrardum Origenis editorem trans- missam ; nam postea secundam versionem multis locis varian- tem idem vir doctus composuit, itidem a Genebrardo in edi- tione sua Latina Origenis repositam. In hae autem pos- teriore Versione eontexenda aliis quibusdam scriptis usum fuisse dicerem Hervetum. Sequitur Hoescheliü editio Grzeei eontextus, ex codice À. Schotti desumpta. Post edidit tex- tum ex MSto patris sui Wetstenius. Novissime Delaruzeus duobus usus est codicibus Coisliniano atque Regio. Nune denique mihi in consilium adhibere licuit alia duo non vetus- tissima scripta, unum Bodleianum, alterum apud Cantabri- gienses in Collegio SS. Trinitatis servatum, quod quidem mihi utendum benevole transcripsit vir eleganti ingenio Henricus Kett, Oxoniensis, qui alia przeterea ad promovendum hoece opus prius contulerat. Neque in hae parte negligenda erant Africani verba, quze Origenes in Jespomso repetivit. Utram- que autem epistolam, tam illam Origenis, quam hane, de qua agimus, Africani typis excudendam euravit post exemplar De- laruanum, una cum ejusdem editoris annotationibus, Gallan- dius in tomo ii. Dibliothece suse P P.

P. 225.1. ὃ. Χαῖρε Κύριέ μου kai vie] Have, m? Domine, fili carissime. Ita pridem scripserat Mareus Cornelius Fronto Arrium Antoninum eompellans in Epistola ad eundem. Ziei- quiar. Frontonis, cdit. Niebuhr. p. 218.

Ibid. πάντα τιμιώτατε] Hoc ex Hoschelii editione quae prin- cops est, pro πάντων τ. restitui; JMSS. Bodl. et Coll. T'rin. Cautabrigie firmantibus, quibuseum consentit Zereeti Versio Posterior. In hune vero modum Acacius et Paulus Epi- phanium eompellant, τῷ Κυρίῳ μου kai τιμιωτάτῳ κατὰ πάντα, εὐλαβεστάτῳ πατρὶ ᾿Επιφανίῳ ἐπισκόπῳ. | Epistolà Panario S. Epiphanii przemissá. Latini formulam in epistolis imitati sunt. Hoe vero obiter referendum est, Leonis Castrii Interpretationem inseriptionem epistolae Africani non przestare.

Ibid. l. 10. τὸν ἀγνώμονα) Sixtus Senensis videtur legisse

IN AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 517

εὐγνώμονα : vertit enim lib. v. Bibl. annot. 205. cum. haberes disputationem. cum amico illo tuo. Fortassis autem non verbum e verbo reddidit, sed ad mentem Origenis qui in responsione ad Africanum, eum quieum disputavit, vocat Bassum amicum suum: ἔφασκες ὅτι ἡνίκα διελεγόμην TQ ἑταίρῳ ἡμῶν Βάσσῳ. Omnes MSS. aperte habent non εὐγνώμονα, Sed ἀγνώμονα. Tillemontius conjicit non esse Dassi alterum nomen, sed merum ἐπίθετον, quo vel stultus vel ingratus vocatur, quod non diu post habitam hanece disputationem a veritate et ab Origenis amicitia desciverit. Sed si a veritate et ab Ori- genis amieitia desciverat Bassus, ideoque ἀγνώμων dicitur ab Africano, eur illum Origenes in responsione vocat amicum suum ? Quam ob rem alii quibus non fit verisimile haereticum hominem amici nomine ab Origene vocari, responsionis ejus verba τῷ ἑταίρῳ ἡμῶν Βάσσῳ mutant in ista: τῷ ἑτερογνώμονι Βάσσῳ. Alii sive legatur ἀγνώμονα, sive εὐγνώμονα, Bassi no- men alterum esse arbitrantur. Quis vero Bassus iste fuerit, certo nequit affirmari. Origenes in Epistola ad quosdam charos suos in Alexandria heec habet: Quidam auctor h«veseos cum sub presentia. multorum. habita 4nter mos fuisset. disputatio, et. de- scriptum accipiens αὖ his qui descripserant codicem, que voluit, addidit, et que noluit, abstulit, et quod. ei visum est, permutavit : circumferens tanquam. ez nomine nostro, insultans, et ostendens ea quc ipse conscripsit. Pro quibus indignantes fratres qui in Palaestina sunt, miserunt ad me Athenas hominem qui acciperet a me ipsum, authenticum exemplar. | Atqui disputatio Origenis eum Basso habita etiam fuisse videtur in Palestina ubi com- morabatur Africanus qui ei interfuit. Conjici ergo potest Bassum esse illum haereseos auctorem de quo queritur Ada- mantius in supra memorata epistola, sed mera erit conjectura. Idem sentiendum de Caio Basso quem Philastrius de Heres. p. 19. inter haereticos Valentinianos numerat. Illum enim etsi Philastrius inter eos ponit qui Cerdonem przeesserunt, eodem tempore adjungit Heracleoni, Marco, et aliis Valen- tinianis qui Cerdone mortuo vixerunt. Quamobrem nihil ob- stat quominus idem habeatur ac ille Bassus quicum dispu- tavit Origenes. Valentinianorum omnium communis error erat esse homines naturá bonos aut malos. Hune errorem passim econfutat Adamantius et interdum utitur historic

918 ANNOTATIONES

Susannzs versu 56. Sie tom. 20. in Johan. non longe ab initio alt: ὡς δέ εἰσί τινες σπέρμα τοῦ ᾿Αβραὰμ, οὕτως ἄλλοι, ὡς ὁ Δανιήλ φησι, σπέρμα τοῦ Χαναὰν καὶ οὐκ ᾿Ιούδα. DkraRUE. 11.5΄. quidem δου. in Epistola Origenis ad Africanum ἑτέρῳ ἡμῖν pro ἑταίρῳ ἡμῶν posuit, sed frustra. Attamen propter dissensum ejus de re quapiam ab Origene Bassum illum ἀγνώ- μονα appellare Afrieanus videtur. Ceterum notandum est, Interpretationem epistole Africani, quam Sixtus Senensis in Bibliotheca Suncta sua reposuit, priorem illam esse ex duabus, quas composuerat Hervetus.

P. 225.1. 11. às ἔπρεπεν, ἠσπασάμην τότε] Nimirum ex reve- rentia erga Origenem suum, ne disputatio sine necessaria causa interpellaretur. Perperam enim, ni fallor, Delaruzus dixit in Admonitione pag. 8. scripsisse Africanum, se, cum Ori- genem in dialogo eum Agnomone (ita enim quasi proprium nomen fuerit, tam ille, quam Wetstenius, illud Latine vertit) audiisset historiam Susannz tanquam veram libri Danielis partem eommemorantem, primum putasse rem istam ita se habere. Sed de ipso quoque Origene affirmat Joan. Frickius, in Comment. De Cura Eccles. Vet. Circa Canonem S. Scriptura, quidquid ille pro historia Susanne senserit, et ad Africanum scriptum protulerit, privati hominis fuisse, eum nusquam ille respondeat, se cum ecclesia sentire ita, et opinari ; cap. ii. δ. 9. pag. 52. Frickii Meletematum αν. . At vero de hoc libello, qui in versione τῶν ó. extabat, commentatum fuisse alium seriptorem S. Hippolytum video, tanquam si liber sacer fuerit et θεόπνευστος, dum Commentarius Hippolyti non tantum a Combefisio sed et a Fabricio tanquam germanus editus est. Hippolytus autem Origenis et Julii Africani zequalis fuit. Immo nune liquet mihi ex ipsius Origenis verbis receptum ab eo esse tanquam Seripture Divine partem Susannz Librum. Vide Lumperi Zist. T'heologico- Crit. vol. VII. p. 9r.

Ibid. 1. 14. ἄλλως σύγγραμμα, νεωτερικὸν δὲ Sic recte codex Regius. Wetsthenius vero: ἄλλως σύγγραμμα, ἀλλὰ σύγγραμμα νεωτερικὸν δὲ, &c. nec aliter legit Heeschelius. θελα. Αὐ FHlwschelius habet ἄλλως re γράμμα: ἀλλὰ σύγγραμμα, tum. vero particulam δὲ post vocem νεωτερικὸν omittit, quocum con- sentiunt Zereeti Versio Prior, atque MSS. Bodl. οὐ Trin.

P. 226. 1. 3. πρῶτον οὖν ὅτι Δανιὴλ] Addidit ex codicibus

ΙΝ AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 919

suis, ut, videtur, Delaruszus post πρῶτον partieulam οὖ», quam ceteri nesciunt. Fortasse ὅτε hoe loco pro ἰστέον ὅτι ἐλλει- πτικῶς adhibetur.

P. 226. l. 5. ἀλλ᾽ οὐκ ἐπιπνοίᾳ προφητικῇ] Ita eum inferiorem prophetie gradum Danieli tribuerent recentiores quidem Ju- dei, seripta ejus tertio ordini divinarum scripturarum, sive Hagiographis, adscribere soliti sunt.

Ibid. l. 7. αὐτοὺς ἀπελέγχει] Cum nihil, quo referatur αὐτοὺς, antecedat, αἰτίους »ocentes pro αὐτοὺς, reponere velim. Habes apud Susannam eom. 53. rovs μὲν ἀθώους κατακρίνων, ἀπολύω" δὲ τοὺς αἰτίους.

Ibid. 1. 8. Φιλιστίωνος μῖμος] Genuina certe est hujus loci leetio (Φιλιστίων ὁ μῖμος, quod Delarusus in textu posuit) quamvis Hoeschelius hábeat, Φιλιστίωνος pius. Nam vox pipos aut aetorem fabulz, aut fabulam ipsam significat. Cum de actore Philistione agitur, ut hoc loco, necessario seribendum est Φιλιστίων ὁ pios: cum autem de Philistionis fabula, ὁ Φιλιστίωνος μῖμος. Hoc posteriori sensu Hieronymus lib. ii. adversus Rufinum aeeipit mimum Philistionis vel Lentuli, ac AMarulli stropham, nec aliter accipit infra Origenes cum du- arum meretrieum historiam ait pari jure ab Africano com- parari potuisse τῷ Φιλιστίωνος uiuo. Verum priori sensu hoe loco sumit Africanus vocem μῖμος, et infra Origenes eum ait: ὡς οὐδὲ Φιλιστίων ὁ μῖμος ἐχρήσατο ἀναπλάσας τὸ συγγραμμάτιον, ubi proeuldubio non de fabula Philistionis, sed de ipsomet Philistione mimo agitur. Sealiger ad Euseb. n. wuxxir. quis fuerit hie Philistion, disquirit. DErAn. In Origenis loco a De- laruzeo posterius laudato habet Wetstenius quidem Φιλιστίων ὁ pios, sed Hoeschelius, qui hane particulam epistole Ori- genis primus edidit, os οὐδὲ ὁ Φιλιστίωνος μῖμος preebet. Pag. quoque 24. ed. Delaruan. ubi ipsa Africani verba ab Origene plenius addueta sunt, Wetstenius, qui primus Greca lingua totam Origenis edidit epistolam, eandem prestat scripturam, οὐδ᾽ ὡς Φιλιστίωνος μῖμος, ubi in 2S. Bodl. scribitur οὐδ᾽ ὡς ὁ Φιλιστίωνος piuos. Posuit autem hie quoque Delaruzus, ὡς οὐδὲ Φιλιστίων ὁ pipos. Origenes vero, ut monuit et ipse De- laruzus, proxime post Africani verba allata, hzee habet, ὥρα yàp παραβάλλειν ἄλλο τούτῳ παραπλήσιον εἰρημένον ἐν τῇ τρίτῃ τῶν βασιλειῶν, ὅπερ καὶ αὐτὸς ὁμολογήσεις ὑγιῶς ἀναγεγράφθαι,

990 ANNOTATIONES

τῷ Φιλιστίωνος μίμῳ, atque itidem paulo post. Porro in epistole Africani loco, de quo agimus, eum Zwschelio faciunt Herveti Versio Posterior, MS Stique Bodl. et Coll. Trin. ad oram tamen codicis Trin. lectio altera Φιλιστίων ὁ μῖμος amplectenda proponitur. Atque eandem quidem exhibet tam W'etstenii MS. quam editio, ipso tamen Wetstenio eam improbante, tum vero editio Delaruzeana una eum Leonis Castrü versione, Her- vetique illa priore. Sedres aliter statuenda mihi quidem videtur; nee quidquam hoe loeo moveri debuisse censeo preter illud οὐδὲ, quod cum οὐδ᾽ ὁ mutavi. Etenim apud Epiphanium habes, ταῦτα πάντα ἐπὶ τῆς τοῦ Φιλιστίωνος μιμο- λογίας (tanquam. Philistionis Mimos ageret, vertit. Petavius) ὁ ἁπατεὼν (Simon Magus) rà ὑπὸ τοῦ ἀποστόλου εἰρημένα----εἰς χλεύην λοιπὸν, καὶ οὐδὲν ἕτερον μεταστρέφων. Her. xxi. n. 23. p. 57. ed. Petavii.

P. 226.1. 10. ἑκάτερον αὐτῶν] Addit αὐτῶν, quod nune re- cepi, Origenes Africani verba, referens in Jtesponso. .Idemque orze MSti Bodl. in epistola Africani adpositum est.

Ibid. ποῦ] Hoe ex Origene et Margine ejusdem MSti. Bodl. pro οὗ reposui.

Ibid. 1. 16. ἐν δὲ τῇ “Εβραΐδι &c.] Hieronymus tom. I. novze edit. Prefat.in Danielem pag. 99o. Audivi ego, inquit, quem- dam de preeceptoribus Judaorum, quum Susanne derideret. his- toriam, et à Greco nescio quo diceret. esse confictam : Mud. op- qonere quod, Origenà quoque Africanus opposuit, etymologias has ἀπὸ τοῦ σχίνου σχίσαι, kai ἀπὸ τοῦ πρίνου πρίσαι, de Greco ser- mone descendere. — Cujus vei vos intelligentiam. nostris hanc pos- sumus dare : ut verbi gratia dicamus ab arbore ilice dixisse eum, ilico pereas : et a, lentisco, à. lentem. te comminuat Angelus : vel non lente pereas : aut lentus, id. est. flexibilis ducaris ad mortem ; sive aliud quid ad arboris nomen conveniens. Idem objieiebat Porphyrius teste eodem Hieronymo prefatione ad explana- tionem in Danielem. Sed et hoc mosse debemus nter cetera, Porphyrium. de Danielis libro nobis objicere, idcirco. illum. ap- parere confictum, nec haberi apud. Hebreos, sed. Graci sermonis esse commentum, quia in Susanne fabula contineatur, dicente

Daniele ad. Presbyteros, ἀπὸ τοῦ cxívov σχίσαι, καὶ ἀπὸ τοῦ

πρίνου πρίσαι, quam etymologiam magis Greco sermoni convenire, quam. Hebreo. — Cui. et Eusebius. et Apollinarius. pari. sententia

Gu E -—

IN AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 991

vesponderunt, Susanne: Belisque ac Draconis fabulas non con- tineri in. Hebraico, sed partem esse Prophetie Habacuc filii Jesu de tribu Levi: Sicut juvta LXX. Interpretes in titulo ejusdem DBelis fabulee ponitur: Homo quidam erat sacerdos nomine Daniel, filius Abda; conviva regis Babylonis ; quwm Danielem et tres. pueros de tribu Juda fuisse sancta. Scriptura. testetur. An vero solida fuerit Eusebii οὐ Apollinarii responsio, infra disquiritur. (Scil. in notis ad Origenem.) Drran. Super hac paronomasia de sua defensione aliquid remittens ipse quoque Origenes haud male statuit in lib. x. S/romatwm, prout ab Hieronymo Comment. in Dan. cap. xiii. adductus est; nisi si hzc magis ab Hieronymo ipso addita fuisse existimari de- beant: Quia Hebrai reprobant historiam Susanne, dicentes eam im Danielis volumine non. haberi, debemus. inquirere nomina cxívov καὶ πρίνου quc Latini Micem, et lentiseum, :nferpre- tantur, si sint apud Hebraos, et quam habeant etymologiam, ut a σχίνω scissio, e£ ὦ πρίνω sectio, sive serratio dicatur lingua eo- rum. Quod si mon fuerit inventum, necessitate cogemur et mos eorum, acquiescere sententie, qui Greci tantum sermonis hanc volunt esse περικοπὴν, que Grecam habeat tantum etymologiam, et. Hebraicam non habeat. Quod si quis ostenderit, duarum istarum. arborum. scissionis et sectionis in Hebreo stare etymolo- giam: tunc poterimus etiam hanc scripturam, recipere. Hsec ille. Et profitetur quidem ipse Origenes in Aesponso ad. .Afri- canum ἃ. 6. vereri se hoc dicere, utrum apud Hebraeos quo- que eadem agnominatio servetur, necne. Sed postea in &. 12. nil mirum esse ait, id curze fuisse libelli interpretibus Graecis, ut invenirent paronomasiam aliquam, aut conso- nam Hebraeo, aut qus» eum ceonsono Hebreo analogiam ser- varet; hoc est, prout deinceps scribit, interpretibus vel pro- prie reddentibus verba, vel exeogitantibus, quod cum parono- masia Hebrs,a analogiam haberet, ut ἃ Grecis intelligeren- tur. lta Origenes; verum, etiamsi Hebrzi natales hujus opuseuli eomprobarentur, non statim inde fieret, fatebuntur omnes, ἐκ τῶν ἐνδιαθετῶν.

Ibid. 1. 18. φέρεται] Hoeschelius: φέρεται παρὰ ᾿Ιουδαίοις, εἶτα αἰχμάλωτοι ὄντες. Αὐ codex Regius et Wetsthenianus, ut in nostro textu. DrertAm. Hoscheliane lectioni suffragatur Herveti Versio Posterior cum MSS. Bodl. et Trin. Leo

VOL. II. TL

322 ANNOTATIONES

autem Castrius alteram, quze verior est, lectionem invenisse videtur. ;

P. 227. l. 2. ἠστραγαλωμένοι] Omnes eum editi tum seripti, quos vidi, libri non tantum hoe Africani loco, sed etiam apud Origenem in Zesponso ἃ. 13. Africani verba repetentem, àcrpa- γαλώμενοι habent. — Primus edidit Delaruzeus ἡστραγαλωμένοι. Is autem ad Origenis locum hse annotavit, omnia fere ad verbum ex Wetstenii notis, quod quidem et alibi fecit, mu- tuatus. ““ Wetstheni codex ἀστραγαλώμενοι. | Notum est * ἀστράγαλον et ἀστραγαλίζω, Talos, et, lusum "T'alorum signi- * ficare. Notum etiam, tempore captivitatis, Judseos tan- * quam abjectissima mancipia habitos, modo sortibus jactis, * modo pro vino distractos fuisse. Vide Joel ii. 3. et Ab- * diam. ver. 11. Ergo participium istud ἠστραγαλωμένοι non * male videtur verti posse: T7a/orum lusu distracti. Ν᾽ erum- * tamen licet τὸ, ἠστραγαλωμένοι, constanter legatur tum * apud Africanum, tum apud Origenem, dubitandi locus est, * ut monet Wetsthenius, an potius legendum sit ἐστραγγα- * λωμένοι. Africani enim verba Origenes paulo infra diserte * refert ad 'l'obiam, at 'lobie cap. n. ver. 3. tam in Aldi * quam in alüs editis libris legitur: εἷς ἐκ τοῦ γένους ἡμῶν * ἐστραγγαλωμένος ἔῤῥιπται ἐν τῇ ἀγορᾷ. Quidam. de genere * qostro. Vet. Interp. Latin. 7ugulatus, Vulgat. prefocatus, * Xantes Pagninus, strangulatus projectus est in foro. Vox * tamen, ἠστραγαλωμένοι, nobis videtur retinenda, tum quia ** altera ἐστραγγαλωμένος semel tantum occurrit in Tobia, nec * alibi legitur in Bibliis, tum quia sortis abjectissimee. argu- * mentum est /usu talorum distrahi et post mortem 2nsepul- ** tun in foro jacere." Joeli quidem verba hse sunt, Kai ἐπὶ τὸν λαόν μου ἔβαλον κλήρους, kal ἔδωκαν τὰ παιδάρια πορναῖς, καὶ τὰ κορασία ἐπώλουν ἀντὶ τοῦ οἴνου, καὶ ἔπινον. Vix autem dubito, rationibus nihil obstantibus, quze adduetz sint, quin ἐστραγγαλωμένοι Africanus scripserit proposito sibi 7οῤίω loco, et& ibi de tribuum decem captivitate agatur. Neque hoc omittendum est, veterem interpretem Leonem. Castriwm ita vertisse, cumque quotidie per ommia cruciamenta necarentur. Sed et Herveti Versionum prior, jugulati habet, posterior, vevabantur.

Ibid. 1. 3. ἄταφοι] Hoeschelius omisit ἄταφοι. — DrraR.

Lai AS er

IN AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 323

Nesciunt MSS. quoque Zodl. et Trin. Sed vox reposita est ad eorundem oras; eademque apud Origenem Africani locum repetentem in Zod/eiano saltem codice extat.

Ibid. ἐν τῇ προτέρᾳ αἰχμαλωσίᾳ] Significare Africanus vi- detur Israelis captivitatem, quse ante Judze illas contigit. Respicit enim, ut dixi, ad Tobis» verba, quibus captivitas decem tribuum deseribitur. Danielis vero deportationem tri- bus Jud:z eaptivitati seeundze in Chronico suo Africanus disertis verbis attribuit. Vide Num. xum. et notam ibidem. Atque opinatus esse videtur, hune Joacimum posse regem esse, sub quo evenerit secunda Jud:e captivitas.

Ibid. 1. 4. ἱστορεῖται) Hoc przetuli τῷ ἱστόρηται, suffraganti- bus ZHeschelio, MS. utroque, Hervetique Versionibus. Aliter ceteri libri Origenisque epistola. ^ Proxime post αὐτῶν pro αὐτοῖς Hoschel. iidemque MSS. Sed ad oram cod. Bodl. av- rois repositum est.

Ibid. 1. 6. oi δέ re καὶ περὶ θανάτου] In Delaruce? atque Wetstenii editt. οἱ δὲ περὶ θανάτου hic et apud Origenem extat. Cum vero in MS. Coll. Trin. οἱ δέ re kai περὶ 0. hie scribatur, itidemque apud Zeschel. et in M.S. Bodl. ei (oi) δέ re (MS. Bodl. τι) καὶ περὶ 0. legendum putaverim οἵδ᾽ ἔτι καὶ περὶ 6. Margini vero cod. Bodl. hzec notula addita est: ** Deest ali- * quid. Herv. qui legit ἄλλοι δέ re x. 7. 0. ἐκρίνοντο. sed hiulea * est oratio, nee sananda, nisi a libris melioribus. In Pos- teriori quidem Versione hzc posuit Hervetus, A/46 autem in judicio veniebant, prius autem idem ille interpres verterat, hi de morte ferunt judicium. Nec multo aliter Leo Castrius.

Ibid. l. 7. περὶ θανάτου ἔκρινον) Eodem argumento deter- rebantur plerique Judzeorum ab hac recipienda historia, teste Hieronymo in Jerem. xxix. 22. Unde, inquit, e£ a plerisque ac pene omnibus Hebrais ipsa quasi fabula non recipitur, nec legi- tur in synagogis eorum. Qui enim, inquiunt, fieri poterat, ut captivi lapidandi principes et. prophetas suos haberent potesta- tem? DzraR. Argumento huie ita respondet in Epistola ad Africanum Origenes. ᾿Αλλὰ φής" πῶς περὶ θανάτου ἔκρινον ἐν αἰχμαλωσίᾳ τυγχάνοντες ; οὐκ oia πόθεν ἀμφιβάλλων τὸ βασι- λέως εἶναι γυναῖκα διὰ τὴν ὁμωνυμίαν τοῦ ᾿Ιωακεὶμ τὴν Σωσάνναν. λεκτέον δ᾽, ὅτι οὐδὲν παράδοξον, μεγάλων ἐθνῶν ὑποχειρίων γενο- μένων. πρὸς βασιλέως συγκεχωρῆσθαι τοῖς οἰκείοις νόμοις χρῆσθαι

Tt2

324. ANNOTATIONES

τοὺς αἰχμαλώτους, καὶ rois δικαστηρίοις" καὶ νῦν γοῦν Ρωμαίων βασιλευόντων, καὶ ᾿Ιουδαίων τὸ δίδραχμον αὐτοῖς τελούντων, ὅσα συγχωροῦντος Καίσαρος ὁ ᾿Εθνάρχης παρ᾽ αὐτοῖς δύναται" ὡς μηδὲν διαφέρειν βασιλεύοντος τοῦ ἔθνους" ἴσμεν, οἱ πεπειραμένοι. γίνεται δὲ καὶ κριτήρια λεληθότως κατὰ τὸν νόμον, καὶ καταδικά- ζονταί τινες τὴν ἐπὶ τῷ θανάτῳ" οὔτε μετὰ τῆς πάντη εἰς τοῦτο παῤῥησίας, οὔτε μετὰ τοῦ λανθάνειν τὸν βασιλεύοντα" καὶ τοῦτο ἐν τῇ χώρᾳ τοῦ ἔθνους πολὺν διατρίψαντες χρόνον μεμαθήκαμεν καὶ πεπληροφορήμεθα. καίτοιγε ὑπὸ “Ρωμαίοις δύο φυλαὶ μόναι εἶναι ἱστόρηνται, ἥτε ᾿Ιούδα καὶ Βενιαμήν᾽ ἔστω δὲ kal Λευιτική" ὁ δὲ, παρὰ τὸν λαὸν ᾿Ιούδα, Ἰσραὴλ δέκα ἦσαν φυλαί. καὶ εἰκὸς ἀρκεσθέντας τοὺς ᾿Ασσυρίους τῷ ὑποχειρίους αὐτοὺς ἔχειν, ἐπιτε- τραφέναι αὐτοῖς τὰ οἰκεῖα δικαστήρια. Hec Origenes ὃ. 14. p. 27. ed. Delaruan. Loca insuper veterum, illustrandze rei. causa ad Orig. pp. 228, 229. ἃ Wetstenio allata, qui tamen auetoritatem libri Susannze labefactare quam maxime stude- bat, valent ad probandum, lites forenses a Judzeis ipsis di- remptas fuisse in utraque captivitate, idque fatente Wet- stenio ipso. Sed tamen nsdem publice concessum fuisse, ut capitalia judieià seeundum legis Mosaieze prescriptum exer- cerent, dum agerent Romanorum jugo subjecti, id nequa- quam affirmat, immo rem aliter habuisse concedit etiam Ori- genes Alexandrie urbis semi-judaiceze incola, potestatem Ju- daicis magistratibus permissam amplificans. Addam loeum ex Archelao in Mesopotamia episcopo, qui vergente ad finem tertio hoe Christi sseeulo floruit, de statu Judzeorum hse tradentem ; Δύμης videmus, inquit Archelaus, regibus eos prin- cipibusque subjectos tributa pendere, nulla sibi potestate vel. judi- candi vel puniendi concessa, sicut J'udas habuit, quia Thamar, posteaquam. judicaverat, potuit justificare. — Disput. cum Manete a Zacagnio Rom:e edita, eap. xliii. pag. 78. Hzee tamen non prohibent, quin aliqua ex parte majori libertate sub Baby- lonio atque Medieo imperio Hebr:eus populus frui potuisset. Ita in S. Hippolyti Scholio quodam ad Danielis Prophetiam, seu potius ad librum Susanne Danieli przefixum, quod haud ita pridem editum est a cl. Bandinio in Catalogo suo Codd. MSS. Biblioth. Medicee, pag. 21. cum hoe oppositum esset, Πῶς αἰχμάλωτοι ὑπάρχοντες καὶ ὑπόδουλοι Βαβυλωνίοις γενόμενοι ἠδύναντο συνέρχεσθαι ἐπὶ τὸ αὐτὸ ὡς αὐτεξούσιοι : cidem re-

IN AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 9395

spondetur, Aet νοεῖν ὅτι (ὅτε legend.) μετῴκισεν αὐτοὺς Naflov- χοδονόσορ, φιλανθρώπως ἐπεχρήσατο, καὶ ἐπέτρεψεν ὁμοῦ συνερ- χομένους πάντα τὰ κατὰ τὸν νόμον πράττειν. — lstzec vero, quod memoriam meam fugerat, extant in S. Hippolyti Ζ]ηΐον}»οία- tione Danielis et. Susanne, quam diu ante Combefisius, denuo autem in δ΄. Zippolyti Operibus pag. 274. | Fabricius edidit, sed a eodiee Mediezo aliquanto variantia. Et revera lenio- rem solito hane captivitatem expertos fuisse Jud:seos, satis ostendit Bristoliensis episcopus Thomas Newtonus J/ssert. De Prophetiis, vol. T. num. iv. &. 11. p. 15. Denique res ita comparata fuisse potest, quemadmodum supra innuit Ori- genes, ut tantum connivente, non plene approbante populo vietore, Judzei judieia sua capitalia ex przeseripto legis exer- cere permitterentur.

P. 227.1. 7. τῇ βασιλέως αὐτῶν γενομένου γυναικὶ ᾿Ιωακεὶμ] Legere malim τὴν τοῦ βασιλέως γενομένην γυναῖκα ᾿Ιωακεὶμ, Origenem partim secutus, qui Africani verbis adductis arti- eulum τοῦ ante βασιλέως addit, et perinde ae MSS. Bodl. et Trin. γενομένῃ pro γενομένου scribit. Ad hze apud Africa- num γενομένῃ Hoeschelius primus editor habet.

Ibid. 1. 8. 'Ieaxeiy] Georgius Syneellus in. Chronograph. pag. 218. 'O ἱερὸς ἹἹππόλυτος ἐν τῷ κατὰ τὴν Σωσάνναν καὶ τὸν Δανιὴλ γράμματι τρία ἔτη λέγει τὸν υἱὸν ᾿Ιωακεὶμ ᾿Ιωαχεὶμ, τὸν καὶ lexoríav, μετὰ τὸν πατέρα κρατήσαντα μετακομισθῆναι (hoc reposuit Wetstenius pro μετακοισθῆναι., sed legendum est με- τοικισθῆναι, quemadmodum nune video Fabricium posuisse in edit. sua .S. Zippolyti, pag. 272.) eis Βαβυλῶνα σὺν rois λοι- ποῖς, ὡς πρόκειται, τὸν δὲ Δανιὴλ καὶ τοὺς τρεῖς παῖδας τῆς πα- ρούσης αἰχμαλωσίας λέγει: τοῦτον δὲ λέγει καὶ τῆς Σωσάννης ἄνδρα eivav καὶ πιθανὸς ὁ λόγος, τὴν δὲ Σωσάνναν Χελκίου τοῦ ἀρχιερέως θυγατέρα εἶναι βεβαιοῦνται τοῦ εὑρόντος ἐπὶ ᾿Ιωσίου τὸ βιβλίον. Ταύτης ἀδελφὸς “Ἱερεμίας, ὥς φασιν, καὶ εἰκότως. ἐκ τούτων λέγει γεννηθῆναι τὸν ᾿Ιεχονίαν, οὗ μέμνηται ὃ θεῖος εὐαγ- γελιστὴς Ματθαῖος. Sacer Hippolytus, edito de Susanna et Daniele opere, Joachim, alio. nomine. Jechoniam, tres. annos, patre Joactim. amoto, regnum. moderantem, in. Babylonem. cum reliquis, uf pramissum est, translatum asseverat : Danielem vero ac tres pueros captivitatis hujus consortes : eumque Susannce conjugem scribit : nec aliena est a veritate sententia. — Susanna

026 ANNOTATIONES

quoque Chelcie pontificis, qui sub Josia legis reperit. librum, filiam, affirmant. — Hieremiam. Susannee fratrem. asserunt, et merito. Ex eis porro Jechoniam, cujus divinus evangelista .Mat- tous meminit, natum dicit, &c. Sed errare Hippolytum docet nos illustris Scaliger, in Emend. Eusebianis, pag. 80. dum ex mensibus facit annos, et Danielem eum Joachim, non vero eum Joachin, abductum putat, contra SS. literarum fidem: unde, quid de reliquis sit sentiendum, facile est judicare. WizrsrEN.

P. 227. 1. 10. ὁ τῶν Βαβυλωνίων βασιλεὺς] Articulum τῶν ex edit. Hoschel. atque MS. Coll. Trin. vevocavi. ὁ Βαβυλώνιος B. Origenes editus verba, Africani repetens, ubi tamen MS. Ori- genis Bodl. Βαβυλωνίων exhibet.

Ibid. 1. 11. πόθεν τοιαύτη κατάλυσις---καὶ παράδεισος ἀμφιλα- φὴς] Captivis Judzsis hzee przeipit Jeremias cap. xxix. comm. 5. Οἰκοδομήσατε οἴκους kal κατοικήσατε, kai φυτεύσατε παραδείσους. καὶ φάγετε τοὺς καρποὺς αὐτῶν. Porro Origenes huie Africani argumento respondet res secundas commemo- rans divitiasque magnas nonnullorum captivorum, qui in Da- bylonica captivitate abducti fuissent, idque satis feliciter.

Ibid.l. 13. πρὸ δὲ τούτων ἁπάντων &c.] Hoeschelius: πρὸς δὲ τούτοις ἅπασιν, ἥδε ἡ περικοπὴ σὺν ἄλλοις δυσὶ ταῖς ἐπὶ τῷ τέλει τῷ παρὰ τῶν ᾿Ιουδαίων εἰλημμένῳ Δανιὴλ οὐκ ἐμφέρεται. ΥὙΥ et- sthenius πρὸ δὲ τούτων ἁπάντων, ἧδε ἡ περικοπὴ σὺν ἄλλαις δύο ταῖς ἐπὶ τῷ τέλει τῶν παρὰ τῶν ᾿Ιουδαίων εἰλημμένων Δ. οὐκ ἐμφέρεται. Codex Regius ut in nostro textu. Porro Susannz historiam in Hebreo non haberi, in responso concedit Ori- genes, et traetatu 31. in Mattheum. Usi swmus in hoc loco Danielis exemplo, non ignorantes, quoniam. in. Hebreo positum non est, sed. quouiam, n, ecclesiis tenetur. Hieronymus scepius idem ineuleat, et maxime Praefat. Explanat. in. Danielem : Nos, inquit, ente annos plurimos, cum, verteremus Danielem, has visiones. obelo pranotavimus, significantes, eas in. Hebraico non haberi : et müror quosdam. μεμψιμοίρους indignari mihi, quasi ego decurtaverim. librum, cum et Origenes οἱ Eusebius, et. Apol- linarius, aliique. ecclesiastici viri et. doctores Gracie has, ut dizi, visiones won haberi apud. Hebreos fateantur. — . Nec se. de- bere respondere Porphyrio pro his que nullam Scripture sancta auctoritatem. precbeant. | Nide ejusdem praefationem in veraio-

IN AFRICANI EPIST. AD ORIGENEM. 9T

nem suam Danielis. — Denique ipse Origenes infra in frag- mento libri decimi Stromatum ait: ebrei reprobant histo- riam. Susanna, dicentes eam in. Danielis volumine non haberi. Hieronymus iterum praefat. in Danielem: pud Hebreos (Daniel) 2ec S'usanne: habes historiam, nec hymnum trium pu- erorum, nec Belis Draconisque fabulas. (pericopas ab Africano signifieatas.) Vide ibidem paulo post quibus cavillationibus eas perfundat quidam de przeeeptoribus Judzorum. Dxram. Coneordant eum Zwschelio MSS. Bodl. οὐ Trin. Hervetique Versio Posterior. Ceterum Origenes in Fragmento illo lib. x. Stromatum, quale ab Hieronymo prestitum est in Com. in Danielem, ἐνστάσει cuidam suse ita respondet ; So/vef facile qui hanc historiam (Belis et Draconis) i» libro Danielis apud He- breeos diverit non haberi. «δὲ quis autem potuerit eam approbare esse de canone, tunc qucerendwum est, quid ei respondere debeamus. p. 49. ed. Delaruan Op. Origenis. Vid. supra pag. 321.

Ibid. 1. 16. ἑξῆς οὐδεὶς &c.] Origenes in responso Africani verba aliter refert: τῶντε ἑξῆς οὐδεὶς ἕτερος ἑτέρου κέχρη- ται ῥητῷ νοήματι. DkrLAR. Nisi econstruendum erit ἑξῆς cum antecedentibus, legendum mihi videtur τῶν ἑξῆς, cumque vulgo abesset ἕτερος. hoe ibidem ex Origene addendum. | Wetste- nius autem scribendum monuit ἑτέρων κέχρηται ῥητῶν pro ἐστιν ἑτέρου κεχρημένος ῥητῷ, sed frustra, etsi lectio extat in MStis nostris Bod]. et Coll. Trin. Àimmo ipse vir cl. ad Ori- genis locum ait, nos legere debere ῥητῷ pro ῥητῶν quod habe- bat M.$. Ad hze firmant lectionem receptam interpretes, preterquam quod scriptam invenit, aut certe seribendam cen- suit, Leo Castriuvs particulam ἢ ante νοήματι. n verbis su- perioribus ante προωδοιπορηκότων przefixerunt articulum τῶν Hoschel. atque MSS. nostri, sed nisi totus locus, quod vix fieri oportet, refingatur, haud commode τῶν przponetur. Ceterum plene satisfacit huic quidem Africani argumento Origenes, addueto ex S. Seriptura consimili jam dictorum apud prophetas usu.

P. 228. l. 3. τούτων] Abest ab Hewschel. M SStisque Bodl. et Coll. Trin. n superioribus habet σε post ὑπομιμνήσκει Origenes.

Tbid. προσκεῖσθαι] Hoc est, adscitum. fuisse. Severus An- tioch. seu alius quis, Concordent. Evangelist. de. Sepultura

398 ANNOTATIONES

Domini finem versus. ᾿Εν μὲν οὖν rots ἀκριβεστέροις τῶν ἀντι- γράφων, τὸ κατὰ Μάρκον εὐαγγέλιον μέχρι τοῦ, ἐφοβοῦντο γὰρ, ἔχει τὸ τέλος" ἐν δέ τισι ΠΡΟΣΚΕΙ͂ΤΑΙ καὶ ταῦτα: ᾿Αναστὰς δὲ zpei—ad usque vocem δαιμόνια, apud. B?blioth. Coislin. p. 74. Sed προκεῖσθαι Hoschelius cum MSS. Bodl. οὐ Coll. Trin. ad cujus tamen posterioris codicis oram scribitur. ἴσως προσκεῖ- σθαι. Vox utraque proba est. Hesychius enim in Zezieo, Προκείμενα. παρακείμενα. et Πρόκειται. παράκειται. Et in hune modum voce πρόκειται usus est. Epiphanius, e Ponderibus et Mensuris, num. 8. πάλιν δὲ ἐν τῷ ἑβδομηκοστῷ πρώτῳ Ψψαλμῷ, καὶ ἔντιμον τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐνώπιον αὐτοῦ. ἀντὶ δὲ τούτου πρό- κειται, καὶ ἔντιμον τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ. Ubi Hen. quidem Valesius, sed haud necessario, opinor, pro voce πρόκειται scribere vult παράκειται, ad marginem. ascribitur. Epist. ejus ad. Usserium de Versione LX X. Interp. post, Eu- sebii Historias posita, p. 311. Cons. et Arethze Comment. in Apocalypsin. v. 2.

P. 228. l. 4. ἀλλὰ καὶ τῆς φράσεως &e.] Argumento ex dif- ferentia stih dueto Origenes simplici negatione respondet. Πρὸς τούτοις, inquit, ἔφασκες καὶ τὸν τῆς φράσεως χαρακτῆρα διαλλάσσειν" ὅπερ ἐμοὶ οὐ πάνυ τι ἐφάνη. &. ult.

Ibid. 1. 5. σὺ δέ μοι καὶ ἤχησον] Ad hoe adagium alludit Damascenus De Orth. fide lib. iv. eap. 18. Κρούσωμεν τοίνυν εἰς τὸν κάλλιστον παράδεισον τῶν γραφῶν, τὸν εὐώδη, τὸν yÀv- κύτατον, τὸν ὡραιότατον, τὸν παντοίων νοερῶν θεοφόρων ὀρνέων κελαδήμασι περιηχοῦντα ἡμῶν τὰ ὦτα. Wiursrev. Particulam καὶ ante ἤχησον ex Hoscheli? edit. firmantibus MSS. Bodl. et Trin. restitu1.

Ibid. l. 7. ἅμα τῇ συνοδίᾳ koi κατὰ νοῦν Θεῷ εὔχομαι] Vocem Θεῷ revoeavi ex. Hoschelii edit. MSSque Bodl. οὐ Coll. Trin. Leonisque Castrii Versione et posteriori ila Versione Herveti. Et Latina hse Leonis Castrii secutus, Et ego Deum precor, ut cum ommi comitatu valeas corpore et animo, verba in hune nimirum modum refinxerim, ἐῤῥῶσθαί σε ἅμα τῇ συνοδίᾳ, ad- ματι καὶ κατὰ νοῦν Θεῷ εὔχομαι. Sed pro συνοδίᾳ iidem habent M SSti una eum Πα βολοἶτὴ editione συνουσίᾳ. Hoeschelius tamen ad oram pag. posuit, ἴσως, ἅμα re σώματι, pro ἅμα τῇ συνουσίᾳ, et in marg. codicis Bodl. adpositum est, ἴσως, re σώματι καὶ τῇ οὐσίᾳ.

ANNOTATION ES

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM.

P. 228.1 24. Οὐκ ἀκριβῶς μέντοι &c.] En tibi, mi lector, partieulam non ante, quod sciam, editam epistole Africani ad Aristidem de Christi genealogia scriptze; qua de re propter evangeliorum diaphoniam apud veteres quzeri solitum est. Epistole hujus alie duse ῥήσεις ab Eusebio in lib. I. ΠΗ δέ. cap. 7. allatee extant, quz. omnium sermone celebrantur. De- sumpta est autem nova pars ista ex Cod. MS. Theol. Bib- liotheeze Czesareze Vindobonensis, numero rxxr, olim xun, de- signato. Describendam eam mea causa jusserat, una cum alis quoque nonnullis auctorum ecclesiasticorum fragmentis, ilustris Baro von Swieten Caesares Bibliotheez prefectus; eui propterea me beneficio obstrictum esse libenter confiteor. Sed ingratus in amicum meum πατρῷον merito haberer, nisi oecasione data reverendum virum Guillelmum Doyeatt pres- byterum simul eommemorarem, cujus rogatu, dum peregre agebat, benefieium a viro nobilissimo collatum est.

Petrus autem Lambecius in lib. iii. Comment. de eadem Bib- liotheca Vindob. pag. 62. hoc codice commemorato, quz est Catena Patrum n Evangelium 1). Luce, ita scribit. ** Dig- ** nissima profecto est hzec Catena, ut secundum exemplar hoc ^ manuseriptum sine ulla interpolatione edatur Grzece, et cum

VOL. II. Uu

990 ANNOTATIONES

* altera illa ejusdem argumenti Catena a R. P. Corderio edita * accurate conferatur. Inter alia enim nonnulla veterum * Autorum fragmenta, quas in nostra quidem hac Catena * Graeca extant, in Corderiana autem Latina non reperiuntur, * est etiam insignis et satis prolixus Sexti Julii Africani anti- * quissimi Christianorum Chronographi locus de Genealogia * Christi, qui foli 251. pagina seeunda incipit his verbis: “Οὐκ ἀκριβῶς &c."^ — Hic pauca alia verba pergit transcribere Lambecius ad usque vocem γενόμενος lin. 3. Porro cum idem hoe fragmentum extare deprehendissem in Aicete Catena MSS. ?n Lucam, codice Bibliotheez Coislinianze, num. ccr. signato, et xv. sceculo seripto, apographum mihi roganti comparavit vir doetus et strenuus Edvardus Ellerton, Socius nostri Col- legii, Parisiis tune agens. Eadem insuper Africani ῥῆσις in bibliotheca Palatina Heidelbergensi, quze pridem translata in Vaticanam nune restituta est, superesse videtur, prout Ca- talogus indicat MS. a Frid. Sylburgio compositus, eujus cata- logi exemplar in Cod. Bodl. 2955. conservatur: Lemma est, * Ex Africano, De Genealogia in Saeris Literis.^ Ad MSStos quod attinet VZndob. et Coislin. titulus ᾿Αφρικάνου in. utroque codice ῥήσει nostrze przefixus est. Tta interea Eusebius in loco jam eommemorato de partibus istis epistolee a se omissis men- tionem fecit: Ἐπειδὴ δὲ, inquit, τὴν περὶ τοῦ Χριστοῦ yevea- λογίαν διαφόρως ἡμῖν ὅ, τε Ματθαῖος καὶ ὁ Λουκὰς εὐαγγελιζόμενοι παραδεδώκασι, διαφωνεῖν τε νομίζνται τοῖς πολλοῖς" τῶν δὲ πιστῶν ἕκαστος ἀγνοίᾳ τ᾽ ἀληθοῦς εὑρεσιλογεῖν εἰς τοὺς τόπους πεφιλοτίμηται, φέρε καὶ τὴν περὶ τούτων κατελθοῦσαν εἰς ἡμᾶς ἱστορίαν παραθώμεθα, ἣν δι’ ἐπιστολῆς ᾿Αριστείδῃ γράφων περὶ συμ- φωνίας τῆς ἐν τοῖς εὐαγγελίοις γενεαλογίας, ὁ μικρῷ πρόσθεν ἡμῖν δηλωθεὶς ᾿Αφρικανὸς ἐμνημόνευσε; τὰς μὲν δὴ τῶν λοιπῶν δόξας ὡς ἂν βιαίους καὶ διεψευσμένας ἀπελέγξας, ἣν δ᾽ αὐτὸς παρείληφεν ἱστορίαν, τούτοις αὐτοῖς ἐκτιθέμενος τοῖς ῥήμασιν. Sed quoniam Matthaeus et Lucas in evangeliorum libris Christi genus ac stir- pem varie nobis tradiderunt, et plurimum inter se dissentire vulgo existimantur, adeo ut singuli fideliwm 0b veritatis 4anorationem, varias eorum, locorum, evplicationes certatim. excogitaverint : de his traditionem que ad nos usque deducta, est proponamus, quam js de quo paulo ante dizimus Africanus, in epistola ad Aristidem de consensu evangeliorum dn stirpe Christi narranda, commemo-

Ww us

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. — 331

ravit. Ubi aliorum quidem opiniones tanquam violentas et falso conftctas coarquit : ipse vero quam compererat historiam, his ve- fert verbis. Dein apud Eusebium sequuntur du: ῥήσεις, quas post hane partem ante non editam allaturus sum. Hzee olim seripsi. Jam vero me adhue superstite orbi litterato donavit cl. Angelus Maius Scriptorum. Veterum Novam Collectionem e Vaticanis eodieibus editam. In primo volumine inter Eusebii Quaestionum ad. Stephanum. Evangelicarum fragmenta, Quaest. iv. excerptum extat hujus epistolze ad Aristidem ex particula illa eonflatum a me olim edita atque Eusebiana ῥήσει, sed utraque mutilata atque insigniter interpolata. Desinit au- tem cum verbis ultimis pag. 237. l. 18.

P. 229. l. 2. ἵνα δειχθῇ δικαίως ὁ Χριστὸς &c.] Propter nomina quasdam in genealogia utraque Christi posita ocolli- gebant isti sacerdotale ejus munus ; quam quidem sententiam inanem esse hie ostendit Africanus. Nihilominus eandem fovisse opinionem Hippolytum illius temporis zequalem nobis persuadet Syncelli loeus supra p. 325. adductus.

Ibid. l. 5. ἀρχιερεὺς] ἱερεὺς MS. Coislin.

Ibid. 1. 12. τοῦ Ναάσσων ἀδελφὴν τὴν 'EAwáfer ' Aapóv á£a- μένου] Ostendere vult Africanus, haud opus esse alterna- tione, ἐναλλαγῇ, nominum, quum alioqui tribus sacerdotalis. cum regia connexa sit. Etenim ex fide S. Sceripturz traditum esse, uxorem duxisse Áaronem Elizabetham Naassonis so- rorem. Hine Auctor Glossarum super Exodum a cl. Min- garelli anno 1756 primum editarum, * Accepit autem Aaron uz- * orem, Elizabeth. Exod. νι. 23. Cur tribui Judae commixtus est ? * Nisi ut Christus, qui de eadem tribum asciturus erat verus * nobis rex et sacerdos ostendatur." Similiter Eusebius quo- que in Catena adductus Vaticana in cel. Mau Collectione modo commemorata, Vol. I. p. 83. Πολλοὶ δὲ, inquit, καὶ τῶν δοκίμων λέγουσιν" ἀληθῶς κατὰ συγγένειαν συνῆφθαι τὴν ἱερατικὴν φυλὴν τῇ βασιλικῇ καὶ ἄνω ἐπὶ Μωσέως. Epiphanius vero male interpretatus Saeri Seriptoris verba, ita sermonem instituit ; ἔνθεν yàp ἡ Μαρία κατὰ δύο τρόπους συγγενὴς ἐτύγχανε τῆς ᾿Ελισάβετ, καὶ ὁ ᾿Ιάκωβος (frater Domini) διέφερε τῇ ἱερωσύνῃ, ἐπειδήπερ αἱ δύο φυλαὶ συνήπτοντο μόναι πρὸς ἀλλήλας, ἥτε βα- σιλικὴ τῇ ἱερατικῇ, καὶ 7] ἱερατικὴ τῇ βασιλικῇ" ὡς καὶ ἄνω ἐν τῇ ἐξόδῳ Ναασσὼν ὁ ἀπὸ τοῦ ᾿Ιούδα φύλαρχος λαμβάνει τὴν 'EAc-

συ 2

999 ANNOTATIONES

σάβετ τὴν ἀρχαίαν θυγατέρα ' Ααρὼν ἑαυτῷ γυναῖκα. sed vide Eod. vi. 23. ὅθεν πολλαὶ τῶν αἱρέσεων (pergit scribere Epiphanius) κατὰ σάρκα γενεαλογίαν τοῦ Σωτῆρος ἀγνοοῦσι, καὶ διὰ τὸ ἀπορεῖν αὐτοὺς, ἀπιστοῦσι, καὶ δοκοῦσιν ἀντιλέγειν τῇ ἀληθείᾳ, λέγοντες, πῶς ἡ ἀπὸ φυλῆς Δαβὶδ καὶ ᾿Ιούδα δύναται συγγενὴς εἶναι τῆς ᾿Ελισάβετ τῆς ἀπὸ τοῦ Λευί; Heres. Ixxviil. num. 13. p. 1045. ed. Petavii.

At vero ad ostendendum earundem tribuum connexum aliud quiddam γενεαλογικὸν S. Hippolytus attulit in opusculo De Susanna, et Daniele apad. Georgium Syncellum C/ronogr. pag. 219. Locus a Wetstenio supra p. 325. partim exseriptus est: Syncelli verba sunt, τοῦτον δὲ (Joachim regem Judze) Aé- ye. (Hippolytus) καὶ τῆς Σωσάννης ἄνδρα εἶναι" καὶ πιθανὸς ὃ λόγος" τὴν δὲ Σωσάνναν Χελκίου τοῦ ἀρχιερέως θυγατέρα εἶναι βεβαιοῦνται τοῦ εὑρόντος ἐπὶ ᾿Ιωσίου τὸ βιβλίον, ταύτης ἄδελφος Ἱερεμίας, ὥς φασιν, καὶ εἰκότως" ἐκ τούτων λέγει γεννηθῆναι τὸν Ἰεχονίαν, οὗ μέμνηται ὃ θεῖος εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος. τὸν δὲ Ἰεχονίου υἱὸν, φησὶ, τὸν Σαλαθιὴλ, καὶ τοῦ Σαλαθιὴλ τὸν Ζωρο- βάβελ, καὶ οὕτω τὴν γενεαλογίαν τοῦ πατρὸς ἐκ τῆς ἱερατικῆς καὶ βασιλικῆς καταγενέσθαι φυλῆς μέχρι ᾿Ιωσὴφ τοῦ δικαίου καὶ τῆς ἁγίας παρθένου καὶ Θεοτόκου. | Ubi notabile est Θεοτόκος, Dei- para, si modo vox Hippolyti sit. Fidem vero fecerit pertinere posse vocem ad Hippolytum ῥῆσις quzedam apud 4zalecta. ila Vet. Patrum, quee una eum Gallandiana ἢ. Bibliotheca V e- netiis edita sunt anno 8r. szeculi jam przeteriti. In hae enim ῥήσει, quae Origenis esse satis clare probari potest, p. 87. Θεοτόκος extat. Ostendit quoque Pearsonius Origenem ean- dem vocem adhibuisse; vid. Symboli Expos. ad Artic. Natus ez Maria Virgine, p. 178. Alius przeterea scriptor ejusdem fere temporis adducendus est, Archelaus Careharensis episcopus, qui in veteri Latina Interpretatione JDispufafionis suse cum Mane cap. xxxiv. p. 59. S. Mariam De? genetricem appellet. Ceterum de simili interpretamento sie scripsit in Adversarüis suis Is. Casaubonus, ** Veteres in eo errasse, quod putarint * duplex Christi genus deseribi, ἃ Matthzo regium, à. Luea * gacerdotale." Casauboniana, pag. 95. a, Wolfio edita.

P. 229. l. 14. ἐνθένδε] ἐντεῦθεν MS. Coislin. Mox Σολομῶνος eum o píxpo cod. MS. uterque pro Σαλομῶνος, quod usitatius est. Legi possunt ἐρωτηματικῶς duce sententie proxime sequentes.

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 388

P. 230. l. 1. ὁμοίως ἄλλως πατέρα] Pro ἄλλως legendum olim putabam ἄλλοις, ut sensus esset, patrem similiter suppositum fietumque ex istorum hypothesi atque alios patres, μηδὲν kara- φέροντα. ut loquitur auetor infra pag. 235. γνήσιον σπέρμα ἐπὶ τὸν Ἰωσήφ. ot infra usum esse. Africanum hae constructione admonui, ἀναλύσαντες ὁμοίως rots παρὰ τούτου. Chronici Frag- ment. num. iv. fin. versus. Nune vero emendandum esse arbitror ὁμοίως οὐδ᾽ ἄλλως πατέρα. Proxime ante posui 'HAet non 'HA2 codicem. utrumque Vindob. οὐ Coislin. secutus, atque nonnullos Novi Test. codices.

Ibid. 1. 4. εἰ yàp προφήτης ὁ Νάθαν] Nimis facilis Africanus, qui concedat filium hune Davidis eundem fuisse atque cog- nominem prophetam.

Ibid. ἀλλ᾽ ὅμως] MS. Vatic. habet ἀλλ᾽ ὅπως. Post hzee nos monet Africanus, frustra conflatum fore hoe figmentum de sacerdotali ae regia commixtione, propterea quod nulli sacer- dotes in alterutra familia extitissent.

Ibid. 1. 8. Μὴ δὴ κρατοίη &e.] Quum bis usus sit deprecandi formula Africanus, cum hie, tum supra, pag. 229. lin. 8. no- tatu dignum est, simile quid hujus auctoris extare in frag- mento Chronici ejus in Georgii Syncelli Chronograph. allato, supra p.303. Μὴ δή τις ἡμᾶς τῶν κατ᾽ ἀστρονομίαν ἀριθμῶν ἀπεί- ρους εἶναι νομιζέτω τξε΄. ἡμερῶν καὶ τετάρτου μορίου προτεταχέναι αὐτήν. Ubi tamen inserendum puto τῷ ante τῶν, atque ἐνι- αὐτὸν pro αὐτὴν esse legendum. Sed haec de re ad loeum.

Ibid. l. 9. ὅτι ψεῦδος σύγκειται εἰς aivov καὶ δοξολογίαν Χρισ- τοῦ.] Kom.ii. 7. ἘΠ yàp ἡ ἀλήθεια τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ ἐμῷ ψεύσματι ἐπερίσσευσεν εἰς τὴν δόξαν αὐτοῦ, τί ἐτὶ κἀγὼ &c.

Ibid. 1. 14. μὴ ἐγηγέρθαι] Quoniam hi resurreetioni mor- tuorum eontradicebant, hoe bene collegit sibi apostolus, ne- gatum fuisse ab iisdem Christum resurrexisse. Omittit par- tieulam μὴ meum codicis Vindob. apographum.

Ibid. l. 18. ὃν οὐκ ἤγειρε] Sequitur in vulgato Apostoli textu clausula istzee, εἴπερ ἄρα νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, quze tamen abest a nonnullis manuseriptis patribusque, et non nemini visa est explieandi gratia addita, uti Millius notavit. Ita abfuit ab Archelai quoque bibliis, qui ad finem hujus sseuli tertii eum Manete disputavit. vid. e. 49. Díspwt. Ad hoe apud apo- stolum fortassis nee elausula necessaria est habenda, neque ad figuram ἀποσιώπησιν & la abest, statim recurrendum est.

994 ANNOTATIONES

Ipsius vero Africani sermo brevior et contractior videtur esse, quam ut aliqua additione careat. "Totus quidem apo- stoli Pauli locus ita habet: εἴτε οὖν ἐγὼ, εἴτε ἐκεῖνοι, οὕτω κη- ρύσσομεν (scil. Christi resurrectionem) καὶ οὕτως ἐπιστεύσατε. Ei δὲ Χριστὸς κηρύσσεται, ὅτι ἐκ νεκρῶν ἐγήγερται, πῶς λέγουσί τινες ἐν ὑμῖν, ὅτι ἀνάστασις νεκρῶν οὐκ ἔστιν ; εἰ δὲ ἀνάστασις. ^ , » 50* Ν * , , »S μὴ 3 5 , νεκρῶν οὐκ ἐστιν, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται" εἰ δὲ Χριστὸς οὐκ ἐγή- γερται, κένον ἄρα τὸ κήρυγμα ἡμῶν, κένη δὲ καὶ ἡ πίστις ὑμῶν" € / * M / ^ ^ uU , , εὑρισκόμεθα δὲ καὶ ψευδομάρτυρες τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἐμαρτυρήσαμεν b3 ^ ^ [xd » N Ν ^ , » Μ » κατὰ τοῦ Θεοῦ, ὅτι ἤγειρε τὸν Χριστὸν, ὃν οὐκ ἤγειρεν, εἴπερ àpa. M , 2 / ] S Ν H 5 / 5. Ν s νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται. Εἰ yàp νεκροὶ οὐκ ἐγείρονται, οὐδὲ Χριστὸς ἐγήγερται. — Totum. breviter ita, dicitur, seribit Augustinus de

hoe apostoli loco agens, S? «om est resurrectio, neque Christus.

resurreait ; Christus autem resurreait, est igitur resurrectio mor- tuorum. De Doctrina, Christiana, L. x. cap. 52.

P. 230. 1. 18. εἰ δὲ οὕτως] νῦν δὲ οὕτως MS. Vindobonen. quo relieto M Stwum Coislin. hic secutus sum. | Sed infra minus bene scribitur in Coislin. διὰ ψευδολογίαν pro διὰ ψευδολογίας.

P. 231. l. 25. 'Ezeiói] yàp rà ὀνόματα] Particula yàp abest a nostris codicibus Maz. Med. Fuk. et Savil. nec habetur in in- terpretatione Rufini. Exstat tamen in codice Regio et apud Nieephorum in eap. ii. lib. I. Varzgsms. Abest itidem hze particula a / codice MS. Norfole. Cui nune addit Bur- tonus jSavilimmwm. | Contra Euseb Quaest. Evang. MS. Va- ticanun lam przestare constat. Ad AKufimwm quod attinet, is non tantum voculam yàp non agnovit, sed etiam ἐπειδὴ neg- lexit. Neque verba illa posuit in Cateno sua S. Macarius. Ceterum in eodiee Vaticano post voces illas eis αἶνον καὶ δοξο- Aoyíav Χριστοῦ, omissis intercedentibus ante istas, ᾿Επειδὴ yàp rà ὀνόματα, positum est, ἵνα οὖν καὶ τοῦτο μὲν τοῦ εἰρηκότος ἐλέγξέωμεν τὴν ἀμαθίαν, παύσωμεν δὲ τοῦ μηδένα ὑπ᾽ ἀγνοίας ὁμοίας σκανδαλισθῆναι, τὴν ἀληθῆ τῶν γεγονότων ἱστορίαν ἐκθήσομαι. p.20. Ηφὸ vero ab Afrieano profecta esse non puto. Ex hoe tamen codice in verbis proxime sequentibus insertum velim διαδοχὴ pro casu obliquo διαδοχῇ.

P. 232.1. 1. δέδοτο] αὐτοῖς ἐδέδετο δ΄. Macarii Inedita, Ca- tena 4n. Matthewn 1n Bibliotheea. Bodleiana, ubi pars Eu- sebiana epistole hujus allata est. Nune adde AS. Vat. Vertit et Zwfünus, Cum enim resurrectionis inter eos spes necdum fuisset accepta. — Post, extat in hae Catena οὐ MS. Bodl.

n ———————

Tz 5 FP re PA wn

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 335

seu Savil. τὸ ὄνομα μείνῃ pro μένῃ τὸ ὄνομα. | Sic οὐ MS. Fat. τὸ ὄνομα μένῃ. cod. Maz. et Niceph. Addit Burtonus codd. Norf. et F'lorentinos, qui lectionem priorem τὸ ὄνομα μείνῃ in tex- tum recepit.

P. 232.1. 6. κλήσει] τῇ κλήσει AN?eephorus. Proxime post γενομένη μνήμη pro γέγονεν ἡ μνήμη MS. Norfolc.

Ibid. l. 9. συνεπεπλάκη] συνεπλάκη ex codice Mediezo edidit Rob. Stephanus. In Regio exemplari prius seriptum erat ἐπεπλάκη. Postea vero emendatum est paulo recentiore manu συνεπεπλάκη. Priorem illam lectionem ἐπεπλάκη retinuit Ni- cephorus. Et Joannes Damascenus in Orat. 3. de Nativ. B. Marie. Codex autem Maz. et Fuk. seriptum habent συνε- πεπλάκει, ita codex Maz. vel quod idem est συνεπεπλάκη. Atque ita legisse videtur Rufinus: sie enim vertit. Zecon- junctum mamque est sibi invicem genus, et illud quod per Salo- monem, et illud quod per Nathan deducitur, &c. Ubi vides Ru- finum duas illas praepositiones verbi συνεπεπλάκει totidem La- tinis exprimere voluisse. In vulgatis quidem Rufini editionibus legitur conjunctum wamque est sibi invicem. genus, &c. Verum in duobus manuseriptis codicibus, altero bibliothece Regis, altero Parisiensis ecclesi;, et in vetustissimis editionibus legitur reconjunctum. Nec tamen probare possum interpre- tationem Rufini. Nam reeonjungi quidem dieuntur duz fa- milit, quze eum ex eadem gente ortze sint, mutuis postea con- nubiis inter se rejunguntur. Sed in hoc loco longe alia Afri- eani mens est. Non enim dicit Africanus Nathanzeos ac Salo- monios qui ex eadem gente Davidiea originem ducebant, mu- tuis inter se connubiis postea rejunetos fuisse. Verum hoc dicit, generationes illas, tum quse a Nathane, tum quze a Salo- mone ducuntur, implexas esse atque intricatas, ob secundas seilicet nuptias viduarum et seminum suscitationes, quz in multis generationum illarum gradibus occurrunt. Proinde praepositio illa ἐπὶ in verbo συνεπεπλάκει, non. exponenda erat per 76 ut fecit Rufinus, sed potius per przpositionem super. Ad verbum συνεπεπλάκει superimplezum est. V Atugsrus. Contra defendere interpretationem Rufini conatus est Romanus ejus editor Petrus Th. Caeciari. Sed Valesianz loci expositioni favere videtur lectio editionis Steph. et MS. Norfolc. τὰ γένη καὶ τὰ ἀπὸ rof X. καὶ τὰ ἀπὸ ro? N., idque magis, quam altera

990 ANNOTATIONES

verba, quze Valesius ipse recepit. Interim extat illud. Rufini reconjunctusn cum 1n editione illa Romana, tum in duobus eodd. scriptis Rufini, qui in hoe Collegio S. Magdalenze mihi przesto sunt. Denique pro συνεπεπλάκη suffragium addas cod?cis Maz. sed ἐπεπλάκει, quod. praestant codd. Venetus Florentin? οὐ Va- ticanus, recepit in textum suum DBurtonus.

P. 232. l. 11. ἀναστάσεσιν àrékvov] Vir doctissimus Joannes Langus qui Nieephorum Latine interpretatus est, hune locum ita vertit. Jmplicata enim. nter se sunt genera, et quod a ϑα- lomone et quod a Nathan descendit, repreesentatione eorum. qui liberos non creassent secundisque nuptiis ac resuscitatione semanwm. Rufinus vero liberius quidem, sed non sine elegantia ita vertit. Jieconjunctum namque sibi est 4nvicem. genus, et illud quod. per Salomonem, et illud quod per Nathan deducitur, per. legales sub- stitutiones quce fiebant his qui sine liberis decedebant, et per. se- cundas nihilominus wuptias, quibus wnus atque idem. aliis pa- rentibus progenitus, aliorum. esse filius videbatur. Omisit Ru- finus verba illa Africani καὶ ἀναστάσεσι σπερμάτων, quse certe superflua videntur. Cum enim jam antea dixerit ἀναστάσεσιν ἀτέκνων rejunetas fuisse familias, quid opus est addere ἀνα- στάσεσιν σπερμάτων, quod unum idemque est teste Africano in hae ipsa ad Aristidem epistola. Damascenus quoque in Orat. 3. de Nativitate B. Marize, omisit hzc verba. Ceterum ob- securum est quod hie ait Africanus, reparatione scilicet seminis eorum qui sine liberis decessissent, misceri solitas esse familias. Nam quoties frater eodem patre natus relictam fratris sui in conjugium ducebat, nulla erat agnationis mutatio. Sed si forte frater uterinus, viduam fratris sui uxorem duceret, tune aliqua familiarum permixtio nasei poterat. Itaque merito addidit Africanus καὶ δευτερογαμίαις. | Hzec enim praecipua fuit eausa permixtionis familiarum, quoties mulier susceptis jam liberis ex priore matrimonio, ad secundas nuptias transvolabat, et filios ex posteriore etiam viro pariebat. Quo facto, filium ex priore matrimonio natum, uxorem duxisse, et improlem postea obiisse finmamus. — l'une &i frater illius uterinus viduam in conjugium duxerit, et ex ea liberos sustulerit, in persona liberorum erit aliqua familiarum confusio, ita ut natura quidem hujus: lege autem, illius filii dieantur .Varrsros. Forsitan verba ἀναστάσεσιν vel ἀναστάσει σπερμάτων rojiculis adnume-

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 337

rare non necesse est, eum vocem ἀνόστασις 1n superioribus ad substitutionem prolis adoptivzie haud restrinxerit, Africanus, sed contra ostenderit, homines placuisse sibi in successione filiorum tam naturalium, quam legalium, quasi nimirum in illis denuo se vieturos putaverint, atque immortales futuros.

Haud igitur penitus (ait Lucretius) pereunt quecunque vi-

dentur,

Quando alid ex alio reficit Natura. 1. 265.

Porro inter se permixto sunt du:e familize resuscitatione quo- que seminum ; et hoc loco distinguitur inter illos qui eum liberis, atque istos qui sine liberis vita decessissent. Tum vero nihil colligendum puto ex omissione hujus clausule in Ογαΐ. De Nativitate B. Marie a Valesio commemorata, quippe cum ibidem desiderentur omnia usque ad vocem κατελθεῖν, l. 15.

P. 232.1. 12. ἀναστάσει σπερμάτων] ἀναστάσεσι σ. Apud Nice- phorum legitur ἀναστάσει. atque ita in codice Regio prius serip- tum fuerat : postea vero emendatum est alia manu ἀναστάσεσι. Verum Nicephori lectio magis placet, cum paulo ante positum sit ἀναστάσεσι. Var. Preestat hane lectionem Macarii quoque Catena. Nune Burtonus addit, qui eam recte recepit in tex- tum suum, codd. Florentinos et Vaticanum.

Ibid. 1. 13. ἄλλοτε ἄλλων νομίζεσθαι] Hzec est scriptura Re- gii codicis, quam Nicephorus etiam confirmat. Nostri tamen codiees Med. Maz. Fuk. seriptum habent ἄλλοτε ἄλλως. Va- LEsiUs. Cod. Savil. seu Bodl. addas. Recepitque in textum suum eand. lect. Strothius. Sed ἄλλων, quod rectius retinuit Valesius, exhibet MS. Norfolce. Nune addidit reliquos codices Burtonus.

Ibid. 1. 14. διηγήσεις κυρίως ἀληθεῖς] Κυρίως non extat in. ed. Val. ejicere tamen hane vocem non ausus sum. SrRorg. Cum teneant hane principis edit. seu fep. lectionem tres nostri MSShu, Savil. Norfolc. Macariique Catena, et faveat ei Rufini quoque Versio, haud dubito quin invito Valesio vox textu ejus exciderit, etsi omisisset eam JVécephorus. Nunc reliquos codices addit eandem prastantes Burtonus. Paulo post πολυτρόπως pro zoAvzAókos MS. Norfolc. ubi μὲν a MSto SSavilii abest.

Ibid. 1. 17. τὴν ἐπαλλαγὴν τῶν γενῶν) Τὴν ἀκολουθίαν τῶν γενῶν. Hae est seriptura codicis Regii quem secutus est Stephanus. Nec aliter legisse videtur Rufinus qui sie vertit ;

VOL. II. X X

338 ANNOTATIONES

ipsas generationum consequentias enarrabimus. Reliqui tamen eodiees Maz. Med. Fuk. ae Savili preferunt τὴν ἐπαλλαγὴν τῶν γενῶν. Quam quidem lectionem etiam ad latus codieis Regii adseriptam inveni. Nicephorus autem habet ἐναλλαγὴν, id est commutationem. ἘΠῚ Christophorsonus quidem vulgatam a Rob. Stephano lectionem secutus est. Ego vero alteram lectionem amplexus sum, quippe quam plures et meliores co- dices exhiberent. Deinde Africanus hoc loco nequaquam re- eenset seriem utriusque generationis. Neque enim progreditur ultra Matthan et Melehi. Sed tantum exponit ἐπαλλαγὴν, id est commixtionem seu eomplieationem duarum familiarum in genealogia Christi. Apud Damascenum in Oratione citata legitur τὴν ἐπιπλοκὴν τῶν γενῶν, quod eandem vim habet. Va- LEsIUSs. Consentiunt Valesianz lectioni 27S. Norfolc. et Margo Exemplaris quod in. Bodleiana est Stephanianc editionis. |. Sca- liger quoque et Anonymus 4n Exvemplari ejusd. edit. Leidensi. Codd. reliquos nune addit Burtonus vel ἐπαλλαγὴν vel évaA- Aayiv preestantes, exceptis Z/egio et. Parisinis, in margine vero Paris. 2. τὴν ἐπαλλαγὴν repositum est. Mox ὃς καὶ ἐγέννησε pro ὃς éyév. JN?cephorus.

P. 233. l. 2. ὁμοίως τρίτος ἀπὸ τέλους MeAxi] Hodierni codi- ees S. Lueze duo habent nomina, Maotthat et Levi, inter Jo- sephi patrem Heli atque hune Melchi posita. Vide Valesium infra p. 242. Ad hze Rufinus pro ὁμοίως legisse videtur, sed minus apte, ὅμως, qui vertit, niMominus.

Ibid. l. 4. Ιωσὴφ yàp υἱὸς 'HAL τοῦ MeAxi] Verba desideran- tur in prima Va/. edit. forsan typographi errore. SrRorg. Im- mo, eum in utraque Valesi Parisiensi editione defuissent, solus Readingius ex ed. Steph. ea revocavit. Eademque, ni fallor, Valesius, propterea quod ea in MSStis suis haud in- venerat, prudens aec sciens omisit; resque ita habere videri potest, quoniam codicibus nostris Savi. seu Bodl. Macariique Catenc (neditee, et Nicephoro incognita sunt. Omuittit interim non hzee verba tantum, sed et octo antecedentia, 7Z7omilia de DB. Marie Nativitate Joanni Damasceno, vel Andrec COretensi, vel denique Germano CP. in codicibus adscripta. Cum vero verba in Cod. Norfolec. extent, eaque ex Ztegio MSto hausisse videatur Stephanus, tum Ziwfinus in. Versione sua agnoscat, ita scribens, Dicit enim (h. e. S. Lucas), Joseph, qui fuit Heli, qui

ἢ E

" !

']

4

Li

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 339

fuit. Melchi, retinendum igitur hoc membrum censui. — Hiec olim seripseram. Nune addit Burtonus, ** In nonnullis codd. * desunt priora verba οὗ υἱὸς ὁ Ηλὶ ὁ τοῦ ᾿Ιωσὴφ πατήρ. in alis * Ἰωσὴφ γὰρ υἱὸς Ηλεὶ τοῦ Μελχί. | Uberior vero codicum col- * Jatio satis persuadet, totum locum ab Africano processisse, ** et hoe aut illud membrum librarios rescidisse, quia eadem ** res in diversis verbis iteratur."

P. 233. l. 6. ἀπὸ Σολομῶντος Praemittunt ὁ Macari? Catena nondum edita JVieephorusque. | Mox οὗτοι δὴ ποτὲ pro οὗτοι δὴ 6, τε MS. .Norfole. Nune addit Burtonus codd. Venetum et Florentinos.

Ibid. l. 7. «ai 'HAi] καὶ ὁ 'HAl Macarii Catena, kai ὁ 'HAei ANiceph. apud quem atque in Eusebii MSto Norfoleiensi ita, semper nomen seribitur. Ad hzc apud Eusebium lib. x. Prep. Evang. c. το. p. 448. ed. Vigeri, Africani Chronica transeri- bentem summi sacerdotis Heli nomen cum εἰ positum est. Nune addit Burtonus cod. Venetum. | Variatur de hae re in 5. Luce codicibus. Mox nomini MeAyi in verbis ó τε Ματθὰν xai MeAxi prazfixus est articulus ὁ in MS. Bodl. Macarii Catena, Orationeque de Nativ. B. Marie. Addit Burtonus ceteros omnes preter codd. Reg. et Paris. 1. recepitque illum, ut nune ego, admonetque, semper seribi Μελχεὶ in codd. Norf. et Veneto.

Tbid. 1. 14. χηρεύουσαν--- γυναῖκα] Hoc loco Africanus χη- pevew promiscue dixit tam de mulieribus repudiatis, quam de iis quarum viri fato functi sunt. Varrsivs.

