rE"

/ 5QUy

"3i

FROM THE

ELIZABETH FUND

^

//

A

L 9Jf0-OS^:^:

\ ^l^ uJ^ i^^t^A*^

^ J J f -^'^,

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

Boston Public Library

http://www.archive.org/details/scrutiniumdivinaOOscha

SCRVTINI

VM DIVINAE SCRIPTVRAE,

pro conciliatione dtiTidentiuni

-dogmatum circa fubfcri

ptasmaterias*

Gratia 6c libcro arbitrio. Fidc&opcribus* Pcccaro in bono opcre» Exofdiouerae pcenitcntfa?* Mcritorio a<ftu liberi arbicrrj* De Sacrifidonouitciiramenti» Saccrdotio nouae lcgis» Coramunioncfub utraqf fpctfe. Baptirmo 5clibcrtatc Chriflriana. Vo(is 3C /i at u Riona n:icorum.

t

<0

,•;« i,-

F^CHONRADVS

PELLlCANVaMINORI ta, pioIcAori Salutem»

ONSINE GAV/ fa S» Chry^foftom'' tdt locis dctcftatur intcr homitics Chnftiatio^ Philofophicas concqr tationcsrinter quos ma gis, utait, conucnitcfc fc collationcs qua di> iputationcs, Quod fi difpuiattoncs quoquc uiy dcnturadmittcndar>ad cxcutiendumj uclut c fiy ^<c, ucritatis igncm, lamcn cas oportct abcflc ab 6m ni rixandi ftudio,muIto magis a conuirrj^» Ahoqui locii habcbicillud mimographidicftiij ^Nimium ahcrtahdo' ucriias amitfitur. 8c cxorii* Jtturridicola atidabatarum pugna» qua? intcr caei* ^os^ommitti folitacftvSiquidcm , ubi incaluil pugna »ubi mutuis conuiti]s irritati funt utrin^

a ij -

ammi , ubi altcra pars fibi plus uendicat quam ajquum cft>Aheripius adimitquam par efl Vbi urerc^totus cfl: in hoc, utquoquo modo laedat aducr(arium,qu3efoquid aliud cft quam compu« gna ; Non fic oculos corporis cxca^cat calx micy da, ut ira & odium exc^cant ocglos animi, Vbi fcmcl occupauit odium , ibi nullu cfl; iudicium* Et quo pugnatur acrius » hoc magis obfcuratur "ucritas ♦ An non talis quapdani pugna iampridc (^ruct ititcr litcratos qtiofdam , non abfquc gra^ lii totius orbis ofFcndicuIO) multorum confcicns ctjs intcrim in ancipiti pcndcntibus^quiialiquo/ iics infcliciusfit pcndcrcquam cadcrc^Hocpcr/ pcndcns & ingemifces opufculi huius autor,Rc« ucrcndtis atquc rcligiofus patcrnoftcr, pater Ca (par Safgcrus hoc pcriculofo a?uo noftro fratrum miiiiftcr fidciis , uir fynccra rcligionc pra^ditus, nec aliud [itiis quam Chriftiani populi {alutcm Bc ChriftigIoriam,conatus cft boc libro, collatis abfquc rixa fummaquc Icnitate, ac pari fide, par^ tis utriufqucrationibus ac tcftimonijs, uiam me« diam ac regiam ucritatis oftendcre,quam fcquu^ fifratrcs,quorum curamagit in domino»in con donibu^ fuis ad populum • & in ai^diendis con«

L

fcfrionibus > necacl dcxtram decfmcnf , necad fi« iiiftramj Sed ea doceant , quse dignafinteo ,c}ui cceleftem philofophiam nobisfumma cctm may fuetudine tradidit, Proindc maluitagerc ncgoti« (im hoc ratione quada magis acdomoda ad pctv fuadendum » quam ad cogendum , & fcripturas ccrtiffimis teftimonijs inniti potius , quam ar* guttis & hurhanis rationibusvQuanquam inilla 8totcapatcftra ia indea pucro fchaterinftitutirs Giiflet ac multos annos non finc laudc Ucrfatus» lamen hoc dicedi genus, quod placidc ticlati mt nuducitin ipfa ueritatispenctralia,requi maluit* Ita fermonem temperans Chriftiana quada cha ritatcut ab utraquc parcc poftit amari, quia pari<s tcrftudetutriquc prodeflTc^NimirUm fcquutus cxemplum fanctiftimi dodoris Auguftini > qui fic pugnat aduerfus Dohatiftas ac Manicheo$ gladio fpiritus, quod cft acf bum dei» homincs palam blafphcmos &infanos> uerius quam hxc rcticoSjUt tamcn in mcdia pugna fubindcfcintify ietChriftianadiaritas, nihilaliud fiticns , quam falutcm aduerfariorum» Vtautcm pcrfpicias (tiV yam puri fyr nccric^ pcAoris: quum iam admodii fcficx Gt^amcn non afpcmatur noua ftudia,qtto^

r)

tfjic inmdius cfflorcfcetia,pr2cfidioIin^uariiriS & politioris litcraturac > N cc ftatim guftito nojp uo uino ciamat, uctus mclius cft,Scd hacctiant aetate non crubcrcitfcncxjquod aiunt>mutarc iitl guam, quo magis excmplo fuo iuucncs extimujf lctad optima qua^q^ capcflcnda * Talis cft cmm oratio,ut dcclaret iiU naturam ad eloqucntta nori dcfuifrc.fi contigiflet hoc fcculo nafci.Porrojtaj» metfi fedulo conatus eft id quod eft rc<fluoftcti ^ercjidcpexfcripturis canonicis , paratus tamcni^ Ift cedcrc meliora doccntibus,pra(;ferum Ecdcp fiardefinitioni, Rcddcre etiam uberiorem i iationemomniporccnti,dcca,quam . :l requitur>fidc»Lege If ctor,fed -::

<amcntcquaiIlcfcripG^ -

&,nifallor,lc<ftoi4 ^

brp di/ccdct ■ ■ '^

yn'- - ' •: mcliprf . ■ [■ ' ^:^

m'mim:^'- . :>. -j fiv:.:rc:; ^^-b^^iJ^l

P R Ji F A T 1 O.

FRATER CASPAR SASGERVS IMIHO

riciordinis profelTorjCandidoledori Sf

Al>i CT V S lacobus apoflolus , frater S domini ,diuino afflatus fpiritu^ Sapientia diuinam a mundana difcriminans^S^ hac quidem ut terrenam^animalem dC diabolicam exfuf fla;? do eliminans 6C tranfiliens^ inquit, Qux autem defur^ ^ fum ellfapientia, primum quidc pudica efl:,deinde paci Sapi/t /« fica^mod efta,fuadibilis,bonis c6fenties,piena miferi uer^dcfcri cordia Sifrudibus bonis,iudicas fine fim^atione* Di ptio uina plan e defcrf p tio , oem chriftianac religionis fum^ mam copledens ,deiforme<5 hominem effigians^dum intelligentiam fuperno coUuftrat lumine, affedum defe catudiuino guftu inebriat* Sapidam quippe ipfam efle neceife eft^qua: diuina eft* Totum deni^i pacificat ho^ philip, 4 . minenijeautiqj pace quac omneexuperatfenfum, Et in Colo,^ cordibus noftris exultat^quib^ radicitus intimls infer tis uifceribus exuberantiflimiprodeuntfruAus.Plena quippeeftmifericordia;6ifrudibusboms,6iergapro « , ximu pacatiflimis, Ne<^ enim fapere facit plus $ opor "*' * * tet,utconuulfapr^fumptione temeraria,pudicefapiac, 6i ad fobrictatem. Nec tumultuofa deledatur uerboru 2»Tim 2» pugna, quac ad nihilumutflis eft^ nifiadfubueriionem audientiutn^ Modeftia deinde c6pleditur,amarxjletas deteftans inuedioneS;nefi cultores fuiinuicem morde Gal,f ♦ ant,ab inuicem confumma tur» Suadibiles pr^rerea effi ^♦^or» i o cit,ln captiuitatem redigens omneintelledum in bb^ fequium Chrifti^utlint oes docibiles dei^ Necno bonis c ^"l ^^ confentienteSjUtficnecintelleduSadha^fioneobtene ^^^ " bret pertinaci,quia clara eft> 8i qu^non marceflit, Nec obftinata cotradidione indurefcat affedus^Sanum ni tiilominus reddit palatum iineiimulatione iudicans*

aa

2 Tim»2*

Proucr* *9

Iob.2 8»

Sapfentif laudes»

Sap.8.

Prouer, 3

Eccle.9

Sap,9»

fSap. I o,

Ecc!e»4 Sap, 8 Ecclc» 4o

Sapfentie origo - Iob,24*

9 R ^ F A r I O*

Hanc nondifpati cultu uas eledionis , iingularcque scternaefapientias organum, exornat^ inftruens difci;^ puluttit Seruum, inquitjdomini^ non oportetlitigarcj fed manfuetum elTe ad oeSjdocibilemjpatientem; cum modelliacorrlpientem eos quirefiftuntueritatitDodri na nempe mri per pstiendam dinofcitur* Cernis candi de ledotj $ fuauemjConfonS^ de patientia fpiritus fan (fli organa refonant concentum, peiitas nihilominus qp nonmodo falubris, uerum quo^neceffariafiteius ac^ quilitio* Sed fapientiaubiinuenitur, Siquiseftlocus intelligentiae v Nefclt homo pretium eius, nec inuenic interrafuauiter uiuentium, Cuius acftimatioomnefu* pergreditur intelligentiam.nam quicquidcocupifcibi leexpetiturjineapraeftaturexuberantius ♦ Siopesap/ petis^quid fapientialocupletius, qu^ operat omiaCPre tioiiorellenimcundis opibus^Siomia qua^ defidcranf interris.huicnonualetcomparari. Siuidoriam^ meh* or eft fapientia quam arma belHca f Si fanitatem , per fapientiamfanatifuntoes * Sipotentiam; omnium po tentiorefttSi eloquentiam^hnguas infantium facit di;^ fertaSfSiuicamjfilrjs fuis uitam infpirat.Si delitiaSjno habet amaritudinem conuerfatio illius^nec ta^dium c5 uidus eius, fed If titia dC gaudiuf» Nam uinu gde 6i mu fica laetif icat corjfed fu^ utra^ diledio fapf^* Si regnu dilige fapientia ut ingpetuuregnes * H«c de occultis trahirdiuinf uidelicetfcripturae arcanis , Habetargen tum ue naru fuaro piincipia^dC aurolocus eft in q confl» tur.Habet 8Ctheofophianoftra uenas abditilTimaSjfe raciifimas autem equibus eruitur^erutacongeritur; c6 gefta conOatur^con^ata depuratur;Igneuti<$! quem fal uator benediclus uenit mittere in terram cotdis noftri Sduoluit uehemeter accendi^^quo 8C non modo a pecca ti ruWginejfed ab errorUm quo<ji expurgatur fcoria, Ve lum hpc opuS> hic iabor eft^dum pro cap tu fuo quifquc

P R ^ F A T I O.

cx montibus xcernis^diuinaefcripturf libriSjauriferiSj uerbuiTi ^cernurn c5ciaencibus, auruelicere conaturfEt q^^ ^^ alius quidem Indicum6ieuilaticumregionis calidiflTi* tnacjEt fcripturatefte, aurum terrac illius optimum ef!:, fojis iiquidem ardoribus excodum.Eo rutilatclarius, quo fublimius influxum participat ccclicum» Alius uero aquiIonicum_,nempe 5d ab aquilone aurum uenit; a regl one^heus^gelida» > ed quorfu h aec parocmiaC Siniftroi: *<5b,37* fum adinfelicia temporanoftra^inquibus omnes fibifa pientiac aurumufurpant,fapientiamipfambuccis con^ crepantibus uentilant^Si^ut fandi Hieron*utar calamoj fola fcripturarum ars eft»quara iibi palTim omnes uendi c^it.Scribira^indocfttdodic^ poematapairim,Hacgar in epi«a4 rula anuSjhac delyrus fenex^hacfophifta uerbofus^hac Paulina. uniuerfipracfumunt.lacerancdocent, ante^difcant» Altf obducflofupercilio grandia uerba trutinantes in^ termulierculas defacrisliteris philofophantur^ Alij di fcuntjproh pudor^ afoominis $ uiros doceant,8inepa rum hoclit; ^uadam facilitate uerbora, immo audaci a edillerunt altjs, quod ipii non intelIigunt,taceo de mc I iimilibus,qui fiforte ad fcripturas fandiaSjpoftfecul a res literas ueneri t^ dl fermone compolito aures pop uli mulferint^quicquid dixerint hoclegem dei putat» Nec fcire dignantur quid prophetx, quid apoftoli fenferint Sedadfcnfumfuum incongruaaptantteftimonia,quas! k grande iit,6£ non uitioiifTimum dicendi genus, depra Scripto ^ uarefententias,8iad uoluntatem fuamfacram fcriptu resnoftri ram trahererepugnantem ♦ En mi ledor,^ concineh^c temporis noftro quadrat asuo^ni li^ in prxfentiarum nedum fcri pturas laceras,ducunt , uerum fcriptores quoque ipii mutuisfefeaggrediunturumbonibus. Accindliquip^ ludicj» pe Aotica lica^n femore quide dextro ZeM iuftum prf tendentes ♦ Sed ea finiftraCadu fcilicet indebxto)arripie

P R i5 F A T I O.

tesjn aduerfari) ftringuntuentrem, tametfi pinguifii/

mum muneribus diuinis faginatu,ut iic pei fecreta na;i>

tura?;alui prorumpantftercora, infamiaepudoretnex;^

hal atia, Altj ita aliorum crinibus inne Aunt manuSjUt

Lcui, I j, easCniiicaplllaturaradicituseuulfa, 62recaluaftris de

lepra haerefis uehementerfufpedis effedis;)excutiant

minimcTanta enfm modaeft inuecfiiuas faiptitandi li

bertas^ u t uix cuiufpiam tuta fit f ama ♦ S ed quf^, o uiri

fama celebres,literarum peritiailluftres^quQufc^ in con

ciuiii ueftrorum uerfabiminifanguinCt Num ufq^ ad in>

2 .V. cg»2^ ternitionem mucro uefter defeuietC an ignoratis, quod

* *" periculdfafitdefperatioC^EttuoIoab^oprinGepschtiftl

jinf milici^^ufcgquo non infonas buccina, deaeto 6C iu

fto 6C petneceiraria,utfrater fratremperfequiobmittat»

Ecceillis defcendentibus Inharenam^ QCin literaria

pal|ftradecertantibus promifcuufpedatuulgus. A Irj

rident;, SCdodosderidenr, dicenteSjUinomadent^ftu

Pj^o.i^ duerunt calicibus epotandis* Alij etiam in dodrina fi^

dci flu(fluantes hajrent, nefctentes cuipartifidcm ac^

comodent Altj alterius partis caufas fibiuendieantes,

nofpedatoresmodo^ uctudC propugnatores fefeprac

fentantacerrimos, aduehentes fuppetias, &pugilum

numeruminftaurantes*^ Porro ali} fcandalfeatiexacer*^

Comodii bantur, conuitiorum in eos fpicuja iacuJ an tes.. V ereor

tempora^ nehotum fapientia terrenafit,temporalibus intenta

lc. commodis,animalis proinde 6Ccarnalis»Cum enim fic

iCor«3» inter uos zelus 6Ccontentio,nonnecarna] eseftis, &fe

cr ., cundum hominem ambulatis C D iabolica deni9,inui;*

'* ^ diae6dambitionisignemfpfranS;Etexconfequetinon

aurii uerij,quin uerius aurichalcu+Qyod ii uerum,n6 In

dicumjquia nonignitum, probatum, purgatum ficptu^

plum« Aquilonicum autem^exmcnteerutum^queLu^

cifcr olim conabatur confcenderc; utiimiJis fieret al tif

P R ^ F A T I O*

&mo»NIon hocprobatur a Chriflo^qm facfius eftnobis

fapientia,8C iuftitia^^fandificatio; 8C redemptio* Ali

ud quoddara in officin a fua cuditur,puriflimum 8C pla^

ne ex quo fanduarium cum omnibus uaiis fuis confici^

tur*Ctiius naturamuiref($ S.Paulus defignatelegantif

iime,CharitaSjinquit,patiensell,benignaell,nonagit

perperam; non infl atur,non eH: ambitiofa^non quaf ri t

qu^ fua funtjnon irritatutjnon cogltat malum,non gau

det fuper iniquitate, congaudetautem ueritati; omnia

fuffertj, omnia credic, omia fperat,omniafufl:inet.En uir

tutes mirab^leSjexfupercceleftiutic^ ac diuina influen;!»

tia impre.De * En uera theafophorumfapientia,quafa^

crafcrip tura in u tr ocp inftrumento opipare eft referta,

H^cpacemueram cordibus infti]lat,difcrepantesad

unifonum reducir cantum,priftinam reftituitamicitia,

8Ccunda ad traquillicatem reformat* Sedqutd agrmus

Candideledor,inter tantas conliftentes procellasC

Occurrunt autanimo trfa^cum certefpei fidutia,frucfhl

pacatiflimum allatura, Inrer quf ,primum iuftifs.libi ue

dicabitlocum diuinac liberalitatis implofatiodeuota,

fancfii lacobifuafu indudi^Si quis ueftrum indfget fa^

pientia; poftulet a deo,quidatomnibus afi^ueter,8f da^

biturei^Oremus Itac^ ca fapiente^Pa nobis dominefe

diu cuaru afliftricemfapientiam ♦ Mitteillam deccelis

fandis tuls,& afedemagnitudinis tuaf^utnobifco fit

8inobifcalaboret,utfciam^ gd acceptufit apud te.Co

^itationes*n.mortalia timid^j, 8imcertx prouidenti^

noftrac. Seciido jxindeloco:, ipfos athletasfortiffimos

inliterario capocominus confiftentes, 5Cad congref

fum fefe mutuum cohortantes, adeamus«Et quibusar^

mis,quibufc^ machinis fidant,fo]ertius profpiciamus,

Caufarum nihilominus meritarimaturi^Quibus omni

bus prouide exploratis, Tenio loco omni nifu dilfidcn

aaitj

i»Cor»!#

r cor I ^ » Charita^ cis natur»

Auctoris triplcK co natus

Sap»9«

CONATVSL

tes ad c5ronantiam reducereconabfmurfSpero autl, quia deo aufpice^operam noflram non ludemus*Tu aof« mi ledorjCGmitem te mihi praebe indiuiduum oro» -

CONATVSPRIMVSDEGRA TIA ET LIBERO ARBITRIO.

Ngre(ris ita^ nobis locum confl[id«S; primus I armorum ilrepicus delibero arbitrio&gratia

fuftollitur ad fydera^ tantus q^ concrepat fragou tit8£ coclum miriilibus ftipari, Siterrabombardarum tonitruo tremere uideatur . Verum accedamus propi% diindentesrogemus partes^armaponere^caufam^ tra ^uillotradareaiumoJlHs-acquiefcentibuSjlixrefis Pe iagiana in medium producitur, in cuius radicaletn eli?» minationem prima pars fortis uiribus^f idei zelo fucce fa,efferuefcit uehemetiuS;Contef!:ans partem alteram, huicplus ^quofauentem,Diuin^<^grati^iniuriasdif fimulante,necnondiuinas fcripturas extortcS^ auero toeUedu extrarie interpretantem,quae iitie iufticias ce fura praeteririualeantminime* Porroalteracalumniari fe conftanter affirmat;horiJ9 cotraria ex fuorO publicis inHrumentisTubcertaaireuerationeoffercfeprobatura Quid ad haec conlilq affers perfpicax ledor fungamur legationis munere Coramus 2)ueritatis ^tern^ , Hanc fubeamus prouinciam; probamenta audiamus, ^ha^c folidiflTima ex fcripturis diuinis produda* Exdoclotiss feus uerofandis aduedas fuppetias epropolito felege mus+Tum quiauariat teftimonia ^tumquia utra($ pars eas ufurpare,8Jiibiuendicare conatur, tum tertio,quia nonnuili eas libera fronte poftergant^dum a uotis fu;> is difcrepant,T5 quartoquia riuulifunt, exfacr^ pagi aaefcaturigineerumpcnteSfEt nonnulli quidemlongl

DE GHATIA ET LIB. ARB*

uSabeuntjUndefbrdes plurimas contrahuntKonntilii autem uicinius origini proximant, undefolidam dli^^ refragabilem ueritatem non ftabiliutj quanqp cauf^ pro babilitatem efficiant ♦ Verum cum in fonte potius qp Ih riuulis potandum fit;,pro eo quod ibidem dulcior^rc cent{or,puriorque hauriatur aqua;, Super facri canonis - , puteucum domino lefu re lideb imuS;, fupplices ipfum *^*»»t# pro aqua uiua interpellantes * Caeterum ex ratione de^ fumptas pacdagogias no magnis comparabimus fum« ptibus» In materiaenim theologica csecutit ratio plurl mumjobfufcantur quippeeius radfj in theologicilumi nis prxfentia;Uttftellae in folis profpedu*

Vt igitur procelTui exordium faciamuS;producatur Pelagius inharenam,aifertiones fuasin mediumdedu;? durus f Et ecce temerator animofus prolilJt; Et quali tu g^^ -^ , ba uocem fuam exaltans,n6 a domino iuflus,ut Efaias, fedfuperbif fpiritu inflatuS;,ut uter intus uacuus ueri tatejComplures boat articuIos+Exquibusfublignati, iicuti principales, defump ti fun t*

Ad reditudine uoluntatis non eft neceiTaria gratia, » ♦ Ar ticu^ fedfufficitfcientiatantumf '"^*

Liberum arbitrium exnaturafuapoteflmeierigra ^* tiamSiuitamseternamf ,

Gratia^quaabimpietateliberamurfiiadiuuamurjda ^* turfecundummeritanoftra* 4,

Per liberum arbitrium fine gtatia poflfunt impleri di uinamandata* fl

Gratia nob is datur , ut facilius f aciamus qus fa^ cereperliberumiubemurarbitrium» ^9

C&ationes eccleii^ pro infidelibus ut conucrtantur, jprofidelibus utpeifeuerentjKlnfide aefcant^uftra flunt#

COHATVS PRIMVS /

f aruuH nafciintur (ine originali culpa ♦ Adhas>omnes alfertiones reducunturjHecefTitati 6! ef ficati^ediuinccgratiac derogantcs 8£praeiadicanteS*

Cernis mf ledor^litem in radice non elfe de lana ca a

prina^fedde gratia diuina, dereuti<^maxima; fume<5

n«cell*ari a, 6C ob id ardctilTimis aflPecflibus exquirenda»

Ad cuius iniuriam propellendam accingi debet omnis

militia Chriftianaf Hocfancflos concitauit D odores,

^ boc pl^ra($ commouit concilia ad arripicdum armaca

a Con ! o tholica SCapoftolica, Non carnah*a/e<i potetia deo ad

Contra deftrudione m unitionu,con(ilia deftruentes^SC omnc

pelagia ^^ cicudinem extollentem fe aduerfus fcieriam deU Hoc

nos zelo concicata pars prima producit fpicukacutiflima

exutriuf($ inftrumenti pharetra,6i in Pelagium pelagl

Hicrc. lo anas<5figiccohortes*CitatS«Hieremiaminquientem,

S^cio domine, quia non efthominis uia eius , necuirl

pfaU M ♦ eft ut ambulet 8i dirigat grelTus fuos «Pfalmiftam, Om:»

nes declinauerntjfimul inutiles fadifunt,n6 eft quifa

Sap»8« ciatbonum,noneftuf<5 adunum.SapientejSciui qnia

liter non poflum efle continens, nilideus dec.Et hoc ip

fumeratfumma fapientia/cirecuius effethocdouum»

Sandum Paulum ftrenuiitimum campidudorem catho

Rom,^, licae militi^,ad Rom.Ita($noneft uolentis^nec curren

1 .Cor.2 tiSjfed dei miferentis ♦ Ad Corint. N6 enim fpiri tu hu

ius mundiaccepimus,fedfpiricu quiex deo efl^utfcia;^ xCor.4. musquseadeodonata fintnobiS»lcerum,Quidhabes

2 Cnr. 5. qcPno accepiftiCli aut accepiftij,quid gloriaris quafi no

acceperis CEt iterum,Non quod fuffidentes iimus ali;*

quid cogitare a nobis,tanqp exnobis, fed fufficietia no

Eph ^2 ftraexdeo eft.AdEphefJplius fumus fadura^ creatiin

phiU2,* Chriftoinoperibus bonis,quae prfparauitdeus utinil

Hs ambulemus. Ad philip» Deus operaf' innobi^ uellc

laco. r . 6Cperficere;iiue operari^Sandum lacobum^Omn^^das

DE GUATIA ET LIB, ARB*

tiim o,ptinium> di omne donum perfe Aum defurfum e(t, defcendens a patreluminum» Quidhis lucidius produ ci poceffc contra Pelagianam facR;ionem , cum Comon^ ftrenc clariirime,nos uiribus noftrisnonmodo bonum operari non pofle^uerum &nec uelle ,6^ q» abundantif;^ linium ell,neccogicare quidem^Denic^ faluator noftet Jbenedidus , omia uno uerbo c6plexus,inquit,Sine me ^°'"» » ^* nihilpoceHis faCere*.!NIlhii autem 6C aliquid opponunj? tur concradidorie* Ad ha^caduerfarijjPelagianam hd£ rcCim, cum omnib^ articulisfuprafignatisdeteftamur una uobifcum;, Nec ex inftrumetis,ex nobis aut nollris €manatis,contrarium probabitis unqua^Milfilia quo/» (jexpharecrafandaprodudanonnos fauclant/cutu obtjcimus/anum uidelicetfcripturaefandx intellediS Athi; Hafanum,fecundum infedi palati ueftri iudiciir* ^Jempe cum febre 6i quotidiana litis correpti, cunda ueftro quadratis capilijdifcripturas fandaS^quamq^ re ludates^percapillosinUeftrum traducltis obfequium Qul q? libero arbitrio tantum arrogatis,ut afiirmetis ip fum fine fpeciali dei fuffragio , pofita fola generali dei influentiaj, Pofife adum moralicer bonum elicere, Poife mandata dei implercPoJTe tentationem f ugare^PolTe^ in fe eft facere, quo difponatur ad recepcionem gratiac^ Polfedecongruo mereri ipfam gratiam* Nunquidh^c Pelagianam fapiunthxreiimc' ISIumfupradeumidolfl flacuitis liberum arbitrium t Nonne his alfercionibus filiuradeiconculcacis , 8Cfanguinem teftamenti j) gra Hcb. i ©; tia impetrada effufumj,pollutum ducicis,in quo fandi f icaci eftis T di fpiricui gratix contumeliam facitisCjfti econtca,Ecce haecdicentes,iniuriam nonfcrendamno bis irrogaciS ♦ Ledor mi,filentium titri($ parti indicere cperaepretiumeft, Modo bilis exarfit in fynagogis eo;^ jum^ ^ nifx celerius fopiatur,flanimafviccrefcet inextin

bb

CONATVS PRIMV5

guibllis, 6C uerbis fuccedent ueibera^incipicnt^ pro* briSjiniedis quoc^ pugnis, foluereargumeta.Kon in;^ quiunt afterius farina? piftores, Modeftius agemus.Ki hilominus cn 6£nos pro noilris fenfibus munimenta ex diuinoproducimus armario, Aicenim S*Mofes,Man^ Deuc^^o» dacum hoc quodego praecipio tibi,hodienonfupra te eft,ne9 procul poiitum;,necin ccelo litum,ut poffis dii^ cercQuis noftrum nalet ad ccelos afcendere, ut deferat illud ad nos ,ut audiamus at(5 opere compleamus ♦ Ne* <5transmarepolitum,utcauferis 8idicas,quis enobis poterit mare transfretare^&ilud ad nos uf^ deferre,uc poirim^ audireSCfacerequodpr^ceptueft:* Sediuxtate eft fermo ualde in ore tuo , in corde tuo^ut f adas i]lum» Quid aliud his innuitur uerbls , quam c^ mandatum di EcddS» «inumfacultatemliberiarbitrnno tranfcendit.Adhoc facitillud fapientis.Deus abinitioconftituithomine 8£ reliquii illum in m anu confilfj fui, adiecit m andata dC pr^cepca fua» Siuoluerismadataconferuarccoferua;?' biic te» Appofuic tibi aqua dC igne^ ad qd* uoluer is ,porri gemanutuam*Antehomineuita 8^mors>bonu6ima* liijqd^placucrit ei dabiturilli Jn quibus uerbis arbitria hois iignacuriibera,8C in nulla pattem coaAn uelnecef fiiatujtem PauhapoftoIus,CS gentes quaclegenoha* 1iom.2« bent naturalif' ea qux lcgis ffftSciuf,eiufm6i lege non hab?tes,ipii fibi funt lex, g oftedun t opus hgis faipti! in cordibusfuiSjteftimoniu rcddete iJlis c6fcientiaip fora* Ecce hac auAoritate oftendir, qt- gentes ueru deti ignorantes^&idola colentes,,nedu ea quf legis funtfa « ci3t,uetKquo<^kgeluien*turalicognofcut,lexauin6

* * nilibonaoperaprecipit.Nautfdeteftac,Lexqutdcfa;> da Simsdatdfandu &:ii!ftjj dC bonu^Coopcrat Pfalmi pral,4, ftalnqutens.Mnlti dicuc;quis oftendit nobisl?ona*Re fponavndofubditf Signatlim eft fuper nos lume uultus

DE GRATIA ET LIB, ARB.

Cuidne^Hoclumc eft ludicatoriu illud naturale, ignictl lus in aia inextinguibiiis reraurmurans cotra malum, 6i ilimulas ad id g» bonuSCiuilSiudicatjhnc Kifideks habent/S^d S£[indanatis gpetuomanctjSCin eis unaeil de maximis pccnis* Efalx« Vermis eoru nonmorict,62 Efa.^6-> ignis no extinguet.Adide S^PauluS.Quiftatuit in cor de fuo firmus n6 habeS neceifitate^ poteftate aut hens ^ , fu^uoluntatis.Adducit adideinudGefi.Vbideus lo* ^*^°^*^* ques ad Chaih reprobS, NoneCing t)ii bene egeris recl Gen.4» pies, Sinaut male, ftatim inforibus peccatum tuu ade rit,Sedfub teeritappetit^ciuSj&tu dnaberisilli^^Sub tejgloifa^quia Hberi es arbitrij,Et tu dominaberis^quia nemo peccat in eo q? uitare non poteft Jtem deus prse^ cipit homini bona opera ergo poteft feruare ea dC fsice^ reyAlioquiprsEcepiffetimpolTibilia^ Contraidqd^San Aus Hieronymus inexpolitionefidei Catholic^ in;> quit, Execramus eorum blafphemiam, qui dicunt; im^s polTibile aliquid homini adeoeifepr^ceptum,6tmanda ta eius non a iinguh*s,fed ab omnibus pofre ieruari* Co aptantur ad idem omnes diuinx fcripturx exhortatio^ neSyauifationes, promiflLl[ones,c6minationes 6ic,qu^ inanes uiderentur fubmota hominis ad faciendum bo^ Eia. f . niim, licut 8i m alum Jibertate» Sic dici c Efaias * Si uolu^ Hiere» 7 , erids QC audieritis me^ bona terra comededs.Hiere^ Sca$f mUs quoque,aiC;Bonas faciteuias ueftras 61 ftudia uef ftra, dC audite u oce domini dei uellrij, 8^ pocnitebit diim maii^quod locutus eft aduerfum uos»Et Samuel inquit, Praeparace corda ueftra domino dC feruiteillifoli ♦ His Siiimilibusuerbis utrumqueinftrumentumcopioiiiTi;^ ineeft refertum» Inquibus nondicitur, Rcgatedomi;^ iium,utipfepraeparet,faciat6CCtSeduoS prceparate^fa cit€; auferte malumjdC iimiHa»

bb q

CQHATVSPRIMVS

Eccccharc ledorutriuf^partis luftrauimus arnaa, Nec tamen omnem eortim e uoluimus fuppelledilem, N ec ex fandis dodoribus taxauimus fuppetias > pfua lion es que pra? teriiiimus rationum; Kam quis h xc cun dla girabitClmmenfum profied:o cuderetur opus &C non tiifiinuolucris refertumirrefolubiiibus, Verum exfon te limpidilfimo haulimus, unde3airirefaci]]entur,mo^ do cis in uafculis mundis adferantur * Supereffc itaquc tertioloco adniti; quoad poflumuSjdilllidentes pacico cordi^c^ reftituere . Hec defperatio noftrasconcutiat mcnteSj, uiri cordati funt^pro pace reformanda a]iquid iaxabunt deproprio iuditlo*Salua diuinx fcriptura^ au «floritatcinconcuflac^ ueritatcConabimurautcmjpro pofitis quibufdam medifs aneutra partiumJurereipu;^ endis.Q^aj ueritatis indagines appellare liibet. Kequa ^enimhxcnos obtinebit pr^fumptio^utfentciiain no ftram proregulis & aflertionibus certis ftatuamuS;fc d quicquid inipfis compertum f uerit diuin^ uerita ti ccn cinne quadrans approbetur ♦ Difcrepans irero a quocj pioleaorea lucediuinacJariusilluftratohbera chari^ tateiuguletur, Ne^enim cuminuidiatabefcente co^ tubernium placetcontrahereuUum.modo ueritas ma;^ ?»Efd»4» gna 6t fortior praf omnibus amplexetur* Qua cmnis ter rainuocat^ccelumetiamipfambenedicit; Apudquam non ell accipereperfonas necdifferentiaS.Et ncn eft in iudicioeius iniqua ;fed fortitudo SJrcgnii^Sipoteilas, di maiefbas omnium^uoru bcnedidus deus ueritatis*

INDAGO PRIMA*

Supernaturalis beatitudo, nobisin diuinis fcripturis p

miffa; quam prafilolamur poflidenda in patria,oem crea

Efa» 64» ^^ natur^ tranfcendit facultatem ♦ Korat hanc Da*di^

i»Cor,j ces: oculusn 6 uidit^deus abfcpte, quf pr^paraftiexpe

dantibus re» hoc transfumituraS*Pauload Ccan#

C"

DE GRATIA ErLlB^ARB;

Quod oculus non mdit^nec auris audiuit^necin cor ho Riinls afcenditvquae prapparauitdeus hisquldiligunc illumf Necmirum^conliftitenim in c]ara & intuitina di uin^ eirentia? contemplatfone, qu^ fadalis nuncupa^ tur,de qua S* Paul . Kunc cognofco ex parte,tunc autc c ognofcam iicut 5C cognitus fum» 8i S'+ lo an. Scimus ' *^^^* ' 5 quoniam cum apparuerit^iimiks ei erimus . quoniam ul debimus euficud eft^EtipfefaluatorbenediAus loan. »'ioa"*> xiitj.Qui diligi t m C; diligetur apatremeo^&^egodiliga Ioan.|4. eum^S^manifeftaboei meipfum*

INDAGO SECVNDA,

Cum media ad finem aliquem capelTendum ipfi f ini debeant effe proportionata^ confequenterqj ponderarl &librarifecundumfinis cxigentiam. In propoiitoautc finis tranfcendatnaturiccreatxfacultatem+Confeda rtum eil,quod dC media adipfum alTequendum regulari^ teradeo inilituta natur^ creatx facultatemfuperent» Vndeficut beatitudoafolo deomiferanteexpedatut 6<^expetiturj,Sic afolo deoomnia media ab a^ternafapitf €ntia,adipfamnanciirendampra?fixa,funt pr^Jlolan;? da QC expetenda^ Vnde ait S.propheta Ofee, Perditio Ofce. i ?• tuaexte,Ifrae]j,tantamodoinmeauxilium tuu.EtPara lippo.dicitur^Cum ignoremus quid agere debeamus, i.^ail»* hoc folum habemus refidui,ut oculos noilros ad tedi^ rigamus.Et Hiere*SciodomineCiicut 8ifupra allegat^ eft^ qiiianoneft hominis uia eius* Viahominis uiato;? ris aa patriam tendit , qu^ cum omuibus uiaticis non H*^*"^» * 0 eft eius , quiaulres eius tranfcendit, uires inquam di inte]lediuam;,6C afFediuam,8i operatiuam^ INDAGO TERTIA.

Media ad fupemam beatltudinem prouebentia^bifa rfa parcitione compledi poSuntj^ut fentiamus elfe gra^ tuita dona^^Cmerita.Gratuita dona,ut a deo pi odeun^

bb irj

CONATVSPRINTVS

tia,Merita,nt cxnobis pullulatia.Gratuita adt cfonaH beriori acceptionecompledluturoeS diuinaemifericor diaeinnos exuberads emanationes ad bcaLicudinem nos pra^parates 6i ^uehentes^fepolita generali influen tia^qua cadia 6i conieruat 6£ gubemat diuina^uideda, de qua faluator benedidus ait, pater meus ufc^ m 6 cpe

Ioan»5» ratur;6{egoopcror. Qiian^diliocdidufupaiori ema

nationi gratuitae no incongrue coaptari pciTirjKdefef^

. feemmlolegratuic^bomtatisfu^otirifacitluperbo;^

™^*^ * nos S^maloSj&dona gratuitapluitfuper iuftos d^iniu

M th2 ! . ^os*HiS excoluituineam fuam ab exordio nafccntis ec * clefi^;Plafmatadeni9hominepofuitinparadifumuo;>

Gen.2 . luptatis , ut operaretur, dC cuftodiret illUjreferendo ad deufecundu unu intelledum, Coprehenduntita^ gra

I .cor, 1 3 tuita dona uirtutes infufas^una cu gratia radicali gratd faCiete,dona<$ fpiritusfand:i,beatitudineS:fi:u(ftus duo

Efa. I I decimfpuSjmunera quo($ 5i bonis 6i malis diuina 3ibe

Xv\ath»5. ralitatec^muniajqua S\Paur enumerat,uidelicet,Ser

Gal .5 ♦ monefapientiaejfermone fcienaa?,fidem,gratiam fani^ Cor 12 tatiljoperationeuirtucij^prophetiajdifcretionefpuum,

'' * gen€ralinguaru,interpretationesfermonu,OesprcEtc reailluftrationes metales,excitationes affeduales,6i^ utfuccindofermone tota charifmatum compledamur cohorte,quicquid naturalibusCpr^ter generalem diui na influentiam,qua cooperatur omnibus creaturis 2)niu nificetilTimedeiman^ fuperaddit;quo homine a miferia ad beatitudine capeficnda illuminatjCitatjftimulat^pro^ uehit^Si ad perfediT ufc^ perducit, totu inquain gratia ra numerum recenfendiieil:. Hscc omia 8{fingula a folo deo munificentiiTimojnullis meritis noflris praeam bui^

^QB,,! I . lis,fedmeraeiusinnoS charitatedonarlnobis affertio ne ueriifima , ptjlfimajiulHlfiraacj eft conf itendu , Qui*

Deut^

DE GHATIA ET LlB* ARB,

enim prior dedit illi, 6C retribuetur ei . Horu qiiippfll uel minim5 libero arbitrio aut adibus iiuemericis conce/? dere,tan$ impium ,'Qf acathelicadodrina deuiu eftex ecrandum.Keqrenim finelpiritusfandi iniuria^i*iimo 8i blafphemia lolius fu^ largiiluae pietatis opera , fiue prindpi dcmoniorujliue principi a?tuu humanorij,libe ro fdlicet arbitiio autfuis meritts adhxcinualidiSjad dicunuHoc ucriuf($ inftrumeti te^at pagina,cuius ar^ misfanc"^! 6£ catholici tradatores accindi,fortiirimos fecotra Pelagiana impletate prxfentantathletas dC ^ pugnatores « Hi funt tercae promiirionis limices,intra quos 02S gentes, idola^uirtute uidelicet liberi arbitrrf, auccuiufcu^ creatur^,colctes,fimtcfrdrjs fuis extermi n Id^jpenicuf^ elimin ande Hi fun t tcrmini c\s elucida:^ Pro. J2» tiuepoiucrut patres noflri.dodores fandi^&nonnullo ruconfiiioru diffinitoreS;,quos no licet tranfgredi» Ali oquin maledidus eric qui transf crt terminos proximi fui . Proximus hjc, pninmus nofter famaritsn' eft,cuius Dcut.57«* poireifio eft graciaru plenicudo, quia uidimus eu pkn3 gr a tix dC uci i ta cis « D e qua nos oes gra cia accep imus j . gratisutiq^.6iabfcBullabonorfiaduuc6mutacione» fr. Jc* IHDAGO QVARIA. "^^^^"

Infra terminos prami^os omnia noftra merita funt coatdanda ♦ Siue dicantur meiita condigni , iiue di;> gnt,fiue eiiam congrui, congruitate fe exparte operis liberi arbitrfj tenente , nifi enim diuina manu tradus non leuabicre homoiapfus fuperfe,Et necfpirabit q lidjm ia h*beri:atemfiliorumdei^nimirum.nam ftulto laboreconfumeretur , fupra uires quippe fuas cfl uel pailum pedis inulam fupermc beatitudinis figere> Qiiod concingeret, fiproprijs relidus uiribus^genera li dci inQucntia conceifa^mcrcti poiTct gracil gtatis da^

COHATVS PRMYS

Rom 1 1 ^^^>^^^ minima,. Sed nec^ gratianuncuparer, ff ex raeti tis daretur, \/nde nec merito codigni poteft quis mc;^ reriprimam gratiam, necmerito congrui fufficienter fe ad ea difponeret Si em fufficies principiutn ad ea fe difponendum,ex parte operis elTetin natura creata^Sic (^in ulcimo inilanti illius difpofitionis deus ex deblto, uel etil de congruo,propter operis bonitatem eam con ferretjam fub facultateuirtutis creata^ ali^ modo cade ret vEcfic polTet homo ulterius per gratiam , quam fuf^ ficienti difpofitione ^meruit,afcendere ad gloriam, Et ex confequenti,per naturae facultatei^i affequi glori am Jtac^ uires naturales, 6£ liberu arbitriii ad nihil fe extendunt , quod iit uita ^terna dignu^ uel de congrub ex bonitate operis ad eam meritorie difponens* Siqui* dem beatitudo nobis promiflfaj quac eft pax naturxin tel

Phil.4' ledualiscofumata , ficutinrationeappreheniionis ex uperat omnemintelleducreatijinnaturalibus confiile temjlicin ratione dile<flionis,appetitionis, & alTecuti^ onisfupergredituromnem affedum» Et uniucrfaliter omnemadif exnaturalibus puris progrediente^Ethoc idedegratia^qu^adeaprouehitSifuftollitellfentientf dum»

Confed arium primum ♦ Igitur decalogi prxceptaperfaluatoremnoflrum

Math22» ad binarium numerum reduda: Dihges dominum deu

tuum ex toto corde tuo^ex tota anima tua,ex tota mente

^ tua,dCoBinibusufribustuis,Etproximumtuulicuttei^

r^at. 1 9» ipfum,6£ pro medio ad alTequendam beatitudinem pr^ f ixa^Si uis ad uitam ingrediferuatntndata dei;imp]eri non poflTuntiine gratiagratumfadente^alioquin quis ingredipoffet aduitam abf^jhacgratiacTuncautem

Gcn»4: implentur,cumfecundumpraccipientis intentionepet ficiuntui: 6C obfetUAntuj:* ^^,on autcm cum folum opus

DE GRATIA ET LIB* ARB; legis perfidtur, Nec^enitn deus refpexi/Tet admunera Abel; ni(i prius fuper ipfum flammalfet» Quid deo de cr iQ^ cortice^ fubcrado nucleoC Populusc inquit^hiclabijs Hz^^i^l^ mehonorat^corautemeorumlongeeflame^uenitaut *

hora; quando ueri adoratores adorant Sicoluntdeum ioan.4, infpiritu dC ueritate^nonin carnefola 8iforinfeco cul^ tu,nam pater tales quaeritf Adftipulatur humana ttadi^ tio inquiens, Certum eft, q is committit in legem, qui De rcgiii uerba legis complecflens,contra legis nititur uolunra «^tulib. temjquac anima ipiius cenfe^ur 8Cfpiritus uiuificans* ^* Confedarium fecundum. Igicuruidloriadeinimicis humani generisSS triu;? phaiis pompa,necnon fpolioru obtentus C<Je quibus 2,Tim,4 S4 PauLBonii certamen certauijCurfum confummaui, fidem feruaui^ celebrari nequeut finefpeciali dei ope ratione gratuita, Ipfeenlm femper triumphat nosin 2 Cor.2« Chrifto lefu.Quod uel fero confeffifunt Aegypcij dicen Exo» 1 4* tes, Fugiamus Ifraele, dominusenim pugnat pro eis concranos.Ad hxc nempeexigitur>utnedumpa:opel;^ laturhoftiS; ueruquoc^contrariumobcineatur* Cum aucem aduerfarii conatus extremus lit praecipltare in culpam,6C agone confamaco,nos deiiccrein gehennaj niii aifequamur extentatione cumulatiorem gratiam, 8Cin conf(imationegloriam,uiAores nequaquam eri^ muSfQux quiaexnoftris uiribusno ualemuS:,falubr£ ter de nobis ipiis defperemus, Ad iinum mifericordig , ^Qq^^ diuinsg recurramus , 6i cum S. Paulo recognito diuino j 5 ^ beneficiogratidecantemus^Deoautemgratias quide dicnobis uidoriam perlefum Chrillum dominum no^

Confedarium tertium* Igiturnulliisadus quanmcunc^ moralitcr bonus PfaUil» csfololibero arbicrioCfuppoiito deignalirefpcdu quo

c c

CONATVS L

profpicitd e ccclo fupcr f ilios hominum; nt uidcat fi eil inielligens autrequirens deum ^ iclcgata gratia , pro grediens efl: ipfius graci^ mciicoiius, etia de corjgruo, quantumeftexparteacms.Nam ficuthabitus gratui>> tus fuperexcedit omnc merltum liberi arbitrijj Sic fu;^ perat omnem difpofitione fuificietem ad eius infuficne, P^ Sicut enim exakantur cceli a terra, fic exaltat^ funt uise

£^3»ff, ineascqu^funtuix gratia&^ a uijs ueftriS; qu^ funt uia? Jiberi arbitrij, ait dominus* Et hoc eil f umarium to tius materiaf fupradida?* ciath»2a, ■R-eddidimus candideledorJufTu Saluatoris, qu^ funt dei deo, Reddam^nunc caefari noftro, libero uidd icet arbitrio^ que caefaris funt*Exa(ftqr rigidus eiljab oibus uiribus tributaexpetens^Seddifcutienduefi: quacefu radominec,quibus pr^ualeat uirib^,quatis nicaturfua rempUf abhoftium infultibus dcfenfare conanbusJp*? fof ^ fuos propulfarc aduerfarics , ut hinc conijci que^ atfi'iufi:eimperec,AnucroTyrannumagat*Ethocpro fequendoexquiramuS; Prmmmquidcmde eius polfCj ut nuili tergiuerfationi locus pateat. D ein defado^pro quorum execu tioHeinfra fcriptasfubdamus Indagines* mDAGO QVINTA> Liberum arbitrium in ffcatu naturae deftitutx omnl gratia ipeciali dellitucum, fola dci generaji irifluentia affiftente, poteft adum bonum ex officio fiue ex genere C quifcilicetferturfuper debitammateriam^ ejiccre, uteflefuriencem alerc; parcntcslionorare ^c.dCfide fintaIia?circumftantic,Etperconfequcns potcft manj^ data diuina C ^uis non pjura^faltem quo ad gen us ope tis implerc*

INDAGO SEXTA, Liberum arbirrium fola uniucrfaji dei prcuidcntia ad futumpoteft alicui tentationlne confentiatreiiftcre, ^

DE GRATIA ET LIB* ARB;

liis non ualeat aduerfarium fine fpedali gratia fupcrar^ plus nempe imporcat fuperare $ rdiilere, u tpatet ex c6 ledario fecundo fupra lignato,

INDAGO SEPTIMA»

Liberum arbitriufola generali dei benef ica alfiHeni?

i:ia fubnixu potell a<flu moraliter bonum, omnibus cir^

cullanctjs infralimites moralis uirtutis adornatu; pro

ducere,iicuti diintellecflus potell: talem per lumenatu*

raledidare^poteft quippe habere fine aliquem proxi:^

mu moraliter iionen:a,utpote;prorepub*pro necelfitate

parentH 6^ c» 6C li delit ordinatio in finem ultimu; deum

fcilicetglorificandij, ^beatifice obtinendu, Kam hic

naturf limites fuperatjiicutSieius cognitio^obquodfl

dci afcilTir, V nde beatus Paulus ad Heb. Credere opor j^^^^ j ^

tet accedente ad deu*Talis au t aclus iimpliciter no eft * ^

uirtuofus, Nulla em uirtus uera eft quae ad uera beatitu

<[inen6 produci^ Jmagine quideprae fe fertuirtutis^rc

aut minime* Neceftmeritorius gratiaj^etia decongiuo

quant3eftexparteop€ris,hoc equidemonullus ac^tus

eft gratif meritorius ,nifi fit in ultimu f ine^ deiT,re] atus,

'^d line gratuito fpiritufTandi motu agitur mime, Hui^

modi fuerunt uirtutes qu^ affirmatur deinfidelibus.ut

pote philofophis Romanis 61 c^perlume naturale dl fe

dulu exercitium acquifit«,|Efflcatia enim uer^ uirturis

f uerunt 5i funt deftitu tac, tu ga nec propter deu h a bitae

nec in deum relatae , tum qula carent uirtutum uita,

charitatefcilicet,ob quodmortuo corpori ^quiparan;?

mr«Tum tertio quia uitiofum habentinnexum defedu,

iiquidem ubi deus nec amaturnec qu^ritur, &nec co^

gnofcitur quidem, confequens eftut aliusf mis adu^j»

iimftatuatur, creatum aliquid,uanitaS,tcmpora]e coi^

modiijUoluptas^uana gloriajCterna inter mortales me^

moria^pofterorfi cultura ^ c^Propter hos uelhoru que^

cc tj

CONATVS L

piam noniiullilcgutur arduauirtutiifacinora aggrelTff. Etla ipfam oppetiife moite , fed culpabilirer.ut 6c i hoc apoftolicum uerificetur didum+Omne c^ non efl: ex f ide

Ro, 1 4 peccacum eftf quod fi obcendas,batbarum p lume natu^: ras polTecognofcere prima cauflfam 6C unij omniu prin^ cipium,pol^ dC iJlud inuocare,ut a quo recognoicit em a naiiefuum elTejab eo doneturfibi & beneeffe.Et hoc mo dojcjinfeeftfacercpoiredeni^ ad^fuosiilludprimu principium dC ultimum omnium f inem ordinare* K 6 re iu(5lamur,confideratis tamen his^qua^ indaginenona fubfcrlbentur.

INDAGO OCTAVA. Liberii arbi trium poteil uirtate natur ali , coopera te generali deiliberalitate j aliquodopus facere^ per 9 mereri poteftdecogruoapud deu aliqua recribucione , Non ob bonicate operis^fed ^pter diuine bonicatis im^ meficate,quae nihil<^ uel fpecie habet bonitatis reliquit irr emuneratij, Etia f i f it iblum b cnu ex genere* Et, quia erubefcimusloquifinekge Sdfinefacr^ fcripturxau (fioritace , ne uifiones noffcri capitis uideamurreferre, adducamus exfcriptura manududione , ad Ezecbiele

Bccch^2f dicitdominuSjfilihominis /NabuchodonoforrexBa* bylonis feruirefecitexercitfifuumferuicute magna,ad uerfus Tyra,etmerces no eftredditaeinec^ exercituie . ius deTyro^proferuitutequaferuiuitmihi aduerliis ea, ^pterea hecdicitdiis deus . Ecceego dabo Nabucho^j» donofor rege Babylonis i terra aegyptij, & accipiet mul titudine eius,& diripiet fpolia eius,6C erit m erces exer citui eius 8i operi ^ feruiuit aduerfus ea dedi ei terram f gyptijpro eo$ laboraueritmihi^aitdns deus^Eccemi ledoc^cp bonus- deus remunerauit eu g Tytonide ex^r cebatjj) eog?fuitf]ageIludei;Etperhocminifterfux lufUcisE executor<$ diviin^ f^ntentiae nefciuSf Cui fe^

DE GHATIA ET LIB. ARB .

cudum {ua demerita potius debebatur gehena+HincIf

quido coiligitur q? dei bonitas exuberantifl+nu)lum bo

num quod uellpecie bonipra^fefertirremuneratum

prx teritf iVlunere quidem temporali,quem fpirituali fe

cundum aeternamiuamfapiendamindignum iudicat» •

Aut ipixituallCfi de eledis eft^uilitans eum aliquo do

no graciac,ut ad falutem accedat ^. Qua ex re colligitur,

f^ SCpecflores 6£infideJes inftantius ad opera exgenere

bona funi cohortandi.Sicut D aniel fancftuS; Kabucho £,^nUlA

donofor regi adhuc inf ideli fualitf Coniiliu m eum pla^

ceattibijSC^eccata tua eleemofynis redime^Siiniquita

tes tuas miferlcordns pauperum ♦ Et probabile eft jj ef

acquieuit^quem tanti appreciabatur,unde8i confeque

terinueri dei cognitione a deofuitilluminatus,8<^ ade ,

ius cultum conuerfus.Poteil autem tale opus dicimeri

tum decongruoadaliquam gratiam recipiendajf altem

gratis datam , quaulterius prouehatur adfalutem, Sic

^ ibi congruitas non accipiaturex operis bonitate,fed

ex diuin^ bonitatis immenfitate, Nam 8C congruum iu

dicatur^ut qui facit <f poteJl; in genere boni adiuuetur

utpluspolTicEthocuocaturatheologiSjfacere^ infe

eft* Et qua^ tale opus limpliciter fitmalumjquia caret

circumftantia ultimifinis, 6ilihabeataliquem finepat

ticularem bonu in genere morum,caret 6C meredi prin;?

cipiojgratia uidelicet Dicitur tamen;,fecundu quid^bo

num,refpedu fui contrartf^ Vt honorareparentes, ex na

turali affedu uel propter temporale comodum, bonum

iudicaturjrefpeduinhonorationis eorum*

H AEquatuor Indagines de libero arbitrio^ profuafir

tnitate,eifdem pugnant armis,quibus fecunda pars ful

citur,quae fupra funt uibrata» Sumitur etiam ad h^c ge

neralis manududio;,cf omnes adus^prsefatiliberi ar^^

Mtrij faculcate excedunt, quod ell idtm in natura infli

ccifj

CONATVS i.

«aca Sideftituta, VndeinMetaphorafaluatoriSsiiS iU citur, (^illequiincidit in latronesfitmembro aliqu® mutilacuSyfeduulnerat^^Natura quippehumana poft lapfum rcmalit integrajfed tamen debiHtata»Necilla, libero arbitrio attributa^diuieg pr^iudicantgratif «Na grati^ neceifitasComnmm coienfu^ propteruit^ atter^ n^ adep tione ponitur, V nde ilH adtus f ibi pricipaliter atcribuatur^qui meritortj fuc ui£| sctem^jnaturf facul;? tatem tranfcendetis, Aut ad cam merito faltem cogrui difpon5Cj,congruitatefe ex parf eoperls tenente,Nulla itacgfitdiuinf graticiniuiia,ii aliquanaturalia boa uel moralia infra limitcs natur^ , uita as terna indigna, ue^ luti pale^ dC quifquilic,libero cocedantur aibitrio;faltl quoad poire^ad excufadas excufationes in peccatis* El ficut nullu dima^ gtuic ex hoc prxiudiciii genera tur, lic nec ullis facr^ fcripturf alFertionibus c6trariat,ipfa nempe quia ellnoticia.falutaris ,obdefedu luminis naturalis diuinitus reuelatajpricipaliterintedit &p6(^ deratea quae falutis funt^aiea tradit qua? Iuminenatu> rali cognofci^uel uiribus naturalibus apprehedineque unt. Vndeoperamortuanonaliterlibrat$nihil,nam ^d ad falutem n6 f«fFragatur,pro nihilo ducitur* Hoc

loan, I <S^ modo ait faluator r^ofter, Cum uenerit illefpiritus ueri^ ratisdocebituos c.nncm ucritatem/cilicetSaluatore.

Math 8* ^^^ ^"^"^ docuit eos , Mathematicam , Methaphificaf

* * & c f Et alibi de inf idelibus ait, D imitte mortuos fepe

lire,mortuosfuos*Et h^cquidemdepolTeliberiarbio

trtj, Verum quod operetur de fado fcrutemur Indagine

fequenti*

IN DAgO HOHA, Liberum arbitrium pro ilatu natur^ lapfat, fibi ipfi ^U miifum , di omni gratiafpeciali gratufaciente6igratis diitadeftitutUjfola generaii deiinfluentiaadiutu, non

P£zlAo

DE GRATIA ET LIB. ARB.

facit nifi mal« > ut malu opponiturno m®do bonomerf torio,uerum etiam bonitatimorali^hukis cauiranoneft diificultas boni operis infejquatucuq^ lit arduii,ut acci: bitas paliioniS; etiam fi fitmors,nihii en: egcrut ardui, uel^affi funt uiri fandiinmi. quorum fimilia m 6 egcrin t uel palfi fint perdicionis fijrj^ut patetinh^reticiS;perfi dis, iudxiS:, di mundi amatoribus , Alt] profua intide^ liutCj alij pro aliequenda uoluptate, temporali gloria, diuitrjs dCc^di gaudentes ♦ Vnde dicunt in intemo il^ lud S apientiae^ Lafifati fumus in uia iniquitatis dC ^eti^ Sap^f > ditioniS; ambulauimus uias difflciles^Kec uirium defi^ cientia ad agedum uel patiendum alpera pe tct ex eifde exemplis, Nihijnamc^ tam arduum 6c alpeium ad ope^ randum uel tollerandum inuenitur,li uoluntas tantum appeteretSi appretiaretur quantumhorrecSidetefla=5 tut; quin libi eifet nedum tolerabiie fed di gaudiofum dC amabilCfCaufaergo defediua eftinuoluntate.Poiitis: ua uero eft cocupifcentia in carne,Sc inordinatus amor inmencef Qux tamen fimpliciter libera arbitrium non neceffitant^nec abfolutecogunt;fed alliciunt illiciunt que ita uehementer 6Cimportune;,c^ nili habuerit alicu^ ius gratiac retinaculifrefrenans, dt cohercens/equitur concupifcentias fuas impetu quodam iinereludamine Verum equidem efl, Trahitfua quem<^ uoluptas . Koc dl fandus lacobus notat, Vnufquifque tentatur a con lacoB. r^ cupifcentiafua abflradus 6iilledus» Deinde concupi fcentia cum conceperit;,paritpeccatumjpeccatum uero cum confummatum efl,generatmortem+ Qualis conce ptus talis genitura, hsec concupifcentiain carnenocu patut Lexmembrorum ab Apoilolo, VideoCinQt^ali ^^^ ^ amlegem in membris meis repugnante legi mentis ' '*

me^ SCcaptiuantem me in lege peccati, A qua legc libe jtat nos fola gtatiapet lefum Cbtiflum dominu npfUu^

r^m

CONATVS I.

