5

Ta

V.6

3 ^^3 702

TEXTS FOR STUDENTS, No. 6

SELECTIONS FROM THE VULGATE

Mce 9d. net

,■ ■yfi.,:,-:^^:

mmm

i

W/iX.'-

lififfi^^^^^

w&

:■ ■/'■:■■';:<.?:■:

'f^Mm

SELECTIONS FEOM THE VULGATE

TEXTS FOR STUDENTS. No. 6

SCHOOL SERIES.

GENERAL EDITORS: Caroline A. J. Skeel, D.Lit. ; H. J. White, D.D. ; J. P. Whitney, B.D., D.C.L.

SELECTIONS FROM THE VULGATE

ARRANGED BY

H. J. WHITE, D.D.

SOCIETY FOR PROMOTING CHRISTIAl^ KNOWLEDGE

LONDON: 6, ST. MARTIN'S PLACE, W.C.2 1919

CONTENTS

PAGE

Introduction - - - . - . - vii

Genesis I. l-II. 3 1 - - - - -13

Exodus XX. 1-17 - - - - - - 15

NUMEM XXIV. - - - - . . - 16

Deuteronomium XVI. 1-17 - - , . . - 19

loB XXVIII. -...-.- 20 PsALMi VIII., XXm., LI., LXVII., XC, XOV.. XOVIII., C,

CXIV., OXXIL, OXXVIL, OXXX 22

Proueebia IX. - - - - - - - 32

Ecclesiastes I. - - - - , - - - 33

Sapientia III. 1-9 - - - - - .35

EccLEsiASTicus XLIV. 1-23 - - - - - 35

EsAiAS LIII. - - - - - - - 38

Hieremias XXXI. 10-17 - - - ^ - 39

EzEOHiEL XXXVn. 1-14 - . - . .40

1 Machabaeorum hi. lO-IV. 25 - - - - 41

Mattheus V. 1-12, VI. 1-13 - - - - - 46

Lucas L 46--55, 67-79, 11. 1-14, 25-32 - - - 48

Johannes I. 1-14, XIV. 1-24 - - - - -61

Actus XII. 1-19 53

Ad Romanos XII. - - - - - .64

1 Ad Corinthios XIII. - - - - - 66

1 lOHANNIS IV. 7-21 . - - . - .57

Apocalypsis VII. 9-17, XIX. 1-10, XXI. 1-8, XXII. 16-21 68

435350

INTEODUCTION

The Vulgate {Editio Uulgata; t^t«?^a^a=" popular"') is the Latin translation of the Bible, from the Hebrew of the Old Testament, and the Greek of the New, made by St. Jerome during the years a.d. 383-405. For over a thousand years it was the sole form in which the Bible was known to Western Europe, and it remains to this day the Authorized Version of the Koman Church.

It was not, however, the first Latin version. Very early in the history of the Church certain books of the Bible — especially the Gospels and the Book of Psalms — had been translated by unknown scholars. Their work had been done quite simply, and with no attempt at literary elegance. Just as the New Testament had been written in the collo- quial Greek of ordinary life, * so these translations were in colloquial Latin; but that Latin was clear, forcible, and often magnificent. Many such independent translations were current in Jerome's time ; indeed, their number and variety were causing serious inconvenience ; and so he was requested by the Bishop of Eome (Damasus I., a.d. 366-384) to examine them and, where they differed, to choose the ren- dering which was nearest the Greek. This he did with the aid of the most ancient Greek manuscripts, but making alterations only when absolutely necessary. His edition

* It was called the kolvt}, or tommon dialect; the grammarians called it ** Hellenistic " Greek,

INTRODUCTION

of the Gospels was issued in a.d. 383, and the rest of the New Testament probably in the following year. It won wide acceptance, partly through the authority of the Roman See, partly through Jerome's personal reputation as a scholar.

In the New Testament, therefore, Jerome s work was a revision of older Latin versions.

The Old Latin version of the Psalms had been made not from the original Hebrew but from the Greek translation of it, known as the Septuagint (or lxx.). Jerome revised it twice. First when he was living in Rome (a.d. 382-385); this version is called the Roman Psalter, but is no longer in use save in St. Peter's. Later, when he had removed to Bethlehem (about a.d. 387 ), Jerome revised it again; this version is called the Gallican Psalter, from the wide popularity it obtained in Gaul; it is the Psalter found in the Vulgate Bible.

Thus in the Psalms Jerome's work was also the revision of an older Latin version.

Later, indeed, he translated them from the Hebrew; but the Gallican Psalter, like our own Prayer -Book version, was too familiar and too much loved to be supplanted by the more scientific work.

After Jerome had settled at Bethlehem he devoted him- self to the great task of translating the Old Testament direct from the Hebrew (for the previous Latin versions of the different books had all been made from the Septuagint) ; and the work took him nearly twenty years. In this trans- lation he included most, though not all, of the books of the Apocrypha; e,g,, he tells us that he translated Tobit and

INTRODUCTION ix

Juditli, but did not revise the existing translations of Wisdom and Ecclesiasticus.

In the Old Testament, therefore, Jeromes work was almost entirely a translation from the Hebrew.

None of the actual manuscripts written or corrected by- Jerome survive. In the centuries between his age and the invention of printing, Vulgate Bibles were multiplied by hand-copying, and numerous mistakes crept into the text; the need for a single standard edition was almost as great in the sixteenth century as in the fourth. After some unsuccessful attempts, such an edition was brought out at Rome in 1592 under the auspices of Pope Clement VIII., and hence called the Clementine Vulgate. The text was cor- rected by the aid of some ancient and good manuscripts; and though the revision was not complete, the Clementine Vulgate was a great improvement on earlier editions.

Of late years much study has been given to the subject, and scholars believe that they are now in a position to reconstruct Jerome's Bible with some approach to certainty. In the Church of Rome the Benedictine Order was in the year 1907 entrusted by the Pope (Pius X.) with the task of bringing out a Revised Version of the whole Bible; and in due time it will no doubt appear. Meanwhile Dr. John Wordsworth (the late Bishop of Salisbury) had under- taken in 1878 to revise the New Testament; and though the big edition, with full collations of variant readings, has not yet been printed beyond the Epistle to the Romans, a small hand-edition of the complete New Testament was published, under his direction, in 1911.*

* Nouum TestamerUum Latine, etc.; editio minor, curante H. /. White, 1911 (Oxford : Clarendon Press. London: British and Foreign Bible Society).

INTRODUCTION

The Vulgate has left its mark on the English language and the English Bible. Some of our most familiar texts owe their present form to the fact that they are reminiscences of the Latin rather than literal translations of the Hebrew or Greek; for instance, in Mark v. 30/' Jesus immediately knowing in himself that virtue had gone out of him/' is a rendering of the Vulgate^ " lesus cognoscens in semetipso uirtutem quae exierat de eo/' where virtus = SvvafjLts, healing power; in John xiv. 2, " in my Father's house are many mansions," the last word is a rendering of the Vulgate mansiones =fM)va[, resting-places; in Matt. xvi. 22, " be it far from thee " is not so much a translation of the Greek iXecos crofc (i.e., iXaos (tol ecFTO) 6 Qeos = God be propitious to thee by averting this evil) as of the Vulgate " absit a te "; and in Acts xxiv. 16 the " conscience void of ofience " is a trans- lation of the Vulgate " sine ofiendiculo conscientiam " rather than of the Greek aTrpocrKOTrov crvvelSrja-tv, the " clear conscience " of the earlier English versions.*

Of words in ordinary use we may note that " Maundy " Thursday comes from Mandatum, as the anthem beginning " Mandatum nouum do nobis " (Joh. xiii. 34) was sung at the solemn washing of the feet on Thursday in Holy Week; and " dirge " is a corruption of " dirige," as " dirige in conspectu tuo uiam meam " (Ps. v. 8) were the opening words of an anthem in the mediaeval funeral offices.^

In the following extracts the text of Bishop Wordsworth's edition has (by the kind permission of the Clarendon Press)

* See Carleton, The Pcvrt of Rheima in the Making of the English BiUe (Oxford, 1902), p. 40.

t See Abp. Bernard, The Psalter in Latin and English (London, 1911), p. V.

INTRODUCTION xi

beenfoUowedf or the New Testament; the Clementine edition has been followed for the Old. The Clementine punctuation and use of capital letters have also been preserved in the Old Testament; but the paragraphs, verse-divisions, and line-divisions have been assimilated to those of the English Eevised Version save (as in Job xxviii. 4, 5, Ps. ex. 3) where the sense of the Latin requires a difierent division. The spelling has also been made uniform, on the lines laid down by Bishop Wordsworth.

These passages will, it is hoped, bring before the reader such portions of the Vulgate as are specially magnificent in themselves, or are peculiarly sacred to devout Christians, or have great historical associations. Thus the Lord's Prayer and the Ten Commandments are given; also the 'shorter canticles at Morning and Evening Prayer ( Venite, Benedictus, luhilate, Magnificat, Cantate, Nunc dimitiis, Deus miser eatur), Ps. cxiv. (In exitu Israhel) was, with the Non nobis, Domine, sung by the English troops after the Battle of Agincourt (a.d. 1415);* Ps. cxxii. (Laetatus sum) at the service held at the English Church in Jerusalem, after its recovery from the Turks (a.d. 1918); Ecclus. xliv. is endeared to many Englishmen by its connection with Commemoration Services at School or College.

H. J. W.

* Compare Dante, Purgatorio c. ii. 46 ; Ps. cxiv. has been used in Western funeral ofBces from the sixth century onwards.

SELECTIONS FROM THE VULGATE

Genesis I. l-II. 3.

^ In principio creauit Deus caelum, et terram. ^ Terra autem erat inanis et uacua, et tenebrae erant super faciem abyssi: et Spiritus Dei ferebatur super aquas. ^ Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. * Et uidit Deus lucem quod esset bona : et diuisit lucem a tenebris. ^ Appellauit- que lucem Diem, et tenebras Noctem : f actumque est uespere et mane, dies unus.

^ Dixit quoque Deus: Fiat firmamentum in medio aquarum : et diuidat aquas ab aquis. "^ Et fecit Deus firma- mentum, diuisitque aquas, quae erant sub firmamento, ab his, quae erant super firmamentum. Et factum est ita. ^Uocauitque Deus firmamentum. Caelum: et factum est aespere et mane, dies secundus.

^ Dixit uero Deus: Coi^gregentur aquae, quae sub caelo sunt, in locum unum : et appareat arida. Et factum est ita. ^° Et uocauit Deus aridam, Terram, congregationesque aquarum appellauit Maria. Et uidit Deus quod esset bonum. ^^ Et ait : Germinet terra berbam uirentem, et f acientem semen, et lignum pomiferum faciens fructum iuxta genus suum, cuius semen in semet ipso sit super terram. Et factum est ita. ^^ Et protulit terra herbam uirentem, et facientem semen iuxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque sementem secundum speciem suam. Et uidit Deus quod esset bonum. ^^ Et factum est uespere et mane, dies tertius.