Ibid.l. 15. ἐκ δὲ τῆς Ἔσθα] δὴ pro δὲ Macarius. Nunc addit Burtonus codd. Reg. et Maz. Hujus muheris nomen derivatum esse volunt Casaubonus, 4de. Baronii Annales. Exercit. I. cap. 17. et Petrus Possinus JDial/act. Theogenealog. cap. xlix. p- 537. ex voce Escheth non proprio foeminze nomine, sed com- muni omnium atque totius sexus. Esto; nee propterea eum Possino ea de eausa Afrieani narrationem falsis ego adnumerarem, quippe quum probe sciam, etiam in lingua nos- tra vernaeula inveniri posse multas hujusmodi ὁμωνυμίας. Joan. autem Langius in Libello De Genealogia Christi cap. xiv. δ. 8. reprobata hae vocis etymologia Africani Estham statuit, an recte, viderit ille, famosam illam esse Judzeorum Stadam, seu Satda, quo cognomine appellatam esse matrem Jesu Mariam

nefanda eum impudentia Talmudiste narrant. Interea Com- Xx

940 ANNOTA'TIONES

mentarius in Hevaemeron Eustathio Antiocheno adseriptus, in quo evangelistarum discrepantia ope narrationis Africani con- eiliatur, Matthani viduam Αἰθὰν pro 'Ec6à appellat. p. 69. ed. Allatu.

P. 234.1. 2. ὡς προεῖπον] Vulgo προείπομεν. Sed προεῖπον MS. Bodl. Niceph. Macarii Catena, Oratioque de Nativ. B. Marie. Jamque idem recepi post Burtonum, qui προεῖπον invenit in codd. omnibus preeter Regium et Parisinos. Dein ha- bent Oratio illa et Néceph. ἀγόμενος pro ἀγαγόμενος, cujus loco ἀγαγόμενον extat in Lectt. Var. Stephani, Jonesiano et JBod- leiano Stephani Edit. Exemplaribus, Genevensique Edit. qui qui- dem posteriores testes, ut jam monui, in unum fortasse recidunt.

Ibid. l. 3. οὕτω ἐκ διαφόρων) Prapositionem ἐκ pro vulgato δὴ reposui ex Oratione de Nativ. S. Marie sumptam. — Abest utrumque a Macari? Catena INicephoroque et codd. Florentinis. Opposuit hoe mihi Burtonus, legi supra διαφόρων ὄντες γενῶν. p.233.l. το. Eufinus vetus interpres habet, per quod ex» di- verso &c.

Ibid. 1. 4. διαφόρων δύο γενῶν] Hoc loco γένος sumitur pro familia. Gens enim dividitur in familias. Sie gens Cornelia verbi gratia, in plures erat divisa familias, puta Seipionum, Sullarum, Lentulorum ; qui omnes ex diversa quidem familia, sed ex una eademque erant gente; ae proinde gentiles dice- bantur. Eodem modo Matthan et Melehi ex diversa erant familia; ambo tamen ex eadem gente Davidiea quz» in duas familias erat divisa, Salomoniorum scilicet et Nathanzeorum. V ALESIUS.

Ibid. l. 5. ὧν ὃ ἕτερος ᾿Ιακὼβ]) ὁ veórepos pro ὁ ἕτερος MS. Μογγοῖο. Seribitur ὧν θάτερος ὁ ᾿Ιακὼβ in Orat. sepius jam eommemorata. ὧν ὃ ἕτερος ó ᾿Ιακὼβ Macar Catena. ὧν ὃ ἕτερος ἀδελφὸς Νιίοορη. Huie varietati nune addit Burtonus ᾧ pro ὧν scriptum esse in cod. Veneto.

Ibid. ἀτέκνου τοῦ ἀδελφοῦ τελευτήσαντος 'HAi] Contra tradit S. Ambrosius Comainent. in δ. Lucam ; obiüsse Jacobum ante Heli fratrem, et Heli Jacobi uxore dueta generasse féfium Joseph, quà juwta legem. Jacobi filius. dicitur, quoniam. semen fratris defuncti frater juvta legis veteris seriem suscitabat. tom. v Op. p. 38. ed. Basil. Sed forsitan fallente memoria alium

fratrem pro alio posuit.

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 9841

P. 234. l. 7. τρίτον τὸν ᾿Ιωσὴφ] Hine argumentum noectere conatus est adversus historiole veritatem Edv. Yardley in Libro Anglice seripto De Christi Genealogiis part. iii. sect. ult. Ρ- 342. quippe eum lex Mosaiea de nuptiis eum fratris vidua contrahendis, si modo lex ea hue trahenda fuerit, primogenitum tantum, quem mulier pareret, succedere jubeat im nomen de- functi, (vide Deuteron. xxv. 6.) Josephus autem ab Africano hoe loeo filius natu tertius fuisse dieatur. Videndum autem, annon /eértiws Josephus dicatur numerando et a Melchi et a Matthan, quemadmodum supra pag. 233. lin. 3. Melchi juxta ae Matthan tertius inveniri statuitur, ὁμοίως τρίτος ἀπὸ τέλους, si ἃ gradibus inferioribus ascendendo eomputes. Ne addam, abesse vocem τρίτον a Macarii Catena nondum edita, quam tamen agnoscunt alii libri omnes prseter veterem Interpretem Rufinum.

Ibid. 1. 8. κατὰ λόγον] κατὰ νόμον Var. Lectt. Steph. Marg. Jones. Marg. ed. Genev. male. SrRoru. Adponas cod. Norfolc. Nune addit Burtonus codd. Reg. et Paris. priorem. | ltidem Sealiger et Anonymus ezemplo edit. Steph. νόμον adscripserunt. Et in Gronoviana penes me codicum Florentinorum col. latione monet ipse vir cl. Jacobus Gronovius, fortasse repo- nendum esse καὶ οὐ κατὰ νόμον. Sin λόγον retinendum, quod malim, illud interpretari licet, prout vulgo loquuntur.

Ibid. 1. 10. ἀνέστησε σπέρμα] Haud inutiliter, opinor, oculis subjectum habebis, lector, schema genealogicum ad Africani rationes accommodatum.

MarrHAN Esrnua Mzrcnri ex familia Salomo- Matthanij mox . ex familia Natha- nis ortus genuit Melchi, uxor. niea qui ex Estha, Matthani — vidua,

procreavit

J 4cop, — —— —Muulier ἀνώνυμος. Hzrr, qui uxore ducta vi- qui obiit quidem si- dua Heli fratris sui ne prole, sed per fra- uterini, pater verus trem uterinum Ja- factus est à cobum pater lezalis

factus est

JosEPHI. J osEPHI.

349 ANNOTATIONES

P. 234. l. 14. ὃς ἦν υἱὸς} ὃς ἣν ὁ υἱὸς MS. Bodl. Mox ab eodem abest partieula καὶ ante τοῦτο, sicut a JVicephoro, Ma- cario, Orationeque. Nune ait Burtonus quidem, omittere eodd. Paris. 1. et Florentinos vocem υἱὸς, et quamvis septem codices eandem habeant, sieut legitur apud Lueam, suspicari se tamen, hane vocem Áfrieanum omisisse, et seripsisse tantum, ὃς ἦν, ὡς ἐνομίζετο.

Ibid.l. 16. τὴν yàp κατὰ νόμον γένεσιν] Hic vero nimium argutari videtur Africanus. Cum enim Lueas de Christo dixerit ὡς ἐνομίζετο υἱὸς ᾿Ιωσὴφ τοῦ 'HAL, τοῦ Μελχὶ, ἕο. Afri- eanus voces illas ὡς ἐνομίζετο referri vult non solum ad illa verba υἱὸς Ἰωσὴφ, sed etiam ad illa quze sequuntur τοῦ λέ. Quod etsi acutum videtur, est tamen ineptum atque insulsum. Nam si Lucas evangelista his vocibus ὡς ἐνομίζετο, legalem illam generationem seu adoptionem intelligit, αὖ vult Afri- eanus, sequeretur Christum filium fuisse Josephi per adop- tionem legalem, eodem plane modo quo Josephus filius fuit Heli. Ita dicendum esset Mariam post mortem Josephi nup- sisse ejus fratri, atque ex eo Christum peperisse, quod impium est et absurdum. Id tamen necessario sequitur ex verbis Africani. Przeterea si voces illze, ὡς ἐνομίζετο extenduntur ad ea verba ro) 'HAL, eadem ratione extendi etiam poterunt ad omnes generationum gradus qui sequuntur. Nulla enim ratio est, cur in seeundo gradu subaudiantur potius quam in reliquis lineis. Hoe igitur primo improbandum est in explicatione Africani. Secundo loco notandum est quod ait in generatione illa Christi quam refert Lucas, tertium esse Melchi, atque in evangelio Luez tertius nominatur Mathat, avus seilicet Jo- sephi. Itaque aut Africanum memoria lapsum esse dieendum est; aut certe in codice Evangelii quo usus est Afrieanus Melchi seriptum fuisse pro Mathat : quze est conjectura Bed:e in eaput iii. Lucze. | Certe Gregorius Nazianzenus in carmine 38. de Christi genealogia, Africanum sequens Melchi pro Mathat posuit. Et Ambrosius in lib. iii. Commentariorum in Lucam. Varzsimus. Ergone illud evangelistze, ὡς ἐνομίζετο, sensu proprio, w£ Jege sancitum, est, auctor interpretatus est? Ad lectionis varietatem a Valesio memoratam quod speoetat, Joannes Millius ad loe. S. Lueze, inque Zrolegomen?s suis, nos monuit, obstare universalem codicum in hodierna lectione con-

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 9848

sensum, quo minus videantur primitus abfuisse hze γενεαὶ, quas solus Africanus, aut etiam Iren:eus, fortasse in codicibus suis non invenerint; illos enim Gregorium utrumque, Ambrosium, Augustinum quoque in Zefract. lib. 11. eap. 7. Africanum tan- tum seeutos esse. Cons. et Edvardi Yardley opus Angliee seript. De Genealogiis Jesu Christi, part. 11. seet. 6. Attamen eenset Bernardus Lamy in Z7armon. pagg. 28. et 31. quem attulit ad ἢ. l. Gallandius, in tomo ii. Aib/iothece? suze PP. hane epistole partem ex Eusebio prsstans, easdem γενεὰς in eco- dicem saerum nondum insertas fuisse, θοῷ qua Afrieanus vix- erit state. Porro eadem prorsus nomina, τοῦ Ματθὰτ, τοῦ Aevi, in comm. quoque 29. ejusd. cap. post comparere, monet Gul. Wall. V. D. Notis Criticis in. Test. Nov. Anghnea lingua scriptis, pag. 64. Uteunque res habet, przetermissa sunt in Africani eodicibus et Matihat et Levi, non ut Valesius Bedze conjecturam seeutus ait, Me/chi scriptum fuit pro 7MattAat.

P. 234. l. 18. ἀχρὶ τέλους ἐσιώπησε] ἀχρὶ yàp τ. é. MS. Nor- fole. fortasse pro ἀχρί ye τ. é. ἀνεσιώπησε ANiceph. mendose pro ἀπεσιώπησε, quod Oratio habet De Nativ. B. Maric.

P. 235.1. 1. ἕως ro? ᾿Αδὰμ kal τοῦ Θεοῦ Nostri codices Maz. ae Med. cum Fuk. ae Savil. particulam interserunt hoc modo ἕως τοῦ ᾿Αδὰμ καὶ τοῦ Θεοῦ, quod quidem mihi videtur ele- gantius. Atque ita legit Rufinus ut ex versione ejus apparet. Varrsms. Aegium secuta codicem Stephani editio particulam καὶ omiserat, consentientibus libris nostris MS. Norfole. Ma- cari Catena inedita, Nicephoro, Orationeque seepe commemo- rata. S. Lucam vel librarii vel ipse. Africanus imitatus est. Jamque omittit Burtonus particulam, memoratis przeterea codd. Parisinis, Veneto et Florentinis.

Ibid.l. 3. Οὐδὲ μὴν] οὐδὲ μὲν Margo ed. Genev. οὐδὲν μὲν Margo Jonesiani Exemp. Lectionesque Steph. SrnorH. οὐδὲ μὲν Margo Bodleiani Exemp. impressi. et Scaliger atque Anonymus idem adseripserunt. Burtonus addit cod. Paris. τ. sed οὐδὲν a sec. manu. οὐδὲν μὲν Cod. Savil. seu DBodl.in quo yàp pro γοῦν statim post scribitur. Addit Burtonus οὐδὲν μὲν codd. Reg. Par. et Maz.in eujus marg. μὴν à prima manu sed in marg. Par. 2. οὐδὲ μῆν.

Ibid. 1. 8. 'Avrízarpov Ηρώδου τινὸς Hzec narratio prorsus fabulosa est et commenticia. Nam Antipater patrem habuit non Herodem Hierodulum templi Apollinis, sed Antipatrum

944 ΑΝΝΟΤΑΤΙΟΝΕΒ

Idumzeum, ut seribit Josephus in lib. xiv. eap. 2. Quem Anti- patrum Alexander Judzeorum rex Praefectum totius Idumzeze constituit. Primusque hie Antipater auctor fuisse videtur hujus potentie, ad quam posteri ipsius postea pervenerunt. Nam et przefecturam Idumzeze gessit Alexandro et Alexandra regnantibus; et hospitio atque amicitia cum Ascalonitis et Gazsis et Arabibus inita, maximas sibi opes comparavit. VaLEsius. tidem doetissimus Prideauxius in Z7ist. Vet. et ANov. Test. Conneva, &c. part. ii. lib. 6. cum Josephum tanquam rerum harum gestarum sceientissimum malit sequi, Antipatro Herodis M. parenti patrem dat cognominem Antipatrum gente Idumseum, non Herodem Ascealonitam. Et, ut Casau- bonum in Zmercifi. ad Baroniwm omittam, Sealiger, Prole- gomenis in Awsebii Chron. fol. 4. et 5. contra Africanum hae de re disserens, ipsum ex Hegesippo hzec de Herode sumpsisse statuit, quia auctores historie fecerit cognatos Christi, quos solus ille Hegesippus memorárat. Et Epiphanii quidem locus, quem infra indicabo p. 353. nonnihil huc facere videtur. Ipsius Africani verba sunt apud Eusebium in superiore capite He- rodis res gestas jam narraturi, ὡς φασὶν oi rà κατ᾽ αὐτὸν (He- rodem) ἀκριβοῦντες. Sed hae tamen de re aliquatenus dubitare licet, quia ita potuisset Eusebius conciliationis evangelistarum alium przeterea testem adducere Hegesippum, eumque Afri- cano antiquiorem ; qui et illa de Herode a Desposynis aece- pisset. Plenum autem odii atque invidize eummaxime fuisse, ut quisquam natales suos Ascalonitis deberet, verba suadent Philonis Judzei in ZLegatione ad Caiwm. ᾿Ασκαλωνίταις δὲ ἀσύμ- βατός τις καὶ ἀκατάλλακτος δυσμένεια πρὸς τοὺς τῆς ἱερᾶς χώρας οἰκήτορας ᾿Ιουδαίους ἐστὶν οὖσιν ὁμόροις. p. 702. ed. Turnebi.

P. 235. l. 9. ἱεροδούλου] Rufinus et Christophorsonus «difuos vertunt, (scil. in. eap. 6. Eusebii proxime antecedente, et si- militer hoe quoque loco, ibi vero Africani historia de Herodis patre Antipatro breviatur) quod non probo. Nam ἱερόδουλοι sunt servi templorum. Varro in lib. vii. de lingua Latina, μέ societatum, ut fanorum, servi. Tales erant Venerei in Sicilia, servi templi Veneris Eryeinze, de quibus Cieero in Divinatione, et in 93. Verrina. Tales etiam apud Larentinates servi Martiales teste Cicerone pro Cluentio. Hujusmodi item erant Corinthi Venerecz meretrices, quas ἱεροδούλους voeat Strabo in lib. viii. quze à. dominis Veneri erant mancipatze.

πῦον...

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 9845

Denique et Comanis Bellonze servi erant. quam pluriini, teste eodem Strabone in lib. xii. Firmieus quoque in libro viii. Matheseos, hierodulos distinguit ab zedituis. Porro ut servi, sie etiam liberti fanorum erant, qui pecunia libertatem sibi comparaverant. Quare et liberta Veneris Eryeinz dieitur a Cieerone in Divinatione. ἱερόδουλοι nominantur etiam Esdrze eap. viii. VarEsius. ad eap. vi.

P. 235. l. 10. σύλοις] ἱεροσύλοις ed. Steph. ϑγποτη. σύλοις, quod reeepit Valesius, eodd. nostris Bod/. et JNorfole. fir- matur, et in Christoph. Lectt. atque ad oram exemplaris impressi in Bodleiana biblioth. exaratum est, et ἃ Scaligero atque .Au- onymo in marg. exempl. suorum. | Solum testimonium pro voce ἱεροσύλοις adducit Burtonus cod. Kegiwum a secunda manu.

Ibid. l. 11. τὸν ἱερέα] Improprie sacerdotem vocat qui erat hierodulus. Longe enim hze inter se differunt ut supra no- tavi. Fieri tamen potuit, ut idem esset sacerdos et Hie- rodulus; puta si hzc erat conditio sacerdotii, ut non nisi exuta libertate sacerdotes caperentur. Varrsivs.

Ibid. ὁ 'Arrízarpos] De Antipatro, Hyrceano et Aristo- bulo multa Josephus Antiquit. lib. xiv. Fuere quidem Hyreanus et Aristobulus fili Aristobuli cognomento Φιλέλ- Aqvos, summi Judzorum sacerdotis, qui primus sacerdotium in regnum mutavit. Fratres autem, mortuo patre, contra se de imperio dimicantes, urbes seditionibus agitabant, et occa- sionem Romanis przbebant, ut Judzeam invaderent. Itaque Pompeius Hierosolymam veniens, capta urbe et templo re- serato, usque ad Sancta Sanctorum accedit: Aristobulum vinctum seeum adducit: pontificatum confirmat Hyrcano: deinde Antipatrum Herodis Ascalonite filium procuratorem Palwstinz facit. Eusebii Chron. edit. per. Pontacum, pag. 143. conferantur Jio Cassius lib. xxxvii. in M. Ciceronis et C. An- tonii Consulatu. Sfrabo Geog. lib. xvi. pag. 1106. edit. Amst. 1707. Hse .4nutonius Pagi Apparat. Chron. Sect. xlv. lxi. à Rzapiwc. allatus. Eadem atque hzc de Herode in Armeni- ana Interpretatione Chroniei Eusebiani nune reperta sunt.

Ibid. 1. 13. φιλοῦται)] Hoc quoque in loco (perinde ae supra eap. 6.) nostri eodiees Regius, Mazarinus, Mediezeus ac Fu- ketianus constanter scriptum habent φιλοῦται. Quam serip- turam nescio cur Robertus Stephanus repudiavit. φιλοῦται

VOL. II. Y y

940 ΑΝΝΟΤΑΤΊΟΝΕΝ

enim dieitur ut ἐκθροῦται. VALEsMs. φιλιοῦται utroque loco edidit Stephanus, sed φιλοῦται, quod prwstat MS. quoque Savil. seu Bod7. in textum praeeunte Strothio recepi. Idem quoque seriptum inveni in Athanasii Z/mferp. im Mat. apud Montfaueon. Collect. Nov. P P. tom. ii. p. 26. qui quidem pa- ter locum priorem Eusebii suum fecit. Porro Ὑρκάνῳ φιλωθεὶς habet Georgius quoque Syneellus in Chronograph. p. 296. ubi de Antipatri ortu Africanum secutus agit; quz quidem for- tasse Georgius ille descripsit, non ex hae epistola, sed ex Chronicis Africani, nam in illo quoque opere Afrieanum hujusee rer mentionem feeisse est verisimillimum, eum de Herode filio multa, ut ex Syneello constat, posuerit. Vid. Num. xix. Ex iisdem quoque Africani Chronicis historiolam suam de Herodis natalibus Epiphanius mutuatus esse videtur, qui quidem in Heres, xx. inter alia de Antipatro patre ait, ἐφιλιώθη Δη- μετρίῳ, in nomine tamen errans. n. IO. p. 45. ed. Petavii. Nune testatur Burtonus legi φιλοῦται in Eusebii codd. preeter Venetum suum: omnibus.

P. 235. l. 16. ἐπιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης χρηματίσαι] Anti- pater Herodis parens, sub Hyreano Jud:zorum rege procu- rationem totius regni gessit, et negotia tam civilia quam militaria administravit. taque ἐπιμελητὴς τῆς Ιουδαίας et ἐπίτροπος vocatur a Josepho in dicto libro. Porro codex Med. et Savil. χρηματίσας scriptum habent, non προκόψας. In Maz. autem et ΒΚ. legitur χρηματίσαι. Quam seripturam confirmat Nicephorus. Sie enim habet cap. 9. lib. primi ηὐτύχησεν οὗτος ἐπιμελητὴς τῆς Παλαιστίνης γενέσθαι. Eleganter Greci dicunt εὐτυχεῖν τὸ γενέσθαι. VarEsSWS. χρηματίσαι Jo- nesiani exemp. Marg. προκόψας Cod. Reg. et ed. Steph. quam lectionem scholion esse puto, quo quis vocem χρηματίσας ex- plieabat. Nostram leetionem χρηματίσας habent Med. Savil. Stephani οὐ Christoph. Lectt. Srrmora. — Retinendam ego censui Valesii lectionem χρηματίσαι, quam revera prze se fert cod. MS. Savil. seu Bodl. (de Valesii enim eodice impresso variis lee- tionibus aucto, quem Savilianum appellat, szepius dietum est). Bodleiano illi addas non tantum A.,S. Norfole. sed et Marg. Stephaniane edit. in. bibliotheea Bodl. servatze. Nune vero alteram lectionem χρηματίσας przefert Burtonus, additis pro ea testibus codd. l'lorentinis Venetoque ; cui tamen non consentit Heinichenus in. Supplementis Notarum.

meine oni n^. nasi Pi

|

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 547

P. 236. l. 5. τῶν ἄχρι προσηλύτων] Mirum est in codicibus nostris Maz. Med. Fuk. ae Savil. seribà τῶν ἀρχιπροσηλύτων. Unde conjicere quis posset legendum esse τῶν ἄχρι τῶν ἀρχι- προσηλύτων, &c. ut ἀρχιπροσήλυτοι sint principes et quasi patri- archz proselytorum ; cujusmodi fuit Aehior Ammanites, et Convenz illi qui Israelitis ex /Egypto egredientibus sese ad- junxerunt. Quse quidem interpretatio mihi eerte non dis- plieet. In eodiee Regio seriptum est ut in editis ἄχρι προση- λύτων. Nicephorus quoque vulgatam lectionem tuetur. Paulo ante nostri eodices Maz. Med. ae Fuk. seriptum habent eis τὸ τότε, cum artieulo praepositivo. Varresius. Nostram lectionem τῶν ἀρχιπροσηλύτων exhibent Maz. Med. Fu. et Sav. Unde Valesius forte legendum esse ἄχρι ἀρχιπροσηλύτων putabat. Male! namque lectio ἄχρι a librario verbi ἀναφέρεσθαι vim non intelligente profeeta est, quam quoque Fa/esíws pariter ac auctor lectionis ἀναφαιρομένων, quz est in Marg. Genev. non intellexisse videtur. Sunt autem ἀναφερόμενοι ἢ. l. in nu- merum Judzorum relati eorumque jura ac privilegia adepti, quos nos dieimus «afuralisirte. Similis huie ejusdem vocis sig- nificatio infra occurrit lib. vi. cap. 5. εἷς τις ὧν τῶν ἐν στρα- τείαις ἀναφερομένων. | Eo vero sensu quo Valesius h. 1. vocem accipit, supra in hoc eapite occurrebat, MeAxi ὁ ἐπὶ τὸν Νάθαν κατὰ γένος ἀναφερόμενος et paulo post de Luca τὴν ἀναφορὰν ποιησάμενος ἕως τοῦ ᾿Αδάμ. Veram autem esse nostram vocis ἀναφερομένων explicationem, atque adeo ipsam lectionem ápx.- προσηλύτων, ex varis rationibus patet. 1. Triplex hominum genus commemoratur, quorum quodque nomine sibi econ- veniente notatur; unum κατ᾽ ἐξοχὴν γένη. alterum ἀναφερόμενοι, tertium ἐπίμικτοι vocatur. 2. Ex verbis τῶν ἀπ᾿ Αἰγύπτου συν- ἐκπεσόντων particula re cum precedentibus junctis apparet, Afrieanum de antiquioribus hominibus et eorum genere deor- sum ducto, non de recentioribus ae genere horum sursum ducto seu ad antiquiores relato loqui. 3. Denique ipsa auc- toris explieatio hoe manifestum reddit, cum dicit per ἀρχι- προσηλύτους ἀναφερομένους intelligi ejusmodi homines ut Achior et Ruth; eum alias ipsi dicendum fuisset ὡς τῶν ἄχρι τοῦ ᾿Αχιώρ. Facile nune quoque apparet quinam sint ἀρχιπροσή- Avroi, nimirum ii proselyti quorum in sacris et aliis Judaeorum libris mentio fit, quique horum librorum testimonio illustres

| Yy2

948 ANNOTATIONES

faeti sunt. Denique dubium non est, quin plane rejiciendum sit ἄχρι, utpote librarii errore ex ἀρχι ortum. Srnoru. | Haud adeo valent hae argumenta, ut mihi quidem lectio prsesens displiceat, verba enim τῶν ἀχρὶ προσηλύτων, optime conveniunt eum mox sequentibus lin. 11. τῷ μηδὲ ἄλλον ἔχειν ἐκ δημοσίου συγγραφῆς τὸ γένος ἀνάγειν ἐπὶ τοὺς πατριάρχας, ἢ προσηλύτους, τούς τε καλουμένους Γειώρας τοὺς ἐπιμίκτους. Immo vero scribi potest, si mavis, ἕως pro ὡς ante ᾿Αχιὼρ ex eodem MS. Savil. atque AVieephoro. Sed Rufimus ὡς invenisse videtur, nec mu- tandum quid censeo, s; hoe modo verba interpreteris: Cum deseriptee essent Hebraorum familie, ac familice quee genus suwm referebant ad proselytas, ut Achior Ammanitem, et Ruth. Moab- itidem, et ad eos qui ex ZEgypto simul egressi sunt. Israelitis per- mürti, &e. Ceterum illud in superioribus, εἰς τὸ τότε, quod codices nostr? quoque habent, Strothius in textum recepit. Hee olim seripsi leetione ἄχρι προσηλύτων servata, nisi quod αὐτῶν eum πάντων prseeunte Rufini veteri interpretatione mutare vellem. Cum vero in alia omnia jam iverit Burtonus, neque cum Valesio, nee eum Strothio, aut meeum convenientia, ad- notationem ejus, in qua sita est seripturze varietas, lectori pro- ponam. **'ApyumpooqAorov. ta dedi post Strothium, Zim- * mermannum et Heinichen. uti legunt diserte Med. .i/az. * F'uket. Savil. quibus addo cod. Norf. qui legit ἄρχει προσηλύτων ** (510) ubi notandum est alteram lineam eum v. ἄρχει terminari, * alteram eum προσηλύτων incipere. ἄχρι προσηλύτων. Steph. * Val. codd. Heg. Paris. Venet. Florentin. INiceph. | Conjecit * Valesms τῶν ἄχρι τῶν àpxvmpos. sed ἄχρι librarns debetur. * ἕως. Ita Sav. Venet. Flor. Niceph. ὡς edd. Reg. Maz. Paris. * Norf. et forsan Med. F'uket. | Legimus supra ἀναφορὰν ποιη- * σάμενος ἕως τοῦ Αδὰμ uti scripsit in ἢ. 1. Africanus ἀνα- “φερομένων ἕως ᾿Αχιώρ, mutato ἀρχιπροσηλύτων 1n ἄχρι προση- ** λύτων, substituebant librarii ὡς pro ἕως.

P. 236. 1. 8. ὁ Ἡρώδης] Articulum ex MS. Bodl. Nicephoro- que recepi. Nune admisit eundem Burtonus, quem invenit in eodd. omnibus prseter Heg. et Parisiensem. Mox μηδ᾽ ἄλλον per synalzepham AN?ceph.

Ibid. l. 10. ἐνέπρησεν αὐτῶν τὰς ἀναγραφὰς) Hanc etiam nar- rationem parum certam existimo. Nam Josephus in libro de vita sua originem et antiquitatem stirpis suzee commemorans,

iro a cod ie

"Ola

ia m 3

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 9349

ex publieis archivis eam repetit. Igitur restabant adhue zetate Josephi publiea tabularia, in quibus Judaiearum familiarum origines continebantur. Ae proinde falsum est Herodem ea combussisse. Porro hme tabularia erant in templo Hiero- solymitano sub custodia seribarum, ut equidem existimo. Ita- que optime Rufinus verba Africani ita vertit : omnes Hebreorum generationes descripta, in archivis templi secretioribus habebantur. VALESIUS.

P. 236. l. 13. ἢ προσηλύτους] Mallem seribere ἀρχιπροσηλύ- rovs ut supra. Neque enim de novieiis ae recentibus pros- elytis hie loquitur Africanus, sed de nobilissimis quibusque et antiquissimis, quorum nomen in sacris libris commemoratum est; eujusmodi fuit Achior, de quo in libro Judith sspe fit mentio. Quippe hoc loco agit Africanus de nobilitate; cujus przeeipuum insigne est antiquitas generis. Ait enim Herodem origines familiarum ideo coneremasse, ne quis ex publieis mo- numentis probare posset, se ab ipsis patriarchis aut a pro- phetis originem generis sui ducere. Quod si novellos pros- elytos intelligamus, perit omnis hujus loci sententia: cum Herodis zetate innumerabiles essent in Judzea, qui genus suum ad novellos proselytos referrent, utpote avo nati proselyto. Qui profecto archivorum suffragio opus non habebant, ut se ex proselytis oriundos esse approbarent. Huc accedit, quod ex proselytis originem ducere, ignobile potius quam splendidum apud Judaeos habebatur; exceptis ut dixi antiquis illis pros- elytis, quorum fides ae religio sacris literis nobihtata est. Varresius. Sine ullo dubio legendum est ἀρχιπροσηλύτους, uti jam Valesius animadvertit ; quod reposuissem, nisi legem mihi sanxissem, αὖ nihil sine ullo testimonio in textum inferrem. Illud ápxas quod przecedebat, fefellit librarios, et syllabas mox sequentes àpx. sustulit. SrRorHu. At vidend. not. supra ad voces τῶν ἀχρὶ προσηλύτων. 1. 9. Nihil hie opis przstat vetus interpretatio Rufini. Sed vero Grzeei codices omnes, qui adhuc eollati sunt, przferunt ἢ προσηλύτους. Videndum preterea, an isti alibi vocentur ἄρχιπροσήλυτοι.

1014. τούς re καλουμένους Γειώρας] Id verbum legitur in cap. xii. Exodi, ubi Deus Mosi in ZEgypto adhue consistenti loqui- tur his verbis. πᾶς ὃς ἂν φάγῃ ζυμωτὸν, ἐξολοθρευθήσεται 7) ψυχὴ ἐκείνη ἐκ συναγωγῆς ᾿Ισραὴλ ἔν τε τοῖς Γειώραις, καὶ αὐτόχθοσι τῆς

350 ANNOTATIONES

γῆς. Africanus l'ecópas interpretatur τοὺς ἀπ᾿ Αἰγύπτου συνεκ- πεσόντας ἐπιμίκτους. ld est convenas qui ex /Egypto simul eum Isralitis egressi fuerant. Duplex enim hominum genus Judaeis ab /EÉgypto egredientibus sese adjunxit. Alterum ZEgyptiorum indigenarum, quos Moses αὐτόχθονας vocat: al- terum convenarum, id est promiseuze multitudinis qui Γειῶραι dicebantur. Hesychius Γέωρες, γεωφύλακες, μέτοικοι, πάροικοι. Georz ergo apud ZEgyptios dicebantur homines extranei, qui terram colendam acceperant sub certa pensione: quales erant in /Egypto Judzei antequam exiissent. Eos eum indigenis JEgyptiis eonfudisse videtur Africanus; quem tamen refelht Moses in dieto loeo. Utrosque vero, tam Georas quam in- digenas /Egyptios, uno ἐπιμίκτων nomine comprehendit saera Seriptura in dicto eap. versu 38. «ai ἐπίμικτος πολὺς συνανέβη αὐτοῖς, ld est promiseua turba, συμμιγὴς λαός. (et Num. xi. 4.) Ürigenes tamen libro iii. de prineipiis, ἐπιμίκτων nomine 7E- gyptios solos intellexisse videtur, qui Hebrzis permixti ex JEgypto egressi sunt. σκληρυσμὸν μὲν ἤλεγχε τὸν τοῦ Φαραὼ, διὰ τὴν κακίαν αὐτοῦ" πειθὼ δὲ τὴν τῶν ἐπιμίκτων Αἰγυπτίων συν- εξορμησάντων τοῖς “Εββραίοις. Drusius in lib. i1. de tribus sectis Judzorum, agens de proselytis, vocem γειῶρα Hebraiez ori- ginis esse dicit, eaque significari proselytum seu advenam. Idem scribit Hesychius, γείωρας, γείτονας ἐξ ἄλλου γένους, κα- λουμένους τῷ ᾿Ισραὴλ προσηλύτους. V ALESIUS. At pro Afrieano id dicendum, in pericope Exod? vocem τῆς γῆς de terra Cainan interpretari criticos, quam quidem terram mox possessuri Israelitze essent. Interea in sua ad hane Africans epistolam adnotatione ait Gallandius, hae voce ygópav usum esse Jus- tinum M. in Dial. cum Tryphone ὃ. 122. Ibi autem Jus- tinus yeuópas et προσηλύτους de non Jud:eis posuit, sieut feeit in sect. proxime sequente, ubi et αὐτόχθονα Judzeum hominem appellat.

P. 236.1. 16. τῶν ὀνομάτων] Ad vocem ὀνομάτων in ezemplari Stephanie edit. quod tenere bibliothecam Bodleianam ssepius commemoravi, scribitur istud. ** κατεῖχον v. in margine:" quod indicat, ni fallor, κατεῖχον orz:e adscriptum fuisse codicis seripti alieujus. Nune autem mihi constat, et Scaligerum et Anonymum ad exempla sua edit. Steph. κατεῖχον adseripsisse. (Quo tamen verbo non opus videtur, eum in oratione interpre-

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. — 951

tanda voces 7| ἄλλως ἔχοντες cum illis ἰδιωτικὰς ἑαυτοῖς àmo- γραφὰς construi debeant.

P. 236. l. 16. ἐναβρύνονται] Posuit in Schedis penes me MSStis ad Eusebium pertinentibus Jacobus Gronovius, ** Pro * ἐναβρύνονται ἐνηβρύνοντο Scaliger? Et tempore preterito pro pr:esenti Latine vertens usus est. Rufinus.

Ibid. 1. 18. δεσπόσυνοι] δεσποτικοὶ Curterii Lectt. SrRoruH. He leetiones Curterian:e, monente Strothio in Prefat. p. xviii. in libris 77ist. Eccl. Eusebii duobus tantum locis in. margine editionis Genevensis, pluribus vero loeis in libris de Vita Con- stantini reperiuntur. Istud vero δεσποτικοὶ ex Aufini [nuter- pretatione desumptum est, ubi vox extat, atque a Rufino ita exponitur, δεσποτικοὶ id est heriles vel dominici appellati. Voces δεσποτικοὶ ae δεσπόσυνοι adleverant margini Sealiger et Ano- nymus ille, teste exemplo penes me edit. Steph. in quod lectt. istze ex exemplari Leidensi deseriptee sunt.

P. 237. 1. 2. Natáper καὶ Kexagà]| Cochaba vicus fuit in Basanitide juxta Decapolim, ut tradit Epiphanius in hzresi Ebionzorum eap. 2. et 18. Varrsmus. Xa(ápev MS. Bodl. mendose. Eusebius Omnomastico; Xe, ἥ ἐστιν ἐν àpwrépa Δαμασκοῦ. ἔστι δὲ καὶ Χωβὰ κώμη ἐν αὐτοῖς μέρισιν, ἐν ἣ εἰσι» Ἑβραῖοι, οἱ εἰς Χριστὸν πιστεύοντες, ᾿Εβιωναῖοι καλούμενοι. p. 56. edit. Amst.

P. 237.1. 3. τὴν προειρημένην] Nicephorus habet τὴν πρα- κειμένην, et sic in codice Regio prius scriptum fuit, sed re- centiore manu emendatum est προειρημένην. V ArEsivs. Ita rem se habere in cod. Paris. altero refert Burtonus, et προκειμένην extare in codd. Paris. 1. Veneto et Florentinis.

Ibid. 1. 5. ἔκ re τῆς βίβλου τῶν ἡμερῶν) Per librum dierum intelligit Africanus Ephemeridas, quas paulo ante ἰδιωτικὰς ἀπογραφὰς appellavit. Plerique enim apud Judzos originum suarum studiosi, privatos generis sui commentarios ex archivis publieis descriptos penes se habebant; quemadmodum apud nos etiamnum a nobilioribus fieri videmus. Porro hoc in loco aliquid deesse apparet ex particula re, quze in omnibus nostris codicibus et apud Nicephorum habetur. Quare supplenda videntur hze verba xal ἀπὸ μνήμης és ὅσον ἐξικνοῦντο. lta certe legisse videtur Rufinus, qui sie vertit. | Ordinem supra- dicte generationis partim, memoriter, partim etiam ex dierum libris, in quantum erat possibile, perdocebant. V Aygmws. Repone

359 ANNOTATIONES

ἐκ μνήμης ante ἔκ τε. Valesius volebat ἀπὸ μνήμης post ἡμερῶν, sed eum Rufinus alium verborum ordinem servavit, tum etiam verosimilius est lectum esse ἐκ quam ἀπό. duplex enim ἐκ librarium sat antiquum fefellit. ἐκ μνήμης vero Grece dici posse nemo infieiabitur. Similiter apud Herodianum est ἐκ συνειδήσεως et quamplurimze ali: hujus generis locutiones. SrRorH. Recepit voces in textum suum nuper Heinichenus. Ceterum Verba Dierum Hebraice nominantur libri saeri vulgo rà IIapaAeurópeva sive Chronica vocata.

P. 237. l. 5. eis ὅσον] ἐξ ὅσων MS. Norfolc. és ἴσον mendose ANiceph. Nune refert Burtonus habere és ὅσον codd. Maz. et Florentinus. Mox ἔχοι pro ἔχει MSS. Bodl. et Norfolce. Cum recepisset in textum suum Burtonus ἔχοι ex aliis przeterea codd. Maz. Paris. τ. Florentinisque et forsan Med. et Fuket. nunc ego idem feci.

Ibid. l. 7. ἄλλος] ἄλλως ed. Steph. SrRoru. Ita et Niceph. Nune refert Burtonus extare ἄλλως in eg. et Flor. priore a secunda manu.

Ibid.l. 8. πᾶς re] παντί re Jonesiami exemplaris et ed. G'e- nevensis Margines. ἄλλως τε ὃς Christoph. Lectiones non male. SrRorH. πάντες MS. Bodl. πᾶς ye INiceph.

Ibid. αὕτη μελέτω] αὐτῆς p. Margines edit. Genev. et exem- glaris Jones. Stephanique Lectt. Srnoru. | Qui quidem testes, ut dixi, in unum fortasse recidunt.

Ibid. 1. 9. εἰ καὶ μὴ ἐμμάρτυρός ἐστι] In codice Regio et apud Nicephorum legitur εἰ καὶ àpáprvpos, quod 1dem est. Ceterum quanti facienda sit hzee evangelici loei explicatio, patet ex his Africani verbis; quippe qui fatetur eam nullo testimonio fuleiri veterum seriptorum. Admitti tamen eam vult a nobis, eo quod nulla melior afferri possit. Quze cum ita sint, nollem Eusebium nostrum in vestibulo historic suze, mentionem hujus reifecisse. Satius profecto fuisset aec consultius, hane evan- geliorum dissonantiam silentio involvere, ne lectoribus a fide nostra alienis, cujusmodi tune temporis erant quamplurimi, occasio subministraretur de evangeliorum veritate dubitandi. Certe Julianus Augustus in libro contra Christianos, hane evangelistarum dissentionem nobis objicit, teste Hieronymo in Commentaris in Matthzeum. | Locus Juliani extat apud Cyrillum in libro octavo eontra Julianum. Auctor quz- stionum Veteris οὐ Novi Testamenti cap. 56. de hae disso-

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 353

nantia loquens, Africani opinionem improbat. Sed ipse aliam affert minus probabilem. Vangsius, 1n MSS. quoque JNozfolc. seribitur εἰ καὶ ἀμάρτυρος. Nunc vero refert Burtonus scribi εἰ καὶ ἀμάρτυρος in codd. Paris. 1. Veneto οὐ Florentinis, n Paris. autem 2. el καὶ àpáprvpos ἔστω, sed in marg. ut in editis; in cod. legio, ut videtur, ut in marg. edit. Genev. μὴ àpáprvpos. Sed hoe misso, supra quidem dixerat Africanus, hane narrationem οὐκ ἀναπόδεικτον εἷναι haud. probatione destitutam. esse p. 235. l. 3. hoc autem loco confitetur eandem esse μὴ ἐμμάρτυρον, wullius scriptoris testimonio confirmatam, aut, saltem, nullius tes- tis auctoritate primitus fultam, de cujus nomine wunc. constat ; neque vero hoe quidem prohibet, quin censeatur Africanus Hegesippum exseripsisse, sive, hujus rei auctorem habuisse, eujus quidem narrationem de Jacobo Domini fratre cum pau- cis quibusdam rebus apud Afrieanum hie commemoratis Épi- phanius in Zcres. ]xviii. num. 13. simul positam atque con- junetam exhibuit. Confer supra notas ad pp. 344. et 346. Atque amplexi sunt hane Africani solutionem, non tantum Eusebius in Qu«cstionibus suis ad JStephawwm Evangeliis, quarum quidem Zreviationem primus edidit Maius, sed veteres plerique omnes, et nonnulli ex recentioribus haud infimi sub- selli eruditis. Immo usitatior opinio ipsa olim fuit, ut ex veteribus Catenis, Glossis, Scholiüisque constat. Ita adducta hae solutione sibi colligit auetor Cafene in S. Lucam, a cl. Cramero nuper editz, τῶν δύο πατέρων eis τὸν Δαβὶδ àvarpe- χόντων, καὶ ᾿Ιουδαίων καὶ Ἑλλήνων πᾶσα περιήρηται ἀμφισβήτησις καὶ ἅπαν σκάνδαλον c. 6. p. 32. Et magnus quoque Casau- bonus, etsi in Ezercitt. Baronianis, Desposynorum narrationem de Herodis ortu valde irridet, in sect. tamen 17. ejusdem pri- mz Exerc. de traditione, quatenus ista ad Domini genea- logiam pertinet, hoc scribit, * Non puto extare aliquid aut antiquius aut fide dignius." p. 96. ed. Genev. Neque aliter censuerunt alii nonnulli auctores Casaubono recentiores. Deni- que pertinere ad Josephum utramque genealogiam, etiam multi ex saerze Seripturz interpretibus hisce temporibus statuunt. Ac revera, si extitissent narratores ]psi ἀπὸ γένους τοῦ Kv- piov, perinde atque Judz nepotes ab Hegesippo supra vol. I. p. 212. commemorati, magna inde historiz& conciliaretur auc- toritas; sed suspecta multis est, ut Dodwello Dissert. I. τὴ VOL. II. ZZ

954 ANNOTATIONES

Irencwum sect. xx. p. 38. ipsorum eum Domino cognatio. Certe explieatio ista genealogiea in suspicionem venit propter loca, in quibus homines incolebant, 118. enim in sedibus sectse hze- reticorum vigebant, quze Jesum Josephi verum esse filium et tantummodo hominem statuebant. Quid, quod teste in loco supra indieato Epiphanio, multze hzreses fuerunt, quz non simul eonstare posse affirmarent Marix atque Elizabet ex Le- vitico genere haud dubie oriundze cognationem eum Marize ortu ex Davidis ae Jud:e stirpe? Male, sed ideireo hi quidem neutram genealogiam, sive Lueze sive Matthszi, si modo in canonem Seripturze eas admiserint, ad Mariam pertinere ex- istimare possent, sed utramque potius ad Josephum referrent. Attamen si haud eo valet haeretica fortasse origo, ut in sus- pieionem addueatur narrationis veritas, minus profecto me- tuendum est, ne eà quidem Maris virginis ortus ex tribu Judz propterea elevetur ae tollatur, eum prorsus contrarium quid sibi ex ipsa illa eollegerint Eusebius, innumerique alii. P. 237. l. 12. Σολομῶνος] Mira est varietas accentus in hoe nomine. Maz. quidem et Fuk. eodex aecentum habent in antepenultima. Nicephorus vero et Fuk. codex paulo antea penultimam eireumfleetunt. In Regio ae Med. duplex est ae- centus, tum in penultima tum in antepenultima syllaba. Idque in aliis etiam nominibus supradicti codices observant, quoties ambiguum est quonam accentu notanda sint vocabula; ut de- notetur in aliis quidem exemplaribus hune accentum, in aliis vero illum reperiri. Quinetiam nostri codices paulo ante scrip- tum habent ἀπὸ τοῦ Δαβὶδ διὰ Σολομῶντος τὰς γενεὰς καταριθ- μουμένοις. (p. 232. 1. 18.) Sie enim omnes nostri codices, ex- cepto Regio qui Σολόμωνος illic habet. VArEsims. Eo quidem loco habent Cod. quoque .Savil. seu Bodl. et Macari Catena Σολομῶνος, sed alibi in iisdem seriptura variatur. Hoe quidem loco videntur omnes MSSti nomen ita scribere. Et usitatiorem esse hane seripturam sine τ in codicibus in usum suum eol- latis supra dixerat Durtonus. Mox αὐτοῦ pro αὐτῆς ANiceph. Ibid. 1. 14. ὁμομήτριοι ἄρα ἀδελφοὶ &e.] In. hae conciliatione quam refert Africanus, duo sunt quze nonnihil difficultatis habere videntur. Primum enim dubito, an licuerit uterino fratri viduam fratris sui uxorem ducere, et ex ea liberos pro- ereare in nomen ae familiam fratris sui transituros. Lex

IN AFRICANI EPIST. AD ARISTIDEM. 355

enim Deuteronomii eap. xxv. loquitur de fratre qui habitat in eadem domo, et qui est συγγενής. Quod quidem solis ger- manis aut consanguineis competit. Nam uterinus frater non est ex eadem domo neque ex eodem genere; eum genus prze- sertim apud Judz;os ex paterna stirpe ducatur. Certe Afri- canus diserte testatur, Jacobum et Heli fratres uterinos con- tribules quidem fuisse, ex diverso tamen genere ἐκ διαφόρων δύο γενῶν. Secundo loco dubitare quis non immerito possit, utrum in generationibus recensendis ratio a Judseis habita sit patrum adoptivorum. Exemplum habemus illustre in Obed, eujus in genealogia Christi fit mentio. Nam eum Maalon mortuus fuisset in Moabitide, et Ruth viduam absque liberis reliquisset, Booz agnatus Maalonis, proximiore agnato jus suum ipsi concedente, Ruth uxorem accepit, quo semen Maa- loni suscitaret. Ex ea tamen genitus Obedus, non Maalonis sed Boosi filius dieitur ab evangelistis, qui Christi prosapiam texuerunt; et in libro qui inseribitur Ruth. Seio quid re- sponderi possit: Moysem scilicet de fratre duntaxat locutum : Boosum vero fratrem non fuisse Maalonis, ac proinde legem qua jubebatur, ut filius ex fratris vidua susceptus ejus nomine appellaretur, ad Boosum non pertinuisse. Deinde diei potest Boosum idcirco nominari in generatione Christi, quod illustrior extitisset quam Maalon. Varrsivs. Prius argumentum ex uterinorum fratrum eonditione duetum, quod fortius stringit, mea quidem sententia, adversarium, Rabbinorum effata con- firmant apud Joan. Langium, Dissertatione de Geneal. Christi, iv. 49. Sed potuit contingere, ait Joan. Richardsonus Prc- lect. Ecclesiast. Y. eui tit. Christi Genealogia vol. I. p. το. Grotio se opponens, “αὖ Estha Jacobi et Heli mater esset * ἐπίκληρος sive patris sul eres ex integro, quo in casu, vel * Grotio agnoscente, przeeptum legale illius filios, quamvis * fratres tantum uterinos existentes, necessario obligabat." Sie ille. Quinetiam de hae re consulere nune licet Joannis Oxlei viri doctissimi Epistolas ad archiepiscopum Cassaliensem, p. 141—143. vernacula lingua scriptas.

P. 237. 1. 18. Eusebius addit, Τοσαῦτα δὴ ὁ ᾿Αφρικανός. Kai δὴ τοῦ ᾿Ιωσὴφ ὡδέπως γενεαλογουμένου, δυνάμει καὶ ἡ Μαρία σὺν αὐτῷ πέφῃνεν ἐκ τῆς αὐτῆς οὖσα φυλῆς. εἴγε κατὰ τὸν Μωσέως νόμον οὐκ ἐξῆν ἑτέραις ἐπιμίγνυσθαι φυλαῖς" ἑνὶ γὰρ τῶν ἐκ τοῦ

Z2Z2

350 ANNOTT. IN AFRICANI EPIST. AD ARIST.

αὐτοῦ δήμου καὶ πατριᾶς τῆς αὐτῆς ζεύγνυσθαι πρὸς γάμον mapa- κελεύεται, ὡς ἂν μὴ περιστρέφοιτο τοῦ γένους ὃ κλῆρος ἀπὸ φυλῆς ἐπὶ φυλήν. — Hec «γηίσαπιιθ. | Porro recensita hoc modo Josephi stirpe, simul etiam Marice genus que ex eadem tribu erat ori- unda, tacite expositum est. — Lege siquidem Mosis inter. diverse tribus homines erant vetita connubia. | Uni enim ex eodem populo eademque gente mulier wubere precipitur, ne sors patrimonii in aliam tribum. transferatur. Argumento omnium, quotquot in traditionem Africani torquentur, gravissimo, quod ducitur ex omissione stemmatis vere parentis Christi, qui ipse erat, ait apostolus, ἐκ σπέρματος Δαβὶδ κατὰ σάρκα, satisfaceret hzee Eusebii appendieula, si modo certum illud fuisset, quod Ri- chardsonus V. D. de Estha quidera docebat, virgeinem Mariam ἐπίκληρον fuisse, sive hzeredem ex asse, vel cohzeredem, nam de. bis solis przeceptum quod indieat Eusebius, Mosaieze legis in cap. xxxvi. ANwmneror. intelligendum esse clarissime constat. Et notavisse jam video ad S. Lwcec cap. ii. 4, 5. cl. Rosen- muller, * aperte satis ostendere Lucam Mariam ex genere * Davidis fuisse. Nam alioqui in familize suze urbe profiteri * debuisset. Videtur autem Maria fuisse hzeres patris filio * destituti, nam alias foeeminz non relatze sunt in tabulas pub- *]icas." Hzecille. Parentes Mariam habuisse Joaeim et An- nam perhibent veteres scriptores, e quibus Epiphanius, szeeulo quarto scribens, Mariam ait extitisse, kal ἐκ μητρὸς ΓΑννης kal ἐκ πατρὸς ᾿Ιωακείμ' συγγένισσαν δὲ τῆς ᾿Ελισάβετ, ἐξ οἴκου kal πατριᾶς τοῦ Δαβίδ, Παγο8. LX XVIII. cap. 17. Extant qui- dem verba quasdam obseurissima apud 'l'almudem, quibus significari censet. Mariam filiam Heli Lightfootus, Horis im Lucam xi. 23. Ceterum in libris quoque suis Διαφωνίας εὐαγγελίων Eusebium quondam protulisse alia quzedam similia explieationum harum nobis significavit S. Hieronymus Com- ment. 4n S. Mat. cap. 1. Et quo loco Africanum memorat Cze- sariensis episcopus in /7/s/. suze lib. vi. eap. 31. eo demum de istaec narratione ita locutus est ; Kal ἑτέρα δὲ τοῦ αὐτοῦ ᾿Αφρι- κανοῦ φέρεται ἐπιστολὴ πρὸς ᾿Αριστείδην, περὶ τῆς νομιζομένης δια- φωνίας τῶν παρὰ Ματθαίῳ τε καὶ Λουκᾷ τοῦ Χριστοῦ γενεαλογιῶν. ἐν 1] σαφέστατα τὴν συμφωνίαν τῶν εὐαγγελιστῶν παρίστησιν ἐξ ἱστορίας εἰς αὐτὸν κατελθούσης" ἣν κατὰ καιρὸν ἐν τῷ πρώτῳ τῆς μετὰ χεῖρας ὑποθέσεως προλαβὼν ἐξεθέμην.

| | I

Lon

ANNOTATIONES

IN AFRICANI CHRONICA.

Qux Fragmenta sequuntur eeleberrimi Operis Julii Africani, in libros quinque digesti, ea maxime ex Georgii Syncelli Chronographia, sed partim ex Eusebii Preeparatione et Demon- stratione Evangelii, Cedreni Historiarum Compendio, aliisque auctoribus, collegi. Quum vero liber ille Georgii Syncelli perquam mendosus extiterit, in consilium igitur frequentissime adhibui Africani excerpta plurima ex Synceello tunc delitescente a viro summo Josepho Scaligero deprompta, atque in Co//ec- tanea sua, Graeca, quee δὰ Chronica Eusebii olim pertinuisse statuit, relata. Etenim Scaliger non ex conjectura tantum, sed etiam ope interdum usus aliorum librorum przeter Syncelli cod. a Goaro postea typis mandatum, loca plurima multo va- riata przstitit; quorum nonnulla quasi à Sealigero vitiata memoravit Goarus, sed injuria quidem szepissime, alia vero neglexit, dum idem ille Syneelli editor plures earundem lec- tionum ad oram editionis suz reposuit, nulla mentione facta Sealigeri. Huie autem illustri viro nonnulla Georgii Syncelli excerpta pre manibus fuisse, antequam Georgium ipsum ex bibliotheca Regia Parisiensi nactus esset, constat ex Epistolis ejus 151. et 159. inter se collatis. Vide et Marci Velseri Op. p- 799.—802. de Syncelli codice Italico ad Scaligerum ab Hoe-

958 ANNOTATIONES

schelio misso. Ad hzee Goarum quoque in editione Parisiensi alia quaedam adhibuisse przeter MStum suum ae Sealigeriana, id colligendum videtur ex multis lectionibus, quz orze Syncelli ab eo adlita sunt. Certiora autem nonnunquam de his vari- ationibus attulissem, si vir eruditus Parisiis nuper degens Syn- cellum, quem parabat, cum orbe litterato communieasset. At- tamen rem benevole procurante viro nobili Ricardo Heber, cui multum bonze literze debent, plus etiam postae debiturze, colla- tionem duorum MSStorum vetustissimorum τῶν ῥήσεων Africani apud Syneellum in eadem Parisiensi bibliotheca asservatorum accepi. Illorum prior indicem habet num. 1711, (antea 713. ae 2217.) de quo nonnihil Montfauconius in D0lioth. Biblio- thecarum tom. ii. p. 11751. alter numero 1764. signatur. Neuter vero, quantum ex Africani quidem variis lectionibus mihi licuit judieare, archetypus fuit Goarinz editionis, saltem posterior illorum non fuit; prior quidem ab ea propius abest, eoque sepe usus fortasse est Goarus. Conferas vero notam ad Dy- nast. xvi, aliosque locos. Ad alterum MS. quod attinet, etsi initio et fine et aliquot aliis quoque foliis mutilus est, tamen copiam egregiarum lectionum suppeditavit. Immo prestitit uterque sepenumero veram scripturam, quam interdum ex conjectura tantum reponere mihi visum fuerat, multasque Sea- ligeri lectiones confirmavit. Confer cl. Bredovii Zpistolas Pa- risienses anno 1812 editas pp. 153, 154. Locis igitur paucis quibusdam omissis, quze diserto destituta testimonio Scaliger aliique post eum Africano attribuerunt, reliqua. omnia, quam emendatissime potui, edenda curavi; Cedreno quoque chrono- grapho in hae re adhibito, qui in Zistoriarum Compendio suo, preter alia pauea, nonnulla eorum produxit, quzv ante eum attulerat Georgius ille Syncellus. | Loca insuper insignia, quze Eusebius in Preparatione atque Demonstratione Evang. ad- ducit, non tantum emendatiora, sed et auetiora ope Synoelli et aliorum auctorum, neenon codicum Eusebii MSS. przestiti. H:ee olim seripsi.. Nune nuperrime anno 1829 Bonn:e editus est Syneellus a viro cl. Guilielmo Dindorfio, qui in auctore suo emendando ipsis illis duobus libris Parisinis modo dietis usus est; quam quidem editionem ad Africani ῥήσεις scepe me- morayi.

uf wu Ea

f n ς aao. a ἃ M mee" P

IN AFRICANI CHRONICA. 359

Sed hze haetenus. In celeberrimo Eusebii Chronico, eujus ipsum initium eum Africani verbis incipere infra ostendam, sc. Num. xxir. p. 273. insertum fuisse totum Africani fere opus Sealiger censebat, dum tamen Eusebius vix tandem illius me- minerit, nisi in iis, in quibus ab ejus sententia discedit. Vid. Sealigeri Prolegom, in Chronica Eusebii, fol. iii. Immo haud dubitavit vir illustris eum ibi, tum in Epistolis suis, affirmare, nihil lueulentum, vetustum, excellens in eo esse, quod non ex Africano Eusebius deprompserit. Nec sine causa fortasse dic- tum. Verumtamen nihil alienum usu veterum scriptorum, proeeipue ehronologorum, ab episcopo Czesariensi faetum esse novimus. Neque vero omittendum hoe est, Eusebium ipsum omnia se debere eum Africano tum aliis, quee post Nehemiam apud Hebrzos gesta sunt, in Chronico suo professum esse ad an. Abrahze uprxxxiv. p. 132. ed. Amst. anni 1658. Nune quo- que aliud quid simile apparet de Hebraorum chronologia in Armenia ejusdem Chronici Interpretatione, Tomi 1. pag. 106. edit. Aucher. Certe idem Eusebius in Demonstr. Evang.lib. viii. p. 38. postquam Africani locum quendam nomine auctoris commemo- rato adduxit, προσήκει, pulchre ait, συγχρῆσθαι μὲν εὐγνωμοῦντας τοῖς καλῶς ὑφ᾽ ἑτέρων εἰρημένοις" μὴ μὴν ἀποστερεῖν τοὺς πατέρας τῶν ἐγγόνων, μηδὲ τοὺς πρώτους φυτεύσαντας τῶν οἰκείων σπερ- μάτων. Docet preterea Scaliger z4mimade. $» idem Eusebii Chronicon p. 4. duas in partes divisum fuisse Africani opus, quarum posterior Canon appellata est; et, quod tamen minus certum est, duplicem ejusdem fuisse editionem ab ipso auctore profectam. Vid. et ANofas ejus i$ Gr«ca Eusebii, sub init. Sed de his rebus postea ad loca, quibus nititur opinio Scaligeri. Vid. Num. xxxvi. et Num. xr. ad finem Dynastiz i. Denique de alia re paucis te, lector, morabor. Opere meo ad Africanum quod attinet, prorsus finito, nonnulla fragmentorum hujusce Chroniei collecta a Gallandio fuisse in Tomo JBibliothece sue PP. secundo inveni. Cum vero nihil ipse mendoso textui annotationis addiderit, tantum notas aliquot Goari in Synucellum Vigerique in Eusebii Prep. Evang. subjecerit, dic- tum sat erit, si omnia, quz collegit, Excerpta hic memoraverim. Sunt autem secundum numeros meos, Excerpt. vi, vi, viu, ix, xui xvn, Xvur, xxr, xxi fere totum, xxxvi, XXXVII XLIX, L, LV. |

900 ANNOTATIONES

P. 238. l. 5. Τὴν πρώτην ἡμέραν----“νοητὴν λέγει, διὰ τὸ à!top- γανίστον εἷναι &c.] Ediderat Scaliger in z4nimadv. in. Eusebii Chronologica p. 10. ἃ διοργανισθῆναι pro ἀδιοργανίστον εἶναι. Et MS. Parisinus in gratiam meam collatus, quem Goarus in edendo Syneello adhibuisse dicitur, α΄ διοργανίστον εἶναι habet. Sed alteram lectionem Goarinam firmatam a Cedreno video, qui in Zistorie Compendio locum inseruit pag. 3. ed. Par. ubi tamen ἀδιάγνωστον scribitur. Luminaria autem coelestia, ut ex principio G'enesis constat, ante diem quartum non faceta sunt; lux vero primigenia indigesta, necdum collecta, extitit. * Per inane," ait Goarus in Notis, * diffusa et extensa (xe- ** χυμένη,) non ex lucido corpore, sole puta vel stellis, tanquam * & proprio fonte micans." Similia de primigenia hae luce disserentes multos alios adduxit patres in Zpésf. sua xiv. p. 40. et deinceps, Glycas, quam quidem epistolam una eum tribus alis primus edidit Florentie anno 1785. Fr. Fontanus in tomo I. Nov. Eruditorum Deliciarum. | Vide et Grabium Spicil. P P. vol. ii. p. 202. ejusdem Glyez 44ua/es adducentem. In- terea νοητὸς, hoe est, spiritualis vel mysticus, primus ille dies ab Afrieano habitus est. Scaliger aliud quid agens in Prole- gomenis ad. Chronologica Eusebii, fol. 4. ait: * Omnes illi ve- * teres (scil. Tertullianus, Africanus, alii) magnum honorem ** habuerunt diei xxv. Aprilis, (Martii) qui mundum in ea con- * ditum, Christum conceptum, et passum memorant ; ab eoque * πρωτόκτιστον ἡμέραν eam vocant, quod fuerit, ut quidem ipsi * putabant, princeps hebdomadis in eonditu rerum; quasi * semper in ea hzeserit zequinoctium ex sententia Sosigenis, * qui προήγησιν ἰσημερινὴν ignoravit." Hee Sealiger, quibus- cum conferas Syneelliani operis initium, et pag. 321. Forsitan ergo ex Africani mente ἡ πρωτόκτιστος ἡμέρα 1deo mystica, seu typiea (quo sensu vocem rogrós multi usurpant patres) erat habenda, quod τὸ φῶς ἀδιοργανίστον primam conceptionem in utero Beatissimze Virginis similitudine quadam refert. Etenim in Fragmento quodam nomine Diodori inscripto, quod quidem ex Catenis quibusdam attulit Delaruzeus ad Origenis ZZomiliaml. inm Genesin, p. 52. ostenditur Origenes, qui Africani fuit ze- qualis, τὸ πρωτόκτιστον φῶς de ipso Christo mystice interpre- tatus esse, Εἰ δὲ τὸ σκότος (Diodorus contra disserens ait) οὐχ ἡ τῶν σωμάτων σκιὰ εἴρηται, ἀλλὰ νοητόν τι, τουτέστιν ὁ διάβολος,

IN AFRICANI CHRONICA. 361

τὸ, γενηθήτω φῶς, πῶς νοήσω ; dpa τὸ ἀληθινὸν, τὸν υἱόν ; τί otv à ἴ " ^ Ν 3, ^ ^ ^ ^ M ^ Ν ὶ ^ v εἴπῃς ; μετὰ τὸν οὐρανὸν, καὶ τὴν γὴν, kai τὴν ἄβυσσον, kai τὸ νοητὸν σκότος τὸν διάβολον, ὁ Θεὸς λόγος ; καὶ τίς ἂν τοῦτο συγ- , ^ ^ vy χωρήσειε, ἕως ἂν τὸν νοῦν ἔχει; Ad quse Catens auctor no- tavit istud, ἰστέον ὅτι τὴν ᾿Ωριγένους δόξαν ἐλέγχει οὕτως ἑρμη- νεύοντος. Videsis tamen Clementem Alexandrinum ante Ori- genem simile quid in Sfrom. vi. pag. 615. edit. Potteri asse- rentem.

11;

P. 238. l. 10. ᾿Αφρικανὸς καὶ ὁ ἅγιος ᾿Αθανάσιος] Quid. scripserit de Adami sepultura, vel Africanus, vel Athanasius, juxta cum ignarissimis scio. Et vero, donec istud e tenebris proferatur, recte dubites, postquam narrationem legeris de Joanne apo- stolo subducente se e conspectu omnium, a Malala in C/rono- graphia sua Africano atque lrenzo, ineunte lib. xi. p. 351. adseriptam, an quidquam omnino de Adami exequiis revera reliquerint post se noster ille Africanus et Athanasius. Con- feras nonnulla, quze ad Fragmentorum horum finem de pseu- depigraphis Africani commemoratus sum. Hae olim notavi. Haud ita pridem prodiit Juli Pollucis Zstoria Physica seu Chronicon, in quo vetustiorem aliquem auctorem fortasse excer- pens posuit; Τοῦτον (Adamum) λέγεται πρῶτον eis τὴν γῆν, ἐξ ἧς εἰλήφθη, ταφῆναι: καὶ μνῆμα αὐτῷ κατὰ τὴν Ἱεροσολύμων γε- γονέναι γῆν ᾿Εβραική τις ἱστορεῖ παράδοσις. ἣν δὲ ἄρα πρὸ πάντων ἀκόλουθον εἰς τὴν γῆν τὸν ᾿Αδὰμ ταφῆναι, ὅτι πρῶτος ἀκούει παρὰ Θεοῦ γῆ el, καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ. p. 59 .edit. Hardt. In medio quasi orbe Hierosolymzs sepultus esse Adam dietus est a nonnullis: Sed satis superque de fabulis istis.

III.

Ibid. l. 15. ᾿Ενὼς ἤλπισεν &e.] Verba sunt τῶν LXX. in Gen.iv. comm. ult. Καὶ τῷ Σὴθ ἐγένετο υἱός" ἐπωνόμασε δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ, ᾿Ενώς" οὗτος ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ.

P. 239. l. 1. ἑρμηνεύεται γὰρ ὁ ᾿Ενὼς ὡσανεὶ ἄνθρωπος] Glas-

VOL. II. 2 A

362 ANNOTATIONES

sius. Onomatologia Messiee, pag. 99. vocem hane Hebrzam, quae «erummosum, miserum, cgrotabilem, significat, cum alibi tum in Psa/. viii. 5. hominem notare dicit, eoque Psalmorum loco de Messia ait agi. Porro in Hebraicorum nominum inter- pretationibus, qua biblis Latinis solent adjici, hoc positum est: Enos. Homo vel vir.

P. 239. 1. 2. οὕτω δὲ καὶ ὁ Σωτὴρ υἱὸς ὄντως ἀνθρώπου] Addidi partieulam καὶ ex 7 δέο priore Parisino, et pro υἱὸς τοῦ ὄντος ἀνθρώπου quod habet δ'ψηοοίζιβ, verba altera ex Cedreni Zist. Compendio posui, totum locum sie exhibente Cedreno : Ὅτι τὸ "Erós ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ πρῶτος, προσαγορεύεσθαι ὀνόματι. Θεοῦ ἐστίν. ᾿Ενὼς γὰρ ἑρμηνεύεται ἄν- θρωπος κατὰ τὸν ᾿Ἑβραϊκὸν νοῦν οὕτως ὁ Σωτὴρ, υἱὸς ὄντως ἀν- θρώπου κατὰ τὸν φυσικὸν λόγον ᾿Αφρικανοῦ. p.9. Ubi et interpres postrema verba minus recte vertit, οὐ Africanus 4n naturali oratione auctor est. Et apud Syncellum quoque vox ultima ᾿Αφρικανοῦ cum antecedentibus verbis conjungitur ; sed Goarus in Latina interpretatione sua rem melius administravit, et praeterea prius illud vertit, ??« et Salvator veri hominis filius. Reetius tamen fuerit vere, órres; hoc subaudito, Θεὸς προσ-

αγορεύεται.

τὺ:

Ibid. 1. 8. Λέγεται γὰρ ὁμωνύμως ὁ Θεὸς &c.] Dixerat de Christo auctor Zpistolee ad Caium quarte inter Opera S. Dio- nysio Areop. adscripta ; οὐ yàp ὡς αἴτιος ἀνθρώπων ἐνθάδε λέγεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾽ ὡς αὐτὸ (corr. αὐτὸς), κατ᾽ οὐσίαν ὅλην ἀληθῶς ἄνθρωπος ὦν. p. 74. ed. Corderii. Ubi Maximus in Scholiis τὸ ἐνθάδε per illud ἐν τῇ οἰκονομίᾳ, seu Divina dispensatione, inter- pretatus, ad verba illa auctoris sui, οὐ yàp ὡς αἴτιος ἀνθρώπων, hoe notavit, τοῦτο φησὶ kai ᾿Αφρικανὸς ἐν ταῖς χρονογραφίαις" AETETAI γὰρ ὁμωνύμως ὁ Θεὸς &c. Nempe hxc monuerat, ut opinor, Africanus de quodam ex illis Veteris Testamenti loeis agens, in quibus Deus Filius ante incarnationem ejus Homo appellatur. Atque hane τῆς ῥήσεως partem ad Africanum pertinere putem ; utrum vero posteriora illa, ἐν δὲ τῇ οἰκονομίᾳ κι T. À. el assignanda. sint, aliorum sit. judicium. — "lantum

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 965

notabo, vocem οἰκονομίαν hoe sensu adhibitam, Tertulliano, qui Afrieano antiquior est, familiarem esse; et cognata hme verba esse prioribus illis proxime ante ex Syneelli Chrono- graphia allatis.

Nx

P. 240. l. 2. τάχα τι σημαίνει &e.] Hze voces, τάχα τι (vel τάχα re, qus» quidem partieula hoe modo subjungi solet) σημαίνει τὸ πολυχρόνιον αὐτοῦ videntur regere vocabulum Kv- ριακὴν ἡμέραν, etsi postea idem Africanus fine Num. vm. hoe habet, τούτων μὲν οὖν ἕκαστον τῶν διαφερόντων τι σημαίνει.

Ibid. 1. 4. διὰ τὴν ὑπερκόσμιον ὀγδοάδα] H. e. propter ogdoa- dem super-mundialem, quz existit. Irenseus lib. v. 4dv. H«- réses, cap. 28. Quotquot enim diebus hic factus est mundus, tot et millibus annis consummatur. lta ile; his autem sex millibus Irenzi annis, si regnum Christi addas in terris per mille annos, ut idem voluit auctor, mansurum, ad super-mundtialem ogdoadeimn perveneris, sive ad. diem Dominicum. — Futuri. illius judicii (inquit Vietorinus De Fabrica C«li a Cavio in. Hist. Lit. tom. I. p. 148. primo editus) dies octavus, qui extra ordinem septimance dispositionis excessurus est. Octavus autem a primo homine Mathusala fuit.

Ibid. 1. 5. πάντων ὑπάρχων πλήρωμα] Πάντων pro πρῶτον ex priore MSto Syncelli Parisino reposui. Sed sie antea emen- dare statueram propter illud |S. Joannis 1. 16. kal ἐκ τοῦ πλη- ρώματος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάβομεν. Confer et Ephes. i. 23. Ineisum post verbum ὑστερεῖ recte addidit Dindorfius nuperus editor Syncelli.

Ibid. 1. 6. ἀνεπλήρωσεν ὁ Σωτήρ] Anno setatis 31. crucis mortem Christum subiisse Africanus asserit Georgio teste pag. 325. lstos ideireo annos 31. aliis Mathusale 96g. ad- ditis, chiliados integrze complementum, et mystieum numerum arbitratur reserare. GoaRvs.

Ibid l. 7. Εἰσὶ τρεῖς ὁμωνυμίαι} Seth posteri fuerunt Enoch, Mathusala, Lamech. 'lotidem posteros fratris ejus Cain fuisse cognomines illis ait. Sed fallitur in Mathusala. lIm- posuit illi septuaginta interpretum editio, quze pro Mathusael

3^2

964 ANNOTATIONES

posuit Mathusala. Jos. ScaLieER, qui in Heliquiis Grecis Eu- sebiani Chronici posteriora hzec. Εἰσὶ τρεῖς &c. edidit, in pag. 4. sieut partem illorum, Οὗτος ἁπάντων &c. usque ad vocem ἐννέα.

P. 240. l. 7. τῶν ἀπὸ Kaliv] Ita ediderat Scaliger. | Habet autem πὼς pro τῶν Goarina Syncelli editio. Nune adde Din- dorfianam.

NT

Ibid. 1. 15. ᾿Αδὰμ γενόμενος ἐτῶν σλ΄ &c.] Przemisit Africani istis verba quae sequuntur Georgius Syncellus δεδειγμένου τοῦ χρόνου καθ᾽ ὃν δ᾽ Ἕβερ τὸν Φαλὲκ ἐγέννησε δέ-

Οὕτως ἀπο-

κατον καὶ πέμπτον ὄντα ἀπὸ τοῦ ᾿Αδάμ' ἄξιον οἶμαι ἐκ παραλλήλου τῶν ἡμῖν ἐπιλογισθέντων ἐν δευτέρῳ κανονίῳ παραθέσθαι καὶ τὰ παρὰ τῷ ᾿Αφρικανῷ ἔτη ἕως τοῦδε χρίνου, καὶ ἀπὸ τοῦδε μέχρις ᾿Αβραόμ: καὶ γὰρ προγενέστερος ὁ ἀνὴρ ὑπάρχει τοῦ Εὐσεβίου ἔτεσι που ἑκατόν. Demonstrato tempore, quo Heber genuit Phalec ab Adamo quintum et decimwm ; ex adverso seriei jam posite, ac àn propriam summam contracte, aliam deinceps tabulam ex Africano ; hic namque Eusebio amnis circiter centum prior dignoscitur. Interpretum LXX. computationem secutus est Africanus; eujus nomen huie ῥήσει cum Scaliger tum Goarus praefixit.

Tbid. 1. 18. ἤτοι δεύτερον θάνατον] Edidit Scaliger, qui trans- tulit haec in Eusebium suum pag. 4. ἤτοι τὸν ὃ. 0. Mors Adami dieta est seeunda ob priorem illam mortem, sive delictum ejus, unde jam ante mortalis fieri cceperat.

Ibid. 1. 20. 'Azó ᾿Αδὰμ] Hoe ab Adami natalibus.

Ibid. l. 23. ἐτῶν p5'.] Ita Goarus ad marg. Syncelli posuit pro p5e'. versionem τῶν ο΄. secutus; jam enim monuerat Sea- liger in Notis ?n Eusebii Chron. Gr. pag. 4. ubi hzec ab eo po- sita sunt, emendanda esse, quze hic vitiosa sunt, ex chrono- graphio septuaginta seniorum. In numeris enim Scaligerianis vitiose legitur supra lin. 20. ove. pro ce. sicut in Cod. Paris. pr. erratum est, et infra l. 2. p£ó'. pro p£8'. Et, ut obiter id notem, haud dubito, quin in Enos setate Julius Hilarianus seculi quarti auctor in libello suo De Mundi Duratione, quem

IN AFRICANI CHRONICA. 965

Petrus Pitheeus primus edidit, ubi nune legitur, Z/4os anno 170. genuit. Cainan, ἃ. 4. revera. seripserit auno 190, quemad- modum res se habet apud Africanum, quippe eum Hilarianus ab Adami natalibus usque ad diluvium annos computaverit 2257. hosque non eum annotatore ejus in annos 2237. conver- tendos. vid. p. 235. tom. viii. il/ioth. PP. Gallandiane. 1n sequentibus Μαλελεὴλ pro Μαλαλεὴλ Coder uterque Parisinus.