Nec his obuiant qux fupra de pofTe liberi arbitrif funt propofita* Siquldem poHeilludremotum eftinnatura deftituta» Quod non reducitur ad adum linegratia ali^ quajfacit tamen poena 62 punitione dignum ♦ Po teft ex hoc probabiliter dici, q? fi qua inf ideles opera bona m o raliterfecerunt^n^ linegratia gratis data operatifunc qu^nec inf idelibus quidem deeftf Facit enim pater coe leftis folem fuum oriri fuper bonos atc^ m aloS^ quo in^ tus illuminati differentiam cognofcant boni & mali Jn § lumine cofcientiacontra malu remurmurat,8i ad bo iiumftimulatf Et pluitdona gratisdatafuperiuftos 5C Mztj, imuftoSjUtnuJlitergiuerfationipateatlocus,

IN.DA GODECIIVIA His praerogat/s , difcrepantes fuperficie tenuS diuin^fcriptur^ audoritates cocilianturfacijlime* At bitror quoc^ Candide Ledlor nos no magnis impedijs procurare polTe modernorum doxflprum(intra uidelicet quadringftos; annos exortorum ) quos fcolafticorum ti tulo pr^notant^ad diuinas fcripturaS confonantiam» Nam dC lipaucula minuti^aut uerius nullius fecundum fe^preci) Jibero concedunt arbitrio;Utpote, Quod pof^ iitfacere opus bonum ex generCj uel etiam ex circum* ftantiainfralimites moralis uirtutis* Ex confequeti eti am poiBc facere opus aliquod prxcepci cuiufpianif Co fedlarie quoc^ alicui tentationi reiiftere* Et ex immenfa dei pietate de congruo fe ad aliqiiem motum gr a tuitii difponere ♦ Et lic c^ in fe eft facere, 81 fimiiia fecundam intelleAum fupradidum feu ti?dityjii. iSIiliiltamen ei indulgent^q» grati^ eft,^ IpiiuuiiaD cii Qit, quod in^ pra uires eius eX^Ynde nec diuin ^5; gtaci^ pr^^iudicat nec fpirituifando iniuriamirrogaac.necindiuinaim;? pie agunt fcripta ♦ t:\\ec ipforum an riqiios in tci pr etes, ^ propugnatores quos EccJefiailico iiJigniunt dculo

DE GRATIA ET LIB. ARB*

offendunt, Vt auteni haec clarefcant dnudde,nonniil/> los modemorum citemus antefignanos, utipHpropri/ | ^j^g; Is t eftentur chirographis, quid <k gra tia quiducde libe 109/^' 1:0 iendans arbitrio ♦ Accedit citatus i an Aus Thomas Arti. z Aqulnas, SCteftimoniu^x fumma fuain medium produ cit,dic€ns> Homoin naturalapfa indiget adiutorioad duopfcijicct^ ut faneturj 6S ut bonu mcritorieopcretur* Attl,4. Homo in ftatu natur^lapfx nonpoteft implereomnia dfuina mandata fine gr atia fanante,^ quo ad intetionc ttiandands,nec in ftatu naturac inftitutac potuit abfque * j,- ^ gradaperficeremandata.HomononpoteftfepxsEpara ' *

re ad lumen gratie fufdpiend'j,nili per auxilium gratul tumdeiinteriusmouetis.Homonuilomodopoteftre' Arti>. furgerea peccato per fe ipfum iinegratie auxilio.Proce ^kdCs «i3onauentura in&a fcriptos affiirmans articulos In . 2, diT» Adhoc uthomoxefurgat ia pdo multum per omnemo^ ^8. dum neceiTaria eft fibigratia ♦ Quauis libeirum arbitriu Arti. i .q, pcrgradamgratifdatapoiritreiiftereutdiabolono c6 ' f enttat fuggereti:, tu abf^ dono q> redda t h omine acce* ^ '^ • p t« deo, ipffi uincere no poteft ♦ Per gratias gratifdatas q , poffunt impleri mandata qiio ad genus Gperisy^uis n6 fecundum intentionem mandantis,quiaf inis prsecepti eft charitas* Sine gratia gratifdata naturalib^ fuperad 1 ,»Tim. 1 dita adiuuantealiquo modouelprajparanteliberuarbi Arti,2 *q trlum ad habitum uel ufum grati^, iiberum arbitriu nu 1 » ^fe difponit^nec fe difponere poteft ad gratiam gratu^ facientem,quia gratia gratumfacicns efl quid diuinum 6ifuperliberumarbitriu,8£etiamlupernatura]eiuditi;^ um,ideo liberum arbitrium nuc^ aflurgit.nec ad cogno* fcenda gratiam,nec ad petMum, ni(i aliquo modo a fur fum excitetur,8i hoc per additionegratix gratifdatae, qu^ eft quafi medlum 8C c»8i infra*Tenendum igit, q- iJ libeta arbitrium excitecurperahquoddonugratia^ gra

i

C014ATVS I.

tffdata; poteil: ad gratiam gratumfacientcmfcdccc5ii<f

gruo difponere > Si autem omni tali munere con tiii g at

Eade, q ♦ ipfiinideftituinunc^, poffet adillam difponi»Libcru ar#

* bitriumfTnegratianopotelldeteilariculpa^uteftdiui

n^ maieftatis offeniiua, Sed poteftjin quantu eft natur^

laciiuajibern arbitrifi nec omni tentatiGni pcteft relifte

re,necneceife habet omni fuccumbere.Liberiun arbirri

_ umn6poteftinbonuiimplicitmeritoriu,necii]luda]i

Queft, 3 . quomodo de congruo dilponit ad bomim extra chari^^

tate cum reda intentionefacftu+Poteft aut inbonif, qdP

eft inordinabiie in f tn em iine gratia, Liberum arbitriuv

licet poffet in aliquod [bonum moralej) uix tam en^ aut

nunq^faeit,nifimalum,propterpeccati originalis cor

ruptionem* Haecille>Adfti|3ulatur Alexander de Ha;^

leSjinqukns , Liberiarbitrtj Gonatus adbonum otioii

3 .5 .Su. q func,ii a gratia non adiuuantur,nulU,li a gratia non ex^

^ 9 »nio. I citantur ♦ Et ideo liberum arbitriu n © proficit in bonu,

^*"' ^ * declinando malii ^ faciendo bonum^niii uirtute gratif ♦

ix ita fine gratia non poteft operari beaium SC relinquc;^

remalumf Idem, KuUuspoteftiufficienterfedifpon^^

re ad gratiam,nifi ipfum deus d/fponat» Alludit Mzgh

ln,2 dift. fter fententiaru, dicens, Voluntas hois qua naturaliter

a5 habet, non ualet erigi ad bo»um efficadter uolendu,

ucl opere implendii , nifi per gratiam liberetur & adio^

In .4. df uetur. Liberetur quidemj,ut uelit , & adiuuetur ut perfi '

84,q .1 . ciat , Kon difcrcpat a fupradidis S<?€tus ; lcqucns dc

artritione S^contritioncjaledore amicomterpretatus

fecundum ea que indagine*vn\6i.virj.funt pofita.V t fit

in attritionedifpoficio de congruo ad gratiam: ron ex^

ipfius adus bonitate uel merico/ed exdiuin^e bonita^

tis iramffitate* Cum dC illud pofte,rcmotum fic ab ac^u,

ualens tn ad excufandas exxufaricncs in pcccaris, Ka

, Cui^CnifalloOcQnfcientia fua di^u multa fc pofle f^

DE GRATIA ET LIB, A^B;

teebona ex genercqux Cquiaabeflgtatia^nofacitJ iMulcadenic^malapoiie omitcerequx perpetra£,ncqwe enim arguicquenquamfua confcientia deimpoffibilib^ ab eofietiuei omitti^ lakcm quo ad genus operis. Seca dum quem incellesftum deus nihil praecipichomini^fa Cuitatenaturaefua: tranfcendes, uciicdicaturpr^cepif fe impoflfibiiia» Veru,quia mandati impletiofecundura genus operis tantu Ce^ia ii cocedatur fieri finc fpeciali gratia) apud deu nulla eftnifi fiat fecundum fuam inten tionem * Quia coli quaerit 8Cuultinfpiritu&ucritate# Ideo uera mandatidiuini impletio eftimpoiribilis homi ni fine gratia gratum faciente. Verutamen cum deus li beraliirimus,paratiflfimus fit femperilil homini cofer^ re» luxta iliud Apoca»Ego fto ad oftifl 8i pulfoaibi nota ^P^* ? • tur Chf ifti gratia homini eflfe pracfentififima, ficat clara die lux fo laris , oculis . Et illud dicimur po Ife, quod per amicos poriumus* Vere dicimur omnia mandata diui^ nafecundum omnemmoiM implendiuiatoripolfibile implerepofre. Amici noftri clarilTimi lefu Chrifti,ad ad iuuandum prxfentiflfimi, addanduliberaliifimi/adma nus adiucrices porrigendu promptiflfinii/ufFultipatro cinio» Vnde dC fi fane fecundum unu dicatur Inrellecfluf, Dea impoifi bilia pr^cepifl^e/anius tameafflrmimius, ipfumnihilimpolTibile praecepiflrenobis> Nondifpari cenfura complures alif Moderni doclores pro attefta* tionibus polfent citari.Sed centuriones 8i tribunos.8i horu paucos citaflfe fuJBFiciatf Kec^enimlnftitutinoftri erit,ledormi:,omniufarcirefemicin(fi;iaS;, np hancfub iuirausprouinci^, Cuneorucampidudoreslipacire;> ftitucre,adeooptimomaximodonaretur,gratiirmocd plexaremuraJEfedu^Sed quid agimus deiUo odioliiTimo difcidio iacer dominici gregis arictcs noui/exortOjUt a

dd tj

COMATVS L

Itf quidem Ecclefiallicij alif uero Scolallici nuncupent

TiieologiC Aemulationeuti($ non bona» K^nquid ueri

taS catholicaunaeitjiicutunus efl Chrillus.Quo etgo

fpiritu Eccleliailici a ^cholalHcis difcriminatur dodo*

ribusCNon eft deus difrenlionis fed pacis* Sed Inimic'

Math. ! ^ homOjdormienribus ecclefiae paftoribuSjhxc fuperfe=*

1 .Cor. i4 tnfnauit zizania ♦ Qui dC olim nen difpari ftudio inter

Cori Corinthios difcordiasfufcitauit^utdicerent, Egofum

quidem Pauli^ego fum ApoUopCgouero Cepb^^Et f uo

noftro dicitur,EgofumThomac;ego Scott^ego Augu;^

ftini,8Cego Hieronymi+Equidem hucufc^in ipeculabiU

hvLS,6i Scholis diffidentes fedx,n6 tam monftruofam

6C deformem procrearunt prolem> qualem modo in opc

rabilibiS dC noimullis ad falutem neceffarifs confpicari

licet , ex fcandalofa hac difcrepantia ♦ N unquid diuifa

eftcathoHca ueritasCnum hominum dodrinaSj&noa

P , magis f idem ueram in canonicafcriptura radianrem fu

ppn ♦4. jjjus in baptifmoprofeflfi';' In quo &uocatifumus in ima

fpe uocationis noftr^^ ut folicitiiimus feruare unitate

fpiritus in uincul o pacis, unfi corpus , dC mns fpiritus

ttnus domimiSjUnafideSjimum baptifmajunus deus 6i

pater omnium; qui fuper omnes, 8C per omn j a^ 81 in om

nibus nobis.En ledor mi^quanto affedu 81 ftudio fan^

€al» 5 ^ dus Paulus ad unitatereuocatdiffid^tes, oftedens C6

tentioneSjSemuJationes, rixaSjdiffcnficneSjfecftas, cpe

ra e^c carnis,horum<5 adores regnS dei non confequi*

Econtra uero ad charitatfs unitatem , qu^ non amujat,

I .Cor. 1 2 jnuitat dulciinme. Sedamini charitatem, armuJ ammi

Q Y4' ' fpiritualia,ut fic bonum ajmulcmur in bcnofcmper.Re

uera ii quifpiam aucurna t fe ucrum lacre faipturi? aucu

Efa.66 paJreintclkAum,recogitaieutiq;debetfpiritu ChriiH

lA^th . 1 1 C qui hunc pr^ftat ) non n ifi fiipcr huniile rcquiefcere,

Pro . } ► Sed ^ p atrem cceleftcm m jftcri a fua p a ruulis reuel are.

DE GHATIA ET LlB. ARD*

Hempe cum /implidbus fennocinatio eias ♦ Hunc fpiri tum qui uere ponidernon intximefcat, omnium aliorum fenfacarpens^nefpiritum fuum uebemetius rcdHatfu fpedumjUtficiitzelus fecundum fcienuam, Vnde fan<? dus lacobus aitjQuis fapies dC difciplinat^ inter uos^ Rom» i c« oftendat ex bonaconuerfatione operanonefiiam in mlf^ 1 ac,2» fuetudinefapientiar«-C^ lizclum amarShabetiSj8i con tentiones funt in cordibus ueftris^nolite gloriari 8C me daces eiTe aduerfus ueritate»Hoc modo S« Paulus Co^ rinthios fnilituit^Quod in ecclclia G alrf reuelatumfue^ rit fedenti ,prior taceat ♦ Po teflis enim^inquit^omnes g iingulos prophecare,ut oes difcant,8i omnes exhorten tur.Et ad Philip»ait» Etfi gdaliterfapitis, &hocuobiS pyj. j; deus reuelauit. Ad ipfos quoi^ Corint»de mulierum ue^? larione fcribens^contentiofum humili declinat uerbo i ,Cot i i inquiens^Siquis aucemuideturcontentiofusefie* N.os talem confuetudinem non habemus ; ne^ ecclefia deu N6 tamgrandisell modernorflab prifcis diifonantia, quanca a plerisc^ fufpicatur* In fundamento potlifimu, dC H uerbis longe uideatur abeile. Huius caufam xfHma re iicet, modum loquendiphilofophicum ♦ Pojl:qua eiii Thcologitogalunc amidi philofophica^philofopjiorfi <$ baltbeoprascindi, philofophorii quoc^ fermcneege runt^unde a ueteribus ipfo loquendi modo difcte^ aue^ runtf Dodores nempefandiin fcriptis fuis modii ob;^ feraauereTheologicum,quod52 in pr^ miil°a materia de pofTe liberi arbittt] cernereell ccnfpioin. In qua dodo;^ res fandi depoiieloquuntur politico; Modemi de pofTe logico 6^ phyfico^Qu^^ alterttas non miramu intet eos fufcicauit laberintfeum . Nec tn abnuimus ncnrulloS modcriicrumnimium indulfiflephilofophi^jeius phi;^ IccsptlpulchritiidinelegeminMetsphctaccriflituta Ccui;2i f retereuntcStSic enim D euclegitur; Si cgrefliis ftiais

dd ii)

CONATVS L

ad pugnam contra inimicos tuos,6i tradidferitcos Jo tninus deus tu ' in manu tua,captiuoS cp duxcris, dC ui^ deriSinnjerocaptiuoramulierepulchram,6{adarr.aue rts ea,uolueriS(5habereuxore,introduces eamindo* mu tuam^Qu^radet caefariem,6i circucidec ungues, 6C deponetueileminqua captaeiT:,fedens<^in domotua, flebit patrem di matrem fua uno mefe, 6^ poflea intra;^ blSadcam;dormieS($cumillaj6ientuxortua.Pcibeli: la parabola hxc noftro quadrat seuo.quo acerrimum in licerario campo agitarcertamen , ad quaslibet artes ddfcientias indeditionemredigendas.Rutilanc arma, uigentingenia,labor«$improbus reuincere qua:(^ fata gic*Necfat iudicatur lacinas occuparcniil & gr^ce dC hebraicae uindicencurmunitiones* Kum iniuilafoucri bellajiniqua geri certamina/pojiaq? reHituenda^iudi^ cabimusc^JMinime* Leges tamen uidoribus pr^fixas obferuaridccernimus . Et prima quidem mcdo recicata depulchris puelliSjfcietiis, 6{artibusfecularibus,n5 inconcubinatumpnoniaidolotycum ritii; ledin thoru legitimum,fedincultum diuiniialiumendis. Kcc^cm ait,Volueris haberecocubinam^feduxbrcmfKecibiS in domum eius > quin in troduces eam in doni u tua ♦ H z^ tum quaepiam ii folerti induilria 8iainduo iludio capta faerit,radet casfariem, fuperfiua ucic^ capiris uanam in Cention^, curiofas/uperuacuas 6f ileriles fubtilitates» Circucidetungues^corruptas dodrinas morales.De^ ponet ueilem, barbaramconuerfatione* Afiumetuoce nonplauli:bilem,aures demulcentem adfuiiadantiam 6ioilencacionetn,fedluduofam,tringfnta diebus pla^ gens . uc per uirtutii theologicaru ternarium, in Euan;^ gelioru quadrigam perfedam decalogi obferuantiam docentemredudum* Digna uiri Ifraelitici.deum uide lis f iai conjubcrnlo. Alia praeterea de fpolijs^prout legl

DE GHATIA ET LlB^ARB»

turin Hutrt^dicenteEleazaro facerdote fumttioadul Nu.ti ros exercicus qui pugnarunt, Hoc eft; pra^ ceptum legls -quod mandauitdeus IMoifi, Aurum 6d argentum,6C a?s> dC ferrum,plumbum, 8i ftannti^ 6i omne qd*poteft tranfi re per flammaS;,igne purgabitur^Quicquid autem ignc nonporeft fuftinere, aqua expiationis i^ndificabitur» Aurum inquam mundan^ fapientis; Argentnm prude tiae, Aes doquentie ,Ferrum oia donians indetefflexer citij,Plumbum quo(^8iftannugrauis &perpolicicala ^ mi, Omnia ifta igne ch arita^ luftrabuntur* Porro img ^* ^ fedanoftra, quae charitatis ardoremnonfuftinet^aqua mifericordi^ di grati^ diuin^ expiata fandificab unu

CONATVS SECVlslDVS DE FI DE ET OPERIBVS.

Ed eccc nobis,candideledorjinter has iedan

S das defudantibus partes j8i fudore iam mul^

torefokitodefatigaDS. Alius in Caftris exori

tur tumultuS;ingens<^ uocifvratio+Nam dL promifcuii

accurrit uul gus fEuocem ^ quepiS; caufam fcifcitcmur

Quo pro pi^ aftante aicad ea,Quid rei gerit in CaftrisC

at ille.D ifceptatio ingens deiuftitia fidei 6C operti.Cui

nirf ^ Cur aures arrigit uulg^Cgd aftas agitC^Et ille^Tri

pudiat.plaudit manibus^pingue fc ratum inuenilTe for*

tunam,q? folafide,iinelaboribus ^ternam ccnlequi ua

let uita* En ledormi,caufa audisinduftrfofcrutamine

dignifs. Namli copertumhoc fuewtueritatefubnixu,

pergraco 6inos complexabimuranimo+fufcipicmus^

pro omine,qui deledamur in otio.Partium itac^ meiita gp}, $

intentiaudiamus, Apo.i

Vibrat primapars gTadiufpus^qd^efttrerbtidei^utra^

^parte acuta»Ex uUo<$ inftrumeto produces teftimoni»»

Gcn» 1 5 *

Ro.4.

Gal.3.

Abac.2.

Ilo,?^

2.Cor.u

Hcb»ii.

I .Pc I .

i»loan.5.

Mar. 1 6 •

Ioan.3. Macth.^.

CONATVS I.

Et primo quidc exGenefi^ubl dlciturjCredidlt Abraha deo dC reputatu eft ei ad iuHitia^D e quo uerboS^Paulus grande celebratfeftu^Per hocnac^ S^Iud^s gloriabun dos c6pefcit,8Cinfenfaros reuincit Galatas, Abacuc^;^ <$i ait. luftus inf ide fua uiuet Jn nouoinftrumeto S*^au. copiofiifimehacaduehite tertiocodododrinanij fcri;* h^s adRom.Per leg€(inquit) cognitiopeccati,mc autl f inelege iuftitiadei manifeilata eft,teiHficata alege 8C pph ecis ♦luftitia aut dei per fide lefuChrifti in oes ^ fu* per oes qui credtit in eu^Et infratV bi eft ergo gloriatio tuaCexclufae.per ^ iegeCfadoruCno; fed p legcfidei* Ar bitramur em iu ftif icari homine per f ide fine op erib ' legis.HaexoperibiBiegis noiuftificabituroEiis caro coram illo.£t ad Corin.Namfide ftatis*Ad GaKeft to;> tius epiftoig fcopus principaliSt Ad Philipp^Omnia de trimentumfeci; dC arbitror ut ftercora, ut Chriftum lus: crifaciam;di inueniarinillonohabens meamiuftitia, qugexlegeeft/edillamqu^eilexfideIefuChrifti,quf ex deo eft in f ide ad cognofcendum iilii, dC uirtute refur^* redioniseius,8ifocietatempairionisilliuStAdheb.§ q^ ait.SinefideimpolTibileeftplaceredeOfSandus pr^ terea Petcus inquit,Reportantes fincm f idci ueftr^ fa^j» lutemanimaru ueftraruEtdifcipulus quem amabat le^ fus aftjQui cr editin filiam dei,habet teftlmoniirdei /n fe.Superomiaauteftnoftrifaluatoristeftimonlu,Qui crediderit 8Cbaptizatus fueritj faluus erit^Et g n6 cre ditiam iudicatus eft^lpfe quo($ anullo quem fanare uo luit, aliud $ fidem expettjt. Vri ad caecos,Creditis ga hoc pofTumfacereuobis , fecunduf/deueftram fiatuo^ bis . Archifynagogoaic, Hdli timere,tx!imodo crede^ oia pofiTibiliafunt credenti.Perh^comniauidetur iuftida fi deifirmiter ftatui,6£ iuftitia operufuggillari jx aduer^_ fo akera pars pro iuftitia operum militans, QC hancne^

DE GRATIA ET LIBARB,

ceitaria fore commonflraSjeodem conatui uerbi dei ud gladio* Ec primofaluatoris teilimonio, Si uis ad uitam jMath» i a ingredi/eruamandataf Etqua^iintilla/ubnecftitpr^* * ^

ceptafecud^ tabul^,N6 homicidiufacies^no adultcra biS; no facies furtu, nonfalfu teftimoniu diceSjhonora pacre tuU Ql matre,dHiges proximu tuum ficut teipfum, In quibus uerbis innuit hanc uia ad beatitudine nobi^ eiTe pr^ fixamt Sicut ad legisperitu ait, Hocfac 81 uiues, - Idem faluator nofter in extremo iudicio de operibus du "' ^ ® fceptabic,non defidCf Qrca pronuciationefinalis fen:= tentif, Venitebenedidi patris mei 8ic.Efuriui;, dCdC;^ ^^^.^ diftismihimanducaredCc^Econtra^Itemalediclidic* '^

Efuriui 6inon dcdHtis mihi manducare^K c. Vnde ple^ risqj fignafidei allegantibus 8idicentibus, Domine, nonein nominetuo prophetauim^ dldxtnoia. elecim^j Matb.-y 6i uirtutesmultas fecimus,Confitebitur,qu{antj^no;? uiuo$,difceditea meomnes quioperaminiiniquicatc* Vbi6Cfubdit,Omnisergoquiaudituerbameah^c,5i facit ea C ^dlicet opere implendo 3 alTimilabitur uiro fapienri 8C c ♦ Et alibi ait, Filius hominis uenrurus eft ^^^^* ' ^ in gloria patr is fui, cum angelis fuis , dC tunc reddet u^ nicuicgfecundum ©pera eiuSf Jn Apocalip.quoque dii? » 4 eitur, Vox de coclo audica eft 6i teftif icata , Beati mot^ ^' tui quiin domino moriuntur, amodo iam dicit fpiri* tus , ut requiefcant alaboribus fuis > opera enim illo^ rum fequunturillos ♦Eteodemlibrojludicati funt mottf^ Apoc .r^ tui , ex his qu^ fcripta erantinlibris , fecundum ope^ ra eorum • Beatus quoque Petrus , Satagite ut per bo;s> na opera cercam faciatis uocationem dC eledionem ue^ » .pe. 1 ftram,Et clarius b.Iacobtis teftatur^Qiiid proderit fra- i^<=*^ tres meijlifidem quis dicat fe habere,opera autem non habeat C Nunquid poteritfides faluare eum v Fides fi non habecopera,mortuaeft infemetipfa^Abraam pates

ee

CONATVS II.

nofternonneexoperibus iuHificatus eftjofferens fili^ fui! fuper altareCbed quid dicimus candideledorjnum ^ ipf i I"acfii apoftoli :,PauF 8C lacobus inter feipfos dif^ iidentCut ^d un^ aftruit, al ter refellat. An uni amplior c^ altericoicadafitfidesC Sed abfitutgppiain canoneco prehefumrepudiemus* Aut apoftoJosC qui uno 6<!eode ipiritu afilati; eodeetfuclocuti)indodrinis fuis difcre pafife furpicemur,quinpoti^uerufpuirand:i intellcdu in utrisc^ fcru temur folerr ifTimcflorigeru itac^ diuin ^ fcri ptur^ingrediamurcapu^uernacifrimos c^pamusflofcu los«Tua0cmi ledor; eilo emucfl^naris >utaputenti^ bus difgteges fuaueolentes ♦ Operajpretiii aute uid et altius hancpetere matcriam jSiexpuriffimo fonte^icg uiulin noftras deriuarclacuaas,orando,pulfando,obfe Ioan.7 crando eu qui ait^ Si quis fitit ucniat ad mejdC bibat, ut 6ideuentrenfofancflifpiritusmunereC6C^nonflumiii na])ftillicidiafaltem manentaquaeniu^, docflrinae falu taris Pro difcufTione ita<$ tnaterff , aliquas premittam^ uidagineSaDeinde illationes Honnullas fubnedamus» INDAGO PRIMA* Sancflus apoflolus PauluS ad Romanos auream rc texens catenam, cum ait, Nam quos pracfciuit 81 prar deilinauit conformes fieri imaginis filri fui, ut li t ipfe primogenitus inmultis fratribus^Quos autempraede^ ftinauithos 8Cuocauit.6^quos uocauit.hos &iuflifica* uitquos autemiuflificauit.illos &magnificauit« Oile dit eam cum omnibus innexis anulis luis ab in: Jiienfa di -, uinacommunicatiuaemanarebonitate,utoi}cndcreti;>

'^ '^ pfe deus diuitias gloria^ fua in uafa mifericcrdice , qr jb Ro.j t prj?parau(tin glotiam^ quos dC uocauit»Nam quis pri>> or dedit illi 6f retribuetur eif Cfi 8i propheia dicar^D ixi Fial« i 5 domino deus meus cs tu , quonlam bonotum m eoium

c»

DI FIDE ET OPERIBVS»

pon cges^Etin Apocalip.ipfeait, Sitientidabodefon;^ ^ fe aquae uit^gratis» Nihilominus tamen deus benedi^ poc«*i cflus acreatura intelleduali tam angelica;, q^humana, expetijt & expetit cultum ilbi impendi debitum,6C qui^' dem iullifirime» Ad hoc nac^eam creauit^utipfum a quo fada eil agnofceret, agnitum amaret, amandopoflfide* ret, poflfidendo fr ueretur 5C perpetuo gjorif icaret; ut iic gloria dei iit finis ultimus, Vniuerfa em propter femet^ ipfum operatus ell dns.Hic cultus debit^ deo ab homi "'"^ ♦ ^^ neCfelegata adpracfens natura angelica^exhibendus, coniillere debuitineo,quodfummedeum giorificat, fummehominemhumiliat, Sifameipfum indiuinapro uehitfTuncautemhomofumedeum glorificat, quan> do fummefe fubtjcit eius poteftati,fumme 5ifirmifiimc cius adhacret ueritati, fumme inh^ret eius bonicati, fummam feruitutem fibj poffibilem exhibet eius maie^ ftatiXuncfummefeipfumhumiliat, &!uilificat quan* douires fuas ,rationalem;irafcibilem,c6cupifcibilem> executiuam,8ifeniitiuam, omninoa proprio comodo, a propria uoluptate, a propria gloria auertit^Et fic quo^ dammodo fibrjpli moritur»Tuncfumme ad diuina pro^ ' uehiturquando praedidtasuirestotis nifibus in deum reducic, fecundum potiffimos earu a(flus,refpedu del non clareuifi^quifunt credere,fpcrarc,amare,obfequi, 82 ohedite, h%c quia f ideli cuilibet clara fnt,probationis cuiufl.ibet fulcimento egent minime»

IMDAGO SECVNDA, . AD hf cexercenda 8iexperienda deus reuelaultpri tnoparencinoilro inparadifocofiftentifuam uolunta;;» te 8i beneplaci tij,adeius impletione ipfu ailrfngedo fub Qjn,^»; . praeceptOflmpoluitauteitriaprseceptaduoaffirmati oa,8d tertiu nsgatiuir.primwpro uicefuf conferuatione* t>E omniligno paradificomede8i c ^ Secundum pro G€n,i

cetj

coNATys n.

Ccn ,z naturae humariaj propagatione, CtekkedC multipHca* minidCc/quaetnobicrLiandaerantinexecutioneprolo ico 8(ttempore ♦Tertium profuaprobatione dC excrcicais tione^D e ligno fcienti^ boni dt mali ne comedas , Cui dC poenam adiecit ne aliquod de ignorancia excufatio#^ nis haberet uelamen ♦In quocun^ die comederis ex co, morte morieris ♦ dC in hoc tertio pcepto Ipecialiter de'^ exegit ab homine cukufibidebitu* Kamibi exarccbat r6nalis uis per fidem ^diuin^e affertioni &uaitati cic;^ -* dedo; Irafcibilis a tam uili re;> multo infetiori ipfo hoie, propterobedientiam abftincdo^&inhocfchumiliado, concupifcibiiis plus deu qp propriam uoluptate uel uxo rem appreciando 8C amando*Senlitiua ea ab obiedo de ledabilidetrahendotEtoperatiua uel executiuain hoc diuina^ maiellatiferuiendo*Tf anfgrediendo ergo dimV numandatumhomo;Uiolauitfidem diuinae cominatio nialfertiuf prolataedifcredendo* KaSiAdam credidit uenia]e^<^eratmortale*8!Euadixit;nefortem.oriamur ExculTit proinde iugum dfii fuauefecundu irafcibijem, perfuperbiam 6iinobedlentiam deorebellando* Plus deni<^ dilexit creaturam,utpote Adam uxorem, dC Heua uoluptuofum cibaf^q^ deum.Etiic perfruitus eft utendis contra dei chjKritatem^ ex confequentife & totam fuam pofleritatem diuinse fubtraxitferuituti + Etuoluntarie

Qtn.j. diabolicae fefubiecittyrannidi, quiCdeoiuftepermitte* te^cum in fuam redegit ditionem^unde^quia deo cuItiS fubduxitdebitum^deus illije paradifo expulit^eiqj multi plicem pcenam ultra poenam mortis cominata inflixit*.

^stchiB INDAGO TERTIA.

I .Ti.i Deus benigniflfimus poftnaturam humanam deftitu

tam^quiaeam reflicueredecreuitCnam no uultmortem peccatoris,fedmagis utconuertatur&^uiuat,uultaute omnes homines faluos fieii^ lurfus cultum iibi ab ea ex

DE FIpE ET OPERIBVS*

hibenduminftiailt^priorinon abfimilem inadibtiS, In ritibus uero dC ceremonifs longe diuerfumfEt quia rl tusdi c^remonig a principali cultufunt extrarie ^difc cudumdiuerfatemporauariabileSj pr^tergrediendse funtinpr^fentiaru ,Etdeuerocultu^ quopater coele itis in fpiritu 6^ ueritate colitur, tradandum ♦ Hunc ad lo .4 quaternarium reducemus numerum, utquadratura ac quilarera ftet contra omnes tem pefta tes fojida dC icon cuira.Euagelicasc^quadret pfedioni^Necnoaciuita te coelefti in quadro coiillente, fit exemplata, in quafu ^P®^ *^ m^ SCperfediifimus deicultus celebratur, folenitate perpetua, Habet airt quodlibet quadraturae la tus por tas tres, SiquatuorcceliplagasrefpicienteSfEtutlVletf taphor^imoremurpropofit^* Ciuitas noftra fubccele ftis eius qu^ fUrfum eft Hierufalem matris fi]ia,murum GaL4 het folidifiima fublimiflimac^ f idem , ad oriente falutis gratiaf fpedante«Exigit iiquidedeus a rationali uifum mum Siarduiflimum adum ftatuiui^ c6gruente,quieft credere in deum^ Credere a^tern^B dl incGmutabili uCi^ ritatiin omibus 5ifi'ngulisab ea[nobis utri^<^inftrume ti paginareuelatis,quantucun^ noftru tranfcendant intelledu ,g que adu uis intellediua feipfa abnegat 6C mortificat, totofecaptiuans Sitransferes inobfequii! ueritatis xtern^*Se<$ ei libans holocauftum in odo;^ 2,Cor,» re fuauiffimu* N5 nullus credit nifi uolenSj unde adui — fidei, falutis dC iuftijFicationis principium afcifcitur, radixcp eft 6C origo omnis boni, regula cultus diuini, nec non fpiri tuaKs a^dificrj fundamentu, Ob quod mul ta ei afcribunt prf coniajUt q> a malo liberat^ Cmis qui - |^ « creditin Chriftu^nonperit, Et omnis qui aedit in me lohan. li in tenebris n6 manet* Ad difdpulatii Chrifti prouehit lohan^S Si m anferitis in fermone meo,ucre difcipuli mei eritis, Si cognofcetisueiitatem^SCueritas liberabituoSsOm^

CONATVS II,

Man 1 1 ^^^ ^"*^ dcJiietzt a deo,impetrat, Omnia qu^ctjn^ oran

lohan! 1 1 ^^S peiitis credite; quia accipietis di euenieiit uobis ♦ A

tnorte praeferuat , Omnis qui credit in mejnon morie^

lohan.5 tur* S aluat in mdicio , Qui uerbum meii audit 6i credit

eiqui mifit eum, habetuitam artemam^ 6C in ludiciu no

uenit; (ed tranfit a morte ad uiiam* Omnia implet deli>

deria^Qui uenicad meno efuriet^6(: qui credic in me no

loan»6 fjtiet in aecemum. Ad filiationis adoptionem fublimar,

Dediteispoteftatemfilios deifieri, his quicreduntijn

f ohan. I noQ^i^c eius^Et dum lucem habetis^credice in Jucem,ut

lohan! 1 2 filn lucis fitis ♦ Poteilatem miracula faciendi confert;, Si

iviath» 1 7 habueri tis fidem ficut granum iinapis , dicetis mon ti

iv\ar.9 huictranli hincSi tranSbic.Etnihil impofTibileeri t uo

feiS;6iomniapoiribiliafuntcredenti^uitam ^ternam do

natjQui uerbum meum audit & credicei qui milit me.ha

Toa»? i,et uitam seternamtEt beati qui non uidetunt dC ctedU

tohaa.2o jerunt.

Hoclatus orientale tres habet portas/ecundu tria cre< denda, ad qux alia omnia adducuntur» Kam credimus beaciffimam Trinitatem, 6i indiuiduam in deo unicate» Credimus fandiH+Chrlftihumanicatem perincarnatlo nem alTumptam . Credimus deniquenoftram in ipfum Chriilum, ficut membrorum in caput, incorporatione» Enprimus culcus,Cui^n6 quidem tota hominis falus, fed falutis codonant primordia, Hic f idei cult^, dC corrc fpondentc6iadaequatam habet facramicripturam,hoC pa do, ut nihil iit in diuinis conten tum fcripturis, quod non deuota complexetur fide, t^ec quicc^compleif^ atur f ides,c^ nonfolidum in fcripturafandta habeat funda^^ ment um » Alioquin f ides uana dC fup erllitiofa non im mc aicocenfebltur»

DE FIDE ET 0PERIBV9,

INDAOO QVATITA» Huic cultuifidci Cuhus luoceditfpei, latus contu» occidentem refpeAans,hacc fpes gloriam dat immcfg diuinar poceftati^iicutfides ^terna glorif icat ueritate, confertc^ f iduciara addeum^omnia obtinendi ab co, q fides SCiacrafcrlpturadidantfperanda, 6£in ipfa funt promilfa, Hic efl nobililTimus dC arduis*aduir,uisirafci hilis quo ipfa madatur 8C deo imolatur, dum contra omnem fpem qufex naturaiibus originaripoteiluirib^ „ diuinae totaliter inititur uirtuti.Sicfandus Apoftolus p^ g , depatriarchaAbraamait^Qiiicotrafpeinfpecredidit» Ro!5* Inhacfaluifadi fum^,in hac gloriamur,fcilicct infpe Ro! i 2 glorix filiorum dei, In hac gaudemus fpe gaudences 1 . Cori,^ inhac laboramus f Debetenim in fpe qui arat arare 6i g 2 .Cor. i triturat in fpefrudus peicipiendi* In hac omnes paffio Gala.| nes tolleramus,quiafpes noftrafirma eft,utfi'cut focfj pafiionumfumus,iicerimus6dconfolationis,Expeda ^. « musenimfpirituexfidelpem iuiliti^^Hafceilgaleafa t^^^'l lutis«Secundum hanCjUit^ ^tern^ha^redesfum^^HfC Collo § cil Anchoraquanauisnoftricordis firmatur. Sitamc permanem^ in fidefundati &. Habiles &immobiles » |j ^^ « fpe E\i%ge\'r)y8C fiduciam dC glorlam fpei ufc^ ad finem. y^^^ ^ firma retinemus«Per haciiquidem proximamus ad deu Jnhancfpemuiua regenerauitnos deus»Vnde,Oiris upe*i g habecipemhanc,ineo fandificatfe,iicut6iipfefan iJoa'n»f dius eft.huuc cultum exigit a nobis faluator noftcr, cir aic,Qui odit animam fuam in hoc mndoj in uitam etet Icha/ 1^ nam cuftodit eam. Si qii is mihiminiftratjm e fequatur* 8C ubi ego ium JJJic 61 minifter meus erlt ♦ Si quis mihi ininiftiaueritjhonorificabiceum patermeus^Etalibi^ . -. . In domo patris mei m anlicnes ir.ultae iunc» Si quo mii ° ' ' * nus dixiiiemuobis,quiauadoparare ucbisloaim«Ft XiMa? in Liica^Beacifaui ilii, quos cum ueneiit dS^s, inuene^

CONATVS lU

ricuigilantes/Amen dlcouobis qjprfcingetfcSdfacret

LU.2* V rillosWcumbercSCtraniiens miniftrabiti]lis,Etina]io loco, Vos eiiis qui permanfiflis mecum in tentationi^ bus meiSj^J egodifpono uobiSjiicutdifjpofuicmihi pa^

Matb» 20 ter meus regnum,ut edatis 61 bibatis fuper menfam me am in regno meo«Et in M atth^ o, V oca operarlos ; 8C ted de illis merccdem«Habetautem dC hoclatus contra oc^ cidentem occubentis natura^ cortuptibilis portas tres»

Rom «S gpg nam<5 pra^ftolamur ab omni malo ereptione , quia

6i ipfa creatura liberabitur a feruitute coriup tioniS; in

.... , libertatemgioriaefiliorudei^Speexpec^^amusSaluatotf

Phiup.i jgj^ nollrijdnm lefum chriftum^Quireformabitcorpus humiiitatis noftra?, conf igura tu corpori c] arita tis f u x «

a.pe. I Spe maxima 6iprcciafa iiobis promiiTa deus donauit, utper hoc efficiamur diuinac confortes natur^, V idetc qualem charitatem donauitnobis deus pater^utfiifj dci

i .iph. ? nomincmur SCfimus» Scimus enfm qro cum apparueric

fimiles eierimus,qm uidebimus eum ficutieft; Scimus

Cor S nihilominus,^ ii terreflris<Jomus noflra huius habita^

a.uo o j.|qjj|5 (Jiffoluatur^cf xdificationem ex dco habemus^do mum non manufa Aam , fed xtctnam in ccelis, Kam dC in hoc ingemifcimus habitationem noffcram qu ^ de ccc lo eft, fuperindui cupietes,fi tamen uefliti 6in6 nudi m ueniamur^Enmilectorji^radicitusnoflrum defidcriu c caducis cudlit hiccultus,8Ccccleflibus infait* V nde Thimiamaeflfuauifliimiodoris dno* INDAGO QylNTA*

-^ ^ Hos duos,«ertius infequitur charitatis dei cultuS;fuf

^^ meneceirariuSjadeoprincipalitcrexpetitus, auicocu

Matli.22 pifcibili exhibendus,per mandatum primu Simaximu, irapcratuSjDiliges dnm deum tuum cx toto corde tuo,

Marii 2 6i ex tota anima tua, dC ex tota mente tua,& ex omnf bus uiribus cuiSfEthicmaioromnibus holocauflomatibus

DE EIDE. ET OPERIBVS.

&facrifictjS4Et quia^ teHe raluatore,mandatuni hoc cflb pri0iu_,coiifequicur$ licde adu primo^primitatepetfc , dtonisSidiuinie acceptationis»Etquiamaximuinfer/ tur,c^ fuper omia alia cms ab homine expetit impletio, fiiprincipaHtereilintotalegeintenta^Etgamaius om nibus holocauftomatibuSjipfo faiuatore didfi hoc fcri beapprobante^ concluditur,g> ineius impletioneperfe 6:iirime uetus Adam mortificat,6i deoin odore fuauif^ L ul s iimunicrematurjIlIoutic^ignequiellperpetuuSjSdnus ^ '^ qp deflceredebetin alcaricordis.Etquiafuperatomnia facrif icia^fequitur cj fuper omnia 8C ante omiadeo eft of fierenduSf Nam fiiineius uirtuteacceptantur &gracifi caatur omia alta,te{le apfo ad Corint* Si linguis homi naloquar 6C angelorumaCharitateaut non habeam,fa^ i .Cor. 1 5 ^us fum uelat ^s fonans, auc cimbalum tinniens^Sire ilqua quse fequnturvDc hoc Saluatornoflerait,Quidi;^ ligitme^diligeturapatremeOjdSegodiiigatneif^Sima loha» i4 nifefVabo ei m^ipfum . La tus hoc meridiem uerfus refpi cit,regioiiemundefolis ardorferuetius asHuat.Siqnide _ 6ifinis pra^ceptieft charitas de cordepuro 8£ confcie!? ly,*' * tia bona,6C Ude no fida^uinculum quoc^ perfedionis, ° °*^ Vndefuper omnia effc habenda^ Aeftunempe fuOjtrupi ditatis diifoluit glacie, exterminatc^frigus iniquitatis* Pr^ilac aut S£ hoc latus tribus portis ad c<xlicolas tidi« tum/Ut ad ingreirum afpirans>D iligac fuper omnia dei! propter feipfum, D liigat 82 proximum propter deu,D u ^ -^ ligacnihilominas ordinate feipfum*Tres itac^ cukurge fupra iignataj, tres nobiiiirimas refpiciu t potentias^ in nobiliirima hominis parte/cllicet in fpiritu* Refpedu nobilirfimi obiecfliuidelicetdei^PerquarS exhibitione deuocam SiBdelemfpiritas abnegatiiobiliirimomodo feipfum* Mundo funditus moiitiir,efficaciter diabolum . fuperat $2 ultiu , dC deo offert holocauflum pinguiifimu

ff

COKATVS II.

&medullatumperfui]pfiuSj6C omnium mundanorutn. contcraptum»

INDAGO SEXTA. Sugeil quartus culcuSjCX anima 6C corpore deoprx^ itanduS;hoc eftjex oibus infcrioribus uirib' nt fit & in teger 8iperfed:us^ Hic tunc deo grate adminijlrat , gjj

Ti,2, hoiufteinhoc feculouiuitad ^ximum,6^fobricad fc' ipium^iicut in tribus primis pieuiuit ad deu J t hic qui dem quo ad proxiriiueode imgatui mndato; quo 6c cha ricatis deicultus ♦Cnfaluatornofler aic,Et^'Xin.u tuu ficuc teipium. V bi per nota copulatiua;8ijurjicas in>p]i catur quadruplex.Na ibi notacurjunitas precepti^uni tas habitus,aquo i^gredit Chatitatis uideiictc. V.ni/

j Jofi. 4. ^^-^ principi] motiui,quod fandus loanes nocat.dicc Sj, SidcusdihxitnoS^S^nos iuicedcbemusdiligereA ni tas nihilominus finis uJtimi+DiledionepcFure^pter deum impedenda eil; pximo,per tale cni inlumine ma

Ihidcm. nemus,8ideus manetin ncbis,6i cotam implcmus le^

Rom.i j gem^Sicut SfPaulusaiCjNeminiquiccp dcbcatis , nifi ut inuicem diligatiSjQuienim diligit proximu,]cgem impleuic^. Non adu]terabis,n6 occides.nonfurabctis^ nonfa]fum'tert:imoniudices,non concupifces 6ic* Ftfi quod eft aliud mandatum in hoc uetbo inftauratur , D i liges proximu cuu,(icut teipfum^D ilet^tio proximi; ma/ lum no operatur.Pienitudo ergo legis eft dilecfliov Idi

Oi.u allbiait^Omnis kxin unofermone implecur , Diliges proximum tuumjfiGut teipfum* Vtautem particulatl 6ienuc]eatius de charitate explicetur materia. Com^s portandac funt eius gemmg^ SC flores.>in f loridilT. Ev an geliorum campo,per faluatorem noilrum fpaifi, 8i in fa fcicu]ummanua]cmcolligcndi,utcdore redc]cntiif,af fediis iugl pafcatur deuotione interius , qu^ in iigna & afedus tan^ fiu(!lu5 ptotumpat cxtciiuS; Igitur u s

DE HDE ET OPERIBVS,

«xfmdibus Cognofcatur arbor^Sentiamus quelibet^l^

delein ex cradicione euangelica elie obligatum ad habe

dain cliariracem ignoicentem^reconciiiantem^bencfe

cientem,ada proximifynceriter interpretantem , acne

ritatem 8i pacem feruantem^Quinumerus quinarius>

€x lelu Chrillicrucifixiquinc^ uulneribus^f Juitubet;^

time,Expetitur equidem a quolibetjPrimo^charitas i^

^nofcens uelindulgens^dicentedrio^Dimittite, 6idu

mitte:ur uobis. Etomnis qui irafcitur fratrifuo , reus

critiudicio«Quiaute dixeric Rachajreuserit concilio,

Quiautedixeritfatue;reuseritgehenn^ignis«Et_>ego

dico uobis non refiilere malof S edfi quis perculferic ce

in dexteram maxillam tua,pra;be illi dC alceram. Et qui

tiult tecum iniudicio contendere,6i tunicam tua tolk

ie,dimitteeipalliii.Etquicu9 teagariaueritmille paf;>

fus,uade cum illo SC alia duo, SecudOjCharitaS reconci

lianSfEilo confentiens aduerfario tuo cito , du es in uia

cum e J,ne forte tradat te iudicij^i iudex tortori.SCmic ,

taris incarcere^Etfioifers munus tuum adaltarej,8i ibi

recordatas fueris ,quia frater tuus habet aliquid aduer

fum te,reiinqueibi munus tuu ante alcare,8C uade pri'

jreconciliari fratri tuof etalibi^Diligitcinimicos ue*

ilros*Tercio;Charitas benefacienSf Eftote mifericoris»

des licut ddpaceruellermifericorseftj quia mifericor

diam uolo SCnon facrificiu>Date 8Cdabitur uobiSf Da

temutuum, nihilindefperances,Quipetita te,dailli.

Benefacice hiis qiii odcLunt uos , 6^ orate pro perfe*

qu^ntibus dC calumniancibus uos* V endite quae polft

detis,8idateeleemofynam , Etecceomniamunda funt

uobtS>Quarto,charitaS uerba iigna Sifada pximifymi

ceriter interprecans * Holite iudicare^ dC no iudicabimi

ni* bJolite condemnare, dC non condemnabimini. In

qu® enim ludicio iudicaueritis,iudicabimini*Etin qua

Mar ,6t

Matth, 5 Ibidem

Mat.f.

Ibfdcm.!

match.i^

Lu.6»

niat»^,

Lu.i2

Lu.i f.

Matth.?^

CaNATVS II-

nJcnfura tecnii fueritis^retwetietur uobis«Qpid aute ui;*

lohati.^ ^cs fcllucam in oculo fratris tui,6£ trabem in oculo tuo

noniudesCEtalibi;, Noliteiudicarefecundufacicmjfed

Math,7 iuflumludiciuiudicate^QuintOjCharitas ueritate 6dpa

Lu.6 cem ampledens^Omma quae uultisutfaciatuoHs ho:<

Mzth. 5 ttiines , dlnos facite ilHs * Et lit fermo uefter eft eft^non

Mach, I a non+Et de omniuerbo ociofo quod locutifuerint homi

nesreddentrationemmdieiudicil+AfortiorijdedamriO

Math» 1 8 fojfallaci^Si periii£iofo.Ec,Qiii fcandalifauerit unum de

pufillis iilis,qui in mecredunt , expedit ei utfulpcndat

mola afinaria in collo eius dC demerga tur in profiindu

jvjar.o iuaris«Vaemudoafcandalis*Et,habeteinuobisfa]+8f,

pacem habeteinteruos*Quanfumplaceatdeo charit£S

proximi, 8i qpfuauiilimein ccnfpedu eivis redoleat, Sal

uatorbenedidus oitenditin unouerboru contextu^ma

!oh, 1 5 datum de dikdione proximi terreplicando. Ait enim,

l^andatum nouum douobis,utdiligatis inuicem^iicut

dilexi uos^ ut dC uos diligatis inuice* In hoc cognofcec

loh ? omneSjquiadifdpulimeiefi:iS;fidiledionemhabueri;>

^"* * ^ tis adinuice.Hoc eil pr^ceptum meum,ut diligatis in*?

uice (icut dilexi uos,H^c mando uobis,ut diligatis in

uice»Vo]ens diledionem impendiproximo^corde^ore,

opere^infpiricu diueritate*

INDAGO SEPTIMA*

Fccle. ?o QuiadicitSapieS,rv1ifeiereanimxtu3epIacen5deo*

racb, i^ Etfaluatorbenedidus^Quidprodeilhomini^iimundu

uniuerfumlucretur^ animas iierofuaedetrimentupatia

turfConftathomincmcfTeobligatum adfuffpiius amo#

r em ordinatu* Qui tif c iufte celebratur, cu fe fecundum

deum 6C in deum amat, Acfecundum came 6i mundum

oditjuxta dodrinl eiufdemfaluberrima,Qui amat ani;^

toh,i2 mafuamjperdeteamjEtquioditanimafuamin hocmu

Mar.9 do^inuitam ^ternamcuilodiccamtPerhocnam^abn

DE FIDE Et OPERIBVS»

galfemetiprum,& tollitaucefuaj&fequitui Chdflii» Huc cuka refpedu fuijpfius deo impendit, qn fobrie ui ^^ j| * uit,licuts* Paulus docuit, V t fobrietas onine ordinata proprig? uitae compledatur inHitutionem+Qu^ ad qua temarinmreduciturnumerum. Debetem qtiluis elTere gulatus^Inintentione, affedione^adionc^^palTione, utiitquadraturafolidaincmilaterebenefedens.Primu quideminintentioe^fpecialitercircatriaexercitia^quat ipeciali modofajuator exprefiit^uidelicet^ circa eleemd fynam,orationej, & ieiunium, D e eleemcfjna quide ait, Cum facis eleemofyna noli tuba canere ante te, fic.ut hy pocri tse f aciunt in fynagogis dC in uiciS; ut honorif ice tur ab hominibus *Te ant faciete eleemofynam , nefciat f^ath .6 finiilra tua gd f^ciat dextra tua ♦ D e oratione ant* Et cu oratiS;non eritis ficut hypocrita!, qui amantin fynago^ Ibidcio. giSjS^ in angulis platearum ftantes orarcutuideantur ab hominibus* Tu aut cum oraueriSjintrain cubiculum tua Sl r*D e ieiunio uero* Cu ieiunatis, nolitefieri^ficut liypocrita?v triiles Tu aut cum ieiunaSjUnge caput tuu, 6ifaciem tuamlaua* In quibus omnibus corruptam eli minatintenticne, &, oana^ glori^ exterminat cupidine» Hcc tame circa illa fola^ quin uniuerfaliter circa cmnia opera noftra cum generaliter ait , Attendite,ne iuftitia Math.6 «eftram faciatis coram hcminib^, ut uideamini ab eis, Secundojin affedione^qu^ deprauatur per ccncupifce^ tiamcarr.iS;, Sinimiamfolicitudinereitempdraiis cum quibus complura fomentantur uitia,Quie faluator con^i* ueilicradicituSjCum ait,De ccncupifcentia quidcm car niSj^Omnisquiuideritmuliercm;» adccncupifcencTum jvjath,! eam^iam mech atus eft eam in cordefuo*Quod ii oculus tuus dexter dC manus dextra fcandalii ant tC; abfcidc; dC proifce abs te.Dt folidtudine autem, Kolite thefauriz a Math,^. re uobis thefautos in terrajEt ne foliciti iitis animae; ue Lutii,

ff i^

- COHATVS Ih

llr^^^mdmanducetis,ne<5corpo£ixie{lro,quid indaa r; : : mini* Primum ergo qu aerite regn imi dei 6(:iufticiaci^^ dlhxc omnia adtjcientur uobis ♦Tertio,in adione, Rei^ QalS. gulatur per frudus fpititus , qui funt, benignitas, boni taS,modeftia,c6tinentia,cafl:itas Jn paiTioe uero^quar toloco,permanfuetudinem,&patientia,Quibus omi^ busfuifragaridebet longanimicas,Namqui perfeuc^ matb. f o rauerituf^infinem^hic laluus erit, Culcus hic quarc' e^. latusexcipitaquilonarejAquoomnemalum paditur,

rii«rce I ♦ f^per omnes habitatores terrx, A<fliua liquidem refpi^ cic uitam tumultibus referta^periculis plena; 8C incom modiscundisexuberantem* Prxftatnihiiominus ad ccelicos ciues adicum portis tribus , anguftis plurim ii» Temporalium oium abdicatione^faltem quo ad folicitu dinem indif cretam^ 8^ inordinatu amorem , uoluptatum 1®.^ fubtradioe 8d carnis crucifjxione* D ur^ eil hic fermo, 8Cquis potefleumaudireChocenim audito fermone de carnis crudfixionejmultldifcipuloru abei/nt retro ; 6J ainodonon cu Chrifto;6i poft Chriftum ambulant.qui busnonefkdatum utperfeuerent^Sicut enim nemo uc;^ nit ad Chrlfttf^nifi pater codeflis traxcrit eH, Sic nemo ofeueratcumillojnilicMidatufuerit defuperf IHD A G O O CT A V A. Exhis omnibus,cultus confiatur obferuantise toti* legis euangelicac^Quoueraprobatisraddeij charitas, iuxta illud faluatoriS,Qui habet maridata n-ca,& fctuaC !oin« 1 4. ea,bic efl qui diligit me^ Et fi quis diligit m e,fcim oncm , meum feruabit^Et itemj, Si diligitis me^madata mea fer

^ ^^V uatCf Haec^flcruxnoffcra pofl Chriflum baiulanda, de qua ipfeaitjSiquls uukuenirepoflmcabnegec femet ipfum jdCtoW a t crucem fuam quotidie , dC fequatur m e« M^»ro, QuamquinonbaiulatSieufequiturjnoneft eo dign% Lu, |4, nec potefl efTe eius difcipulus^ Hanc ipfe prior portass

DE FIDE ET. OPERIBVS,

mt,quia cocpitlefus facere SCdocere , Quia non uenlt ^^ * * foluerelegem , fed adimplere^per hanc cunda abfler;^ *

guntur peccatajln qua uera confummacur poenitentia euangelica,dequaait;Pcmitentiam agitebEt.niiipceni iviat.4» tentiam habucritis,omnes iimilicer peribitis.Per banc Lu.i 3 . &cm per anguilam portam incratut in regnum cccloru, IbidciD; Perquamuimpatitur,6£uiolentiiiludrapiiitjSine qua Mat.i i. non pacebit in iilud ingrelliis , quia, N ifi abundaucrit ^at. 5 iudlitia ueftra^plusc^ fctibarum dt pharifa^orum ncn in trabitis in regnum codorum*. Haec itac^ eft iuftitia EuS gelica, cuilibetadultoufu rationis priedito ad cape& lendam beatitudinem neceiiarla+ Ad quam agnofcen^ dam xmulandamc^ , duplicem nobis deus pater accen dit lucernanijnos dirigenteni & excicantemA nam ins; telleclualicer illuftrantem, facram uidelicetfcriptuia, per uerbura fuumr ^ternumnobis reuelatum^Quia mea doKftrina ( ait ipfum uerbum^ non eil mea ; fcd eius qui Ioan.7> miiic mCf Aliam exemplaricerexcitantemjn morali* bus equidem plus mouent fada $ uetba. H*ec efl uita Chriftifandtillimajin agendo 8^patiendo,orado dl c6 c^^^ ^e templando^exempiar perfediirimum g> nobis a deo pa tre in monte perfedionis Euangelica^ eft monAratum* Ad cuitts contuitum omnia opera noftra funt cifiglan^ da.Cui cota uitanoftra eflconformanda;6i affedus to. tus pex amorem tn ipfum tranfformardus ♦ V erum quia corporis pondereprajgrauati Cquod aggrauat anima Sap.^» 6ideprimitfenfum multa cogitaccm) aillugere ad h^c aalemus minime*Culcus orationis cuilibetfidelifums: meeftnecenrarius^quoquod nofbrisuinbus non uale- mus,eius fuffragijs adiniplerepoirinius.Quod 6^falua tor ipfe teflacur,^nquiens., Opoitet f em g orare dC nuqp L u. 1 E deficere«Di»nem,opGrtet5dicit>neceiTitatemor?diini 4icit*Et diljfeniperj adrj cit nylium tep us ab oratioiie U

COHATVS 11.

beruat nobis concedic. Vnde 8i alibl aiCt Vigilate omnl

^"•^ '^ tempore orances*6i, Vigiiate dC orate.ui: non intretis in

^^' tencationem, Item, Videte^uigilate dC oratejnefcitis em

Mar. 1 3 quando tempas lit.Adcuius inftantiam certiirimis quo

($ roborat promiiris , Ame amen^inquiens^ dico uobis,

lohan, I $ ii quid petieritis patrem in nomine meo,dabit uobiS,Pe

tite 62'accipietis, ut gaudium ueilrum iit plenum* f ru*

«iuoiiitimucrgofaluberrimum^ exercitium eftoratio,

Quo a maloiiberamurjad bonum prouehimur, in bono

progi€dimur,5S ad o ptima fubleuamurf Vnde qua to pu

rior crebrior<^ f ucric celebrata oratio , tanto celerior de

hollibus triumphus 5 tanto pinguior in omni uirtutu 65

charifmatum genere profeduSjTa to denic^ intimior 62

familiarior in deo dC cum deo conuidus ^ Hoc proinde

feJici exercitioomnes fandiincarnis corruptibiliscrtf

gaftulo adhuc conliftenteS>miram a deo na di funt po;?

teftatem, Stupendam inteihgentif charitatem, 6Cfuper

omnia defideratilTimam familiaris contuberntjcudeo

unitatem*

Confedarium primum*

Igltur ad beatitudinis airequution€,n6 fuiHciCadul^

to uium rationis habend , cultus fidei fine cultu fpei 62

charitatis ♦ bkc ille fuperior line inferiori 6i exteriori,

quia diuina iuftttta exigit cul tum 6i plenum di perfedu

a toto homineinteriori 6£ exceriori,fecundum partem in

feriorem dC fuperiorem, V t integer fpiritus dC anima 62

t ,Tcff,|5 corpu5,line querela in aduentu domini noftri lefu Chrl

ftiferuecur.Sicut totus homoper glorificationem eft re

munerandus,utfic totus homomoriatur'mundO; totus

Colio ; crucifigaturcum Chrifto,utpoffitnouus refurgerein

., *^ Chrifto8CcumChrifto,Expoliemusita<5cumfideiinte

gritateueterem honiinecum adibus fuis^ Etinduam^

fiouutn eum qui renouacur (n agnitionem dei^fccuduni

DE FIDE ET OPERIBVS*

imaglncm cius qui creauiceum ♦ Namlicet is qulforls 2.Ct) i cft nofter homo corrumpatur, tamc is quiinnis eft reno * '** uacur de die in diem,Hocrcientes,quiauetus homo no^ ^Qnj ^^ iler fimul crucifixus eft ut deftruatur corpus peccati, uc ulcra non feruianius peccato* Quod totuper cruce agi^ tur^dum crux radicatur in corde per ardenrem diledio nem refonaccxore,per conftantan ccfeflione,geftatur in opere, per indefeiTam ucftigiorum chrifti imicatione, Si relucet in omni uica pcr exemplarem conuerfatione* Vnde fan flus Paulus, JMihi autem abiitgloriari,nifi in .

cruce domini noftri Idfu Chriftij per quem mihi mudus "^^**^ crucif ixus eft; fi{ ego mundo.