14 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

^* Dixit autem Deus : Fiant luminaria in firmamento caeli, et diuidant diem ac noctem, et sint in signa et tempora, et dies et annos: ^^ utluceant in firmamento caeli, etinlumin- ent terram. Et factum est ita. ^^ Fecitque Deus duo luminaria magna: luminare mains, ut praeesset diei: et luminare minus, ut praeesset nocti: et stellas. ^'^ Et posuit eas in firmamento caeli, ut lucerent super terram, ^® et praeessent diei ac nocti, et diuiderent lucem ac tenebras. Et uidit Deus quod esset bonum. ^^ Et factum est uespere et mane, dies quartus.

^^ Dixit etiam Deus : Producant aquae reptile animae uiuentis, et uolatile super terram sub firmamento caeli. ^^ Creauitque Deus Cete grandia, et omnem animam uiuen- tern atque motabilem, quam produxerant aquae in species suas, et omne uolatile secundum genus suum. Et uidit Deus quod esset bonum. ^^ Benedixitque eis, dicens: Crescite, et multiplicamini, et replete aquas maris : auesque multiplicentur super terram. ^^ Et factum est uespere et mane, dies quintus.

^* Dixit quoque Deus: Producat terra animam uiuentem in genere suo, iumenta, et reptilia, et bestias terrae secun- dum species suas. Factumque est ita. ^^ Et fecit Deus bestias terrae iuxta species suas, et iumenta, et omne reptile terrae in genere suo. Et uidit Deus quod esset bonum, 2^ et ait : Faciamus Hominem ad imaginem, et similitudinem nostram: et praesit piscibus maris, et uolatilibus caeli, et bestiis, uniuersaeque terrae, omnique reptili, quod mouetur in terra. ^^ Et creauit Deus hominem ad imaginem suam : ad imaginem Dei creauit ilium, masculum et feminam creauit eos. ^^ Benedixitque illis Deus, et ait : Crescite et multiplicamini, et replete terram, et subicite eam, et domi- namini piscibus maris, et iiolatilibus caelij et uniuersis

GENESIS— EXODUS 15

animantibus, quae mouentur super terrain. ^^ Dixitque Deus: Ecce dedi uobis omnem herbam adferentem semen super terram, et uniuersa ligna quae habent in semet ipsis sementem generis sui, ut sint uobis in escam : ^^ et cunctis animantibus terrae, omnique uolucri caeli, et uniuersis quae mouentur in terra, et in quibus est anima uiuens, ut habeant ad uescendum. Et factum est ita. ^^ Uiditque Deus cuncta quae fecerat: et erant ualde bona. Et factum est uespere et mane, dies sextus.

II. ^ Igitur perfecti sunt caeli et terra, et omnis ornatus eorum. ^ Compleuitque Deus die septimo opus suum quod fecerat: et requieuit die septimo ab uniuerso opere quod patrarat. ^ Et benedixit diei septimo ; et sanctificauit ilium : quia in ipso cessauerat ab omni opere suo quod creauit Deus ut faceret.

Exodus XX. 1-17.

^ Locutusque est Dominus cunctos sermones hos:

2 Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de Terra Aegypti, de domo seruitutis.

^ Non habebis deos alienos coram me.

* Non facies tibi sculptile, neque omnem similitudinem quae est in caelo desuper, et quae in terra deorsum, nee eorum quae sunt in aquis sub terra. ^ Non adorabis ea, neque coles : ego sum Dominus Deus tuus fortis, zelotes, uisitans iniqui- tatem patrum in filios, in tertiam et quartam generationem eorum qui oderunt me : * et f aciens misericordiam in milia his qui diligunt me, et custodiunt praecepta mea.

"^ Non adsumes nomen Domini Dei tui in uanum. nee enim habebit insontem Dominus eum qui adsumserit nomen Domini Dei sui frustra.

16 SELECTIONS EKOM THE VULGATE

^ Memento ut diem sabbati sanctifices. ^ Sex diebus operaberis, et facies omnia opera tua. ^^ Septimo autem die sabbatum Domini Dei tui est: non facies omne opus in eo, tu, et filius tuus et filia tua, seruus tuus et ancilla tua, iumentum tuum, et aduena qui est intra portas tuas. ^^ Sex enim diebus fecit Dominus caelum et terram, et mare, et omnia quae in eis sunt, et requieuit in die septimo, idcirco benedixit Dominus diei sabbati, et sanctificauit eum.

^^ Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longaeuus super terram, quam Dominus Deus tuus dabit tibi.

^^ Non occides.

^* Non moecbaberis.

^^ Non furtum facies.

^® Non loquerfs contra proximum tuum falsum testimo- nium.

^^ Non concupisces domum proximi tui: nee desiderabis uxor em eius, non seruum, non ancillam, non bouem, non asinum, nee omnia quae illius sunt.

NUMERI XXIV.

^ Cumque uidtsset Balaam quod placeret Domino ut benediceret Israbeli, nequaquam abiit ut ante perrexerat, ut augurium quaereret: sed dirigens contra desertum uultum suum, ^ et eleuans oculos, uidit Israhel in tentoriis commorantem per tribus suas : et inruente in se spiritu Dei, ^ adsumta parabola ait:

Dixit Balaam filius Beor:

dixit homo, cuius obturatus est oculus: * dixit auditor sermonum Dei,

qui uisionem Omnipotentis intuitus est,

qui cadit, et sic aperiuntur.oculi eius:

EXODUS— NUMEKI 17

^ Quam pulchra tabernacula tua Jacob,

et tentoria tua Israhel ! ^ ut ualles nemorosae,

ut horti iuxta fluuios irrigui,

ut tabernacula quae fixit Dominus,

quasi cedri prope aquas. ■^ Fluet aqua de situla eius,

et semen illius erit in aquas multas.

Tolletur propter Agag, rex eius,

et auferetur regnum illius. ^ Deus eduxit ilium de Aegypto,

cuius f ortitudo similis est rhinocerotis.

Deuorabunt gentes hostes illius,

ossaque eorum confringent,

et perforabunt sagittis. ^ Accubans dormiuit ut leo,

et quasi leaena, quam suscitare nullus audebit.

Qui benedixerit tibi, erit et ipse benedictus:

qui maledixerit, in maledictione reputabitur. ^® Iratusque Balac contra Balaam, complosis manibus ait: Ad maledicendum inimicis meis uocaui te, quibus e contrario tertio benedixisti : ^^ reuertere ad locum tuum. Decreueram quidem magnifice bonorare te, sed IJominus priuauit te honore disposito. ^^ Eespondit Balaam ad Balac: Nonne nuntiis tuis, quos misisti ad me, dixi: ^^ Si dederit mihi Balac plenam domum suam argenti et auri, nonpotero prae- terire sermonem Domini Dei mei, ut uel boni quid, uel mali proferam ex corde meo: sed quidquid Dominus dixerit, hoc loquar ? ^* Uerumtamen pergens ad populum meum, dabo consilium, quid populus tuus populo huic faciat extremo tempore. ^^ Sumta igitur parabola, rursum ait:

Dixit Balaam filius Beor:

dixit homo, cuius obturatus est oculus :

18 SELECTIONS FKOM THE VULGATE

^^ dixit auditor sermonum Dei, qui nouit doc orinam Altissimi, et uisiones Omnipotentis uidet, qui cadens apertos habet oculos. ^^ Uidebo eum, sed non modo: intuebor ilium, sed non prope. Orietur Stella ex Jacob, et consurget uirga de Israhel : et percutiet duces Moab, uastabitque omnes filios Seth. ^^ Et erit Idumaea possessio eius: hereditas Seir cedet inimicis suis : Israhel uero fortiter aget. ^^ De Jacob erit qui dominetur,

et perdat reliquias ciuitatis. ^° Cumque uidisset Amalec, adsumens parabolam, ait Principium Gentium Amalec, cuius extrema perdentur. 2^ Uidit quoque Cinaeum: et adsumta parabola, ait: Robustum quidem est habitaculum tuum: sed si in petra posueris nidum tuum, 22 et fueris electus de stirpe Cin, quamdiu poteris permanere ? Assur enim capiet te. ^^ Adsumtaque parabola iterum locutus est:

Heu, quis uicturus est, quando ista faciet Deus ? 2* Uenient in trieribus de Italia,

superabunt Assyrios, uastabuntque Hebraeos, et ad extremum etiam ipsi peribunt. 25 Surrexitque Balaam, et reuersus est in locum suum: Balac quoque uia, qua uenerat, rediit.

NUMEKI— DEUTEEONOMIUM 19

Deuteronomium XVI. 1-17.

^ Gbserua mensem nouarum frugum, et uerni primum temporis, ut facias Phase Domino Deo tuo: quoniam in isto mense eduxit te Dominus Deus tuus de Aegypto nocte. 2 Immolabisque Phase Domino Deo tuo de ouibus, et- de bobus in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, ut habitet nomen eius ibi. ^ Non comedes in eo panem f ermentatum : Septem diebus comedes absque fermento, afflictionis panem, quoniam in pauore egressus es de Aegypto : ut memi- neris diei egressionis tuae de Aegypto, omnibus diebus uitae tuae. * Non apparebit fermentum in omnibus terminis tuis septem diebus, et non remanebit de carnibus eius quod immolatum est uespere in die primo usque mane. ^ Non poteris immolare Phase in qualibet urbium tuarum, quas Dominus Deus tuus daturus est tibi; ^ sed in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, ut habitet nomen eius ibi: immolabis Phase uespere ad solis occasum, quando egressus es de Aegypto. '^ Et coques, et comedes in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, maneque consurgens uades in tabernacula tua. ^ Sex diebus comedes azyma: et in die septima, quia collecta est Domini Dei tui, non facies opus.

^ Septem hebdomadas numerabis tibi ab ea die qua falcem in segetem miseris. ^^ Et celebrabis diem festum hebdomadarum Domino Deo tuo, oblationem spontaneam manus tuae, quam ofieres iuxta benedictione^n Domini Dei tui:^^ et epulaberis coram Domino Deo tuo, tu, filius tuus, et filia tua, seruus tuus, et ancilla tua, et Leuites qui est intra portas tuas, aduena ac pupillus et uidua, qui morantur uobiscum: in loco quem elegerit Dominus Deus tuus, ut habitet nomen eius ibi: ^^ et recordaberis quoniam seruus

20 SELECTIONS FROM THE VULGATE

fueris in Aegypto : custodiesque ac facies quae praecepta sunt.