P. 241. l. 6. Μαθουσάλα γενόμενος ἐτῶν ρπζ΄. ἐγέννησεν τὸν Λάμεχ. Hoe ἐτῶν ρπζ΄. Goarus ad marg. reposuit ex ipsius Synoelli testimonio pag. 20. pro pz, atque ego ex codice al- tero. Parisino in textum idem vocavi; idque nunc fecit Din- dorfius. Conferas et Chronici Alevandrini locum, quem ad Num. vir, exseripsi. Verba Syncelli hzee sunt p. 20. Τῷ χιλιοστῷ τετρακοσιοστῷ πεντηκοστῷ τετάρτῳ ἔτει τοῦ κόσμου, τινὰ δὲ τῶν ἀντιγράφων τῷ ἑκατοστῷ ὀγδοηκοστῷ ἑβδόμῳ ἔτει αὐτοῦ Μαθου- σάλα φέρουσιν τὴν γέννησιν Λάμεχ᾽ οἷς καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς ἀκο- λουθήσας &e. h. e. in annis Mathusalze, non mundi, compu- tandis, quippe quia Africano is fuit A. M. 1474, non 1454. Verum in pagg. ilis 20, et 53. Syneellus pro numeris ρέζ΄. quos in codicibus suis τῶν o. non autem ρπζ΄. invenit, contra Africanum pugnat ; variant enim de hac re horum interpretum exemplaria eum edita tum manuscripta. Antiqua autem et celebris est quaestio de Mathusale annis, quam ita proposuit Sealiger loco modo memorato. ** Ab Adam ad natum Ma- * thusala, secundum editionem LXX. Seniorum, colliguntur * anni 1287. Accedant anni vitae Mathusala 969. compo- * nuntur anni 2256. De quibus deductis annis ab Adam ad ** Diluvium 2242, supersunt anni 14, quos post diluvium vixerit * Mathusala. Quod est absurdum." p. 403. Notarum. He Scaliger ; atque idcirco plerique omnes breviorem adeunt chro- nologiam Hebraeorum, qua vitetur haec diffieultas. Attamen eidem ἐναντιότητι medentur computationes Africani atque Eu- sebii, etsi diversis viis insistentium. Rem vero optime exposuit vir cl. Hieronymus de Prato in Dissert. cui tit. De Chronicis Libris Duobus ab Eusebio Ceesariensi scriptis et editis ; V eronze 1750. *' Plerique ae pervulgati codices" (τῶν LX X. intelligit De Prato) * annos Mathusale ante generationem 167. post * jlam $802. tribuebant. at hzc computatio defendi non * poterat, quin diceretur eum 14. vel 15. annis superstitem

906 ANNOTATIONES

* fuisse diluvio. Nonnulli eodiees, quos Africanus &equutus ** est, annos 187. ante generationem, at 782. post illam eidem ** tribuebant: ex quo computo sequebatur, ut diluvium anno * demum ab O. C. 2262. acciderit, sex nempe post mortuum * Mathusalem annis. De hujusmodi codicibus Syncellus seri- * bit pag. 83. eos raros nec fide dignos fuisse: Ὃ μέντοι ᾿Αφρι- * kavós βσξβ΄. ἐπελογίσατο ἐκ τινῶν omavíev ἀντιγράφων οὕτω περιέχοντων, οἷς οὐ χρὴ πείθεσθαι: ex his tamen codicibus superest adhue Alexandrinus antiquissimus et celeberrimus, eul etiam consentit Aldina editio, atque alize. przeterea hzee lectio conformis omnino est Hebraico textui: itaque a Ca- pello, Pezronio, et aliis nonnullis recentioribus, qui caleulum ** Graecorum codicum aut edisserunt, aut potiorem habent * Hebraico, approbatur. "Verum Eusebius inivit viam quam- dam mediam inter utramque jam expressam; nam Mathu- salee ante Lamech natum annos 167. tribuit, juxta quidem ** prioris generis codices, post autem annos 782. juxta alteros ab Afrieano usurpatos. ex qua quidem ratione sequebatur, ut Mathusalem sex ante diluvium annis obierit, itidem ut ex computo Africani ; diluvium autem ex receptissima apud Graecos sententia inciderit in annum 2242. At enim illud inde sequebatur incommodum, ut idem Mathusala annis * tantum 949. in universum vixerit: qua de caussa eam Syn- ** eellus explodit." Ita vir cl. eap. ii. δ. 4. p. 518. Vide et eund. ὃ. 6. p. 523. Prosper quidem Aquitanus in C/ronico Integro Mathusale annos 187. ante natales Lamechi attribuit, dum ineconsequenter prorsus annos 2242. ab Adamo ad di- luvium recenset, sed illinc istud fortasse colligendum est, vitiose ibi legi annos 187. pro 167. p. 520. Vetust. Lat. Chron. a Roneallio editorum Patavii an. 1787. Et Quintus Julius Hilarianus, De Mundi Duratione, quem superius memoravi, primos Mathusalze annos 167. invenit, pro quibus tamen sub- stituendos vult annos 182, adnumeratis annis posterioribus Mathusale 797, ut vixisse dieeretur universos 969, et jam ante diluvium-mortuus fuisse. Patrocinatus denique est. Afri- cani numeris 187, dum rà ἀκριβῆ τῆς Γενέσεως βιβλία testem eitat, Chronici Alerandrini Auctor, quem initio hujus note memoravi. In pag. quidem operis sui i14. Syncellus asserit, Africanum 989. annos pro 969. Mathusal:e assignasse, quanto

€

[14

ςς

^ LaJ

«€

IN AFRICANI CHRONICA. 907

autem errore implicatus Syncellus Africano illud objecerit, os- tendit Goarus ad locum. | Ét nune demum de anno, quo Ma- thusala filium Lamech genuerit eum Africano contra Syncellum consentit el. Bredovius in JDissertatione de Georgii Syncelli Chronologia, quse nuperze Syncelli editioni adjecta est, p. 20.

VII.

P. 241. l. 16. Πλήθους ἀνθρώπων &c.] Huie ῥήσει titulus przefixus est apud Georgium Syncellum in CAronographia p. 19. ᾿Αφρικανοῦ περὶ τῶν "Eypgyóperv. Qua de voce hee scribit Scaliger Notis in Greca Eusebiani Chronici, ubi p. 403. primam hane fragmenti sententiam attulit, πλήθους ἀνθρώπων voce συνῆλθον finitam lin. 17. “ Hujusmodi Angelos ἐγρη- * yópovs vocarunt, ut est apud Cedrenum. vii. 11. 52. Et omnis * angelus ἐγρήγορος dietus est. Clemens παιδαγωγοῦ β΄. Ma- * κάριοι yàp οἱ ἐγρηγορότες" eis αὐτὸν, σφᾶς αὐτοὺς ἀπεικάζοντες “ ἀγγέλοις, obs ἐγρηγόρους καλοῦμεν. Quare ita ab illis vo- * earentur, ansam eis praebuit unicus Danielis locus iv. 10: ** ubi pro Angelo textus habet 5» EIP, id est vigil. Scholion: * τὸ δὲ Eip, οὐδὲν ἕτερον, ἢ ἐγρηγορὼς, kai ἄγρυπνος. ἑρμηνεύεται. * Aliud: ἀντὶ τοῦ Eip οἱ ο΄. ἄγγελον ἡρμήνευσαν. οἱ δὲ λοιποὶ * ἐγρήγορον." | Hzec Scaliger p. 404. JNotar. Ex voce autem Eip deducta est a nonnullis Iris Deorum ἄγγελος apud poetas. Vid. not. ad Hesychii glossam,"Ipis 7; Θεός. ἄγγελος. "l'antum addam, titulum esse Versionis Theodotionee libri Danielis in Codice Chisiano, Roms anno 1772 typis impresso, τὸ Eip ἄγρυπνος Δανιὴλ, p. 124. de quo quidem titulo atque his egre- goris multa pr:emisit editor ejusdem clarissimus.

Ibid. l. 17. ἐν ἐνίοις ἀντιγράφοις εὗρον, οἱ viol τοῦ Θεοῦ] Sic in comm. 2. cap. vi. Genes. τῶν ο΄. edd. legunt omnes preter illas ex codice Alexandrino expressas; is enim codex con- sentientibus aliis quoque libris, nonnullisque patribus, οἱ &y- γελοι τοῦ Θεοῦ habet. Atque in hune modum interpretatos esse locum patres omnes Antenieznos, qui hzee verba ad- duxerint, notissimum est; illa, ni fallor, seeutos in comm. 6. et 7. epistolze Judze ab apostolo aliunde producta. Solus mihi

908 ANNOTATIONES

exeipiendus videtur Africanus in hoc loco, et fortasse Origenes lib. v. Contra Celsum, cap. 55. qui verba ad animum vitae ceor- poree eupidum Philonem secutus traxit, sed hoc more suo faciens, sicut. in tomo vi. Comment. in Joan. cap. 25. nam in tomo xiii. ejusd. Comm. cap. 37. communem sententiam am- plexus haee seripsit; οὐ μόνος δὲ ὁ ἄνθρωπος ἐξέπεσεν ἐκ τελείου ἐπὶ τὸ ἀτελὲς, ἀλλὰ καὶ ἰδόντες οἱ υἱοὶ τοῦ Θεοῦ τὰς θυγατέρας.

P. 241. l. 19. μυθεύεται δὲ, ὡς οἶμαι, ἀπὸ τοῦ Σὴθ &c.] Verba quze sequuntur a Goaro in margine Syncell?, undecunque ab eo desumpta, posita sunt, μυθεύεται δὲ ὡς οἶμαι ὑπὸ τοῦ πνεύματος, ὅτι οἱ υἱοὶ Θεοῦ ἀπὸ τοῦ Σὴθ προσαγορεύονται. ()ξ8 1n versione sua 1dem ille seeutus est; mihi vero nihil hoc loco mutandum videtur, si post οἶμαι plene distinguatur, et οἱ μὲν, verbo οἶμαι nune aàbsorptum, vocibus ἀπὸ τοῦ £750 przfigatur. Ceterum eleganter Africanus scripsit μυθεύεται, hoc, opinor, sensu, 2a- voluero mystice appellationis veritas occulitur. Similemque in- terdum subjectam esse notionem substantivo μῦθος, ad Pla- tonis Gorgiam ὃ. 60. notavi.

Ibid. 1. 23. ἀποκαλεῖ] Pro ἀποκαλεῖν Goarus ad marg. Syn- celli ἀποκαλεῖ habet, quod constructione verborum postulari videtur ; suadere tamen videntur infinitivi modi qui sequuntur, hzc sisti ad modum quo ab aliquo literatore ex opere Africani olim excerpta fuerant. Nune ἀποκαλεῖ nupera Syncelli editio recepit, perinde ae ró articulum sequentem.

P. 242. l. 1. τὸ τῆς φύσεως ἀνόμοιον] Articulum τὸ addidi ex JM Sto priore Parisino desumptum.

Ibid.l. 2. τὴν ἀγανάκτησιν ποιήσασθαι τὸν Θεόν] Dixerat Africanus tradere S. Seripturam, τὴν ἀγανάκτησιν ποιήσασθαι τὸν Θεὸν, ἢ. e. ni fallor, Deum indignatum esse, seu, iram intra se concepisse. Spectatur Genesis vi 6. kai ἐνεθυμήθη ὁ Θεὸς, ὅτι ἐποίησε τὸν ἄνθρωπον ἐπὶ τῆς γῆς" kal διενοήθη. Goarus autem ad marg. Syncelli posult: εἰς ἀγανάκτησιν κινήσασθαι τὸν Θεόν.

Ibid. 1. 3. εἰ δὲ ἐπ᾿ ἀγγέλων νοοῖτο ἔχειν τούτους] Modo loci sensus sit, s/n vero de angelis hoc dictum esse intelligitur, et, τοῦτο pro τούτους legatur, nulla prszeterea mutatione hie opus esse videtur, etsi in sequentibus τῶν pro rovs scribi in S'yncel/i Cod. Paris. priori dicatur.

Ibid. l. 4. ἔτι δὲ] Goarus ad marg. posuit, unde accepta,

IN AFRICANA CHRONICA. 360

ignoro ἐσχολακότας συνιέναι χρὴ os τῶν ἄστρων κινήσεως, καὶ τῶν μετεώρων τὴν γνῶσιν ταῖς γυναιξὶ παραδεδωκέναι λέγει, ἀφ᾽ ὧν &e. Sed eorundem ope suppleri debere voees. ἐσχολακότας συνιέναι χρὴ, ante illas τῶν μετεώρων ponendas, nunc arbitror. Similia autem istorum Africani dietorum protulit Julius Pollux in. ist. Phys. p. 22. ed. Biancon. p. 61. ed. Hardt.

P. 242. l. 4. ἀριθμῶν κινήσεως] Habet. Olympiodorus Pr«- fatione Scholiis in Gorgiam Platonis preemissa, κἀκεῖσε γίνονται ἐντεύξεις καὶ θεωρημάτων κινήσεις. &. 2. Hoe igitur Africani loeo signifieari puto q«wmerorwm nvestigationem. | Xtque hue pertinent Ciceronis illa in Lib. ii. De Diveinatione cap. 6. Solis defectiones itemque luneo, predicuntur in multos annos ab iis, qui siderum eursum et motus numeris persequuntur. y

Ibid. l. 6. τῶν μετεώρων ταῖς γυναιξὶ τὴν γνῶσιν παραδεδω- κέναι] Clemens Alex. Strom. v. cap. 1. οἱ ἄγγελοι ἐκεῖνοι οἱ τὸν ἄνω κλῆρον εἰληχότες, κατολισθήσαντες εἰς ἡδονὰς, ἐξεῖπον τὰ ἀπόῤῥητα ταῖς γυναιξὶν, ὅσα τε εἰς γνῶσιν αὐτῶν ἀφῖκτο, κρυπ- τόντων τῶν ἄλλων ἀγγέλων, μᾶλλον δὲ τηρούντων εἰς τὴν τοῦ Κυρίου παρουσίαν" ἐκεῖθεν ἡ τῆς προνοίας διδασκαλία ἐῤῥύη, καὶ ἣ τῶν μετεώρων ἀποκάλυψις. p. 650. ed. Potteri. Similia habet lrertullianus De Cultu Fam. lib. I. cap. 1. et Apologet. fine eap. 35. et de /dololatria, c. 9. Cyprianusque De Habitu Vir- ginmwm p. 9o. Sed omnia hzc, atque plura hujusmodi, ex apoerypho libro Enochi desumpta videntur esse, cujus nobile fragmentum, quod servaverat Syneellus, a Sealigero in ANofis editum est ad Greca Eusebii Chron. p. 404. &c. Longe vero lateque per orientem sparsa sunt hoe genus deliria. pse autem Enochi liber tamdiu perditus nune demum opera viri reverendissimi orbi restitutus est. Nuperrime enim versionem ejus ZEthiopicam, tum vero aliam ex ea in Anglicam linguam interpretationem, edidit Rieardus Laurence, ultimus, proh pu- dor! archiepiscopus Casseliensis. | Alterum vero librum apo- eryphum, Ascensionem, Isaic, ab eodem praesule publiei juris faetum supra commemoravi sub finem Notarum in HEGE- SIPPUM.

Ibid.l. 7. ἐποιήσαντο παῖδας] Ita ex MSto Parisiensi pro ἐποίησαν τοὺς παῖδας edidi. Quod et nune fecit Dindorfius in nupera editione Syncelli.

Ibid. 1. 9. ἐν κατακλυσμῷ] Additur apud SyacelIum: pag. 20.

VOL. 11. 3B :

910 ANNOTATIONES

vox ἄπιστον, qua ibidem concluditur hoe fragmentum. Quum vero augenda sit hzee ῥῆσις accessione alterius excerpti in p. 21. quod sie incipit, "Eyre πᾶν ὁ Θεὸς ἀφάνισαι ζώων γένος ἐν kara- κλυσμῷ, ἀπειλήσας κ. τ. Δ. ubi vox abest ἄπιστον, eandem tan- quam huie loco minus commodam, et ex margine fortasse olim adveectam, rejiciendam putavi. Confer Genes. vi. 7.

P. 243.1. 2. ἐπὶ rà ὄρη ᾿Αραρὰτ] Genesis vill. 3. καὶ ἐκάθισεν ἡ κιβωτὸς --- ἐπὶ rà ὄρη rà " Apapdr. | Ubicunque apud S. Serip- turam ecommemoretur Ararat, ibi Armeniam intelligendam esse, alii fere omnes eonsentiunt.

Ibid. l. 3. ἐν Παρθίᾳ εἷναι] Imo in Armenia: nisi librarius eunctis authoribus certior vatieinetur. Cedrenus ex Georgio ; rà ὄρη "᾿Αραρὰτ ἴσμεν ἐν Παρθίᾳ τῆς Apuev(as εἶναι, τινὲς δέ φασιν ἐν Κελαιναῖς τῆς Φρυγίας. [p. 10. ed. Paris.] | Author ipse (scil. Georgius postea p. 73.) ἐπὶ rà ὄρη τοῦ ᾿Αραρὰτ, τοῦτ᾽ ἔστι τῆς ᾿Αρμενίας. Goan. Αὖὐ vero Parthiam scribere Africano licebat, nam locum arcz appulsu celebrem, Medi:eque conterminum, ilis temporibus Parthieo imperio paruisse constat. ta re- giones omnes a flumine Indo usque ad Tigrim generaliter Par- thia. dici, tradit Orosius, Hist. lib. I. cap. ii. p. 14. ed. Ha- vereamp. Habet porro Epiphanius “ὦν. Her. lib. I. t. I. e. iv. p. 5. post Genesis locum allatum——ér τοῖς ὄρεσι τοῖς ' Apa- pàr, ἀναμέσον ᾿Αρμενίων καὶ Καρδυέων ἐν τῷ Λουβὰρ ὄρει ka- λουμένῳ. --- Et paulo ροϑύ,---ἐπεκτεινόμενοι δὲ καὶ πρόσω faí- νοντες ἀπὸ τοῦ Λουβὰρ ὄρους καὶ ὁρίων τῆς Appevías, τούτεστιν ᾿Αραρὰτ τῆς χώρας, γίνονται ἐν πεδίῳ Σεναὰρ ἔνθά που ἐπελέξαντο" κεῖται δὲ αὕτη ἡ Σεναὰρ νυνὶ ἐν χώρᾳ τῇ ἹΠερσικῇ. p. 6. Eu- sebiusque ait in Chronico, isti montes 4n Armenia, superiore sunt secus Persas; ad quos jam translatum fuerat Parthicum im- perium. Et de eorum situ Chardini ae Thevenoti éfineraria consulenda sunt. De monte vero Ararat, et eiboti ad illum appulsu, ita Philostorgius Z7ist. Eccl. lib. iii. eap. 8. ὋὉ δὲ Εὐφράτης πόταμος ἐξ ᾿Αρμενίων κατὰ τὸ προφανὲς ἀνατέλλει. ἔνθα τὸ ὄρος ἐστὶ τὸ ᾿Αραρὰτ, ἔτι καὶ πρὸς ᾿Αρμενίων οὕτω κα- λούμενον. ἐφ᾽ οὗ καὶ τὴν κιβωτὸν ἱδρυνθῆναι φησὶν ἡ γραφή" ἧς ἄχρι καὶ νῦν εἷναι φασὶν οὐ μικρὰ λείψανα τῶν τε ξύλων, καὶ τῶν ἥλων ἐκεῖσε σωζόμενα. | Oredat, qui volet; etsi simile quid Eu- sebius ex Josepho aliüsque seriptoribus in Omomastico suo Urbium: et Loc. S. Scriptura: retulit, p. 20. ed. Amst. illique

IN AFRICANI CHRONICA. 971

auctores a Grotio ad lib. suum De Veritate Fel. Christ. Y. 16. p. 58. ed. Cleriei allati; nee multum me movet testimonium ab eremita illo montis Ararat incola conscriptum, quod eum ab eo Joanni Struyesio datum esset anno ssmeuli deeimi sep- timi septuagesimo, postea ab hoe viro in Zfinerario suo re- positum est in eap. xviii. p. 216. Anglieze Versionis. Ceterum id, quod refert Africanus de Celzenis, cl. Bryantii firmat opi- nionem in Zna/ysi Mythol. Antiquee vol. ii. p. 232. prolatam, qui ex solis oraculis Sibyllinis colligit, olim traditum fuisse, aream Noachi prope Apameam, minoris Phrygic:e urbem, ante appellatam Celznas, deinde Ciboton, substitisse ; qua quidem re satis explieari posse putat figuras illas aversa parte numi Apameensis inseulptas. ^ Verbum interim εἶναι post vocem Παρθίων lin. 3. ex Cedreno addidi.

P. 243. l. 6. oi δὲ ἐξῆλθον] Ex MSto Parisiens? ἐξῆλθον pro ἐξελθόντες reposui, quod et nune fecit Dindorfius. Goarus vero redundare re putaverat post εὐλογοῦνται lin. 8.

Ibid. κατὰ συζυγίας--- καὶ οὐχ ----κατὰ γένη] Nihil hine. mys- ticum eum Africano erue, nam ex S. Scriptura constat, arcam ingressa esse animalia non tantum κατὰ γένη, sed etiam δύο kal δύο, ἄρσεν kai θῆλυ, sive κατὰ συζυγίας : immo vero eadem egressg esse κατὰ γένος, notum est ex comm. ΤΟ. eap. vii. Genesis; hoc tamen xarà γένος a codicibus nonnul- lis abesse, memoravit cl. Holmesius ad loe. Conf. cap. vii. eomm. 9, 15, 16.

YT.

Ibid. 1. 23. Νῶε ἣν ἐτῶν x'.&c.] Idem in priore quoque ῥήσει ex S. Seriptura refert Africanus hujus pag. lin. τ. Vox autem ᾿Αφρικανοῦ huie ῥήσει apud. Georgium praefixa est.

Ibid. 1. 25. 8e£8'.ér;] Paulo ante Georgius ipse dixerat ; "Amo ᾿Αδὰμ ἕως τοῦ κατακλυσμοῦ ἔτη βσμβ΄. Dum discrepant Eusebiana ista annis 20. ab Afrieani numeris, orta est hse differentia ex annis, quos Mathusala jam vixisse dicitur, quo tempore genuit Lamechum. Vid. not. ad Num. νι. p. 242. Idem quoque placitum Africano attribuit Chronici Paschalis seu Alexandrini auctor his verbis: Ἔν τῷ ἑκατοστῷ ἔτει τοῦ

Aun

912 ANNOTATIONES

Σὴμ. ἑξακοσιοστῷ δὲ τοῦ Νῶε, xal βσξβ΄. ἔτει γενέσεως κόσμου ἐγένετο ὁ κατακλυσμὸς ἐπὶ τῆς γῆς. τοσαῦτα δὲ μέχρι τὸν (for. τοῦδε) ἐνταῦθα καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς συνήγαγεν, ἐπειδὴ καὶ τὰ ἀκριβῆ τῆς Γενέσεως βιβλία ρπζ΄. φαίνει τοῦ Μαθουσάλα ἔτη, καὶ οὕτως αὐτὸν γεννῆσαι τὸν Λάμεχ. p. 21. ed. Ducangii, p. 36. ed. nov. Similiter. Epiphanius, Ade. Heres Y. 1. postquam narravit, in area servatum Noe fuisse, hzee habet, καὶ οὕτω παρῆλθε δεκάτη γενεὰ δι᾿ ἐτῶν δισχιλίων διακοσίων ἑξηκονταδύο. kal ὁ kara- κλυσμὸς πέπανται. D. 4. p. 5. ed. Petavii. Joseppus itidem, seculi quinti, vel sexti fortasse, seriptor in Lbello suo Me- moriali a J. A. Fabricio primum edito in Bb/?otheea Greca, deinde a Venetis Appendici Dibliothece Patrum Gallandiance addito, capite ejus 1 50, (ubi eum periodo Alexandrina, eumque Graecis hane Africani ehronologiam sequentibus, signantur anni ad incarnationem Christi a condito mundo 5500.) itidem annos 2262. ab Adam ad Noe computat.

IX.

P. 244.1. 2. Μετὰ δὲ τὸν κατακλυσμὸν &oc.] Przfixum est ᾿Αφρικανοῦ nomen apud Georgium Syncellum p. 86. Hsec au- tem ante Syncellum editum a Sealigero in Eusebiana sua pag. 9. partim relata fuerant.

Ibid. l. 3. ᾿Αρφαξὰδ δὲ γενόμενος] Particulam δὲ a Goaro omissam prestabat Scaliger, quem tuentur MSS; Parisini, eandemque nune recepit Dindorfius.

Ibid. γεννᾷ τὸν Σαλὰ] Neque Africanus neque Eusebius τὸν δεύτερον Καϊνᾶν recensent in posteritate Sem, quem przeter auctoritatem Hebraiei tam Judzorum, quam Samaritarum, eodieis editio septuaginta Seniorum posuit: quod nemo scire neque unde hauserint potuit, neque cur posuerint, hactenus eausam reddere. lxtat quoque in genealogia Messiee apud Lucam. Quare est locus, qui valde interpretes tum veteres, tum novos torsit.—-—— Atqui neque Africanus neque Eusebius soli hoe fecerunt; exemplo enim vel eorum, vel antiquiorum, chronologi hune Kainan, quem Judzei et. Samnaritze 1gnorant, omiserunt, neque Epiphanius agnoscit hzresi Melehisedi- earum p. 205. ScariaER 25. Greca, Eusebit, p. 409. — Recte

IN AFRICANI CHRONICA. 919

dubites, an Cainan istum ipsi interpretes Greci in versione sua ab initio habuerint. Certe neque Africanus, nee fortasse Eusebius, in eodieibus suis τῶν ο΄. eundem invenisse videntur. Consulas prseter alios el. virum. Hieron. De Prato in Dissert. supra laudata p. 365. De Duobus Libris Chronicis Euseb. ubi in cap. iii. Obsereatt. de Cainan. secundo fuse disputavit. Merentur autem, ut conferantur de additamento isto Grabius in Opusc. De Vitiis LX. Interp. ante. Origenis. «oum, illatis p. 25. et p. 40. atque Usserius De Chronol. Sacr. c. vi. Ad Eusebium tamen quod attinet, illum non omisisse annos Cainanis, ait se adhue putare, nee Syneelli verbis szepius hoc Eusebio objieientis moveri, eruditissimus Pearsonius in Zpisto/a ad Ede. Bernardum a cl. Hearnio edita in Przefat. sua ante Thom: Sprotti Chronicon, p. xlviii. Saltem in Hieronymiana Chronici Eusebiani Versione hujus Cainan annos extare vi- debis. At vero in archetypo Grzeeo nullum olim extitisse hoe loco Cainan, nune demonstrat Armenia Chronici hujus inter- pretatio. Inimo vero inde eonstat, neque in codice τῶν o". hune Cainan repertum esse, quo usus est Eusebius, eum tota nominum series secundum eorum versionem posita esse di- eatur. Cons. edit. ejus Aucherianam Venetiis an. 1818. typis impressam, Vol. I. pag. 181.

P. 244. 1. 3. βτιζ Numeri huie loco atque nominibus Sala, Heber, Phaleco subjeeti annum a mundo condito pro Africani rationibus designant.

Ibid. 1. 8. Φαλὲκ--- οὕτως ἐπικληθέντα διὰ τὸ &c.] Genes. x 25. Kai τῷ Ἕβερ (quem Epiphanius lib. I. 1. Ade. Heres. n. 4. e?- λαβῆ καὶ θεοσεβῆ appellat) ἐγεννήθησαν δύο viol, ὄνομα τῷ ἑνὶ, Φαλέγ᾽ ὅτι ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτοῦ διεμερίσθη ἣ γῆ &c. τὸν pro τὸ mendose .Syacellus, quem corrigunt Sealiger οὐ M.SSti Pari- sienses. Mox Ῥαγαῦ quod habent LXX. Interp. bis posui ex MS. Paris. posteriore pro "Payáp.

Ibid. 1. 1:. ἔτη γ΄. Georgius addidit: xarà δὲ Εὐσέβιον B s. h. e. secundum Eusebium 2980. demptis nimirum viginti annis quos addunt, eum Africanus, tum vero editiones quzedam codicesque seripti τῶν ο΄. tempori τῆς παιδοποιΐας Mathusal:e. Attamen veri numeri Eusebiani sunt 2982, unde fit, ut. ab Africani illis 30co. differant annis tantum 18; suppressit autem Africanus duos illos ante natum Arphaxad annos causa

914 ANNOTATIONES

latet. Prorsus vero convenienter cum Africani summa 3000, aliisque ejusdem chronologi rationibus a plerisque omnibus olim receptis, hzee seribit Eustathius Comment. in Hewaem. Γίνεται οὖν ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἐπὶ τὴν τελευτὴν Φαλὲκ ἔτη τρισχίλια ἐπὶ δὲ τὴν τοῦ Κυρίου παρουσία: καὶ ἀνάστασιν ἔτη πεντακισχίλια, καὶ πεντα- κόσια τριάκοντα ἕν. p. 55. ed. Allatii. Vid. Num. x. fin. p. 246. et Num. r. p. 306.

P. 244. l. 14. Θάρα ο΄. ἐτῶν àv] Goarus hie et supra posuit ad marg. Oáfja. Sed Θάρα cum simplici p przestant plurima exemplaria τῶν ο΄. cum edita tum scripta. Ceterum, etsi aliter sensit Africanus, ut ex his Syneelli verbis patet in pag. 92. ᾿Αφρικανὸς ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἐπὶ τὸ πρῶτον ἔτος ᾿Αβραὰμ ἔτη yof. ἐπελογίσατο, 'Thara tamen Abrahamum filiorum suorum natu minimum genulsse anno zetatis suz 130. non 70. videtur. Vide Usserii Chronol. Sacr. c. vii.

Ibid. 'Appár] Ita plerique τῶν ο΄. codices editi sceripti- que, δέν .S'yncellus posterior Parisinus, Scaliger in Eu- sebianis, Goarusque ad marg. Syncelli, yn eujus tamen textu extat ᾿Αρὰμ, quod habent nonnulli τῶν ο΄. codices, plures autem " Appàp, quemadmodum 458. Syncellus prior Parisinus. 'Appàv nunc edidit Dindorfius.

Ibid.l. 15. Τῷ γσοζ΄. ἔτει ---- γῆ) Hoe Africani ex p. 93. Syncelli hue transferendum duxi, quia desiderabatur hoe loco aliquid de Abrahami profectione, eum annos vixisset 75. Prza- fixus autem hie titulus est, Κατὰ ᾿Αφρικανόν. Et liquido os- tendit istzec Africani esse verba Prosper Aquitanus in Chronico Integro, qui annos 3387. ab Adam ad usque primum pro- missionis annum computat, non autem Africani istos 2277. quia annos 130. τοῦ δευτέρου Cainan, quos reliquit Africanus, in computo suo addidit, contra neglectis viginti illis Ma- thusale de quibus ad Num. vr. p. 365. ubi dixi eundem Pros- perum annos 2242, non, ut statuerat Africanus, 2262, ab Adamo ad diluvium signasse. Itaque reliqui numeri 110, si modo Africani illis 3277. addantur, Prosperi summam an- norum 3387. conficient.

Ibid. l. 17. Ἔνθεν ápyerav— 700 προειρημένου.] Apud Syn- cellum pag. 99. hzee verba extant proxime ante illa, Συνάγεται τοίνυν &e. quie non solum ibi, sed et hic in pag. 986. posita sunt. BEodem igitur ordine edenda illa. curavi, contra quam

IN AFRICANI CHRONICA. 915

fecit Scaliger, qui h:ec verba ἔνθεν ἄρχεται &e. alteri loco Evr- ἄγεται τοίνυν &c. subjunxit. Profixus autem titulus est istis, ᾿Αφρικανοῦ περὶ ᾿Αβραάμ.

P. 244.1. 17. Ἑβραῖοι γὰρ οἱ περάταιἑρμηνεύονται Et hsec quo- que aliorum veterum opinio fuit, Hebrz»os non ab Eber filio Sala dietos, quod sane loeum non habet, sed a, verbo Hobrzeo, quod significat περᾶσαι, aut a pr:epositione 13y vel ^3Y πέρα, unde Hebraei, tanquam περᾶται, quod nimirum Abraham patriarcha Hebraeorum transeuphratensis fuerit. ^ Aliter Περαῖται dici possunt, ἀπὸ τῆς Περαίας, ut περάται ἀπὸ τοῦ zépa. Nam utra- que regio tam ea, quz trans Jordanem, quam quae trans Éu- phratem, zepaía dicebatur, et homines utriusque περαῖται. Apud Josephum ἁλώσ. lib. ii. eap. 42. τῷ δὲ ἄρχοντι τότε τῆς ᾿Ιδουμαίας Νίγερι: γένος δὲ ἦν ἐκ τῆς περὶ ᾿Ιορδάνην περαίας. διὸ καὶ Περαΐτης ἐπεκαλεῖτο. Pseudohegesippus hune locum Jo- sephi vertens inepte transeuphratensem intellexit, quum trans- jordanensem, Josephus intellexerit. De transeuphratensibus Ezra lib. iv. 11. Num. xxiv. 24. ubi 13Y πέρας, ἀντὶ τῆς περαίας, ScauraER. p. 410. Favent huie interpretationi oí ο΄. qui Genes. xiv. 13. ita verterunt, Παραγενόμενος δὲ τῶν ἀνα- σωθέντων τις ἀπήγγειλεν ᾿Αβρὰμ τῷ περάτῃ, &c. Vide autem Bochartum contra disputantem in “λαίοφ. lib. ii. cap. 14. et Montfauc. ad Hezapl. ad locum.

Ibid. 1. 18. διαπεράσαντος) Ita S'yncelli MS.Sti Parisini, at- que ita ediderat Sealiger. Sed in Syneelli textu legitur δια- περάσαντο, ubi ad marg. emendavit Goarus oi διάπεράσαντο ad- dito uer ante 'Afgpadp. Cedrenus vero Zist. Compend. p. 27. ed. nov. p. 49. loci sensum ita dedit; διαπεράσας δὲ (Abra- ham) τὸν Εὐφράτην, τὴν προσωνυμίαν ἔλαβεν, Εβραῖοι yàp me- ρᾶται λέγονται. οἱ δὲ, ἀπὸ "Efep λέγουσιν αὐτοὺς καλεῖσθαι 'E- βραίους.

P.245.1. 3. τῆς κατηγγελμένης)] Edidit Sealiger τῆς κατε- πηγγελμένης. Syneellus quidem priore loco pag. 86. habet ἐπηγγελμένης, ut supra in lin. 16. Sed κατηγγελμένης illo Syn- celli loco MSS. Parisienses.

Ibid. l. 5. ἔτη αιε΄.] Scaliger posuit annos ἢιε΄. 915. sed eos perperam collectos fuisse, ex numerorum collatione facile ap- paret. Ostendere id quoque supersedeo, quum longa esset expositio qui factum sit, ut in Notis vir summus affirmaret,

9170 ANNOTATIONES

Africani rationes ab. Eusebianis superari annis 7, dum contra illz& Africani alteras excedunt annis 18.

P. 245.1. 5. ἔτη γσοζ΄.] Testatus est Syncellus pagg. 54. et 92. Africanum a mundo eondito ad primum annum vitze Abra- hami annos 3202. ecomputasse, quibus si szetatem addas patri- arch: vocati in terram Canaan, eum annos natus esset 75. summa conficietur annorum hie memorata 3277. Et huie qui- dem summ:e omnes ae singuli numeri in hoc laterculo positi quam optime eonveniunt. Eadem porro computatio Joseppo illi olim. plaeuit, eujus opuseulum ad Num. vri. p. 372. eom- memoravi. Conveniunt et numeri Epiphanii, loco ibidem in- dicato, in quo annos 3332. ad usque Abrami natales computat, additis nimirum annis illis τοῦ δευτέρου Cainan, quos omittere solet Afrieanus. Confer et Epiphanii eap. ὃ. De annis in- terea sexaginta, quos perdidisse Africanus, pariter atque alii veteres, censetur, propter Abrahami natales, citius quam opor- tebat, ab eo constitutos, hoc est anno patris Tharz 70, pro 130, consulendi sunt chronologi; magis enim quinam fuerint Africani numeri, quam qui debuissent esse, mihi ceurze fuit ex- ponere.

X.

Ibid. 1. r4. Αἰγύπτιοι μὲν οὖν &c.] Apud Syncellum pre- fixus est titulus: ᾿Αφρικανοῦ. Ilepi τῆς τῶν Αἰγυπτίων kai XaA- 0aíov μυθώδους xpovoAoy(as. | Scaliger in pag. 8. Eusebian? sui Chronici candem hane Africani ῥῆσιν posuerat.

Ibid. ἐπὶ τὸ κομπωδέστερον χρόνων περιττὰς περιόδους] Ita ediderat Sealiger, sed τῶν pro τὸ, et περὶ τὰς pro περιττὰς, mendose habet S'yncelli tevtus Goarinus, ubi in marg. positum est, ἐπὶ τῶν χρόνων κομπωδέστερον φλυαροῦντες.

Ibid.l. 16. ἅς τινες τῶν ταῦτα ἀκριβοῦν δοξάντων συστέλλοντες] Confer ϑἰγηοοίί. pag. 18. Et narrasse olim nonnullos annum antiquissimum /Egyptiis unius tantum fuisse mensis, seu ért- αὑτοὺς σεληναίους, ex Diodoro Siculo, Plinio, Varrone, Proelo in. Zimewun Platonis, ostendit vir doctissimus Jacobus Peri- zonius ZZgypt. Orig. eap. n. p. 20. &e. Nune rescire licet, quze de eonvenientia horum lunarium apud ZEgyptios annorum :'um Hebrza ante. diluvium. Chronologia sibi eollegerit Eu-

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 971

sebius, disertam hae de re mentionem faciente Armenia Chro. nici Eusebiani Interpretatione in Vol. I. p. 201. edit. Aucher. aliisque locis. Denique brevia qu:edam de numeris ac periodis ZEgyptiorum et Chaldzeorum przestantissimus Pearsonius an- notavit ad Zvpositionem suam S'ymboli, Artic. I. p. 59.

P. 245. l. 20. οἱ παρὰ Πλάτωνα ἱερεῖς εἰς Σόλωνα &c.] Locus est in 7/meco Platonis. Τῆς δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεως παρ᾽ ἡμῖν (de ύργρίο saeerdotes h:ee narrant Atheniensi Soloni) ἐν τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν ὀκτάκις χιλίων ἐτῶν ἀριθμὸς γέγραπται, περὶ δὲ τῶν ἐννακισχιλία ἔτη γεγονότων πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων, νόμους τε, καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖς ὃ κάλλιστον ἐπράχθη. p. 23. ed. H. Steph. De septem vero et decem annorum millibus usque ad Amasim regem post Herculem unum de Diis duodecim erepasse ZEgyptios, refert Herodotus, L. i. 7st. cap. 43.

P. 246. l. τ. τί δεῖ καὶ λέγειν] Particulam καὶ ex MSto Syn- celli Parisiensi addidi. Supra Scaliger habet καὶ τὸν pro ἢ τόν. De re ipsa adi Ciceronis Lib. I. De Divinat. c. το. atque Da- visium ad loc.

Ibid. τὸ ἀνέκαθεν γεγονότες, ἀπὸ 'Agpaàp ἀρξάμενοι] Habet Goarus ad marg. sed minus bene, γεγονότες ἀπὸ ᾿Αβραὰμ, τὸ ἀνέκαθεν ἀρξάμενοι.

Ibid. 1. 3. μετὰ τοῦ ἀληθοῦς) Legend. opinor. κατὰ τοῦ ἀλ.

Ibid. 1. ὃ. παραδεδώκασιν] Sequitur apud ,ϑἰψηοοίζμην later- eulum decem regum Chaldaeorum, quod quidem in Africani Chronicis olim extitisse viri docti quidam opinantur; neque vero id pro certo statuendum esse videtur, cum potuerit ipse Eusebius, in eujus CAronicis idem existit vel ex Apollodoro, vel aliunde, illud depromere. Cons. Chron. ejus Lib. priorem cap. I. pag. 5. edit. Maianz ed. Rom. 1833.

XI.

Ibid. l. 17. Dxsasrte ZEcvrrue] Magni habends essent regum ZEgyptiorum Dynastie, quse ex historia Manethonis sacerdotis /Agyptii ab Africano Eusebioque olim collectae sunt, przesertim si aut certae fidei illas esse sinerent argumenta contraria ex ipsis Dynastiis petenda, aut satis sani superessent numeri cum in singulorum regum annis, tum in summis om-

VOL. II. 3

918 ANNOTATIONES

nium annorum collectis, inventi. Przestantissimum et nunquami satis laudatum monumentum easdem appellat Sealiger Pro- legom. in Eusebii Chronica fol. 3. Aitque vir cl. Joannes Mar- shamus initio ipso Chronici sui Canonis, ** quicquid supellectilis * hodie superest ad instaurandas /Egyptiorum origines, id * fere totum deberi Syncello." Syneellus nempe, postquam nonnulla ex veteri quodam Chronieo desumpta, Eratosthenis Catalogum "Thebanorum regum, seriemque regum ZEgypti, unde unde istam hauserit, dedit, Dynastias hasce ZEgyptias ex Africani Eusebiique operibus exhibuit. Verum luculenter ostendit cl. Perizonius in Znvestigatione ZEgyptiarum Originum, quam fere omnia in his eatalogis occurrant turbata, confusa, corrupta, et sepissime a se ipsis et invicem discrepantia, eum in regum nominibus et serie et annis, tum in annorum collec- torum summis; idque per magnam operis sui partem per- secutus, potissimum in capite quarto rem ob oculos lectoribus clare proposuit. Sed de his rebus multa erudite atque sub- tiliter eausà eruendarum /Egyptiarum antiquitatum vel hodie disputari solet. Mihi vero id maxime in animo fuit, ut Ma- nethonis Dynastias, quales ab Africano olim in Chronico suo exhibitze fuissent, ceteris ejusdem Chronici fragmentis adji- cerem. Cumque ad Manethonem Dynastiz ille ab Eusebio collectae pariter pertinerent, eas cum his Africani eonferendas esse censul, ut ex alteris alterz, si fieri potest, emendentur ac corrigantur, quippe απὸ apud Georgium illum Synceellum al- ters alteris succedunt, et à Scaligero utrzeque ex Syncelliano opere, antequam id typis à Goaro mandatum erat, in 7'Aesauro suo Temporum. Eusebiano non uno tantum loco collocatz sunt. MSStos Parisienses Syncelli taceo, de quibus supra in notis egi ad initium hujus Chroniei p. 358. Αἀ hzee neque Eusebii Chroniea a S. Hieronymo Latine versa neglexi, in quibus non- nullzee quidem harum Dynastiarum sitze sunt ; neque fragmenta posthabui Manethonis, quae servavit Josephus in lib. primo Operis sui Contra Apionem res Dynastize decimze octavze com- plectentia, eumque Africani nominibus atque annis singulorum regum satis bene convenientia. Quse quidem nomina atque annos sistit ex Josepho leetoribus suis S. Theophilus Antio- chenus in lib. ii. ad. Auwtolycum, sed mendose admodum ibi nunc existentia. Quze autem regum series apud Syncellum

IN AFRICANI CHRONICA. 979

preterea extant, eas varie lectionis eruend:ze eausá conferro cum Dynastiis istis omisi, utpote quie aliis praeter. Mane- thonem scriptoribus debentur.

P. 246. l. 23. μετὰ τὸν κατακλυσμὸν} Sic se habet titulus apud Syneellum. Quamquam Africanus Dynastias hasce in JEgypto extitisse post Noachi diluvium proeul omni dubio in- tellexit; regum tamen in singulis ejus Dynastiis anni, prout nune habentur numeri, duplo fere superant computationem temporis ab ipso Africano constitutam inter diluvium et Per- sicam, quze ultima est, Dynastiam. | Nee tamen ille, qui an- norum summas simul collegit, sive Africanus fuerit, sive aliu& quispiam, aliquas Dynastias simul extitisse affirmavit, nam de tempore omni Dynastiarum a Manethone computato con- trarium quid seribit Syncellus pag. 52. (quod tamen verum possit esse, saltem a multis ehronologis idem statutum est) sed unam alteri fecit ordine temporis successisse, ita uf unà annorum summa ex annis omnium Dynastiarum confici- atur. Porro haud olim existimatum esse Dynastias συγ- χρόνους fuisse, id vero ex Dynastia xvn. cum alüs collata fortasse colligendum est. Constat Eusebium, postquam in Chronicorum suorum priorem partem omnes has Dynastias re- tulisset, in canone quoque, qu:e pars altera Chronici est, com- puto quidem incepto cum Dynastia, quam sextam decimam et σύγχρονον Abrahamo vocat, hane sextam decimam ceterasque subsequentes exhibuisse, regibus omnibus sibi invicem ordine succedentibus. Et simile quid fecisse a fine diluvii arbitror Africanum, re ita tractata, ut multas harum Dynastiarum vel przetermiserit, vel breviaverit, quas ex Manethone col- lectas prius exhibuerat; si modo Africanus, quemadmodum postea fecit Eusebius, in tabula aliqua annos mundi omnes quasi expansos posuisse censeatur. Vide infra not. ad Dyn. xv. et Num. xxxvi. Eece vero nune prodeunte in orbem Eusebiani Chroniei veteri Armeniana interpretatione, hujus pretiosi thesauri ope constat, Eusebium de vetustioribus Dy- nastiis hzee inter alia scripsisse : Jorte iisdem temporibus reges 4Egyptiorum. simul fuisse contigerit—alios hic, aliosque illie reg- nare (oportuisse), e£ ideo tot awnorum multitudo, ut hoc modo colligeretur, aeeidit, Vol. i. pag. 202. ed. Aucheri. Hsec in priori parte Chronici sui scribit Eusebius, qui Dynastias

4“ 2

980 ANNOTATIONES

posteras in Canonem suum digestas exhibet. Interea contra Manethonis fidem atque auctoritatem alii multi multa dispu- tarunt, praeter. cl. Bryantium in 4nfique Mythologie Analysi, quem monentem habes, obelo figendas esse omnes omnino Dynastias, quz ante Pastorum illam xv. positze sunt, quasi per errorem Graeeorum invectas; id vero mea minus refert. Dum autem in Larcheri Chronologia Herodotea apud Bor- heekii Apparatum ad Herodotum Vol. I. p. 23. hoc positum est, Georgium Syneellum seeulo post Christum natum octavo seribentem maximam ZEÉgyptiorum regum partem, seu Dy- nastias, reseculsse, Africani computationi subvenientem, nec plures ideo, quam octoginta sex reges retinentem, quorum Menes primus, ultimus Amosis, pagg. Syncelli 91. 210. mihi nihilominus videtur Syncellus omnia fere ad res /Egyptias pertinentia, quo ordine et modo cum apud Eusebium, tum apud Africanum, prius conservata essent, repreesentasse

DYNASTIA.k

P. 246. l. 26. Μετὰ vekóas kai rovs ἡμιθέους] Sie Eusebiana Dynastia Manethonis, quam hie sequendam puto, eumque Grsecis Eusebi nune video consentire versionem Armeniam. Hie tamen in eadem legi posse censet Scaliger, rovs kal ἡμιθέους. Not. (n Greca, Eusebii p. 411. Similiter quidem 4fricani editio ejusdem Dynastie, Μετὰ νεκύας rovs ἡμιθέους. Cum vero seripserit de Manethonis opere istze, quie sequuntur, Georgius Syneellus p. 40. Chronograph. | Eusebii lectionem preeferendam esse duxi: Μετὰ δὲ ταῦτα (epistolam ad Ptolo- mzeum Philadelphum a Manethone operi suo przmissam Georgius ante deseripserat) καὶ περὶ ἐθνῶν Αἰγυπτιακῶν πέντε ἐν τριάκοντα δυναστείαις ἱστορεῖ, τῶν λεγομένων παρ᾽ αὐτοῖς θεῶν, καὶ ἡμιθέων, καὶ νεκύων, καὶ θνητῶν, ὧν καὶ Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου μνησθεὶς ἐν τοῖς χρονικοῖς αὐτοῦ φησὶν οὕτω" Αἰγύπτιοι δὲ θεῶν, καὶ ἡμιθέων, καὶ παρὰ τούτους νεκύων καὶ θνητῶν ἑτέρων βασιλέων πολλὴν καὶ φλύαρον συνείρουσι μυθολογίαν. p. 4ο. In Chronico quoque ex Zusebiamis Abbreviato, quod nuperrime edidit cl. Angelus Maius, regnum /Egyptiacum mortalibus antecedens trifariam divisum extat, nimirum in sex Deorum regna, in regna Semideorum, ac postea νεκύων seu manium. Vet. Scrip- torum, Collectio e Vaticanis Codicibus edita, ''om. III. P. 11.

IN AFRICANI CHRONICA. 381

p. 140. Quz quidem conferenda sunt eum parte priori C/ro- nici Eusebiani ex Armenia lingua a cl. Aucher. Latine versa pag. 200, seu eum cap. 20. nuperze editionis Maiansze Zusebii Chron. p. 94. Certe Eusebio auctore distinguendum est inter νεκύας, defunctorum manes, et. ἡμιθέους. | Statuit vero cl. Bry- antius in operis jam supra memorati vol. iii. p. 243. ab inter- pretibus Graecis hie poni oportuisse μετὰ véxovs ἡμιθέους, post reges semideos, cum antiquissima, sit vox aechus cum signifi- eatione regis, et apud plurimas gentes recepta. Hoc viderit ille. Nune accipe epistolam Manethonis modo commemoratam, quam Syneellus exseribendo nobis servavit.

, m ^ m Επιστολὴ Μανεθῶ τοῦ Σεβεννύτου πρὸς Πτολεμαῖον τὸν

Φιλαδέλφον.

Βασιλεῖ μεγάλῳ Πτολεμαίῳ Φιλαδέλφῳ σεβαστῷ, Μανεθῶς ἀρχιερεὺς καὶ γραμματεὺς τῶν κατ᾽ Αἴγυπτον ἱερῶν ἀδύτων, γένει Σεβεννύτης ὑπάρχων, ᾿Ἡλιουπολίτης, τῷ δεσπότῃ μου Πτολεμαίῳ, χαίρειν.

Ἡμᾶς δεῖ λογίζεσθαι, μέγιστε βασιλεῦ, περὶ πάντων ὧν ἐὰν βούλῃ ἡμᾶς ἐξετάσαι πραγμάτων. ἐπιζητοῦντί σοι περὶ τῶν μελ- λόντων τῷ κόσμῳ γίγνεσθαι, καθὼς ἐκέλευσάς μοι παραφανήσεταί σοι ἃ ἔμαθον ἱερὰ βιβλία γραφέντα ὑπὸ τοῦ προπάτορος Τρισμε- γίστου Ἑρμοῦ. Εῤῥωσό μοι, δέσποτά μου βασιλεῦ.

Ταῦτα, inquit Syncellus, περὶ τῆς ἑρμηνείας τῶν ὑπὸ τοῦ δευ- τέρου Ἑρμοῦ γραφέντων βιβλίων λέγει: μετὰ δὲ ταῦτα καὶ περὶ ἐθνῶν Αἰγυπτιακῶν ε΄. ἐν τριάκοντα δυναστείαις ἱστορεῖ κ. τ. À. quze verba jam attuli, p. 4o. ed. Goar. p. 73. ed. Dindorf.

P. 246.1. 26. Δυναστεία] Ita pro βασιλεία edidi post Sca- ligerum in ἱστοριῶν Συναγωγῇ p. 351. in T'Aesauro Temporum KEusebiano posita, in qua exhibentur Africani Dynastiz. Is interea ex Eusebiana Dynastia Africanum correxisse videtur.

P. 247. 1. τ. Oeuírgs] Ita Scaliger edidit. —Syacelli textus Goarinus Geewírgs. | Eusebius apud. eund. Θενίτης. Similiter hune Menam primum hominum /Égyptis regnasse scribit He- rodotus, lib. ii. eap. 4. primum post Deos aàt Diodorus Siculus, lib. i. cap. 45.

Ibid. ἔτη £8'.] Dynastia Eusebiana apud Syncellum huie regi annos tantum 60. attribuit. Armenia Eusebii Versio haud plures quam triginta.

982 ANNOTATIONES

P. 247. l. 1. ὑπὸ ἱπποποτάμου διαρπαγεὶς διεφθάρη) Eusebius apud Syncell. ὑπὸ "lomov δὲ immomorápov ἡρπάσθη, edidit autem Scaliger in Euwsebianis suis p. 14. ὑπὸ δὲ ἱπποποτάμου ἡρπάσθη. Consentit Versio Armenia. Idem Sealiger Africamum lectori sistens ἁρπαγεὶς pro διαρπαγεὶς posuit. Mendose ἹἹπποτάμου Syncelli textus, quod tamen eorrexit ad marg. Goarus.

Ibid. l. 3. νζ΄. Annos tantum 27. Eusebii Dynast. habet.

Ibid. l. 6. Κενκένης] Κενικένης in Zffricano suo Scaliger, in Eusebio suo Kepkérvgs. Sed Κενκένης Syneellus et Armenia Chronici Eusebiani Interpretatio.

Ibid. 1. 6. ἔτη λα΄.] ἔτη λθ΄. Euseb. mox idem μβ΄. pro κγ΄.

Ibid. l. 8. τὰς περὶ Κωχώμην ἤγειρε πυραμίδας] Male abest τὰς a textu Syncelli Goarino, in quo extat παρὰ pro περὶ, sed locum edidi secutus Sealigerum, firmantibus tam M δύο utroque Pa- risiensi quam Ausebio. Κωχώνην cum r habet Eusebii Dy- nastia. Ait cl.Jabbonski in Dissertatione de terra Gosen vi. 1. 3. p. 193. ** Postquam Marshamus De Canone Chronico p. 46. * monuisset, à Syneello commemorari Cochomen, addebat, ** * Vox Cochome, vel ut Eusebius, Κωχώνη vix alibi legitur, ne- * que liquet quisnam sit iste ZEgypti locus. Mihi vero * certum est, Κωχώνην esse Gosen, penes quam auctor ille an- * tiquus, eujus verba exscripsit Manetho, pyramidas locat, * non secus ae Plinius qui Lib. V. cap. 9. fine enter. Mem- * phim, inquit, οἱ Arsinoiten nomon n. Libyco turres, que py- * rayudes vocantur." Urbis Cochome seu Cochone nomen invenire nusquam potui, sed multze in deserto pyramides ma- nent adhue prxter tres illas, quz, ut ait Plinius xxxvi. 12. orbem terrarum implevere fama.

Ibid. 1. ro. Οὐσαφαῖδος] Σαφαῖδος Scaligeri Africanus, sed Οὐσαφαὴς Eusebiana Dynastia, ubi Οὐσαφαὶς MS. Syncelli Pa- risimus alter.

Ibid. ἔτη κ΄.] ἔτη €. Scaligeri Eusebius.

Ibid. l. 11. Νιεβὲς] Ita MS. Paris. prior οὐ Euseb. apud Swyncell. sed edidit Sealiger in Zwsebio suo Μιεβής. Νιεβαΐς MS. Paris. alter, vune eonsentiente Versione Armeniaca. Sed Syncelli textus, quem mutavi, et Sealiger in Africano Μιεβιδός.

Ibid. l. 14. Βιηνεχὴς} Ita Scal. et MSSti Parisini, Βιηναχὴς olim Syncelli textus, nune vero Βιηνεχής. Οὐβιένθης Euseb. Syn- celli, sed edidit ibi Seal. Οὐβιέντης. | Vibethis Versio Armenia.

Vati aram am A La 6 mee

ul c

IN AFRICANI CHRONICA. 3893

P. 247. l. 15. evy'.] Scaliger et Goarus colligi debere annos c£y. monuerunt. Colleeti anni sunt apud Eusebium σνβ΄. In Armenia vero versione summze annorum non colliguntur.

DYNASTIA II.

Ibid. l. 27. Δευτέρα Δυναστεία &c.] Statuit Goarus in Notis ad. Syncellum, confusas inter se fuisse Africani atque Eusebii Dynastias istas, ae potius Dynastiam illam ad Africanum per- tinere, quz:e. Eusebio tribuitur. ** Africani mentio," ait ille ad verba huie Dynastize subjuncta, de quibus verbis infra, ** et * numerorum concordia Dynastiam hane ab Africano scriptam * eonvineunt." At vero omissis argumentis aliis omnibus quae probent, quam recte rem administrasset Scaliger in ἱστοριῶν Συναγωγῇ sua, nune temporis id ipsum evidenter ostendit Interpretatio Chronicorum Eusebii Armeniaea, in qua Dy- nastia illa extat, quze in pag. 55. Syneelli Chronograph. Eusebio locata est. Ceterum Africani hzc Dynastia in titulo habet Δευτέρα δυναστεία Θεινιτῶν βασιλέων ἐννέα: ὧν πρῶτος Βοηθὸς, additque ἔτη λη΄, quod fortasse excidit ex Eusebiana. Versio Armenia non habet. Βῶχος pro Βοηθὸς recte reponit Goarus in marg. ex Éusebio sumptum, quem secutus sum.

Ibid.l. 28. κατὰ Βούβαστιν] Notat Goarus, Bubastim ur- bem esse ad Pelusiaeum Nili ostium memoratum ZZerodofo in Euterpe. In hae 2ynastio, ubi legitur φάσμα pro χάσμα, MS. Paris. alter χάσμα habet, sicut. Eusebius atque Scaliger.

P. 248. 1. 1. Καιαχῶς] Altera Dynastia habet μεθ᾽ ὃν kai δεύ- repos Xvós. Scal. Karéxos.

Ibid. l. 4. Bive6pis] Βίοφις sine annis a/fera .Dynast.

Ibid. 1. 5. ἔχειν] Additur in altera Dynastia, καὶ μετὰ τού- τους ἄλλοι τρεῖς, ἐφ᾽ ὧν οὐδὲν παράσημον ἐγένετο. Et hoc qui- dem Eusebium contrahentem narrationem magis sapit quam Afrieanum. Σημειωτέον, ait post Dynastias quinque Syncellus pag. 59. ὁπόσον Ἐὐσέβιος ᾿Αφρικανοῦ λείπεται ἀκριβείας ἔν re τῇ τῶν βασιλέων ποσότητι, καὶ ταῖς τῶν ὀνομάτων ὑφαιρέσεσι, καὶ τοῖς χρόνοις, σχεδὸν τὰ ᾿Αφρικανοῦ αὐταῖς λέξεσι γράφων.

Ibid. l. το. ἡμέραις] Ex MSStis Parisinis ἡμέραις pro ἡμέρας eorundem jussu reposul. Idem nunc fecit Dindorfius.

Ibid. l. 11. ὃς ὕψος εἶχε πηχῶν €.] Herodotus L. 7. cap. 117. virum memorat μέγεθος μέγιστον ἐόντα Περσέων" ἀπὸ yàp πέντε

984 ANNOTATIONES

πηχέων βασιληΐων ἀπέλιπε τέσσαρας δακτύλους. De alio homine etiam proceriori hoe habet Philostorgius in 7st. Eccl. L. x. c. li. ὁ μὲν Σύρος πενταπήχυς ἣν τὸ μέγεθος, καὶ σπιθαμὴν ἔφερε προσθήκην. Goliath Palzestino in Hebraicis exemplaribus primi libri Samuelis cap. xvii. comm. 4. attribuitur sex cubitorum et unius spithamze altitudo.

P. 248. 1. 13. Χενερὴς, ἔτη λ΄.] Ceterum post vocem πλάτος addidi ex altera Dynastia παλαιστῶν. | Censet Goarus posuisse Eusebium ad hoe nomen ἔτη κθ΄. at numeri priores poscerent ibi ἔτη κε΄, si eum summa annorum in eadem pag. 57. Eusebio attributa convenire deberent. Duos autem ultimos reges cum verbis sequentibus ad Africani Dynastiam pertinere, non modo constat ex numero annorum, quos collegisse fertur Africanus, sed et ex differentia inter Africani illam et alteram Eusebii computationem annorum dynasticze primze et secundze, quie in pag. 51. à Syncello commemoratar.

Ibid.l. 12. ἔτη τβ΄.] In altera Dynastia recensentur anni tantum c^4('. 297, non autem rf. 302.

Ibid. 1. 16. $ve'.] Reponendum est $£e', monente Scaligero ; conferas enim Dynastie prime clausulam. — Ceterum apud I:S'yncellum proxime post additur, κατὰ τὴν δευτέραν ἔκδοσιν ᾿Αφρικανοῦ. lioe autem nixus, opinor, loco Sealiger verba hze lemmati a se Dynastiis Africani prefixo adjecit. Vid. "loropíev Evvayey. p. 351. et Canon. Isagog. lib. 11. c. 2. p. 128. Ait enim in Aqimadev. in Chron. Eusebii p. 4. Africanum bis sua edidisse, unde posteriorem editionem C/ronic? vocavit δευ- τέραν ἔκδοσιν. Sed Goaro videtur vox δευτέραν superflua esse. Et vereor equidem, ut satis firmo tibicine fuleiatur ista Chro- nieorum Africani editio, si nullum prseterea adminiculum habeat; cum illo significari hoe possit, dynastiarum tantum recensionem quandam ab Africano iterum fuisse factam. Apud Syncellum pag. 57. post Zusebii Dynastiam additum est κατὰ τὴν ἔκδοσιν Εὐσεβίου. Postquam h:ee scripsi, virum cl. Hieron. De Prato vidi in Dissert. sua, De Chronicis Libris Duobus Eu- sebii Cesariensis &c. anno 1750. Veron: edita de hae re si- militer dubitantem. * Utrum," inquit, *& ex hoe uno loco, * nemine id antiquorum attestante, bis Africanum Chronica ** gua, edidisse, satis constet, aliorum sit judicium." p. 320.

IN AFRICANI CHRONICA. 385

DYNASTIA III.

P. 248. l. 32. Νεχερόφης] Edidit Sealiger 'Exepópns. | Nexe- ρωφὴς MS. alter Paris. Νιαχέρωχις Eusebii apud Syncel.. Dyn- astia, sed edidit in ea Sealiger Nexépoyus, firmantibus MS,S. Paris. οὐ Versione Chronici Avimenia.

P. 249. l. 3. Τόσορθρος] Eusebii Dynast. Xécop0os.

Ibid. l. 5. οἰκοδομίαν] Scal. οἰκοδομὴν ex Iusebit Dynast.

Ibid. 1. 5. ἀλλὰ xai γραφῆς ἐπιμελήθη)] Scaliger de pictura loeum interpretatus est.

Ibid. l. 7. Μέσωχρις] Mécoxpis Scal. in African? Dyn. — Vi- sum autem Eusebio est Tyris et regum sequentium nomina omittere; oi δὲ λοιποὶ ἕξ, inquit ille, οὐδὲν ἀξιομνημόνευτον ἔπραξαν. οἱ καὶ ἐβασίλευσαν ἔτεσιν pin|. 198. vel 197. secun- dum versionem Armeniam. Immo tantum 157. ἔτεσιν ρνζ΄, si Africano credendum, qui septem reges posuit.

Ibid. 1. 8. Σώνφις] Ita. MJSS. Paris. Σώϊφις Syncelli T'extus vulgatus, sed Zéiqs Scaliger.

Ibid 1. το. "Axgs] Ita Seal. MSS. Paris. firmantibus. sed " Axis S'yncellus a, Goaro editus. Nune mutavit Dindorfius.

Ibid. l. 11. ἔτη] Hoe addidit Scaliger. Mox post ὁμοῦ pro ἐστιν ex MSS. Paris. ἔτη reposui, ubi et Scaliger edidit ὁμοῦ τῆς τρίτης δυναστείας ἔτη σιδ΄.

Ibid. 1. 14. κατὰ τὸν ᾿Αφρικανὸν)] Hoc ἃ Syncello hie et alibi additum est. Edidit Scaliger τῶν δὲ τριῶν» δυναστειῶν ἔτη £0". (ψοθ΄)

DYNASTIA IV.

P. 250. l. 1. ὑπὸ Xeózos] ὙὝποχέοπτον mendose Syncelli tez- tus Goarinus, emendante Goaro ad marg. quod ex Zusebio prius fecerat Sealiger ; Eusebius vero Suphi regi in tertio loco memorato hzc attribuit. ὑπὸ Xéorros habet MS. prior Paris. ὑπὸ Xéorrov MS. alter. Herodoti de Cheope locus est in lib. ii. eap. 124. Diodorus vero Sieulus lib. I. eap. 63. heec habet, Χέμμις (vel Χέμβης) ὁ Μεμφίτης ἦρξε μὲν ἔτη πεντήκοντα, kare- σκεύασε δὲ τὴν μεγίστην τῶν τριῶν πυραμίδων, τῶν ἐν τοῖς ἑπτὰ τοῖς ἐπιφανεστάτοις ἔργοις ἀριθμουμένων.

Ibid. οὗτος δὲ καὶ ὑπερόπτης εἰς Θεοὺς ἐγένετο] Ita edidit Sea- liger post Eusebii Dynastiam, ubi hzec extant, ὃς καὶ ὑπερόπτης εἰς Θεοὺς γέγονεν, ὡς μετανοήσαντα αὐτὸν τὴν ἱερὰν συγγράψαι

VOL. II. 3D

986 ANNOTATIONES

βίβλον, ἣν ὡς μέγα χρῆμα Αἰγύπτιοι περιέπουσι. | Preestante nune Armeni: Versionis interpretatione Latina, qui et superbus in Deos inventus est. Syncelliamus Africani textus habet ὁ Περόπτης pro ὑπερόπτης. et Goarus vertit, idem Peroptes dictus. Hine Jo- annes Marshamus, vir eruditissimus, in. Chronico Canone suo pag. 51. loeum ita attulit, οὗτος δὲ kai περιόπτης εἰς Θεοὺς ἐγένετο, hic etiam contemplator 4n Deos fuit, przelato hoc Eusebianze lec- tioni, utpote quze posterior est Africano, qui hausit sua ex Ma- nethone. Propter id vero cum voce sua nihili περιόπτης idem Marshamus vapulat a Perizonio in Z£gypt. Orig. Iwvestig. cap. xiv. p. 272. Qua quidem re fortasse ignorata, hue attulit Manethonis locum apud Josephum Contra ;4pionem lib. 1. cap. 26. cl. Warburtonus in Div. Legat. Mosis lib. 11. sect. 4. p. 263. vol. I. de Amenophe rege item /Egyptio, qui ultimum locum habet Dynastie decimz octavze, vel potius deecimze nons tertium, Φησὶ (Manetho) τοῦτον ἐπιθυμῆσαι Θεῶν γεγονέναι OEATHN, ὥσπερ Ωρος εἷς τῶν πρὸ αὐτοῦ βεβασιλευκότων &c. quae quidem vox θεατὴν apud Josephum, sicut infra, exponitur per τὸ Θεοὺς ἰδεῖν. Addit ille, quod vero haud absimile est, Eusebium, cum vocem ὑπερόπτης invenisset, loci sibi ipsi con- ciliandi ergo resipiscentiam regis, de qua nihil Africanus, commemorasse. Esto, accipe vero nune demum alterum AM.S- tum, Parisinum Africano quoque ὑπερόπτης suppeditantem.

P. 250. l. 2. καὶ τὴν ἱερὰν συνέγραψε βίβλον] Etiam ἱερὸν λόγον scripsit Hermes Trismegistus, cujus χρήσεις non paucas produeit Stobzus in Physicis. Preterea Dialogus ille ab Apuleio Latinus factus przeferebat titulum ἱεροῦ λόγου in manu- scriptis. Scar. JVofis (m Greca Eusebii p. 412.

Ibid. l. 3. ἣν ὡς μέγα χρῆμα ἐν Αἰγύπτῳ γενόμενος ἐκτησάμην Hoe saltem ex manu Afrieani, non Manethonis, profectum videtur. Illud vero de Herodoti loco, seribere Manetho po- terat, qui, teste Josepho lib. I. Contra -Apionem cap. iv. p. 1336. ed. Hudson. τῆς Βλληνικῆς ἣν μετεσχηκὼς παιδείας. Ceterum de Eusebii verbis, βίβλον ἣν ὡς μέγα χρῆμα Αἰγύπτιοι περιέπουσι, quae loco horum Afrieani posuit, ita ρα! ρον l. e. ** Non * dubium est, quin /Egyptii ὡς μέγα χρῆμα illum habeant, sed * falsum est hoe voluisse Africanum, qui ἑρμαίου loco dicit, se '" hoe volumen naetum fuisse. Sed solennia hallucinatur Eu- * gebius." Ita 1116, forsitan vero rectius dixeris, verba de in-

IN AFRICANI CHRONICA. 987

dustria refinxisse Eusebium, ne id quod Africano contigerat, sibi assumere videretur.

P. 250. l. 11. ἔτη σοδ΄.] σπδ΄. Scaliger reponendum esse sig- nificat. Eusebius autem post memoratum solum ex regibus hujus Dynastize Suthim, hoe ait; τῶν δὲ λοιπῶν οὐδὲν ἀξιομνη- μόνευτον ἀνεγράφη. oi δὲ ἐβασίλευσαν ἔτη vp.

Ibid. l. 14. ἔτη αμς΄.] a£y'. indieat scribendum esse Seal.

DYNASTIA V.

Ibid. l. 14. βασιλέων ἐξ ᾿Ελεφαντίνης) Scaliger edidit ἐξ 'EAc- φαντίνων, βασιλέων θ΄. MS. prior Parisinus βασιλέων η΄.

Ibid. 1. 25. Οὐσερχέρης] Ita Sealiger, firmantibus MSS. Paris. pro Οὐσέρχερις Syncellini textás. Eusebius autem re- gibus omnibus hujus Dynastize omissis illam, quz? proxime sequitur, bifariam partitus est.

Ibid. 1. 27. Νεφερχέρης] Scal. Nepxedépns in "Iorop. Συναγωγῇ. sed in Chron. Isagog. Nephercheres ymprimendum curavit.

Ibid. 1. 28. Σίσιρις] Seal. Σίσιχις in "lorop. Evvay. sed Sisiris in Chron. Isagog. Xwípns MS. alter Paris. quod, ut infra 'Pa6ov- ens, nune Syncello reponit ex eod. MS. Dindorfius.

Ibid. 1. 29. Xépys] Scal. 'Exépns.

P. 251.1. 1. Ῥαθουρὶς ἔτη μδ΄.] Sealiger characterum α΄. et δ΄. similitudine deceptus μα΄. vice μδ΄. reddit in Excerpt. Er- rorem arguit summa 218. ex regum g. istorum zetatibus alteri 1046. annorum summ:e componenda, quz solos licet 1264. reddat, non in monadibus sed in decadibus pravitatem ad- missam fateri cogit. Ubi vero error locandus sit, incertum penitus, nee otiose inquirere judiejio dignum censet Scaliger. Animad. p. 250. GoanRus. “Ραθούρης MS. alter Paris.

Ibid. l. 2. Mepxépns] Mevxépus MSSti Parisini. ut nunc edidit Dindorfius.

Ibid.l. 3. Ταρχέρης] Seal. Taxápgs. M.SSt? Paris. Τανχάρης.

Ibid. 1. 4. "Ogvos] Seal. Oovos. |. MSS. alter. Paris. "Orvvos.

Ibid. 1. 5. Ὁμοῦ ἔτη σμη΄. At non ew. ex numeris przece- dentibus summa colligitur ? Goanvs.

Ibid. l. 7. ac59'.] Fit annorum summa ex prioribus numeris regum nomina subsequentibus 1281, non autem 1294.

302

Ν

988 ANNOTATIONES

DYNASTIA VI.

P. 251. l. 15. Ὀθώης ἔτη X.] Addit Scaliger ἔτη A. Haud inepte. Suecedentes enim reges quinque annorum 173. suis statibus explentes primum hune Othoem annis 30. regnasse signifieant. Sex tamen supra 20. mallem assignari. Nam eum Phiops sexennis regnum assequutus ad annos centum pervenerit, non nisi 94. regnum tenuisse deprehenditur; ex quo anni sex alii Othoi regno desiderari conjieiuntur. GoaRus. Ipsum hoe ἔτη λ΄. preestant MS Sti Parisienses ; atque hine de Phiopsi colligitur, βασιλεύειν non ζῆν post verbum διεγένετο esse subaudiendum.

Ibid. l. 15. τῶν δορυφόρων] Vox ἰδίων, quam addidit hoe loeo Sealiger, neque in MSStis Parisinis neque in Eusebii .Dy- nastia comparet. Fortasse vero vocem invenit énferpres Ar- menius, et habes infra in Dynast. xii. de Ammaneme rege, ὃς ὑπὸ τῶν ἰδίων εὐνούχων ἀνῃρέθη.

Ibid. 1. 16. dis ἔτη νγ΄.] Scaligeri typographum errare cen- serem, ubi Sealigerum ἔτη y. Authoris summam oy. repo- nentem animadverto. Sealigeri tamen emendationem pry. conspieatus, Scaligerum ipsum annis totis 50. aberrasse de- crevi. Goanus.

Ibid. 1. 18. Φίωψ] ᾿Αφίωψ interdum Ausebius.

Ibid. διεγένετο] Scal. ἐγένετο, sed minus bene.

Ibid. 1. 21. Nírexpis] Ita Seal. post. Eusebium. Νίτρωκρις mendose .S'yncelli textus Goarinus, ubi de hae /Egyptia Nitoeri agere Herodotum lib. ii. eap. 100. notat Goarus, ANifocris in versione habens.

DYNASTIA VII.

P. 252. 1. 8. 'Egóópy Δυναστεία] Hujus, atque illius quse sequitur, Dynastie nulla extant nomina regum apud Syn- cellum. Ceterum ibidem Zusebius ait, quinque tantum reges ex- titisse, quibus assignat dies 75. Ab Africano reges septuaginta revera, hie commemoratos esse, ostendit totalis regum omnium numerus pro ilius rationibus collectus post Dynastiam xz, si modo eadem collectio ab eo profecta fuerit.

DYNASTIA VIII. Ibid. l. 14. ρμς΄.] JEusebius ἔτη ρ΄.

IN AFRICANI CHRONICA. 389

P. 252. Γίνονται σὺν τοῖς προτεταγμένοις ἔτη αχλθ΄. τῶν ὀκτὼ Δυναστειῶν] Edidit Sealiger Γίνονται οὖν σὺν x. r. Δ. Si vere colliguntur anni 1497. Dynastiarum priorum, ut supra sta- tutum est l. 3. tum vero post additos annos hujus Dynastize 146, fieret ànnorum numerus 1643. non autem 1639. Sin vero numerari debent anni 1484, quze quidem summa est omnium regnorum, quemadmodum nunc singuli se habent numeri, ex hae summa atque hujus Dynastive annis 146. fiere& summa totalis 1630. non 1639.

DYNASTIA IX.