Confe Aarium fecundum* . Igitur,non eft intentiofandi Pauli, Fidem multipli citer comendantiSjlic ipfam ftatuere,utin hacfola tota ialutis rpesreponatur,quafi'aduItLS perfolamfidcmfi neoperibus confequiactemamualeatuitam» Nunquid conftanciiumusferuentilfimufi^ Euangeltj pra^dicator doArinam euacuauit euangelicam, ut cum ha^c, crucc tollere.Chriftum fequi,6C pro poifein omnibus fe ei c6^ formart,doceat,ipfefolam f idem fufficere pr^dicetCMi nime,fed ut Sapiens Architedus fundamencum pofuit ^ ^Cor.f. id uidelicetjprxter quod nemo aliud ponere p6 1, quod cft Chriftus lefusXuifidesCtanq^lapis primari' igne charitatis excodus,perfummumpontificem Chriftu cruce iniignicus 8£ oleo graciae inundus ^Tnititur. Ex g bus omnis euangelicaconfurgitllrrudura» Vndeiuftiis tia fidei per lan Aum Paulu inftantiftime prsedicata, 62 ueriifimeaircrta totam complecflicut Euangclicamdo;? <flrina»Quamcontraiufticiamdifcriminaclegale6i:mo ,_

l^aicam«Hoc Scopusepiftolae ad GaIa*8CaIcerius ad Ro Qafa, 'y^ inanos comonftrant clariifimcGalatas, nempeinfenfa tbs dececnic, q? poft libertatem euangelicamjin qua uo^

gg

COHATVS V.

cati f uerunt; In Mofaic^ legis fernitutcm u t& zS falt? ^d^f tcmneceflranam perfaHos luntindudi apoftoloSjCirtf cucilionemjin obiigationisiignumfufcipientesJudf ,©S quoc^ ad f ideni couerfos, Rom ac commorantes , de fuis progenicoribus legis iuflicia SC circumcifione con -tra conuerfos genciks glorlances pari repiimituerita tis cenfura,ort:endens lcgefineeuangelio opersiimor^

Kom. 4, tem Siiram.Sequutus in his inr ocuiiam a^ternae ucri^ latis a^ertionem, Amen dicouobis,nili abundaueiititt

wath »5 . ftida i^ieftra pluS^ fcribarum 6i pharffaeorum non intra bicis iti regnum ccelpium Juftif icatio pr^teiea prima, nonpejrmerita praeambula, autlegalem obferuantiam

1^^^ - quamcunc^,fed per f id em celebratur certiffime. V n de |dem Apoilolus, luftificati eigo ex f ide paccm Y abea!« iniis addeumpef dn'm lefum Chiiftum,per qucmhabe mus acceirum,perfidem in gratia fuam in qua ftamus fiCgloriamurin fpegiatia? filiorumdei>Porrofand' la cobus apoftplus alfertione a pr^didis minime difcre^ pante^aliotamenfcopo^cpntra eos uidclicctquidefo*

I lafideiineopibusgloriantjinuehifjAffiiimasfidefinc

|aco«2* o2Xbusm©rtuaelie,necfaluarepoliccredente Abrah| quotjpatriarch^exeplo ait*erta ftabilies ucritate» Cui' f idei operaipfa certiifima tulerunt atteftaticne , f atiiJ . fuam Sicognationem ad iufTum dfii derelinquendo,di« uinae uoluncati obceperandojSi in cmni fan<Aitate pro* liciendo^necnp uf^ ad p^rfedu crefcendo.Quod autl hfCfitfandilacobifcntentia uerba teftStur fubiunda. Vi<Jes Cinquit3quoniafides copperatur opibus illius» Et exoperib^ fides c6fummataefl»C6fummata ait,n6 inchoata»Subdit,u{detis qinexopib^ iuftificat homo, i^ fcilicetconfummatiue,8inonexfidetantum. Num fi* desinanimoctiofa 6^ftertens falutem pra^ftabit/aug Qitiflus per fidem in cordc habitans doritiitabit aut

DE FIDE VT OPERJBVS^

5omilet,Ecnonpotiusindefeirepcrcharitatetti opcra<j bituchommisfalutemCNonneoninisquj audit uerba Chrifl:i,8Cnon fadt^quantucunc^ credat,fimilis erit u1 to ftulto , qui aedificauit domum fuam fuper harenam, fiddefcendic piuuia Ccarnalis uoluptatis ) dCuenctunt fluminaCtecrenx cupidicatis^ 6c flauerunt uenti Cfu*= ni«clt« ^i perbiaa 3Cambitionis)8iCirrueruntindomum illam, 6£ cccidit Sifulcruina eius magnaC Nametii fuic fcopis drfc^flOionu auiciorum fcoria , fuperf iciecenus munda^ tafidec^ oi;naCa,quia camen eam fpiricus immundus ut cancem a bbno rcperic opere ingredicur dL poiTcfibr effl citurf Fidem aucem infufam in cali remanere domo fa;^ tis intelligeredacfandus lacobus^quieam non omni* noexcindam , non in nihilum redadlam , fcd mortu2.m teftatur , f ormauidelicet,8i uircucum uita , charicate ca i:encem,finepocnitentia enim funt dona dei , qu^ fua bo nicaceconferuac,quadiuperhominem aliquid non in;^ duciturrepugnans , Fideiautcmnonrepugnat pecca^ ^®* •>• tumquodlibec mortale , ^cd infidelitas* Eftque a cha^ ritatefeparabilis > iicut inpatria iic 8^ in uia. Adftipu* laturiandus Paulus , inquiens , Etiihabuero omnem , ,Co.it fidcm^itautmontestransferampcharitateautcmnoha * * ^ buero,nihiifumv -

Confedarium tertium# ^' ^

Igit fides qul$ fit in ecclefiafticis facrametis ncccf faria, g a funt f idei iigna, 8i ad f ide exercitanda iftitutii nbn tarae fola in orni fufficicperceptione facramento;* ru.EcCutdehis explicatior habeattradatus) cura q druplex ia ancedencibus elucidatus iit cultus diuin', polTunceidequacernariono incoclnnequadrari quatti orprimafacrameca,fidelibusomnibus comuniafecun M appropriatione quada,n6 prxciiionc, V t/baptifm*

, jCONATVS u.

lcfponJeant fidei, Confirmatio fpei, Fuchariftia charl* tati d€i>ad contemplationem e]euanti,& deo uiueti,Pcc nitentiadiledionifuqpiius 6iproximi,qua delmquicur crebiius* Siquidebaptifmuscumfitporta jineccleiia adicumpandens^fpeciali quodam modofidem fibi uen^ dicacunionis,nempeingreifuri ad caput Chri{lu>& co/

^ haerenti», ad alia mem bra lignum tft certilTm.um, h a

per iplbm incorporamur Chrifto , 6L f idtiibus cur 6 is

I .Co. 1 2 concorporamur Etenim C tefte Paulo)in un o Iplritu cm nes nos in unum corpus baptilatifumus, &, oes in unp

Epli. I . fpiritupotatifumus. Ipfum enim Chriftum dedit deus

Ro.* u. pacercapucfuperoemecclefiam,qu^eftcorpusipfius« Sicut autem inuno corporemultamembra habemus, omnia autem membra non eunde adum habenrlta mul

I • Co» I r ti unum corpus fumus in Chrifto;finguli autem alter al terius membra,ut non fit fch ifm a in corpore, f td in ip fo proinuicem folicitafintmcbra.Vnde per hancin Chri ftum incorporationem,perfede cu Chrifto uitfjs dlxnu^ domorimurjY t noXeruiamus ulcra peccaco, di corefur gimus ucinnouitateuitx ambulemus^ipfum^Chriftu pleneinduimus,acfpueiusuegetamur( Qti eni fpiri/ iRoiw.$. *""* Chtiftinonhafaec>hicno»efteiusi)KecnacroniO

Col.2. * bonorum cuipfocomunionem accipimuS;,quia ant ba

Rom. 8, ptifmus fua uirtute 81 inftitutione peccatucxpugit ori ginaleCqd' $uis per concradionem iithomini fadura propria^alienotn^fcilicetparecum aducomiffum eft fibi alienir» Ideo neceiTaria eft fides,Et alitna quide fci Jicetparentiifuccurric paruulo,proprium fidei adu ha* bereno potentif Neminorrekiceacmifericordiain fal tiandoj^iufticia indanando , Fxigitur nihilominus in adulcoufum ronis habeRtc,bapci2ado difplicentiade peccato>6icn fidcucra uoluntas fufcipiendifacramcn i:umf>J6 difparimodofcntiendu e1l,dC de c6fiin:atiP/

DE FIDE er OPERIBVS»

ncrefpcAu paruuli 81 adulti* In qua fidcs cumulatforr 'tiiereturgratiajut perfedius tcporalibus contepti$,8i eificacius fathana fuppeditato , uirtuolius per fpem ad ^ternafurfumferatur,PorroEuchariftia profui fufce;= ptione idonea^expetit ampliora,Qiria enim facramentu eft: unitatis Cipfo faluatore teftc,Qui manducat carnem rohan. i« meam,6ibibitfanguincmeGinmenianet6icgo ineo, ' »^o.io EtS.PaulOjQuoniaunus panis 5iunumcorpuS multi fumus^oes quideunopane,8i deunocalice participai? niath.i f m*;)experit charitate^Panis fiquideeftfilioriT,n6 mitte dus canibuStKecpofiTumus menf^ dfii participes cflc, , .co. i^ 8imenf(^dfmonioru,Proindequiacibus eftnouentris fedmccis^exigitftomachnmentisuacunperperfedam futjpiius exinaniuonem,qua?fitp fuiidamentale humi lirate,Qux quato fuericprofundiorjCanto ipfumfufci^- piente uberioris frudus effici tcapaciorc,Quia pra?tc rea cibus eft uicalis,oium mcmbroru totius corporis uc^ getattuus,nucriciuus,augmetatiuuS56d impiguatiuus, expecicferuorcdeuocionis decoquent€,Ethumore gra tix decodu;ad fingula mebra,fingulas fcilicet uires^ def erentem , In calido quippe 8C humido uita confiftit» Quae li c6municansn& fenferit,ftudeacaridum corje* fufanguinejppafTionisipiius ftudiofam ruminacionc, Et ipfum frigidum maxima dei charicacequaie hocmo^ dodeditinflamare»Vndeipfeait,hocfacite inmca c6: Lu. ti. memorationem^Etin loannelegJcur.Sicdeusdilexit loan .5e ttiundtfjucunigen/tum fuum daret , ut ois qui credit in cum,n6pereat,fedhabeatuitaxcerna.EtSac»Paulus, ^P"*» '• D eus qui diues eft in mia propter nimia charitatefua q dilexitnoSj&cum eflemus mortuipcccatis conuiuifi;: cauitnos in Chrifto, de quo charitacis excelTu iMofes 6iHelyas,Lex6C|)phetaeuifiinmaieftatediuin^boni l„^^^

tacfs loqiiebatur cum lefu in mote traff igurationis» In

ggiq

/

C0NATV5 n*

tchfa ctenim &fedulahoru recordatio,cutn f ratlanmt

a(flioQe>cortnira immutat uirtute,Sicut ex filice durif<^

ifimo ad forri c^jncufrione er umpun t fdntill^, undeoiaxi

«&US accendir ignis«Pj:ieterea, pccnitetiaquia facramc

-tumeftrecociliatioms propeccatis no contracfUs aliff

^e fed proprijs jiiuecomiiTione, iiue obmiifione perpei

^ratis y prirao omnjj exigitf idem acternse ueritati ue*

niam |>mittenti' c6cedendam,Secundum tamen facrac

fcriptui^ regula 6idodrina,practer qua ueniae pra? di^

€aao &€xpedation6 uerafieret f ide^fed fallaci& fug

Hi<rc.6. ftitiofa,De q fandus Hicremias aic , A |>pheta ufcj ad

facerdote cundifaciunt dolu,Et,curabanc contritione

filix populimeijCuignominiadicentes > paxpax &no

eiretpax,Vndefi gs adhocaccederct facramentu non

tiredens uenia confeg 61 iuilificari^danabiliter accede^

«et.islam talis incredulitas oritur^aut ex promiiTi diui

ni difFidentia , Et fic facit deum mendacem . A u tex uo*

.luntatepetuerfa,quanon pccnitetdeprxteritis,nec^#

pofitum habet bonum pro fucuro , Et iic irrifor eft ydt

nonpocnicens* Nec tamen quaelibct de peccatorum re

cniirione flucfhiatio uel dubitatio in hoc facramentofa

citaccedentem damnabilem,quianon quajc^ cx diufnae

^ueritatis &pr^miirionisoritur diffidentia, autuolun>«

«atemala , poteftenim criri nonnunq^ex: fide puiilla.

Equidetn contingit aliquando, aliquem deuo tum, com

pundum^bonac uoluntatis , nimis tamen pufillanimc

-6£ timidum ad hoc accedere facramentutn^ea quap ^d fa

/Cffamentum pertincnt , explere 6C abfolui,nihilominus

circa libertatem apeccatis fluduare,ftante in eo , fide

certiifima de ueritate promitTionis diuin^.Kam^iuis fl

dellum de hoc ha^fitabic quin deus in promiifis fit ue^

f axydS potcns ac uolens ea implerc , >ium tali n egibi*

vffittS faiutemCEc ipfum damQabiUcer rufc^iiTepionim

DE FIDE ET CPEllIBVS.

daBimusfacramentumCEtnonpotiusfandiPauH hoif , jij^f c tacuconfolaridebemuspnfillanimes&fufcipere infir gf^, ;$ inos,Eif<$dicereilludEfai^,PHii]lanimes confcrcami* ni 6C nolite timere,eccedeus nofler ipfe aeniet &faluas t>itnoS,Dequo5i in alioloco dicit* Cakmum qUaffatu Efa, 4^, hon conceret, fiClinum f umigans non extinguet» Sed di ces , Si cal is de diuinat promilfionis uerita te ;, difcredit math» i a minime^quid ergo caulae eft^ qp fltiduatde peccatoium remililoneCCurnonconfeftim fufcepto facramento^co fcientiama(fequfturferenam& l^tam^tranquiJlam fl{ quietamCDuplicemhuius titubationis tibiafTignabo ratione,Primaefl:fcrupulofaipiiusconfcientia,qua for midat ne non beneaccerferit , aut non omnia ad facra^ snentumpercinentiaricecxp]cueiic,Ectaliseft pufilla* nimis in confcientia,qui tame ob id non eftreproban* duSjfed confortandus,f^d dulciter informanduS; <5» facramenti efficacia,non fu^ inniticur idoncitati;quin potius diiiinae aericati promifTum impleti;6C immenfsc fux bonitati^noilrac fragilica ti condefcendenti , D utn ttihomo bonafideea qua? ad facramenti fufceptioncm fped;ant,faciat,8inihil ex conteptuprietermiltat* Alia caufa eftj f ides fufcipicntis pufilla, Inuenies quepiam cercilf ima f ide^deii in promiifis fuis efie ueraciiniKum, credente,Necin huiusfacrametifufceptione^fugfuam difpofitioncm 8C praeparation e,fed fuper diuinam bo* iiitatcm fefundantem«K'ectn poflfacrameti fufceptio ne,laetam 6Cferena habere confeieti2,pacatu cor di tra:* quilluanimump5£,quiapuiilla habetfide^pufilla cha i:itate.C6em pax & gaudiufrudus fintfpiiSjex fide 6£ Gala. h charitateerupe£es,§ pufillafiieritfides,6^ paruula cha ritas^cofeques eft q> 6i effedus huiufm 6i crut puiiHi» ' Nectniine fide,etiamcircahunceffed:u,tales dTe ce rebiixiuSjNa^ paxuula fideSdfides eflf Maaiududioci^

C0NATV9 IL

hulus fumamus ex EuangeliOjIn Marcofcribiturdepa Mar'9 • ^^^ pueri rpirii:uiii muca habentis>petece a dno cius cu^* rationem,Cui dns lefus^Sipotes credere^omnia poli*i biliafunccredenti*EL01cexclamaS cumlachrymis aie bac,Credodne,Adinuaincrcdulicaiemmeam.Eccefa* tecurfecredencem ?C incredultT,quia pufi jlam habuitfi

mfttc, i4 dem.Simile legicur dc S,Pecro ambulantcexf ide fuper aquaSjiubentedno^uidens ailn ucntumua]idij:timuit, &ciJCocpiiretmergi,clamauitdicens , dhe faluum rae fac^Etaitillidominus , ]VIodic^fidei,quare dubicaftiv EccePetrusCtcftefaluatore3fidehabuic,dilimodica> Ro« 1 2 dCtn dubitauic , Kimirn , Fides donCf dcieft^SJunicuic^ daturfecundumenlliram* Aliam cibi crado ex tuo pro* prio iudicio manududione, En faluacor benedidus,cii - dis promiccic f idclibus,etiam fub iuramenti affeuera*

fn3th»i7 tjfone.Amendico uobis,li habueritis f idem ficutgra^ num linapis, dicctis monti huiCjtranii hinc, dC trf fi bit,

Ltt i7. Etnihilerit uobis impoiribile, Ecdicetis huic arbcti moro^eradicarejSicranfplantareinmare,^^ obcdiet uo

lo, i4> ^is^Ecalioloco, Ameame dicouobis ,quiccediEiniiie opera que ego facio, dC ipfe faciet , dC maiora hcrum f a^ ciet.Quidimpedimenticft^tj^hJccuel iimilia miracula no facis^eciam p qualibetcaufa iuftiirimatQuid refpo debis miledorCNum haelitasdcdiuina^airertionis ue ritate,aucimplecionis fidelicateC dices, Minime.Quid ergoTKfiquididcm alTercor hic6CihU Etfub iuramenti policicacione,Et fine omi adieda coditioneC Refpc nde bis. Aflencior,fcd fides meanon eft tanta,ut h^cfacis» ^ En propoiitum el icio ex cuo refponfo , Ob hoc oramus

cum Apoftolis.Dne adaugenobis fidem« Permictit ni hilominus dris nonncj^ trepidationem hinoi remanere etiapoft abfolutionem, fli peccatom remilfione, ad hu^ suiliacionem^ad purgatione,adfcduiam bonora o^um

DE FIDE ET OPERIBVS*

profccutionenitEtuttitnordelnaqpdccorde difcedaf» Hoc idem 8C de orationibiis nollris eft faitiendutti,D e ^uarum exaudidonecertiirimas habemus promiliio* iies,diccn£edno,AmenamcndicouobiS|fiquid petie* toan; r^ xitis patrem i nomiemeo dabit uobiS/petite^accipie Math.jr. tis»B£omnia quxcuc^ orantcs peiitiSjCredicequia acci ^lar. 1 1

piecis,6ieuementuobis»Accidittame plarruc^ oranti de exaudirtone f luctuatiojquac quidem f Idem circa hiic €tiamadunoneuacuat,S6dpufillam comonftrac , \ n S*Iacobusqui,aic>poll:ulecinfidenihilha?fitans,Qui ^^^ , emmh»licai:,fimilisen:£luAuimaris,quiauentomou€ * *. t'ur di circuf jrtur/Non ergo %{iimcc homo ilie q? accl^ piat aliquid a diio,non de omni haelitatioe efl incellige du?,qaian6eaquae oriturexfrdepulilla feddeeaqusc iiafci£urexdiffidentia,4icucicircuftacia:indicatliterf* Confedarium<iuartu. Igiturfalabriter pr^dkatur Sipr^dicarl debec^n^ folum f idei fandamentam,l'ed SL iullitia opcrum > non '^'jiidem pracuenienciufidemjfedexcaprodeunciimi ^ ^ - cmanacoram«Etadillamf[deies inftancius funcinducl ^^^*y» di,iu:cca iapieacis docl:xina;Qiiodcu<$facere poteft ma nu> £aa,iailanceroperare,EcS.Pau.exhortationemvC«i ^hiU^^ m jtu 3i tremorefalutw^m ueilra operemini.Etalio loco, Qiiae feminaucric ho.haec 6^ metecBonum aute facien GaU^» tes,non def iciamus^cemporeciiim fuo metemus , iion d::ftcientJS.Ergodum tempushabemusopercmur ho num* Venit enlm nox,qnnemo poterit operari* Nam 6C faltacornofteroperabonafuumuocatcibrTjdicens^Me , iis cibas ell uc faciam uoluntacem eius quimemifit, jut °^" J* perf ciam opus eius* Vndelicut ad duo principaiicer, ^ "^ &fummariecendicucnufc^infl:rumenripagina,uideli:s cet ad ueram dei cognicionem,6i fynceradiuinae uolun tacis implecionemtEcprimuquidcn^aiTequimur pcc ii

hh

COSIATVS 11.

dem,fecundum uero per operatione^Sichafcdao prfn

dpalicerfunt fidelibus falutariinculcanda do(ftrina,6i hocpetexplanationes facrae fcripturx literalcs^n^anu • du(flionesnacuraleS;perfuafionesrationales,idu(ftio*

nes ex hiftorns SCfandorumlegendis exemplareSj&in terpretationes myilicas fid morales, ts am & facra f cri* ptura,8idodoresfandihcShabent inufu modos,ad plantandam in cordibus fidelium fcicntiam falutaj? remjfecudtiin tamenaudienciumcapacitacem,Kec^ eni omnia omnibus fun t proponenda, quia ncc fan^ dodrl

Matth.7 "^ contemptoribusfan(fla,Seamdum illudfaluatoris, Kolicefanc^u darecanibus* Kemmittatis maigaritas uellras anteporcos,necimperfe(Sis &rudibus arduafi

I ,Co.). dei>6^facrxfcripturaj pfunda+Excplofan(fliPau]ifcri bentis ad Corinthios,Egofratres non potui uobis lcxfi qui quali fpiritualibus,fed quafi carnalibus^ran^ par^^

H«b.5 , uulis in Chriftolac uobis potum dedi^non efcam.Et ad Hebracos, Fa(flieftis quibus lacfle opus fit^nonfolido ciba»perfe(floriiautemfolidus eft cibus eorum,qui pro

I Pe 2 confuetudineexercicatoshabentfenfusad difcretione

* boni6imali.&S.Pecri,Sicutmodogenitiinfantes r6<^

nabiles (ine dolo lac concupifcite,ut in eo crefcatis in

I .Co.2. falutem» Ipfenihilominus fandus Paulus in tcr perfe^ <flosloquebaturfapicntia*Vndequoadhoc uerum eft di<flmii,quod aliafuntpopuloinnu]gada,aliagfedis 6C in fcripturis exercicacis coferenda.D iucifa inq^,n 6 a<l uerfauelinterferepugnatia» Inquibuscniibusfandi C0 1 4 ^^^^ fencentia inconculFe cft obfcruada, V t nihil ad c6 * • tentionem^nihiladaemuladoneiiniftramjnihilad am bitionem ucl aliorum confulionemjfed omnia f iant ad

2.cor. lo ^dificatione.Siquidem di ptas hec apoftolica 8C hicrar chica a d^^o eft in adificatione 81 no in dtftrudicncm data*necj^€mfcripturafacrarudib^ SCcarnalib^ atdc

DE FIDE ET OPERJBVS*

eH tradenda, frangendus eftparuulis nucleus *Cih^dk mentis qui utauidius capiat,condimetiS quibufda eft decoqueduSjSalua tnfua propriauirtute dC natura,Sic ftabulari^ duos a Samaritano recepitdenarios,duote« ilaoienta ca promilTione folutionis quicgd fupercroga Lu. i © retjuilicia itacp euangelica,tanqp arbor procerilllma,ta dicat in folidillima dC faccundilf^terram uiuentium,chri ftum^per f idem,Exurgit in fublime per fpem,uiret per gratiam gratufaciencem, ^ducit f lores per exemplarc uitam , germinat uirentiafolia adfanicacem gentium, perfanamdoArina,eniixipitinfrUdus perfandaoga, Apoc.i* quidecoqu(icur6Cmaturanturper charitatis ardorem* cuiufmoifuicinMetaphbra arbor a Nabuchodonofor perfomniiJConfpeda,DequaiDanieledicit.Vldeb3, Da^.4^. . 6£cccc arbor in medio terr^>6C altitudo eius nimia,Ma gnairbor,6Cfords,8Cproceritaseius contingens cce* IG.Afpedlus illiuscra? , uf^ ad terminos uniuerff terj* ra:,f olia eius pulcherrima,a frudus eius nimius , 6d e^ fca uniuerforainca,Subter ea habitabat anlmalia 61 bc "'

ftiae«Etinramiseius conucrfabancuruolucrcs CGeli,6C cx ea uefccbatur orais caro. Fuiflct mi lc(f^or , in horum dilucidatione aliqualicet infudanda , fi alia noua in ca* ftris non incercemflcc turbatio«Vndcintermi(ro hoco^ pcrc;adfcditiofos compcfccndos pgamus»

CONATVS TERTIVS. >

Vfcultapcrfpicaxk<ftor,quidinterfeccn# * ' A quirat, 6irenarra,Illo propius ad eos ac^

cedence QC caufam explorantc tandcmrc^ /

dnt dicens>de bonis operibus noftris grauis cft fubor ta cotencio,! tiii, q> 82 hxrefeos rrimii: mutuo fefe rru» $ee;Na unapars osm aoftra fuggillare ui<?^iuftida,Oi

bb i)

CONATVS III.

fc«Sopaibus noftns^quatacac^ iullis inelTe affJti!i5s pcccacum^ Alcef a nihiiomlnus parte plenis repngnan^ «€ uiiibus» Ad que ui cgo»Opera;pred0 eft felerti'' h^c dticucereniacenanu Kam prima fronce durus hic uide tur rermo, V nde tiuidfundamentiueritati% habeat ex plora 1 1 dighiiamu uidecur*Ptimu autem(cum contradi ifkiQ piuria hic fit^utii^ parti^ut oportet dC expedit; aii les accom ddemus ♦ D ein,m eri tis pftriufc^ p at tis , ex ahii narionematurajibratis^nonttliatentemus mediajfi § modaipfas p artes in eorum inducere confenfiim polfi* inuS,quo acccdence^pax cundisoptata mortalibus in* teteos inhacmateriaCdeo aufpice^reftituatur,

AflaiparsprimajfortisSCanimofa arniis facras fcri

^«kle^ ptur^ munita,6ide pfcaret£aiua>fpicula prcducit acu leaca-^nQfacilioblcerepUiiumpaEura. f t primo quide, extento atcu fagictam carpic ex ecclcfiafte. Kcn eft ho moiufl" ia terra^quifaciatbona&Bonpeccet^Submi

E^ ^A **^ft*^^^^^i3ni8ilian€acutiirim5 Efaiae inquientiSjEcce

^' *' tu iracus es 8C peccauiinus>in ipfis ftiicnus;fcn-per , &

faIuabimur,E t fadi futnus: ut immKd iomr es nos, & cfL

pannus,menftruatf uniuetfx iuftitii^ ndftrae, Admini^

^^i. J ^^.^ cula tur prophcta m pfal. Kon in tres in iudiciu cum fc£

pfaf,79. uo tuodne^quiaiion luftificabitur in confpedu tuo ois

uiuls*Etalibi,D omihedeus exercituu,qiroufc^*iraice^

, risfuperorationemfetuitui*Acceditfand^uslcb,SiIo

i®3. 9«, tus fuero quafi' aquis niuium,8ffiilferintue]utmurdif

. fimae manus me»,tame fordibus intingcs m eJde, \ c«

* ^** rebaromniaoperameafcicns(|nonparceresdc]mque

tocf»ca^ tfjdem,fi iuftificare me uoluero os meum condcnsbit

pfaJ^ I \^ me*Siinocentem oftendero,prainim me ccmprobabin Frumpit iterato pfalmiftajGmncs dcclinaucrut , f?niul inticilesfadifuntjnoiieftquifadatbonum.,n6cft u%

I jcgq % sdimimi Jtcm Salomon^Non eft^ homo qui nc peccc^

DE BOr^O OPERE*

&nouoinjl:rumentoaduehitur fandus PauluSj^qtil^ Gala.? €nS; Garo concupifcit aduerfus fpiritU; & fpirittiS; ad;^ ueiluscarnein,h^c enlmlibi inuic€maduciian'tur,uc nonc^u^cuncp^uultis^illafaciatis* Adftipulatur land^ loannes in iiia canonica, S i dixerimus quoniam p ccca^ i .lo, i ^ tum nonhabem«s,iplinosfeducimus fiCueritas inno bis no eft»En Jedor mt,audis,quata aduerfus parte c6 trariam dicant ceftimonia,nec locus patcbit diftugij^p coaiparacionemad diuinam iufticia» Nam quae finiti ad • - , infinirdpropordoir^Quod enim faluator ait, Eftote pfe * ^*

diiicut patcr uefter caleftis perfedus eft,in:itatiGnis mandata eftnd comparationis«^VerefcioCinquit loh) iob,$ t^ non iuftif xetur homo copofitus deo^ Vetutamen a« direoportetSCalfa par£e,ne idigeftueuomatiudiciu» /, ;

Accedit 6i altera pars, Arcuic^ exten to fagictas fug poniCjpoti:ncis acutaSjnonincalfum iaciendas,haiura primaexDauidicaproducitpharetra^Probaftidiiecor p^ j ^^ meuin^ 3i uilicaiti no<fle,igne me examinalli y & non eft inuenta iii meiniquitas.t tin alioloco. ludica medne, pfal.^f, qiri in inocmamea i^greffus fum^^Sadusquoc^lob aic, |ob 1 3« Sifueroiudicatus,fcio,<|iuftas inueniar» Etiteium,Iu' iob27, ftificationem meam;qua cccpi,n6deferam* Ke^ cnim; reprehendit me cor meum,in omni uita mea, Ccoperat fandus Paulus ad Timoanquiens, Bonum certamen 2,tfnio |» certauicurfum comfummaui, fidem feruaui,lh reliquo^ • ' repolica eft mihi corona iuftitiaf,quam reddet mihi do^ minus m illa dic iiiftus iudex* H^c autem ncn uident tierificaripoiredepeccatis,Siergo S.Pauhis in omib' operibus fuis peccauit>qu6iadatfe debono certamie, Quomodoprxftolatur coronam iuftiti^.peccatis gp^ pepocnadebetur;n6 coronacldem induci poteft de oi^ bus facrxfcriptur^promilfioibus^pro cperibus inftl Sia^ reddendis* AudiuimuS candide ledor partes,miirii

hh itj

coNATvs m.

iUladataluHrauimus^accurram^mfuri «jusepars fatf ciata,qiiaeuc uericatis fcuto circumdata his la^la iit mU nime,an forte zmbx cruentse , neu tra pr^fato undiquc cincflafcuco,nulIac5 earumuidlrixdifcefferitexbareria» . . ,., Cum autem lu;fiamenlitdepeccato,6iiull:itia;non in^ Confone mentis noftr^ obtutus ad uciiufc^ origine eft reduCLudus^ Heque enim extrarium cenfcbitur mate* iix,ii itacushominis ueftigetur primordialis , 6C quid homoexnacura,quidueexgratiaacceperiC;quid proin de incurf erit ex culp a, quid denique ex^no cor.f v quu;» tus iit redemptoris ♦

INDAGO PRIMA.

Sapientis fententia eft^SoltTincdohocinueni^q fece

£€cU«7« i^deus hominemredlii,hscc reditudo cii uniuerfalis

fueritltotius hominiSjbona implicatomnium uirirTCo*

(iftentiam,8C tam inter fe qp ad deum ordine debitum 6C

tranquillu» Ex quibus perfedarefultabatpaxinhomi

iie,du inferiores uires plene fuperioribus fuerunc fub^^

ic Aac,8i fuperiores uolutati diuinx per oia conformes

omniac^roniCquscadpptima dcprecaO confonabat.

Vndc in ftatu iiio humanae na tursc primitus inftituto^

fpiricus tragliitatemagnaconteplabar diuina^pfeAa

tn 01 domo iiia polTides pace. Na 6C anima QC corpus cu

oibusuiribusinpfedahabuitobedientia,nullaui,nul

©tiit» \i |o fenfu rebellante,aut turbatfonc excitate.uel minima,

Deiiiquidem perfedafuntojja,quoddi(fiudehac no/»

biliiTima creatura prxdicat ueri(i*ime» Cu aut talis ta ta

ftinnaturahuana concordia,inpurisnaturalibus ccn

ftitutainueniri nequeat^utpcte yC\i\xex diucriis^fi^difi;

paratis naturis,Gorporali uidclicet &fpiiali coftitura,

difparatas 6{c6rrarias habetaffcdiones &inclinatio

nes,fpuadfpualia,8Cfenfuadfenfibilia tcndci:te,confc

gues eft,$ hsec canta in hoiepax^tianquillitas &vOiu«i

DE BOKO OPHRE;

ulriiicoronatSapcr donudei Hberaliternatursefup ad^

diti1 fit effeda,lllas cotrarias codhans partcSjtctS^

redificas naturl,necn6 ad beatitudine eleuaSjnatusa

Jf^amadfugnaturale fufficiebatn^inime fire gratia

gratdfaci?te,liue hoc donufuerit habitus quida^fiue a

dualis influxuS;iiue uttil% copledeS; Ada^ fpiri ad ta

taindeudeuans contfplaaone,quataninul]us delegc

c6i habet^ ftatu prxfenti,^ i deir totis fcrcbat uirib^>

tiulla inferioriuiretardateuclrctrahcteA fi ^ influx^

Inipfas iferiores fiebatuires^exfuauitate S^gaudio^

eratinfpd,Sicut6ini6 incontep]atiuis^8din deumper

amore transformatis cotingit hoibus» In quib^ confo

lationu 8igaudiorum ubertas in fpii afandlofpufufce^

pta redundat in uires infeiioreS;6i in cotpus,cb natUi^

raleeorumcopulaJntancUj^vnon moiineiTlladifficul

tate,ueru quoc^ curiocunditatc.oiamundicontenOt gau

dia;Et,qdp]uris eft^mundifuauitates conueitunt in a

maritudines,8ic6modainonera,honores indolorcs*

Talis fuit S* Pau qui aic, Mihi ablit gloriari nifi in c ru;> Gal.€

ce dfiinoftrilelu Chrifti S^cQui &tribulationjb' gau

debat^hoc 8din pkrifc^ reluxit martyribus^in toimcnis

tispofitis.Adh^cfandhisIacobus horrat,Cmnegau jaj»

diutn exiflimatefratreSjCum in tentationes uarias icide

titis«Supomes faluatornoilcr bndidus hocailruit,dis»

ceSjBeati eilis cum maledixerint ucbis hoies , & perfe matb. f*

cutifuerintuos, 8f dixcrint omnemaluaduerfnm uos,

mcntientes proprer mejGaudetc in iJla die dC exultate»

Ex tali equide redundan tia f it, ut & uires rrij: udict inf c

riores, 8C deledabiliter fe a propriis uoluptuoiis retta* r i 4^-

hat obiedlis«Simile quippiam fenfit propheta,cirm ait, P|?j T^

Omnes gentes plaudicemanibus, iubilace deo inwoce P" * ' ^

cxultatiois.Et alibi mcmoriam. abundantia? fuauitatis

«u% crucflabu t.8Ciuilltia tua exultabu tt £t alio in Icco»

C0NATV9 iri*

jf/^. 0. Vcnftebfultemus dno , iubiletnus dcofaliitari noftro

I .Kc. . 5^c* Annaquoc^ mater S amuelis in fuo cantico,Exulta uincormeumindomino^ &exaltatumeftcoinu meum in deomeo*PleniuS uirgo gloriola , da tripudians ait,

Lu, 1« ^agnificat anima meadominumjSC exultauic fpiritus meus in deofalucari meo.Pleniifime autem faluator no fter^de quo fcribiturjn illa hora exulcauit in fpiritu fan

L\i,i9 ido,8Cdixit,Confiteor cibipacerdne cceli^iterrsc , ga abfcondifti haec a fapien tibus> ^dprudencibus, 8i reue iafti ea paruulis *Ex hoc mqp ^d Euageliila dicit^ In illa hora,clare oftendit in Chrifto non fcmper talem fuilic redudantiam gaudrf .Grandis ergo fuitilli^ exultariois caufafEtqu^CParuulorum i]]umiatio,pIusqp fapiencu 6C prudentum* Nullus ergo iibi fapientiam aut icientia arroget,alios«^ floccipendat, Sicut Heliu feclt De quo

f ob. ^t» Ccum multa ampulofaiaditalTet uerba de grandi fua fa piencia,^ fublimia trucinalfet)audiuit fan <ftus Icbjiudi

lob.j3» ciumadomino,Quis.eftifteinuoluens fententias fer*> njonibusimpericis .V nde fumma fapiencia.iumma eft

proucr. i toltitia.Cnmiimplicibus quippeeftfermoclacio diii» Sed hacc extrariaa pra^ter infticutum. Ad propclitum Tegrediamur^Eracergo tota nacura primi paretis in illo innocenciac flatu cum oibus potentijs dL uiribus,uelu;> ti organum quoddam muficum,bcneinfticutu & artifi;? * Ciofefabrefaduj in quo omnes cannule 8C in ter fe,6i ad

fotumbenequadrancopus,quod artifrcialimctu agita tum dulciiTimuharmonicum reddit fonum , Cuius con fonantia fiper falfarium foluca fuerit &dctuib3ta,non

. , 0 jara dulcem fonum,fed horridu dabit ilridorem , ipfos

ctiamcancs adululacum prouocancem.Procuiusrepa^ tatione dCin priftinum ftacu reformationeingens emer gitlabor,nectameprimJc refticueturincegritati bonica $i$«Habuit: ergo piimus parcns noitet i fc> paiadifum

DE BONO OPERE,

Iltum fpiricualc,corporali incomparabilitcr Cxcellctfo i rem,5iquia talis,tantu9<$ftiitinfpu;dignum eum iudl cauit deuSjCui 62 hortum conftitueret uoluptatis,meii tali conditioni;optimequadrantem,8{ad conteplatio nemapttiilmu, quointerioridefertoextcriorem quoc^ tmiiitiuililfime*

mDAGO SECVHDA* Cum deus benedidus fupradidla toti^ humana? tr* quillicatem naturac omniu uirium & inter fe 6i ad deS confonantiam primis ConceireritparentibuSjnon mo;* ^o profeipiiS;uerum quoquepro omni eorum pofteri^ tate^ea per eorum praeuaricacionc amilfam , ab ipfis 8C oibus eorupoflerisexigiciuftiifime^No quoad habicu uel donum lolum iw fe,fed ^ quo ad ozs adus 8i motus abeorum potetfjs,6Cuiribus progrediences^qui fecun dum primcuainftitucionemdcbencelfe8Cincerfe,8iad deumordinatilfimi,acintrinfecauircute pfedi»Siquij^ demarborem plancas,iufleiibiuendicac&uduSj8C tass les qles inpriraoflorenaca erat producere.V idesCopi nor^perfpicaxledor^quorfum hxc tendant,ad hacutl 9 metam,quod deus cotra hominciuftiifima fouetlite^ iilam reditudme,innocentiam,8Ciu{l:iciam ab eo,8i in feSiinomnibusadibuS 8imocibus expe(fl:as,quam(i bi vci primis contulit parentibus, Ab organo hocrona \i dulcem audire gefliens harmoniam^ab arbore fua ui^s ua intelleduali fuaues fecundum primeua naturam car^ pere frucftuSj, A feruo denic^ fuo liberaliifime dota to, 8^ ,ditato^fidele,fedulum,indefeirum($ obfequiumvQuan tucac^ hoclitin pra?fentiaru(ibiimpolfibiJe, na in hac Impoifibilitatem fua fe propria prascipitauic uolutate, legemlibipraffixamprxuaricado cummturam habe^ retredilfimam^mandatu^impQiitu leuilfimum,Deoi GVn/ij lignoparadiiicomede;Delignoautcfcientias boni 8C

ii

mnHnwiconiedas^Subcertafpoen^ taxationcJn e^vi^ ■ mc^ die comedcris cx co>morre nioricris* Qu^ ad znU mamdicorpusrefcrturjfecundum dupliccm mortcm, ; culp^ uldelicet &naturf ^Porro mors culp^ morte quo " «^implicatgehenne^fuit equidem tr^fgrcfTio illa mor talis,6{ quo ad danu naturae illatum gtauilTima , pcr ca - na($ AdamcStotafuapoilcricatefeminalitcr abeo de fcendente^perpetuf mortifuic addicfluSjiuftitia diuina

Rp»5 iuftum decernenteiudicium^Vndefandus paulus,Per unumhominem peccatuminhunc mudum intrauic^fiC pcrpcccatummdrs^Etitainoes homines mois pertra^ iit,in quo omnes peccauerunt; Omnes eni peccauerilt,

Ephc. 2» Sd^gcnt gratiadei^-Etad Epheiios ait,Eramus naturafi ' lij iraj^ficut 8i caeteri,Peccatum ergoCquod in Ada f uit acflualej^^infuapofleritateoriginale^eflmorrale, con ftituens filinmirxdci,8Cperconfequens filium pcrdi

Apoc.20 tionis6igehenn^.Namomnis quinoninucnictui fcri ptiis inlibrouit^omittctur in flagnum igniS;ha^c&fe tentiaiudicis continet*Quando dicethis qui a flniftris

j^ eiuseruntJtemaledidiinigncmaeteriumiEcorrajhis

^»atM25 q^j ^ dextris erunt* Venite benedicf^i* nec uUum inrer has duas partes mediumpofuitjVndepaiuuli in origi nali peccato decedetcSjfilri funt irx &damnationis,6i ad congerie pcttinet reproboru, a q nullus liberat uifi g lefum Chriflu;,qui eflmediator dei &hoim;qui 8idedii

i Tim ,z redeptioncm fcmeripfum p o ibus * Porro ;, fi f iJius nos

loh. 8, liberauerit;uere liberierim^,Ku]]a ergo paruulis tali^ b^ poilrefurredionej&iudiciii funtcoccdeda folatia»

. INDAGO TERtJA

Vltramortis triplicis pcrna adco boi Scejapfum c6 ' L«. I e, minatamjS^pofl trafgrcfficncm infli^J, alias ctia zd^ iecitpcenas^NaCutinparabolacotinct faluacoris^mi

DE BONO OPERE,

ferhomoquiab;Hierufaleni;UifionepadS3& flatti fell cideicendicin riierichojSiiciditin latrones,derpoiia' tus efl, di non una,fcd plagis pluribus jmpofitis,iieniiui uus ellreliduSfin quibus uerbis duplicemintelligim'*' pccnl priuatiua uidelicet 6i pofitiuam inc6i,delpolia, Kionis 6ip]agationis,quat quide infjidacdicfturho a lacronibuSjdxmonibus incenciue^adeo autem , ptima cquidem lub tracfliue^dona fua ob demeritum non con^ feruandotSecunda autpoliciue infligendo, iuxtaijlijd prophecc) Si eft malii in ciuitate quod dfis non feceric> ubiaccipiturjiipronon.Exfencentiafcilicetiufleinfli* genda. Nam omnis pccna iulla,ergo a deo» Pocnapriua tiua defpoliationis , fubtradionem includit omnium donoru, naturalibus exdiuino munere fuperad di toril* cuiufmodi fuic, quo ad inteHcc^^um magna illuftratio, quam Adam non exnaturainfe,fedexdiuino dC fu^na turali accepic Sihabuitlumine.Ad contemplahdii diui na,tancaexcelletia,quantamdec6ilege nullus habuit poffccrorum,8iquoadcognitionem diuinorum operu, 6i natur^ , nam naturas eorum,quae propter ^eum fadla erant,cognouic,unde 5^ eis nomia impofuit» Ec gratie, exreuelacionenempediuinafLituracognouitmyfteria, ticpote,incarnationis myilerium, Adhocmilitdomiri' foporem in adam,qui non fuic fomnus communis 8£ na turaliSjVndeeuigilans aic.Hocnucbsdeciribus me^ is,6i carodecarnemea^hasc uocabicuruirago , quonia ^de uirofumpta e^hoc p reuelatione cognouit. Subdic, quaobremreliquethomopatrem8imatrem,8{adha?re b it uxort fue, 8i eriic duo in carne una Hoc iterpretatus apoftolus,ait.Sacrametuhocmagnuell:,Fgoaijt dicq, inChrifl:octinecdcfia,quf quideintellccflus fuiinhis illuJl:ratio,8^1ifibinonfuericpenitus ablata.fuit tiiin Ipfo obfcurata* Peccatum enim eft quali quacdam calti

ii ^

Amos.f*

Pocn^ prl uariue tra Adam

Gcn.t

Epbe.f,

GONATVS Ilir

ga82 nebula intelIedlumobnubilas,quia oninls malus ^ap .!♦ ignoranSjErrantenim omnes qui operatur iniquitdte, nam excaecauit eos malitia eorum;,Porro a pofteris f uit omnino fub trada^ Nafcimur fiquide in omimoda igno rantia,quo adaffecflujOriginalis iufl;icia,gratia gratiTJ= faciens,fibi collatafuit^Etmultiplexuirtutum & dono^: lumpra^rogatiua.quibus adeodotatus fLUclibcraliifi^ mcQua? omniafuerutfibiablatajSC relidus eftfemiui , uus,qui3efrenaturaercmafit,fineeireuittutu 6igratia% poflreris autem^hac pcen^e pleni^ iiintinflid^sQuo ad cotpuSjfubcradafibieftimmorcalicas , napoteratnon mori. Cum em mors Cominata in pocna fit cranfgreffio niSpCdnfequens eftjli tranfgreflus non fuilfet; eam non incurriiret.N.on quidem ex naturap conditione y c^ uita ageretaiale cibis indigente^fed exdiuiomunerej &di Pcenar uinie prouidentiae prae^ruatioeCCa^teru pcenac pofi tiis pofitiu?^ xx;z utri^ parenti inflidx tan^ plagx J textu exprim u prrmom xx\x.^x. mulieris quidem, Mukiplicabo ^runas tuas, 6i IJarcmii. ^onceptus tuoS,in doloreparies filios>6i fub uiripore ftaie eris,6iipfednabitur tul. Adae uero^quia audifti uo cem uxoris tu«,maledi(fla terra in opere tuo , In labori bus comedesexea cundis diebus uit*e tuac , In fudore uultus tuiuefceris panecuo.CommuniS utrfq^ • Puluis cs 8i in puluere reuerteris,lncineratio uidelicet & e pa radifojfineregreifu eiedio» Quo notabatur^fj ad ijlum felicem ftatu &perfedum nulli f ilioru Adx ^ ftatu ui^ patereLaditus,Debitores ita«^fumus deo,cmniu bcno ttitii,quaeln primis accepimus parentibus , eoiumque pratuaricatione amiiimus^debkores nihilominus funi^ • ikonbabendi eama]a,quae eorum pr^uaricatione incut rimus, Spiricualia precipuc; cuiufm 6i eft ignoran tia in mente,concupifcentiaincarne;qux6^pcr tcrram itcl HgipQtcHmaledida, Exquafequituririfirmitasin omi

DE BOl^O OPERE*

bono opere*ExhisomnibuS coitflatur malitiajquaJrJr tura peirimajdi quadriga ad gehenna ducenSjqu^ ma^* ia totamoccupantnaturamjnam ignorantiarationale, concupifcentia uim c6cupifcibilem,infirmitas irafcibi lem poiridet.malicia uero iibi omnes uedicat uires , qui bus in nobis praeualentibus 6idominatibus,nullu eli* cerepolTumuS adumtale, qualeminparadifolineomi difficukate dC cum omni iocunditatepotuifl*emus,6{q< lem deus a nobis exigitjfecundum eam natura^ coditio - Kem quam inftitultf

Confedarium primu» Igitur deus ponderans adus noflros^iniuftitiac fu^ ftatera,fecundumnatura humanam^primitus inftituta, innocencia dccoratam,uirtutibus adornata , magnain operando uirtucepracditam,ab omniinordinatione 6i defeduimmunem S^extranea Jnuenitomnesminus ha bentes,8iin pondereKnumero8fmenfura,modo,fpecie 8C ordine plurimu deficientesJn pondere quidc ob quai titatis uirtualis defe<fln+ IModicam eni homo habet uir pfaX,yr' tutem,unde gemes ait , Dereliquit meuirtus mea* Na ludi! i 6^ ralis 8i ablacis feptem f locccliis^donis uidelicetfpirii -'^

tuffandli^a capite»i\menteprimi hominis , receifit ab C0j8i omni fua pofteritate fortitudo* In numero proide obdifcretioniS;8^fapientia: defedum Jn menfura nihi lominus gfedionaJ(is bonitatis.in modo infupercircu - ^

ftantfonalisintegri^atis^InfpecieprftereaTnunda? ue nuftatis.in ordinedenic^ ad deu puriiTimae in ipfum re^ lacionis*Nimirumuis ronalis a clarolumine quoprae ditaerat^eftobfufcatajrafcibilis aforcicudinefua €i> . neruata.Concupifcibilis per carnis concupifcentiam adimadeprefra,Vis executiua ab Gini eftiuftitia! lege d!eftituta»ynde totanatafubuerfa 8i deprauata ad eli ciehdSidusnaturiihftitutseairurgcreuakritiinitne,: ■

comrvs iih

^mntficffcp eriam per gratia,iurtutes & fpffiTan dli Jon t

^IS^u^ leparetur. Nla per haec quidem reflauratur ad falute,n^

plexiac^ autadprimordialis ilatuslibertarem* Duplexitac^ oi

tibusno/' bus adibus noftriS,6iintelledualibus 62 affeduaiib*

ftris, 6i executiuis inell: uitium,etiam noftris iufticiis , V num

priuatiucutpotc, quiainjflateradiuin^ iuflitie minus

habentes inueniuntur^iuxta pr^dida, Aliud px^iitiue,

iiquidem amorpriuatusquem adfeipfum geritlpiritus

^umanus,ad carnem quoc^ 8(f quampiam rem alia crea

tam^noftr^ naturac deilituta? adeoinhafret tcnacilTime,

^ nuncg elicit ad^^m ica puriirime 6C integerrime in de

um,prapferfeipfumutfummumbonum5relatum 6^ te

dence,quin aliquid concurrat deprxdicflo f tiuato amo

Ce.Siuequoadpra^fencc refufioncm rcfpecftu alicuius

c6modi,ueldele(flationis,aucgloriae temporalis ^ iiuc

quo ad aeternam remunerationem talis equidem puriiri

ma Siincegerrima indeum tendentia,omnimodam exi

gitfutip(i^,quoad carnem 6ifpiritum mortificaticnem

dC abnegationem. Etut necfeipfum,necullam ametrc

creatam nifi fimpliciter Sipure in deo 8C propter d eum

nec prseter deumautextra deum aliquid qna?rat Hicc

noilrf diredionis diintentionis fcopuSjhgcnoflr^pfe

dlionis meta,hoc omniu aduu noflrorii mecrum , a quo

quanto abfumus logius^tanto remotiores a noflrra fu^

mus perfeAione Jn hoc flatu diuinu QC principale illud

gfede implet pracceptii,Diliges diim deum tuH ex to>>

to cord' tuo>6d ex tota aia tua,8i ex tota mente tua,ex oi

bus uiribus tuis* Ad quc,quia i corpore morrali qd ag*

grauat aiam percingere ualemus minime, conucnitno

bis ^ .pfuudl hailicat3,8i!defc(fluiincJl:rorurcco^nitro

ne SCcofeirionefYnceriiTima noflrafupplere 8drefarcire

i|5fed:ione,dicendo cum pfalmiHa^lmperfedum meum

pfaU ( 3S uideruat oculi tui»Et cu D anielc orando, In fpiritu buf

tiotuific^ c^iraria «

Mat.22. Sap.9

DE BOKO OPERE*'

litatls 6Cin animo contriti fufcipiamur a ledte^ qnh. pgn s c6r contritum dC humiliatum deus no defpiciest Vndc pfai. j-o, glibet q^tucuc^ iufi^ oraredebet,DimittenobiS debita noilra+Etilld^pfaLKoitres iiudiciiicuferuo tuo dHe, ga no iuftif icabit i cofpedu tuo ois uiucs. Secudu em hucice]]cdu,oes iuftitiajnoilr^ funtiicutpan^ meflru praKf4i» at^.ficiinullusad^decoilegeadeoeflpfedusquina ^

iuiiitia diuina reprobaripclTit tanq^ mirius h aB^eS*

Confedariumfccundum^ ^

Igituri omni adunoftrocft peccatii8^uitiii,quo ad- a(ftuinfe6iadelicienterelatu,unde facfmcftnobis ita conaturale^utfinepeccatoelTenonpoflimus^quantun^ ciJ^perlacrametapurificemiir.Saltefecundu aliquam peccatidifPerentiauel accepricncm, CbidS, loannes i«Ioha#s ait,Si dixerimusyquia peccatu non habemus,nGSif fos feducimus. V bi uerbo praefentis temporis dl polfefTio nefignanteutitur,Procui^ profufiori elucidatioe mul tiplexin facra fcriptanotat peccati acceptio.!s!a primo accipit pro concupifcentia,qux i carne eft,Qua fand' Paulus legeuocatmembroiu,LegecarBiS;kgepeccas^ Koni,7« ti^VideoCinquit^alialegeinmembris meis repugna temlegimencis meig,5{captiuantemeinlegepcccati* Koi*i enim quoduolobonum ^ hocago, fed qucdodio malum4llodfacio,fiautcmqiiod nolo il]udfacio,non ' iam ego operor i]lud,fcdquodhabii'at in me pecca^^ tum ., Igitur ego ipfe mcnte feruio legi dei, carne aui> tem legi peccattEn concupifcentiam uel fcmiten] car^i^ '

nis^peccatumnuncupat, S^ipfum habitare in nobfs ' '

adferitf Secundo pro original i peccat o , co inrel] edu, Idempaulus,inquit,Sicutperunum homiiicmpccca;,? p e ttiintrauitinhuncmundum:,6^perpeccatumorS;6<^ita ^^^'^ in omnes homines mors perrranfrjt /n quo ocs pecca* ttertint,rerdo pro uicip dupliciin cmi bono adu^D e.^

PcCOLtU

tnorcak. loan.S.

loan. 9. loan. I f ,

s.co.f.

brce.4.

Tolcran da a^uer fa.

CONATVS III.

fupraconfedario primo,prQpterquod quilibet adus quantucuc^ prf cellens peccacu cenferi a nobis dcbcc p noilra humiliationejficucSiiudicari uccale a diuina po tefiiuftitiajUtiicomnes oremus,Pcccatores terogam* audinos.Quoetiam mododicimus,omnesiullitias no ilras efic ut pannu menftruat^jnon unam fed plures ha bencem maculas 5ifordeSfQuarco,pro peccaco morca^ li aduali, ut in loanne , Qui f acit peccatum,feruus cft peccati*namproueniali oclconcupifcentia qusc eft in carncnon illaferuitus inducicur,de qua faluator loqui turjfubiungit enif Seruus auc no manet in domo in arter num,Ergoferuitus illa a beatitudinis regno excludit* hoc etiam modo ad quofda ait pharifa:oS, S i cseci effe^ tiS3nonhaberecispeccacum,nunc uero dicicis, quia ui demus^peccatum ueftmmanetf 6i alio in loco, Si n6 uc jiiircm Siloquutus cis fuifrem,peccatum non haberet» Quinto,prohoftia,pro peccato,utPaulus ad Corinth* Eum qui non nouerat peccatum,deus pro nobls pecca tumfecit^hoc eft hoftiam propeccato,fcilicet Chriftu* Similimododicitprophetadefacerdotibus ; peccata populimeicomedcnt,ideft,hoftias propeccatis, Ocs hac acceptiones fub uno complicantur peccati uocabu lo,quia omnes illar difFerctiac ex una prodeunt radice, prima uidelicet hominis tranfgreflTionc. Confedarium tertium* Igitur uoluntarifplurimu efle debenms ad tolcran;! dum aduerfa undecuc^ obuenientia,quia enim adus no ftri tanta bonufti funt imperfedione,complacct dco in paflTionibus noftris , propterdeum toleratis , magis q^ adlionibus^dummoineisuoluncatidiuinae fimus reli gnatijnon recalcitrantes^uoluntace dcliberaca^fiiii rc murmuret SC querelctur fenfualicas, & ipfe fenfus natu^ f^quiomne difconueniens rcfugit» Adhuius fulciracn

DE BONO OPERR

'tttm o(!l(ipl€lx airignacur In prxfentianim perfuafio^Pri tna quia iti paitionibus iiue ab incrinfeco exorcis,fiue ab cxcrinfeco illatis amplior exigitur proprix reiignatio uoluncatiSjdi in diuinu benepiacitam captiuatio.Nam omnes tales inf eruntur nobis,n6 mododeo permitteii leClua fufpitionelaboramus crebroJ)fed QC uolente 8C Coplacente^undecu^ cueniat, Etiam iideditaopera ac cidanCjiuxta didum prophet^ Amos, S i eft malum in ci *^q uitate»quoddns nonfeceritjUtfupra allegatu cft*unde **

fufcipiend^ funt a deo can$ fpeciale diuincc dignatio,^ nts munus,n5 folis eledis xenium hoc folet tranfmit;^ tere.Sic fandi apoftoli ibant gaudctes a confpe<flu c6 A^u f, cilij^quoniam digtii habidfuncpro nomine lelu contu^ meliam pacif Sicgloriabaturfandus Paulus ininfirmi cacibus fuis,ucinhabitaretineouirtus Chrifti.Gloria ^♦^o« ^^ bacur 5Cin tribuladonibus,fciens «^tribulatio patien* ^^*"» 5 • tiam oper atur^padentia au t probationem , probatio uc rofpem/pesautemn6confundit.Secunda,quia caro q.. » V Cq^^ feLiiper fpiritui rebellat 8C aduerfus fpiricum con *^* ' cupifcit^per eas mortificatur , madaturjCrucifigiturj ^in feruicuLem fpiricus redigitur» Vnde idem Paulus GaU# aiC; Mihi autemab(itg]oriari,nifi: incruce dr?inoftri le fu Chriftljper quem mihi madus crucifixus eft , 8i ego mundo.QuienimfuntChrifti,carnemfuam crucifixe*: Gal»f« tunc;cum uittjs dC concupifcenttjs.Tertia,quia per eas homo debicam pro peccatis fuis recipic talionem^fec 0 dumilludDeu^Promenfuradelidijeric&plagarii mo *^^^^*^^ dus.Et Apoca.Quancufeglorificauit Siindditijs fiiic ^ .g tancum dace illi cormencum 8C lucftu.Quarta,quia min^ ^ habecdeproprio,Quicquidenim exproprio procedit nio:u 8C affe Au, quacuciic^ bonum uideatur iuftum 8i fancftam^noneftlinepriuati amoris fufpitioncquila^ tcnciiTime in omnibus noftris ferpit adibus , in tatum

coNATvs m: r

ntujx abeleuatifntnis deprehtndi uakat mcntibuS: q/f incendonoftfainadibusnoftrjs iicab hcamoreuene nacoimmunis,6iindeunipuia,nonficinpaliioriibus# Quinca>quia fcapham cordis noftri prf ciduiic a pra fe

£cd€. 7 . tis feculi liccore quo ha^rec tenacilfimejfua^amaricudl neabubenbusablacflancparuu]os«VndeSa'Om6,Me 3iuseftireaddomumlu(flus,^addomum coniiiun»Ka tionem fubnediCjln illa enim finis cundorum admone

ccdeu» turhominumj>Ecuiues homocogicacquidfucutum fit, Ideorifum repucaui errorem 8C gaudiodixi , curfruftia deciperisCSexca, quia cumuhatlorem adducuc graciarn

2 Co.2. SiuircuCeSjhocmodofandusPaulusaiCjCuinfirmor, tuncpocens fum.Namuircus in infirmicace petficiiur,

laco. I Etfandus Jacobus/Jiiiegaudium exiftimace fracres> cumincencaCiones uarias incidericiS;iaences,q pro^ batiofidei ueftrae pacienciaiK operacur , Paciencia auce opus perfcdumhabeulnpacieciaenim ueftra polfide

^* ^ ' • bicis animas ueftras.Sepcima,quia deu habcnc adiuco* rein,6i ipfum reddunt homini f amiliaiemA r de pl aln: 1 fta,Cum ipfofum in cribulationeCaicdominus^ Qui 6i de Paulo ad Ananiam ait, Ego oftendam ei, quaca opot teat eum pronomine meo paci h on aic ^ agere,ciim ca* men abundancius omnibus laboraueriCjf cd paci . Ocf^a^ ua , quta Chrifto 6i omnibus fandis conformanc. Pet «iamnempecrucis canq^perfcalaunicama cerra uf<$ ad deum percingencemC qui eidem innicicur 3 alcende^ runt;6CregnatjnentcoErleftia.Kam SCCfeiiftum oporj;

' tuicpaCi,&itaincrareing]oriamfuam.TreSergo cibl

Tr«s cru praeftituuntur cruces , \ na eft Chrifti , quam bakrlaf t

"^*** perfedt, Alialatronis dexcii,fub qua incuruancur im^s

pcrfe<fH,pcccaca conficcnres fidelircr , tS' diccrrts Si gna fadis recipimu5,Tercia lacronis iiniftri^quam uo^^ knti animo potcanc peruerii^ad regna proiicilceccs tar

DE BONO OPERB.

tairea,In quibus conftituci dicunt; LafiatifumuSjin ufa 5^0. f imquitacis,5igdicionis,ambulauimus uias difficiics» tlige quam malueris/edh^cprxcetinftitULU* INDAGO CLVARTA. D eus b jnediAus,fic it in «terna fapientia dC bonitt te>mundumin ei^feproducerediipofuitperuerbumfuu increatum,8irpecialiternaLuramintelledualem crca^s tam tan ^ principaliter inten tam iic eam fibi gratif ica redeCi:euit,ineleAis iuppofitis peruerbum incarna^ tum,Siquidem2eternofuoordinauitconcilionacuram j» «^ ^ libi humanam in perfona f iltj copulare,quianuf$ange ^ • los apprehenditjfedfemen Abraha? apprchendicunio nehypoilatica;,qua tantum eftglorificata , ut amplio* ris giorix capax non fuerit,fuper angelicam quocj ex^ alcacanaturam, ut quoddeerat naturae fuppleretgratJ^ i(a,ut,iic iiuila creatura glorietur de naturali dignitate fua hancquoc^naturam liippoiitalicer fibi copulanda in caatum dile.tit,qUod decreuic nullum fuppcfitum an gdicum uel humanum beatificareniiimedianceilla^ut perhochoiorecurSCglor^ficeturabomicreata, Na dC j^gf^g^ ^ Calihonoredignaseft^qnemrexiicuoluerichonorare, *. ,

Hocexfandi Paulifjlcitardocumenco,adColofenan quientis, Ipfeeftcapuccorpbris eccleli^;,qu3' eft priiici CoI»f pium primogenitus exmortuis , utlit in onmibus ipfe pnmatum tenens,quTa^in ipfo placuit omne plenitudi^ n5inhabitarc8Cpereureconciliarioia inipfum,pacifi^ casperfanguinlcrucis ei^,(iuequae interris,fiuequ» in coclis f mc» Angeli auc fdi ad corpus fpeda t eccklig triuphacis,ncp emduo corpora elecSorii ernciccdis an geloru dC hoim,fed unum oim beatorij.HoclucidiuS in eadeepiHolafanA^ Pau,explicat.Tnipfo inhabitatois Colo a plenitudodiuiniratiscorporali^,6ieftis inillorepleti g eft caput omnisptincipatusSC ptdtis» Alioquin Chri

KK !J

CbrMusi

Chrm ni^ricutB

voTun tas dcf rd omnisbo nltacis*

COKATVS IIL

HaS fecundum humanitatctn nihil ad fancflos pertfnc^ ret angelos^nec ad aliqua ei tenerentui gratitudinc m» HabctautemcaputrefpeAucorporiS; tres coditioes GhriftoconuenxenteS,praceminentia? uidclicet; influ* cntia^,6Cnaturalis conuenientia?,nam fi^corporipr^e^ minet,in ipfum inf luit,8C eiufdem eftcum iplonatur^* Hoc tcrcio modo caputeftfolurcmo liominum quorum alfumpiitnaturam»Prlmis ancduobus modis etia ange lorum,quibus innatura etlam hun:ar a pr^eminetf Ka relle Paulo ad Hebra^f Sedet addexceram maieftatis in exceliiSj tanto meliot angelis effedus,quanto ditferen tius prae illis nomenha?reditauit«Cuienim dixit aliqfi angelorii^Filiusmeuses tu,egobodie genui cejlnfluit quoq^ineos^nonfolumadus Hierarchicos ineosexer cendojfed eos in deum fecundu rationem mediationis reducedo/Hxcpr^hbata funt^ut oHendat meriti Chri iki uirtus Si^efficaciaf Eft equidem principale , §d deus pa£eracceptat,8£quodinomibusoperaturdedis,nec HQ per qiiod oJamerita cundorumeledoru 81 homina 8dangelorumacceptaritur,Sicenimccmplacuitdeopa triinflaurareoiain Chrifto,qux in codiS;6d qu^ i tcrra func in ipfcVndequanto Chriflus eJcdis fiiis CKmula tlorem comunicatmeritorumfuoru mcnfurajt^toube* riorem in praefenti accipiunt gratia,quamedia teadfub limioreinfuturo puehunt gloriam^

IHDAGO QVINTA, Cumfandilfima uoluntas diuina^prima iitcmnium rerumcaufa,teftepfalmifta,Omnia qu^c?^ uoluitfc^ clt,Etprima omnium legum regula 8{finiS;nam omes legesfecundufuuminftituic bencplacicum. Ad quod etiam refoluuntur ulcimate,eric prima omnium aduum intelkdnalisnaturae ponderatrix,moderatrix,& fcn^ tetiatux^ tacionemciiti SCdemaitijin ordinc ad pra^

DE BO^JO OPERE

mium 52pccnani,8Chocfecundum qualitarem,quantita tem,6iomnes circnllantias^Eftenim inomnibus iuflif lima,im j ipfa tuftitia,quam obliquaduel minime eft im poiribile^CuinecelTeefl: omnem uoluntatem creatam conformari adhocutfitre«f^a Siiufta. V nde nihil uult SC appreciatur extrafe quia bonfl eft, Sed quia libi pla* cetideo bonumeft«Etquatiquippia acceptat 8C appre ciatur tanti 8d n6 pluris aeftimandum eft^Eodem modo eftinmalo^SidemaioiudicandumjSicq' cuipx quanti tasmenfuraturfecundum diuin^ difplicenda? quanti tatemiiuegrauitatem.Exhis duabus mdaginibus taq^ f undamentis inferiitur fequentia»

Confecflarium primum*

Igiturnullus adus hominis eft peccatum,cui uides^ iicetdebeaturpacna,niiiuoluntati diuin^ difpliceaC, 6iipfumtanq^oiibnfamiudicet,^tumcu<^ libi aliquis in<itdefedus,ueluidnrefpe(fluperfedionis tali adui conuenJentis , fecudu primordiale hoTs inftitutionem» Huiusueritasclaret expriori indagine. Difplicentfa enim diuina eft ratio,quare adus dicitur peccatu 6C of ? f enfa principaliter^unde illa fublata non inerit adui qj tumcucp imperfeAo ratio offenfae , Et per confequcns nec ratio peccati cui fecundum iuftitiam diuinam de^ beatur poena»

Confedarium Secundumv

Igitur uoluntas diuina potcft adu aliquem acccpta* re 8i approbare ran^ mericorium , Ad pr^miu pro eo rcd dendum,qui fecundum iuftitia rigidam impurari polTet ad culpam,8Cpcenam.Cuiufm6ifuntomnes iuftitif na ftrac . Cuiufm 6i proinde funt fpecial itei ad us ncftri E o ni quidem moralitcr > fed tepfdi dC remiffi quos niliilo^ minusdeus ex immenfa bonitatefua (qiia occaiicnem nobisbenefacicdiqusnt)irremuneratos n6 prceteiit*

KK itj

Rom.S Pfal.Mo

ccpcat 2ii

ftrosdi/ firaantcr»

tcft dici

PotilSmScum membra fumus umgenitifilfjfuijlibipef Baptifmumincorporati*Etper gratia gratufacicncera influxusuitaksa capite Chriftofufcipietes , fpirituc^ ipfi^uegetatuNihilemdinatiois ehis qui funtiChri ftolefu.Exillancpeunionecapitis Chriftiad membra fidelesfciliceciuoSjmirafitfiC bonorii&^ malorum co* niunio*Nam omnia bcnaChrifti fuis comunicacurme briSjEtpeccataacdefedus membiorum,iB caputredu dant,6i iibi afcribuntur. Vnde ipfe orat.Deus de^ me^ i;efpice in me,quare me dereliquifti Jonge a falute mca uerbadeiicftorum rscorum.En delida membrorum fuo ttimfuauocatf

Coiifedarium tertium.