^^ SoUemnitatem quoque tabernaculorum celebrabis per septem dies, quando coUegeris de area et torculari fruges tuas: ^* et epulaberis in festiuitate tua, tu, filius tuus, et filia, seruus tuus et ancilla, Leuites quoque et aduena, pupillus ac uidua qui intra portas tuas sunt. ^^ Septem diebus Domino Deo tuo festa celebrabis in loco, quem elegerit Dominus : benedicetque tibi Dominus Deus tuus in cunctis frugibus tuis, et in omni opere manuum tuarum, erisque in laetitia. ^^ Tribus uicibus per annum apparebit omne masculinum tuum in conspectu Domini Dei tui in loco quem elegerit: in soUemnitate azymorum, in soUemnitate hebdomadarum, et in soUemnitate tabernaculorum. Non apparebit ante Dominum uacuus: ^^ sed ofieret unusquisque secundum quod habuerit iuxta benedictionem Domini Dei sui, quam dederit ei.

loB XXVIII.

^ Habet argentum, uenarum suarum principia :

et auro locus est, in quo conflatur. 2 Ferrum de terra toUitur :

et lapis solutus calore, in aes uertitur. ^ Tempus posuit tenebris,

et uniuersorum finem ipse considerat,

lapidem quoque caliginis, et umbram mortis. * Diuidit torrens a populo peregrinante,

eos, quos oblitus est pes egentis hominis, et inuios. ^ Terra, de qua oriebatur panis in loco suo, igni subuersa est.

DEUTEEONOMIUM— lOB 2i

^ Locus sapphiri lapides eius,

et glebae illius aurum. '^ Semitam ignorauit auis,

nee intuitus est earn oculus uulturis. ® Non calcauerunt earn filii institorum,

nee pertransiuit per earn leaena. ^ Ad silieem extendit manum suam,

subuertit a radieibus montes. -, ^° In petris riuos excidit,

et omne pretiosum uidit oculus eius. ^^ Profunda quoque fluuiorum scrutatus est,

et abseondita in lueem produxit. ^^ Sapientia uero ubi inuenitur ?

et quis est locus intellegentiae ? ^^ Nescit bomo pretium eius,

nee inuenitur in terra suauiter uiuentium. ^*»Abyssus dicit : Non est in me :

et mare loquitur : Non est meeum. ^^ Non dabitur aurum obrizum pro ea,

nee appendetur argentum in eommutatione eius. ^^ Non conferetur tinctis Indiae coloribus, ' nee lapidi sardonyebo pretiosissimo, uel sapphire. ^^ Non adaequabitur ei aurum uel uitrum,

nee commutabuntur pro ea uasa auri : ^^ Excelsa et eminentia non memorabuntur eomparatione eius :

trabitur autem sapientia de oecultis. ^^ Non adaequabitur ei topazius de Aethiopia,

nee tineturae mundissimae componetur. ^° Unde ergo sapientia uenit ?

et quis est locus intellegentiae ?

22 SELECTIONS FROM THE VULGATE

^^ Abscondita est ab oculis omnium uiuentimn,

uolucres quoque caeli latet. ^^ Perditio et mors dixerunt:

Auribus nostris audiuimus famam eius. ^^ Deus intellegit uiam eius,

et ipse nouit locum illius. ^* Ipse enim fines mundi intuetur:

et omnia, quae sub caelo sunt, respicit. ^^ Qui fecit uentis pondus,

et aquas appendit in mensura. ^^ Quando ponebat pluuiis legem,

et uiam procellis sonantibus: ^^ Tunc uidit illam, et enarrauit,

et praeparauit, et inuestigauit. ^® Et dixit homini:

Ecce timor Domini, ipsa est sapientia:

et recedere a malo, intellegentia.

PSALMUS Vni.

^ Domine Dominus noster,

quam admirabile est nomen tuum in uniuersa terra !

Quoniam eleuata est magnificentia tua, super caelos. ^ Ex ore infantium et lactantium perfecisti laudem

propter inimicos tuos,

ut destruas inimicum et ultorem. ^ Quoniam uidebo caelos tuos, opera digitorum tuorum:

lunam et stellas, quae tu fundasti. * Quid est homo, quod memor es eius ?

aut filius hominis, quoniam uisitas eum ?

lOB— PSALMI 23

^ Minuisti eum paulominus ab angelis,

gloria et honore coronasti eum: ^ et constituisti eum super opera manuum tuarum.

Omnia subiecisti sub pedibus eius,

oues et boues uniuersas :

insuper et pecora campi. ^ Uolucres caeli, et pisces maris,

qui per ambulant semitas maris. ^ Domine Dominus noster,

quam admirabile est nomen tuum in uniuersa terra !

PSALMUS XXIII. (XXII. Vulg.).

^ Dominus regit me, et nibil mihi deerit : 2 in loco pascuae ibi me conlocauit.

Super aquam refectionis educauit me : ^ animam meam conuertit.

Deduxit me super semitas iustitiae, propter nomen suum. * Nam, et si ambulauero in medio umbrae mortis, non timebo mala : quoniam tu mecum es. Uirga tua, et baculus tuus : ipsa me consolata sunt. ^ Parasti in conspectu meo mensam, aduersus eos, qui tribulant me. Inpinguasti in oleo caput meum : et calix meus inebrians quam praeclarus est ! ^ Et misericordia tua subsequetur me omnibus diebus uitae meae : Et ut inhabitem in domo Domini, in longitudinem dierum.

24 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

PsALMus LI. (L. Vulg,).

1

Miserere mei Deus, secundum magnam misericordiam tuam.

Et secundum multitudinem miserationum tuarum, dele iniquitatem meam. ^ Amplius laua me ab iniquitate mea :

et a peccato meo munda me. ^ Quoniam iniquitatem meam ego cognosce :

et peccatum meum contra me est semper. * Tibi soli peccaui,

et malum coram te feci:

ut iustificeris in sermonibus tuis,

et uincas cum iudicaris. ^ Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum :

et in peccatis concepit me mater mea. ^ Ecce enim ueritatem dilexisti:

incerta, et occulta sapientiae tuae manifestasti mihi. ■^ Asperges me by sop o, et mundabor:

lauabis me, et super niuem dealbabor. ® Auditui meo dabis gaudium et laetitiam:

et exultabunt ossa humiliata. ^ Auerte faciem tuam a peccatis meis:

et omnes iniquitates meas dele. ^^ Cor mundum crea in me Deus :

et spiritum rectum innoua in uisceribus meis. ^^ Ne proicias me a facie tua :

et spiritum sanctum tuum ne auferas a me. ^^ Kedde mihi laetitiam salutaris tui:

et spiritu principali confirma me. ^^ Docebo iniquos uias tuas:

et impii ad te conuertentur.

PSALMI 25

^* Libera me de sanguinibus Deus, Deus salutis meae:

et exultabit lingua mea iustitiam tuam. ^^ Domine, labia mea aperies:

et OS meum adnuntiabit laudem tuam. ^^ Quoniam si uoluisses sacrificium, dedissem utique:

holocaustis non delectaberis. ^'^ Sacrificium Deo spiritus contribulatus :

cor contritum, et humiliatum Deus non despicies.

^^ Benigne fac Domine in bona uoluntate tua Sion:

ut aedificentur muri Hierusalem. 19 Tunc acceptabis sacrificium iustitiae, oblationes, et holocausta:

tunc inponent super altare tuum uitulos.

PsALMus LXVII. (LXVI. Vulg.).

^ Deus misereatur nostri, et benedicat nobis :

inluminet uultum suum super nos, et misereatur nostri. ^ Ut cognoscamus in terra uiam tuam :

in omnibus gentibus salutare tuum. ^ Confiteantur tibi populi Deus:

confiteantur tibi populi omnes. * Laetentur et exult ent gentes :

quoniam iudicas populos in aequitate,

et gentes in terra dirigis. ^ Confiteantur tibi populi Deus,

confiteantur tibi populi omnes: ^ terra dedit fructum suum.

Benedicat nos Deus, Deus noster, ^ Benedicat nos Deus:

et metuant eum omnes fines terrae.

26 SELECTIONS FROM THE VULGATE

PSALMUS XC. (LXXXIX. Vulg.).

^ Domine, ref ugium f actus es nobis :

a generatione in generationem. ^ Priusquam montes fierent,

aut f ormaretur terra, et orbis :

a saeculo et usque in saeculum tu es Deus. ^ Ne auertas hominem in humilitatem :

et dixisti: Conuertimini filii hominum. * Quoniam mille anni ante oculos tuos,

tamquam dies hesterna, quae prateriuit,

et custodia in nocte, ^ quae pro nihilo habentur, eorum anni erunt.

Mane sicut herba transeat, ^ mane floreat, et transeat:

uespere decidat, induret, et arescat, ^ Quia defecimus in ira tua,

et in furore tuo turbati sumus. ^ Posuisti iniquitates nostras in conspectu tuo :

saeculum nostrum in inluminatione uultus tui. ^ Quoniam omnes dies nostri defecerunt:

et in ira tua defecimus.

Anni nostri sicut aranea meditabuntur : ^® dies annorum nostrorum in ipsis, septuaginta anni.

Si autem in potentatibus octoginta anni :

et amplius eorum, labor et dolor.

Quoniam superuenit mansuetudo : et corripiemur. ^^ Quis nouit potestatem irae tuae:

et prae timore tuo iram tuam dinumerare ? ^2 Dexteram tuam sic notam fac:

et erudites corde in sapientia.

PSALMI 27

^^ Conuertere Domine usquequo|?

et deprecabilis esto super seruos tuos. ^* Repleti sumus mane misericordia tua:

et exultauimus, et delectati sumus omnibus diebus nostris. ^^ Laetati sumus pro diebus, quibus nos humiliasti:

annis, quibus uidimus mala, ^^ Respice in seruos tuos, et in opera tua:

et dirige filios eorum. ^■^ Et sit splendor Domini Dei nostri super nos,

et opera manuum nostrarum dirige super nos:

et opus manuum nostrarum dirige.

PsALMUS XCV. (XCIV. Vulg.).

^ Uenite, exultemus Domino:

iubilemus Deo salutari nostro : 2 Praeoccupemus f aciem eius in conf essione :

et in psalmis iubilemus ei. ^ Quoniam Deus magnus Dominus:

et rex magnus super omnes deos. * Quia in manu eius sunt omnes fines terras:

et altitudines montium ipsius sunt. ^ Quoniam ipsius est mare, et ipse fecit illud :

et siccam manus eius formauerunt. ^ Uenite adoremus, et procidamus :

et pi or emus ante Dominum, qui fecit nos. ^ Quia ipse est Dominus Deus noster:

et nos populus pascuae eius, et ones manus eius.

Hodie si uocem eius audieritis, ^ nolite obdurare corda uestra;

28 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

Sicut in inritatione

secundum diem temtationis in deserto: ^ ubi temtauerunt me patres uestri,

probauerunt me, et uiderunt opera mea. ^® Quadraginta annis ofEensus fui generationi illi,

et dixi : Semper hi errant corde.