Ibid. l. 21. 'HpaxAeomoAwróàv] Mutat Sealiger in 'HpaxA«o- πολιτῶν, non male, (Goarinus Syncelli textus habet 'HpaxAe- τικῶν) sed neque necessario. Non, inquam, male; 'HpaxAeo- πολιτῶν enim, etiam emendatius, successura pag. (p. 139.) scribe& Author; at superflue; cum Heracleotiea Egypti regio sit que Heracleopolim includit. Est ostium Nili Hera- leotieum, idem quod Canopieum: ad illud est Heracleopolis civitas, αὖ et nominis ejusdem altera ad Pelusium. — Consule Stephanum, Plinium, Ptolemzeum, Strabonem, et ex his Or- telium. De Heracleote Nomo privatim Ptolemzeum. Goanvs. At vero non tantum Zusebi? Dynastia, sed etiam M Stus uter- que Parisiensis hic et infra przestant ᾿Ηρακλεοπολιτῶν.

Ibid. l. 23. 'O πρῶτος ᾿Αχθόης) Hie solus ex regibus novem- decim Dynastie hujus ab Africano Eusebiove nominatus est. Nec porro ulla regum nomina, sed tantum anni 228, quibus quidem regnarunt triginta et quinque reges, in duabus Dy- nastiis, quze proxime post sequuntur, sunt signati.

Ibid. δεινότατος τῶν πρὸ αὐτοῦ γενόμενος) Similiter supra in Dynast. νι. εὐμορφοτάτη τῶν κατ᾽ αὐτὴν γενομένη.

Ibid. 1. 24. ὕστερον δὲ] Hzec verba addidi ex MS. Stis Pari- Sinis, sed et ὕστερον Dwynastia Eusebiana habet.

DYNASTIA X.

P. 253. l. 2. Ἡρακλεοπολιτῶν] Ἡρακλεωτικῶν Syncellus Goa- Tinus, sed vid. not. ad Dynast. 1x.

DYNASTIA XI. Ibid. l. 11. βασιλεῖς p58'.] Etiamsi addantur reges illi sep-

390 ANNOTATIONES

tuaginta ad Dynastiam septimam pertinentes, colleeta tamen omnium regum nomina ad numerum tantum 200, modieum quid supra hoec 192, assurgent.

P. 253. l. 11. rz'.] Numerus iste ry. 2308. nulla omnino ratione eum prioribus consentire videtur. Conrputatio mea est 2285. annis 25. ab altera diserepans. 27,5. autem Parisi- ensis alter habet βτ΄. 2300. quod nune reposuit Dindorfius.

DYNASBITA XII.

Ibid. 1. 20. Δωδεκάτη Δυναστεία] Cum hae Dynastia in- cepit tomus Manethonis secundus.

Ibid. l. 21. Σεσόγχωσις] Textus Syncelli in African? quidem verbis Γέσων Γώσης, sed yecovyóows MS. alter Parisinus. .Eu- sebii Dynastia Σεσόγχωρις, idque Goarus ad marg. Africano reposuit. Quem quidem ego, sed litera e servata secutus sum, jamque invenio Armeniam Eusebiani Chronici Interpre- tationem Sesonchosis preestare. Sealiger vero, ubi Africani Dy- nastias sistit, Γεσωνγώσης posuit. Similes autem existunt va- riationes in nomine regis primi Dynastize xxrr.

Ibid. l 24. Σέσωστρις] In varia abeunt chronologi atque historici de tempore ae nomine magni Sesostris. Sed vasto huic pelago ratem meam committere a meis consiliis abhorret. Suffieit nobis dieere, annos numerari 2146 inter Menem pri- mum regem atque Sesostrem ; cum harum Dynastiarum sum- ma annorum sit 2284.

P. 254. l. 2. τῆς τῶν ἐθνῶν κατασχέσεως] Syncelli textus ἔθνος σχέσεως pro ἐθνῶν κατασχέσεως. Correxerunt ex Euseb? Dy- nastia Scaliger et ad marg. Goarus. Habet quidem ἐθνῶν MS. uterque Parisinus.

Ibid. 1. 4. ταῖς στήλαις ἐγχαράσσων) De Sesostri et gestis ejus hie memoratis Herodotus lib. ii. cap. 102. ὍὉτέοισι μὲν νῦν ἐθνέων ἀλκίμοισιν ἐνετύγχανε, kal δεινῶς γλιχομένοισι περὶ τῆς ἐλευθερίης, τούτοισι μὲν στήλας ἐνίστη ἐς τὰς χώρας, διὰ γραμ- μάτων λεγούσας τό, τε ἑωῦτοῦ οὔνομα καὶ τῆς πάτρης, καὶ ὡς δυ- νάμι τῇ éeUroÜ κατεστρέψατό σφεας" ὁτέων δὲ ἀμαχητὶ καὶ εὐ- πετέως παρέλαβε τὰς πόλις, τούτοισι δὲ ἐνέγραφε ἐν τῇσι στήλῃσι κατὰ ταὐτὰ καὶ τοῖσι ἀνδρηΐοισι τῶν ἐθνέων γενομένοισι" καὶ δὴ καὶ αἰδοῖα γυναικὸς προσανέγραφε, δῆλα βουλόμενος ποιέειν, ὡς εἴησαν ἀνάλκιδες. Ejusmodi eippos in Syria se vidisse fidem

IN AFRICANI CHRONICA. 9391

facit idem Herodotus eap. 106. De Sesostris pyramidibus et virilium muliebriumque tum in Hieroglyphicis tum in. somniis signifieatu, plura Joannes Pierius Valerius Hierog. lib. xxxiv. cap. 20. Goanus, De cippis istis ita impressis mentionem faeit Diodorus quoque Siculus L. I. cap. 55.

P. 254. 1. 8. λαβύρινθον] Quem vidisse se prodit, et ample describit Herodotus in Euterpe eap. 148. Goanus. Ait Eu- sebius in Dynastia sua, omissis regum trium proxime se- quentium nominibus, Οἱ δὲ τούτου (Labaris, sic vocat eum Euseb. apud Syneellum, Lambaris in Chronico Armenio pro Lachari.) διάδοχοι ἐπὶ μβ΄.

DYNASTIA XIII.

Ibid. 1. 24. vvy'.] Ita MS. alter Paris. et Scaliger post Eu- sebii Dynastiam pro pzó'. quem numerum habet Goarinus Syn- celli tevtus. Nune repositus est vvy'. in editione nupera Syn- celli.

DYNASTIA XIV.

Ibid. 1. 28. Τεσσαρεσκαιδεκάτη &e.] Ex MSto Syncelli altero Parisino hane Dynastiam, Ewusebianc similem, desumpsi. De- sideratur in Goarino textu, atque MSto priori Paris. qui qui- dem λείπει habet manu recentiori scriptum sine ulla lacuna in textu. Hszee olim seripsi. Nune vero recepit Dynastiam istam editio nupera Syncelli.

DYNASTIA XV.

P. 255. l. 2. Ποιμένων)] Nonnullis etiam magni nominis auc- toribus reges pastorales hujus Dynastiz, et duarum proxime sequentium, iidem fuisse atque Israelitze videntur, sed pluri- bus aliter sentientibus. | Attamen cl. Bryantio in 4na/ysi My- thologic Antiq. vol. ii. p. 347. et seq. duplex est istorum pas- torum genus, unum Cuthzorum ex ZEgypto ferro viribusque pulsum, alterum Israelitarum diu postea Mose duce exeuntium. Dynastias autem, quze hane pastorum antecedunt, omnes $7o- βολιμαίους esse, multis argumentis probare aggreditur, ut jam dixi, Bryantius. Tantum ego notabo, hos pastores ab He- brzeis distinguere voluisse ipsum Dynastiologum Manethonem apud Josephum lib. I. Contra .Apion. quippe qui Hebrzeze gen- tis originem ad leprosorum colluviem mendaciter refert; dum ab Amenophi rege Hebraeos expulsos esse, non a Tethmosi

3092 ANNO'TA'TIONES

pastorum victore, tradit. Quem quidem pastorum sub Tetho- nosi exodum 518. annis prius evenisse, quam alterum He- brzeorum, retulit Manetho, teste ibidem Josepho eap. 26. Ad Africanum vero quod attinet, is tum infra in Dynast. xvur, tum apud Eusebium lib. x. Prep. Evang. cap. 10. ex auc- toribus prodidit, Mosem exiisse /Egypto regnante Amosi; hie autem auctore Syneello idem est atque Tethmosis, quem Manetho apud Josephum pastores, non autem Hebrzeos, ex- pulisse ait. Africanus itaque, perinde ut alii quidam ex pa- tribus, de Hebraeis regna istze pastorum interpretatus esse videtur. Cum vero mille prope anni tribus his Dynastiis Pas- torum attribuantur, necesse est existimasse Africanum, eui notum tempus Israeliticze in /Egypto habitationis, si modo ipse summas annorum collegerit, nonnullos ex regibus istis octoginta et uno connumeratis συγχρόνους extitisse, vel potius plane omittendos.

P. 255.1. 3. οἱ καὶ Μέμφιν ---- ἐχειρώσαντο] Omnia hzee Sea- liger in ἱἹἹστοριῶν Evvay. Eusebium secutus post verba ὁ Xaírgs νομὸς 1. 7.posuit. Consentiunt his MS. uterque Paris. Saltem prior seeundum Dindorfium, qui verba hoc ordine nune collo- cavit. Aliter vero rem administrat idem Sealiger in Canonum. Isagog. lib. ii. ubi hee Dynastize Latine extant.

Ibid.l. 4. ἐν τῷ Σεθροΐτῃ νομῷ] Plinius lib. v. cap. 9. Di- viditur ZEgyptus àn prafecturas oppidorum, quas nomos vocant. Et infra. Que juxta Pelusiwm est regio nomos habet Phar- batitem, DBubastiten, Setroiten, &c. Strabo Geog. lib. xvii. ἐστὲ δὲ kai νομὸς Σηθρεΐτης (ita legit ille) παρὰ τὴν ἑτέραν λίμνην. Est quoque momus Sethreites ad. aliwmn lacum. De nomis /E- gyptiis passim Herodotus lib. ii. c. 164. et seqq. κατὰ yàp δὴ νομοὺς Αἴγυπτος ἅπασα διαραίρηται. [0 nomos ZEquptus tota di- viditur. Hehlodorus statim sub ZEthiopic. exordium legendus. Goa4nvs. Summatim Epiphanius Zr. xxiv. sub init. νομὸν yàp οἱ Αἰγύπτιοί φασι τὴν ἑκάστης πόλεως περιοικίδα, ἤτοι περίχωρον.

Ibid. 1. 6. ὁ Σαΐτης νομὸς] Habet verba de illo relatus Hero- dotus, et ab urbe Sai toti traetui nomen imponente nuneu- patur. Principem hujus nomi primum vocat Josephus Sa/atim lib. I. Contr. Apionem pag. mihi 1039. (cap. xiv. p. 1337. ed. Hudson.) GoaAnus. Potius dicendum fuit, principem hune Sa- latim nominasse Manethonem in Fragmento /Egyptiacorum ejus, quod Josephus ibi servavit.

IN AFRICANI CHRONICA. 909

P. 255. 1. 8. Βνῶν] Ita Eusebii Dynastia οὐ MS. alter Paris. Βυνῶν Goarinus Syncelli textus, sed Βηὼν Manetho apud Josephum l. c. idque Goarus ad arg. Syncelli reposuit. ᾿Ανῶν Scaliger in 'Iorop. Xvray. et Chronicorum Isag. Vult autem cl. Bryant. in opere supra adducto, ehronologos, eum regis hujus nomen ignoraverint, posuisse β΄. ἀνών, vol. iii. p. 357. Ceterum Zu- sebius annos tantum 43, pro 44. huie regi attribuit. Znfer- pretatio autem. Chronici Armenia haud plures quam 40. Con- fer ibi el. Aucheri notam. Βνῶν nune recepit nuperus Syncelli editor Dindorfius.

Ibid. l. 9. Παχνᾶν ἔτη ξα΄. | Azaxvàs Manetho apud Josephum. Goaro item ad marg. Syncelli hoc apponente. — Huic regi apud eundem Josephum anni tantum 36. et menses 7. attribuuntur. KEusebius autem, qui hujus Dynastize nomina ad decimam septi- mam transtulit, hune regem et Staan successorem ejus omisit.

Ibid. l. το. Σταὰν ἔτη ν΄. Manetho apud Josephum: 'lavías (vel ut nonnulli ibi legunt 'Iavvàs) πεντήκοντα καὶ μῆνα ἕνα, sed ibidem rex iste loco ultimo sistitur. Male ergo Scaliger ἔτη η΄. pro ἔτη ν΄. habet.

Ibid. 1. ει. Άρχλης ἔτη μθ΄. ΓΑσσις Manetho apud Josephum, pijvasque δύο addit, dum annos rg. Eusebius dempsit.

Ibid. 1. 12. "A$ef8is] Ita cum ὦ Sealiger, firmante MSto altero Parisiensi. Sed Syaucelli textus editus ΓΑφοβις, ubi Goarus ad arg. reposuit "Aóodis, quod, vel ΓΑπωφις, exhibet Manetho apud Eusebium et Josephum, qui quidem regem hune loco penultimo, non ultimo, eollocavit. Cum Africano tamen faeit. Interpretatio Eusebiani Chron. Armeniaca. | Eusebius in- terea annos tantum 14. pro 61. attribuit; de qua re agit Syn- cellus.

DYNASTIA XVI.

Ibid. 1. 24. ἄλλοι] Ita post Sealigerum edidi pro Ἕλληνες apud ,Syncellum, ubi ait de Scaligero Goarus, ** Ille nescio ubi * legerit ἄλλοι." — Sed eadem verba cum voce ἄλλοι, non cum isto Ἕλληνες, Dynastia proxime sequens exhibet, nee dubito, quin vox Ἕλληνες vitiosa sit. Nihil opis interim, siquis id de- sideret, ex Eusebio quaerendum est, qui 1stie per omnia Afri- canum reliquit. Jam vero certior factus sum, extare ἄλλοι non"EAAqves in 7S. Parisino utroque. Ydemque nuper re- cepit Dindorfius. |

VOL. IL. 2

904 ANNOTATIONES

DYNASTIA XVII.

P. 256. l. 2. βασιλεῖς μγ΄. βασιλεῖς λγ΄. Scaliger.

Ibid. l. 3. Θηβαῖοι Διοσπολῖται] Vetera Homeri Scholia: Θῆβαι πόλις Αἰγύπτου, ἡ νῦν καλουμένη Διόσπολις. | Vide Dio- dorum. Goang. Urbs de qua Goarus, in /Egypto superiore, sive Thebaide, sita est. Alia quoque fuit Diospolis inferi- oris /Egypti, ad quam quidem urbem Dynastias Diospoli- tanorum, simpliciter ita vocatorum, referendas esse censet Perizonius cap. 6. Egypt. Originum Investig. Sed hae de re quzerant alii.

Ibid. 1. 4. ἔτη pva'.] Pastorum regnum in /Egypto per tres hasce Dynastias summam efficit 953. sed vero in hae Dy- nastia xvii. Thebanorum Diospolitanorum regna censentur σύγχρονα fuisse pastoribus in eadem memoratis. Hos autem numeros consentire eum narratione Josephi, απὸ ex Ma- nethone sumpta in lib. I. Contra Apionem cap. 14. p. 1338. ed. Hudsoni extat, diffieile erit ostendere. In ea tamen fit mentio de sex illis Dynastiee Decimzequintze principibus, qui- bus ibidem Manetho annos tantum 260. non, ut hoe loco 284. attribuit.

DYNASTIA XVII.

Ibid.l. 13. "Apes] Syneellus Goarinus ᾿Αμῶς. Sed "Apes paroxytonum 47,5. a;nbo Paris. ᾿Αμώσης non"Apgces exhibet Eusebius, et ^masis m Chronico ejus extat a cl. Roneallio anno 1787. Patavii edito. T'ef/unosis vocatur a Manethone apud Josephum. Audi vero Georgium Syncellum pag. 63. Ἰστέον δὲ kal τοῦτον τὸν ᾿Αμώσην τὸν πρῶτον ἐπὶ τῆς ιη΄ δυνα- στείας Αἰγύπτου βασιλεύσαντα ὁ ᾿Αφρικανὸς ΓΔμωσιν ὀνομάζει, ὅτι δυώνυμος ἣν ΓΑμωσις, ὃ αὐτὸς καὶ Τέθμωσις καλούμενος, υἱὸς ᾿Ασήθ. "Apos nune recepit in Syneellum Dindorfius.

Ibid. ἐφ᾽ οὗ ὁ Μωσῆς ἐξῆλθεν &e.] Plane liquet verba de Mosis sub Amosi exitu ad Africanum pertinere, qui idem statuit, num. xxii. p. 276. non Manethonis fuisse, eum Ma- - netho tradiderit, ut ostendi supra ad Dynast. xv. Judeos ex ZEgypto pulsos ab Amenophe seu Ammenephthe Rampsis, seu hamesis, patre, qui quidem tertius Dynastie xix. rex fuisse videtur; et contra prius aceidisse Pastorum exitum sub Tethmosi, sive Amosi hujus Dynastiw rege primo, quod quidem temporis spatium fuisse annorum 518 ait Josephus,

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 995

sed annos tantum 375 ho» Dynastiw suppeditant. Praeterea viri summi monuerunt, dixisse diu ante Mosem fratribus suis Josephum patriareham in Genes? xlvi. 29. quod detestantur zEquptii omnes Pastores ovium. | Attamen Eusebius, etsi du- centis annis posterius, quam fecerat Afrieanus, Mosis exodum eolloeavit, multo prius quam Manetho apud Josephum eundem exodum sub regibus hujus Dynastie xvi. Horum regem nonum suecedentibus contigisse statuit. Et notatu dignum est, Epiphanium in ZZeresi uxxvrr. num. 23. p. 1055. ed. Pe- tavii, Amenophis filiam Thermutem Mosem educavisse referre.

P. 256. l. 14. ἀποδείκνυμεν] Ita MSS. duo Paris. pro editi Syneelli lectione ἐπιδείκνυμεν p. 69. ubi legitur ἀπ᾿ Αἰγύπτου pro ἐξ Αἰγύπτου. Dum P.62. iidem MSS. ἀποδεικνύομεν pro δεικνύο- pev. Sed hze de Mosis exitu Scaliger omisit, qui huic regi annos 25. ex Eusebii Dynastia et Chronico ejus Latino attribuit. Τοῦ γὰρ ᾿Αμῶς οὐδ᾽ ὅλως εἶπεν ἔτη Africanus, inquit Syncellus pag. 7γο. Etenim anni isti 25. in summa finali 263. haud in- clusi sunt. Ait vero Manetho apud Josephum, μετὰ τὸ ἐξ- ελθεῖν ἐξ Αἰγύπτου τὸν λαὸν τῶν Ποιμένων eis ἹΙεροσόλυμα, ὁ éx- βαλὼν αὐτοὺς ἐξ Αἰγύπτου βασιλεὺς Τέθμωσις, ἐβασίλευσεν μετὰ ταῦτα ἔτη κε΄. καὶ μῆνας τέσσαρας, καὶ ἐτελεύτησεν, καὶ παρέλαβε τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ υἱὸς Χέβρων ἔτη δεκατρία. Contra Apionem lib. I. e. 15. p. 1338. ed. Hudsoni. Hierosolymam urbem ante Mosem extitisse Sacra Seriptura ostendit. Consentit de regni annis Theophilus Antiochenus, qui in lib. iij. ad Auftolycum eap. 19. p. 342. ed. Wolfii hujus Dynastize reges et annos sistit. Habet /usebius eum Josepho et Theophilo Xé8pev pro Χεβρώς. Ceterum Eusebium omnia hze, ae plura Manethoniana ex Josepho in librum priorem Chronici sui post Dynastias trans- tulisse, Interpretatio ejus Armenia nunc ostendit. Vide Vol. I. p. 222—235. edit. Aucher.

Ibid. l. 18. ᾿Αμενωφθὶς ἔτη x«9.] Reposuit ad marg. Goarus xa. Ita enim Zusebius; et Manetho quoque apud Josephum atque Theophilum habet, ᾿Αμένωφις εἴκοσι καὶ μῆνας ἑπτά. Αἱ numerum κδ΄ summa collecta firmat. — Eusebius Syncellimus no- men pre se ἴον ᾿Αμμενῶφις cum duplici μή. Variatur autem in Chronici Latini exemplaribus. ᾿Αμένουφος Scaligeri Eusebius. Amophis eum simplici μ Versio Chronici Armenia.

Ibid. 1. 19. ᾿Αμερσὶς ἔτη κβ΄.} ᾿Αμενσὶς .M.S. alter Paris.

3E2

900 ANNOTATIONES

Eusebius omisit. Sed Manetho apud Josephum habet, τοῦ δὲ (Amenophis) ἀδελφὴ ᾿Αμεσσὴς eikootév kai μῆνας ἐννέα. Quasi rex femina fuerit. Et apud Theophilum, ἡ ἀδελφὴ αὐτοῦ ᾿Αμέσση ἔτη κα΄. μῆνα α΄.

P. 256.]. 2ο. Μίσαφρις] Μίσφρις Seal. Μιφρὶς Euseb. sed in Latinis Mephres. | In Versione Armen. Memphres. | Itidem Manetho apud. Josephum. Μήφρης. Proxime post pro ἔτη ιγ΄. habet ἔτη ιβ΄. Eusebius; Manethoque apud Josephum, et Theo- λείη ἔτη ιβ΄. kal μῆνας ἐννέα.

Ibid. l. 21. Μισφραγμούθωσις ἔτη κς΄.] Μηφραμούθωσις κε΄. καὶ μῆνας δέκα Mametho apud «]οβορὴ. 564 apud Theophilum Μηθραμμουθώσις ἔτη κ΄. μῆνας v.

Ibid. ἐφ᾽ οὗ ὁ ἐπὶ Δευκαλίωνος κατακλυσμός.) Haud additum ab Eusebio, neque a Sealigero editum est, Africani istud. Contradicitque Chronologo nostro Syneellus pag. 7o. ubi Afri- canum vult loco Ogygii diluvii posterius hoe Deuealionis per- peram consignasse, ex ipsius Africani seriptis eum confutans. Adi sis ejus argumenta, quibus hoe addendum videtur contra σφάλμα istud de diluvio Deucalionis, nimis longum revera interesse tempus inter Mosis exodum, quam quidem Ogygiano diluvio et Amosi regi mox facit σύγχρονον Africanus in Num. xxi et annum septuagesimum Aud judicis Hebrsi, quo Deuealionis aquas ipse, ut ex Num. xxv. constat, collocaturus est, quam ut ezedem aqui cum regno hujus Misphragmu- thosis sextum post Amosin locum occupantis conveniant.

Ibid. 1. 23. Τούθμωσις ἔτη 0'.] Θούθμωσις a Scaligero editum est. Θμῶσις θ΄. καὶ μῆνας η΄ Manetho apud. Joseph. sed apud Theophilum Τυθμώσης nomen seribitur.

P. 257. l. 2. φθεγγόμενος λίθος] Nota cuique historia est de Memnonis /Ethiopis statua sub ortum solis vocali. Lemma autem diversi esse seriptoris a Manethone probat silentium Josephi, ideoque ad Africanum adseribendum. Δαμφενόφις nomen "Theophilo est pro ᾿Αμενῶφις.

Ibid. 1. 3. ἔτη AC'.] Eusebius ἔτη Ag. ἐν ἄλλῳ λη΄. Eusebius Latinus ann, 38. Armenius 23. Manetho apud. Joseph. et for- tasse Theoph. As'. μῆνας €.

Ibid. 1, 4. ᾿Αχεῤῥῆς}] Eusebius 'Axevxépons. Euseb. Lat. «deencheres, vol Aceneris. | Euseb. Avrimen. Achencheres annis 16, Et Manetho apud. Josephwin habet, τοῦδε (Hori) θυγάτηρ ' Akey-

᾿ ἵ k y E ἢ a d " E ἢ H

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. “507

χρής. Confer pag. 251. lin. 21. Idemque pro ἔτη λβ΄. habet ιβ΄. kal μῆνα ἕνα. prout, Eusebius Syncellianus ἔτη ιβ΄. assignat huie reginze, quod tamen Africano reponendum esse summa annorum totalis negat. Apud Theophilum τούτου δὲ θυγάτηρ ἔτη ι΄, μῆνας γ΄.

P. 257. 1. 5. ἹΡαθῶς ἔτη é£.] Eusebius " Adopis ἔτη λθ΄. Euseb. Lat. Athoris vel Achoris ann. 9, edit. autem Sealigeri, Achoris ann. 7. Sed Manetho apud Joseph. τῆς δὲ ( Acenchris) 'Pátcris ἀδελφὸς θ΄. apud "Theoph. ᾿Αθωρὶς ἔτη ιβ΄. μῆνας y. Ita ed. Wolfii, sed Μερχερὴς vulgo "Theophilus.

Ibid. l. 6. Χεβρῆς ἔτη ιβ΄. Eusebius Χενχέρης ἔτη ις΄. Euseb. Chron. Lat. Cheneres ann. 10. sed MSS. Coll. Magd. et Mer- ion. ann. 16. atque Arnaldi Pontaeci editio Chron. Lat. Edit. autem Scaligeri, Cenchres ann. 18. Menetho apud Joseph. ᾿Ακεγχήρης ιβ΄. kai μῆνας πέντε, sed apud. Theoph. confusa no- mina fuerunt.

Ibid. l. 7. ᾿Αχεῤῥὴς ἔτη ιβ΄. Eusebius Χεῤῥῆς ἔτη ιε΄. Manetho apud Joseph. ᾿Ακεγχήρης ἕτερος ιβ΄. καὶ μῆνας γ΄. sed apud Theoph. reges confusi sunt. Sub hoe rege Mosis exodum collocat Eusebius in Chronico Latino, sed Versio ejus Armenia sub rege Orum sequenti, 4chencherem quem vocat, at Euseb. Syneelli sub CAencheri tertio rege post Orum.

Ibid. l. 8. ᾿Αρμεσῆς ἔτη ε΄. ᾿Αμερσῆς edidit Scaliger. ᾿Αρμὲς habet Zwseb. Suncellianus, "Apuais Euseb. Scaligeri. lta et AManetho apud Joseph. "Appois δ΄. kai μῆνα ἕνα, apud 776ο- ghàlum vero leetio variata, et confusa nomina fuerunt. Hune regem Danaum quoque appellavit in Dyzastia sua Eusebius, (Appés ὃ Δαναὸς.) οὐ ᾿Αμμεσῆν seu Ῥαμεσσῆν fratrem ejus et successorem nominavit /Egyptum; ᾿Αμμὲς ὁ Δαναὸς ἔτη ε΄. μεθ᾽ ἃ ἐκ τῆς Αἰγύπτου ἐκπεσὼν καὶ φεύγων τὸν ἄδελφον Αἴγυπτον εἰς τὴν “Ελλάδα ἀφικνεῖται, κρατήσας τε τοῦ "Apyovs βασιλεύει ᾿Αργείων. Sed Manethonem dixisse Josephus refert, Sethosin seu Ramessem, qui ÀÁmenophi successit, appellatum esse /É- gyptum, et fratri hujus Armain nomen Danaum impositum. Hie autem Sethosis, idem qui Sesostris pluribus ita refe- rentibus, primus Dynastie proxime sequentis rex est. Vid. et Eusebii Chron. Lot. ad an. pncxrr.

Ibid. l. g. Ραμμεσσῆς ἔτος &.] Cum simplici c Sealiger et una p JMS. alter Parisinus. Eusebius habet ᾿Αμμεσῆς, ὁ καὶ

998 ANNOTATIONES

Αἴγυπτος, ἔτη £y. Sed Chron. ejus Lat. Remesses hune ap- pellat. Versio Armenia Ramesses seu Ftampses. Et Manetho apud Josephum habet, ἹῬαμεσσῆς v καὶ μῆνας δ΄.

P.257.1. το. ᾿Αμενῷφ ἔτη ιθ΄. 'AuevoQ00 MS. alter Parisinus, et Eusebius Syncell. habet Μέμωφις ἔτη μ΄. Euseb. Scaligeri Μένωφις cum v., Latinumque Chron. ejus Menophis, vel Me- nophes, vel Menophus. | Versio Armenia Amenophis seu .Am- meniphthis. Manetho apud Josephum habet ᾿ΔΑμένωφις ιθ΄. kal μῆνας ς΄. Addita sunt in vet. edd. Theophili, quas quidem inter hzee contuli, post Amenophim regem, τοῦ δὲ Θοῖσσος καὶ ἱΡαμέσσης ἔτη v, quz corrupta fuisse ostendunt alia quzedam Manethonis apud Josephum, magisque pertinere ad Dynastiam proxime sequentem.

Ibid. 1. 11. Ὁμοῦ ἔτη c£y.] Hujus Dynastize regum omnium auni sunt 262, excluso tempore regis primi Amosis, cui Eu- sebius, ut dixi, annos 25. attribuit, perinde atque apud Jo- sephum Jazetho additis quatuor mensibus.

DYNASTIA XIX.

Ibid. l. 20. Σέθως ἔτη να΄.] ve. Euseb. et Chron. ejus Lat. vulgo Zethus, sed edit. Seal. οὐ MS. Coll. Merton. Sethus. Xé- θωσις, quod idem nomen est, appellat hune Manetho apud Jo- sephwm, sed regni tacet annos. Sethos an. 55 Chron. Eusebii Armen.

Ibid. l. 21. Ραψάκης ἔτη £a.] Eusebii Dyn. Ῥάψης ἔτη ἕς΄. Sed Chron. ejus Latinum Famses hune regem vocat. Rampses ann. 66. Chron. Armen. et Josephus.

Ibid. 1. 22. ᾿Αμμενεφθὴς] Cum simpliei μ AZ,S. alter Paris. Eusebii Dyn. ev ed. Scal. ᾿Αμένωφθις. In Chron. Lat. ita variatum est, 4menophes, Amenophes, Amenophis, Amnenopis. Pro ἔτη κ΄. Euseb. habet ἔτη μ΄. Chron. ejus Armen. Amenephthis an. 8. 106 hoe rege supra aliquid annotavi, p. 394.

Ibid. 1. 23. ραμεσῆς ἔτη £.] Eusebii Dyn. omisit. Ibidem Chron. Armenium.

Ibid. l. 24. ᾿Αμμενεμνῆς ἔτη €.] Nomen scribit Sealiger 'Ap- μενεμῆς. Euseb. habet ᾿Δμμενεμμῆς ἔτη kg. Chron. Armen. Aummnenemes an. 26.

Ibid. l. 25. Θουωρὶς, ὁ παρ᾽ "Oppo &e.] Hee verba in Zu- sebiana pariter atque Africani Dynastia adeo partita et luxata

IN AFRICANI CHRONICA. 909

sunt, ut duo reges T'huoris et "AAxarópos ex uno Thuori, qui ᾿Αλκάνδρας maritus fuit, efficerentur, quippe eum vox ἀνὴρ post ᾿Αλκάνδρας male esset omissa. Correxit ea vel ex Synoelli Chronograph. pag. 169. vel ex Eusebii CAron?co Latino Scaliger, ubi ad an. ccexxxv. hzee extant: 'uoris rev Egypti ab. Ho- mero JPolybus vocatur, maritus. Alcandra, cujus meminit in Odyssea (δ΄. v. 126.) dicens, post Troje captivitatem Menelaum et [Helenam ad eum divertisse, repetentes Greeciam post. bellum Troje. Postea certior faetus sum extare in wtroque Parisiensi M Sto" Αλκανδρος ('AAkárvópas) ἀνήρ. Jamque recepit AAkárópas in nuperam Syncelli editionem cl. Dindorf. qui refert lectorem ad pag. Syneelli Goarini p. 169. Ceterum pro ἔτη ζ΄. edidit Sealiger ἔτη ς΄. per incogitantiam, opinor, eo quod voei Πολύ- Bovs numerus ς΄. additus esset in Africani Eusebique Dy- nastiis apud Syncellum quandoque corruptum, non item in Pa- risiensibus ejus seriptis. Verum aliter ipse quoque Scaliger in KEusebianis suis, unde plus semel Goarus ineonstanti:z crimine eum arcessivit. Consentit in annis Chron. Euseb. Armen. notatque el. Aucher. interpretem Armenium certe legisse in suo apographo Grzeco àri]p ' AAkár2pos, vel quid simile. Verum refert ill, habere Armen. Interp. ἴῃ Canone. Eusebii maritum Alcandre.

P. 258. l. 2. βασιλεῖς 5;".] Immo conversis numeralibus re- ges o5'. 290. in antecedentibus przsstantur. Chronicon Armen. agnoscit reges 92. annos 2121.

Ibid. l. 2. ἔτη βρκα΄.] At fit summa ex numeris anteceden- tibus 2216. absque Amosis regis annis 25.

DYNASTIA XX.

Ibid. l. το. ἔτη ρλε΄.] Scal. ρκε΄. Euseb. Dyuast. pou. — Euseb. Chron. Armen. 172.

DYNASTIA XXI.

Ibid. 1. 15. € .] Syncelli textus νζ΄. quem. Sealiger ante Go- arum ex JAZusebii Dynast. correxerat. Itidem emendate ζ΄. Syncelli MS. alter Parisinus, e& nune Chron. Armenium.

Ibid. 1. 16. Σμενδῆς] Ita MS. alter Paris. et Scaligeri Eu- seb. Σμένδις Euseb. Syncelli, οὐ Euseb. Armen. Euseb. Latinus Semendis vel Smendis. Σμεδῆς Goarinus S'yncelli tevtus, Σμερδῆς Seal. in Africani Dyn. Nunc et Dindorfius Σμενδῆς recepit.

Ibid. l. 17. *ovoérgs ἢ Ψουνέσης) lta Syncelli MS. Paris.

400 ANNOTATIONES

prior tevtum Goarinum firmans. Ψουσέννης cum dupliei v Sealiger in Africani Dyn. Eusebiana Dyn. et M.Stus alter Paris. Solum Ψουσέννης nune posuit Dindorfius. Psosennes Euseb. Chron. Armen. Pro ἔτη yg'. Seal. edidit μβ΄. Euseb. habet μα΄.

P. 258. l. 18. Νεφελχερὴς] Eusebius Syncelli Nedoepxépus. Euseb. Scaligeri Νεφερχένης. | Variant Chronici Latini Exem- plaria in literis 1stis | et r. Firmat JVephercheres Versio Ar- menia.

Ibid. l. 20. 'Ocoxóp] Ita MS. Syncellà Paris. alter οὐ Eu- sebii Dynast./ "Ocoxóp textus Syncelli Goarinus. ᾿Οσόχων Seal. in 'Iorop. Συναγωγ. sed in Canon. [sagog. Opsochon. ᾿Οσοχὼρ nune posuit Dindorfius, et Osochor. Chron. Armen.

Ibid.l 21. Ψιναχὴς} Ita MSS. uterque Paris. atque Eusebii Dynast. Euseb. Latinus Psinaches, vel, Psinaces. Sed Pinaces MS in Coll. S. Magdal. Oxon. quemadmodum Πιναχῆὴς textus Suyncelli Goarinus. Ψιναχῆς nune Dindorfius. Psinzaches cum dupliei n Chron. 4rmen.

P. 259. l. 1. Σουσέννης ἔτη ιδ΄. Goarus quidem ad marg. atque in notis reposuit ἔτη λ΄. ut confiei summa posset an- norum 130, qua huie Dynastiz infra attribuitur. Eusebii autem Dynastia habet Ψουσέννης cum MSto altero Parisino, et ἔτη Ae. Ὁμοῦ ἔτη ρλ΄. Eusebius enim Psusenni regi hujus Dynastize secundo annos tantum 41. pro 46. apposuit. Nunc Ψουσέννης Dindorfius Syncello reposuit. — Chron. Euseb. Avinen. prestat Psosennes amnis 35. Summa ann. 130.

DYNASTIA XXII.

Ibid. 1. 5. βασιλέων θ΄.] Eusebio tres tantum reges sunt in hae Dynastia.

Ibid. 1. 6. Eécoyyis] Σεσώγχις MS. alter Paris. Scaliger in Canon. [sagog. posuit Sesonchis vel Sesochis. Eusebius habet Σεσέγχωσις, sed in Chronico Latino suo, Sysonchosis, vel Seson- coris, vel Senscoris. | Chron. z4rmen. przestat Sesonchusis.

Ibid. 1. 7. 'Ocop0óv] lta edidi ex MS. utroque Parisiensi et Eusebio Scaligeri pro Goarin? textus "Occpé0. — Euseb. Syn- cell. ᾿Οσωρθών. et Scaligeri Africanus Οὐσόρθων. Nune et Dindorfius 'Ocop0ov recepit, sed Osorthos przebet Chron. IEu- - sebii Armen.

Ibid.l 11. ἔτη ρις΄.] Ita convenienter eum numeris prioribus edidit Scaliger, sed habet p«'. S'yncellus editus.

IN AFRICANI CHRONICA. 401

DYNASTIA XXIII.

P. 259. l. 18. Πετουβάστης] Scal. et Eusebii Dynast. — Petu- bastes Chron. Lat.et Armen. ΤΠ εσουβάτις vero Africani Dynastia. Pro ἔτη μ΄. Eusebius cum apud Syncell. tum in Chronico Latino annos 25. huie regi aseripsit. Nune vero prestat ann. 26. Chron. Eusebii Armen.

Ibid. ἐφ᾽ οὗ ᾿Ολυμπιὰς Χο. Hune igitur /Egypti regem σύγ- χρόνον fuisse Joathamo et Achaz Jud:sse regibus Africanus statuebat, si modo hoe lemma ipsius fuerit. Conf. Num. XXXVI. et XXxVvit.

Ibid. 1. 20. 'Ocopxà ἔτη η΄. Ita et περισπώμενον, pro edito ᾿Οσωρθὼν MS. uterque Parisinus. ᾿Οσορθῶν ἔτη θ΄. Eusebius. ὃν Ἡρακλέα Αἰγύπτιοι καλοῦσιν. ΑἸ sensus verborum est, quem cum Hereule Grzccorum ZEgyptii comparant? Conferas Num. xi. ὯὉ καὶ ἔΑρης κληθεὶς, ὡς πολεμικώτατος.

Ibid. 1. 23. Ζὴτ ἔτη Aa'.] λδ΄. MSS. alter Parisiensis. Omisit hune regem Zusebius, et in titulo Dynastize exhibet βασιλέων τριῶν. In Canonum autem Jsagog. Scaliger posuit istud. Bn... xxxi." quasi nomen mutilatum fuisse censuerit.

DYNASTIA XXIV.

P. 260. l. 3. Bókxopis] Ita edidit Sealiger pro illo Βόχχωρις in Syncelli textu. Βόχχορις MS. alter Paris. Pro ἔτη ς΄. ha- bent Sealiger et Eusebii Dynastia ἔτη μδ΄. Eusebiusque in Ohron. Latino, annos 44. sed interdum 42. vel 46. Chron. Ar- mén.44. Mune regem sapientie laude ornat Diodorus Si- eulus lib. I. Zisz. cap. 65. vid. et capp. 45. et 94.

Ibid. ἐφ᾽ οὗ ἀρνίον ἐφθέγξατο] ZElan. lib. xii. cap. 13. De animalibus. Λέγουσιν Αἰγύπτιοι, kal ἐμὲ μὲν ἥκιστα πείθουσι, λέγουσι δ᾽ οὖν, ἄρνα καὶ ὀκτάπουν καὶ δίκερκον κατὰ τὸν Βόκχοριν τὸν ἀδόμενον ἐκεῖνον γένεσθαι, καὶ ῥῆξαι φωνήν. Vide cetera. ScaLmeER. Amimade. in Chron. Eusebii, pag. 68. ubi ad an. Abrahz wccxxxvi. hzee posita extant; Bocchoris ZEgyptiis jura constituit, sub quo et agnus locutus est. Memoratur Téxvaris ó Bokxópeos πατὴρ a Plutarcho De Iside et Osiride, cap. 8.

Ibid. 1. 4. ἔτη δ.΄.] Redundant hzc, aut alia desunt. Go- ARUs. Ín summa totali quz sequitur numerorum hujus libri, hzec non includi videntur.

VOL. II. 3F

402 ANNOTATIONES

DYNASTIA XXV.

P. 260. l. 12. ἔτη η΄.] Eusebius preebet ἔτη ιβ. Huie autem Sabaco /Kthiopum regi annos regni ZEgyptiaei quinquaginta, antequam abdieaverat se illo, Herodotus attribuit lib. ii. Zist. cap. 139. De rebus gestis ejus videndus Diodorus Siculus Lib. I.

Ibid. l. 13. ἔτη ιδ΄.] Eusebius ιβ΄.

Ibid. 1. 14. Ταρκὸς ἔτη w.] Tapakós ἔτη κ΄. Eusebius in Dy- nast. sed in Chronico Latino Tarachus, quod posuit Scaliger in Canonum Isagog. "Taraecus Armeni Chron. Interp. Latina.

DYNASTIA XXVI.

Ibid. 1. 22. Xairóv] lta MS. alter Paris. et emendante ad marg. Goaro post Zusebi? Dynast. pro 'Acavróv. | Nunc ita et Syncellus nuper editus. |

Ibid. 1. 24. Στεφινάτης] Ab Eusebio Στεφανάθις vocatur. Ceterum ante hune regem posuit Zusebius "Aupapis Αἰθίωψ ἔτη ιβ΄. omisso rege ultimo Dynastize hujus Psammecherite. In Chron. Lat. Merres. sed in Armenio, Ammeres, /Ethiops annis. 18. In eod. Chron. Armenio extat Stephinathis. m Latino Stephinatis, cujus quidem chroniei Manuseripti libri in hoc nomine inter se multum variant.

Ibid. 1. 24. Nexeyós] Ita MStus uterque Paris. Scaligerque n 'Icrop. 'Icayoy. et Canonum. Isagog. pro Nepeyós Syncellini textus. quem nune correxit Dindorfius. Νεκεψῶς habet ZZusebii Dynastia, atque ita variatur in Chronici Latini Evemplaribus, Nechepsos, Nichepsos, Niehepsus, Nochepsos. In Chron. Ar- men. extat INichepsus.

Ibid.l. 25. Νεχαὼ ἔτη η΄. In Canon. autem Zsagog. omittit hune regem Scaliger, verbaque hzee ponenda curavit; ** Hae- * tenus Manetho. Reliqua ex Herodoto." Tum postea Dy- nasti:e proxime sequenti lemma hoc ab eo prepositum est; * Rursus ex Manetho."

Ibid. 1. 26. Ψαμμίτιχος ἔτη vó.] Ita edidit Seal. post Ju- sebi. Dynastiam, οὐ .MS. alter Syncellà Parisinus habet. Ψαμ- μήτιχος pro edito Ψαμμίτικος. Atque ita nune edidit Dindorfius, consentiente Chron. Armen. — Eusebii Chron. Lat. habet, Psam- mitichus, vel, Psammeticus. in quo, prout in 4rmen?o, ap-

IN AFRICANI CHRONICA. 403

ponuntur anni 44. pro 54. atque sie Sealiger in (ἦγον. Jsag0g. sed Eusebius in .Dynastia. Syncellina habet annos 45. minus accurate quam Africanus, eujus numeros confirmat, Herodotus inlib. ii. eap. 157. Hune autem regem /Egyptium sepius quam alium quemvis memoravit Herodotus; cujus tra- dit naves tota Africa triennio circumnavigata per mare Mediterraneum ad /Egyptum rediisse. Ei patrem atque filium Νεκὼν historieus attribuit, capp. 152. et 158. ejusd. lib. et Psammetichum .Saifem ab urbe vel nomo appellat Diodorus Siculus lib. I. 7Z7ist. cap. 66.

P. 261. l. 1. Νεχαὼ δεύτερος ἔτη ς΄. Nechao propter priorem regem cognominem, et hujus Dynastize regem tertium, Nechao seeundus dictus, hie statuitur idem fuisse atque Pharao Necho, qui, postquam Josiam regem optimum superaverat, succes- sorem ejus Joachas in /Egyptum abduxit. Vid. 2 Paralipom. capitibus penult. et ult. De eo Herodotus— xai Σύροισι πεζῇ ὁ Νεκὼς συμβαλὼν ἐν Μαγδόλῳ ἐνίκησε. μετὰ δὲ τὴν μάχην Καδύτιν πόλιν τῆς Συρίας ἐοῦσαν μεγάλην εἷλε. lib. ii. cap. 159. Qua quidem appellatione Hierosolymam designari putant. Huie autem regi annos 17. pro 6. quos Africanus et Eusebius ei assignant, Scaliger in Canonum Isagog. attribuit, Herodotum, ut videtur, secutus, qui tamen annos tantum 16. commemorat : Μετὰ δὲ, ἑκκαίδεκα ἔτεα rà πάντα ἄρξας, τελευτᾷ τῷ παιδὶ Φάμμι παραδοὺς τὴν ἀρχήν. ibid.

Ibid. 1. 2. αἰχμάλωτον} Supplevi istud ex MSStis Parisinis, Eusebiique Dynastia. quodque nunc Syncello suo restituit Din- dorfius.

. Ibid. l. 4. Ψάμμουθις ἕτερος ἔτη ἐξ] Euseb. ἔτη ιζ΄. Atque Sealiger in Canon. [sagog. annos 16. Sed vulgo Eusebii La- tinum Chron. ann. tantum 6. quibuseum atque Africano ipse quoque Herodotus consentit. lib. ii. cap. 161. Pontaci tamen et Ronealliana Chroniei hujus editiones, immo et nuperrima Maiiana, annos przestant 12. consentiente M8. Collegii S. Mag- dal. Oxon. In Chron. vero Armenio hoe extat, Psammuthes alter, qui est Psammetichus, annis 17. |. Ad lectionem quod at- tinet Ψάμμουθις ὃ ἕτερος, hzec seribit cl. Sehurzfleichius in Casti- gatt. et Animadv. ad. Chron. Euseb. et Paschal. * Ego malim * una voce legere Ψαμμουθισέτερος non enim alius Psammuthi * precedit, et 5] vel maxime przecessisset, scriberetur tunc potius

3F2

404 ANNOTATIONES

** Ψάμμουθις ὁ δεύτερος." p. 248. Notitia Biblioth. Vinar. |. At fortasse, cum habeat Eusebii Dynastia Ψάμμυθις ἕτερος, ὁ καὶ Ψαμμιτικὸς, Africano reponendum foret Ψάμμουθις. ἑτέρως Ψαμ- μίτιχος. .Adi alium regem cognominem, qui tertius est Dy- nastie xxix, et notam ad loc.

P. 261. l. 6. Οὔαφρις ἔτη ιθ΄. Eusebius in Dynastia, quem seeutus est Sealiger in Canon. Jsagog. annos 25. similiter atque Herodotus, Vaphri seu Apriei ibidem attribuit. Sed Diodorus Siculus lib. I. eap. 68. annos tantum 22. Eusebius interdum in Chron. Lat. 30.

Ibid. ᾧ προσέφυγον] Rex iste dietus Vaphres est itidem a LXX. Interpretibus in Jeremée cap. xliv. comm. ult. sed KEphree vel Hophra scribunt, qui Hebrzeum codicem sequuntur.

Ibid. 1. 8. ἼΔΑμωσις ἔτη μδ΄. Eusebius in Chronici exemplari- bus exhibet vel 24masis, quemadmodum apud auctores fre- quenter nomen scribitur, vel, 47n«amasis, vel denique A4masais. In Dynastia quoque et Chronico Eusebius annos adposuit 42, vel in edit. Pontaei ann. 43. firmat vero Herodotus Africani numeros 44. cap. ro. libri tertii. Diodorus tamen Siculus annos eidem regi 55. attribuens, Βασιλεύσας δ᾽ ἔτη, inquit, πέντε πρὸς τοῖς πεντήκοντα, κατέστρεψε τὸν βίον, καθ᾽ ὃν χρόνον Καμβύσης ὁ τῶν Περσῶν βασιλεὺς ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον, κατὰ τὸ τρίτον ἔτος τῆς ἑξηκοστῆς καὶ τρίτης ᾿Ολυμπιάδος, ἣν ἐνίκα στάδιον Παρμενίδης Κιμαριναῖος. lib. I. cap. 68. Ad hune regem, quem ob sapientiam, justitiam, clementiamque, laudat Diodorus c. 95. Solon, teste Herodoto, adiit. vid. lib. I. eap. 3o. Ad haze nune vidi nomen 4£asis habere Chron. Eusebii Armen. Variant inter &e chronographi vel 4;nosis vel4masis scribentes.

Ibid. 1. 9. Ψαμμεχερίτης] Ita MSSti Paris. et Scaliger. Ψαμ- μαχερίτης editus Syncellus. Nescit hune regem Eusebtus, quem Cambyses devieit mortuo Amasi patre hujusce Psamme- cheritis, seu Psammeniti, prout appellat eum Herodotus. vid. lib. iii. capp. 10. et 14. ubi idem sex mensium spatium regno ejus tribuitur.

DYNASTIA XXVII.

[bid. ]. 21. ἔτη ς΄.] Eusebius in Dynast. ἔτη γ΄, qui post hune istud addidit, Μάγοι μῆνας C. — Et annos 4. Cambysi attribuit Scaliger in Canonwm, [sagog. Mehusque hzc DEusebii atque

IN AFRICANI CHRONICA. 405

Sealigeri eum Ptolemaei Canone conveniunt, in quo quidem anni tantum octo universo, sivo Persico, Cambysis regno ad- positi sunt. Vid. et Num. xrur. Vulgo ἑαυτοῦ, sed αὐτοῦ reposul, prout fere scribitur in codicibus.

P. 261.1. 22. ἔτη Ag.] Dario Hystaspi iidem anni attri- buuntur ab Herodoto lib. vii. //ist. cap. 4.

Ibid. l. 23. ἔτη κα΄.] Euseb. in Chronico Lat. ann. 20. Sed in Armen. ut in Grecis, ann. 21.

Ibid. l. 24. 'Apragarós μῆνας (€ .] Omisit Eusebius in Dyaast. sed in Chronici Canone habet.

Ibid. 1. 25. ἔτη &a'.] Euseb. ἔτη y. Atque ita Sealiger in Canonum. [sagogicorum Libris.

P. 262. l. 2. ἔτη ιθ΄. Sealiger, ubi supra, notam istam ad- posuit, ** Iste (Darius Xerxis) in Perside annos xix. imperavit, * anno xi. imperii sui /Égyptum amisit." Vocem ἔτη ex

MSStis Paris. atque Eusebio addidi.

DYNASTIA XXVIII.

Ibid. 1. 9. ᾿Αμύρτεως] 'Apvpratos Scaliger ubique. ᾿Αμύρτεος MS. alter Paris. "'Apópravos Euseb. in hae Dynastia, ubi ᾿Αμυρταῖος MS. uterque Paris. ut nune edidit Dindorfius. Eu- sebius autem in Chronico Lat. Amartheus vel Amanteus. Ceterum Usserio in 4z2alibus p. 111. ed. Genev. Amyrteus Saites rex ille fuisse videtur, cujus nominis mentionem facit Herodotus, tum lib. iii. eap. 140. tum lib. iii. cap. 15. ubi plurimis malis Persas ab eo affectos significat. Alii preterea duo reges Pausiris et Psammenitus ab Herodoto et Diodoro Siculo com- memorantur, qui Ámyrteo successerint.

DYNASTIA XXIX.

Ibid. 1. 13. Merógoíov βασιλέων] Μενδήσιοι βασιλεῖς MSS. Paris. atque Eusebii Dynastia. Sed supra in his titulis casus genitivus semper adhibitus est. Lt regum Mendesiorum Chro- mici Armen. Versio Latina exhibet.

Ibid. l. 14. Neoepírgs] Νεχερίτης Scaliger in "Iorop. ᾿Ισαγωγῇ, sed in Can. [sagog. Nepherites posult. Nedepírgs cum « pro e. Eusebius et MS. alter Parisinus ; sed jn Chronici Euscbiani

400 ANNOTATIONES

MSto codice vidi nomen 7/nestes pro Nepherite extans. Olim ego eum Syncello Goarino Νεφερείτης. | Correxit Dindorfius.

P. 262. l. 15. ἔτη cy.] Euseb. in. Chron. Lot. an. 12. quem secutus est Sealiger in Canon. /sagog. "Verum aliter Euseb. apud Syncellum, et Chron. Armen.

Ibid. 1. 16. Ψαμμουθὶς] Psammetiehum hune regem nomine appellare videtur Diodorus Siculus lib. xiv. cap. 35. ἀπόγονον ὄντα. inquit, τοῦ Ψαμμητίχου, regis quarti Dynastize xxvi.

Ibid.l. 17. Νεφορότης μῆνας 9.] Scaliger ubique Νεφερίτης. et Eusebius, etsi in Dynast. ᾿Ανεφερίτης notante Goaro men- dose seriptum est, praestat /Vepherites in. Chronicis Latino et | Armenio. abet MS. prior Parisinus Nedoopóris, MS. alter - Nedoepírgs, quod nune reposuit Dindorfius. Pro mensibus qua- u tuor duos tantum przebet ANVepheriti suo Scaliger in Canon. i Isagog. Nepherea hoc nomen posuit Diodorus Siculus lib. xiv. jJ : cap. 79. Ceterum addidit Ewsebi? Dynastia post hune regem 1 Μοῦθις ἔτος α. Cum vero nullum μέλειν exhibeat ejusdem —— | Eusebii Chronicon, ex posteriori parte vocis Psamamuthis fic- | tum esse hoc regnum videtur.

DYNASTIA XXX.

Ibid. 1. 25. Νεκτανέβης ἔτη ιη΄.] Eusebii Dynastia annos tan- tum quinque praebet, sed Chron. ejus Latinum 18. et Chron. Armen. Nectanebus ann. 10.

Ibid. l. 26. Τέως] De rebus hujus regis, quem 7«chwm ap- pellat Diodorus Sieulus, contra filium suum Nectanebum ges- tis videndus est idem scriptor in Db/ioth. suze Hist. Libro 15.

P. 263. l. 1. Νεκτάνεβος ἔτη wf.] Ita Sealiger ubique, fir- mantibus MSStis Syncelli Parisinis, pro Νεκτανέβης ἔτη ιη΄. lec- tione editi Syncelli, nune vero mutata. Hoc autem loco, ut fit supra, etsi Zusebi? Chronica Lat. et Armen. annos eosdem adposuerunt, sed przestat annos tantum octo Dynastie ejus. Preterea propter numerorum convenientiam in Eusebiano — - Chronico eum Africani quze vocata est Dynastia,hane Dy- — | nastiam cum altera Eusebiana commutandam esse opinatur | Goarus. Utcunque res se habet, annos trium harum penulti- | marum Dynastiarum qui colliguntur 64, defectioni ZEgyptiacce a Persico imperio attribuendos esse, quamdiu separatio illa | duraverit ostendentes, eensuit eruditissimus Usserius in Zz-

IN AFRICANI CHRONICA. 4071

nalibus, veteri historico Diodoro Sieulo in consilium adhibito. Verum annos tantum 47 Dynastize Eusebian:e supplent. | Ce- terum de ultimo isto rege /Egyptio hoe tradit Cornelius Ne- pos in Vit Chabrize Atheniensis, Nectanebum adjutum profectus (Chabrias) regnum ei constituit. cap. 2.

DYNASTIA XXXI.

P. 263.1. 7. εἰκοστῷ ére] Scaliger ait in Canonum. Isagog. Libris, * Hie decimo septimo anno regni sui /Egyptum re- * cepit." Ptolemei Regum Canon. amnos tantum 21. Ocho attribuit. Habent M. SSti Parisini, τῆς αὐτῶν Περσῶν βασιλείας. pro τῆς ἑαυτοῦ II. 8. ex Dynastia Eusebii reposui αὐτοῦ.

Ibid. 1. 8. ἔτη &.] Ita MS. alter Paris. et Scaliger ubique praeterquam quod in Cazon. Jsagog. posuit ann. io. Syncelli vero textus habet ἔτη β΄. Chron. Armen. annis 6.

Ibid. 1. 8. ἔτη γ΄. Sed Sealiger ubique et Jwsebi? Dynastia ᾿Αρσῆς "Ωχοῦ ἔτη δ. Consentientibus Chron. Lat. et Armen.

Ibid. 1. 10. Δαρεῖος ἔτη δ΄.] Scaliger ubique et Euseb. ἔτη ς΄.

Ibid. 1. 1r. Ὁμοῦ ἔτη y. Τόμου αν΄.] lta post Mane- thonis libros primum et secundum numeri recensentur, nec MSSti Parisienses, habent ς΄. pro γ΄. et ὁμοῦ pro τόμου, prout Goarus ad Syneelli marginem et in Latina Interpretatione posuit. Itaque correxi ty. γ΄. τόμου αν. Omnium vero hujusce libri numerorum summa est anni 862. et menses duo, exclusis annis ilis Dynastie vicesimze quartzee 990. nam summa an- norum non est, quze hoc loco collecta est, 1050.

Ibid. 1. 18. Μέχρι τῶνδε Μανεθῶς &c.] Addidit verbum παρίσταται ante συγγραφέων Eusebius. Sed in Chronico ejus extat istud, /7uc usque Manetho, post Nectanebum ultimum ZEgyptium, non post ultimum Persam. Przterea Sealiger in "Iorop. Συναγωγ. post eandem Dynastiam Africani tricesimam hzee edidit, Ἕως ὧδε Μανεθῶς τὰς λα΄. δυναστείας Αἰγύπτου περι- ἔγραψεν ἐξ ἱερῶν βιβλίων: τὰ δὲ μετὰ ταῦτα ἐξ “Ἑλληνικῶν συγ- γραφέων. At vero Περο potius ad hane Dynastiam pertinent, ubi Sealiger ipse addidit, Ταῦτα τοῦ τρίτου τόμου Μανεθῶ. Illa insuper, Τὰ δὲ μετὰ ταῦτα x. τ. 4. Africanus fortasse de opere suo dixit.

408 ANNOTATIONES

XII.

P. 263.1. 24. ᾿Εκ τῆς φυλῆς τοῦ Σὴμ &e.] In Schedis Gra- bianis, de quibus in Przefatione dixi, hoe Africani descriptum est fragmentum, cui quidem praemisit, quze sequuntur, Grabius ; * [In Chronieo Symeonis Logothetze, quod modo typis man- * datur ex Regio Cod. eum translatione Latina Combefisii, * hune Africani locum reperi, qui apud Syncellum non oc- * eurrit." Ita quidem Grabius, qui nullam interpretationem hujus ῥήσεως Latinam adjecit; vehementerque dubito, utrum hoe ipsum Chronicon, vel saltem pars istzee operis, ad hune. usque diem typis excusum fuerit, quippe quod idem videtur esse atque Annales ilh à Fabricio in Abloth. Gr. vol. vi. p. 158. primze edit. his verbis commemorati: ** Simeonis Ma- * gistri et Logothetze Chronicon collectum ex variis Chronieis * et Historiis, ab Adamo usque ad Constantinum Porphyro- * genitum. Codex MS. Regis Christianissimi, quo usus * est Cangius in Glossario Grseco notisque ad Zonaram et * aliis in scriptis; desinit in Leone Armenio eum Theophane, * eui in multis consonat." Porro ex iis qua: postea scripsit Fabricius p. 352. ejusd. vol. constat partem tantum poste- riorem istius Chronici, quod Grabius commemorat, à Combe- fisio fuisse inter Seriptores post 'lTheophanem anno 1685. editam. Videtur ergo Grabius hoc tantum velle dicere, se in Chronico Symeonis Africani locum reperisse. Ceterum plu- rima hujus ῥήσεως, sed mixta alis, exhibet eum Chronicon Paschale seu. Alexandrinum p. 36. et seqq. ed. Ducangii, tum Cedrenus in ZZistoriarum. Compendio p. 15. ed. Paris. qui ad verbum majorem ejus partem produxit, nomine itidem Africani adjecto. Adi et Eclogam Chronicorum p. 234—236. quam e codice MS. Paris. nuper edidit Cramerus. Hoe vero Afri- cani fragmentum, in Chroniceum suum Eusebium haud de- sumpsisse, nune tandem nobis liquet ex Armenia ejusdem Chronici Interpretatione, quze opera virorum doctissimorum nuper prodiit.

Ibid. l. 25. ὑπὸ τοῦ πατρὸς] Hune Dommnwunm appellat. Chronici Paschalis auctor ; Οὐρανὸν vero Anon. Scriptor ante Mallelam, referente nunc cl. Bekkero in nupera editione Cedreni.

ΦΡΈΝΕΣ ΝΣ

Ϊ | 4

-—

LJ aS nn cnl

IN AFRICANI CHRONICA. 409

P. 263.1. 25. εἰς τὴν ἐπωνυμίαν] Hoe ex Chron. Paschal. et Cedreno pro εἰς ἐπώνυμα edidi.

Ibid. l. 26. ὃς πρῶτος ἦρξε τῶν ᾿Ασσυρίων] Assyriorum re- ges primi hoe ordine fere recensentur, primus Belus, secundus Ninus, qui Beli fuit progenies, testibus plurimis scriptoribus, maritusque Semiramis, non filius; tertia Semiramis, quartus demum Ninyas filius Nini atque Semiramis. Porro hunc or- dinem suecedendi ipsi Africano attribuit Josephus Scaliger ANotis in Greca Eusebii p. 413. et alibi. At dubium hoe facit ῥῆσις istzee, nisi dubis fidei sit ipsa, in qua quidem Belus Nino successisse, non rex primus fuisse dicitur.

P. 264. l. 2. ὁ xai IIixos] Ita nomen seribo cum post Diony- sium Hal. A4zfiq. lib. I. p. αἰ. ed. R. Steph. ubi zíxos avis commemoratur, tum post Cedrenum. Corrupte enim legitur Πῆκον in hae Symeonis ῥήσει, olimque ita in Chronico Paschali, etsi interdum Πῖκος et περισπώμενον ibi positum est, sicut semper apud Cedrenum. Εὖ Picus Latine scribitur ;

Fauno Picus pater, isque parentem Te, Saturne, refert, tu sanguinis ultimus auctor. Virg. ZEÉn. vii. 48.

Ibid. l. 3. ἔσχε δὲ Κρόνος καὶ ἑτέρους δύο &c.] Cedrenus qui Belum Saturni filium retulerat fuisse, hzec habet ; ὡς δὲ ᾿Αφρι- κανός φησι, kai ἕτερον υἱὸν ἔσχεν ó Κρόνος τὸν ΓΑφρον, ἐξ οὗ ἼΑφροι, ὃς γήμας ᾿Αστυνόμην ἐποίησε &c. atque sic deinceps ad usque finem τῆς ῥήσεως.

Ibid. 1. 7. κατίων ἐν τῇ δύσει] κατελθὼν ἐν τῇ ὃ. Cedrenus.

Ibid. 1. 11. ἐν τῇ Κρήτῃ] Addidi artieulum ex Cedreno, sicut in l. 8. ante ᾿Ασσυρίων.

Ibid. l. 12. Θοῦρας, ὁ kal" Apgs] Oo?fpas nomen scribitur in Chron. Paschal. Θοῦρος habet Cedrenus. θοῦρος [Ἄρης apud Ho- merum frequenter positum est, θούριος " Apgs Sophocli aliisque solennis. Θούρας denique cum simplici p, e£ paroxytonum, Suidas in voce, qui, perinde atque auetor JZresiari Chrono- logici MS. Barocciani a Joanne Gregorio pagg. 222, et 229. et alibi Operum ejus commemoratus, tradit de viro similia illis quz apud Cedrenum, Malalamque in Chronograph. pag. 17. extant. Θύρας nomen scribitur in Eclogis p. 235 à Cramero editis 'Thor Septentrionalluum Mars est. Positus est loco quinto regum Assyriorum Arius a Syncello in pag. 103. Chrono-

VOL. II. 36

410 ANNOTATIONES

graphie. In Chronieo vero Eusebiano, alibique, post Ninum regem primum Assyriorum Arius rex quartus et DBelochus et Balzus, ordine octavus nonusque recensentur; sed tanquam &i Belus primus rex fuerit, qui Nino pater fuit, Arium regem quintum appellasse alibi refertur Africanus, hoe est Num. xxnr dum in hoc fragmento Arius seu Thuras, rex tertius, aut maxime quartus est.

P. 264. l. 14. Βάαλον, ἢ Βὴλ, μετονομάσαντες] Βάαλ Θεὸν, ἤτοι Βὴλ μετονομάσαντες Cedrenus. Baal Hebraice. Dominus. Scribit Thallus 4n historia sua, Belum regem Assyriorum, quem DBabylonii colunt, quique Saturni fuerit equalis et amicus, antiquiorem fuisse Tróico bello annis 322. Lactantius in Epi- tome, eap. 24. Sed omnino discrepare ab his numeris Afri- eanum Series Chronologica fine Adnotatt. posita ostendit.

Ibid. ἀναστηλώσαντες σέβονται] Auctor Chronici Paschalis, Ρ. 38 vel 69. ed. nov.—4 τινι ' Apel ἀνέστησαν πρῶτον στήλην oi ᾿Ασσύριοι, kal ὡς Θεὸν προσεκύνουν αὐτόν. Eadem et Cedrenus quoque pag. 13.

Ibid. 1. 16. ὃς μετωνομάσθη Ἑρμῆς] μετωνομάσθη pro perovo- μασθεὶς ex Cedreno recepi. Georgius Syneellus p. 227. Τινὲς βούλονται Κρόνον πρῶτον ΓΑλβανον (habet Syncellus pag. 171. ---καλούμενον "AXBavov ἀπὸ τοῦ ᾿Αλβάνον Κρόνου τῶν πάντων κατὰ τὴν ᾿Ιταλίαν βασιλέων πρώτου λεγομένου) κρατῆσαι τῶν κατὰ τὴν ἑσπέραν τόπων, μεθ᾽ ὃν φασὶ Πεῖκον υἱὸν αὐτοῦ, τὸν καὶ Δία, βασιλεῦσαι. εἶτα Φαῦνον Διὸς υἱὸν, τὸν καὶ Ἑρμῆν" ἐφ᾽ οἷς Ἡρακλῆς ἐπανελθὼν ἀπὸ Xmavías, καὶ μετ᾽ αὐτὸν Λατῖνος, ἐφ᾽ οὗ Αἰνείας μετὰ τὴν ἅλωσιν Τροΐας ἐλθὼν ἕο. — Vid. et pag. 171. Φαῦνος vero "Apeos, ὥς φασιν, ἀπόγονος, ἀνὴρ μετὰ τοῦ ὃρασ- τηρίου καὶ συνετὸς, scribit Dionysius Haliearnassensis libro primo Antiquitatum Roman. p. 20. Multi tamen ferunt, quem- admodum Africanus in ῥήσει istaec, Faunum filium Pici, sive Jovis, in Italia regnasse. Sed vero Piceum Fauni patrem, seu, ut tradit Lactantius in Zpitome c. 22. fratrem, atque avum Latini, Saturnii Jovis fratrem fuisse, non eundem atque Jovem, tradit Arnobius lib. I. Advers. Gentes p. 94. ed. Lugd. Bat. Proxime post λογικώτατος pro λογιώτατος Cedrenus.

Ibid. l. 18. τὴν τοῦ χρυσοῦ ποίησιν ἔφευρεν &e.] τοῦ χρυσοῦ τὴν φύσιν Cedrenus, sed ad marg. ejus τὴν ποίησιν. et auri fabrieatio ἐκ μετάλλων hie significatur. Auctor tamen Chro-

IN AFRICANI CHRONICA. 411

nici Paschal. de hoc Fauno pag. 44. vel 8vo. ed. nov. ait, ἦν ἀνὴρ πανοῦργος kal μαθηματικὸς, ὕστις ἐφεῦρε τὸ μέταλλον τοῦ χρυσίου ἐν τῇ δύσει πρῶτος καὶ τὸ χωνεύειν. ἐξεῦρεν litera superseript. in Grabii Apographo. ἐξεῦρεν Cedrenus.

P. 264. l. 19. ποικίλη] Hesychius, Ποικίλον, ἁπαλόν. πυκνόν. συνετόν. lta apud Platonem in Gorgia, Οὐδὲν ποικίλον, nihil evxquisitum vel insolitum. | Invenit λεγομένη pro γενομένη Ce- drenus.

XII.

P. 265. l. 9. Λιμοῦ κατασχόντος &c.] Huie ῥήσει apud Syn- eellum titulus ᾿Αφρικανοῦ prafixus est. Historia extat in Gen. xii. 10. et. seqq.

Ibid.l. 7. δεδιὼς δὲ μὴ &e.] Ita post Sealigerum edidi, qui hae Africani verba Chron. suo JEusebiano inseruit pag. 20. Nam abest a Syncelli textu particula δὲ, ubi καὶ ante δεδίως Goarus ad marg. posuit. Sed Sealigerum tuetur M5. alter Parisinus. Nune quoque ita edidit Dindorfius. Proxime post recte σκήπτεται pro σκέπτεται idem Scaliger.

Ibid. l. 15. διεπληκτίσαντο!] Scaliger habet διεπληκτίζοντο. Sed MS. Paris. alter. διαπληκτήσαντο. De re ipsa adi Genes. xxil. 7. et seqq.

Ibid. 1. 19. Ze8eciu] Ita ediderat Scaliger ante Goarum pro Σεβοεὶμ. cum o, editos quidem LX X. ut opinor, in Gez. xiv. 2. et alibi, secutus, sed codices nonnulli eorundem interpretum, quos commemorat cl. Holmesius, per o nomen scribunt. Ha- bet quoque Cedrenus Σεβόϊν, qui in ist. Compend. p. 28. ed. Paris. hee Africani, sed nulla facta nominis ejus mentione, attult a vocibus δι᾿ ἀρετὴν usque ad finem τῆς ῥήσεως.ς | Atta- men disertim legi in utrisque MS'Stis Syncelli Parisinis Σεβωεὶμ eum o postea certior factus sum, idque nunc recepit Dindorfius. Mox vero pro voce Αἰλὰμ habet Αἰλὼμ Scaliger, et ᾿Ελὰμ τῶν ο΄. edd. plerzeque, sed Αἰλὰμ alize. edd. et. plurimi codices scripti ab Holmesio memorati. Cedrenus mendose ὁ Ἰλάμ.

P. 266. l. 2. Τὴν ἁλυκὴν] Ita Scaliger pro τὴν ἅλικὴν cum i, quod exhibent S'yacellus et Cedrenus.

Ibid. 1. 3. θάλασσα νεκρά" Beda JDe Locis Sanctis cap. xi. Mortuwum autem. mare appellatur, quod. nihil recipiat generum viventium, neque pisces, neque assuetas aquis aves ; tauri camelique

Qus

412 ANNOTATIONES

fluitant. p. 321. ed. Smithi Operum Bede. Similiterque scrip- serat de hoe lacu Tacitus; JNVeque pisces aut suetas aquis vo- lucres patitur. Hist. v. 6. Ultima vero Bedze verba de tauris camelisque fluitantibus Pliniana sunt, qu:e post afferam. Mox sequitur ζώων re yàp οὐδὲν ἐκεῖνο τὸ ὕδωρ φέρει, ubi (ov pro ζώων habet Cedrenus, et vox φέρει cum vi producendi vel pa- riendi adhibetur, sicut infra in l. 7. Narrat autem Maun- drellus idoneus auctor in Zfinerario suo pag. 84. visas a se ipso fuisse inter caleulos super maris hujus arenam duas tresve conchas testis ostreariis consimiles, quum undis ejectze essent, idque intervallo itineris duarum horarum ab eo loco, quo Jor- danes rivus ad mare mortuum accedit; quod quidem a se com- memoratum ait, ut ne flumine advectz in mare fuisse hze eon- chze euiquam viderentur. H:ec Maundrellus, dubitans, an vere traditum sit, hisce aquis nullos innutriri pisces; sed vero cl. Volneius in nupera Peregrinatione Syriaca et ZEquypt. vol. I. cap. 20. seet. 6. antiquam famam veram esse confirmat ; quod- que nimium habeant salis hz. aquze, causam rei esse putat. Addidit Beda, loco modo allato, Denique si Jordanes auctus imbribus pisces illuc influens rapuerit, statim moriuntur, et pin- guibus aquis supernatant.

P. 266.1. 4. kai νεκροὶ μὲν----βαπτίσαιντο] Cedrenus elegantius, καὶ νεκρὰ μὲν σώματα ὑποβρύχια γίνεται, ζῶν δέ τις οὐδ᾽ ἂν ῥαδίως βαπτίσαιτο. Rem hie memoratam firmat Maundrellus in loco jam allato, narrans se corpus sensisse suum inter nandum in hoe mari vi insolita sustentum, sed tamen rem ait exaggerasse auctores. Firmant et alii duo scriptores, Lusignanus vol. II. p. 185. Jin. et Leghus Anglus, anno 1818 harum aquarum vim ipse expertus, quod ante Lusignano eontigerat. Ait Tacitus, l. e. /ncerte (inert? corrigit Freinshem.) wnd« super- jecta, ut solido feruntur, periti imperitique nandi perinde at- tolluntur. Pliniusque. Nat. Hist. lib. ii. eap. 106. Nil. in. "Asphaltite, aW, Judece lacu, qui. bitumen. gignit, mergi potest. Post vero re melius perpensa posuit, lib. v. cap. 15. Twuri camelique fluitant ; ànde fama nihil 4n eo mergi.

Tbid. 1. 6. λύχνοι δὲ μὲν καιόμενοι ἐπιφέρονται] | Syncellus Goarinus habet λύχνοι μὲν καιόμενοι δὲ ἐπιφέρονται, ubi δὲ re- dundare ait Goarus, posuitque καὶ pro illo ante ἐπιφέρονται Sealiger. Ex MS. altero Parisino, ut olim ego, nune Din-

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 418

dorfius correxit. Hane tamen particulam καὶ haud male exhibet ante λύχνοι Cedrenus. Ceterum in Notis pag. 414. scribit Sealiger; ** In fragmento Africani est egregia lacus Asphal- * titis descriptio ἐκ τῆς ἱστορίας καὶ αὐτοψίας auctoris; in quo ** notabis λύχνοι μὲν καιόμενοι καὶ ἐπιφέρονται. — Quod. ot apud * Hegesippum reperies lib. iv. cap. 18. (De Bello Judaico) * Lucernam accensam ferunt aquis supernatare, sine ulla. con- ** versione extincto demergi lumine. Quod ab Africano, non a * Josepho aecepit. "Tertullianus in poemate de Gomorris et ** Sodomis,

(€ LL — ——-si denique teste

* Luciferam narem insistes, qua spiritus ἐστὶ est,

* Velificabit aper flammae. δὲ flamma perempta est,

« Ibit subter aquas destructio naufraga lucis."