IgicurdiuinauolurttaS;poteftacflum aliquem^tanta acceptaredignatione,nt cum praecellenti gloria decer nacremuneradum,quiaquantuadeoappreciabitur;ta^ t^mualebit.hocfortefaclumeftinpkrifi^ martyrib^, , qui 8dii nouiter conucrli fiueadf idtm,iiue ad pcrniccn liam,Permartyriij tame,cumultoferuore 8{gaudio co^ leratUjfadi funt illuftres .ut claretde S^martyre Bcni^ facio,S.Romano;,S.Emcrentiana;&plerifc^ alijsA ii non eft curandu uel calculando, qpdiu uiuatur Jnuigila dxi autem quam ftrenucquamferuenf deo leruiatur. Ft dcuoteorandum,ucdeusfua dignatione^noftra tepida accepcetmerita.

Confec^arium Quartum*

tgicur,ac?lus talis,adeolicinr6nemeriti acceptat' . pro quo xternauultdareremuneratione^quancumciit^ infeiitdefedluofuSjSCuitiafupradicflahabens innexa, . Siraplicicertameloquendonon peccatfreft dicerdus, fecimerituf^Etipfceliciensac^ijtalem^Kon peccarein eo eft cenfenduSjfedmereri* Quiaenim a dco acceptat, bcinus eft Siprf mio seterno dignus^debetequidem ae

DE BOKO CPERE.

notninari^non qualis eftinfenelabelideteprccecfen^» Sed qualis eft indiuinoiuditioinfallibiliA ndeelltie^ In eo no peccat>fed meretur fecundu h uc intelJecftu, K 6 peccamusin omnibus adibus fi^operibus noftris,\ e rumcum diuinam ignoremus acceptatione, debemus, nos ipfos femperrepucare peccatores , &iuftitias xxo^ ftras immundaspronoftrahurailiatione, feruofc^pro* nunciareiruidles^Hihilominus tamecuntiuxta S* W cobi didu; Mifericordia fupcrexaltetiudit4um , Et mife ricordia domini plena iit terra,p]enam conciperepoflu mus fiduciam , Non quidcm in /pfa opera , fed ex i^ds ©i^ibus bonis iii deUvNam curfidelis nonpraeftolabit fide p]jna,§if/ncera fiducia, quoddeus muiti^jiciter inutdufc^inftrumentipromitcitpagina. promitcitaut feruicnt^bus iibimercede,V ndead Abraham ait» Fgo eromerces rua magna nimis > Et Hieremi- Eft me^ces operituof Math», Gaudete 5Cexultate,quoniamerces ueftra copiofa cft in ccrlis» A]ibi,VocaoperarioS &red deillis m.rredem Ad Chorint*S»Pau*fcribic, Vnuf^ quif^propriam mercedem recipietfecundumlabcrem fuum, Quantam aucem opera bona apud deum habe^nt efficatiam in plerifquelocis facri indicant codices*Pri monamqucdiuinariimitigant uindidam* Hoc n.cdo lofaphatrex iuda a lefu filio Anani propheta audiuit, Impio pra^bes auxilium , Sdhis qui cdcrunt dominum amiciciaiungeiiS^Et idcirco^iram quidcm dominimei? rebaris,Sedbonaoperainuentafuntin ce,prof ter qu^ & a pericujo mortis liberatus fuit in bello. Sccijdo c cn tta aduerfarios prxlidium impettant diuinum* Sicut Dauid crebfoin pfalmis dcum inuorac adiutcrem,con tra aduerfarios fuoS,fuamallegando 6f innoCftiamjSC juftitiam.Tertio,uita?merencur prolorgscientm Fxe*» plfi habemus in E^cchia de quo i iibro Regu.EtElaiaej

raeo.2^ pfah I iS

Gcn. i$» h/trc. 5 I matb ,1

Effi cadt bonora" opcjcunia

2,^9.Ul$

4.1R€.^

_ g COKATVS Uh

fadenijad paiie<esn>6£orauic dnm cum fletu tnagno di ccns>^Obiecro dnememento qua^fo quomodo ambulst* wjrim coram le in ucritate 6L in corde perft:do,& qucd bonum efljinoculis tuis fecerim.Et exauditus eft* Ad/ di ti<$ funt ci quindecim anni uitac , Arbores equldctn

Lu, 1 5 • ff udiferae non facilc cxciduntur , Contrariu aucem f ic defterilib' dC aridis,utdearborefici S-fcribic LucaS, q iuifa e fuccidi; quia firudus non f erebat^ne terram oc cuparetgratis.Quarto^ Operaatteftationes fidei funt in corde uirentis, Nc<$ enim fides gratuita in cordc ee poteft otiofa,fiCnon in f lores crumpere &frudus» Qui to opera ipfa^bonum proximis pra^benc excmplu , qul cordiil fecrcta rimari nequcuntjUnde Saluator 3 S int lui

Lu.12 l l)iuell:ripraecindi,6ilucernaeardentes in manibus uc ftfis,6iiicluceatiuxucftra,coram hoibus , ut uideanc opera ueftra bona,6C glorificent patrcm ueftium qui in

Matb, 5. ccelis eft^ScxtOjContra pufillanimitacem muniuncSi^ dc fperationcm , hoc modo S.lob multiplicitcr fua opera

f obin plu fcona,reducit ad mcmoriam , 6C rccitat in tribulationc

^jj^ ^ fuamaxima.Septimo»Adpracmiaacccduntajterna,S* Pau^inquitfQuoniam debetin fpe qui arat arare,& qui

t »00.9. tricurat infpefrudus percipiendi^Et qu^ feminauerit homo^hacc Si mctet,Et quifeminatinfpiritu,defpiritu

Gala.$* metet uitam ^tcrnam, Ad Collofcn»quoc^ ait , ambule^ tis digne deo per omniajpjacetes in omni operc bcno

Colof . I fradif icantes 6C crefcentes in fcicntia dei , Eunres cm r 1 125 ^^^^^ ^ flebancmittentes femina fuaA' enicntes aute

^^* uenlentcumcxultatioeportantesmanipulosfuos isia

ROin.9 nuncliberati apcccatOjferui autem fadideo , habctis ftucflum ueftrum,infandificationem,finem;uerouita ajternam,5iiuftisquidemmotiuiS;pr^didis&iimili bus^habcrcinopcribus bonis ad rcmunerationc refpe

DE BONO 6PERE;

dl jm,proficuuraeft>alioquin mipeifedionis cftj !n ope ribus iuJlitid^iu^ccdem^u^reiC» Libcra iiquidei» QC Jpertectachailcas adrctribucionem nogiratobtutUjga non quarric qu% fua lunt, S ed filiaii aitedu deo ietuit ta i »Co«i | qp cnariirim;>patrijiciens fiiiomciie tjarreditate»Quan to aucem cotdis ocujus pUiioc indcum eil ii) operibus bonis iinereipedu adnietcedeai; taco obfequium gta^ tius,Ecmerccs a deopracHatut ubetior, Vnde quan« tominus qua?ticut,tancomagis exubctat.Sutnmu auc metitum,apud deum acquitetet,^ pf artet fuum intecH^ qui Euangejicac iuditiac cu] tum dco impendet et putif fimcquia iummu bonum eii; in fc^ nullo penitus habito ai mcrcedem.tettlbutione ucl bcatitudinem ttfpedu, eciam pofito^in nullocircctcmunetandus^necinptae fenci, necin futuro , Nihilominus ipium dcuote cole^ retjQuanto enim cliaiitas ctga deum libetaltot ^tanto opus cius deo gt atius, 8i ex confcquenti copioliori te* muneracione , in diuina accepcacione,digru<ii« V nde pet unum adum calem chatitatis liberaliiiime in deu, plus merecur homo qp pet decem milia operum exade met cedem t equit en tium*Quia non quan tum fi bi in cul t'i fuo irapendicur,fed ex quanco affedUj^iqejanta cha ricacis fyncericaceponderacdcus*Eiufmodihberalinri^ mam charicacem,proprium bonii plenac obliuionido^^ nancem , ludaeon m dodcr cfttndic ^^!oJts , c un aJ dominum aic. Obfecro peccauic popuius ifle, pecca^ Exo,^2i tum maximum,feccrunc9 fibi deos aureos j Aur dimit^ te eis hanc noxam.auc fi non facis delemede h'bro tuo qujmfcripfifti,lslondifpariaffedugenciiT,dodorPau;^ T?o <) ius aic, V cricatem dico in Chiifto Icfu , ncn n en tioi te "' ftimonium mlhi perhibente confciencia mea in fpiiitu fan Jlo,quoniam ctifticia eft mihi magna , 8d contii.uus dolor cotdi meojoptabam cnim egoipfeanath.ma efl^

COl^ATyS IIL

iChrillo pro fratribus meis. * Confedarium quintum.

' Tgicur pcccatum mortalc dC ucniale cx nulla intrinfc* PeccatS *■ * diffcrunt ratione,fed ex hof,(j' uoluntas diuina btne tnortaic ^^^^ cxCcMfum hunc elfe uult,aterna pocna dignu, AliS 6c ueniaf non»Fthicquidcmexhocipfo,q' uoluntas diuina non uulcpljAi afternapcrna^uenialiserit^Licetcum pu;^ nirepohet iufte^teina pocna, Na uo]untas diuinaq.ua libec moralem curuitacem imputare pdtcil: ad niortcni, fccundum fcueram iuftitiam juam^qux in fcripturis fa «ftis furor nuncupacur domini* Quatlibet rempe ca^ lis cutuitas offenfadeieft^qu*e]ibetaurcm iummires: gis offcnfa quantumcunque minimamorcepkifti po' tell? Ob quod Sandus orat. Domine nein furore tuo arguas mcnequein ira tua corripias mc. IVlifercre iuci domine,quoniam infiimus iiim, V eruntan.cri pijlTi musdcuSjhumanamuidensnatura^iuilicianudaca^uii^ tiatam^deprauatam^^totafubuerfamcSenfus enim 8i cogitatio humani corSiSjin nialum proni lunt ab adole fcentiafoa^natura? (/ondcfcendit fia^i]itati,\ rde le=^ ^es |3rxfixitobligatorias,&pauciifimaS,quarum tiafjs gretlio morte animaduercenda fit ^tema , Quam ficut folus infligerepotcft.iicfolus fub ei^pana r cdert f ct icges,unde quatum lex qu^^libet alia^p artiripat de cb ligacoria lege di -iina,tantum eius cranfgrciTioni de pcc nacorrelpondec^terna.porroaliasoffctifjSj^rattiii las^ucniadignascenfet,rpaiidiluendaspccna« Conatus Quaitus. Interca a]ia quardanj cll fubcrta difrcf tacio dc ycc^ ^««ia s^i^^ti^ uidclicct, ipfiuft^ exordio, ^ onnullis c: n ; a r cc^ nae formidinCjtimorcqjTcruili, Aliisucrc a iullicia rn.o rc mitianLibuSjUnde parccs tantr; a cci? ccrdii^ abeiic ri dtntur ; quantii intcr tiniorcin fctuilc SC auiorc .inra.Jl

DE EXORbia PCENltEKTl^,

Cilialem,Nec tamenab ipforu (^odliationedcfperacfif^^ V c a-Jct Candideledor)operas hoftias huiCacconiodc tausncgotio, cria uidetiir profequcnda, Na piirau cau* fa cum ttanquiilitate eft pponendaj audienda($,pei cii Cordi'» iVncericace cradada,Tertiodeniq; loro fub cei tis Riuafiui5 direclionib^ abfolueda, Aduocemus itz^ <5 pro exordioprima parcempciufc^ alicrtione^>cufuis armacurisaudiamus* \

Praeiloeil acies prima,Pocnitentiam ucra non fUcata

Cdtrhacenimfcopus^a cimoreieruili inchoandam ad*

f irmanSjConcurrence ftudiofa recogitacioneerauitatis

peccacijnexorabilis (poIlmorte;)diuin^ lumti^s' , in^

declinabiiis diflficlxfencenciaf^inexpiftbilis iehenna

lis poena?,quibus peccatoris cor quantilcu<5 lapideum

concuifLimlcinci]lasemittatcompundionis,quaania , ;

lo retrahatur, S^fenfim ad pccnitentia agenda ftimule*^

tur,ficc^ad graciam&uera contricionem difponatur,

prfaeniecenihilominus aliqua gratia diuina.quae non c

charicas^ad ipfam tamen cer ciilponenSjSCantecelibric

locum domino pra?parans*Huiulin6i aPtnititur fulci*

mentiSiPrimij exmodo prardicandifandi loannis prae

curforis fumicur,Qui ad turbascquse ad uerbum dei au

diendum uenerant^dicebat.Genimina uipcraitmi quis

oftedecuobis fugere a uentura irav Faciteergofrudus Lu.3,

dignos poenitentisejam enimfecuris ad radiccm arbo

tis poiita eft»Omnis ergo arbor non facicns bonufius

(flam^cxcideturSiinignemmit ecur.En$cerribilial

uulgus iecicfalmina ad ccrr^du SCrecrahedija pcccatis*

Succed?tidcindeloco,ad bonaprouehic,Kam incerro

ga:us a curbi^^jQiiid ergofaciemtis. Rcfp 6dit^>Qui ha* !.« 1 f "

b *cduas cimica*; decno habeci c$Cc. Acc.dic faluatoris '

noftri parabola d j f ilio prcdlgo , qui penuria affe^^us

M incdiacxccnuacuSjin feipfum primu eft reuerfus. aps

U i)

COt^ATVr Illlr

f erlenteoculos eius p(ma,quos claureratculpa,redirj?. autemad feipfum,pofthuiufmodidifceirum inregioi^ fiem longinquamjomnem luftitiac amorc praecedit; Na 4"id iufte amabic, qm* nec feipfum cognolcitC^ Nec obss ftat q» cogitare^de domopaterna coepit,Et quantis mer cenartj in domopatris panibus abundarent,ad memo? riam reduxit, Haec nempe,non amore iuftitia? f^ed como difecit^necjem cogitaifedicitur,0 q^pium 6C amoro^f (umoffendipatrem^Sedquantum ineiusdomo eftpa# num abundan tia,qua uetrem faciare ualebo^cum hic fa^ me peream,Adminiculatur&:aliadniparabola denu* ptijs Sfadeas inuitatis^Illis recufantibus aitdiis fer

ru. 1 4. ^OjExi in uias Sifepes dC compelle intrare ut implea^ * * turdomusmea^Compulfioautemnonfitfuauitradu»

Lu» r •, AHo quo(|i inlocodixit,Niiipcenitentiam habueritis, omnes limiliterperibitis* Adftipulatur Pfalmifta inqui ens,Si aute dereliquerintfilij eius legem mea,^ in iudi

pfaI/88. tijs meisnon ambulauerit, Sl iuftitias meas prophana uerint, QC mandata mea non cuftodierint^uifitabo in uir ga iniquitates eorum,6£ in uerbcribus peccata eorum> Mifericordia autem mea non difpergam ab eo;ne<$ no^ ceboiueritatemea*Ethicmodusin fandis prophetis , cft creberrimus 4 Ad idem cooperat S apiens in prouer* Principiufapientiae timordni, Sapientia autem uera, autcharifaSeft,autcharitaticontubernioindiffolnbili conexa.Porro omnis timor ex amoTC nafcitutpnon ipfn

Proufr^i pracic,ergoSapiensdetimoreloquenscharitatcm an*

4.^ 'tecedente,de feruiji in telligit , qui ipfam introducit ii> cut tela f ilum, Na f ilialis ipfam fequitur,quia ex ea ori

«Tim .5 ginaturf Addudtur dC S*Paulus ad Timothen, Peccatc coram oibus argue^ut 8Ccajteri timorem habeant fcili cet feruilem,quipomas horrett Adhuncfaluator indurs

mac» lOt cic^dua^c^ Nolite timereeos quiocciduntcorpus^ai

i- •-•

DF EXORDIO PCEMITENT1;R

tnaninonpoiruntocddere.Sedpotius dmeteeutn qut potefl di animam dC corpus perdere in gehenna * £c ba« iulans^iibi crucemjConuerfus ad plangentes muHcceS dixk, tilix Hierufalem,nolitef lerefupcr me,fed fupet Lu, 2|i< uos ipfa s fletCj 61 fuper f ijios ueftros.Quoniam ecce uc nient dieSjin quibus dicent^Beata: fVeriles,5d uentres quacnon genuerunt^Tuncincipientdiceremontib^ ca dice fuper nos,Quia fi in uiridi ligno hoc f aciunt,in ari dogdfietCSuppetias exdodorib^ 5C giolTis aduedaS ex caulis in primordio alfignatis prscterifnus.

Obftrepit6ialceraparS;6ifandiPauli munimentis firmata^quiad Roma.inquiCjLexfubintrauit utabun-;? Roni.f, ^aret delidum^Et adGak* Lex propter tranfgrelTioes Gal ^ poiita cfttEticerum ad Rom» Lex iram operacur* Ex qui Rom»4t bus infercur,q> abfente chariCarelexnon mono diligity uecum quo(:podicur,peccatumqj amatur>quibusftanti^ bus,ueram incipi pcenitentia ellimpoillibile* QuatiicS ^fiant cominationes , terrores dt poenarufulmina* na ccfi ab extrinfeco malo deterreantopere:,non tamen a{i intrinfeca mala uoluntate,immo augen t pcccatumjga nitimurinueticum.Stanteautemala uoluntate,fiftitur folum in feruili timore,&nu^ peruenitur ad charitate^ per quam folam lex diligitur,oditur peccatij,& fruduo laagicurp<xnitentia*Ergo Siab illaeftinchoanda^hoc eft ab amore iuftitiee,quam efficit charitaS,qu^ no qu^ tit quae fua funt,fed quse lefu Chrifti , H^c autem folo incerno dci patris donatur cradu , fecundu illud Ipan^ niSvNemopoc uenire ad me^niii pater qui miiit me tra^ , , xefiteum^FulciturhaccfententiaChriftiexetnplojqui ' ' nunrp peccatores coegic timore ad pocnitcncia/cd lua uicerallexit quofcfiqpuocauit,ut Zacheum, Magdale^ nam,omnes apoftolos 6{c.Iuxta illud HiereJn charita Hicrc.? i se peipetua dilexi teiideo adcraxi te naifer^s, V r.de xii£

n Jii

C0NATV5 Illt,

7, ikficttsr petgmf am , uoluntas non poteil bonos faCC* * * refi;u;fliis,quiaarbormala cft.ergopertmiorem fer* ,; ftil jm 113^ pa*ue.ii ub ad rl>aricac '>nec ptincipiC eft fa

piv:nciie,ueriu5 au£ ' pHncibium eft fnfipicntiie, Et per <:onicqucn55necpiincrpJuAeiicpoteric uera pocnicen tixtDcbcclgicuruerapcenicentia abamoreiniclariiu ilia^e.haecdcprimo.

Quo ad lccadu, Circa caufie difcuirionem>nonnul]x oc curmncaireicionesjn quibus parces conueniunt^aliae in quibus diiaepant.

ConlbnaDCcs^frertiones partiij funtf TimoricruiliSifTuduofus e,niJiaccedcte gfa»Timor nihilomin'' feruilis pocbenep prardicatores iuulgari* Laudabiliscilpccniccnctaqu^abamoreincipic cocri^s tioncm fieii oportecincharitarcfi debeceii£bona,Et ^ eam agi meritoria pccnitentia*

Aifirmaciones in quibus difcrepant,

&. prim X quidem partis ». Gracia qua dcus corda peccacoru praruenitmouedo ad conuerfione per intrinfecu tracftum non eft donuuel ha bituscharitaciSjfedaliudgratuitumdeimunus» Poiiumus di^uos faccre pccaicenciaj frudus, fi a cimo teferuili incpcperimus,& adcharltacem pucniamus» loiciim fapientix eft cimorferuilis,quieftadeo dLbo^ nus 5Cu:ili?-Jiretinfufficiens. Oiar4cas non expellic timoremferuilem,ficut mrumin conspatibiie ali id.fedfucc€ifu,ad augmentum gxatiac «imor minuimr feruiiis,6J aucfla gratia cimor ilic omnl no auf jrtur.

Atfirmationes partis fecund^» JLex principium eft pccmtentia!,8C cuiutltbct boni opc ris Pccnitencia non incipit a timorc feruili,quia impofj» fibilQ eft ancc dikdioncm legis p(£aiicre , pro co ^ lcx

DE EXORDip PCFKITEKTI/E.

iram operatnr^fi non diligatur* Hocdonum q^uoprimo tiiouemur non diligit legcm, fedcharicas ipiricus*

Timac leruJJis cii iiuria uoca"dirponcns adgfam,quia pdmorcmleruijem nmicfpeUTenituradchaiitatc* 5'imor feruilis non p6c niii pcccatn,augctc^ peccatij g uiitutelegis,6iopcrat iram iidciitgratia* Iriici:*fapi^cfl:timorfi]ialis,6chicincipit paniictia. A chaiicace no cxcluditur oJs tinicrferuilis piaicrtim in hac uica cu chari tatis officiu fic expelJere timorefer?» utiem,atq5 id coiauita,^ induccrctimorefilialcm* Kiii lex diJigaturq? cfb charitatis 8Cn6 prim^ mctioiS no beneuiuitur^ergonccdeus timetur ncc colitur,

C6fpicaris cadidemijedcr in his,&ex hiSjdC difcj di}fomice,6i urriuf^meritapartis. Supereft iucfligare niedia,quibus fynceropropciitis animcfcimcntq; bla doperfuadciiad unanimem ualeantconcentumjScdre ueiajdifficilJimumeritadUjnili propace partes non^ nuUa fua laxaucrint dida^ucritatCjCcmpqrca QC certa,. inomnibuslalua.

JKDAGO PllJMA. In quolibet pcccaco duo repcriunFmala, Aucrficuidcli' ccca bonuihc6niUCabi]i,rtadc6mutabile bcnum in^- ordinata Ccnueriio,harcuitiofa conucrfio, per amcrcm; fit originajia^r^qui cmium afircdicnu ladfx tfi: 6c ictis^ quo iiifcdo oia uitia crumpunt 6ipeccata«Et hoc uerita tem h abec, tam i pcccaro comiliionis ,q^ c bmiiriois ♦ In pcrraco quidcm comiifionis lecundum uim concupiici -bikmclaretq^amorinordinatus bonicrcati realis ud: |m?.ginati;Ueri ucj apparcntis diuina caufatof enfanv Inordinatusaddif;na creatura diligi p6tordir-ate ad deiT lecundi! deu d^in dco.ueJ ^pter deu.Sicui a dec Je cundu deum dC prop ter deum f ad a cil ^ Sccuridum uiru

COKATVS Iffl.

i^uoc^ kafdbilem patetinullus qulppefecunJum banc mouetur uim , ad aliquid adipiicendu , u;.! conci a aii ^ quid iepelledum,niii propcer ali^uod amacu. Qucd auc conaiur acquirere nosi habitum,c}iper coiillquens con traacq'iilifionemimpedicns,coiicicacur>ai]thabitu re* Cineicftiiccontraautferentemcomouetur.inpeccato quo^ obmiifionls eil inuenire aliquod amatuni uci con cupitUj^pterqd^ojiiccib idqd^facere debetutpotejin ordinacaqaies^uolu^^tas>otium iners^aut aiiquid luiuf modi.DehiS conqucrituidas per Hicremiam,diccns, Duomalafecitpopulusmeus» Mcdereliqucrunt fon« tem aquacuitt^, 3{foder^t libi ciftcrnas diuipat3S,quac continerenonuakntaquasJEccedeus omnia peccata ad haccduorcdacit uiala^aucriione uidcliccc 8d coiuicr* iione»Quorum ^notatut qu::titaS;d£ magnicudo qui;* dcm mali aueriionis pcr dciercioncm fontis aqu^ uiu% e^cplicatur.lnqua omnium bonoru iignatut deftitutio* A fonce enim iilo defidcraiiiirimo, abyiifalis bonita tis o mnia prodcunt bona, 1: ius cigo dcrciidio eft omnium bonorumdeflicutio* Amplicudo uero mali comilfionis per ciilcrnas figuratur diifipatas,Per foiiicnem cquidc diificultas innuicur va maloru perpecracioncj, Sicuci re probi quaerulantur in infernoJaifaciC inquiuc^fum^ in uia iniquitatis 8i perdiaonis aiiibulauimus uias d^^^c Sap. f ciles , Niratru , uia nenpc peccantiilcomplacata eft la Ecclc.il pidibus,Etcenebrofanciciuntubicorruant Econcra, proucr.4 Yiac ucf ac fapientia? uiaf pulchrx 8C omncs femita? ei^ proucr. 3 pacificac, Vnde ab illo ifelici onere &:labore auocat do niinus,diccns^ Venitcad me oes quilaboracis SConera tnatmi I tiefliis&egoreficiamuos.PercilletnaSjcbicda notan CurconcupifcibiHa,feddiifipatie,fedruinoik fur.c de> fl'4enccs undique,nec aquas ucrx fapienciac , uera- bca ciiiudinisconcinerequevuic^undeoumes tales inuencu

DE EXOUDIO PCBNITE.^TI^.

labaran!:* Hiiiurcemod/ ai/t a fiiinmo inromutabilii ^!^ Bccle.f bcnUiico bono auedicfitjKon qnia quipf iani mali ncl imag hmd qnidcni aiicililpicari iialeat in cOjCiunfit bo nixmi ifini£u3Cbo;iit3S p jr eilaiciamjacl qiicdfpiiitus crjatus grandcm habecinlua naturainfeitani incjina Cioncm .iierum ob uchemcntcni adfenfibiliaj6i intclle dus 6i affcc^ius dcpreifionemjSi immerlionc, ad fum;? mn eifua dir minimc; quia a b imis Cquibus aniore^^ cj5 icupifccn cta. inaifcatus 5^ inefcatus eilyuiiibus tiii^ f(e refolueti^iincgiatianon poteft'#

IMDAGO SECVNDA. Pociiic :ncia u :r3,c6'icrrum expclit ordinem;utuidclI cec cor ab inordinato priiim auocctur crcamrs? amorCj ad ordina tum d ei amorem qn i ch aritas eft: Ad talc aut auocationem triplcx inductTcpotcn: mctiuHpiiniUm e umorgdiennaf u J potntp^qubtno 6^biufaanitiialia ab efcis reflrfnguncur febi cocuplfcibilibus^ucrberu titro tc nm £eiToi:c,hot modo peccatorcs ab ex teriori bus at cei-i poiriiiit trknfi:rClftonibiiS/pcr facrre fciiptura' ftil mina,gcli!iialesf3ama5 minantiaxprisrdicaticnii toiii^ t£iia;ccni uranijn ecclcnsilliCam gtandin es &,CyA maja aucem pcccatbri! c6 i- laccntia nccinavj^ii ti. to::iInii3 ad bonuoi tnditci poliunt propofi tu ad amorcm iiTflf tie mi n ime, undc peruci"fus q i if :^<; ii tarcarca inc cnd la cc'r au ui ictctja pcccacoriT qiiid jm perpetratioe terrai poirei ad amorcm ailc iujliria: indnci nequa^ usleretjiincgra tia SecCduin cR:, amor au t deiideiijum boni Couiodi , u c pqte,se£crnor'f gaMdiorumpUfcce beaccu , Ad hoc qtioqj aiiurgere peneilus iion ualot Ad ima iiquide dcpreir 5! cariii imn .'dus/enfibilia infenfibilibuS,cainaiia fpl riciialibus ,5! c jmpcralia prafcrt re terniSjqtiCc foja iibi apparcnc grandia,utpotepropinqua 6£rcgiiatn.Splrl «ualia uerj(2C ii^terna tlq^afcnrurcmctaprruaeilii-iar^

tiiiu

CONATVS IIII.

Tertjum cft atnor iuftitiae quo i"ure dcvis quseritur, nul lohabitorefpedUjlaitemprincipalijfiue ad toitncnta fiue ad prxmia^Qua to autcm amor ille in deum p utior, fanto iuiliiia amplior di pcrfedior porro fi ad conuer^ lionem 6Cpanftentia,primum folumodo induxeritud iiTipulericmotiuumjnunq^ iuflificabitur »nec uaus erit pccnitens, Jslam timoriljeferuijis foium mariUtii aicct, animum n6 cohibet.Si fecundumjnec hoc ueium efti;^ det pocnitentemjfiquide exfutjpiius amore naicitur,^ libiboriumoptat priuatum^ \ndeii quis ardiifim^m ageretuitam,omnium hominum pcenitcnttx aufterita» temexuperantemprincipaliterut ampliffima aireque^s returprscmia,noniuftificaretur apud deum.Igitui ter*= tium tantumodomotiuu Camor uideliccc iuftitiaj ue fumefficitpcEniteiiteintHoc eteni ex far<flo folumo/ do proceditfpiritu^ij necproprium fapit bcnum^nec a eame^diabolbuel mundo fuggeritur,unde fiCilkd fup omniaadeoapprobatur. Ca^terum^ quartum membtu Cquod aliquibus forteuideretur addtndum^^Timor fci Ucetfilialis^quouti^falubriterabftinetur a peccatis» ab iuftitiaf non diiaiminatur amore* Quid enim mfti* q^filiali ad deum patrem amore, ab omni ipfius cautre offenfa« Ab hoc autem amore timor nafcitur f ilialis , tan qp naturalis proles^paretis prae fe ferens Imagine* Confedarium primnmf IgiturueramdCpuramaddeum c6ueriicnem,dC per eonfequens ueram poenitentia fola diuina efficit gra^ cia>hacc enim fokfundamentalem acreatura operatut au6riionem,foIaque uirtucfam adducit cordis idcum Ctanftationem,per charitatem,nu]]a equidcm caula crc ttapotis eftjhoselicerccfFedus^nulJa arbor pernaiu:* cam plantaCa,hos producereftuc^us«Ksm cmnis aibof Cotunis homoppa natiiam arida ad hoc eft 3 fterili$ 6C

DE EXORDIO PC^mTEHTm fiftfbccunda ^ dC ob h oc m aledicflo obnoxla , ut in primo t>rofu{ius declaratum e conatu» Nam 8i faluator hoc le [ojn.# ilai:urclarius»Neniounquiens)potefl:uenireadnie,ni * • a pater qui milic me,craxeriteum» Felix quem pater ad f iium crahit.felicior quem per gratiam eidem incorpo rat,feliciirimus quem per extaticum amorem , tocum in ^pfum tranfformat»

Confedarium Secudum*

Igicur fa1]aX;fucilis SCfrullratoria eft otnnls fpes c6 ueriionis dC poeni£etia?,quacpeccatori f iduciam pr^ftat conanuacionis peccatt,dd adeoCiTenequit; qui nulll hominum>ue] momentum indu]gec comorandl in pec;^ caco;uel dilacronis pocnitentiar^neminimandauic de' impteagere(aic Sapiens^Sinemini deditfpatium pec candi. V nde idem hortatur^ Non tardes coucrti ad do Eccfc. 1 1 minum ,6i ne diiferas dedie indiem , Subitoenim ue* Ecclc.5 nic ira eius,Et in tempore uindidae difperdec te^ Idem E^^l*» ^® M emor efto, quoniam mors n 6 tardat, 3i teftamen tum inf jroru,ga demonftracum eft tibi. Ad idem inducit »* p . , po(tolus,Donu(inquic)faciences non deficiamus, tgc ^***^* cnim fuo metemus no def icientes,Frgodu cempus ha bemus operemur bonum^uenic enim nox quando nemo [oan.^» aperari potefl.

INDAGO TERTIA.

Cu oTm confenfu falubrepocnitentia folus de' oget> fiiipfeuar.is SLabditilfimis modis faluceogetur in mc dio terrx,incordeuideHcetmediuinhoie obtinente fiC locd 8d (IcufjConfequens efi: ^d eius miferationibus nul lumcercunfaintclligeciaprefigereponum^modu«Vc rfitn cum S.prophetauniuerfasuias gbusdefceditfub limisillamaieilas^adbinariiireducac numeru.Vniuct f<f inges ui^d li miImcordia6Cueiita5(iueiuftitia,Vt slibi altj Miicricordia SCiudiciij c^tabo tibi diie. Poir»

mm tj

eO^/ATVS^ IIIL

fnti3(:pr^iidio fulti fcriptnra; fand ce 3 dicere , dcvim sdF ^ ., ^. fe peccatcrcs tiahcrefiinicuHs dnob^^ aiiaorc uidclicec ' ' ' " "' §1 timorc» Amoris trac" us dukis cft 6i blanduSjquc fai iiator in iiic-:taii ccrpore iiuferaticnibus affiucns ^ iu pcr cf liuens charitacc oftcndit in eilccauPorio tra c lus timciis Jiirior quidan ciljfcd faiubcrrinnis his potilil mmii qui Juri capids fun t, qiii difficiic coucrtuiiiur ad ccr,qiii defccndcrunt inprof undum pcccatorn5c.uaii la pis,qui grauibus Silc^Calibus confoififmituulncrib^* Hocuio 'io Sainaritanus pijifiaius uulnerato generihu riianoinedcndojoleuniuulneribus infudit dL umu, Kec taniendcfoloaccipicndum hoceH: timcrefijiali^qui 8i de fcruili> _. 6^ ipfcuiifcratiois diuine eftfiiniculus,pcc narmiiteiTorcnicordibusiniimttcns^&nonrjijr durio Mbus pcccatoreQiatterensflagelliSjUtcorpraparetut adfpuiianciiundioncm*

lisIDAGO QVARTA* DupliGcm ftaqireinfafris jitcris inuenimus timorf,.

. leruilem uideHcer6i fi]ia]em,quos S+Paulus cj: cppcii to abintiiccmdifiimgereuidctur^dnmaitjiJ^cn accepi ftis fpiricum feruicutis itctuni in nmcKCjled acccpiftis

H fpirituei adopttonis filicrum^in quo claniamus Abba pater*8Cquidcm,Si tinicr fetuilis is nuncupatur qui pu tc QC folum pcenam rcfpicit,5Cfcniitutefequicur uci co* micaturpeccati,confcqueriSeric,q' aducnicntc gratia adoptionis to£usdepe]latL'r,ficut 6{pcccati fctuitus, Kecobftat qj iii inftificatotimcr pccn;^ manct^quiper grati^? d^charfcaris incrcmci tuniminuituivTimcr cg dem ille ncn fcrunis eftifcd f ili alis,(^ui , cum e: cl: aii tateorigineti]r,iicharitas in3pcrf*.daf'jcrir,yccnfm rc fpicit SiformidatjSi pcrfccia,ncn iam pmiam,fcd pa^? pfal. i8 temamrefpicitrcucrendam,\ ndcfandus dicitui, 6C petraancns in feculum fcculijD e quo dL ir alic k c^ ait

Titnct

ausct

DE EXORDIG PCEiNlITIiKTIJS.

Tiinetcdominumotnncs fancTiidus^Ht iicpeifecracfca pj-^j ^ j; ficas f oias untCi t timorerri , ad fcena oculiuri finiflium , jq^,4 Izabcntciiijocnlo dcxtro ad paccrna rem:rentiam & cbc dici'ti.irjanciiiC*Hocmodointeiroic5 fili^,^^ fi fciac apacrc ic diligi; foimidatnihilominus in aliquo delin^ queiis correaicn^ patcinain^non lciuilitcr pcr giadiu uei ftjliem,fcd pcr uiiga iibi infcicnda ^ Confedarium Primtf» Igitur timorfcruilis inurumentijcfiepoteftjS^ dam^ nabilis defperationiS:,8Cfalutis,fecudum c^ ex diueriis emergit caulisJlk enim qui ex hcmie incucitur fiue p^' ptccato priamconiid'eratione,ruminandopcenaiuma'ternarr:> '^ qurj pcccatoribiis dcbc^ tiu-,aceibitattni,diftii<rii iu Ji ris indcclinabiJcm fencritatcm 6ic«fiuep aiterius prce dicationcm,h L jc ipfa auditori biisincucicdo. abft^ gr a tiainccriusin cordcoperance,nequan difpcnit adgra tiamsneccharitaccm iiiducit,quin uerius augctpecca^ tnin,6{addc:peratij lem impellitiC^iuero adeo ixnit* iitmadfalubrcmpaccatDris conucrfiGncm;£ue J5 pra: tcritorum fla^iciorjreccrdationcm,liue pcr pra:fenti« flagclk r« ioniclioncmjiiuc per futurarum por narum re probis piaeparatatimi comiiiationcrri, 5^ tcrrcris incuf iioncm,faJutcm iniciat^Si dominc uiam ad cor pr^pa^* rat.ncctamccmnis timortajisfciuilis a dco immiilus hoc opcratiu bonif^ob quod iignantcr dic^^um cft,qui a deo iajmittit ad f alubreni peccatoiis coucrii cne*. i^' a lii dequibufda querulaturproplieta>Percuf]'iiti cos §?ncn Hiere. f • dolacruntattriuifticosSi rcnucrui:tacciperc difcipli' namJnduraucrutfacicsfuasfuprapetram 6: nt .lucrut ^^ , reuerci, Ex quo colliffituv cb ulaa tin^ciis iRCufuorc m, ^,^*^f "?^^ oc nagejlorum mfiicticnenerejiaria cltgrana cci ti^oJi j.^ n<c«l> ficas,adfi:uc?tuofamhuius uilitancnisfufccpricncm, f^^i^^ H«c gratia incelligi pc teffe,uno mcdo gra tf a adcp tio

iVim iq

co-^ATvs rrn.

nlsCq^iae cadem ell cum charftate.auc el infepataBilf / cet conacxa J) Et hoc in illis qul fubico de malitia in bo fiitaceni cranrmucantur,quod forte rarius condngit,Sa ne tamen intelligendo^n6,quin in omnl conucrlioe dC iuHif icatione peccatoris f lac talis fubita di inftan tanea mucatio» Nam in inftanti iuftiftcationisC quo peccato^ tl c^municacur gratia }de non iufto fit iuftus , de m alo priuatiuefit bonus,Rai:ius,inquam>contingitin illis; qiii in malofuiu habkuaci^qui in peccatorutn fccnouf^ 4 ad os dC aures CutdicituDfunt immerfi 8C inf ixi , qul in prof undum penc abylfi defcenderunt> qui omni uolu ^iA^ fefe dederunt. ISluoi tibi mi ledor grand e uide^ ^iraculum^ii de tali tantaque , zc tam habicuata tliali 4;ia ad bonitatem rapiatur quis fubito , abfque cn.nl prseparationecordis acceffbriaCdetalidicituruti^ ad coucrfio ttJi^^ciuejhaec mutatio dexterae excelfi* Proinde in ccn^ «.Pauli. uctiione fandi Pauli pra^dicatur miraculu^ non quia de malo fadlus eft bonus fubito, hocenim feniper f it , fed quia de uno contrariorum pene in extremo raptus eft, ad aiiud con crarium excremu, hoceft> ex acerrimd ccclefi ae perfecutore,mutacus eftin conftantiil imum fMei ptedi catorcni; V nde ftupebant omcs dC admiratiue diceba t» Nonnehiceftquiexpugnabat in Hierufaleeos qui in^ uocabant nomeniftud. Ethuc adhoc uenit , ucuindos illosduccret ad principes facerdotum» Ncc tamenh£e<: mutatio ecia i ipfo fine timorefada eprf abulo. Anteq^ cm ad f ide formaret incrifecus,circofu3iit eir lux de cce Jo;, f orinfecus ipfum decerrens 8tin terram profternes , quiIefumadfeloqucntera,Saulc,faule,quid mepfeque xis Cnondum cognouit, V nde inqu iiiuit,Qui ves domi^ neCiJlo refpondente> Ego fum Icfus qtiem cu perfeque/ tiS^Et hocrefponfo a Pau'o cognito^confcftim refpon# dic^Dominc>quldm« uisfsiccreroffercns fe adouines

DE EXORDIC PGFNITEKTI^,

iabores profequendos , ad omnia mala petferenda,]:i5 pciiiimum^Mirabilisergo eilintaliter comietfiS gia^ cia^d^ideo probabilicerrara^Porroin iliis quinoniicfu bito a grauiiTimis fanantur uulnetibus Jcd ieni im pau^ lacimc^ ad conueriionem pr^parantur per flagc]]a , aut alia remedia lupra notata , quibus jpecratcium cis fubi^ traliiintur pabula,8{ a concupifcentqs malis reprimun* tur,Cum timoreferuili alia qu^dam intus in corde e^ peracur gratia.non una,fed muldp]ex,ficut mulpplices luntdiuinifpiritus incorpeccacoris influxus , Operat enimibigratiapr^dellinacionis^Agitgtatuitadeiuo luntas, prxueniunt diueiii inflindus^ motus fpirituf fandijipi^am adoptionis gratiamjpulfant adcordis ho flium y uiam domino pr^parant* Stat autem cum iiis omnibus,q> nondum lexdomini amatur,quia necdum cliaritas habetur^nectimorinducflHS^OTilialis.Kibila minus tamen omnia falubricer aguntur > quia non hols funtopera (cdi dei*Nam in humanis operibus uetitate ha?cobtinent,quodfinis debitus primum dcbetinten;; di,lex iufta di]igi,dC deus f iliali cimore dC cdi 6C reuere cijad hocucbeneuiuatunCseterumleges ha? 6Cfimiles '

hominum pra^figuntur adibus,non diuinis prsflitu;: 3*t(S« i^ unturinfluxibusJn hotum figura anteaduentumdomi ni ad Heliam traftjcprimofpiricus gradis 6£fortis fub^ uertens montes^ tH petras conterens ante dominum* Hiceiltimorfecuilis peccatori adeoimiflus , fuperbia clidens,6C cor petrofum concuciens,fed non in hoc fpa dominus g adopciois gratiamp6^poflipiritn comocio uidlicet cordis,ipfum ad uitac prarteritse compundio ncqtifS;necin c6moti6edris,& poflcomotione ignis ad thelioris uic^ ppoiitfi inf15mans,fed nec in igne per gf am dns.Pr^paratoria nepe func,prauaindireda & af" ga In ui^s p}anas a;quatia,fcd h|C snox dns infcquicuCf

COMATVS IIIZ»

unde fnbclicur, Et poft ignerii fibilus aur^ Ccnuis^Et ibl

iob 4 dominus incrans ^^ei giatianil jcum^qiicm non pcc<»

* • tor5iidlp)feiibiparauiw«.Ettricqua(ii:utciueXufdpit au

fis cordisxicnas fufurrij cius.Tunc loquicur sd cor Hic

turalcra^Saduocaccam ad fc>qu. nia complcta eft mali

£ra.49. tia eiuS-, dimilfa ell iniquicas iilius. Tunc enim fctcnat

{>(ai 103« confcientia,iocundatur IpirituSjEianquillatur animuSj

^ exhiiarar tota honEinis facies i cleoniiiericordi^di

tiineeiquiaioquituradanimam paceni,nec tamcoes iu

ftificacibosXenc unteffedhis»Sunt£Cv.'nim p1efi<5 qul

ct iaai poll confecut.i peccacorum uenia , poft acccpc5

adoptl Jitis graciam,turbulcntiiiimam fenciunt ccrdis

gp aatii f aciem^ncc qu ic^ percipiiit ferenita tis ^ c bd u do coelo

cSfolatio nicnds aquoiis dC caliginoiis Jiubibus, tonicrua f ulga

nis dila/ ra QC grandines minancibus* Qui ii inquiiici fucrint , ii

jio. fpirlLum fancflu cre icnres accepiftis xdiceBt,S cd ne^ fi

fpirlculTancflus efl audiuimus* Nimirti, Spiriius en! i an

dlus nondumreddic teflimoniu fpiricui coiiim , q fdtj

deifunttCuiusleptuplicem libet alfignare rationcm,

^ ,. I p£ima,quiapollmaleadaminpeccacisuicam,rdiqxiie

*l^^^ iremancc^quse n6 aguncdiem feftum doinino. CiTenim

^TuUc ^^^^ humana defScuca,infcda fit concupifcencia lc;*

* ** gemembrorum^qu-iuehemens fequicuradomiauitia

fcquiturpronicas*Sifuperhanc,fuperhoc fandam?tij

f upaTcdif icent ur lapides ,ex lu co tcrrcn ^ cupidica tis ,

«ninutaliaraia mundanf cupiditatis,5i aqua uolupcuo

isc lubricicacis,ignc perucrfi ^motisjexcodi ; cxurgit

turris Babel,no facili cafura impulfu.Qiulibct nanpe

adus uiciofusmalaniadrjcitcorruptioninoflra' prcnl

tatem . Sicutxcontra, V irtuofns qu icji fuper adop ticis

gratfam bonam addit incltnatior' tn ad fimi! cm & Y. oC

padoiduac e^ucgat ciuicaces^diaboli uiddicct 3i dci,

Dabiioii ^ Hieiufa}an>corj:uj^cio its<^ naturx diilltd

DE EXORDIO PCBNITEKTI^*

tx^pronitas ex adlibus malis rdic^asS^Suerfus exhfs acquiiiCus habitus, Funic*uluin complicant tdpjicem, EccU, 4^ qui difFicik rumpitur,quof it utpoildiiceitum a pecca «o,pollrecuperatam adoptionisgratiamj pofl: acceptu fpiritumfandum uehemens fentiatur ad malum impul fus quiomnia turbataSipenccoiifufareddit» Secuda, ^*^5^'*P/ ob fidei probationcmS^ meritum^in iuftif icatione equi ^^"^'- dempeccatoris fides pricipalitcr6i potiiTime operat, QuacCutmaius cumulec meritum dC eiiis efficacius pro betur conilantia^poftiuHificationis efFedu , nullo pJe ruc^fulcitur fentimento,ut nulla experimentaJi pcepta in toco interiori homine alteratioej totis nifibus homo diuinis innicatur promiitiS; Et contra fpc n aturalis per ceptioniSjin fpcm credatinfallibilis ^tern^ ueritacis« hia donec tranfeac ccclum & terra^lota unum,uel unus apexno prafteribit a promilfis diuinis donec omnia c6 pleantucTerciajaduirtuCis exercitationcmjCum em in iuftificacionerefticuacurpeccatorifalutis pignus^gra tia uidelicet adoptionis^ & uirtutes^ne otiofa^ iinc , fed nfuexerceantur,relinquuntur uitiorum Sinthomata» Sicuti tn f igura , fepcem gentes In terra promiitionis a jud/, |^ deo funt reli<flac,ut f iltj Ifrael exercitium habercnt prac liandi SC armorum ufum,ne marcerent otio. Immiidus Matt, 1 1 iiquidcm fpiritus , ab homine ppocniceciam eiedus , re diens ad eum,ii domum eius inuenerit uacantem,quan tucun^ fcopis mundata iit Siornata^airump ti$ feptem alns fpiritibus nequioribusfe,ingredieiur,Et erunt no uitfimahominisilliuspeioraprioribus>Quarta,ad poc « - nx falubris tolerantiamf Inimicus equidem etiam poft ^^^ ^'^" reconciliationem no ftatim ad familiare admictitur con tuberniu,Excmplumi^cra pponitfcripturain Abfalo, 2.rc». 14 Qui patri fuo D auid teconciliatus > nihilominus malic * ^ duobus annls In Hierufalem, quibus faciemregisnon

nn

CONATVS IIIL -

ttldic»Qiiinta,ut couerfiis a d pccnite ntiam auifatws Ct adfucnrorum cautelanij&in timoreftec iugiter^Sinpn EccU.27 intimoredominitenueris teinftanterCaitSapies^ciro Iudi.2. fubuertecur domustuaf Propter hocetiam deus dixit dc populo IfraeljEgo non delebo gentes qs dimiiit Ioiue> ut in ipfis experiarlfraeljUtrum cuftodiat uiam domini 6Cambulentinea*Sexta5propter fruduofam humilias tionemjn humilitateeni noflra^memor fmtnoHri, 62 redemitnos ab inimicis noftris.Humiiiationi etenim occaiionem multipjex pr^ftat defedus di crcbra tenta tio,undepIerif($deuotio fubtrahitur falubrirer* JMeli^ iiquidem eftaridocorde humiliterferecognofcere, $ acceptadeuotionein magnis 8£mirabiJibus fup fe am bulare^ quia lioc proprias uilificationi, illud fuperbi^ dC prajfumptionlanfam pr^Jlat* Septima, adexcitHam deuotam;fetuentem ^^indefeiTamdiuinifubfidn implo rationeni^qujE {icutcimdis,8ifpecialiterpccnitentk)' nouiter couerfis fumme neceflaria eft, Sic eft dC faluber rima, Vndeno concutiatur pocnirens pufiJIanimitate, necdefperationefrangaturjfinondum amoremfentic iuftitiae,fiftimuh's agitaturpeocatorumjiitimor pccn^ ineoabundatjNonenim fecudumfehfuSjfed fecundi! confenfus iudicat deus+Proindepropheta non ait , C6 cupiuit aia mea iuftif icationes tuas,Sed concupiuit de pTaf , II 8 flderare iuftificationeS tuas, Si nondi! fen tis defideria Match.7 iuftificationis dni^concupifcefaitem bocdefideriiT,pc te,quacre,pulfa,omnis enim qui petitjaccipit^ qui qux titjinuenit; 5i p ulfan ti aperietur,

Gonfedarium Secudum*

Igiturfalubricer pr^dicari polfunt ea quar timorefet

oile peccatoribus incutiutjn fpe 8i f iducia coog atiois

diuin^intus in cordepeccatoris , utnutu diuino rerrea

turjamaloretrahat 3 ^deo opus falutis c6 tinuantead

DE EXORDIO PaBNlTENTIi!?*

bonutn alliciacur 6! prouehatunNemo enrm rcpcr te ffc fumm^ 5 is potilTimG qui in imo iacuit ^ftratus. Ad lioc' plurimum ualet feruidus animarum zelus in praEdican ie,6C cor ardes charitate^utlic ex pedore tali^ueluti cx fornaceardenrijfcintillac erumpant,8i flam^ audicntiii corda peaetrantes,6Cuf9 ad diuiiionem anini^ 61 fpi^ tituspertmgentes,Sicutcatboignituscarbones acc^ dit mortuos,extindus non ica» V nde quif^ eorum dice Heb.4« tc habet,Erudauit cor meum uerbum bonumA erbum Pfal.44* enimquoddeoredei habitantisintus incorde prsedi;* catoris egreditur uacuum ad eum non reuerteturJn f i;^ gurahuius^quadociTc^ fpiritus malus arripiebat Saul, Dauidtollebatcitharam,8ipercut{ebatnianufua,rcfo* | ,rc»»i# cillabatur Saul dC lenius habebat» Recedebat cnim ab * ^* eo fpiritus malus* Cithara facra ell fcriptura,hanc prx dicator tollit ,dum uerumeius incellecTtum 8Cmente ca pit,8duoce depromit^Timc aurem fuauem dC uirtuofum reddicfonumjfpiritummalumdepcllentem^quado ma nufand^ operationis percucit , utopereimpleatquod ore pr xdicat,

Confedarium tertmm» Igitur concluiiue candide ledor pro difcrepan tium concordiapartium^ucadumfonum reducantur cantGf, breuepoterit8^fucclndum aduocationis incerccderc patrocinium ,ut dicantur diuerfa fentire non aduerfa.ii cuti8f infuperioribus«Cumenim du^parces affirmen turiuiliti^jDcclinare amalo,8ifaccre bonfj* Dicem% Adores primam principalicerfouere partem,Reos fe^? Cundam,folaeni charitas efficitpocnitente.pcrioli am baepartes cauiientur,deprimaparceiuftida? uidclicct, dcTlinatipeamalo,iifiattimoreferutli3annon,Potciit 8dhoc refarciri difcidium, perduplicemtinioris feiui lis iradicem ; uel motiuum aut caulTam , Sienim timor

nn tj

CO>5ATVS V*

fetuilis incutiatur peccatorl;ex quoc0<^ aeato iti aurl^ bus forinfccus,au£ mcorde Intrinfecus pernreptntc^ fiueficpraedicatio;liuepropria imaginatio>cum agens illud y cor ad ueram compuclione non polTit infl e<Sere, Sane dicemus,iuxta fecunda opinionem>tlmorcm huc feruilem n6 elfe initiu pccnitentiae» Si uero immittatur a deo ad cor falubriter terrendum, & a pccca to retrahe dum,affirmabimus ipfum eife falutis initia^pro ut prl^ ma alierii opinio,cum diuinis influxibus legem no pdT fumus prsef igere«

CONATVS V*

L I V S interea in literario campo cclebrat^ eft

A conflidusferio an ioco,ad ingenij uires exer;?

cendu,an ad iuguluferiendu^ ad congrediedu

fccPm paledricarum morem, an ad graifandu in aduer;»

farrj cruoremjambiguu uidetur^fiquidecongreiTus ipe

apparatum magis prxtendit uerborii,ueluti folioru ui*

ridantium fonitum^q^terrorem refulgetium armcrum

cruoreinfe<fiorum«. Eft aut fcopus illius , D e acfriuitate

liberi arbitrtf,refpedu a Aus meritort),Accedamus ca

dideledorjilliusfpedacorcs haftiludfj,micantia conte

Opinio plemurarma*Progrediturprimapars,adfirmans illud

prima* cflTe conueniens facrae fcripturaf,fancflis patribus & f i*

deichriftianae^LiberuarbitriUjUoluntatem humanam,

habere caulfalitatem adiuam^uim produdiua , eliciti*

uam operis meritorij , non excludedo gratiam &[ fpecia

ie adiutorium dei,adeo quod oppofitum fit plane defce

derein h^refim manichf orunu HancalTcrtionem figit

E€clc % siucfixam oftendituerbo Sapientjs,Deus ab initio con

' ^ ftituithominem;&reliquiteuminmanuconfilnfui»Ad

£ecit mandata Si prarcepta fua^ Si uolueris mandata co

feruare^conferuabunt te Appofuit tibi aquam 5Cigne,

ad quod uolueris porrige manum tuamj Ante hominctx^

OE ACTV MERITORIO*

ttita 8tmors,boiium dCmalum , quodphoietitel <!abit iiii.FitmaturdiAoSaluatoris parabollco, ubi feruus, Mzui^^- qui quinc^ talenta acceperat>dC per ea alia quin<^ e^ Ivi^ cratuS;adominoeft8C]audatus,6Cremuneratus > aligd ergoeilopeiatus ob quodeft coronatus« S^quo^ loan nesaitjOmnisquihabetfpemindeofandificatfejii^ . cut 8dilleeftfana:us.Pfalmin:aqc^ dicit, Adiutor meiK prij\" '^ estu^nederelinquasme* Adiutorautemcoagitei que '^ adiuuat^Confimiles plures aduehipoifunt fagictx ex p haretra facrat fcripturae , quibus ignaui 8C torpentes operari bona ualentes quidem^fednon uolentes repro bantur^qui gratiam eis ad bonum deelFe agendum que rulanturcum uerius econtra conqueri polTet gratia^uo luntate ad cooperanduetiam ftimulata recalcitrare* Aiteranihilominus pars,fquamata munita arinatura, copluribus uidelicet facrae fcripturae audoritatibus,!» ceditexaduerfo,totumconteftans clTea deo quicquid homo habet dC^cit^di totaliter^ Ad hocexutro^ iilru tnento miifilia producit , primo Paralipp*dicitur, Tua Cap.uTt* funtomnia,&quajde manu tua accepimus^dedim^ tU Cap. lo» bi*>*Regu, Abnc cum Saule pars exercitus quorfideus tetigerat cordafExgonitur , Sicutfigulus tangitrotam aduasformadumfij»Rcg«>Cundafalusmea&omnis uoluntas,nec eft quict^ ex eo quod non germinet.PfaL S?*^i* Confirmahocdeus quod operatus es in nobiS^Ezech* ^2.^5^.16 Aufera a uobis cor lapideu; 8{ dabo uobis cor carneu*. pj„'i,' J ^ Sandus Paulus ad Philip, D eus eft qui operatur in no Roni.*8 . biSjUelle SCperficere pro bona uolntate* Ad Rom.Qui ^, Cor,4* cunc^fpiricudei aguntur,hifuntfilti dei* Ad Corinth* Habemus thefaurum iftum in uafis fidilibus , ut fubli^s mitaslituirtutisdeij,8inoii€xrcbis*SandusIacobus, lac, i* Qmnedatuoptimu,8C omnedonum perfe<ftum,defuri^ ium eft,defcendens a pacre luminu«Multae inhunc mo.

nn i^

CONATVS V.

cIam,K ad hunc fenfum pofTunt aduehi autoritates , $ pia bona noftr a,8^ medtanoftra a deo nobis funtdona ta,Et per confeques omia iplius funt diiihi afaibeda, & ut clarius ucriufc^ partis cofpiciaturfentetia^p alfer tiones ligneraus utriufi^ caufx merlca, Alfertiones primae partis.