Et isti non cognouerunt uias meas : ^^ ut iuraui in ira mea:

Si introibunt in requiem meam.

PsALMus XCVIII. (XCVII. Vulg.).

^ Cantate Domino canticum nouum:

quia mirabilia fecit.

Saluauit sibi dextera eius : et brachium sanctum eius. ^ Notum fecit Dominus salutare suum:

in conspectu Gentium reuelauit iustitiam suam. ^ Kecordatus est misericordiae suae, et ueritatis suae domui IsraheL

Uiderunt omnes termini terrae salutare Dei nostri. * lubilate Deo omnis terra: .

cantate, et exultate, et psallite. ^ Psallite Domino in cithara,

in cithara et uoce psalmi : ^ in tubis ductilibus, et uoce tubae corneae.

lubilate in conspectu regis Domini: ^ moueatur mare, et plenitudo eius :

orbis terrarum, et qui habitant in eo. ^ Flumina plaudent manu,

simul montes exultabunt

PSALMI 29

a conspectu Domini: qTioniam uenit iudicare terram. ludicabit orbem terrarum in iustitia, et populos in aequitate.

PsALMus C. (XCIX. Vulg.).

^ lubilate Deo omnis terra : ^ Semite Domino in laetitia.

Introite in conspectu eius, in exultatione. ^ Scitote quoniam Dominus ipse est Deus:

ipse fecit nos, et non ipsi nos :

Popnlus eius, et ones pascuae eius : * introite portas eius in confessione, ,

atria eius in hymnis :

confitemini illi. Laudate nomen eius: ^ quoniam suauis est Dominus, in aeternum misericordia eius,

et usque in generationem et generationem ueritas eius.

PsALMus CXIV. (CXIII. Vulg.).

^ In exitu Israhel de Aegypto,

domus lacob de populo barbaro: 2 Facta est ludaea sanctificatio eius,

Israbel potestas eius. ^ Mare uidit, et fugit:

lordanis conuersus est retrorsum. * Monte.s exultauerunt ut arietes:

et colles sicut agni ouium.

30 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

^ Quid est tibi mare quod fugisti:

et tu lordanis, quia conuersus es retrorsum ? ^ Montes exultastis sicut arietes,

et coUes sicut agni ouium. ■^ A facie Domini mot a est terra,

a facie Dei lacob. ^ Qui conuertit petram in stagna aquarum,

et rupem in fontes aquarum»

PsALMUS CXXII. (CXXL Vulg.).

^ Laetatus sum in his, quae dicta sunt mihi:

In domum Domini ibimus. ^ Stantes erant pedes nostri,

in atriis tiris Hierusalem. ^ Hierusalem, quae sedificatur ut ciuitas :

cuius participatio eius in idipsimi. * Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini

testimonium Israhel

ad confitendum nomini Domini. ^ Quia illuc sederunt sedes in iudicio,

sedes super domum Dauid. ^ Eogate quae ad pacem sunt Hierusalem :

et abundantia diligentibus te : ■^ Fiat pax in uirtute tua :

et abundantia in turribus tuis. ^ Propter fratres meos, et proximos meos,

loquebar pacem de te: ^ Propter domum Domini Dei nostri,

quaesiui bona tibi.

PSALMI 31

PsALMus CXXVII. (CXXVI. Vulg,).

^ Nisi Dominus aedificauerit domum, in uanum laborauerunt qui aedificant earn. Nisi Dominus custodierit ciuitatem, frustra uigilat qui custodit earn. 2 Uanum est nobis ante lucem surgere : surgite post- quam sederitis, qui manducatis panem doloris. Cimi dederit dilectis suis somnum: ^ ecce hereditas Domini filii:

merces, fructus uentris. / Sicut sagittae in manu potentis:

ita filii excussorum. ^ Beatus uir qui impleuit desiderium suum ex ipsis: non confundetur cum loquetur inimicis suis in porta.

PsALMUS CXXX. (CXXIX. Vulg.),

^ De profundis clamaui ad te Domine: ^ Domine exaudi uocem meam:

Fiant aures tuae intendentes,

in uocem deprecationis meae. ^ Si iniquitates obseruaueris Domine:

Domine quis sustinebit ? * Quia apud te propitiatio est :

et propter legem tuam ^ sustinui te Domine.

32 SELECTIONS FROM THE VULGATE

Sustinuit anima mea in uerbo eius:

sperauit anima mea in Domino.

A custodia matutina usque ad noctem :

speret Israhel in Domino.

Quia apud Dominum misericordia :

et copiosa apud eum redemptio.

Et ipse redimet Israhel,

ex omnibus iniquitatibus eius.

8

Prouerbia IX.

Sapientia aedificauit sibi domum,

excidit columnas sept em. ^ Immolauit uictimas suas, miscuit uinum,

et proposuit mensam suam. ^ Misit ancillas suas ut uocarent

ad arcem, et ad-^ moenia ciuitatis : * Si quis est paruulus, ueniat ad me.

Et insipientibus locuta est : ^ Uenite, comedite panem meum,

et bibite uinum quod miscui nobis. ^ Relinquite inf antiam, et uiuite,

et ambulate per uias prudentiae.

■^ Qui erudit derisorem, ipse iniuriam sibi facit : et qui arguit impium, sibi maculam generat,

^ Noli arguere derisorem, ne oderit te. Argue sapientem, et diliget te.

^ Da sapienti occasionem, et addetur ei sapientia. Doce iustum, et festinabit aocipere.

PSALMI— ECCLESIASTES 33

10 Principium sapientiae timor Domini:

et scientia sanctorum, prudentia. " Per me enim multiplicabuntur dies tui,

et addentur tibi anni uitae. ^ Si sapiens fueris, tibimet ipsi eris:

si antem illusor, solus portabis malum.

^^ Mulier stulta et clamosa,

plenaque illecebris, et nihil omnino sciens, ^* sedit in foribus domus suae

super sellam in excelso urbis loco, ^^ ut uocaret transeuntes per uiam,

et pergentes itinere suo : ^^ Qui est paruulus, declinet ad me.

Et uecordi locuta est: ^'^ Aquae furtiuae dulciores sunt,

et panis absconditus suauior. ^® Et ignorauit quod ibi sint gigantes,

et in profundis inferni conuiuae eius.

ECCLESIASTES I.

^ Uerba Ecclesiastae, filii Dauid, regis Hierusalem. 'Uanitas uanitatum, dixit Ecclesiastes : uanitas uanita- tum, et omnia uanitas. ^ Quid habet amplius homo de uniuerso lab ore suo, quo laborat sub sole ? . * Generatio praeterit, et generatio aduenit ; terra autem in aeternum stat. •'^ Oritur sol, et occidit, et ad locum suum reuertitur: ibique renascens, ^ gyrat per Meridiem, et flectitur ad Aquilonem: lustrans uniuersa in circuitu pergit spiritus, et in circulos

3

34 SELECTIONS FROM THE VULGATE

suos reuertitur. "^ Omnia flumina intrant in mare, et mare non redundat : ad locum, unde exeunt flumina, reuertuntur ut iterum fluant. ^ Cunctae res difficiles: non potest eas homo explicare sermone. Non saturatur oculus uisu, nee auris auditu impletur. ^ Quid est quod fuit ? ipsum quod futurum est. Quid est quod factum est ? ipsum quod faciendum est. ^® Nihil sub sole nouum, nee ualet quis- quam dicere : Ecce hoc recens est : iam enim praecessit in saeculis, quae fuerunt ante nos. ^^ Non est priorum memoria : sed nee eorum quidem, quae postea futura sunt, erit re- cordatio apud eos, qui futuri sunt in nouissimo.

^^ Ego Ecclesiastes fui rex Israhel in Hierusalem, ^^ et proposui in animo meo quaerere et inuestigare sapienter de omnibus, quae fiunt sub sole. Hanc oecupationem pessi- mam dedit Deus filiis hominum, ut occuparentur in ea. ^^ Uidi euneta, quae fiunt sub sole, et ecce uniuersa uanitas, et afflictio spiritus. ^^ Peruersi difficile eorriguntur, et stultorum infinitus est numerus. ^^ Locutus sum in corde meo, dicens: Ecce magnus effectus sum, etpraecessi omnes sapientia, qui fuerunt ante me in Hierusalem : et mens mea eontemplata est multa sapienter, et didici. ^^ Dedique cor meum ut scirem prudentiam, atque doetrinam, errores- que et stultitiam: et agnoui quod in his quoque esset labor, et afflictio spiritus, ^® eo quod in multa sapientia multa sit indignatio: et qui addit scientiam, addit et laborem.

ECCLESIASTES— SAPIENTIA— ECCLESIASTICUS 35

Sapientia III. 1-9.

^ lustorum autem animae in manu Dei sunt,

et non tanget illos tormentum mortis. ^ Uisi sunt oculis insipientium mori:

et aestimata est afflictio exitus illorum: ^ et quod a nobis est iter, exterminium:

illi autem sunt in pace. * Et si coram hominibus tormenta passi sunt,

spes illorum immortalitate plena est. ^ In paucis uexati, in multis bene disponentur :

quoniam Deus temtauit eos, et inuenit illos dignos so. ^ Tamquam aurum in fornace probauit illos,

et quasi holocausti bostiam accepit illos, ^ et in tempore erit respectus illorum.

Fulgebunt iusti,

et tamquam scintillae in arundineto discurrent. ® ludicabunt nationes, et dominabuntur populis,

et regnabit Dominus illorum in perpetuum. ^ Qui confidunt in illo, intellegent ueritatem :

et fideles in dilectione adquiescent illi:

quoniam donum et pax est electis eius.

ECCLESIASTICUS XLIV. 1-23.

^ Laudemus uiros gloriosos,

et parentes nostros in generatione sua. ^ Multam gloriam fecit Dominus

magnificentia sua a saeculo.

36 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

^ Dominantes in potestatibus suis, homines magni nirtute, et prudentia sua praediti,

nuntiantes in prophetis dignitatem prophetarum, * et imperantes in praesenti populo,

et uirtute prudentiae populis * sanctissima uerba. ^ In peritia sua requirentes modos musicos,

et narrantes carmina scripturarum. ^ Homines diuites in uirtute, pulchritudinis studium habentes : pacificantes in domibus suis. ■^ Omnes isti in generationibus gentis suae gloriam adepti sunt, et in diebus suis habentur in laudibus. ^ Qui de illis nati sunt, reliquerunt nomen

narrandi laudes eorum : ^ et sunt quorum non est memoria : perierunt quasi non f uerint : et nati sunt, quasi non nati, et filii ipsorum cum ipsis. ^® Sed illi uiri misericordiae sunt,

quorum pietates non defuerunt: ^^ cum semine eorum permanent bona, hereditas sancta nepotes eorum, et in testamentis stetit semen eorum : 12 et filii eorum propter illos

usque in aeternum manent : 1^ semen eorum et gloria eorum non derelinquetur. 1* Corpora ipsorum in pace sepulta sunt,

et nomen eorum uiuit in generationem et generationem.