P. 266. ]. 7. ἐνταῦθα εἰσὶν αἱ τῆς ἀσφάλτου πηγαὶ] Particulam δὲ post ἐνταῦθα fide nixus M Sti alterius Paris. atque Cedreni omisi. Nune itidem Dindorfius. Abest τῆς à Scaligeri Eu- sebianis. Habet Genes. xiv. 10. de loco, ubi Sodomitze a Syris vieti; Ἢ δὲ κοιλὰς ἡ ἁλυκὴ ΦΡΕΑΤΑ "ASOAATOY. Tradit Maundrellus nostras, quem quidem bis ante memoravi, colligi solere affatim bitumen prope montes, quibus cingitur ab oriente et occidente mare mortuum, idque pieem maxima similitudine referre, nec facile ab ea distingui posse, nisi ex sulphureo ejus odore ae sapore. Immo vero alius auctor celebris Shawius Observatt. in. Syriam. &c. cap. iii. p. 374. postquam certiorem se factum esse narravit, bitumen hoc certis quibusdam tem- poribus ex imo mari sub forma magnorum hemisphseriorum efferri solitum esse, et reperiri in littore gagatis instar ni- gerrimi nitoris, pergit seribere, tribui debere hujusmodi erup- tionibus-pufeos et cavos prope lacum sitos, qui a Maundrello cum locis, in quibus prius fuerant caleareze fornaces, conferun- tur. Tacitus ἢ δέ. v. 6. loco ante allato, Sed gnari locorum tradunt, undantes bitumine moles pelli, manuque trahi ad litus ; moz ubi vapore terra, vi solis inaruerint, securibus cuneisque ut trabes aut sava discindi.

Ibid. l. 8. στυπτηρίαν καὶ ἅλα] ἅλας MS. alter Syncelli et Ce- drenus, quod reposuit nune Dindorfius suo Syneello. Quod ad salem attinet, narrat Georgius Sandysius in Zfinerorío suo, init. lib. iii. vieinum populum inde salem sibi comparare so-

414 ANNOTATIONES

litum. Ad hse cl. Volneius, quem modo attuli, docet abun- dare sale fossili montes juxta sitos. Hine vana fuisse videtur Jacobi Palmerii super laeu Asphaltite animadversio in Miscell. Observ. vol. x. tom. 1. p. 254. ubi sales his locis negat.

P. 266. ]. το. ἔνθα δ᾽ àv καρπὸς εὑρεθῆ, κάπνου πλέον εὑρίσ- κεται θολερωτάτου)] αὖ pro ἂν, et οὐδὲν, id quod abest a Syn- cello, post πλέον, edidit Sealiger. Apud Cedrenwm οὐδὲν ex- tat sine θολερωτάτον. De fructibus istis Josephus Bel/. Jud. lb. v. Taeitusque 7Zist. lib. v. quorum narrationes Maun- drellus l. c. profert ridetque. Attamen conferri meretur Lu- signanus modo adductus, qui mentione faeta de malis malisque punieis juxta hoe mare consitis ait, opinari se fruetus eorum, antequam maturescant, flatibus austri przefervidi corrumpi solitos.

Ibid. l. 12. λήγει re] Habet δὲ pro τὲ Scaliger, qui et paulo post omittit rà ante ἐναντία. Exhalentur vero subsideantve ocius solito hee aquze necesse est, aut oceultis quibusdam ef- fluant meatibus, quippe quze nihil augentur accessu tum Jor- danis magni rapidissimique interdum fluvii, tum plurimorum item torrentium, quos commemoratos habes a Relando in Pal«stina sua cap. 44. Et Shawius, in loco modo addueto, ad nihil aliud reeurrendum esse in hae re explicanda censet, praeter vaporis e mari mortuo exhalationem, qu:ze quotidie fit ; eujus quantitatem computare ibidem aggreditur, vindieatis postea rationibus suis in vol. Operis sui secundo. Vide οὗ Volneium idem ipsum statuentem in libro supra commemorato, vol. I. eap. 20. sect. 6. Paulo post ó τόπος pro τὸν ποταμὸν habet Cedremus, cui quidem adversatur illud παρ᾽ αὐτῇ infra lin. 14. ubi intelligatur oportet ἡ θάλασσα.

ΓΡΙᾺ. 1. 13. εἰ δὲ μὴ ᾿Ιορδάνην εἶχε τὸν ποταμὸν τροφὴν, ὡς πορφύραν διατρέχοντα) Goarus in enumerandis locis Syncelli textüs, quos ait a Sealigero fuisse vitiatos et corruptos, haee seribit; * Expungit Sealiger τροφὴν necessariam dictionem * pag. textus Euseb. 20. ibid. διατρέφοντα pervertit in δια- * τρέχοντα." Quod vero ad posteriorem vocem διατρέχοντα attinet, extat illa apud Cedrewwm atque in MSto altero Pari- siensi, atque τῳ correctus fuit prior MStus. Goarus quidem vertit, e£ nis) Jordanem ad nstar conch:e wutritium et continuum humorem, subministrantem. haberet. Ego interea verbo διατρέ-

SEES pa a PEU UR a - Fea e n df TAE ὦ ς

IN AFRICANI CHRONICA. 415

xorra alteri διατρέφοντα prolato, istud ὡς πορφύραν διατρέχοντα ita interpretor, quasi dixerit Africanus, Jordanem fluvium eum turbidis aquis suis purpuram colore referentem per mare eurrere. Ita apud Homerum legitur ssepenumero κῦμα πορ- φύρεον, habetque Hesychius, Πορφύρει. ταράττεται. φροντίζει. μελανίξι. — Et Πορφύρεος θάνατος. ὁ μέλας. καὶ βαθύς. καὶ ταραχώδης. De Jordane, ut post vidi, hz:ee scribit Daniel metro- polita Ephesius, in Διηγήσει sua, quam Mingarellus in Cafa- logo Codd. Grec. Naniarum protulit, Ἔστι δὲ ὁ ᾿Ιορδάνης οὐ ro- σοῦτον μέγας πόταμος, ὅσον pet τάχος" ἀλσώδης δέ ἐστι ὡς ἐπίπαν ἑκατέραις ταῖς ὀχθοῖς αὐτοῦ, καὶ καλαμώδης, ΚΑΤΑΘΩΛΟΝ ἔχων πάντοτε τὸ ὕδωρ. p. 296. Denique de ipso /oc amne, ait 'T'aci- tus, ubi supra, uec Jordanes pelago accipitur ; sed unum. atque alterum lacum integer perfluit, tertio retinetur.

P. 266. l. 15. θᾶττον ἢ φαίνεται] Lucidius esset, θᾶττον ἢ νῦν $. Sed nihil adderem.

Ibid. τοῦ βαλσάμου φυτόν.) τὸ pro ro? Cedrenus. Eusebius in Onomastico Urb. et Loc. S. Script. Βαβλὰ, καὶ ἐστὶ 1) E(yop, νῦν Ζωαρὰ καλουμένη, μόνη διασωθεῖσα ἀπὸ τῆς τῶν Σοδομιτῶν χώρας, ἣ καὶ εἰς ἔτι νῦν οἰκεῖται, τῇ νεκρᾷ παρακειμένη θαλάσσῃ: καὶ φρούριόν ἐστι στρατιωτῶν. καὶ φύεταί γε παρ᾽ αὐτῇ βάλσαμον, καὶ ὁ φοῖνιξ, δεῖγμα τῆς παλαιᾶς τῶν τόπων εὐφορίας. p. 32. ed. Cleriei. Eademne sit planta hic commemorata atque bal- samum celebre Judaieum seu Gileaditieum, an altera ar- buscula, quz» hodie ibi gignitur, cujusque laudat fruetum oleumque ex nucleo tractum Maundrellus pag. 86. Jtinerarü sul, ignarus sum. Παρ᾽ αὐτὴν pro map αὐτῇ ex .W.S. Paris. altero nune posuit Dindorfius.

Ibid. l. 16. ὑπονοεῖται δὲ ἀνατετράφθαι} Quid subversum fuisse putabant? Non balsamum quidem plantam, ut Goarus inter- pretatus est, etiam Africani temporibus in iis locis manentem, sed terram mari mortuo oceultatam, atque a Deo propter in- eolarum scelus ab imis sedibus eversam.

ALV.

P. 267.1. 2. Παροικήσας δὲ &c.] Cum margini esset Cedreni adlitum pag. 23. lemma istud, Azó τῶν τοῦ ᾿Αφρικανοῦ, haec Africano asserere visum est. Ibi in notis ait Xylander, ** Mu-

416 ANNOTATIONES

** tilate hec Cedrenus; in margine est, esse ex Africano pe- * tita. Incertum hze ne an quie sequuntur de Loto et mari * mortuo. Posterius puto verum esse: neque ejus miracula * Cedrenum sed Africanum sibi visa referre." Satis recta hee Xylander, pro eo quod ipse tum scire potuit, eum non- dum editus esset Georgius Syncellus, apud quem quidem pag. 1cO. proxime ante ῥῆσιν ilam de Loto et mari mortuo jam adduetam hzc quze sequuntur, extant; ᾿Αβραὰμ παρῴκησεν ἐν Γεράροις. ἣν τινες ᾿Ασκάλωνά φασιν εἶναι, ὡς kai Adpikavós. ᾿Αβραὰμ ἔλαβεν τὴν Χετοῦραν γυναῖκα μετὰ τελευτὴν Σάρας, ἐν τῷ γήρει αὐτοῦ, ἐξ ἧς ἔσχεν υἱοὺς ε΄. Σεμωριὰμ, ᾿Ιεκτὰν, Μαδὰμ, Μαδιὰμ, Ἰεσβώκ. Cum ergo ex solo isto Syneelli loco, nisi accessisset Cedreni testimonium, non sequeretur id quod nune palam est, Africani omnia hze esse, hine constat multa ad eundem Africanum pertinere posse apud hos ehronologos, quze haud licet pro certo ei tribuere.

P. 267. l. 1. τὴν νῦν ᾿Ασκάλωνα λεγομένην] Legendum puto τῇ νῦν ᾿Ασκάλωνι λεγομένῃ. | . At vero urbes Gerara et Ascalon semper diverse inter se fuisse videntur, neque enim Gerara urbs maritima. Aliter vero de hae re statuisse videtur Afri- canus, qui Palzestinze incola fuit.

Ibid. 1. 5. υἱοὺς πέντε] Biblia in Genes? xxv. 2. sex filios re censent. In nominibus autem ipsorum scribendis variant cum exempla Graeea et Latina, tum auctores, qui hune S. Serip- ture locum adduxerunt.

$i

Ibid. 1. 15. Εβδομήκοντα ἑπτὰ &c.] Confer Gen. capp. xxix. et xxx. et cap. xli. comm. 46. et capp. xlvii. comm. 9. ex qui- bus locis idem ipsum de Jacobi zetate colligunt vel preestan- tissimi chronologi. Sed opponit se Africano Syncellus sta- tuens, Jacobum anno setatis suze 73. paternam reliquisse do- mum, cujus rationes tueri Goarus in notis aggreditur. Cum Africano autem consentit Prosper Aquitanus in Chronico In- tegro, quod Labbseus primus edidit, p. 526. Vetustiorum Lat. Chronic. ἃ Roncallio anno 1787. Patavii typis impress. Posuit hane ῥῆσιν Scaliger in. /usebianis pag. 22. additis verbis, ὡς ἐκ

IN AFRICANI CHRONICA. 4177

τῆς γραφῆς, quse quidem Georgii Synceili esse. videntur, qui huie ῥήσει, titulo ὁ ᾿Αφρικανὸς insignitze, verba subjunxit, ὡς ἐκ τῆς γραφῆς" ἡ δὲ γραφὴ οὐδαμοῦ φαίνεται τοῦτο λέγουσα &ec.

A.V T

P. 267. l. 21. Οὔτε xarà τὸν ᾿Αφρικανὸν &c.] Scaliger quidem pag. 22. wsebianor. cum ea quae sequuntur, tum alia quzedam de Crete primo insulze Cretze rege, Africano attribuit. 'Adpr- κανοῦ. TQ πζ΄. ἔτει τοῦ ᾿Ιακὼβ ἐγεννήθη Λευί. Τινὲς τὸν αὐτό- χθονα Κρῆτα &e. At vero tam apud Syncellum, ex quo sumpsit sua Sealiger, servantur ea de Crete in pag. 105. quam apud Eusebium in CAronico Latino ad ann. Abrah:e νι, sed Africano haud adseripta. Pertinere eadem ad C/ronicon Eusebianum, nisi ad Africanum, firmat nobis Zuferpretatio ejus Armenia.

Ibid. 1. 22. τῷ πζ΄. ἔτει] Conf. loea SS. Scripturze ad Num. xv. proxime ante commemorata. Infra vero pro verbis τῷ αὐτῷ πζ΄. legendum esse τῷ αὐτοῦ πς΄. ostendunt Georgii ipsius verba pag. 116. οὔτε τῷ ᾿Αφρικανῷ πιστευτέον πζ΄. ἔτει τοῦ ᾿Ιακὼβ λέγοντι γεννηθῆναι τὸν Λευὶ, οὔτε τῷ Εὐσεβίῳ λέγοντι, τῷ πς΄. ἔτει.

XVII.

P. 268. 1. 2. ΝΗ ποιμενικὴ σκηνὴ &c.] Exhibet eadem usque ad vocem κεραυνῷ Scaliger quoque in Euwsebianis pag. 22.

Ibid. ἐν ᾿Εδέσσῃ] Urbe celebri in Mesopotamia sita; et beata semper praedieanda, quod reges ejus Christiani facti diu ante imperatores Romanos Christum colerent. —LEmen- date Ἐδέσσῃ Scaliger pro 'E2éez, quod habet Swyncelli textus ; sicut infra ᾿Εδέσης in Num. rr. et recte Scaliger cum MSto αὐ- tero Parisino κεραυνῷ pro κεραυνῶν praestat.

Ibid. 1. 3. ᾿Αντωνίνου] Antoninum intellige hie Elagabalum, sub quo Chronica sua seribebat Africanus. Scans. — Dubitare vero quemque permittimus de reliquiis istis hujus tentorii arborisque mox dicti supra duos mille annos, ut ferebant, conservatis; etsi de quercu, qua plus mille annos in sylva regum nostrorum, Nova appellata Foresta, servata fuerat, me adolescente narratio verisimilis percrebuerit.

VOL. 11. 3H

418 ANNOTATIONES 3

ΧΥΠΙ͂.

P, 268. IL. 13. ταύτης παρὰ τὸ πρέμνον ὡς φησὶν ὃ Adpr- κανὸς &c.| Totus locus apud Syneellum ita se habet pag. 107. [ako B ἀπαρεσθεὶς τοῖς ὑπὸ Συμεὼν kal Λευὶ πραχθεῖσιν ἐν Σικί- pois, διὰ τὴν τῆς ἀδελφῆς φθορὰν, εἰς τοὺς ἐπιχωρίους, θάψας ἐν Σικίμοις οὺς ἐφέρετο θεοὺς παρὰ τὴν πέτραν ὑπὸ τὴν θαυμασίαν τερέβινθον, ἥτις μέχρι νῦν εἰς τιμὴν τῶν πατριαρχῶν ὑπὸ τῶν πλησιοχώρων τιμᾶται μετῆρεν εἰς Βεθήχ᾽ ΤΑΥΤΗΣ παρὰ τὸ πρέμ- vov κι T. A. παρὰ ταύτην ὁ τάφος ᾿Αβραὰμ καὶ ᾿Ισαάκ. φασὶ δέ τινες ῥάβδον εἶναι τινὸς τῶν ἐπιξενωθέντων ἀγγέλων τῷ ᾿Αβραὰμ φυτευθεῖσαν αὐτόθι. — Tristatus Jacob de cede Sichimorum ὦ Suymeone et Levi sororis Dine stuprum. ulturis perpetrata, cum sepelivisset in S'icimis Deos, quos tulerat, ad petram sub mirabili terebintho, quee usque in hunc diem ab incolis à honore est, inde migravit in Bethel. |. ANTE terebinthi istius stipitem &c. &e. Ad eam Abraham et Isaac sepulchra posita. | Baculum unius ex angelis hospitio receptis αὖ Abraham, ejus δὲ manu plantatum quidam, esse affirmant. Scaliger Africano omnia attribuens usque ad vocem ἔνοικοι l. 14. istzec. in Zwsebianis suis p. 22. reposuit, verbis omissis, ós φησὶν ὁ ᾿Αφρικανός. Cum vero ex Synceello solo transtulerit hzee Sealiger, haud necesse est om- nia Africani esse, etsi res ita habere possit. 'l'otam quidem χρῆσιν ei fidentius tribuerem, 51 modo Commentarius in Heza- emeron à Leone Allatio editus Eustathio Antiocheno quarti seculi przesuli proculdubio esset adseribendus. Locus enim, quem paulo infra ex eo Goarus affert, omnia apud Synceellum hie posita spectat exprimitque. Sed fabule in eodem opere extantes atque etiam ipsa pars illa ejus, ex qua locus a Goaro desumptus est, universum opus suspectum fecerunt. Cons. Cavi. /Tist. Lit. vol. 1. p. 188. Mox exhibet Goarinus Syn- cellus τῆς τερεβίνθου post ὁ ᾿Αφρικανὸς, Scaliger vero post τὸ πρέμνον, sed ego quidem illud τῆς τερεβίνθου ex margine pri- mitus irrepsisse suspicatus sum. Nunc delevit τὸ ante πρέμνον Dindorfius Cod. alterum Paris. secutus.

Ibid. ταύτης (scil τῆς τερεβίνθου)) Vallis '"Terebinthi haetenus vocatur loeus ille, peregrinis lerosolyma voti eausa. profieiseentibus notissimus. "Vide quae ad numerum Canonis.

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 419

wMoxxiv. notavimus. Ceterum eam "Terebinthum esse, de qua agitur in editione Septuaginta Genes. xxxv. 4. palam est. He- braice est 75s, quod diverse interpretantur Hebreei. Peregrini lerosolymitani dieunt unam "Terebinthum adhue superesse duobus M. P. ab Ierosolymis, eamque esse hane, de qua nunc loquimur. ScaniaEm. Versio Zbliorum Angliea, sicut aliz, hane arborem quereum esse statuit, non terebinthum, ut Greei et Latini. Immo vero Septuaginta interpretes Hebraeam vo- cem interdum δρῦν verterunt. Nee distinguitur quidem inter ipsas arbores a nonnullis auctoribus. — At vero terebinthus, quam ex narratione aliorum posuit Scaliger duobus mille pas- suum ab Hierosolymis distantem, diversa videtur fuisse a patrr- archarum arbore terebintho prope Hebron, de qua ita Eu- sebius in. Onomastico De Urb. et Locis: Arbo sive Hebron, m- quit, ἀπὸ AiAías (Hierosolymz) ἐν νότῳ, διεστῶσα σημείοις β΄. πρὸς εἴκοσιν, ἣ δρῦς ᾿Αβραὰμ καὶ τὸ μνῆμα αὐτόθι θεωρεῖται, καὶ θρησκεύεται ἐπιφανῶς πρὸς τῶν ἐχθρῶν (V. ἐθνῶν) ἡ τερέβινθος, ὅτι ὑπ᾽ αὐτῆς πάλαι τῷ ᾿Αβραὰμ ἐπιξενωθέντες οἱ ἄγγελοι. p. 21. ed. Cleriei. Confer et v. Δρυσμαβρῆ. tidem in itinerariis suis Sandysius et Maundrellus nostrates terebinthum alteram illam prope Hierusalem memorantes, ita de ea loquuntur, ae si propter id solum celebrata sit, quod Beatissima Virgo ante presentatum in templo Christum sub umbra ejus recubuerit. Notat Goarus disserere de terebintho oculatos testes Fr. Quaresmum in Z/ucidatione terre sancte, et Eugenium Ro- gerium, et alios de sacris peregrinationibus auctores.

P. 268. l. 14. τὰς é«revàs] Quid pro illo nihili é«revàs substi- tuendum sit, querant studiosi. Scar. ᾿Εκτενὰς se ignorare fatetur Sealiger. Usitat Ecclesia Orientalis: Preces videlicet protensiores a, Diacono pronunciandee, quibus pro eunctis ho- minum generibus variisque human:ze vitz necessitatibus Ec- clesia diserte et explieate Deum Optimum Maximum exorat. Quant faciende ab omni vere Christiano homine vetustas earum ἃ quatuordecim jam szculis probata commonet. De 1115 abunde in nostris Euchologicis. Go4n. Hee ile. Mihi vero locus ab ipso Goaro ex Eustathio in Hezaemeron in Notis allatus aliud quid suggerere videtur ;— ἐστὶ yàp ἄχρι τοῦ δεῦρο (ait Eustathius verba Africani secutus) παρὰ τὸ πρέμνον αὐτῆς βωμὸς, ἐφ᾽ ὃν τά τε ὁλοκαυτώματα καὶ τὰς ἑκατόμβας ἀνέφερον.

39

420 ANNOTATIONES

p. 77. ed. Lugd. Hine constat, τὰς ἑκατόμβας pro τὰς éxrevàs hoe loeo legi debere; nihil enim hie agitur de Christianorum ritibus, sed de saerifieis incolarum ethnicorum, qui patri- areharum memoriam maxima reverentia prosequebantur. Ad hzee cum alii historici, tum vero Sozomenus lib. 11. ZZist. Eccl. 6. 4. mereatu hoe atque festo, ad quod quidem celebrandum undique confluere solebant Judzei, Christiani, Ethniei, com- memorato, aram dirutam fuisse a Constantino M. tradit, super quam lautissima immolabantur sacrificia. lpss quoque Con- stantini literze propterea misse apud. Eusebium lib. iii. De Vir. Constant. capp. 53. et 54. extant. Postquam he scripsi, Leonem Allatium, qui Eustathii opus ex scripto ediderat, vidi ex auctore suo Africani verba sie restituisse; cujus quidem emendationem non tantum silentio transmisit Goarus, sed eidem oppugnat etiam Gallandius in Zibliotheca sua, PP. tom. ii. pag. 366. qui Goari verbis hzec addidit, ** Suicerum adi, si * plaeet, in 7768. Eccl. tom. I. pag. 1073. v. 'Exrerijs. II. * Ceterum Allatius notis ad Eustathium pag. 293. hzee Afri- ** eani verba, corrupta censet, atque ita ex suo Eustathio re. * stituenda: ἐφ᾽ ὅν τά re ὁλοκαυτώματα kal τὰς ἑκατόμβας àvé- * φερον. Quod minime admittendum videtur. Verba enim * Africani παραφράζειν auctor perhibetur, ut mox patebit." Ita ille; sed judicet lector.

P. 268. l. 15. ἐν ταῖς πανηγύρεσι] Hieronymus Commentario in cap. xi. Zacharize: Pasce anEGEM occisroNis : /7oc est : ΝΟ interim. mutriatur, et. crescat, qui postea ab hostibus occidendus est: quas oves et pecora, Principes Romanorum, qui possidebant ea, et obtinebant jure victoric, interficiebant, et non miserabantur : sive immolabant, et non. sentiebant dolorem. — Id est: nihil mali pro tanta crudelitate patiebantur. —.Et vendebant ea, que mon propter. clementiam, sed propter precium. reservabant. | .Legamus veteres historias et traditiones plangentium. Judaorum : quod. àn Tabernaculo Abrahae, ubi nunc per annos singulos mercatus cele- berrimus exercetur, post. ultimam. eversionem, quam. sustinuerunt ab Hadriano, multa, hominum millia, venundata sunt: et qua vendi non potuerunt, translata in Zgyptum: et tam naufragio el fame, quam, gentium, ecede truncata. Msec ile: ubi Tuber- naculum Abrahc est ''erebinthus illa celeberrima, et sercatus, πανήγυρις ᾿Αδριάνειος. Α Tabernaeulo Abrahz Zansio dieta

IN AFRICANI CHRONICA. 421

est ad Terebinthum in Itinere Burdegalensi. | Pseudohegesip- pus lib. iv. eap. 29. Terebiuthus. illis magna arbor a constitu- tione mundi fuisse asseveratur, nunc tamen utrum maneat, in- certum nobis est. Quee quidem terebinthus a. Christianis summo in cultu fuit. Eusebius: ὅθεν εἰσέτι νῦν παρὰ τοῖς πλησιοχώροις, € ΩΝ ^ € , , M ^ "» ᾽ ^ ^ 5 /

ὡς ἂν θεῖος. ὁ τόπος els τιμὴν τῶν αὐτόθι τῷ ᾿Αβραὰμ ἐπιφανέντων θρησκεύεται, καὶ θεωρεῖταί γε εἰς δεῦρο διαμένουσα ἡ TepéBuwóos, οἵ τε τῷ ᾿Αβραὰμ ἐ θέ ἐπὶ ῆς ἀνακεί δύο μὲν

ι ραὰμ ἐπιξενωθέντες ἐπὶ γραφῆς ἀνακείμενοι, μ

ἑκατέρωθεν, μέσος δὲ ὁ κρείττων ὑπερέχων τῇ τιμῇ. lib. v. "Aso- δειξ. 147. ὅσαιμα. Amimado. in Chron. Eusebit, ad an. wwcxxxiv. pag. 209. qui in antecedentibus aliud preeterea Hieronymi tes- timonium hue pertinens ex Comment. in xxxi. cap. Jeremize adduxerat, οὐ Chronici quoque Paschalis locum ad seeundum Hadriani Imp. annum.

Ibid. 1. 16. ἣ δ᾽ οὐ karekatero &c.] Cum indicet Eustathii locus modo memoratus sepe ostensum fuisse hoe portentum, inde fit verisimile per singulas periodos populo imperito fucum factum fuisse a nebulonibus; post illa enim de angeli baculo ab Abrahamo terrz infixo, quze attulit Syncellus, haec pergit scribere Eustathius, καὶ ἐξ αὐτῆς (ῥάβδου) ἡ ἀξιάγαστος ἐνεφύη

, € ^ ^ [rd ^ , Ν ^ τερέβινθος. ὑπαφθεῖσα yàp ὅλη πῦρ γίνεται. καὶ νομίζεται τοῖς πᾶσιν εἰς κόνιν ἐκ τῆς φλογὸς ἀναλύεσθαι, κατασβεσθεῖσα μέντοι » ^ [xd ^ 5 7 , ἀσινὴς ὅλη kal ἀκέραιος δείκνυται. p. 78.

ΧΙΧ.

Tbid. l. 24. ἐξ οὗ ᾿Ιὼβ] Jobab, qui inter posteros Esau in Genesi cap. xxxvi. comm. 33. recensetur, eundem fuisse atque Job τὸν πάνυ, multi affirmant. Sed contra hane pugnat opi- nionem Usserius C/ronol. Sacr. cap. xi.

XX.

P. 269.1. 6. Ἰωσὴφ δὲ ἦν ἐτῶν p.) Cum hae verba a se- quentibus perperam omnino disjuneta essent apud Syneellum, inde corrupta omnia Goaro interpreti evaserunt. Josephus vero triginta annos natus /Egypti prsefectus constitutus fuerat (Gen. xlii. 46.) ; inde secuti sunt septem anni fertilitatis

492 ANNOTATIONES

et duo famis. Descendit in ZEgyptum Jacobus annos, for- tasse solidos, natus 140. (Gen. xlv. 6, 11. et xlvii. 9.), cum quinque alteri famis anni superessent. Josephus autem annis exactis r 10. mortuus esse dicitur. (Gen. 1. eomm. ult.) Prop- terea duo hsee consequi videntur, et Josephum annorum fuisse 39, non 40, quo tempore Jacobus pater annum agens 131. in /Egyptum descenderet, et Josephum huie patris de- scensui, annos 71. non 70. supervixisse.

XXI.

P. 269. l. 'Azó ᾿Αδὰμ τοίνυν &ec.] Hoc ἃ Syneello in pag. quoque 11]. positum, addidit Zusebianis suis Sealiger pag. 22. Titulus 'A$pikavo? utrique Syncelli loco praefixus est.

Ibid. καὶ] Mavult ἐκ Goarus, sed indicatur vel finis libri Genesis, quu morte Josephi elauditur, vel, quod tamen minus probabile est, tomi alieujus hujusce operis, De T'emporibus, conclusio. Receptum est ἐκ in Syncellum recens editum.

Ibid. l. 15. γενεαὶ μὲν κγ΄.] Excluso nimirum Cainan, quem Africanum przeterisse novimus.

Ibid. ἔτη δὲ γφέγ΄.] Africano fere conveniunt, dignum hoc notatu est, Demetrii apud Eusebium Preparat. Evang. lib. ix. cap. 21. ante Christum natum initz rationes. [s enim al- latus ab Eusebio ex Alexandro Polyhistore annos colligit ab Adamo usque ad Jacobi descensum 3624, inclusis, ut videtur, annis illis 130. Cainan secundi, quos Africanus solet rejicere ; hos autem si dempseris, restabunt anni 3494, quibus additis annis 70. vel 71. Josephi paterno descensui superstitis, colli- gentur anni 3564. vel 3565, loco horum Africani 3563. Sin vero Áfrieani summ:ze addideris duos annos, quos ille omisisse videtur statim post diluvium, numeri optime convenient. Vid. notam ad Num.ix. p. 373. Ait quidem hie Goarus, * ob- * gerva, γέννησιν, haud τελευτὴν apud Afrieanum legendum." S^d huie correctioni, etsi à Gallandio repetitze, minime con- sentiendum est. Confitendum tamen est, quidquid ex S. Serip- tura in superioribus posuerim, eolligere me posse annos tan- tum secundum Africani rationes 3562. pro 3563. ab orbe con- dito ad J'osephi τελεντήν.

IN AFRICANI CHRONICA. 420

Ante Abrah:e nati annos 75, pro- feetionem, anni ab orbe con-

dito sunt - - - 3277. Excerpt. 1x. Abraham, eum esset annorum

106, genuit Isaac. - - 25. Genes. xxi. 5. Isaae, cum esset. annorum 60. ge-

nuit Jacob. - - - 60. Genes. xxv. 26. Jacob annos natus 130, vel annos

solidos 129, /Egyptum adit. 130. Excerpt. xx. Josephus patris descensui super-

stes fuit ann. - - - 50. Idem Excerpt.

3562.

Forsitan illud in Num. xx. de annis Josephi ac Jacobi, quo tempore descendebat hie in /Egyptum, collegit sibi Syneellus tantummodo ex verbis, quze Africani sequuntur.

XXII.

P. 269. l. 21. 'Azó τοῦ Tpírov τῶν ᾿Αφρικανοῦ Χρονογραφιῶν] Quse sequuntur, Eusebius eum hoe titulo adduxit in lib. x. Preparat. Evang. cap. 10. p. 487. ed. Vigeri; sed auctiora a me multis locis reddita ex Syneelli CAronographia pag. 63. et alibi, ubi a verbis φαμὲν τοίνυν pag. 272. lin. 16. ad usque finem nonnulle partes ejusdem ῥήσεως extant, sed plurimis omissis. Prseterea ex eodem Syneello constat, extitisse Afri- eani istzee sub libri tertii initium, quod pauca ex his afferens pag. 7o. Chronograph. ita, scribit, ὡς αὐτὸς ᾿Αφρικανὸς pepap- τύρηκεν ἐν ἀρχῇ τοῦ τρίτου λόγου.

Ibid. 1. 22. Μέχρι μὲν τῶν Ὀλυμπιάδων, οὐδὲν ἀκριβὲς ἱστό- ρηται τοῖς Ἕλλησι,) Extat hoc frustulum in CoAortatione quoque ad Grecos, S. Justino Martyri quz vulgo tributa est cap. 12. ed. Benedietin. οὐδὲν “Ἑλλησι, inquit auctor, πρὸ τῶν 'OAvp- πιάδων ἀκριβῶς ἱστόρηται. — Atque ideo vir, regnante in Bri- tannia Anna et duobus successoribus ejus, pietate atque doc- trina przsstans Carolus Ashtonus, tum ex his Africani verbis, tum ex aliis vel manifestioribus indiciis mox afferendis, collegit sibi, Cohortationem ad Grecos alicui seriptori Justini setate

494 ANNOTATIONES

posteriori adjudicari debere. Vid. postumam ejus edit. Utrius- que Apol. Justini Cantabrigize 1768. p. 292. Interea ostendit Hen. Dodwellus in Przlect. Inaug. De Historie Greeeze Anti- quitate, quam reelectionibus Camdenianis suis przemisit, nimis liberaliter eum Grzecis egisse Varronem et patres ecclesize anti- quissimos, qui ab ipsis Olympiadibus certam eorum inchoarent historiam. ὃ. xr. p. 23. Varro scilicet, Censorino teste, tria diserimina temporum esse tradidit. Primum ab hominum principio ad priorem cataclysmum vocabat ἄδηλον, secundum inde ad Olympiadem primam μυθικὸν, tertium ἃ prima Olym- piade ad se ἱστορικόν. .De Die Natali cap. xxi. p. 111. ed. Ha- vereamp. Mox προτοῦ, haud πρὸ τοῦ divisim, etsi in hae re variatur, curavi imprimendum.

P. 270. l. 1. αἱ δὲ ἠκρίβωντο πολλοῖς] Scribendum puto, αἱ δὲ ἠκρίβουν rà πολλὰ, hee vero (Olympiades) pleraque accurata red- debant. Ynfra legitur ὅποθεν “Ἕλληνες ἀκριβοῦν τοὺς χρόνους ἐνόμισαν, habet τὰ πολλὰ pleraque Afrieanus initio num. Lr. p. 297. l. 12. et ἠκρίβωνται scriptum est in MSto Coll. S. Joan. pro ἠκρίβωντο. Nune adde sex alios codices, qui in usum cl. Gaisfordi in nupera editione Prep. Eveng. Eusebii collati sunt.

Ibid. l. 9. τὰς Ἑβραίων] rà 'E. in editis, sed τὰς subaudito ἱστορίας MS. Eusebii in Coll. S. Joan. Oxon. servatus, quod nune reposui. Preestant lectionem £res codd. Gaisfordiam.

Ibid. l. 11. καὶ ταύτης ἐχόμενος, ἀφαίρων τε kal προστιθεὶς, &e.] Africani istis multam perfudit lucem magnus ille Sealiger in Prolegomenis suis àn Chronica Eusebii : * Quia (1nquit) ignora- * tione unius intervalli reliqua ignorari necesse est, quemad- * modum uno deprehenso, ceterorum cognitio expeditissima * est, ut in lis rebus, qu: veris demonstrationibus nituntur, * contingere solet: Africanus id sibi negotii proposuit, ut uno * intervallo ad aliquem certum historie exotiez titulum re- * lato, tam antecedentium, quam consequentium veritatem * erueret. Quod igitur apud exotiez historie auctores re- * perit, quod proposito suo maxime consentaneum esse arbi-

** tratus est, id ille pro titulo et termino operis sui arripuit.

* Legerat itaque apud Josephum ex Polemone, Apione, et * Ptolemseo Mendesio, Hebrzeos ex ZEgypto, duce Mose, mi- ** grasse circiter initium regni Argivorum, hoc est annis MXX. * ante primam Olympiadem: quod tempus alii ad Inaehum,

IN AFRICANI CHRONICA. 425

** alii ad Phoroneum referunt: idque tanquam s&epem ae fun- * damentum Chronologie su:se sibi constituit, ad quod prz- ** terita tempora, et à quo sequentia deduceret, κατὰ προσθα- * φαίρεσιν, ut ipse loquitur; xarà μὲν τὴν ἀφαίρεσιν. els τὰ * προηγούμενα" κατὰ δὲ τὴν πρόσθεσιν εἰς τὰ ἑπόμενα. | Fiducise ** eumulus accessit auctoritas Tatiani, et post eum Clementis, * qui Mosem plusquam mille annis ante primam Olympiadem * fuisse prodiderunt. Hae epocha firmata, quinque libros ** Chronologieos contexuit." fol. 1. Iterum f. 3. * Neque Eu- κε sebius neque Africanus ad seribendum se contulerunt, nisi * prius instrueti aliquo gesto Hebraieo, quod in tempus cer- * tum historie Greeeze inciderit, λαβόμενος, inquit Africanus, * μιᾶς πράξεως “Ἑβραιϊκῆς ὁμοχρόνου πράξει ὑφ᾽ Ελλήνων ἱστορη- * θείσῃ. Omnis enim ατιξ8 de temporum ratione instituitur, ** disputatio munimentum habet tempus certum et definitum, ** quod Graecis dieitur παράπηγμα, Censorino Titulus. Id au- ** tem duplex est, ἀφ᾽ o, ἐφ᾽ ὅ. Unde, et quo. Hoc est, unde * rationes temporum dedueuntur et quo referuntur. i sunt * termini intervallorum, uno enim tantum posito, nullum est * intervallum, non magis quam punetum est linea. Sed quod ** duo puncta interjacet, id linea est: et quod inter duos ter- * minos, intervalum. Haze commutantur; τὸ ἀφ᾽ οὗ enim ** potest fieri τὸ ἐφ᾽ ὃ, quando vetustior epocha antecedit: et * eontra, τὸ ἐφ᾽ ὃ potest esse τὸ ἀφ᾽ οὗ, si posterior epocha alia * ab eo dedueatur. A prima Olympiade, exempli gratia, ad * hune annum Christi Dionysianum wpcvi. fluxerunt anni * uwccctLxxxi. Hujus anni prior terminus, sive παράπηγμα τὸ ** ἀφ᾽ οὗ, est prima Olympias, τὸ ἐφ᾽ ὃ annus Christi propositus : * Africano igitur τὸ ἀφ᾽ οὗ est Exodus, ad quam, ab Adam, * rationes suas deducit. τὸ ἐφ᾽ 0 est primus annus Cyri, Olym- * piade rv. ineunte, à qua, ad se, tempora deduxit. Itaque * ut operi suo fundamenta jaceret, primum apprehendendum * fuit aliquod intervallum, eujus unus terminus vel demon- * strandus esset, vel pro demonstrato assumendus, ut est * Exodus, eujus tempus ipse satis demonstratum esse putavit * ex eo, quod Apion, Josephus, Ptolemzus Mendesius, et alii veteres, illud in initium Inaehi eontulerunt. Inachum vero * ΜΧΧ. annis ante primam Olympiadem floruisse ex Philochoro * didicerat. | Sed Eusebio nostro intervalum παραπήγματος VOL. II. qi

σ΄. ΄σ.

196 ANNOTATIONES

** gunt anni septuaginta captivitatis. τὸ ἀφ᾽ o? statuit in eapto * Sedekia, τὸ ἐφ᾽ ὃ in secundo anno Dari Hystaspide. De 4 initio illius intervalli, a casu Sedekie, et templi excidio, * multos auctores habuit, quos sequeretur. de fine ipse pri- * mus, et solus vaticinatus est: quemadmodum et de laxatione * eaptivitatis joeulariter hallucinatus, quam trigesimo anno * post exeidium templi statuit, ut primam Olympiadem in * tempus Joatham eonjiceret, auctorem Africanum secutus." (Sed vero, dum Afrieanus primum annum Achazi regis, qui Joatham secutus est, cum prima Olympiade eomparabat, ut ipse ostendit Scaliger, Eusebius annum 50 prioris regis Azarize praetulit, primo tamen Joathami in quadriennio Olympieo in- cluso. Hie Joatham annis 16 regnavit.) ** Quare alterius * intervalli primus annus Joatham est τὸ ἀφ᾽ οὗ, ànnus secun- * dus Darii τὸ ἐφ᾽ ὃ, in quo septuagesimum, ut diximus, annum * eaptivitatis statuit, Olympiadis rxv. anno secundo. Quia igi- ἐς tur intervallum ab Exodo ad conditum templi, et inde ad * ad Joatham regem, perspicue conceptum extat in sacra his- * toria, inde quantum intersit ab Exodio, ad primam Olympia- * dem ignorari non potest." Hee Sealiger. De errore autem Africani in eo quod conclusionem captivitatis Babylonieze eum certissimo tempore instituti a Cyro regni super Persas con- jungere soleret, mox dicendum.

P. 270. l. 13. συνεχρόνισεν] Ita MSS. Vigeri et codex ille S. Joan. Ozon. pro συνεχρόνησεν. Adde quinque codices Gais- fordianos.

P. 271. l. 2. Κῦρος Περσῶν ἐβασίλευεν, ᾧ ἔτει ᾿Ολυμπιὰς ἤχθη νε΄.] ἐβασίλευσε MS. Coll. S. Joan. et alii quatuor Gaisfordiani. De regno Cyri post Astyagen superatum hoe verum est. * A Medis ad Persas," ait Petavius in Zationario Temp. part. I. lib. ii. eap. 11. * post annos 317. dominatus transiit, ineunte * Olympiade 55. ut antiquorum omnium consensus habet, qui ** est ante Christum 559."

Ibid. 1. 12. αἱ μὲν οὖν ἱστορίαι συντρέχουσι, Κύρου τε &e.] Vereor, ut hze veritatis fulero nitantur. Usque ad imperii Persici initium, quod ab omnibus Olympiadis 55. anno primo assignatum est, numerantur tantum quadraginta circiter anni ab initio regni Zedecize, unde, ut diserte ait Syncellus in Num. xLr. captivitatem orditus est septuaginta annorum Africanus. Propterea Babylonico Cyri imperio, quod multos annos post

IN AFRICANI CHRONICA. 421

illud Persicum constitutum est, finem captivitatis, seu. aunum prinum Cyri et fine libri Chronic. et àb Ezra ceommemoratum, affipas necesse erit. Lloe autem tempus eum Olymp. 55. 1. minime eonvenit. Ad hze, quoniam omnes Cyri regis anni intra triginta sistuntur, atque idcirco inter initium illud regni Zedeciz, quod, ut dixi, Persico regno Cyri annos circiter qua- draginta przeivit, et inter ipsum etiam inem, non initium, regni Cyri, anni intercessisse tantum septuaginta queunt, verior videtur illa eum veterum tum recentiorum opinio, qua septua- ginta anni ecepisse statuuntur à priore parte regni Joachimi, quando eaptivitatem istam przedixit Hieremias, et multi no- biles captivi ad Babylonem ducti sunt, stipendiariusque factus est Joachimus. Saltem eomputatis regum Judzeorum annis non potest non retractari servitus ad tempora ante Zedeciam, 81 altera epocha Babyloniei Cyri imperii, Olymp. 60. 3. cum fine captivitatis conveniat, illa enim morti Cyri novem quoque annis przeeedit. Hine illi, qui perinde atque Africanus, cap- tivitatem ab initio regni Zedeciz, quando regis prioris filius Jechonias captivus abductus est, ordiuntur, Babylonem ipsam a Cyro captam fuisse volunt, diu postquam invaderet ille Baby- lonieum imperium. — Nil interea opus est, ut aliis quorundam opinionibus hie insistam de captivitatis fine, cum Africanus palam, de eujus placitis hie solum agimus, anno primo Cyri eum plus semel assignaverit.

P. 271. l. 14. καὶ κατὰ τὰς ᾿Ολυμπιάδας] Fortasse legendum καὶ τὰ κατὰ τ. O. Mox rà δὲ πρὸ τούτων pro τὰς δὲ π. τ. scribi sequentia postulant.

P. 272. l. 6. ἔτη συνάγεται χίλια εἴκοσιν] Hane Acusilai, uti vocatur a Scaligero et Petavio, computationem inseruit Zafio- nario suo Temp. Petavius part. I.lib. i. cap. 4. Posuit καὶ ante εἴκοσιν Scaliger pag. 359. Thesauri Temp. Eusebiani, ubi in 'Iorop. Συναγωγῇ, pauca hzc de diluvio Ogygiano reposuit ; sed et paulo inferius lin. 14. hi numeri ἀσυνδέτως afferuntur.

Ibid. 1. ὃ. ταῦτα yàp ᾿Αθηναίων ἱστοροῦντες &c.] Malim ταῦτα γὰρ ἱστοροῦσι, deleto. ᾿Αθηναίων. VicEeRus. Cum plura extent, ut supra dixi, in Cohortatione ad Gr«cos, Justino M. vulgo tri- buta unde, additis aliis argumentis, inductus est in Notis ad Justini M. Apologias p. 293. doctissimus Ashtonus, ut librum à Justino abjudiearet, jam ex his locis unum adducam, ut

3 b

498 ANNOTATIONES

Africano sanitas inde przebeatur. In ἃ, 9. ed. Benedictin. hzee leguntur: καὶ oi τὰ ᾿Αθηναίων δὲ ἱστοροῦντες, EAAárwós τε kal Φιλόχορος ὁ τὰς ᾿Ατθίδας, Κάστωρ τε καὶ Θαλλὸς, καὶ ᾿Αλέξανδρος ὁ Πολυΐστωρ, ἔτι δὲ καὶ οἱ σοφώτατοι Φίλων τε καὶ Ἰώσηπος, οἱ τὰ κατὰ ᾿Ιουδαίους ἱστορήσαντες, ὡς σφόδρα ἀρχαίου καὶ παλαιοῦ τῶν ᾿Ιουδαίων ἄρχοντος Μωσέως μέμνηνται. Hine legendum esse apud Africanum puto, ταῦτα γὰρ οἱ τὰ ᾿Αθηναίων, et postea lin. 10. ὁ τὰς ᾿Ατθίδας, neque enim hzee emendatio Hellanicum excluderet a scriptione rerum Atheniensium, eujus Αττικὴ ovy- γραφὴ ab auctoribus commemoratur. | Etsi vero lin. 12. habes post vocem Διόδωρος istud, ὁ τὰς βιβλιοθήκας, atque Cohor- tationis auctor Diodorum sie memorat, καὶ ὁ ἐνδοξότατος δὲ παρ᾽ ὑμῖν τῶν ἱστοριογράφων Διόδωρος, ὁ τὰς βιβλιοθήκας ἐπιτεμὼν ἐν τριάκοντα ὅλοις ἔτεσιν &c. nihil tamen ideireo apud Africanum addendum est. Legerim autem paulo ante καὶ ὁ rà πάντων, et infra, οἵτινες pro καί τινες.

P. 272. 1. 17. ἔκ γε τοῦδε τοῦ συγγράμματος) Scriptum ali- eujus auctoris ante laudaverat Africanus. Particulam autem ys pro τε tam ex Georgio Syncello pauca horum verborum af- ferente pag. 148. quam ex Scaligero in Zusebianis pag. 25. reposui. Legitur quidem ibi apud Syneellum, ἔκ ye τοῦδε o. omisso articulo τοῦ: sed apud eund. p. 63. ubi omnia fere hujus ῥήσεως, ut dixi, hinc usque ad finem ejus comparent, sic se verba habent, ἐκ τοῦδε τοῦ s. Vigerus autem in ANofis ad Eusebium ἢ. 1. partieulam re monuit aut expungendam esse, aut aliquid aliud postulari.

P. 273. 1. 2. ἀπ᾿ Αἰγύπτου] Ita Syncellus pag. 63. Scaligerque in Zusebianis. Nam Αἴγυπτον solum praestat Syncellus pag. 148. atque Zusebius editus, ubi tamen in MS. Coll. S. Joan. duobusque codd. Gaisford. et in Syneelli MS. priore Parisino, legitur Alyósrov. Habetque Georgius Trapezuntius qui ante Greca edita. Prep. Evang. Eusebii interpretatus est, αὖ 2412- (ypto.. Dixerat ad Eusebium Vigerus, ** Dele hane vocem At- ** yum TOv, aut repone ἀπ᾽ Αἰγύπτου." Τίω 116. Mox articulum addidi ex MS. Eusebii jam dieto et ex Syneello ante πρώτην. Nune firmant codd. tres Gaisfordiani.

Ibid. l. 4. δειχθήσεται) Mavult legere δείκνυται Vigerus. Proxime post voci πρώτης addidi artieulum ex Zwsebii MSto. S. Joan, | Firmant codd. tres Gaisfordiau.

IN AFRICANI CHRONICA. 490 P. 273. l. 6. βασιλείας] Ex Syncello atque Eusebii MS. pro

βασιλέως hoe posui. Infra simili in loco p. 272. l. 3. βασιλείας extat. Firmant codd. quinque Gaisfordiani.

Ibid. l. 7. ἔτη σιζ΄. Exhibet Syneellus ew. ae semper deineeps qcAe. pro numeris acAC'. Pauca hime verba Zwse- bianis suis nusquam, quod. sciam, Sealiger inseruit, sed in al- teris numeris ασλζ΄. variant ipsius Syneelliana excerpta. Vide Chronica Euseb. p. 25. et Animadv. pp. 20. et 22. Nata au- tem varietas est ex enumeratione quie sequitur annorum sin- gulorum inter Mosen et eaptivitatis finem.

Ibid. 1. 8. ἀναφέροι] Vulgo ἀναφέρει, sed Eusebii MS. et Syn- cellus ἀνάφεροι, qui quidem Syncellus przestat postea εὑρήσει pro εὑρίσκεται. Firmant quinque codd. Gaisfordiani.

Ibid. ἐπιλογιζόμενος] Habet S'yncellus ἀναλογιζόμενος, et mox ἀναλογίαν pro ἀνάλυσιν. | Sed rectius Eusebius.

Ibid. 1. 9. rà ᾳφσλζ΄.] Articulum addidi ex Syzce//o, qui ut modo dixi, numeros ᾳσλε΄. habet.

Ibid. 1. r3. ὃς ἔκτισεν 'EAevotva] Seripsisse Pausaniam non ab Ogyge, sed ab Eleusine Ogygis filio, conditam esse Eleu- sinam, notat Sealiger ad Chronica Euseb. p. 20.

Ibid. l. 15. Ὀλίγα δὲ τούτων ἐν 'Acovpíos &c.| Hsze de- sumpsi usque ad illa, K ai τοσαῦτα μὲν πρὸ ᾿Ωγύγου &c. pag. 274. l. 9. ex Syneelli Chronographia pag. 64. eum preeterita haee ab Eusebio fuissent in Pr«p. Evang. qui posuit post verba τὴν ᾿Αττικὴν χρονογραφίαν stud, Kai μεθ᾽ ἕτερα, resumpta oratione cum illis, καὶ τοσαῦτα μὲν πρὸ ᾿Ωγύγου. Gallandius vero in Bibliotheca sua, Patrum istzec Syncelli neglexit.

Ibid. l. 16. πρῶτος ἦρξε Nivos &c.] Eusebius initio Chronici sul Canonis proprie sie dicti: Primus Assyriorum rex» Ninus Beli filius regnavit omni Asie, evceptis Indis annos xu. — Et recte Goarus ad marg. Syncelli, pro ἔτεσι τ΄. reposuit numeros νβ΄. Confer not. supra p. 409. de Nino.

Ibid. Nitvos—o? πολὺ πρότερον 'Qyóyov] Ov πολὺ πρότερον, (nam optime nune addidit particulam o? ex MSto priore Paris. Syncelliano Dindorfius,) h. est, annos circiter 150, secundum Afrieani rationes, qui libro hoe tertio operis sui statuerat, regnum ecepisse Argivorum anno ducentesimo Assyriorum. Vid. Num. proxime sequentem. Phoroneus autem rex Argi- vorum seeundus, quem quidem zequalem Africanus supra dixit Ogygis, patri Inacho post regnum annorum 50. successit ; sieut

490 ANNO'TA''IONES

Ninus Assyriorum rex vulgo habitus successor Beli, qui annis 55. regnasse fertur, ipse annis 52. imperium tenuit. De Belo autem vid. supra Not. ad Num. xi. Itaque primus annus Phoronei, qui σύγχρονος Ogygis fuit, post Ninum regno defunetum annos 143. contigisse videbitur, si dempseris hos Beli et Nini annos to7. ab illis regni Assyriaci 250, quibus finitis, vel mox finiendis, regnare ccepit rex Argivorum se- eundus Phoroneus. Rem habes in tabella comprehensam. Assyriorum rex primus Belus annos regnavit 55. Rex secundus nus an. regn. 52.

107. Anno 200. Assyriaci imperii, 93. autem post JVonum mortuum, Argivorum rex primus fuit Inachus, qui reg- navit an. 50.—4Anno 250. ejusdem Assyriaci imp. 143. autem post mortuum JVinum, Argivorum rex secundus extitit Phoroneus, qui Ogygis σύγχρονος fuit. P.274.1. 1. ἣ πολλαχοῦ τῆς γῆς ἔγειρε &c.] Eusebius in. Chron. Latino ad an. Abrahami x: Semiramis uror Nini As- syriis ünperavit annos xxu: de qua. innumerabilia narrantur :

que et Asiam tenuit, et propter iwundationem aggeres construait, ὦ

plurimas Babylonice urbes instaurans. Ubi hzec Scaliger, ** Eu- * phratis inundationem intellige. Ad verbum ex Herodoto, * (L.i. eap. 180.) αὕτη μὲν ἀπεδέξατο χώματα ἀνὰ τὸ πεδίον ** ἕοντα ἀξιοθέητα, πρότερον δὲ ἐώθεε ὁ ποταμὸς ἀνὰ τὸ πεδίον * πᾶν πελαγίζειν. | In nostra συναγωγῇ legimus: αὕτη διὰ ῥεύ- * ματα τοῖς ποταμοῖς περιέβαλε στόμια. Et Cedrenus habet. ςς Ubi nove στόμια ἀντὶ τῶν χωμάτων, quum στόμιον sit primum ** ἐκβολὴ ποταμοῦ εἰς θάλασσαν, deinde ἀνατροπὴ τοῦ ποταμοῦ, ut * diserte extat in /Ethiopicis Heliodori de obsidione Syenes, * ubi simul ponuntur et distinguuntur-xópara καὶ στόμια. Sed ** llla χώματα a Semiramide excitata, et Babylonem ab ea con- * gtruetam negat Derosus. Africanus vero ἐν τρίτῃ xporo- ** γραφιῶν scribit illos aggeres &e." p. 16. Animadv.

Ibid. 1. 8. τούτου θυγάτηρ 'loos] Corrige ᾿Ιὼ, cujus genitivus quidem est'Ioüs. lo et ab Herodoto lib. I. eap. 1. et a pleris- que Inachi filia dieitur; sed tamen ab Aecusilao, eujus liie meminit Africanus, et ab Hesiodo, ali patri tributa fuerat, si Apollodori Epitomatori eredendum est init. lib. ii. Κάστωρ δὲ, inquit, ὁ συγγράψας rà χρονικὰ ἀγνοήματα, kal πολλοὶ τῶν

XE Ls

] f a Ϊ

MEL

As, m

pecia erit a Li

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 431

τραγικῶν, 'Iráxov τὴν ᾿Ιὼ λέγουσιν. ᾿Ησίοδος δὲ kai ᾿Ακουσίλαος Πειρῆνος αὐτὴν φασὶν ᾿Ιὼ γένεσθαι. p. 75. ed. Tan. Fabri. Im- mo vero infra in Num. xxiv. p. 279. eandem, credo, feminam filiam Promethei ipse appellavit Africanus.

P. 274. l. 9. κατὰ δὲ τοὺς τούτου χρόνους, ἐξῆλθε &e.| Quan- quam Mosem horum temporum :zequalem fuisse affirmabant praeter Afrieanum alii quoque nobiles scriptores, tamen egrres- sos fuisse Hebrxos ex /Egypto ducentos cireiter annos post Inachum atque Ogygem, persuasit chronologis plerisque re- eentioribus Eusebius, qui interea ostendit, ait Scaliger Z7o- legomm. in. Ejusd. Chronica, ** majorem quidem vetustatem * Mosis esse, quam omnem fere memoriam intervalli gentium * mythiei, sed tamen non tantam, quanta Africano visa est." fol. 2. Sed vero ab aliis viris eruditis przelata sunt rationibus Eusebianis testimonia veterum de Mosis atque Inachi et filii ejus Phoronei synchronismo ; inter quos recensendus est Peri- zonius in Origin. /Egypt. cap. ii. p. 35. et 4101. Plura hae de re vide in nota ad Num. xxi. /— Falso autem narrat Syncellus p. 121. Chronographic suze, Africanum eum multis alis ex veteribus adseripsisse Mosis aafales ad Inachi tempus, prop- terea a Sealigero plus semel vapulans, cum Mosis quidem exodus, non natales, temporibus illis ab his veteribus alli- garetur. Neque in istae re defendi posse Syncellum puto, etiamsi seeundum Africani rationes (uti exposuit illas Sealiger pag. 22. Animadv. in Eusebii Chronica) Ogygium diluvium, eui Mosis exodum σύγχρονοι Africanus facit, ad numerum Eu- sebianum ccxx, hoe est annum x. Phoronei filii Inachi con- tigerit ; nam vel ita Mosis natales, qui annorum fuit octoginta, quum ex ZEgypto exivit, ad Inachi tempus pertinere non pos- sent, sed ei antecederent, qui quidem rex annos tantum 50. regnasse fertur. Sed Syncelli error inde ortus esse videtur, quod quadraginta et duos post annos collocasset diluvium Ogygium Eusebius, hoc est ad numerum corxrr, sive Phoronei annum penultimum.

Ibid. ]l. ro. ἀπ᾿ Αἰγύπτου] Redierat, ut dixi, Eusebius eum verbis Kal τοσαῦτα μὲν πρὸ ᾿Ωγύγου, supra l. 9. sed hoc loco vieissim nos deserit Syneellus post hzc verba ἀπ᾿ Αἰγύπτου usque ad illa, 'Azó ᾿Ωγύγου τοίνυν. p. 275. l. 12.

Tbid. 1. 15. ἔτη κε΄.] Legendum est ἔτη κζ΄. saltem ad com-

439 ANNOTATIONES

plendam summam ᾳσλζ΄. 1237. et non tantum Clemens Alex. in Strom. Y. p. 384. ed. Potteri annos 27. Josuz attribuit, verum etiam affirmat Syneellus p. 174. omnes fere auctores traditioni non seriptze annorum 27. Jesu filii Naue consentire. Conferas e£ Num. xxx. Exeipiendus autem est Josephus, qui annos 25. el tribuit, Zntiquit. Jud. lib. iv. eap. 1. fine. Ve- teremque esse hanc lectionem annorum 25. ostendit, eum Syn- celli leetio ᾳσλε΄, quze commemorata supra est pag. 429. tum brevis quidam Chronologi: Africani Recensus, quem ad finem harum ῥήσεων colocavi. Nune quoque addendus est Anony- mus Seriptor ist. Physice, seu Julius Pollux, nuper editus, p. 36. Idem vero ibidem, ut obiter id notem, eum Africano de tempore Inachi, Phoronei, Ogygiique diluvii consentit. At mihi quidem uterque numerus, tam ille toties hie repetitus 1237, quam alter 27. firmari videbatur, cum ex illis, quze mox sequuntur p. 275. tum vero ex collatione annorum, qui in Ex- cerpt. xiix. pag. 295. commemorantur, cum illis qui signant Mosis exodum, Heli finem, annumque Olympiadieum morti Christi ab Africano attributum ; etsi inde illud sequeretur, annos tantum 428. a voeatione Abraham usque ad Mosis exodum collegisse Africanum, non, ut refert de eo vetus ille Recensus, annos 430. Aliam vero originem summe annorum 1237.pro 1235 positz. —Vigerus dabit, de qua lector judicet.

P. 274. 1. 15. πρεσβυτέρων ἔτη λ΄. Confer Num. xxvm. 'I3- σοῦν pro Ἰησοῦ ex Jusebii. MS. Coll. S. Joan. posui, atque ita vertit Vigerus, qui post Jesum judices fuere. Vide et Num. xxx. p. 283.1. το. Nune video Clintonum virum cl. in Z'astis Hel- lenicis Vol. I. p. 300. eui placet numerorum κζ΄. substitutio, non sine causa censulsse, proxime post legendum esse, μετὰ ᾿Ιησοῦν. Κριτῶν δὲ τῶν ἐν τῇ βίβλῳ τῶν Κριτῶν περιεχομένων. Praestant ᾿Ιησοῦν pro ᾿Ιησοῦ tres MSS. Gaisfordiam.

P. 275. l. 1. ἧς τὸ τελευταῖον ἔτος] Deest hie aliquid. Quo enim τὸ ἧς referatur? Forte ante hune articulum, scripserit Africanus, τῆς δ᾽ αἰχμαλωσίας ἑβδομήκοντα. Certe ópàs illa mille ducentorum ae triginta septem annorum, quos ab Exodo ad Cyrum usque numerat, ex consequentium annorum col- lectione non existet, nisi hos septuaginta insuper addideris: tametsi ut deesset omnino nihil, duobus et septuaginta opus esset. Nam detractis septuaginta, confiunt modo mille cen-

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 4939

tum et sexaginta quinque, quibus septuaginta si addideris, 1235. habiturus es. Sed (opinor) anni Mosis octogesimi par- tem adnumerat, et annum captivitatis septuagesimum ultra Cyri primum mensib. aliquot. exeurrisse putat. lam enim summam non ex librariorum errore, sed Africani ex mente eonflatam esse, constat ex sequentib. ubi sepius eadem ineul- eatur. VicEnvs, Vide supra not. ad lin. 15. pag. 274.

P. 275. l. 3. ἐπὶ δὲ πρώτην ᾿Ολυμπιάδα] Ita emendavi ex Zz- sebii MS. Coll. S. Joan. pro ἐπὶ δὲ πρώτης ᾿Ολυμπιάδος. Mox habet καὶ pro κἀν idem MS. Excidisse mihi quidem videtur partieula καὶ post notas numerales ακ΄. ante illa εἴπερ ἐπί. Preestant πρώτην ᾿Ολυμπιάδα codd. quinque Gaisford. in nupera Eusebii edit. et καὶ pro κἀν de illis «us.

Ibid. l. 6. μετὰ δὲ "Qyvyov — μέχρι Κέκροπος — καταριθμῶν] Verba hzee usque ad pag. 276. lin. 9. attulit Syneellus quoque, eum alibi tum in pag. 148. unde sumpta sunt a Scaligero in Chronica Eusebiana pag. 25. et in Συναγωγὴν 'loropiàv iisdem annexam pag. 361. Sed apud Malalam in Chronographia, ubi pag. 74. eadem hase partim laudantur, per annos 270. desertam jaeuisse Atticam Africanus dieit. Cum vero alterum nu- merum 189. Africano attribuat Eusebius in Preeparatione sua, atque duobus locis Syncellus, is enim in pag. quoque 70. operis sui hzee de Attica deserta adduxit, addam hoe prseterea pro numero isto minori 189. computasse annos ferme 400. a Ce- erope Attiez restitutore ad Trojam captam Africanum, uti constat ex paueis verbis a Leone Allatio in Notis ad Eustathii Hexvaemeron p. 19. adductis, quee jam posui in horum frag- mentorum num. xxvim*. Quod vero rem conficere videtur, ex alis Africani numeris collgitur eadem eireiter summa 189. Sunt enim anni Mosis in Deserto 40. Josuz anni 25. vel 27. Seniorum post Josuam anni 30. anni denique 95. inter Pro- metheum, qui Gothonielis judieis vixit tempore, atque Ce- eropem, qui omnes fiunt rgo. Vid. hane ῥῆσιν infra, et notas ad Num. xxiv. e£ xxx. Ánnos autem 199. apud Eusebium Georgius Trapezuntius interpres ejus memoratos invenit. In- terea constat ex eo quod Africanus, teste Syncello, ipsa hzec ad libri tertii initium scripserit, satis magnze molis fuisse Chro- nica ejus.

Ibid. l. 9. Τὸν yàp μετὰ "Qyvyov "Akratov] Syncellus, et ex eo

VOL. IL 3E

494 ANNOTATIONES

Sealiger, Τὸν μὲν yàp 'Qyvyov 'Axratov. Stephanus Byzant. JDe Urbibus et Populis v.' Akrij.. ᾿Ακτὴ, οὕτως ἡ ᾿Αττικὴ ἐκαλεῖτο, ἀπὸ ᾿Ακταίου τινός. ᾿Ανὴρ δὲ ἣν αὐτόχθων, ὡς Φαβωρῖνος, ὃς ἐβασίλευσεν ἐκεῖ, καὶ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ οὕτω τὴν χώραν ὠνόμασε, καὶ τοὺς λαούς. ᾿Απολλόδωρος δὲ τἀναντία φησίν" οὕτω γὰρ ἐκλήθη, διὰ τὸ πολὺ μέρος αὐτῆς καθικνεῖσθαι εἰς θάλασσαν. Τριγώνου γὰρ οὔσης, αἱ συνεύουσαι ὑπὸ τὸ Σούνιον ἑκατέρωθεν δύο πλευραὶ παράλιοι τυγχάνουσι. Δί’ ἃς τῶν ἐπὶ Κέκροπος φυλῶν τεττάρων οὐσῶν, δύο προσηγόρευσαν, ᾿Ακταίαν καὶ ἸΠαραλίαν. p. 55. ed. Pined. Ogygem vero in Attica Eleusinam eondidisse, quze antiquitus vocabatur Aca, et alias plurimas civitates, refert Eusebius in. Chronico ad ann. coxxxvr.. Vid. supra not. p. 429.

P. 275.1. 12. 'Azó 'Oyóyov τοίνυν &c.] Cum his verbis denuo incepit Syncelli excerptum pag. 64. Chronographic, quod cum verbis ὥς rives prope finem τῆς ῥήσεως concluditur. Mox ἀλλὰ inde suppletum ante xal addidi.

Ibid. 1. 15. Πολέμων μὲν ---- λέγει] Ex: Syncello λέγει pro λέγων posui. Pro numeris acA(' habet ασλε΄ Syncellus, de quo sumpsi in superloribus Αἰγυπτιακοῦ pro Αἰγυπτίου. Ce- terum de Apide Phoronei filio cons. Car. Stephani Dictio- narium a Lloydio editum.

P. 276. 1. 2. αὐτοὶ] οὗτοι Syncellus pro αὐτοί. |

Ibid. l. 3. zepiepyóraros γραμματικῶν] Habet Eusebii MS. S. Joan. vocem nihili συγγραμμιτικῶν.

Ibid. 1. 5. ᾿Αμώσιος] Hune primum in regum ZEgyptiorum Dynastia xvur posuit Afrieanus. Πρῶτος 'Após, inquit, ἐφ᾽ οὗ ὁ Μωσῆς ἐξῆλθεν ἀπ᾽ Αἰγύπτου, ὡς ἡμεῖς ἀποδείκνυμεν. Vid. supra pag. 256. Jacobus autem Perizonius in ZEgypt. Orig. Jnwest. cap. 18. huie testimonio Apionis de exodo adversatus, quod Africanum Justino in Cohort. ad. Gr«cos debuisse minus recte opinatur, hze scribit, ** Valde mihi hie suspecta est * fides Justini et Africani; nam Josephus, qui ex professo * contra Apionem hune scripsit, longe aliam tribuit ei sen- ** tentiam de Judzeorum origine ex ZEgypto. Nimirum pulsos * fuisse ZEgypto propter lepram et alios corporis morbos * auno Y. Olympiadis vu. qua, et Poni Carthaginem condiderint. ** Ducem autem eos tune habuisse Mosen quendam ZZe/iopoli- “ὁ tanum, qui leges eis dein. dederit. pp. 1061, 1062. Mani- ^ feste haec quidem falsi arguuntur, vel ex sola temporis ra-

IN AFRICANI CHRONICA. 435

** tione quod incidit in extinetum jam ferme ab Assyriis Israel- * itarum regnum, atque ideo alienissimum est a primis gentis * [sraélitieze seu Judaierze initiis. Sed vel sie ab Apione, Ju- ** dzeorum et eorum antiquitatis adversario, quin fuerint tra- * dita, nullum potest esse dubium, 81 Josephi responsionem * eonsideramus. At si ea tradidit, tum vero neutiquam ere- ** dibile est, illum alibi retulisse originem Judzeorum et ipsum * Mosem ad tempora Inaehi. Sed et, si hoe fecisset, haud * dubie id illi ipse Josephus objecisset, quippe quo nihil magis * erat idoneum ad labefaetandam ejus fidem arguendamque ** Jepree ealumniam. Quid ergo? Nullus dubito, quin Apion * geque ae Manetho, ut mox videbimus, ad tempora Amosios ** retulerit ejectionem Z'astorum ex Agypto, et hoe Justinus “ de Judaeis fuerit interpretatus, atque ita Apioni tribuerit ** Judcorwum et Mosis mentionem, quam ille tamen nullam istie * fecerat." Hzc Perizonius p. 364. Conferas quz supra annotata sunt ad Dynast. xv. et xvrir.

P. 276. l. 7. μέμνηται δὲ koi Ἡρόδοτος &c.] Idem vir cl. Perizonius eapite 19. ejusd. Operis: * Quod vero Africanus * ait apud Euseb. Pr«par. Evang. x. το. et Syncellum pag. 64. * etiam Herodotum lib. n. meminisse istius Defectionis, Ju- ** dzeorum scil. ab /Egyptiis, e£. ?psius Amoseos ; Aliquo Modo * etiain ipsorum J'udceorum in illis, qui circumcidi solent, eos con- ** qumerautem, et. Assyrios Palcstince vocantem, forte propter ** Abrahamwum ; 1n eo errat, nee Herodotum, qui nusquam isto ** in libro, nee alibi, Defectionis Judzeorum ab hoe Amosi, nec * ]psius .Amoseos meminit, inspexisse videtur, sed tantum ** verba Josephi satis oscitanter respexisse; qui ἐϊό. l. Contra * 4p. p. 1047. illud modo tradidit, designari ab Herodoto Ju- * dzeos, ubi agit de gentibus, quze cireumciduntur. Ait enim ** neque Herodotum ignorasse Judcorum gentem, sed Aliquo Modo ** meminisse eorum, quia de Colchis in l. M. (c. 104.) scribens ita ** [oquatur, Plonices autem et Syri i Palestina, fatentur etiam ** ipsi, ab ZEgyptiis se cireumcisionem didicisse; subjicit jam * his Herodoti verbis denuo Josephus, Ergo dixit Syros in ** Palestina habitantes. circumcidi. |. Eorum autem qui Palc- *€ stimam incolunt soli id faciunt Juda. Hoc igitur sciens, de iis ** ]cec dizit. Manifestum hine, et vel maxime ex illo, τρόπῳ τινὶ, ** Aliquo Modo, Africanum ante oculos habuisse hune Josephi

3K2

460 ANNO''ATIONES

** Joeum, satis lieet negligenter inspectum ; quum neque Jo- ** sephus, neque Herodotus, 44ssyrios, quos ille ab Abrahamo * arcessit, sed Syros, Palestine memorent. At defectionem ** Judceorum et hune 4mosin de suo addidit Africanus, quum ** nusquam Herodotus ullum de iis verbum fecerit." p. 39.

P. 276. l. 11. Πτολεμαῖος τε ὁ Μενδήσιος &c.] Rectius for- tasse re pro δὲ Syncellus, idque nune recepi. "Tatianus in Oratione ad Grecos ὃ. 59, vel 38, hzee scribit: Αἰγυπτίων δέ εἰσιν αἱ ἐπ᾿ ἀκριβὲς χρόνων àvaypadal, καὶ τῶν kar αὐτοὺς mpay- μάτων ἑρμηνεύς ἐστι Πτολεμαῖος, οὐχ ὁ βασιλεὺς, ἱερεὺς δὲ Μέν- δητος. οὗτος τὰς τῶν βασιλέων πράξεις ἐκτιθέμενος, κατ᾽ ΓΑμωσιν βασιλέα Αἰγύπτου γεγονέναι ᾿Ιουδαίων φησὶ τὴν ἐξ Αἰγύπτου πο- ρείαν, εἰς ἅπερ ἦλθον χωρία, Μωῦσέως ἡγουμένου. λέγει δὲ οὕτως. ὁ δὲ ΓΑμωσις ἐγένετο κατ᾽ Ἴναχον βασιλέα.

Ibid. 1. 15. μετάγε Μωσέα] Addidi ye ex ϑ'ιγγοσίίο, qui prze- terea habet ὡς ei τί ποτε.

Ibid. l. 17. Zzaproi| Supplendum eredo, vel ὀδόντες, vel ovpa- τιῶται, vel aliquid simile. omnino enim post Europam, de Cadmo, Cadmique militibus ex Draconis dentibus repente satis, loquutus videtur. VicgRus. Agitur de Cadmi Europze fratris sociis, ipsi enim, ut docent fabulze, a verbo σπείρω Spar- torum nomen habent. Stephanus Byzant. De Urbibus: Σπάρτη" Λακωνικὸν χωρίον, ἀπὸ τῶν μετὰ Κάδμου Σπαρτῶν" περὶ ὧν Τι- μαγόρας φησὶν, ᾿Εκκπεσόντας δὲ αὐτοὺς εἰς τὴν Λακωνικὴν, Σπάρτην ἀφ᾽ ἑαυτῶν ὀνομάσαι. pag. 615. ed. Pined. De hae re nos mittit el Jortinus in Obsereatt. ad Hist. Eccl. Vol. III. p. 468. ad Hygin) Fab. p. 178.

Ibid. 1. 18. ἄθλοι Ηράκλειοι] Dum apud editum Eusebium post voces rà περὶ Ἴλιον exstat de Hercule istud, idem hue re- traxi, temporis rationibus consulens, et fide nixus Juseb?i MSti ae S'yncelli. Nune addas sex alios codd. Gaisfordianos.

P. 277. 1. 1. ᾿Ολυμπιάδες.] Conferri merentur ea, quie ipse quoque Eusebius scribit lib. x. Prep. suze Evang. cap. 9. de state Mosis vel antiquissimis Graiorum fabulis priore, quem tamen tantum Cecropis zequalem statuit :— εὕροις àv xarà μὲν Ἑβραίους Μωσέα, κατὰ δὲ "EAAQvas Κέκροπα τὸν γηγενῆ. κατώ- repa, δὲ τῶν Κέκροπος ἱστορεῖται χρόνων τὰ παρ᾽ Ἕλλησι θαυμα- ζόύμενα' γίνεται γὰρ μετὰ Κέκροπα ὁ κατὰ Δευκαλιῶνα κατακλυσ- μὸς, καὶ ἡ ἐπὶ Φαέθοντος ἐκπύρωσις, ᾿Εριχθονίου τε γένεσις, Κόρης

| | |

LAS 3 p M ote "S

| |

IN AFRICANI CHRONICA. 491

re ἁρπαγὴ, kai Δήμητρος μυστήρια, "EAcvowíerv ἵδρυσις, Τριπ- “᾿ολέμου γεωργία, Εὐρώπης ὑπὸ Διὸς ἁρπαγὴ, ᾿Απόλλωνος γένεσις, Κάδμου ἐπὶ Θήβας παρουσία" καὶ ἔτι τούτων νεώτεροι, Διόνυσος, Μίνως, Περσεὺς, ᾿Ασκληπιὸς, Διόσκουροι, “Ἡρακλῆς. τούτων δ᾽ ἁπάντων πρεσβύτερος γεγονὼς συνίσταται Μωσῆς, ὡς ἂν κατὰ Κέ- κροπα τὴν ἡλικίαν ἀκμάσας. p. 484. ed. Vigeri. His similia pro- ferunt, sed Inaeho sequalem Mosem facientes, Tatianus et Clemens Alex. qui ante Afrieanum seripserunt, ab Eusebio in eapp. 1 1. et 12. ejusd. libri adducti. Confer fin. Num. xxiv.

P. 277.1. 2. ἔδοξε δή μοι] δὴ pro δὲ Eusebii. MS. SS. Joan. et Syncellus. quod nune reposui. Firmant codd. quatuor Gais- fordiani. Ogygis spectatur tempus τῷ Mosis :equale.

Ibid. l. 13. ὅτι τε ᾿Αθηναίους) Mavult Vigerus τούς re 'A. et Goarus ad Syncell. ubi legitur ὅτε "A. censet scribendum ὥστε. Ego potius, modo quid mutandum sit, ἔτι re, quze quidem vo- eulze eonjunetze alibi nobis occurrunt.