Liberum arbitriu adiutugratiapnaturali uirtute j>du idiua 6C ellicitiua non ftaudatun

Liberum arbitrium no fe habet mere pafliue ad opus «ifritorium*

Liberum arbitrf u coppetatur deo, gratia fua adiuuan te,ad bonu mericoriu,ne fit res delbloTitulo*

Liberuarbitriunonhabetfpeciakm operationcmj quam non faciat gratia*

Volfitas hominis receptrlx eflbonoru, atc^famula incomparatione ad gratia Jn coparationeauc ad uires inferiores eftregina.

: Gratia 6C liberijarbitriafuntunacaufatotalis ogis mericori]» Non tn ^gratia unam operet parcem , ]iberu atbitrium alia , fed amb^ iimul totu dC indiuiduu opuS bonum perf iciunt,

Liberum arbitriuagitopusmeritoriii, ga agitagra tia>Inconcurfugrati^ 8iliberi arbitrij ad opus merico riu.Ipfumopus cotueft agratiafiitotij aliberoatbitrio fed a neutra caufarum totaliter*

Alfertiones fecund^ partis* Liberum arbitriu non habet fpecialem quanda adiuita tem naturalem a gratiadiftindam»

Bona merita tota funt deUdC non ex partenoilra , qua tum ad acfliuitate^fiunt tn noflra per gratie collatione» Etficgratis nobis diuina clemecia roferuntur» Gratia facit operari]iberum arbitrium,5Clibeiuni atbi l»:ieun£ecipicfuam a^ionem a grada.

DE ACrV MERITORIO»

Gratraoperaturbonaoperain Hbcro zthittiCjEtlts gratia habet adiuitatem bonorum operum ^ 'Liberum aut arbitduhabetfufceptionem, ergopotius bonao^a efficiutur in libero arbitrio^ qp fiant adluitate liberi ar bicrrf , gratia dat adione liber^ arbitrio,per hoc g» iil lo ogatur,unde liberaarbltriiiagitquiaagitur.

Gratia iicuc in libero arbitrio totum opus meritorio operatur,(iC operatur 5^ totaliter*

Vtriuf9partis Cbnfenfus»

Gratia diuina infpirat uoluntati bonii confenfum^ST illainlpiratio efteius in uoluntatem acf^io>

Pro haru pacificatioe fandas indagem^^fcripturaS*

INDAGO PRir^A* ,

Cum uoluntas dminafuper benedida rprimafitois bonitatts dC iufticiae in creaturis regula &p6deratrix, R^gnJ* utfupra monftratum eft Conatu tertiojlndaginefecun ^°"^"f da^poteft naturam intelleclualem gratificare 61 glori "" "°^^ ficare iine omi merito/Sicut 6ianima fandilTima Chri ^^** fti,in primo fua: creationis inftanti funiml recepic gra tiara, abf($ omni merito, Kimifiun cum tanta gtatia ca^ derenonpolTit fub merito, Vnde deus funimam fuaCin eius gratificatione 6iaddcitatem in dnitatem perfoni^ fufceptione)ofl:endit liberalitatem pQteftJ?Cadom na^ tur^ incelledualiSj ex puris naturalibus eiicitum tan^ uitae astcrna: meritorium , abfc^prajuia habitus cuiufs cun^ inf ulione acceptare* Poteft tertioj,pollnatura hu manam lapfam; iibero arbicrio gratia adoptionis dota^ to,naturalem conferreadiuitatem,in eliciendo adum meritorium, Sic g> liberum arbitriu cum generali dei ia fluxu cauliet fubila tia adus,62 gratia eius operetur ac ceptationem in ratione meriti, ut fic uoluntas fitiUius meriti principalis caufa . quo ad fubftantiaai aduS/&

COKATVS V*

^rada caufaprinclpalis in rationeiwcriti 6Cacccptatf« nis diuinaCjHaecoinnia per didura fandi Gabrielis at changelifulciunturjQ^ianoeriiimpoiribile^apd* dtf

^, i^ omneuerbum,Quis eni dicere ei poteftC Cur ita facisC plusncpepoteftefficere,qpnos cogitare fufRcimuS>fiC

lob* I • fi iic ueliet bonum effet llc f ieri«

INDAGO SECVNDA, Quia dcus fan Aitrima fuam uoluntatem in fcripturis rcuelauitfandis , circahumaMi generis procurandam falutcm^Quid iibicomplacitumiit^quidue difpliceati quidperliberum arbitrium>quidiineeo operariuelit, qua; donare homini fuffragia , qua^ hominis acceptare theritauel opera^quibus medijSjquibufcp adminiculis ipfum uelit ad beatitudinc |)uehere , di horum iimilia j Confcquens eHjnos intelledum noftrum in prardido#? tumfcrutaminejadfacracicripturaeregulam captiuarc debere,ad quam fi quf s quippiam appofuerit ab ea dif<: crepanSjapponetdeus fuperillumplagaSj^dii quis dJ

ipoc* 21 tninueritdeuerbis eius^auferetdeuspartemeius deli brouitseJtac^ ubicuncj in fcriptura Canonica certi dc uero eius fumus intelledu,incundan ter & inconculTc eftferuandus,Vbiuero fpiritufTandifenfus darus non

spocf « eftCclaufus eft equidemhicliber uit^,feptem<^obfera tusiignaculiSjnc canibus d£porcispateataditus«Per

Wa^'7« f ranfeuntplurimi,6{ multiplexeft in eo , non modo o|)f

n n a niouelcrror,fed8ifcientiajproeiusintelIedu,primo uericasincreata,luxuera,quajomnemhomineilIumiat

{^^ I ^ cft denote imploranda> Secundo in fpirituhumilicatis^ d<;affe<^us fyncericate adfcrutadum incadeimirabilia cftaccedendu,Hismodis Candidemile<flor adpropo iJtam accedentes materiara,ut ueram e facris literis elS clamus intelligetiam,duo aemulari ftudebimus in fcru umine^Qua^ l^deusprincipaliterinfacra inteditfcii

DE ACtV MERITORIO»

pcura/gloriam uidelicecdei>dianimarumialutem>un# illum compledamurlntelledum tan^ faniorem,$j dei gloriam amplius magnijti(cat,£t animarum faluti cont^ gruentius obrequitur, Hoc eft j Quod omne bonum qcf . nobis ineft,uel inefiTe credimus,aut opinamur^fideliiTl Omth^ ma tecognitione^ Synceriltima affedione,6i gratiflfima "° * ^*9 deuotione totum dC totaliterdeo ttibuamus*Kihil boi penitus nobisreferuantes^autuiribus noilris tribuen^ ces*Nec gloriam dei de donis dC bonis nobis collatis* npbis ufurpantes aut adicribentes , quid enim habes» quod non accepiili , ii autem accepifti , quid gloriaris i .cor.4, quafi non acceperisCFur ergoefl: 5C latro qui ex omnib^ his debitam deo fubtraxeritglodam*

Ex altera parte, Gmnemalum culp«e , SC inordinat^ motionis dC concupifcenti» nobis uerilTima aflertione P<«^^"^9 adfcribamusJuxta propheticum,immo diuinum tefti^ * ^ "°^*' monium^ Perditio tua ex tc Ifrael,tantumcdo in me auxi ^ ^ , lium tuum«hocenim modo donamus cui^ quod fuum cft, Si feparaueris Cait deus 3 pretiofum a uili, quaH os Hicrt. i f meum eris, Hoc pacflo>om.nia gratiarum QC donoru Hu^ mina,ex abyifali diuina bonitate in nos prodeun tia , in ipfum fontale refiindimus prmcipium,ut abundantius in nos exaberent,fecundum didum Sapietis» Ad locii Ecclc, i . nndeexeunc flumina^reuertutur^ut iterum iluant« INDAGO TERTIA*

Aliud eft loqui de merito uel ope bono,quod gs opc* rando efficit in alio, Aliud de eo quod ex ipfo operante egreditur, Inprimooperans puruexhibet minifteriu, nihil intrinfecus agens in eojn quo opera fua quippil . frudificat, Sicut uerbum dei prardicans forinfecus per ftrepitinauribus audientiSjfplius autemcorimmutare poteft minime*DeJiocopere S^Paulus ait,Quid igitur eft Appolio; quid uero PaulusCMiniftri eius >cui credi^ » • Cor. i^

oo

,r- CObiATVS V. ^ L-

^^dlftiS, Et unicui^ ITcut dominus dcdlt » ^gp pbntsii^,

', Apollo rigauit, S ed deus iiicrementum dedit.l: t eadc^

. epiftolatGratia dei iuttijid quod fum ^ &gr^tia eius in

I Cor.ij meuacuanonfuit»Sedabundantiu$illisotT]ibusia,bo

t^, t raui , Non ego autenjjfed gratia dei meciim ♦ Hoc n odo

T^L. 5 inuehiturprophetacontraRegeni Afftriorum^qui ex

Ela, I o uidorif s diuina uirtute h abitis gloriabatur,quaii.uiis:

tutepropria acquiiids.V ^Cin^^uitin pcrfona dGnnni)

Aiiur uirga furoris mei 31 bacuF ipfe eft.Et infra, V ifi*

tabojfuper frudum agnif icicordis Regis Airur,& fuj?

gloriam altitudinis oculorum eiuS;D ixit enim, In for^^

titudine manus mexf eci, 6iinfapientiamea intelJexi

6ic«Etfequitur.Hunquidgloriabituriecuris contra cu

quifecat inea; Aut exaltabitur ferra contra eum , a quo

^:': ' trahiturj,Quomodolieleueturuirga;Contrae]euantem

£ . fe,Et exaltetur baculuSjqui utic^ lignu efl* V nde tales

miniftrideifuntjliueinbonum^utpiimi; Siue inmalu

i ''■ caftigat(onis62poenf,utfecundi,Qninihileorum op^e

rum magnificorum^qu^per eos dominus operatur libi

^ ^ adfcribere poiTuntjnec deillis gloriari;iinediuinf glo

tiae iiuria,Primos em,Pla tatoribu^eminatorib^, Agri^

cultorib^tSi Rigatorib^,c6parat,Quiforifec^ exhibet

I ,Gpr, 15 piinifterlii* fed non dant intrinfecus incrctnentu ,Et gd

JfeniinaisCait Apoffcolus^non corpus quod futurum efl

feminas,fed nudum granum,utpote trltici^aut alicui'

casterorum/deus autem datilli corpus licutuult,Secu^

; dos ,fecuri/errf ,uirgX;,di baculo,qui flagella dei funt,

dC diuinae ultionis inftrumenta*

IKDAGO QVARTA»

Qiio ad meritum uel opus bonum quod ex ipfo cgie ditiir oper5te;»Sacra nos eruditfcriptura,g> nuJlii adu efficere uel elicere poflumus falutatem (ihegratia deia

DE AGTV MEFUT^CfiaO.

ficadnm Saluatoris ndllri teftmionium uetitfimu, Slnc.: • , . menihil poteftis facere,uidelicetadfajutem perdnes» ' ' *

Quod Siiandus teftaturPaulus inquiens,Fiduci5 aute : talem habemus per Chriftii ad deum>non g? fufFicietes 2 »Cor. ? fimus aJiquid cogttare a nobis^tanq^ ex nobis.fed fuffi * cientia noftra ex deo eft,prout profulius in primo per* Hfadlacuineilconatu. Alibi quoque aitjDeus eftem qui operaturin uobis^Siuelkj&perficerepro bonauo PWlip .a Jtintate.Bxquibus elicitur^quodhos tres adus,cogita reuidelicet uelle,8iperficerejfiue operari uel exequi uo lita^deus per fuam in nobis operatur gratiam^exigetur ergopro tribus illis acflib^ tiiplexgratix Jnfluxus,Pri fnusadipfumcogitatum,quemgratiaincordefemiat, gratj^ trl non iicincelligendo;^ linefpecialidei influxu,no n pof plcx iflu iiniusdebonocogicareobie(flo,utdeiuilitia,de pieta xus. te;dedeo,de homine Chrifto^eius pafTione dCc*Et qui b cuquelimilibus , Hoc nempe communeeft hominib%' 6d bonis 6£mali%6i eledis 6ireprobiS;Cum 6^ipii dse mones de illis cogitent,D um enim generalis de t?lib'r habeturfermo^quisauditorumnondehis cogitat : stut^ du quis propriaiiueledicnejiiuemeditatione^aliaretfj uoluitobieda , Ad hoc quippenulla fpecialis requiri^ tiirgratia) fed generalis fufticit influentia, dicit aurem Apoilolus lignanterj, Non q fuflficientes limus aliqui(f cogitare falutare uidelicet uel falubriter, Hoc enim fo^: Inm in facris dicitur literis elfe aliquid , qucd aut falus f^]! S"'^ cft,autadfalucemordinacum, Nequeenim ApoHdlus' ^^'■'^'^9^^ ibi de generali loquitur fufFicientia , fecundum quam "^ omnis creatura etiam inanimata ad agendum , fuam a^ deorecipitfufficientiam. Sedde fufficientiafalutati Hoc icaque modo intelligi debet , quod n ullus cogita* tus quantucuc^defalutari neceiTario 6l bono obiedo, Cor niouct; excitat uel ftimulat.fine falubri dC necelfa^

00 t|

CONATVS V.

t!ofpedalisgratia:diuinac motu8! influxu. Hfnceft; quod muki eundem audiunt fermpnem,unus ex eo cpm pundione infledicur di moUelcit, Alius duro cotdc pei:(iilcn5,necmmimoconcutitur motu,quia gratia illicogitatumexfermoneuellecflione habicum reddit falutarem^agensuttrahaturinafFedii,alteriueroncn, D e hoc ait propheta, Plui fuper unam ciuitatem , & fug alceramnon plui , pars una compluta eft , dC pars Ibper quam non plui aruitf Seminat quoc^ deus a]io modo la/ lubrem in corde cogitatum,quadonulloextrinfeco ad miniculoexhortationiS,informationis,prafdicati6is, Iedi6isdCc»adhibitO;intusopetaturadialutem in cor de,immittens homini fiuduofum de fua falute cogita^ i;um, di non folum hoc , quod QC malis dC repro bis f acic, fuper quorumcorda^illo modofolem fuae iJluftrationis qriri faci t> {cd Qi cor illo cogicattt. afficit dC ftimula t, Et hafC eft gratia praeueniens^de quaPfklmifta ait,Miferi cordia eius praeuenietmc,cui^ operatio eft circa prinyl aidlum uidelicei: cogitatum,8£ faluti ptarftat exordium, qu©4 tamen non fufficit , nifi SCaliae ogationes gratiat circa alios adus fubfequantur*,

IHDAGO QyiNTA* Primumhucacflum,quieft cogitarefalubriter bonui Secundus fubfequitur,uelle fcilicet,Qui fecundum exl git gratiac influxu^ qui eft,ad confenfum in boK S ipfam inflecflere uoluntatem uel inclin are, Habita nempefalu bri 6£bona cogitatione , £ue a dco immiira^iiue ab alia caufa procurata extrinfeca,utpoCe,prxdiCati6e,exhot tationc 8Cc»uel intrinfeca,ut propria meditatione^dat* nihilominusadeogratia,quaeadem cogiratio uolun* tatem afficiat,ftimulet,& excitet,ad furgendum,fiue li peccato ad conuer(ione,<iue a rorpore SCignauia ad bot niptofecutione^niriairic^operetur^ ^ coppcretur gl»^

DE ACTV MERITORIO,

ttoluntatem ad airenfum incHnas^nihil fit > fxuilratui:^ primagratiapra^ueniensfuoeffedu 6C fTudu*6Ch%c uoluncacis ad bonu indinacio,dicitur patcis attradio, de qua faluacor aic.Heme uenitad meniii pater,qui tni/ iic me^craxerit eum«Hunc aute uoluntatis aiTenfum exi gicgratia^ucopus dici poifit mericoriu, aliquid habes deliberoarbicriOjQuanqpenim deus^immenfafualibc ralicace^flCboicace^polTecnoS iine omni adlunoftro, fi< Cooperacionegraciae^8Chicgraciftcare,6iin futuro bea tificare.jPolfecc^ nonnullis ulderi hocmagis adfuae ma ieftatis fpe(f^areprajconium,hoc tamenfacerenon de* creuiCjfcriptura cefte,quafmulcip]icicer QC mericacom medat 8Cpraemia,magis auclibi complacet ut glotiam aiiequamur,cu qua]tcu(^ laude propria, j>utdicit Apo* iloluSjNoliceance cempus iudicare^quoad ufi^ ueniat ^^ q^^ ^^ dominus,qui8Cilluminabitabfconditatenebrarum,6C ttianifeftabicconliliacordium,&tunclauseritunicui^ q^ a deo. non haberet autem homo laudem in remuncra tionenifi prxceffiiTen tmerita > nec merita eifent ii libc;^ tumatbtcrmm pure paiTiue fe ad bonum haberet remu .

nerandu^ 8i nihil penicus cooperaretur gratiae* Gratiai ^^^}^ *•- itaq?liberum arbicriunon cogit,nonneeeflicat , nihilo ^*^*""» tninus tamen ita efficaciter inclinat,af£tcit,& trahit uo luntacem c^ in id ad quod crahi t confencic» AdtraduS ille adfcribitur gradac^^uis non iit a fok^gratiar dono animae infufo» Nulhis enim habicus animac infufus,ita pocens eflec in anima, Quod libetum arbitriu originali concupifcen cf a preflrum,mul tiplici malo ufu5& alfuefa <frionefubuerfum,uarr;f($ extrifecis obiedis uoluptuo lis Siincentiuis abftradum 6C illedum , poflTet ab his omibus abfoluere uinculis^Si ad bortum efficaciter erl g€re3ifuftollere.Sedrpirituspatrls & filii fandus dC Mnedidush^c opeiatur^qui pergratiamanimf m inhai

l)^t,nec pciofus naoratur in cotdeyVietnm indcfeCCe a^ giCj6iftimtilataclbonumjUbihomomotibus fuis non: repugnat^magis aiitem obtemperat, quodutfiat,ora* mus, Adueniatregnum tuum^fiatuoiuntas tua* Porro Itberum arbitrium altam adionem non habetimnianen tem cum gratia in opere bono ;, pra^ter confenfum quo falutari fandi fpiritus acquiefcit motui; 8i quo coope^ titl dicitur gratix.C^terum cofenfus ilJeadus eftuo iuntatis,ab ipfa caul^atus,produdus 8£ elici^us^licque a:Aus illeuoluntatis qui confenfus dicitur, proks eft nacuralis ipiius uoluncatis» Adoptiua autem ipiius gra tl^ 8Cfpuird/,nuncg enim uoluntas illum elicerc t , fi fu pradidomodo gratia non traheretuel incliarer Quia uero acceptatio iila ipfius confenfus a deo i ratione me . ^ . . ', riti^in ordine ad pra^mium aeternum , potior eft in ipfo adu,dicituradusipfeuel confenfus^uerius^nobiliuSj & perfedius eife proles gratif , qp uoluntatis, Sicut efie gxatiae nobilius 85: excellentius eft,cj? efle naturx« Gra^ tiaergo i quantum huncoperatur effedum^qui eft uo^ ^ luntatem inclinare in bonum? dC ttahere j dicitur coope ^*^ ■: - .rans8Cadiuuans,

■ INDAGO SEXTA*

T«rcius ^upcreft terti^ adus ,qui eft gf icere uel operari.con^ a«ftus sra ^^^^^^ fequens in bonum > ut executioni demandetur,. g,v ne f iat abortiu3,ad que tertio loco exigitur gratia,ur qcj'

primoialubriterfuggeflfituel infpirauit per cogitatu, Secundo^frudluofe procreauit per inclinatione in cou;^ fenfum Nunc tertiouircuofe 8iefficaciter in lucem pro ducat omnes uires confortado & uigorando boni coce pti executiuas , Et hic requiritur uis rationalis illuftraj* ttocfapientiam 8{prudcntia,itafcibilis animatiopdif cretum zelumjCocupifcibilis per ardentem charitatem lQfiajiiatiOj,8C omniu uiiium infetiotu uigoratiOjquf 01« ^

DE Acrv MERIXmilO»

•operdtur unus S^idem fpiritusbcn edi dus inrecifk,Et hxc dicitur gratiafubfeques^d' qua ait ^plieta,iVlife^ PfaUi» ricordiacuafubfequeturme,oibus dieb^uitf meaeXo iftatexpra?didis,q) omnes illa? operationes gratix mf celiarixfuntjiprobonloperisconfummatione* !

Confedarium prim.um,

Igitur oia opera noftra^qu^ noftra nuncupamus mc* rita.limt iplius dei tripJiciiure.primu quidem ,quia ab iplb eft natura horum ferax , Siquide arborem platans inpropriofolOjiuftciibi ipfiusuedicatfrud^* Secudo proinde, quianatura peccato corrupta dC uitiatam, 6C exconfequentidanatamjipfereparauitjnecnon m me^ liorem reftituitftatum ^ a primordiofueritpVeluti fi qf piam arbore confereret uircntcm,floridam;ftugiferam, quae fuccedenti tepore arefceret tota radicitus intantu cj^nullaun^ elfetrefloritionis fpes(iicutideficulneado minus ait,Kunquam ex te ftudus nafcatur in fempi:: IVlatnf li ternum , quae 8C cdntinuo radicitus aruit^ ipi e autetn prim^ cultor eius iterato uitam ei daret uegetatiuam, radicemquegerminatem, apponeret nihilominus fl^ luum , rigaret, dC excoleret, Sicfj» ultra omnem fpeui floreret , 6C frudus afferret plurimos , quis non culto^ ri taliiplius arboris , adiudicaretfruduscTertio deni .^;quia 6iii quippiam in meritorum produdicne libe* rum agat arbitrium,utpote confenfum in bonum & coa '' ••^ bperationem per uires inferiores in executionc; parum tn eft refpedu eius qucd operatur gratia^qu^ primuni llibimateriam fubminiftrat;,uidelicetbonum cogitatu» Ipfum arbitrium hberS propofita materia ftimulat, ut jaGceptetdiirimulantc adhuc^ tcrpetem efficaciter ad iiolendum preparat,trahit 8Cinciinat,Et.uolente efe ;d:u3potenter adiuuat ad exequendum^in qua executio-

CONATVS Vh

ne plus f acic qp liberum arbitriii ,fn tantom ut uideatut

fblummodo ipfius gratia: inilruinentUf

Confedarium fecundum*

Igitur fecundum duplex ius,primn uidelicet^ QC fedf

ivm modo didum , omnia opera r.odra bona 6C merita

tdtafuntipiius dei dC totalicer,Kam in his duobus>ut^

pote in prima hominis Inftitu tione^ $C in eius pcr bene

didumfaluatorem noftrum reparatior.e, nihil penitus

cooperataeilnatura Adat creatori Siredemptoti. Quo

ad tettium aucem,cum ibi uoluntas hominis n in opere

meritorioipligratiscmouenti^inclinanti, trahenti, dC

infpiranti c6fentiat,Etper hoc cofenf •ilk qui meritii

dicicur priginaliterC Nam i libero arbitrio oportet orJ

ginali£ir8Cmeritumqua?rere 6C demeritumj adus iit

uoluntatis> Verum eil affirmare $ in elicicndo illum a

dumipfauoluntas cooperaturgrati%,d^gracia cco^at

uoluntati^ &iic ambae concurrunt»Ex quo conlequitur,

quodq^uis gratia totum operetur^quiano ptoducituc

per parteS,non tamen totalitcj:,hoc eJl^ipfa fola line uo

luntatis concurfu^Nec tamen ex hoc ipla uolun tas con

tra deum autgratiam quic$gloriari potcft^quafi ali^d

habeat exfe,aut exfefecerit,nam illum adum nunqp ell

ceret iinc gratia»Et cu hoc,habet dC poflidet iliud a d eo,

ficq^ totum bonum noftrum illi eft adfcribendum uerlf

loati I i^*"C,Aquob6acundaprocedunt,8ifinequonihileil

Math.V* ^onum,ga omnia per ipfum fada funt,8{iir.eipiofadil

* eft nih ihQuia igitur omia benefecit^Bndidus iit ipfe,

6L in feipfo dC in cundis op eribus fuis in feculorum feic

Cula,Amen«

COKATVS VI* X T R A hanc harena in alia paleftra ufri fot ]B tes cx f ortilHmis ifrael fuas conan tur prt b arc ulres , accedamus Knos candideledor^ac 3$

DE sACRrFJcid Novi testa;

licncncnccui'as>quibusucnicanturuinbus>contempte ihui^fgcccCiiaflaiidbusnobis faxauoluuncingcntia, Lapidcs forccfunc quos cniediolordanis C^acr«e uidc forue *4« Iicccfcripcufac)aluco robtidiirinii quiquc exculcrunt ad caftra* Apoflolos not)6,Qui rpiricuifandl flaaiiicci to iordane duminc,profunda eius Hmpido conccmpla^ ciruncincuicujndcfaxi^ fublacis promiilacalcarecac^ pcrunc ccrram,hxcinhai:cnaia(fVa,non modoin mira^ culifuncmonumetum^ucrum quo^iludioiis quibur<$ in cxcrcicium, Nec^cnim ambigendum ca facr^ rcriptU rar fignare myfteria,aqu^ currentis meatu,corticeuidc licet iitcrs udata,non nifi torrentefplritu , non utiquc humao,feddiuinoreue]anda,F^cfiquidemdiuinusrpl ricus fibi rcferuauic magilletium,uc ipfe aucfior exilles, ueri quo($ inceilcAus n6 ambigacur illuilracor^ob ijcr nullusniiidiuinoafHacusipirim cercum iibiindubita tumqjpoUiceaCucaucuindicecihcellecftum,qua(ifolus ^ • inconculfam calleac i diuinis apicibus ucritatcni, Prac *^*"* * * tereunt ea propcer plurimi,5C mulciplexerit non erroc uerum fciencia^dum robuftus quifqi uiribus gbus prac ual JC faxa ha:c e cerra fu(tollere,uel i*altem euoluerecoj^ natu^Quis autem cohibebit SCnos candidelccfior^nc^ non folum aderaus lped:atores,fed SC uirtutcmii quam alargiiiuoaccepimus feruatoreprobemus»in comnm neprodudafuncfaxa,ad harenam ciiantur cundi.ro:* buflioribus came primu def jrre locum placctf Primo aucem profpecflu ingens uoluicurfaxiim^fandlf iima uidelicec euchariftiae facramentum^quibufdadifiji ferencibus ipfum in teftamencum , non in facrificium, inflicutum ♦ Alijs 5i in ceftamencum dC in facrificiS lat giflua charicace a domino lefu nobis donatum< Horr?ni u 'rorum fortium in euoluendo ad fuam quifc^ part' \vi^ ftrctnus uircStEuangelico primi nicttcur vlvgio, Hic eft

FP

CONIATVS VI.-^A^»

Math,2^ fanguIsmeus,quiefl:noui te(T:amcti,gpro nuiltis cffijn

dicur inremilTionem peccatorum^Quo uerbo taxari dils

lucideinilicutionis tum caufa tum effedus uidet ^ Cau

fa quidero pro noui teflamenti conf irm atione, Effed.'

uero; in remiiTionem peccatorum*Porro ubi teftameri*

lumuel conficiturj,uel confirmatur donum confertur

teilato.no facrificium inftituitur.H^c autoritas fufft*

cereuideturfola,utnonfacrificium dicatur. AduerfV.

ti\ uero ad alteram partem , lateraliter faltem faxij h oc

j^y^^^ "euoTuereconantun V ires quibus nituntur funt, Sacfa*

mentum hoc nonmodo in teftamcnti confiimationcm,

ueru quoc^in paffionis SCmortisfua? perhenne memo

i.Cor.i I riameffcinrtitutii.Vndeipfeait,Hocfaciteinmeirccor

dationem. Et fandus Paulus , Quotiefciicjjenim ccme^

deritis panem hunc,8{depoculo hdc biberitis , morte

ddminiannunciatedonecueneiit, InpaiTione autefua

81 morte omnia legalia confummauit facrificia^dum fei

pfum ut fummus facerdos 6{hoftia deo patri in reconci

li^tionem humani generis immolauit,ln qua nedum fe

Efa.5 $. ipfum immolauit, fed 8iperalios immoI,atus eil , tefte

propheta^ Oblatus eftquia ipfe uoluit. Sioblatus eil^

' cui oblatus eftCVtic^deopatri.a quo oblatus eftca lu*

da traditore,a perf jdis ludais,prarter eorum inftitutii*

An ab elecftis fecundum fandum dei propofitum c qui

in ueteri teffcameto ipfum compluribus facrificioruruo

lucris, Innouo ueroin ppria pfonanaturx infita hua

nf deopf i obtulerut 51 offerut , Quod potiinmum in

aUarisdriicifacrametofic,in memoria oblationiSjin

cruceconfumac^abcoinflicuto.Prxtcrcacum ludeli

ueteriteilamentocommunia&legalia cxinftitutione

diuina habuermt facrificia,non uidetur quin in ncuo tc

ftamento facrificinm aliquod commune dC legale ha^.

beri debcatucrum 6i luminofutp per illa uduti f iguia*

DE SACfUFICIO NOVlTESTAt .

lia SJumbratica prseiignatum» -5 ^

Ad hasc axm, deus per prophetam dicat , non efl mlbi ^ uoiuntas iauobis ,nec munus accip/a de manu ueftra, ^3iach»i A foiis enim ortu ufc^ ad occafum^magnum eft: nomen nieumingentibus*Etin omni loco facrificatur 6C of* ferturnorninimeooblatiomunda.In quibus uerbis f;i crificiorum uecerislegis fignaturreprobatio,6Cfacrifi cif nous legis acceptacio ♦ Quseri t quxiit illa uouf le^ gis oblatiomudaCNon oganoftraj^uel quodcumque ex nobisprodienS;,tefteenim prophetajOmnesiuftitix _„ ^ noftrae funt iicuc pannus menftruat*e , Et nemo muu^ i b c diisnatus de muliere confequens ergo eft, q> iitfacra^ ° *^' mentuai euchariftif ,quod mundiffimumcxiftens^exfe cftdeo patri gracifTimum. D e una quippe non de mul^ tis loquitur propheta* Accedit 9 uerba noui teftamen^ Math^a^ «i confirmationemrefonantia,non de corpore referuni» tur,fedfanguine,uidelicet;,Hiceftfanguis me^,g e(t » noui teftam zcu Nec corporis aneducur c6fecrad6i,n5 igiturobftatqui corpis Chriftifacrameru hoftialit fai» iutarls,cu 6d i ueteri lege fanguis no fuerit imolatici^» Cooperantur QL fandorum apaftolorum adii, ineorii Icgedis exarata, quihocfacramcto8din facrificiii uii funt^ut inuetuftafancTti Andre^ claret legenda,qu! inter alia proconfuli tale dedilfe fertur refponfum, E« go quotidiedeo oipotent i agnu facrif ico imaculatumj 6C quod de facrameto referat annexa proba t , fubfieAi t em.quicum ab olpopulo comeftus fuerit , integer pma net icuiuus niii quis effrons otnes fandoriiconuellere cenfeat legendas,quod tamen nulius etiam inEthnico rum faciendum pronuciabic htftortfsf Ad h^c pri tni,uno uerbo cunda h«c diluuntur,quod in nullo Eua geliorum paftu in facrificiu recenfetur inftitucu a Chti ftojin teilatnentumuerQ luce clarius» ? miZ--

pp »i

■t;^

t.rj

COKATVS VT.

Rcpugnant diuerfarii^rerponfionem hanc afFimiantcs

diminutamj huius f undamentum ex Euangeliorum pro

ducentes codicejdicete domino difcipulis i ultima ccc

Joan» 1 6 na, Adhuc habeo multauobis dicere/ed non poteftis

portare modojCum autem uenerit iJle fpiritus uerita*

tis^docebituos omne ueritatem»Fx quouerbo duo eli*

ciuidenturjPrimum,^ Chriflus non omnia dilcipulis

Cifidelibus tradendajin propria perfona rcuelauit,fed

multafpiritufifadimagifterio releruauit* himiium ca

fit corporis Chrifti myftici; qd* eft ecc]eiia,fpiritus,ui^

tam fenfumSCmotum influens in ipfum,6C omnia eius

membra.Secundum,quodreuelata per fpiritumfandfil

deuoluntatepatris , non minus funt ad credcndum 6t

agendum obligatoriajq^ per Chriftu Euagelizata , q^df

In p]erif<$ facrx pagin» paflfibus liquet^E t ut nonnulli

aduehantur,quaaudoritate ApoftGlipraediti alifc^ fe^

nioresincQcilio Hierofoljmicano^circumcifionem &

Maim» f: legalia ueteris teftam en ti a deo inftituti abrogarunr^

cum de hisChriftus pronunciauerit^i^on ueni ioluere

kgem 6£prophetas,fcdadirnplere3niii fsmiliari fpiri*

tulfanAireuelationeCVndedecretuin hatcuciba , /n

AAu^ 1 5 thiochiam miferunt , uifum eft fpirituifan 6io SC ncbis

nihil ultra imponereuobis cneris,^ h arcneceflTariajU t

abftineatis uos abimmolatisfimulachrorum 6^fangu|

ne>&fuflFocatO;,& fornicatione* En quanta fidelium in

fpiricufanAocongregatorum autorjtas,q^ prafentiffi

^ ^g nia,fpiifan(fli,6C infallibilis llluftratio.Quaprxterca

iviafr ♦2»» facultate idem apoftoli forma baptifmi a feruatore ex^

preiie pr »fixam , baptizantescos in ncmine patiis (X,

AAtt. la fJl^Sifpirituflfandi^immutaueruntbaptizando in no^

Aa» 19 mincdomini lefu Chrifti c nifi ecdcm fpcnfs Jccclcfi^

fpirirurcue]ante«Kum abbreuiata cft apud apoftclciff

fucceCores^uelnoftroceuojfpintuirandimanus^ ut nm

t>E SACRIFICIO NOVI TESTAi

*perire ualeat dC his fiCnobis bcneplacitu dei pattlsr Aucceiteuoluncas diuinabenedida primis ita affixa cfteuangeliorum infticutis,utpro temporum qualitatc uarietatec^,necunumtotaqueacimmutare*Conciliuni quidemnonmuCac,uerum carremoniale inflicucum nil refcrc fi mucetur ab iplaQuid fi hodie cerca inf allibili* ^ uericate pacris decrecum nouum nobis per fpiritum landum innotefcerec^quantumcu^ a prioribus difcre pans,nonne ad obcemperandum obllridi eflemus 6Ciu rediuino^Nam gdeftius diuinum,nili fandiflKmadei uoluntas^auceius decretu certicudinalicer nobis propa lacum,obligans nos ad implendum,Quadeni<5prasfi! pcione ipfimec apoftolilnfirmos ungebant oleo , quod Mar.^#* eis non legicur commilTum a Chrifto', (i non familiari Golloquio,6i fi non fcrfpco> ets craditum eft ab ipfoCPlu Mat. i o^ rain^hunc modum produci poifencprorefponfione zh ter iuspirtis: eneruanda qu^e aduerfarij ifti deceinunt L"*^* prajcefeundav

Dicenc forceprimi^multa apoftolis pecfpiricum ucrf* tatis cradenda^de quibus faluaCorloquicucpoftmilfioj nem eiufdem fpiricus,pereofdem apoftolos inipfoium; cpiftolis func confcripca, Ac per hoc cunda Kcredeni da d£ oi)eranda , in canone noul inftrumenci coprehen f a. Ac hff , h f c euaiio per fuperiora praccludicur argumc: x ta ,praccerea in Apoilolorum epiftolis perfpicuum nc» ^ uidecur,quaj dodrina: fint tan% de iure diuino obliga: torif necelfario profequendae,quae uero ficutifalubres apoftolicae exhorcacioes, auifacione!»,infticuti6es 6Cc*^ compleAendacNec^ enim ex hocc^ in facro complexf func canonepari obliganc uinculo,uc omnes de iure ce fe5curdiuino»nili quis dicat ctiam cmnes Salomonis^^ parabolas eiredediuinoiure>quiapcnunturinueterjsr SQftrumenti Canone*Ctti:5Cipfefan<flusPaulusdiinmi

- COHATVS VL

!;Cor.7 lltttiturftilOsUtnonunqgdicat^PrxcipiOjnon egO;fed dnSjii cunda eius dida dominica funt prajceptaC

Cernis candidckdor uirorum iftotum robur^En fujs <[oribus madentjd^nec dum japis reuolutus ,& forte uec motus quidem^fed cui uires impendemus noftras, quam iuuabimus partem>ut fic audis uiribus aut prae^ ualeat.auccertepiures cogataduehere fuppetias*0/ pcaretn ex animo partes diflfidere minime/ed in unum omniii uiribus colledis unanimi ipetu pctram euoluen 4am , adferamus nihiJomin^ 6Cnoll:ras ogas , Si uenas lapidis inquiramus ♦

INDAGO pRIMA. i^ I ' a Cumhomp ex corpore confiftat dC fpiritu , quae fan* Aus Paulus exterioremhominem nuncupat SCinterio^

a»Cor,4 tem,deum in utroc^ tenetur colere, coledoqp,eu utriuf ^ autorem recognofcere, Hxc lex naturalis luminis, m », . ; - i humanis fcripta cordibus inconuulfe & J^pud omes gc tes,etiam idolatraS:>eft feruata. Ob quod , quia uerum deumignorauerunt;Idola coluerun t, diuinum in eis credentes numen»

INDAGO SECVKIDA.

Ouanto homo interior exteriore prcecellit, tanto cul

tu/diuinus g in interiori adminiftrat pr^ ftantior eft eo

qUi in exteriori gerit ♦ Agitur aut iterior in fpiritu,fidc

firmilTima^fpe certiirima,charltate ardetifTima, Hiic ita,

i«Cor, 1 5 9 f ides ijtiitiat^pfequitur fpes^charitas maior horu tri lim c5fummat,f ides pra^cetrix diuinas intonat laudes fpes fuccentrixfuftollit in fublime uoces cordiS;, Ch a* ritas officiatrix,dumfpiritu creatum increato unit^col lecfla cocludit^f idcs infallibile ueritate^fpes f terna ma ieftate,charitas abyiralemmagnificatbonitate.Salutis crgo ^xordiafidei debetur^ga nnemeritis prajabulis iu ftificafi/Pfeiflus fpei tribuit,quia plena f iducia deo i ni

DE SACRIFICIO NOVI TESTA*

tltur yChznczzi perfedio donatur^qu^ omnihvis donls fupeminec S^cbarilinatibuSjquiaindeum finaliter rc , ducit.fidei applicanturopera^f idei, inqua ,fpufando grau{da2,n6flerili6dinfcecuda?j,fiuc infoimis fiue ac qi.iilita dicatLir.Ha!C nempe pr^gnans f ides fiudibus bonis plena eft^in quos ramificat opportunitate habi;* ta , quar fi defuerit , compleditur eos uirtute & animi prbmptitudine.Airimllaturcquidem a faluatoregrano iinapis.minuco quidem corpore,uirtuofam aut lemina* lem rationem continenti^nam maiorem omnibus oleri bus producitherbam,6i hac rationcfides nnn^^ a bo* ^^^. . nis operib ' uacans reperitur dC iterilisXpei dat uota 6i fufpiria,cui'ardorpollu]are facit gemitibus incnar^ rabilibuSjCumplenaaflequendifiduciajCurrit enimno ' quali in lncertum,pugnat non quafi aerem uerberans, charitati fupetmentaTeS in deum tradiintur cxcefTus^ iicc^ fides uim illuftrat rationalcm;%€s irafcibikm ro boraCjCharitas concupifcibiJem infiammatjfides appro priate uerbum colit aeternum , fpes patrem reueretur, adopcionem expedans filiorum dci , charitas fpiritum Rom» f fandum fuumrecognofcit autorem, Siquidemchari;^ tas dei diffufa eil incordibus noftris,per fpirtumis fandum , qui datus eft nobis , Fides lelu Chrifto in:s corporatSimembrumredemptionis innecftitjfpes to^ tls ei uiribus innititur , charitasi ipfum fontale di abyf fale bonum ingreditur^fides in contemplationem ele^ uatjSpes excitatin admira£ionem,Charitas extafim o^ . « peratur.fldes ab omibus peccatis purificat^ Spes ad o ' *'

mneopus bonii roborat*CharicaS dum in deutranffor mai: imaginem eius in primordialem plenereflituit fta tu,SiC9fituthisdotibusfide]is affequaturuere^quod fallacicer agelus & homo prim^ CQCupieiunt &, p^uerie, Gcn 4 Mepe perfidemcolluftratuSjS^iLterbonum 6{malum dilucideiudIcaS;fitoniifci€nSjpcr fpeax jndiuina^si f\

CONATVSr VT*

dens potentia indefcdlibilem^fic omnipotcns, Kon fe

pr ^^ di c5 Lucifero ad Aquilone^regionar. fiig(dam,pone

* * d<>/edomniuirtucediuinatuircutiinh»icndo,Pcrch»

ritatem in abyJalem bonitatem abforptuSsncduni dcis

formis/ed^deus dici mcr ctur*Na qui adha^ret deo,

unus fpiricus efl:,Siunus cumdeofpidcus^eritergo de

I .Cor.$» us,uc ucredidu iic per prophecam,Ego dixi , dij ^^iSp

pfal. * 3; ^f ii j excclfi omnes.Ecce Chiiiliani nominis gloria,

Vcr? dci gj^ uerus dei culcus,fecundum cu]cam cocelliS patiiac

*^ exemplatus dCeffigiatus,ucoptimcquadrct diduioa*

Aooc.21 Vidiciuitatefandam Hieruialemnouam dcfcendctc

^ ' deccelo3deoparatam»Ecaudiuiuoccmagnadethro^

namaieftacisdiuinxdicentem,Ecce tabernacuM del

cu hoib^ , Inquoilleuerus &fynceruscelebraturcul^

tus^habitabitcum eisper gratiofam acceptacione,

6iiplipopulus eius eruncSpiritus eft deus , aicfalua*

Io,4, tor,6tqui adoranc 6i colunt eum y in fpiricu 6C uericate

adorare oporccc, Mam pater tajes quxrit.qui tu in Ipiri

tu 3i uericate,non in carne, 6^ umbratili cuJtu coliint*

Talium enim u jIc elie deus per gratiam eos inhabitan

do illapfuamabiU,in[Iuxu mirabili;fic nempegratia itl

cis fons aquac falientis in uicam aetcrnam, Kam per gra

tiam deus eiientiam anim a: inhabitans , radios luos ^

omnes eius uircs m'jlciplicac,racionalem clarificado>

itafcibikm roborando.concupifcibilem laetificado^ut

ficomniacredat^omniafperet, omniafuftineat» Hunc

cultulegicimudixerimnon adulterinum,fyncerum non

«piaeftuofum , Vere enim pius eft , nili nihiJ igloria dcl

qnf tes>omn priuato tum commodo, tfi amorc pofthabl

to,Credit propterea xtemic ueritati,& in steinam uc

ritatem propterfe,quiain'fefons purilfimus eftjnullis

errorum refperfus pulueribus, Spcracimmefam particJ

p^emaieftatemproeiuSjnon j^ropriagloiiat Amac Q^

DE SACRIFICIO NOVI TESrA»

«trifcp amoris brachijs compleditur abylfalem bonf t« tem ipfam omni priuaco comodo , omni priuar;c uolu* ptaci pr xf crens ♦ Hacc enim duo brachia funt animse.a* morcommodi;6i uoluptatis» Num in illo cultu pijlii^ molocudabiturdnsCiuxtaEfaiae uaticiniumjExultabo Efa^S^* fn Hterufalem 3i gaudebo|in populo meo,Delicif enim eius eif e cum filtjs hominumf S icut aute cultus hic dei Pfouft"*^* a cultu cocleilis patriac,6i beatorum eH: effigiatus , fc^ cundum exemplar uti($ quod nobis in monte hoc fub limimonllratumeftjSiccultus exterior Ecclefiafticus Exo.2$ uelmonafticus fecundum illum internum , dC ad illum cftinrt:ituendus6Creferendus,alioquiaridus erit fteri^ lis 8Cinfulfus,utdeeoqueruleturdominus,Popurhic Matt.ii labijs me honoratjCor autem eorum longe a me eft. Na exdeuotioe in terna cultus erumperedebetexterior,ut fic exultationes dei iint in gutture quia prius funt i cor de^MemoriaCinquicpropheca^abundantiajfuauita;^ pfal* i44 tistuas erudabijtjEt exabundantia cordis os loquitur* Alias,Quiddeocumboatib^noftrisCHiccultus Inter ka\. ^y nus fuos habet ricus,fuas ceremonias nullis prxfcty * » 1 2 bendas legimuSjin libertate geritur fpiritus , qui ueri' agiturquamagat,utubifuerit impetus Spirituffadi, illucmodo gradiantur , modo currantSiiicutfcintil^ laeinarundinetodifcurrant^modouolent>modorapia tur,8ifecundum uarium Spiritulfandi attadlum diuer^ famreddantmelodiam,ucluti cithara uel organum ad cithargedi pulfum^habet nihilbmin^ fua facrif icia. D i '^^^* ' ^' ligere deum ex toto corde,ex tota anima,ex tota mente, exomnibu5uiribus,quodmaiuseftomnibus holocau p(^\eQ ftomati9*8ifpiritiJCotribulatii>Nam corcontritum 8i humiliatum deus non defpiciet^

INDAGO TERTIA. Praetercultumpraemilfum intemum pr^ftantilTimij

qq

CORATVS VL

deoc^gradiritnura, cultus qnidam expetitiif abjiOftiTe e^teriori excernus.interioris quanda pr^ fe feres ima, ginem^hiccorporaliseritaifenribiliSjiolitainen maie ftatidiuinaj tributus.quoaiaforis inatriofuicorporis i , facrificer,utficucfpiricusinluperioriexultatindeola^ lutari fuo^iic animaforinfecus magnificer dnrn , Hunc

^ . / mf Ecclefia I ecclcf ;S; ftatuit fLequentadU;,\ t rilrj Eccle

Kiai»07 ^-^ Ij^ ecclefijs bndicai: dominnde fonabus iirael. Et ifte quoc^ necelfarlus effc , cii uc ab exteriori quoc^ hoie diuina colatur maieftas , tum ut internus trupat in ex^

Gen»2 ternum,SicutiinparadifofonsinmedioeiusebullieS> foras egrediLur ad irrigandam omne terramt Et dcmuS;

Efa.6. tua plenalitamaieflatedei,tum deniq>urignaui6i[ tor^ pences forinfeco cuitu adm-oniti ad internum 6i exter^ num excitentur*

INDAGO QVARTA.

Cultusillieexteriorfolideodebitus S^prxftadus mul tipharius quideeffcjjmultiplicit^ impenditur obfequio> fpeciali tamen modo in iacrif icio conftat 6C exercetur^f nam in omni cultu facrif icium efk unum de potilHmis» in quibus ipfe uerfatur^unde dC in lege natura? dC fcri«» pta mofaica fuerunt in cultu ueridei facrificia ♦ In cul;^ tuquoq^Idoloticoapudomnes gentes facrificabatur dijs,qualilitdelege natura? diuinis numinibus facris: ficare» Licet autem tempus grati^ dies lit,8iueri:«

Rcm, 1 3 i^^ refpedu temporis mofaicx legis^quodCPaulote^ , fle^ nox dici tur&umbra,ad ftatumtamen f\iturae bea

"^ *'*^ tirudinisrelatum,cognitionehabetfpecularem6^^m gmaticam llacuiuiae confonam,uidemus enim nunc ^

\ .Cor. 1 5 fpeculum in enigmate 81 in imagine pertraniit homo,

PfaL^S. Vnde refpediueculcum expetitfenfibilibus iignis & fadis diuinitati impendendum»

DjE SACPJFICIO NOVI TESTA.

-, ' Confedariumi.

Igicuf in ailtudiuinoiiouae legis exigicuraliqcPfarrifi cium.aciiccu.cus exteriorcultui quadret intcriori,SC lexgracia? kgirefpondeacnaturx SCmofaicf. Porro,fa crificijhuius qlicas exfequecibus liquebic idaginib^^

INIDAGO QylNTA*

Sacrificiu noux legis debet elfe fenfibile auc fenlibl

libus fignis uelacum , tum ga ab hoie pertrac^acur exte

riorijtumi quiacale ftaCui uix congruic,cum cerciojquia

. deus incarnacusfen.%ilifenobis donauitm6,c6gruic

tiE 6i fenfibili facrificio nobis ab ipfo doa to eu cojam^*

IISIDAGO SEXTA.

Sacrificium noaa^ legis debei: eije generale totius re ligionis chrillianx.Gum eni ecdefia unO corpus Chii ^o^^h * fti myilicii fic>cuiu5 o?s fideles funt mebra^expetit i]]a corporis &. mebroru unitas^unitate diuini culrus 6Cfa^ Rom. f2. crif icfjjprseter iingulprum m ebroru pf tua cii cultum 6L i ♦ Cor^ i z 4euotionem,nc quiuis (ibi cultum & f^crificiupro fito praeftituat captu^Eft quoc^ facrificij unitas plura]itate amabilior,32 uacietate acceptabilior , minulq? oiierofa ;|)Ui:ftatuinouajlegis CGgruit,Cui' iugii fuaue6C on^ Math. 1 1 leue» INDAGO SEPTIMA.

Sacrificium nouxlegis debetelfe.nonhuana prsefu ptione^feddiuinauolucaceinftitutum^Qius nan^deo :'

quippiaofferretnoprichabitacertanociciadiuin^gra tificacionis 62acceprationiS;<^uidelicetdeus illudfi> biofferriuelic,8Cperilladplacari. Porrouolucas diuJa l^bus mois,qbufuemuneribus coli placariq^ uelic^fine praelbula reiielatione coftare poCeft minime* Exigirur ergodiuia ifticucio SCilli^ cecca reuelaCio.Hf c ctcditdC iiege na^ae Ade, Hoc,aliifc^pacriarchis facta. De.k;: , , ge mofaiea clara eft facra fcriptura^d* facrificiord ricu a

COl^ATVS VI*

dcoinlHtutO;8i fiinlege Mofaicaadeo traditafut fa cfificia umbratica,multo fortius noui teilamenti f acri f icium a deo debuit inftitui,

INDAGO OCTAVA* Sacrificiwnouac legis elfe debet praecelletifrimDf,ac! quod requiritur;$ fitperfecfle offefarum abfterliuum> dei placatiuum , bonorum fpualium impetratiuum ;, dt deo fummeacceptum^Perfediifitiius fiquidem uise iiz^ tus taleexpoftulat^nec aliud conuenit ftatui reuelata: gf ^,qui proxime difponit ad ftatu patriar , per qd etia tefpondet legi Mofaicejn qua qua^da erantfacrificia pro peccato,alia pacifica,nonnulla holocaufta^Et cum omnia haec in uno reperiri polTint facriflcio^erit utiquc illud fumme grati^ reuelatae quadrans»

Confedarium* Igitur cumnullum talereperlriualeatinnoua lege pr^ ter fandilfimum euchariftix Sacrametum,in quo Chri ftus nofter b enedidus nobis eft prxfentilTim ^ , fecOdu

Mat.28 |-y0 fi Jelijfimum pmiftum;, Ecce uobifcu fum uf<$ ad c6

'' fummacione feculi, In quo 5i deo patri bene coplacuit*

Et nedum nobis pra^fen tiflfimuSjUerum quoqj totus 6C

totaliter nobis tradicus,8{ a patre & a feipfoXofeques

erit,^ fitnobis tum in teftamentura,tum in facrif iciu»

Chriftus Cum enim nofterlit,cur non hac potiemur facultate^

nofter ?♦ ut ipfum deo parri offeramus , dC per ipfum placemus deumpatrem^r^Ethoccotum uoknte deo &inftituentc deo,acceptantedeo, Nonnehoceritiurediuino, quod dco gratificante geritur,ut8iinnobisuerificctur,Ob

Efa.5?, latuseft>quiaipfeuoluit,Necperhocquic$ teftamen

^* todecerpitur,utinremiirionem peccarorumfumam%

dC nihilominus pro canti beneficrj iugi mcmoria & gra

titudine ipfum deo patri ad cumulatiora charifmata ob

tinendaolferamuStQuidnonfidelis obtinebit tam pre

DE SACRIFICIO NOVI TESTA;

ciofiiXitao munere deo oblatoC

INDAGO NONA*

Sacrifidumhocbenedidumadco patrefponfae df lecfli filtj fui fumma prodigalitate donatum, 5$ princi paliter peadefpofaEccleiia uidelicetefl: bfferendij^ni hilominus tatoen,quia bonum corporis iingulis fubmi niftraturmembris^Sifalubris membrorufubiiftentia fa lubritati corporis praeiudicatminimejquin uerius foc tiorem efficit campaginem^profingulis membris,nec non iingulorum membroriiiingulis neceflfitatibus,de^ uoto corde cum beata Maria utrgine in templo 8L altarl f andlo d^ patri ell iiftendum ♦ N 6 minori quot^ f ide dC deuotione^tiamprofidelibusdefundis pater etern^ gratiffimo hoc munere ell placadus « Cum enim mebra iint nobis in corpore uno capitis noftri compaginata,^ egeantc^coicorporis bene£icio,8C eiufde capaces ex£* llat,iu(leanobis expetiJtdecoithefauro hoc/uas re^ ieuarinecelfitates , piec^ hocipfuipendim^ fuffragiij, in quo dum 8C Chrifti amorofa gCefficaciiTima paifiojno ftra($ adpios egentes defundos charitatiua fyncerac^ affcSio libi obuiant,non poteft a patre mifericordiartt. patirepulfam*

mDAGO DECIIVIA. ^

Pro tamingentisfacramenti facrifictft^ reuerentia cxpietatexplanacomplures ordinatifuntritus SCc^te moniacjnon (ine fpiritulfandi fuggeftione , 8i ob hoc minime floccipendendaj , quae 8ili adutriufi^ueritate dC acceptationem non (intneceffariajjquia tame.i cul^ tumdiuinum plurimumexornat,fidelium deuotionem excitant,82exubet'antiadiuina innos benef icia comen dant/olertius funt obferuanda?, huiufmodi funt in mif fa cantica,facerdocalia indumenta^Si ca?remoniap afan dis pacribus inftitut«^necnon plcri<p alij ricus,intei:3s^

nae f iJe J Bldenotlonis tefleS;, bene ad pnndpalem cul tumjtjui fpiritu getitur^ciuadrantes*

CONATVS^ VIL

AX VM aliud 62 quidem ponderofum , priori

5 €x iacerecontiguum facerdotium fcilicet in.

^ tem^ore reuelatae gratix a Chrifto Inftitu^

£um,fub eius fummo militans facerdotio,n6 modicoS

iludioiis plerifcj eliquat fudores , dum nonnulli iilud .

'" adhoc conahtur euoluere^ ut decernant facerdotium

reueiataegratixomnibus conuenire fidelibuS; Et di^

gnitacem hancin baptifmo conferri fingulis , nec ad

executionem quippiamniii popularem requiri inftitu^

tionem» Alif iplum ad oppolicam uoluerenitentes regi

onemjaffirmantfacerdociurahocconuenire non fideli

bus qulbufc^ -, nec ad iplius adminiflrationem populaj*

rem fufficere comiiTione^feddiuinam exigi uocatione/

Primifacrisnitunturliteris fandum Paulumftatue

^ tes teftem,qui in nonnullis locis dihxcide allerf c oires

fideles effe corporis Chrifli myfticimembra fub uno

capice ChriilojUC uerbi gf a ad Roma.Sicut in uno ccr

liom. 1 2. pQjg multamembrahabemus omnia autem mebra no

eundem admn habecjta muiti unum corpus fumus in

j Cor. 1 2 Chrifta,Singuli aute alter alcerius mebra. Et ad Corit»

Inunofpirituomnes inunumcorpusbapcifatifumus,

8C omnes in uno fpiricu potati fumus * Et infra ;, Nunc

autemu!ta membra,unuai uero corpus^Sequicur ;, Vbs

Ephe.4 autemeJtiscorpusChriiliSimembrademembris.Ad

Ephe.quoc^ aic, Vnum corpus 8Cunus fpiritus licutuo

catieffcisin unafpeuocationis ueftr^.Exquibus omi

bus hxc affertiir fententia (^ omnes f ideks sequalem

ibidcm habenc a Chrifto capice dignicacem,S{ quodlibet cget

alterius miniltcrio» Nam ubi unum cprpus 6i unus fpi

DE SACERDCTIO EVAKGELICO*

nrus,niiafpes uoraticJniSjUi^us dbuS;,uiius potuSjU^ nusdommuSsUnafideS^UDumbaptifruajcniKia ununiv Qijid difcriminis eritintermembra,in quibus tantam de^ fl:atuitunitatemCAftat§<: fandus Petrus^inquics^ i .Pct,3» ipiitanc^lapidesuiui fupera^dificaminidomos fpiri tuales 5 hoilias acceptabiles deo per lefum Chriflum. Subfequitur;>VoSautemgenus eledum^regale facer* dotiuin,gensfanda;populusacquilltionis, H^cPe/ ^^^p^^.^^ tri uox omnlum fidelium pujfat aures. AdHipulatur fa ^ dus loannes omnes fidcles in laiideni dei,&, gratiaru. adionescicanSj,Dilexitnos S^lauitnos apcccatisno^. {trisinfanguinefuo^EtfecitnoS regnum &facerdotes deo5^patrlfuo.Etinfraeaderepetituerba;Fecifl:i nos Cap,5 4conofi:roregnum6ifacerdotes* //

Potro aduerfarii non niinus ad noui inftrumeti confugi untarmafEtfanduPaulucitantjUteorumtueaf partc, q^j ^ ExfuaprcpriauocationequamadGalat^teftatur; K6 abhominibus nec^ per hominejfedperlcfum Chriftu; Adu, 1 5. 6{deum patreri'. fadanijjUt & apoftolicorum aduum li* bertaxar,Segregatemihi Saulum&Barnabam in op^ ad qd airumpiieos^aicfpjrituirandus* De quo ad Cor^ quoq^ inquit, Qui dC nos idoneos fecit miniflroS noui ^ t^ftameti , no litcra^fed fpu. Claret ex his miniftrcs no ^ '^^^O* ui teflameci non a potefl:atefeculari;,ueium a deo debe re inftitui.Qui ficut folus facere miniftros idoneos pb teft^licfolus inftitueredebet. Hecprima pars fufficien tet fuum ftabiliife uidetur propolitum* AdmilTo na^ <^ pmnes fideles membra funtin uno corpore Chrifti:, non fubftituiturillatiocb hoc omnes aequales eife in omnibus j quin luce clarius dluerfos in cifdem ci^ tatis lociSjOftendit fidelium gradus.ad CorinrhioS i^Corjt quippe anteprodudum teftimonium ait, Diuiiiones ^ratiarum funtjyem.autem fpititus dC diuif(ones mini

caNATvs vir.

flration«mfunt,Idem autem dominus> Etpofl: pauca» Quofdam pofuic deus in ecckfia , prim o apoftolos , fe^ cnndo prophecas^terciododloreSjdehinc uircutes &c« Ei ad Ephe» Vnicui($ noftru e data gratia fecudum me furam donationis Chrifti,Ec quofdam quidem dedit a poftolos^quofdamautemprophetaSjalios uero euan* geliilas,alios autem paftores 6i dodores^ad confum* mationemfandorum^inopus minifteti],in aedificatio^ nemcorporis Chriftijquibus triaperfpicuenotare ui deturApoftolus*

Primum quidem quod minifterium noui teftamentf, gratia:exqulritdonacionem,eidem quadrantemf Secu dum autem,cf miniftrorum idoneorum datio eft a deo» Tertium uero,^corpori Chrifti myftico n 6 officic fi no tnodo diuerfa officia,uecumquo(5 dignitaCum gradus diuerii in membris eiufdem ftacuantur.Cum dC in cor< pDrenaturaliunu membrum , dignitate aliud excellat»

Exo.23 Accedicad hoc quod ueteris quo^ infticuci facerdociii

noniine diuina SCeledione dL uocacioe eft adminiftra

tam,Quod6{ precioiiflimis ornamencis deo iubente

( cxculcum eft.Firmius hancftabilit fententiam S and»

Hcb, 5 paulus Hebr^is fcribens^dum inquit» Kec quifqp fibl fumit honorem^fed quiuocatur a deo tan^ Aaron* Vn

Hlerc 2?. ^^ ^^ quibufdam per prophetam querulatur dominus. Currebant 82 non miccebam eos ♦Fulciunc htj quoc^ fen fum fuum perfualione huiufmoditSi omnes fideles iu^ re baptifmi funt facerdotes,ex ^quo utri<^ conueniet fexui^NaminCbriftono eft mafculusneque fccmina»

Gal.3« Qua audoritate apoftolus cotu focmineu hoc iure tam praccellenti fexum priuauit,unum de potioribus eidem interdicens Sacerdotq adum,fenunandiuerbum dei,

Malach z ^^^^^ ^l^"^ prophetaeXabia facerdotis cuftodiunt fcie tiam>^legcexoieciusrequirnt;Ait€nIadTimotheu>

DE SAeERDOTiO BVAKG.