* We must probably supply some verb, such as nuntiantes or logumtes.

ECCLESIASTICUS 37

^^ Sapientiam ipsorum narrent populi, et laudem eorum nuntiet ecclesia.

K

Enoch placuit Deo, et translatus est in paradisum,

ut det gentibus paenitentiam. ^ "^ Noe inuentus est perf ectus, iustus,

et in tempore iracundiae f actus est reconciliatio.

Ideo dimissum est reliquum terrae,

cum factum est diluuium. ^^ Testamenta saeculi posita sunt apud ilium,

ne deleri possit dHuuio omnis caro.

^^ Abraham magnus pater multitudinis gentium, et non est inuentus similis illi in gloria : qui conseruauit legem Excelsi, et fuit in testamento cum illo. In carne eius stare fecit testamentum, et in temtatione inuentus est fidelis.

20

21

Ideo iureiurando dedit illi gloriam in gente sua,

crescere ilium quasi terrae cumulum,

et ut Stellas exaltare semen eius,

et hereditare illos a mari usque ad mare,

et a flumine usque ad terminos terrae.

Et in Isaac eodem modo fecit propter Abraham patrem

eius. Benedictionem omnium Gentium dedit illi Dominus, et testamentum confirmauit super caput lacob. Agnouit eum in benedictionibus suis, et dedit illi hereditatem, et diuisit illi partem in tribubus duodecim.

38 SELECTIONS FROM THE VULGATE

ESAIAS LIII.

^ Quis credidit auditui nostro ? et brachium Domini cui reuelatum est ? ^ Et ascendet sicut uirgultum coram eo, et sicut radix de terra sitienti: non est species ei, neque decor : et uidimus eum, et non erat aspectus, et desideraui- mus eum: ^ Despectum, et nouissimum uirorum, uirum dolorum, et scientem infirmitatem: et quasi absconditus uultus eius et despectus, unde nee reputauimus eum.

^ Uere languores nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portauit: et nos putauimus eum quasi leprosum, et percussum a Deo et humiliatum. ^ Ipse autem uulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra: disciplina pacis nostrae super eum, et liuore eius sanati sumus. ^ Omnes nos quasi ones errauimus, unus- quisque in uiam suam declinauit: et posuit Dominus in eo' iniquitatem omnium nostrum.

'^ Oblatus est quia ipse uoluit, et non aperuit os suum: sicut ouis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et non aperiet os suum. ^ De angustia, et de iudicio sublatus est: generationem eius quis enarrabit ? quia abscissus est de terra uiuentium: propter scelus populi mei percussi eum. ^ Et dabit impios pro sepultura, et diuitem pro morte sua : eo quod iniquitatem non fecerit, neque dolus fuerit in ore eius.

^® Et Dominus uoluit conterere eum in infirmitate: si posueritpropeccato animamsuam, uidebit semen longaeuum, et uoluntas Domini in manu eius dirigetur. ^^ Pro eo quod laborauit anima eius, uidebit et saturabitur: in scientia sua iustificabit ipse iustus seruus mens multos, et iniquitates

ESAIAS— HIEREMIAS 39

eorum ipse portabit. ^^ Ideo dispertiam ei plurimos: et f ortium diuidet spolia, pro eo quod tradidit in mortem ani- mam suam, et cum sceleratis reputatus est : et ipse peccata multorum tulit, et pro transgressoribus rogauit.

HiEREMIAS XXXI. 10-17.

^® Audit e uerbum Domini Gentes, et adnuntiate in insulis, quae procul sunt, et dicite : Qui dispersit Israhel, congregabit eum: et custodiet eum sicut pastor gregem suum. ^^ Re- demit enim Dominus lacob, et liberauit eum de manu potentioris. ^^ Et uenient, et laudabunt in monte Sion: et confluent ad bona Domini super frumento, et uino, et oleo, et f oetu pecorum et armentorum : eritque anima eorum quasi hortus irriguus, et ultra non esurient. ^^ Tunc laeta- bitur uirgo in choro, iuuenes et senes simul: et conuertam luctum eorum in gaudium, et consolabor eos, et laetificabo a dolore suo. ^* Et inebriabo animam sacerdotum pingue- dine : et populus mens bonis meis adimplebitur, ait Dominus.

^^ Haec dicit Dominus: Uox in excelso audita est lamenta- tionis, luctus, et fletus Ilachel plorantis filios suos, et nolentis consolari super eis, quia non sunt. ^^ Haec dicit Dominus: Quiescat uox tua a ploratu, et oculi tui a lacrimis : quia est merces operi tuo, ait Dominus: et reuertentur de terra inimici. ^^ Et est spes nouissimis tuis, ait Dominus: et reuertentur filii ad terminos suos.

40 SELECTIONS FROM THE VULGATE

EZECHIEL XXXVII. 1-14.

^ Facta est super me manus Domini, et eduxit me in spiritu Domini: et dimisit me in medio campi, qui erat plenus ossibus: ^ Et circumduxit me per ea in gyro: erant autem multa ualde super faciem campi, siccaque uehemen- ter. ^ Et dixit ad me: Fili hominis putasne uiiient ossa ista ? Et dixi: Domine Deus, tu nosti. * Et dixit ad me: Uaticinare de ossibus istis: et dices eis: Ossa arida audite uerbum Domini. ^ Haec dicit Dominus Deus ossibus his: Ecce ego intromittam in uos spiritum, et uiuetis. ^ Et dabo super uos neruos, et succrescere faciam super uos carnes, et superextendam in nobis cutem: et dabo nobis spiritum, et uiuetis, et scietis quia ego Dominus. "^ Et prophetauisicutpraeceperatmihi: f actus est autem sonitus, prophetante me, et ecce commotio; et accesserunt ossa ad ossa, unumquodque ad iuncturam suam. ^ Et nidi, et ecce super ea nerui, et carnes ascenderunt: et extenta est in eis cutis desuper, et spiritum non babebant. ^ Et dixit ad me: Uaticinare ad spiritum, -uaticinare fili hominis, et dices ad spiritum: Haec dicit Dominus Deus: A quattuor uentis uerii spiritus, et insuffla super interfectos istos, et reuiuiscant. ^® Et prophetaui sicut praeceperat mihi: et ingressus est in ea spiritus, et uixerunt : steteruntque super pedes suos exer- citus grandis nimis ualde. ^^ Et dixit ad me : Fili hominis, ossa haec uniuersa, domuslsrahel est: ipsi dicunt: Aruerunt ossa nostra, et periit spes nostra, et abscissi sumus. ^^ Prop- terea uaticinare, et dices ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Ecce ego aperiam tumulos uestros, et educam uos de sepul- chris uestris populus mens : et inducam uos in terram Israhel .

EZECHIEL^l MACHABAEOEUM 41

^^ Et scietis quia ego Dominus, cum aperuero sepulchra uestra, et eduxero uos de tumulis uestris popule meus: ^* Et dedero spiritum meum in uobis, et uixeritis, et re- quiescere uos faciam super humuui uestram: et scietis quia ego Dominus locutus sum, et fecij ait Dominus Deus.

1 Machabaeorum III. 10-IV. 25.

^® Et congregauit Apollonius Gentes, et a Samaria uirtu- tem multam et magnam ad bellandum contra Israhel. ^^ Et cognouit ludas, et exiit obuiam illi: et percussit, et occidit ilium : et ceciderunt uulnerati multi, et reliqui f uger- unt. ^^ Et accepit spolia eorum: et gladium ApoUonii abstulit ludas, et erat pugnans in eo omnibus diebus.

^^ Et audiuit Seron princeps exercitus Syriae, quod con- gregauit ludas congregationem fidelium, et ecclesiam se- cum,^* et ait: Faciam mibi nomen, et glorificabor in regno, et debellabo ludam, et eos, qui cum ipso sunt, qui sperne- bant uerbum regis. ^^ Et praeparauit se: et ascenderunt cum eo castra impiorum fortes auxiliarii ut facerent uindi- ctam in filios Israhel.

^® Et adpropinquauerunt usque ad Bethoron: et exiuit ludas obuiam illi cum paucis. ^**^ Ut autem uiderunt exercitum uenientem sibi obuiam, dixerunt ludae : Quomodo poterimus pauci pugnare contra multitudinem tantam, et tam fortem, et nos fatigati sumus ieiunio bodie ? ^^ Et ait ludas : Facile est concludi multos in manus paucorum : et non est differentia in conspectu Dei caeli liberare in multis, et in- paucis: ^^ quoniam non in multitudine exercitus uictoria belli, sed de caelo fortitude est. ^° Ipsi ueniunt ad

42 SELECTIONS -FEOM THE VULGATE

nos in multitudine contumaci, et superbia ut disperdant nos, et uxores nostras, et filios nostros, et ut spolient nos: ^^ nos uero pugnabimus pro animabus nostris, et legibus nostris : ^* et ipse Dominus conteret eos ante faciem nostram: uos autem ne timueritis eos.

^^ Ut cessauit autem loqui, insiluit in eos subito : et con- tritus est Seron, et exercitus eius in conspectu ipsius: ^* et persecutus est eum in descensu Bethoron usque in campum, et ceciderunt ex eis octingenti uiri, reliqui autem fugerunt in terram Philisthiim.

^^ Et cecidit timor ludae, ac fratrum eius, et formido super omnes gentes in circuitu eorum. ^^ Et peruenit ad legem nomen eius, et de proeliis ludae narrabant omnes gentes.

^^ Ut audiuit autem rex Antiocbus sermones istos, iratus est animo : et misit, et congregauit exercitum uniuersi regni sui, castra f ortia ualde : ^® et aperuit aerarium suum, et dedit stipendia exercitui in annum: et mandauit illis ut essent parati ad omnia. ^^ Et uidit quod defecit pecunia de thesauris suis, et tributa regionis modica propter dissen- sionem, et plagam, quam fecit in terra, ut toUeret legitima, quae erant a primis diebus: ^® et timuit ne non haberet ut semel et bis, in sumptus et donaria, quae dederat ante larga manu: et abundauerat super reges, qui ante eum fuerant. ^^ Et consternatus erat animo ualde, et cogitauit ire in Persidem, et accipere tributa regionum, et congregare argentum multum. ^^ Et reliquit Lysiam hominem nobilem de genere regali, super negotia regia, a flumine Euphrate usque ad flumen Aegypti: ^^ et ut nutriret Antiochum filium suum, donee rediret. ^* Et tradidit ei medium exercitum, et elepbantos: et mandauit ei de omnibus, quae uolebat, et de inhabitantibus ludaeam, et Hierusalem: ^^ et

1 MACHABAEORUM 43

ut mitteret ad eos exercitumadconterendam, et extirpandam uirtutem Israhel, et reliquias Hierusalem, et auferendam memoriam eorum de loco: ^^ et ut constitueret habitatores filios alienigenas in omnibus finibus eorum, et sorte distri- bueret terram eorum. ^^ Et rex adsumsit partem exercitus residui, et exiuit ab Antiochia ciuitate regni sui anno cente- simo et quadragesimo septimo: et transfretauit Euphraten flumen, et perambulabat superiores regiones.