Ibid. 1. 16. ἐν τῷ Τρικαρήνῳ Θεόπομπος] E fabulis Theo- pompi, qui veteris comcediz poeta fuit, Tricaremwm istud fuisse olim eensui; verum, referente cl. Gaisfordo in nupera edit. Prep. Evang. monuit Augustus Meineke in Aíst. Crit. Comicorum Gr. p. 243. advocatis pluribus seriptoribus eru- ditis, Z'ricarenum non fabule titulum, sed historici operis in- seriptionem esse, eujus auctor Theopompus Chius ferebatur.

Ibid. 1. 18. ἣν Προμηθεὺς &c.] Confer Num. Africani xxiv. S. Hieronymus in Eusebii C/roz. hsec Africani ita vertit: 1718 temporibus secundum. quorundam opinionem. Prometheus fuit, a quo homines factos commemorant : et re vera, quum. sapiens esset, feritatem eorum, et nimiam unperitiam, ad. hwnanitatem et. sci- entiam transfigurabat. ad an. Abrahze ccoxxxr.. Ceterum Afri- eani verba Grzeea ad imam paginam editionis su: posuit 4r- menice Interpretationis editor Aucherus, quod neglexit facere in nupera editione Chronicorum Eusebii Maius.

XXIII.

P. 278.1. 10. Οὔ μοι δοκεῖ καλῶς &c.) Pergit Georgius scribere;

^ b3 ^ s b v» , Lol ^ , 3 ἔσται yàp κατὰ τοῦτο Μωσῆς πρὸς τῷ τέλει τῆς ζωῆς ᾿Αβραὰμ τεχθείς" εἴ γε πάντες ὁμολογοῦσιν τὸ πρῶτον ἔτος ᾿Αβραὰμ κατὰ τὸ μδ΄. ἔτος Νίνου τοῦ δευτέρου βασιλεύοντος μετὰ Βῆλον 'Ac-

498 ANNOTATIONES

cvpíev. Βῆλον (eor. Βήλου) yàp ve. Νίνου μδ΄. ᾿Αβραὰμ pa. Ἔσται ἄρα Μωσῆς κατὰ τὸ pa. ἔτος ᾿Αβραάμ' ὅπερ ἀδύνατον ὁμολογεῖ δὲ αὐτὸν κατὰ Ἴναχον.

P. 278.1. 10. οὔ μοι δοκεῖ καλῶς &e.] Hoc certe vere collectum est ὦ G'eorgio, scribit Sealiger, hane perieopen referens. — Animadv. pagin. 17, 18, 253, &e. Ratio hzee est. Si ad Africani men- tem Assyriorum regnum aliud, quod Argivorum, annis solis ducentis praecedat; ut spatii hujusmodi terminus ad Inachi Argivorum regis primi annum primum attingit, ita quoque ad Mosis natalem diem cirea Inachi primordia ineurrentem ace- cedit: idem vero annorum ducentorum terminus Abrahz annus supra centesimum primus statuitur. Moses itaque an- no Abrahz eodem ad lucis et mundi consortium ingressus est. Demonstrativam confutationem hane vocat Scaliger loco primo relato. Hzee Goanvus. At vero quidquid Eusebius aliique de Abrahami natali die statuerunt, haud facile mihimet per- suadeo, Africanum ipsum rem ita administrasse, ut. ejusdem ortum ad ann. 43. vel. 44. Nini regis differret, qui plus du- centos annos citius Eusebiana computatione Mosis exodum collocasset. ^ Certe constat constituisse Africanum Abrahami natales ferme annos 190. ante Sicyonium imperium, eujus regni initia Eusebius Abrahamo vetustiora facit annis 75. Confer enim. Fragmentorum horum Num. xxix. eum C/ronici JEusebiani principio. Immo vero palam est, plus ducentos et quinquaginta annos ante ipsa initia Ássyriaci regni patriarchze natales ab Africano positos fuisse. Conf. Num. xxu. et notas supra pp. 431. et 432. Ab aliis quoque auctoribus ad longe posteriora tempora quam solitum est, relatum fuisse Nini im- perium novimus. Georgius autem, dum pariter atque Afri- canus Mosis et Inachi συγχρονισμὸν ratum habebat, quod ex Chronographia ejus p. 150. alibique eonstat, nec tamen eum eo sentiens de natalibus Abrahami diu ante Ninum constituendis, existimasse videtur Argivorum illud ab Inacho fundatum reg- num non ducentesimo anno regum Assyriorum sed postea col- locari debere, contra quam statuisset Africanus.

IN XAFRICANI CHRONICA. 490

XXIV.

P. 278. l. 20. Καλλιθύια He(pavros &e.] Extant hse apud Syncellum pag. 149.titulo ᾿Αφρικανοῦ przefixo, relata autem sunt in Zuwsebiana sua a Scaligero pag. 26. Pleraque porro eorum ab JZusebio in Chron. Lat. pag. 13. οὔ 75. reposita sunt. Et ad ann. eccnxxur, ubi hz;e de Callithya. repetuntur, Scaliger in Animadv. ita scribit: * Omnes libri tam scripti, quam editi : * In Argis primus sacerdotio functus est Callicias Perantis filius. * Nobis primo oculorum conjectu vitium oboluit, qui sciremus * Argivze Junonis sacerdotium non viris, sed feminis mandari ** solitum. Itaque statim legebamus: prima sacerdotio functa * est. Callithya Pirauti filia. Conjecturam nostram confir- * marunt biennio post Grzca Eusebii, in quibus ita plane est, * ut emendavimus ; nisi quod Ezeípavros non Πειράνθου habet, * qui erat frater ipsius Criasi, quanquam et Πείραντα vocat * Eusebius ipse, de hac Callithya scribens lib. iii. προπαρασκ. ** ex Plutarcho: Λέγεται δὲ Πείρας ὃ πρῶτος ᾿Αργολίδος Ἥρας ** ἱερὸν εἱσάμενος τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρᾳ Καλλίθυιαν ἱερείαν κατα- * στήσας. ἐκ τῶν περὶ Τίρυνθα δένδρων ὄχνην τεμὼν εὐκτέανον “Ἥρας ἄγαλμα μορφῶσαι. | Hane sacerdotem Callithoén vocat ** Hyginus fabula cxrv, ubi perperam exeusum Callirhoé. Sed * Callithoén legendum esse constat ex Phoronidis auctore. 2; Ab hae Callithya tempora sua putare instituerunt Ar- * givi; quum hae prima omnium Junonis Argivz sacerdos * fuerit, ab annis autem earum Fastos signare solebant, illo * et illo anno Callithyze, &e. Thucydides initio libri ii. τῷ δὲ ** πέμπτῳ καὶ δεκάτῳ ἔτει ἐστὶ, Χρυσίδος év" Apyew. | Glossee: 7)

* Χρυσὶς ἱέρεια ἣν ἐν ἴΑργει. ἠρίθμουν δὲ rovs χρόνους οἱ ᾿Αργεῖοι * ἀπὸ τῶν ἱερειῶν." pag. 24. Syncell textus habet Καλλιθυσία Σπείραντος, ubi Scaligeri emendationem Καλλιθύια Πείραντος Goarus in marg. reposuit. Sed et ante Scaligerum verba ita emendaverat Arnaldus Pontaeus Chronicorum Eusebii editor, In Argis prima sacerdotio functa, est. Callithya filia Pirantis. Immo eodem Pontaco teste, Callitheam. (sic) Pirantis filiam et Fronto Duezeus in Clementem Al. et Leopardus in Zmendatt. adduxerunt.

Ibid. íepárevoe τῆς Ἥρας] ἱεράτευσαι Syncel. et ad. marg.

440 ANNOTATIONES

Goarus φασὶν addit, sed Sealigerum ego secutus sum, τῆς Ἥρας tamen pro τῇ Ἥρᾳ mutans.

P. 279. l. τ. ὡς ἐπιστήμης ἕνεκεν] Habet ὡς pro τῆς Syncelli MS. prior Paris. 1d nune recipiente Dindorfio, quem in hae altera editione secutus sum. Goarus ad marg. καὶ pro τῆς posuit, οὐ Scaliger in Jwsebianis suis ὃς habet, Hieronymum fortasse secutus, qui in Interpretatione Zusebiani Chronici ad pag. 13. hoe seribit: 4f/as frater Promethei preecipuus astro- logus fuit : qui ob eruditionem disciplimce etiam colum. sustinere dictus est. Ait Arnobius Adv. Gentes hb. à. Quando siderum motus, aut ratio cepta, est genethliaca sciri? — Non. post Theutin ZEgyptium, aut. post. Atlantem, wt. quidam ferunt, gestatorem, bajulum, tibicinem illum. ac. destinam celi? p. 92. ed. Lugd. Bat. Interea cl. Schurzfleisch, quem supra ad Dynast. /Egypt. xxvi. adduxi, legendum monet διέλαμπε τῆς δὲ (τῆςδε) ἐπιστή- ps ἕνεκεν &e. Num. 379. p. 124. JVotitiee Biblioth. Vinar. ἘΝ vero non puto assentiendum, etiamsi in MSto ab eo comme- morato, et in Pontaei edit. Chronicorum Eusebii positum sit istius ante vocem discipline, quod tamen a multis MSStis abesse idem Pontacus notavit.

Ibid. 1. 6. Κουρῆτες] Goarus in marg. habet Κουρῖται. Sed Κούρητες Steph. Byzant. De Urbibus, voce Κούρης. quod et Syncelli MS. Paris. posterior, sed Κουρήτες paroxytonum.

Ibid. l. 7. οἱ τὴν ἐν ὅπλοις εὔρυθμον κίνησιν] Articulum τὴν ex JMS. Syncellà Paris. altero olim addidi, ut nune similiter fecit Dindorfius, exhibetque τῆς prior codicum illorum.

Ibid. 1. 10. τὸ αὐτὸ] H. e. κατὰ τὸ αὐτὸ, vel ὡσαύτως.

Ibid. l. 11. "Apyov re] Addendum videtur ex Hieronymo, qui vertit, e? Argum. cuncta, cernentem, " Apyov re τοῦ πανόπτου, vel τοῦ καὶ Πανόπτου, deletis illis καὶ Ilavómrov in sequentibus. Ceterum nonnulla his affinia de Atlante, Prometheo, Epi- metheo, Argo, tibi dabit Cedrenus “7156. Compend. pag. 66. et 67. ed. Basil. in pag. vero 81. et 82. ed. Paris.

Ibid. l. 13. οἱ μὲν yàp, ὅτι κατὰ Κέκροπα &c.] Verbum aliquod hie deest, vel fortasse supplendum est ex superioribus ícro- poücw. Necesse autem est, ut ex Africani ipsius sententia vetustiores fuerint Prometheus et frater Atlas, quam Cecropis imperium. Quum enim hos fratres Gothonielis temporibus, qui statim post Josuam et Seniores Israelitis prsefuit, Afri-

IN AFRICANI CHRONICA. 441

canus Syncello teste attribuerit, idemque Mosem Ogygi szequa- lem fecerit, non poterat ille censere floruisse eos regnante Ce- crope, qui ex ejus sententia ferme ducentis post Mosem annis vixerit. Proxime post scribit Africanus, dietum fuisse a non- nullis, illos antiquiores fuisse Ceerope annis 60. ab aliis vero 9o. Sed vero anni 95. colliguntur ex statibus Ceeropis atque Promethei supra in Num. xxi. pagg. 275. et 278. comme- moratis. OCecropem quidem istorum fratrum zequalem ex Ta- tiano faeit Petavius Ja. Temp. lib. I. cap. 4. prout statuunt

seriptores ab Africano hie significati, e quibus fortasse Tati- anus est.

XXV.

P. 280. 1. 4. κατακλυσμόν. Subjecit Georgius, nisi forte horum verborum partem addidit ipse quoque Africanus, qui simile quid de temporibus ante Olympiadas monet in Num. xxi. pag. 155. ἀλλ᾽ οὐκ ἔστι τοῦτο ἀκριβῶς ἀποδεῖξαι, τῶν map Ἕλλησι πάντων χρόνων διασφαλλομένων, ὅσοι πρὸ τῆς πρώτης ᾿Ολυμπιάδος ἱστόρηνται' πλὴν ὅτι τοῦ ἀληθοῦς ἐγγὺς ἐστοχάσατο (Africanus), ἐπεὶ καὶ ἡμεῖς παραπλησίως, μὴ ἔχοντες ἄλλό τι περισσοτέρως δεῖξαι. — Confer not. supra ad Dynastiam ZEgyp- tiacam xvii. p. 269.

XXVI.

Ibid. 1. 9. Τοῦτον τὸν ᾿Αβιμέλεχ &c.] Hzee Georgii profert Sca- liger in Animadv. iw Chronica Eusebii pag. 49. ubi verbis ul- timis, αὐτοὺς λέγει πάντας, hoc minus recte adjecit, πλὴν Ἴω- νάθου τοῦ νεωτέρου, quod factum est ex omissione verborum, quie interveniunt; ᾿Αβιμέλεχ ὃ ἐκ τῆς παλλακῆς υἱὸς Γεδεὼν ἀποκτείνας πάντας τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ, πλὴν Ἰωναθοῦ &c. Con- fer Georg. Syncellum a Goaro post Scaligeri tempora editum.

Ibid. l. 11. ᾿Αφρικανὸς δὲ τοῦ ἹἱἹεροβαὰλ &c.] Cons. Jud. cap. viii. sub finem, et cap. ix. comm. 1. et 16. et 1 Zeg. xii. τι. Cum Sealigero affirmare necesse fuerit, insignem hane esse hallu- einationem, vel potius, ut ille ait, delirationem, quod Jerobaal vocaverit Georgius fratrem Gideonis. Verum haud sequitur, in eodem versatum esse errore Africanum existimandum,

nam bene interrogat Goarus, Serrario in Jud. cap. vi. quzest. 1. VOL. II. 3 E

449 ANNOTATIONES

sese opponens, * Át cum idem Gideon, qui lerobaal, nonne * fili Gideonis qui Ierobaalis ?" τοῦ pro τοὺς ex M.SStis Pari- sinis reposui, quod Scaliger prior przestiterat.

P. 180. l. 13. Αὐδῶν κριτὴς &e.] Jud. xii. 14. Errorem Afri- cani a Syncello indicatum monuit Usserius fine operis C/ronol. Sacr. ex Grzecorum numeralium κ΄. et η΄. similitudine facillime esse ortum. j

XXVII.

Ibid. 1. 23. Εὐσέβιος δὲ &c.] Cum horum partem .Ewsebianis suis inseruisset Scaliger pag. 34. ait ibidem, ** objecisse Eu- * sebium Africano, illum septuaginta annos addidisse de his- * toria, XL. τῆς ἀναρχίας, XXX. τῆς εἰρήνης, et przeterea c. oi- * koÜev, de suo, que simul fiunt cuxx." Hzc vir magnus festinantius ; nihil enim clarius, quam centum tantum annorum additionem Africano hoc quidem loco exprobratam fuisse, scil. XXX. τῶν πρεσβυτέρων, XL. τῆς ἀναρχίας, Xxx. τῆς εἰρήνης, itaque, ut hie dicitur, τὰ ὅλα p'.sive c. Contra Eusebius in Chro- nieo hos annos omittebat. Postquam vero hze scripseram, Goarum vidi alibi, nempe pag. 49. ANotarum, Scaligerum super hae re acriter culpantem. Videsis etiam qu:ze annotata sunt infra ad Num. xxx. Nune demum beneficio Armenie Inter- pretationis Chronicorum ipsis Eusebii verbis Africanum de hae re reprehendentis hodie fruimur. — Primwum vero (inquit Eu- sebius) ?/ud quoque haud licebit absque examine preateriisse ; quomodo nempe et Africanus ipse n quinque Chronologie libros disposuerit. Μὴ quidem, ut mhi videtur, quam maxime in. his rebus, que adsunt, hallucinatus est ; etenim ab exodo Moysis us- que ad Salomonen, et. templi Hierosolymitani cdificationem. col- ligit juvta, suum privatum, calculum pnoox1wv. — Atque ex majori parte siue auctoritate procedens aberrat ; non eo tantum quod contra, divinam. Scripturam loquitur, sed. quod temeritatis quid- piam adhibet, centum utique annos de suo intrudens. | Siquidem plus amorum. (inseruit, pro Senioribus, qui post Josue extiterunt annos (nempe) xxx. ANecnon post Samsonem, pro democratia annos xu. Ef rursum pacis annos xxv. Tot quidem annos abundantiores sine auctoritate clanculum insimuam multorum an- norum, frequentiam. semetipso nterserit ; adeoque inter. Moysis tempora, et Salomonis regnm plusquam septingentos et xv. annos

IN AFRICANI CHRONICA. 4k

esse dicit. | Oportet. igitur serio animadvertere generationes pra- cedentes, quotnam fuerint ; ev eoque deprehendere incalidorum ver- borum commenta. δὲ enim ab Abrahomoque ad David quatuor- decim sunt generationes, et. tempore ipsius quidem Moysis un- decima generatio jam finita erat, sub quo Naasson filius Aminidab princeps tribus Jude: agnoscebatur ; &c.—GQuomodo ergo congrwwum erit dicere, quod inferius, postque Moysen tantum. temporis quis- que invenire potuerit, quantum superius marravimus (sc. an. 140.) Africanus igitur in hac parte ita erravit. Haec ex Armeniaca lingua vertit Jo. Baptista Aucher. Vol. I. p. 156. Confer cap. xvi. δ. 22. nuperze edit. CAronicorum Eusebii a Maio ad- ornatze. Confudisse interim, ut obiter hoe notem, inter se tem- pora τῆς ἀναρχίας atque τῆς εἰρήνης Anianus chronologus vi- detur a Syneello interdum eommemoratus, dum hsec in pag. 36. Syncelliani operis cum reprehensione Eusebii seribit: ἔτι δὲ μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ Σαμψὼν τοῦ κριτοῦ, τῆς ἀναρχίας, ἤτοι εἰρήνης, τοῦ λαοῦ μ΄. ἔτη ἐν τῷ κατὰ πλάτος οὐκ ἔθηκεν. ὁ δὲ "A- φρικανὸς αὐτῶν ἐμνημόνευσεν, καὶ τῇ τοῦ χρονογραφίου αὐτοῦ ὁμάδι συμψηφισάμενος ἥνωσεν, hoe est in priore parte operis, ut op- time hujusmodi loea exposuit Scaliger. Vid. infra Num. XXXVI.

P. 281. l. 4. ὡς διαφωνουμένων] Vertas, De hisce rebus disputari, Africanus in, fine operis sui confitebatur.

XXVIII.

Ibid. l. 12. Τὰ κατὰ ᾿Αφρικανὸν &c.] Hsec usque ad numeros ὃτνβ΄. lin. 12. adduxit Sealiger in Votis ad Eusebii Greca Ρ. 416.

Ibid. l. 15. δτνβ΄.] Numeros ὃτν'. 4350. Syncelli MS. quem adhibuit Goarus, exhibuisse videtur, etsi hane eodieis sui lec- tionem ad marginem editionis przeter morem suum ille rejecit. Ait enim in Notis ** numerasse authorem emendatum 4352. * annos;" quos quidem in textu Greco posuit Goarus, itidemque ante eum in ANotis ad Eusebium Scaliger. | Ceterum Pauli apostoli verba in z4cfis hzec sunt, Kai μετὰ ταῦτα (post peregrinationem in deserto) ὡς ἔτεσι τετρακοσίοις καὶ πεντήκοντα ἔδωκε κριτὰς ἕως Σαμουὴλ τοῦ προφήτου. ΧΙ]. 20. Hane autem

23

444 ANNOTATIONES

ῥῆσιν eo citius dimitto, quod ea ad Syneellum magis quam ad Africanum pertinet.

P. 281. l. 17. ὅπερ ᾿Αφρικανὸς τὸν Σεμεϊγὰρ] Posuit Goarus in marg. ὁ δὲ ᾿Αφρικανὸς τὸν Xapeyàp, Syncelli enim testus τὸν Σεμεὶ yàp pro Σεμεϊγὰρ exhibet. LXX. quidem Interpretes libro Judicum cap. ii. comm. ult. Xapeyàp vulgo habent, sed nonnullis in codicibus, quos commemorat cl. Jacobus Parsons, Σεμεγάρ. Ego, ut vides, lectionem Syneellianam prestiti.

ΧΑ ΝΞ,

Ibid. l. 31. 'Azó Κέκροπος &c.] Hoc scripsit ex libro fortasse MSto quodam Leo Allatius. Confer notas ejus ad S. Eu- stathii Antiocheni 2m Zlevahemeron Commentariwm, pag. 19. Ad tempus quod attinet hie memoratum, in Eusebii C/ro- ^ico annl computantur a primo anno Ceeropis 378 vel 376 inter Cecropem T'rojamque captam. HabetChron. 4rmeniacum annos 376. Extant prz;eterea in Eclogis Ecclesiasticee Historic a cl. Cramer primum editis verba, quz sequuntur ᾿Απὸ δὲ Κέκροπος ἐπὶ τὴν ᾿Ιλίου ἄλωσιν ἔτη καταριθμοῦνται τοη΄. (379). ἀπὸ δὲ ᾿Ιλίου ἁλώσεως ἐπὶ τὴν πρώτην ᾿Ολυμπιάδα ἔτη ζ΄. καὶ υ΄. (407). τοῦτο γὰρ καὶ Πορφυρίῳ δοκεῖ. pag. 158. Anecdott. Grec. e codd. MSS. Paris.

XXIX.

P. 282. 1. 8. Vicesimo nono autem anno patriarehze Jacob] Africanus, qui, ut supra dixi, Mosis exodum multo prius con- tigisse statuit, quam ferebant Eusebius aliique post eum ehro- nologi, Jacobum patriarcham szequalem fecit Sicyoniorum initiis, quiae quidem regna Eusebius annos 73. ante Abrahze collocat natales, hoe est, annos 262. ante Jacobi vicesimum nonum.

Ibid. l. 11. Anni autem Jacob xxvm. &c.] Sensus, ni fallor, est; Ante incepta Sieyoniorum regna collecti fuerant a na- talibus Jacobi anni xxvii. à natalibus autem Isaaci, cui sexa- genario natus est Jacob, xxxvi. denique ab ortu Abrah:ze, qui, quum centenarius esset, genuit Isaae, anni corxxxvnr, non ut hie oxiv. Nisi 81 hoec loco anni post Abrah:e profectionem, non post natales ejus, designentur. Conf. Num. ix. et notas, notamque ad Num. xxt.

IN AFRICANI CHRONICA. 445

P. 282. 1. 13. ''elehus ann. xx.] Syneellus, qui in. Chrono- graphia latereulum suppeditavit regum Sieyoniorum, annos at- tribuit 29. ''elehini, nam ita eum Synceellus, pariter atque Eu- sebius, appellat. Deficiunt autem tertii regis hujusee nomen et anni in alio quodam catalogo, quem Castoris vocat Scaliger, in Zusebianis pag. 19. — Armenia. Chron. Euseb. Interp. habet Tertius Telchus, ann. xx. Ceterum in hae Castoris regum serie, Pelops pro Ampho rege quarto positus est, additumque fuit, Ἢ Πελοπόννησος ἐκλήθη. Namque exhibet eadem Ar- menia Interp. Apis anis xxvi. 4 quo Apis, que munc Pelo- ponnesus appellatur. Vol. I. p. 257. ed. Aucher. Chron. Lat. Apis. xxvr. a quo Apia, que nunc Pelopounesus, prius ZEgineta nuncupata.

Ibid. l. 17. Anno quadragesimo tertio Leucippi, egressio Judaorum] Lemma hoe revera Afrieani esse facile probatu est, eo quod inter Jacobi ann. 29, quo Sieyoniorum regnum ex ejus sententia fundatum est, atque Mosis exodum tot ab eo eolliguntur anni, quot regibus istis ab initio usque ad an- num hune 43. Leucippi assignantur, hi autem anni sunt 315. Videsis Chronotaxin Africani nostram ad harum Adnotatt. fin. positam.

Ibid. 1. 21. Eratus ann. xvr.] Sealiger ad marg. ann. xrvi. reposuit; totidem enim Eusebius, Syneellus ipse, Castorque regi huie attribuunt.

Ibid. 1. 23. Marathus ann. xxx.] Eusebius in C/ronico duos Marathos, hune alteri przecedentem, commemorat, posteriori annos 20. apponens. Synceellus quoque, sed ordine mutato, seribit; Echereus ann. vv, Marathonius ann. xxx. Marathus ann. xx. Castoris autem Catalogus habet, Marathonius ann. xxx. Marasus vux. Echyreus wv. Mox Coraci dant annos xxx. pro xx. Eusebius, Castor, Syneellusque. Dein Epopeo annos xxxi. pro xxxv. Syncellus.

Ibid. 1. 24. Laomedus ann. xrim.] Eusebius Castorque ann. tantum xr. attribuunt. Post hune autem regem sequuntur apud Eusebium, Castorem, Syncellumque duo alii Sicyon et Polybus, quorum alteri ann. xrv. alteri ann. xr. affigunt Eu- sebius et Castor. Syncellus autem Sieyoni ann. xun. Polybo- que ann. ΧΙ. assignavit, eui quidem Polybo Sieyone omisso Afrieanus extra ordinem stanti suum ann. xLv. vel xr. ad- numerat.

446 ANNO'TA'TIONES

P. 232. 1. 25. Inachus ann. xrv.] Eusebius ann. xuu. Castor ann.xr. Proxime pro Festus ann. 1. Euseb. et Castor Phaestus ann. vui. Synceellusque Hephzestus ann. x. Pro Pelasgus ann. xx. Castor habet Πελασγὼν ἔτη η΄.

Ibid.l. 26. Xeuxippus ann. xxxv.] Euseb. ann. xxxnm. vel xxxi. Castor ann. xxxr. Syneell. ann. xxx vel xxx.

Ibid. 1l. 27. Polybus ann. xrv.] Ordine motum, ut dixi, hune regem fuisse verba ostendunt, Usque Xeuvippum &e. Confer et Herodotum L. v. e. 67. ubi Adrastus Polybi ex filio nepos fuisse dieitur, in regnoque ei successisse.

Ibid. l. 28. Sicyoniorum regnum permanens annos quin- gentos rxxxr.] Dubio proeul reponendum est eongentos pro quingentos, nam przeterquam quod universa hoe postulat eom- putatio, anni regum hie commemoratorum ad numerum 924. assurgunt, inclusis Erati regis decimi annis 46. quibus si ex Eusebio Syneelloque regum omissorum annos addideris, hi sunt Marathi ann. 20, Sieyonisque ann. 45. vel 42. colligentur 989. vel 986. Jam vero Joannes Malala in Chronico initio lib. iv. p. 83. hze scribit: Kai κατέσχεν 7] βασιλεία αὐτῶν (Sieyoniorum) ἔτη πε΄. (985.) καθὼς ᾿Αφρικανὸς ὁ σοφώτατος συνεγράψατος An vero Sacerdotes Carnii infra dieti hie a Malala excludantur, incertum videtur. liorundem regum annos Chronico in Latino digessit Eusebius 962, Syncellus 979. pag. vero ejus 152. regibus his anni 966. tribuuntur, Carniisque anni 33. Castor autem posuit 935. annis 20. Telehi regis ter- tii, quem ille omiserat, adnumeratis. Sed tamen Eusebius ad an. Abrahze pncccrxxxix. Castorem ipsum ita affert : * Castoris * Chronographia de Sieyoniorum regno: JAZvponemus S'ücyo- ** qiorum reges ab /Izgialeo usque ad. Xeuvippwmn, qui omnes reg- * qaverunt ann. nongentis uxx. et. Sacerdotes Carni, qui pr«- * fuerunt ann. xxxii. — Post quos Sacerdos constitutus est Cha- * ridemus, qui impensas non sustinens fugit." | Ubi vero attulit hae Grzee ex Synceello Sealiger, regum anni 959, non ut in Latinis 962, numerantur. Eusebii Chrom. Armeniwm simul regum et sacerdotum annos collegit 1000. Confer ed. Aucher. Vol. I. p. 141. οὐ Mai Chron. Eusebiani edit. Rom. p. 303. Ceterum Joannes Malala proxime ante illa, quze modo ad- duxi, hzee posuit; Τῶν δὲ Σικυωνίων, τῶν νυνὶ λεγομένων 'EA- λαδικῶν, ἐβασίλευσε πρῶτος ὁ Αἰγιαλεὺς ἔτη νβ΄. καὶ λοιπὸν ἄλλοι βασιλεῖς κς΄. ἕως Ξευξίππου τοῦ βασιλεύσαντος αὐτῶ" ἔτη λβ΄. καὶ

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 447

λοιπὸν οἱ ἱερεῖς αὐτῶν ἐδιῴκουν τὴν χώραν" καὶ κατέσχεν ἡ βασι- λεία &e. At vero post /Egialeum plures reges quam 25. ἃ nullis auctoribus commemorati sunt.

P. 282. 1. 30. Sacerdotes Carnii] Scaliger Animadv. in. Eu- sebii Chronica p. 56: ** Sacerdotes. Carnii. οἱ ἱερεῖς τοῦ Kap- * pe(ov. Sacerdotes Karnei Apollinis de quorum sacerdotio, * vel περὶ ἱερατείας ἀνεπευθύνου nihil legimus apud ullum eorum, * qui hodie extant, scriptorem. Nomina septem sacerdotum * gupersunt in Exeerptis Barbarolatinis Africani. Hi di- * euntur summam potestatem obtinuisse annos xxvii, hoc est * minus quinque, quam ponit Eusebius. Sed in priore libro * ex Porphyrio plures anni eolliguntur.^ Vide notam paulo infra; hie indicatur Castoris Catalogus, quem in JAwsebianis suis Scaliger reposuit. At vero vir cl. Joannes Marshamus in Chronico Canon. Sec. xii. postquam ex Apollodoro lib. ii. et Euseb. Prep. lib. v. e. 20. ostendit, Carnum vatem quendam (a eujus sacris Apollinem censet Marshamus Κάρνειον nunceu- patum) occisum fuisse a Doriensibus, dum Heraclidee in ZE- tolia expeditionem parabant, ita scribit, ** Eusebius Castorem ** auctorem laudat, et Sacerdotibus istis initium attribuit anno * post casum Trojae 55; ante Heraclidarum reditum 25. * Jamdudum totam Sieyoniorum regum seriem suspectam * habeo. Primi nimia vetustate peccant; medii auctoritate * destituuntur; qui agmen cogunt, "Apxorres 'lepeis τοῦ Kap- * νείου, in dubium vocari merentur. Quid enim ad Sicyonios * 'Iepareía Doriensis? Quid ad Carnum eultus divinus, dum * 1s adhue in vivis erat, et Heraclidis ignotus? Quid ad Apol- * ]inem Καρνείου nomen, cum Κάρνεια nondum essent cele- * brata?" p. 336. Perizonius interim ZEgypt. Orig. c. iii. p. 35. Marshamum plane repudiare ait regum Sicyoniorum seriem, sed neque illud recte, quum debuisset potius ad seriora eam referre tempora. Ita ille. Secundum Africani quidem ratio- nes, qui annos 355. ante Olympiadem primam constitutos fu- isse tradit sacerdotes istos, hi Carnii aliquot annis ante He- raclidarum descensum inceperunt, sicut statuerat Castor.

Ibid.l. 31. ann xxvi] Annos tantum xv. in sequentibus sacerdotibus vitiose signatos invenies; sin vero annos regum 981, simul atque annos 329, hoe est temporis spatium initio Excerpti memoratum, ad usque Olympiadas, postquam Sicy-

Lad

[aj

448 ANNOTATIONES

onii defecerant, a tota summa annorum 1336. quz ibidem quo- que memorata est, deduxeris, restabunt anni xxvi. His autem Sacerdotibus Castor eum apud Eusebium in Chronico, tum apud /Syncellum p. 97. annorum spatium xxxmim. assignavit. Confer et p. 152. Ad hzc in latereulo, quod tributum Cas- tori Sealiger attulit in Gecis Eusebian. pag. 19. anni xr. hoc modo colliguntur. Archelaus ann. 1. Automedon. ann. 1. Theoclytus ann. 4. Euneus ann. 6. Theonomus ann. 9. Amphi- gyes ann. 18. Charidemus ann. 1.

P. 283.1. 3. anni ccexxvn.] Stabilitur numerus initio memo- ratus cooxxix. ex eomputatione ibidem inita. Ceterum ait Scaliger Animadv. i Eusebii Chronica p. 56 ; ** A fuga Chari- ** demi ad primam Olympiadem, sunt anni cccnu. Quare Ex- ** cerpta Barbarolatina male concipiunt ann. ceexxvir." — Sed vero, si Eusebii rationibus attenderis in Chronico, a fuga Chari- demi ad usque Azarie regis annum 37, quo ipse posuit Sea- liger Olympiadem primam, anni circiter 300, non 350, colli- guntur. Eusebius quidem, dum initium Olympiadum 13. an- nis posterius statuit, paulo plures annos inter Charidemi fugam atque Olympiadas computasse videtur. Sed ita propius abest Eusebius ab Africani apud Excerptorem numeris, quocum in summa omnium annorum, quibus stabat Sicyonium regnum, consentit.

Ibid. 1. 5. anni mille cccxxxvr.] Satis convenienter eum Afri- eani rationibus. Positis enim rebus singulis quas statuit Afri- canus in hae ῥήσει et in Num. xxr. et xxxr. et xxxvir. nimirum, inceptum fuisse anno Jacob patriarchze 29. Sieyoniorum reg- num, Josephique obitum eum annis Mundi 3563. conjungi de- bere, ad Salomonis autem annum oetavum numerandos esse annos Mundi 4457, denique prima Olympiade primum annum Achazi regis comprehendi, satis superque constabit euique caleulum ponenti inde emergere summam circiter annorum MccCxxx vi. àb inito Sicyoniorum regno ad usque Olympiadem primam.

XXX. Ibid. l. 10. 'Eàv οὖν κατὰ τὸν ᾿Απόστολον &o.] Hzc Georgii Syn- celli protulit Sealiger in Animadv. in Chronica Eusebii pag. 60. Speetant autem ad Ac. Apost. xiii. 20.

ΙΝ AFRICANI -CHRONICA. 449

P. 283. l. 12. μετὰ Ἰησοῦν] Ita ediderat Seal. sed male μετὰ "Inoo Syncellus Goarinus, quod nune in nupera edit. correctum est. Mox perperam deest apud Sealigerum Σαμουὴλ κ΄. ut monuit Goarus.

Ibid. 1. 15. κατὰ δὲ Εὐσέβιον x'.] Eusebii CAron. Lat. ad ann. Abrah:e vccoorxxxiv. annum. quartum Salomonis. —Colligitur autem omne tempus a Mose, et egressu Israel ev :Iqupto usque ad praesentem, anum, annis ccco.xxx. ut Regnorum lib. tertius in testimonium est. h. e. in cap. vi. comm. 1. Confer nuperam editi- onem JZZusebii Chronicorum ab Angelo Maio adornatam p. 317. Interpretationisque Arimenice editionem Aucher. V. II. p. 149. Alteram autem annorum 600. eomputationem Syneellum Eu- sebio attribuisse, non propter Czesariensis episcopi tantum dieta, sed etiam propria sua simul admiscentem argumenta Goarus pluribus vult ostendere. Satis vero apte convenire computationem hane video cum aceusatione contra Africanum, qui annos collegit, teste Syneello, 740. ab Eusebio, ut refert idem Syneellus pag. 79. Chronograph. instituta, quasi ille nimirum a Josuze Seniorumque temporibus ad Heli et Samu- elem annos circiter 140. perperam addidisset. Hi autem anni 140. centum illos eontinent in Num. xxvii. memoratos, alios- que praeterea bene multos, quibus superat (ut ex Numeris xxvnr. e£ xxix. et hoe ipso Num. inter se collatis mox con- stabit) eeteras eomputationes caleulus Afrieani de tempore inter Heli initia Salomonisque annum quartum initus. Quod vero eaput est, adhibente discrepantes inter se computandi rationes in diversis suis operibus nonnunquam Eusebio, idem ipse in cap. 14. lib. x. Preparat. Evang. annos singulorum dueum sigillatim recensens summam annorum 61:0, non quod fecit in Chronici Canone, 480. collegit inter Exodum annos- que Salomonis. Quin, eum jam tandem licuerit Eusebii scita proferre in priore Chronieorum libro posita, ea huic loco ap- ponam, quippe quie in Armenia Interpretatione edita et La- tine eonversa ab Auchero extant. Dicit Eusebius post cul- patum Africanum de annis pluribus quam 740. inter Exodum et Salomonem ab eo collectis; .A£ deveinus apostolus Paulus in Actis Zdpostolorum. publicum ad Judaeos sermonem habens. ait, quod * Destruit Jesu gentes septem) 4n terra Chanancorum, et groebuit eis terram ipsam possidendam ; postque ccccu. annos. de-

VOL. II. 3M

450 ANNOTATIONES

dit ipsis Judices usque ad. Samuel prophetam. ΕἾ exinde postu- laverunt regem ; et dedit illis Saul filium Cis virum de tribu Benjamin annis xv. et demutavit eum, οἱ suscitavit illis David." Hec Apostolus ait. (Act. xii. 19.) Et. justa, ipsum. colligitur summa. temporis post Josue ad. annos oxxxiv, Judicum (nempe) annos ccccL. usque ad Samuel, uti ipse (Apostolus) énfegre γ6- fert. Quum. autem. dis addantur anni Saul xv, cum (annis) Samuel annumerati, atque assimiliter etiam (anni) David xv et Salomonis wv. usque ad templi cdificationem : summatim. ?n- simul juxta. Apostolum, post. Josue Moysis successorem usque ad Salomonem sunt anni pxxxiv. | Quod si etiam pro Moyse addes annos quadraginta in deserto, atque pro Josue filio Nave xxvn. omnes simul juvta, Apostoli supputationem erant anni vc... Neque id tantum, sed. etiam Judicum Liber cum Apostolo consomus erit : etenim J'udicum tempora ille etiam textus in ccccv annos. colligit usque ad Samuel; mam. et inibi. singillatim ita, habetur. Vol. I. p.159. Tum pergit Eusebius ehronotaxin ex Libro Judieum adjicere. In canone suo Chronico annos minus 500, non 600, reposuit.

P. 283. l. 15. κατὰ ᾿Αφρικανὸν ὑπὲρ rà ψμ΄.] Hane computatio- nem Syneellum sibi inconstanter exprobrasse Africano retulit Jacobus Goarus. Nune audi. ** Quod ad Afrieani com- ** putum, nil in eo portenti est, quam quod Author (Georgius * Syneellus) finxit, etiam propriis ad ejus exemplar digestis * egleulis. Illi vero ab Israelis sub Mose profectione ad pri- * mum templi positum lapidem 659. exhibent hoc ordine. * Mosis 40. Josue 27. Seniorum 20. Judicum 450. Heli 20. * Samuel 2o. Saul 40. David 40. Salomonis 4. summa est * 671. Huie adde 7o. quos Africano superfluos exprobrat * Eusebius, quadraginta quidem ἀναρχίας, et εἰρήνης triginta, * summam 741. quam vere ὑπὲρ rà ww. ἔτη collegisse Afri- * eanum, hoc est annos 741. Georgius scripserit, etium nume- ** rorum inexperto constabit. Suo tamen more, id est in ad- * versarium paulo iniquius Georgium agere, et ex propriis * glienisque conglobatum aliquod argumentum objicere ad- * verto. Septuaginta siquidem anni, ἀναρχίας quadraginta, et * εἰρήνης triginta, quos οἴκοθεν de suo addidisse Africanum * egusatur Eusebius, aliis 450. Judicibus attributis conti- * nentur: qui licet ab Eusebii computo sint alieni adeoque

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 451

* redundantes judieet Eusebius, Africani tamen computo sunt * intimi, et ut pars ejus totam subeunt molem: adeoque se- * mel numerati ceu propriis Judieum contenti, non debuerant * priori numero annecti." H:zee Goarus. Sed, ut omittam, exprobrare Africano Eusebium additos esse ab eo annos vel 130. vel 140. non septuaginta tantum, istud prseterea alia ac veriori ratione facile probatu est, Africanum ab exodo Mosis ad usque annum quartum Salomonis, quum jacta fuerint tem- pli fundamenta, annos plus 740. enumerasse. Quam recte id fecerit, quzerant alii.

In ipsa autem Africani ῥήσει, quam ante in Num. xxm. p.274. ex Eusebii Preparatione adduxi, Mosi attribuuntur anni 40. post exodum ejus, Josu:se vero 25, (vel, ut haud ἀλό- yes placet, 27.) Senioribus 30. Judicibus in libro cognomine memoratis 490. Heli et Samueli Sacerdotibus 9o; quibus summis collectis anni universi commemorantur 675. ad Samu- elis finem. Quapropter restant anni tantum 65, vel 65, qui distribuantur ad eomplendam summam annorum 740. ad Sa- lomonis annum quartum ; atque ita post annos illos 40. ab omnibus Davidis regno attributos, et quadriennium Salomonis, assignandi reliqui anni erint 19. vel 21. regi Saul, cujus annos 40. in Actis Apostolorum. commemoratos cum parte annorum Samuelis connecti debere vulgo notum est. Confer Hugonis Grotii Annotatt. ad loc. Obiter nune notandum est extare istud in Eclogis Historicis, quas ex codice Parisino nuper edi- dit el. Joannes Cramer. "Adpikavós δὲ λ΄. ἐνιαυτοὺς λέγει κρα- τῆσαι πρεσβυτέρους μετὰ τὸν ᾿Ιησοῦν. p. 167.

Ad hze utile fuerit Africani numeros, qui in dicto libro : Preparationis ab Eusebio nobis servantur, satis sanos atque integros esse, ex multis aliis inter se locis collatis ostendere. Nempe quum aiat ipse Africanus in Num. xxr. signari debere a Mundo Condito ad Josephi mortem annos 3563, atque in- super in Num. xxvii. numerare se ab eodem Mundi principio ad Heli initia annos 4292, si idcirco prior ille numerus 3563. annis 585. conjungatur, quos ab Exodo Mosis ad Heli initia ipse ait in Num. xxi. collegisse sibi Africanus, summa efficietur4148, quo numero deducto ab universis annis 4292. a Mundo Con- dito ad Heli initium computatis, summa annorum relinquetur 144, quze quidem summa tempori optime convenerit inter Jo-

2M2

452 ANNOTATIONES

sephi obitum Mosisque exodum. Immo postquam hzec scripsi, tot ad unum annos, qui sunt 144. huie temporis intervallo tribuere vidi eum veterem scriptorem Eusebium, tum Usserium in Chronologia sua Sacra-sub init. cap. xi. Attamen si anni Josuze fuerint 27, non 25, biennium deducatur oportet. Vi- desis quze supra annotavi pag. 432. Jam vero, ut rem ab- solvam ; numeratis annis illis 3563. ad Josephi obitum, exinde 144. ad Mosis egressum, tum annis 675, ad Samuelis finem, quos ipse collegit auctor noster in Num. xxit. postremo additis annis 65. quos, vel plures, numerare jam ostendimus Afrieanum a Samuelis fine ad usque Salomonis annum quartum, confici- etür ex his numeris simul conjunctis summa annorum 4447. à Mundo Condito ad eundem Salomonis annum. Ipse autem noster ille Africanus, si fides Georgio Syneello habenda est in ῥήσει proxime post a me allata, annos colligebat 4457. ad annum octavum regni Salomonis, hoe est, annos 4453. ad an- num ejusdem regni quartum. Solo ergo sexennio hzee summa ab altera 4447. discrepare videtur. Quinetiam modo iterum illos numeraveris annos 3563. ab Orbe Condito ad Josephi obitum, tum 1llos 144. ad Mosis egressum, deinde hos annos 740, de quibus hie agitur, eolligetur quidem eadem summa 4447. Sed re sie se habente, nobis licebit plures annos quam istos 4447. colligere, nisi ipsos 4453. eo quod refert Syn- cellus statuisse Africanum ὑπὲρ τὰ yw. sive annos supro, 740. ab Exodo Mosis ad hoe tempus eomputari.

Facile porro poterit eadem ostendi convenientia numero- rum ex annorum summa, singulisque ejus partibus, quam eol- legit Africanus ὦ Mundo Condito ad Christi D. N. resurrec- tionem. Neque hoc omittam, multa eorum qu:e supra sta- tuta sunt, firmari veteri quodam epocharum Africano tribu. tarum Recensu, quem quidem post haie Fragmenta p. 309. eollocavi.

Interea me fugit, quomodo sibi consentire censeri possit Synceellus, dum pag. 79. Chronographice suze scribit, non potu- isse non Africanum, propterea quod annos 130 Cainan post diluvium omisisset, a Josu: Seniorumque tempore usque ad Heli et Samuelem annos prope 140. perperam addere; hujus enim ipsius Syncelli computatio ab eodem tempore Josu:e Seniorumque ad Samuelis finem perducta ab Africani numeris

᾿

IN AFRICANI CHRONICA. 459

spatio annorum tantum aonaginta discrepat, sin vero ad initia Heli numeraveris, annis tantum 40. vel denique ad eadem initia, ineluso Josuze Seniorumque tempore, annis 50. aut 52. Sed eadem de eausa aceusavit Africanum, etsi haud. similiter secum dissentiens, Sealiger in Prolegomenis ad Eusebii Chronica, ΒΝ ἀν“ annos," inquit, * ab Adam ad annum primum * Ohristi Dionysianum Afrieanus tot putat, quot ex LXX. * Seniorum rationibus colliguntur 5500, quum tamen aperte

* ab iisdem dissentiat in altero Kainan, quem ipsi adversus * fidem Hebraici codicis tam Judzeorum quam Samaritarum * inter Arphaxad et Sela inseruerunt. Hoe igitur instititio * Kainan omisso, quum dissimulandi fuerint 130. anni, quot ** Septuaginta Seniores illi attribuunt, quum Sela generaret, * hane laeunam ut expleret, plaeuit eos chronographio Ju- * dieum infundere." Ita Sealiger. Interea, etsi mearum partium est, id tantum ostendere, quid scripserit, non quid scribere debuisset in hoe dissensu veterum chronologorum Africanus, qui in codice suo τῶν ο΄. Cainan haud invenit, tamen non defuisse eos notabo, qui hane Áfrieani temporis eompu- tationem inter Mosis exodum atque Salomonis templum sta- bilire conati sint; id enim aggressus est Robertus Cary in opere suo Anglica lingua scripto, quod Pa/ceologiam Chronica appellavit, part. ii. lib. ii. eapp. 8—1r.

XXXI.

P. 283. l. 27. Εἰσὶν οὖν ἀπὸ ᾿Αδὰμ &c.] Paulo ante scripserat nomine suo Synceellus; Σαλομὼν υἱὸς Δαβὶδ ἐβασίλευσεν τοῦ ᾿Ισραὴλ ἔτη p. τοῦ δὲ κόσμου ἣν ἔτος 0vo. Itaque numeravit hoe altero loco a Condito Mundo usque ad annum Salomonis octavum annos vog. Porro satis superque confirmaturze sunt numeros illos eum Africani Eusebiique, tum vero Syn- celi ipsius, qui in hae ῥήσει sequuntur, computationes annorum captivitatis Israelis, ad Num. xxxvi. mox affe- rends, si modo eze eum ipsis his numeris atque insuper se- eum invieem conferantur. Ad Syneelh illa quod attinet in ead. pag. 18r. de templi zedifieatione, etiamsi non anno regni Salomonis quarto, quod statui videtur in ῥήσει proxime ante allata, sed anno ejus secundo Georgius eceptam illam existi-

454 ANNOTATIONES

maverit, parum tamen lzedetur eomputatio temporis ibi insti- tuta.

P. 283. l. 28. κατὰ δὲ Εὐσέβιον δρο΄.] Subdit Sealiger, ** Imo ** Op£0'. (fortasse scripserat δρξη΄.) biennio minus." Amimadv. in Eusebii Chronica, p. 61. ubi hzee Georgii adduxit. Sed in Chronieo Latino ad an. quartum Solomonis hoe extat. —.F'iunt omnes etiam ann? (scil. ab Adam) Μμμμμοιχιχ. Audi Goarum ; * Errantem Eusebi ecaleulum admittit Scaliger pag. textus * Eusebi 34. Post Abraham enim anno mundi 3184. natum, * aliis 984. exactis, Salomonis quartus apud Eusebium Latinum ^ oecurrit: 1s ergo à mundi conditu 4168. duntaxat nume- * randus." Hee Goarus. Qui quidem Eusebii Latini ealeulus przebet annos 4172. cum illo octavo anno Salomonis finiendos, quod est biennio plus, quam hzee przestat ῥῆσις.

XXXII.

P. 284.1. 5. καὶ Κύπρον] Scripsit fortasse Synceell. ἢ Κύπρον, atque 1ta vertit Jacobus Goarus. Sed vero res incerta videtur. Diverse enim auctores veteres de Tharsi, quid nomen velit, statuerunt. Nune reposuit Θαρσὶς pro illo Θαρσεὶς Syncello Dindorfius.

XXXIII.

Ibid. l. 14. ᾿Αφρικανὸς δὲ, ἔτη β΄. Eusebius quidem in Chronicis eum Georgio hae de re consentit, sed Africanum Biblia tu- entur in 4 164. cap. xv. comm. 23. Ita et Scaliger in Gr«cis KEusebianis edidit pag. 46. Utrumque numerum affert Zistorice Physice Anonymus Seriptor a Bianconio haud ita pridem primum editus, Φαλκείας, inquit, ὁ τοῦ Μαναεὶμ υἱὸς τὸν πατέρα διαδεξάμενος ἐβασίλευσεν ἔτη β΄. ἐν ἄλλῳ V. p. 51. ed. Hardt. p. 132.

XXXIV.

Ibid. l. 22. 0.1 At pro annis κη΄. pluribus contendit Syn- cellus, quem vide, si lubet. Biblia nostra eum Africano atque Eusebio eonsentiunt. Ita et ibidem seriptor modo allatus ; Julius Pollux fortasse nominandus.

NEL m

O————!PEn Vw 8o Puts c aai pe qv vara πὰρ ve

mos AA mmm

IN AFRICANI CHRONICA. 455

XXXV.

P. 285.1. 2. Καὶ κατέσχεν ἡ βασιλεία &e.] Przemisit Malala : Ἔ» αὐτοῖς δὲ τοῖς χρόνοις ἐβασίλευσε τῶν Λακεδαιμονίων πρῶτος Εὐρυσθεὺς ἔτη μβ΄. καὶ ἄλλοι βασιλεῖς μετ᾽ αὐτὸν η΄. ὁμοῦ ἐβασί- λευσαν ἔτη σμς΄. καὶ ὁ ΓΑλλκμαινος ἔτη λζ΄. ΚΑῚ κατέσχεν 7) βασιλεία Χο. — Circa. illa tempora Lacedemoniis regnavit pri- mus Eurystheus per annos xvu. et. post. eum. reges alii vur, per ccxLvi. annorum spatiwm, deinde Alcmrenus annos xxxv. DURAVIT igitur regnum &c. Posuit Eusebius ad ann. Abrahz weccxr, qui annus est 49. Azaris regis Jud, hoe verba, Lacedc«moniorum reges defecerunt ; quse quidem ad rei- publieze formam a Lyeurgo mutatam pertinent, is enim Eph- oros super reges in Laced:zmone constituit. Cum Africani ealeulo annorum consentit Eusebius. Confer cl. Sehurzfleisch. post Notitiam | Biblioth. Vinar. p. 376. Anonymus Seriptor modo memoratus annos 324 pro 325. Lacedzemoniorum reg- no attribuit. p. 38 vel 102. edit. Hardt.

Ibid. 1. 9. Τὴν α΄. ᾿Ολυμπιάδα &c.] Hec verba, cum olim de- sumpta essent ex Zusebianis Chronicis ab Auctore Chronici, quod A/erandrinwm appellatur, seu Paschale, Scaliger vicissim Jusebianis suis reposuit pag. 38. Conferas Chron. Lat. ad ann. Mccxr. ubi ex interpretatione Hieronymiana posita sunt.

Ibid. 1. 13. διὰ βίου] Scaligero, qui istud διὰ βίου post voces τῶν ᾿Αθηναίων addit, in edit. Chronici Alezandrini Ducangiana omissum, patrocinatur 4rmenim Eusebiani Chronici Interpre- tatio, in qua etiam hzc verba extant, Latine reddita; ;Seribit itaque Africanus his verbis; /Eschylus Agamestoris, quamdiu vizit, imperavit Atheniensibus annis xxu sub quo Joatham regnavit in Jerusalem. |. Et noster quoque canon sub prima Olym - piade Joatham. includit. p. 178. Vol. 1T. edit. Aucher.

Ibid. l. 14. Kal ó ἡμέτερος δὲ κανὼν, λέγει, &c.] Quum hze Africani verba esse videantur, confirmatur inde Josephi Sea- ligeri de hujusce Chronici divisione sententia. Hoc enim, perinde atque Eusebianum, in duas olim partes divisum fuisse censebat, quarum posterior Canon vocata ** ea quae in priore * parte per demonstrationes, argumentorum necessitates, his- * toriarum testimonia, intervallorum notationes in genere col- * leeta sunt, sigillatim (ait ille pag. 4. -4nimadvers. in. Euseb.)

456 ANNOTATIONES

* et per annos expansos, ae series suas digerit, annos cum * annis comparat, Archontes eum Consulibus, Reges cum Cze- * garibus, externa eum vernaeulis confert:" (nempe omnibus fere in tabulas parallelas relatis) * Bis Georgius Syneellus ἢ ** alteram. Eusebii partem τὸ κατὰ πλάτος appellavit, hoe est, * expansum opus, quod in hae parte anni omnes κατὰ πλάτος * et expansi ponuntur, qui in priore parte καθ᾽ ὁμάδα kai ἀνα- * κεφαλαιωδῶς comprehendebantur." — H:e Sealiger. Ita Chaucerus nostras, Petrarch:ze atque Boecacii zequaiis, de ta- bulis quibusdam Toletanis dietis, sed astronomicis, hzee cecinit ;

His tables Toletanes forth he brought

Ful wel corrected, that ther lacked nought,

JNother his collect, 2e his expans yeres.

Fabular. Cantuar. v. 11585. ed. Tyrwhitt.

Conferas et not. supra ad Num. xxvir. p. 443. ubi de ipso quo- que Africani opere ita locutus est Anianus chronologus apud

Syncellum ; ὁ δὲ ᾿Αφρικανὸς αὐτῶν ἐμνημόνευσε, kai τῇ τοῦ xpovo- γραφίου αὐτοῦ ἑμάδι συμψηφησάμενος ἥνωσεν. De Eusebio ante seripserat idem Anianus, ἐν τῷ κατὰ πλάτος οὐκ ἔθηκεν. Jam vero video virum cl. Hieron. De Prato in Dissert. quam supra commemoravi, De Chronicis Libris Duobus Eusebianis, p. 291. Scaligerum reprehendentem eo quod designari in altero Chronici Paschalis loco Africani canonem. crediderit, cum in utroque Eusebius de suo ipsius eanone loquatur; nee de al- terius canone per annos expansos digesto uspiam mentionem factam esse ait. Censet ille voculam λέγει auctorem Chronici Paschalis posuisse, ut significaret se Eusebii verba describere, nam in €CAronico Latino non habetur, quod ipsi respondeat. H:ec ille pp. 291, 292. Quze &i statuantur, mera ravroAoyía Eusebio tribuetur atque adnectetur, qui proxime ante serip- serat, καὶ ὁ ἡμέτερος δὲ κανὼν [τὴν ᾿Ολυμπιάδα] κατὰ τὸν αὐτὸν [Joatham] παρίστησιν. | Quapropter omisit Scaliger in Canone Chron. Eusebii, verba, post illa ἐν ἹἹερουσαλὴμ posita, ea vero agnovit, ut vidisti, Armenia Chronici Eusebiani Interpretatio. Confer et Chron. Latinum ; quod perinde atque Armenium, cum auctore convenit Chroniei Paschalis. Satis certa ergo huc usque fortasse posuerat Sealiger; eum vero seribere per- git, “ Afrieanum priora illa magnum thesaurum priseze tem- * porum et historiarum memoriz, in tres libros sui operis

IN AFRICANI CHRONICA. 45'l

** priores congessisse,—posteriorem autem partem κανόνος ti- * tulo proseriptam, et in annos expansos digestam, duobus * libris ultimis eonelusisse;" vereor ne huie opinioni de tali quidem operis distinetione, nullo, quod sciam, veter] nixze testimonio adversetur longissima ῥῆσις ex quinto et ultimo Afrieani libro ab Eusebio in JDemonstrationem suam vean- gelicam; desumpta. Quae enim historiea in priorem partem operis relata esse vir summus docet, ea tractata fuisse in illa ῥήσει videntur. "Vid. infra Num. xui.

Sed hze haetenus. Ex fragmento Synceelliano proxime post allato eonstat, Africanum primum annum Achazi regis Jude, qui huie Joathamo successit, eum prima Olympiade eomparasse. Quin notissimum est, Eusebium ipsum, saltem Chronico in &uo, initia Olympiadum non sub Joatham, sed in anno quinquagesimo Azariz regis prioris, cui quidem anni 52. attribuuntur, statuisse. Ait quidem Scaliger P7o/egom. fol. 4. Afrieanum in hae quoque ῥήσει Achaz non Joathanm quod nune extat, posuisse, neque enim veritum esse Eusebium verba Africani interpolare atque invertere. Vid. et zfnümadv. ejus p. 69. Ejusdem porro eriminis Eusebium arcessit Syncellus pag. 197. Chronol. Attamen scribere poterat Africanus se prima Olympiade Joatham comprehendisse, quippe cum pri- mus annus Achazi ultimus fuerit Joathami, penultimus autem JEschyli Atheniensis. Primo enim anno Joathami, qui se- decim regnavit annos, primam Olympiadem Africanum assig- nasse nusquam disertim scribit Eusebius. Ceterum Eusebius ipse in Pr«parat. sua, Evang. lib. x. cap. 14. ἃ se dissentiens, sicut ei contigit in alia re quadam in Num. xxx. supra posita, et eum Africano faciens, Achazo regnante ait primam Olym- piadem ecepisse. Verum aliter, ut dixi, in Chronico egit.

AXXVIL

P. 285. l. 28. ἀναγραφῆναι δὲ &e.] Georgius hzc praemisit : Εὐσέβιος δὲ τὴν πρώτην ᾿Ολυμπιάδα ἐπὶ ᾿Ιωάθαν συνάγει, τοῦ μετὰ η΄. ἔτη βασιλεύσαντος τοῦ ᾿Ιούδα (h. e. post Azarize annum χαγ.), καὶ τὸν ᾿Αφρικανὸν προφέρει συύάδοντα αὐτῷ ἐν τούτῳ. ὁ δὲ ᾿Αφρι- κανὸς μᾶλλον ἐναντιοῦται τῷ Εὐσεβίῳ κατὰ τοῦ ᾿Αχὰςζ πρῶτον ἔτος τὴν πρώτην ᾿Ολυμπιάδα φάσκων ἦρχθαι. ἔν τε (sic .,7.8δ᾽.5, Paris.

VOL. II. 3N

4δ8 ANNOTATIONES

pro ἐν δὲ) τῷ τρίτῳ καὶ ἐν τῷ τετάρτῳ λόγῳ τῶν ἱστορικῶν αὐτοῦ τρανῶς, ἐν οἷς ὧδε γράφει: ᾿ΑΝΑΓΡΆΑΦΗΝΑΙ δὲ ζο. — Eusebius, Africano teste sibi consentiente producto, sub Joatham cujus 4n Juda regnum. annis octo Ozic quinto et quadragesimo posterius agnoscitur, Olympiadem primam colligit : Africanus autem Eu- sebii sententiam. opposita. destruit authoritate, ad Achaz an. pri- mum. Olympiadem primam tertio et quarto Historicorum libro apertis hisce verbis initium habuisse affirmans: OLYMPIA- DEM primam το.

P. 285. l. 38. ἀναγραφῆναι δὲ πρώτην τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην] Consentiebat de hae re Callimachus. Sie enim Georgius Syn- cel. p. 196. Καλλίμαχος δέ φησιν ᾿Ολυμπιάδας ιγ΄. παρεῖσθαι μὴ ἀναγραφείσας, τῇ δὲ ιδ΄. Κόροιβον ᾿Ηλεῖον νικῆσαι. Sed vero Aristodemus et Polybius scripserunt, ut refert ibi Georgius, Corcebum hune vicisse Olymp. 28. quee omnium prima deinceps habita fuit; et vir cl. Edv. Corsinus in Dissert. Agonist. sect. 2. Phlegontis testimonio innixus docet palmam retulisse eum 112. post annos, hoe est 28. Olympiadum totum spatium post ludos Olympieos ab Iphito restitutos, a qua quidem victoria Olympiades numerare cceperint. Quantopere autem displi- ceret illustri Newtono omnis hzee Olympiadum ante Corceebum series, ostendit Chronologia ejus JRestituta pag. 57. et seqq. Attamen nonnulla ex Africano fortasse sumpta Joannes Ma- lala attulit fine lib. quarti CAronographic suze, quee ad horum agonum initia h. e. annos plus trecenos ante vietoriam Coroebi pertinent; sed enim vel longe altius quam ab hoe quoque tem- pore repetita est certaminum Olympieorum origo; Ἔν rois χρόνοις τοῦ Σαοὺλ, ait Malala, ἐπενόησαν πρῶτον ἀγῶνα oi Πει- cato, Ολυμπίων, τότε τὴν ἑορτὴν ἐπιτελέσαντες τὴν κοσμικὴν Διὶ Ὀλυμπίῳ: περὶ ὧν ὁ σοφώτατος ᾿Αφρικανὸς ἐχρονογράφησε.

Ibid. 1. 29. ἥνικα καὶ Κόροιβος στάδιον] Addendum ἐνίκα post στάδιον monet Goarus ad marginem. Scaliger autem, ubi in Auimadvers. suis verba profert, ita edidit, ἐνίκα Κόροιβος στά- διον. p. 69. Cum vero in loco ab ipso Scaligero laudato Eu- sebius in Prep. Evangelica dixisset, κατὰ τοῦτον (Achaz) ἡ πρώτη ᾿Ολυμπίας ἤχθη, ἣν ἐνίκα στάδιον Κόροιβος 'HAetos, hoc seripsisse Africanus videretur, ἣν ἐνίκα Κόροιβος στάδιον. | Si- militer habet Diodorus Siculus L. i. c. 68. in superioribus ad- ductus, p. 400. κατὰ τὸ τρίτον ἔτος τῆς £y ᾿Ολυμπιάδος, ἣν ἐνίκα

IN AFRICANI CHRONICA. 459

στάδιον Παρμενίδης Kapgapwatos. | Confer et Dionysium Hal. in Lib. i. Antiquit. Rom. p. 44. edit. R. Steph.

P. 286.1. 4. Ἣν ἄρα τοῦ ᾿Αχὰζ βασιλείας ἔτος πρῶτον] τῆς pro τοῦ παροὺ MS. Syncelli prior. De re ipsa vid. not. supra. Etsi enim erravit Sealiger de substituto ab Eusebio nomine Joatham pro Achazo in Africani verbis, quae ab Auctore Chronici Paschalis allata sunt, satis id constat, ex collatione duarum, quze proxime sequuntur, ῥήσεων in Num. xxxvii. οὗ xxxIx, computasse numeros suos Olympiadumque sequelam ab hoe anno Achazi Africanum. | Sed et Historie Physice Ano- nymus Scriptor habet istud, ἐν τῷ πρώτῳ ἔτει τῆς rovrov (Achaz.) βασιλείας Ἴφιτος τὰς ᾽᾿Ολυμπιάδας συνέστησεν. p. 114. Ceterum elegans quiddam est de Olympiadibus seriptum et a Syncello in hae pag. 197. servatum, quod quidem eum titulo ᾿Αφρι- κανοῦ Eusebianis posuit Scaliger, attulitque in Kationar. Temp. part. 1. lib. ii. cap. 5. Petavius. Quum vero nullo hujusmodi indice apud editum Synceellum aut apud alium quemvis ve- terem auctorem, quod seiam, excerptum signetur, illud prze- terii; etiamsi Africano idem deberi possit, sicut. vetus quo- que recensus Olympioniearum, quem Sealiger iisdem Jwse- bianis interseruit. Sed de his Excerptis alibi.

XXXVIII.

Ibid. l. 13. διήρκεσε δὲ &e.] Cum his Syneelli verbis incipit loeum describere Scaliger in 4nimadvers. pag. 74. ubi relegat lectorem ad librum tertium Canonum suorum Zsagogicorum.

Ibid. l. 15. ἔτεσι δὲ c£.] Annos σνη΄. 258, non autem of. 260, numerabis, si Syncelli numeros alterum ab altero, nempe 4513. ab 4771. deduxeris. Ad hzc Syncelliani anni 4478. ἃ Mundo Condito ad usque annum octavum Salomonis supra in Num. xxxi. commemorati simul cum reliquis Salomonis annis 32, tribusque annis Rehoboam, cujus tertio anno conditum est regnum Israeliticum, ad illos 4513. assurgunt. Similiter res habet Africani quoque in numeris, ex quibus fit summa an- norum 258. regno Israelitico assignatorum. Itidem ex col- latione numerorum Eusebii hoc atque priore loco commemo- ratorum summa illa annorum 250. colligitur, cujus Georgius hie infra meminit.

3N2

460 ANNOTATIONES

P. 286.1. 17. κατὰ δὲ 'Adpikavóv ὄψν'.} Ipse hie numerus emer- get, si anno octavo regni Salomonis, qui quidem auctore Afri- cano annus erat mundi 4457. annos addas 293, quos praebet Eusebii Canon ad usque Ezechize sextum. His enim numeris simul sumptis anni fiunt 4750. Oy». Ab hae autem Israelis eaptivitate ad annum mundi 5500, quo posuit Africanus Christi natales, computabat is annos 750. Epiphanius vero annos 742. ad eundem annum mundi 5500, quod quidem patet ex duobus locis inter se collatis, quorum prior extat in «res. xxx, num. 30. alter autem in Zeres.lxvi num. 50. Interea hie scriptor annum natalem Christi mundi esse annum 5479. statuebat.

XXXIX.

P. 287. l. 2. Ἕως τοῦ δωα΄. ἔτους ἐξ ᾿Αδὰμ &c.] Pleraque hzee de regimine Atheniensi Africano debuisse Syncellum, etsi di- sertis verbis haud dixerit, suadent cum alia, tum vero potis- simum Archontum ad Afrieani tempora deductio, sive ad Olympiadem ducentesimam quinquagintesimam, atque Ela- gabali regnum. | Et Sealiger quidem in Zusebianis suis pag. 47. et in Animadv. p. 232. titulo praefixo ᾿Αφρικανοῦ eorum partem inseruit; quem in vindicando illa Africano secutus esse videtur Pearsonius Op. Post. Dissert. ii. c. 10. p. 261. Goarus vero Syneelli editor hze notavit. * Ad Africani mentem hzee * Georgius se scripsisse testatur; eisdem nihilo secius quasi * ab Africano decerptis titulum przefigit. Scaliger ᾿Αφρικανοῦ. * At cum Africani Georgiique rationes in prsesenti epocha ἐς conveniant, hzec Georgio detracturus et Eusebio aecommo- *€ daturus temporis caleulum non debuit Scaliger expungere, * et solerter edere, ἕως τοῦδε oi ᾿Αθηναῖοι βασιλεῖς Tro." H:ee ille, verba designans istzee, "Ecos τοῦ δωα΄. ἔτους ἐξ ᾿Αδάμ. Et illa altera quoque omisit Scaliger lin. 9. τῷ δωα΄. ἔτει τοῦ κόσμου, quo loco M.SSti Parisini habent δωδ. Quod nune re- cepit Dindorfius novus editor Syneelh. In Eusebii Chronico Latino ad an. Abrahz wceooxxxir. hzee leguntur. — AtÁenis annui Principes constituti sunt, cessantibus Regibus. Novem Principes ev nobilibus urbis electi prafuerunt annuo imperio Iei- publice. Sin vero accurati numeri sint Malale in Chrono-

ΙΝ AFRICAN! CHRONICA. 461

graphia p. 88. tribuentis tamquam ex Africano annos 907. regno Atheniensi, καὶ κατελύθη, inquit ille, ἡ βασιλεία τῶν ᾿Αθη- ναίων κρατήσασα ἔτη AX" «(9ο7) καθὼς ᾿Αφρικανὸς ὁ σοφώτατος χρονογράφος ἐξέθετο" nonnulla ex istis ab Africano abjudicanda forent, eum omnes anni Atheniensium ante annuos archontas hie memorati numerum 856. haud excedant. Praeterea retulit ipse Syneellus pag. 185. CAronol. Africanum annos Ariphro- nis regis Athenarum vicesimi sexti 31. pro signatis à se 20. computasse. It maxime ab hujus ῥήσεως auctoritate in hac re detrectat illud de Ceeropis primi Athenarum regis zetate ab Africano statutum in Excerpto xxi. pag. 275. ex quo seque- retur conditum esse secundum Africanum regnum Atticum anno Mundi 3894, non, ut hie positum est, anno 3945. Immo mire stabilitur eum Afrieani illud de Cecropis post Mosem annis 189, tum vero Malalze numeri, ex eo quod anni illi 3894. et 907. simul conjuncti ipsum illum hujus ῥήσεως numerum 4801. efficiunt, quo quidem anno regnum Atheniense in an- nuum regimen conversum est. tidem si ipsas summas 189. et 907. simul junetas ab hae 480r. deduxeris, restabit nu- merus annorum 3705, quem Mosis exodo aliis de causis prius apposueram.

P. 287. 1. 7. ἡρέθησαν] Hoc imprimendum curavi, quod pro Syneelli lectione εὑρέθησαν ex Eusebiu Chron. Latino emen- daverat Pearsonius, quem audi; ** Pro εὑρέθησαν legendum ** fuit jpé0ncar, vertendumque, non ezcogitati sed electi sunt. * Pergit Syneellus ex Africano, ἐννέα re ἀρχόντων ᾿Αθήνῃσιν * ἀρχὴ κατεστάθη. | Ad quze verba Goar, Qui novem isti magi- * stratus, incognitum. — Planior lectio ἡ νέα τε ἀρχόντων, Nova * qagistratuum potestas Athenis instituta. Perperam omnino. ** Qui fuerint novem illi Magistratus, omnibus notum. Archon * seilicet, et βασιλεὺς, et πολέμαρχος, et 6. θεσμοθέται. ἐκ τού- * των δὲ οἱ ἐννέα ἄρχοντες συμπληροῦνται, Ex his autem novem * Archontes complentur, inquit Pollux. Eusebius in Canone. * Novem Principes ev nobilibus urbis electi prafuerunt annuo im- * perio Reipub. Ex his novem unus vetus nomen Archontis * retinuit, e£ quia quotannis ut reliqui electus, non tantum * ἐνιαύσιος, sed et signanter ἐπώνυμος dictus est, nec eo sensu, ** quo alii apud Athenienses ἐπώνυμοι dicebantur, sed restricte * ἐνιαυτοῦ ἐπώνυμος, ut loquitur Pollux, qui a Philone Judzo

409 ANNOTATIONES

* gie describitur, "Apxcov ᾿Αθήνῃσιν ὃ ἐπώνυμος kal τῶν ἐννέα * ἀρχόντων ἄριστος, ἀφ᾽ oU oi χρόνοι καταριθμοῦνται. Cujus no- * minis ratio sic explieatur in Argumento secundo Orationis * Demosthenis adversus Androtionem, εἷς ἐπώνυμος ἐξ οὗ καὶ ὁ * ἐνιαυτὸς ἐπωνομάζετο, eujus nomine annus in Fastis signa- * batur. Sie sub quo Archonte idem Atheniensibus, quod * quo anno. Clare ZEschines contra OCtesiphontem, καί μοι ** ἀνάγνωθι, ἐπί τινος ἄρχοντος, καὶ ποίου μηνὸς, kai ἐν τίνι ἡμέρᾳ, * ae si dixisset, quo anno, quo amni mense, quo mensis die." p. 261. Dissert. supra memoratze.

P. 287. 1. 9. ἤρχθη] Ita ediderat Sealiger, quod firmant MS Sti Parisienses. Sed ἠνῴχθαι Syncellus Goarinus. Post heec in lin. 12. Φιλίνου pro Φιλήνου Scal.

Ibid. 1. 13. $zárevov Γράτος Σαβινιανὸς “Ῥωμαίων καὶ Xé- λευκος] Olymp. 250. ann. primo, quarto autem imperii Ela- gabali (secundum usitatiorem quidem regni ejus computatio- nem) Gratus Sabinianus et Claudius Seleucus Consules appo- nuntur. Cognomen autem Sabinianus, uti ostendit Pet. Re- landus in Zast. Cons. p. 142. confirmatur ex Fastis Florentinis Minoribus, οὐ Fragmentis Dionis Cass. pag. 991. Censet idem Relandus Sereianum dici Latine, qui Graecis Xevepiavós, non jSeveriamwm ; pro Σευεριανὸς enim Syneelli Goarini lec- tione Sealiger, idque nune confirmantibus Parisinis Swyncelli scriptis, Àmprimendum curaverat Zaguiavós. Hoc autem anno terminavisse opus suum De Temporibus monuit Scaliger accu- ratissimum, ut ait, temporum observatorem Julium Africanum. Confer et Num. r. ad fin.

Ibid. l. 15. ἐπὶ τὸ ,eyAy', ἔτος τοῦ κόσμου] Ita in hae altera editione nune mutavi, Dindorfium secutus ex M S. a/fero Paris. corrigentem ἐπὶ τῷ et ἔτει, quse insunt Goari Syncello.

Ibid. l. 16. τοῦ καὶ Ave(rov] MS. τοῦ καὶ Avyévrov (ita et MS. uterque Parisinus, quorum prior fortasse est hic Goarinus MS.). Sealiger idem reponit in textu, (Scaliger habet καὶ Avyévrov) in Animad. Αὐείτου : usitatius ego τοῦ kai Αὐγούστου. Non Augentus enim, nec Avitus, sed Mareus Aur. Antoninus Augustus audiebat, qui Heliogabalus vel Alagabalus. Goanvs. Sed fallitur Goarus, nam Xiphilinus Dionis Epitomator Aviti ('ABírov) nomen Elagabalo in Vita ejus attribuit, p. 347. ed. R. Steph. Vid. et Imperatorum Seriem. Chronol. a, Sylburgio

"U-— 9s SÉ

IN AFRICANI CHRONICA. 468

primum editam in fine Ztomanee. ist. Scriptorum Grec. Mi- norum. Ad hse pestis ista nomen Moricaviti gerit in brevi qua- dam ehronologiw Africani Swmnma, quam his Fragmentis sub- junxi, ubi el. Vallarsium. S. Hieronymi novissimum editorem hoe nomen Joricavitum Marcum Aurelium Avitum interpre- tatum esse, notat Roncallius pag. 77. tom. I. Vetwst. Lat. Chronicorum. Neque ita miranda foret permutatio Αὐείτου in manuseriptis in Abyévrov. | Adventus enim, Graece 'Aóovérros, et Autius, corrigente Salmasio, vifus, in Solini exemplaribus inter se mutari solent. Vide Salmasii P/inianas Ewvercitatt. 4n Solinum in Prolegomenis fol. viii. His rationibus inductus Aviti nomen (Αὐείτου) post Sealigerum in Znimade. hoc loco reposui. XL.