Doccre mulferi non permitto* . ' i;

Vtriufm partis Gandidfelccfior munimenta attdilH aire% in faxi impulfu confpicatus es ♦ Accedentes ex/» periamur, SL nos conamina noilra^6C diflfidentes ^ pai .1

le falcemfatagamus conciiiaref

INDAGO PRIMA;

Cum duplex. in priore conatu monilratus litdiuinu^ cultus/ecundum duplicem liominem fubotdinatus, Intemus uidelicet qui ^iprincipalis , Etextemus C<^"^ Ecccleliallicus nuncup ari non incofone poteft ) ad inf nura adrainiculatiuus/exipfoque erumpens, uelu^ ti de fcaturigine riuus» Erit dL duplex Sacerdotiuni duplici quadrans cultui , fecundum eam facerdotff xationem 6C adminiftrationemi; qua diuino obfequii: tur cultui , Primumin templo oiftcians internofnon manufac^o ^ Ted a deo per creatiuam potentiam ex nt hilo adfuam imaginem&limilitudineminftituto,fa« <flum coniinente^&fancflum fandorum , Ecclefiam 6C chorum, animam uidelicetSi fpiritum , Inquo deus pater colitur in fpiritu dC ueritate ,fide', fpe , dC chztU tate ^Aliud quod in templis adminiftratur manufasJ dhs^diuino cuitui dedicatis,id quod,acqua quadra tura uocari eccleiiaftlcumplacet,

INDAGO SECVNDA,

Sacerdotium primum interhu, quia in ea geritur paif tCjquajiolifubeftdeo^ipfumcjt folum recognofcit au;^ torem,in fpiritu fdlicet,eft liberrimum ab omni huma na iurifdicflione 8C exacftione immune,foli fpirituifs^f^o fubiec^um,quo 6i adminiftratur>hoc^ pacftonullis hua nis coarmat legibus , periplumfpiritum fancRn priui /- - legiatum,Namubifpiricusdomini,ibi liberias* Eftni* 2.v.or.5. hilominuspracftantiirimum6ieoforinfeco(iue ecck:* fiafticopr«ftantiuS,quoin fplricuj&utritate^illud aut

rr

• COl^ATVS yu-

fntfarncfubminlftratur 6iumbra« Ellpr^terca iuc4Mii»

. diirimu,quiarranquillum Sl ferenu^quietum 6C pacatu,

Elt|)ide deo gratiirimu^Nam pater coelcitis tales qu^

roan,4. ^ ritgeummrpirituSiueritatecolantjEritdeni^ex hoC

cuiJibetfidelifummeamabiletotisnifibus adipi(ceiirf

dum,totls c6 pled:enduuicibus,totif9 conatibus exe

quendu* MDAGO TERTIA*

• Hoc facerdo tiu in ternu regale eft;inquodeuslibei?

raregnatcharitate^nullaegens coerciua poteiVate,rei>

gale eft^quia fpiritum creatum cceleftis regni rege con

ftituitin terris* An no regnnco£:lefte,in humano cord^,

qd? cocleftis paterfuarepletgratia^Ffli^ueritatis col

lufttatradtjs,bpuifdijs charitatis incendit ardore , ut

iitdeo gloriainexceliiSjfiCpaxin terris i hoc rcgno pa

catafuntomnia,Nec uUus motusfenfitiux partis uo

luntad eft rebellis , cu Siipfa deoper omniaobtempe

ret^Pro illo poftulat fpiritus gemitibus inenarrabilib^

in cordibus noftris, Adueniatregnum tua^fiat uolunj;

Rom 8 ^^^ tua,ficutin codoSi in terra*Tales fpiritu dei zgim^

I . Tirn i ^^^> ^^^® ^^ ^^* funt,hi funt iufti quibus non eft lex po

Gal.f, * fit^* ^i cnim fpiritu ducimini ^ non eiiis fub lege, ait

apoftoluSj Namlibertatecharitatis pcenalem timore

cxcludentis , omnia fufferunt > omnia credunt , omnia

fperant,omnia fuftinent , omniadenic^ operanturnon

habito ad mercedem refpedu»Charitas iiquidcm mer>»

Mat.7« cenaria non eftjhi filtj dei ab omni tributali exadionc

funtHberl,$qptributumpendant,neiijfirmos fcanda

lifent,omnibus oia€iunc>ut omnes lucrifaciant» Hoc

I .Pc.2 . regale facerdotium ueram piam dC legitim am chriftia^

Gal.5. nam ftatuit Iibertatem,ueramjinquam:,noi) falfam,no

fucatam^piam non iniquam malitis uelamen habente,

Libertas legitimam,non adulterinam in occafionem cainis de^

cbriiiiana g^naa&tGB» H^ccdlfpiritagUslibatasnuUis tcftd^

DE SACERDOriO EVANG.

<^a]egibiis,nu31is ceremontjs captiuata.nullis huanfs deplfacraditionibus,adhacCquiauehernetiardorehiia jiium concitat aflFeda) gfquis afpirac^fciatfefenifi cru Galf, eifixa c5 uitijs 6ic6cupifcenttjscarne,nifi madata in a 13 crucis propria uolutacenifi omni inordinato ;pfliga Gal.6i to amore, Nifi fe toto in nihilo redado pertingere non poifc,uccu apoftoJo ualeat dccatarefidentilTime^Mihi Gala.2* mudus crucif ixus eil 6i ego mundo.Et in alio loco , V i uo aut iam no ego,uiuit uero in meXps. Apoflolica ita c^ apoftolicoruc^ uirorum haeclibertas eft* Proindenul ^ ^^^ ^^ la pais nulla fors in illa chriftiana libertate eft hoi ani* tnaliqulnongcipitquaefuntfpiritusdeisUoluptatibuS dediiOfCBmi'^ farijs agicatOjpaflfionibus obnoxio^fer uilibus timorib^ illmuJatOj Veri' ad Mofaica reducen dus eft feruitute.uc legalibus repre^us pneribus,hrais nis coercitus inftitutis,acformidabilib^fubad:us poc* niSjamaloretrahaturjS^ pedetentigratia operatediui na ^uehatur ad bonOI , in quo affuefadus & exercitus ad opcima hanc afpiret libertate, Non abnuo,nihilomi n^n6nullos,fpuifandi magiderio pfediinmo,celerrf meadeafuffedos«Nimirucufolus iithui^ inftituti do dor,iine cui^ influxu nullus unq^ ad ipam eft euedus> g in docedo dC pf iciendo teporaria non eget niora, V ciu c6raufleinfequendocurfif nemo repente ficfi^muSf V INDAGO QVARTA,

' Confpicaris cldide ledorn 6 fruflranea elTehijma* naiftituca,autta^ inania &nugacia repudianda -quaii libertati xpianf ex aduerfo obuic; ti a^ m odo iint falubria faluBrite^ adminiftrata* Salubria fut.fi p charitate liue aug'da,fiueeius c6trarioCcupiditateuidelicet) e>pun gedo,feruato nihilomin^ difcrctionis libraminefiierTt Crlof, ^. iroftituta, Vt (ic p charitatemilitent quae uinrulum eft ' ♦^^'"* * gfedioniSjSC finis lcgis de corde puroconfdcncia hg»

tx tj

COt^ATVS Vll/

SfiJenoft fi<fla»C6tra quam (i corum ccrtaueritobfec uantia , inic^ua ucic^ erunt 6Cnoxia falubriter admini;^ ftrantur,(ilumine fidei praceute,acdifcretione , omniu uirtutumparence,comftante adacdificationcm obier* ,Cor. 10 w^in^wf ♦D c"S enim poteftatem dedic in cdificationem nonindeftrudionemjh^c falubris adininiilratio per

iXoM hominemfitfpifituakm.quiomiadtiudicat, fiCanemi ne iudicatur iufteXarnails uero^quia no fapit qu^ dei funCjiniquemdicat.ftdum proueraEuangeltj obferua tiaCquae fola chriftiana eftj) non fecundum ccnfciay tiam zclat^euercit 6i fundamentum &fuper^dificata» Quid enim aliud eft conftitutio humana in manu catna lis, ^ gladius in manu furioris, quipJeruc^ 6C feipfum trucidatSC proximumC

Confec^arium primum»

Statuta Liquet ex his didis regularia iilituta ordiefcj regu*

ff€gulatia lares Cquos uocant faditios ^fcolas elie Chriftian^ di fciplinf falubreSjafpfr(tufan(fk) per patres fandos fa lubriterconftitucaspromurdo &his quacmudi funt poftjrgandis.luxtaillud apoftoli, CJua: retto funt obli

PdiI» J» uifcens, ad anceriora me extendo , pro carnis edoman^ da]afciuia,proexrjrioris hominis perdifciplinam co poiitioncquianon prius quodfpiritua]e eft > fcd qucd animale,Proanimaperindeuirtucibusexornanda,pro

I .Co. 1 5 fpiritu liberius in dcum euchcdo , pro perfecf^a denic^ libertate chrifttana alfequenda^athos ac^ fimilesordi^ natos Siadminiftratosfines quisrepudiiibit Auifaci>> teCinquicfaiuator )arborem bcna^frudum cius bo^

Ma ti num,autarboremmalam&fiudumeiusmalum»Sio*

** perafuntfpiricujfancfli.cnrcodignusfibihorordecrarf

hftur,autBelzebubafcribnn.ur'ucrtndijnj qrcdfub;^

* nedit uerift'cetur,Oif e pLcra j n &' blaf f 1 1 nia rtn.it

tecurhominibus/piricus autem blafphcmia: noicnuc:

DE SACERDOTIO EVAKGE

tetur*Porroabnuiminimepoteft,pl€rof($ Jnhls abu* fus obtingercut quidam plus «quo «nhis hsereant in fticutiSjEa qux adfinemlunt appretiantes profine,a iij dam nimi;j zelant pro traditione humana,irritum fa ciancdeidecharitatefi:aternamandatum,aliirigide ad licera,explofofpiritu,cun(fla autumentferuada^alij his feruatis iullioresfe Cfalfaopinione deluii ;)alns ^fti<^ meiityalios contra euangelia SC charitatem finiftre iu* dicent>Cum reuera in horum obferuantia nuUa conlis! ftac eifcndalisSdueraperfedio^ AlrjdefuaprofelTicne gloriabudiuocationefuulioruiniipide prfffcrant in ilit!ids,uelutiarcificumdifcipuli debonis gloriantes apd rimif^ inilrumenti<i;,quibustamcnnu]liiartificia le ud fciuncud poifunc opus conficcre» Alrj pcrfediois ne fua i his ftatuetes,ad uera nuq^aifurgunt perfedio nem,fed nec afpirac quidem.Hseczizania funt,uerum cum tn cici iadura minime coucUenda» Si feparaueris Hicrc» 1 1 preciofumauilK inquitdominus^qnaiios meu eris«

Confcdariumfecurtdij. -,

Non difpari fenteniia Ecclefiaftica diiudicanda fiTt p " fjl" inftitutaCqux canones nuncupanturpdiimodo Euans ^^^^ gelicis quadrcc apicibus ♦ Si pro charitate 81'jpzce fcuc dis militent,li ad iniquicatis pugncnt elimacicncm , ii ineccleliat cooperan-ui:acdificationem,fi:n61int arma iniquicatis peccaco,(i n^unimenta lint tuendap iuftitiaf , ii adiumento fuertnt obferuandap legis diuina?,Et hoc exfe,exfein$,no exufuiiueabufupotentiafjomniaini que in confufum ch aos mifcentis ♦ Quid tnim bcni qd p^r uerfonoperuercacurc^cum pfalmographus dicat, r^ ,7^ Cum pcruerfo perucrceris , Norcfert ey qua iuftilTima * quo(jcauriaqui5 infaniat>nectameobiniquoru abufii omnia iVbruenda^alioqui nec miid^ ifte uniuerfus fenii bilisfubfiftct»

tt q

. CONATVS VIL

mDAGO QVINTA*

Mibetracerdoaaintemum fplrituale 6C regalefua facriflda^fuas uidiraas,ceremonias &ritus,€idequa drantes,nullisuerbis airequendasJncoclis gericur, in fpiricualibus adminiftratur firmamcntiSf Referant , ii isalet,quamfuauis eft dominus,qui guftauerunt^quife ipfosperfedum dominoholocauftum obtulerunt, qui inaracrucis cumdominolelu uiAimat|,cueodem fut ineandemimaginem refufcitati, Ciues fandorum 65 domellici dei effedi , hae funt fpirituales hoftix , quas fandus Petrus comraemorat,inquibus deus deleda^s

i,P<«2. tur.Nonnehochominumgenus eledumeft,regalefa^ ccrdotium,gens fanAa^populus acquiiitionisChunc cultumdiuinum,hocregale facerdotium/andus Pau lus in omnibus/uis ftatuerefatagit epiftolis,tanq^f idc libuS,6Ccundis ddfolis congruens, Koninfublimita*

i\Cout te fermonis,necp in perfualibilibus humanae fapientiac «erbis , fed in oftenfione fpiritus Si uirtutis , Quibus uecbis illorum taxatuanitatem,quinihilni/i elimatu, terfum flofculifque eloquentiaf adorn^tumjac uerborii curlji faleratura legendum ac fufcipiewdum aucumant, qualifpiricuiTanAushisalleAus coloribus 6ifolior5 uiridantium dekdatus fonitu,efficatiores tantoopere Curinfluxus^quoh^cadminiftratafuerintuberius» Vn delandlum Paulumnifi' eofpiritu trutin3Ucris,quoillc rcpktus fcripfit , non ad eius pertinges medullam«. INDAGO SFXTA. SacerdotiuEcclefiafticiiaddi^iini culcus cxteticris adminiftr aclone 6C ecclefiap a?dif icatione a Chrifto fa;^ |ubriterinftitutu,rapoftolis primitus eftfundatir. Vn de Coanf ii\ Apoc.Ciulcace fandam Hierufalem .defcm

Apoc.i I dete de ca:]o,adeohabentem claricat' dei\ defcnbeSi inquiCj£chabebatmui;ummagnu6Caltu,$Cmuj:ius ci^

DE SACERDOTIO EVANa

muti&hzhens fundsLtnctzduodecim^diin ipfis duode cim nomina,duodeciapoftoloru,& agni» FundamentS i»Cpr,3< quidem prlncipalealiudnemopoteftponcre praeterid quod poiitu eft a patre quod eft Chriftus Iefus,huic fn^ damento tan^lapides primi proxime eidem innixi fan difuntapoftolijquibus Chriftus omnepoteftatemmi h^tantiecclefiacnecefTaria Sifalutaremdonauitjqu^ po tcftas Apoftolica femper eft; dC manet in ecckfia» INDAGO SEPTIMA*

Quilibet fideHs quia mebrum eft Chrffti idoneitatS afiequicur dC habet ad membroru corporis Chrifti offlss cia quantumc«9 pra^cellentia , per baptifmum equide Lbrifto capiciincorporatus,tantum nancifciturinflu* xu capicis dignitatis,ut quicquid capiti conuenit prin cipaliterjparticipatiueSCmembrisconueniat* Vndefa CoII,u cerdotium Chrifticapitis ^temum,tameximie,tam<g infignicer cunda nobi]itatnienibra,ut idoneitate quan dam adidem SCminifterium 62 officium exequendum 62 adminiftrandum ex eodem contrahant Jn quotems' pus reuelatae gratiae a ftatudiffert legis IMofaicx , qcf Sacerdotium ]egale,uni addicflum tribui,per carnalem fucceffionem in pofteros era t propagandum , Kec ad id de alia tribu uiro quatumuis iufto S fando patebat accelTus^Inftatuuero gratiae reuelatae omnes fideles ^ Xpm 62 a Chriftodignificati illius funt capaces^ Ab huius tii dignitatis executioe 62 admlniftratioe mulic brisreftridus eftfexus,tuob codicionis fragilitate, q 62 a fando Petro fragilius nucupat uafculi! , Tum pro^ j ^p^^ , pterfubiedione ad uiru^quia caput mulierls uir,tff ob , *Co. 1 1 primeuadelufionem,62rationis acdifcretiois defedu, Prior enim feduda eft in pra^uaricatione , Tu deni^ ob i.Tfii.i ^lmUnconftantja SmohiUtate, Vnde Sapjens , uitB E^l«»%

eOHATVS VIL

de mille unum reperi^muHcrcm ex omnibus non Inuci iii,Et alibi, Mulierem fortem quis inuenletC INDAGO OCTAVA/ Dignitas hacc membrorum Chrifti 8C ad facerdortii Idoneicas exea puljulans,fundamentaiis quidc eft, K6 fufficiens tamen aid execucionem , niii acceflerit uocas

r.Cor» 4 tio, Nempe cum facerdos minillerChiifti fit QC myfteri orumdeidifpenfator, EtinterdiTpenfatores qu^ritur, ut f idelis quis lueniatur, Ntillus feipfum ingercre auc

^5«, 1 2 difpenfatorem f idelem iudicare debet, Mediatcr quip peincerdeum 6ipopuiueft,ut6C fidelium uota ad dea zSeratfOC ad ipfos uerbum deferat diuinum dcic^ biT* placitum infinuet exemplo mofijqui f ideiirrimus in oi domo dei afcendit deo ex aduerfo, dL fe mur um oppolu itprodomoIfraeljinquiens^Autdimittepopulohuic, hacnoxam^autdelemedelibroquem fciiplifti Adpo pulum quot^ defccndens^ quantum pro glcria dei con tra idolatras zelauerit , ^ integerrime inftituta eidcm pniulgaiiericdiura,'^ca pfud?da,quaca($padcntia eii dcm quadraginca annis deduxeric^uetus inftrumencil edocec dilucide.Expecicur itac^ in facerdote ; pra-ftans

PtzU6tt ^^^ charicas acdiuin.^ gloriae zelus ardens ,uc dicere queac cum propheta,zelus domus tuac comedicme. Dequibus Petrum quo(^ ance ouium comiifionem

Ioan.2i. Saluacorexaminat,SimondiligismeplushiS;,Quore fpondece,Etiam dne,cunofti,quia amo ce. PafceCingt^ ouesmeas.Exigiturnihilominus abeo&ineo chari^ tas ad proximum, Non qualifca<^ fed prxccllcns , qua anima quo<5 fuam ponat pro ouibus fuis,pro populo ui delicetdci,cuius eft SimediatorSCminifter. Hac autem charitaceCfaluacoretcfte)maioremnemohabet,$uta/ nimam fuam ponat quis pro amicis fuis* En quantam • teuelataj gratiae Sacerdotium requirit pafedionem^

DE SACERDOTIO EVAKG,

Qais itac^ tam attimofus^tantuc^ iibifidens eil^utno» uocatus accedat c nec^ enim fandus Efaias fe mitteda domino obtuliiiec, Si non acea labia fua ignito purgata Calculouidiifet,ipfa nempepurgatio eius fiiituocatio»

mDAGp IX. ' Vocatio hstc adfacerdotrj adminiilrationc a deo ex pedadaexpetendat^eftjApoftoloiddecerDentejKec cjuisqp iibifumithonoremjfed quiuocaturadeotan^ Aaron, Nimirii cum adminiftratio hac probatuexigat ^, • uirum;fpecialigratia,Sacerdotioquadrante,adeodota • ^**f tum^qui 6iiibi 6idomui fu^ beneprxfit, & alioiuquo i^pedes falubriterin uiam pacis diiigat,addandafcic tiam falutis plebi eius. Cum autc ha?c folo autore deo fieri perfpicuum iitj,n6 immerito eiusquoq; confilio a genda funt,quis uero ambigat,quin Sacerdos adeoe^ leAus,8iadminiflerin hocmirius,fuum falubritcr ad^ iiiiniftrabicfacerdotiu»Kam6CliIudas Schariothis a Chrifto ad Apoftolatum uocatus adminiHrator infidc Jis fuit,3Cad omniareprobus,hoc profcriptur^ adum jEllipktione,utifalu3toripfetefl:atur,Quosdediilimi;? l^^^^ ,y hi pater ego cuftodiui , & nemo ex eis perf) t ; nifi filius perditionis^utfcripturqimplcatur^Fitaut uocatio hfC ;8imliriononnij^ adeoimmediate,ut de S^Paulofupra monflratum ell^Quandoq; ppr^latum locum dei tene;^ i .«mo-.| tem,licuti S^Paulus Timouheum docet quales inftitue f eEpifcopos debeat^quem 8i praemonuit;,Nemini cito » •tim.f manum impofueris*Titi! quoc^ de eodem inftruit,quos ifticuerat Archiepifcopos pleruqjpercancnicamele;? ., . - diojjem^omnibus tnmodis hocprouidendiieJl^ut fpi '''"** ritufando duce, prouida circufpedione^zelo fando, flguota^ orationeprarambulis celebrentut.

IKDAGO X* . HabetauftEcclefia Chrifti fponfa 82e1 c<Sa S^dileda

' ss

; Cdl^ATVS VIII.

^CrtilHmam infallibilemt^ fpintiifi'a!Tcli prarfendatr! §!: direcflionemjqua Kecad monientumquidtm unquam deftituitur^Quo 8C totumipfius corpus uegctsiui dLi€ gicur,qui f idefirma imploratus iuxta fcnTatciis noftri indubitatum promiirum docet nos tmnem ueiicatcm, feffiria membrorum dillribuit^omncm^ pietatis mfti* tuit regulam^ V ndenuUo habito prxiato uei pres brti ro,habcntfidelescertamnormamiibi prouidendi pa* ftoremfecundumcor dei, ad apices uideJicetEuargell

^ €os plena f ide recurrendo, dC deum unanimi 8C deuoto

corde implorandojUtquiinplerifc^euangcliorum lo* cis iareiurando promiiitfidelium orationibus ad exau dicionem fe aifuturuf.ofledatquem elegerit ad Sacerdo lium adminiftrandumjqua orationeindubitatafidepa tratafub fpecertiltimaunanimicordejn chaiitate que iion qua^ritjqua? fuafunt^fed qux lefu chriili;infa31jbiJ literdeus fuampatefacietuoluntatem,utquem chge^ litoflendat. Ne^enim deterioris coditionis ros iub «emporefumusreuelat^ gratiae,qp ueteresfub umbra

^. , . 6i imagine,ut illi in agendis Cofulere poffint dcmina

iicuti de Dauid crebrius legitur,ipfec^ refpondere,noS hacdiredionediuinafimusdeftituti.hancprouidendl formam fandi quo^ Apofloli in eledione ieruaucre

iA^.i ; Matthi», Sicut Apoftolicarnm adionum liber teftaf;

CONATVS VIIL

■' ' ' ' Vobus prxmifTis conatibus Appendix quf^

D damlapiS;noniinepondereiungitur cxkte^

'^ re,Communiouidelicetfubutrac^fpetiejque

«juanti iit ponderisin diuini decreti ftatcra librareopc

tf aepretium uide^r*

Et quidem gvpoderofiiftmus fit u t opprimere quo^ ptaf termittentequeatfubfequentia pondcra prcbat, i. kiottxxa primii ell faluatoris noilri bcnedidi iiiili tts

DE COMMVNrONE PANIS ET VINI.

ttim,qui in coenanouiirinia paffioi pximus carne fuam QC fanguinefub bina difcipulis fuis dedicfpecic^ut duji* plicisfubftantixtotiicibarethomineJta^ cum noui tellamentiiicfacramencum eo ritu,ea<$fomia qua infti tucor Chriftus tradiditferuari acfumidebet. Accedunt ad hoC;,uerba quae Chriftus faluator,ca]ice tradendO:,^oreexprerfit benedido, Accipite 6C bibite ex eo oranes,hic eft calix S^cinquiens omnes^fumentium tiniueriitatem fignat»

Coopsratur facramenti integritas ,ex duabus fpeci eb^ conftituta^nam fub una fpecie integru facramentu non ''eftxum facramentu (ignu fit,Et hoc in loco duo diftins: ^a lintfignajquibus nihilominus duo refpondentime 4iata iignata,Corpus uem Chrifti &fanguis,congruit autemiincegrumfidelicuiquefacramentum* Idem per^ fiiadetfideliumdeuotio;p]eri<^enimfidelesad facras: mencumfub duplici fumendum fpecic, nonmediocrl riagrantdeuotione, qu^in facramento hoc nonnihil obcinecmeriti»

: Negotiumpromouet Apoftolorum&primeuseEc^ cleiise ufus 5i pracftica , qui fub utra(5 comunicabant fpecie* Videtur hoc per Paulum perfuaderi ad Corith». • .Cor. 1 1 dicencem,Egoaccepiadominoquod6itradidiuobis» . 82 infra, Accepic panem8^poft^ gratias egiiTet^fregic ^ dixit. Accipice,edice,hoc meum eft corpus quod pro uobistradetur+Adeundemmodu Sipoculum peraAa cocna^diceSjHocpoculumnouffteftamentueftjin meo fanguinefHocfacitequotiefeumqjbiberitis inmei c5 meiiioradon?,Qiiotiercumc^ eniiif comederitis panem Jiunc dCdc poculo bibericis mcrtem diii ailnunciabitis, donec uenerit*

Facit,g>adpoculumfanguTsadi]cicur,inremifrione '

f^eccatoru, Vndc ficut pcccarorii remiffiodeuotoexpCift

SS i|

CONATVS VIIK

ten<3a eH: affedujfic hirius remiHioriis fignu in funi p tii nenon prxtcreundum»

Diuerfapars alijs utens ponderibuS;alicer appendicclibrat»

Et pondus quidem primujanceni non paru premcs <- Kollrr^ occidentalis eccleliae ufus longeuus efl 6£ con fuetudo,n6 facile repulfam pafTurajlongeui equide uf ^ nonmediocrisefi:_audoritaS,6Chaecconfuetudo no fi* ne eccleliaftica infticutione^prxcurretibus caulis pre^ gnantibuSjintrodudaeft.Habetnac^Sdipfa intempo ribus nouiJfimis Eccleiia fpiritum ChriftiCga cum pri niiciuaeadem^quouegetatur& geriturinhis praci^ puequ^ animarumcocernuntfalute, cuius fententia^ percinaciterreludarino uideturnotacarerecrjminis» InhumilitatenoilraCinquitprophetajmemor fuitnoi ftri,humilem obedientiam apptobaf deus magis ^ co «entionem fuperbam*

Accedere uidetur ChriiH benedidi inilitutu , qui dl fifub dupliciinftituitfpecie^nonpra^cepit tamen cun^ (fiis fidelibus fub utrac^fumere»fslam quod ait^Bibitc Matt.2^» exhocommeSj>hiccftfanguismeus &c* Nonomnib* fidelibus^fed Apoftolis qui praefentes aflidebat.didii uidetur.Hocnempeuerbo^nofacramentuminllitult^ fed fado fua benedidione facramento eos qui pr^fen* I ♦'c6r.4. t€S erant c6municauic,ff quum quideerat,ut primi hu ius facramenti perceptoresfuturi miniftrieccleiia^ & difpenfatores myfteriorum deifub duplicicommunica rencfpecie,quod SCmodoinnoftra eccleiia eius obfer^ uantminiflrl*.

Praeterea Apoftoli in nafcentis eccIelTac primordfo»

non iine fpiritulTandi f amiliari affJatu bapufmi forma

Mat» 2$ * eis uerbis exprefljs a Saluatore traditam^uidelicet^ba^

ptifantes eos innomine.patiis ^filij §C fpiritufraricTi^

DE COMMVNIOKO PANIS ET VIKL

ttiutaueruntbaptifantes in nomine lefu Chrifti, no d£ fpari autoritate ex cauiis emergentibus eiufde fpirir ^ beneplacico dC afflatu creditur ecclefia quippiam in ill:iusfacramentinonquidemforma,fed qucd leuiu^ eil percipiendi modo imutaflejline calunia nota> . PorrOjdeuotio per facramenti fub una f^ecie ^ceptl onemiinon horaria,fedinfideradicatafuerit;,non mi nus exuberaCjquinfidei iplius amplitudine feruentiorf ebullitjdum dup]iciexerceturcredulitate>Chriftu fub duplicirecognofcens fpecie, 6Cnihilcminus fub una de eius plenitudine refici perfedcj. . Caeterum euangelicu expendendo textum,non uidc tur elici pofleexco , Quod fanguine Chrifli fub fpecie uini percipiens, au t facramen tu fub utra^; rcmllfionetti confequatur peccatorum^nec^ cir; in textu dicitur^ Hic -. ^^ eft fanguis noui tefl:amenti,qui in facramento hoc infti * *

tuitur fumeti in remiffionem peccatorum, Sed; qui effu df tur^uidelicet in cruce,! remi{fion em,Kec in fubiuda inflitucionefaluator ait,Hocfacitein remilfionem pec catorum^fed in mei recordationem Jn quibus ueibis i^ ftitucionis cau(ramexpre(fit.Sequela quippeh^c^fan^ guis Chrifli in cruce effufus efl in remilfionem pecsf Catorum^ergo fub fpecie uiniillum in facramento petc j piens eandem confequitur peccatorum remiflfioncm, Gum ex aerbis Chrifli non eliciatur,n 6 uidetur ualere, Inferturexhoc(^facramenta iftudnoneft nouuteftaj^ mentum^quod & peccatoru remiffionem QC terrae uiue tium adeptionemrepromittit,fed huius teilamenti eft inftitutum CignumydC memoriale falutifciUjPaulus ad^ i»Cor. 1 1 ftipulatur qui dum inftitutionis huius facism enti me^ minit nullam.deremilfionepeccatoium afumente con fequenda,facitmeniicnem,ged ait, Quotiefciit^ cnim Coii}edej:iti§ pauem hunc; 5(depoculo hoc bibctitij»

5S iij

taortem Jomini annundare , doneGueneriC*

Diiruadecproindec6munionemfubutra($fpeciefra terna charitas,qu2e temerarium explodit Iudicium;8i pulillorum folertius euitat fcandalumf Affirmari enim lotamoccidentalem^ccle/iamjaut maiorem eias partc inhaiasfacramentiadminiftrationeabeuangelica de f icere infticutione^ quomodo poteil iine iudicrj tem erii= tatec^hoc enim pado pro euangelio zelans,contra eua geh'um temeredclinquit,6Cdum minoraftatuitjmaiora peliundat». Nunquam deo tam grata eft fuh utra^ fpe^ ciecommuniojquamodiofumdifcidiumfraternii; ' PufiIlorumdeni<$fcandalum3qpfummopere euitans 3umiit,faluatorexpreiric,fubmaledi<flione a^terna euf conrt:ringens,qui paruulum in Chrifto fcandalizat, Ve

,ij :. ■ , ] inquiens homini illi per qucm fcandalum uenit,nonne fcandalumgraue^anjerereeccleliam occidentale mul* tis temporum curriculis ab euangelica defeciife purit^

Mat, ! 6 te,ut renouari euangeliS fic neceiie: Kum faluatoris e> iiacuabiturpr6miifum,Ecceego uobifcumfum ufij ad

Mat.28 tonfummationem feculi rQui utiq^ eft uia , ueritas , dC iiita,uiafineprajcipicio ad patrem dirigens , ueritas fU neecroreilluflraii^,uitaiincdefe<ftu8ilpiritualimorte «itam noflram perpetuans* Ad haccfpiritumfandum promilit nunqp fponfa? fu^ def ucurum * ' Syncera nihilominus (quam ad matrem noftra qu^ 1 Ghriffcanos genuicgereredebemus3deuGtioj,ad hoc ipfum inducic,utpie de eius feciamus inftitutiSifalubre dtjadic5tes,quicquidjipfa decreuerit,modo diuinis no

' ' - obuietpr^ceptis»

Cuaatemfacrametuhocecclefiafliceunitatis pates iic iigna,ome diladiu in{ fideles ref ugit. Tunica Chri ftus habet incofutilem , quam nec lidores immaniiri:* mlfcinderedccreuerijt^deteftandij ergo f ideliu fcifm jt

pE COMMVNIOKE PAlsIIS ET VINL

cft^CorpuS Chrilli tu} fticu^ii coagmetetur dC ropinga gphc,4, f turperoeniconiiiiuratnfubniimftrarioniSjincremeta ^ coiporisfacit^ina^dificationefuijplius per chaiitate, «bi ergounusdHs^unafides^unumbaptifmajUnii cor^ pus,unusfpiricuS;Unusdcus>6^pateromniujquieftfu ' ' f peromnja&perola di in eib^ nobis^unifoimis dCeHc -"'■ ^

debet facramentpiupeicepiio^utnullufit circa inftitti ta diuina diucrtiunu

' Denic^ cum comuniofub utra^ fpecie,nullam cbrjj ftiaiiifmoadfcrat perfedionem^nec cumulatiorem gra tiam,necuberiorescharifmatilfrud^uS;necquicquam r^l

adfidelium fpedas confummationemjncn tftquo fub ; , ,, ^j utracf fpecie comunicans , chriftianior comunicante lubunafpeciediciqueat» -

Confpicaris cahdidele(f^or,appendicehunc libran tibuS eliquare fudores ^ quid adfers conlilij K ad qua de^ clinabimus partemCcdiofum prorfus difcidiiijK eutra itaq;inueritatis pra^iudicii! fouebimus»l'cnfus Paulie^ Piaceteoibus per omnia>utnullGpr£ebeatis^ficndicu ^ ^^qxa^ tum,queadmoduegoperomnia omnib^ Placeo/poiro ii inueritatisfctutinio altera ofFenderimus partium^ no pcedetex animo^Noftriinftituti eft diiridetes qua ttim ex alto coceditur conciliare,non in difcrep^tia fo uere.DeledatautedeillodulciifimoChriftinoftiihii^^ hufculo ex amoroiilTimo eius corde profluente,quipf i5 breui 6d fuccido perftringerefermone,Id^ utf iatjpii^ mum ftabiliendum eft coculiu fundamentiijex ueiitatje euangelicadefumptum,uid€licet> • ^vj

Saluatornofter bfididus incoenafuanoiiifiima palTid niproximus cbrpusfuiifancfliirimu & fanguinem jtjb bina fpecie difcipulis fuis dedit;i fui memoria ex charl /vjat. 1 6. tate atdetiilmia* Hanc fidele & catholica aiTertionein Luc»i2 » Euagelift» teftalurjfigna ter JMatheus 5C Liica5i A4ftl

eoNATys viiu

pulatur &fandiis PauJus diuinit^ colIuftratusJn hac

ic^orii I ucrafq?defccderepartes ambigominime* Ruminemus

ut munda animalia circa hancqux circiiilant fingula^

ga Siintelligetia llluinant:,n6 minus inflamat affe<ftu,

pfal. 1 13 DeclaratioCaic propheta) fermonu tuorn illuminat 8C

Mat ♦ M • intellecf^u dat paruulis,hocefl: j humilibus,quibu$ p*

terarcanarcuelat*

PRIMA INDAGO* ,

\ Primo occurric loco, gs hoc largitus efl: munus C^Cau

(a uidelicet effici ens Chriftus,uerus hom o, uerus de^

Pf 1 111 P^^ omnia benediduSjomnipotens , cui fubeil cum uo

lob 1 1 . l'jsrlt ^ quicquid uoluerit polie^Omia etenim quacu^

upluic,fecit5 Nec cuiq^ dicerelicet;Cur icafaciSCHic Q

mnis obmutefcitphilofopbiajqua^ necdei omnipoten

tlam,nec ipfius ada rim ari pr;Eualet* Nec ad facrae f i^*

dei myfteria proximare quldem,undecanitur in profa^

CJuod nonfapis^quod non uides^animofafirmatfides,

prae ter rerum ordinem»Cunda ergop que ibi f iunr mir^

cula,immenfam dei comendant potentiam^Gloriamur

^ ^xhocinluminefideijtalemactatunos habere falutis;

jioftrxautorem»

mDAGO SECVNDA,

QuiddedicCquodillius munificcntiinmi donatoris

munusCCorpus ipfius SC fanguis , tanqp iignata imme

diata.Erinecauirerisnonieireoptima,inhis fedonauic

tptum &. Eotalicer,nec quicq^ uel minimum libi referu^

uit,quod noninnoflrum cederet dominiumJiberalilfi

ttiaplane donatto,5i omni admiracionedignifrima , cOI

donator uenit in donuf N am 5i fi ex ui confecrationis ,

corpus folumibi iitdC fanguis,uti uerba Chrifli , Hoc

j, ^ corpus meu,hic efl fanguis meus,pra?notanc p con

' ^- comitantiam tame,nec ab inuicem nec ab anima 6idi

^initate diuprciatur un^^Vndeficucfub qualibet par^

DE COMMVNIONE PANI9 ET VINf,

te facramentalis ^ totalis ligni fub duplid fpecie inftt tuti uerus dC totus Chtillus fubiiftit dC totaliter,ficfub qttalibet ipfius parte totus f ufcipitur dC totaliter»

Confedlatium. Igitur fub unafpeciecommunicanSjCum abiflaleomis^ boni fufcipiat fontem,utde uencreeius fluant aquse ui* ux,non. minus fufcipit^quamfub utrac^,^ quo ad retu $Cquoad&udum«

INDAGO TERTIA* Thefaurus hic incoparabihs quo modo,qua forma no bis eft donatusCNum ut in feipfo uilibflis c^minime,lu;^ -.. , cem habitatinaccelfam,que uiditnemo hominum,ne<5 J '^^^^ uiderepoteft«|Nuncuidemusperfpeculainfnigmate, ' ' ^ pergratum fpecul5,quoddeu repr^fentat,nec nifi mu^ dicordibus politumfNonhicexpetimusffaciem,in sc* nigmace uerfabimurjin imaginepertrafithomOfRefici Pfal.38. niurea^quabeaci in patria,efca,eodempotamur&ine* briamur poculo ab ubertate dulcedinis diuina^ , quod Pfai» Jf • totum geriturin^nfgmatefubfamlliaribus nobis fpe^ ciebuspaneSiuino^quibus corporaliter reficimur,62 nutrimur^eisuticgrebus quxadunum aliquid redigu tur,exmulcis enim granis unus conficiturpanis,6iex niultisracemis uinum confluit,ut omnia quadrcnc mys? t^erio4panis enim , prophetacefte,corhominis confir^^ mat,quod6i uinulxtificac,uciicfuacum natura tuuir Pfal.ioj tute 5i uerum Chrifti corpus lignet^ 6i raYfticutti,quod . eft eccleiia,quam fponfus ipfedilexit,6i proea fetradi Ep^«'5« dit,mundas eamlauachro aquxinuetbouitac,necmu daredefinens^donec adhibeaceamiibiipfi gloriofam, nonhabetemmaculam aucrugam,Intereapaneillo an gelorum pafcit 8C codefti exhilarat poculo. Ad hui' ca \ tholicac alfertionis aftruendam uer itatem,nihil refert, ; fubftantia panismaneat,an ne^iignandi enl racio eade

tt

-— coHATvs- vim :

cfljfub utroc^ intelligendi tnodo^qtio ad facrattienti u« rkatemjffudluofitatemquejnon htreat in teliec^ius ucl afFedus in figniSj Chriftus patcrfamilias cil, qui refi^ ioin.^ cit^qui nobis panem datde ccelis ucrurionon ut IVlofeS figuratum»

INDAGO QyARTA.

, Succedic.quibus gfonis hoc angelici! necrd diulnu

preparata eftcQnuiuiuCPomefticis uti^ dei) ipfiuf($

toafi. I i h^redib^ac Chrifticohfredib^^Hiprimordiajiterdi

I .rca. lo fcipuli.nec tii omnes,quianon oes niuiidi^^diu ludas

Ipb.T» proditor iter difcipuloS,^^ Saul inter prophetaS;fatha

nafc^ inter f ilios dei»Confequeti fucceffu oib^ in Chri*

iloregeneratiSjSifideilumineillufbratis.fidesequide

ad huius myflertj perceptionem exigitur idonea ) unde

cja panis effcfih'orij,n6 mittedus canibus folis inChri*

So regeneratis couenitjforis canes dC uenefici;, non eft

eisforsinuerboillo,nectameoibusinChriftorenatis

Mat. 1 5 Jandus eftjfolidus cibus eH^palara expetit fanuj,inter

poc»22 f^poj.g3 difcerneie* Apoftolus teftat,Probet aut feipfu

«►Cof II houiOj,$iiicdepaneilloedat,&decalicebibat,neir;di

gne accedatj,iic9iudicium iibi fumatj non dijudicans

corpus dominif

IMDAGO V* Subfegtur^fub quauerborijforma,hanc euangeliilc 6i fandus PaulusCnon quide uer bis preciiis , uniformi tii tradutfententia,exquorufcripiis ttiaeliciutur,ada a Chrifto bndido^in hoc faluberrimo c6uiuio,pr^tei: fniirisacceOorijs,utpotepedumloti6e,figuralis agni culaducis agreilib comeflione^ideftjjlegisipletioc, pditoris caritatiua correpti6e;6^difcipulotii c^uta a;« uifaLione,Remiiris eci5 his quepcnrea geffit dulcifrfo uidelicetfecmoe^deuotiiiuna ad patre oraticne, 6C c6i mh^^mnogutmu^ctioe.His oib^ ipraefentiaru i pa£

DE COMMVMCKIE PAUIS ET vmu

temfelegatiSjea fola aiailic^ndo.qu^liuic innexa funt niYffcerio^Hom primiieil^confecratio^ihdubitatiietenj efl,«^ panem 62 uinn confecrata eis dedit,Qn aiit confe crauerit Chriilus,n6 magnipendedujCum de fado c6 ftet,probabiletn uidetjquado acceptupanem dC calice in fandis fuis manibus benedixit,dei equide bndicere eftjbiidiAum effedu facercf Secundu eft , Apoflolotii de bncJido pane Sicalice comunicatiotDe panequide dum ait , Accipice5£comedite,hcicei!:cdrpusnieij qd pro uobis, tradetur^De calice antj, Accipite dC bibite ex hocomes^hicellfanguis me^,g eitnouiteffcametifTer tium,celeberrimi huius facramentiinilitutio,&ad oes poHeros n6 fragmf rorii cje menfa dni decidetium , fed pleniconuiuij tranfmiiiiOfEtenim 6£ nos fumimus de tnanu diii dupKcia ^ omnibus peccatis noftris,d3 fcn Efa,4o* iibiliformarcficimurexterius^& charifmatum plenitu dinefaginamur interfuSfHa^cper uerbu Chriftifada eft,dum ait; Hoc fa citein mea c6memoratione,lVlemo ria equide pr^teritorii eft. ut ergo f^luator nofter in iu;^ ,

ginoftra eliet memoria^nobifcu eife decreuit in facra;^ >^'

mento hocgfonali pr^fentia*

INDAGO VL Fa<5l5 miramurjjfacflorem laudam^^motiuam eJ^quiri* mus cauifam.Quidfaluatorenoftrum ad tam amplilfi^i mum induxit doniipreftandu^i^Num comodu fuucPrO;^ - phetaait>Dixidominodeusmeusestu,qm bonorum P^^^*'^* meorfino eges.Quidergo aliud qp immefa fua Caritas* En fumtna noftra ad dei3 fiducia,nunquid obliuifci po^ teftmulierinfantemfua.aitperprophetajEtiiinaobli Efa,49 tafuerit,ego tui non obliuifcar.Etfaluator,Sicdeus di loan.3 ♦ lexitmirdu^utfiliu fuum unigenitiidaret.Sic Sifili^ di;^ lexitjUt feipfum donaretSpiritum nibilominus fandu tlfeueratipneicerciiTima. pjromitteiCtsquem 6C jignus

tt n

et)t^ATVV Vlllv

ndt>is deilt Kihil fuperell: quod in primi ttfs n on cfona ueri^Sedquodaliudimmefacplenicudinis bonus de*

^ap*i4i haberemotiuumpotuicC Vt enim bonitace fuam &dul cedinem quam in filios habet,demcnftraret;>aiige]oiii cfcanucriuit populum fuui; 6C paratum S coeJo panc pras ilititfinelaborejOmnedeledamentum infehabentcm» di omnis faporisfuauitatem»Quid ergo retribucs o ho

Pfal. 1 1 5 fnodomino^proomnibus quic tribuic tibiT Accipe ca iicemfalutaris& teipfumfacrificahoftia laudis* Quid iullius, qp ut te dones et,qui feipfum tibidonaui tc Gra titudocircahocfacratxientum a nobis exigicur iriSxU tna^dideuotio*

INIDAGO VIL Quis huiusinilitutionis finis, hic a faluatoreclaris Cxplicaturuerbis-Hoc,iKquit,facKein meireccrdatio neaij Alium huius facramentt non expllcuir finem» D c manducationequidefpiritualiqu^ cftperfidtmjplui! reS explicatfrudu9,inioanneuidelicet,iicmarducan&

toan 6 ^ bibens »n6 morietur,in^ternum uiuec,!^ efulci tabit

I .tcira*4 ^""^ ChriftuSjinnouiffimo die,iter elec^os utiq? , alia& cnim omnes refurgemus,fed na omnesimmucabimur». Manebitquoq?inChrifl:o,6dChriftumin fe manente tiabebf t*Quos cumulatiores exquitem^ ftudus 1 Qu| Chriiluminfehabet:,quidbonitftquocgeatC INDAGO VIIL Quae^qualis 8^quata,expetiturpra?paratioC'Ad qu3& flionem prima refp 6 dec fides, ad lecun da ch aritas , 2 d tertiam fpes 5C ardens in deum defiderm.Fides cquide falutisnoflr»fubilantia,Chriflocapitiincoiporat, 6^ dignum oium bonorn capicis rcdditfpes calcatis rer^ renis furfum agitjubicaput Chriflus in gjoria tft del parris,/Fqiium cnim cft^ut mem bium rapici coh a rcat* Chaatas comnnlone Intcr mcmbia SC boncium 5Cin<i:

f>E COMMYNIOKO PANIS ET \mt

lorutti f acit. D iuinatn nempe conftituit focictatein,in ^ qua omniafuntcomunia^Siquidem dCdeus omnia eric * '^"^* '^ inomnibus>Fides ftomaclium mentis euacuatjndige* ftum; etenim fuper ihdigeftu ponere fertur nociuum,^ ftDmachum onerat,ueteris ergo hominis cibus egerc dus eft,Porro,fiftomachus purgatione hac debilitat^ fueric,fperQborabit,nouauirtuteindutus ex alto«Ga* ritas cibumdecoquit, 6i ad fingula mcm bra trafmittit, liutriendauti^Siimpinguanda.fides conterit>6Cin ni hilum reduci c , apoftoh penfi tans didu^Qui fe exifli^ ^ , ^, mataliquideifecumnihiliit/eipfumfeducic^Speshu mi!iat,nonfuismeri£is>feddeipfetatefides , utfic de' corcontritum6thumiliac0nondefpiciarXharitas,c]a i.corii|. non quaerit quae fuafuntjliberaltaffedufe totam in b^ innestranf£unditfideIes,omniij ignofcens offeniis^ omriesconcilians,omnibusc6patiens 6^benefica pie= tateneceiricacibus fubuenitcundorr^Hafcuera dCtai^ dicilis adfacramentifufceptionem prarparatio,quf itt' inentegeritur,nullis f orinfecis egcns adminiculis* INDAGO NONA* Alia quafdam eft pr^paratiaextraria,multis ftipata obfertiaciunculis^utpocesCcrporismudiciajieiunic na turx,ucftiumculcu,oratiunfularum qusrrdsm pcrfolu tioneexquifita 6inimis exada ac fcru^ulofa peccato^ ru.n po:i:fimumquocidianoLun:¥c6fefaone,&hoc ge* nus pLrifc^Jn quibus nonnuUf plus equo fuam fundat deuotior.em, ^ftiman tes ^falfa opinicnc dclufi , his ftu diofius obferuatis dignos fefacramenti huius gccpto , ^^^ , ^ res.Depraffatacordis pr^parationeminorem geren* * ^* tcs curam,cumdeus cordis iit infpedor.Hi quia iufti* tiae fuae f idunt,de bonis cpeiibus praefumcnteSjCufu^ per bo reprob^tur pharifxo,in templo gloriante. VeiuL 1 u. i B. kaecoportuitfacere^haccuiddicetitcinafupia mcmo Lu.i i^

I.I7»

fata,KilkeJrtraria nondbmitcere, Neque cnfm mala funt autrepadiatida tanquam uana,fedfiduda In ea im piaeH.HisenimomnibuSjSCcumulatioribus ante ac;s celfum prajmiiris , dicendum eft ;, Serui inutiJes fumus ^uodfaceredebuimus,fedmus,Kanihil tam odiofum deo^^fuperba in propriam iuftitiS fidutia , qu^ peftis ii animo irrepferit,curatur difficillime* Sup h^ c omnia ftlppKci affe6:u exoradus ell deus a ^ fanda defideria, redaconiilia;6Ciuftafuntopera,utipfe fibtjpiilocij in nobis praeparet ameniiTimiJsmanlionem iucundajUtlic tJelitia? eius iinteirenobifcum d^innobiSjncnmo efle> fed 52 regnare,fed &cwa opera noftra operari > Hoc em ni(iefFecerit,cund% pr^parationes noftra: fuofruftra feunturfrudu*

INDAGO X. Detinuft in colloquionos candide ledor matcria; tu charitatetu iocundicate exuberans,nec du quicqua ad propoiitam refpondlmus difceptationem,explicemus 6ifenfum noflrii,6dpro qualiciic^ partium conciliatioe tres producamus aflfertiones cuilibetparti aliquid ueri «atisconcedentes»

AiTertioprimaf G)mmtinio fub u tra^ f pecie^ quia conformis eil prl ttiarlas inftitutioi Chrifti, ufuic^ ecclelias primaruo d' fe noe(lillicita,prohacpfuafibnes militant ad primara parce f irmandam adueda?»

Aifertiofecunda* - Subunafpecieuidelicetpanis comuniouiitatainec clefia^no ell tanq^ Euangelicis pra^ceptis cotraria re^ pudianda*Stabilicperhoc, (jpriorfubutrac^ {cilicet fpecienoneftafaluatore preceprorie impolitafQiiod enim ait, Niii maducaueritis carnem f iltj hominis dC hi Jcin.^# beritis eius fanguinc,non habebidS uit4 in uobis,fiC i

DE COMMVNrONE PAHIS ET VJKL

hunc modu caetera eodem capite c6p]exa,De fpualilo quitur manducatione,iiiidefiibneditj Spiritus eft quU uif icat,caro non pdeft quicqpjuerba qu^ ego loquor uo bis/piritus dCuicafunt»

Aircrtiotertiaf ' Comunio fub utraq^jno efl contra Ecclefi^ ufum pra dicada,iinegenerali 5i[noua ecclelia conftitutioCtFir machancmunimentap fecimdaparte ufurpata» CONATVS IX> Lius quidam confpicatur lapis quadrus , ^g

A ]aterus,primoquidemfitusordine,6diinon > primoloco anobis offenfus , baptifmus eft,

€hriftian^religionisporta»Huius primo indagemuS naturam;fecundoJocouirtuteS;tertio uerouirtutu ope rationes perquiramus*

INDAGO PRIIMA.

Scrutantibus nobis lapidis huius preciofi natura, inuenimus ipfum infiuxuccelico prognatu+Signum na ^ eft fenlibilejcfficax^exinilitutione diuina tnortem fi gnans fiCrefurrecftionem^Miranatura; euoluanturiinas gula tanq^ lingul^ eius partes»

INDAGO 11.