^^ Et elegit Lysias Ptolemaeum filium Dorymini, et Nicanorem, et Gorgiam,. uiros potentes ex amicis regis: ^^ et misit cum eis quadraginta milia uirorum, et septem milia equitum ut uenirent in terram luda, et disperderent eam secundum uerbum regis. *®Et processerunt cum uniuersa uirtute sua, et uenerunt, et adplicuerunt Emmaum in terra campestri. "^^ Et audierunt mercatores regionum nomen eorum: et acceperunt argentum, et aurum multum ualde, et pueros : et uenerunt in castra ut acciperent filios Israhel in seruos, et additi sunt ad eos exercitus Syriae, et " terrae alienigenarum.

*^ Et uidit ludas, et fratres eius, quia multiplicata sunt mala, et exercitus adplicabant ad fines eorum : et cognouer- unt uerba regis, quae mandauit populo facere in interitum, et consummationem : *^ et dixerunt unusquisque ad proxi- mum suum: Erigamus deiectionem populi nostri, et pugne- mus pro populo nostro, et Sanctis nostris. ** Et congregatus est conuentus ut essent parati in proelium: et ut orarent, et peterent misericordiam, et miserationes. *^ Et Hierusalem non habit abatur, sed erat sicut desertum: non erat qui in- grederetur et egrederetur de natis eius: et sanctum concul- cabatur: et filii alienigenarum erant in arce, ibi erat habi- tatio Gentium : et ablata est uoluptas a lacob, et def ecit ibi tibia, et cithara. ^^ Et congregati sunt, et uenerunt in Mas-

44 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

pha contra Hierusalem : quia locus orationis erat in Maspha ante in IsraheL ^^ Et ieiunauerunt ilia die, et induerunt se ciliciis, et cinerem inposuerunt capiti suo : et disciderunt ues- timenta sua : ^® et expanderunt libros legis, de quibus scruta- bantur Gentes similitudinem simulacrorum suorum : ^^ et at- tulerunt ornamenta sacerdotalia, et primitias, et decimas : et suscitaueruntNazaraeos, qui impleuerant dies :^° etclamaue- runt uoce magna in caelum, dicentes: Quid f aciemus istis, et quo eos ducemus ? ^^ Et sancta tua conculcata sunt, et contaminata sunt, et sacerdotes tui facti sunt in luctum, et in humilitatem. ^^ Et ecce Nationes conuenerunt aduersum nos ut nos disperdant : tu scis quae cogitant in nos. ^^ Quo- modo poterimus subsistere ante faciem eorum, nisi tu Deus adiuues nos ? ^* Et tubis exclamauerunt uoce magna.

^^ Et post haec constituit ludas duces populi, tribunos, et centuriones, et pentacontarchos, et decuriones. ^^ Et dixit his, qui aedificabant domos, et sponsabant uxores, et planta- bant uineas, et formidolosis, ut redirent unusquisque in domum suam secundum legem. ^'^ Et mouerunt castra, et conlocauerunt ad Austrum Emmaum. ^® Et ait ludas: Accingimini, et estote filii potentes, et estote parati in mane, ut pugnetis aduersus Nationes has, quae conuenerunt ad- uersus nos disperdere nos, et sancta nostra: ^^ quoniam melius est nos mori in bello, quam uidere mala gentis nostrae, et sanctorum. ^° Sicut autem fuerit uoluntas in caelo, sic fiat.

IV. ^ Et adsumsit Gorgias quinque milia uirorum, et mille equites electos: et mouerunt castra nocte ^ ut adpli- carent ad castra ludaeorum, et percuterent eos subito : et filii, qui erant ex arce, erant illis duces. ^ Et audiuit ludas, et surrexit ipse, et potentes percutere uirtutem exercituum regis, qui erant in Emmaum. * Adhuc enim dispersus erat

. 1 MACHABAEOEUM 45

exercitus a castris. ^ Et uenit Gorgias in castra ludae noctu, et neminem in uenit, et quaerebateosinmontibus: quoniam dixit: Fugiunt hi a nobis. ^ Et cum dies f actus esset, apparuit ludas in campo cum tribus milibus uirorum tan- tum: qui tegumenta, et gladios non habebant: ^ et uiderunt castra Gentium ualida, et loricatos, et equitatus in circuitu eorum, et bi docti ad proelium. ® Et ait ludas uiris, qui secum erant : Ne timueritis multitudinem eorum, et impe- tum eorum ne formidetis. ^ Mementote qualiter salui facti sunt patres nostri in mari rubro, cum sequeretur eos Pharao cum exercitu multo. ^° Et nunc clamemus in caelum: et miserebitur nostri Dominus, et memor erit testamenti patrum nostrorum, et conteret exercitum istum ante faciem nostram hodie : ^^ et scient omnes gentes quia est qui redi- mat, et liberet Israhel. ^^ Et eleuauerunt alienigenae oculos suos, et uiderunt eos uenientes ex aduerso. ^^ Et exierunt de castris in proelium, et tuba cecinerunt hi, qui erant cum luda: ^* Et congressi sunt: et contritae sunt Gentes, et fugerunt in campum. ^^ Nouissimi autem omnes ceciderunt in gladio, et persecuti sunt eos usque Gezeron, et usque in campos Idumaeae, et Azoti, et lamniae: et ceciderunt ex illis usque ad tria milia uirorum. ^^ Et reuersus est ludas, et exercitus eius, sequens eum. ^'^ Dixitque ad populum: Non concupiscaris spolia: quia bellum contra nos est, ^^ et Gorgias et exercitus eius prope nos in monte: sed state nunc contra inimicos nostros, et expugnate eos, et sumetis postea spolia securi. ^^ Et adhuc loquente luda haec, ecce apparuit pars quaedam prospiciens de monte. 2° Et uidit Gorgias quod in fugam conuersi sunt sui, et succendferunt castra : f umus enim, qui uidebatur, declarabat quod fao^uni est. ^^ Quibus illi conspectis timueru^t ualde, aspicientes simul et ludam, et exercitum in campo paratum

46 SELECTIONS FROM THE VULGATE

ad proelium. ^^ Et fugerunt omnes in campum alienigena- rum: ^^ et ludas reuersus est ad spolia castrorum, et acceperunt aurum multum, et argentum, et hyacinthum, et purpuram marinam, et opes magnas. ^* Et conuersi, hymnum canebant, et benedicebant Deum in caelum, quoniam bonus est, quoniam in saeculum misericordia eius. 2^ Et facta est salus magna in Israhel in die ilia.

EUANGELIUM SECUNDUM MaTTHEUM V. 1-12.

* Uidens autem turbas ascendit in montem: et cum

sedisset accesserunt ad eum discipuli eius. ^ gt aperiens os suum docebat eos, dicens: ^ Beati pauperes spiritu quoniam ipsorum est regnum caelorum.

* Beati mites quoniam ipsi possidebunt terram. ^ Beati qui lugent quoniam ipsi consolabuntur.

^ Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur.

■^ Beati misericordes quoniam ipsi misericordiam con- sequentur.

® Beati mundo corde quoniam ipsi Deum uidebunt.

^ Beati pacifici quoniam ipsi filii Dei uocabuntur. Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum. ** Beati estis cum maledixerint nobis et persecuti uos fuerint, et dixerint omne malum aduersum uos mentientes propter me : ^* gaudete et exultate quoniam merces uestra copiosa est in caelis: sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante jaos.

10

1 MAOHABAEOKUM— MATTHEUS 47

VI. 1-13.

^ Attendite ne iustitiam uestram f aciatis coram hominibus ut uideamini ab eis : alioquin mercedem non habebitis apud Patrem uestrum qui in caelis est.

^ Cum ergo facies elemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in uicis, ut honorifi- centur ab hominibus: amen dico nobis, receperunt mercedem suam. ^ Te autem faciente elemosynam nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua: * ut sit elemosyna tua in abscondito: et Pater tuus qui uidet in abscondito reddet tibi.

^ Et cum oratis npn eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare, ut uidean- tur ab hominibus: amen dico nobis, receperunt mercedem suam. ^ Tu autem cum orabis, intra in cubiculum tuum : et clause ostio tuo ora Patrem tuum in abscondito : et Pater tuus qui uidet in abscondito reddet tibi. '^ Orantes autem nolite multum loqui sicut ethnici: putant enim quia in multi- loquio suo exaudiantur. ^ Nolite ergo adsimilari eis: scit enim Pater uester quibus opus sit nobis ante quam petatis eum. ^ Sic ergouos orabitis: Pater noster qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum: ^® adueniat regnum tuum: fiat uoluntas tua sicut in caelo et m terra. ^^ Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie: ^^ et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris: ^^ et ne ijiducas nos in temtationem: sed libera nos a malo.

48 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

EUANGELIUM SECUNDUM LuCAM I. 46-55.

^^Et ait Maria:

Magnificat anima mea Dominum:

*^ et exultauit spiritus mens in Deo salutari meo. *^ Quia respexit humilitatem ancillae suae :

ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes gencra- tiones. *^ Quia fecit mihi magna qui potens est:

et sanctum nomen eius. ^^ Et misericordia eius in progenies et progenies timenti-

bus eum. ^^ Fecit potentiam in brachio suo :

dispersit superbos mente cordis sui. ^^ Deposuit potentes de sede:

et exaltauit humiles. ^^ Esurientes impleuit bonis :

et diuites dimisit inanes. ^* Suscepit Israbel puerum suum,

memorari misericordiae : ^^ Sicut locutus est ad patres nostros,

Abraham et semini eius in saecula.

67-79.

^^ Et Zacharias pater eius impletus est Spiritu sancto, et

prophetauit, dicens: ^^ Benedictus Dominus Deus Israhel:

quia uisitauit, et fecit redemptionem plebi suae. ^^ Et erexit cornu salutis nobis:

in domo Dauid pueri sui.