P. 288. l. 2. Ἱστορεῖται παρὰ ᾿Αφρικανῷ ὅτι ἐν τῷ λέγειν τὴν δὴν τὸν Μανάσση &c.] Eadem ῥῆσις extat in Cod. Theol. Gr. Bibliotheeze Vindobonensis num. 25. ἃ Lambecio notato, apud Nesselium autem num. 238. qui codex inter alia continet Γνωμικὰ διαφόρων. Legitur in eo articulus ante Qr, quem recepi, et διεῤῥάγησαν pro διεῤῥάγη. Sed et eandem ex- tare ῥῆσιν ad marginem MSti Georgii Hamartoli in Bibli- otheca Regia Parisina nos certiores fecit Cotelerius ad Constit. Apost. lib. ii. eap. 22. ubi tamen dew pro λέγειν scriptum fuit. Is quoque monuit, similia iliis, quee de Manasse liberato Georgius Syncellus habet pag. 214. reperiri apud Anastasium in Psalm. vi. Adi et Anonymum Scriptorem | Hist. Physicee, sive Julium Pollucem, consimilia narrantem. Illa vero Syn- eelli, pariter ae pauea istze, desumpta fuisse ex Africani Chronicis suspicarer, nisi fabula narrasset Manassem in zeream statuam conclusum fuisse, atque ruptá statuá evasisse salvum. De quibus narratiuneulis optime Cotelerius, ** Ut. mendacia * instabilitate ae portentis gaudent, variis mirisque modis * narratur Manassis liberatio, contra simplicitatem Seripturze, ** et auctoritatem Josephi Historize."

XLI.

Ibid. 1. 9. ᾿Αφρικανὸς ἀπὸ τοῦ πρώτου ἔτους Σεδεκίου τὰ ο΄. ἔτη ζο.] Τὰ ο΄. reposuerat Goarus in marg. Synceeli pro τῷ o'. Et τὰ

464 ANNOTATIONES

ἔτη afferens istud ipse Syncellus habet in pag. 223. De re hie memorata cons. not. supra ad Num. xxir. p. 426.

XLII.

P. 288. l. 16. Ταῦτα καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς, μαρτυρῶν &e.] Post non- nulla de annis utriusque captivitatis tribus Jud:e seripserat proxime ante Syncellus, ἐκ ταύτης τῆς αἰχμαλωσίας (secundze) ἣν Δανιὴλ ἅμα τοῖς σὺν αὐτῷ Arvaría, 'ACapía, Μιζαήλ. otros ὃ Δανιὴλ παιδευθεὶς τὴν παιδείαν εὐαρέστος ἐγένετο τῷ βασιλεῖ Ναβουχοδονόσορ. 'ΤΑΥ͂ΤΑ καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς &e. — Captivitate ista, Daniel cum sociis Anania, Azaria, οἱ Mizael, abductus est. Daniel omnà scientiarum cultu. exornatus. regis Nabuchodonosor animum. sibi conciliavit. H /EC Africanus, seeunda &e. Ait Sealiger Animado. in Eusebii Chronica, * De Daniele veteres * Eeclesiastici Chronologi inter se velitati sunt, utrum priore * eaptivitate, id est Jechonize; an posteriore, lerosolymis et * templo deletis, contigerit. Hippolytus priore, Africanus pos- ** teriore, Panodorus vetus monachus portentose desolatione * Samariz, et, deportatione x. Tribuum. — Georgius Syncellus ** Ταῦτα καὶ ὁ ᾿Αφρικανὸς μαρτυρεῖ, ὅτι ἐκ τῆς δευτέρας alxpa- ἐς λωσίας ᾿Ιούδα ἣν ὅ, τε Δανιὴλ, καὶ οἱ τρεῖς παῖδες. llavó- [74 ὃ Ν A Ὁ ^ € ^ , "^ , / £3. X

«epos δὲ καὶ ἕτεροι τῶν ἱστορικῶν ἐκ τῆς ἐν Σαμαρείᾳ ὑπὸ ZaA- ςς Ν , , d δ᾽ i8 € , 2 £^ ,

pavaccàp αἰχμαλωσίας. ltem: ὁ ἅγιος ᾿Ιππόλυτος ἐκ τῆς aix- “ μαλωσίας ᾿Ιούδα καὶ τοὺς τρεῖς παῖδας λέγει τῆς ἐπὶ ᾿Ιωαχεὶμ, “ ἄλλοι δὲ ἐκ τῆς ἐν Σαμαρείᾳ. De Jechonia imposuit illis con- ** fusio τοῦ ᾿Ιωακεὶμ καὶ ᾿Ιωαχεὶμ vel potius ὁμωνυμία. | Diserte ** jpse Daniel tertio regni Joiakim fili Amon se deportatum * fuisse scribit statim initio libri sui." Hee Scaliger pag. 87. Itidem Prideauxius in ist. Vet. et Nov. T'est. Conneva, part. I. lib. i. p. 88. illo circiter anno in captivitate, quam priorem appellant, Judz,, Danielem cum sociis abductum fuisse os- tendit. Seriptor quoque Zstorice Physicce priori Judze cap- tivitati Danielem suosque adscribit, pp. 122. 134.

XLIII.

Ibid. 1. 24. τοῦτον οἴονταί τινες εἶναι NaBovyo8óvooop &c.] Vocem παῖς post Καμβύσης addidi ex M.SStis Parisiensibus. | Ridieule prorsus seriptor quidam apud Suidam v. Ἰουδίθ: ᾿Ιούλιος δὲ ᾿Αφρικανὸς λέγει ὅτι Ναβουχοδόνοσορ, ὁ καὶ Καμβούσης, àvai-

- p quu

IN AFRICANI CHRONICA. 465

ρεῖται ὑπ᾽ αὐτῆς ("Lovó(0). Ceterum merito argueretur erroris Africanus a Georgio Syneello, propterea quod Cambysem, qui oeto solum regnavit annos, Nabuchodonosorem fecisset, si reete se haberent numeri hujus regni in libro Judith. Fallitur vero ipse Syneellus una eum aliis auctoribus, in eo quod, dum historia Judithze ad tempora captivitate Babyloniea antiquiora revera pertinet, regem istum Xerxen fuisse statuit. —Consulas Prideauxii ἢ ἰδέ. modo laudatam. part. I. lib. i. pag. 50. et seqq.

XLIV.

P. 289. l. 2. ᾿Αφρικανοῦ περὶ τοῦ "Ecópa] Lemma hoc extat in marg. Syneell. Initio fragmenti τῆς ᾿Ιουδαίων αἰχμαλωσίας pro τῶν 'l. à. ex utroque MSto Parisino reposui. Quod et nunc fecit Dindorfius.

Ibid.]. 8. ἕκαστον τὴν γυναῖκα τὴν ἑαυτοῦ] Ex iisdem M SStis hoc olim posui pro ἕκαστον τὰς γυναῖκας ἑαυτοῦ. Et in nupera Syneelli editione sie emendavit Dindorfiu. Mox in Esdre cap. x. comm. 13. haee extant, ᾿Αλλὰ ὁ λαὸς πολὺς, καὶ ὃ και- ρὸς χειμερινὸς, καὶ οὐκ ἔστι δύναμις στῆναι ἔξω.

XLV.

Ibid.l. 21. στήλας] Seribendum στήλας pro στείλας. (Emen- date στήλας Syncelli cod. MS. alter Paris.) Duas Aspasias rapuerunt Megarenses. στήλας autem intelligit τὰ ψηφίσματα Atheniensium in Megareas, quibus aditu Athenarum et por- tubus Atheniensium interdicebatur. ScanregRg. Qui Africani istztec in Ewsebiamis suis reposuit pag. 55. et versus hos Ari- stophanis in ᾿Αχαρνεῦσι adduxit,

Πόρνην δὲ Σιμαίθαν ἰόντες Meyápaóe

Νεανίαι κλέπτουσι μεθυσοκότταβοι"

Καθ᾿ οἱ Μεγαρῇς ὀδύναις πεφυσιγγωμένοι

᾿Αντεξέκλεψαν ᾿Ασπασίας πόρνα δύο.

Κἀντεῦθεν ἀρχὴ τοῦ πολέμου κατεῤῥάγη

Ἕλλησι πᾶσιν ἐκ τριῶν λαικαστριῶν. | v. 524. VOL. 1I. 30

466 ANNOTA'TIONES

XLVI.

P. 290. l. 1. ἔτη :4.] Haud censendus est Africanus annos tantum undecim huie Ptolemzeo attribuisse. Eusebius Syn- cellusque Canonem Ptolems&i seeuti annos 35. Philometori assignant. ltaque λα΄. pro ια΄. Afrieano reponas, qui quidem ipse numerus extat in latereulo quodam temporum Ptolemze- orum a Sealigero in Zusebianis posito pag. 61.

XLVII.

Ibid. 1. 3. secundum Africanum] Joanni Hyreano annos 30. tribuit Syneellus, dum Eusebii CAronica annum unum minus quam Afrieanus agnoseunt. Sed Scaliger, ut Goarus notat, Africanum secutus 27. annos in Zusebianis suis posuit pag. 70.

XLV III.

Ibid. l. 11. καὶ μάλιστα ᾿Αντιπάτρῳ &c.] Verba, quze hoc loeo et mox sequuntur, potius ex Afrieani Chronicis, quam ex Epistola ejus ad. Aristidem de. Christ D. N. genealogia, in qua non- nulla hue pertinentia extant, desumpta fuisse a Syncello pu- tem; eo quod de rebus Judaicis, οὐ maxime de Herode Anti- patri filio, in Chronicis suis plurimum egerit auctor. Similia vero superius monui pag. 346. Et pleniora quidem sunt istzee, si modo omnia ad Africanum pertinent, quam ut in illa epi- stola extitisse censeri debeant. Tamen illa in Chronicum suum Eusebium haud transtulisse, nune demum ostendit Armenia ejus Interpretatio. Cetera autem a Syncello de Hyreano atque Antipatro in Chronographia ejus narrata, decerpsit ex Josephi libro primo de J'udaico Bello cap. 6. et seqq. mutatis mutandis idem Syncellus, vel nescio quis ante eum.

Ibid. 1. 13. ὃς ἦν ἀλλόφυλος &c.] Eusebius quidem ἀλλόφυλον voeat Antipatrum lib. I. Zist. Eccl. eap. 6. Haud ita Jo- sephus, qui, ut ipse refert IZusebius, Idumzeum genere eum fuisse seribit ; ldum:eos autem post Joannis Hyreani vie- toriam Judaeos appellatos esse Sealiger et Casaubonus in scriptis suis seepenumero monuerunt. Sin vero origine Asca- lonita eontra fuerit Antipater, ut refert Africanus, hoe qui-

IN AFRICANI CHRONICA. 407

dem supra ex Philone Jud:eo admonui, Ascalonitis fuisse per- petuam et inveteratam «eum finitimis Judzis simultatem. Vid. p. 344.

P. 290. l. 15. ἩΗρώδου τῷ (for. rof) περὶ τὸν νεὼν τοῦ ᾿Απόλ- λωνος τεταγμένῳ (for. τεταγμένου) ἐν ᾿Ασκάλωνι] Ita olim verba emendanda existimavi ; eum vero τῶν et τεταγμένων Goarus ad marg. Syneelli posuisset, hune seeutus est novus editor Din- dorfius.

Ibid. 1. 17. λῃσταὶ] Hoe ex MSStis Syncelli Parisiensibus re- posui pro λῃστὴν, e& nomen Ἡρώδου ex ?isdem mox addidi post verba τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, quem tamen nominatum fuisse Anti- patrum Josephus tradit. Idem nunc fecit Dindorfius.

P. 29 t. l. 1. συλλῃστεύων, καὶ τοῖς αὐτῶν ἐντρεφόμενος ἤθεσι &c.] συλλῃστεύων ex altero MSto Paris. posui pro συλητεύων. quod et nune Dindorfius. Ceterum similiter rem narrat epi- stola Africani ad. Aristidem, rois τῶν ᾿Ιδουμαίων ἔθεσιν ἐντραφεὶς ὕστερον Ὑρκανῷ φιλοῦται. p. 235. Ex quibus aliisque verbis constat Áfricano istzee deberi.

Ibid. l. 3. τῆς περὶ rà κοινὰ πράγματα δεινότητος] Hoc posui ex eodem, M.S. pro τὴν -- δεινότητα. quod et nune prz se fert editus a Dindorfio Syncellus.

XLIX.

Ibid. l. 9. APPIKANOT, περὶ τῶν Ὑρκανῷ &e.] Extant hzec apud Georgium Syncellum pagg. 307. et 308. quz a Sealigero in Eusebiana sua pag. 74. relata fuerant. At vero in Chronico Kusebii, ut modo dixi, haud inventa sunt.

Ibid. l. 10. τοῦ τε Σεβαστοῦ, καὶ ᾿Αντωνίου] Ita edidi ex MS. altero Syncellài Parisino. Habet Syncellus Goarinus τοῦ Xe- βαστοῦ, sicut M.S. prior; sed καὶ X. Sealiger et Goarus ad marg. Syucelli. Abest καὶ ante 'Avrerí(ov ab edito Swyncello, quod JMMS. uferque et Sealiger prsestant. Denique illud ὡς ante ἐν ἐπιτόμῳ dedit Scaliger.

Ibid.l. 13. υἱὸς αὐτοῦ] Γαίου ad marg. pro abro? reposuit Goarus, quod interpretandi eausa uncis inclusum addiderat in textu Scaliger.

Ibid. |. 19. Φασαήλῳ)] Rectius fortasse pro Φασαΐλῳ Φασα-

oos

408 ANNOTATIONES

i^e hie et infra l. 8. legendum, quod nomen indidit huie Herodis fratri Scaliger, firmante scripturam Josepho in 4ati- quitat. et Bello Judaico. Ubi tamen de morte ejus aliud quid narratur. lta mutavit et nupera editio Syncelli.

P. 292. l. 3. Ηρώδῃ τῷ τῶν Πάρθων βασιλεῖ Cum Pacorus Orodem patrem habuerit Parthorum regem, nil dubium, quin ᾿Ορώδῃ hie legendum sit. Similiter erratum est in pag. 304. et 305. Syncelli. De Pacoro autem, rebusque ab eo gestis, Theoph. Bayerus in ist. Osrhoena et Edessena, L. 2. p. 87. —9o. Verba sunt Trogi Pompei in Prologo Libri xzm. Orodes, quo Crassum. delevit, οἱ Syriam per filium. Pacorum occupavit. lnterfectus vero postea est Pacorus, vivo patre Orode, a Romanis.

Ibid. 1. 4. ἐπὶ χρυσοῦ ταλάντοις χιλίοις] Deesse aliquid inter hziee verba videtur, quod supplevit Goarus in Interpretatione Latina. Ad rem ipsam quod attinet, ait Josephus An£iq. Jud. lib. xiv. cap. 13. Arvríyovos δ᾽ ὑπισχνεῖτο χίλια τάλαντα καὶ πεντα- κοσίας yvvatkas δώσειν Πάρθοις, εἰ τὴν ἀρχὴν Ὑρκανὸν ἀφελό- μενοι παραδώσουσιν αὐτῷ, καὶ τοὺς περὶ τὸν Ἡρώδην ἀνέλοιεν" οὐ μὴν ἔδωκεν. ἀλλ᾽ οἱ μὲν Πάρθοι, διὰ τοῦτο ἐπὶ τὴν ᾿Ιουδαίαν ἐστράτευσαν, κατάγοντες ᾿Αντίγονον' Πάκορος μὲν διὰ τῆς παρα- θαλαττίου, ὃ δὲ σατράπης Βαρζαφάρνης διὰ τῆς μεσογείου. ὃ. n. p. 643. ed. Hudson. Minus bene Πακώρου pro Πακόρου /Syn- celli textus, quod corrigunt Goarus Sealigerque. Mox deesse in Scaligeri Zusebio vocem Ἡρώδης notavit Goarus.

Ibid. l. 7. αὐτὸν ἔδωκεν ἄγειν] Addidi αὐτὸν ex MS. altero Parisiensi. Idem nune fecit Dindorfius.

Ibid. 1. 12. Ἦν ᾿Ολυμπίας ρπέ΄.] Olympiadis notatio tum hie tum post hzc ad antecedentia potissimum spectat.

Ibid. 1. 17. καὶ ὡς οὐδὲν ἠξίου πιστεύεσθαι) Vertendum, cwi cuim, hand. visum. esset commissum accipere imperium, usque dum reduceretur in suum ; &c. — Loci enim sensum paulo ante osten- dit Syneellus seribens p. 306. ov προσδεχθεὶς δὲ φόβῳ τῶν Πάρ- θων (Herodes a Malicho, seu Malcho, rege Arabum) eis 'AAe£- ἀνδρειαν ἔρχεται πρὸς Κλεοπάτραν. δεξιωθεὶς οὖν map αὐτῆς, kal τὴν ἐπιμέλειαν τῆς ὑπ᾽ αὐτὴν ἔχειν ἀρχῆς ἀνεβάλλετο, διὰ τὴν πρὸς ᾿Αντωνίον ἐπὶ Ρώμην καὶ Αὔγουστον πόρειαν, ὡς ᾿Ιώσηπος, ὡς δὲ ᾿Αφρικανὸς, σὺν αὐτῇ πρὸς ᾿Αντώνιον ἦλθε" κἀκεῖνος περὶ (]. παρὰ) τὸν Σεβαστὸν ᾿Οκταούϊον εἰς Ρώμην αὐτὸν ἔστειλεν. | Antonius

IN AFRICANI CHRONICA. 469

ipse, auetore Josepho, tune temporis Rom:e fuit, in qua qui- dem urbe ex /Egypto profectus Herodes eum invenit. Cons. lib. xiv. 4nfiq. c. 14. et De Bello Jud.lib. I.e. 14. * Antonius * autem ? (ut rem narrat ex Josepho cl. Pagius Apparat. ad Baronii Annales p. 17.) ** amici vicem dolens, simulque indig- * natus, Antigonum Parthorum copiis instruetum Judzeam ** jnvasisse, re cum collega 'T'riumviro communicata, communi * eonsilio decreverunt Herodem Judzeorum regem per Senatum * designare. Itaque convocatis patribus regnum Palwstinze * Herodi SC. delatum est." Ceterum in marg. Syncelli post hzee verba, ὡς οὐδὲν ἠξίου &c. notatum est istud, rà λοιπὰ 'A- φρικανοῦ, sed in epigraphe τῆς ῥήσεως omnia Afrieano diserte vindieantur. Paulo ante pro ταύτης ἀρχῆς posui τῆς ἀρχῆς, quod habent Scaliger et MS. alter Parisiensis. Nune ita lo- cum edidit Dindorfius.

P. 293. 1. 9. ἐλθόντος] Post hane vocem deesse nonnulla recte notat, qui edidit Syncellum, Goarus. Attamen ex his- toriis constat, C. Sosium cum Herode conjunctum Antigonum vicisse, ae vivum cepisse.

Ibid. 1. 11. ἐξεπολιόρκησαν») Ex MSto utroque Parisino hoc reposui pro ἐπολιόρκησαν. lta nune Dindorfius.

Ibid. 1. 14. τῆς 'Apafi(as] Addidit Goarus in marg. τὸ μέρος, quod non necessarium videtur.

Ibid. l. 15. τόν re Τράχωνα, καὶ τὴν Abpavírw, καὶ Xakíav καὶ lavAdvgv] Urbes omnes, qu: ante has regiones nominatze ae recensitze sunt, Josephus ait a Cesare Augusto Herodi do- natas fuisse, et postero quoque tempore 7'rachonem, et 4u- ranitin, et regionem inter 'Trachonem et Galilzeam sitam, cujus pars fuit Gawlonitis. Eusebius in Onomastico, voce l'avAov, habet ὁμωνυμεῖ δὲ τῇ κώμῃ kai ἡ περίχωρος. p. 82. ed. Amst. Ad Saciam quod attinet, Ptolemseus hzee habet in Geograph. Lib. v. cap. 15. Barareías χώρας. ἧς ἀπ᾽ ἀνατολῶν ἡ Σάκκαια, καὶ γὰρ ταύτης ὑπὸ τὸ ᾿Αλσάδαμον ὅρος οἱ Τραχωνίται ἴΑραβες. p. 161. edit. Bertii. Batanea enim alia przterea regio est, cum Z7'rachone et Auraniti a Josepho ibidem .Amfiqu. xv. 10. inter Augustea dona commemorata. Hune autem Josephi locum Africano ob oculos versatum fuisse, satis superque con- stat, tradente et ibi Josepho, totius Syrize procuratorem con- stitutum fuisse Herodem. De Sacis populo meminit idem auctor. Libb. 18. et 20. Ceterum ᾿Αβρανίτην et Γαβλάνην

410 ANNOTATIONES

solenni permutatione literarum 8 et v exhibet Syncellt textus, refragantibus Goaro «d marg. et Scaligero, seriptisque Pari- siensibus.

P. 293. 1. 19. ἔτη λδ΄.] Reprehensus est in eo Africanus pag. 309. a Syneello, quod tres annos Herodis regno subtraxerat. Sed duas epochas initii hujus regni memorant ex Josepho Petavius in Zationar. Temp. part. I. lib. iv. cap. 22. et Pagius Apparat. ad. Annal. BaronW pag. 17. unam, postquam rex Herodes a Romanis renunciatus est, qua ratione dieitur a Jo- sepho lib. I. De Bello Jud. cap. ult. regnasse annos 37; al- teram vero post Antigonum interfectum, qua dieitur ibidem ab eodem auctore annos 34. ab interfecto Antigono regno suo esse potitus. |

P. 294. l. 1. 'Avriyovov] Male ᾿Αντώνιον Syncelli textus, sed emendate Goarus in marg. et Scaliger, codezque alter Pari- simus. Nune correxit Dindorfius.

Ibid. 1. 3. τὸ πλεῖστον ἀποβαλὼν τοῦ στρατοῦ ] Confirmat Flo- rus lib. iv. eap. 10. sed rem nonnihil minuit Valerius Pater- culus lib. ii. cap. 82. ut ostendit Prideauxius Zist. V. ef .N. Test. Connexa, part. 11. lib. viii. p. 793.

Ibid. 1.6. οὐ βουλόμενον] Ita Goarus in marg. coderque alter Parisinus pro οὐ βουλόμενος. Et Scaliger in. Eusebianis exhibet ᾿Αντώνιος δὲ οὐ βουλόμενος, dum paulo infra omittit voces easdem ᾿Αντώνιος δὲ ante avro. Nune habet, quod prius recepi, nupera Syncelli editio o? βουλόμενον.

Ibid. 1.8. αὐτῷ τὴν] lta ediderat Sealiger pro αὐτὴν quod habet Goari Syncellus. Μοχ διττὰς pro διπλᾶς idem Sealiger. Nune reposuit Syncello a? τὴν Dindorfius.

Ibid. 1.11. νηὶ τὸν στρατὸν] For. legend. νηϊτὸν στρατόν. Mox τὸ ἀποβησόμενον pro rà ἀποβησόμενα MSS. alter Paris. quod nunc recepit et Dindorfius.

Ibid. 1. 13. δυσὶ ναυμαχίαις] Ita ediderat Scaliger, nune fir- mante idem wfroque scripto Parisino, pro δυσὶν συμμαχίαις, quod exhibet Goari /Syncellus. Tta et nune emendavit Dindorf. qui proxime ante ὡς δ᾽ ἐκρίθη pro ὡς δὲ é. cum AS. altero Paris. posuit.

Ibid. l. 15. ἀπέδοσαν] Ita Seal. et nostri duo Parisienses, pro ἀπέδωσαν, quod mutavit in marg. Goarus in ἀπέδωκαν. Nune ἀπέδοσαν reposuit et Dindorfius.

IN AFRICANI CHRONICA. 471

P. 294.]. 17. ἐπιπίπτει δὲ Ηρώδῃ]) Tria hiee verba Scaligerum expunxisse notat Goarus, qui locum mutilum esse recte ait. Fortasse legendum ἐπιπίπτει δὲ “ρώδῃ τοῦτο, vel ταῦτα. | Sed nulla laeuna est in Parisinis codicibus.

Ibid. l. 18. ἐν τῷ μεσαιολίῳ } Scribit Scaliger ἐν τῷ μαισαιολίῳ, ubi MSS. (Inter h:ee verba Goarus aliorum duorum MSS. preter Regium ope usus est, Card. Barberini et Vaticani) μεσαιόλιον legunt. Mihi przesens locus mutilus est, et in eo de Aetiaea vietoria mentio desideratur, et τὸ μαισαιόλιον in μαυσωλαῖον commutatur. Cleopatra quippe sepulehri, Mau- solaei nonnunquam ob fabrieze molem vocati, clausa przesidio seipsam confecit. Goanmus. Plutarchus in 4afonio: αὕτη δὲ (Cleopatra) θήκας ἔχουσα καὶ MNHMATA κατεσκευασμένα περιττῶς εἴς τε κάλλος καὶ ὕψος, ἃ προσῳκοδόμησε τῷ ναῷ τῆς Ἴσιδος, ἐνταῦθα τῶν βασιλικῶν συνεφόρει τὰ πλείστης ἄξια σπου- δῆς, χρυσὸν, ἄργυρον &c. p. 1739. ed. H. Steph. et in sequen- tibus loeus ὁ τάφος appellatur.

Ibid. 1. 19. ἀσπίδι τῷ θηρίῳ] Ita ἃ S. Luca in Act. .4post. xxviii. ἔχιδνα θήριον appellatur. conf. comm. 3. et 4. et 5.

P.295. l. 2. ἐπὶ Θηβαΐδα] Ita MS. alter Paris. Et nune Din- dorfius, ezeteri ἐπὶ Θηβαΐδι. Proxime ante τούς ve pro τότε Sealigeri Eusebius.

Ibid. l. 3. ἡ κατὰ ᾿Ακτίαν] Corrigit ex Stephano DByzantino JDe Urbibus. 'H. κατὰ ΓΑκτιον et "Akria. pro. ᾿Ακτία, cl. Schurz- fleisch. in. Castigatt. post. Notitiam Biblioth. Vinar. p. 27

Ibid. 1. 8. χρόνος] Vocem addidit Sealigeri Euseb. Margini vero S'yncelli adlitum est a Goaro, χρόνος ἢ σύλλογος.

Ibid. μετὰ ἔτη τ΄. τῆς Περσῶν καθαιρέσεως δυοῖν δέοντα] Loco suo mote videntur voces ἔτη τ΄. atque legendum, prout vertit Goarus, μετὰ τὴν Πέρσων καθαίρεσιν ἔτη τ. | Etenim a vie- toria Alexandri Magni apud Arbelam, seu fine Persici imperii, usque ad interitum Cleopatrze ultime Lagidarum Macedo- nieorum, seeundum Ptolemaei Canonem numerantur anni 300, non, ut hoe loco, δυοῖν δέοντα, seu 298. Eosdemque annos 300. habent S. Hippolytus Comnent. in Danielem Romse anno 1772. primum edito $. vii. pag. 101. atque Joseppus, vetus auctor de quo dixi ad Num. vur. In Afrieani quoque Summa Temporum in Num. rvr. eolloeata totidem anni Macedonico principatui attribuuntur. | At vero eomputatis illis anni etiam plures

472 ANNOTATIONES

colligendi mihi videbantur pro Africani rationibus. Cum enim a Cyri regni initio, quod, ut constat ex Num. xxi. p. 271. anno primo Olymp. 55, Africanus statuebat, usque ad Olymp. 187. 4. quo anno imperii Macedonicei finem contigisse paulo infra ait, anni 531. computentur, ab his si deduxeris annos 230. Persieo regno in Num.r. p. 301. attributos manebunt anni 301. Idemque ex aliis numeris Africani colligo. — For- tasse igitur annos solidos 300. ante inceptum Olymp. 187. annum quartum coutigisse signavit hoc loco Africanus; et superfluum est istud δυοῖν δέοντα.

P. 295. l. 11. ἀπὸ μὲν τῆς] Ita Scaligeri Euseb. et MS. uter- que Parisinus. Sed in Syncello edito ἀπὸ μέν τοι. Nune cor- rexit et Dindorfius.

Ibid. 1. 14. μοναρχικῆς ἡγεμονίας Yta Scaligeri Euseb. sed μοναρχίας Ty. Syncelli textus, a&que ad oram ejus a Goaro additur καὶ post μοναρχίας.

Ibid. ἔτος ιδ΄.] Goarus in S'yncello suo edidit ἔτος ια΄. * Cum ** undecimus," inquit ille, * Augusti ex Regio nostro, Barb. et * Perez. attente inspectis, iisque cum Palat. collatis, sit qui * mundi 5472. et Olympiadis 187. quartus recensetur ab * Africano: ex ejus ealeulis anno 5461. duntaxat imperium * adiisse necesse est, ante Christi ortum 40. vel41, prout * Qhristus 5500. vel 550:. natus ab eo asseritur. Suspi- * ejonem tamen meam ne subticeam, ια΄. vice ιδ΄. ἃ primis * librariis leetum arbitror, et 11. Augusti annum, 14. viee * redditum. Author enim ex Africano, ut reor, scribit pag. * 411. C. οἱ ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ ἀπὸ τοῦ ιδ΄. ἔτους ἀριθμοῦσι Av- * γούστου χρόνους, ab Augusti, inquam, 14. qui eapta Alex- * andria signatur in Fastis." Eze Goarus. Sealiger ante ediderat ιδ΄. in Zusebianis, quem ego secutus sum. Nee pro rationibus chronologorum poterat annus Alexandrie eaptzae haberi annus xr. regni Czesaris Augusti; si quis enim differat hujus regni initium etiam ad Triumviratum, sive annum urbis 711, censeatur oportet annus ejusdem ers 724. quo periit Cleopatra et Alexandria capta est, annus fuisse 14. imperii Augusti. Ad annum autem quod attinet Olympiadieum, qui hie memoratur, siquis annos omnes inter hoe tempus annum- que Mundi Conditi 5531. ad caleulum duxerit, quem quidem

MÀ

ptm»

ΒΝ

cmm.

* lli heic e geom cte GEAR e

€

σι. — -— T — C o vf £2»

IN AFRICANI CHRONICA. 479

annum, ut infra visurus es in. Num. r. οὗ 1i. convenire eum Olymp. 202. 2. censebat, Afrieanus, cuique assignabat Christi D. N. resurrectionem, is deprehendet, mundi annos 5472. jam completos fuisse pro Afrieani quidem rationibus Olymp. 187. anno quarto. Mox ἤχθη, quod reeepi pro ἤρχθη, Sealigeri Euseb. et, Codd. Parisienses. Nunc idem posuit Dindorfius, qui ἔτος ια΄. retinuit.

P. 295. l. 17. τὴν Γαβινίων πόλιν] Lepide Scaliger Not. in Eusebiana pag. 259. Qwere Cuthei sive Samarite Γαβίνοι vo- centur, dicere fortasse possem, nisi corruptus esset locus. — Nihil hie a corruptione Sealigero timendum: integer est Africani loeus, iisdem omnino verbis tribus in MSS. digestus. Subin- dieat, quod ille veretur exponere, Josephus lib. xiv. Ant. eap. ro. à Gabinio Syrie Proconsule, altero Samarise ante Herodem reparatore sie nuneupatam. Gabinius, inquit, Ju- dzam perlustrabat; et quotquot inveniebat urbes dirutas, sedifieari jubebat: atque hoc pacto instauratze sunt Samaria, Azotus, Seythopolis, Antedon, Raphia, Dora, Marissa, et alize non pauez:: idque mandante Gabinio, quarum posthac habi- tatio tuta permansit, cum ante longo tempore desertze fuissent : ut itaque sine eivibus et zedificiis urbs Samaria, ita sine no- mine jacuit ad primam usque ἃ Gabinio susceptam ejus repara- tionem, qua lagwíev πόλις appellari meruit: ae sequutis demum annis ab Herode ἐπικτισθεῖσα, Sebastes in. Augusti honorem accepit appellationem. | Hz:ee Goanvs. Qui Gabi- niorum wrbem in Versione Latina habet. Nec dissentit cl. Prideauxius ist. V. et N. T'est. Connexa, part. 11. lib. viii. p. 950. ubi sie scribit * propter Gabinium urbs interdum * vocabatur urbs Gabiniorum, h. e. eorum, quos Gabinius in * ea, eollocaverat." Sed fortasse urbs ipsa vocitata est Γαβι- νίων, dum τὴν lagwíev πόλιν edidit Sealiger, non τῶν FL. z. quod habet Syncellus, nee τὴν τῶν F. π. ut apud Cedrenum, qui in ZZist. Compend. p. 184. pauca ex istis ad usque vocem κτίζει 1. 6. adduxit. lta ductum esse fertur Lavinium, Grece Λαβίνιον, urbs Italis, a Lavinio seu Lavino Latini regis fratre, ab hoe, vel a Lavinia filia ejus, nomine aecepto. Vid. not. ad Steph. Byzant. in voce. Multa quoque oppidorum Palzstinze nomina in cv finita commemorat Eusebius in Ozo-

VOL. II. ἢ ἣν

474 ANNOTATIONES

mastico de Urbibus. Nune vero didici malle cl. Schurzfleischum legere τὴν Γαβινιὸν πόλιν pro τῶν Γαβινίων πόλιν. Castigatt. ad. Chron. Eusebii et Paschale, post Biblioth. Vinar. p. 277.

P.295. l. 24. ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ] Καίσαρος addit Cedrenus. Gregorii Abulpharagnu Z/st. Dynastiarum, ex versione Pocockii, Dyn. p.70. Eo imperante (Augusto Cesare) restauravit Herodes urbem Neapolin, et Stratonis areem auctam Cszesaream appel- lavit, que jam Nicopolis audit ; urbem etiam Jabalam con- didit. Pro τοῦ Στράτωνος πυργὸν habet τὸν E. π. MS. alter Parisinus. Quod recepit in Syncellum suum Dindorfius.

P. 296. l. 1. καὶ ᾿Αντιπατρίδα] Ita Sealigeri Euseb. et MS. uterque Paris. |. Abest particula καὶ ἃ Synceello. Nune eandem ei restituit Dindorfius, quod ego feceram. Antipatris urbs fuit Samariz, quam :edifieavit Herodes, ut narrat Josephus Antig. lib. xvi. eap. 5. in eampo Capharsaba; qui fortasse eampus Lydus hie appellatus est propter vicinam urbem Lyddam, sive Diospolin, ibi sitam.

Ibid. l. 11. Ἦν ᾿Ολυμπιὰς ρπθ΄. ἥτις πρὸ στ΄. καλενδῶν Map- τίων &e.] Brevis hzec sententia plura ad temporum mensuram spectantia continet. ITujusmodi est clarior ejus expositio. Olympiadis 189. primus annus is fuit, qui ante Kal. Martias diem sextum dies alios rite compositeque interealandos ex- cepit, eum prius nonnihil extra ordinem exorbitassent, et in seree Antiochenze vigesimum quartum jam completum et ab- solutum incidit; verius certe reponerem vigesimum quintum ; quo etiam ZEgyptiaeus annus prius vagus et incertus, vel certus quidem, at non magis Romano a confusione liber et immunis fixus constitit, e& omni menda eastigatus. GoaRus. Qui longam interpretationem hujus loci pariter atque suorum verborum subjunxit. Ante adnotaverat Scaliger ad voces, δι᾿ ἧς ἐπὶ τῶν ἰδίων ὁρίων ἔστη ὃ ἐνιαυτός; * Per quam Olym- * piadem, J'ulianam. 4ntra suos fines annus cogitur οἱ sistitur. * Nam dies interealatitius, quod bisextum dicitur, eohibet * annum intra fines suos, ne in antecedentia vagetur, ut ZEgyp- * tiaeus, Armeniaeus, et Jezdegirdieus." —JNoft. im Greca Euseb. p. 422. Quarto quoque anno additus est a Cesare Augusto dies interealarius in /Egyptiaeo anno, quemadmodum in Juliano jam factum.

mde es m aee, m

TOM cir E Qe apt Ph

Nerio t τ lt

IN AFRICANI CHRONICA. 415

XLIX.*

P. 296.1. 21. Περὶ τούτων οὖν &c.] Proemissa sunt in Catena in S. Matt. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Διατί eis τρεῖς διεῖλε μερίδας τὰς γενεὰς πάσας ; βουλόμενος δεῖξαι, ὅτι οὔτε τῶν πολιτειῶν μετα- βληθεισῶν ἐγένοντο βελτίους ᾿Ιουδαῖοι" ἀλλὰ καὶ ἀριστοκρατούμενοι, καὶ βασιλευόμενοι, καὶ ὀλιγαρχούμενοι, ἐν τοῖς αὐτοῖς ἦσαν κακοῖς"

Ν v ^ y € / v / , ^ , καὶ οὔτε δημαγωγῶν, οὔτε ἱερέων, ovre βασιλέων αὐτοὺς διεπόντων ἔσχον τι πλέον εἰς ἀρετῆς λόγον. τίνος δὲ χάριν ἐν μὲν τῇ μεσι- μερίδι τρεῖς παρέδραμεν βασιλεῖς. ἐν δὲ τῇ ἐσχάτῃ δώδεκα θεὶς γενεὰς, δεκατέσσαρας ἔφησεν αὐτάς , τοὺς τρεῖς μὲν παρέδραμεν βασιλεῖς, διὰ τὴν ὑπερβάλλουσαν αὐτῶν ἀσεβείαν" καὶ yàp 'Oxo- Clas, γαμβρὸς ὑπάρχων τοῦ ᾿Αχὰβ βασιλέως ᾿Ισραὴλ, ζηλωτὴς

, ^ , , , ^ e € Ν / ^ γέγονε τῆς ἀσεβείας avro), ὡς φασιν αἱ κατὰ πλάτος βασιλεῖαι"

ER A) "^ * N , n n" ^ e , , καὶ ὁ loas μετὰ τὸ εὐαρεστῆσαι τῷ Θεῷ, ὕστερον εἰδωλολατρησεν" [xd s M 5 , , e^ ^ 3 7 2 /, RA , ὅστις καὶ τὸν ὀνειδίσαντα αὐτῷ τὴν ἀσεβείαν 'ACapíav υἱὸν ᾿Ιωδαὲ τοῦ ἱερέως ἐκέλευσεν καταλευσθῆναι, ὡς ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Παρα-

, , x X e 75 , ^ * , ^ ^ λειπομένων yéypamrav kai ὁ ᾿Αμεσίας μετὰ τὸ εὐαρεστῆσαι TQ ^ € Ν 3 , ^ ^ Θεῷ, ἑλὼν τὴν Ιδουμαίαν, ἔθυσεν ἐν τοῖς εὑρεθεῖσι σκύλοις, εἰδώ- λοις τῆς ᾿Ιδουμαίας, ὡς καὶ περὶ τούτου ἐν τῇ δευτέρᾳ τῶν Παραλει- πομένων γέγραπται. ΠΕΡῚ TOYTON οὖν &c. Horum ver- borum nonnulla extant apud S. Joannem Chrysostomum in Homilia rv. in S. Matt. pag. 45. tom. vii. Op. S. Chrysostomi edit. Montfaueon. Sequuntur in Cafena istzec. Τούτους μὲν xz Ν ^ ^ ^ ^ / € , /, 5 οὖν τοὺς τρεῖς βασιλεῖς διὰ τοῦτο παρέδραμεν ὁ Ἐὐαγγελιστής" ἐν x ἐῶ 5 , / N 7 s leq * δὲ τῇ ἐσχάτῃ μερίδι καθεὶς (δώδεκα θεὶς habet Homilia) γενεὰς δεκατέσσαρας αὐτὰς εἶναι ἔφησεν, ὅτι τὸν χρόνον τῆς αἰχμαλωσίας b] Ν » e X Ν Ν . TY Ν Ν , ἀ εἰς γενεὰν ἔταξεν" ἔτι δὲ καὶ αὐτὸν τὸν Χριστὸν πανταχόθεν συνάπ- των ἡμῖν αὐτόν. Apud ipsum quoque Chrysostomum alia quze- dam de his rebus nm reperias.

Ibid. l. 23. διὰ μὲν τὴν ἄγαν δυσσέβειαν abróv] Dum vix patet eausa omissionis trium istorum regum in Christi genealogia, eaque apud librorum sacrorum interpretes quzerenda est ; certe. omissione eorum argumenta quzseunque chronologiea ducta olim ex numero quatuordecim generationum labefactantur.

Ibid. l. 25. τὸν Συμεὼν] Omissus est in Mosis benedic- tionibus, que in Jeuteronomi cap. 33 extant, patriarcha Symeon, eujus quidem posteros inter ezteras tribus dispersos. fore, minatus erat pater ejus Jacob in Gen. xlix. 7.

3P2

416 ANNOTATIONES

P.296. 1.25. kal ἄλλοτε ἄλλως ἀλλαχόθεν πολλοί] Corrigendum videtur καὶ ἄλλοτε ἄλλους ἀλλαχόθεν, vel ἀλλαχόθι, πολλούς.

! 99

P. 297. 1. 3. ASPIKANOT, περὶ τῶν κατὰ τὸ σωτήριον πάθος δο.1] Hzc partim, ad usque nimirum verba τῷ Δανιὴλ pag. 184. lin. 14. suppeditavit Georgius Syneellus pag. 323. et seqq. quze in JEusebianis quoque ex Georgio desumpta posuit Sea- liger pag. 77. Reliqua partim ex Eusebio in JDemonstrat. Evang. et Eclogis Propheticis, partim ex eodem .Syneello de- sumpta sunt.

Ibid. 1. 6. Τὸ δὲ καθ᾽ ἕκαστον &c.] Fortasse scribendum τόδε, hoc est ἡ θεία δύναμις, divina potestas, quod colligo ex sequen- tibus.

Ibid. 1. 9. acrapkeoráres] lta edidit Scaliger, sed avrap- κεστὰ rois Syncellus Goarinus, αὐταρκεστάτοις M SSti Paris. quod nune recepit Dindorfius.

Ibid. 1. 11. σεισμῷ τε] re pro δὲ ex MSto altero Paris. olim recepi; et nune Dindorfius.

Ibid. l. 12. καὶ τῆς λοιπῆς γῆς κατεῤῥίφθη)] Conferas Eusebii Chron. ex Syncello a me allatum infra p. 478. Κατεῤῥίφη cceteri preter MS. alterum Paris. et Dindorfium nune corrigentem.

Ibid. l. 13. Θάλλος ἀποκαλεῖ &c.] Pro his verbis inepte Ce- drenus in Zfistoriarum Compend. oi ᾿Ιουδαῖοι καλοῦσιν, ἀλόγως, ὡς ἐμοὶ καὶ τῇ ἀληθείᾳ δοκεῖ. p. 189. ed. Paris. p. 331. ed. nov. qui partim adduxit hz;ee Africani, usque ad illud συνέβη παθεῖν l.12. p. 184. 'Thallum autem Syriacam historiam eonserip- sisse tradit supra Africanus Num. xxr. pag. 272. De eo men- tionem fecit primus, quod sciam, Theophilus Antiochenus, qui ante finitum szeculum seeundum floruit, libro tertio sub finem. Pseudo-Justini enim Cohortationem ad G'racos recentiorem esse dixi. Seripsit igitur 'lThallus inter Christi mortem atque Theophili tempus. De eo silent Historiz Litterariz seriptores.

Ibid. l. 15. κατὰ σελήνης ιδ΄. Ita ediderat Sealiger. Habent Syneellus et Cedrenus κατὰ σελήνην.

Ibid. πρὸ δὲ τῆς μιᾶς---συνέβη] Ita ex Cedreno edidi. Deest τῆς, aec legitur συμβαίνει, apud. Syncel. οὐ Scaligeri Eusebium. Πρὸ δὲ τῆς μιᾶς τοῦ πάσχα; ante postridiem pasche. — Confer

not. supra ad S. APOLLINAREM. p. 168.

IN AFRICANI CHRONICA. 411

P. 298. l. τ. νουμηνίας] Ita ex. Cedreno restitui pro μιᾶς, quod Syncellus οὐ Scaligeri Eusebius exhibent. Mox edidit αὐτῶν pro αὐτὴν Scaliger, sed fortasse αὐτῶν αὐτὴν legendum est.

Ibid. l. 5. ἔκ ye τῆς κατὰ τὴν ὄψιν πλάνης] Hoe item ex Ce- dreno restitui. Apud Syncellum enim tantum extat ἕν τι κατὰ τὴν ὄψιν. | Sed τῇ pro τι MS. alter Paris. quod nune restituit Dindorfius. In Sealigeri Jwsebianis & voce ἡλίου usque ad γεγονέναι omnia. propter τὸ ὁμοιοτελευτὸν deficiunt. Proxime ante habebat Cedrenus, quod diversum przebet sensum, ἔστω δὲ συναρμόζν πολλοῖς τὸ γεγενημένον, pro ἔστω δὴ, συναρπαζέτω τοὺς πολλοὺς τὸ γ.

Ibid. l. 6. Φλέγων ἱστορεῖ ἐπὶ Τιβερίου Καίσαρος ἐν πανσελήνῳ &c.] Verba ipsius Phlegontis celebria apponam, prout in Eu- sebii CAronico Latine expressa sunt, ubi ad ann. wwxrvu. Olymp. 202. 3. hzee. seribuntur: Jesus Christus Flius Dei se- cundum. prophetias que de eo fuerant prelocute, ad passionem venit anno Tiberii xviu: quo tempore etiam in aliis Ethnicorum commentariis hac ad. verbum scripta reperimus. | Solis facta de- fectio: Bithynia terra motu concussa, et in urbe Niezea zedes plurimze eorruerunt. Que ommia his congruunt, quee n. pas- sione Salvatoris acciderunt. — Scribit vero super his et Phlegon, | qui Olympiadarum egregius supputator est, à tertio decimo libro ita dicens: (Autumat Meursius in Notis in PA/egontis Frag- menta pag. 170. duos ex Origene locos afferens, libro quarto decimo Phlegontis testimonium hoc contentum fuisse.) Quarto autem anno ccr. Olympiadis magna et excellens inter omnes, quze ante eam acciderant, defectio solis est facta: Dies hora sexta in tenebrosam noctem versus, ut stelle in ecelo vise sint: terreeque motus in Bithynia Niezsze urbis multas sedes subvertit. H«c supradictus vir. Argumentum autem hujus rei, quod. Salvator isto anno passus sit, Evangeliun prabet Joannis, in quo scribitur, post. xv. annum. Tiberii Casaris tribus annis Dominum. predicasse. Sic Eusebius, Hieronymo in Latinum vertente. Eadem vero Grzco sermone primitus conscripta nobis servavit Syneellus in C/ronograph. pag. 324. ᾿Ιησοῦς ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος ἡμῶν. κατὰ τὰς περὶ αὐτοῦ προ- φητείας ἐπὶ τὸ πάθος προήει ἔτους ιθ΄. (Notavit Goarus in marg. ιη΄. Αὐ vero alteram leetionem ιθ΄. firmat Armenia Chronici KEusebiani Interpretatio Vol. I. p. 265. edit. Aucher. In qua

478 ANNOTATIONES

tamen hie locus ad Olymp. coni. an. 1. positus est. Conveni- entius cum Chron. Lat. ait Joannes Philoponus De Mundi Cre- atione 11. 21. anno imperii Tiberii decimo nono, atque Olym- piadis ceci. anno ult. evenisse Christi crucifixionem.) τῆς Τι- βερίου βασιλείας. καθ᾽ ὃν καιρὸν καὶ ἐν ἄλλοις μὲν Ἑλληνικοῖς c , e € / * / ^ ςς Ὅ e ὑπομνήμασιν εὕρομεν ἱστορούμενα κατὰ λέξιν ταῦτα. ἥλιος ** ἐξέλιπεν, Βιθυνία ἐσείσθη. Νικαίας τὰ πολλὰ ἔπεσεν. ἃ καὶ , ^ Ν ^ /, ^ ^ fois m , συνᾷδει τοῖς περὶ τὸ πάθος τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν συμβεβηκόσιν. γράφει δὲ καὶ Φλέγων ὁ τὰς ᾿Ολυμπιάδας...... ... (Laeunam sie supplet Chron. Arimenium, Qui de Olympiadibus verba fecit jam inde ex primordio, tertio decimo (libro) hac narrans.) περὶ τῶν ὑτῶν , ^ / £.J , ^ ὃ ες To à » τῇ c αὐτῶν ἐν TQ ιγ΄. ῥήμασιν αὐτοῖς τάδε. ᾧ δ΄. ἔτει τῆς : ** Ολυμπιάδος ἐγένετο ἔκλειψις ἡλίου μεγίστη τῶν ἐγνωσμένων

[14 , - NEN e e ^ TRU A 4.1 “ὦ e &. 15 / "pOoTepov' KaL νὺξ ὥρᾳ ἐκτῃ τῆς ἡμέρας ἐγένετο, ὥστε καὶ aoaTépas

* ἐν οὐρανῷ φανῆναι. σεισμός τε μέγας κατὰ Βιθυνίαν γενόμενος

“ τὰ πολλὰ Νικαίας κατεστρέψατο." καὶ ταῦτα μὲν ὁ δηλωθεὶς ἀνήρ᾽ τεκμήριον δ᾽ ἂν γένοιτο τοῦ κατὰ τόδε τὸ ἔτος πεπονθέναι τὸν Σωτῆρα ἡ τοῦ Κυρίου (delend. Κυρίου) κατὰ Ἰωάννην εὐ- αγγελίου μαρτυρία, ἥτις μετὰ τὸ ιε΄. ἔτος Τιβερίου τριετῆ χρόνον τῆς διδασκαλίας αὐτοῦ διαγένεσθαι μαρτυρεῖ. De hac Phlegontis ῥήσει id dicendum erit, quod szepe jam ab aliis dietum, nihil in Phlegonte reprzsentando de plenilunio hie scripsisse Eu- sebium ; immo palam esse nihil hujusmodi a Phlegonte, qui, opinor, eclipsin veram esse credidit, reapse fuisse memoratum. Quinetiam testem alium omissionis plenilunii habes Origenem in T'ractat. ejus 35. in Matthewn, ubi indueuntur infideles quidam contra tenebras illas patiente Christo divinitus missas inter alia istud objieientes: δ PAlegon quidem in Chronicis suis scripsit, à» principatu T'iberii Cesaris factum (de eclipsi dieunt), sed non significavit in luna plena hoc factum. p. 923. ed. Benedietin. Cum vero res ita se habeat, haud satis aecu- rate quidem seripsisse videtur Africanus, sed verba sua illis Phlegonteis miseuisse. Sin autem lieet mihi quze sentio pro- ferre, dixerim, non tantum fam: Africani, sed etiam veri- tatis eruendze, eausa, totum istud de Phlegontis testimonio additamentum esse à Georgio Syneello, aut ab alio quopiam, Africani verbis illatum, quippe quod orationem interrumpere videtur, aut saltem sine dispendio sensüs abesse possit. Quin illud przeipue observandum, haud convenire eum Africani

IN AFRICANI CHRONICA. 4T)

rationibus, quz? unum tantum pr:edieationis Dominieze annum statuunt, mortemque Christi anno seeundo, Olymp. 202. affgunt, illum profeeto apud Phlegontem annum Olympi- adieum 202. 4. quem, teste lLusebio, signaverat Phlegon. Quodque Cedrenus vetus ehronographus in Africani loco affe- rendo hz:ee de Phlegonte przetermiserit, id quidem sententiam meam adjuvaret, nisi diei posset hoe idcirco accidisse, quia Eusebianam Phlegontis ῥῆσιν Cedrenus ante adduxisset. Idem vero olim censuisse de Africani interpolatione cel. Whistonum in Dissert. de Phlegontis eclipsi nune tandem comperi. Cons. Wihistoni Ser Dissertationes p. 177. Anglice seriptas. Idem quoque statuisse Bayerum virum doctissimum constat in Li- bello De Eclipsi Sinaca. p. 33.

Sed ut, Africano parumper relicto, ad Origenem redeam, pro sententia mea testem modo adductum, nune vero con- trarium quid ei afferentem, is non tantum in Libro 11. Contra Celsum Phlegonteam illam eclipsin ad tenebras Θεοπέμπτας pertinere posse statuit; verum etiam in Origenianis nuper primum editis, verbis hujusmodi usus est, quibus affirmatum videtur, tradidisse Phlegontem hane solis obscurationem decimo quarto die lunc contigisse. lta saitem se habent Fragmenta amplissima Commentarii ejus in Mattheum Ve- netiis anno 1780. in postuma Appendice Bibliothece Gallan- dian: collocata: Ἵνα yàp μὴ εἴπωσιν ἔκλειψιν εἶναι τὸ γεγενη- μένον, διὰ τοῦτο τῇ ιδ΄. γίνεται, ὅτε ἔκλειψιν συμβῆναι ἀμήχανον. ἐν μέσῃ δὲ ἡμέρᾳ, ἵνα πάντες οἱ τὴν γῆν οἰκοῦντες μάθωσιν, ὅτι πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἡμέρα ἦν. καὶ Φλέγων δέ τις παρ᾽ Ελλη- σιν φιλόσοφος μέμνηται τούτου τοῦ σκότους, ὡς παραδόξως γε- γενημένου, ἐν τῇ ιδ΄. τῆς σελήνης, ὅτε οὐ πέφυκεν ἔκλειψις γίνε- σθαι, ὅτι πολὺ ἀπέχει τὸ τοῦ ἡλίου διάστημα, ὅσον ἀπ᾽ ἀρχῆς τοῦ οὐρανοῦ ἕως τέλους. τότε γὰρ γίνονται ἐκλείψεις ὅταν πλησιάζωσιν ἀλλήλοις οἱ δύο οὗτοι φωστῆρες. p. 82. Fateor hunc locum, si modo Origenis sit censendus, superiori illi ejusdem Origenis ῥήσει in T'ractatu super Matthewm derogare videri. At vero quis credat, si priora illa Origenis atque Eusebianum Phle- gontis excerptum secum perpendat, vexatissimum istud de decimo quarto die lunz aperte ae directe, ut ita loquar, a Phlegonte fuisse scriptum? Hoc olim monui. Jamque op- portune eadem nobis occurrit ῥῆσις in Catena super S. Matthei

480 . ANNOTATIONES

Evangelium a cl. Joanne Cramer recens edita, in qua quidem haud positum est, mentionem fecisse de plenilunio ipsum, qui affertur, Phlegontem, "E£ ᾿Ανεπιγράφου. Φλέγων δέ τις ὀνόματι φιλόσοφος παρ᾽ Ἕλλησι μέμνηται τοῦ

Καὶ μετ᾽ ὀλίγα.

σκότους τούτου παραδόξως γεγόνοτος. γέγονε δὲ ἐν τῇ ιδ΄. ἡμέρᾳ τῆς σελήνης, ὅτε ἀπέχει πολὺ τοῦ ἡλίου διάστημα, ὅσον ἀπὸ ἀρχῆς τοῦ οὐράνου ἕως τέλους, καὶ αἱ ἐκλείψεις τότε εἰώθασε γένεσθαι, ὅταν πλησιάζωσιν οἱ δύο οὗτοι φωστῆρες. p. 237. Sed hzee hae- tenus. Missis omnibus loci Phlegontei, qualis in Eusebii Chronicis extat, tum interpretamentis, tum correctionibus, quibus quidem enarrandis justus tractatus opus esset, hoe tan- tum dicam, si revera chronologus noster Africanus, id quod ego non puto, hzee de Phlegonte protulerit, debere omnes, qui in hane arenam descenderint, probe tenere, quid de annis Dominie:x przedieationis mortisque senserit idem auetor, qua- tenus nimirum ipsi conveniunt eum annis Mundi, Olympiadum, Urbisque, quippe eum primus omnium Africanus Phlegontem testem in re omnium gravissima nominatim citaverit.

P. 298.1. 8. δῆλον ὡς ταύτην.] Subaud. Phlegontem hane eclipsim designasse, vel intellexisse. Habent δηλῶν ὡς ravri]v MSSti Paris. quod nune receptum est apud Syneellum.

Ibid. 1. 12. διότι τὸν Κύριον συνέβη παθεῖν] Habet Cedrenus, διότι τῆδε τῇ ἡμέρᾳ τὸν K. c. π. et supra lin. i0. τοσαύτη τε κί- νησις κοσμικὴ pro τοσαύτῃ τε κινήσει κοσμικῇ.

Ibid. l. τό. 'H μὲν οὖν περικοπὴ &c.| Bene est post finitam eum verbis ἐν τῷ Δανιὴλ Syncelli ῥῆσιν, occurrere nobis aliud quoddam Eusebianum fragmentum illi forsitan. proxime con- junctum. Ea enim, qui. hie sequuntur de Danielis hebdo- madis, partim ex Eusebii Demonstratione Evang. lib. viii. p. 389. ed. Paris. partim vero finem versus ex eodem Syncelli opere desumpsi. Extat quoque Eusebianum hoc excerptum in ejus- dem Eusebii Propheticis Eclogis Cod. MS. Bibliotheeze Vindo- bonensis, eujus apographo ex favore illustris bibliotheearii mihi uti permissum est. Penes insuper magnum Bentleium olim fuit fragmenti Vindobonensis exemplar, ut ex epistola ejus oetava constat ad Edvardum Bernardum scripta. Adi Füchardi Bentleii. et. Doctorum. Virorum Epistolas, quas nuper vir cl. Carolus Burneius S. T. P. pro merito ipsarum splen- didissime edidit. Ad verbum προ Africani vertit S. Hie-

IN AFRICANI CHRONICA. 481

ronymus in eap. 9. Comment. sui in Daniel. Ceterum nunc af- feram, quae Afrieani huic ῥήσει preemissa sunt eum ab Eusebio in duobus operibus suis, tum ab Ilieronymo in Commentario. Post Danielis verba istzee, kal γνώσῃ kal συνήσεις ἀπὸ ἐξόδου Aó- yov τοῦ ἀποκριθῆναι, καὶ τοῦ οἰκοδομῆσαι Ἱερουσαλὴμ, ἑβδομάδες ἑπτὰ καὶ ἑβδομάδες ἑξηκονταδύο, καὶ ἐπιστρέψει, καὶ οἰκοδομηθή- σεται πλατεῖα καὶ τεῖχος, cap. Ix. comm. 25. ita scribit in 7)6- monstr. Evang. Eusebius ;—év οἷς δοκεῖ μοι καλῶς ἔχειν kal τὴν τοῦ πρὸ ἡμῶν εἰς τοὺς τόπους θεωρίαν μὴ ἀποκρύψασθαι, παραθεῖναι δὲ καὶ ταύτην ὡς οἰκείαν τοῖς ἐντευξομένοις. κοινὰ γοῦν καλῶς ei- prat, τὰ τῶν φίλων" καὶ ἐπειδὴ προσήκει συγχρῆσθαι μὲν εὐγνω- μονοῦντας τοῖς καλῶς ὑφ᾽ ἑτέρων εἰρημένοις, μὴ μὴν ἀποστερεῖν τοὺς πατέρας τῶν ἐγγόνων, μηδὲ τοὺς πρώτους φυτεύσαντας τῶν οἰκείων σπερμάτων, τὰς αὐτοῦ παραθήσομαι λέξεις. φέρονται δὲ αὗται Αφρι- κανοῦ ἐν τῷ πέμπτῳ τῶν χρονογραφιῶν, τοῦτον ἔχουσαι τὸν τρόπον" Ἢ MEN οὖν περικοπὴ &c. Hee etiam, quze sequuntur, idem ille Eusebius pramisit Africani verbis in Jc/ogis suis Pro- pheticis ; τῶν els τὰς προκειμένας ἑβδομάδας ἐπιβεβληκότων μόνον ἴσμεν ᾿Αφρικανὸν ἀκριβέστατα καὶ μᾶλλον παρὰ τοὺς λοιποὺς ἐπι- τετευγμένως τεθεωρηκότα᾽ καὶ δή μοι δοκεῖ ἀναγκαῖον εἷναι, πρῶτον αὐτοῦ τὴν εἰς τοὺς τόπους διήγησιν εἰς μέσον ἀγαγεῖν. εἶθ᾽ οὕτως ἐπισκέψασθαι, εἴτι ἄρα καὶ αὐτοὶ δυνάμεθα συμβαλέσθαι τῷ λόγῳ. γράφει δὴ οὖν ἐν πέμπτῳ τῶν χρονογραφιῶν κατὰ λέξιν οὕτως. 'H MEN οὖν περικοπὴ &e. Quz nobis prebuit Petrus Lam- becius V. D. Comment. in Biblioth. Vindob. hib. I. pag. 141. ubi Africani verba, sed tantum ad voces ἐπὶ yàp τοῦ Σωτῆρος l. 6. p. 185. ex MSto ab eo afferuntur. Nune demum duobus abhine annis diu post prius edita mea Volumina Eclogus Eu- sebii ex MSto Vindobonensi protulit vir clarissimus Thomas Gaisford /Edis Christi decanus. Hieronymus denique, ubi supra, de eadem Africani ῥήσει loquitur his verbis. οϑοῖο de hac queestione ab eruditissimis viris varie disputatum : et unwm- quemque pro captu ingeni sui dixisse quod senserat. Quia igitur gericulosum. est. de. magistrorum ecelesie judicare sententiis, et alterum praeferre alteri, dicam quid unusquisque senserit, lectoris arbitrio derelinquens, cujus evpositionem sequi debeat. —. Africanus in quinto temporum volumine de septuaginta hebdomadibus hec locutus ad. verbum est: CAPITULUM quod Χο. Tum post versam in Latinam linguam Africani explicationem cetera VOL. II. 28 |

482 ANNOTATIONES

Eusebii, Apollinarii, aliorumque interpretamenta huie tante rei connexa posuit doctissimus pater.

P. 299. l. 3. περὶ re τοὺς χρόνους] Particula re nune addita est ex editis a cl. Gaisford. Zclogis Eusebianis, et voces διὰ τὴν ἄφεσιν eum antecedentibus conjunctze, omisso δὲ post διὰ, quod ceteri habent.

Ibid. l. 16. τοῦ ἀποκριθῆναι] Ita LX X. Seniores.

P. 3co. l. 9. ἔμεινεν οὖν ἕως Neepíov kai βασιλείας ' Apra£ép- £ov] Sed ab Artaxerxe rege Hierosolymam missus et Ezra fuerat, ut liber eanonieus ejus docet, unde illa de Artaxerxe et Esdra narravit Afrieanus in Num. xriv. p. 289. Forsan ex- cidit οὕτως ante ἕως. — Vocem εἰκοσαετοῦς post βασιλείας nobis przestant "ExAoyal nune editze.

Ibid. l. 10. καὶ τῆς Περσῶν ἡγεμονίας ἔτους pwe'.] Usitata est hzee annorum computatio ab inito Persico imperio ad annum Artaxerxis Longimani vicesimum, post quem quidem annum numerare pergit septuaginta illas hebdomadas Africanus.

Ibid. 1. 12. ἀπὸ δὲ τῆς ἁλώσεως ἹἹερουσαλὴμ ρπε΄. ἔτη γίνεται] At consentientibus aliis omnibus, Hierosolym:e expugnatio, non septuaginta, prout hie przesumptum est, sed tantum tri- ginta circiter annos ante Persicum Cyri imperium eontigit. Error autem ex eo ortus est, quod Cyri annum primum in 2 Chron. cap. ult. et Ezra cap. i. memoratum, initium esse Persiei regiminis Cyri, non regni ejus Dabyloniei quod pos- terius fuit, credidit Africanus. Ineunte enim Babylonieo Cyri imperio, finiti esse videntur septuaginta servitutis anni, quos Hieremias propheta przedixerat, etsi etiam tune totidem anni haud exaeti essent a eaptis atque deletis Hierosolymis, sed ab anno Jechonise regis quarto, ut supra notatum est ad Num. xxI1. p. 426.

P. 501. 1. 8. eis ἔτη τριακόσια [ἑβδομήκοντα] Delendum est istud ἑβδομήκοντα, quod abest a JMSto Eusebii Vindobonensi, neque ab Hieronymo inventum est; nisi illud δυοῖν δεόντα, in ῥήσει x1ax. p. 295. l. ro. positum, quod tamen non putem, ejus loco sufficiendum sit. Certe respuit hoc ἑβδομήκοντα tum collatio horum annorum cum aliis infra posita, tum computatio tem- poris a fine Persiei imperii, primordioque Macedoniei, sive Graeci Orientalis, ad usque Cleopatree mortem, quaeum desiit Grzecorum regnum.

IN AFRICANI CHRONICA. 489

P. 301. l. 9. ἐπὶ τὸ Τιβερίου Καίσαρος ἑκκαιδέκατον ἔτος] An- num quintwumdecimum, cum hoc loco, tum infra Hieronymus. Et bene quidem eongrueret hie numerus Africano Christi mortem paulo infra ponenti ad ann. 2. Olympiadis 202. qui quidem annus eonveniret eum quinto decimo Augustei im- perii Tiberii, si verum illud quod docuit Antonius Pagi Cf. Hist. Chron. in. Baronii Annales, ad. ann. 32. tom. 1. pag. 26. eitius biennio primam Olympiadem numerasse chronologum nostrum. Sed ipse quoque vir doctissimus duos alios locos non ita multo post profert, quibus Afrieanus modo communi et ordinario Olympiadas numeravisse videtur. Ad lectionem hu- jusce loei quod attinet, quoniam hie apud Eusebium, et infra apud Syneellum, qui postremam partem hujusce ῥήσεως in pag. Op. sui 324. adduxit, ἑκκαιδέκατον constanter legitur, nihil temere mutandum censeo; przesertim, si recte dixerit idem ille Pagius, * Julium Afrieanum apud Synceellum pag. 308. * passum dicere Christum modo anno xv. modo xvr. Tiberii, * ut scilicet secundum Orientalium et Occidentalium loquendi * modum annum mortis Christi magis exprimeret." At vero nihil Africani de Christi morte in pagina illa Syncelli a Pagio designata nobis occurrit; nee usquam alibi apud hune serip- torem inveni Africanum sie disertis verbis a se variantem. Nihilominus differentia Africanum inter atque interpretem suum Hieronymum in eo fortasse vertitur, quod eundem Ti- beri annum ali abalio tempore incipere consueverint. Ad hzc &à Africani inconeussz rationes fuissent unum tantum annum przdieationis Dominiez statuentis, S. Lucas fortasse anno decimo sexto Tiberii Csesaris alligare videretur Christi mortem, cum anno decimo quinto ejusdem imperii baptismum ejus posuerit. Et Julium Hilarionem video in Opuseulo, quod &epius memoravi, De Mwnd? Duratione δ. 16. mortem Domini ad annum decimum sextum imperi Tiberi Czsaris collo- eavisse. Neenon idem Hilario et in 'Tractatu a Pfaffio primum edito, De Die Pasche, sexto decimo illo "Tiberii anno pro nobis Dominum immolatum esse Christum scribit ὃ. 14. apud Ga//landianam PP. Bibliothec. tom. vi. pag. 748. Dum vero tradit Julianus Pomerius lib. I. Contra Judcos Africanum retulisse Christum passum esse Olymp. 202. 2. Tiberii autem Caesaris anno xvii. rem 51 minus secum, at eum Africani rati-

322

484 ANNOTATIONES

onibus dissidentem statuit. p. 558. Micropresbytici Basileze typis impressi 1550.

P. 301.1. 10. eis ἔτη ἑξήκοντα] Legendum videtur εἰσὶ pro eis, prout locum vertit Hieronymus. At vero pro Africani rati- onibus, qui Cleopatree mortem contigisse statuit Olymp. 187. 4. in Num. xuix. p. 298. anni tantummodo quinquaginta et octo exacti fuerant adveniente Olymp. 202. 2. Quse Hierony- miana sequuntur, aut Eusebio Grzeeo exciderant, aut supplevit ea de suo Hieronymus; et hoe quidem verisimilius videtur, quod in neutro Eusebii opere, nee in JDemonstratione ejus Evang. neque in .Eclogis Propheticis verba extant.

Ibid. 1. 14. ita ut centum supersint anni] H. e. excedunt tot, an- nis annos istos 490, qui 7o hebdomadis assignantur.

Ibid. 1. 16. ἐπὶ Χριστοῦ] Ita emendate Eusebii MSS. Coll. S. Joan. Oxon. et Vindob. pro ἐπὶ Χριστὸν quod edd. exhibent. Nune eorrexit verba Dindorfius apud Syneellum.

Ibid. κατὰ τοὺς Ἰουδαίων ἀριθμούς. Vertit Hieronymus, juzía lunarem Hebraeeorum supputationem, qui menses von juxta solis, sed. juxta, lunc: cursum. wwmerant. Decem autem verba quze sequuntur ad Neemiam spectantia, neglexit addere Hie- ronymus.

Ibid. 1. 18. ἀνοικοδομήσων] Variatum hie est; ἀνοικήσων vel ἀνοικίσων Eusebii Eclog. Prophet. MS. Vindob. Syncellique MSS. Paris. et οἰκήσων Syncell. editus, qui pag. 323. Chronograph. ve- sumpta τῇ ῥήσει ἃ verbis 'Azó δὲ 'Apra£ép£ov lin. 17. usque ad finem ejus pergit. Sed ἐνοικίζων habet Scaliger, qui eadem in Chron. Euseb. pag. 77. reposuit. Mox αὐτοῦ τε pro αὐτοῦ δὲ Eusebii. MSS. Coll. S. Joan. et Vindob. Mendose ἐπὶ τὸ pro ἔτει et τούτων τῶν χρόνων Syncellus.

Ibid. 1. 19. αὐτοῦ δὲ ᾿Αρταξέρξου βασιλείας εἰκοστῷ ἔτει) Ab hoe Artaxerxis regis anno hebdomadas septuaginta numerare pergunt, perinde atque Iren:zeus, recentiores Usserius, Petavius, Lloydius. Sin eum aliis, inter quos censetur Prideauxius in Hist. Vet. N. Test. Connevza, &c. P. 1. Lib. V. ab ejusdem Ar- taxerxis anno septimo, quando Ezra a rege missus est Hiero- solymam, tempus computare per annos Julianos malueris; in- de eolligetur secundum chronologiam Afrieani ipse quoque numerus annorum 400. sive hebdomadum 70. ad usque mortem Christi; modo ut, refragante quidem Africano, sed pro compu-

IN AFRICANI CHRONICA. 485

tatione Eusebii οὐ Philoponi De Mwndi Creatione, ad annum quartum Dominiea przedieatio produeatur, morsque Christi eum anno imperii Tiberii decimo nono conjungatur, quod qui- dem et Pagio placet. Mirum, nisi consolatio Israel et lux gentium hoe circiter tempus a Jud:eis expectata esset.

P. 302.1. 3. ἔτος ἑκκαιδέκατον͵] Habet Hieronymus, «mmnum quintumdecimum, ut superius pag. 301.

Ibid. ἔτη συνάγεται τετρακόσια ἑβδομήκοντα πέντε] Minus ergo aceurate scripsit pag. 249. Chronograph. Syncellus, ubi posito istoe, septuaginta Danielis hebdomadas ad Christum usque ἃ Neemiz legatione numerari debere, hoc ait temporis spatium ex Africani caleulo annorum esse 490. Immo 475. Scilicet oblitus is fuit, Afrieanum in sequentibus de annis loqui lu- naribus, dum annos computat 490. Mox ἔτη post ἐννενήκοντα habent omnes preter Jzusebii Demonstr.

Ibid.l. 5. κατὰ τὸν σεληνιαῖον δρόμον] μῆνα pro δρόμον Eusebii JMS. Vindob. Hieron. im Inuterp. Syncellus, Scaligerque, quod reliquze varietati occasionem przebuit. Mox enim dem auc- tores in lin. 9. perinde ac ferme Cedrenus, Hist. Compend. p. 195. hzc ponunt, ἡμερῶν εἴκοσι ἐννέα kai ἡμισείας τοῦ κυκλικοῦ évi- αὐτοῦ τοῦ καθ᾽ ἥλιον ὑπάρχοντος pro ἡμερῶν τριακοσίων &c. Sed MS. quidem Vndob. habet ἥμισυ, οὕτως τοῦ κύκλου ὑπάρχοντος pro καὶ ἡμισείας ἕο. Hieronymusque in hune modum vertit— juata, lunares, ut dizimus, menses. Qui secundum illorum suppu- tationem possunt facere per singulos menses dies viginti movem et semis, ita wt solis circulus &c. Itaque Eusebius ex duabus scripturis aliam in Zc/ogas suas Propheticas admisisse videtur, alteram in Demonstrationem .E'vangelicam, cujus operis editio | utraque simul atque Cod. MS. Coll. S. Joan. ea quz in textu habes, suppeditarunt. Proxime post pro ilüs ὥς ἐστι πρό- χειρον εἰπεῖν habet MS. Vindob. Eclogarum Prophet. ὅς ἐστιν ᾧ (sic) πρόχειρον εἰπεῖν. quasi ita locus legendus fuerit, ὅς ἐστιν, ὡς 7. εἶπ. d quod przbente editione Gaisfordiana nune edidi. Ad rem vero ipsam quod pertinet, ait Macrobius Sa- turn.lhb. 1. cap. 14. C. Cesar mitatus Zgyptios, solos divi- qvarum rerum conscios, ad. mwmeruan. solis, qui diebus cccuxv. et quadrante cursum conficit, annum dirigere contendit. | Adi Cen- sorinum De Die Natali, cap. 8.

Ibid.l. 9. τὴν yàp xarà σελήνην δωδεκάμηνον παραλλάσσει) Abest yàp a Syncello, Scaligero, Cedrenoque. Pro παραλλάσ-

480 ANNOTATIONES

ce: habent παραλλάσσειν Syncellus et Cedrenus, παραλλάσσοντος Sealiger. Sed retinent τὴν M;SSti Syncelli Parisini eum Ce- dreno et Scaligero, quod abest ab edito Syncelle. Nune re- cepit illud Dindorfius.

P. 302. l. 11. καὶ Ἕλληνες καὶ 'Iovóato:] Ita addiderunt xai ante Ἕλληνες Eusebii MS. Vindob. Syncellus, Scaligerque, sed omisit istud καὶ Ἕλληνες Cedrenus. De celebri autem trium mensium in oetaeteride interealatione cons. illustrem .New- tonum De Chronol. Vet. p. 75. et seqq. De hoc ipso quoque Africani loco agit Bucherius De Doctrina Temp. p. 25. apud Fabricianam Hippolyti editionem.

Ibid. 1. 13. καὶ τέταρτον] Ita addunt xai Eusebii MS. Vindob. Syncellus Scaligerque. Mox habent hi duo posteriores óxra- ería, pro ὀκταετηρίδες.

Ibid. l. 15. μῆνες τρεῖς] Vetus error, pro ἔτη τρία, omnibus advectus, quem tamen in interpretatione sua Jemonstrationis Evang. correxerat, qui idem opus ante Grzeea edita vertit, Donatus Veronensis.