Primo^ftatuicurin locojSignumjquo uerbofides Im plicatur, Nulli enim iignum eft nifi credenti, N am infiss delis quantucunc^ in aquam mergatur fub quorucuri<5 uerborum expreflfioncquia difcredit,necproiigno efte dus cuiuf^myfticihabet^lauat quidem^uel aquatigi tutDno tame baptizatur , n^cijllaimmeriio baptifmus eft^cui enim non conuenit difbnitiOjnccdiffinitumf In fidelitas ergoprimus obexeft,6^principaiis utno nio do infruduofus fit,ueri^ nihilquoc^fiat^Vndefides in defcriptionenonponitur>quia figninomine fufiicicn* lerimplicatur»

COHATVS VTIIL

INIDAGO TERTIA,

- Anne(!titur,feniibile,Oinfelixhominis c6ditio,qui

ab Hierufalem defcendit in Hiericho, a uifione pacis^ a

uifione fpeculari quidem^quia non beatifica dC intuitf

*f ,«or. 1 5 ua,adfnigmaticam tamen,quiauidemus nuncperfpc

> pfal.48. Gulum fn ^nigmate^ut fic homo lapfus 6i iimilis iume

tis eflfedus non intelligatmii fenfibilibus iignis tanqp

pueradmanumducatur^Ecexhisqux nouit.difcat 6J

cognofcere 6i ztnzte quae non nouit^quatenus ex uifi^

bilibus difcat amare incognita,6d fe ad inuifibilia rape

re^ac per ea qu» ufu didicit quafi confricatus incale^

fcat.Cognofceo homodeiclementiam, teut paiuulfi

iniinu fuo portat , te fenfitjilibus fignis fouet/ub qui^

bus gratiafua ie tibi aiiirtururepromiccit*

INIDAGO QyARTA»

Subnedlitur eiScax* Hxcefficatia diuinam includic

promilTionem^qux infallibilis 6C certiifima eft^nec re^

fert uerbis an fadis a deo eJfhibeatur au t reueleiur h^ c

promiflfio, In baptifmo clara eft diuina inftitucio , ut no

uac legis decernacur farcramentum,In confirmationefa

^o deus fuum oftendebat beneplacitum,dans per im<

politionemmanuuapoftolicarumfpiritumfandu/utd'

AftuS. Petroin Adis apofloliclslegitur , necnon Paulo ,fed

A<ft. i6* haecinpr^fentiarummiirafadamus«Clarumiit,facra

meca nouae legis a deo iflituta^figna eife certifTima gra

tiacpromiilW»

MDAGO QylNTA. Adncitur,Ejcinflitutionediuina,deus enim facramc totum omnium principalis eft autor.Sicut enim nulla uoluntas creata limitare aut determinare diuinam uo* luntatem ad aliquidefficiendum poteflf Sicnec certu Inflituere ^oli^s diuini effedus fignum,nec eius certa lacereprorailuonemfinepraeambulareuelationc diui

DE BAPTISMa

naprdsuaku ' '

ConfeAarlum;

Nifllqs purus homonouaf lcgis facramcntapfoprfc ^ldu^^in quo uidelicetfrudus comunicatur foli deo po(ribili$;iine diuino nutu 6f decreco Inflituere potell^ tn omnibus equidem talibus gratia adoptionis confet cur 3C collaca augnien€atur,a deo folo poilibilis produ^ ciuelcumularlf

INDAGO VI*

PorrOjhuius fignt diuinitus inftituti iignatum eft fe « ^ ^ , cundu fandum Paulum tnors dC refurre cflio^Mors du^ •*• plex 8£ Chriiti 82 nollra^Paulo teftejQuicun^ baptiza f i fumus in Chriilum Iefum,in morcem eius baptizatf fumus ^D e morte noilra , quo ad peccatum pr^teritii, «ic,Qui mortuus eft.iuftificacus eft a peccaco» Quo ad Ro.^; f uturum ibidem^ Mortui fumus peccato,quomodo ite^ irum uiuemus in eodemCD e ucra^ dicic,Si unus ^ omi 2»Cor»f « ^us morcuus fuic,ergo omnes mortuifuerutjdi pro oi^ bus mortuus eft,ut qui uiuunc , pofthacnon fibiuiuat, fed ei qui pro ipfis mortuus eft 6C refurrexit«Et ad Coj^ q , ^ lolTen* Mortui eftiSj 8i uita ueftra abfcodita eft cu Chri ^* fto in deo* Adftipulatur PetruSjinquies» Quia peccata i,Pctit,2 noftra ipfe pertulit in corpor e fuo fuper lignu,quo pec catis mortui,iuftitia£ uiueremus«RefurrecSo nihiloml nus dupla,8J Chrifticapitis,& noftra Jdem Paulus ac cedit teftis ad Romanos fctibzSj Mortuus eft propter Ro»4« delidlanoftra,82refurrexit propter iuftiflcationem no ftramvEt adColo.Confepulci fumus iimul cum illo per q^|^ bapcifmumjin quo limul etiam cum illo refurrexiftis , g ^^*^ f idem operationis dei,qui excitauitillum -ex mortuis> Caeterummorsnoftrabimariaeft,8C naturae 8iculpaf# Culpx quo(^ trima,tum praeteritaejtumprsefentis , tii fecur«,quam gehenna infequitur^Omnis illa tyranni i^Cb, if

COa^TVS VIHI. '

eac mottts uarietas abforpta efl: in uidoria.uf ei a fldis impropcretur ac infultetur,V hi eft mors uidoria tu?C tibiell: ftimulus tuusC Abforptajinquamji.n uidoiiajn 6 2 »71111. 1 sioftrajjfed Chrifti^ quia tamen Chrifki capitis nollii; 8C iioftraeric^Ipfeenimmortem quidem abojeuitjuirani autem in lucem produxic,ut lic per mortem fuam abole reteum,quimortis habebatimperiii, hoc eil diabolif, ^^°*2^ ^liberos reddereteosquicuncji metu mortis per omne uitamobnoxrj erantferuitutifNecfolummortcm abo=s leuitjfed 8irefurredionem aduexit;ipii per diameuum repugnantem»

. H^cdebaptifminatura^ INDAGO VIL Caeterum baptifmi uirtutes naturx fuf diuinitus in iitas ex apoftolo Paulo colligimus mirabiJes.quas fuc cindecom^morarefufficiat. Nepediabolityrannidera eneruat,quihominilapfo potenti dHabaturuircuteJn didonem fuam totugenus humanujperoriginalem cul pamredigenSsmortif^debitofoluuo, animas carceri

2.Petri z mancipas . h\am a quo quis fuperatur,ei 8^ leruus addi citur^Peccatur quo($expugit,&hoc per gratiam.Non,

Gar.4. inquic^ellis ancillae f ili7,fed libera?,qua Jibertate C hri^

Eo.^. ituS uos liberauit.Et ad Ro*Gratia deo.c^- fuiftis quide feruipeccatijjfedobediftisex anio ineam i qua traducli eflis formam doifhinas, Caeterir liberad a peccato ftrui f adi eftis iuftitig* Saluaror etia difcipulis dC cudis fuis mebris aitjlanon dica uos feruoS;fedfilio5,Corpori ni

Q^ff hiloniin^Chriilimyfticomebruinnedit^ad Gala.Qui ^ *^* cu($ in Chriilo baptizati eflis^ Cbriftum induiflis. Sic

Io.6. <5 inipfo uiuituica C hrijli^quefpiritualis cfl d^immcr talis y n a iibi cocorporatus no mcriC;fed uiuit in a:rer

2.Co. 3 . nu.Spiricu praeterca: Xpi uegetatur,fouet dC alit^p que ^ libeitace c6fequ!iiir> ga ubi fpiric^ dni>ibi iibertas»

m BAPTISMQ. . Si Filius uos liberauerit(faIuator ait^uereliBeiieritiS* H^c eftlibertas Xpiana ex baptifmo puiiulas^Hulus o patioues pro tertio perquirere opera^preciu eft* INDAGO VIIL Triplicem in fcripturis fandis reperinius libcrtate, trimamc^ l^ruitutem per diametrum iplam oppugnan^ teXibertas prima 8C hxc furama fumifc^ uocis expete daeHgloriiefiliorudei^abomni leruitute corruptiois immunis>DequaPaulu5 ad Rom.Quoniam 8iipfa cre ^^ 3 aturaliberabitaraferuicutecorruptionis Inlibertatem glorig f iliorum deif Scimus enim, c^ omnis creatura c6

femilcit^limulc^ nobifcii partnrit,uf($ ad hoc tempus* t ad GaLQux furfum ell hierufalem liberaeft^qu^ eft Gal.4. maternoftra^Huicexaduerfoobijcitur feiuitus fPma, horrorefummorefugienda, HaECeft danationis d^ict^ n^4.De qua Efa^exoredoniini^Ecceferui mei comedet Ei*^-^^» 8iuosefurietisJ^ibertasfecunda,apeccati feruitute, }?^j*^ Quih^c feruitus opponicur; Qui enim peccatum facit, Ihiaem ferUus eflpeccati^Hancconcomitaturlibertas aferui^s tute diaboli,qui his folis dominatur qui eius uolunta* tem perficiunc«Dequibus ibidem>Vos ex patrediabo ioefi:is,6idelideri]S patris ueflri luiltis obfequuTerda libertas ell: alege,quam feruitus oppugnatlegiSfEt cii duplexliclex;diainauidelicet6£humana.Humanaaiit bipharia,c6munisfcilicet&priuata,qu^ uotumriun;^ <;upat.D e oibus his folers exigit difquilitio^ne anger ^♦^^^» ' ' fathanas fein angeliilucis transfiguraspr^etextuliber tatis Chriftian^ inertes deludat, D a^monia equidem eftraeridianu quiaab oibus appetitur libertas , Aquo pfal.^o. non timebimus fi circudati fuerimus fcuto ueritatis di uinXi. Nonulla quide de his conatu feptimo,indagine icia 8iqcca cada fut,fed calamonimis luccido,unde ^ ^otulpcuplei;atip? qda refricef^tstcogruafiat additio»

uu K

C0NATV5 vmit

INDAGO IX*

Regcncratus perbaptifmiiChrifti libertati Jonat, ut amodo non fit ancillaefilius^fed liberae,eius uideli^

Gal 4» ^^' Hierufale qua^ furfu efl:,qu x eft m ater noftra . Quo fitut huius libertas libertatem f muletur gloria^ filioru dei) quantumpra^fentis temporis patitur qualitaStEa cnimfummaeft^Acperhoc menfura libertatis regene latoruminChriftOjUtquanto haecadillam accefierit, tantofublimiorlit&amplior.Porrojlibertas glorix o p mnem excludit feruitutem , Regnat equidem cu agno,

I »Co» I y qy j fubiedis fibi principatibus dC poteftatibus regnS tradet deo patri^ut fic unum fit dei di eledorum fuorum tegnu,ad quod militans fufptrat ecclefia , hulus regni poftulans aduentum,Adueniatregnutuum*Siquide & ad noS uf($ peruenit,libertate tamen reftrida*Qpam rc ftridionem perueftigareaccomoduuidetur^ut quantti quif<^profecerit;metiriualeatf Nam quato Chriftire;» gnum liberius in nobis^tanto cumulatior profedio,^ ad regnS confnmmatu acceifus *■

INDAGO X» 'Libertas regenerati in Chrifto,ex dominio origlnat

3»Cof»?« fpiritus ♦Nam ubifpiritus dominipibilibertas+Spidt^ autem dominatur per fidem 8C charitatem^ut per fidem aChriftocapitemembrumfufcipiatfenfum^per chari tatemotum,quibusprodituruita,haecpercu]pam op* pugnantur,quac innexamhabetignorantia* trrant cni

99pl2$ omnes,qui operatur iniquitatcm, Hepe excxcauit eos inalitia eorum^unde omnis malus ignorans^ Sicq? itel^ le Aum habet c^cutien tem ne fapia t quae dei funt, aife* ^um quo^raaliciadeprauacu^Utmotuicharitatis obfl ftant»Hoc<5 padlo fenfu di motu deftitutos uita quo^ carerenecelTeeft.Adducitita^culpa feruitute grauiffi ttamiibexutipotllQm^conuatiamXuJpaita^ prioia

DB BAPTISMOii

KorfrfnaHs,cft feiuitus » omniu feruitutuni tadfijf* INDAGO XL

Spititus dominifandus,infpirituregeneratii Chrl ftodottiiniufibiuendicaSjipfum a feiuituteliberat, ad ueram libertatem prouehit, di in regnu Chriili etiam in praefenti adducit^in ipfo$prollatus huius modulo c5 ftimmat^Haecautem operatur unus 6CidefpirituS5non perfedeinquolibetregeneratoin Chrifto,ueium diul dit lingulis de plenftudine hac,prcut uult, Gradus nc pe perfedionales in libertate Chriftiana funt , qui bus gradatim ab imis ad fumm^ prouehimur,§s enucleati' cxplorare operaeprecium etit,

INDAGO XIL

Primus itat^ libertatis Chriftian^ gradus prima^ fpiricus Hbectatis operatio in fpiritu regenerati i Chri ^ fto, eft culpae originalis explofio, tslon quide plena , fcd tamen ad falutem fufflciens 6ineceiraria,fic nepeipfa e^ fpiritu eliminat,ut nihilominus eamipfam in came reiinqu at, apoftolo tefte, Mete feruio legi dei, carne au t em legi peccati* Grauis enim dC onerofa nimis in car« Rom«f » ne relinquicurferuitus,poftdonatam adoptfonis liber tatem,ucnonqu%c£i(^uolumu$,faciamus» Inuenimus enim in mebris noftrislegemjegi metis rcpugnante^ 61 nos in lege peccati captiuantem,En libertas 6C fer^ uitus in uno eodcmq^ hoie,in interno quidem libertas, hic eftnou^ homo^qui fecundumdeumformatus eft* In cxterno feruitus,hic uetus Adam eft,externus corrupti j Cor,4* oni obnoxius antiquatur , Intcrnus ucro renouatur dc * diei dizSiccj^ libi ex oppoiitione diametrali quadrat, iit quancum una crefcit & nigoratur,tanttim aliam lan;? guere ac df minui neceffeiitjquouf^pleno fpiritus do^ miniomorLificeturcaro,autfuperabudanti Carnis im fjetu exuffletui fpidtuSjGrandis ergo carn i uis cft inf c *"*""* * '

m Ui

coNATvs vmi.

f cn<J%8J animofa uiokntia regnutti fpiritus de itianu t5 ti cyrannididpiendum»

INDAGO XIIL

Seueraproindead externuhominem edomldu expe

f iturcohertio:,ac per uaria diuerfi^c^ uirtutis eplaflra

^irum hoccurandu uulnus,nec infalubre eric quicgd

f arionabili obfequio ad hoc coop^rari poterit. Effc aute

unuemplailruexhumanis legibus falubriter direcftiuis

61 difcrete coh ertiuis opere pigm en tario dC artificialif

cofeduSiperexpertu cirurgicuCdifcretuuidelicet pr^

latum^prpuide adminiftratiiv Ah"udeftB ipfummet ho

minem^carne legi quidem peccati adhuc leruiente^me

ditati5e tamefedula^remedia difquirente S^operam da

^ - temcurapuigilicurando^priouulneri.Ethocquidem

*' * fJriore efFicatius eftDhoc per apoilolu pr^cipitur, IVIoi:

^ j - tificate membra ueflra quf funtfuper terram. Et aho in

*^* loco^Qui Chriilifunt carnerafua Ciucifixeruntcum ui

ttjs Siconcupifcenttjs*

PorrojefficacilTimum omniuhorueflfpiritulfandi me^ dicame ,qui in fe iimplicifTimus exiftes iruitiplicibus o peratioibus 5£ inflluxibus noftris mede;^r morbis+ K5 nun^ enim carnem doloribus^SlfpiritiT aduerlitatibus nofecundis uentis flantibus afficu^ut fic a uoluptuo* fis retrahat^Si adfalutaria dirigatur.Duenim caro afrii gtt^fpiricus admelioracharifmatacoaptatur^

Alio quo<$ modo Kquidem fuaui,fpii;iturfandus eun^ ^ dietii operatur effecflum ^ mentem diiiihis impinguans charifmatam donis ; u t ungetum in ca^ite defcedat na niS inbarbl^ueru quoc^ in oram ueiHraenti , utiictota domus exfuauilflmo odore ungeti repleatur gloria dni, Spiritus equidehoiSjgaudio fpiritulTadi repletus/u V : , perabund^ns confoktione^miram in carne efficit r edw

DE BAPTISMO, *

Hantiajqiia Caroipfalinedifflcultate apropridabdiici? cocupifcibi]i,coJludes fpiritui^S^^penefpiiitualis effe «fla ad e>:tcriora infenlibilis redditur,ut dicatcum fpon fa^VerberaueruntmeSCnondoluijperculTeiunt me di nonfenii^Eccumbeato PetrojDominebcnum efl nos Pro,2^«. iiic efll% Memoriam iiquidem fuauitatis diuinx etiam C^m. 5 y homoeru(flatexternus,dumtorrcnteuoluptatisdeipo «^atth.iy taturinterior»Hxcplanecarnis mortificatiofuauis gi? dera eft, Non minus tamen eiticax,ex intimis uifcerib^ fcrutans Sieruensfaniem uirulencam , Non (ut plerfc^ fitXolanifuperficietenus obducens cicatricejipfam nanque carnem fpkltui per omniafubtjcitjUt iam mira confonentcaro 6ifpiritus harmonia^&qusedam prlmi hominis in primordiali ilatureluceatimago. Ac g hoc faluatoris didumuerificetur^Tlegnumdeiintra uose* Hac quippe praeilica gratia, fpiritus diuinus in utroc^ homieimperium accipiC;6Cregnumdei aduenitjtamet* L".' '^* I fi non dum perfecl;um, Felix reuera ftatus^S^ beatus lio ino,qui in iiacfcicn. amorabitur^quiregnat cum Chri ftojin mortali corpore, &in quo regnat Chriftus ^ non xemporali imperic mutabilitati lubiecflo , fed artcrno*. Spiricus equidem humanus fpiritui diuino infeparabili dC infuperabili charitate coh ^res^mierius dl abforpt% " , q in deo omnia opera fua faciens , uerius,in quc deus oia opera fua operatiirj^ncn iam in temporis uolubi]itate> utinclinccexhocinhoC)iedftabili firmitate. Nonne tnodo extemporetranliitin aeternitatcm_,etiam fub te^: pore uiuens. V idit fandus loannes Hierufale ciuitate ianda.dcfcendente de ccclo, h abente claritatem dei di ^F®^»^ ^ agni.No utiq; teporis uiciiritudinifubieda, alicqui § modo regnum deierit in rerris.quod eft afternum , niii a miitabiliJatis uanitate iit liberif, N6 fupra uiarcris c6 ^icioneeft ilacus ifte^nccnegadifunthcmies eiufnio^ Efa^f ^

CONATVf VIIIL

ffifntctmorcaks 8ilncorporetnortancaHbcm angdi camc^ uitam agentes^Num abbreuiata eft manus dni> wt nedum faluarc,uerum per f icere quo$ non queat, ca in quo complacitum eftfibijUtexuberantiflima fuam in ipfo oftendat mifericordiaC^In cui' cf6 a Apoftolus j)lo

Rom,5» quitur,Quis feparabit nos acharitate dei^nu afflidio, num anguftia,num perfecutio,num fameSjnii nuditas^ numpericulij,numgladiusC NuHummalorum pr«ete« riens,quouerus periclitatur Chriftiamator» Vndefub nedlic uerum in his omnibus fuperamus per eum qui di iexitnos^nammihiperfuafum habeo,(j nccj^mots^nc<j^ uitajne^j angeli,nec^ principatus,ne(^ poteftates,ne9 inftatia5ne<$ futura,ne<^ altitudo^nec^ profunditas^ne x^ ulla creatura alia poteritnos feparare a dilecfli6ed*i, quae cftinChriftoIefudominonoftro»SiliberraS dek Aat,en uera 6i pura euangelica libertas , uer^ Cbriftia

loan,4» nifmuSjUera Chriftiana religio,uerus dei cultor^ quem pater quasritjqui eum ifpiritu 6c ueritate colat,uera de^ ni$ 81 pura Euangelij obferuantia*Qu6 hunc dei cul to rem immortalenegabis in corpore mortali coniiftente* Quo non omnipotens^qui tam fidentiiTime ]oquitur,fe omnia pof&fHoceft teftimoniafpirituffandi,quod red

Rom,3» dit fplritui noftro; q? filtj dei fumus «Proinde non te au^ cumes , uerum 62 puru chriftiaiium y nifiad hunc ftatS mifericordia diuina 6d prxeunte 8C comi tante 6i fubfc quete fuffecfius fueris,nec fubueheris quoaduetus ada innihilum fuerit redacflus,ut fit deus omniain omib^» Hoc regnu Chriftianum reuera non uenit cum ob ferua tione quarucun^ ceremoniarum,rituum, temporum; d feorum,62id genus limilium,nec tamen repudiada h^c, aut ueluti d^moniorum docfi^rinae deteftand»,modo ad tegnumhoc,aforis faltem muniendum cooperentur, . _ 6C materieni ad illius ftruduram^uel a longe coaptent^

DB LIBHRTATH CHRIStlANA,

^tti noneft concratios,alc fzluztot,^ uobis eftjde hoC inEcaprofufius*

INDAGO XlllU

Omnis illa libcrtas dC ampliflrimum , lioc rcgnfi fu& libertacecomprehendicur chdftiana,regnuni nempeil lui pracfens^unum di idemeft cumregno ^temo^iicucl cccleiia militans cum cri umphance eadem eft > hoc dif^ criminaCjCf illain cemporis uolubilicate agitur,ifta in manlionis aecernitate,gradis haeclibertas prima,a pec caCo,plurimii exopcanda»

S uccedic huic alialibercaSjUidehVeta lege,<iuam fy lij Ade pluris habet,8i charius ampledutur^de pccis ex purgadis min^ foliciti^Nepe cu Apoftolum audiuc ad Rom«^, Roma. Kon eftisfublege,fcdfub gracia,ad Gala^Kon iuftificabicurhomoexoperibus legis, adTimoc.Iufto Gala.2. n6eftlexpolica,Audiunc8iiuftificacionem hancfieri i.Tim.i per f idem^eodem diCece^Arbitramur h ominc iuftlficari per fidem^Etiuftus exfideuiuic,exhilarancur,de fidefi Ro">'5« bi blandientes , qa auc Cocum hocpondus huic innitic col jjn^, lufto n6 eft lex poiica. fokrcius hoc uerbum eft mafticadum,func qui hoc uerbo f retipiuftii ab omni exi muclege,8idiura Sihumana^q^dfiuerireftjdeo ^quabi Pfal.nj tur^de quo fcribicur,oia quacciic^ uoluitfecic,6i omnia opera eius uera SC iufta,8duidic deus oTa qux feccr^c dC erant ualde bona,li enim nulli fubcrit legi, Nulii regu ^ ix dirigenci,6£ogafuainftaCeraiufticiajiibranri,r6 po ta:ic peccare, quia a nulla regula iufticiaj deuiare, cum nullamcalefuprafehabeacarguenceauc approbacem* Quid enim eft peccacu,ni{i a regula pr^f ixa deuiatioC porro,ii hoc incoueniens cenfetur abfonus erit pr^fatf uerbi incellecflus,uc uoluncas iufti ab omni lege fit libe .ia,prajterea ad quid S*Paulus cot ex uolutaCe dei uiuen di cradidic normas C^an forcefoiis eas praefixic peccaco^

XX

- CONIATVS VIIII.

itlbusnon cdamiuftiscli^c Sihlsiimilia abfurda aiia Coguntpr^fatiuerbiindagareintelledum.ncdicamus aliude(Siliberum ab obligationelegis^aliuderieliberii aferuituce,aut amaledidolegiS;quod propriefub lc^ geefiTedidtur^utprimumnulliGongruat uiatorijAoi^ plius quoque nulli creatur^ itellecftuali, cum omnis uo iutas creata^ad hoc q? fitreda^uoluntatidiuinse debe atconfofmari,8^fecundumeam regulari,quxprima re gulaeftreditudinis8<[iufl:itix,utquauto diuinae uolii laticonformior^tantoiufliorlit»

INDAGO XV*

qjI ^, Libertas ergo chrifliana/eruitutem legis extundit,

* . 1 egis quo9 maledidum eneruat; cum Chriftus ab exe* cratioe legis nos redemlt,fadus pro nob is execratio, haecenimperregnumSifceptrumdominatur charita^ tis,illa per timorem feruilem opprefTa gemit,hcecfupra legemjjUla fub lege conliftit,haeclegem fynceraimplet charitate,illa timore poenar ftimulata; crucem legis in angariaportat^huicneceirenonfuiclegem pr^figere, cumdudufpiritufTandiinomnesferaturdei uoluntas

Gal»5» ^^s promptifTiraa charitate,unde iignanter apoftolus ait, Si fplritu ducimini,non eftls fub legeafte uero,nili legearceretur,6Cpcenisterreretur,in omnem pra?cep$ graderet,uerius ageretur,malitia, humanus liquidem animus ,cnpoft lapfum fui compos iit minime,magis ducitur,qp ducat^fpiritu quopia extrFfecojqui/i bonus f uerit dl fancflus fcelici agitur fefTore, (i malus,in omne praecipicium prolabitiir culpa?«Sed quis cenfebitur iu ftus cuinon fit lexpoiita^necneceffariaCnon equidem omnis perfidem apeccatoiuftificatuS;6£aqua baptifis mali purificatus hocexornabiturtitulojcn pleriqj deu tiraecestfmoreeciafiliali,8i ifideuiuentes,gematfub legls onere^utpoteuacc^fcetx uitulos laf ciuicntcs fe

DE BAPTISMO.

fu^les attioreSjdomi funiculfs pcrnaru legalium rcligai tos babeces ♦illi ergo ibli hoc in loco iufti fignancur , g perfeAaxrhariCatejqu^ foras mittic timore^dotati, fub iiberoducatu c6 iiftuntfpiritulTandi^qui inomnes ei^ motus 8Ciniltndus expediti^cudaipiius implet benc placita,quos fupra depiximus,6Cueros acpuros Chti &ianoS deiignauimus»

H^c de omnibus legibus ♦ INDAGO XVL Excutitpr^terealibertas fpiritus domini^humanac feruitutis iugum^filtf quippe de hac gaudere debent li l)ertate,$folideopatrifubdantur,8Cabhumanitributi exad:ione,immunes decetnantur, dicentedomino, Pc tro;Reges terr^^a gbus acclpiunttributaCafiltis fuis» an ab alienis Cquo refpondente ab alienis^ait illi lefus» Ergoliberifuncfilt],obiedlatanimumiibercas haec plu rimum Jcd uide ne in €am impingas,ut plus debito cet uicem excutias,nein Petri offendas pr^ceptum* Subie diieftotc omnihumanf creaturaspropterdeii*aut Pau lideludas decretumfOmnis animi poreftatlbus Uihli^ mioribus fubdita iit , non enim efl: poteftas niii a deo* qux uerofuntpoteftates,adeo ordinatse funt* Ita^ qO quis refiftit poceftati , dei ordinationireliftic, Si igitur poteftatura obtemperandum eft iuftis^curnon dC confti tuci5ibus 8Clegibus ab eifdecoditisCQuidrefertprae ceptuanfituiuauoceprolatOE,anprofirmioriftabilit6e Ifcriptis redadu,dehis loquimur,quae no difcrepant a lege diuina^na k diifpnaret clara elfet cil Petrorefpo^ fio.obedire oportet deo magis $ hoibus,durus itzq^ cit ca raateria hac inncditur neruus,{i huanis traditioib^ obligatorie obtemperandGf^quis onus hoc f eret , na qs eas dinumeret in reb^ 8i eccleiiafticis 8i ciuilib^.fad^ Pecrus contraeos g credentibus legemiponete cona^

CONATVS X^

^antartnofaicamadeo utic^datam inuehltur iiceoSp Quid temptatis deu, ut imponatur iugu fuper ceruices difcipulorum; quod ne($ patres noftri ne^ nos portare potuimusCli nonobtemperadumjQuatumputas malt foris machinabicur,intus excadefcens oium malom ra dix cuptditas,quaeuelurimmanis belua,totdigeftis &i coftitutionibus 6ilegibus coercerinequit,quid fiet^fi nullofubada fueritloroCCxteruexperietia edocemur, i.Cor. 1 5 quantoplures leges^tantominoriuftitiajuirtus enipec proucr.9« q-^ii lex,quia nitimur in uetitum.Aqu^£urtiua^ dulcio;^ res funt,&panisabfcondicusfuauior,aitfapiens* Ku* man^leges uulneribus cicatrices obducut^ut in fuper^ f icieappareancl^naca,tntusuerouniuerfa fanie plena^ unde non miru^ li n a da occauone foris rupta obdud a. cute; erupat quod intus latuit*

INDAGO XVIL Cum libertas chriftianacum a peccato tum a legeex fpirituoriginetur,utfuprateftatuseftPaulus,V bi fpi 2 qq ^ ritus ibi libertas^Etfi fpiritu ducimini n6 eftis fub le^ Gal / ge^ConfequenSefllibertatemllladfeSifieri maiore *^ ** fii^minorem fecaduf amplitudinem uel reftridionem re gnC fpfri tLis in nobis, quod in ch aritate confifti t^confe . quiturc;^ ^nod ubi amplior charitas,amplior 6C fit liber tas,qiiia minor cupiditas quae feruicute adducitjporro ficupiditas tirannicamagna occupaueritparte, nein immenrumexcrefcat, 6i!audisu{ribus totum occupe.t tegnu^contrac^ipiritn pr^ualeatjnecelTe eftcam difci plinaj coercerifTenis,6^ non modo diuinis>ueru quc^p hu manis reitringi legi bus, cum leges proprer crrfgref fionem poiitaf fint«Quid enim eft homo a regno fpirit^ €xul,6inulIalegecoherf{tus,nifi beftja,immo oium bc ftiarum nocentiflimajquis dimilit onagrum liberurac Xob.fc^» sltdominus ad lob*^

DB LIBERTATE CHRISBAMAi

INDAGO XVJIL ■Libertati euangelica?,quf Itbertas rpiiitusdidtur> tto pr^iudicant quf cu^leges ue] conftitutiones afe bo; minibus inftituti^^diuiiiis luiiis no obuiates^perfuadc tur hoc triplict^bamine>primuquialeges pure hama ne tranlgreiroreni nd ligat ad peccatu,led adpccnacn, qucc per earum Infligipotcilcoditore^nec^enim homo iegem conftitues,de5 facietfuum lidorem^&fenteti^ fue executorem , ut li ille quempia ad peccatuartarefua conflitutione uelic^deus taliuel tali tranfgredicntem iji ftatu futuro poena p]edat,Chriflus eft quiclaues mor tis 6dinfernihabet,claudit6inemoaperitjaperit &ne moclaudit;fufficiathomini,poenatemporali fue legis trafgrelforem pledi.loqufmur autedelegibus pure hu manlSjquas uidelicetnihil de legediuina adiundum ha bent, ad excludendum uota^Sd ea quae exlege manant di uina,faltemneceirariaconfequencia>unde quantu lex aliqua uel conftitutiohumana habetdelegediuina , ta tUiTi obligacin confci€ncia,&n6 p]us,&hocquo adi^ quodeftexparcelegis»Ca?ter3]egis humanar trafgref foi' moueri ad tranfgreffionem potefl: ex uitiofa cuptdita te,autcemerario contemptu,per qua^ peccatir non eua det coram deoCdixi temerario contemptu^contempt^ eniiu g ijicerpretatiuus nncupaturconcurrerepcteft in oi peccato fcien rer comiifo jut fi ex contcptu legiflato ris aut futfiiperioris,tanq^ principali motiuo tranfgrc diaturconfltLUtu^Talis peccataeuadereno uldeturscf fendens i pra^ceptir* Honora patre luu 8C matreX ham, quiapatrisnuditatem deriiit,makdidionem incurrit, Ecoti ra rechabicaj,quia obedieruntuoci pattis eciuin Ionadab,qui praf cepit eis^ut nunqua uinum biberent, nec do m a2dificarenc,nec agrum uel umeam col.rent, i£<lin tabernaculis habitarcntcundis diebus , ad quar

H>c nota turlibcr^ tas con-.. fcientiae.

Apoc.i. Apoc,5»

Gcn.fj

V J30NATV9 VIIIL

ntlqtie cxlege diuiaa non f uerunt aftridi, a dotoino fut Commendati^&promiirionem acceperuntj^nunq^ de^ ficeret uir de domo eorum ftans coram domino* en qua tu placet deo obedientia humilis dC reuerentialis , etia . I coftitutionibus pure humanis>Cernis candide ledor quanta iiclibertas chrift:iana,tanta utiq^ uc nulla creatu ra,quacu(5legeaf€prolata Chriftianum ligare poffic tnconfcientia^utlicdeumfolum fuumrecognofcat fal ' uatorem8Ciudicem,Secundoperfuadet charitatisimjs periumjquodnullisreftringipoteft legibus^tantx eni, uirtutis,tantaf audoritatis charitas eft,ut quicquid ab- cadifcrepatjUiribus deftituatur.Saluatorteftaturd' ma gnomandatolegis inquiiituSfDiliges inquiens domi num deum tuum ex toto corde tuo,6i in tota aima tua, dC in tota men te tuajhoc eft primum 8i magnum manss datum , fecundum autem limile eft huic^D iliges proxi^ mum tuum licut teipfum,in his duobus mandatis uni^ uerfalexSCprophetxpendent. Siuniuerfa lex dC^ro^ phec^ ex mandato charitatis pendent,mul to forti^ unl uerf^ hominum leges,8i traditiones,uota dC obferuantf tiae,ucoflFertdens in charitatem omnium fitreus^econ^ tra charitatem obferuans jnullius legis cenfeatur tranf greftor*AdftipulaturPauluS,Finis legis eft charitas,d* cordepuro,confcientia bona,8^fiden6ficfla. Nullaer go lex quantumcucp alias rationabilis Sdiufta ,fi in cafu particuiari contra charitatem militauerit,eft obferuan^ da,dC cum in cafu tali nonlig€t,di(penfatione non egc bitjOmnes ergolegeSjCunSae conftituttoncs.in lege charitatis funt refo]uendx,ut quantum charitati conlb nant eamc^ promouenCjtantum ligent,8i non plusju^ diciu aut hic exigftur fobrium 8i difcretii^ne carnalica^ tem,charitateiudiceS;8iauttibrjpfi autproximo bladi Efa.f , ^115 afFe^u camis,bonu malu 8C malum bonu cenfeas.

DE LIBERTATE CHRISTIANA,

Non fenim omniueft hociudidujfpiiitualemexipetit ui rum; a deo illumiiiatti^quiin eo lumineoiafecundum ue f itatem iudicat,carna]is uero carnis nebula ca^cuties^ nonfapitea quaefuntfpiritus dei^ideomakiudicat^pa , ,Cor,2, iatu enim utfebricitans infedu habet^quid autem cha licacedultiusCSiitainomninlegit obfeiuatia charicas iquaeritur^&ineius pura obferuantia oes obferuantur ieges dl ftatuta,quid cauHaris de legum^coftitutionii, uotoru^obferuatiaru poderofitate 6C numeroiitateC Te necharitatenij&fac quicquid uis* ^j TercioperfuadeturexlibertatefpirituSslegesegde iiumanaencnfplriCHiuftipremuntjfedeampartequas adhucferuitpeccatOjdeledatmelexdeifecunduinter '^^^ * * num homine,ait Apoftolus , fed uicjco a}|am legem in membris meis rebellantem legi m^tis i|ie^ & capti^ uuui reddente melegi jieccati* luftoJioil efl lex poii ta, proquatoiuftus efl:,pea autpartein quaiuftiti^aduer f atjlegem corrigentem dC reformantem liiftineat necef feeft.Si aliquaexparteferuis peccato^feruiS^legi^Si iibertatem qua? ris a lege , mortif ica ueterem homine^ Renouariftudefpiritumentistu^,6^induenouumho lEuinem^qui iuxta deum conditu s eftp iuftitia &fan(^i> Epnc,9 . tatem ueritatis*Vis non timere poteftatem^ait Apofto ^^^* ' ' ius,quodbonijeft facito,6Cferes laudem abillajdeiem minifter eft tibi in bonii*

CONATVS X-

Vpereftalia quae pr^dicaflibertas ab obli*

S gatioeuototumjquxaneuangelicafit 6iba

^ pcifmum confequat fummope exquirendum

qidetquibufdam diflerentibus, qj iic , alif s ad contradl

d:oria declinatibus parte,uentilabimus aiJt materiam

de ^petuis uotis,qualia funtre]igiofoium>ex quib^ te^

porariapenfitari polfunt.

CONATVS X.

fif imum probamen fumicurratioereruitucis quam fn V ^ucunc, onerofa enim ferui tus eft, quae toto uic^ tempo

ffecaptiuaccotumhominemfub ritibus '&C ceremomjs externorum operum» Cum deus regenerato per baptif:* mijplenam donaueritlibertatemjSi totueuangelium (Tc * quajdamlibertasfpiricuSjundenonuidetur^c^deus ite

lato ab eo perpetul accepcet feruitutem^qualis eft i ob feruancia uoci perpecui,

Secundu,Regulf religiofarum perfonaru funt ab ho

minibus infti tutae , iicut 6i earum teftantur profefto;*

tes,dCiicfunthumanf adinuentioneS;6i cum addat ad

dcu. 1 2.? fcripturam facramjCotraid Dcut* N6 addas ad uerb3

Apoc.12 ♦ quod locutus fum^ncc minuas,8^in Apoc*Si quis ap^

pofuerit ad hxc apponet deus fuper illum pJagas fctU

ptas inlibro hoc^Erunthumanac pr^fumptiones>quaB

in diuinis fcripturis reprobatur,ideo abolendx»

Cor a* Tercium,Religioii pieruc^,ut alter Simon Cyrene%

* °* cruceminangariaportantjlub onereregularis obfer:*

aantif gementes^cuiiis argumcntiiuidctur^cf nonnul

liabied:ohabicu,8i!pofthabitofuoordine,ta^farcina

intollerabili ad Comunem redeiicftacum* Talia aucent

exanfla obfequia deus non approbatjPaulo teftejhilare

datqrem diligit deus,

Ciiartum,Religiones fadic/ae non reformat interi otemhomineiti^quirenouaridebetdediein diem* Nec 2,Cor,4 fiint de uerls. uircucibus, 8d interno dei cultu^qui ptinci palis efl/eddeexterioribus operibus,qua? magis hy;^ pocritas quam fandos faciunt , in quibus non eft uera pietas, fed qu^dam fanditatis apparentia 6C pharifaf ca iuilicia,qUie frequenter a faluatore noftro reprobac» I .Tim.4 ^"^ Paulus dicat^Exerce te ad pietatemjnam corpora

lis excrcltatio ad modicu utilis^ efl,pieta5 autem ad of« ualetjpromiitionem habens uitx qua? nuc eft dC futur^# QaintumjOperailla externa uotoruexpungunt fidem, quae iuftidam operu peliundatiquia hec glona deo red dic,illa uerodum cordis fiducia ad fe attrahitjgloriam deieuacuar*

Sextumnfpem praeterea eneruant,qu?foli mifeticordiae diuinf innititur* Contra>uotorum obferuatia fpem in^ opera; hoGefl:,in ipfam obferuantiam ponit,unde &no nullis religioiis poil uoci emiflfione promittitur , fi hoc obf«ruauerint uita aterna,n6 fine pr^fumptione ma^ gna,5C quadam bIafphemia,Quis enimpromittere ui:^ tam aeternapoteft,nilifolus deuSC Septlmfi>Caritatem quoc^ Ixdunt , dCecdefist unitate fcindunt,dum fedas introducut Chriftianac religioni o JiofaSfEt cu inter feipfos pleru<^<Je religionum fua;> rum perfe(flionedigladiatur,n6modo a c6munihomI num ftatu;fed SJinterfediifidentjdC contrartjs opinio nibus infeiftantur* .

Odtauum^deni^ communemCliriftianitatis flatu con j^^ ^^ temptiiihabenc,qi3afiEthniCG.rumuitam,utipharif^^ * in cemplo,reitgionls nome omnibus Chriftianis com# . mune&biufurpantes« -. '

Nonum,Sancfiitatem SJperfedlionem iibi uendicant, quafireligiofaditia ampliorec6munisuujgi fandita «em con{licuat,quo fit ut hypocritarum morefacile ali osiudicent» . >

Decimum, Multaprotdefufcitantfcandala , SCdodri na indifcreta 8i couetfatione uitiofa, ficuti totus ttjun dus teftatur* . ^

Vndecimum > Traditiones fuas pluris ducunt qua dei . madata>ut de cis uerificetur illud faluatoris, V a^ uobis lcribf 5Cpharifici,quidecimatis mentam dC rutam, 61 Lu. 1 1»

CONATVS X.

q[tiocliiis olus ,8i praetedtis iudiciuQl caritate deU Duodeclmij,periculofaepra!tereafunt;quo ad coclihif tura potifimie»Cfi eni ea fit imbecillitas carnis noflrae, ut Chriftus etiam negetomnes capere fermoncni de coelibatu^Quid atcinet uulgarein tot hominum miilia rem adeoancipitcmC

Tertifidecimuni, Mundo plurima funt onerofa? quo ad paupertatis uotumjnam polfidences multa temporalia confarcinant&accumularenondelinuntjmendlcates uerofuis mendicationibus molefti^iuntoibus» QuartudecimUjPraefumptuofum uidet ad aph*oraj qua Chriftus inftituitfe oWigareXu enim baptizatus uo^^ toadeuangelica regulamjqua maiornonefl aflringif, ad cuius pura dl perfedam obferuantia uix un$ per to tam uitampertingerepraeualet^oibusetiamfuis adhi^ bitis conatibus S^uiribus^iuflu uidetur,utab aiijs omi bus releuetiir,lidefadoimplicitus efl,&:de£uturo ake riponderifeno fubmictat^nein prxcipitiu coriuat, Quint(Tdecimu,Qiiod adipfamuocirationeattinet,ne:s «^ praecfpic^ne^i cofulitfcriptura,utquidpia deuouea tur« Non probac AUt deus,nifi' quas uel pra?cipit,uel c6 fulitjQuarenon uidetur gdaccedatpietati peruotum, cu nullii in fcriptura exemplu quoq^ h abea u Sextudecimu,Vcriptuta diuina infticucis regularibus

Dcuc,28, reludatur.AitenimMofesiueteriinflrumersto^Ne dc clinaueris abhis quar prfcepittibidnS;ne<$ ad dextra, nec ad liniflram^Et PauluS in nouo, Si nos aut angelus

Gala,f , cfe ^(j^]q prajdicaueric uobis Euangeliu pr» ter id quod praedicauimus uobis anachemafit» I)ecimufeptimij,Caeterij,copiofioraquoG^ fibipoUice turpra?mia,utpotcqnigrauiorafuft:inucruntonera;p6 dusuidelicetdici8i^flus*Etficnotanturdeambiti6e fi^fu^biaJnferturex hiS;Cijnecdetrpi€Colant;ncc ec^

DE VOTIS.

dcfias .plint ^n ec ^pximoru faluti intcnda t/cd cu dta iticr ttt,c^lincidolacraf,limulatores , homiru illufores, scf pfa monaileria fpeluncx latronu* Ex cofequeti iufte cx i:erminandijneelementa<59pereosinficiantur» Contradidoriam fouentes partem his utuntur m animentis ♦ Primum,perfuadccur ex regularum Sl religlcnum in Aitutoribus qui fuerunt fandi dC deo diledi,a dco in ui ta,6{pofkmortemapprobati,lignis &prodigffs,njli o^ mniuoi fandlorum calumnienturlcgendc , quod Ethni^s corum non irrogacur hiftoriiSf Hi qui fpiricufando ple ^du J# niftierunc non linefpiricuirandli duAu ipli primi iua feruaueredocumentajquia difcipuli illius quiccrpitfa^ cere S^docere^poffcerifc^feruandaeodem fpiricu ttzdi=s dere,quaenilifalubria,^nonmodopaucis , (ed &mul tis imicandaforencin publicauiuedinormam n6 infti.s tuilient. Acccditfecudo tcmporum longajuitas , nam ante annos millc fandusBafilius inorientali Ecclclia monachorum inftituitrcgula*Sandus Benedidus glo riofus monafticoru dux 8C pater in occfdentis partibus ordin2fundauit,exquoinnumeri ;pdiercuiri,fandicate iiludrcSjS^miraculisclari.Durauithicordo ccleberi? annoscirci^crmille* HoS infecutipofteriagr/col^, ad uine^ cultura tardiore hora uocatijqui 8i ipli uita 8<!do drina prf cipui^p regularu inftitutiones fpufando du^ cecumulatiirimupopulitutriufcjfexus in uinea diiifai! baothexcolendatranfmiferCfPorro^antiquitatis argu menta in his qux ai^ conccrnut falute^non nihil pode ris habet,da pmilfioni diuin^ innitit.Ego uobifcufum Mat.zS • ufc^ 2d confumatione feculifEt fpufland^ doccbituos Ioan,i4«< ola.Prcfcriptlo crgo ilh tot teporu curriculis, tot fdo ^ ruuirorii^batiirimauita,totdiulnis tcllimons Silignis l^abilita^iurcppetao Ilabicicouulfa/upra firmapccrl ^'^ovAo^^

YY n

CONATVS X»

Matt!i,7, taJlcata^Pctra aiicefl:Chrift^,Defccdat imber,ueniSt flumina,flet uenti^irruant in dcmu , religione quacO^t non pro(lernenc,ga benefundaia eft; mo domeftici ei^ fideles lintpropugnacoreS;6iobfcruati2eregularis ae<* mulatores ac aiunifidcliriimi*

Adftipulatur ^miiibrum foliditaS; Na aliud quid uo uentreligioii,cpdo(ftrinameuageltj Simonita laluber rima leiu Chrifti C Kone illa eorum pauptas a domino-

Mat. 1 9 eft perfuafaCD um ait,Si uis perfedus efiepUadejUende quehabes dC da pauperibus,6£ueni,fequereme. A pri

A A.2. rneua q^ ecclelia pradicata,in qua oia erant comunia* NonecodebatusabeodemeftcomendatuSidu triplex

Mat. I «5. eunuchorum recitans genus,de tercio ait, Qui poteft caperejCapiat, ac fi dicat,tantae eft excellentia? , <^ non

I .Cor.7» omnes poiiuntcapere^eftatur PauluSjDeuirginibus, inquiens,pr^cepcudninon habeoiconfillumaijtem do tan^ miiericordia confecutus a dno in hoc,ut fim fide^ lis ♦ Arbitror igitur hoc honueire propter pr^fenxem ne: celfitate^Na boniiefthominificeife/Obedietia denicj eoru^nunquid e^ eftdequa f aluatorCpoftqp de fua obe^

i^u.^ dietia in cruce Cofummada locutus eft)fubiungit; Qui uultuenirepoftmeabneg(itfemetipfum;8Cto]latcruce fuaquotidicdifequaturm^vKo abn«imus quinin uul* gari obedictia quardam nmilitudo exprimatur dC imita tio obedientise Chriftijonge tameilla religioforu prac

pr d ft3cior,quf durius,ppriam macftatuolutatejUt dicat cii

k^iaiA 5 propheta,Quoni5 propter te morcificamur tota die,f a difumus iicut oues occifionis«Nonne filentiueoru fa

Mac t2 ltibre,Euangeliciconferuatiuufilentt]«Dequocu^uer

* bo odof o quod locnti fuerin t homines , reddituri funt

ronem in dieiudictf ♦ Hocpadomonafticorn inftituta

peruagandoj 5i oculo coliibino cofpiciendo , inuenien

turexBuangcliotuhauftafontCjUtnon adinuentiones.

DE VOtlS»

lumanas/ed inftitutiones prob entur dluIna^tFruduS dt^ni^ ex regularireligicforu obferuantia nafcutur tam ubereSyUtnoniitdeum timenSjquiexeisnon recree^t Verum hos pr^terimus neiada tiae inculcetur uitium* Quod fane uicabitut li gloria deof ideliter reddit ; Qui i .cor. i r operaturomniainoibus,utdicamus cu propheta^Kon p^a^'' • ? nobis dnenon nobis^fednomini tuo da gloriam* Ola eriim oga noftra oper atus eft in nobis ♦

Hiprobaminaadiuerfartjs prooppolito per fuadendo induda niodo diluunt fubfcripto* Adprimupbamenrefpondent^diAofandaAgathap, Summa ingenuicas ell>in qua feruitus Chrifti compro batur,FelixferuituS5quae adcruce Ghrifti religat,qua£ uitia cohibeuQu^ ecli uirtutes non conferatC quod fo lius eftdei^adeastamenmiriiinmodum difponit^quf mentem prxparat ad fpirituifadi undionem,Qu^ ipef^ fulum oftii dimouet utdiledus cordis cubiculii intret, Cant.5» qua dienoduc^ uigilando SCorarido , fponli pr^ftolat aduentus.R.ideat derideantcarnales homines , qui no , ,Co.2 fapiuntqux dei funrmonafticoru inftituta quatijcu<^ ex terna. Hon penlitant q^ falubris^quSc^ neceiraria iit cxj^ ternihominis reformatio,utintcrnus liberiorindeum feratur Non primu quod fpirituale , fed qubd aiale;,ait i .Co« 1 5 apoftoluSjdeindequodfpirituaIe*Ridendi utitc^ elTent religioli,qui omne religionis uim,omnem perfedione inexternis conftitueretobferuatiuculis^Etnon cufapi c-^ig^j^ ente cogitarent in corde, abftrahere a uino came^ut ani mu transferrentad ueram fapientia/Porrojreligatio il la monafticajnon oppugnat libertate Chriftianam , qui cam promouet , du a uitns arcet» PolTe eni peccare nec libertas eft,necpars libertatis uerae Chriftianas, alioq beatiincoclouerancngaudercntlibertate^qui peccaj^ tenon poffunttTanto ergo maior libcrtas^quanto t ma:

CONATVS X*

1(9 amplior reflridio^ K ad bonum di]atatlo,Pari modo'

«otiperpetuitas diitotamuita Chriilodnodedicatjli

beriorem ad deu Chriftianu reddit animum.

AdfecundGfjtametfiminifteriales regujarum inftituto

£ reshominesfuerac.quiatamen principalis inflitutor

j; fidomniabonoriioperatorfpiilfanduseft^nonconclu^

di poteftjCiTe adinuenciones humanas. Qux bona funt

„ ad bonum reduccndafunt principia. Na no« poteft ar

* * bormalafru(flusbonosfacere,necarborbonafrudus

malos«Proinden6 adduntadfcripturas fandas aligd

ab ea difcrepans,fed fola promouentia ad puriorem ea*

rum obferuantil,undefuntde his qux ordinatur ad f i

nem,quae bonitateexfinefumunt.Sunt^ fubfumptioss

nesquaedam particulares exEuangelica &apofl:olica

doArina,ficutexpraemilfis,emanat€SfOb hocnecfunt

addextra,necadSniilram,Necpretereaqua ab apofto

lo funt tradica,fed fub eis*

Ad tercium, ISlon eft inftitu ti noftri nonnulloru monaftl corum,aut ignauiam excufare , aut lafciuiam palpare» Cruceminpalfionedominitriplicem contemplamur, Prima faluatoris eftjSecundafaluandi,Tertia reproba di, Primaperfedibaiulant/qui cumfaluatore cruccii> L^.u* tiunc,dicente,Baptifmo habeo baptizari,& quomodo coartordonec perficiatui^Felices planehi^qui gaudiu in tribulatioe^fuauitatem in amaritudine,leuitatem fen tiuntinpondereutinfolaglorienf Chrillicruce, talis ■' ' apoftolus f uit,tales SCapoftolici uirijperfedalefu chari tate inebriati,non tales fecundi,patienter tamen cru^ ccm feruntjfalubrem eam cognolcrences iibi^ ip(is uim faciences,codorum regni! raperefatagunt* V erum leua men fentient;(i perfeuerauerit^fi uenenatorimi Hguas . obturataaiire prafterierint,dicentium> Sif ilius dci eft, . fiferuus Chriftieft^iiuerus chriftianus eft,defcenda€..

DE VOTIS^

decfuceprofefTi^is fux^Sicredimusei. Ad latrois dex tri gtade cdi^it felicitace, cp cruci era t affixus^q? delccn dediiibi libertas adepta^tentationiforte celTiiiet» Cer nis dCihi nonihilcoducereuotunijnequalibetipcrtu na tentati6e,fpir<cufragilis,auocet acruce. Porro^ter trf cruci infelici appeli eande tolerant paffionetiijdifpa rem aucrecipiutremuneratione* Reprcba r.epeuoluni* tas antldotu faluberrimuinuenenu uercit, Non defunt triahiccrucifixorumgenera in monafticorii uita , uetu inquicimuSjUida hafcnafcancurneex jsfeiucnc &ftatu an ex perfonarum uouenciu uido, utfecundu flatuam' pcinmm cotis abnegantes uiribus* Ad quartw, Fatemur ingenue interioris hominis refor* mationefolius dei benedidi opus eliejnullac^creatura uel ad idoneam pr^parationem uiribus fuis pclTeper^ tingere,Primaantgraciapcepca hominedeo cooperati poliejFacemurnihilomin^externa opera de genere bo iia non ex incerno bono affeduprodeui:ia,nec adbonu internu procurandi! ordinata>(imulachru non rem eflfe ulrtucis autpietatiSjacfiore^ hypocritam>Excontrario alat affe(^u,aut ad oppoiitufine prodeutia^repudianda |ielrefellendaminime*Nam & Paulus no ait,corpora:s lis exercicatio adnihiluutilis eftjUelhypociitam facit, fedadmodicuutiliseil,pietatis refpedu^Vtilis equi dem ad andquum Adam crucifigcndu & mortificadu €rt:,Quini(icruci0xus fuerit,6iin crucemortuus,iiGU^ homono rcuiuifcet^perpedis ncnnihil coduccrereligi onisauilcritates*

Ad quincum^ Abiitutun^extecna bonaopacxfe fide €xpungat,Quinfacemurfideiine cperibus ccia extra* ttjs,pro loco dC tempore non polTefubiiftere^neciuftitia operu^cordisfiduciam adlequatum cxfecftjattrahit*. Siaucattrahicexuitioopciatis contiKgit^V cdefides

CONATVS ^ X.

^ Opera bonaquaccunc^ non perfundat > f iducia autemiii opera excerminat. Vitium ergoperfonae eftjnon operu, ii deogloriadecerpitur»

Ad fextum, Cofitemur omnem noftram falute ex deilf;^

■ beraliirima mifedcordia Sipietate lineullis noftris me

ritisprafambulis dependere^Recognofdmus nihilomi

nus fuamexuberatiiiima in nos caritatem > qua incitan*!

tecumiomrtiaperfeipfum poffitjnos nihilominus fuos

habere ueliccooperatoreS,ut laudandi 8C remunerandi

fiios eledo^ oecafionem habeat^uc apoftoks ait^Tunc

qqa^ lauseritunicuic^adeo.Promiiitdeusnobis peccatoru

** * * remiifioriem,h6noftrism€ritis,promifitgratiaruCol

lationem,ad quatn noftra d^c^ non pertingunt merita*

Rom. i i Kamii gratia non gratis donatur ^ iam non eft gratia,

Promifit deniquebona ^terna,Etinhacnos expetit ha

bere cooperatores^utfacra teftatur fcripturaGen.Ego

Gf^ . i y. pcedor tuus 5^ merces tua magna nimis»6i Hiere* £ft

Hierc* ?r mercesoperituOjaitdominus^^Etdns^Vocaoperarios

Mat. 20. g^ jg^(je ii]i5 mercedem*Filius-hominis uencurus eftin

* • gloria patris (ui^dC tunc reddet illis fecundu opera fua*

Multainhuncmodumfcriptura teftatur,nec bocdiul

nac gloriae derogac,cum certo fciamus 6i ipfabona ope

ranobisdonari adeo*Infertur,Defcriptiofpei qua^f;?

feriturcertaexpedatio futurae beatitudinis ex graua

fiimericis prouenienS;non eftpenitus repudianda,§d

diciturex gratia^immenfam dci pietatem comendam^»

Etmeritis,dulciifima dei aplecfiimiir condefcelione»

Caetemycum deuS feruanti mandata promittat uitam

' i^cefnam,dicens, Si uis ad uicam ingredi,ferua irandata

Mat . ! 9.' Curnon eadem fidncia poteft honio homini uitam proi>

mictere ajternam,feruanti regulam ,pro pleniori m an^

- ' da:torumdiuirtoram obferuantia conftitJLitamCQuid,em

eftregularisobferuantiajniiipura SCexpedita dluin«e

/DE V0T19.

l6gls cuflodia^diuirt^cjuolutacls fynccraimpletlof Adfeptimum^MuItipharijtnodidiuinumadipledi bc neplacicum^neccaritati deroga£,necunitati>ga accide tales funt^Porroeiretialis eccJeiif unitas eft,unum cor puSjUn^ fpIrituSjUna fpes uocati6is,uniisi3iiS;Una fi* HpJi€.4# deS)Unum baptijrma,unus denarius diurnus in qua oeS coUeniuncVariecas h|C inecclelixindum|topuichri tudini eft no dedecori^qu^ defcribit circumamida uarl pr i 4^ etatefUDf 8C lacob patriarcha^lofeph f iliodiledo tmiii: ^ *''* ca fecic polimita, Neciter fe plurimum diftat cum prfci Qgjj, j^^ palibus cauiTis Sjttuor cofonent, Pcincipalis na^religi onum inftitutor fpirituflfan Aus efl:,originalis ois 'boni fons»Hui'' miniftri 8£execucores fuerunt hoies regulasi rum pmulgatores* Materiahs caufla tria funt uota i di ueriis regulis diuerlimcdelimitata«Formaliseft dodri na Euagelica,oium religionum exepkr^Finalis in prac fenti eft caritas faluacore cefteJn his duobus caritatis .. praeceptisoislexpendet8ipphetx,ergo8Coes regu ^"^^^* lacjoesconftitutioes cccleiiafticae* Porro^infuturo eft beatitudo^Vniuerfaliter aute,gloria dei qui eft bndicfl^ in fecula.Vnde n6 fuht fed:^ gdici6is,de quibus bea^s tus Petrus logtuCjNo defuntinter monaftlcos g de re a.Petri.i ligionum difceptantgfec1ione,quorum gfonales defe dus no excufamus*

Ad odlauum,Exinftitutomonaftico g fe perfpcdto no habet contemptus c6munis fidelium ftatus,nec temc rarium aliorum iudicium,nec fandltatis 8igfe<flionis lihgularisufurpatio^necpulillorum fcandalizatio^nec inftitutorum fuoru plurls ^ftim atio qua dei m ada toru» Vnde,h«c lifiant nonftatui imputentur,fcd perfonis ft atui fuo male qtiadrantibuS; alioqui 82 Euangdica do drina non carebit calunia ob Chriftianoru numerofam Wiultitudine In uita ab Euagelio difcrepatium.Peragra

zz

COHATVS X, •

ftatttS iingulos in lerarchia eccle<TaiT:ica,pciifTta R non* in iingulis grandis fitiiit^ ad ftatiia perfedionem dif*: crepantiafQuaes^godirctetionefolusmonailicus ftat^ cxnonullorafcandalofa uica indifcretadodrina calum niam patitur^praeter cxteros qui in eadeni funt danati one^Per hoc ; patet refponfio adodauu , nonu, decimij 6£undecimuprobamina,quiaha2ClifiuntpfonaUafunt tjicia,non nili ilolidoru iudicio ftatum infaraantia* Cur no 6ibonorureligioforumc6uerfatiop€Rfatur exepla ris di fancfiaf Quid niii iiuidus intercedit oculus ^ led hiccmifiafaciamus*

Adduodecimumj, Affererecodibatu efle periculofum, dC rem^mcipitemjcum iit a doniino commend atus , & a Paulo confultuS:,quid almdeil ^in Ghrlftum S^PaulS conuitia iaculare^jUtpote quipericula fuadeat^ Verum nonnullis in particujari poteftpericulo effe. His uideli^ cet quihancadominononfufceperuntgratiam^utcon tinenter uiuant, Vndefaluatcr,dicens,Non omnes ca piutuerbumiftud.lSIonnegat,mu]tospoirecaperetHi

Sap.8# utiquequibus datumeil.Eftergomunus dcij Sapiente teflejSciui^quoniam alicer non polTum eiTe continenSj nifi deus det*Ea de re^n 6 poteft certa prarfigi circa f ta tem i fexum , aliafueconditiones regulajCum deus fua donet munera^quibus uultjquandouult^quantum uult> quomodouulc.qua hominis a^tateuultf Hocrequiritur, utfpiritusfiexdeolint probentur. Ad quod probatiois annus inreligionibuseftinflitutus* Nonnullos domi nus ad coelibatum in pueritia^alios ta adolcfcetiajalios

lob.f2„ in ^tate proueda,aIios in decrepitauocat^Qiiis dice^ re ei poteft :cur ita facis«

Ad tertiudecimn,Re]igioforum paupertas quo adpro=* prietacis abdicatione in priuaco; libcrii reddit ad fpiri=* lualia opera fpiritu,3C ad uer^fapicntia^ ftudiiijideo uti

DE VOTI?*

Its 6iacconimoda*Porro; quialiorum airam inter eol circa cemporaliagerunt^Cimid exobcdierjtia^aut cari tate fracerna fackint;det£imencum non paduntur. Cari tas enicn quac omniafuffercdimuldcudinem peccatoj^ i.Cor.if. lum operic>abi1danter fupplec quod fpiritui deell,Quo J.P? tu.4; ^adcemporaliumpolfeirione^quiiuftius temporalfa pof^ Adenchis^qui totamuitam diuino dedicarunt cultuiC Cura cemporalia ad corporis fufteiitationem , Corpus ad anitnae obfequia, Anima ad diuinum cultum fmt or;* dinata,ucfic omnia igloriam referantur fadoris. Quo admendicitatem,cumpaupertasmundoficodiofares, plurimum humiliatfpiritum fuperbum,Pcrfonam uiji* '^4'' ficat fecundum iudicium mundi^6d a temporalium foli citudine liberumr eddit* Vndeadueraffapientia^ (iu^ dinm promouec Spiritum > ad fuperna eleuat , 61 ad oTa bona expedicum facit. Promouec nihilominus f ideles ex occaiione ad mifericordia^ 6i piecatis opera , deo grata,dum ad eleemolinarum inducuntur largitionem, undein nouiiTimo iudicq diea dominocommendentur, ipfodicente, Venitebencdicd patrismei inregnum, Efuriui enim 8C dediOiis mihi manducare dic* V ox pJa^: nedulciliimaelecflis mifericordibus , Vtiecontrajnul la intolerabilior iljius negatiua exdiametro illi oppofi ta.IcemaledidiSic^Nonobftatid quodinDeut.legi i^^u^j^- tur, Omnino indigens Simendicusnoneritinteruos» * *

Na pro tempore quo temporalia in benedidione eranc di Aura eft^ In noua autem lege ubi promitttuntur ^ter na 5i pauptas fpiritus beata prajdicatur/ecus*. Nec di (flijapoftoliobuiatjQuifurabat^noapliusfureturma;^ ^ , . gis autlaborecopando manib^ qd bonueft>ut polTitim tpne»4» partiri ei,qui opus habuericXotra ijlos eni logtur g te poraliaacgrcbatiniuflre-utpr^nocancuerba. Alioqui, ^;p£aeceptdeiiecdelaboreraanuufuarum clecnjofynas

COi^ATVS X/

facere,omnes g hoc non facerentjtrarfgrenores prsc^ cepti cirentvInuoluereC' quo^ipfi apoftoli^qui nonlegu. tm uidu manibus quaefiire,Paulo deptOjnec f ideles in hierofolymis^quibus Paulus dC Barnabas cleemofynas

Qaj ,2^ medicauerunt,undePauius ait^Iacobus dl Cephas 8i loannes mihi 6iBarnabae dextras dederuntfocietatis tanti^ut pauperu memores eflfemus*» In quo di diliges f ui ut hoc ipfum f acete^Et ad Corin*Caetetu de collatio

i.Cor» M j^g ^n fan <flos queadmodu ordinauiin ecclefi^s Galati^> ita5Cuosfacite;in unafabbatoruunufquif($ ueiltu apd*

A<5t»20f* fe ponat,rec6des quicgd comodu fueriLProfedo H iux

** tauerbadnilefu^beatueildarepotius^acciperejBea

tliuntreligioii,quioia dederunt,nihil iibi inpriuato

rcferuantes^Etpaudorarecipifit^corporis uidelicet fu

I ^Timp^- ftentatiQne fecundu Apo ftolica regulam« Habentes ali menta 6C quibus tegamur^his contenticrimus» Ad quartudecimu^Cum exfupioribus liqueatmonafti;? ca inilituta exEuangeliotufcaturirefonte , ad eundem ^deriuarijnecquicqp cotralegedeicontrarietatis coti nere« Nec abfurdu qdcontta morum^ honeftate^ con tra publica utilitate>cotrachar!tatem denit^^qu^ oia com pleditur,bonailatuereaut piaecipere^quin oia horuta c6 traria inducere; qua fronte prat lumptiones ccnfebut fiuman^CQuae iugu dnf fuaue& oaus lcue ampli^ *llc oiant; Ji difcretae interpretetut 6Cfemetur<qucadmodS trasferrecupienspodus grauequingetorum talento^ tum^fi aliud adiecetitpQduS;Uidelicetquadilga?,leui^ feret,Sicinftituta hxc dulongi^ a peccatoru abducut occalionibuSjad timore 8£amote def |>mouent , ad oia mrtutu charifmata difalubriaexercitiaexpeditum red Pro.i^ dunt, N6 onera dicendia funt>fe<f c6moda* Cu defece;» Pfal. { 7. tintlfgna,extinguec igniSfEtcunjfandofandus etis» Ecck, I f Qui tetigcrit pice,inquinabitut ab eafEt^qui amat pcri

DB VOTIS^

cutum,inill5^ibiLFugiend«igitfuntttialoruf©ccaiiOtf Ofec.s. neSfDucam(aitde^)eaminfolitudine56iibi]oquar ad cor eius ♦ Nion ergo pra^fum ptio eft ad illa manum exten dere obferuada,fed in deum confidetia^Perfuafum habe tes hoc ipfura §d is qui coepitin illis opus bonum^gfi P^i^^» » *■ ciet uf(|{ ad diem lefu Chrifti. Ad quitumdecimum, Argumentum efl ab infufficieti diuifionej^eafolaprobetdeus^quf autfunt praecepta, autcofulta exprefle infcripturafacra^Nam inftantiam patitur in his qu^ diuinitus funtinfpirata , utuidebf^ infra+Quod li uota de his funt quac funt pmiira,cur de^ pfal.7f • uotorumexigit folutionem+Vouete SCreddite dno deo EccFs.j» uota ueilra,Etii quld uouerfsdeo^ne moreris reddere, Difplicetem ei infidelis 6C ftultapromilfio,fed quodcii ^ UQueris^redde* Multoc^ melius eft no uouer^, q^ poft uo tum pmifla non reddere*Et in D eut^ Cum uotuni uo;^» ueris dfio deo tuo^no tardabis reddere, ga requiret rll(^ dns deustuus,6Ciimoratus fueris^reputabittibi ipec cat5, SinolueriSpolliceri,abf<$peccato eris^Quod au^ fem el egreflum ell de labijs tuis,© bferuabis , & facies ii cut |)miiifti dffo deo tuOj6Cpropriauol(jtateex ore tuo locutus eSfQurd clarius dici poteft de uoto implendoC necmirum,na ii bonum quippiapromittat,n6ne ferua dum eftCSf ergouotumdehis eft quaefuntpermtfTa^Cu talia per feno fint bona^ut Chriftus de libello teftatur tepudti^Quddeus exigit, aut cur in Euagelio Cut libel^ mattK i ^ lum repudrj 3n 6 recraSauic* Quod addicur,nuiru h abet infcripmraex€plum,nihilcoiicluditfSufficit em Q) in fcrip.turahabeatfundamcntii^Etgd iidicatur^q? uirgo beatiirima ccdibatLrai uoiieric^Ec hoc ex Euangelio pro bet,Qaomodo fiec fftud quonia uirum non (dognolcoC Lu»h Si ndhabuit |>politum uirginitateferuadl ppetuum,q tisait inquiiitio; Cum uicum legicimo matrimonio fibi

Deut.i7$,

CONATV? t.

toniiHKfliimhabueritlofephfandUfQuid aatlnterefl inter caftitatis uotu 6if irmum gpetuo cotinedi propo ficumf l>iunquid deus ucrboru egct expreliione,ut f ciat nosuouiifevQuiddeillofelicifrimo anachoreta loane baptillaCNonereligiofis exemplir praebuit,8C pauper tatis SCauilericatiSjSccaftitatiSjnonminus obedieti^, omni horadiuinijprac^floians bnplacitumdeannucian M ti ^^ ChriftoCNonne 8CdnsIefus nazareus uocatus efl, ^^ • * Euangeli(late(le,exuteromamsdno confecratusufc^ ludi» 1 3 , ^^ diem fuaemortis,ut in figura Samfon^ yotS ita<$ de bono aliquoCnl demaloefl: ftulta promilTio^ ipledc ex iure obligat diuino,qd ficut homo non poteft relaxare, lic nec in uoto legititno difpenfare» Ad fextudecimum^Refponfio claret ex his quac ad fc^ cundupiobamerefpondendo funtdida, Addecimiifeptimum;Humana£ im^fedioniseft,ocu^ I Qq ,, lumadremunerationeintendere,Nam perfedacaritaS no quac^ric qux fua funt , fed quac lefu Chrifti, Seipfara totaliter impendens adgloriadeipromouenda. Kujlu deremunerationefacienstradatum^Et iicfifltcontra rfum,perfonaleeftuitium,IS!ihilominus omniaqua: ho mopropterdeif ag{t5ipatitur,Deus fineremuneratio '9* neno prseteriCjCumde ipfo fcriptum fic,Tu laborem dC dolorem confideras* Non tam ad uindicandum$ ad re miinerand!T*

Sequitur ex his illatsoneultimam in omnibus fuis clau fulis elfe falfam a uerica te 6£ car i ta te a berran tem . En candideledor» qnanta in caftrisniilitum eft oborta tumultuatio ex uirorii illorix congreliu armorumc^ ftre*: picu^Curaftamusfpedatoresociofi.NumnoS delecfla bitfracru in confratrnfanguie debachatio* Adueham^ 8i nos fuppetias noftraSjS auc conciliationcjautdiuor - ciumprocurareftudcamuSf

DE VOTIS.