LUCAS 49

^^ Sicut locutus est per os sanctorum, qui a saeculo sunt,

prophetarum eius : ^^ Salutem ex inimiois nostris: et de manu omnium qui

oderunt nos. ^^ Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris:

et memorari testamenti sui sancti. '^ lusiurandum, quod iurauit ad Abraham patrem nos- trum, ^* daturum se nobis. Ut sine timore, de manu inimicorum nostrorum liberati, seruiamus illi '^^ in sanctitate et iustitia coram ipso, omnibus diebus nostris. ■^^ Et tu puer, propheta Altissimi uocaberis:

praeibis enim ante faciem Domini parare uias eius: '^'^ Ad dandam scientiam salutis plebi eius:

in remissionem peccatorum eorum: "^® Per uiscera misericordiae Dei nostri:

in quibus uisitauit nos oriens ex alto: ^^ Inluminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent: ad dirigendos pedes nostros in uiam pacis.

. 11. 1^14.

^ Factum est autem in diebus illis, exiit edictum a Caesare Augusto, ut describeretur uniuersus orbis. ^ Haec descriptio prima facta est praeside Syriae Quirino : ^ et ibant omnes ut projiterentur singuli in suam ciuitatem. * Ascendit autem et Joseph a Galilaea de ciuitate Nazareth, in ludaeam ciui- tatem Dauid, quae uocatur Bethleem: eo quod esset de domo et familia Dauid, ^ ut profiteretur cum Maria despon- sata sibi uxore praegnate. ^ Factum est autem cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret. "^ Et peperit filium siium

4:

50 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

primogenitum, et paunis eum inuoluit : et reclinauit eum in praesepio, quia non erat eis locus in diuersorio.

^ Et pastores erant in regione eadem uigilantes et custo- dientes uigilias noctis supra gregem suum. ^ Et ecce angelus Domini stetit iuxta illos, et claritas Dei circumfulsit illos, et timuerunt timore magno. ^^ Et dixit illis angelus: Nolitetimere: ecce enim euangelizo nobis gaudium magnum, quod erit omni populo :^^ quia natus est nobis hodie Saluator, qui est Christus Dominus, in ciuitate Dauid. ^^ Et hoc nobis signum: Inuenietis infantem pannis inuolutum, et positum in praesepio. ^^ Et subito facta est cum angelo multitudo militiae caelestis laudantium Deum, et dicentium :

^* Gloria in altissimis Deo,

et in terra pax in hominibus bonae uoluntatis.

^ II. 25-32.

^^ Et ecce homo erat in Hierusalem, cui nomen Symeon: et homo iste iustus et timoratus, expectans consolationem Israhel, et Spiritus sanctus erat in eo. ^^ Et responsum acceperat ab Spiritu sancto, non uisurum se mortem, nisi prius uideret Christum Domini. ^7 jjt uenit in Spiritu in templum, Et cum inducerent puerum lesum parentes eius, ut f acerent secundum consuetudinem legis pro eo, ^^ et ipse accepit eum in ulnas suas, et benedixit Deum et dixit: 2^ Nunc dimittis seruum tuum,

Domine, secundum uerbum tuum in pace: 2® quia uiderunt oculi mei salutare tuum,

^^ quod parasti ante f aciem omnium populorum : ^^ lumen ad reuelationem gentium, et gloriam plebis tuae Israhel.

LUCAS— lOHANNES 51

EUANGELIUM SECUNDUM lOHANNEM I. 1-14.

^ In principio erat uerbum, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. ^ Hoc erat in principio apud Deum. ^ Omnia per ipsum facta sunt : et sine ipso factum est nihil : quod factum est * in ipso uita erat : et uita erat lux hominum: ^ et lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non comprebenderunt. ^ Fuit homo missus a Deo, cui nomen erat lohannes. '^ Hie uenit in testimonium, ut testimonium perhiberet de lumine, ut omnes crederent per . ilium. ® Non erat ille lux, sed ut testimonium perhiberet de lumine, ^ Erat lux uera, quae inluminat omnem homi- nem uenientem in mundum. ^® In mundo erat, et mundus per ipsum f actus est : et mundus eum non cognouit. ^^ In propria uenit, et sui eum non receperunt. ^^ Quotquot autem receperunt eum, dedit eos potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine eius:>^ qui non ex sangui- nibus, neque ex uoluntate carnis, neque ex uoluntate uiri, sed ex Deo nati sunt. V* Et uerbum caro factum est, et habitauit in nobis: et uidimus gloriam eius, gloriam quasi unigeniti a patre, plenum gratiae et ueritatis.

XIV. 1-24.

^ Non turbetur cor uestrum: creditis in Deum, et in me credite. ^ In domo Patris mei mansiones multae sunt: si quo minus, dixissem nobis, quia uado parare nobis locum. ^ Et si abiero, et praeparauero nobis locum, iterum uenio, et accipiam uos ad me ipsum : ut ubi sum ego, et uos sitis.

52 SELECTIONS FKOM THE VULGATE

* Et quo ego uado scitis, et uiam scitis. ^ Dicit ei Thomas : Domine, nescimus quo uadis: et quomodo possumus uiam scire ? ^ Dicit ei lesus : Ego sum uia, et ueritas, et uita : nemo uenit ad Patrem, nisi per me. '^ Si cognouissetis me, et Patrem meum utique cognouissetis: et a modo cognosci- tis eum, et uidistis eum. ^ Dicit ei Philippus: Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis. ^ Dicit ei lesus: Tanto tempore uobiscum sum, et non cognouistis me, Philippe ? Qui uidit me, uidit et Patrem : Quomodo tu dicis : Ostende nobis Patrem ? ^^ Non credis quia ego in Patre, et Pater in me est ? Uerba quae ego loquor nobis, a me ipso non loquor. Pater autem in me manens, ipse facit opera. ^^ Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est ? Alio- quin propter opera ipsa credite. ^^ Amen, amen dico nobis: Qui credit in me, opera quae ego facio et ipsefaciet : et maiora horum faciet, quia ego ad Patrem uado. ^^ Et quodcum- que petieritis in nomine meo, hoc faciam: ut glorificetur Pater in Filio. ^* Si quid petieritis me in nomine meo, hoc faciam. ^^ Si diligitis me, mandata mea seruate. ^^ Et ego rogabo Patrem, et alium Paracletum dabit nobis, ut maneat uobiscum in aeternum, ^'^ Spiritum ueritatis, quemmundus non potest accipere, quia non uidet eum, nee scit eum: uos autem cognoscitis eum, quia apud uos manebit, et in nobis erit. ^^ Non relinquam uos orfanos: ueniam ad uos* ^^ Adhuc modicum, et mundus me iam non uidet : uos autem uidetis me : quiS. ego uiuo, et uos uiuetis. ^^ In illo die uos cognoscetis quia ego sum in Patre meo, et uos in me, et ego in nobis. ^^ Qui habet mandata mea, et seruat ea: ille est, qui dnigit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo : et ego diligam eum, et manifestabo ei me ipsum. ^^ Dicit ei ludas, non ille Scariotis: Domine, quid factum est, quia nobis manifestaturus es te ipsum, et non mundo ? ^^ Re-

lOHANNES— ACTUS 53

spondit lesus, et dixit ei : Si quis diligis me, sermonem meum seruabit, et Pater mens diliget eum, et ad eum ueniemus, et mansionem apiid eum f aciemus : ^* qui non diligit me, sermones meos non seruat. Et sermonem quem audistis, non est mens, sed eius qui misit me Patris.

Actus Apostolorum XII. 1-19.

^ Eodem autem tempore misit Herodes rex manus, ut adfligeret quosdam de ecclesia. ^ Occidit autem lacobum fratrem lohannis gladio. ^ Uidens autem quia placeret ludaeis, adposuit adprehendere et Petrum. Erant autem dies azymorum. ^ Quem cum adprehendisset, misit in carcerem, tradens quattuor quaternionibus militum custo- dire eum, uolens post pascha producere eum populo. ^ Et Petrus quidem seruabatur in carcere: oratio autem fiebat sine intermissione ab ecclesia ad Deum pro eo. ^ Cum autem producturus eum esset Herodes, in ipsa nocte erat Petrus dormiens inter duos milites, uinctus catenis duabus: et custodes ante ostium custodiebant carcerem. "^ Et ecce angelus Domini adstitit, et lumen refulsit in babitaculo: percussoque latere Petri, suscitauit eum, dicens: Surge uelociter. Et ceciderunt catenae de manibus eius. ^ Dixit autem angelus ad eum: Praecingere, et calcia te galliculas tuas. Et fecit sic : et dixit illi : Circumda tibi uestimentum tuum, et sequere me. ^ Et exiens sequebatur eum, et nesciebat quia uerum est quod fiebat per angelum: aesti- mabat autem se uisum uidere. ^^ Transeuntes autem primam et secundam custodiam, uenerunt ad portam fer- ream, quae ducit ad ciuitatem: quae ultro aperta est eis. Et exeuntes processerunt uicum unum: et continue dis-

54 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

cessit angelus ab eo. ^^ Et Petrus ad se reuersus, dixit: Nunc scio uere quia misit Dominus angelum suum, et eripuit me de manu Herodis, et de omni expectatione plebis ludaeorum. ^^ Consideransque uenit ad domum Mariae ma- tris lohannis qui cognominatus est Marcus, ubi erant multi congregati et orantes. ^^ Pulsante autem eo ostium ianuae, processit puella ad audiendum, nomine Rhode. ^^ Et ut cognouit uocem Petri, prae gaudio. non aperuit ianuam, sed intro currens nuntiauit stare Petrum ante ianuam. ^^ At illi dixerunt ad eam : Insanis. Ilia autem adfirmabat sic se habere. Illi autem dicebant: Angelus eius est. ^^ Petrus autem perseuerabat pulsans: cum autem aperuissent, uiderunt eum, et obstipuerunt. ^^ Annuens autem eis manu ut tacerent, narrauit quomodo Dominus eduxisset eum de carcere, dixitque: Nuntiate lacobo et fratribus haec. Et egressus abiit in alium locum. ^^ Facta autem die, erat non parua turbatio inter milites, quidnam de Petro factum esset. ^^ Herodes autem cum requisisset eum, et non inuenisset, inquisitione facta de custodibus, iussit eos duci : descendens- que a ludaea in Caesaream, ibi commoratus est.

Bpistula ad Romanos XII.

^ Obsecro itaque uos, fratres, per misericordiam Dei, ut exhibeatis corpora uestra hostiam uiuentem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium uestrum. ^ Et nolite conf ormari huic saeculo, sed ref ormamini in nouitate sensus uestri: ut probetis quae sit uoluntas Dei bona, et placens, et perfecta.