Ibid. 1. 16. τριμήνου δὲ] Vulgo és τριμήνου δὲ, sed, expun- gente δὲ Sealigero; olim partieulam ὡς omittere mihi quidem magis visum est. Sed δὲ nune omisit Dindorfius.

Ibid. 1. 17. γινομένης] For. legendum γινομένου, et Goarus ad oram, Syncelli mpocywopévov posuit. Mendose γίνονται Eu- sebii MS. Vindob. Proxime post Syneellus Sealigerque ex- hibent ἔτη συνάγεται ιε΄. pro. ἔτη ιε΄. ὀλίγων ἡμερῶν ἀποδεόντων γίγνονται, ubi γίνεται in eodem MS. Vindob. seribitur.

Ibid. 1. 18. ταῦτα δὲ πρὸς τοῖς voe. ἔτεσιν αἱ ο΄. ἑβδομάδες avv- τελοῦνται] Syncellus editus Sealigerque ταῦτά τε πρὸς τοῖς voe. ἔτεσιν ο΄. ἑβδομάδες. Reddit Africani verba hoc modo Hie- ronymus, Quod si quadringenta septuaginta. quinque annis volu- eris addere septuaginta. annorum. hebdomadas, hoc. est, δὲ simul annos quadringentos nonaginta. — H«c Africanus isdem verbis, quibus ewpressimus, locutus est. — Transeamus ad | Eusebium Pamphili &e. Fortasse in Grecis reponendum est, ταῦτα δὲ el προσθῇς, pro ταῦτα δὲ πρὸς &e.quomodo Latine vertit vetus interpres Donatus Veronensis. Ad rem ipsam quod attinet, quanquam multis sacrarum literarum interpretibus plaeuit h;e septuaginta hebdomaduim per annos solares in lunares conversos explieatio, ab aliüs tamen, ut dixi, eadem est reprobata, ideirco potissimum quod quie quidem gentes

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 481

annis utebantur lunaribus, esedem annos prseterea inter- ealares ad supplendos lunarium defectus recipere solito sunt. Unde faetum est, ut cujuscunque fuerint forms anni earundem gentium seorsum et singillatim positi, in col- lectis quidem ipsorum summis semper ac perpetuo solares essent. Vid. Prideauxii Hist. Vet. et. Nov. T'est. Connexam part. I. lib. v. p. 406. Attamen hoe notandum est, Africani expositionem 7o hebdomadarum summ:e auctoritatis olim habitam fuisse, unde ita scribere non dubitat Auctor Ano- nymus apud Bedam p. 538. tom. ii. Op. ejus... Jw/ius Africanus, cujus vestigia omnes australes et orientales diligenter unanüniter- que in Danielis hebdomadis investigant, universa temporum &c. Ceterum hie finitur Africani pe: in Eusebii Dem | .Écang. et KEclogis Propheticis, Hieronymique Commentario in Danielem. Reliqua, misere tamen corrupta, et maxime illa, quze proxime his subjecta sunt, Syncello soli debentur.

P. 303. l. 1. Μὴ δή τις ἡμᾶς τῶν kar ἀστρονομίαν &c.] Le- gendum puto, sicut ante dixi pag. 333. μὴ δή τις ἡμᾶς τῷ τῶν κατ᾽ à. sed aliter rem administravit Petavius, verba pauca hzee proferens in opere De Doctrina T'emp. lib. ii. cap. 6o. p. 211. vel 109. qui εἶναι quasi. delendum, uncis inclusit. A Syneelli vero Zextu Goarino etiam illud τῶν abest, non itidem vel a M.S'S- tis Paris. vel a Scaligero; et nune a Dindorfio quoque est re- ceptum.

Ibid. l. 3. προτεταχέναι αὐτήν ] Quo referendum sit pronomen avrjv,|gnoro. Facilis et concinna emendatio esset προτεταχέναι ἐνιαυτόν. Mox τ᾽ ἀληθοῦς, pro ro? ἀληθοῦς, Scaliger et M.S Sti Parisienses, quod recepi. Nunc et Dindorfius.

Ibid.l. 6. ὡς ἐν γραφῇ wapakeíc0o] Ita παρακείσθω MS. Barberin. ad oram Swyncelli allatus, atque alter ille ex Parisinis Scriptis, pro παραθέσθαι in textu Syncelli, edito tamen zapa- τιθέσθω a, Scaligero in Eusebianis. Habet βραχεῖ pro ἐν γραφῇ idem JS. Parisimus. Spectari tamen videtur appendiecula scripti. Nune recepit παρακείσθω ἐν βραχεῖ in Syncellum suum Dindorfius. Quod attinet ad codicem a Goaro hic memoratum, idem ex codice Vaticano seu Palatino Syncelli jussu Cardinalis Barbarini exscriptus est, referente J. M. Suaresio Vasionensi episcopo in Diatribe Paris. 1650 edita.

Ibid. 1. 8. eis ἐννεακαιδέκατον διαιρεθείσης, μέρη τούτων τὰ ε΄.

488 ANNOTATIONES

For. legend. eis évreakaibékara διαιρεθείσης μέρη, τούτων, τῶν e Conferas enim quze proxime post adduntur. Petavius autem, qui locum exscripsit, de verbis silet.

P. 303. l. 9. τούτων rà €.] Pro πέντε perperam exhibebat πάντα teste Goaro MS. Barberin. Hie autem apponenda sunt Petavii quzeedam in loco modo eommemorato. ** Epiphanius * Heresi illa LX X. adversus Audianos 'Iovóat(ovras disserens, * Paschatis methodum, eujusmodi apud Catholieos esset, ac * Junaris eycli, atque Epactarum rationem exposuit. [ἢ qua * horarize quidem appendices, ac minutize loeum habent : neque * hoe Epiphanius ignorare potuit: sed facilitatis gratia, et ad * vulgi eaptum aecommodata oratione przetereuntur. Quod * Africanus apud Eusebium in fragmentis Sealig. declarat, * ubi Danielis hebdomadas interpretans, meros lunares annos * esse dicit. Nam eum Octaeteridem exponens tres in ea * menses intercalari dixisset; propterea quod solaris annus * diebus constat 3651, lunaris vero 354, statim ista subjicit. *« Μὴ δή τις ἡμᾶς τῶν κατὰ ἀστρονομίαν &c.—ocvverépopuev. Tum * subjieit aceuratiorem anni utriusque descriptionem. quan- * quam ea minime cum Sole congruit. Seribit enim : τοῖς δὲ * ἐπ᾽ ἀκριβὲς ----διαρεθείσης, μέρη τούτων rà €. Porro 4n eorum « gratiam. qui. singula, subtilius. ànquirunt, illud quoque per- * seribemus. | Annus igitur. quilibet diebus fere constat coovxv, * et partium quinque, quot dies ac mox simul novemdecim con- * finent. Annum ait constare diebus 265... Qua ratione * sequitur habere prseterea horas 6, 1845. ita ut '"Tropieus annus Juliano sit major. quod haud scio, an Africanus sibi * persuaserit." p. 211. vel 199.

Ibid. 1. 12. καὶ rerpapopíov] Voces a loco alienze sunt, neque agnoscuntur a Sealigero in Jusebianis.

Ibid. 1. 13. μερῶν ε΄.] Desideratur ε΄. in Scaligeri Zusebianis Fit vero propter laeunam, quam post εἰς τὰ voe. signat Sca- liger, eujus autem nulla ratio habita est in Parisinis seriptis, ut verba, qu: proxime post sequuntur, intelligere nequeam. Neque ea prorsus intelligi possunt, 51 Scaligerum audis; qui de omnibus, quze inter hzee seripsit Africanus, in hune modum * Joquitur. ** Qu:ze hie demonstrantur," inquit, * si modo * hoe demonstrare est, de mensibus et annis lunaribus, jam- ** dudum a nobis diluta sunt. Reliqua melius explodere, quam

Lad

€

Lad

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 489

* eonfutare possumus. Neque enim ego ea asgsequor, neque ** jg, qui hzee somniabat, intelligebat." Iterumque ait ibidem, * Omnino hzee, ut hie extant, nemo assequitur."

P. 301. l. 16. κθ΄. kai ἡμισείας ἡμέρας kal νυκτὸς διαιρεθείσης Ita se habet Syncelli textus. Sealiger edidit, κθ΄, ἡμερῶν, ἡμησείας, kai νυκτὸς διαιρεθείσης. V olim ego legere κθ΄, ἡμερῶν, καὶ ἡμέρας καὶ νυκτὸς δ. Petavius porro scribendum putabat ἡμέρας καὶ νυκτὸς, qui, quod sciam, fragmenta tantum Sealigeri pre manibus habebat. Ita ille De Doctr. Temp. in loco jam memorato, *€ Similiter et lunarem mensem ἀκριβῆ constare * dieit 29. diebus, et nocte divisa in 105. partes, partibus 70, * quze nimirum octo horas efficiunt. Ita mensis lunaris ab * Africano quatuor horis minor statuetur vulgari ae popu- * Jari, qui est 293. Itaque haud scio an in Grzeco legendum sit, * ἡμέρας καὶ νυκτὸς διαιρεθείσης els μέρη ae. (pe.) τούτων rà o. ** ut diem noctemque perinde ut in solari anno jubeat in 105. * partes dividi. Sed hoc modo lunaris mensis justo major * fuerit, nempe dierum 29. hor. 16. Ideo mendosum hunc in * fragmentis Africani locum esse suspicor. Ex quo illud ** nihilominus, quod ad institutum satis est, efficitur ; Octa- * éteridis, ex illorum, qui illa sunt usi, sententia, non eum *€ przecise modum fuisse, qui populari usu ae methodo conti- * netur; ita ut lunaris annus 354. dumtaxat dies colligeret : * ged exaetiorem penes peritos illius methodum reservatam ; * eum interim facilitati consulentes sie illam explicarent, et * appendiees dissimularent." p. 212. vel p. 109.

Ibid. l. 17. καὶ fpacv....... à γίνεται ἐννενηκοστοτέταρτα τρία] Seal. in Eusebianis, posthabito καὶ ἥμισυ, posuit, ἃ γίνεται ἐν- νενηκοστὰ τέταρτα τρία.

P. 304. l. 2. παρ᾽ ὀλίγον χρόνον καταγίνεται] περὶ ὀλίγων χρό- νων κ. MSS. Paris. περὶ Syncell. ed. sed παρ᾽ et γίνεται in Sca- ligeri Zusebianis extant. Vertas, ef hcec colliguntur toto fere temporis spatio concluso.

Ibid. 1. 4. ὡς ἐν τῷ "Ecópa παρ᾽ 'Efpaíos] In Esdre libro canonico memoratur quidem Artaxerxis illud decretum anno septimo regni ejus concessum, apud JVeemiam vero hoc al- terum, quod ad annum vicesimum ejus pertinebat. Memi- nisse autem debemus eomprehensos olim fuisse a nonnullis sub Ezre, sive Esdre, nomine libros quoque ANehemic et Esthere,

VOL. II. 3R

400 ANNOTATIONES

ut ante ad Mxurroxis Fragmenta annotavi vol. I. p. 136. Quod quidem fortasse Africani verba exponit. Hoc przeterea addam, optime convenire cum septimo Artaxerxis anno, quo rex misit Esram ad Hierosolymam, annos 490. ad Christi occisionem numeratos. Adi et de hae re Prideauxii st. Test. Vet. et JNov. Connewionem, Lib. V. p. 414—423.

P. 304. l. 5. ᾽᾿Ολυμπιάδος ὀγδοηκοστῆς τέταρτον ἔτος] Adden- dum τρίτης post ὀγδοηκοστῆς. Vid. supra pag. 302. lin. 1. An- num porro vicesimum regni Artaxerxis, qui hie nominatur, eum Olymp. 83. 4. convenire confirmat illustris Newtonus Chronol. Vet. p. 354.

Ibid. l. 8. τὰ προειρημένα voc.] Hoc est cum termino ineluso, alioquin anni tantum 474. colligerentur.

Ibid. l. 11. εἰ δέ τῳ δοκεῖ rà ιε΄. ἔτη, τὰ Efpoikà, πλάνην éy- γεννᾷν, &c.] Verba in hune modum interpretor. Quum echro- nologus noster suspiearetur, haud probatam fore omnibus hujus prophetiz per annos Hebreos seu lunares expositionem ; cumque videret temporis intervallum inter annum vicesimum regni Artaxerxis et Christum Dominum contractius extare, quam ut contineantur in eo septuaginta Danielis hebdomade, seu anni solares 490. hoc demum ei, haud profecto exemplis destituto, in mentem venit, breviari posse tempus septuaginta hebdomadum, si ab iis sejungeretur una et dimidia hebdomas, quie in fine prophetiz:e memoratur; ita enim exposulisse Da- nielis verba Africanus videtur, i» cujus démüdio deficiet hostia et sacrificium, etsi de una tantum hebdomade angelus lo- quatur. Immo Auctor Chronici Paschalis sive Alex. p.164. ed. Dueangii aperte Africano hane tribuit sententiam, ut hebdomades 69. completze esse censeri debeant anno primo Olymp. 202. quando ex Africani mente Christus venerit ad baptismum. Ita tamen una tantum hebdomas restaret, non una et dimidia. Sed hae re missa, eo consilio, ut dixi, rejecit ad szeeuli, seu mundi, finem ultimam hane hebdomadum sep- tuaginta partem Africanus, ut argumentis ae dubitationi non- nullorum satisfaceret. Hoc τὸν χρόνον quidem κουφίζει, ut ipse ait echronologus, non vero totos annos quindecim, qui satis superque sunt, removet. Quod autem fecerat Africanus, id Apollinario Laodieeno postea eausa fuit, ut universum hujus vaticinii spatium de temporibus post Christum interpretaretur. Ita enim Hieronymus cap. 9. Comm. in Dan. — Asserit. autem

IN AFRICANI CHRONICA. 491

idem. Apollinarius hanc se temporum capere conjecturam, quia Africanus scriptor temporum, cujus supra empositionem posui, ultimam hebdomadam fine mundi esse testetur : mec posse fieri ut Juncte | dividantur «tates ; sed. omnia sibi. juvta. prophetiam Dawielis esse tempora copulanda. Hsec de Apollinarii sententia Hieronymus; ut recte exponenda esse Africani nostri verba de fine mundi videantur. Quin et seriptor Africani :equalis, Auctor Computi de Pascha ad caleem Cypriani in edit. Felli eollocatus, eum eo consentiens docet, hebdomadem unam se- gregatam esse ab angelo de septuaginta, et positam in no- vissima seculi tempora. p. 68. Eadem quoque sententia pla- cuisse S. Hippolyto videtur. Vid. Libell. ejus De Antichristo eum alibi, tum ὃ. 43. Sed et ante Africanum Clemens Alex., eum ultima hujus prophetize tempora a przecedentibus similiter sejunxisset, pertinere ea statuit, idque rectius, ad annos pos- teros Neronis, atque tempus ex proximo sequens ad usque Hierosolymam eversam. Vid. lib. I. S?rom. pag. 394. ed. Pot- teri. Similia habet Auctor supra memoratus Chronici Pas- chalis p. 165. Cons. et Eusebi Jc/ogas Prophet. 111. 26. p. 164. a cl. Gaisfordo nune primum editas; ubi quoque, aliter quam Africanus, a Cyri temporibus hebdomadas septuaginta numerare instituit Eusebius. Interea notat Africanus, qui ad ipsum mundi finem ultima h:zec trahit, nihil fere mirabile, quo verisimiliter referri possit prophetia, in temporis post Christum spatio usque ad suum tempus contigisse. Ita enim verba inter- pungo et intelligo, μετ᾽ ἐκεῖνα, eis ἡμᾶς ἔτη διακόσια ἐγγὺς, kal οὐδὲν ἐν μέσῳ παράδοξον ἱστόρηται, αι! haud. cepit Goarus in- terpres.

Ceterum eum in Syncelli textu et Scaligeri Eusebianis v. pro διακόσια perperam scriptum esset, Schedarum Barberinarum lectio διακόσια ἃ Goaro in versione sua Latina przstari de- buerat; quze in altero quoque ex Parisinis scriptis in gratiam meam collatis extat. Nam hoe fere temporis spatium compu- tare solitus est Africanus a morte Christi ad szetatem suam; ut constat tam ex hujusce ῥήσεως fine, quam ex Num. xxxix. ubi annus ile a mundo condito 5723. Elagabalo tune reg- nante, commemoratur, à quo quidem anno deductis illis 5531. quos Christi mortem przcedere idem Africanus signavit, re- liqui anni erint 192.

3R2

492 ANNOTATIONES

P. 304. l. 14. δύναται δὲ καὶ ἡ μία &e.] Partieulam xai, quse abest a Syneelli textu, addiderat Scaliger, firmante nune uwtro- que Parisiensi MSto, sed δὲ ile omisit — Mox articulum τὸν nobis przestiterunt ante ἐπιζητούμενον idem Scaliger atque AMStus alter Parisiensis. Nunc et καὶ et τὸν addidit Syneello Dindorfius.

Ibid. 1. 17. χρόνον] χρόνους ad oram Syncelli Goarus. Mox ediderat ἀμφιβολικώτερον pro συμβολικώτερον in JEusebianis suis Scaliger.

Ibid.l. 20. ἐπεὶ καὶ συναιρεῖσθαι &c. | Sensus verborum est, quoniam pericope, qua visioni pramissa est, interpretationem nostram aliquanto adjwvare videtur.

P.305.1. 5. 'H θυσία, φησὶν &e.] Textui τῶν ο΄. qualis in Codice extat Chisiano Rom: haud ita pridem edito, et postea a cl. Holmesio repetito, hzee conveniunt. Sed vero verba illa ante prolata lin. 1. 'Er ἔτει τρίτῳ τῆς βασιλείας Βαλτάσαρ, prze- stat altera, quam Theodotianam vocant, Interpretatio ; Chisi- ano illo Codice exhibente, "Erovs τρίτου βασιλεύοντος Βαλτάσαρ. Consentit autem in diebus 2300. reprzesentandis hzee. Africani ῥῆσις cum eodem codice atque Hebraicis exemplaribus, quos tamen dies vult esse 2400. non 2300, Theodotian:e versionis exemplar Vaticanum, haud itidem Aldinum et Alex.

Ibid. l.7. εἰ yàp eis μῆνα τὴν ἡμέραν λογισαίμεθα----ὡὡς ἀλλα- χοῦ---εἰς ἐνιαυτοὺς αἱ ἡμέραι παραλαμβάνονται] Adi Levit. xxv. 8. Respicit auctor ad expositionem suam 7o. hebdomadum.

Ibid. 1. 13. ἔτη yàp συνάγονται pzc.] Erroris in recensendis Hierosolymitani exeidii ante Persas annis, quem szpius ad- misit Africanus, jam prius originem detexi. Hine igitur eor- ruat jaceatque necesse est ipsa quidem dierum 2300. per He- braieos menses expositio; preterea quod in tempora templi restitutione longe posteriora pars ista vaticinii fere semper eon- fertur. Exhibent mendose Scaligeri Zusebiana pfe. a quibus tamen recte abest eis ante τὴν πόλιν, lin. 1. idem quoque Goaro ablegare volente; quod nune fecit Dindorfius.

Ibid. l. 15. ἀκολούθως τοὺς πρὸς τούτοις Legendum, ut su- pra lin. 10. τοὺς πρὸ τούτου. Quippe respicitur ad inter- calationem illam mensium trium in oetaeteride quaque supra pag. 302. et seqq. commemoratam ; nam hie quoque depre- hendes, si modo annos 191. menses 8, qute summa est men-

IN AFRICANI CHRONICA. 498

sium 2300, per menses interealares minuere velis, restare an- nos circiter 186.

P. 306. l. 1. ἰδίᾳ δὲ περὶ rovrov &c.] Vide qux de hoe opere supra notavimus p. 223.

Ibid. l. 4. τοὺς ἀπὸ Μαρκίωνος δὲ &c.] For. τῶν pro rovs le- gendum est, ut verba pendeant illo θαυμάζω subintellecta prze- positione περὶ, quemadmodum Goarus vertit locum. Statim post προηγορεῦσθαι et ὑπ᾽ ὄψιν prebuerunt idem Goarus in marg. atque JMS. alter Paris. pro προηγορεῦσαι et ὑπόψιν. Qu:e nune recepit Dindorfius. Sealiger quoque in Eusebianis ita ediderat, τοὺς δὲ ἀπὸ Μαρκίωνος ὑπὸ τῶν προφητειῶν μὴ προ- ηγορῆσθαι, οὕτω γυμνῶς ὑπ᾽ ὄψιν &c.

Ibid. 1. 9. Συνάγονται δὲ τοίνυν οἱ χρόνοι ἐπὶ τὴν τοῦ Κυρίου παρουσίαν---ἔτη εφλα΄. &c.] Africanus supra in Num. x. p. 246. --οΟὀριθμὸν ἐτῶν πεντάκις χιλίων πεντακοσίων els τὴν ἐπιφάνειαν τοῦ Σωτηρίου Λόγου τὴν ἐπὶ τῆς μοναρχίας τῶν Καισάρων κηρυσ- σομένην παραδεδώκασιν, (Juda ex historiis sacris. Hze de Christi natalibus Africanus. In hoe autem altero loco, ubi partieulam δὲ ex w£roque scripto Parisino supplevi, seribendum esse κτίσεως pro ἀναστάσεως censet Goarus; sed lenior ae cer- tior emendatio esset ἀνάστασιν, atque ita locum reprzesentasse Sealigerum post vidi in Animadvers. in Eusebii Chron. pag.131. etsi ἀναστάσεως posuisset in Eusebianis suis. Confirmatur quo- que hze scriptura ex eo quod ad ῥῆσιν proxime post secutu- ram habes Georgium Syncellum de Africano ita loquentem: ὋὉ μὲν οὖν ᾿Αφρικανὸς συμφώνως τῇ ἀποστολικῇ παραδόσει τῷ ed. ἔτει τὴν θείαν χρονολογήσας σάρκωσιν, περὶ τὸ πάθος καὶ τὴν σω- τήριον ἀνάστασιν δυσὶν ἔτεσι διήμαρτεν, κατὰ τὸ εψλα΄. ἔτος τοῦ κόσμου ταύτην συναγαγών. Atque propter hze loea nil dubii superesse videtur, quin Africanus, sieut multi alii veteres seriptores, natum Christum ex D. Virgine fuisse statuerit anno mundi 5500, et passum esse anno sequente 5531.— Ad hze, quoniam hie ehronologus, ut ex verbis ejus col- ligitur in ῥήσει hae 1. pagg. 301. et 302. et 304. secum invieem collatis, mortem resurreetionemque Christi ad ann. seeundum Olymp. 202. apposuit, quod quidem confirmat Georgius in loco modo adducto, ostendens hie agere de anno Dominiee mortis Africanum, inde consequens est, eum col- locasse incarnationem Domini anno tertio Olymp. 194. an-

404 ANNOTATIONES

nis ante mortem ejus triginta et uno. Nihilominus tamen fatendum hoe est, si modo veram sententiam verborum ejus prestent alii veteres seriptores, videri Afrieanum in annis Olympiadicis ad mundi annos aecommodandis a semetipso ali- quantum sensisse. Vide Syneelli Chronograph. pag. 212. et Num. Africani xxxix. et xiix. Probe scio, fere omnia hse loca varie exposuisse viros doctissimos.

Interea cum ipse quoque interpretationes eorundem viro- rum Africanum modo hae modo illa computandi ratione usum esse fingant, nihil profecto inde przejudicii fieri debere putem alis claris ac disertis locis sententiam ejus indicantibus, qui- bus incarnationem mortemque Christi certis annis Mundi at- que Olympiadum ipse quoque attribuit, etiamsi in accommo- datione annorum ad annos quandoque errare potuerit.

Sed ut ad Africani verba redeam, ἐπὶ τὴν» τοῦ Κυρίου mapov- σίαν καὶ τὴν ἀνάστασιν, in quibus eonjungitur Christi D. N. adventus resurrectioni ejus, idem habet Joannes quoque Ma- lala in Chronograph. sua lib. x. pag. 294. ὡς γίνεσθαι ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἕως τῆς τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ κατὰ σάρκα γεννήσεως καὶ σταυρώσεως ἔτη εφλγ΄. Itidem ἴῃ Exordio Chronicorum Euseb. hoc positum est: ef quo tempore fuit adventus Salvatoris nostri Jesu Christi, sive passio ejus. YImmo prorsus conveni- enter tam re quam verbis Eustathius Antiochenus in loeo Commentarii n Hevaem. a, me supra ad Num. 1x. allato : Γίνε- ται οὗν ἀπὸ ᾿Αδὰμ ἐπὶ τὴν τελευτὴν Φαλὲκ ἔτη γ΄. ἐπὶ δὲ τὴν τοῦ Κυρίου παρουσίαν καὶ ἀνάστασιν ἔτη εφλα΄. De hae re tantum. Jam vero, ad Christi natales quod pertinet, praeter Joseppum ilum in Z4/bro Memoriali, de quo supra ad Num. vu. tam Q. J. Hilario ad hune Num. pag. 340. commemoratus, quam S. Hippolytus in Znterp. sua in Danielem S. 4. Romse primum edita anno 1772. Anonymusque Seriptor Zlistorice .Physice haud ita pridem publiei juris factus, annos 5500. ἃ mundo condito collegerunt ad Christum ; e quibus Hippolytus ait, ἡ yàp πρώτη παρουσία τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ἡ ἔνσαρκος ἐν Βηθλεὲμ, ἐπὶ Αὐγούστου γεγένηται πεντακισχιλιοστῷ καὶ πεντακοσιοστῷ ἔτει. Ἰὺχ his igitur omnibus testimoniis ac rationibus id pro certo atque evidenti statuas, male repreesentatos esse Africani numeros apud Prosperum Aquitanum in QC/ronico: Integro, quod primus edidit Labbzeus, eujus hzee sunt,—swnt ergo om-

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 495

nes anni ab Adam usque in. annum xv. Tiberii COcsaris 5360. (ita Julianus Pomerius annos fere computat Christi fine operis sul) «wt 5228. mni vero secundum Geneseos scripturam, et Africani Historici supputationem amplius inveniuntur 129. pag. 558. Vetust. Lat. Chronicorum edit. Roncallii.

P. 306. l. 12. ὡς ἐν rois πρόσθεν ἡμῖν ἀποδέδεικται) Confer Num. xxxix, Ex utroque loeo collegit Scaliger 4nimado. in Eusebii Chron. p. 232. Africanum primo anno Olymp. 250. ab- solvisse hoe celebre opus suum.

LI.

Ibid. 1. 27. 'O μὲν οὖν ᾿Αφρικανὸς &c.] Confer not. ad Num. r. proxime ante positam, p. 493. His autem similia sunt Syneelli illa p. 325. Chronograph. tres annos Dominieze predieationi attribuentis, "Or, μὲν εφλα΄. οὐχὶ δὲ εφλγ΄. ὁ ᾿Αφρικανὸς λέγων, δύο σφάλλεται ἔτη, κατὰ τὴν ἀψευδῆ τῶν ἁγίων εὐαγγελίων ὑφήγησιν. πρόδηλον γὰρ ὅτι τῷ λ΄. ἔτει----καὶ ἐδίδαξε, καὶ ἐθεράπευσε πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐπὶ τρία ἔτη.

Ibid. 1. 29. ἔτος] Hoc pro ἔτει ex MSSStis Parisinis reposui. Sed Scaliger in Notis ad Graeca Eusebii p. 423. locum edi- derat κατὰ rà εφλα΄. ἔτη τοῦ κόσμους Supra pro περὶ habebat Syncell textus facili errore παρὰ, quem emendant Goarus, Scaliger, librique scripti.

Ibid. 1. 30. συναγαγών.) Ait Sealiger in loco jam indicato; * Causam hujus sententi:e Africani reddidimus in Notis ad * Canonem (p. 174.), ubi ostendimus, quomodo alii eodem * anno quo baptisatus fuit, passum fuisse dicunt, alii anno * sequente propter duo ἔτη, τὸ μὲν δεκτὸν, τὸ δὲ ἀντιλεγόμενον. * quie frivola et puerilia alibi econfutavimus." Ita Scaliger. De hae autem quzestione, cum aliquid huc pertinens ad Mzri- TONEM vol. I. p. 146. notaverim, tantum hoe loco addam, op- poni posse τῷ ἔτει δεκτῷ, apud S. Lucam, iv. 19. ex quo unum tantum przdieationis annum colligebant, rà τρία ἔτη Domi- nieze vineze ab eodem commemorata, cap. xiii. comm. 7.

Lil.

P. 307. 1. 2. ὅτι ἐπὶ τούτου] Hie paulo vetustior statuitur

406 ANNOTATIONES

Clemens, quam aut Cavius censuit, qui in ZZist. Lif. floruisse eum ait ab ann. 192; quo anno Commodus occisus est; aut scribit S. Hieronymus, qui in Lib. De Illustr. Viris. similiter posuit, floruisse Clementem Severi et Antonini filii ejus tem- poribus; qui quidem Severus Commodo in imperio successit. Vulgo περὶ rovrov Cedrenus, pro quo ἐπὶ rovrov in nova sua editione a cl. Bekkero nune positum est. Itidem in Ze/ogis His- toriarum a cl. Cramero editis verba hzee sie se habent: Κλήμης ὁ Στρωματεὺς ἐν ᾿Αλεξανδρείᾳ ἐγνωρίζετο, ὥς φησιν ᾿Αφρικανὸς ὃ σοφώτατος, ἐπὶ Κομίδου, pag. 285. Hune seriptorem atque ip- sum Africanum una eum Origene, ἄνδρας πάσης σοφίας ἐπιστή- μονας dicit fuisse Socrates in ZIist. Eccl. IT. 35.

LIH.

P. 307. l. το. ᾿Αφρικανὸς "AByapor &c.] Hoc non solum Geor- gius Syncellus servavit, sed et Eusebius in Chronico, in quo ad Olymp. 249. hzee adposita sunt: bgarus vir sanctus regna- vit Edesse, ut vult Africanus. Opinatur quidem vir doctissi- mus Theoph. Bayerus in 7/ist. sua, Osrhoena, et Edessena, lib. 111. p. 166. excerptum a Georgio hune locum fuisse ex Cestorum libris, quos Africanus composuit; siquidem statim post idem Georgius hos Cestorum libros ab Afrieano Imp. Alexandro nuncupatos commemorat. "Tum vero alium przeterea locum, vir cl. protulit inventum apud JEweerpta τῶν Κεστῶν Grece edita a Melchisedeco Theveneto e duobus MSStis Regiis et uno Colbertino, in quo Abgarus cum filio suo Manno com- memorari videtur. At, si concedatur composuisse hos Cestos Africanum chronologum, tamen et hoe loco Georgius men- tionem fecit Africani τοῦ τὰς ἱστορίας ἐν πενταβίβλῳ συγγραψα- μένου; quod vero przecipuum est, Eusebius, qui in Chronica &ua totum fere Africani opus de Temporibus desumpsisse cen- setur, hanc eandem Africani de Abgaro ῥῆσιν, ut ostendi, in eodem opere protulit. Quapropter Chronicis Africani potius quam Cestis deberi eam opinor.

Ibid. "Afyapov] Αὔγαρον ad marg. Syncelli Goarus, id- que nune recepit ex 42/5. priori Paris. Dindorfius, atque ita edidit Sealiger in Jwsebianis in pag. 84., Ita iterum proxime post Synocelli textus, et ante in p. 329. Chronogr. solennis enim

IN AFRICANI CHRONICA. 407

literarum β et v inter se permutatio est. Sed neque 'Afyapos neque Αὔγαρος, sed "AyBapos probat Valesius ad Euseb. //isf. “ποῖ. lib. I. eap. 14. Ubi figmenta illa. falsarii eujusdam ve- tustissimi de Abgaro et Christo ab Eusebio sistuntur. Vi- dendus autem Fabricius in Cod. Apoc. Nov. Test. vol. I. p. 316. de hoe nomine Edessenorum regulis communi. [Ὁ vero cl. Bayerus in ZJist. Osrhoena οἱ Edessena jam. commemorata, lib. ii. pag. 74. tutius esse scribit numos et Syriaca monumenta sequi, quze "Agyapos et Avyapos pre se ferunt. Cumque aliis interdum formis Abgarus, vel 4ugarus, Eusebii przestat. Chro- nicon ; 4bgarius Interp. Armenia. Ceterum hie Abgarus, quem statuit Dayerus lib. iii. pag. 169. ejusd. op. anno Christi 200. regnare coepisse, per insidias Imp. Caracallze regno est exutus anno 217. qui erat ipsius Caraeallze extremus.

P. 307.1.10. ἱερὸν ἄνδρα] Cl. Bayerus pag.173.*Abgarum hune * Christianum professione fuisse, etiam numi testantur, in * quibus tiarze non superstitionis foeetorem prz se ferunt, Deli ** et ceterorum deorum astra, sed insigne devoti Christo ani- * mi, crucem." Ita vir. el. Contra statuit Franciscus Wise V. D. in Zpistola De Nwmo Abgari regis ad Missorium p. τό. crucem in Abgari tiara ex decore tantum unionum construc.- tam videri; quinetiam istiusmodi figuram ornamenti gratia ait ssepius a regibus Orientalibus institutam esse, appellato hujus rei teste Vaillantio, N'wm. Arsacid. p. 63 et 351. Verum ta- men oportet eum Christianum fuisse, quem ἱερὸν ἄνδρα Afri- canus, virumque sanctum Hieronymus dixerit. Hune quoque esse Abgarum illum ὁσιώτατον ἄνδρα apud Epiphanium Zar. lvi. Bardesianistarum, num. 1. censet Grabius tom. I. Spicil. PP. p. 317. qui nonnulla memoratu digna de hoe Abgaro ex auctoribus refert. Itidem ex verbis sequentibus, τοῦ πρώην ᾿Αβγάρου, colligit sibi vir el. pag. 314. Africanum notissimam illam de Servatore nostro et vetustiore Abgaro historiam in Chronico suo protulisse. Quod dubio non vacare mihi quidem videtur. Primum ad Epiphanii Abgarum quod attinet, is, qui ante tempora Antonini Veri, seu Philosophi, ut ex eodem Epiphanio constat, vita defunctus est, idem esse atque Ab- garus hie Afrieani nequit esse. Deinde prior ille, ó πρώην a chronologo nostro dietus, diversus esse videtur a celebra- tissimo Abgaro, qui Christo apud homines agente floruit ;

VOL. II. 3s

408 ANNOTATIONES

et potius ex eognominibus regulis fuisse, qui proxime ante Africani Abgarum regnaverat. Verum diversum quid attu- lisse cl. Wise in Zpistola sua p. 15—27. nune video, ubi Anto- ninum Caracallam pro Antonino Vero apud Epiphanium vult intelligi debere, tum vero Epiphanii auctoritatem ab aliis tes- tibus labefaetatam ostendit; quod si ita sit, stare poterit sen- tentia quidem Grabiana, qua habentur iidem esse reges com- memorati ab Epiphanio et Africano.

LIV.

P. 307. 1. 20. διὰ πολλὴν τοῦ 'HpakAà φήμην] Addit Euse- bius, ὃν (Heraclam) ἐπὶ λόγοις φιλοσόφοις kal τοῖς ἄλλοις "EA- λήνων μαθήμασιν εὖ μάλα διαπρέψαντα, τὴν ἐπισκοπὴν τῆς αὐτόθι ἐκκλησίας ἐγχειρισθῆναι ἐδηλωσάμην, h. e. supra in eodem sexto Historic libro. In Chronico An. Christi 235. posuit, 4/exan- d'rinee ecclesie duodecimus episcopus ordinatur Heraclas, an. xvi.

LV.

P. 308. 1. 3. Ἡμεῖς yàp oi κἀκείνων &e.] Huie ῥήσει, post- quam Origenem atque alios Origene antiquiores commemo- ravit, verba przemisit S. Basilius M. istzec; ἀλλ᾽ οὐδὲ ᾿Αφρικανὸν τὸν ἱστοριογράφον τὸ τοιοῦτον εἶδος τῆς δοξολογίας παρέλαθε (h. e. in quo przepositio σὺν cum voce Πνεύματι jungitur). φαί- verai yàp ἐν τῷ πέμπτῳ τῆς τῶν χρόνων ἐπιτομῆς, οὕτω kal αὐτὸς λέγων: ἭΜΕΙΣ γὰρ &e. 44 mec Africanum talis glorificandi forma precterit. Siquidem palam est 4n libro quinto Temporum FEpitomes, et ipsum ad hunc loqui modum : NOS vero ὅο. Ait Gallandius, qui posuit hane Africani ῥῆσιν ultimum fragmen- torum, qu:e ipse collegerat, existimasse Tillemontium in JZen. FEccles. tom. 111. p. 256. (p. 111. ed. Bruxel.) Africanum quinto suo Chronographiz libro his verbis finem imposuisse.

Ibid. κἀκείνων τῶν ῥημάτων τὸ μέτρον ἐπιστάμενοι] Locum aliquem S. Seripturzee ante adduxerat auctor. Ait editor Benedictinus in tribus MSS. extare τῶν ῥητῶν.

Ibid. l. 5. τοῖς ἰδίοις ἡμῖν] Joan. 1. 12. Els τὰ ἴδια ἦλθε, kal οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον. ot xlii. I. ἀγαπήσας τοὺς ἰδίους τοὺς ἐν τῷ κόσμῳ.

ΙΝ AFRICANI CHRONICA. 499

P. 308. l. 5. ἡμῖν Πατρὶ] Sie MSS. quinque. Editi ἡμῶν πατράσι. — Qui prebuit nostris patribus omnium servatorem &c. Ibidem hze voces καὶ κύριον ἡμῶν desunt in tribus MSS. Mox editi καὶ 7) μεγαλωσύνη. Codices MSS. ut in textu. (sine illis καὶ ἣ, quze tamen fortasse restituenda sunt.) S. Basinu Eprron ΒΕΝΕΡΙΟΤΙΝ.

LVI.

P. 309. l. 5. Irew skcuNpuM ArmifawNuw] ** Erant apud * Latinos," ait Dodwellus, qui hzee edidit in Dissert. sua. De Rom. Pontificum Successione, * antequam Eusebianum Chroni- * eum verteret Hieronymus, qui Africani Chronieon Latine * verterant, Fastisque Consularibus aptárant, et diversis de- * inde temporibus ad suam eujusque, quà vixit, zetatem con- * tinuárant. Hoc e predicto bonz note Chronici Eusebiani * Codice Mertonensi discimus, ad eujus finem ista subjuneta * legimus." Tantum Dodwellus. Atque de excerptis hujus- modi satius fore silere olim dixi, donee ad has oras appulerit AEusebiani Chronici integri Versio Armeniaeca a monachis S. Lazari Venetiis jam jam, ut fama ferebat, edenda cum inter- pretatione Latina adjecta. Sed postquam hue appulit magno bono publieo opus eximium, nihil tamen, quod pertineat ad hujus fragmenti illustrationem, ei inesse apparebat. Plurima interea video, quee jam antea in superioribus a me statuta fuerant de Africani calculis, ex veteri isto Africaneo excerpto firmari. Porro przefixum idem fuisse Vallarsianze atque Ron- callianee Chronici Eusebiani editionibus, nune certior factus sum. lta enim pag. 7o. Roneallius ; ** Hzee quae sequuntur * habentur in Parmensi MS. qux licet non sint Eusebii, aut * Hieronymi, tamen cum in aliis quoque libris viderit Ponta- * eus, et hie habeantur emendatiora, placuit Vallarsio (pag. 86) ** subdere. Continet itaque omnis Canon secundum Hüieronymuwun * qn. mMccoxcv. — Jtem secundum. Veteres. ΑΙ Adam usque ad * Diluvium an. Mixx. (sic) 44 Diluvio usque ad &c. &c. ITEM * secundum Africanum, qui de temporibus &ec."— Nimirum ante Dodwellum Arnaldus Pontaeus in preclara sua Euwse- biani Chronici editione anno 1604 typis impressa chronolo- gicum istud, licet ignorasse a Pontaco hoe factum Dodwellus

95

500 ANNOTATIONES

videtur, in Notis eol. 236. adduxerat, sed finitum verbis illis, In se omnes anni—anni NDOCXXVI.

P. 2099. 1. 9. Cataelysmo] Post Cafaclysmo habet Noe Val- larsius, sed convenit eum Mertonensi Pontacus.

Ibid. anni iiccoxru.] At minime dubium est, quin Africanus annos 2262. a Mundo Condito ad Cataclysmum ocollegerit, eujus verba attuli in ῥήσει vi. pag. 243. Et causam additi vicennii ita exposuit Georgius Synceellus p. 20. Chronograph. Μαθουσάλα γενόμενος ἑκατὸν ἑξήκοντα ἑπτὰ ἐτῶν ἐγέννησεν τὸν Λάμεχ τῷ χιλιοστῷ τετρακοσιοστῷ πεντεκοστῷ τετάρτῳ ἔτει τοῦ κόσμου. τινὰ δὲ τῶν ἀντιγράφων τῷ ἑκατοστῷ ὀγδοηκοστῷ ἑβδόμῳ ἔτει αὐτοῦ Μαθουσάλα φέρουσιν τὴν γέννησιν Λάμεχ᾽ οἷς καὶ ὃ ᾿Αφρικανὸς ἀκολουθήσας τῷ δισχιλιοστῷ διακοσιοστῷ ἑξηκοστῷ δευτέρῳ ἔτει τοῦ κόσμου τὸν ἐπὶ Νῶε κατακλυσμὸν ἐστοιχείωσεν. Confer item not. ad Num. νι. p. 565. Sed de numeris pleris- que, qui sequuntur, ver: Africani chronologie atque huie fragmento bene convenit.

Ibid. 1. 12. anni cccoxxx.] Confer Num. 1x. et not. ad Num. xxu. p.422.

Ibid. l. 13. an. rv.] Vide not. ad Num. xxu. pag. 432.

Ibid. 1. 18. anni coxxx.] Ita quidem et alibi Africanus ; an- nos tamen 233. collegit, Augustinus lib. xii. De C'?vitate Dei cap. 10. ἃ Persici regni initio usque ad Alexandri vietoriam.

Ibid. l. 20. anni zxxiv.] At vero ex Num. xrix. p. 293. cer- tum esse videtur interfuisse pro Africani rationibus annos tan- tum 58. mensibus aliquot fortasse excurrentibus, inter Ptole- mzeorum occasum et Christi resurrectionem.

Ibid. in se omnes anni] Itidem in Adjunetis post Africani tempora habet hie Recensus qui facient in se menses 12511.

Ibid. 1. 21. vpcoxxvr.] Edidit Vallarsius quoque ΜΜΜΜΜῸ coxxvi. Ostendit et ipsa quoque annorum, qui supra in hoe Recensu signantur, collecta summa, si modo sani sint numeri, seribendum hoc loco esse vpoxxvr. Attamen revera collegisse sibi Africanum annos vpxxxi. satis superque constat.

Ibid. l. 24. anni ozxxxiv.] Ad tempora Africano posteriora, atque Imp. Julianum attigentia, pertinent, quae hzee sequuntur in MSto. Fragmento autem istoc addueto addit Dodwellus, ^ Errores ipsos representavimus sane foedissimos imperitis-

IN AFRICANI CHRONICA. 501

* gimi librarii. Nee enim vacat imprsesentiarum alia anno- * tare, quam quz faciant ad illam, de qua agimus, eausam. * Illud itaque imprimis constat e Syncello, annum ipsum quo * Chronieon suum terminavit Afrieanus, fuisse primum Ol. * 250. quo fuerit Archon Philenus, Elagabali πὶ. Coss. Grato ** et, Seleuco, ἃ primis nimirum Coss. pro Africani rationibus, * vitiosis tamen illis pcoxxv. He ποίῳ annum Christi de- * gignant coxxr. pro “Πὰν, Vulg." (Vid. supra τὴν ῥῆσιν xxxix.) * Hueusque igitur Chronicon suum tam Archontibus quam ** Coss. a primis usque Archontum et Consulum initiis insig- * nitum deduxisse ipse videtur Africanus. Et quidem si pro * hae forma et reliqua deduxerit, eum annis etiam Imperato- * rum Coss. alios illum conjunxisse consentaneum est, cum * hos ipsos Coss. eum mr. Antonini Elagabali anno conjunx- * erit. Nimirum annum illum intelligit, non quo Monarchiam * Alexander adeptus est, sed quo primum adoptatus est ab * Elagabalo et Czesar facetus, et socius in imperio." Hue us- que Dodwellus. Proxime ante habent A4/exandrinorum, pro Alevandri Pontacus et Vallarsius, partieulamque e£ V allarsius ante Aaufoninus. Sed ad hoe nomen quod attinet, designari eo videtur Antoninus Elagabalus, eui 4vif cognomen inditum fuisse supra ostensum est ad Num. xxxix. Moracaviti nomen verisimiliter interpretandum est cum cl. Vallarsio Marc? Aa- reli Aviti, vel potius, ut puto, Marc? Aviti, absque Aurelii vo- eabulo. Certe in hoe viro, eui Alexander successit, finis, teste Lampridio c. 33. 772/iogab. Antoninorum nomini in republica fuit. Vid. et cap. 5. et seq. Alexand. Sev. Sin vero ad ini- tium tantum Elagabalhn a Christi morte annos computaveris, constabit ex Numero xxxix. ac fine Num. r. inter se collatis, Afrieanum annos pro rationibus suis sibi collegisse 188. vel 189, non, ut hie seriptum est, 184. Et reponendum erit pro annis c.xxxiv anni onxxxxrm. ad annum tertium, seu penulti- mum, Elagabali post resurrectionem Domini collecti. Deni- que hos annos ab Africano collectos fuisse ideo refert hiec Excerptor, quod finitum est Africani Chronicon brevi ante Elagabali mortem, eui Alexander Severus successit. Et ve- ram esse hane hujus clausule interpretationem confirmat Cassiodorus, quo libentius et fidentius omni mutationi no- minis A/evandri nuntium nune mitto; verba enim ejus sunt

502 ANNOTATIONES

in Chronico; Marcus Aurelius Antoninus xx-—— Alexander. et Augustus. His Coss. àw Palestina INicopolis, que prius Emaus vocabatur, urbs condita est. Additum in Eusebii Chronico, ex quo postrema sumpsit Cassiodorus, /egationis industriam in ea suscipiente Julio Africano scriptore temporum. | Vid. Cassiodori Chron. p. 208, vol. II. Vetustiorum Lat. Chronicorun, Ron- callio edente.

FiwrrA collectione Fragmentorum Africani, quorum multa omnes et singulos, quod sciam, historiz literarize scriptores hactenus fugerunt, aliquid mihi adjiciendum censeo de non- nullis opusculis ac locis eidem chronologo, immerito, ni fallor, aut saltem ἀμαρτύρως, attributis. Misso Cestorum hbro, quod quidem opus semi-ethnieum atque incerti auctoris, mutilum atque interpolatum, de rebusque naturalibus agens, ad nostras certe rationes nihil pertinet; neglecta simul Jass?one Κα. Symphlorose et. septem. filiorum ejus, quam quidem ab Africano scribi posse et Tillemontius et Ruinartus opinantur, quse vero nullo idoneo nixa testimonio ei abjudieanda videtur; notatu dignum est, Petrum Lambecium tomo v. Comment. à .Bibli- oth. Vindob. p. 355. codicis Grzeei meminisse, in quo extat Africani Narratio de iis qua contigerunt in Perside per 4ncar- nationem (διὰ τῆς ἐνανθρωπήσεως) Christi. Mane narratiun- culam Chronographie Africani partem fuisse Cavius quidem suspicatus est ; postquam vero in meam gratiam deseripta esset, ipsam novi continere nil nis! meras nugas ae repa- τολογίαν de profectione Magorum ad venerandum Chri- stum. De stella autem a Magis visa, eandem a Zoroastre predictam fuisse, ex auctoribus Orientalibus refert. Pri- deauxius lib. iv. Zist. Vet. et. Nov. Test. Connez. p. 329. qui ibidem monuit, omnia hze sumpta videri ex fabulosis Ori- entalium Christianorum seriptis. Et postquam he seripsi, certior factus sum a cl. Harlesio in Supplement. ad. Introduct. suam 4n Ling. Gr. vol. ii. p. 370. editam fuisse hane Narratio- nem anno 1804. ex binis Codd. Monac. cum Latina V ersione et notis criticis à viro docto; qui recte judicaverat, tantum abesse, ut Narratio 1stzeee ad seriptorem omnium antiquorum ore celebratum referri possit, ut nihilum quidem habeat

IN AFRICANI CHRONICA. 503

Africani chronographi ingenio dignum. Est autem verisimile, ex una et eadem officina prodiisse tricas istas atque Pseudo- Crotonis historiam de Apostolorum et Jud:e in Perside Pere- grinationibus, quam Africanus noster, si Diis placet, in Lati- nam transtulisse linguam dicitur in lib. v. Abdize Zpostof. Hist. cap. 20. apud Fabricii Cod. Apoeryph. Nov. Test. vol. ii. p. 629. Hane ipsam quoque Pseudo-Abdisze historiam, quam ab Abdia viro Apostolieo et Babylonis in Persia episcopo sermone He- breo ferunt seriptam, postea vero a discipulo ejus Eutropio Graece versam, idem ille Afrieanus Latine interpretatus est, si Africano personato Latina lingua scribenti credimus in Prefatione. In eo tantum differunt istze fabule Pseudo- Abdise a JNarratione de iis qua» n Perside contigerunt, quod ila Narratio, dum adhue Grzeeo sermone cireumferebatur, Africano attributa est. Grabius quidem in Notis ad Spicil. PP. vol. l. p. 314. existimare se ait nonnulla apud Abdiz opus ex Africani Chronographia desumpta fuisse. Sed quz- nam ista fuerint, nemo, opinor, nobis significare poterit. Et de nugis hujusmodi satis.

Testatus quidem est Moses Chorenensis in ἰδέ. Armeniaca, quam primi Armeniace ediderunt et Latine verterunt Gul. et Georg. Whistonii, libro ii. eap. 9. ineunte, se suam ipsius historiam ** traditurum esse ex quinto libro depromptam * Africani scriptoris Chronici, eui Josephus et Hippolytus" (auctores affert pseudepigraphos) ** multique alii ex Graecis * testimonium dant. Is enim quascunque de nostris regibus * narrat, ea deprompsit universa ex tabulario Edesss, quse * est Urha ; eujus quidem tabularii libri de fanorum historiis * e Nisibi et Sinope Pontica fuere eo advecti." | Hzee secun- dum Versionem Whistonianam Moses Chorenensis, de quo ipso nonnihil dixi ad Anrsroxew ῬΈΕΙ ΕΜ p. 101—105. vol. I. Quot autem historica Africano germano debuerit Moses ille, si modo quidquam debuisse eum concedatur, nec mihi, neque alii cuiquam adhue, quod sciam, constitit. Aliud quiddam prze- terea ἃ Joanne Malala in Chronographia sua, initio lib. xi. pag. 351. Africano atque Irenso attributum est, quod tantis viris prorsus indignum videatur. Scilicet de Joanne Apostolo . ait Malala, ἀφανῆ ἑαυτὸν ποιήσας οὐκέτι ὥφθη τινὶ, kai οὐδεὶς ἔγνω τί ἐγένετο (for. addend. περὶ αὐτοῦ) ἕως τοῦ νῦν καθὼς

504 ANNOTATIONES

᾿Αφρικανὸς καὶ Εἰρηναῖος oí σοφώτατοι συνεγράψαντο, hoc est, ni fallor, aliqui ψευδώνυμοι. Nam Malala tot alia tam aperte aliena Eusebio supposuit, ut existimare induceretur doctis- simus editor Humfredus Hodius, Malalam non verum ad- duxisse sive genuinum Eusebi Chronicon, sed chronicon quoddam suppositum sub Eusebii nomine cireumferri solitum. Prolegom. ὃ. 25.

Sunt etiam nonnulla, quze a recentioribus sine idoneo testi- monio Africano adseripta videntur. Ita exempli eausà af- firmat Scaliger Aq«imado. i Eusebii Chron. ad ann. wpccoxxrv. pag. 134. Afrieanum Bibliorum versionem LX Xviralem con- jieere in Olympiadem r32. hoe est annum Philadelphi 33. quam in tertio anno ejusdem regis collocat Eusebius. Dubio proeul respicit illa, quze extant apud Georgium Syneellum pag. 273. et in Ewcerptis suis Eusebianis pag. 66. Ea quidem seribere poterat Africanus, sed eadem ab ipso scribi, hoc for- tasse ex sola conjectura Scaligeri est statutum. Quod eo magis notandum duxi, prout alia nonnulla consimilia in superioribus, quia in re alicujus momenti viris doctissimis Sealigeri aucto- ritas imposuit. Solet Assyriorum quoque regum tabulam Syn- cellanam pag. 96. Africano Sealiger adscribere, sed ἀμαρτύ- pos, ut viri docti ostenderunt. In Prolegomenis insuper fol. 3. aliorum regum tabulas nominavit. De Olympioniearum autem Catalogo, quem Sealiger Africano szpius a se attributum, in Eusebiana sua. pagg. 39—45. transtulit, an ipsum illum prz- terire debuerim, eo diutius dubitavi, quod Olympiade 249. eo- dem cireiter tempore conclusa atque finita ista victorum series est, quo Afrieani Chronieum. Nune quoque repertus cata- logus est in Armenia Chronici Eusebii Interpretatione; ae praeterea hee monuit ad nuperam suam Chronicorum Eusebii editionem cel. Cardinalis Maius. ** Librum hune Olympiadum, * quum Grzece olim Scaliger in Eusebio edidisset, docti homi- * nes alii quidem veteris auctoris lucubrationem, alii vero ipsius * Scaligeri foetum indieaverunt. |^ Nune pervetustus Arm. * noster interpres, qu? wihil fere preter ipsum. Scaligeriamum * libellum. exhibet, scripturam hane ab omni νοθείας suspicione * Jiberat, et sine dubio antiquam atque operis Eusebiani par- * tem esse confirmat." — H:ee ille Lib. I. eap. xxxiv. pag. 165. Hine porro fit verisimile, τῶν νικηφόρων seriem istam aliunde

RR deed uem ctam,

IN AFRICANI CHRONICA. 505

acceptam ab Africano quoque in Chronieo suo fuisse positam. De iis tantum.

Tradit quidem, ut post alios supra ostendi pag. 222. Hebedjesu in Catalogo Librorum | Chaldeeorum pag. 15. ed. Rom. eati Africani episcopi Einaus extare Commentarios Novi T'estamenté et. Chronicon. Dionysiusque. Bar-Salibi Amid:e. epi- scopus apud Mesopotamiam, Assemano referente in Ji. Oriental. tom. 11. e. 32. p. 138. in Commentario suo 1n Evangel. testem eitavit Africanum episcopum. Cons. οὐ Biblioth. Clem. Vatic. Vol. I. p. 158. Atque germana hze seripta Africani fuisse, persuadet nobis Socrates historicus, cum Africanum inter scriptores recenseat, qui in sacras literas commentati essent. lib. ii. c. 35. p. 130. Nihilominus id prorsus incertum videtur, an Julius ille in Catenis super Sacras. Seripturas moe- moratus Julius sit noster Africanus. Laudatur quidem, ut Fabricius docet Biblioth. Grec. tom. v. p. 270. Julii Commen- tarius à Johannem à. Mose Barcepha Syro: sed quod ego me- minerim, ubieunque in Catenis Africanus indubitate addu- eatur, non unum tantum nomen Julius, sed J4/ius cum eog- nomine 4fricanus, aut Africanus solus, exaratum est. Immo Cavius Hist. Lit. in voce Julianus Halicar. conjecturam fecit, Julium episcopum ab auctore Cafence super Joan. cap. xvii. adductum Julianum esse Haliearnassensem ; et quzesivit Gra- bius in tom. ii. Spicilegi? PP. annon Julius in Catena MS. Bodleiana super Proverbia adductus in Julianum sit conver- tendus. Attamen hz conjecturze vix necessaricze sunt, quoniam si Africanus chronologus istic haud significatur, posset tamen alius quis Julius fuisse, ut. exempli causa, Julius, cui ad- scribitur, αὖ modo dixi, a Bareepha Commentarius in Johan- nem. Tum przterea, quod quidem animadvertendum est, in ipsis iisdem szepe Catenis utrumque nomen Julius et Julianus tanquam diversorum auctorum, affertur.

Hoe igitur misso, aliud paueis memorabo. Breve illud Chronicon ab Orbe Condito ad annum ultimum Alexandri Severi Imp. perductum, quod quidem Canisius, Labbzeus, Du- cangius, Fabriciusque ediderunt, ἃ doctis Africano tributum fuisse ait Cavius in. Hist. Lif., v. Hippolytus p. 109. sed postea a Ducangio in Prezefatione δὰ Chron. Paschal. Hippolyto fuisse vindieatum. Ab Africano quidem abjudieandum illud esse

VOL. II. 3 T

506 ANNOTT. IN AFRICANI CHRONICA.

euivis constabit ex plurimis numeris annorum per totum opus collectis, qui ab Africani rationibus toto coelo discrepant. Fa- brieius opusculum hoe editioni suze S. Hippolyti addidit p. 49. indice praefixo ; ** Chronicon Anonymi, quod ad S. Hippolytum * viri docti referunt, certe scriptum illa zetate, atque ante * Caroli M. tempora Latine redditum." Gallandius interea in tomo ii. Dibliothece su: PP.idem ponendum curavit, sen- tentiee vero accessit Fr. Blanchini in Dissertatione ejus, quam Fabricius denuo ediderat, De Canone Paschali S. Hippolyti, ubi ab hoe sancto patre illud abjudieandum censet, quod numeri in eo complures à canone marmoreo Hippolyteo differre nos- cantur. Attamen, eum in operibus S. Hippolyti a Fabricio opuseulum repositum sit, ipsum ibi, et alibi, eum DBlanchini Dissertatione conjunetum reperiendum erit; idque Hippo- lyto vindieatum denuo edere jam detrectavi, etsi Sylloges meze auctorum Ante-Niezenorum, qui nunquam seorsum editi sunt, pars esse potuisset. Quze vero sequitur Chronotaxis, ex serie Fragmentorum Africani a me confecta, si errores ejus, quorum veniam peto, corrigantur, illam omnibus veterum Christia- norum chronologiam investigantibus utilem fore speraverim.

SERIES CHRONOLOGICA

NONNULLARUM RERUM GESTARUM

SECUNDUM AFRICANUM.

SETH natus Enos natus. ἔτη vÀe. Cainan natus Malaleel natus Adam mortuus Jared natus Enoch natus Mathusala natus Lamech natus Enoch translatus Noe natus

Diluvium

Sala natus. 87/2. Heber natus. βφκζ'. Phalec natus. βχξα΄. Ragau natus

Seruch natus

Phalec mortuus. ἔτη γ΄. Nachor natus

Thara natus

Abraham natus. Cons. Syncell. pp.

54 et 92.

Abrahami Ingressus. ἔτη ;yco$'.

412

Anni Orbis Conditi.

230

435

625

795

930

960 1192 1287 1474 1487 1662

et ) f 2262

2397 2527 2661 2791 2023 3000 3053 3132

-

*- Excerpt. νι.

Excerpt. vir. VIII.

— —— Ce

y Excerpt. 1x.

3202 J 3277

508 SERIES CHRON. SECUND. AFRICANUM. Anni Orbis

Conditi. Regnum Sieyoniorum conditum azao?^) 29. Jacob Patriarchee 3390 Jacob Mesopotamiam ingressus est, οζ΄. ἐτῶν, annos natus 77. 3439 Levi natus. τῷ, πζ' ἔτει τοῦ Ἰακώβ. Conf. Excerpt. χν. 3448

Imperium Assyriacum conditum cir- " et xvi. et Xx. et

citer ann. Xxx1.et xxu. cum ἡ 9455 Jacob /Egyptum ingressus est ; quippe | notis, et xxrrr. et

annos 70. in Egypto post patris πεν. XXE.

gressum filius J osephus vixit. 34953 Josephus mortuus. ἔτη γφέγ'. 3563 Regnum Argivum conditum circiter j ann. 3655

Mosis π οἴη, et Ogygis Diluvium, et Phoroneus rex Argivus, et A- | Conf. Excerpt. xr. masis rex /Egypti ex Dynast. xvi. 5 stu etcemr, 3703 annusque 43. Leucippi regis octavi et xxtx4 et L. Sicyoniorum Josua Mosis successor Excerpt. xxi. 3745 Seniores post Josuam. ἔτη λ΄. Excerpt. xxr. did Prometheus, Atlas, Epimetheus, cst. Excerpt. xxr. ine» 8799 secundum nonnullos | et xxiv. Judices in libro cognomine memorati. Excerpt. xxr. 3809 ἔτη v/'. ann. 490. Deucalionis Diluvium anno 70. Aod Δ Excerpt. — judicis Israelis. Cecrops rex primus Athenarum. μετὰ δὲ "Ωγυγον----μέχρι Κέκροπος ἔτη pmÓ'. Excerpt. ΧΧΙΙ. 9894 Confer Excerpt. xxxix.

Troja capta, et ''huoris rex /Egyptius Excerpt. x1. et Leo

ex Dynast. X1x. ἀπὸ Κέκροπος ἐπὶ τὴν Allatius for Ἰλίου ἅλωσιν συνάγονται μικροῦ δέοντα ex MSto quodam ἔτη v. paulo minus 400. annos.

Heli judex Israelis. ἕως τέλους τῶν Kpi- τῶν καὶ ἀρχῆς Ἡλεῖ τοῦ ἱερέως ὅη Ὁ Exer XXVIII. 4292 δοίβ.

Sicyoniorum regnum finitum. Zn pri- H Excerpt. xxix. 4396 mam Olympiadem anni 329.

Conf. Excerpt. XXX. et XXXI. 4453

Prima Olympias. ἐπὶ δὲ πρώτην Ὃλυμ- | Excerpt. xxr. La725

Salomonis templum cedificatum.

πιάδα ἀπὸ Μωσέως ἔτη ak. Conf. Exc. r. Excerpt. xxxvin Y Pi e ». 5 » , . LI Captivitas Israelitica. ἔτει 8yv'. ino x0) 14760

Creon primus Atheniensium annuus | Excerpt. xxxix. 4801 Archon. τῷ δωα΄. ἔτει. et ποῖδ. an. O. C, COH Judaica, anno primo Zede- V Excerpt

Cyri regni Persici initium, Olymp. 55. j Excerpt

. XLI,

S XXID 4942

Lu , ^ 1. ἀπὸ Μωσέως ἐπὶ ᾽Ολ. νε΄. ἔτος mpó- ^ , rov ἔτη ασλζ΄,

SERIES CHRON. SECUND. AFRICANUM. 509

Anni Orbis Conditi. : Excerpt. xxxix. Consules Romse creati f l ( | anno O. C. 4998 Artaxerxis Longimani annus 20. a quo computabat initium Hebdomadum ( γ 5 LXX. Africanus, ᾽λ, πγ΄. δ΄, Olymp. VEMM 505] 83. 4. Bellum Pel sic Ὃλ. - : im Feloponnesiacum, ᾽Ολ 7(.0 Excerpt. χων. 5069 ymp. 97. circiter Imperium Macedonicum conditum Excerpt. L. 5172 Imperium Macedonicum finitum IXperpt, Xp. 5472 Conf. Exc. r.

Christus natus. ἀριθμὸν ἐτῶν ε΄. eis Pl cen x. Conf. | 5500 ἐπιφάνειαν τοῦ Σωτηρίου Λόγου. Exc. 1). - Christus passus est, et resurrexit. é7 eda. QA. og. tros β΄, OI. 202. 9. 1 Excerpt. - 5531 Excerpt. xxxix. Conf. Exc. L. fine, et Lir. anno

UN a3

Imp. Elagabali annus tertius 5/23

IN superioribus ampliorem chronologiam sacram sequitur Afri- canus; nec valde discrepat ab Africano in eris illis insigniori- bus Diluvii ac Natalium Christi constituendis nuperus chronologus Halesius Dubliniensis, qui in 4za/ysi sua priorem Diluvii eram anno Mundi 2256 afflixit, Africanusque A.M. 2262, posteriorem vero Natalium Christi anno 5411, Africanus autem anno 5500. dum Usserius archiepiscopus breviorem, eumque usitatiorem, computum Hebraeorum amplexus, Diluvium evenisse statuit anno Mundi 1656, Christi vero Natales A.M. 4ooo. Hac hactenus. Volumine hoc denuo prodituro vidi antiquissimam illam Africani de Genealogia Christi Narrationem plenius nunc expositam et sen- tentia viri cl. W. H. Milli comprobatam in Dissertatione, quam de Genere ac Stirpe Servatoris lingua vernacula nuper edidit. Verum, utcunque se habet istud, qua existunt inter evangelia dis- crepantie, etsi diversis modis exponi et conciliari possint, hoc in- terea demonstrant, ipsa illa sine conspiratione conventuque fuisse scripta.

PLURIUM CODICUM M88. VARLE LECTIONES AD VERBA ΜΑΧΙΜΙ SUPRA EMENDATA PERTINENTES; QU.E EX EDITIONE GAISFORDIANA PRJEPARATIONIS EVANGELICJE EUSEBIE PAULO POST HOC VOLUMEN TYPIS IMPRESSUM PRO(GEUNTE, DESUMPTJE SUNT.

Vol. II. pag. 88. lin. 3. ἀλλ᾽, el. Preparationis Eusebiance Codices quatuor. Ibid. l. 16. εἰπεῖν ἐθέλοι Codd. duo. P. 89. l. 7. χωρητὸν Codd. duo. Ibid. l. 13. ἣν ποτε καὶ ὅτε Codd. tres. P. 9o. l. 2. εἰ δὴ Codd. tres. Ibid. l. 12. ἐν αὐτῷ, addunt ἐν Codd. duo. P. gi. l. 10. ἔρχεσθαι. Codd. tres. Ibid. l. 13. αὐτῷ Codd. quinque. Ibid.l. 16. τὴν τοῦ κόσμου tres Codd. P. 92. l. τ. ποιητὴς Codd. duo. Ibid. l. 11. συλλελόγισται ὡς οὐκ omittunt Codd. quatuor. P. 93. l. 2. αὖ πάλιν Cod. unus. Ibid.l.18. τῷ yàp Codd. duo. Ρ. οὔ. 1. 6. ἡ δὲ σωματικὴ σύ- στασις Cod. unus. Ibid.l. 10. κακοῦ (κακὸν duo Codd. Flo- rentini) δὲ ὁ φόνος οὐσία ἔσται ὃ φόνος, ἀλλὰ μὲν ὃ φόνος évép- yeu Codd. duo Parisienses et Codd. illi Florent. |. P. 97. 1. 12. εἴτε τινα ἕτερον Cod. unus. P. 98. 1. 1. ἔσται Codd. duo. Ibid. l. 4. τούτου Cod. unus. Ibid. l. 16. πεποιήκεναι Cod. unus. P. 99. 1. 5. οὐσίας Codd. duo. Ρ. τοο. l. 5. καὶ πρὸς Codd. quinque. Ibid. 1. 7. ὡς οὔτε ἀληθῆ Codd. tres, non male. Ibid. l. 14. ἵνα δὲ μὴ ἐμαυτῷ κ. Codd. quinque. P. ror. l. 7. ἐφ᾽ ὧν Cod. unus. ἀφ᾽ ὧν Codd. quatuor. P. 102.1. 6. ὁ Θεὸς Codd. quinque. Ibid.l. 7. o? yàp Codd. omnes. P. 104.1. 3. 1468 ἑνὸς tres Codd. Ibid. l 6. ἐπ᾿ εὐεργεσίᾳ Codd. quatuor. P. 105. 1. 11. τὸ yàp Cod. unus. Ibid. l. 18. ἡ ὕλη Codd. qua- tuor. P. 106. l. 17. τὸ ὕδωρ Codd. quatuor, bene. Ibid. l. 17. ἔχω Cod. unus.

CORRIGENDA ET ADDENDA IN VOL. II.

Page 30. lin. 22. p. 28 pro p. 127.

P. 53.1. 5. ab ima pag. Codicem quoque Dresdenum E»sebiame Hist. in singulis verbis cum Valesii editione consentire refert cl. Gersdorf. fine Epist. Criticee premisse Tomo 3tio edit. Heindorf.

"d

"m πε pu

Ὁ Ὁ Ὁ v

Ὁ Ἢ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ Ὁ τὸ

[ 519 ]

61. l. 5. ob

7o. 1. 5. consecrande. 1. 6. ἐντροπὴν

9o. 1. 10. ζῴων

114. l. 25. Pro ibid. l. 16. reponend. P. 96. ]. s.

119. 1. 12. Pro l. 15. cor. l. 18. et pro l. 16. cor. l. 13.

126. l. 15. Pro pp. 17. 18. cor. p. 141.

136. 1. ult. Βασικανὸν

150. l. 21. Cantuariensi. l. 29. sciscitebatur

152. l. 31. depravarunt

163. l 5. in

196. 1. ult. vice a

229. l. 20. Adde τὸ ante Χῤῥιστοῦ ex MS. Vaticano

247. 1. 27. Θεινατῶν omissum ante βασιλέων

248. l. 2. Mveüis. 1. 7. μα΄.

257. l. 22. ᾿Αμμανέφθης

259. l. 1. Ψουσέννης. ta et p. 400. l. 18. l1. 5. ᾽᾿Οσορθὼν

261. l. 4. ἑτέρως

272. l. 13. Kal οἵτινες.

281. l. 13. ' HA€?

302. l. 15. μῆνες

304. 1. 8. προειρημένα

326. 1. penult. Adde, Vidit scribendum esse κατὰ πάντα pro kal πάντα vir eruditissimus episcopus Londinensis in opere supra indicato vol. I. p. 62.

- 331. l. 12. Adde, Quod non contigisse putabam, id nunc mihi compertum

est ; prius editum fuerat hoc Africani Excerptum anno 1795 a Simone de Magistris fine Dissertationum, quas Rom: ctis Martyrum ad Ostia Tiberina adposuit. Sed fere nihil discrepat codex ejus Vaticanus a duo- bus illis Vindobonensi et Coisliniano, quibus ego usus sum.

357. 1. 12. multum

358. L 8. posthac

473. l. 23. p. 161 pro p. 181

378. l. 19. solent

392. 1. 1. Quam quidem pastorum sub "T'ethmosi—quam alteram

395. 1. 6. eandem exodum

442. l. antepenult. insinuans

451. l. 21. erunt

478. 1. 9. Supplet verbum συναγὼν Alevandrini Chronici auctor pag. 21. ed. Ducangii

480. l. 7. εἰωθάσι

481. 1. 28. Eclogas

. 491. 1. ult. erunt - 494. 1. 5. dissensisse . 497. 1. 4. ab ima pag. dele esse

VOL. II. FINIS.

] n

, - ^ - E ς - - πος 5 : € - ᾿ bs £A B PS diim "s e. C — “-- —L. ^ — -— "zem —- Dm ne J ρον e E eene M, S ide. LIT". B | Po mno e M D) Ama e MM oe tmo d a, —— E utu i iA "n : : — » — uM t ip 27 S Lon ehm d ei a Ὁ ML. quM E Lr ν Ξ e πω Lei ΄ rn Z2 - s ue T 5 x » - yh - PR ae rfe 7 - o τσ ΠΩΣ Πα P» Dm di s 22 —€———7 -— 2 - τ - n7 Xe 1 ? d " Α * a JS z Ἐς.» , 2 m οἷς mm L^ PE y" T - - um - m ; Tr er ; 2 ; T : rm : ; 2 C Ὡς a , 7 - - " we - - e ! - " - - - cx τ - -

»" ens — P» -— — Y T n, Ten) a ip a, D —— να ns a) n ÉI— - τα » - m te n — —— iei Ca T— p (P "2 rn RM ei m EE m -- n Rt pnt atl T ia n 27 ur τω tt πεν τς «- 773 Jr s P T € τ ἢ ΤΣ Moa Spar ἀρ emi e D t z . y A p Ρ - m "E " —-— € Y 2.3 Lm -——— ᾿ - ^ ^. , 2 ; Φ nm —— ΣΡ " .— T" - enu a - e. T La - r : | oo m ui ai aa Dr oa m z A; » -————— I2 - € * | : "m - 2 — t -— s - : T - Er—cp » s » : IU - — ed : T A ARE - z τὰν m LH t e a e a LL T aue Pro n e ah ἘΞ πὰ “ὦ Nc ^ μόν προς at i ata i a - 4. - ug i e — — 0 tmm P ; MM AL —L—LLIT- LT —— - --ν E t aat e ΤΣ e M a a - 5 ἢ - - LL -- το rai Ὁ. γ᾽»: ΚΑ ρα λα τ αζαν Veri rm στρ οι: d ra 7) rr -— RS ree mme a — , - P, ας — ——— " -—— 7 “ 7 un n" - mem i P "mm - or rrt re πεσε Ὁ M n oi ag mI m ———— rr ap dir T ——-— a pt ὦ « pet T am rs m s ap m t a a σαν δῶν “στ ——Ó ui nr a am agi a mor ai a E rr n μεν Poem cl am mE P a ecu m m ui un T. on rm att — - - -- - - o A - c aaa tm mt acm πες» ποι a P ae Bere dee —À ep — M —— 2^ CÓ | - - pu L— t Ξ' ote τα e rn rm e ra D I E e ap nm ar aan τ, αἰ nas i Eod - m——— m —— m uc Ld —— ———À -— ἄνα lit rr rm τ ππ E rra, b M dr ar i - — ae a a ag a am iom rr rr i e E - e - ΠΣ LÁ um m a ca m π΄“ Ἐς "- — P —. —. : - p "m altam e nd i E E a ga i m m mI E a P e ere hl La a m Ite mum e p a i m Mum. i ls a e aa TR trm iT E e e o E, quen -——T ὡς ——À n aient a E um ue a nnm " — 27" a Lp EE M am 2... ut e i ra UN Tm - qu n rm rr m DeC aur — ar n e ara αὐ» m LL———— rn uo na rr are t e e t -— p— nd" " — patum - T Lr — — € am T am —. t e ated a ae d —] e " A - - ts — - »Ἥ — € — 5" " —— ; - -

᾿ - - "ment, ^ ν-- μέν - Ν τ ; rx e Cc E E , -1 - - - rm - Ζ m E - Ls L4 y: zi - a - - - - -

“»" ^ - - -- -A — ^ | - 2 - MT τ Tw -- τ - -— - T Ke - ^ X — - - " ^ pu ἢ — Jj "ev

CIT ago m dta ἢ

aee pem

mro Ζν' δ βτα τῷδ» ς ien, eto αὐ

—" e u—

Cr E sop

TT ΕΞ ΣΙ PUERO RAS LL , | T ETE ν᾿ Mar roc durs ; " d "T

MÀ - “ M ^ ; E “- U-——

d cce r- ro . ὩΣ PELLE : ur

DL mmm ἌΝ . T ; 7 !

P o Te c m e

- ren P Ἐπ.

ῳ.." ro,