Cumuotudealiquobonooperelit, pdmum omnlude bonis operibus,8C eorum neceiTitate eildifquirendumj D e quo talis airercio % lo f undamento* Regenerato in Chiift:o,in opus bonum prodire poten tijnecefiaria funt opera bona, tum ad praefentis uit^ pf? fedionem , tum ad ^temae beatitodinis adeptionem* Huius ueritasfubiundis indagabiturmotiuis. Adie* dumtamenniemineris,inopus bonuprcdirepotenti, Gb eos qui rationis ufu iiue ad femper , fiue ^ tempore funtdefticuti.

IHDAGO PRIMA.

Hx rationefumirpotentiarum anim ^,quae non impe ditae^in opera prodeuntnaturaji conditione* Se eniha bentueJutilumlnaquaedamnaturaliterexferadios p ,j ducentia.Producit ergo anima ut lux quxdam a diuina ' * iuce exemplataCdeus enim lux eft)opera; autbona j^aut fnala«MeG unquam eife poterit ociofa, Secundum illud faluatoris noftri^ Aut facite arborem bonam &, frudus MztJi; eius bonos,autarboremniala & frudus eius malos. Vndeniiiuelit peccare 6Cfe arborem malam excideils dam,8i in ignem mittedam exhibere^bonos faciatftu* dusnecelfeeft*

INDAGO JL

Perfuaderfec3fdo,ex tribus quae enumerat Apoftol^, , ^CorJt nucan£manetCingt^fides,fpeS:,chatitastriabfc,Tria aitin genereneutro^Na niicupari polTunt.tum frudus fpirituSjde quibus ide ad GaLTu uirtutes . tum dona, Gal.r, Hd£C tria per fpiritumfan^^u in cordefeminata,uirtua]i terinferationes feminales oium bonorum continent operunuSicucin c6 ftitutionenaturfdeus terrfnafceti q ^ bus indiditjUtunDfq<f<5 infehabeatfementem generis ^ ' fui ad prodacendum fimile;,folari ifluxu natur^ uirtute excitante di adeffeduj^rodocendo coagentCf Sicfides la.s.

CONATVS X. f n fe haBet opcra , iine quibus m ortua efl: in fetn ctlpfatJ

1 Spes erigit ad ardua^ app etenda 6C operanda ♦ Cari>

i tasnunquaeft^ociofajiTnonoperaturjCaritaS noneft,

Ignis equidem funune ell adiuUSjab adione cohibitus extinguitur»N6 ergoeflepoteftjUtquis h^Gdonapolfl deat,Sda bono opercotiofus torpeat ^6C hoe ex eorum natura» INDAGO 11 L

Hacc nihilominus tria , ad deum largitore relata^ex ipiiusintetione inducunt ad opera^ Nam ad hoc utique donatjUt non modo decori lint animacjin qua fubiedi uecoUocaturCaiamafpiritu nondifiungendo^ uerum quocg comodo ui in oga exeant 6C fruclus bonos adfe^

lu,i?. rant Jgnem,ingt, Vcni mittere in terra dC qui d uolo ni iiut accenda^ ?Vnd^feruu qui taletu fibi creditum ab fcondic io terra^Hoc eft,donum fibi a deo ad lucrura ex

iviat/r f • pendenda donatum*Et ii integruferuatu,quia tamen in cpus no produxit,ncqua ^ muti jem iudicauit , 6i ad te nebras exteriores fententiapic^ubi erlt fletus 6c ftridor dentifi^VideSsquianofufficitmalanonagerejnifi etia Sfqjfludeatbonisoperibus infudarc* Soli ergoferui dedanainifui talentis negociantes SClucrumreportan tes^in gaudium eius intrare iubentur*. INDAGO IIIL Perfuadetur,oium eledorum caput Chriilum confi derando, qui in oia 5C fingula incbra fua indelineter fen fuminOuit SCmotum per fidem 8C charitate,ga uidim*

loatt» r « cumCaic loannes ;)quaii unigenitu a patre,plenum ueri tate 8C gratia,ut ueritas f idei refp6deatj gf a charitati^ INDAGO V» Inducit ad hoc SpirituiTanduSsqui efl proprius myfti cicorporis Chrifti fpiritus,ipfumcum oibus &in omiis bus membris uiuificans,uegetans &inuita fpidtuali confummaSiEt quia opetarius ell 6C ociofus eifepotcil

DE VOTIS.

mrnime» Nl omniu mobiJium mobllfor eiH: fapletla att! s^n^f;^ • gens a f ine uf^ ad finem f orticer, 5C difponens oi a fua uicefjindefeife iingula Chrifti mebra ad opera fihi com p ecentia excitac^ d£ mouec,t4que potenti uirtute per ea fuam explet uoluntat^ut can^; iplius inftrumeta CuoliJ carfa camen;)magis agantuCjq^ aganc» Kon o|}acur ai5c omniainoibus;fedfecudumcnfuram donaciois Chri fti*DecuiuspIenitudienosomnesaccepimus gratia - pro gtatia^Deus iiquide pater,qui olim de fpiritu Mo K^ucrJ li iifumpfic^ueteris legis miniftri,6ipofuicin feptuagica confcripds fenioribus,Modo de plenicudinefpiritus^ miniftrinouiceftamentifumitjSJinomnia eius mebra ponk^qui numero feptuagenariofigurantur, quia feptl rormi fpiricu.randigratia 6f decalogi obferuantlafoue tur,Ecfi uaria func huius fpiricus dona,dlue<rfis diuerli:* mode c6manicaCa»Tria tn omnibus funtnec^lTaria^per quae inoiainfluicmembra,Vnde(icucihcoj^ore nacu rali; triplex ponitur fpiritus , Aialis a capite , Maturalis ab epate,Vita]is a cordeprogredienS;6C fein omia nie bra diifundenSfPrimus quidem>utfenfiim prxftet. Se cundus utraembra ipfanurriat 6£impinguet« Terti^^^ut ulcl continuec^Sic in corpore Chrilli myftico operofif iimus fpiritus omnia hxc impletofficia i quolibec me i)rorSf.Perfideequidefenfapraebet,uerudiuinffcripcu rf inteliedii reueladOfPerfpem ad ecernaeleuac eorum defider(o,etii oifa ipfa impingundo , per charitatem u£ tamdeiformeSddiuinadonatjfpiricum humanuin di;> i,Cor, uinu cransformado^qulenim adhcerecdeounus fpiric^ cft,quoi pociifimticharicacis eft»QuiadeuschariraS e, i jo.4 dl qui manec in chariiaccin deomanec 8i deus in eojuis nempe hxcignis eft,ucoiain feconuertat/ibic^ c61i> mllcc,his uitalibus adibus , uera 6i fpiritualis proba^ curuica. INDAGQ VI*

AA

CONATVS X. Scxta perfualTo exkge dfiuina futriitiTr oblig? te A> jyoftolus quide aiCsperlegem cognitio peccaTi,6J lex p pter traiifgrelfione pofita efk , nbn tamen folns hic nfus

Gal. j » legi^ eftjUt peccatum agnofcatur , 6C agnitum inten fi^ affedecur,ficucalibiaiLVirtus ueropeccatilex, acg

••Cor.sf hoc corruptioncnaturacySi legis feruandae impolfibili tate agnitis ad diuina gratia recurratur , mediator^ fa iutis qua?ratur* Noninquafolus hicufus^SCfi bon'' 5d necelfarius legis eft*Ne($enim exclufiua adlecit Pau^ luSjUt diceret^per legem folum cognitio peccatj , & lex propter folam tranfgreffionem pofita eft^ qninimo hn:s difTimudeibeneplacitUjperlegem nobis innotefcit;6i quales a primordio naturx injlituta: fuimus, qnales in futuro beatitiidinis ftatuCin quo fumelex implebitur^ erimus,qualefc5 in ftatu intermedJo,ut cum utroque ex tremorum cofonemus eife debeamus , clarius lex ipfa c6monftrat«Frudus itac^lexdiuina ex hoieueluti arbo te quadam perdeum plantata exquiritf Quos & gracia opitulanteferrepoteft,fpiritus fiquidem humanus, perfidcminhortum fponii conclufum confertus , fon? tefignatodiuinx gratia? rlgatus , ardoreque charita* tis confotus,6{decodusfrudusprofert exuberantes,

Mstttr 2S, quibus libenter uefciturpater cccleftiSjquos SCdomin^ Iefusinficulneaquffiuit,quibusquiacaruitmaledido obnoxia fecit.Hoc pado lex concordat cum euagelio,

Mat.<7. teftamentum uetus cu nouo, Mofes cudomino leiu^uy

Lu.9. £-^5 jj^ claritatein domini transfiguratione,nimimrota

eftinmediorotae^itautinterfecetfeadangulos redos

^ Roma.j. fpl^3^i^^^^sJex5^promiiradeiperfjdemagnitaj,peifide

mim non irritam facimus legcm/ed ftabilimus*

INDAGO VIL

Septimu aifertionis motiuu eft;,ftatus pra^fentfs per

fedlio a uiatore adipifci polfibiliSjad qua ^9 i Chrifto

DE voris>

c^ganer^tus^afpirare tcnetur* B^cnon moJoln dcitOr gnicione,qugperfidem habeturconfiftit^ueruni quoc^ ' irifidetiirimafpejardentiirima charitatis copula,kuda tipne 8i gratiaruadione indefefTa^ac omniu charifma- tumfurfum adione uerfatur^utpfjfiTime fentiatde deo, fyncerilfiiiio affedu f eraturin proximum,necn6 imma culatum feipfum cuHodiat ab hoc feculo^qux oia adus ^^^^^» ' • exquiruntSiopera*

INDAGO VJIL

Odauumindudiuum adusfunthumani^quifuntul timac perfediones intrinfecx ab ipfo homine progre* dientes,ficutfru(flus ultimas perfediones arboris fut, quae licet m adu primohominem non perficiunt,quin hanc gfedionemprasfupponuntjperficiunttii inadu fecudo^undeopera bonanonfaciunt hominem bonura in a(ftu primo, Hasc enim bonitas per gratiam a deo do natur^quae perfidem iurt;ificat^fpe,8C caritateindiuidu is iuftificationis comitibus,perf iciunt tame in adu fe^s cundojSCquod perfeduell oIlendunt,ob quod no floc cipendeda eft hxcperfedio fecuda , cum SC beatitudo finaiis in acflu confiilatfecundo^ad hanc fandificatio nem in adu fecado uel oge affequenda PauF Epheiios Ephc.4. inducit,Hortorinquicuos,utambuletisitautdignum ell uocatione^qua uocati eftis , cu omni fubmilTioneac manfuetudine^cumanimilenitate^tolerantesuosinui* ^

cemper caritatera,f{:udetesferuare unitatcm fpiritus> per uinculu pacis*8i beatus Petrus ait , omni adhibito ^.Petrf. 3 ftudio fubminillrate in fide ueflrauirtutejln uircute ue^ rp fcientia,infcientiauero temperantia,in temperanria iieropacientia»Rurfus inpigicientia pietatem.inpietate aat fraf na charitace,in fraiha uero charitatediledione H|C eioi cu uobis adiinc 8i exubere£,hau d otiofos nec l

AA ij

GONATVS X»

Irritum laborantes effidunt ad domini noftri lefu Chrl fti cogniclonem^namcuinon adfunthaec is catcus eft> 6c manu uiam tentas , oblitus fefe a ueteribus peccacis fuisfui-lfepurgatumiquaptopterfTatres potius opera date>utuocationem 8iele<ftiGnemueftramfirmam effi ciatis«Haecenimiifeceritis nonlabeminiunqp*Enqua tainftantiaS.ApoftoIinosinducuntadopera,& Salua. tor,Ego elcgi inquit uos & pofui uos ut eatis 6C fru cftiz

loan. 1 5 adfcratis 6C frudus uefter m aneat*

INDAGO IX» Konum eft,natur^ delb*tuta? reform atlo^ f it quidein principalis rcformatiopergraiia dei^nihiJcmin^ tame

•Pfal.ff ► deusnoftra expecitcooperatione^ut cum ^fileta dica^

muSjUolutariefacrificabo tibi,nonenim grata funtcoa

da aut neceffitata cbfequia. Alioqui oes diuinefcriptu

_ tx moniciones, ^hibitiones>c6minationes, ^milfioes

Pfai. J6» j nialoretrahenceS:,8C ad bonuinducentes^fuperfiu^ ui derentur,&refcindendae.Abnuin6poteft,quigrdruS

l«*>3o ^ominisadominodirigantur,uti crebrjusorando co moi^ftrat fiphera Iheremias^S cio dne quia non eft hols ufaeius>necuirieft ut ambulet,6^ dirigat greifus fuos> pet h^cnoftra notaturinfufficientia,na fufficientla no ftra exdeo dhyfed non negatur omnis efficicntia,quaii purepalTiuefeadbonum habeat^Dehocfupra conatu quinto*Diligenter(inquit Sapiens^exerceagiu tuir,

prou.2^ nam per agrum hominis pigri tranfiui , dC per uineam uiri ftu]ti,Eteccerotumrtpkuctunturtica' , &operue^ ratfuperficiemeiusfpin^s&maccries lapidum deftru (^SL erat,quod cum uidilTem pofui in corde meo. 6i cxt m plp didici difciplin am^piger 5C ftultus nuncupatur qui

Eph(,4, agtum cordisfuincnexcolir &fpinas ac tribnlcs in

Colo£5» terrafuamaledidanaturauidclicerdtftituta ^^uicia^ ta »6 euelli t^ Sic SfPaulus,pl£rif$ in lociS; ad ue teris

DE vons/

liominis inducit crucifixionejUeritas eft/nleftiV^tep» fiereiuxtaprioremcouerfatione uetercm hominem,g corrumpituriuxUconcupifcentiaserroriSsrenouariuc^ to fpumetisueilrx,6iinduerenouum homine,quiiux ta deum conditus eft per iullitiam 6i fanditate ueritai^ tis» Et ad Corint.Expurgateuetusfermentum^ad GaJa^ ^*y^^'h quo(^,Qui Chrifti lunt carne fuam crudfixerunt cu af ^***^ • fe<ftibus SCconcupifcettjSjad ColoCMortificatemem bra ueftra , qua: funt fuper terra» Ecce quanta inftantia fandus Apoftolus^ad bona inducitopera,etiam extet na,OiaenimhafCoperaueceris Adac mortificatiua, 6C ad renouationf fpiritus mentis «eftr^ prsepatatiua bo na funt di regenerato in Chrifto neceiTaria* INDAGO X, Decimo^incitatproximifdifiratiOjUnicuiqjCfapi^S logturOmandauicdeusdeproximofuojnedGjUtipfum E^"«»"^ noncorrupamus5tumfalfadodrina;>tum couerlatioe fcadalofa ^nam u^ iriudo ab offediculis^neceffeeft emy utueniantoffendicula^uerfrtamenu^ hominiper que ^^^^^ ,3^ offendiculum uenit. Veriiquoc^ utipfum ^dif icemus inftraendo, exhortando,corripicndo>2d uaam uiam re ducedoaberrore^^Talis cmfaiua facietaiam atiicrte,6£ operietmultitudinepeccatoruanterhaecomnia reme* dia,efficatioreftbonauita;8icunuetfatiofianda;exintf lacob .f * $imis foras egrediens^i&ifan ditatis Ipeculum ccntuen tium ocdis obnciens, quodfaluator pr^tcipitdiccns» Sicluccatiuxucftra coram hominibus,ut uidea t ueftra bona opera>glorificent^ patrem ueftrtiqui cft in calis# Mat.f * Opera deni<$ mifericordiaj^proximisfun t impendeda, cu m hf c muko preconio itt facra extollan tur icrip tura, ad qu^ SC multipfiarieinducit,qu^ omnia bona expe* tonc opera.etiam cxtetna*

INDAGO XL

AA ii|

CONATVS^ X.

yndecitntim^impulfiuumeft^unioaddeum a quouis f ideli fuoime delideranda,etiam in uia.Hsec perfecfliifl, mefitpercharitatisopusprxfuppolitofidei opere,ta qpdirediuo,iinequocharitas operarinequit^quod aut charitatis opus alrfs operibus iit perfeAius perfuade;^ tur, Primo ex dono a quo progreditur , charitate uideli cet, quaApoftolusiuprafidemextollit 5{fpem,ad Co

i Cor \ *^^^^^^^°s dicens, Nunc afit manet f ides , fpes,charitas>

** • ^ triah£cc,fedmaximainhischaritas,quod6ipra2ceden ti ferie probat, Adhuc excellencem uiam oftendo. Si lin guis hominum loquar,6{ angelorum , 8^ captera quac fe

Colo.j* quuntur^alibiait^Superomniacharitatem habete,qu^ eftuinculumperfe(fiionis,Secundo,Rationepra^cepti quod opus charitatis imperat^quodeft maximum, Dili ges dominum deum tuum,ex totocorde S^clpfofaluais

Mar 1 ^^^^ dicente,hoc eft primum omnium* Tertio rationc

* finis,Charitas equidem perfedius Siintimius alijs do

nis dco confungit,ga profunda deiingreditur^ubi ois

cognitioforis ftat ,5cuti Mofes in caliginem ad dnm

Exo-24» eftuocacuSjlofueforis manente.Quarto, exopereipfo

Etenim opus ^dci 5C fpei adfcribuntur charitati,6{ non

econtra,PaiTlo dicente, Charitas omnia credit , omnla

fperat»QuintOjrationeefflcientis,nam deus charitas

- d{citur*Noniicfides6ifpes,qu^ aliquid imperfedio

j nis innexum habenc*Sexto,ratione durationis^quia nu

loan*9 ^ excidit,n6 obftat quod Saluator ait^ Hoc eft opus dei ut credatis ^nec^ enim dixit , hoc eft opus fummum uel excellentilfimum; nec ualet dicere , Q) opus f idei inclu^s datopuS charitads,6Ccharitatts op' fequela iitfide», 8ifruduseius,nam a diftindis procedunt donis ;6iin diftindiSfuncpotend]S,nam iignanter Apoftolus ait, triaha£C>quorum cuilibetfuum afcifcitur opus , utpote f ideidirigere,quia lumen eft 6C fenfum pra-ftat/pei co

d'e votis*

fidere nigorem enim praebet, chariratl perfcdc unire^ ' quia ardorem fubminiftratigneum , adiuum dC pcne^ 'tratiuiT raaxime,iicutinfolariradiotriafunt;fplenddi5 uigor,6iardor, Primordiafideiadfcribuntur,confuma tio charitati, undequidquid perftdionis tribuiturfi^ ^dei, excellentius conuenit charitati* Kcn inuidiam in ^er charilfimas Ibrores fidem dC charitate fufcitamus ♦ Sed charifmatum pr^rogatiuam fecundum Apoftcli docfhinam oflendimuSjperfuafum habemusjn opera do faiucem^fidem a charitare;& econtra diuorciari pof femimme,Ne(^enifidesfinecharitatefaluat5nec cha i.Coni?» ' ricas line fide operatur,unde 6i Paulus eam fidcm com* mendat,qu^ per diledione operatur>6i Saluator^Ho c eft opus dei ut credatis in eum quepater mifit, In eum inquit^non ait^credatis ei^licutde Abraha dicit+credi GaUf^ dit Abraha deoSireputatueft ei ad iuftitla,ut adiedio, -in,unionenotetcredentis CDdeoperfed5,utiiccrede doactern^ueritati^pfpeifiduciaj&charftatis inccdifi inentransformetcuicredit.H^ceftuera&uiuafides Gen.i?. duob^hisftipatacomitibuSsperqua Chriftushalitat Rojna,'4 in cordibus noftris.qu^ipfi Chriftoincorporat, SLuu uum redemptionis membru innectitjper hancfpiritus Chriftiimebrainfluitfenlum 8{motuidefeife;,ui Chri ftifenfum habeamus,8din cotinuo motu meritcrif opa tionis <imus»DehocetiamfupraConatufexto,Inda« ,p ginefecunda*propterhac horutrium deidonoriiindiui ^^^^^*^* dua comitiuam pl^tuc^ diuinafcriptura falutem &iufti tia adfcribitfidei,crebrofpei,iplcrif<5locis charitati, nul'qp no operib^^ga fpiritusChriftiineius corpore & : mebris lingulis nunqp otiofus eft^nn^ non ha^c tria co mitanturopera,utficoptimafalutis8ipfedionis qua 4,Rcg»2 draturaiitfidei^fpei^jcharitatis,^^ opeinm di quadriga faluberrima currufi^igneus , in quo cum Zelote Helia

COHATVS X*

fiirrum feramur ad ccdeftaa , ac raplamur foclf citcr jfn ^i uina^D e hoc etiam fupra Conatu lecudo , Indagin€«3» ^«f.dS^^Non ita^licinteUigenda eftcharicatis prxro gatiua^ut quic^operetur iinefide, cu opus charitatis neceifario opus f idei prf fupponat , 6C f e mutuo comita tur/ed charitatis architedorica pricipalitas ii^iinuat^

l»Cor,i5. adftipulaturPaulus«Charitaspatiens eft^benignaeft,

6Cc,qu^fequotur/nullaperfe(Sioniso{^anon ei adfcri

bens,quo camen noa fuggillatf ides^fed c6me ndatur,

na magna charitas iine magnafide non eit»

INDAGO Xih

Duodecia^fuaiioexiuditiofumirextremOjin^ deo

fnat,25 i peribus fiei difceptatio. Venite benedidi,iudex dicet, patris mei,poirideteregnuparat'juobis abexordiomii ai,qua de cauiraCefuriuienim di dediftis mihi edere^ft! caetera«Porro adreprobosjte makdidi in ignem ^ ter num,quiparatuseftdiabo]o8Cangcliseius.quodeme titoCefuriuienim 8in6 dedidis mihi cibum , 6c reliqua quae fequuncur^Quid clarius in comendatione operum dici poteft C alio iii iocofaluator ait,Filius hominis ue

fnac.id» niecingloriapacrisfuicumangelisfuis , 62tucreddet unicuii^iuxta fadla ipiius«6{ Paulus .Omnes nos.mani

2»Cor.S. feftarioporcetcora cribunali Chrifti,urreportet unuf<# quir^eaquaefiuntpercorpus^iuxtaidquod fecit, fiue bonii iiue m ala, Idem ad Hebra? os .Qni accedir ad dew,

"* I u iiunccredcre oportetelfedeumjSicflrercmuneratorem quaerentibttsfe,remuneratio aut prajfupponic meritum in Apocalipii quo<5legitur,Beati mortui , qui in domi

Apoc«<4. *^o moriunturjamodo eti^ dicit fpiritus, V t lequiefcat a laboribus fuiSjfed opera illorum fequuntur il]os,Et in fra.Libriapertifunt,6£iudicatifuntmortui exhis qug

Apoc. 20 fcript) erant inilibrls fecudumopera eorum*

INIDAGO XIU^

TcttivLmdedmu probamen,ex finali beatitudine elf * citur,quae difi abfoluce ioquedo^gratis donaf^licut 6i pra£abulaiufliricatio,6C gratia,ganullis ogibus ealim pliciter mereri poffum^, dicete Apoftolo , na repuro no Ro.8, €ire pares afflidiones huius teporis ad gloria quae rcue labic crga nos,facultace enim ois mtelledualis naturf fuperau Quia tndeus immefafuauidus charitatejfe to tu amicisfuisfidelib^pra^rt:atjnihil(ibireferuas,$n6 ^ • innoftrlcedatditione* IpfoadAbraha patreranoftrii ^^"•'f dicete,Ego ipfeeromerces tua magna nimiSjEt p Za charia cui'' laus eH: in euageiio,Iufiurandum ^d iurauit adAbrahapatrenoll:rij,datui^feipfumnobiS4pAport:f Hm; - quo($»Qui ppriofiliofuono pepercic,fed p nobis omi bus tradiditillu,quomodo non oia nobis cu ipfo dona Ro.g* uicquomddb gloriola hancnobis iuidebit,utdicatnur uitam aeterna meritis nortris,praeeute;Comitate;& fub fequente gratia fua acgiiuiireCtotu nobis ab ipfo comu nicatu in abiiralerefundimus fonte,diTgratiam q mere m urno nobis,fediibi afcifcimuSjOpus nac^ hois no fua naturaliintrinfecamenfurat bonitate,menfuta bonita tis habetextraria , fuperbndidam uidelicetuoluntate diuinaro,ut tm ualeat,q^tum 6i pro quanto deo accepta rec6placet,undeii^operemomentaneotanqp ^meri ^

cojdeo placuerit accerna retribueregloriljin rationepr^ mtf^eauticjualebitjnamgdiceteijCuritafacisC^refpon debituti<$>annonlicecmihiqd*uolofacere;an oculus ^^^*" tu^ neqg ellCquia ego bonus fii. Habet nihilominus op^ exBde 8Ccharitatefa(fi:um,quandam in fe ^ternitateCut ]vjat»20 digna fit remuneracione afterna«,Tu ratione principalis operlcis geftfpiritufrandus^turationecharicatis^qu^ nuncgexcidic,tu rationebonas uoluntatis deo per chari tate aetetnaliter inhaererecupientiSjlicut ecotra culpa

refpedu eterna? pcrne^Gudeus pronior lit admiferen - «

BB

COHATVS X.

c[um 5Jremimeraiidu,quam ad punicndn S^codcmr an du.licutoracEccleiiajdeuscui ppiiueftmirerciiSdpar

Ercch.8 cere*Etper propheca dicit* Kolomorcemorientis dirit dns,ReuelauiEautdeusinIcripturafuafan(fta,hacfua erganos benigniitimauoluntatem^utexfupradidis \i quetfcripturis,quae de meritis funtindudxjSic infi

Gen.27, gura Ifaacpacriarcha , anteqpfiHofuo bcnediceretjfill aleexpettjtobfequiif^utefcas patrifaceret,quibus hbe

I .Io»4. ter uel*cebatur,Hxcefca cftj hic cibus lefufacere uolfi tatem patris. Sileat hicfutiHs depraedellinatioedifce pcatio,Certa 6ddiffinita eflfaluatotis fententia^Si uis

Lu.io. adui£aCfci]icetretern3m,dequauentilabaturquaftio)

ingredi;ferua madata,haecfac SCuiues*

INDAGO XIIIL

OeS pr^fatae rationes 6i motiuajnon de ofjefolo ho

tninis iternimilitant,fed &extrario,n6 deadu folueli*

citoCutphilofophi uocitat^uerfi etiam impatOjOpus fi

V gdem intr infecu hoTs g incus elt,fi pfedii f uerit^in op^

crapicextrinfedj,nam fi affeduicbaritateinflamatoco

placetjin bonopradicoipfumcjeligit^cofeques eil^ut

&effedui mancipet, Alioqui n6 erit plenusjn bonum

producendiiinlucem,confenfus fecundijillud Sapien

prau.ij. tis,uult5Cn6 uulcpiger,uulcquidebonuuoluntateiim plicis coplacentifjfed non uult uoluntate efficaci^^ii lienteinopus habica oportunitate &legitcimofubmo5 to impedimenco,hancaiJt interiotis hois,cum eo qui fo ris eft colligantia natura indicat* N5 llcutfpiritus cot poriuitam tribuit8iinfluit;fic6iopcrationes fuas qua fi radios quofdam a luceprogreditntes in corpus dif^ ditf dC opere extrario per corpus effecftui mancipat,niii acflusexterniimpedlmccointernisiint.quod pr^cipue ficin cotemplationcHuictransfiilioniinternorum ad

Pfal.8|. externajrefpedudeijadftipulaturprophetatCor meS

DE VOTIS..

Inquiens, 62 caro mea exultaueruntin deuni uiuu; Ali^ p^^l . bijOnines gentes plauditeinanibuS;,iubilate deoi uo pfgi,;?^" ceexu]tationis*Alioinloco;Exultationesdeiinguttu * ^" reeorum^in qua omnis exterior cukus diuinus funda^* tur,dicentepropheCa,]Vlemoriam habundantiae fuaui pfal^!,44 tatis tuac eru(fiabiJtj & iuHitia tua exul tabunt* Efl equi deracultus hicextcrior^interioris^quifide/pe dC chari tatecelebratur,eflfeduS;,utnon modo cocium^fed Siter i:aplenafitgloriadomini , Refpe<?luproximi transfu;^ iio ia operibus claret mifericordia? , TeHatur loannes j ^^^^^ inepifto.Qui uideritfratrem fuum egentem , dC claufe * '

rituifcerafuaabeo,quomodocharitas deimanec ineo refpedu fui ueteris hominis commonftrat per uarias mortificationes crucifixio* Kaec omnia feliciffime exe quituromnium uirtutumregina, &omnium boncrum parens,charitas officioiifiTima^quse totam natutacum omnibus uiribusinddlaudem refoluit,omnia cr edes omniafperas,proximorumquocpneceifitatibus fefub jnorij ijcic, Non qu^rens quxfuafuntj Ipfamquenaturam * ' ^* uiciatam in feipfa reformat,omnia eliminas uitia , quia non aemulatur,non agit perperam^non inflatur,non eil ambitiofa , Quin cunda uirtucumplantaria confouet, patisns enim eft,benignaeft,omnia fuffert^omnia fuj* ilinet* Triaitaque ex utro^ homine expetuntur per le gein dd exercitia^ut pie,opere iteriori 6L exteiiori deu colatjiufte cum proximo agat ficut libif ieri exoptat;fo briequo<5 feipfum rega^, iuxta triplicem charicatis sl^ Aum^ineius pr^eceptd comprehenfum* Et quaqp h^c principalicerinadugerantur inceriori, Deus enim itifi i.Rcg.i^ tuetur cor,6C fecundu affe Aum interiorem,aut pra^mia Gen.4. dccemic , aut fupplicia , quia refpexit ad Abel , 8C ad tnunera eius fecundario,Extrariummhilominus opus fuam habebit remunerationem ^ ab eo qui laborcm 6C Pfal.^*

BB ij

CONATVS X*

doloiem cofiderat^nectnercede praeftolabitur^qui bo« nummentis propolitu,autconceptumin opus no pro duxerlt;dum cJrcuilantium conditionufuaieric cpoitu nitas, Ericergomer ces operituo,neddinteriori4cd di cxtrarioqd'cuq?£ueritexcharitate^diens^liue deo glo riaimpendat^Aueproximoru comoditatl fubferuiatjii* ue feipfum in utro($ hominereformet dC inftituat»

INDAGO XV^ Bonitasogiscxipfafandiflfima 8ioptima depedet BoluntatediuinainobliquabilijqujeprimaSiorigina^ lis regula eft oium agibilium,omniumc^ motuu cordis p6deratrix,utquod]ibetopus,8iintrinfecu & extrinfe cum tantu ualeat quantu huic 6C pro quanto accep tare p]acetj di fic omnis operii bonitas, ex caulTa eil extriiife ca^Habet hajc uoluntas fu^benedidapodus in ftatera fuaf iuflitia^ fecundu quam cunda librat didebitam re*: pendicmercedejHoceftcharitaSsUt quantu opera qu^c^ habent de charitate^tantn ualeaiit &. ron plus A i^tiY ii cutamornaturalis fonSeftjUndeoes aifcdioeSjUtriuu limanantjiiccharitas omniugratuitorum operufcatu rigo,ut Paulus ad hocipfum faepi^ citatus notat, Cha ritas,inquiens,paties eft,bcnigna eft dicA^ quadcfcri ptionefamofajetia fidei,&fpei fibi ndfcribit opa. Hoc pondus Saluator innotuit^du air,Hoc eft prinin &fi;m mum mandatuf^Diliges dominu deum tui5,cx toto ccr^ dej,totaaia;totamente, &oibusuiribu5* KuUainomi natura uim reiinques otiofam,quaj non in dcu transfcr ridebeat,in quo uoluntatem fua fandam apetuitjEt gd potiflimu apprecietur refcrauir. Hoc equide hoiocauftiS eftin odorefuauiflimum,deo imolatu , quodcxintegro charicatis igne eft concrematum,

Confedariumf Igi^ bona operafunt quae a fugbcnedida uoluntatd

D£ VOTIS.

^uina acccptatuj:>nu]lo habito de intrinfeca Bonitatc difcrimine^undepoteftunuopus apuddeQelle gratilTi mumjOpulenciirimacopenfandu remuneratione^cuiuf snodi angeloruekdorum ppuSjnonulloru^martyru g fubito conuerli admartyriurapiebatur^utinfando Bo mfacio martyre Romano^&plcril^ alijs opinari licet, INDAGO 'XV L Volutas diuinafunbenedida^quadruplicinobis intf notefcituia;uidelicetpraeceptis,c6fil!iSjj)mifris,&in fpiratioibus^Prarceptabia toti^legis diuina^ Saluator breuiffimafentetia,in duocoplicuituerba^Diligesdo minudeum tuUjSipximum iicut teipfunu Subncdcs J his duobus ois lexpendetj^^^pheta^jundeocmchriili an^ religionis c6pledtitur ellentialc perfedionc, His adiecit coniilia,non ga ampliorem adferant perfedio ne erfentf ale/ed ga ad charitatis exercitiu plurimu ac comodajiic^ardua^utnon omnibus iniiigiualeatobli gatorie cbferuada; HocmodoApollolus de uirginibus i Cor.7. SicoclibatulogturjArbitrorhocbonueflejna bonu eft hominificeife^na quicoelebs eft,curateaqu^ funt diii, quomodoplaciturus lit dno,Et Saluator^S Gt Eunuchi "^at. i f qui feipfos caftrauerunt ppter rcgnn ccelorum , qui po teflcapere capiat* Porro promilTa in |)phetis clarcnt SC cua^elio; Ha^cad tria termlnatur,Peccatoru fcilicet re miiiione,gratif Sicharifmatucollationejgloriap finale adeptione,Horura primu adfcifcic fidei; qua? impiu iu;^ ftificatj6Ccoidapurificat;acadpeccatcrum agnitione A(fJu,i5_ illuminat.Gratia^quiaab eledis no in uacuurecipiturj ad omne diuina? uolutatis bnplacitum impkndum affi cit 6iinclinat,haec eft charitas^aut ea infeparabili con tuberniocomitatur.Adeptioglorix/peitribuitur, C^ teruinfpirationes diuine de particularibus agedis^quf ctia utriuf($ inftrumetipagina 210 explicant^abnui pof

BB iij

2»Cor,3«

CONATVS X»

loati* i6 ^i^"<Jtt^^nime*TeftiinoniocftSaluator,quiaiC,Cw«cne ric ille qui ell fpiritus ueritatis,ducet uos in omne ueri tatem.Ecfandus loannes inquit, V os undionc bahe*

I ,Ioan.2 tis a fancflojS^noftis omnia,6Cn6 neceflfe habetis,ut gf quamdoceatuoSjfediicutipfaundiodocetuosdeoi;^ bus,^^ uerax eft^necp em cunda ageda^ deo grata 81 pla cita exprelfe infacra traduntur fcriptura» Exemplo eft D auid uir fecunda cor dei,q cogicauit sediftcare domti

|.Rc<»« y* domino;,Quod ^pofitum apud deijfuitacceptum^qiiia promifttfibidomus fuac ftabilicione,8ifilii>fuccetflone

I «Par .17 oC cctera,Et tame opus ipfum,nec a deo praeceptu,nec confultijjimraoperprophetainhibitum» Approbaiiic ergo deus Dauidis opus internum,quia ab ipfolibiin fpirata^Ncc^enim fufficientes fumus cogitare aliquid deo placitn anobis tanc^exnobis.Quodexecuticnino luitdemandari,utlicmeritum acgrerec bonxuolunra tiSjiineexecutioneopis^Sicnonullos fandoi?! fpirituS fancflus ad martyriu inflamauic,cuius tame executio p* nidentiafuitdiuinapra?pedica« Argumetumicacp e& caxno eftjhocnon pr^cipitur,nec confulir^ecexepli! in faipturafacra habet,ideo auc reprobandura aut gicu lofum» IKDAGO XViJ*

Verum circa hmufmoiinfpirationes neceflfaria eft il luftratio diuina , qux donum nuncupatur difcretionis fpirituujnedaemonium deludatmeridianum,Si angcl^ fathanae in angelumlucis fe transfiguras^acfalfus pro pheta in ueftiraento ouis ueniens , unde probandi lunt fpiritusdono hoc , li ex deo fint. Horura una general is probaeft>fcrip tura fjcra fobrie in teJJe^aJL£er eam fir marlj autp erfuaderlypoteiL Ajjaprobairuauslu^^ Va Saluatoris documenti?, Exfrucflibus eorum cognofce tis eos,SI idquodfuggerituriit pro gloiJager^rproL aedificatione/autTomQdQpco3dmij>itpro f»npfiusdtf

Pfal. 90. ^.Cor ♦«.

oan.4»

Mat,7,

DE VCTIS»

creta mortificatione,6C natura? fuae deftitutse refoima* tione>utpie,iufl:e,6Crobrieuiuati hocfeculoA ndecir cah^coratioexigirdeuotajdicedocuni SapieteXcus pacrummeoR>8^domincdamihifediu tuarum aluftri cemfapientia*Etmittei]lamdecodis ianclistuis.&a Sap.9, fedemagnitudinis tux^utmeculitjS^meculaborer, Qi fciam quid acceptu fit apud te* Et erunt acccpta t pcra mea.Senfum enim tuu,quis fciet niii tu dedcris fapien tiaj6i miferis fpiritumfandn tuum de aldilimis^ INDAGO XV UL

Sub hoc quarto bonoi^ operum generedeoplacctiii, concinetur uota,peregrinationes,&id gcnus alia oi^a, necprxceptajneccofultaexpreflTein diuinafcriptura, Et generaliter omnia opera diuinitus fuggefla , quocu q^ exornentur titulo, Hoc enim ipfo, q? diuinitus infpira tur,8(!fpiritus fan Aus in corde habitas,ea fuggerit,8C adipfamouet,deoplacet«Etquiadeop)acetjbonafiJt, & non ecotra* Reliquum eft,ut |)bcntur fpiritus,ne prc ceps iudicium ferat,8£ iuHus cum impiodanetur^quco fandus patriarchadedeonegat. Abiitinquit a tc,utre Qgi^^jg, hanc faclas dC perdas iuflii cb impioj f iat(^ iuRus ut im pius,n6 efthoctuum,quiiudicas omnem terrac^lVlulto ininusnoftraeflredebet^utfententiapr^cipitcmus , dC innoxios alfertionibus noflris dlnemus* Quod gradc crimen contra pietatem;5<[charitatcm militans utuitc nius in propoiita uotorum materia^complura folertius funt trutinanda*

INDAGO XIX*

Votfi ad hoc ^ fit bonum; pbatu, 8C in cxecu ti 6e dco gratu/eptem habeatcomites necef!eefl,Prim^,pro cau faimpulfiua,habeatdeum autore,aduouenduaffecflura inclinantc*Nam omnis plantatio^quanon platauitpa Mzt* 1 5, ter mt;us Cait Saluator3eradicabitur«n6 approbat deus

CONATVS X* quod ex ipfo non manat,unde fatuis uirgmibus dicet»

Mac 2 ^^ "°"^ uos*Secudus,pletas,pium aut eit quod eft ad * '^* dei glona^eius cultum exaugendu^Si uolutatis fua fan

i .Cor.io dKnmf impletione ordinatu^De primo aic Apoftolus, Siue ediciSjfiue bibitis,iiue gdf aciciSjOia in gloria dei f acite*Porro culcus dei bifarius eft, Incernus,fide,fpe, &charitate celebrat^Et hic principahter ad que omnia funtreferenda^Externus copluribus celebracur iitib% Cceteru uoluntas fua fandiHimajprima pmniu operum regulaeft^cuiomnisuolutasconformaridebet;adhoc uc in ope fuoiitiuftafTertius^recftitudOjquo ad intetio nemuouetiSjAffecflus emtuuS;operituo nomeniirpo

f4at,6 nit, ISla fi oculus tuus fimplex fueritj totu corpus tunm lucidueritjii autemnequamfiierir,totu corpus tuum te nebrofum erit.Quartus^difcretio^quo adexecutionem, Hotuenimlexqu»daeftpriuata,qu^ncnmodoadmi£ tit/ed diexpetitdifcreta interpretatlone^nefiat ftulta « promifHobferuatfoAdhochomofpffalis^quioiriadi^

* ° ' ' iudicat,eft neceifarius, Nam aialis quia non fapit quat

: dei funtmaIuseft,diuinorijiudex6iinterpres.QuituS/

Salubricas,quo ad materia, Nam ea fub uoco cadere de

bent.qu^ charitatepromouec,Qux cumiitfinis legis

erit di uocorufinis.SextuS;fidelitas , quo ad obligatio

8 .Tim» I nem,D ifplicet em deo infidelis pmiifio* Nimirii , cum

Eccie,5* omne pmiiTum cadat in debitu^Septimus^poffibilicas, § ad uouentis uires , adimpolfiblkoibus modis nemo obligar, Verii hoc poifumus,qd*per amicos poifumus, amicus autnofterchariilim^ Chriftus cft,g rogatus c6

Lu.ii. ttiodatnobis tres panes«Scientia intellediu(;bonitate affeAui,uirtute,8ddifciplina operi;Undeorcmus,boiti

Pfal.iis. tatem^Si difciplina ^fcientiam doccme, Koticia foli cet pra Aica,hoc ergof ideles poflunt qcfper Chriftum

Phil*4. ^ofluntjPaulo dicete^OIa poflum in eo g me cofortacv

c^ucnumiioQfi^c,giaafCern4nQnc6ituQiiel)i£ur«^ ' PAr.«A ; : UslDAGO XX. ™*'^*

Ci! ecdefia milicans eade cum cridphancc iic,fando tbanne dticece, Vidi fanda ciuicacem Hterufaie nouam Apoc. xi> defcendencede Cixlo,adeo parati,iicuc fponfam orna/ ta uiro fuojeric SCidem rcgnu , cuius petimus confum;^ macione oraccs ♦ Adueniac regnu cuum, Habebic hoc m gnum eadem inflituta,eadc opera prlncipalia^dCconfoi^ mes uiuendi modos in Hieraichia ccdefti>8{ fubcode^ fti,fecundi3 q> fupcrcacleflis Hlerarcha detis oiainiU<? tuicopcime,lapiedinme<5gubernac,Fidelis ergo gfij, fiibcodellis hierarchiae eiciilens mcbrumi^i ad cccicftc tr aSjB^tri exoptas, conformitaccm p modulo fiio ad illi' ccckftishieraxchix icola$haberedebet,ut Sapies ait, OiS caro ad iimilem fibi coniunget,52 ois homo iimili BccU, t j, fui fociabit «Quacuor ^uc in ccclefti conCeplamur hierar chia,uideliccc beacorum ftacuinfe»fecudoloco,Stacus illi^ uarios gradus«certio,eorura oga 8d ofFicia»quartO| ipfoi^ priuiiegia.fl ad primu,SiJfma eft uniformitas,iin ^^^^ gull em acceperunt 8C accipl^c denarium diurnu in con uTtione confticutOf,beatitudinem uideiicet elfetlalc,c[a o5s b eaci^omnes filif dei,coh«rcdes Chrifti,Reg€S,3C Rom.g. facecdoces,8ideipatris hacredes,circa fecnndG,Gradis Apoc, j-, eri t diif erecia, qa alia gloria folis, & alia gloria lun^ ,5£ alia gloriafteliai^,(igdeftelladiffertaftellain gloria, fic 8C refurreAiomortuo9?,Teftat feruatornofter bndi;s _ <flus,dicens,In domo patris mei mafiones multae funt> ** *^^* ' ^ Quid funt mafiones multaeCnili diuerfi gradus glorlic* ioan.i4 Quoadtectiuexercitiahabetfcliciffima.Primum,clara * * deiuiiiojuidebim* enimeujicutieft. Et faluator,H*ec ijoan.f, «ft uita sctema,ut cognofcat te fola deum uei^? 8i quem loan 1 7» mififti lefum Chrifta, Haec q ad uim ronalem correfpo

cc

COiaATVS X."

deits fideLSecunda quo ad itzCcibHm refpodens fp^

t . v> perpetuatentioJbienimperfedeimpkbitutquodTp^

Oint.f. i'a dicit^Tenui eum nec dimitta*Tef tia fatisfadens c5

cupifcibili fumma fruitio ex fumma procedens charita

I .Ioan;4 te,uc quiaperpetuo in charicatemanentpcrpetuofinti

deo 8ideus 1 eis »QuartU;iugis laus utpropheta teilaf,

pfai.8 3 . Beati qui habitant in domo tua domiiie in iecula feculo

ru]audabuHtte,Quintfi>fempiternabeneficio:^ dei re<:

cognitio.Ex quaexoritur perpetua gratiai6a<flio.Vn#

PTaf «8 ptopheta^MifericordiasdminxternumcatabOfEtJEn

^ ' 7 * Apoc.Benedidio 8C claritas & fapientia & gratiaium

adio deonollroin feculafeculorfi, Amen.SextifjDiui

naEUoluntacisimpletioin^ibusproutnotatur inora^

iviat .$ tionednica,FiatuoluntaS tua licut in coclo dC in terra.

Quo ad quartu pra^grandibus ftuuntur priuilcgijs ^Ho

p- rumunueftfecuritasabomnimaloculpae gehenn^&

cii'}2, fio(ti]is nequitix.Teftat EfaiaSjEritopus iuftitif pax,

6i cultus iuftiti^ iilentiS^SC fecuritas ufc^ in fenipi tcr^

num.Etfedebitpopulus meus in pulchritudinc pacis>

dt in tabernaculis f iduci^,8i in requie opuleta* Secudff,

aboidoloreSi^gemituimmunitaS.Eode tefte^Venient

Bfa. 3 5 in iion cu laude,8ilacticia fempiterna fug caput eoium#

Apoc. 21 GaudiuSClxtitiamobtinebuntSifugietdolor 8^gemi

tus^Etin Apoc. Abfterfurus eft deus omnc kchrjmam

aboculiseorum^Etmorsultranoerit^nc^ Iudus,ne(9

clamor,ne<^ dolor eric u]rra»Tertiu,fumma omniu con*

cordia,Nempefummaomniuuoluncas,ga omniu una

deiuoluntaSiquieritomniain oirnibus. Adqucmfine

haecomniaCAdeunempeutintclligaSjiicut uiatores

ad hunc afpirare iugitcr dcbcnt ilatu , Sic 5^ ipfum pio

uiribuszelareacimitari^uitamqjfuatotam huic cofbr

mare*Pcnresquoc^]cgisdiuin^fiTidiiadimagincnT&

fimilitudinemhuiusitatusfccundum Chriltia'emplar

DKTV OT IS.

fJo^Srefbfmarc&conformareconantls^AdhocKapb;* , v,

ftolorumtcnduncepiftol^Sidocfhing^adhocrcligides ' £untinflicucar,canvjuise perueniendiad hancmeta c6 pendiolac.Ec felices uti^ li ad hanc indefeire fufpiratct conformicaCe, cum ex uocationc 6C a mudo fequeflratio ns magna ad hanchabeant opportunicace* y INDAGO XXL ^

f. IncorporeChrifti toto quod eftecclefia dC iinguhs ^ *€ius mebris reluceredebetprarfati exeplaris imagOjUt ^^ '- cui«5deusdicat,lnfpice6CfaGfccundu excplar,quod ti ^^"^' bi in motemonftratfieftfln hoc enimftacreligio Chrii* .ftiana ^ ad agenda dfimicanda^fecunduc^ accepit a ca pice Chrifto, g hacc ab uitac fax exordio cccpi t f acere di a^^U docere. Non alia cqnftituimus fecu]aribus,alia religio iis perfedione,unus omniiiordo,una religio,una euan gelicaregula,una beata uita,6£uniuerfaliter oinia omni bus c6munia,ucnulla inmebris hcdiiTenliois occafio. D icimus camen in monaftica uita ad pcrfedione Euaa gelicam capeircdam maiorem elfeopportunitatem»Ad Ciues cocleftes noftrofque conciues ampl iorem confor mitatem.addiuina percipienda charifmata expeditio/* i:em capacitatem*Non ad perfonas ftatuum , fed ad fta tus perfonarumnonliucntem refledendo oculum* IMa ior opporcunitas habetur ex occalionum uitatione > dC i)onorum fajte cxternora alfuefacflione» Vulgatum eft prouerbium,Occafio furemfacit , anteterrx promiifio nis ingreftumdudifuntfiltj Ifraelper legislatorcm in defercum,Compluribus ibidem exculti dei bencf icijs* , .; Ntim defertum in culpa erar,cf murmurabant, rebclla^ ba>c>idola CGlebanc,Sc£ccera comltcebat criminaCaut Mofes g eos induxerat,aut cerce de^ qui iufTerat, Bcno mdcnic^ affucfacfiiojSie^terioris hominis reformatio, promotiuueftadinrerioris cultura non minimij,Cxem '•^«g- '4

cc n

CONATVS y^i

4 res V ^^^ ^^ Sau1,qui inuafus afpu malo , CttitietclJ^u^TJi ' ^*' * tbaramjleui^ fcrebat^Ec Heiizeus audito pfake reuck tioncfpirituflandi^cepit* Aroplior pinde ad cociues ccelelles conformitas j quia uita ad con teplatione dCf'4t' fiztix diuin^^cgfitione apta,3iberior charirmatunijfi gnater fidei^fpei & caritatis cuitura,laus & gratiarum Pial.i 3 2 , acftio crebrajgaudiu in fpufando^Concordia deni^ ut fit bonu 8iiQCundu habitarefratres in ununi,Difcordif occafione fublara,meu uidelicet & tuu,cum ibi iint oia c6munia;diuin%deni^uoluntatis impletio iludiofa^ Perfeduprscterea holocauHu ubi perobedientia mada tur uoluntas ^priajomniumaloi^radix. Caro per caili ta?te,cupido teporaliiJ per paupertatem poilergar ♦ Ex g ^ bus infertur ad diuina capeiTenda charifmata amplior

rreno» i ♦ Jdoneitas. Diccs forfan , ubi tales religioii reperiunt, uia? hac zionlu^ent , dunoneft q ueniatadfolenitate> Ro, 1 4, ^^^ '" 9^ ^* qui iudicas dc alieno famulo ^CT'^® domi no flat aut cadit^immo fulcietur u t ftet* INDAGO XXn. Monailicum uottiCquanta eft exf^felegata i^fonaru tiouentiu qualificatione uaria^oes fupralignatoshaj= bet comites*Primu,argumenta profecunda parteindu ifla,8£ argumentoru repugnantiu probant folutiones, q? jitdiuinftusinfpiratuprimis rciigioniiinilitutorib^ H monailicorum monarchis,unde &fequctium eos fiH orum uocatio eife prafumitur a deo^ q occulro fuo iudi cioplacrofcj! etia malos uocat,per luda prodircre iigna loan,^» tos,quem tameadapoilolatum elegerat;Ut ipfeteflat, N6neegouosducdecielcgi>&unus ex uobisDiabo lus eflCVocauerat 3Cn6nullos alios qui apoflat^f aAi defciuerunt eorelido, necampHus cu illo ambulabat. Habet SCfccundUjUidelicet pictate,qm*a ad gloria dei' €iuf<^ cultu di intemum fiCextcrnum , ac bcnc^lacitum

€lt^^mf^!^4ufn€ft ptincipalicer inltituc^» Et h^C prindpaiis dle debec uouetis inten tio quo ad cer ttum> Porro quatcus cpoieSjdircretio monallicis regulis a (^ ^is pacribus infiitufis deeft mini me, Si no lecudu cor ticem^ fed fpiritu dfjudicentur, dC ad particularia ageiv da applicentur^Ho^ praelatus difcretus dC expettus iu dex erit idoneus, u^ lex uiua^lcgem mprtua falubriter diriges^ne fauciet qux fanare debuerat^obligatiois au Hon. te 6i qualitas 8i quatitas no ad regul^ coditore hoiem, nec ad approbatore, aut eoru intentionc , fed ad diuiiia uoliJCatemefl: referenda^ut qualiter &quatum per uotu «biigareuouente decreueric,taliter & tantu cbligec,& nec plus nec alicer Jpfa enim fola ois obligationis pri «nordialis eflcauifa,ficut6^oislegiS4Quintus^9 iibl Mcomes deeftminime;Promoueteni Siprocuracuetctis Adse crucifixione proximorum ^dificationc , 6C pium dei cultu,Gac tetufexcuSpf idclitas uouenti indiciturut pfal. 6Si reddat dfio ucicafua,quae diftinxeruntlabia fua , ne Eua Lu»i4» gelicu audiac improperium, Hic homo ccepic acdif icarc 6Cn6 potuicconfumare.quia non coputauicfumptus, ^necelTartffuntjforafcpeijciatjquianemog manu fiw admotaaratrorefpexeric arergo aptus eftregno d^ Deus enim qui n6 irridec ur, exiget iibi promilfatSepti i^^.^^ mus deniq^ comes indubitata fide di ad deu fiducia^pof gai;^\ iibilitas fcilicet ucuencc comicabit^ii bona ncn dc^€^ tic uo]uncas«Kuquid adhfret cibi fedes iniquitatiS;aif pphcca,qui fingis Jabore in praeceptoCNirquid manus dni inualida cftCHon eft quippia cam arduo, tan^ dlfH P^aJ.^3 • cilc m monaftico ftatu peragendii , ii ad id exequendi! ^ ^*»* ^ tanta eifet affedus auiditas quantofaftidium , quin cx^e cutio no modo facilis,ucrij quoc^ deled:ab ilis fentiret* Araot crgo omnialeuia 8C ioctida,Odiff ecotra grauia §{intolaabllia,cffjcit,Mirauls amoris,qui nec metx^

C C iil

tcAeratu JaflElcllemiudicat«Ora bmdnstiHce^qu! hhct^ «e wa gcitiis,pra inftantius deu , utcor tuum charita^ infiaaiet,qua ruccenfus nihilamodoponderis fentias»

Pfal .lia* '^^^ ^*^ propheta exclames> V ia mand atorum tuoru cu*

currKCumperchariratedilataiUcormeunu t

INDAGO XXllU

Quoadintentionc,unaui^etur geneiails omnlu uo

? aentium intetiofinalis>uell0fead propcfita aflringere

.segula,eaobligationequaipiumuoluntasdiuina bndi

(fta uult ex uot0 ilJoefle obligacu^iiue j particulari id co

gitet liue non, Nullus enim prajiumic uelle cS deo lude

\ tc, Sl ludedo illudere, ut deo g ppiam uiua uoce prom ic

%at, 8J inten tione obUgandi n6 habeat Jpfe enim n6 it

tidetur,crimen reuera eliet grande»Porro,cauiianiotiua

iKaduouenduimpuliiua uaria eft«N6nulIi equidem up

uent eo f ine SC intentione,qua regula a fpiritufandoui

T • ito elecflo eft infpirata 81 infticuta 2Lb eo, ad nuUum expii caiius finem referentes.Hacca theologis intcntio niT* cupaturuirtua]is,6Cfufficiens adadus redificaticnc» Alnexplicateintentionemfuaaddei laudem, proximl ^dificatione,6icopendiofam |)pri^ falutis procuratio ne referunt«Et hoc melCus eil, funt forte aliqui finilba cortupti adfedioeordinemingredieteSjmoti utpafc5 tur ociofijtemporale quapiam euadant miferiam,aut§< uis aliocorruptoincenciuoimpuIiifHi nihilomin^ ad

Pfal* i49 regulacobliganturobferuantia,adexcufandas excufa tiones inpeccatis,ne uideant de malitiafufpicatum re* porcare comodu* Nara etli motiuum iniquu,intentio ta mm finalis fuit ad uoti fe obligarc obferuan tia» Simile in raaccimonio potell accidere,ut quis conttahat cum aliq'Ja,eius alledus & impulfus pulchricudJe,diuittjs> autCquodturpiuseft^ i^itt^ioHbidinofouidus amorc. Is nihilominus quiafeadniatrimonium obligareinte;^

DE VOTIf*

ditjUlndustenetur»

INDAGO XXIIIL Sumtnatim fupra fcripta perftringedo |nfertur,c^ uo tum monaftlcu ad dci cedi t gloria,cultuni eius exaugct fidinrrinfecum6iextrinfecu,adfaciliorem opatur dlui na? legis impletione^ad proximorum ccdit afdificatio^ iiem,peccatis fubtrahitoccaiiones,ad bona 6{falubria alfuefacic exercitia,uiam domino ad cor prieparatjfaci liorepfedionisEuagclic^pcurat alTecutionepad excm pla &iniitatloneLhrifli8C apoftoloru efficacitcr indu cic, uiciniorem ad ftatuinnocenti^,prim^u(^^ ecckfiar, 6C final is glorix pr^ fefert adfimilationem.Qux tcfti/ monia decemprobantuotummonafticum^no taniutn licicum,ucrum etiac6fultum,diuinitus infpiratum SZ deogratum.eiuf^fidcles ^mulatores tantoinchriftia nareiigi6eiiberiores.quantopipfum a peccatoruferui tuteSidiabolityrannideampliuselogantur^ncequic^ cotinerepeiiculi , cum a deo n6 tam rigide fj^otanea exigantur^ota^uti ab ipfo imperata obfequiai

D 1 V tccandide]e<florfamiliari derinui colloqo,

Pauluium refpira^ uircs repaia,ob quod di

in pracfentiaF?;? fiHtium calamoindice

repJacet; Interea uale dC boni

confulito»

w.

I