ACTUS— EP. AD EOMANOS 55

^ Dico enim per gratiam quae data est mihi, omnibus qui sunt inter uos: Non plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem : et unicuique sicut Deus diuisit men- suram fidei. * Sicut enim in uno corpore multa membra habemus, omnia autem membra non eundem actum babent : ^ ita multi unum corpus sumus in Christo, singuli autem alter alterius membra. ^ Habentes autem donationes secundum gratiam quae data est nobis, difierentes : '^ sine prophetiam secundum rationem fidei : sine ministerium in ministrando : sine qui docet in doctrina : ^ qui exhortatur in exhortando : qui tribuit in simplicitate : qui praeest in sollicitudine : qui miseretur in hilaritate. ^ Dilectio sine ^imulatione : odientes malum, adhaerentesbono:^^ caritatem f raternitatis inuicem diligentes: honoreinuicempraeuenientes:^^ sollicitudine non pigri : spiritu f eruentes : Domino seruientes : ^^ spe gaudentes : in tribulatione patientes: orationi instantes: ^^ necessitati- bus sanctorum communicantes: hospitalitatem sectantes. ^* Benedicite persequentibus : benedicite, et nolite maledi- cere. ^^ Gaudere cum gaudentibus : flere cum flentibus: ^^ id ipsum inuicem sentientes: non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Nolite esse prudentes apud uos- met ipsos. ^'^ NuUi malum pro malo reddentes : prouidentes bona, non tantum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus. ^^ Si fieri potest, quod ex nobis est, cum omni- bus hominibus pacem habentes. ^^ Non uosmet ipsos defen- dentes, carissimi, sed date locum irae : scriptum est enim : Mihi uindictam, ego retribuam, dicit Dominus. ^^ Sed si esurierit inimicus tuus, ciba ilium: si sitit, potum da illi: hoc enim faciens, carbones ignis congeres super caput eius. *^ Noli uinci a malo, sed uince in bono malum.

56 SELECTIONS FROM THE VULGATE

Epistula ad Corinthios Prima XIII.

^ Si Unguis hominum loquar et angelorum, caritatem autem non habeam, f actus sum iielut aes sonans, aut cymba- lum tinniens. ^ Et si habuero prophetiam, et nouerim mysteria omnia, et omnem scientiam : et si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, caritatem autem non habuero, nihil sum. ^ Et si distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas: et si tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem non habuero, nihil mihi prodest. * Caritas patiens est, benigna est : caritas non aemulatur, non agit perperam, non inflatur, ^ non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt, non inritatur, non cogitat malum,^ non gaudet super iniquitatem, congaudet autem ueritati : "^ omnia suffer t, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. ^ Caritas num- quam excidit : siue prophetiae, euacuabuntur : sine linguae, cessabunt: sine scientia, destruetur. ^ Ex parte enim co- gnoscimus, et ex parte prophetamus:^® cum autem uenerit quod perfectum est, euacuabitur quod ex parte est. ^^ Cum essem paruulus, loquebar ut paruulus, sapiebam ut paruulus, cogitabam ut paruulus: quando f actus sum uir, euacuaui quae erant paruuli. ^^ Uidemus nunc per speculum in enig- Kiate: tunc autem facie ad faciem: nunc cognosce ex parte: tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum. ^^ Nunc autem manet fides, spes, caritas, tria haec : maior autem his est caritas.

EP. AD CORINTHIOS I.— lOHANNIS EP. I. 57

loHANNis Epistula Prima IV. 7-21.

'^ Carissimi, diligamus inuicem: quoniam caritas ex Deo est, et omnis qui diligit ex Deo natus est, et cognoscit Deum. ^ Qui non diligit, non nouit Deum: quoniam Deus caritas est. ^ In hoc apparuit caritas Dei in nobis, quoniam Filium suum unigenitum misit Deus in mundum, ut uiuamus per eum. ^® In hoc est caritas: non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse dilexit nos, et misit Filium suum propitiationem pro peccatis nostris. ^^ Carissimi, si sic Deus dilexit nos, et nos debemus alterutrum diligere. ^^ Deum nemo uidit umquam. Si diligamus inuicem, Deus in nobis manet, et caritas eius in nobis perfecta est. ^^ In hoc intel- legimus quoniam in eo manemus et ipse in nobis, quoniam de Spiritu suo dedit nobis. ^* Et nos uidimus, et testifica- mur quoniam Pater misit Filium Saluatorem mundi. ^^ Quisquis confessus fuerit quoniam lesus est Filius Dei, Deus in eo manet, et ipse in Deo. ^^ Et nos cognouimus et credimus caritati quam habet Deus in nobis. Deus caritas est: et qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus in eo. ^^ In hoc perfecta est caritas nobiscum, ut fiduciam habea- mus in die iudicii: quia sicut ille est, et nos sumus in hoc mundo. ^^ Timor non est in caritate: sed perfecta caritas foras mittit timorem, quoniam timor poenam habet: qui autem timet, non est perfectus in caritate. ^^ Nos ergo diligamus, quoniam Deus prior dilexit nos. ^^ Si quis dixerit quoniam diligo Deum, et fratrem suum oderit, mendax est. Qui enim non diligit fratrem suum quem uidet, Deum quem non uidet quomodo potest diligere ? ^^ Et hoc mandatum habemus ab eo: ut qui diligit Deum, diligat et fratrem suum.

58 SELECTIONS FROM THE VULGATE

Apocalypsis Iohannis VII. 9-17.

^ Post haec uiditurbam magnam, quam dinumerare nemo poterat, ex omnibus gentibus, et tribubus, et populis, et Unguis, stantes ante thronum, et in conspectu Agni, amicti stolas albas, et palmae in manibus eorum: ^^ et clamabant uoce magna dicentes: Salus Deo nostro qui sedet super tbronum, et Agno. ^^ Et omnes angeli stabant in circuitu tbroni, et seniorum, et quattuor animalium : et ceciderunt in conspectu throni in facies suas, et adorauerunt Deum, .^^ dicentes: Amen. Benedictio et claritas, et sapientia et gratiarum actio, et honor et uirtus, et f ortitudo Deo nostro in saecula saeculorum. Amen. ^^ Et respondit unus de se- nioribus, dicens mihi: Hi qui amicti sunt stolis albis, qui sunt et unde uenerunt ? ^* Et dixi illi: Domine mi, tu scis. Et dixit mihi : Hi sunt qui ueniunt de tribulatione magna, et lauerunt stolas suas, et dealbauerunt eas in sanguine Agni. ^^ Ideo sunt ante thronum Dei, et seruiunt ei die ac nocte in templo eius: et qui sedet in throno habitabit super illos: ^^ non esurient neque sitient amplius, nee cadet super illos sol neque ullus aestus : ^'^ quoniam Agnus qui in medio throni est, reget illos, et deducet eos ad uitae f ontes aquarum, et absterget Deus omnem lacrimam ex oculis eorum.

XIX. 1^10.

^ Post haec audiui quasi uocem magnam turbarum mul- tarum in caelodicentium: Alleluia: salus, et gloria, et uirtus Deo nostro est: ^ quia uera et iusta indicia sunt eius, qui iudicauit de meretrice magna quae corrupit terram in pro-

APOCALYPSIS 59

stitutione sua, et uindicauit sanguinem seruorum suorum de manibus eius. ^ Et iterum dixerunt : Alleluia : et fumus eius ascendit in saecula saeculorum. * Et ceciderunt seniores uiginti quattuor, et quattuor animalia, et adorauerunt Deum sedentem super thronum, dicentes: Amen: Alleluia. ^ Et uox de throno exiuit, dicens: Laudem dicite Deo nostro, omnes serui eius et qui timetis eum, pusilli et magni. ^ Et audiui quasi uocem turbae magnae, et sicut uocem aquarum multarum, et sicut uocem tonitruum magnorum, dicentium: Alleluia: quoniam regnauit Dominus Deus noster omni- potens. ^ Gaudeamus et exultemus, et demus gloriam ei: quia uenerunt nuptiae Agni, et uxor eius praeparauit se. ^ Et datum est illi ut cooperiat se byssinum splendens, candidum. Byssinum enim iustificationes sunt sanctorum. ^ Et dicit mihi: Scribe: Beati, qui ad caenam nuptiarum Agni uocati sunt. Et dicit mihi : Haec uerba uera Dei sunt. ^® Et cecidi ante pedes eius, ut adorarem eum. Et dicit mihi : Uide ne f eceris : conseruus tuus sum, et fratrum tuorum habentium testimonium lesu. Deum adora: testimonium enim lesu est spiritus prophetiae.

XXI. 1-8.

Et uidi caelum nouum et terram nouam : primimi enim caelum et prima terra abiit, et mare iam non est. ^ Et ciui- tatem sanctam Hierusalem nouam uidi descendentem de caelo a Deo, paratam sicut sponsam ornatam uiro suo. ^ Et audiui uocem magnam de throno dicentem : Ecce taberna- culum Dei cum hominibus, et habitabit cum eis: et ipsi populus eius erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum Deus: * et absterget Deus omnem lacrimam ab oculis eorum: et

60 SELECTIONS FEOM THE VULGATE

mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quia prima abierunt. ^ Et dixit qui sedebat in throno : Ecce noua facio omnia. Et dicit : Scribe, quia haec uerba fidelissima sunt et uera. ^ Et dixit mihi : Factum est. Ego sum a et 0) : initium et finis. Ego sitienti dabo de f onte aquae uiuae, gratis. ^ Qui uicerit, possidebit haec, et ero illi Deus, et ille erit mihi filius. ^ Timidis autem, et incredulis, et execratis, et homicidis, et fornicatoribus, et ueneficis, et idolatris, et omnibus mendacibus, pars illorum erit in stagno aidenti igne et sulphure, quod est mors secunda.

XXIL 16-2L

^^Ego lesus misi angelum meum testificari uobis haec in ecclesiis. Ego sum radix et genus Dauid, stella- splen- did a et matutina.

^^ Et Spiritus et sponsa dicunt : Ueni. Et qui audit, dicat: Ueni. Et qui sitit, ueniat: qui uult, accipiat aquam uitae gratis.

^® Contestor ego omni audienti uerba prophetiae libri huius: Si quis adposuerit ad haec, adponet Deus super ilium plagas scriptas in libro isto. ^® Et si quis diminuerit de uerbis libri prophetiae huius, auferet Deus partem eius de Hgno uitae, et de ciuitate sancta, et de his quae scripta sunt in libro isto.

^® Dicit qui testimonium perhibet istorum : Etiam uenio cito: Amen. Ueni Domine lesu.

^^ Gratia Domini nostri lesu Christi cum omnibus. Amen.

PRINTED BY

BILLING AND SONB, LIMITED,

GUILDFORD, ENGLAND

lSi»nTb^°r=

LOAN PfcRIOD 1 I2

642-3^

LIBRARYUSl

__iJUE AS STAMPgP rfTT^

JUL S 4 135

SENT ON ILL

JUN I 7 «94

^M NO. 00.., e., ^■'zr^^^'B7R?^^?,^;:Tr2o'^^^^^"

®s

LT) •>i

-^